Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शाका देशमाला
संकलक: पू. म. श्री विनयरक्षितविजय म.सा.
निघण्टशेषः
अभिधान चिन्तामणि नाममाला
Mumbai
देशी
प्रकाशक शास्त्रसंदेश, नवसारी
For Private And Personal use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शास्त्रसंदेशमाला-२४
पू.आ.श्री हेमचन्द्रसूरीश्वरजी विरचित नाममाला
(ભા -ર)
સંકલન
૫.પૂ.આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ વિજય રામચંદ્રસૂરીશ્વરજીના સામ્રાજ્યવર્તી પૂ.પંન્યાસી બોધિરત્નવિજયજી મ.સા.ના
શિષ્યરત્ન પૂ.મુ.શ્રી વિનયરક્ષિતવિજયજી મ.સા.
( પ્રકાશક)
૩, મણિભદ્ર એપાર્ટમેન્ટ, સુભાષચોક, આરાધના ભવન માર્ગ, ગોપીપુરા, સુરત-૧
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શાસ્ત્રસંદેશમાલા-૨૪
પૂ.આ.શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી વિરચિત નામમાલા
પ્રથમ આવૃત્તિ : વૈશાખ સુદ-૬, વિ.સં. ૨૦૬૫
કિંમત : રૂ. ૭૦ (પડતર કિંમત)
પ્રમાર્જના-શુદ્ધિ : પૂ.મુ.શ્રી હિતરક્ષિતવિજયજી મ.સા. પૂ.મુ.શ્રી શ્રુતતિલકવિજયજી મ.સા. પૂ.સા.શ્રી ભદ્રજ્ઞાશ્રીજી મ.
પંડિતવર્ય શ્રી રતીભાઈ ચીમનલાલ દોશી
ટાઈપ સેટીંગ :
શ્રી સાંઈ કોમ્પ્યુટર્સ, અમદાવાદ-૪૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવરણ ડિઝાઈન :
ખુશી ડિઝાઈન્સ, અમદાવાદ-૧
મુદ્રકઃ
શિવકૃપા ઓફસેટ પ્રીન્ટર્સ, અમદાવાદ-૪
વિશેષ નોંધ :
શાસ્ત્રસંદેશમાલાના ૧ થી ૨૪ ભાગનું સંપૂર્ણ પ્રકાશન જ્ઞાનદ્રવ્યમાંથી કરવામાં આવેલ છે. તેની નોંધ લેવા વિનંતી.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બાભાર.... !
આભાર....! O) છે , અનુમોદનીય...
અનુકરણીય....! હિસ્ટીરીશભાલાના
ચોવીસમા ભાગના પ્રકાશનનો સંપૂર્ણ લાભ
શ્રી સિદ્ધગિરિ મહાતીર્થે વિ.સં. ૨૦૧૦માં પૂ.આ.ભ.શ્રી. વિજય મહાબલસૂરીશ્વરજી મ.સા. પૂ.આ.ભ.શ્રી. વિજય પુણ્યપાલસૂરીશ્વરજી મ.સા.
પૂ.પંન્યાસ શ્રી વજોનવિજયજી મ.સા. પૂ.પંન્યાસ શ્રી બોધિરત્નવિજયજી મ.સા. પૂ.મુ. શ્રી હીંડાપ્રભવિજયજી મ.સા. બાદિળી શુભનિશ્રામાં પર્યુષણ પર્વમાં સામુહિક પૌષધની ખારાધનામાં થયેલ શાનદ્રવ્યની ઉપજમાંથી લેવામાં આવેલ છે. તેની અમો હાર્દિક અનુમોદના કરીએ છીએ.
આયોજક પરિવારો તથા વિધિ પરિવારના અમો આભારી છીએ...
-શાસ્ત્રસંફ્લેશ
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રકાશકીયે
ચાર વર્ષ પૂર્વે પૂર્વના પૂર્વાચાર્ય -પુણ્યાત્માઓએ પદ્યમાં પ્રરૂપેલા ૪૦૦ થી વધારે પ્રકરણોના ૭૦,૦૦૦ હજાર શ્લોક પ્રમાણ સાહિત્ય શાસ્ત્રસંદેશમાલાના ભાગ ૧ થી ૨૦ રૂપે પ્રકાશિત કરેલ. તે પછી પણ પૂજ્યશ્રીએ આ સમયગાળા દરમ્યાન મળેલ બીજા ૧૩૭ પ્રકરણોના ૧૮,૦૦૦ હજાર શ્લોક પ્રમાણ સાહિત્ય સંકલન કરી આપેલ છે તે આજે ભાગ ૨ ૧ થી ૨૪ સ્વરૂપે પ્રકાશિત કરીએ છીએ.
આ ચાર ભાગમાં ૨૧માં ભાગમાં શતક, કુલક, ભાવના અને ચર્ચાને લગતા ગ્રંથો, ૨૨માં ભાગમાં આચાર, પ્રારંભિક, નામમાલા અને વ્યાકરણના ગ્રંથો, ૨૭માં ભાગમાં કાર્યગ્રન્થિક અને લોકપ્રકાશીય ગ્રંથો અને ૨૪માં ભાગમાં પૂ.આ.શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી કૃત નામમાલાઓના ગ્રંથોનો સમાવેશ કરેલ છે.
આ ચાર ભાગની પણ પ્રમાર્જન - શુદ્ધિ પૂર્વની જેમ જ પૂજ્યશ્રીઓએ કરી આપેલ છે તે માટે અમો તેઓશ્રીના આભારી છીએ.
નાદુરસ્ત તબિયત અને આંખોની નબળાઈ સાથે દરરોજ ૫ થી ૬ કલાક અધ્યયન કાર્ય ચાલુ રાખી આ ચાર ભાગનું સંપૂર્ણ પરિમાર્જન પંડિતવર્ય શ્રી રતીભાઈ ચીમનલાલ દોશીએ કરી આપેલ છે તે માટે અમો તેઓશ્રીના આભારી છીએ.
પૂર્વના ૨૦ ભાગની જેમ આ ચાર ભાગમાં પણ અલગ અલગ સંઘોએ પોતાના જ્ઞાનનિધિમાંથી લાભ લીધેલ છે તેની અમો ભૂરિ ભૂરિ અનુમોદના કરીએ છીએ.
-શાસ્ત્રસંવેશ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શાશસંદેશનું નવલું નજરાણું
“પધાનુક્રમણિકા સંપુટ”
• આ સંપુટમાં ચાર ભાગ છે.
પ્રથમ ભાગમાં આગમતા ૪૪ ગ્રંથો અને સંવેગરંગશાલાની
પધાતુક્રમણિકા છે. • દ્વિતીય ભાગમાં પ્રાકૃતતા 393 ગ્રંથોની પદ્યાનુક્રમણિકા
છે. તૃતીય ભાગમાં સંસ્કૃતના ૨૦૫ ગ્રંથો અને લોકપ્રકાશતી પધાતુક્રમણિકા છે. ચતુર્થભાગમાં ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષચરિત્ર અને વૈરાગ્રકલ્પલતા-રતિની પધાતુક્રમણિકા છે. ચા સંપુટમાં છ પરિશિષ્ટો છે. આ સંપુટમાં ટોટલ ૪ર૬ ગ્રંથોનો સમાવેશ કરેલ છે. આ સંપુટમાં ટોટલ ૧,૭૭,૦૦૦ શ્લોકનો સમાવેશ કરેલ
છે. • આ સંપુટના ટોટલ ૧૫૭૦ પેજ છે. • આ સંપુટની કિંમત ૧૫૦૦/-રૂપિયા છે.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नाम
॥ अनुक्रमणिका ॥ अनु. नाम श्लोक पाना नं. १. अभिधानचिन्तामणिनाममाला १५४२ १-१३१ २. अभिधानचिन्तामणिशेषनाममाला २०७ १३१-१४९
३. अनेकार्थसंग्रहकोषः
१८२९ १४९-३०२
४. निघण्टुशेषः
३९६ ३०३-३३६
५. लिङ्गानुशासनम्
१३९ ३३६-३५० ६. देशीनाममाला
७८३ ३५०-४१६ * परिशिष्ट-१
१-१२ * परिशिष्ट-२
१३-१४ * टोटल श्लोक संख्या - ४८९६ * संपूर्ण पृष्ठ संख्या - ६+४१६+१४
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१
॥
॥ २
॥
॥
३
॥
॥
४
॥
कलिकाल सर्वज्ञ पू.आ.श्री हेमचन्द्रसूरीश्वरजी विरचिता ॥अभिधानचिन्तामणिनाममाला ॥
प्रथमो देवाधिदेवकाण्डः प्रणिपत्यार्हतः सिद्धसाङ्गशब्दानुशासनः । रूढयौगिकमिश्राणां नाम्नां मालां तनोम्यहम् व्युत्पत्तिरहिताः शब्दा रूढा आखण्डलादयः । योगोन्वयः स तु गुणक्रियासंबन्धसंभवः गुणतो नीलकण्ठाद्याः क्रियातः स्रष्ट्रसंनिभाः । स्वस्वामित्वादिसंबन्धस्तत्राहुर्नाम तद्वताम् स्वात्पालधनभुङ्नेतृपतिमत्वर्थकादयः । भूपालो भूधनो 'भूभुग् भूनेता भूपतिस्तथा भूमांश्चेति कविरूढ्या ज्ञेयोदाहरणावली। जन्यात्कृत्कर्तृसृट्स्रष्टुविधातृकरसूसमाः जनकाद्योनिजरुहजन्मभूसूत्यणादयः । धार्याध्वजास्त्रपाण्यङ्कमौलिभूषणभृन्निभाः शालिशेखरमत्त्वर्थमालिभर्तृधरा अपि । भोज्याद्भुगन्धोव्रतलिट्पायिपाशाशनादयः पत्युः कान्ताप्रियतमावधूप्रणयिनीनिभाः । कलत्राद् वररमणप्रणयीशप्रियादयः
॥ ८॥ सख्युः सखिसमा वाह्याद् गामियानासनादयः । ज्ञातेः स्वसृदुहित्रात्मजाग्रजावरजादयः
॥ ९॥ आश्रयात् सद्मपर्यायशयवासिसदादयः । वध्याद् भिवेषिजिद्घातिध्रुगरिध्वंसिशासना: ॥ १० ॥
॥
५ ॥
॥ ६
॥
॥
७
॥
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अप्यन्तकारिदमनदर्पच्छिन्मथनादयः । विवक्षितो हि संबन्ध एकतोपि पदात्ततः प्राक् प्रदर्शितसंबन्धिशब्दा योज्या यथोचितम् । दृश्यते खलु वाह्यत्वे वृषस्य वृषवाहनः स्वत्वे पुनर्वृषपतिर्धार्यत्वे वृषलाञ्छनः । अंशो र्धार्यत्वेंऽशुमाली स्वत्वेंऽशुपतिरंशुमान् वध्यत्वेहेरहिरिपुर्भोज्यत्वे चाहिभुक् शिखी । चिह्नेर्व्यक्तैर्भवेद् व्यक्तेर्जातिशब्दोपि वाचकः तथाह्यगस्तिपूता दिग्दक्षिणाशा निगद्यते । अयुग्विषमशब्दौ त्रिपञ्चसप्तादिवाचकौ त्रिनेत्रपञ्चेषुसप्तपलाशादिषु योजयेत् । गुणशब्दो विरोध्यर्थं नञादिरितरोत्तरः अभिधत्ते यथा कृष्णः स्यादसितः सितेतरः । वार्ध्यादिषु पदे पूर्वे वाडवाग्न्यादिषूत्तरे
द्वयेपि भूभृदाद्येषु पर्यायपरिवर्तनम् । एवं परावृत्तिसहा योगात्स्युरिति यौगिकाः मिश्राः पुनः परावृत्त्यसहा गीर्वाणसंनिभाः । प्रवक्ष्यन्तेत्र लिङ्गं तु ज्ञेयं लिङ्गानुशासनात् देवाधिदेवाः प्रथमे काण्डे देवा द्वितीयके । नरस्तृतीये तिर्यञ्चस्तुर्य एकेन्द्रियादयः एकेन्द्रियाः पृथिव्यम्बुतेजोवायुमहीरुहः । कृमिपीलकलूताद्याः स्युर्द्वित्रिचतुरिन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियाश्चेभकेकिमत्स्याद्याः स्थलखाम्बुगाः ।
पञ्चेन्द्रिया एव देवा नरा नैरयिका अपि
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
॥ १७ ॥
।। १८ ।।
॥ १९ ॥
11 20 11
॥ २१ ॥
॥ २२ ॥
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नारकाः पञ्चमे साङ्गाः षष्ठे साधारणाः स्फुटम् । प्रस्तोष्यन्तेऽव्ययाश्चात्र त्वन्ताथादी न पूर्वगौ
॥ २३ ॥ इति परिभाषा। अर्हन् जिनः पारगतस्त्रिकालवित् क्षीणाष्टकर्मा परमेष्ठ्यधीश्वरः । शंभुः स्वयंभूर्भगवान् जगत्प्रभु-स्तीर्थङ्करस्तीर्थकरो जिनेश्वरः।। २४ ।।। स्याद्वाद्यभयदसार्वाः सर्वज्ञः सर्वदर्शिकेवलिनौ । देवाधिदेवबोधिदपुरुषोत्तमवीतरागाप्ताः
॥ २५ ॥ एतस्यामवसर्पिण्यामृषभोऽजितशंभवौ । अभिनन्दनः सुमतिस्तत: पद्मप्रभाभिधः
॥ २६ ॥ सुपार्श्वश्चन्द्रप्रभश्च सुविधिश्चाथ शीतलः । श्रेयांसो वासुपूज्यश्च विमलोनन्ततीर्थकृत्
॥ २७॥ धर्मः शान्तिः कुन्थुररो मलिश्च मुनिसुव्रतः । नमिर्नेमिः पाश्र्वो वीरश्चतुर्विंशतिरर्हताम् ऋषभो वृषभः श्रेयाश्रेयांसः स्यादनन्तजिदनन्तः । सुविधिस्तु पुष्पदन्तो मुनिसुव्रतसुव्रतौ तुल्यौ
॥ २९ ॥ अरिष्टनेमिस्तु नेमिर्वीरश्चरमतीर्थकृत् । महावीरो वर्धमानो देवार्यो ज्ञातनन्दनः
|| ३० ।। गणा नवास्यर्षिसंघा एकादश गणाधिपाः । इन्द्रभूतिरग्निभूतिर्वायुभूतिश्च गोतमाः
॥ ३१ ॥ व्यक्तः सुधर्मा मण्डितमौर्यपुत्रावकम्पितः । अचलभ्राता मेतार्यः प्रभासश्च पृथक्कुलाः केवली चरमो जम्बूस्वाम्यथ प्रभवप्रभुः । शय्यंभवो यशोभद्रः संभूतिविजयस्ततः
॥ ३३ ॥
॥ २८ ॥
॥ ३२॥
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
भद्रबाहुः स्थूलभद्रः श्रुतकेवलिनो हि षट् । महागिरिसुहस्त्याद्या वज्रान्ता दशपूर्विणः इक्ष्वाकुकुलसंभूताः स्याद्द्द्वाविंशतिरर्हताम् । मुनिसुव्रतनेमी तु हरिवंशसमुद्भवौ
नाभिश्च जितशत्रुश्च जितारिरथ संवरः । मेघो धरः प्रतिष्ठश्च महासेननरेश्वरः सुग्रीवश्च दृढरथो विष्णुश्च वसुपूज्यराट् । कृतवर्मा सिंहसेनो भानुश्च विश्वसेनराट् सूरः सुदर्शन: कुम्भ: सुमित्रो विजयस्तथा । समुद्रविजयश्चाश्वसेनः सिद्धार्थ एव च
मरुदेवा विजया सेना सिद्धार्था च मङ्गला । ततः सुसीमा पृथ्वी लक्ष्मणा रामा ततःपरम् नन्दा विष्णुर्जया श्यामा सुयशाः सुव्रताचिरा । श्रीदेवी प्रभावती च पद्मा वप्रा शिवा तथा वामा त्रिशला क्रमतः पितरो मातरोर्हताम् । स्याद्गोमुखो महायक्षस्त्रिमुखो यक्षनायकः तुम्बुरुः कुसुमचापि मातङ्गो विजयोऽजितः । ब्रह्मा यक्षेट् कुमारः षण्मुखपातालकिन्नराः गरुडो गन्धर्वो यक्षेट् कुबेरो वरुणोपि च । भृकुटिर्गोमेधः पार्श्वो मातङ्गोर्हदुपासका: चक्रेश्वर्यजितबलादुरितारिव कालिका । महाकाली श्यामा शान्ता भृकुटिच सुतारका अशोका मानवी चण्डाविदिता चाङ्कुशा तथा । कन्दर्पा निर्वाणी बला धारिणी धरणप्रिया
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1138 11
॥ ३५ ॥
॥ ३६ ॥
11 39 11
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
1180 11
॥ ४१ ॥
॥ ४२ ॥
॥ ४३ ॥
॥ ४४ ॥
॥ ४५ ॥
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
नरदत्ताथ गान्धार्यम्बिका पद्मावती तथा । सिद्धायिका चेति जैन्यः क्रमाच्छासनदेवताः वृषो गजोश्वः प्लवगः क्रौञ्चोब्जं स्वस्तिकः शशी । मकरः श्रीवत्सः खड्गी महिषः शूकरस्तथा श्येनो वज्रं मृगश्छागो नन्द्यावर्तो घटोपि च । कूर्मो नीलोत्पलं शङ्खः फणी सिंहोर्हतां ध्वजाः रक्तौ च पद्मप्रभवासुपूज्यौ शुक्लौ तु चन्द्रप्रभपुष्पदन्तौ । कृष्णौ पुनर्नेमिमुनीविनीलौ, श्रीमल्लिपाश्र्व कनकत्विषोन्ये ॥ ४९ ॥ उत्सर्पिण्यामतीतायां चतुर्विंशतिरर्हताम् । केवलज्ञानी निर्वाणी सागरोथ महायशाः विमल: सर्वानुभूतिः श्रीधरो दत्ततीर्थकृत् । दामोदरः सुतेजाश्च स्वाम्यथो मुनिसुव्रतः सुमतिः शिवगतिश्चैवास्तागोथ निमीश्वरः । अनिलो यशोधराख्यः कृतार्थोत्र जिनेश्वरः शुद्धमति: शिवकरः स्यन्दनश्चाथ सम्प्रति: । भाविन्यां तु पद्मनाभः शूरदेवः सुपार्श्वकः स्वयंप्रभश्च सर्वानुभूतिर्देवश्रुतोदयौ । पेढाल: पोट्टिलश्चापि शतकीर्तिश्च सुव्रतः अममो निष्कषायश्च निष्पुलाकोथ निर्ममः । चित्रगुप्तः समाधिश्च संवरश्च यशोधरः
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भ
For Private And Personal Use Only
॥ ४६ ॥
1180 11
1182 11
॥ ५० ॥
॥ ५१ ॥
॥ ५२ ॥
॥ ५३ ॥
॥ ५४ ॥
॥ ५६ ॥
विजय मल्लदेवी चानन्तवीर्यश्च भद्रकृत् । एवं सर्वावसर्पिण्युत्सर्पिणीषु जिनोत्तमाः तेषां च देहोद्भुतरूपगन्धो निरामयः स्वेदमलोज्झिता । श्वासोब्जगन्धो रुधिरामिषं तु गोक्षीरधाराधवलं ह्यविशाम् ॥ ५७ ॥
॥ ५५ ॥
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आहारनीहारविधिस्त्वदृश्यश्चत्वार एतेऽतिशया: सहोत्थाः । क्षेत्रे स्थितिर्योजनमात्रकेपि नृदेवतिर्यग्जनकोटिकोटेः ॥५८ ॥ वाणी नृतिर्यकसुरलोकभाषा संवादिनी योजनगामिनी च। भाभण्डलं चारु च मौलिपृष्ठे विडम्बिताहर्पतिमण्डलथि ॥५९ ॥ साग्रे च गव्यूतिशतद्वये रुजा-वैरेतयोमार्यतिवृष्ट्यवृष्टयः । दुर्भिक्षमन्यस्वकचकतो भयं स्यान्नैत एकादश कर्मघातजाः।। ६० ॥ खे धर्मचक्र चमरा: सपादपीठं मृगेन्द्रासनमुज्ज्वलं च । छत्रत्रयं रत्नमयो ध्वजोड्रिन्यासे च चामीकरपङ्कजानि ॥६१ ।। वप्रत्रयं चारु चतुर्मुखाङ्गताश्चैत्यद्रुमोऽधोवदनाश्च कण्टकाः । द्रुमानतिर्दुन्दुभिनाद उच्चकैर्वातोनुकूलः शकुनाः प्रदक्षिणाः।। ६२ ।। गन्धाम्बुवर्षं बहुवर्णपुष्प-वृष्टिः कचश्मश्रुनखाप्रवृद्धिः । चतुर्विधामर्त्यनिकायकोटिर्जघन्यभावादपि पार्श्वदेशे ॥६३॥ ऋतूनामिन्द्रियार्थानामनुकूलत्वमित्यमी । एकोनविंशतिर्दैव्याश्चतुस्त्रिंशच्च मीलिताः संस्कारवत्त्वमौदात्यमुपचारपरीतता । मेघगम्भीरघोषत्वं प्रतिनादविधायिता दक्षिणत्वमुपनीतरागत्वं च महार्थता । अव्याहतत्वं शिष्टत्वं संशयानामसंभवः
॥ ६६ ॥ निराकृतान्योत्तरत्वं हृदयंगमतापि च । मिथः साकाङ्क्षता प्रस्तावौचित्यं तत्त्वनिष्ठता ॥ ६७॥ अप्रकीर्णप्रसृतत्वमस्वश्लाघान्यनिन्दिता । आभिजात्यमतिस्निग्धमधुरत्वं प्रशस्यता
।। ६८ ॥ अमर्मवेधितौदार्यं धर्मार्थप्रतिबद्धता । कारकाद्यविपर्यासो विभ्रमादिवियुक्तता
॥६९ ।।
॥ ६४ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७० ॥
।। ७१ ॥
॥ ७२ ।।
॥७३॥
॥ ७४॥
॥ ७५ ॥
चित्रकृत्त्वमद्भुतत्वं तथानतिविलम्बिता । अनेकजातिवैचित्र्यमारोपितविशेषता सत्त्वप्रधानतावर्णपदवाक्यविविक्तता । अव्युच्छित्तिरखेदित्वं पञ्चत्रिंशच्च वाग्गुणाः अन्तराया दानलाभवीर्यभोगोपभोगगाः । हासो रत्यरती भीतिर्जुगुप्सा शोक एव च कामो मिथ्यात्वमज्ञानं निद्रा चाविरतिस्तथा । रागो द्वेषश्च नो दोषास्तेषामष्टादशाप्यमी महानन्दोऽमृतं सिद्धिः कैवल्यमपुनर्भवः । शिवं नि:श्रेयसं श्रेयो निर्वाणं ब्रह्म निर्वृतिः महोदयः सर्वदुःखक्षयो निर्याणमक्षरम् । मुक्तिर्मोक्षोपवर्गोथ मुमुक्षुः श्रमणो यतिः वाचंयमो यती साधुरनगार ऋषिमुनिः । निर्ग्रन्थो भिक्षुरस्य स्वं तपोयोगशमादयः मोक्षोपायो योगो ज्ञानश्रद्धानचरणात्मकः । अभाषणं पुनर्मोनं गुरुर्धर्मोपदेशक: अनुयोगकृदाचार्य उपाध्यायस्तु पाठकः । अनूचानः प्रवचने साङ्गेऽधीती गणिश्च सः शिष्यो विनेयोन्तेवासी शैक्षः प्राथमकल्पिकः । सतीर्थ्यास्त्वेकगुरखो विवेकः पृथगात्मता एकब्रह्मव्रताचारा मिथः सब्रह्मचारिणः । स्यात्पारम्पर्यमाम्नायः संप्रदायो गुरुक्रमः व्रतादानं परिव्रज्या तपस्या नियमस्थितिः । अहिंसासूनृतास्तेयब्रह्माकिञ्चनता यमा:
॥७६ ॥
॥ ७७॥
॥७८
॥
॥ ७९ ॥
॥ ८० ॥
॥ ८१ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ८४॥
नियमाः शौचसन्तोषौ स्वाध्यायतपसी अपि । देवताप्रणिधानं च करणं पुनरासनम्
॥ ८२ ॥ प्राणायामः प्राणयमः श्वासप्रश्वासरोधनम्। प्रत्याहारस्त्विन्द्रियाणां विषयेभ्य: समाहृतिः ।। ८३ ।। धारणा तु क्वचिद्धयेये चित्तस्य स्थिरबन्धनम् । ध्यानं तु विषये तस्मिन्नेकप्रत्ययसंततिः समाधिस्तु तदेवार्थमात्राभासनरूपकम् । एवं योगो यमाद्यङ्गैरष्टभिः सम्मतोऽष्टधा
॥ ८५ ॥ श्वःश्रेयसं शुभशिवे कल्याणं श्वोवसीयसं श्रेयः । क्षेमं भावुकभविककुशलमङ्गलभद्रमद्रशस्तानि ॥८६॥
द्वितीयो देवकाण्ड: स्वर्गस्त्रिविष्टपं द्योदिवौ भुविस्तविषताविषौ नाकः । गास्त्रिदिवमूर्ध्वलोकः सुरालयस्तत्सदस्त्वमराः देवाः सुपर्वसुरनिर्जरदेवतर्भुबहिर्मुखानिमिषदैवतनाकिलेखाः । वृन्दारकाः सुमनसस्त्रिदशा अमर्त्याः स्वाहास्वधाक्रतुसुधाभुज आदितेयाः गीर्वाणा मरुतोऽस्वप्ना विबुधा दानवारयः । तेषां यानं विमानोऽन्ध: पीयूषममृतं सुधा
॥३॥ असुरा नागास्तडितः सुपर्णका वह्नयोऽनिलाः स्तनिताः । उदधिद्वीपदिशो दश भवनाधीशाः कुमारान्ताः स्युः पिशाचा भूता यक्षा राक्षसाः किन्नरा अपि । किंपुरुषा महोरगा गन्धर्वा व्यन्तरा अमी ज्योतिष्काः पञ्च चन्द्रार्कग्रहनक्षत्रतारकाः । वैमानिकाः पुनः कल्पभवा द्वादश ते त्वमी
॥ ४
॥
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८
॥
सौधर्मेशानसनत्कुमारमाहेन्द्रब्रह्मलान्तकजाः । शुक्रसहस्रारानतप्राणतजा आरणाच्युतजाः
॥ ७॥ कल्पातीता नव ग्रैवेयकाः पञ्च त्वनुत्तराः । निकायभेदादेवं स्युर्देवाः किल चतुर्विधाः आदित्यः सवितार्यमा खरसहस्रोष्णांशुरंशू-रवि र्तिण्डस्तरणिर्गभस्तिररुणो भानुर्नभोऽहर्मणिः । सूर्योऽर्कः किरणो भगो ग्रहपुष:पूषा पतङ्गः खगो मार्ताण्डो यमुनाकृतान्तजनक: प्रद्योतनस्तापनः ॥९॥ ब्रनो हंसश्चित्रभानुर्विवस्वान् सूरस्त्वष्टा द्वादशात्मा च हेलिः । मित्रो ध्वान्तारातिरब्जांशुहस्तश्चकाजाहर्बान्धवः सप्तसप्तिः॥ १० ॥ दिवादिनाहर्दिवसप्रभाविभाभासः कर: स्यान्मिहिरो विरोचनः । ग्रहाब्जिनीगोधुपतिर्विकर्तनो हरिः शुचीनौ गगनाद् ध्वजाध्वगौ।। ११ हरिदश्वो जगत्कर्मसाक्षी भास्वान् विभावसुः । त्रयीतनुर्जगच्चक्षुस्तपनोऽरुणसारथिः
॥१२॥ रोचिरुस्ररुचिशोचिरंशुगो ज्योतिर्चिरुपधृत्यभीशवः । प्रग्रहः शुचिमरीचिदीप्तयो धाम केतुघृणिरश्मिपृश्नयः ॥ १३ ॥ पाददीधितिकरद्युतिद्युतो रुग्विरोककिरणत्विषित्विषः । भाः प्रभावसुगभस्ति भानवो भा मयूखमहसी छविविभा ॥ १४ ॥ प्रकाशस्तेज उद्योत आलोको वर्च आतपः । मरीचिका मृगतृष्णा मण्डलं तूपसूर्यकम्
॥ १५ ॥ परिधिः परिवेषश्च सूरसूतस्तु काश्यपिः । अनूरुविनतासूनुररुणो गरुडाग्रजः
॥ १६ ॥ रेवन्तस्त्वर्करेतोज: प्लवगो हयवाहनः । अष्टादश माठराद्याः सवितुः पारिपार्श्विकाः
।। १७॥
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
चन्द्रमाः कुमुदबान्धवो दशश्वेतवाज्यमृतसूस्तिथिप्रणीः । कौमुदीकुमुदिनीभदक्षजा-रोहिणीद्विजनिशौषधीपतिः ॥१८॥ जैवातृकोब्जश्च कलाशशैण-च्छायाभूदिन्दुर्विधुरत्रिग्जः । राजा निशो रत्नकरौ च चन्द्रः सोमोमृतश्वेतहिमद्युतिग्लौः ॥ १९ ॥ षोडशोऽश: कला चिह्न लक्षणं लक्ष्म लाञ्छनम् । अङ्कः कलङ्कोऽभिज्ञानं चन्द्रिका चन्द्रगोलिका
॥ २० ॥ चन्द्रातपः कौमुदी च ज्योत्स्ना बिम्बं तु मण्डलम् । नक्षत्रं तारका ताराज्योतिषी भमुड़ ग्रहः
॥ २१ ॥ धिष्ण्यमृक्षमथाश्विन्यश्वकिनी दस्रदेवता । अश्वयुग् बालिनी चाथ भरणी यमदेवता
॥ २२ ॥ कृत्तिका बहुलाश्चाग्निदेवा ब्राह्मी तु रोहिणी। मृगशीर्ष मृगशिरो मार्गश्चान्द्रमसं मृगः
|॥ २३ ॥ इल्वलास्तु मृगशिर:शिरःस्थाः पञ्च तारकाः । आर्द्रा तु कालिनी रौद्री पुनर्वसू तु यामको
॥२४॥ आदित्यौ च पुष्यस्तिष्य: सिध्यश्च गुरुदैवतः । सार्यश्लेषा मघाः पित्र्याः फल्गुनी योनिदेवता ॥ २५ ॥ सा उत्तरार्यमदेवा हस्तः सवितृदेवतः । त्वाष्टी चित्रानिली स्वातिविशाखेन्द्राग्निदेवताः ।। २६ ॥ राधानुराधा तु मैत्री ज्येष्ठैन्द्री मूल आस्रपः । पूर्व पाढापी सोत्तरा स्याद्वैश्वी श्रवणः पुनः
॥ २७ ॥ हरिदेवः श्रविष्ठा तु धनिष्ठा वसुदेवता । वारुणी तु शतभिषगजाहिर्बुध्नदेवताः
॥ २८॥ पूर्वोत्तरा भद्रपदा द्वय्यः प्रोष्ठपदाश्च ताः । रेवती तु पौष्णं दाक्षायण्यः सर्वाः शशिप्रिया:
॥ २९ ॥
१.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३०॥
॥ ३१ ॥
॥ ३२ ॥
।। ३३ ।।
॥ ३४ ॥
।। ३५ ॥
राशीनामुदयो लग्नं मेषप्रभृतयस्तु ते। आरो वको लोहिताङ्गो मङ्गलोऽङ्गारकः कुजः आषाढाभूर्नवार्चिश्च बुधः सौम्यः प्रहर्षुलः । ज्ञः पञ्चाचिः श्रविष्ठाभूः श्यामाङ्गो रोहिणीसुतः बृहस्पतिः सुराचार्यो जीवश्चित्रशिखण्डिजः । वाचस्पतिर्द्वादशाचिधिषणः फल्गुनीभवः गीर्वृहत्योः पतिरुतथ्यानुजाङ्गिरसौ गुरुः । शुक्रो मघाभवः काव्य उशना भार्गवः कविः षोडशाचिदैत्यगुरुधिष्ण्यः शनैश्चर: शनिः । छायासुतोऽसित:सौरिः सप्ता/ रेवतीभव: मन्दः क्रोडो नीलवासा: स्वर्भाणुस्तु विधुन्तुदः । तमो राहुः सैहिकेयो भरणीभूरथाहिक: अश्लेषाभूः शिखी केतुर्भुवस्तूत्तानपादजः । अगस्त्योऽगस्तिः पीताब्धिर्वातापिद्विड् घटोद्भवः मैत्रावरुणिराग्नेय और्वशेयाग्निमारुतौ । लोपामुद्रा तु तद्भार्या कौषीतकी वरप्रदा मरीचिप्रमुखाः सप्तर्षयश्चित्रशिखण्डिनः । पुष्पदन्तौ पुष्पवन्तावेकोक्त्या शशिभास्करौ राहुग्रासोऽर्केन्द्वोर्ग्रह उपराग उपप्लवः । उपलिङ्गं त्वरिष्टं स्यादुपसर्ग उपद्रवः अजन्यमीतिरुत्पातो वढ्युत्पात उपाहितः । स्यात्काल: समयो दिष्टायानेहसौ सर्वमूषक: कालो द्विविधोऽवसपिण्युत्सर्पिणीविभेदतः । सागरकोटिकोटीनां विंशत्या स समाप्यते
॥ ३६॥
॥ ३७॥
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
॥ ४० ॥
।। ४१ ।।
૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४२ ॥
॥४३॥
|| ४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
॥ ४७॥
अवसर्पिण्यां षडरा उत्सर्पिण्यां त एव विपरीताः । एवं द्वादशभिररैर्विवर्तते कालचक्रमिदम् तत्रैकान्तसुषमास्श्चतस्त्रः कोटिकोटयः । सागराणां सुषमा तु तिस्त्रस्तूत्कोटिकोटयः सुषमदु:षमा ते द्वे दुःषमसुषमा पुनः । सैका सहस्रैर्वर्षाणां द्विचत्वारिंशतोनिता अथ दु:षमैकविंशतिरब्दसहस्राणि तावती तु स्यात् । एकान्तदु:षमापि ह्येतत्संख्याः परेऽपि विपरीताः प्रथमेऽस्त्रये मास्त्रिद्व्येकपल्यजीविताः। त्रिव्येकगव्यूत्युच्छ्रायास्त्रिद्व्येकदिनभोजनाः कल्पद्रुफलसंतुष्टाश्चतुर्थे त्वरके नराः । पूर्वकोट्यायुषः पञ्चधनुःशतसमुच्छ्रया: पञ्चमे तु वर्षशतायुषः सप्तकरोच्छ्याः । षष्ठे पुनः षोडशाब्दायुषो हस्तसमुच्छ्याः एकान्तदुःखप्रचिता उत्सपिण्यामपीदृशाः । पश्चानुपूर्व्या विज्ञेया अरेषु किल षट्स्वपि अष्टादश निमेषास्तु काष्ठा काष्ठाद्वयं लवः । कला तैः पञ्चदशभिर्लेशस्तद्वितयेन च क्षणस्तैः पञ्चदशभिः क्षणैः षड्भिस्तु नाडिका। सा धारिका च घटिका मुहूर्तस्तद्वयेन च त्रिंशता तैरहोरात्रस्तत्राहर्दिवसो दिनम्। दिवं धुर्वासरो घस्रः प्रभातं स्यादहर्मुखम् व्युष्टं विभातं प्रत्यूषं कल्पप्रत्युषसी उषः । काल्यं मध्याह्नस्तु दिवामध्यं मध्यंदिनं च सः
॥४८॥
॥४९॥
॥ ५० ॥
।। ५१ ॥
॥५२॥
॥ ५३॥
૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५४॥
॥ ५५ ॥
॥५६॥
॥ ५७॥
॥ ५८॥
॥ ५९॥
दिनावसानमुत्सूरो विकालसबली अपि । सायं संध्या तु पितृसूस्त्रिसंध्यं तूपवैणवम् श्राद्धकालस्तु कुतपोऽष्टमो भागो दिनस्य यः । निशा निशीथिनी रात्रिः शर्वरी क्षणदा क्षपा त्रियामा यामिनी भौती तमी तमा विभावरी । रजनी वसति: श्यामा वासतेयी तमस्विनी उषा दोषेन्दुकान्ताथ तमिस्रा दर्शयामिनी । ज्योत्स्नी तु पूर्णिमारात्रिर्गणरात्रो निशागणः पक्षिणी पक्षतुल्याभ्यामहोभ्यां वेष्टिता निशा । गर्भकं रजनीद्वन्द्वं प्रदोषो रजनीमुखम् यामः प्रहरी निशीथस्त्वर्धरात्रो महानिशा । उच्चन्द्रस्त्वपररात्रस्तमिस्रं तिमिरं तमः ध्वान्तं भूच्छायान्धकारं तमसं समवान्धतः । तुल्यनक्तंदिने काले विषुवद्विषुवं च तत् पञ्चदशाहोरात्र: स्यात्पक्षः स बहुलोऽसितः । तिथिः पुनः कर्मवाटी प्रतिपत् पक्षतिः समे पञ्चदश्यौ यज्ञकालौ पक्षान्तौ पर्वणी अपि । तत्पर्वमूलं भूतेष्टापञ्चदश्योर्यदन्तरम् स पर्वसंधिः प्रतिपत्पञ्चदश्योर्यदन्तरम् । पूर्णिमा पौर्णमासी सा राका पूर्णे निशाकरे कलाहीने त्वनुमतिर्मार्गशीर्ष्याग्रहायणी । अमामावस्यमावस्या दर्शः सूर्येन्दुसंगमः अमावास्याऽमावासी च सा नष्टेन्दुः कुहुः कुहू: । दृष्टेन्दुस्तु सिनीवाली भूतेष्टा तु चतुर्दशी
॥६० ॥
॥ ६१॥
॥ ६२॥
॥ ६३ ॥
।। ६४॥
।। ६५ ॥
१३
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पक्षौ मासो वत्सरादिर्मार्गशीर्षः सह: सहाः । आग्रहायणिकश्चाथ पौषस्तैषः सहस्यवत्
।। ६६॥ माघस्तपाः फाल्गुनस्तु फाल्गुनिकस्तपस्यवत् । चैत्रो मधुश्चैत्रिकश्च वैशाखे राधमाधवौ
।। ६७॥ ज्येष्ठस्तु शुक्रोऽथाषाढः शुचिः स्याद् श्रावणो नभाः । श्रावणिकोथ नभस्यः प्रोष्ठभाद्रपर: पदः
॥६८॥ भाद्रश्चाप्याश्विने त्वाश्वयुजेषावथ कार्तिकः । कार्तिकिको बाहुलोर्जी द्वौ द्वौ मार्गादिकावृतुः
॥ ६९ ॥ हेमन्तः प्रसलो रौद्रोऽथ शैषशिशिरौ समौ । वसन्त इष्यः सुरभिः पुष्पकालो बलाङ्गकः
॥ ७० ॥ उष्ण उष्णागमो ग्रीष्मो निदाघस्तप ऊष्मकः । वर्षास्तपात्ययः प्रावृड् मेघात् कालागमौ क्षरी
॥ ७१ ॥ शरद् घनात्ययोऽयनं शिशिराद्यैस्त्रिभिस्त्रिभिः । अयने द्वे गतिरुदग् दक्षिणार्कस्य वत्सर:
॥ ७२ ॥ स संपर्यनुद्भ्यो वर्षं हायनोब्दं समाः शरत् । भवेत् पैत्रं त्वहोरात्रं मासेनाब्देन दैवतम्
॥७३॥ दैवे युगसहस्रे द्वे ब्राझं कल्पौ तु तौ नृणाम् । मन्वन्तरं तु दिव्यानां युगानामेकसप्ततिः
॥ ७४ ।। कल्पो युगान्तः कल्पान्तः संहारः प्रलयः क्षयः । संवर्तः परिवर्तश्च समसुप्तिजिहानक: तत्कालस्तु तदात्वं स्यात्तज्जं सांदृष्टिकं फलम् । आयतिस्तूत्तर: काल उदर्कस्तद्भवं फलम्
॥ ७६ ॥ व्योमान्तरिक्षं गगनं घनाश्रयो विहाय आकाशमनन्तपुष्करे। अभ्रं सुराभ्रोडुमरुत्पथोऽम्बरं खं द्योदिवौ विष्णुपदं वियन्नभः।। ७७ ।।
॥ ७५ ।।
१४
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८० ॥
॥ ८३॥
नभ्राट् तडित्वान्मुदिरो घनाघनोभ्रं धूमयोनिस्तनयित्लुमेघाः । जीमूतपर्जन्यबलाहका घनो धाराधरो वाहदमुग्धरा जलात् ॥ ७८ ॥ कादम्बिनी मेघमाला दुर्दिनं मेघजं तमः । आसारो वेगवान् वर्षो वातास्तं वारिशीकर:
॥ ७९ ॥ वृष्ट्यां वर्षणवर्षे तद्विघ्ने ग्राहग्रहाववात् । घनोपलस्तु करकः काष्ठाशा दिग्घरित्ककुप् पूर्वा प्राची दक्षिणापाची प्रतीची तु पश्चिमा। अपराथोत्तरोदीची विदिक् चोपदिशं प्रदिक्
॥ ८१ ॥ दिश्यं दिग्भववस्तु-न्यपागपाचीनमुदगुदीचीनम् । प्राक् प्रानीनं च समे प्रत्यक् तु स्यात्प्रतिचीनम् ॥ ८२ ॥ तिर्यग्दिशां तु पतय इन्द्राग्नियमनैर्ऋताः । वरुणो वायुकुबेरावीशानश्च यथाक्रमम् ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽञ्जनः । पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः इन्द्रो हरिर्पश्च्यवनोऽच्युताग्रजो वज्री विडोजा मघवान् पुरन्दरः । प्राचीनबर्हिः पुरुहूतवासवौ संक्रन्दनाऽऽखण्डलमेघवाहनाः ।। ८५ ।। सुत्रामवास्तोष्पतिदल्मिशका वृषा शुनासीरसहस्रनेत्रौ । पर्जन्यहर्यश्वऋभुक्षिबाहुदन्तेयवृद्धश्रवसस्तुराषाट् ॥८६॥ सुरर्षभस्तपस्तक्षो जिष्णुर्वरशतक्रतुः । कौशिकः पूर्वदिग्देवाप्सर:स्वर्गशचीपतिः
॥ ८७ ।। पृतनाषाडुग्रधन्वा मरुत्वान् मघवास्य तु । द्विषः पाकोऽद्रयो वृत्रः पुलोमा नमुचिर्बलः
॥ ८८ ॥ जम्भः प्रिया शचीन्द्राणी पौलोमी जयवाहिनी । तनयस्तु जयन्तः स्याज्जयदत्तो जयश्च सः
॥ ८९ ॥
॥८४॥
૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
सुता जयन्ती तविषी ताविष्युच्चैःश्रवा हयः । मातलिः सारथिर्देवनन्दी द्वाःस्थो गजः पुनः ऐरावणोऽभ्रमातङ्गश्चतुर्दन्तोऽर्कसोदरः । ऐरावतो हस्तिमल्लः श्वेतगजोऽभ्रमुप्रियः वैजयन्तौ तु प्रासादध्वजौ पुर्यमरावती । सरो नन्दीसरः पर्षत्सुधर्मा नन्दनं वनम् वृक्षाः कल्पः पारिजातो मन्दारो हरिचन्दनः । संतानश्च धनुर्देवायुधं तदृजु रोहितम् दीर्घज्वैरावतं वज्रं त्वशनिर्ह्रादिनी स्वरुः । शतकोटिः पविः शम्बो दम्भोलिभिदुरं भिदुः व्याधामः कुलिशोऽस्याचिरतिभीः स्फूर्जथुर्ध्वनिः । स्वर्वैद्यावश्विनीपुत्रावश्विनौ वडवासुतौ नासिक्यावर्कजौ दस्रौ नासत्यावब्धिजौ यमौ । विश्वकर्मा पुनस्त्वष्टय विश्वकृद्देववर्द्धकिः स्वः स्वर्गिवध्वोऽप्सरसः स्वर्वेश्या उर्वशीमुखाः । हाहादयस्तु गन्धर्वा गान्धर्वा देवगायनाः
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
यमः कृतान्तः पितृदक्षिणाशाप्रेतात् पतिर्दण्डधरोऽर्कसूनुः । कीनाशमृत्यू समवर्तिकालौ शीर्णाहिहर्यन्तकधर्मराजा: यमराजः श्राद्धदेवः शमनो महिषध्वजः । कालिन्दीसोदरचापि धूमोर्णो तस्य वल्लभा पुरी पुनः संयमनी प्रतीहारस्तु वैध्यतः । दासौ चण्डमहाण्डौ चित्रगुप्तस्तु लेखकः
૧૬
For Private And Personal Use Only
1180 11
॥ ९१ ॥
॥ ९२ ॥
॥ ९३ ॥
11 38 11
॥ ९५ ॥
॥ ९६ ॥
11819 11
॥ ९८ ॥
॥ ९९ ॥
स्याद् राक्षसः पुण्यजनो नृचक्षा यात्वाशरः कौणपयातुधानौ । रात्रिचरो रात्रिचरः पलादः कीनाशरक्षोनिकसात्मजाश्च
॥ १०० ॥
॥ १०१ ॥
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
क्रव्यात् कर्बुनैर्ऋतावसृक्पो वरुणस्त्वर्णवमन्दिरः प्रचेताः । जलयादः पतिपाशिमेघनादा जलकान्तारः स्यात् परञ्जनश्च ॥ १०२ ॥ श्रीदः सितोदरकुहेशसखाः पिशाचकीच्छावसुस्त्रिशिरऐलविलैकपिङ्गाः । पौलस्त्यवैश्रवणरत्नकरा: कुबेरयक्षौ नृधर्मधनदौ नरवाहनश्च १०३ ॥ कैलासौका यक्षधननिधिकिंपुरुषेश्वरः । विमानं पुष्पकं चैत्ररथं वनं पुरी प्रभा अलका वस्वोकसारा सुतोऽस्य नलकूबरः । वित्तं रिक्थं स्वापतेयं राः सारं विभवो वसु द्युम्नं द्रव्यं पृक्थमृक्थं स्वमृक्णं द्रविणं धनम् । हिरण्यार्थी निधानं तु कुनाभिः शेवधिर्निधिः महापद्मश्च पद्मश्च शङ्खो मकरकच्छपौ 1 मुकुन्दकुन्दनीलाश्च चर्चाश्च निधयो नव यक्षः पुण्यजनो राजा गुह्यको वटवास्यपि । किंनरस्तु किंपुरुषस्तुरङ्गवदनो मयुः शंभुः शर्व: स्थाणुरीशान ईशो रुद्रोड्डीशौ वामदेवो वृषाङ्कः । कण्ठेकालः शंकरो नीलकण्ठः श्रीकण्ठोग्रौ धूर्जटिर्भीमभग १०९ ॥ मृत्युञ्जयः पञ्चमुखोऽष्टमूर्तिः श्मशानवेश्मा गिरिशो गिरीशः । षण्ढः कपर्दीश्वर ऊर्ध्वलिङ्ग एकत्रिदृग्भालहगेकपादः ॥ ११० ॥ मृडोsट्टहासी घनवाहनोहिर्बुध्नो विरूपाक्षविषान्तकौ च । महाव्रती वह्निहिरण्यरेताः शिवोऽस्थिधन्वा पुरुषास्थिमाली ॥ १११ ॥ स्याद् व्योमकेशः शिपिविष्टभैरवौ दिक्कृत्तिवासा भवनीललोहितौ । सर्वज्ञनाट्यप्रियखण्डपर्शवो महापरा देवनटेश्वरा हरः
॥ १०८ ॥
॥ ११२ ॥
पशुप्रमथभूतोमापतिः पिङ्गजटेक्षणः । पिनाकशूलखट्वाङ्गगङ्गाहीन्दुकपालभृत्
h
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ १०४ ॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६ ॥
॥ १०७ ॥
॥ ११३ ॥
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
गजपूषपुरानङ्गकालान्धकमखाऽसुहृत् । कपर्दोऽस्य जटाजूटः खट्वाङ्गस्तु सुखंसुणः
पिनाकं स्यादाजगवमजकावं च तद्धनुः । ब्राह्याद्या मातरः सप्त प्रमथाः पार्षदा गणाः लघिमा वशितेशित्वं प्राकाम्यं महिमाणिमा । यत्रकामावसायित्वं प्राप्तिरैश्वर्यमष्टधा
૧૮
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ११४ ॥
॥ ११६ ॥
गौरी काली पार्वती मातृमातापर्णा रुद्राण्यम्बिका त्र्यम्बकोमा । दुर्गा चण्डी सिंहयाना मृडानीकात्यायन्यौ दक्षजार्या कुमारी ॥ ११७ सती शिवा महादेवी शर्वाणी सर्वमङ्गला । भवानी कृष्णमैनाकस्वसा मेनाद्रिजेश्वरा निशुम्भशुम्भमहिषमथनी भूतनायिका । तस्याः सिंहो मनस्तालः सख्यौ तु विजया जया चामुण्डा चर्चिका चर्ममुण्डा मार्जारकणिका । कर्णमोटी महागन्धा भैरवी च कपालिनी हेरम्बो गणविघ्नेशः पर्शुपाणिर्विनायकः । द्वैमातुरो गजास्यैकदन्तौ लम्बोदराखुगौ स्कन्दः स्वामी महासेनः सेनानीः शिखिवाहनः । षाण्मातुरो ब्रह्मचारी गङ्गोमाकृत्तिकासुतः द्वादशाक्षो महातेजाः कुमारः षण्मुखो गुहः । विशाखः शक्तिभृत् क्रौञ्चतारकारिः शराग्निभूः भृङ्गी भृङ्गिरिटिभृङ्गिरीटिर्नाड्यस्थिविग्रहः । कूष्माण्ड केलिकिलो नन्दीशे तण्डुनन्दिनौ द्रुहिणो विरञ्चिद्रुघणो विरञ्चः परमेष्ठ्यजोऽष्टश्रवणः स्वयंभूः । कमनः कविः सात्विकवेदगर्भी स्थविरः शतानन्दपितामहौ कः॥ १२५
॥ १२४ ॥
॥ ११५ ॥
॥ ११८ ॥
॥ ११९ ॥
॥ १२० ॥
॥ १२१ ॥
॥ १२२ ॥
॥ १२३ ॥
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धाता विधाता विधिवेधसौ ध्रुवः पुराणगो हंसगविश्वरेतसौ । प्रजापतिर्बह्म चतुर्मुखो भवान्तकृज्जगत्कर्तृसरोरुहासनौ ॥ १२६ ॥ शंभुः शतधृतिः स्रष्टा सुरज्येष्ठो विरिञ्चनः ।। हिरण्यगर्भो लोकेशो नाभिपद्मात्मभूरपि
|| १२७ ॥ विष्णुजिष्णुजनार्दनौ हरिहषीकेशाच्युताः केशवो दाशार्हः पुरुषोत्तमोब्धिशयनोपेन्द्रावजेन्द्रानुजौ । विष्वक्सेननरायणौ जलशयो नारायणः श्रीपतिदैत्यास्श्चि पुराणयज्ञपुरुषस्ता_ध्वजोधोक्षजः ॥ १२८ ।। गोविन्दषड्बिन्दुमुकुन्दकृष्णा वैकुण्ठपद्मशयपद्मनाभाः । वृषाकपिर्माधववासुदेवौ विश्वंभरः श्रीधरविश्वरूपौ ॥१२९ ।। दामोदरः शौरिसनातनौ विधुः पीताम्बरो मार्जजिनौ कुमोदकः । त्रिविक्रमो जहुचतुर्भुजौ पुनर्वसुः शतावर्तगदाग्रजौ स्वभूः ॥ १३० ॥ मुञ्जकेशिवनमालिपुण्डरीकाक्षबभ्रुशशबिन्दुवेधसः । पृश्निशृङ्गधरणीधरात्मभूपाण्डवायनसुवर्णबिन्दवः ।। ॥ १३१॥ श्रीवत्सो देवकीसूनुर्गोपेन्द्रो विष्टरश्रवाः । सोमसिन्धुर्जगन्नाथो गोवर्धनधरोऽपि च
।। १३२ ॥ यदुनाथो गदाशाङ्गचक्र श्रीवत्सशङ्खभृत् । मधुधेनुकचाणूरपूतनायमलार्जुनाः
॥ १३३ ॥ कालनेमिहयग्रीवशकटारिष्टकैटभाः । कंसकेशिमुरा: साल्वमैन्दद्विविदराहवः
॥ १३४॥ हिरण्यकशिपुर्बाणः कालीयो नरको बलिः । शिशुपालश्चास्य वध्या वैनतेयस्यु वाहनम्
॥ १३५ ॥ शङ्खोऽस्य पाञ्चजन्योऽङ्कः श्रीवत्सोऽसिस्तु नन्दकः । गदा कौमोदकी चापं शाङ्गं चक्र सुदर्शनः
॥ १३६ ॥
૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मणिः स्यमन्तको हस्ते भुजमध्ये तु कौस्तुभः । वसुदेवो भूकश्यपो दिन्दुरानकदुन्दुभिः
॥ १३७ ॥ रामो हली मुसलिसात्वतकामपाला: संकर्षणः प्रियमधुर्बलहिणेयौ। रुक्मिप्रलम्बयमुनाभिदनन्तताललक्ष्मैककुण्डलसितासितरेवतीशाः ॥ बलदेवो बलभद्रो नीलवस्त्रोऽच्युताग्रजः । मुसलं त्वस्य सौनन्दं हलं संवर्तकाह्वयम्
॥ १३९ ॥ लक्ष्मी: पद्मा रमा या मा ता सा श्री: कमलेन्दिरा। हरिप्रिया पद्मवासा क्षीरोदतनयापि च
॥ १४० ॥ मदनो जराभीरुरनङ्गमन्मथौ कमनः कलाकेलिरनन्यजोङ्गजः । मधुदीपमारौ मधुसारथिः स्मरो विषमायुधो दर्पककामहृच्छयाः।। १४१ प्रद्युम्नः श्रीनन्दनश्च कन्दर्पः पुष्पकेतनः । पुष्पाण्यस्येषुचापास्त्राण्यरी शंवरशूर्पको
।। १४२॥ केतनं मीनमकरौ बाणाः पञ्च रतिः प्रिया। मनःशृङ्गारसंकल्पात्मानो योनिः सुहृद् मधुः ॥१४३ ॥ सुतोऽनिरुद्ध ऋष्याङ्क उषेशो ब्रह्मसूश्च सः । गरुड: शाल्मल्यरुणावरजो विष्णुवाहनम्
॥ १४४ ॥ सौपर्णेयो वैनतेयः सुपर्णः सारातिर्वजिजिद् वज्रतुण्डः । पक्षिस्वामी काश्यपिः स्वर्णकायस्तायः कामायुर्गरुत्मान् सुधाहत्।। बुद्धस्तु सुगतो धर्मधातुस्त्रिकालविज्जिनः । बोधिसत्त्वो महाबोधिरार्यः शास्ता तथागतः पञ्चज्ञानः षडभिज्ञो दशा) दशभूमिगः । चतुस्त्रिंशज्जातकज्ञो दशपारमिताधरः
॥१४७॥ द्वादशाक्षो दशबलस्त्रिकायः श्रीघनाद्वयौ। समन्तभद्रः संगुप्तो दयाकू! विनायक:
॥ १४८ ॥
॥ १४६ ॥
२०
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मारलोकखजिद् धर्मराजो विज्ञानमातृकः । महामैत्रो मुनीन्द्रश्च बुद्धाः स्युः सप्त ते त्वमी विपश्यी शिखी विश्वभूः ककुच्छन्दश्च काञ्चनः । काश्यपश्च सप्तमस्तु शाक्यसिंहोऽर्कबान्धवः तथा राहुलसूः सर्वार्थसिद्धो गोतमान्वयः । मायाशुद्धोदनसुतो देवदत्ताप्रजश्च सः असुरा दितिदनुजाः पातालौकः सुरारयः । पूर्वदेवाः शुकशिष्या विद्यादेव्यस्तु षोडश रोहिणी प्रज्ञप्तिर्वज्रशृङ्खला कुलिशाङ्कुशा । चक्रेश्वरी नरदत्ता काल्यथासौ महापरा गौरी गान्धारी सर्वास्त्रमहाज्वाला च मानवी । वैरोट्याच्छुप्ता मानसी महामानसिकेति ताः वाग् ब्राह्मी भारती गौर्गीर्वाणी भाषा सरस्वती । श्रुतदेवी वचनं तु व्याहारो भाषितं वचः सविशेषणमाख्यातं वाक्यं स्त्याद्यन्तकं पदम् । राद्धसिद्धकृतेभ्योऽन्त आप्तोक्तिः समयागमौ
आचाराङ्गं सूत्रकृतं स्थानाङ्गं समवाययुक् । पञ्चमं भगवत्यङ्गं ज्ञाताधर्मकथाऽपि च उपासकान्तकृदनुत्तरोपपातिकाद् दशाः । प्रश्नव्याकरणं चैव विपाकश्रुतमेव च इत्येकादश सोपाङ्गान्यङ्गानि द्वादशं पुनः । दृष्टिवादो द्वादशाङ्गी स्याद् गणिपिटकाह्वया परिकर्मसूत्रपूर्वानुयोगपूर्वगतचूलिकाः पञ्च । स्युर्हष्टिवादभेदाः पूर्वाणि चतुर्दशापि पूर्वगते
૧
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४९ ॥
।। १५० ।।
॥ १५१ ॥
॥ १५२ ॥
॥ १५३ ॥
॥ १५४ ॥
।। १५५ ॥
॥ १५६ ॥
॥ १५७ ॥
॥ १५८ ॥
॥ १५९ ॥
॥ १६० ॥
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
उत्पाद पूर्वमग्रायणीयमथ वीर्यतः प्रवादं स्यात् । अस्तेर्ज्ञानात् सत्यात् तदात्मनः कर्मणश्च परम् प्रत्याख्यानं विद्याप्रवादकल्याणनामधेये च । प्राणावायं च क्रियाविशालमथ लोकबिन्दुसारमिति स्वाध्यायः श्रुतिराम्नायश्छन्दो वेदस्त्रयी पुनः | ऋग्यजुःसामवेदाः स्युरथर्वा तु तदुद्धृतिः वेदान्तः स्यादुपनिषदोङ्कारप्रणवौ समौ । शिक्षा कल्पो व्याकरणं छन्दो ज्योतिर्निरुक्तयः षडङ्गानि धर्मशास्त्रं स्यात्स्मृतिर्धर्मसंहिता । आन्वीक्षिकी तर्कविद्या मीमांसा तु विचारणा सर्गश्च प्रतिसर्गश्च वंशो मन्वन्तराणि च । वंशानुवंशचरितं पुराणं पञ्चलक्षणम् षडङ्गी वेदाश्चत्वारो मीमांसाऽन्वीक्षिकी तथा । धर्मशास्त्रं पुराणं च विद्या एताश्चतुर्दश सूत्रं सूचनकृद्भाष्यं सूत्रोक्तार्थप्रपञ्चकम् । प्रस्तावस्तु प्रकरणं निरुक्तं पदभञ्जनम् अवान्तरप्रकरणविश्रामे शीघ्रपाठतः । आह्निकमधिकरणं त्वेकन्यायोपपादनम् उक्तानुक्तदुरुक्तार्थचिन्ताकारि तु वार्तिकम् । टीका निरन्तरव्याख्या पञ्जिका पदभञ्जिका निबन्धवृत्ती अन्वर्थे संग्रहस्तु समाहतिः । परिशिष्टपद्धत्यादीन् पथाऽनेन समुन्नयेत् कारिका तु स्वल्पवृत्तौ बहोरर्थस्य सूचनी । कलन्दिका सर्वविद्या निघण्टुर्नामसंग्रहः
૨૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ १६१ ॥
॥ १६२ ॥
॥ १६३ ॥
॥ १६४ ॥
॥ १६५ ॥
॥ १६६ ॥
॥ १६७ ॥
॥ १६८ ॥
॥ १६९ ॥
॥ १७० ॥
॥ १७१ ॥
॥ १७२ ॥
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७३॥
॥१७४॥
॥ १७५ ॥
।। १७६ ॥
।। १७७॥
॥ १७८ ॥
इतिहासः पुरावृत्तं प्रवह्निका प्रहेलिका । जनश्रुतिः किंवदन्ती वातैतिह्यं पुरातनी वार्ता प्रवृत्तिवृत्तान्त उदन्तोऽथाऽऽह्वयोऽभिधा । गोत्रसंज्ञानामधेयाऽऽख्याऽऽह्वाऽभिख्याश्च नाम च संबोधनमामन्त्रणमाह्वानं त्वभिमन्त्रणम् । आकारणं हवो हूतिः संहूतिर्बहुभिः कृता उदाहार उपोद्घात उपन्यासश्च वाङ्मुखम् । व्यवहारो विवाद: स्याच्छपथः शपनं शपः उत्तरं तु प्रतिवचः प्रश्नः पृच्छाऽनुयोजनम्। कथंकथिकता चाथ देवप्रश्न उपश्रुतिः चटु चाटु प्रियप्रायं प्रियसत्यं तु सूनृतम् । सत्यं सम्यक् समीचीनमृतं तथ्यं यथातथम् यथास्थितं च सद्भूतेऽलीके तु वितथानृते । अथ क्लिष्टं संकुलं च परस्परपराहतम् सान्त्वं सुमधुरं ग्राम्यमश्लीलं म्लिष्टमस्फुटम् । लुप्तवर्णपदं ग्रस्तमवाच्यं स्यादनक्षरम् अम्बूकृतं सथूत्कारे निरस्तं त्वरयोदितम् । आमेडितं द्विस्त्रिरुक्तमबद्धं तु निरर्थकम् पृष्ठमांसादनं तद् यत् परोक्षे दोषकीर्तनम् । मिथ्याऽभियोगोऽभ्याख्यानं संगतं हृदयंगमम् परुषं निष्ठुरं रूक्षं विक्रुष्टमथ घोषणा। उच्चैर्युष्टं वर्णनेडा स्तवः स्तोत्रं स्तुतिर्नुतिः श्लाघा प्रशंसाऽर्थवादः सा तु मिथ्या विकत्थनम् । जनप्रवाद: कौलीनं विगानं वचनीयता
॥ १७९ ॥
॥ १८० ॥
।। १८१ ॥
॥ १८२ ॥
॥ १८३ ॥
॥ १८४ ॥
२३
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१८५ ॥
।। १८६ ।।
॥१८७॥
॥ १८८॥
॥ १८९॥
॥१९०॥
स्यादवर्ण उपक्रोशो वादो निष्पर्यपात् परः । गर्हणा धिक्रिया निन्दा कुत्सा क्षेपो जुगुप्सनम् आक्रोशाभीषङ्गाक्षेपाः शापः स क्षारणा रते। विरुद्धशंसनं गालिराशीमङ्गलशंसनम् श्लोकः कीतिर्यशोऽभिख्या समाज्ञा रुशती पुनः । अशुभा वाक् शुभा कल्या चर्चरी चर्भटी सभे यः सनिन्द उपालम्भस्तत्र स्यात् परिभाषणम् । आपृच्छाऽऽलाप: संभाषोऽनुलापः स्यान्मुहुर्वचः अनर्थकं तु प्रलापो विलापः परिदेवनम् । उल्लापः काकुवागन्योऽन्योक्तिः संलापसंकथे विप्रलापो विरुद्धोक्तिरपलापस्तु निह्नवः । सुप्रलापः सुवचनं संदेशवाक् तु वाचिकम् आज्ञा शिष्टिनिरानिभ्यो देशो नियोगशासने । अववादोऽप्यथाहूय प्रेषणं प्रतिशासनम् संवित्संधाऽऽस्थाभ्युपायः संप्रत्याङ्भ्यः परः श्रवः । अङ्गीकारोऽभ्युपगमप्रतिज्ञाऽऽगूश्च संगर: गीतनृत्यवाद्यत्रयं नाट्यं तौर्यत्रिकं च तत् । संगीतं प्रेक्षणार्थेस्मिन् शास्त्रोक्ते नाट्यधर्मिका गीतं गानं गेयं गीतिर्गान्धर्वमथ नर्तनम् । नटनं नृत्यं नृत्तं च लास्यं नाट्यं च ताण्डवम् मण्डलेन तु यन्नृत्तं स्त्रीणां हल्लीसकं हि तत् । पानगोष्ठ्यामुच्चतालं रणे वीरजयन्तिका स्थानं नाट्यस्य रङ्गः स्यात्पूर्वरङ्ग उपक्रमः । अङ्गहारोऽङ्गविक्षेपो व्यञ्जकोऽभिनयः समौ
॥ १९१ ॥
॥१९२ ॥
॥ १९३॥
॥ १९४॥
॥ १९५ ॥
॥ १९६ ॥
૨૪
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९७ ॥
॥ १९८॥
॥ १९९॥
॥ २०० ॥
॥ २०१॥
॥ २०२॥
स चतुर्विध आहार्यो रचितो भूषणादिना । वचसा वाचिकोऽङ्गेनाङ्गिकः सत्त्वेन सात्त्विकः स्यान्नाटकं प्रकरणं भाणः प्रहसनं डिमः । व्यायोगसमवकारौ वीथ्यङ्केहामृगा इति अभिनेयप्रकाराः स्युर्भाषा: षट् संस्कृतादिकाः। भारती सात्वती कैशिक्यारभट्यौ च वृत्तयः वाद्यं वादित्रमातोद्यं तूर्यं तूरं स्मरध्वजः । ततं वीणाप्रभृतिकं तालप्रभृतिकं घनम् वंशादिकं तु शुषिरमानद्धं मुरजादिकम् । वीणा पुनर्घोषवती विपञ्ची कण्ठकूणिका वल्लकी साऽथ तन्त्रीभिः सप्तभिः परिवादिनी। शिवस्य वीणाऽनालम्बी सरस्वत्यास्तु कच्छपी नारदस्य तु महती गणानां तु प्रभावती । विश्वावसोस्तु बृहती तुम्बुरोस्तु कलावती चण्डालानां तु कयेलवीणा चाण्डालिका च सा । काय: कोलम्बकस्तस्या उपनाहो निबन्धनम् दण्ड: पुन: प्रवालः स्यात्ककुभस्तु प्रसेवकः । मूले वंशशलाका स्यात्कलिका कूणिकापि च कालस्य क्रियया मानं ताल: साम्यं पुनर्लयः । द्रुतं विलम्बितं मध्यमोघस्तत्वं घनं कमात् मृदङ्गो मुरजः सोङ्क्यालिङ्ग्युर्वक इति त्रिधा । स्याद्यशःपटहो ढक्का भेरी दुन्दुभिरानकः पटहोऽथ शारिका स्यात्कोणो वीणादिवादनम् । शृङ्गारहास्यकरुणारौद्रवीरभयानकाः
।। २०३ ॥
। २०४॥
।। २०५ ॥
।। २०६॥
॥ २०७॥
।। २०८॥
૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
बीभत्साद्भुतशान्ताश्च रसा भावाः पुनस्त्रिधा । स्थायिसात्त्विकसंचारिप्रभेदैः स्याद्रतिः पुनः रागोऽनुरागोऽनुरतिर्हासस्तु हसनं हसः । घर्घरो हासिका हास्यं तत्रादृष्टरदे स्मितम् वक्रोष्ठिकाऽथ हसितं किंचिद्द्दष्टरदाङ्कुरे । किञ्चिच्छ्रुते विहसितमट्टहासो महीयसि अतिहासस्त्वनुस्यूतेऽपहासोऽकारणात् कृते । सोत्प्रासे त्वाच्छुरितकं हसनं स्फुरदोष्ठके शोकः शुक् शोचनं खेदः क्रोधो मन्युः क्रुधा रुषा । कुत्कोपः प्रतिघो रोषो रुट् चोत्साहः प्रगल्भता अभियोगोद्यमौ प्रौढिरुद्योगः कियदेतिका । अध्यवसाय ऊर्जोऽथ वीर्यं सोऽतिशयान्वितः भयं भीर्भीतिरातङ्क आशङ्का साध्वसं दरः । भिया च तच्चाहिभयं भूपतीनां स्वपक्षजम् अदृष्टं वह्नितोयादेर्दृष्टं स्वपरचक्रजम् । भयङ्करं प्रतिभयं भीमं भीष्मं भयानकम्
भीषणं भैरवं घोरं दारुणं च भयावहम् । जुगुप्सा तु घृणाऽथ स्याद्विस्मयश्चित्रमद्भुतम् चोद्याश्चर्ये शमः शान्तिः शमथोपशमावपि । तृष्णाक्षयः स्थायिनोऽमी रसानां कारणं क्रमात् स्तम्भो जाड्यं स्वेदो घर्मनिदाघौ पुलकः पुनः । रोमाञ्चः कण्टको रोमविकारो रोमहर्षणम् रोमोद्गम उद्घषणमुल्लकसनमित्यपि । स्वरभेदस्तु कल्लत्वं स्वरे कम्पस्तु वेपथुः
૨૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ २०९ ॥
॥ २१० ॥
॥ २११ ॥
॥ २१२ ॥
॥ २१३ ॥
॥ २१४ ॥
।। २१५ ।।
॥ २१६ ॥
॥ २१७ ॥
॥ २१८ ॥
॥ २१९ ॥
॥ २२० ॥
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२१ ॥
॥ २२२॥
॥ २२३ ।।
॥ २२४॥
॥ २२५ ।।
॥ २२६॥
वैवयं कालिकाऽथाश्रु बाष्पो नेत्राम्बु रोदनम् । असमस्रु प्रलयस्त्वचेष्टतेत्यष्टसात्त्विकाः धृति: संतोष: स्वास्थ्यं स्यादाध्यानं स्मरणं स्मृतिः। मतिर्मनीषा बुद्धि(धिषणाज्ञप्तिचेतनाः प्रतिभाप्रतिपत्प्रज्ञाप्रेक्षाचिदुपलब्धयः । संवित्तिः शेमुषी दृष्टिः सा मेधा धारणक्षमा पण्डा तत्त्वानुगा मोक्षे ज्ञानं विज्ञानमन्यतः । शुश्रूषा श्रवणं चैव ग्रहणं धारणं तथा ऊहोऽपोहोऽर्थविज्ञानं तत्त्वज्ञानं च धीगुणाः । व्रीडा लज्जा मन्दाक्षं हीस्त्रपा साऽपत्रपाऽन्यतः जाड्यं मौख्यं विषादोऽवसाद: सादो विषण्णता । मदो मुन्मोहसंभेदो व्याधिस्त्वाधी रुजाकरः निद्रा प्रमीला शयनं संवेशस्वापसंलयाः । नन्दीमुखी श्वासहेतिस्तन्द्रा सुप्तं तु साधिका औत्सुक्यं रणरणकोत्कण्ठे आयल्लकारती । हल्लेखोत्कलिके चाथावहित्थाऽऽकारगोपनम् शङ्काऽनिष्टोत्प्रेक्षणं स्याच्चापलं त्वनवस्थितिः । आलस्यं तन्द्रा कौसीद्यं हर्षश्चित्तप्रसन्नता हादः प्रमोदः प्रमदो मुत्प्रीत्यामोदसंमदाः । आनन्दानन्दथू गर्वस्त्वहंकारोऽवलिप्तता दर्पोऽभिमानो ममता मानश्चित्तोन्नतिः स्मयः । सा मिथोऽहमहमिका या तु संभावनाऽऽत्मनि दोत्साऽऽहोपुरुषिका स्यादहपूर्विका पुनः । अहंपूर्वमहंपूर्वमित्युग्रत्वं तु चण्डता
॥ २२७॥
।। २२८॥
॥ २२९ ॥
॥ २३० ॥
॥ २३१ ॥
।। २३२ ॥
૨છે.
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| २३३॥
॥ २३४ ॥
॥ २३५ ॥
|| २३६ ।।
॥ २३७ ।।
॥ २३८ ॥
प्रबोधस्तु विनिद्रत्वं ग्लानिस्तु बलहीनता। दैन्यं कार्पण्यं श्रमस्तु क्लमः क्लेश: परिश्रमः प्रयासायासव्यायामा उन्मादश्चित्तविप्लवः । मोहो मौढ्यं चिन्ता ध्यानममर्षः क्रोधसंभवः गुणो जिगीषोत्साहवान् त्रासस्त्वाकस्मिकं भयम् । अपस्मारः स्यादावेशो निर्वेदः स्वावमाननम् आवेगस्तु त्वरिस्तूर्णिः संवेगः संभ्रमस्त्वरा । वितर्कः स्यादुन्नयनं परामर्शो विमर्शनम् अध्याहारस्तर्क ऊहोऽसूयाऽन्यगुणदूषणम् । मृतिः संस्था मृत्युकालौ परलोकगमोऽत्ययः पञ्चत्वं निधनं नाशो दीर्घनिद्रा निर्मीलनम् । दिष्यन्तोऽस्तं कालधर्मोऽवसानं सा तु सर्वगा मरको मारिस्त्रयस्त्रिंशदमी व्यभिचारिणः । स्युः कारणानि कार्याणि सहचारीणि यानि च रत्यादे: स्थायिनो लोके तानि चेत्काव्यनाट्ययोः । विभावा अनुभावाश्च व्यभिचारिण एव च व्यक्तः स तैर्विभावाद्यैः स्थायी भावो भवेद्रसः । पात्राणि नाट्येऽधिकृतास्तत्तद्वेषस्तु भूमिका शैलूषो भरतः सर्वकेशी भरतपुत्रकः । धर्मी पुत्रो रङ्गजायाऽऽजीवो रङ्गावतारक: नटः कृशाश्वी शैलाली चारणस्तु कुशीलवः । भ्रभ्रुभ्रूभृपर: कुंसो नटः स्त्रीवेषधारकः वेश्याऽऽचार्यः पीठमर्द: सूत्रधारस्तु सूचकः । नन्दी तु पाठको नान्द्याः पार्श्वस्थः पारिपार्श्विक:
॥ २३९॥
॥ २४० ॥
॥ २४१॥
॥ २४२ ॥
॥ २४३ ॥
॥ २४४॥
૨૮
For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४५॥
।। २४६ ॥
॥ २४७ ।।
वासन्तिक: केलिकिलो वैहासिको विदूषकः । प्रहासी प्रीतिदश्चाथ षिङ्गः पल्लवको विटः पिता त्वावुक आवुत्तभावुकौ भगिनीपतौ । भावो विद्वान् युवराजः कुमारो भर्तृदारक: बाला वासूर्षि आर्यो देवो भट्टारको नृपः । राष्ट्रियो नृपतेः श्यालो दुहिता भर्तृदारिका देवी कृताभिषेकाऽन्या भट्टिनी गणिकाऽज्जुका । नीचाचेटीसखीहूतौ हण्डेहजेहलाः क्रमात् अब्रह्मण्यमवध्योक्तौ ज्यायसी तु स्वसाऽत्तिका। भर्ताऽऽर्यपुत्रो माताम्बा भदन्ताः सौगतादयः पूज्ये तत्रभवानत्रभवांश्च भगवानपि । पादा भट्टारको देवः प्रयोज्यः पूज्यनामतः
॥ २४८॥
॥ २४९ ॥
॥ २५० ॥
॥ १॥
॥ २॥
तृतीय मर्त्यकाण्डः मर्त्यः पञ्चजनो भूस्पृक् पुरुषः पूरुषो नरः । मनुष्यो मानुषो ना विड् मनुजो मानवः पुमान् बाल: पाक: शिशुढिम्भः पोत: शावः स्तनन्धयः । पृथुकार्भोत्तानशयाः क्षीरकण्ठः कुमारक: शिशुत्वं शैशवं बाल्यं वयःस्थस्तरुणो युवा। तारुण्यं यौवनं वृद्धः प्रवयाः स्थविरो जरन् जरी जीर्णो यातयामो जीनोऽथ विलसा जरा । वार्द्धकं स्थाविरं ज्यायान् वर्षीयान्दशमीत्यपि विद्वान् सुधीः कविविचक्षणलब्धवर्णा ज्ञः प्राप्तरूपकृतिकृष्ट्यभिरूपधीराः ।
॥
३
॥
॥४॥
૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मेधाविकोविदविशारदसूरिदोष ज्ञाः प्राज्ञपण्डितमनीषिबुधप्रबुद्धाः व्यक्तो विपश्चित्संख्यावान् सन् प्रवीणे तु शिक्षितः । निष्णातो निपुणो दक्षः कर्महस्तमुखाः कृतात् कुशलश्चतुरोऽभिज्ञविज्ञवैज्ञानिकाः पटुः । छेको विदग्धे प्रौढस्तु प्रगल्भः प्रतिभाऽन्वितः कुशाग्रीयमतिः सूक्ष्मदर्शी तत्कालधीः पुनः । प्रत्युत्पन्नमतिर्दूराद् यः पश्येद्दीर्घदर्श्यसौ हृदयालुः सहृदयश्चिद्रूपोऽप्यथ संस्कृते । व्युत्पन्नप्रहतक्षुण्णा अन्तर्वाणिस्तु शास्त्रवित् वागीशो वाक्पतौ वाग्मी वाचोयुक्तिपटुः प्रवाक् । समुखो वावदूकोऽथ वदो वक्ता वदावदः स्याज्जल्पाकस्तु वाचालो वाचाटो बहुगर्त्यवाक् । यद्वदोऽनुत्तरे दुर्वाक् कद्वदे स्यादथाधरः हीनवादिन्येडमूकानेडमूकौ त्ववाक्श्रुतौ । रवणः शब्दनस्तुल्यौ कुवादकुचरौ समौ लोहलोऽस्फुटवाग् मूकोऽवागसौम्यस्वरोऽस्वरः । वेदिता विदुरो विन्दुर्वन्दारुस्त्वभिवादकः आशंसुराशंसितरि कट्वरस्त्वतिकुत्सितः । निराकरिष्णुः क्षिप्नुः स्याद्विकासी तु विकस्वरः दुर्मुखे मुखराबद्धमुखौ शक्ल प्रियंवदः । दानशीलः स वदान्यो वदन्योऽप्यथ बालिशः मूढो मन्दो यथाजातो बालो मातृमुखो जडः । मूर्खोऽमेधोविवर्णाज्ञा वैधेयो मातृशासितः
30
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ५ ॥
॥ ६॥
॥ ७ ॥
11 2 11
॥ ९ ॥
॥ १० ॥
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१७॥
॥ १८ ॥
॥ १९ ॥
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
॥ २२ ॥
देवानांप्रियजाल्मौ च दीर्घसूत्रश्चिरक्रियः । मन्दः क्रियासु कुण्ठः स्यात्क्रियावान्कर्मसूद्यतः कर्मक्षमोऽलंकर्मीण: कर्मशूरस्तु कर्मठः । कर्मशीलः कार्म आयःशूलिकस्तीक्ष्णकर्मकृत् सिंहसंहननः स्वङ्गः स्वतन्त्रो निरवग्रहः । यथाकामी स्वरुचिश्च स्वच्छन्द: स्वैर्यपावृतः यदृच्छा स्वैरिता स्वेच्छा नाथवान् निघ्नगृह्यकौ । तन्वायत्तवशाधीनच्छन्दवन्तः परात् परे लक्ष्मीवान् लक्ष्मणः श्लील इभ्य आढ्य धनीश्वरः । ऋद्धे विभूतिः संपत्तिर्लक्ष्मीः श्रीऋद्धिसंपदः दरिद्रो दुविधो दुःस्थो दुर्गतो नि:स्वकीकटौ । अकिञ्चनोऽधिपस्त्वीशो नेता परिवढोऽधिभूः पतीन्द्रस्वामिनाथार्याः प्रभु र्तेश्वरो विभुः । ईशितेनो नायकश्च नियोज्यः परिचारक: डिङ्गरः किंकरो भृत्यश्चेटो गोप्यः पराचितः । दास: प्रेष्यः परिस्कन्दो भुजिष्यपरिकर्मिणौ परान्नः परपिण्डादः परजातः परैधितः । भृतके भृतिभुग् वैतनिकः कर्मकरोऽपि च स नि तिः कर्मकारो भृति: स्यान्निष्क्रयः पणः । कर्मण्या वेतनं मूल्यं निर्वेशो भरणं विधा भर्मण्या गर्म भृत्या च भोगस्तु गणिकाभृतिः । खलपू: स्याद्बहुकरो भारवाहस्तु भारिक: वार्तावहे वैवधिको भारे विवधवीवधौ । काचः शिक्यं तदालम्बो भारयविहङ्गिका
॥ २३ ॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
॥ २६ ॥
॥ २७ ॥
॥ २८ ॥
३१
For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शूरचारभटो वीरो विक्रान्तश्चाथ कातरः । दरितश्चकितो भीतो भीरुभीरुकभीलुकाः
॥ २९ ॥ विहस्तव्याकुलौ व्यग्रे कान्दिशीको भयद्रुते । उत्पिञ्जलसमुत्पिञपिञ्जला भृशमाकुले
॥ ३० ॥ महेच्छे तूद्भटोदारोदात्तोदीर्णमहाशयाः । महामना महात्मा च कृपणस्तु मितंपचः
॥ ३१ ॥ कीनाशस्तद्धनः क्षुद्रकदर्यदृढमुष्टयः । किंपचानो दयालुस्तु कृपालुः करुणापरः
॥ ३२ ॥ सूरतोऽथ दया शूकः कारुण्यं करुणा घृणा । कृपाऽनुकम्पाऽनुक्रोशो हिंस्रे शरारुघातुको
॥ ३३ ॥ व्यापादनं विशरणं प्रमयः प्रमापणं निर्ग्रन्थनं प्रमथनं कदनं निबर्हणम्। निस्तहणं विशसनं क्षणनं परासनं प्रोज्जासनं प्रशमनं प्रतिघातनं वधः प्रवासनोद्वासनघातनिर्वासनानि संज्ञप्तिनिशुम्भहिंसाः । निर्वापणालम्भनिसूदनानि निर्यातनोन्मन्थसमापनानि ॥ ३५ ॥ अपासनं वर्जनमारपिञ्जा निष्कारणक्राथविशारणानि । स्युः कर्तने कल्पनवर्धने च छेदश्च घातोद्यत आततायी ॥३६ ॥ स शैर्षच्छेदिकः शीर्षच्छेद्यो यो वधमर्हति । प्रमीत उपसंपन्न: परेतप्रेतसंस्थिताः
॥ ३७॥ नामालेख्ययश:शेषो व्यापन्नोपगतौ मृतः । परासुस्तदहे दानं तदर्थमौर्ध्वदेहिकम् मृतस्नानमपस्नानं निवापः पितृतर्पणम् । चितिचित्याचितास्तुल्या ऋजुस्तु प्राञ्जलोजस: ॥ ३९ ॥ दक्षिणे सरलोदारौ शठस्तु निकृतोऽनृजुः । क्रूरे नृशंसनिस्त्रिंशपापा धूर्तस्तु वञ्चकः
।। ३८ 11
॥ ४०॥
૩૨
For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४१॥
॥४२॥
॥ ४३ ॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
व्यंसक: कुहको दाण्डाजिनिको मायिजालिकौ । माया तु शठता शाठ्यं कुसृतिनिकृतिश्च सा कपटं कैतवं दम्भः कूटं छद्मोपधिश्छलम् । व्यपदेशो मिषं लक्षं निभं व्याजोऽथ कुक्कुटि: कुहना दम्भचर्या च वञ्चनं तु प्रतारणम् । व्यलीकमतिसंधानं साधौ सभ्यार्यसज्जना: दोषैकदृग् पुरोभागी कर्णेजपस्तु दुर्जनः । पिशुन: सूचको नीचो द्विजिह्वो मत्सरी खलः व्यसनास्तूिपरक्तश्चोरस्तु प्रतिरोधकः । दस्युः पाटच्चरः स्तेनस्तस्कर: पारिपन्थिकः परिमोषिपरास्कन्धैकागारिकमलिम्लुचाः । यः पश्यतो हरेदर्थं स चौरः पश्यतोहरः चौर्यं तु चौरिका स्तेयं लोप्नं त्वपहतं धनम् । यद्भविष्यो दैवपरोऽथालस्यः शीतकोऽलस: मन्दस्तुन्दपरिमृजोऽनुष्णो दक्षस्तु पेशलः । पटूष्णोष्णकसूत्थानचतुराश्चाथ तत्परः आसक्तः प्रवणः प्रहः प्रसितश्च परायणः । दातोदारः स्थूललक्षदानशौण्डौ बहुप्रदे दानमुत्सर्जनं त्याग: प्रदेशनविसर्जने । विहायितं वितरणं स्पर्शनं प्रतिपादनम् विश्राणनं निर्वपणमपवर्जनमंहतिः । अर्थव्ययज्ञः सुकलो याचकस्तु वनीपकः मार्गणोऽर्थी याचनकस्तर्कुकोऽथार्थनैषणा। अर्दना प्रणयो याच्या याचनाऽध्येषणा सनिः
॥४७॥
।। ४८ ॥
॥ ४९ ॥
॥ ५० ॥
।। ५१॥
॥५२॥
33
For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५३॥
॥ ५४॥
॥ ५५ ॥
॥५६॥
।। ५७ ॥
॥ ५८॥
उत्पतिष्णुस्तूत्पतिताऽलंकरिष्णुस्तु मण्डनः । भविष्णुर्भविता भूष्णुः समौ वर्तिष्णुवर्तनौ विसृत्वरो विसृमरः प्रसारी च विसारिणि । लज्जाशीलोऽपत्रपिष्णुः सहिष्णुः क्षमिता क्षमी तितिक्षुः सहनः क्षन्ता तितिक्षा सहनं क्षमा । ईर्ष्यालुः कुहनोऽक्षान्तिा क्रोधी तु रोषणः अमर्षणः क्रोधनश्च चण्डस्त्वत्यन्तकोपनः । बुभुक्षितः स्यात्क्षुधितो जिघत्सुरशनायितः बुभुक्षायामशनाया जिघत्सा रोचको रुचिः । पिपासुस्तृषितस्तृष्णक् तृष्णा तर्षोपलासिका पिपासा तृट् तृषोदन्या धीति: पानेऽथ शोषणम् । रसादानं भक्षकस्तु घस्मरोऽद्मर आशितः भक्तमन्नं कूरमन्धो भिस्सा दीदिविरोदनः । अशनं जीवनकं च याजो वाजः प्रसादनम् भिस्सय दग्धिका सर्वरसाग्रं मण्डमत्र तु । दधिजे मस्तु भक्तोत्थे निःस्रावाचाममासराः श्राणा विलेपी तरला यवागूरुष्णिकाऽपि च । सूपः स्यात्प्रहितं सूदो व्यञ्जनं तु घृतादिकम् तुल्यौ तिलान्ने कृसरत्रिसरावथ पिष्टकः । पूपोऽपूपः पूलिका तु पोलिकापोलीपूपिकाः पूपल्यथेषत्पक्वे स्युरभ्यूषाभ्योषपौलयः । निष्ठानं तु तेमनं स्यात्करम्भो दधिसक्तवः घृतपूरो घृतवर: पिष्टपूरश्च घार्तिकः । चमसी पिष्टवतिः स्याद्वटकस्त्ववसेकिमः
॥ ५९॥
॥ ६०॥
।। ६१ ॥
।। ६२ ।।
1॥६४।
३४
For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६५॥
॥६६॥
॥६७॥
॥ ६८॥
॥ ६९ ॥
॥ ७० ॥
भृष्टा यवाः पुनर्धाना धानाचूर्णं तु सक्तवः । पृथुकश्चिपिटस्तुल्यौ लाजाः स्युः पुनरक्षता: गोधूमचूर्णे समिता यवक्षोदे तु चिक्कसः । गुड इक्षुरसक्वाथ: शर्करा तु सितोपला सिता च मधुधूलिस्तु खण्डस्तद्विकृती पुनः । मत्स्यण्डी फाणितं चापि रसालायां तु माजिता शिखरिण्यथ यूयूषो रसो दुग्धं तु सोमजम् । गोरसः क्षीरमूधस्यं स्तन्यं पुंसवनं पयः पयस्यं घृतदध्यादि पेयूषोऽभिनवं पयः । उभे क्षीरस्य विकृती किलाटी कूचिकाऽपि च पायसं परमान्नं च क्षैरेयी क्षीरजं दधि । गोरसश्च तदघनं द्रप्सं पत्रलमित्यपि घृतं हविष्यमाज्यं च हविराघारसर्पिषी । ह्योगोदोहोद्भवं हैयङ्गवीनं शरजं पुनः दधिसारं तकसारं नवनीतं नवोद्धतम् । दण्डाहते कालशेयघोलारिष्टनि गोरस: रसायनमथार्धाम्बूदश्वित् श्वेतं समोदकम् । तकं पुनः पादजलं मथितं वारिवर्जितम् सापिकं दाधिकं सर्पिर्दधिभ्यां संस्कृतं क्रमात् । लवणोदकाभ्यांतुदकलावणिकमुदश्विति औदश्वितमौदश्वित्कं लवणे स्यात्तु लावणम् । पैठरोख्ये उखासिद्धे प्रयस्तं तु सुसंस्कृतम् पक्वे राद्धं च सिद्धं च भृष्टं पक्वं विनाऽम्बुना । शृष्टामिषं भटित्रं स्याभूतिर्भरूटकं च तत्
॥ ७१ ॥
॥ ७२ ॥
॥ ७३ ॥
॥ ७४ ॥
|| ७५ ॥
॥ ७६।।
૩૫
For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
शूल्यं शूलाकृतं मांसं निष्क्वाथो रसकः समौ । प्रणीतमुपसंपन्नं स्निग्धे मसृणचिक्कणे पिच्छिलं तु विजिविलं विज्जलं विजिलं च तत् । भावितं तु वासितं स्यात्तुल्ये संमृष्टशोधिते काञ्चिकं काञ्जिकं धान्याम्लारनाले तुषोदकम् । कुल्माषाभिषुतावन्तिसोमशुक्तानि कुञ्जलम् चुकं धातुघ्नमुन्नाहं रक्षोघ्नं कुण्डगोलकम् । महारसं सुवीराम्लं सौवीरं प्रक्षणं पुनः तैलं स्नेहोऽभ्यञ्जनं च वेषवार उपस्करः । स्यात् तिन्तिडीकं तु चुकं वृक्षाम्लं चाम्लवेतसे हरिद्रा काञ्चनी पीता निशाख्या वरवर्णिनी । क्षवः क्षुताभिजननो राजिका राजसर्षपः असुरी कृष्णिका चासौ कुस्तुम्बुरु तु धान्यकम् । धन्या धन्याकं धान्याकं मरिचं कृष्णमूषणम् कोलकं वेल्लजं धार्मपत्तनं यवनप्रियम् । शुण्ठी महौषधं विश्वा नागरं विश्वभेषजम् वैदेही पिप्पली कृष्णोपकुल्या मागधी कणा । तन्मूलं ग्रन्थिकं सर्वग्रन्थिकं चटकाशिरः त्रिकटु त्र्यूषणं व्योषमजाजी जीरकः कणा । सहस्रवेधि वाल्हीकं जतुकं हिङ्गु रामठम् न्यादः स्वदनं स्वादनमशनं निघसो वल्भनमभ्यवहारः । जग्धिर्जक्षणभक्षणलेहाः प्रत्यवसानं घसिराहारः
प्सानावष्वाणविष्वाणा भोजनं जेमनादने । चर्वणं चूर्णनं दन्तैजिह्वास्वादस्तु लेहनम्
39
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
।। ७७ ।।
11 192 11
11198 11
॥ ८० ॥
॥ ८१ ॥
॥ ८२ ॥
11 23 11
1128 11
।। ८५ ।।
॥ ८६ ॥
1129 11
11 22 11
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८९ ॥
॥ ९०॥
।। ९१ ।।
॥ ९२ ॥
।। ९३॥
॥ ९४ ॥
कल्यवर्तः प्रातराश: सन्धिस्तु सहभोजनम् । ग्रासो गुडेरकः पिण्डो गडोल: कवको गुडः गण्डोल: कवलस्तृप्ते त्वाध्रातसुहिताऽऽशिताः । तृप्तिः सौहित्यमाघ्राणमथभुक्तसमुज्झिते फेला पिण्डोलिफेली च स्वोदरपूरके पुनः । कुक्षिम्भरिरात्मम्भरिरुदरम्भरिरप्यथ आधुनः स्यादौदरिको विजिगीषाविजिते । उदरपिशाचः सर्वान्नीनः सर्वान्नभक्षक: शाष्कुलः पिशिताश्युन्मदिष्णुस्तून्मादसंयुतः । गृध्नस्तु गर्धनस्तृष्णक् लिप्सुर्लुब्धोऽभिलाषुकः लोलुपो लोलुभो लोभस्तृष्णा लिप्सा वशः स्पृहा । काङ्क्षाऽऽशंसागर्द्धवाञ्छाऽऽशेच्छेहातृण्मनोरथाः कामोऽभिलाषोऽभिध्या तु परस्वेहोद्धतः पुनः । अविनीतो विनीतस्तु निभृतः प्रश्रितोऽपि च विधेये विनयस्थ: स्यादाश्रवो वचनेस्थितः । वश्यः प्रणेयो धृष्टस्तु वियातो धृष्णुधृष्णजौ वीक्षापन्नो विलक्षोऽथाधृष्टे शालीनशारदौ । शुभंयुः शुभसंयुक्तः स्यादहयुरहंकृतः कामुक: कमिता कम्रोऽनुक: कामयिताऽभिकः । कामनः कमरोऽभीकः पञ्चभद्रस्तु विप्लुतः व्यसनी हर्षमाणस्तु प्रमना हृष्टमानसः । विकुर्वाणो विचेतास्तु दुरन्तर्विपरो मनाः मत्ते शौण्डोत्कटक्षीबा उत्कस्तूत्सुक उन्मनाः । उत्कण्ठितोऽभिशस्ते तु वाच्यक्षारितदूषिताः
॥९५ ।।
॥९६॥
।। ९७॥
॥ २८ ॥
।। ९९ ॥
।। १०० ॥
30
For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१०१ ॥
॥ १०२॥
॥ १०३ ।।
॥ १०४ ॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६॥
गुणैः प्रतीते त्वाहतलक्षणः कृतलक्षणः । निर्लक्षणस्तु पाण्डुरपृष्ठ: सङ्कसुकोऽस्थिरे तूष्णींशीलस्तु तूष्णीको विवशोऽनिष्टदुष्टधीः । बद्धो निगडितो नद्धः कीलितो यन्त्रितः सितः संदानित: संयतश्च स्यादुद्दानं तु बन्धनम् । मनोहतः प्रतिहतः प्रतिबद्धो हतश्च सः प्रतिक्षिप्तोऽधिक्षिप्तोऽवकृष्टनिष्कासितौ समौ। आत्तगन्धेऽभिभूतोऽपध्वस्ते न्यकृतधिकृतौ निकृतस्तु विप्रकृतो न्यक्कारस्तु तिरस्क्रिया। परिभावो विप्रकारः परापर्यभितो भव: अत्याकारो निकारश्च विप्रलब्धस्तु वञ्चितः । स्वप्नक् शयालुर्निद्रालु—णिते प्रचलायित: निद्राणः शयितः सुप्तो जागरूकस्तु जागरी । जागर्या स्याज्जागरणं जागरा जागरोऽपि च विष्वगञ्चति विष्वव्यङ् देवव्यङ् देवमञ्चति । सहाञ्चति तु सध्यङ् स्यात्तिर्यङ् पुनस्तिरोऽञ्चति संशयालुः संशयिता गृहयालुर्ग्रहीतरि । पतयालुः पातुकः स्यात्समौ रोचिष्णुरोचनौ दक्षिणार्हस्तु दक्षिण्यो दक्षिणीयोऽथ दण्डितः । दापितः साधितोय॑स्तु प्रतीक्ष्यः पूजितेर्हितः नमस्यितो नमसितापचितावञ्चितोऽर्चितः । पूजाऽर्हणासपर्याऽर्चा उपहारबली समौ विक्लवो विह्वलः स्थूल: पीवा पीनश्च पीवरः । चक्षुष्यः सुभगो द्वेष्योऽक्षिगतोऽथांसलो बली
॥ १०७॥
॥ १०८ ॥
॥ १०९ ॥
।। ११० ॥
॥ १११ ॥
|| ११२ ॥
3८
For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ११३॥
॥ ११४॥
।। ११५ ॥
॥११६ ॥
।। ११७॥
।। ११८ ॥
निर्दिग्धो मांसलञ्चोपचितोऽथ दुर्बलः कृशः । क्षामः क्षीणस्तनुश्छातस्तलिनामांसपेलवाः पिचिण्डिलो बृहत्कुक्षिस्तुन्दितुन्दिकतुन्दिलाः । उदर्युदरिले विखविखुविना अनासिके नतनासिकेऽवनाटोऽवटीटोऽवभ्रटोऽपि च। खरणास्तु खरणसो नःक्षुद्रः क्षुद्रनासिकः खुरणाः स्यात्खुरणस उन्नसस्तूग्रनासिकः । पङ्गुः श्रोणः खलतिस्तु खल्वाट ऐन्द्रलुप्तिकः शिपिविष्टो बभ्ररथ काणः कनन एकद्दक् । पृश्निरल्पतनौ कुब्जे गडुलः कुकरे कुणिः निखर्वः खट्टनः खर्वः खर्वशाखश्च वामनः । अकर्ण एडो बधिरो दुश्चर्मा तु द्विनग्नकः वण्डश्च शिपिविष्टश्च खोडखोरौ तु खजके । विकलाङ्गस्तु पोगण्ड ऊर्ध्वज़ुरूर्वजानुकः ऊर्ध्वज्ञश्चाप्यथ प्रजुप्रज्ञौ विरलजानुके। संजुसंज्ञौ युतजानौ वलिनो वलिभः समौ उग्रदन् दन्तुरः स्यात् प्रलम्बाण्डस्तु मुष्करः । अन्धो गताक्ष उत्पश्य उन्मुखोऽधोमुखस्त्ववाङ् मुण्डस्तु मुण्डित: केशी केशवः केशिकोऽपि च । वलिर: केकरो वृद्धनाभौ तुण्डिलतुण्डिभौ आमयाव्यपटुग्लानो ग्लास्नुर्विकृत आतुरः । व्याधितोऽभ्यमितोऽभ्यान्तो दर्दुरोगी तु दर्गुणः पामनः कच्छुरस्तुल्यौ सातिसारोऽतिसारकी। वातकी वातरोगी स्यात् श्लेष्मलःश्लेष्मणः कफी
॥ ११९ ॥
॥ १२० ॥
॥ १२१ ॥
॥१२२ ॥
॥ १२३ ॥
॥ १२४ ॥
36
For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
क्लिन्ननेत्रे चिल्लचुल्लौ पिल्लोऽथाशयुगर्शसः । मूर्च्छिते मूर्तमूर्छालौ सिमलस्तु किलासिनि पित्तं मायुः कफः श्लेष्मा बलाश: स्नेहभूः खटः । रोगो रुजा रुगातङ्को मान्द्यं व्याधिरपाटवम् आम आमय आकल्यमुपतापो गदः समाः । क्षयः शोषो राजयक्ष्मा यक्ष्माऽथ क्षुत्क्षुतं क्षवः कासस्तु क्षवथुः पामा खसः कच्छूर्विचचिका । कण्डूः कण्डूयनं खर्जूः कण्डूयाऽथ क्षतं व्रण:
अरुरीर्मं क्षणनुश्च रूढव्रणपदं किणः । श्लीपदं पादवल्मीकः पादस्फोटये विपादिका स्फोटक: पिटको गण्डः पृष्ठग्रन्थिः पुनर्गडुः । श्वित्रं स्यात् पाण्डुरं कुष्ठं केशघ्नं त्विन्द्रलुप्तकम् सिम किलासं त्वक्पुष्पं सिध्मं कोठस्तु मण्डलम् । गलगण्डो गण्डमालो रोहिणी तु गलाङ्कुरः हिक्का हेक्का च हल्लासः प्रतिश्यायस्तु पीनसः । शोथस्तु श्वयथुः शोफे दुर्नामाऽर्शो गुदाङ्कुरः छद प्रच्छर्दिका छर्दिर्वमर्धुवमनं वमिः । गुल्मः स्यादुदरग्रन्थिरुदावर्त्तो गुदग्रहः गतिर्नाडीव्रणे वृद्धिः कुरण्डश्चाण्डवर्धने । अश्मरी स्यान्मूत्रकृच्छ्रे प्रमेहो बहुमूत्रता आनाहस्तु विबन्धः स्याद् ग्रहणीरुक् प्रवाहिका । व्याधिप्रभेदा विद्रधिभगन्दरज्वरादयः
दोषज्ञस्तु भिषग्वैद्य आयुर्वेदी चिकित्सकः । रोगहार्यगदङ्कारो भेषजं तन्त्रमौषधम्
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४०
For Private And Personal Use Only
॥ १२५ ॥
॥ १२६ ॥
॥ १२७ ॥
॥ १२८ ॥
।। १२९ ॥
॥ १३० ॥
॥ १३१ ॥
॥ १३२ ॥
॥ १३३ ॥
॥ १३४ ॥
॥ १३५ ॥
॥ १३६ ॥
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३७॥
।। १३८ ॥
॥१३९ ॥
॥ १४०॥
॥ १४१ ॥
॥ १४२ ॥
भैषज्यमगदो जायुश्चिकित्सा रुक्प्रतिक्रिया। उपचर्योपचारौ च लङ्घनं त्वपतर्पणम् जागुलिको विषभिषक् स्वास्थ्ये वार्तमनामयम् । सह्यारोग्ये पटूलाघवार्तकल्यास्तु नीरुजि कुसृत्या विभवान्वेषी पार्श्वक: संधिजीवकः । सत्कृत्यालंकृतां कन्यां यो ददाति स कूकुदः चपलश्चिकुरो नीलीरागस्तु स्थिरसौहृदः । ततो हरिद्रारागोऽन्यः सान्द्रस्निग्धस्तु मेदुरः गेहेनर्दी गेहेशूरः पिण्डीशूरोऽस्तिमान् धनी । स्वस्थानस्थः परद्वेषी गोष्ठश्वोऽथापदि स्थितः आपन्नोऽथापद् विपत्तिविपत् स्निग्धस्तु वत्सलः। उपाध्यभ्यागारिकौ तु कुटुम्बव्यापृते नरि जैवातृकस्तु दीर्घायुस्त्रासदायी तु शङ्कुरः । अभिपन्नः शरणार्थी कारणिक: परीक्षकः समर्धकस्तु वरदो व्रातीनाः सङ्घजीविनः । सभ्याः सदस्याः पार्षद्याः सभास्ताराः सभासदः सामाजिकाः सभा संसत् समाजः परिषत् सदः । पर्षत्समज्या गोष्ठ्यास्था आस्थानं समितिघंटा सांवत्सरो ज्यौतिषिको मौहूर्तिको निमित्तवित् । दैवज्ञगणकादेशिज्ञानिकार्तान्तिका अपि विप्रश्निकेक्षणिकौ च सैद्धान्तिकस्तु तान्त्रिकः । लेखकेऽक्षरपूर्वाः स्युश्चणजीवकचञ्चवः वार्णिको लिपिकरश्चाक्षरन्यासे लिपिलिविः । मषिधानं मषिकूपी मलिनाम्बु मषी मसी
॥ १४३ ॥
॥ १४४॥
॥ १४५ ॥
॥ १४६॥
॥ १४७॥
॥ १४८ ॥
४१
For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४९ ॥
॥ १५० ।।
।। १५१ ।।
॥ १५२॥
।। १५३॥
॥१५४ ॥
कुलिकस्तु कुलश्रेष्ठी सभिको द्यूतकारकः । कितवो द्यूतकृद् धूर्तोऽक्षधूर्तश्चाक्षदेविनि दुरोदरं कैतवं च द्यूतमक्षवती पणः । पाशकः प्रासकोऽक्षश्च देवनस्तत्पणो ग्लहः अष्टापदः शारिफलं शारः शारिश्च खेलनी । परिणायस्तु शारीणां नयनं स्यात्समंततः समाह्वयः प्राणिद्यूतं व्यालग्राह्याहितुण्डिकः । स्यान्मनोजवसस्ताततुल्य: शास्ता तु देशकः सुकृती पुण्यवान् धन्यो मित्रयुमित्रवत्सलः । क्षेमंकरो रिष्टताति: शिवताति: शिवंकरः श्रद्धालुरास्तिक: श्राद्धो नास्तिकस्तद्विपर्यये । वैरङ्गिको विरागार्हो वीतदम्भस्त्वकल्कन: प्रणाय्यो संमतोऽन्वेष्टानुपद्यथ सह: क्षमः । शक्तः प्रभूष्णुर्भूतात्तस्त्वाविष्टः शिथिलः श्लथ: संवाहकोऽङ्गमर्दः स्यान्नष्टबीजस्तु निष्कलः । आसीन उपविष्टः स्यादूर्ध्व ऊर्ध्वंदमः स्थितः अध्वनीनोऽध्वगोऽध्वन्य: पान्थः पथिकदेशिकौ । प्रवासी तद्गणो हारिः पाथेयं शम्बलं समे । जङ्घालोऽतिजवो जङ्घाकरिको जाङ्घिको जवी। जवनस्त्वरिते वेगे रयो रंहस्तरः स्यदः जवो वाजः प्रसरश्च मन्दगामी तु मन्थरः । कामंगाम्यनुगामीनोऽत्यन्तीनोऽत्यन्तगामिनि सहायोऽभिचरो नोश्च जीविगामिचरप्लवाः । सेवकोऽथ सेवा भक्तिः परिचर्या प्रसादना
॥ १५५ ॥
॥ १५६ ॥
॥ १५७ ॥
॥ १५८॥
॥ १५९ ॥
॥ १६० ॥
૪૨
For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शुश्रूषाऽऽराधनोपास्तिवरिवस्यापरीष्टयः । उपचारः पदातिस्तु पत्तिः पद्गः पदातिक:
॥ १६१ ॥ पादातिक: पादचारी पदाजिपदिकावपि । सरः पुरोऽग्रतोऽग्रेभ्यः पुरस्तो गमगामिगाः ।। १६२॥ प्रष्ठोऽथावेशिकागन्तू प्राघूणोऽभ्यागतोऽतिथिः । प्राघूर्णकेऽथावेशिकमातिथ्यं चातिथेय्यपि
॥ १६३ ।। सूर्योढस्तु स संप्राप्तो यः सूर्येऽस्तं गतेऽतिथिः । पादार्थं पाद्यमर्घार्थमर्थ्य वार्यथ गौरवम्
॥ १६४॥ अभ्युत्थानं व्यथकस्तु स्यान्मर्मस्पृगरुन्तुदः । ग्रामेयके तु ग्रामीणग्राम्यौ लोको जनः प्रजा ॥ १६५ ॥ स्यादामुष्यायणोऽमुष्यपुत्रः प्रख्यातवप्तृकः । कुल्यः कुलीनोऽभिजात: कौलेयकमहाकुलौ ॥ १६६ ॥ जात्यो गोत्रं तु संतानोऽन्ववायोऽभिजन: कुलम् । अन्वयो जननं वंशः स्त्री नारी वनिता वधूः ॥ १६७॥ वशा सीमन्तिनी वामा वर्णिनी महिलाऽबला। योषा योषिद् विशेषास्तु कान्ता भीरुनितम्बिनी || १६८॥ प्रमदा सुन्दरी रामा रमणी ललनाऽङ्गना। स्वगुणेनोपमानेन मनोज्ञादिपदेन च
।। १६९ ॥ विशेषिताऽङ्गकर्मा स्त्री यथा तरललोचना । अलसेक्षणा मृगाक्षी मत्तेभगमनाऽपि च
॥ १७० ॥ वामाक्षी सुस्मिताऽस्याः स्वं मानलीलास्मरादयः । लीला विलासो विच्छित्तिर्विब्बोकः किलिकिञ्चितम् ॥ १७१ ।। मोटायितं कुट्टमितं ललितं विहृतं तथा। विश्रमश्चेत्यर्लकाराः स्त्रीणां स्वाभाविका दश
॥ १७२ ॥
४3
For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
प्रागल्भ्यौदार्यमाधुर्यशोभाधीरत्वकान्तयः । दीप्तिश्चायत्नजा भावहावहेलास्त्रयोऽङ्गजाः
सा कोपना भामिनी स्याच्छेका मत्ता च वाणिनी । कन्या कनी कुमारी च गौरी तु नग्निकाऽरजाः मध्यमा तु दृष्टरजास्तरुणी युवतिश्चरी । तलुनी दिक्करी वर्या पतिवरा स्वयंवरा सुवासिनी वधूटी स्याच्चिरिण्ट्यथ सधर्मिणी । पत्नी सहचरी पाणिगृहीती गृहिणी गृहाः दाराः क्षेत्रं वधूर्भार्या जनी जायापरिग्रहः । द्वितीयोढा कलत्रं च पुरन्ध्री तु कुटुम्बिनी प्रजावती भ्रातुर्जाया सूनोः स्नुषा जनी वधूः । भ्रातृवर्गस्य या जाया यातरस्ताः परस्परम् वीरपत्नी वीरभार्या कुलस्त्री कुलबालिका । प्रेयसी दयिता कान्ता प्राणेशा वल्लभा प्रिया
हृदयेशा प्राणसमा प्रेष्ठा प्रणयिनी च सा । प्रेयस्याद्याः पुंसि पत्यौ भर्ता सेक्ता पतिर्वरः विवोढा रमणो भोक्ता रुच्यो वरयिता धवः । जन्यास्तु तस्य सुहृदो विवाहः पाणिपीडनम् पाणिग्रहणमुद्वाह उपाद् यामयमावपि । दारकर्म परिणयो जामाता दुहितुः पतिः उपपतिस्तु जारः स्याद्भुजङ्गो गणिकापतिः । जम्पती दम्पती जायापती भार्यापती समाः
यौतकं युतयोर्देयं सुदायो हरणं च तत् । कृताभिषेका महिषी भोगिन्योऽन्या नृपस्त्रियः
४४
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७३ ॥
॥ १७४ ॥
॥ १७५ ॥
॥ १७६ ॥
॥ १७७ ॥
॥ १७८ ॥
॥ १७९ ॥
॥ १८० ॥
॥ १८१ ॥
।। १८२ ॥
॥ १८३ ॥
॥ १८४ ॥
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १८५ ।।
॥ १८६॥
।। १८७ ॥
॥ १८८॥
।। १८९ ॥
॥ १९० ॥
सैरन्ध्री याऽन्यवेश्मस्था स्वतन्त्रा शिल्पजीविनी । असिक्न्यन्तःपुरप्रेष्या दूतीसंचारिके समे प्रज्ञा प्राज्ञी प्रजानत्यां प्राज्ञा तु प्रज्ञयाऽन्विता। स्यादाभीरी महाशूद्री जातिपुंयोगयोः समे पुंयुज्याऽऽचार्याऽऽचार्यानी मातुलानी तु मातुली । उपाध्यायान्युपाध्यायी क्षत्रिय्यर्यां च शूद्र्यपि स्वत आचार्या शूद्रा च क्षत्रिया क्षत्रियाण्यपि । उपाध्याय्युपाध्याया स्यादर्यार्याण्यौ पुनः समे दिधिषूस्तु पुनर्भूढेिरूढाऽस्या दिधिषः पतिः । स तु द्विजोऽग्रेदिधिषूर्यस्य स्यात्सैव गेहिनी ज्येष्ठेऽनूढे परिवेत्ताऽनुजो दारपरिग्रही। तस्य ज्येष्ठ: परिवित्तिर्जाया तु परिवेदिनी वृषस्यन्ती कामुकी स्यादिच्छायुक्ता तु कामुका। कृतसापलिकाऽध्यूढाऽधिविन्नाऽथ पतिव्रता एकपत्नी सुचरित्रा साध्वी सत्यसतीत्वरी। पुंश्चली चर्षणी बन्धक्यविनीता च पांसुला स्वैरिणी कुलटा याति या प्रियं साऽभिसारिका । वयस्यालिः सखी सध्रीच्यशिश्वी तु शिशुं विना पतिवत्नी जीवत्पतिविश्वस्ता विधवा समे। निर्वीरा निष्पतिसुता जीवत्तोका तु जीवसूः नश्यत्प्रसूतिका निन्दुः सश्मश्रुर्नरमालिनी । कात्यायनी त्वर्धवृद्धा काषायवसनाऽधवा श्रवणा भिक्षुकी मुण्डा पोटा तु स्त्री नृलक्षणा । साधारणस्त्री गणिका वेश्या पण्यपणाऽङ्गना
|| १९१ ॥
॥ १९२ ॥
|| १९३॥
॥ १९४॥
॥ १९५ ॥
॥ १९६ ॥
४५
For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९७ ॥
॥ १९८॥
॥ १९९ ॥
॥ २०० ॥
॥ २०१॥
।। २०२ ॥
भुजिष्या लञ्जिका रूपाजीवा वारवधूः पुनः । सा वारमुख्याऽथ चुन्दी कुट्टनी शम्भली समाः पोटा वोटा च चेटी च दासी च कुटहारिका । नग्ना तु कोटवी वृद्धा पलिक्न्यथ रजस्वला पुष्पवत्यधिरात्रेयी स्त्रीधर्मिणी मलिन्यवीः । उदक्या ऋतुमती च पुष्पहीना तु निष्कला राका तु सरजाः कन्या स्त्रीधर्मः पुष्पमार्त्तवम् । रजस्तत्कालस्तु ऋतुः सुरतं मोहनं रतम् संवेशनं संप्रयोगः संभोगश्च रहो रतिः । ग्राम्यधर्मो निधुवनं कामकेलि: पशुक्रिया व्यवायो मैथुनं स्त्रीपुंसौ द्वन्द्वं मिथुनं च तत् । अन्तर्वत्नी गुविणी स्याद्गर्भवत्युदरिण्यपि आपन्नसत्वा गुर्वी च श्रद्धालुर्दोहदान्विता । विजाता च प्रजाता च जातापत्या प्रसूतिका गर्भस्तु गरभो भ्रूणो दोहदलक्षणं च सः। गर्भाशयो जरायूल्बे कललोल्बे पुन: समे दोहदं दौ«दं श्रद्धा लालसा सूतिमासि तु । वैजननो विजननं प्रसवो नन्दनः पुनः उद्वहोऽङ्गात्मजः सूनुस्तनयो दारकः सुतः । पुत्रो दुहितरि स्त्रीत्वे तोकापत्यप्रसूतयः तुक् प्रजोभयोर्धात्रीयो भ्रातृव्यो भ्रातुरात्मजे । स्वस्त्रीयो भागिनेयश्च जामेयः कुतपश्च सः नप्ता पौत्रः पुत्रपुत्रो दौहित्रो दुहितुः सुतः । प्रतिनप्ता प्रपौत्रः स्यात्तत्पुत्रस्तु परम्परः
