________________
ગાથા ૩૪....... અધ્યાત્મમત પરીક્ષા..............૧૩૩ અવતરણિકા:- અથ તથાથધિત માહિરોપરાયોર્ન સાથે, ચાવતાડાહ્યાલાવનિહિત વિવેવ प्रवृत्तिरन्यत्र पुनरतथाभावात्, इत्यत्राभीक्ष्णं प्रवृत्तावपिशक्त्यनिगूहनादेव धर्मोपकरणस्य युक्तत्वमित्युत्तरं सुकरमित्याह
અવતરણિકાર્ય -“તથાપિ' - તો પણ આહાર અને ઉપકરણમાં અધિકૃત સામ્ય નથી, કેમ કે યાવત્ આહારાદિમાં અનિગૂહિત શક્તિ હોવાને કારણે કદાચિત્ જ પ્રવૃત્તિ કરે છે, વળી અન્યત્ર=વસ્ત્રાદિમાં, અતથાભાવ છે સતત પ્રવૃત્તિ છે, એ પ્રકારની પૂર્વપક્ષીની શંકામાં વક્ષ્યમાણ ઉત્તર સુકર છે એ પ્રમાણે અન્વય છે. અને તે વફ્ટમાણ ઉત્તર આ પ્રમાણે છે- ' ભરૂચત્ર'- અહીંયા=વસ્ત્રાદિમાં, અભીષ્ણ=વારંવાર, પ્રવૃત્તિ હોવા છતાં પણ, શક્તિના અનિગૂહનથી જ શક્તિને નહિ ગોપવવાથી જ, ધર્મોપકરણનું યુક્તપણું છે; એ પ્રમાણે ઉત્તર સુકર છે. એ પ્રકારે ગાથામાં કહે છે
ભાવાર્થ - તાત્પર્ય એ છે કે પૂર્વપક્ષી કહે કે, તમે પૂર્વમાં ઉપધિને માટે આહારના દષ્ટાંતનું જે સામ્ય સ્થાપન કર્યું તે સ્વીકારી લઇએ તો પણ, આહાર અને ઉપકરણમાં અધિકૃત સામ્ય નથી તમારા વડે પરિપૂર્ણ સામ્ય સ્વીકારાયું છે તેવું અધિકૃત સામ્ય નથી. અને તે જ વિષમતા બતાવતાં કહે છે કે, સાધુઓ યાવત્ આહારાદિમાં અર્થાત જેટલો આહારાદિ ગ્રહણ કરે છે તે સર્વમાં અનિગૂહિતશક્તિવાળા હોય છે અર્થાત્ સંયમની પુષ્ટિ થાય એટલા જ પ્રમાણમાં જ્યારે આવશ્યક હોય ત્યારે જ પ્રવૃત્તિ કરે છે, શેષકાળમાં આહારાદિમાં પ્રવૃત્તિ કરતાં નથી, તેથી આહારાદિમાં તેઓની શક્તિ સંયમની વૃદ્ધિ કરવામાં ગોપવાયેલી નથી, અને આથી કરીને ક્યારેક જ આહારાદિમાં પ્રવૃત્તિ છે; જયારે વસ્ત્રાદિમાં શ્વેતાંબર સાધુઓ સદા પ્રવૃત્તિ કરે છે, તેથી નિગૂહિતશક્તિવાળા છે, તેથી આહાર અને ઉપકરણનું સર્વથા સામ્ય નથી. - (અહીં આહારાદિમાં આદિપદથી વિહારનું ગ્રહણ કરવાનું છે, કેમ કે દિગંબર માન્યતા પ્રમાણે સાધુને આહાર અને વિહાર સિવાય પર પદાર્થમાં પ્રવૃત્તિનો ચાર પ્રકારની આપવાદિક ઉપધિને છોડીને સર્વથા નિષેધ છે.),
એની સામે ગ્રંથકાર કહે છે કે, તારા આ કથનમાં આ પ્રમાણેનો જવાબ સુકર છે અને તે જ બતાવે છે
વસ્ત્રાદિમાં વારંવાર પ્રવૃત્તિ હોવા છતાં પણ, શક્તિને નહિ ગોપવવાથી જ ધર્મોપકરણનું યુક્તપણું છે, અર્થાત્ સાધુને શક્તિને ગોપવ્યા વગર સંયમને ઉપકારી થાય એવા ધર્મોપકરણનું યુક્તપણું છે, અને તે ધર્મોપકરણ સદા સંયમને માટે આવશ્યક છે, તેથી ત્યાં વારંવાર પ્રવૃત્તિ થાય છે. એ પ્રકારે ઉત્તર સુકર છે, એ પ્રમાણે ગાથામાં કિહે છે.
ગાથા -
अणिगृहन्तो सत्ति, भुजन्तो वि जह णो चयइ मग्गं ।
___ अणिगूहन्तो सत्ति, तह उवगरणं धरन्तो वि ॥३४॥ . ( अनिगृहयन् शक्तिं भुञ्जानोऽपि यथा न त्यजति मार्गम् । अनिगृहयन् शक्ति तथोपकरणं धरन्नपि ॥३४॥)
A-11,
