________________
ગાથા :૩૨ . . . . . . . • • • • • • •
2. અધ્યાત્મમત પરીક્ષા . . . . . . . . . . . • • • • • • ::: तृतीयमाचारवस्तूत्कर्षतस्त्वसंपूर्णानि दशपूर्वाणि श्रुतं भवति। प्रथमसंहननो वज्रकुड्यसमानावष्टम्भश्चायं भवति। स्वरूपेण पञ्चदशस्वपि कर्मभूमिषु संहृतस्त्वकर्मभूमिष्वपि, उत्सर्पिण्यां व्रतस्थस्तृतीयचतुरकयोरेव, जन्ममात्रेण तु द्वितीयारकेऽपि। अवसर्पिण्यां तु जन्मना तृतीयतुर्यारकयोरेव व्रतस्थस्तु पञ्चमारकेऽपि, संहरणेन तु सर्वस्मिन् काले प्राप्यते। प्रतिपद्यमानकश्चायमाद्यचारित्रद्वये, पूर्वप्रतिपन्नस्तु सूक्ष्मसंपराययथाख्यातचारित्रयोरप्युपशमश्रेण्यां लभ्यते। प्रतिपद्यमानानामुत्कृष्टतः शतपृथक्त्वं पूर्वप्रतिपन्नानां तु सहस्रपृथक्त्वं तेषामवाप्यते। स च प्रायोऽपवादं नासेवते, क्षीणजङ्घाबलस्त्वविहरमाणोऽप्याराधकः। आवश्यकीनैषेधिकीमिथ्यादुष्कृतगृहिविषयपृच्छोपसंपल्लक्षणाः पञ्च चास्य सामाचार्यः नत्विच्छाकारादयः। आरामादिनिवासतयौघतः पृच्छाद्यसंभवादावश्यकीनषेधिकीगृहस्थोपसंपल्लक्षणास्तिस्त्र एवेत्यन्ये। लोचं चासौ नित्यमेव करोतीत्येवमादिः समयसमुद्रे विस्तरः। एवं परिहारविशुद्धिकादिसामाचारी स्थिति अपि द्रष्टव्ये।
ટીકાર્થ:“તાશ' તેવા પ્રકારનું સંઘયણ, ધીરજ અને વિદ્યા આદિનો અભાવ હોવાને કારણે નિરતિશયવાળાઓને જ સ્થવિરકલ્પ કહેવાયેલો છે. વળી તેવા પ્રકારના અતિશયવાળાઓને તો જિનકલ્પની પ્રતિપત્તિ=જિનકલ્પનો સ્વીકાર જ મુખ્ય છે. અને સ્થવિરકલ્પિકનો પણ આ ક્રમ છે.
“પચ્ચેન્ના' - પ્રવ્રજ્યા, શિક્ષાપદ, અર્થગ્રહણ અને અનિયતવાસ, નિષ્પત્તિ અને વિહાર, સામાચારી અને સ્થિતિ જ સ્થવિરકલ્પિકનો ક્રમ છે. વ્રજયાદિનો અર્થ બૃહત્કલ્પભાષ્યની ટીકામાં દર્શાવે છે, તે આ પ્રમાણેપ્રવજ્યા - ગુણવાન એવા ગુરુ વડે પ્રથમ યોગ્ય શિષ્યને વિધિપૂર્વક પ્રવ્રયા આપવી. શિક્ષાપદ ત્યારપછી બાર વર્ષ સુધી સૂત્રઅધ્યયન, ઉપદેશ અને પ્રત્યુપેક્ષણાદિ ક્રિયાના=પડિલેહણાદિ ક્રિયાના ઉપદેશરૂપ ગ્રહણ અને આસેવનરૂપ શિક્ષાપદ. અર્થગ્રહણ - ત્યારપછી અર્થગ્રહણ, તે આ રીતે - બાર વર્ષ સુધી અધીતસૂત્રવાળો અર્થાત્ સૂત્ર ભણેલો શિષ્ય, ગુરુ વડે અર્થગ્રહણ કરાવાય છે. અન્યથા અર્થાતુ અર્થગ્રહણ ન કરાવાય તો, સૂત્રઅધ્યયનના પ્રયાસનો નિષ્કલપણાનો પ્રસંગ આવે છે. અનિયતવાસ - ત્યારપછી અનિયતવાસ, તે આ પ્રમાણે- જો આચાર્યપદયોગ્ય શિષ્ય હોય તો જઘન્યથી પણ સહાય મેં આપીને પોતે ત્રીજો (અર્થાત્ પોતાની સાથે બીજા બે સાધુ આપે), બાર વર્ષ સુધી વિવિધ દેશદર્શન નિયમથી કરાવાય છે. જિનજન્માદિભૂમિનાં દર્શનદ્વારા હર્ષના અતિરેકથી સ્વસમ્યક્તનો સ્થિરભાવ અને પરસમ્યક્તનું સ્થિરીકરણ, વિવિધ આચાર્યના પરિશીલનથી=પરિચયથી જનિત સૂત્ર-અર્થ-સામાચારી વિશેષનો બોધ, વિવિધ દેશની ભાષાના અવબોધથી તે તે દેશના શિષ્યોને દીક્ષા, પૂર્વપ્રવ્રયા ગ્રહણ કરાયેલ વડે તેની= આચાર્યપદને યોગ્ય અને દેશાટન કરતા એવા તેની, ઉપસંપદાનો સ્વીકાર અને તેના=ઉપસંપદા સ્વીકારનારના, અનુરાગભાજનવાદિ ગુણોનો તે રીતે જ સંભવ છે. અર્થાત્ સૂત્રઅધ્યયન કર્યા પછી બાર વર્ષ સુધી દેશાટન કરે