॥ २०३॥
॥ २०४॥
।। २०५ ॥
॥ २०६॥
॥ २०७॥
॥ २०८ ॥
४७
For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २०९ ॥
॥ २१०॥
॥ २११ ॥
।। २१२ ॥
॥ २१३॥
।। २१४॥
पैतृष्वसेयः स्यात्पैतृष्वस्त्रीयस्तुक् पितृष्वसुः । मातृष्वत्रीयस्तुग् मातृष्वसुर्मातृष्वसेयवत् विमातृजो वैमात्रेयो द्वैमातुरो द्विमातृजः । सत्यास्तु तनये सामातुरवद् भाद्रमातुरः सौभागिनेयकानीनौ सुभगाकन्ययोः सुतौ । पौनर्भवपारस्त्रैणेयौ पुनर्भूपरस्त्रियोः दास्या दासेरदासेयो नाटेरस्तु नटीसुतः । बन्धुलो बान्धकिनेयः कौलटेरोऽसतीसुतः स तु कौलटिनेयः स्याद्यो भिक्षुकसतीसुतः । द्वावप्येतौ कौलटेयौ क्षेत्रजो देवरादिजः स्वजाते त्वौरसोरस्यौ मते भर्तरि जारजः । गोलकोऽथामृते कुण्डो भ्राता तु स्यात्सहोदरः समानोदर्यसोदर्यसगर्भसहजा अपि। सोदरश्च स तु ज्येष्ठः स्यात्पित्र्यः पूर्वजोऽग्रजः जघन्यजे यविष्ठः स्यात्कनिष्ठोऽवरजोऽनुजः । स यवीयान् कनीयांश्च पितृव्यश्यालमातुला: पितुः पल्याश्च मातुश्च भ्रातरो देवृदेवरौ । देवा चावरजे पत्युर्जामिस्तु भगिनी स्वसा ननान्दा तु स्वसा पत्युननन्दा नन्दिनीत्यपि । पत्न्यास्तु भगिनी ज्येष्ठा ज्येष्ठश्वश्रूः कुली च सा कनिष्ठा श्यालिका हाली यन्त्रणी केलिकुञ्चिका। केलिर्द्रवः परीहास: क्रीडा लीला च नर्म च देवनं कूर्दनं खेला ललनं वर्करोऽपि च । वसा तु जनकस्तातो बीजी जनयिता पिता
॥ २१५ ॥
।। २१६॥
।। २१७॥
|| २१८॥
।। २१९ ॥
|| २२० ॥
४७
For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२१ ।।
।। २२२॥
।। २२३ ॥
॥ २२४ ॥
॥ २२५ ॥
॥ २२६ ॥
पितामहस्तस्य पिता तत्पिता प्रपितामहः । मातुर्मातामहाद्येवं माताऽम्बा जननी प्रसूः सवित्री जनयित्री च कृमिला तु बहुप्रसूः । धात्री तु स्यादुपमाता वीरमाता तु वीरसूः श्वश्रूर्माता पतिपत्न्योः श्वशुरस्तु तयोः पिता। पितरस्तु पितुर्वंश्या मातुर्मातामहाः कुले पितरौ मातापितरौ मातरपितरौ पिता च माता च । श्वश्रूश्वशुरौ श्वशुरौ पुत्रौ पुत्रश्च दुहिता च भ्राता च भगिनी चापि भ्रातरावथ बान्धवः । स्वो ज्ञातिः स्वजनो बन्धुः सगोत्रश्च निजः पुनः आत्मीयः स्वः स्वकीयश्च सपिण्डास्तु सनाभयः । तृतीयाप्रकृतिः पण्ड: षण्डः क्लीबो नपुंसकम् इन्द्रियायतनमङ्गविग्रहौ क्षेत्रगात्रतनुभूघनास्तनूः । मूर्तिमत्करणकायमूर्तयो वेरसंहननदेहसंचराः घनो बन्धः पुरं पिण्डो वपुः पुद्गलवर्मणी । कलेवरं शरीरोऽस्मिन्नजीवे कुणपं शवः मृतकं रुण्डकबन्धौ त्वपशीर्षे क्रियायुजि । वयांसि तु दशाः प्रायाः सामुद्रं देहलक्षणम् एकदेशे प्रतीकोऽङ्गावयवापघना अपि । उत्तमाङ्ग शिरो मूर्धा मौलिर्मुण्डं कमस्तके वराङ्गं करणत्राणं शीर्ष मस्तिकमित्यपि । तज्जा केशास्तीर्थवाकाश्चिकुराः कुन्तला: कचा: वालाः स्युस्तत्पराः पाशो रचना भार उच्चयः । हस्तः पक्ष: कलापश्च केशभूयस्त्ववाचकाः
॥ २२७ ॥
।। २२८ ॥
॥ २२९ ॥
।। २३० ॥
॥ २३१ ॥
।। २३२ ॥
४८
For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। २३३॥
॥ २३४ ॥
|| २३५ ॥
॥ २३६ ॥
॥ २३७॥
॥ २३८॥
अलकस्तु कर्कराल: खवरचूर्णकुन्तलः । स तु भाले भ्रमरकः कुरुलो भ्रमरालकः धम्मिल्लः संयताः केशाः केशवेषे कबर्यथ । वेणिः प्रवेणी शीर्षण्यशिरस्यौ विशदे कचे केशेषु वर्त्म सीमन्तः पलितं पाण्डुर: कचः । चूडा केशी केशपाशी शिखा शिखण्डिकाः समाः सा बालानां काकपक्ष: शिखण्डकशिखाण्डको । तुण्डमास्यं मुखं वक्त्रं लपनं वदनानने भाले गोध्यलिकालीकललाटानि श्रुतौ श्रवः । शब्दाधिष्ठानपैञ्जूषमहानादध्वनिग्रहाः कर्णः श्रोत्रं श्रवणं च वेष्टनं कर्णशष्कुली। पालिस्तु कर्णलतिका शङ्खो भालश्रवोऽन्तरे चक्षुरक्षीक्षणं नेत्रं नयनं दृष्टिरम्बकम् । लोचनं दर्शनं दृक् च तत्तारा तु कनीनिका वामं तु नयनं सौम्यं भानवीयं तु दक्षिणम् । असौम्येऽक्षण्यनक्षि स्यादीक्षणं तु निशामनम् निभालनं निशमनं निध्यानमवलोकनम् । दर्शनं द्योतनं निवर्णनं चाथार्धवीक्षणम् अपाङ्गदर्शनं काक्षः कटाक्षोऽक्षिविकूणितम् । स्यादुन्मीलनमुन्मेषो निमेषस्तु निमीलनम् अक्ष्णोर्बाह्यान्तावपाङ्गौ भ्रूरूर्वे रोमपद्धतिः । सकोपभ्रूविकारे स्याद् भ्रभ्रुभ्रूभृपरा कुटि: कूच कूपं ध्रुवोर्मध्ये पक्ष्म स्यान्नेत्ररोमणि । गन्धज्ञा नासिका नासा घ्राणं घोणां विकूणिका
॥ २३९ ॥
॥ २४०॥
॥ २४१॥
॥ २४२ ॥
॥ २४३॥
॥ २४४ ॥
४८
For Private And Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
नक्रं नर्कुटकं शिङ्खिन्योष्ठोऽधरो रदच्छदः । दन्तवस्त्रं च तत्प्रान्तौ सृक्कणी असिकं त्वधः असिकाधस्तु चिबुकं स्याद् गल्लः सृक्कणः परः । गल्लात् परः कपोलश्च परो गण्डः कपोलतः ततो हनुः श्मश्रुकूर्चमास्यलोम च मासुरीं । दाढका दंष्ट्रिका दाढा दंष्ट्रा जम्भो द्विजा रदाः रदना दशना दन्ता दंशखादनमल्लकाः । राजदन्तौ तु मध्यस्थावुपरिश्रेणिकौ क्वचित् रसज्ञा रसना जिह्वा लोला तालु तु काकुदम् । सुधास्रवा घण्टिका च लम्बिका गलशुण्डिका कन्धरा धमनिग्रवा शिरोधिश्च शिरोधरा । सात्रिरेखा कम्बुग्रीवाऽवटुर्घाय कृकाटिका कृकस्तु कन्धरामध्यं कृकपार्श्वं तु वीतनौ । ग्रीवाधमन्यौ प्राग् नीले पश्चान्मन्ये कलम्बिके गलो निगरणः कण्ठः काकलकस्तु तन्मणिः । अंसो भुजशिरः स्कन्धो जत्रु सन्धिरुरोंऽसगः भुजो बाहुः प्रवेष्टये दोर्बाहाऽथ भुजकोटरः । दोर्मूलं खण्डिकः कक्षा पार्श्वं स्यादेतयोरधः कफोणिस्तु भुजामध्यं कफणिः कूर्परश्च सः । अधस्तस्यामणिबन्धात् स्यात्प्रकोष्ठः कलाचिका प्रगण्डः कूर्परांसान्तः पञ्चशाखः शयः शमः । हस्तः पाणिः करोऽस्यादौ मणिबन्धो मणिश्च सः करभोऽस्मादाकनिष्ठं करशाखाङ्गुली समे । अङ्गुरी चाङ्गुलोऽङ्गुष्ठस्तर्जनी तु प्रदेशिनी
५०
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४५ ॥
॥ २४६ ॥
॥ २४७ ॥
।। २४८ ।।
॥ २४९ ॥
।। २५० ।।
॥ २५१ ॥
॥ २५२ ॥
।। २५३ ॥
॥ २५४ ॥
।। २५५ ॥
॥ २५६ ॥
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २५७॥
॥ २५८॥
॥ २५९॥
॥ २६०॥
।। २६१ ॥
॥ २६२॥
ज्येष्ठा तु मध्यमा मध्या सावित्री स्यादनामिका। कनीनिका तु कनिष्ठाऽवहस्तो हस्तपृष्ठतः कामाङ्कुशो महाराजः करजो नखरो नखः । करशूको भुजाकण्टः पुनर्भवपुनर्नवौ प्रदेशिन्यादिभिः सार्धमङ्गुष्ठे वितते सति । प्रादेशतालगोकर्णवितस्तयो यथाक्रमम् प्रसारिताङ्गुलौ पाणौ चपेटः प्रतलस्तलः । प्रहस्तस्तालिका ताल: सिंहतलस्तु तौ युतौ संपिण्डिताङ्गुलिः पाणिर्मुष्टिर्मुस्तुर्मुचुट्यपि । संग्राहश्चार्धमुष्टिस्तु खटकः कुब्जितः पुनः पाणिः प्रसृतः प्रसृतिस्तौ युतौ पुनरञ्जलि: । प्रसृते तु द्रवाधारे गण्डूषश्चुलुकश्चलुः हस्तः प्रामाणिको मध्ये मध्यमाङ्गुलिकूर्परम् । बद्धमुष्टिरसौ रत्निररनिनिष्कनिष्ठिकः व्यामव्यायामन्यग्रोधास्तिर्यग्बाहू प्रसारितौ । ऊर्वीकृतभुजापाणिनरमानं तु पौरुषम् दध्नद्वयसमात्रास्तु जान्वादेस्तत्तदुन्मिते । रीढकः पृष्ठवंशः स्यात्पृष्ठं तु चरमं तनोः पूर्वभाग उपस्थोऽङ्कः क्रोड उत्सङ्ग इत्यपि । कोडोरो हृदयस्थानं वक्षो वत्सो भुजान्तरम् स्तनान्तरं हृद् हृदयं स्तनौ कुचौ पयोधरौ। उरोजौ च चूचुकं तु स्तनाद् वृन्तशिखामुखाः तुन्दं तुन्दिर्गर्भकुक्षी पिचण्डो जठरोदरे । कालखण्डं कालखझं कालेय कालकं यकृत्
॥ २६३॥
॥ २६४ ।।
॥ २६५ ॥
॥ २६६॥
।। २६७ ॥
॥ २६८॥
पq
For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २६९॥
।। २७०॥
॥ २७१ ॥
॥ २७२ ॥
॥ २७३ ॥
।। २७४॥
दक्षिणे तिलकं क्लोम वामे तु रक्तफेनजः । पुष्पसः स्यादथ प्लीहा गुल्मोऽन्त्रं तु पुरीतति रोमावली रोमलता नाभि: स्यात्तुन्दकूपिका। नाभेरधो मूत्रपुटं बस्तिमूत्राशयोऽपि च मध्योऽवलग्नं विलग्नं मध्यमोऽथ कटः कटिः । श्रोणिः कलत्रं कटीरं काञ्चीपदं ककुद्मती नितम्बारोहौ स्त्रीकट्याः पश्चाज्जघनमग्रतः । त्रिकं वंशाधस्तत्पार्श्वकूपकौ तु कुकुन्दरे पुतौ स्फिजौ कटिप्रोथौ वसङ्गं तु च्युतिर्तुलिः । भगोऽपत्यपथो योनिः स्मरान्मन्दिरकूपिके स्त्रीचिह्नमथ पुंश्चिद्रं मेहनं शेपशेपसी। शिश्नं मेढ़ः कामलता लिङ्गं च द्वयमप्यदः गुह्यप्रजननोपस्था गुह्यमध्यं गुलो मणिः । सीवनी तदधः सूत्रं स्यादण्डं पेलमण्डक: मुष्कोऽण्डकोशो वृषणोऽपानं पायुर्मुदं च्युतिः । अधोमर्म शकृद्द्वारं त्रिवलीकबुली अपि विटपं तु महाबीज्यमन्तरा मुष्कवङ्क्षणम् । ऊरुसंधिर्वङ्क्षणः स्यात्सक्थ्यूरुस्तस्य पर्व तु जानुर्नलकीलोऽष्ठीवान् पश्चाद्भागोऽस्य मन्दिरः । कपोली त्वग्रिमो जङ्घा प्रसृता नलकिन्यपि प्रतिजङ्घा त्वग्रजङ्गा पिण्डिका तु पिचण्डिका। गुल्फस्तु चरणग्रन्थिघुटिको घुण्टको घुट: चरणः क्रमणः पादः पदोंऽहिश्चलनः क्रमः । पादमूलं गोहिरं स्यात् पार्णिण्स्तु घुटयोरधः
॥ २७५ ।।
॥ २७६ ॥
॥ २७७॥
॥ २७८ ॥
।। २७९ ॥
।। २८० ॥
પર
For Private And Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २८१ ॥
।। २८२ ॥
॥ २८३ ॥
॥ २८४॥
॥ २८५ ॥
॥ २८६॥
पादाग्रं प्रपदं क्षिप्रं त्वङ्गुष्ठागुलिमध्यतः । कूर्चे क्षिप्रस्योपर्यहिस्कन्धः कूर्चशिरः समे तलहृदयं तु तलं मध्ये पादतलस्य तत् । तिलक: कालक: पिप्लुर्जडुलस्तिलकालकः रसासृग्मांसमेदोऽस्थिमज्जाशुक्राणि धातवः । सप्तैव दश वैकेषां रोमत्वक्स्नायुभिः सह रस आहारतेजोऽग्निसंभवः षड्रसासवः । आत्रेयोऽसृक्करो धातुर्घनमूलमहापरः रक्तं रुधिरमाग्नेयं विस्रं तेजोभवे रसात् । शोणितं लोहितमसृग् वाशिष्ठं प्राणदासुरे क्षतजं मांसकार्यत्रं मांसं पललजङ्गले । रक्तात्तेजोभवे कव्यं काश्यपं तरसामिषे मेदस्कृत् पिशितं कीनं पलं पेश्यस्तु तल्लताः । वुक्का हृद् हृदयं वृक्का सुरसं च तदग्रिमम् शुष्कं वल्लूरमुत्तप्तं पूयदूष्ये पुनः समे। मेदोऽस्थिकृत् वपा मांसात् तेजोजे गौतमं वसा गोदं तु मस्तकस्नेहो मस्तिष्को मस्तुलुङ्गकः । अस्थि कुल्यं भारद्वाजं मेदस्तेजश्च मज्जकृत् मांसपित्तं श्वदयितं कर्करो देहधारकम् । मेदोजं कीकसं सारः करोटिः शिरसोऽस्थनि कपालकर्परौ तुल्यौ पृष्ठस्यास्थिन कशेरुका। शाखाऽस्थनि स्यान्नलकं पाङस्थिन वकिपशुके शरीरास्थि करङ्कः स्यात् कंकालमस्थिपञ्जरः । मज्जा तु कौशिकः शुक्रकरोऽस्थ्न: स्नेहसम्भवौ
॥ २८७ ॥
॥ २८८॥
॥ २८९ ॥
॥ २९० ॥
॥२९१ ॥
॥२९२ ॥
43
For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २९३॥
।। २९४ ॥
॥ २९५ ॥
॥ २९६ ॥
॥ २९७॥
॥ २९८॥
शुकं रेतो बलं बीजं वीर्यं मज्जसमुद्भवम् । आनन्दप्रभवं पुंस्त्वमिन्द्रियं किट्टवजितम् पौरुषं प्रधानधातुर्लोम रोम तनूरुहम् । त्वक् छविश्छादनी कृत्तिश्चर्माजिनमसृग्धरा वस्नसा तु स्नसा स्नायुर्नाड्यो धमनयः सिराः । कण्डरा तु महास्नायुर्मलं किट्टं तदक्षिजम् । दूषीका दूषिका जैह्र कुलुकं पिप्पिका पुनः । दन्त्यं कार्णं तु पिञ्जूषः शिवाणो घ्राणसंभवम् सृणीका स्यन्दिनी लालाऽऽस्यासवः कफकूचिका । मूत्रं बस्तिमलं मेहः प्रस्रावो नृजलं स्रवः पुष्पिका तु लिङ्गमलं विड् विष्टावस्करः शकृत् । गूथं पुरीषं शमलोच्चारौ वर्चस्कवर्चसी वेषो नेपथ्यमाकल्पः परिकाङ्गसंस्क्रिया। उद्वर्तनमुत्सादनमङ्गरागो विलेपनम् चर्चिक्यं समालभनं चर्चा स्यान्मण्डनं पुनः । प्रसाधनं प्रतिकर्म माष्टिः स्यान्मार्जना मृजा वासयोगस्तु चूर्णं स्यात्पिष्टातः पटवासकः । गन्धमाल्यादिना यस्तु संस्कारः सोऽधिवासनम् निर्वेश उपभोगोऽथ स्नानं सवनमाप्लवः । कर्पूरागुरुकक्कोलकस्तूरीचन्दनद्रवैः स्याद् यक्षकर्दमो मित्रैर्वतिर्गात्रानुलेपनी । चन्दनागरुकस्तूरी कुङ्कुमैस्तु चतुःसमम् अगुर्वगुरुराजाहँ लोहं कृमिजवंशिके। अनार्यजं जोङ्गकं च मङ्गल्या मल्लिगन्धि यत्
॥ २९९ ॥
|| ३०० ॥
॥ ३०१॥
|| ३०२॥
॥३०३॥
॥ ३०४॥
૫૪
For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
कालागरुः काकतुण्डः श्रीखण्डं रोहणद्रुमः । गन्धसारो मलयजश्चन्दने हरिचन्दने तैलपणिकगोशीर्षो पत्राङ्गं रक्तचन्दनम् । कुचन्दनं ताम्रसारं रञ्जनं तिलपर्णिका जातिकोशं जातिफलं कर्पूरो हिमवालुका । घनसारः सिताभ्रश्च चन्द्रोऽथ मृगनाभिजा मृगनाभिर्मृगमदः कस्तूरी गन्धधूल्यपि । कश्मीरजन्म घुसृणं वर्णं लोहितचन्दनम् वाह्लीकं कुङ्कुमं वह्निशिखं कालेयजागुडे । सङ्कोचपिशुनं रक्तं धीरं पीतनदीपने
लवङ्गं देवकुसुमं श्रीसंज्ञमथ कोलकम् । कक्कोलकं कोशफलं कालीयकं तु जापकम् यक्षधूपो बहुरूपः सालवेष्टोऽग्निवल्लभः । सर्जमणिः सर्जरसो रालः सर्वरसोऽपि च धूपो वृकात् कृत्रिमाच्च तुरुष्कः सिहपिण्डकौ । पायसस्तु वृक्षधूपः श्रीवास: सरलद्रवः स्थानात् स्थानान्तरं गच्छन् धूपो गन्धपिशाचिका । स्थासकस्तु हस्तबिम्बमलङ्कारस्तु भूषणम् परिष्काराभरणे च चूडामणिः शिरोमणिः । नायकस्तरलो हारान्तर्मणिर्मुकुटं पुनः
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मौलिः किरीटं कोटीरमुष्णीषं पुष्पदाम तु । मूर्ध्नि माल्यं माला स्रक् च गर्भकः केशमध्यगम् प्रभ्रष्टकं शिखालम्बि पुरो न्यस्तं ललामकम् । तिर्यग्वक्षसि वैकक्षं प्रालम्बमृजुलम्बि यत्
૫૫
For Private And Personal Use Only
॥ ३०५ ॥
॥ ३०६ ॥
॥ ३०७ ॥
॥ ३०८ ॥
॥ ३०९ ॥
॥ ३१० ॥
॥ ३११ ॥
॥ ३१२ ॥
॥ ३१३ ॥
॥ ३१४ ॥
।। ३१५ ।।
॥ ३१६ ॥
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१७ ॥
॥ ३१८ ॥
॥ ३१९ ॥
॥ ३२० ॥
।। ३२१ ॥
॥ ३२२ ॥
सन्दर्भो रचना गुम्फः श्रन्थनं ग्रन्थनं समा । तिलके तमालपत्रचित्रपुण्ड्रविशेषकाः आपीडशेखरोत्तंसावतंसाः शिरसः स्रजि । उत्तरौ कर्णपूरेऽपि पत्रलेखा तु पत्रतः भङ्गिवल्लिलताऽङ्गुल्यः पत्रपाश्या ललाटिका। वालपाश्या पारितथ्या कर्णिका कर्णभूषणम् ताडङ्कस्तु ताडपत्रं कुण्डलं कर्णवेष्टकः । उत्क्षिप्तिका तु कर्मान्दुर्बालिका कर्णपृष्ठगा ग्रैवेयकं कण्ठभूषा लम्बमाना ललन्तिका। प्रालम्बिका कृता हेम्नोर:सूत्रिका तु मौक्तिकैः हारो मुक्तातः प्रालम्बस्रक्कलापावलीलताः । देवच्छन्दः शतं साष्टं त्विन्द्रच्छन्दः सहस्रकम् तदर्धं विजयच्छन्दो हारस्त्वष्टोत्तरं शतम् । अर्धं रश्मिकलापोऽस्य द्वादश त्वर्धमाणवः द्विादशार्धगुच्छ: स्यात्पञ्चहारफलं लताः । अर्धहारश्चतुःषष्टिर्गुच्छमाणवमन्दराः अपि गोस्तनगोपुच्छावर्धमधु यथोत्तरम् । इति हारा यष्टिभेदादेकावल्येकयष्टिका कण्ठिकाऽप्यथ नक्षत्रमाला तत्सङ्ख्यमौक्तिकैः । केयूरमङ्गदं बाहुभूषाऽथ करभूषणम् कटको वलयं पारिहार्यावापौ च कङ्कणम् । हस्तसूत्रं प्रतिसर ऊर्मिका त्वङ्गुलीयकम् सा साक्षराऽङ्गुलिमुद्रा कटिसूत्रं तु मेखला । कलापो रसना सारसनं काञ्ची च सप्तकी
॥ ३२३ ॥
॥ ३२४॥
॥ ३२५ ॥
॥ ३२६ ॥
।। ३२७ ॥
॥३२८॥
પ૬
For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३२९ ॥
।। ३३० ॥
।। ३३१ ॥
॥ ३३२ ।।
।। ३३३ ॥
॥ ३३४॥
सा शृङ्खलं पुंस्कटिस्था किङ्कणी क्षुद्रघण्टिका । नूपुरं तु तुलाकोटिः पादत: कटकाङ्गदे मञ्जीरं हंसकं शिञ्जिन्यंशुकं वस्त्रमम्बरम् । सिचयो वसनं चीराच्छादौ सिक् चेलवाससी पटः प्रोतोऽञ्चलोऽस्यान्तो वर्तिर्वस्तिश्च तद्दशाः । पत्रोणं धौतकौशेयमुष्णीषो मूर्धवेष्टनम् तत्स्यादुद्गमनीयं यद्धौतयोर्वस्त्रयोर्युगम् । त्वक्फलकृमिरोमभ्य: संभवात् तच्चतुर्विधम् क्षौमकार्पासकौशेयराङ्कवादिविभेदतः । क्षौमं दुकूलं दुगूलं स्यात्कार्पासं तु बादरम् कौशेयं कृमिकोशोत्थं राङ्कवं मृगरोमजम् । कम्बलः पुनरूर्णायुराविकौरभ्ररल्लकाः नवं वासोऽनाहतं स्यात्तन्त्रकं निष्प्रवाणि च । प्रच्छादनं प्रावरणं सव्यानं चोत्तरीयकम् वैकक्षे प्रावारोत्तरासङ्गौ बृहतिकाऽपि च । वराशिः स्थूलशाट: स्यात्परिधानं त्वधोंऽशुकम् अन्तरीयं निवसनमुपसंव्यानमित्यपि । तद्ग्रन्थिरुच्चयो नीवी वरस्त्र्यधौरुकांशुकम् चण्डातकं चलनकश्चलनी त्वितरस्त्रियाः। चोल: कञ्चलिका कृर्पासकोऽङ्गिका च कञ्चुके शाटी चोट्यथ नीशारो हिमवातापहांशुके। कच्छा कच्छाटिका कक्षा परिधानापराञ्चले कक्षापटस्तु कौपीनं समौ नक्तककर्पटौ । निचोलः प्रच्छदपटो निचुलश्चोत्तरच्छदः
॥ ३३५ ॥
।। ३३६ ॥
॥ ३३७॥
॥ ३३८ ॥
॥ ३३९ ॥
॥ ३४० ॥
५७
For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
उत्सवेषु सुहृद्भिर्यद्बलादाकृष्य गृह्यते । वस्त्रमाल्यादि तत्पूर्णपात्रं पूर्णानकं च तत् तत्तु स्यादाप्रपदीनं व्याप्नोत्याप्रपदं हि यत् । चीवरं भिक्षुसङ्घाटी जीर्णवस्त्रं पटच्चरम् शाणी गोणी छिद्रवस्त्रे जलार्द्रा क्लिन्नवाससि । पर्यस्तिका परिकरः पर्यङ्कश्चावसक्थिका
कुथे वर्णः परिस्तोमः प्रवेणीनवतास्तराः । अपटी काण्डपटः स्यात्प्रतिसीरा जवन्यपि तिरस्करिण्यथोल्लोचो वितानं कदकोऽपि च । चन्द्रोदये स्थूलं दृष्ये केणिका पटकुट्यपि गुणलयनिकायां स्यात्संस्तरस्त्रस्तरौ समौ । तल्पं शय्या शयनीयं शयनं तलिमं च तत् मञ्चमञ्चकपर्यङ्कपल्यङ्काः खट्वया समाः । उच्छीर्षकमुपाद् धानबहौं पाले पतद्ग्रहः प्रतिग्राहो मकुरात्मदर्शादर्शास्तु दर्पणे । स्याद्वेत्रासनमासन्दी विष्टरः पीठमासनम् कसिपुर्भोजनाच्छादावौशीरं शयनासने । लाक्षा द्रुमामयो राक्षा रङ्गमाता पलङ्कषा जतु क्षतघ्ना कृमिजा यावालक्तौ तु तद्रसः । अञ्जनं कज्जलं दीपः प्रदीपः कज्जलध्वजः स्नेहप्रियो गृहमणिर्दशाकर्षो दशेन्धनः । व्यजनं तालवृन्तं तद्धवित्रं मृगचर्मणा आलावर्तं तु वस्त्रस्य कङ्कतः केशमार्जन: 1 प्रसाधनश्चाथ बालक्रीडनके गुडो गिरिः
૫૮
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३४१ ॥
।। ३४२ ।।
॥ ३४३ ॥
॥ ३४४ ॥
॥ ३४५ ॥
॥ ३४६ ॥
॥ ३४७ ॥
॥ ३४८ ॥
॥ ३४९ ॥
।। ३५० ।।
॥ ३५१ ॥
॥ ३५२ ।।
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३५३ ॥
|| ३५४॥
॥ ३५५ ॥
॥ ३५६॥
॥ ३५७ ॥
।। ३५८॥
गिरियको गिरिगुडः समौ कन्दुकगेन्दुकौ । राजा राट् पृथिवीशकमध्यलोकेशभूभृतः महीक्षित् पार्थिवो मूर्धाभिषिक्तो भूप्रजानृपः । मध्यमो मण्डलाधीशः सम्राट् तु शास्ति यो नृपान् यः सर्वमण्डलस्येशो राजसूयं च योऽयजत् । चक्रवर्ती सार्वभौमस्ते तु द्वादश भारते आर्षभिर्भरतस्तत्र सगरस्तु सुमित्रभूः । मघवा वैजयिरथाश्वसेननृपनन्दनः सनत्कुमारोऽथ शान्ति: कुन्थुररो जिना अपि । सुभूमस्तु कार्तवीर्यः पद्मः पद्मोत्तरात्मजः हरिषेणो हरिसुतो जयो विजयनन्दनः । ब्रह्मसूनुर्ब्रह्मदत्तः सर्वेऽपीक्ष्वाकुवंशजाः प्राजापत्यस्त्रिपृष्ठोऽथ द्विपृष्ठो ब्रह्मसंभवः । स्वयंभू रुद्रतनयः सोमभूः पुरुषोत्तमः शैवः पुरुषसिंहोऽथ महाशिरःसमुद्भवः । स्यात्पुरुषपुण्डरीको दत्तोऽग्निसिंहनन्दनः नारायणो दाशरथिः कृष्णस्तु वसुदेवभूः । वासुदेवा अमी कृष्णा नव शुक्ला बलास्त्वमी अचलो विजयो भद्रः सुप्रभश्च सुदर्शनः । आनन्दो नन्दनः पद्मो रामो विष्णुद्विषस्त्वमी अश्वग्रीवस्तारकश्च मेरको मधुरेव च । निशुम्भबलिप्रह्लादलङ्केशमगधेश्वराः जिनैः सह त्रिषष्टिः स्युः शलाकापुरुषा अमी। आदिराजः पृथुर्वैन्यो मान्धाता युवनाश्वजः
॥ ३५९ ॥
॥ ३६० ॥
॥ ३६१॥
॥ ३६२॥
॥ ३६३ ॥
॥ ३६४ ॥
૫૯
For Private And Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३६५ ॥
॥ ३६६ ॥
॥ ३६७ ॥
॥ ३६८॥
॥३६९ ॥
।। ३७० ॥
धुन्धुमार:कुवलाश्वो हरिश्चन्द्रस्त्रिशकुजः । पुरूरवा बौध ऐल उर्वशीरमणश्च सः दौष्यन्तिर्भरत: सर्वंदम:शकुन्तलात्मजः । हैहयस्तु कार्तवीर्यो दो:सहस्रभृदर्जुनः कौशल्यानन्दनो दाशरथी रामोऽस्य तु प्रिया । वैदेही मैथिली सीता जानकी धरणीसुता रामपुत्रौ कुशलवावेकयोक्त्या कुशीलवौ । सौमित्रिर्लक्ष्मणो वाली वालिरिन्द्रसुतश्च सः आदित्यसूनुः सुग्रीवो हनुमान् वज्रकङ्कटः । मारुतिः केशरिसुत आञ्जनेयोऽर्जुनध्वजः पौलस्त्यो रावणो रक्षोलकेशो दशकन्धरः । रावणिः शकजिन्मेघनादो मन्दोदरीसुतः अजातशत्रुः शल्यारिधर्मपुत्रो युधिष्ठिरः । कङ्कोऽजमीढो भीमस्तु मरुत्पुत्रो वृकोदरः किर्मीरकीचकबकहिडिम्बानां निसूदनः । अर्जुनः फाल्गुनः पार्थः सव्यसाची धनञ्जयः राधावेधी किरीट्यैन्द्रिजिष्णुः श्वेतहयो नरः । बृहन्नटो गुडाकेश: सुभद्रेशः कपिध्वजः बीभत्सुः कर्णजित् तस्य गाण्डीवं गाण्डिवं धनुः । पाञ्चाली द्रौपदी कृष्णा सैरन्ध्री नित्ययौवना वेदिजा याज्ञसेनी च कर्णश्चम्पाधिपोऽङ्गराट् । राधासूतार्कतनयः कालपृष्ठं तु तद्धनुः श्रेणिकस्तु भम्भासारो हालः स्यात्सातवाहनः । कुमारपालश्चौलुक्यो राजर्षिः परमार्हतः
॥ ३७१ ॥
॥३७२ ।।
॥ ३७३ ॥
॥ ३७४ ॥
।। ३७५ ॥
।। ३७६ ॥
so
For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मृतस्वमोक्ता धर्मात्मा मारिव्यसनवारकः । राजबीजी राजवंश्यो वीज्यवंश्यौ तु वंशजे
॥ ३७७ ॥ स्वाम्यमात्यः सुहृत्कोशो राष्ट्रदुर्गबलानि च । राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयोऽपि च ॥ ३७८ ॥ तन्त्रं स्वराष्ट्रचिन्ता स्यादावापस्त्वरिचिन्तनम् । परिस्यन्दः परिकरः परिवारः परिग्रहः
॥ ३७९ ॥ परिच्छदः परिबर्हस्तन्त्रोपकरणे अपि । राजशय्या महाशय्या भद्रासनं नृपासनम्
॥ ३८० ॥ सिंहासनं तु तद्धमं छत्रमातपवारणम् । चामरं बालव्यजनं रोमगुच्छः प्रकीर्णकम्
।। ३८१ ॥ स्थगी ताम्बूलकरको भृङ्गारः कनकालुका । भद्रकुम्भः पूर्णकुम्भः पादपीठं पदासनम्
॥ ३८२ ॥ अमात्य: सचिवो मन्त्री धीसखः सामवायिकः । नियोगी कर्मसचिव आयुक्तो व्यापृतश्च सः
॥ ३८३॥ द्रष्टय तु व्यवहाराणां प्राड्विवाकोऽक्षदर्शकः । महामात्राः प्रधानानि पुरोधास्तु पुरोहितः सौवस्तिकोऽथ द्वारस्थः क्षत्ता स्याद् द्वारपालकः । दौवारिकः प्रतीहारो वेव्युत्सारकदण्डिनः
॥ ३८५ ।। रक्षिवर्गेऽनीकस्थ: स्यादध्यक्षाधिकृतौ समौ । पौरोगवः सूदाध्यक्षः सूदस्त्वौदनिको गुणः
॥३८६ ।। भक्तकारः सूपकारः सूपारालिकवल्लवाः । भौरिकः कनकाध्यक्षो रूप्याध्यक्षस्तु नैष्किकः ॥३८७ ।। स्थानाध्यक्ष: स्थानिक: स्याच्छुल्काध्यक्षस्तु शौल्किकः । शुल्कस्तु घट्टादिदेयं धर्माध्यक्षस्तु धार्मिकः ॥ ३८८ ।।
॥ ३८४ ।।
६१
For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धर्माधिकरणी चाथ हट्टाध्यक्षोऽधिकर्मिकः । चतुरङ्गबलाध्यक्षः सेनानीर्दण्डनायकः
॥ ३८९॥ स्थायुकोऽधिकृतो ग्रामे गोपो ग्रामेषु भूरिषु । स्यातामन्तःपुराध्यक्षेऽन्तर्वंशिकावरोधिको ।। ३९० ॥ शुद्धान्त: स्यादन्तःपुरमवरोधोऽवरोधनम् । सौविदल्ला: कञ्चुकिनः स्थापत्या: सौविदाश्च ते ।। ३९१ ॥ षण्ढे वर्षवरः शत्रौ प्रतिपक्ष: परो रिपुः । शात्रवः प्रत्यवस्थाता प्रत्यनीकोऽभियात्यरी || ३९२ ॥ दस्युः सपत्नोऽसहनो विपक्षो द्वेषी द्विषन् वैर्यहितो जिघांसुः । दुर्हत् परेः पन्थकपन्थिनौ द्विट् प्रत्यर्थिमित्रावभिमात्यराती ॥ ३९३ ॥ वैरं विरोधो विद्वेषो वयस्य: सवयाः सुहृत् । स्निग्धः सहचरो मित्रं सखा सख्यं तु सौहृदम् ।। ३९४ ॥ सौहार्द साप्तपदीनमैत्र्यजर्याणि संगतम् । आनन्दनं त्वाप्रच्छनं स्यात्सभाजनमित्यपि
॥ ३९५ ॥ विषयानन्तरो राजा शत्रुमित्रमतः परम् । उदासीनः परतरः पार्णिग्राहस्तु पृष्ठतः
॥ ३९६ ॥ अनुवृत्तिस्त्वनुरोधो हेरिको गूढपूरुषः । प्रणिधिर्यथार्हवर्णोऽवसर्पो मन्त्रविच्चर:
॥ ३९७ ॥ वार्तायन: स्पशश्चार आप्तप्रत्ययितौ समौ । सत्रिणि स्याद्गृहपतिर्दूत: सन्देशहारकः
॥ ३९८ ॥ सन्धिविग्रहयानान्यासनद्वैधाश्रया अपि । षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभुत्वोत्साहमन्त्रजाः ॥ ३९९ ॥ सामदानभेददण्डा उपाया: साम सान्त्वनम् । उपजापः पुनर्भेदो दण्ड: स्यात्साहसं दमः
॥ ४०० ॥
૨
For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ४०१॥
॥ ४०२॥
॥ ४०३ ॥
॥ ४०४ ॥
॥ ४०५ ।।
॥ ४०६ ॥
प्राभृतं ढौकनं लञ्चोत्कोचः कौशलिकामिषे । उपाच्चार: प्रदानं दाहारौ ग्राह्यायने अपि मायोपेक्षेन्द्रजालानि क्षुद्रोपाया इमे त्रयः । मृगयाऽक्षाः स्त्रियः पानं वाक्पारुष्यार्थदूषणे दण्डपारुष्यमित्येतद् हेयं व्यसनसप्तकम् । पौरुषं विक्रमः शौर्यं शौण्डीर्यं च पराक्रमः यत्कोशदण्डजं तेजः स प्रभावः प्रतापवत् । भिया धर्मार्थकामैश्च परीक्षा या तु सोपधा तन्मन्त्राद्यषडक्षीणं यत्तृतीयाद्यगोचरः । रहस्यालोचनं मन्त्रो रहश्छन्नमुपह्वरम् विविक्तविजनैकान्तनिःशलाकानि केवलम् । गुह्ये रहस्यं न्यायस्तु देशरूपं समञ्जसम् कल्पाभ्रेषौ नयो न्याय्यं तूचितं युक्तसाम्प्रते । लभ्यं प्राप्तं भजमानाभिनीतौपयिकानि च प्रक्रिया त्वधिकारोऽथ मर्यादा धारणा स्थितिः । संस्थाऽपराधस्तु मन्तुळलीकं विप्रियागसी बलि: करो भागधेयो द्विपाद्यो द्विगुणो दमः । वाहिनी पृतना सेना बलं सैन्यमनीकिनी कटकं ध्वजिनी तन्त्रं दण्डोऽनीकं पताकिनी । वरूथिनी चमूश्चक्रं स्कन्धावारोऽस्य तु स्थितिः शिबिरं रचना तु स्याद् व्यूहो दण्डादिको युधि । प्रत्यासारो व्यूहपार्णि: सैन्यपृष्ठे प्रतिग्रहः एकेभैकरथास्त्र्यश्वाः पत्तिः पञ्चपदातिका । सेना सेनामुखं गुल्मो वाहिनी पृतना चमूः
॥ ४०७ ॥
॥४०८ ॥
॥ ४०९ ॥
n४१०॥
।। ४११ ॥
॥ ४१२ ॥
93
For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ४१३॥
॥४१४ ॥
॥ ४१५ ॥
॥ ४१६ ॥
॥ ४१७॥
॥ ४१८॥
अनीकिनी च पत्तेः स्यादिभाद्यैस्त्रिगुणैः क्रमात् । दशानीकिन्योऽक्षौहिणी सज्जनं तूपरक्षणम् वैजयन्ती पुन: केतुः पताका केतनं ध्वजः । अस्योच्चूलावचूलाख्यावूर्वाधोमुखकूर्चको गजो वाजी रथः पत्ति: सेनाङ्गं स्याच्चतुर्विधम् । युद्धार्थे चक्रवद्याने शताङ्गः स्यन्दनो रथः स क्रीडार्थः पुष्परथो देवार्थस्तु मरुद्रथः । योग्यारथो वैनयिकोऽध्वरथ: पारियानिक: कर्णीरथः प्रवहणं डयनं रथगर्भकः । अनस्तु शकटोऽथ स्याद् गन्त्री कम्बलिवाह्यकम् अथ काम्बलवास्त्राद्यास्तैस्तैः परिवृते रथे। स पाण्डुकम्बली यः स्यात्संवीत: पाण्डुकम्बलैः स तु द्वैपो वैयाघ्रश्च यो वृतो द्वीपिचर्मणा। रथाङ्गं रथपादोऽरि चक्र धारा पुनः प्रधिः नेमिरक्षाग्रकीले त्वण्याणी नाभिस्तु पिण्डिका । युगन्धरं कूबरं स्याद् युगमीशान्तबन्धनम् युगकीलकस्तु शम्या प्रासङ्गस्तु युगान्तरम् । अनुकर्षो दार्वधःस्थं धूर्वीयानमुखं च धूः रथगुप्तिस्तु वरूथो रथाङ्गानि त्वपस्कराः । शिबिका याप्ययानेऽथ दोला प्रेक्षादिका भवेत् वैनीतकं परम्परावाहनं शिबिकादिकम् । यानं युग्यं पत्रं वाह्यं वह्यं वाहनधोरणे नियन्ता प्राजिता यन्ता सूतः सव्येष्ठुसारथी। दक्षिणस्थप्रवेतारौ क्षत्ता रथकुटुम्बिकः
।। ४१९ ॥
॥ ४२० ॥
॥ ४२१ ॥
॥ ४२२ ॥
॥४२३॥
॥ ४२४ ॥
५४
For Private And Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ४२५ ॥
॥ ४२६ ॥
॥ ४२७॥
॥४२८॥
|| ४२९॥
|| ४३० ।।
स्थरोहिणि तु रथी रथिके रथिरो रथी । अश्वारोहे त्वश्ववार सादी च तुरगी च सः हस्त्यारोहे सादियन्तृमहामात्रनिषादिनः । आधोरणा हस्तिपका गजाजीवेभपालकाः योद्धारस्तु भटा योधाः सेनारक्षास्तु सैनिकाः । सेनायां ये समवेतास्ते सैन्याः सैनिका अपि ये सहस्रेण योद्धारस्ते साहस्राः सहस्रिणः । छायाकस्च्छत्रधारः पताकी वैजयन्तिकः परिधिस्थः परिचर आमुक्तः प्रतिमुक्तवत् । अपिनद्धः पिनद्धोऽथ सन्नद्धो व्यूढकङ्कटः दंशितो वर्मितः सज्जः सन्नाहो वर्मकङ्कटः । जगरः कवचं दंशस्तनुत्रं माठ्युरश्छदः निचोलक: स्यात्कूर्पासो वारबाणश्च कञ्चकः । सारसनं त्वधिकाङ्गं हदि धार्य सकञ्चुकैः शिरस्त्राणे तु शीर्षण्यं शिरस्कं शीर्षकं च तत् । नागोदमुदरत्राणं जङ्घात्राणं तु मत्कुणम् बाहुत्राणं बाहुलं स्याद् जालिका त्वङ्गरक्षणी । जालप्रायाऽऽयसी स्यादायुधीयः शस्त्रजीविनि काण्डपृष्ठायुधिकौ च तुल्यौ प्रासिककौन्तिकौ । पारश्वधिकस्तु पारश्वधः परश्वधायुधः स्यु त्रिशिकशाक्तीकयाष्टीकास्तत्तदायुधाः । तूणी धनु द् धानुष्कःस्यात्काण्डीरस्तु काण्डवान् कृतहस्तः कृतपुङ्खः सुप्रयुक्तशरो हि यः । शीघ्रवेधी लघुहस्तोऽपराद्धेषुस्तु लक्ष्यतः
॥ ४३१ ॥
॥ ४३२ ॥
॥ ४३३ ॥
॥४३४ ॥
॥ ४३५ ॥
|| ४३६ ॥
su
For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४३७॥
॥ ४३८ ॥
॥ ४४०॥
च्युतेषुर्दूवेधी तु दूरापात्यायुधं पुनः । हेतिः प्रहरणं शस्त्रमस्त्रं तच्च चतुर्विधम् मुक्तं द्विधा पाणियन्त्रमुक्तं शक्तिशरादिकम् । अमुक्तं शस्त्रिकादि स्याद् यष्ट्याद्यं तु द्वयात्मकम् धनुश्चापोऽस्त्रमिष्वासः कोदण्डं धन्व कार्मुकम् । द्रुणासौ लस्तकोऽस्यान्तरग्रं त्वतिरटन्यपि
॥ ४३९ ॥ मौर्वी जीवा गुणो गव्या शिञ्जा बाणासनं द्रुणा । शिञ्जिनी ज्या च गोधा तु तलं ज्याघातवारणम् स्थानान्यालीढवैशाखप्रत्यालीढानि मण्डलम् । समपादं च वेध्यं तु लक्षं लक्ष्यं शरव्यकम्
॥ ४४१ ॥ बाणे पृषत्कविशिखौ खगगार्धपक्षौ काण्डाशुगप्रदरसायकपत्रवाहाः । पत्रीष्वजिह्मगशिलीमुखकङ्कपत्ररोपाः कलम्बशरमार्गणचित्रपुङ्खाः । प्रक्ष्वेडनः सर्वलौहो नाराच एषणश्च सः । निरस्तः प्रहितो बाणे विषाक्ते दिग्धलिप्तको ॥ ४४३ ॥ बाणमुक्तिर्व्यवच्छेदो दीप्तिर्वेगस्य तीव्रता । क्षुरप्रतद्बलार्द्धन्दुतीरीमुख्यास्तु तद्भिदः
॥ ४४४॥ पक्षो वाजः पत्रणा तन्न्यासः पुङ्खस्तु कर्तरी । तूणो निषङ्गस्तूणीर उपासङ्गः शराश्रयः
॥ ४४५ ॥ शरधि: कलापोऽप्यथ चन्द्रहास: करवालनिस्त्रिशकृपाणखड्गाः । तरवारिकौक्षेयकमण्डलाग्रा असिरृष्टिरिष्टी त्सरुरस्य मुष्टिः॥ ४४६ प्रत्याकार: परीवार: कोशः खड्गपिधानकम् । अड्डनं फलकं चर्म खेटकावरणस्फुराः अस्य मुष्टिस्तु संग्राहः क्षुरी छुरी कृपाणिका । शस्त्र्यसेर्धेनुपुत्र्यौ च पत्रपालस्तु साऽऽयता
।। ४४८॥
॥ ४४७॥
For Private And Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४४९ ॥
।। ४५० ॥
।। ४५१ ॥
॥ ४५२ ।।
॥ ४५३ ॥
॥ ४५४ ॥
दण्डो यष्टिश्च लगुडः स्यादीली करवालिका। भिन्दिपाले सृगः कुन्ते प्रासोऽथ द्रुघणो घनः मुद्गरः स्यात्कुठारस्तु परशुः पशुपर्श्वधौ । परश्वधः स्वधितिश्च परिघः परिघातनः सर्वला तोमरे शल्यं शङ्कौ शूले त्रिशीर्षकम् । शक्तिपट्टिसदुःस्फोटचक्राद्याः शस्त्रजातयः खुरली तु श्रमो योग्याऽभ्यासस्तद्भः खलूरिका । सर्वाभिसारः सर्वोघ: सर्वसनहनं समाः लोहाभिसारो दशम्यां विधिर्नीराजनात्परः । प्रस्थानं गमनं व्रज्याऽभिनिर्याणं प्रयाणकम् यात्राऽभिषेणनं तु स्यात्सेनयाऽभिगमो रिपौ । स्यात्सुहृद्बलमासारः प्रचक्रं चलितं बलम् प्रसारस्तु प्रसरणं तृणकाष्ठादिहेतवे । अभिक्रमो रणे यानमभीतस्य रिपून् प्रति अभ्यमित्र्योऽभ्यमित्रीयोऽभ्यमित्रीणोऽभ्यरिव्रजन् । स्यादुरस्वानुरसिल ऊर्जस्व्यूर्जस्वलौ समौ सांयुगीनो रणे साधुर्जेता जिष्णुश्च जित्वरः । जय्यो यः शक्यते जेतुं जेयो जेतव्यमात्रके वैतालिका बोधकरा अर्थिकाः सौखसुप्तिकाः । घाण्टिकाश्चाक्रिका: सूतो बन्दी मङ्गलपाठकः मागधो मगध: संशप्तका युद्धानिवर्तिनः । नग्नः स्तुतिव्रतस्तस्य ग्रन्थो भोगावली भवेत् प्राणः स्थाम तरः पराक्रमबलद्युम्नानि शौर्योजसी शुष्मं शुष्म च शक्तिरू सहसी युद्धं तु संख्यं कलिः ।
॥ ४५५ ॥
॥ ४५६ ॥
॥ ४५७॥
॥ ४५८ ॥
॥४५९ ॥
६७
For Private And Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ४६०॥
॥४६१ ॥
॥ ४६२ ॥
॥४६३॥
|| ४६४ ॥
॥ ४६५ ।।
सङ्ग्रामाहवसम्प्रहारसमरा जन्यं युदायोधनम् संस्फोट: कलहो मृधं प्रहरणं संयद्रणो विग्रहः द्वन्द्वं समाघातसमाह्वयाभिसम्पातसंमर्दसमित्प्रघाताः। आस्कन्दनाजिप्रधनान्यनीकमभ्यागमश्च प्रविदारणं च समुदायः समुदयो राटिः समितिसङ्गरौ । अभ्यामर्दः सम्परायः समीकं साम्परायिकम् आकन्द: संयुगं चाथ नियुद्धं तद्भुजोद्भवम् । पटहाडम्बरौ तुल्यौ तुमुलं रणसङ्कुलम् नासीरं त्वग्रयानं स्यादवमर्दस्तु पीडनम् । प्रपातस्त्वभ्यवस्कन्दो धाट्यभ्यासादनं च सः तद्रात्रौ सौप्तिकं वीराशंसनं त्वाजिभीष्मभूः । नियुद्धभूरक्षवाटो मोहो मूर्छा च कश्मलम् वृत्ते भाविनि वा युद्धे पानं स्याद्वीरपाणकम् । पलायनमपयानं संदावद्रवविद्रवाः अपकमः समुत्प्रेभ्यो द्रावोऽथ विजयो जयः । पराजयो रणे भङ्गो डमरे डिम्बविप्लवौ वैरनिर्यातनं वैरशुद्धिर्वैरप्रतिक्रिया। बलात्कारस्तु प्रसभं हठोऽथ स्खलितं छलम् परापर्यभितो भूतो जितो भग्नः पराजितः । पलायितस्तु नष्टः स्ताद् गृहीतदिक् तिरोहितः जिताहवो जितकाशी प्रस्कन्नपतितौ समौ । चार: कारा गुप्तौ बन्द्यां ग्रहकः प्रोपतो ग्रहः चातुर्वयं द्विजक्षत्रवैश्यशूद्रा नृणां भिदः । ब्रह्मचारी गृही वानप्रस्थो भिक्षुरिति कमात्
॥ ४६६॥
॥ ४६७॥
।। ४६८॥
|| ४६९ ॥
॥ ४७० ॥
।। ४७१ ॥
६८
For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
चत्वार आश्रमास्तत्र वर्णी स्याद् ब्रह्मचारिणि । ज्येष्ठाश्रमी गृहमेधी गृहस्थ: स्नातको गृही
॥ ४७२ ॥ वैखानसो वानप्रस्थो भिक्षुः सांन्यासिको यतिः । कर्मन्दी रक्तवसनः परिव्राजकतापसौ
॥ ४७३ ॥ पाराशरी पारिकाङ्क्षी मस्करी पारिरक्षकः । स्थाण्डिलः स्थण्डिलशायी यः शेते स्थण्डिले व्रतात् ॥ ४७४ ।। तपःक्लेशसहो दान्तः शान्तः श्रान्तो जितेन्द्रियः । अवदानं कर्म शुद्धं ब्राह्मणस्तु त्रयीमुखः
॥४७५ ॥ भूदेवो वाडवो विप्रो व्यग्राभ्यां जातिजन्मजाः । वर्णज्येष्ठः सूत्रकण्ठः षट्कर्मा मुखसम्भवः ॥४७६ ॥ वेदगर्भः शमीगर्भ: सावित्रो मैत्र एतसः ।। बटुः पुनर्माणवको भिक्षा स्याद् ग्रासमात्रकम् ॥ ४७७॥ उपनायस्तूपनयो बटूकरणमानयः । अग्नीन्धनं त्वग्निकार्यमाग्नीध्रा चाग्निकारिका ॥ ४७८ ॥ पालाशो दण्ड आषाढी व्रते राम्भस्तु वैणवः । बैल्वः सारस्वतो रौच्यः पैलवस्त्वौपरोधिक: ॥ ४७९ ॥ आश्वत्थस्तु जितनेमिरौदुम्बर उलूखलः । जटा सटा वृषी पीठं कुण्डिका तु कमण्डलुः ॥ ४८०॥ श्रोत्रियश्छान्दसो यष्टा त्वादेष्टा स्यान्मखे व्रती। याजको यजमानश्च सोमयाजी तु दीक्षितः इज्याशीलो यायजूको यज्वा स्यादासुतीबलः । सोमपः सोमपीथी स्यात्स्थपतिर्गी:पतीष्टिकृत् ॥४८२ ॥ सर्ववेदास्तु सर्वस्वदक्षिणं यज्ञमिष्टवान् । यजुर्विदध्वर्युर्ऋग्विद् होतोद्गाता तु सामविद् ।। ४८३ ॥
॥ ४८१ ॥
૬૯
For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४८४॥
॥ ४८५ ॥
॥ ४८६॥
॥ ४८७॥
॥ ४८८ ॥
॥४८९ ॥
यज्ञो यागः सवः सत्रं स्तोमो मन्युर्मखः क्रतुः । संस्तरः सप्ततन्तुश्च वितानं बहिरध्वरः अध्ययनं ब्रह्मयज्ञः स्याद्देवयज्ञ आहुतिः । होमो होत्रं वषट्कारः पितृयज्ञस्तु तर्पणम् तच्छ्राद्धं पिण्डदानं च नृयज्ञोऽतिथिपूजनम् । भूतयज्ञो बलिः पञ्च महायज्ञा भवन्त्यमी पौर्णमासश्च दर्शश्च यज्ञौ पक्षान्तयोः पृथक् । सौमिकी दीक्षणीयेष्टिीक्षा तु व्रतसंग्रहः वृतिः सुगहना कुम्बा वेदी भूमिः परिष्कृता । स्थण्डिलं चत्वरं चान्या यूपः स्याद् यज्ञकीलक: चषालो यूपकटके यूपकर्णो घृतावनौ । यूपाग्रभागे स्यात्तारणिनिर्मन्थदारुणि स्युर्दक्षिणाहवनीयगार्हपत्यास्त्रयोऽग्नयः । इदमग्नित्रयं त्रेता प्रणीत: संस्कृतोऽनल: ऋक् सामिधेनी धाय्या च समिदाधीयते यया। समिदिन्धनमेधेध्मतर्पणैधांसि भस्म तु स्याद् भूतिर्भसितं रक्षा क्षार: पात्रं सुवादिकम् । स्रुवः स्रुगधरा सोपभृज्जुहूः पुनरुत्तरा ध्रुवा तु सर्वसंज्ञार्थं यस्यामाज्यं निधीयते । योऽभिमन्त्र्य निहन्येत स स्यात्पशुरुपाकृतः परम्पराकं शसनं प्रोक्षणं च मखे वधः । हिंसार्थ कर्माभिचारः स्याद्यज्ञाहँ तु यज्ञियम् हविः सान्नाय्यमामिक्षा शृतोष्णक्षीरगं दधि । क्षीरशरः पयस्या च तन्मस्तुनि तु वाजिनम्
॥ ४९० ॥
॥ ४९१ ॥
॥ ४९२ ॥
॥ ४९३ ।।
।। ४९४॥
॥ ४९५ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४९६ ॥
॥ ४९७॥
॥ ४९८॥
॥ ४९९ ॥
॥ ५००॥
॥ ५०१ ।।
हव्यं सुरेभ्यो दातव्यं पितृभ्यः कव्यमोदनम् । आज्ये तु दधिसंयुक्ते पृषदाज्यं पृषातकः दना तु मधुसंपृक्तं मधुपर्कं महोदयः । हवित्री तु होमकुण्डं हव्यपाकः पुनश्चरुः अमृतं यज्ञशेषे स्याद्विघसो भुक्तशेषके। यज्ञान्तोऽवभृथः पूर्तं वाप्यादीष्टं मखक्रिया इष्टापूर्तं तदुभयं बहिर्मुष्टिस्तु विष्टरः । अग्निहोत्र्यग्निचिच्चाहिताग्नावथाग्निरक्षणम् अग्न्याधानमग्निहोत्रं दर्वी तु घृतलेखनी। होमाग्निस्तु महाज्वालो महावीरः प्रवर्गवत् होमधूमस्तु निगणो होम भस्म तु वैष्टुतम् । उपस्पर्शस्त्वाचमनं धारसेको तु सेचने ब्रह्मासनं ध्यानयोगासनेऽथ ब्रह्मवर्चसम् । वृत्ताध्ययनद्धिः पाठे स्याद् ब्रह्माञ्जलिरञ्जलिः पाठे तु मुखनिष्क्रान्ता विप॒षो ब्रह्मबिन्दवः । साकल्यवचनं पारायणं कल्पे विधिक्रमौ मूलेऽङ्गुष्ठस्य स्याद् ब्राह्मं तीर्थं कायं कनिष्ठयोः । पित्र्यं तर्जन्यङ्गुष्ठान्तर्दैवतं त्वङ्गुलीमुखे ब्रह्मत्वं तु ब्रह्मभूयं ब्रहासायुज्यमित्यपि । देवभूयादिकं तद्वदथोपाकरणं श्रुतेः संस्कारपूर्वग्रहणं स्यात्स्वाध्यायः पुनर्जपः ।
औपवस्त्रं तूपवास: कृच्छ्रे सान्तपनादिकम् प्रायः संन्यास्यनशने नियम: पुण्यकं व्रतम् । चरित्रं चरिताचारौ चारित्रचरणे अपि
॥५०२॥
॥ ५०३॥
॥ ५०४॥
।। ५०५ ॥
॥५०६॥
॥५०७ ॥
७१
For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५०८॥
।। ५०९॥
॥ ५१० ॥
॥ ५११॥
॥ ५१२ ।।
॥ ५१३॥
वृत्तं शीलं च सर्वैनोध्वंसि जप्येऽघमर्षणम् । समास्तु पादग्रहणाभिवादनोपसङ्ग्रहाः उपवीतं यज्ञसूत्रं प्रोद्धते दक्षिणे करे। प्राचीनावीतमन्यस्मिन्निवीतं कण्ठलम्बितम् प्राचेतसस्तु वाल्मीकिर्वल्मीककुशिनौ कविः । मैत्रावरुणवाल्मीकौ वेदव्यासस्तु माठरः द्वैपायन: पाराशर्यः कानीनो बादरायणः । व्यासोऽस्याम्बा सत्यवती वासवी गन्धकालिका योजनगन्धा दाशेयी शालङ्कायनजा च सा। जामदग्न्यस्तु रामः स्याद्भार्गवो रेणुकासुतः नारदस्तु देवब्रह्मा पिशुनः कलिकारकः । वशिष्ठोऽरुन्धतीजानिरक्षमाला त्वरुन्धती त्रिशङ्कुयाजी गाधेयो विश्वामित्रश्च कौशिकः । कुशारणिस्तु दुर्वासाः शतानन्दस्तु गौतमः याज्ञवल्क्यो ब्रह्मरात्रिर्योगेशोऽप्यथ पाणिनौ । सालातुरीयदाक्षेयौ गोनर्दीये पतञ्जलिः कात्यायनो वररुचिर्मेधाजिच्च पुनर्वसुः । अथ व्याडिविन्ध्यवासी नन्दिनीतनयश्च सः स्फोटायने तु कक्षीवान् पालकाप्ये करेणुभूः । वात्स्यायने मल्लनागः कौटिल्यश्चणकात्मजः द्रामिल: पक्षिलस्वामी विष्णुगुप्तोऽङ्गुलश्च सः। क्षतव्रतोऽवकीर्णी स्याद् व्रात्यः संस्कारवर्जितः शिश्विदानः कृष्णकर्मा ब्रह्मबन्धुद्धिजोऽधमः । नष्टाग्निर्वीरहा जातिमात्र जीवी द्विजब्रुवः
॥ ५१४॥
॥ ५१५॥
॥ ५१६॥
॥ ५१७ ॥
॥ ५१८॥
।। ५१९ ॥
૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५२० ॥
।। ५२१ ॥
॥ ५२२ ॥
॥ ५२३॥
॥ ५२४ ।।
॥ ५२५ ॥
धर्मध्वजी लिङ्गवृत्तिर्वेदहीनो निराकृतिः । वार्ताशी भोजनार्थं यो गोत्रादि वदति स्वकम् उच्छिष्टभोजनो देवनैवेद्यबलिभोजनः । अजपस्त्वसदध्येता शाखारण्डोऽन्यशाखकः शस्त्राजीव: काण्डस्पृष्टो गुरुहा नरकीलकः । मलो देवादिपूजायामश्राद्धोऽथ मलिम्लुचः पञ्चयज्ञपरिभ्रष्टो निषिद्धैकरुचिः खरुः । सुप्ते यस्मिन्नुदेत्यर्कोऽस्तमेति च क्रमेण तौ अभ्युदिताभिनिर्मुक्तौ वीरोज्झो न जुहोति यः । अग्निहोत्रच्छलाद् याच्यापरो वीरोपजीविक: वीरविप्लावको जुह्वद् धनैः शूद्रसमाहृतैः । स्याद्वादवाद्यार्हतः स्याच्छून्यवादी तु सौगतः नैयायिकस्त्वाक्षपादो योगः साङ्ख्यस्तु कापिलः। वैशेषिकः स्यादौलूक्यो बार्हस्पत्यस्तु नास्तिकः चार्वाको लौकायतिकश्चैते षडपि तार्किकाः । क्षत्रं तु क्षत्रियो राजा राजन्यो बाहुसंभवः अर्या भूमिस्पृशो वैश्या ऊरव्या ऊरुजा विशः । वाणिज्यं पाशुपाल्यं च कर्षणं चेति वृत्तयः आजीवो जीवनं वार्ता जीविका वृत्तिवेतने । उञ्छो धान्यकणादानं कणिशाद्यर्जनं शिलम् ऋतं तद्वयमनृतं कृषिम॑तं तु याचितम्। अयाचितं स्यादमृतं सेवावृत्तिः श्वजीविका सत्यानृतं तु वाणिज्यं वणिज्या वाणिजो वणिक् । क्रयविक्रयिक: पण्याजीवाऽऽपणिकनैगमाः
॥ ५२६ ॥
॥ ५२७॥
॥ ५२८ ॥
।। ५२९॥
॥ ५३० ॥
।। ५३१ ॥
७३
For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५३२॥
।। ५३३॥
।। ५३४॥
।। ५३५ ॥
।। ५३६॥
|| ५३७ ॥
वैदेह: सार्थवाहश्च क्रायक: क्रयिकः क्रयी। केयदे तु विपूर्वास्ते मूल्ये वस्नार्घवक्रया: मूलद्रव्यं परिपणो नीवी लाभोऽधिकं फलम् । परिदानं विनिमयो नैमेयः परिवर्तनम् व्यतिहारः परावर्तो वैमेयो निमयोऽपि च । निक्षेपोपनिधी न्यासे प्रतिदानं तदर्पणम् क्रेतव्यमात्रके क्रेयं क्रय्यं न्यस्तं क्रयाय यत् । पणितव्यं तु विक्रेयं पण्यं सत्यापनं पुनः सत्यंकारः सत्याकृतिस्तुल्यौ विपणविक्रयौ। गण्यं गणेयं संख्येयं संख्या त्वेकादिका भवेत् यथोत्तरं दशगुणं भवेदेको दशामुतः । शतं सहस्रमयुतं लक्षप्रयुतकोटयः अर्बुदमब्जं खर्वं च निखर्वं च महाम्बुजम् । शङ्कुद्धिरन्त्यं मध्यं परार्द्धं चेति नामतः असंख्यं द्वीपवार्ष्यादि पुद्गलात्माद्यनन्तकम् । सांयात्रिकः पोतवणिक् यानपात्रं वहिनकम् बोहित्थं वहनं पोतः पोतवाहो नियामकः । निर्यामः कर्णधारस्तु नाविको नौस्तु मङ्गिनी तरीतरण्यौ बेडाऽथ द्रोणी काष्ठाम्बुवाहिनी। नौकादण्डः क्षेपणी स्याद् गुणवृक्षस्तु कूपक: पोलिन्दास्त्वन्तरादण्डाः स्याद् मङ्गो मङ्गिनीशिरः । अभ्रिस्तु काष्ठकुद्दालः सेकपात्रं तु सेचनम् केनिपात: कोटिपात्रमरित्रेऽथोऽडुपः प्लवः । कोलो भेलस्तरण्डश्च स्यात्तरपण्यमातरः
॥ ५३८॥
।। ५३९ ॥
।। ५४०॥
।। ५४१॥
॥ ५४२ ॥
।। ५४३॥
७४
For Private And Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५४४ ॥
॥ ५४५ ॥
॥५४६ ॥
॥ ५४७॥
॥ ५४८॥
॥५४९॥
वृद्ध्याजीवो द्वैगुणिको वार्धषिक: कुसीदिकः। वाधुषिश्च कुसीदार्थप्रयोगौ वृद्धिजीवने वृद्धिः कलान्तरमृणं तूद्धारः पर्युदञ्चनम्। याच्चयाप्तं याचितकं परिवृत्यापमित्यकम् अधमर्णो ग्राहकः स्यादुत्तमर्णस्तु दायकः । प्रतिभूर्लग्नकः साक्षी स्थेय आधिस्तु बन्धकः तुलाद्यैः पौतवं मानं द्रुवयं कुडवादिभिः । पाय्यं हस्तादिभिस्तत्र स्याद् गुञ्जाः पञ्च माषक: ते तु षोडश कर्षोऽक्षः पलं कर्षचतुष्टयम् । बिस्तः सुवर्णो हेम्नोऽक्षे कुरुबिस्तस्तु तत्पले तुला पलशतं तासां विंशत्या भार आचितः । शाकटः शाकटीनश्च शलाटस्ते दशाचितः चतुर्भिः कुडवैः प्रस्थः प्रस्थैश्चतुर्भिराढकः । चतुर्भिराढकैोण: खारी षोडशभिश्च तैः चतुर्विंशत्यङ्गुलानां हस्तो दण्डश्चतुष्करः । तत्सहस्रौ तु गव्यूतं क्रोशस्तौ द्वौ तु गोरुतम् गव्या गव्यूतगव्यूती चतुष्कोशं तु योजनम् । पाशुपाल्यं जीववृत्तिोमान् गोमी गवीश्वरे गोपाले गोधुगाभीरगोपगोसङ्ख्यवल्लवाः । गोविन्दोऽधिकृतो गोषु जावालस्त्वजजीविकः कुटुम्बी कर्षक: क्षेत्री हली कृषिककार्षकौ । कृषीवलोऽपि जित्या तु हलिः सीरस्तु लाङ्गलम् गोदारणं हलमीषासीते तद्दण्डपद्धती । निरीषे कुटकं फाले कृषक: कुशिकः फलम्
।। ५५० ॥
।। ५५१ ॥
।। ५५२ ॥
।। ५५३ ॥
॥ ५५४ ॥
७५
For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५५७॥
दात्रं लवित्रं तन्मुष्यै वण्टो मत्यं समीकृतौ । गोदारणं तु कुद्दालः खनित्रं त्ववदारणम्
॥ ५५६॥ प्रतोदस्तु प्रवयणं प्राजनं तोत्रतोदने । योत्रं तु योक्त्रमाबन्धः कोटिशो लोष्ठभेदनः मेधिर्मेथि: खलेवाली खले गोबन्धदारु यत् । शूद्रोऽन्त्यवर्णो वृषलः पद्यः पज्जो जघन्यजः ।। ५५८ ॥ ते तु मूर्धावसिक्तादारथकृन्मिश्रजातयः । क्षत्रियायां द्विजाद् मूर्धावसिक्तो विस्त्रियां पुनः ॥ ५५९॥ अम्बष्ठोऽथ पारशवनिषादौ शूद्रयोषिति । क्षत्राद् माहिष्यो वैश्यायामुग्रस्तु वृषलस्त्रियाम् ॥५६० ॥ वैश्यात्तु करणः शूद्रात्त्वायोगवो विशः स्त्रियाम् । क्षत्रियायां पुनः क्षत्ता चण्डालो ब्राह्मणस्त्रियाम् ॥ ५६१ ॥ वैश्यात्तु मागधः क्षत्र्यां वैदेहको द्विजस्त्रियाम् । सूतस्तु क्षत्रियाज्जात इति द्वादश तद्भिदः
।। ५६२॥ माहिष्येण तु जात: स्यात् करण्यां रथकारकः । कारुस्तु कारी प्रकृतिः शिल्पी श्रेणिस्तु तद्गणः ॥ ५६३ ॥ शिल्पं कलाविज्ञानं च मालाकारस्तु मालिकः । पुष्पाजीवः पुष्पलावी पुष्पाणामवचायिनी
॥ ५६४॥ कल्यपालः सुराजीवी शौण्डिको मण्डहारकः । वारिवास: पानवणिग् ध्वजो ध्वज्यासुतीवल: ॥ ५६५ ॥ मद्यं मदिष्ठा मदिरा परिस्रुता कश्यं परिउन्मधु कापिशायनम् । गन्धोत्तमा कल्यमिरा परिप्लुता कादम्बरी स्वादुरसा हलिप्रिया ५६६ शुण्डा हाला हारहरं प्रसन्ना वारुणी सुरा । माध्वीकं मदना देवसृष्टा कापिशमब्धिजा
॥ ५६७ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५६८॥
॥५६९ ॥
॥ ५७०॥
॥ ५७१ ॥
॥ ५७२ ॥
॥ ५७३॥
मध्वासवे माधवको मैरेये शीधुरासवः । जगलो मेदको मद्यपङ्कः किण्वं तु नग्नहू: नग्नहुर्मद्यबीजं च मद्यसंधानमासुतिः । आसवोऽभिषवो मद्यमण्डकारोत्तमौ समौ गल्वर्कस्तु चषक: स्यात्सरकश्चानुतर्षणम्। शुण्डा पानमदस्थानं मधुवारा मधुक्रमाः सपीति: सहपानं स्यादापानं पानगोष्ठिका। उपदंशस्त्ववदंशश्चक्षणं मद्यपाशनम् नार्डिधमः स्वर्णकार: कलादो मुष्टिकश्च सः । तैजसावर्तनी मूषा भस्त्रा चर्मप्रसेविका आस्फोटनी वेधनिका शाणस्तु निकषः कषः । संदंशः स्यात्कङ्कमुखो भ्रमः कुन्दं च यन्त्रकम् वैकटिको मणिकारः शौल्विकस्ताम्रकुट्टकः । शाङ्खिक: स्यात्काम्बविकस्तुन्नवायस्तु सौचिकः कृपाणी कर्तरी कल्पन्यपि सूची तु सेवनी । सूचीसूत्रं पिप्पलकं तर्कुः कर्तनसाधनम् पिञ्जनं विहननं च तूलस्फोटनकार्मुकम् । सेवनं सीवनं स्यूतिस्तुल्यौ स्यूतप्रसेवको तन्त्रवाय: कुविन्द: स्यात्त्रसर: सूत्रवेष्टनम् । वाणियूँतिर्वानदण्डो वेमा सूत्राणि तन्तवः निर्णेजकस्तु रजक: पादुकाकृत्तु चर्मकृत् । उपानत्पादुका पादू: पन्नद्धा पादरक्षणम् प्राणहिताऽनुपदीना त्वाबद्धाऽनुपदं हि या । नद्धी वधी वरत्रा स्यादारा चर्मप्रभेदिका
।। ५७४ ॥
॥ ५७५ ॥
॥ ५७६ ॥
॥ ५७७ ॥
।। ५७८ ॥
॥ ५७९ ॥
lolo
For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५८० ॥
॥ ५८१ ॥
॥ ५८२॥
।। ५८३॥
।। ५८४ ॥
।। ५८५ ॥
कुलाल: स्यात्कुम्भकारो दण्डभृच्चकजीवकः । शाणाजीवः शस्त्रमा| भ्रमासक्तोऽसिंधावकः । धूसरश्चाक्रिकस्तैली स्यात्पिण्याकखलौ समौ । रथकृत्स्थपतिस्त्वष्य काष्ठतट तक्षवर्धकी ग्रामायत्तो ग्रामतक्ष: कौटतक्षोऽनधीनकः । वृक्षभित् तक्षणी वासी क्रकचं करपत्रकम् स उद्धनो यत्र काष्ठे काष्ठं निक्षिप्य तक्ष्यते । वृक्षादनो वृक्षभेदी टङ्कः पाषाणदारकः व्योकार: कर्मारो लोहकारः कूटं त्वयोधनः । व्रश्चनः पत्रपरशुरीषीका तूलिकेषिका भक्ष्यकारः कान्दविक: कन्दुस्वेदनिके समे। रङ्गाजीवस्तौलिकिकश्चित्रकृच्चाथ तूलिका कूचिका चित्रमालेख्यं पलगण्डस्तु लेप्यकृत् । पुस्तं लेप्यादिकर्म स्यान्नापितश्चण्डिलः क्षुरी क्षुरमर्दी दिवाकीर्तिर्मुण्डकोऽन्तावसाय्यपि । मुण्डनं भद्राकरणं वपनं परिवापणम् क्षौरं नाराची त्वेषिण्यां देवाजीवस्तु देवलः । मार्दङ्गिको मौरजिको वीणावादस्तु वैणिक: वेणुध्मः स्याद् वैणविकः पाणिघः पाणिवादकः । स्यात्प्रातिहारिको मायाकारो माया तु शाम्बरी इन्द्रजालं तु कुहुकं जालं कुसृतिरित्यपि । कौतूहलं तु कुतुकं कौतुकं च कुतूहलम् व्याधो मृगवधाजीवी लुब्धको मृगयुश्च सः । पापद्धिम॑गयाऽऽखेटो मृगव्याच्छोदने अपि
।। ५८६॥
॥ ५८७ ॥
॥५८८ ।।
॥ ५८९ ।।
॥ ५९० ॥
७८
For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५९२ ॥
॥ ५९३ ।।
॥ ५९४ ॥
जालिकस्तु वागुरिको वागुरा मृगजालिका । शुम्बं वटारको रज्जुः शुल्बं तन्त्री वटी गुण: धीवरो दाशकैवौ बडिशं मत्स्यवेधनम् । आनायस्तु मत्स्यजालं कुवेणी मत्स्यबन्धनी जीवान्तकः शाकुनिको वैतंसिकस्तु सौनिकः । मासिकः कौटिकश्चाथ सूना स्थानं वधस्य यत् स्याबन्धनोपकरणं वीतंसो मृगपक्षिणाम्। पाशस्तु बन्धनग्रन्थिरवपातावटौ समौ उन्माथः कूटयन्त्रं स्याद्विवर्णस्तु पृथग्जनः । इतर: प्राकृतो नीच: पामरो वर्वरश्च सः चण्डालेऽन्तावसाय्यन्तेवासिश्वपचबुक्कसाः । निषादप्लवमातङ्गदिवाकीर्तिजनंगमाः पुलिन्दा नाहला निष्ट्या: शबरा वरुट भटाः । माला भिल्लाः किराताश्च सर्वेऽपि म्लेच्छजातयः
॥ ५९५ ॥
।। ५९६ ॥
।। ५९७ ॥
॥ ५९८॥
॥१॥
चतुर्थस्तिर्यकाण्डः भूर्भूमिः पृथिवी पृथ्वी वसुधोर्वी वसुन्धरा । धात्री धरित्री धरणी विश्वा विश्वम्भरा धरा क्षितिः क्षोणी क्षमाऽनन्ता ज्या कुर्वसुमती मही। गौर्गोत्रा भूतधात्री क्षमा गन्धमाताऽचलाऽवनिः सर्वंसहा रत्नगर्भा जगती मेदिनी रसा। काश्यपी पर्वताधारा स्थिरेला रत्नबीजसूः विपुला सागराच्चाने स्युनमीमेखलाऽम्बराः । द्यावापृथिव्यौ तु द्यावाभूमी द्यावाक्षमे अपि
॥
२
॥
॥
३॥
॥ ४
॥
७०
For Private And Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥
७
॥
॥८
॥
॥ ९॥
॥१०॥
दिवस्पृथिव्यौ रोदस्यौ रोदसी रोदसी च ते । उर्वरा सर्वसस्या भूरिरिणं पुनरूषरम् स्थलं स्थली मरुर्धन्वा क्षेत्राद्यप्रहतं खिलम् । मृन्मृत्तिका सा क्षारोषो मृत्सा मृत्स्ना च सा शुभा रुमा लवणखानि: स्यात्सामुद्रं लवणं हि यत्। तदक्षीवं वशिरश्च सैन्धवं तु नदीभवम् माणिमन्थं शीतशिवं गैमकं तु रुमाभवम् । वसुकं वस्तूकं तच्च विडपाक्ये तु कृत्रिमे सौवर्चलेऽक्षं रुचकं दुर्गन्धं शूलनाशनम् । कृष्णे तु तत्र तिलकं यवक्षारो यवाग्रजः यवनालज: पाक्यश्च पाचनकस्तु टङ्गणः । मालतीतीरजो लोहश्लेषणो रसशोधनः समास्तु स्वर्जिकाक्षारकापोतसुखवर्चकाः। स्वर्जिस्तु स्वर्जिका स्रुग्घ्नी योगवाही सुवर्चिका भरतान्यैरावतानि विदेहाश्च कुरून् विना । वर्षाणि कर्मभूम्यः स्युः शेषाणि फलभूमयः वर्षं वर्षधराघवं विषयस्तूपर्वतनम् । देशो जनपदो नीवृद् राष्ट्र निर्गश्च मण्डलम् आर्यावर्तो जन्मभूमिर्जिनचक्र्यर्द्धचक्रिणाम् । पुण्यभूराचारवेदी मध्यं विन्ध्यहिमागयोः गङ्गायमुनयोर्मध्यमन्तर्वेदि: समस्थली । ब्रह्मावर्तः सरस्वत्या दृषद्वत्याश्च मध्यतः ब्रह्मवेदिः कुरुक्षेत्रे पञ्चराम हृदान्तरम् । धर्मक्षेत्रं कुरुक्षेत्रं द्वादशयोजनावधि
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३॥
।। १४ ।।
॥ १५ ॥
॥१६॥
८०
For Private And Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७॥
॥ १८ ॥
॥ १९॥
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
।। २२ ॥
हिमवद्विन्ध्ययोर्मध्यं यत् प्राग् विनशनादपि । प्रत्यगेव प्रयागाच्च मध्यदेशः स मध्यमः देशः प्राग् दक्षिणः प्राच्यो नदी यावच्छरावतीम् । पश्चिमोत्तरस्तूदीच्यः प्रत्यन्तो म्लेच्छमण्डल: पाण्डूदक्कृष्णतो भूमः पाण्डूदक्कृष्णमृत्तिके । जङ्गलो निर्जलोऽनूपोऽम्बुमान् कच्छस्तु तद्विधः कुमुद्वान् कुमुदावासो वेतस्वान् भूरिवेतसः । नडप्रायो नडकीयो नड्वांश्च नड्वलश्च सः शाद्वल: शादहरिते देशो नद्यम्बुजीवनः । स्यान्नदीमातृको देवमातृको वृष्टिजीवनः प्राग्ज्योतिषाः कामरूपा मालवाः स्युरवन्तयः । त्रैपुरास्तु डाहलाः स्युश्चैद्यास्ते चेदयश्च ते वङ्गास्तु हरिकेलीया अङ्गाश्चम्पोपलक्षिताः । साल्वास्तु कारकुक्षीया मरवस्तु दशेरकाः जालन्धरास्त्रिगर्ताः स्युस्तायिकास्तजिकाभिधाः । कश्मीरास्तु माधुमता: सारस्वता विकर्णिकाः वाहीकाष्टक्कनामानो वाल्हीका वाल्हिकाह्वयाः । तुरुष्कास्तु साखयः स्युः कारूषास्तु बृहद्गृहाः लम्पाकास्तु मुरुण्डाः स्युः सौवीरास्तु कुमालकाः । प्रत्यग्रथास्त्वहिच्छत्राः कीकटा मगधाह्वयाः ओण्ड्राः केरलपर्यायाः कुन्तला उपहालकाः । ग्रामस्तु वसथः संनिप्रतिपर्युपतः परः पाटकस्तु तद॰ स्यादाघाटस्तु घटोऽवधिः । अन्तोऽवसानं सीमा च मर्यादाऽपि च सीमनि
।। २३ ॥
॥ २४॥
॥ २५ ॥
।। २६ ॥
॥ २७॥
॥२८॥
For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २९ ॥
॥ ३०॥
।। ३१ ॥
॥ ३२॥
॥३३॥
॥ ३४ ॥
ग्रामसीमा तूपशल्यं मालं ग्रामान्तराटवी । पर्यन्तभूः परिसरः स्यात्कर्मान्तस्तु कर्मभूः गोस्थानं गोष्ठमेतत्तु गौष्ठीनं भूतपूर्वकम् । तदाशितङ्गवीनं स्याद् गावो यत्राशिताः पुरा क्षेत्रे तु वप्रः केदारः सेतौ पाल्यालिसंवराः । क्षेत्रं तु शाकस्य शाकशाकटं शाकशाकिनम् त्रैहेयं शालेयं षष्टिक्यं कौद्रवीणमौद्गीने । व्रीह्यादीनां क्षेत्रेऽणव्यं तु स्यादाणवीनमणोः भङ्गयं भाङ्गीनमौमीनमुम्यं यव्यं यवक्यवत् । तिल्यं तैलीनं माषीणं माष्यं भङ्गादिसम्भवम् सीत्यं हल्यं त्रिहल्यं तु त्रिसीत्यं त्रिगुणाकृतम् । तृतीयाकृतं द्विहल्याद्येवं शम्बाकृतं च तत् बीजाकृतं तूप्तकृष्टं द्रौणिकाढकिकादयः । स्युर्दोणाढकवापादौ खलधानं पुनः खलम् चूर्णे क्षोदोऽथ रजसि स्युर्दूलीपांशुरेणवः । लोष्टे लोष्टुर्दलिलेष्टुर्वल्मीक: कृमिपर्वतः वधीकूटं वामलूरो नाकुः शक्रशिरश्च सः । नगरी पू: पुरी द्रङ्गः पत्तनं पुटभेदनम् निवेशनमधिष्ठानं स्थानीयं निगमोऽपि च । शाखापुरं तूपपुरं खेट: पुरार्द्धविस्तरः स्कन्धावारो राजधानी कोट्टदुर्गे पुनः समे। गया पूर्गयराजर्षेः कन्यकुब्जं महोदयम् कन्याकुब्जं गाधिपुरं कौशं कुशस्थलं च तत् । काशिर्वराणसी वाराणसी शिवपुरी च सा
॥ ३५॥
॥३६॥
॥ ३७॥
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
॥ ४० ॥
૮૨
For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४१ ।।
॥ ४२ ॥
॥४३॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
साकेत कोसलाऽयोध्या विदेहा मिथिला समे । त्रिपुरी चेदिनगरी कौशाम्बी वत्सपत्तनम् उज्जयनी स्याद्विशालाऽवन्ती पुष्पकरण्डिनी । पाटलिपुत्रं कुसुमपुरं चम्पा तु मालिनी लोमपादकर्णयोः पूर्देवीकोट उमावनम् । कोटिवर्ष बाणपुरं स्याच्छोणितपुरं च तत् मथुरा तु मधूपघ्नं मधुराऽथ गजाह्वयम् । स्याद् हास्तिनपुरं हस्तिनीपूरं हस्तिनापुरम् तामलिप्तं दामलिप्तं तामलिप्ती तमालिनी । स्तम्बपूर्विष्णुगृहं च स्याद्विदर्भा तु कुण्डिनम् द्वारवती द्वारका स्यान्निषधा तु नलस्य पूः । प्राकारो वरणः साले चयो वप्रोऽस्य पीठभूः प्राकाराग्रं कपिशीर्षं क्षौमाट्टाट्टालकाः समाः । पूरि गोपुरं रथ्याप्रतोलीविशिखाः समाः परिकूटं हस्तिनखो नगरद्वारकूटके । मुखं निःसरणे वाटे प्राचीनावेष्टको वृतिः पदव्येकपदी पद्या पद्धतिर्वर्त्म वर्तनी । अयनं सरणिर्मार्गोऽध्वा पन्था निगमः सृतिः सत्पथे स्वतितः पन्था अपन्था अपथं समे। व्यध्वो दुरध्वः कदध्वा विपथं कापथं च सः प्रान्तरं दूरशून्योऽध्वा कान्तारो वर्त्म दुर्गमम् । सुरङ्गा तु सन्धिला स्याद्गूढमार्गो भुवोऽन्तरे चतुष्पथे तु संस्थानं चतुष्कं त्रिपथे त्रिकम् । द्विपथं तु चारपथो गजाद्यध्वा त्वसङ्कुल:
॥४७॥
॥४८॥
॥४९॥
॥ ५० ॥
।। ५१ ॥
।। ५२॥
८3
For Private And Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५३ ॥
॥५४॥
॥ ५५ ॥
॥ ५६ ॥
।। ५७॥
॥५८॥
घण्टापथः संसरणं श्रीपथो राजवर्म च । उपनिष्क्रमणं चोपनिष्करं च महापथः विपणिस्तु वणिग्मार्गः स्थानं तु पदमास्पदम् । श्लेषस्त्रिमार्याः शृङ्गाट बहुमार्गी तु चत्वरम् श्मशानं करवीरं स्यात्पितृप्रेताद् वनं गृहम् । गेहभूर्वास्तु गेहं तु गृहं वेश्म निकेतनम् मन्दिरं सदनं सद्म निकाय्यो भवनं कुटः । आलयो निलयः शाला सभोदवसितं कुलम् धिष्ण्यमावसथ: स्थानं पस्त्यं संस्त्याय आश्रयः । ओको निवास आवासो वसतिः शरणं क्षयः धामागारं निशान्तं च कुट्टिमं त्वस्य बद्धभूः । चतुःशालं संजवनं सौधं तु नृपमन्दिरम् उपकारिकोपकार्या सिंहद्वारं प्रवेशनम् । प्रासादो देवभूपानां हयं तु धनिनां गृहम् मठावसथ्यावसथाः स्युश्छात्रव्रतिवेश्मनि । पर्णशालोटजश्चैत्यविहारौ जिनसद्मनि गर्भागारेऽपवरको वासौकः शयनास्पदम्। भाण्डागारं तु कोशः स्याच्चन्द्रशाला शिरोगृहम् कुप्यशाला तु सन्धानी कायमानं तृणौकसि । होत्रीयं तु हविर्गेहं प्राग्वंशः प्राग् हविर्गृहात् आथर्वणं शान्तिगृहमास्थानं गृहमिन्द्रकम् । तैलिशाला यन्त्रगृहमरिष्टं सूतिकागृहम् सूदशाला रसवती पाकस्थानं महानसम् । हस्तिशाला तु चतुरं वाजिशाला तु मन्दुरा
॥६०॥
॥ ६१ ॥
॥६२ ॥
।। ६३ ॥
॥६४॥
८४
For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६५॥
॥६६॥
॥६७॥
॥६८॥
॥ ६९ ॥
॥ ७० ॥
सन्दानिनी तु गोशाला चित्रशाला तु जालिनी । कुम्भशाला पाकपुटी तन्तुशाला तु गतिका नापितशाला वपनी शिल्पा खरकुटी च सा । आवेशनं शिल्पिशाला सत्रशाला प्रतिश्रयः आश्रमस्तु मुनिस्थानमुपघ्नस्त्वन्तिकाश्रयः । प्रपा पानीयशाला स्याद् गञ्जा तु मदिरागृहम् पक्कणः शबरावासो घोषस्त्वाभीरपल्लिका । पण्यशाला निषद्याऽट्टो हट्टो विपणिरापणः वेश्याऽऽश्रयः पुरं वेशो मण्डपस्तु जनाश्रयः । कुड्यं भित्तिस्तदेडूकमन्तनिहितकीकसम् वेदी वितर्दिरजिरं प्राङ्गणं चत्वराङ्गने । वलजं प्रतीहारो द्वारिऽथ परिघोऽर्गला साऽल्पा त्वर्गलिका सूचिः कुञ्चिकायां तु कूचिका। साधारण्यङ्कुटश्चासौ द्वारयन्त्रं तु तालकम् अस्योद्घाटनयन्त्रं तु ताल्यपि प्रतिताल्यपि । तिर्यग्द्वारोव॑दारूत्तरङ्गं स्यादररं पुनः कपाटोऽररि: कुवाट: पक्षद्वारं तु पक्षकः । प्रच्छन्नमन्तारं स्याद्बहिरं तु तोरणम् तोरणोद्धे तु मङ्गल्यं दाम वन्दनमालिका। स्तम्भादेः स्यादधोदारी शिला नासोर्ध्वदारुणि गोपानसी तु वलभीच्छादने वक्रदारुणि । गृहावग्रहणी देहल्युम्बरोदुम्बरोम्बुराः प्रघाणः प्रघणोऽलिन्दो बहिरिप्रकोष्ठके। कपोतपाली विटङ्कः पटलच्छदिषी समे
।। ७१ ॥
॥७२॥
॥ ७३ ॥
॥ ७४ ।।
॥ ७५ ॥
॥ ७६ ॥
૮૫
For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७७ ॥
॥ ७८ ॥
॥ ७९ ॥
।। ८० ॥
|| ८१ ॥
।। ८२ ।।
नीवं वलीकं तत्प्रान्त इन्द्रकोशस्तमङ्गकः । वलभी छदिराधारो नागदन्तास्तु दन्तकाः मत्तालम्बोऽपाश्रयः स्यात्प्रग्रीवो मत्तवारणे । वातायनो गवाक्षश्च जालकेऽथान्नकोष्टक: कुसूलोऽश्रिस्तु कोणोऽणि: कोटि: पाल्यस्र इत्यपि । आरोहणं तु सोपानं नि:श्रेणिस्त्वधिरोहणी स्थूणा स्तम्भ: सालभञ्जी पाञ्चालिका च पुत्रिका । काष्ठादिघटिता लेप्यमयी त्वञ्जलिकारिका नन्द्यावर्तप्रभृतयो विच्छन्दा आढ्यवेश्मनाम् । समुद्गः संपुटः पेटा स्यान्मञ्जूषाऽथ शोधनी संमार्जनी बहुकरी वर्धनी च समूहनी। सङ्करावकरी तुल्यावुदूखलमुलूखलम् प्रस्फोटनं तु पवनमवघातस्तु कण्डनम् । कटः किलिञ्जो मुसलोऽयोग्रं कण्डोलक: पिटम् चालनी तितउः शूर्प प्रस्फोटनमथान्तिका । चुल्ल्यश्मन्तकमुद्धानं स्यादधिश्रयणी च सा स्थाल्युखा पिठरं कुण्डं चरुः कुम्भी घटः पुनः । कुट: कुम्भः करीरश्च कलश: कलसो निपः हसन्यङ्गाराच्छकटीधानीपात्र्यो हसन्तिका । भ्राष्ट्रोऽम्बरीष ऋचीषमृजीषं पिष्टपाकभृत् कम्बिदविः खजाकाऽथ स्यात्तर्दूर्दारुहस्तकः । वार्धान्यां तु गलन्त्यालूः कर्करी करकोऽथ सः नालिकेरजः करङ्कस्तुल्यौ कयहकर्परौ । मणिकोऽलिञ्जरो गर्गरीकलश्यौ तु मन्थनी
।। ८३ ॥
|| ८४ ॥
।। ८५ ॥
।। ८६ ॥
|| ८७ ॥
।। ८८।।
८८
For Private And Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८९ ॥
|| ९० ॥
॥ ९१॥
।। ९२॥
॥ ९३ ॥
वैशाखः खजको मन्था मन्थानो मन्थदण्डकः । मन्थः क्षुब्धोऽस्य विष्कम्भो मञ्जीरः कुटरोऽपि च शालीजीरो वर्धमानः शरावः कोशिका पुनः । मल्लिका चषक: कंसः पारी स्यात्पानभाजनम् कुतूश्चर्मस्नेहपात्रं कुतुपस्तु तदल्पकम् । इतिः खल्श्चर्ममयी त्वालू: करकपत्रिका सर्वमावपनं भाण्डं पात्रामत्रे तु भाजनम् । सद्विशालं पुनः स्थालं स्यात्पिधानमुदञ्चनम् शैलोऽद्रिःशिखरी शिलोच्चयगिरीगोत्रोऽचल: सानुमान् ग्रावा पर्वतभूध्रभूधरधराहार्या नगोऽथोदयः । पूर्वाद्रिश्चरमाद्रिरस्त उदगद्रिस्त्वद्रिराण्मेनकाप्राणेशो हिमवान् हिमालयहिमप्रस्थौ भवानीगुरुः हिरण्यनाभो मैनाक: सुनाभश्च तदात्मजः । रजताद्रिस्तु कैलासोऽष्टापदः स्फटिकाचल: क्रौञ्चः कुञ्चोऽथ मलय आषाढो दक्षिणाचलः । स्यान्माल्यवान् प्रस्रवणो विन्ध्यस्तु जलवालक: शत्रुञ्जयो विमलादिरिन्द्रकीलस्तु मन्दरः । सुवेलः स्यात्रिमुकुटस्त्रिकूटस्त्रिककुच्च सः उज्जयन्तो रैवतकः सुदारु: पारियात्रिकः । लोकालोकश्चक्रवालोऽथ मेरु: कर्णिकाचल: रत्नसानुः सुमेरुः स्वः स्वर्गिकाञ्चनतो गिरिः । शङ्गं तु शिखरं कूटं प्रपातस्त्वतटो भृगुः मेखला मध्यभागोऽद्रेनितम्ब: कटकश्च सः । दरी स्यात्कन्दरोऽखातबिले तु गहरे गुहा
॥ ९४ ॥
।। ९५ ॥
॥ ९६ ॥
॥ ९७॥
॥ ९८ ॥
॥ ९९ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
द्रोणी तु शैलयोः सन्धिः पादाः पर्यन्तपर्वताः। दन्तकास्तु बहिस्तिर्यक्प्रदेशा निर्गता गिरेः
।। १०० ॥ अधित्यकोर्ध्वभूमिः स्यादधोभूमिरुपत्यका। स्तुः प्रस्थं सानुरश्मा तु पाषाणः प्रस्तरो दृषत् ॥ १०१॥ ग्रावा शिलोपलो गण्डशैला: स्थूलोपलाश्च्युताः । स्यादाकरः खनिः खानिर्गञ्जा धातुस्तु गैरिकम् ॥१०२॥ शुक्लधातौ पाकशुक्ला कठिनी खटिनी खटी। लोहं कालायसं शस्त्रं पिण्डं पारशवं घनम्
॥ १०३ ॥ गिरिसारं शिलासारं तीक्ष्णकृष्णामिषे अयः । सिंहानधूर्तमण्डूरसरणान्यस्य किट्टके
।। १०४॥ सर्वं च तैजसं लोहं विकारस्त्वयसः कुशी । तानं म्लेच्छमुखं शुल्वं रक्तं व्यष्टमुदुम्बरम् ।।१०५ ॥ म्लेच्छशावरभेदाख्यं मर्कटास्यं कनीयसम् । ब्रह्मवर्धनं वरिष्ठं सीसं तु सीसपत्रकम्
॥ १०६॥ नागं गण्डूपदभवं वप्रं सिन्दूरकारणम् । वधं स्वर्णारियोगेष्टे यवनेष्टं सुवर्णकम्
॥ १०७ ॥ वङ्गं त्रपु स्वर्णजनागजीवने मृद्वङ्गरने गुरुपत्रपिच्चटे। स्याच्चक्रसंज्ञं तमरं च नागजं कस्तीरमालीनकसिंहले अपि।। १०८ ॥ स्याद्रूप्यं कलधौतताररजतश्वेतानि दुर्वर्णकम् खर्जूरं च हिमांशुहंसकुमुदाभिख्यं सुवर्णं पुनः । स्वर्णं हेमहिरण्यहाटकवसून्यष्यपदं काञ्चनम् कल्याणं कनकं गहारजतरैगाङ्गेयरुक्माण्यपि ||१०९॥ कलधौतलौहोत्तमवह्निबीजा-न्यपि गारुडं गैरिकजातरूपे। तपनीयचामीकरचन्द्रभर्मार्जुननिष्ककार्तस्वरकर्बुराणि ॥११० ॥
८८
For Private And Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १११ ॥
॥ ११२ ॥
॥११३॥
॥ ११४ ॥
॥ ११५ ॥
॥ ११६॥
जाम्बूनदं शातकुम्भं रजतं भूरि भूत्तमम् । हिरण्यकोशाकुप्यानि हेम्नि रूप्ये कृताकृते कुप्यं तु तवयादन्यद्रूप्यं तद्वयमाहतम् । अलंकारसुवर्णं तु शृङ्गीकनकमायुधम् रजतं च सुवर्णं च संश्लिष्टे घनगोलकः । पित्तलारेऽथारकूटः कपिलोहं सुवर्णकम् रिरी रीरी च रीतिश्च पीतलोहं सुलोहकम् । ब्राह्मी तु राज्ञी कपिला ब्रह्मरीतिर्महेश्वरी कांस्ये विद्युत्प्रियं घोषः प्रकाशं वङ्गशुल्वजम् । घण्टाशब्दमसुराढे रवणं लोहजं मलम् सौराष्ट्रके पञ्चलोहं वर्तलोहं तु वर्तकम् । पारदः पारतः सूतो हरबीजं रसश्चल: अभ्रकं स्वच्छपत्रं खमेघाख्यं गिरिजामले । स्रोतोऽञ्जनं तु कापोतं सौवीरं कृष्णयामुने अथ तुत्थं शिखिग्रीवं तुत्थाञ्जनमयूरके । मूषातुत्थं कांस्यनीलं हेमतारं वितुन्नकम् स्यात्तु कर्परिकातुत्थममृतासङ्गमञ्जनम् । रसग तार्क्ष्यशैलं तुत्थे दार्वीरसोद्भवे पुष्पाञ्जनं रीतिपुष्पं पौष्पकं पुष्पकेतु च । माक्षिकं तु कदम्बः स्याच्चकनामाऽजनामक: ताप्यो नदीज: कामारिस्तारारिर्विटमाक्षिकः । सौराष्ट्री पार्वती काक्षी कालिका पर्पटी सती आढकी तुवरी कंसाद्भवा काच्छी मृदाह्वया । कासीसं धातुकासीसं खेचरं धातुशेखरम्
॥ ११७ ॥
॥ ११८॥
॥ ११९ ॥
॥ १२० ॥
।। १२१ ॥
॥ १२२॥
८०
For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १२३ ॥
॥ १२४॥
।। १२५ ॥
॥ १२६ ॥
॥ १२७॥
॥ १२८ ।।
द्वितीयं पुष्पकासीसं केसकं नयनौषधम् । गन्धाश्मा शुल्वपामाकुष्ठारिर्गन्धिकगन्धको सौगन्धिकः शुकपुच्छो हरितालं तु पिञ्जरम् । बिडालकं विस्रगन्धि खरं वंशपत्रकम् आलपीतनतालानि गोदन्तं नटमण्डनम् । वङ्गारिलोमहृच्चाऽथ मनोगुप्ता मन: शिला करवीरा नागमाता रोचनी रसनेत्रिका । नेपाली कुनटी गोला मनोह्वा नागजिबिका सिन्दूरं नागजं नागरक्तं शृङ्गारभूषणम् । चीनपिष्टं हंसपादकुरुविन्दे तु हिङ्गुलः शिलाजतु स्याद्गिरिजमर्थ्य गैरेयमश्मजम् । क्षारः काचः कुलाली तु स्याच्चक्षुष्या कुलस्थिका बोलो गन्धरसः प्राणः पिण्डो गोपरस: शशः । रत्नं वसु मणिस्तत्र वैडूर्यं वालवायजम् मरकतं त्वश्मग गारुत्मतं हरिन्मणिः । पद्मरागो लोहितकलक्ष्मीपुष्पाऽरुणोपलाः नीलमणिस्त्विन्द्रनीलः सूचीमुखं तु हीरकः । वरारकं रत्नमुख्यं वज्रपर्यायनाम च विराटजो राजपट्टो राजावर्तोऽथ विद्रुमः । रक्ताङ्को रक्तकन्दश्च प्रवालं हेमकन्दलः सूर्यकान्तः सूर्यमणिः सूर्याश्मा दहनोपलः । चन्द्रकान्तश्चन्द्रमणिश्चान्द्रश्चन्द्रोपलश्च सः क्षीरतैलस्फटिकाभ्यामन्यौ खस्फटिकाविमौ । शुक्तिजं मौक्तिकं मुक्ता मुक्ताफलं रसोद्भवम्
॥ १२९॥
॥ १३० ॥
॥१३१ ॥
॥ १३२ ॥
॥ १३३ ॥
॥ १३४ ॥
CO
For Private And Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नीरं वारि जलं दकं कमुदकं पानीयमम्भः कुशम् तोयं जीवनजीवनीयसलिलााँस्यम्बु वाः संवरम् । क्षीरं पुष्करमेघपुष्पकमलान्यापः पयःपाथसी कीलालं भुवनं वनं घनरसो यादोनिवासोऽमृतम् ॥ १३५ ॥ कुलीनसं कबन्धं च प्राणदं सर्वतोमुखम् । अस्थाघास्थागमस्ताघमगाधं चातलस्पृशि निम्नं गभीरं गम्भीरमुत्तानं तद्विलक्षणम् । अच्छं प्रसन्नेऽनच्छं स्यादाविलं कलुषं च तत् ॥१३७ ।। अवश्यायस्तु तुहिनं प्रालेयं मिहिका हिमम् । स्यान्नीहारस्तुषारश्च हिमानी तु महद्धिमम्
॥१३८॥ पारावारः सागरोऽवारपारोकूपारोदध्यर्णवो वीचिमाली । यादःस्रोतोवानंदीशः सरस्वान् सिन्धूदन्वन्तौ मितद्रुः समुद्रः।। १३९ ॥ आकरो मकराद्रत्नाज्जलान्निधिधिराशयः । द्वीपान्तरा असङ्ख्यास्ते सप्तैवेति तु लौकिकाः ॥ १४०॥ लवणक्षीरदध्याज्यसुरेक्षुस्वादुवारयः । तरङ्गे भङ्गवीच्यूर्युत्कलिका महति विह
॥ १४१॥ लहर्युल्लोलकल्लोला आवर्तः पयसां भ्रमः । तालूरो वोलकश्चासौ वेला स्याद्वृद्धिरम्भसः ॥१४२॥ डिण्डीरोऽब्धिकफ: फेनो बुबुदस्थासकौ समौ । मर्यादा कूलभूः कूलं प्रपात: कच्छरोधसी
॥ १४३॥ तटं तीरं प्रतीरं च पुलिनं तज्जलोज्झितम् । सैकतं चान्तरीपं तु द्वीपमन्तर्जले तटम्
॥ १४४॥ तत्परं पारमवारं त्वर्वाक्पात्रं तदन्तरम् । नदी हिरण्यवर्णा स्याद्रोधोवका तरङ्गिणी
।। १४५ ।।
८१
For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४७॥
सिन्धुः शैवलिनी वहा च हुदिनी स्रोतस्विनी निम्नगा स्रोतो निर्झरिणी सरिच्च तटिनी कूलंकषा वाहिनी। कर्पूर्वीपवती समुद्रदयिताधुन्यौ स्रवन्तीसरस्वत्यौ पर्वतजाऽऽपगा जलधिगा कुल्या च जम्बालिनी ॥ १४६ ।। गङ्गा त्रिपथगा भागीरथी त्रिदशदीर्घिका । त्रिस्रोता जाह्नवी मन्दाकिनी भीष्मकुमारसूः सरिद्वरा विष्णुपदी सिद्धस्व:स्वर्गिखापगा। ऋषिकुल्या हैमवती स्वर्वापी हरशेखरा
॥ १४८॥ यमुना यमभगिनी कालिन्दी सूर्यजा यमी । रेवेन्दुजा पूर्वगङ्गा नर्मदा मेकलाद्रिजा
॥ १४९ ॥ गोदा गोदावरी तापी तपनी तपनात्मजा । शुतुद्रिस्तु शतद्रुः स्यात्कावेरी त्वर्धजाह्नवी ॥ १५० ॥ करतोया सदानीरा चन्द्रभागा तु चन्द्रका । वासिष्ठी गोमती तुल्ये ब्रह्मपुत्री सरस्वती
॥ १५१ ॥ विपाड् विपाशाऽऽर्जुनी तु बाहुदा सैतवाहिनी। वैतरणी नरकस्था स्रोतोऽम्भःसरणं स्वतः
॥ १५२ ॥ प्रवाहः पुनरोधः स्याद्वेणी धारा रयश्च सः । घट्टस्तीर्थोऽवतारेऽम्बुवृद्धौ पूरः प्लवोऽपि च ।। १५३ ॥ पुटभेदास्तु वक्राणि भ्रमास्तु जलनिर्गमाः । परीवाहा जलोच्छ्वासाः कूपकास्तु विदारकाः ||१५४॥ प्रणाली जलमार्गोऽथ पानं कुल्या च सारणिः । सिकता वालुका बिन्दौ पृषत्पृषतविपुषः
।। १५५॥ जम्बालचिकिलौ पङ्कः कर्दमश्च निषद्वरः । शादो हिरण्यबाहुस्तु शोणो नदे पुनर्वहः
॥ १५६ ॥
૯૨
For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भिध्य उद्ध्यः सरस्वांश्च द्रहोऽगाधजलो हुदः । कूपः स्यादुदपानोऽन्धुः प्रहिर्नेमिस्तु तन्त्रिका ॥ १५७ ॥ नान्दीमुखो नान्दीपटो वीनाहो मुखबन्धने । आहावस्तु निपानं स्यादुपकूपेऽथ दीर्घिका ।। १५८ ॥ वापी स्यात्क्षुद्रकूपे तु चुरी चुण्ढी च चूतकः । उद्घाटकं घटीयन्त्रं पादावर्तोऽरघट्टक:
॥ १५९ ॥ अखातं तु देवखातं पुष्करिण्यां तु खातकम् । पद्माकरस्तडागः स्यात्कासार: सरसी सरः
॥ १६० ॥ वेशन्तः पल्वलोऽल्पं तत्परिखा खेयखातिके । स्यादालवालमावालमावाप: स्थानकं च सः
॥ १६१ ।। आधारस्त्वम्भसां बन्धो निर्झरस्तु झरः सरिः । उत्सः स्रवः प्रस्रवणं जलाधारा जलाशयाः
॥ १६२ ॥ ॥ इत्यप्कायः ॥ वह्निव॒हद्भानुहिरण्यरेतसौ धनञ्जयो हव्यहविर्हताशनः । कृपीटयोनिर्दमुना विरोचनाशुशुक्षणी छागरथस्तनूनपात् ॥ १६३ ॥ कृशानुवैश्वानरवीतिहोत्रा वृषाकपिः पावकचित्रभानू । अप्पित्तधूमध्वजकृष्णवार्चिष्मच्छमीगर्भतमोघ्नशुक्राः ॥ १६४ ।। शोचिष्केशः शुचिहुतवहोषर्बुधाः सप्तमन्त्रज्वालाजिह्वो ज्वलनशिखिनौ जागृविर्जातवेदाः । बर्हिःशुष्माऽनिलसखवसू रोहिताश्वाश्रयाशौ बहिर्योतिर्दहनबहुलौ हव्यवाहोऽनलोऽग्निः ॥ १६५॥ विभावसुः सप्तोदर्चिः स्वाहाऽग्नेयी प्रियाऽस्य च। और्वः संवर्तकोऽब्ध्यग्निर्वाडवो वडवामुखः
C3
For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १६७ ॥
॥१६८॥
|| १६९ ॥
॥ १७० ॥
॥ १७१ ।।
दवो दावो वनवह्निर्मघवहिरिरम्मदः । छागणस्तु करीषाग्नि: कुकूलस्तु तुषानलः संताप: संज्वरो बाष्प ऊष्मा जिह्वाः स्युरर्चिषः । हेतिः कीला शिखा ज्वालाऽचिर्झल्लका महत्यपि स्फुलिङ्गोऽग्निकणोऽलातज्वालोल्काऽलातमुल्मुकम् । धूमः स्याद्वायुवाहोऽग्निवाहो दहनकेतनम् अम्भसूः करमालश्च स्तरीर्जीमूतवाह्यपि । तडिदैरावती विद्युच्चला शम्पाऽचिरप्रभा आकालिकी शतहदा चञ्चला चपलाऽशनिः । सौदामनी क्षणिका च हादिनी जलवालिका
॥ इत्यग्निकायः ।। वायुः समीरसमिरौ पवनाशुगौ नभः श्वासो नभस्वदनिलश्वसनाः समीरणः। वातोऽहिकान्तपवमानमरुत्प्रकम्पनाः कम्पाङ्कनित्यगतिगन्धवहप्रभञ्जनाः मातरिश्वा जगत्प्राणः पृषदश्वो महाबलः । मारुत: स्पर्शनो दैत्यदेवो झञ्झा स वृष्टियुक् प्राणो नासाग्रहन्नाभिपादाङ्गुष्ठान्तगोचरः । अपान: पवनो मन्था पृष्ठपृष्ठान्तपाणिंगः समानः सन्धिहन्नाभिषूदानो हच्छिरोऽन्तरे । सर्वत्वावृत्तिको व्यान इत्यङ्गे पञ्च वायवः
॥ इति वायुकायः ॥ अरण्यमटवी सत्रं वाक्षं च गहनं झषः । कान्तारं विपिनं कक्षः स्यात्षण्डं काननं वनम्
।। १७२ ॥
॥ १७३ ॥
॥ १७४ ।।
॥ १७५ ॥
॥ १७६ ॥
८४
For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७७ ॥
।। १७८॥
।। १७९ ॥
॥ १८० ।।
॥ १८१ ॥
दवो दाव: प्रस्तारस्तु तृणाटव्यां झषोऽपि च । अपोपाभ्यां वनं वेलमारामः कृत्रिमे वने निष्कुटस्तु गृहारामो बाह्यारामस्तु पौरकः । आकीङ: पुनरुद्यानं राज्ञां त्वन्तःपुरोचितम् तदेव प्रमदवनममात्यादेस्तु निष्कुटे। वाटी पुष्पाद् वृक्षाच्चासौ क्षुद्राराम: प्रसीदिका वृक्षोऽग: शिखरी च शाखिफलदावद्रिर्हरिद्रुर्दुमो जीर्णो द्रुर्विटपी कुट: क्षितिरुहः कारस्करो विष्टरः । नन्द्यावर्तकरालिको तरुवसू पर्णी पुलाक्यशिपः सालाऽनोकहगच्छपादपनगा रूक्षागमौ पुष्पदः कुञ्जनिकुञ्जकुडङ्गाः स्थाने वृक्षैर्वृतान्तरे । पुष्पैस्तु फलवान् वृक्षो वानस्पत्यो विना तु तैः फलवान् वनस्पतिः स्यात्फलावन्ध्यः फलेग्रहिः । फलवन्ध्यस्त्ववकेशी फलवान् फलिनः फली ओषधि:स्यादौषधिश्च फलपाकावसानिका। क्षुपो हुस्वशिफाशाखः प्रततिततिर्लता वल्लयस्यां तु प्रतानिन्यां गुल्मिन्युलपवीरुधः । स्यात्प्ररोहोऽङ्कुरोऽङ्करो रोहश्च स तु पर्वणः समुत्थितः स्याद् बलिशं शिखाशाखालताः समाः । साला शाला स्कन्धशाखा स्कन्धः प्रकाण्डमस्तके मूलाच्छाखाऽवधिर्गण्डि: प्रकाण्डोऽथ जटा शिफा। प्रकाण्डरहिते स्तम्बो विटपो गुल्म इत्यपि शिरोनामाग्रं शिखरं मूलं बुध्नोंऽहिनाम च । सारो मज्ज्ञि त्वचि च्छल्ली चोचं वल्कं च वल्कलम्
॥ १८२॥
।। १८३॥
॥ १८४ ॥
॥१८५॥
॥ १८६॥
॥१८७ ॥
૫
For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १८८॥
।। १८९॥
॥ १९० ॥
॥ १९१ ॥
॥ १९२ ॥
॥ १९३ ॥
स्थाणौ तु ध्रुवक: शङ्कुः काष्ठे दलिकदारुणि । निष्कुहः कोटरो मज्जा मञ्जरिवलरिश्च सा पत्रं पलाशं छदनं बर्ह पर्ण छदं दलम् । नवे तस्मिन्किसलयं किसलं पल्लवोऽत्र तु नवे प्रवालोऽस्य कोशी शुङ्गा माढिदलस्नसा । विस्तारविटपौ तुल्यौ प्रसूनं कुसुमं सुमम् पुष्पं सूनं सुमनसः प्रसवश्च मणीवकम् । जालकक्षारको तुल्यौ कलिकायां तु कोरकः कुड्मले मुकुलं गुञ्छे गुच्छस्तबकगुत्सकाः । गुलुच्छोऽथ रजः पौष्पं परागोऽथ रसो मधु मकरन्दो मरन्दश्च वृन्तं प्रसवबन्धनम् । प्रबुद्धोज्जृम्भफुल्लानि व्याकोशं विकचं स्मितम् उन्मिषितं विकसितं दलितं स्फुटितं स्फुटम् । प्रफुल्लोत्फुल्लसंफुल्लोच्छसितानि विजृम्भितम् स्मेरं विनिद्रमुन्निद्रविमुद्रहसितानि च । संकुचितं तु निद्राणं मीलितं मुद्रितं च तत् फलं तु सस्यं तच्छुष्कं वानमाम शलाटु च । ग्रन्थिः पर्व परुर्बीजकोशी शिम्बा शमी शिमिः शिम्बिश्च पिप्पलोऽश्वत्थः श्रीवृक्षः कुञ्जराशनः । कृष्णावासो बोधितरुः प्लक्षस्तु पर्कटी जटी न्यग्रोधस्तु बहुपात् स्याद्वटो वैश्रवणालयः । उदुम्बरो जन्तुफलो मशकी हेमदुग्धक: काकोदुम्बरिका फल्गुमलयुर्जघनेफला। आम्रचूतः सहकारः सप्तपर्णस्त्वयुक्छदः
॥ १९४॥
॥ १९५॥
॥ १९६ ।।
॥ १९७ ॥
॥ १९८॥
॥ १९९ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
शिग्रुः शोभाञ्जनोऽक्षीवतीक्ष्णगन्धकमोचकाः । श्वेतेऽत्र श्वेतमरिचः पुन्नागः सुरपणिका
