Book Title: Prakrit Vyakaranam
Author(s): Narmadashankar Damodar Shastri
Publisher: Narmadashankar Damodar Shastri
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020570/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA. R vyAkaraNanA zranyAsa vinA kopaNa nASAnuM sAraM jJAna melavI zakAya nahIM. eja pramANe prAkRta-mAgadhI nASAnuM sAraM jJAna melavavA prAkRta jASAnA vyAkaraNatuM saMpUrNa adhyayana Avazyaka . prAyaH prAkRta bhASAno saMbaMdha saMskRta nASA sAthe be tethI saMskRta jASAnA vidvAnone yA nASAmAM praveza karavo sugama De paNa jyAMsudhI niyamapUrvaka prAkRta nASAnA rUpAkhyAna jANavAmAM thAvyA na hoya tyAMsudhI te jASAnuM saMpUrNa jJAna prApta thatuM nathI. prAkRta lASAno pracAra jaina siddhAMta graMthomA vizeSa De tethI e jAyA jainonI thArSa nASA gaNAya . te sAthe zranyadarzanomAM paNa kAvya nATa ka vigeremAM tenuM bahudhA darzana jovAmAM Ave De mATe prAkRta vyAkaraNajhAna saMpAdana karavA thA graMtha zIkhavAnI jarUra je. sAhitya graMthonI jema vyAkaraNanA graMtho nASAMtararUpe zrati rasika thatA nathI paNa thA abhinava jASAmA praveza karavAne kAMka sugamatA pame temaja sphuTa samajAelA niyamo yAda rAkhavAmAM paNa madada thAya, ema samajI mUla ane TIkArnu barA. bara jASAMtara karavAmAM AvyuM be. yA graMtha upara TuMDhikA nAmanI prakhyAta TIkA , te ahiM mUla zrane nASAMtara sAthe zrApavAmAM zrAvI . e TIkA mAM sarva zabdonI sAdhanikA sUtranA niyamothI thApI De ane kacit zabdaparyAya jaNAvI sphuTa artha paNa batAvyo be. lakhavAne dIlagIrI thAya ke, e TuMDhikAnI bIjI zurUprati thamane malI zakI nahIM tethI ekaja prati uparathI lakhatAM ghaNI musIbata pamI De tathApi ko ThekANe zaMkAthI skhalanA thara hoya to vichAn varga damA zrApaze. zrA mahAn upayogI graMtha zrAcArya zrIhemacaMdra sUrIe racelA siddhahe macaMDa zabdAnuzAsana nAmanA saMskRta vyAkaraNano zrApamo adhyAya De. te upara prakAzikA nAme svopajJavRtti be. yA graMthamA je pratyeka sUtranA pra. yoga tathA zabdarUpa sika karelA temano dRSTAMtarUpe upayoga karI prA. kRtaghyAzrayakAvya nAme eka kumArapAlacaritano graMtha te sUrivarye race For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org ty prastAvanA. lo be, je zIkhavArthI yA prAkRta jASAnuM vyAkaraNa ghaNuM sphuTa rIte sama jAya be. te uttama graMtha paMkita zaMkara pAMkuraMge ghaNA prayatnathI saMzodhana karI hAla upAvyo . te vAMcavAne sarvane zramArI savinaya prArthanA de. prAkR ta jASAmAM mAro cA prathama praveza be, tethI yA kAryano AraMja karavA mane zaMkA rahetI paNa mArA vidvAn mitra vakIla mUlacaMda nathujAinI preraNAthI mane pUrNa utsAda yAvatAM eka navI jApAno anyAsI thavA khAtara meM yA sAhasa kareluM be, to je kAMi skhalanA yaha hoya te kamA karI yA graMthI bIjI zrAvRttimAM aneuttara jAgamAM jema sudhAro thAya tenI sUcanA zrApazo to upakAra mAnIza. kArtika zukla 1 saMvat 1960 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstrI narmadAzaMkara dAmodara. jAvanagara hAiskulanA zAstrI. For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrI jinAya nmH|| zrI prAkRta (mAgadhI) vyAkaraNam / TuMDhikAkhyayA TIkayA sahitam / (prathamaHpAdaH) atha prAkRtam // 1 // zratha zabda zrAnaMtaryArtho'dhikArArthazca / prakRtiH saMskRtaM taMtra javaM tata zrAgataM vA prAkRtaM / saMskRtAnaMtaraM prAkRtamadhikriyate / saMskRtAnaMtaraM prAkRtasyAnuzAsanaM simasAdhyamAnannedasaMskRtayonerivatasya lakSaNaM na dezasyeti jJApanArtha saMskRtasamaM tu saMskRtalakSaNenaivagatArtha / prAkRte ca prakRtipratyayaliMgakArakasamAsasaMjJAdayaH sNskRtvcheditvyaaH| lokAditi ca vartate tena R la la ai dhau Ga Ja za Sa visarjanIya pluta vajyoM varNasamAnAyo lokaadvgNtvyH| unau khavargasaMyuktau navata eva aidautau ca keSAMcit kaitavaM kaizravaM sauMdarya saurizaM / kauravAH kauravA / tathA ca zrakharaM vyaMjanaM dvivacanaM caturthIbahuvacanaM ca na javati // mUla bhASAMtara. prathama mUla sUtramA je atha zabda , te anaMtara ( te panI) nA arthe ane adhikArane arthe . prAkRta e zabdano vyutpatti artha evo ne ke, prakRti eTale saMskRta, temAMthI je utpanna zrayuM athavA temAMthI Avyu, te prAkRta kahevAya je. sUtrArtha evo thayo ke, atha eTale saMskRtanI anaMtara prAkRtano adhikAra karavAmAM Ave be. ahIM ko zaMkA kare ke saMskRta paThI prAkRta AvavAnuM zuM kAraNa ? tenA samAdhAnamAM khakhe be ke, saMskRtanI panI prAkRtanuM anuzAsana ApavAnuM kAraNa, siddha zrayeluM ane siddhathatuM, evaM saMskRta jenuM mUla utpatti sthAna be evA, te prAkRtanuM ahIM lakSaNa ; bIjA dezIya nASArUpa prAkRtanuM nahi, te batAvavAne mATeja . je prAkRta saMskRtane malatuMce, te saMskRtanA lakSaNathI jANI levu. prAkRtamA prakRti, pratyaya, liMga, kAraka, samAsa ane saMjJA vigere saMskRtanI jema jANI levA. tethI tyAM lokAt (saMskRta vyAkaraNathI) ema khakhelu For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. ne eTaleza la la ai au Da Ja za Sa, visarga ane pluta zivAya bAkInA varNanI sarva niyama vyavasthA loka (saMskRta vyAkaraNa ) zrI jANI devI ane J potAnA varga sAthe saMyukta thAya ne ane koi graMthakAranA mata pramANe e ane au paNa az zake , jemake kaitavam tenuM kaiavaM thAya sauMdarya tenuM sauariaM thAya. kauravAH tenuM kauravA thAya. valI svara varjita vyaMjana, vivacana ane caturthInuM bahuvacana prAkRtamAM thatAM nathI. // DhuMDhikA // yasya kramanamaskAraH sArasaukhya vidhaaykH| sa zrIvizvavijurjIyAt, tamAMsi nitarAM mama // 1 // siddhahaimASTamAdhyAya, proktaM prAkRtalakSaNaM / kriyate DhuMDhikA tasya, nAnA vyutpattilakSaNA // 2 // zha ca yathA saMskRtalakSaNe dhAtupratyayAdisikAyAM prakRtau pazcATvinakyAdividhiH tathA prAkRtalakSaNe'pi prAyaH prAkRtalakSaNasikAM prakRtimAdhAya tadanaMtaraM vijatyAdi prakriyA karttavyA nAnyathA rUpasiddhiH kramajaMgaprasaMgAditi / atha prAkRtaM prakRtiH saMskRtaM tatra nave'NavRddhiH tata thAgataM vA tata zrAgateti sUtreNAe / deze navaM dezyaM dizU digAdi dehAzAvapratyayaH / dezyaM prAkRtamanekadhA yathA phari pare gAme znapuliMdANa summae sdo| taha sicijAra ciccI suheNa jahavolae tUMgI // 1 // asyArthaH "ajApracure grAme vyAghrANAM zabdaH zrUyate tathAgniH sajI kriyate yathA sukhena rAtriratikrAmatItyarthaH" " sattAvIsa jozraNakara pasaro jAva ajhavi na hoza paDihababiMbagahavara vayaNe tAvacujANaM" 2 asyArthaH sattAvIsaM jozraNazabdena caMDaH tasya karaprasaro yAvadadyApi na navati he pratihastabiMbagrahapativadane pratihastaM nyatkRtaM biMbaMmaMmalaM yasya pratihastabiMbo grahapatizcaMzo yasmAt tatpratihastabiMbagrahapati evaMvidhaM vadanaM yasyAHsA pratihastabiMbagrahapativadanA tasyAH saMbodhanaM tAvatvaM udyAne baje ityarthaH // 2 // atra Rle lu ai au GaJa za Sa visarga pluta etAnyadarANi na syuH Ga au svavarga saMyuktau javataH OM dau tau ca keSAMcit / yathA / For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH paadH| kitavasya jAvaH karma vA kaitavaM yuvAde'Na vRddhiH| at eta iti prApte'pi keSAMcinmate diti prAkRte'pi dRzyate zrato na javati aikArasya ekAraH kagacajeti tabuka 11 klIbe sU m monu0 kaizravaM uktaM ca " kaithavarahitaM pimmaM nabicciya mAmi mANuse loe / zraha pimmaM koviraho kovijIe" asyArthaH / he mAmi sakhi kaitavarahitaM daMjarahitaM prema mAnuSe loke nAstyeva atha yadi evaM vidhaM prema varttate tadA ko virahaH atha virahastadA ko jIvati thapitu na kopItyarthaH uktaM ca haimAnekArthe'pi " kaitavaM dyUtadaMnayoH" arthaH sukaraH / sauMdarya 11 kagacajatadapayavAMprAyobukAdalopaH syAnavati acauryasameSuyAt iti yAt prAk lokAt kagacajeti dalopaH klIbe svarAnmaseH sisthAnem monusvAraH sauzrariaMkauravAH 13 yatra zrauta utpAte'pi aukAraH sthitaH jasUzasUGasittodo chAmi dIrgha vasya va jasazaso k jaslopaH kauravA atra khararahitaM vyaMjanaM syAdityAdi vinatInAM dvivacanaM caturthIbahuvacanaM na javati / mUla bhASAMtara. jenA caraNamAM karelo namaskAra zreSTha sukhane ApanAro evA zrIvizvavinnu sarvajJa nagavaMta mArA ajJAna aMdhakArano hamezAM parAnnava karo 1 siddha haima vyAkaraNanA AThamA adhyAyamA je prAkRta nASAnuM lakSaNa kaheluM be, tenI upara vyutpatti lanaNA evA DhuMDhikA nAme TIkA karuM bu. jema saMskRta nApAnA lakSANamAM dhAtu pratyaya vigerethI siddha evI prakRti eTale mUlarupa karyA panI te upara vinakti vigerenuM vidhAna karavAmAM zrAve, tema ahiM prAkRta nApAnA khadANamAM paNa prAyekarI prAkRta lakSaNazrI siddha evA mUlarupane siddha karI te panI vinakti vigerenuM vidhAna karavU, tema karyAzivAya prAkRta rUpanI siddhi yatI nathI; kAraNa ke jo tema na kareto kramanaMga avAno prasaMga Ave be. atha prAkRtaM ahiM prathama prAkRta zabdano vyutpatti artha kare . prakRti je saMskRta temAM ayuM te prAkRta tyAM 'tatra bhave'N ' e sUtrathI aNU pratyaya lagADI vRddhi zrayelI . athavA prakRteH AgataM eTale prakRti je saMskRta tethakIAvyuM te prAkRta tyAM tata AgataM e sUtrathI aNU pratyaya AvI vRddhi zrayelI . te prAkRta dezya eTale dezInApAnuM grahaNa karavU nahiM. dezane viSa thayuM te dezya kahevAya. ahiM dizadigAdi e sUtrathI Sya pratyaya Ave . dezya prAkRta aneka prakAranuM be,jemake " jhallaripaure" yA gAthAno artha evo ne ke " jemA ghaNAM meMDhA rahelA evA gAmamAM jyAre vAghano zabda saMjalAya tyAre agnine For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. salagAvI sajA kare , jethI rAtri sukhethI ulaMghana thAya ne." zrA gAthAmAM jhallari vigere dezya nApAnA zabdo ke temaja " sattAvIsaM joaNa" A gAthAno artha evo ne ke "jenuM biMba tiraskAra pAmelu be evA caMjanA jevU jenuM mukha , evI he strI ! jyAM sudhI caMjanA kiraNo pasAra thayA nathI tyAM sudhI tuM udyAnamAMjA" ahiM caMjanuM nAma sattAvIsaM joaNa e zabdathI, dezIlASArUpe kaheluM be. prAkRta bhASAmAM Rka lU vR ai zrI G za Sa, visarga ane pluta-e adaro AvatAMja nathI. temAM G tathA J potAnA varganI sAthe saMyukta thAve je. anya AcAryonA mata pramANe kvacit ai ane au Ave je. jema ke kaitavaM kitava je kapaTa teno nAva athavA tenuM karma te kaitava kahevAya . ahiM yuvAdeH e sUtravaDe aNU pratyaya bhAvI vRddhi thAya . kaitava e zabdamAM aita et e sUtranI prApti thavA zrAvI, tathApi koi AcAryanA mata pramANe prAkRtamAM paNa aikAra jovAmAM Ave ne, tethI aikArano ekAra na pAya. kaitavam e zabdamAM kagacaje ti e sUtravaDe t no luk thayo, te zabda napuMsake hovAthI prathamAnA s no m thayo, ane monusvAraH e sUtrathI m no anusvAra az kaiavaM evaM rUpa siddha thayu. "kaiavarahitaM" e gAthAmAM te kahelo . teno evo artha De ke, "he sakhi, kaitava (kapaTa ) rahita evo prema A manuSya lokamAM nazrI, jo evo prema hoya to panI viraha kyo kahevAya; ane jo kharekharo viraha hoya to palI koNa jIve arthAt kopaNa jIve nahi." valI tene mATe haima anekArtha koSamAM lakhe De ke, kaitava zabda dyUta ane daMjanA arthamA pravarte ne. sauMdarya 11 e napuMsake prathamAnuM eka vacana be. temAM kagacaja e sUtradhI da no lopa thAya, acauryasameSu e sUtravaDe temAM rahelA y nI pehelA Ave,te saMskRta vyAkaraNanA niyamathI . kagacaja e sUtrathI y no lopa thAya. te napuMsake hovAthI si sthAne m Ave ane m no anusvAra pAya, eTale sauariaM e rUpa siddha thAya ne. kauravAH 11 e prathamAnuM bahuvacana . ahiM autaut pa sUtrathI aukArano ghAta thavo joie, tema batAM aukAra rahelo . jasazasUGasittododvAmi e sUtrathI dIrgha va no hasva va thAya, ane va nI Agala jasrazasoluMka e sUtrathI jasU no lopa thAya, eTale kauravA evaM rUpa siddha thAya be. A prAkRta bhASAmAM svara rahita vyaMjana ane syAdi eTale nAma vinakti ane tyAdi eTale dhAtu vinakti temanu ghivacana ane caturthI vijJaktinuM bahuvacana, atAM nazrI // 1 // bahulaM // 3 // bahula mityadhikRtaM veditavyamAzAstraparisamApteH / tatazca " kacit pravRttiH kacidapravRttiH kvacihinASA kvacidanyadeva navati " tacca yathAsthAnaM darzayiSyAmaH" For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| mUla bhASAMtara. yA sUtramA bahula e padano zrA zAstranI samApti sudhI adhikAra be. tethI ko ThekANe tenI pravRtti pAya, ko ThekANe apravRtti thAya. koz kANe vikaTapa thAya ane ko ThekANe tethI juduMja thAya, te ema yogya sthAne darzAvizuM. ||ddhuNddhikaa|| bahulaM bahupUrva lAMkvAdAne bahUn zrarthAn lAtIti bahulaM kriyAvitoSaNAdam / kvaciDaH pratyayaH DityaMtyaH thAlopaH lokAt mo'nukhAraH bahula // TIkA bhASAMtara. bahulaM e zabdamAM pUrve bahu zabda . tene lAMk e dhAtu grahaNa karavAmAM pravarte be, te lagADI bahu evA arthane je grahaNa kare te bahula kahevAya . ahiM bahulA ayuM tene kriyAvi0 e sUtrathI am Avyo, athavA kacit Da pratyaya zrAvyo, pajI Dit pratyaya parabate aMtya AkArano lopa thayo eTale bahula thayu, panI loka vyAkaraNathI m no anusvAra thayo eTale bahulaM e zabda siddha thayo. ArSam // 3 // RSINAmidamArSa zrArSa prAkRtaM bahulaM javati / tadapi yathAsthAnaM darzayiSyAmaH / zrArSe hi sarve vidhayo vikalpate // mUla bhASAMtara. zaSi je pUrvAcArya saMbadhI te ArSa kahevAya je. arthAt te zaSi praNIta prAkRta bahula zrAya . tepaNa yogya sthAne darzAvizuM. te ArSaprAkRtamA sarva prakAranA vidhi vikaTape thAya ne, ||ddhuNddhikaa // ArSa ruSINAmidaM zrArSa RSivRSNyaMdhakakurasyaztyaNa vRddhiH RkArasyAra avarNevarNasyazlopaH 11 Atyasyamom sisthAnem samAnAdamotaH alukA mo'nuM0 ArSa ArSe hi sarve vidhayo vaicitreNa pravarttate ityarthaH // 3 // mUla bhASAMtara. ruSi saMbaMdhI te ArSa kahavAya. ArSa e zabdamAM ruSivRSNyaMdhaka e sUtravaDe aN pratyaya AvI vRddhi thAya eTale rukArano Ar ayo, panI avarNevarNasya e sUtravaDe pi mAM rahelA ikArano lopa ayo. te napuMsake prathamAnuM eka vacana hovAthI si ne sthAne m ayo, ane samAnAdamotaHe sUtravaDe a no luk thayo, paThI monusvAra sUtravaDe m no amusvAra avAzrI ArSa e zabda sijha thayo. A ArSa prAkRtamAM sarva jAtanA vidhayo vikaTape thAya ve. For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AN mAgadhI vyAkaraNam dIrghahrasvau mithoTattau // 4 // vRttau samAse svarANAM dIrghajasvau bahulaM javataH mithaH parasparaM / tatra hakhasya diirghHaNtaaveshaNrtvedi|sptviNshtiH sttaaviisaa| kacinna navati juvajaNo / kvaciThikalpaH / vArImaz vaariim| jujyaMtaM juzrAyaMtaM / juzrayaMtaM / patigRhaM pazharaM pazharaM / veNuvanaM velUvaNaM / veluvaNaM / dIrghasyahavaH / niraMbasilakhalizravIzmAlassa / kcitthiklpH|junnshrddN jamaNAzraDaM / nazsottaM nazsottaM gauriharaM gau rIharaM / bahumuhaM bahUmuhaM // mUla bhASAMtara vRtti eTale samAsamAM svarone dIrgha ane isva paraspara vikaTape thAya je. temA isvano dIrgha thAya te zrApramANe-aMtarvedi tenuM aMtAve thAya. saptaviMzatiH tenuM sattAvIsA. kozcekANe yatuM paNa nathI, jemake juvaiANo koI ThekANe vikalpa pAya, jemake vArimai ane vArimai / bhujyaMtaM, bhuAyaMtaM bhuayaMtaM / patigRhaM, tenuM paIharaM paiharaM / veNuvanaM tenuM velUvaNaM ane veluvaNaM. dIrghano hrasva Aya, jemake 'niyaMbasilakhalizravIzmAlasya' e padamAM nitaMbasila nuM hrasva niaMbasila ema ayu. ko ThekANe vikaTape thAya; jemake jauNaaDaM ane jauNAaDaM, evA be rUpa thAya. naisottaM ane naisottaM evA be rUpa thAya. gauriharaM ane gaurIharaM evA be rUpa zrAya vahumuhaM ane vahUmuhaM evA be rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa|| dIrghazca hrasvazca diirghhsvau| mithasvRtti / aMtarvediH aMtyavaMjanasyaluk anena hrakhasya dIrghaH tasya tA kagacajadatadapayavAM prAyobuk dalopaH aklIbe sau dIrghaH da aMtyavyaMjanasya sabuk aMtAveza samasthalItyarthaH / saptan viMzati sapta ca te viMzatizca se aMtyavyaMjanasya nabukkagaTaDatadayazaSasAM ka pAmUlukpalopaHzranAdau zeSAdezayorDitvaM tta anena havasya dIrghaH tato viMzatyAdebuk anusvAralopaH irjivhAsiMhatriMzazitotyA itityAsahavisthAne vIH zaSoHsaH zasyasaH zeSaM saMskRtavasijhamityutvAdityAm aMtyavyaMjanasya sUlukU sattAvIsA / yuvatijanaH zcitayuvA For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| saujanazcayuvatijanaH zrAderyojaH yuju kagacajatadapayavAM prAyobuk tajayolRk noNaH nasyaNaH zrataH seDoM ssthAje DoUprati DityaMtyakharAdeH Nassa buk lokAt juvajaNo vArimatiH vAriNi matiryasya sa vArimatiH anena kacichA hrakhasya dIrghaH rirI kagacajeti talopaH zaktIbesaudIdhaH aMtyavyaMjanasya sabuk vArImazvArimaz / jujayaMtraM kagacajatada jayayorbuk anena kacihikalpena hrakhasya dIrghaH asya thA zravarNoyazrutiH zrasthAne ya sarvatralavarAmacaMjhe rabuk klIbekharAnmseH sUsthAne m mo'nukhAraH nuzrAyaMtaM juayaMtaM / patigRhaM patyuhaM patigRhaM kagacajeti tabuk gRhasya gharApatau gRhasthAne ghara iti khaghathadhanAM ghasyahaH kvIbe kharAnmaseH sam mo'nukhAraH anena vA havA dIrghaH I pazharaM / veNuvanaM veNUnAM vanaM veNuvanaM veNauNovANasya laH noNU svarAnmaseH sam mo'nusvAraH anena vA hrakhadI| bulU vebuvaNaM velUvaNaM / nitaMbasilaskhakhitavIcimAlasya nitaMbasilAyAH skhalitA vIcimAlA kabolamAlA yasyasaH tasya nitaMbasilAskhalitavIcimAlasya kagacajetyAdinA tacayorlopaH zasoHsaH anena dIrghasyahavaH lA la kagaTaDatadapazaSasa ka pAkathAmUluk slopaH usaH Ga ssthAnessa niyaMva silakhalizrabIzmAlasya / yamunAtaTaM yamunAyAstaTaM yamunAtaTaM zrAdeojaH yasya jaH yamunA cAmuMDA kAmukAtimuktake momunAsikazca malopaH anusvArazca uUM noNaH nasyaNaH anena vA kacichA dIrghasya hrasvaH kagacajeti tabuk avarNoya zruti asya yAH ToDasyaDaH klIbesm mo'nuvAra jajaNayaDaM jajaNAyaDaM / nadIstrotasU nadyAH zroto nadIstrotaH kagacajetyAdinA dalopaH anena dIghasya hakhaH sarvatra laparalopaH zaSo saH tailAdauvApaThitvaM aMtyavyaMjanasya sabuk klIbesam mo'nusvAraH nazsottaM nazsottaM / gaurIgahaM zrautaut gaugo anena vA hakhasya dIrghasya hrakhaH rI ri For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam gRhasyadharapatau gRhasthAne ghara iti khathaghadhanAM ghasya haH kalIbeM sUm mo'nuM goriharaM gorIharaM vadhUmukhaM khathaghadhanayoH haH anena vA kvaciddIrghasya hrasvaH ihu klIvesUm monu0 varmuhaM vhumuhN| TIkA bhASAMtara. dIrgha ane hrasva te dIrghahasva kahIe. te dIrgha ane isva prAkRta jASAmAM samAsane viSa paraspara isva ane dIrgha thAya be. saMskRta aMtarvediH tenu prAkRta aMtAvei thAya be. te A pramANe. aMtyavyaMjanasya e sUtravaDe aMtarvedi nAra no luka zrayo eTale aMtavedi ayu, panI A sUtrathI isvano dIrgha thayo tethI ta no tA thAya eTale aMtAvedi evaM rUpa Ayu, pagI kagacajadatapayavA0 e sUtrathI d no lopa bhayo eTale aMtAveha evaM thayu, panI akalIbesaudIrghaH e niyamathI i no I thayo, panI aMtyavyaMjanasya e sUtravaDe s no luk ayo, eTale aMtAveha evaM rUpasiddha ayu. aMtAvei e zabdano artha sama (sarakhI) cUmi evo zrAya je. saMskRta saptaviMzati tenuM prAkRta satAvIsA evaM thAya . te A pramANe-mUla saptan ane viMzati hatuMH sapta eTale sAta ane viMzati eTakhe vIza ( sattAvIza) saptan viMzati temAM seaMtyavyaMjanasya e sUtravaDe na no lopa thayo, eTale saptaviMzati thayuM; panI kagaTaDatadapazaSasAM e sUtrathI p no lopa ayo, eTale sataviMzati evaM rUpa thayu. panI anAdauzeSAdezayoIitvaM e sUtrathI ta no vinavi thayo, eTale sattabiMzati evaM thayu, pajI A sUtrathI isvano dIrgha thayo, panI viMzatyAdelaka e sUtrathI anusvArano lopa thayo, tethI sattAvizatiH zrayuM, pajI IjihvAsiMhatriMzadizatau e sUtrathI ti ne sthAne vi athavA vI Ave eTale sattAvi (vI) za evaM zrayu, pajI zaSoHsaH e sUtrathI za no sa thAya, eTale sattAvIsaH bAkI saMskRtanI jema siddha karavaM. aMtyavyaMjana s no luk thayo, eTale sattAvIsA evaM sima thAya. saMskRta yuvatijanaH tenuM prAkRta juvaijaNo evaM thAya; te yA pramANe-yuvati evo jana te yuvatijana kahevAya. prathama AdeojaH e sUtrathI yu no ju thayo, eTale juvatijanaH evaM thayu; paThI kagacajata e sUtrathI ta no luk thayo, eTale juvaijanaH eq thayu. panI noNaH e sUtrathI n noNa ayo, eTakhe juvaijaNaH ebuM ayu, paLI aMtaHse? e sUtrathI s ne sthAne Do thayo. paThI DityaMtyasvarAdeH e saMskRta vyAkaraNanA sUtrathI Na nA a no luk ayo, eTale juvaijaNo e rUpa siddha thayu. saMskRta vArimatiH tenuM prAkRta vArImai ane vArimaI be rUpa thAya. vAri-jala temAM ne, mati-buddhi jenI te vArimati. te A pramANe siddha zrAya . vArimati tene A sUtrathI isvano vikaTape dIrgha thAya eTale vAri athavA vArImatiH zrayu. kagacaja e sUtravaDe ta no lopa thayo eTale vArIma: akalIbesaudIrghaH e sUtrathI aMtyavyaMjana sU no lukU ne dIrgha ayo, eTale vArima tathA vArImaI be rUpa siddha zrAya . saMskRta For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prymHpaadH| bhujayaMtraM nA prAkRta bhuAyaMtaM.ane bhuayaMtaM evA be rUpa thAya . kagatajanada e sU. trazrI ja ane ya no luk thayo, eTale bhuaaMtra thayu, panI thA sUtravaDe kvacit vikaTape hasvano dIrgha ayo. eTa a no zrA ayo, eTale bhuAaMtra ayu, panI sarvatralavarAmacaMdre e sUtravaDe ra no luk ayo, eTale nuAyaMta ayuM, panI klIvekharAnmase e sUtrathI sU ne sthAne m thayo. panI mo'nusvAraH eTakhe bhuAyaMtaM tathA bhuayaMtaM evA be rUpa siddha thayA. / saMskRtamAM patigRhaM nuM prAkRtamAM pahaharaM tathA paIharaM thAya. patirnu je ghara te patigRha- patigRha tene kagacajeti sUtravaDe tano luk ayo, pazgRha thayu, panI gRhasya gharo'patau sUtravaDe gRhane sthAne ghara thayuM, eTale paighara thayu. panI khathayadhanAM e sUtrathI gha no ha thayo, eTakhe pazhara thayu. napuMsakamAM klIbesvarAnmaseH e sUtrathI s no m thayo. mo'nusvAraH sUtra lAgatAM paiharaM zrane A sUtrathI vikaTape hrasva thatAM paIharaM evA be rUpa siddha thAya ne. saMskRta veNuvanaM, veNu-vaMzanuM vana te veNuvana. prAkRta veluvanaM te ApramANe. veNuvanaM tene veNauNovA sUtrathI Na no t thayo, panI noNa sUtrathI nakArano NakAra ayo, eTale veluvaNa ayu. tene kharAnmase sUtrathI s no m thai panI mo'nu svAraH lagADI, zrA cAkhatA niyamathI vikaTape isvadIrgha karavAyI veluvaNaM ane velUvaNaM evA be rUpa siddha shryaa.| nitaMbasilaskhalitavIcimAlasya eTale nitaMbarUpa zilAthI skhalita tha ne vIcimAlA ( taraMgamAlA) jenI te. ahiM kagacaja sUtrathI * ane ca no lopa bhayo. paThI zaSoHsa sUtrathI s thAya, panI thA niyamathI dIrgha khA no hrasva la thayo, pajI ka gaTa Da da pa za Sa zkathAmU luk e sUtrathI s no lopa thayo. panI u saH usa sthAne ssa esUtra khagADatAM niaMbasilakhaliavIimAlassa e rUpa sijha thayu / yamunAtaTaM yamunAnadIna taTa. saMskRta yamunAtaTa tenuM prAkRta jauNAyaDaM evaM thAya . ApramANe AdeojaH sUtrathI tha no ja thayo, tethI jamunAtaTa bhayu. panI yamunAcAmuMDAkAmukAtimuktakemo'nunAsikazca e sUtrathI ma no lopa thayo bhane anusvAra thayo, eTakhe jauNAtaTa evaM thayu. panI noNaH sUtrathI n no Na thayo, eTale jauNAtaTa zrayu. pI thA cAlatA sUtrathI t no lukU ayo, panI avoyAzruti sUtrathI a no ya yo. jauNayata pI ToDasya sUtradhI t no Da thayo, pajI kIbe s no m ane mo'nusvAra lagADatAM jauNayaDaM ane jauNAyaDaM evA be rUpa sikha thyaa.| nadIsrotas nadIno pravAha. saMskRta nadIsrotasUnuM prAkRta naisrotaM naIsrottaM evaM thAya. ApramANe. nadIsrotasa ne ka ga ca ja sUtrathI da no khopa ayo, naisrotasU thayu. cAsatA niyamathI dIgheno hrasva thayo, eTakhe nasrota paThI sarvatralaparalopaH sUtrathI naisrotas pajI zaSoH saH sUtrathI za no s thayo, panI tailAdau sUtrathI tano birtAva ayo, eTale naisrottam panI aMtyavyaMjanasya lukU sUtrathI sU no sUtradhI luk panI klIbe s m ane monukhAra khagADavAthI naisottaM zrane naIsottaM evA be rUpa thAya. / gaurIgRhaM tenuM prAkRta goriharaM tathA gorIharaM pAya be. gaurIgRha tene auta ot sUtradhI gauno go thayo, panI thA niyamadhI dIrghano For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. vikaTape isva ayo, eTale rI tathA ri thayA, eTale gori- gorIgRha ema ayu. panI gRhasya gharopatau sUtrathI gRha zabdane sthAne ghara ayo, panI kha tha gha dha bhAM sUtrathI gha no ha thayo, eTale gorihara thayu, panI klIbe sam ane monukhAra lagADI goriharaM gorIharaM evA be rUpa siddha shryaaH| saMskRta vadhUmukha (vahunumukha) tenuM prAkRta vahUmuha tathA vahumuha thAya je. ApramANe-vadhUmukha ne khathadhaghabhayoHhaH sUtrathIha thayo tethI vahUmuha ayu. panI kacit dIrghano vikaTape hrasva thAya. eTale vahU-vahumuha thayu. panI klIbe sam monuvAra sUtrano niyama lagADavAthI vahumuhaM tathA vahnamuhaM evA be rUpa siddha thAya . padayoH saMdhirvA // 5 // saMskRtoktaH saMdhiH sarvaH prAkRte padayorvyavasthitavinASayA javati // vAsesI / vAsazsI // vismaayvo| visamazrAyavo // dhisro| dahIsaro // sAuthayaM / sAunabhayaM // padayoritikiM / pAo / pakSa / vahAu~ / muddhA / mujhAe // mahAmahae // bahulAdhikAre kvacidekapade'pi kAhi / kAhI // vizcha / bI // 5 // mUla bhASAMtara. saMskRtamAM kahelA niyamano saMdhi prAkRtamAM bane padane viSe vyavasthita vinASA (vyavasthita vikahapa) vaDe zrAya . vAsa+isI tenuM vAsesI ane vAsa irsI evA be rUpa thAya. visama+Ayavo tenuM visamAyavotathA visamaAyavo ema thAya. dahi + Isaro tenuM dahIsaro tathA dahi Isaro ema thAya. sAU+ UayaM tenuM sAUUayaM ane sAUayaM evA rUpa thAya. mUlamA padayoH eTale be padane thAya ema kaDaM tethI pAu~ / paz / vahA tyAM eka pada hovAthI vikaTape saMdhi na thAya. temaja mur3A ane muTAe thAya. tathA maha ane mahae thAya. ahiM pUrvanA sUtrathI bahula adhikAra cATyo Ave , tethI kozThakANe eka padamAM paNa saMdhi thAya. jemake kAhiz tenuM kAhI thAya. biTu tenuM bIu thAya.5 ||ddhuNddhikaa // pada 62 saMdhi 11 vA 11 vyAsajhaSiH vyAsazcAsau kRSizca vyAsajJaSiH adhomanayAM yalopaH itkRpAdau jhakArasya anena vA saM. dhiH avarNasyevarNA zaSoH saH klIbe sau dIrghaH sisI aMtya vyaMga sabuka vAsesI / vAsazsI // viSamAtapaH viSamazcAsau zrAtapazca viSamazrAtapaH zaSoH saH anena vA saMdhiH samAnAMtena dIrghaH ka gacam tabuk avarNoyazrutiH asya yaH povaH / zrataH se? visama zrAyavo, dadhi IzvaraH dadhipradhAna Izvaro dadhIzvaraH khathA ghasya For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| haH anena vA saMdhiH sarvatra valopaH zapoH saH zrataH se? DityaM dahisaro dahIsaro / khAu udakaM khAudakaM sarvatra vabuk zrataH se?pATha pati ka ga ceti tabuk zaktIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjanasyabuk paz vastra sarvatra rabuk stasya tho'samasta staMbe stavevAstasya thaHthanAdauhitvaM dvitIya pUrvathasya taH jasu zasU GasittochAmi dIrghaH thathADasesto puhihiMto luk Dam sthAne do ka ga ceti da lopaH vArDa mugdhA 31 TAkagaTaDeti gabuka anAdau hitvaM dvitIyaturyayorupari pUrvaH pUrvadhasya daH (TAGasGe radAdide chAtuGaseH) TA sthAne 3 e mujhAe / muhAz / kAda kAdAyAM kAdara kAMderAhAhilaMghAhi laMkhavaJcavaMphamada siha vilupAH ityanena kAMkSasthAne maha iti varttate vyaMjanAdadaMte at lokAt tyAdInAmAdyatrayasyAdyasyececau tiva sthAne ie, maha / mahae / tta syati naviSyati hirAdiH hi zrAgamaH tyAdInAM pazyati sthAne 3 ya iti zrAttagau nUba naviSyaMtyozca kRko bakulAdhikArAt kacidekapade'pi saMdhiH samAnAnAM dIrghaH kAhi + |kaahii / dvitIya ka gaTa Deti dabuk ka ga ce ti tayayormuk samAnAnAM dIrghaH 11 zrataH se? bIu~ pAnIyAdiSvit ita ita bi. // 5 // TIkA bhASAMtara. padayoH saMdhiH vA- vyAsajJaSi eTale vyAsa evA jhaSi saMskRta vyAsaRSi tenuM prAkRta vAsesI tathA vAsaisI thAya. te ApramANe vyAsajhaSiH tene adhomanayAM sUtrathI yano lopa karyoM eTale vAsaRSiH thayu. panI itkRpAdau sUtrathI jJakArano i ayo. panI thA sUtravaDe vikaTape saMdhi thatAM avarNevarNA e sUtra lAgyuM eTale vAseSiH panI zaSoH saH sUtrathI sU atAM vAsesiH zrayu. pajI klISe sau dIrghaH sUtradhI si no sI thayo, ane aMtyavyaMjana sUtrathI sU no luk zrayo eTale vAsesI tathA vAsaisI evA be rUpa siddha thayA. saMskRta viSamAtapaH eTale viSama evo zrAtapa je taDako tenuM prAkRtamA visamAyavo tathA visamaAyavo evA be rUpa thAya. te ApramANe viSamaAtapaH zaSoHsaH e sUtra lAgatAM visamaAtapa thayu. pI A cAsatA sUtrathI vikaTape saMdhi atAM samAnAMtena dIrghaH e sUtra lAgatA visamAtapAyayu. palI kagaceti e sUtrathI ta no luk thayo, ane avarNoyazrutiH e sUtrathI a kArano ya thayo, eTale visamAyavaH evaM thayu, panI povaH e sUtrathIpa no va thayo, ane ata: se? e sUtrathI stra no o ayo, eTale visamAyavo ane visamaAyavo evA be For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam, rUpa siddha zrayA. saMskRtamA dadhiIzvaraH eTale dahIM jene mukhya priya ne evo Izvara, tenuM prAkRtamAM dahiisaro tathA dahIsaro thAya be. khatha0 e sUtrathI dha kArano hathayo, eTakhe dahiIzvaraH evaM ayu. panI thA sUtrathI vikaTape saMdhi thatAM dahIzvaraH evaM ayu. sarvatra e sUtrathI vU no lopa thayo, ane zaSoH saH e sUtrathI zU no s thayo, eTale dahIsaraH evaM thayu. panI ataH seDoM tathA DityaMtya0 e be niyama lAgavAthI dahi Isaro tathA dahIsaro evA be rUpa siddha zrAya je. saMskRta khAduudaka eTale svAdiSTa jala tenuM prAkRta sAuayaM ane sAuuayaM evA be rUpa thAya be. te zrApramANe. sarvatra valuk e sUtrathI va no luk thayo, eTale sAuudaka zrane d no khopa thayo, aneka sthAne y thayo, eTale sAuuaya ane vikaTape saMdhi avAthI sAuayaM evaM rUpa zrAya be. mUlamAM be padanuM grahaNa , tethI pAo te padamAM saMdhi vikaTape na thAya. te rUpa ataH seDoM e sUtrathI siddha thAya be. saMskRta patiH tenuM prAkRta pada thAya . te zrApramANe. pati tene ka ga ceti sUtrathIt no luk zratAM pai thAya. panI aklIke sau dIrghaH e sUtrathI dIrgha ai. aMtyavyaMjanasalukvaDe vinaktinA sa no lopa tha paha evaM rUpa siddha pAya. saMskRtamAM vastra tenuM prAkRta vatthAo evaM zrAya be. te ApramANe. vastra zabdane sarvatraraluka e sUtradhI ra uDI gayo, eTale vastA evaM ayu. paThI stasyatho'samasta staMbe stave vA stasyathaH e sUtradhI stano th thayo, eTale va tha thayu, panI anAdau bitvaM e niyamazrI vaththa ayu. pI ditIya e niyamayI pUrva tha no t thayo, eTale vattha evaM zrayu. paThI jara zas Ga sittodvAmi dIrghaH e sUtradhI vatthA evaM zrayu. paLI Dasesto duhihiMtoluka e sUtrathI usa ne sthAne do thayo. paThI kagaca sUtrathI dno lopa thayo, eTale vatthAo e rUpa siddha thayu. saMskRta mugdhayA tenuM prAkRta muddhAi tathA muDAe thAya . te yA pramANe- mugdhayATA ka gaTa Deti e sUtrathI g no lukthayo, anAdau dvitvaM sUtradhI virova avAzrI muddhayA evaM ayu. panI dvitIyaturyayoruparipUrvaH e sUtrayI pUrva dhU no da thayo, panI TAUsUGe radAdide chAtuGaseH e sUtrathI dA ne sthAne i tathA e thayA. eTale muDAi tathA muDAe e be rUpa siddha thayA. saMskRta kAkSu eTale zvA karavI, te kAnuM prAkRtamAM mahai zrane mahae evA rUpa dhAya le. kAMkSerAhAhilaMghAhilaMkhavaccavaMphamahasiMhavibhuMpAH e sUtrathI kAMkSu ne sthAne maha evaM rUpa thAya. panI vyaMjanAdaMte't ane loka vyAkaraNathI tyAdi vinaktine tyAdinAmAdyatrayasyAdyasyececau e niyamathI tiva ne sthAne i tathA e zrAve, eTale mahaI tathA mahae evA rUpa thAya.tta rUpane syati bhaviSyati hirAdiH e sUtrathI hi evo Agama thAya. panI tyAdi vinaktiune pazyati ne sthAne iyai iti, panI bahupsa adhikArazrI kvacit eka padamAM paNa saMdhi zrAya, tethI samAnAnAM dIrghaH e sUtra vaDe kAhii tenuM kAhI evaM rUpa siddha thayu. saMskRtamA vitIya tenuM prAkRta biio zrane saMdhi ayeDaM rUpa bIo ema thAya . te ApramANe. vitIya, tene ka gaTa Da sUtrathI d no luk ayo, zrane ka ga ca sUtradhI t tathA y no luk ayo, eTale viisa evaM zrayuM, For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| paThI samAnAnAM dIrghaH sUtrathI dIrgha karI ataH sejhai sUtrathI o karyo, eTale bIo e rUpa siddha thayu. pAnIyAdiSvit ita e niyamavaDe vikaTapa atAM biio evU bIjU rUpa thAya be. // 5 // na yuvarNasyA'sve // 6 // zvarNasya uvarNasya cAkhe varNe pare saMdhirna navati / naverivaggevi avAso vaMdAmi aGAvaraM // daNukaMdaruhira litto sahanazaMdo nahappahAvaliaruNo // saMjhAvahuzravajaDho navavAriharoba vijhulApaDijinno // yuvarNasyeti kiM gUDhotharatAmarasAnusAriNI jamara paMti // avazati kiM pudavIso // 6 // mUla bhASAMtara. prAkRtamAM zvarNa tathA javarNane asavarNika svara (vijAtIya svara) paraute saMdhi na thAya; jemake naverivaggevi avaAso temAM vi ane avaAso ebe svaravacce A niyamathI zvarNanI saMdhi na thAya. vaMdAmiajavairaM temAM mi ane aja te be svara vacce i varNanI saMdhi na thAya; daNuiMda0 e padamAM paNa daNu ane iMda ebe padavacce saMdhi na thAya. nahappahAvali aruNo temAM li ane aruNovacce saMdhi na thAya. saMjhAvahu avauTho temAM vahu ane avauTha e padanI saMdhi na thAya. navavAriharovvavijjulA paDibhinno e pada artha pUrtine mATe Apyu be. mUlamA je yuvarNasya e pada Apyu , tenu zuM kAraNa ? te kahe . gUThoaratAmarasANusAriNI bhamarapaMtivva ahiM zvarNa zrane uvarNano anAva ,tethI saMdhi thazve.mUlamAM akha e pada Apyu je. tethI puhavIso e padamAM samAna (sajAtIya) svara hovAthI saMdhi thbe.||6|| ||ddNddhikaa // na 11 zvarNazca uvarNazca yuvarNaH tasya / na svaH akhaH tasmin zra. khe na vairivarge'pi avakAzaH na 11 avyayasya luk avyayAni prA. yaH saMskRtasijhAni anyathA adaMcaptaH serDoriti prAptiH tadaMteSu alIbe sau dIrghaH iti prAptirjavati vairivarga 31 ait vai ve sapatrabuk anAdau hitvaM Demmi: misthAneDee iti DitvaM0 lokAt vairivarge'pi saMskRte siddhaH padAdapervA Dibuka povaH pasya vaH vi zravakAza 11 kagaceti kabuk avarNo zraya zaSoHsaH zrataHse? avayAso'pi avakAza ityatra thanena saMdhirna javati vadi stutyanivA For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 mAgadhI vyAkaraNam. danayoH vadaditasvarAnautaH 'naNanovyaMjanI anusvAraH vartamAnA ai tRtIyasya miesya nimivyaMjanA'hasvaH saMyoge thA zrAdyapA~ zranAdau hitvaM vairAdau vA vaisthAne va 1 amo'syasUluk monu zrajAvaraM daNuiMdasyArthaH napeMDaH zojate kiMga danujeMarudhiraliptaH punaH kiM0 nakhaprajAvaliaruNa zva utprekSate saMdhyAvadhU'vagUDho navavAridharaH vidyutpranAjinnaztyarthaH gUDhodaratAmarasAnusAriNItyarthaH atre varNevarNayorajAvAt saMdhiH pRthivIza udRtvAdau pRthupathipRthivIpratizUnmUSikaha riabijItakeSvat thisthAne dharavadhapathaha zaSoHsaH taserje puhavIso // 6 // TIkA bhASAMtara. na 11 yuvarNa 61 asva 71 e traNa pahanuM sUtra. zvarNa ane chavarNa te yuvarNa kahevAya, te yuvarNane saMdhi na thAya, asve eTale svavarNa na hoya tyAM. tenuM udAharaNa Ape be. saMskRtamAM naverivarge'pi avakAzaH tenuM prAkRta naverivagoSiavayAso evaM thAya , te yA pramANe. na te avyayano lukU thAya be. prAkRtamA vargu karIne zravyayo saMskRta niyamapramANe siddha prAya . nahIM to adaMcaptA, sejhaiH, idutadaMteSu, aklIbe sau dIrghaH ityAdi sUtronI prApti thAya. vairivarge e zabdane autet e sUtrathI vai no ve ayo, panI sarvatralukUanAdau e sUtravaDe birlAva thayo, eTale verivaggeDemmimisthAneDee e niyamathI De karI e thayo, ane DitvapaNAno niyama saMskRtapramANe levAthI verivagge evaM rUpa siddha zrAya. api zabda avyaya hovAthI saMskRtapramANe sikha thAya ne, athavA padAdaparvADiluka e niyamathI ano luk thayo. paThI povaH sUtrathI novU thayo, eTale apinuM vi evaM rUpa thAya. aghakAza zabdane ka ma ca sUtravaDe kUno lukU thayo, ane avarNoM e sUtra lAgavAzrI a no yU ayo, panI zaSo saH sUtravaDe zU no sU thayo, panI ataH se? e niyama lAgatAM avayAso evaM rUpa siddha thAya be. api+avakAza e vAkyamAM A niyamayI saMdhi na thAya. saMskRta vaMdAmi AryavairaM tenuM prAkRta vaMdAmi ajavairaM evaM thAya . te ApramANe. vadi abhivAdana stutyoH eTale vadi dhAtu vaMdanA karavI ane stuti karavI temA pravarte be. vad dhAtune oditasvarAnautaH ThannaNo vyaMjanI anusvAraH e sUtrothI vaMda evaM rUpa thAya. panI vartamAnA e sUtrathI trIjA puruSamAM e sAMgI tano mi thayo, eTale vaMdAmi ayu. AryavairaM tene vyaMjanADadIa isva: saMyoge e sUtrathI A no a thayo, panI AdyaparyAjaH sUtrathI ye no ja ayo, paLI anAdau dvitvaM e niyamavaDe aja thayu. vairAdau vA e sUtrathI vai ne sthAne vaha ayuM, pI vitIyAnA ekavacanane amo'syasluka e sUtra prApta karI monuvAra prApta thai ajavairaM evaM rUpa sigha thAya. saMskRta danujeMdrarudhiralipsaH tenuM prAkRta For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 15 daNuiMdaruhiralitto evaM pAya. teno artha evo be ke, je daitya patinA rudhirathI liMpAekhA ne. saMskRta zobhate upeMdraH tenuM prAkRta sahai uiMdo- eTale upeMja kRta zole ne arthAt daityapatinA rudhirathI liMpAelA kRSNa zole , tethI te kevA lAge , te japrekSA kare . nakhaprabhAvaliaruNaH tenuM prAkRta nahappahAvaliaruNo eTale nakhaprajAnI zreNivaDe raktavarNa thaelA hoya tevA lAge . saMskRta saMdhyAvadhU avagUDho. navavAridhara iva vidyutprabhAbhinna tenuM prAkRta saMjhAvahu avaUDhonavavAriharovvavijulApaDibhinno eTale saMdhyA rUpIstrIe AliMgana karelo navIna megha hoya tevA lAge . mUlamAM yuvarNasya ema zAmATe lIg, teviSe kahe ne ke, saMskRta gUDho. daratAmarasAnusAriNI tenuM prAkRta gUDhoaratAmarasANusAriNI eTale gUDha jeno madhya nAga ne evA kamalane anusaranArA. ahiM zvarNa ane uvarNano annAva , tethI saMdhi thai . mUlamAM asva eTale savarNa svara na hoya tyAM thAya, e kema kahyu ? tenuM udAharaNa Ape - saMskRta pRthivIza tenuM prAkRta puhavIso evaM thAya . te ApramANe- pRthivIza- tene udRtvAdau pRthupathipRthivIpratizUnmUSikaharidravibhItakevat e sUtrathI thi ne sthAne tha ayo, panI khadha0 sUtrathI tha no ha thayo, pahI zaSosA tathA taseje e sUtrathI puhavIso ema siddha ayu. // 6 // edotoHsvare // 7 // ekAra ukArayoH svare pare saMdhirna navati ||bhushraae nahuti haNe, thAbaMdhatI e kaM cukaM aNge| mayA rapha sira ghoraNi, dhArAcheubadisaMti // 1 ||uvmaasushrpjaate sakalajadaMtA vahAsa mUru azrayaM / taMce zramali zravisadaMDa tirasamA kakhamo e NihaM // 2 // aho thaharizaM / edotoriti kiM zravA lozraNataralA zyarakaraNaM jamaMti bukii| acci anirAraMnamiti hizrayaM kakaMdANaM // 1 // 7 // mUla bhASAMtara. edotoH svare e mUla sUtra je. prAkRtamAM e kAra ane meM kAra ne svarapara bate saMdhi na thAya. jema bahuA + ena hullihaNe e padamAM A ane e e svaranI vacce saMdhi na thAya. AbaMdhatI + eka e padamAM tI ane e nIvacce saMdhi na thAya. uvamAsu e gAthAmAM taMce + a ane mo + emhi e be padavacce saMdhi na thAya. aho+cchariaM e padamAM paNa saMdhi na thAya. mUlamAM edotoH e pada grahaNa karavAnuM zuM kAraNa te kahe . atthAloyaNa e gAthAmAM ekAra kAra na hovAthI atya + AloyaNa ityAdi padomAM saMdhi zrayelI . // 7 // // ttuNddhikaa|| eca ucca edoto tayoH vara 71 bahuthAe asyArthaH makaradhvajaza For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. radhoraNidhArAchedA va dRzyaMte va aMge kasyAH vadhUkAyAH kiMjUte aMge nakhairujhekhanaM yasyAMgasya tasmin kiM kurvatyAH kaMcukaM zrAvanaMtyA ityarthaH 1 uvamA asyArthaH uruyugmaM upamAsu aparyAptejakalanadaMtApahAsaM varttate iti zeSaH idAnIM tadeva uruyugmaM marditavisadaMDavirasamalakSyAma ityarthaH 2 zraho zrAzcarya zraDAloyaNataralA asyArthaH starakavInAM bujhyo arthAlokanataralA navaMti kavIMjANAM hRdayamadhye eva nirAraMjaM zrAyAMtItyarthaH // 7 // TIkA bhASAMtara. et ( ekAra ) ane ut (ukAra ) temane svarapara bate saMdhi na thAya. bahuAe- e gAthAno evo artha ke, kAMcalI peheratI evI vadhUnA nakhavaDe ukaraDAelA aMgamAM kAmadevanA bANanI zreNInI dhArAnA jANe beda hoya tevA dekhAya . 1 uvamA e gAthAno artha- te strInu jaruyugala, jene dAMtano prakAza na thayo hoya tevA gajeMjanA baccAnI soMDha jevaM hatuM, te zrA vakhate cokhAelA kamalanAla jevU dekhAya . aho Azcarya ve. 2 atthAloyaNataralA e gAthAno artha-bIjA kaviUnI buddhi arthanA AlokanamAM capala hoya be, ane kavIMjonI budhiLa hRdayanI madhyamAM AraMna rahitapaNe Ave // 7 // svrsyovRtte||7|| vyaMjanasaMpRktaH kharo vyaMjane bupte yo'vaziSyate sa uvRtta hocyte| kharasya umRtte khare pare saMdhirna navati // gayaNeci zragaMdha uDiMkueMti / nisAaro. nisiyro| ryssiyro| maNuattaM bahulAdhikArAt kacichikalpaH / kunathAro kuMjAro / suriso / sUriso // kacit saMdhireva |saalaahnno cakkA zrataeva prativedhAtsamAse'pi svarasya saMdhau ninnapadatvaM // 7 // mUla bhASAMtara. kharasya ane uddhRtte e be padanuM sUtra je. vyaMjanasAthe joDAeso svara vyaMjanano lopa thayApI, je avazeSa rahe te vRtta svara kahevAya . tevo uvRtta svara para utAM svarane saMdhi na pAya. gayaNecia gaMdha uDiM kuNaMti e vAkyamAM gaMdhauDiM tenuM saMskRta gaMdhapuTI hatuM tyAM pU vyaMjana uDI jatAM, bAkI rahelo u udhRtta svara ne. tathI te gaMdha ane uDi e be padanI saMdhi na thAya. nisAaro ane nisiaro e padamA uvRtta a nI sAthe saMdhi na thAya. raNiaro e padamAM paNa a nI sAthe saMdhi na thAya. maNuattaM e padamAM uvRttasvara u bhane atta no a e benI bacce saMdhi na thAya. A badukhano adhikAra cAle , tathI vikaTape saMdhi thAya, jema ke ekava. For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| khata kuMbhaAro ane ekavAra temAM A jaghRta svara , tene saMdhi thai kuMbhAro ema thAya. tejapramANe surariso ane temAM saMdhi tha sUriso ema be rUpa thAya. kozThakANe nitya saMdhi thAya ne jema ke sAlAhaNo temAM sAla+AhaNo evA bejudApadavacce uvRtta svarane nitya saMdhi az . temaja cakAo epadamAM cakka+Ao evA judA padane uvRtta svarasAthe saMdhi az be. tethI pratiSedha hovAthI samAsamAM paNa svaranI saMdhi atAM te ninna ninna pada gaNAya be. // // ||ddhuNddhikaa|| khara 61 " visamadyaMtamahApasudaMsasaMjamaparopparArUDhAM gayaNe Jciya gaMdhaDi kuNaMti tuhaka usanArI" // 1 // asyArthaHkaulanAryo gagane eva gaMdhapaTI kurvati kasya tava vicitracitravAcI gaMdhapuTI zabdaH kiM kaulanAryaH vizasyamAnA hanyamAnA ye mahApazavaH teSAM yadarzanaM tasya yaH saMtramaH tena parasparamAruDhAH kule javAH kolA ityarthaH / gaMdhapuTI 1 kagaceti palopaH ToDaH khaH TIDi zeSaM adaMtavat iti nyAyAda mo'sya buk monu gNdhjddiN| nizAkara nizAM karotIti nizAkaraH zaSoHsaH ka ga ceti kaluka avarNo isadAdauvA iti vAkArasya zkAraH 11zrataH se? nisAtharo nisiyro|rjniikrH 11ka gacajeti jakayorbu zravarNo naNaH ataH se? shrnniidhro| manujatvaM noNaH ka gacajeti ja buk sarvatra va buk anAdau hitvaM maNubattaM / kuMnakAra kagacajeti ka buk bahulAdhikArAt kacichA saMdhirna syAt yatra na saMdhistatra zravarNo anyatra samAnAnAM dIrghaH ataH se? kuMjathAro kuMjAro supuruSaH ka ga ca jeti pa buk puruSero ru sthAne riH dvitIye samAnAnAM tena dIrghaH zaSoHsaH zrataH sejhai sunariso sUriso sAtavAhana 11 atasIsAtavAhane tasya laH kagacajeti va buk kvacitsaMdhireva samAnAnAM tena dIrghaH noNaH zrataH sejhai0 sA lAhaNo / cakravAka 11 sarvatra rakhukU anAdau dvitvaM ka gaceti vakayolRk samAnAnAM tena dIrghaH zrataHse? cakkA // 7 // TIkA bhASAMtara. svarasyovRtte- e sUtranA udAharaNarUpa gAthA Ape be. mUkhamA For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 10 neer e pada je peluM be, te saMpUrNa gAthA visama0 e zrApelI be. artha evo be ke - kulavAna strI hiMsA thatA pazurjane joi saMbhrama pAmI paraspara zrArUDha thaI mAM vicitra citrAcare be. ahiM gaMdhapuTI zabda vicitra citravAcI be. saMskRta gaMpuTI zabda tenuM prAkRta gaMdhauDi evaM thAya. te ApramANe. gaMdhapuTI - ka ga ca0 sUtrI pU no lopa thAya, pabI ToDa: sUtra lAgI Ta no Da ya tathA isva tha TI no Di thayo. pabI bAkInuM sAdhana adaMta zabdanI jema thAya. eTale amos - sya lukU ne monu0thI gaMdhauDiM zabda siddha thayo. nizAkara nizA - rAtri tene kare te nizAkara ( caMdra ) saMskRta nizAkaranuM prAkRta nisAaro athavA nisi aro be rUpa thA . zrapramANe. nizAkara tene zaSoH saH e sUtrathI nisAkara evaM a. patI ka ga ca sUtrathI kU no luk thayo, pabI, iHsadAdauvA e sUtrathI AkArano vikalpe ikAra thAya, eTale nisA athavA nisi evaM thAya. pabI ataH seDa sUthI okAra thavAthI nisAaro athavA nisiaro evA ve rUpa siddha thAya be. saMskRta rajanIkara tenuM prAkRta raaNIaro evaM thAya te. rajanIkara tene ka ga cajasUtrI ja tathA k no luk thayo. pabI avarNo ne noNaH e be sUtrathI raaNIara evaM rUpa yAya. pabI ataH seDa sUtrathI raaNIaro evaM rUpa thAya be. saMskRta manujatvaM nuM prAkRta maNuattaM thAya be. zrApramANe- noNaH ka ga cajeti sUtrothI Na tathA ja no luk zravAthI maNuatvaM thAya. paDhI sarvatravaluk ane anAdau dvitvaM e sUtrothI mataM rUpa siddha thAya be. saMskRta kuMbhakAra nuM prAkRta kuMbhaAro tathA kuMbhAro evA be rUpa yAve. ApramANe - kagaceti sUtrathI ka no luk thayo kuMvAraH, prathamathI bahula adhikAra cATyo ve be, tethI koi ThekANe vikalpe saMdhi na thAya, jyAM saMdhi na thAya tyAM avarNo sUtra lAge, chAne jyAM saMdhi thAya tyAM samAnAnAM tena dIrghaH sUtra lAge - pabI ataH seDa sUtra lAgI kuMbhaAro tathA kuMbhAro evA ve rUpa siddha thAya be. saMskRta supurUSaH nuM prAkRta suuriso ne riso be rUpa thAya be. te pramANe- supuruSaH ne ka ga jeti pa no luk thayo. pabI puruSero sUtrathI rUne sthAne ri thayo, eTale suuriSo thayuM. bIjA rUpamA samAnAnAMtena dIrghaH sUtra lAge, pI zaSoH saH tathA ataH serDI niyamo lAgavAthI suuriso tathA riso evA rUpa siddha thA . saMskRta sAtavAhananuM prAkRta sAlAhaNo thAya. sAtavAhanaH zabdane atasIsAtavAhane sUtrathI ta no la thayo, patnI ka gacajeti sUtradhI va no luk thayo. pI koi ThekANe nitya saMdhija thAya, e niyamathI samAnAnAM tena dIrghaH e sUtra lAgyaM. pabI noNaH ane ataH seDa sUtro lAgavAthI sAlAhaNo rUpa siddha yA be. saMskRta cakravAka nuM prAkRta cakkAo thAya be. cakravAka ne sarvatra raluk sUtrathI ra no luk karI anAdau dvitvaM tathA ka ga ca sUtrothI va tathA ka no luk thAya. pabI samAnAnAM tena dIrghaH zrane ataH seDa sUtrathI cakkAo rUpa siddha thAya be. For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| // tyAdeH ||e|| tibAdInAM svarasya khare pare saMdhirna navati / navati zha hoza h| mUla bhASAMtara. tibAdi dhAtu pratyayonA svarane svara para ute saMdhi na pAya. bhavati + iha, ahiM ti mAM rahelA i ne iha nI sAthe saMdhi na thAya. // e|| . ||ttuNddhikaa // tyAdi 61 nUH tiba vyaMjanAt juvejhaihuhavA nRtyAdInAM tiyuk alopaH thagre zha anena saMdhirna navati / hoz zha // e|| TIkA bhASAMtara. tyAdeH e SaSThIna ekavacana je. jU dhAtune tib pratyaya Ave tathA bhuverhohuvahavA sUtrathI bhU no ho thayo. panI tyAdInAM tiluka eTale tino lukne a no lopa thayo, eTale hoi rUpa ayu, tenI Agala iha be, te be svarone zrA niyamathI saMdhi na thAya; eTale hoi iha evaM rUpa siddha rahe .