________________
૪૨. અધ્યાત્મમત પરીક્ષા
ગાથા - ૧૧-૦૨ ટીકાર્ય - પ્રતિષિદ્ધ' વળી કારણે પણ કાયવિરાધનાદિરૂપ પ્રતિષિદ્ધનું સેવન અપવાદ નથી, પરંતુ પ્રકટ અનાચાર જ છે, કેમ કે શુદ્ધાત્મવૃત્તિત્રાણાદિ અભિપ્રાયવડે પણ સંયમવિરાધનાથી વૈયાવૃત્યાદિ પ્રવૃત્તિ વડે કરીને ગૃહસ્થધર્મમાં અનુપ્રવેશ થાય છે. તે જ કહેવાયેલું છે
' જો શ્રમણ વૈયાવૃત્ય માટે ઉદ્યમવંત થયેલો, છ કાયને પીડા કરે તો તે શ્રમણ નથી, ગૃહસ્થ છે; (કારણ કે) તે =કાયની વિરાધના સહિત વૈયાવચ્ચ શ્રાવકોનો ધર્મ છે.
ટીકા - મરિત્યસર્વસાવદવ્યાપીરસ્ય દિ તથવિધપ્રવૃજ્ય વપુષાર્ગનેન વન્યપાનવૃજ્યાં तथाविधविशुद्धिसंभवात्, संयतस्य तु तादृगारम्भनान्तरीयकाशुभोपयोगेन श्रामण्यच्छेदा ५॥तभावः।
; “વન્યપાનિવૃજ્યા' છે ત્યાં “સ્વત્પપાનિવૃન્ય' પાઠ ભાસે છે, કેમ કે સ્વલ્પપાપની નિષ્પત્તિથી એ પ્રમાણે અર્થ છે.
ટીકાર્ય -“મપરિત્ય' – જેઓએ સર્વસાવદ્ય વ્યાપારનો ત્યાગ કર્યો નથી, એવાઓની તેવા પ્રકારની પ્રવૃત્તિથી બહુ પુણ્ય અર્જન અને સ્વલ્પ પાપની નિષ્પત્તિથી=બંધથી, તથાવિધ વિશુદ્ધિનો સંભવ છે. વળી સંયતને તો તેવા પ્રકારના આરંભની સાથે અવિનાભાવિ અશુભ ઉપયોગ વડે શ્રમણ્યનો છેદ છે, એ પ્રમાણે ભાવ છે=પ્રવચનસારના કથનનો આ ભાવ છે. ઉત્થાનઃ-ગાથા | ૧૧-૧૨માં દિગંબરે પોતાના આશયનું ઉદ્ભાવન કરીને જે કહ્યું, તેનું તાત્..થી નિગમન કરતાં કહે છે.
ટીકા - તસ્મત્રવિન્દ્ર સ્થાવ, તત્સત્વે ડસ્લેમ પ્રવૃત્તેિતા દૂર/પસ્તિત્વતિ,શુદ્ધોપયોગસાધનસ્થ बाह्यद्रव्यस्यापवादतोऽप्यनादानात्, कायखेदायतनतया शुभोपयोगेऽप्यनधिकाराच्चेति ॥११॥१२॥
ટીકાર્ય - “તાત્ તે કારણથી–ઉત્સર્ગ, વસ્તુના ધર્મરૂપ છે અને શુદ્ધ ઉપયોગના સાધનભૂત ચાર પ્રકારની બાહ્ય ઉપધિ અપવાદભૂત છે, અને પ્રતિષિદ્ધનું સેવન અપવાદ નથી પણ સ્પષ્ટ અનાચાર છે, તે કારણથી, વસ્ત્રાદિ ગ્રંથ જ છે. તેમાં હેતુ કહે છે‘તત્સત્તે'તેના=વસ્ત્રાદિના, સત્ત્વમાં, ઉત્સર્ગમાર્ગની પ્રવૃત્તિનું દૂર અપાતપણું છે.
ઉત્થાન-વસ્ત્રાદિના સત્ત્વમાં ઉત્સર્ગમાર્ગની પ્રવૃત્તિ ન ઘટે, પરંતુ અપવાદથી તો પ્રવૃત્તિ ઘટે ને? તેથી બીજો હેતુ કહે છેશુદ્ધોપયોગ' - શુદ્ધ ઉપયોગના અસાધન એવા બાહ્ય દ્રવ્યનું વસ્ત્રાદિનું, અપવાદથી પણ ગ્રહણ નથી.