बकुलः केसरोऽशोकः कंकेल्लिः ककुभोऽर्जुनः । मालूरः श्रूफलो बिल्वः किङ्कित: कुरण्टकः त्रिपत्रकः पलाशः स्यात्किंशुको ब्रह्मपादपः । तृणराजस्तलस्तालो रम्भा मोचा कदल्यपि करवीरो हयमारः कुटजो गिरिमल्लिका । विदुलो वेतसः शीतो वानीरो वञ्जुलो रथः कर्कन्धुः कुवली कोलिर्बदर्यथ हलिप्रियः । नीपः कदम्बः सालस्तु सर्वोऽरिष्टस्तु फेनिल: निम्बोऽरिष्टः पिचुमन्दः समौ पिचुलझावुकौ । कर्पासस्तु बादरः स्यात्पिचव्यस्तूलकं पिचुः आरग्वधः कृतमाले वृषो वासाटरूषके । करञ्जस्तु नक्तमालः स्नुहिर्वज्रो महातरुः महाकालस्तु किम्पाके मन्दार: पारिभद्रके । मधूकस्तु मधुष्ठीलो गुडपुष्पो मधुद्रुमः पीलुः सिनो गुडफलो गुग्गुलुस्तु पलङ्कषः । राजादनः पियालः स्यात्तिनिशस्तु रथद्रुमः नागरङ्गस्तु नारङ्ग इङ्गुदी तापसद्रुमः । काश्मरी भद्रपर्णी श्रीपर्ण्यम्लिका तु तिन्तिडी शेलुः श्लेष्मातकः पीतसालस्तु प्रियकोऽसनः । पाटलिः पाटला भूर्जो बहुत्वक्को मृदुच्छदः द्रुमोत्पलः कर्णिकारे निचुले हिज्जलेज्जलौ । धात्री शिवा चामलकी कलिरक्षो बिभीतक:
८७
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २०० ॥
॥ २०१ ॥
॥ २०२ ॥
॥ २०३ ॥
॥ २०४ ॥
॥ २०५ ॥
॥ २०६ ॥
॥ २०७ ॥
॥ २०८ ॥
॥ २०९ ॥
॥ २१० ॥
॥ २११ ॥
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २१२ ॥
|| २१३ ॥
।। २१४॥
।। २१५ ।।
॥ २१६ ॥
।। २१७॥
हरीतक्यभया पथ्या त्रिफला तु फलत्रयम् । तापिञ्छस्तु तमाल: स्याच्चम्पको हेमपुष्पकः निर्गुण्डी सिन्दुवारेऽतिमुक्तके माधवी लता। वासन्ती चौड्रपुष्पं तु जपा जातिस्तु मालती मल्लिका स्याद्विचकिल: सप्तला नवमालिका । मागधी यूथिका सा तु पीता स्याद्धेमपुष्पिका प्रियङ्गुः फलिनी श्यामा बन्धूको बन्धुजीवकः । करुणे मल्लिकापुष्पो जम्बीरे जम्भजम्भलौ मातुलिङ्गो बीजपूरः करीरककरौ समौ । पञ्चाङ्गुलः स्यादेरण्डे धातक्यां धातुपुष्पिका कपिकच्छूरात्मगुप्ता धत्तूरः कनकाह्वयः । कपित्थस्तु दधिफलो नालिकेरस्तु लागली आम्रातको वर्षपाकी केतकः क्रकचच्छदः । कोविदारो युगपत्रः सल्लकी तु गजप्रिया वंशो वेणुर्यवफलस्त्वचिसारस्तृणध्वजः । मस्करः शतपर्वा च स्वनन् वातात्स कीचक: तुकाक्षीरी वंशक्षीरी त्वक्क्षीरी वंशरोचना । पूगे क्रमुकगूवाको तस्योद्वेगं पुनः फलम् ताम्बूलवल्ली ताम्बूली नागपर्यायवल्लयपि । तुम्ब्यलाबूः कृष्णला तु गुञ्जा द्राक्षा तु गोस्तनी मृद्वीका हारहूरा च गोक्षुरस्तु त्रिकण्टकः । श्वदंष्ट्रा स्थलशृङ्गाटो गिरिकर्ण्यपराजिता व्याघ्री निर्दिग्धिका कण्टकारिका स्यादथामृता । वत्सादनी गुडूची च विशाला विन्द्रवारुणी
॥ २१८॥
॥ २१९ ॥
॥ २२० ॥
॥ २२१ ॥
॥ २२२ ॥
।। २२३ ॥
૯૮
For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२४ ॥
॥ २२५ ॥
॥ २२६॥
॥ २२७॥
॥ २२८ ॥
॥ २२९॥
उशीरं वीरणीमूले हीबेरे वालकं जलम् । प्रपुन्नाटस्त्वेडगजो दद्रुघ्नश्चक्रमर्दकः लट्वायां महारजनं कुसुम्भं कमलोत्तरम् । लोधे तु गालवो रोध्रतिल्वशावरमार्जनाः मृणालिनी पुटकिनी नलिनी पङ्कजिन्यपि। कमलं नलिनं पद्ममरविन्दं कुशेशयम् परं शतसहस्राभ्यां पत्रं राजीवपुष्करे। बिसप्रसूनं नालीकं तामरसं महोत्पलम् तज्जलात्सरसः पङ्कात् परे रुडुहजन्मजाः । पुण्डरीकं सिताम्भोजमथ रक्तसरोरुहे रक्तोत्पलं कोकनदं कैरविण्यां कुमुद्वती। उत्पलं स्यात्कुवलयं कुवेलं कुवलं कुवम् श्वेते तु तत्र कुमुदं कैरवं गर्दभाह्वयम् । नीले तु स्यादिन्दीवरं हल्लकं रक्तसंध्यके सौगन्धिके तु कल्हारं बीजकोशो वराटकः । कर्णिका पद्मनालं तु मृणालं तन्तुलं बिसम् किञ्जल्कं केसरं संवर्तिका तु स्यान्नवं दलम् । करहाटः शिफा च स्यात्कन्दे सलिलजन्मनाम् उत्पलानां तु शालूकं नील्यां शैवालशेवले। शेवालं शैवलं शेपालं जलाच्छूकनीलिके धान्यं तु सस्यं सीत्यं च व्रीहि: स्तम्बकरिश्च तत् । आशुः स्यात् पाटलो व्रीहिर्गर्भपाकी तु षष्टिक: शालयः कलमाद्याः स्युः कलमस्तु कलामकः । लोहितो रक्तशालिः स्यान्महाशालिः सुगन्धिक:
॥ २३०॥
॥ २३१ ॥
॥ २३२॥
॥ २३३ ॥
।। २३४ ॥
|| २३५ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४१ ।।
यवो हयप्रियस्तीक्ष्णशूकस्तोक्मस्त्वसौ हरित् । मङ्गल्यको मसूरः स्यात्कलायस्तु सतीनकः ।। २३६ ॥ हरेणुः खण्डिकश्चाथ चणको हरिमन्थकः । माषस्तु मदनो नन्दी वृष्यो बीजवरो बली
॥ २३७॥ मुद्गस्तु प्रथनो लोभ्यो बलाटो हरितो हरिः । पीतेऽस्मिन् वसुखण्डीरप्रवेलजयशारदाः
|| २३८॥ कृष्णे प्रवरवासन्तहरिमन्थजशिम्बिकाः । वनमुद्गे तुवरकनिगूढककुलीनकाः
।। २३९ ।। खण्डी च राजमुद्गे तु मकुष्ठकमयुष्ठको । गोधूमे सुमनो वल्ले निष्पावः शितशिम्बिक: ॥ २४० ।। कुलत्थस्तु कालवृन्तस्ताम्रवृन्ता कुलत्थिका। आढकी तुवरी वर्णा स्यात्कुल्मासस्तु यावकः नीवारस्तु वनव्रीहिः श्यामाकश्यामकौ समौ । कास्तु कङ्गुनी क्वङ्गुः प्रियङ्गुः पीततण्डुला ॥ २४२ ।। सा कृष्णा मधुका रक्ता शोधिका मुसटी सिता । पीता माधव्यथोद्दालः कोद्रवः कोरदूषकः
॥ २४३॥ चीनकस्तु काककङ्गुर्यवनालस्तु योनलः । जूर्णाह्वयो देवधान्यं जोन्नाला बीजपुष्पिका ।। २४४ ॥ शणं भङ्गा मातुलानी स्यादुमा तु क्षुमाऽतसी। गवेधुका गवेधुः स्याज्जतिलोऽरण्यजस्तिलः ।। २४५ ॥ षण्डतिले तिलपिञ्जस्तिलपेजोऽथ सर्षपः। कदम्बकस्तन्तुभोऽथ सिद्धार्थः श्वेतसर्षपः
॥ २४६ ॥ माषादयः शमीधान्यं शूकधान्यं यवादयः । स्यात्सस्यशूकं किंशारु: कणिशं सस्यशीर्षकम्
॥ २४७ ॥
१००
For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४८॥
॥ २४९ ॥
॥ २५० ॥
।। २५१॥
॥ २५२॥
॥ २५३॥
स्तम्बस्तु गुच्छो धान्यादे लं काण्डोऽफलस्तु सः । पलः पलालो धान्यत्वक्तुषो बुसे कडङ्गरः धान्यमावसितं रिद्धं तत्पूतं निर्बुसीकृतम् । मूलपत्रकरीराग्रफलकाण्डाविरूढकाः त्वक् पुष्पं कवकं शाकं दशधा शिग्रुकं च तत् । तण्डुलीयस्तण्डुलेरो मेघनादोऽल्पमारिषः बिम्बी रक्तफला पीलुपी स्यात्तुण्डिकेरिका । जीवन्ती जीवनी जीवा जीवनीया मधुस्रवा वास्तुकं तु क्षारपत्रं पालक्या मधुसूदनी । रसोनो लशुनोऽरिष्टो म्लेच्छकन्दो महौषधम् महाकन्दो रसोनोऽन्यो गृञ्जनो दीर्घपत्रकः । भृङ्गराजो भृङ्गरजो मार्कव: केशरञ्जनः काकमाची वायसी स्यात्कारवेल्ल: कटिल्लकः । कूष्माण्डकस्तु कर्कारुः कोशातकी पटोलिका चिभिटी कर्कटी वालुक्येर्वारुस्त्रपुसी च सा । अर्शोघ्नः सूरणः कन्दः शृङ्गबेरकमाकम् कर्कोटक: किलासघ्नस्तिक्तपत्रः सुगन्धकः । मूलकं तु हरिपर्णं सेकिमं हस्तिदन्तकम् तृणं नडादि नीवारादि च शष्पं तु तन्नवम् । सौगन्धिकं देवजग्धं पौरं कत्तृणरोहिषे दर्भः कुशः कुथो बर्हिः पवित्रमथ तेजनः । गुन्द्रो मुञ्जः शरो दूर्वा त्वनन्ता शतपविका हरिताली रुहा पोटगलस्तु धमनो नडः । कुरुविन्दो मेघनामा मुस्ता गुन्द्रा तु सोत्तमा
।। २५४॥
॥ २५५ ॥
॥ २५६॥
॥ २५७ ॥
॥ २५८॥
॥ २५९ ॥
૧૦૧
For Private And Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २६०॥
॥ २६१ ॥
|| २६२॥
॥ २६३॥
॥ २६४॥
वल्वजा उलपोऽथेक्षुः स्याद्रसालोऽसिपत्रकः । भेदाः कान्तारपुण्ड्राद्यास्तस्य मूलं तु मोरटम् काशस्त्विषीका घासस्तु यवसस्तृणमर्जुनम् । विषः क्ष्वेडो रसस्तीक्ष्णं गरलोऽथ हलाहलः वत्सनाभः कालकूटो ब्रह्मपुत्रः प्रदीपनः । सौराष्ट्रिक: शौल्किकेयः काकोलो दारदोऽपि च अहिच्छत्रो मेषशृङ्गः कुष्ठवालकनन्दनाः । कैराटको हैमवतो मर्कट: करवीरकः सर्षपो मूलको गौराईक: सक्तुककर्दमौ । अङ्कोल्लसारः कालिङ्गः शृङ्गिकी मधुसिक्थक: इन्द्रो लाङ्गुलिको विस्फुलिङ्गपिङ्गलगौतमाः । मुस्तको दालवश्चेति स्थावरा विषजातयः कुरण्टाद्या अग्रबीजा मूलजास्तूत्पलादयः । पर्वयोनय इक्ष्वाद्याः स्कन्धजाः सल्लकीमुखाः शाल्यादयो बीजरुहाः संमूर्च्छजास्तृणादयः । स्युर्वनस्पतिकायस्य षडेता मूलजातयः
इति वनस्पतिकायः नीलङ्गुः कृमिरन्त क्षुद्रकीटो बहिर्भवः । पुलकास्तूभयेऽपि स्युः कीकसाः कृमयोऽणवः काष्ठकीटो घुणो गण्डूपदः किञ्चलकः कुसूः । भूलता गण्डूपदी तु शिल्यस्रपा जलौकसः जलालोका जलूका च जलौका जलसर्पिणी। मुक्तास्फोटोऽब्धिमण्डूकी शक्तिः कम्बुस्तु वारिजः
॥ २६५ ॥
।। २६६॥
।। २६७॥
|| २६८॥
॥ २६९ ॥
॥ २७० ।।
૧૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २७१ ॥
॥ २७२॥
।। २७३॥
॥ २७४ ॥
॥ २७५ ॥
॥ २७६ ॥
त्रिरेखः षोडशावर्तः शङ्खोऽथ क्षुद्रकम्बवः । शङ्खनकाः क्षुल्लकाश्च शम्बूकास्त्वम्बुमात्रजाः कपर्दस्तु हिरण्यः स्यात्पणास्थिकवराटको । दुर्नामा दीर्घकोशा च पिपीलकस्तु पीलक: पिपीलिका तु हीनाङ्गी ब्राह्मणी स्थूलशीषिका। घृतेली पिङ्गकपिशाऽथोपजिह्वोपदेहिका वम्युपदीका रिक्षा तु लिक्षा यूका तु षट्पदी । गोपालिका महाभीरुर्गोमयोत्था तु गर्दभी मत्कुणस्तु कोलकुण उद्देशः किटिभोत्कुणौ । इन्द्रगोपस्त्वग्निरजो वैराटस्तित्तिभोऽग्निकः ऊर्णनाभस्तन्तुवायो जालिको जालकारकः । कृमिर्मर्कटको लूता लालास्रावोऽष्टपाच्च सः कर्णजलौका तु कर्णकीटा शतपदी च सा। वृश्चिको द्रुण आल्यालिरलं तत्पुच्छकण्टकः भ्रमरो मधुकृद्धृङ्गश्चञ्चरीकः शिलीमुखः । इन्दिन्दिरोऽली रोलम्बो द्विरेफोऽस्य षडंहयः भोज्यं तु पुष्ममधुनी खद्योतो ज्योतिरिङ्गणः । पतङ्गः शलभः क्षुद्रा सरधा मधुमक्षिका माक्षिकादि तु मधु स्यान्मधूच्छिष्टं तु सिक्थकम् । चर्वणा मक्षिका नीला पुत्तिका तु पतङ्गिका वनमक्षिका तु दंशो दंशी तज्जातिरल्पिका। तैलाटी वरटा गन्धोली स्याच्चीरी तु चीरुका झिल्लीका झिल्लिका वर्षकरी भृङ्गारिका च सा। पशुस्तिर्यचरिर्हिस्रेऽस्मिन् व्यालः श्वापदोऽपि च
॥ २७७ ॥
॥ २७८ ॥
॥ २७९॥
॥ २८० ॥
॥ २८१ ॥
॥ २८२ ॥
१०३
For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हस्ती मतङ्गजगजद्विपकर्यनेकपा मातङ्गवारणमहामृगसामयोनयः । स्तम्बरेमद्विरदसिन्धुरनागदन्तिनो दन्तावल: करटिकुञ्जरकुम्भिपीलवः इभः करेणुर्गजोऽस्य स्त्री धेनुका वशाऽपि च । भद्रो मन्दो मृगो मिश्रश्चतस्रो गजजातयः
॥ २८४ ॥ कालेऽप्यजातदन्तश्च स्वल्पाङ्गश्चापि मत्कुणौ । पञ्चवर्षो गजो बालः स्यात्पोतो दशवर्षक:
॥ २८५ ॥ विक्को विंशतिवर्षः स्यात्कलभस्त्रिंशदब्दकः । यूथनाथो यूथपतिमत्ते प्रभिन्नगजितौ
॥ २८६॥ मदोत्कटो मदकलः समावुद्वान्तनिर्मदौ । सज्जितः कल्पितस्तिर्यग्घाती परिणतो गजः ॥ २८७ ॥ व्यालो दुष्टगजो गम्भीरवेद्यवमताङ्कुशः । राजवाह्यस्तूपवाह्यः सन्नाह्यः समरोचितः
॥ २८८॥ उदग्रदन्नीषादन्तो बहूनां घटना घटा । मदो दानं प्रवृत्तिश्च वमथुः करशीकरः
॥ २८९ ॥ हस्तिनासा करः शुण्डा हस्तोऽग्रं त्वस्य पुष्करम् । अङ्गुलिः कर्णिकादन्तौ विषाणौ स्कन्ध आसनम् ॥२९ ॥ कर्णमूलं चूलिका स्यादीषिका त्वक्षिकूटकम् । अपाङ्गदेशो निर्याणं गण्डस्तु करटः कटः
॥ २९१ ॥ अवग्रहो ललाटं स्यादारक्षः कुम्भयोरघः । कुम्भौ तु शिरसः पिण्डौ कुम्भयोरन्तरं विदुः ॥ २९२ ॥ वातकुम्भस्तु तस्याधो वाहित्थं तु ततोऽप्यधः । वाहित्थाधः प्रतिमानं पुच्छमूलं तु पेचक:
॥ २९३॥ दन्तभागः पुरोभाग: पक्षभागस्तु पार्श्वकः । पूर्वस्तु जङ्घादिदेशो गात्रं स्यात्पश्चिमोऽपरा
॥ २९४॥
૧૦૪
For Private And Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २९५ ।।
॥ २९६ ॥
॥ २९७ ॥
॥ २९८॥
॥ २९९ ॥
॥ ३०० ॥
बिन्दुजालं पुनः पद्मं शृङ्खलो निगडोऽन्दुकः । हिञ्जीरश्च पादपाशो वारिस्तु गजबन्धभूः त्रिपदी गात्रयोर्बन्ध एकस्मिन्नपरेऽपि च । तोत्रं वेणुकमालानं बन्धस्तम्भोऽङ्कुशः सृणिः अपष्ठं त्वङ्कुशस्याग्रं यातमङ्कुशवारणम् । निषादिनां पादकर्म यतं वीतं तु तद्द्वयम् कक्ष्या दूष्या वरत्रा स्यात्कण्ठबन्धः कलापकः । घोटकस्तुरगस्तार्क्ष्यस्तुरङ्गोऽश्वस्तुरङ्गमः गन्धर्वोऽर्वा सप्तिवीती वाहो वाजी हयो हरिः । वडवाऽश्वा प्रसूर्वामी किशोरोऽल्पवया हयः जवाधिकस्तु जवनो रथ्यो वोढा रथस्य यः । आजानेयः कुलीनः स्यात्तत्तद्देशास्तु सैन्धवाः वानायुजाः पारसीकाः काम्बोजा वाह्निकादयः । विनीतस्तु साधुवाही दुविनीतस्तु शूकल: कश्यः कशार्हो हृद्धक्रावर्ती श्रीवत्सकी हयः । पञ्चभद्रस्तु हृत्पृष्ठमुखपार्श्वेषु पुष्पितः पुच्छोरःखुरकेशास्यैः सितैः स्यादष्टमङ्गलः । सिते तु कर्ककोकाही खोङ्गाह: श्वेतपिङ्गले पीयूषवणे सेराह: पीते तु हरियो हये। कृष्णवर्णे तु खुङ्गाहः क्रियाहो लोहितो हयः आनीलस्तु नीलकोऽथ त्रियूहः कपिलो हयः । वोल्लाहस्त्वयमेव स्यात्पाण्डुकेशरवालधिः उराहस्तु मनाक्पाण्डुः कृष्णजङ्घो भवेद्यदि । सुरूहको गर्दभाभो वोरुखानस्तु पाटल:
॥ ३०१ ॥
॥ ३०२ ॥
॥३०३ ॥
॥ ३०४ ॥
॥ ३०५ ॥
।। ३०६ ॥
૧૦૫
For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३०७॥
॥ ३०८॥
।। ३०९ ॥
॥ ३१० ॥
।। ३११॥
।। ३१२ ॥
कुलाहस्तु मनाक् पीतः कृष्णः स्याद्यदि जानुनि । उकनाहः पीतरक्तच्छायः स एव तु क्वचित् कृष्णरक्तच्छविः प्रोक्तः शोण: कोकनदच्छविः । हरिकः पीतहरितच्छायः स एव हालकः पङ्गुलः सितकाचाभो हलाहश्चित्रितो हयः । ययुरश्वोऽश्वमेधीयः प्रोथमश्वस्य नासिका मध्यं कश्यं निगालस्तु गलोद्देशः खुराः शफाः । अथ पुच्छं वालहस्तो लाङ्गेलं लूम वालधिः अपावृत्तपरावृत्तलुठितानि तु वेल्लिते । धोरितं वल्गितं प्लुतोत्तेजितोत्तेरितानि च गतयः पञ्च धाराख्यास्तुरङ्गाणां क्रमादिमाः । तत्र धौरितकं धौर्यं धोरणं धोरितं च तत् बभ्रुकङ्कशिखिक्रोडगतिवद् वल्गितं पुनः । अग्रकायसमुल्लासात् कुञ्चितास्यं नतत्रिकम् प्लुतं तु लङ्घनं पक्षिमृगगत्यनुहारकम् । उत्तेजितं रेचितं स्यान्मध्यवेगेन या गतिः उत्तेरितमुपकण्ठमास्कन्दितकमित्यपि । उत्प्लुत्योत्प्लुत्य गमनं कोपादिवाखिलैः पदैः आश्वीनोऽध्वा स योऽश्वेन दिनेनैकेन गम्यते । कवी खलीनं कविका कवियं मुखयन्त्रणम् पञ्चाङ्गी वकापट्टे तु तलिका तलसारकम् । दामाञ्चनं पादपाशः प्रक्षरं प्रखर समौ चर्मदण्डे कशा रश्मौ वल्गाऽवक्षेपणी कुशा। पर्याणं तु पल्ययनं वीतं फल्गु हयद्विपम्
।। ३१३ ॥
।। ३१४ ॥
॥ ३१५ ॥
॥ ३१६ ॥
॥ ३१७ ॥
॥ ३१८ ॥
१०७
For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१९ ॥
।। ३२० ॥
।। ३२१ ॥
॥ ३२२॥
॥ ३२३ ॥
।। ३२४॥
वेसरोऽश्वतरो वेगसरचाथ क्रमेलकः । कुलनाशः शिशुनामा शलो भोलिमरुप्रियः मयो महाङ्गो वासन्तो द्विककुहुर्गलङ्घनः । भूतघ्न उष्ट्रो दाशेरो खणः कण्टकाशनः दीर्घग्रीवः केलिकीर्णः करभस्तु त्रिहायणः । स तु शृङ्खलकः काष्ठमयैः स्यात्पादबन्धनैः गर्दभस्तु चिरमेही बालेयो रासभः खरः । चक्रीवान् शङ्कुकर्णोऽथ ऋषभो वृषभो वृषः वाडवेयः सौरभेयो भद्रः शक्वरशाक्वरौ । उक्षाऽनड्वान् ककुद्यान् गौर्बलीवर्दश्च शाङ्करः उक्षा तु जातो जातोक्ष: स्कन्धिक: स्कन्धवाहकः । महोक्षः स्यादुक्षतरो वृद्धोक्षस्तु जरद्गवः षण्ढतोचित आर्षभ्यः कूटो भग्नविषाणकः । इट्चरो गोपति: षण्डो गोवृषो मदकोहल: वत्सः शकृत्करिस्तो दम्यवत्सतरौ समौ । नस्योतो नस्तितः षष्ठवाट तु स्याद् युगपार्श्वग: युगादीनां तु वोढारो युग्यप्रासङ्ग्यशाकटाः । स तु सर्वधुरीणः स्यात्सर्वां वहति यो धुरम् एकधुरीणैकधुरावुभावेकधुरावहे । धुरीणधुर्यधौरेयधौरेयकधुरंधराः धूर्वहेऽथ गलिर्दुष्टवृषः शक्तोऽप्यधूर्वहः । स्थौरी पृष्ठ्यः पृष्ठवाह्यो द्विदन् षोडन् द्विषभदौ वह; स्कन्धोंऽशकूटं तु ककुदं नैचिकं शिरः । विषाणं कूणिका शृङ्गं सास्ना तु गलकम्बलः
॥ ३२५ ॥
॥ ३२६ ॥
।। ३२७ ॥
।। ३२८॥
॥ ३२९ ॥
॥ ३३०॥
૧૦૭
For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
सौरभेयी माहेयी माहा सुरभिरर्जुनी । उस्त्राऽघ्न्या रोहिणी शृङ्गिण्यनड्वाह्यनडुह्युषा तम्पा निलिम्पिका तंवा सा तु वर्णैरनेकधा । प्रष्ठी गर्भिणी वन्ध्या वशा वेहद् वृषोपगा अवतोका स्रवद्गर्भा वृषाकान्ता तु सन्धिनी । प्रौढवत्सा बष्कयिणी धेनुस्तु नवसूतिका परेष्टुर्बहुसूतिः स्याद् गृष्टिः सकृत्प्रसूतिका । प्रजने काल्योपसर्या सुखदोह्या तु सुव्रता दुःखदोह्या तु करा बहुदुग्धा तु वञ्जुला । द्रोणदुग्धा द्रोणदुघा पीनोध्नी पीवरस्तनी पीतदुग्धा तु धेनुष्या संस्थिता दुग्धबन्धके । नैचिकी तूत्तमा गोषु पलिक्नी बालगर्भिणी समांसमीना तु सा या प्रतिवर्षं विजायते । स्यादचण्डी तु सुकरा वत्सकामा तु वत्सला चतुस्त्रेर्हायणी द्व्येकाद् हायन्येकादिवर्षिका । आपीनमूधो गोविट् तु गोमयं भूमिलेपनम् शुष्के तु तत्र गोग्रन्थिः करीषच्छगणे अपि । गवां सर्वं गव्यं व्रजे गोकुलं गोधनं धनम् प्रजने स्यादुपसरः कीलः पुष्पलकः शिवः । बन्धनं दाम संदानं पशुरज्जुस्तु दामनी अजः स्याच्छगल श्छागश्छगो वस्तः स्तभः पशुः । अजा तु छागिका मञ्जा सर्वभक्षा गलस्तनी युवाऽजो वर्करोऽवौ तु मेषोर्णायुहुडोरणाः । उरभ्रो मेण्ढको वृष्णिरेडको रोमशो हुडुः
૧૦૮
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३३१ ॥
॥ ३३२ ॥
॥ ३३३ ॥
॥ ३३४ ॥
॥ ३३५ ॥
॥ ३३६ ॥
॥ ३३७ ॥
॥ ३३८ ॥
।। ३३९ ॥
॥ ३४० ॥
॥ ३४१ ॥
॥ ३४२ ॥
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ३४३॥
॥ ३४४॥
॥ ३४५ ॥
॥ ३४६ ॥
॥ ३४७ ॥
॥ ३४८॥
संफालः शृङ्गिणी भेडो मेषी तु कुररी रुजा । जालकिन्यविला वेण्यथेडिक्कः शिशुवाहकः पृष्ठशृङ्गो वनाजः स्यादविदुग्धे त्ववेः परम् । सोढं दूसं मरीसं च कुक्कुरो वक्रवालधिः अस्थिभुग् भषणः सारमेयः कौलेयकः शुनः । शुनिः श्वानो गृहमृगः कुर्कुरो रात्रिजागरः रसनालिङ् रतपराः कीलशायिव्रणान्दुकाः । शालाको मृगदंशः श्वाऽलर्कस्तु स रोगितः विश्वकद्रुस्तु कुशलो मृगव्ये सरमा शुनी । विट्चरः सूकरे ग्राम्ये महिषो यमवाहनः रजस्वलो वाहरिपुर्जुलाय: सैरिभो महः । धीरस्कन्धः कृष्णभृङ्गो जरन्तो दंशभीरुकः रक्ताक्षः कासरो हंसकालीतनयलालिको । अरण्यजेऽस्मिन् गवलः सिंहः कण्ठीरवो हरिः हर्यक्ष: केसरीभारि: पञ्चास्यो नखरायुधः । महानादः पञ्चशिखः पारिन्द्रः पत्यरी मृगात् श्वेतपिङ्गोऽप्यथ व्याघ्रो द्वीपी शार्दूलचित्रको । चित्रकायः पुण्डरीकस्तरक्षुस्तु मृगादनः शरभः कुञ्जरारातिरुत्पादकोऽष्टपादपि । गवयः स्याद्वनगवो गोसदृक्षोऽश्ववारणः खड्गी वाध्रीणसः खड्गो गण्डकोऽथ किर: किरिः । भूदारः सूकर: कोलो वराहः क्रोडपोत्रिणौ घोणी घृष्टिः स्तब्धरोमा दंष्ट्री किट्यास्यलाङ्गलौ। आखनिकः शिरोमर्मा स्थूलनासो बहुप्रजः
॥ ३४९ ॥
॥ ३५०॥
॥ ३५१॥
॥३५२ ॥
॥३५३॥
॥ ३५४॥
૧૦૯
For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३५५॥
।। ३५६॥
॥ ३५७ ।।
॥ ३५८ ॥
॥ ३५९ ॥
॥ ३६० ॥
भाल्लूके भालूकच्छिभल्लभल्लूकभल्लुकाः । सृगालो जम्बुक: फेरुः फेरण्ड: फेरवः शिवा घोरवासी भूरिमायो गोमायुमंगधूर्त्तकः । हूरवो भरुजः क्रोष्टा शिवाभेदेऽल्पके किखिः पृथौ गुण्डिवलोपाकौ कोकस्त्वीहामृगो वृकः । अरण्यश्वा मर्कटस्तु कपिः कोशः प्लवङ्गमः प्लवङ्गः प्लवगः शाखामृगो हरिर्वलीमुखः । वनौका वानरोऽथासौ गोलाङ्गलोऽसिताननः मृगः कुरङ्गः सारङ्गो वातायुहरिणावपि । मृगभेदा रुरुन्यङ्कुरङ्कुगोकर्णशंवराः चमूरुचीनचमराः समूरैणय॑रौहिषाः । कदली कन्दली कृष्णशारः पृषतरोहितौ दक्षिणेर्मा तु स मृगो यो व्याधैर्दक्षिणे क्षतः । वातप्रमीतिमृगः शशस्तु मृदुलोमकः शूलिको लोमकर्णोऽथ शल्ये शललशल्यको । श्वाविच्च तच्छलाकायां शललं शलमित्यपि गोधा निहाका गौधेरगौधारौ दुष्टतत्सुते । गौधेयोऽन्यत्र मुसली गोधिकागोलिके गृहात् माणिक्या भित्तिका पल्ली कुड्यमत्स्यो गृहालिका । स्यादञ्जनाधिका हालिन्यञ्जनिका हलाहलः स्थूलाञ्जनाधिकायां तु ब्राह्मणी रक्तपुच्छिका। कृकलासस्तु सरटः प्रतिसूर्यः शयानक: मूषिको मूषको वज्रदशनः खनकोन्दुरौ । उन्दुरुर्वृष आखुश्च सूच्यास्यो वृषलोचने
॥३६१॥
।। ३६२ ॥
॥३६३॥
॥ ३६४ ॥
॥ ३६५ ॥
॥ ३६६ ॥
૧૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
छुछुन्दरी गन्धमुष्यां गिरिका बालमूषिका। बिडाल ओतुर्मार्जारो हीकुश्च वृषदंशक:
॥३६७॥ जाहको गात्रसंकोची मण्डली नकुलः पुनः । पिङ्गलः सर्पहा बभ्रुः सर्पोऽहिः पवनाशनः ॥३६८ ॥ भोगी भुजङ्गभुजगावुरगो द्विजिह्वव्यालौ भुजङ्गमसरीसृपदीर्घजिह्वाः । काकोदरो विषधरः फणभृत्पदाकुदृक्कर्णकुण्डलिबिलेशयदन्दशूकाः॥ दर्वीकर: कञ्चुकिचक्रिगूढपात्पन्नगा जिह्मगलेलिहानौ । कुम्भीनसाशीविषदीर्घपृष्ठाः स्याद् राजसर्पस्तु भुजङ्गभोजी ॥ ३७० चक्रमण्डल्यजगरः पारीन्द्रो वाहसः शयुः । अलगर्दो जलव्यालः समौ राजिलदुन्दुभौ
॥ ३७१ ॥ भवेत् तिलित्सो गोनासो गोनसो घोणसोऽपि च । कुक्कुटाहि: कुक्कुटाभो वर्णेन च रवेण च
॥३७२॥ नागाः पुनः काद्रवेयास्तेषां भोगावती पुरी। शेषो नागाधिपोऽनन्तो द्विसहस्राक्ष आलुक: ॥ ३७३॥ स च श्यामोऽथवा शुक्लः सितपङ्कजलाञ्छनः । वासुकिस्तु सर्पराजः श्वेतो नीलसरोजवान्
।। ३७४ ॥ तक्षकस्तु लोहिताङ्गः स्वस्तिकाङ्कितमस्तकः । महापद्मस्त्वतिशुक्लो दशबिन्दुकमस्तक:
॥ ३७५ ॥ शङ्खस्तु पीतो बिभ्राणो रेखामिन्दुसितां गले । कुलिकोऽर्धचन्द्रमौलिालाधूमसमप्रभः
॥ ३७६ ॥ अथ कम्बलाश्वतरधृतराष्ट्रबलाहकाः । इत्यादयोऽपरे नागास्तत्तत्कुलसमुद्भवाः
।। ३७७॥ निर्मुक्तो मुक्तनिर्मोक: सविषा निविषाश्च ते । नागाः स्युर्दग्विषा लूमविषास्तु वृश्चिकादयः ॥३७८॥
१११
For Private And Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
व्याघ्रादयो लोमविषा नखविषा नरादयः । लालाविषास्तु लूताद्याः कालान्तरविषाः पुनः मूषिकाद्या दूषीविषं त्ववीर्यमौषधादिभिः । कृत्रिमं तु विषं चारं गरश्चोपविषं च तत् भोगोऽहिकायो दंष्ट्राशीर्दव भोग: फट: स्फट: । फणोऽहिकोशे तु निर्वयनीनिर्मोककझुकाः ॥ इति स्थलचराः पञ्चेन्द्रियाः ॥
विहगो विहङ्गमखगौ पतगो विहङ्गः शकुनिः शकुन्ति: शकुनौ विवयः शकुन्ताः । नभसङ्गमो विकिरपत्ररथौ विहायो द्विजपक्षिविष्किरपतत्त्रिपतत्पतङ्गाः
पित्सन् नीडाण्डजो गौकाश्चञ्चश्चञ्चः सृपाटिका । त्रोटिश्च पत्त्रं पतत्त्रं पिच्छं वाजस्तनूरुहम्
पक्षो गरुच्छदश्चापि पक्षमूलं तु पक्षतिः । प्रडीनोड्डीनसण्डीनडयनानि नभोगतौ
पेशी कोशोऽण्डे कुलायो नीडे केकी तु सर्पभुक् । मयूरबर्हिणौ नीलकण्ठो मेघसुहृच्छिखी शुक्लापाङ्गोऽस्य वाक् केका पिच्छं बर्हं शिखण्डकः । प्रचलाकः कलापश्च मेचकश्चन्द्रकः समौ
वनप्रियः परभृतस्ताम्राक्षः कोकिलः पिकः । कलकण्ठः काकपुष्टः काकोऽरिष्टः सकृत्प्रजः
आत्मघोषश्चिरजीवी घूकारि : करटो द्विकः । एकदृग्बलिभुग्ध्वाङ्क्षोमौकुलिर्वायसोऽन्यभृत्
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૨
For Private And Personal Use Only
॥ ३७९ ॥
॥ ३८० ॥
।। ३८१ ॥
॥ ३८२ ॥
॥ ३८३ ॥
॥ ३८४ ॥
॥ ३८५ ॥
॥ ३८६ ॥
॥ ३८७ ॥
॥ ३८८ ॥
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
वृद्धद्रोणदग्धकृष्णपर्वतेभ्यस्त्वसौ परः । वनाश्रयस्तु काकोलो मद्गुस्तु जलवायसः घूके निशाट: काकारि: कौशिकोलूकपेचकाः । दिवान्धोऽथ निशावेदी कुक्कुटश्चरणायुधः कृकवाकुस्ताम्रचूडो विवृताक्षः शिखण्डिकः । हंसाञ्चक्राङ्गवकाङ्गमानसौक: सितच्छदाः राजहंसास्त्वमी चञ्चचरणैरतिलोहितैः । मल्लिकाक्षास्तु मलिनैर्धार्तराष्ट्राः सितेतरैः कादम्बास्तु कलहंसा: पक्षैः स्युरतिधूसरैः । वारला वरला हंसी वारटा वरटा च सा
दार्वाघाट: शतपत्रः खञ्जरीटस्तु खञ्जनः । सारसस्तु लक्ष्मणः स्यात्पुष्कराख्यः कुरङ्कुरः सारसी लक्ष्मणाऽथ कुङ् क्रौञ्चे चाषे किकीदिविः । चातकः स्तोकको बप्पीहः सारङ्गो नभोऽम्बुपः चक्रवाको रथाङ्गाह्वः कोको द्वन्द्वचरोऽपि च । टिट्टिभस्तु कटुक्वाण उत्पादशयनश्च सः चटको गृहबलिभुक् कलविङ्कः कुलिङ्ककः । योषित्तु तस्य चटका स्त्र्यपत्ये चटका तयोः
मपत्ये चाटकै दात्यूहे कालकण्टकः । जलरङ्कुर्जलरज्ञ्जो बके को बकोटवत् बलाहकः स्याद्बलाको बलाका बिसकण्ठिका । भृङ्गः कलिङ्गो धूम्याटः कङ्कस्तु कमनच्छदः लोहपृष्ठो दीर्घपादः कर्कटः स्कन्धमल्लकः । चिल्लः शकुनिरातापी श्येनः पत्नी शशादनः
११३
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३८९ ॥
॥ ३९० ॥
॥ ३९१ ॥
॥ ३९२ ॥
॥ ३९३ ॥
॥ ३९४ ॥
॥ ३९५ ॥
॥ ३९६ ॥
॥ ३९७ ॥
॥ ३९८ ॥
॥ ३९९ ॥
॥ ४०० ॥
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४०१ ॥
॥ ४०२॥
॥ ४०३ ॥
॥ ४०४ ॥
॥ ४०५ ॥
दाक्षाय्यो दूरदृग् गृध्रोऽथोत्क्रोशो मत्स्यनाशनः । कुररः कीरस्तु शुको रक्ततुण्ड: फलादनः शारिका तु पीतपादा गोराटी गोकिराटिका । स्याच्चर्मचटकायां तु जतुकाऽजिनपत्रिका वल्गुलिका मुखविष्ठा परोष्णी तैलपायिका। कर्करेटुः करेटुः स्यात्करटुः कर्कराटुकः आटिराति: शरारि: स्यात्कृकणककरौ समौ । भासे शकुन्त: कोयष्टौ शिखरी जलकुक्कुभः पारापतः कलरवः कपोतो रक्तलोचनः । ज्योत्स्नाप्रिये चलचञ्चुचकोरविषसूचकाः जीवंजीवस्तु गुन्द्रालो विषदर्शनमृत्युकः । व्याघ्राटस्तु भरद्धाजः प्लवस्तु गात्रसंप्लव: तित्तिरिस्तु खरकोणो हारीतस्तु मृदङ्कुरः । कारण्डवस्तु मरुलः सुगृहश्चञ्चुसूचिकः कुम्भकारकुक्कुटस्तु कुक्कुभः कुहकस्वनः । पक्षिणा येन गृह्यन्ते पक्षिणोऽन्ये स दीपक: छेका गृह्याश्च ते गेहासक्ता ये मृगपक्षिणः ।
। इति खचराः पञ्चेन्द्रियाः । मत्स्यो मीनः पृथुरोमा झषो वैसारिणोऽण्डजः सङ्घचारी स्थिरजिह्व आत्माशी स्वकुलक्षयः । विसारः शकली शल्की शंवरोऽनिमिषस्तिमिः सहस्रदंष्ट्रे वादाल: पाठीने चित्रवल्लिकः । शकुले स्यात्कलकोऽथ गडकः शकुलार्भकः
॥४०६ ।।
॥ ४०७॥
॥४०८॥
॥ ४०९ ॥
॥ ४१० ॥
॥ ४११ ॥
૧૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
उलूपी शिशुके प्रोष्ठी शफरः श्वेतकोलके । नलमीनश्चिलिचिमो मत्स्यराजस्तु रोहितः मद्गुरस्तु राजशृङ्गः शृङ्गी तु मद्गुरप्रिया । क्षुद्राण्डमत्स्यजातं तु पोताधानं जलाणुकम् महामत्स्यास्तु चीरिल्लितिमिङ्गिलगिलादयः । अथ यादांसि नक्राद्या हिंसका जलजन्तवः नकः कुम्भीर आलास्यः कुम्भी महामुखोऽपि च । तालुजिह्वः शङ्खमुखो गोमुखो जलसूकरः शिशुमारस्त्वम्बुकूर्म उष्णवीर्यो महावसः । उद्रस्तु जलमार्जारः पानीयनकुलो वसी ग्राहे तन्तुस्तन्तुनागोऽवहारो नागतन्तुणौ । अन्येऽपि यादोभेदाः स्युर्बहवो मकरादयः कुलीरः कर्कटः पिङ्गचक्षुः पार्श्वोदरप्रियः । द्विधागतिः षोडशांहि: कुरचिल्लो बहिश्चरः कच्छप: कमठः कूर्मः क्रोडपादश्चतुर्गतिः । पञ्चाङ्गगुप्तदौलेयौ जीवथः कच्छपी दुली मण्डूके हरिशालूरप्लव भेकप्लवङ्गमाः । वर्षाभूः प्लवगः शालुरजिह्नव्यङ्गदर्दुराः स्थले नरादयो ये तु ते जले जलपूर्वकाः । अण्डजाः पक्षिसर्पाद्याः पोतजाः कुञ्जरादयः रसजा मद्यकीटाद्या नृगवाद्या जरायुजाः । यूकाद्याः स्वेदजा मत्स्यादयः संमूर्च्छनोद्भवाः खञ्जनास्तूद्भिदोऽथोपपादुका देवनारकाः । त्रसयोनय इत्यष्टावुद्भिदुद्भिज्जमुद्भिदम्
૧૧૫
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ४१२ ॥
॥ ४१३ ॥
॥ ४१४ ॥
।। ४१५ ॥
॥ ४१६ ॥
॥ ४१७ ॥
॥ ४१८ ॥
॥ ४१९ ॥
॥ ४२० ॥
॥ ४२१ ॥
।। ४२२ ।।
॥ ४२३ ॥
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
पञ्चमो नारककाण्डः
स्युर्नारकास्तु परेतप्रेतयात्यातिवाहिकाः । आजूर्विष्टिर्यातना तु कारणा तीव्र वेदना नरकस्तु नारकः स्यान्निरयो दुर्गतिश्च सः । घनोदधिघनवाततनुवातनभः स्थिताः
रत्नशर्करावालुकापङ्कधूमतम: प्रभाः । महातमः प्रभा चेत्यधोऽधो नरकभूमयः कमात्पृथुतराः सप्ताथ त्रिंशत् पञ्चविंशतिः । पञ्चदश दश त्रीणि लक्षाण्यूनं च पञ्चभिः लक्षं पञ्च च नरकावासाः सीमन्तकादयः । एतासु स्युः क्रमेणाथ पातालं वडवामुखम् बलिवेश्माधोभुवनं नागलोको रसातलम् । बिलं निर्व्यथनं कुहरं शुषिरं शुषिः छिद्रं रोपं विवरं च निम्नं रोकं वपान्तरम् । गर्तश्वभ्रावटागाधदरास्तु विवरे भुवः
षष्ठः सामान्यकाण्डः
स्याल्लोको विष्टपं विश्वं भुवनं जगती जगत् । जीवाजीवाधारक्षेत्रं लोकोऽलोकस्ततोऽन्यथा
क्षेत्रज्ञ आत्मा पुरुषश्चेतनः स पुनर्भवी । जीवः स्यादसुमान् सत्वं देहभृज्जन्युजन्तवः उत्पत्तिर्जन्मजनुषी जननं जनिरुद्भवः । जीवेऽसुजीवितप्राणा जीवातुर्जीवनौषधम् श्वासस्तु श्वसितं सोऽन्तर्मुख उच्छास आहरः । आनो बहिर्मुखस्तु स्यान्निःश्वासः पान एतनः
૧૧૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ १ ॥
॥ २ ॥
॥ ३ ॥
॥ ४ ॥
114 11
॥ ६॥
|| 6 ||
॥ १ ॥
113 11
॥ ३ ॥
118 11
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
आयुर्जीवितकालोऽन्तःकरणं मानसं मनः । हृच्चेतो हृदयं चित्तं स्वान्तं गूढपथोच्चले मनसः कर्म सङ्कल्पः स्यादथो शर्म निर्वृतिः । सातं सौख्यं सुखं दुःखं त्वसुखं वेदना व्यथा पीडा बाधाऽतिराभीलं कृच्छ्रं कष्टं प्रसूतिजम् । आमनस्यं प्रगाढं च स्यादाधिर्मानसी व्यथा सपत्राकृतिनिष्पत्राकृती त्वत्यन्तपीडने । क्षुज्जाठराग्निजा पीडा व्यापादो द्रोहचिन्तनम् उपज्ञा ज्ञानमाद्यं स्याच्चर्चा संख्या विचारणा । वासना भावना संस्कारोऽनुभूताद्यविस्मृतिः निर्णयो निक्षयोऽन्तः संप्रधारणा समर्थनम् । अविद्याऽहंमत्यज्ञाने भ्रान्तिर्मिथ्यामतिर्भ्रमः संदेहद्वापरारेका विचिकित्सा च संशयः । परभागो गुणोत्कर्षो दोषे त्वादीनवा श्रवौ स्वाद् रूपं लक्षणं भावश्चात्मप्रकृतिरीतयः । सहजो रूपतत्त्वं च धर्म: सर्गे निसर्गवत् शीलं सतत्त्वं संसिद्धिरवस्था तु दशा स्थितिः । स्नेहः प्रीतिः प्रेमहार्दे दाक्षिण्यं त्वनुकूलता विप्रतीसारोऽनुशयः पश्चात्तापोऽनुतापश्च । अवधानसमाधानप्रणिधानानि तु समाधौ स्युः धर्मः पुण्यं वृषः श्रेयः सुकृते नियतौ विधिः । दैवं भाग्यं भागधेयं दिष्टं चायस्तु तच्छुभम् अलक्ष्मीर्निर्ऋतिः कालकर्णिका स्यादथाशुभम् । दुष्कृतं दुरितं पापमेनः पाप्मा च पातकम्
૧૧૦
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
11 4 11
॥ ६ ॥
119 11
11 2 11
113 11
॥ १० ॥
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७॥
|॥ १८ ॥
॥ १९ ॥
॥ २० ॥
॥ २१॥
॥ २२ ॥
किल्बिषं कलुषं किण्वं कल्मषं वृजिनं तमः । अंह: कल्कमघं पङ्क उपाधिर्धर्मचिन्तनम् त्रिवर्गो धर्मकामार्थाश्चतुर्वर्गः समोक्षकाः बलतुर्याश्चतुर्भद्रं प्रमादोऽनवधानता छन्दोऽभिप्राय आकूतं मतभावाशया अपि । हृषीकमक्षं करणं स्रोतः खं विषयीन्द्रियम् बुद्धीन्द्रियं स्पर्शनादि पाण्यादि तु क्रियेन्द्रियम् । स्पर्शादयस्त्विन्द्रियार्था विषया गोचरा अपि शीते तुषारः शिशिरः सुशीम: शीतलो जङः । हिमोऽथोष्णे तिग्मस्तीव्रस्तीक्ष्णश्चण्ड: खरः पटुः कोष्णः कवोष्णः कदुष्णो मन्दोष्णश्चेषदुष्णवत् । निष्ठुर: कक्खटः क्रूरः परुषः कर्कशः खरः दृढः कठोर: कठिनो जरठ: कोमलः पुनः । मृदुलो मृदुसोमालसुकुमारा अकर्कशः मधुरस्तु रसज्येष्ठो गुल्यः स्वादुर्मधूलकः । अम्लस्तु पाचनो दन्तशठोऽथ लवणः सर: सर्वरसोऽथ कटुः स्यादोषणो मुखशोधनः । वक्त्रभेदी तु तिक्तोऽथ कषायस्तुवरो रसाः गन्धो जनमनोहारी सुरभिर्घाणतर्पणः । समाकर्षी निर्हारी च स आमोदो विदूरगः विमोत्थ: परिमलोऽथामोदी मुखवासनः । इष्टगन्धः सुगन्धिश्च दुर्गन्धः पूतिगन्धिकः आमगन्धि तु विसं स्याद्वर्णाः श्वेतादिका अमी। श्वेतः श्येत: सितः शुक्लो हरिणो विशदः शुचिः
॥ २३ ॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
॥ २६ ॥
॥ २७ ॥
॥ २८ ॥
૧૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अवदातगौरशुभ्रवलक्षधवलार्जुनाः । पाण्डुरः पाण्डर: पाण्डुरीषत्पाण्डुस्तु धूसरः
॥ २९ ॥ कापोतस्तु कपोताभ: पीतस्तु सितरञ्जनः । हारिद्रः पीतलो गौर: पीतनीलः पुनर्हरित्
॥ ३० ॥ पालाशो हरितस्तालकाभो रक्तस्तु रोहितः । माञ्जिष्ठो लोहितः शोणः श्वेतरक्तस्तु पाटलः ।। ३१ ॥ अरुणो बालसन्ध्याभ: पीतरक्तस्तु पिञ्जरः । कपिलः पिङ्गलः श्याव: पिशङ्गः कपिशो हरिः ॥ ३२ ॥ बभ्रुः कद्रुः कडारश्च पिङ्गे कृष्णस्तु मेचकः । स्याद्राम: श्यामल: श्यामः कालो नीलोऽसितः शितिः ॥ ३३ ॥ रक्तश्यामे पुनर्धूम्रधूमलावथ कर्बुरः । किर्मीर एत: शबलश्चित्रकल्माषचित्तलाः
॥ ३४ ॥ शब्दो निनादो निर्घोष: स्वानो ध्वानः स्वरो ध्वनिः । निहाँदो निनदो हादो नि:स्वानो निःस्वनः स्वनः ॥ ३५ ॥ खो नादः स्वनिर्घोष: संव्याझ्यो राव आरवः । क्वणनं निक्वणः क्वाणो निक्वाणश्च क्वणो रणः ॥ ३६ ।। षड्जऋषभगान्धारा मध्यमः पञ्चमस्तथा । धैवतो निषधः सप्त तन्त्रीकण्ठोद्भवाः स्वराः
॥ ३७॥ ते मन्द्रमध्यताराः स्युरुर:कण्ठशिरोभवाः । रुदितं क्रन्द्रितं क्रुष्टं तदपुष्टं तु गह्वरम्
॥ ३८॥ शब्दो गुणानुरागोत्थः प्रणाद: सीत्कृतं नृणाम् । पर्दनं गुदजे शब्दे कट्टनं कुक्षिसम्भवे
॥ ३९ ॥ क्ष्वेडा तु सिंहनादोऽथ क्रन्दनं सुभटध्वनिः । कोलाहल: कलकलस्तुमुलो व्याकुलो रवः
॥ ४० ॥
૧૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४१॥
॥४२॥
॥ ४३ ॥
॥ ४४ ॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
मर्मरो वस्त्रपत्रादेर्भूषणानां तु शिञ्जितम् । हेषा हेषा तुरङ्गाणां गर्जनं गजबृंहिते विस्फारो धनुषां हम्भारम्भे गोर्जलदस्य तु । स्तनितं गर्जितं गर्जि: स्वनितं रसितादि च कूजितं स्याद्विहङ्गानां तिरश्चां रुतवाशिते । वृकस्य रेषणं रेषा वुक्कनं भषणं शुन: पीडितानां तु कणितं मणितं रतकूजितम् । प्रक्वाणः प्रक्वणस्तन्त्र्या मर्दलस्य तु गुन्दलः क्षीजनं तु कीचकानां भेर्या नादस्तु दद्रुरः । तारोऽत्युच्चैर्ध्वनिर्मन्द्रो गम्भीरो मधुरः कलः काकली तु कलः सूक्ष्म एकतालो लयानुगः । काकुर्वनिविकार: स्यात्प्रतिश्रुत्तु प्रतिध्वनिः संघाते प्रकरौघवारनिकरव्यूहाः समूहश्चयः संदोह: समुदायराशिविसरवाता: कलापो व्रजः । कूटं मण्डलचक्रवालपटलस्तोमा गण: पेटकं वृन्दं चक्रकदम्बके समुदयः पुञ्जोत्करौ संहतिः समवायो निकुरम्बं जालं निवहसञ्चयो । जातं तिरश्चां तद्यूथं संघसार्थौ तु देहिनाम् कुलं तेषां सजातीनां निकायस्तु सर्मिणाम् । वर्गस्तु सदृशां स्कन्धो नरकुञ्जरवाजिनाम् ग्रामो विषयशब्दास्त्रभूतेन्द्रियगुणाद् व्रजे। समजस्तु पशूनां स्यात्समाजस्त्वन्यदेहिनाम् शुकादीनां गणे शौकमायूरतैत्तिरादयः । भिक्षादेर्भेक्षसाहस्रगार्भिणयौवतादयः
॥ ४७॥
॥४८॥
।। ४९ ॥
।। ५० ॥
।। ५१ ॥
૧ર૦
For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
गोत्रार्थप्रत्ययान्तानां स्युरौपगवकादयः । उक्षादेरौक्षकं मानुष्यकं वार्द्धकमौष्ट्कम् स्याद्राजपुत्रकं राजन्यकं राजकमाजकम् । वात्सकौर के कावचिकं कवचिनामपि हास्तिकं तु हस्तिनां स्यादापूपिकाद्यचेतसाम् । धेनूनां धैनुकं धेन्वन्तानां गौधेनुकादयः कैदारकं कैदारिकं कैदार्यमपि तद्गणे । ब्राह्मणादेर्ब्राह्मण्यं माणव्यं वाडव्यमित्यपि गणिकानां तु गाणिक्यं केशानां कैश्यकैशिके । अश्वानामाश्वमश्वीयं पशूनां पार्श्वमप्यथ वातूलवात्ये वातानां गव्यागोत्रे पुनर्गवाम् । पाश्याखल्यादि पाशादेः खलादेः खलिनीनिभाः
जनता बन्धुता ग्रामता गजता सहायता । जनादीनां रथानां तु स्याद्रथ्या रथकट्यया राजिर्लेखा तिर्विधी - मालाऽल्यावलिपङ्क्तयः । धोरणी श्रेण्युभौ तु द्वौ युगलं द्वितयं द्वयम्
युगं द्वैतंयमं द्वन्द्वं युग्मं यमलयामले । पशुभ्यो गोयुगं युग्मे परं षट्त्वे तु षड्गवम् परःशताद्यास्ते येषां परा संख्या शतादिकात् । प्राज्यं प्रभूतं प्रचुरं बहुलं बहु पुष्कलम् भूयिष्ठं पुरुहं भूयो भूर्यदभ्रं पुरु स्फिरम् । स्तोकं क्षुल्लं तुच्छमल्पं दभ्राणुतलिनानि च तनु क्षुद्रं कृशं सूक्ष्मं पुनः श्लक्ष्णं च पेलवम् । त्रुयै मात्रा लवो लेशः कणो ह्रस्वं पुनर्लघु
૧૨૧
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ५२ ॥
॥ ५३ ॥
॥ ५४ ॥
॥ ५५ ॥
॥ ५६ ॥
॥ ५७ ॥
॥ ५८ ॥
।। ५९ ।।
॥ ६० ॥
॥ ६१ ॥
॥ ६२ ॥
॥ ६३ ॥
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६४।।
।। ६५ ॥
॥६६॥
।। ६७॥
॥ ६८॥
॥ ६९ ॥
अत्यल्पेऽल्पिष्ठमल्पीयः कनीयोऽणीय इत्यपि । दीर्घायते समे तुङ्गमुच्चमुन्नतमुद्धरम् प्रांशूच्छ्रितमुदग्रं च न्यङ् नीचं ह्रस्वमन्थरे । खर्वं कुब्जं वामनं च विशालं तु विशङ्कटम् पृथूर पृथुलं व्यूढं विकटं विपुलं बृहत् । स्फारं वरिष्ठं विस्तीर्णं ततं बहु महद्गुरु दैर्घ्यमायाम आनाह आरोहस्तु समुच्छ्रयः । उत्सेध उदयोच्छ्रायौ परिणाहो विशालता प्रपञ्चाभोगविस्तारव्यासाः शब्दे स विस्तरः । समासस्तु समाहारः संक्षेपः संग्रहोऽपि च सर्वं समस्तमन्यूनं समग्रं सकलं समम् । विश्वाशेषाखण्डकृत्स्नन्यक्षाणि निखिलाखिले खण्डेऽर्धशकले भित्तं नेमशल्कदलानि च । अंशो भागश्च वण्ट: स्यात्पादस्तु स तुरीयक: मलिनं कच्चरं म्लानं कश्मलं च मलीमसम् । पवित्रं पावनं पूतं पुण्यं मेध्यमथोज्ज्वलम् विमलं विशदं वीध्रमवदातमनाविलम् । विशुद्धं शुचि चोक्षं तु निःशोध्यमनवस्करम् निर्णिक्तं शोधितं मृष्टं धौतं क्षालितमित्यपि । संमुखीनमभिमुखं पराचीनं पराङ्मुखम् मुख्यं प्रकृष्टं प्रमुखं प्रबर्ह वर्यं वरेण्यं प्रवरं पुरोगम् । अनुत्तरं प्राग्रहरं प्रवेकं प्रधानमग्रेसरमुत्तमागे ग्रामण्यग्रण्यग्रिमजात्याग्र्यानुत्तमान्यनवरार्ध्यवरे । प्रेष्ठपरार्द्धपराणि श्रेयसि तु श्रेष्ठसत्तमे पुष्कलवत्
॥ ७० ॥
11 ७१ ॥
॥ ७२ ॥
।। ७३ ॥
॥ ७४ ।।
।। ७५ ॥
૧૨૨
For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
स्युरुत्तरपदे व्याघ्रपुङ्गवर्षभकुञ्जराः । सिंहशार्दूलनागाद्यास्तल्लजश्च मतल्लिका
मचिका प्रकाण्डो द्वौ प्रशस्यार्थप्रकाशकाः । गुणोपसर्जनोपाग्राण्यप्रधानेऽधमं पुनः
निकृष्टमणकं गर्ह्यमवद्यं काण्डकुत्सिते । अपकृष्टं प्रतिकृष्टं याप्यं रेफोऽवमं ब्रुवम् खेटं पापमपशदं कुपूयं चेलमर्व च । तदासेचनकं यस्य दर्शनाद् दृग् न तृप्यति चारु हारि रुचिरं मनोहरं वल्गु कान्तमभिरामबन्धुरे । वामरुच्यसुषमाणि शोभनं मञ्जुमञ्जुलमनोरमाणि च साधुरम्यमनोज्ञानि पेशलं हृद्यसुन्दरे । काम्यं कम्रं कमनीयं सौम्यं च मधुरं प्रियम् व्युष्टिः फलमसारं तु फल्गु शून्यं तु रिक्तकम् । शून्यं तुच्छं वशिकं च निबिडं तु निरन्तरम् निबिरीसं घनं सान्द्रं नीरन्ध्रं बहलं दृढम् । गाढमविरलं चाथ विरलं तनु पेलवम् नवं नवीनं सद्यस्कं प्रत्यग्रं नूत्ननूतने । नव्यं चाभिनवे जीर्णे पुरातनं चिरंतनम् पुराणं प्रतनं प्रत्नं जरन्मूर्त्तं तु मूर्तिमत् । उच्चावचं नैकभेदमतिरिक्ताधिके समे
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૩
For Private And Personal Use Only
॥ ७६ ॥
॥ ७७ ॥
॥ ७८ ॥
।। ७९ ।।
॥ ८० ॥
॥ ८१ ॥
॥ ८२ ॥
॥ ८३ ॥
॥ ८४ ॥
पार्श्वं समीपं सविधं ससीमाभ्याशं सवेशान्तिकसन्निकर्षाः । सदेशमभ्यग्रसनीडसंनिधानान्युपान्तं निकटोपकण्ठे
सन्निकृष्टसमर्यादाभ्यर्णान्यासन्नसंनिधी ।
अव्यवहितेऽनन्तरं संसक्तमपटान्तरम्
1124 11
॥ ८६ ॥
॥ ८७ ॥
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८८॥
।। ८९ ॥
॥ ९० ॥
॥ ९१ ॥
॥ ९२ ॥
॥ ९३ ॥
नेदिष्ठमन्तिकतमं विप्रकृष्टपरे पुनः । दूरेऽतिदूरे दविष्ठं दवीयोऽथ सनातनम् शाश्वतानश्वरे नित्यं ध्रुवं स्थेयस्त्वतिस्थिरम् । स्थास्नु स्थेष्ठं तत् कूटस्थं कालव्याप्येकरूपतः स्थावरं तु जङ्गमान्यज्जङ्गमं तु वसं चरम् । चराचरं जगदिङ्गं चरिष्णु चाथ चञ्चलम् तरलं कम्पनं कम्यं परिप्लवचलाचले । चटुलं चपलं लोलं चलं पारिप्लवास्थिरे ऋजावजिह्मप्रगुणाववाग्रे वनतानते । कुञ्चितं नतमाविद्धं कुटिले वकवेल्लिते वृजिनं भङ्गुरं भुग्नमरालं जिह्ममूर्तिमत् । अनुगेऽनुपदान्वक्षान्वञ्च्येकाक्येक एककः एकात्तानायनसर्गाग्राण्येकाग्रं च तद्गतम् । अनन्यवृत्त्येकायनगतं चाथाद्यमादिमम् पारस्त्यं प्रथमं पूर्वमादिरग्रमथान्तिमम् । जघन्यमन्त्यं चरममन्तः पाश्चात्यपश्चिमे मध्यमं माध्यमं मध्यमीयं माध्यंदिनं च तत् । अभ्यन्तरमन्तरालं विचाले मध्यमन्तरे तुल्य: समानः सदृक्षः सरूपः सदृशः समः । साधारणसधर्माणौ सवर्णः सन्निभः सहा स्युरुत्तरपदे प्रख्यः प्रकार: प्रतिमो निभः । भूतरूपोपमाः काशः संनीप्रप्रतितः परः औपम्यमनुकारोऽनुहारः साम्यं तुलोपमा । कक्षोपमानमर्चा तु प्रतेर्मा यातना निधिः
॥ ९४ ॥
॥ ९५ ॥
|| ९६ ॥
।। ९७॥
॥ ९८॥
१२४
For Private And Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
छाया छन्दः कायो रूपं बिम्बं मानकृती अपि । सूर्मी स्थूणाऽयः प्रतिमा हरिणी स्याद्धिरण्मयी प्रतिकूलं तु विलोममपसव्यमपष्ठुरम् । वामं प्रसव्यं प्रतीपं प्रतिलोममपष्ठु च वामं शरीरेऽङ्गं सव्यमपसव्यं तु दक्षिणम् । अबाधोच्छ्रङ्खलोद्दामा नियन्त्रितमनर्गलम् निरङ्कुशे स्फुटे स्पष्टं प्रकाशं प्रकटोल्बणे । व्यक्तं वर्तुलं तु वृत्तं निस्तलं परिमण्डलम् बन्धुरं तून्नतानतं स्थपुटं विषमोन्नतम् । अन्यदन्यतरद्भिन्नं त्वमेकमितरच्च तत् करम्बः कबरो मिश्रः संपृक्तः खचितः समाः । विविधस्तु बहुविधो नानारूपः पृथग्विधः त्वरितं सत्वरं तूर्णं शीघ्रं क्षिप्रं द्रुतं लघु । चपलाविलम्बिते च झम्पा सम्पातपाटवम् अनारतं त्वविरतं संसक्तं सततानिशे । नित्यानवरताजस्रासक्ता श्रान्तातिसंततम् साधारणं तु सामान्यं दृढसन्धिस्तु संहतम् । कलिलं गहने संकीर्णे तु सङ्कुलमाकुलम् कीर्णमाकीर्णं च पूर्णे त्वाचितं छन्नपूरिते । भरितं निचितं व्याप्तं प्रत्याख्याते निराकृतम् प्रत्यादिष्टं प्रतिक्षिप्तमपविद्धं निरस्तवत् । परिक्षिप्ते वलयितं निवृतं परिवेष्टितम् परिष्कृतं परीतं च त्यक्तं तूत्सृष्टमुज्झितम् । धूतं हीनं विधूतं च विन्नं वित्तं विचारिते
૧૨૫
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १०० ॥
॥ १०१ ॥
॥ १०२ ॥
॥ १०३ ॥
॥ १०४ ॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६ ॥
॥ १०७ ॥
॥ १०८ ॥
॥ १०९ ॥
॥ ११० ॥
॥ १११ ॥
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अवकीर्णे त्ववध्वस्तं संवीते रुद्धमावृतम् । संवृतं पिहितं छन्नं स्थगितं चापवारितम् अन्तर्हितं तिरोहितमन्तर्द्धिस्त्वपवारणम् । छदनव्यवधाऽन्तर्द्धापिधानस्थगनानि च व्यवधानं तिरोधानं दर्शितं तु प्रकाशितम् । आविष्कृतं प्रकटितं उच्चण्डं त्ववलम्बितम् अनादृतमवज्ञातं मानितं गणितं मतम् । रीढाऽवज्ञाऽवहेलान्यसूर्क्षणं चाप्यनादरे उन्मूलितमावर्हितं स्यादुत्पाटितमुद्धृतम् । प्रेङ्खोलतं तरलितं लुलितं प्रेङ्खितं धुतम् चलितं कम्पितं धूतं वेल्लितान्दोलिते अपि दोला प्रेङ्खोलनं प्रेङ्खा फाण्टं कृतमयत्नतः अधः क्षिप्तं न्यञ्चितं स्यादूर्ध्वक्षिप्तमुदञ्चितम् । नुन्ननुत्तास्तनिष्ठ्यूतान्याविद्धं क्षिप्तमीरितम् समे दिग्धलिप्ते रुग्णभुग्ने रूषितगुण्डिते । गूढगुप्ते च मुषितभूषिते गुणिताहते स्यान्निशातं शितं शातं निशितं तेजितं क्ष्णुतम् । वृते तु वृत्तवावृत्तौ हीतहीणौ तु लज्जिते
गूढः स्यात् संकलिते संयोजित उपाहिते । पक्वे परिणतं पाके क्षीराज्यहविषां शृतम् निष्पक्वं क्वथिते प्लुष्टप्रुष्टदग्धोषिताः समाः । तनूकृते त्वष्टतष्टौ विद्धे छिद्रितवेधितौ सिद्धे निर्वृत्तनिष्पन्नौ विलीने द्रुतविद्रुतौ । उतं प्रोते स्यूतमूतमुतं च तन्तुसंतते
૧૨૬
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ११२ ॥
।। ११३ ॥
॥ ११४ ॥
॥ ११५ ॥
॥ ११६ ॥
॥ ११७ ॥
॥ ११८ ॥
॥ ११९ ॥
॥ १२० ॥
॥ १२१ ॥
॥ १२२ ॥
॥ १२३ ॥
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पाटितं दारितं भिन्ने विदर: स्फुटनं भिदा। अङ्गीकृतं प्रतिज्ञातमूरीकृतोरुरीकृते
॥ १२४॥ संश्रुतमभ्युपगतमुररीकृतमाश्रुतम्। संगीर्णं प्रतिश्रुतं च छिन्ने लूनं छितं दितम्
॥ १२५ ॥ छेदितं खण्डितं वृणं कृत्तं प्राप्ते तु भावितम् । लब्धमासादितं भूतं पतिते गलितं च्युतम्
॥ १२६॥ स्रस्तं भ्रष्टं स्कन्नपन्ने संशितं तु सुनिश्चितम् । मृगितं मागितान्विष्टान्वेषितानि गवेषिते
॥ १२७॥ तिमिते स्तिमिताक्लिन्नसााोन्नाः समुत्तवत् । प्रस्थापितं प्रतिशिष्टं प्रतिहतप्रेषिते अपि
॥ १२८ ।। ख्याते प्रतीतप्रज्ञातवित्तप्रथितविश्रुताः । तप्ते संतापितो दूनो धूपायितश्च धूपितः
॥ १२९ ॥ शीने स्त्यानमुपनतस्तूपसन्न उपस्थितः । निर्वातस्तु गते वाते निर्वाणः पावकादिषु
॥ १३० ॥ प्रवृद्धमेधितं प्रौढं विस्मृतान्तर्गते समे। उद्वान्तमुद्गते गूनं हन्ने मीढं तु मूत्रिते
॥ १३१ ॥ विदितं बुधितं बुद्धं ज्ञातं सितगते अवात् । मनितं प्रतिपन्नं च स्यन्ने रीणं स्नुतं स्रुतम्
॥ १३२॥ गुप्तगोपायितत्रातावितत्राणानि रक्षिते । कर्म क्रिया विधा हेतुशून्या त्वास्या विलक्षणम् ॥ १३३ ॥ कार्मणं मूलकाथ संवननं वशकिया। प्रतिबन्धे प्रतिष्टम्भः स्यादास्याऽऽस्थाऽऽसना स्थितिः ॥१३४ ॥ परस्परं स्यादन्योन्यमितरेतरमित्यपि । आवेशाटोपौ संरम्भे निवेशो रचना-स्थिती
૧ર૦
For Private And Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३६ ॥
।। १३७॥
।। १३८॥
॥ १३९॥
।। १४० ॥
॥ १४१ ॥
निर्बन्धोऽभिनिवेश: स्यात् प्रवेशोऽन्तविगाहनम् । गतौ वीङ्खा विहारे-परिसर्पपरिक्रमाः। व्रज्याऽटाट्या पर्यटनं चर्या त्वीर्यापथस्थितिः । व्यत्यासस्तु विपर्यासो वैपरीत्यं विपर्ययः व्यत्ययेऽथ स्फातिवृद्धौ प्रीणनेऽवनतर्पणे । परित्राणं तु पर्याप्तिहस्तधारणमित्यपि प्रणतिः प्रणिपातोऽनुनयेऽथ शयने क्रमात् । विशाय उपशायश्च पर्यायोऽनुक्रमः कमः परिपाट्यानुपूर्व्यावृदतिपातस्त्वतिक्रमः । उपात्ययः पर्ययश्च समौ संबाधसंकटौ कामं प्रकामं पर्याप्तं मिकामेष्टे यथेप्सिते । अत्यर्थे गाढमुद्गाढं बाढं तीव्र भृशं दृढम् अतिमात्रातिमर्यादनितान्तोत्कर्षनिर्भराः । भरैकान्तातिवेलातिशया जृम्भा तु जृम्भणम् आलिङ्गनं परिष्वङ्गः संश्लेष उपगृहनम् । अङ्कपाली परीरम्भः कोडीकृतिरथोत्सवे महः क्षणोद्धवोद्धर्षा मेलके संगसंगमौ । अनुग्रहोऽभ्युपपत्तिः समौ निरोधनिग्रही विघ्नेन्तरायप्रत्यूहव्यवायाः समये क्षणः । वेलावाराववसरः प्रस्तावः प्रक्रमोऽन्तरम् अभ्यादानमुपोद्घात आरम्भः प्रोपतः क्रमः । प्रत्युत्क्रमः प्रयोगः स्यादारोहणं त्वभिक्रमः आक्रमेऽधिक्रमक्रान्ती व्युत्क्रमस्तूत्क्रमोऽक्रमः । विप्रलम्भो विप्रयोगो वियोगो विरहः समाः
॥ १४२॥
॥१४३॥
॥ १४४॥
॥ १४६॥
॥ १४७॥
૧૨૮
For Private And Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४८॥
॥ १४९ ॥
|| १५० ॥
॥ १५१॥
।। १५२ ॥
॥ १५३॥
आभा राढा विभूषाश्रीरभिख्याकान्तिविभ्रमाः । लक्ष्मीश्छाया च शोभायां सुषमा साऽतिशायिनी संस्तवः स्यात् परिचय आकारस्त्विङ्ग इङ्गितम् । निमित्ते कारणं हेतुर्बीजं योनिर्निबन्धनम् निदानमथ कार्यं स्यादर्थः कृत्यं प्रयोजनम् । निष्ठानिर्वहणे तुल्ये प्रवहो गमनं बहिः जाति: सामान्य व्यक्तिस्तु विशेषः पृथगात्मिका। तिर्यक् साचिः संहर्षस्तु स्पर्धा द्रोहस्त्वपक्रिया वन्ध्ये मोघाफलमुधा अन्तर्गडु निरर्थकम् । संस्थानं संनिवेश: स्यादर्थस्यापगमे व्ययः संमूर्छनं त्वभिव्याप्तिर्भेषो भ्रंशो यथोचितात् । अभावो नाशे संक्रामसंक्रमौ दुर्गसंचरे नीवाकस्तु प्रयामः स्यादवेक्षा प्रतिजागरः । समौ विस्रम्भविश्वासौ परिणामस्तु विक्रिया चक्रावर्तो भ्रमो भ्रान्तिर्धमिपूर्णिश्च घूर्णने । विप्रलम्भो विसंवादो विलम्भस्त्वतिसर्जनम् उपलम्भस्त्वनुभवः प्रतिलम्भस्तु लम्भनम् । नियोगे विधिसंप्रैषौ विनियोगोऽर्पणं फले लवोऽभिलावो लवनं निष्पावः पवनं पवः । निष्ठेवष्ठीवनष्ठ्यूतष्ठेवनानि तु थूत्कृते निवृत्तिः स्यादुपरमो व्यवोपाभ्यः परा रतिः । विधूननं विधुवनं रिडणं स्खलनं समे रक्ष्णस्त्राणे ग्रहो ग्राहे व्यधो वेधे क्षये क्षिया । स्फरणं स्फुरणे ज्यानिर्जीर्णावथ वरो वृतौ
॥ १५४ ॥
॥ १५५ ॥
॥ १५६ ॥
।। १५७ ॥
॥ १५८ ॥
।। १५९॥
૧૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १६०॥
॥ १६१ ॥
।। १६२ ॥
॥१६३ ॥
|| १६४ ॥
॥ १६५ ॥
समुच्चयः समाहारोऽपहारापचयौ समौ । प्रत्याहार उपादानं बुद्धिशक्तिस्तु निष्क्रमः इत्यादयः क्रियाशब्दा लक्ष्या धातुषु लक्षणम् । अथाव्ययानि वक्ष्यन्ते स्वः स्वर्गे भू रसातले भुवो विहायसा व्योम्नि द्यावाभूम्योस्तु रोदसी। उपरिष्टादुपर्चे स्यादधस्तादधोऽप्यवाक् वर्जने त्वन्तरेणर्ते हिरुग् नाना पृथग् विना । साकं सत्रा समं सार्द्धममा सह कृतं त्वलम् भवत्वस्तु च किं तुल्याः प्रेत्यामुत्र भवान्तरे। तृष्णी तूष्णीकां जोषं च मौने दिष्ट्या तु सम्मदे परितः सर्वतो विष्वक् समन्ताच्च समन्ततः । पुरः पुरस्तात् पुरतोऽग्रतः प्रायस्तु भूमनि साम्प्रतमधुनेदानी सम्प्रत्येतर्बाथाञ्जसा । द्राक् स्रागरं झटित्याशु मझ्वह्नाय च सत्वरम् सदा सनाऽनिशं शश्वद्भूयोऽभीक्ष्णं पुनः पुनः । असकृन्मुहुः सायं तु दिनान्ते दिवसे दिवा सहसैकपदे सद्योऽकस्मात् सपदि तत्क्षणे । चिराय चिररात्राय चिरस्य च चिराच्चिरम् चिरेण दीर्घकालार्थे कदाचिज्जातु कर्हिचित् । दोषा नक्तमुषा रात्रौ प्रगे प्रातरहर्मुखे तिर्यगर्थे तिरः साचि निष्फले तु वृथा मुधा। मृषा मिथ्याऽनृतेऽभ्यणे समया निकषा हिरुक् शं सुखे बलवत् सुष्ठु किमुतातीव निभरे । प्राक् पुरा प्रथमे संवद् वर्षे परस्परे मिथः
॥१६६ ॥
॥१६७ ॥
॥१६८ ॥
॥१६९॥
|| १७० ॥
॥ १७१ ।।
१30
For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७२॥
॥ १७३ ॥
॥ १७४ ॥
उषा निशान्तेऽल्पे किंचिन्मनागीषच्च किंचन । आहो उताहो किमुत वितर्के किं किमूत च इतिह स्यात्संप्रदाये हेतौ यत्तद् यतस्ततः । संबोधनेऽङ्ग भोः प्याट् पाट् हे है हं हो अरेऽयि रे श्रौषट् वौषट् वषट् स्वाहा स्वधा देवहविर्तुतौ । रहस्युपांशु मध्येऽन्तरन्तरेणान्तरेऽन्तरा प्रादुराविः प्रकाशे स्यादभावे त्व न नो नहि । हठे प्रसह्य मा मास्म वारणेऽस्तमदर्शने अकामानुमतौ कामं स्यादों आं परमं मते । कच्चिदिष्टपरिप्रश्नेऽवश्यं नूनं च निश्चये बहिर्बहिर्भवे ह्य: स्यादतीतेह्नि श्व एष्यति । नीचैरल्पे महत्युच्चैः सत्त्वेऽस्ति दुष्ठु निन्दने ननु च स्याद्विरोधोक्तौ पक्षान्तरे तु चेद्यदि । शनैर्मन्देऽवरे त्वर्वाग् रोषोक्तावू नतौ नमः
॥ १७५ ॥
।। १७६ ॥
॥ १७७॥
॥ १७८ ॥
__ पू.आ.श्री हेमचन्द्रसूरिविरचिता ॥ अभिधानचिन्तामणिशेषनाममाला ॥ प्रणिपत्यार्हतः सिद्धसाङ्गशब्दानुशासनः । शेषाख्यनाममालाया नामानि प्रतनोम्यहम् निर्वाणे स्यात् शीतीभावः शान्तिनैश्चिन्त्यमन्तिकः । शिष्ये छात्रो भद्रे भव्यं काम्यं सुकृतसूनृते
___ इति देवाधिदेवकाण्ड: प्रथमः फलोदयो मेरुपृष्ठं वासवावाससैरिको । दिदिविर्दीदिविषुश्च दिवं च स्वर्गवाचकाः
॥
२
॥
૧૩૧
For Private And Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २॥
॥३॥
॥ ५ ॥
॥६॥
निलिम्पा: कामरूपाश्च साध्याः शोभाश्चिरायुषः । पूजिता मर्त्यमहिताः सुवाला वायुभाः सुराः द्वादशार्का वसवोऽष्टौ विश्वेदेवास्त्रयोदश । षट्त्रिंशत्तुषिताश्चैव षष्टिराभास्वरा अपि षट्त्रिंशदधिके माहाराजिकाश्च शते उभे । रुद्रा एकादशैकोनपञ्चाशद्वायवोऽपि च चतुर्दश तु वैकुण्ठा सुशर्माणः पुनर्दश । साध्याश्च द्वादशेत्याद्या विज्ञेया गणदेवताः सूर्ये वाजी लोकबन्धुर्भानेमि नुकेशरः । सहस्राङ्को दिवापुष्ट: कालभृद्रात्रिनाशनः पपी: सदागतिः पीतुः सांवत्सररथः कपिः । दृशान: पुष्करो ब्रह्मा बहुरूपश्च कर्णसूः वेदोदयः खलतिकः प्रत्यूषाण्डं सुरावृतः । लोकप्रकाशनः पीथो जगद्दीपोऽम्बुतस्करः अरुणे विपुलस्कन्धो महासारथिराश्मनः । चन्द्रस्तु मास्तपोराजौ शुभांशुः श्वेतवाहनः जर्णः सृप्रो राजराजो यजतः कृत्तिकाभवः । यज्ञराडौषधीगर्भस्तपसः शयतो बुधः स्यन्दः खसिन्धुः सिन्धूत्थः श्रविष्ठारमणस्तथा । आकाशचमसः पीतुः क्लेदुः पर्वरिचिक्लिदौ परिज्वा युवनो नेमिश्चन्दिर: स्नेहुरेकभूः । भौमे व्योमोल्मुकैकाङ्गौ गी:पतिस्तु महामतिः प्रख्या प्रचक्षा वाग्वाग्मी गौरो दीदिविगीरथौ । शुक्रे भृगुः शनौ पङ्गुः श्रुतकर्मा महाग्रह:
॥ ८
॥
॥ ९
॥
॥ १०॥
॥ १२॥
૧૩૨
For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१४॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
॥ १७ ॥
॥ १८॥
॥ १९ ॥
श्रुतश्रवोऽनुजः कालो ब्रह्मण्यश्च यमः स्थिरः । क्रूरात्मा चाथ राहौ स्यादुपराग उपप्लव: केतावूर्ध्वकचो ज्योती रथग्रहाश्रयौ ध्रुवे । अगस्त्ये विन्ध्यकूटः स्याद्दक्षिणाशारतिर्मुनिः सत्याग्निर्वारुणिः क्वाथिस्तपन: कलशीसुतः । व्युष्टे निशात्ययगोसौ निशि चक्रभेदिनी निषद्वरी निशीथ्या निट घोरा वासरकन्यका । शताक्षी राक्षसी याम्या घृतार्चिस्तामसी तमिः शार्वरी क्षणिनी नक्ता पैशाची वासुरा उशा । दिनात्ययः प्रदोषे स्याद्ध्वान्ते वृत्रो रजोबलम् रात्रिरागो नीलपङ्को दिनाण्डं दिनकेसरः । खपरागो निशावर्म वियद्भूतिदिगम्बर: पक्ष: कृष्ण: सितो द्वेधा कृष्णो निशाह्वयोऽपरः । शुक्लो दिवाह्वयः पूर्वो मासे वर्षांशको भवेत् वर्षकोशो दिनमलः फाल्गुनालस्तु फाल्गुने । चैत्रे मौहनिकः कामसखश्च फाल्गुनानुजः वैशाखे तूच्छरो ज्येष्ठमासे तु खरकोमलः । ज्येष्ठामूलीय इति च कार्तिके सैरिकौमुदौ हिमागमस्तु हेमन्ते वसन्ते पिकबान्धवः । पुष्पसाधारणश्चापि ग्रीष्मे तूष्मायणो मत: आखोरपद्यौ वर्षे तु ऋतुवृत्तिर्युगांशकः । कालग्रन्थिर्मासमलः संवत् सर्वर्तुशारदौ वत्स इड्वत्सर इडावत्सरः परवाणिवत् । नक्षत्रवर्त्मनि पुनर्ग्रहनेमिनभोऽटवी
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
॥ २२॥
॥ २३॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
१33
For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
छायापथश्च मेघे तु व्योमधूमो नभोध्वजः । गडयिनुर्गदयित्नुर्वार्मसिर्वारिवाहनः खतमालोऽप्यथासारे धारासंपात इत्यपि । करsम्बुघनो मेघको मेघास्थि मिञ्जिका बीजोदकं तोयडिम्भो वर्षाबीजमिरावरम् । यथापरेतरा पूर्वा परा पूर्वेतरा मता यथोत्तरेतराऽपाची तथाऽपाचीतरोत्तरा । इन्द्रे तु खिदिरो नेरी त्रायस्त्रिंशपतिर्जयः गौरावस्कन्दी बन्दीको वराणो देवदुन्दुभिः । किणालातश्च हरिमान् यामनेमिरसन्महाः
शपीविर्मिहिरो वज्रदक्षिणो वयुनोऽपि च । स्यात् पौलोम्यां तु शक्राणी चारुरावा शतावरी महेन्द्राणी परिपूर्णसहस्रचन्द्रवत्यपि । जयन्ते यागसंतानो वृषणश्वो हरेर्हये मातलौ हयंकषः स्यादैरावणे मदाम्बरः । सदादानो भद्रवेणुः पुरे त्वैन्द्रे सुदर्शनम् नाशिक्ययोस्तु नासत्यदत्रौ प्रवरवाहनौ । गदान्तकौ यज्ञवहौ यमे तु यमुनाग्रजः महासत्यः पुराणान्तः कालकूटोऽथ राक्षसे । पलप्रियः खषापुत्रः कर्बरो नरविष्वणः आशिरो हनुषः शङ्कुर्विधुरोकुललोहितः । उद्वरः स्तब्धसंभारो रक्तग्रीवः प्रवाहिक: संध्याबलो रात्रिबलस्त्रिशिराः समितीपदः । वरुणे तु प्रतीचीशो दुन्दुभ्युद्दामसंवृताः
१३४
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २६ ॥
॥ २७ ॥
॥ २८ ॥
॥ २९ ॥
॥ ३० ॥
॥ ३१ ॥
॥ ३२ ॥
॥ ३३ ॥
॥ ३४ ॥
॥ ३५ ॥
॥ ३६ ॥
॥ ३७ ॥
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३८ ॥
॥ ३९॥
॥४०॥
॥४१॥
॥४२॥
॥४३॥
धनदे निधनाक्ष: स्यान्महासत्वः प्रमोदितः । रत्नगर्भ उत्तराशाधिपतिः सत्यसंगर: धनकेलि: सुप्रसन्नः परिविद्धोलका पुनः । वसुप्रभा वसुसारा शंकरे नन्दिवर्धनः बहुरूप: सुप्रसादो मिहिराणोऽपराजितः । कङ्कटीको गुह्यगुरुर्भगनेत्रान्तकः खरु: परीणाहो दशबाहुः सुभगोऽनेकलोचनः । गोपालो वरवृद्धो हि पर्यङ्कः पांशुचन्दनः कूटकृन्मन्दरमणिर्नवशक्तिर्महाम्बकः । कोणवादी शैलधन्वा विशालाक्षोऽक्षतस्वनः उन्मत्तवेषः शबरः शिताङ्गो धर्मवाहनः । महाकान्तो वह्निनेत्रः स्त्रीदेहा? नृवेष्टनः महानादो नराधारो भूरिरेकादशोत्तमः । जोटीजोटीङ्गोऽर्धकूटः समिरो धूम्रयोगिनौ उलन्दो जयतः कालो जटाधरदशाव्ययौ । संध्यानाटी रेरिहाणः शङ्कुश्च कपिलाञ्जनः जगद्रोणिरर्धकालो दिशांप्रियतमोऽतलः । जगत्स्रष्टा कटाटङ्कः कटप्रूहीरहृत्कराः गौतमी कौशिकी कृष्णा तामसी बाभ्रवी जया । कालरात्रिर्महामाया भ्रामरी यादवी वरा बर्हिध्वजा शूलधरा परमब्रह्मचारिणी। अमोघा वन्ध्यनिलया षष्ठी कान्तारवासिनी जाङ्गुली बदरी वासा वरदा कृष्णपिङ्गला । दृषद्वतीन्द्रभगिनी प्रगल्भा रेवती तथा
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
॥४७॥
॥ ४८ ॥
।। ४९ ॥
234
For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५० ॥
॥५१॥
॥ ५२ ॥
॥ ५३॥
॥५४॥
॥ ५५ ॥
महाविद्या सिनीवाली रक्तदन्त्येकपाटला। एकपर्णा बहुभुजा नन्दपुत्री महाजया भद्रकाली महाकाली योगिनी गणनायिका। हासा भीमा प्रकूष्माण्डी गदिनी वारुणी हिमा अनन्ता विजया क्षेमा मानस्तोका कुहावती । चारणा च पितृगणा स्कन्दमाता घनाञ्जनी गान्धर्वी कर्बरी गार्गी सावित्री ब्रह्मचारिणी । कोटिश्रीर्मन्दरावासा केशी मलयवासिनी कालायनी विशालाक्षी किराती गोकुलोद्भवा । एकानसी नारायणी शैला शाकम्भरीश्वरी प्रकीर्णकेशी कुण्डा च नीलवस्त्रोग्रचारिणी । अष्टादशभुजा पौत्री शिवदूती यमस्वसा सुनन्दा विकचा लम्बा जयन्ती नकुलाकुला। विलङ्का नन्दिनी नन्दा नन्दयन्ती निरञ्जना कालंजरी शतमुखी विकराला करालिका। विरजाः पुरला जारी बहुपुत्री कुलेश्वरी कैटभी कालदमिनी दर्दुरा कुलदेवता । रौद्री कुन्द्रा महारौद्री कालंगमा महानिशा बलदेवस्वसा पुत्री हीरी क्षेमंकरी प्रभा । मारी हैमवती चापि गोला शिखरवासिनी चामुण्डायां महाचण्डी चण्डमुण्डाप्यथाखुगे । पृश्निगर्भः पृश्निशृङ्गो द्विशरीरस्त्रिधातुक: हस्तिमल्लो विषाणान्तः स्कन्धे तु करवीरकः। सिद्धसेनो वैजयन्तो बालचर्यो दिगम्बरः
॥५६॥
॥ ५७॥
॥ ५८ ॥
।। ५९ ॥
॥६० ॥
||६१ ॥
१35
For Private And Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६२ ॥
॥६३॥
॥ ६४ ॥
॥६५॥
॥६६॥
॥६७ ॥
भृङ्गी तु चर्मी ब्रह्मा तु क्षेत्रज्ञः पुरुषः सनत् । नारायणे तीर्थपाद: पुण्यश्लोको बलिंदमः उरुकमोरुगायौ च तमोघ्नः श्रवणोऽपि च । उदारथिलतापर्णः सुभद्रः पांशुजालिक: चतुर्दूहो नवव्यूहो नवशक्तिः षडङ्गजित् । द्वादशमूलः शतको दशावतार एकहक् हिरण्यकेशः सोमोहिस्त्रिधामा त्रिककुत् त्रिपात् । मानंजरः पराविद्धः पृश्निगर्भः पराजितः हिरण्यनाभः श्रीगर्भो वृषोत्साहः सहस्रजित् । ऊर्ध्वकर्मा यज्ञधरो धर्मनेमिरसंयुतः पुरुषो योगनिद्रालुः खण्डास्यः शलिकाजितौ । कालकुण्ठो वरारोहः श्रीकरो वायुवाहनः वर्धमानश्चतुर्देष्ट्रो नृसिंहवपुरव्ययः । कपिलो भद्रकपिलः सुषेणः समितिंजयः क्रतुधामा वासुभद्रो बहुरूपो महाक्रमः । विधाता धार एकाङ्गो वृषाक्षः सुवृषोऽक्षजः रन्तिदेवः सिन्धुवृषो जितमन्युर्वृकोदरः । बहुशृङ्गो रत्नबाहुः पुष्पहासो महातपाः लोकनाभः सूक्ष्मनाभो धर्मनाभः पराक्रमः । पद्महासो महाहंसः पद्मगर्भः सुरोत्तमः शतवीरो महामायो ब्रह्मनाभः सरीसृपः । वृन्दाकोऽधोमुखो धन्वी सुधन्वा विश्वभुक् स्थिरः शतानन्दः सरुश्चापि यवनारिः प्रमर्दनः । यज्ञनेमिर्लोहिताक्ष एकपाद्विपदः कपिः
॥६८॥
॥६९ ॥
॥ ७० ॥
॥ ७१ ॥
॥ ७२ ॥
।। ७३ ॥
१३७
For Private And Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७४ ॥
।। ७५ ॥
॥७६ ॥
॥ ७७॥
॥ ७८॥
॥ ७९ ॥
एकशृङ्गो यमकील आसन्दः शिवकीर्तनः । शद्रुर्वंशः श्रीवराहः सदायोगी सुयामुनः बलभद्रे तु भद्राङ्गः फालो गुप्तचरो बली। प्रलापी भद्रचलनः पौरः शेषाहिनामभृत् लक्ष्म्यां तु भर्भरी विष्णुशक्तिः क्षीराब्धिमानुषी। कामे तु यौवनोद्भेदः शिखिमृत्युर्महोत्सवः शमान्तकः सर्वधन्वी रागरज्जुः प्रकर्षकः । मनोदाही मथनश्च गरुडस्तु विषापहः पक्षिसिंहो महापक्षो महावेगो विशालकः । उन्नतीशः स्वमुखभूः शिलानीहोऽहिभुक् च सः बुद्धे तु भगवान् योगी बुधो विज्ञानदेशनः । महासत्वो लोकनाथो बोधिरर्हन् सुनिश्चितः गुणाधिर्विगतद्वन्द्वो वचने स्यात्तु जल्पितम् । लपितोदितभणिताभिधानगदितानि च हूतौ हक्कारकाकारौ चाण्डालानां तु वल्लको । काण्डवीणा कुवीणा च डक्कारी किंनरी तथा सारिका खुङ्खणी चाथ दर्दर कलशीमुखः । सूत्रकोणो डमरुकं समौ पणवकिकिणौ शृङ्गवाद्ये शृङ्गमुखं हुडुक्कस्तालमर्दकः । काहला तु कुहाला स्यात् चण्डकोलाहला च सा संवेशप्रतिबोधार्थं द्रगडद्रकटावुभौ । देवतार्चनतूर्ये तु धूमलो बलिरित्यपि क्षुण्णकं मृतयात्रायां माङ्गले प्रियवादिका। रणोद्यमे त्वर्धतूरो वाद्यभेदास्तथा परे
૧૩૮
॥ ८०॥
॥ ८१॥
॥ ८२॥
|| ८३ ॥
।। ८४ ॥
॥ ८५ ।।
For Private And Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥८६॥
॥ ८७॥
॥८८॥
॥ ८९॥
॥१॥
डिण्डिमो झर्झरो मड्डस्तिमिला किरिकिच्चिका । लम्बिका टट्टरी वेध्या कलापूरादयोऽपि च भयंकरे तु डमरमाभीलं भासुरं तथा । आश्चर्ये फुल्लकं मोहो वीक्ष्यं लोतस्तु दृग्जले निद्रायां तामसी सुप्ते सुष्वापः सुखसुप्तिका । आकारगृहने चावकटिकावकुटारिका गृहजालिकाऽथ सूत्रधारे स्याद् बीजदर्शकः । पूज्ये भरटको भट्टः प्रयोज्यः पूज्यनामतः
___ इति देवकाण्डो द्वितीयः अथ प्रवीणे क्षेत्रज्ञो नदीष्णो निष्ण इत्यपि । छेकालच्छेकिलो छेके काहलोऽस्फुटभाषिणि मूके जडकडौ मूर्खे त्वनेडो नामवर्जितः । परतन्त्रे वशायत्तावधीनोऽप्यथ दुर्गते क्षुद्रो दीनश्च नीचश्व भाटिस्तु गणिकाभृतौ । वस्तुत्रस्तौ तु चकितेऽथ क्षुद्रप्रखलौ खले चौरे तु चोरडो रात्रिंचरो याच्या तु भिक्षणा । अभिषस्तिर्मार्गणा च बुभुक्षायां क्षुधाक्षुधौ भक्तमण्डे तु प्रस्रावप्रस्रवाच्छोदनास्रवाः । अपूपे पारिशोलोऽथ करम्बो दधिसक्तुषु ईण्डेरिका तु वटिका शष्कुली त्वर्थलोटिका। पर्पटास्तु मर्मराला घृताण्डी तु घृतौषिणी समिताखण्डाज्यकृतो मोदको लड्डुकश्च सः । एलामरिचादियुतः स पुनः सिंहकेसरः
॥२॥
॥
३
॥
॥ ४
॥
॥६॥
॥
७
॥
૧૩૯
For Private And Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥८
॥
॥९॥
॥ १०॥
॥११॥
॥१२॥
लाजेषु भरुजोखूषखटिकापरिवारकाः। दुग्धे योग्यं बालसात्म्यं जीवनीयं रसोत्तमम् सरं गव्यं मधुज्येष्ठं धारोष्णं तु पयोऽमृतम् । दनि श्रीधनमङ्गल्ये तके कट्वरसारणे अर्शोघ्नं परमरसः कुल्माषाभिषुते पुनः। गृहाम्बु मधरा चाथ स्यात् कुस्तुम्बुरुरल्लुका मरिचे तु द्वारवृत्तं मरीचं बलितं तथा । पिप्पल्यामूषणा शौण्डी चपला तीक्ष्णतन्दुला उषणा तन्दुलफला कोला च कृष्णतन्दुला। जीरे जीरणजरणौ हिङ्गौ तु भूतनाशनम् अगूढगन्धमत्युग्रं लिप्सौ लालसलम्पटौ । लोलो लिप्सा तु धनाया रुचिरीप्सा च कामना पूजा त्वपचितिरथ चिपिटो नम्रनासिके। पङ्गुलस्तु पीठसी किलातस्त्वल्पवर्मणि खर्वे हुस्वोऽनेडमूकस्त्वन्धे न्युजस्त्वधोमुखे। पित्ते पलाग्निः पललज्वरः स्यादग्निरेचकः कफे सिंहानक: खेट: स्यात्कुकूदे तु कूपदः । पारमितोऽथ कायस्थः करणोऽक्षरजीविनि क्षमे समर्थोऽलंभूष्णुः पादातपदगौ समौ । जाम्बूलमालिकोद्वाहे वरयात्रा तु दौन्दुभी गोपाली वर्णके शान्तियात्रा वरनिमन्त्रणे । स्यादिन्द्राणीमहे हेलिरूलुलुर्मङ्गलध्वनिः स्यात्तु स्वस्त्ययनं पूर्णकलसे मङ्गलाह्निकम् । शान्तिकै मङ्गलस्नानं वारिपल्लववारिणा
।। १४॥
॥१५॥
॥१६॥
॥ १७ ॥
॥ १८ ॥
॥ १९॥
१४०
For Private And Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
॥ २२ ॥
॥ २३ ॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
हस्तलेपे तु करणं हस्तबन्धे तु पीडनम् । तच्छेदे समयभ्रंशो धूलिभक्ते तु वार्तिकम् कुलटायां तु दु:शृङ्गी बन्धुदा कलकूणिका। धर्षणी लाञ्छनी खण्डशीला मदननालिका त्रिलोचना मनोहारी पालिः सश्मश्रुयोषिति । श्रमणायां भिक्षुणी स्याद्वेश्यायां तु खगालिका वारवाणिः कामलेखा क्षुद्रा चेट्यां गणेरुका। वडवा कुम्भदासी च पुत्रे तु कुलधारकः स दायादो द्वितीयश्च पुत्र्यां धीदा समधुंका। देहसंचारिणी चाप्यपत्ये संतानसंतती नप्ता त दहितः पत्रे स्यात्कनिष्ठे तु कन्यसः। ज्येष्ठभगिन्यां तु वीरभवन्ती स्यात्तु नर्मणि सुखोत्सवो रागरप्तो विनोदोऽपि किलोऽपि च । वप्पो जनित्रो रेतोधास्ताते जानी तु मातरि देहे सिनं प्रजनुकश्चतुःशाखं षडङ्गकम् । व्याधिस्थानं च देहैकदेशे गात्रं कचे पुनः वृजिनो वेल्लिताग्रोऽस्रो धम्मिल्ले मौलिजूटकौ । कर्परी तु कबर्यां स्यात्प्रलोभ्यो विशदे कचे मुखे दन्तालयं स्तरं घनं चरं धनोत्तमम् । कर्णप्रान्तस्तु धारा स्यात्कर्णमूलं तु शीलकम् अक्षिण रूपग्रहो देवदीपो नासा तु गन्धहृत् । नसा गन्धवहा नस्या नासिक्यं गन्धनालिका
ओष्ठे तु दशनच्छिष्टो रसालेपी च वाग्दलम् । श्मश्रुणि व्यञ्जनं कोटो दन्ते मुखखुरः खरुः
॥ २६ ॥
।। २७ ॥
॥ २८॥
॥ २९ ॥
॥ ३० ॥
॥ ३१ ॥
૧૪૧
For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
दालुजिह्वा तु रसिका रस्ना च रसमातृका । रसा काकुर्ललना च वक्त्रदलं तु तालुनि अवौ तु शिरः पीठं कफोणौ रत्निपृष्ठकम् । बाहूपबाहुसंधिश्च हस्ते भुजदल: सलः
अथ व्यामे वियामः स्याद् बाहुचापस्तनूतलः । हृद्यसहं मर्मवरं गुणाधिष्ठानकं त्रसम् स्तनौ तु धरणावग्रे तयोः पिप्पलमेचकौ । जठरे मलुको रोमलताधारोऽथ क्लोमनि स्यात्ताण्ड्यं क्लपुषं क्लोममथ नाभौ पुतारिका । शिरामूलं कटीकूपौ तूच्चलिङ्गौ तावुके शिश्ने तु लङ्गुलं शङ्कु लाङ्गलं शेफशेफसी । रक्ते तु शोध्यकीलाले मांसे तूद्धः समारटम् लेपनं च रोमणि तु त्वग्मलं वालपुत्रकः । कूपजो मांसनिर्यासः परित्राणमथ स्नसा तन्त्रीनखारुस्नावानः संधिबन्धनमित्यपि । अगरौ प्रवरं शृङ्गं शीर्षकं मृदुलं लघु वद्रुमः परमदः प्रकरं गन्धदारु च । चन्दने पुनरेकाङ्गं भद्रश्री: फलकीत्यपि जातीफले सोमनसं पुटकं मदशौण्डकम् । कोशफलं कुङ्कुमे तु करटं वासनीयकम् प्रियङ्गु पीतकाबेरं घोरं पुष्परजो वरम् । कुसुम्भं च जवापुष्पं कुसुमान्तं च गौरवम् वृक्षधूपे तु श्रीवेष्टो दधिक्षीरघृताह्वयः । रचनायां परिस्पन्दः प्रतियत्नोऽथ कुण्डले
૧૪૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३२ ॥
॥ ३३ ॥
॥ ३४ ॥
।। ३५ ।।
॥ ३६ ॥
॥ ३७ ॥
॥ ३८ ॥
।। ३९ ।।
|| 80 ||
॥ ४१ ॥
॥ ४२ ॥
॥ ४३ ॥
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
कर्णादर्शो मेखला तु लालिनी कटिमालिका । अथ किङ्कियां घर्घरी विद्या विद्यामणिस्तथा नूपुरे तु पादशीली मन्दीरं पादनालिका । पादाङ्गुलीयके पादपालिका पादकीलिका वस्त्रे निवसनं वस्नं सत्त्रं कर्पटमित्यपि । दशासु वस्त्रपेश्योऽथ हिमवातापहांशुके द्विखण्डको वरकश्च चक्रवर्तिन्यधीश्वरः । अर्जुने विजयश्चित्रयोधी चित्राङ्गसूदनः योगी धन्वी कृष्णपक्षी नन्दिघोषस्तु तद्रथः । ग्रन्थिकस्तु सहदेवो नकुलस्तन्तिपालकः माद्रेयाविमौ कौन्तेया भीमार्जुनयुधिष्ठिराः । ये तु पाण्डवेयाः स्युः पाण्डवाः पाण्डवायनाः राजच्छत्रे नृपलक्ष्म चमरः स्यात्तु चामरे । स्यान्यायद्रष्टरि स्थेयो द्वाःस्थे द्वाः स्थितिदर्शकः क्षुद्रोपकरणानां स्यादध्यक्षः पारिकर्मिकः । पुराध्यक्ष कोट्टपतिः पौरिको दाण्डपाशिक: वेध्यं निमित्तं बाणे तु लक्ष्यहा मर्मभेदनः । वीर वीरशङ्कुश्च कदम्बोप्यस्त्रकण्टकः नाराचे लोहनालोऽस्त्रसायको सिस्तु सायकः । श्रीगर्भा विजयः शास्ता व्यवहारः प्रजाकरः धर्मपालोऽक्षरो देवरतीक्ष्णकर्मा दुरासदः । प्रसङ्गो रुद्रतनयो मनुज्येष्ठः शिवङ्करः करपालो विशसनस्तीक्ष्णधारो विषाग्रजः । धर्मप्रचारो धाराङ्गो धाराधरकरालिकौ
१४३
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
11 88 11
॥ ४५ ॥
॥ ४६ ॥
॥ ४७ ॥
॥। ४८ ।।
॥ ४९ ॥
1140 11
॥ ५१ ॥
॥ ५२ ॥
॥ ५३ ॥
॥ ५४ ॥
॥ ५५ ॥
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५६ ॥
।। ५७ ।।
।। ५८ ॥
॥ ५९ ॥
॥६०।।
॥ ६१ ॥
चन्द्रभासश्च शस्त्रोऽथ क्षुर्यस्त्री कोशशायिका। पत्रं च धेनुका पत्रपाले तु हुलमातृका कुट्टन्ती पत्रफलाऽथ शक्ति: कासूर्महाफला । अष्टतालायता सा च पट्टिसस्तु खुरोपमः लोहदण्डस्तीक्ष्णधारो दुःस्फोटाराफलौ समौ । चक्रं तु वलयप्रायमरसंचितमित्यपि शतघ्नी तु चतुस्ताला लोहकण्टकसंचिता अय:कण्टकसंछन्नाशतघ्न्येव महाशिला मुषुण्ढी स्याद्दारुमयी वृत्ताय:कीलसंचिता। कणयो लोहमात्रोऽथ चिरिका तु हुलाग्रका वराहकर्णकोऽन्वर्थः फलपत्त्राग्रके हुलम् । मुनयोऽस्त्रशेखरं च शराभ्यास उपासनम् जिष्णौ तु विजयी जैत्रः स्याच्छृगाली तु विप्लवे । करमध्ये सौम्यं तीर्थमथ स्यान्नियमे तपः सत्यवत्यां गन्धवती मत्स्योदर्यथ वक्रये। भाटकोऽथ साक्षिणि स्यान्मध्यस्थः प्राश्निकोऽप्यथ कूटसाक्षी मृषासाक्षी सूची स्याद्दुष्टसाक्षिणि। पादुकायां पादरथी पादजगुः पदत्वरा पादवीथी च पेशी च पादपीठी पदायता। नापिते ग्रामणीभण्डिवाहक्षौरिकभाण्डिका:
इति मर्त्यकाण्डस्तृतीयः अथ पृथ्वी महाकान्ता क्षान्ता मेर्वद्रिकर्णिका। गोत्रकीला धनश्रेणी मध्यलोका जगद्वहा देहिनी केलिनी मौलिमहास्थल्यम्बरस्थली । गिरौ प्रपाती कुट्टार उर्वङ्गः कन्दराकरः
॥ ६२ ॥
॥ ६३ ॥
।। ६४ ॥
।। ६५ ॥
॥ १
॥
॥ २
॥
१४४
For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥
३
॥
॥४
॥
॥६॥
॥
७
॥
कैलासे धनदावासो हराद्रिहिमवद्वसः । मलयश्चन्दनगिरिः स्याल्लोहे धीनधीवरे ताम्ने पवित्रं कांस्यं च सीसके तु महाबलम् । चीनपिष्टं समेलूकं कृष्णं च त्रपुबन्धकम् त्रपुणि श्वेतरूप्यं स्यात्सठं सलवणं रजः । परासं मधुकं ज्येष्ठं घनं च मुखभूषणम् रजते त्रापुषं वङ्गं जीवनं वसु भीरुकम् । स्वभ्रं सौम्यं च शोध्यं च रूपं भीरु जवीयसम् सुवर्ण लोभनं शुक्र तारजीवनमौजसम्। दाक्षायणं रक्तवर्णं श्रीगत्कुम्भं शिलोद्भवम् वैणवं तु कर्णिकारच्छायं वेणुतटीभवम् ।
इति पृथ्वीकायः जले दिव्यमिरा सेव्यं कृपीटं घृतमङ्कुरम् विषं पिप्पलपातालमलिलानि च कम्बलम् । पावनं षड्रसं चापि पल्लूरं तु सितं पयः किट्टिमं तदतिक्षारं शालूकं पङ्कगन्धिकम् । अन्धं तु कलुष तोयमतिस्वच्छं तु काचिमम् समुद्रे तु महाकच्छो दारदो धरणीप्लवः । महीप्रावार उर्वङ्गस्तिमिकोशो महाशयः मुरन्दरा तु मुरला सुरखेला तु नन्दिनी । चर्मण्वती रन्तिनदी संभेदः सिन्धुसंगमः नीका तु सारणौ
इति अप्कायः आग्नौ वमिर्दीप्रः समन्तभुक्। पर्परीकः पविर्घासि: पृथुर्घसुरिराशिरः
॥८
॥
॥९॥
॥ १० ॥
॥ ११॥
॥१२॥
॥ १३॥
૧૪૫
For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
जुहुराणः पृदाकुश्च कुषाकुर्हवनो हविः । घृताचिर्नाचिकेतश्च पृष्ठो वञ्चतिरञ्चति: भुजिर्भरथपीथौ च स्वनिः पवनवाहनः । इति अग्निकायः
वायौ सुरालयः प्राणः संभृतो जलभूषणः शुचिर्वहो लोलघटः पश्चिमोत्तरदिक्पतिः । अङ्कतिः क्षिपणुर्मक ध्वजप्रहरणश्चलः शीतलो जलकान्तारो मेघारि: सृमरोऽपि च । इति वायुकाय: वृक्षे त्वारोहकः स्कन्धी सीमिको हरितच्छदः ऊरुर्जन्तुर्वह्निभूश्च
इति वनस्पतिकायः
स्यात्तु श्वेतः कपर्दके । खद्योते तु कीटमणिर्ज्योतिर्माली तमोमणिः परार्बुदो निमेषद्युत् ध्वान्तचित्रोऽथ कुञ्जरे । पेचकी पुष्करी पद्मी पेचिल: सूचिकाधरः विलोलजिह्वोऽन्तः स्वेदो महाकायो महामदः । शूर्पकर्णो जलाकाङ्क्षो जटी च षष्टिहायनः असुरो दीर्घपवनः शुण्डालः कपिरित्यपि । वशायां वाशिता कर्णधारिणी गणिकाऽपि च अश्वे तु क्रमणः कुण्डी प्रोथी हेषी प्रकीर्णकः । पाकलः परुलः किण्वी कुटरः सिंहविक्रमः माषाशी केसरी हंसो मुद्गभुग्गूढभोजनः । वासुदेव: शालिहोत्रो लक्ष्मीपुत्रो मरुद्रथः
૧૪૬
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
॥ १७ ॥
।। १८ ।।
॥ १९ ॥
11 20 11
।। २१ ।।
॥ २२ ॥
॥ २३ ॥
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४॥
॥ २५ ॥
।। २६॥
॥ २७॥
।। २८ ॥
॥ २९ ॥
चामर्येकशफोऽपि स्यादश्वायां पुनरर्वती। मल्लिकाक्षः सितैर्नेः स्याद्वाजीन्द्रायुधोऽसितैः ककुदी ककुदावर्तो निर्मुष्कस्त्विन्द्रवृद्धिकः । शुनि क्रोधी रसापायी शिवारिः सूचको रुरुः वनंतपः स्वजातिद्विट् कृतज्ञो भल्लहश्च सः । दीर्घनादः पुरोगामी स्यादिन्द्रमहकामुकः मण्डलः कपिलो ग्राममृगश्चेन्द्रमहोऽपि च । महिषे कलुषः पिङ्गः कटाहो गद्गदस्वरः हेरम्बः स्कन्धशृङ्गश्च सिंहे तु स्यात्पलंकषः । शैलाटो वनराजश्च नभ:क्रान्तो गणेश्वरः शृङ्गोष्णीषो रक्तजिह्वो व्यादीर्णास्यः सुगन्धिकः । सूकरे कुमुखः कामरूपी च सलिलप्रियः तलेक्षणो वक्रदंष्ट्र: पङ्कक्रीडनकोऽपि च । मृगे त्वजिनयोनिः स्यादथो भुजगभोजिनि अहीरणी द्विमुखश्च भवेत् पक्षिणि चञ्चुमान् । कण्ठाग्नि: कीकसमुखो लोमकी रसनारदः वारङ्गिनाडीचरणौ मयूरे चित्रपिङ्गलः । नृत्यप्रियः स्थिरमदः खिलखिल्लो गरव्रतः मार्जारकण्ठो मरुको मेघनादानुलासकः । मयुको बहुलग्रीवो नगावासश्च चन्द्रकी कोकिले तु मदोल्लापी काकजातो रतोद्वहः । मधुघोपो मधुकण्ठः सुधाकण्ठ: कुहूमुखः घोषयित्नुः पोषयित्नुः कामवालः कुनालिकः । कुक्कुटे तु दीर्घनादश्चर्मचूडो नखायुधः
॥३०॥
॥ ३१ ॥
॥ ३२ ॥
।। ३३॥
॥ ३४ ॥
॥ ३५ ॥
१४७
For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३६॥
॥ ३७॥
।। ३८॥
॥ ३९ ॥
॥४०॥
मयूरचटकः शौण्डो रणेच्छुश्च कलाधिकः । आरणी विष्किरो बोधिर्नन्दीकः पुष्टिवर्धनः चित्रवाजो महायोगी स्वस्तिको मणिकण्ठकः । उषाकीलो विशोकश्च व्राजस्तु ग्रामकुक्कुटः हंसेषु तु मरालाः स्युः सारसे दीर्घजानुकः । गोनर्दो मैथुनी कामी श्येनाक्षो रक्तमस्तक: गृध्रे तु पुरुषव्याघ्रः कामायुः कूणितेक्षणः । सुदर्शनः शकुन्याजौ शुके तु प्रियदर्शनः श्रीमान् मेधातिथिर्वाग्मी मत्स्ये तु जलपिप्पिकः । मूको जलाशयः शेवः सहस्रदंष्ट्रस्त्वेतनः जलवालो वदालोऽथ पाठीने मृदुपाठकः।
इति तिर्यकाण्डश्चतुर्थः अथ रत्नप्रभा धर्मा वंशा तु शर्कराप्रभा स्याद्वालुकाप्रभा शैला भवेत् पङ्कप्रभाञ्जना । धूमप्रभा पुना रिष्टा माधव्या तु तमःप्रभा महातमःप्रभा माधव्येवं नरकभूमयः ।