||e|| ||luk // 10 // svarasya khare pare bahulaM buga navati / tridazezaH tithsiiso| niHzvAsobAsau nIsAsUsAso // 10 // mUla bhASAMtara. svarane svara parateM vikaTape luk Aya. tridazezaH nuM prAkRta tiasIso thAya. ahiM IzanA svara parate za mAM abe, teno luk thayo . tevIja rIte ni:zvAsocchvAsau nuM prAkRta nIsAsUsAso zrAya. ahiM jannAsa zabdanA u para bateM sa mAM abe teno luk thayo . // 10 // ||ddhuNddhikaa // buk tridaza Iza ka ga ceti da buk sarvatra ra luk zapoHsaH anena zra sukU lokAt ataH seDoM tiasiiso| nizvAsovAsa nircharorvA iti niSedhArtha ni aMtyavyaM0 va lukU luMki niraH dIrghaH ni nI sarvatra vaH luk zaSoHsaH danutsAhautsanai kayau u U anena buk lokAt ka ga Ta Deti t buk dvivacanasyabahuvacanaM jasUzasa Gasi dIrghaH jas zasorbuk nIsAsUsAso // TIkA bhASAMtara. svarane svara para bateM vikaTape luka Aya. saMskRta tridaza + Iza tenuM prAkRta tiasIso thAya be. ApramANe kagaca sUtrathI dano luk thAya, triazaIza evaM thayu. paThI sarvatra ra luka tathA zaSoHsaH sUtrathI ti asa isa thayu. yA cAkhatA sUtrathI sa mAM rahelA a no luk thayo, ane ataHse? sUtrathI tiasIso rUpa sikha For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. ayu. saMskRta nizvAsocchrAsau nuM prAkRta nIsAsUsAso thAya be. ApramANe. zaSoH saH sUtrathI nizvAsocchAsa thAya. paThI nirdurorvA e niSedhArtha ni panI aMtyavyaM0 sUtradhI va no luk ayo, TukiniraH evaDe dIrgha ayo, eTale ni no nI thayo. panI sarvatra vaH luka sUtrathI va no luk thayo. panI danutsAhI tsanai Rthau sUtrathI u no U ayo. paLI cAkhatA sUtrathI sa mAM rahelA a no buk thayo. panI loka vyAkaraNazrI kagaTaDa sUtranA niyame t no luk thayo. panI dvivacanasya bahu vacanaM sUtrathI bahu vacanano jas Ave, pI jasazas Gasi sUtrathI dIrgha ane jasa zasoluka avAzrI nIsAsU sAso rUpa siddha thAya je. // 10 // aMtya vyaMjanasya // 11 // zabdAnAM yadatyavyaMjanaM tasya khura javati / jAva / tAva / jaso / tamo / jammo / samAsetu vAkya vinaktyapekSAyAmaMtyatvamanaMtyatvaM ca tenojayamapi javati / sanninaH / saniskU / saUnaH sajayo / etaruNAH e zraguNA / tajuNAH tagguNA // 11 // mUla bhASAtara. prAkRtamAM zabdonA aMtya (belA ) vyaMjanano luk zrAya . yAvat tenA aMtya vyaMjanano luk thaI jAva thayu. tAvat nuM tAva thayu. yazastra, tamasU, janman e zabdonA aMtya vyaMjanano luk thavAthI bIjA niyamo lAgI jaso, tamo jammo evA rUpa thAya be. jo samAsAMta pada hoya to vAkya tathA vinaktino apekSAe te padanA vyaMjana- aMtyapaNuM ane anaMtyapaNuM be, tethI baMne gaNAya je. jema ke sabhikSu ahiM sad-bhikSu temAM pehelA zabdano dU aMtya utAM aMtya na gaNAya, tethI sabhikhkhU evaM rUpa zrAya; tathA sajjanaH tenuM sajjaNo, etadguNAH tenuM eaguNA bhane tadguNAH tenuM tagguNA evAM rUpa sigha zrAya . // 11 // // DhuMDhikA // aMtyavyaMjana 61 yAvat tAvat zrAderyojaH anena tabuk / jAva tAva yazasU tamasU zrAderyojaH zapoHsaH anenasabuka 11 shrtHse?| jaso / tamo / janman nmomaH nmasya maH anAdau hitvaM ataHse? / jammo sanninuH saMzcAsau nikuzcaanena dabukU kSaH khaH kacittubaDau dasya khaH dvitIyapUrvakhasyakaH 11 klIbesaudIrghaH aMtyavyaMgsUluk sanirakU / sajAnaH san cAsau janazca sajAnaH zrapadena jabuk anenasado hitvaM noNaH sajANo / etadguNAH eteSAM guNAH anena dalukU ka ga ca jetitabuk 13 jazUzasUGasitto do For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| dIrghaH jasUzasorbuk ezraguNA tadguNAH 13 te ca te guNAzca tajupAH zrapadenadaluk jasUzasUGasittopadIrghaH jasUzasorbuk anA. dauhitvaM tagguNA // 11 // TIkA bhASAMtara. prAkRtamAM aMtya vyaMjanano luk thAya je. saMskRta yAvat ane tAvat tenuM prAkRta jAva ane tAva thAya be. AyojaH e sUtrathI jAvat tAvat evaM thayuM, panI A sUtrathI aMtyavyaMjanano luk thayo, eTale jAva ane tAva evaM rUpa siddha thAya ne. saMskRta yazas tamasa tenuM prAkRta jaso ane taso thAya . te zrA pramANe- yazasU, tamasU tene AojaH ane zaSoHsaH sUtro lAgavAthI jasasU, tamasU thAya. paThI A sUtrathI aMtyavyaMjanano luk thatAM jasa, tama thAya, paLI ataHse? sUtra lAgI jaso ane tamo evAM rUpa siddha thAya be. janman zabdane nmomaH sUtrathI nma akSarano ma ajha anAdau dvitvaM sUtrathI birjAva thAya, tethI jamma ayu, pajI ataHse? sUtrathI jammo rUpa siddha zrayu. saMskRta sadabhikSu nuM prAkRta sabhirukhU zrAya be. te zrApramANe- sadabhikSuH sAro nitu ( yati ) te sanninu kahevAya. sadabhikSu ahiM pA sUtrathI d no luk ayo. paThI kSaHkhaH kvacittubaDau sUtrathI kSa no kha thayo, panI bIjA pUrva kha akSarano ka thayo, panI kalIye sau dIrghaH ane aMtyavyaMjanae sUtrothI sabhikhkhU rUpa siddha thAya je. saMskRta sajjanaH ( sAro mANasa ) nuM prAkRta sajaNo thAya. sajjanaH te zabdane apadena niyamathI ja no luk zrAya, panI A sUtrathI aMtya d no luk ayo, paThI birjAva thayo. ane noNaH sUtrathIn no Na thayo, eTale sajaNo rUpa siddha thayu. saMskRta etadguNAH ( emanA guNo )nuM prAkRta eaguNA thAya . A sUtrathI d no luk thAya, pajI ka ga ca ja sUtrathI t no luk thAya, panI jazazasUGasitto do0 sUtrothI dIghe thai jas zas no luk thAya, eTale eaguNA rUpa siddha thayu. saMskRta tadguNAH ( te guNo )nuM prAkRta tagguNA thAya . tadguNA: apadena sUtrathI da no luk thAya. pagI jasUzasUGasitto dIrghaH sUtra lAgI jam zasoluk sUtra prApta karI anAdaudvitvaM sUtrathI birjAva karI taraguNA rUpa siddha zrAya . // 11 // nazradoH // 12 // zrad ud ityetayo raMtyavyaMjanasya luga na javati sadda hiyaM / sadA jaggayaM / unnayaM // mUla bhASAMtara. na zrat ut e paracheda je. at ane ut e be upasarganA aMtya vyaMjanano luk na thAya, jema ke, ad ane dahiaM temAM d no luk na thAya. zrada ane dA temAM paNa d no luk na thAya. ug ane gayaM temAM da sthAne thayelA g no lukna thAya; temaja ud ane nayaM temAM da sthAne thayelA n no luk na pAya. // 15 // For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. // ddhuNddhikaa|| na 11 zrat ut 62 zrat pUrvo dhA, zradodho dahaHdhAsthAne daha sarvatra ra buk zapoHsaH kta pra vyaMjanAdadaMte't lokAt duka te dahi ka ga ca jeti tabuk 11 klIbe sam monu0 sdhive|shrdvyy pUvakaM dhA dhA zrajhAnaM zraddhA nidAdhyaH zrAG pUrva iDet puMsi cato buk thAlopaH bAhulakArAt na khathaghadhanAM kagaTageti pa buk zranAdau hitvaM dhasya hitvaM dvitIya pUrvadhasya daH AdityAe sarvatra ra buk zaSoHsaH sadA ud pUrva prama Dama hagamau gatau gam pam prahatve pam pAhAdhA nAm ud gabati sma unnamatisma ga tyarthAdakarmakAcca katariktapra ta iti yamiraminamigami malukA ka gaTa Deti da buk anAdau hitvaM ka ga cajeti tabuk avarNo 11 klIbe sUm monu0 jaggayaM unnayaM // 12 // TIkA bhASAMtara. na prathamA ekavacana zradutoH SaSThI vivacana, saMskRta zraddhadhitaM nuM prAkRta saddahiaM thAya. te zrApramANe-zrat upasarga pUrve evo dhA dhAtu, adodho dahaH sUtrathI dhA ne Ane daha thAya, paThI sarvatra ra luk sUtrathI ra no luk thAya, panI zaSoHsaH thI sadaha thayu. panI kta pratyaya Avyo, palI vyaMjanAdadaMte't ane lokAt sUtrothI luk karI kta pratyaya paraute dahi thAya, paThI kagacaje ti sUtrathI t no luk az klIve mam ane monuvAra sUtrothI saddahiaM rUpa siddha zrayu. saMskRta zraddhA nuM prAkRta saddA thAya be.te A pramANe- zradhA (AsthA) zrat upasage pUrvaka dhAtu dhA bhidAdayaH AG pUrva iDet puMsi ca to luka ityAdi niyamathI A no lopa thAya. palI bahula adhikArathI nana paNa thAya khathaghadhabhAM, kagaTaga ityAdi niyamothI da no luk thayo, pajI anAdau hitvaM sUtrathI dha no birtAva ayo, panI dvitIya e niyamazrI pUrva dha no da thayo, pachI At sUtrathI Ap Avyo, pajI sarvatra ra luka ane zaSoHsaH sUtro lAgI sadA siddha zrAya ne. saMskRta udgata nuM prAkRta uggaya zrane unnata nuM unnaya thAya . te A pramANe- gam (jaq ) nam ( namavU ) A be dhAtu ne gatyarthadakarmakAca sUtrathI kta pratyaya Avyo. gam + ta nam + ta yami rami nami gami sUtrathI ma no luk thayo, pachI kagaTaDa sUtrathI d uDIgayo, panI anAdau dvitvaM sUtrathI birtAva ayo, kagaca jeti sUtrathI ta luk karI avarNo, klIvesam, monusvAra sUtrothI uggayaM ane unnayaM rUpa siddha zrAya . eTale teno adhika gati kareluM zrane uMce namelu evo artha thAya ne. 15 For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendral www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / nirjharorvA // 13 // niraDur ityetayoraMtyavyaMjanasya vA lug na javati // nissadaM nIsahaM / saho / saho / dukkha / duhi // 23 mUla bhASAMtara. nir chAne hur e ve upasarganA aMtya vyaMjanano vikalpe lukU na zrAya, jyAre lukU na yAya tyAre nissahaM evaM rUpa yAya, ane luk thAya tyAre nIsaha evaM rUpa zrAya. tevIja rIte dussa ho tathA dUsaho ne dukkhao duhio evA vikalpe rUpa yAya. 13 // DhuMDhikA // nir Dar 62 vA 11 nir sahU nitarAMsahate avaiti'v pra0 - nena vA lukU lukinimittapade zaSasezaSasaMvA ra saklIbesUm monu0 nissahaM nIsahaM dursad duSTaM sahate vapra0Anena vA luk kiDarovA purupade zaSasezaSasaM vA rasa 11 ataH seDaH dussahodUsaho : duSThAni iMDiyANi saMjAtAni yasya saH tadasya saMjAtaMtArakAdijyaH itac itac pra0 zravarNevarNasya luk duHkhita iti jAte prathame zaSasezaSasaMvAra kagaTaDe tisaluk anAdau dvitvaM dvi pUrvakhasyakaH dvitIye zranena vA ra luk khathaghadhanAMkhasyadaH kagacajeti talukU 11 yataH serDoH dukhi / hi 13 For Private and Personal Use Only r sra TIkA bhASAMtara. nir phur 62 vA 11 nir upasarga ne saha dhAtu, je niraMtara sana karAya te nissaha kahevAya. nir saha tene abU sUtrI abrU pratyaya lAge, patI A sUtrI vikalpe r no luk thAya, nisaha panI luk nimitta pade zaSasezaSasaMvA sUtra vikaTa ra no thayo klIbesram ane monu0 sUtrothI nissahaM ne nIsaha evA be rUpa siddha thAya be. dur upasarga ane sahU dhAtu, duSTapaNe je sahana karAya te dusaha av pratyaya lAgI durasaha paDhI yA sUtrathI r no luk thayo, paDhI lukiDaro vA e sUtrathI purUrUpa thAya te pakSe zaSasezaSasaMvA sUtrathI vikalper no s thayo, eTale dussahaH ane dUsahaH thayuM, pabI ataH seDa sUtrathI dussaho zrane dUsaho rUpa siddha thayAM Dar (duSTa) iMdriyo utpanna thai be jene te duHkhita kahevAya. tadasyasaMjAtaMtArakAdibhyaitac sUtrathI itac pratyaya yAya, par3hI avarNevarNasya sUtrathI a no luk thayo, eTale duHkhita evaM rUpa thayuM, pakSI zaSase zaSasaMvA sUtrathI ra no s thayo, pachI kagaTaDa sUtrathI sU no luka thayo, pachI anAdaudvitvaM tathA dvitIya pUrva kha no k thayo, eTale duHkhikhao rUpa thayuM. bIjA rUpamAM yA sUtrI vikalpe r no luk thayo, khathaghabhAM sUtrathI kha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 24 no hathayo, paDhI kagacajeti sUtrathI t no luk pabI ataH seDa sUtradhI dukhkhio duhio evA be rUpa thayAM // 13 // svare'ntarazca // 14 // antaro nirozcAntyavyaMjanasya khare pare lug na bhavati aMtarappA | niraMtaraM / niravasesaM / DuruttaraM / duravagAhaM / kacidbhavatyapi / tovari // mUla bhASAMtara. aMtar, nir ane dur e zabdono, aMtya vyaMjanano svarapara bate avazya lukU na thAya. lukU aMtarappA niraMtaraM duruttaraM duravagAhaM e zabdomAM aMtya vyaMjana ra no luka na thAya. koi ThekANe thAya paNa be, jemake aMtovAraM athavA aMto uvariM tyAM zratya vyaMjanano lukna thayo. // 14 // // DhuMDhikA // svara 71 aMtara 61 ca 11 aMtar Atman jasmAtmanoH povA tmaspa ponAdau dvitvaM ppasya na ANo rAja vaccana yA aMtya vyaM s luk hrasvaH saMyoge zrAlokAt aMtarappA niraMtara niravizeSayoH saH zeSaM saMskRta siddhaM 11 kqIbe s m monu0 niraMtaraM niravazeSaM puraH uttara puravagAha 11 lokAt kI besma mo - nu0 puruttaraM puravagAhaM aMtara 11 avyaya0 s luk raH padAMte rasya visargaH toDA visargasya Doja iti DityaM0 lokAt DaMta upari11 povaH kkIbesUma monu0 javariM chatAdau vA ityanena vA ra lopo javati yatra yatra lopaH tatra tatra aMtovari iti syAt anyatra tu tovari // 14 // TIkA bhASAMtara. svara 71 aMtara 61 ca 11 saMskRta aMtarAtmA nuM prAkRta aMtarappA thAya be. te yA pramANe- aMtar Atmana- bhasmAtmanoH povA esUtrI tmano pa thayo, pabI anAdI dvitvaM ahiM ppa na ANo evaM rUpa na thAya temaja AtmAno ApaNa na rahe pItya vyaMjanasya e vaDe s no luk zrai hasva saMyogeA e loka vyAkaraNano niyama lAgavAthI aMtarappA rUpa siddha thayuM niraMtara niravazeSayoH saH SasyasaH sUtradhI no s thayo, bAkI nuM saMskRta pramANe siddha thAya be. 11 klIbe sam monu0 tethI niraMtaraM niravazesa e rUpa siddha thAya be. dur upasargane uttara tathA avagAha zabda lagADavA - thI duruttara tathA duravagAha evA be rUpa thAya be. 11 tene klIbe sam monu0 e ni For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| bamadhI duruttaraM zrane duravagAhaM evA be rUpa siddha zrAya . saMskRta aMtarauparinu prAkRta aMtovari tathA aMtouvari evAM be rUpa thAya . te zrApramANe. aMtara 11 zabdane avyaya0 sUtrathI sno luk thayo, pachI padAMte rano visarga thayo. panI ato DAvisargasyaDou sUtrathI Da thara, palI lokavyAkaraNapramANe DityaMta sUtrathI aMtyano luk thayo, tyAre aMtaupari 11 evaM rUpa thayu, paLI povaH klIbesam ane monu0 sUtro lAgI aMtauvariM rUpa thayuM, pajI aMtAdauvA sUtrathI vikaTape ra no lopa pAya, jyAre lopa thAya tyAre aMtovAra evaM rUpa zrAya ane bIje pakSe aMtouvari ebuM rUpa thAya. 14 striyAmAda vidyutaH // 15 // striyAM vartamAnasya zabdasyAMtyavyaMjanasyAtvaM javati vidyudhabdaM vajayitvA // lugapavAdaH // sarit / sarithA // pratipad / pADivathA // saMpad / saMpathA // bahulAdhikArAdIpatspRSTatarayazrutirapi // sarithA / pADivathA / saMpathA // zravidyuta iti kiM // vIhU // mUla bhASAMtara. strIliMge vartamAna evA zabdanAaMtyavyaMjananoA thAya paNa te vidyut zabdane varjIne thAya. ahiM lukno apavAda . sarit zabdanuM sariA rUpa thAya. pratipat nuM pADivaA ane saMpay saMpaA rUpa thAya. zrA bahulAdhikAra ke tethI patspRSTatara prayatnathI yakAranuM zravaNa thAya , tethI sariyA, pADivayA, saMpayA ema paNa pAya. mUlamA vidyat zabdane varjIne kAM be, tethI vidyutnu vijju rUpa dhAya. // ddhuNddhikaa.|| strI 71 thAt avidyut 51 sarit anena tathA 11 aMtyavyaMjana granuka sariyA pratipat 11 pratyAdau'DataH samRdhyAdau vA pramA sarvatra raluk povaH anena t thA aMtyavyaM0 saluk pADivathA saMpat anena ta aa 11 aMtyavyaM saluk saMpayA bahulAdhikArAt svat spaSTatare vAcye yasya zrutirapi sarit pratipat anena t yA thA avarNo yazeSapUrvavat sariyA pADivayA saMpayA vidyut yappAMjaH yasya jaH anAdau hitvaM jA aMtyavyaMga luk 11 akkIbeNdIrghaH aMtyavyaM0 saluk vimu 15 TIkA bhAMSAtara. strI 71 zrAt avidyut 51 saMskRta sarit 11 zabda tene zrA sUtrathI AkAra thayo, panI aMtyavyaMga sUtrathI sU no luk ayo, eTakhe sariA thayu. For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam pratipat 11 pratyAdau DaH sUtrathI ta no Da ayo, paLI samRddhyAdau vA sUtrathI mano A thayo, eTale prADipat thayuM, sarvatraraluka, po vaH zrane zrA sUtrathI AkAra thayo, panI aMtyavyaMjana sU to luk thayo, eTale pADivaA rUpa siddha thayu. saMskRta saMpat 11 nuM saMpaA thAya be. saMpat zabdane zrA sUtrathI A thAya, aMtyavyaMjanasya luka sUtrathI saMpaA rUpa siddha pAya . bahuta adhikArathI kSat spRSTatara prayatnamAM yanuM paNa zravaNa thAya, tyAre sarit pratipat e zabdone zrA sUtrathI Ane badale yA Aya. avarNo sUtra khAgI ya khagADI bAkInA niyamo pUrvavat thAya tyAre sariyA, pADivayA, saMpayA ityAdi rUpa siddha thAya. saMskRta vidyutnUM prAkRta viju thAya . vidyut 11 pappAMjaH sUtrathI y no ja thAya, panI anAdau hitvaM sUtrathI viDatU thAya, panI aMtyavyaM0 sUtrathI tU no luk thAya. aklIve. niyamathI dIrgha thAya, panI aMtyavyaM0 sUtrathI vitnaktinA sU no luk thAya, eTale viju rUpa sikha thAya. 15 roraa||16|| striyAM vartamAnasyAMtyasya rephasya rA ityAdezo javati // zrAtvApavAdaH // girA / dhurA / purA // mUla bhASAtara. ra 61 rA 11- strIliMgamA vartamAna evA aMtya vyaMjananA repha ne rA evo Adeza thAya. AkArano apavAda . jemake gira zabdano girA, dhura zamdano dhurA ane pur zabdano purA thAya. ||ddhuNddhikaa|| ra 61 rA 11 gira pur dhuraH anena ra zrA aMtyavyaMnsulukU girA purA dhurA // 16 // TIkA bhASAMtara. ra 61 rA 11 gira pura ane dhur e zabdone A sUtrathI AkAra thAya, panI aMtyavyaMjana sa no buk thAya, eTale girA purA, dhurA evA rUpa siddha dhAya // 16 // dudho hA // 17 // zudh zabdasyAMtyavyaMjanasya hAdezo javati // buhA // mUla bhASAMtara. kudh zabdanA aMtya vyaMjanane hA evo Adeza thAya. saMskRta kSudh zandanuM prAkRta chuhA evaM rUpa thAya . ||ddhuNddhikaa // dudh 61 hA 11 tudh 11 anena dhU hA 11 bA dayAdau kaH tu aMtyavyaMga saluk buhA // 17 // For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| mUla bhASAMtara. dudh 61 hA 11 saMskRta kudh zabdane A sUtrathI dh no hA ayo. kSuhA palI chAdhyAdau sUtrathI kSa no cha thayo, eTale chuhA thayu, panI aMtyavyaM0 sUtratrI vinaktipratyaya sa no luk ayo, eTakhe chuhA evaM rUpa siddha zrAyaH // 17 // zaradAde rt||17|| zaradAde raMtyavyaMjanasyAd javati // zarad saraniSaka niSaTha // mUla bhASAMtara. zarad vigere zabdonA aMtya vyaMjanano at (akAra) thAya. saM. skRta zarad zabdanuM sarao ane bhiSak zabdanuM bhisao rUpa pAyaje. ||ddhuNddhikaa // zaradAdi 61 at 11 zarat niSaka 11 zaSoH saH anena tasya zraH ataHse? Ditya sara nisaH // 17 // TIkA bhASAMtara. zaradAdi 61 at 11 saMskRta zarada zrane bhiSak zabda , tene zaSoHsaH sUtrathI sarada bhisaka evaM thayu. pIzrA sUtrathI aMtya vyaMjana t tathA ka no a thayo. saraa bhisaa evaM thayu. paThI ataHsejhai tathA DityaM0 sUtrodhI sarao ane bhisao evAM rUpa sigha thAya . dikprATaSoH sH||25|| etayoraMtyavyaMjanasya so javati // disA // pAjaso // mUla bhASAMtara. dika zrane prAvRS zabdanA aMtya vyaMjanano sa zrAya . saMskRta dik zabdano disA ane prAvRS zabdano pAuso evo prAkRta zabda prAya // 1 // ||ddhuNddhikaa // dik prAvRS 6 sa 11 dik anena kU sa zrAdityApa aMtya vyaMga saluka disA prAvRSA prAvRT zaratta puMstvaM anena Sasya saH 11 zrataH / seDoM pAuso // 15 // TIkA bhASAMtara. dik prAvRSa 62 sa 11 saMskRta dik zabdane thA sUtrathI ka no tU thayo, panI At e niyamathI AkAra thayo, ane aMtyavyaM0 vaDe vijaktipratyaya sU no luk thaI disArUpa sikha thayu. saMskRta prAvRSU zabdane prAvRT zarata sU. thI puliMgapaNuM karI A sUtrathI S no sa zrayo panI atAse? sUtrathI pAuso rUpa siddha thyu.||1e|| AyurapsarasorvA // 20 // etayoraMtyavyaMjanasya so vA navati // dIhAuso / diihaauu||shrhrsaa| shhraa|| For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . mUla bhASAMtara. saMskRta AyuS ane apsarasa zabdanA aMtyavyaMjanano sU vikahape thAyaH saMskRta dIrghAyusU zabdanA vikalpe dIhAuso tathA dIhAU evAM be rUpa thAya ne. saMskRta apsarala zabdanA accharasA tathA accharA evAM rUpa thAya . // TuMDhikA // Ayus apsarasa 65 vA 15 dIrghAyusu sarvatra rakhukU kha tha gha dha0 dhasya ha ka ga ca je ti yUyuk anena vA sU sa ataH se? dIdA so pade dIrghAyusU sarvatra rakhukU kha tha pa dha nAM ghasya haH ka ga ca0 yaduk aMtyaNsUluk 11 aktIbe dIrghaH u U aMtyavyaMgsUluk dIhAU apsaras anena vA sU sA zrAdityApU hakhAyAzcapsA psyasya chaH zranAdau hitvaM dvitIyapUrva usya caH aMtyavyaMga sabuka acarasA pakSa apsarasUaMtyavyaMgsalukzrAdityApU zeSaM pUrvavat aTharA // 20 // TIkA bhASAMtara. Ayus apparam 65 vA 12 dIrghAyusU zabdane sarvatra ralukU sUtrathI dIghAyus thayu, panI kha tha gha dha0 sUtradhI gha no ha thayo, eTale dIhAyum thayu, panI ka ga ca ja sUtrathI ya no luk ayo, tyAre dIhAUsa thayu, panI A sUtradhI vikaTape sa thAya, panI ataHse? sUtrathI dIhAUso rUpa siddha thayu. vikaTapapaI dIrghAyusa zabdane sarvatra raluka, kha tha ghadha bhAM ghasya haH, ka gaca yaluka aMtyavyaMjana sabuk, e niyamo lAgI aklIye saudIrghaH sUtrathI UkAra dIrgha thayo, panI aMtyavyaMjana sUtrathI vinaktino s uDI javAthI dIhAU evaM rUpa siddha thayu. saMskRta apsarasane zrA sUtrathI vikaTape ma no sa karI Ap sUtrathI AkAra thAya, panI havAchayazca sUtrathI psa no cha thayo, panI anAdau dvitvaM sUtrathI virtAva karI vitIya pUrva cha no ca thayo, paLI aMtyavyaMjanasUtrathI sa no luk zrAya, eTale accharasA rUpa siddha thayu. vikaTapapade apsaram zabdanA aMtyavyaMjananA sU no luk karI At sUtrathI Apa zrAvI bAkInI sAdhanikA pUrvanI jema karavI, eTale accharA rUpa siddha thAya be. kakunno dH|||| kakunUzabdasyAMtyavyaMjanasya ho javati // kahA // mUla bhASAMtara. kakul zabdanA aMtyavyaMjanano ha thAya. saMskRta kakubh zabdarnu prAkRta kauhA rUpa siddha thAya be. ||ddhuNddhikaa.|| kakunnU 61 ha 11 ka ga va je ti kaluk anena jasya haH zrAdityApa 11 aMtyavyaMga sabuk hA // 1 // For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir a prthmHpaadH| TIkA bhASAMtara. kakuna 61 ha 11 saMskRta kakuna zabdane ka ga ca je ti sUtrathI k no luk thayo. panI A sUtrathI bhano ha thayo, paThI At sUtrathI Ap zrAvyo, panI aMtyavyaMjanasya sUtrathI vinaktipratyaya sUno luk thayo, eTakhe kaUhA rUpa sijha thayu. // 21 // dhanuSo vA // 3 // dhanuHzabdasyAMtyavyaMjanasya ho vA javati // dhaNuhaM / dhaNU // 25 // mUla bhASAMtara. dhanuSa zabdanA aMtya vyaMjanano ha vikaTape Aya. dhanuS tenuM dhaNuhaM ane dhaNU ema vikaTape be rUpa thAya be. // 25 // // DhuMDhikA // dhanuS 61 vA 11 dhanuSa 11 noNaH anena Sasya haH klIvesa m monu dhaNuhaM pade dhanuSa noNaH aMtya Sabuka 11 aklIbe sau dIrghaH Nu NU aMtyavyaMga sabuk dhaNU // 22 // TIkA bhASAMtara. dhanuSu 61 vA 11 dhanuS zabdane noNaH sUtrathI dhaNuS ayu, panI zrA sUtrathI Sa no ha ayo. klIbe sam sUtrathI sU no ma thayo. panI monukhAra lAgI dhaNuhaM rUpa siddha thayu. vikaTapapade dhanuSUne noNaH paThI aMtyavyaM. vaDe Sano khuk ayo. aklIbe sau dIrghaH sUtrathI Nu no NU ayo, panI aMtyavyaM0 lAgI sU no khuk thaI dhaNU rUpa siddha thAya, // 22 // monusvaarH||13|| aMtyamakArasyAnusvAro javati // jalaM phalaM vaLaM giri peTha // kacidanaMtyasyApi // vaNammi / vaNaM mi // 23 // mUla bhASAMtara. prAkRtamAM aMtya makArano anusvAra thAya. jemake jalaM phalaM vacchaM giri peccha ityAdi rUpo sima thAya je. // 23 // ||ddhuNddhikaa // ma 61 'nuskhAra 11 jalaphala 11 klIve sU m 'nena anukhAraH jalaM phalaM vRkSa 11 ruto't vR va kaH khaH kacittu baDau kSasya baH 'nAdau hitvaM dvitIya pUrva u ca 21 'mosya buk anenA'nukhAraH vaThaM giri 1 zeSe'daMtavAn ztyuktAdamo'sya ztyabuk anena anusAraH giriM dRzaNDazo nizrapeTha iti dRzUsthAne pe usumuvidhyAdibvi For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. ti hi su 'tajAkhijA sa buka peTha vana ra / 71 De'mmi GisthAne mmi noNaH kvacidanaMtasyApyanena makArasyAnukhAraH vaNammi varNa mi // 23 // TIkA bhASAMtara. ma 61 anusvAra 11 saMskRta jala tathA phalane klIve m m sU. zrIsU no m karI yA sUtrathI anusvAra Aya eTale jalaM phalaM rUpa siha thAya. vRkSanuM vacchaM thAya . vRkSa zabdane Rto't sUtrathI vRkSa thayu. palI kSaHkhaHkacittu chaDau sUtradhI kSa no cha ayo, panI anAdau dvitvaM ane dvitIya0 niyamayI pUrva cha no ca karI amo'sya luk ane A sUtrathI anusvAra karI vacchaM rUpa siddha thAya . giri zabdane zeSe aMdatavat e niyama ke tethI amo'sya e sUtrathI ano luk thAya, ane zrA sUtrathI anusvAra karavAthI giriM rUpa siddha thAya be. saMskRta dRzanuM prAkRta peccha thAya ve. dRzU zabdane dRzo niacchapeccha sUtrathI dRzUne sthAne peccha zrAya. dusumuvidhyAdivitihisuataijakhijja' sUtrathI sUno luk thAya tethI peccha rUpa thAya. saMskRta vanane De'mmie sUtrathI DisthAne mmi thAya, panI noNaH kozThekANe thA sUtradhI aMte zrAvelA na hoya tevA makArano paNa anusvAra thAya eTale vaNammi ane vaNaMmievAM rUpa thaay.||23|| vA svare mazca // 24 // aMtyamakArasya svare pare'nusvAro vA javati pade sugapavAdo masya makArazca navati // vaMde usanaM ajithaM // usanamajithaM ca vaMde // bahulAdhikArAdanyasyApi vyaMjanasya makAraH // sAkSAt / sakkhaM // yat jaM // tat / taM // viSvak / vIsuM // pRthak / pihaM // samyak / sammaM // haM zhayaM // zrAle yamityAdi // 24 // mUla bhASAMtara. prAkRtamA Agala svara Ave to aMtya makArano vikalpe anusvAra thAya. vikaTapa pakSe lugano apavAda eTale makAra no makAra zrAya je. jema saMskRta vaMde RSabha majitaM tenuM vaMde UsahaM ajjiyaM tathA usahamajiyaM ca vaMde ema thAya. bahula adhikAra cAle je, tethI bIjA vyaMjanano paNa makAra pAya. saMskRta sAkSAtnu sakkhaM vAya. yatnu jaM thAya, tatnu taM zrAya. viSvaktuM vImuM, pRthaknu pihaM, samyaktuM sammaM, ihaM nuM ihayaM zrane bAlecuya ityAdi rUpa thAya . // 25 // // TuMDhikA // vA 11 khare 71 ma 61 vA 11 vadaG stutyajivAdanayoH uditaH kharAnotaH vadAvarta0 ekartaryavadanyaH zamA anug syAdetyapade For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathama paadH| zralokAlokAt vaMde rupanaM ut rutvAdau uzaSoH saH kha va ghadhanAMjasyahaH1 mosya luk anena vA'nusvAraH usahaM ajita 1 kaga ca jeti taka thamo'sya buk anena vA'nusvAraH ajiyaM pake usanam ajiyaM zratra vyaMjaneti masya luki prAte thanena makAromadhyaivalokAt usanamajiyaM ca sAdAt hrasvaH saMyoge saH sa daH khaH kacittu baDau kSaH khaH anAdau hitvaM dvitIyapUrvasya khasya kaH vA 'vyayorakhAtAdAvadAtaH thA a bahulAdhikArAt anenAnyasyApi vyaMjanasya makAraH atra tam anena vA anusvAraH sakaM vayata tapta zrAdeojaH bAhulakAt tam anenAnusvAraH jaM taM viSvaka sarvatra buka dhvaniviSvacoruHSaSu zaSoH saH bupta yavarazaSasAMzaSasAM dIrghaH vi vI bAhusakAt kU m anenAnusvAraH vIsuM pRthak zmRtau vRSTavRSTi pRthaGmRdaMganaptRke kepTapipRthaki dhovA iti thasya vikalpena dha prAptau paH khathayadhanAM ghasya haH / bAhulakAt kam anenAnusvAraH pihN| samyak adhomanayAM yayuk dhanAdau hitvaM maH ma bAhulakAt kam ane nAnusvAraH sammaM zha zdakaH 71 patrAvyaya vAsuki prApte'nena Gi sthAne m kagaca jeti kabuk zravoMnusvAraH / haM zhayaM athavA prakArAMtareNa dhak dhad zravyayasyasabuk itkRpAdau kha thagha dhanAM dhasya haH anena kadomaH ka ga ca jeti kaluk avarNo'yo anena anusvAraH haM zyaM zliSaMtU thAliMgane zliS ApUrvaH zrAzleSanAya AzleSTuH zaka ghuSajhAragnalaMja tum pra0 laghorupAMtyasya guNaH zli zle tavargazca vargaSTavargAnyAM tamASTasyAnuSTuSTasya taH anAdAviti hitvaM prApte na dIrghAnusvArAditi niSedhaH tailAdau vA hitvaM monu viMzatyAdeck anu luk svArthe kazca vA ka pra0 11 anena sisthAne ma anusvArazca0 ka gaTa Da ta da pa yA zabuk ka ga ca jetyAdinA kaluk thAlechuthaM // 24 // TIkA bhASAMtara. vA 11 svara 71 ma 61 vA 11 saMskRta vaMde RSabhamajitaM tenuM prAkRta vaMde usahaM ajiyaM thAya. vadaG dhAtu stuti zrane vaMdanA karavAmAM pravarte For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 mAgadhI vyAkaraNam. ne, tene uditaH svarAnotaH vadAvarta0 ityAdi sUtrothI vaMdane e pratyaya lAvI kartarya vabhyaH zavapra0 sUtrathI a Ave, ane aluka syAdetyapade sUtra lAgI loka ane zrakhokavyAkaraNazrI vaMde rUpa siddha thAya. Sana zabdane RtvAdi Ru zaSoHsaH ane khatha gha dha bhAM bhasyahaH sUtro lAgavAthI usaha rUpa siddha thAya, panI mo'syalukne A sUtrathI vikaTape anusvAra vAthI usahaM rUpa siddha zrAya. saMskRta ajita zabdane ka ga ca ja sUtrathI t to luk ayo, panI amo'syaluka sUtra lAgI A sUtravaDe vikahape anusvAra ayo eTale ajiyaM rUpa siddha thayu. vikaTapapade umrabham ajiyaM temAM vyaMjana sUtrathI m no luk zravA zrAvyo paNa A sUtrathI makArano makAraja pAya tethI lokavyAkaraNathI usabhamajiyaM evaM rUpa zrAya. saMskRta sAkSAtnuM prAkRta sakkhaM thAya. sAkSAt zabdane hrasva thaI saMyoge saH sUtrathI sa thayo, panI kSaH khaH kacittuchaDau sUtrathI kSa no kha thayo, panI anAdau dvitvaM niyama lAgI dvitIya pUrvasya sUtradhI kha no ka thayo, pI vA'vyayotkhAtAdAvadAtaH sUtrathI AkArano a thayo eTale sakkhe AyuM, pI bahulAdhikArathI thA sUtravaDe bIjA vyaMjanano makAra thayo, panI tam lAgI thA sUtrathI vikaTape anusvAra thayo tyAre sakaM rUpa thayu. saMskRta yat zrane tat tenA prAkRta yaM taM zrAya . yat tat tene AryojaH sUtrathI y no ja thayo, paLI bAhulaka adhikArathI am thaI yA sUtrathI anusvAra thai jaM taM evAM rUpa sikha thAya. saMskRta viSvanuM prAkRta vIsuM thAya. viSvak zabdane sarvatra luk tathA dhvaniviSvacoruH sUtra lAgI zaSoHsaH prApta thayA pI luptayavarazaSasAM zaSasAM dIrghaH sUtrathI dIrgha thAya, pajI bAhulakAdhikArathI A sUtravaDe anusvAra thavAthI vImuM rUpa sikha thAya. saMskRta pRthakanuM prAkRta pihaM thAya be. pRthak zabdane idutokRSTa vRSTi pRthaG mRdaMganRpte ke e sUtrathI pUnuM pithayuM palI pRthaki dhovA sUtrathI ne sthAne vikaTape dhU thavA Avyo, paNa vikaTapa pade khatha ghadha bhAM sUtrathI tha no ha thayo, panI bAhulakAdhikArazrI k no m aI anusvAra ayo eTale pihaM rUpa siddha thAya. saMskRta samyaka zabdanuM prAkRta samma thAya. samyak zabdane adho manAyAM sUtrathI yU no khuk thayo, panI anAdau dvitvaM karI mano vi va ayo. bAhulaka adhikArathI ka no ma karI zrA sUtradhI anusvAra thAya eTale samma rUpa siddha pAya je. saMskRta iha ane ihaka nuM prAkRta ihaM ihayaM thAya . iha ihaka zabdane avyayapaNAne sIdhe luk thavA zrAvyo,paNa A sUtrathI saptamInA pratyaya Dine sthAne ma thAya, ane kaga ca ja sUtrathI ka no luk thAya. paThI avarNa tathA anusvAra thaI ihaM tathA ihayaM rUpa siddha thAya . athavA bIje prakAre saMskRta Rdhaka tathA Rdha du zabdanAM rUpa ihaM ane ihayaM thAya ne. Rdhaka Rdhad zabdane avyayasya salukU niyama lAgI itkRpAdau sUtrathI RnoI thAya, panI khatha gha0 sUtradhI dha no ha thAya, panI A sUtrathI belA ka da no mma ayo, panI kaga ca ja sUtrathI kano luk az avarNo'yo lAgI A sUtrathI anusvAra ayo eTakhe ihaM zrane ihayaM rUpa prAya be. saMskRta AzleSTunuM prAkRta AleDuaM thAya . pra For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 33 thama zliSaMtU AliMgane eTale zliS dhAtu zrAliMganamA pravarte . AG upasarga pUrve Avyo eTale AzliS ayu. je AliMgana karavAne mATe hoya te AzleSTu kahevAya. AzliS zabdane zakaghuSajJA ragbhalaMbha0 sUtrathI tum pratyaya Avyo, panI layo rupAMtasya guNaH sUtrathI guNa thayo eTale zli no zle yo panI tavargazcavargaSTa vargAbhyAM0 sUtrathI STa karI anuSTeSTasyataH tathA anAdau0 niyamazrI divi prApta zravA zrAvyo, paNa nadIghoMnusvArAt sUtrathI niSedha thayo, panI tailAdIvA bitvaM zrane monusvAraH panI viMzatyAderluk anusvAra luk zrayA paThI svArthe kazcavA sUtrathI vikaTape ka pratyaya Avyo, pI cAlatA sUtrathI si sthAne ma tathA anusvAra thayo, palI kagaTaDa tadapaya0 sUtrathI za no luk thayo, ane kagacaja niyamazrI ka no luk ayo eTale AlejhuMaM rUpa sima thayuM // 24 // GaJaNano vyaMjane // 25 // GANana ityeSAM sthAne vyaMjane pare anukhAro javati ||ng| pngktH| paMtI // praangmukhH| paraMmuho // ja / kaJcukaH / kaMcuDhe // lAJbanaM / laMbanaM ||nn / ssemukhH| baMmuho // utkaega / ukaMga ||n| sandhyA / saMkA // vindhyH| vijo // 25 // _mUla bhASAMtara. saMskRtamAM AvelA G, J , N ane na e vyaMjanonI zrAgala jo bIjo vyaMjana zrAvyo hoya to temane sthAne prAkRtamAM anusvAra thAya . i nuM udAharaNa paGktiH tenuM paMtI thAya. parAGmukhaH tenu paraMmuho vAya. nuM udAharaNa - kaJcukaH nuM kaMcuo thAya. lAJchanaM nuM laMchanaM thAya. NU nuM udAharaNa utkaMThA nuM ukaMThA thAya. n nuM udAharaNa - sandhyA nuM saMjhA anevindhyaH nuM viko Aya. // 25 // // DhuMDhikA // G ca na ca N ca na ca GANan tasya 61 vyaMjana 71 pati anena Dasya anusvAraH kagaTaDetyAdinA k buk 11 aklIbesau dIrghaH aMtyavyaMga s buk paMtI / parAGmukha hrakhaH saMyoge anenaGasya anusvAraH khathaghadhanAM khasya haH paraMmuho / kaMcukaH lAMbanaM hrasvaH saMyoge lA la anena asyAnu0 ka ga ca jeti kabuk noNaH 11 zrataH se? DityaMga klIce sm monu kaMcU / laMbaNaM SaemukhaH SaT samIzAvasudhAsaptaparNeSvAdezvaH Sasya baH anena NasyAnusvAraH khathayadhanAM khasya haH 11 DataH seDoMH ummuho utkaMThA kagaTaDepti For Private and Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34. mAgadhI vyAkaraNam. tabuk anAdauhitvaM anena NasyAnukhAraH ukaMga saMdhyA anena nasyA'nukhAraH sAdhvasaMdhyahyAMphaH 11 aMtyavyaMga saluka saMjA viMdhyaH 11 anena nasyAnukhAraH sAdhvasadhyahyAMkaH dhasya jJaH 11 'ataH se? viMko // 25 // TIkA bhASAMtara. DaJaNana 61 vyaMjana 11 jh J N ane na e vyaMjanonI panI jo paravyaMjana Aveto temane sthAne anusvAra thAya. saMskRta paMkti nuM prAkRta paMtI thAya be. paGkti zabdane A sUtrathI G no anusvAra thAya. kagaTaDa0 sUtrathI k no luk zrAya, aklIve sUtrathI dIrgha zrAya. panI aMtyavyaM0 sUtrathI aMtya sU no luk thAya tyAre paMtI rUpa siddha zrAya. saMskRta parAGmukhaH nuM prAkRta paraMmuho zrAya . parAMGmukha zabdane hasvaH saMyoge sUtrathI hrasva thAya, pajI A sUtrathI G no anusvAra thAya, panI khathaghadhabhAM sUtrathI kha no ha thAya, panI ataHse? pAmI paraMmuho rUpa siddha thAya. saMskRta kaJcukaH ane lAJchanaM nuM prAkRta kaMcuo ane laMchanaM thAya be. kaJcukaH lAJchanaM zabdane hrasvaH sUtrathI lAnana nA lA no la thayo, pIthA sUtrathI J no anusvAra ayo. kagacaja sUtrathI ka no luk thayo. panI noNaH tathA ataH se? sUtro lAge, panI DityaMga klIbe sam ane monu0 sUtro lAgI kaMcuo ane laMchanaM rUpa siddha zrAya. saMskRta SaNmukha nuM prAkRta chammuho thAya . SaNmukha zabdane SaTsamIzAvasudhAsaptaparNeSvAdecchaH sUtrazrI Sa no cha ayo, panI A sUtrathI N no anusvAra thayo, pI khathaghadha bhAM0 sUtrathI kha no ha thayo, ane ataHse? sUtra lAgI chammuho rUpa siddha thayuM saMskRta utkaNThA nuM prAkRta ukkaMThA thAya . utkaNThA zabdane kagaTaDa sUtrathI ta no luk ayo, pajI anAdauditvaM sUtra lAge, ane AsUtrathI Na no anusvAra thayo eTale ukkaMThA rUpa siddha thayu. saMskRta sandhyA nuM prAkRta saMjhA thAya . sandhyA zabdane A sUtrathI na no anusvAra thayo. paThI sAdhvasadhyahyAMjhaH sUtrathI dhya no jha thayo. panI aMtyavyaMjana0 sUtrathI sU no luk ayo, eTale saMjhA rUpa sikha thayu. saMskRta vandhyA nuM prAkRta viMjho zrAya je. vandhyA zabdane A sUtrathI n no anusvAra ayo, paLI sAdhvasadhyahyAMjhaH sUtrathI gha no jha thayo, pajI ataH seoM sUtra lAgI viMjho rUpa siddha thyu.|| 25 // ||vkraadaavNtH||26|| vakrAdiSu yathAdarzanaM prathamAdeH kharasyAMta zrAgamarUpo anukhAro navati ||vNkN / tNsN| aMsU |mNsuu| pur| giLaM muMDhA paMsU buMdha kaMkomo kuMpalaM daMsaNaM vibiu~ giThI maMjAro eSvAdyasya // vayaMso ma. eMsI maNaMsiNI maNaMsilA paDaMsuzrA eSu dvitIyasya // zravariM / For Private and Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 prthmHpaadH| zraNittayaM / azmuMtayaM / anayostRtIyasya // vakra tryastra azru zmazru pucha guDa mUn pazu budhna karkoTa kuDmala darzana vRzcika gRSTi mArjAra vayasya manakhin manasvinI manaHzilA pratizrut upari atimuktaka ityAdi // kvacichaMdaHpUraNepi // devanAgasuvaeNaM // kacinnanavati // gihI / majAro / maNasilA // ArSe maNo silaa| azmuttayaM // 26 // mUla bhASAMtara. vakrAdi zabdone viSe yathAdarzana vaDe prathamAdi svarane aMta AgamarUpa anusvAra thAya je. saMskRta vakra tathA vyastranuM prAkRta vaMka ane taMsaM thAya ne. saMskRta azru ane smazru nuM prAkRta aMsU ane maMsU thAya ne. saMskRta puccha tathA guccha nuM prAkRta puMchaM ane guMchaM thAya je. saMskRta mUrdhan nuM prAkRta muMDhA thAya ne. saMskRta pazu nuM prAkRta paMsU thAya je. saMskRta budhnanuM prAkRta buMdhaM thAya . saMskRta karkoTa nuM prAkRta kaMkoDo thAya je. saMskRta kuimalanu prAkRta kuMpalaM zrAya ne. saMskRta darzana nuM prAkRta daMsaNaM thAya ne. saMskRta vRzcikanuM prAkRta vichio thAya be. saMskRta gRSTinuM prAkRta giMThI thAya . saMskRta mArjAranuM prAkRta maMjAro thAya . A sarva zabdomAM prathama Adi zabdano anusvAra zrayelo . saMskRta vayasyanuM prAkRta vayaMso zrAya che. saMskRta manasvinnuM prAkRta maNaMsI Aya be. saMskRta manasvinI nuM prAkRta maNaMsiNI thAya je. saMskRta manaHzilA ane pratizrut nA prAkRta maNaMsilA ane paDaMsuA thAya . A zabdomAM bIjA zabdano anusvAra zrayelo . saMskRta upari, atimuktaka nA prAkRta avariM, aNitayaM athavA aimuMtayaM thAya be. A zabdomAM trIjA adarano anusvAra zrAya . ko ThekANe baMda pUravAmAM paNa thAya be. jemake devanAga suvaNNaM ko vekANe pAya paNa nahIM. jema ke giTTI,majhjhAro, maNasilA maNAsilA ArSa prayogamAM maNosilA thAya . ane aimuttayaM paNa thAya. // 26 // ||ttuNddhikaa // vakrAdi 71 aMta 11 vakra vyastra klIve sm monu vaMkaM taMsaM'zru zmazru zrAdeH zmazru sthAne s buk sarvatra ra buk zaSoHsaH anenAnukhAraH 11 klIbe sam monu0 aklIbesau dIrghaH aMtyavyaMjanasthAne zrA aMtyavyaM sa buk aMsU maMsU pucha guTha 11 zaSoH saH anenAnukhAraHlIbe sam puMDaM gulaM mUrdhan 19havaH saM0 mu mArDa mUoMtevA iti Isya Dha puMsyana ANorAjavaJca an sthAne zrA aMtyavyaMga sabuka muMDhA pazu sarvatrarabuk zaSoH saH anenAnukhAraH 11 aklI For Private and Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36 mAgadhI vyAkaraNam. besau dIrghaH aMtya sabuk buna adhomana naluk anenAnusvAraH 11 klIbe sam monu buMdha karkoTa thanenAnusvAraH sarvatra rabuka ToDaH 11 ataH se? kaMkoDo kudmala pramothasyapaH anenAnukhAraH 11 klIbe sam monu buMdha karkoTa anenAnusvAraHsarvatra raluk ToDaH 11 ataH seDoM kaMkoDo kudmala pramothasyapaH anenAnusvAraH 11 klIbe sam monu0 kuMpalaM darzana 11 sarvatra rabuk zaSoH saH 'sya kAryaM noNaH klIve sm monu daMzaNaM vRzcika 11 kRpAdau vRvi hrakhAtthyazceti khasya H asya kArya kagacajeti kabuk zrataH se? viMburja gRSTi itkRpAdau gR gi anenAnusvAra STasyAnuSTe STasya : 11 zaktIbe0 aMtyavyaMga sabuk giMThI mArjAraH hrakhasaMgamA ma ane nAnu0 sarvatra rakhuk 11 ataHseDoM maMjAro vayasya anena dvitI. yasyAnukhAraH adhomanayAM yayuk 11 zrataH se? vayaMso manasvin anena dvitIyasyAnu sarvatra vabuk aMtyavyaMjana buk zrIbega dIrghaH aMtyavyaMga sabuk noNaH maNaMsI mana khinI thanena dvitIyasyAnusyAraH sarvatra vabuk noNaH aMtya sabuk maNaMsiNI manaszilA aMtyavyaM0 saluk anenahitIyasyAnu0 zaSoHsaH noNaH 11 aMtyavyaM0 saluk maNaM zilA pratizrut 11 sarvatra raluk pathipRthivIprati ti ta pratyAdauDaH tasya DaH striyAmAda vidyutaH ta thA anena dvitIyasyAnusa aMtyavyaMga sabuk paDasuzrA upari 11 voparau anena tRtIyasyAnukhAraH kagaca jeti tabuk avarNo 11 klIbe sam monu aNijaMtayaM dvitIyopiprakAro yathA atimukta kagacajeti tayorbuk zravarNo 11 ayaH kagaTaDeti nANuka klIbe sam monu muTatayaM kvacichaMdaH pUraNepyanu devanAgasuvanna anena anum ya sarvatra rabuk anAdau pitvaM devaM nAga suvama kvacidanuvAro na javati giTThI majAro maNazilA thatrAnusAraM muttvAzeSaM pUrvavat. // 26 // TIkA bhASAMtara vakrAdi 71 aMta 11 saMskRta vakra ane vyastrane sarvatra raluka ane adhomanayAMyaluk sUtro lAgI A sUtradhI anusvAra thayo. pI klIbe sam ane monu lAgI vaMkaM tathA taMsaM rUpa siddha thAya saMskRta azru tathA zmazru nAprAkRta aMsU For Private and Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 37 maMsU yAya e. azru zmazru tene yA dIne zmazrusthAne sa no luk thayo, pabI sarvatra raluk sUtrathI ra no luk thAya, patnI zaSoH saH sUtra lAgI zrA cAlatA niyamayI - nusvAra yAya. pI klIbe sam, monukhAra aklIbesau dIrghaH niyamo lAgI tyavyaMjanane sthAne a thAya. panI aMtyavyaMjana vinakti s no luk tha aMsU ne maMsU rUpa siddha Aya. saMskRta puccha guccha nA prAkRta puMchaM guchaM evAM rUpa thAya be. putra, guncha zabdane zaSoH saH lAgI panI zrA sUtrathI anusvAra yAya. pabI klIye sam sUtra lAgI puMchaM guchaM rUpa siddha thAya. saMskRta mUrDana zabdanuM prAkRta muMDhA thAya be. mUrddhana ne isva saM0 sUtrI muthA, pachI zrarddhimUDate vA e sUtrazrI vikalpe rddha no Dha thAya, pI puMsyana ANo rAjavacca e sUtrathI an ne sthAne A yAya, panI aMtyavyaM 0 sU no luk zrAya eTale muMDhA rUpa siddha thAya. saMskRta parzu tene sarvatra raluk, zaSoH saH, lAgI cAlatA sUtra anusvAra yAya, paDhI akkI besau dIrghaH aMtyasaluk niyamothI paMsU rUpa siddha thAya. saMskRta budha ne adhomana sUtrathI na no lukU yAya, pI zrA sUtra anusvAra yA klIbe sm, monusvAra niyamo lAgI budhaM rUpa siddha thAya. saMskRta karkoTane sUtra anusvAra yaha sarvatra raluk ToDaH ataH serDI : sUtro lAgI kaMkoDo rUpa siddha thAya, saMskRta kuDmala zabdane prakmothasyapa0 sUtra lAgI zrA sUthI anusvAra thAya, pabI klIbe samAne monukhAraH sUtro lAgI kuMpalaM rUpa siddha thAya. saMskRta darzana zabdane sarvatra raluka, zaSoH saH cAlatA sUtra, thI no NaH klIbe sUma ne monusvAraH sUtrothI daMsaNaM rUpa siddha thAya. saMskRta vRcikane itpAdau e sUtrathI vR no vidhAya pachI hasvAsthyazca e sUtrathI ca no cha thAya. pI yA sUtrathI tathA ka ga ca ja sUtrathI ka no luk thAya, patI ataH serDo lAgI vichio rUpa siddha thAya. saMskRta gRSTi ne itkRpAdau sUtrI gR nuM gi thAya, pabI zrI sUtra anusvAra thAya. STasyAnuSTe0 sUtrathI STa no Tha thAya, pabI aklIbe0 tathA aMtyavyaMjana saluk sUtrothI gaMThI rUpa siddha thAya. saMskRta mArjAra ne hrasva saM0 sUtrathI mA no ma thAya. zrA sUtrathI anusvAra thAya. sarvatra raluk zrane ataH serDI sUtro lAgI maMjAro rUpa siddha thAya. saMskRta vayasya zabdane sUtrathI bIjA chAkSarano anusvAra thA, pabI adhomanayAM yaluk zrane ataH serDI sUtro lAgI vayaMso rUpa siddha thAya. saMskRta manasvin zabdane yA sUtrathI bIjA akSarano anusvAra thAya, sarvatravaluka, aMtyavyaMjanaluk, aklIbesaudIrghaH aMtyavyaMjana saluk noNaH sUtro lAgI maNaMsI rUpa siddha thAya. saMskRta manasvinI ne zra sUtrathI bIjA varNano anusvAra thai sarvatravaluk, noNaH, aMtyavyaMjana saluka sUtro lAgI maNaMsiNI rUpa siddha thAya. saMskRta manasuzilA - aMtyavyaMjana saluka sUtra lAgI zra sUtrathI bIjA varNano anusvAra thayA paDhI zaSoH saH noNaH aMtyavyaM0saluk sUtro lAgI maNaMsilA rUpa siddha thAya. saMskRta pratizrut zabdane sarvatra raluk, pRthiSTathivIprati sUtrI ti no ta thAya, pachI pratyAdau DaH sUtrathI ta no Da zrAya, pabI striyA For Private and Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. mAdavidyutaH sUtradhI t no A pAya, panI A sUtrathI bIjA varNano anusvAra ghara aMtyavyaMgasU no luk tha paDaMsuA rUpa siddha thAya. saMskRta uparitana zabdane voparI zrane cAlatA sUtrathI trIjAvarNano anusvAra zrAya, ka ga ca ja0, avarNo, klIbesam ane monusvAra sUtrothI aNitayaM rUpa siddha thAya. bIjo prakAra zrApramANe je. saMskRta atimukta zabdane ka ga ca ja, avarNo, ityAdi sUtro lAge ane zrano yA zrAya panI ka ga Ta Da, klIvesam, monu0 sUtro lAgI imuutayaM rUpa siddha zrAya, koza - kANe baMdapUraNa karavAmAM paNa anusvAra thAya je. jema ke- devanAgasuvaNaM ahiM A sUtrathI anusvAra thayo. sarvatra raluka, anAdau dvitvaM sUtrothI e rUpa siddha prAya be. ko ThekANe anusvAra thato paNa nathI. jema ke giTTI, majAro, maNasilA ahIM anusvArazivAya bAkI sarva pUrvapramANe siddha thAya . // 26 // ___ ktvA syAderNasvorvA // 27 // ktvAyAH syAdInAM ca yau NasU tayoranukhAroM'to vA jvti||ktvaa // kAUNaM / kAUNa // kAuthANaM / kAuANa // syAdi // vacheNaM // vacheNa ||vchesuN||vchesu ||nnkhoritikiN // karizra / zraggiyo // 27 // mUla bhASAMtara. saMskRta ktvA pratyaya ane syAdi vinaktinA je Na ane su pratyaya temane anusvArano aMta Adeza vikaTape thAya be. ktvA pratyayanuM udAharaNa jema ke ktvA tene vikaTape anusvAra aMtAdeza thavAthI kAUNaM ane kAuNa evA rUpa thAya. temaja kAuANaM tathA kAuANa evA rUpa thAya. syAdi vinaktinuM udAharaNa jema ke-tRtIyAnuM ekavacana vRkSeNa tenuM vaccheNaM ane vaccheNa evA rUpa thAya. saptamInA su pratyayamAM saMskRta vRkSeSu tenuM vacchesuM ane vacchesu evAM rUpa thAya. mUlamA NakhoH e pada grahaNa karyu be, tethI kR dhAtuthI banelA kari zabdanuM karia, agni zabdanuM prathamAnuM vacana agnayaH tenuM aggio pAya . // 27 // ||ddhuNddhikaa // ktvAsyAdi 61 NasU 65 vA 11 kRsu kRraNaM pUrva prAkvA ktA praNa kvastu mattUNa thANAH tkAsthAne t N kRgo nUtanaviSyatyozca kR kA kagacajeti tabukzanena vANasya anu0 kAUNaM kAUNa kAUyA NaM kAudhANa vRda 31 zato't vR vA bo'kSyAdau dasya baH anAdau hitvaM dvitIyasya pUrvasya caH Na TANazasyet anena vANasyAnusAraH vaDeNaM vacheNa vRkSa to't vR va bodAdau dasya baH anAdauhitvaM dvitIye tu pUrvasya ca jisa jyas supi eti etvaM For Private and Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| anena vA sukArasyAnusvAraH vaLesuM vachesu sukRkaraNaM pUrva prAkAle ktvA kvastumattUNa zrANAH ktvAsthAne that ruvarNasyAra kara vyaMjanA't lokAt ecca ktvA tumtavyajaviSyatsu ztvaM karizra / agni 13 jas zazorNovA jas sthAne No adhomanayAM na buk dhanAdau dvitvaM aggiNo // 27 // TIkA bhASAMtara. kttvAsyAdi 61 NasU 65 vA 11 kR (karavu ) dhAtune pUrvakAla arthamAM ktvA pratyaya Ave, panI kvastumattUNaANAH e sUtrathI kvA ne sthAne at tha kRgo bhUtabhaviSyatyozca e niyamathI kR nuM kA thayuM, pachI kagacaja sUtrathI ta no luk thAya, pajI A sUtrathI vikalpa Na no anusvAra thakAUNaM ane kAUNa evA be rUpa siddha thAya be. ane bIje pare kAUANaM ane kAUANa evAM be rUpa siddha thAya. vRkSa 31 saMskRta vRkSa zabdane Rto't sUtrathI vR no va thAya, paDI cho' kSyAdau sUtrathI kSa no cha thAya. pagI anAdau dvitvaM vitIyapUrvachasya yaH e niyama lAgI trIjI vinnaktinA TA pratyayane sthAne n no Na azyA sUtrathI vikaTape e no anusvAra zrAya eTale vaccheNaM ane vaccheNa evA be rUpa siddha thAya. saMskRta vRkSa zabdane Rto't sUtravaDe vR no va thAya, panI cho'kSyAdau e sUtrathI kSa no cha thAya. palI anAdaudritvaM dvitIye pUrvachasya yaH panI nisbhyasUsupi e sUtrazrI akArane ekAra thAya panI A sUtrazrI su pratyayane vikalpe anusvAra zrAya eTale vacchesuM tathA vacchesu evAM be rUpa siddha thAya. saMskRta kR dhAtu karavU temAM pravarte, tene pUrvapramANe ktvA pratyaya Ave patI kastumattUNaANAH e sUtra lAgI ktvA ne sthAne at Adeza thAya. panI RvaNasyAr e sUtra lAgI kara evaM rUpa zrAya, vyaMjanAt ane ecakvAtumtavyabhaviSyatsu e niyama lAgI ikAra zrAya eTale karia evaM rUpa siddha thAya. saMskRta agni 13 zabdane vinaktipratyaya jas Ave panI janazasorNo vA e sUtra vaDe jasa ne sthAne No ayo pajI adhomanayAM naluka ane anAdau dvitvaM e sUtro lAgI aggiNo e rUpa siddha thAya. // 27 // viMzatyAdeck // 2 // viMzatyAdInAmanukhArasya buga navati viMzatiH vIsA triMzat tIsA saMskRtaM sakkayaM / saMskAraH sakAro ityAdi // 27 // mUla bhASAMtara. viMzati vigaire zabdonA anusvArano luk thAya je. jema saMskRta viMzati tenuM prAkRta vIsA thAya. tevIrIte triMzattuM tIsA. saMskRtanuM sakkayaM ane saMskArarnu sakAro ityAdi zabdomAM anusvArano luk thayelo . // 20 // For Private and Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. ||ddhuNddhikaa|| viMzatyAdi 61 buk viMzati 11 anenAnukhAralopaH zaSoH saH IrjihvAsiMhatriMzazitautyA iti visthAne vI zrAdityApa aMtyavyaMjana sabuk vIsA triMzat 11 sarvatra luk irjihvA viMzatriMga ityanena ItvaM tI zaSoH saH zrAt zrApa 11 aMtyavyaMjana sabuk tIsA saMskRta anenAnuvAralopaH kagaTaDeti sabuk anAdau hitvaM kato't kagacajeti tabuk zravaNe thaklIbe sam monukhA sakkayaM saMskAraH 11 anenAnuvAralopaH kagaTaDeti saluk anAdau hitvaM zrataH se? sakAro // 27 // TIkA bhASAMtara. viMzatyAdi 