________________
૬૮
.. અધ્યાત્મમત પરીક્ષા..... ગાથા : ૧૭-૧૮-૧૯-૨૦-૨૧ ટીકા - તાદિહી/વિવ થર્મોપોડનુરીચ મોક્ષાનુરી પ્રવૃત્તિતથા ના.પ્રશસ્તિત્વમતિપાદ્દા
ટીકાર્ય - “તાત્' તે કારણથી =પ્રશસ્ત ઉદ્દેશથી થતો રાગ પ્રશસ્ત છે એમ પૂર્વે સિદ્ધ કર્યું તે કારણથી, વિહાર આદિની જેમ ધર્મોપકરણમાં અનુરાગનું, મોક્ષના અનુરાગથી પ્રવૃત્તપણું હોવાને કારણે અપ્રશસ્તપણું નથી.
ભાવાર્થ - તાત્પર્ય એ છે કે વિહારાદિ ક્રિયા જેમ સ્વરૂપથી અપ્રશસ્ત છે, તેમ ધર્મોપકરણ પણ સ્વરૂપથી અપ્રશસ્ત છે. આમ છતાં સાધુને મોક્ષનો અનુરાગ હોય છે, તેથી મોક્ષના ઉપાયભૂત સ્વાધ્યાયાદિ પ્રવૃત્તિમાં અનુરાગ હોય છે, અને ધર્મોપકરણ સ્વાધ્યાયાદિના ઉપષ્ટભક હોવાને કારણે, ધર્મોપકરણમાં પણ સાધુને સંયમના ઉપકરણરૂપે અનુરાગ હોય છે, તેથી જ ધર્મોપકરણના ગ્રહણમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે; માટે ધર્મોપકરણના અનુરાગને પ્રશસ્તરૂપે જ સ્વીકારેલ છે. II૧૬l
અવતરણિકા:-થ રાપથોરેવ સ્વરૂપં પ્રશ્નો નિક્ષેપનવિમાન પત્તોતિ- .
અવતરણિયાર્થ:- હવે પ્રસંગથી નિક્ષેપ-નયના વિભાગ દ્વારા રાગ-દ્વેષના જ સ્વરૂપનું પર્યાલોચન કરે છે
ગાથા:- નામં સવUTT રવિણ રાતો રોણો આ માવો ર૩
कम्मं जोग्गं बद्धं बज्झन्तमुदीरणोवगयं ॥१७॥ ( नाम स्थापना द्रव्यं रागो द्वेषश्च भावतश्चतुर्धा । कर्म योग्यं बद्धं बध्यमानमुदीरणोपगतम् ॥१७॥ ) ગાથાર્થ નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવથી રાગ અને દ્વેષ ચાર પ્રકારે છે. (તવ્યતિરિક્ત દ્રવ્યરાગ બે પ્રકારનો છે- કર્મદ્રવ્યરાગ અને નોકર્મદ્રવ્યરાગ. તેમાં કર્મદ્રવ્યરાગના ચાર પ્રકાર બતાવે છે.) (૧) યોગ્ય કર્મ (૨) બદ્ધ કર્મ (૩) બધ્યમાન કર્મ (૪) ઉદીરણાઉપગત કર્મ :
ગાથા - Hશ્વરનો પITયબ્બો વસતા ૩ |
___ सञ्झाइकु सुंभाई दोसो दुट्ठव्वणाईओ ॥१८॥ ( नोकर्मद्रव्यरागो ज्ञातव्यो विश्रसा प्रयोगाच्च । सान्ध्यादि कुसुम्मादिः द्वेषो दुष्टव्रणादिकः ॥१८॥ ) ગાથાર્થ:- નોકર્પદ્રવ્યરાગ બે પ્રકારે છે, (૧) વિશ્રા (૨) પ્રાયોગિક સંધ્યાદિ(વિગ્નસા નોકર્મદ્રવ્યરાગ છે.) કુસુભાદિ (પ્રયોગથી નોકર્પદ્રવ્યરાગ છે.) દુષ્ટવ્રણાદિક (નોકર્પદ્રવ્ય) વેષ છે.
ગાથા - = રાવોસવર્મા સમુudi ને તો ય પરિધામ |
ते भावरागदोसा वुच्छमिहं णयसमोआरं ॥१९॥ ( यद्रागद्वेषकर्म समुदीर्णं ये ततश्च परिणामाः । ते भावरागद्वेषाः वक्ष्य इह नयसमवतारम् ॥१९॥ )