इति नारककाण्ड: पञ्चमः आनुकूल्यार्थकं प्राध्वमसाकल्ये तु चिच्चन तु हि च स्म ह वै पादपूरणे पूजने स्वती । वद् वा यथा तथेवैवं साम्येऽहो ही च विस्मये स्युरेवं तु पुनर्वैवेत्यवधारणवाचकाः । ऊं पृच्छायामतीते प्राक् निश्चयेऽद्धाऽञ्जसाद्वयम् अतो हेतौ महः प्रत्यारम्भेऽथ स्वयमात्मनि । प्रशंसने तु सुष्ठु स्यात्परश्वः श्वः परेऽहनि
॥ २॥
॥ १
॥
॥ २॥
॥ ३॥
॥ ४
॥
१४८
For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अद्यात्रायथ पूर्वेऽहीत्यादौ पूर्वेधुरादयः समानेऽहनि सद्य: स्यात् परे त्वह्नि परेद्यवि । उभयास्तूभयेयुः समे युगपदेकदा स्यात्तदानीं तदा तर्हि यदा यीन्यदैकदा। परुत्परोर्येषमोऽब्दे पूर्वे पूर्वतरेऽत्र च प्रकारेऽन्यथेतरथा कथमित्थं यथा तथा । द्विधा द्वेधा त्रिधा त्रेधा चतुर्धा द्वैधमादि च द्वित्र्यश्चतुःपञ्चकृत्व इत्याद्यावर्तने कृते। दिग्देशकाले पूर्वादौ प्रागुदक्प्रत्यगादयः अव्यथानामनन्तत्वाद् दिामात्रमिह दर्शितम्
इति सामान्यकाण्ड: षष्ठः
॥ ७
॥
॥ ८
॥
॥९॥
कलिकालसर्वज्ञ पू.आ.श्री हेमचन्द्राचार्यविरचितः ॥अनेकार्थसंग्रहकोषः ।।
एकस्वरः प्रथमः काण्ड: ध्यात्वाऽर्हतः कृतैकार्थ-शब्दसंदोहसंग्रहः । एकस्वरादिषट्काण्ड्या कुर्वेऽनेकार्थसंग्रहम्
॥१॥ अकारादिक्रमेणादावत्र कादिक्रमोऽन्ततः । उद्देश्यवचनं पूर्वं पश्चादर्थप्रकाशनम् यत्रैक एव रूढोऽर्थो यौगिकस्तत्र दर्श्यते । अनेकस्मिंस्तु रूढेऽर्थे यौगिकः प्रोच्यते न वा
॥३॥ पदानां भङ्गतो योऽस्मिन्नानेकार्थः प्रकाश्यते । प्रदर्शनीयो नैवासौ तस्यानन्त्यप्रसङ्गतः
॥
४
॥
૧૪૯
For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
को ब्रह्माण्यात्मनि रवौ मयूरेऽग्नौ यमेऽनिले । कं शीर्षेऽप्सु सुखे खं स्व: संविदि व्योमनीन्द्रिये
शून्ये बिन्दौ सुखे खस्तु सूर्ये गौरुदके दृशि । स्वर्गे दिशि पशौ रश्मौ वज्रे भूमाविषौ गिरि त्वक् वल्कले चर्मणि च, न्यग् निम्ने नीचकार्त्स्ययोः । रुक् शोभाकिरणेच्छासु वाग् भारत्यां वचस्यपि जूराकाशसरस्वत्यां पिशाच्यां जवनेऽपि च । ज्ञः स्याद्विचक्षणे पद्मा-सने चान्द्रमसायनौ सद्विद्यमाने सत्ये च प्रशस्तार्चितसाधुषु । भः शुक्रे भडौ भांशौ, भूस्तु भूमिरिव क्षितौ स्थाने चमः पुनः शम्भौ, मा लक्ष्म्यां वारणेऽव्ययम् । किं क्षेपनिन्दयोः प्रश्ने वितर्के ज्या तु मातरि क्षमामौव्यर्द्युर्दिने वह्नौ द्यौस्तु स्वर्गे विहायसि । रस्तीक्ष्णे दहने रास्तु सुवर्णे जलदे धने द्रूः कामरूपिणि स्वर्णे, धूर्यानमुखभारयोः । पूः शरीरे नगरे च श्रीलक्ष्म्यां सरलद्रुमे वेषोपकरणे वेष- रचनायां मतौ गिरि । शोभात्रिवर्ग-संपत्त्योः सूः स्रुवे निर्झरेऽपि च वः पश्चिमदिगीशे स्यादौपम्ये पुनरव्ययम् । द्यौः स्वर्गनभसोः स्वो ज्ञात्यात्मनोः स्वं निजे धने दृग् दृष्टृदर्शनध्यक्ष्णि विट् प्रवेशे नृवैश्ययोः । तृट् तृष्णावत्तर्षवच्च भवेल्लिप्सापिपासयोः त्विट् शोभायां जिगीषायां व्यवसाये रुचौ गिरि । भाः प्रभावे मयूखे च मास्तु मासे निशाकरे
૧૫૦
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ५॥
॥ ६ ॥
॥ ७ ॥
॥ ८ ॥
॥ ९ ॥
॥ १० ॥
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
।। १६ ।।
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥
२
॥
॥३॥
॥४॥
अथ द्विस्वरः द्वितीयः काण्ड: अर्को द्रुभेदे स्फटिके ताने सूर्ये बिडौजसि । अकं दुःखाद्ययोरङ्को भूषारूपकलक्ष्मसु चित्राजौ नाटकाद्यंशे स्थाने कोडेऽन्तिकागसोः । एकोऽन्यः केवलः श्रेष्ठ: संख्या कल्कोऽद्यविष्ठयोः दम्भे पापिनि किट्टे च कङ्को ब्राह्मणलिङ्गिनि । लोहपृष्ठे यमे कर्कः श्वेताश्वे दर्पणे घटे कर्केतनेऽग्नौ राशौ च काक: स्यात् पीठसर्पिणि । द्वीपमानद्रुभेदेषु शिरोऽवक्षालने द्विके काकं काकसमूहे स्याद् रतबन्धे च योषिताम् । काका तु काकजङ्घायां काकोली काकनासयोः काकोदुम्बरिका-काकमाचिका रक्तिकास्वपि । किष्कुः प्रकोष्ठे हस्ते च वितस्तौ कुत्सितेऽपि च कोको वृके चकवाके खजूंरीद्रुमभेकयोः । छेको विदग्धे विश्वस्त - मृगनीडजयोरपि टको नीलकपित्थेऽसिकोशे कोपेऽश्मदारणे । मानान्तरे खनित्रे च जड्यायां टङ्कणेऽपि च तर्को वितर्के काङ्क्षायामूहकर्मविशेषयोः । त्रिका कूपस्य नेमौ स्यात् त्रिकं पृष्ठाधरे त्रये तोकं संतानसुतयोढेिक: स्यात् काककोकयोः । न्यङ्कुम॒गे मुनौ नाकः स्वः खे नाकुस्तु पर्वते मुनिवल्मीकयोनिष्क: कर्षे हेमनि तत्पले। दीनारे साष्टसुवर्णशते वक्षोविभूषणे
।।
७
॥
॥ ८॥
॥ १०॥
॥ ११ ॥
૧૫૧
For Private And Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
पङ्कोऽघे कर्दमे पाकः पचने शिशुदैत्ययोः । बको रक्षोभिदि श्री शिवमल्लीबकोटयोः भूकश्छिद्रे काले भेको मेघमण्डूकभीरुषु । मुको मोक्षद्रुमे सङ्खे तस्करे मांसलाण्डयोः मूको दैन्याऽवादीनेषु रङ्कः कृपणमल्लयोः । राका कच्छां दृष्टरजःकन्यायां सरिदन्तरे पूर्णेन्दुपूर्णिमायां च रेकः शङ्काविरेकयोः । हीनेऽपि रोकं क्रयणभेदे नावि बिले चरे कोंऽशौ लङ्का तु शाखा शाकिनी कुलटा पुरी । लोको विश्वे जने वल्कं शकले त्वचि शल्कवत् शको देशे राजभेदे शङ्का स्यात् संशये भये । शकुः पत्रशराजाले संख्याकीलकशम्भुषु यादोऽस्त्रभेदयोर्मेद्रे शाको द्वीपे नृपे द्रुमे । शक्तौ हरितके चापि शुको व्यासजकीरयोः रक्षोऽमात्ये शुकं ग्रन्थिपर्णेऽरलुशिरीषयोः । शुल्कं घट्टादिदातव्ये जामातुश्चापि बन्धके शूकोऽनुक्रोशकिशार्वोः शोकेऽभिषवशुङ्गयोः । शूका लेखे श्लोकस्तु पद्यबन्धे यशस्यपि शौकं शुकानां समूहे स्त्रीणां च करणान्तरे । सृका बाणोत्पलवाताः, स्तोकः स्याच्चातकाल्पयोः नखं पुनर्गन्धद्रव्ये नखः करजषण्ढयोः । न्युङ्खः सामविशेषस्य षडोङ्कार्यामतिप्रिये पुङ्खः स्यान्मङ्गलाचारे शराङ्गश्येनयोरपि । प्रेङ्खा पर्यटने नृत्ये दोलायां वाजिनां गतौ
૧૫૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥ १६ ॥
॥ १७ ॥
॥ १८ ॥
॥ १९ ॥
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
।। २२ ।।
॥ २३ ॥
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४॥
॥ २५ ॥
॥ २६॥
॥ २७॥
॥ २८ ॥
॥ २९ ॥
मुखमुपाये प्रारम्भे श्रेष्ठे निःसरणास्ययोः । रेखा स्यादल्पके छद्मन्याभोगोल्लेखयोरपि लेखो लेख्ये दैवते च लेखा राज्यां लिपावपि । वीला तु शूकशिम्बायां गतिभेदे च नर्त्तने शङ्खः कम्बौ निधिभेदे स्यान्नख्यामलिकास्थनि । शाखा द्रुमांशे वेदांशे भुजे पक्षान्तरेऽन्तिके शिखाग्रमात्रे चूडायां केकिचूडाप्रधानयोः । ज्वालायां लाङ्गलिकायां शिफाशाखाघृणिष्वपि सखा सहाये मित्रे च सुखं त्रिदिवशर्मणोः । सुखा प्रचेतसः पुर्यामगः स्यान्नगवत्तरी शैले सरीसृपे भानावङ्गमन्तिकगात्रयोः । उपसर्जनभूते स्यादभ्युपायप्रतीकयोः अङ्गा नीवृद्विशेषे स्युरिङ्गः स्यादिङ्गितेऽद्भुते । ज्ञानजङ्गमयोश्चापि खगोऽर्कग्रहपक्षिषु शरे देवेऽपि खड्गोऽसौ खड्गिशृङ्गे च गण्डके। टङ्गः खनित्रे जङ्घास्योस्त्यागो वर्जनदानयोः दुर्गं पुनर्दुर्गमे स्याद् दुर्गा तु नीलिकोमयोः । नागो मतङ्गजे सर्प पुन्नागे नागकेसरे क्रूराचारे नागदन्ते मुस्तके वारिदेऽपि च । देहानिलविशेषे च श्रेष्ठे स्यादुत्तरस्थितः गागं रङ्गे सीसपत्रे स्त्रीबन्धे करणान्तरे । पिङ्गी शम्यां पिङ्गा हिङ्गुनाल्यां गोरोचनोमयोः पिङ्गं बालके पिशङ्गे पूगः क्रमुकसङ्घयोः । फल्गुः काकोदुम्बरिकावृक्षे निरर्थकेऽपि च
।। ३०॥
॥ ३१ ॥
॥ ३२॥
॥ ३३॥
॥ ३४॥
॥ ३५ ॥
१५३
For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३६॥
॥ ३७॥
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
॥ ४० ॥
॥४१॥
भगोऽर्कज्ञानमाहात्म्य-यशोवैराग्यमुक्तिषु । रूपवीर्यप्रयत्लेच्छाश्रीधर्मैश्वर्ययोनिषु भङ्गस्तरङ्गे भेदे च रुविशेषे पराजये । कौटिल्ये भयविच्छित्योर्भङ्गा शणे भङ्गिः पुनः भक्तिवीच्योर्भागो रूपार्द्धके भाग्यैकदेशयोः । भृङ्गं त्वक्पत्रं भृङ्गस्तु षिगधूम्याटमार्कवाः षट्पदोऽथ भृगुः सानौ जमदग्निप्रपातयोः । शुक्रे रुद्रे च भोगस्तु राज्ये वेश्याभृतौ सुखे धनेऽहिकायफणयोः पालनाऽभ्यवहारयोः । मार्गो मृगमदे मासे सौम्यःऽन्वेषणे पथि मृगः कुरङ्गे याञ्चायां मृगयायां गजान्तरे। पशौ नक्षत्रभेदे च मृगी तु वनितान्तरे युगं हस्तचतुष्के स्याद्रथाद्यङ्गे कृतादिके। वृद्धिनामौषधे युग्मे योगो विश्रब्धघातिनि अलब्धलाभे सङ्गत्यां कार्मणध्यानयुक्तिषु । वपुःस्थैर्यप्रयोगे च संनाहे भेषजे धने विष्कम्भादावुपाये च रङ्गः स्यान्नृत्तयुद्धवोः । रागे रङ्गं तु त्रपुणि राग: स्यालोहितादिषु गान्धारादौ क्लेशादिकेऽनुरागे मत्सरे नृपे । लङ्गः सङ्गे च षिड्ने च लिङ्गं मेहनचिह्नयोः शिवमूर्तावनुमाने सांख्योक्तविकृतावपि । वङ्गः कार्पासे वृन्ताके वङ्गा जनपदान्तरे वङ्गं त्रपुणि सीसे च वल्गुश्छागमनोज्ञयोः । व्यङ्गो भेके हीनाङ्गे च वेगो रयप्रवाहयोः
॥ ४२ ॥
॥४३॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६ ॥
॥४७॥
૧૫૪
For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४८॥
॥ ४९ ॥
॥ ५० ॥
।। ५१ ॥
।। ५२॥
॥ ५३॥
रेत:किंपाकयोश्चापि शाङ्गं विष्णुधनुर्द्धनुः । शुङ्ग्यानाते वटे प्लक्षे शृङ्गं चिह्नविषाणयोः क्रीडाम्बुयन्त्रे शिखरे प्रभुत्वोत्कर्षसानुषु । शृङ्गः कूर्चशीर्षे शृङ्गी स्वर्णमीनविशेषयोः विषायामृषभौषध्यां सर्गस्त्यागस्वभावयोः । उत्साहे निश्चयेऽध्याये मोहानुमतिसृष्टिषु अर्घः पूजाविधौ मूल्येऽघं दुःखे व्यसनैनसोः । उद्घो हस्तपुटे वह्नौ श्लाघायां देहजानिले
ओघः प्रवाह: संघातो द्रुतनृत्तं परंपरा । उपदेशश्च मेघस्तु मुस्तके जलदेऽपि च गोधो दीने निष्फले च मोघा स्यात् पाटलातरौ । लघुः स्पृक्का लघ्वसारं ह्रस्वं चार्वगुरुद्रुतम् श्लाघोपास्तीच्छयो: स्तोत्रेऽर्चापूजाप्रतिमाऽपि च । कचः शुष्कव्रणे केशे बन्धे पुत्रे च गीष्पतेः कचा करेण्वां काचोऽक्षिरोगे शिक्ये मणौ मृदि । काञ्ची गुञ्जामेखलयोः पुर्यां कू! विकत्थने श्मश्रुणि दम्भे भ्रूमध्ये क्रौञ्चो द्वीपे खगे गिरौ । चर्चा स्याच्चर्ममुण्डायां चिन्तास्थासकयोरपि चञ्चुः पञ्चाङ्गुले त्रोटयां, नीच: पामरखर्वयोः । मोचा शाल्मलिकदल्योर्मोच: शिग्रौ रुचिर्तुतौ स्पृहाऽभिष्वङ्गशोभासु वचः शुके वचौषधौ । शारिकायां वीच्याल्यूर्योरखकाशे सुखाल्पयोः शचीन्द्राणीशतावर्योः शुचिः शुद्ध सितेऽनले । ग्रीष्माषाढानुपहतेषूपधाशुद्धमन्त्रिणि
।। ५४ ॥
।। ५६ ॥
|| ५७॥
।। ५८॥
॥ ५९॥
૧૫૫
For Private And Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६० ॥
॥६१ ॥
॥६२ ॥
॥ ६३ ॥
॥६४॥
।। ६५ ॥
अच्छो भल्लके स्फटिकेऽमलेच्छाभिमुखेऽव्ययम् कच्छो द्रुभेदे नौकाङ्गेऽनूपप्राये तटेऽपि च । कच्छास्तु देशे कच्छा स्यात् परिधानापराञ्चले चीर्यं वाराह्यां च गुच्छो गुच्छे हारकलापयोः । पिच्छ: पुच्छे पिच्छं वाजे पिच्छाशाल्मलिवेष्टके पङ्क्तिः पूगच्छटाकोशमण्डेष्वश्वपदामये। मोचायां पिच्छिले म्लेच्छो जातिभेदेऽपभाषणे अजश्छागे हरे विष्णौ रघुजे वेधसि स्मरे । अब्जो धन्वन्तरौ चन्द्रे, शोब्जं पद्मसंख्ययोः आजिः क्षणे समक्ष्मायां युध्यूर्जः कार्तिके बले। को वेधसि केशे च कझं पीयूषपद्ययोः कुञ्जो हनौ दन्तिदन्ते निकुञ्ज च कुजो द्रुमे । आरे नरकदैत्ये च कुब्जो न्युब्जद्रुभेदयोः खजा दर्वीमथोः खजूं: खजूरी कीटकण्डुषु । गओ भाण्डागारे रीढाखन्योर्गञ्जा सुरागृहे गुञ्जा तु कृष्णलायां स्यात् पटहे मधुरध्वनौ । द्विजो विप्रक्षत्रिययोर्वैश्ये दन्ते विहङ्गमे द्विजा भागीरेणुकयोर्ध्वज: पूर्वदिशो गृहे। शिश्ने चिह्न पताकायां खट्वाङ्गे शौण्डिकेऽपि च निजो नित्ये स्वकीये च न्युब्जः कुब्जे कुशे स्रुचि । अधोमुखेऽपि च न्युब्जं कर्मरङ्गे तरोः फले प्रजा लोके संततौ च पिञ्जा तूलहरिद्रयोः । पिञ्जो व्यग्रे वधे पिझं बले बीजं तु रेतसि
॥६६॥
।। ६७ ॥
॥६८॥
॥६९॥
॥ ७० ॥
॥ ७१ ॥
૧૫૬
For Private And Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
स्यादाधाने च तत्त्वे च हेतावङ्कुरकारणे । भुजो बाहौ करे मर्जूः शुद्धौ च रजकेऽपि च राजी रेखायां पङ्क्तौ च रुजा त्वामयभङ्गयोः । लञ्जः पट्टे च कच्छे च लाजः स्यादार्द्रतण्डुलाः लाजास्तु भृष्टधान्ये स्युर्लाजं पुनरुशीरके । व्रजोऽध्वगोष्ठसङ्गेषु वणिग् वाणिज्यजीविनि वाणिज्ये करणभेदे वाजं सर्पिषि वारिणि । यज्ञान्ते वाजस्तु पक्षे मुनौ निस्वनवेगयोः व्याजः शाठ्येऽपदेशे च सज्जः संनद्धसंभृतौ । सञ्जः ब्रह्मशिवौ प्रज्ञः प्राज्ञे प्रज्ञा तु शेमुषी यज्ञः स्यादात्मनि मखे नारायणहुताशयोः । संज्ञा नामनि गायत्र्यां हस्ताद्यैरर्थसूचने चेतनाऽर्क स्त्रियोरट्टो हट्टाऽट्टालकयोर्भृशे । चतुष्कभक्तयोरिष्टमीप्सिते ऋतुकर्मणि पूज्ये प्रेयसि संस्कारे योगेऽथेष्टिर्मखेच्छयोः । संग्रहश्लोकेऽथ को गजगण्डे कटौ भृशे शवे शवरथौषध्योः क्रियाकारश्मशानयोः । किलिञ्जे समये चापि कष्टं गहनकृच्छ्रयोः कट्वकार्ये मत्सरे च दूषणे च कटू रसे । तिक्ते प्रियङ्गसुरभिकटुकाराजिकास्वपि कुटः कोटे शिलाकुट्टे घटे गेहे कुटी मुरा । चित्रगुच्छ: कुम्भदासी कूटं पुर्द्वारयन्त्रयोः माया दम्भाद्रिशृङ्गेषु सीराङ्गेऽनृततुच्छयोः । निश्चलेऽयोघने राशौ कृष्टिः कर्षणधीमतोः
૧૫૦
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७२ ।।
॥ ७३ ॥
1198 11
।। ७५ ।।
॥ ७६ ॥
॥ ७७ ॥
॥ ७८ ॥
।। ७९ ।।
11 20 11
1168 11
॥ ८२ ॥
॥ ८३ ॥
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ८४ ॥
।। ८५ ॥
॥ ८६॥
।। ८७॥
॥ ८८॥
॥ ८९ ।।
कोट्युत्कर्षाटनी संख्याश्रिषु खटस्तृणे कफे। टङ्केऽन्धकूपे प्रहारे खाटिः शवरथे किणे एकग्रहेऽथ खेटः स्याद् ग्रामभेदे कफेऽधमे । स्फरे मृगव्ये गृष्टिस्तु सकृत्सूतगवी भवेत् वराहक्रान्ता च घटा घटने गजसंहतौ । गोष्ठ्यां घटस्त्विभशिरःकूटे समाधिकुम्भयोः घृष्टिः स्पर्धाघर्षणयोर्विष्णुकान्तावराहयोः । घोण्टा पूगबदरयोश्चटुश्चाटुपिचण्डयोः व्रत्यासने जटाकेशविकारे मांसिमूलयोः । झाट व्रणादिसंमाष्य कुन्तकान्तारयोरपि त्वष्टाऽर्के विश्वकृत्तक्ष्णोस्त्रुटि: संशयलेशयोः । सूक्ष्मैलायां कालमाने त्रोटिश्चञ्च्वां खगान्तरे मीनकज्जुलयोर्दिष्टं दैवे दिष्टस्त्वनेहसि । दिष्टिरानन्दे माने च दृष्टिानेऽक्षिण दर्शने पट्टश्चतुष्पथे पीठे राजादेः शासनान्तरे। व्रणादिबन्धने पेषाश्मनि पट्टी ललाटिका रोधेऽथ पटु लवणे पटुस्तीक्ष्णपटोलयोः । स्फुटे रोगविहीने च छत्रायां चतुरेऽपि च पुष्टिः स्यात् पोषणे वृद्धौ फटा तु कैतवे फणे । भटो वीरे म्लेच्छभेदेऽपि च भृष्टिस्तु भर्जने शून्यवाद्यामथ म्लिष्टं म्लानमस्पष्टभाषितम् । यष्टिर्भाग्यां मधुयष्ट्यां ध्वजदण्डेऽस्त्रहारयोः रिष्टं क्षेमेऽशुभे रिष्टोऽसौ लाटो वस्त्रदेशयोः । वटो गोले गुणे भक्ष्ये वृक्षे साम्यवराटयोः
॥ ९० ॥
॥ ९१ ॥
॥ ९२॥
॥ ९३॥
।। ९४ ॥
।। ९५ ॥
૧૫૮
For Private And Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥९६॥
॥ ९७॥
॥ ९८ ॥
|| ९९ ॥
॥ १०० ॥
॥ १०१॥
वाटः पथि वृतौ वाटं वरण्डेऽङ्गान्नभेदयोः। वाटी वास्तौ गृहोद्यानेत्कट्योविटस्तु मूषिके खदिरे लवणे षिङ्गेऽद्रौ च व्युष्टं फले दिने । पर्युषिते प्रभाते च व्युष्टिः स्तुतिफद्धिषु विष्टिः कर्मकरे मूल्ये भद्राजूप्रेषणेषु च । सटा जटाकेसरयोः स्फुटो व्यक्तप्रफुल्लयोः सिते व्याप्ते स्फुटिस्त्वंघ्रिस्फोटे निभिन्नचिर्भटे । सृष्टिः स्वभावे निर्माणे सृष्टं निश्चितयुक्तयोः प्रचुरे निर्मिते चाथ हृष्ट: स्यात् केशरोमसु । जातहर्षे प्रतिहते विस्मिते हृषिते यथा कटो मुनौ स्वरऋचां भेदे तत्पाठिवेदिनोः । कण्ठो ध्वनौ संनिधाने ग्रीवायां मदनद्रुमे काष्ठं दारुणि काष्ठा तु प्रकर्षे स्थानमात्रके। दिशि दारुहरिद्रायां कालमानप्रभिद्यपि कुण्ठोऽकर्मण्ये मूर्खे च कुष्ठं भेषजरोगयोः । कोष्ठो निजे कुसूले च कुक्षेरन्तर्गृहस्य च गोष्ठं गोस्थानके गोष्ठी संलापे परिषद्यपि । ज्येष्ठः स्यादग्रजे श्रेष्ठे मासभेदातिवृद्धयोः ज्येष्ठा भे गृहगोधायां निष्ठोत्कर्षव्यवस्थयोः । क्लेशे निष्पत्तौ नाशेऽन्ते निर्वाहे याचने व्रते पृष्ठं पश्चिममात्रे स्याच्छरीरावयवान्तरे। वण्ठः कुन्तायुधे खर्वे भृत्याकृतविवाहयोः शठो मध्यस्थपुरुपे धूर्ते धत्तूरकेऽपि च । श्रेष्ठोऽग्रे धनदे षष्ठी गौरी षण्णां च पूरणी
॥ १०२ ॥
॥ १०३॥
॥ १०४ ॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६॥
॥ १०७॥
૧૫૯
For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १०८ ॥
॥ १०९ ॥
॥ ११० ॥
॥ १११ ॥
॥ ११२ ॥
।। ११३ ॥
हठोऽम्बुपयां प्रसभेऽण्डं पेशीकोशमुष्कयोः । ईडेलावत् स्वर्गनाडीभूवाग्गोषु बुधस्त्रियाम् काण्डो नालेऽधमे वर्गे द्रुस्कन्धेऽवसरे शरे। सहः श्लाघाम्बुषु स्तम्बे क्रीडा केल्यामनादरे कुण्डी कमण्डलौ कुण्डो जाराज्जीवत्पतेः सुते । देवतोयाशये स्थाल्यां क्ष्वेड: कर्णामये ध्वनौ विषे वके क्ष्वेडा सिंहनादवंशशलाकयोः। क्ष्वेडं लोहितार्कफले घोषपुष्पे दुरासदे क्रोड कोले शनौ क्रोडमके खण्डोऽर्द्धमैक्षवे। मणिदोषे च गण्डस्तु वीरे पिटकचिह्नयोः कपोले गण्डके योगे वाजिभूषणबुबुदे । गङः पृष्ठगुडे कुब्जे गडो मीनान्तराययोः गुड: कुञ्जरसंनाहे गोलकेक्षुविकारयोः । गुडा तु गुडिका स्नुह्यो गोण्ड: स्याद् वृद्धनाभिके: पामरजातौ चण्डस्तु यमदासेऽतिकोपने । तीव्र दैत्यविशेषे च चण्डी तु शिवयोषिति चण्डा धनहरीशङ्खपुष्प्योश्चूडा शिखाग्रयोः । बाहुभूषावलभ्योश्च चोड: कञ्चुकदेशयोः जडो मूर्खे हिमाघ्राते जड़ा स्याच्छूकशिम्बिका। ताडोद्रौ ताडने धोषे मुष्टिमेयतृणादिके ताडी ताली दलतरौ दण्ड: सैन्ये दमे यमे । मानव्यूहग्रहभेदेष्वश्वेऽर्कानुचरे मथि प्रकाण्डे लगुडे कोणे चतुर्थोपायगर्वयोः । नाडी कुहनचर्यायां घटिकागण्डदूर्वयोः
॥ ११४ ॥
॥ ११५ ॥
।। ११६॥
।। ११७॥
॥११८ ॥
।। ११९ ॥
૧૬૦
For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १२० ॥
॥ १२१ ॥
॥ १२२ ॥
।। १२३ ॥
॥ १२४ ॥
॥ १२५ ॥
नाले गुणान्तरे स्नायौ नीडं स्थाने खगालये । पण्ड: षण्ढे पण्डा बुद्धौ पाण्डु: कुन्तीपतौ सिते पिण्डो वृन्दे जपापुष्पे गोलबोलेऽङ्गसिहयोः । कवले पिण्डं तु वेश्मैकदेशे जीवनायसोः बले सान्द्रे पिण्ड्यलाबूखYोस्तगरेऽपि च । पीडार्तिमर्दनोत्तंसकृपासु सरलद्रुमे भाण्डं मूलवणिग्वित्ते तुरङ्गाणां च मण्डने। नदीकूलद्वयीमध्ये भूषणे भाजनेऽपि च मण्डो मस्तुनि भूषायामेरण्डे सारपिच्छयोः । शाके मण्डा चामलक्यां मुण्डो मुण्डितशीर्षयोः राहौ दैत्यान्तरे रण्डात्वाखुकर्णी मृतप्रिया। व्याडो हिंस्रपशौ सर्प शुण्डा करिकरः सुरा जलेभी नलिनी वारस्त्री शुण्डो मदनिभरे । शौण्डी चविकपिप्पल्योः शौण्डो विख्यातमत्तयोः षड: पेयान्तरे भेदे षण्ड: कानन इद्धरे। गूढं रहः संवृतयोर्दाढा दंष्ट्राभिलाषयोः दृढः शक्ते भृशे स्थूले, बाढं भृशप्रतिज्ञयोः । माढिदैन्यं पत्रशिरार्चा मूढस्तन्द्रिते जडे राढा सुमेषु शोभायां व्यूढा न्यस्तोरसंहताः । वोढा स्याद् भारिके सूते शण्डषण्डौ तु सौविदे वन्ध्यपुंसीद्धरे क्लीबे सोढा मर्षणशक्तयोः । अणिराणिवदश्रौ स्यात्सीगन्यक्षानकीलके अणु व्रीह्यल्पयोरुष्णा ग्रीष्मदक्षातपोऽहिमाः । ऊर्णा भ्रूमध्यगावर्ते मेषादीनां च लोमनि
॥ १२६ ॥
॥ १२७॥
॥ १२८ ॥
॥१२९ ॥
॥ १३० ।।
।। १३१ ॥
૧૬૧
For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३२॥
॥ १३३॥
॥१३४॥
॥ १३५ ॥
॥ १३६ ॥
।। १३७ ।।
ऋणं देये जलदुर्गे कणो धान्यांशलेशयोः । कणा जीरकपिप्पल्योः कर्णश्चम्पापतौ श्रुतौ क्षणः कालविशेषे स्यात् पर्वण्यवसरे महे । व्यापारविकलत्वे च परतन्त्रत्वमध्ययोः कीर्णः क्षिप्ते हते छन्ने कुणिः कुकरवृक्षयोः । कृष्णः काले पिके वर्णे विष्णौ व्यासेऽर्जुने कलौ कृष्णा तु नील्यां द्रौपद्यां पिप्पलीद्राक्षयोरपि । कृष्णं तु मरिचे लोहे कोणो वीणादिवादने लगुडेऽश्रौ लोहिताङ्गे गणः प्रथमसंख्ययोः । समूहे सैन्यभेदेऽथ गुणो ज्यासूदतन्तुषु रज्जौ सत्त्वादौ संध्यादौ शौर्यादौ भीम इन्द्रिये । रूपादावप्रधाने च दोषान्यस्मिन् विशेषणे गेष्णो नटे गायने च घ्राणं तु घ्रातघोणयोः । घृणा तु जुगुप्सायां करुणायां घृणिः पुनः अंशुज्वालातरङ्गेषु चूर्णानि वासयुक्तिषु । चूर्णं क्षोदे क्षारभेदे जर्णो जीर्णद्रुमेन्दुषु जिष्णुः शकेऽर्जुने विष्णौ जित्वरेऽर्के वसुष्वपि । झुणिः क्रमुकभेदे स्याद्दुष्टदैवश्रुतावपि त्राणं त्राते रक्षणे च त्रायमाणौषधावपि । तीक्ष्णं समुद्रलवणे विषायोऽमरकाजिषु आत्मत्यागिनि, तिग्मे च तूणी नीलीनिषङ्गयोः । द्रुणः स्याद् वृश्चिके भृङ्गे द्रुणं चापकृपाणयोः द्रुणी कूर्म्या जलद्रोण्यां देष्णो दातरि दुर्दमे । द्रोणः पार्थगुरौ काके माने द्रोणी तु नीवृत्ति
॥ १३८ ॥
॥ १३९ ॥
॥ १४० ॥
॥ १४१ ॥
॥ १४२ ॥
|| १४३॥
૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १४४॥
।। १४५ ॥
।। १४६ ॥
॥ १४७ ॥
॥ १४८॥
॥ १४९॥
नौभेदे शैलसन्धौ च पणः कार्षापणे ग्लहे। विक्रय्यशाकादि बद्धमुष्टयै मूल्ये भृतौ धने व्यवहारे च द्यूताद्युत्सृष्टे गण्डकविंशतौ । पर्णस्त्रिपत्रे पण तु पत्रे प्राणोऽनिले बले हृद्धायौ पूरिते गन्धरसे प्राणास्तु जीविते । पार्णिः कुम्भ्यां चमूपृष्ठे पादमूलोन्मदस्त्रियोः पूर्णः कृत्स्ने पूरिते च फाणिगुंडकरम्बयोः । बाणो वृक्षविशेषे स्याच्छरस्यावयवे शरे बलिपुत्रेऽप्यथ भ्रूणो गर्भिण्यां श्रोत्रियद्विजे । अर्भके स्त्रैणगर्भे च मणिस्त्वजागलस्तने मेदाग्रेऽलिञ्जरे रत्ने मोण: सर्पकरण्डके। वाने नकमक्षिकायां रण: कोणे क्वणे युधि रेणुधूल्यां पर्पटके वर्णः स्वर्णे व्रते स्तुतौ । रूपे द्विजादौ शुक्लादौ कुथायामक्षरे गुणे भेदे गीतकमे चित्रे यशस्तालविशेषयोः । अङ्गरागे च वर्णं तु कुङ्कुमे वाणिरम्बुदे व्यूतौ मूल्ये सरस्वत्यां वीणा रयाद्वल्लकी तडित् । वृष्णिर्मेषे यादवे च वेणी सेतुप्रवाहयोः देवताडे केशबन्धे वेणुवंशे नृपान्तरे। शाणः कषे मानभेदे श्रेण्याल्यां कारुसंहतो शोणो नदे रक्तवर्णे श्योनाकेऽग्नौ हयान्तरे। स्थाणुः कीले हरे स्थूणा सूर्त्यां स्थम्भे रुगन्तरे अन्तः स्वरूपे निकटे प्रान्ते निश्चयनाशयोः । अवयवेऽप्यथार्हन् स्यात् पूज्ये तीर्थकरेऽपि च
॥ १५० ॥
॥ १५१ ॥
॥ १५२॥
॥१५३ ॥
॥ १५४ ॥
॥ १५५ ॥
૧૬૩
For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अस्तः क्षिप्ते पश्चिमाद्रावर्तिस्त्वटनिपीडयोः । आप्तो लब्धे च सत्ये चाप्याप्तिः संबन्धलाभयोः ईतिरजन्ये प्रवासे स्यादूति: स्यूतिरक्षयोः ऋतं शिलोच्छे पानीये पूजिते दीप्तसत्ययोः ऋतिर्जुगुप्साकल्याणगतिस्पर्धास्वथो ऋतुः । स्त्रीणां पुष्पे वसन्तादावेत: कर्बुर आगते क्षत्ता शूद्रात् क्षत्रियायां जाते सारथिवेधसोः । नियुक्ते दासजे द्वाःस्थे कन्तुः कामकुसूलयोः कान्तो रम्ये प्रिये ग्राणि कान्ता प्रियङ्गुयोषितोः । कान्तिः शोभाकामनयोः क्षितिर्गेहे भुवि क्षये कीर्तिर्यशसि विस्तारे प्रासादे कर्दमेऽपि च । कृतं पर्याप्तयुगयोर्विहिते हिंसिते फले
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कृत्तं छित्रे वेष्टितेच केतुर्द्युतिपताकयोः । ग्रहोत्पातारिचिह्नेषु गर्तोऽवटे ककुन्दरे त्रिगर्तांशेऽप्यथ ग्रस्तं जग्धे लुप्तपदोदिते । गतिर्वहणे ज्ञाने यात्रोपायदशाध्वसु गीतिश्छन्दसि गाने च गीतं शब्दितगानयोः । गुप्तं गूढे नाते गुप्तिर्यमे भूगर्तरक्षयोः कारायां घृतमाज्याम्बुदीप्तेष्वथ चिताचिती । मृतार्थदारुषु चये जगल्लोकेऽङ्गवायुषु जातं जात्योघजनिषु जाति: सामान्यगोत्रयोः । मालत्यामामलक्यां च चुल्ल्यां काम्पिल्यजन्मनोः जातीफले छन्दसि च ज्ञातिः पितृसगोत्रयोः । ततं वीणादिवाद्ये स्यात् ततो व्याप्तेऽनिले पृथौ
१५४
For Private And Personal Use Only
॥ १५६ ॥
॥ १५७ ॥
॥ १५८ ॥
॥ १५९ ॥
॥ १६० ॥
॥ १६१ ॥
॥ १६२ ॥
॥ १६३ ॥
॥ १६४ ॥
॥ १६५ ॥
॥ १६६ ॥
॥ १६७ ॥
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १६८ ॥
॥ १६९ ॥
॥ १७०॥
॥ १७१ ॥
॥ १७२ ॥
॥ १७३ ॥
तातोऽनुकम्प्ये पितरि तिक्तस्तु सुरभौ रसे । तिक्ता तु कटुरोहिण्यां तिक्तं पर्पटकौषधे त्रेता युगेऽग्नित्रये च दन्तो दशनसानुनोः । दन्त्यौषध्यामथ दितिर्दैत्यमातरि खण्डने दीप्तं नि सिते दग्धे द्रुतं शीघ्रविलीनयोः । द्युतिस्तु शोभादीधित्योर्धाता वेधसि पालके धातू रसादौ श्लेष्मादौ भ्वादिग्रावविकारयोः । महाभूतेषु लोहेषु शब्दादाविन्द्रियेऽस्थनि धुतं त्यक्ते कम्पिते च धूतः कम्पितभर्सितौ । धूर्तं तु खण्डलवणे धूर्तो धत्तूरमायिनोः धृतिर्योगविशेषे स्याद्धारणाधैर्ययोः सुखे। संतोषाध्वरयोश्चापि नतस्तगरनम्रयोः नीतिर्नये प्रापणे च पङ्क्तिर्गौरवपाकयोः । पङ्क्तिश्छन्दः श्रेण्यो: सेनाभित्पद्गयोर्गतौ प्राप्तिर्महोदये लाभे पित्सन् पिपतिषन् यथा । पतनेच्छौ विहङ्गे च पीतो वर्णनिपीतयोः पीता हरिद्रा पीतिः पानेऽश्वे प्रीतिः स्मरस्त्रियाम् । प्रेम्णि योगमुदो पुस्तं शिल्पे लेप्यादिकर्मणि पुस्तके प्लुतमश्वस्य गतौ प्लुतस्त्रिमात्रके। पूर्त पूरितखाताद्योः पृषतवत्पृषन् मृगे बिन्दौ प्रेतो मृते भूतविशेषे च परेतवत् । पोतः शिशौ प्रवहणे प्रोतं गुम्फितवाससोः भक्तमन्ने तत्परे च भर्ता पोष्टरि धारके । भक्तिः सेवागौणवृत्त्योर्भङ्ग्यां श्रद्धाविभागयोः
|| १७४ ॥
॥ १७५ ॥
।। १७६ ॥
॥ १७७ ॥
॥ १७८ ॥
॥ १७९॥
૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १८०॥
॥ १८१॥
॥ १८२ ॥
॥ १८३ ॥
॥ १८४ ॥
।। १८५ ।।
भास्वान् दीप्रे खौ भ्रान्तिमिथ्याज्ञानेऽनवस्थितौ । भित्तिः कुड्ये प्रदेशे च भूतं सत्योपमानयोः प्राप्तेऽतीते पिशाचादौ पृथ्व्यादौ जन्तुयुक्तयोः। भूभृन्महीधरे पृथ्वीपतौ भूतिस्तु भस्मनि मांसपाकविशेषे च संपदुत्पादयोरपि । भृतिर्भरणमूल्ययोर्मतं तु संमतेऽचिते महबृहति धीतत्त्वे राज्ये मरुत्सुरेऽनिले। मतिर्बुद्धीच्छयोर्माता गौर्दुर्गाजननी मही मातरस्तु ब्रह्माण्याद्या मितिरैयत्यमानयोः । मुक्ता मौक्तिकपुंश्चल्योर्मुक्तिर्मोचनमोक्षयोः मूर्तिः पुनः प्रतिमायां कायकाठिन्ययोरपि । मृतं मृत्यौ याचिते च यन्ता सूते निषादिनि यतिनिकारे विरतौ भिक्षौ युतोऽन्विते पृथक् । युक्तिया॑ये योजने च रक्तं नील्यादिरञ्जिते कुङ्कुमेऽसृज्यनुरक्ते प्राचीनामलकेऽरुणे । रतिः स्मरस्त्रियां रागे रते रीतिस्तु पित्तले वैदादौ लोहकिट्टे सीमनि स्रवणे गतौ । लता ज्योतिष्मती दुर्वाशाखावल्लीप्रियङ्गुषु स्पृक्कामाधव्यो: कस्तूर्यां लिप्तं भुक्तविलिप्तयोः । विषाक्ते लूता तु रोगे पिपीलकोर्णनाभयोः वर्तिर्गात्रानुलेपिन्यां दशायां दीपकस्य च । दीपे भेषजनिर्माणे नयनाञ्जनलेखयो: व्यक्तो मनीषिस्फुटयोर्वार्ता वार्ताक्युदन्तयोः । कृष्यादौ वर्तने वार्तं त्वारोग्यारोगफल्गुषु
॥ १८६ ॥
।। १८७ ॥
॥ १८८॥
॥ १८९ ॥
॥ १९० ॥
॥ १९१ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१९२ ॥
॥ १९३॥
॥ १९४ ॥
॥ १९५ ॥
।। १९६ ॥
॥ १९७॥
वृत्तिशालिन्यथ व्याप्तिापने लम्भनेऽपि च । वास्तु स्याद् गृहभूपुर्योर्गृहे सीमसुरङ्गयोः वित्तं विचारिते ख्याते धने वित्तिस्तु संभवे । ज्ञाने लाभे विचारे च वीतमङ्कुशकर्मणि असाराश्वगजे शान्ते वीतिरश्वेऽशने गतौ । प्रजने धावने दीप्तौ वृत्तं वृत्तौ दृढे मृते चरित्रे वर्तुले छन्दस्यतीताधीतयोवृते । वृन्तं स्तनमुखे पुष्पबन्धे वृत्तिस्तु वर्तने कैशिक्यादौ विवरणे वृतिवरणवाटयोः । शक्तिरायुधभेदे स्यादुत्साहादौ बले श्रियाम् शस्तं क्षेमे प्रशस्ते च शान्तो दान्ते रसान्तरे । शास्ता जिने शासके च शान्तिर्भद्रे शमेऽर्हति शितं शातौ कृशे तीक्ष्णे, शितिर्भूर्जे सितेऽसिते। श्रीमान् मनोज्ञे तिलकपादपे धनवत्यपि शीतो हिमे च जिह्मे च वानीरबहुवारयोः । शीतं गुणे शुक्तमम्ले पूतिभूते च कर्कशे शुक्तिः शङ्खनके शखे, कपालखण्डदृग्रुजोः । नख्यश्चावर्त्तयोर्मुक्तास्फोटदुर्नामयोरपि श्रुतमाकर्णिते शास्त्रे श्रुतिराम्नायवार्तयोः । षड्जाद्यारम्भिकायां च कर्णाकर्णनयोरपि श्वेतं रूप्ये श्वेतो द्वीपे वर्णे शैले कपर्दके। श्वेता तु शङ्खिनी काष्ठपाटल्योः स्यात् सती पुनः कात्यायन्यां च साध्व्यां च, सातिर्दानावसानयोः । सितस्त्ववसिते बद्धे वर्णे सिता तु सर्करा
॥ १९८॥
॥ १९९ ॥
॥ २००॥
॥ २०१॥
।। २०२ ॥
॥ २०३॥
૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २०४॥
॥ २०५॥
॥ २०६॥
॥ २०७॥
॥ २०८॥
॥ २०९ ॥
स्थित ऊर्वे सप्रतिज्ञे, स्थितिः स्थाने च सीनि च । सीता जनकजागङ्गाभेदयोर्हलपद्धतौ सुतः पुत्रे नृपे सुप्तिः, स्वापे स्पर्शाज्ञता रुजि । सूतः पारदसारथ्योः प्रसूतेरितबन्दिषु ब्राह्मण्यां क्षत्रियाज्जाते तक्षिण सृतिर्गतौ पथि । स्मृतिः स्मरणधीच्छासु शास्त्रे सेतुस्तु संवरे नदीसंक्रमेऽथ हस्तः करे मानोडुभेदयोः । केशात्कलापे शुण्डायां हरिद्दिशि तृणान्तरे वर्णभेदेऽश्वभेदे च हितं पथ्ये गते धृते । हेतिर्खालास्त्रसूर्यांशुष्वों हेतौ प्रयोजने निवृत्तौ विषये वाच्ये प्रकारद्रव्यवस्तुषु । आस्था यत्नालम्बनयोरास्थानापेक्षयोरपि कन्या पुरे प्रावरणे क्वाथो व्यसनदुःखयोः । द्रवनिष्पाकेऽथ कुथः स्यादास्तरणदर्भयोः कोथस्तु मथने नेत्ररुग्भेदे शटितेऽपि च । ग्रन्थो गुम्फे धने शास्त्रे द्वात्रिंशद्वर्णनिर्मितौ ग्रन्थिर्वस्त्रादिबन्धे रुग्भेदे कौटिल्यपर्वणोः । ग्रन्थि तु ग्रन्थिपणे स्याद् गाथा वाग्भेदवृत्तयोः तीर्थं शास्त्रे गुरौ यज्ञे पुण्यक्षेत्रावतारयोः । ऋषिजुष्टे जले सत्रिण्युपाये स्त्रीरजस्यपि योनौ पात्रे दर्शने च तुत्थोऽग्नौ तुत्थमञ्जने । तुत्था नील्यां सूक्ष्मैलायां दुःस्थो दुर्गतमूर्खयोः प्रस्थः सानौ मानभेदे पीथोऽर्के पीथमम्बुनि । पृथुर्विशाले भूपाले वापिकाकृष्णजीरयोः
॥ २१०॥
॥ २११॥
॥ २१२ ॥
॥ २१३ ॥
|| २१४॥
।। २१५ ।।
૧૬૮
For Private And Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २१६॥
॥ २१७॥
॥ २१८ ॥
11 २१९ ।।
॥ २२०॥
॥ २२१ ॥
प्रोथोऽश्वघोणाध्वगयोः कट्यां मन्थो रखौ मथि। साक्तवे नेत्ररोगे च यूथं तिर्यग्गणे गणे यूथी तु मागधीपुष्पविशेषयोः कुरण्टके । रथस्तु स्यन्दने पादे शरीरे वेतसद्रुमे वीथी वर्त्मनि पङ्क्तौ च गृहाङ्गे नाट्यरूपके। संस्था स्पशे स्थितौ मृत्यौ सार्थो वृन्दे वणिग्गणे सिक्थं नील्यां मधूच्छिष्टे सिक्थो भक्तपुलाकके। अब्द: संवत्सरे मेघे मुस्तके गिरिभिद्यपि अन्दू: स्यान्निगडे भूषाभेदे ककुदवत् ककुत्। श्रेष्ठे वृषाङ्गे राचिह्ने क्रव्यान्मांसाशिरक्षसोः कन्दोऽब्दे सूरणे सस्यमूले कुन्दोऽच्युते निधौ । चक्रभूमौ च माध्ये च क्षोद: पेषणचूर्णयोः गद: कृष्णानुजे रोगे गदा प्रहरणान्तरे । छदः पत्रे पतत्त्रे च ग्रन्थिपर्णतमालयोः छन्दो वशेऽभिप्राये च दृषत् पाषाणमात्रके। निष्पेषणार्थपट्टेऽपि धीदा कन्यामनीषयोः नदो वहेऽब्धौ निनदे, नन्दा संपद्यलिञ्जरे। तिथिभेदेऽपि नन्दिस्तु, प्रतीहारे पिनाकिनः आनन्दने च धुते च निन्दा कुत्सापवादयोः । पदं स्थाने विभक्त्यन्ते, शब्दे वाक्येऽङ्कवस्तुनोः त्राणे पादे पादचिह्ने, व्यवसायापदेशयोः । पादो मूलातुर्यांशाघ्रिषु प्रत्यन्तपर्वते भद्रं कल्याणे सौख्ये च, भसद् भास्वरमांसयोः । भेदो विदारणे द्वैधे, उपजापविशेषयोः
॥ २२२॥
॥ २२३ ॥
॥ २२४॥
।। २२५ ॥
।। २२६ ॥
।। २२७॥
૧૬૯
For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२८ ॥
॥ २२९ ॥
॥ २३०॥
॥ २३१ ॥
॥ २३२ ॥
॥ २३३ ।।
मदो रेतस्यहंकारे मद्ये हर्षेभदानयोः । कस्तूरिकायां क्षैब्ये च मदी कृषकवस्तुनि मन्दो मूढे शनौ रोगिण्यलसे भाग्यवर्जिते । गजजातिप्रभेदेऽल्पे स्वैरे मन्दरते खले मृद्वतीक्ष्णे कोमले च, रदो दन्ते विलेखने। विदा ज्ञानधियोबिन्दुविफ्रट्ज्ञात्रो रदक्षते वेदिरगुलिमुद्रायां बुधेऽलङ्कृतभूतले। शब्दोऽक्षरे यशोगीत्योर्वाक्ये खे श्रवणे ध्वनौ शरद् वर्षात्यये वर्षे, शाद: कर्दमशष्पयोः । संवित्संभाषणे ज्ञाने, संग्रामे नाम्नि तोषणे क्रियाकारे प्रतिज्ञायां, संकेताचारयोरपि । संपदृद्धौ गुणोत्कर्षे, हारे स्वादुस्तु सुन्दरे मृष्टे सूद: सूपकारे व्यञ्जनेऽपि च सूपवत् । स्वेदो घर्मे स्वेदने चान्धोन्धकारेऽक्षिजिते अर्धः खण्डेऽर्धं समांशेऽथाब्धिः सरसि सागरे । आधिर्मनोत्तौं व्यसनेऽधिष्ठाने बन्धकाशयोः ऋद्धं समृद्धे सिद्धान्ने, गन्धः संबन्धलेशयोः । गन्धकामोदगर्वेषु, स्याद् गाधः स्तालिप्सयोः गोधा प्राणिविशेषे स्याज्ज्याघातस्य च वारणे । दिग्धो लिप्ते विशाक्तेषौ प्रवृद्धस्नेहयोरपि दुग्धं क्षीरे पूरिते च, दोग्धा गोपालवत्सयोः । अर्थोपजीवककवौ, बन्ध आधौ च बन्धने बन्धुर्भातृबान्धवयोर्बाधा दुःखनिषेधयोः । बुधः सौम्ये कवौ बुद्धः, पण्डिते बुद्धिते जिने
।। २३४ ॥
॥ २३५ ॥
॥ २३६ ॥
॥ २३७ ॥
।। २३८ ॥
॥ २३९ ॥
१००
For Private And Personal Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४०॥
॥ २४१ ॥
|| २४२॥
॥ २४३॥
॥ २४४॥
॥ २४५ ॥
बोद्धिबौद्धसमाधौ चाहद्धर्माप्तौ च पिप्पले । मधुश्चैवर्तुदैत्येषु जीवाशाकमधूकयोः गधु क्षीरे जले मद्ये, क्षौद्रे पुष्परसेऽपि च । मिद्धं चित्ताभिसंक्षेपे निद्रालसतयोरपि मुग्धो मूढे रम्ये मेधः क्रतौ मेधा तु शेमुषी। राधो वैशाखमासे स्याद्, राधा विद्युद्विशाखयोः विष्णुकान्तामलक्योश्च, गोपीवेध्यविशेषयोः । लुब्ध आकाङ्क्षिणि व्याधे, वधो हिंसकहिंसयोः वधूः पत्न्यां स्नुषानार्योः, स्पृक्काशारिवयोरपि । नवपरिणीतायां च, व्याधो मृगयुदुष्टयोः विद्धं सदृग्वेधितयोः क्षिप्ते विद्धिमूल्ययोः । प्रकारे भानविधिषु, विधिर्ब्रह्मविधानयोः विधिवाक्ये च दैवे च प्रकारे कालकल्पयोः । विधुश्चन्द्रे च्युते विरुल्लतायां विटपेऽपि च वृद्धः प्राज्ञे स्थविरे च, वृद्धं शैलेयरूढयोः । वृद्धिः कलान्तरे हर्षे, वर्द्धने भेषजान्तरे श्रद्धास्तिक्येऽभिलाषे च श्राद्धं श्रद्धासमन्विते । हव्यकव्यविधाने च, शुद्धः केवलपूतयोः स्कन्धः प्रकाण्डे कायेंऽसे, विज्ञानादिषु पञ्चसु । नृपे समूहे व्यूहे च, सन्धा स्थितिप्रतिज्ञयोः सन्धिर्योनौ सुरङ्गायां नाट्याङ्गे श्लेषभेदयोः । साधुजैनमुनौ वाधुषिके सज्जनरम्ययोः सिद्धो व्याड्यादिके देवयोनौ निष्पन्नमुक्तयोः । नित्ये प्रसिद्ध सिद्धिस्तु मोक्षे निष्पत्तियोगयोः
॥ २४६ ॥
॥ २४७॥
॥ २४८ ॥
॥ २४९ ॥
।। २५० ॥
॥ २५१ ॥
૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। २५२॥
॥ २५३ ॥
॥ २५४॥
॥ २५५ ॥
॥ २५६ ॥
।। २५७ ॥
सिन्धुर्नद्यां गजमदेऽब्धौ देशनदभेदयोः । सुधा गङ्गेष्टिकास्नुह्योर्मूलेपामृतेषु च अन्नं भक्तेऽशितेऽश्वेिऽधमेऽध्वा कालवर्त्मनोः । संस्थाने साश्रवस्कन्धेऽर्थिनौ याचकसेवको आत्मा चित्ते धृतौ यत्ने, धिषणायां कलेवरे । परमात्मनि जीवेऽर्के हुताशनसमीरयोः स्वभावेऽथेन ईशेऽर्केऽथोन्नं क्लिन्ने दयापरे । ऊष्माणस्तु निदाघोष्णग्रीष्माः शषसहा अपि कर्म कारकभेदे स्याक्रियायां च शुभाशुभे। कामी स्यात्कमने चक्रवाके पारावतेऽपि च कृती योग्ये बुधे खड्गी गण्डके खड्गधारिणि । ग्रावाश्मनि गिरौ गोमी फेरौ गोमत्युपासके घनः सान्द्रे दृढे दाढ्ये विस्तारे मुद्गरेऽम्बुदे । सङ्घ मुस्ते घनं मध्यनृत्तवाद्यप्रकारयोः चर्म त्वचि स्फुरे चर्मी, भूर्जे फलकिभृङ्गिणोः । चक्री कोके कुलालेऽहौ वैकुण्ठे चक्रवतिनि चिह्नमङ्के पताकायां, चीनो देशैणतन्तुषु । व्रीही वस्त्रे छद्म शाठ्येऽपदेशे घातिकर्मणि छनं रहश्छादितयोश्छिन्ना स्यादमृतेत्वरी । छिन्नं भिन्ने जनो लोके जगद्देदे पृथग्जने जनी स्नुषावनितयोर्जिनोऽर्हबुद्धविष्णुषु । ज्योत्स्ना स्याज्ज्योति: संयुक्तनिशिचन्द्रातपेऽपि च ज्योत्स्नी पटोली ज्योत्स्नावन्निशोस्तनुर्वपुस्त्वचोः । विरलेऽल्पे कृशे दण्डी, यमे द्वा:स्थसदण्डयोः
॥ २५८ ॥
॥ २५९ ॥
।। २६०॥
।। २६१ ॥
॥ २६२ ।।
|| २६३॥
૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २६४ ॥
॥ २६५ ॥
॥ २६६॥
॥ २६७॥
॥ २६८॥
॥ २६९ ॥
दानं मतङ्गजमदे, रक्षणच्छेदशुद्धिषु । विश्राणनेऽप्यथ द्युम्नं द्रविणवद्धनौजसोः धनं वित्ते गोधने च स्याद्धन्वस्थलचापयोः । धन्वामरौ धन्वी पार्थे छेके ककुभचापिनोः धनुः शब्दः पियालद्रौ राशिभेदे धनुष्यपि। धाम रश्मौ गृहे देहे स्थाने जन्मप्रभावयोः धाना भृष्टयवेऽङ्कुरे धन्याके चूर्णसक्तुषु । धेनः समुद्रे धेनी तु नद्यां नग्नो विवाससि मागधे क्षपणके च, नन्दी गिरिशवेत्रिणि । गर्दभाण्डे वटे न्यूनं हीनवच्चोनगीयोः पर्व प्रस्तावोत्सवयोर्ग्रन्थौ विषुवदादिषु । दर्शप्रतिपत्सन्धौ च तिथिग्रन्थविशेषयोः पक्ष्माऽक्षिलोम्नि तन्त्वादिसूक्ष्मांशे कुसुमच्छदे । गरुत्किञ्जल्कयोश्चापि पत्री काण्डे खगे द्रुमे रथेऽद्रौ रथिके श्येने, प्रेम तु स्नेहनर्मणोः । ब्रह्मा तु तपसि ज्ञाने, वेदेऽध्यात्मे द्विजे विधौ ऋत्विग्योगभिदोश्चाथ बुजो गिरिशमूलयोः । भर्म भारे भृतौ हेम्नि, भानुरंशौ रवौ दिने भिन्नोऽन्यः संगतः फुल्लो दीर्णो भोगी भुजङ्गमे। वैयावृत्यकरे राज्ञि गामण्यां नापितेऽपि च मानं प्रमाणे प्रस्थादौ, मानश्चित्तोन्नतौ ग्रहे । मीनो मत्स्ये राशिभेदे, मृत्स्ना मृत्सा तुवर्यपि यानं युग्ये गतौ योनिः कारणे भगताम्रयोः । स्तं स्वजातिश्रेष्ठे स्यान्मणौ राजा तु पार्थिवे
॥ २७०॥
॥ २७१॥
।। २७२॥
।। २७३ ॥
|| २७४ ॥
॥ २७५ ॥
१७3
For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| २७६ ॥
॥ २७७ ॥
॥ २७८ ॥
॥ २७९ ॥
॥ २८०॥
॥ २८१॥
निशाकरे प्रभौ शके यक्षक्षत्रिययोरपि । रास्नैलापर्णीसाक्ष्यो रागो कामिनि रङ्क्तरि रोही रोहीतकेऽश्वत्थे, वटे लग्नं तु लज्जिते । राशीनामुदये सक्ते, लक्ष्म प्रधानचिह्नयोः वनं प्रस्रवणे गेहे प्रवासेऽम्भसि कानने। वस्नं वस्त्रे धने मूल्ये, भृतौ वर्म पुनस्तनौ प्रमाणे सुन्दराकारे वर्त्म नेत्रच्छदेऽध्वनि । वर्णी पुनश्चित्रकार, लेखके ब्रह्मचारिणि वानं शुष्कफले शुष्के, सीवने गमने कटे। जलसंप्लुतवातोमिसुरङ्गासौरभेषु च वाग्मी पटुबृहस्पत्योर्वाजी बाणे हये खगे। विन्नं विचारिते लब्धे, स्थिते वृषा तु वासवे वृषभे तुरङ्गे पुंसि, शाखी तु द्रुमवेदयोः । राजभेदे शिखी त्वग्नौ, वृक्षे केतुग्रहे शरे चूडावति बलीवर्दे, मयूरे कुक्कुटे हये । शीनो मूर्खाजगरयोः, श्येन: शुक्ले पतत्त्रिणि स्वप्नः स्वापे सुप्तज्ञाने, स्थानं स्थित्यवकाशयोः । सादृश्ये सन्निवेशे च स्नानं स्नानीय आप्लवे स्त्यानं स्यास्निग्ध आलस्ये, प्रतिध्वानघनत्वयोः । सादी तुरङ्गमारोहे, निषादिरथिनोरपि स्वामी प्रभौ गुहे सून, पुष्पे सूना पुनः सूता । अधोजिह्वा वधस्थानं, सूनुः पुत्रेऽनुजे खौ हनुः कपोलावयवे, मरणामययोरपि । हरिद्रायामायुधे च, हली कृषकसीरिणो:
।। २८२ ॥
॥ २८३ ।।
॥ २८४ ॥
॥ २८५ ॥
॥ २८६॥
॥ २८७ ॥
१७४
For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २८८ ॥
॥ २८९ ॥
॥ २९०॥
॥ २९१ ॥
।। २९२ ॥
॥ २९३ ॥
कल्पो विकल्पे कल्पद्रौ, संवर्ते ब्रह्मवासरे। शास्त्रे न्याय विधौ कूपो गर्तेऽन्धौ गुणवृक्षके मृन्माने कूपके क्षेपो गर्वे लङ्घननिन्दयोः । विलम्बे रणहेलासु, गोपौ भूपालवल्लवौ ग्रामौघगोष्ठाधिकृतौ, गोपी गोपालसुन्दरी । शारिवा रक्तिका तल्पमट्टे शय्याकलत्रयोः त्रपा लज्जाकुलटयोस्त्रपु सीसकरङ्गयोः । तापः संतापे कृच्छे च तापी तु सरिदन्तरे दर्पो मृगमदे गर्वे, पुष्पं विकास आर्तवे । धनदस्य विमाने च, कुसुमे नेत्ररुज्यपि बाष्य ऊष्माऽक्षिजलयो, रूपं तु श्लोकशब्दयोः । पशावाकारे सौन्दर्ये, नाणके नाटकादिके ग्रन्थावृत्तौ स्वभावे च, रेप: कूरे विगर्हिते। रोपौ रोपणेषू रोपं, रन्ध्र लेपस्तु लेपने अशने च सुधायां च, वपा विवरमेदसोः । शष्पं तु प्रतिमाहीनतायां बालतृणेऽपि च शापः शपथ आक्रोशे शिष्पं सुवे क्रियोचिते । स्वापो निद्रायां रुग्भेदे, शयनाज्ञानमात्रयोः गुम्फो दोभूषणे दृब्धौ, रेफोऽवद्यरवर्णयोः । शर्फ खुरे गवादीनां, मूले विटपिनामपि शिफा मातरि मांस्यां च, जटायां च सरित्यपि । कम्बिवंशलतादयोः कम्बुर्वलयशङ्खयोः गजे शम्बूके कचूर ग्रीवायां नलकेऽपि च । जम्बूर्मेरुतरङ्गिण्यां द्वीपवृक्षविशेषयोः
॥ २९४ ॥
॥ २९५ ॥
॥ २९६॥
।। २९७॥
॥ २९८ ॥
॥ २९९ ।।
१७५
For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
"
डिम्ब एरण्डभययोर्विप्लवे प्लीह्नि पुप्फुसे । बम्बं तु प्रतिबिम्बे स्यान्मण्डले बिम्बिकाफले शम्बः पवौ लोहकाच्यां स्तम्ब आलानगुल्मयोः । व्रीह्मादीनां प्रकाण्डे च, कुम्भो वेश्यापतौ घटे द्विपाने राक्षसे राशौ कुम्भं त्रिवृतिगुग्गुलौ । कुम्भ्युखायां पाटलायां वारिपर्ण्य च कट्वफले गर्भः कुक्षौ शिशौ सन्धौ, भ्रूणे पनसकण्टके । मध्येऽग्नावपवरके, जम्भः स्याद्दानवान्तरे दन्तभोजनयोरंशे नौ जम्बीरतूणयोः । जृम्भा जृम्भणे विकासे, डिम्भो वैधेयबालयो दम्भ: कल्के कैतवे च, नाभिः क्षत्रप्रधानयोः । चक्रमध्ये मृगमदे प्राण्यङ्गे मुख्यराजि च निभः स्यात्सदृशे व्याजे, रम्भो वैणवदण्डके । रम्भा त्रिदशभामिन्यां, कदल्यां च विभुः प्रभौ व्यापके शङ्करे नित्ये, शम्भुर्ब्रह्मार्हतो : शिवे । शुभो योगे शुभं भद्रे, स्तम्भः स्थूणाङ्गजाड्ययोः सभा सभ्येषु शालायां, गोष्ठ्यां द्यूतसमूहयोः । स्वभूर्विष्णौ विधावामोऽपक्वे रुग्भेदरोगयोः उमा गौय हरिद्रायां कीर्तिकान्त्यतसीष्वपि । ऊर्मिः पीडा जवोत्कण्ठाभङ्गप्रकाशवीचिषु वस्त्रसंकोचलेखायां, क्रमः कल्पांहि - शक्तिषु । परिपाट्यां क्षमः शक्ते, हिते युक्ते क्षमावति क्षमा क्षान्तौ क्षितौ कामं, बाढेऽनुमितिरेतसोः । कामः स्मरेच्छाकाम्येषु क्षुमा स्यान्नीलिकातसी
૧૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३०० ॥
॥ ३०१ ॥
॥ ३०२ ॥
॥ ३०३ ॥
॥ ३०४ ॥
॥ ३०५ ॥
॥ ३०६ ॥
॥ ३०७ ॥
॥ ३०८ ॥
॥ ३०९ ॥
॥ ३१० ॥
॥ ३११ ॥
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१२॥
॥ ३१३॥
॥ ३१४॥
॥ ३१५ ॥
॥ ३१६ ।।
।। ३१७॥
कृमि: क्रिमिश्च लाक्षायां, कोटे क्षेमस्तु मङ्गले। लब्धरक्षणे मोक्षे च, क्षेमोमा धनहर्यपि क्षौमं स्यादतसीवस्त्रे दुकूलेऽट्टालकेऽपि च । खर्मं क्षौमे पौरुषे च गमोऽध्वद्यूतभेदयोः सदृक्पाठेप्यथ ग्रामो, वृन्दे शब्दादिपूर्वकः । खड्गादौ संवसथे च, गुल्म: सैन्योपरक्षणे रुक्सैन्यघट्टभेदेषु, स्तम्बे गुल्मी पौकसि । आमलक्येलयोर्वन्यामथ घर्मो निदाघवत् स्वेदाम्भस्यातपे ग्रीष्मोष्मणोर्जाल्मस्तु पामरे। असमीक्ष्यकारिणि च जामिः स्वसृकुलस्त्रियोः जिह्मः कुटिले मन्दे च, जिद्मं तगरपादपे। तोक्मं कर्णमले तोक्मः, स्याद्धरिते हरिद्यवे दम: स्यात्कर्दमे दण्डे, दमने दमथेऽपि च । दस्मस्तु हव्यवाहे स्याद् यजमाने मलिम्लुचे धर्मो यमोपमापुण्यस्वभावाचारधन्वसु । सत्सङ्गेऽहत्यहिंसादौ न्यायोपनिषदोरपि धर्म दानादिके नेमस्त्वर्धे प्राकारगतयोः । अवधौ केतवे काले, नेमिः कूपत्रिकाप्रधेः तिनिशोऽरिष्टनेमिश्च, पद्म व्यूहे निधावहौ । संख्याब्जयोः पद्ममिभबिन्दौ ब्राह्मी तु भारती शाकभेदः पङ्कगण्डी हञ्जिका सोमवल्लरी। ब्रह्मशक्तिर्धमस्तु स्याद् भ्रमणे वारिनिर्गमे भ्रान्तौ कुन्दाख्ययन्त्रे च, भीमो घोरे वृकोदरे। हरेऽम्लवेतसे चाथ भीष्मो गाङ्गेयरुद्रयोः
॥ ३१८ ॥
॥ ३१९॥
॥ ३२० ॥
॥ ३२१ ॥
॥ ३२२ ॥
॥ ३२३ ॥
१७७
For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३२४॥
॥ ३२५ ।।
।। ३२६ ॥
॥३२७॥
॥ ३२८॥
॥ ३२९ ॥
राक्षसे भीषणे भौमोऽङ्गारके नरकासुरे । यमः कालयमजयोरहिंसादिषु पञ्चसु । संयमे यमने ध्वाक्षे यामः प्रहरसंयमौ । रमः कान्ते रक्ताशोके, मन्मथे च रमा श्रियाम् रश्मिणिप्रग्रहयो, राम: श्यामे हलायुधे । पशुभेदे सिते चारौ, राघवे रेणुकासुते रामं तु वास्तुके कुष्ठे, रामा हिङ्गुलिनीस्त्रियोः । रुक्मं लोहे सुवर्णे च, रुमा स्याल्लवणाकरे सुग्रीवपत्न्यां लक्ष्मीः श्रीशोभासंपत्प्रियङ्गुषु । वमिर्वान्तेऽनले वामः कामे सव्ये पयोधरे उमानाथे प्रतिकूले, चारौ वामा तु योषिति । वामी शृगाल्यां करभीरासभीवडवासु च शमी द्रुभेदे वल्गुल्यां, शिम्ब्यां श्यामोऽम्बुदे शितौ। हरिते प्रयागवटे कोकिले वृद्धदारके श्यामं सैन्धवे मरिचे, श्यामा सोमलतानिशोः । शारिवा वल्गुनीगुन्द्रा-त्रिवृत्कृष्णाप्रियङ्गुषु अप्रसूतस्त्रियां नील्यां, श्रामो मण्डपकालयोः । शुष्ममोजसि सूर्ये च, समं साध्वखिलं सदृक् सीमाघाटे स्थितौ क्षेत्रे, सूक्ष्मोऽणौ सूक्ष्ममल्पके। अध्यात्मे कतके सोमस्त्वौषधी तद्रसेन्दुषु दिव्यौषध्यां घनसारे समीरे पितृदैवते । वसुप्रभेदे सलिले, वानरे किनरेश्वरे हिमं तुषारे शीते च, हिमश्चन्दनपादपे। होमिः सर्पिषि वह्नौ च, स्यादर्य: स्वामिवैश्ययोः
॥ ३३० ॥
॥ ३३१ ॥
॥ ३३२॥
॥ ३३३॥
॥ ३३४॥
॥३३५ ॥
૧૭૮
For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org |
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥३३६ ॥
॥ ३३७ ॥
॥ ३३८ ॥
॥३३९ ॥
॥३४०॥
॥ ३४१ ॥
अर्थ्यं शिलाजतुन्यर्थशालिनि न्यायविज्ञयोः । अन्योऽसदृशेतरयोरन्त्यस्त्वन्तभवेऽधमे अर्घ्यमर्घार्थमर्धार्हमास्यं मुखभवे मुखे। मुखान्तरास्या तु स्थित्यामार्यो सज्जनसौविदौ आर्योमाच्छन्दसोरिज्या दाने सङ्गेऽध्वरेऽर्चने। इभ्यो धनवतीभ्या तु, करेण्वां सल्लकीतरौ कल्यं प्रभाते मधुनि, सज्जे दक्षे निरामये । कल्या कल्याणवाची स्यात्कश्यं कशार्हमद्ययोः अश्वमध्ये क्षयो गेहे, कल्पान्तेऽपचये रुचि। कन्या ना- कुमार्यां च राश्यौषधिविशेषयोः कक्ष्या गृहप्रकोष्ठे स्यात्सादृश्योद्योगकाञ्चिषु । बृहतिकेभ्यनाड्योश्च, कार्य: हेतौ प्रयोजने कायः कदैवते मूर्ती, सधे लक्ष्यस्वभावयोः । कायं मनुष्यतीर्थे च, काव्या स्यात्पूतनाधियोः काव्यं ग्रन्थे काव्यः शुक्रे, कांस्यं तैजसवाद्ययोः । पानपात्रे मानभेदे, क्रियाकरणचेष्टयोः कर्मोपायचिकित्सासु, निष्कृतौ सम्प्रधारणे। अर्चाप्रारम्भशिक्षासु, कुल्यं तु कुलजेऽस्थनि सूमिषाष्टद्रोणीषु, कुल्या सरिति सारणौ । कृत्यो विद्विषि कार्ये च, कृत्या स्याद्देवताकिया गव्यं क्षीरादिने, ज्यायां, रागवस्तुनि गोहिते । गव्या गोवृन्दगव्यूत्योर्गुह्यः कमठदम्भयोः गुह्यमुपस्थे रहस्ये, गृह्यं तु मलवर्त्मनि। गृह्योऽस्वैरिणि पक्ष्ये च, गृहासक्तमृगाण्डजे
॥ ३४२ ॥
॥ ३४३ ॥
॥ ३४४ ॥
॥ ३४५ ॥
॥ ३४६ ॥
॥ ३४७ ॥
૧૦૯
For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ३४८॥
॥ ३४९ ॥
|| ३५० ॥
॥ ३५१॥
॥ ३५२ ॥
॥ ३५३ ॥
गृह्या तु शाखानगरे, गेयौ गातव्यगायनौ । गोप्यौ दासेरगोप्तव्यौ, चयः प्राकारपीठभूः समूहेऽप्यथ चव्या स्याच्चविकाशतपर्वयोः। चित्यं मृतकचैत्ये स्याच्चित्या मृतचितावपि चैत्यं जिनौकस्तबिम्बं, चैत्यो जिनसभातरुः । उद्देशवृक्षश्चोद्यं तु, प्रेर्ये प्रश्नेऽद्भुतेऽपि च छायापङ्क्तौ प्रतिमायामर्कयोषित्यनातपे । उत्कोचे पालने कान्तौ, शोभायां च तमस्यपि जयो जयन्ते विजये, जयोमा तत्सखी तिथिः । पथ्या जयन्त्यग्निमन्थे, जन्यो जामातृवत्सले जनके जननीये च नवोढानुचरादिके। जन्यं कोलीने युध्यट्टे जन्या मातृसखीमुदो: त्रयी त्रिवेद्यां त्रितये, पुरन्ध्यां सुमतावपि । तार्श्वस्तु स्यन्दने वाहे, गरुडे गरुडाग्रजे
अश्वकर्णाह्वयतरौ स्यात्तायं तु रसाञ्जने । तिष्यः पुष्यवत्कलौ भे, तिष्या त्वामलकीतरौ द्रव्यं भव्ये धने क्ष्मादौ, जतुद्रुमविकारयोः । विनये भेषजे री- दस्युः प्रत्यर्थिचौरयोः दायो दाने यौतकादिधने सोल्लुण्ठभाषणे । विभक्तव्ये पितृद्रव्ये, दिव्यं वल्गुलवङ्गयोः धुभवे दिव्यामलक्यां, दूष्यं वाससि तद्गृहे। दूषणीये चाथ दैत्योऽसुरे दैत्या मुरौषधौ धन्यः पुण्ययुते धन्यामलक्यामुपमातरि । धान्यं तु व्रीहौ धन्याके धिष्ण्यं स्थानोडुवेश्मसु
|| ३५४ ॥
॥ ३५५ ॥
॥ ३५६ ॥
॥ ३५७ ॥
॥ ३५८ ॥
॥३५९ ॥
૧૮૦
For Private And Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
बले धिष्ण्योऽग्नौ शुक्रे च नयः स्यान्नैगमादिषु । नीतिद्यूतभिदोः पथ्यं हितं पथ्या हरीतकी पद्योऽन्त्यवर्णे स्यात्पद्यं श्लोके पद्या तु वर्त्मनि । प्रायो वयस्यनशने मृतौ बाहुल्यतुल्ययोः प्रियो वृद्ध्यौषधे हृद्ये, पत्यौ पुण्यं तु सुन्दरे । सुकृते पावने धर्मे, पूज्यः श्वसुरखन्द्ययोः बल्यं रेतोबलकृतोर्भयं भीतौ भयङ्करे । कुब्जकपुष्पे भव्यं तु फले योग्ये शुभेऽस्थनि सत्ये भाविनि भव्यस्तु, कर्मरङ्गतरौ सति । भव्योमाकरिपिप्पल्योर्भाग्यं कर्म शुभाशुभम् मध्यं न्याय्येऽवलग्नेऽन्तर्मयो दैत्योष्ट्वेसराः । मयुर्मृगाश्वमुखयोर्मन्युर्दैत्ये क्रतौ क्रुधि
माल्यं मालाकुसुमयोः स्यान्माया शाम्बरी कृपा । दम्भो बुद्धिश्च मायस्तु पीताम्बरेम्बरेऽपि च
मूल्यं वस्ने वेतने च ययुर्यज्ञहये हये । याम्याऽपाच्यां भरण्यां च योग्यो योगार्हशक्तयोः उपायिनि प्रवीणे च, योग्यमृद्ध्याह्वयौषधे । योग्यार्कयोषित्यभ्यासे, रम्यश्चम्पकद्ययोः
रम्या रात्रावथ रथ्यो रथांशे रथवोढरि । रथ्या तु रथसङ्घाते प्रतोल्यां पथि चत्वरे रूप्यमाहतहेमादौ, रजते रूपवत्यपि । लयस्तूर्यत्रयीसाम्ये, संश्लेषणविलासयोः लभ्यं लब्धव्ये युक्ते च विन्ध्यो व्याधाद्रिभेदयोः । विन्ध्या त्रुटौ लवल्यां च, वीर्यं तेजःप्रभावयोः
૧૮૧
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३६० ॥
॥ ३६१ ॥
॥ ३६२ ॥
॥ ३६३ ॥
॥ ३६४ ॥
॥ ३६५ ॥
॥ ३६६ ॥
॥ ३६७ ॥
॥ ३६८ ॥
॥ ३६९ ॥
॥ ३७० ॥
॥ ३७१ ॥
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
शुक्रे शक्तौ च वीक्ष्यं तु द्रष्टव्ये विस्मयेऽपि च । वीक्ष्यस्तु लासके वाहे वेश्यं तु गणिकागृहे वेश्या तु पण्ययोषायां, शल्यः स्यान्मदनद्रुमे । नृपभेदे श्वाविदि च सीम्नि शस्त्रशलाकयोः शय्या तल्पे शब्दगुम्फे, शून्यं बिन्दौ च निर्जने । शून्या तु नलिका शौर्यं चारभट्यां बलेऽपि च सह्यमारोग्ये सोढव्ये, सद्योऽद्रौ सव्यं दक्षिणे वामे च प्रतिकूले च, सत्यं तु शपथे कृते तथ्ये तद्वति सत्यस्तु, लोकभित्संख्यमाहवे । संख्यैकादौ विचारे च सन्ध्या कालनदीभिदोः चिन्तायां संश्रवे सीम्नि सन्धाने कुसुमान्तरे । साध्यो योगे साधनीये, गणदैवतभिद्यपि साय: शरेऽपराह्णे च स्थेयोऽक्षदृक्पुरोधसोः । सेव्यमुशीरे सेवा, सैन्यं सैनिकसेनयोः सौम्यः सोमात्मजेऽनुग्रे मनोज्ञे सोमदैवते । सौम्याः पुनर्मृगशिरः शिरःस्थाः पञ्चतारका: हार्यः कलिद्रौ हर्तव्ये हृद्यं धवलजीरके । हृत्प्रिये हद्धिते हृज्जे हृद्या तु वृद्धिभेषजे हृद्यस्तु वशकृन्मन्त्रेऽग्रं पुरः प्रथमेऽधिके । उपयलम्बने श्रेष्ठे परिमाणे पलस्य च भिक्षाप्रकारे सङ्घाते प्रान्तेऽप्यद्रिस्तु पर्वते । सूर्ये शाखिनि चाभ्रं तु त्रिदिवे गगनेऽम्बुदे अस्रः शिरसिजे कोणे स्यादस्त्रं शोणितेऽश्रुणि । अस्त्रं चापे प्रहरणेऽप्यंह्निः पादद्रुमूलयोः
૧૮૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३७२ ॥
॥ ३७३ ॥
॥ ३७४ ॥
।। ३७५ ॥
॥ ३७६ ॥
।। ३७७ ।।
।। ३७८ ।।
॥ ३७९ ॥
11 360 11
॥ ३८१ ॥
॥ ३८२ ।।
।। ३८३ ॥
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३८४ ।।
।। ३८५ ॥
।। ३८६ ॥
॥ ३८७॥
॥ ३८८ ॥
॥ ३८९ ॥
अरो जिनेऽरं चक्राङ्गे शीघ्रशीघ्रगयोरपि । आरो रीरी शनिर्भीम आरा चर्मप्रभेदिनी इराम्भोवाक्सुराभूमिष्विन्द्रः शक्रेऽन्तरात्मनि । आदित्ये योगभेदे च स्यादिन्द्रा तु फणिञ्जके उग्रः क्षत्रियत: शूद्रा सूनावुत्कटरुद्रयोः । उग्रावचाछिक्किकयोरुस्रा गवोपचित्रयोः उस्रो मयूखे स्यादुष्ट्री मृद्भाण्डे करभस्त्रियाम् । ऐन्द्रिरिन्द्रसुते काकेऽप्योड्रा जनपदान्तरे ओड्रो जने जपावृक्षे, करः प्रत्यायशुण्डयोः । रश्मौ वर्षोपले पाणौ क्षरो मेघे क्षरं जले कद्रुः कनकपिङ्गे स्यात्कद्रूस्तु नागमातरि । कारो बलौ वधे यत्ने, हिमाद्रौ निश्चये यतौ कारा बन्धनशालायां, बन्धे दूत्यां प्रसेवके। स्याद्धेमकारिकायां च क्षार: काचे रसे गुडे भस्मनि धूर्तलवणे, कारि: शिल्पी क्रियाऽपि च । कारुस्तु कारके शिल्पे, विश्वकर्मणि शिल्पिनि कीरः शुके जनपदे, क्षीरं पानीयदुग्धयोः । क्षुरो गोक्षुरके कोकिलाक्षे छेदनवस्तुनि क्षुद्रो दरिद्रे कृपणे, निकृष्टेऽल्पनृशंसयोः । क्षुद्रा व्याघ्रीनटीव्यङ्गाबृहतीसरघासु च चाङ्गेरिकायां हिंस्रायां, मक्षिकामात्रवेश्ययोः । कुरुः स्यादोदने भूपभेदे श्रीकण्ठजाङ्गले क्रूरा नृशंसघोरोष्णकठिनाः कृच्छ्रमंहसि । कष्टे सान्तपने क्षेत्रं भरतादौ भगाङ्गयोः
॥ ३९० ॥
॥ ३९१ ॥
।। ३९२ ॥
।। ३९३॥
॥ ३९४ ।।
|| ३९५ ॥
१८३
For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ३९६ ॥
॥ ३९७ ॥
॥ ३९८॥
॥ ३९९ ॥
॥४०० ॥
॥ ४०१ ॥
केदारे सिद्धभूपन्योः, कोष्ट्री क्षीरविदारिका । शृगालिका लाङ्गली च, क्षौद्रं तु मधुनीरयो: खरो रक्षोऽन्तरे तीक्ष्णे दुःस्पर्शे रासभेऽपि च । खरुः स्यादश्वहरयोर्दर्पदन्तसितेषु च खुरः शफे कोलदले गरस्तूपविषे विषे। रोगे गरं स्यात्करणे गात्रमङ्गशरीरयोः गजानदेशेऽथ गिरिः पूज्येऽक्षिरुजि कन्दुके। शैले गिरियके गीर्णावपि गुन्द्रस्तु तेजने गुन्द्रा प्रियङ्गौ कैवर्तीमुस्तके भद्रमुस्तके। गुरुर्महत्याङ्गिरसे, पित्रादौ धर्मदेशके अलघौ दुर्जर चापि, गृद्धो गृध्नौ खगान्तरे । गोत्रं क्षेत्रेऽन्वये छत्रे, सम्भाव्यबोधवर्त्मनोः वने नाम्नि च गोत्रोऽद्रौ, गोत्रा भुवि गवाङ्गणे । गौरः श्वेतेऽरुणे पीते, विशुद्धे चन्द्रमस्यपि विशदे गौरं तु श्वेतसर्षपे पद्मकेसरे । गौर्युमानग्निकोर्वीषु प्रियङ्गौ वरुणस्त्रियाम् रजन्यां रोचनीनद्योर्घस्रो वासरहिंस्रयोः । घोरो हरे दारुणे च चर: स्याज्जङ्गमे स्पशे चले द्यूतप्रभेदे च चक्रं प्रहरणे गणे। कुलालाधुपकरणे राष्ट्रे सैन्यरथाङ्गयोः जलावर्ते छले चक्र: कोके चन्द्रोऽम्बुकाम्ययोः । स्वर्णे सुधांशौ कपुर कम्पिल्ये मेचकेऽपि च चरुर्हव्याने भाण्डे च चारो बन्धावसर्पयोः । गतौ पियालवृक्षे च, चित्रं खे तिलकेऽद्भुते
|| ४०२॥
॥ ४०३॥
|| ४०४॥
॥ ४०५ ॥
॥ ४०६ ॥
॥४०७।।
૧૮૪
For Private And Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४०८ ॥
।। ४०९ ॥
॥ ४१० ॥
।। ४११॥
॥ ४१२ ॥
॥ ४१३॥
आलेख्ये कबुरे चित्रा त्वाखुपर्णीसुभद्रयोः । गोडुम्बाप्सरसोर्दन्त्यां, नक्षत्रोरगभेदयोः चीरं वाससि चूडायां गोस्तने सीसपत्रके। चीरी कच्छाटिकाझिल्ल्योश्चक्रस्त्वम्लेऽम्लवेतसे वृक्षाम्ले चुक्री चाङ्गे- चैत्रो मासाद्रिभेदयोः । चै मृतकचैत्ये च, चौरो दस्युसुगन्धयोः छत्रं स्यादातपत्राणे, छत्रा मधुरिकौषधौ । धान्यके च शिलीन्ध्र च, छिद्रं विवररन्ध्रवत् गर्ने दोषे जारस्तूपपतौ जायॊषिधीभिदि । जीरस्त्वजाज्यां खड्गे च, टारो लङ्गतुरङ्गयोः तन्त्रं सिद्धान्ते राष्ट्रे च, परच्छन्दप्रधानयोः । अगदे कुटुम्बकृत्ये तन्तुवाने परिच्छदे श्रुतिशाखान्तरे शास्त्रे, करणे द्वयर्थसाधके। इतिकर्तव्यतातन्त्वोस्तन्त्री स्याद्वल्लकी गुणे अमृतायां च नद्ध्यां च, सिरायां वपुषोऽपि च । तरिर्दशायां बेडायां, वस्त्रादीनां च पेटके तन्द्री निद्रा प्रमीला च, तारो निर्मलमौक्तिके। मुक्ताशुद्धावुच्चनादे, नक्षत्रनेत्रमध्ययोः तारं रूप्ये तारा बुद्धदेव्यां सुरगुरुस्त्रियाम् । सुग्रीवपल्यां तानं तु, शुल्वे शुल्वनिभेऽपि च तीव्र कटूष्णात्यर्थेषु, तीव्रा तु कटुरोहिणी । गण्डदूर्वा सुरी तीरो, वङ्गे तीरं पुनस्तटे तोत्रं वेणुके प्रतोदे, दरः स्याद्भयगर्तयोः । दरी तु कन्दरे दस्रः खरो दस्रौ खेः सुतौ
॥४१४ ॥
॥ ४१५ ॥
॥ ४१६ ॥
॥ ४१७ ॥
॥ ४१८ ॥
॥ ४१९॥
૧૮૫
For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४२०॥
॥ ४२१॥
॥४२२॥
॥ ४२३॥
॥ ४२४ ॥
॥ ४२५ ॥
द्वारं निर्गमेऽभ्युपाये, धर: कूर्माधिपे गुरौ । कर्पासतूलेऽथ धरा मेदो भूमिजरायुषु धारो जलधरासारवर्षणे स्यादृणेऽपि च । धारोत्कर्षे खड्गाद्यग्रे सैन्याग्रे वाजिनां गतौ जलादिपाते सन्तत्यां, धात्री भुव्युपमातरि । आमलक्यां जनन्यां च, धीरो ज्ञे धैर्यसंयुते स्वैरे धीरं तु घुसणे, नरो मर्येऽच्युतेऽर्जुने । नरं तु रामकपूरे, नकं नासानदारुणोः नक्रो यादसि नीवं तु, वलीकवननेमिषु । चन्द्रे च रेवतीभे च, नेत्रं वस्त्रे मन्थोगुणे मूलाक्षिनेतृषु परो दूरान्यश्रेष्ठशत्रुषु । परन्तु केवले पत्रं, यानं पक्षश्छदश्छुरी पारं प्रान्ते परतटे, पारी पूरपरागयोः । पात्र्यां कर्करिकायां च, पादबन्धे च हस्तिनः पात्रं तु कूलयोर्मध्ये, पणे नृपतिमन्त्रिणि । योग्यभाजनयोर्यज्ञभाण्डे नाट्यानुकर्तरि पुरं शरीरे नगरे गृहपाटलिपुत्रयोः । पुरस्तु गुग्गुलौ पुण्ड्रः कृमौ दैत्येक्षुभेदयोः वासन्त्यां तिलके पुण्डरीके पुण्ड्रास्तु नीवृति । पुरुः परागे प्रचुरे स्वर्लोकनृपभेदयोः पूरः स्यादम्भसो वृद्धौ, व्रणसंशुद्धिखाद्ययोः । पोत्रं वस्त्रे मुखाग्रे च सूकरस्य हलस्य च पौरं कत्तॄणे पुरजे, बभ्रुः पिङ्गाग्निशूलिषु । मुनौ विशाले नकुले, विष्णौ भद्रं तु मङ्गले
॥ ४२६॥
॥ ४२७॥
॥४२८॥
।। ४२९ ॥
॥ ४३० ॥
॥ ४३१ ॥
૧૮૬
For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४३२ ॥
॥४३३॥
॥४३४ ॥
।। ४३५ ॥
॥४३६ ॥
॥४३७ ॥
मुस्तकश्रेष्ठयोः साधौ, काञ्चने करणान्तरे। भद्रो रामचरे हस्तिजातौ मेरुकदम्बके गवि शम्भौ भद्रा विष्टौ, नभः सरिति कट्फले । कृष्णानन्तारास्नासु च भरोऽतिशयभारयोः भरुभर्तृकनकयो रो दशशतीद्वये । पलानां वीवधे चापि, भीरुयोषिति कातरे भूरि स्वर्णे प्रचुरे च, मन्त्री देवादिसाधने । वेदांशे गुप्तवादे च, मरुः पर्वतदेशयोः मारोऽनङ्गे मृतौ विघ्ने, मारी चण्ड्यां जनक्षये। मात्रं त्ववधृतौ स्वार्थे, कार्ने मात्रापरिच्छदे अक्षरावयवे द्रव्ये, मानेऽल्पे कर्णभूषणे । काले वृत्ते च मित्रं तु, सख्यौ मित्रो दिवाकरे यात्रोत्सवे गतौ वृत्तौ, राष्ट्रमुत्पातनीवृतोः । रुरुर्दैत्ये मृगे रेत्रं, पीयूषपटवासयोः रेत: सूतकयोरोध्रो लोधे रोधमघागसोः । रौद्रो भीष्मे रसे तीव्र, रौद्री गौर्यां वरो वृतौ विटे जामातरि श्रेष्टे, देवतादेरभीप्सिते । वरं तु घुसृणे किञ्चिदिष्टे वरी शतावरी वकं पुटभेदे वक्रः, कुटिले क्रूरभूमयोः । वक्त्रमास्ये छन्दसि च, वप्रः प्राकाररोधसोः क्षेत्रे ताते चये रेणौ, वज्रं कुलिशहीरयोः । बालके वज्रात्वमृता, वर्धः सीसवरत्रयोः व्यग्रो व्यापृताकुलयोर्वार: सूर्यादिवासरे। महेश्वरावसरयोवृन्दे कुब्जाख्यापादपे
॥ ४३८॥
॥ ४३९ ॥
॥ ४४०॥
॥ ४४१ ॥
॥ ४४२ ॥
॥ ४४३॥
૧૮૦
For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४४४॥
|| ४४५ ॥
॥ ४४६ ॥
॥ ४४७ ॥
॥ ४४८॥
|| ४४९॥
वारं तु मदिरापात्रे, वारि हीवेरनीरयोः । वारिर्घटयां सरस्वत्यां गजबन्धनभुव्यपि व्याघ्रः कर) शार्दूले रक्तैरण्डतरावपि । श्रेष्ठे तूत्तरपदस्थः स्याद् व्याघ्री कण्टकारिका वीरो जिने भटे श्रेष्ठे, वीरं शृङ्ग्यां नतेऽपि च । वीरा गम्भारिकारम्भातामलक्येलवालुषु मदिराक्षीरकाकोलीगोष्ठोदुम्बरिकासु च । पतिपुत्रवतीक्षीरविदारीदुश्चिकास्वपि वुत्रो मेघे रिपौ ध्वान्ते दानवे वासवे गिरौ । वेरं घुसृणवृन्ताकशरीरेषु शरं जले शरः पुनधिसारे काण्डतेजनयोरपि । शकोऽर्जुने तराविन्द्रे, कुटजे शस्त्रमायुधे लोहे शस्त्री छुरिकायां शद्रिजिष्णौ तडित्वति । शरुः कोपे शरे वज्रे शारः शबलवातयोः द्यूतस्य चोपकरणे शास्त्रं ग्रन्थनिदेशयोः । शारि: कुञ्जरपर्याणे शकुनौ द्यूतसाधने शिग्रुः शोभाञ्जने शाके, शीघ्रं चक्राङ्गतूर्णयोः । उशीरे शुक्रस्तु शुक्ले, ज्येष्ठमासेऽग्निकाव्ययोः शुक्रं तु रेतोऽक्षिरुजोः, शुभं दीप्तेऽभ्रके सिते । शूरश्चारभटे सूर्ये, सरौ दध्यग्रसायको स्वरः शब्देऽचि षड्जादौ सत्त्रमाच्छादने क्रतौ। सदादाने वने दम्भे स्वरुः स्याद्यूपखण्डके अध्वरे कुलिशे बाणे सारो मज्जास्थिरांशयोः । बले श्रेष्ठे च सारन्तु द्रविणन्याय्यवारिषु
।। ४५० ॥
॥ ४५१ ॥
॥ ४५२॥
॥४५३॥
॥ ४५४॥
॥ ४५५ ॥
૧૮૮
For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
स्फारस्तु स्फरकादीनां बुद्बुदे विपुलेऽपि च । स्थिरो मोक्षे निश्चले च, स्थिरा भूः शालपर्ण्यपि सिप्रः स्वेदे सिप्रा नद्यां सिरा नाड्यम्बुवाहिनी । सिरस्तु पिप्पलीमूलं सीरः स्यादंशुमालिनि लाङ्गुलेऽथ सुरो देवे, सुरा चषकमद्ययोः । सूत्रं तु सूचनाकारिग्रन्थे तन्तुव्यवस्थयोः स्वैरो मन्दे स्वतन्त्रे च, हरो रासभरुद्रयोः । वैश्वानरेऽप्यथ हरिर्दिवाकरसमीरयोः यमवासवसिंहांशुशशाङ्ककपिवाजिषु । पिङ्गवर्णे हरिद्वर्णे भेकोपेन्द्रशुकाहिषु लोकान्तरे च हारस्तु मुक्तादामनि संयुगे । हिंस्रः स्याद् घातुके हिंस्रा मांसा काकादनी वसा हीरो वज्रे हरे सर्पे हीरा पिपीलिकाप्रियोः । होरा तु लग्ने राश्यर्द्धे शास्त्ररेखाप्रभेदयोः अलिः सुरापुष्पलिहोरम्लो रसेऽम्लवेतसे । अम्ली चाङ्गेर्यामालं स्यादनर्थहरितालयोः आलिः सख्यावलीसेत्वनर्थेषु विशदाशये । आलुर्गलन्तिकायां स्यादालु भेलककन्दयोः इलोर्वी वाग् बुधस्त्री गौ: कलं त्वजीर्णरेतसोः । अव्यक्तमधुरध्वाने कला स्यात्कालशिल्पयोः
कलने मूलरैवृद्धौ षोडशांशे विधोरपि । कलिबिभीतके शूरे, विवादेऽन्त्ययुगे युधि कालः पुनः कृष्णवर्णे महाकालकृतान्तयोः । मरणाने हसोः काली कालिकाक्षीरकीटयोः
૧૮૯
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४५६ ॥
॥। ४५७ ॥
॥। ४५८ ॥
।। ४५९ ।।
॥ ४६० ॥
॥ ४६१ ॥
॥ ४६२ ॥
॥ ४६३ ॥
॥ ४६४ ॥
॥ ४६५ ॥
॥ ४६६ ॥
॥ ४६७ ॥
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४६८ ॥
॥४६८॥
॥४६९॥
॥ ४७० ॥
।। ४७१ ॥
॥ ४७२॥
॥ ४७३॥
मातृभेदोमयोर्नव्यमेघौघपरिवादयोः । काला कृष्णत्रिवृन्नील्योर्जिङ्ग्यां कीलोऽग्नितेजसि कणिस्तम्भयोः शङ्कौ कीला रताहतावपि । कुलं कुल्यगणे गेहे, देहे जनपदेऽन्वये कूलं तटे सैन्यपृष्ठे, तडागस्तूपयोरपि । कोलो भेलक उत्सङ्गेऽङ्कपाल्यां चित्रके किरौ कोलं तु बदरे कोला पिप्पल्यां चव्यभेषजे । खलं कल्के भुवि स्थाने क्रूरे कर्णेजपेऽधमे खल्लो निम्ने वस्त्रभेदे, चर्मचातकपक्षिणोः । खल्ली तु हस्तपादावमर्दनाह्वयरुज्यपि गलः कण्ठे सर्जरसे गोलः स्यात्सर्ववर्तुले। गोला पत्राञ्जने गोदाव- सख्यामलिञ्जरे मण्डले च कुनट्यां च, बालक्रीडनकाष्ठके । चिल्लः खगे सचुलश्च, पिल्लवत् क्लिन्नलोचने क्लिन्नाक्ष्णि चुल्ली तूद्धाने चेलं गर्हितवस्त्रयोः । छलं छद्मस्खलितयोः छल्ली सन्तानविरुधोः वल्कले पुष्पभेदे च जलं गोकलले जडे। हीबेरेऽम्बुनि जालं तु, गवाक्षे क्षारके गणे दम्भानाययोश्च जालो नीपे जाली पटोलिका । झला पुत्र्यामातपोर्मों, झिल्ली तूद्वर्तनाशके वातपरुचोश्ची-, तलं ज्याघातवारणे। तलश्चपेटे तालद्रौ, स्वभावाधरयोः त्सरौ तल्लो जलाधारभेदे, तल्ली तु वरुणस्त्रियाम् । ताल: कालक्रियामाने, हस्तमानद्रुभेदयोः
॥ ४७४॥
॥ ४७५ ॥
॥ ४७६॥
॥ ४७७ ॥
॥ ४७८ ।।
॥४७९ ।।
૧૯૦
For Private And Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४८०॥
॥ ४८१ ॥
॥ ४८२॥
॥ ४८३॥
॥ ४८४ ॥
॥ ४८५ ॥
करास्फोटे करतले, हरिताले त्सरावपि । तुला माने पलशते सादृश्ये राशिभाण्डयोः गृहाणां दारुबन्धाय पीठ्यां तूलं तु खे पिचौ । ब्रह्मदारुण्यथ दलं, शस्त्रीच्छदेऽर्द्धपर्णयोः उत्सेधवद्वस्तुनि च, नलो राज्ञि कपौ नडे। पितृदेवे नलं तु स्यात्पद्मे नली मनः शिला नालं काण्डे मृणाले च, नाली शाककलम्बके। नीलो वर्णे मणौ शैले, निधिवानरभेदयोः नील्योषध्यां लाञ्छने च पलमुन्मानमांसयोः । पल्लिस्तु ग्रामके कुड्यां पालियुकाश्रिपङ्क्तिषु जातश्मश्रुस्त्रियां प्रान्ते सेतौ कल्पितभोजने । प्रशंसाकर्णलतयोरुत्सङ्गे प्रस्थचिह्नयोः पिलुः पुष्पे द्रुमे काण्डे परमाणौ मतङ्गजे । तालास्थिखण्डेऽथ पुलः पुलके विपुलेऽपि च फलं हेतुकृते जातीफले फलकसस्ययोः । त्रिफलायां च कक्कोले शस्त्राग्रे व्युष्टिलाभयोः फली फलिन्यां फालं तु वाससि फल उत्प्लुतौ । कुशिके च बलं रूपे, स्थामनि स्थौल्यसैन्ययोः बोले बलस्तु बलिनि, काके दैत्ये हलायुधे । बला त्वौषधिभेदे, स्याद् बलिदैत्योपहारयोः करे चामरदण्डे च, गृहदारूदरांशयोः । त्वक्सङ्कोचे गन्धके च, बालोऽज्ञेऽश्वेभपुच्छयोः शिशौ हीवेरकचयोर्बाला तु त्रुटियोषितोः । बाली भूषान्तरे मेधौ, बिल उच्चैःश्रवोहये
॥४८६॥
।। ४८७ ॥
॥ ४८८॥
॥ ४८९ ।।
॥ ४९०॥
॥ ४९१ ॥
૧૯૧
For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४९२ ॥
॥ ४९३॥
॥ ४९४ ॥
॥ ४९५ ॥
॥ ४९६ ॥
॥४९७॥
बिलं रन्ध्र गुहायां च, भल्लो भल्लूकबाणयोः । भल्ली भल्लातके भालं, स्याललाटे महस्यपि भेलः प्लवे मुनिभेदे, भीरौ बुद्धिविवर्जिते । मल्लः कपाले बलिनि, मत्स्ये पात्रे मलस्त्वघे किट्टे कदर्ये विष्टायां, मालं तु कपटे वने । मालो जने स्यान्माला तु, पङ्क्तौ पुष्पादिदामनि मालुः स्त्रियां पत्रवल्ल्यां, मूलं पाश्र्वाद्ययोरुडौ । निकुञ्जशिफयोर्मेला त्वञ्जने मेलकेऽपि च मौलिः किरीटे धम्मिल्ले चूडाकङ्केल्लिमूर्द्धसु । लीला केलिविलासच, शृङ्गारभावजा क्रिया लोलश्चले सतृष्णे च लोला तु रसनाश्रियोः । वल्ली स्यादजमोदायां लतायां कुसुमान्तरे व्यालो दुष्टगजे सर्प शठे श्वापदसिंहयोः । वेला बुधस्त्रियां काले, सीमनीश्वरभोजने अक्लिष्टमरणेऽम्भोधेस्तीरनीरविकारयोः । शालो हाले मत्स्यभेदे, शालौकस्तत्प्रदेशयोः स्कन्धशाखायां शालिस्तु गन्धोतौ कलमादिषु । शालुः कषायद्रव्ये स्याच्चोरकाख्यौषधेऽपि च शिलमुञ्छ: शिलाद्वाराऽधोदारु कुनटी दृषत् । शिली गण्डूपदी शीलं साधुवृत्तस्वभावयोः शुक्लं रूप्ये शुक्लो योगे श्वेते शूलं रुगस्त्रयोः । योगे शूला तु पण्यस्त्री वधहेतुश्च कीलक: शैलो भूभृति शैलं तु शैलेये तायशैलके। सालः सर्जतरौ वृक्षमात्रप्राकारयोरपि
॥ ४९८॥
।। ४९९ ॥
॥ ५००॥
॥ ५०१ ॥
॥ ५०२॥
॥५०३॥
૧૯૨
For Private And Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
स्थालं भाजनभेदे स्यात्स्थाली तु पाटलोखयोः । स्थूलः पीने जडे हाल: सातवाहनपार्थिवे हाला सुरायां हेला तु स्यादवज्ञाविलासयोः । हेलिरालिङ्गने सूर्येऽप्यविर्मूषिककम्बले मेषे रवौ पर्वते च स्यादूर्ध्वं तु समुच्छ्रिते । उपर्युन्नतयोः कण्वो मुनौ कण्वं तु कल्मषे क्षवः क्षुते राजिकायां कविः काव्यस्य कर्तरि । विचक्षणे दैत्यगुरौ स्यात्कवी तु खलीनके किण्वं पापे सुराबीजे क्लीबोऽपौरुषषण्ढयोः । खर्वस्वौ न्यग्वामनौ ग्रीवे शिरोधितत्सिरे छविस्तु रुचि शोभायां जवः स्याद् वेगवेगिनोः । जवौड्रपुष्पे जिह्वा तु वाचि ज्वालारसज्ञयोः जीवः स्यात्रिदशाचार्ये द्रुमभेदे शरीरिणि । जीवितेऽपि च जीवा तु वचायां धनुषो गुणे शिञ्जिते क्षितिजीवन्त्योर्वृत्तौ तत्त्वं परात्मनि । वाद्यभेदे स्वरूपे च द्रव्वो विद्रवनर्मणोः प्रद्रावे रसगत्योश्च द्वन्द्वः स्वे द्वन्द्वमाहवे । रहस्ये मिथुने युग्मे दवदावौ वनानले
वने दर्वी फणा तद्ध्वोर्दार्वी स्याद् देवदारुणि । हरिद्राद्वितये चापि दिवं खे त्रिदिवे दिने
देवं हृषीके देवस्तु नृपतौ तोयदे सुरे। देवी कृताभिषेकायां तेजनीस्पृक्कयोरपि धवो धूर्ते नरे पत्यौ द्वभेदेऽथ ध्रुवो वटे । वसुयोगभिदोरातौ शङ्कावुत्तानपादजे
१८३
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५०४ ॥
॥ ५०५ ॥
॥ ५०६ ॥
॥ ५०७ ॥
॥ ५०८ ॥
।। ५०९ ।।
॥ ५१० ॥
॥ ५११ ॥
॥ ५१२ ॥
॥ ५१३ ॥
॥ ५१४ ॥
।। ५१५ ॥
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ५१६ ॥
॥५१७॥
॥ ५१८॥
॥ ५१९॥
॥ ५२०॥
॥ ५२१ ॥
स्थिरे नित्ये निश्चिते च ध्रुवं खेऽजलतर्कयोः । ध्रुवा मूर्वाशालपर्योः स्रग्भेदे गीतिभिद्यपि नवो नव्ये स्तुतौ नीवी स्त्रीकटीवस्त्रबन्धने । मूलद्रव्ये परिपणं प्लव: प्लक्षे प्लुतौ कपौ शब्दे कारण्डवे म्लेच्छजातौ भेलकभेकयोः । क्रमनिम्नमहीभागे कुलके जलवायसे जलान्तरे प्लवं गन्धतृणे मुस्तकभिद्यपि । पक्वं परिणते नाशाभिमुखे पार्श्वमन्तिके कक्षाधोऽवयवे वक्रोपायपशुसमूहयोः । प्राध्वं दूरपथे प्रढे बन्धे पूर्वं तु पूर्वजे प्रागग्रे श्रुतिभेदे च भवः सत्ताप्तिजन्मसु । रुद्रे श्रेयसि संसारे, भावोऽभिप्रायवस्तुनोः स्वभावजन्मसत्तात्मक्रियालीलाविभूतिषु । चेष्टायोन्योर्बुधे जन्तौ शृङ्गारादेश्च कारणे शब्दप्रवृत्तिहेतौ च रेवा मन्मथयोषिति । नील्यां मेकलकन्यायां लवः कालभिदिच्छिदि विलासे रामजे लेशे लट्वा पक्षिकुसुम्भयोः । लघ्वी ह्रस्वविवक्षायां, प्रभेदे स्यन्दनस्य च विश्वाः सुरेषु विश्वन्तु, शुण्ठ्यां भुवनकृत्स्नयोः । विश्वा विषायां शिवं तु, मोक्षे क्षेमे सुखे जले शिवो योगान्तरे वेदे, गुग्गुलौ वालुके हरे। पुण्डरीकद्रुमे कीले शिवा झाटामलोमयोः फेरौ शम्यां पथ्याधात्र्योः शिविर्भुर्जे नृपान्तरे। शुल्वं ताने यज्ञकर्मण्याचारे जलसन्निधौ
॥ ५२२॥
॥ ५२३ ॥
।। ५२४ ॥
।। ५२५ ॥
॥ ५२६ ॥
॥५२७॥
૧૯૪
For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५२८॥
।। ५२९॥
।। ५३० ॥
।। ५३१ ॥
॥ ५३२ ॥
॥५३३॥
सत्त्वं द्रव्ये गुणे चित्ते व्यवसायस्वभावयोः । पिशाचादावात्मभावे बले प्राणेषु जन्तुषु सान्त्वं सामनि दाक्षिण्ये, सुवा मूर्वा स्रुवः स्रुचि। हवस्तु सप्ततन्तौ स्यानिदेशाह्वानयोरपि अंशुः सूत्रादि सूक्ष्मांसे, किरणे चण्डदीधितौ । आशा ककुभि तृष्णायामाशुस्तु व्रीहिशीघ्रयोः ईशः स्वामिनि रुद्रे च, स्यादीशा हलदण्डके। काशस्तृणे रोगभेदे कीशः कपो दिगम्बरे कुशो रामसुते दर्भे पापिष्ठे योक्त्रमत्तयोः । कुशी लोहविकारे स्यात्कुशा वल्गा कुशं जले केशः शिरसिजे पाशपाणौ हीवेरदैत्ययोः । क्लेशो रागादौ दुःखे च, कोशः कोष इवाण्डके कुड्मले चषके दिव्येऽर्थचये योनिशिम्बयोः । जातिकोशेऽसिपिधाने, दर्शः सूर्येन्दुसङ्गमे पक्षान्तेऽष्टौ दर्शने च दंशो वर्मणि चर्मणि । दोषे वनमक्षिकायां खण्डने भुजगक्षते दशा व व्यवस्थायां, दशास्तु वसनाञ्चले । नाशः पलायने मृत्यौ, परिध्वस्तावदर्शने निशा हरिद्रयो रात्रौ, पशुश्छागे मृगादिषु । प्रमथेऽपि च पाशस्तु, मृगपक्ष्यादिबन्धने कर्णान्ते शोभनार्थ: स्यात्कचान्ते निकरार्थकः । छात्राद्यन्ते च निन्दार्थः पेशी मांस्यसिकोशयोः मण्डभेदे पलपिण्डे सुपक्वकणिकेऽपि च । भूस्मृग् वैश्ये मानवे च, राशिर्मेषादिपुञ्जयोः
॥५३४॥
॥५३५ ॥
॥५३६ ॥
॥ ५३७॥
।। ५३८ ॥
॥५३९॥
૧લ્પ
For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५४०॥
॥५४१॥
॥ ५४२ ॥
॥५४३ ॥
॥ ५४४॥
॥ ५४५ ॥
वशो जनस्पृहायत्तेष्वायत्तत्वप्रभुत्वयोः । वशा ना- वन्ध्यगव्यां, हस्तिन्यां दुहितर्यपि वंशः सोऽन्वये वेणौ पृष्ठाद्यवयवेऽपि च । वेशो वेश्यागृहे गेहे, नेपथ्ये च शशः पशौ बोले लोध्रे नृभेदे च, स्पशो हेरिकयुद्धयोः । स्पर्शो वर्गाक्षरे दाने, स्पर्शने स्पर्शके रुजि अक्षो रथस्यावयवे, व्यवहारे बिभीतके। प्रासके शकटे कर्षे, ज्ञाने चात्मनि रावणौ अक्षं सौवर्चले तुत्थे हृषीके स्यादुषा निशि । बाणपुत्र्यां च ऋक्षस्तु स्यान्नक्षत्राच्छभल्लयोः महीधरविशेषे च शोणके क्षतवेधने। ऋषिर्वेदे मुनौ कर्षः कर्षणे मानभिद्यपि कक्षो वीरुधि दोर्मूले कच्छे, शुष्कवने तृणे । पापे कक्षा त्विभरज्जौ काञ्चयां गेहप्रकोष्ठके भित्तौ साम्ये रथभागेऽन्तरीयपश्चिमाञ्चले। उद्ग्राहिण्यां च कर्पूस्तु तुषाग्नौ कृषिकुल्ययोः घोष: कांस्ये स्वने गोपघोषकाभीरपल्लिषु । घोषा तु शतपुष्पायां चोक्षः सुन्दरगीतयोः शुचौ झषस्तु मकरे वने मीने झषा पुनः । नागवलायां तुषस्तु धान्यत्वचि बिभीतके दक्षः प्रजापतौ रुद्रवृषभे कुक्कुटे पटौ । द्रुमे दक्षा तु मेदिन्यां ध्वाङ्क्षः काके बकेऽर्थिनि गृहे ध्वाङ्क्षी तु कक्कोल्यां न्यक्ष: कात्य॑निकृष्टयोः । जामदग्न्येऽपि पक्षस्तु मासार्धे ग्रहसाध्ययोः
॥ ५४६॥
॥ ५४७॥
॥ ५४८ ॥
॥५४९ ॥
॥५५० ॥
॥ ५५१ ॥
१८६
For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५५२॥
॥ ५५३ ॥
॥५५४ ।।
॥ ५५५ ।।
।। ५५६ ॥
॥ ५५७॥
चुल्लीरन्ध्रे बले पार्वे वर्गे केशात्परश्चये। पिच्छे विरोधे देहाङ्गे सहाये राजकुञ्जरे प्लक्षो दीपे गर्दभाण्डेऽश्वत्थे जटिनि पक्षके । प्रेक्षाधीरीक्षणं नृतं प्रैषः प्रेषणपीडने पौषो मासप्रभेदे स्यात्पौषं तु महयुद्धयोः । भिक्षा सेवाप्रार्थनयो तौ भिक्षितवस्तुनि माषो माने धान्यभेदे मूर्ख त्वग्दोषभिद्यपि । मिषं व्याजे स्पर्द्धने च मेषो राश्यन्तरे हुडौ मोक्षो निःश्रेयसे वृक्षविशेषे मोचने मृतौ । यक्षः श्रीदे गुह्यके च रक्षा रक्षणभस्मनोः रूक्षोऽस्निग्धपरुषयोर्लक्षं व्याजशख्ययोः । संख्यायामपि वर्षस्तु समाद्विपांशवृष्टिषु वर्षवरेऽपि वर्षा तु प्रावृष्यथ विषं जले। क्ष्वेडे विषा त्वतिविषा वृषो गव्याखुधर्मयोः पुंराशिभेदयोः शृङ्ग्यां वासके शुक्रलेऽपि च । श्रेष्ठे स्यादुत्तरस्थश्च वृषी तु व्रतिविष्टरे वृषा पुनः कपिकच्छ्वां शुषिः शुषिरशोषयोः । शेषोऽनन्ते वधे सीरिण्युपयुक्तेतरेऽपि च शेषा निर्माल्यदाने स्याच्छोष: शोषणयक्ष्मणोः । अचिर्मयूखशिखयोरदोऽत्र च परत्र च आगः स्यादेनोवदघे मन्तावाशीहितैषणे । उरगस्य च दंष्ट्रायामुषः संध्याप्रभातयोः उरो वक्षसि मुख्ये स्यादोजो दीप्तिप्रकाशयोः । अवष्टम्भे बले धातुतेजस्यौकस्तु सद्मनि
॥ ५५८॥
॥ ५५९ ॥
।। ५६० ॥
॥ ५६१ ॥
॥ ५६२॥
॥ ५६३॥
૧૦.
