________________
૪૬. ................... અધ્યાત્મમત પરીક્ષા.............. ગાથા - ૧૩ થતો નથી, તેથી રૌદ્રધ્યાનનો પરિહાર થાય છે; માટે છે કાયના રક્ષણરૂપ શુભધ્યાનનું વસ્ત્ર ઉપકારી છે. (૩) વળી સાધુને ધર્મધ્યાનમાં જવા માટે સ્વાધ્યાય આલંબનરૂપ છે અને સ્વાધ્યાયનો નિર્વાહ વસ્ત્રથી થઈ શકે છે. તેથી ધ્યાનના આલંબનભૂત સ્વાધ્યાયમાં વસ્ત્રની ઉપકારકતા છે.
ઉત્થાન :- વસ્ત્રનો ઉપયોગ બતાવે છે
ટીકા તથા સંપતિમ+નોરે,પ્રમાર્ગનાર્થ પુર્વવત્રં, નિક્ષેપવિક્રિયા પૂર્વ પ્રમાર્ગનાર્થ નિઃાર્થ , च रजोहरणं, लिङ्गोदयादिवर्जनार्थं च चोलपट्ट उपयुज्यत इति ।
ટીકાર્ય - ‘તથા' અને સંપતિમ રજરેણના પ્રમાર્જનાદિ માટે મુખવટ્સ (મુહપત્તિ) છે, અને આદાનનિક્ષેપાદિ અર્થાત્ લેવા-મૂકવાની ક્રિયાની પૂર્વે પ્રમાર્જના માટે અને લિંગને માટે રજોહરણ છે અને કામોદયાદિના વર્જન માટે ચોલપટ્ટનો ઉપયોગ કરાય છે. “ઉપયુષત’ પછી ‘તિ છે, તે વસ્ત્રની ઉપયોગિતાના કથનની સમાપ્તિ સૂચક છે.
(૨)
ત વિશેષાવશ્ય- તે વિશેષાવશ્યકભાષ્યમાં કહેવાયેલું છે -
किं संजमोवयारं करेइ वत्थाइ जइ मई सुणसु ।
सीयत्ताणं ताणं जलणतणगयाण सत्ताणं ।। [२५७५] (૨) तह निसि चाउक्काल सज्झायज्झाणसाहणमिसीणं ।
महिमहियावासोसोरयाइरक्खाणिमित्तं च ॥ [२५७६] . (૩) सवसंवरुज्झणत्थं गिलाणपाणोवगारि वाभिमयं ।
मुहपत्तियाइं चेवं परूवणिज्जं जहाजोग्गं । [२५७७] (૧) વસ્ત્રાદિ સંયમને શું ઉપકાર કરે છે એ પ્રમાણે જો તને મતિ છે, તો સાંભળ- શીતથી ત્રાણ, અગ્નિ અને તૃણગત જીવોનું રક્ષણ, (૨) તથા ઋષિઓને રાત્રિના ચાર કાળ સ્વાધ્યાય-ધ્યાનમાં સાધન અને પૃથ્વી, ધુમ્મસ, વૃષ્ટિ, ઓસાદિથી રક્ષાનું નિમિત્ત, (૩) અને શબને ઢાંકવા અને બહાર લઈ જવા માટે, ગ્લાનના પ્રાણને ઉપકાર કરવા માટે વસ્ત્ર અભિમત છે; અને એ રીતે યથાયોગ્ય= શાસ્ત્રાનુસારે મુખવસ્ત્રિકાદિ સંયમના ઉપકારીપણાવડે કરીને કહેવા યોગ્ય છે.
તથા માધ્યવિષ્યયુમ્'- અને કલ્પભાષ્યમાં પણ કહેવાયલું છે(१) किं संयमोपकारं करोति वस्त्रादि यदि मतिः श्रृणु । शीतत्राणं त्राणं ज्वलन-तृणगतानां सत्त्वानाम् ।। (२) तथा निशि चतुष्कालं स्वाध्यायध्यानसाधनमृषीणाम् । मही-महिका-वर्षों-स्र-रज-आदि रक्षानिमित्तं च ।। (३) शबसंवरोज्झानार्थं ग्लानप्राणोपकारी चाभिमतम् । मुखवस्त्रिकादि चैवं प्ररूपणीयं यथायोग्यम् ॥
