________________
ગાથા - પ-૬ અધ્યાત્મમત પરીક્ષા...
૧૫ * (૩) “વત્ત - યજુથી જે કહ્યું તેનું તાત્પર્ય એ છે કે, તંદુલનાં ફોતરાં કાઢયા પછી, ચોખાની ઉપર ફોતરાં સિવાય જે મલ હોય છે તે દૂર કર્યા પછી, તંદુલનો નિર્મળ ચોખા થવા સ્વરૂપ સ્વભાવ પ્રગટ થાય છે. તે સ્વભાવને પ્રગટ કરવા રૂપ કાર્ય કરવામાં પ્રતિબંધક તેની ઉપરનાં ફોતરાં છે, જ્યારે ઉપધિમાં તેવું નથી, કેમ કે આત્માના સ્વભાવને પ્રગટ કરવા માટે અંતરંગ યત્નની અપેક્ષા છે અને શરીર ઉપર રહેલું વસ્ત્ર તે અંતરંગ યત્નને અટકાવી શકતું નથી; જયારે ચોખાને ઘસવાની ક્રિયા કરવા માટે ઉપરનું ફોતરું પ્રતિબંધક બને છે, તેથી તુષમાં તંદુલના સ્વભાવકાર્યનું પ્રતિબંધકપણું છે; તે ઉપધિમાં હજુ સ્વાભાવિક સિદ્ધ થયું નથી તેમ કહેલ છે.
અહીં સંક્ષિપ્ત ભાવ એ છે કે, ચોખા ઉપર લાગેલાં ફોતરાં ચોખાના સ્વરૂપને આચ્છાદિત કરે છે, તે અપેક્ષાએ દષ્ટાંત ગ્રહણ કરીએ તો, ઉપધિ આત્માના શુદ્ધોપયોગને આચ્છાદિત કરતી નથી, માટે દષ્ટાંત સંગત નથી. બીજા વિકલ્પથી એ બતાવ્યું છે કે, જેમ જપાકુસુમ સ્ફટિકના સ્વરૂપને મલિન કરે છે, તેમ ચોખા ઉપર લાગેલાં ફોતરાં પોતાનું સ્વરૂપ ચોખામાં સંક્રમિત કરતાં નથી, તેમ સંયતની ઉપધિ આત્મામાં પોતાનું સ્વરૂપ સંક્રમિત કરતી નથી, માટે દષ્ટાંત સંગત નથી. ત્રીજા વિકલ્પ પ્રમાણે જેમ તંદુલને પોલિશ કરવામાં ફોતરાં પ્રતિબંધક છે, તેમ આત્માના ગુણો પ્રગટ કરવાના યત્નમાં ઉપધિ પ્રતિબંધકરૂપે સિદ્ધ નથી, માટે દષ્ટાંત સંગત નથી=આ ત્રણે રીતે દષ્ટાંતની વિષમતા છે પણ
અવતરણિકા+મથ પર મહિલા પોણા શરીરેપતુલ્ય રૂત્યુતશતિ
આવતરણિકાર્ય - હવે પર વડે કહેવાયેલા ઉપધિના દોષો શરીરમાં પણ તુલ્ય છે, એ પ્રમાણે ઉપદેશ આપતાં કહે
ગાથા:- ના ૩વરને પુછી કારમો વા માંગો તરૂ I
- तह परदव्वंमि रई सा किण्ण तुहं सरीरेऽवि ॥६॥ . ( या उपकरणे मूर्छा आरम्भो वा असंयमस्तस्य । तथा परद्रव्ये रतिः सा किं न तव शरीरेऽपि ॥६॥ )
ગાથાર્થ - તેને શ્વેતાંબર સાધુને, જે ઉપકરણમાં મૂછ, આરંભ, અસંયમ અને પરદ્રવ્યમાં રતિ છે, તે તને દિગંબરને, શરીરમાં કેમ નથી?
est: यदिएपधिसद्भावे विना यतनां सम्पूर्छा सम्पूछेत्तर्हि शरीरसद्भावेऽपि कुतो नैतया भवितव्यम्?
ટીકાર્થ:- “' જો ઉપધિના સદ્ભાવમાં યતના વગર મૂર્છા થતી હોય, તો શરીરના સદ્ભાવમાં પણ કેમ મૂચ્છ નહિં થાય? અર્થાત્ થશે.
ભાવાર્થ - તાત્પર્ય એ છે કે ભગવાનની આજ્ઞા ઉપધિને ગ્રહણ કરવાની જેટલા પ્રમાણમાં. જે રીતે અને જેવા