For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥५६४॥
॥ ५६५ ॥
॥ ५६६ ॥
॥ ५६७॥
।। ५६८॥
।। ५६९ ॥
ओकास्त्वाश्रयमात्रे स्यात्कंसस्तैजसमानयोः । पानपात्रे दैत्यभेदे कासूः शक्त्यायुधे रुजि बुद्धौ विकलवाचि स्यात्गुत्सः स्तम्बगुलुञ्छयोः । हारभेदे ग्रन्थिपणे गोसो बोलविभातयोः चास इक्षुपक्षिभेदोश्छन्दः पद्येच्छयो: श्रुतौ । ज्यायान् वृद्धे प्रशस्ये च ज्योतिर्वह्निदिनेशयोः प्रकाशे दृशि नक्षत्रे तपः कृच्छादिकर्मणि । धर्मे लोकप्रभेदे च तपा: शिशिरमाघयोः तमो राहौ गुणे पापे ध्वान्ते तरो जवे बले। त्रासो भये मणिदोषे तेजस्त्विरेतसोर्बले नवनीते प्रभावेऽग्नौ दासो धीवरभृत्ययोः । वृषले दानपात्रे च दासी झिण्ट्यपि चेद्यपि धनुः शरासने राशौ पियालद्रौ धनुधरे। नभो व्योम्नि नभा घ्राणे बिसतन्तौ पतद्ग्रहे प्रावृषि श्रावणे नासा घोणा द्वारोव॑दारुणोः । पयः क्षीरे च नीरे च प्रसूरश्वा जनन्यपि बर्हिः कुशेऽग्नौ भासस्तु भासि गृद्धशकुन्तयोः । महस्तेजस्युत्सवे च मिसिाँस्यजमोदयोः शतपुष्पामधुर्योश्च मृत्सा वासी सुमृत्तिका। रसः स्वादे जले वीर्ये शृङ्गारादौ विषे द्रवे चोले रागे देहधातौ तिक्तादौ पारदेऽपि च । रसा तु रसनापाठासल्लकीक्षितिकङ्गुषु रहो गुह्ये रते तत्त्वे रजो रेणुपरागयोः । स्त्रीपुष्पे गुणभेदे च रासः क्रीडासु गोदुहाम्
॥ ५७० ॥
॥ ५७१ ॥
॥ ५७२॥
॥ ५७३ ॥
॥ ५७४ ॥
॥ ५७५ ॥
૧૯૮
For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५७६ ॥
॥ ५७७ ॥
।। ५७८ ॥
।। ५७९ ॥
॥ ५८०॥
।। ५८१॥
भाषा शृङ्खलके वत्सा उरस्तुग्वर्षतर्णकाः । वयस्तारुण्यबाल्यादौ खगे वर्चस्तु तेजसि गूथे रूपे वसुस्त्वग्नौ देवभेदे नृपे रूचि । योक्त्रे शुष्के वसु स्वादौ रत्ने वृद्ध्यौषधे धने वपुः शस्ताकृतौ देहे व्यासो मुनिप्रपञ्चयोः । वासो वेश्मन्यवस्थाने वासा स्यादाटरूषके विद्वान् ज्ञात्मविदोः प्राज्ञे वेधा धातृज्ञविष्णुषु । शंसा वचसि वाञ्छायां शिरो मूर्द्धप्रधानयोः सेनाग्रभागे श्रेयस्तु मङ्गले धर्मशस्तयोः । सहो बले ज्योतिषि च सहा हेमन्तमासयोः स्रोत: प्रवाहेन्द्रिययोहँसोऽर्के मत्सरे च्युते । खगाश्वयोगिमन्त्रादिभेदेषु परमात्मनि निर्लोभनृपतौ प्राणवाते श्रेष्ठेऽग्रतः स्थितः । हविः सर्पिषि होतव्ये हिंसा चौर्यादिके वधे अहि: सर्पे वृत्रे वगै स्यादीहोद्यमवाञ्छयोः । कुहूर्नष्टेन्दुदर्श स्यात्कुणिते कोकिलस्य च ग्रहो ग्रहणनिबन्धानुग्रहेषु रणोद्यमे । उपरागे पूतनादावादित्यादौ विधुन्तुदे ग्राहो ग्रहे जलचरे गुहः स्कन्दे गुहा पुनः । गह्वरे सिंहपुच्छ्यां च गृहा दारेषु सद्मनि प्रौहो निपुणतर्के स्याद् गजांहिपर्वणोरपि । बर्हः पर्णे परिवारे कलापे बहु भूयसि त्र्यादिकासु च संख्यासु महावुत्सवतेजसी । मही भुवि नदीभेदे मोहो मूर्छाविपर्ययौ
॥५८२॥
॥५८३॥
॥५८४ ॥
॥ ५८५ ।।
॥ ५८६ ॥
।। ५८७ ॥
૧૯૯
For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।।५८८॥
॥ ५८९ ॥
॥ ५९० ॥
॥ ५९१ ॥
लोहं कालायसे सर्वतैजसे जोङ्गकेऽपि च । वहो वृषस्कन्धदेशे वायौ वाहोऽश्वमानयोः वृषे वाहा तु वाहौ स्याद् व्यूहौ निर्वाणतर्कयोः । समूहे बलविन्यासे सहः क्षमे बलेऽपि च सहोल् सहदेवायां कुगार्यां नखभेषजे । मुद्गपर्यां च सिंहस्तु राशिभेदे मृगाधिपे श्रेष्ठे स्यादुत्तरस्थश्च सिंही स्वर्भाणुमातरि । वासाबृहत्योः क्षुद्रायां स्नेहः प्रेम्णि घृतादिके
अथः त्रिस्वर: तृतीयः काण्ड: अणुको निपुणेऽल्पे चाशोकौ कङ्केल्लिव लौ । निःशोकपारदौ चाऽप्यशोका तु कटुरोहिणी अभीको निर्भये कमेऽप्यनीकं रणसैन्ययोः । अलीकमप्रिये भाले वितथेऽनूकमन्वये शीलेऽनूको गतजन्मन्यंशुकं श्लक्ष्णवाससि । उत्तरीये वस्त्रमात्रेऽप्यलकाचूर्णकुन्तलाः अलका तु कुबेरस्य नग-मन्तिकं पुनः । पार्श्वेऽन्तिका तु चुल्ल्यां स्यात्सातलाख्यौषधेऽपि च अलर्को धवलार्के स्याद्योगोन्मादितशुन्यपि । अम्बिकोमापाण्डुमात्रोर्देवताभिदि मातरि अन्धिका तु कैतवे स्यात्सर्षपीमिद्धयोरपि । अम्लिका तिन्तिडीकाम्लोद्गारचाङ्गेरिकासु च
॥ २॥
॥३॥
॥४॥
॥६॥
२००
For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥
७
॥
॥८
॥
॥९॥
॥१०॥
॥ ११ ॥
॥ १२॥
आलोको दर्शने बन्दिघोषणोद्योतयोरपि । आनकः पटहे भेर्यां ध्वनन्मेघमृदङ्गयोः आतङ्को रुजि शङ्कायां सन्तापे मुरजध्वनौ । आह्निकं स्यात्पुनरहनिर्वत्र्ये नित्यकर्मणि भोजने ग्रन्थभागे चाऽऽढकः प्रस्थचतुष्टये। आढकी तुवरीक्ष्वाकुः कटुतुम्ब्यां नृपान्तरे उदर्कस्तूत्तरकालफले मदनकण्टके । उष्णको घर्म उद्युक्तातुरयोरूमिका पुनः उत्कण्ठायां भृङ्गनादे वस्त्रभङ्गऽङ्गुलीयके । वीच्यां च कनकं हेम्नि कनको नागकेशरे धत्तूरे पञ्चके काञ्चनारकिंशुकयोरपि । करको दाडिमे पक्षिभेदे करे कमण्डलौ लट्वाकरङ्कयोर्वर्षोपले च कटुकं कटु । कटुरोहिणी व्योषं च कञ्चुकश्चोलवर्मणोः वर्धापकगृहीताङ्गवसने वारबाणके। निर्मोके कटकस्त्वद्रिनितम्बे बाहुभूषणे सेनायां राजधान्यां च क्रमुको भद्रमुस्तके । गुवाले पट्टिकालोधे कण्टकः क्षुद्रवैरिणि वेणौ द्रुमाङ्गे रोमाञ्चे कलङ्कोऽङ्कापवादयोः । कालायसमले चापि कर्णिका कर्णभूषणे बीजकोशे सरोजस्य करमध्याफुलावपि । कुट्टन्यां हस्तिहस्ताने कणिका सूक्ष्मवस्तुनि अग्निमन्थे कामुकास्तु काम्यशोकातिमुक्तकाः । कारकं कर्तृकर्माद्योः कारिका यातना नटी
॥१३॥
॥ १४ ॥
॥ १५ ॥
॥१६॥
॥ १७॥
॥१८॥
૨૦૧
For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९ ॥
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
॥ २२॥
॥२३॥
॥२४॥
कृतिविवरणश्लोका नापितादिककर्म च । कावृकः कुक्कुटे कोके पीतमुण्डेऽथ कार्मुकः वंशे कार्मुकमिष्वासे कर्मठे क्षारको रसे। कोरके पक्ष्यादिपाशे कालिका योगिनीभिदि स्वर्णादिदोषे मेघाल्यां सुरागौर्योर्नवाम्बुदे । क्रमदेयवस्तुमूल्ये कार्ये वृश्चिकपत्रयोः रोमाल्यां धूमरीमांस्योः काकीपटोलशाखयोः । किम्पाको वृक्षभिद्यज्ञे कीटको निष्ठुरे कृमौ कीचको ध्वनिमवंशे दैत्यभेदे द्रुमान्तरे। कुलकं पञ्चादिश्लोकसमन्वये पटोलके कुलक: कुलप्रधाने वल्मीके काकतिण्डुके। कुलिकस्तु कुलश्रेष्ठे द्रुमनागविशेषयोः कुशिको मुनिभेदे स्यात्फाले सर्जे बिभीतके। क्षुल्लकः पामरे स्वल्पे कनिष्ठे दुःस्थिते खले कूचिका क्षीरविकृतौ कुञ्चिकायां च कुड्मले । आलेख्यकूचिकासूच्योः कृषकौ फालकर्षको कोरकं तु कुड्मले स्यात्कत्कोलकमृणालयोः । कौतुकं नर्मणीच्छायामुत्सवे कुतुके मुदि पारम्प-गतख्यातमङ्गलोद्वाहसूत्रयोः । गीतादौ भोगकाले च कौशिकः शक्रघूकयोः कोशज्ञे गुग्गुलावाहितुण्डिके नकुले मुनौ । कौशिकी चण्डिकानद्योः खनकः सन्धितस्करे मूषिके भूमिवित्तज्ञे खट्टिको मांसविक्रयी। महिषीक्षीरफेनश्च खुल्लकः स्वल्पनीचयोः
॥ २५॥
॥ २६ ॥
।। २७ ॥
॥ २८॥
॥ २९॥
॥३०॥
૨૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१ ॥
॥३२॥
॥३३॥
॥ ३४ ॥
॥ ३५ ॥
॥ ३६ ॥
खोलकः पूगकोशे स्याच्छिरस्त्रे नाकुपाकयोः । ग्रन्थिकं पिप्पलीमूले ग्रन्थिपर्णकभेषजे ग्रन्थिको गुग्गुलौ दैवज्ञे माद्रेयकरीरयोः । गण्डको विघ्ने विद्यायां संख्यावच्छेदखड्गिषु गण्डकी तु सरिभेदे गणको ग्रहवेदिनि । गणिकेभ्यां यूथिकायां तर्कार्यां पण्ययोषिति ग्राहको ग्रहीतरि स्याद् व्याधानां घातिपक्षिणि । गान्धिको लेखके गन्धवाणिजे गुण्डकः पुनः कलोक्तौ मलने धूलौ स्नेहपात्रेऽथ गैरिकम् । स्वर्णे धातौ गोलकस्तु जारतो विधवासुते अलिञ्जिरे गुडे चापि गोरङ्कुर्नग्नबन्दिनोः । खगे च चषको मद्ये सरके मद्यभाजने चलुकः प्रसृतौ भाण्डप्रभेदे चुलुको यथा। चारकोऽश्वादिपाले स्याद् बन्धे संचारकेऽपि च चित्रकस्तु चित्रकाये द्रुमौषधविशेषयोः । चुम्बकः कामुके धूर्ते बहुगुर्वश्मभेदयोः चुलुकी कुण्डिकाभेदे शिशुमारे कुलान्तरे । चूतक: कूप आने च चूलिका नाटकाङ्गके करिणः कर्णमूले च जनकः पितृभूपयोः । जम्बुके वरुणे फेरौ जतुकं हिगुलाक्षयोः जतुका चर्मचटका जीविको वृद्धजीविनी । क्षपणे प्राणके पीतसालसेवकयोद्रमे व्यालग्राहे जीविका तु जीवन्त्यां वर्तनेऽपि च । झिल्लिका झिलिकेव स्याच्चीर्यां रुच्यातपस्य च
॥३७ ॥
॥ ३८॥
॥ ३९ ॥
॥४०॥
॥४१॥
॥ ४२ ॥
२०3
For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४३॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
॥४७॥
॥४८॥
विलेपनस्य च मले तक्षकस्तक्ष्णि पन्नगे। द्रुमभेदे तण्डकस्तु समस्तपदजातके तरुस्कन्धे वेश्मदारु मायाबहुलयोरपि । फेनखञ्जनयोश्चापि तारकः कर्णधारके दैत्ये च तारकमुडौ नेत्रतन्मध्ययोरपि । तिलकोऽश्वद्रुमभिदोः पुण्ड्रके तिलकालके तिलकं रुचके क्लोम्नि त्रिशङ्कुः शलभे नृपे। माजरि च तुरुष्कस्तु देशे श्रीवाससिलयोः तूलिका तूलशय्या स्यादालेख्यस्य च लेखनी। दर्शको दर्शयितरि प्रतिहारप्रवीणयोः द्रावकस्तु शिलाभेदे स्याद् घोषकविदग्धयोः । दारको भेदके पुत्रे दीपकं स्यादलङ्कृतिः दीपको दीप्तिकृद्दीपौ दीप्यकं त्वजमोदके । मयूरशिखायवान्योर्धनिको धान्यके धवे धनाढ्ये धनिका वध्वां धेनुका धेनुरिभ्यपि । धैनुकं धेनुसंहत्यां करणेऽपि च योषिताम् नरको दैत्यनिरयौ नन्दक: कुलपालके । हर्षके विष्णुखड्गे च नर्तकः केलके नटे द्विपे पोटगले चापि नर्तकी लासिका द्विपी। नालीकोऽज्ञे शरे शल्ये नालीकं पद्म तद्वने नायको मणिभिन्नेतृ- प्रधानेष्वथ नालिका। नाले काले चुल्लिरन्ध्रे विवरे वेणुभाजने निपाक: पचने स्वेदासत्कर्मफलयोरपि । निर्मोको व्योम्नि सन्नाहे मोक्षके सर्पकञ्चुके
॥ ४९ ॥
॥५०॥
॥५१॥
।। ५२ ॥
।। ५३ ॥
॥ ५४॥
૨૦૪
For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५५ ॥
॥५६॥
॥ ५७॥
॥ ५८ ॥
॥ ५९॥
॥६०॥
पर्यङ्को मञ्चपर्यस्त्योः प्रतीकोऽङ्गप्रतीपयोः । पताकाङ्कध्वजे केतौ सौभाग्ये नाटकांशके पातुको जलमातङ्गे पतयालुप्रपातयोः । प्राणको जीवकतरौ सत्त्वजातीयबोलयोः पाटको रोधसि ग्रामैकदेशेऽक्षादिपातके। वाद्यभेदे महाकिष्कौ मूल्यस्यापचयेऽपि च पालङ्कः शाकभेदे स्यात्सल्लकयां पाजिपक्षिणि। पिनाक: शिवकोदण्डे पांसुवृष्टित्रिशूलयोः प्रियकस्तु चञ्चरीके नीपे कश्मीरजन्मनि। प्रियङ्गौ चित्रहरिणे पीतसालतरोरपि पिष्टको नेत्ररोगे स्याद् धान्यादिचमसेऽपि च। पिण्याकः कुङ्कुमे हिङ्गी सिस्के तिलचूर्णके पुलको गजान्नपिण्डे रोमाञ्चे प्रस्तरान्तरे। अश्रुराज्यां मणिदोषे गल्वर्के तालके कृमौ पुलाको भक्तसिक्थे स्यात्संक्षेपासारधान्ययोः । पुष्पकं मृत्तिकाङ्गारशकट्यां रत्नकङ्कणे कासीसेश्रीदविमाने नेत्ररोगे रसाञ्जने । लोहकांस्ये रीरिकायां पुत्रकः शरभे शठे शैवे वृक्षप्रभेदे च पुत्रिका यावतूलिके । पाश्चालिकादुहित्रोश्च पूर्णकः स्वर्णचूर्णके पूर्णिका नासिकाच्छिन्यां पृथुकश्चिपिटेऽर्भके। पृदाकुश्चित्रकव्याघ्र - वृश्चिकेषु सरीसृपे पेचक: करिलाङ्गलमूले घूकेऽथ पेटकम् । मञ्जूषायां समूहे च बहुको जलखादके
॥६१॥
।। ६२॥
।। ६३॥
।। ६४ ॥
।। ६५ ॥
२०५
For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६७॥
॥ ६८॥
॥ ६९ ॥
।। ७० ।।
॥७१ ॥
॥७२॥
दात्यूहे कर्कटेऽर्के च बन्धूक: पीतसालके । बन्धूजीवे बन्धकस्तु सत्यङ्कारेऽथ बन्धकी स्वैरिण्यां च करिण्यां च बालिकाकर्णभूषणे। पिञ्छोलायां वालुकायां बालायां भस्मकं रुजि विडङ्गे कलधौते च भ्रामक: फेरुधूर्तयोः । सूर्यावर्तेऽश्मभेदे च भालाङ्कः कच्छपे हरे महालक्षणसम्पूर्णपुरुषे करपत्रके। रोहिते शाकभेदे च भूतीकं कट्फलौषधे यवान्यां घनसारे च भूनिम्बे भूस्तृणेऽपि च । भूमिका तु रचनायां रूपान्तरपरिग्रहे मशक: क्षुद्रग्जन्तुभेदयोर्मधुकं वपुः । मधुयष्टिश्च मधुको बन्दिश्रीवदपक्षिणोः मण्डूकी मण्डूकपर्यों मण्डूको भेकशोणको। मल्लिको सभेदे स्यात् मल्लिका कुसुमान्तरे मीने मृत्पात्रभेदे च मातृका करणेश्वरे । मातृवर्णसमाम्नायोपमातृष्वथ मालिका पक्षिमल्ले सरि दे ग्रैवेये पुष्पदामनि । मेचक: श्यामले कृष्णे तिमिरे बर्हिचन्द्रके मोचको मोक्तृकदलीशिग्रुद्रुमविरागिषु । मोदको हर्षुलो खाद्ये यमको यमजे व्रते यमकं वागलङ्कारे याजको राजकुञ्जरे। याज्ञिके च युतकं तु यौतके युग्मयुक्तयोः संशये चेलनाग्ने स्त्री वस्त्रभेदे पटाञ्चले। रजको धावकशुकौ रसिकाकटिसूत्रके
।। ७३ ॥
॥ ७४॥
॥ ७५ ॥
|| ७६ ॥
॥ ७७ ।।
॥७८ ॥
२०
For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७९ ॥
11८० ॥
॥८१ ॥
।। ८२ ॥
॥ ८३ ॥
1८४ ॥
रसनायां रसालायां रात्रकं पञ्चरात्रके। रात्रकस्तु पणवधूगृहान्तवर्षवासिनि राजिका पङ्क्तौ रेखायां केदारे राजसर्षपे। रुचकं तु मातुलिङ्गे निष्के सौवर्चलेऽपि च रूपकं नाटकाद्येषु काव्यालङ्कारधूर्तयोः । रेणुका तु हरेण्वां स्याज्जमदग्नेश्च योषिति लम्पाको लम्पटे देशे लासको केकिनर्तकौ । लूनकस्तु पशौ भिन्ने लोचको नीलवाससि कज्जले मांसपिण्डेऽक्षितारे स्त्रीभालभूषणे । निर्बुद्धौ कर्णिकामोचाज्यासुभूश्लथचर्मणि वराक: शोच्यरणयोः वर्तकोऽश्वखुरे खगे। वञ्चको जम्बुके गेहनकुले खलधूर्तयोः वल्मीको नाकुवाल्मीक्यो रोगभेदेऽथ वर्णकः । विलेपने मलयजे नटे च वसुकं पुनः रौमके वसुकस्तु स्याच्छिवमल्ल्यर्कपर्णयोः । व्यलीकं व्यङ्ग्य वैलक्ष्याप्रियाकार्येषु पीडने वार्षिकं त्रायमाणायां वर्षाभवेऽथ वाह्निकः । देशभेदेऽश्वभेदे च वाल्हिकं हिङ्गु कुङ्कुमम् वाल्हिकवद्वार्धकं तु वृद्धत्वे वृद्धकर्मणि । वृद्धानां समवाये च वालुकं हरिवालुके वालुका तु सिकतासु वितर्के संशयोहयोः । विपाक: परिणामे स्याद् दुर्गतिस्वादुनोरपि विवेकः पुनरेकान्ते जलद्रोणीविचारयोः । वृषाङ्कः साधुभल्लातकरेषु महलके
॥ ८५ ॥
॥ ८६॥
॥ ८७ ॥
॥ ८८॥
॥ ८९ ॥
॥ ९० ॥
२०७
For Private And Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ९१ ॥
।। ९२ ॥
॥ ९३ ॥
॥९४ ॥
॥ ९५ ॥
॥ ९६ ॥
वृश्चिकस्तु द्रुणे राशावौषधिशूककीटके। वैजिकं कारणे शिग्रुतैले च वैजिकोऽङ्कुरे शङ्खकं वलये कम्बौ शङ्खकस्तु शिरोरुजि । शम्पाकस्तु वियाते स्याद्याचके चतुरङ्गुले शम्बूको दैत्यविशेषे करिकुम्भान्तशङ्खयोः । शलाका शारिका शल्यं श्वाविदालेख्यकूर्चिका छत्रपञ्जरकाष्टीषु शल्लकी श्वाविधिद्रुमे । शार्ककः स्याद् दुग्धफेने शर्करायाश्च पिण्डके शिशुक: पादपे बाले शिशुमारेऽथ शीतकः । शीतकालेऽलसे सुस्थे शूशकः प्रावटे रसे स्वस्तिको मङ्गलद्रव्ये गृहभेदचतुष्कयोः । स्यमीक: पादपे नाकौ स्यात्स्यमीका तु नीलिका सरको मदिरापात्रे मदिरापानमद्ययोः । सस्यको नालिकेरान्तः सस्याभमणिखड्गयोः सम्पर्क: सुरते पृक्तौ सायको बाणखड्गयोः । स्थासको हस्तबिम्बे स्यात्स्फुरकादेश्च बुबुदे सूतकं जन्मनि रसे सूचक: शुनि दुर्जने। कथके सीवनद्रव्ये माजरि वायसेऽपि च सृदाकुर्वजे दावाग्नौ प्रतिसूर्ये समीरणे । सेवकोऽनुगे प्रसेवे सेचकः सेक्तृमेघयोः हारको गद्यविज्ञानभिदो: कितवचोरयोः । हुडुक्को मदमत्ते स्यादात्यूहे वाद्यभिद्यपि हेरुकस्तु महाकालगणबुद्धविशेषयोः । गोमुखं वाद्यभाण्डे स्याल्लेपने कुटिलौकसि
।। ९७ ॥
।। ९८ ॥
॥ ९९ ॥
।। १०० ॥
॥१०१॥
॥१०२॥
૨૦૮
For Private And Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
त्रिशिखो रक्षः त्रिशिखं स्यात्किरीटत्रिशूलयोः । दुर्मुखो मुखरे नागराजे वाजिनि वानरे
मुखं प्रथमे मुख्ये मयूखा जालरुक् त्विषः । विशिखा खनित्रिकायां रथ्यायां विशिखः शरे विशाखो याच स्कन्दे विशाखा भे कटिल्लके । वैशाखः खके राधे सुमुखो गरुडात्मजे पण्डिते फणिभेदे स्यादयोगः कठिनोद्यमे । विश्लेषे विधूरे कूटेऽपाङ्गो नेत्रान्तपुण्ड्रयोः अङ्गहीनेऽप्यनङ्गं खे चित्तेऽनङ्गस्तु मन्मथे । आभोगः परिपूर्णत्वे वरुणच्छत्रयत्नयोः आयोगो गन्धमाल्योपहारे व्याप्रतिरोधयोः । आशुगोऽर्के शरे वायौ उत्सर्गस्त्यागदानयोः वर्जने सामान्यविधावुद्वेगं पूगिकाफले । उद्वेगस्तूद्वेजने स्यात्कलिङ्गो नीवृदन्तरे पूतीकरञ्जे धूम्याटे स्यात्कलिङ्गा नितम्बिनी । कलिङ्ग कौटजे फले कालिङ्गस्तु भुजङ्गमे द्विरदे भूमिकर्कारौ कालिङ्गी राजकर्कटी । चक्राङ्गः श्वेतगरुति चक्राङ्गी कटुरोहिणी जिह्मगो मन्दगे सर्पेतुरगो वाजिचित्तयोः । तुरगी त्वश्वगन्धायां धाराङ्गस्तीर्थखड्गयोः नरङ्गं शेफे वरण्डे नारङ्गं विटजन्मिनोः । कणारसे नागरङ्गे निषङ्गस्तूणसङ्गयोः निसर्गः सृष्टौ स्वभावे प्लवगः कपिभेकयोः । अर्कसूते पन्नगस्तु पद्मकोष्ठे भुजङ्गमे
२०८
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १०३ ॥
॥ १०४ ॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६ ॥
॥ १०७ ॥
।। १०८ ।।
॥ १०९ ॥
॥ ११० ॥
॥ १११ ॥
॥ ११२ ॥
॥ ११३ ॥
॥ ११४ ॥
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ११५ ॥
॥ ११६ ॥
॥ ११७॥
॥ ११८ ॥
।। ११९ ॥
।। १२० ॥
परागश्चन्दने रेणौ गिरौ ख्यात्युपरागयोः । स्नानीयपुष्परजसोः पतङ्गः सूर्यपक्षिणोः पारते शलभे शालौ पत्राङ्गं रक्तचन्दने । भूर्जपद्मकयोश्चापि प्रयागो वाजिशक्रयोः यज्ञे तीर्थविशेषे च प्रयोगस्तु निदर्शने । कार्मणे च प्रयुक्तौ च प्रियङ्ग राजसर्षपे पिपल्यां फलिनीकङ्ग्वोः पुन्नागः पादपान्तरे । जातीफले नरश्रेष्ठे भुजङ्गः सर्पषिङ्गयोः मातङ्गः श्वपचो हस्ती मृदङ्गो घोषवाद्ययोः । रक्ताङ्गो भौमे रक्ताङ्ग कम्पिल्ये विद्रुमेऽपि च रक्ताङ्गा जीवन्तिकायां रथाङ्गः कोकपक्षिणि । रथाङ्गं चक्रे वराङ्गं योनौ शीर्षे गुडत्वचि कुञ्जरे च विडङ्गस्तु स्यादभिज्ञकृमिघ्नयोः । विसर्गो विसर्जनीये वर्चसि त्यागदानयोः सम्भोगो भोगरतयोः शुण्डायां सर्वगं जले। सर्वगस्तु विभौ रौद्रे सारङ्गो विहगान्तरे चातके चञ्चरोके च द्विपैणशबलेषु च । अनघः स्याद् गतपापे मनोज्ञे निर्मलेऽपि च अमोघः सफले मोघा पुनः पथ्याविडङ्गयोः। उल्लाघो निपुणे हृष्टे शुचिनीरोगयोरपि काचिघस्तु मूषिके स्याच्छते कुम्भेच्छमण्डके। परिघोऽस्त्रे योगभेदे परिघातेऽर्गलेपि च पलिघ: काचकलशे घटे प्राकारगोपुरे। प्रतिघो रुटप्रतिघातौ महा? लावकाण्डजे
॥ १२१॥
॥ १२२॥
।। १२३ ॥
॥ १२४ ॥
॥ १२५ ॥
।। १२६ ॥
૨૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१२७॥
॥ १२८ ॥
।। १२९ ॥
|| १३०॥
॥ १३१ ।।
॥१३२॥
महामूल्येऽप्यवीचिस्त्वन्तरङ्गे नरकान्तरे । कवचस्तु परित्राणे पटहे नन्दिपादपे क्रकच: करपत्रे स्याद् ग्रन्थिलाख्यतरावपि । कणीचिः पुष्पितलतागुञ्जयोः शकटेऽपि च नमुचिदितिजे कामे नाराचो लोहसायके। जलेभे नाराच्येषण्यां प्रपञ्चो विप्रलम्भने विस्तारे सञ्चये चापि मरीचिः कृपणे घृणौ । ऋषिभेदेऽथ मारीचः कक्कोले याजकद्विपे रक्षोभेदेऽथाण्डज: स्यात्कक्किण्डेऽहौ खगे झषे । अण्डजा तु मृगनाभौ अङ्गजो मन्मथे सुते मदे केशेऽङ्गजं रक्ते कम्बोजो नीवृदन्तरे। शङ्खहस्तिभेदयोश्च करजो नखवृक्षयोः काम्बोजः पुनरवानां भेदे पुन्नागपादपे। वलक्षखदिरे चापि काम्बोजी माषपर्णिका कारुज: कलभे फेने वल्मीके नागकेसरे । गैरिके शिल्पिनां चित्रे स्वयंजाततिलेऽपि च कुटजोऽगस्त्ये द्रुभेदे द्रोणे गिरिजमभ्रके। शिलाजतुनि लोहे च गिरिजा मातुलुङ्ग्युमा जलजं कमले शङ्के नीरजं पद्मकुष्टयोः । परञ्जोऽसौ तैलयन्त्रे क्षुरिका फलफेनयोः बाहुजस्तु स्वयंजाते तिले क्षत्रियकीरयोः । भूमिजौ नरकाङ्गारौ भूमिजा जनकात्मजा वलजं गोपुरे सस्ये क्षेत्रसङ्गरयोरपि । सदाकारे वलजा तु पृथिव्यां वरयोषिति
॥ १३३ ॥
॥ १३४ ॥
॥१३५ ॥
॥१३६ ॥
॥ १३७ ॥
॥१३८ ॥
૨૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१३९ ॥
।। १४० ॥
॥ १४१॥
॥१४२ ॥
॥ १४३ ॥
॥ १४४ ॥
वनजो मुस्तके स्तम्बेरमे वनजमम्बुजे । वनजा तु मुद्गपर्यों सहजः सहसम्भवे निसर्गे च सामजस्तु सामोत्थे कुञ्जरेऽपि च । हिमजो मेनकापुत्रे हिमजा पार्वती शढी क्षेत्रज्ञावात्मनिपुणौ दोषज्ञः प्राज्ञवैद्ययोः । सर्वज्ञस्तु जिनेन्द्रे स्यात्सुगते शङ्करेऽपि च अवट: कूपखिलयोर्गर्ते कुहकजीविनि । अरिष्टो लशुने निम्बे फेनिले कङ्ककाकयोः अरिष्टं सूत्यगारेऽन्तचिह्न तके शुभेऽशुभे । अवटुर्गन्धुिघाटासूत्कटस्तीव्रमत्तयोः उच्चटा दम्भचर्यायां, प्रभेदे लशुनस्य च । करट: करिगण्डे स्यात्कुसुम्भे निन्द्यजीवने काके वाद्ये दुर्दुरुटे, नवश्राद्धेऽथ कर्कटः । कुलीरे करणे स्त्रीणां, राशौ खगेऽथ कर्कटी शाल्मलीफलवालुङ्ग्योः कार्यटो जतुकार्यिणोः । कीकटः कृपणे निस्वे, देशभेदे तुरङ्गमे कुरण्टो झिण्टिकाभेदे कुरण्टी दारुपुत्रिका । कुक्कुटः कुक्कुभे ताम्नचूडे वह्निकणेऽपि च निषादशूद्रयोः पुत्रे, कृपीटमुदरे जले । चक्राटो धूर्ते दीनारे विषवैद्येऽथ चर्पट: चपेटे स्फारविपुले, पर्पट चिपिटः पुनः । पृथुके पिच्चिततते चिरण्टी तु सुवासिनी तरुणी च जकृटस्तु, वार्ताककुसुमे शुनि। यमले त्र्यङ्गयो धौताञ्जन्यां शिक्यभिदीश्वरे
॥ १४५ ॥
॥ १४६ ॥
॥ १४७॥
॥ १४८ ॥
।। १४९ ॥
।। १५०॥
૨૨
For Private And Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
त्रिकूट सिन्धुलवणे, त्रिकूटस्तु सुवेलके । त्रिपुटयै तीरसातीनौ, त्रिपुटा त्रिवृदोषधौ सूक्ष्मैलायां मल्लिकायां द्रोहाटये मृगलुब्धके । चतुष्पदी प्रभेदे च, बिडालव्रतिकेऽपि च धाराटश्चातकेऽश्वे च निर्दटो निष्प्रयोजने । निर्दयेऽन्यदोषे रते निष्कुये गृहवाटिका केदारकः कपाट, पर्पटये भेषजान्तरे । पिण्टविकृतौ परीष्टि, परीक्षापरिचर्ययोः स्यात्पर्कटी प्लक्षतरौ, पूगादेर्नूतने फले । पिच्चटस्तु नेत्ररोगे, पिच्चटं त्रपुसीसयोः वर्वटी ब्रीहिभिदूवेश्या, भाकूटः शैलमीनयोः । भावाटो भावके साधुनिवेशे कामुकेऽपि च मर्कटस्तु कपावर्णनाभे स्त्रीकरणान्तरे । मर्कटी करञ्जभेदः शूकशिम्ब्यथ मोरटम् सप्तरात्रात्परं क्षीरेऽङ्कोठपुष्पेक्षुमूलयोः । मोरा तु मूर्विकायां मोचाट: कृष्णजीरके चन्दने कदलीगर्भे वर्णाटश्चित्रकारिणि । गायने स्त्रीकृताजीवे वरटा हंसयोषिति गन्धोल्यां चाथ विकटः कराले पृथुरम्ययोः । dea जाततारुण्ये मणिकारेऽथ वेरट: मिश्रीकृते च नीचे च वेरटं बदरीफले । शैलाये देवले शुक्लकाचे सिंहकिरातयोः अम्बष्ठो विप्रतो वेश्यातनये नीवृदन्तरे । अम्बष्ठा स्यादम्ललोण्यां पाठायूथिकयोरपि
૨૧૩
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १५१ ॥
॥ १५२ ॥
॥ १५३ ॥
॥ १५४ ॥
।। १५५ ।।
॥ १५६ ॥
॥ १५७ ॥
।। १५८ ।।
॥। १५९ ।।
॥ १६० ॥
॥ १६१ ॥
॥ १६२ ॥
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१६३ ॥
॥ १६४॥
॥ १६५ ॥
॥ १६६ ॥
॥ १६७॥
।। १६८ ॥
कनिष्ठोऽल्पेऽनुजे यूनि कनिष्ठा त्वन्तिमाङ्गुलौ । कमठ: कच्छपे दैत्यविशेषे मुनिभाजने जरठ: कर्कशे जीर्णे नर्मठौ षिड्गचूचुकौ । प्रकोण्ठः कूपराधस्ताद्भूपकक्षान्तरेऽपि च हस्ते च विस्तृतकरे प्रतिष्ठागौरवे स्थितौ । छन्दोजातौ यागसिद्धौ मत्कुष्ठौ धान्यमन्थरौ लघिष्ठो भेलकेऽत्यल्पे स्याद्वरिष्ठस्तु तित्तिरे। वरिष्ठं मरिचे ताने वरोरूतमयोरपि वैकुण्ठो वासवे विष्णौ श्रीकण्ठः कुरुजाङ्गले । शङ्करे चाथ साधिष्ठोऽत्यर्थे दृढतमेऽपि च कारण्डो मधुकोशेऽसौ कारण्डवे दलाटके । कूष्माण्डो गणकर्कारू कूष्माण्ड्यावम्बिकौषधी कोदण्ड: कार्मुके देशभेदभ्रूलतयोरपि । गारुडं तु मरकते विषशास्त्रेऽथ तित्तिड: दैत्यभेदे तित्तिडी तु कालदासे महीरुहे। तिन्तिडी चक्रे चिञ्चायां निर्गुण्डी सिन्धुवारक: नीलशेफाल्यब्जकन्दः प्रचण्ड: स्यात्प्रतापिनि। वलक्षकरवीरेऽपि प्रकाण्डः स्तम्बशस्तयोः स्कन्धमूलान्तरे च द्रोः पिचण्डोऽवयवे पशोः । उदरे चाथ पूत्यण्डो गन्धैणे गन्धकीटके भेरुण्डौ भीषणखगौ भेरुण्डा देवताभिदि । मारण्डोऽण्डे भुजङ्गानां मार्गे गोमयमण्डले मार्तण्डस्तरणौ क्रोडे वरण्डो वदनामये । अन्तरावेदौ सङ्घ च वतण्डा शारिका क्षुरी
।। १६९ ॥
॥ १७० ॥
॥ १७१ ॥
।। १७२ ॥
॥ १७३॥
।। १७४ ॥
૨૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
वर्त्तिर्वारुण्डस्तु कर्णदृग्मले सेकभाजने । गणिस्थराजे वितण्डा कच्चीशाके शिलाह्वये करवी वादभेदे शिखण्डो बर्हचूडयोः । सरण्डः स्यात्कृकलासे भूषणान्तरधूर्त्तयोः अध्यूढ ईश्वरेऽध्यूढा कृतसापल्ययोषिति । आषाढो मलयगिरौ व्रतिदण्डे च मासि च उपोढ ऊढे निकटेऽप्युदूढ: पीवरोढयोः । प्ररुढो जठरे वृद्धे प्रगाढो दृढकृच्छ्रयोः वारुढः शम्बले वस्त्राञ्चलेऽग्नौ पञ्जरेऽररौ । विरूढोऽङ्कुरिते जाते विगूढो गर्ह्यगुप्तयोः समूढः पुञ्जिते सद्योजातेभुग्नेऽनुपप्लुते । संरूढोऽङ्कुरिते प्रौढेऽरुणोऽर्केऽनूरुपिङ्गयोः सन्ध्यारागे बुधे कुष्टे निःशब्दाव्यक्तरागयोः । अरुणा त्रिवृत्तिश्यामामञ्जिष्ठाऽतिविषासु च अभीक्ष्णं तु भृशं नित्यमिरिणं शून्य ऊषरे । इन्द्राणी शच्यां निर्गुण्ड्यां स्त्रीकरणेऽप्यथोषणा कणोषणं तु मरिचं करुणो रसवृक्षयोः । करुणा तु कृपायां स्यात्करणं क्षेत्रगात्रयोः गीताङ्गहारसंवेश- भिक्षुकायस्थसंहतौ । वर्णानां स्पृष्टतादौ च योगिनामासनादिषु हृषीके साधकतमे बवादौ च कृतावपि । करणः शूद्राविट्पुत्रे कङ्कणं करभूषणे मण्डने हस्तसूत्रे च कल्याणं हेम्नि मङ्गले । कत्तृणं रौहिषं फङ्गा करेणुस्तु मतङ्गजे
૧૫
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १७५ ।।
॥ १७६ ॥
॥ १७७ ॥
॥ १७८ ॥
॥ १७९ ॥
11860 11
॥ १८१ ॥
॥ १८२ ॥
॥ १८३ ॥
।। १८४ ।।
॥ १८५ ॥
॥ १८६ ॥
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १८७॥
॥ १८८ ॥
॥ १८९ ॥
॥ १९० ॥
॥ १९१ ॥
॥ १९२ ।।
द्विरदस्य च योषायां कर्णिकारतरावपि । कारणं घातने हेतौ करणे कारणा पुनः यातना कार्मणं मन्त्रादियोगे कर्मकारके। काकणी मानदण्डस्य तुरीयांशे पणस्य च कृष्णलायां वराटे च कृपाणी कर्तरी क्षुरी । कृपाणोऽसौ क्षेपणी तु नौदण्डजालभेदयोः कौङ्कणः स्याज्जनपदे कौङ्कणं त्वायुधान्तरे । ग्रहणं स्वीकृतौ वन्द्यां धीगुणे शब्द आदरे ग्रहोपरागे प्रत्याये ग्रामणी: क्षुरमर्दिनि । प्रधाने भोगिके पत्यौ ग्रामिणी पण्ययोषिति ग्रामेय्यां नीलिकायां च गोकर्णः प्रमथान्तरे। अगुष्ठानामिकोन्माने मृगेऽश्वे नरसर्पयोः गोकर्णी तु मूर्विकायां चरणो मूलगोत्रयोः । बढचादौ च पादे च चरणं भ्रमणेऽदने जरणो रुचके हिङ्गौ जीरके कृष्णजीरके। तरुणः कुक्डपुष्पे स्यादेरण्डे यूनि नूतने तरणिस्तरणेऽ।ऽशौ कुमार्योषधिनौकयोः । यष्ठावाब्धौ दक्षिणस्तु परच्छन्दानुवतिनि दक्षेऽपसव्ये सरले प्राचीनेप्यथ दक्षिणा। दिक्प्रतिष्ठा यज्ञदानं द्रुघणः पशुवेधसोः मुद्गरेऽप्यथ दुर्वर्णं कलधौतकुवर्णयोः । दौर्वीणं मृषपर्णे स्याद्धरितालीरसेऽपि च धरणोऽहिपतौ लोके मान्ये धान्येऽपि दिवाकरे। धरणं धारणे मानविशेषे धरणी भुवि
|| १९४ ॥
॥ १९५॥
॥ १९६॥
॥ १९७॥
॥ १९८॥
૨૧૬
For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १९९ ॥
|| २००॥
। २०१॥
॥ २०२ ॥
।। २०३॥
।। २०४॥
धर्षणं रतेऽभिभवे धर्षणी त्वभिसारिका। धिषणस्त्रिदशाचार्यः धिषणा तु मनीषिका निर्याणं निर्गमे मोक्षगजापाङ्गप्रदेशयोः । निर्वाणं मोक्षनिर्वृत्योर्विघाते करिमज्जने निर्माणं सारनिर्मित्यो: कर्मभेदे समंजसे। निःश्रेणिरधिरोहिण्यां खजूरी पादपेऽपि च प्रघणोऽलिन्दके ताम्रकलशे लोहमुद्गरे । प्रवणस्तु क्षणे प्रढे क्रमनिम्ने चतुष्पथे आयते च प्रमाणन्तु मर्यादासत्यवादिनोः । प्रमातर्येकतेयत्तानित्येषु हेतुशास्त्रयोः पत्तोर्णं धौतकौशेये स्यात्पत्रोर्णस्तु शोणके । पक्षिणी पूर्णिमाखग्योः शाकिनी रात्रिभेदयोः प्रवेणिर्वेणिकुथयोः पुराणं प्रत्लशास्त्रयोः । पुराणः षोडशपणे पूरणं वानतन्तुषु । पूरके पिष्टभेदे च पूरणी शाल्मलिद्रुमे । प्रोक्षणं सेकवधयोः भरणं वेतने भृतौ भरणी शोणके भे च भ्रमणी स्यादधीशितुः । क्रीडादौ कारुण्डिकायां भीषणं सल्लकीरसे भीषणो दारुणेऽगटि मत्कुणोऽश्मश्रुपूरुषे । उदंशो नालिकेरे च निविषाणगजेऽपि च मसृणोऽकठिने स्निग्धे मसृणो स्यादतस्यपि । मार्गणं याचनेऽन्वेषे मार्गणस्तु शरेऽर्थिनि यन्त्रणं बन्धने त्राणे नियमे रमणं पुनः । पटोलमूले जघने रमणो रासभे प्रिये
।। २०५ ॥
॥ २०६॥
॥ २०७॥
॥ २०८ ॥
॥ २०९ ॥
॥ २१० ।।
૨G
For Private And Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २११ ॥
॥ २१२॥
॥ २१३ ॥
॥ २१४ ॥
॥ २१५ ॥
॥ २१६ ॥
रोषणो रोषणे हेमघर्षे पारद ऊषरे। रोहिणी सोमवल्के भे कण्ठरोगोभयोर्गवि लोहिताकटुरोहिण्योलवणो राक्षसे रसे। अस्थिभेदे लवणात्विट् लक्षणं नामचिह्नयोः लक्ष्मणं च लक्षणस्तु सौमित्रो लक्ष्मणो यथा । लक्ष्मणः श्रीयुते लक्ष्मणौषधौ सारसस्त्रियाम् वरुणोऽर्केऽप्पतौ वृक्षे वरणो वरुणद्रुमे । प्राकारे वरणं वृत्यां वारण: स्यान्मतङ्गजे वारणं तु प्रतिषेधे ब्राह्मणं विप्रसंहतौ। वेदे च ब्राह्मणो विप्रे वारुणी पश्चिमासुरा गण्डदूर्वा विषाणं तु शृङ्गे कोलेभदन्तयोः । विषाणी मेषशृङ्ग्यां स्यात् विपणिः पण्यहट्टयोः पण्यवीथ्यां श्रमणस्तु निर्ग्रन्थे निन्द्यजीविनि। श्रमणा सुलता मांसी मुण्डीरी च सुदर्शना श्रवणो नक्षत्रभेदे श्रवणं श्रवसि श्रुतौ । शरणं रक्षणे गेहे वधरक्षकयोरपि श्रीपर्णस्त्वग्निमन्थेऽब्जे श्रीपर्णी शाल्मलौ हठे। संकीर्णो निचिताशुद्धौ सरणिः श्रेणिमार्गयोः सारण: स्यादतीसारे दशकन्धरमन्त्रिणि । सिङ्घाणन्तु घ्राणमलेऽय:किट्टे काचभाजने सुषेणो विष्णुसुग्रीववैद्ययोः करमर्दके। सुवर्णं काञ्चने कर्षे सुवर्णालौ मखान्तरे कृष्णागुरुणि विस्ते च सुपर्णः कृतमालके । गरुडे स्वर्णचूडे च सुपर्णा विनताब्जिनी
॥ २१७ ॥
॥ २१८ ॥
॥ २१९ ॥
॥ २२० ।
॥ २२१ ॥
॥ २२२ ।।
૨૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
हरणं तु हृतौ दोष्णि यौतकादिधनेपि च । हरिणौ पाण्डुसारङ्गौ हरिणी चारुयोषिति सुवर्णप्रतिमायां च हरिता वृत्तभेदयोः । हर्षणस्तु श्राद्धदेवे हर्षके योगरुग्भिदोः हरेणुः कुलयोषायां रेणुकायां सतीनके । हिरणं हिरण्यमिव वराटे हेम्नि रेतसि अमृतं यज्ञशेषेम्बुसुधामोक्षेष्वयाचिते । अन्नकाञ्चनयोर्जग्धौ खे स्वादुनि रसायने घृते हृद्ये गोरसे चामृतो धन्वन्तरौ सुरे । अमृतामलकीपथ्यागुडूचीमागधीषु च अनृतं कर्षणेऽलीके चाक्षतं स्यादहिंसिते । षण्ढे लाजेष्वर्दितं तु वातव्याधौ हतेऽर्थिते अजितस्तीर्थवृद्धे बुद्धे विष्णावनिर्जिते । अच्युतो द्वादशस्वर्गे केशवानष्टयोरपि अव्यक्तं प्रकृतावात्मन्यव्यक्तोऽस्फुटमूर्खयोः अनन्तं खे निरवधावनन्तस्तीर्थकृद्भिदि विष्णौ शेषेऽप्यनन्ता गुडूचीभूर्दुरालभा । विशल्या लाङ्गलीदूर्वा शारिवाहैमवत्यपि अस्वन्तमशुभे क्षेत्रे चुल्यामंनवधौ मतौ । अमतिः काले चण्डे चाप्यङ्कतिर्वह्निवेधसोः अग्निहोत्रिण्यगस्तिद्रुमुन्योः स्याददितिर्भुवि । देवमातरि पार्वत्यामंहतिस्त्यागरोगयोः आपातः पाततत्कालेऽप्यादृतः सादरेऽचिते । आख्यातं भाषितेत्यादावाघ्राते ग्रस्तशिङ्घिते
1
૧૯
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२३ ॥
॥ २२४ ॥
।। २२५ ।।
॥ २२६ ॥
॥ २२७ ॥
।। २२८ ॥
॥ २२९
॥ २३० ॥
॥ २३१ ॥
॥ २३२ ॥
॥ २३३ ॥
॥ २३४ ॥
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २३५ ॥
॥ २३६ ॥
॥ २३७॥
॥ २३८ ॥
॥ २३९ ॥
॥ २४०॥
आप्लुत: स्नातके स्नातेऽप्यावर्तः पयसां भ्रमे । आवर्तने चिन्तने चान” जनपदे जने समरे नृत्यशालायामाहतं तु मृषार्थके। गुणिते ताडिते चाप्याध्मातः शब्दितदग्धयोः वातरोगेप्यथास्फोत: कोविदारार्कपर्णयोः । आस्फाता गिरिकां च वनमाल्ल्यामथाचितः छादिते शकटोन्मेये पलानामयुतद्वयोः । संगृहीतेप्यथायस्त: क्लेशिते तेजिते हते कुद्धे क्षिप्तेऽथायतिः स्यात्प्रभावोत्तरकालयोः । दैर्घ्य सङ्गेऽप्याकृतिस्तु जातौ रूपे वपुष्यपि आयत्तिर्वासरे स्नेहे वशित्वे स्थाम्नि सीम्नि च । आसत्ति: संगमे लोभेप्यापत्तिः प्राप्तिदोषयोः आपद्यपीङ्गितं तु स्याच्चेष्टायां गमनेपि च । उत्तप्तं चञ्चले शुष्कमांससंतप्तयोरपि उचितं विदितेऽभ्यस्ते मिते युक्तेप्यथोत्थितम् । वृद्धिमत्प्रोद्यतोत्पन्नेषूदितं तूद्गतोक्तयोः उद्धृतं स्यादुत्तुलिते परिभुक्तोज्झितेऽपि च । उषितं न्युषिते प्लुष्टे उच्छ्रितं तूच्चजातयोः प्रवृद्धे स्यादथोद्वान्त उद्गीर्णे निर्मदे द्विपे। उदात्तोदातृमहतो«द्ये च स्वरभिद्यपि उन्मत्तो मुचकुन्दे स्याद्धतूरोन्मादयुक्तयोः । उदन्तः साधौ वार्तायामुद्धातः समुपक्रमे मुद्गरेऽभ्यासयोगाय कुम्भकादित्रयेऽपि च । पादस्खलन उद्रङ्गेऽप्युन्नतिस्तार्क्ष्ययोषिति
॥ २४१ ॥
।। २४२॥
॥ २४३ ॥
॥ २४४॥
॥ २४५ ॥
॥ २४६॥
૨૨૦
For Private And Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४७॥
।। २४८॥
॥ २४९ ॥
॥ २५० ॥
॥ २५१॥
॥ २५२ ॥
उदये च समृद्धावप्येधतु नरि पावके। कन्दितं रुदितं हूतौ कलितं विदिताप्तयोः किरातः स्यादल्पतनौ भूनिम्बम्लेच्छयोरपि । किराती कुट्टनी गङ्गा कृतान्तोऽक्षेमकर्मणि सिद्धान्तयमदैवेषु गर्जितो मत्तकुञ्जरे। गर्जितं जलदध्वाने ग्रन्थितं हतदृब्धयोः आकान्ते च गरुत्मांस्तु विहगे पन्नगाशने । गभस्तिः स्याद्दिनकरे स्वाहाकिरणयोरपि गोदन्तो हरिताले स्यात्संनद्धे दंशितेऽपि च । गोपतिः शङ्करे षण्डे नृपतौ त्रिदशाधिपे सहस्रकिरणे चापि ज्वलितौ दग्धभास्करौ । जयन्तावैन्द्रिगिरीशौ जयन्त्युमापताकयोः जीवन्त्यामिन्द्रपुत्र्यां च जगतीच्छन्दसि क्षितौ । जम्बूवप्रे जने लोके जामाता दुहितुः पतौ सूर्यावर्ते वल्लभे च जीमूतो वासवेऽम्बुदे । घोषकेऽद्रौ भृतिकरे जीवन्ती शमिवन्दयोः जीवन्त्यां च गुडूच्यां च जीवातुर्जीवनौषधे । जीविते च जम्भितं तु विचेष्टितप्रवृद्धयोः जम्भायां स्फुटिते चापि त्वरितं वेगतद्वतोः । त्रिगर्तो गणिते देशे त्रिगर्ता कामुकस्त्रियाम् घुघु-मथ तृणता तृणत्वे कार्मुकेऽपि च । दंशितो वर्मिते दष्टे स्रवन्ती च द्रवन्त्यपि नद्यामोषधिभेदे च द्विजातिर्ब्राह्मणेऽण्डजे । दुर्जातं व्यसनासम्यक्जातयोरथ दुर्गतिः
॥ २५३॥
॥ २५४॥
॥ २५५ ॥
॥ २५६ ।।
॥ २५७ ॥
॥ २५८ ॥
૨૨૧
For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २५९ ॥
॥ २६० ॥
।। २६१ ॥
॥ २६२ ॥
॥ २६३ ॥
।। २६४ ॥
नरके नि:स्वतायां च दृष्टान्तः स्यादुदाहृतौ । शास्त्रेऽथ निकृतं विप्रलब्धे विप्रकृतेऽधमे निरस्तः प्रेषितशरे संत्यक्ते त्वरितोदये। निष्ट्यूते प्रतिहते च निमित्तं हेतुलक्ष्मणोः निवातो वातरहिते दृढसन्नाह आश्रये । निर्मुक्तो मुक्तनिर्मोकभुजगे निष्परिग्रहे निशान्तं सदने शान्ते प्रभातेऽप्यथ निर्वृतिः । मोक्षे मृत्यौ सुखे सौस्थ्ये निकृतिः शठशाठ्ययोः भर्त्सनेऽभिभवे क्षेपे नि:कृतिनिरुपद्रवे । अलक्ष्म्यां दिक्पतौ चापि नियती दैवसंयमौ प्रभूतोद्गते प्राज्ये प्रसूतं जातपुष्पयोः । प्रतीतः सादरे प्राज्ञे प्रथिते ज्ञातहष्टयोः प्रहतं विस्तृते क्षुण्णे पलितं पङ्कतापयोः । पक्वकेशे केशपाके पण्डितः सिल्हधीमतोः प्रणीत उपसंपन्ने कृते क्षिप्ते प्रवेशिते । संस्कृताग्नौ पर्याप्तं तु शक्ते पूर्णे निवारणे यथेष्टे प्रसृतस्त्वर्धाञ्जली वेगिविनीतयोः । तते च प्रसृता जङ्घा प्रमीतं प्रोक्षिते मृते पर्यस्तं तु हते स्रस्ते प्रपातः सौप्तिके भृगौ। पर्वतो गिरिदेवोः पक्षतिः प्रतिपत्तिथौ पक्षमूले प्रसूतिः स्यादपत्ये प्रसवेऽपि च । पद्धतिः पथि पङ्क्तौ च प्रकृतिर्योनिशिल्पिनो: पौरामात्यादिलिङ्गेषु गुणसाम्यस्वभावयोः । प्रत्ययात्पूर्विकायां च प्रततिर्विस्तृतिर्लता
॥ २६५ ॥
॥ २६६ ॥
॥ २६७ ॥
।। २६८॥
॥ २६९ ॥
॥ २७० ॥
૨૨૨
For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २७१ ॥
॥ २७२ ॥
।। २७३॥
॥ २७४ ॥
।। २७५ ।।
॥ २७६ ॥
प्रवृत्तिर्वृत्तौ वार्तायां प्रवाहे प्रार्थितं हते । याचिते शत्रुसंरुद्धे पार्वती द्रुपदात्मजा शल्लकी जीवनी गौरी पिण्डितं गुणिते घने । पिशितं मांसं पिशिता मांसिका पीडितं पुनः बाधिते करणे स्त्रीणां यत्रान्तर्मर्दितेऽपि च । प्रोक्षितं सिक्तहतयोर्भरतः शबरे नटे क्षेत्रे रामानुजे शास्त्रे दौष्यन्तावृषभात्मजे । तन्तुवाये भारतं तु शास्त्रद्वीपांशभिद्यपि भारती पक्षिणीवृत्तिभिदोर्वाच्यथ भावितम् । वासिते प्राप्ते भासन्तो भे सूर्ये रम्यभासयोः मथितं निर्जलघोले व्यालोडितनिघृष्टयोः । मालती युवतौ काकमाच्या जातीविशल्ययोः ज्योत्स्नायां निशि नद्यां च मुषितं खण्डिते हते । मूर्छितं सोच्छ्ये मूढे रजतो दन्तिदन्तयोः धवले शोणिते हारे दुर्वर्णे हृदशैलयोः । रसितं स्वर्णादिलिप्ते रुतस्तनितयोरपि रेवती बलभार्यायां नक्षत्रभिदि मातृषु । रैवतः स्यादुज्जयन्ते सुवर्णालौ पिनाकिनि रोहितो लोहिते गीने मृगे रोहितकद्रुमे । रोहितं त्वृजुशक्रास्त्रे धीरे ललितमीप्सिते लडिते हारभेदे च लोहिते मङ्गले नदे। वर्णभेदे लोहितं तु कुङ्कुमे रक्तचन्दने गोशीर्षे रुधिरे युद्धे वद्धितं छिन्नपूर्णयोः । प्रसृते वनितं तु स्यात्प्रार्थिते सेवितेऽपि च
॥ २७७॥
॥ २७८ ॥
।। २७९ ॥
॥ २८० ॥
॥ २८१ ॥
॥ २८२ ॥
૨૨૩
For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandiri
॥ २८३॥
॥ २८४ ॥
॥ २८५ ॥
॥ २८६ ॥
| २८७ ॥
॥ २८८॥
वनितोत्पादितात्यर्थरागनार्यपि नार्यपि। वसतिः स्यादवस्थाने निशायां सदनेऽपि च व्रततिस्तु प्रतानिन्यां विस्तारेऽप्यथ वापितम् । बीजाकृते मुण्डिते च व्याघातो योगविघ्नयोः घातेऽथ व्यायतं दीर्घव्यापृतेऽतिशये दृढे । वासन्तः परपुष्टे स्यात्करभेऽवहिते विटे वासन्ती माधवीयूथीपाटलास्वथ वासितम् । वस्त्रच्छन्ने ज्ञानमात्रे भावितेऽप्यथ वासिता स्त्रीकरिण्योः विवस्वांस्तु देवसूर्येच] विश्रुतम् । ज्ञाते हृष्टे प्रतीते च विदितं बुधिते श्रुते विगतो निष्प्रभे वीते विविक्तो वसुनन्दके। विविक्तं स्यादसंपृक्ते रह:पूतविवेकिषु विधुतं कम्पिते त्यक्ते विकृतो रोग्यसंस्कृतः। बीभत्सश्च विनीतस्तु निभृते निर्जितेन्द्रिये वाणिजे साधुवाह्यश्वे विनयग्राहिते हते । विनतः प्रणते भुग्ने विनता पिटकाभिदि सुपर्णायां विहस्तस्तु विह्वले पण्डकेऽपि च । विश्वस्तः कृतविश्वासे विश्वस्ता विधवस्त्रियाम् विजातो विकृते जाते विजाता तु प्रसूतिका । विवर्तो नर्तने सोऽपावृतौ विकृती रुजि डिम्बे विकारमद्यादौ विपतिर्यातनापदोः । विच्छित्तिः स्यादङ्गरागे हावविच्छेदयोरपि विधाता द्रुहिणे कामे विनेता देशके नृपे। वृत्तान्तस्तु प्रकरणे कात्स्र्ने वार्ताप्रकारयोः
॥ २८९ ॥
।। २९० ॥
|| २९१ ॥
॥ २९२॥
॥ २९३ ॥
|| २९४ ॥
૨૨૪
For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २९५ ॥
॥ २९६ ॥
॥ २९७ ॥
॥ २९८ ॥
॥ २९९॥
॥ ३०० ॥
बृहती क्षुद्रवार्ताक्यां छन्दोवसानभेदयोः । महत्यां वाचि वार्धान्यां वेल्लितं कुटिले धृते प्लुते वेष्टितं लासके रुद्धे स्त्रीकरणान्तरे । शकुन्तो विहगे भासे श्रीपतिर्विष्णुभूपयोः शुद्धान्तः स्याद्रहःकक्षान्तरे राज्ञोऽवरोधने । संख्यावान्मितसुधियोः सरस्वानुदधौ नदे संवतः प्रलयेऽक्षद्रौ संहतं मिलिते दृढे। स्खलितं छलिते भ्रषे संस्कृतं लक्षणान्विते भूषिते कृत्रिमे शस्ते संघातो घातसङ्घयोः । संहिता वर्णसंयोगे शास्त्रवेदैकदेशयोः स्थपतिः सौविदेऽधीशे बृहस्पतीष्टयज्वनि । कारुके च संततिस्तु तनये दुहितर्यपि परम्पराभवे पङ्क्तौ गोत्रविस्तारयोरपि । संनतिः प्रणतिध्वन्योः संगतिञ्जनसङ्गयोः सम्मतिर्वाञ्छानुमत्योः समितियुधि सङ्गमे । साम्ये सभायामीर्यादौ संवित्तिय॑विवादयोः स्थापितं निश्चिते न्यस्ते स्तिमितौ क्लिननिश्चलौ । सिकताः स्युर्वालुकायां सिकता सैकते रुजि सुकृतं तु शुभे पुण्ये सुविधानेऽथ सुव्रता । सुखदोह्यसौरभेय्यां सुव्रतोऽर्हति सव्रते सुनीतिध्रुवमाता स्यात्सुनयोप्यथ सूनृतम् । मङ्गले प्रियसत्योक्तौ हसन्ती शाकिनीभिदि मल्लिकाङ्गारधान्योश्च हारितो विहगान्तरे । मुनौ छद्मन्यथाश्वत्थः पिपले गर्दभाण्डे
॥ ३०१ ॥
॥ ३०२ ॥
॥ ३०३ ॥
॥३०४ ॥
॥ ३०५ ॥
॥ ३०६॥
૨૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अश्वत्थेषपौर्णमास्यामतिथिः कुशनन्दने । क्रुध्यागन्तावथोपस्थः पायुमेद्राङ्कयोनिषु उन्माथी मारणे कूटयन्त्रसङ्घातयोरपि । क्षवथुः काशे छिक्कायां कायस्थोऽक्षरजीवकः परमात्मा च कायस्था हरीतक्यामलक्यपि । दमथो दमने दण्डे निर्ग्रन्थो निस्वमूर्खयोः श्रमणे च निशीथस्तु रात्रिमात्रार्द्धरात्रयोः । प्रमथः शङ्करगणे प्रमथा तु हरीतकी मन्मथः कामचिन्तायां पुष्पचापकपित्थयोः । रुदथः कुक्कुटशुनोः वञ्चथः पिककालयोः वरुथं तु तनुत्राणे रथगोपनवेश्मनोः । वयस्थो मध्यमवयाः वयःस्था शाल्मलिद्रुमे ब्राह्मीगुडूचीकाकोलीसूक्ष्मैलामलकीषु च । मथुर्वमने काशे गजस्य करसीकरे
विदथो योगिनि प्राज्ञे शमथः सचिवे शमे । शपथ: कार आक्रोशे शपने च सूतादिभिः
यथ: स्यादजगरे निद्रालौ मरणेऽपि च । षड्ग्रन्थः करञ्जभेदे षड्ग्रन्था तु वचा शढी समर्थः शक्तिसंपत्रे संबद्धार्थिहितेऽपि च । सिद्धार्थः सर्षपे शाक्यसिंहे ऽन्त्यजिनवप्तरि अर्बुदः पर्वते मांसकीलके दशकोटिषु । अर्धेन्दुः स्यादतिप्रौढस्त्रीगुह्याङ्गुलियोजने गलहस्ते नखाङ्केऽर्धचन्द्रेऽगदस्तु वालिजे । अङ्गदं तु केयूरे स्यादङ्गदा याम्यदिग्गजी
૨૨૬
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३०७ ॥
॥ ३०८ ॥
॥ ३०९ ॥
॥ ३१० ॥
॥ ३११ ॥
।। ३१२ ॥
॥ ३१३ ॥
॥ ३९४ ॥
॥ ३१५ ॥
॥ ३१६ ॥
॥ ३१७ ॥
।। ३१८ ॥
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
आस्पदं कृत्यपदयोरामोदो गन्धहर्षयोः । आक्रन्दो दारुणे रणे सारावरूदिते नृपे क्षणदं तोये क्षणदो गणके क्षणदा निशि । कपर्दः पार्वतीभर्तुर्जयजूटे वराटके कर्णादुः स्यात्कर्णपाश्युत्क्षिप्तिका कुमुदः कपौ । दिग्नागनागयोर्दैत्यविशेषे च सितोत्पले
कुमुदा कुम्भीगम्भार्योः कुसीदं वृद्धिजीवने । वृद्धयाजीवे कौमुदस्तु कार्तिके कौमुदीन्दुभा गोविन्दस्तु गवाध्यक्षे वासुदेवे बृहस्पतौ । गोष्पदं गोखुरस्वभ्रे गवां च गतिगोचरे जलदो मुस्तके मेघे जीवदो रिपुवैद्ययोः । ग्रन्थिपर्णे तमोनुत्तु शशिमार्तण्डवह्निषु दारदो विषभेदे स्यात्पारदे हिङ्गुलेऽपि च । दायादो सुतसपिण्डौ धनदो दातृगुह्यकौ नलदा मांस्यां नलदमुशीरमकरन्दयोः । नर्मदा रेवानर्माल्योः निषादः श्वपचे स्वरे निर्वादस्त्यक्तवादेऽपवादे च प्रमदो मुदि । प्रमदा स्त्री प्रसादोऽनुग्रहस्वास्थ्यप्रसत्तिषु काव्यगुणे प्रह्लादस्तु निनादे दानवान्तरे । प्रतिपत्तु संवित्तिथौ प्रासादो राजमन्दिरै देवतायतने चापि मर्यादा स्थितिसीमयोः । माकन्दः स्यात्सहकारे माकन्द्यामलकीफले मुकुन्दः पारदे रत्नविशेषे गरुडध्वजे । मेनादः केकिनिच्छागे मार्जार वरदः पुनः
૨૨૦
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१९ ॥
॥ ३२० ॥
॥ ३२१ ॥
॥ ३२२ ॥
॥ ३२३ ॥
॥ ३२४ ॥
॥ ३२५ ॥
॥ ३२६ ॥
॥ ३२७ ॥
।। ३२८ ।।
।। ३२९ ।।
॥ ३३० ॥
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३३१ ॥
॥ ३३२॥
॥ ३३३ ॥
॥ ३३४ ॥
॥ ३३५ ॥
॥ ३३६॥
प्रसन्ने शान्तचित्ते च वरदा तु कुमारिका । विशदः पाण्डुरे व्यक्ते शारदो वत्सरे नवे शरद्भवे पीतमुद्गशालिनेऽप्यथ शारदी। सप्तपर्णाम्बुपिपल्योः सुनन्दा रोचनाङ्गना जननी बाहूबलिनोऽप्यगाधोऽस्ताघरन्ध्रयोः । अवधि: स्यादवधाने कालसीमबिलेष्वपि आनद्धं बद्धमुरजाद्याविद्धः क्षिप्तवक्रयोः । आबन्धो भूषणे प्रेम्णि बन्धेऽथोत्सेध उच्छ्रये संहननेऽप्युपाधिस्तु धर्मध्याने विशेषणे । कुटुम्बव्यापृते छद्मन्युपधिव्याजचक्रयोः कबन्धं तुण्डे रुण्डेऽप्सु कबन्धो राहुरक्षसोः । दुर्विधो दुर्जने निःस्वे न्यग्रोधो वटपादपे शम्यां व्यामे न्यग्रोधी तु मोहनाख्योषधीभिदि । वृषपर्यो निषधस्तु कठिने पर्वते स्वरे देशतद्राजयोश्चापि निरोधो नाशरोधयोः । प्रसिद्धो भूषिते ख्याते प्रणिधिर्याचने चरे परिधो यज्ञियतरो: शाखायामुपसूर्यके । मागधो मगधोद्भूते शुक्लजीरकबन्दिनोः वैश्यतः क्षत्रियापुत्रे मागधी तु स्यात्पिप्पली । यूथीभाषाविशेषश्च विबुधः पण्डिते स्वरे विस्रब्धोऽनुद्भटे शान्ते विश्वस्तात्यर्थयोरपि । विवधो वीवधो भारे पर्याहाराध्वनोरपि संबाधः संकटे योनौ संरोधः क्षेपरोधयोः । संनद्धो वमिते व्यूढे समाधि: स्यात्समर्थने
॥ ३३७ ॥
॥ ३३८॥
।। ३३९ ॥
|| ३४०॥
|| ३४१ ॥
।। ३४२॥
૨૨૮
For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३४३ ॥
॥ ३४४॥
।। ३४५ ॥
॥ ३४६ ॥
॥ ३४७॥
॥ ३४८॥
चित्तैकाग्र्यनियमयोौने सन्निधिरन्तिके । प्रत्यक्षे चाथ संसिद्धिः सम्यसिद्धिस्वभावयोः अयनं पथिगेहेऽर्कस्योदग्दक्षिणतो गतौ। अम्लानस्त्वमले किण्टीभेदेऽर्जुनं तृणे सिते नेत्ररोगेऽर्जुनं पार्थे हैहये केकिनि द्रुमे। मातुरेकसुते चार्जुन्युषा गो: कुट्टनी सरित् अङ्गनं प्राङ्गणे याने प्यङ्गना तु नितम्बिनी । स्यादपानं गुदेऽपानस्तद्वायावञ्जनं मसौ रसाञ्जनेऽक्तौ सौवीरेऽथाञ्जनो दिग्मतङ्गजे । अञ्जना तु हनुमन्मातर्यञ्जनी लेप्ययोषिति अवनं रक्षणप्रीत्योरर्यमा पितृदैवते । तरणौ सूर्यभक्तायामशनिवज्रविद्युतोः अरलिः कुप्पी पाणौ सप्तकोष्टतताङ्गुलौ । आसनं विष्टरे हस्तिस्कन्धे यात्रानिवर्तने आसनो जीवकतरावासनी पण्यवीथिका। आपन्नः सापदि प्राप्तेऽप्यादानं वाजिभूषणे ग्रहणेऽथोत्थानं सैन्ये पौरुषे युधि पुस्तके । उद्यमोद्गमहर्षेषु वारत्वन्तेङ्गनचैत्ययोः मलोत्सर्गेप्यथोत्तान: सुप्तोन्मुखागभीरयोः । उद्यानं स्यान्निःसरणे वनभेदे प्रयोजने उद्धानमुद्गमे चुल्ल्यामुदानः पवनान्तरे । सर्पभिद्युदरावर्ते कमनोशोकपादपे कामिकामाभिरूपेषु कठिनं निष्ठुरोखयोः । कठिनी तु खटिका स्यात्कठिना गुडशर्करा
॥ ३४९ ॥
।। ३५०॥
॥ ३५१ ॥
॥ ३५२॥
॥ ३५३ ॥
।। ३५४॥
૨૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३५५ ॥
॥ ३५६ ॥
॥ ३५७ ॥
॥ ३५८॥
।। ३५९ ॥
॥ ३६० ॥
कर्त्तनं योषितां तुलसेवने च्छेदनेऽपि च । क्रन्दनं रोदने ह्वाने कल्पनं कृप्तिकर्त्तने कल्पनेभसज्जायां कलापी प्लक्षकेकिनोः । कञ्जुकी जोङ्गकतरौ महल्ले पन्नगे विटे काञ्चनं हेम्नि किञ्जल्के काञ्चनो नागकेसरे। उदुम्बरे काञ्चनारे पुन्नागे चम्पकेऽपि च काञ्चनी तु हरिद्रायां कानीन: कन्यकासुते । कर्णे व्यासे काननं तु ब्रह्मास्ये विपिने गृहे कुहनो मूषिके सेर्पा कुहना दम्भकर्मणि । कुण्डली वरुणे सर्प मयूरे कुण्डलान्विते केतनं सदने चिह्ने कृत्ये चोपनिमन्त्रणे। केसर्यर्वणि पुत्रागे नागकेसरसिंहयोः कौपीनं गुह्यदेशे स्यादकार्ये चीवरान्तरे । कौलीनं जनवादेऽहिपशुपक्षिशुनां युधि अकार्ये गुह्यकौलीन्ये गहनं वनदुःखयोः । गहरे कलिले चापि गन्धनं तु प्रकाशने सूचनोत्साहहिंसासु गर्जनं स्तनिते क्रुधे। गुञ्जनं विषदिग्धस्य पशोमा॑से रसोनके गोस्तनो हारभेदे स्याद् गोस्तनी हारहूरिका । घट्टना चलनावृत्योश्चलनः पादकम्प्रयोः चलनं कम्पे चलनी चारीभिद्वस्त्रघघरी । चन्दनो वानरभिदि श्रीखण्डे चन्दनी नदी चेतनः स्यात्सहृदयप्राणिनोश्चेतना तु धीः । चोलकी तु नागरङ्गे किष्कुपर्वकरीरयोः
॥ ३६१ ॥
॥ ३६२ ।।
॥ ३६३ ॥
॥ ३६४॥
॥ ३६५ ॥
॥३६६ ॥
२30
For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ३६७॥
॥३६८॥
॥ ३६९ ॥
।। ३७० ॥
॥ ३७१ ॥
।। ३७२॥
छर्दनोऽलम्बुषे निम्बे छर्दनं वमनेऽपि च । छदनं पर्णगरुतोश्छेदनं कर्त्तने भिदि जयनं विजयेऽश्वादिसंनाहे जघनं कटौ । स्त्रियः श्रोणिपुरोभागे जवनो वेगिवेगयोः वेग्यश्वे नीवृति जवन्यपदयामोषधीभिदि । जीवनस्तु पुत्रञ्जीवे जीवनं वृत्तिवारिणोः स्याज्जीवना तु मेदायां जीवनी तु मधुस्रवा । तलिनं विरले स्वच्छे स्तोकेऽथ तपनो रखौ भल्लाते नरके ग्रीष्मे तलुनो यूनि मारुते । तमोघ्नो वह्निसूर्येन्दुबुद्धकेशवशम्भुषु तपस्वी तापसे दीने तरस्वी वेगिशूरयोः । तेमनं व्यञ्जने क्लेदे तेमनी चुल्लिभिद्यपि तोदनं व्यथने तोत्रे दहनो दुष्टचेष्टिते। भल्लाते चित्रकेऽग्नौ च दमनो वीरपुष्पयोः दर्शनं दर्पणे धर्मोपलब्थ्योर्बुद्धिशास्त्रयोः । स्वप्नलोचनयोश्चापि दंशनं वर्मदंशयोः द्विजन्मा वौ रदे विप्रे दुर्नाम पुनरर्शसि । दुर्नामा दीर्घकोश्यां स्याद्देवनोऽक्षेऽथ देवनम् व्यवहारे जिगीषायां क्रीडायां धमनो नले । क्रूरे भस्त्राध्मायके च धमनी कन्धरा सिरा हरिद्रा च धावनं तु गतौ शौचेऽथ नन्दनम् । इन्द्रोद्याने नन्दनस्तु तनये हर्षकारिणि नलिनं नलिकातोयेऽम्बुजेषु नलिनी पुनः । पद्माकरे गङ्गाब्जिन्योनिधनं कुलनाशयोः
।। ३७३ ॥
॥ ३७४॥
॥ ३७५ ॥
॥ ३७६ ॥
॥३७७ ॥
॥ ३७८ ॥
२३१
For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३७९ ॥
॥ ३८० ॥
॥ ३८१ ॥
॥ ३८२॥
॥ ३८३॥
॥ ३८४ ॥
निदानं कारणे शुद्धौ तपसः फलयाचने । वत्सदाम्न्यवसाने च प्रधनं युधि दारुणे प्रधानं प्रकृतौ बुद्धावुत्तमे परमात्मनि । महामात्रे प्रसूनं तु प्रसूते फलपुष्पयोः प्रज्ञानं बुद्धौ चिह्ने च स्यात्प्रसन्नं प्रसादवत् । प्रसन्ना तु मदिरायां पवनो वायुवल्लयोः पवनं पुनरापाके पद्मिनी योषिदन्तरे। अब्जेऽब्जिन्यां सरस्यां च पावनं जलकृच्छ्रयोः पावनः पावके सिल्हेऽध्यासे पावयितर्यपि । पावनी तु हरीतक्यां पाठीनो गुग्गुलुद्रुमे पाठके मीनभेदे च पिशुन: सूचके खले । कप्यासे पिशुना स्पृक्का स्यात्पिशुनं तु कुङ्कुमम् पीतनं तु हरिताले पीतदारुणि कुङ्कुमे । पीतनः पुनराम्राते पूतना तु हरीतकी वध्या च वासुदेवस्य पृतनाऽनीकिनी चमूः । सेना सैन्यविशेषश्च फाल्गुनो मासपार्थयोः नदीजेऽर्जुनवृक्षे च फाल्गुनी पूर्णिमाभिदि । भवनं सदने भावे भण्डनं कवचे युधि खलीकारे भट्टिनो तु ब्राह्मण्यां नृपयोषिति । भावना वासना ध्यानं भुवनं लोकखाम्बुषु भूतात्मा द्रुहिणे देहे मदनः सिक्थके स्मरे। राडे वसन्ते धत्तूरे मलिनं कृष्णदोषयोः मलिनी रजस्वलायां मण्डनं तु प्रसाधने । मण्डनोऽलङ्करिष्णौ स्यान्मार्जनो लोध्रशाखिनि
॥ ३८५ ॥
।। ३८६ ॥
॥ ३८७ ॥
॥ ३८८॥
॥ ३८९ ॥
॥ ३९० ॥
૨૩૨
For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मार्जनं शुद्धिकरणे मार्जना मुरजध्वनौ । मालिन्यमायां गङ्गायां चम्पावृत्तप्रभेदयोः मालिक्यां मिथुनो राशौ मिथुनं पुंस्त्रियोर्युगे । मुण्डनं रक्षणे क्षौरे मेहनं मूत्रशिश्नयोः मैथुनं रतसङ्गत्योः यमनं यमबन्धयोः । यापनं कालविक्षेपे निरासे वर्तनेऽपि च योजनं चतुष्कोश्यां स्याद्योगपरमात्मनोः रसनं ध्वनिते स्वादे रसज्ञारास्नयोरपि रञ्जनं रञ्जके रक्तचन्दनेप्यथ रञ्जनी । मञ्जिष्ठारोचनानीलीगुण्डासु रजनी निशि लाक्षानीलीहरिद्रासु राधनं प्राप्तितोषयोः । साधने रेचनी गुण्डा दन्ती रोचनिका त्रिवृत् रोदनं त्वश्रुणि क्रन्दे रोचनः कूटशाल्मलौ । रोचना रक्तकल्हारे गोपित्ते वरयोषिति लङ्घनं भोजनत्यागे प्लवने क्रमणेऽपि च । लामो वल्ललामाश्वे शृङ्गे चिह्नपताकयोः रम्ये प्रधाने भूषायां पुन्द्रे पुच्छप्रभावयोः । ललना स्त्रीनाडिजिह्वाः लाञ्छनं लक्ष्मसंज्ञयोः लाङ्गली स्याद् बलभद्रे नालिकेरेऽथ लेखनम् । भूर्जे च्छेदे लिपिन्यासे व्यसनं निष्फलोद्यमे दैवानिष्टफले सक्तौ स्त्रीपानमृगयादिषु । पापे विपत्तावशुभे व्यञ्जनं श्मश्रुचिह्नयोः तेमनेऽवयवे कादौ वमनं छर्दनेऽर्दने । वसनं छादने वस्त्रे वर्जनं त्यागहिंसयोः
233
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३९९ ॥
॥ ३९२ ॥
॥ ३९३ ॥
॥ ३९४ ॥
॥ ३९५ ॥
॥ ३९६ ॥
॥ ३९७ ॥
॥ ३९८ ॥
॥ ३९९ ॥
|| 800 ||
॥ ४०१ ॥
॥ ४०२ ॥
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४०३ ॥
॥ ४०४॥
॥ ४०५॥
॥ ४०६॥
॥ ४०७॥
॥ ४०८॥
वर्द्धनं छेदने वृद्धौ वर्द्धनी तु गलन्तिका । वपनं मुण्डने बीजाधानेऽथ वर्तनी पथि वर्त्तने तर्कुपिण्डे च वनश्वा विप्रतारके। शार्दूले गन्धमाजरि वामनो दिग्गजेऽच्युते खर्वेऽङ्कोठे वाहिनी तु सेनातभेदसिन्धुषु । स्याद्वाणिनी तु नर्तक्यां छेकमत्तस्त्रियोरपि वितानं कदके यज्ञे विस्तारे कर्तृकर्मणि । तुच्छे मन्दे वृत्तभेदे शून्यावसरयोरपि विज्ञानं कार्मणे ज्ञाने विलग्नं मध्यलग्नयोः । विक्लिन्ना जीर्णशीर्णााः विलीनौ लीनविद्रुतौ विषघ्नः शिरीषतरौ विषघ्ना त्रिवृताऽमृता। विच्छिन्नं तु कुटिले स्यात्समालब्धविभक्तयोः विमानं देवतायाने सप्तभूमगृहेऽपि च । विधानं हस्तिकवले प्रेरणेऽभ्यर्चने धने वेतनोपायविधिषु प्रकारे वैरकर्मणि । विपन्नो भुजगे नष्टे विश्वप्सा वह्निचन्द्रयोः समीरणे कृतान्ते च विलासी भोगिसर्पयोः । विषयी विषयासक्ते वैषयिकजने नृपे कामे विषयि हृषीके व्युत्थानं प्रतिरोधने । विरोधाचरणे स्वैरवृत्तौ समाधिपारणे वृजिनः केशे वृजिनं भुग्नेऽघे रक्तचर्मणि । वेष्टनं मुकुटे कर्णशष्कुल्युष्णीषयोवृतौ वेदना ज्ञाने पीडायां शयनं स्वापशय्ययोः । रते शमनस्तु यमे शमनं शान्तिहिंसयोः
॥ ४०९॥
|| ४१०॥
॥ ४११॥
॥४१२॥
॥ ४१३ ॥
॥ ४१४॥
२३४
For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४१५ ॥
।। ४१६॥
॥४१७ ॥
॥४१८ ॥
॥ ४१९ ॥
॥ ४२०॥
श्वसनं श्वासे श्वसनः पवने मदनद्रुमे । शकुनं स्यादैवशंसि निमित्ते शकुनः खगे शकुनिः खगे करणभेदे कौरवमातुले । शतघ्नी तु वृश्चिकाल्यां शस्त्रभेदकरञ्जयोः शासनं नृपदत्तोल् शास्त्राज्ञालेखशास्तिषु । शिखरी कोट्टकोयष्ट्योर्द्वमेऽपामार्गशैलयोः शिखण्डी कुक्कुटे चित्रमेखले बर्हिबर्हयोः । भीष्मारौ बाणे शृङ्गारी सुवेषे क्रमुके द्विपे श्लेष्मघ्ना स्यान्मल्लिकायां कम्पिल्यकफणिञ्जयोः । शोभन: सुन्दरे योगे सवनं स्नानयागयोः सोमनिर्दलने चापि सदनं जलसद्मनोः । स्तननं कुन्थने मेघगर्जितध्वनिमात्रयोः स्पर्शनं हृषीके दाने, स्पर्शे च स्पर्शनोऽनिले। स्यन्दनं श्रवणे तोये स्यन्दनस्तिनिशे रथे संव्यानं छादने वस्त्रे समानो देहमारुते । वर्णभित्सत्समैकेषु सन्तानोऽपत्यगोत्रयोः सन्ततौ देववृक्षे च संस्थानं त्वाकृतौ मृतौ । चतुष्पथे सन्निवेशे सज्जनं घट्टगुल्मके सज्जनस्तु कुलीने स्यात्सज्जनापि च कल्पना । संधानं तु संघटनेऽभिषवे संधेनी तु गौः वृषाक्रान्ताऽकालदुग्धा स्थापनं तु निवेशने । पुंसवने समाधौ च साधनं सिद्धसैन्ययोः उपायेऽनुगमे मेढ़े निवृत्तौ कारके वधे । दापने मृतसंस्कारे प्रमाणे गमने धने
॥४२१ ॥
॥ ४२२ ॥
॥ ४२३॥
।। ४२४ ॥
॥ ४२५ ॥
॥ ४२६ ॥
૨૩૫
For Private And Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४२७॥
॥ ४२८॥
|| ४२९॥
॥ ४३०॥
|| ४३१ ॥
॥ ४३२॥
सुकर्मा योगभेदे स्यात्सक्रिये देवशिल्पिनि। सुदामा पर्वते मेघे सुधन्वा त्वष्ट्धन्विनो: सुपर्वा पर्वणि शरे त्रिदशे वंशधूमयोः । सूचना स्यादभिनये गन्धने व्यधने दृशि सेवनं सीवनोपास्त्योः सेनानी: सैन्यपे गृहे। हायनोऽचित्रीहिवर्षे ह्लादिनी वज्रविद्युतोः हिण्डनं क्रीडारतयोर्यानेऽनूपस्तु सैरिभे । जलप्रायेऽप्पथावापः पातभेदालवालयोः प्रक्षेपे भाण्डपचनेऽप्याक्षेपः परिभर्सने । काव्यालङ्करणाकृष्ट्योः स्यादाकल्पस्तु मण्डने कल्पने चाप्युलपस्तु गुल्मिनी तृणभेदयोः । उडुपः प्लवशशिनोः कलापो बर्हतूणयोः संहतौ भूषणे काञ्चयां कच्छपो मल्लबन्धके। कमठे कच्छपी वीणा कसिपुर्भोज्यवस्त्रयोः एकैकस्मिन्द्वयोश्चापि काश्यपो मुनिमीनयोः । काश्यप्युां कुतपस्तु छागकम्बलदर्भयोः वैश्वानरे दिनकरे द्विजन्मन्यतिथौ गवि । भागिनेयेऽष्टमांशेऽह्नौ वाद्येऽथ कुटपो मुनौ निष्कुटे मानभेदे च कुणपः पूतगन्धिनि । शवे जिह्वापस्तु शुनि व्याघ्र द्वीपिबिडालयोः पादपो द्रौ पादपीठे पादपा पादरक्षणे। रक्तपः स्याद्यातुधाने रक्तपा तु जलौकसि विटप: पल्लवे स्तम्बे विस्तारे षिड्गशाखयोः । सुरूपस्तु बुधे रम्ये प्राप्तरूपाभिरूपवत्
॥ ४३३॥
॥ ४३४ ॥
॥ ४३५ ॥
।। ४३६ ॥
॥ ४३७ ॥
॥ ४३८॥
૨૩૬
For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४३९ ॥
॥ ४४० ॥
॥ ४४१ ।।
॥ ४४२ ॥
॥ ४४३॥
॥ ४४४ ॥
कदम्बः सर्षपे नीपे कदम्ब निकुरुञ्चके। कलम्बो नालिकाशाके पृषत्वे नीपपादपे कादम्बः कलहंसेष्वो: नितम्बः कटिरोधसोः । स्त्रियाः पश्चात्कटौ सानौ प्रलम्बस्तु प्रलम्बनम् दैत्यस्तालाङ्कुरः शाखा प्रालम्ब: स्यात्पयोधरे । त्रपुसे हारभेदे च भूजम्बूस्तु विकङ्कते गोधूमाह्वयधान्ये च हेरम्बः शौर्यगविते। महिषे विघ्नराजे चारम्भस्तु वधदर्पयोः त्वरायामुद्यमे चाप्यात्मभूः ब्रह्मणि मन्मथे। ऋषभः स्यादादिजिने वृषभे भेषजे स्वरे कर्णरन्ध्रे कालपुच्छे श्रेष्ठे चाप्युत्तरस्थितः । ऋषभी तु शूकशिम्ब्यां पुरुषाकारयोषिति विधवायां सिरालायां करभी मय उष्ट्रके। अङ्गुलेश्च कनिष्ठायां मणिबन्धस्य चान्तरे ककुभो वीणाप्रसेवे रागभेदेऽर्जुनद्रुमे । कुसुम्भं तु शातकुम्भे स्याल्लब्धायां कमण्डलौ गर्दभो रासभे गन्धे गर्दभी जन्तुरुभिदोः । गर्दभं कुसुमभेदे दुर्लभः कच्छुरे प्रिये दुष्प्रापेऽपि दुन्दुभिस्तु भेर्यां दितिसुते विषे । अक्षबिन्दुत्रिकद्वन्द्वे निकुम्भ: कुम्भकर्णजे दन्त्यां च वल्लभोऽध्यक्षे कुलीनाश्वे प्रियेऽपि च । वर्षाभूः पुनर्नवायां स्याद् गण्डूपदभेकयोः विष्कम्भो विस्तृतौ योगविशेषप्रतिबन्धयोः । योगिनां च बन्धभेदे रूपकाऽवयवेऽपि च
॥ ४४५ ॥
॥ ४४६ ॥
॥ ४४७॥
॥ ४४८॥
॥ ४४९ ॥
॥ ४५० ॥
२३७
For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४५१॥
॥ ४५२॥
॥ ४५३॥
॥ ४५४ ॥
॥ ४५५ ॥
॥ ४५६॥
विस्रम्भः केलिकलहे विश्वासे प्रणये वधे। वृषभः स्यादादिजिने वृषपुङ्गवयोरपि सनाभि तिसदृशोः सुरभिर्हेम्नि चम्पके । जातीफले मातृभेदे रम्ये चैत्रवसन्तयोः सुगन्धौ गवि सल्लक्यामधमो न्यूनगडंयोः । आगमस्त्वागतौ शास्त्रेऽप्याश्नमो वतिनां मठे ब्रह्मचर्यादिचतुष्केप्युत्तमा दुग्धिकौषधे । उत्तमं तु प्रधाने स्यात्कलम: शालिचौरयोः कुसुमं स्त्रीरजोनेत्ररोगयोः फलपुष्पयोः । कृत्रिमं लवणभेदे कृत्रिमः कृतसिल्हयोः गोधूमो भेषजे नागरङ्गव्रीहिप्रभेदयोः । गोलोमी वारयोषायां षड्गन्धासितदूर्वयोः गौतमो गणभृद्भेदे शाक्यसिंहर्षिभेदयोः । गौतम्युमायां रोचन्यां तलिमं तल्पखड्गयोः विताने कुट्टिमे चापि दाडिमः करकैलयोः । निष्कमो निर्गमे बुद्धिसम्पत्तौ दुष्कुलेऽपि च नियम: स्यात्प्रतिज्ञायां निश्चये यन्त्रणे व्रते । निगमाः पूर्वणिग्वेदनिश्चयाध्ववणिक्पथाः नैगमो नयपौरोपनिषद्वृतिषु वाणिजे । प्रथम: स्यात्प्रधानाद्योः प्रक्रमोऽवसरे क्रमे पञ्चमो रुचिरे दक्षे पञ्चानामपि पूरणे । रागभेदे पञ्चमी तु द्रौपद्यां परमः परे अग्रेसरप्रथमयोरोंकारे परमं पुनः । स्यादव्ययमनुज्ञायां प्रतिमा प्रतिरूपके
॥ ४५७ ।।
॥ ४५८॥
॥ ४५९॥
॥ ४६०॥
॥ ४६१ ॥
॥ ४६२ ॥
२34
For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४६३ ॥
॥ ४६४ ॥
॥ ४६५ ॥
॥ ४६६ ॥
॥ ४६७॥
॥ ४६८ ॥
गजस्य दन्तभेदे च मध्यमो मध्यजस्वरे । देहमध्ये मध्यदेशे मध्यमा कर्णिकाङ्गुलिः राका रजस्वला चापि व्यायामः पौरुषे श्रमे । वियामे दुर्गसंचारे विलोममरघट्टके विलोमो वरुणे सर्प प्रतापे कुक्कुरेऽपि च । विलोमी स्यादामलक्यां विक्रमः शक्तिसंपदि कान्तौ च विद्रुमो वृक्षे प्रवालेऽप्यथ विभ्रमः । शोभायां संशये हावे सत्तमः श्रेष्ठपूज्ययोः साधिष्ठे सम्भ्रमो भीतौ संवेगादरयोरपि । सुषीमः शिशिरे रम्ये सुषमं रुचिरे समे सुषमा तु स्यात्परमशोभायां कालभिद्यपि । अत्ययोऽतिक्रमे दोषे विनाशे दण्डकृच्छ्रयोः अवध्यमवधाहे स्यादनर्थकवचस्यपि । अभयमुशीराभीत्योरभया तु हरीतकी अनयोऽशुभदैवे स्याद्विपद्व्यसनयोरपि । अश्वीयमश्वसंघेऽश्वहितेऽधृष्यः प्रगल्भके अधृष्या निम्नगाभेदेऽहल्या गौतमयोषिति । सरोभेदेऽप्यभिख्या तु शोभायां कीर्तिसंज्ञयोः अहार्यो हर्तुमशक्ये शैलेऽथाशय आश्रये । अभिप्रायपनसयोरादित्यस्त्रिदशार्कयोः आत्रेयो मुनिरात्रेयी पुष्पवत्यां सरिद्भिदि । आतिथ्योऽतिथौ तद्योग्येप्याम्नायः कुल आगमे उपदेशे चेन्द्रियं तु चक्षुरादिषु रेतसि । उदयः पर्वतोन्नत्योरुर्णायुरविकम्बले
॥ ४६९ ॥
॥ ४७० ॥
॥ ४७१ ॥
॥ ४७२ ॥
॥ ४७३॥
॥ ४७४॥
२36
For Private And Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४७५ ॥
॥ ४७६ ॥
॥ ४७७॥
॥ ४७८ ॥
॥ ४७९ ॥
॥ ४८० ॥
ऊर्णनाभे च मेषे चौर्णेयमेणीत्वगादिके । रतबन्धभिदि स्त्रीणां कषायः सुरभौ रसे रागवस्तुनि निर्यासे क्रोधादिषु विलेपने । वर्णे कालेयस्तु दैत्ये कालेयं कुङ्कुमं यकृत् कुलायः पक्षिणां स्थानगेहयो: क्षेत्रीयास्त्रयः । अन्यदेहचिकित्साहा॑ऽसाध्यरुक्-पारदारिकाः क्षेत्रिय क्षेत्रजे तृणे गाङ्गेयं स्वर्णमुस्तयोः । कसेरुण्यथ गाङ्गेयो गाङ्गवत् स्कन्दभीष्मयोः चक्षुष्यः सुभगे पुण्डरीकवृक्षे रसाञ्जने । कतकेऽक्षिहिते चापि चक्षुष्या तु कुलच्छिका चाम्पेयो हेम्नि किञ्जल्के चम्पके नागकेसरे । जघन्यं शिश्नगर्थेऽन्त्ये जटायुर्गुग्गुलौ खगे तपस्यः फाल्गुने मासे तपस्या नियमस्थितौ । द्वितीया तिथिगेहिन्योद्वितीयः पूरणे द्वयोः नादेयी जलवानीरे भूजम्बूनागरङ्गयोः । काङ्गुष्ठे च जपायां च निकायः सद्मसङ्घयोः परमात्मनि लक्ष्ये च प्रणयः प्रेमयाच्चयोः । विस्रम्भे प्रसरे चापि प्रत्ययो ज्ञानरन्ध्रयोः विश्वासे शपथे हेतावाचारप्रथितत्वयोः । अधीने निश्चये स्यादौ प्रणाय्य: कामवजिते असम्मते प्रसव्यस्तु प्रतिकूलानुकूलयोः । प्रतीक्ष्यः प्रतिपाल्ये स्यात्पूज्ये च प्रलयो मृतौ संहारे नष्टचेष्टत्वे पर्यायोऽवसरे क्रमे । निर्माणद्रव्यधर्मे च पर्जन्यो गर्जदम्बुदे
॥ ४८१ ॥
॥ ४८२॥
॥ ४८३॥
॥ ४८४ ॥
॥ ४८५ ॥
॥ ४८६ ।।
૨૪૦
For Private And Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
वासवे मेघशब्दे च पयस्यं तु पयोभवे । पयोहिते पयस्या तु काकोली दुग्धिकापि च प्रक्रिया तूत्पादने स्यादधिकारप्रकारयोः । पानीयं पेयजलयोः पारुष्यस्तु बृहस्पतौ पारुष्यं परुषभावे संक्रन्दनवनेऽपि च । पौलस्त्यो रावणे श्रीदे भ्रातृव्यो भ्रातृजे रिपौ भुजिष्यः स्यादनाधीने किङ्करे हस्तसूत्रके । भुजिष्या गणिकादास्योः मलयः पर्वतान्तरे शैलांशे देश आरामे मलया त्रिवृतौषधौ । मङ्गल्यो रुचिरेऽश्वत्थे त्रायमाणे मसूरके बिल्वे मङ्गल्यं तु दध्नि मङ्गल्या रोचना शमी । शतपुष्पा शुक्लवचा प्रियङ्गुः शङ्खपुष्यपि अधःपुष्पी मृगयस्तु फेरौ ब्रह्मणि लुब्धके । रहस्यं गोपनीये स्याद्रहस्या सरिदन्तरे लौहित्योऽब्धौ नदे व्रीहौ ब्रह्मण्यो ब्रह्मणे हिते । शनैश्चरे व्यवायस्तु मैथुनव्यवधानयोः वदान्यः प्रियवाग्दानशीलयोरुभयोरपि । वक्तव्यो वाच्यवद्गर्ये वचोऽहहीनयोरपि वलयः कङ्कणं कण्ठरुक् वालेयस्तु गर्दभे । वल्यर्थे कोमलेऽङ्गारे वल्लय विजयो जये पार्थे विमाने विजयोमातत्सख्योस्तिथावपि । विषयो यस्य यो ज्ञातस्तत्र गोचरदेशयोः शब्दादौ जनपदे च विस्मयोऽद्भुतदर्पयोः । विनय: शिक्षाप्रणत्योर्विनया तु वलौषधौ
૨૪૧
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥। ४८७ ॥
॥। ४८८ ॥
॥ ४८९ ॥
॥ ४९० ॥
॥ ४९१ ॥
॥ ४९२ ॥
॥। ४९३ ॥
॥। ४९४ ॥
॥। ४९५ ॥
॥ ४९६ ॥
॥ ४९७ ॥
।। ४९८ ॥
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४९९ ॥
॥५०० ॥
॥५०१॥
॥५०२ ॥
॥५०३॥
॥५०४ ॥
विशल्या लाङ्गली दन्तीगुडूचीत्रिपुटासु च । शल्येन रहितायाञ्च प्रियायां लक्ष्मणस्य च श्वशुर्यो देवरे श्याले शाण्डिल्यः पावकान्तरे। बिल्वे मुनौ च शालेयं शतपुष्पाह्वयौषधे क्षेत्रे च शालिधान्यस्य शीर्षण्यं शीर्षरक्षणे । शीर्षण्यो विशदे केशे शैलेयं शैलसंभवे सिन्धूत्थे तालपश्चि शैलेयस्तु मधुव्रते । समयः शपथे भाषासंपदोः कालसंविदोः सिद्धान्ताचारसंकेतनियमावसरेषु च । क्रियाकारे च निर्देशे संस्त्यायो विस्तृतौ गृहे सन्निवेशे सन्नयस्तु समवायानुसैन्ययोः । सामर्थ्य योग्यताशक्त्योः सौरभ्यं गुणगौरवे सौगन्ध्ये चारुतायाञ्च हिरण्यं पुनरक्षये। प्रधानधातौ कनके मानभेदे कपर्दके द्रविणाकुप्ययोश्चापि हच्छायो मन्मथात्मनोः । हृदयं वक्षसि स्वान्ते वृक्कायाममरः सुरे स्नुहीवृक्षेऽस्थिसंहारेऽप्यमरा त्वमरावती। स्थूणा दूर्वा गुडूची चान्तरं रन्ध्रावकाशयोः मध्ये विनार्थे तादर्थ्य विशेषेऽवसरेऽवधौ । आत्मीयाऽत्मपरीधानान्तद्धि बाह्येष्वथावरम् चरमेऽवरा तु गौरीगजजङ्घान्त्यदेशयोः । अक्षरं स्यादपवर्गे परमब्रह्मवर्णयोः गगने धर्मतपसोरध्वरे मूलकारणे । अधरोऽनूर्ध्वहीनोष्ठेष्वम्बरं व्योमवस्त्रयोः
॥५०५ ॥
।।५०६॥
॥ ५०७॥
॥ ५०८॥
॥५०९॥
॥५१०॥
૨૪૨
For Private And Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५११॥
॥ ५१२॥
॥ ५१३॥
।। ५१४॥
।। ५१५ ।।
।। ५१६ ॥
कर्पासे सुरभिद्रव्येऽररं छदकपाटयोः । अङ्कुरो रोम्नि सलिले रुधिरेऽभिनवोद्गमे अजिरं दुदुर कार्य विषये प्राङ्गणेऽनिले । अशिरोऽर्के राक्षसेऽग्नौ अङ्गारोऽलातभौमयोः अण्डीरः शक्तनरयोरसुरः सूर्यदैत्ययोः । असुरा रजनीवास्योरगुरुस्त्वगुरौ लघौ शिशपायामथाहारो हार आहरणेऽशने। आसारो वेगवद्वर्षे सुहबलप्रसारयोः आकार इङ्गिताकृत्योराधारो जलधारणे । आलवालेऽधिकरणेऽप्याकरो निकरे खनौ इतर: पामरेऽन्यस्मिन्नित्वरः क्रूरकर्मणि। पथिके दुर्विधे नीचे स्यादित्वर्यभिसारिका ईश्वर: स्वामिनि शिवे मन्मथेऽपीश्वराद्रिजा । उदरं तुन्दरणयोरुत्तरं प्रवरो वयोः उदीच्यप्रतिवचसोरुत्तरस्तु विराटजे । उद्धारः स्यादृणोद्धृत्योरुदारो दक्षिणो महान् दातोर्वरा तु भूमात्रे सर्वसस्याढ्यभुव्यपि । ऋक्षरं वारिधारायामृक्षरः पुनर्ऋत्विजि एकाग्रौ तद्गताव्यग्रावौशीरं शयनासने । उशीरजे चामरे च दण्डे कररः खगे करीरे क्रकचे दीने कर्बुरं काञ्चने जले। कर्बुरो राक्षसे पापे शबले कन्दरोऽङ्कुशे विवरे च गुहायाश्च कर्करो मकुरे दृढे । कदर: श्वेतखदिरे क्रकचक्षुद्ररोगयोः
॥ ५१७॥
॥५१८॥
॥५१९॥
॥५२० ॥
॥५२१ ॥
॥ ५२२ ॥
२४3
For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५२३॥
।। ५२४ ॥
॥५२५॥
।। ५२७॥
।। ५२८॥
कर्परस्तु कटाहे स्याच्छस्त्रभेदकपालयोः । कङ्करं कुत्सिते तक्रे कडारो दासपिङ्गयोः कारः कुञ्जरे सूर्ये जरठे द्रुहिणे मुनौ । करीर: कलशे वंशाङ्कुरवृक्षविशेषयोः कलत्रं तु श्रोणौ भार्यायां दुर्गस्थाने च भूभुजाम् । कटित्रं तु कटीवस्त्रे रसनाचर्मभेदयोः कच्छुरः पुंश्चले पामासहिते कच्छुरा शढी। दु:स्पर्शा शूकशिम्बी च कवरं लवणाम्लयोः कबरी केशविन्यासशाकयोः कन्धरोऽम्बुदे । कन्धरा तु शिरोधौ स्यात् कशेरुः पृष्ठकीकसे तृणजातौ कन्दभेदे कणेरुस्तु गणेरुवत् । वेश्येभीकर्णिकारेषु कटपू रक्षदेवने विद्याधरेऽस्रपे रुद्रे कान्तारं दुर्गवर्त्मनि । महारण्योपसर्गाद्योः काननेक्षुविशेषयोः काश्मीरं पुष्करमूले टण्ककुङ्कुमयोरपि । कावेरी तु हरिद्रायां विश्वायां[वेश्यायां] सरिदन्तरे किर्मीरः शबले दैत्ये किशोरो हयशावके। सूर्ये यून्यथ किंशारूर्धान्यशूके शरेऽपि च कुहरं गह्वरे छिद्रे कुकुरं ग्रन्थिपर्णके । कुक्कुरः श्वा कुबेरस्तु धनदे नन्दिपादपे कुर्परो जानुकफणी कुमारोऽश्वानुचारके । युवराजे शिशौ स्कन्दे शुके वरुणपादपे कुमारं जात्यकनके कुमारी त्वपराजिता। नदीभिद्रामतरणी कन्यका नवमाल्युमा
।। ५२९ ॥
॥ ५३०॥
।। ५३१॥
।। ५३२॥
।। ५३३॥
॥ ५३४॥
२४४
For Private And Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५३५ ॥
॥ ५३६॥
॥५३७ ॥
॥५३८ ॥
।। ५३९ ॥
॥ ५४०॥
जम्बुद्वीपविभागश्च कुटारं केवले रते । कुञ्जरोऽनेकपे केशे कुञ्जरा धातकीद्रुमे पाटलायां कुठारुमुकीशयोः कूबरः पुनः । कुब्जे युगन्धरे रम्ये केसरो नागकेसरे तुरङ्गसिंहयोः स्कन्धकेशेषु बकुलद्रुमे । पुन्नागवृक्षे किञ्जल्के स्यात्केसरं तु हिङ्गुनि केदार: क्षेत्रभिद्यालवाले शङ्करशैलयोः । केनारः कुम्भिनरके शिर:कपालसंधिषु केटिरुः शक्रगोपे स्यान्नकुले पाकशासने । कोट्टारो नागरे कूपे पुष्करिण्याश्च पाटके खर्परस्तस्करे भिक्षापात्रे धूर्तकपालयोः । खपुरो मुस्तके पूगे लसके खपुरं घटे खरं रूप्यफलयोः खजूरः कीटवृक्षयोः । खण्डाभ्रमभ्रावयवे स्त्रीणां दन्तक्षतान्तरे खदिरी शाके खदिरो दन्तधावनचन्द्रयोः । खिङ्खिरस्तु शिवाभेदे खट्वाङ्गे वारि वालके खिखिरावद् बहुत्वे च गह्वरो बिलदम्भयोः । कुञ्जेऽथ गर्गरो मीने स्याद् गर्गरी तु मन्थनी गान्धारो रागसिन्दूरस्वरेषु नीवृदन्तरे । गायत्री खदिरे छन्दोविशेषे गोपुरं पुनः मुस्तके द्वारि पूद्वारे घर्घरस्तु नदान्तरे । चलद्वारिध्वनौ घूके चन्दिरश्चन्द्रहस्तिनो: चत्वरं स्यात्पथां श्लेषे स्थण्डिलाङ्गणयोरपि । चङ्कुरः स्यन्दने वृक्षे चकुरो नेत्रगोचरे
।। ५४१॥
॥ ५४२॥
।। ५४३॥
॥५४४ ॥
।। ५४५ ।।
॥५४६ ॥
૨૪૫
For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
चाटुकारे चक्रगण्डावपि चातुरके यथा । चमरश्चामरे दैत्ये चमरी तु मृगान्तरे चिकुरोऽह गृहबभ्रौ केशे चञ्चलशैलयोः । पक्षिवृक्षभिदोश्चापि छिदिरोऽग्नौ परश्वधे करवाले च रज्जौ च छित्वरो वैरिधूर्तयोः । छित्त्वरं छेदनद्रव्ये जठरः कुक्षिवृद्धयोः कठिने च जर्जरं तु वासवध्वजजीर्णयोः । जम्बीर: प्रस्थपुष्पाख्यः शाके दन्तशठद्रुमे जलेन्द्रो जम्भकेऽम्भोधौ वरुणेऽप्यथ झर्झरः । वाद्ये न कलियुगे झलरीवत्तु झल्लरी वाद्यभेदे केशचक्रे टङ्कारो ज्याखेऽद्भुते । प्रसिद्धौ चाथ गरष्टङ्कणकेकराक्षयोः टट्टरी त्वनृताख्यानलम्पापटहवाद्ययोः । तमिस्रं तिमिरे कोपे तमिस्रा दर्शयामिनी तमस्ततिः तिमिरं तु दृष्टिरोगान्धकारयोः । तित्तिरिः पक्षिणि मुनौ तुषारो हिमदेशयोः शीकरे हिमभेदे च तुवरी धान्यकं शुनी । तूवरोऽश्मश्रुपुरुषे प्रौढाऽ शृङ्गानडुह्यपि दहरो मूषिका स्वल्पभ्रात्रोर्डिम्भेऽथ दन्तुरः । उन्नतदन्ते विषमे दर्दुरो भेकमेघयोः वाद्यभाण्डे शैलभेदे दर्दुरं ग्रामजालके । दर्दुरोमा दर्द: स्यादीषद्भग्ने गिरावपि दण्डा वहने मत्तवारणे शरयन्त्रके । कुम्भकारस्य चक्रे च द्वापरं संशये युगे
२४७
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५४७ ॥
।। ५४८ ।।
॥ ५४९ ॥
।। ५५० ।।
॥ ५५१ ॥
॥ ५५२ ॥
॥ ५५३ ॥
॥ ५५४ ॥
॥ ५५५ ॥
॥ ५५६ ॥
॥ ५५७ ॥
॥ ५५८ ॥
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५५९॥
॥५६०॥
॥ ५६१॥
॥ ५६२॥
॥ ५६३॥
॥ ५६४॥
दासेर उष्टे चेटे च दुर्धरस्त्वृषभौषधौ । दुःखधार्ये धूसरस्तु रासभे स्तोकपाण्डुरे नरेन्द्रो वार्तिके राज्ञि विषवैद्येऽथ नागरम् । शुण्ठीमुस्तकपौरेषु निर्जरस्त्वजरे सुरे निर्जरा तु तालपत्र्यां गुडूच्या तत्त्वभिद्यपि । निर्नरोऽश्वेि तुषाग्नौ निकरः सारसंघयोः न्यायदातव्यवित्ते च निर्वरं तु गतत्रपे । कठिने निर्भये सारे निकारस्तु पराभये धान्याक्षेपे नीवरस्तु वास्तव्येऽपि वणिज्यपि । प्रवरं संततौ गोत्रे श्रेष्ठे च प्रखरः पुनः वेसरे हयसन्नाहे कुक्कुरेऽतिभृशं खरे। प्रकरः कीर्णदुष्पादौ संहतौ प्रकरं पुनः जोङ्गके प्रकरी त्वर्थप्रकृतौ चत्वरावनौ । प्रस्तर: प्रस्तारे ग्राब्णि मणौ च प्रदरः शरे भने रोगे प्रसरस्तु सङ्गरे प्रणये जवे । प्रकारः सदृशे भेदे पङ्कारो जलकुब्जके सोपाने शैवले सेतो पदार: पादधूलिषु । पादालिन्दे पवित्रं तु मेध्ये ताने कुशे जले
ओघोपकरणे चापि पवित्रा तु नदीभिदि । प्रान्तरं कोटरेऽरण्ये दूरशून्यपथेऽपि च पार्परो भस्मनि यमे जराटे नीपकेसरे। क्षयरोगे भक्तसिक्त्वे पामरो नीचमूर्खयो: पाटीरो मूलके वङ्गे तितउ: वातिकेम्बुदे । केदारे वेणुसारे च पाण्डुरो वर्णतद्वतोः
॥ ५६५ ॥
।। ५६६ ॥
॥५६७ ॥
॥ ५६८॥
॥ ५६९ ॥
॥५७० ॥
૨૪૦
For Private And Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
पाण्डुरं तु मरुवके पिण्डारो भिक्षुके द्रुमे । महिषीपालके क्षेपे पिठरं मथि मुस्तके उखायां च पिञ्जरस्तु पीतरक्तेऽश्वभिद्यपि । पिञ्जरं शातकुम्भे स्यात्पीवरः स्थूलकूर्मयोः पुष्करं द्वीपतीर्थाहिखगरागौषधान्तरे । तूर्यास्येऽसिफले काण्डे शुण्डाग्रे खे जलेऽम्बुजे बठरो वष्टशठयोः बन्धूरो रम्यनम्रयोः । बन्धुरस्तु तयोर्हसे बन्धुजीवविडङ्गयोः बन्धु पण्ययोषायां बर्बरा नीवृदन्तरे । बर्बरस्तु हञ्जिकायां पामरे केशचक्रले पुष्पे च बर्बरा शाके बर्करः पशुनर्मणोः । बदरा स्यादेलापर्ण्य विष्णुक्रान्तौषधावपि बदरी कोलिकार्पास्योः बदरन्तु तयोः फले । बदरस्तु कर्पासास्थि भगुरो वकनश्वरौ भ्रामरं मधुदृषदोर्भास्करो वह्निसूर्ययोः । भार्योरुरन्यस्त्रीपुत्रोत्पादके मृगशैलयोः भृङ्गारी तु चीरिकायां भृङ्गारः कनकालुका । मत्सरः परसम्पत्त्यक्षमायां तद्वति क्रुधि कृपणे मत्सरा तु स्यान्मक्षिका मकरो निधौ । नक्रे राशिविशेषे च मन्दरो मन्थपर्व्वते स्वर्गमन्दारयोर्मन्दे बहले मधुरं विधे । मधुरस्तु प्रिये स्वादौ रसे च रसवत्यपि मधुरा मथुरापु यष्टीमेदामधूलिषु । मधुकर्कटिकायां च मिश्रेया शतपुष्पयोः
૨૪૮
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५७१ ॥
॥ ५७२ ॥
॥ ५७३ ॥
॥ ५७४ ॥
॥ ५७५ ॥
॥ ५७६ ॥
॥ ५७७ ॥
॥ ५७८ ॥
॥ ५७९ ॥
॥ ५८० ॥
।। ५८१ ।।
।। ५८२ ।।
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ५८३ ॥
॥ ५८४॥
।। ५८६॥
।। ५८७ ॥
11५८८॥
मन्दिरो मकरावासे मन्दिरं नगरे गृहे। मन्थरः सूचके कोशे वक्रे मन्दे पृथौ मथि मन्थरं तु कुसुम्भ्यां स्यान्मन्दारस्त्रिदशद्रुमे । परिभद्रेऽर्कपणे च मसूरो मसुरोऽपि च मसुरा मसूरा च चत्वारो पण्ययोषिति । तथा व्रीहिविशेषेऽपि मर्मरो वसनान्तरे शुष्कपत्रध्वनौ चापि मर्मरी पीतदारुणि । मयूर: केकिचूडाख्यौषध्यपामार्गकेकिनोः महेन्द्रो वासवे शैले मञ्जरी तिलकद्रुमे । वल्ल- स्थूलमुक्तायां माठरो व्यासविप्रयोः सूर्यानुगेऽथ मार्जार: स्यात् खट्वांशबिडालयोः । मिहिरोऽर्केऽम्बुदे बुद्धे मुद्गर: कोरकास्त्रयोः लोष्टादिभेदने चापि मुहिरो मूर्खकामयोः । मुदिरः कामुके मेघे मकुरो मुकुरो यथा कुलालदण्डे बकुले कोरकादर्शयोरपि । मुर्मुरो मन्मथे सूर्यतुरगे तुषपावके रुधिरं घुसृणे रक्ते रुधिरो धरणीसुते । वल्लरं कुञ्जमञ्जर्योः क्षेत्रेऽनम्भसि शाद्वले वल्लूरं तु वनक्षेत्रे वाहनोषरयोरपि। शुष्कमांसे कोलमांसे वरत्रा वर्तिकक्षयोः वागरो वारके शाणे निनर वाडवे वृके। मुमुक्षौ पण्डिते चापि परित्यक्तभयेऽपि च वासरो रागभेदेऽह्नि वारं कृमिजे जले। काकचिञ्च्याश्च बीजे वाग्दक्षिणावर्तशङ्खयोः
॥ ५८९॥
॥ ५९० ॥
॥ ५९१ ॥
॥ ५९२॥
॥५९३॥
॥ ५९४ ॥
૨૪૯
For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५९५ ॥
॥ ५९६ ॥
॥ ५९७ ॥
॥ ५९८॥
॥ ५९९ ॥
॥ ६००॥
वासुरा वासिता रात्र्यो(वि विष्टर आसने । पादपे कुशमुष्टौ च विस्तारो स्तम्बविस्तृती विदुरो नागरे धीरे धृतराष्ट्रानुजेऽपि च। विकारो विकृतौ रागे विहारस्तु जिनालये लीलायां भ्रमणे स्कन्धे विदारो युधि दारुणे। विदारी रोगभेदे स्याच्छालपर्णीक्षुगन्धयोः विधुरं स्यात्प्रविश्लेषे विकले विधुरा पुनः । रसालायां विसरस्तु समूहे प्रसरेऽपि च शर्वरो म्लेच्छभेदेऽप्सु हरेऽथ शम्बरं जले । चित्रे बौद्धव्रतभेदे शम्बरो दानवान्तरे मत्स्यैणगिरिभेदेषु शम्बरी पुनरौषधौ । शर्करा खण्डविकृतौ कर्परांशे रुगन्तरे उपलायां शर्करायुग्देशे च शकलेऽपि च । शर्वरी निशि नार्यां च शक्वरी सरिदन्तरे छन्दोजातौ मेखलायां शारीरं देहजे वृषे । शार्वरं घातुके ध्वान्ते शावरो रोध्रपापयोः अपराधे शावरी तु शूकशिम्ब्यथ शाक्वरम् । छन्दोभित् शाक्वरस्तूक्षा शालारं पक्षिपञ्जरे सोपानहस्तिनखयोः शिखरं पुलकाग्रयोः । पक्वदाडिमबीजाभमाणिक्यशकलेऽपि च वृक्षाग्रे पर्वताग्रे च शिशिरः शीतले हिमे । ऋतुभेदे शिलीन्ध्रस्तु तरुमीनप्रभेदयोः शिलीन्धं कदलीपुष्पे कवकत्रिपुटाख्ययोः । शिलीन्ध्री विहगी गण्डूपदीमृदथ शीकरः
॥६०१॥
।। ६०२॥
॥६०३॥
॥६०४॥
॥ ६०५॥
॥६०६॥
૨૫૦
For Private And Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६०७॥
॥६०८॥
॥६०९ ॥
॥६१०॥
॥६११॥
॥ ६१२॥
वातास्तजलेऽम्बुकणे शुषिरं वाद्यगर्तयोः । शुषिरोऽग्नौ सरन्ध्रे च शृङ्गारो गजमण्डने सुरते रसभेदे च शृङ्गारं नागसम्भवे । चूर्णे लवङ्गपुष्पे च संस्तर: संस्तरे मखे सङ्गरोऽङ्गीकृतौ युद्धे क्रियाकारे विषापदोः । सङ्गरं तु फले शम्या: सम्भारः सम्भृतौ गणे संस्कारः प्रतियत्नेऽनुभवे मानसकर्मणि । गुणभेदेऽथ सङ्कारोऽवकरेऽग्निचटत्कृतौ सङ्कारी भुक्तकन्यायां सामुद्रं लवणान्तरे। लक्षणे च शरीरस्य सावित्रस्तु महेश्वरे सावित्री देवताभेदे सिन्दूरं नागसम्भवे । सिन्दूरस्तु वृक्षभेदे सिदूरी रक्तचेलिका रोचनी धातकी सुन्दर्य्यङ्गनायां द्रुमान्तरे। शुनारस्तु शुनीस्तन्ये सर्पान्ते चटकेऽपि च सैरन्ध्री परवेश्मस्थशिल्पकृत्स्ववशस्त्रियाम् । वर्णसंकरसंभूतस्त्रीमहल्लिकयोरपि सौवीरं काञ्जिकस्रोताञ्जनयोर्बदरीफले। स्यादर्गलं तु कल्लोले परिघेऽप्यनलोऽनिले वसुदेवे वसौ वहावरालः समदद्विपे। वक्रे सर्जरसे चाप्यवेलस्तु स्यादपह्नवे अवेला तु पूगचूर्णेऽचलस्तु गिरिकीलयोः । अचला भुव्यञ्जलिस्तु कुडवे करसम्पुटे अङ्गुलिः करशाखायां कर्णिकायां गजस्य च। आभीलं भीषणे कृच्छ्रेऽपील्वलो मत्स्यदैत्ययोः
॥ ६१३॥
।। ६१४॥
॥ ६१५ ॥
॥ ६१६ ॥
॥ ६१७ ॥
॥६१८ ॥
૨૫૧
For Private And Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६१९ ॥
॥६२० ॥
॥ ६२१ ॥
॥६२२ ॥
।। ६२३ ॥
॥ ६२४ ॥
इल्वलास्तारकाभेदेऽप्युपलो ग्रावरत्नयोः । उपला तु शर्करायामुत्पलं कुष्टभूरुहे । इन्दीवरे मांसशून्येऽप्युज्ज्वलस्तु विकासिनि । शृङ्गारे विशदे दीप्तेऽप्युत्तालंस्त्वरिते कपौ श्रेष्ठोत्कटकरालेषूत्फुल्ल: स्त्रीकरणान्तरे । विकस्वरोत्तालयोश्च कमलं क्लोम्निभेषजे पङ्कजे सलिले तानं कमलस्तु मृगान्तरे। कमला श्रीवरनार्योः कपिलो वह्निपिङ्गयोः कुक्कुरे मुनिभेदे च कपिला शिंशपातरौ । पुण्डरीककरिण्यां च रेणुकागोविशेषयोः कपालं कुष्ठरुग्भेदे घटादिशकले गणे । शिरोऽस्थनि कन्दलं तु नवाङ्कुरे कलध्वनौ उपरागे मृगभेदे कलापे कन्दलीद्रुमे । करालो रौद्रतुङ्गोरुघूणतैलेषु दन्तुरे करालं तु कुठेरे स्यात्कम्बलः कृमिसास्नयोः । नागप्रभेदे प्रावारे वैकक्षे कम्बलं जले कल्लोलोऽरौ हर्षवीच्योः कदली हरिणान्तरे। रम्भायां वैजयन्त्यां च कामलः कामिरोगयोः मरुदेशेऽवतंसे च काकोलो मौकुलौ विषे । कुलाले काहलन्तु स्याद् भृशे चाव्यक्तवाचि च शुष्के च वाद्यभेदे च काहली तरुणस्त्रियाम् । किट्टालस्तु लोहगूथे ताम्रस्य कलशेऽपि च कीलालं रुधिरे नीरे कुशलं क्षेमपुण्ययोः । पर्याप्तौ कुशलोऽभिज्ञे कुवलं बदरीफले
॥६२५ ॥
॥६२७॥
॥ ६२८ ॥
॥ ६२९ ॥
રપર
For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६३१ ॥
॥६३२॥
॥ ६३३॥
।। ६३४ ।।
।। ६३५ ॥
॥ ६३६॥
मुक्ताफलोत्पलयोश्च कुम्भिलो झषचौरयोः । श्लोकच्छायाहरे श्याले कुद्दालो भूमिदारणे युगपत्रेऽथ कुटिलं भगुरे कुटिला नदी। कुण्डलं वलये पाशे ताडङ्के कुण्डली पुनः काञ्चनाद्रौ गुडूच्यां च कुन्तलो हलकेशयोः । कुन्तलाः स्युर्जनपदे कुकूलं तु तुषानले शङ्कुसंयुक्तगर्ते च कुलालो घूकपक्षिणि । कुक्कुभे कुम्भकारे च कुचेल: स्यात्कुवाससि कुचेला त्वविद्धकर्यां केवलं त्वेककृत्स्नयोः । निर्णीते कुहने ज्ञाने केवली ग्रन्थभिद्यपि कोमलं मृदुले तोये कोहलो मुनिमद्ययोः । ग्रन्थिलो ग्रन्थिसहिते विकङ्कतकरीरयोः गरलं पन्नगविषे तृणपूलकमानयोः । गन्धोली वरटाशुण्ठ्योर्भद्रायामथ गोकिलः मुसले लाङ्गले चापि गोपालो गोपभूपयोः । स्याद्गौरिलस्तु सिद्धार्थे लोहचूर्णेऽथ चन्द्रिलः नापिते वास्तुके रुद्रे चञ्चलोऽनिलकामिनोः । चञ्चला तु तडिल्लक्ष्म्योश्चपलश्चोरके चले क्षणिके चिकुरे शीघ्र पारते प्रस्तरान्तरे । मीने च चपला तु रयात्पिप्पल्यां विद्युति श्रियाम् । पुंश्चल्यामथ चत्वालो यज्ञकुण्डकगर्भयोः । चूडालचूडया युक्ते चूडालाऽपि च चक्रला छगलश्छागे छगली वृद्धदारकभेषजे । छगलं तु नीलवस्त्रे जगलो मदनद्रुमे
॥ ६३७ ॥
।। ६३८ ॥
॥ ६३९ ॥
॥ ६४० ॥
॥ ६४१ ॥
॥ ६४२ ॥
૨૫૩
For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६४३॥
॥ ६४४ ॥
॥६४५ ॥
॥६४६ ॥
॥ ६४७ ॥
॥६४८ ॥
मेदके कितवे पिष्टमद्येऽथ जटिलो जटी। जटिला तु मांसिकायां जम्बूलः ककचच्छदे जम्बूद्रुमेऽथ जम्बालं कर्दमे शैवलेऽपि च । जङ्गलो निर्जले देशे पिशितेऽप्यथ जम्भल: जम्बीरे देवताभेदे जाङ्गल: स्यात्कपिञ्जले । जाङ्गली तु शूकशिम्ब्यां जाङ्गुलं जालिनीफले जाङ्गुली विषविद्यायां तरलो भास्वरे चले। हारमध्यमणौ षिड्गे तरला मद्यमुष्णिका तमालो वरुणे पुण्ड्रेऽसौ तापिच्छेऽथ तण्डुलः । विडङ्गे धान्यसारे च ताम्बूलं क्रमुकीफले ताम्बूली नागवल्ल्यां स्यात्तुमुलं रणसंकुले। तुमुलो बिभीतकद्रौ तैतिलं करणान्तरे तैतिलो गण्डकपशौ दुकूलं सूक्ष्मवाससि । क्षौमवस्त्रेऽथ धवलो महोक्षे सुन्दरे सिते धवली गौर्नकुलस्तु पाण्डवप्राणिभेदयोः । नकुली कुक्कुटीमांस्यो भीलं तूत्तमस्त्रिया: वङ्क्षणे नाभिगर्भाण्डे नाकुली चव्यरास्नयोः । कुक्कुटीकन्दे निचुलस्त्विज्जलद्रौ निचोलके निस्तलन्तु बले वृत्ते निर्मलं विमलेऽभ्रके। निर्माल्ये च निष्कलस्तु नष्टबीजे कलोज्झिते नेपाली मन:शिला स्यात् सुवहा नवमाल्यपि । प्रवालो विद्रुमे वीणादण्डेऽभिनवपल्लवे प्रतलः पातालभेदे तताङ्गुलिकरेऽपि च । पटलः तिलके नेत्ररोगे च्छदिषि संचये
॥ ६४९ ॥
॥ ६५०॥
॥ ६५१॥
।। ६५२ ॥
॥ ६५३ ॥
।। ६५४ ॥
૨૫૪
For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६५५ ॥
॥६५६॥
॥ ६५७ ॥
॥६५८॥
।। ६५९ ॥
॥६६० ॥
पिटके परिचारे च पञ्चाला निवृदन्तरे। पाञ्चाली पुत्रिकागीत्योः पललं पङ्कमांसयोः तिलचूर्णे पललस्तु राक्षसे पाचलोऽनले। अनिले राधनद्रव्ये पाकलो द्विरदज्वरे पाकलं कुष्ठभैषज्ये पातालं वडवानले। रसातले पाटलं तु कुसुमश्वेतरक्तयोः पाटलः स्यादाशुव्रीहौ पाटला पाटलिद्रुमे । पांशुलो हरखट्वाङ्गे पुंश्चले पांसुला भुवि पातली मृत्तिकापात्रे नारीवागुरयोरपि । पिप्पलं सलिले वस्त्रच्छेदभेदेऽथ पिप्पल: निरंशुले वृक्षपक्षिभेदयोः पिप्पली कणा। पिङ्गलः कपिले वह्नौ रुद्रेऽर्कपारिपार्श्विके कपौ सुनौ निधेर्भेदे पिङ्गला कुमुदस्त्रियाम् । कारायिकायां वेश्यायां नाडीभेदेऽथ पित्तलम् पित्तवत्यारकूटे च पित्तला तोयपिप्पली। पिचुलो निचुले तोयवायसे झाबुकद्रुमे पिञ्जलं स्यात्कुशपत्रे हरिद्राभेऽथ पिच्छिलः । विज्जले पिच्छिला पोतकिकायां सरिदन्तरे शाल्मलौ शिशपायां च पिण्डिलो गणनापटौ । स्थूलजो पुष्कलस्तु पूणे श्रेष्ठेऽथ पुद्गल: काये रूपादिमद्रव्ये सुन्दराकार आत्मनि। पेशलः कुशले रम्ये फेनिलोऽरिष्टपादपे फेनिलं मदनफले बदरे फेनवत्यपि । बहुलं भूरिवियतोर्बहुलः पावके शितौ
॥ ६६१ ॥
॥६६२ ॥
॥ ६६३ ।।
।। ६६४॥
॥ ६६५ ॥
॥ ६६६ ॥
૨૫૫
For Private And Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६६७॥
॥६६८॥
।। ६६९ ॥
।। ६७० ॥
॥६७१ ॥
॥ ६७२ ॥
कृष्णपक्षे बहुला तु सुरभ्यां नीलिकैलयोः । बहुलास्तु कृत्तिकासु बिडालो वृषदंशके पक्षिभेदेऽक्षिगोले च मण्डलो बिम्बदेशयोः । भुजङ्गभेदे परिघे शुनि द्वादशराजके संघाते कुष्टभेदे च मञ्जुलन्तु जलाञ्चले। रम्ये कुञ्जे मञ्जुलस्तु दात्यूहे मङ्गलं पुनः कल्याणे मङ्गलो भौमे मङ्गला श्वेतपूर्विकाः । महिला नार्यां गुन्द्रायां मातुलो मदनद्रुमे धत्तुरेऽहिव्रीहिभिदोः पितुः श्यालेऽथमाचलः । बन्दिचौरे रुजि ग्राहे मुसलं स्यादयोग्नके मुसली तालमूल्याखुकर्णिका गृहगोधिका । मेखलाद्रिनितम्बे स्याद्रसनाखड्गबन्धयोः रसाल इक्षौ चूते च रसालं बोलसिल्हयोः । रसाला दूर्वाविदार्योर्जिह्वामार्जितयोरपि रामिलो रमणे कामे लाङ्गलं शिश्नपुच्छयोः । लाङ्गलं तालहलयोः पुष्पभिद्गृहदारुणोः लाङ्गली जलपिप्पल्यां लोहलोऽस्फुटवादिनि । शृङ्खलाधार्ये वञ्जुलस्त्वशोकतिनिशद्रुमे वानीरे चाथ वण्ठालः शूरयुन्नौखनित्रयोः । वातूलो वातले वातसमूहे मारुतासहे वामिलो दाम्भिके वामे विपुल: पृथ्वगाधयोः । विपुलाऽऽर्याभिदि क्षोण्यां विमलोऽर्हति निर्मले वृषलस्तुरगे शूद्रे शकलं रागवस्तुनि। वल्कले त्वचि खण्डे च शम्बलं मत्सरे तटे
।। ६७३॥
॥६७४ ॥
॥ ६७५ ॥
॥ ६७६ ॥
॥ ६७७॥
||६७८ ॥
૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६७९॥
।। ६८० ॥
॥६८१ ॥
॥ ६८२ ॥
॥६८३ ॥
॥६८४॥
पाथेये च शयालुस्तु निद्रालौ वाहसे शुनि । श्यामलः पिप्पले श्यामे शार्दूलो राक्षसान्तरे व्याघ्र च पशुभेदे च सत्तमे तूत्तरस्थितिः । शाल्मलि: पादपे द्वीपे शीतलः शिशिरेऽर्हति श्रीखण्डे पुष्पकासीसासनपर्योः शिलोद्भवे । शृगालो दानवे फेरौ शृगाली स्यादुपप्लवे शृङ्खलं पुंस्कटीकाञ्च्यां लोहरज्जौ च बन्धने। शौष्कलः शुष्कमांसस्य पिण्डके पिशिताशिनि षण्डाली सरसीतैलमानयोः कामुकस्त्रियाम् । संकुलोऽस्पष्टवचने व्याप्ते च सरलस्त्वृजौ उदारे पूतिकाष्ठे च सप्तला नवमालिका। सातला पाटला गुञ्जा सन्धिलौकःसुरङ्गयोः नान्द्यां सिध्मल: किलासी सिध्मला मत्स्यचूर्णके। सुतलोऽट्टालिकाबन्धे पातालभुवनान्तरे सुवेलः प्रणते शान्ते गिरिभेदेऽथ हेमलः । कलादे शरटे ग्रावभिद्यभावः पुनर्मृतौ असत्तायामथाक्षीवं वशिरे मदजिते । आहवः समरे यज्ञेऽप्याश्रवो वचनस्थिते प्रतिज्ञायां च क्लेशे च स्यादातवमृतूद्भवे । नारीरजसि पुष्पे चोद्धवः केशवमातुले उत्सवे ऋतुवह्नौ चोत्सवोऽमर्षे महेऽपि च । इच्छाप्रसर उत्सेके कारवीकृष्णजीरके दीप्ये मधुरात्वक्पत्र्योः कितवः कनकाहये । मत्ते च वञ्चके चापि केशवः केशसंयुते
॥ ६८५ ॥
॥ ६८६ ॥
॥ ६८७ ॥
॥ ६८८॥
॥ ६८९ ॥
।। ६९०॥
૨૫૦
For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६९१॥
॥ ६९२ ॥
॥६९३ ॥
॥ ६९४ ॥
।। ६९५ ॥
॥ ६९६ ॥
पुन्नागे वासुदेवे च कैतवं द्यूतदम्भयोः । कैरवः कितवे शत्रौ कैरवं सितपङ्कजे कैरवी तु चन्द्रिकायां गन्धर्वस्तु नभश्चरे । पुंस्कोकिले गायने च मृगभेदे तुरङ्गमे अन्तरा भवदेहे च गालवो मुनिलोध्रयोः । गाण्डीवगाण्डिवौ चापमात्र पार्थधनुष्यपि ताण्डवं तृणभिन्नाट्यभेदयोः त्रिदिवन्तु खे। स्वर्गे च त्रिदिवा नद्यां द्विजिह्वः खलसर्पयोः निह्नवः स्यादविश्वासेऽपलापे निकृतावपि । निष्पाव: पवने शूर्पपवने निर्विकल्पके वल्ले कडङ्गरे शिम्ब्यां प्रभवो जन्मकारणे । आद्योपलब्धये स्थानेऽपांमूले मुनिभिद्यपि प्रसवः पुष्पफलयोरपत्ये गर्भमोचने । उत्पादे च प्रसेवस्तु वीणाङ्गस्यूतयोर्दृतौ प्रभावस्तेजसि शक्तौ पल्लव: किसले वले। विटपे विस्तरेऽलक्तरागे शृङ्गारषिङ्गयोः पञ्चत्वं भावे पञ्चानां प्राणानामत्ययेऽपि च । पार्थिवो नृपतौ भूमिविकारे पार्थिवी तुका पुङ्गवो गवि भैषज्ये प्रधाने चोत्तरस्थितः । फेरवो राक्षसे फेरौ बान्धवो बन्धुमित्रयोः भार्गवः परशुरामे सुधन्विनि मतङ्गजे । दैत्यगुरौ भार्गवी तु कृष्णदूर्वोमयोः श्रियाम् भैरवो भीषणे रुद्रे रागभेदेऽथ माधवः । विष्णौ वसन्ते वैशाखे माधवी मधुशर्करा
।। ६९७ ॥
॥ ६९८॥
॥ ६९९॥
।। ७०० ॥
॥ ७०१ ॥
।। ७०२ ॥
૨૫૮
For Private And Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७०३ ॥
।। ७०४॥
।। ७०५ ॥
॥७०६॥
।। ७०७॥
॥७०८॥
वासन्ती कुट्टनी हाला राघवोऽब्धेर्झषान्तरे । रघुजेऽप्यथ राजीवो मीनसारङ्गभेदयोः राजीवमब्जे रौरवो भीषणे नरकान्तरे। वल्लवः स्यात्सूपकारे गोदोग्धरि वृकोदरे वडवाऽश्विन्यां स्त्रीभेदे कुम्भदास्यां द्विजस्त्रियाम् । वाडवं करणे स्त्रीणां वाडवौघे रसातले वाडवो विप्र और्वे च विद्रवो धी: पलायनम् । विभावः स्यात्परिचये रत्यादीनां च कारणे विभवो धननिवृत्योः शात्रवं शत्रुसंचये। शत्रुत्वे च शात्रवः सम्भव: कारणे जनौ आधेयस्याधारानतिरिक्तत्वे च जिनेऽपि च । सचिवः सहायेऽमात्ये सुषवी कृष्णजीरके जीरके कारवेल्ले च सैन्धवः सिन्धुदेशजे । सिन्धुस्थे स्यादथादर्शष्टीकायां प्रतिपुस्तके दर्पणे चाप्यथोड्डीशश्चण्डीशे शास्त्रभिद्यपि । उपांशु पभेदे स्यादुपांशु विजनेऽव्ययम् कर्कशो निर्दये क्रूरे कम्पिल्यककृपाणयोः । इक्षौ साहसिके कासमर्दके पुरुषे दृढे कपिशौ सिल्हकश्यावौ कपिशा माधवी सुरा । कीनाशः क्षुद्रयमयोः कर्षकोपांशुघातिनो: कुलिशो मत्स्यभित्पव्योः गिरिशो वाक्पतौ हरे। अद्रिराजेऽथ तुङ्गीशः शशाङ्के शशिशेखरे निस्त्रिंशो निघृणे खड्गे निर्देश: कथनाज्ञयोः । निर्वेशः स्यादुपभोगे मूर्च्छने वेतनेऽपि च
॥ ७०९ ।।
॥७१०॥
॥ ७११ ॥
।। ७१२ ॥
॥ ७१३॥
॥ ७१४॥
૨પ૯
For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७१५ ॥
॥ ७१६ ॥
॥ ७१७ ॥
॥ ७१८ ॥
॥ ७१९ ॥
॥ ७२० ॥
निवेश: सैन्यविन्यासे न्यासे द्रङ्गविवाहयोः । निदेश: स्यादुपकण्ठे शासने परिभाषणे नीकाशो निश्चये तुल्ये प्रकाशः स्फुटहासयोः । उद्योतेऽतिप्रसिद्धे च प्रदेशो देशमात्रके भित्तौ मानविशेषे च पलाश: किंशुकेऽस्रपे । हरिते पलाशं पत्रे पिङ्गाशं जात्यकाञ्चने पिङ्गाशौ मत्स्यपल्लीशौ पिङ्गाशी स्यात्तु नीलिका। बालिशस्तु शिशौ मूर्खे भूकेशः शैवले वटे लोमशो लोमयुक्तेऽवौ लोमशा शाकिनीभिदि । महामेदा काकजचा शृगाली जटिलासु च कासीसेऽतिबला शूकशिम्बी मर्कटिकासु च । विवशः स्यादवश्यात्माऽनिष्टदुष्टमतिश्च यः विकाशो रहसि व्यक्ते विपाश: पाशवजिते । विपाशा तु शरिभेदे सदेशोऽन्तिकदेशयोः सदृशं तूचिते तुल्ये सङ्काशः सदृशोऽन्तिके। संवेशः शयने पीठे सुखाशस्तु प्रचेतसि शुभाशे राजतिनिशे हताशो निष्कृपे खले। अध्यक्षोऽधिकृतेऽन्वक्षेऽभीषु प्रग्रहरोचिषोः आरक्षो रक्षके हस्तिकुम्भाधश्चामिषं पले। सुन्दराकाररूपादौ सम्भोगे लोभलञ्चयो: आकर्षः पाशके धन्वाभ्यासाङ्गे द्यूत इन्द्रिये । आकृष्टयै शारिफलकेऽप्युष्णीषं लक्षणान्तरे शिरोवेष्टे किरीटे च कलुषं त्वाविलांहसोः । कल्माषो राक्षसे कृष्णे शबलेप्यथ किल्बिषम्
।। ७२१ ॥
॥ ७२२ ॥
।। ७२३॥
॥ ७२४ ॥
॥ ७२५ ॥
।। ७२६॥
૨૬૦
For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७२७॥
॥ ७२८ ॥
॥ ७२९ ॥
॥७३० ।।
॥ ७३१ ॥
॥ ७३२॥
पापे रोगेऽपराधे च कुल्माषं स्यात्तु काञ्चिके । कुल्माक्षोऽर्धस्विन्नधान्ये गवाक्षो जालके कपौ गवाक्षी विन्द्रवारूण्यां गण्डूषो मुखपूरणे। गजस्य च कराङ्गुल्यां प्रसृत्या प्रमितेऽपि च गोरक्षो गोपनारङ्गौ जिगीषा तु जयस्पृहा । व्यवसायः प्रकर्षश्च तरीषः शोभनाकृतौ भेलेऽब्धौ व्यवसाये च ताविषोऽब्धिसुवर्णयोः । स्वर्गे च नहुषो राजविशेषे नागभिद्यपि निकषः शाणफलके निकषा यातुमातरि । निमेषनिमिषौ नेत्रमीलने कालभिद्यपि प्रत्यूषः स्याद्वसौ प्रातः प्रदोषः कालदोषयोः । परुषं कबुर रूक्षे स्यानिष्ठुरवचस्यपि पीयूषममृते नव्यसूतधेनोः पयस्यपि । पुरुषस्त्वात्मनि नरे पुन्नागे चाथ पौरुषम् ऊर्वविस्तृतदो: पाणिपुरुषोन्मानतेजसोः । पुंसः कर्मणि भावे च महिषी नृपयोषिति सैरिभ्यामौषधीभेदे मारिषस्त्वार्यशाकयोः । मारिषा दक्षजननी मृगाक्षी मृगलोचना त्रियामेन्द्रवारुणी च रक्ताक्षो रक्तलोचने। चकोरे महिषे क्रूरे पारावतेऽथ रौहिषः मृगकत्तृणमत्स्येषु विश्लेषस्तु वियोजने। विधुरे चाथ शुश्रूषोपासनाश्रवणेच्छयोः शैलूष: स्यान्नटे बिल्वे संहर्षः पवने मुदि । स्पर्धायां च समीक्षा तु ग्रन्थभेदे समीक्षणे
॥ ७३३ ॥
॥७३४॥
॥ ७३५॥
॥ ७३६ ॥
॥ ७३७ ॥
॥ ७३८ ॥
૨૬૧
For Private And Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अलसः स्याद्द्रुमभेदे पादरोगे क्रियाजडे । अलसा तु हंसपद्यां नगौको वद गौकसः विहङ्गसिंहसरभाः आश्वासः स्यात्तु निवृत्तौ । आख्यायिका परिच्छेदेऽपीष्वासो धन्वधन्विनोः
उच्छ्वासः प्राणने श्वासे गद्यबन्धान्तरेऽपि च । उत्तंसः शेखरे कर्णपूरे चापि वतंसवत् उदचिरुत्प्रभेऽग्नौ च कनीयाननुजेऽल्पके । अतियूनि कीकसस्तु कृमौ कीकसमस्थानि तामसः सर्पखलयोः तामसी स्यान्निशोमयोः । त्रिस्रोता जाह्नवी सिन्धुभिदोरथ दिवौकसौ चातकस्त्रिदशश्चापि दीर्घायुर्जीवके द्विके । मार्कण्डे शाल्मलितरौ नभसस्तु नदीपतौ गगने ऋतुभेदे च पनसः कपिरुग्भिदोः । कण्टके कण्टकिफले प्रचेतो वरुणे मुनौ हष्टे पायसः श्रीवासे पायसं परमान्नके । बीभत्सो विकृते क्रूरे रसे पार्थे घृणात्मनि बुक्कसी कालिकानील्यो: बुक्कसो श्वपचेऽधमे । मानसं स्वान्तसरसोः रभसो वेगहर्षयोः राक्षसी कौणपी दंष्ट्रा रोद इव तु रोदसी । दिवि भुव्युभयोश्चापि लालसो लोलयाञ्चयोः तृष्णातिरेक औत्सुक्ये वरीयान् श्रेष्ठ योगयोः । अतियून्यतिविस्तीर्णे वायसस्त्वगुरौ द्विके
श्रीवासे वायसी काकोदुम्बरी काचमाच्यपि । वाहसोऽजगरे वारिनिर्याणसुनिषण्णयोः
૨૨
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७३९ ॥
॥ ७४० ॥
॥ ७४१ ॥
॥ ७४२ ॥
।। ७४३ ॥
॥ ७४४ ॥
।। ७४५ ॥
॥ ७४६ ॥
॥ ७४७ ॥
॥ ७४८ ॥
।। ७४९ ।।
।। ७५० ।।
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७५१॥
॥ ७५२॥
॥ ७५३॥
।। ७५४॥
|| ७५५ ॥
विलासो हावे लीलायां विहायो व्योमपक्षिणोः । श्रीवासः स्याद् वृकधूपे कमले मधुसूदने श्रेयसी गजपिप्पल्यामभया रास्नयोरपि। समासः समर्थनायां स्यात् संक्षेपैकपद्ययोः सप्ताचिः क्रूरनेत्रेऽग्नौ साधीयानतिशोभने । अतिबाढे साहसन्तु दमे दुष्करकर्मणि अविमृश्यकृतौ धाष्ट्ये सारसं सरसीरुहे। सारसः पुष्कराख्येन्दोः सुमनाः प्राज्ञदेवयोः जात्यां पुष्पे सुमेधास्तु ज्योतिष्मत्यां विदुष्यपि। सुरसः स्वादौ पर्णासेऽप्यत्यूहश्चित्रमेखले अत्यूहा तु नीलिकायां, आग्रहोऽनुग्रहे ग्रहे । आसङ्गक्रमणयोश्चापि आरोहो दैर्ध्य उच्छ्रये आरोहणे गजारोहे स्त्रीकट्यां मानभिद्यपि । कलहो भण्डने खड्गकोशे समरराढयोः कटाह: स्यात्कूर्मपृष्ठे कपर महिषीशिशौ । तैलादिपाकपात्रे च दात्यूहः कालकण्ठके चातकेऽपि नवाहस्त्वाद्यतिथौ नववासरे। निहो द्वारे निर्यासे शेखरे नागदन्तके निरूहो निश्चिते तर्के बस्तिभेदेऽथ निग्रहः । बन्धके भर्त्सने सीम्नि प्रग्रहः किरणे भुजे तुलासूत्रेऽश्वादिरश्मौ सुवर्णे हलिपादपे। बन्धने वन्ध्यां प्रवाहो व्यवहाराम्बुवेगयोः
॥७५६॥
॥ ७५७॥
॥७५८॥
॥ ७५९ ॥
॥ ७६०॥
॥ ७६१॥
૨૬૩
For Private And Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७६२ ॥
॥ ७६३॥
॥७६४॥
।। ७६५ ॥
॥७६६॥
प्रवहो वायुभेदे स्याद्वायुमात्रे बहिर्गते । प्रग्राहः स्यात्तुलासूत्रे वृषादीनां च बन्धने पटहो वाद्य आरम्भे वराहो नाणके किरौ । मेघे मुस्ते गिरौ विष्णौ वाराही गृष्टिभेषजे मातर्यपि विदेहस्तु निर्देहे मैथिलेऽपि च । विग्रहो युधि विस्तारे प्रविभागशरीरयोः वैदेही पिप्पलीसीतारोचनासु वणिस्त्रियाम् । संग्रहो बृहदुद्धारे ग्रहसंक्षेपयोरपि सुवहस्तु सम्यग्वहे सुवहा सल्लकीद्रुमे । रास्नाशेफालिकागोधापद्येलापर्णिकासु च
॥अथ चतुःस्वर: चतुर्थः काण्डः ॥ अङ्गारक उल्मकांशे महीपुत्रे कुरण्टके। अङ्गारिका त्विक्षुकाण्डे किंशुकस्य च कोरके अलिपक: पिके भृङ्गे अलमक: पद्मकेसरे। मधूके कोकिले भेके अश्मन्तकं मालुकाच्छदे चुल्यां चाक्षेपको व्याधि निन्दके वातरुज्यपि । आकल्पकस्तमो मोहग्रन्थावुत्कलिका मुदोः आखनिकस्त्वाखुरिव किराम्बून्दरचोरयोः । उत्कलिका तु हेलायां तरङ्गोत्कण्ठयोरपि एडमूकोऽनेडमूक इवावाक्श्रुतिके शठे। कटिल्लकस्तु वर्षाभ्वां पर्णासे कारवेल्लके कर्कटकोऽहौ बिल्वे च कनीनिकाऽक्षितारिका । स्यात्कनिष्ठाङ्गुलिरपि काकरूको दिगम्बरे
॥३॥
॥ ४
॥
૨૬૪
For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
उलूके स्त्रीजिते दम्भे भीरुके निर्धनेऽपि च । कुरवकः शोणाम्लानोऽरुणा पीता च झिण्टिका कुकवाकुस्ताम्रचूडे मयूरकृकलासयोः । कोशातकः कचे कोशातकी ज्यौत्स्नी पटोलिका घोषकोऽथ कौलेयकः सारमेयकुलीनयोः । कौक्कुटिको दाम्भिके स्याददूरेरितलोचने गुणनिका तु शून्याङ्के नर्तने पाठनिश्चये । गोमेदकं पीतर काकोले पत्रकेऽपि च गोकण्टको गोक्षुरके गोखुरे स्थपुटीकृते । गोकुणिकः केकरे स्यात्पङ्कस्थगव्युपेक्षके घर्घरिका भ्रष्टधान्ये किङ्किण्यां सरिदन्तरे । वादित्रस्य च दण्डेऽपि चण्डालिकौषधिभिदि किन्दरायामुमायां च जर्जरीकं जरत्तरे । बहुच्छिद्रेऽप्यथ जैवातृकः स्याद्रजनीकरे कृशायुष्मद्भेषजेषु तर्तरीकं वहित्रके । परागे त्रिवर्णकस्तु गोक्षुरेऽप्यथ त्रिवर्णकम् त्र्यूषणं त्रिफला तिक्तशाकस्तु पथसुन्दरे । वरुणे खदिरे दन्दशूकस्तु फणिरक्षसोः दलाढकोऽरण्यतिले गैरिके नागकेसरे । कुन्दे महत्तरे फेने करिकर्ण्यशिरीषयोः वात्यायां खातके प्रश्न्यां नियामको नियन्तरि । पोतवाहे कर्णधारे निश्चारकः समीरणे
पुरीषस्य क्षये स्वैरे प्रचालको भुजङ्गमे । शराघाते शिखण्डे च प्रकीर्णकं तुरङ्गमे
૨૬૫
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
11 6 11
|| 2 ||
113 11
॥ १० ॥
॥ ११ ॥
॥ १२ ॥
॥ १३ ॥
॥ १४ ॥
।। १५ ।।
॥ १६ ॥
॥ १७ ॥
॥ १८ ॥
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
चामरे विस्तरे ग्रन्थभेदे पिप्पलकं पुनः । चूचुके सीवनसूत्रे पिण्डीतक: फणिज्जके तगरे मदनद्रौ च पुण्डरीकं सिताम्बुजे । सितच्छत्रे भेषजे च पुण्डरीकोऽग्निदिग्गजे सहकारे गणधरे राजिलाहौ गजज्वरे । कोशकारान्तरे व्याघ्रे पुष्कलकस्तु कीलके कृपणे गन्धमृगे च स्यात्पूर्णानकमानके । पात्रे च पूर्णपात्रे च फर्फरीकन्तु मार्दवे फर्फरीकश्चपेटायां बलाहकोऽम्बुदे गिरौ । दैत्ये नागे बर्बरीक : केशविन्यासकर्मणि कालभेदे महाकाले बकेरुका बलाकिका | वातवर्जितशाखा च भ्रमरको मधुव्रते गिरिके केशचूर्णे च भयानकस्तु भीषणे । व्याघ्रे राहो रसे भट्टारको राज्ञि मुनौ सुरे भार्याटिको मृगभेदे भार्यया च विनिर्जिते । मरुबकः पुष्पभेदे मदनद्रौ फणिज्जके
मयूरकस्त्वपामार्गे मयूरकं तु तुत्थके । माणवकः कुपुंसिस्याद्बालहारभिदोरपि मृष्टेरुकः स्यान्मिष्टाशे दानशौण्डेऽतिथिद्विषि । रतद्धिकं तु दिवसे सुखस्नानेष्टमङ्गले राधरङ्कुस्तु नासीरे शीकरे जलदोपले । लालाटिकः स्यादाश्लेषभेदे कार्याक्षमेऽपि च
प्रभोर्भालदर्शिनि च लेखीलकस्तु तत्र यः । स्वहस्तं परहस्तेन लिखितेषु विलेखयेत्
F
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९ ॥
॥ २० ॥
॥ २१ ॥
॥ २२ ॥
॥ २३ ॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
॥ २६ ॥
॥ २७ ॥
॥ २८ ॥
॥ २९ ॥
॥ ३० ॥
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१ ॥
॥ ३२ ॥
॥ ३३ ॥
॥ ३४ ॥
॥ ३५॥
॥३६॥
लेखहारे वर्तरूक: काकनीले जलावटे। वराटकः पद्मबीजकोशे रज्जौ कपके वरण्डकस्तु मातङ्गवेद्यां यौवनकण्टके । संवर्तुले च भित्तो च विनायको गणाधिपे बुद्धे तार्थे गुरौ विघ्ने वितुनकन्तु धान्यके । झाटामलौषधौ वापि विदूषकोऽन्यनिन्दके क्रीडनीयकपात्रे च विशेषकस्तु पुण्ड्रके। विशेषाधायके वापि वृन्दारको मनोरमे सुरे श्रेष्ठे बृहतिका स्यादूरुवस्त्रभेदयोः । वैतालिकः खेट्टताले मङ्गलपाठकेऽपि च वैनाशिक: स्यात् क्षणिके परायत्तोर्णनाभयोः । वैदेहको वाणिजके वैश्यापुत्रे च शूद्रतः शतानीको मुनौ वृद्धे शालावृको बलीमुखे। सारमेये शृगाले च शिलाटकस्तिलाट्टयोः शृङ्गाटकं पथां श्लेषे पानीयकण्टकेऽपि च । संघाटिका तु कुट्टन्यां घ्राणे युग्मेऽम्बुकण्टके सन्तानिका क्षीरसारे मर्कटस्य च जालके। सुप्रतीकः स्यादीशानदिग्गजे शोभनाङ्गके सैकतिकं पुनर्मातृयात्रामङ्गलसूत्रयोः । सैकतिकः क्षेपणिके संन्यस्ते भ्रान्तिजीविनि सोमवल्क: कट्फले स्याद्वलक्षः खदिद्रुमे । सौगन्धिको गन्धवणिक् सौगन्धिकस्तु कत्तृणे गन्धोपले पद्मरागे कल्हारेऽग्निमुखो द्विजे । भल्लाते चित्रके देवेऽप्यग्निशिखं तु कुङ्कुमे
॥३७॥
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
॥४०॥
॥४१॥
॥ ४२ ॥
૨૬૦
For Private And Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४३॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
॥४७॥
|| ४८॥
अग्निशिखा लाङ्गलिक्यामिन्दुलेखेन्दुखण्डके। गुडूची सोमलतयोः पञ्चनखस्तु कच्छपे गजे बद्धशिखो बाले बद्धशिखोच्चटौषधौ । महाशङ्खो निधिभेदे संख्याभेदे नरास्थिनि व्याघ्रनखस्तु कन्दे स्याद्गान्धद्रव्यान्तरेऽपि च । शशिलेखा वृत्तभेदे वाकुची चन्द्रलेखयोः शिलीमुखोऽलौ बाणे चाऽपवर्गस्त्यागमोक्षयोः । क्रियावसानसाफल्येऽप्यभिषङ्गः पराभवे आक्रोशे शपथे चेहामृगः स्याद् रूपकान्तरे । वृके जन्तौ चोपरागो राहुग्रस्तार्कचन्द्रयोः विगाने दुर्नये राहावुपसर्ग उपद्रवे । प्रादौ रोगे च भेदे च कटभङ्गो नृपात्यये हस्तच्छेदे च सस्यानां छत्रभङ्गो नृपक्षये । स्वातन्त्र्ये विधवत्वे च दीर्घाध्वगः क्रमेलके लेखहारे मल्लनागो वात्स्यायनसुरेभयोः । समायोगस्तु संयोगे समवाये प्रयोजने सम्प्रयोगो निधुवने सम्बन्धे कार्मणेऽपि च । जलसूचिः शिशुमारे त्रोटिमत्स्ये जलौकसि कङ्कशृङ्गाटयोश्चापि मलिम्लुचस्तु तस्करे । वाते कश्मीरजं कुष्टे कुङ्कुमे पौष्करेऽपि च कश्मीरजाऽतिविषायां क्षीराब्धिजं तु मौक्तिके। वशिरे क्षीराब्धिजस्तु चन्द्रे क्षीराब्धिजा श्रियाम् ग्रहराजः शशिन्यर्के जघन्यजोऽनुजन्मनि । शूद्रे च द्विजराजस्तु शेषे तार्थे निशाकरे
।। ४९ ।।
॥ ५० ॥
॥५१॥
॥ ५२॥
॥५३॥
॥ ५४॥
૨૬૮
For Private And Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५५ ॥
॥५६॥
|| ५७॥
॥५८॥
॥ ५९ ।।
॥ ६० ॥
धर्मराजस्तु सुगते श्राद्धदेवे युधिष्ठिरै । भरद्वाजः पक्षिभेदे बृहस्पतिसुतेऽपि च भारद्वाजो मुनौ भारद्वाजी वनपिचुद्रुमे । भृङ्गराजो मधुकरे मार्कवे विहगान्तरे राजराजो नृपेशेन्द्रोः कुबेरेऽथ सकृत्प्रजः । द्विके सिंहेऽथोच्चिङ्गटः कोपने मीनभिद्यपि करहाटः पद्मकन्दे देशद्रुमविशेषयोः । कार्यपुटोऽनर्थकरे क्षपणोन्मत्तयोरपि कामकूटी वेश्याविभ्रमष्टावथ कूटनटः । शोणके कैवर्तीमुस्ते कुण्डकीटस्तु जारतः विप्रीपुत्रे दासीपतौ चार्वाकोक्तिविशारदे । खञ्जरीटस्तु खञ्जनेऽसिधाराव्रतचारिणी गाढमुष्टिस्तु कृपणे कृपाणप्रभृतावपि । चक्रवाटस्तु पर्यन्ते क्रियारोहे शिखातरौ तुलाकोटिनिभेदेऽर्बुदे स्यान्नूपुरेऽपि च । नारकीटः स्वदत्ताशाविहन्तर्यश्मकीटके प्रतिकृष्टन्तु गुह्ये स्यात् द्विरावृत्या च कर्षिते । प्रतिशिष्टः पुनः प्रत्याख्याते च प्रेषितेऽपि च परपुष्ट: कलकण्ठे परपुष्टा पणाङ्गना । वर्कराटस्तु तरुणादित्यरोचिः कटाक्षयोः स्त्रीणां पयोधरोत्संगकान्तदत्तनखेऽपि च । शिपिविष्टस्तु खल्वाटे दुश्चर्मणि पिनाकिनि श्रुतिकटः प्रायश्चित्ते पाञ्चलोहभुजङ्गयोः । कलकण्ठः पिके पारापते हंसे कलध्वनौ
॥ ६१ ॥
॥६२॥
॥६३॥
॥ ६४ ॥
॥६५॥
૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६७॥
॥ ६८॥
।। ६९ ॥
॥ ७० ॥
॥७१ ॥
। ७२॥
कालकण्ठनीलकण्ठौ पीतसारे महेश्वरे । दात्यूहे ग्रामचटके खञ्जरीटे शिखावले कालपृष्ठन्तु कोदण्डमात्रके कर्णधन्वनि । कालपृष्ठो मृगभेदे कङ्के दन्तशठः पुनः जम्बीरे नागरङ्गे च कर्मरङ्गकपित्थयोः । पूतिकाष्ठन्तु सरले देवदारुद्रुमेऽपि च सूत्रकण्ठः खञ्जरीटे द्विजन्मनि कपोतके । हारिकण्ठो हारयुक्तकण्ठे परभृतेऽपि च अपोगण्डोऽतिभीरौ स्याच्छिंशुकाविकलाङ्गयोः । चक्रवाडं गणे चक्रवाडोऽद्रौ चक्रवालवत् जलरुण्ड: पयोरेणौ जलावर्ते भुजङ्गमे । देवताडो घोषकेऽग्नौ राही वातखुडा पुनः वात्यायां पिच्छिले स्फोटे वामायां वातशोणिते । अध्यारूढ: समारुढेऽभ्यधिकेऽङ्गारिणी पुनः भास्करत्यक्तदिकृल्योराथर्वणः पुरोधसि । अथर्वणज्ञब्राह्मणे चाप्यारोहणं प्ररोहणे समारोहे सोपाने च स्यादुद्धरणमुन्नये । भुक्तोज्झितोन्मूलनयोरुत्क्षेपणमुदञ्चनम् व्यञ्जनं धान्यमलनं वस्तु कामगुणो रतौ । विषयाभोगयोश्चापि कार्षापणस्तु कार्षिके पणषोडशके चीर्णपर्णः खजूरनिम्बयोः । चूडामणिः काकचिञ्चाफले मूर्द्धमणावपि जुहुराणोऽध्वर्युवढ्योः तण्डुरीणस्तु ववरे । तण्डुलाम्बुनिकीटे च तैलपर्णी तु सिहूके
।। ७३ ॥
॥ ७४ ॥
॥ ७५ ॥
॥७६ ॥
॥ ७७ ।।
॥ ७८॥
૨૦૦
For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७९ ॥
॥ ८०॥
॥८१॥
।। ८२ ॥
॥ ८३॥
॥ ८४।।
श्रीवासे चन्दने दाक्षायण्युमायां च भेषु च । रोहिण्यां च देवमणिविष्णुवक्षो मणौ हरे अश्वस्य कण्ठावर्ते च नारायणस्तु केशवे । नारायणी शतावर्युमाश्रीः निःसरणमृतौ । उपाये गेहादिमुखे निर्वाणे निर्गमेऽपि च । निस्तरणन्तु निस्तारे तरणोपाययोरपि निरूपणं विचारावलोकनयोनिदर्शने । निगरणं भोजने स्यात् निगरणः पुनर्गले प्रकरणं स्यात्प्रस्तावे रूपकेऽथ प्रवारणम् । काम्यदाने निषेधे च परीणन्तु पर्वणि पर्णवृन्तरसे पर्णसिरायां घृतकम्बले । परायणं स्यादभीष्टे तत्पराश्रययोरपि परवाणिधर्माध्यक्षे वर्षे पारायणं पुनः । कात्स्न्र्ये पारगतौ सङ्गे पीलु पण्यौषधीभिदि मूळयां चिचिकायां च पुष्करिणी जलाशये । हस्तिन्यां कमलिन्यां च मीनामृणस्तु खञ्जने दर्दराने रक्तरेणुः पलाशकलिकोद्गमे । सिन्दूरे रागचूर्णस्तु खदिरे मकरध्वजे रेरिहाणोऽम्बरे रुद्रे लम्बकर्णः पुनश्छगे। अकोठे वारबाणस्तु कूर्पासे कवचेऽपि च विदारणं भेदने स्यात्सम्पराये विडम्बने । वैतरणी प्रेतनद्यां जनन्यामपि रक्षसाम् शरवाणिः शरमुखे पदातौ शरजीविनि । शिखरिणी वृत्तभेदे रोमाली पेयभेदयोः
॥ ८५ ॥
॥८६॥
।। ८७॥
॥ ८८॥
॥ ८९ ॥
॥ ९०॥
૧
For Private And Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥९१ ॥
|| ९२ ॥
॥ ९३ ॥
॥ ९४ ॥
॥ ९५ ॥
॥९६ ॥
स्त्रीरत्ने मल्लिकायां च समीरणः फणिज्जके। पान्थे वायौ संसरणं त्वसम्बाधचमूगतौ संसारे समरारम्भे नगरस्योपनिर्गमे । हस्तिकर्णः स्यादेरण्डे पलाशगणभेदयोः अवदातं तु विमले मनोज्ञे सितपीतयोः । अपावृतोऽपरायत्ते पिहितेऽवसितं गते ऋद्धे ज्ञातेऽवसाने चाप्यवगीतं विगर्हिते। मुहुर्दृष्टेऽपवादे चात्याहितं तु महाभये जीवनिरपेक्षकर्मण्यभिजातः कुलोद्भवे । न्याय्ये प्राज्ञेऽभिनीतस्तु न्याय्येऽमर्षिणि संस्कृते अभियुक्तः परिरुद्ध तत्परेऽन्तर्गतं पुनः। मध्यप्राप्तविस्मृतयोरङ्गारितं तु भस्मिते पलासकलिकोभेदे चातिमुक्तस्तु निष्कले । वासन्तिकायां तिनिशेऽप्यवध्वस्तोऽवचूर्णिते त्यक्तनिन्दितयोश्चाधिक्षिप्तौ निहितभत्सितौ । अपचितिळये हानौ पूजायां निष्कृतावपि अनुमतिः स्यादनुज्ञापौर्णमासीविशेषयोः । अभिशस्तिः पुनर्लोकापवादे प्रार्थनेऽपि च उदास्थितश्चरे द्वा:स्थेऽध्यक्षे चोपाहितः पुनः । आरोपितेऽनलोत्पातेऽप्युपाकृत उपद्रुते मन्त्रेण प्रोक्षितपशावुल्लिखितं तनूकृते। उत्कीर्णे चोपरक्तस्तु स्वर्भानौ व्यसनातुरे राहुग्रस्तार्कशशिनोपचितः समाहिते। रुद्ध दिग्धेऽथोज्जृम्भितमुत्फुल्ले चेष्टितेऽपि च ।
॥ ९७॥
॥ ९८॥
॥ ९९॥
॥१०० ॥
॥ १०१ ॥
॥ १०२॥
૨૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १०३ ॥
॥१०४॥
॥ १०५ ॥
॥ १०६॥
॥१०७॥
॥ १०८॥
उद्ग्राहितमुपन्यस्ते बद्धग्राहितयोरपि । उपसत्तिः सङ्गमात्रे प्रतिपादनसेवयोः ऋष्यप्रोक्ता शुकशिम्ब्यां शतावर्यां वलाभिदि । ऐरावतोऽहौ नारङ्गे लिकुचि त्रिदशद्विपे ऐरावतं तु शकस्य ऋजुदीर्घशरासने । ऐरावती सरिविद्युद्भिदोः शतहदा यथा कलधौतं रूप्यहेम्नोः कलधौत: कलध्वनौ । कुहरितं तु रटिते पिकालापे रतस्वने कुमुद्वती कैरविण्यां दयितायां कुशस्य च । कृष्णवृन्ता माषपयां पाटलाख्यद्रुमेऽपि च गन्धवती सुरापुर्योः पृथ्वीयोजनगन्धयोः । गृहपतिः गृही सूत्री चन्द्रकान्तन्तु कैरवे चन्द्रकान्तो रत्नभेदे चर्मण्वती नदीभिदि । कदल्यां चित्रगुप्तस्तु कृतान्ते तस्य लेखके दिवाभीत: काकरिपौ कुम्भिले कुमुदाकरे। दिवाकीर्ति पिते स्यादुलुकेऽन्तावसायिनि धूमकेतू वढ्युत्पातौ नन्द्यावर्तो गृहान्तरे । तगरेऽथ नदीकान्तो निर्गुण्डी निचुलाब्धिषु नदीकान्ता लताजम्बो: काकजङ्घौषधेऽपि च । नागदन्तो हस्तिदन्ते गेहान्निःसृतदारुणि नागदन्ती श्रीहस्तिन्यां कुम्भाख्यभेषजेऽपि च । निस्तुषितं वर्जिते स्याद् गतत्वचि लघूकृते निराकृतिरस्वाध्याये निराकरनिषेधयोः । प्रतिहतस्तु विद्विष्टे प्रतिस्खलितरुद्धयोः
॥ १०९ ॥
॥ ११० ॥
॥ १११ ॥
॥ ११२ ॥
॥ ११३ ॥
॥ ११४ ॥
२७३
For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
प्रणिहितं तु सम्प्राप्तनिहितयोः समाहिते । प्रतिक्षिप्तं प्रतिहते निषिद्धे प्रेषितेऽपि च प्रधूपिता क्लेशितायां रविगन्तव्यदिश्यपि । प्रव्रजिता तु मुण्डीर्यां तापस्यां मांसिकौषधौ प्रजापतिर्ब्रह्मयज्ञोर्जामातरि दिवाकरे । वह्नौ त्वष्टरि दक्षादौ प्रतिकृतिस्तु पूजने प्रतिमायां प्रतीकारे प्रतिपत्तिस्तु गौरवे । प्राप्तौ प्रवृत्तौ प्रागल्भ्ये बोधे परिगतं गते प्राप्तवेष्टितयोर्ज्ञाते पल्लवितं सपल्लवे । लाक्षारक्ते तते पञ्चगुप्तश्चार्वाकदर्शने कमठे परिवर्तस्तु कूर्मराजे पलायने । युगान्ते विनिमये च परिघातस्तु घातने अस्त्रे चाथ पशुपतिः पिनाकिनि हुताशने । पाशुपत : शिवमल्लयां पशुपत्यधिदैवते पारिजातस्तु मन्दारे पारिभद्रे सुरद्रुमे । पारापतः कलरवे गिरौ मर्कटतिण्डुके पारावती तु लवलीफलगोपालगीतयोः । पुष्पदन्तस्तु दिङ्नागे जिनभेदे गणान्तरे पुष्पदन्तौ च चन्द्रार्कावेकोक्त्याथ पुरस्कृतम् । पूजिते स्वीकृते सिक्तेऽभिशस्तेऽग्रकृतेऽपि च भोगवती तु सर्पाणां नगरेऽपि सरित्यपि । रङ्गमाता जतुचन्द्योर्लक्ष्मीपतिर्जनार्दने पूगे लवङ्गवृक्षे च व्यतीपात उपद्रवे । योगभेदेऽपयाने च, वनस्पतिद्रुमात्रके
२७४
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ११५ ।।
॥ ११६ ॥
॥ ११७ ॥
॥ ११८ ॥
॥ ११९ ॥
॥ १२० ॥
॥ १२१ ॥
॥ १२२ ॥
॥ १२३ ॥
॥ १२४ ॥
।। १२५ ।।
॥ १२६ ॥
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १२७॥
॥ १२८ ॥
॥ १२९॥
॥ १३०॥
॥ १३२ ॥
विनापुष्पफलिद्रौ च विनिपातस्तु दैवतः । व्यसने चावपाते च वैजयन्तो गुहे ध्वजे इन्द्रालये वैजयन्ती त्वग्निमन्थपताकयोः । जयन्त्यां च समाघातस्त्वाहवे घातनेऽपि च समाहितः समाधिस्थे संश्रुतेऽथ समुद्धतः । अविनीते समुद्गीणे समुद्रान्ता दुरालभा कार्पासिका च सृक्का च सदागतिः सदीश्वरे । निर्वाणे पवमाने च सरस्वती सरिद्भिदि वाच्यापगायां स्त्रीरत्ने, गोवाग्देवतयोरपि । सूर्यभक्तो बन्धुजीवे, भास्करस्य च पूजके हैमवत्यद्रिजा स्वर्णक्षीरी शुक्लवचाऽभया । अनीकस्थो रक्षिवर्गे, युत्खले वीरमर्दले चिह्ने गजशिक्षके चेतिकथा व्यर्थभाषणे । अश्रद्धये नष्टधर्मेऽप्युदरथिर्वियन्मणौ अब्धौ चित्ररथो विद्याधरे गन्धर्वसूर्ययोः । चतुष्पथश्चतुर्मार्ग-सङ्गमे ब्राह्मणेऽपि च दशमीस्थ: स्थविरे स्यात्, क्षीणरागे मृताशने । वानप्रस्थो मधूकद्रौ, किंशुकाश्रमभेदयोः अष्ट्यपदश्चन्द्रमल्ल्यां, लूतायां शरभे गिरौ । कनके शारिफलकेऽभिमर्दो मन्थयुद्धयोः स्यादभिस्यन्द आस्रवनेत्ररोगातिवृद्धिषु । अववादस्तु निदेशे निन्दाविश्रम्भयोरपि उपनिषत्तु वेदान्ते रहस्यधर्मयोरपि । एकपदं तदात्वे स्यादेकपदी तु वर्त्मनि
॥ १३३॥
॥ १३४ ॥
॥ १३५ ॥
॥ १३६ ॥
॥ १३७ ॥
॥ १३८॥
o૫
For Private And Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३९ ॥
॥ १४० ॥
॥ १४१ ॥
॥ १४२॥
॥ १४३ ॥
।। १४४॥
कटुकन्दः शृङ्गबेरे शोभाञ्जनरसोनयोः । कुरुविन्दः पद्मरागे मुकुरव्रीहिभेदयोः कुल्माषे हिङ्गुले मुस्ते कोकनदन्तु रक्तयोः । अम्भोजन्मकुमुदयोश्चतुष्पदो गवादिषु स्त्रीणां करणभेदे च रक्तपादो मतङ्गजे । स्यन्दने च जनपद: स्यात्पुनर्जनदेशयोः परिवादस्तु निन्दायां वीणावादनवस्तुनि । प्रियम्वदः प्रियवादिनभश्चरविशेषयोः पीठमर्दोऽतिवियाते नाट्योक्त्या नायकप्रिये । पुटभेदस्तु नगरातोद्ययोस्तटिनीमुखे महानादो वर्षकाब्दे महाध्वाने शयानके। गजे च मुचुकुन्दस्तु द्रुभेदे मुनिदैत्ययोः मेघनादो मेघशब्दे वरुणे रावणात्मजे । विशारदो बुधे धृष्टे विष्णुपदं नभोब्जयोः विष्णुपदस्तु क्षीरोदे विष्णुपदी सुरापगा। संक्रान्तिद्वारका वापि समर्यादं तु सन्निधौ मर्यादया सहितेऽप्यनुबन्धोऽप्रयोगिणि । मुख्यानुयायिनि शिशौ प्रकृतस्यानुवर्त्तने दोषोत्पादेऽनुबन्धी तु हिक्कायां तृष्यति क्वचित् । अवरोधस्तु शुद्धान्ते तिरोधाने नृपौकसि अवष्टब्धमविदुरे समाक्रान्तेऽवलम्बिते । अनिरुद्धश्चरे पुष्पचापसूनावनर्गले आशाबन्ध: समाश्वासे मर्कटस्य च वासके। इष्टगन्धः सुगन्धिः स्यादिष्टगन्धं तु वालुके
।। १४५ ॥
॥ १४६॥
॥ १४७॥
॥ १४८॥
।। १४९ ॥
॥ १५० ॥
For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१५१ ॥
॥ १५२॥
॥ १५३॥
॥१५४ ॥
॥ १५५ ॥
॥१५६ ॥
इक्षुगन्धा काशक्रोष्ट्रीकोकिलाक्षेषु गोक्षुरे । उग्रगन्धा वचाक्षेत्रयवान्योश्छिक्किकौषधौ उपलब्धिर्मतौ प्राप्तौ, कालस्कन्धस्तु तिन्दुके । तमाले जीवकद्रौ च, तीक्ष्णगन्धावचौषधे शोभाञ्जने राजिकायां परिव्याधो द्रुमोत्पले । वेतसे[च] महौषधं तु विषाशुण्ठ्यो रसोनके ब्रह्मबन्धुनिन्द्यविप्रे, बान्धवे ब्राह्मणस्य च। समुन्नद्धस्तूद्धर्वबद्धे पण्डितम्मन्यदृप्तयोः अपाचीनं विपर्यस्तेऽपागर्थेऽभिजनः कुले। कुलध्वजे जन्मभूम्यामभिमानस्त्वहंकृतौ हिंसायां प्रणये ज्ञानेऽवलग्नो मध्यलग्नयोः । अवदानमितिवृत्ते खण्डने शुद्धकर्मणि अधिष्ठानं प्रभावेऽध्यासने नगरचक्रयोः । अनूचानः साङ्गवेदकोविदे विनयान्विते अन्वासनं स्नेहवस्तौ सेवायामनुशोचने । अग्रजन्माऽग्रजे विप्रेऽन्तेवासी पुनरन्त्यजे शिष्यप्रान्तगयोश्चाप्यायोधनं समरे वधे । आराधनं पाकप्राप्त्योः साधने तोषणेऽपि च आच्छादनं तु वसने सम्पिधानेऽपवारणे । आकलनं परिसंख्याकाङ्क्षयोर्बन्धनेऽपि च आतञ्चनं स्याज्जवने प्रीणनप्रतिवापयोः । आवेशनं भूतावेशे प्रवेशे शिल्पिवेश्मनि आस्कन्दनं तिरस्कारे संशोषणसमीकयोः । आत्माधीनः सुते प्राणाधारे श्याले विदूषके
॥ १५७॥
॥ १५८॥
॥ १५९॥
॥ १६०॥
॥ १६१ ॥
॥ १६२॥
છo.