61 luk 11 saMskRta viMzati zabdane zrA cAkhatA sUtrathI anusvArano lopa thayo eTale viMzatiH ayu panI zaSoH saH viMzatiH thayu IrjivhAsiMha e sUtra lAgI vIsatiH thayu panI At Ap e sUtra lAgI vIsA zrayuM ane aMtyavyaMjana e sUtrathI sno luk thavAthI vIsA evaM rUpa siddha ayu. saMskRta triMzat 11 zabdane sarvatra raluk e sUtra lAgI tiMzat thayu panI yA sUtrathI tizat ayuM palI IrjihvAviziM e sUtrathI dIrgha ikAra bhayo eTale tIzat thayuM pI zaSoH saH At aMtyavyaMjana saluk e sUtro lAgI tIsA evaM rUpa siddha thayuM. saMskRta zabdano cAlatA sUtravaDe anusvArano lopa thAya eTale saMskRta thayuM par3I kagaTaDa e sUtrathI sUno lopa thayo paThI anAdau dvitvaM Rto't kagacaja avarNo aklIbe sam ane monusvAra e sUtro lAgI sakkayaM evaM rUpa siddha thAya be. saMskAra zabdane cAlatA sUtrathI anusvArano lopa thAya paThI kagaTaDa anAdI dvitvaM ataH seDoM e sUtro lAgI sakAro evaM rUpa siddha thAya . // 2 // mAMsAdervA // 2 // mAMsAderanusvArasya bug vA javati / mAsaM / maMsaM / mAsalaM / maMsalaM / kAsaM / kaMsaM / pAsU / paMsu / kaha / kahaM / eva / evaM / nUNa / nUNaM / zyANi zyANi / dANi / dANiM / kikremi| kiMkaremi / samuhaM / saMmuhaM / kisujhaM / kiMsuzaM / sIho / siMgho / maaNs| mAMsala / kAMsya / pAMsu / kathaM / evaM / nUnaM / idAnIM / dAnIM / kiM / sanmukha / kiMzuka / siMha ityAdi / For Private and Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 41 mUla bhASAMtara. mAsa vigere zabdonA anusvArano vikalpe luk thAya. saMskRta mAMsa tenuM mAsaM tathA maMsaM evaM yAya. saMskRta mAMsalaM tenuM mAsalaM maMsalaM evAM be rUpa yAya. saMskRta kAMsya tenuM kAsaM kaMsaM evaM thAya. saMskRta pAMsu tenuM pAsU paMsU yAya. saMskRta kathaM tenuM kaha kaha thAya. saMskRta evaM tenuM eva evaM thAya. saMskRta nUnaM tenuM nUNa ne nUrNa thAya. idAnIM tenuM iyANi iyANi thAya. saMskRta dAnIM tenuM dANi dANiM yAya. saMskRta kiM karomi tenuM ki karemi kiM karemiM thAya. saMskRta sanmukha tenuM samuha saMmuhaM evaM yAya. saMskRta kiMzukaM tenuM kisua kiMsuaM thAya. saMskRta siMha tenuM sIho siMgho thAya. ityAdi jANI levuM // 2 // // DhuMDhikA // mAMsAdi 61 vA 11 mAMsa mAMsala 11 chAnena vAnusvAralopaH dvitIye mAMsAdiSvanu0 -hasvatvaM klIbe sam monusvAraNa mAsaM maMsaM mAsalaM masalaM / kAMsya zranena vAnusvAralopaH zradhomanayAM yalopaH mAMsAdiSvanusvAre | kAka 11 kkIbe sma monu0 kArsa kaMsaM pAMzu 19 anena vAnusvAralopaH mAMsAdiSvanu0 hrasvatvaM zaSoH saH zra klIve0 dIrghaH aMtyavyaMjana0 saluk pAsU paMsU / kathaM zranena vA'nusvA0 khathaghadhanAM yasya daH zravyayasya luk kaha kaI / evaM 11 chAnena vAnu0 avyayasya luk eva evaM / nUnaM 11 zravyayasya salopaH - nena vAnusvAralopaH avya0 dANim dASi / kim 11 kimaH kim zramAsaha kimAdezaH zranena vAnusvAralopaH kR vartta0 mivvyaMjanA na varNasyAr lokAt varttamAnA paMcamI zatRSu vA ra re tRtIyamivasthAne mi kiMkaremi kikaremi sanmukha GaNano vyaMjane nasyAnusvAraH zranena vAnusvAralopaH zaSoH saH ka ga ca jeti kalukkkI be sma monu00 samuhaM saMmuhaM / kiMzuka kiMzuke vA etvaM zranena vAnusvAralopaH zapoH saH ka gaca je ti0 kaMsudhaM kiMsudhaM siMha doghonusvArAt dasya ghaH IrjivhA0 sisI anena vAnusvAralopaH ataH serDo sIho siMgho // 27 // TIkA bhASAMtara. mAMsAdi 61 vA 11 saMskRta mAMsa ne mAsala zabdane zrA sUtravaDe vika anusvArano lopa zrAya. bIjA rUpamAM mAMsAdi zabdomAM vikalpe anusvAra thAya. -hasva yaI klIbesm zrane monu0 e sUtrothI mAsaM zrane maMsaM evA be rUpa yAya. 6 For Private and Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam eva te mAMsalanA mAsalaM ane masalaM evAM rUpa thAya. saMskRta kAMsya zabdane cAlatA sUtraas vikalpe anusvArano lopa thAya. pabI adhomanayAM e sUtrathI yano lopa ne mAMsAdiSu e sUtravaDe vikalpe hrasva thaI kA tathA ka thAya. ane klIbe sam tathA monu0 e sUtro lAgI kAsaM tathA kaMsaM evAM rUpa thAya. saMskRta pAMzuzabdane cAlatA sUtrathI vika anusvArano lopa thaI. mAMsAdiSvanu0 e sUtravaDe hasva zraI zaSoH saH aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana0 saluk e sUtro lAgI pAsU ne pAMsU evAM rUpa siddha thAya. saMskRta kathaM zabdane cAlatA sUtrathI vikalpe anusvAra kI khathaghaghabhAM e sUtravaDe tha no ha thAya pI avyayasya saluk e sUtra lAgI kaha kahaM e rUpa siddha yAya. saMskRta evaM zabdane cAlatA sUtradhI vikalpe anusvAra thaI avyayasya salluk e sUtra lAgI eva evaM e rUpa siddha thAya. saMskRta nUnaM zabdane cAlatA sUtre vikalpa anusvAra lopa karI noNaH avyayasya saluk e sUtrothI nUNa ne nUNaM evAM rUpa siddha thAya. tejapramANe idAnIM nA iANi tathA iANi ane dAniM nA dANi tathA dANiM evAM rUpa siddha thAya. saMskRta kiM zabdane kimaH kim amAsaha kimAdezaH e sUtrathI zrAdeza thaI cAlatA sUtravaDe vikalpa anusvArano lopa thAya. saMskRta karomi e rUpa mUla kR dhAtune mitra pratyayalAgI vyaMjanA0 ana RvarNasyAra e sUtrolAgI lokavyAkaraNathI varttamAnA paMcamI zatRSu vA e sUtravaDe ra no re thayo. tRtIya mi e sUtravaDe mitra ne sthAne mi zrAvyo eTale kiMkaremi chAne kikaremi evAM ve rUpa siddha thAya. saMskRta sanmukha zabdane GaNanovyaMjane e sUtralAgI n no anusvAra thAya pI yA sUtravaDe anusvArano lopa Aya paDhI zaSoH saH kagacaja klIbe sama manusvAra khagha ityAdi sUtro lAgI samUhaM tathA saMmUhaM evA rUpa siddha thAya. saMskRta kiMzuka zabdane kiMzuke vAItvaM e sUtra lAgI cAlatA sUtravaDe vikalpe anusvArano lopa thA. pI zaSoH saH kagacaja e sUtro lAgI kaMsuaM tathA kiMsuaM evAM rUpa si zrAya. saMskRta siMha zabdane hogho'nusvArAt e sUtravaDe ha no gha thAya. panI IjivhA 0 0 e sUtrathI si no sI thAya. paDhI zrA cAlatA sUtrathI vikalpe anusvArano khopa yAya. pabI ataH seDaH e sUtra lAgI sIho ne siMgho evAM be rUpa siddha thAya || 2 || varge'tyo vA // 30 // anusvArasya vargepare pratyAsattestasyaiva vargasyAMtyo vA javati paGko paMko saGkho kho zraGgaNaM aMgaNaM / laGghaNaM laMghaNaM kaJcu kaMcu laNaM laMbaNaM / zraJjiyaM / aMjikhaM / saJjJA / saMjJA / kaeva / bad | ukkaNThA / ukkaMThA / kaeDaM / kaMDaM / saDho / saMDho / antaraM / aMtaraM / pantho / paMtho / cando | caMdo / bandhavo / baMdhavo / kampas | For Private and Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 43 kaMpa / yamphA / vaMphai / kalambo / klNbo| shraarmjo| shraarNjo| varga iti kiM / saMsaH / saMhara / nityamidaMtyanye // 30 // mUla bhASAMtara. anusvAranI par3I jo kozvargano zradara zrAve to tene sthAne teja vargano aMtyAkSara (anunAsika) vikaTape thAya. jema ke, saMskRta paDUka paGko zrane paMko evA rUpa Aya. za-kho tathA zaMkho thAya. aGgaNaM tathA aMgaNaM vAya. lavaNaM tathA laMghaNaM thAya. saMskRta kancukanu kaJcuo tathA kaMcuo thAya. saMskRta lAMchana- laJchaNaM tathA laMchaNaM thAya. saMskRta aMjitanuM ajiaM tathA aMjia thAya. saMskRta saMdhyAna saJjhA tathA saMkA thAya.saMskRta kaMTakanuM kaNTao tathA kaMTao thAya. saMskRta utkaMThA nu ukkaNThA tathA ukaMThA thAya. saMskRta kaMgana kaNTha tathA kaMNTha thAya. saMskRta paMDhanu saNDho tathA saMDho thAya. saMskRta aMtara pAMtha caMdra ane bAMdhavanA antaraM tathA aMtaraM pantho tathA paMtho cando tathA caMdo bandhavo tathA baMdhavo evAM rUpa thAya. saMskRta kaMpati kAMkSati kadaMba ane AraMbha tenA kampai tathA kaMpai vamphai tathA vaMphai kalambo tathA kalaMgho Arambho tathA AraMbho evAM rUpa dhAya . mUlamAM varganuM grahaNa 2 tethI saMskRta saMzaya tathA saMharati tenA saMsao ane saMharai evAM rUpa thAya je. keTalA eka zrAcAryoM zrA niyamane nitye paNa zche ne // 30 // ||duddhikaa.|| varga 71 aMtya 11 vA 11 paMka zaMkha aMgaNa laMghaNa anena vAnusvArasya DakAraH zaSoH saH klIbe sm monuN zrataH seDoMH paGko paMko saGkho saMkho / aGgaNaM aMgaNaM / lavaNaM laMghaNaM / kaMcuka lAMbana aMjita saMdhyA anena vAnusyArAnakAraH yathA prAptau kagacajeti noNaH ataH se klIbe sm monu sAdhvasadhya0 UH dhyAsthAne kA aMtya sabuk kaJcurDa kaMcu / laNaM laMbaNaM / aJjiaM aMjithaM / saphA saMkA / kaMTaka utkaMTha / kaMDa SaMDha / anena vAnusvAraH lopaH yathA prAptau kagaTaDeti anAdau hrasvaHsaMyoge zaSoH saH kagacajeti zrataH se?H aMtyavyaMga klIbega sm| kaepaLa kaMTha ukaega ukNg| kaeDaM kaMDaM / sanDo sNmo| aMtara pAMtha caMga bAMdhava / anena vAnusvArasya na yathApraptau hrasvaHsaMyoge jeronavA rakhukkkIbe sam zrataH sejhaiH antaraM aMtaraM / pantho paMtho / cando caMdo / bandhavo baMdhavo / 'vepa 'kepa Dopa 'kaMpuD calane kA uditasvarolotaH kaMpavartamAne tyAdInAM ti zati vyaMjanAt lokAt anena vAnusvArasya maH kampaz kNpii| For Private and Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 44 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. kAlu kAkSAyAM uditasvarAnnaMtaH kAMdravartta0 tiva vyaMjanAt lokAt kAMderAhAhilaMghA dilaM khavaccarva phamada siMha visuMpA kAkasthAne vaphAdezaH tyAdInAM ti iyanena vAnusvArasya maH vamphara bNphii| kadaMba thAraMja kadaMbevA dasyalaH yadA karaMva iti prakRtistadA pUrvaharidrAdau laH rasya laH anena vAnukhAraH zrataH serDoH kaccAlemlA / kalaMmbo kalaMbo / zrAramno raMjo / saMzaya 11 zaSoH saH kagacajeti yaluk chAtaH serDoH DityaM sasarja saMpUrvaharaNe hR vartta0 tiruvarNasyAr dar vyaMjanAt lokAt tyAdInAM0] saMdara6 // 30 // TIkA bhASAMtara. varga 11 aMtya 11 vA 11 saMskRta paMka zaMkha aMgaNa laMghana e zabdone yA niyamathI vikalpe anusvArano GakAra thAya paDhI zaSoH saH klIbe sam monu0 a ataH seDa e sUtro lAgI paGko tathA paMko saGkho tathA saMkho aGgagaNaM tathA aMgaNaM laGghaNaM tathA laMghaNaM evA rUpa siddha thAya. saMskRta kaMcuka, lAMchana aMjita ne saMdhyA e zabdone cAlatA niyamathI vikalpe anusvAra tathA akAra thAya. jyAM saMjave tyAM noNaH paDhI ataH seDa klIbe sama ne monu0 prApta thAya ne saMdhyA zabdane sAdhvasadhyathyAMjhaH e sUtrazrI dhyAne sthAne kA thAya pachI sarvane aMtya0 saluk e niyama lAgI kaJcuo, tathA kaMcuo laJchaNaM tathA laMchanaM aJji tathA aMjiaM saJjhA tathA saMjhA evAM rUpa siddha thAya be. saMskRta kaMTaka utkaMThA kaMTha SaMDha e zabdone sUtravaDe vikalpe anusvArano lopa karI jyAM saMjave tyAM ka ga da DaanAdau 0 hrasvaH saMyoge zaSoH saH kakhacaja ataH seDa aMtyavyaMjana0 klIbe0 e sUtrozrI kaNTao tathA kaMTao ukkaNThA ukkaMThA kaNTha kaMTha saNDho saMDho evAM rUpa siddha thAya be. saMskRta aMtara pAMtha caMdra tathA bAMdhavanA zrA cAlatA sUtre vikaTupe anusvAra hrasvaH saMyoge preronavA klIbe sam zrataH serDo e sUtrothI antara aMtara pantho paMtho cando caMdo bandhavo baMdhava evAM rUpa siddha thAya be. kaMpa dhAtu kaMpavAmAM pravartte be. te dhAtu dita hovAthI kaMp evaM rUpa yAya. tene tyAdInAM e sUtravaDe ti pratyaya AvI lokavyAkaraNathI vA zrA cAlatA sUtrathI anusvAra no m zrAya eTale kampar3a ne vikaTa kaMpai evAM rUpa thAya. kAMkSa dhAtu AkAMkSAmAM pravartte tene uditaH kharAnaMtaH varttamAne tiva vyaMjanAt lokAt kAMkSerAhAhi0 e sUtravaDe vaM zrAdeza thAya pI cAlatA sUtra anusvArano vikalpe ma thAya eTale vamphai vaphai evAM rUpa siddha thA. saMskRta kadaMba tathA AraMbha zabdane kadaMbe vA e sUtrathI d no la thAya jo karaMca evaM mUlarUpa hoya to tene pUrva haridrAdau laH e sUtrathI ra no la thAya. patI zrI sUtravaDe vikalpe anusvAratha ataH seDa e sUtra lAgI kalambo tathA kalaMbo evAM rUpa siddha thAya. tevIja rIte Arambho tathA AraMbho evA paNa rUpa siddha thAya. saMskRta saMzaya zabdane zapoH saH ka ga ca ja ataH seDa: DityaM ityAdi sUtro lAgI saMsao e rUpa For Private and Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 45 sijha Aya. sam upasargasahita evA hR haraNe e dhAtune varttamAna0 e sUtravaDe ti - pratyaya ve pI RvarNasyAd e sUtra lAgI saMhara thAya. pabI vyaMjanAt lokAt tyAdInAM sUtro lAgI saMharaha evaM rUpa siddha yAya 30 // prAvRTzarattaraNayaH puMsi // 31 // prAvRT zarada tarapi ityete zabdAH puMsi puMliMge prayoktavyAH pAso sara esa taraNI taraNIzabdasya puMstrIliMgatvena niyamArthamupAdAnaM // 31 // mUla bhASAMtara. saMskRta prAvRT zarad ane taraNi e zabdo prAkRtamAM puMliMge jAevA. saMskRta prAvRT ( varSAkAla ) tenuM pAUso yAya. saMskRta zarada ( Rtu ) tenuM sarao yAya. saMskRta eSataraNiH tenuM esataraNi evaM thAya. taraNi zabda puMliMga ane strIliMgamAM pravartte te niyamane mATe tenuM zrahiM grahaNa kartuM be. // 31 // // DhuMDhikA // prAvRT cazaracca taraNizca prAvRTzarattaraNayaH pumas 71 prAvRSa dikprAvRSoH saH S s UhatvAdau vR vu sarvatra raluk chAnena puMstvaM 11 chAtaH serDoH pAuso | zarad zaradAdera dityakArAgamaH lokAt zaSoH saH 11 anena puMstvaM zrataH serDoH saravo etad 11 aMtyavyaM daluk tadazvataH so'kkIbe tasya saH aMtyavyaM0 saluk zrathavA vaise miNamosinA iti esAdezaH esa taraNiH 11 anena puMstvaM zrIbe dIrghaH aMtyavyaM. saluk taraNI // 31 // " TIkA bhASAMtara. prAvRT zarattaraNi 13 pumasU 71 saMskRta prAvRSu zabdane digaprAvRSoH saH e sUtravaDe s thAya. eTale prAvRsa evaM zrayuM. pabI uddatvAdau e sUtravaDe bR no u thAya. paThI sarvatra raluk tathA cAlatA sUtravaDe puMliMgapaNu, karyA patI ataH seDaH e sUtra lAgI pAUso rUpa siddha yAya. saMskRta zarada zabdane zaradAderat e sUtrI aMtyavyaMjano kAra thAya pI lokAt zaSoH saH e sUtrolAgI cAlatA sUtrathI puMliMgapaNuM karI ataH seDa e sUtralAgI saravo evaM rUpa siddha thAya. saMskRta eSataraNi: ( zrAsUrya be ) e zabdamAM prathama etad zabdane aMtyavyaMja0 e sUtrathI dUno luka thAya pI. tadvataH so'klIve e sUtrI ta no sa thAya. paDhI aMtyavyaM0 saluk athavA vaiseNamiNamosinA e sUtrazrI esa evo Adeza yAya. taraNizabdane cAlatA niyamazrI puMliMgapaNuM yayA patrI akkIbe dIrghaH aMtyavyaMjana saluka sUtro lAgI taraNI evaM rUpa siddha zrAya // 31 // For Private and Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 46 mAgadhI vyAkaraNama. snamadAma zironanaH // 32 // 1 dAmana ziras najas varjitaM sakArAMtaM nakArAMtaM ca zabdarUpaM puMsi prayoktavyam / sAMtaM jaso patra tamo tevo jaro / nAMtaM jammo nammo mammo | adAma zironana iti kiM / dAmaM / siraM / nahaM / yacca / seyaM / vayaM / sumaNaM / sammaM / cammamiti dRzyate tadbahulA dhikaaraat||32|| mUla bhASAMtara. - dAman ziras ane nabhas e zabdozivAya bIjA sakArAMta tathA nakArAMta evA zabdo prAkRtamAM puliMge thAya. sakArAMta zabdonAM udAharaNa Ape be. saMskRta yazas payas tamas tejas ane uras e zabdonA jaso pao tamo teo karo eva rUpa siddha thAya. nakArAMta zabdonAM udAharaNa - saMskRta janman narman marman e zabdonAM jammo tammo mammo evAM rUpa thAya. dAman ziras chAne nabhas e zabdo zivAya ema mUlamAM kahyuM be tethI dAman ziras nabhas tenA dAmaM siraM nahaM evAM rUpa yAya. saMskRta zreyas vayas sumanas zarman carman tenA seyaM vayaM sumaNaM sammaM cammaM evAM siddha rUpa jovAmAM yAve be, te bahulAdhikArathI jAvAM // 32 // // DhuMDhikA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir s can canaM / dAma ca zirazca najazca dAma zironajaH na dAma0 adAma0 11 yazas tamas payas tejas uras 11 zrAderyojaH aMtyavyaM0 saluk zaSoH saH kagacajeti jayayorluk zrataH serDoH DityaM0 jaso tamo parcha te karo / janman narman nmomaH nmasya maH sarvatra raluk nAdau dvitvaM 10 taH se0 jammo nammo dAman ziras nanas 11 aMtyavyaMjana luk zaSoH saH klIbesam monusvA0 khathaghadha0 jasyadaH dAmaM siraM nadaM zreyas vayas sumanas zarman varman zratyavyaMjana saluk yathAprAptau sarvatra raluk zranAdau hiravaM zaSoH saH noNaH 11 bahulAdhikArAt kI besma monu0 seyaM vayaM summaNaM mammaM cammaM // 32 // TIkA bhASAMtara. snam 11 dAma zironanaH 11 saMskRta yazas tamas payas tejas uras e zabdone AderyojaH aMtyavyaM0 saluk zaSoH saH kagacaja ataH se: DityaM e sUtrothI jaso pavo tamo tevo uro e rUpa siddha thAya be. saMskRta janman narman e zabdone nmomaH e sUtrathI nma no ma thAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM ataH seDaH e sUtrolAgI jammo nammo evAM rUpa siddha thAya be. saMskRta dAman ziras nabhas e zabdone aMtyavyaMjana saluk zaSoH saH klIbesma monusvA0 For Private and Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 47 khathayadheti bhasyahaH e sUtrolAgI dAmaM siraM nahaM e rUpa siddha zrAya. saMskRta zreyas vayas sumanas zarman varman zabdone aMtyavyaMjana saluk e sUtra jyAM saMjave tyAM lAge. par3hI sarvatra raluka anAdaudritvaM zaSoH saH noNaH bahulAdhikArathI klIbesam monusvAra e sUtrolAgI seyaM vayaM summaNaM sammaM cammaM e rUpo siddha pAya . // 3 // vAkSyartha-vacanAdyAH // 33 // zradiparyAyA vacanAdayazca zabdAH puMsi vA pryoktvyaaH|| akSyaCH / zrAvi sa savara te achI / naccAviyA teNama achiiiN|| aMjalyAdi pAgadadizabdaH strIliMge'pi / esA shrhii| cakkhU cakkhUI / nayaNA nayaNA / loSaNA lozraNA // vacanAdi / vayaNA / vynnaaii| vijjuNA vijUe / kulo kulaM / bando bandaM / mAhappo mAhappaM / dukkhA dukkhA // jAyaNA jAyaNA / ityAdi iti vacanAdayaH // netA nettaaii| kamalA kamalAI ityAditu saMskRtavadeva sijham // 33 // mUla bhASAMtara. saMskRtamA akSi (netra) zabdanA paryAyavAlA zabdo ane vacanAdika zabdo te prAkRtamA vikaTape puMliMge thAya.akSi zabdanA paryAyanA udAharaNa zrApe . jemake adyApi sA zapati te akSiNI tenuM prAkRta ajavI sA savaI te acchI aiTale te strI adyApi tArA netronA sogana Apele. ahiM acchI zabda puMliMge pAya be. saMskRta ' nartite tena mama akSiNI' tenuM prAkRta nacAviyAI teNa hma acchII eTale teNe mArA be netrone nacAvyAM. ahiM zrIMI tyAM ati zabda napuMsake be. aMjalyAdi pAuthI akSi zabda strIliMge paNa zrAya. jemake 'esA acchI' (zrA netra be.) saMskRta cakSuS zabdanuM puMliga cakkhU napuMsaka cakkhUI saMskRta nayana tenuM puMliga nayaNA napuM0 nayaNAI saMskRta locana tenuM puMga loaNA napuMga loaNAI thAya. have vacanAdika zabdonAM udAharaNa Apeje. jemake saMskRta vacana tenuM puM0 vayaNA napuM0 vayaNAI saMskRta vidyut tenuM puMliM. vijjuNA napuM. vijjUe saMskRta kulanuM puM. kulo napuM. kulaM saMskRta chaMdas na puMliMge chando napuM. chandaM. saMskRta mAhAtmya tenuM puMli. mAhappo napuM. mAhappaM. saMskRta duHkha tenuM puM. dukkhA napuM. dukkhAI. saMskRta bhAjana tenuM puM. bhAyaNA napu. bhAyaNAI. ityAdi vacanAdi jANI devAM. saMskRta netra zabda- pu. nettA napuM. nettAI pAya je. saMskRta kamala zabdanuM puM. kamalA ane napuM. kamalAI ityAdi rUpa pAya je A rUpa saMskRtanI jema siddha thAya be // 33 // For Private and Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 mAgadhI vyAkaraNam ||ddhuNddhikaa|| vA 11 akSiroM yeSAM te zrayAH vacanamAyo yeSAM te vacanAdyAH zradayarthAzca vacanAdyAzca akSyarthavacanAdyAH adyapi dyayyAMjaH anAdau hitvaM padAdapervAluk povaH aU vi tad 11aMtyavyaMga daluk sadazcataH so'klIbe tasya saH zrAdityApa sA sapI Akroze zapavartamAna vyaMjanA at tyAdInAMti 3 lokAt zaSoHsaH povaH sava tad 25 dvivacanasya bahuvacanaM 23 aMtyavyaMga daluk jaszasormuk TANaSasyet etve te |ydi 22 bo'dayAdau kSasya H anAdauhitvaM dvitIyapUrva ca dvivacanasya bahuvacanaM zas jasuzasorddhaka zasolopaH lupte zasi dIrghaH chichI sA strI adyApi te akSiNI zapatItyarthaH / atrAnena vAdizabdasya puMstvaM zratha napuMsakatvaM tena mamAkSiNI nartite nRtaic narttane nRt nRtyato'kSiNIte nRtyato'nyaH prayukta prayojya vyApAre Nig guNaH narA nRtyate sma ktavattaktaprata iti narta iti jAte vajanRtamadAMcaHanAdauhitvaM bugAvIkta nAvakarmasu Nig sthAne zrAvi 15 dvivacanasya bahuvacanaM 13 jaszaszNa yaH saprAg dIrghAH jassthAne iMpUrvasya dIrghaH tasya tA kagaceti tanuk nacAviyAI tad 31 aMtya dabuk TA AmorNaH TAsthAne TANaza syet etvaM teNa / asmad 61 me mama mamada majakSAGasau asmad sthAne brahma tyadAyavyayAt aluk teNahma adi 15 dvivacanasya bahuvacanaM 13 bage'dayAdau dasya H anAdau dvitvaM dvitIya pUrvau ca jaszazNayaHsaprAgdIrghAH jassthAne pUrvasya ca dIrghaH achII etad 15 aMtyavyaM dabuk tadazcataH sau klIbe t s AdityApa sA adi 11 bo'kSyAdau kasya bA anAdau dvitIyasya pUrvasya ca akkIbe dIrghaH aMtyavyaMja sabuk achI / cakus kaH khaH kacittubaDau kasya khaH anAdau hitvaM dvitIyasya pUrva kha ka 13 anena vA puMstvaM jas zas GasittochApidIrghaH jas zas iMzNayaHsapAgdIrghAH cakkhU cakkhUI / nayana locana 13 noNaH For Private and Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 4e kagacajeti buk anenavA puMstvaM pUrvavat nayaNA nayaNAI lozraNA lozraNA evaMca vayaNA vayaNAzaM / vidyut dyayyAMjaH zranAdau dvitvaM aMtyavyaM tabuk u TAdhAmorNaH puMsi ToNA anyatra striyAM TAGasreradAdi TAsthAne e pUrvasya dIrghaH vijuNA viDAe / kula baMdas anena vA puMstvaM aMtyavyaM sayuk zrataH seoH klIbesam monuvA kulo kulaM baMdo bNd| mAhAtmya 2 hrasvaH saMyoge hA ha adhomanayAM yabuk jasmAtmanoH povA masya zranAdauhitvaM 11 anena vA puMstvaM ataHse?H klIbesam monusvAra mAhappaM maahppo| kuHkha 13 jaszaso k jaszas Gasitto dIrghaH jaszas iMzNa yaHsaprAgdIrghAH jassthAneI pUrvasya ca dIrghaH nirorvA rakhuk anAdau hitvaM hitvaM dvitIya pUrvakhasya kaH mukkhA mukkhaaii| jAjana 13 kagacajeti jaluk zravarNo a ya noNaH anena vA puMstvaM jaszas Gasitto dIrghaH jaszasorbuk jaszaszezNayaHsaprAgdIrghAH jas iMpUrvasya ca dIrghaH nAyaNA jAyaNA / netrakamalayostu punaH puMsakatvaM saMskRtepyasti // 33 // TIkA bhASAMtara. vA 11 akSyarthavacanAdya 13 adi ( netra ) jeno artha ne te akSyartha eTale netraparyAyavAlA ane vacana vigere evA zabdo vikaTape puliMge zrAya. saMskRta yadyapi zabdane dyayyAMjaH anAdau dvitvaM padAdapervA luka povaH e sUtro lAgI ajavi evaM rUpa siddha thAya. saMskRta sA te mUla tazabdanuM rUpa je. aMtyavyaMjana daluk tadazcataH soklIye tasya saH At e sUtro lAgI sA evaM rUpa thAya. saMskRta zapati temAM sapI Akroze e dhAtu ke teno artha zApa devo sogana khAvA ityAdi Aya . zapavarttamA0 vyaMjanA atatyAdInAM ti e sUtro lAgI ti no thAya panI lokAt zaSoHsaH povaH e sUtro lAgI savai evaM rUpa siddha thAya. saMskRta te tad zabdanuM rUpa . tene dvinacanasya bahuvacanaMjas jaszasoluk zasorlopaH lupte zasi dIrghaH ityAdi sUtro lAgI cchi nuM cchI evaM thAya. A vAkyano artha-te strI adyApi te baMne netrone zApa Apele athavA sogana Ape . ahiM A cAlatA sUtrathI akSi zabdane vikalpe puliMgapaNuM thAya. napuMsakanuM udAharaNa saMskRta ' tena mama akSiNI nartite' teno artha-teNe mArA be netrane nacAvyA. nRtI nartane. nRt dhAtu nAcavAmA pravarte. be netra nAce je te nAcatAM netrane bIjo preraNA kare. ahiM prayojya vyApAra eTale preraNA arthamAM Nig pratyaya Avyo. tene guNa thaInara evaM rUpa siddha thayu. panI nUtArthamAM ktatatta For Private and Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. e sUtra pramANe kta pratyaya zrAvI narta evaM rUpa dhAya. pIvrajanRtamadAMca anAdau dvitvaM lugAvIktabhAvakarmasu e sUtrathI Nig pratyayane sthAne Avi evaM rUpa pAya paDI divacanasya bahuvacanaM jamazas i INayaH sa prAgUdIrghAH e pAmI jazasthAne I zrAya, palI pUrvasya dIrghaH e sUtravaDe ta no tA zrAya. kagaca e sUtravaDe ta no luk zrAya eTale navAviAI e rUpa sigha yu. saMskRta tad zabdane aMtya dano luk zrAya pITA AmorNaH e sUtrathI TA sthAne Na thAya. panI sasyet e sUtravaDe ekAra thaI teNa evaM rUpa siddha thAya. saMskRta asmad zabdane maha mama mahamajajJAGasau e sUtrathI asmad ne sthAne ahma thAya, panI tyadAyavyayAttatsvarasyaluk eTale ma evaM rUpasiha thAya. saMskRta akSi zabdane dvivacanasya bahuvacanaM cho'kSyAdau anAdau hitvaM te panI dvitIya tethI pUrva cha no ca thAya pI jaza zasU i iNayaH sa prAsadIrghAH e sUtravaDe jas ne sthAne pUrva ne dIrgha thAya eTakhe acchII evaM rUpa siddha thayu. saMskRta etad zabdane aMtyavyaMja. pAmI sano luk thAya panI tadazcataHsau klIve e sUtradhI tano sa thAya panI At e sUtravaDe Apa Ave eTale sA evaM rUpa sikha thayu. saMskRta akSi zabdane cho'kSyAdau e sUtravaDe kSa no cha thAya panI anAdau0 ditIyasya0 pUrva uca aklIke sau dIrghaH aMtyavyaMjana saluk e sUtralAgI acchI eq rUpa siddha thayu. saMskRta cakSus zabdane kSaH khaH kacittu kSaDau e sUtrathI kSa no kha zrAya panI anAdI bitvaM dvitIyasya0 e sUtrothI pUrva kha no ka thAya. paThI A cAlatA sUtravaDe vikaspe puMligapaNuM thAya. panI jas zas Usitto dvAmi dIrghaH jas zas iiNayaH saprAgadIrghAH e sUtrothI cakkhUI e rUpa siddha thAya. saMskRta nayana ane locana zabdane noNaH kagacaja e sUtralAgI thA cAlatA sUtravaDe vikaTape puMliMgapaNuM thAya. bAkI pUrvavat eTale nayaNA nayaNAiM ane loyaNA loyaNAI e rUpa siddha thAya. evIja rIte saMskRta vacana zabdanA vayaNA vayaNAI evAM rUpa siddha thAya. saMskRta vidyut zabdane dyayyAM jaH anAdau dvitvaM aMtyavyaM0 TA AmorNaH puMliMge ToNA strIliMge TADasUDe radAdideghAtuDanse: TAne sthAne e thAya panI pUrvasya dIrghaH tyAre vijjuNA vijjUe evA rUpa siddha thAya. saMskRta kula chaMdara zabdane A cAlatA sUtrathI vikaTape puMliMgapaNuM thaI aMtyavyaMja0 saluk ataH se?: klIbe sam monusvA0 e sUtrolAgI kulo kulaM chaMdo chaMdaM evAM rUpa sikha thAya. saMskRta mAhAtmya tene isvaH saMyoge mAhAtmya thayuM adhomanayAM yalukmAhatma thayu bhasmAtmanoH po vA ma no pa thayo mAhatpa thayu. anAdau dvitvaM mAhappa thayuM A sUtrathI vikaTape puMliMgapaNuM thAya. panI ataH se? klIbe sam monu0 mAhappo mAhappaM, saMskRta duHkha tene jasU zasoluMk jas zasUGasitto0 dIrghaH jasUzas iMzaNa yaH saprAgadIrghAH jas ne sthAne thAya ane pUrvane dIrgha zrAya panI nirdurorvAraluka anAdau dvitvaM dvitIya e sUtrathI pUrva kha no k thAya. eTale dukkhA dukkhAiM evAM rUpa si Aya. saMskRta bhAjana zabdane kagacajeti jaluk avarNoyAzruti noNaH e sUtrolAgI thA cAla For Private and Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| tA sUtrathI vikalpe puMliMgapaNuM thAya. par3hI jaszam usitto0 dIrghaH jasazasolaka jasuzasa iMiNayaH sa prAg dIrghAH jasa sthAne i zrAya panI pUrvasya ca dIrghaH eTakhe bhAyaNA bhAyaNAI e rUpa sikha thAya. netra anaM kamala zabdane saMskRtamA paNa puMliMgapaNuM thAya . // 33 // guNAdyAH klIbe vA // 34 // guNAdayaH klIve vA prayoktavyAH // guNAI guNA / vihavehiM guNAI magganti / devANi devaa| bin' biMDaNe / khaggaM khaggo / maMgalaggaM maMgalaggo / kararuhaM kararuho / rukkhAI rukkhA / ityAdi iti guNAdayaH // 34 // mUla bhASAMtara. prAkRtamA guNAdi zabdo napuMsake vikaTape yojavA. jemake saMskRta guNAH tenuM guNAiM guNA evAM rUpa zrAya. tenuM udAharaNa prApramANe - saMskRta-vinavairguNAn mArgayaMti tenuM prAkRta vihavehiM guNAI magganti eTale tezro vainavavajhe guNone zodhe . saMskRta devAH tenuM devANi tathA devA evAM rUpa thAya. saMskRta biMdavaH tenA biMduI biMduNo evAM rUpa thAya. saMskRta khaDga tenuM khaggaM kharago evAM rUpa thAya. saMskRta maMDalAyaM tenA maMDalaggaM maMDalaggo evAM rUpa thAya. saMskRta kararuha tenuM kararahaM kararuho evAM rUpa thAya. saMskRta vRkSAH tenA rukkhAiM rukkhA evAM rUpa thAya. ityAdi guNAdi zabdo jaann| levA. // 34 // // DhuMDhikA // guNA AyA yeSAM te guNAdyAHkkIbe 71 vA 11 guNa 13 anena vA klIbe jaszaszNayaH saprAgdIrghAH jas zas Gasitto dIrghaH jas zasordIrghaH jasazasoca'k guNA guNAI / gAthA ege lahu tha sahAvA guNehiM lahilaM mahaMti ghaNarim iaNe vimalasahAvA vihavehiM guNA maggaMti // 1 // asyArthaH-saMskRta-eke laghukakhanAvA guNAn labdhvA dhanahiM mahatIM vAMti anye vipulakhanAvAH vinavairguNAn mArgayaMtItyarthaH vijava 33 khayaghadhA jasya haH nis jyas supi etvaM nisA hiM hihi jisa sthAne hiM vihavehiM mArga anveSaNe uttamA aMti curAdinyo Niv bahuvvAdyasyanti ntara aMtisthAne nti Nerade dAvAve Niva sthAne at tha iti hrasvaH saMyoge mA ma se sarvatra rabuk anAdau hitvaM mggnti| deva mAge anveSaNa jatamA Ata For Private and Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam 13 jas zas iMzNayaH jas sthAne Ni pUrvasya dIrghaH jas zas sitto dIrghaH jaszaso k derddhaka devANi devA / biMdu 13 jas zas iMzNayaH jassthAne iMpUrvasya ca dIrghaH dvitIye jas zas GasiGasANo jas sthAne No biMdUzaM biNddunno| khaDga kagaTameti'lopaH anAdau hitvaM 11 anena vA klIbatvaM klIbe sm monu zrataH seDoMH khaggaM khaggo / maMDalAyaM 11 hrasvaHsaMyoge sarvatra rakhuka klIve. sm0 monu ataH sejhaiH maMDalaggaM maMDalaggo kararuha 11 lI be sam monu zrataHse?H kararuhaM kararuho vRkSa 13 vRkSakSiptayo rukkhabuDhau vRkSasya rukkhAdezaH 13 thanena vA klIbatvaM yatra klIbatvaM tatra jas zas iMzNayaH jasa sthAne iMpUrvasya ca dIrghaH anyatra puMsi jaszas Gasitto dIrghaH jas zasock rukkhA rukkhA iti guNAdayaH samAptAH // 34 // TIkA bhASAMtara. guNa zabda ne Adi jemane te guNAdya zabdo kahevAya. klIve e saptamInuM ekavacana . ane vA avyaya . saMskRta guNa zabdane A cAlatA sUtrathI vikaTape napuMsakapaNuM thAya. tethI jas zas iMiNayaH e sUtra lAgI jas zas usitto dIrghaH jas zasordIrghaH jasUzasoluka e sUtropAmI guNA guNAI evAM rUpa sigha thAya. te upara udAharaNanI gAthA Apene teno evo artha De ke, " keTalAeka laghusvannAvavAlA puruSo guNane prApta karI moTI dhana samRdhine zchene ane keTalAeka vizAlasvanAvavAlA puruSo vainavavaDe guNone zodhe " ahiM guNazabda puMliMge ane napuMsake. saMskRta vinava zabdane 13 kha tha gha dha0 e sUtrathI bha no ha thAya. panI bhis bhyas supi e sUtrathI ekAra thAya panI bhiso hiM hi hi e sUtrathI nis ne sthAne hiM thAya eTakhe vihavehiM evaM rUpa siddha thAya. mArga anveSaNe mArga e dhAtu zodhavAneviSe pravarte uttama puruSano aMti pratyaya Avyo. curAdibhyo Niva panI bahuSyAdyasyanti nte ire e sUtrathI aMtine sthAne nti Ave pajI jeradedAvAve e sUtrathI Niva ne at zra ayo panI ikhAsaMyoge e sUtrapAmI mA no ma yo se sarvatra raluk anAdau hitvaM e sUtrolAgI maggaMti e rUpa siddha thayu. saMskRta deva zabdane 13 jas zas iMiNayaH e sUtrathI jas ne sthAne Ni Ave pachI pUrvasya dIrghaH jas zas usittau0 jas zasolaka e sUtrolAgI devANi devA evAM rUpa siddha thayA. saMskRta biMdu 13 tene jas zas iMiNayaH jasa ne sthAne I thAya pUrvane dIrgha thAya. bIje pare jas zas GasiGasANo e sUtrathI jas ne sthAne No zrAya eTale biMdUI biMduNo e rUpa siddha thAya. saMskRta khaga tene kagaTaDa e sUtrathI Da no lopa thaI anAdau dvitvaM palI zrA For Private and Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| cAlatA sUtrathI vikaTape napuMsakapaNuM thAya panI klIve sUm monu0 ataH seoMH e sUtrosAgI kharagaM khaggo e rUpa siddha thAya. saMskRta maMDalAna 11 tene havaH saMyoge sarvatra raluka klIve sam monu0 ataH seoM: e sUtrothI maMDalaggaM maMDalaggo e rUpa siddha zrAya. saMskRta kararuha 11 tene klIve sam monu0 ataH sejhaiH esUtrazrI kararuhaM kararuho e rUpa siddha thAya. saMskRta vRkSa zabdane 'vRkSadiptayo rukkha chuDhau e sUtradhI vRkSa zabdane rukkha zrAdeza thAya. pachI A cAkhatA sUtrathI vikaTape napuMsakapaNuM thAya. jyAre napuMsake hoya tyAre jam zana iMiNayaH e sUtravame jas ne sthAne iM thAya ane pUrvane dIrgha thAya. ane jyAre puMliMge hoya tyAre jaszas Gasitto ane jasazasoluMk e sUtrodhI rukkhAI rukkhA e rUpa siddha thAya. iti guNAdi samApta ayA. // 34 // vemAMjalyAdyAH striyAm // 35 // zmAtA aMjalyAdayazca zabdAH striyAM vA prayoktavyAH // esA garimA esa grimaa| esA mahimA esa mhimaa| esA nilajiAmA esa nilajimA / esA dhuttimA esa dhuttimA // aMjalyAdi / esA aMjalI esa aMjalI / piTThI piTaM / pRSamitve kRte striyAmeve tynye||shrsstthii thaliM / paehA paeho / corithA coridhoevaM kuchii| blii| nihI / vihI / rassI gaMThI / ityaMjavyAdayaH // gaDDA gaDDo / iti tu saMskRtavadeva sihaM // zmeti taMtreNa tvAdezasya DimA ityasya pRthvAdomnazca saMgrahaH / tvAdezasya strItvamevecaMtyeke // 35 // mUla bhASAMtara. zman pratyaya jemane aMte ne evAM ane aMjali vigere zabdo prAkRtamAM vikaTape strIliMge thAya. saMskRta strIliMge eSA garimAnuM esA garimA ane puMlige eSa garimArnu esa garimA evaM rUpa thAya. tevIja rIte esA mahimA ane esa mahimA evAM rUpa thAya. saMskRta eSA nirlajjimA tenuM strIliMge esA nilajimA ane pulige esa nillajimA evAM rUpa thAya. saMskRta eSA dhUrtimA tenuM strIliMge esA dhuttimA ane puMlige esa dhuttimA thAya. have aMjali vigere zabdo kahe- saMskRta strI. eSA aMjali puM. eSa aMjali tenuM strI esA aMjaliane pu. esa aMjali thAya. saMskRta pRnA tenuM strI piThI na. piThaM thAya. ahiM pRSThu zabdane kAra thaI kevala strIliMgeja ema keTalAeka kaheje-saMskRta akSi tenuM strI. alI na. acchi zrAya. saMskRta prasta tenuM strI. paNhA pu. paNho thAya. saMskRta corya zabdane strI. coriA na. coriaM thAya. evI rIte saMskRta kukSi zabdanu kahI thAya. saMskRta bali zabdanuM balI thAya. saMskRta nidhirnu nihI ane vidhinuM vihI zrAya. saMskRta razmi zabdanuM rassI evaM rUpa zrAya. saMskRta graMthi zabdanuM gaMThI thAya. iti aMjaDyAdi zabdo jANavA. saMskRta For Private and Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 mAgadhI vyAkaraNam. gartta zabdanuM strI. gaDDA bhane pu. gaDDo evAM rUpa thAya. ahi keTalAeka kahele ke, zrA rUpa saMskRtanI peThe siddha thAyaje. imA e taMtrathI Adezavajhe siddha zrAya ane DimA e ThekANe pRzvAdImnazca e sUtramA saMgraha karavo. ane Adeza te to strIliMgapaNuMja thAya. ema i . // 35 // ||ddhuNddhikaa.|| vA 11 aMjalirAyo yeSAM te aMjavyAdyA zmAzca aMjalAdyAzca imAMjalAyAH strI 71 etad aMtyavyaM0 dabuk tadazca taH so'kkIbe t s 11 aMtyavyaMga sabuk thAdityApa esA gariman striyAmAdavidyutaH n thA aMtya0 sabuk dhanena vA strItvaM garimA pade etad 11 aMtyavyaM dabuk tadazcataH so t s hAsa gariman 11 puMsyana zrANo vA rAjavacca n thA aMtyavyaMjana saluk garimA esA pUrvavat mahiman mahimno nAvo mahimA anena vA strItvaM striyAmA0 zrA pade puMsyana ANo na thA mhimaa| nirlaja nirkhAsya jAvo nirlajAtvaM jAve tattva prathasya DimAttaNaivAtvasya DimAttaNai zmA iti DityaM lokAt anena vA strItvaM striyAmAda0 zeSaM pU. rvavat sarvatrarabuk anAdauhitvaM nillaGamA pade puMsyanazANo rAjA nibuumaa| dhUrta dhUrtasya nAvo dhUrtatvaM tvaprA hrasvaH saMyoge pra sarvatra rabuk anAdau hitvaM tvasya DimA zmA iti DityaMga dhUttimA pade dhuurtH| pRthvAdi riman vA zman pratyayaH aMtyakharAde0 aMtyakhara lopaH lokAt puMsyanathANo n gattimA / aMjali 11 alIbega strIliMge esA aNjlii| puliMge esa aMjalI / pRSTha pRche. vA'nuttarapade pR pi svapnAdau pRti basyAnunA basya thaH anAdau hitvaM dvitIya pUrva uTa anena vA strItvaM aklIbe dIrghaH padena IkAraH kvIbe sam monukhA0 piTThI pitttth|adi bo'dayAdau 11 zraklIbe dIrghaH klIbe kharAnmase alI adiprasta sarvatra buk sUkSmaznaSNa saha hRdaNAMNhaH prathamena paNha paNho / coryaM 11 syAdnavyacaitya coryasameSu yAt yAt pUrva : lokAt zrota cet co prathame prApake klIbe coriyA coriyaM / evaM kudi 11 kSaHkhaH kacittu kSaH For Private and Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 prathamaH paadH| baH akkIbe kuchI |rshmi adhomanayAM zaSoH saHanAdau dvitvaM rssii| graMthi graMtho gaMThaH gNglaadeshH| garauzabdasya puMstrIliMge ukte garta ga teMDaH tasya DaH anAdau hitvaM gaDDA gaDDo // 35 // TIkA bhASAMtara. vA 11 aMjali zabda ne zrAdya-mukhya jemane te aMjasyAdya zabdo jANavA, temaja imA eTale iman pratyayavAlA zabdo te vikalpe strIliMge vAya. saMskRta etad zabdane aMtyavyaM0 eta thAya panI tadazcataH so'klIbe esa thAya panI aMtyavyaMjana sUtrathI sU no luk az At e sUtre Apa AvI esA rUpa thayu. saMskRta gariman zabdane striyAmAdavidyutaH e sUtrathIn no A zrayo panI aMtya saluk ane thA cAlatA sUtrathI vikaTape strIliMgapaNuM thai garimA eq rUpa thAya. bIje pade. etad zabdane aMtyavyaMja0 tazca taH so0 eTale esa rUpa thAya. gariman zabdane puMsyana ANo rAjavaca e sUtrathI na no A thAya pachI aMtyavyaMjana saluk lAgI garimA rUpa siddha ayu. esA mahimA tyAM esA pUrvavat siddha karavaM. mahiman zabdane mahimAno je nAva te mahimA kahevAya tene A cAlatA sUtrathI vikaTape strIliMgapaNuM thAya eTale striyAmAda e niyamalAgI mahimA rUpa thAya. puMliMga pade puMsyana ANo0 e sUtre na no A thaI mahimA rUpa siha thAya. saMskRta nirlaja tene nirlajano je nAva te nilejatva kahevAya. ahiM bhAve talatva pratyayaH e sUtradhI va pratyaya Ave. paThI ahiM DimA pratyayalAgI DitvapaNAthI aMtyasvarano lopa thaI A cAlatA sUtrathI vikaTape strIliMgapaNuM thAya. strIliMgapade striyAmAda e sUtralAgI bAkInI sAdhanA pUrvavat karavI. pajI sarvatra ralaka anAdau dvitvaM e sUtrolAgI nillajjamA rUpa siddha thAya. puMliMga pakSa puMsyana ANo rAja e sUtralAgI nillajamA rUpa siddha thAya. saMskRta dhUrta dhUtano je nAva te dhUtatva kahevAya. ahiM tva pratyaya Avyo. paThI hRsvaH saMyoge sarvatra raluka anAdaudvitvaM e sUtrolAgI tva pratyayane DimA pratyaya lAge DityaM0 e niyamalAgI dhRttimA rUpa siddha thAya. bIje pade dhUrtaH evaM thAya. saMskRta garta zabdane pRthvAdiriman e niyamathI vikaTape iman pratyaya Ave. patI aMtyasvarAde0 e sUtrathI aMtyasvarano lopa thAya. pI lokAtU puMsyanaANo e sUtrolAgI gattimA rUpa sikha thAya. saMskRta aMjali 11 zabdane aklIbe0 sUtralAge paThI strIliMgamAM esA aMjalI evaM rUpa thAya. puMliMgamAM esa aMjalI evaM thAya. saMskRta pRSTha zabdane pRSTevAnu ttarapade e sUtrathI pR no pi thAya. panI iHsvapnAdau e sUtralAgI pRSTi thAya. panI STasyAnuSTA e sUtrathI STa no tha thAya, panI anAdau dvitvaM dvitIya pUrva Tha noTa thAya. panI thA cAlatA sUtre vikaTape strIliMgapaNuM thAya ane akIbe dIrghaH ane ekapar3e I kAra na thAya ane klIbe sam monu e sUtrolAgI piTTI piThaM evAM rUpa siddha thAya. saMskRta akSi zabdane cho'kSyAdau aklIbe dIrghaH klIbekharAnmse e sUtrolAgI acchI Acchi evAM rUpa siddha thAya, saMskRta prasta zabdane sarvatra raluk sUkSmaznaSNa For Private and Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 mAgadhI vyAkaraNam. e sUtrolAgI paNha ane paNho evAM rUpa dhAya. saMskRta corya 11 tene syAdurbhAvya caityacorya e sUtralAgI ya nI pehelA i thAya pI lokAt auta ot e sUtrathI co zrAya. pI ekapaH napuMsake letAM coriA coriaM evAM be rUpa siddha thAya. evI rIte kukSi 11 zabdane kSaH khaH kacittu e sUtralAgI panI kSa no thAya ane alIbe e sUtrathI kucchI rUpa thAya. saMskRta razmi zabdane adhomanayAM zaSoH saH anAdau dvitvaM e sUtrothI rassI rUpa siddha thAya. saMskRta graMthi zabdane graMtho gaMThaH e sUtrathI graMtha sthAne gaMTha Adeza thAya eTale gaMThi rUpa siddha thAya. gartA zabda puMlige ane strIliMge tethI tenAM garta ane gartA evAM rUpa siddha thAya. garne DaH e sUtrathI ta no Da thAya. panI anAdau hitvaM e sUtralAgI gaDDA gaDDo evAM rUpa sigha thaay.|| 35 // bAdorAt // 36 // bAhuzabdasya strIyAmAkArontAdezo navati // bAdAe jeNa dhari ekAe // striyA mityeva / vAmezraro vAhu // 36 // mUla bhASAMtara. bADhu zabdane prAkRtamAM strIliMge AkAra evo aMtAdeza pAya. saMskRta bAhunA yena dhRtaH ekayA tenu bAhae jeNa dhario ekAe evaM thAya ahiM bAhu zabdane trIjI vinaktimAM zrAkArAMta Adeza aI bAhAe evaM rUpa siddha zrayelu . te strIliMgeja thAya. saMskRta vAmetaro bAhuH tenuM prAkRta vAme arobAhU evaM thayu // 36 // ||ttuNddhikaa // bAhu 61 At vAhu 31 TAGasGe TA e anena hu hA vAhAe yad 31 TA thAmorNaH zrAdeojaH aMtavyaM0 daluk TANazasyet jeNa dhRta kavarNasyAra dhara vyaMjanA zrat lokAt kte rAri kagacaje0 tabuk zrataH se?H dhari ekA 31 TAGasche radAnTAe sevAdau vA hitvaM ekAe / vAmetara 11 kagacajeti luk zrataH seoHvAmevaro bAhU 11 akkIbe bAhU // 36 // TIkA bhASAMtara. bAhu 61 zrAt saMskRta bAhu 31 zabdane zrIjI vinaktinA eka vacanamAM TA pratyaya zrAve panI TAGasU0 e sUtrathI TA no e thAya panI zrA sUtravane hu no hA thAya tyAre vAhAe rUpa siddha thAya. saMskRta yad 31 zabdane TA pratyaya zrAve paThI AmorNaH AdeyoM jaH aMtavyaM0 daluk TANazasyet e sUtrothI jeNa e rUpa sika zrAya. saMskRta dhRta zabdane kavarNasyAra e sUtrathI dhara evaM rUpa pAya.pI vyaMjanA zrat khokAt kte e sUtrathI ra no ri thAya pI kagacajeti tluk ataH se?: e sUtrothI. dhario evaM rUpa sijha thAya. saMskRta ekA 31 tene TApratya0 zrAve paThI TADasUDe For Private and Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| radA e sUtrathI TA no e thAya sevAdI vA vitvaM e sUtralAgI ekAe ebuM rUpa siddha thAya. saMskRta vAmetara 11 tene kagacajeti taluk ataH seoH esUtro lAgIvAmearo rUpa siddha thAya. bAhu 11 zabdane alIbe e niyamathI bAhU evaM rUpa siddha thAya. // 36 // ato Do visargasya // 37 // saMskRtalakSaNotpannasyAtaH parasya visargasya sthAne Do ityAdezo javati // srvtH| savarDa // purataH / pura // agrataH / agga // maargtH| magga // evaM siphaavsthaapekssyaa| nvtH| nava // javaMtaH / navaMto // saMtaH saMto // kutaH / kudo // 3 // mUla bhASAMtara. saMskRta lakSaNathI utpanna zrayelA akArathakI para evAM visargane sthAne Do evo Adeza pAyaje. jemake, saMskRta sarvataH tenuM savao evaM rUpa thAya. saMskRta purataH tenuM purao thAya. saMskRta agrataH tenuM aggao thAya saMskRta mArgataH tenuM maggao zrAya. evIrIte siddhAvasthAnI apedAe saMskRta bhavataH tenuM bhavao zrAya. bhavaMtaH tenuM bhavaMto thAya saMskRta saMtaH tenuM saMto ane kutaH tenu kudo evAM rUpa paay||37|| ||ddhuNddhikaa // zrataH51 Do 11 visarga 61 sarvataH zragrataHmArgataH sarvatra ra buka zranAdau hitvaM hrasvaH anena visargasya Do / kagacajeti taduk Ditya savarDa pura agga magga navataH SaSThyaMtarUpasiddhaH anena visargasya Do u kagaTaDeti tabuka DityaM nava / navaMtaH saMtaH13 anena visargasya Dou javaMto sNto|kuts 11 zravya todo'nAdau zaurasenyAmayuktasya tasya daH anena visargasya ddoddityNnnkudo||3|| rIkA bhASAMtara. ataH 51 Do 11 visarga 61 saMskRta sarvataH agrataHmArgataH e zabdone sarvatra raluka anAdau dvitvaM havaH zrA cAlatA sUtrathI visarga no Do thAya. kagacajeti taluk ane DityaM0 e sUtrothI savvao purao aggaomaggao e rUpa siddha zrAya . saMskRta bhavataH te SaSThIvinaktinuM siddha rUpa le. tene A cAlatA sUtrathI visargano Do thAya pajI kagaTaDeti taluk ane DityaM0 e sUtrothI bhavao rUpa siddha zrAya. saMskRta prathamAbahuvacana bhavaMtaH saMtaH 13 tene A cAlatA sUtrathI visargano Do thAya eTale bhavaMto saMto evAM rUpa thAya. saMskRta kutas 11 tene avyaya0 todonAdau0 e sUtrathI tano da thAya pI A cAlatA sUtrathI visargano Do bhaI DityaM e sUtrathI kudo rUpa siddha zrAya. // 37 // For Private and Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. niSpratI utparI mAvyastho // 30 // nir prati ityeto mAlyazabde sthAdhAtau ca pare yathAsaMkhyaM ut pariztyevaMrUpau vA javataH / anedanirdezaH sarvAdezArthaH // umaalN| nimmalaM / umAlayaM vaha / parihA pazTA / pariTizaM paTTikaM // 3 // mUla bhASAMtara. prAkRtamA nir ane prati e be upasargonI panI jo mAlyazabda ane sthAdhAtu Ave to yathAsaMkhyAe ot nir evAM rUpavAlA vikaTape thAya. ahiM je annedanirdeza karyo ne te zabdane sthAne sarva Adezane arthe be. saMskRta nirmAlya zabdanuM A sUtrathI omAlaM tathA nimmallaM evAM rUpa dhAya. teupara udAharaNa Apele saMskRta nirmAlyaM vahati evaM hatuM tenuM prAkRta zrA niyamapramANe-omAlayaM vahaha evaM thAya. saMskRta pratiSThA tenuM A niyamathI parihA ane vikaTape pahaThA evAM rUpa pAya. saMskRta pratisthita tenA pariDiaM ane paiDiaM evAM rUpa thAya. // 30 // . ||ddhuNddhikaa // nizca pratizca niSpratI ucca parizca utparI 15 mAlyazca sthAzca mAvyasthau tayoH vA 11 nirmAlyaM nirgataM mADhyaM yeSAM klIve sm adhomanayAM yabuk anena vA niraHsthAne u monu umAlaM pade nirmAtyaH hrasvaHsaMyoge mA ma sarvatra rabuk anAdau hitvaM adhomanayAM yaduk sevAdauhitvaM nimma / sA pa sahatya dilaM zradyavi. usahayagaMdhara hiyaMpi uvasiyanayaradeva va umAlayaM vaha 1 zrasyArthaH he jagavan tvayA svahastadattaM nirmAtyaM sA strI adyApi vahati nirmAtyaM gaMdharahitamapi uhasitanagaragRhadevatevetyarthaH nirmAtyakaM vA svArthe kazca vA'nyatpUrvavat umAlayaM / pratisthA sthaSTAthakkaciTTanirappAH sthA ga vA 'nAdau hitvaM dvitIya pUrvasya ane. na vA pratisthAne pari pade sarvatra rakhukU kagacajeti tabuk pariDA pazTA pUrvavat kta praNa gadosonuvidyAdiSvekasmin strINAM hAhi kagacajeti tabuk parihithaM paTTikaM // 30 // TIkA bhASAMtara. nira ane prati te niSpratI kahevAya. ut ane pari te otparI kahevAya. mAlya bhane sthAna te bane para ute thAya. nira gayuMDe mAkhya ( puSpAdi ) jemarnu te nirmAlya kahevAya. ahiM klIvesam adhomanayAM e sUtrathI ya no luk ayo. par3I For Private and Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| ee zrA cAlatA sUtrathI nir ne sthAne o zrAya panI monu0 e sUtra lAgI omAlaM rUpa siddha thAya. bIje pakSe nirmAlyaH isvaHsaMyoge ( mAnomavAya ) sarvatra raluk anAdau dvitvaM adhomanayAM yaluk sevAdaudvitvaM e sUtro lAgI bhimmallaM evaM rUpa thAya. sApai e gAthAno jAvArtha evo ke, he nagavana, tame svahaste zrApelA nirmAtyane te strI adyApi vahana kare. te nirmATya gaMdharahita ne topaNa te ujama thayelA nagaranI gRhadevI hoya tema dharI rAkheDe. nirmAlyakaM ahiM svArthe kapratyaya Avelo . bAkIrnu pUrvanI jema jANavU. ahiM udAharaNamAM omAlayaM e zabda mukelo . saMskRta pratiSTA zabdane sthaSTA thakka0 e sUtrathI e Adeza thAya pajI anAdaudvitvaM dvitIya0 pUrvasya ane zrA cAlatA sUtrathI prati ne sthAne pari zrAdeza thAya. bIje pade sarvatra raluk kagacajeti taluk e sUtro lAgI parihA paiTThA rUpa siddha thAya. pUrvavat te pariupasargasahitasthA dhAtune kta pratyaya Ave panI strIliMge ga ne sthAne vi thAya panI kagacaja e sUtrathI ta no luk thaI pariTThi paiTiaM e rUpa siddha zrAya. // 30 // aadeH||3|| zrAderityadhikAraH kagacaja ityA disUtrAt prAgavizeSe veditavyaH3e mUla bhASAMtara AdeHzrA adhikAra , te kagacaja ityAdisUtranI pehelAM avizepamA jANavo. // 3 // tyadAdyavyayAt tatsvarasya luk // 40 // tyadAderavyayAca parasya tayoreva tyadAyavyayayorAdeH kharasya bahulaM buk navati ||shrhmetth zrahme ettha / jazmA jazzmA / jahaM jshyhN||40|| mUla bhASAMtara. tyadAdi zabdo ane avyaya pachI jo te tyadAdi ane avyaya zrAve to temanA zrAdisvarano vikaTape luk thAya. jema saMskRta asmad ane etad zabdonA ametya ane ahmaettha evAM rUpa thAya . tevIrIte saMskRta yadi idam zabdanA jaimA jaiimA evAM rUpa Aya . ane saMskRta yadi asmad tenAM jaihaM jai ahaM evAM rUpa thAya . // 40 // // DhuMDhikA // tyadAdayazca zravyayazca tyadAyavyayaM tasmAt tayoH svarastatvarastasya buk 11 asmat 13 brahmazrahmezrahmomovayaMnejasA jasA saha zrasmadrasthAne zrIM / etad 71 aMtyavyaMga daluk DessimmitthAH DisthAne ttha tthe ca tasya Dhak unayatra talopaH anena vA ekAralopaH zrottha zroettha / yadi zrAderyojaH kagacajeti daluk jaz zda For Private and Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 60 mAgadhI vyAkaraNam . m 11 zdamazmaH sinA saha zdamaHsthAne zma zrAdityApa anena vAluk jazmA jazzmA / jaz prAgvacca / asmad 11 asmadommizrammizramihaM ahaMzrayaM sinA sinAsaha asmadrasthAne ahaM anenavA buk jahaM jazyahaM // 40 // TIkA bhASAMtara. tyadAdi zabdo ane avyayazrI te banenA svarano khuk thAya. saMskRta asmad zabdane ahmaahme0 e sUtrathI asmad ne sthAne ahme thAya. saMskRta etad zabdane aMtyavyaMga e sUtre dano luk thAya. pI DessimmitthAH e sUtrathI Dine sthAne ttha zrAya panI te tya para bate ta no luk pachI baMne sthAne takArano lopa az zrA cAlatA sUtravaDe ekAra no lopa zrayo eTale ahmattha tathA ameettha evAM rUpasigha thAya. saMskRta yadi zabdane AyojaH kagacajetidluk e sUtrolAgI jaha ayu. saMskRta idam zabdane idama imaH e sUtrathI si pratyayasahita idam zabdane sthAne ima Adeza thAya pachI At e sUtrathI Ae zrAvI zrA cAkhatA sUtravaDe vikaTape luk az jaimA jaiimA evAM rUpa siddha thAya. jai pUrva (upara) pramANe siddha zrAya. saMskRta asmad zabdane asmadommimmi0 sisahita asmad zabdane sthAne ahaM zrAdeza Ave. paDI thA cAlatA sUtradhI vikaTape luk thAya eTale jaihaM jaiahaM evAM rUpa siddha zrAya // 40 // padAdapervA // 41 // padAtparasya zraperavyayasyAdervag vA navati // taMpi tamavi / kiMpi kimavi / keNavi keNAvi / kahaMpi kadamavi // 41 // mUla bhASAMtara. koi padanI panI jo api avyaya Ave to tenA Adi akSara (a) no vikalpe luk thAya. jema saMskRta tadapi tenuM prAkRta taMpi ane vikalpapade tamavi thAya. tevIrIte saMskRta kimapi tenuM kiMpi ane kimavi zrAya. saMskRta kenApinuM kahaMpi ane kahamavi thAya. // 1 // ||ddhuNddhikaa // pada 51 api 61 vA 11 tad 11 aMtyavyaM0 dabuk klIbe sam mo. nu0 thapi anenavA alopaH dvitIye lokAt po vaH taMpi rAmavi // kim 11 am kimaHkim amAsaha kimaHkim anyat pUrvavat kiMpi kimavi // kim 31 kimaH kastrataso kimaH sthAne ka TAdhAmorNaH TANazasyet etvaM zeSaM pUrvavat keNavi keNAvi // kathaM api khatha0 thasyahaH anena vA buk dvitIye povaH kahaMpi kahamavi // 1 // For Private and Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 61 TIkA bhASAMtara. pada 51 api 61 vA 11 saMskRta tada api zabda be. temAM tad zabdane aMtyavyaMga e sUtrathI da no luk thaH klIbe sam monuvAra e sUtrolAgI taM zrayuM api zabdane A cAlatA sUtradhI vikalpe a no lopa thAya eTakhe taMpi rUpa pAya. vikaTapa pade lokAt povaH sUtra lAge eTale tamavi thAya. saMskRta kimapi zabda ne temAM kim 11 zabdane am pra0 zrAve paThI kimaH kim sUtrathI kimne sthAne kim thAya bAkI pUrvavat ai kiMpi kimavi rUpa thAya je. saMskRta kenApi zabdane kimaH kastratasozca e sUtrathI kim ne sthAne ka Ave parI TAAmoNeH TANazasyet e sUtro lAgI bAkI pUrva pramANe siddha thai keNavi keNAvi evAM rUpa siddha thAya. saMskRta kathamapi tene khathadha0 e sUtrathI tha no ha thAya paDI thA cAlatA sUtrathI a no vikaTape luk tha kahaMpi thAya ane bIje pade povaH sUtra lAgI kahamavi rUpa pAya. // 41 // iteH svarAt tazca diH||4|| padAtparasya zterAde g javati kharAt parasya takAro hirjavati // kiMti / jaMti / diti / najuttati // kharAt / tahatti / jatti / pitti / purisotti|| padAdityeva |shvviph-guhaa-nilyaa e // 4 // mUla bhASAtara. koi padanI Agala jo iti zabda zrAveto teno luk thAya. ane svaranI panI ta Ave to teno bijova thAya. jema saMskRta kim iti tenuM kiMti thAya. saMskRta yad iti tenu jati thAya saMskRta dRSTaM iti tenuM diluti zrAya. saMskRta nayuktaM iti tenuM najuttaMti thAya. svaranI par3I ta Ave tenuM udAharaNa-jema saMskRta tathA iti tenuM tahatti thAya. temaja jhaga iti tenuM jhatti thAya. saMskRta priya-iti tenuM piotti thAya. saMskRta puruSa iti tenuM purisotti thAya. mUlamAM kaDaM be, tema zrA niyama padanI pajIja prApta thAya. jema ke saMskRta iti-vidhyaguhAnilayAyAH tenuM prAkRta 'avi-guhA-nilayAe' zrAya, ahiM iti zabda padanI par3I zrAvyo nayI tethI A niyama lAgu paDe nahIM. // 42 // // ttuNddhikaa|| iti 61 svara 51t 61 ca 11 chiH11 kim 11 yad 21 iti vA khare mazca aMtyavyaM0 buk amo monu thAderyojaH kiMti jati / dRSTaamzati itkRpAdau dR diSTakhAnu0 STasya uH anAdauhitvaM hitIyApUrvaThaH TaH zramo'sya anuk monu anena 3 buk dihati / nayukta-iti zrAderyojaHkagaTaDeti kaluk anAdau hitvaM anena zkhuk njuttNti|tthaa iti jagati khayaghadhanAM yasyahaH anena zluk For Private and Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 62 mAgadhI vyAkaraNam. -- tasya dvitvaM cati tti hrasvaH saMyoge ca zratyavyaM0 gluk tatti Utti priya 11 iti sarvatra raluk zranAdau dvitvaM kagacaje tiyalukU chAtaH serDo DityaM zranena iluk tasya ca yati ti piutti / puruSa 11 iti puruSero kari zaSoH Sasya saH ataH serDe zranena Saluk tasya ca dvisvaM purisotti | gAthA // zya vikaguhA nilayAe tammidala sarvarasiddha maggAe pahuNAsapari araM jamavaie vihiu~ namukAro // 1 // asyArthaH ityamunA prakAreNa prajuSA nRpeNa jagavatyAH pArvatyA namaskAro vihitaH kiM0 pArvatyAH viMdhyagudeva nilayo gRhaM yasyAH sA viMdhyaguhA nilayA tasyAH kva tasmin parvate punaH kiM0 dala sainyaM tasya ye zabarA jillAstaiH ziSTaH kathito mArgoM yasyA ityarthaH itau to vAkyAdau ti ta kagaceti taluk iyaviMdhyaguhA nilayA 61 sAdhvasadhyahyAMUH dhasya kaH khaghathadhanAM phasyadaH TAGasDeradAdisa sthAne e viMUguddAnilayAe // 42 // TIkA bhASAMtara. padanIpara jo iti zabda yAve to tenA AdizrakSara ino luk thAya. ne svaranI paDhI AvelA tano jiva thAya saMskRta kim+iti yad+iti tene vA svare mazca aMtyavyaM0 monu0 Aderyo jaH e sUtro lAgI kiMti ne jaMti evAM rUpa yAya. saMskRta dRSTaM + iti tene itkRpAdau STasyAnu0 anAdau ghitvaM dvitIya0 pUrvavaH TaH mossya luk monu0 ane cAlatA sUtrathI Ino luk zraI diTThati rUpa yAya. saMskRta nayukta + iti tene AdeyoM jaH kagaTaDa0 anAdau dvitvaM e sUtro lAgI zrA cAlatA sUtra ino luk thaI na juttaMti evaM rUpa yAya. saMskRta tathA+iti jhaga+iti tene khaghathadhabhAM e sUtra lAgI A cAlatA sUtrathI ino luk chAne teno jiva thaI, hrasvaH saMyoge aMtyavyaM0 e sUtro lAgI tahanti tathA jhanti evAM rUpa thAya. saMskRta priya + iti tene sarvatra raluk anAdau dvitvaM kagacaja0 ataH seDaH DityaM zrA cAlatA sUtrathI ino luk tathA tano vitha piotti rUpa siddha yAya. saMskRta puruSa + iti tene puruSe ro zaSoH Sasya saH ataH serDoH A cAlatA sUtrathI bano luk zrane tano virbhAva yaI purisoti evaM rUpa siddha thAya. te para udAharaNarUpe gAthA ve-teno jAvArtha evo be ke, " yA prakAre viMdhyAcala parvatanI guhA jenuM sthAna be evA zrane sainyanA jillalokoe jene mArga batAvyo ne evA te jagavatI pArvatIne te rAjAe namaskAra karyo. ahiM iti viMdhyaguhAnilayAyAH " 'e saMskRta padanuM iyaviMjhaguhA nilayAe' e prAkRta padanI pehelA zrAvelA itizabdanA dino luk thayo nahIM. te itau to vA kyAdau kagaca0 sAdhvasadhyahyAM jhaH khadyathadhabhAM. TAGasGeradAdi0 e sUtro lAgI 'viMkaguhA nilayAe' e pada siddha thAyaDe. For Private and Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| lupta-ya-ra-va-za-Sa-sAM za-Sa-sAM dIrghaH // 43 // prAkRtalakSaNavazAbuptA yAdyA uparyadho vA yeSAM zakAraSakArasakArA NAM teSAmAdeH svarasya dI? javati // zasya yalope / pazyati / pAsa // kazyapaH / kAsavo // zrAvazyakaM / zrAvAsayaM // ralope / vizrAmyati / viism|| vizrAmaH / vIsAmo // mizram / miisN| sNsprshH| sNphaaso|| vlope|ashvH| shraaso|| vishvsiti|viiss|| vishvaasH| viisaaso||shlope| pushshaasnH| duusaasnno||mnHshilaa| maNAsilA // Sasya yalope / ziSyaH / sIso // pussyH| pUso // manuSyaH / maNUso // rlope| krsskH| kAsa ||vrssaaH| vAsA // varSaH / vAso // vlope| viSvANaH / vIsANo // viSvak / vIsuM // plope| nissikH| nIsitto // sasya yalope / ssym| sAsaM // kasyacit / kAsaI // ralope / usrH| uso|| vilNjH| viisNno|| valope / vikasvaraH / vikAsaro // niHsvaH / nIso // salope / nissahaH / nIsaho // na dIrghAnusvArAt (2. e5 ) iti pratiSedhAt sarvatra zranAdau zeSAdezayorDitvam (2. nae) iti hitvaajaavH||43|| mUla bhASAMtara. prAkRta lakSaNanA niyamathI uparake nIce jemanA ya ra va za Sa dhane sa lopa thayelA evA zakAra, SakAra ane sakAra, temanA Adi (prathamanA) svarane dIrgha thAyave. zanA yaloparnu udA saM. pazyati tenuM prA0 pAsai saM. kazyapaH tenuM prA0 kAsavo saM. AvazyakaM tenuM prA0 AvAsayaM. vAya. ralopanA udA0 saM. vizrAmyati tenuM vIsamai saM0 vizrAmaH tenuM vIsAmo saMskRta mizram tenuM mIsaM saM. saMsparzaH tenuM saMphAso / valopanA udA0 saM0 azvaH tenuM Aso saM vizvasiti tenuM vIsasai saM. vizvAsaH tenuM vIsAso zalopanA udA0 saM. duzzAsanaH tenu dUsAsaNo saM0 manaHzilA tenuM maNAsilA SakAranA yalopanA udA0 saM0 ziSyaH tenuM sIso zrAya. saM0 puSyaH tenuM pUso Aya. saM. manuSyaH tenuM maNUso thAya. ralopanA udA0 saM. karSakaH tenuM kAsao thAya. saM. varSAH tenuM vAsA thAya. saM. varSaH tenuM vAso thAya. valopanA udA0 saM. viSvANaH tenuM vIsANo thAya. saM. viSvak tenuM vIsuM thAya. SalopanA udA0 saM. niSiktaH tenu nIsitto thAya. sakAranA yalopanA udA0 saM. sasyam tenuM sAsaM saM. kasyacit tenuM kAsaI thAya. raloparnu udA0 saM. usraH tenuM jaso pAya. saM. vilaMbha tenuM bisaMbho thAya. valopanA udA0 saM. vikasvaraH tenuM vikAsaro thAya. saM. nI:svaH tenuM nIso thAya. salopanA udA0 saM. nissaMhaH tenuM nIsaho thAya. For Private and Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 mAgadhI vyAkaraNam. nadIrghAnusvArAt e sUtramA niSedha karyo tethI sarva sthale anAdau zeSAdezayoH e niyamathI thatAM birlAvano anAva thaayH||43|| // DhuMDhikA // yazca razca vazca zazca Sazca sca ya ra vazaSasaH luptA yava za Sa so yeSAM te lupta ya ra va za Sa sAM zazca Sazca sca teSAM zaSasAM 63 dIrghaH 11 pazyati saMskRta siphaH adhomanayAM yadukthanena dIrghaHpa pAzaSossaH za sa tyAdInAM tiH pAsaI / kazyapaH 11 adhomanayAM anena dI. ghaH zaSoHsaH povaH zrataH seoNHkaasvo| AvazyakaM adhomanayAM yaluk zaSoH saH anena dIrghaH kagacajeti kaluk zravarNo zrAvAsayaM / vizrAmyati sarvatra rabuk anena dIrghaH vivI hrasvaHsaMyoge zA zaSoHsaH adhomanayAM yabuk tyAdI0 ti I vIsama / vizrAma 11 sarvatra rakhuk anena dIrghaH vi vI zaSoH saH ataHse?H vIsAmo / mizra savatra rakhuk anena dIrghaH mimI zaSoH saH mIsaM saMsparzaH vyaspayoH phaH spasya phaH sarvatra rasuk zaSoH saHanena dIrghaH 11 guNAyA vAlIbe vA iti sam monu saMphAsaM zrazvaH sarvatra rabuk anena dIrghaHzaSoHsaH ataH sejhaiH shraaso| vipUrva anazvasak prANane zvasvartta tiv vyaMjanAt lokAt tyAdInAM ti sarvatra rakhakzanena dIrghaH viiss| vizvAsa 11 sarvatra vabuk anena dIrghaH vivI zaSoHsaH ataH sejhaiH viisaaso| purazAsana 11 manazzilA 11 kagaTaDeti daza buk anena dIrghaH chadU na nA zaSoHsAnoNaH ataH seoH aMtyavyaMga sabuk dUsAsaNo maNAsilA / ziSya puSya manuSya 11 adhomanayAM yaluk zaSoH saH anena pUrvasya dIrghaH noNaH zrataHse?H sIso / pU. so / maNUso / karSaka 11 sarvatra rabuk anena dIrghaH kagacajeti kabuk zaSoH saH zrataHsejhaiH kAsa / varSA 13 varSaH 11 sarvatra luk pUrvasyacadIrghaH va vA zaSoHsaH jaszasock ataHsejhaiH vAsA vaaso| viSvANa 11 sarvatra valuk anena dIrghaH vivI zaSoHsaH zrataH se?H vIsANo nojanaM viSvak 11 sarvatravaluk thanena vi vI za For Private and Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PPPORRHANP prathamaHpAH 65 SoHsaH hiviSvacoruH sa su bAhulakAtyAvibajanasya makAraH vAsvaremazca kama monuNa aMtyavyaMga sabuk vIsuM / niSataH naita saMjaktau niSaktaH kagaTaDetyAdinA Subuk anena dIrghaH ninI zaSoH saH kagacajeti kabuk anAdau hitvaM 11 ataH seoH niisitto| sasyaM adhomanayAm TAlopaH anena dIrghaH sa sA sAsaM / kasyacit adhomanayAM yalopaH anena dIrghaH aMtyavyaMga tabuk kaas| una vitraMja u U vivIzaSoH saH ataHsermoH jaso viisNjo| vikasvara 11 sarvatra valuk anena dIrghaH ka kA zrataHse?H vikaasro| nikhaH 11 sarvatra valuk anena dIrghaH zrataHse?H nIso / nissahaM kagaTaDeti sabuk anena dIrghaH zrataHse?H nIsaho // 3 // TIkA bhASAMtara. jemAM yavazaSa ane sa lupta thayA hoya tevA zabdonA Adi svarano dIrgha thAya. saM. pazyati tene adhomanayAM yaluk cAlatA sUtrathI dIrgha thaI zaSoH saH tyAdInAMtiH i. e sUtrolAgI pAsaI rUpa thayu. saM. kazyapaH tene adhomanayAM0 cAlatA sUtre dIrgha thaI zaSosaH povaH ataHse?H e sUtro lAgI kAsavo rUpa thAya. saM. AvazyakaM tene adhoma0 zaSoHsaH cAlatA sUtre dIrghakagacaja avarNo0 esUtrolAgI AvAsayaM rUpa thAya. saM. vizrAmyati tene sarvatra ra0 cAlatA sUtre dIrgha isvaHsaMyoge zaSoHsaH adhomana tyAdI0 e sUtrothI bIsamaI rUpa thAya. saM. vizrAma tene sarvatra raluka cAlatA sUtre dIrgha zaSoHsaH ataHse?H e sUtro lAgI vIsAmo rUpa thAya. saM. vizrAma tene sarvatra raluk cAkhatA sUtradhI dIrgha zaSoHsaH ataHse?H e sUtro lAgI vIsAmo rUpa thAya. saM. mizraM tene sarvatra raluka cAlatA sUtrathI dIrgha zaSoHsaHe sUtro khAgI mIsaM rUpa thAya. saM. saMsparzaH tene vyaspayoH phaH sarvatraraluk zaSoHsaH cAlatAsUtrathI dIrgha guNAdyA vA klIve vA monu0 e sUtro lAgIsaMphAsaM saM. azvaH tene sarvatra raluk cAlatAsUtradhI dIrgha zapoHsaH ataHseTa: e sUtrolAgI Aso rUpa siddha thAya. saM. vi upasargasahita zvas dhAtu jIvavAnA arthamA pravarte. tenA saM. vizvasiti evA sighazabdane vyaMjanAt lokAt tyAdInAM sarvatraralak ane cAlatA sUtrathI dIrgha thaI vIsasaI rUpa zrAya. saM. vizvAsa tene sarvatravaluka cAlatAsUtradhI dIrgha zaSoHsaH ataHse?H e sUtrolAgI vIsAso rUpa dhAya. saM. duzzAsana tathA saM. manaHzilA zabdane kagaTaDe0 cAlatAsUtrathI dIrgha zaSoHsaH noNaH ataHsejhaiH aMtyavyaM0 e sUtrolAgI dUsAsaNo tathA maNAsilA evA rUpa thAya. saM. ziSya puSya manuSya tene adhomanayAM zaSoHsaH cAlatAsUtre dIrgha noNaH ataHse?H sIso puso maNUso evA rUpa dhAya. saM. karSaka tene sarvatraraluk cAlatAsUtre dIrgha kagacaja For Private and Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. zaSoHsaH ataHse?H e sUtrothI kAsao rUpa thAya. saM. varSAH varSaH tene sarvatraraluk pUrvasya ca dIrghaH zaSoHsaH jasUzasoluk ataHsejhaiH e sUtrolAgI vAsA vAso rUpa zrAya. saM. viSvANa tene sarvatravaluk A cAlatAsUtradhI dIrgha zaSosaH ataH se?: e sUtrolAgI nIsANo rUpa thAya. teno artha nojana thAya . saM. viSvaka tene sarvatravaluka cAlatAsUtrathI dIrgha zaSoHsaH dviviSvacoruH athavA bAhulakapakSa khasne bIjAvyaMjanano makAra thAya. eTale vA kharemazca monu0 aMtyavyaM0 e sUtrolAgI vIsuM rUpa thAya. saM. viSaya dhAtunuM niSakta rUpa tene kagaTaDa cAlatAsUtre dIrgha zaSoH saH kagacaja anAdau dvitvaM ataHse?H e sUtropAmI nIsitto rUpa thAya. saM. sasyaM tene adhomanayAM cAlatAsUtre dIrgha thaI sAsaM rUpa dhAya. saM. kasyacit tene adhomanayAM cAlatAsUtre dIrgha aMtyavyaM e sUtrothI kAsai rUpa thAya. saM. usa tathA visraMbha tene cAlatAsUtre dIrgha zaSoHsaH ataHse?H e sUtrolAgI Uso vIsaMbho rUpa thAya. saM. vikasvara tene sarvatravalu0 cAlatAsUtre dIrgha ataHseDoMH e sUtrothI vikAsaro rUpa thAya. saM. nisvaH tene sarvatravaluk cAlatAsUtre dIrgha ataHse?H e sUtrothI nIso rUpa thAya. saM. nissahaM tene kagaTa0 cAlatAsUtre dIrgha ataHse?H e sUtrothI nIsaho rUpa thaay.||43|| ataHsamRdhyAdau vaa||44|| samRddhi ityevamAdiSu zabdeSu zrAderakArasya dI? vA javati // sAmiddhI smijhii| pAsijhI psijhii| pAyaDaM payaDaM / pADivathA paDivathA / pAsutto pasutto / pADisijhI paDisijhI / sAriko sarilo / mANaMsI mnnNsii| mANaM siNI maNaM sinnii| zrAhiyA zrahivAI / pAroho paroho / pAvAsU pavAsU / pADipphaddhI // paDipphajhI // samRddhi prasiddhi / prakaTa / pratipat / prasupta / prtisiki| sadRda / mana khin / manasvinI / aniyAti / praroha / pravAsin / pratisparchin // zrAkRtigaNo'yam / tena / asparzaH / zrAphaMso / parakIyaM / pArakaraM / pArakaM // pravacanam / pAvayaNaM / caturaMtaM cAUraMtaM ityAca pi navati // 44 // mUla bhASAMtara. prAkRtamA samRddhi vigere zabdomAM Adi akAra vikaTape dIrgha thAya. saM. samRddhi nuM sAmiDI samiDI Aya. saM. prasiddhi nuM pAsiddhI pasiddhI pAya. saM. prakaTa nuM pAyaDaM payaDaM thAya. saM. pratipat nuM pADivaA paDivaA thAya. saM. prasupta nuM pAsutto pasutto thAya. saM. pratisiddhi na pADisiddhI paDisiddhI thAya. For Private and Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| saM. sadRkSa nuM sAriccho sariccho thAya. saM. manasvin nu mANasI maNaMsi thAya. saM. manasvinI nuM mANaMsiNI maNaMsiNI thAya. saM. abhiyAti nuM AhiAI ahiAI thAya. saM. praroha - pAroho paroho thAya. saM. pravAsin nuM pAvAsU pavAsU thAya. saM. pratispardhina nuM pADipphaDI paDipphaddhI thAya. A AkRtigaNa . tethI saM. asparzaH nuM AphaMso thAya. parakIyaM nuM pArakeraM pArakaM thAya.pravacanam nuM pAvayaNaM caturaMtaM nuM cAuraMtaM ityAdi paNa thAya . // // ||ddhuNddhikaa // at 11 samRSTyAdi 71 samRddhiH zrAdau yasyAsau sa samRSTyAdi 11 vA 11 samRddhi 11 prasiddhi 11 zkRpAdau ma mi sarvatrarabuk anena vA dIrghaH sa sA pa pA alIbe dIrghaH aMtyavyaMga sabuk sAmijhI samijhI / pAsiddhI psijhii|prktt11 sarvatrarabuk anena vA dIrghaH pa pA kagacajetibuk zravarNo ToDaH klIve s m monuNpAyaDaM payaDaM / pratipat sarvatrarabuk anena vA dIrghaH pa pA pratyAdau DaH tasya DaHpovaH striyAmAT tathA avarNo0 aMtyavyaM sabuk pADivathA paDivathA / prasupta sarvatrarabuk anena vA dIrghaH pa pA kagaTaDapa0 paluk anAdau hitvaM 11 zrataHseH pAsutto pasutto / pratisichi sarvatra raluk anena vA dIrghaH pa pA pratyAdauDaH tasya mA 11 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 saluk pADisiphi pamisiddhi sadRda dRzaHkvip Taksak hari anena vA dIrghaH sa sAkSaH khaH kA dAsya H a. nAdauhitvaM dvitIyapUrva ba ca ataHse?H sArilo sariyo / manakhin anenavAdIrghaH ma mA vakAdAvaMtaH anukhAreNa noNaH aMtyavyaMja buk sarvatravaluk aklIbe dIrghaH aMtyavyaMga saluk mANaMsI maNaMsI evaM manasvinI mANaM siNI maNaM siNI / anijAti anena vAdIrghaH tha A khathagha la ha kagacaja0 jatayo k 11 aklIbe dIrghaH aMtyavyaMga sabuk zrAhithAI ahivAI / prroh| sarvatrarakhuk anena vA dIrghaH pa pAra1ataHseDoMH pAroho paroho pravAsi sarvatrarabuk anenavA dIrghaH pa pA pravAsIdau si su aMtyavyaMjana tabuk aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana saluk pAvAsU pavAsU pra. For Private and Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 68 mAgadhI vyAkaraNam. tisparkin sarvatraraluk anenavA dIrghaH pa pA pratyAdau maH taDa spasya phaH spapha zranAdau dvitvaM dvitIyapUrvasya pa sarvatraraluk akkI ve dIrghaH aMtyavyaMja0 saluk pADipphaddhI paDipphI / asparzaH 11 anena zrA spazaH phAsaphaMsa0 spasthAne phaMsa ataH serDIH AphaM so parakIya kIyasya kerake zranena vA dIrghaH kvIbe sma mo0 pArakeraM pArakaM // pravacanaM sarvatraraluk zranena dIrghaH pa pA kagacajeti caluk zravarNo noNaH pAvayaNaM / caturaMtaM 19 zranena ca cA kagacajeti taluk klI besma monu0 cAraMtaM // 44 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA bhASAMtara. samRddhi be Adi jene te samRddhyAdi kahevAya. samRddhi ityAdi zabdomAM zrAdikArane dIrgha zrAya. saM0 samRddhi prasiddhi tene itkRpA dau0 sarvatraraluk cAlatA sUtre vikalpe dIrgha aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk ityAdi sUtro lAgI sAmiDI samiDI pAsiDI pasiddhI e rUpa siddha thAya. saM0 prakaTa tene sarvatra raluk cAlatA sUtre dIrgha vikaTupe kagacajeti luk avarNo0 ToDaH klIve sama monu0 e sUtro lAgI pAyaDaM payarDa rUpa siddha thAya. saM0 pratipat tene sarvatraraluk cAlatA sUtre vikalpe dIrgha pratyAdauDa: povaH striyAmAd avarNo0 aMtyavyaMsaluka pADivaA paDivaA saM0 prasuta tene sarvatraraluk cAlatA sUtre vA dIrgha kagaDaDapa0 anAdaudvitvaM ataH seDa: e sUtrothI pAsutto patto rUpa siddha thAya. saM0 pratisiddhin tene sarvatraraluk cAlatA sUtre vA dIrgha pratyAdauDa : aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM * pADisiDI paDisiDI siddha thA. saM0 sadRkSa tene dRzaH kvip Tak sak Agama thAya. pabI hari e sUtra lAge pabI cAlatA sUtre vA dIrgha kSaH khaH kva0 anAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 ataH seDaH e sUtrolAgI sAriccho sariccho rUpa siddha thAya. saM0 manakhin tene yA cAlatA sUtrathI vikarUpe dIrgha vakrAdAvaMtaH anukhAreNa noNaH aMtyatryaM0 sarvatra valuk aklIbe saudI aMtyavyaM0 e sUtrolAgI mANaMsI maNaMsI rUpa siddha yAya. evIja rIte saM0 manakhinI nA mANaMsiNI maNaMsiNI rUpa siddha thAya. saM0 abhijAti tene cAlatA sUtre dIrgha khaghathadha0 kagacaja0 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM * AhiAI ahiAI saMskRta praroha tene sarvatraraluk cAlatA sUtre dIrgha ataH seDa : e sUtrothI pAroho paroho rUpa thAya. saM0 pravAsi tene sarvatraraluk cAlatA sUtre dIrgha pravAsIkSau aMtyavyaM0 aklIbe* aMtyavyaM0 e sUtrothI pAvAsU pavAsU rUpa siddha thAya. saM0 pratisparddhin tene sarvatraraluk cAlatA sUtre dIrgha pratyAdauDaH spasyaphaH anAdauDi dvitIyapU0 sarvatraraluk aklIbesaudIrghaH aMtyavyaM0 pADipphaDI paDipphaDI rUpa yAya. saM. asparza tene cAlatA sUtre vA dIrgha spazaH phAsaphaMsa0 ataH seDaH e sUtrothI AphaMso rUpa siddha thAya. saM0 parakIya tene kIyasyakerakke cAlatA sUtre vA dIrgha klIbe sama monu0 For Private and Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 6 e sUtrothIpArakeraM pArakaM rUpa siddha vAya. saM0 pravacana tene sarvatra raluk cAlatA sUtre dIrgha kagacaja0 avarNonoNaH esUtrothI pAvayaNaM rUpa siddha thAya. saM0 caturaMtaM tene cAlatA sUtre vA dIrgha kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI cAUraMtaM rUpa sikha aay.||4|| dakSiNe de||45|| dakSiNazabde Aderato he pare dIpoM javati // dAhiNo // ha iti kim dakkhiNo // 45 // mUla bhASAMtara. kSiNa zabdane tenA zrAdi akArane he para bate dIrgha Aya. jema saM0 dakSiNazabdanA Adi danA akArano dIrgha zra dAhiNo rUpa thAya. mUlamAM he kaheluM ne tethI pahe dAkkhiNo rUpa thAya. // 45 // ||ddhuNddhikaa // dakSiNa 71 ha 1 dakSiNa 11 phuHkhadakSiNatIrthe vA iti vihizranena dIrghaH zrataH seoH dAhiNo dakSiNa 11 kSaHkhaH kA daHkhaH zranAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 khasya kaH zrataHse?H dkkhinno|| 45 // TIkA bhASAMtara. dakSiNa zabdane duHkhadakSiNatIrthe vA e sUtrathI zrayelA hakArapara bate Adi kAra dIrgha thAya. saM0 dakSiNa tene duHkhadakSiNatI0 cAlatA sUtre dIrgha ataHse?H e sUtrothI dAhiNo rUpa siddha pAya. bIje par3e saMga dakSiNa ne kSaHkhaka0 anAdaudritvaM dvitIyapUrva0 ataH seoMH e sUtrothI dakSiNo rUpa thAya. ahiM Adino dIrgha na ayo. // 45 // svapnAdau // 46 // svapna ityevamAdiSu zrAderasya itvaM navati // siviNo simiNo // thArSe ukAro'pi / sumiNo / isi| veddiso| vilizra vizraNaM / muGgo / kiviNo / jttimo| miriaM / dilam // bahulAdhikAre / NatvAlAve na javati / dattaM / devadatto // svapna / ISat / vetasa / vyalIka / vyaMjana / mRdaMga kRpnn|uttm|mric| datta ityaadi||6|| mUla bhASAMtara. svapna vigere zabdomA Adi akAra no ikAra zrAya je. jema saM0 svapna tenA siviNo simiNo evAM rUpa thAya. ArSa (kRSiprayoga ) mAM ukAra paNa pAya tyAre sumiNo evaM rUpa thAya. saM0 ISat tenuM Isi rUpa zrAya. saM. vetasa tena veDiso rUpa thAya. saM. vyalIka - viliaM saM. vyajana nuM viaNaM saM0 mRdaMga rnu muiMgo saM0 kRpaNatuM kiviNo saMga uttama nu uttimo saM0 marica tenu mariaM ane For Private and Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir go mAgadhI vyAkaraNam. saM0 datta nuM diNNaM evaM rUpa siddha zrAya . ahiM bahula adhikAra cAle tethI NakAranA ajAve rUpa na thAya. // 46 // // DhuMDhikA // 311 khapnAdi 71 svapna 11 sarvatratabuk anena sa si svapnenAt nAt prAg kAraH prathame povaH dvitIye svapnanIvyorvA pasya maH siviNo simiNo svapna thArSatvAkAraH zeSaM prAgvat suminno| ISat zaSoHsaH aMtyavyaM tabuk anena si 11 zravya isi / vetas anena tA ti itvevetimi ataHse?H veDiso / vyalIka 11 adhomanayAM yaduk anena ve vi pI mI yA lI li kagacetikaluk klIbesam monu vilIaM / vyaMjana 11 adhomaNa yaluk anena va vi kagaca0 jaluk noNaH klIbesam monu0 vizraNaM mRdaMga 11 3utauvRSavRSTi mR mu kagaca dabuk anena zraI zrataHsejhaiH muzaMgo kRpaNa 11 itkRpAdau kR ki povaH ve vi zrataHseDoMH kiviNo / uttama anena ta ti 11 zrataHsejhaiH uttimo / marica 11 anena ma mi kagaceti cabuk klIbesam monu miriyaM / dattaH 11 anena itvaM da di paMcAzat paMca tasya NaH anAdauhitvaM klIbesam monuNa dieNaM / bahulAdhikArAt yadiNo na javati tatra zkAro na bhavati datta devadatta ityAdi // 46 // TIkA bhASAMtara svamAdi zabdomAM Adi akArano ikAra thAya. saM. svapna tene sarvatra taluk cAlatAsUtrathI Adi nakAranI pehelA ano ikAra panI prathamapade povaH ane bIje pakSa svamanIvyorvA e sUtrothI siviNo tathA simiNo rUpa zrAya. saM. svapna ne zaSi prayogathI ukAra paNa zrAya ane bAkInI sAdhanA pUrvavat karavI eTale sumiNo rUpa siddha thAya. saM ISat ne zapoHsaH aMtyavyaM0 cAlatAsUtre ikAra avyaya e sUtrothI Isi rUpa thAya. saM0 vetas tene cAlatAsUtre ikAra thaI panI itveve ataH se?: e sUtrothI veDiso rUpa siddha thAya. saM0 vyalIka tene adhomanayAM cAlatAsUtre zkAra kagacaja klIvesam monu0 e sUtrothI viliaM rUpa thAya. saM0 vyaMjana zabdane adhoma0 cAlatAsUtre ikAra kagaca0 noNaH klIye sam monu e sUtrothI viaNaM rUpa thAya. saMpa mRdaMga ne idutovRSavRSTi kagacA cAlatAsUtre ikAra ataH seDoM: e sUtrothI muiMgo rUpa thAya, saM0 kRpaNa ne itkRpAdau povaH ataHse : For Private and Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 71 prthmHpaadH| e sUtrothI kiviNo rUpa zrAya. saM0 uttama ne cAlatAsUtre ikAra thaI atAseTaH e sUtrathI uttimo rUpa siddha thAya. saM0 marica ne cAlatAsUtre ikAra kagacA klIbesUm monu0 e sUtrothI miriaM rUpa thAya. saM0 datta tene cAlatAsUtre ikAra paMcAzatpaMca anAdaudvitvaM klIbesam monu e sUtrothI diNNaM rUpa thAya. bahula adhikArathI jo ahiM Na na pAya to tyAM ikAra paNa na thAya. tyAre datta devadatta ityAdi rUpo thaay||46 pakkAMgAralalATe vaa||47|| eSvAderata itvaM vA javati // pikaM pakaM / kaMgAlo aNgaaro| himAlaM emAlaM // mUla bhASAMtara. saMskRta, pakka, aMgAra ane lalATa zabdanA zrAdi akAra no vikaTape ikAra thAya. jema saM0 paka nuM pikaM pakaM evaM rUpa thAya. saM0 aMgAra zabda nuM iMgAlo aMgAro evAM rUpa zrAya. saM0 lalATa zabdanA NiDAlaM NaDAlaM evAM rUpa thAyaH // 7 // ||ddhuNddhikaa // pakkazca aMgArazca lalATaM ca pakkAMgAralalATaM tasmin vA 11 pakka 11 anenavA itvaM pa pi sarvatra valukthanAdau hitvaM klIbe sm monu pikaM pakkaM aMgAra 11 anena vA zkAraH ayaM harijAdau laH rasya laH dvitIye bAhulakAnna latvaM ataHsejhaiH zaMgAlo aMgAro / lalATa lalATe ca thAdilasya NaH anena vA zkAraHNaNi ToDaH TasyaDaH khalATe laDoH DalayorvyatyayaH klIbe sam monu piDAlaM NaDAlaM // 4 // TIkA bhASAMtara. paka, aMgAra ane lalATa te pakAMgAralalATa kaDevAya. te zabdonA Adi akArano vikalpe ikAra zrAya. saM. pakva tene A cAlatA sUtrathI zkAra thara sarvatravaluka anAdaudritvaM klIbe sUm monu0 e sUtrothI pikaM pakaM rUpa thAya. saMga aMgAra tene cAlatA sUtre vikaTape ikAra zrAya panI harijAdau saH e sUtrathI pare ra no la thAya. ane bIje pare la na thAya. pajI ataHse?H e sUtra lAgI iMgAlo aMgAro evAM rUpa siddha thAya. saMm lalATa tene lalATe ca e sUtrathI Adi la no Na thAya paThI A cAlatA sUtre ikAra thAya ToDaH lalATe laDo klIbe sam monu e sUtrothI NiDAlaM NaDAlaM rUpa siddha thAya. // 4 // madhyamakatame vitIyasya // 4 // madhyamazabde katamazabde ca dvitIyasyAta itvaM javati // majjimo kazmo // 4 // For Private and Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. madhyama ane katama zabdamAM bIjA akArano ikAra thAya ne. jema saM0 madhyama nuM majjhimo ane saMga katamanuM kaimo rUpa thAya // 4 // ||ddhuNddhikaa // madhyamazca katamaM ca madhyamakatamaM tasmin 71 dvitIya 61 madhyama11 sAdhvasadhyA dhya U anAdau chitvaM dvitIyapUrva jajaH anena asya haH ataH sejhaiH DityaM majjimo katama 11 kagacajaNa tabuk zranena az ataH sejhaiH kazmo. // 4 // TIkA bhASAMtara. madhyama ane katama te madhyamakatama kahevAya. ghasamAsa, temAM bIjA akAranozkAra thAya. saM0 madhyama tene sAdhvasadhya0 anAdau dvitIyapUrva0 cAlatA sUtre ikAra ataHse?: DityaM e sUtrothI majjhimo rUpa siddha thAya. saM0 katama tene kagacaja cAlatA sUtre ikAra ataH seoMH e sUtrothI kaimo rUpa siddha thaay.||dhn|| saptapaNe vA ||4e|| satapaNe dvitIyasyAta ztvaM vA javati // battivaeNo uttvenno|| mUla bhASAMtara. saptaparNa zabdanA bIjA akArano ikAra vikaTape thAya. jema saM0 saptaparNa tenA chattivaNNo tathA chattavaNNo evAM rUpa thAya. // e|| ||ddhuNddhikaa // saptaparNa 1 vA 11 saptaparNa SaTsamIzAvasudhA sasyabaH kagaTama pabuk thanAdauhitvaM zranenavA ta ti povaH sarvatrarabuk anAdauddhi tvaM gaeNa ataHse?H battivaeNo uttavaeNo // 4 // TIkA bhASAMtara. saptaparNa zabdanA bIjA akArano vikaTape ikAra thAya. saMga saptaparNa tene SaTsamIzAvasudhA0 e sUtrathI sa no u thAya pachI kagaTaDa0 anAdau dvitvaM cAlatAsUtre vikaTape ikAra povaH sarvatra raluk anAdau0 ataHse?H e sUtrothI chattivaNNo chattavaNNo evAM rUpa thAya. // e|| mayaTyA // 50 // mayaTpratyaye zrAderataHsthAne az ityAdezo javati vA // viSamayaH visamA visama // 50 // mUla bhASAMtara. mayaT pratyaya parabateM AdizakArane sthAne ai evo Adeza vikaTape thAya. saMviSamayaH tenA visamaio tathA visamao evAM rUpa thAyaH // 50 // For Private and Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 73 // TuMDhikA // mayaTra 71 az 11 vA 11 az ityAdezo navati viSamaya zaSoH saH anena vA masya madhye yoDakArastasya az kagaca0 yaluk ataH se?H DityaM visama visama // 50 // TIkA bhASAMtara. mayaT pratyaya para uteM Adi akArane sthAne ai evo zrAdeza vAya. saM. viSamaya tene zaSoH saH A cAlatA sUne makAramA rahelA akArane sthAne ai thAya. panI kagacaataHse? DityaM e sUtrathI visamaio ane visamao rUpa siddhathAya. // 5 // Ihare vA // 1 // hara zabde zrAderata IrvA navati // hIro haro // 51 // mUla bhASAMtara. harazabdamAM Adi akArano vikalpe IkAra zrAya. saM0 hara temuM hIro tathA haro evAM rUpa thAya. // 51 // . ||ddhuNddhikaa|| hara 71 vA 11 hara anena vAsya hI 11 zrataHsejhaiH hIro hro||51|| TIkA bhASAMtara. hara zabdanA Adi akArane sthAne vikaTape IkAra Aya. saM. hara tene cAlatA sUtrathI IkAra thA ataHseTaH esUtravaDe hIro tathA haro evAM rUpa thAya. 51 dhvnivissvcoruH||5|| anayorAderasya utvaM navati // kuNI / vIsuM // kadhaM suNa / zunaka iti prakRtyaMtarasya // zvanazabdasya tu sA sANoti prayogau nvtH||5|| mUla bhASAMtara. dhvani ane viSvak zabdanA Adi akAra no nakAra zrAya. saMskRta dhvani zabdanA Adi akArano ukAra thaz jhaNI rUpa siddha thAya. viSvak zabdanuM vIsu evaM rUpa zrAya. saM. zunaka zabdanuM suNao rUpa thAya. te zunaka evI bIjI prakRtimAM zrAya. ane saM. zvan zabdanA to sA ane ANo evAM be rUpa zrAya . // 5 // ||ddhuNddhikaa.|| dhvanizca viSvakca dhvaniviSvako tayoH 6 / 3 / 11 dhvani 11 tvathva dhadhvAM cabajakAH jJaH anena Usya ku noNaH klIbesau Ni NI aMtyavyaM0 sabuk kuNI / viSvak sarvatravaluk luptayavaradIrghaH vi vI zaSoH saH anena sasya su bahulAdhikArAt vA sU kharemazcetyanenAnyasyApi vyaMjanasya maH kam viisuN| zunaka 11 zaSoH saH za 10 For Private and Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNama. sya saH noNaH nasya NaH kagaceti kabuk zrataH seoH DityaM suNa zvan 11 sarvatra valuk zaSoH saH zasya saH aMtyavyaMga saluk rAjJaH ztyAtvaM sA / zvan sarvatra valuk zaSoH saH puMsyata zrANo't zratsthAne zrANa 11 ataH seoH sANo // 5 // TIkA bhASAMtara. dhvani ane viSvak zabdane Adi akArano ikAra thAya. saM. dhvani tene tvathvadhvAM0 e sUtrathI jha thAya. pI AcAlatA sUtrathI ukAra thAya. panI noNaH klive sau0 aMtyavyaM0 e sUtrothI jhuNI rUpa thAya. saM0 viSvak tene sarvatra valuk luptayavaradIrghaH zaSoH saH A cAlatA sUtrathI ukAra zrAya. bahulAdhikAra cAle ne tethI vikaTape sU pAya. paLI svaremaH e sUtrathI bIjA vyaMjanano ma thAya. palIkam zrAvI vIsuM rUpa siddha thAya. saMskRta zunaka tene zaSoHsaH noNaH kagaja ataHse?: DityaM0 e sUtrothI suNaorUpa siddha thAya. saM0 zvan zabdane sarvatravaluk zaSoH saH aMtyavyaM0 rAjJaH e sUtrothI sA eQrUpa siddha thAya. pade saM0 zvan zabdane sarvatravaluk zaSoH saH puMsyata ANo't ataH seoMH e sUtrothI sANo rUpa sigha thAya. // 55 // vaMdhkhaMmite NA vA // 53 // zranayorAderasya NakAreNa sahitasya utvaM vA javati // bujhaM vNii| khuDi khaMDirDa // 53 // mUla bhASAMtara. vaMdra ane khaMDita zabdanA prakAre sahita evA Adi akArano vikaTape ukAra zrAya. saM0 vaMdra nuM buMdraM tathA vaMndraM eQ rUpa thAya. saM0 khaMDita tenuM khuDio tathA khaMDio evaM rUpa thAya. // 23 // ||ddhuNddhikaa|| vaMzca khaMmitazca vaMakhaMDite 71 Na 31 vaM anena vAsya u klIbe sm monu bundaM vaMDaM / khaNDita anena vA NakAreNa saha khasya khu 11 kagacajeti tabuk ataHseDoMH khuDi khaMN miTha // 53 // TIkA bhASAMtara. vaMdra ane khaMDita nA NakArasahita Adi akArano nakAra vi. kaTape thAya. saM. vaMja tene cAlatA sUtrathI akArano ukAra zrAya panI klIbesam monu0 e sUtrothI vujhaM tathA vaM5 rUpa thAya. saM. khaMDita tene A sUtrathI ukAra thAya. panI kagacaja0 ataHse?H e sUtrothI khuDio tathA khaDio rUpa thAya. // 53 // gavaye vaH // 4 // gavayazabde vakArAkArasya utvaM navati // garcha / gajazrA // For Private and Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| mUla bhASAMtara. gavaya zabdanA vakAranA akArano ukAra thAya. saM. gavaya tenA gauo gauA rUpa thAya. // 54 // ||ddhuNddhikaa // gavaya 71 vA 11 anena vasya tu kagacajeti vayorbuk ataHsejhaiH garcha / gavaya 11 anena vasya vu kagacajeti vayayormuk khasrAde rDI DApra Dati DityaM0 lokAt aMtyavyaMga sabuk gayA // 54 // TIkA bhASAMtara. saMskRta gavaya zabdane A cAlatAsUtre va no vu thAya pajI kagacaja0 ataHse : e sUtrothI gauo rUpa thAya. bIje pade gavayane A cAlatA niyamazrI ukAra kagacaja0 svasrAdeDoM DityaM aMtyavyaM e sUtrothI gauA rUpa siddha thAya. // 54 // prathame pathorvA // 55 // prathamazabde pakArathakArayorakArasya yugapat krameNa ca ukAro vA / javati // puDhumaM puDhamaM paDhumaM paDhamaM // 55 // mUla bhASAMtara. prazramanA pakAra ane akAranA akArano ekIsAthe athavA zranukrame vikaTape ukAra thAya. jema saM. prathama tene pehelAkramamAM banene sAthe ukAra thakSa puthumaM rUpa thayu. bIjA kramamA prathama akArano u zrayo eTale puDhamaM rUpa thayu. trIjA kramamA bIjA akArano ukAra zrai pathumaM rUpa thayuM ane cothAmAM vikalpe nakAra ayoja nahIM eTale paDhamaM rUpa thyu.|| 55 // ||ttuNddhikaa|| prathama 71 pazca thazca pathau tayoH 65 vA 11 prathama sarvatrarabuk mathizithira zithilaprathame caturthe'pi thasya DhaH anena prathame yorukAraH dvitIye prathamasya ukAraH tRtIye'pi dvitIyasya ukAraH caturthe na kasyApi klIbesm monu puDhumaM puDhamaM padumaM paDhamaM // 55 // TIkA bhASAMtara. prathamazabdanA pakAra thakArane ekIsAthe vA anukrame vikaTape ukAra thAya. saM. prathama tene sarvatraraluk mathizithirazi0 cAlatAsUtrathI pehelAkramamAM banene ukAra zrAya. bIjAkramamA prathama akArano nakAra thAya. trIjAkramamAM bIjAno nakAra ane cothAkramamAM kono ukAra na thAya. paThI klIbesam monu0 e sUtrothI pudumaM puDhamaM paDhumaM paDhamaM e rUpo siddha zrAya // 55 // For Private and Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 76 mAgadhI vyAkaraNam jho NatvenijhAdau // 56 // aniza evaMprakAreSu jJasya Natve kRte isyaiva zrata utvaM navati // zrahieNU / sabaeNU / kayaeNU / bAgamaeNU // Natvati kim / zrahijo / savvajo / anijhAdAviti kim / prAjJaH / paeNo // yeSAM jJasya Natve utvaM dRzyate te ajijJAdayaH // 56 // mUla bhASAMtara. abhijJa e zabda jevA zabdonA jJa adarane NakAra karyApajI, te jJa akSaranA akArano nakAra thAya. saM. abhijJa tenu ahiNNU. saM0 sarvajJa tenuM savvaNU. saM0 kRtajJa tenuM kayaNNU ane saMskRta Agamajha tenuM AgamaeNU eq rUpa siddha thAya. ahiM NakAra karyApajI ema kaDaM tethI ahijo savvajo evA paNa rUpa thAya. mUlamA abhijJAdau ema kaDaM ne tethI saM. prAjJa nuM paNNo evaM rUpa thAya. e uparathI ema siddha thayu ke, je zabdonA jJa no NakAra ayApalI jo ukAra zrayelo jaNAya te abhijJAdi jANavA. // 26 // ||ddhuNtthikaa|| 61 Natva 71 anijhAdi 71 anizaH 11 khathaghadhanasyahaH mnajhorNaH isyaNaH / zranAdauhitvaM anena Na Nu aklIbedIrghaH aMtyavyaMjanasabuk ahieNU / sarvajJaH 11 sarvatraraluk anAdauhitvaM jJAjho rNaH za NaH anAdauhitvaM anena Nasya Nu aMtyavyaMga sabuk sabaeNU kRtajJaH 11 zato't kR kagarajeti tabuk zravarNo'ya mnajhorNaH jJa Na anAdauhitvaM anena NU alIbedIrghaH aMtyavyaMgasabuk kyennuu| thAgamA 11 jJAjhorNaH anAdauhitvaM anena Na NU / aklIbe aMtyavyaM0 shraagmaa| ani 11 itvathapabuk anAdauNDAH zrataHseDoMH ahijo / sarvajJa 11 sarvatraraluk anAdau jhotraH iti tabuk zranAdauhitvaM ataHse sbjo| prAjJaH 11 sarvatraraluk nhasvaHsaM. yoge pApa mnajhorNaH kSaNa anAdau ataHse paeNo // 56 // TIkA bhASAMtara. abhijJAdi jevA zabdone NakAra karyApalI jJa akSaranA akAra no ukAra thAyale. saM0 abhijJa tene khathaghadha0 mnajJorNaH anAdaudvitvaM cAlatAsUtre ukAra aklIve dIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI ahiNNU rUpa siddha zrAya. saM0 sarvajJa tene sarvatraraluka anAdaudvitvaM jJAjJorNaH anAdaudvitvaM cAlatAsUtradhI UkAra aMtyavyaMjanasaluk e sUtrothI savvaNNU rUpa siddha zrAya. saM0 kRtajJa tene to't For Private and Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| kagacaja. avarNo'yaH najhorNaH anAdaudvitvaM cAlatAsUtrathI UkAra aklIye dIrgha. aMtyavyaMjana e sUtrothI kayaNNU rUpa siddha thAya. saM. AgamajJa tene jJAjJorNaH anAdaudritvaM cAlatAsUtre UkAra aklIve0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI AgamajJa rUpa siddha thAya. saM0 aniza tene itvathaghapa0 anAdau atAseDoMH e sUtrothI ahi jo rUpa siddha thAya. saM0 sarvajJa tene sarvatraraluka anAdau jJotraH anAdaudvitvaM ataHse?: e sUtrothI savvajo rUpa siddha thAya. saM0 prAjJa tene sarvatraraluk -hasva:saMyoge pA panajJorNaH anAdau0 ataHseDoMH e sUtrothI paNNo rUpa sigha thaay.||56|| e bayyAdau // 5 // zayyAdiSu zrAderasya etvaM navati // sejaa| suMderaM / geMduAM / estha / zayyA / sauMdarya / kaMDaka / zatra // ArSe purekaMmaM // mUla bhASAMtara. zayyAdi zabdonA zrAdi akAra no ekAra pAya. saM0 zayyA tenuM sejA rUpa thAya. saM0 sauMdarya tenuM suMderaM rUpa thAya. saM0 kaMduka tenuM geMduAM thAyaH saM0 atra tenuM ettha rUpa dhAya. ArSa (zaSiprayoga) mAM saM0 purAkarma tenuM purekaMmaM rUpa siddha thAya. // 57 // ||ddhuNddhikaa // et 11 zayyAdi 31 zayyA 11 zaSoHsaH / yayyaryAMjaH yysyuu| anAdauhitvaM anena zrAderasya etvaM aMtyavyaMga sabuka sejA / sauMdarya ut sauMdaryAdau sau suM anena de brahmacaryaturyasauMdarya yasyaraH 11 klIbesam monu0 suNderN| kaMduka 11 marakatamadakalegaH kaMDaketvA dekasyagaH anena ekAraH kagacajetikaluk klIbesam monu0 geukaM atra anena a e trapohibAtrasya H etyA / purAkarma thArSatvAdAkArasya etvaM sarvatrarabuk klIbe'nAdau hitvaM 11 klIbesam monu purekaMmaM // 5 // TIkA bhASAMtara. zayyAdi zabdanA Adi akArano ekAra thAya. saM0 zayyA tene zaSoHsaH dhayyAMjaH zranAdauktviM, cAkhatAsUtrathI ekAra aMtyavyaMga e sUtrodhI sejA rUpa siddha thAya. saM0 sauMdarya tene utsauMdaryAdau cAlatAsUtre ekAra brahmacaryaturya klIye sam monu0 e sUtrothI suMderaM rUpa siha thAya. saM0 kaMduka tene marakatamada cAlatAsUtre ekAra kagacaja klIbesam monu e sUtrothI gedukaM rUpa siddha pAya. saM0 atra tene cAla. tAsUtre ekAra trapohicchAtrasya e sUtrothI ettha evaM rUpa siddha thAya. saM0 pUrAkarma For Private and Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam te zrArSaprayogahovAthI tenA AkArano ekAra thAya. paThI sarvatra raluk klIve anAdaudvitvaM klIbesam monu0 e sUtrothI purekaMmaM evaM rUpa siddha thAya. // 57 // vaDyutkara-paryaMtAzcarye vA // 5 // eSu zrAderasya etvaM vA navati // vedI vallI / ukkero ukro| peraMto paGato / araM abariaM / abaaraM abariGa zabarIzrAraNA mUla bhASAMtara. vallI utkara paryaMta ane Azcarya e zabdonA Adi akArano vikaTape ekAra thAya. saM vahI tenuM vellI tathA vallI evaM rUpa thAya. saM0 utkara tenuM ukero ukkaro evaM rUpa Aya. saM0 paryaMta tenuM peraMto pajaMto evaM rUpa thAya. saM0 Azcarya tenuM accheraM acchariaM abaaraM anarijaM acarIaM evAM rUpa paay.