________________
૧૨૬. અધ્યાત્મમતપ
ગાથા -૩૨ આ જિનકલ્પિક, આદ્ય ચારિત્રયમાં સામાયિક અને છેદોપસ્થાપ્યચારિત્રમાં હોય છે. વળી પૂર્વપ્રતિપન્ન ઉપશમશ્રેણિવર્તી સૂક્ષ્મસંપરાય અને યથાખ્યાતચારિત્રમાં પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રતિપદ્યમાન ઉત્કૃષ્ટથી શતપૃથq=૨૦૦ થી ૯૦૦, વળી પૂર્વપ્રતિપન્ન સહગ્નપૃથકત્વ=૨૦૦૦ થી ૯૦00, તેઓમાં અર્થાત્ જિનકલ્પિકમાં મળે છે અને તે=જિનકલ્પિક, પ્રાયઃ અપવાદ સેવતા નથી. વળી ક્ષીણજંઘાબલવાળા જિનકલ્પિક વિહાર ન કરે તો પણ આરાધક છે. બીજાને દ્વેષ થાય તેમ હોય તો વીરભગવાનની જેમ ચોમાસામાં પણ વિહાર કરે અને જંઘાબળ ક્ષીણ થાય તો નવકલ્પી વિહાર ન કરે તે અપવાદ છે. તેથી જિનકલ્પિક પ્રાયઃ અપવાદ સેવતા નથી તેમ કહેલ
છે).
આવશ્યકી, નૈવિકી, મિથ્યાદુકૃત, ગૃહિવિષયપૃચ્છા અને ગૃહિવિષયઉપસંપદ્ આ પાંચે, આને =જિનકલ્પિકને સામાચારી હોય છે, પરંતુ ઈચ્છાકારાદિ નહિ. આરામાદિમાં નિવાસ હોવાથી ઓઘથી પૃચ્છાદિનો અસંભવ હોવાથી આવશ્યકી, નૈષેલિકી, ગૃહસ્થઉપસંપર્લક્ષણ ત્રણ સામાચારી હોય છે; એમ અન્યો કહે છે.
ભાવાર્થ-ગૃહિવિષયક પૃચ્છા એટલે ગૃહસ્થના સ્થાનમાં રહેવું હોય ત્યારે પૃચ્છા કરીને અર્થાત્ તેમને પૂછીને તેમના સ્થાનમાં રહે. આ રીતે પૃચ્છામાં ગૃહસ્થો સાથે આલાપ-સંલાપ આવે. ગૃહસ્થને પૂછીને એ જગ્યામાં રહે તે ગૃહસ્થઉપસંપદા કહેવાય. અને કોઈ ગૃહસ્થ ન હોય ત્યારે અણજાણહ જસુગ્ગડો' બોલીને ત્યાં રહે, એટલે જે ગૃહસ્થની આ જગ્યા હતી તેની ઉપસંપદા આવે.
અન્ય એમ કહે છે કે, આરામાદિ-શૂન્યઘર વગેરેમાં તેમને રહેવાનું હોય છે, પરિકર્મવાળા સ્થાનમાં રહેવાનું હોતું નથી; તેથી ગૃહિવિષયક પૃચ્છાસામાચારી ન હોય, પણ જે સ્થાનમાં રહે તે ગૃહસ્થની ઉપસંપદા આવે, તેથી ગૃહસ્થઉપસંહદ્ સામાચારી હોય. અન્યના મતે જિનકલ્પિકને આવશ્યકી, નૈષધિકી, ગૃહિવિષયઉપસંપલક્ષણ ત્રણ સામાચારી આવે.
ટીકાર્ય અને લોચ આ=જિનકલ્પિક, નિત્ય કરે છે. એવામાદિ સમયસમુદ્રમાં વિસ્તાર છે. એ પ્રમાણે અર્થાત જિનકલ્પિકને કહી એ પ્રમાણે, પરિહારવિશુદ્ધિ આદિ ચારિત્રીની સામાચારી અને સ્થિતિ પણ જાણવી= સ્વયં જાણી લેવી. (અહીં બૃહત્કલ્પભાષ્યની ગાથા ૨/૧૧૩૨ કહી, તેની ટીકાનો અર્થ પૂર્ણ થાય છે.)
ટીકા વિરૂણ પચા નોપશિતલુનાવિવિનારાપુર પ્રકૃપિયોતિર્થિવ स्थविरकल्पं प्रत्याचक्षाणाः परे चक्रवर्तिभोजनास्वादलोलुपतया स्वगृहोचितान्नभोजनमपि परित्यजतस्तदपि चालभतो बुभुक्षाबाधितस्य द्विजस्येव सोदरतामुपगन्तारः।
ટીકાર્થ “વિઘઃ'- તે કારણથી=ઉપરમાં બતાવ્યું કે, જિનકલ્પિકપણું આવું છે અને પાછળ બતાવ્યું કે, એ રીતે જ પરિહારવિશુદ્ધ આદિ સામાચારીની સ્થિતિ સમજી લેવી, તે કારણથી, આવા પ્રકારનો ઉત્કૃષ્ટ માર્ગ, ઉપરમાં બતાવેલ પાંચ પ્રકારની તુલના કર્યા વગર સામાન્ય જીવો વડે સ્પર્શવા માટે પણ યોગ્ય નથી. એથી કરીને તેના અર્થીપણા વડે કરીને જ સ્થવિરકલ્પને ત્યાગ કરનારા પર=દિગંબરો, ચક્રવર્તીના ભોજનના આસ્વાદના
