________________
: * . . . . ૧૨૫
ગાથા - ૩૨
અધ્યાત્મમત પરીક્ષા મમત્વ નિવૃત્ત થયે છતે, દેહ અને ઉપધિ આદિથી પણ ભિન્ન આત્માને ભાવતો, તેઓને વિષે પણ દેહ અને ઉપધિ આદિને વિષે પણ, સર્વથા નિરભિવંગ થાય છે. (૫) બલ બે પ્રકારે છે- (૧) શરીરબલ અને (૨)મનોવૃતિબલ.
ત્યાં શરીરસંબંધી બલ પણ જિનકલ્પપ્રતિપત્તિયોગ્યને શેષજનના બલ કરતાં ચઢિયાતું જ છે. તપ આદિ વડે તેના=બલના, અપકર્ષમાં પણ, ધૃતિ અને બલથી તે પ્રમાણે આત્માને ભાવે, જે રીતે મોટા પણ પરીષહઉપસર્ગ વડે બાધ ન પામે. “રૂતિ' પાંચ તુલનાઓના કથનની સમાપ્તિ સૂચક છે. તવં'...તે આ પ્રમાણે પાંચ ભાવનાઓથી ભાવિતાત્મા, ગચ્છમાં રહેલો પણ આગમોક્ત વિધિવડે આહારાદિ પરિકર્મને સમ્યગુ સાધીને, સંઘ અને સ્વગણને બોલાવીને જિનેશ્વર, ગણધર, ચૌદપૂર્વી, દશપૂર્વાના સમીપમાં તેમના અભાવમાં વટ, અશ્વત્થ અશોકવૃક્ષાદિની પાસે જિનકલ્પને સ્વીકારે છે. તતઃ'- ત્યારપછી સર્વને ખમાવીને પોતાના પદે સ્થાપિત કરેલા આચાર્યાદિને અનુશાસન કરીને વનકંદરાદિમાં વિહરે છે. બૃહત્કલ્પભાષ્યની ગાથામાં કહેલ સ્થવિરકલ્પના ક્રમમાં સામાચારી બતાવે છેપ્રતિપત્ર' - સ્વીકારેલ જિનકલ્પવાળા મુનિ જે ગામમાં માસકલ્પ અથવા ચાતુર્માસ કરે છે, ત્યાં ગામના છે ભાગોને કલ્પ છે. જે ભાગમાં એક દિવસે ગોચરચર્યા કરે છે, ત્યાં ફરી પણ સાતમે દિવસે જ પર્યટન કરે છે અને ગમન ત્રીજી પરિસીમાં જ કરે છે, અને ચોથી પોરિસીમાં જયાં અવગાહન કરે છે, ત્યાં નક્કી ઊભા રહી જાય છે. ભક્ત અને પાણી જે અલેપ હોય તે જ ગ્રહણ કરે છે. એષણાદિને છોડીને કોઈની પણ સાથે બોલતા નથી, અને એક વસતિમાં જો કે ઉત્કૃષ્ટથી સાત જિનકલ્પિક રહે છે, તો પણ પરસ્પર બોલતા નથી. સર્વ પણ ઉપસર્ગપરીષહોને સહન કરે છે. રોગમાં ચિકિત્સા કરાવતા નથી જ. વળી તે વેદનાને સમ્યગુ જ સહન કરે છે, અર્થાત્ વિર્યનો પ્રકર્ષ થાય તે રીતે સહન કરે છે. આપાતસલોકાદિદોષરહિત જ ચંડિલમાં અર્થાત્ નિર્દોષભૂમિમાં જ ઉચ્ચારાદિન=મલત્યાગાદિને કરે છે, અસ્પંડિલભૂમિમાં નહિ. પરિકર્મરહિત જ વસતિમાં રહે છે. (શૂન્ય ઘરોમાં જંગલ-આરામ આદિમાં રહે છે, પરિકર્મ-વ્યવસ્થિત બાંધેલા, સમારકામ કરેલા ઘરોમાં નહિ.) જો બેસે છે, નક્કી ઉત્કટુક જ બેસે છે.) પરંતુ જમીન ઉપર પલાંઠી વાળીને નહિ. કેમ કે ઔપગ્રહિક ઉપકરણનો અભાવ છે= જમીન ઉપર બેસવાનું આસન તે ઔપગ્રહિક ઉપકરણ છે, તેનો અભાવ છે, અને મત્ત હાથી-વ્યાઘ-સિંહ આદિ સંમુખ આવે છતે, ઉન્માર્ગગમનાદિ વડે ઈર્યાસમિતિને ભાંગતા નથી. એવમાદિ સામાચારી સિદ્ધાંતરત્નાકરથી જાણવી.
એ જ બૃહત્કલ્પભાષ્યની ગાથામાં કહેલ સ્થવિરકલ્પના ક્રમમાં સ્થિતિ બતાવે છે
સ્થતિશ' :- અને સ્થિતિ શ્રત, સંઘયણાદિક જાણવી. તે આ પ્રમાણે - જિનકલ્પિકને જઘન્યથી નવમા પૂર્વના ત્રીજા આચારવસ્તુ સુધી, વળી ઉત્કૃષ્ટથી અસંપૂર્ણ દસપૂર્વ સુધી શ્રત હોય છે. પહેલું સંઘયણ અને વજના જેવા મજબૂત શરીરવાળો આ જિનકલ્પિક, હોય છે. સ્વરૂપથી=સ્વાભાવિક અસ્તિત્વથી, પંદર પણ કર્મભૂમિમાં, વળી સંહરણ કરાયેલ અકર્મભૂમિમાં પણ હોય છે). ઉત્સર્પિણીમાં વ્રતસ્થ ત્રીજા અને ચોથા આરામાં વળી જન્મમાત્રથી બીજા આરામાં પણ હોય છે.). વળી અવસર્પિણીમાં જન્મથી ત્રીજા અને ચોથા આરામાં જ વળી વ્રતસ્થ પાંચમા આરામાં પણ હોય છે.) વળી સંહરણ વડે સર્વકાળમાં–છએ આરામાં, પ્રાપ્ત થાય છે. પ્રતિપદ્યમાન
