________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समयार्थबोधिनी टोका प्र. श्रु. अ. ३ उ. २ अनुकूलोपसर्गनिरूपणम् ४५
टीका-'अप्पेगे' अपि एके, अपि शब्दः संभावनायाम् । एके केचित् 'नायो' ज्ञातयः, मातापितृत्व जनप्रभृतयः । 'दिस्स' दृष्ट्वा साधु 'परिवारिया' परिवार्य, सर्वतो वेष्टयित्वा 'रोयंति' रुदन्ति शिरस्ताडनवक्षःस्थलताडनपुर:सरं रुदन्ति रुदन्तश्व दीनवचनं वदन्ति 'ताय' हे तात । इति कोमलामंत्रणे हे कुलतिला हे मातृपितृकुटुंबरक्षक ! बाल्यात्मभृति त्वमस्माभिः पालितोऽसि, यत् अयम् वृद्धावस्थायां मां पालयिष्यतीति मत्वा, तस्मादधुना 'गो' नः अस्मान 'वाय' तात ! पुत्र ! 'पोस' पोषय, त्वमस्माभिः बाल्याद्रक्षितः पोषितश्च, अत: परं वाक्येऽस्मान् त्वं पालय, पोषय च । 'ताय' हे तात ! 'कस्य' कस्य कृते 'ण' न:-अस्मान् 'जहासि' त्यजसि-मादृशानां दीनानां वृद्धानां पालनपोषण
टीकार्थ-यहां 'अपि' शब्द संभावना के अर्थ में है। कोई कोई माता पिता आदि स्त्रजन मुनि को देख कर और उसको चारों ओर से घेरकर, मस्तक कूटकूटकर और छाती पीट पीट कर रोते हैं और रोते हुए दीनतापूर्ण वचन कहते हैं-हे तात ! 'तात' शब्द कोमल सम्बोधन के अर्थ में है, हे कुलतिलक ! हे मातापिता और कुटुम्ब के रक्षक ! हमने बचपन से तेरा लालन, पालन पोषण किया है सो यही समझकर किया है कि यह वृद्धावस्था में हमारा पालन करेगा। इस कारण हे तात! तू अब हमारा पालन कर । हमारे जैसे दीन, बूढे
और पालन पोषण करने योग्य जनों का तू किस कारण से त्याग कर रहा है ? तेरे सिवाय हमारा कोई पालन पोषण करने वाला नहीं है,
टी -मी'अपि' ५६ समापन अथे १५२॥यु छ. ६ ४ માતા, પિતા, આદિ મુનિના સંસારી સગાઓ મુનિને જોઈને તેને ઘેરી લઈને માથું અને છાતી ફુટતાં ફરતાં એને આકંદ કરતાં કરતાં આ પ્રકારનાં દીનતા भूपयनी मा छ-'तात ! (मही 'ता' ५६ मत समाधनना भां વપરાયેલું હોવાથી તેને અર્થ કુલતિલક સમજવો) હે માતા-પિતા અને કુટુંબના રક્ષક! અમે બચપણથી તારું લાલન-પાલન કર્યું છે. અમારી વૃદ્ધાવસ્થામાં તુ અમારું પાલન-પોષણ કરશે એવી આશા સેવીને અમે તારું લાલન-પાલન કર્યું છે. તે હે પુત્ર ! તું હવે પાલનપોષણ કર. અમારા જેવાં દીન, વૃદ્ધ અને પાલન-પોષણ કરવા યોગ્ય જનેને ત્યાગ તું શા કારણે કરે છે? તારા સિવાય અમારું પાલન-પોષણ કરનાર એવું કે છે કે જેને માથે એ જવાબદારી નાખી દઈને તું સાધુ બની ગયા છે ! તું અમારે નેધારાને
For Private And Personal Use Only
