________________
ગાથા - ૪૦-૪૧
અધ્યાત્મમત પરીક્ષા.....
૧૫૫ ગાથા - સિન્નિસિદ્ધિથર વાર તે મુળ સુરા |
अह होई पावहरणं इय अम्हं बिन्ति आयरिया ॥४०॥ (सिद्धान्तसिद्धधरणं उपकरणं तन्मुनीनां सुखकरणम् । अथ भवति पापहरणं इत्यस्माकं ब्रुवते आचार्याः ॥४०॥ ) ગાથાર્થ - સિદ્ધાંતમાં સિદ્ધ છે ધરણ જેનું તેવું જે ઉપકરણ તે મુનિના સુખનું કારણ છે, આથી કરીને પાપને હરનારું ઉપકરણ થાય છે એ પ્રમાણે અમારા આચાર્યો કહે છે. દર ગાથામાં તે' છે તે ‘ય’નો પરામર્શ કરે છે, તેનાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જે આવું ઉપકરણ છે તે સુખનું કારણ છે અન્ય ઉપકરણ નહિ.
ભાવાર્થ - સિદ્ધાંતમાં સિદ્ધ ધરણ છે જેનું અર્થાત્ સિદ્ધાંતમાં જેનું ધારણ વિહિત છે તે ઉપકરણ મુનિઓને સુખનું કારણ કહ્યું, તેનું તાત્પર્ય એ છે કે સંયમની પરિણતિ એ જીવને સુખના કારણરૂપ છે, અર્થાત્ ભાવિ સુખનું કારણ છે અને વર્તમાનમાં સુખરૂપ છે તેથી સંયમ એ સુખરૂપ છે, અને તેનું કારણ તે ઉપકરણ છે, આથી જ તે પાપને હરનાર છે અર્થાત્ સંયમની પરિણતિની વૃદ્ધિ કરીને પાપને હરનાર છે. lol
અવતરણિકા - ન ર મવડીવાવોત્તરધ્યનિવૃત્તિ સહવાવેતવારે વિશ્વના: परास्तास्तहि भवतां किमर्थः पुनः प्रयास इत्याशंकायामाहઅવતરણિકાર્ય - થી પૂર્વપક્ષી કહે છે કે, આપના આચાર્યો વડે ઉત્તરાધ્યયન, ધર્મસંગ્રહણી આદિમાં આના= વસ્ત્રના, વિચારમાં દિગંબરો પરાસ્ત કરાયા છે, તો તમારો (ગ્રંથકારનો) શા માટે ફરી પ્રયાસ છે? એ પ્રમાણે આશંકામાં કહે છે -
ગાથા - પુચ્છા વિલંબRTv વનમષ્ટ્રાધ્યાપા ૩વહાણો |
अम्हाणं पुण इहयं दोण्हवि पडिआरवावारो ॥४१॥ (पृच्छा दिगंबराणां केवलमाध्यात्मिकानामुपहासः । अस्माकं पुनरिह द्वयोरपि प्रतीकारव्यापारः ॥४१॥ ) ગાથાર્થ - દિગંબરોની (કેવલ) પૃચ્છા છે અને આધ્યાત્મિકોનો ઉપહાસ છે, અને અમારો અહીંયાં=ગ્રંથમાં, બંનેના પણ પ્રતીકારનો વ્યાપાર છે.
ભાવાર્થ:- તાત્પર્ય એ છે કે, દિગંબરો વસ્ત્રને સંયમનું સાધન માનતા નથી, તેથી તેઓ શ્વેતાંબરોને પૂછે છે કે, વસ સંયમનું સાધન કેવી રીતે બને? જ્યારે આધ્યાત્મિકો તો એમ માને છે કે, અધ્યાત્મ તો આત્માના પરિણામરૂપ છે અને વસ્ત્ર તો પુદ્ગલ સ્વરૂપ છે, તેથી પુદ્ગલસ્વરૂપ વસ્ત્રો અધ્યાત્મના ઉપકારક સંભવે જ નહિ, અને જો પુગલસ્વરૂપ વસ્ત્રો પણ અધ્યાત્મનાં ઉપકારક બનતાં હોય, તો સ્ત્રી આદિ પણ સંયમના ઉપકારી બની શકે છે. આ પ્રકારનો તેમનો ઉપહાસ છે.