||5|| ||ddhuNddhikaa // vahI ca utkarazca paryaMtazca zrAzcaryaM ca vaDhyutkaraparyaMtAzcarya. tasmin vA 11 vahI 11 anena vA ettve aMtyavyaMN sabuk velsI vahI / utkara 11 kagaTaDetitaluk anAdauhitvaM anena vA ekAraH anAdau ukero ukaro paryaMta anena vA ekAraH yatra etvaM tatra etaHparyaMte yasyaraH dvitIye ghayyaryAMjaH yasyajaH anAdauhitvaM 11 thataHse?H peraMto paGAMto / zrAzcarya -hasvaHsaMyoge thA tha hrasvAt thyazcatsapsAmanizcale zvasya baH anAdauhitvaM dvitIyapUrvabasya ca anena vA etvaM ne zrAzcaryeraH yasyaraH klIbesm monu0 araM pade Azcarya havaHsaMyoge thA zra hrasvAtthyazca zvasya baH anAdauhitvaM hitIya0 pUrvasya caH zratorizrArarijarIaM yasya sthAne rizra, zrara rija rItha klIbe sam monu acariaM adharaM alarijAM tharIthaM // 5 // TIkA bhASAMtara. vallI utkara paryaMta ane Azcarya e zabdonA zrAdi akAra no vikaTape ekAra thAya. saM0 vallI A cAlatAsUtrathI ekAra aI aMtyavyaM saluk e sUtralAgI vellI vallI evAM rUpa siddha thAya. saM utkara tene kagaTaDa cAlatAsUtre vikaTape ekAra anAdau e sUtrothI ukkero ukkaro rUpa siddha thAya. saM0 paryata tene cAlatAsUtre vikaTape ekAra jyAre ekAra thAya tyAre etaHparyaMte e sUtradhI yakArano ra thAya. bIjApahe dyayyaryAjaH anAdaudvitvaM ataHse?H e sUtrothI paraMto pajaMto For Private and Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| pae rUpa siddha pAya. saM0 Azcarya tene isvaHsaMyoge isvAsthyazca0 anAdaudvitvaM dvitIyapUrva0 cAlatAsUtre ekAra AzcaryaraH klIbesam monu e sUtrothI accheraM rUpa siddha thAya. bIjepade saM0 Azcarya tene isvaHsaMyoge isvAtthyazca anAdaudvitvaM dvitIya atoriArarijarIaM klIbesam monu e sUtrothI acchariaM acchaaraM accharijaM accharIaM evAM rUpa siha pAya. // 5 // brahmacarye cH||5|| brahmacaryazabde casya ata etvaM navati // bahmaceraM // 5 // mUla bhASAMtara, brahmacarya zabdanA cakAranA akArano ekAra thAya. saM0 brahmacarya tenuM bahmaceraM evaM rUpa Aya. // 55 // // DhuMDhikA // brahmacarya 71 ca 61 brahmacarya 11 sarvatrarakhuk padamazmaSmasmahmAMmaH hma ma anenAsya etve brahmacaryatUrya iti yasya raH 11 klIbesam monu bahmaceraM // 5 // TIkA bhASAMtara. brahmacarya zabdanA cakAranI aMdara rahelA akArano ekAra zrAya. saM brahmacarya tene sarvatraralak pakSmazmaSma0 esUtrathI mano mha zrAya. panI cAlatAsUtre ekAra brahmacaryatUrya0 e sUtradhI ya no ra pAya. panI kvIbesUm monu0 e sUtrothI bahmaceraM e rUpa sigha thAya. // ee|| tontri||60|| aMtarzabde tasya zrata etvaM navati // aMtaHpuram / aMtejaraM ||aNtshcaarii |aNtevaarii // kacinna navati / aMtaggayaM / aMto-vIsaMjanivesivANaM // 6 // mUla bhASAMtara. aMtar zabdanA takAranI aMdara rahelA akAra no ekAra thAya. saM0 aMtaHpuraM tenuM aMteuraM rUpa thAyaje. saMga aMtazcArI tenuM aMteArI evaM rUpa dhAya be. koi ThekANe thatuM paNa nathI. jema- saM0 aMtargataM tenuM aMtaggayaM rUpa thAya. saM0 aMto vizraMbhanivesitAnAm tenuM aMto-visaMbha-nivesiANaM evaM rUpa siddha thAyaje. ahiM aMto e sthAne A niyama lAgu thayo nathI. // 6 // ||ddhuNddhikaa|| ta 61 aMtara 71 aMtar pura aMtyavyaMga rakhuk anena etvaM te kagacajeti prabuk 11 klIbesam monu0 aMtejaraM / aMtar-cArin-aMtya For Private and Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thd mAgadhI vyAkaraNam. vyaMga luk anena ekAraH ta te kagacajecabuk 11 aklIbe dIrghaH aMtedhArI / aMtara-gata 11 sarvatrarabuk anAdauhitvaM kagacajeti taluk avarNoyazrutiH asya yaH klIbesam monu0 aMtaggayaM aMtara raHpadAMtevisargastayoraH rasya visargaH AtoDo visargasya DoulokAt aMto-vizrana-nivesita sarvatrarabuk luptayavaraNa vi vI zaSoHsaH za kagaceti tabuk daujasUzasGasitochAmidIrghaH TA thAmorNaH zrAmasthAne NaH kAsyAderNaH svovAnusvAraH // 60 // TIkA bhASAMtara. aMtara zabdanA takAranA akArano ekAra thAya. saM0 aMtapura tene aMtyavyaM0 cAlatAsUtre ekAra kagacaja klIbesam monu0 e sUtrozrI aMteuraM rUpa siha thAya. saM0 aMtArin tene aMtyavyaM0 cAlatAsUtre ekAra kagacaja aklIbesau e sUtrothI aMteArI rUpa sima thAya. saM0 aMtargata tene sarvatraraluka anAdau dvitvaM kagacaja avarNoyaH zruti klIbesam monu e sUtrothI aMtaggayaM rUpa siddha zrAya. saM0 aMtar zabdane ra padAMtevisargastayoraH AtoDo visargasya Do e sUtrothI aMto rUpa thAya. saM. vizraMbhanivezita tene sarvatraraluk lupsayavara zaSoHsaH kagacaja jasUzasUGasi TAAmorNaH kAsyAderNaH svovAnusvAraH ityAdi sUtrothI vIsaMbha-nivesiANaM e rUpa siddha thAyaH // 6 // utpjhe||6|| padmazabde Aderata utvaM javati // pommaM // padma-badma iti vileSe na javati / pamaM // 1 // mUla bhASAMtara. padma zabdanA Adi akAra no ThakAra yAyace. saM0 padmazabdanu pomma evaM rUpa siddha zrAya. A vekANe padmachama0 e sUtradhI jyAM vizleSa thAya tyAM A sUtrano niyama lAge nahIM. tyAM saM0 padmaM nuM paumaM rUpa thAya. // 61 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 padma 71 padma 11 anenAkArasya ukAraH kagaTaDeti danuk anAdauhitvaM klIbesam monu0 pommaM / padmabadma mUrkhachAre vA mAt prAgjakAraH kagacajatahapayavAM prAyo daluk 11 klIbesam monu paumaM // 61 // TIkA bhASAMtara. padma zabdanA Adi akAra no okAra zrAyaje. saM0 padma tene zrA cAlatAsUtrathI akAra noukAra zrAya. panI kagaTaDa0 anAdau dvitvaM klIbesam For Private and Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| monu e sUtrothI pomma rUpa siddha zrAya. jo te ThekANe padmachana e sUtra lAge to makAranI pehelA ukAra thAya ane panI kagacajatahapaya klIbesam monu0 e sUtrothI paumaM rUpa siddha zrAya. // 61 // namaskAra-paraspare ditIyasya // 6 // zranayohitIyasya zrata tvaM javati // namokAro paropparaM // 6 // mUla bhASAMtara. namaskAra ane paraspara zabdanA bIjA akArano okAra thAya. jema saM0 namaskAra tenuM nammokAro zrAyaje. ane saM0 parasparaM tenu paropparaM rUpa thAyave. // 6 // // DhuMDhikA // namaskAraparaspara 1 dvitIya 61 namaskArazca parasparaM ca namaskAraparasparaM tasmin / namaskAra- kagaTaDeti sabuk anena utvaM mo anAdau hitvaM kA kA 11zrataH seoH namokAro |prspr- kagaTaDeti sabuk anena rasya ro| anAdau hitvaM spa ppa 11 klIbesam monu paropparaM // 6 // TIkA bhASAMtara. namaskAra ane paraspara zabdanA bIjA akAra no okAra thAyace. saM0 namaskAra tene kagaTaDa0 cAkhatA sUtre ukAra anAdau atAseDoMH e sUtrothI namokAro rUpa siddha thAya. saM0 paraspara tene kagaTaDa anAdau dvitvaM klIbe sam monu e sUtrothI paropparaM rUpa siddha zrAya. // 6 // vaarpo||63|| tharpayatau dhAtau zrAderasya utvaM vA navati // uppeI appeI / uppiyaM appiyaM // 3 // mUla bhASAMtara. arpayati dhAtunA Adi akArano vikaTape okAra zrAyave. saM0 arpayati tenuM oppei tathA appei rUpa thAya. saM0 arpita tenuM oppiaM tathA appiaM rUpa dhAyace. // 3 // ||ddhuNddhikaa| vA 11 pi 71 rukRgatau 3 zyati kazcit taM ya'taM anyaH prayukte prANig ittirItrIpapau taH pusyauravara lokAt arpi iti sthite vartta tiva tyAdInA tisthAne 3 Nepi sarvatraranuk 11 For Private and Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 mAgadhI vyAkaraNam . anAdauhitvaM pe ppe anenAsya vA uppe pade appe arpipUrvavat aryate sma arpitaM ktavatUkta praNa taluggAvIktanAvakarmasu zatiNig lopaH vyaMjanAdadaMtepa agre zrat kte iti azlokAt pithanAdauhitvaM ppi anenavAsyaUH kagacajetitabuk klIbe sam monu uppiraM pade zrappiraM // 3 // TIkA bhASAMtara. arpayati dhAtunA Adi kAra no vikaTape ukAra thAya. saM. gativAyaka R dhAtunuM zyati rUpa thAya. koI gati kare tene bIjo prere tene arpayati kahevAya. R dhAtune Nig pratyaya Ave tene iattirItrIpapI pusyau ara varttaH tiv pratyaya Ave panI tyAdInA. Napi sarvatraralaka anAdaudritvaM cAlatA sUtre vikalpe ukAra e sUtrothI oppeha ane bIje pare appei rUpa siddha zrAya . saM. arpita temAMza dhAtu , tene pUrva pramANe arpi rUpa siddha thAya. panI arpaNa karAya te arpita e arthamAM kta pratyaya Ave, nAvakarmamAM Nik pratyayano lopa thAya. paThI vyaMjanA daMtep kte lokAt anAdaudvitvaM cAlatA sUtre vikaTape U thAya. panI kagacaja klIbesam monu0 e sUtro. thI oppiaM tathA bIje pare appiaM rUpa siddha thAya be. // 3 // svapAvucca // 64 // khapitau dhAtau zrAderasya ut ut ca navati ||sov / suvaH // 6 // mUla bhASAMtara. svapiti dhAtunA Adi akArano ut ane jat zrAya ne saM. svapiti tenAM sovai ane subaI evAM rUpa siddha zrAya . // 6 // ||ddhuNddhikaa // svapi 71 ut 11 ca 11 triSvapaMk zaye vaS SaH sauSTyau svapavarta mAnAtiv tyAdInAM tiz sarvatra vabuk vyaMjanAt lokAt sapatisthite povaH anena prathame susthAne so sovaz pade suvaH // 64 // TIkA bhASAMtara. svapiti dhAtunA Adi akAra ne sthAne o ane U pAya . saM. pvap e dhAtu suq e arthamA pravarte tene pvaSaH sauSTyau e sUtrathI Sa no sa thAya. panI vartamAnA tyAdInAM sarvatravaluka vyaMjanAt lokAt povaH e sUtrolAgIcAlatA sUtrathI okAra thAya tyAre sovai ane pade ukAra zrAya tyAre suvai evAM rUpa thAya.64 nAtpunaryAdAI vA // 65 // naJaH pare punaH zabde zrAderasya A zrAz ityAdezau vA javataH // njnnaa| nnnnaaii| pade / najaNa / nunno||kevlsyaapi dRshyte||punnaash65 For Private and Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 73 prthmHpaadH| mUla bhASAMtara. naJ upasarganI panI AvelA punara zabdanA zrAdi akArane sthAne A AI evA Adeza vikaTape pAyaje. saM0 napunara tenuM nauNA ane nauNAI evAM rUpa thAya je. bIje pade nauNa ane nauNo evAM rUpa thAyaje. koi ThekANe ekalA punazabdane paNa Adeza zrayelo jovAmAM Ave jema puNAi evaM rUpa zrAyaH // 65 // ||ddhuNddhikaa|| na 51 punara 71 Ai 11 vA 11 napunar 11 aMtyavyaMga rakhuk kagaceti pabuk noNaH anena thApA 11 aMtyavyaM sabuk nanaNA iti yatra thanena zrAz tatra najaNA pade napunaraH aMtyavyaM rakhuk kaga- . cajeti pabuk noNaH 11 zravya dvitIye zrataHse?H nanaNa nauNo punar aMtyavyaM0 rakhuk noNaH anena zrAz zrAdezaH puNA // 65 // TIkA bhASAMtara. naJ upasarganI panI AvelA punar zabdanA Adi akAra ne sthAne A AI evA Adeza vikaTape thAyace. saM0 napunar tene aMtyavyaMjana raluk kaga jeti noNaH zrA cAlatA sUtrathI A Adeza zrAya pachI aMtyavyaMjana0 saluka e sUtrothI nauNA rUpa siddha zrAya. jyAre A cAlatA sUtrathI AI evo Adeza thAya tyAre nauNAI rUpa siddha thAya. bIje pakSa napunar zabdane aMtyavyaM0 kagacaja noNaHavyaya. ane bIjA rUpamA ataH seoMH e sUtrothI nauNa ane nauNo evAM be rUpa siddha thAya be. saM0 punara zabdane aMtyavyaM0 noNaH ane A cAlatA sUtrathI AI evo Adeza thAya. tyAre puNAi rUpa siddha thAya // 65 // __ vAlAbvaraNye luk // 66 // alAvaraNyazabdasya lug vA navati // lAjaM alAuM / laauu| zralAU / ramaM aramaM / ata ityeva / zrAraNa-kuMjarova vekhaMto // 66 // mUla bhASAMtara. alAbU ane araNya zabdanA Adi akArano vikaTape luk thAyaje. saM. alAvu zabdanu lAuM ane alAuM evAM rUpa thAya. ane saMskRta dIrgha UkArAMta alAbU zabdanA lAU ane alAU evAM rUpa thAya. saM. araNya tenAM raNNaM araNNaM evAM rUpa Aya. // jo Adi akAra hoya toja teno lopa thAya. jema saM. AraNyakuMjarocca vellaMto tenuM ArapaNa kuMjarovva velaMto thAya ahiM AkArano lopa na ayo. // DhuMDhikA // vA 11 alAvaraNya 71 buk alAbu ca araNyaM ca alAvaraNyaM 71 alAbu sarvatra valuk 11 anena vAabuk klIbe sam sAuM / For Private and Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 84 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. dvitIye alAnaM strIliMge'pi alAbuzabdaH tatra darzayati sarvatreti valuk chAnena vA luk 12 akkI ve dIrghaH u U aMtyavyaMja0 saluk lAU alAU iti siddhaM / araNyaM zradhomanayAM yaluk chA. nAdau dvitvaM zranena vA aluk 11 klIbe sam monu0 raM ara iti jAtaM / zraraNye javaH zrAraNyaH rUpottarapadIra0 pra0 praddhasvare0 adhomanayAM yaluk zranAdau dvitvaM dhAraNa kuMjarocca veto66 TIkA bhASAMtara. alAbu ne araNya zabdanA Adi akArano vikalpe luk thAya. saM. alAbu tene sarvatravaluk cAlatA sUtre vikalpe ano luk klIbe sam e sUtrothI lAuM thAya ne bIje pache alAuM thAya. jo alAvu strIliMge laI to te alAbU zabdane sarvatra valuk cAlatA sUtre vikalpe a no luk aklIye dIrghaH e sUtrothI u U thAya. panI aMtyavyaM 0 sUtra lAgI lAU alAU evAM rUpa siddha thAya be.saM. araNya zabdane adhomanayAM anAdaudvitvaM yA sUtre vikalpe a nolukU klIbe sam monu0 e sUtrothI raNNaM araNNaM evAM rUpa siddha thAyaDe. araNya (jaMgala) ne viSe je Aya te AraNya kahevAya. tyAM y pratyaya ne zrAdisvaranI vRddhi thAya pI adhomanayAM yaluk anAdaudvitvaM e sUtro thI AraNNa rUpa siddha thAya. eTale AraNNakuMjarovva velaMto e pada siddha zrayuM 66 vAvyayotkhAtAdAvadAtaH // 67 // avyayeSu utkhAtAdiSu ca zabdeSu zrAderAkArasya yad vA javati zravyaya jaha jahA / taha tahA | ahava ahavA / va vA / ha hA / ityAdi // utkhAtAdi / ukkhayaM ukkhAyaM / camaro cAmaro / kalarDa kAla / vaviDaM vagavirja / parihavi parihAvi / saMgavirja saMtAvirja / payayaM pAyayaM / talaveeTaM tAlaveeTaM / talavoeTaM tAlavoeTaM / dali hAline / narAThe nArAThe / valayA valAyA / kumaro kumAro | kharaM khAiraM // utkhAta / cAmara kAlaka | sthApita / prAkRta / tAlavRMta | hAlika / nArAca / balAkA / kumAra | khAdira | ityAdi // kecid brAhmaNapUrvAhnayorapIcchaMti / bahmaNo / bAhmaNo / yars gatest || davaggI / dAvaggI / caDhU cAhU / iti zabdabhedAt siddham // 67 // For Private and Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / EA mUla bhASAMtara. avyaya ne utkhAta vigere zabdonA Adi AkArano vikalpe akAra thAya. avyayanAM udAharaNa - saM. yathA tenuM jaha jahA evaM rUpa thAya. saM. tathA tenuM taha ne tahA rUpa yAya. saM. athavA tenuM ahava ahavA evaM rUpa yAya. saM. vA tenuM va vA rUpa yAya. saM. ha tenuM ha hA evaM rUpa yAya. ityAdi jANI levuM. have utkhAta vigere zabdonAM udAharaNa-saM0 utkhAta tenuM UkkhayaM UkkhAyaM rUpa yAya. saM0 cAmara tenuM camaro cAmaro rUpa thAya. saM0 kAlaka tenuM kalao kAlao rUpa thAya. saM. sthApita tenuM vavi gavi rUpa yAya. saM0 pratisthApita ne saMsthApita tenAM parihavio pariThThAvio ne saMThavio saMThAvio rUpa thAya. saM. prAkRta tenuM payayaM pAyayaM evaM rUpa yAya. saM. tAlavRMta tenuM talaveNTaM tAlaveNTaM tathA talavoTaM tAlaboTaM rUpa yAya. saM. hAlika tenuM halio hAlio rUpa thAya. saM. nArAca tenuM narAo nArAo rUpa thAya. saM. balAkA tenuM balayA balAyA rUpa yAya. saM. kumAra tenuM kumaro kumAro rUpa yAya. saM. khAdira tenuM khairaM khAiraM rUpa thAya. ityAdi jANI levAM. keTalA eka vidhAno brAhmaNa ne pUrvAhna zabdane paNa Adi A Paratfare akAra thAya ema ibebe - jema- saM. brAhmaNa tenuM brahmaNo brAhmaNo rUpa a. saM. pUrvAhna tenuM putravaNho puvvANho rUpa thAya. saM. dAvAgni tenuM davaragI dAvAggI saM. cATu tenuM caDU cADU evAM rUpa zabda jedathI siddha thAya be. // 67 // // DhuMDhikA // vA 11 avyaya utkhAtAdi utkhAta zrAdau yeSAM te utkhAtAdiH zravyayaM ca utkhAtAdizca zravyayotkhAtAdiH tasmin 71 t 11 yat 61 yathA zraderyojaH yasyajaH khaghathadha0 yasya daH anena vA yA 11 zravyayaH sulopaH jaha dvitIye jahA / tathA khaghatha0 dhasya haH anena zra taha tahA evaM hava ahavA va vA da hA ityAdi // utkhAtaH anena vA yA aa kagaTaDeti taluk dvitIye turya0 kha0 zrAkaH kagacajeti taluk chAvaNa 11 klIve sma monu0 ukkhayaM ukkhAyaM / camara anena vA yA a 11 ataH seDa: camaro cAmaro / kAlaka anena vA zrAzra kagacajeti kaluk 19 zrataH serDoH kalarDa kAlarDa sthApita - sthaSTAthakka ciThThanirappAH iti sthA sthAne vA povaH kagacajeti taluk anena vA ya a 11 ataH serDoH aad gavi / pratiSThA pratitiSThataM prayukte pittarIbAhrA For Private and Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. iti povaH prasthApyate sma ktapratyayaH talugAvAtajAvakarmasu NiglopaH vyaMjanAdadaMte'ta to'' sthaSTAtha STA gahitIyaturya Tha g| niH pUrva pratI utparI mAvyasthoH pratisthAne pari povaH anena vA thA zra 11 ataH se?H pariDhavi parihAvije sam pU. vakaH saMvi saMgavi / pUrvavat prAkRta- sarvatra rabuk ruto't kR ka kagacajeti katayorbuk zravoM anena vA thA zra 11 klIbesam payayaM pAyayaM tAlavaMta- dadedokte jhasthAne znat vrateeTaH tasyaeTa zrAdezaH anena vA thA zra 11 klIbe sam talavieTaM tAlavieTaM talavoeTaM tAlavoNTaM / hAlika nArAca balAkA kumAra anena hA ha na nA va vA ma mA kagacajeti kavayo k 11 ataH sejhaiH aMtyavyaMjanasya ca hali hAli / narA nArA / valayA valAyA kumaro kumAro khAdira 11 anena zrApa kagacajeti daluk klIbe samNa kharaM khAraM brAhmaNa- sarvatra rakhuk padamazmaSmasmahmAMmaH noNaH anena vA A a ataH seoMH bahmaNo bAhmaNo / pUrvAhnasarvatra rabuk dhanAdauhitvaM anena vA thA tha padeti NhA zrAdezaH zrataH se?H puvaNho puvAho // davAmi- adhomanayAM nalopaH zranAdauhitvaM havaH saMyoge 11 aMtyavyaMga sabuk davaggI daavggii| cATu- ToDaHkkIbe dIrghaH caDU cADU // 67 // TIkA bhASAMtara. avyaya ane utkhAta vigere zabdonA Adi AkArano vikaTape akAra thAyane. saM. yathA tene AyojaH khaghathadha0 A cAlatA sUtre vikaTape a A thAya. pagI avyaya e sUtrathI su lopa thara jaha ane jahA rUpa siha thAya. saM. tathA tene khaghatha0 cAlatA sUtre vikalpe a A thAya eTale taha tahA rUpa thAya. evIrIte saM. athavAnuM ahava ahavA evaM rUpa thAya. ane saM0 vA nu va vA ane ha nuM ha hA evaM rUpa thAya. ityAdi jANI levu. saM. utkhAta tene A cAlatA sUtre a A thAya pI kagaTaDa0 dvitIyaturya khAkaH kaga caja0 avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI ukkhayaM ukkhAyaM evAM rUpa thAya. saM. camara- tene A cAlatA sUtre vikaTape A a yAya panI ataH seoH e sUtrathI camaro cAmaro rUpa thAya. saM. kAlaka- tene A cAlatA sUtre vikalpe a A thAya pI kagacaja0 ataH seoH e sUtrothI kalao kAlao rUpa thAya. saM. sthApita tene sthaSTAthakka0 e sUtrathI sthA ne ThekANe ThA thAya. For Private and Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| paThI povaH kagacaja A cAlatA sUtre vikaTape a A thAya. paThI ataH se?H sUtrathI Thavio ThAvio evAM rUpa thAya. prati upasarga sAdhe sthA dhAtu tene preraNArthaNiga pratyaya tene pa AvI. povaH sUtra pAmI pratisthApanakare tevA karmaNI arthamAM kta pratyaya Ave Nig pratyayano lopa thAya. patI vyaMjanAdadaMte't esUtra lAgI panI sthASTAtha esUtradhI STA ne sthA ne ThA zrAya. panI dvitIya turya0 e sUtrathI Tha no ThA thAya. pI pratine sthAne pari zrAdeza pAya. pachI povaH A cAlatA sUtre vikaTape a A pAya panI. ataH seoMH sUtrathI parivio pariThThAvio rUpa siha thAya. jo sam upasarga sAdhe sthA dhAtunu rUpa saMThavio saMThAvio evaM thAya. temAM pUrvavat sAdhana karavU. saM0 prAkRta tene sarvatraraluk Rto't kagacaja. avarNo A cAlatA sUtre vikaTape a A zrAya. klIbesam e sUtrothI payayaM pAyayaM rUpa siddha zrAya. saM. tAlavRMta tene dadedovRte teNTa: cAlatA sUtre vikalpe a A thAya. klIbesam e sUtrothI talaviNTaM tAlaviNTaM talavoNTaM tAla voNTaM evAM rUpa siddha thAya. saM. hAlika nArAca balAkA kumAra e zabdone A cAlatA sUtrathI a A kagacaja ataHse?0 aMtavyaMjanasyaca e sUtrothI halio hAlio narAo nArAo valayA valAyA kumaro kumAro evAM rUpa zrAya. saM. khAdira tene sarvatra ralak pakSmazmaSmasmahmAM hmaH noNaH A cAlatA sUtre vikaTape a A ataH sauMH e sUtrothI bahmaNo bAhmaNo rUpa sikha thAya. saM. pUrvAhna tene sarvatra ralaka anAdauditvaM zrA cAlatA sUtre a A pade ha Adeza pAya. ataH se?: e sUtrothI puvvahno puvAho evA rUpa siddha thAya. saM. vAgni tene adhomanayAM anAdauditvaM isvaH saMyoge aMtyavyaMjana e sUtrothI vaggI dAvaggI rUpa siddha thAya. saM.cATu tene ToThaH aklIvedIrghaH e sUtrothI caDUcADU evAM rUpa siddha yAyace // 6 // ghazrvA // 6 // ghaJ nimitto yo vRphirUpa AkArastasyA dinUtasya zraha vA navati / pavaho pavAho / paharo phaaro| payaro pyaaro|prkaarHprcaaro vA patthavo patthAvo // kvacinna navati / rAgaH / rAmro // 6 // mUla bhASAMtara. ghaJ pratyayanimitta ayelI vRddhino je AkAra tenA AdinUta AkArano vikaTape akAra thAya. saMskRta pravAha tenAM pavaho pavAho rUpa thAya. saM. prahAra tenAM paharo pahAro rUpa thAya. saM. prakAra tenAM payaro payAro rUpa thAya. ahiM prakArane badale pracAra zabda hoya to paNa tevAM rUpa thAya. saM. prastAva tenA patthavo patthAvo evAM rUpa thAya. koi ThekANoM thAya paNa nahIM. jema saM. rAga tenuM rAo ekaja rUpa zrAyaje. // 6 // ||ddhuNddhikaa // ghaJ 11 vRddhi 61 vA 11 ghanimittA vRddhiH ghavRddhiH tasya prapUrva For Private and Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jja mAgadhI vyAkaraNam. vaha prApaNe vaha ha haraNe ha kRJ karaNe kR car gatilakSaNayoH / cara pravahaNaM pravAhaH / praharaNaM prahAraH / prakaraNaM prakAraH / pracaraNaM pracAraH / sarvatra nAve ghaJ vRddhirabuk anena sarvatra va vA ha hA ka kA ca cA kagacajeti casya vA kasya vA buk 11 ataH sejhaiH pa. vaho pavAho / paharo phaaro| payaro payAro prapU0 stu prastavanaM prastAvaH prAtsuputo iti ghaJ vRddhiH sarvatreti raluka stasya tho'samastastaMbe stsythH| dvitIyaturyayorupari0 dhakArapazcAt takArasyAgamaH anena vA zrA zra 11 zrataH seoH patthavo patthAvo / raMgI rAge raMja raMjanaM rAgaH jAvakatve ghaJ ghani nAvakaraNe na buk . hirarakte niDhasyajokagau jag lokAt rAga itijAtaM tataH kagacajeti gUbuk 11 ataH sejhaiH| rAmro // 67 // TIkA bhASAMtara. ghaJ pratyayanimitta ayelI vRdhinA AkArano vikaTape akAra thAya. pra upasarga yukta evA vaha dhAtune ghaJ pratyaya AvI pravAha rUpa thAya. pra upasarga yukta evA hR ( haraNa karavU ) kR ( karavU ) car ( cAlavU nakSaNa karavU ) temane nAve gham pratyaya AvI pravAha prahAra ane pracAra evAM rUpa Aya. pI vRddhi thAya ane A cAkhatA sUtrathI a A thAya. paLI kagacaja ataH se?H e sUtrothI pavaho pavAho paharo pahAro payaro payAro evAM rUpa siddha thAya . saM. pra upasarga stu dhAtune prAtmaduto e sUtrathI ghaJ pratyaya Ave. pajI vRddhi sarvatraraluk stasyatho'samastastaMbe dvitIyatu. A cAlatA sUtre A a zrAya. ataH se?H e sUtrothI patthavo patthAvo evAM rUpa thAya. saM. raMgI e dhAtu rAga arthamA pravarte tene nAve ghaJ pratyaya Ave. panI bhAvakaraNe e sUtrathI na no lopa thai vRddhi thAya. palI ja no ga thAya eTale rAga evaM rUpa siddha Aya. pI kagacaja ataH seoMH e sUtrothI rAo rUpa siddha zrAya. // 6 // mhaaraassttre||65|| mahArASTra zabde zrAderAkArasya ad nvti| mrh| mrhcho||6|| mUla bhASAMtara. mahArASTra zabdanA Adi AkAno akAra zrAya ne. saM. mahArASTra tenAM marahaTTaM marahaTTho evAM rUpa siddha thAya. // 6e|| ||ddhuNddhikaa // mahArASTra 71 mahArASTra- mahArASTra haroH iti haro prtyyH| zranena ra rA hrakhaH saMyoge hA ha hRSTasyAnuSTreSTasyataH dvitIya pUrva u . Ta 11 puMnapuMsakAt klIbe sam zrataH sejhaiH marahaThaM marahaTho // 65 // For Private and Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / TIkA bhASAMtara. saM. mAhArASTra zabdanA Adi AkAra no akAra thAya. saM. mAhArASTra tene mahArASTra haroH e sUtrathI ra ane ha no vyatyaya ( paraspara kAlo badalo ) thApA cAlatA sUtrathI AkArano akAra thAya pI isvaH saMyoge hRSTasyAnaSTre0 dvitIya0 napuMsake klIbesm puMliMge ataH serDoH e sUtrothI maraha marahaTTho evAM rUpa siddha zrAya // 69 // G mAMsAdiSvanusvAre || 90 // mAMsaprakAreSu nukhAre sati zrAderAtaH yad javati // maMsaM / paMsU | paMso / kaMsaM kaMsi / vaMsi / paMDavo / saMsiddhi / saMjati / anusvAra iti kim / mAsaM / pAsU / mAMsa / pAMsu pAMsana / kAMsya / kAM sika / vAMsika | pAMva saaNsiddhik| sAMyAtrika / ityAdi 70 1 1 mUla bhASAMtara. mAMsa zabdanA jevA prakAravAlA zabdone anusvAra batAM Adi AkArano akAra thAya. saM. sAMsa tenuM maMsaM yAya. saM. pAMsu tenuM paMsU thAya. saM. pAMsana tenuM paMsaNo thAya. saM. kAMsyaM tenuM kaMsaM thAya. saM. kAMsika tenuM kaMsio thAya. saM. pAMDava tenuM paMDavo thAya. saM. sAMsiddhika tenuM saMsiDio thAya. saM. sAMyAtrika tenuM saMjattio thAya. ahiM mUlamAM anusvAre pada lIdhuM be tethI vikalpe anusvAra lopa thara mAMsa ne pAsU evAM rUpa yAya. // 70 // // DhuMDhikA // For Private and Personal Use Only mAMsAdi 73 mAMsaM zradiryeSAM te mAMsAdayaH teSu mAMsAdiSu / mAMsa pAMsu pAMsana anena zrA zra adhomanayAM yalopaH s kIbesm maMsaM paMsU paMso | kAMsya | kAMsika | vAMsika / anena zrA kA kagacajeti ujayaluk 11 ataH serDoH kaMsaM kaMsi vaMsi / tathaiva paMDavo saMsiddhi | sAMyAtrika- zrAderyojaH ya ja anena zrA a sarvatra rakranAdau dvitvaM kagacajeti kaluk 11 yataH serDoH saMjattinaM / mAMsa pAMsu / mAMsAdervAnukhAralopaH ujayatra anena zrA syAt 11 besa mA pAsU // 70 // TIkA bhASAMtara. mAMsa jene Adi be evA zabdo eTale mAMsa jevA zabdone anusvara ani Adi AkAra no akAra thAya. saM. mAMsa pAMsu pAMsana- e zabdone zra cAlatA sUtrI AkArano akAra thAya. panI adhomanayAM klIbesma e sUtrothI maMsaM paMsU paMsaNo evAM rUpa siddha thAya. saM. kAMsya kaMsaM thAya ne saM. kAMsika vAMsika e zabdone yA cAlatA sUtre Ano a yAya. patnI kagacaja ataH serDo: e sUtrothI kaMsi 12 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir VO mAgadhI vyAkaraNam. o vaMsio rUpa siddha pAya. temaja saM0 pAMDava, sAMsidhika zabdonAM paMDavo saMsiddhio evAM rUpa thAya. saM. sAMyAtrika zabdane AyojaH A cAlatA sUtre Ano a thAya. pajI sarvatra raluk anAdauditvaM kagacaja. ataH seoMH e sUtrothI saMjattio rUpa zrAya. saM. mAMsa ane pAMsu ne mAMsAdevA e sUtrathI vikaTape anusvArano lopa thAya. pI thA cAlatA sUtre A thAya ane kvIbesam e sUtra lAge eTale mAsaM, pAs evAM rUpa siddha thAyaje. // 70 // zyAmAke mH||1|| zyAmAke masya zrAtaH ad bhavati // sAmaH // 1 // mUla bhASAMtara. zyAmAka zabdanA makAranI aMdara rahelA AkArano akAra thAya. jema saM. zyAmAka zabdanuM sAmao evaM rUpa thAya. // 71 // ||ddhuNddhikaa|| zyAmAka 71 ma 11 zyAmAka 11 adhomanayAM yaluk zaSoH saH kagacajeti kabuk anena zrA a 11 ataH se?H sAmaH // 1 // - TIkA bhASAMtara. zyAmAka zabda nA makAranA A no a thAya. saM. zyAmAka tene adhomanayAM zaSoH saH kagacaja cAlatA sUtre A no a thAya paDI ataH sejhaiH e sUtrothI sAma o rUpa zrAya. // 1 // H sadAdau vA // // sadAdiSu zabdeSu zrAta itvaM vA navati // sara syaa| nisi-aro nisaa-aro| kuppiso kuppAso // 7 // mUla bhASAMtara. sadA vigere zabdonA AkArano vikaTape ikAra thAya. saM. sadA tenuM saI ane sayA evaM rUpa thAya. saM. nizAkara tenA nisi-aro ane nisAaro rUpa thAya. saM. kUrpAsa tenA kuppiso kuppAso evAM rUpa thAya. // 12 // ||ddhuNddhikaa // 3 11 sadA zrAdiryasya saH sadAdi tasmin sadA anena zrA kagacajeti dabuk 11 aMtyayasya sa dvitIye avarNo syaa| nizAkara anena vA A / zaSoHsaH kagacajeti kabuk zrataH sejhaiH| hitIye zravaNe nisi-aro nisaa-aro| kUrpAsaH havaH saMyoge kU kuanena thA isarvatreti ravuka 11 ataHseDoMHkuppiso kuppaaso||2|| TIkA bhASAMtara. sadA vigere zabdonA AkArano vikaTape ikAra thAyace. saM. sadA tene yA cAlatA sUtrazrI Ano i thAya. pI kagacaja aMtyayasya e sUtrothI sai rUpa For Private and Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 1 thAya ne bIje pache avarNo e sUtrathI sayA rUpa thAya. saM. nizAkara tene cAlatA sUtrI vikalpe Ano i thAya. patI zaSoH saH kagacaja ataH seDaH bIje pache avarNo sUtrothI nisi - aro nisA - aro rUpa siddha zrAya. saM. kUrpAsa tene hrasvaH saMyoge cAlatA sUtre Ano i yAya. sarvatra raluk ataH seDaH e sUtrothI kupiso kuppAso e rUpa siddha thAya be. // 72 // AcArye yocca // 73 // zrAcAryazabde yasya zrAta itvaM tvaM ca javati // zrairizro / Ayarizra // 73 // mUla bhASAMtara. AcArya zabdanA yakAranI aMdara rahelA AkArano ikAra ne akAra thAya. saM. AcArya tenuM Airio ne Ayario evAM rUpa thAya // 73 // // DhuMDhikA // AcArya 1 yA 61 at 11 ca 11 zrAcArya - anena casya itvaM tvaM ca prathamaM zravarNosyAddbhavya caityacaurya sameSu yAt yAt pUrva ikAraH 11 yataH serDoH yAiri prAyari // 73 // TIkA bhASAMtara. AcArya zabdanA yakAranI aMdara rahelA AkArano ikAra a akAra thAya. saM. AcArya tene A cAlatA sUtrathI ikAra ne akAra thAya. paThI prathama avarNo syAdbhavya caitya0 e sUtrathI yanI pehelA ikAra thAya. pabI ataH seDa : e sUtra lAgI Airio Ayario rUpa siddha thAya. // 73 // IH styAna - khalvATe // 74 // styAnakhalvATorAde rAta Irjavati // vINaM / thimaM / khalvIDo // saMkhAyaM iti tu samaH styaH khA iti khAdeze siddham // 74 // mUla bhASAMtara. styAna ne khalvATa zabdanA yadi AkArano IkAra thAya. saM. styAna tenAM ThINaM thInaM thiNNaM evAM rUpa thAya. saM. khalvATa tenuM khallIDo evaM rUpa a. ne eka pakSe styAna zabdanuM saMkhAyaM rUpa thAyaDe. te samaHstyaHkhA e sUtradhI khA vo Adeza thaI siddha thAyaDe. // 74 // // DhuMDhikA // I: 11 styAnazca khalvATaM ca styAnakhalvATaM tasmin 71 styAna adhomanayAM yalukU styAna caturthArthaM vA pUrvastasya vaH anena thA I noNaH vINaM / dvitIye stasyatho'samastastaMbe sta tha noeH zrINaM / For Private and Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e mAgadhI vyAkaraNam. tRtIye mevAdauvANasya hitvaM anena bhAI hrakhaH saMyoge thilaM khavATa-sarvatra vabuk anAdau dvitvaM lA anena thA I ToDaH 11 zrataH sejhaiH khasIDo sam pUrva STayai styai zabdasaMghAte styai astaM zrapadarasya styA saMstyAyate sma iti saMstyAnaM saMstyA kta ktavatU ktapratyaya samaHstyaHkhA iti styAsthAne khA ska kagacajeti tabuk avarNogyaH saMkhAya miti sirpha // 4 // TIkA bhASAMtara. styAna ane khalvATa zabdanA Adi AkArano IkAra pAyaje. saM. styAna tene adhomanayAM yaluka styAna caturthArthavA A cAlatA sUtre AnoI thAya. panI noNaH sUtra lAgI ThINaM rUpa thAya. bIje pade stasyatho'sama0 noNaH e sUtrothI thINaM rUpa pAya. trIje pade anAdauhitvaM e sUtre Na no birtAva pAya. panI A sUtrathI Ano IkAra thAya. panI hasvaH saMyoge e sUtra lAgI thiNNaM rUpa thAya. saM. khalvATa- tene sarvatra valuk anAdauditvaM A cAlatA sUtre Ano I thAya. pI ToDaH ataH seDoM: e sUtrothI khallIDo rUpa siha thAya. saM. thye styai e dhAtu zabdanA saMghAtamA pravarte, tene dhAtu sUtranA niyamathI styA evaM rUpa zrAya. paThI sam upasarga sAthe kta pratyaya AvI saMstyAna evaM rUpa thAya. pajI samaH styaH khA e sUtrathI styA ne sthAne khA zrAdeza thAya. pI kagacaja avarNoM e sUtrothI saMkhAyaM evaM rUpa sigha thaay.|| 14 // naH sAsnA-stAvake // 5 // anayo rAderAta utvaM navati // suNDA / thuva: // 5 // mUla bhASAMtara. sAlA ane stAvaka zabdanA AkArano ukAra thAya ne. saM. sAlA tenuM suNhA evaM rUpa dhAya. ane saM.stAvaka tenuM thuvao evaM rUpa paay.||7|| // TuMDhikA // jaH 71 snAsA ca stAvakazca sAnAstAvakaM tasmin 31 sAsna-sUmanamananhahNadaNAM ehaH iti nAsthAne hA anena sA su 11 aM. tyavyaMga suNhA / stAvaka-stasyathosamasta stA thA anena thA u kagacajeti kaluk 11 ataHse?H thuva: // 7 // TIkA bhASAMtara. sAlA ane stAvaka zabdanA Adi AkArano ukAra thAya. saM. sAsnA zabdane sUkSmastraSNa0 e sUtrathI slA ne sthAne pahA thAya. panI A cAlatA sUtrathI ukAra thAya. pI aMtyavyaM0 e sUtra lAgI suNhA rUpa siddha thAyace. saM. stAvaka tene stasyathosamasta0 e sUtradhI stAno thA thAya. palI bA cAlatA sUtrathI Ano u thAya. panI kagaca0 ataHse?H e sUtrothI thuvao rUpa siddha thAya . // 75 // For Private and Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| kAsAre // 6 // AsArazabde AderAta Ud vA navati ||uusaaro thAsAro // 6 // mUla bhASAMtara. AsAra zabdanA Adi AkArano vikaTape UkAra Aya. saM. AsAra tenAM UsAro tathA AsAro evAM rUpa thAyaH // 76 // // duDhikA // Uda 11 vA 11 zrAsAre 71 yAsAra- anena vA zrAU zrataHsejhaiH UsAro zrAsAro // 6 // TIkA bhASAMtara. AsAra zabdanA Adi AkArano vikaTape U thAyaje. saM. AsAra zabdane A cAlatA sUtrathI AkArano vikaTape UkAra vAya. pI ataH sejhaiH e sUtrathI UsAro AsAro evAM rUpa prAyaje. // 76 // AryAyAM yaH zvazvAm // 7 // thAryAzabde zvazvAM vAcyAyAM yasyAta Urjavati // aGka // zvazcAmiti kim / zrajA // 7 // mUla bhASAMtara. AryAzabda ke jeno artha zvazrU ( sAsu) ato hoya tenA ye nA AkArano UkAra zrAya. jema saM0 AryA tenuM ajjU evurUpa thAya. mUlamAM zvazrU zabdanuM grahaNa karyu ne tethI te artha na zrato hoya to bIje pade anjA evaM rUpa pAya. // 7 // ||ddhuNddhikaa // thAryA 1rya 11 zvazrU 71 zrAryA dyayyAMjaH iti jA anAdau dvitvaM jA hrakhaHsaMyoge A a anena jA U ata aMtyavyaMga thajA thA U muttA zeSaM tathaiva // 7 // TIkA bhASAMtara. AryA zabdano jo zvazrU (sAsu) artha thato hoya to tenA rya mAM rahelA AkArano UkAra thAya. saM0 AryA-dyayyAMjaH anAdau ditvaM hrasvaHsaMyoge A cAlatA sUtre UkAra aMtyavyaM0 e sUtrothI ajU rUpa siddha thAya. bIje pade Ano UkAra karyA zivAya bAkInI sAdhanikA pUrvanI jema karIajA rUpa siddha thaay.|| 7 // ed grAhye // 7 // grAhyazabde zrAderAta ed navati // gejkaM // 7 // mUla bhASAMtara. grAhya zabdanA Adi AkArano ekAra Aya. saM. grAhya zabdanuM gejma evaM rUpa siddha thAya. // 7 // For Private and Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // et 11 grAhya 71 grAhya- sarvatra rabuk sAdhvasadhyahyAMUH hyasya kaH anAdau hitvaM dvitIyatu pUrvaphasya jaH anena gA ge 11 klIve sm monu0 gejkaM // 7 // TIkA bhASAMtara. grAhya zabdanA Adi AkArano ekAra Aya. saM. grAhya tene sarvatra raluka sAdhvasadhya0 anAdau dvitvaM dvitIyaturya thA cAlatA sUtrazrI ekAra Aya. pI klIbesam monu0 e sUtrothI gejjhaM rUpa siddha zrAya je. // // ghAre vaa|| e|| chArazabde zrAta ed vA navati ||derN| pde| puthAraM dAraM vAraM // kathaM neraLa nAra / nairayika nArakika zabdayorjaviSyati // ArSe anyatrApi / pachekammaM / asaheja devAsurI // 7 // mUla bhASAMtara. dvAra zabdanA AkArano vikaTape ekAra thAya. saM. dvAra tenuM deraMthAya zrane vikalpa pake duAraM dAraM vAraMevAM rUpa thAya.saM. nairayika ane nArakika zabdanA neraIo nAraIo evAM rUpa kevIrIte thAya? te rUpa ArSa prayogamAM thAyale. temaja ArSa prayogathI bIje paNa thAya-jema saM. pazcAtkarman tenuM pacchekamma evaM rUpa zrAya. ane saM. asahAyya tenuM asahejja eq rUpa thAya. // 7e / // DhuMDhikA // chAra 71 vA 11 chAra- sarvatra vabuk anena vA etvaM 11 klIvesam monu0 deraM pade ghAraM padmabadmamUrkhachAre vA iti vaprAk UkAraH jvAra iti kagacajeti valopaH 11 klIbesam monu muzrAraM iti sihaM / chAra-kagaTaDatada0 daluk 11 kvIbe sm daarN| chAra-sarvatra valuka 11kkIbe sm vAraM iti| nirayenavo nairayiko narake navo nArakikaH nairayika-nArakika-aita et iti nai ne kagacajatada0 unnayalopaH kalopazca 11 zrataHsejhaiH DityaMga nera nArA tisiMha / pazcAkarman- aMtyavyaM0 luk hakhAtthyazcatsapsAma nizcale pasya H a. nAdau hitvaM dvitIyaturya pUrva pArSatvAt atrApi anena vA le sarvatra rakhuk klIbesam paTakamma iti sihaM / asahAyya- vA'vya. For Private and Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / e yotkhAtAdAvadAtaH iti sA sa vayyayajaH iti yya sthAne kaH na hA he anAdo U prasideU iti // 79 // tar bhASAMtara. dvAra zabdanA zrAkAra no vikalpe ekAra thAya. saM. ghAra - sarvatra valuk yA cAlatA sUtre vikalpe ekAra klI besma monu0 e sUtrothI deraM rUpa siddha thAya. bIje par3he saM. dvAra tene padmachadmamUrkha0 kagacaja0 klIbesam monuM0 e sUtrothI kuAraM evaM rUpa siddha thAya. valI trIje pade saM. dvAra - tene kagaTaDatada0 klIbesm e sUtrothI dAraM evaM rUpa thAya. valI cothe pache saM. dvAra - tene sarvatra raluk klIvesam e sUtrothI vAraM evaM rUpa thAya. niraya (naraka) mAM je thAya. te nairayika kahevAya. chAne narakamAM thAya te nArakika kahevAya. saM. nairadhika0 nArakikatene aita et kagacaja0 ataH serDoH DityaM e sUtrothI neraIo nAraIo evAM rUpa siddha thAya. saM. pazcAtkarman tene aMtyavyaMja0 havAtthyazca0 anAdau ditvaM dvitIyaturya prayoga hovAthI cAlatA sUtre vikalpe ekAra sarvatra raluk klIbesm e sUtrothI pacchakamma evaM rUpa siddha thAya. saM. asahAyya tene vA'vyayotkhAtAdA0 dyayyayajaH varSa prayogathI vikaTa ekAra anAdau dvitvaM e sUtrozrI asahejja evaM rUpa siddha thAya // 78 // pArApate ro vA // 80 // pArApatazabde rasthasyAta ed vA javati // pAreva pArAvarDa // 80 // mUla bhASAMtara. pArApata zabdanA ra kAranI aMdara rahelA AkArano vikalpe ekAra thAya. saM. pArApata tenuM pArevao tathA pArAvao evaM rUpa thAya // 80 // // DhuMDhikA // pArApata 71 ra 61 vA 11 pArApata - anena vA e povaH kagacajeti luk ataH serDoH pArevarDa pArAva itisiddhaM // 80 // TIkA bhASAMtara. pArApata zabdanA rakAra nI aMdara rahelA AkArano vikalpe ekAra yAya. saM. pArApata tene zrA cAlatA sUtrathI vikalpe ekAra thAya. pI povaH kagacaja ataH serDoH e sUtrothI pArevao pArAvao evA rUpa siddha thAyaDe. // 80 // mAtraTi vA // 81 // mAtra pratyaye tad vA javati // etti zramettaM / etti zramattaM // bahulAdhikArAt kvacinmAtra zabde'pi / jo NamettaM // 81 // mUla bhASAMtara. mAtra pratyayanA makAra nI aMdara rahelA AkArano vikalpe ekAra thAyabe. saM0 etAvan mAtraM - tenuM ettiamettaM zrane vikaTape ettiamattaM evaM For Private and Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir e mAgadhI vyAkaraNam. rUpa thAya. ahIM bahula adhikAra cAlene tethI koIThekANe mAtra zabda mAM paNa A niyama lAgu pake jema-saM. bhojana-mAnaM tenuM bhoaNa-mettaM evaM rUpa thAya. // 1 // // DhuMDhikA // mAtraTa 71 vA 11 etavanmAtra- yattadetado'torittibhaetabuk iti etAvat sthAne ettitha zrAdezaH anena vA etvaM mA me sarvatra rabuk anAdau hitvaM tta 11 klIbesam ettiamettaM iti sikaM yatra na ekArastatra hRvaH saMyoge mA ma zeSaM tahat ettizramattaM / nojana-mAtraM nojanaM ca tanmAtraM ca jojanamAtraM kagacajeti tayuk zravarNAzraya noNaH anena mAtrasyAkArasya ekAraH sarvatra rakhuk anAdau hitvaM tta 11 klIbesam jozraNa-mettaM iti // 1 // TIkA bhASAMtara. mAtraT pratyayanA makAranI aMdara rahelA AkArano vikaTape ekAra zrAyaje. saM. etAvanmAtra- tene yattadattado'torittie sUtrathI etAvat ne ThekANe ettia Adeza thAya. paThI A cAlatA sUtrathI vikaTape ekAra thAya. panI sa. rvatra raluk anAdau dvitvaM klIvesam e sUtrothI ettiamettaM rUpa sima thAya. jyAre vikahape ekAra na thAya tyAre hrasvaHsaMyoge ane bAkI pUrvavat sUtro lAgI ettiamattaM ebuM rUpa siddha thAya. saM. nojanamAtraM (tenoartha bhojana evaM mAtra) tene kagaca. avarNo'ya0 zrA cAlatA sUtre AkAra no ekAra sarvatra raluka anAdau dvitvaM klIyesUm e sUtrothI bhojaNamettaM evaM rUpa siddha zrAya. // 1 // udoghAH // 2 // zrAzabde zrAderAta ud ucca vA javataH // ullaM / ullaM / pade akhaM / thaI / bAha-salila-pavaheNa uddeza // 2 // mUla bhASAMtara. Ardra zabdanA zrAdi AkAra no ukAra ane okAra vikaTape thAya. saM. Ardra tenuM ullaM tathA olaM thAya ane pare allaM tathA adaM pAya. saM bASpasalilapravAheNa Ardrayati- tenuM bAha-salila-pavaheNa ullei evaM rUpa dhAya. // 2 // // DhuMDhikA // acca ucca udot 11 vA 11 AI 1 zrAI-sarvatra urdhva ope kagaTaDeti dabuk harijAdau laH itivA latvaM zranAdauhitvaM sada / 11 klIbesam monu0 uddhaM uvaM pade alaM ahaM / bASpa- bASpeho For Private and Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 'zruNi bAha / pravAha ghaJ vRzervA vA va sarvatreti rakhuk 31 TA zrAmorNaH iti TAsthAne Na TANazasyet iti pavaheNa / AI zrAI karotIti Adhyati Nij bahulaM anyakha iti ranadhyAyAdakAraluk varttaH ti tyAdInAM ti iNerade dAvAve OM harijA daulaH ra laH zranAdauhitvaM va anena etvaM ulleza // 2 // TIkA bhASAMtara. AI zabdanA Adi AkAra no ukAra ane okAra vikaTape pAya. saM. AI-tene sarvatraUrdhvara e sUtre ra no lopakarI kagaTaDa0 haridrAdaulaH anAdau dvitvaM e sUtro lAgyA par3I klIbesam monu0 e sUtrothI ullaM olaM tathA bIje pade allaM ahaM evAM rUpa siddha thAyaje. saM. bASpa tene bASpeho'zruNi e sUtrathI bAha evaM rUpa Aya. saM. pravAha zabdane ghavRddhA sarvatra ralaka 31 TA AmoNaH TANa. zasyet e sUtrothI pavaheNa rUpa siddha thAya. Ardra ne je kare te Ardrayati kahevAya. AI dhAtune Nij- pratyaya Ave tene abhyasva0 e sUtra lAgI vartamAnA0 e sUtra vaDe ti zrAve pajI tyAdInAM tii NeradedAvAve hari drAdaulaH anAdau dvitvaM yA cAsatA sUtre ekAra pAya eTale ullei evaM rUpa siddha thAya be. // 5 // odAlyAM paMktau // 73 // bAlIzabde paMktivAcini Ata utvaM navati ||ulii // paMktAviti kim / bAlI sakhI // 3 // mUla bhASAMtara. paMkti vAcaka evA AlI zabdanA AkArano okAra thAya be. saM. AlI zabdanu olI ebuM rUpa zrAya. mUlamAM paMktivAcaka ema kaDaM tethI AlI zabdano artha jo sakhI zrato hoya to prAkRtamAM AlI evaM rUpa thaay.|| 3 // ||ddhuNddhikaa // jaida 11 AlI 71 paMkti 71 thAlI-anena thA zro aMtyavyaMjanasabuk ulI // 3 // TIkA bhASAMtara. paMkti vAcaka AlI zabdanA AkAra no okAra thAya. saM. AlI sene A cAlatA sUtrathI Ano othAya. panI aMtyavyaMjana e sUtrathI olI evaM rUpa siddha thAya. // 3 // hrasvaH sNyoge||4|| dIrghasya yathA darzanaM saMyoge pare hakho javati // zrAt / zrAnaM / zrambaM // tAnaM / tambaM // virhaagniH| virahaggI // zrAsyaM / assaM // 13 For Private and Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. zt / munIDaH / muNiMdo // tIrtha / titthaM // Ut / guruukhaapaaH| gurUsAvA // cUrNaH / culo // et / nareMDaH / nariMdo // mleddH| milicho / dihika-thaNa-baTuM // ut|shrdhrosstthH|shrhruuttuN||niilotplN / nIluppalaM // saMyoge iti kim|shraayaasN| isaro / Usavo // 4 // mUla bhASAMtara. dIrgha svaranI par3I jo yathAdarzana pramANe saMyoga (joDI ) zradara para zrAve to te dIrgha svarano isa svara thai jAyace. prathama AkAranAM udAharaNa- saM. AnaM tenuM amdhaM thAya. saM. virahAni tenuM virahaggI thAya. saM. Asya tenuM assaM thAya. dIghe ikAranAM udAharaNa- saM. munIMdraH tenuM murNido thAya. saM. tIthe tenuM titthaM thAya. dIrgha UkAranA udAharaNa- saM gurullApAH tenuM gurullAvA thAya. saM. cUrNaH tenuM cuNNo thAya. dIrgha ekAranAM udAharaNa- saM. nareMdra tenuM nariMdo thAya. saM. mleccha tenuM miliccho thAya. saM. dRSTaikastanapRTuM tenuM dihikka-thaNa-varTa evaM rUpa thAya. dIrgha okAranAM udA0 saM. adharoSThaH tenuM aharuTuM thAya. saM. nIlotpalaM tenuM nIlappalaM thAya. mUlamAM khakhyuM ne ke, saMyoga zradara para Ave tethI saM. AkAzaM IzvaraH utsavaH tenA AyAsaM Isaro ane Usavo evAM rUpa vAya. // 5 // // DhuMDhikA // hakha 11 saMyoga 11 Ana tAmra anena thA atA ta taamraanembH| mra sthAne mba klIbe sam monu aMbaM taMbaM / viraha eva agniH virahAmiH 11 adhomanayAM nabuk anAdau hitvaM gi anena havaH hA ha klIbesau dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk virahaggI / Asya 11 adhomanayAM yabuk anena zrA zra klIbe sam monu0 assaM / munIDa 11 jeronavA rabuk thanena IznoNaH 11 zrataH seoHmunniiNdo| tIrtha anena tI ti sarvatra luk anAdau hitvaM dvitIyapUrva tha ta 11 klIvesam monu0 titthaM / guruvApAH gurUNAM ullApAH anena rUsa povaH 13 jas zas dIrghaH vA jaszasorbuk guruvAvA / cUrNa zranena cU cu sarvatra luk culo / nareM- anena re ri ronavA rakhuka 11 zrataH seoMH nriNdo| mleDa- mle lAt iti lapUrva 3 anena la li 11 ataH seDoMH miliyo / dRSTaikastanapRSTa-dRSTaM ekastanapRSTaM yat kaMcukottAraNe yat-STasyAnuSTreSTAsaMdRSTe Tasya H zranAdau For Private and Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / Uu dvitvaM dvitIyapUrva va Ta itkRpAdau diTThi / ekaityatra sevAdau vA ka anena e i stana - stasyatho'samasta0 sta ya noNaH pRSTa ityatra zato't Ta pa povaH klIbesm diTTikathaNava | adharoSTha - khadhatha0 anena se ruSTasyAnuSTa ta zranAdau0 dvitIya0 pUrva va TaH 11 kvIbesm haru | nIbotpala - anena lo lu kagaTaDeti taluk chA - nAdau dvitvaM pakkIbesm nIluppalaM / AkAza - kagacaja kaluk avarNo'yaH zaSoH saH 11 klI besm zrayAsaM / Izvara sarvatra valuk zaSoH saH yataH serDoH Isaro / utsava - anutsAhotsanne0 u U kagaTaDeti talukU 11 ataH serDoH Usavo // 84 // TIkA bhASAMtara. dIrghakharane saMyoga ( joDI ) akSara para bateM ikha thAya. saM. Amra tAmra tene A cAlatA sUtre Ano a zrAya paDhI tAmrAtrembaH e sUtrathI - ne sthAne mva thAya. pakSI klIbesma monu0 e sUtrothI aMdhe taMbaM evAM rUpa siddha thAya. viraharUpI agni te virahAni kahevAya. saM. virahAni tene adhomanayAM0 anAdau dvitvaM zrA cAlatA sUtre hasva klIbesaudIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI virahaggI thAya. saM. Asyatene adhomanayAM0 zrA cAlatA sUtre hrasvaH noNaH ataH serDI : e sUtrothI do rUpa siddha thAya. saM. tIrtha tene yA cAlatA sUtre hrasva sarvatra raluk anAdau dvitvaM dvitIyapUrva klI besma monu0 e sUtrothI titthaM evaM rUpa yAya. saM. gurUllApAH eTale guruno ullApa ( kathana ) tene cAlatA sUtre hakha povaH jazzasdIrghaH vA jazazasoluka e sUtrazrI gurullAvA rUpa siddha thAya. saM. cUrNa tene cAlatA sUtre ikha sarvatra raluk e sUtrothI cuNNo rUpa yAya. saM. nareMdra tene yA cAlatA sUtre sva preronavAraluk ataH serDoH e sUtrothI nariMdo rUpa siddha thAya. saM. mleccha zabda tene mlecche e sUtrathI lanI pelA ikAra thAya. pabI ataH seDa: e sUtrathI miliccho evaM. rUpa siddha thAya. saM. dRSTaikastanapRSTaM eTale kAMcalI utAravA vakhate jovAmAM veluM eka stana pRSTa- ahiM saM. dRSTa zabdane STasyAnuSTreSTAsaMdRSTe anAdau dvitvaM dvi pUrva itpAda tyAre diTTi evaM thayuM. saM. eka zabdane sevAdauvA e sUtrathI kka thAya. yA sUtrathI eno i thAya. saM. stana tene stasyatho'samasta0 noNaH e sUtrathI thaNa thAya. saM. pRSTa tene Rtot povaH klIbesm e sUtrothI baTuM thAyaH ekI sAthe diTThakathaNavahaM evaM rUpa thAya. saM. adharoSTha tene khaghatha0 zrA cAlatA sUtre rono ru thAya. pI SThasyAnu0 anAdau0 dvitIya0 klI besma e sUtrothI aharu evaM rUpa thAya. saM. nIlotpala tene A sUtrathI lono lu thAya. kagaTaDa0 anAdau dvitvaM bema e sUtrothI nIluppalaM evaM rUpa yAya. saM. zrAkAza-tene kagacaja0 avarNo'yaH For Private and Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 mAgadhI vyAkaraNam. zaSoHsaH klIbesam e sUtrothI AyAsaM rUpa thAya. saM. Izvara tene sarvatravaluka zaSoH saH ataHse?H e sUtrothI Isaro evaM rUpa thAya. saM. utsava tene anutsAhotsanne0 kagaTaDa0 ataHsejhaiH e sUtrothI Usavo evaM rUpa thAya. // 4 // ita ekA // 5 // saMyoga iti vrttte|shraaderikaarsy saMyoge pare ekAro vA jvti|| peeDaM pieddN| dhammevaM dhammilaM / sendUraM sindUraM / veehU / viehU / peTaM piTaM / bevaM bivaM // kacinna javati / cintA // 5 // mUla bhASAMtara. ahIM saMyoga e adhikArathI jANI levo. saMyoga- ( joDIyA) akSara para bateM Adi ikArano vikaTape ekAra thAyane. saM. piNDaM tenA peNDaM ane piNDaM evAM rUpa thAya. saM. dhamillaM tenAM dhammellaM dhammillaM evAM rUpa thAya. saM. sindUra tenA sendUraM siMdUraM evAM rUpa thAya. saM. viSTu tenA veNha viNha evAM rUpa thAya. saM. pRSTaM tenA peDhe piTThe evAM rUpa thAya. saM. biTva tenA bellaM billaM evAM rUpa pAya. ko vekANe thAya paNa nahIM-jema, cintA // 5 // ||ddhuNddhikaa // zta 61 et 11 vA 11 pieDa dhammita sindUra- anena sarvatra vA 3 e vargentyo vA iti vA viSTu anena vA 3 e vi ve padama zmaSmasmeti STu sthAne ehu 11 klIbesau dIrghaH aMtyavyaMga sabuka veNha viNha / pRSTa- pRSTe vAnuttarapade iti pR pi anena vA pipe. STasyAnu0 STasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 sa Ta klIbe sam monu peTaM piTaM / bilva- anena vA bi le sarvatra daluk anAdau vi0 va 11 klIbesam monu0 bevaM viddhaM // 5 // TIkA bhASAMtara. saMyoga para bateM Adi ikArano vikaTape ekAra thAya. saM. piNDa dhammilla sindUra-zrA zabdone yA cAlatA sUtrathI ikArano e ayo ane pakSa vagaiM'tyovA e sUtra lAge eTale temanA- peNDaM piNDaM dhammellaM dhammilaM sendUraM sindUraM evAM rUpa thAya. saM. viSTu tene A cAlatA sUtre vikaTape ikArano ekAra zrAya. paThI pa kSmazmaSmasma e sUtradhI STu ne sthAne Nhu thAya. pajI klIvesau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI veNha viNha evAM rUpa thAya. saM. pRSTa tene pRSTavAnuttarapade A cAlatA sUtre i. kArano e vAya. panISTasyAnu0 anAdau dvitvaM ditIyapUrva klIvesam0 monu e sUtrothI For Private and Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 101 paTuM piTuM evAM rUpa thAya. saM. bilva tene A cAlatA sUtrathI ikArano e thAya panI sarvatra daluk anAdau dvitvaM klIbesammonu0e sUtrodhI vellaM vilaM evAM rUpa thaay.