For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१६३॥
॥ १६४ ॥
॥ १६६॥
॥१६७॥
॥ १६८॥
आत्मयोनिः स्मरे वेधस्युद्वर्त्तनं विलेपने । अपावृत्तावुत्पत्तने स्यादुपासमासने शुश्रूषायां शराऽभ्यासेऽप्युपाधानं तु गण्डके। व्रते विशेष प्रणये स्यादुत्पतनमुत्प्लुतौ उत्पत्तावुदयनस्तु वत्सराजे घटोद्भवे । उत्सादनं समुल्लेखोद्वर्तनोद्वाहनेष्वपि उद्वाहनं द्विसीत्ये स्यादुद्वाहनी वटारके। कपीतनः गर्दभाण्डशिरीषाम्रातपिप्पलाः कलध्वनिः परभृते पारापतकलापिनोः । कात्यायनो वररुचौ, कात्यायनी तु पार्वती कषायवस्त्रं विधवाऽर्द्धवृद्धा महिलाऽपि च । कामचारी कलम्बिके, स्वेच्छाचारिणि कामुके कारन्धमी धातुवादनिरते कांस्यकारिणि । किष्कुपा पोटगले स्यादिक्षुत्वचिसारयोः कुचन्दनं वृक्षभेदे पत्राङ्के रक्तचन्दने। कुम्भयोनिर्दोणेऽगस्तौ कृष्णवा विधुन्तुदे दुराचारे हुताशे च गवादिनीन्द्रवारुणी । घासस्थानं गवादीनां गदयित्नुः शरासने जल्पाके पुष्पचापे च घनाघनो निरन्तरे । वासवे घातुके मत्तगजे वर्षकवारिदे घोषयित्नुः पिके विप्रे चिरजीवी तु वायसे । अजे च चित्रभानुस्तु हुताशनदिनेशयोः जलाटनः कङ्कखगे जलाटनी जलौकसि । तपोधना तु मुण्डीर्यां तपोधनस्तपस्विनि
॥१६९ ॥
॥ १७०॥
।। १७१ ॥
॥ १७२ ॥
॥ १७३ ॥
॥ १७४ ॥
२७८
For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७५ ॥
॥ १७६॥
।। १७७॥
॥ १७८॥
।। १७९॥
॥ १८० ॥
तपस्विनी पुनर्मांसी कटुरोहिणिकाऽपि च । तिक्तपर्वा हिलमोचीगुडूचीमधुयष्टिषु देवसेनेन्द्रकन्यायां सैन्ये दिविषदामपि । नागाञ्चना नागयष्टौ द्विरदस्य च मुद्गरे निर्यातनं वैरशुद्धौ दाने न्याससमर्पणे । निधुवनं रते कम्पे निर्वासनन्तु मारणे पुरादेश्च बहिष्कारे निरसनं निषूदने । निष्ठीवने निरासे च निशमनं निशामनम् निरीक्षणश्रवणयोर्निर्भर्त्सनमलक्तके। खलीकारे प्रजननं प्रगमे योनिजन्मनोः प्रणिधानमभियोगे समाधानप्रवेशयोः । प्रयोजनं कार्यहेत्वोः स्यात्प्रवचनमागमे प्रकृष्टवचने प्रस्फोटनं सूपे प्रकाशने । ताडने प्रतिपन्नस्तु विज्ञातेऽङ्गीकृतेऽपि च प्रतियत्नः संस्कारे स्यादुपग्रहणलिप्सयोः । प्रहसनन्तु प्रहासाक्षेपयो रूपकान्तरे प्रतिमानं प्रतिबिम्बे गजदन्तद्वयान्तरे। प्रसाधनी कङ्कतिकासिद्धयोः प्रसाधनं पुनः वेषे प्रचालकी सपे मयूरेऽथ पयस्विनी। विभावर्यां गोधेन्वां च पुण्यजनस्तु सज्जने गुह्यके यातुधाने च पृथग्जनोऽधमे जडे। पृष्ठशृङ्गी भीमसेने खण्डसैरिभयोरपि महाधनं महामूल्ये सिल्हके चारुवाससि । महासेनो महासैन्ये स्कन्देऽप्यथ महामुनिः
।। १८१ ॥
॥ १८२॥
॥ १८३॥
।। १८४॥
॥ १८५ ॥
॥ १८६॥
૨૦૯
For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १८७॥
॥ १८८॥
॥ १८९ ॥
॥ १९०॥
॥ १९१ ॥
॥ १९२॥
अगस्तिकुस्तुम्बुरुणोर्मालुधानी लताभिदि । मालुधानो मातुलाहौ मातुलानी पुनः शणे कलापे मातुलपत्न्यां रसायनो विहङ्गमे । पक्षीन्द्रे रसायनन्तु जराव्याधिजिदौषधे राजादनः पियालद्रौ क्षीरिकायां त्रिपत्रके । वर्द्धमानो वीरजिने स्वस्तिकैरण्डविष्णुषु प्रश्नभेदे शरावे च विरोचनोऽग्निसूर्ययोः । प्रह्लादनन्दने चन्द्रे विहेठनं विडम्बनम् हिंसायां मर्दने विस्मापना स्यात्कुहके स्मरे। गन्धर्वनगरे चापि विष्वक्सेनो जनार्दने विष्वक्सेना तु फलिनी विश्राणनं विहायिते । सम्प्रेषणे परित्यागे विहननन्तु पिञ्जने वधेऽथ विश्वकर्माऽर्के मुनिभिद्देवशिल्पिनोः । विघ्नकारी विघातस्य कारके घोरदर्शने विलेपनी स्याद् यवाग्वां चारुवेषस्त्रियामपि । वृक्षादनो मधुच्छत्रे चलपत्रकुठारयोः वृक्षादनी तु वन्दायां विदायां गन्धकौषधे । वृषपर्वा तु शृङ्गारिहरदैत्यकसेरुषु वैरोचनो रविसुते सुगते बलिदानवे । श्वेतधामा घनसारे कलानाथाब्धिफेनयोः श्लेष्मघना तु केतक्यां मल्यामथ समापनम् । परिच्छेदे समाधाने समाप्तिवधयोरपि सम्मूर्च्छनमपि व्याप्तौ मोहे सनातनोऽच्युते । पितॄणामतिथौ रुद्रवेधसोः शाश्वते स्थिरे
॥ १९३॥
॥ १९४॥
॥ १९५ ॥
॥ १९६॥
॥ १९७ ॥
॥ १९८॥
૨૮૦
For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९९ ॥
॥ २००॥
। २०१॥
॥ २०२॥
॥ २०३।।
।। २०४॥
सदादानो गन्धगजे हेरम्बेऽभ्रमतङ्गजे । संयमनं व्रते बन्धे संयमनी यमस्य पू: समादानं समीचीनग्रहणे नित्यकर्मणि । समापन्नं वधे क्लिष्टे समाप्तप्राप्तयोरपि संवदनन्तु संवादे समालोचे वशीकृतौ । समुत्थानं निदानेऽभियोगे संवाहनं पुनः वाहनेऽङ्गमर्दने च सम्प्रयोगी तु कामुके। कलाकेलौ सुप्रयोगे सरोजिनी सरोरुहे सरोरुहिण्यां कासारे स्तनयितुः पयोमुचि । मृत्यौ स्तनिते रोगे च सारसनमुरच्छदे काञ्च्यां च सामयोनिस्तु सामोत्थे द्रुहिणे गजे। सामिधेनी समिदृचोः सुयामुनो जनार्दने वत्सराजे प्रासादेऽद्रिभेदे चाथ सुदर्शनः । विष्णोश्चक्रे सुदर्शन्यमरावत्यां सुदर्शना आज्ञायामौषधीभेदे मेरुजम्ब्वां सुरीभिदि । सौदामिनी तडिद्भेदतडितोरप्सरोभिदि हर्षयित्नुः सुते स्वर्णेऽवलेपो गर्वलेपयोः । दूषणेऽप्यपलापस्तु प्रेमापह्नवयोरथ उपतापो गदे तापे जलकूप्यन्धुगर्भके। सरस्यां जीवपुष्पन्तु दमनके फणिज्जके नागपुष्पस्तु पुन्नागे चम्पके नागकेसरे । परिवापो जलस्थाने पर्युप्तिपरिवारयोः पिण्डपुष्पं जपायां स्यादशोके सरसीरुहे । बहुरूपः स्मरे विष्णौ सरटे घूणके शिवे
॥ २०५॥
॥ २०६॥
॥ २०७॥
। २०८॥
॥ २०९॥
॥ २१०॥
૨૮૧
For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २११ ॥
॥ २१२॥
॥ २१३॥
॥ २१४ ॥
॥ २१५ ॥
।। २१६॥
मेघपुष्पं तु नादेये पिण्डाभ्रे सलिलेऽपि च । विप्रलापो विरुद्धोक्तावनर्थकवचस्यपि वृकधूपो वृक्षधूपे सिल्हकेऽथ वृषाकपिः । वासुदेवे शिवेऽग्नौ च हेमपुष्पन्तु चम्पके अशोकद्रौ जपापुष्पे राजजम्बूस्तु जम्बूभित् । पिण्डखजूरवृक्षश्चाप्यवष्टम्भस्तु काञ्चने संरम्भारम्भयोः स्तम्भे शातकुम्भोऽश्वमारके । शातकुम्भन्तु कनकेऽभ्यागमः समरेऽन्तिके घाते रोधेऽभ्युपगमेऽनूपमस्तु मनोरमे। अनूपमा सुप्रतीकस्त्रियामुपगमः पुनः अङ्गीकारेऽन्तिकगतावुपक्रमस्तु विक्रमे । उपधायां तदाद्याचिख्यासाचिकित्सयोरपि आरम्भेऽथ जलगुल्मो जलावर्तेम्बुचत्वरे। कमठे दण्डयामस्तु दिवसे कुम्भजे यमे प्र(प्ल)वङ्गमः कपौ भेके पराक्रमस्तु विक्रमे । सामर्थ्य चाभियोगे च महापद्मः पुनर्निधौ नागसंख्याभिदोर्यातयामो भुक्तसमुज्झिते । जीर्णे च सार्वभौमस्तु दिग्गजे चक्रवतिनि अनुशयः पश्चात्तापे दीर्घद्वेषानुबन्धयोः । अन्वाहार्यममावास्या श्राद्धमिष्टेश्च दक्षिणा अवश्यायो हिमे दर्पऽप्यपसव्यन्तु दक्षिणे। प्रतिकूलेऽन्तशय्या भूशय्या पितृवनं मृतिः उपकार्या राजगेहमुपकारोचिताऽपि च । चन्द्रोदयो शश्युदयोल्लोचौ चन्द्रोदयौषधौ
॥ २१७ ॥
॥ २१८॥
॥ २१९॥
॥ २२०॥
॥ २२१ ।।
॥ २२२ ॥
૨૮૨
For Private And Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandiri
॥ २२३ ॥
॥ २२४ ॥
॥ २२५ ॥
॥ २२६॥
।। २२७ ॥
॥ २२८॥
जलाशयमुशीरे स्याज्जलाशयो जलाश्रये । तण्डुलीयः शाकभेदे विडङ्गतरुताप्ययोः तृणमूल्यं मल्लिकायां केतकीशाखिनः फले । धनञ्जयो नागभेदे ककुभे देहमारुते पार्थेऽग्नौ निरामयस्तु स्यादिडिक्के गतामये । प्रतिभयं भये भीष्मे, प्रतिश्रयः सभौकसोः परिधायः परिकरे, जलस्थाननितम्बयोः । पाञ्चजन्यः पोटगले, शङ्ख दामोदरस्य च पौरुषेयं पुरुषेण कृतेऽस्य च हिते वधे । समूहे च विकारे च, फलोदयो धुलाभयोः बिलेशयो मूषिकेऽहौ, भागधेयः पुनः करे। दायादे भागधेयन्तु, भाग्ये महालयः पुनः तीर्थे विहारपरमात्मनोर्महोदयं पुरे। महोदयः स्वाम्यमुक्त्योर्महामूल्यं महार्घके पद्मरागमणौ मार्जालीयः शूद्रबिडालयोः । शरीरशोधने रौहिणेयो वत्से बुधे बले समुच्छ्रयो वैरोन्नत्योः, समुदाये गणे रणे । समुदयस्तूद्गमेऽपि, सम्परायस्तु संयुगे आपद्युत्तरकाले च, स्यात्समाह्वय आहवे। पशुभिः पक्षिभिर्युते, स्थूलोच्चयो वरण्डके गजानां मध्यमगते, गण्डाश्माकात्य॑योरपि । हिरण्मयो लोकधातौ, सौवर्णेऽभिमरो वधे स्वबलात् साध्वसे युद्धेऽवसरो वत्सरे क्षणे। अरुष्करं व्रणकरे भल्लातकफलेऽपि च
॥ २२९॥
॥ २३० ॥
॥ २३१ ॥
।। २३२॥
॥ २३३ ॥
॥२३४।
२८३
For Private And Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २३५ ॥
॥ २३६ ॥
॥ २३७॥
॥ २३८॥
॥ २३९ ॥
॥ २४०॥
अश्वतरो नागभेदे, वेसरेऽनुत्तरः पुनः । निरुत्तरे च श्रेष्ठे चावस्करो गूथगुह्ययोः अभिहार: सन्नहने, चौरिकोद्यमयोरपि । अवहारस्तु युद्धादिविश्रान्तौ ग्राहचोरयोः निमन्त्रणोपनेतव्येऽलङ्कारः कङ्कणादिषु । उपमादावकूपारः, कूर्मराजसमुद्रयोः अवतारस्तु नद्यादितीर्थेऽवतरणेऽपि च । अग्निहोत्रोऽनले हव्येऽसिपत्रो नरकान्तरे कोशकारेऽर्द्धचन्द्रस्तु गलहस्तेन्दुखण्डयोः। चन्द्रके बाणभेदे चार्द्धचन्द्रा त्रिवृताभिदि आत्मवीरो बलवति श्यालपुत्रे विदूषके । आडम्बरस्तु संरम्भे, बृंहिते तूर्यनिस्वने इन्दीवरं नीलोत्पलमिन्दीवरा शतावरी । उपकारस्तूपकृतौ, विकीर्णकुसुमादिषु उपचारस्तु लञ्चायां, व्यवहारोपचर्ययोः । उदुम्बरः कुष्टभेदे, देहल्यां पण्डके तरौ उदुम्बरं ताने उपह्वरं रहसि सन्निधौ। उद्दन्तुरः कराले स्यादुत्तुङ्गोत्कटदन्तयोः
औदुम्बरो यमे रोगभेदे कर्मकरोऽन्तके। भृतिजीविनि भृत्ये च, कर्मकरी तु बिम्बिका मूर्ध्वा च कर्णिकारस्तु कृतमाले द्रुमोत्पले। करवीरो हयमारे, कृपाणे दैत्यभिद्यपि करवीरी तु पुत्रवत्यां सद्गव्यामदितावपि । कलिकारस्तु धूम्याटे, पीतमुण्डकरञ्जयोः
॥ २४१॥
॥ २४२॥
॥ २४३ ॥
॥ २४४॥
।। २४५ ॥
|| २४६॥
૨૮૪
For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४७॥
॥ २४८॥
॥ २४९ ॥
।। २५० ।।
।। २५१॥
॥ २५२ ॥
कर्णपूर: स्याच्छिरीषे, नीलोत्पलावतंसयोः । कटम्भरा प्रसारण्यां, गोलायां गजयोषिति कलम्बिकायां रोहिण्यां, वर्षाभूमूर्वयोरपि । कालञ्जरो भैरवाद्र्योर्योगिचक्रस्य मेलके कादम्बरं दधिसारे, सीधुमद्यप्रभेदयोः । कादम्बरी कोकिलायां, वाणीशारिकयोरपि कुम्भकारः कुलाले स्यात्, कुम्भकारी कुलत्थिका। कृष्णसारः शिशपायां, मृगभेदे स्तुहितरौ गिरिसारः पुनर्लोहे, लिङ्गे मलयपर्वते । घनसारस्तु कपूर, दक्षिणावर्तपारदे चर्मकार: पादूकृति, चर्मकार्योषधीभिदि । चक्रधरो विष्णुसर्पचक्रिषु ग्रामजालिनि चराचरं जङ्गमे स्यादिङ्गविष्टपयोरपि। चित्राटीरो घण्टाकर्णबलिच्छागास्त्रबिन्दुभिः अङ्कितभाले चन्द्रे च, तालपत्रन्तु कुण्डले । स्यात्तालपत्री रण्डायां तुङ्गभद्रो मदोत्कटे तुङ्गभद्रा नदीभेदे तुलाधारस्तुलागुणे । वाणिजे तुण्डिकेरी तु कर्पासी बिम्बिकापि च तोयधारो जलधरे सुनिषण्णाख्यभेषजे । दशपुरं पत्तने स्यान् मुस्तायां नीवृदन्तरे दण्डधरो यमे राज्ञि दण्डयात्रा तु दिग्गजे । संयाने वरयात्रायां दिगम्बरस्तु शङ्करे अन्धकारे क्षपणके स्याद्वस्त्ररहितेऽपि च । दुरोदरः पुन ते द्यूतकारे पणेऽपि च
॥ २५३ ॥
॥ २५४ ॥
॥ २५५ ॥
॥ २५६ ॥
।। २५७ ॥
॥ २५८ ॥
૨૮૫
For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
देहयात्रा यमपुरीगमने भोजनेऽपि च । द्वैमातुरो जरासन्धे हेरम्बेऽथ धराधरः कृष्णेऽद्रौ धाराधरस्तु पयोदकरवालयोः । धाराङ्कुरः शीकरे स्यान्नासीरे जलदोपले धार्त्तराष्ट्रः कौरवेऽहौ कृष्णास्यांघ्रिसितच्छदे । धुन्धुमारो गृहधूमे नृपभेदेन्द्रगोपयोः पदालिकेऽप्यथ धुरन्धरो धुर्ये धवद्रुमे । धृतराष्ट्रः खगे सर्पे सुराज्ञि क्षत्रियान्तरे धृतराष्ट्री हंसपद्यां नभश्चरः खगेऽम्बुदे । विद्याधरे समीरे च निशाचरस्तु राक्षसे सर्पे घूके शृगाले च निशाचरी तु पांसुला । निषद्वरः स्मरे पङ्के निषद्वरी पुनर्निशि नीलाम्बरो बलभद्रे राक्षसे क्रूरलोचने । प्रतीहारो द्वारि द्वास्थे प्रतिकारः समे भटे प्रतिसरश्चमूपृष्ठे नियोज्यकरसूत्रयोः । मन्त्रभेदे व्रणशुद्धावारक्षे मण्डने स्रजि कङ्कणेऽथ परिकरः पर्यङ्कपरिवारयोः । प्रगाढगात्रिकाबन्धे विवेकारम्भयोर्गणे परिवारः परिजनेऽसिकोशेऽथ परम्परः । मृगभेदे प्रपौत्रादौ परम्पराऽन्वये वधे परिपाट्यां परिसरः प्रान्तभूदैवयोर्मृतौ । पक्षचरो यूथभ्रष्टपृथक्चारिगजे विधौ पयोधरः कुचे मेघे कोशकारे कशेरुणि । नालिकेरे पाटीरस्त्वपव्यापारमन्त्रिणि
૨૦૬
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २५९ ॥
॥ २६० ॥
॥ २६१ ॥
॥ २६२ ॥
॥ २६३ ॥
॥ २६४ ॥
॥ २६५ ॥
॥ २६६ ॥
॥ २६७ ॥
।। २६८ ।।
॥ २६९ ॥
॥ २७० ॥
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २७१ ॥
॥ २७२॥
॥ २७३ ॥
॥ २७४ ॥
॥ २७५ ॥
॥ २७६ ॥
लोहकांस्ये जरत्पात्रे पिङ्गाणकहुताशयोः । पारावारः पयोराशौ पारावारं तटद्वये पारिभद्रौ तु मन्दारनिम्बौ पीताम्बरोऽच्युते । नटे च पूर्णपात्रन्तु जलादिपूर्णभाजने वर्धापके बलभद्रस्त्वनन्ते बलशालिनि । बलभद्रा कुमार्यां स्यात् त्रायमाणौषधावपि वार्वटीरस्त्रपुण्याम्रास्थ्यकुरे गणिकासुते । बिन्दुतन्त्रं पुनः शारिफलके चतुरङ्गके महावीरोऽन्तिमजिने परपुष्टे जराटके। तार्ये कर्के पवौ शूरे सिंहे मखहुताशने महामात्रः प्रधाने स्यादारोहकसमृद्धयोः । मणिछिद्रा तु मेदायामृषभाख्यौषधावपि रथकारस्तक्षि(क्ष)णि स्यान्माहिष्यः करणीसुते । रागसूत्रं पट्टसूत्रे तुलासूत्रेऽपि च क्वचित् लम्बोदरः स्यादुद्धमाते प्रमथानां च नायके । लक्ष्मीपुत्रो हये कामे व्यवहारः स्थितौ पणे द्रुभेदेऽथ व्यतिकरो व्यसनव्यतिषङ्गयोः । वक्रनकौ खलशुकौ विश्वम्भरोऽच्युतेन्द्रयोः विश्वम्भरा तु मेदिन्यां विभाकरोऽग्निसूर्ययोः । विश्वकद्रुस्तु मृगयाकुक्कुरे पिशुने ध्वनौ वीरभद्रो वीरणेऽश्वमेधाश्वे वीरसत्तमे । वीरतरो वीरश्रेष्ठे शरे वीरतरं पुनः वीरणे वीतिहोत्रस्तु दिवाकरहुताशयोः । शतपत्रो दार्वाघाटे राजकीरमयूरयोः
॥ २७७॥
॥ २७८ ॥
॥ २७९ ॥
॥ २८० ॥
॥ २८१ ॥
॥ २८२ ॥
૨૮૦
For Private And Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। २८३ ॥
॥ २८४॥
।। २८५ ॥
॥ २८६ ॥
।। २८७॥
॥ २८८ ॥
शतपत्रन्तु राजीवे संप्रहारो गतौ रणे। सहचरः पुनझिण्ट्यां वयस्ये प्रतिबन्धके समाहारस्तु संक्षेप एकत्रकरणेऽपि च । समुद्रारुहभेदे सेतुबन्धे तिमिङ्गिले सालमारस्तरौ हिङ्गौ सुकुमारस्तु कोमले। पुण्ड्रेक्षौ सूत्रधारस्तु शिल्पिभेदे नरेन्द्रयोः अतिबल: स्यात् प्रबलेऽतिबला तु बलाभिदि। अक्षमाला त्वक्षसूत्रे वशिष्ठस्य च योषिति अङ्कपाली परीरम्भे स्यात्कोट्यामुपमातरि । उलूखलं गुगुलोदूखले कलकलः पुनः कोलाहले सर्जरसे कन्दरालो जटिद्रुमे । गर्दभाण्डेऽप्यथ कमण्डलू पर्कटिकुण्डिके कुतूहलं शस्तेऽद्भुते खतमालो बलाहके। धूमेऽथ गण्डशैलोऽद्रिच्युतस्थूलाश्मभालयोः गन्धफली तु प्रियङ्गौ चम्पकस्य च कोरके । जलाञ्चलं तु शैवाले स्वतश्च जलनिर्गमे दलामलं पुनर्दमनके मरुबकेऽपि च । ध्वनिलाला तु वल्लक्यां वेणुकाहलयोरपि परिमलो विमर्दोत्थहृद्यगन्धे विमर्दने। पोटगलो नले काशे झषे बहुफलः पुनः नीपे बहुफला फल्गौ भस्मतूलं पुनर्हिमे । ग्रामकूटे पांशुवर्षे भद्रकाल्यौषधीभिदि गन्धोल्यां हरपल्यां च, महाकालो महेश्वरे । किम्पाके गणभेदे च, मदकलो मदिद्विपे
॥ २८९ ॥
॥ २९० ॥
॥ २९१ ॥
।। २९२ ॥
।। २९३ ॥
।। २९४ ॥
૨૮૮
For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। २९५ ॥
॥ २९६ ॥
॥ २९७ ॥
॥ २९८ ॥
॥ २९९ ॥
॥ ३०० ॥
मदेनाऽव्यक्तवपने महानीलो मणेभिदि । नागभेदे भृङ्गराजे महाबलो बलीयसि वायौ महाबलं सीसे महाबला बलाभिदि । मणिमाला हारे स्त्रीणां, दशनक्षतभिद्यपि मुक्ताफलं घनसारे मौक्तिके लवलीफले । मृत्युफलो महाकाले, मृत्युफली कदल्यथ यवफलो गांसिकायां कुटजत्वचिसारयोः । वायुफलं तु जलदोपले शकशरासने वातकेलि: कलालापे षिड्गानां दन्तलेखने । विचकिलो दमनके मल्ल्यामथ बृहन्नलः महापोटगले पार्थे सदाफल उदुम्बरे । नालिकेरे स्कन्धफले हस्तिमल्लः सुरद्विपे विघ्नेशे हलाहलस्तु हयलालोरगे विषे। ज्येष्ठ्यां च हरिताली दूर्वागगनरेखयोः कृपाणलतिकायाश्चानुभावो भावसूचने । प्रभावे निश्चयेऽथापहवः स्नेहापलापयोः अभिषवः क्रतौ मद्यसन्धानस्नानयोरपि । आदीनवः पुनर्दोषे, परिक्लिष्टदुरन्तयोः उपप्लवौ राहूत्पातौ कुशीलवस्तु चारणे । पाचेतसे याचके. च जलबिल्वस्तु कर्कटे जलचत्वरे पञ्चाङ्गे जीवञ्जीवः खगान्तरे। दुगभेदे चकोरे च धामार्गवस्तु घोपके अपामार्गेऽप्यथ परिप्लावावाकुलचञ्चलौ । पराभवस्तिरस्कारे नाशे पारशवोऽयसि
॥ ३०१॥
।। ३०२ ॥
।। ३०३॥
।। ३०४ ॥
।। ३०५ ॥
। ३०६॥
૨૮૯
For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
शूद्रायां विप्रतनये तनये च परस्त्रियाः । पुटग्रीवस्तु गर्गय ताम्रस्य कलशेऽपि च बलदेवस्तु कालिन्दीकर्षणे मातरिश्वनि । बलदेवा त्रायमाणा रोहिताश्वो हुताशने हरिश्चन्द्रनृपसुते सहदेवस्तु पाण्डवे । सहदेवा बलादण्डोत्पलयोः शारिवौषधे सहदेवी तु सर्पाक्ष्यामपदेशस्तु कारणे । व्याजे लक्ष्येऽप्यपभ्रंशो भाषाभेदाऽपशब्दयोः पतने चाश्रयाशस्तु वह्नावाश्रयनाशके । उपदंशोऽवदंशे स्यान्मेहनामययोरपि उपस्पर्शस्त्वाचमनस्नानयोः स्पर्शमात्रके । खण्डपर्शः शिवे राहौ भार्गवे चूर्णलेपिनि खण्डामलकभैषज्ये जीवितेशः प्रिये यमे । जीवितस्वामिजीवात्वोर्नागपाशस्तु योषिताम् करणे वरुणास्त्रे च प्रतिष्कशः पुरोगमे । वार्त्ताहारे सहाये च पुरोडाशो हविर्भिदि हुतशेषे सोमरसे चमस्यां पिष्टकस्य च । अम्बरीषो नृपे सूर्ये युधि भ्राष्ट्रकिशोरयोः आम्राते खण्डपरशावनुकर्षोऽनुकर्षणे । रथस्याधोदारुणि चानिमिषः सुरमत्स्ययोः
अनुतर्षो ऽभिलाषे स्यात्तृषाचषकयोरपि । अलम्बुषश्छर्दनेऽलम्बुषा स्वः पण्ययोषिति गण्डीर्यं किम्पुरुषस्तु किन्नरे लोकभिद्यपि । देववृक्षो मन्दरादौ गुग्लुलौ विषमच्छदे
૨૯૦
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३०७ ॥
॥ ३०८ ॥
॥ ३०९
॥ ३१० ॥
॥ ३११ ॥
॥ ३१२ ॥
॥ ३९३ ॥
॥ ३१४ ॥
।। ३१५ ।।
।। ३१६ ॥
॥ ३१७ ॥
।। ३१८ ॥
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१९ ॥
॥ ३२०॥
।। ३२१ ॥
॥ ३२२ ॥
॥ ३२३ ॥
।। ३२४ ॥
नन्दिघोषो बन्दिघोषे स्यन्दने च किरीटिनः । परिवेषः परिवृत्तौ परिधौ परिवेषणे परिघोषः स्यादवाच्ये निनादे जलदध्वनौ । पलङ्कषो यातुधाने पलङ्कषा तु किंशुके गोक्षुरे गुग्गुलौ लाक्षारास्नातुण्डीरिकासु च । भूतवृक्षस्तु शाखोटे स्योनाककलिवृक्षयोः महाघोषो महाशब्दे स्यान्महाघोषमापणे । महाघोषा शृङ्गयोषध्यां राजवृक्षः पियालके सुवर्णालुतरौ वातरुषः शक्रशरासने । वातूलोत्कोचयोश्चापि विशालाक्षो महेश्वरे तायें विशालनेत्रे च वीरवृक्षोऽर्जुनद्रुमे । भल्लाते सकटाक्षस्तु कटाक्षिणि धवद्रुमे अधिवासः स्यान्निवासे संस्कारे धूपनादिभिः । अवध्वंसस्तु निन्दायां परित्यागेऽवचूर्णने कलहंसो राजहंसे कादम्बे नृपसत्तमे । कुम्भीनसस्त्वहौ कुम्भीनसी लवणमातरि घनरसोऽप्सु कपूर सान्द्रे सिद्धरसे द्रवे । मोरटे पीलुपया॑ च चन्द्रहासोऽसिमात्रके दशग्रीवकृपाणे च तामरसं तु पङ्कजे । ताम्रकाञ्चनयोः दिव्यचक्षुस्त्वन्धे सुलोचने सुगन्धभेदे च निश्रेयसं कल्याणमोक्षयोः । नीलजसा नदीभेदेऽप्सरोभेदे तडित्यपि पुनर्वसुः स्यानक्षत्रे कात्यायनमुनावपि । पौर्णमासो यागभेदे पौर्णमासी तु पूर्णिमा
।। ३२५ ॥
।। ३२६॥
।। ३२७ ॥
॥ ३२८॥
॥ ३२९ ॥
।। ३३० ॥
૨૯૧
For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
मलीमसं पुनः पुष्पकासीसे मलिनायसोः । महारसः पुनरिक्षौ खर्जूखौ कसेरुणि मधुरसा तु मूर्वायां द्राक्षादुग्धिकयोरपि । राजहंसस्तु कादम्बे कलहंसे नृपोत्तमे रासेरसो रससिद्धिबलौ शृङ्गारहासयोः । षष्ठीजागरके रासे गोष्ठ्यां विश्वावसुः पुनः निशि गन्धर्वभेदे च विभावसुस्तु भास्करे । हुताशने हारभेदे चन्द्रे स्वः श्रेयसं सुखे परानन्दे च भद्रे च सर्व्वरसस्तु धूणके । वाद्यभाण्डेऽवग्रहस्तु ज्ञानभेदे गजालिके प्रतिबन्धे वृष्टिरोधेऽप्यभिग्रहस्तु गौरवे । अभियोगेऽभिग्रहणेऽवरोहस्तु लतोद्गमे तरोरङ्गेऽवतरणेऽप्यश्वारोहोऽश्ववारके । अश्वारोहाऽश्वगन्धायामुपग्रहोऽनुकूलने बन्धुपयोगयोश्चोपनाहो वीणानिबन्धने । व्रणालेपनपिण्डे च गन्धवहो मृगेऽनिले गन्धवहा तु नासायां तमोपहो जिने खौ | चन्द्रेऽग्नौ तनूरुहस्तु पुत्रे गरुति लोम्नि च
प्रतिग्रहः सैन्यपृष्ठे ग्रहभेदे पतद्ग्रहे । क्रियाकारे दानद्रव्ये तद्ग्रहे स्वीकृतावपि परिग्रहः परिजने पत्न्यां स्वीकारमूलयोः । शापेऽथ परिवाहोऽम्बुच्छासे राजार्हवस्तुनि परिबर्हः परीवारे पार्थिवोचितवस्तुनि । पितामहः पद्मयोनौ जनके जनकस्य च
૨૯૨
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३३१ ॥
॥ ३३२ ॥
॥ ३३३ ॥
॥ ३३४ ॥
।। ३३५ ।।
॥ ३३६ ॥
॥ ३३७ ॥
॥ ३३८ ॥
॥ ३३९ ॥
॥ ३४० ॥
।। ३४१ ।।
।। ३४२ ।।
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
वरारोहो गजारोहे वरारोहा कटावपि । सर्वंसहः सहिष्णौ स्यात्सर्वंसहा पुनः
क्षितौ
॥ अथ पञ्चमस्वरः पञ्चमः काण्डः ॥
स्यादाच्छुरितकं हासनखघातविशेषयोः । कक्षावेक्षकः शुद्धान्तपालकोद्यानपालयोः द्वाःस्थे षड्गे कवौ रङ्गाजीवेऽथ कटखादकः । खादके काचकलशे शृगालबलिपुष्टयोः कृमिकण्टकं चित्रायामुदुम्बरविडङ्गयोः । स्याद् गोजागरिकं भक्ष्यकारके मङ्गलेऽपि च चिलमीलिका खद्योते कण्ठीभेदे तडित्यपि । जलकरङ्कः स्यान्मेघे नालिकेरतरोः फले
नवफलिका तु नवे नवरजः स्त्रियामपि । नागवारिको गणिस्थराजे राजेभहस्तिपे चित्रमेखले गरुडेऽप्यथ स्याद् व्यवहारिका । लोकयात्रेङ्गुदीवर्द्धनीष्वथ व्रीहिराजिक: चीनान्ने कामलिकायामप्यथो शतपर्व्विका । स्याद्वचादूर्वयोः शीतचम्पकौ दीपतर्पणौ हेमपुष्पकश्चम्पके हेमपुष्पिका यूथिका । मलिनमुखस्तु गोलाङ्गूले प्रेतेऽनले खले शीतमयूखः कर्पूरे चन्द्रेऽथ सर्वतोमुखः । विधावात्मनि रुद्रे च सर्वतोमुखमम्बु खम् कथाप्रसङ्गो वातूले विषस्य च चिकित्सके । नाडीतरङ्गः काकोले हिण्डके रतहिण्डके
२८३
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ३४३ ॥
॥ १ ॥
॥ २ ॥
॥ ३ ॥
|| 8 ||
114 11
॥ ६ ॥
॥ ७ ॥
112 11
॥ ९ ॥
॥ १० ॥
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ११ ॥
।। १२ ।।
॥१३॥
|| १४॥
॥ १५ ॥
रतनारीचो मन्मथे शुनि स्त्रीणां च सीत्कृतौ । ऋषभध्वजः प्रथमजिनेन्द्रे शशिशेखरे मुनिभेषजं त्वगस्तिपथ्यायां लङ्घनेऽपि च । दशनोच्छिष्टो निःश्वासे चुम्बने दन्तवाससि अवग्रहणं रीढायां रोधनेऽथाऽवतारणम् । वस्त्राञ्चलार्चने भूतावेशेऽथ प्रविदारणम् दारणे युधि च परिभाषणं तु प्रजल्पने। नियमे निन्दोपालम्भोक्तौ चाथो मत्तवारण: प्रासादवीथीवरण्डे मत्तहस्तिन्यपाश्रये । मण्डूकपर्णोऽरलुकशोणकयोः कपीतने मण्डूकपर्णी मञ्जिष्ठाव्रीह्योर्गोजिह्विकौषधे । स्याद्रोमहर्षणाख्या तु रोमोद्गमे बिभीतके वातरायणः क्रकचे सायके शरसंक्रमे । निष्प्रयोजननरे चापि, (चाप्य)अवलोकितमीक्षिते अवलोकितस्तु बुद्धेऽपराजितोऽच्युते हरे । अजितेऽपराजिता तु दुर्गा श्वेता जयन्त्यपि उपधूपित आसन्नमरणे धूपितेऽपि च। . स्याद् गणाधिपतिर्विघ्ननायके पार्वतीपतौ पृथिवीपतिस्तु भूपे कृतान्ते ऋषभौषधे । मूर्धाभिषिक्तः प्रधानक्षत्रियक्षितिपालयोः यादसांपतिः पाश्यब्ध्योः वसन्तदूत आम्रके। पिके पञ्चमरागे वसन्तदूत्यतिमुक्तके पाटलायामथ सहस्रपादो यज्ञपुरुषे । कारण्डसूर्ययोः योजनगन्धा व्यासमातरि
॥ १७ ॥
॥ १८॥
॥ १९ ॥
॥ २०॥
॥ २१ ॥
॥ २२॥
૨૯૪
For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २३ ॥
।। २४॥
॥ २५ ॥
॥ २६॥
|॥ २७॥
॥ २८ ॥
कस्तूरीशीतयोश्चातिसर्जनं वधदानयोः । अपवर्जनं निर्वाणे परित्यागे विहायिते अभिनिष्टानस्तु वर्णे विसर्गेऽथानुवासनम् । स्नेहने धूपने चान्तावसायी श्वपचे मुनौ स्यादुपस्पर्शनं स्नाने स्पर्शाचमनयोरपि । उपसम्पन्नं पर्याप्ते सत्कृतप्राप्तयोम॑ते कलानुनादी चटके चञ्चरीके कपिञ्जले । गन्धमादनः कप्यद्रिभिदोरलिनि गन्धके गन्धमादनी सुरायामथ जायानुजीविनः । बकाश्विन नटदुःस्थाः स्याद्भूमकेतनोऽनले ग्रहभेदे च प्रतिपादनं बोधनदानयोः । पद्मलाञ्छनो धनदे लोकेशे रविवेधसोः पद्मलाञ्छना तारायां सरस्वत्यां श्रियामपि । पीतचन्दनं स्याद्धरिद्रायां काश्मीरजन्मनि महारजनं कुसुम्भे स्वर्णेऽथ मधुसूदनः । भ्रमरे केशवे मृत्युवञ्चनः श्रीफले हरे द्रोणकाकेऽप्यथ वरचन्दनं देवदारुणि। कालेये वरवणिन्यङ्गनालाक्षाप्रियङ्गुषु रोचनायां हरिद्रायामथ स्याच्छकुलादनी। कट्वां मांसी पिचुलिका जलपिप्पलिकासु च शालाङ्कायनो नन्घृष्योः स्याच्छ्वेतवाहन: शशी । पार्थोऽथ सहस्रवेधी चुके सहस्रवेधी तु हिङ्गौ चामरपुष्पस्तु केतके चूतकाशयोः । गोरक्षजम्बूर्गोधूमधान्ये गोरक्षतण्डुले
|| २९ ॥
॥३०॥
॥ ३१॥
॥३२॥
॥ ३३॥
॥ ३४॥
૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
धूलीकदम्बस्तिनिशे नीपे वरुणपादपे । शृगालजम्बूर्गोडुम्बे फले च बदरीतरोः अभ्युपगमः समीपागमने स्वीकृतावपि । नक्षत्रनेमिः शीतांशुरेवत्युत्तानपादिषु कालानुसार्यं शैलेये कालिये शिशपातरौ । अथ स्याद् दुग्धतालीयं दुग्धाग्रं दुग्धफेनयोः वृषाकपायी जीवन्त्यां शतावर्युमयोः श्रियां । उत्पलपत्रं उत्पलदले स्त्रीणां नखक्षते
कपिलधारा त्रिदशापगायां तीर्थभिद्यपि । तमालपत्रं तिलके तापिच्छे पत्रकेऽपि च तालीशपत्रन्तु तामलक्यां तालीशके क्वचित् । पादचत्वरः करके परदोषैकभाषिणि सैकते छगलेऽश्वत्थद्रुमेऽथ पांसुचामरः । वर्धापके प्रशंसायां दूर्वाञ्चिततटी भुवि पुरो धूलिगुच्छे पीतकावेरं तु कुङ्कुमे । पित्तले वस्वोकसारा त्विन्द्रस्य धनदस्य च नलिनीपुर्योर्विप्रतिसारस्त्वनुशये रुषि । कौ कृत्ये सर्वतोभद्रस्त्वोकोभित् काव्यचित्रयोः निम्बेऽथ सर्वतोभद्रा गम्भार्यां नटयोषिति । समभिहारस्त्वाभीक्ष्ण्ये भृशार्थेऽथासुतीवलः शौण्डिके यज्वन्युद्दण्डपालो मत्स्याहिभेदयोः । स्यादेककुण्डलो बलभद्रे किम्पुरुषेश्वरे कुपीटपालस्तु केनिपाते जलनिधावपि । स्यात्पाण्डुकम्बलः श्वेतकम्बलग्रावभेदयोः
૨૬
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३५ ॥
॥ ३६ ॥
॥ ३७ ॥
॥ ३८ ॥
॥ ३९ ॥
1180 11
॥ ४१ ॥
॥ ४२ ॥
॥ ४३ ॥
॥ ४४ ॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६ ॥
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४७॥
॥ ४८॥
सुरतताली शिरः स्रक्दूत्योरथाशितम्भवः । अन्नादौ तृप्तौ च नभश्चमसश्चन्द्रमाययोः चितायूपे हिमुनिर्यासी हिगुरसनिम्बयोः । हिरण्यरेता ज्वलने सहस्रकिरणेऽपि च
॥अथ षट्स्वरः षष्ठः काण्डः ।। ग्राममद्गुरिका युद्धशृङ्गयोः मातुलपुत्रकः । धत्तूरकस्य च फले मातुलस्य च नन्दने लूतामर्कटक: पुत्रीनवमालिकयोः कपौ । वर्णविलोडक: काव्यच्छाया हृत्सन्धिचौरयोः
।। २ ॥ सिन्दूरतिलको हस्ती सिन्दूरतिलकाऽङ्गना। दोहदलक्षणं गर्भ स्यात्सन्धौ यौवनस्य च
॥ ३॥ यौवनलक्षणं वक्षोरुहे च लवणिनि च । अर्द्धपारापतश्चित्रकण्ठे स्यात्तित्तिरावपि प्रत्युद्गमनीयमुपस्थेये धौतांशुकद्वये। विष्वक्सेनप्रिया त्रायमाणौषध्यां श्रियामपि
॥ ५ ॥ ॥अथ सप्तमः (परिशिष्ट) अव्ययकाण्डः ॥ अथाव्ययानि वक्ष्यन्ते प्राग्वदेव स्वरक्रमात् । अरवल्पार्थेऽप्यभावेऽपि स्यादास्मरणवाक्ययोः ॥१॥ आङीषदर्थेऽभिव्याप्तौ क्रियायोगेऽवधावपि। आं स्यादवधिस्मृत्योराः सन्तापप्रकोपयोः इ स्यात्श्वेदे प्रकोपोक्तौ ई क्रोधे दुःखभावने । प्रत्यक्षे सन्निधौ चाप्यु रोषोक्त्याऽऽमन्त्रणार्थयोः उत्प्राधान्ये प्रकाशे च प्राबल्यास्वास्थ्यशक्तिषु । विभागे बन्धने मोक्षे भावे लाभोर्ध्वकर्मणोः
॥४
॥
॥
२
॥
॥
४
॥
૨૯૦
For Private And Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६॥
॥
७
॥
॥८
॥
॥ ९॥
॥ १० ॥
उं प्रश्नेऽङ्गीकृतौ रोषेऽप्यूं प्रश्ने रोषवाचि च । ऋ कुत्सावाक्ययोरे ऐ हे है शब्दाविव स्मृतौ आमन्त्रणाह्वानयोरों प्रणवेऽङ्गीकृतावपि । ओ औ शब्दौ तु हो हौ वद् हूतौ सम्बोधनेऽपि च कु पापीयसि कुत्सायामीषदर्थे निवारणे । कं सुखे वारिशिरसोः किं प्रश्ने कुत्सनेऽपि च चान्योऽन्यार्थसमाहारान्वाचयेषु समुच्चये। हेतौ पक्षान्तरे तुल्ययोगिताविनियोगयोः पादपूरणेऽवधृतौ तु विशेषेऽवधारणे। समुच्चये पादपूर्ती धिक् निर्भर्त्सननिन्दयोः नि स्यात्क्षेपे भृशार्थे च नित्यार्थे दानकर्मणि। सन्धानोपरमयोः संश्रयाश्रयराशिषु मोक्षेऽन्तभावेऽधोभावे बन्धने कौशलेऽपि च । नु प्रश्नेऽनुशयेऽतीतार्थे विकल्पवितर्कयोः नजीषदर्थे सादृश्ये तद्विरुद्धतदन्ययोः । व्यतिक्रमे स्वरूपार्थे निषेधाभावयोरपि निनिश्चये क्रान्ताद्यर्थे नि:शेषप्रतिषेधयोः । प्राक् पूर्वस्मिन् प्रभाते दिग्देशकालेष्वनन्तरे अतीतेऽग्रेऽप्यथ प्र स्याद्गताद्यर्थप्रकर्षयोः । वा समुच्चय एवार्थ उपमानविकल्पयोः वि श्रेष्ठेऽतीते, नानार्थे वै हेतौ पादपूरणे । शं कल्याणे सुखेऽथ स्वित् परिप्रश्नवितर्कयोः सं संगार्थ प्रकृष्टार्थे शोभनार्थसमार्थयोः । स्मातीते पादपूर्ती ह सम्बुद्धौ पादपूरणे
॥ १२॥
॥ १३ ॥
॥ १४॥
॥ १५ ॥
॥ १६॥
૨૯૮
For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १७॥
॥ १८ ॥
॥ १९॥
॥ २०॥
॥ २१ ॥
|| २२ ॥
हा शुगदु:खविषादेषु हि हेताववधारणे । विशेषे पादपूर्णौ च ही विस्मयविषादयोः दुःखहेतौ च हं रोषे भाषणेऽनुनयेऽपि च । हुं वितर्के परिप्रश्ने स्यान्मनागल्पमन्दयोः अङ्ग सम्बोधने हर्षे पुनरर्थे च किंच तु । साकल्यारम्भयोः तिर्यक् स्यात्तिरश्चीनवक्रयोः हिरुक् मध्ये विनार्थेऽति प्रकर्षे लङ्घने भृशे। स्तुतावसं प्रतिक्षेपेऽप्यस्तु पीडानिषेधयोः असूयायामनुज्ञायामारार्दूरसमीपयोः । इति स्वरूपे सान्निध्ये विवक्षानियमे मते हेतौ प्रकारप्रत्यक्षप्रकाशेष्ववधारणे । एवमर्थे समाप्तौ स्यादुत प्रश्नवितर्कयोः समुच्चये विकल्पे च तावद् यावद् दिवाऽवधौ । कात्स्न्र्येवधारणे गाने प्रतीत्थं भूतभागयोः प्रतिदाने प्रतिनिधौ वीप्सालक्षणयोरपि । पश्चात् प्रतीच्यां चरमे बताऽऽमन्त्रणखेदयोः वृत्याश्चर्यानुकम्पासु यद्वत्प्रश्नवितर्कयोः । शश्वत्सह पुनर्नित्ये सकृत्सहैकवारयोः स्वत्याशी: क्षेमपुण्यादौ साक्षात्प्रत्यक्षतुल्ययोः । हन्त दानेऽनुकम्पायां वाक्यारम्भविषादयोः निश्चये च प्रमोदे चाप्यथोऽथ समुच्चये। मङ्गले संशयारम्भाधिकारानन्तरेषु च अन्वादेशे प्रतिज्ञायां प्रश्नसाकल्ययोरपि । तथा स्यानिश्चये पृष्ठप्रतिवाक्यसमुच्चये
॥ २३ ॥
॥ २४ ॥
॥ २५ ॥
।। २६॥
॥ २७ ॥
॥ २८ ॥
૨૯૯
For Private And Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २९ ॥
॥ ३० ॥
॥ ३१ ॥
॥३२॥
।। ३३॥
॥ ३४॥
यथा निदर्शने द्वौ तूद्देशे निर्देशसाम्ययोः । हेतूपपत्तौ च वृथात्वविधौ स्यादनर्थके अनु लक्षणवीप्सेत्थंभूतभागेषु सन्निधौ । सादृश्यायामहीनेषु पश्चादर्थसहार्थयो: नन्वाक्षेपे परिप्रश्ने प्रत्युक्ताऽवधारणे । वाक्यारम्भेप्यनुनयामन्त्रणानुज्ञयोरपि नाना विनोभयोनेकार्थेषु स्थाने तु कारणे । युक्ते साम्येप्यप स्तेयेऽपकृष्टे व ने मुदि विपर्यये वियोगे च निर्देशे विकृतावपि । अपि सम्भावनाशङ्कागर्हणासु समुच्चये प्रश्ने युक्तपदार्थेषु कामचारक्रियासु च । उपाऽऽसन्नेऽधिके हीने सादृश्यप्रतियलयोः तद्योगव्याप्तिपूजासु शक्तावारम्भदानयोः । दाक्षिण्याचार्यकरणदोषाख्यानात्ययेषु च । अभि वीप्सालक्षणयोरित्थम्भूताभिमुख्ययोः । स्यादमा सन्निधानार्थे सहार्थेऽलं निवारणे अलङ्करणसामर्थ्य पर्याप्तिष्ववधारणे । एवं प्रकारेऽङ्गीकारेऽवधारणसमन्तयोः कथं प्रश्ने प्रकारार्थे संभ्रमे सम्भवेऽपि च । काममसूयानुगमे प्रकामेऽनुमतावपि किमु सम्भावनायां विमर्शे जोषं सुखे स्तुतौ । मौनलङ्घनयोश्चापि नाम प्राकाश्यकुत्सयोः सम्भाव्याभ्युपगमयोरलीके विस्मये क्रुधि । नूनं तर्के निश्चिते च प्राध्वं नानुकूलयोः
॥ ३५ ॥
।। ३६ ॥
॥३७ ॥
॥ ३८ ॥
१॥ ३९॥
।। ४० ॥
3००
For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥४१ ॥
॥ ४२ ॥
।। ४३॥
॥४४॥
।। ४५ ॥
॥ ४६॥
भृशं प्रकर्षेऽत्यर्थे च सामि त्वर्धे जुगुप्सिते । अयि प्रश्नेऽनुनये स्यादये क्रोधविषादयोः सम्भ्रमे स्मरणे चान्तरन्ते स्वीकारमध्ययोः । ऊरपूरुरीवदूरी विस्तारेऽङ्गीकृतावपि पराभिमुख्ये प्राधान्ये विमोक्ष्यप्रातिलोम्ययोः । गतिघर्षणहिंसासु भृशार्थे विक्रमेऽपि च परि व्याधावुपरमे वर्जने लक्षणादिषु । आलिङ्गने शोके च पूजायां दोषकीर्तने भूषणे सर्वतोभावे व्याप्तौ निवसनेऽपि च । पुरा भविष्यदासन्ने चिरातीतप्रबन्धयोः पुनरप्रथमे भेदे किल सम्भाव्यवार्तयोः । हेत्वरुच्योरलीके च खलु वीप्सानिषेधयोः जिज्ञासायामनुनये वाक्यालङ्करणेऽपि च । अवाऽऽलम्बनविज्ञानवियोगव्याप्तिशुद्धिषु एवौपम्ये परिभव ईषदर्थेऽवधारणे । उषा रात्रौ तदन्ते च दोषा निशि निशामुखे मक्षु शीघे भृशे तत्त्वेऽतो हेतोरपदेशवत् । निर्देशे पञ्चम्यर्थे च इतो यतश्च विभागवत् पञ्चम्यर्थे नियमे च तत आदौ कथान्तरे। पञ्चम्यर्थे परिप्रश्ने तिरोन्तौ तिरश्चि च नीचैः स्वैराल्पनीचेषु प्रादुर्नामप्रकाशयोः । पुरोऽग्रे प्रथमे च स्यान्मिथोऽन्योन्यं रहस्यपि अहा धिगर्थे शोके च करुणार्थविषादयोः । अह क्षेपे नियोगे चाप्याहो प्रश्नविचारयोः
॥४७॥
॥ ४८ ॥
॥ ४९ ॥
॥ ५० ॥
॥ ५१ ॥
॥ ५२ ॥
3०१
For Private And Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सह सम्बन्धसादृश्ययोगपद्यसमृद्धिषु । साकल्ये विद्यमाने च हीही विस्मयहास्ययोः
॥ ५३॥ ननु च प्रश्ने दुष्टोक्तौ सम्यग्वादे स्तुतावपि । अपष्ठु चारौ निर्दोषे किमुत प्रश्नवादयोः
॥ ५४॥ विकल्पेऽतिशये चापि पुरस्तात् प्रथमेऽग्रतः । पूर्वस्यां च पुरार्थे चाभीक्ष्णं शीघ्रप्रकर्षयोः
॥ ५५ ॥ पौनःपुन्ये सन्तते चावश्यं निश्चयनित्ययोः । इदानीं साम्प्रतं वाक्यालङ्कारे तद्दिनं पुनः
॥५६॥ दिनमध्ये प्रतिदिने साम्प्रतं तूचितेऽधुना। समयानिकषे चान्तनिकटे चाऽन्तरा पुनः
॥ ५७ ॥ विनार्थे सन्निधौ मध्येऽभितोऽभिमुखकात्य॑योः । समीपोभयतः शीघ्रष्वग्रतः प्रथमाग्रयोः
॥५८॥ अन्ततोऽवयवोत्प्रेक्षापञ्चम्यर्थेषु शासने । पुरतोऽग्राद्ययोः पूर्वेधुपूर्वाह्णप्रभातयोः अहहेत्यद्भुते खेदेऽन्तरेणान्तर्विनार्थयोः । अहो बतानुकम्पायां खेदामन्त्रणयोरपि इत्याचार्यहेमचन्द्रविरचितेऽनेकार्थसङ्ग्रहेऽव्ययशब्दकाण्ड:
सप्तमः समाप्तः ॥ ७॥
॥६० ॥
30२
For Private And Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कलिकालसर्वज्ञ पू.आ.श्रीहेमचन्द्राचार्यविरचितो
॥निघण्टुशेषः ॥ विहितैकार्थनानार्थदेश्यशब्दसमुच्चयः । निघण्टुशेषं वक्ष्येऽहं, नत्वाऽर्हत्पादपङ्कजम्
............... ।
॥१॥
॥ २॥
.
.
.
..
..
..
.
.
..
.
.
.
..
.
.
..
..
.
.
.
.
..
.
...
..
..
..
..
.
.
..
.
॥४
॥
..
...
..
.
..
.
..
.
.
.
..
..
..
.
..
.
.
.
..
..
.
..
.
.
.
.
..
.
.
..
.
..
.
.
..
.
.
.
..
.
.
.
..
.
.
.
.
..
.
.
.
..
.
.
..
.
॥ ७॥
..........
॥८॥
॥ ९॥
॥ १०॥
303
For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १२॥
.
.
..
.
.
................
.
.
.
..
.
.
॥ १३॥
॥१४॥
॥ १५ ॥
...............
.............. ।
.............
॥ १६॥
॥ १७॥
॥ १८॥
॥ १९ ॥
.................वं, बीजं भद्रयवाह्वयम् । शिरीषे विषाणभण्डी, भण्डीरः शङिनीफलः मृदुपुष्पः शूकपुष्पः, शुकवृक्षः शुकप्रियः । कपीतनः कर्णपूरो, भण्डिल: श्यामवल्कलः पाटल्यां पाटला स्थाल्यमोघा तोयाधिवासिनी। वसन्तकामयोर्दूती, कुम्भिका कालवृन्तिका अन्यस्यां तत्र तु श्वेता, पाटला काष्ठपाटला। शीतला श्वेतकुम्भीका, कुबेराक्षी फलेरुहा अगुरावगुरुर्लोहें, वंशिकं विश्वरूपकम् । कृमिजं प्रवरं राजार्ह, स्याद् योगजमनार्यकम् मल्लिगन्धेऽत्र मङ्गल्या, कृष्णे तु काकतुण्डकः । श्रीखण्डे स्यान्मलयजं, चन्दनं श्वेतचन्दनम् गोशीर्षकं गन्धसारं, भद्रश्रीस्तैलपणिकम् । फलकी सुरभिः सारं, महा/ रोहणोद्भवम्
॥ २० ॥
॥ २१॥
॥ २२ ॥
॥ २३॥
30४
For Private And Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४॥
॥ २५ ॥
॥ २६ ॥
॥ २७॥
॥ २८॥
॥ २९ ॥
अथ बर्बरके श्वेतं, निर्गन्धं बर्बरोद्भवम् । स्याद्रक्तचन्दने क्षुद्रचन्दनं भास्करप्रियम् ताम्रसारं रक्तसारं, लोहितं हरिचन्दनम् । कुचन्दने तु पत्राङ्गं, पत्त(त्र)ङ्गं पट्टरञ्जनम् सुरङ्गकं रक्तकाष्ठं, पत्तूरं तिलपर्णिका । अथ द्रुमोत्पलव्याधः, परिव्याधः सुगन्धकः निर्गन्धेऽस्मिन् कर्णिकारो, निषीथः पीतपुष्पक: पुंनागे तु महानागः, केसरो रक्तकेसरः देववल्लभकुम्भीको, तुङ्गः पुरुषनामकः । अथागस्त्ये वङ्गसेनः, शुकनासो मुनिद्रुमः करवीरे कणवीरः, श्वेतपुष्पोऽश्वमारकः । प्रतिहासः शतप्राशोऽश्वारोहः कुमुदोद्भवः रक्तपुष्पेऽत्र लगुडचण्डातश्चण्डगुल्मको । कालस्कन्धस्तमाले स्यात्तापिच्छो रञ्जतो वसुः तमालपत्रे वस्त्राख्यं, रोमशं तामसं दलम् । सूक्ष्मैलायां चन्द्रबाला, द्राविडी निष्कुटित्रुटि: कपोतवर्णिका तुच्छा, कोरङ्गी बहुला तुला । स्थूलैलायां बृहदेला, पत्रैला त्वक्सुगन्धिका त्रिदिवोद्भवा पृथ्वीका, कर्णिका त्रिपुटा पुटा । कपूरे घनसार: स्याद्धिमाह्वो हिमवालुकः सिताभ्रः शीतलरजः, स्फटिकश्चन्द्रनामकः । कङ्कोलके कटुफलं, कोमलं मागधोत्थितम् कोलं कोषफलं कोरं, मारीचं द्वीपमित्यपि । लवङ्गे शिखरं दिव्या, भृङ्गारं वारिज लवम्
॥३०॥
॥ ३१ ॥
॥३२॥
॥ ३३ ॥
॥ ३४॥
॥ ३५ ॥
304
For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥३६॥
॥ ३७॥
॥३८॥
॥ ३९ ॥
॥ ४०॥
॥४१॥
श्रीपुष्पं श्र्याह्वयं देवपुष्पं चन्दनपुष्पकम् । नलिकायां कपोता िनिर्मध्या शुषिरा नटी धमन्यञ्जनकेशी च, शून्या विद्रुमवल्लयपि । अतिमुक्ते मुण्डकः स्यात्पुण्ड्रको भ्रमरोत्सवः पराश्रयः सुवासन्ती, कामुको माधवी लता । पिप्पले बोधिरश्वत्थः, श्रीवृक्षश्चलपत्रक: मङ्गल्यः केशवावासः, श्यामलो द्विरदाशनः । गर्दभाण्डे कन्दरालश्छायावृक्षः कमण्डलुः प्लक्षो वटप्लवः शुङ्गी, सुपार्श्वश्चारुदर्शनः । कपीतने कपीनः स्यात्पीतनप्लवकावपि कर्पटोऽपर्कटी प्लक्षः, सतीदो लक्षणे नटी । वटे वैश्रवणावासो, न्यग्रोधो बहुपाध्रुवः स्कन्धजन्मारक्तफलः, क्षीरी शुङ्गी वनस्पतिः । उदुम्बरे जन्तुफलो, यज्ञाङ्गो हेमदुग्धकः सदाफलो वसुवृक्षः, श्वेतवल्को मशक्यपि । काकोदुम्बरिकायां तु, फाल्गुनी फल्गुवाटिका फलराजी मलभारी, फलयूर्जघनेफला। राजादने तु राजन्या, क्षोरिका प्रियदर्शनः कपिप्रियो दृढस्कन्धो, मधुराजफलो नृपः । प्रियाले तु राजवृक्षो, बहुवल्को धनुष्पुटः सन्नकद्रुः खरस्कन्धश्चारस्तापसवल्लभः । आम्रातके वर्षपाकी, कपिचूतः कपिप्रियः कपीतन: पीतनकस्तनुक्षीरोऽभ्रपाटकः । शृङ्गी कपिरसाढ्यः स्वादुष्पकलो बिभीषणः
॥ ४२ ॥
॥ ४३ ॥
॥४४॥
॥ ४५ ॥
॥ ४६॥
॥ ४७॥
305
For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अर्के विकीरणोऽर्का ज्यम्भला स्फोतविच्छुरा । क्षीरार्कपर्णो राजार्के, त्वलर्को गणरूपकः एकाष्ठीलः सदापुष्पो, मन्दारश्च प्रतापसः । त्रुट्यां व्रजो महावृक्षोऽसिपत्रः स्नक्सुधा गुडा समन्तदुग्धा सीहुण्डा, शण्डेरी वक्रकण्टकः । करमर्दे करमन्दः, कराम्रकसुषेणकौ स्थलपर्केट आविग्नः, कृष्णपाकफलोऽपि च । जम्बीरे जम्भलो जम्भो, जम्भीलो दन्तहर्षण: वक्रशोधी दन्तशठो, गम्भीरो रोचनोऽपि च । करुणे तु छागलाख्यो, मल्लिकाकुसुमः प्रियः बीजपूरे बीजपूर्ण, पूरक: फलपूरक: । सुपूरको मातुलुङ्गः, केसराम्लोऽम्लकेसरः वराम्लो बीजको लुङ्गो, रुचको मध्यकेसरः । कृमिघ्नो गन्धकुसुमः, केसरी साधुपादपः मातुलुङ्गी वर्धमाना, मधुरा, मधुकुक्कुटी । मधुवल्ली पूतिपुष्पा, देवदूती महाबला आम्लिकायां चुकिकाम्ला, शुक्तिकाम्ली विकालिका । चुका चिञ्चा तिन्तिडीका, तिन्तिला गुरुपुष्पिका वृक्षाम्ले स्यादम्लवृक्षस्तिन्तिडीको महीरुहः । शाकाम्लमम्लशाकं चाम्लपूरो रक्तपूरक: अथाम्लवेतसे भीमो भेदनो रक्तपूरक: । रुधिरस्रावकश्शुकं, मांसारिर्वानिकप्रियः शाखाम्लो वेतसोऽम्लोऽम्लस्तिन्तिडीको रसाम्लकः । सशङ्खद्रावको हीनो, लौहद्रावक उत्तमः
306
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
11 82 11
॥ ४९ ॥
1140 11
॥ ५१ ॥
॥ ५२ ॥
॥ ५३ ॥
॥ ५४ ॥
॥ ५५ ॥
॥ ५६ ॥
॥ ५७ ॥
॥ ५८ ॥
॥ ५९ ।।
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ६०॥
॥६१ ॥
।। ६२ ॥
॥६४ ॥
तावेव तु शतवेधिसहस्रवेधिनौ क्रमात् । कपित्थे वानरावासो, गन्धपत्रः कपिप्रियः पुष्पफलो दधिफलो, दधित्थग्राहिमन्मथाः । अक्षिस्यन्दो दन्तशठो, राजाम्रश्चिरपाक्यपि अश्मन्तके श्लक्ष्णपत्रः, पाषाणाबूक इन्द्रकः । अम्लपत्रस्ताम्रपत्रः, कुशली यमलच्छदः नारङ्गे स्यान्नागरङ्गस्त्वक्सुगन्धो मुखप्रियः । ऐरावतो योगसारो, योगी तकाधिवासनः खदिरे स्याद्रक्तसारः, कण्टकी दन्तधावनः । गायत्री बालपत्रश्च, जिह्वाशल्यं क्षितिक्षमः सिते तु तत्र कदर:, कार्मक: कुब्जकण्टकः । सोमवल्को नेमिवृक्षः, श्यामसार: पथिद्रुमः विट्खदिरे त्विरिमिदो, गोधास्कन्धोऽरिमेदकः । अरिमारोऽरिमः पूत्यरिमेदो मुखशोधनः शाल्मलौ तूलिनी मोचा, पिच्छिला विरजा विला। कुक्कुटी पूरणी रक्तकुसुमा घुणवल्लभा कण्टकाढ्याऽनलफली, पिच्छा तु तस्य वेष्टकः । कुशाल्मलौ शाल्मलिका, रोचनः कूटशाल्मलिः शिशिपायां महाश्यामा पिच्छिला पाण्डुरच्छदा। कृष्णसाराऽङ्गारवर्णा, गुरुरल्पा तु शिशिपा कुशिशिपा भस्मगर्भा, कपिला भस्मपिङ्गला। बदाँ कुवलिः कोलिः, कर्कन्धुः फेनिलच्छदा राष्ट्रवृद्धिकरी कोली, सौवीरी वज्रशिल्पिका। घुटा घोण्टा कोपघोण्टा, व्याघ्रगृध्रनखीत्यपि
॥६६॥
।।६७॥
||६८॥
॥ ६९॥
॥ ७० ॥
॥ ७१ ॥
30८
For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७२ ।।
॥ ७३॥
॥ ७४ ॥
।। ७५ ॥
॥ ७६ ॥
॥ ७७॥
शम्यां सक्तुकला लक्ष्मी, शिवा तुङ्गाऽग्निपादपः । अजप्रिया भस्मकाष्ठा, शंकर शिवकीलिका शिवलोमा यतफला, लोमपामविनाशिनी । मङ्गल्या शुचिपत्रा च, फले तस्यास्तु साङ्गरः इगुद्यां तापसतरुर्मार्जार: कण्टकीटकः । बिन्दुकस्तिक्तमज्जा च, पूतिपुष्पफलोऽपि च गुग्गुलौ तु पुरो दुर्गो, महिषाक्षः पलङ्कषः । जटायुः कालनिर्यासो, वासवोलूकनामकः नक्तंचर: शिवधूपः, कुम्भोलूखलकः शिवः । पारिभद्रे निम्वतरुर्मन्दारः पारिजातक: करीरे स्यात्तीक्ष्णसार:, शाकपुष्पो मृदुः फलः । मरुजन्मा गूढपत्रो, ग्रन्थिलककरावपि विककृते स्रुवावृक्षो, ग्रन्थिलः स्वादुकण्टकः । केकणि काकपादश्च, व्याघ्रपादोऽपकण्टक: बिल्वे महाफलः श्रूयाह्वः, शलाटुः पूतिमारुतः । महाकपित्थं शाण्डिल्यः, शैलूषो नीलमल्लिका श्रीवास: श्रीफलो हृद्यगन्धो मालूरकर्कटौ । हरीतक्यां जया पथ्या, हैमवत्यभयाऽमृता कायस्था पूतना चेतक्यव्यथा श्रेयसी शिवा। बिभीतके भूतवासो, वासन्तोऽक्षो वहेडकः संवर्तकः कर्षफलः, कल्को हार्यः कलिद्रुमः । कर्षो दैत्यो मधुबीजो, धर्मद्वेषी बिभेदक: आमलक्यां शिवा धात्री, वयस्था षड्रसाऽमृता । पर्वकाढ्या तिष्यफला, माकन्दी श्रीफला च सा
॥ ७८॥
॥ ७९ ॥
।। ८० ॥
॥ ८१॥
॥ ८२ ॥
॥ ८३ ॥
306
For Private And Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ८४ ॥
॥८५ ।।
।। ८७ ॥
।। ८८॥
॥ ८९ ॥
अरणावग्निमन्थ: स्यात्तर्कारी वैजयन्तिका । जया जयन्ती श्रीपर्णी, कर्णिका गणिकारिका तेजोमन्थो हविर्मन्थो, नादेयी वह्निशोधनः । अरलो दुन्दको दीर्घवृन्तानतः कुटंनटः श्योनाक: शोषणो जम्बुः, शुकनासः कुटंभरः । मयूरजङ्घः कट्वङ्गः, सल्लक: प्रियजीवकः मण्डूकपर्णः पत्रोर्णो, गोपवृक्षो मुनिद्रुमः । शिग्रौ शोभाञ्जनस्तीक्ष्णगन्धो मूलकपल्लवः विद्रध्यरातिः काक्षीवो, मुखभञ्जः सुभञ्जनः । दृशोऽक्षीव: सुरङ्गी च, मोचको मधुगृञ्जनः श्वेतेऽत्र श्वेतमरिचो, रक्ते तु मधुशिग्रुकः । तिनिशे रथकृन्नेमिर्वञ्जुलो रथसाधक: दीर्घवृक्षश्चककरो, स्थनामातिमुक्तकः । अश्मगर्भः सर्वसारः, क्रमसंधारणोऽपि च पलाशे किंशुक: पर्णः, स्वरपर्णस्त्रिपत्रकः । त्रिवृन्ताख्यो रक्तपुष्पो, बीजस्नेह: समिद्वरः क्षारश्रेष्ठो वातपोथो, याज्ञिको ब्रह्मपादपः । धवे भारोद्वहो गौरः, सकटाक्षो धुरंधरः कुलावो नन्दिनश्चापि, सितः कृष्णश्च स द्विधा । श्रीपर्यों काश्मरी कृष्णा, वृन्तिका मधुपर्णिका गम्भारी सर्वतोभद्रा, कट्फला भद्रपर्णिका । विहारी कुमुदाहारी, महाकुम्भी च कश्मरी नित्यभद्रा महाभद्रा, काश्मर्यो मधुमत्यपि । सप्तच्छदे शुक्तिपर्णो, गुच्छ: पुष्पः सुवर्णकः
॥ ९० ॥
॥ ९१ ।।
॥ ९२ ॥
|| ९३ ॥
॥ ९४ ॥
3१०
For Private And Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ९६ ॥
॥ ९७॥
॥९८॥
|| ९९ ॥
॥१००॥
।। १०१॥
स्थूलपर्णो दीपवृक्षः शारदो विषमच्छदः । मदगन्धिविशालत्वग्गजद्विट् शाल्मलीदलः शिरोरुर्गेहविटपः, सुमनो ग्रहनाशनः । आरग्वधे कृतमालः, कर्णिकारः सुवर्णक: पीतपुष्पो दीर्घफलः, शम्पाकश्चतुरङ्गुलः । व्याधिहा रेवतः स्थूलः, प्रग्रहो राजपादपः आरोग्यशिम्बिका कर्णी, स्वर्णशेफालिकेत्यपि । बीजके प्रियक: शौरिगौरो बन्धूकपुष्पक: कृष्णस| महासर्जः, कल्याणः पीतरोऽसनः । महाशालः पीतशालो, जीवकः प्रियशालक: सुगन्धिर्नीलनिर्यासस्तिष्यः पुष्पोऽलकप्रियः । स तु द्विधा शिखिग्रीवः, श्रेष्ठो गोमूत्रगन्धक: अश्वकर्णे दीर्घपत्र:, कषायः सस्यसंवरः । सर्जकः शर्जकः शूरः, कार्यशालो लतातरुः अर्जुने ककुभः सेव्यः, सुवर्णो धूर्तपादपः । देवशाकः शक्रतरुनंदीसोऽर्जुनाभिधः शाके कोलफलो द्वारदारोगी हलीसकः । गन्धसारः स्थिरसारः, स्थिरको ध्रुवसाधनः अभ्रंलिहो महापत्रो, बलसारो बलप्रभः । धर्मणे तु धनुर्वृक्षो, गोत्रवृक्षो रुजासहः महाबलो महावृक्षो, राजाबो धन्वनः फलम् । स्वादुफलो गृत्युफलः, सारवृक्षः सुतेजनः सिल्लके तु सिद्धवृक्षः, कोलिपत्रे तु जोरणः । महापत्रे त्वगदी स्याद्विषशकुः पलाशक:
॥ १०२ ॥
॥ १०३ ||
।। १०४॥
॥१०५ ॥
॥ १०६॥
॥ १०७ ॥
3११
For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १०८ ॥
|| १०९ ॥
।। ११०॥
।। १११ ॥
॥ ११२ ॥
॥ ११३॥
पारिभद्रे द्रुकिलिमं, किलिमं देववल्लभः । दारुका स्नेहविद्धं च, देवद्रुः स्वर्गतो द्रुमः पीतपूतिमहादेवभद्रेन्द्रा काष्ठदारुणी। मधूके मधुशाक: स्यान्माधवो मधुको मधुः मधुष्ठीलो मधुष्ठालो, मधुकाष्ठो मधुस्रवः । रोधः कोषमधुर्गुण्डपुष्पो गोलफलोऽपि च जलजेऽस्मिन्मधूलः स्याद्गिरिजो दीर्घपत्रकः । तीरवृक्षो गौरशाको, इस्वपुष्पफलोऽपि च तिन्दुके स्फूर्जनस्तुष्टः, कालस्कन्धो विरूपकः । नि:स्यन्दनः कालशाको, द्रावणो नीलसारक: द्वितीयतिन्दुके कालस्तिन्दुर्मर्कटतिन्दुकः । काकेन्दुक: काकपीलुः, कृपालुकुलकावपि रोधे लोध्रः सिते तत्र, शाबरस्तनुवल्कलः । उत्सादनो महारोधोऽनम्भः शम्बरपादपः रक्ते तु पट्टिका तिल्वः, पट्टी लाक्षा प्रसादनः । तिरीटो मार्जनश्चिल्ली, कानीनः क्रमुकः शिशुः स्थूलवल्को बृहत्पत्रः, कृष्णरोधे तु गालवः । भूजे भुजो बहुपुये, मृदुवल्को मृदुच्छदः रेखापत्रश्छत्रपत्रो, बहुत्वक्चर्मिणावपि । श्लेष्मान्तके भूतवृक्षः, पिच्छिलो द्विजकुत्सितः वसन्तकुसुमः शेलुः, कफेलुर्लेखशाटकः । विषघाती बहुवारः, शीत उद्दालक: शलुः लकुचे लकुटो ग्रन्थिफलाम्बुपनसा महुः । लघुत्वक् क्षुद्रपनसस्तनु स्यात्कुब्जकं फलम्
॥ ११४ ॥
॥ ११६॥
॥ ११७ ॥
॥ ११८॥
॥ ११९ ॥
3१२
For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १२०॥
।। १२१ ॥
॥ १२२ ॥
।। १२३ ॥
॥ १२४॥
॥ १२५ ॥
आने रसालो माकन्दः, कामाङ्गः पिकबान्धवः । वनपुष्पोऽशवश्चूतः, परपुष्टो मदोद्भवः मधुदूतो मधुफलः, सुफलो मदिरासखः । वसन्तपादपोऽसौ तु, सहकारोऽतिसौरभः क्षुद्राने स्यात्कृमितरुर्लाक्षावृक्षो जतुद्रुमः । सुकोशको घनस्कन्धः, केशाम्बुश्च सुरक्तसः टको नीलकपित्थोऽन्यो, राजपुत्रो नृपात्मजः । जम्ब्वां महाफला राजजम्बूर्नीलाम्बुजच्छदा सुगन्धिपत्रा साऽन्या तु, काकजम्बूः कुजम्बुका । उशीरपत्रा नादेयी, वैदेशी काकवल्लभा मदने श्वसनो राठः, शल्यको विषनाशकः । करहाटो मरुबकः, पिण्डी पिण्डीतकः फल: सूर्यपुत्रकर्कटको, विषगन्धो विषोदरः । मत्स्यान्तकफलो राजपुत्रक: कफवर्धनः कुब्जके कामुकं श्यामसार: फुल्लो मिसिद्रुमः । निचुले तु नदीकान्तोऽम्बुजो हिज्जुल इज्जल: गन्धपुष्पो गुच्छफलोऽनुवाक: कच्छकोल्यपि । वेतसे विदुकः शीदो, नदीकूलप्रियो रथः अभ्रपुष्पः पत्रमाली, वाणीरो, वझुलोऽपि च । स्यादम्बुवेतसे भीरु देयी बालभीरुकः विदुलो मञ्जरीनम्रः, परिव्याधो निकुञ्जकः । वरुणे गन्धवृक्षः स्यात्तिक्तशाकः कुमारक: श्वेतपुष्पः श्वेतफलस्तगालो मारुतापहः । साधुवृक्षः श्वेतवृक्षः, सेतुरश्मरिकारिपुः
॥ १२६ ॥
॥ १२७ ॥
॥ १२८॥
॥ १२९॥
॥ १३०॥
393
For Private And Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३३॥
॥ १३४॥
॥ १३५ ॥
॥ १३६ ॥
॥ १३७॥
अङ्कोटे स्यात्पीतसारो, दीर्घकीलो निकोचकः । अङ्कोलकस्ताम्रफलो रेचको गन्धपुष्पकः भिल्लातके वीरतरुररुष्कोऽरुष्करो व्रणः । भौतिको भूतनुद्भूरिस्नेह: शोफकरो धनुः अग्निमुखी बहुपत्रो, भल्ली सूर्याग्निसंज्ञकः । अरिष्ठे स्यात्कृष्णवर्णो, रक्तबीजोऽर्थसाधनः शुभनामा शीतफेनः, फेनिलो गर्भपातनः । निम्बे तु सर्वतोभद्रः, पारिभद्रः सुतिक्तक: पिचुमन्दो यवनेष्टः, शुकेष्टः शुकमालकः । अरिष्ठो हिगुनिर्यासो, वेता नियमनोऽपि च महानिम्बे निम्बकरः, कार्मुको विषमुष्टिकः । रम्यकः क्षीबको वृक्षोऽक्षिपीलुः केशमुष्टिक: पीलौ उसी सहस्राङ्गः, शीत: करभवल्लभः । गुल्मारिर्गुडफलश्चाथास्मिंस्तु गिरिसंभवे अक्षोट: कर्परालश्च, फलस्नेहो गुहाशयः । पारावते तु साराम्लो रक्तमालः परावतः आरेवतः सारफलो महापारावतो महान् । कपोताण्डतुल्यफलो, रुद्राक्षे तु महामुनिः स तु चतुर्मुखो ब्रह्मा, द्विमुखस्तु वरार्गलः । षण्मुखस्तु कार्तिकेयः, पञ्चमुखस्तु शंकरः माधवस्त्वेकवदनो, विजयाशस्त्रधारणः । पुत्रंजीवे त्वक्षफलः, कुमारजीवनामकः कर) स्यान्नक्तमालः, पूतीकश्चिरबिल्वकः । करजः श्लीपदारिश्च, प्रकीर्णः कलिनाशनः
।। १३८॥
॥ १३९ ॥
।। १४०॥
।। १४१॥
॥१४२॥
॥ १४३॥
3१४
For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१४४ ॥
॥ १४५ ॥
॥ १४६ ॥
।। १४७॥
॥ १४८॥
॥ १४९॥
भेदास्त्वस्य त्रयस्तत्र, षड्मन्था हस्तिवारुणी। कर्मद्यां तु कृतमाल, उदकार्यः प्रकार्यक: अङ्गारवल्यां शाङ्गस्था, कासघ्नी करतालिका । रोहीतके रोहितको, रोही दाडिमपुष्पक: रोहेडकः सदापुष्पो, रोचना प्लीहरक्तहा। कट्फले तु सोमवल्कः, कैडर्यो गोपभद्रिका कुम्भी कुमुदिका भद्रा, श्रीपर्णी भद्रवत्यपि । दाडिमे कुट्टिमः कीरवल्लभः फलपाण्डवः करको दन्तबीजश्चाघोडपुष्पे जपा जवा। धातक्यां तु धातुपुष्पा, बर्हिपुष्ष्यग्निपुष्पिका ताम्रपर्णी सुभिक्षा च, कुञ्जरा मद्यपावनी । सल्लक्यां वल्लकी हादा, सुवहा सुनवा रसा अश्वमूर्तिः कुन्दरुकी, गजभक्ष्या महेरणा । गन्धवीरा गन्धकारी, सुरभिर्वनकर्णिका एरण्डे तरुणश्चित्रो, दीर्घदण्डो व्यडम्बकः । पञ्चाङ्गुलो वर्द्धमान, आमण्डो रुवको रुवूः व्याघ्रपुच्छो व्याघ्रतलश्चञ्चुरुत्तानपत्रकः । गन्धर्वहस्तकश्चञ्चुरादण्डो हस्तिपर्णकः उरुवूको हस्तिकर्णः, शुक्लो रक्तश्च स द्विधा । किम्पाके तु महाकालः, काकर्दः काकमर्दकः कम्पिल्लके तु काम्पिल्लो, रक्ताङ्गो रक्तचूर्णकः । चन्द्राह्वयो रेचनकः, कर्कशाह्वः पटोदयः केतकच्छदनीयोऽम्बुप्रसादनफलः कतः । कार्पास्यां तु समुद्रान्ता, बदरा तुण्डिकेर्यपि
॥ १५० ॥
॥१५१ ॥
॥ १५२॥
॥ १५३ ॥
॥१५४॥
॥ १५५ ॥
૩૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। १५६ ॥
॥ १५७ ॥
॥१५८ ॥
॥ १५९ ॥
॥ १६०॥
॥१६१॥
सा तु वन्या भरद्वाजी, भद्रा चन्दनबीजिका । वन्दायां स्यात्तटरुहो, शौखर्यपदरोहिणी वृक्षादनी वृक्षरुजो, जयन्ती कामपादपः । स तु क्षीरवृक्षभवो, नन्दीवृक्षो जयद्रुमः आटरूषे वृषो वासा, वाशिका वाजिदन्तकः । भिषङ्माता सिंहमुखः, सिंहाका सिंहपर्णिका तुम्बरौ सानुजः सौरः, सौरलो(सो) वनजोदकः । तीक्ष्णवल्कस्तीक्ष्णफलस्तीक्ष्णपत्रो महामुनिः कदल्यां तु हस्तिविषा, रम्भा मोचाऽशुमत्फला। काष्ठीला वारणवुशा, स्यात्कालीरस इत्यपि तगरे कालानुसार्य, चक्राख्यो मधुको नृपः । तूले तूदं ब्रह्मदारु, ब्रह्मण्यं ब्रह्मकाष्ठकम् ब्रह्मनिष्ठं च दापं च, कमुकं ब्रह्मचारि च । मुष्कके मूर्खको घण्टा, क्रन्दालो मोक्षमुञ्चको पाटलिट्रेलिहः क्षारश्रेष्ठः कृष्णः सितश्च सः । वंशे यवफलो वेणुः, शतपर्वा तृणध्वजः मस्करस्त्वचिसारस्त्वक्सारकर्मारतेजनाः । गाङ्गेरुच्या विश्वदेवदेवा हुस्वा गवेधुका खण्डारिष्ठा नागबला, स्वरबन्धनिकेत्यपि । दार्वी दारुहरिद्रायां, पीता कण्टकसेरुका पीतद्रुमः पीतदारु, पीतनं पीतचन्दनम्। पर्जनी कर्कटकिनी, कालेयकः पचम्पचा ग्रन्थिपणे श्लिष्टपणं, विकीर्ण शीर्णरोमकम् । हरितं कुकुरं पुष्पं शुकगच्छं शुकच्छदम्
॥ १६२ ॥
॥ १६३ ॥
॥ १६४॥
॥ १६५ ॥
॥ १६६॥
॥१६७ ॥
૩૧૬
For Private And Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥१६८॥
॥१६९ ॥
॥१७०॥
॥१७१ ॥
।। १७२ ॥
॥ १७३ ॥
स्थौणेयकं वह्निचूडा, सुगन्धग्रन्थिकावपि । स्पृक्कायां ब्राह्मणी पङ्कमुष्टिकापि शुनावधूः समुद्रान्ता मरुन्माला, निर्माल्यां देवपुत्रिका । लङ्कातिका कोटिवर्षा, देवी पङ्कजमुष्टिका गोमी स्वर्णलतेन्द्राणी, मरुन्माला तला लघुः । विडङ्गे केरला मोघा, तन्दुल: कृष्णतन्दुलः वेल्लक: (भस्मक:) कृमिहा जन्तुघातको मृगगामिनी। इन्द्राक्षे ऋषभो वीरः, श्रीमान्वृषभनामकः धूधरो गोपतिः शृङ्गी, बन्धुरः पृथिवीपतिः । ऋद्धौ सिद्धियुगं योग्य, रथाङ्ग मङ्गलं वसु ऋषिसृष्टसुखं लक्ष्मीद्धेरप्याह्वया अमी। पद्मके मालक: पीतो, रक्तश्च रुसरुश्यवः सुशुभ: शीतवीर्यश्च, पाटल: पीतवर्णकः । कङ्कुष्टे स्यात्काककुष्टः पुलक: काकपालकः रेचन: शोधनो हासो, विडङ्गो रङ्गदायकः । परूपके स्यादल्पास्थिः, पुरुषो नीलपर्णकः परोऽपरः परश्चैषः, परिमण्डल इत्यपि । खरे त्वग्रुजः पिण्डी, निःश्रेणिः स्वादुमस्तक: खर्जूरिकायां स्याद्भुमिखजूरी काककर्कटी । ताले तलो लेख्यपत्रस्तृणराणो ध्वजद्रुमः नालिकेरे रसफलो, लाङ्गली कूर्चकेसरः । दाक्षिणात्यो प्रौढफलो, नारिकेरो लतातरुः पूगे गुवाक: क्रमुकः, पूगी च(खपुरा) नीलवल्कलः । घण्टाऽस्य फलमुद्वेग, चिक्के तु तत्र चिक्कणम्
|| १७४ ॥
॥ १७५ ॥
।। १७६ ॥
॥ १७७॥
॥ १७८ ॥
॥१७९ ।।
3१७
For Private And Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
विन्ताके तु रजःपुष्यो, जम्बूलः क्रमुकच्छदः । हिन्ताले तु तृणराजो, राजवृक्षो लताङ्कुरः
।। १८० ॥ ताल्यां तु मृत्युपुष्पा स्यादेकपत्रफलापि च । खर्जूरतालखर्जूरीतालीहिन्तालकेतकाः
।। १८१ ॥ क्रमुको नालिकेरश्च, स्युरेते तृणपादपाः
॥ १८२ ॥ इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रवीरचिते निघण्टुशेषे प्रथमो वृक्षकाण्डः । सिन्दुवारे तु निर्गुण्डी, सीन्दुको नीलसन्धिकः । शीतसहा च सुरसा, चेन्द्राणी सिन्दुवारक:
।। १८३ ।। सा नीला वनशेफाली, सुपुष्पा निलमञ्जरी। श्वेता तु श्वेतसुरसा, गोलोमा भूतकेश्यपि
॥ १८४ ॥ शेफालिकायां सुबहा, निर्गुण्डी नीलिकासुता। सुरसा रक्तवृन्ता च, श्वित्रघ्नी पुष्पवर्षिणी
।। १८५ ॥ सा तु शुक्ला भूतकेशी, सत्यनाम्नी बहुक्षमा। प्रियङ्गौ प्रियक: कङ्गः, प्रियवल्ली प्रियालता ॥१८६ ॥ विष्वक्सेना गन्धफली, कारम्भा फलिनी फली। गुन्द्रा गोवन्द्रनी श्यामा, योषाहा पर्णभेदिनी ॥ १८७ ॥ मधुरायां यष्टीमधुस्तल्लक्षणा मधुस्रवा। क्लीतकं च जलजासौ मधुपर्णी मधूलिका ।। १८८ ॥ अश्वगन्धायां तुरगी, कम्बुकाश्वावरोहकः । अश्वकन्दो बहुगन्धा, पुत्रदा कोलकर्ण्यपि
॥ १८९ ॥ मेषशृङ्गयामजशृङ्गो वर्तिका सर्पदंष्ट्रिका । सैव स्याद्दक्षिणावर्ता, वृश्चिकाला विषाणिका ।। १९० ॥ उष्ट्रधूमकपुच्छा च काली च विषघातिनी । शृङ्गी तु कर्कटशृङ्गयां, नताङ्गी शिशिरेफला
૩૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १९२ ॥
॥ १९३ ॥
॥ १९४ ॥
॥ १९५॥
॥ १९६ ॥
|| १९७ ॥
कर्कटाह्वा महाघोषा, वक्रा मञ्जरिशिम्बिका । निदिग्धिकायां कण्टाली, दु:स्पर्शा कण्टकारिका व्याघ्री क्षुद्रा दुष्प्रधर्षा, धावनी हेमपुष्पिका। बृहत्यां क्षुद्रभण्टाकी, वार्ताकी राष्ट्रिका कुली विशद: सिंह्यनाक्रान्ता, महोटिका महत्यपि । विदार्यां तु स्वादुकन्दा, पुष्पकन्दा मृगालिका वृक्षादनी चर्मकषा, भूकुष्माण्ड्यश्ववल्लभा । बिडालिका वृक्षपर्णी, महाश्वेता परा तु सा क्षीरशुक्ला क्षीरकन्दा, क्षीरवल्ली पयस्विनी । ऋष्यगन्धेक्षुगन्धेक्षवल्ली क्षीरविदारिका पृश्निपढ़ें पृथक्पर्णी, लाङ्गली क्रोष्टुपुच्छिका। शृगालवर्णा कलशी, घृतिका धावनी गुहा सिंहपुच्छी चित्रपर्ण्यड्रिपर्णी तिलपर्ण्यपि । गोक्षुरे स्थलशृङ्गालवनशृङ्गाटगोक्षुराः कण्टी षडङ्गी गोकण्टस्त्रिकण्टस्तु त्रिकस्त्रिकः । इक्षुगन्धा व्यालदंष्ट्रः, श्वदंष्ट्रः स्वादुकण्टकः पलङ्कषा कण्टफलः, षडङ्गस्तुक्षुरः क्षुरः । दन्त्यां शीघ्रोपशल्या च, चित्रोदुम्बरपणिका मकूलको रामदूती, निकुम्भो घुणवल्लभा । नागदन्त्यां हस्तिदन्ती, वारुणी चापि चिभिटी मृगादनी मृगैर्वारुमंगाक्षी भुजगस्फटा । श्वेतपुष्पा मधुपुष्पा पर्वपुष्पा, विषौषधिः अपामार्गे त्वधःशल्या, किणिही खरमञ्जरी । धामार्गवः शैखरिको, वशिर: कपिपिष्पली
॥ १९८ ॥
॥ १९९ ॥
॥ २०० ॥
।। २०१॥
॥ २०२ ॥
।। २०३॥
૩૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
। २०४॥
।। २०५॥
। २०६ ॥
॥ २०७॥
1| २०८॥
|| २०९ ॥
कपिवल्ली मर्कटिका, शिखर्याघाटदुर्ग्रहौ । प्रत्यक्पुष्पी पत्रपुष्पी, केशवल्ली मयूरकः पुनर्नवायां वृश्चीरो, दीर्घपत्रा शिलाटिका । विशाखः क्षुद्रवर्षाभूः, कटिल्लः प्रावृषायणी शोफघ्नी चापरा त्वेषा, कूरमण्डलपत्रकः । श्वेतमूला महावर्षा, भूवर्षकेतुरित्यपि ज्योतिष्मत्यां स्वर्णलता, दुर्मना लवणाग्निभा। पारावतपदी पण्या, ज्योतिष्का कटमीत्यपि माषप- सूर्यपर्णी, पाण्डुश्चापि महासहा । अश्वपुच्छा सिंहवृन्ता, कम्बोजी कृष्णवृन्तिका मुद्गपर्यों काकमुद्गा, वन्या मार्गारगन्धिका । शिवा क्षुद्रसहा हासी, रङ्गणी सूर्यपर्णिका भूम्यामलक्याममला, बहुपुत्रा वितुन्नकः । तामलक्युज्झटा ज्ञायतालिता नुन्नमालिनी हरिद्रायां वर्णवती, काञ्चनी वरवर्णिनी। निशाख्या रञ्जनी गौरी, पीतिका मेहधातिनी वेश्या विटप्रिया पिण्डा, हरिता च तरङ्गिणी। प्रपुन्नाटे तु दद्रुघ्नश्चक्राकश्चक्रमर्दक: मेषाक्षो मेषकुसुमः, पद्माटैडगणावपि । मुण्ड्यां मुण्डतिका भिक्षुः, श्रावणी जीवबोधिनी श्रवणा श्रवणशीर्षा, प्रव्रजिता तपस्विनी। महाश्रावणिकायां तु, व्यथा कदम्बपुष्पिका ग्रन्थिका लोभनीया च, च्छिन्नग्रन्थनिकापि च । वाकुच्यां स्यात्कालमेषी, दुर्गन्धा कुष्ठनाशिनी
।। २१०॥
।। २११ ॥
।। २१२॥
।। २१३॥
॥ २१४ ॥
॥ २१५ ।।
3२०
For Private And Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
पूतिपर्णी सोमराजी, सुवल्ली सोमवल्लिका । अवल्गुजः कृष्णफला, दुर्लेखा पूतिफल्यपि रास्नायां श्रेयसी रस्या, रसन्यतिरसा रसा । एलापर्णी गन्धमूला, सुवहा मारुतापहा नाकुल्यां सर्पगन्धा तु सुगन्धा वारिपत्रका । गन्धनाकुलिकायां तु, सर्पाक्षी विषमर्दिनी महासुगन्धा सुवहा, छत्राकी नकुलप्रिया । कुठेरके त्वर्जकः स्यात्क्षुद्रपत्रः कुठिञ्जरः वैकुण्ठस्तीक्ष्णगन्धश्च द्वितीयो वटपत्रकः । पर्णासो बिल्वगन्धश्च स तु कृष्णः सरालकः कालताल: कृष्णमल्ली, मालुकः कृष्णमालुकः । तुलस्यां सुरसा प्रेतराक्षसी बहुमञ्जरी
यस्या गौरी शकपत्नी, भूतघ्नी देवदुन्दुभिः । फणिज्जके मरिचक: खरपत्रोऽत्रपत्रक: मरूपको मरुबको, जम्भीरो मारुतः फणी । त्रायन्ती त्रायमाणायां, कृतत्राणाङ्घ्रिसानुजा वार्षिकं बदरा घुष्टिर्वाराही बलभद्रिका । बलदेवा सुदुत्राणा, विष्वक्सेनप्रियापि च यवासके धन्वयासो, यासो धन्वयवासकः । दूरमूलो दीर्घमूलो, बालपत्रो मरुद्भवः कुनाशकोऽधिष्टकण्टस्ताम्रमूली प्रचोदनः दुस्पर्श: कच्छुरानन्ता, समुद्रान्ता दुरालभा किराततिक्ते कैरातो, रामसेनः किरातकः । अनार्यतिक्तको हैमो भूनिम्बः काण्डतिक्तक:
,
३२१
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २१६ ॥
॥ २१७ ॥
।। २१८ ॥
।। २१९ ।।
॥ २२० ॥
॥ २२१ ॥
॥ २२२ ॥
॥ २२३ ॥
॥ २२४ ॥
।। २२५ ।।
॥ २२६ ॥
॥ २२७ ॥
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २२८ ॥
॥ २२९ ॥
॥ २३० ॥
॥ २३१ ॥
।। २३२ ॥
॥ २३३॥
कुष्टे तु पाकलं रामं, वानीरं वाप्यमुत्पलम् । वानीरजं वापिभाव्यं, कौरवं व्याधिनामकम् वालके जलकेशाख्यं, बहिष्टं दीर्घरोमकम् । हीवेरो दिव्यवज्राणि, पिङ्गमाचमनं रुचम् शण्ढ्यां पलाशः षड्ग्रन्था, गन्धोली हिमजा वधूः । कर्बुरः सुव्रता ग्रन्थमूली पृथुफलाशिका एलावालुका त्वैलेयं, वालुकं हरिवालुकम्। सुगन्ध्यालूकमेल्वालु, दुर्वर्णं प्रसरं दृढम् कुङ्कुमे रक्तपर्यायं, संकोचपिशुनं शुकम् । हीरं कुसुम्भं घुसृणं, पीतं वाल्हीकपीतने काश्मीरजं वह्निशिखं, वरं लोहितचन्दनम् । जात्यां तु रजनीपुष्पा, मालती तैलभाविनी प्रियंवदा हृद्यगन्धा, मनोज्ञा सुमनोलता। तस्यास्तु कलिकायां स्यात्पत्री सौमनसायिनी जातीफले जातिकोशा शालूकं मालतीफलम् । मज्जसारं जात्यमृतं, शौण्डं सौमनसं पुटम् यूथिकायां बालपुष्पा, मागधी शङ्खयूथिका। गुणोज्ज्वला पुण्यगन्धा, चारुमोटा शिखण्डिनी अम्बष्ठा गणिका सा तु, पीता स्याद्धेमपुष्पिका। कुन्दे माध्यः सदापुष्पो, मकरन्दो मनोहर: अट्टहासो भृङ्गमित्रं, शाल्योदनो यमश्वसः । स्यानवमालिकायां तु, मोमाली नवमालिनी सत्सला मुकुरारातिः, सुरभिः शिशुगन्धिका । कान्ता विभावरी ग्रीष्मा, ग्रैष्मिका शिखरिण्यपि
॥ २३४॥
॥ २३५ ॥
॥ २३६॥
॥ २३७॥
॥ २३८॥
॥ २३९॥
૩૨૨
For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २४० ॥
|| २४१ ॥
॥ २४२ ॥
॥ २४३॥
॥ २४४॥
॥ २४५ ॥
मल्लिकायां शीतभीरुर्मदयन्ती प्रमोदनी । अष्टापदी तृणशूल्यं गवाक्षा भूपदीत्यपि वार्षिक्यां षट्पदानन्दी, श्रीमती सुभगा प्रिया । सुवर्षा त्रिपुटा त्र्यस्त्रसुरूपा मुक्तबन्धनात् कुमार्यां तु वर्णिचारुकेसरा भृङ्गसंमता। तरणी रामतरणिर्गन्धाढ्या कन्यका सहा अमिलाने स्यादम्लानौ........महासहा । रक्तपुष्पः कुरुबकः, पीतपुरुषः कुरण्टक: सैरेयके सहचरो, झिण्टी महावरच सः । स तु रक्तः कुरबकः, स्यात्पीतस्तु कुरण्टक: नील आर्तगलो दिसी, बाण ओदनपाक्यपि। किकिराते किंकिराटः, पीतभद्रः प्रलोभ्यपि चित्रके वल्लरीव्यालः, पाठीनो दारुणः कुटः । ज्योतिष्को जरणोग्न्याख्यो बलिनद्धिपिपाठिनः वासन्त्यां स्यात्प्रहसन्ती, सुवसन्ता वसन्तजा । सेव्यालिबान्धवा शीतसंवासा सीतला वसा नील्यां श्रीफलिका काला, दोला मेला विशोधनी । तूणी तुच्छा भारवाही, रञ्जनी मधुपर्णिका द्रोणी क्लीतकिका ग्राम्या, नीलकेशी महारसा । दमने स्याद्ब्रह्मजटा, मुनि'नर्षिपुत्रको गन्धोत्कट: पुण्डरीकः, पाण्डुरागस्तपस्व्यपि । धत्तूरे धूर्तधत्तूरौ, कितवो देवता शठः घण्टापुष्पस्तलफलो, मातुलः कनकाह्वयः । उन्मत्तो मदनश्चास्य, फलं मातुलपत्रकम्
।। २४६॥
॥ २४७॥
॥ २४८ ॥
॥ २४९ ॥
॥ २५० ॥
॥ २५१॥
323
For Private And Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २५२॥
॥ २५३ ॥
॥ २५४॥
॥ २५५ ॥
॥ २५६॥
॥ २५७ ॥
शङ्खपुष्यां क्षीरपुष्पी, शिवब्रह्मकिरीटिनी। मधुपुष्पी मधुगन्धा, शङ्खाह्य शङ्खमालिनी धूसरच्छदना श्वेतपुष्पी वनविलासिनी । कचूरे द्रविड: काल्यो, वेधान्यो गन्धमूलक: मोचामस्त्वजमोदायां, मयूरो लोचमस्तकः । खराश्वा कारवी वस्तगन्धा हस्तिमयूरक: दीप्यो वल्ली ब्रह्मदर्भा, लोचमर्कट इत्यपि । यवान्यां स्यादुग्रगन्धा, यमनी यवसाह्वयः सहदेव्यां तथा दण्डोत्पला गोचन्दना वसा । गन्धवर्णा सितैः पुष्पैर्विश्वदेवा तु सारुणैः पर्पटके वरतिक्तो रजः कवचनामकः । गोजिकायां शृङ्गबेरी, दार्विका भूमिकालिका बलायां शीतपाको स्याद्भवोदन्योदनाह्वया । वाट्यालकस्तथा वाट्यपुष्पिका पीतपुष्पिका देवसहा सहदेवाऽतिबला बाह्यपुष्पिका। ऋष्या प्रोक्ता ऋष्यगन्धा, कङ्कता वर्षपुष्पिका वाट्यायिनी भूरिबला, तिष्या वीर्या बृहद्बला । महागन्धा गन्धबली मङ्गल्याऽर्थप्रसाधनी मुसल्यां तु तालमूली, दुर्नामारिर्म (श?)त्विषा । वृष्यकन्दा तालपर्णी, सुमूला बलदा शिवा हिङ्गौ जतुकवाल्हीकगूढगन्धानि रामठम् । सहस्रवेधि भूतघ्नं, जरणं सूपधूपनम् हिङ्गुपत्र्यां पृथुः पृथ्वी, दीर्घिका चारिपत्रिका । जातृका रामठी वंशपत्रा पिण्डा शिवाटिका ।
॥ २५८॥
॥ २५९॥
॥ २६० ॥
॥ २६१॥
॥ २६२॥
૩૨૪
For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २६४ ।।
॥ २६५ ॥
॥ २६६ ॥
॥२६७ ॥
।। २६८ ॥
॥ २६९॥
कारवी करवी तन्वी, बाष्पिका बिल्वकेत्यपि । काकजङ्घायां तु दासी, लोमहीना प्रभाबलः नदीकान्तो नद्यास्या च, पारावतपदीत्यपि । काकनासायां सुरङ्गा, वायसी वायसाङ्गिका वारुणी तस्करस्नायुः, काकतुण्डफला च सा । पाषाणभेदे नगभिच्छिलाभिच्चित्रपर्णकः हमुषायां विस्रगन्धा, वपुषा मत्स्यगन्धिनी । साऽन्याऽश्वत्थफला ध्वाक्षनामिका कच्छुनाशिनी घण्टारवायां स्यान्मल्यपुष्पिका श(र)घण्टिका। अल्पघण्टा बृहत्पुष्पी, शणपुष्पी महाशणः शणे तु किंकिणी जाली, जन्तुनन्तुर्महाशणः । शीघ्रप्ररोही बलवान् सुपुष्पः क्षेत्रमण्डनः कुसुम्भेऽग्निशिखं महारञ्जनं कमलोत्तरम् । शालपर्ध्या दीर्घमूला, त्रिपर्णी पीतिनी ध्रुवा विदारि गन्धातिगुहा, स्थिरा भौमांशुमत्यपि । भाग्याँ वर्वरकः पद्मा, वन्दकोऽङ्गारवल्लिका गर्दभशाकब्राह्मण्यौ, हञ्जी ब्राह्मणयष्टिका। आवर्तक्यां चर्मरङ्गा, विभाण्डी पिच्छिका लता रक्तपुष्पा बिन्दुकिनी, स्यान्महाजालिनी च सा । नाकुल्यां स्यात् पक्षिपीडा, वेत्रमूला विसपिणी शङ्खनी वृद्धपादा च, यवतिक्तायसीश्वराः । तेजस्विन्यां पारिजाता, पीताऽश्वघ्ना महौजसी तेजोवती तेजिनी च, तेजोहा वल्कलेत्यपि । पथिकायां तु तुलसी, तालपत्री लवङ्गकम्
॥ २७० ॥
॥ २७१ ॥
॥ २७२॥
॥ २७३ ॥
॥ २७४ ॥
।। २७५ ॥
૩૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २७७॥
कन्दपत्रं त्वचं पत्रा, मलपत्रकमुत्तरा । मांस्यां यशी कृष्णजया, नलदा जटिला जटा ॥ २७६॥ तपस्विन्यामिषी हिंस्रा, क्रव्यादी पिशिता च सा । गन्धमास्यां पुनः केशी, भूतकेशी पिशाचिका सुलोमशा भूतजय, भूतना केशिकेत्यपि। सुरायां सुरभिर्दैत्या, गन्धाढ्यां गन्धमादनी
॥ २७८ ॥ भूरिगन्धा गन्धवती, कुटी गन्धकटी च सा । प्रपौण्डरीके शौण्डर्य, सानुजं पौण्डरीयकम् ।। २७९ ॥ प्रपुण्डरीकं चक्षुष्यं, सत्पुष्पं सानुमानकम्। जतुकायां तु जतुका जतुकृच्चक्रवर्तिनी
॥ २८०॥ जन्तुका जतुकारी च, सहर्षा जननी जनी। भांसरोहायां विकसा, वृत्ता चर्मकषा रुहा
।। २८१ ॥ रक्तपाद्यां नमस्कारी, समङ्गाऽञ्जलिकारिका। गण्डकाली शमीपत्रा, रास्ना खदिरिका च सा ॥ २८२ ॥ तद्विशेषस्त्रिपादी स्यात्सुपादी हंसपादिका। विषग्रन्थिहंसपदी, घृतमण्डलिकापि च
।। २८३ ॥ अथ स्याज्जलपिप्पल्यां, शारदी शकुलादनी । मत्स्यादनी मत्स्यगन्धा, लाङ्गली, तोयपिप्पली ।। २८४॥ शिवमल्लयां पाशुपात:, सुव्रतो वसुको वुकः । कुलपुष्पः किण्वमूलः, पाण्डुरोगप्रियः कुलः ॥ २८५ ॥ अतिविषायां तु विश्वा, भङ्गुरा श्वेदकन्दिका । उपविषा श्यामकन्दा, शृङ्गी प्रतिविषारुणा
॥ २८६॥ मेदायां स्यान्मणिच्छिद्रा, मधुरा शल्यपर्ण्यपि । महाभेदायां तु वसुच्छिद्रा देवमणिर्वसुः
॥ २८७ ॥ इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिते निघण्टुशेषे द्वितीयो गुल्मकाण्डः ।
૩૨
For Private And Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २८८॥
।। २८९ ॥
।। २९०॥
॥ २९१ ॥
॥ २९२॥
॥ २९३ ॥
गुञ्जायां कृष्णला काकचिञ्चिका काकणिन्दिका। काकादनी काकनखी, रक्तिका काकवृन्तिका काकपीलुश्चक्रशल्या, दुर्मेषा ताम्रिकोच्चटा । चूडामणिदुर्मोघा च, शतपाकी शिखण्डिनी पाठायां श्रेयसी पापचेलिका वृद्धकर्णिका। वृकं तिक्ता वरतिक्ता, प्राचीना स्थायिनी वृकी एकाष्ठीला रसाम्बष्ठाऽम्बष्ठकी वृकदन्तिका । शतावाँ बहुसुता, पीवरीन्दीवरी वरी शतमूला शतपदी, शतवीर्या मधुस्रवा। नारायणी द्वीपिशत्रुद्वीपिकाभीरुपत्रिकाः महापुरुषदत्तोर्ध्वकण्टका वरकण्टका । सहस्रवीर्या[च] सुन्यभीरुः सवरणीत्यपि कटुकायां मत्स्यपित्ता, रोहिणी कटुरोहिणी । अशोकरोहिणी कृष्णभेदा तिलकरोहिणी कटम्भरा काण्डरुहा, रास्ना तिक्तकरोहिणी । तिक्ताऽरिटा कटुर्मत्स्या, चकाङ्गी शकुलादनी कपिकच्छा मह्यगुप्ता कण्डुरा दुरभिग्रहा। अजहा मर्कटी व्यण्डा, कच्छुरा कपिकच्छुरा ऋष्यप्रोक्ता शूकशिम्बी, लाङ्गली प्रावृषायणी । आर्यभी वह्निपर्याया, कपिरोमा दुरालभा मञ्जिष्ठायां रक्तयष्टिः समङ्गा विकसाऽरुणा । भण्डीरी मञ्जका भण्डी, जिङ्गी योजनवल्लयपि कालमेषी कालगोष्ठी, मण्डूकपर्णिकापि च । मरिचे मलिनं कृष्णं, वेल्लनं धर्मपत्तनम्
॥ २९४ ।।
।। २९५ ॥
॥ २९६ ॥
॥ २९७॥
।। २९८ ॥
॥ २९९ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३०० ॥
॥ ३०१ ॥
|| ३०२ ॥
॥ ३०३ ॥
॥ ३०४ ॥
॥ ३०५ ॥
पवनेष्टं शिरोवृन्तं, मूषणं कोलकं च तत् । पिप्पल्यां च पला कृष्णा, वैदेही मागधी कणा शौण्डी श्यामोषणा कोलोपकुल्या कृष्णतन्दुला । तन्मूलं ग्रन्थिकं सर्वग्रन्थिकं चटकाशिरः समूलकं कोलमूलं, कटुग्रन्थिकमूषणम् । चविकायां तथा चव्यं, चवनं कालवल्लयपि तत्फले वसिरो हस्तिपिप्पली श्रेयसीत्यपि । गिरिपामरस्फोता, विष्णुकान्ता पसजिता सा तु श्वेता श्वेतनामा, कटभी श्वेतपुष्पिका । श्वेतस्यन्दाऽश्वखुरश्च, कृष्णा त्वव्यक्तगन्धिका नीलस्यन्दा नीलपुष्पी महाश्वेताऽङ्गवन्दना । स्यादिन्द्रवारुणी त्वैन्द्री, विषादनी गवादनी इन्द्रैर्वारुः क्षुद्रफला, गोदुघा च गवाक्ष्यपि द्वितीयेन्द्रवारुण्यां तु, चित्रफला महाफला आत्मरक्षा विशाला च, त्रपुसी तुम्बसीत्यपि । वचायामुग्रगन्धोग्रा, जटिला शतपविका इक्षुकर्णिका गोलोमी, लोमिशा सूतनाशिनी । अन्या श्वेतवचा मेध्या, षड्ग्रन्था हैमवत्यपि शारिवायां गोपकन्या, गोपवल्ली प्रतानिका। गोप्या स्फोता लता श्वेता, शरटा काष्ठशारिवा नागजिह्वाथ सा कृष्णभद्रा चन्दनशारिवा । भद्रवल्ली कृष्णवल्ली चन्दनोत्पलशारिवा मूर्वायां मोरया देवी, मधुश्रेणी मधूलिका। देवश्रेणी मधुरसा, गोकर्णी तेजनी स्रवा
॥ ३०६॥
|| ३०७॥
॥ ३०८॥
|| ३०९ ॥
|| ३१० ॥
॥ ३११ ॥
3२८
For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
धनुःश्रेणी चापगुणी, पीलुर्ना तिक्तवल्कली। पीलुपर्णा स्निग्धपर्णी.
