________________
૨૪૮
..અધ્યાત્મમત પરીક્ષા.
ગાથા - ૫૮ अपुव्वं दट्टणं अब्भुट्ठाणं तु होइ कायव्वं ।
સાદુંમ દ્રિપુત્રે નહિં નસ ગં નોજ | Fર (ાવ. નિ. ૨૨૨૫) तथा च दोषवत्त्वेन ज्ञात एव गुणवत्त्वेन रुचिरनुचितेति फलितम्। उक्तं च
२ जह वेलंबगलिंगं जाणंतस्स णमओ हवइ दोसो ।
णिद्धं धसमिय णाऊण वंदमाणे धुवो दोसो । त्ति (आव. नि. ११४९) अत एव प्रतिमायामर्हदादेरिव तद्वेषे साध्वन्तरगुणाध्यारोपेण नमस्कारोऽपि प्रत्युक्तः, सावद्यकर्मयुक्ततया तस्याध्यारोपाऽविषयत्वादित्याहुः।
ટીકાર્ય - “' થી પૂર્વપક્ષી કહે છે કે, આ રીતે પૂર્વમાં કહ્યું કે દ્રવ્યલિંગ સાવધસ્વાશ્રયવિષયકઉત્સાહઆધાયકપણાથી ધર્મનો પ્રતિપંથી છે એ રીતે, પાર્થસ્થત્યાદિ અપ્રતિસંધાન દશામાં પણ તેના લિંગને વંદનથી તત્સાવઘક્રિયાની–તેમનામાં રહેલ સાવઘક્રિયાની, અનુમતિનો પ્રસંગ આવશે. તેનો ઉત્તર આપતાં ગ્રંથકાર કહે છે કે એમ ન કહેવું, કેમ કે વારંવાર દર્શનમાં ત્યાં=પાર્થસ્થાદિમાં, તદ્દરૂપપણાના નિશ્ચયનો સંભવ છે, અર્થાતુ પાર્થસ્થાદિરૂપ નિશ્ચયનો સંભવ છે. અને અપૂર્વદષ્ટમાં દોષપ્રતિસંધાનાદિનો વિરહ હોતે છતે, ત્યાં ગુણની સંભાવનાનો સભાવ હોવાથી, પૂર્વમાં કહેલ સ્વસમાનાધિકરણગુણવત્ત્વના પ્રતિસંધાપકપણાથી, તેમનું
વ્યલિંગ નમસ્કારમાં ઉપયોગી છે. ફક્ત અપૂર્વદર્શનકાળમાં તેમની અમુક પ્રવૃત્તિથી દોષનું પ્રતિસંધાન થતું હોય તો, ત્યાં ગુણની સંભાવનાનો અસંભવ છે. તેથી ત્યાં વંદનાદિ પ્રવૃત્તિ ન થાય.
ટીકાર્થઃ- “બત ઇવ' આથી કરીને જ અપૂર્વદષ્ટમાં દોષપ્રતિસંધાનાદિનો વિરહ હોતે છતે, ગુણની સંભાવના છે; આથી કરીને જ, તે પ્રમાણે જ ત્યાં સહસા વંદનાદિ પ્રવૃત્તિ છે, (ફક્ત ઉચિતપ્રવૃત્તિરૂપ અભ્યસ્થાનસ્વરૂપ જ સહસા વંદનાદિ પ્રવૃત્તિ છે.) અન્ય સર્વ પ્રકારે વંદનાદિ પ્રવૃત્તિ નથી. જ્યારે ગુણવાનનો નિર્ણય થાય છે ત્યારે, જે પ્રમાણે યોગ્ય હોય તે પ્રમાણે વંદનક્રિયા ઉચિત છે.
તેમાં સાક્ષીપાઠ આપતાં કહે છે
-તે કહ્યું છે -વળી અપૂર્વ જોઈને અભુત્થાન કર્તવ્ય છે. (અને) દષ્ટપૂર્વ સાધુમાં યથાયોગ્ય જેને જે યોગ્ય હોય તે કરવું.
ટીકાર્ય :- “તથા ' અને તે રીતે=પૂર્વમાં કહ્યું કે, અપૂર્વદષ્ટમાં દોષપ્રતિસંધાનનો વિરહ હોતે છતે, ગુણની સંભાવનાનો સદ્ભાવ છે, તેથી કરીને ત્યાં સહસા અભ્યત્યાનરૂપે વંદનાદિ પ્રવૃત્તિ છે; અને જયારે ગુણરહિત છે. એવો નિર્ણય થાય છે ત્યારે વંદનાદિનો નિષેધ છે. તે રીતે, દોષવસ્વરૂપે જ્ઞાતમાં જ ગુણવત્ત્વરૂપે રુચિ અનુચિત
१. अपूर्व दृष्ट्वाऽभ्युत्थानं तु भवति कर्त्तव्यम् । साधौ दृष्टपूर्वे यथार्ह यस्य यद्योग्यम् ।। २. यथा विडम्बकलिंग जानतो नमतो भवति दोषः । निर्वसमेव ज्ञात्वा वन्दति ध्रुवो दोषः ।।