||5|| kiMzuke vA // 6 // kiMzukazabde Aderita ekAro vA jvti||kesushNkiNsushN // 6 // mUla bhASAMtara. kiMzuka zabdanA Adi ikArano vikaTape ekAra zrAya. saM. kizuka tenA kesuaM ane kiMsuaM evAM rUpa thAya. // 6 // // TuMDhikA // kiMzuka 71 vA 11 kiMzuka 11 mAMsAdervA anusArabuk kesudhe kiMsuaMda TIkA bhASAMtara. kiMzuka zabdanA Adi ikArano vikaTape ekAra zrAya. saM. kiMzuka tene mAsAdervA e sUtrathI vikaTape anusvArano luk Aya. eTale kesuaMkiMsuaM evAM rUpa thAya. // 6 // mirAyAm // 7 // mirAzabde zta ekAro navati // merA // 7 // mUla bhASAMtara. mirA zabdanA ikArano ekAra Aya.saM.mirA tenu merA rUpa pAya.77 TuMDhikA nAsti pathi-pRthivI-pratizrunmUSika-darijA-binItakeSvat // 7 // eSu Aderito'kAro navati // paho / puhii| puDhavI / paDaMsuzrA // mUsa / hldii| haladA / baheDa // panthaM kira de sitteti tu pathizabdasamAnArthasya paMthazabdasya naviSyati // harimAyAM vikalpa ztyanye / haliddI halidA // 7 // mUla bhASAMtara. saM. pathi- pRthivI- pratizrut- mUSika- haridrA- ane bibhItaka e zabdonA Adi ikArano akAra thAya. saM. pathi tenuM paho rUpa thAya. saM. pRthivI tenAM puhaI puDhavI evAM rUpa thAya. saM. pratizrut tenuM. paDaMsuA rUpa thAya. saM. mUSika tenuM mUsao zrAya. saM. haridrA tenuM haladdI tathA haladdA evaM rUpa pAya. saM. vibhItaka tenuM baheDao evaM rUpa thAya. saM. pathi zabdanI samAna arthavAlA evA paMtha zabdanuM panthaM evaM paNa rUpa dhAyace. ane keTalAeka haridrA zabdane vikaTape IkAra Aya ema kahe. eTale haliddI haliddA evAM rUpa pAya. // 7 // For Private and Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // paMthA zca pRthivI ca pratizrucca mUSikazca harijA ca bijItakazca paMthipRthivIpratizrunmUSikaha rijAbijItakAH teSu 73 at 11 pathin 11 anena thi tha khaghatha tha ha ataH sejhaiH paho pRthivI UtvAdau iti pR pu khaghathA thi hi anena hi ha kagacajeti vabuk aMtyavyaMga saluk puha dvitIye nizIthapRthivyorvA thasya DhaH zeSa tahat puddhvii| pratizrut sarvatra pramadhyasya zrumadhyasya raluk pratyAdau DaH miti anena Do DaH vakrAdAvaMtaH anukhAraH striyAmAdavi0 aMtyatyasya thA zaSoHsaH aMtyavyaM0 saluk paDaMsuzrA / mUSika-anena 3 a zaSoHsaH 11 kagacajeti kabuk ataHsejhaiH mUsale / haritA anena itha harijAdaulaH ra la veronavA iti asya rakArasya buk anAdau hitvaM yA harijAdau iti DApra0 yatra halidA tatra ThasyAMnAM buk iti Abuk dvitIye halIhI 11 aMtyavyaMja0 sabuk / binItaka anena vi ba khaghatha jI hI etpIyUSApIDabijItakakIdRzedRze iti hI he pratyAdau DaH ta Da kagacajeti kabuk 11 ataHsejhaiH baheDa / patha zram zramosya zrabuk monu paMthaM daliddI halidA iti vikalpena ikAraM vadaMti tato anena zra sAdhanikA pUrvavat // 7 // TIkA bhASAMtara. pathin pRthivI pratizrut mUSika haridrA ane bibhItaka e zabdonA Adi ikArano akAra thAyaje. saM. pathin tene A cAlatA sUtrathI thi notha thAya. panI khaghatha ataHse?: e sUtrothI paho evaM rUpa Aya. saM. pRthivI tene uhasvAdau khaghatha0 zrA cAlatA sUtre ikArano akAra thAya. panI kagacaja. aMtyavyaM0 e sUtrothI puhaI rUpa thAya. ane vikaTapa pade nizIthapRthivyorvA e sUtra pAmI bAkInI sAdhanA pUrvavat thAya eTale puDhavI ebuM rUpa sima thAya. saM. pratizrut tene sarvatra pramadhyasya zrumadhyasya raluk e thI ra no luk thAya. paLI pratyAdauDaH Diti yA cAkhatA sUtre ikArano akAra vakrAdAvaMtaH striyAmadavi0 zaSoHsaH aMtyavyaMja0 saluk e sUtrothI paDaMsuA evaM rUpa thAya. saM. mUSika tene A cAlatA sUtrathI ikArano akAra thAya. panI zaSoH saH kagacaja ataHse?H e sUtrozrI mUsao evaM rUpa For Private and Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6 www.kobatirth.org prathamaH pAdaH / 103 * thAya. saM. haridrA tene yA cAlatA sUtre ikArano athAya pI haridrAdau laH ra la preronacA anAdI dvitvaM chAyA haridrAdau sUtrodhI haladdI haladdA evAM rUpa thAya. jyAre haliddA evaM rUpa thAya tyAre tene AkArano luk thAya ne bIje haliddI evaM rUpa thAya. panI tene aMtyavyaMjana0 saluk e sUtra pAme . saM. vibhItaka tene yA sUtrathI ino athAya pI khaghatha0 bhI no hI thayo. pakSI etpIyUSApIDabibhItaka kIdRze ze e sUtrI hI no he thAya. pI pratyAdauDaH kagacajaH ataH seDa : e sUtrothI baheDao rUpa siddha thAya. saM. patha tene am pra0 zrave patI amosya monu0 e sUtrozrI paMthaM evaM rUpa siddha thAya. saM. haridrA zabdane keTalA eka vikalpe ikAra kahebe eTale haliddI ane haliddA evAM rUpa thAya. paDhI yA cAlatA sUtre a no iyAya ne bAkInI sAdhanikA pUrvavat karavI0 // 88 // zithileMgude vA // 89 // anayorAderito'd vA javati // saDhilaM / pasaDhilaM / siDhilaM | pasiDhilaM / zraGgAM / iGgathaM // nirmitazabde tu vA yAtvaM na vi dheyaM / nirmAta nirmitazabdAcyAmeva siddheH // 8 // t Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saM. mUla bhASAMtara. zithila ane iMguda zabdanA ikArano vikalpe akAra thAya. zithilaM tenu saDhilaM siDhilaM thAya. saM. prazithilaM tenuM pasaDhilaM pasiDhilaM thAya. saM. iMgudaM tenuM aMguaM tathA iMguaM evaM rUpa thAya. nirmita zabdane vikalpe AkAra na thA. kAraNa, nirmAta ane nirmita evAM be zabdathI te siddha thAyabe // 89 // // DhuMDhikA // zithileM gude 71 vA 19 zithila - prazithilaM anena vA i zaSoH saH methi zithira zithila prathame yasya DhaH sarvatra raluk 11 kvIbesam monu0 saDhilaM siDhilaM pasaDhilaM pasiDhilaM | iMguda akkI besm kagacajeti luk zravyaya0 saluk gukhaM iMgu // 8 // TIkA bhASAMtara. zithila ane iMguda zabda nA ikArano vikalpe akAra thAya. saM. zithila prazithila tene yA cAlatA sUtre vikalpe ikAra thAya. pI zaSoH saH mithizithi0 e sUtrathI tha no Dha thAya paDhI sarvatra valuk klIbesm monu0 e sUtrozrI sadilaM siDhilaM pasaDhilaM pasiDhilaM evAM rUpa thAya. saM. iMguda tene a no i thAya. panI klI besma kagacaja0 avyaya0 e sUtrothI aMguaM iMguaM evAM rUpa thAya // 8e // For Private and Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 mAgadhI vyAkaraNam, tittirau raH // e|| tittirizabde rasyoto'd navati // tittiro // e0 // mUla bhASAMtara. tittirizabdanA rakAra mAM rahelA ikArano vikaTape akAra pAya. saM. tittiri zabdanuM tittiro evaM rUpa dhAya. // e0 // DhuMDhikA nAsti ztau to vAkyAdau // 1 // vAkyAdijUte itizabde yastastatsaMbaMdhina ikArasya akAro ja. vati // ina jaMpithAvasANe / zva vithasidha-kusuma-saro // vA. kyAdAviti kim / pitti purisotti // e1 // mUla bhASAMtara. vAkyanI prazrama rahelA evAM iti zabdanA takAranI aMdara rahelA ikArano akAra thAya. saM. iti jalpitAvasAne evaM vAkya le tenuM ia jampiAvasANe evurUpa thAyane. saM. iti vikasitakusumazaraH evaM vAkya ne tenuM ia vikasia-kusuma-saro aiq vAkya zrAya. mUlamAM vAkyanI prathama rahelA iti zabdane ema kaDaM tethI saM. priya iti tenuMpiotti zrAya zrane saM. puruSa iti tenuM purisotti thAya. ||ddhuNddhikaa // iti 71 t 61 vAkyAdi 11 iti jalpitAvasAna- anena zra zeSaM pUrvavat iti vikasitakusumazaraH anena 3 a zeSaM pUrvavat priya iti sarvatra rakhuk kagacajeti yaluk zteHsvarAntasya chiH zte zlopazca tasya hitvaM ca 11 ataH seoH pitti / puruSa iti puruSeroH iti rusthAne ri zaSoH saH Sa saH zrataHseDoMH iteHsvarAttasyatiH zte zlopazca tasya chiH purisotti // e1 // TIkA bhASAMtara. vAkyanA AdinUta evAM itizabdanA takAranI aMdara rahelA ikArano akAra thAya. saM. iti jalpitAvasAna tene A cAlatAsUtre i no a zrAya, bAkInI sAdhanA pUrvavat jANI levI. saM. iti vikasita kusumazaraH tene A cAlatA sUtrathI i no a thAya. bAkInI sAdhanA pUrvavat jANAvI- vAkyanI AdinUta na AvelA evAM iti zabdanA udAharaNa-saM. priya iti tene sarvatraraluk kagacaja0 iteH kharAttasya dviH ataH seoM: e sUtrothI piotti rUpa siddha thAya. saM. puruSa iti For Private and Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamaH pAdaH / 304 tene puruSeoH zaSoH saH ataH seDaH iteH svarAttasya dviH e sUtrothI purisoti evaM rUpa siddha thAya // 1 // IjiMndA - siMha - triMzaviMzatau tyA // jihvAdiSu ikArasya tizabdena saha Irnavati // tIsA | vIsA // bahulA dhikArAt kacinna javati siMha - rAje // e2 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 // jIdA / sIho / / siMha - datto / mUla bhASAMtara. jihvA - siMha triMzat ane viMzatie zabdonA ikAra noi zabda sAthe IkAra thAya. saM. jihvA tenuM jIhA yAya. saM. siMhaH tenuM sIho thAya. saM. triMzat praviMzati tenA tIsA ane vIsA evAM rUpa thAya. bahula adhikArane tethI koi ThekANe na thAya. jema saM. siMha- dattaH tenuM siMha- datto ane saM. siMha - rAja tenuM siMha - rAo evaM rUpa thAya // e2 // // DhuMDhikA // jihvA ca siMhava triMzacca viMzatizca jihvAsiMha triMzadviMzatiH tasmin - jihvA - sarvatra valuk anena jI 11 aMtyavyaM0 saluk jIhA / siMha - mAMsAdervAnukhAralopaH zranena I 11 ataH serDoH sIho / viMzati zranena tyA saha I 11 zaSoH saH striyAmAda0 sa sA 11 aMtyavyaM0 vIsA / triMzat viMzatyAderluk anukhAralopaH sarvatraralopaH anena tI zaSoH saH tryaMtyavyaM0 taluk 11 chAta yAp tyavyaM0 saluk tIsA siMhadatta 11 ataH seDa :- siMhadatto / siMharAjaH 11 kagacajeti jaluk zrataH serDoH siMhAuM // 2 // For Private and Personal Use Only TIkA bhASAMtara. jihvA siMha triMzat ane viMzati e zabdonA ikArano ti zabdasAthe IkAra thAya. saM. jihvA tene sarvatraluk yA cAlatA sUtre IkAra thAya. pI aMtyavyaMjana saluk e sUtrathI jIhA evaM rUpa thAya. saM. siMha tene mAMsAdervAnukhAralopaH zrA cAlatA sUtre ti sahita I zrAya paDhI zaSoHsaH striyAmAdaM zratyavyaM0 e sUtrotha vIsA rUpa siddha thAya. saM. triMzat tene viMzatyAderluk anusvAralopaH sarvatra ralopaH zrA cAlatAsUtre IkAra zaSoHsaH aMtyavyaM zrata pU aMtyavyaM saluk e sUtrothI tIsA rUpa siddha thAya. saM. siMhadatta tene ataH : seDaH e sUtrayI siMhadatto evaM rUpa thAya. saM. siMharAja tene kagacaja0 ataH seDoMH e sUtrathI siMha - rAo evaM rUpa yAya. // 2 // 14 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 mAgadhI vyAkaraNam. ki niraH // e3|| nir upasargasya rephlope sati ita IkAro navati // nIsara / nIsAso // cukItikim / nima / nissahAze aMgAI // e3 // mUla bhASAMtara. nir upasarganA rephno lopathatAM nakAranI aMdara rahelA ikArano IkAra thAya. saM. niHsarati tenuM nIsAso evaM rUpa thAya. mUlamAM rephano luk thavAnuM kaDaM ne tethI saM. nirNaya tenuM niNNao evaM rUpa zrAya. saM. nissaMhAni aMgAni temAM nirasaMha tenuM nissahAI evaM rUpa thAya. // e3 // // DhuMDhikA // jhuk 71 nir 61 niHsarati- sarvatrarabuk anena ni nI tyAdInAM tiniisr| nir-zvAsa- sarvatravaluk zaSoH saH 11 zrataHseDoMH niisaaso| nira-Naya- sarvatra rakhuk kagacajeti yabuk anAdau hitvaM zrataH sejhaiH nimaH / nir-saMha 13 jas zasiM zNayaH jassthAne iM dIrghazca se zaSasaM vA nissahAI // 3 // TIkA bhASAMtara. nira upasarganA rephano lopazratAM nakAranI aMdara rahelA ikAra no IkAra thAya. saM. nir-sarati tene sarvatra raluk vA cAlatA sUtrathI IkAra thAya. panI tyAdInAM e sUtrathI ti no i thAya. eTale nIsaraha evaM rUpa thAya. saM. nir-zvAsa tene sarvatraralukva lukca zaSoHsaH ataHsejhaiH e sUtrothI nIsAso evaM rUpa thAya. saM. nirNaya tene sarvatra raluk kagaca. anAdau dvitvaM ataHseDoMH e sUtrathI niNNao evaM rUpa dhAya. saM. nir-sahAni tene jaszasUiMiNayaH sezaSasaM vA e sUtrothI nissahAI evaM rUpa zrAyaH // e3 // binyorut // 4 // dvizabde nAvupasarge ca ita ud navati // hi| u-matto / uthaaii| u-viho|u-reho / u-vayaNaM // bahulAdhikArAt kacid vikalpaH / u-jaNo bi-jaNo / u birkha // kvacinna navati / dvijH| diu~ // hiradaH / dira // kvacid tvamapi / do-vayaNaM // ni / nnumjaa| Numanno // kvacinna navati / nivaDaz // e4 // mUla bhASAMtara. dizabda ane ni upasarganA ikArano ukAra thAya. saM. dimAtra tenuM du-matto rUpa thAya. saM. dvijAti tenuM du-AI evaM rUpa dhAya. saM. vividha tenuM du-viho rUpa thAya. saM. dvirepha tenu du-reho rUpa thAya. saM. dvivacana tenuM du-vayaNaM evaM For Private and Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 107 rUpa thAya. bahula adhikAra ke tethI ko ThekANe vikaTape thAya. saM. dviguNa tenuM du-uNo tathA bi-uNo ebu rUpa thAya. saM. dvitIya tenuM duio biio evAM rUpa thAya. koza vekANe na thAya jema-saM. dvijaH tenuM dio rUpa thAya. saM dvirada tenuMdirao rUpa thAya. koi ThekANe okAra paNa thAyaje. saM. dvivacanaM nuM do-vayaNaM evaM rUpa zrAya. ni upasarganA udAharaNa- saM. nimajjati tenAM gumajai Numanno evAM rUpa thAya. koI kANe na thAya-jema saM. nipatati tenuM nivaDai e, rUpa thAya. // e|| ||ddhuNddhikaa|| vizca nizca hinI tayoH 62 ut 11- chimAtra- sarvatra vabuk rakhuk anAdauhitvaM havaHsaMyoge anena i u 11 zrataH seoH kumtto| dvijAtiH sarvatravaluk kagacajeti jabuk anena u kagacajeti taluk 11 aMtyavyaMga sabuk anAdau0 shraaii| vividha 21 sarvatra vabuk anena i u / khaghavadha dhasya haH ataH se?H viho| hirepha-sarvatra vabuk anena i u phonahau phasya haH 11 zrataH seoMH u-reho| dvivacanaM sarvatra valuk thanena u kagacajeti valuk noNaH klIbe sam monu u-vayaNaM / ghiguNa-sa. rvatra valuk anena kagacajeti gluk 11 ataH sejhaiH pu-yo| dvitIye kagacajeti dabuk vikalpatvAnna izkArasya ukAraH binnno| dvitIya- sarvatravat buk pAnIyAdivit Izanena sthAne u kagacajeti yaluk 11 ataH sejhaiH ucha / dvitIye kagacajeti dabuk vizca / hija sarvatra vabuk kagacajeti dabuka 11 zrataH sejhaiH diu~ / dvirada-sarvatravabuk kagacajeti sarvatra dabuk 11 zrataHse?H dira / kvacid utvamapi yathA dvivacana- sarvatravabuk kagacajeti valuk avarNoya noNaH anena u 11 klIbe sam dovayaNaM / nipUrvaSadateH sado majAH SasthAne maUzrAdezaH vartaNa tib vyaMjanAdadaMte anvAdau nasya NaH tyAdInAM ti anena utvaM NumaU nimagna utvaM kagacajeti gluk noNaH anAdau hitvaM 11 ataH sejhaiH Numanno / nipatati- povaH sadpatoDaH varttaH ti tyAdInAM ti nivdd|| e4|| For Private and Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. di ane ni upasarga nA ikAra no ukAra zrAyaje. saM. vimAtra tene sarvatra valukaluk anAdaudvitvaM -hasvaHsaMyoge A cAlatA sUtrathI ikArano u vAya. panI ataHse?H e sUtrathI du-matto rUpa siddha thAya. saM. dvijAtiH tene sarvatra raluk kagacajati jalukyAcAkhatA sUtre i no u thAya pajI kagacajeti tluka aMtyavyaMjana saluk anAdaudritvaM e sUtrothI duAI rUpa siddha zrAya. saM. dvividha tene sarvatra valuk thA cAlatA sUtre i u khaghathadha0 ataHse?: esUtrathI duviho rUpa sindhAya sa. dvirepha tene sarvatravaluk zrA cAlatA sUtre ino u phobhahI ataHse?H e sUtrothI du-reho rUpa siddha pAya. saM. dvivacanaM tene sarvatravaluk zrA cAlatA sUtre i no upAya. kagacaja zrataH se?: e sUtrothI du-uNo rUpa siddha thAya. bIje pakSa kagacaja vi. kaTapapaNe ikArano ukAra na thAya eTale vi-uNo rUpa siddha thAya. saM. dvitIya tene sarvatravatluka pAnIyAdiSvit Ino zrA cAlatAsUtre i sthAne u panI kagacaja ataHsejhaiH eTale duIo rUpa thAya. bIje pare kagacaja0 e sUtra lAgI viDao rUpa siddha zrAya. saM. dvija- tene sarvatravaluk kagacaja. ataHse?: e sUtrothI dio rUpa siddha thAya. saM. dvirada tene sarvatravaluka kagacajaH sarvatra daluk ataHse?H e sUtrothI dirao rUpa thAya. koi ThekANe okAra paNa pAya. jema saM. dvivacana tene sarvatra valuka kagacaja avarNoya noNaH A cAlatAsUtre o thAya. klIbesam e sUtradhI dovayaNaM rUpa siddha thAya. ni upasargapUrvaka evA Sad dhAtune sthAne maja evo Adeza pAya. vartamAnA0 tib pratyaya lAgI vyaMjanA daMteanvAdau e sUtrothI nano Na thAya. panI tyAdInAM e sUtrathI ti sthAne i thAya. paThI zrA cAlatAsUtre ukAra zrAya. eTale Numajada evaM rUpa siddha zrAya. saM. nimagna tene ukAra thAya. panI kagacaja. noNaH anAdau dvitvaM ataHse?: e sUtrothI gumanno rUpa siddha thAya. saM. nipatati tene povaHsadUpatorDa vartamAnA0tyAdInAMe sUtro pAmI nivaDai evaM rUpa siddha shraayH||e|| pravAsIdau ||e|| zranayorAderita utvaM navati // paavaasu| unlU // e5 // mUla bhASAMtara. pravAsin ane ikSu zabdanA zrAdi ikArano ukAra zrAya. saM. pravAsin zabdanuM pAvAsuoeq rUpa siddha thAya.saM.ikSu zabdanuM ucchR evaM rUpa siddha thAya. ||ddhuNddhikaa|| pravAsI ca kuzca pravAsIH tasmin 71 pravAsin aMtyavyaMjana na sarvatraranuk ataH samRdhyAdau vA pa pA anena si su 11 zrataH seDoMH pAvAsu / zchu- anena i u bo'kSAdau kasya baH 11 zra For Private and Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 10e nAdau dvitvaM dvitIya baH aklIbesau dIrghaHlU 11 aMtyavyaMjana savuka ubU // ey|| TIkA bhASAMtara. pravAsin zrane icchu zabdanA zrAdi ikArano ukAra thAya. saM pravAsin zabdane aMtyavyaMja. sarvatraraluka ataHsamRddhyAdauvA zrA cAsatA sUtre ikArano u thAya. ataHseDoMH e sUtrothI pAvAsuo rUpa siddha thAya. saM. ikSu tene zrA cAsatA sUtre ino u zrAya. panI cho'kSyAdau anAdaudritvaM dvitIya0 aklIbesaudIrghaH aMtyavyaMjana saluka e sUtrodhI ucchU ebuM rUpa siddha thAya. // ee|| yudhiSThire vA // 6 // yudhiSThirazabde zrAderita utvaM vA javati // jhuttilo|jhihiloe|| mUla bhASAMtara. yudhiSThira zabdanA zrAdi ikArano ukAra vikalpe Aya. saM. yu. dhiSThira tenuM jahuTilo tathA jahihilo evaM rUpa siha thAya. // e6|| ||ddhuNddhikaa // yudhiSThira 11 vA 11 yudhiSThira- zrAdeojaH yu ju khaghathadha0 da anena 3 u kagaTaDeti Sabuk anAdau hitvaM pitIyapUrvabasya Ta harijAdau saH rala uso mukulAdiSvat ya jaH 11 zrataHse?H jahu. hilo / ghitIye utvaM vinA tathaiva jahihilo // e6 // TIkA bhASAMtara. yudhiSThira zabdanA zrAdi ikArano vikaTape ukAra thAya. saM. yudhiSThira tene AryojaH khaghathadha0 zrA cAlatA sUtre ino u thAya. kagaTaDa a. nAdau dvitvaM dvitIyapUrva haridrAdaulaH mukulAdiSvat ataHse?H e sUtrothI jahuTilo rUpa sigha Aya. bIje pade ukAra zivAya bAkI pUrvavat sAdhanA karI jahihilo ebuM rUpa aay.|| e6|| ucca vidhA kRgaH // e|| vidhAzabde kRg dhAtoH prayogezta utvaM cakArA'tvaM ca navati // dohaa-kiuu| uhA-kijAra // dohA-zyaM / uhA-zyaM / kRga zati kim| dihA-gayaM ||kcit kevlsyaapi|uhaaviso sur-bhu-styo||e| mUla bhASAMtara. dvidhAzabda ane kRg dhAtunA prayogamA ikArano okAra zrAya. mUlamAM cakAranuM grahaNa ke tethI ukArapaNa thAya. saM. vidhAkriyate tenAM dohA-kijA zrane uhA-kiDAievAM rUpa thAya. saM. dvidhAkRtaM tenA dohA-iaM tathA uhA-iaM evAM rUpa For Private and Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 mAgadhI vyAkaraNam thAya. mUlamAM kRg dhAtunuM grahaNa ke tethI saM. dvidhA-gataM tenuM dihA-gayaM evaM rUpa thAya. ko ThekANe kevala dvidhA zabdane paNa pAya. jema saM. dvidhApi sa suravadhUsArthaH tenuM uhAvi so suravahU-sattho evaM rUpa thAya. // e7 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 ca 11 dvidhA 11 kRg 61 vidhAkriyatetyAdInAM ti Izrazaukyasya yasya ijAH duk riluk sarvatra valuk khaghathadha0 dhaha anena di do dA kiGa dvitIye tRtIye utvaM dohA-kiDA - haa-kiuu| vidhAkRta-kRpAdau kagacajeti kabuk tabuk sarvatra tabuk anena cha 11 dohA-zve uhA-zyaM / vidhAgata- sarvatra valuk zta echA e khaghathA dhada kagaTaDeti taluk avarNoya 11 klIbe sam dihAgayaM / dvidhApi sarvatra vabuk anena kevalasyApi 3 u khaghatha dha ha padAdapervA 'buk povaH uhAvi / tad aMtyavyaMga daluk 11 vaitattadaH tasaH zrataH sejhaiH so|survdhuusaarthH khaghathadhaNa dha ha hrakhaH saMyoge sA sarvatra sabuk dhanAdauhitvaM tta dvitIya pU. vathataH 11 zrataH sejhaiH suravahusaro // e7 // TIkA bhASAMtara. dvidhA zabda sAthe zrAvelA kRg dhAtunA prayogamA ikArano okAra ane ukAra thAya. saM. dvidhA-kriyate tene tyAdInAM Iaijjokyasya yasya ijjaH riluka sarvatra valuk khaghatha zrA cAlatA sUtre ikArano o thAya eTale kijai evaM rUpa thAya. bIjA ane trIjAmA ukAra thAya eTale dohA-kijai tathA duhA-kijai evAM rUpa siha Aya. saM. dvidhAkRta tene itkRpAdau kagacaja0 sarvatrataluk zrAcAlatA sUtre ino o thAya eTale dohA-iaM tathA duhA-iaM evAM rUpa thAya. saM. dvidhAgataM tene sarvatravaluka itaeDA khaghatha0 kagaTaDa0 avarNIya klIbesam e sUtrothI dihA gayaM evaM rUpa thAya. saM. dvidhApi tene sarvatravaluk zrA cAlatA sUtre kevala (ekalA) dvidhA zabdanA ikArano ukAra zrayo. panI khaghatha0 padAdapervA pova: e sUtrothI duhAvi rUpa siddha thAya. saM. tadazabdane aMtyavyaM0 vaitattadaH ataH se?H e sUtrodhI so rUpa siddha thAya. saM. suravadhUsArthaH tene khaghathadha0 isvaHsaMyoge sarvatra saluk anAdaudvitvaM dvitIyapUrvathataH ataHseDoMH e sUtrothI suravahu-sattho evaM rUpa siddha thAya. // e7 // For Private and Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| vA nijaire nA // eG|| nirmarazabde nakAreNa saha zta ukAro vA navati // ukaro nipharo // e|| mUla bhASAMtara. nijhara zabdanA nakAranI sAthe ikArano vikaTape ukAra thAya. saM. nijhara tenA ojjharo ane vikaTape nijjharo evAM rUpa thAya. / eja // // ttuNtthikaa|| vA 11 nirjara 71 vA 11 nirjara sarvatra rakhuk anAdauhitvaM ritI ya pUrvaUjaH anena u11 ataHseDoMH ujjaro chitIye nijjaroena TIkA bhASAMtara. nirjhara zabdanA nakAra sAthe ikArano vikalpe okAra thAya. saM. nirjhara tene sarvatraraluka anAdau dvitvaM dvitIyapUrva jha jaH zrA cAlatA sUtrathI okAra ataHseTaH e sUtrothI aujjharo rUpa sikha thAya ane bIje pade nijjharo rUpa sikha thAya. // e7 // harItakyAmItot // ee|| harItakIzabde zrAderIkArasya zrad navati // haraDaI // ee|| mUla bhASAMtara. haritakI zabdanA Adi IkArano akAra thAya. saM. harItakI tenuM haraDaI evaM rUpa thAya. // ee|| ||ddhuNddhikaa|| harItakI 71 it 61 that 11 harItakI- anena rI ra pratyAdauDaH taDa kagacajeti kabuk aMtyavyaM0 sayuk haraDaI // ee|| TIkA bhASAMtara. harItakI zabdanA zrAdi IkArano akAra thAya. saM. haritakI tene zrA cAlatA sUtre rI no ra thayo. pratyAdauDaH kagacaja aMtyavyaM. e sUtrothI haraDaI evaM rUpa sikha thAya. // ee|| AtkazmIre // 10 // kazmIrazabde Ita zrAd javati // kahmArA // 10 // mUla bhASAMtara. kazmIra zabdanA IkAra no AkAra zrAya. saM. kazmIra tenuM kamArA evaM rUpa siddha thAya. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . ||ddhuNddhikaa // thAt 11 kazmIra 71 kazmIra 13 jaszasGasi dIrghaH jaszaso. jhuk anena zmI zmA pakSmazmaSmeti mAdezaH kamArA // 10 // TIkA bhASAMtara. kazmIra zabdanA IkAra no AkAra thAya. saM. kazmIrAH tene jaszasUGasi. jasUzasoluka A cAkhatA sUtrathI imI no imA thAya. panI pakSmaima0 e sUtradhI mA Adeza thAya eTale kamArA evaM rUpa sikha thAya. // 10 // pAnIyAdiSvit // 10 // pAnIyAdiSu zabdeSu Ita zda navati // pANizaM / alikaM / ji. shr| jithana / viliyaM / kriso| siriso / uzraM / tazyaM / gahiraM uvaNithaM / thANikaM / valiviaM / usithataM / pasitha / gahithaM / vammi / tayANi // pAnIya / alIka / jIvati / jIvatu / bIDita / kriiss| zirISa / dvitIya / tRtIya / ganIrAjapa. nIta |thaaniit / pradIpita / zravasIdatAprasIda gRhIta / valmIka / tadAnIm / iti paaniiyaadyH|| bahulAdhikArAdeSu kvacinnityaM / kacid vikalpaH / tena pANIaM / alIdhe / thI / karIso / uvnnii| ityAdi sijham // 11 // mUla bhASAMtara. pAnIya vigere zabdonA IkAra no ikAra thAya. saM. pAnIyaM tenuM pANiaM thAya. saM. alIkaM tenuM aliaM zrAya. saM. jIvati tenuM jia thAya. saM. jIvatu tenuM jiau thAya. saM. vIDita tenuM viliyaM thAya. saM. karISaM tenuM kariso thAya. saM. zirISaM tenu siriso thAya. saM. dvitIyaM tenu duiaM thAya. saM. tRtIyaM tenu saiaM thAya. saM. gabhIraM tenuM gahiraM thAya. saM. upanItaM tenu uvaNiaM thAya. saM AnItaM tenuM ANi thAya. saM. pradIpitaM tenuM valiviaM thAya. saM. avasIdat tenuM osiaMtaM thAya. saM. prasIda tenuM pasia thAya. saM. gRhItaM tenuM gahiaM thAya. saM. valmIka tenuM vammio zrAya. saM. tadAnIM tenuM tayANi thAya. iti pAnIyAdi jAevA. ahiM bahula adhikAra be, tethI e zabdomAM kozvAra nitye ane kozvAra vikaTape pAya. tethI saM. pAnIya alIka jIvati karISa upanIta e zabdonA pANI alIaM jIai karIso uvaNIo ityAdi rUpa siddha thAya. // 101 // ||ddhuNddhikaa // pAnIyAdi 33 it 11 pAnIya- anena nI ni noNaH kagaca. For Private and Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 193 jeti yaluk 11 klIbe sam pANizaM / alIka-anena lI li kagacajeti kabuk 11 kvIbe sam zravizaM / jIvati jIvatu anena ji sarvatra valuk kagacajeti tabuk jiyaz / jiala / bImitasarvatra rakhuk anena vI vi DolaH kagacajeti vabuk 11 klIbe sam viliyaM / karISa- zirISa anena rI ra zaSoHsaH 11 zrataH se?H kriso| siriso dvitIya tRtIya sarvatra vabuk chinyorut diu kagacajeti tabuk anena 3 11 klIve sam uzyaM / tazzaM / gajIra anena klIbe sam- ghirN| upanIta- povaH noNaH anena kagacajeti tabuk 11 klIbe sam monu uvaNizaM / zrAnItaM noNaH anena 3 kagacajeti taluk 11 klIve sm zrANizaM / pradIpitasarvatra rakhuk pradIpidohadelaH da la anena povaH kagacajeti taluk 11 ataH seoH vali viu~ / vA valiviraM / Sad visaraNagatyavasAdaneSu tha da Sasobdhai sada zravapUrva 3 avasIdatIti zatrAnaza zatRpraNa at vyaMjanAt ataH iti that lopaH zrotItyAdinA soha zrAdezaH // zatrAnazaH tRna ztaH avApote avasya uthanena sI si kagacajeti daluk 11 klIbe sam-usiaMtaM / prasIda-sarvatra raluk anena si kagacajeti daluk pasitha / gRhIta to't ya ga anena i ghith-| valmIka kagacajeti kaluk 19zrataH se?H vammi tadAnIM kagacajeti dabuk avarNoya noNaH anena 311 avyam tayANi // 11 // TIkA bhASAMtara. pAnIya vigere zabdonA IkArano ikAra thAya. saM. pAnIya tene zrA cAlatA sUtre ikAra thAya. paThI noNaH kagacaja klIbe sam e sUtrothI pANi evaM rUpa thAya. saM. alIkaM tene A cAlatA sUtre ikAra pajI kagacaja klIbe sam e sUtrothI aliaM rUpa siddha thAya. saM. jIvati jIvatu-tene A cAlatA sUtre Aya. paThI sarvatra valuk kagacaja0 e sUtrothI jiai tathA jiau rUpa siha, thAya.. .saM. vIDita tene sarvatra raluka A cAlatA sUtre ikAra pAya. panI DolaH kagacaja klIve sam e sUtrothI viliyaM rUpa siddha thAya. saM. karISa zirISa tene A cAlatA sUtre zkAra thAya panI zaSoH saH ataH seoMH e sUtrothI kariso siriso rUpa siha, 15 For Private and Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 mAgadhI vyAkaraNam. zrAya. saM. dvitIya tRtIya tene sarvatra valuk dvinyorut kagacaja0 zrA cAkhatA sUtre ikAra klIbe sam duiaM taiaM evAM rUpa siddha thAya. saM. gabhIra tene zrA cAlatA sUtre ikAra thAya panI klIve sam e sUtrathI gahiraM evaM rUpa siddha thAya. saM. upanIta tene povaH noNaH thA cAlatA sUtre ikAra kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI uvaNiaM rUpa siddha thAya. saM. AnIta tene noNaH A cAkhatA sUtre i thAya. panI kagacaja. klIbe sam0 e sUtrotrI ANi rUpa siddha thAya. saM.pradIpita tene sarvatra raluka pradIpidohadelaH thA cAlatA sUtre ikAra thAya. pajI povaH kagacaja ataH se?H e sUtrothI valivio rUpa siddha zrAya. athavA valiviaM evaM paNa rUpa siddha thAya. saM. Sad dhAtu visaraNa tharbu, gati karavI ane kheda pAmavAmA pravarte tene zata pratyaya zrAvI at. vyaMjanAt e sUtrathI a no lopa thAya. pajI zrotItyAdi e sUtrathI soda evo A deza zrAya panI avApote e sUtrathI ava ne u Adeza thAya. pajI A cAlatA sUtre i thAya kagacaja0 klIbe sam e sUtrodhI osiaMtaM eq rUpa siha thAya. saM. prasIda tene sarvatra raluk A cAlatA sUtre ikAra kagacaja0 e sUtrothI pasia evaM rUpa siddha thAya. saM. gRhIta tene Rto't zrA cAlatA sUtre ikAra thaI gahia evaM rUpa siddha thAya. saM. valmIka tene kagacaja0 ataH sejhaiH e sUtrothI vammio rUpa sigha thAya. saM. tadAnIM tene kagacaja avarNo'ya0 noNaH A cAlatA sUtre ikAra avyaya0 e sUtrothI tayANiM rUpa siddha thaay.|| 11 // ujIrNe // 10 // jIrNazabde Ita ud navati // jula-surA // kvacinna javati / jile nozraNamatte // 10 // mUla bhASAMtara. jIrNa zabdanA ikArano ukAra zrAya. saM. jIrNasurA tenuM juNNa murA evaM rUpa thAya. koi ThekANe A niyama lAgato paNa nathI. jema saM. jIrNo bhojamamatte tenuM jiNNe bhoaNamatte evaM zrAya ahiM jIrNanuM jiNNe evaM rUpa ayu. 102 ||ddhuNddhikaa // ut 11 jIrNa 1 jIrNasurA- anena jI ju sarvatreti rakhuk zranAdauhitvaM sa 11 aMtyavyaMga sabuk jumla-surA / jise ityatra i. kArasya ukAro na jaatH|| 12 // TIkA bhASAMtara. jIrNa zabdanA IkArano ukAra thAya. saM. jIrNa-surA tene zrA cAlatA sUtre jIno ju zrayo panI sarvatretiraluka anAdau dvitvaM aMtyavyaM0 juNNasurA evaM rUpa siddha thAya. koi ThekANe na thAya tenuM udAharaNa-jema saM. jIrNa hatuM tyAM ikArano ukAra thayo nahIM. // 12 // For Private and Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 115 prthmHpaadH| kardIna-vihIne vA // 103 // zranayorIta UtvaM vA navati // hUNo hINo / vihUNo vihINo // vihIna iti kim // pahINa-jara-maraNA // 103 // mUla bhASAMtara. hIna ane vihIna zabdanA IkArano vikaTape UkAra thAya. saM. hIna tenA hUNo tathA hINo evAM rUpa zrAya. saM. vihIna tenA vihUNo tathA vihINo evA rUpa thAya. mUlamAM vihIna zabdanuM grahaNa ke tethI saM. prahINajarAmaraNA ternu pahINa-jara-maraNA evaM rUpa zrAyaH // 103 // ||ddhuNddhikaa // jaH 11 hInazca vihInazca hInavihInaH tasmin 1 vA 11 hInaanena hi hU noNaH 11 zrataH se?H hUNo hINo evaM vihUNo jarA ca maraNaM ca jarAmaraNe prahINe jarAmaraNe yeSAM te prahINajarAmaraNAH dIrghahrakhau mithovRttau iti havaH rA ra sarvatraralopaH 13 jas zasorbuk jaszasGasittoNo pahINajaramaNA // 103 // TIkA bhASAMtara. hIna ane vihIna e be zabdonA IkArano vikaTape akAra thAya. saM. vihIna tene zrA cAlatA sUtrathI UkAra thAya. panI ataH se?: e sUtrathI haNo vikaTape hINo vihaNo vikaTape vihINo evAM rUpa dhAya haNA gayAM ne jarA bhane maraNa jemanAte prahIna jarAmaraNAH kahevAya saM. prahINajarAmaraNAH tene dIrgha hasvI mithovRttau sarvatraralopaH jazazasAlak jazU zasUGasittoNo e sUtrothI pahINajaramaraNA eva~ rUpa sima thAya. // 103 // tIrthe // 104 // tIrthazabde he sati Ita UtvaM navati // tUhaM // ha iti kim / titthaM // 104 // mUla bhASAMtara. tIrtha zabdane ha zabda sAthe tenA IkArano UkAra zrAya ne. saM. tIrtha tenuM tUhaM evaM rUpa thAya. mUkhamAMha nuM grahaNa ne tethI pade titthaM evU paNa rUpa thAya. // DhuMDhikA // tIrtha-71 ha ra tIrtha- sarvatrarabuk anAdau hitvaM dvitIyapUrvathasya ta hakhaH saMyoge ti ti 11 klIbe sm monu tibaM // 14 // TIkA bhASAMtara. tIrtha zabdane ha zabdasAthe tenA IkArano UkAra pAya. saM. For Private and Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. tIrtha tene A cAlatA sUtrathI tRhaM eq rUpa siddha zrAya ane pakSa sarvatra raluka anAdaudvitvaM dvitIya pUrvathasya ta hasvaH saMyoge klIve sUm monu0 e sUtrozrI titthaM evaM rUpa thaay.||104|| etpIyUSApIDa-binnItaka-kIDazeze // 15 // eSu Ita etvaM javati // pekasaM / zrAmelo / baheDa / keriso eriso|| 15 // mUla bhASAMtara. pIyUSa,-ApIDa-bijItaka-kIdRza IdRza e zabdonA IkArano ekAra thAya. saM. pIyUSaM tenuM peUsaM thAya. saM. ApIDa tenu Amelo thAya. saM. bibhItaka tenuM baheDao zrAya. saM. kIdRza tenu keriso thAya. saM. IdRza tenuM eriso thAya. // DhuMDhikA // et 11 pIyUSaM ca thApIDazca binItakazca kIdRzazca IdRzazca pIyUSApIDa vinItaka kIdRzedRzaM tasmin 71 pIyUSa zranena pI pe kagacajeti yaluk zaSoH saH klIbe sam monu0 pejsN| zrApIma-nIpApIDe movA iti pasya maH DolaH Dala anena mI me 11 ataH se?H zrAmelo / vinItaka-pathipRthivI0 ba khaghathadhA jaha pratyAdau DaH ta Da anena I e kagacajeti kaluk 11 zrataH se?H bhedd| kIdRzaH dRzaH vipa sukasakaH iti ha sthAne ri anena kI ke zaSoH saH za sa zrataH seoH keriso| IdRza-dRza; viSTa ri anena I e zapoHsaH 11 ataH se?H eriso // 15 // TIkA bhASAMtara. pIyUSa, zrApIDa, bijItaka, kIdRza IdRza e zabdonA IkArano ekAra thAya. saM. pIyUSa tene A cAlatA sUtrathI ekAra thAya. paThI kagacaja0 zaSoHsaH klIve sam monu0 e sUtrothI peUsaM evaM rUpa siddha zrAya. saM. ApIDa tene nIpApIDemovA DolaH A cAlatA sUtrazrI ekAra thAya panI ataH seTaH e sUtradhI Amelo evaM rUpa siddha thAya. saM. vibhItaka tene pathi pRthivI0 khaghatha0 pratyAdau DaH A cAlatA sUtrathI Ino e thAya panI kagacaja ataH seoM: e sUtrothI baheDao evaM rUpa sikha thAya. saM. kIdRza tene dRzaHkipa sukasakaH A cAlatA sUtre ekAra thAya panI zaSoHsaH ataH se?H e sUtrothI keriso rUpa siddha thAya. saM. IdRza tene dRzaH kipa zrA cAlatA sUtre ekAra thAya panI zaSoH saH ata: seDoMH e sUtrothI eriso rUpa siddha thAya. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 117 prthmHpaadH| nImapIThe vA // 206 // zranayo rIta etvaM vA javati // naDDe nIDaM / peDhaM pIDhaM // 16 // mUla bhASAMtara. nIDa ane pITha zabdanA IkAra no vikaTape ekAra thAya. saM. nIDaM tenA neDaM ane nIDaM evAM rUpa pAya. saM. pIThaM tenA peDhaM ane pIDhaM evAM rUpa dhAya. // DhuMDhikA // nIDaM ca pI ca nIDapIThaM tasmin 71 vA 11 nIma-zranena vA I sevA dauvA hitvaM Da 11 klIve sm monu nehuM nIDaM pITha- anena pI pe geDhaH klIbe sam monu0 peDhaM pIDhaM // 16 // TIkA bhASAMtara. nIDa ne pITha zabdanA ikArano vikaTape ekAra zrAya. saM. nIDaM tene A cAlatA sUtre vikaTape IkAra thAya panI sevAdau vA dvirbhAva klIve sUm monu e sUtrothI ne9 tathA nIDaM evAM rUpa sikha zrAya. saM pITha tene A cAlatA sUtre ekAra vAya. panI ThoDhaH klIve sam monu0 e sUtrothI peDhaM tathA pIDhaM evAM rUpa sigha thAya. uto mukulAdiSvat // 10 // mukula ityevamAdiSu zabdeSu zrAderutotvaM navati // maulaM / maulo / majaraM / mauDaM / zragaruM / gar3haI / jahuhilo / jhihilo| soamalaM / galoI // mukula mukura / mukuTa / aguru gurvI / yudhiSThira / saukumArya / gudduucii| iti mukalAdayaH // kvacidAkAro'pi / vidyutH| vidA // 17 // mUla bhASAMtara. mukula vigere zabdonA Adi ukAra no akAra zrAya. saM. mukulatenuM maulaM tathA maulo rUpa thAya. saM. mukura tenuM mauraM rUpa thAya. saM. mukuTa tenuM mauDaM rUpa thAya. saM. aguru tenuM agaraM rUpa thAya. saM. gurvI tenuM guruI rUpa thAya. saM. yudhiSTira tenuM jahuTilo rUpa thAya. saM. saukumArya tenuM soamallaM thAya. saM. guDUcI tenuM galoI rUpa thAya. e pramANe mukulAdi zabdo jANavA. ko ThekANe AkAra paNa thAya. jema saM. vidrutaH tenuM vidAo evaM rUpa thAya. // 10 // // TuMDhikA // ut 61 mukula zrAdau yeSAM te mukulAdayaH teSu 73 mukulaujayaliMgaH anena mu ma kagacajeti kabuk 11 klIbe sam monuna maulaM / puMliMge zrataH seoH maulo / mukura- anena mu ma kaga For Private and Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 mAgadhI vyAkaraNam. cajeti kabuk klIve sm mauraM / mukuTa anena mu ma kagacajeti kaluk ToDaH klIbe sam manaDaM / aguru- anena guga 11 kvobe sam zraguruM gurvI ane na gu ga tanvItulyeSu vAt prAg ukAraH kagacajeti vabuk 11 ataHseDoMH garuI / yudhiSTiraH- AyojaH ya ja anena jyu ja yudhiSThirevA ghi dhu khadhatha STasyAnuSTreSTAsaMdaSTe zati Tasya vaH zranAdau hitvaM dvitIya pUrva uTa harijAdau laH 11 ataH seDoMH juhUhilo / saukumArya auta ut sau so anena ku ka kagacajeti kabuk hrasvaH saMyoge mA ma paryasta paryANa saukumAryelaH yasya saH 11 klIbe sam monu sozramalaM / gaDUcI utkuSmAMDItUpIrakarpUrasthUlatAMbUlagaDUcImadhye iti DU Do DolaH anena gu gaH kagacajeti caluk 11 aMtyavyaMja saluk gloii| vijutasarvatravanuk kvacidAkAro'pi da dA anAdau hitvaM dA kagacajeti daluk 11 ataH sejhaiH vidA // 17 // TIkA bhASAMtara. mukula vigere zabdonA Adi ukArano akAra thAya. saM. mukula te puMliMga tathA napuMsake thAya . tene A cAlatA sUtrathI uno akAra thAya. paThI kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI maulaM rUpa siddha Aya. jo te puMliMge hoya to ataH seoMH e sUtrathI maulo rUpa sima pAya. saM. mukura tene A cAlatA sUtrathI u no a thAya. panI kagacaja0 klIbe sam e sUtrothI mauraM rUpa siddha thAya. saM. mukuTa tene A cAlatA sUtrathI u no a thAya. pI kagacaja ToDaH klIbe sam e sUtrothI mauDaM rUpa siddha thAya. saM. aguru tene zrA cAlatA sUtre u no a zrAya panI klIye sam e sUtrathI aguruM rUpa siddha thAya. saM. gurvI tene A cAlatA sUtrathI uno a thAya. pajI tanvItulyeSu e sUtrathI va nI pehelA ukAra zrAya paThI kagacaja0 atAseDoMH e sUtrothI garUI rUpa siddha thAya. saM. yudhiSThiraH tene AyojaH zrA cAlatA sUtre u no a zrAya pI yudhiSTire vA khaghatha0 STasyAnuSTraSTA saMdeSTe anAdau dvitvaM hi. tIya0 haridrAdaulaH ataH seTaH e sUtrothI juhADhilo e rUpa siddha thAya. saM. sau. kumArya-tete auta autthA cAlatA sUtre ukArano a thAya panI kagacaja isvaHsaMyoge paryastaparyANa saukumAryellaH klIbe sam monu0 e sUtrothI soamallaM rUpa siddha thAya. saM. gaDUcI tene utkuSmAMDItUNIrakarpUra0 DolaH zrA cAkhatA sUtre ukArano akAra thAya panI kagacaja0 aMtyavyaMja e sUtrothI galoI rUpa siddha zrAya. saM. vidruta tene sarvatra valuka koI ThekANe AkAra paNa thAya. pajI anAdau dvitvaM kagacaja. ataHse?: e sUtrothI vidAo evaM rUpa nigha thAya. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| voparau // 10 // uparAvuto'd vA navati // avAraM / uvari // 10 // mUla bhASAMtara. upari zabdanA ukArano vikaTape akAra zrAya. saM. upari tenuM avariM tathA vikaTape uvariM evAM rUpa thAya. // 10 // ||ddhuNddhikaa // vA 11 upari 71 upari- anena vA povaH 11 klIbe sam monu| zravariM / uvariM // 10 // TIkA bhASAMtara. upari zabdanA ukArano vikaTape akAra thAya. saM. napari-tene zrA cAlatA sUtrathI akAra thAya. pI povaH klIbe sam monu0 e sUtrathI avariM tathA uri evAM rUpa siddha Aya. // 10 // gurau ke vA // 10 // gurau svArtha ke sati zrAderuto'd vA javati // garuDha guru // ka iti kim / gurU // 10 // mUla bhASAMtara. guru zabdane svArthamAM ka pratyaya zrAvatAM tenA Adi ukAra no vikaTape akAra thAya. saMskRta-gurukaH tenA garuo ane guruo evAM rUpa thAya. mUlamAM ka pratyayanuM grahaNa ke tethI ekalA guru zabdanuM gurU evaM rUpa Aya. // 10 // // DhuMDhikA // guru 71 ka 1 vA 11 gurukaH gurureva gurukaH svArthekaH anena vA ugu ga kagacajeti kabuk ataH se?H garu guruGa guru 11 aklIbe dIrghaH ru rU aMtyavyaMga saluk garU // 10 // TIkA bhASAMtara. guru zabdane svArthamAM ka pratyaya AvatAM tenA Adi ukArano vikaTape akAra thAya. saM. guru tene svArthe ka AvI gurukaH evaM rUpa pAya. zrA cAlatA sUtrathI vikaTape akAra thAya pI kagacaja. ataH seTaH e sUtrothI garuo tathA guruo evAM rUpa siddha thAya. jyAre svArthe ka na Ave tyAre saM. guru tene aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 saluk e sUtrothI garU rUpa siddha thAya. // 10 // IrdhakuTau // 110 // bhRkuTAvAde ruta Ivati // niuDo // 110 // mUla bhASAMtara. bhrukuTi zabdanA Adi ukArano IkAra zrAya. sa. bhRkuTi tenuM bhiuDI rUpa thAya. // 110 // For Private and Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 mAgadhI vyAkaraNam . // DhuMDhikA // I. 11 bhrukuTi 71 bhrukuTi-sarvatra rakhuk anena u 6 kagacajeti kaluk ToDaH aMtyavyaMga sabuk jiuDI // 110 // TIkAbhASAMtara. bhRkuTI zabdanA Adi ukAra no IkAra zrAya. saM. bhRkuTI- tene sarvatra raluk A cAlatA sUtrathI u no I thAya pachI kagacaja0 ToDaH aMtyavyaM0 e sUtrothI bhiuDI rUpa siddha zrAyaH // 11 // puruSe roH|| 11 // puruSazabde roruta rjavati // puriso| parisaM // 111 // mUla bhASAMtara. puruSa zabjanA rukAranI aMdara rahelA ukAra no ikAra thAya. saM. puruSa tenuM puriso evaM rUpa thAya. saM. pauruSaM tenuM paurisaM evaM rUpa thAya. // 111 // // DhuMDhikA // puruSa 71 ru 61 puruSa anena ru ri zaSoH saH SaH saH ataH se?H puriso| pauruSa pana paurAdau ca pausthAne paDa anena ru ri zaSoH saH kvIbe sam panarisaM // 111 // TIkA bhASAMtara. puruSa zabdanA rukAra nI aMdara rahelo ukArano I thAtha. saM. puruSa tene A cAlatA sUtrathI runo ri thAya pI zaSoH saH ataH se?: e sUtrothI puriso evaM rUpa thAya. saM. pauruSa tene pau paurAdauca e sUtrathI pau sthAne pau A deza thAya. panI yA cAlatA sUtrathI runo ri thAya pI zaSoH saH klIbe sam e sUtrothI paurisaM e rUpa siha thAya. // 111 // I: dute // 12 // hutazabde zrAderuta ItvaM javati // bIaM // 11 // mUla bhASAMtara. kSuta zabdanA Adi ukArano IkAra zrAya. saM. kSutaM tenuM chI evaM rUpa thAya. // 11 // ||dvNddhikaa|| IH 11 kuta 71 kuta-- bo'dayAdau daH anena lubI kagacajeti taluk 11 klIbe sam0 monu bIaM // 11 // TIkA bhASAMtara. kSuta zabdanA Adi ukArano IkAra thAya. saM. kSuta tene cho'kSyAdau zrA cAlatA sUtre uno I vAya. paThI kagacaja klIvesam monu0 e sUtrothI chIaM evaM rUpa siddha thAya. // 11 // For Private and Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendral www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / Utsunaga--musale vA // 113 // anayorAderuta Ud vA javati // sUvo su / mUsalaM musalaM // 113 121 mUla bhASAMtara. subhaga ne musala zabdanA yadi ukArano vikalpe UkAra thAya. saM. subhaga tenA sUhavo suhao evAM rUpa yAya. saM. musalaM tenA mUsalaM musalaM evAM rUpa zrAya // 113 // // DhuMDhikA // Ut 11 sunagamusala 71 vA 11 subhagazca musalaM ca sujagamusalaM tasmin suga- zranena vA su sU khaghatha0 ja ha Utve durjagasunavaH ga va dvitIye kagacajeti galuk 11 chAta. sermoH suhavo suha / musala -- anena vA U klI besm mUsalaM musalaM // 113 // TIkA bhASAMtara. subhaga ne musala zabdanA u no U thAya. saM. subhagaM tene khA cAlatA sUtrI vikalpe U thAya. patI khaghatha0 e sUtra zrI bha no ha thAya. pabI Utve durbhaga-subhage vaH e sUtrazrI ga no va thAya. bIje pache kagacaja0 ataH seDa: e sUtrothI suhavo tathA suhao evAM rUpa thAya. saM. musala-tene zrA cAlatA sUtre vikalpe U thAya. besma e sUtrI mUsalaM musalaM evAM rUpa siddha thAya* // 113 // anutsAdotsanne tsace // 114 // utsAhotsannavarjite zabde yau sau tayoH parayorAderuta Ud javati // sa | Usu | Usavo Usitto / Usara // ba / udgatAH zukA yasmAt saH Usu / Usasai / anutsAhotsanna iti kim / ho / unno // 114 // mUla bhASAMtara. utsAha ne utsanna zabda zivAya je tsa ne ccha Ave te parabatAM tenA Adi ukAra no U thAya. tsanA udAharaNa- saM. utsuka tenuM Usuo thAya. saM. utsava tenuM Usavo thAya. saM. utsikta tenuM Usitto thAya. saM. utsarati tenuM Usarai thAya. ccha nA udA0 - zuka jemAMthI prApta thAya te ucchuka kahevAya. saM. utsuka tenuM Usuo thAya. saM. uzvasati tenuM Usasai thAya. mUlamAM utsAha ane utsanna zabda zivAya ema kahyuMbe tethI saM. utsAha nuM ucchAho thAya asaM utsanna nuM ucchanno thAya // 114 // For Private and Personal Use Only // DhuMDhikA // utsAhazca utsannaM ca utsAhotsannaM na utsAhotsannaM anutsAhotsannaM 16 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. tasmin 71 tsale 71 utsuka utsava-- anena u U kagaTaDeti tabuk kabuk ca 11 zrataH sejhaiH uusurdd| Usavo / usikta zranena u U kagaTaDeti taluk kaluk ca anAdau hitvaM tta 11 zrataH sejhaiH uusitto| utsarati / kagaTaDeti tabuk anena u U tyAdInAM ti uusr| utsuka udgatAH zukA yasmAtsaH aMtyavyaM0 daluka saMskRte basya siphatvAt anena u U zaSoH saH za sa kagacajeti kabuk 11 jasu / udzvasati-aMtyavyaMga dabuk sarvatra valuka anena u U zaSoH saH tyAdInAM ti Usasa / utsAha isvAtthyazcatsapsAmanizcale iti sa sthAne cha 11 ataH seoMH ubAho / ubanno // 114 // TIkA bhASAMtara. utsAha ane utsanna zabda zivAya tsa ane ccha zabda parante tenA Adi u no U thAya. saM. utsuka-utsava tene A cAlatA sUtre u no U thAya. panI kagaTaDa ataHse?: e sUtrothI Usuo Usavo evAM rUpa siddha thAya. saM. usikta- tene A cAlatA sUtre u no U thAya. panI kagaTaDa. anAdau dvitvaM ataH seDoMH e sUtrothI Usitto rUpa siddha thAya. saM. utsarati tene kagaTaDa0 zrA cAlatA sUtre u no U thAya. tyAdInAM e sUtralAgI Usarai rUpa siha thAya. saM. utsuka tene aMtyavyaM0 e sUtrathI d no luk zrAya panI saMskRta pramANe cha adara siddha thAya. patI zrA cAlatA sUtre u no U thAya pachI zaSoH saH kagacaja e sUtrothI asuo rUpa siddha thAya. saM. ucchasati tene aMtyavyaM sarvatra valuka A sUtre u no U thAya. paThI zaSoH saH tyAdInAM e sUtrothI Usasaha eva' rUpa siddha thAya. saM. utsAha tene ikhAtthyazvatsapsAmanizcale ataHse?H e sUtrotrI ucchAho rUpa siddha thAya. temaja ucchanno rUpa paNa sijha pAya. // 11 // luki uro vA // 125 // pur upasargasya rephasya lope sati uta UtvaM vA navati // dUsaho musaho / dUhavo uhaje // TuMki iti kim|ussho virho||115|| mUla bhASAMtara. dur upasarganA repha no lopa thayA pajI tenA ukArano vikaTape U thAya. saM. duHsahaH tenAM dUsaho dusaho evAM rUpa thAya. saM. durbhagaHtenA dUhavo duhao evAM rUpa thAya. mUlamAM repha no luk thayA paThI ema kaDaM ne tethI saM. duHsahaH tenuM dussaho evaM rUpa thAya. jema ke, dussaho viraho eTale puHkhethI sahana thAya tevo viraha 115 For Private and Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 153 prthmHpaadH| // duMDhikA // luk 71 jur 61 vA 11 rasya buk rakhuk tasmin ura-saha-niIrorvA rakhuk anena u U 11 zrataH seDoMH duusho| dvitIye ukAra eva usaho / urlaga-nidhurorvA rakhuk anena u U khaghathana iti na ha Utve'rjagasujagevA iti gasya vaH 11 zrataHsejhaiH dUhavo uhrj|ur-sh-shssoHsHshsssevaa rastra 11thataHsejhaiH kussho||115|| TIkA bhASAMtara. dur upasarganA repha no lopa thaI u no vikaTape U thAya. saM. surasahaH tene nirdurorvA raluk zrA cAlatA sUtradhI u no U thAya. paThI ataHse?H e sUtrathI dUsaho rUpa siddha thAya. bIje pahe ukAra ja thAya. eTale dusaho rUpa thAya. saM. durbhagaH tene nirdurovA raluk zrA cAlatA sUtrathI u no U thAya. panI khaghatha durbhagasubhagevA ataHse?: e sUtrothI dUhavo duhao evAM rUpa sigha thAya. dur-saha tene zaSoH saH zaSasevArasa ataH se?: e sUtrothI dussaho evaM rUpa siha thAya // 11 // utsaMyoge // 16 // saMyoge pare zrAderuta utvaM javati // toeDaM / moeDaM / pokkharaM / koTTimaM / pottha / locha / motthA / moggro|pogglN / koeddho| konto| vokantaM // 116 // mUla bhASAMtara. saMyoga (joDAdara ) parateM Adi ukArano o zrAya. saM. tuMDaM nuM toNDaM thAya. muNDaM nuM moNDaM thAya. saM. puSkaraM nuM pokkharaM pAya. saM. kuhima nu kohimaM zrAya. saM. pustakaH tenuM potthao rUpa thAya. saM. lubdhakaH nuM loDao thAya. saM. mustA nuM motthA rUpa thAya. saM. mudgara tenuM moggaro zrAya. saM. pudgalaM tenuM poggalaM thAya. saM. kuSTa tenu koNDho thAya.saM. kuMta tenu konto thAya. saM. vyutkrAMta tenuM vokantaM evaM rUpa zrAyaH // 116 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 saMyoga 1 tueDa mueDa anena tu to mu mo 11 klIbesam toeDaM moeddN| puSkaraSkaSvaskayo ni Ska kkha anAdau dvitIyapUrvakhasya ka anena pu po 11 klIve sm monu0 pokkharaM / kuhima anena ku ko 11 kvIvesam koTTimaM / pustaka stasyatho'samastaH stasya thaH zranAdau hitvaM dvitIya pUrvathaH taH anena pu po / kaga For Private and Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. cajeti kaluk 11 zrataHse?H pottha / lubdhaka-sarvatra vabuk anAdauhitvaM dvitIya0 pUrva dha da kagacajeti kaluk 11 zrataH sejhaiH locha / mustA-stasya tho'samasta staH thaH anAdau hitvaM hitIyapUrvathaH ta anena mu mo motthA 11 aMtyavyaMga saluk-mudgara kagaTaDeti dabuk anAdau hitvaM dvitIya gga anena mu mo 11 zrataH sejhaiH moggaro / pudgala-anena pu po zeSaM pUrvavat / kuSTaanena ku ko ThoDhaH 11 ataH se?H koeddho| kuMta-zranena ku ko 19zrataHse?H konto| vyutkrAMtaH adhomanayAM yayuk anena vu vo sarvatra rakhuk anAdauhitvaM 11 klIbesm monu vokantaM // 116 // TIkA bhASAMtara. joDAkara parateM Adi ukArano o thAya. saM. tuNDa muNDa tene zrA cAlatA sUtre u no o thAya. panI klIbe sam e sUtrathI toNDaM moNDaM rUpa siddha thAya. saM. puSkara tene SvaskayonAni anAdau0 dvitIyapUrva kha ka aa cAlatA sUtre u no o klIbe sam monu0 e sUtrothI pokkharaM rUpa siddha thAya. saM. kuTima tene zrA cAlatA sUtrathI u no o thAya. panI klIbe sam e sUtrathI kohima rUpa sigha thAya. saM. pustaka tene stasyatho'samasta. anAdau ditvaM pitIya0 kagacaja ataH se?: e sUtrothI loDao rUpa siddha thAya. saM. mustA tene stasyatho'sama0 anAdau dvitvaM dvitIyapUrvathataH A cAlatA sUtre mu no mo thAya. aMtyavyaMja0 e sUtre motthA rUpa sigha thAya. saM. mudgara-tene kagaTaDa anAdau dvitvaM vitIya A cAlatA sUtre u no o atAseDoMH e sUtrothI moggaro rUpa siddha thAya. saM. pudgala-tene A cAlatA sUtrathI u noo thAya. bAkI purvavat sUtro lAgI poggalaM rUpa siddha thAya. saM. kuSTa-tene zrA cAlatA sUtre u no o thAya. panI ThoDhaH ataH seoM: e sUtrothI koNDho rUpa siddha thAya. saM. kuMta tene A cAlatA sUtre u no o thAya. pajI ataHse?H lAgI konto rUpa siddha thAya. saM. vyutkrAMta tene adhomanayAM yaluk A cAlatA sUtre uno o thAya. pajI sarvatra raluk anAdau dvitvaM klIbe sam monu0 e sUtrothI vokantaM rUpa sima thAya. // 116 // kutUhale vA hrasvazca // 12 // kutUhalazabde uta ud vA navati tatsaMniyoge hakhazca vA // koUhalaM kuUhalaM kouhavaM // 117 // mUla bhASAMtara. kutUhala zabdanA ukArano vikalpe o thAya. ane tenA saMniyogamAM vikaTape isva thAya. saM. kutUhala tenA koUhalaM kuUhalaM kouhallaM evAM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 125 // ttuNddhikaa|| kutUhala 71 vA 11 hrakhaH 11 ca 11 kutUhala-anena ku ko tU tu kagacajeti tabuk 11 klIbesm monu koUhalaM / dvitIye kagaceti tabuk kuchahalaM tRtIye anena ku ko tU tu kagacajeti taluk 11 sevAdau hitvaM va 11 kvIbesam monu kouhavaM // 117 // TIkA bhASAMtara. kutUhala zabdanA ukArano vikaTape o zrAya. ane tenA saMniyoge ( sAMnidhye ) vikaTape isva thAya. saM. kutUhala tene A cAlatA sUtre u no o thAya. panI kagacaja0 klIbesam monu e sUtrothI kohalaM rUpa siddha thAya. bIjApade kagacaja e sUtrathI kuUhalaM rUpa thAya. trIjA pade A cAlatA sUtre u no o thAya. tU no tu Aya. pI kagacaja sevAdau dvitvaM klIve sam monu e sUtrotrI kou. halaM rUpa siddha zrAyaH // 117 // adUtaH sUdame vA // 127 // sUkSmazabde ato'd vA navati // saehaM suehaM // ArSe |suhumN // 11 // mUla bhASAMtara. sUkSma zabdanA UkArano vikalpe akAra thAya. saM. sUkSma tenA sahaM suNhaM evAM rUpa thAya. ArSa (iSiprayoga )mAM suhumaM evaM rUpa thAyaje. // 11 // ||ddhuNddhikaa // that 11Ut 61 sUkSma 71 vA 11 sUkSma-sUkSma-zlavhamANhaH anena vA U 11 klIbesam saehaM dvitIye isvaH sueI ArSe sUkSma tanvItulyeSu mAt prAg ukAraH kaHkhaHkacit dasthAne khaH khaghatha kha ha su hu 11 klIbe suhumaM // 117 // TIkA bhASAMtara. sUkSma zabdanA U no vikaTape a thAya. saM. sUkSma- tene sUkSmazlalakSaNAMNhaH A cAlatA sUtre vikaTape U thAya klIbe sam e sUtrathI saNhaM rUpa siddha thAya. bIje pade hrasva thAya. eTale suNhaM rUpa thAya. ArSaprayogamAM tanvItulyeSu e niyamathI manI pehelA u thAya. panI kSaH khaH kacit khaghatha klIbe e sUtrothI suhumaM rUpa siddha zrAya. // 11 // ukUle vA lazca viH||11|| ukUlazabde UkArasya atvaM vA navati tatsaM niyoge ca lakAro hirjavati // akhaM dUUlaM // ArSe ugulaM // 11 // For Private and Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. dukUla zabdanA U no vikaTape a zrAya. ane tenA yoge la no dirjAva thAya. saM. dukUlaM tenA duallaM duUlaM evAM rUpa thAya. zrArSaprayogamAM dugullaM evaM rUpa thAya. // 11 // ||ddhuNddhikaa // ukUla 71 vArala 11 ca 11chiH11kUla-anena vA ku ka kagacajeti kaluk sevAdau hitvaM 11 klIbesam zraddhaM / dvitIye kagacajeti kaluk uUlaM / ukUla ArSatvAt UtvaM anAdau hitvaM kSa anAdau svarANAM kasya gaH 11 klIbesam ugulaM // 11 // TIkA bhASAMtara. dukUla zabdanA U no vikaTape a thAya. ane tenA yoge la no birtAva thAya. saM. ukUla-tene A cAlatA sUtre vikaTape u no a thAya. panI kagacaja0 sevAdau dvitvaM klIbe sam e sUtrothI duallaM evaM rUpa thAya. bIjA pade kagacaja e sUtre duUlaM evaM rUpa dhAya. ArSaprayogamA u thAya. palIanAdaudvitvaM anAdau svarANAM klIve sam e sUtrothI dugullaM rUpa siddha pAya. // 11 // IrvoghyUDhe // 10 // udhyUDha zabde Uta ItvaM vA navati // ubIDhaM / unuDhaM // 10 // mUla bhASAMtara. ujhUDha zabdanA U no I vikaTape thAya. saM. uDyUDhaM tenA uvvIDhaM uvvUDhaM evAM rUpa pAya. // 12 // ||ddhuNddhikaa // I 11 vA 11 uTyUDha 31 japyUDha- adhomanayAM yabuk kagaTaDeti dabuk anAdau hitvaM vU ? anena vA U 11 klIbesam monu javIDhaM ubUDhaM // 10 // TIkA bhASAMtara. uDyUDha zabdanA U no I vikaTape zrAya. saM. unyUDha tene adhomanayAM yaluk kagaTaDeti daluk anAdau dvitvaM A cAlatA sUtrathI vikaTape U thAya paDI klIbesam monu0 e sUtrozrI uvvIDhaM uThavUDhaM evAM rUpa siddha thAya. // 10 // jabUM-hanumatkaNDUya--vAtUle // 12 // eSu Uta utvaM navati // jumyaa| haNumanto / knnmushr|vaaulo // 11 // mUla bhASAMtara. bhU, hanumata, kaNDUya, vAtula e zabdonA U no u zrAya, saM. bhrU For Private and Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 127 tenuM bhumayA rUpa thAya. saM. hanumAn tenuM haNumanto rUpa vAya. saM. kaNDrayati tenuM kaNDaai rUpa thAya. saM. vAtula tenuM vAulo rUpa thaay.