लाङ्गल्यां हलिनी नन्दा, विशल्या गर्भपातिनी । अनन्ताग्निमुखा शैरीपुष्पिका कलिकारिका गुडूच्याममृता सोमवल्ली वत्सादनी धरा । छित्रोद्भवा छित्ररुहा, विषघ्नी देवनिर्मिता विशल्या कुण्डली छिन्ना, तन्त्रिका चक्रलक्षणा । देव्यनन्ता मधुपर्णी जीवन्त्यमृतवल्ल्यपि
देवताडे देवदाली वृत्तकोशा गरागरी । जीमूतकस्तालकश्च, वेण्या सुविषघातिनी कोशातक्यां कृतच्छत्रा, जाली घोषा सुतिक्तका । मृदङ्गफलिनी कुण्टा, घण्टाली कृतवेधना धामार्गवे पीतपुष्पो, महाजला महाफला । कर्कोटकी कोशफला, राजकोशातकीति च हस्तिकोशातकी त्वेभा, विशाला कर्कशच्छदा । क्षीरिण्यां स्यात्कटुपर्णी धर्षणी पीतदुग्धिका फेनक्षीरा मक्षीरा, पीतक्षीरा करीषणी । हेमाया हेमशिखी, हेमवती हिमावती शङ्खिन्यां स्याद्वनहरी, तस्करी चोरपुष्पिका । किशिनी ग्रन्थिका चण्डा, श्वेतबुध्ना निशाचरी आखुपण्य पुत्र श्रेणी, न्यग्रोधा शम्बरी वृषा । चित्रोपचित्रा रण्डाख्या, प्रत्यक्श्रेणी द्रवत्यपि पद्मिन्यां तु महावल्ली, बिसिनी बिसनाभयः । पलासिनी नालकिनी, नलिनी पुटकिन्यपि
३२८
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३१२ ॥
॥ ३१३ ॥
॥ ३१४ ॥
॥ ३१५ ॥
॥ ३१६ ॥
॥ ३१७ ॥
॥ ३१८ ॥
॥ ३१९ ॥
॥ ३२० ॥
॥ ३२१ ॥
॥ ३२२ ॥
॥ ३२३ ॥
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandiri
कमले नलिनं पद्ममरविन्दं कुशेशयम् । परं शतसहस्राभ्यां, पत्रं राजीवपुष्करे
॥३२४॥ बिसप्रसूनं नालीकं , तामरसं महोत्पलम् । तज्जलात्सरसः पङ्कात्, परै रुहजन्मजैः
॥ ३२५॥ पुण्डरीकं सिताम्भोजमथ रक्तसरोरुहम् । रक्तोत्पलं कोकनदं, कैरविण्यां कुमुद्वती
॥ ३२६॥ उत्पले स्यात्कुवलयं, कुवेलं कुवलं कुवम् । श्वेते तु कुमुदं चैव, कैरवं गर्दभाह्वयम्
।। ३२७॥ नीले तु स्यादिन्दीवरं, हल्लकं रक्तसंधिकम् । सौगन्धिके तु कल्हारं, बीजकोशे वराटकः
॥ ३२८ ॥ पद्मनाले तु मृणालं [बिसिनी] तन्तुलं बिसम् । किञ्जल्के केसरं नव्यदले संवर्तिका भवेत् ।। ३२९ ।। पद्मकन्दे करहाटशिफे शालूकमौन्पले । पद्मबीजे तु पद्माक्षं, पद्मकर्कटिकेत्यपि
|| ३३० ॥ वारिपां तु पानीयवृष्टगा कुम्भिका हठः । जलशूके जलनीली, तथा शैवालशैवले
॥ ३३१॥ __इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिते निघण्टुशेषे तृतीयो लताकाण्डः । शतपुष्पायां तु घोषा, शताह्या माधवी मिषिः । अतिच्छत्रा छत्रपुष्पाऽर्वाक्पुष्पा कारवी सहा जीरके तु कणाजाजी, जरणः कणजीरकः । कृष्णेऽस्मिन् कारवी पृथ्वी, सुगन्धा तुषवी पृथुः ॥ ३३३॥ उपकुञ्ची कुञ्चिका च, कालोपकुञ्चिकापि च । रसोने लशुनो म्लेच्छकन्दोऽरिष्ठो महौषधम्
॥ ३३४॥
॥ ३३२ ॥
330
For Private And Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥३३५ ॥
॥ ३३६ ॥
॥ ३३७॥
॥ ३३८ ॥
॥ ३३९ ॥
॥ ३४०॥
महाकन्दोऽपदोऽप्येष, गृञ्जनो दीर्घपत्रकः । पलाण्डौ यवनेष्टः स्यात्सुकन्दो वक्रभूषणः फरणः स तु हरितो, लतार्को दुद्रुमोऽपि च । सप्तलायां बहुफेना, सातला बिन्दुलाऽमली सारी मरालिका दीप्ता, फेना च मकसा यवा । प्रसारण्यां चारुपर्णी, भद्रपर्णी प्रतानिका भद्रबला भद्रलता, भद्रकाली महाबला । सारणी सुप्रसारा च, राजा बला चसापि च ब्राह्मी वयःस्था मत्स्याक्षी, ब्राह्मणी सोमवल्लरी । सरस्वती सत्यवती, सुख (सुसुखा) ब्रह्मचारिणी सूरणे कण्डुरः कन्दोऽर्शोधाती चित्रदण्डकः । वृद्धदारुके त्वावेगी, जीर्णवालुकजुङ्गको अजाण्टी ऋक्षगन्धा स्यादन्तकोटकपुष्पिका। सुवर्चलायां मण्डूकी, बदराऽऽदित्यवल्लभा मण्डूकपर्ण्यर्कभक्तादित्यवल्ली सुखोद्भिदा । भृङ्गराजे भृङ्गरजो, भृङ्गार: केशरञ्जनी अमारको भेकरजो, भृङ्गो मार्कव इत्यपि। कासमर्दे त्वरिमर्दः, कालं कतककर्कशौ वास्तुके तु शाक श्रेष्ठः, प्रवाल: क्षारपत्रकः । शाकवीरो वीरशाकस्ताम्रपुष्पः प्रसादकः पालयायां तु पालङ्या छुरिका मधुसूदनी । जीवन्त्यां स्याज्जीवनीयं, जीवनी जीवर्द्धिनी माङ्गल्यनामधेया च, शाकश्रेष्ठा यशस्करी । स्यादम्ललोणिकायां तु, चाङ्गेरी चुक्रिका रसा
॥ ३४१॥
॥ ३४२ ॥
॥ ३४३॥
॥ ३४४॥
॥ ३४५ ॥
॥३४६ ।।
33१
For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अम्बष्ठाऽम्लोलिका दन्तशठाटोलाम्लोलकः । नरेन्द्रमाता क्षुद्राम्ली, चतुष्पर्णी च लोणिका तन्दुलीये मेघनादस्तन्दुली तन्दुलेरकः । गण्डरीको रक्तकाण्डो विषहार्यल्पमारिषः समण्ठो तु तोयवृत्तिर्गण्डीरस्तोयमञ्जरी । समष्ठीला शोषहरी जलापा मार्गतूलकः अन्यः सुस्थलगण्डीरः, कर्बरष्टक्कदेशजः । काकमाच्यां काकमाची, काकसाा वृषायणी श्रीहस्तिन्यां तु भूरुण्डी, कुरुण्डी काश्मरीरिपुः । सुनिषण्णे सुचिपत्रः, स्वस्तिक: शिरिवारकः श्रीवारकः शितिवरो, वितुन्नः कुक्कुटः शिति । मूलके तु महाकन्दो रुचिष्यो हस्तिदन्तकः वुस्तिका नीलकण्ठश्च सेकिमो हरिपर्णकः । चाणाक्यमूलके शालमर्कटो मरुसंभवः विष्णुगुप्तमतो मिश्रः, स्थालयो मर्कटोऽपि च । हिलमोच्यां शङ्खधरा, जलब्राह्मी च मोचिका कलम्ब्यां तु शतपूर्वा, केलम्बूर्यायसी च सा कारवेल्लयां तु सुषवी, कटिल्ला मृदुपणका पटोले तु पाण्डुफल:, कुलकः कर्कशच्छदः । राजीफलः कफहरो, राजिमानमृताफलः कङ्कोटे तु किलासघ्नस्तिक्तपर्व: सुगन्धकः । कूष्माण्डके तु कर्कारः, कलिङ्गयां बहुपुत्रिका तुम्ब्यां पिण्डफलेक्ष्वाकुस्तिक्तबीजा महाफला । अलाबूः क्षत्रियवरा, कटुका लाबुनी च सा
332
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३४७ ॥
॥ ३४८ ॥
॥ ३४९ ॥
॥ ३५० ॥
॥ ३५१ ॥
।। ३५२ ।।
।। ३५३ ।।
।। ३५४ ।।
।। ३५५ ।।
।। ३५६ ।।
॥ ३५७ ॥
॥ ३५८ ॥
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
चिभिट्यां त्रपुसी वालुक्येर्वारुफ्डपत्रिका । ऊर्वारु: कर्कटीस्तत्र, फला राजादनीलता
॥ ३५९॥ छर्दनीव विषाडुश्च, तस्याः पक्वफलस्फुटी । कूर्चके शृङ्गकः सर्जो, दीर्घायुः कूर्चशीर्षक: ॥ ३६०॥ मङ्गल्यनामधेये च, जीवकः प्रियजीवकः । हस्वाङ्गको मधुरकः, प्राणकश्चिरजीव्यपि
।। ३६१ ॥ पुष्करमूले स्यान्मूलं, वीरपुष्करनामकम् । पौष्करं पुष्करजटा, कश्मीरं पद्मवर्णकम्
॥ ३६२ ॥ मस्तुगन्धायां तु गन्धा, खरपुष्पा शकम्भरा । कर्वरी बर्बरी तुङ्गी, पूतिमयूर इत्यपि
॥ ३६३ ॥ बिम्ब्यां रक्तफला गोल्हा, प्रवालफलघोषिका । ओष्ठोपमफला तुण्डी, तुण्डिका पीलुपर्ण्यपि ॥ ३६४ ॥
इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिते निघण्टुशेषे चतुर्थः शाककाण्डः । रोहिषं कामकं पौरं, भूतिकं भूतिकत्तृणम् । सौगन्धिकं देवजग्धं, शकलिव्यामपुद्गले ॥३६५ ॥ भूस्तृणं रोहितं छत्रातिच्छत्रककटुम्बके । भूतिकं भूतपालघ्नं, माला तृणसुगन्धके
॥ ३६६ ॥ दर्भे दभ्रः खरो बहिर्वीरास्तवीक्रुधः कुशः । सारी वानीरजो गुन्द्रा, पवित्रा कुतसावपि
॥ ३६७॥ काशे स्यादिक्षुगन्धेक्षुकाण्डश्चामरपुष्पकः । वायसेक्षुः पोटगल: कासेक्षुः कोकिनां क्षमः ॥ ३६८॥ उलपू वल्वजो बालकेशी दृढलतापि च । इथू रसालो गण्डीरी, गण्डकी क्षुद्रपत्रक:
॥ ३६९॥
333
For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तस्यैकादश भेदाः स्युः पुण्ड्रकान्तारकादयः । नले नड: शून्यमध्यो, गमनो नर्तको नटः
॥ ३७० ॥ अरण्यनलको रन्ध्री, पोटगलो विभीषणः । नलिनुप्मनलिका, नाकुली लेखकाञ्चिता
॥ ३७१ ॥ शरे तु मुञ्जो बाणाख्यः, स्थूलदर्भः पितामहः । गुञ्जस्तजनको भद्रमुञ्जो याजनकक्षुरः
।। ३७२॥ मुञ्जस्तु यजिको मध्ये, दृढत्वग्ब्रह्ममेखलः । अथ बालतृणे शष्पं, शुकं शालिकमङ्गुलम् ॥ ३७३ ।। तृणं स्यादर्जुनं घासे, यवसं चारि इत्यपि । दर्वायां तु शतपर्वा, भार्गवी विजया जया
॥ ३७४ ॥ मङ्गल्या स्यादलाऽनन्ता, मरी प्रतानिका रुहा। सहस्रवीर्या श्यामाङ्गो, हरिता हरिताल्यपि
॥ ३७५ ॥ श्वेतदूर्वा तु गोलोमी, शतवीर्या शता लता। गण्डदूर्वायां मुण्डाली, वारुणी शकुलाक्षक: ।। ३७६ ॥ मुस्तायां भद्रको भद्रमुस्ता राजकशेरुकः । गुन्द्री वरोहो गाङ्गेयः, कुरुविन्दोऽम्बुदाह्वयः ॥ ३७७ ॥ कुटं नटे तु कैवर्ती, मुस्तकं जीवनाह्वयम् । काण्डीरकं जीवबुध्नं, गोन गोपुरप्लवम्
॥ ३७८ ॥ शतपुष्पं दारपुरं, वानेयं परिपेलवम् । जलमुक्ता मुस्तकाभं, शैवालदलसंभवम्
।। ३७९ ॥ वीरणे तु वीरतरं वीरभद्रं समूलकम् । मूलेऽस्योशीरमभयं, समगन्धि रणप्रियम्
॥ ३८० ॥ लामज्जके तु नलदममृणालं लवं लघु । इष्टकापथकं शीघ्रं, दीर्घमूलं जलाशयम्
॥ ३८१ ।। इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रविरचिते निघण्टुशेषे पञ्चमस्तृणकाण्डः ।
33४
For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३८२ ॥
॥ ३८३ ॥
॥ ३८४॥
॥३८५ ॥
॥ ३८६ ॥
॥ ३८७ ॥
अथ धान्ये सस्यं सीत्यं, व्रीहिः स्तम्बकरी अपि । आशौ स्यात्पाटलो व्रीहिर्गर्भपाकिनि षष्टिक: शालौ तु कलमाद्याः स्युः कलमे तु कलायकः । लोहिते रक्तशालिः स्यान्महाशालौ सुगन्धिकः यवे हयप्रियस्तार्क्ष्यशूकस्तोक्यस्त्वसौ हरित् । मङ्गल्यके स्यान्मसूरः कलाये तु सतीनकः हरेणुः खण्डिकश्चाथ, चणके हरिमन्थकः । माषे तु मदनो नन्दी, सरी बीजवरो बली मुद्गे तु प्रधनो लोभ्यो, वलाटो हरितो हरिः । पीतेऽस्मिन् वसुखण्डीरः, प्रवेलजयशारदाः कृष्णे प्रवरवासन्तहरिमन्थजशिम्बिकाः । वनमुद्गे तु वरका, निगूढककुलीनकाः खण्डिको राजमुद्गे तु, मकुष्टकमयुष्टको । गोधूमे सुमनो वल्ले, निष्पावः शितिबिम्बिकः कुलत्थे तु कालवृन्तस्ताम्रवृन्ते कुलस्थिका । आढक्यां तुवरी वर्णा, स्यात्कुल्माषे तु यावकः नीवारस्तु वनव्रीहिः, श्यामाके श्यामक: समौ । कङ्गौ तु कङ्गुनी कङ्गुः, प्रियङ्गौ पीततन्दुला सा कृष्णा मधुका रक्ता, शोधिता मुशटी शिता। पीता माधव्यथो दोला, कोद्रवः कोरदूषकः चीनके तु काककङ्गुर्यवनाले तु योनलः । जूर्णाह्वयो देवधान्यं, जोर्णाला बीजपुष्पिका शणे भङ्गा मातुलानी, स्यादुमा तु क्षमाऽतसी। गवेधुकायां गवेधुर्वन्यतिले तु जतिलः
॥ ३८८॥
॥ ३८९ ॥
॥ ३९० ॥
॥ ३९१ ॥
|| ३९२॥
334
For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
षण्ढतिले तिलपिञ्जस्तिलपेजोऽथ सर्षपे । कदम्बकस्तुतुम्भोऽथ, सिद्धार्थः श्वेतसर्षपः माषादयः शमीधान्यं, शूकधान्यं यवादयः । स्यात्सस्यशूके किंसारु, कणिशं सस्यशीर्षकम् स्तम्बे तु गुच्छो धान्यादेर्नालः काण्डोऽफले त्विह । पलालो धान्यत्वपलः, तुषे बुसे कडङ्गरः
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कलिकालसर्वज्ञ श्रीहेमचन्द्रसूरिविरचितम् ॥ लिङ्गानुशासनम्॥
॥ ३९६ ॥
इत्याचार्य श्रीहेमचन्द्रविरचिते निघण्टुशेषे षष्ठो धान्यकाण्डः । इति श्रीहेमचन्द्राचार्यविरचितो निघण्टुशेषः समाप्तः ।
पुल्लिङ्गं कटणथपभमयरषसस्नवन्तमिमनलौ किश्तिव् । ननङौ घघञौ दः किर्भावे खोऽकर्तरि च कः स्यात् हस्तस्तनौष्ठनखदन्तकपोलगुल्फकेशान्धुगुच्छदिनसर्तुपतद्ग्रहाणाम् । निर्यासनाकरसकण्ठकुठारकोष्ठ - हैमारिवर्षविषबोलरथाशनीनाम्
श्वेतप्लवात्ममुरजासिकफाभ्रपङ्कमन्थत्विषां जलधिशेवधिदेहभाजाम् । मानद्रुमाद्रिविषयाशुगशोणमासधान्याध्वराग्निमरुतां सभिदां तु नाम
बर्होऽच्छदेऽहिर्वप्रे व्रीह्यग्न्योर्हायनबर्हिषौ
S
I
मस्तुः सक्तौ स्फटिकेऽच्छो नीलमित्रौ मणीनयोः कोणेऽस्त्रश्चषके कोशस्तलस्तालचपेटयोः । अनातोद्ये घनो भूम्नि दारप्राणासुवल्वजाः
339
For Private And Personal Use Only
॥ ३९४ ॥
।। ३९५ ।।
॥ १ ॥
॥ २ ॥
॥३॥
॥ ४ ॥
॥५॥
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७
॥
॥ ८
॥
कान्तश्चन्द्रार्कनामाय:परो यानार्थतो युगः । यश्च स्यादसमाहारे द्वन्द्वोऽश्ववडवाविति
॥६॥ वाकोत्तरा नक्तकरल्लकाङ्का न्युडोत्तरासङ्गतरङ्गरङ्गाः । परागपूगौ सृगमस्तुलुङ्गकुडङ्गकालिङ्गतमङ्गमङ्गाः वेगसमुद्गावपाङ्गवर्गौघार्घा मञ्चसपुच्छपिच्छगच्छाः । वाजौजकिलिञ्जपुञ्जमुञ्जा अवटः पट्टहठप्रकोष्ठकोष्ठाः अङ्गुष्ठगण्डौ लगुडप्रगण्डकरण्डकूष्माण्डगुडाः शिखण्डः । वरण्डरुण्डौ च पिचण्डनाडीव्रणौ गुणभ्रूणमलक्तकुन्तौ ॥९॥ पोतः पिष्टात: पृषतश्चोत्पातवातावर्थकपर्दी । बुबुदगदमगदो मकरन्दो जनपदगन्धस्कन्धमगाधः ॥१०॥ अर्द्धसुदर्शनदेवनमहाऽभिजनजनाः परिघातनफेनौ । पूपापूपौ सूपकलापौ रेफः शोफः स्तम्बनितम्बौ ॥११॥ शम्बाम्बौ पाञ्चजन्यतिष्यौ पुष्यः सिचयनिकाय्यरात्रवृत्राः । मन्त्रामित्रौ कटप्रपुण्ड्राराः कल्लोलौल्लौ च खल्लतल्लो ॥१२॥ कण्डोलपोटगलपुद्गलकालबालाऽऽवेला गलो जगलहिङ्गुलगोलफालाः । स्याद् देवलो बहुलतण्डुलपत्रपालवातूलतालजडुला भृमलो निचोल:
॥ १३ ॥ कामलकुद्दालावयवस्वाः सुवरौरवयावाः शिवदावौ । माधवपणवादीनवहावध्रुवकोटीशांशाः स्पशवंशी ॥१४॥ कुशोड्डीशपुरोडाशवृषकुल्मासनिष्कुहाः । अहनिर्वृहकलहाः पक्षराशिवराश्यृषिः
॥ १५ ॥ दुन्दुभिर्वमतिवृष्णिपाण्यविज्ञातिरालिकलयोऽञ्जलिघृणिः।। अग्निवह्रिकृमयोऽहिदीदिविग्रन्थिकुक्षिदृतयोऽर्दनिर्ध्वनिः ॥ १६ ॥
330
For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
गिरिशिभुजायुको हाहाहूहूश्च नग्नहूर्गर्मुत् । पादश्मानावात्मा पाप्मस्थेमोष्मयक्ष्माणः
॥ १७॥ स्त्रीलिङ्गं योनिमद्वनीसेनावल्लितडिन्निशाम्। वीचितन्द्राऽवटुग्रीवाजिह्वाशस्त्रीदयादिशाम्
॥१८॥ शिंशपाद्या नदीवीणाज्योत्स्नाचीरीतिथीधियाम् । अङ्गुलीकलशीकगुहिङ्गुपत्रीसुरानसाम्
॥ १९ ॥ रास्नाशिलावचालालाशिम्बाकृष्णोष्णिकाश्रियाम् । स्पृक्कापण्यातसीधाय्यासरघारोचनाभुवाम्
॥ २०॥ हरिद्रामांसिदूर्वालूबलाकाकृष्णलागिराम् । इत् तु प्राण्यङ्गवाचि स्यादीदूदेकस्वरं कृतः
॥ २१ ॥ पात्रादिवर्जितादन्तोत्तरपद: समाहारे। द्विगुरनाबन्तान्तो वान्यस्तु सर्वो नपुंसक:
॥ २२ ॥ लिन्मिन्यनिण्यणिस्त्र्युक्ताः क्वचित्तिगल्पहस्वे कप्। विंशत्याद्याशताद् द्वन्द्वे सा चैक्ये द्वन्द्वमेययोः ॥ २३ ॥ झुग्गीतिलताभिदि ध्रुवा विडनरि वारि घटीभबन्धयोः । शल्यध्वनिवाद्यभित्सु तु क्ष्वेडा दुन्दुभिरक्षबिन्दुषु गृह्या शाखापुरेऽश्मन्तेऽन्तिका कीला रताहतौ। रज्जौ रश्मिर्यवादि>षादौ गञ्जा सुरागृहे
॥ २५ ॥ अहम्पूर्वकादिवर्षा मघा अप्कृत्तिका बहौ । वा तु जलौकोऽप्सरसः सिकतासुमनःसमाः
॥ २६ ॥ गायत्र्यादय इष्टका बृहतिका संवर्तिका सर्जिकादूषीके अपि पादुका झिरुकया पर्यस्तिका मानिका। नीका कञ्चलिकाऽल्लुका कलिकया राका पताकान्धिका शूका पूपलिका त्रिका चविकयोल्का पञ्चिका पिण्डिका ॥ २७ ॥
॥ २४॥
33८
For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ध्रुवका क्षिपका कनीनिका शम्बूका शिबिका गवेधुका। कणिका केका विपादिका मिहिका यूका मक्षिकाऽष्टका ॥२८॥ कूर्चिका कूचिका टीका कोशिका केणिकोर्मिका। जलौका प्राचिका धूका कालिका दीर्घिकोष्ट्रिका ॥२९॥ शलाका वालुकेषीका विहङ्गिकेषिके उखा। परिखा विशिखा शाखा शिखा भङ्गा सुरुङ्गया ॥ ३०॥ जङ्घा चञ्चा कच्छा पिच्छा पिज्जा गुञ्जा खजा प्रजा। झञ्झा घण्टा जटा घोण्टय पोटा भिस्सटया छटा ॥ ३१॥ विष्ठा मञ्जिष्ठया काष्ठा पाठा शुण्डा गुडा जडा। बेडा वितण्डया दाढा राढा रीढावलीढया।
॥ ३२॥ घृणोर्णा वर्वणा स्थूणा दक्षिणा लिखिता लता। तृणता त्रिवृता त्रेता गीता सीता सिता चिता
॥३३॥ मुक्ता वार्ता लूताऽनन्ता प्रसृता मार्जिताऽमृता । कन्था मर्यादा गदेक्षुगन्धा गोधा स्वधा सुधा सास्ना सूना धाना पम्पा झम्पा रम्पा प्रपा शिफा। कम्बा भम्भा सभा हम्भा सीमा पामारुमे उमा
|॥ ३५॥ चित्या पद्या पर्या योग्या छाया माया पेया कक्ष्या । दूष्या नश्या शम्या सन्ध्या रथ्या कुल्या ज्या मङ्गल्या ॥३६ ॥ उपकार्या जलारा प्रतिसीरा परम्परा । कण्डराऽसृग्धरा होरा वागुरा शर्करा सिरा
॥ ३७॥ गुन्द्रा मुद्रा क्षुद्रा भद्रा भस्त्रा छत्रा यात्रा मात्रा । दंष्ट्रा फेला वेला मेला गोला दोला शाला माला ॥ ३८॥ मेखला सिध्मला लीला रसाला सर्वला बला। कुहाला शकुला हेला शिला सुवर्चला कला ॥ ३९ ॥
॥ ३४॥
336
For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
उपला शारिवा मूर्वा लट्वा खट्वा शिवा दशा । कशा कुशेशा मञ्जूषा शेषा मूषेषया स्नसा वस्नसा विस्रसाभिस्सा नासा वाहा गुहा स्वाहा । कक्षाऽऽमिक्षा रिक्षा राक्षा भङ्गयावल्यायतिस्त्रोटिः पेशिर्वासिर्वसतिविपणी नाभिनाल्यालिपालिभल्लि पल्लिभ्रुकुटिशकटी चच्चरिः शाटिभाटी । खाटिर्वर्त्तिर्व्रततिवमिशुण्ठीतिरीतिर्वितर्दिदर्विर्नीविच्छविलिविशठिश्रेठिजात्याजिराजि रुचि : सूचिसाची खनिः खानिखारी खलिः कीलितूली क्लमिर्वापिधूली कृषि: स्थालिहिण्डी त्रुटिर्वेदिनान्दी किकि: कुक्कुटि: काकलिः शुक्तिपङ्क्ती किखिस्ताडिकम्बी द्युति: शारिरातिस्तटि कोटिविष्टी वटिर्गृष्टिवीथी । दरिर्वल्लरिर्मञ्जरीः पुञ्जिभेरी शरारिस्तुरिः पिण्डिमाढी मुषुण्ढिः ॥ ४४ ॥ राटिराटिरटवि: परिपाटिः फालिगालिजनिकाकिनिकानि । चारिहानिवलभि प्रधिकम्पी चुल्लिचुण्टितरयोंऽहतिशाणी ॥ ४५ ॥ सनिः सानिमेनी मरिर्मारिरयो
॥ ४३ ॥
षधी विद्रधिर्झल्लर: पारिरभ्रिः । शिरोधिः कविः कीर्तिगन्त्रीकबर्यः कुमार्याऽऽढकी स्वेदनी हादिनीली
5.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
काण्डी खल्ली मदी घटी गोणी षण्डाल्येषणी द्वणी । तिलपर्णी केवली खटी नध्रीरसवत्यौ च पातली
380
For Private And Personal Use Only
1180 11
॥ ४६ ॥
हरिण्यश्मरी कर्त्तनीस्थग्यपट्यः करीर्येकपद्यक्षवत्यः प्रतोली । कृपाणीकदल्यौ पलालीहसन्यौ वृसी गृध्रसी घर्घरी कर्परी च ॥ ४७ ॥
॥ ४१ ॥
॥ ४२ ॥
1182 11
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वाली गन्धोली काकली गोष्ठ्यजाजीन्द्राणी मत्स्यण्डी दामनी शिञ्जिनी च। शृङ्गी कस्तूरी देहली मौर्व्यतिभ्यासन्दीक्षरेय्यः शष्कुली दद्र्पशूः
॥ ४९ ॥ कर्णान्दुकच्छू तनुरज्जुचञ्च स्नायुर्जुहू: सीमधुरौ स्फिगर्वाक् । द्वा?दिवौ स्रुक्त्वगृचः शरद्वाश्छदिर्दरत्पामदृषदृशो नौः ॥ ५० ॥ नलस्तुतत्तसंयुक्तररुयान्तं नपुंसकम्। वेध आदीन् विना सन्तं द्विस्वरं मन्नकर्त्तरि
॥५१॥ धनरत्ननभोऽनहषीकतमोघुसृणाङ्गणशुक्तशुभाम्बुरुहाम् । अघगूथजलांशुकदारुमनोबिलपिच्छधनुर्दलतालुहृदाम् ॥५२॥ हलदुःखसुखागुरुहिङ्गुरुचत्वचभेषजतुत्थकुसुम्भदृशाम्। मरिचास्थिशिलाभवसृक्कयकृत्रलदान्तिकवल्कलसिध्मयुधाम् ॥ ५३॥ सौवीरस्थानकद्वारक्लोमधौतेयकासृजाम् । लवणव्यञ्जनफलप्रसूनद्रवतां सभित्
॥ ५४॥ पुरं सद्माङ्गयोश्छत्रशीर्षयोः पुण्डरीकके। मधु द्रवे ध्रुवं शश्वत्तर्कयोः खपुरं घटे अयूपे दैवेऽकार्यादौ युगं दिष्टं तथा कटु । असे द्वन्द्वं स्थले धन्वाऽरिष्टमद्रुमपक्षिणोः
॥५६॥ धर्मं दानादिके तुल्यभागेऽर्द्धं ब्राह्मणं श्रुतौ। न्याय्ये सारं पद्ममिभबिन्दौ काममनुमतौ खलं भुवि तथा लक्ष वेध्येऽह: सुदिनैकतः । भूमोऽसङ्ख्यात एकार्थे पथ: संख्याऽव्ययोत्तरः ॥ ५८ ॥ द्वन्द्वैकत्वाव्ययीभावौ क्रियाऽव्ययविशेषणे । कृत्याः क्तानाः खल् जिन् भावे आत्वात्त्वादिः समूहजः ॥ ५९॥
॥ ५७॥
३४१
For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
॥ ६२ ॥
गायत्र्याद्यण् स्वार्थेऽव्यक्तमथानञ्कर्मधारयः । तत्पुरुषो बहूनां चेच्छाया शालां विना सभा राजवर्जितराजार्थराक्षसादेः पराऽपि च । आदावुपक्रमोपज्ञे कन्थोशीनरनामनि सेनाशालासुराछायानिशं वोर्णा शशात् परा । भाद्गणो गृहतः स्थूणा सङ्ख्याऽदन्ता शतादिका मौक्तिकं माक्षिकं सौप्तिकं क्लीतकं नाणकं नाटकं खेटकं तोटकम् । आह्निकं रूपकं जापकं जालकं वैणुकं गैरिकं कारकं वास्तुकम्६३ रुचकं धान्याकनिःशलाकाऽलीकाऽलिकशल्कोपसूर्यकाल्कम् । कवककिबुकतोकतिन्तिडीकैडूकं छत्राकत्रिकोल्मुकानि मार्द्वीककदम्बके बुकं चिबुकं कुतुकमनूकचित्रके । कुहुकं मधुपर्कर्शीर्षके शालूकं कुलकं प्रकीर्णकम् हल्लीसकपुष्पके खलिङ्गस्फिगमङ्गप्रगचोचबीजपिञ्जम् । रिष्टं फाण्टं ललाटमिष्टव्युष्टं कृरोटकृपीटचीनपिष्टम् शृङ्गाटमोरटपिटान्यथ पृष्टगोष्ठभाण्डाण्डतुण्डशरणग्रहणेरिणानि । पिङ्गाणतीक्ष्णलवणद्रविणं पुराणं त्राणं शणं हिरणकारणकार्मणानि
॥ ६४ ॥
॥ ६५ ॥
॥ ६६ ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४२
For Private And Personal Use Only
॥ ६० ॥
॥ ६१ ॥
पर्याणर्णघ्राणपारायणानि श्रीपर्णोष्णे धोरणक्षणभूतम् । प्रादेशान्ताश्मन्तशीतं निशान्तं वृन्तं तूस्तं वार्तवाहित्यमुक्थम् ॥ ६८ अच्छोदगोदकुसिदानि कुसीदतुन्द
वृन्दास्पदं दपदनिम्नसशिल्पतल्पम् । कूर्पत्रिपिष्टपपरीपवदन्तरीपरूपं
च पुष्पनिकुरम्बकुटुम्बशुल्बम्
॥ ६७ ॥
॥ ६९ ॥
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७० ॥
प्रसभतलभशुष्माध्यात्मधामेर्मसूक्ष्म किलिमतलिमतोक्मं युग्मतिग्मं त्रिसन्ध्यम् । किसलयशयनीये सायखेयेन्द्रियाणि द्रुवयभयकलत्रद्वापरक्षेत्रसत्रम् शृङ्गबेरमजिराभ्रपुष्करं तीरमुत्तरमगारनागरे। स्फारमक्षरकुकुन्दुरोदरप्रान्तराणि शिबिरं कलेवरम् सिन्दूरमण्डूरकटीरचामरक्रूराणि दूराररवैरचत्वरम् ।
औशीरपातालमुलूखलार्त्तवे सत्त्वं च सान्त्वं दिवकिण्वपौतवम् ॥ ७२ विश्वं वृशं पलिशमर्पिशकिल्बिषानुतर्षापिषं मिषमृचीषमजीषशीर्षे । पीयूषसाध्वसमहानससाहसानि कासीसमत्सतरसं यवसं बिसं च
।। ७३ ॥ मन्दाक्षवीक्षमथ सक्थि शयातु यातु स्वाद्वाशु तुम्बुरु कशेरु शलालु चाऽऽलु । संयत् ककुन्महदहानि पृषत्पुरीतत्पर्वाणि रोम च भसच्च जगल्ललाम पुंस्त्रीलिङ्गश्चतुर्दशेऽङ्के शङ्कुर्निरये च दुर्गतिः । दोर्मूले कक्ष आकरे गञ्जो भूरुहि बाणपिप्पलौ ॥ ७५ ॥ नाभिः प्राण्यङ्गके प्रधिर्नेमौ क्वचन बलिहे कुटः । श्रोण्योषध्योः कटो भ्रमो मोहे पिण्डो वृन्दगोलयोः ।। ७६ ॥ भकनीनिकयोस्तारो भेऽश्लेषहस्तश्रवणाः । कणः स्फुलिङ्गे लेशे च वराटो रज्जुशस्त्रयोः
|| ७७॥ कुम्भ: कलशे तरणिः समुद्रार्कायष्टिषु । भागधेयो राजदेये मेरुजम्ब्वां सुदर्शनः
।। ७८ ॥
॥ ७४ ॥
383
For Private And Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥८२ ॥
करेणर्गजहस्तिन्योरल्याख्यापत्यतद्धितः । लाजवस्त्रदशौ भूम्नीहाद्याः प्रत्ययभेदतः
।। ७९ ॥ शुण्डिकचर्मप्रसवेकौ सल्लकमल्लकवृश्चिका अपि । शल्यकघुटिकौ पिपीलकञ्चुलुकहुडुक्कतुरुष्कतिन्दुकाः ॥८० ।। शुङ्गोऽथ लञ्चभुजशाटसटाः सृपाट: कीटः किटस्फटघटा वरटः किलाटः । चोटश्चपेटफटशुण्डगुडाः सशाणाः स्युरिपर्णफणगर्तरथाजमोदाः
॥ ८१ ॥ विधकूपकलम्बजित्यवर्धाः सहचरमुद्गरनालिकेरहाराः । बहुकरकृसरौ कुठारशारौ वल्लरशफरमसूरकीलराला: पटोलः कम्बलो भल्लो दंशो गण्डूषवेतसौ। लालसो रभसो वर्तिवितस्तिकुटयस्त्रुटि:
॥ ८३ ॥ ऊर्मीशम्यौ रत्यरत्नी अवीचिलव्यण्याणिश्रेणयः श्रोण्यरण्यौ । पार्णीशल्यौ शाल्मलिर्यष्टिमुष्टी योनीमुन्यौ स्वातिगव्यूतिबस्त्यः मेथिर्मेधिमशी मषीषुधी ऋष्टिः पाटलिजाटली अहिः। पृश्निस्तिथ्यशनी मणिः सृणिौलिः केलिहलीमरीचयः ॥८५ ॥ हन्वाखू कर्कन्धुः सिन्धुर्मृत्युमन्वावट्वेर्वारुः । ऊरुः कन्दुः काकुः किष्कुर्बाहुर्गवेधू रा गौर्भाः पुनपुंसकलिङ्गोऽब्जः शङ्ख पद्मोऽब्जसङ्ख्ययोः । कंसोऽपुंसि कुशो बर्हिर्बालो हीबेरकेशयोः द्वापर: संशये छेदे पिप्पलो विष्टरोऽतरौ । अब्दो वर्षे दरस्त्रासे कुकूलस्तुषपावके
।। ८८॥
॥ ८४ ॥
॥८६॥
11८७॥
3४४
For Private And Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
परीवादपर्ययोर्जन्यतल्पौ तपोधर्मवत्सानि माघोष्णहत्सु । वटस्तुल्यतागोलभक्ष्येषु वर्णः सितादिस्वराद्यो रणे संपरायः ॥ ८९ ॥ सैन्धवो लवणे भूतः प्रेते तमो विधुन्तुदे । स्वदायौ कस्वरे कुच्छं व्रते शुक्रोऽग्निमासयोः कर्पूरस्वर्णयोश्चन्द्र उडावृक्षं छदे दलः । धर्मः स्वभावे रुचको भूषाभिन्मातुलुङ्गयोः
॥ ९१ ॥ पाताले वाडवो वः सीस आमलकः फले । पिटजङ्गलसत्त्वानि पिटकामांसजन्तुषु
॥९२॥ मधुपिण्डौ सुरातन्वोर्नाम शेवालमध्ययोः । एकाद्रात्रः समाहारे तथा सूतककूलको
॥९३॥ वैनीतकभ्रमरकौ मरको वलीकवल्मीकवल्कपुलकाः फरकव्यलीको । किञ्जल्ककल्कमणिकस्तबकावितङ्क वर्चस्कचूचुकतडाकतटाकतङ्काः
॥९४ ॥ बालकः फलकमालकालका मूलकस्तिलकपङ्कपातकाः । कोरकः करककन्दुकान्दुकानीकनिष्कचषका विशेषकः ॥ ९५ ॥ शाटककण्टकटङ्कविटङ्का मञ्चकमेचकनाकपिनाकाः । पुस्तकमस्तकमुस्तकशाका वर्णकमोदकमूषिकमुष्काः ॥९६ ॥ चण्डातकश्चरकरोचककञ्चुकानि मस्तिष्कयावककरण्डकतण्डकानि । आतङ्कशूकसरकाः कटकः सशुल्कः पिण्याकझर्झरकहंसकशङ्खपुङ्खाः
॥९७॥ नखमुखमधिकाङ्गः संयुगः पद्मरागो भगयुगमथ टङ्गोद्योगशृङ्गा निदाघः ।
३४५
For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
क्रकचकवचकूर्चार्धर्चपुच्छोञ्छकच्छा व्रजमुटजनिकुञ्जौ कुञ्जभूर्जाम्बुजाश्च
॥ ९८ ॥ ध्वजमलयजकूटा: कालकूटारकूटौ कवटकपटखेटाः कर्पटः पिष्टलोष्टौ । नटनिकटकिरीटाः कर्बटः कुक्कुटाट्टौ कुटजकुटविटानि व्यङ्गट: कोट्टकुष्ठौ
॥ ९९॥ कमठो वारुण्डखण्डषण्डा निगडाक्रीडनडप्रकाण्डकाण्डाः । कोदण्डतरण्डमण्डमुण्डा दण्डाण्डौ दृढवारबाणबाणाः ॥१०० ॥ कर्षापणः श्रवणपक्कणकङ्कणानि द्रोणापराह्णचरणानि तृणं सुवर्णम् । स्वर्णव्रणौ वृषणभूषणदूषणानि भाणस्तथा किणरणप्रवणानि चूर्णः तोरणपूर्तनिकेतनिवाता: पारतमन्तयुतप्रयुतानि ।। श्वेडितमक्षतदैवतवृत्तैरावतलोहितहस्तशतानि ॥ १०२ ॥ व्रतोपवीतौ पलितो वसन्तध्वान्तायुतद्यूतघृतानि पुस्तः । शुद्धान्तबुस्तौ रजतो मुहूर्तद्वियूथयूथानि वरुथगूथौ ॥ १०३ ।। प्रस्थं तीर्थं प्रोथमलिन्दः ककुदः कुकुदाष्टापदकुन्दाः । गुददोहदकुमुदच्छदकन्दाधुंदसौधमथोत्सेधकबन्धौ ॥१०४ ॥ श्राद्धायुधान्धौषधगन्धमादनप्रस्फोटना लग्नपिधानचन्दनाः । वितानराजादनशिश्नयौवनापीनोदपानासनकेतनाशनम् ॥१०५ ।। नलिनपुलिनमौना वर्धमानः समानौदनदिनशतमाना हायनस्थानमानाः । धननिधनविमानास्ताडनस्तेनवस्ना भवनभुवनयानोद्यानवातायनानि
।। १०६॥
3४५
For Private And Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अभिधानद्वीपिनौ निपानं शयनं लशुनरसोनगृञ्जनानि । खलिनखलीनानुमानदीपा: कुणपः कुतपावापचापशूर्पाः ॥ १०७ ॥
स्तूपोडुपौ विटपमण्डपशष्पबाष्पद्वीपानि विष्टपनिपौ शफडिम्बबिम्बा: । जम्भः कुसुम्भककुभौ कलभो निभार्मसंक्रामसंक्रमललामहिमानि हेमः
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४७
उद्यमकामोद्यामाश्रमकुट्टिमकुसुमसङ्गमा गुल्मः । क्षेममा कम्बलिवाह्यो मैरेयतूर्यौ च पूयाजन्यप्रमयसमया राजसूयो हिरण्याये सङ्ख्यं मलयवलयौ वाजपेयः कषायः । शल्यं कुल्याव्ययकवियवद्गोमयं पारिहार्यः पारावारातिखरशिखराः क्षत्रवस्त्रोपवस्त्रा: अलिञ्जरः कूबरकूरवेरनीहारहिञ्जीरसहस्रमेदाः । संसारसीरौ तुवरश्च सूत्रशृङ्गारपद्रान्तरकर्णपूराः नेत्रं वक्त्र पवित्र पत्रसमरोशीरान्धकारा वरः केदारप्रवरौ कुलीरशिशिरावाडम्बरो गह्वरः । क्षीरं कोटरचक्रचुक्रतिमिराङ्गारास्तुषारः शरभ्राष्ट्रोपरराष्ट्रतक्रजठरार्द्राः कुञ्जरः पञ्जरः कर्पूरनूपुरकुटीरविहारवारकान्तारतोमरदुरोदरवासराणि । कासारकेसरकरीरशरीरजीरमञ्जीरशेखरयुगन्धरवज्रवप्राः ॥ ११३ ॥ आलवालपलभालपलालाः पल्वलः खलचषालविशालाः । शूलमूलमुकुलास्तलतैलौ तूलकुङ्मलतमालकपालाः कवलप्रवालबलशम्बलोत्पलो
॥ ११२ ॥
॥ ११४ ॥
पलशीलशैलशकलाङ्गुलाञ्चलाः ।
For Private And Personal Use Only
।। १०८ ।।
॥ १०९ ॥
॥ ११० ॥
॥ १११ ॥
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कमलं मलं मुसलसालकुण्डलाः कललं नलं निगलनीलमङ्गलाः
॥११५॥ काकोलहलाहलौ हलं कोलाहलकङ्कालवल्कलाः । सौवर्चलधूमले फलं हालाहलजम्बालखण्डलाः लाङ्गलगरलाविन्द्रनीलगाण्डीवगाण्डिवाः । उल्वः पारशवः पार्थापूर्वत्रिदिवताण्डवाः
॥ ११७॥ निष्ठेवः प्रग्रीवः शरावरावौ भावक्लीबशवानि । दैवः पूर्वः पल्लवनल्वौ पाशं कुलिशं कर्कशकोशौ ॥११८ ॥ आकाशकाशकणिशाङ्कुशशेषवेषोष्णीषाम्बरीषविषरोहिषमाषमेषाः । प्रत्यूषयूषमथ कोषकरीषकर्षवर्षामिषा रसबुसेक्कसचिक्कसाश्च॥ ११९ ॥ कर्पास आसो दिवसावतंसवीतंसमांसाः पनसोपवासौ। निर्यासमासौ चमसांसकांसस्नेहानि बर्हो गृहगेहलोहाः ॥ १२० ॥ पुण्याहदेहौ पटहस्तनूरुहो लक्षाररिस्थाणुकमण्डलूनि च । चाटुश्चटुर्जन्तु कशिप्वणुस्तथा जीवातु कुस्तुम्बुरु जानु सानु च ।। १२१ ।। कम्बुः सक्तुर्वगुरुर्वास्तुर्पलाण्डुहिङ्गुः शिगुर्दोस्तितउ: शीध्वथ भूमा। वेम प्रेम ब्रह्म गरुल्लोम विहायः काष्ठीवत्पक्ष्मधनुर्नाममहिम्नी।। १२२ ।। स्त्रीक्लीबयोर्नखं शुक्तौ विश्वं मधुकमौषधे । माने लक्षं मधौ कल्यं कोडोऽङ्के तिन्दुकं फले ॥१२३ ॥ तरलं यवाग्वां पुष्पे पाटलं पटलं चये। वसन्ततिलकं वृत्ते कपालं भिक्षुभाजने
॥ १२४॥ अर्द्धपूर्वपदो नावष्ट्यणक-नटौ क्वचित् । चोराद्यमनोज्ञाद्यकञ् कथानककशेरुके
॥ १२५॥ वंशिकवक्रोष्ठिककन्यकुब्जपीठानि नक्तमवहित्थम् । रशनं रसनाच्छोदनशुम्बं तुम्बं महोदयं कांस्यम् ॥ १२६॥
3४८
For Private And Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मृगव्यचव्ये च वणिज्यवीर्यनासीरगात्रापरमन्दिराणि। तमिस्रशस्त्रे नगरं मसूरत्वक्षीरकादम्बरकाहलानि ॥ १२७॥ स्थालीकदल्यौ स्थलजालपित्तला गालोयुगल्यौ बडिशं च छर्दि च । अलाबुजम्बूडुरुषः सरस्सदो रोदोऽर्चिषी दाम गुणे त्वयट तयट्
॥ १२८॥ स्वतस्त्रिलिङ्गः सरकोऽनुतर्षे शललः शले । करकोऽब्दोपले कोशः शिम्बा खड्गपिधानयोः ॥ १२९ ॥ जीवः प्राणेषु केदारे वलजः पवने खलः । बहुलं वृत्तनक्षत्रपुराद्याभरणाभिधाः
॥ १३०॥ भल्लातक आमलको हरीतकबिभीतकौ । तारकाढकपिटकस्फुलिङ्गा विडङ्गतटौ
॥ १३१ ।। पट: पुटो वटो वाट: कपाटशकटौ कटः । पेटो मठः कुण्डनीडविषाणास्तूणकङ्कतो
।। १३२॥ मुस्तकुथेङ्गुदजृम्भदाडिमाः पिठरप्रतिसरपात्रकन्दराः । नखरो वल्लूरो दर: पुरश्छत्रकुवलमृणालमण्डला: ॥१३३ ॥ नालप्रणालपटलार्गलशृङ्खलकन्दलाः । पूलावहेलौ कलशकटाहौ षष्टिरेण्विषु
॥ १३४ ॥ परलिङ्गो द्वन्द्वोंऽशी डेऽर्थो वाच्यवदपत्यमिति नियताः । अस्त्यारोपाभावे गुणवृत्तेरा श्रयाद् वचनलिङ्गे ।। १३५ ॥ प्रकृतेलिङ्गवचने बाधन्ते स्वार्थिकाः क्वचित् । प्रकृतिर्हरीतक्यादिर्न लिङ्गमतिवर्त्तते
॥१३६ ॥ वचनं तु खलतिकादिर्बह्वाऽत्येति पूर्वपदभूता। स्त्रीपुंनपुंसकानां सहवचने स्यात् परं लिङ्गम्
॥ १३७ ॥
3४८
For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३८॥
नन्ता संख्या डतिर्युष्मदस्मच्च स्युरलिङ्गकाः । पदं वाक्यमव्ययं चेत्यसंख्यं च तद् बहुलम् निःशेषनामलिङ्गानुशासनान्यभिसमीक्ष्य संक्षेपात् । आचार्यहेमचन्द्रः समदृभदनुशासनानि लिङ्गानाम्
।। १३९ ॥
॥१॥
॥२॥
॥३॥
पू.आ. श्रीहेमचन्द्रसूरिविरचिता
॥देशीनाममाला ॥ गम-णय-पमाणगहिरा सहिययहिययहिययंगमरहस्सा । जयइ जिणिदाण असेसभासपरिणामिणी वाणी णीसेसदेसिपरिमलपल्लवियकुऊहलाउलत्तेण । विरइज्जइ देसीसद्दसंगहो वण्णकमसुहओ जे लक्खणे ण सिद्धा न पसिद्धा सक्कयाहिहाणेसु । न य गउण-लक्खणासत्तिसंभवा ते इह णिबद्धा देसविसेसपसिद्धीइ भण्णमाणा अणंतया हुँति । तम्हा अणाइपाइयपयट्टभासाविसेसओ देसी अज्जो जिणम्मि, अल्लं दिअहम्मि, अणू अ सालिभेयम्मि। अंको णियडे, अल्ला अव्वा अम्मा य अंबाए अक्को दूए अक्का बहिणी, अप्पो पिऊ, अहं दुक्खे। अंगुट्ठी अवगुंठणं, अगय-अयक्क-अयगा दणुए अंकेल्ली अ असोए, अज्झेल्ली दुहियदुज्झधेणुए। अंबेट्टी मुट्ठिए, अण्णाणं विवाहवहुदाणे अद्धंतो पेरते, अरुणं कमले, अकासि पज्जत्ते । अग्घाडो अवमग्गे, अवेसि-अंबेसि घरफलहे
॥
४
॥
॥६॥
॥७॥
॥ ८
॥
340
For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अंकारो अत्थारो साहिज्जे, अत्थुडं लहुए । अकंतं च पवुड्डे, अंबोच्ची पुप्फालावीए
॥९॥ धणंवतम्मि अहेल्लो, अवियं भणिए, गयम्मि अट्टट्टो। अज्झत्थो आगयए, अइणं गिरियडं, अणंतं ओमाले ॥१०॥ आले अलग्गं, अलिणो विंचुअए, अंबुसू सरहे । अक्कुटुं अज्झासियं, अंकिय-अवरुंडिया अ परिरंभे ॥११ ।। खग्गम्मि अणप्पो, अल्लओ परिचिए, पसुम्मि अक्कोडो । कयलीइ असारा, आवणे अवारो अवारी य
॥१२॥ मोरे अल्लल्लो, कुक्कुडे अलंपो, अआलि दुद्दिणए। निण्णेहम्मि अअंखो, अज्झस्सं सवियं, अक्खए अणहं ॥१३॥ अंजसं उज्जू, अदाओ मुकुरे, अंछियं च कड्ढिअए। असियं दत्ते, सवसे अप्पज्झो, अणवसरम्मि अत्थक्कं ॥ १४ ॥ अकंदो आरक्खे, अंबे-कडक्खेसु अंबिर-अवंगा। चंदे अमय-अमयणिग्गमा य, अद्दण्ण-अद्दणा विहुरे ॥ १५ ॥ मच्छम्मि अंडओ, अइरो आउत्तम्मि, अंबडो कढिणे। अलयं विहुमं, अडणी मग्गे, अलिया अत्थयारिआ य सही॥ १६ ॥ अहरो अखमे, अजुओ सत्तच्छए, अज्झओ सइज्झम्मि। अवगणणाए अगिला -- अवण्ण - अण्णत्ति -अग्गहणा ॥ १७ ॥ अयडो अंधंधू कूवे, अणड-अणाड-अविणयवरा जारे । अविणयवईए अडया तहा अहव्वा अडयणा य ॥ १८ ॥ अग्घाणो अण्णइओ तित्तम्मि, हढे अडाड-अणुवा य । गोसम्मि अणिल्लं तह अणोलय-अणुदवि-अणुअल्ला ॥ १९ ॥ अप्फुण्णं अहिसायं आपुण्णे, अवडओ य तिणपुरिसे। अवगूढं विलिए, खणरहिए अवरिक्क-अणरिक्का ॥२०॥
૩૫૧
For Private And Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अण्हेअओ य भंते, खिण्णम्मि अवडियं, अणुइओ चणए। अंतोहुत्तं अहोमुहं, अहिहाणं वण्णणाए य
॥ २१॥ अवहेयं अणुकंपे, अवत्थरा पायघायम्मि। अवलियं असच्चं, अरिहइ णूणं, अम्माइया य अणुगाए ॥ २२ ॥ अत्थुवडं भल्लाए, छीरे अलियारं, अवलयं गेहे। अवहट्ठो गम्वियए, अणुसूया णियडपसवाए ॥ २३ ॥ अरिअल्ली सहूले, कड्ढणरज्जुम्मि अवयाणं । सिरचित्तपट्टियाए अणराहो, अइणियं च आणीए ॥ २४॥ अहि विण्णा कयसावत्ता, दुद्दतोसहे अलमलो य । अणुसुत्ती अणुकूले, अहोरणं उत्तरिज्जम्मि
॥ २५ ॥ अवडुअ-अवअण्णा उक्खलए, चीरीइ अरलाया। अइरिम्पो कहबंधे, कच्छावत्थम्मि अवअच्छं
॥२६॥ अक्खलियं पडिफलिए, अलीसओ सागरुक्खम्मि। अहिरीओ विच्छाए, अग्गक्खंधो रणग्गधुरा
॥ २७॥ अण्णमयं पुणरुत्ते अंगालियं उच्छुसयलम्मि। अवरोहो अवराहो अ कडीइ, अवालुया सिक्के ।। २८॥ पूरम्मि अग्गवेओ, अहियारो लोगजत्ताए। चोरे अदंसणो, कविकच्छूए अप्पगुत्ता य
॥ २९ ॥ अवगदं उरुम्मि, दिढे अज्झसियं, चंचले अणेकज्झो । गहभयरुण्णे अहिसियं, अवहुसं उक्खलाइम्मि ।। ३०॥ अब्भायत्तो पच्चागयम्मि, अब्भवखणं अजसे। कावालिए अगहणो, अंगुत्थलं अंगुलीयम्मि
॥३१॥ उच्छुयदंतवणछणे अवयारो, अवहडं मुसले । अंगुलिणी फलिणीए, अहिसंधी पुणपुणक्करणे ॥३२॥
૩૫૨
For Private And Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३८ ॥
अहिवण्णं पिंजरए, पायत्ताणम्मि अद्धजंघा य । अंकाभरणे मोत्तियरयणा अज्झोल्लिया णाम अइहारा विज्जू, सण्णियं अद्धक्खियं, असंगयं वत्थे । अद्धक्खणं पडिक्खणं, अवत्तयं तह विसंठुलयं
॥३४॥ कंचीइ अंतरिजं, अहिक्खणं तह उवालंभे । अंतीहरी अ दूईइ, दिसाए अक्खवाया वि
॥ ३५ ॥ अवरिज्जो अदुइज्जे, कोवे अहियलं अवलुया य । अवठंभो तंबोले, विरहे अवहाय-अवयरिया
॥ ३६॥ अंजणिआ अंजणईसं अंजणइसिया य ताविच्छे । अंबसमी-अवसमिया तिम्मिअपरिउसियकणिकाए ॥३७॥ अवकीरियं विरहिए, अंकुसइयं अंकुसायारे । अवलावम्मि अवल्लावओ य, अणहारओ खल्ले अवपुसिओ संघडिए, अवच्छुरणं कोहभंगिभणियम्मि। अच्छिवडणं णिमीलणं, अण्णोसरियं अइक्कते ॥ ३९ ॥ अवअक्खिअं अवअच्छिअं अज्झवसिअं अवि णिवाइयमुहम्मि । असरासओ खरहियए, अगंडिगेहो य जोव्वणुम्मत्ते अच्छिहरुल्लो वेसे, अच्छिवियच्छी परोप्परायड्डी। पडिजागरिए अडखम्मियं च अणुवज्जियं तह य ।। ४१ ॥ अब्भपिसाओ राहू, अब्बुद्धसिरी अचिंतफलपत्ती। पुरिसाइयं अडउज्झियं, अंगवलिज्जं च तणुवलणं ॥ ४२ ॥ अद्धवियारं मंडणं, अपारमग्गो अ वीसामो। अपडिच्छिरो जडमई, रहस्सभेई अगुज्झहरो अवअणिओ असंमिलिए, रित्तम्मि पुडे अभिण्णपुडो। हिक्काए अणुबंधियं, अणच्छियारं च अच्छिण्णे
॥ ४० ॥
॥४३॥
11४४ ||
343
For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
॥ ४६ ॥
॥ ४७ ॥
अवरत्तय- अजराउर - अरविंदरं अणुसअ - उण्ह - दीहम्मि । अणरामयं अरई, अड्ढअक्कली तह य कडिहत्थे सीहुम्मि अवक्करसो, अवयढियं आजिहरियम्मि । अवयासिणी य णासारज्जू, अलमंजुलो अलसे अवडाहियं उक्कुट्टे, पवायणिहए अवडक्किओ तह य । रोगम्मि अंगवड्ढणं, अयतंचियं उवचिए चेय अणुवहुया अइरजुवई, अणहप्पणयं अणट्टम्मि अजुयलवण्णा अम्बिलिया, अल्लट्टपलट्टं अंगपरिवत्ते अणुगमणे अम्मणुयंचियं अहिपच्चुइयं च णायव्वं । अइसय-दुएसु अच्छं, तअ - आदरणिज्ज- च्छड्डिएसु अअं ॥ ४९ ॥ असइ - सुहा-णववहुया - तरुणीसु इमाइ तह अज्झा । किस - गुरु- सुग- सुह- धट्ठ- अलसेसु सद्दे असच्चए अहं ॥ ५० ॥ अण्णी अ देयराणी - पइबहिणि पिउच्छियासुं च । माइ-पिउच्छा - सासू-सहीसु अत्ता, णिहे मुहे अणिहं चीरि-मसएसु अरलं, अलसं सित्थय कुसुम्भरत्तेसुं । पसु - कढिणेसु अविलो, अणुओ आयार - घण्णभेएसु घर - उत्त- पच्छिमंगण - णिठुर-विरसेसु अचलं च । अवडो कूव- आरामेसु अग्गिओ इंदगोव-मंदेसु अत्थग्वं अत्थाहं अगाह - आयाम - ठाणेसु । सुरस - गुरेडेसुं अज्जओ, जलद्द - अंगदेसु अल्लत्थं अवणो वह-घरफलहेसु, अण्णओ तरुण - धुत्त - दियरेसु । अंतेल्ली मज्झ - उअर - लहरीसु, असंगिओ हय-चलेसु
॥ ५४ ॥
॥ ५५ ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३५४
For Private And Personal Use Only
1184 11
॥ ४८ ॥
॥ ५१ ॥
॥ ५२ ॥
गय- भावि-वासरेसुं दिवसारंभे य अवरज्जो । कडि-कढिणेसु अवज्झसं, अलिअल्ली मियमए य वग्घे य ॥ ५६ ॥
॥ ५३ ॥
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
देउल रप्फेसुं अहिहरं, अहिलियं अभिभवे य कोवे य । अद्धाणपच्छभागे समागए अइगयं पविट्ठे य
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अइराणी इंदाणीइ तव्वयासेविणीए य ।
॥ ५९ ॥
छण- णियमेसु अवसहं, हढ - ईसिमत्तासु अक्कसाला वि ॥ ५८ ॥ अविरय- हिक्कासुं अणुसंधियं, अविहावियं च दीणम्मि । अणआलवणे तं चिय, अक्खणवेलं रत - प्पओसेसु भणिओ अकंडतलिमो निण्णेह अकयविवाहेसु । अवकित्ती असच्चे दाणम्मि य अवरिहट्टपुसणं ति आहू घूए, आऊ सलिले, तह विचुअम्मि आलासो । आणिक्कं तंसरए, आअल्ली झाडभेयम्मि
आहच्चं अच्चत्थे, मुहं आणुअं, आउलं रणे । आवंगो अवमग्गे, जूडे आमोड-आमेला आरिल्लो आरा, आरोहो अ थणम्मि, आफरो जूए आगत्ती कूवतुला, आसंघा इच्छाइ, खित्तं आविद्धं आणाई सउली, आणूवो सवचे, हढम्मि आडाडा । आयड्डी- आमोअ- आलंबा वित्थार- हरिस - भूछत्ता आलत्थो मोरे, आसयं आसण्णे, बलम्मि आयामो । आलीलं णियडभए, आउरं आजिम्मि, आउसं कुच्चे आसंगो आसवणं आलयणं वासगेहम्मि । आमोरओ विसेसण्णुअम्मि, आहुंदुरो बाले कमलम्मि आरनालं, आसियओ लोहघडियम्मि । आसक्खओ सिरिवए, आमलयं णेउरघरम्मि आअडियं परव्वसचलिए, आऊडियं च जूयपणे । आलंकियं च खंजीकयम्मि, आमंडणं भंडे
344
For Private And Personal Use Only
1146 11
॥ ६० ॥
॥ ६१ ॥
॥ ६२ ॥
॥ ६३ ॥
॥ ६४ ॥
॥ ६५ ॥
॥ ६६ ॥
॥ ६७ ॥
॥ ६८ ॥
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७३॥
आरोग्गिय-आसीवय-आहुडिया भुत्त-सुइय-पडिएसु। मीसत्तं आडुआली, आसरिओ संमुहाआए
॥६९ ।। आयावलो य बालायवम्मि, आवालयं च जलणियडे। आडोवियं च आरोसियम्मि, आराइयं गहिए
।। ७० ॥ मालायारे आरंभिओ य, आइसणं उज्झियए। आलीवणं पलित्ते, करियाए आवरेइया चेव
॥ ७१ ॥ आयासलवो णीडे, आयासतलं च हम्मपुट्ठम्मि। आणंदवडो पढमे वहूइ रुहिरारुणे वत्थे
।। ७२॥ पसवदुह-णिच्च-दिउसु आवि, आलं वहोल-मउएसु । अच्चत्थ-दीह-विसमेसु लोह-मुसलेसु तह आअं आणियं आढियं इ8 गणणिज्जे अप्पमत्त-गाढेसु । सिक्कारे पणिए आहुडं, आयरं उक्खले कुच्चे ।। ७४॥ आअल्लो रोग-चलेसु, विलविए चित्तिए अ आराडी। आरद्धं च पवुड्ढे सयण्ह-गेहागएसुं च आरणं अहर-फरेसुं, आवियं इंदोव-महिय-पोएसु। आउरं अइसय-उण्हेसु, चलिय-कुविय-आउलेसु आहित्थो।। ७६ ।। आरेइयं मउलिए मुक्के भंते सरोमंचे । नववहु-परतंतासुं आवट्टिय-आविअज्झाओ आइप्पणं च पिढे छणघरमंडणच्छुहाछडाए य । अविवित्त-संकडे आरंदरं, आवडियं अभिडिय सारे ॥७८ ॥ इग्गो भीए, इब्भो वणिए, उच्छुसयलम्मि इंगाली। इक्कुसं उप्पलं, इरिणं कणयं, इंदिदिरम्मि इदंडो ॥७९॥ इक्कण-इराव-इग्घिय-इरिया चोर-करि-भच्छिय-कुडीसु । ओसिंघियम्मि इंघियं, इंदग्गि-इंदग्गिधूमं अवि तुहिणे ॥८० ॥
॥ ७५ ॥
॥ ७७॥
॥ ७८॥
૩પ૬
For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कोमारे इंदमहो, इंदोवत्तो य इंदोवे। कोडेसु इंदगाई जुएसु, इरमंदिरो करहे
॥८१ ॥ इंदुट्ठवणे इंदट्ठलओ इंदमहकामुओ साणे । इल्लो दरिद्द-कोमल-पडिहार-लवित्त-कसिणेसु ।। ८२ ।। सदुल-सीह-वुट्ठीणिवारणेसुं तहा इल्ली । बिसि-वुट्ठिरक्खणेसुं गहदुवारे य इल्लीरं
॥ ८३ ॥ ईसं कीले रोज्झम्मि ईसओ ईसरो मयणे । सबरसिरपण्णपुडयम्मि ईसियं तह वसाइयए
॥ ८४ ॥ उंडं गहिरे, उच्छू वाए, उक्कं च पाडवणे । उच्छो अंतावरणे, उड्डो कूवाइखणयम्मि
॥ ८५ ॥ उरं आरंभे, उच्चं णाहितले, बंधणे उंबा । तिणपरिवारणयं उडू, उंबी उण पिक्कगोहूमे
॥८६॥ उक्का-उक्कंदी कूवतुला, चुल्लीइ उल्लि-उद्दाणा । उव्वा-उव्वर-उव्वाहा उक्कोलो य घम्मम्मि उररी पसुम्मि, किसराइ उण्हिया, उण्णमो समुण्णयए। उलियं णिकूणियच्छे, उअअं उज्जुम्मि, उक्खली पिढरे ॥८८॥ उल्लुढें मिच्छए, उवियं सिग्घम्मि, दूसणे उसुओ। धत्तूरे उम्मत्तो, उलित्तं उच्चट्ठिए कूवे उग्घट्टि-उयालीओ अवयंसे, फालिए उरत्तं च । बहुयम्मि उंबरं, उच्छुरं अविणसिरे, खलम्मि उप्फालो ॥९० ॥ उठ्ठल-उछला उल्लासे, तह उम्मलं थीणे । उक्कुंडो मत्ते, उग्गमम्मि उड्डाअ-उप्फोआ
॥ ९१ ॥ उक्कोडा उक्कंडा लंचाए, तुट्टयम्मि उल्लुक्कं । उप्फुण्णं आउण्णे, उच्छाहो सुत्ततंतुम्मि
॥ ९२॥
॥८७॥
॥ ८९ ॥
3५७
For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
संमद्दे उत्थग्घ, हेट्ठामुहयम्मि उम्मत्थं । परिवत्तणम्मि उत्थल्ला, उवदेहीइ उद्देही उक्कोडी पाडस, बिसे उसीरं, डरम्मि उप्फेसो । उम्मल्ला तण्हाए, अतडे कूवम्मि उत्तूहो
उज्जम - गुंठिय-छिद्देसु उज्झस - उब्भग्ग- उच्छिल्ला । उच्छुअ- उम्मर - उब्धंता भयचोरिय- देहलि-गिलाणा सुणे उज्जडं उक्के अ बली, उड्डसो अ मक्कुणए । संतम्मि य उभाओ, उद्धत्थो विप्पलद्धे य
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उज्जल्ला उम्मड्डा हढम्मि, विमलम्मि उच्चारो । विउले उच्चाडो, पयडे उच्चेवो, दढम्मि उच्चत्थो अह त्ति पेच्छहअत्थे, उडिदो मासम्मि, साइणी उअरी । उल्लोचो य वियाणे, छिम्पयकारुम्मि उंछओ होइ उड्डासो संतावे, उग्घुटुं पुंसियं, अरिम्मि उल्लोलो । दरिए उत्तुण - उम्मुह उच्चुंच-उच्छुच्छु- उत्तुरिद्धीओ आरूढे उल्लूढो उच्चप्प - उच्चुप्पिआ तह य । उव्वीढं उद्धरियं उम्मरियं चेय उक्खाए उच्छट्टो उड्डहणो चोरे, दुअचोरियाई उच्छंटो । उत्ताल - उव्वेत्ताला अच्छिण्णाऽऽरावरुइयम्मि खिण्णे उव्वाअ- उत्तंपिया य, हासम्मि उल्लेवो । उब्भुग्ग- उप्कंदोला चलम्मि, मूढम्मि उम्मइयं उब्भालणं उप्पणणे, पलायणत्थम्मि उज्झमणं । उच्छवियं सयणीए, उइंतणं उत्तरिज्जम्मि उल्ललियं सिढिलठिइम्मि, णिउणगहियम्मि उग्गहियं । उल्लेहडो य लोले, रइजोग्गे तह य उवसेरं
३५८
For Private And Personal Use Only
॥ ९३ ॥
॥ ९४ ॥
॥ ९५ ॥
॥ ९६ ॥
॥ ९७ ॥
1136 11
॥ ९९ ॥
॥ १०० ॥
॥ १०१ ॥
॥ १०२ ॥
॥ १०३ ॥
॥ १०४ ॥
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
॥ १०६ ॥
॥। ११० ।।
उल्लूरुहो लहुसंखे, तत्तोच्छलियम्मि उब्भुयाणं तु । दुरओ दीहाहे, उक्खोडिययम्मि उत्तुहियं उद्धरणं उच्छिद्रे, उवदीवं अण्णदीवम्मि । उद्धवअ - उच्चड्डिय-उत्ताहिय-उव्वाहिया य उक्खित्ते उद्धवियं अग्घिए, उवलुयं सलज्जे, घरम्मि उत्थलियं । उलुखंडो अ अलाए, उअक्किअ - उच्छंगिया पुरोठविए ॥ १०७ ॥ उरुमिल्लं, उरुसोल्लं च पेरिए, अवगए अ उअचित्तो । उवउज्जो उवयारे, दोहणहारीइ उअहारी संचुण्णियम्मि उल्लुटियं च, कागम्मि उलुहंतो । नेमी उंचहिया, उप्पेक्खियम्मि उद्दिसिय उब्भासु विसोहे, गुरुयावेसम्मि उव्वहणं । उल्लरयं च कवड्डाहरणे, रासिम्मि उक्कुरुडी उच्छल्लियं उक्खोडियतजम्मि, उब्बिंबलं जले कलुसे । उद्धच्छियं णिसिद्धे, वंकीभूयम्मि उज्जणियं णिब्भच्छियम्मि उज्जीरियं च, उज्जूरियं झीणे । उक्खंडियं अक्कंते, चोरियवत्थुम्मि उच्छडियं णीचीकयम्मि उज्जाणियं, उवसग्गो य मंदम्मि । उप्फुटियं अत्थुरिए, उज्जग्गुज्जं अकलुसम्मि उद्धच्छवी विसंवाइयम्मि, उप्फुंकिया य रजकीए । तह उद्वियम्मि उक्कासियं च उच्चारियं गहिए कंडियए उक्खणियं, संछण्णे उच्छुआरं च । उज्जोमिया य रस्सीए, उल्लसियं च उलुकसियं उच्छेवणं घए, उच्चपियं उवजंगलं च दीहम्मि । उप्पेes - उल्हसिया उम्मच्छवियं च उब्भडए
॥ १११ ॥
उपट
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ १०५ ॥
॥ १०८ ॥
॥ १०९ ॥
॥ ११२ ॥
॥ ११३ ॥
॥ ११४ ॥
॥ ११५ ॥
॥ ११६ ॥
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उज्जग्गिरं ओण्णिदे, उच्छुरण-उच्छुअरणा इ उच्छुवणे । उम्हाविय-उवललया सुरए, तित्तिरहियम्मि उलुहलिओ ॥ ११७ ।। हिययरसोच्छलणे उग्गुलुंछिया य, उवएइया करिया। मुसलिम्मि उसणसेणो, तह उप्पिंगालिया करुच्छंगे ॥११८॥ उवकय-उद्धच्छवियं सज्जियं, उत्तलहओ विडवे । उलुउंडियं पलुट्टे, उंबरउप्पं अहूअअब्भुदए ॥ ११९॥ वलएसु उवलभत्ता उवलयभग्गा य णायव्वा । अलि-एरंडेसु उण्होदयभंड-उत्ताणपत्तया चेव ।। १२० ॥ छुरियग्गमुक्कपुष्कं घेत्तु य पायंगुलीहिं उप्पयणं । तं उड्डियाहरणं, उच्चुलउलियं कोउअत्तुरिए
॥ १२१ ॥ पासदुएणं परिवत्तणम्मि उत्थल्लापत्थल्ला । उत्तिरिविडि उद्बुद्धे, उत्तरणवरंडिया उडुवे
॥ १२२ ॥ उदं जलणर-कउहेसु, उड्डणो दीह-उसहेसु । उव्वुण्णं उव्विग्गे उच्छित्ते उब्भडे सुण्णे
॥ १२३॥ विसमुण्णयप्पएसे खिण्णे णिवहे य उद्धाओ। विक्खित्त-उक्खित्तेसु उच्छित्तं उम्मंडं अवि हढ-उव्वत्ते ॥ १२४ ॥ उक्खुंडो य अलाए णियरे वत्थेगदेसे य । उम्मच्छं असंबद्धे भंगीभणियम्मि कोहे य
॥ १२५ ॥ उक्खंडो उप्पीलो उग्घाओ तह य उद्दामो। संघाय-त्थउडेसुं, उव्यूरो समहिअत्थे वि
॥ १२६ ॥ खिण्णे सुण्णे भीए तहा उब्भड-कंत-पयडवेसेसु । उब्बिंबं, उच्चुल्लं पुण उव्विग्ग-अधिरूढ-भीएसु ॥ १२७ ॥ पडिसद्द-कुरर-विट्ठा-गविट्ठ-मणोरहेसु उड्डाणो। उव्वुकं पलवियए संकडए तह बलक्कारे
॥ १२८॥
350
For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ १३४॥
मंच-नियरेसु उंडलं, उप्पित्थं तट्ठ-कुविय-विहुरेसु । णीरागे गलिए उव्वत्तं, उव्वाढं उरु-गयदुहेसु
॥ १२९ ॥ उक्खिण्णं अवकिण्णे छण्णे पासप्पसिढिले य । पंक-उच्छेह-समूहेसु बहलए तह य उप्पंको ॥ १३० ॥ उत्तप्पो गव्विय-बहुगुणेसु, णीवि-स्समेसु उच्चोलो। अणुवाय-समेसु उच्छुल्लो, णिव-घण पीवरेसु उम्मल्लो ॥१३१ ।। उण्णुइओ हुंकारे गयणुम्मुहसाणसद्दे य । अहिअ-अवञ्छिअ-णिच्छिअ-ताव-अगणिएसु उव्वरि॥ १३२ ॥ काणच्छिदिट्ठ-विक्खित्त-खित्त-चत्तेसु उज्झरियं । उव्वाडुयं परम्मुह-णिम्मज्जाएसु सुरएसु
॥१३३ ॥ गीअ-आरामेसु उव्वाउलं, उरुपुल्लो अपूव-खिच्चेसु । अहियप्पमाण-वज्जियमज्जाएसुं च उविडिमो उच्छंडिओ सपत्तिय-हरिएसु, उज्जंगलं हढे दोहे । उप्पिंजलं च सुरए धूलीए तह अकित्तीए
॥१३५ ॥ रणरणय-अणिढेसु उव्वाहुलं, उल्लालियं किस-उण्णमिए । उव्वेल्लरं अखेडियभूमीए जहणरोमे य
॥१३६॥ रुसिअ आकुलेसु उम्मच्छियं, उडुहियं, ऊढकुविय-उच्छिट्टे । उग्गाहियं च गहिए उक्खित्त-पवट्टिएसुं च । ॥१३७॥ उवकसिओ सण्णिहिए परिसेविय-सज्जिएसुं च । उलुफुटियं च विणिवाडियम्मि उवसंतयम्मि तहा ॥१३८ ॥ उच्चत्तवरत्तं पासत्थूलम्मि अणवत्थभमणे य । ऊआ जूया, ऊलो गइभङ्गे, ऊसणं च रणरणए ॥ १३९ ॥ ऊसारो कूसारे, ऊसयं उवहाणं, ऊसलं पीणे । ऊहटुं ऊहसियम्मि, ऊरणी तह उरब्भम्मि
॥ १४०॥
3१
For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
आणंदियम्मि ऊणंदियं, ऊसलियं सरोमंचे । विक्खित्ते ऊसाइयं, ऊसायंतो अ खेयसिढिलम्मि ऊसुक्कियं विमुक्के, ऊमुत्तियं अवहपासघायम्मि । ऊसुंभिय-ऊसुरुसुंभिया य रुद्धगलरुण्णम्मि गामे संघे ऊरो, जिंभिय-पज्जाउलेसु ऊसत्थो । ऊसवियं उब्भंते तहेव उद्धीकए होइ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
352
For Private And Personal Use Only
॥ १४१ ॥
॥ १४२ ॥
एलो कुसले, एक्को णेहपरे, चंदणम्मि एक्कंगं । एत्तोप्पं एयप्पहूदिय पविसंतम्मि एमाणो एक्केक्कम अण्णोणे, एक्कनडो तह य कहयम्मि । सा एमिणिया जीए सुत्तेण पमिज्जए अंगं एक्करिल्लो दिअरे, सहोसिए एक्कसाहिल्लो | सा एक्कसिंबली जा सिंबलिपुप्फेहि नवहलिआ एक्कलपुडिंग विरलंबुकणे, एणुवासिओ भेके । एराणी इंदाणी पुरंधिया तव्वयत्था य एलविलो धणिय-उसहा, अधम्म- रोर- प्पिएस एक्कमुहो । ओली कुलपरिवाडी, ओझं अचोक्खम्मि, विमलणे ओप्पा ॥ १४८ ओअं वत्ता, ओरं रुचिरे, करिबंधखायं ओवं च । ओसार- ओसक्का गोवाड-ओसरिया, हिमम्मि ओग्गीओ ।। १४९ ॥ केसविवरणे ओच्छियं, ओंडलं अवि केसगुंफम्मि ।
॥ १४७ ॥
ओसिअं अबले, ओणीवी णिव्वे, ओत्थरो वि उच्छाहे ॥ १५० ॥ ओग्गालो ओआलो वहोलए, ओत्थओ अ अवसण्णे । ओक्कियं उसिए, रप्फे ओणिव्वो, णीवियाए ओवड्ढी ॥ १५१ ॥ ओसाओ पहररुजा, ओच्छत्तं दंतधावणए । ओसीसं अववत्ते, ओवट्टो मेहवारिसेअम्मि
॥ १४३ ॥
॥ १४४ ॥
।। १४५ ।।
॥ १४६ ॥
१५२ ।।
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ओहंक-ओहद्व-ओलिप्पा हासे, छण्णरमणं ओलुंकी। ओलिभा उद्देही, ओचुल्लं चुल्लिएगदेसम्मि
॥ १५३॥ बलिए ओज्जल्लो, गज्जियम्मि ओअंक-ओज्जाया। दीहरमहुरझुणीए ओरल्ली, ओल्लणी सिहरणीए ॥ १५४॥ ओसणं उव्वेयम्मि य, ओरिल्लो अइरकालम्मि। ओड्ढणं उत्तरीए ओइत्तं ओइत्तणं च परिहाणे ॥ १५५ ॥ ओडड्ढं रत्ते, ओलत्थो दलिए, णयम्मि ओहत्तो। ओसण्णं तुडिए, ओरंजं 'णत्थि'त्ति भणियकोलाए ॥१५६ ॥ विहलम्मि ओहुडं, ओहुरं च खिण्णम्मि, ओवरो णियरे । ओसुद्धं विणिवडियम्मि, ओज्झरी अंतआवरणे ॥१५७ ॥ ओसित्तं ओलित्ते, अहिहूए ओहुअ-ओग्गिअ-ओणुणया। ओइल्लं आरूढे, ओसीअ-ओहाइया य हेट्ठमुहे ॥१५८ ।। ओलित्ती ओलिप्पत्ती असिदोसम्मि, ओक्कणी जूआ। ओज्झायं ओहट्टियं अण्णं पेल्लिय करेण जं गहियं ॥१५९ ॥ सेणे ओलय-ओलावया य, फलहऽग्गलाइ ओहडणी। ओलयणी णववहुया, ओलइणी दइयभूया य ॥१६० ॥ ओसुंखियं च उप्पेक्खिए, अलिंदम्मि ओसरिआ। ओआवलो अ बालायवम्मि, ओहाडणी पिहाणीए ॥१६१ ॥ ओआअवो वि अत्थक्खणम्मि, ओअट्टियं च चाडुम्मि। ओअग्घियं ओसिंघियं, अंगपिणद्धम्मि ओलइयं ॥१६२॥ ओल्पओ अ तवियाहत्थे, ओहीरिअं च उग्गीए।। सुत्ते ओल्लरिओ, विहिकयम्मि ओसाणिहाणं च ॥ १६३ ॥ णिसिजल-हिमेसु ओसा, सेवय-अपह-अबलेसु ओलुग्गो। ओआली असिदोस-ओली, ओलुढें अघडंत-मिच्छासु ॥ १६४ ॥
353
For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ओअल्लो पल्हत्थ-प्पकंप-गोवाड-लंबमाणेसु। ओरत्तो वि विदारिय-गविट्ठ-कुसुंभरत्तेसु
॥ १६५ ॥ ओहट्टो ओसरिए अवगुंठण-णीवियासुं च । गामेस-हरिय-आणा-बंधणखाएसु ओआओ ॥ १६६॥ ओहारो कच्छवए अंतरदीवम्मि भागे य। ओवियं आरोविय-रुण्ण-चाडु-मुक्केसु हरिए य ॥१६७ ॥ ओहित्थं च विसाए रहसम्मि वियारिए तह य । चंदण-सिलासु ओहंसो, ओसव्विअं असोह-सादेसु ॥ १६८ ॥ ओसिंघियम्मि चंदणघसणसिलाए य ओहरिसो। ओत्थरिओ अकंते अक्कममाणे य णायव्वो ॥१६९॥ ओसाअंतो जिम्भालसम्मि सीयंत-सवियणेसुं च । ओघसरो य अणत्थे घराण वारिप्पवाहे अ ॥ १७०॥ हेवामुह-काणेच्छिअ-आकिण्णेसु च ओसरिअं। ओदंपियं च ओरंपियं च अकंत-णढेसु
॥ १७१॥ ओअग्गिअं अहिभूए केसाईपुंजकरणे य । अण्णासत्ते तण्हापरे अ ओलेहडो पवुड्ढे य ॥ १७२ ।। चंदण-रइजोग्गे ओवसेरं, ओहसियं अंसुअ-धुएसु। ओसिक्खियं च गमणव्वाघाए अरइणिहिए य ॥ १७३॥ ओहरणं विणिवाडणं अत्थस्सारोवणं चेय। परओ ठियसंजोए उकार-ओकारविणिमओ होइ ॥१७४ ॥ इत्याचार्यश्रीहेमचन्द्रिविरचितायां देशीशब्दसंग्रह
प्रथमः स्वरवर्गः ॥
35४
For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
द्वितीयः वर्गः अन्धियकवड्डियासुं कत्ताओ, मूलए कंदी। कंतू कामे, कंची मुसलाणणलोहवलयम्मि ।। १७५ ॥ कल्ला कविसं मज्जे, कलि-कल्लोला विवक्खम्मि । कच्चं कोडुंब कज्जे, कस्सो कच्छरो य पंकम्मि ॥ १७६ ॥ कवयं भूमिच्छत्ते, णालियवल्लीइ य कलंबू । उवसप्पियम्मि कमिओ, कीडीभेए करोडी य ॥ १७७॥ कयलं अलिजरे, कंदलं कवाले, छुरीइ कट्टारी । कसरो अहमबइल्ले, कंटाली रिंगणीए य
॥ १७८॥ कउहं णिच्चे, कणई लयाइ, कलहं च पडियारे। कक्किंडम्मि करेडू, कवास-कविसा य अद्धजंघाए ॥१७९ ॥ किंसारुयम्मि कणिसं, कसिया कसई अरण्णचारिफले। कविलो साणे, करमो जीणे, कडसी मसाणम्मि ॥१८० ॥ कंटोलं कंकोडं, करणी रूवे, करीसए कउलं । अयदव्वीइ कडच्छू, पहिय-गुहासुं च कंपड-कफाडा ॥ १८१ ।। कमणी णिस्सेणीए, सुक्कतजाए करंजो य। कज्झालं सेवाले, मालिय-वंसेसु कम्हिय-कलंका ॥१८२ ॥ कविडं च पच्छिमंगणं, उप्पलए कलिम-कंदोट्टा। कल्होडो वच्छयरे, बगम्मि कंडूर-काउल्ला
॥ १८३॥ णालियरम्मि कडारं, वंसंकुरए करिल्लं च । कव्वाडो दाहिणए हत्थे, चोरम्मि कलम-कुसुमाला ॥१८४ ॥ पुंजे कयार-कज्जव-कतवारा, कक्खडो पीणे। तह य कलिंज-किलिंचा लहुदारू, कच्छुरी वि कविकच्छू।। १८५ ॥
354
For Private And Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
कस्सय- कोसलिया पाहुडे, कराली य दंतवणे । कंकेल्ली य असोए, तुंबिकरंकम्मि कलवु-कुउआओ णियरे कडप्प-कइयंका कइयंकसइ - कुक्कुरुडा । विष्णाणे कंबर-कोत्थरा य, तरुणे कहेडो य मज्जपरीसणभंडे करिया तह कोत्तलंका य । कण्णासो अंतम्मि, करंबे कक्कस - कक्कसारा वि दोवारियम्मि कंठिय-कडइल्ला तह अ कडअल्लो । कडअल्ली कंठे, कद्दमिओ महिसम्मि, करमरी बन्दी थूलंबरे करअरी, कडंतरं जुण्णसुप्पाई । कच्छुरिअं ईसियए, कणोवअं उण्हतोयम्मि
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कल-कीर - कुंता सुगम्मि, कइउल्ल- कीलया थोवे । गुंजाए य कणेढिय - काहेणू-काइणीओ य
थवइम्मि कडइओ, कग्घायल - करघायला किलाडम्मि । कण्णोदत्ती- कण्णोच्छडियाओ दिण्णकण्णाए
कण्णा आसं कण्णं बालं कण्णस्स आहरणे 1 कण्णाधणं, इत्थ य कसणसिओ सीरपाणिम्मि
399
॥ १९० ॥
॥ १९१ ॥
॥ ११२ ॥
कज्जउडो अ अणत्थे, कण्टयपोयम्मि कंटउच्ची य । कडिखंभो कडिहत्थे, करइल्ली सुक्करुक्खम्मि कल्लविय -- कराइणि- करयंदी तिम्मियय-सिंबली - मल्ली । कंठे वत्थाईणं णिबद्धगंटिम्मि कंठकुंची य सहियाइ कक्खडंगी, आउहभेए कडतला य । कण्णच्छुरी कुडगिलोइया य घरगोहियाए य कण्णोदिआ णिरंगी, मुयवहणे कंठमल्लं तु । कप्परिय-कडंतरिआ दलियम्मि, कडंभुअं च कुडकंठे ॥ १९४ ॥
For Private And Personal Use Only
॥ १८६ ॥
।। १८७ ।।
॥ १८८ ॥
॥ १८९ ॥
॥ १९३ ॥
॥ १९५ ॥
॥ १९६ ॥
॥ १९७ ॥
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
छिद्दम्मि कंठदीणार-कुडिय-कुणिया-कुडीर-कुच्छिल्ला । कणियारिय-कण्णस्सरिया काणच्छी, वई कलंकवई ॥१९८ ।। जवणीइ कंडपडवा, कइलबइल्लो य सइरवसहम्मि। पासजुयलापवत्ते कडाहपल्हत्थियं चेव
॥ १९९ ॥ कावी णीला, काओ लक्खे, कालं तमिस्सम्मि। कारा कोणू लेखा, कारं कडुयम्मि, काहली तरुणी ॥२०० ॥ कारिमं अवि कित्तिमए, कासारं सीसवत्तम्मि । काहारो परिखंधे, कासिज्जं कागथलदेसे
॥ २०१॥ कायंदी काणद्धी परिहासे, काहिलो य गोवाले। धुत्त-असहण-धणूसुं कालय-कावलिय-कालवट्ठाइं ॥२०२ ।। काणत्थेवो विरलंबुकणे, कालिंजणी वि ताविच्छे। कायंधुओ अ कायंचुलो अ कार्मिजलविहंगे ॥ २०३ ।। कारंकडो य फरुसे, कायपिउच्छा य कलकंठी। कामकिसोरो अ खरे, किण्णं सोहंतए, किरो कोले ॥२०४ ॥ किंबोडो खलिए, किंकियं च धवलम्मि, किंपओ किविणे । किंजक्खो य सिरीसे, रच्छाए किलणि-कीलणिया ॥ २०५ ॥ लहुमच्छे किंधर-कुंधरा य, सप्पम्मि किक्किंडी। कहिए किलिम्मियं, तह लक्खारत्तम्मि किमिरायं ॥२०६ ॥ किमिहरवसणं कोसेयए य, णवहहूई कीलकुकुलाओ। वेणुमयउच्छुपीडणकंडे कुंडं च, कुटुं अच्छरिए कुक्खी कुच्छी, कुल्हो य सियाले, पोट्टले कुंटी। कुंभी सीमंताई, कुदं बहु, मंजरी कुंती
॥ २०८॥ कुट्टा-कुमारि-कुट्टयरी-कोसट्टइरियाउ चंडीए । कुहियं लित्तम्मि, कुहेडो य गुरेडम्मि, तीमणे कुसणं ॥२०९ ।।
॥ २०७॥
35७
For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
हालम्मि कुंतलो, कुक्कुसो तुसे, कुप्पढी घरायारे । कुहडो खुज्जम्मि, मणोरहे कुतत्ती य, कुंचलं मउले मत्तम्मि कुक्कुडो, कुंदओ किसे, कुंडिओ वि गामेसे । कुट्टाओ चम्मयरे, कुडय - कुडंगा लयाहरए गत्ताइ कुंभिणी, कुंतली करोडीइ, कुद्दणो रासे ।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
394
For Private And Personal Use Only
॥ २१० ॥
वीए अ कुऊलं कुत्थुहवत्थं च कोसलं चेय कुंभिल्लं खण्णे, कुंदीरं कोल्हाहलं च बिंबम्मि । अणइम्मि कुरुच्चं, कुमुली कुलसंतई य चुल्लीए कुररी पसू, मिला कुम्मण - कुंटार - कुरुमाणा । पिसुणे कुसुंभिलो कोडिल्लो य, कुडिल्लयं कुडिले कुरुचिल्लं गहणे कुसुमण्णं घुसिणे कुडुच्चियं सुरए । गब्भिणि- कुलीर कंदुइया कुच्छिमई - कुरुचिल्ल-कुल्लरिया ॥ २१५ ॥ कुसुमालिओ अ सुण्णमणे कुरुकुरिअं च रणरणए । कुलफंसणो कुलकलंकम्मि, छुहाए य कुडुलेवणिया ॥ २१६ ॥ कुंडियपेसण - कुंतीपोट्टलया बंभविट्ठि चउकोणा । कूलं बलपच्छा कूडो पासे, कूवलं जघणवसणे कूणिअमीसिमउलिए गत्ताकारम्मि कूसारो ।
आ रज्जू, केली असई, केऊ य कंदम्मि केआरबाण किंसुय कोट्टा, णयरेसु कसिणए कोणो । कोलो गीवा, कोप्पो, अवराहे, गेहकोणए कोण्णो कोच्चप्पं अलियहिए, इत्थिरहस्सम्मि कोज्जप्पं । कोलीरं कुरुविंदे, कोहल्ली तावियाए य कोलंब - कोल्लहा पिढरे, कोसय- कोडिया लहुसरावे । कोटिंबो दोणी, कोट्टुभं करहए तोए
॥ २११ ॥
॥ २१२ ॥
॥ २१३ ॥
॥ २१४ ॥
॥ २१७ ॥
॥ २९८ ॥
॥ २१९ ॥
॥ २२० ॥
॥ २२१ ॥
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कोट्ठम्मि कोत्थलो, कोमुई तहा पुण्णमासीए । भेएण गामभोत्ता य कोंडिओ, कोउआ करीसग्गी ॥ २२२॥ कोंडल्लू य उलूअम्मि, सिवाए कोविया होइ। कोलित्तं च अलायम्मि, कोइला कट्ठअंगारा
॥ २२३॥ कोलाहलो खगरुए, साविहजंतुम्मि कोंटलिया। कोक्कासियं वियसिए, आपूरिययम्मि कोज्झरियं || २२४॥ कंदो दढ-मत्तेसुं, कंडो दुब्बल-विवण्ण-फेणेसु । कंठो सूअर-सीमासु, कडो झीणे उवरए य
॥ २२५ ॥ णिच्छिद्दे कडिवत्थे दारत्थ-विवक्ख-आसीसु। गहणे वणे कडिल्लं, कम्मंत-घरेसु कव्वालं
॥ २२६ ॥ कंकाल-करालेसु कलेरो, थेव-ओल्ल-बहलेसु। बप्फे य कसव्वं, कग्घाडो अग्घाडे किलाडे य ॥ २२७ ॥ णालियर-काग-उसहेसु करोडो, पिढर-पडहेसु । मुह-हरिणेसु य कमलो, कलओ अज्जुणतरु-सुवण्णयारेसु॥ २२८॥ भिक्खापत्त-असोएसु करकं, वग्घ-लट्टासु। सबले वि य करडो, कमढो मंथणि-पिढर-हलधर-मुहेसु।। २२९ ॥ मूलय-मुसलेसु कडतं, कुसुमुच्चअ-इसूसु कणओ य । गव्विय-णउल-सहीसुं कलिओ, कउअं पहाण-चिंधेसु ॥ २३० ।। चंचु-उत्तंसेसुं कण्णोल्ली, घंट-झसएसु कडुयालो । अल्लय-कय-चित्तिय-कणइण्णेसुं कणइअं चेय ॥ २३१ ॥ पाडलि-पसिद्धएसुं कलयंदी काहलो मिउ-ठगेसु। काय-कलंतर-मेहेसु कालिआ, कायलो पिए काए ॥ २३२ ।। वयकरण-तावियासुं काहल्ली, तणु-घणेसु कालिंबो। कासिय-किण्हा सण्हे वत्थे तह सेयवण्णम्मि ॥२३३॥
356
For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
किविडी पासदुवारे घरपच्छिमअंगणे चेअ । कीविडं तह णिद्दिद्वं धण्णखले तत्थजाए अ कण्णोवगण्णियाए कोऊहलए य किरि किरिया । कुल्लो गीवाइ तहा असमत्थे छिण्णपुच्छे य हरियाणुगमे हरियच्छडुवए तह य कुढ - कूवा । कुहिणीकुप्पर- रच्छासुं, कुंभिलो चोर - पिसुणेसु चुल्ली लहुभंडेय कुंडयं कुल्लडं चेय । अदयणिउणेसु कुरुडो, कुरुलो पुण कुडिलकेसे वि
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
खड्डा खाणी, खल्ला चम्मे, खड्डुं च मंसुम्मि । खणं खत्तं खाए, तिलपिण्डीए खली चेय खट्ट कढियाइ, खडं तिणम्मि, खद्ध- खरिया य भुत्तम्मि । खवओ खंधे, असईइ खंडई, खड्डओ मत्ते
खडुया मुत्ता, खणुसा मणदुक्खे, खंजरो वि सुक्कदुमे । खट्टंगं छाया, खव्वुल्लं वयणम्मि, खण्णुओ कीले खच्चल्लो रिच्छे, खप्परो वि लुक्खे, उडुम्मि खज्जोओ । खज्जोल - खंजणा वग्घ-कद्दमा, खग्गिओ वि गामेसे खट्टक्को सूणवइम्मि, खल्लिरी खुल्लिरी अ संकेए । थूलिधण अग्गीए खंधग्गी खोडपज्जाली लहुदारम्मि खड़क्की, तह खवडिय - खुंडया खलिए । बाहुम्म खंधट्ठी य खंधमंसो य, खलइयं रित्ते
360
For Private And Personal Use Only
॥ २३४ ॥
कीलाऽऽघायसमुदाचारे णम्मे य कुप्परं भणियं । छिद्द - कुडीतुडि एस कुडिच्छं, कोट्टी दुदोह-खलणासु ॥ २३८ ॥ कोसो कोसुंभ- जलहिसु, कोलिओ तंतुवाय-लूयासु । उच्छुनिवीलणजंतम्मि कोल्हुओ तह सिआलम्मि
॥ २३९ ॥
॥ २३५ ॥
॥ २३६ ॥
॥ २३७ ॥
॥ २४० ॥
॥ २४१ ॥
॥ २४२ ॥
॥ २४३ ॥
।। २४४ ॥
॥ २४५ ॥
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तरुमक्कडे खडहडी, खंधीधारो य उण्हजलधारा । खडइय-खवलिय-खरहिय सद्दा संकुचिय-कुविय-पोत्तेसु॥ २४६ ॥ खारय-खाइय-खारंफिडीउ तह मउल-परिह-गोहासुं। खाडइयं पडिफलियम्मि, खिखिरी डुंबचिंधलट्ठीए ॥ २४७ ।। खिज्जिय-खिखिणी-खिक्खिंडा य उवालंभ-भसुय-किक्किंडा। कुडि-लहु-तुट्टेसुं खुल्ल-खुड्ड-खुट्टा, चहुट्टए खुत्तं ॥२४८ ॥ खुण्णं मढिए, खुंपा वुट्टित्ताणम्मि, खुट्टियं सुरए। खुलहो गुप्फे, खुवओ गंडुअसमकंटकिल्लतिणे ॥२४९ ॥ खुंखुणि-खुंखुणय-खुणुक्खुडियाओ रच्छ-णक्कसिर-घाणा । पणयपकोवे खुरुडुक्खुडी, तहा खेल्लियं हसिए ॥ २५० ॥ खेयालू असहे, खोट्टी दासी, दंतुरम्मि खोसलओ। खल्लं वइविवर-रईसु, वामकर-रासहेसु खव्व-खवा ॥२५१॥ खंडं सिर-सुरभण्डेसु, खंडिओ मागह-अणिवारेसु । खर-थउडेसु खरुलं, जिण्ण-उवालद्धएसु खज्जिययं ॥ २५२ ॥ रण-मणदुहेसु खम्मक्खमो य, खरडिअं च लुक्ख-भग्गेसु । खल्लइयं संकुइय-मुइएसु, खित्तयं अणत्थ-दित्तेसु ॥२५३ ॥ खोडो सीमाकडे धम्मियए खंजए चेय। खोलो लहुगद्दहए वत्थस्स य एगदेसम्मि
॥ २५४ ॥ गंजो गल्ले, गड्डी सयडे, गज्जो जवे, गढो दुग्गे। गड्ढ सयणे, गलियं सुमरियं, अक्खवलए गणेत्ती अ ॥ २५५ ॥ गहणं अजलट्ठाणे, गंडीरी उच्छुखंडम्मि। गत्ताडी तह गाणी गवायणी, कडुझुणिम्मि गद्दब्भो ॥ २५६ ॥ गंधिय-गद्दिय-गद्दह सद्दा दुग्गंध-दरिय-कुमुएसुं। गंदीणी चक्खुथगणकीला, गंजिल्लगाडिया विहुरे ॥ २५७॥
3७१
For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ २५८ ॥
॥ २५९ ॥
॥ २६० ।।
॥ २६१॥
॥ २६२ ॥
॥ २६३॥
गड्डरि-गामेणीओ छगलीए, गंछओ वरुडे। गहणी तह बंदीए, गहरो गिद्धे, धणुम्मि गंडीवं गहिय-गवत्ता वंकिय-घासा, गहिया य कम्ममाणाए। णासाए गंधलया य, गडयडी वज्जणिग्घोसे गोट्ठीरए गणसमो, गल्लप्फोडो डमरुअम्मि। गहकल्लोलो राहू, विवाहगणए गणायमहो गणणाइया य चंडीइ, गलत्थलियं गलत्थियए। गयसाउलो विरत्ते, गंधपिसाओ य गन्धियए गयणरई मेहे, गज्जणसद्दो हरिणवारणरवम्मि। गागेज्जं गेज्जं मन्थियम्मि, णवपरिणियाइ गागेज्जा गाहम्मि गाहुली, गायरि-गोया गग्गरीए य। गामपहाणे गामणि-गामउड-गामगोह-गोहा य गामहण-गामरोडा गामट्ठाण-छलगामभोईसु । गुंफो कारा, गुम्मी इच्छा, गुंठी य णीरंगी गुंफी य सयवईए, गुलं गुडोलदिया य चुंबियए । मुत्थसमुत्थम्मि तिणे गुंद्रं, तुरयाहमे गुंठो मूलुच्छण्ण-भमिय-भासेसु गुम्मिय-गुलुच्छ-गुत्थंडा । गुंजेल्लियं च गुडदालियं च पिडिकयत्थम्मि गुत्तण्हाणं पिउजलदाणे, गुलुगुंछिओ वयंतरिए। गुफगुमिओ सुरही, गेंड-गेंठुया य थणवत्थगंठीए गेंठुल्लं गोविल्लं कुप्पासे, गेण्हिअंच थणसुत्ते । कीलाइ गेंदुई, गेज्जलं च गेवेज्जए, वणे गोंडं गोच्छा-गोंछी-गोंडी-गोंजीओ मंजरीए य । गोलो सक्खी, गोल्हा बिंबी, गोली य मन्थणिया
॥ २६४॥
॥ २६५ ॥
॥ २६६ ॥
॥ २६७॥
|| २६८॥
॥ २६९॥
3७२
For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
गोवी बाला, गोसं गोसग्गं, गोव्वरं करीसम्मि । गोमद्दा गोअग्गा रच्छाए, गोहुरं च गोविट्ठा
॥ २७० ॥ गोदीणं सिहिपित्ते, गोणिक्को गोसमूहम्मि। पतोयण-जडेसु गोच्चय-गोसण्णा, गोविओ अजंपिरए ॥ २७१ ।। गोअंटा गोचरणेसु, गोइला दुद्धविक्कइणी । गोवालिआउ पाउसकीला, गोरंफिडी गोहा || २७२ ॥ घुम्मिय-मुए गयं, वण-तलार-बालमिग-हाविए गंडो। गत्तं ईसा-पंकेसु, इच्छा-रयणीसु गंधोल्ली
॥२७३ ॥ गंधेल्ली छाया-सरहासु, गहवई य गामिय-ससीसु। गंधोल्लिअं उद्धृसियं हासट्ठाणे य अंगं आलिद्धं ॥ २७४ ॥ बिंदु-अहमेसु गुंपा गुंदा, गुंछा उ दाढियाए वि । गुत्ती बंधण-इच्छा-वयण-लया-मउलिमालासु ॥२७५ ॥ सेज्जाए संमूढम्मि गोविए तह य गुप्पंतं । गुमिलं मूढे गहणे पक्खलिय-आवुण्णएसुं च ॥ २७६ ॥ बुसिया-विलोडिएसुं कंदुय-थवएसु तह गुलिया। संचलिय-खलिय-विहडिय-पूरिय-मूढेसु गुम्मइओ ॥ २७७ ॥ पंक-जवेसुं गोड्डु, गो-गोदा-णइ-सहीसु गोला य । सीया-अक्खि-ग्गीवासुं गोरा, गोणो य सक्खि-उसहेसु ॥ २७८ ॥ घण्णो उरत्थले, घल्लो अणुरत्ते, घरे घंघो । घडि-घडियघडा गोट्ठी, घरगोलीए घरोली य ॥२७९॥ घरभोयणे घरोलं, सधम्मिणीए घरिल्ली य । घंघोरो हिंडणए, घम्मोई गंडुयतिणम्मि
॥ २८० ॥ जहणत्थवत्थभेदे घग्घरं, आदरिसयम्मि घरयंदो। घणवाही इंदे, घरघंटो चडए य, सउलिया घारी ॥२८१ ॥
303
For Private And Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पायारम्मि य घारो, घारंतो घेवरे चेव । गाणम्मि घायणो, भच्छिए घिअं, खुज्जए घिट्टो ॥२८२ ॥ भेके घुग्घुरि-घुरुघुरिणो, घुत्तिय-घुसिणिया गविट्ठम्मि । धुंघुरुडो उक्केरे, घुग्घुस्सुसयं ससंकभणियम्मि ॥ २८३ ।। कण्णोवकण्णियाए घुणघुणिया, घुसिरसारं अवण्हाणे। घुट्टघुणियं गिरिगंडे, घुग्घुच्छणयं च खेयम्मि ।। २८४ ॥ घोरी सलहविसेसे, घोसाली सरयवल्लिभेयम्मि । घट्टो कुसुंभरत्ते, सरियातूहम्मि, वंसे य
॥ २८५ ॥ घम्मोडी मज्झण्हे, मसए, गामणितिणे चेव। घोरो णासिअ-गिद्धेसु, घोलियं सिलयले हढकए य ॥२८६ ॥ इत्याचार्यश्री हेमचन्द्रविरचितायां देशीशब्दसंग्रहवृत्तौ द्वितीयो वर्गः।
तृतीयः वर्गः चत्तो तक्कू, चंगं चारुं, चड-चोट्टियाउ सिहा । चटू य दारुहत्थे, चंभो चासो य सीरसीमंते ॥ २८७ ॥ चत्थरि-चहुट्ट-चंडिक्का हास-णिमग्ग-रोसेसु । चंदिल-चउक्क-चक्कोडा णाविय-चच्चर-अग्गिभेएसु ॥ २८८ ॥ पीण-च्छिण्ण-विगाणेसु चंडिल-चंडिय-चवेणा । जुयकरपुडे चवेडी, तजा चकप्पा चुडुप्पा य ॥ २८९॥ चच्चिक-चित्तला मंडियम्मि, कुमुयम्मि चंदोज्जं । चक्खुड्डणं च पेक्खणए, चंचप्परं असच्चम्मि ॥ २९०॥ मोरम्मि चंदइल्लो, चउक्करो कत्तिकेयम्मि । चडियारो आडोवे, अहिभेए चक्कुलंडा य
॥ २९१॥ णामम्मि चरुल्लेवं, चक्खडियं जीवियव्वम्मि । चंदट्ठिया य खवए, उम्मीए चक्कणाहयं चेव ॥ २९२ ॥
3७४
For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हालम्मि चउरचिंधो, णारङ्गफलम्मि चक्कणभयं च । चंदवडाया अद्धाऽऽवरियङ्गी, चक्खुरक्खणी लज्जा ॥ २९३ ॥ चडुलातिलयं कंचणसंकलियालंबिरयणतिलयम्मि। सढ-तंडुल-सिरभूसासु चाड-चाउलय-चालवासा य ॥२९४ ॥ गंठिच्छेयय-गिम्हाणिलेसु चारणय-चारवाया वि । चिल्ला सउलीए, चिविडणासए चिच्च-चिच्चरया ॥२९५ ॥ बालम्मि चिल्ल-चेडा, चिच्चं रमणे, हुयासणे चिच्ची। चिचिणि-चिंचा अम्बिलियाए, तह चिंचणी घरट्टीए ॥ २९६ ॥ मसयम्मि चिल्लिरी रोमसम्मि चिमिणो, कुडीए चिरया य । चिक्खल्लो कद्दमए, मुसले चिल्लूर-चेलुंपा ॥२९७ ॥ उल्ले चिलिच्चिल-चिलिच्चीला, परितोसियम्मि चित्तठिओ। चिरिहिट्टी य चिणोट्ठी, महुपडले चित्तदाऊ य ॥ २९८ ॥ चण्डातकम्मि चिफुल्लणी, चिरिचिरा-चिरिचिरा धारा । चलियम्मि य चिंचइओ, णिण्णासिययम्मि चिद्दविओ ॥२९९ ॥ दहिए चिरिड्डिहिल्लं, चीही मुत्थासमुत्थतिणे । चीवट्टी भल्लीए, चुक्को मुट्ठीइ, चुज्जं अच्छरिए ॥३००॥ परिसोसियम्मि चुंछो, ससिणेहे चुप्प-चोप्फुच्चा।। चुल्ली सिलाइ, चुडुली उक्का, चुणिओ विधारियए ॥३०१॥ चुण्णासी दासी, चुंचुय-चुप्पल-चुंभला य सेहरए । चुण्णाआ अ कलाए, छागम्मि य चुक्कड-चुलप्पा ॥३०२ ॥ चुप्पालओ गवक्खे, वत्थे णवरत्तयम्मि चुप्पलियं । चुल्लोडओ वि जेतु, चुण्णप्पहयम्मि चुण्णइओ ॥३०३ ॥ अलसम्मि चुंचुमाली, चुंचुलिपूरो य चुलुयम्मि। वलयावलि-थणसिह-वामणएसुं चूड-चूअ-चोला अ ॥ ३०४ ॥
304
For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३०५ ॥
मालूर-तोत्त-णहसिइचोद्दसिया चोढ-चोत्त-चोरलिया। चच्चा य हत्थबिंबे तलप्पहारे य णायव्वा चंडिज्जो खल-कोवेसु, चप्फलं सेहरे असच्चे अ। कुंडल-वट्ठल-दोलाफलय-विसालेसु चक्कलयं ॥३०६ ॥ चारो पियाल-गुत्ति-इच्छासुं, चिक्का अप्प-तणुयधारासु। चम्ममयवारिभंडे तणुधारा-दिणमुहेसु अ चिरिक्का ॥३०७ ।। चिंधालं रम्मे उत्तमे य, चुल्लो सिसुम्मि दासे य। पाण-अप्प-बाल-मुक्क-च्छन्द-अरुइ-वइयरेसु चुणओ वि।। ३०८ चंचु-चुलुएसु चुंचुलि, अवगमिय-सइण्हयासु चुंचुलियं । चुंचुणिया चुअ-पडिरव-रमण-अम्बिलि-मुट्ठिजूअ-जूआसु॥ ३०९ छल्ली तजाइ, छद्दी सेज्जाए, विज्जुलाइ छडा । कविकच्छू छंकुइ-छुछुईउ, छलिया छइल्ल-छप्पण्णा ॥३१० ॥ छवडी चम्मं, छप्पंती णियमो जत्थ लिहियए पउमं। तणुए छउय-च्छिक्कोलिया, छमलओ अ सत्तछए ॥ ३११ ॥ खंदे छडक्खरो वि हु, छासी तक्कम्मि, रिच्छए छारो । छाही खे, छाईओ माईओ, लहुयमच्छए छिद्दो ॥३१२ ॥ छिल्ली सिहाइ, छित्तं छिविए, जारेसु छिण्ण-छिण्णाला। छिव्वं कारिम, उच्छुदले छिवियं, वाहलीइ छिछोली ॥३१३ ॥ छिप्पीरं च पलाले, छिप्पालो सस्ससत्तउसहम्मि। छिल्लरं अवि पल्ललए, मुहविक्कोणे अ छिव्वोल्लो ॥३१४ ।। छिप्पालुय-छिक्कोअण-छिहंडया पुच्छ-असहण-दहिसरा । छिण्णोब्भवा य दुव्वा, तह छिण्णच्छोडणं सिग्घे दहिए छिहिंडिभिल्लं, छिंछटरमणं च मिंचणक्कीला। छंदं बहुयम्मि, बलायाइ छुई, लित्तए छुहियं ॥३१६॥
3७६
For Private And Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
छुरिय-छुरमड्डि-छु मुसया मट्टि-छुरहत्थ-अरईसु । छेडी लहुरच्छाए छेली थोवप्पसूणमालाए
।। ३१७॥ छेत्तरं अणव्वसुप्पाइ, छेभओ हत्थबिंबम्मि । छागम्मि छेलओ, खेत्तजागरे छेत्तसोवणयं
॥ ३१८॥ छोब्भो पिसुणे, दासम्मि छोइओ, अप्पियम्मि छोब्भत्थं । छंटो जलच्छडा-सिग्घेसुं, छाओ य भुक्खिय-किसेसु ॥३१९ ॥ धण्णाईणं मलणे गोमय-वत्थेसु तह छाणं । छाया कित्ती-भमरीसु, छारयं उच्छुसक्क-मउलेसु ॥३२०॥ छाइल्लो अ पईवे सरिसे ऊणे सुरूवे य। छिद्द-कुडीसुं छिलं, छिंडं सिह-छत्त-धूवजंतेसुं ॥ ३२१ ॥ छिप्पं भिक्खा-पुच्छेसु, छित्त-छीएसु छिक्कं च । छिवओ समूह-णीवीसुं, छिछओ देह-जारेसु ॥ ३२२ ॥ छिप्पंती वय-ऊसवभेए, पिढे वि छिप्पिंडी। छिक्कोट्टली य पयरव-पामद्दा-छाणखंडेसु
॥ ३२३॥ छिप्पंदूरं गोमयखण्डम्मि तहेव विसमम्मि । सिसु-ससिसु छुद्दहीरो, छेओ अंतम्मि दिअरे अ ॥३२४॥ छेधो थासय-चोरेसु, सिहा-णोमालियासु छेडा वि। छोहो गण-विक्खेवा, छोन्भाइत्ती अछेप्प-वेसासु जंगा गोयरभूमी, जच्चो पुरिसे, तुसे जंभो। जयणं हयकवचम्मि, जरंडो वुड्ढम्मि, जण्हली णीवी ॥ ३२६ ॥ जडियं खचिए, जगलं पंकसुरे, जंबुलो य वाणीरे । णंगलसिहाइ जवणं, जडम्मि जंभल-जहाजाया ॥३२७॥ जहिमा वियड्ढगाहा, जवय-जवरया जवंकुरए । जंघामओ य जंघालुयम्मि, जंबालयं च जलणीली ॥३२८॥
।। ३२५ ॥
30७
For Private And Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ३३४ ॥
जच्छंदओ सततम्मि, जक्खरत्ती य दीवाली। जण्णोहणो णिसियरे, जंघाछेओ य चच्चरए ॥३२९ ॥ विद्दवियम्मि जगडिओ, जंभणअ आई जहिच्छभणिर आई। जरलद्धिय-जरलविया गामीणे, ऊरुए जहणरोहो ॥३३० ।। जहणूसवं अद्धोरू, जंकयसुकओ अप्पसुकयगिज्झम्मि। जाडी गुम्म,जाई सुरा,कविट्ठम्मि जाऊरो
॥३३१ ।। जालघडिया सिरहरे, जिग्घियं ओसिंघिय अत्थम्मि। जिण्णोब्भवा य दुव्वाइ, जीवयमई य वाहमई ॥३३२ ॥ जुण्णो छेगे, जुयलो तरुणे, अपरिग्गहम्मि जुजुरुडो। जुयलिय-जुरुमिल्ला दुगुणिय-गहणा, जूयओ य बप्पीहे ॥ ३३३ ॥ जेमणयं दाहिणए अंगे, जो रं च 'जो किर' अत्थम्मि जोक्खं अचोक्खे, जोओ चंदे, जोग्गा य चाडुम्मि णक्खत्ते जोडं जोइसं च, जोई य विज्जूए । खलियम्मि जोइरो, जोइक्खो दीवम्मि, जोडिओ वाहो ॥ ३३५ ॥ णयणम्मि जोयणं, तह खज्जोए जोइयं जाण । जोइंगणो अ इंदोवे, जोवारीइ जोण्णलिया
|| ३३६ ॥ जोव्वणणीरं तह जोव्वणवेअं जोव्वणोवयं च जरा । जण्हं लहुपिढरे कसिणए य, जंपणं अकित्ति-वयणेसु ॥ ३३७ ॥ वेडिस वरुणेसुं जंबुओ य, गामणि-विडेसु जणउत्तो । जच्चंदणं अगरूकुंकुमं च, जोवो य बिंदु-थोवेसु ॥ ३३८ ॥ संततवरिसम्मि झडी, झंखो तुढे, झला य मयतण्हा । झंटी लहु-उड्ढकेसेसु, पीलु-मायासु झंडुय-झमाला ॥३३९ ॥ झंडलि-झंखर-झरया असई-सुक्कतरु-सुव्वणआरेसु । झज्झरि-झरुया खिक्खिरि-मसएसुं, झंपणी पम्हे ॥३४०॥
3७८
For Private And Personal Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वयणिज्जे झक्किय-झिंखिया, झरंको य तिणपुरिसो। झंटिय-झंटलियाओ पहरिय-चंकमणअत्थेसु ॥३४१ ॥ दड्ढम्मि झलुसियं तह झलुंकिअं झामिअंचे। झंकारिय-झंखरिया अवचयणे, झोलियाइ झलझलिया ॥ ३४२ ।। झाडं लयगहणे, झामरो जरी, झाउलं च वउणिफले । झारुअ-झिरिंड-झीरा चीरी-जरकूव-लज्जासु ॥३४३ ॥ झुंखो वज्जविसेसे, झुत्ती छेयम्मि, झुटुं अलियम्मि । झुल्लुरि-झुंटण-झुंझुमुसया गुम्म-प्पवह-मणदुहेसुं ॥३४४॥ झूर कुडिले, झेरो जरघंटे, झेंदुओ अ कंदुअए। अद्धमहिसीइ झोट्टी, झोडप्पो चणयधण्णम्मि ॥३४५ ॥ वाहम्मि झोडिओ झोडंलिया रासयसरिच्छकीलाए। टंकच्छिण्ण-अजस-जड-तडत्थ-दीहगहिरेसु 'झस' सद्दो।। ३४६ ॥ गय-णद्वेसु झत्थं च, झंपियं तुट्ट-घट्टिएसुं च । झसुरं तंबोल-अत्थेसु, झंडुली असइ-कीलासु ॥३४७ ॥ पल्हत्थ-आकुटुंसुं झसियं, चीहि-मसएसु झिल्लिरिया। अंग-किडएसु झीणं, अच्चत्थे अच्छए अ झूसरिअं ॥ ३४८ ॥
