________________
૨૮૨ ...अध्यात्ममतपरीक्षा.....
ગાથા - ૫૮ પણ જ્ઞાનનું જ પ્રધાનપણું છે. જે કારણથી તીર્થકરાદિ પણ કેવલજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કર્યા વગર સિદ્ધિ પામતા નથી. 'ततो' - ते ॥२५=क्षयोपशम भने क्षायि शान बनेने माश्रयाने शाननी प्रधानता शावी. तेनु निगमन કરતાં કહે છે કે, તે કારણથી જ્ઞાન જ કારણ હોવાથી પ્રધાન છે. વળી ક્રિયા તત્કાર્યકજ્ઞાનનું કાર્ય, હોવાથી ગૌણ
'गौणीति' - सही इति छे ते शाननयन। जथननी समाति सूय छ.
ઘટનો અર્થ ઘટસામગ્રીરૂપે દંડમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે, તેથી તે મુખ્ય છે; અને તે દંડના કાર્યરૂપે ભ્રમિ પ્રાપ્ત થાય છે, પણ સાક્ષાત્ ઘટની સામગ્રી ભ્રમિ નથી, તેથી તે ગૌણ છે; તે રીતે મોક્ષના અર્થીની સાક્ષાત્ જ્ઞાનમાં પ્રવૃત્તિ છે, તેથી તે મુખ્ય છે; અને જ્ઞાનના કાર્યરૂપ ક્રિયા ગૌણ છે, એ પ્રકારે જ્ઞાનનયનો આશય છે.
डा:- क्रियानयस्त्वाह-क्रिया हि फलदायिनी, ज्ञानस्यापि तज्जननेनैवोपक्षीणत्वात्, जानतोऽपि क्रियां विना फलप्राप्त्यश्रवणात्। तदुक्तमन्यैरपि
क्रियैव फलदा पुंसां, न ज्ञानं फलदं मतम् । यतः स्त्रीभक्ष्यभोगज्ञो, न ज्ञानात् सुखितो भवेत् ।। इति । तथाऽऽगमेऽप्युक्तम्-' सुबहुंपि..... २ नाणं सविसयणिययं, न नाणमेत्तेण कज्जणिप्फत्ती। मग्गण्णू दिटुंतो होइ सचेट्ठो अचेट्ठो य ।। ३ आउज्जनट्टकुसलावि नट्टिआ, तं जणं ण तोसेइ । जोगं अजूंजमाणी जिंदं खिसं च सा लहइ ।। ४ इय नाणलिंगसहिओ, काइअजोगं ण जुंजइ जो उ । ण लहइ स मुक्खसुक्खं लहइ अ जिंदं सपक्खाउ ।। ५ जाणतो वि य तरिउं, काइअजोगं ण जुंजइ जो उ । सो वुज्झइ सोएणं एवं नाणी चरणहीणो ।। [आव.नि.११४३-४४-४५-४६]
तथा ६ जहा खरो०१. सुबहुपि सुयमहीयं किं काही? चरणविप्पहीणस्स । अंधस्स जह पलित्ता दीवसयसहस्सकोडीवि ।। (आव.नि.९८)
सुबह्वपि श्रुतमधीतं किं करिष्यति चरणविप्रहीणस्य । अन्धस्य यथा प्रदीप्ता दीपशतसहस्रकोटिरपि ।। २. ज्ञानं स्वविषयनियतं न ज्ञानमात्रेण कार्यनिष्पत्तिः । मार्गज्ञो दृष्टान्तो भवति सचेष्टोऽचेष्टश्च ।। ३. आतोद्यनृत्तकुशलापि नर्तकी तं जनं न तोषयति । योगमयुञ्जन्ती निन्दां खिसा च सा लभते ।। ४. एवं लिङ्गज्ञानसहितः काययोगं न युङ्क्ते यस्तु । न लभते स मोक्षसौख्यं लभते च निंदां स्वपक्षतः ।। ५. जाननापि च तरितुं काययोगं न युङ्क्ते यो तु । स उद्यते श्रोतसैवं ज्ञानी चरणहीनः ।। ६. जहा खरो चंदणभारवाही भारस्स भागी न हु चंदणस्स ।
एवं खु नाणी चरणेण हीणो णाणस्स भागी न हु सुग्गइए ।। ( आ.नि.१००) यथा खरश्चन्दनभारवाही भारस्य भागी न खलु चन्दनस्य । एवं खलु ज्ञानी चरणेन हीनो ज्ञानस्य भागी न खलु सुगतेः ।।