|| 11 // ||ddhuNddhikaa // u 11 bhrUzca hanumAMzca kaMDUyazca vAtulazca hanumatkaMDrayavAtulaM tasmin 71 cU 11 cUvomayA iti mayA pratyayaH / sarvatra rakhuk anena cU tu aMtyavyaMga sabuk jumayA / hanuman zrAdivasosAla. vantamantetteramaNAmatoH iti mantAdezaH noNAthanena NU Nu 11 ataHse?H hnnumNto| kaMDUyati anena DU tyAdInAM 3 kaNzra vAtUla-zranena tU tu kagacajeti tabuk zrataHseDoMH 11 vaaulo||11|| TIkA bhASAMtara. 5 hanumat kaMDUya vAtUla e zabdonA U no u thAya. saM. bhra tene bhrUvAmayA sarvatra raluk thA cAlatA sUtre bhrU no nu thAya panI aMtyavyaMga e sU. thI bhumayA rUpa siddha thAya. saM.hanuman tene Alvillo noNaH A cAlatA sUtre no u thAya. panI ataH seoMH e sUtrathI haNumaMto e rUpa siddha zrAya. saM. kaDUyati tene zrA cAlatA sUtrathI U thAya. paThI tyAdInAM e sUtrathI kaNDuai evaM rUpa siddha pAya. saM. vAtula tene A cAlatA sUtre U no u thAya. panI kagacaja ataHseTaH e sUtrothI vAulo rUpa siddha thAyaH // 11 // madhUke vA // 12 // madhUka zabde Uta ud vA javati // mahuzaM mahUzaM // 12 // mUla bhASAMtara. madhUka zabdanA U no vikaTape u zrAya. saM. madhUkaM tene mahAaM maha evAM rUpa thAya. // 12 // // DhuMDhikA // madhUka 11 vA 11 madhUka anena vA dhU dhu khaghathadha gha ha kagacajeti kabuka avarNoyaya 11 klIbe mahuaM mahUyaM // 15 // TIkA bhASAMtara. madhUka zabdanA U no vikaTape u thAya. saM. madhuka tene zrAcAlatA sUtrathI U no u thAya. panI khaghatha kagacaja. avarNoyayA klIye e sUtrothI mahuaM mahaaM evAM rUpa siddha thAyaH // 12 // detI nUpure vA // 123 // nUpurazabde Uta it et ityetau vA javataH // niuraM nejaraM / pade nUjaraM // 13 // For Private and Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 mAgadhI vyAkaraNam. __ mUla bhASAMtara. nUpura zabdanA Une sthAne i ane e evAM be zrAdeza vikaTape zrAyaH saM. nUpuraM tenA niuraM neuraM evAM rUpa thAya. pade nUuraM rUpa paNa thAyaH // 13 // // DhuMDhikA // zdet 12 nUpura 71 vA 11 zcca ecca idetau nUpura anena prathame U ihitIye U e kagacajeti pabuk 11 klIbe monu0 nijaraM neuraM pake nUjaraM // 13 // TIkA bhASAMtara. nUpura zabdanA U no i ane e evAM zrAdeza vikaTape thAya. saM. nUpuraM tene A cAlatA sUtre prathama U no i thAya. bIje pakSe U no e thAya. paThI kagacaja0 klIve monu0 e sUtrothI niuraM neuraM ane pakSe nUuraM rUpa siddha thaay||13|| utkUSmANDI-tUNIra-kUrpara-sthUla-tAMbUla-guDUcI-mUlye // 12 // eSu Uta ud javati // kohaNhI kohalI / toNIraM / kopparaM / thoraM / tambolaM / galoI / mokhaM // 14 // mUla bhASAMtara kUSmANDI tUNIra kUrpara sthUla tAMbUla guDUcI ane mulya e zabdonA U no o thAya. saM. kUSmANDI tenAM kohaNDI ane kohalI evAM rUpa thAya. saM. tUNIraM tenuM toNIraM rUpa thAya. saM. kUrparaM tenu kopparaM rUpa thAya. saM. sthUlaM tenuM thoraM rUpa pAya. saM. tAMbUlaM tenuM tambolaM rUpa pAya. saM. gaDUcI tenu galoI rUpa thAya. saM. mUlaM tenuM mollaM rUpa thAya. // 124 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 kUSmAMDI ca tUNIrazca kUparaM ca tAmbUlaM ca guDUcI ca mUkhyaM ca kUSmAMDItUNIrakUrparatAmbUlaguDUcImUlyaM tasmin kUSmAemI-kUSmAemayAMSmolastuNDovA masya latvaM vA hRkhaH saMyoge vA anena unnayatra U u 11 aMtyavyaMga saluk kohaekI kohalItUNIra 11 anena tU to klIbesam toNIraM kUrpara anena U u sarvatra rakhuk dhanAdau dvitvaM 11 klIvesam kopparaM sthUla-kagaTaDeti sabuk anena thU tho sthaloraH la ra 11 klIbesam thoraM tAMbUla ikhaHsaMyoge tA ta anena bU bo 11 klIbesam tambolaM / guDUcI utomukulAdiSvat gu ga DolaH Dasya laH anena U kagacajeti For Private and Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 12e cabuk 11 aMtyavyaMja saluk galoI / mUlya-anena mU mo zradhomanayAM yabuk anAdau hitvaM 11 klIbesm monu movaM // 14 // TIkA bhASAMtara. kUSmAMDI vigere zabdonA Uno o thAya. saM. kUSmAMDI tene kUSmANDayAM mo lastuNDovA e sUtrathI Smano la thAya. panI isvaH saMyoge zrA cAlatA sUtre Uno o thAya. aMtyavyaMja e sUtrathI kohaNDI kohalI evAM rUpa thAya. saM. tUNIra tene A cAlatA sUtre Uno o thAya. klIbesam e sUtrathI toNIraM rUpa thAya. saM. kUrpara tene zrA cAlatA sUtre Uno o thAya. pajI sarvatra raluk anAdau dvitvaM klIve sUm e sUtrothI kopparaM ebuM rUpa siddha thAya. saM. sthUla tene kagaTaDa. zrA cAlatA sUtre thUno tho vAya. panI sthUle loraH klIbe sam e sUtrothI thoraM rUpa sipha thAya. saM. tAMbUla havaH saMyoge yA cAlatA sUtre uno o thAya. klIbesam e sUtrathI tambolaM rUpa thAya. saM. guDUcI tene uto mukulAdiSvat DolaH yA cAlatA sUtre Uno o thAya. paThI kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI galoI rUpa siddha thAya. saM. mUlya tene yA cAlatA sUtre Uno o thAya. paThI adhomanayAMyaluka anAdaudritvaM klIvesam monu e sUtrothI mollaM evaM rUpa siddha thAya. // 124 // sthUNA-tuNe vA // 125 // anayoruta utvaM vA javati // thoNA thUNA / toNaM tUNaM // 125 // mUla bhASAMtara. sthUNA ane tUNa zabdanA Uno vikaTape o zrAya. saM. sthUNA tenAM thoNA thUNA evAM rUpa thAya. saM. tuNaM tenAM toNaM tUNaM evAM rUpa thAya. // 125 // ||ddhuNddhikaa // sthUNA ca tUNazca sthUNAtUNaM tasmin 71 vA 11 sthUNA- kagaTake tisabuk anena vA U u aMtyavyaM0 thoNA dhUNA tUNa anena tU to 11 klIbe sam toNaM tUNaM // 125 // TIkA bhASAMtara. sthUNA bhane tUNa zabdanA U no o zrAya saM. sthUNA- tene kagaTaDa0 thA cAlatA sUtre vikaTape Uno o thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrathI thoNA thUNA rUpa siddha zrAya. saM. tUNa- tene zrA cAlatA sUtre Uno o thAya paThI klIye sum e sUtrathI toNaM tUNaM evAM rUpa siddha thAya je.|| 125 // zato't // 126 // zrAderzakArasya atvaM javati // ghRtam / ghayaM // tRNaM taNaM // kRtaM / 17 For Private and Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 mAgadhI vyAkaraNam. kayaM // vRSanaH / vasaho // mRgaH / ma // dhRSTaH / ghaTTo // duhAzyamiti kRpAdipAgat // 16 // mUla bhASAMtara. zabdanA Adi RkArano a thAya. saM. ghRtam tenuM ghataM rUpa thAya. saM tRNaM tenuM taNaM thAya. saM. kRtaM tenuM kayaM zrAya saM. vRSabhaH tenuM vasaho thAya. saMmRgaH tenuM mao zrAya. saM. ghRSTaH tenuM ghaTTho thAya. saM vidhAkRta tenuM kuhAia evaM thAya, kRpAdi gaNamAM pApa ne tethI thA rUpa thAya. // 126 // ||ddhuNddhikaa // rut 61 at 11 ghRta 11 anena ghR gha kagacajeti taluk zravoMzraya 11 klIbe sm monu0 ghayaM / tRNa- anena tR ta 11 kvIbesam monu taNaM / kRta- anena kR ka kagacajeti tabuk avarNozraya kayaM vRSana- anena vR va zasoH saH SaH saH khaghatha na ha 11 ataH seoH vasaho mRga anena mR ma khaghathA na ha kagacajeti kaluk zrataH seoMH marcha / ghRSTa anena ghR ghaTasyAnu STe anAdau dvitvaM dvitIya pUrva Ta Tha 11 zrataH sejhaiH ghaTTo / vidhAkRta-savatra vasuk ucca dvidhA kRgaH didu khaghatha dha ha kRpAdau kR ki kagacajeti kaluk tabuk ca 11 klIbe sam monu duhAzkaM // 16 // TIkA bhASAMtara. Adi RkArano a zrAya. saM ghRta tene A cAlatA sUtrathI - no gha thayo. pI kagacaja avarNo klIbesam monu0 e sUtrothI ghayaM rUpa siddha thAya. saM. tRNa tene A cAlatA sUtrathI tRno ta thAya panI klIbesam monuM0 e sUtrothI taNaM rUpa thAya saM. kRta tene A cAlatA sUtrathI kRno ka thAya pachI kagacaja avarNoM e sUtrothI kayaM rUpa thAya. saM. vRSabha tene A cAlatA sUtrathI vRno va thAya panI zaSoH saH khaghatha0 ataH sejhaiH e sUtrothI vasaho rUpa siddha thAya. saM. mRga tene A AkhatA sUtrathI mRno ma thAya pachI khaghatha0 kagacaja ataHse? e sUtrothI mao rUpa siddha thAya. saM. ghRSTa- tene A cAlatA sUtradhI ghRno gha thAya panI STasyAnuSTe anAdaudvitvaM dvitIya pUrva ataHseDoH e sUtrothI ghaTTho rUpa thAya. saM. dvidhAkRta tene sarvatra valuka uccavidhAkRgaH khadhatha0 itkRpAdau kagacaja klIve sam monu0 e sUtrothI duhAiaM evaM rUpa siddha thAya. // 126 // AtkRzA-mRjka-mRtve vA // 12 // eSu zrAdeIta zrAd vA lavati // kAsA kisA / mAnakaM mauthaM mAjakaM mauttaNaM // 17 // For Private and Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 131 mUla bhASAMtara. kRzA mRGaka mRutva e zabdonA Adi kArano vikaTape A pAya. saM. kRzA tenA kAsA kisA evAM rUpa thAya. saM. mRdukaM tenAM mAukkaM mauaM evAM rUpa thAya. saM. mRmutvaM tenAM mAukaM mauttaNaM evAM rUpa thAya. // 17 // // DhuMDhikA // thAt 11 kRzA ca mRkaM ca mRphutvaM ca kRzAmRdukamRtvaM tasmin 71 vA 11 kRzA anena vA At kA zaSoH saH 19 aMtya vyaMjana sabuk kAsA / dvitIye zkRpAdau kR ki zeSaM tat kisaa| mRduka anena vA mR mA kagacajeti daluk sevAdau0 hitvaM 11 klIbe mAukaM mRduka ito't mRma kagacajeti dabuk kaluk ca 11 klIbe sam monu mauthaM mRtvaM anena vA mR mA kagacajeti daluk zaktamuktadaSTarugNatvekovA vAtvasya ka anAdau klIbe sUm monu mAukaM / hitIye mRtva ito't mR ma kagacajeti dabuk tvasya DimAttaNovA iti tvasya taNAdezaH klIbe sam mauttaNaM // 12 // TIkA bhASAMtara. kazA mRduka mRdutva zabdonA Adi Rno A Aya. saM. kRzA- tene A cAlatA sUtrathI vikaTape A thAya. panI zaSoHsaH aMtyavyaMjana0 e sUtrothI kAsA rUpa thAya. bIje pare itkRpAdau e sUtrathI kRno ki thAya-bAkInuM kArya japara pramANe-karavAthI kisA rUpa siddha thAya. saM. mRka- tene A cAlatA sUtre vikaTape mRno mA thAya. panI kagacaja. sevAdaudvitvaM klIbe sam e sUtrothI mAukaM rUpa siddha thAya. saM. mRduka tene Rto't kagacaja0 klIbesam monu0 e sUtrothI mauaM rUpa siddha thAya. saM. mRdutva tene A cAlatA sUtre vikaTape mRno mA thAya panI kagacaja0 zaktamukta0 anAdau klIbesam monu0 e sUtrothI mAukaM rUpa siddha Aya. bIjA pake saM. mRdutva tene Rto't kagacaja tvasya DimAttaNovA klIbesam e sUtrothI mauttaNaM rUpa siddha thAya. // 12 // itkRpAdau // 12 // kRpAztyAdiSu zabdeSu zrAdeta itvaM navati // kivA / hiyayaM / midaM rase eva / anyatra mahaM / diDaM / diTTI / sihaM / sittttii| gietthii| pichii| jiu / niho / ninggaaro| siGgAro / silaa| For Private and Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 932 mAgadhI vyAkaraNam. ghiNA / ghusiNaM / vikakaI / smikii| kii| giddhI / kiso| kisANU / kisarA / kicha / tippaM / kisi| nivo / kiccA / kiz / dhi| kivo / kivinno| kivANaM / vinycu| vittaM / vittii| hithaM / vAhittaM / biMhiu~ / bisii| isI vizeho / lihA / s| nakiTaM / nisaMso // kacinna javati / rikI // kRpA / hRdaya / mRSTa / dRSTa / dRSTi / sRSTa / sRSTi / gRSTi / pRthvI / bhRgu / bhRGga / bhRgAra / zRGgAra / zRgAla / ghRNA / ghusmRNa / vRkSakavi / smRddhi| jJachi / gRddhi / kRza / kRzAnu / kRsarA / kRbU / tRpta / kRSita / nRpa / kRtyA / kRti / dhRti / kRpa / kRpaNa / kRpANa / vRzcika / vRtta / vRtti / hRta / vyAhRta / bRNhit| bRsii| jhssi| vitRSNa / spRhA / sakRt / utkRSTa / nRzaMsa // 12 // mUla bhASAMtara. kRpA ityAdi zabdonA Adi RkAranoi thAya. saM. kRpA tenuM kivA thAya. saM. hRdayaM tenuM hiyayaM thAya. saM. mRSTaM tenuM jo teno artha rasa thato hoyato miTTa zrAya. ane bIjA arthamAM maTuM thAya. saM. dRSTaM tenu didaM thAya. saM. dRSTi tenuM diTThI pAya. saM. sRSTaM tenuM siTuM thAya. saM. sRSTi gRSTi pRthvI tenAM siTThI giNThI picchI evAM rUpa thAya. saM.bhRgu bhRGga bhRGgAra zRGgAra tenAM bhiu bhiGgo bhiGgAro siGgAro rUpa thAya. saM. zRgAla ghRNA ghumRNa tenAM silAo ghiNA ghusiNaM evAM rUpa thAya. saM. vRddhakavi samRddhi Rddhi gRDi tenAviDa-kaI samiddhI iDI giDI evAM rUpa thAya.saM.kRzakRzAnu kRsarA tenA kiso kisANU kisarA evAM rUpa thAya. saM kR tRpta kRSita nRpa tenAM kiccha tippaM kisio nivo evAM rUpa thAya. saM. kRtyA kRti dhRti kRpa tenAM kiccA kiI dhiI kivo evAM rUpa thAya. saM. kRpaNa kRpANa vRzcika vRtta tenAM kiviNo kivANaM viJcao vittaM evAM rUpa thAya. saM. vRtti hRta vyAhRta hita tenAM vittI dizaM vAhittaM biMhio evAM rUpa thAya. saM. vRsI RSi vitRSNa spRhA tenAM visI isI viiNho chihA evAM rUpa thAya. saM. sakRt utkRSTa nRzaMsa tenAM saha ukkiTaM nisaMso evAM rUpa thAyaH // 12 // // DhuMDhikA // ita 11 kRpAdi 71 kRpA anena kR ki povaH pasya kaH 11 aMtyavyaMjana sabuk kivA / hRdayaM anena ha hi kagacajeti dabuk 11 klIbesam monu hiyayaM / mRSTa anena mR miSTasyAnuSTeSTa H For Private and Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathama paadH| anAdau dvitvaM dvitIya pUrvaThasya TaH klIbesam monu0 miTaM mRSTa zato't zeSaM prAgvat mahaM dRSTa- dRSTi- anena dR diSTasyAnuSTasya uH anAdau hitvaM dvitIya 11 aklIbe0 dIrghaH aMtyavyaM satuk diDhaM / dittttii| sRSTa sRSTi- anena sR si zeSaM dihIvat sijhN| evaM sikiH gRSTi anena ra giSTasyAnu0 STasya H 11 akkIbe0 dIrghaH aMtyavyaMga sluka vAdAvaMta ityanusvAraH gieThI / pRthvI anena pR pi tvathvadhvAM cabjakAH kvacit thvIsthAne bI anAdauna hitvaM dvitIyapUrva H caH 11 aMtyavyaM0 sabuk pilI / bhRgu- zranena bhR ni kagacajeti galuk 11 klIbesaudIrghaH aMtyavyaM0 sanuk niu / bhuMga bhaMgAra- 11 anena bhR ni ataHse?H niGgo ninggaaro| zrRMgAraH anena smR si zaSoH saH za sa ataHsejhaiH siGgAro / zR. gAla-anena Y si zaSoHsaH sa za- kagacajeti gabuk zrataHsejhaiH siyAlo / ghRNA- anena ghRghi 11 aMtyavyaM0 sayuk ghinnaa| ghusRNa anena sa si 11 klIbesam monu0 ghusiNaM-vRddhakaviH- zra. nena vR vi kagacajeti vabuk 11 aklIvedIrghaH aMtyavyaM0 sabuk viddha-kaI / samRddhi-zachi--gRddhi-sarvatra ihitIye zramUi - dhaiMDatevA iti kI DhI anAdau hitvaM pitIya pUrva Dha Da 11 aMtyavyaMga saluk samikI / kii| gijhii| kRza-- anena kR ki zaSoH saH 11 ataHseDoMH kiso / kRzAnu-anena ki sarvatra zaSoH saH noNaH 11 zaktIbesau dIrghaH aMtyavyaMja savuka kisANU kRzarA anena ki zaSoH saH 11 aMtyavyaMga kisarA- kRlU anena ki sarvatra rabuk anAdau dvitvaM dvitIyasya pUrvana ca 11 klIbesam kilN| tRpta anena ta ti sarvatra rabuk 11 anAdau pa klIbesm monu0 tippaM- kRSita anena ki zaSoH saH kagacajeti taduk 11 zrataH seDoMH kisiu~ / nRpaH anena nR ni povaH 11 zrataHse?H nivo| kRtyA-anena ki tyo'caitye tyasya ca anAdau011 aMtyavyaMga kiccaa| kRti anena ki kagacajeti tabuk 11 aklIbe aMtyavyaM sabuk For Private and Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 mAgadhI vyAkaraNam. kiI / evaM dhiI kRpa thanena kR ki povaH 11 kivo / kRpaNa-ki povaH 11 anAdau ataHsejhaiH kiviNo / kRpANa anena kR ki povaH klIbesam kivANaM / vRzcika- anena vR vi vRzcikezce0 zca ca kagacajeti kaluk 11 viJcu / vRtta-vi--11 klIbe0 vittaM vRtti anena vi 11 akkIbe aMtyavyaM saluk vittI / hRta anena hi hiraM- vyAhRta- evaM vAhittaM- bRMhita- kagacajeti taluk 11 zrataH seoH vihivRsIzanena vRvi 11 aMtyavisI-RSi 11 tha nena ka ri zaSoH saH aklIve isI vitRSNa-anena ti kagacajeti taluk sUdamana SNa eha 11 ataHse?H vizNaho / spRhA- anena spRsthAne spi spRhAyAM iti sphi sthAne Di aMtyavyaM0 sabuka bihA / sakRt anena kR ki kagacajeti kabuk aMtyavyaM0 taluk saluk ca sr| utkRSTa- anena kR ki anAdau hitvaM STasyA nuSTe STasyavaH zranAdau0 hitvaM dvitIyapUrva u Ta 11 kvIbesma monu ukiTTa / zachi 11 riH kevalasya itiHcha sthAne ri zraklIbe0 dIrghaH riddhI / nRzaMsa- anena nR ni 11 zaSoH saH ataHse?H nisaMso // 12 // TIkA bhASAMtara. kRpA vigere zabdonA Adi Rno i thAya. saM. kRpA- tene cAlatA sUtre i zrAya pI povaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI kivA rUpa thAya. saM. hRdaya tene cAlatA sUtre hRno hi thAya. paThI kagacaja0 klIbesam monu0 e sUtrothI hiyayaM pAya. saM. mRSTa tene cAlatA sUtre mano mi thAya. panISTasyAnuSTe anAdau0 dvitIya klIvesam monu0 e sUtrothI miTTa rUpa thAya. saM. mRSTa tene Rto't bAkI pUrvavat thaI miTTha rUpa thAya. saM. dRSTa- dRSTi- tene cAlatA sUtre hano di thAya. panI STasthAnu0 anAdau dvitIya aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI diTuM diTThI rUpa thAya. saM. sRSTa-sRSTi- tene cAlatA sUtrathI sUno si thAya. bAkI dihI vat siddha thAya. saM. gRSTi tene cAlatA sUtre gRno gi thAya. STasyAnu0 aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 vAdAvaMta e sUtrazrI giNThI rUpa siddha thAya. saM. pRthvI tene cAlatA sUtrathI pRno pi vAya. panI tvathvadhvAM0 anAdau dvitIya aMtyavyaMja0 e sUtrothI pichI rUpa siddha thAya. saM. bhRgu tene cAlatA sUtre bhR no bhi thAya. kagacaja0 klIbe saudIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI bhiU rUpa zrAya. saM. bhuMga zRMgAra tene cAlatA sUtre i zrAya. panI ataHsejhaiH For Private and Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 935 e sUtrathI bhiMgo bhiMgAro rUpa siddha thAya. saM. zRMgAra tene cAlatA sUtradhI sUno si thAya pI zaSoH saH ataHse?H e sUtrozrI siMgAro rUpa thAya. saM. zRgAla tene cAkhatA sUtrathI sUno si thAya. panI zaSoH saH kagacaja. ataHse?H e sUtrothI siAlo rUpa thApa. saM. ghRNA tene cAlatA sUtrathI ghRno ghi thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrathI ghiNA rUpa thAya. saM. ghumRNa tene cAlatA sUtrathI mR no si thAya. panI klIvesam monu0 e sUtrothI ghusiNaM rUpa thAya. saM. vRSTha-kaviH tene cAlatA sUtrathI vRno vi thAya. pI kagacaja. aklIve dIrgha aMtyavyaM0 e sUtrothI viDa-kaI rUpa siddha thAya. saM. samRdhi- sadhi- gRddhi- tene aDarDi anAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI samiDI iddhi gihI evAM rUpa sima thAya. saM. kRza- tene cAlatA sUtrathI kRno ki thAya. pajI zaSoH saH ataHse?H e sUtrothI kiso rUpa sima thAya. saM. kRzAnu- tene cAlatA sUtrathI ki thayo panI zaSoH saH nANaH aklIvesaudIrghaH aMtyavyaMja. e sUtrothI kisANU rUpa thAya. saM. kRzarA tene cAlatA sUtre ki thAya. panI zaSoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI kisarA rUpa thAya. saM. kRcchU tene cAlatA sUtre ki zrAya. pI sarvatra raluka anAdau0 dvitIyasyapUrva0 klIbesUm e sUtrothI kicchaM rUpa thAya. saM. tRsa tene cAlatA sUtre tRno ti thAya. pI sarvatra raluk anAdau klIbesam monu0 e sUtrothI tippaM rUpa thAya. saM kRSita tene cAlatA sUtre kRno ki thAya. palI zaSoH saH kagacaja ataHse?: e sUtrothI kisio rUpa siddha thAya. saM. nRpaH tene cAlatA sUtre nRno ni thAya. paThI povaH atAseDoM e sUtrothI nivo rUpa zrAya. saM. kRtyA tene zrA cAlatA sUtrathI kRno ki thAya. panI tyo'caitye anAdau0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI kiccA rUpa thAya. saM. kRti tene cAlatA sUtre ki kagacaja. aklIbe aMtyavyaMjana0 e sUtrothI kiI rUpa pAya. evI rIte saM. dhRtirnu dhiI rUpa thAya. saM. kRpa tene cAlatA sUtre ki zrAya pachI povaH e sUtre kivo rUpa thAya. saM. kRpaNa tene cAlatA sUtre ki thAya. pI povaH anAdau0 ataHsejhaiH e sUtrothI kiviNo rUpa thAya. saM. kRpaNa-tene cAlatA. sUtre ki thAya. parI povaH klIbe sam e sUtrothI kivANaM rUpa thAya. saM. vRzcika tene cAlatA sUne vRno vi thAya. paThI vRzcikezce0 kagacaja e sUtrothI viJcuo rUpa siddha thAya. saM. vRttatene cAlatA sUtre vi thAya. panI klIbe e sUtrathI vittaM rUpa siddha thAya. saM. vRtti tene cAlatA sUtre vi thAya. panI alIbe aMtyavyaM0 e sUtrothI vittI rUpa thAya. saM. hRta tene cAlatA sUtre hi thAya. panI klIbesam monu0 e sUtrothI hiaM rUpa thAya. tevIrIte saM. vyAhRtaM tenuM vAhittaM rUpa thAya. saM. vRMhita te cAlatA sUtre i panI kagacaja0 ataHse?H e sUtrothI vihio rUpa thAya. saM. vRsI tene cAlatA sUtre vi thAya. pI aMtyavyaM0 e sUtrathI visI rUpa pAya. saM. RSi tene cAlatAsUtre ri thAya. paThI zaSoH saH aklIbe e sUtrothI risI rUpa thAya. saM. vitRSNa tene cAlatA sUtre ti thAya. panI kagacaja0 sUkSmala ataHse?H e sUtrothI viiNho rUpa thAya. saM. spRhA tene cA For Private and Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 mAgadhI vyAkaraNam khatA sUtre thAya. panI spRhAyAM aMtyavyaMja0 e sUtrothI chihA thAya. saM. sakRt tene cAlatA sUtre i thAya. palI kagacaja. aMtyavyaMjana0 e sUtrothI saha rUpa thAya. saM. utkRSTa tene cAlatA sUtre kRno ki thAya. pagI anAdauhitvaM STasyAnu0 anAdI0 dvitIyapUrva klIbesam monu e sUtrothI ukkiTa rUpa thAya. saM. RddhiH tene cAlatA sUtre ri thAya. pI kevalasya itiH aklIbe0 e sUtrothI riDI rUpa thAya. saM. nRzaMsa tene cAlatA sUtre nRno ni thAya. panI zaSoH saH ataHse? e sUtrothI nisaMso rUpa thAya. // 12 // __pRSTa vAnuttara pade // 11 // pRSTazabdenuttarapade ruta id navati vA // piTTI paTTI / vihi- paridRvidha // anuttara pada iti kim / mhi-vddh|| 12 // mUla bhASAMtara. jo te uttara padamAM na hoya to pRSTa zabdanA Rno vikarape i thAya. saM. pRSTa tenA piTThI paTTI evA rUpa thAya. saM. pRSTa paristhitaM tenuM piTTi-pariha viaM thAya. uttara padamAM na hoya tema kaDaM ne tethI saM. mahIMpRSTaM tenuM mahivarlDa rUpa thAyaH // 12e|| // TuMDhikA // pRSTa 71 vA 11 uttaraM ca tatpadaM ca uttarapadaM na uttarapadaM anuttarapadaM tasmin 71 pRSTa anena vA pR pihitIye to't STasyAnu0 Tasya paH anAdau hitvaM dvitIyapUrva 7 Ta 11 akkIbe dIrghaH piTThI pttttii| aMtyavyaMga sabuk mahIpRSTa dIrghahrasvau hI hi ito't pR pa povaH STasyAnu0 STasya : hitIyapUrvaThasya TaH 11 klIbe sam monu0 mahi-vaDhe // 12e / TIkA bhASAMtara. jo te uttara padamAM na hoya to pRSTa zabdanA Rno vikalpe i thAya. saM. pRSTa- tene cAlatA sUtre pRno pi zrAya bIje pare Rto't STasyAnu anAdau ditvaM dvitIyapUrva aklIye dIrghaH e sUtrothI piTThI paTTI evAM rUpa thAya. saM. mahI pRSTa tene dIrgha iva thAya. pajI Rto't povaH STasyAnu0 dvitIya pUrvaThasyaTaH klIye sam monu0 e sUtrothI mahi-vaDhe rUpa thAya. // 12e|| mamRNa-mRgAGka-mRtyu-zRGga-pRSTe vaa|| 130 // eSu kRta zt vA navati // masiNaM masaNaM / mizraGko mayako / minca mnycuu| siGgaM saGgaM dhiTTho dhaho // 138 // For Private and Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 137 mUla bhASAMtara. masRNa mRgAMka mRtyu zrRMga dhRSTa e zabdonA Rno i vikalpe thAya. saM. masRNaM tenAM masiNaM masaNaM evAM rUpa thAya. saM. mRgAMkaH tenAM miaMko mayaMko evAM rUpa yAya. saM. mRtyu tenA miccU maccU evAM rUpa thAya. saM. zRMgaM tenA siMgaM saMgaM rUpa yAya. saM. dhRSTaH tenA dhiTTho dhaTTho rUpa thAya // 130 // // DhuMDhikA // masRNaM ca mRgAMkazca mRtyuzca zRMgaM ca dhRSTazca masRNamRgAMka mRtyu TaMga dhRSTaM tasmin 71 vA 11 masRNa- anena vA sR si dvitIye ruto't 11 klIce sama monu0 masiNaM masaNaM / mRgAMkaH anena vA mR mi hrasvaH saMyoge gA ga kagaca jeti luk 11 yataH serDoH mizraGko dvitIye mRgAMka ruto't mR ma hrasvaH kagacajeti galuk zravarNo 11 ataH seDaH mayaMko mRtyu anena vA mR mi dvitIye ruto't mRma tyo'caitye tyasya ca anAdau dvitvaM 11 akkI ve dIrghaH zrantyavyaMjanasya luk miccU maccU / zRMga anena vA Ta zi ito't Ta za zaSoH saH 11 kIbe sama monu0 siMgaM saMgaM / dhRSTaH anena dhRdhi / dvitIye ito'ta STasyAnu0 STasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIya pUrva va Ta 11 yataH serDoH dhiTTo dho // 130 // thAya. TIkA bhASAMtara. masRNa mRgAMka mRtyu zrRMga dhRSTa- e zabdonA Rno vikalpe i saM. masRNa tene cAlatA sUtre suno si thAya. bIjA pade Rto't klIvesam monu0 e sUtrothI masiNaM zrane masaNaM rUpa siddha thAya. saM. mRgAMkaH tene cAlatA sUtrI mRno mizrAya paDhI hrasvaH saMyoge kagacaja0 ataH seDaH e sUtrothI miaMko rUpa yAya. bIje pade mRgAMkaH tene Rto't hrasvaH kagacaja avarNo ataH serDoH e sUtrothI mayaMko rUpa yAya. saM. mRtyu tene cAlatA sUtre mRno mi thAya. bIje pache Rto't tyo'caitye anAdau dvitvaM aklIve dIrgha aMtyavyaMja0 e sUtrothI miccU macca rUpa yAya. saM. bhRMga tene cAlatA sUtre no zi thAya pade Rto't zaSoH saH klIbe sama monu0 e sUtrothI siMgaM saMgaM rUpa thAya. saM. dhRSTaH tene cAlatA sUtre dhRno dhi zrAya. bIje pache Rto't STasyAnu0 anAdau dvitvaM dvitIyapU0 ataH seDaH e sUtrothI dhiTTho dhaTTho rUpa yAya. // 130 // vAda // 131 // Rtu ityAdiSu zabdeSu zrAdeIta ud javati // u u / parAmuTThoM / 18 For Private and Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 137 mAgadhI vyAkaraNam. puTTho pauho / puhaI / pajattI / pAuso / pAuna / juii| phuddii| pAhuDaM / parahu / nihuraM / nijathaM / viubhaM / saMvukaM / vuttnto| nivvujhaM / nivvuI / vundaM / vundAvaNo / vuho / vuddhii| usaho |munnaalN / uta / jAmAu / mAu / mAuthA / nAu / piuna / puhuvI // Rtu / parAmRSTa spRSTa / pravRSTa / pRthivI / pravRtti / prAvRS / prAvRt / bhRti / prabhRti / prAbhRta / parabhRta / nibhRta / nivRta / vi. vRta / saMvRta / vRttAMta / nirvRta / nirvRti / vRnda / vRndAvana / vRkSa / vRddhi| ruSana / mRNAla / ruju / jAmAtRka / mAtRka / mAtRkA / bhrAtRka / pitRka / pRthvI / ityaadi|| 131 // mUla bhASAMtara. Rtu vigere zabdonA Adi kArano U thAya. saM. Rtu tenuM Uu rUpa thAya. saM. parAmRSTa tenuM parAmuTTho rUpa thAya. saM. spRSTa pravRSTa tenAM puTTho pauTThI rUpa thAya. saM. pRthivI pravRtti tenAM puhaI pauttI rUpa thAya. saM. prAvRS prAvRta tenAM pAuso pAuo rUpa thAya. saM. bhRti prannRti tenAM bhuI pahuDi rUpa thAya. saM. prAbhRta parabhRta tenAM pAhuDaM parahuo rUpa thAya. saM. nibhRta nivRta tenAM nihuaM niuaM rUpa zrAya. saM. vivRtaM saMvRtaM tenAM viuaM saMvuaM rUpa zrAya. saM. vRttAMtaH nivRtaM tenA vuttanto nivvuaM rUpa thAya. saM. nivRtiH vRndaM tenA nivvuI vundaM rUpa pAya. saM. vRndAvanaM vRddhaH vRddhiH tenAM vundAraNo bulo vuhI rUpa thAya. saM.vRSabhaH mRNAlaM Rju tenA usaho muNAlaM ujju evA rUpa zrAya. saM. jAmAtRka mAtRkaH mAtRkA tenA jAmAuo mAuo mAuA rUpa zrAya. saM. bhrAtRka pikata pRthvI tenA bhAuo piuo puhuvI rUpa thAya. // 131 // // DhuMDhikA // ut 11 itvAdi 31 zatu anena i u kagacajeti tabuk akkI be sau dIrghaH u UH aMtyavyaMja sabuk uU / parAmRSTa thanena mR mu STasyAnu thanAdau0 11 praamuttttho| spRSTa- anena sTa spu kagaTaDeti sabuk TasyAnu0 STa / anAdau hitvaM dvitIya pUrva tha Ta 11 zrataHse?H puttttho| pravRSTa- anena vRvu / sarvatra rabuk kagacajeti vabuk STasyAnu STa tH| anAdau hitvaM dvitIya pUrva u Ta 11 ataH sejhaiH pauho / pRthivI- anena pRpu pathipRthivIpratibhRt iti tha khaghatha tha ha kagacajeti vabuk sarvatra luk 11 akkIbesau dIrghaH For Private and Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 13e aMtyavyaMga sluka puhii| pravRtti- anena vR vu kagacajeti vabuka sarvatra raluk 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 sbuk pattI / prAvRSsarvatra rakhuk anena vR vu kagacajeti tabuk dikprAvRSoHsaH SaH saH zrataHseDoMH pAuso / prAvRta- sarvatra rabuk anena vR vu kagacajeti vabuk talukca ataHse?H pArcha / bhRti- 11 anena bhR ju kagacajeti tabuk 11 alIbe0 aMtyavyaM nuii| prabhRti sarvatra zranena na nu khaghathA na ha pratyAdauDaH ta DaH aMtya0 saduka phuddi| prAnRta- sarvatra tarabuk anena nR nu khaghatha na ha pratyAdauDaHta DaH 11 klIbe sam pAhuDaM / paratRta anena nR ju khaghatha na ha kagacajeti tabuk 11 ataHsejhaiH parahu / ninRta- anena bhR nu khaghathA na ha kagacajeti tabuk 11 klIbe sam monu nigdha / evaM vijayaM / saMvujhaM / vuttanto / nIbujhaM / nibuii| vRMda anena vR vu klIbe sam monu vundaM / vRMdAvana thanena vR vu noNaH 11 zrataHseDoMH bundaavnno| vRddha anena vR vu digdhavidagdha vRmivRke DhaH dhasya DhaH anAdau hitvaM dvitIyapUrvaDhasya DaH 11 zrataHse?H vuho evaM vuDI akkIbe dIrghaH / vRSana-thanena va du kagacajeti valuk zaSoH saH khaghatha na ha 11 zrataHse?H Usaho- mRNAla- 11 anena mR mu klIbe sam monu muNAlaM ju-anena u 11 alIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk ujU / jAmAtRka-anena tR tu kagacajeti tabuk kabuk ca 11 zrataH se?H jAmAu / mAtRka-anena tR tu kagacajeti takayo ka 11 aMtyavyaMga sabuk mAu / nAtRka- sarvatra raluk anena tu tu kagacajeti takayorbuk 11 ataHse?H nAurja. evaM pitRka-anena tu tu kagacajeti takayormuk 11 ataH sejhaiH piuThe / pRthvI anena pR pu tanvI tutyeSu iti vaprAg ukAraH khaghatha tha ha 11 aMtyavyaMga sabuk puhuvI // 131 // TIkA bhASAMtara. Rtu vigere zabdonA zrAdi Rno u zrAya. saM. Rtu tene zrA cAlatA sUtrathI u thAya pachI kagacaja aklIbe0 aMtyavyaM0 e sUtrothI uka rUpa siddha thAya. For Private and Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 mAgadhI vyAkaraNam. saM. parAmRSTa- tene cAlatA sUtrathI mR no mu thAya. panI STasyAnu0 anAdau e sUtrothI paramuTTho rUpa thAya. saM. spRSTa tene cAlatA sUtre u thAya panI kagaTaDa STasyAnu0 anAdau0 dvitIya pUrva0 atAseDoM: e sUtrothI puTTo rUpa thAya. saM. pravRSTa tene cAlatA sUtradhI vRno vu vAya. paLI sarvatraraluk kagacaja0 STasyAnu0 anAdau dvitvaM dvitIya0 ataHsejhaiH e sUtrothI pauTTho rUpa thAya. saM. pRthivI tene cAlatA sUtre u thAya. paga pathi pRthivI khaghatha0 kagacaja0 sarvatra raluk klIve dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI puhaI rUpa zrAya. saM. pravRtti tene cAlatA sUtrathI vRno vu thAya. paThI kagacaja0 savatra ralukU aklIve dIrghaH aMtyavyaMja e sUtrothI pauttI rUpa thAya. saM. prAvRSa tene sarvatra luk cAlatA sUtre u kagacaja diprAvRSoH ataHse?: e sUtrothI pAuso rUpa thAya. saM. prAvRta tene sarvatra raluk cAlatA sUtre u kagacaja. ataHse?H e sUtrothI pAuo rUpa thAya. saM. bhRti tene cAlatA sUtre bhRno bhu kagacaja klIbesam aMtyavyaMja0 e sUtrothI bhuI rUpa thAya. saM. prabhRti tene sarvatra cAlatA sUtre u khaghatha0 pratyAdauDaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI pahuDi rUpa thAya. saM. prAbhRta tene sarvatra cAlatA sUtre u khaghatha0 pratyAdauDaH klIvesam e sUtrothI pAhuDaM rUpa zrAya. saM. parabhRta tene cAlatA sUtre u khaghatha0 kagacaja. ataHseDoM: e sUtrothI parahuo rUpa thAya. saM. nibhRta tene cAlatA sUtrathI u panI kagacaja0 klIbasUm monu0 e sUtrothI nihuraM rUpa thAya. saM. nivRta tene cAkhatA sUtrathI u thAya. kagacaz2a0 klIye sam e sUtrothI niuaM rUpa thAya. evIrIte vivRta saMvRta vRttAMta nivRtta ane nivRtti tenAM viuaM saMvuaMvuttaMto nivvuaM nivvuI evAM rUpa thAya. saM. vRMda tene cAlatA sUtre u thAya. par3I klIvesam0 monu0 e sUtrothI vundaM rUpa thAya. saM. vRndAvana tene cAkhatA sUtre u thAya. noNaH ataHse?H e sUtrothI vundAvaNo rUpa thAya. saM. vRddha tene cAlatAsUtrathIu thAya. pI digdhavidagdha vRddhivRddheDhaH anAdaudritvaM dvitIya0 ata:se?: e sUtrothI vudo rUpa thAya. evIrIte vuTTI rUpa thAya. tene aklIve dIrghaH e sUtra lAgene. saM. vRSabha tene cAlatA sUtre u thAya. pajI kagacaja zaSoH saH khaghatha0 ataH sejhaiH e sUtrothI usaho rUpa thAya. saM. mRNAla tene cAlatA sUtre u thAya. paThI kIbesam monu0 e sUtrothI muNAlaM rUpa thAya. saM. jhaju- tene cAlatA sUtre u thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ujjU rUpa thAya. saM. jAmAtRka tene cAlatA sUtrathI u thAya kagacaja. ataHse?H e sUtrothI jAmAuo rUpa zrAya. saM. mAtRka tene cAlatA sUtrathI u thAya. kagacaja. aMtyavyaM0 e sUtrathI mAuo thAya. saM. nAtRka tene sarvatra raluk cAkhatA sUtre u thAya. kagacaja. ataHse?: e sUtrothI bhAuo rUpa vAya. saM. pitRka tene cAlatA sUtrathI u thAya. kagacaja. ataHse?H e sUtrothI piuo rUpa thAya. saM. pRthvI tene cAlatA sUtre u thAya. tanvItulyeSu0 khaghatha0 aMtyavyaM e sUtrothI puhuvI rUpa thAya. // 131 // For Private and Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 141 niTatta-vRndArake vA // 13 // anayoIta ud vA navati // nivuttaM nidhattaM / vundArayA vndaaryaa||13|| mUla bhASAMtara. nivRtta ane vRndAraka zabdanA jhano vikaTape u thAya. saM. nivRtta tenAM nivuttaM niattaM evAM rUpa thAya. saM. vRndArakAH tenA vundArayA vandArayA evAM rUpa thAya. // 13 // ||ddhuNddhikaa // nivRttaM ca vRndArakaM ca nivRttavRndArakaM tasmin 71 vA 11 nivRtta 11 anena vA vu klIbesam monu nivuttaM / nivRtta 11 zato't vR va kagacajeti vabuk 11 klIbesm monu niyataM / vRndAraka anena vA vR vu dvitIye ito't vR va kagacajeti kabuk avarNo 13 jaszasorbuk jasazasGasittodIrghaH vundaaryaa|vndaaryaa // 13 // TIkA bhASAMtara. nivRtta ane vRndAraka zabdanA Rno vikaTape u thAya. saM. nivRtta- tene cAlatA sUtre vRno vu thAya panI klIbesam monu0 e sUtrothI nivuttaM rUpa siddha thAya. pade nivRtta tene Rto't kagacaja0 klIvesam monu e sUtrothI niattaM rUpa thAya. saM. vRndArakAH tene cAlatA sUtre vRnovu thAya. ane bIje pare Rto't kagacaja0 avarNo jasazaso k jazazasUGasi e sUtrothI vundArayA vandArayA evAM rUpa dhAya. // 13 // dRSane vA vA // 133 // vRSane to vena saha ud vA javati // usaho vasaho // 33 // mUla bhASAMtara. vRSabha zabdanA Rno vanI sAthe vikaTape u thAya. saM. vRSabha tenAM usaho vasaho evAM rUpa thAya. // 133 // ||ddhuNddhikaa // vRSanne 71 vA 19 vA 31 vRSana anena vA vakAreNa saha u zaSoH saH zrataH sejhaiH usaho / dvitIye ito't vR va zeSaM pUrva. vat vasaho / // 133 // TIkA bhASAMtara. vRSana zabdanA Rno vanI sAthe vikaTape u thAya. saM. vRSabha tene cAkhatA sUtrathI vasahita Rno u thayo panI zaSoH saH ataHse? e sUtrothI usaho rUpa siddha thAya.bIje pakSe Rto't bAkI pUrvavat sUtra lAgI vasaho rUpa thAya. // 133 // For Private and Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 mAgadhI vyAkaraNam. gauNAntyasya // 134 // gauNazabdasya yo'ntya it tasya ud navati // mAja-maeDalaM |maauhrN / piu-hrN| maau-sithaa| piu-sithaa| pija-vaNaM / piu-vjny||13|| mUla bhASAMtara. gauNazabdano aMtya R tano u zrAya. saM. mAtR-maMDala tenuM mAumaNDalaM evaM rUpa thAya. saM. mAtR-gRhaM tenuM mAuharaM rUpa zrAya. saM. pitR-gRhaM tenuM piu-haraM rUpa thAya. saM. mAtR-svasA tenuM mAu-siA rUpa zrAya. saM. pitRsvasA tenuM piu-siA rUpa thAya. saM. pitR-vanaM tenuM piu-vaNaM rUpa thAya. saM. pitR-pati tenuM piu-vaI rUpa thAya. // 13 // ||ddhuNddhikaa // gauNAMtya-61 gauNasya aMtyaH gauNAMtyaH tasya mAtR-maMDalaM / mAtRNAM maMDalaM mAtRmaMDalaM / kagaTaDeti tabukanena u klIbesam monu mAna-maMDalaM / mAtR-gRha- kagaTaDeti tabuk anena u gRhasya gharapatau iti gRhasthAne gharAdezaH khaghatha ghasya haH 11kkobe sam mAu-haraM evaM pitR-gRhaM pina-haraM mAtRsvasmR- kagaTameti taluk anena ka u mAtRpitR vasu siyADo svasRsthAne sidhA zrAdezaH aMtyavyaMja saluk mAu-sidhA / evaM pitR-svasR pijsithaa| pitRvana- kagaTaDeti tabuk anena i u noNaH 11 klIbe sam monu piu-vaNaM pitR-pati kagaTaDeti tabuk anena cha u / povaH pasya vaH kagacajeti tabuk 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuk piu-vaI // 134 // TIkA bhASAMtara. gauNazabdanA aMtya Rno u thAya. saM. mAtR-maMDala temAM mAtR e gauNazabdale. tene kagaTaDa cAlatA sUtre Rno u Aya. klIvesUm monu0 e sUtrothI mAu-maMDalaM rUpa siddha thAya. saM. mAtR-gRha tene kagaTaDa cAlatA sUtre Rno u thAya. pagarI gRhasyagharapatau khaghatha0 klIbesam e sUtrothI mAu-haraM rUpa thAya. evIrIte saM. pitR-gRhaM tenuM piu-haraM rUpa thAya. saM. mAtR svas tene kagaTaDa cAlatA sUtre Rno u zrAya. mAtRpitRsvasuH siAccho aMtyavyaMjana e sUtrothI mAu-siA rUpa thAya. evIrIte pitR-svasA tenuM piusiA rUpa thAya. saM. pitR-vana kagaTaDa cAsatA sUtre Rno u thAya. noNaH klIbesam monu0 e sUtrothI piu-vaNaM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 143 pitR-pati kagaTaDa cAlatA sUtre Rno u thAya. povaH kagacaja. aklIvesau aMtyavyaMga e sUtrothI piu-vaI rUpa sikha thAya. // 13 // mAturichA // 135 // mAtRzabdasya gauNasya Rta id vA nvti||maash-hrN|maaj-hrN|| kvacidagauNasyApi / mAINaM // 135 // mUla bhASAMtara. gauNa evA mAtR zabdanA Rno vikaTape i thAya. saM mAtR-gRhaM tenuM mAz-haraM thAya. ane pake mAu-haraM thAya. saM. mAtRRNAM tenuM mAINaM rUpa dhAya. // 135 // ||ddhuNddhikaa // mAtR 61 zd 11 vA 11 mAtR-gRha 23 pade gauNAMtyasya ka u gRhasya ghara patau gRhasya ghara khaghatha ghasya haH 11 klIbesm monu mAz-haraM / mAna-haraM / mAtR 63 kagaTaDeti taluk anena 3 TAdhAmorNaH jaszasaII I mAINaM // 135 // TIkA bhASAMtara. gauNa evA mAtR zabdanA sa no vikaTape i thAya. saM. mAtR-gRha tene Rno i thAya. bIje pade gauNAMtyasya e sUtrathI krano u thAya. panI gRhasya gharapatI khaghatha0 klIbesam monu e sUtrothI mAi-haraM mAuharaM evAM rUpa thAya. saM. mAtRNAM tene kagaTaDa0 cAlatA sUtre i TA AmorNaH jazazasaiI e sUtrothI mAINaM rUpa thAya. // 135 // udadonmRSi // 136 // mRSAzabde ita ut Ut ucca navaMti // musA / mUsA / mosA / musaa-vaa| mUsA-vA / mosA-vA // 136 // mUla bhASAMtara. mRSA zabdanA RkAranA u U o zrAya. saM. mRSA tenAM musA mUsA mosA evAM rUpa thAya. saM. mRSAvAda tenA musA-vAo mUsA-vAo mosAvAo evAM rUpa thaayH|| 136 // ||ddhuNddhikaa // ucca Ucca ucca udUdot 11 mRSA 71 anena u U zaSoHsaH 11 aMtyavyaMga saluk / musA / mUsA |mosaa| mRSAvAda-kagacajeti dabuk 11 zaSoH saH anena mu mU mo zrataH sejhaiH musA-vA / mUsA-vA / mosA-vArDa // 136 // For Private and Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 mAgadhI vyAkaraNam . TIkA bhASAMtara. mRSA zabdanA RnA u U o thAya. saM. mRSA- tene cAkhatA sUtrathI u U o thAya pI zaSoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI musA mUsA mosA evAM rUpa thAya. saM. mRSAvAda tene kagajaca zaSoH saH e sUtrathI mu mU mo thAya. panI ataH seoH e sUtrathI musA-vA mUsA-vArDa mosA-vArDa evAM rUpa thAya. // 136 // ijtau dRSTa-raSTi-pRthaG mRdaGga-natRke // 13 // eSu ta ikArokArau navataH // viTTho vuho / viTThI vuDhI / pihaM / puhaM / mizGgo muGgo / natti nattu // 137 // mUla bhASAMtara. vRSTa vRSTi pRthaG mRdaGga namraka e zabdonA RnA ikAra ane ukAra Aya. saM. vRSTa- tenAM viTTho vuTho evAM rUpa thAya. saM. vRSTi tenAM vihI vuDhI evA rUpa thAya. saM. pRthak tenAM pihaM puhaM rUpa thAya. saM. mRdaMga tenA mihaMgo muiMgo rUpa thAya. saM. namRka tenA nattio nattuo rUpa pAya. // 13 // // DhuMDhikA // zca ucca zchutau 15 vRSTazca vRSTizca pRthak ca mRdaMgaM ca natRkazca vRSTavRSTipRthaGmRdaMganatRkaM tasmin 71 vRSTa- anena prathame vR vidhitIye vR vuSTasyAnuSTau STa anAdauhitvaM dvitIyapUrva pa Ta 11 ataH se?H viTTho vuTTho vRSTi-anena vR vi dvitIye vR duSTasyAnu0 TaTha anAdau hitvaM dvitIya pUrva u Ta 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuk viTThI vuTThI / pRthak anena pR pi khaghathA ghasya haH hitIye pR pu 11 avyayasabuk vAkharemazca buk monupihaM puhN| mRdaMga- anena prathame mR mi hitIye mR mu H svapnAdau iti dasya 3 11 zrataHsejhaiH mizaMgo mujhaMgo / natRka-ra kagaTaDeti palukthanena tR ti dvitIye tR tu anAdau hitvaM kagacajeti kabuka 11 ataHseDoMH natti nattu // 13 // TIkA bhASAMtara. vRSTa vRSTi pRthak mRdaMga nasRka e zabdonA RnA i ane u thAya. saM. vRSTa tene cAlatA sUtre vRno vi thAya pade vRno vu thAya pI STasyAnu anAdaudvitvaM dvitIya ataHse?: e sUtrothI viTTho vuTTo rUpa thAya. saM. vRSTi tene cAkhatA sUtrathI vRno vi thAya bIje pade vRno vu zrAya pI STasyA0 anAdau0 dvitIya aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI viTThI vuTTI rUpa zrAya. saM. pRthaka tene cAlatA sUtre pRno pi thAya khaghatha bIje pare pRno pu thAya. panI aMtyavyaM0 vAkha For Private and Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 145 remazca monu0 e sUtrothI pihaM puhaM rUpa thAya. saM. mRdaMga tene cAlatA sUtre prathama pakSa mRno mi ane bIje pakSa mR no mu thAya. pajI isvapnAdau ataH se?: e sUtrothI mihaMgo muiMgo evAM rUpa thAya. saM. nasRka tene kagaTaDa cAlatA sUtre tu no ti tathA tu thAya paThI anAdI dvitvaM kagacaja 11 ataH seDoM: e sUtrothI nattio nattuo rUpa siddha thAya. // 137 // vA bRhsptau||137 // bRhaspatizabde zata zchadau vA javataH // bihapphaI buhpphii| pade bahaphaI // 137 // mUla bhASAMtara. bRhaspati zabdanA RnA i ane u thAya. saM. bRhaspati tenA bihapphaI vuhapphaI thAya ane pakSa buhapphaI paNa zrAyaH // 13 // // TuMDhikA // vA 11 vRhaspati 71 vRhaspati- anena vR vi dvitIye vR tu paspayoH phaH spasya phaH anAdau hitvaM / dvitIyapUrva pha pa kagacajeti tabuk 11 aklIbe sau dIrghaHI aMtyavyaM sabuk bihapphaI buhpphii| yatra zchatauna javataHtatra to't bahapphaI tahadeva // 13 // TIkA bhASAMtara. bRhaspati zabdanA RnA i ane u thAya. saM. bRhaspati tene cAlatA sUtre vRno vi zrAya bIje pakSa vRno vu thAya. panI paspayoH phaH anAdauna dvitIya0 kagacaja0 aklIye saudIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI vihapphaI vuhapphaI evAM rUpa pAya. jyAre i ke una zrAya tyAre Rto't sUtrathI bahapphaI rUpa zrAyaH // 13 // zdedod Dhante // 13 // vRntazabde zata zt et ucca javanti // vieTaM veeTaM voeTaM // 13 // mUla bhASAMtara. vRnta zabdanA * no i o o zrAya. saM. vRnta tenAM viNTaM veNTaM voNTa rUpa thAyaH // 13e|| // TuMDhikA // zdedot 11 vRnta 71 vRnta 7 anena prathame vR vi dvitIye vR ve tRtIye vR vo vRntaeTaH iti tasya eTaH 11 klIve samU monu vieTaM veeTa voeTaM // 13 // For Private and Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 mAgadhI vyAkaraNam . TIkA bhASAMtara. vRnta zabdanA RnA i o o thAya. saM. vRnta tene prathama pakSa i thAya bIje pare e thAya. ane trIje pare o thAya. paThI vRnteNTaH e sUtrathI tano NTa thAya. klIve sam monu0 e sUtrothI viNTaM veNTaM voTaM evAM rUpa zrAyaH // 135 // riH kevalasya // 24 // kevalasya vyaMjanenAsaMpRktasya to riraadeshojvti||riddii|riddo|| mUla bhASAMtara. kevala eTale vyaMjana sAthe nahIM malelA evA no ri Adeza thAya. saM. Rddhi tenuM riDI rUpa thAya. saM. RkSa tenuM riccho rUpa dhAya. // 10 // ||ddhuNddhikaa|| ra 11 kevala 61 ki 11 jha rizralIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuk rikI / kakSa anena zari daHkhaHkvacittu iti dasya H anAdau hitvaM dvitIya tu pUrva H ca 11 ataHsejhaiH ribo||14|| TIkA bhASAMtara. ekalA Rno ri Adeza vAya. saM. Rddhi tene cAlatA sUtrathI nori thAya. pacI aklIye sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI riddhI rUpa zrAya. saM. RkSa tene cAlanA sUtrathI Rno rithAya parIkSaH khaH kacittu anAdau dvitvaM dvitIya0 ata:seDauMH e sUtrozrI riccho rUpa zrAyaH // 10 // jhaNarTaSanarsTarSoM vaa||141 // kaNa ruga Sana ruju RSiSu to rirvA javati // riNaM zraNaM / riska una / risaho Usaho / riU uU / risI isI // 11 // mUla bhASAMtara. RNa Rju RSabha Rtu ane RSi zabdanA Rno vikaTape ri thAya. saM. RNaM tenAM riNaM aNaM evAM rUpa thAya. saM. ruju tenAM rijU ujU evA rUpathAya. saM. RSabha tenAM risaho usaho evAM rUpa thAya. saM. Rtu tenAM riU uU evAM rUpa thAya. saM. RSi tenAM risI isI evAM rUpa thAya, // 11 // // TuMDhikA // zaNaM ca jhajuzca jhaSanazca zatuzca zaSizca tasmin 71 vA 11 jhaNaanena ka ri dvitIye ito't zra 11 klIbe sam monu0 riNaM zraNaM / ju- anena vA jhari hitIye udRtvAdau kau 11 zraklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk riGga uDU RSana anena riza For Private and Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 147 SoHsaH pa sa khaghatha0 la ha 11 ataH seDoMH risaho hitIye uddatvAdau kau zeSaM puurvvt| usho| katu anena vA jhari kagacajeti tabuk 11 thaklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 saluk riU dvitIye uhatvAdau kau zeSaM pUrvavat naU iSi anena vA ru ri zaSoH saH SaH saH 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga saluk risI / dvitIye RSi kRpAdau 2 3 zeSaM tat zsI // 141 // TIkA bhASAMtara. RNa jhaju jhapana jhatu ane zaSi e zabdonA Rno vikaTape ri thAya. saM. RNa tene cAlatA sUtrathI Rno ri thAya. bIje pade Rto't klIbe sam monu e sUtrothI riNaM aNaM evAM rUpa thAya. saM. Rju tene cAlatA sUtre vikaTape jhano ri thAya bIje pade udRtvAdau aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM e sUtrothI rijU ujU evAM rUpa thAya. saM RSabha tene cAlatA sUtradhI ri thAya. panI zaSoH saH khaghatha ataH se?: e sUtrodhI risaho pAya. ane bIje pakSa udRtvAdau bAkI pUrvavat thaI usaho rUpa thAya. saM. Rtu tene vikaTape Rno ri thAya. pajI kagacaja0 aklIve sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI riU thAya. ane bIje pade udRtvAdau sUtra pAmI bAkI pUrvavat sAdhana thaI uU evaM rUpa thAya. saM.RSi tene cAlatA sUtrathI vikaTape Rnori zrAya panI zaSoH saH aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga e sUtrathI risI rUpa thAya. bIje pade itkRpAdau ane bAkI pUrvavat thaI isI evaM rUpa siddha thAya . // 21 // dRzaH vip-ttkskH||14|| kvie Tak sak ityetadantasya dRzerdhAtoIto rirAdezo nvti|| sahak / sari-valo / sri-ruuvo| sari-bandINaM // sadRzaH / sriso|| sahakaH / saricho // evaM evAriso / nvaariso| jAriso / taariso| ke riso| eriso| annAriso / brhmaariso| tujhA riso // TaksaksAhacaryAt tyadAdyanyAdisUtra vihitaH kibiha gRhyate // 14 // mUla bhASAMtara. kipa Tak sak e pratyayo jene aMte zrAvelA hoya evAM dRza dhAtunA R no ri Adeza thAya. saM. sahagvarNaH tenuM sari-valo rUpa thAya. saM. sahakarUpaH tenuM sari-rUvo thAya. saM. sahagbaMdi tenuM sadagabandINaM evaM rUpa thAya. saM. sadRzaH tenuM sariso rUpa thAya. saM. sadRkSaH tenuM sariccho rUpa thAya. evIrIte saM. etAdRzaH tenuM eAriso rUpa thAya. saM. bhavAdRzaH tenuM bhavAriso rUpa Aya. saM. yAdRzaH For Private and Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 mAgadhI vyAkaraNam. tenuM jAriso rUpa dhAya. saM. tAdRzaH tenuM tAriso rUpa zrAya. saM. kIdRzaH tenu keriso rUpa thAya. saM. IdRzaH tenu eriso rUpa thAya. saM. anyAdRzaH tenuM annArio rUpa thAya. saM. asmAdRzaH tenuM amAriso rUpa thAya. saM. yuSmAdRzaH tenuM tuhmAriso rUpa thAya. mUlamA Tak ane sak pratyayanI sAthe gaNyAMce tethI ahi tyadAdi zranyAdi sUtramA kahelo kip pratyaya grahaNa karavo // 14 // ||ddhuNddhikaa|| dRza 61 ki Tak sak 61 sadRgvarNaH sadRg varNo yasya saH aMtyavyaM0 sabuk kagacajeti dabuk dhanena ri sarvatra rabuk anAdau hitvaM 11 zrataH seoH sari-valo / sahakarUpaH sadRk rUpaM yasya saH aMtyavyaM0 sabuk kagacajeti daluk anena ripovaH zrataH sejhaiH sari-rUvo / evaM sahagbaMdi- sari-bandINaM / sadRzaH kagacajeti daluk anena ri zaSoH saH zrataHseDoMH sriso| sadRkSaH kagacajeti daluk anena ri kSaHkhaHkvacittubagau kSasya baH anAdau hitvaM dvitIyapUrva ba ca zrataHse?H saricho / etAdRzaH kagacajeti dabuk anena ri zaSoHsaH zrataH seDoMH ethA riso / javAhazaH kagacajeti daluk anena ri zaSoH saH ataH sejhaiH jvaariso| yAdRzaH zrAdeyo jaH yasya jaH zeSaM pUrvavat jaariso| tAdRzaH zeSaM pUrvavat taariso| kIdRzaH etpIyUSApIDabijItake iti kI ke zeSaM pUrvavat ke riso| evaM Iza eriso| anyAdRza- adhomanayAM yaduk zranAdau hitvaM zeSaM pUrvavat annA riso| yasmAdRza-yuSmAdRza- sUmaznaSNanahadaNANhaH yuSmadyarthaparetaH tahat brahmAriso tuhmA riso // 14 // TIkA bhASAMtara. kipa Tak sak e pratyaya jene zrAvyA