चतुर्थः वर्ग: टमरो केसचए, टंकिअं पसरिए, विमोटणे टसरं । टसरोदें सेहरए, टट्टइया जवणियाए य
॥ ३४९ ॥ टंबरओ भारियए, करालकण्णम्मि टप्परओ। अरणियकुसुमे टक्कारिया य, टारो अहमतुरए
॥ ३५०॥ टिप्पी टिकं तिलए, टिंबरु तुंबुरु च, टिग्घरो थेरे। टुंटो छिण्णकरे, टेंटा जूयपयम्मि, टेक्करं च थले टोलो सलहे, टोलंब-टोक्कणा महुय-मज्जभंडेसु । असि-छिण्ण-खाय जंघा-खणित्त-भित्ती-तडेसु टंको वि॥ ३५२॥
॥ ३५१ ॥
300
For Private And Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ३५५ ॥
ठल्लय-ठइय-ठविया णिद्धण-उक्खित्त-पडिमासु। ठाणो माणे, ठाणिज्जो गोरवियम्मि, सिण्हए ठिक्कं ॥३५३ ॥ गोरविअ उद्धेसुं ठरियं, ठिवियं उद्ध-णियड-हिक्कासु। दंतग्गहिए डकं, डव्वो डावो य वामकरे
॥ ३५४ ॥ डंडं डिंडी सीवियकप्पडखंडेसु, तह डलो लोठे। डप्फ सेल्ले, डल्लं पिडियाइ, अलिंजरे डहरी डहरो सिसू, सिरहरम्मि डग्गलो, दवपहम्मि डड्ढाडी। रच्छाइ डंडओ, डंभिओ य कितवम्मि डंबरो घम्मे ॥ ३५६ ॥ डाली साहाए, णयणे डायल-डोल-डोयणया। डियली थूणा, भेगम्मि डिड्डरो, डिफियं च जलपडिए ॥३५७ ॥ डिडिल्लियं च खलिए वत्थे, डीरं कंदलए।
ओइण्णम्मि य डीणं, तहेव डीणोवयं उवरिं ॥ ३५८॥ डुबो सवचे, डुंघो उयंचणे, डुंगरो सेले। घंटम्मि डुंडुओ, डोला सिबिया, दारुहत्थए डोओ ॥३५९॥ तंबोलभायणे डोंगिली, तहा डोलिओ कसिणसारे। डाऊ फलिहंसदुमे, गणवइपडिमाविसेसे य
॥ ३६० ॥ डोंगी य हत्थबिबे, तंबोलट्ठाणभेए य । ढड्ढो भेरी, ढंको य वायसे, ढंढणी य कविकच्छू ॥३६१ ॥ मक्कुणए ढंकुण-वेंकुणा, तहा ढंकणी पिहाणीए । ढंसयं अजसे, वीणाइ ढंखरी, ढक्कयं तिलए
॥ ३६२॥ चिक्खल्ले ढंढरिओ, ढंढसिओ गामजक्खम्मि। णिच्चम्मि ढिक्कयं, ढिंढयं जलगए, बलाइया ढेंकी ॥३६३ ॥ अधणे ढेलो, ढेंढिअ-ढोंघरया धूविय-ब्भमिरएसु । ढंढो पंक-णिरत्थे, ढंढर-ढयरा पिसाय-ईसासु || ३६४॥
3८०
For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पिढर-उण्हजलेसुं ढमरं, ढेंका हरिस-कूवयतुलासु। णत्था णासारज्जू, आउत्ते णव्व-णोव्वा य । ॥ ३६५ ।। णद्धो आरूढे, णंदा-गंदी-णंदिणीउ गाईए । परिवंचियम्मि णडिओ य, णच्चिरो रमणसीलम्मि ॥ ३६६ ।। मलिणम्मि णज्जरो, णंदणो य भिच्चम्मि, णज्झरो विमले । णलयं उसीरे, सीहे णंदिक्खो, णंदियं च सीहरुए ॥३६७ ॥ दुहियम्मि णद्दिओ, णडुरी य भेगम्मि, मंदिरे णलियं । णहरी छुरीए, णडुली कच्छवए, णहमुहो घूए ॥३६८ ।। जत्थ पलासलयाए जणेहिं पइणाम पुच्छिया जुवई। अकहती णिहणिज्जइ णियमविसेसो णवलया सा ॥३६९ ।। णवरिअ सहसा, उवयाइअए णमसियं, तडिम्मि णहवल्ली। णव्वाउत्तो भोगी, कण्हे णक्खत्तणेमी अ
॥ ३७० ।। जलभवफलभेए णइमासयं, उच्छिट्ठए णवोद्धरणं। णाओ गविट्ठे, णाउल्लो गोमी, बिलम्मि णारोट्टो ॥३७१ ॥ णालंबी जूडे, णाहिदामं उल्लोअमज्झदामम्मि । णालंपिअं अकंदे, जहणम्मि य णाहिविच्छेओ ॥३७२ ॥ णामोक्कसियं कज्जे, णिज्ज-णुवण्णा य सुत्तम्मि। भूए णिडो, हलिद्दा णिग्गा, णिहसो य वम्मीए ॥३७३ ॥ णिहुणं वावारे, कामियाइ णिहुया य, णिज्झरं जुण्णे। णिवहो सामिद्धीए, णियडी डंभे, णिहूयं अवि सुरए ॥३७४ ॥ तुण्हिक्कम्मि णिउक्को, णिरुली मयराकिइग्गाहे । णिहणं कूले, णिगढो घम्मे, णिसुयं णिसामियं च सुए ॥ ३७५ ॥ णिउरम्मि णियलं, अविसेसियम्मि णिरियं च, णिक्खुडं अकंपे। णिव्वेढ-णिव्वढा णग्गे, णिज्जूहो य णिव्वम्मि ॥३७६ ।।
3८१
For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| ३७७ ।।
अरिभवणम्मि णियारं, णिव्यूढं पच्छिमंगणए। कढिणम्मि णिक्कडं तह, णिप्फेसो सद्दणिग्गमणे गट्ठम्मि णिरादो, णिच्छिए णिरुत्तं, णते णिरिको य। संतुट्ठम्मि णिसत्तो वि, णिमेलं दंतमंसम्मि
॥३७८ ॥ णिलंक-णिलंका पडिग्गहम्मि, णिज्जोमि-णोमिणो रस्सी। अंगुट्ठीइ णिरंगी-णीरंगीउ, अहियम्मि णिप्पट्ठो ॥३७९ ।। णिम्मंसू तरुणे, णिब्भुग्गो भग्गम्मि, णिक्खयं णिहए। सुत्तोट्ठियम्मि णिव्वित्तो, णिस्संको य णिब्भरए ॥ ३८० ॥ णिज्जोओ पयरे, परिहिए णियत्थं, चलम्मि णिक्कज्जो। णिव्वाणं दुहकहणे, थड्ढे णिव्वूह-णिव्बूढा ॥३८१ ॥ गय-कुसल-उवकिईसुं णिम्मय-णिग्घट्ठ-णिज्जाया। सेद-उचिय-उज्जाणा णिवाय-णिविट्ठ-णिब्भग्गा ॥३८२ ॥ सुत्तपसुत्तम्मि णिसायं, चामुंडाइ णिम्मंसा। णिद्धम्मो एगमुहम्मि, णिदिणि-णियाणिया कुतिणहरणे ॥ ३८३ ॥ णिण्णाला णोलच्छा णोलइया चेअ चंचुम्मि। णिग्गिणं णिल्लसियं च णिग्गए, पाडिए णिसुद्धं च ॥ ३८४ ।। णिज्झाओ णिच्छुडो णिराह-णिग्घोर-णिप्फरिसा।। णिद्धंधसो अ णिव्वेरिसो अ अदए, णिमेणं अवि ठाणे ॥ ३८५ ।।
अविभिण्णगेहए णिद्धम-णिद्धय-णिद्धमाया वि। णिअरट्ठिए णिअरिअं, णिअंधण-णिअंसणा वत्थे ॥३८६ ॥ णिद्धमणं ओघसरे, णिअक्कलं वटुले चेअ। णिव्वमिअं परिभुत्ते, पाणिग्गहणम्मि णिव्वहणं ॥३८७ ॥ अदढम्मि य णिक्खुरिअं, णिरंतरं चेअ णित्तिरिडी। ओआरणे णिवच्छण-णेवच्छणया, चुअम्मि णिस्सरियं ॥ ३८८ ।।
3८२
For Private And Personal Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
णिठुहिअ-णिक्खसरिय-णिरुवक्कया थुक्क मुसिय-अकएसु । णित्तिरिडिअं च तुट्टे, णीसारो मंडवे चेय
॥३८९ ॥ णीसंपायं परिसंतजणवए, तह झुणिम्मि णीहरियं । णीसीमिओ य णिव्वासियम्मि, बाणम्मि णीलकंठी अ ॥ ३९० ॥ णीसणिआ णिस्सेणी, णीआरणं अवि बलिघडीए। णूला साहाए, पट्टवासियाए य णेडाली
॥ ३९१ ॥ णेउड्डो सब्भावे कूवतुलाए य णेलिच्छी। रवि-वणियसचिव-संढा णेसर-णेसत्थि-णेलच्छा ॥ ३९२ ॥ भद्दवअउज्जलदसमीऊसवभेअम्मि शेड्डरिया। उच्छुणिवीलणकंडे तहेव कुंडम्मि णंदं च
॥ ३९३ ॥ घाणे मूके णक्को, णण्णो कूवे खल-अग्गजेसुं च । कद्दमिए वइविवरे पओयणे णल्लयं णिमित्ते य ॥ ३९४ ॥ रय-दुद्दिणेसु णड्डलं, अह णद्धंबवयं अघिण-णिदासु । सब्भावे अभिप्पाए णाउड्डो, चोर-कंचणे णिक्खो ॥३९५ ॥ कउह-छउमेसु णिव्वं, णिययं रय-सयण-सासय-घडेसु । सुत्तोट्ठिए गिरासे उब्भड-अकिवेसु अ णिविट्ठो ॥३९६ ।। सेय-गणेसु णिहाओ, पुढे उव्वेढिए णिरग्घो अ। चोर-ट्ठिय-पुट्टेसु णिरक्कं, उज्जुअ-दढेसु णिप्पिच्छं ॥३९७ ॥ पयड-उज्जु-रिऊसु णिराओ, गिट्टकं च टंकिए विसमे । णिहुअं णिव्वावारे तुहिक्के तह य सुरयम्मि
॥३९८॥ णिव्वलियं जलधोए पविगणिए विहडिए चेय। वायस-मूकेसु णिउक्कणो, णिहेलणं अगार-जघणेसु ॥३९९ ॥
पञ्चमः वर्ग: तंबा गाई, तंटे, पुटुं, सुत्त-उप्पलेसु तग्ग-तणा। तट्टी वईइ, सोगम्मि तमो तवणी य भक्खम्मि ॥४०० ॥
303
For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ४०४ ।।
। ४०६ ॥
तमणं चुल्ली, तहरी बहलसुरा, वावडे तवओ। तसियं सुक्के, सयणे तल्लडं, ओल्लम्मि तण्णायं ॥ ४०१॥ तच्छिंडं च कराले, णयरारक्खे तलारो य । तत्तिल्लो तल्लिच्छो य तप्परे, तणचए तणेसी य ॥ ४०२॥ तरसं मंसे, तंबेहि-तंबटक्कारियाउ सेहाली । इच्छाइ तक्कणा, तंतडि-तोंतडिया करंबम्मि
11४०३॥ गोहुमकुंकुमियाए य तंबिरा तंबरत्ती य । तरवट्टो पउणाडम्मि, तडवडा आउलितरुम्मि इंदोवे तंबकिमी, तणसोल्ली मल्लियाए य। सुरयम्मि तत्तुडिल्लं, पसारिए चेय तणरासी
॥ ४०५ ।। सालिम्मि तलप्फल-तालहला, खुहिए तडमडो य। तंतुक्खोडी य तुरी, उडुवे तरियव्व-तणवरंडीओ तद्दिअसं अणुदिअसे, तहल्लिया चेव गोवाडे। तद्दियचयं च णच्चे, तलयागत्ती य कूवम्मि तडफडियं परिचलियम्मि, कुरबए तंबकुसुमो य । गालिय-अंगुलिएसुं तलसारिय-तणयमुद्दियाओ य ताला लाजा, रम्मम्मि तामरो, रोयणम्मि ताडिअयं । तारत्तरो मुहुत्ते, जलभवफुल्लम्मि तामरसं तालप्फली य दासी, तित्ती सारम्मि, दूसहे तिव्वं । तिरिडो तिमिरे, तिणिसं महुपडले, तिमिणं अल्लदारुम्मि ॥ ४१० ॥ उण्हपवणे तिरिड्डी, तिगिच्छी तिगिया य कमलरए। तिविडी पुडिया गुरु तित्तुयं च, ण्हाणोल्लियम्मि तित्तिरियं ।। ४११ ॥ तिमिरच्छ-तिमिच्छाहा करंज-पहिया, तिमिगिलो मीणे । तिण्हीकयम्मि तिक्खालियं, तह तिरोवई वयंतरिए ॥४१२॥
11 ४०७॥
।। ४०८॥
॥ ४०९ ॥
3८४
For Private And Personal Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तुंगी रयणी, तुण्ही य सूयरे, तुच्छं ओसुक्के । तुलसी सुरसलयाए, तुंडीरं महुरबिंबम्मि
॥ ४१३ ॥ तुण्हिक्को मिउअचलम्मि, तुलग्गं कागतालीए। तुच्छय-तुच्छइया रंजिए, जरघडम्मि तुंडूओ ॥ ४१४॥ तुणओ तूरविसेसे, तुंतुक्खुडिओ तुराजुत्ते । दारू तुसेयजंभं, तूओ तह उच्छुकम्पयरे
॥ ४१५ ॥ पुरिसम्मि तूहणो तोलणो य, सिंबलितरुम्मि तूलिणिया। तेंडुयं अवि तुंबुरुए, तोसं दव्वम्मि, तोमरी वल्ली ॥४१६ ॥ अणिमित्ततप्परे तोक्कओ, तहा तोडणो असहणम्मि। तोअय-तोमरिया बप्पीहय-सत्थप्पमज्जएसुं च ॥४१७॥ तंडं खलीणलालय-सिरहीण-सराहिएसुं च । गामणि-सेज्जासु तलं, तल्लं पल्ललय-बरुअ-सेज्जासु ॥ ४१८ ।। तप्परआ-आएसेसुं तत्ती, तमणी य बाहु-भुज्जेसु । तलिमो कुट्टिम-सेज्जा-घरोद्धभू-वासभवण-भट्ठेसु ॥ ४१९ ॥ कण्णाहरणविसेसे वरंगए चेय तलवत्तो। तालूरो फेण-कविढेसु, तिरिडियं सतिमिर-विचिएसु ॥ ४२० ॥ कोउअ-विवाह-सरिसव-हविअ-सिणिद्ध-कुतुवेसु तुप्पो वि । पीणम्मि 'तुरी'सद्दो उवगरणे तूलियाणं च
॥ ४२१ ॥ णायव्वा तुंबिल्ली महुपडले उक्खले चेअ । तिड्डो सलह-पिसल्ला, तउवट्टिय-कण्णियासु तोवट्टो ॥ ४२२ ॥ थग्यो गाधे, निलए थहो, थरो दहिसरे, थरू छरुए। थंबं विसमे, थक्को अवसरम्मि, पसुम्मि थट्टि-थवा ॥४२३ ॥ वित्थिण्णम्मि थस-थसल-थामा, थविया पसेवियाए य । थंडिल्ल-थमिय-थलया मंडल-विम्हरिय-मंडवेसुं च ॥ ४२४ ॥
૩૮૫
For Private And Personal Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४२५ ॥
॥ ४२७॥
॥ ४२८॥
भल्लायए थउड्डं, वीसामे थत्तियं चेय। चंचूइ थग्गया, थवइल्लो दीहउरुजुअलउवविट्ठो थरहरियं कम्पिअए, घणम्मि थारो, थिरे थिमियं । थिरणामो चलचित्ते, दरिए थुण्णो अ, वट्टिए थुल्लो ॥४२६ ॥ थुलमो दूसे, थुक्कियं उण्णयए, थुड्डहीरं अवि चमरे । थुरुणुल्लणयं सेज्जा, वाययभंडम्मि थूरी य थूणो तुरए, कोलम्मि थूलघोणो य, बिंदूए थेवो। थेरो के थेरासण-थेवरिया पउम-जम्मतूरेसु कमपिहुवढे थोरो, बलम्मि थोहं च, खोलए थोलो। ठाण-उण्ड-पिहुसु थाहो, निण्णेहदयदरिएसु थिण्णो वि ॥ ४२९ ॥ भयरहिय-णिब्भरेसुं बद्धसिरक्के य थिरसीसो। दरकुवियवयणसंकोयण-मोणेसुं थुडुकियं चेय ॥ ४३०॥ पासायसिहर-बप्पीहएसु रप्फे तहा थूहो। थेणिल्लियं हरिय-भएसु, रजग-मूलएसु थोवो वि ॥४३१॥ दरं अद्धे, दयं अंबू, दंतो कडए दवो य गग्गरए। दच्छं तिक्खे, सुत्तकणयम्मि दंडी दसेरो य
॥ ४३२ ॥ सोयम्मि दसू, दअरी सुराइ, दमओ दरिद्दम्मि। दत्थर-दक्खज्जा करसाडय-गिद्धेसु, दंतिओ ससए ॥४३३ ।। दवर-दहिट्ठा तंतु-कविढेसु, दइय-दयाइया आविए । दडवड-दहिउप्फ-दयावणा य धाडि-णवणीअ-दीणेसु ॥ ४३४ ॥ दवहुत्तं गिम्हमुहम्मि, दहित्थारो दहिसरम्मि। दहवोल्ली थालीए, दरवल्ल-दयच्छरा य गामेसे ॥ ४३५ ॥ णिबिडम्मि दरुम्मिल्लं, दरमत्त-दरंदरा हढ-उल्लासा । दरवल्लहो य दइए, दरवल्लणिहेलणं च सुण्णघरे ॥ ४३६॥
349
For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४४२ ॥
दाओ पडिहू, कंचीइ दार-दोरा य, दालियं णयणे। दारिय-दारद्धंता-दादलिया वेस-पेड-अंगुलिया ॥४३७ ॥ दियहम्मि दिओ, सुण्णार-अणत्थेसुं, दियज्झ-दिप्पंता। दिव्वासा चामुंडा, जडे दिअलिओ, दियाहमो भासे ॥ ४३८ ॥ सयभोअणे दिअसियं, पुव्वण्हयभोअणे य दिअहुत्तं । बाले दिल्लिंदिलिओ य दुद्धगंधियमुहो चेय
॥४३९॥ दियधुत्तओ य कागे, ककिंडे दीवओ चेव । संखम्मि दीहजीहो, दुल्लं वत्थम्मि, दुत्ति सिग्घम्मि ॥४४० ॥ दुत्थं दुक्खं जहणे, दुली य कुम्मम्मि, दुद्धओ णिवहे। माघण्हाणे दुक्कर, अवि दुब्बोल्लो उवालंभे
॥ ४४१ ।। दुद्दोली अ दुमाली, दुल्लग्गं अघडमाणम्मि। दूहवजणम्मि दुत्थोह-दूसला दूहलो चेअ दुम्मुह-दुमणीओ कवि-छुहासु, दुग्घुट्ट-दूणया हत्थी। दुज्जायं वसणे, दुक्कुहो असहणम्मि, दुद्दमो दिअरे ॥४४३ ।। दुहओ खुण्णे, दुण्णिक्क-दुण्णिक्खित्ता य दुच्चरिआ । दुंदुमिणी रूववई, गलगज्जिययम्मि दुंदुमियं ॥ ४४४॥ दुल्लसिया दासीए, दुरंदरं दुक्खउत्तिण्णे। दुद्धोलणी दुहिअदुज्झाए, तिमिरे दुरालोओ ।। ४४५ ॥ संढे दुअक्खरो, तह दुमंतओ केसबंधम्मि। दुम्मइणी-दुत्थुरुहुंडाओ तह कलहसीलाए ।। ४४६॥ सरियाइ दुंबवत्ती दुक्कुक्कणिया पडिग्गहए। लज्जदुमणम्मि दूहट्ठो, देहणि-दोहणीउ पंकम्मि पिकम्मि देवउप्फ पुप्फे, दोग्गं च जुयलम्मि। कूवय-सव-वसहेसुं दोद्धिअ-दोहूअ-दोआला
॥ ४४७ ॥
॥४४८॥
3८७
For Private And Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४५२ ।।
॥ ४५४॥
दोवेली सायंभोयणम्मि, तह दोणओ य आउत्ते । जुण्हाइ दोसिणी, कडियडम्मि दोहासलं चेअ ॥ ४४९ ॥ दोसाणियं च विमलीकयम्मि, दोणकिया सरहा। दोसाकरणं कोचे, दोसणिजंतो य चंदम्मि
॥ ४५० ॥ दलियं णिकूणियच्छे दारुम्मि य अंगुलीए अ। दोह-विरलेसु दरविंदरं च, पसव-णयणेसु दामणिया ॥ ४५१ ॥ उद्देहि-वाहहरिणीसु दीविया, दुह-कडीसु दुग्गं च । जहणट्ठियम्मि वत्थे जहणे वि अ दुण्णिअत्थं च दुच्चंबालो कलही दुच्चरिओ फरुसवयणो य । णेहट्ठावणभंडे तुंबीए तह य दुद्धिणिया
|| ४५३॥ दुच्चंडिओ य दुल्ललियम्मि तहा दुब्वियड्ढम्मि । दुप्परियल्लं असक्के दुउणम्मि तहा अणब्भसिए दूणावेढं असक्के सरे य, दोसो अद्ध-कोवेसु । दोहणहारी पाणिअहारीए पारिहारिणीए अ
॥ ४५५ ॥ धर-धव्वा तूल-रया, भमरे धंग-धुयगाय-धूमंगा। धय-धंधा नर-लज्जा, धवलो जच्चोत्तमे, घरे धयणं ॥४५६ ।। धणिय-धरग्गा दढ-कप्पासेसु, पिहुम्मि धसल-धुत्ता य। धणिया पियाइ, धण्णाउसो कहिज्जंतआसीसे ॥४५७ ।। धंसाडिओ ववगए, हंसे धवलसउणो, लहुं धारं। धारा आजिमुहे, धाडी इ णिरसिए, धाडिओ अ आरामे ॥ ४५८ ।। फलभेए धाणूरियं इंदाणी धुंधुमारा य।। धुक्कुद्धय-धुकुद्धगिया उल्लसिए, गजे धूणो ॥ ४५९ ॥ णीहारे धूमरि-धूमियाउ धूमसिह-धूममहिसीओ। धूलीवट्टो तुरए, धूमदारं गवक्खम्मि
॥ ४६०॥
3८८
For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ४६१ ।।
॥४६२॥
॥४६३॥
॥ ४६४॥
॥ ४६५ ॥
धूरियअं दीहे, धूमद्धयमहिसीओ बहुलासु। भज्जा-पज्जत्तीसुं बद्धयणीसंकए य धणी चउरंगुलहत्थवणे चंडिणरबलिम्मि धम्मओ तह य। धारावासो घण-भेगेसुं, धूमद्धओ सरे महिसे
षष्ठः वर्ग: पट्टी पढमपसूया, पच्छी पिडिया, पलं पसेयम्मि। गामट्ठाणे पद्रं, धवले पड्डं, अहिरोहिणी पज्जा पत्ति-पसाइय-पत्तपसाइय-सद्दा पुलिदसिरपण्णे। पत्तपिसालसं इत्थ य, पंती वेणी, गुहाइ पड्डंसो पलसू सेवा, पणिया करोडिया, पण्हओ य थणधारा । पडिवेसिए पएसो, पम्हारो पम्हरो य अवमच्चू कप्पासम्मि य पलही, पविया खगपाणपत्तम्मि । पउढ-पऊढा गेहम्मि, मिगविसेसम्मि पसओ य परडा सप्पविसेसे, पडलं णिव्वे, रविम्मि पच्चूहो । पहणं कुले, दुणे पउओ, पहणी संमुहागयनिरोहे पयला निद्दा, पययं अणिसं, पडवा पडकुडीए । पहियं महिए, पसियं पूगफले, पड्डसं सुसंजमिए पणियं पयडे, परिहो रोसे, पणओ य पंकम्मि । पयलो णिड्डे, विपुले पइण्ण-पेढाल-पेज्जाला चोरणिवहे पडीरो, पत्त-वहोलेसु पंखुडि-परक्का । चोरम्मि पलाओ, पत्थर-पड्डुल-पड्डआ चरणघाए दरियम्मि पहट्ठो, बालम्मि पडोओ, पयाम अणुपुव्वे । कुसुमे पसूअं, ओलि-जलणभेएसु पडालि-पप्फाडा पत्थिय-पसंडि-पब्भोआ सिग्घ-सुवण्ण-भोएसु। पद्धरं उज्जू सइदिडे पहदं, पक्खरा तुरयकवचे
॥ ४६६ ॥
॥ ४६७॥
|| ४६८ ॥
॥४६९ ॥
॥४७० ॥
॥ ४७१ ॥
॥ ४७२ ॥
300
For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।। ४७४ ।।
सुरखायम्मि पहम्मं, पत्थीणं थूलवत्थम्मि। पविद्धं पेरियए, घणे पवद्धो य, पज्जणं पाणे ॥ ४७३॥ पडिय-परेया विहडिय-पिसल्लएसुं च, पंपुअं दीहे। पप्पीओ बप्पीहे, पच्चूढो परियली य थालम्मि पच्चुत्थं पडिवविए, पद्धारो छिण्णणंगूले । पम्हल-पसरेहा केसरे, पवसियम्मेि परिउत्थो ॥ ४७५ ॥ जीवाइ पडंच-पडंसुआ य, भल्ली पलासि-पासाला । पत्तल-पडुवइया पत्तिसमिद्धं चेय तिक्खम्मि। ॥ ४७६॥ पच्चेडं पच्चवरं मुसले, पग्गेज्ज-पहयरा णियरे । पलहिय-पुरोहडा विसमे, परियट्टो य रजगम्मि ।। ४७७॥ पडिसार-पाडिसारा पडुयाइ, पडिच्छओ समए । पलिहस्सं पलिहाओ य उद्धदारुम्मि, पयवई सेणा ॥४७८ ॥ एरंडदुमे पंचंगुली य, घग्घरगलम्मि पडिसाओ। पंफुल्लियं गविट्ठम्मि, पडियरो चुल्लिमूलम्मि
॥ ४७९ ॥ पडिसुत्ती पडिसूरो पडिसंतं चेय पडिकूले । पायवडणे परेवय-पाडवणा, पूयलम्मि पहएल्लो इंदसुए पइहंतो, लक्खारत्तम्मि पल्लवियं । पडिहत्थी वुड्डीए, पडिहत्थ-पडिकया पडिकिदीए ॥४८१ ॥ पंडवियं पांडवियं जलउल्ले, पल्लवम्मि पत्थरिओ। पक्खडियं पप्फुरिए, जड़े पलिहओ, पडिस्थिरो सरिसे ॥४८२ ॥ पडिवेसो विक्खेवे, पचत्तरं चाडु, परिहणं वसणे। परिहट्टी आयड्डी, पडिहारीए पडिच्छिया चेअ ॥ ४८३॥ पप्फिडियं पडिफलिए, पडोहरं पच्छिमंगणए। पडुवत्ती पडिसारी जवणीअ पसेवओ बंभे
॥ ४८४ ॥
।। ४८० ॥
зсо
For Private And Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
परिवाहो दुविणयम्मि, पट्ठिसंगं च कउअम्मि । रुद्दम्मि पंडरंगो, पक्कग्गाहो य मयरम्मि
॥४८५ ॥ परिलिय-पडिछन्दा लीण-मुहा, पच्छेणयं च पाहेज्जं । संमुहागमणे पच्चद्धारो पच्चोवणी चेय
॥४८६॥ पच्चुहियं पण्हविए, पडच्चरो सालसरिसम्मि। परिहाय-परिच्छूढा झीण-उक्खित्ता, पडिक्खरो कूरे ॥ ४८७ ॥ खेत्तसए परिवासो, पयट्टिओ तह पवट्टियए। पज्जत्तम्मि पहोइयं, अह खेत्ते पल्लवाय-पोरयया ॥ ४८८॥ पंचाहियपण्णासाए पंचावण्ण-पणवण्णा । पप्फोडियं च पक्खोडियम्मि, सुरयम्मि परभाओ ॥४८९॥ पडियलि-पविरइया तुरिए, पुण्णम्मि पडिहत्थ-पोणियया। पडिखधं पडिखंधी जलवहणे, मत्थयम्मि पवरंगं ॥४९० ॥ णगरम्मि पइट्ठाणं, रुक्खे पसुहत्त-परसुहत्ता य । पाणियणिग्गमणम्मि य परिहालो परिहलाविओ चेय ॥ ४९१ ।। पणअत्तियं पयडिए, इत्थीपणए पणामणिया । परिवारिओ य घडिए, पुलोअणे पसवडक्कं च ॥ ४९२ ॥ पव्वइसेल्लं वालमयकंदुए, तरुणियाइ पडुजुवई। चिरसुयमहिसी परिहारिणी य, पडिअज्झओ उवज्झाए ॥ ४९३ ॥ पडिएल्लिओ कयत्थे, भग्गे पडिरंजियं चेय। पज्जुणसरं उच्छुसरिसतिणम्मि, पडिअंतओ य कम्मयरे ॥ ४९४ ॥ पडिसारियं सुमरिए, परिल्लवासो य अमुणिअगइम्मेि । वम्मीअयम्मि पडिलग्गलं, वसंतम्मि पउमलओ ॥४९५ ॥ पवहाइयं पयट्टे, पडिपिडियं अवि पवुड्डम्मि। पच्चवलोक्को पाडच्चरो य आसत्तचित्तम्मि
॥ ४९६ ॥
3८१
For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पंथुच्छुहणी जा सासुराउ आणिज्जए वहू पढमं । पच्चुच्छुहणी पढमसुरा, गुज्झहरे पलोट्टजीहो य ॥ ४९७॥ पयलायभत्त-परियट्टलिया मोर-परिछिण्णेसु । कलकलिए पत्थरभल्लियं, पडिणियंसणं च णिसिवत्थे ॥ ४९८ ॥ परिहारइत्तिया रिउमईइ, चुलाइ पासि पिच्छीओ। पारी दोहणभंडे, पाओ चक्के, दिसाइ पाली य ॥ ४९९ ॥ पावो सप्पे, सवचे पाणो पाणाअओ य पुणई य। णयणम्मि पायलं, पाउयं हिमे, पारयं सुराभंडे ॥ ५०० ॥ पाडुकी वणिसिबियाइ, पाइयं तुंडवित्थारे । पाणद्धी रच्छाए, पाडुच्ची तुरयमंडणए
॥५०१॥ पायडं अंगणए, तह पामद्दा पायधण्णमलणम्मि। हत्थजुयलप्पहारे पाणाली, पाहुणं च विक्केज्जे ॥५०२ ॥ पारंकं सुरमाणयभंडे, मग्गीकयम्मि पाउक्कं । पाउग्गो सब्भे, पासणिओ पासाणिओ य सक्खिम्मि ॥५०३ ।। पाउग्गिओ य सहिए, खलीणजुत्ताइ पाडिसिरा । पाडुहुओ पडिहूए, मालाए पारिहत्थी य पाउरणी कवचे, पासावय-पारावरा गवक्खम्मि। जो पिउहरा पइहरं णेइ बहुं पाडिअज्झो सो
॥ ५०५ ॥ णायव्वा वीसामम्मि पाडिअग्गो य पारुअग्गो य । पारंपरो णिसिअरम्मि, पारुअल्लो पहुंकम्मि
॥५०६॥ पालीहम्मं च वई, मालीकयं आहु पारुहल्लं च । पालीबंधो य सरे, पायप्पहणो य कुक्कुडए पाडलसउणो हंसे, पिण्ही खामा, जले पिब्बं । पिंचू पिक्ककरीरे, पिल्हं लहुपक्खिरूअम्मि
॥५०८॥
॥ ५०४॥
॥ ५०७॥
૩૯૨
For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पिंड़ी य मंजरीए, पिरिडी सउलीइ, पिच्छिली लज्जा। पिहुलं पिंसुलि-पिछोलीओ मुहपवणभरियतिणवज्जे ॥ ५०९ ॥ पियणं दुद्धे, आणाइ पिणाई, दाडिमम्मि पिंडीरं। उण्णापिपीलियाए य पिप्पडा, मक्कडम्मि पिंगंगो ॥५१० ॥ बलकारम्मि पिणाओ, पिअमा फलिणीइ, पिंजियं विहुए। पिलणं पिच्छिलदेसे, सही पिउच्छा, गुदम्मि पिटुंतं ॥५११ ॥ पिंजरुडो भेरुंडे, जंकिंचिप्पढिययम्मि पिप्पडियं । तणुए पिहोअरो, पंकसुरे पिट्ठखउरा य पेंढा य ॥५१२ ॥ पियमाहवि-पीणा पिकि-चउरंसा, पीढं उच्छुजंतम्मेि । पीई तुरए, पीलुट्ठ-पीडरइया य डड्ड-चोरवहू ॥५१३ ॥ पुंडे वच्च अत्थे, पुंडो गत्ते, पिउसियाय पुप्फा य। पुत्थं मिउ, मेले पुंपुआं, च पुव्वाड-पुप्पुआ पीणे ॥ ५१४ ॥ तरुणम्मि पुअंडो पेंडओ अ, पवरे पुरिल्लो अ। असईए पुण्णाली, पुण्णवत्तं पमोअहियवत्थे
॥ ५१५ ॥ पुडइय-पुंडइया तह पेरुल्ली-पेंडबाल-पेंडलिया। पिंडीकए, पुआइणि-पूयाओ पुण पिसायगहियाए ॥५१६ ॥ पुरुहूओ घूए, पुडइणी य णलिणी, पुलासिओ अग्गिकणे। असुरे पुरिल्लदेवो, उक्कंठाए य पुरुपुरिआ
॥५१७ ॥ आसीइ पुरिल्लपहाणा, पूणी पिचुलया, करी पूणो। पूरी वायगभंडे, पूअं दहियम्मि, पूरणं सुप्पे
॥ ५१८॥ पूरोढी कज्जवए, पूंडरिअं पेसणं च कज्जम्मि। पेल्लियं अवि पीडियए, पेयालं पेज्जलं पमाणम्मि पेरिज्जं साहिज्जम्मि, पेच्छओ दिट्ठमित्तअहिलसिरे। पिच्छम्मि पेहुणं, पेंडलो रसे, गोवयम्मि पेंडारो ॥ ५२०॥
૩૯૩
For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पेंडोली-पेरण-पेंडधवा कील-उद्धठाण-खग्गेसु। पेडइओ कणवणिए, पेसणयारी अ दूईए
॥ ५२१ ॥ पोट्टं उअरे, पोच्चं सुकुमारे, जूहणायगे पोंडो । काचम्मि होइ पोत्ती, गामपहाणम्मि पोयाओ ।। ५२२ ॥ दुत्थम्मि पोसिओ, पोणिया सुत्तभरियम्मि तक्कुम्मि। पोअंडो मुक्कभयम्मि, पोउआ करिसअग्गिम्मि ॥५२३ ॥ पोआलो वसहे, पोअंतो सवहम्मि, पोत्तओ विसणे । पोलिय-पोहण-पोरच्छा सोणिय-लहुयमच्छ-पिसुणेसु ॥५२४ ।। पोइय-पोअइया णिद्दयरिलया, पोइओ य कंदुइए । पोलच्चा खेडियभू, कुसुंभरत्तम्मि पोमरयं
॥५२५॥ दरिय-क्खमेसु पक्को, पत्तणं इसुफल-पुंखेसु। पइयं भच्छिय-चक्केसु, पप्फुअं दीह-उड्डियंतेसु ॥५२६ ॥ वइ-जवणीसु पडिल्ली, पउणो वणरोह-णियमभेएसु। अइसोहंते भग्गे पिअंवए पक्कणी चेअ
॥ ५२७ ॥ णायरस-विरल-मग्गेसु पइट्ठो, गण-गुहासु पन्भारो। कोकिल-जारेसुं पंसुलो, पउत्थं घर-प्पवसिएसु ॥५२८॥ वइविवरे तह मग्गे दुस्सीले कंठदीणारे। कंठच्छिद्दम्मि तहा य दीणणाए पएरो य
॥ ५२९ ॥ लहुपिढरम्मि पडुल्लं तह चिरकालप्पसूयम्मि। पत्तट्ठो णायव्वो बहुसिक्खिय-सुंदरेसुं च
।। ५३०॥ असहण-समत्थएसुं च पच्चलो पक्कणो चेअ। पव्वज्जो णह-सर-सिसुमिएसु, गण-सत्थरेसु पत्थारी ॥५३१ ॥ कप्पासे सेए पलसं, पीडिअ-पडिअ-भीरूसु परद्धं । पड्डत्थी बहुदुद्धाए पारीहारिणीए य
॥ ५३२॥
3८४
For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पइरिकं च विसाले एगंते तह य सुण्णम्मि। परिहत्थं पडु-मण्णूसु, भीय भग्गेसु पडिसिद्धं ॥५३३॥ पयलाओ हर-सप्पेसु परिब्भंतो णिसिद्ध-भीरूसु। दात्थ-आयड्डी-महिसीसु पयड्डणि-पारिहट्टीओ ॥५३४ ॥ वइ-मुक्खेसु परिअडी, पहेणयं लाहण-ऊसवेसुं च । पडुआलियं पडूकय-परिताडिय-धारिएसुं च ॥ ५३५ ॥ परिहत्त-वद्धविय-पालिएसु पडिअग्गिअंचेय। पविरंजिओ य भणिओ सिणिद्धए कयणिसेहे य ॥५३६ ॥ सरहे वग्घम्मि य पक्कसावओ, पासं अच्छि-विरूवेसु। पालो सुंडिक-जुण्णेसु, भत्त-उच्छूसु पाऊ अ ॥५३७ ॥ चच्च-पडूसु पाडुक्को, विप्पुअ-पडिसारएसु पालप्पो। हंसे विसे अम्बुजे पाडलो, दुवार तिरिएसुं पासल्लं ॥५३८॥ पुव्वकयकम्मपरिणइ-आहेडय-पीडिएसु पारद्धं । तुल्लणिसेहे सरिसे समुदाचारे य पाडिसिद्धी य ॥ ५३९ ॥ पाडुंगोरी विउणे मज्जासत्तम्मि दढवईए य। मसअ-उम्मत्तेसुं पिप्पओ य, पिचु-पूणियासु पिउली य ॥ ५४० ।। गंडुतिण-चीरि-घम्मेसु पिल्लिरी, पिप्परो विसे हंसे । वज्जविसेस-विवण्णेसु पिहंडो, वग्घ-सीहया पुल्ली ॥५४१ ॥ तरुण-उम्मत्त-पिसल्लेसु पुयाई, वयण-बिंदुसु पुडिंगं । पूसो हाल-सुगेसुं, पेड्डा भित्ती-दुवार-महिसीसु ॥५४२॥ खंड-वलएसु पेंडं, पोओ धवरुक्ख-लहुअसप्पेसु । अस्सिणमासोसवए अपूपए तह य पोअलओ ॥५४३ ॥ फग्गू महुच्छणे, फलही ववणी फसुल-फंसुला मुक्के । फरओ फलयम्मि य, फंसुली य णोमालियाए य
॥ ५४४ ॥
૩૯૫
For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
।। ५४५ ।।
॥ ५४७ ॥
॥। ५४८ ॥
॥ ५४९ ॥
फलियारी दुव्वाए, फसलिय फसलाणिया कयविहूसे । फंफसओ लयभेए, फिक्की हरिसम्मि कारिमे फिप्पं फिड्डो वामणए, फुक्का मिच्छा, केसबंधणे फुंटा । फुक्की रजई, फुरियं च णिदिए, फुंफुया करीसग्गी फुल्लंधुओ अली, फूओ लोहारे, दलिद्दए फेल्लो । मालवहूइ फेलाया, वरुणे फेणबंध-फेणवडा फेसणं पिलणे, उग्गमम्मि फोसो, भयदरवे फोंफा । फडं अहिभोग-फणेसुं, फली य लिंगम्मि उसले य जुत्त-मलिणेसु फंसणं, अह सारे थासए य फसलं च । फेसो डर- सब्भावेसु, मुक्क - वित्थारिएसु फोइअयं फोडिययं राईधूमियं य सीहाइरक्खणविही य । बंधो भिच्चे, बब्भो वद्धे, बप्प - बलिया सुहड - पीणा बंधोल्लो मेलयए, बव्वाडो दाहिणकरम्मि । बहलं पंके, हासम्म बक्करं, बद्धओ य तउवट्टे बप्पीह-बंभणीओ चायय - हालाहलेसुं च । तुमुले बाल- बोलाय, बब्बरी केसरयणाए उच्छुसमतिणे बरुअं, गो-कमलेसुं बइल्ल - बंभहरा । बलवट्टी - बहुराणा सहि-असिधारा, सिवाइ बहुरावा बप्फाडलं अइउण्हे, हढे बलामोडि - बलमड्डा | बहुमुह-बालय- बाउल्ली खल- वणिउत्त-पुत्तियासुं च बिग्गाइ - बिआया जुअदो कीडा, बीलओ य ताडंके । असणम्मि बीअओ, बीजमलणखलयम्मि बीअजमणं तु ॥ ५५५ ॥ बुत्ती पुप्फवईए, बुक्का मुट्ठीइ, बुक्कणो कागे । विन्दम्मि बुंबुअं, बुंदिणी कुमारीसमूहम्मि
॥ ५५४ ॥
365
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
॥ ५४६ ॥
॥ ५५० ॥
॥ ५५१ ॥
॥ ५५२ ॥
॥ ५५३ ॥
॥ ५५६ ॥
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ५६०॥
बुक्कासारो भीरू, बुलंबुला बुब्बुए चेअ । बेली थूणा, बेडो तरीइ, मंसुम्मि बेड्ड - बोड्डरया ॥५५७ ॥ धम्मिट्ठयम्मि बोडो, बोव्वं खेत्तम्मि, चूचुए बोंडं. । छागम्मि बोक्कडो, बोदरं पिहू, पवहणम्मि बोहित्थो ॥५५८ ॥ संमज्जणीइ बोहारी, बोहहरो अ मागहए। बहुणो चोरे धुत्ते अ, सुहय-पणसेसु बाणो अ ॥ ५५९॥ बिबोवणयं खोहे, विकार-ऊसीसएसुं च।। चुम्बिअ-किडीसु बुंदी, बुंदीरो महिस-गरुएसु रूव-मुह-तणुसु बोंदी, भूसिअ-आडोवएसु बोंगिल्लो । भल्लू रिच्छे, भग्गं लित्ते, भंभी अ असईए
॥ ५६१॥ भंभा भेरी, भव्वो बहिणीतणए, वइङ्गणे भंटं। भंडं मुण्डणए; भई आमलयम्मि, भट्टिओ कण्हे ॥५६२ ॥ बरुअम्मि भमासो, भल्लुकी भसुआ भुरुंडिआ य सिवा। पखलन्तम्मि भलंतं, कलह-आवत्तेसु भंडण-भममुहा ॥ ५६३ ॥ भद्दाकरि-भद्दसिरी दीह-मलयजा, भरोच्छयं तालं । भयवग्गामो मोढेरयम्मि, जे?बहिणीवई भाओ ॥ ५६४ ॥ भासल-भाविअ-भाउज्जा दित्त-गहिअय-भाउजायासु। भासुंडी णीसरणे, भाउअं आसाढगोरिऊसवए ॥५६५ ॥ भायल-भासिअ-भाइल्ला जच्चतुरंग-दिण्ण-हलिएसु । भावइआ धम्मिअगेहिणीइ, भिंगं च कसिणम्मि ॥५६६ ॥ भिसिआ बिसी, भिसंतं अणत्थे, चीरीइ भिंगारी। बारम्मि भित्तरं, टङ्कच्छिण्णे भित्तिरूवं च
॥५६७॥ भुज्जे भुअं, छुहाए भुक्खा, कोलम्मि भुंड-धुंडीरा । भुत्तूणो भिच्चे, भुरुहुंडिअं उद्धूलिए चेअ
॥ ५६८॥
30७
For Private And Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥५६९ ।।
॥ ५७० ।।
॥ ५७१ ॥
॥५७२ ॥
॥५७३ ॥
॥ ५७४ ॥
भूओ अ जन्तवाहे, भूअण्णो किट्ठखलजण्णे । भूमिपिसाओ ताले, भयालुए भेड-भेज्ज-भेज्जलया भेरुंडो दीवी, भोअ-भोइआ भाडि-गामपवरेसु।। अहिआरिसम्बले भोल्लयं च, भारुडयम्मि भोरुडओ छिण्णसिर-बन्दि-भूसा-सहि-दोहितेसु भंडो अ। भंडी सिरीसरुक्खो अडई असई अ गड्डी अ भंभलसद्दो अप्पिअ-जडेसु भित्तं च देर-गेहेसु। साणे सुरमाणे भुक्कणो अ, आण-तरि-चेडिआ भेली मंती विवाहगणए, मंठो सण्ठे, पिहाणिआ मंडी। मंचो बन्धे, मग्गो पच्छा, मच्चं मले, मलो सेए सिंगविहीणे मट्टो, मट्ठ-मराला य अलसम्मि। मंखो अण्डे, मम्मी मल्लाणी मामा य मामीए मइराइ मई मइमोहणी अ, सीमाइ मज्ज-मेराओ। सेले मऊ, हढे मत्तल्लि-मिणायाइ अक्खमे महरो मडिआ समाहयाए, मउअंदीणम्मि, पिउहरे महणं । मरुलो भूए, मइअं च भच्छिए, मंडलो साणे मडय-मयडा उववणे, चण्डिलए मज्झओ चेअ। सिरमालाइ मआई, मउली अहिअयरसोच्छलणे मंजीरं हिञ्जीरे, वल्लिविसेसे मयाली अ। जारम्मि महालो, मंजुआ य तुलसीइ, मंतुआ लज्जा करहम्मि महंगो मंडिल्लो पूवे, लहुम्मि मडहं च । मउडी मुक्कुंडी मुरुमुंडो मोडो अ जूडम्मि मज्जोक अहिणवे, मंगुस-मुग्गुसु-मुग्गसा णउले। मंगल-मसृणा सम-रम्मा, अग्घाडम्मि मउर-मउरंदा
॥५७५ ।।
|| ५७६ ॥
।। ५७७ ॥
॥ ५७८ ॥
।। ५७९ ॥
॥ ५८० ।।
૩૯૮
For Private And Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
तेल्ली-मयणसलाया सालहिआइ, मल्हणं लीला । मंधाय-महायत्ता अड्ढे, पङ्के महेड्डो अ गव्वे मरट्ट - मडहर - मडप्फरा, मलहरो तुमुले । महिदो सिग्गुतरुम्मि, महासद्दा सिवाए अ मज्झम्मि मज्झआरं, महाबिलं खे, महाणडो गिरिसे । मइहर - मलंपिआ गामणि- गव्वीसु, तरुणे महालक्खो णलिणीइ महावल्ली, मडवोज्झा जप्पजाणम्मि । मत्तम्मि मत्तबालो, तह महुमुह मासिआ पिसुणे कुसुमरए मयरंदो, मम्मणिआ णीलमक्खिआए अ । मत्तालंबो तह मत्तवारणे, महयरो णिउञ्जवई मज्झतिअं च मज्झंदिणम्मि, मग्गण्णिरो अ अणुगमिरे । मलवट्टी तरुणीए महिसक्कं महिसिणिवहम्मि भण्डम्मि महत्थारं, मज्झिमगंडं घ उअरम्मि । महुरालिअं परिचिए, रयस्सलाए मयलबुत्ती मंगलसज्झं तह बीअवावसेसम्म खेत्तम्मि । मणिरइआ कञ्चीए, कन्दप्पे मयणिवास- मेत्तलया घूअम्मि महासउणो, महालवक्खो अ सद्धपक्खम्मि | मक्कडबंधं गीवाविहसणे सङ्कलारूवे
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मणिणायहरं जलही, माला जुण्हाइ, रोमसे माई । माहं च कुन्दकुसुमे, मायंदो अम्बम्मि, माडिअं गेहे सिअवडपव्वइआए मायंदी, आमलीइ माइंदा । मउए माइलि - माउच्छा, माभाई अभयदाणे मालूरो अ कविटुम्मि, माहिलो महिसिवालम्मि । मंसुम्मि मासुरी, माणिअं अणुहूअम्मि, माहुरं साके
3cc
For Private And Personal Use Only
॥ ५८१ ॥
।। ५८२ ।।
।। ५८३ ॥
11428 11
।। ५८५ ।।
॥ ५८६ ॥
॥ ५८७ ॥
।। ५८८ ।।
।। ५८९ ।।
॥ ५९० ।।
॥ ५९१ ॥
॥ ५९२ ॥
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अम्बाए मादलिआ, सिसिरसमीरम्मि माहिवाओ अ। माअलिआ माउच्छाइ, मारिलग्गा य कुच्छिइआ ॥५९३ ॥ मालाकुंकुम-माहारयणा वरघुसिण-वत्थेसु । मिरिआ कुडी, घणगणे मिहिआ, जे?म्मि मित्तिवओ ॥ ५९४ ॥ समकाले मीअं, घरवलए मुब्भो, मिगीइ मुंडा य । मुंडी णीरङ्गी, चुम्बणम्मि मुद्दी, मुणी अगत्थिदुमे ॥ ५९५॥ मुहलं मुहे, मुअंगी कीडी, हिक्काइ मुट्ठिक्का । मुसहं मणआकुलया मुहिअं एमेअकरणम्मि ॥ ५९६॥ मुक्कयं अण्णवहूवीवाहे, मुरिअं च तुडिअम्मि । मुरई असईइ, मुलासिओ फुलिङ्गे, मुआइणी डुम्बी ॥५९७ ॥ मुग्घुरुडो मुक्कुरुडो रासीइ, मुहत्थडी अ मुहवडणे । मुरुमुरिअं रणरणए भुमया मुहरोमराई अ
॥५९८॥ मूसा-मूसाआई लहुअदुवारम्मि, मूसरी भग्गे। पीणम्मि मूसलो, तह मूअल्लो मूअलो मूके
॥ ५९९ ॥ मेंठी मेण्ढी, मेली असंहई, वणिसहायए मेढो । हत्थिवए मेंठो, मेअर-मेअज्जा असहण-धण्णेसु ॥६००॥ मेडंभो मिगतन्तू, मेहच्छीरं च णीरम्मि। मोचं च अद्धजङ्घीइ, मोग्गरो चेअ मउलम्मि ॥६०१॥ सवचम्मि मोर-मोरत्तया, कसिणकण्णिआइ मोक्कणिआ । मसअ-उलूएसु मरो, मड्डा बलकार-आणासु ॥६०२॥ कण्ठे मुअम्मि अ मडो, लज्जा-दुक्खेसु मंतक्खं । सिङ्घल-मन्थाणेसुं मंदीरं, मम्मणो मयण-रोसा ॥६०३ ॥ तुमुल-मलिणेसु मइलो, सारसि-दूई-सहीसु अ मराली। 'मक्कोड'झुणी उण्णापिपीलिआ-जन्तगुम्फरासीसु ॥६०४ ॥
४००
For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
||६१० ॥
मम्मक्का णायव्वा उक्कण्ठाए अ गव्वे अ। वुड्डे णिवहे पिहुले मुहले जलहिम्मि अ महल्लो ॥६०५॥ सिरिवयखग-बन्दीसुं महुओ, कडअ-ओवणेसु मलओ अ । लहुअक्खित्ते कुण्डे मलिअं, मज्जिअं उदिक्खिए पीए ॥६०६ ॥ मल्लयं अपूवभेए सराव-कोसुम्भ-चसएसु। मंगुलं अणि?-पावेसु, मंथरं बहु-कुसुम्भ-कुडिलेसु ॥६०७ ।। ऊढाकुविए कलुसे असुइम्मि अ होइ मट्टहिअं। मडुवइअं हय-तिक्खे, मालो आराम-मञ्जु-मञ्चेसु ॥६०८॥ माणंसी माइअ-चन्दवहूसुं, माउआ सहि-उमासु । मुक्कलं उचिए सइरे अ, मुम्मुरो करिस-करिसअग्गीसु ॥६०९ ।। साली-माउलधूआ-पिउच्छपुत्तेसु 'मेहुणय' सद्दो। मोओ अ अहिगयत्थे गिरिम्मि तह चिब्भडाईण
सप्तमो वर्गः रंगं तउए, रत्ती आणा, रप्फो अ वम्मीए । रंभो दोलाफलए, कङ्गए रल्ल-राल-राअलया ।। ६११ ।। रद्धी वरे, रसाला य मज्जिआ, पहाविअम्मि रत्तीओ। भमरे रसाउ-रोलंबा य, रसदं च चुल्लिमूलम्मि ॥६१२ ॥ रत्तय-रग्गय-रंजण-रवया बन्धूअ-घट्ट-घड-मन्था। रंदुअ-रयवलि-रइगेल्ला रज्जु-सिसुत्तण-अहिलासेसु ॥६१३ ।। रच्छामय-रत्तक्खर-रप्फडिआ साण-सीहु-गोहासु । रयणिद्धयं च कुमुए, राओ चडए, रणे राडी
।।६१४ ॥ रावि अस्साइअए, रायगई तह जलोआए। रिंडी कन्थप्पाया, रिप्पं पढे, पवेसए रिग्गो
॥६१५ ॥ रिक्खो रिच्छो वुढ्डे, रिक्कं थोवम्मि, वायसे रिट्ठो। रिद्धं पिक्के, रिद्धी संघाए, रिंगिअं भमणे
॥६१६॥
४०१
For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रिरिअं लीणे, सडिअम्मि रिक्किअं, रोविरम्मि रिमिणो अ। रिंछोली पंतीए अ, रिच्छभल्लो अ रिच्छम्मि
॥६१७ ॥ रित्तूडिअंच साडिअं, अवगणणा रीढं, अक्खिए रुंढो । सहलम्मि रुढिअं, रुंचणी घरट्टी, रुअरुइआ उक्कण्ठा ॥ ६१८ ॥ रूअं तूले, अक्कदुमे रूवी, रूववइआइ रूवमिणी। रेणी पङ्के, छिण्णम्मि रेसिअं, रेवयं पणामम्मि ॥ ६१९॥ माईसु रेवईओ, रेवलिआ वालुआवट्टे। रेवज्जिअं उवालद्धे, रेहिअअंच छिण्णपुच्छम्मि ॥६२० ॥ रेअविअं खणगरिए, तन्दुलपिट्ठम्मि रोट्टं च । रोडं घरमाणे, रोर-रोधसा रोंकणो अ रङ्कम्मि ॥ ६२१ ॥ रोज्झो अ रोहिओ, रोमराइ-रोमूसला जहणे । रोअणिआ डाइणिआ, रोमलयासयं उदरयम्मि ॥६२२॥ हंसे वग्घे रत्तच्छो, रइजोअ-जहणेसु रइलक्खं । दइअ-णिरंतर-सोहिअ-सणाह-पलिएसु राहो वि ॥ ६२३ ॥ रायंबू वेडिस-सरहा, रिक्खणं अहिगमम्मि कहणे अ । विउल-मुहलेसु रुंदो, रेंकिअं अक्खित्त-लीण-लज्जासु ॥ ६२४ ॥ अच्छिणिकोच-करोडीसु रेसणी, कलि-रखेसु रोलो अ। रोडी इच्छ-सिविआसु, कूणिअच्छे मले रोद्धं ॥६२५ ॥ रोहो पमाण-णमणेसु, रोक्कणी सिंगि-कूरकम्मेसु । णवदंपईण अण्णुण्णणामगहणोसवम्मि लयं ॥ ६२६॥ लक्खं काए, लग्गं चिन्धे, लंचो अ कुक्कुडए। गण्डुअतिणम्मि लचयं, लट्टय-लडहा कुसुम्भ-रम्मेसु ॥६२७ ॥ लल्लक्कं भीमे, लसई कामे, परिहिए लइअं। लसुअं तेल्ले, लइणी लयाय, लसकं तरुच्छीरे ॥६२८॥
४०२
For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
लंपिक्खो तह चोरे, लंबाली पुप्फभेअम्मि । लउडम्मि लकुडं चिअ, उसहे लइअल्ल-लाइल्ला ||६२९ ॥ पउमकरा जत्थ वहू लिहिज्जए सो लयापुरिसो। लहुअवडो णग्गोहे, लडहक्खमिअं विहडिअम्मि ॥६३० ।। लामा य डाइणी, लावंजं उसीरम्मि, लाहणं भोज्जे । लालस-लासयविहया मिउ-मोरेसुं, वहोलए लिक्खा ॥६३१ ।। बालम्मि लिंक-लीवा, लित्ती खग्गाइदोसम्मि। तणुईकयम्मि लिसयं, लिट्टिअ-लोलंठिआ य चाडुम्मि ॥ ६३२ ।। लीलो जण्णे, लुंखो णिअमे, सुत्तम्मि लुंको अ। लूणम्मि लुअं, भग्गे लुग्गं, तह णिण्णयम्मि लुंखाओ ॥६३३ ॥ लुरणी वज्जविसेसम्मि, लुंकणी चेअ लयणम्मि । लूआ मयतण्हाए, लेहुङ-लेढुक्क-लेडुआ लोठे ॥६३४ ॥ लेढिअं अवि संभरणे, लोले लेहडय-लोहिल्ला । लोट्टिअओ उवविटे, तह लोलुंचाविअं रइअतण्हे ॥ ६३५ ॥ लल्लं सप्पिह-णूणेसु, केस-ओसारएसु लंबो वि। अण्णासत्त-मणोहर-पिअंवएसुं तह य लट्ठो ॥६३६ ॥ लयणं तणु-मिउ-वल्लीसु, लाइआ भूस-गहिअ-अजिणद्धा। लालंपिअं पवाले खलीण-आकंदिएसुं च
॥६३७॥ लिहिओ तणु-सइएसुं, लिकिअं अक्खित्त-लीणेसु । लुंबी थवय-लया, लेसो लिहिअ-आसत्थ-णिद्द-णीसद्दा।। ६३८ ॥ लेडुक्को लम्पड-लुट्ठएसु, लोढो अ भरिअ-सइएसु । वंग-वय-वंढ-वड्डा वाइङ्गण-गिद्ध-बंध-गरुएसु ॥६३९ ॥ वद्धी अवस्सकिच्चम्मि, वंक-वंसा कलङ्कम्मि। वंसी अ सिरसि माला, वच्छं पासे, वऊ अ लायण्णे ॥६४० ॥
४03
For Private And Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वम्हं रप्फे, वत्थी उडए, वल्लो सिसू, वहू चिविडा । वह-वट्टा, खन्धवण-मग्गा सीमाइ वत्ति-वइवेला ॥६४१॥ वज्जा अहिआरे, वल्लि-वल्लरी-विल्लरीउ केसेसु । वतु-विच्छड्डा णिवहे, वलही-ववणीउ कप्पासे ॥६४२ ॥ वडहो खगभेए, वसल-विड्ड-विअलंबला य दीहम्मि । वप्पीओ वप्पीहम्मि, वम्हलं केसरे चेअ
॥ ६४३ ।। णिद्दाकरीलयाए वयली वेली अ, वट्टिमं अहिए। वइओ पीए, वलिआ-विलमा जीवाइ, चुण्णिए वयरं ॥६४४ ।। वयडो अ वाडिआए, वंफिअ-वलिआ य भुत्तम्मि। वाहाकुले वणायं च, वद्दलं वक्कडं च दुद्दिणए ॥६४५ ॥ रज्जे वंडुअं, ओलीइ वडाली अ, वरओ कलमभेए। गाईइ वल्लई, वद्धयं वरं, वड्डिआ य कूवतुला ॥६४६ ॥ वणवो दवाणले, वज्जरा णई, वण्णयं य सिरिखण्डे। सण्डम्मि वद्धिओ, तह वहड-वणारा य वच्छयरे ॥६४७॥ वत्ताइ वग्गयं, पउरे वग्गेज्जो, दुमालिआ वणई। गोवन्द्रम्मि वणद्धी, वब्भयं अम्भोअमज्झम्मि ॥६४८ ॥ लहुजलवहे वहोलो वाहलि-विरया य, वज्जिअं दिढे। अत्थम्मि अ वव्वाडो, पमहेसुं तह य वंगच्छा वप्पीहो थूवे, वहुरा य सिवा, वट्टिवं च परकज्जे। णउलम्मि अ वग्गोओ, कणिट्ठसासू वहुव्वा य ॥६५०॥ वंजर-वहुण्णि-वच्छीवा णीवी-जेट्ठभज्ज-गोवेसु । वत्तारो वेडुल्लो अ गव्विए, ववहिओ मत्ते
॥ ६५१ ॥ वंगेवडु-वम्मीसर-वइरोडा कोल-काम-जारेसु । हढ-मालिअ-वायालीसुं ववसिअ-वड्डहुल्लि-वहढोला ॥६५२ ॥
॥६४९ ॥
४०४
For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वलयणि-वलवाडि-वलग्गंगणिआ-वाडीओ अ वईए। वलअंगि-वलंगणिआ-वेंगीओ वइमईए अ
॥ ६५३॥ वड्डइओ चम्मयरे, वच्छिमओ गब्भसेज्जाए । सूलप्पोइअमंसे वउलिअं, अहिणववरम्मि वरइत्तो ॥६५४॥ वल्लादयं च अच्छाअणम्मि, वत्थासयम्मि वत्थउडो। वक्खारयं रइघरे, वड्डाविअं अवि समाविअए ॥६५५ ।। वक्कल्लयं च पुरओ कयम्मि, वग्गंसिअं जुज्झे । वहुमासो जत्थ पई ण जाइ बाहिं णवोढवहुघरओ ॥६५६ ॥ मेहम्मि वड्डवासो, मुअम्मि वरउप्फ-वामा य। चण्डिलए वच्छीउत्त-वारिआ, तह फले वरेइत्थं ॥६५७ ॥ वप्पीडिअं च खेत्तम्मि, वलविअ-वलमय-वारुआ सिग्घे । वंसप्फालं पयडे, चुल्लीमूले वडिसरं च
॥६५८॥ थामम्मि ववत्थंभो, कागे वसभुद्ध-विरसमुहा । कणभेअम्मि वरइओ, वड्डणसालो अ छिण्णपुच्छम्मि ॥ ६५९ ।। विसुवम्मि वओवत्थय वओवउप्फा, वदिकलिअं वलिए। वहुहाडिणी वहुवरि ऊढा, वहुघा(धा)रिणी अ णववहुआ॥ ६६० ॥ वइरोअणो अ बुद्धम्मि, वड्ढणमिरं च पीणम्मि । वइवलओ दुण्डुहए वक्कडबंधं च कण्णआहरणे ॥६६१॥ चूडम्मि वलयबाहू कलकण्ठी वणसवाई अ। वग्गोरमयं लुक्खे, सरहे वणपक्कसावओ चेअ ॥६६२॥ वाढी वणिअसहाए, वायं गन्धम्मि, उच्छुए वाऊ । मुहपूरिअतिणवज्जे वाली, वामी अ इत्थीए
॥ ६६३॥
४०५
For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
11६६४॥
वारो चसए, वाहा य वालुआ, वाणओ वलयआरे। गीवाइ वाहणा, वावडो कुडुम्बिम्मि, वामरी सीहे वारिज्जो वीवाहे, वासंदी वासुली अ कुन्दम्मि। वावय-वावणि-वासाणीओ आउत्त-छिद्द-रच्छासु ॥६६५ ॥ वाउल्लो पलविरए, वायारो सिसिरवायम्मि। वाणीरो जम्बू, वायाडो कीरे, किमिम्मि वाडिल्लो ॥६६६॥ वालप्पं विप्पं तह णङ्गले, वाविअं पसारिअए। गण्डयमिगम्मि वाडिम-विडोमिआ, वायणं च लाहणए ॥६६७ ।। वाडंतरा, कुडीरे, वामणिआ दिग्घकट्ठवाडीए। वावडयं वोच्चत्थं विवरीअरयम्मि णिटुिं
॥६६८॥ तुरयम्मि वासवारो, सिरिआहरणम्मि वालवासो अ। वावोणयं विकिण्णे, णट्ठपडिग्गाहयम्मि वामणिओ ॥६६९ ॥ साणम्मि वासवालो, सुरणाहे वाणवालो अ। वारसिआ मल्ली, कणए वालंफोस-वालिआफोसा ॥६७० ॥ वाहगणो मंती, दुरडे वायडघडो, विसी सारी । विल्हं च धवलवण्णे, विपित्त-विहसिव्विआ विअसिअम्मि॥ ६७१ विच्छोहो विरहे, विरसं वरिसम्मि, विसढो अ णीराए । कमलासणो विसारी, विढणा पण्ही, चमूइ विसरो अ ॥६७२ ॥ विहई वुन्ताकीइ, विरूवे विक्खास-विरुअ-वेलुका । विलय-विओल-विहण्णा सूरत्थ-आविग्ग-पिंजणेसुं च ॥ ६७३ ।। विग्गोवो आउलया, विक्खण-वितता य कज्जम्मि। विसिणो अ रोमसे, फाडिए विरिकं च, पिञ्जिए विहयं ॥ ६७४ ॥
४०
For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
लज्जाइ विलिअ-विद्रूणा-वेदूणा तहेअ वेलूणा । सब्भाणुम्मि विडप्पो, विडओ अ, विहुंडुओ चेअ ॥६७५ ॥ घटे विसारओ तह, विरिज्जय-विलुपिया अणुग-इट्ठा । भल्लायए विसमयं विप्पवरं तह य वेअर्द्ध
॥६७६ ॥ सूईविद्धे विब्भेइअं, चउरगइहयम्मि विक्कमणो। कीडे विलुपओ, णिसि च विड्डिरिल्ला, विडंकिआ वेई ॥ ६७७ ॥ पच्छातावम्मि विणिव्वरं च, कोसुम्भयम्मि विरहालं । विच्चोअय-विब्भवणा उवहाणे, तह विआलुओ असहणे।। ६७८ ॥ धाणा विलिंजराओ, विअंगिअं णिन्दिअत्थम्मि। विक्केणुअंच विक्केज्जे, विकराले विडिच्चिरं चेअ ॥६७९ ॥ कोमलअबलङ्गीए विलिव्विली, विहरिअंच सुरयम्मि । विप्फाडिअंच विदंडिअं च विप्पिंडिअंच णासिअए ॥ ६८० ॥ पुव्वण्हभोअण-जलोल्लेसु विआरिअ-विरल्लिआ चेअ। भच्छिअ-जलहिसु विमइअ-विसालया तह विहाडणं अणत्थे ।। ६८१ मलिणम्मि विसंवायं विअओलिअं अवि, विअंसओ वाहे। णढे विऊरिअं, तह कोलाहलयम्मि विमलहरो ॥६८२॥ काले कज्जअयाणे विलुत्तहिअओ, तरङ्गए वीली। वीची लहुरच्छा, वीसुं जुअए, वीलणं च पिच्छिलए ॥६८३ ॥ वुर्फ च सेहरे, गहगहिए वेप्पो, पसुम्मि वेंढी अ। वेलं च दंतमंसे, वेणो विसमे णईतूहे
॥ ६८४॥ वेत्तं च अच्छवत्थे, विडम्बणाए अ वेलंबो। वयणिज्जे वेणिअ-वेसणा य, मउअम्मि वेअल्लं ॥ ६८५ ॥
४००
For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥६८८ ॥
वेसाइ वेल्लिरी, वेइआ सलिलहारिणीए च । वेण्टिअ-वेप्पुअ-वेरिज्जा वेढिअ-सेसव-असहाएसु ॥ ६८६ ॥ मणियार-घरोलीसुं वेडिय-वेसंभराओ य । वेलुलियं वेरुलिए, वेअडियं तह य पच्चुत्ते
॥६८७॥ वेडइओ वाणियए, कलुससुराए य वेण्टसुरा । भमरम्मि वेणुणासो, संकडए वेडिकिल्लं च वेवाइयं उल्लसिए, वेल्लाइयं अवि य संकुइए । वेसत्तणम्मि वेसक्खिज्जं, उसहम्मि वोवालो ॥ ६८९॥ वोकिल्लो घरसूरे, तह वोज्झय-वोज्झमल्लया भारे। अणुचियवेसम्मि य वोमज्झो, वोरच्छ-वोद्रहा तरुणे ॥६९० ॥ वोहारं जलवहणं, णहसियचोद्दसिछणम्मि बोरल्ली। वोसेअं उब्भुयाणे, भरिउल्लट्टम्मि वोसट्टं ।
॥६९१ ॥ वोकिल्लयं च रोमन्थे, तह वोभीसणो वरायम्मि। दारेगदेस-खेत्तेसु वडो अ, वणो अहियार-सवचेसु ॥६९२ ।। वंठो अकयविवाहय-णिण्णेहय-खंड-गंड भिच्चेसु। तणु-बलिय-भूअगहिएसुं वप्पो, वण्णं अच्छ-रत्तेसु ॥६९३ ॥ झाड-झडीसु वडप्पं, वरडी तेलाडि-दंसभमरेसु । वियसंत-कलयलेसुं वयलो, सेण-णउलेसु वल्लाओ ॥६९४ ॥ खेत्ते घरे य वलयं, सुंदर-बहुसिक्खिएसु वत्तद्धो। वयणं मंदिर-सेज्जासु, वप्पिणो खेत्त-उसिएसु ॥६९५ ॥ वल्लरं अरण्ण-महिस-खेत्त-जुव-समीर-णिज्जल-वणेसु । साल-विडंकेसु वरंडो, साहेज्ज-विकचेसु वग्घाओ ॥६९६ ॥
४०८
For Private And Personal Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
>
अंगम्मि वट्टमाणं गंधद्दव्वाहिवासभेए य । वत्थाहरणम्मि तहा अब्भुदयाऽऽवेयणम्मि वड्ढवणं
वात्तो विड- जारे, विल्लं अच्छे विलसिए य । ठाण - विचालेसुं विक्खंभो दीह-जघणेसु विक्खिण्णं विडिमो सिसुमिय-गंडेसु, दिट्ठ-वीसंतएसु विव्वाओ । खलभिक्ख-वेज्ज - वाविय - दाणेसु विप्पयं चेय विड्डिरं आभोग - रउद्देसु, विलास - जघणेसु विच्छेओ । विहि- गोसेसु विहाणो, संझा-चोरेसु य वियालो विरहो रह - कोसुंभे, वित्तई गव्वि-विलसिएसुं च । परिपाडियम्मि विचिए विरलम्मि य विच्छियं होइ विमलियं अवि पण्णत्तं मच्छरभणिए, ससद्दे य । विसमियं अमल - उत्थिएसु, विलइयं अहिज्ज - दीणेसु हय - विरलेस विरिंचिरं, अमलम्मि विरिंचिओ विरत्ते य । फाडिय - धारासुं विचिणियं, वीअं च विहुर- तक्काले वुण्णो भीअ - उव्विग्गेसु, चोर-मुसलेसु वेलू अ । से तह पल्लव-वल्ली - विलासेसु
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सीह - कुमुसु सठि - संफा, सह-संधारिया जोग्गे । सत्ती कतिवयवट्टुलदारू, सत्थ- सेहिया य गए
४०८
For Private And Personal Use Only
॥ ६९७ ॥
।। ६९८ ।।
॥ ६९९ ॥
।। ७०० ॥
॥ ७०१ ॥
॥ ७०२ ॥
वेइद्धो उद्धीकय-विसंठुल- आविद्ध- सिढिलियंगेसु । वेआलो अन्ध-तमेसुं, वेयारियं अवि पयारिय-कचेसु ॥ ७०५ ॥ वेहविओ अणायर- कोवणेसु, वेलाइअं च मिउ - दीणं । वेल्लहलो मउअ - विलासीसुं, वोज्झरं अईअ- भीएसु अष्टमो वर्गः
॥ ७०६ ॥
॥ ७०३ ॥
॥ ७०४ ॥
॥ ७०७ ॥
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥७०८॥
॥ ७०९ ॥
॥ ७१० ॥
॥ ७११ ॥
॥ ७१२ ॥
संगा संडी वग्गा, संपा कंची, सरा माला । संखो बंदी, सरली चीरीइ, सरत्ति सहसत्थे सज्जोक्कं पच्चग्गे, सउणं रूढे, पसूणए सढयं । सलली सेवा, सभरो गिद्धे, सद्धाइ सगयं च सत्थर-संगोल्ली संगेल्ला णिअरम्मि, संगहो मोब्भे । सत्तल्ली सेहाली, पसवजरा संभवो, सुरा सविसं सण्णियं ओल्ले, दप्पोद्धरे सराहो, दिए सवासो य। संफाली पंतीइ, सयग्घि-सइत्ता घरट्टि-मुइएसु संणेज्झो जक्खे, सव्वला कुसी, संवरम्मि संखालो। संकर-साहीओ रच्छाए, णियडे सगेदं च संखलि-संदेवा संखपत्त-सीमासु, संगयं मढे। सेणम्मि सवाओ, संघाडी जुयले खलम्मि संभुल्लो असुयंधि संधियं, सउली चिल्ला, वइअरम्मि संघोडी। संपण्ण-संपणा घयउरत्थगोहूमपिट्ठम्मेि संजद्धं सप्फंदे सच्छह-सरिसाहुला सरिसे। संभलि-सण्हाई-सहउत्थिय-सुहउत्थिआउ दूईए सत्तत्थो अहिजाए, पडिवेसियए सइज्झो य।। संजत्थो कुविए, सद्दालं सिंदीर-सिंखला णिउरे सयढा लंबकचा, संपत्थिय-सयराहया सिग्घे । संपासंगं दीहे, सलहत्थो दव्वियाइहत्थम्मि सप्पे सराहओ संवेल्लिय-संवट्टिआ य संवरिए । सरिवाओ सीहरओ आसारे, पेरिए सउलियं च
॥ ७१३ ॥
॥ ७१४ ॥
॥७१५ ।।
॥ ७१६॥
।। ७१७ ॥
॥ ७१८ ॥
४१०
For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
संघास - समसीसी फद्धाइ, समुग्गियं पडिक्खियए । सत्थइयं साणइयं तेयविए, सुमरिअम्मि सरभेयं संखद्रहो य गोलाद्रहम्मि, लद्धम्मि संपडियं । सच्चिल्लय-संघयणा सच्च- सरीरेसु, सहरला महिसी संगोवियम्मि, संजमियं, णिव्विवरम्मि संकडिल्लं च । साविहजंतुम्मि य सरलीआ, संसप्पियं च मंकियए घूअम्मि सहगुहो, तह सत्तिअणा आहिजाईए । संखलयं संबूए, संसाहणं अवि य अणुगमणे
डोलिओ अणुगए, सच्चविअं तह अहिप्पेए । संगोढणो अ वणिए समुच्छणी सोहणी य वद्धणिया परितावियम्मि सण्णत्तियं च, संपत्तिया बाला संदट्टयं च संलग्गयम्मि, सच्चेवियं रइए सइलंभं सइदिट्टं सइसुह सइदंसणाई मणदिट्ठे । संखबइल्लो हालियछंदोत्थाइरबइल्लम्म
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ससराइयं च णिप्पिट्टे, समइच्छियं अइक्कंते । मोरे सइलासय- सिण्टा, खंदे सइसिलिंबो य कितवे सअक्खगत्तो, सेलूसो, जलघरे समुद्दहरं । सवडंमुहो अहिमुहे, धम्मच्चत्तोस हे सइरवसहो सत्तावीसंजोअणं इन्दु, सवयम्मि समरसद्दहयं । जाण विसीए सारि, सालं साहाइ, केसरे साईं सामुद्दो बरुए, सावओ य सरहम्मि, सामियं दड्ने । सामंती समभूमीइ, सामरी सिंबलीए य
૪૧૧
For Private And Personal Use Only
।। ७१९ ।।
।। ७२० ॥
।। ७२१ ।।
।। ७२२ ।।
।। ७२३ ।।
॥ ७२४ ॥
।। ७२५ ।।
।। ७२६ ।।
।। ७२७ ।।
।। ७२८ ॥
।। ७२९ ।।
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
साडी आडीए, साणूरं देवहरयम्मि । साउलो अणुराए, सालंकी सालही य सारिआइ साइयं अवि सक्कारे, सायंदूला य के अईए य । सासवुलो कविकच्छू, सारमियं संभरावियए
"
सालंगणी य अहिरोहणीए, साहेज्जओ अ अणुग्गहिए । साइज्जियं अवलंबियं अवगयमोहम्म साहरओ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पवर - सिरक्क - झडीसुं सीसय सीसक्क-सीइयाओ य । सीउग्गयं सुजाए, सीहलयं धूवजंतम्मि
1
॥ ७३३ ॥
सारिच्छिय-सेआलीओ दुव्वा, सारहम्मि साहिलयं । सालाणओ थुए, साहंजय - साहंजणा य गोखुरए सिग्गो खिणे, सिंदू रज्जू, कुक्कुड-किसेसु सिहि-सिंगा । मच्छम्मि सित्थि-सीहंडया, पलालम्मि सिप्प - सिंबीरा ॥ ७३४ ॥ सिंदी - सिंदोला खज्जूरी, सूईइ सिव्वि-सिव्विणिया । सिंडं मोडियए, सिण्टा - सिंबाडीउ णासियाणाए
॥ ७३५ ॥
૪૧૨
॥ ७३० ॥
परिपाडियम्मि सिद्धं, रज्जे सिज्जूर सिंदूरा । भूयगहियम्मि सिंपुअं, उंछे सिलओ, सिसुम्मि य सिलिंबो। ७३६ ॥ सिंगय- सिंधुअ-सिंगिणि- सिद्धत्था तरुण - राहु-गो- रुद्दा । सिसिरं दहिम्मि, सिहिणा थणेसु, वरुणे सिअंग- सुरजेट्ठा ॥ ७३७ ॥ डमरम्मि सियाली, विड- जलणेसु सिरिंग - सिंदुवणा । हंसम्मि सिरिवओ, सिरिमुहो मयमुहे, सिरिद्दही पविया ॥ ७३८ ॥ सिहरिणि - सिहरिल्ला मज्जियाए, सिंगेरिवम्मं अवि रप्फे । सिविच्छीवो सुद्धो गोवाले, सित्थए सीअं
॥ ७३९ ॥
For Private And Personal Use Only
।। ७३१ ।।
।। ७३२ ।।
॥ ७४० ॥
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ७४४॥
॥ ७४५ ॥
सीमंतयं च भणियं सीमंतालंकरणभेए । सीलुट्टयं च तउसे, करवंदीए य सीहनही
॥ ७४१ ॥ सीरोवहासिया लज्जाए, उक्का सुली, सुई बुद्धी। सुहरा चडयाभेए, सुढिओ संते, सुहे सुहेल्ली अ ॥ ७४२ ॥ सुंघिय-सुलस-सुवण्णा य घाण-कोसुंभ-अज्जुणदुमेसुं। संकेयम्मि सुवुण्णा, सुरंगि-सोहंजणा य सिग्गुम्मि ॥७४३ ॥ किंसारु सुंकयं सूयलं च, सुअणा य अणिउते । अंबाइ सुब्विया तह य, सुद्धपूअम्मि सुद्धवालो य ॥७४४ ॥ डुंबे सुदारुणो सूइओ य, सुविरे सुण्हसिय-सोमइया । सुज्झरओ धोवयए, सुसंठिया सुल्लमंसम्मि कण्हे सुवण्णबिंदू, रूववईए सुदुम्मणिया । सुकुमालियं सुघडिए, तुलसीए सुलसमंजरिया ॥७४६ ॥ सूला वेसा, सूई य मंजरी, सूरणो कंदे । सूरंगो य पईवम्मि, सूअरी जंतवीढम्मि
॥ ७४७॥ सूलच्छं पल्ललए, सूलत्थारी य चंडीए । सूरद्धओ दिणे, गणवइम्मि सेओ य, गामणी सेट्ठी ॥७४८ ॥ सेवाल-सोमहिड्डा पंके, कोकम्मि सेहरओ । चप्पुडिणाए सेंवाडओ य, सेज्जारियं च दोलणए ॥७४९ ॥ सेआलुओ उवाइयवसहम्मेि, धुरंधरम्मि सेरिभओ। सोत्ती गईइ, सोअंणिद्दा, मंसम्मि सोल्ल-सोमाला ॥७५० ॥ सोसण-सोमाणा पवण-मसाणा, सोव्वओ पडियदंते। कडि-उवकिदि-उदरेसुं सोसणि-सोवत्थ-सोमहिंदाइं ॥७५१ ।।
४१3
For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
संखम्मि सोलहावत्तओ य, सोवण्णमक्खिया सरहा। केस-विसम-थंबेसुं सढो, सिला-घुण्णिएसु सअयं च ॥ ७५२ ।। सरहो वेडिस-सीहेसु, सक्खि -गामीणएसु सणियो य। ण्हाविय-रजक-पुरक्किय-दित्तेसुं सज्जिओ चेअ ॥७५३॥ हंस-ओघसरेसु सरेवओ अ, संवाअआ णउल-सेणा। सण्णिहिय-माविएसुं अणुणीए चेअ सण्णुमियं ॥७५४ ।। तोसिय-सारविअ-अंजलिकरणेसु समुच्छियं चेअ।। पडिवेसि-पओसेसुं वज्झे य समोसिओ होइ ॥७५५ ॥ चिंतिय-सण्णिज्झे सण्णविअं, सम-णिब्भरेसु समसीसं । अजस-रएसु समुप्पिंजलं, अमय-इंदुसु समुद्दणवणीयं ॥ ७५६ ॥ मरहट्ठदेसपट्टणभेए दूरे य सायं च । साहो य वालुआसुं उलूअए दहिसरे चेअ
॥७५७॥ वत्थ-ब्भू-भुअ-साहा-पिकि-सरिस-सहीसु साहुली चेय। संबूअयम्मि सालुअं अह सुक्कजवाइअसिरम्मि ॥ ७५८ ॥ सामग्गियं च चलिए अवलंबिय-पालिएसुं च । सित्था लाला-जीआसु, हिम-ओसाएसु सिण्हा वि ॥७५९ ॥ सिंदुरयं णायव्वं रज्जूए तह य रज्जम्मि। बालम्मि दहिसरम्मि य मोरे य सिहंडइल्लो वि ॥७६०॥ हिमकालदुद्दिणे तह झाडविसेसम्मि सीअल्ली । सीअणयं पारि-मसाणा, सिह-णोमालिआसु सीहलिया ॥ ७६१ ॥ सुग्गं च अप्पकुसले णिव्विग्घ-विसज्जिएसुं च । रुप्प-रजगेसु सुज्झयं, अह वेसहर-चडएसु सुहराओ ॥७६२ ।।
૪૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
सूरल्ली मज्झहे तिणभेए मसयरूवकीडे अ । मिगसिसु - सरेसु सेल्लो, दोहर - भद्दा किईसु सेरी अ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫
गामपहाणे सणिज्झकारए तह य सेआलो । भूए भाविणि सोही, सोवणं आलयण- सिविण-मल्लेसु ॥ ७६४ ॥ ह अट्ठम्मि, हरी कीरे, दूरे हणं, हडं हरिए ।
हत्थं हल्लफलियं हुलियं सिग्घम्मि, हणु, ससेसम्मि हत्थारं साहेज्जे, कीलत्थं करगयम्मि हत्थल्लं । हक्कोद्धं अहिलसिए, उप्पाडिअम्मि हक्खुत्तं संगप्फंसयसवहम्मि हंजओ, रासयम्मि हल्लीसो । हत्थल्ली हत्थविसी, बहुजंपिरए हलप्पो अ गेहम्मि हम्मियं, तह चलिय सयण्हेसु हल्लिअ-हलूरा । हासे हद्धय - हसिरिय हासीया, मक्खिए हवियं
गए हत्थिवओ, लउडे हरिमिग्ग-हिरिवंगा । बंभणि-इंदगजेसुं हलाहला-हत्थिमल्ला य हत्थल्लियं च हत्थोसारिआए, कलयलम्मि हलबोलो । हरिआली दुव्वाए, हत्थिहरिल्लो य वेसम्मि
महो कल्ले, हत्थच्छुहणी णववहूए । हरिचंदणं च घुसिणे, हत्थियचक्खुं च वंकदिट्ठम्मि सालाहणम्मि हालो, हारा लिक्खाइ, हालुओ खीवे । हिल - हिल्लाओ तह वालुआसु, हिक्का य रजगीए हिड्डो वामणए, हिज्जो कल्ले, हित्थ - हीरणा लज्जा । विहुरे हिट्टो हिट्ठाहिडो य, लहरीइ हिल्लूरी
For Private And Personal Use Only
॥ ७६३ ॥
।। ७६५ ॥
॥ ७६६ ॥
॥ ७६७ ॥
।। ७६८ ।।
॥ ७६९ ॥
॥ ७७० ॥
॥ ७७१ ॥
।। ७७२ ।।
।। ७७३ ॥
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
एक्कपयगमणकीलाइ हिंचियं हिंबिअं चेय । हिरडी सउली, हिक्किय- हीसमणा हेसियरवम्मि हिक्कास - हिरिंबा पंक- पल्ललेसुं, हिसोहिसा फद्धा । हिंडोलयं च हिल्लोडणं च खेत्तमिगवारणारावे
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हुरुडी विआउआ, हुंकय- हुंकुरुवा य अंजलीए अ । पसवपराइ हुलुव्वी, हूमो लोहारए, जवे हेला हेलुक्का हिक्का, हेलुअं छिए. गणवइम्मि हेरिंबो । सप्पसिरकरणिसेहे हेआलं होरणं वत्थे
हिरिमंथा चणएसुं हीरो सूईणिहे, हुडो मेसे । तो अभिमु, हुड्डा पणम्मि, हुडुअ-हुडुमा पवाह-धया ॥ ७७६ ।।
हत्थे कीलागहिअम्मि हत्थलो हत्थलोले अ । हत्थाभरणे हत्थप्पाहुडए चेअ हत्थोडी तुमुलम्म कोउए हलहलं, हडहडो अणुराय तावेसु । हरपच्चुअं सुमरिए णामोद्देसेण दिण्णे अ
जंघाल - जीह-मंथर - विरएसुं हाविरो होइ । हालाहल सद्दो तह मालारे बंभणीए अ रयणावलि -खेत्ताऽवणरवेसु हिंडोलणं हिडोलणं । हेरंबो णायव्वा महिसम्मि अ डिंडिमे चेअ इय रयणावलिणामो देसीसद्दाण संगहो एसो । वायरणसेसलेसो रइओ सिरिहेमचंदमुणिवणा
४१५
For Private And Personal Use Only
॥ ७७४ ॥
।। ७७५ ।।
।। ७७७ ।।
11 1692 11
।। ७७९ ।।
।। ७८० ॥
॥ ७८१ ॥
॥ ७८२ ॥
।। ७८३ ॥
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
शास्त्रसन्देशमालाचतुर्विंशतिभागमध्ये ग्रथितानां ग्रन्थानामकारादिक्रमः
(अधैर्भागा विज्ञेयाः)
_अष्टकानि (३) अट्ठारसहसशीलंगाइरहा (५) अष्टविधकर्मस्वरूपम् ( २३) अध्यात्मकल्पद्रुमः (१)
आ अध्यात्मबिन्दुः (१८) आउरपच्चक्खाणं-१(१५) अध्यात्ममतपरीक्षा (२१) आउरपच्चक्खाणं-२ (१५) अध्यात्मसारः (४)
आख्यानकमणिकोशः (८) अध्यात्मोपनिषत् (४) आगम अष्टोत्तरी (२१) अनुमानमातृका (१६) आचारोपदेशः (११) अनेकान्तव्यवस्थाप्रकरणस्य आत्मतत्त्वचिन्ताभावनाचूलिका (९) मङ्गलप्रशस्ती (५) आत्मनिन्दाष्टकम् (१४) अनेकार्थ नाममाला (२२) आत्मप्रबोधः (१७) अनेकार्थ-निघण्टुः (२२) आत्मबोधकुलकम् (७) अनेकार्थसंग्रहकोषः (२४) । आत्महितकुलकम् (७) अन्तिमाऽऽराधना (१४) आत्मानुशासनकुलकम् (७) अन्नायउंछकुलयं (७) आत्मानुशासनम् (१४) अन्ययोगव्यवच्छेदद्वात्रिंशिका (१६) आत्मानुशास्तिसंज्ञिका अन्योक्तिशतकम् (६) पञ्चविंशतिका (१४) अप्पविसोहिकुलयं (७) आत्मावबोधकुलकम् (७) अभव्यकुलकम् (७) आध्यात्मिकमतपरीक्षा (५) अभिधानचिन्तामणिनाममाला (२४) आप्तमीमांसा (२२) अभिधानचिन्तामणिशेषनाममाला (२४) आभाणशतकम् (६) अभिधानचिन्तामणिशिलोञ्छः (२२) आरात्रिक-वृत्तानि (२२)
For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आराधकविराधकचतुर्भङ्गी (४) उपदेशचिन्तामणिः (१०) आराधना (१४)
उपदेशतरङ्गिणी (२१) आराधनाप्रकरणम् (२१) उपदेशपदग्रन्थः (१) आराहणा (१४)
उपदेशप्रदीपः (१२) आराहणाकुलयं (७) उपदेशरत्नकोशः (८) आराहणापडागा-१(१४) उपदेशरत्नाकरः (८) आराहणापडागा-२ (१४) उपदेश( धर्म )रसायनरास: (८) आराहणापणगं (१४) उपदेशरहस्यम् (४) आराहणापयरणं (१४) उपदेशशतकम् (६) आर्षभीयचरितमहाकाव्यम् (५) उपदेशसप्ततिः (११) आलोचनाग्रहणविधिप्रकरणम् (२२) उपदेशसप्ततिका (८) आलोचनाविधान (२२) उपदेशसारः (११) आलोयणाकुलयं (७) उपदेशामृताकुलकम् (७)
उपधानवाहिप्रशंसा प्रकरणम् (२२) इन्द्रियपराजयशतकम् (६) उपधानविधिः-१ (१०) इरियावहिकुलकम् (२१) उपधानविधिः-२ (१०) ईर्यापथिकीमिथ्यादुष्कृतकुलकम् (७) उवएसचउक्ककुलयं-१ (७) ईर्यापथिकीट्त्रिंशिका (१६) उवएसचउक्ककुलयं-२ (७)
उवएसमाला (८) उत्पादादिसिद्धिः (१६) उवहाणपइट्ठापंचासग (२२) उत्सूत्रपदोद्घाटनकुलकम् (७)
ऋ उपदेशकल्पवल्लिः (११) ऋषभशतकम् (६) उपदेशकुलकम्-१ (७) ऋषिमण्डलस्तवः (१२) उपदेशकुलकम्-२ (७) उपदेशकुलकम्-३ (२१) एकविंशतिभत्रिंशिकाः (१६)
For Private And Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
एकविंशतिस्थानप्रकरणम् (२३) कालस्वरूपकुलकम् (७) एकाक्षरनाममाला (२२) कुमारविहारशतकम् (६) एकाक्षरनाममालिका (२२) कुशलोपदेशकोश (२१) ऐन्द्रस्तुतयः (५) कूपदृष्टान्तविशदीकरणम् (५) औ
कृष्णराजीविमानविचारः (१३) औष्ट्रिकमतोत्सूत्रोद्घाटनकुलकम् (७) केवलिभुक्तिप्रकरणम् (१६)
अं अंगुलसत्तरी (१३) क्षपकस्याऽऽलोयनाऽन्ते भावना (२२) क
क्षमाकुलकम् (७) कथाकोषः (१२)
क्षान्तिकुलकम् (७) कथानककोशः (१२) क्षुल्लकभवावलिः (१३) कर्पूरप्रकरः (१२) कर्मप्रकृतिः (१३) खामणाकुलयं (१)(७) कर्मविपाककुलकम् (७) खामणाकुलयं (२)(७) कर्मविपाकाख्यः प्रथमः
ग प्राचीनकर्मग्रन्थः (१३) गणधरसार्धशतकम् (६) कर्मसंवेधप्रकरण (२३) गणिगणिन्योर्लक्षणावली (२२) कर्मस्तवभाष्यम् (२३) गाङ्गेयभङ्गप्रकरणम्-१ (१५) कर्मस्तवाख्यः द्वितीयः गाङ्गेयभङ्गप्रकरणम्-२ (१५) प्राचीनकर्मग्रन्थः (१३) गुणस्थानक्रमारोहः (१३) कम्मबत्तीसी (१३) गुणानुरागकुलकम् (७) कविकल्पद्रुमः ( १८) गुरुगुणषट्त्रिंशत्षट्त्रिंशिकाकुलकम् (७) कस्तूरीप्रकरः (१२) गुरुतत्त्वप्रदीपः (१६) कायस्थितिस्तोत्रम् (१३) गुरुतत्त्वविनिश्चयः (५) कालसप्ततिका (१३) गुरुदर्शनहर्षकुलकम् (७)
For Private And Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
गुरुमहात्म्यं कुलकम् (२१) । जयन्ती प्रकरणम् ( २२) गुरुवन्दनभाष्यम् (२२) जल्पकल्पलता (१६) गुरुविरहविलापः (१४) जिनप्रतिमास्तोत्रम् (१) गुरुस्थापनाशतक (२१) जिनबिम्बप्रतिष्ठाविधिः (१०) गोडीपार्श्वस्तवनम् (५) जिनशतकम्-१ (६) गौतमकुलकम् (७) जिनशतकम्-२ (६)
जीवजोणिभावणाकुलयं (७) घनगणितसंग्रहगाथाः (१८) जीवदयाप्रकरणं (८) च
जीवव्यवस्थापनापट्विंशतिका (२२) चंदावेज्झयं पइण्णयं (१५) जीवसमासः (१३) चउसरणपइन्नयं (१५) जीवाऽजीव कर्माष्टकप्रकरणम् (२२) चतुर्गतिजीवक्षपणकानि (१४) जीवादिगणितसंग्रहगाथाः (१८) चतुर्दशजीवस्थानेषु जीवानुशासनम् (१४) जघन्योत्कृष्टपदे ( १३) जीवानुशास्तिकुलकम् (७) चरणकरणमूलोत्तरगुण ( १८) जीवाभिगमसंग्रहणी (१५) चर्चरी (२१)
जीवायुप्पमाणकुलयं (२१) चारित्रमनोरथमाला (८) जैनतत्त्वसारः (१६) चित्तशुद्धिफलम् (१८) जैनविहारशतकम् (२१) चेइयवंदणमहाभासं (१०) जैनस्याद्वादमुक्तावली (१६) चैत्यवन्दनकुलकम् (२१) जोइसकरंडगं पइण्णयं (१५) चैत्यवन्दनभाष्यम् (२२) जोगविहाणपयरणं ( २२)
जंबूस्वामि कुलकम् (२१) जघन्योत्कृष्टपद एककालं गुणस्थानकेषु (१३)
ज्ञाताधर्मकथोपनयगाथाः (१५) ज्ञानप्रकाशकुलकम् (७) ज्ञानसारः (४)
For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ज्ञानार्णवः (५)
दृष्टान्तशतकम्-२ (६)
देवेन्द्रनरकेन्द्रप्रकरणम् (१३) तत्त्वतरङ्गिणी (१६) देशनाशतकम् (६) तत्त्वबोधतरङ्गिणी (१२) देशीनाममाला (२४) तत्त्वामृतम् (९)
देहकुलकम् (७) तपःकुलकम् (७)
देहस्थितिस्तवः (१३) तपकुलकम् (२१) दव्यसप्ततिका (२२) तित्थोगालिपइन्नयं (१५) द्वात्रिंशद्वात्रिंशिकाः (४) त्रिशतत्रिषष्टिपाखण्डस्वरूपस्तोत्रम् (१५) द्वादश-कुलकम् (७) त्रिषष्टिध्यानकथानककुलकम् (२१) द्वादशभावना (२१) त्रिषष्टीयदेशनासंग्रहः (११) द्वादशभावना (२१) त्रैलोक्यदीपिका (बृहत्संघयणी) (२३) द्वादश भावनाः (२१)
द्वादशव्रतस्वरूपम् (१०) दसणसुद्धिपयरणं (१०) द्वादशाङ्गीपदप्रमाणकुलकम् (७) दर्शननियमाकुलकम् (७) द्वाविंशतिपरिषहाः (२१) दशश्रावककुलकम् (७)
ध दानकुलकम् (७) धनञ्जय नाममाला (२१) दानविधिः (१०) धनुःपृष्ठबाहासंग्रहगाथाः (१८) दानषट्त्रिंशिका (९) धम्मारिहगुणोवएसकुलयं (७) दानादिप्रकरणम् (१२) धम्मोवएसकुलयं (७) दानोपदेशमाला (८) धर्मपरीक्षा (५) दिक्चतुष्कजीवाल्पबहुत्वं ( २२ )धर्मबिन्दुः (३) दीवसागरपन्नत्ति (१५) धर्मरत्नप्रकरणम् (१०) दृष्टान्तशतकम् (२१) धर्मरत्नकरण्डकः (११) दृष्टान्तशतकम्-१(६) धर्मविधिः (८)
For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
धर्मशिक्षा ( ९ ) धर्मसंग्रहणि: (१)
धर्मसंग्रहः ( ११ )
धर्माचार्यबहुमानकुलकम् (७) धर्माराधनशिक्षा (२१)
धर्मोद्यमकुलकम् (७)
www.kobatirth.org
धूर्ताख्यानम् (३)
धूमावली ( ३ ) ध्यानदीपिका (१८) ध्यानशतकम् (६)
न
नंदणरायरिसिस्स
अन्तिमाऽऽराधना ( १४ )
नन्दीश्वरस्तवः (१३)
धर्मोपदेश: ( ९ )
धर्मोपदेशमाला (८)
धर्मोपदेशश्लोकाः ( २१ ) धर्म्माधर्म्मविचारकुलकम् ( २१ ) नानाचित्तप्रकरणम् (३)
धम्र्म्मोपदेशकुलकम् ( ७ )
नमस्कार माहात्म्यम् ( २१ )
नमस्कारस्तवः (१८ ) नयकर्णिका (१६)
नयोपदेशः (५) नरभवदितोवणयमाला ( १२
नवकारफलकुलकम् ( ७ )
नवतत्त्वप्रकरणम् ( २२ ) नवतत्त्वप्रकरणम् ( २२ )
नवतत्त्वभाष्यम् (१३ ) नवतत्त्वम् (१३ ) नवतत्त्वसंवेदनम् (१३ )
नवपदप्रकरणम् ( १० )
नवपदमाहात्म्य गर्भित प्रकरणम् (२१) नवसूर्यपबृंहणाऽनुशास्ती (२२) नव्यमहत्तराऽनुशास्तिः (२२ )
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नाना वृत्तक प्रकरण ( २१ ) नारीशीलरक्षाकुलकम् (७) निगोद त्रिंशिका (१५) निघण्टुशेष : (२४) नीतिधनदशतकम् (२१) नूतनगणिगच्छानुशास्ति: ( २२ ) नूतनाचार्याय हितशिक्षा ( ९ )
न्यायखण्डखाद्याऽपरनामा
महावीरस्तव: (५)
न्यायावतार: (१६ )
न्यायावतारसूत्रवार्तिकम् (१६)
S
पंचवत्थुगं (२)
) पञ्चकपरिहाणि: (२२) पञ्चनिर्ग्रन्थी (१५)
For Private And Personal Use Only
प
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पञ्चलिङ्गीप्रकरणम् (१५) पुण्यकुलकम् (७) पञ्चवर्गपरिहारनाममाला ( २२) पुद्गलपरावर्तस्तवनम् (१३) पञ्चसङ्ग्रहः (१३) पुद्गलषट्त्रिंशिका (१५) पञ्चसंयतप्रकरणम् (१५) पुष्पमाला (८) पञ्चाशकानि (१)
पूजाविधिः (११) पज्जंताराहणा (१४) पोषधविधि संग्रहणीगाथा: (२२) पट्टावलीविसुद्धी (१६) पोसहविही (१०) पडिलेहणाविचारकुलकम् (७) पौषधषट्त्रिंशिका (१६) पदार्थस्थापनासंग्रह (१७) प्रकृतिविच्छेदप्रकरणम् (२३) पद्मानन्दशतकम् (६) प्रकृतिस्वरूपसंख्यणं प्रकरणम् (२३) परमज्योतिःपञ्चविंशतिका (५) प्रज्ञापनोपाङ्गतृतीयपदसंग्रहणी (१५) परमाणुखण्डषट्त्रिंशिका (१५) प्रतरप्रमाणसंग्रहगाथाः (१८) परमात्मपञ्चविंशतिका (५) प्रतिक्रमणसमाचारी (२२) परमानन्दपञ्चविंशतिः (९) प्रतिमार्थ काष्ठपाषाणपरीक्षा ( २२) पर्यन्ताराधनाकुलकम् (७) प्रतिमाशतकम् (४) पर्युषणादशशतकम् (१६) प्रतिष्ठाविधिः (२२) पव्वज्जाविहाणकुलयं (७) प्रतिष्ठाविधिः (२२) पाइअलच्छीनाममाला (२२) प्रतिष्ठासंग्रहकाव्यम् (२२) पाक्षिक गाथा विचार ( २२) प्रतिसमयजागृतिकुलकम् (७) पाक्षिकपर्वसारविचार: ( २२) प्रत्याख्यानकुलकम् (२१) पाक्षिकसप्ततिका ( २२) प्रत्याख्यान कुलकम् (२१) पिंडालोयणाविहाणाओ पयरणं (२२) प्रत्याख्यानभाष्यम् (२१) पिण्डविशुद्धिः (१०) प्रत्याख्यानस्वरूपम् (१०) पुण्डरीकतीर्थपतीस्तोत्रम् (५) प्रबोधचिन्तामणिः (९)
For Private And Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रभाते जीवानुशासनम् (१४) बिम्बपरीक्षा (२२) प्रमाणनयतत्त्वालोकालङ्कारः (१६)बिम्बपूजापरीक्षा (२२) प्रमाणप्रकाशः (१६) बृहत्क्षेत्रसमास (२३) प्रमाणमीमांसा (१६) बृहत्संग्रहणी (२३) प्रमादपरिहारकुलकम् (७) बृहद्वन्दनकभाष्यम् (१०) प्रमालक्षणम् (२१) प्रवचनपरीक्षा (१६) भवभावना (८) प्रवचनसारोद्धारः (१७) भावकुलकम् (७) प्रव्रज्याविधानकुलकम् (७) भावनाकुलकम् (२१) प्रशमरतिः (१)
भावनाशतकम् (६) प्रश्नद्वात्रिंशिका (१६) भावप्रकरणम् (१३) प्रश्नशतकम् (६)
भाषारहस्यम् (५) प्रश्नोत्तररत्नमाला (१२) भोजनपूर्वचिन्तागाथा: (८) प्राकृतसंवेगामृतपद्धतिः (१४) प्रातःकालिकजिनस्तुतिः (९) मंगलकुलयं (७) ब
मण्डलप्रकरणम् (१८) बन्धस्वामित्वप्रकरणम् (२३) मदादिविपाककुलकम् (७) बन्धस्वामित्वाख्यः तृतीयः । मनुष्यभवदुर्लभता (९) प्राचीनकर्मग्रन्थः (१३) मनोनिग्रहभावनाकुलकम् (७) बन्धषट्त्रिंशिका (१५) महावीरविज्ञप्ति द्वात्रिंशिका (२१) बन्धहेतुप्रकरणम् (१३) महासतीकुलकम् (७) बन्धहेतूदयभङ्गप्रकरणसमाप्तिगते मार्गपरिशुद्धिः (५) द्वे प्रकरणे (५)
मार्गणासु बंधहेतूदयत्रिभड्गी (१३) बन्धोदयसत्ता (१३) मालोपबृहणा ( २२) बालावबोध प्रकरण (२१) मिच्छादुक्कडवोसिरणविहिकुलयं (७)
For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मिथ्यात्वकुलकम् (७) योगानुष्टानकुलकम् (७) मिथ्यात्वमथनकुलकम् (७) योगोद्वाहिलक्षणावली (२२) मिथ्यात्वविचारकुलकम् (७) योनिस्तवः (१३) मिथ्यात्वस्थानविवरणकुलकम् (७)
र मुखवस्त्रिकास्थापनकुलकम् (७)रत्नत्रयकुलकम् (७) मूर्खशतकम् (२१) रत्नसञ्चयः (१७) मूलशुद्धिः (१०) रोहिणीज्ञातोपनयः (२२) मृत्युमहोत्सवः (१४) मोक्षोपदेशपञ्चाशकम् (९) । लघुक्षेत्रसमास (२३) य
लघुप्रवचनसारोद्धारः (१७) यतिदिनकृत्यम् (११) लध्वल्पबहुत्वप्रकरणम् (१३) यतिदिनचर्या (१०) लिङ्गानुशासनम् (२४) यतिलक्षणसमुच्चयः (४) लोकतत्त्वनिर्णयः (३) यतिशिक्षापञ्चाशिका (८) लोकनालिकाद्वात्रिंशिका (१३) यात्रास्तवः (११) युक्त्यनुशासनम् (१६) वाक्यप्रकाशः (१८) युक्तिप्रकाशः (१६) वाणारस्यां कृतं युक्तिप्रबोधः (१६) श्रीपार्श्वनाथजिनस्तोत्रम् (५) युगपद्बन्धहेतुप्रकरणम् (१३) विंशतिर्विशिकाः (३) योगदृष्टिसमुच्चयः (३) विचारपञ्चाशिका (१३) योगप्रदीपः (१२) विचारसप्ततिका (१७) योगबिन्दुः (३)
विचारसारः (१७) योगशतकम् (३) विजयप्रभसूरिक्षामणकविज्ञप्तिः (५) योगशास्त्रम् (१८) विजयप्रभसूरिस्वाध्यायः (५) योगसार(२१)
विजयोल्लासमहाकाव्यम् (५)
For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
थ
विद्वच्चिन्तामणिः (२२) शतपञ्चाशितिका संग्रहणी (२३) विद्वत्प्रबोधशास्त्रम् (२२) शमीनपार्श्वस्तोत्रम् (५) विद्वद्गोष्ठी (१२)
शब्दरत्नाकरः (२२) विभक्तिविचारः (१५) शारदीया नाममाला (२२) विरतिफलकुलकम् (७) शास्त्रवार्तासमुच्चयः (३) विविधतपोदिनाङ्ककुलकम् (७) शीलकुलकम् (७) विवेककुलकम् (७) शीलोपदेशमाला (८) विवेकमञ्जरी (८) शृङ्गारमण्डनम् (२१) विशेष-णवतिः (१५) शृङ्गारवैराग्यतरङ्गिणी (२१) विषयविरक्तिकुलकम् (७) शोकनिवारणकुलकम् (७) विसयनिंदाकुलयं (२१). वीरस्तवः (१५)
श्राद्धदिनकृत्यम् (१०) वैराग्यकल्पलता (१९+२०) श्राद्धविधिः (१०) वैराग्यधनदशतकम् ( २१) श्रावकधर्मकृत्यम् (११) वैराग्यरङ्गकुलकम् (२१) श्रावकधर्मविधिः (३) वैराग्यरसायनम् (८) श्रावकप्रज्ञप्तिः (१०) वैराग्यशतकम् (६) श्रावकविधिः ( २२) व्यवहारकुलकम् (७) श्रावकव्रतकुलकम् (२१) व्याख्यानविधिशतकम् (६) श्रावकव्रतभङ्गप्रकरणम् (१८) श
श्रीकातन्त्रविभ्रमसूत्रम् ( १८) शङ्केश्वरपार्श्वजिनस्तोत्रम्-१ (५) श्रीमद्गीता-तत्त्वगीता (१८) शवेश्वरपार्श्वनाथस्तोत्रम्-२ (५) श्रुतस्तव (२१) शद्वेश्वरपार्श्वनाथस्तोत्रम्-३ (५) श्रुतास्वादः (८) शतकप्रकरणभाष्यम् (२३) श्रुङ्गारधनदशतकम् (२१) शतकसंज्ञकः पञ्चमः कर्मग्रन्थः (२३) शृङ्गारशतकाव्यम् (२१)
१०
For Private And Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्रृङ्गारवैराग्यतरङ्गिणी (१२) संवेगरंगमाला (१४)
संवेगामृतम् ( १८) षट्स्थानकम् (१३) सङ्घपट्टकः (२१) षडशीतिनामा चतुर्थः सङ्घस्वरूपकुलकम् (७) प्राचीनकर्मग्रन्थः (१३) सज्जनचित्तवल्लभः (९) षडशीतिभाष्यम् ( २३) सन्देहदोलावली (१६) षड्दर्शनपरिक्रमः (१६) सभापञ्चकप्रकरणम् (१८) षड्दर्शनसमुच्चयः-१ (२) सप्ततिकाभाष्यम् (१३) षड्दर्शनसमुच्चयः-२ (१६) सप्ततिकाभिधः षष्ठः कर्मग्रन्थः (२३) पदव्यसङ्ग्रहः (१३) सप्ततिकासारम् (२३) षडविधान्तिमाऽऽराधना (१४) सप्ततिशतकस्थानप्रकरणम् (२३) षष्ठिशतकम् (६)
सप्तपदी शास्त्रम् (२२) षोडशकप्रकरणम् (३) समताशतक (६) षोडशश्लोकी (२१) समवसरणप्रकरणम् (१३)
समवसरणरचनाकल्पः (२३) संग्रहशतकम् (६) समवसरणस्तोत्रम् (१३) संज्ञाकुलकम् (७) समाधिशतक (६) संज्ञाधिकारः (१८) समाधिशतकम् (६) संबोधप्रकरणम् (२) समाधिसाम्यद्वात्रिंशिका (४) संबोधसत्तरि ( २१) सम्मतिसूत्रम् (१६) संयम मंजरी ( २२) सम्मत्तकुलयं-१ (७) संविज्ञसाधुयोग्यनियमकुलकम् (७)सम्मत्तुप्पायविही कुलकम् (७) संवेगकुलयं (७)
सम्यक्त्वकुलकम्-२ (७) संवेगदुमकन्दली (९) सम्यक्त्वकुलकम्-३ (७) संवेगमंजरीकुलयं (७) सम्यक्त्वपरीक्षा (१६)
११
For Private And Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सम्यक्त्वसप्ततिः (१०) सूक्तरत्नावली-१ (१२) सम्यक्त्व स्तव (२२) सूक्तरत्नावली-२ (१२) सम्यक्त्वस्वरूपकुलकम् (७) सूक्तिमुक्तावली (१२) सर्वजीवशरीरावगाहनास्तवः (२२) सूक्ष्मार्थसंग्रहप्रकरणम् (२३) सर्वज्ञशतकम् (६) सूक्ष्मार्थसप्तति प्रकरणम् (१८) सर्वज्ञसिद्धिः (२) सूत्रकृताङ्गाद्यचतुरध्ययनाऽनुक्रमगाथाः (१५) सर्वतीर्थमहर्षिकुलकम् (७) स्तवपरिज्ञा (१०) सर्वश्रीजिनसाधारणस्तवनम् ( २ )स्त्रीनिर्वाणप्रकरणम् (१६) साधर्मिकवात्सल्यकुलकम् (७) स्त्रीवास्तविकताप्रकरणम्(८) सार्मिकवात्सल्यकुलकम् (२१) स्थापना पञ्चाशिका (२२) साधु स्थापनाधिकार ( २२) स्याद्वादकलिका (१६) सामाचारी (४)
स्याद्वादभाषा (१६) सामान्यगुणोपदेशकुलकम् (७)स्याद्वादमुक्तावली (१६) साम्यशतकम् (६) सारावलीपइण्णय (१५) हिंसाफलाष्टकम् (३) सार्द्धशतकभाष्यम् (२३) हिओवएसमाला (८) सिद्धदण्डिकास्तवः (१३) । हिगुलप्रकरणम् (१२) सिद्धपञ्चाशिका (१३) हितशिक्षाकुलक (२१) सिद्धप्राभृतम् (१३) हैमविभ्रमः ( २२) सिद्धसहस्रनामकोशः (५) हृदयप्रदीपषट्त्रिंशिका (९) सिद्धान्तसारोद्धारः (१८) सुक्ष्मार्थविचारसारोद्धारः (१५) सगुरुगुणसंथवसत्तरिया (२१) टोटल ग्रन्थ - ५४२ सुभाषिताष्टकानि (१२) सुमिणसित्तरी (८)
૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરિશિષ્ટ - ર શાસ્ત્રસંદેશમાલાના ભાગ ૧ થી ૨૪માં પ્રકાશિત કરેલ પ૪ર ગ્રંથો અમોએ સંગ્રહની દૃષ્ટિએ કરેલા છે. તેમાં નીચે જણાવેલ કે અન્ય સંપ્રદાય-ગચ્છના છે, તેની નોંધ લેવા ભલામણ. (१) अंचलगच्छ
(१) पू.आ.श्री जयशेखरसूरीश्वरजी म.सा.
(२) पू.आ.श्री हर्षनिधानसूरीश्वरजी म.सा. (२) आगमिकगच्छ
(१) पू.आ.श्री जयानंदसूरीश्वरजी म.सा.
(२) पू.आ.श्री जयतिलकसूरीश्वरजी म.सा. (३) खरतरगच्छ
(१) पू.आ.श्री जिनदत्तसूरीश्वरजी म.सा. (२) पू.आ.श्री जिनप्रभसूरीश्वरजी म.सा. (३) पू.आ.श्री जिनवल्लभसूरीश्वरजी म.सा. (४) पू.आ.श्री जिनलाभसूरीश्वरजी म.सा. (५) पू.आ.श्री जिनपतिसूरीश्वरजी म.सा. (६) पू. महो.श्री जयसोमगणी म.सा.
43
For Private And Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
(४) दिगंबर
(७) पू. पाठक श्री क्षमाकल्याणगणी म.सा. (८) पू. मु. श्री क्षेमराजविजयजी म.सा. (९) पू. मु. श्री जिनदेवविजयजी म.सा. (१०) पू. मु. श्री गजसारविजयजी म.सा. (११) भांडागारिक नेमिचन्द्र
(१२) धनदराजकवि
(१) कवि श्री धनंजय
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(५) पायचलगच्छ
(१) पू. आ. श्री पार्श्वचन्द्रसूरीश्वरजी म.सा. (६) पूनमीयागच्छ
(१) पू. आ. श्री तिलकसूरीश्वरजी म.सा. (२) पू. आ. श्री चन्द्रप्रभसूरीश्वरजी म.सा. (७) यापनीय
(१) पू. आ. श्री शाकटायनसूरीश्वरजी म.सा. पू. भहो. श्री धर्मसागर म.सा.ना साहित्य માટે તેમના સમયમાં વિવાદ થયેલ હતો.
१४
For Private And Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir शास्त्र संदेशमाला 1. पू.आ.श्री हरिभद्रसूरीश्वराणां कृतयः-१ 2. पू.आ.श्री हरिभद्रसूरीश्वराणां कृतयः-२ 3. पू.आ.श्री हरिभद्रसूरीश्वराणां कृतयः-३ 4. पू.उपा.श्री यशोविजयगणिवराणां कृतयः-१ 5. पू.उपा.श्री यशोविजयगणिवराणां कृतयः-२ 6. शतकसंदोहः 7. कुलयसंग्गहो 8. भावणासत्थणिअरो 9. भावनाशास्त्रनिकरः 10. आयारसत्थणिअरो 11. आचारशास्त्रनिकरः 12. काव्योपदेश-ज्ञातोपदेशग्रन्थनिकरौ 13. प्रारम्भिकाणि कार्मग्रन्थिकाणि लोकप्रकाशीयानि च प्रकरणानि 14. अन्तिमाराधनाग्रन्थाः 15. आगमिकानि प्रकरणानि तथा प्रकीर्णकानि 16. दार्शनिक-चर्चा ग्रन्थनिकरौः 17. विविधविषयसंकलनाग्रन्थाः 18. ध्यानयोग-गणित-व्याकरणशास्त्रनिकराः 19. वैराग्य कल्पलता-१ 20. वैराग्य कल्पलता-२ 21. शतक - कुलक- भावना-चर्चाग्रन्थनिकरः 22. आचार-प्रारम्भिक-नाममाला-व्याकरणशास्त्रनिकरः 23. कार्मग्रन्थिक-लोकप्रकाशीयग्रन्थनिकरः 24. पू.आ.श्री हेमचन्द्रसूरीश्वरजी विरचित नाममाला 25. आगमपद्यानाम् अकारादिक्रमेण अनुक्रमणिका-१ 26. प्राकृतपद्यानाम् अकारादिक्रमेण अनुक्रमणिका-२ 27. संस्कृतपद्यानाम् अकारादिक्रमेण अनुक्रमणिका-३ 28. त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरित्र श्लोकानाम् अकारादिक्रमेण अनुक्रमणिका-४ 29. संवेगरंगशाला For Private And Personal Use Only