hoya evA dRzU dhAtunA R no ri thAya. saM sadRgvarNaH (sarakhAvarNavAlo) tene aMtyavyaM0 kagacaja0 cAkhatA sUtre ri thAya. sarvatra raluka anAdau dvitvaM ataHse? e sUtrothI sari-vaNNI e rUpa thAya. saM. sadRpaH (sarakhA rUpavAlo) tene aMtyavyaMga kagacaja cAlatA sUtre ri thAya povaH ataHseDoMH e sUtrothI sari-rUvo evaM rUpa dhAya. tevI rIte saM. sahaga baMdi tenuM sari-bandINaM zrAya. saM.sadRzaH tene kagacaja cAlatA sUtre riyAya. zaSoH saH ataH seTaH e sUtrathI sariso rUpa thAya. saM. sadRkSaH tene kagacaja0 cAlAta For Private and Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 24e sUtre ri zrAya. palI kSaHkha kacittuchajhau anAdau dvitvaM dvitIyaH ataH seTaH e sUtrothI sariccho rUpa thAya. saM. etAdRzaH kagacaja0 cAlatA sUtre ri thAya. zaSoH saH ata: seDoMH e sUtrothI eAriso rUpa thAya. saM. bhavAdRzaH tene kagacaja. cAlatA sUtre ri thAya. paThI zaSoH saH ataH seoM: e sUtrothI bhavAriso rUpa thAya. saM. yAdRzaH Ayo jaH bAkI pUrvavat jAriso rUpa thAya. saM. tAdRzaH tene pUrvavat sAdhanazrI tArisorUpa thAya. saMkIdRzaH tene etpIyUSApIDaSibhItaka e sUtra lAgI bAkI pUrvavat sAdhanathI kerisorUpa thAya. evIrIte saM. idRza tenuM erisorUpa thAya. saM. anyAdRza tene adhomanayAM0 anAdau0 bAkI pUrvavat sAdhanathI annAriso rUpa zrAya. saM.asmAdRza yuSmAdRza tene sUkSmaznaSNa yuSmadyarthaparetaH e sUtrazrI ahmAriso tuhmAriso rUpa thAya. // 14 // Ahate ddhiH||143 // thAhatazabde to DhirAdezo navati // zrAdi // 13 // mUla bhASAMtara. zrAdRta zabdanA R ne ThekANe Dhi Adeza zrAya. saM. Ahata tenuM ADhio rUpa thAya. // 143 // // DhuMDhikA // thAhata 71 Dhi 11 zrAdRta- anena Dhi kagacajeti daluk 11 ataHseDoMH bADhi // 143 // TIkA bhASAMtara. AdRta zabdanA ka no Dhi thAya. saM. Ahata zabda tene zrA cAkhatA sUtre Rno Dhi thAya. panI kagacaja ata :se?: ai sUtrathI ADhio rUpa Aya. ariIpte // 144 // dRptazabde to'rirAdezo navati // dari / dariza-sIheNa // 144 // mUla bhASAMtara. dRpta zabdanA Rno ari zrAdeza thAya. saM. dRpta tenuM dario rUpa thAya. saM. dRpta-siMhena tenuM daria-sIheNa evaM rUpa thAya. // 14 // ||ddhuNddhikaa // ari 11 dRpta 1 dRpta anena thari dari kagaTaDeti paluk kagacajeti tabuk 11 zrataH sejhaiH dari / dRpta-siMha- anena ari dari kagacajeti tabuk kagaTaDeti dabuk 31 irjivhAsiMhatriMza zati sImAMsAdervAnukhArayuk TAthAmorNaH TA Na TANazasyet iti he dariyasIheNa // 144 // For Private and Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . TIkA bhASAMtara. dRpta zabdanA Rno ari Adeza thAya. saM. dRpta tene A cAlatA sUtre ari Adeza thAya. eTale dari thayu. pI kagaTaDa kagacaja. ataHse?H e sUtrothI dario rUpa zrAya. saM. dRptasiMha tene cAlatA sUtre ari Adeza thAya. paThI kagacaja0 kagaTaDa IjihvAsiMha mAMsAdervA TA AmorNaH TANazasyet e sUtrothI daria-sIhaNa eva' rUpa thAya. // 14 // khata iliH klupt-kRnne||14|| anayortRta ilirAdezo navati // kitinna-kusumovayAresu // dhArA-kilinna-vattaM // 145 // mUla bhASAMtara. klapta ane klanna nA lane sthAne ili Adeza zrAya. saM. kluptakusumopacAreSu tenuM kilinna--kusumovayAresu eq rUpa thAya. saM. dhArAkRptapAtraM tenuM dhArA-kilinna-vattaM evaM rUpa thAya. // 145 // ||ddhuNddhikaa // lat 61 iliH 11 kvRttaM ca kunnaM ca klapta vannaM tasmin 71 klRptakusumopacAra- anena kva sthAne kili kagaTaDe ti paluk anAdau hitvaM tta povaH kagacajeti yabuk avarNo 73 jisnyaH supi iti ekAraH kitinnakusumovayAresu / dhArAkunnapAtraM- dhArAniH kvannaM pAtraM yasya tat anena kili povaH sarvatra rabuk anAdau dvitvaM hrasvaHsaMyoge vA va klIbe sam monu dhArAkilinna-vattaM // 145 // TIkA bhASAMtara. tRpta ane klanna e be zabdonA lU ne ili evo Adeza thAya. saM. klaptakusumopacAre Su tene A cAlatA sUtre klane sthAne kili Aya. pI kagaTaDa anAdau povaH kagacaja. avarNoM bhisabhyaH supi e sUtrothI kilinnakusumokyAresu e rUpa sigha thAya. saM. dhArAklannapAtra eTale dhArAthI ArSa (nInu) le pAtra jernu te tene A cAlatA sUtre kili zrAya pajI povaH sarvatra ralaka anAdau dvitvaM hasva:saMyoge klIbe sam monu0 e sUtrathI dhArAkilinnavattaM evaM rUpa thAya. // 14 // eta kA vedanA-capeTA-devara-kesare // 146 // vedanAdiSu eta itvaM vA navati // vizraNA veNA / caviga // vizraTha-cavega-viNozrA / dinaro devaro // maha-mahiza-dasaNakisaraM / kesaraM // mahilA mahelA iti tu mahilAmahelAnyAM zabdAnyAM sijham // 146 // For Private and Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 151 mUla bhASAMtara. vedanA capeTA devara kesara e zabdonA eno vikaTape i thAya. saM. vedanA tenA viaNA veaNA evAM rUpa thAya. saM. capeTA tenA caviDA caveDA aivAM rUpa thAya. jema saM. vikaTacapeTAvinodA tenuM viaDa--caveDA-viNoA evaM rUpa thAya. saM. devara tenA diAro devaro evAM rUpa thAya. saM. mahamahita-dazanakesaraM tenuM mahamahia--dasaNa-kisaraM vA kesaraM evaM rUpa thAya. mahilA ane mahelA e be rUpa mahilA tathA. mahelA zabdathI siddha thayelA // 16 // ||ddhuNddhikaa // et 61 zt 11 vA 11 vedanA ca capeTA ca devarazca kesaraM ca vedanAcapeTAdevarakesaraM tasmin 71 vedanA- anena vA ve vi kagacajeti luk noNaH 11 aMtyavyaMja saluk vizraNA vennaa| capeTA anena vA pi pe povaH ToDaH aMtyavyaMjana caviDA cveddaa| vikaTacapeTAvinodA kagacajeti dabuk ToDaH caveDA pUrvavat noNaH nasyaNaH kagacajeti daluk vithaDacavemAviNothA / devara anena de di kagacajeti vabuk 11 zrataH seoMH diyaro deshro| mahamahitadazanakesara- kagacajeti tabuk zaSoH saH za sa noNaH nasyaNaH anena vA ke ki| klIbe sam monu0 mahama hizradasanakesaraM kesara mahilA mahelA iti // 146 // TIkA bhASAMtara. vedanA capeTA devara ane kesara e zabdonA e no vikaTape i thAya. saM. vedanA tene cAlatA sUtrathI vikaTape vi tathA ve0 thAya panI kagacajanoNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI viaNA veaNA evAM rUpa thAya. saM. capeTA tene cAlatA sUtrathI vikaTape pi tathA pe thAya. povaH ToDa: aMtyavyaMga e sUtrothI caviDA caveDA rUpa thAya. saM. vikaTacapeTAvinodA tene kagacaja ToDaH e sUtro lAgI pUrvavat caveDA rUpa thAya. bAkIne noNaH kagacaja e sUtrothI viaDacaveDAviNoA aivaM rUpa siddha thAya. saM. devara tene cAlatA sUtre de di vAya. paLI kagaca ataH sejhaiH e sUtrotho diAro dearo rUpa thAya. saM. mahamahitadazanakesara tene kagacaja zaSoH saH noNaH A cAlatA sUtre vikaTape ke ki thAya. paThI klIbesam monu e sUtrothI mahamahia dasanakisaraM evaM rUpa thAya. pade kesaraM paNa thAya. saM. mahilA tenA mahilA ane mahelA evAM rUpa thAya. // 16 // kaH stene vA // 24 // stene eta Ud vA navati // thUNo thego // 14 // For Private and Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 952 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. stena zabdanA e no vikaTape U thAya. saM. stenaH tenA thUNo thego evAM rUpa thAya. // 147 // ||ddhuNddhikaa|| UH 11 stenaH 71 vA 11 stenaHstasya tho'samastastaMbe iti stasya thaH anena vA e u the thU noNaH nasya NaH zrataH sejhaiH uDitvAt TilopaH zrUNo pake pUrvavat zreNo // 14 // TIkA bhASAMtara. stena zabdanA e no vikaTape U thAya. saM.stenaH tene stasyatho'samastastaMbe yA cAlatA sUtre vikaTape e no U thAya. pano noNaH ataH seoMH e sUtrothI thUNo rUpa thAya. ane pade pUrvavat theNo rUpa thAya. // 17 // aita et // 14 // aikArasyAdau vartamAnasya etvaM javati // sekhA sennaM / telukaM / erAvaNo kelAso / vejo| keDhavo / vehavvaM // 14 // mUla bhASAMtara. zabdanI AdimAM rahelA ai no e thAya. saM. zailAH tenu selA rUpa thAya. saM. trailokya tenuM telukaM thAya. saM. aurAvataH tenuM arAvaNo rUpa thAya. saM. kailAsaH tenu kelAso rUpa thAya. saM. vaidyaH tenu vejo rUpa thAya. saM. kaiTabhaH tenu keDhavo rUpa dhAya. saM. vaidhavya tenuM vehavvaM rUpa thAya. // 10 // ||ddhuNddhikaa // aut 61 et 11 zaila anena zai ze zaSoH saH 13 jaszasGasittodIrghaH jaszasorbuka selA / sainya- anena se- adhomanayAM anAdauhitvaM nakkIbe sam monu0 sennaM / trailokyaai e sarvatra raluk havaH saMyoge lo lu adhomanayAM yabuk anAdau hitvaM 11 klIbe sam tevukaM / aurAvaNaH anena au e 19 ataH se?H erAvaNo / kailAsa 11 anena kai ke zaSoH saH ataH sejhaiH kelaaso| vaidya 11anena vai ve dyayyAM jaH anAdau hitvaM zrataHsejhaiH vejo kaiTala anena kai ke mayazakaTakaiTane DhaH Dasya DhaH kaiTane jovaH navaH 11 zrataHse?H keDhavo vaidhavya- anena vai ve khaghatha dha ha adhomanayAM yabuk anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu vehavaM // 14 // For Private and Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 153 TIkA bhASAMtara. zabdanI yAdimAM ai no e thAya. saM. zaila tene cAlatA sUtre no ze thAya. par3hI zaSoH saH jaszas Gasitto. jaszasoluk e sUtrothI selA rUpa thAya. saM. sainya tene cAlatA sUtre saino se thAya. adhomanayAM anAdau dvitvaM klIve smR monu0 e sUtrothI sennaM rUpa zrAya. saM. trailokya tene cAlatA sUtre ai no e thAya. sarvatra raluk hrasvaH saMyoge adhomanayAM yaluk anAdau dvitvaM klIbe sam e sUtrothI telukkaM rUpa zrAya. saM. airAvaNaH tene cAlatA sUtre aino e thAya ataH serDoH e sUtrI erAvaNo rUpa yAya. saM. kailAsa tene cAlatA sUtre aino e thAya. zaSoH saH ataH seDaH e sUtrothI kelAso rUpa thAya. saM. vaidya tene cAlatA sUtrathI vai no ve thAya. patnI dyajaryAJjaH anAdau dvitvaM ataH seDaH e sUtrothI vejjo rUpa thAya. saM. kaiTabha tene cAlatA sUtrathI ke no ke thAya. mayazakaTakaiTabhe DhaH kaiTabhe bho vaH ataHseDa e sUtrozrI kedavo rUpa thAya. saM. vaidhavya tene cAlatA sUtrathI vaino ve thAya. panI svaghatha0 adhomanayAM anAdI dvitvaM krIbe sam monu0 e sUtrothI vehavaM rUpa thAya // 148 // itsaindhava-zanaizvare // 149 // etayorata itvaM navati // sindhavaM / sabiro || mUla bhASAMtara. saindhava ne zanaizvara zabdanA aino i thAya. saM. saindhava tenuM sindhavaM yAya. saM. zanaizvara tenuM saNiccharo rUpa yAya. // 149 // // DhuMDhikA // 1 it 11 saindhavaM ca zanaizcarazca saindhavazanaizcaraM tasmin 71 saindhava 11 anena se sikkIbe sam monu0 sindhavaM / zanaizcara anena nai ni zapoH saH noNaH nasya NaH hasvAsthyazcapsapsAma nizcale iti va sthAne vaH zranAdau dvitvaM dvitIya pUrva va ca 11 zrataH seDaH saviro // 149 TIkA bhASAMtara. saindhava sane zanaizcaranA aino i thAya. saM. saindhava tene zra cAlatA sUtre se no si yAya. klIbe sama monu0 e sUtrothI sindhavaM rUpa yAya. saM. zanaizvara tene cAlatA sUtrathI naino ni thAya. pakSI zaSoH saH noNaH hrasvAt tthyazva sapsA anAdau dvitvaM dvitIya0 ataH serDo: e sUtrothI saNiccharo rUpa thAya. 140 sainye vA // 150 // sainyazabde aitad vA javati // sinnaM sennaM // 150 // 20 For Private and Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 154 mUla bhASAMtara. sainya zabdanA aino vikalpe i yAya. saM. sainya tenA sinnaM sennaM evAM rUpa thAya // 150 // // DhuMDhikA || sainya 79 vA 11 sainya anena vA saisi dvitIye aita et ekAraH zradhomanayAM yaluk zranAdau dvitvaM 11 klIve sma monu0 sinna sennaM // 150 // TIkA bhASAMtara. sainya zabdanA aino vikalpe i thAya. saM. sainya tene yA cAlatA sUtre vikalpe saino si thAya. bIje pache aita et adhAmanayAM anAdau kIbe sam monu0 e sUtrothI sinna sennaM evAM rUpa thAya // 150 // 151 // daityAdau ca // sainyazabde daitya ityevamAdiSu ca aito ityAdezo vati / etvApavAdaH // sannaM / daiyo / dannaM / isari / jairavo / vazjavaNo / dazvatryaM / vAlI / vaieso / vaeho / vaidabjo / issAro / kavaM / vazsAho / vaisAlo / sairaM / yattaM // daitya | dain / aizvarya / jairava / vaijanana / daivata / vaitAlIya / vaideza / vaideda / vaidarja | vaizvAnara | kaitava / vaizAkha / vaizAla | svaira / caitya | ityAdi / vizleSe na javati / caityam / ceyaM // zrArSe / caityavaMdanam | cI - vandaNaM // 151 // 1 1 1 mUla bhASAMtara. sainya ane daitya vigere zabdonA aino ai evo Adeza thAya. ekAro apavAda thAya. saM. sainya tenuM sainnaM rUpa thAya. saM. daitya tenuM daiyyo rUpa thAya. saM. dainya tenuM daddannaM rUpa yAya. saM. aizvarya tenuM aisariaM rUpa yAya. saM. bhairava tenuM bhairavo rUpa zrAya. saM. vaijanana tenuM vaijavaNo rUpa thAya. saM. daivataM tenuM daivaaM rUpa thAya. saM. vaitAlIyaM tenuM vaiAlIaM rUpa yAya. saM. vaidezaH tenuM vaieo rUpa thAya. saM. vaidehaH tenuM vaieho rUpa thAya. saM. vaidarbha tenuM vaidanbho rUpa yAya. saM. vaizvAnara tenuM vaissANaro rUpa thAya. saM. kaitavaM tenuM kaiavaM rUpa thAya. saM. vaizAkhaH tenuM vaisAho rUpa thAya. saM. vaizAlaH tenuM vaisAlo rUpa yAya. saM. svairaM tenuM saharaM rUpa yAya. saM. caityaM tenuM caintaM rUpa yAya. jo caitya zabdamAM varNavizleSa kare to caityanuM ceiaM thAya. zrArSa prayogamAM caityavaMdanaM tenuM cI - vandaNaM thAya // 151 // For Private and Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 155 ||ddhuNddhikaa|| az 11 daityAdi 71 ca 11 sainya anena saisa adhomanayAM yayuk anAdau hitvaM 11 klIbe sm monu sannaM / daitya anena dai daza tyau'caityetyasya ca anAdau hitvaM 11 ataH se?H dshco| dainya anena daza adhomanayAM yabuka klIbesm dannaM / aizvarya- anena ai sthAne az sarvatra valuk zaSoH saH syAnavyacaityacauryasameSu yAt prAg kAraH kagacajeti yabuk klIbe sam azsa riaM / jairava anena nai naz zrataH se?H naravo / vaijavana- anena va noNaH ataHse?H vazjavaNo / devata 11 anena dara kagacajeti daluk zravoM klIbesam dazvaraM / vaitAlIya anena va kagacajetitbuk 11 klIbe sam vazyAlIaM / vaideza aneta va kagacajeti dabuk zaSoH saH 11 zrataH seoH vazeso / vaideha- anena vai vara kagacajeti vabuk ataH seDoMH vazeho / vaidarbha- anena vai va sarvatra raluk anAdau dvitvaM dvitIya pUrvajasya vaH ataH sejhaiH vazdabno / vaizvAnara anena va sarvatra valuk zaSoH saH za sa zrataH sejhaiH vazslANaro / kaitavaM anena kara tabuk kshshvN| vaizAkha-anena va sarvatra vabuk zapoH saH khaghatha kha ha ataH sejhaiH vazsAho vaizAla anena va zaSoH saH 19 zrataH seoMH vshsaalo| svairaM anena sara sarvatra luk 11 klIbe sm saraM caitya- anena ca adhomanayAM yaluk anAdau hitvaM 11 klobe sm cazttaM caitya aita et ty yo vizleSe syAdanavyacaityeti yAt prAg kAraH kagacajeti yayuk ca ca / zrArSe-caityavaMdaNaM ArSatvAt caityasthAne cI-noNaH cI-vaMdaNaM // 151 // TIkA bhASAMtara. sainya ane daitya vigere zabdonA aino ai Adeza thAya. eno apavAda vAya. saM, sainya tene cAkhatA sUtre saino sai thAya. patI adhomanayAM anAdau dvitvaM klIye sUm monu0 e sUtrothI sainnaM rUpa thAya. saM. daitya tene cAlatA sUtre dainudai thAya. panI tyo'caitye anAdau ataH seoH e sUtrothI daicco rUpa thAya. saM. dainya tene cAlatA sUtre dai zrAya. adhomanayAM klIbe sam e sUtrozrI dainnaM rUpa zrAya. For Private and Personal Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 956 mAgadhI vyAkaraNam. saM. aizvarya tene cAlatA sUtre ai thAya. paThI sarvatra raluk zaSoH saH syAd bhavyacaitya0 kagacaja. klIbe sam e sUtrothI aisariaM thAya. saM. bhairava tene cAlatA sUtre ai thAya, ataH seoH e sUtradhI bhairavo thAya. saM. vaijavana tene cAlatA sUtre ai thAya. noNaH ataH sauMH e sUtrothI vaijavaNo rUpa thAya. saM. daivataM tene cAlatA sUtre dai thAya pI kagacaja. avarNo klIbe sama e sUtrothI daivaaM rUpa zrAya. saM. vaitAlIya tene cAlatA sUtre vai thAya. panI kagacaja0 klIbe sam e sUtrothI vaiAlIaM thAya. saM. vaideza tene cAlatA sUtre vai thAya. pajI kagacaja0 zaSoH saH ata: seDoM: e sUtrothI vaieso rUpa thAya. saM. vaideha tene cAlatA sUtre vai thAya. palI kagacaja0 ataH seoMH e sUtrothI vaieho thAya. saM. vaidarbha tene cAlatA sUtre vaha vAya. paThI sarvatra raluk anAdau dvitvaM ditIya ataH se?H e sUtrothI vaidabho evaM rUpa thAya. saM. vaizvAnara tene cAlatA sUtre vaha thAya. pajI sarvatra valuk zaSoH saH ataH seDoM: e sUtrothI vaissANaro evaM rUpa thAya. saM. kaitavaM tene cAlatA sUtre kai thAya. tene tano luk tha kaiavaM rUpa thAya. saM. vaizAkha tene cAlatA sUtre vai thAya. paThI sarvatra valuk zaSoHsaH khaghatha. ataH seoMH e sUtrothI vaisAho rUpa zrAya. saM. vaizAla tene cAlatA sUtre vai thAya panI zaSoH saH ataH seDoMH e sUtrothI vaisAlo rUpa thAya. saM. svairaM tene cAlatA sUtrathI ai vAya. palI sarvatra valuk klIbe sam e sUtrothI sairaM thAya. saM. caitya tene cAlatA sUtre cai thAya. paThI adhomanayAM anAdI dvitvaM klIbe sam e sUtrothI caittaM rUpa thAya. bIje pade caitya tene aita et t tathA y akSarano vizleSa (uTApaNuM ) karI syAdabhavya caitya kagacaja0 e sUtrothI caia rUpa thAya. ArSa prayogamA saM. caityavaMdaNaM tene ArSapaNAzrI caityane sthAne cI thAya. tene noNaH e sUtrathI cI-vaMdaNaM rUpa siha thAya. // 151 // vairAdau vA // 15 // vairAdiSu aitaH azrAdezo vA navati // varaM verN| kazlAso kelaaso| kazravaM keravaM / vazsavaNo vesavaNo / vazsampAyaNo vesmpaaynno| vazthA liu~ / vezrAliu~ / vasijhaM / vesikaM / cshtto| cetto // vaira / kailAsa / kairava / vaizravaNa / vaizampAyana / vaitaalik| vaizika caitra / ityAdi // 15 // mUla bhASAMtara. vaira vigere zabdonA aine sthAne vikaTape ai Adeza thAya. saM. vaira tenuM vairaM varaM evAM rUpa thAya. saM. kailAsa tenA kailAso kelAso rUpa thAya. saM. kairavaM tenA kaharavaM keravaM rUpa thAya. saM. vaizravaNaH tenA vaisavaNo vesavaNo rUpa thAya. saM. vaizampAyana tenAM vaisampAyaNo vesampAyaNo rUpa zrAya. saM. vaitAlika For Private and Personal Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 157 tenAM vaiAlio veAlio rUpa yAya. saM. vaizika tenAM vaisiaM vesiaM rUpa thAya. saM. caitra tenA caitto cetto rUpa thAya // 152 // // DhuMDhikA // vairAdi 71 vA 11 vaira - chAnena vA va dvitIye aita et ca 11 kI sma monu0 varaM vairaM kailAsa-chAnena kai dvitIye aita et zapoH saH ataH serDoH kalAso kelAso / kairava - anena vAke ka dvitIye aita et 11 klIbe sm kairavaM keravaM / vaizravaNa - - nena vai va dvitIye ve zaSoH saH sarvatra valuk 11 yataH serDoH vaisavaNo vesaNa | vaisampAyana - anena vA va dvitIye ve zaSoH saH noNaH 11 ataH serDoH vaisampAyaNo vesaMpAyaNo / vaitAlika nena vai va dvitIye aita et ve kagacajeti taluk kaluk ca 11 ataH serDoH vAli vethAli | vaizika anena vA vai va dvitIye aita et ve zaSoH saH za sa kagacajeti daluka 11 kI ve sama monu0 vaisidhaM vesiyaM caitra- anena vA vai va dvitI aita et ve sarvatra raluk zranAdau dvitvaM ta 11 chAtaH seDaH caitto cetto // 152 // TIkA bhASAMtara. vairAdizabdanA aine sthAne vikalpe ai Adeza thAya. saM. vaira tene cAlatA sUtra vikalpe vai no vai thAya. bIje pache aita eta klIbe sam monu0 e sUatra asraM vairaM rUpa yAya. saM. kailAsa- tene cAlatA sUtre ai thAya. bIje pade aita et zaSoH saH ataH seDaH e sUtrothI kailAso kelAsI rUpa yAya. saM. kairavaM cAlatA sUtre ai thAya. bIje pade aita et klIve sam e sUtrathI kairavaM keravaM rUpa thAya. saM. vaizravaNaH tene cAlatA sUtre vai thAya. bIje pache ve thAya. zaSoH saH tene cAlatA sUtre sarvatra raluk ataH seDaH e sUtrothI vaisavaNo besavaNo rUpa thAya. saM. vaisampAyana tene cAlatA sUtre ai thAya. bIje pache vai no ve thAya. pabI zaSoH saH noNaH ataH seDaH e sUtrothI vaisampAyaNo vesaMpAyaNo rUpa thAya. saM. vaitAlika tene cAlatA sUtre vai thAya. bIje pade aita et sUtre ve thAya paDhI kagacaja0 ataH seDaH e sUtrothI va Alio veAlio rUpa yAya. saM. vaizika tene cAlatA sUtre vaha thAya. bIje pache aita et sUtre ve thAya. pabI zaSoH saH kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI vaisiaM vesiaM rUpa yAya. saM. caitra tene cAlatA sUtre vaha bIje For Private and Personal Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASh mAgadhI vyAkaraNam. pakSe aita et sUtre ve thAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM ataH seDaH cahatto cetto evAM rUpa thAya // 152 // ecca daive // 153 // zrAdezo bhavati // devvaM dazvvaM dazvaM // 153 // devazabde aita et mUla bhASAMtara. deva zabdanA ai no e zrAya. ne ai evo Adeza paNa yAya. saM. daiva tenA devvaM daivvaM daivaM evAM rUpa yAya. // 153 // // DhuMDhikA // et 11 ca 11 daiva 79 anena de de sevAdau dvitvaM kIbe sama0 monu0 devvaM deva- anena dai sevAdau dvitvaM 11 kkIbe sma monu0 davvaM / daiva anena dai 11 klobe sm dazvaM // 153 // TIkA bhASAMtara-saM. daiva zabdanA ai no e thAya. saM. daiva tene cAlatA sUtre dai no de yA pI sevAdau klIbesma monu0 e sUtrothI devvaM rUpa thAya. pade saM. daivatene cAlatA sUtre dai thAya. sevAdau klIbesma jonu0 daivvaM thAya. saM. daiva tene dai thAya. kI monu daivaM thAya. // 153 // 0 uccairnIcaisya yaH // 154 // anayoraitaH aa aa ityAdezo bhavati // uccazraM / nIcAM / uccanIcAyAM ke siddham / uccairnIcaisostu rUpAntara nivRtyarthaM vacanam // mUla bhASAMtara. uccaiH ane nIce e zabdonA aine sthAne a a evAM Adeza yAya. saM. uccaiH tenuM uccaaM evaM rUpa thAya. saM. nIcaiH tenuM nIcaaM rUpa yAya. uccaiH ane saM. nIca zabda kevIrIte siddhi thAya. e prazna mATe uccaiH ane nIcaiH zabdanA bIjA rUpa na thAya. te kahevAne diM yA vacana kahyuM be. // 154 // // DhuMDhikA // uccaizca nIcaizca ucainIcais tasmin 71 kA 11 kA 11 uccais nIcais vAsvaremazca bAhulakAt sam anena ai sthAne a a lokAt ucca nIcAM // 154 // TIkA bhASAMtara. uccaiH nIcaiH e zabdAnA ai ne a a evA Adeza thAya. saM. uccaiH nIcaiH tene vAsvaremazca bAhulaka pathI sno ma thAya. pabI A cAlatA sUtre aine sthAne a a thAya. pI lokAt monu0 e sUtrothI uccaaM nIcaaM rUpa thAya // 194 // For Private and Personal Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 15e Iye // 15 // dhairyazabde aita Ida navati // dhIraM hara visaayo|| mUla bhASAMtara. dhairya zabdanA ai no I zrAya. saM. dhairya harati viSAdaH tenuM dhIraM harai visAo evaM rUpa thAya. // 155 // ||ddhuNtthikaa|| it 11 dhairya 71 dhairya- anena dhI dhairye vA iti yasya ram zramo'sya zluk monu0 dhIraM harati tyAdInAM tisthAne 3 hara / viSAda zaSoH saH Sa sa kagacajeti daluk 11 zrataHse?H visAu~ // 155 // TIkA bhASAMtara. dhairya zabdanA ai no I thAya. saM. dhairya-tene cAlatA sUtrathI dhai no dhI thAya. dhairyevA amo'sya monu e sUtrothI dhIraM rUpa thAya. saM. harati tene tyAdInAM e sUtrathI harai rUpa thAya. saM. viSAda tene zaSoH saH kagacaja0 ataH seoMH e sUtrozrI visAo rUpa thAya. // 155 // utochAnyonya-prakoSThAtodya-zirovedanA--manohara sarorude ktozca vaH // 156 // eSu utotvaM vA navati tatsaMniyoge ca yathAsaMnavaM kakAratakArayo dezaH // zrannannaM zrannunnaM / pavaTTho pudyo|shraavuuN / zrAnuUM sira-vi zraNA / siro-vizraNA / maNaharaM mnnohrN| sararuhaM saroruhaM // 156 // mUla bhaSAMtara. anyonya prakoSTha Atodya zirovedanA manohara saroruha e zabdonA o no vikaTape a thAya. ane tenA yoge yathAsaMbhava ka ane ta akSarane sthAne va evo Adeza thAya. saM. anyonya tenA annannaM annunnaM evAM rUpa thAya. saM. prakoSTha tene pavaTTho pauTTho rUpa dhAya. saM. Atodya tenA AvajaM AujjaM rUpa thAya. saM. zirovedanA tenA sira-viaNA siro-vitraNA rUpa dhAya. saM. manoharaM tenA maNaharaMmaNoharaM rUpa thAya. saM. saroruhaM tenA sararuhaM saroruhaM rUpa thAya. // 156 // ||ddhikaa // ut 61 bat 11 vA 11 anyonyaM ca prakoSThazca zrAtoyaM ca zirovedanA ca manoharaM ca saroruhaM ca anyonyaprakoSThA-toya zirovedanAmanoharasaroruhaM tasmin 31 ta 61 ca 11 va 11 For Private and Personal Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 160 mAgadhI vyAkaraNam. anyonya- adhomanayAM yaluk anAdau hitvaM anena vA ukArasya zraH dvitIye havaH saMyoge 11 klIbe sam monu annannaM zrannunnaM / prakoSTa- sarvatra rakhuk anena ko ka kasya ca va STasyAnuSTAsaMdaSTe anAdau hitvaM dvitIyapUrvaThasya TaH 11 ataH sejhaiH pavaTTho dvitIye prakoSTha sarvatreti raluk hrakhaH saMyoge ko ku kagacajeti kaluk zeSaM pUrvavat pauho / zrAtodya-anena to ta tasya vaH yadyarthyAMjaH yasya jaH zranAdau hitvaM 11 klIbe sm monu AvajaM / dvitIye bAtoca- isvaH saMyoge to tu kagacajeti taluk dyanyAMjaH zeSaM tathaiva zrAuDa / zirovedanA- zaSoH saH zaH saH anena rora aitaechAvadanacapeTAdevarakesare * iti ve vi kagacajeti daluk noNaH 11 aMtya0 daluk sira-vIzraNA / dvitIye zirovedanA- zaSoH saH kagacajeti dabuk noNaH aMtyavyaMga sabuk sirovitrnnaa| manohara- anena vA no na noNaH klIbe sm maNahara maNohara / saroruha-anena ro ra klIbe sam sararuhaM sroruhN||156|| TIkA bhASAMtara. anyonya prakoSTha Atodya zirovedanA manohara ane saro. ruha e zabdonA ono vikalpe a thAya. saM. anyonya tene adhomanayAM anAdau0 cAlatA sUtre o noa thAya. bIje pade havaH saMyoge klIbe sam monu0 e sUtrothI annannaM anunnaM rUpa thAya. saM. prakoSTha tene sarvatra raluk cAlatA sUtre ko no ka zrAya. aneka no va thAya. STasyAnu anAdau0 dvitIya ataH seDoMH e sUtrothI pavaTTho rUpa thAya. bIje pakSa saM. prakoSTa tene sarvatra raluka hrasvaH saMyoge kagacaja0 bAkI pUrvavat thaI pauTTho rUpa thAya. saM. Atodya tene cAlatA sUtre to no ta thAya. ta no va thAya. pI dyajyA jaH anAdau dvitvaM klIbe sam monu e sUtrothI AvajaM rUpa thAya. bIje pake saM. Atodya tene hrasvaHsaMyoge kagacaja dyajyAM jaH bAkI pUrvavat aI AujjaM rUpa thAya. saM. zirovedanA tene SazoH saH cAlatA sUtre o no a thAya. aitaedvAvadanacapeTAdevara kagacaja noNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI sira-viaNA rUpa thAya. bIje pakSa saM. zirovedanA tene zaSoH saH kagacaja0 noNaH aMtyavyaMja e sUtrodhI siro-viaNA rUpa thAya. saM. manohara tene cAlatA sUtre o no a thAya. pI noNaH klIbe sam e sUtrothI maNahara maNohara e vA rUpa zrAya. saM. saroruha tene cAlatA sUtre o no a thAya. panI klIbe sam e sUtradhI sararuhaM saroruhaM rUpa siddha thAya. // 156 // For Private and Personal Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / UtsovAse // 157 // sovAsazabde ta U javati // sovAsa / sUsAso // 157 // mUlabhASAMtara. socchvAsa zabdanA o noM U thAya. saM. socchvAsa tenuM. sRsAso rUpa thAya // 157 // 161 // DhuMDhikA // Ut 11 sovAsa 71 socvAsa aMtyavyaMja0 saluk sarvatreti valuk anena sosU zaSoH saH zrataH serDoH sUsAso // 157 // TIkA bhASAMtara. socchvAsa zabdanA ono U thAya. saM. socchrAsa tene aMtyavyaM 0 sarvatra cAlatA sUtre sono s thAya. pI zaSoH saH chataH serDo: e sUtrothI sRsAso rUpa thAya // 157 // gavyana - prA aH // 158 // zrA ityAdezau bhavataH // garnu | gayA / gozabde utaH gAu~ / harassa esA gAI // 158 // mUla bhASAMtara. go zabdanA one sthAne au chAne Aa evA be zrAdeza thAya. saM0 gokaH tenAM gauo gauA gAo evAM rUpa yAya. harasya eSA gauH tenuM harassa esA gAI evaM rUpa thAya // 158 // // DhuMDhikA // go 71 kA 11 a 11 go anena gaja svArthe kaH 11 yataH serDoH / garna go anena go gaja svArthe kaH svAsvAderDAH iti DAH pratyayaH zrA DityaM saMtyavyaM0 saluk gajayA / go anena zrAzra - teyAMta nityaM strIzUdrAt DIpratyayaH luk thAlopaH 11 aMtyavyaM0 salu gAI // 158 // For Private and Personal Use Only TIkA bhASAMtara. go zabdanA one au Aa evA Adeza yAya. saM. go tene cAlatA sUtre gau thAya pabI svArthe kaH pratyaya yAve panI ataH seDa: e sUtrathI gauo rUpa thAya. saM. gozabda tene cAlatA sUtre gau thAya paDhI svArthe ka pratyaya Ave pI svAsvAderDAH e sUtrathI DApratyaya yAve pakSI DityaM aMtyavyaM0 e sUtrothI gauA rUpa thAya. saM. go tene cAlatA sUtre Aa thAya pI DI pratyaya yAve Ano lopa thAya. pI aMtyavyaM0 e sUtra pAmI gAI rUpa siddha zrAya // 158 // 21 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 162 mAgadhI vyAkaraNam. auta ut // 15 // aukArasyAderoda navati // kaumudii| komuI // yauvanam / jovaNaM kaustunaH kotthuho kaushaambii| kosambI // kraushcH| koshco|| kauzikaH / kosiH // 15 // mUla bhASAMtara. zabdanA zrAdi au no o bAya. saM. kaumudI tenuM komuI pAya. saM. yauvanaM tenuM jovvaNaM thAya. saM. kaustubhaH tevu kotthuho thAya. saM kauzAmbI tenuM kosambI thAya.saM krauJcaH tenu koJca thAya.saM. kauzikaH tenuM kosio thAya. 19e // DhuMDhikA // zraut 61 ut 11 kaumudI anena ko ko kagacetidaluk 11 aMtyavyaM0 sabuk / komuii| yauvana anena yo zrAderyo jaH ja sevAdau hitvaM va noNaH klIbe sam jovaNaM kaustula anena ko ko stasyatho'samastasaM stasyanaH zranAdauhitvaM dvitIya pUrvathatakhaghathA na ha 11 aMtaH se?H kotthuho / kauzAmbI anena ko ko hakhaH saMyoge zA za zaSoH saH 11 aMtyavyaMga sabuk kosNbii| krauMca sarvatra rakhuk anena ko ko 11 aMtyavyaMga aMtasejhaiH koJco / ko. zika anena ko ko zaSoH saH kagacajeti kabuk 11 atasejhaiH kosi // 15 // TIkAbhASAMtara-zabdanA Adi au no o thAya. saM. kaumudI tene cAlatAsUtre ko no ko thAya. kagacaja aMtyavyaMga e sUtrothI komui rUpa thAya. saM. yauvana tene cAlatA sUtre yo no yo thAya. AyojaH sevAdI noNaH klIbesam e sUtrothI jovaNaM rUpa zrAya. saM. kaustubha tene cAlatA sUtre ko no ko thAya. stasyatho'samasta anAdau dvitIya khaghatha ataHse?H e sUtrothI kotthuho thAya. saM. kauzAMbI tene cAlatA sUtre ko thAya. hrasvaHsaMyoge zaSoH saMH aMtyavya0 e sUtrothI kosaMbI rUpa thAya, krauMca tene sarvatra ko no ko thAya. aMtyavyaMga ataHse? e sUtre ko thAya. saM. kauzika tene ko zrAya. zaSoHsaM. kagacaja ataHse?H e sUtrothI ko sio thAyaH // 15 // jatsaundaryAdau // 160 // sauMdaryAdiSu zabdeSu zrauta ud javati // sunderaM sundariyaM / mujAyaNo / sueko / suzodhaNI / kuvAri / sugandhattaNaM / pulo For Private and Personal Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 163 mI / suvali // saundarya / maunyjaayn| zauepha / zauchodanI / dauvArika / saugandhya / paulomii| sauvarNikaH // 160 // mUla bhASAMtara. sauMdarya vigere zabdonA auno u thAya. saM. saundarya tenuM su. nderaM thAya. saM mauJjAyana tenuM muJjAyaNo thAya. saM. zauNDa tenuM suNDo thAya. saM0 zauddhodani tenuM suddhoaNI thAya. saM. dauvArika tenuM vArio zrAya. saM0 saugandhya tenuM sugandhattaNaM thAya. saM. paulomI tenuM pulomI thAya. saM. sauvarNikaH tenuM suvaNiyo vAya. // 160 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 saundarya zrAdau yasya saH saundaryAdistasmin 71 saundaryaanena sau su etazayyAdau de brahmacaryatUryasauMdarya yasya raH 11 klIbe. sam monu0 suMderaM / sauMdarya thanena sau su syAnavyacaityacauryasameSuyAt yAt prAga 3 kagacajeti yabuk 11 klIbe sm monu suMdaritha mauJjAyana anena mau mu noNaH 11 zrataH sejhaiH munyjaaynno| zaueDaH anena zau zu zaSoH saHzrataH sejhaiH sueko / zauchodaniH anena zau zu zaSoH saH kagacajetidaluk noNaH 11 akkIbe dIrghaHNI aMtyavyaMga saluk sukoNI / dauvArika anena dau 7 kagacajetikabuk 11 zrataH sejhaiH kuvAri / saugandhya- anena sau su svasyopalakSaNatvAt tvasya DimottaNo vA iti yasyApi ttaNaH 11 klIbesam monu sugaMdhattaNaM paulomI anena pau pu 11 aMtyavyaMga sabuka pulomii| sauvarNika anena sau su sarvatrarabuk kagacajeti kabuk ataH se?H suvali // 16 // TIkA bhASAMtara. sauMdarya vigaire zabdonA auno u thAya. saM. saundarya-tene cAlatA sUtrathI sauno su thAya. etzayyAdau brahmacaryatUrya klIye sam monu0 e sUtrothI suMderaM rUpa dhAya. saM. saundarya tene cAlatA sUtrathI sauno su thAya. panI syAd bhavyacaitya0 kagacaja0 klIbe svam monu e sUtrothI suMdariaM rUpa thAya. saM. maujAyana tene cAlatA sUtrathI mAno mu thAya. noNaH ataH seoMH e sUtrothI muzAyaNo rUpa thAya. saM. zauNuH tene cAlatA sUtre zAno zu thAya. panI zaSoH saH ataH sejhaiH e sUtrothI suNDo thAya. saM. zauddhodaniH tene cAlatA sUtrathI zauno zu thAya. zaSoH saH kagacaja0 noNa: aklIbe dIgha: aMtyavyaM0 e sUtrathI suDoaNI thAya For Private and Personal Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 164 mAgadhI vyAkaraNam. tvapratyayanA saM. dauvArika tene cAlatA sUtre dauno du zrAya. kagacaja0 ataH seDa e sUtrothI duvArio thAya. saM. saugandhya tene cAlatA sUtre auno u thAya. upalakSaNathI tvasya DimottaNovA e sUtre taNa evo Adeza thAya. klIbe sama monu0 e sUtrothI sugaMdhattaNaM evaM rUpa thAya. saM. paulomI tene cAlatA sUtre pAnI pu thAya. aMtyatryaM0 sUtrazrI pulomI rUpa yAya. saM. sauvarNika tene cAlatA sUtrathI sauno su thAya. pabI sarvatra raluk kagacaja ataH seDaH e sUtrothI suvaNio rUpa thAya // 160 // kauyeka vA // 161 // kauyakazabde zrauta ud vA javati // kucheyaM / koTheyaM // 16 // mUla bhASAMtara. kaukSeyaka zabdanA auno vikalpe u thAya. saM. kaukSeyaka tenAM kuccheayaM koccheayaM evAM rUpa thAya. // / 161 // // DhuMDhikA // kaudeyaka 71 vA 11 kaukSeyaka - nena vA kau ku dvitIye zrautaut kau ko bosyAdo kaH vaH zranAdau dvitvaM dvitIya pUrva ca kagacajeti kayorluk avarNIyaH zruti klIbe sam monu0 kucheyaM kocheyaM // 169 // TIkA bhASAMtara. kaukSeyaka zabdanA aura no vikaTape u thAya. saM. kaukSeyaka tene cAlatA sUtre kauno ku zrAya. bIje pache autaot cho'kSyAdau anAdau dvitvaM dvitIya0 kagacaja avarNIyaH zruti klIbe sam monu0 e sUtrothI kuccheayaM koccheayaM evAM rUpa thAya // 169 // praH paurAdau ca // 162 // kaukSeya ke paurAdiSu ca zrauta jarAdezo bhavati // kaucheyaM // pauraH / pauro / pacara -jaNo // kauravaH / kajaravo // kauzalam / kausalaM / pauruSam | parisaM // saudham / sauhaM // gauDaH / ganaDo / mauliH / majalI // maunam maNaM // saurAH / saurA // kau lAH / kaulA // 162 // mUla bhASAMtara. kauyaka chAne paura vigere zabdonA aune ThekANe au Adeza thAya. saM. kaukSeyakaM tenuM kauccheyaM yAya. saM. pauraH tenuM pauro thAya. saM. paura-jana tenuM paura- jo thAya. saM. kauravaH tenuM kauravo thAya. saM. kauzalaM tenuM kausalaM thAya. saM. pauruSaM tenuM paurisaM thAya. saM. saudhaM tenuM sauhaM thAya. saM. gauDaH tenuM For Private and Personal Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 165 gauDo thAya. saM. mauliH tenuM maulI thAya. saM. maunam tenuM mauNaM thAya. saM. saurAH tenuM saurA thAya. saM. kaulAH tenuM kaulA thAya. / / 162 // // DhuMDhikA // a 11 paurAdi 71 ca 11 kauyaka anena kausthAne ka zra ya pUrvavata kacheyaM / paura-anena pausthAne paca / 11 zrataH seDoMH paro / paurajana anena pausthAne pau noeH ataH serDoH pajarajaNo / kaurava ne kausthAne kau 11 ataH serDoH kajaravo kauzala zranena kau ka zaSoH saH za sa 11 kvIbe sam monu0 kasalaM / pauruSa - nena parcha puruSero ruri zaSoH saH pasa 11 klIbe sam monu0 parisaM / saudha / zranena sa khaghatha0 ha 11 klIbe sam monu0 sauhaM gauDa - nena gaTa 11 zrataH serDoH gauDo / mauli anena maTha 11 kvIbe saudIrghaH aMtyavyaMjana0 majalI mauna anena mau noeH 11 klIbe sam mo0 maNaM / saura- chAnena sa jasAsGasitto dIrghaH rA jaszasorluk sacarA / kaula - anena kana 13 jaszasGasitto dIrghaH jA jaszasorluk kalA // 162 // 1 1 TIkA bhASAMtara. kaukSeyaka ne paurAdi zabdonA auno au Adeza thAya. saM. kaukSeyaka tene cAlatAsUtre kau no kaU thAya. bAkI pUrvavat thara kauccheayaM rUpa siddha thAya. saM. paura- tene yA cAlatA sUtre pau no para thAya. tene ataH seDaH sUtrathI pauro rUpa thAya. saM. paurajana tene cAlatAsUtre pau sthAne pau thAya noNaH ataHseDaH e sUtrothI paurajaNo rUpa siddha thAya. saM. kaurava tene cAlatA sUtre kauno ka thAya. tene ataH serDo: sUtrathI kauravo thAya. saM. kauzala tene cAlatAsUtre kono kAya. zaSoH saH klIbe sam monu e sUtrothI kausalaM rUpa yAya. saM. pauruSa tene cAlatA sUtre para thAya puruSeroH zaSoH saH klIbe sam monu0 e sUtrethI paurisaM evaM rUpa thAya. saM. saudha tene cAlatA sUtre sau thAya. panI khadhatha0 klIbesam monu0 e sUtrothI sauhaM rUpa zrAya. saM. gauDa tene cAlatA sUtre gau thAya chAtaH serDoH sUtrathI gauDo rUpa zrAya. saM. mauli tene cAlatA sUtre mau thAya. klIbe sam dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI maulI rUpa thAya. saM. mauna tene cAlatA sUtre mau thAya. noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI mauNaM rUpa yAya. saM. saura tene cAlatA sUtre sau thAya. tene jasAsGasitto. jaszasorluk e sUtrothI saurA rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 mAgadhI vyAkaraNam. saM. kaula tene cAlatA sUtrathI kau zrAya. jasUzasUGasitto dIrghaH jazazasoluMka e sUtrothI kaulA rUpa thAya. // 16 // Aca gaurave // 163 // gauravazabde auta zrAtvaM atazca javati // gAravaM / gauravaM // mUla bhASAMtara. gaurava zabdanA auno A ane au Adeza pAya. saM. gaurava tenAM gAravaM gauravaM evAM rUpa thAya. // 163 // ||ddhuNddhikaa // At 11 ca 11 gaurava 31 gaurava anena zrAgA klIbe sam monu gAravaM dvitIye cakArAt gau gaja zeSaM pUrvavat gajaravaM // 163 // TIkA bhASAMtara. gaurava zabdanA aune sthAne A ane au Adeza thAya. saM. gaurava tene cAlatA sUtre A thAya pI klIbe sam monu e sUtrothI gAravaM rUpa thAya bIje canuM grahaNa ke tethI saM. gaune sthAne gau Adeza zrAya bAkI pUrvavat thapa gauravaM rUpa Aya. // 163 // nAvyAvaH // 164 // nauzabde auta AvAdezo javati // nAvA // 164 // mUla bhASAMtara. nau zabdanA aune sthAne Ava Adeza zrAya. saM, nau tenuM nAvA rUpa thAya. // 164 // // TuMDhikA // nau 71 zrAva 11 nau anena zrAva thAt thApa 11 aMtyavyaMga saluk nAvA // 164 // TIkA bhASAMtara. nau zabdanA auno Ava thAya. saM. nau tene cAlatAsUtre AvU thAya tene Apa Ave panI aMtyavyaMga e sUtrazrI nAvA rUpa siddha thAya. // 16 // ettrayodazAdau svarasya sasvaravyaMjanena // 165 // trayodaza ityevaMprakAreSu saMkhyAzabdeSu zrAdeH kharasya pareNa sakhare Na vyaMjanena saha ed navati // teraha / tevIsA / tetIsA // 165 // __ mUla bhASAMtara. trayodaza zabdanA jevA saMkhyAvAcI zabdanA Adi svarano bIjA svarasahita vyaMjana sAthe e thAya. saM. trayodazaH tenuM teraha thAya. saM. trayo. viMzati tenuM tevIsA zrAya. saM. trayastriMzat tenuM tetIsA zrAya. // 165 // For Private and Personal Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org D Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / // DhuMDhikA // et 11 trayodaza zrAdau yasya sa trayodazAdiH tasmin 71 svara 61 sakhara vyaMjana 31 trayodazaH anena trayosthAne te saMkhyAgaja deraH dasya raH / dazapASANehaH ha teraha / trayoviMzatiH anena trayasthAne te IjivhA siMha0 vi vI tilopazca viMzatyAderluk malopaH zaSoH saH za sa 13 jaszasGasittodvAmidIrghaH sa sA jassorluk tevIsA / trayastriMzat anena trayasthAne te sarvatra valuk IjivhA siMha0tI tailAdau vA dvitvaM tI zaSoH saH zratyavyaM0 tUluk 13 jasAsGa si0 dIrghaH jaszasorluk tetIsA // 165 // TIkA bhASAMtara. trayodaza jevA saMkhyAzabdanA zrAdisvarano bIjA svarasahita e thAya. saM. trayodaza tene cAlatA sUtrathI trayone sthAne te thAya paDhI saMkhyAgadgadera: dazapAzANehaH e sUtrothI teraha evaM rUpa siddha thAya. saM. trayoviMzatiH tene cAlatA sUtre trayo sthAne te thAya. pI IjivhAsiMha vino vI thAya. tino lopa thAya. viMzatyAderluk zaSoH saH jasrazasGasitto. jaszasoluk e sUtrozrI tevIsa rUpa siddha thAya. saM. trayastriMzat tene cAlatA sUtrathI te thAya. sarvatra raluk jihAsiMha tailAdau vA zaSoH saH aMtyavyaM0 jaszasGasi0 jaszasoluk e sUtrotha tetIsA rUpa zrAya // 165 // sthavira - vica kilAyaskAre // 166 // 167 eSu AdeH svarasya pareNa sasvaravyaJjanena saha eva javati // thero / vevaM / muddha - vizva - pasUNapujA ityapi dRzyate / ekkAro // 166 // mUla bhASAMtara. sthAvara vicakila ne ayaskAra e zabdonA Adisvarano svarasahita vyaMjana sAthe e thAya. saM. sthavira tenuM thero rUpa thAya. saM. vivakila tenuM veillaM rUpa thAya. koi ThekANe saM. mUrDavicakilaprasUnapuJjA tenuM muddha - viailasUNapuJjA evaM paNa thAya be . saM. ayaskAra tenuM ekkAro rUpa thAya. // 166 // // DhuMDhikA // For Private and Personal Use Only sthavirazca vica killaM ca ayaskArazca sthaviravica kilAyaskAraM tasmin 71 sthavira anena sthavisthAne stho kagaTaDeti saluk 11 ataH serDoH thero / vica kila anena vica sthAne ve kagacajeti kaluk tailAdau vA dvitvaM 11kkIbe sam monu0 vellaM / zrayaskAraH anena 1 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 267 mAgadhI vyAkaraNam zrayaHsthAne e| kagaTaDetisaluk anAdau hitvaM 11 ataH se ?H ekkAro // 166 // TIkA bhASAMtara. sthavira vicakila ayaskAra e zabdonA Adisvarano svarasahitavyaMjana sAthe e thAya. sthavira- tene cAlatA sUtre sthavine stho Adeza pAya. kagaTaDa ataH seoMH e sUtrothI thero rUpa thAya. saM. vicakila tene cAlatAsUtre vicane sthAne ve thAya kagacaja tailAdau vA klIbe sam monu0 e sUtrothI veilaM rUpa prAyaH saM. ayaskAraH tene cAlatAsUtre ayAne ThekANe e thAya. kagaTaDa0 anAdau dvitvaM ataH seoMH e sUtrothI ekkAro rUpa dhaay.|| 166 // vA kdle||16|| kadalazabde AdeH svarasya pareNa sasvaravyaMjanena saha ed vA navati // kelaM kayalaM / kelI kayalI // 167 // mUla bhASAMtara. saM. kadala zabdanA Adi svarano bIjA svarasahita vyaMjanasAthe vikaTape e thAya. saM. kadalaM tenu kelaM tathA kayalaM rUpa thAya. saM. kadalI tenA kelI kayalI rUpa thAya. // 167 // // DhuMDhikA // vA 11 kadala 71 kadala- anena kada sthAne ekAraH ke 11 klIbe sm monu kelaM dvitIye klIbe sam monu kagacajeti daluk avaNoM kayalaM / kadalI- anena kadasthAne ke dvitIye kagacajeti daluk 11 aMtyavyaMga sabuka kelI kayalI // 167 // TIkA bhASAMtara. kadala zabdanA Adi svarano Agala rahelA svarasahita vyaMjana sAthe vikalpe e thAya. saM. kadala tene cAlatAsUtrathI kadane sthAne ke thAya. panI klIbe sam monu0 e sUtrothI kelaM rUpa thAya. bIje pade klIbe sam monu0 kagacaja avarNoM e sUtrothI kayalaM rUpa Aya. saM. kadalI tene kadane sthAne ke pAya bIje pade kagacaja0 aMtyavyaM0 e sUtrothI kelI ane pade kayalI rUpa thAya. // 167 // vetaH karNikAre // 16 // karNikAre itaH sasvaravyaMjanena saha ed vA navati // karaNero kamizrAro // 167 // mUla bhASAMtara. karNikAra zabdanA ino svarasahita vyaMjana sAthe vikaTape e zrAya. saM. karNikAra tenA kapaNero kaNNiAro rUpa thAya. // 16 // For Private and Personal Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 16e // DhuMDhikA // vA 11 zt 11 karNikAra 71 karNikAra anena karNikAsthAne Ne sarvatra rakhuk 11 zrataH seoH karaNero karNikAraH sarvatra rabuk kagacajeti kluk 11 zrataH sejhaiH kamiyAro // 167 // TIkA bhASAMtara. karNikAra zabdanA ino svarasahita vyaMjanasAthe vikaTape e thAya. saM. karNikAra- cAlatAsUtre karNikAne sthAne paNe thAya. tene sarvatra raluk ataHseDoM: e sUtrothI kaNNero rUpa thAya. saM. karNikAra tene sarvatra raluk kagacaja ataHsejhaiH e sUtrothI kapiNaAro rUpa thAya. // 16 // ayau vait // 16 // zrayizabde zrAdeH svarasya pareNa sakharavyaMjanena saha dvA na. vati // ai bIhemi / ajha ummattie / vacanAdaikArasyApi prAkRte prayogaH // 16 // mUla bhASAMtara. ayi zabdanA zrAdisvarano bIjA svarasahita vyaMjana sAthe vikaTape ai thAya. saM. ayi bibhemi tenuM au bIhemi e, thAya. saM. ayi unmattake tenuM ai ummattie evaM rUpa vAya. evaM vacana ne tethI prAkRtamAM aikArano paNa prayoga thAya be. 16e ||ddhuNddhikaa // ayi 71 vA 11 ait 11 zrayi anena zrayisthAne ai nijI jaye jI niyo nAvIhau iti jIsthAne vIha miva tRtIya syami iti miv sthAne mi vyaMjanAdadaMte't vartamAnA paMcamI zatRSu vA iti he ai bIhemi / ayi unmattake kagacajeti yabuk aMtyavyaMjanasya sbuk anAdau hitvaM kagacajeti kaluk ummatti e // 16 // TIkA bhASAMtara. ayi zabdanA zrAdisvarano bIjA svarasahita vyaMjana sAthe vikaTape ai vAya. saM. ayi tene cAlatA sUtre ayine sthAne jai thAya. bhI e dhAtu layamA pravarte tene bhiyo bhAvihI e sUtrathI bhIne sthAne vIha zrAya. panI mipratyaya Ave. vyaMjanA dadaMte't vartamAnA e sUtrothI ai bIhemi e rUpa thayu. saM. ayi unmattake tene kagacaja e sUtrazrI ummattiai rUpa thAya. // 16 // .: utpUtara-badara-navamAlikA-navaphalikA-pUgaphale // 10 // pUtarAdiSu zrAdeH kharasya pareNa sakharavyaMjanena saha caMdra nvti||poro| boraM / borii| nomaaliyaa|noh liyaa| popphalaM popphalI // 17 // For Private and Personal Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 170 mAgadhI vyAkaraNam mUla bhASAMtara. pUtara badara navamAlikA navaphalikA pUgaphala vigere zabdonA zrAdisvarano bIjA svarasahita vyaMjana sAthe o thAya. saM. pUtara tenuM poro thAya. saM. badaraM tenuM boraM tathA borI thAya. saM. navamAlikA tenuM nomAliA thAya. saM. navaphalikA tenuM nohaliA thAya. saM. pUgaphalaM tenuM popphalaM thAya. saM. pUgaphalI tenuM popphalI zrAyaH // 10 // ||ddhuNddhikaa // ut 11 pUtarazca badaraM ca navamAlikA ca navaphalikA ca pUgaphalaM ca pUtarabadaranavamAlikAnavaphalikApUgaphalaM tasmin 71 pUtara-- anena pUtasya po 11 zrataH seoH poro / badara thanena badasya bo 11 klIbe sam monu0 boraM badarI anena badasya bo 11 aMtyavyaMjanasya sabuk borI navamAlikA anena navasya no kagacajeti kluk 11 aMtyavyaM0 nomAliyA / navaphalikA thanena navasya no pho nahIM pha da kagacajeti kabuk no haliyA pUgaphala pUgasya phalaM pUgaphalaM anena pUgasya po sevAdau vA hitvaM 11 klIbe sam hitIye aMtyavyaMjanasya skhuk popraphalaM evaM popraphalI // 10 // TIkA bhASAMtara. pUtara badara navamAlikA navaphalikA pUgaphala e zabdonA zrAdisvarano bIjA svarasahita vyaMjanasAthe o zrAya. saM. pUtara tene cAlatA sUtradhI pUtano po thAya. ataHse? e sUtrazrI poro zrAya. saM. badara tene cAlatA sUtrathI badano bo thAya. klIbe sam monu e sUtrothI boraM thAya. saM. badarI tene cAlatA sUtradhI bo thAya. aMtyavyaMja sUtrathI borI thAya. saM. navamAlikA tene cAlatA sUtrathI navano no thAya. pho mahau kagacaja e sUtrothI nohaliA rUpa thAya. saM. pUgaphalaM (so. pArInuM phala ) tene cAlatA sUtrathI pUgano po thAya. sevAdauvA klIbe sam bIje pade aMtyavyaMja0 e sUtrodhI popa phalaM thAya evI rIte saM. pUgaphalI nuM popaphalI thAya.170 - na vA mayUkha-lavaNa-caturguNa-caturtha-caturdaza-caturvAra sukumAra-kutUhalodUkhalolUkhale // 17 // mayUkhAdiSu thAdeH kharasya pareNa sasvavyaMjanena saha ud vA ja. vati // moho maUho / loNaM / za lavaNuggamA / cogguNo canagguNo / cotyo cauttho / cotthI cautthI / codaha caudaha / codasI caudasI / cobAro cajvAro / somAlo sukumAlo / kohalaM For Private and Personal Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 171 prthmHpaadH| kouhavaM / taha manne kohalIe / uhalo uUhalo / ukkhalaM / ulUhalaM // moro makaroti tu moramayUrazabdAnyAM sijham // 17 // mUla bhASAMtara. mayUkha lavaNa caturguNa caturtha caturdaza caturvAra sukumAra katUhala udUkhala ulUkhala- e zabdonA Adisvarano bIjA svarasahita vyaMjana sAthe vikaTape o thAya. saM. mayUkha tenAM moho mauho rUpa thAya. saM. lavaNaM tenuM loNaM rUpa thAya. saM. iti lavaNodgamaH tenuM ia lavaNuggamA evaM rUpa thAya. saM. catuguNa tenA cogguNo caugguNo rUpa thAya. saM. caturtha- tenAM cottho cauttho rUpa thAya. saM. ca. turthI tenAM cotthI cautthI rUpa thAya. saM.caturdaza tenAM codaha cauddaha rUpa thAya. saM. caturdazI tenAM coddazI cauddazI rUpa thAya. saM. caturvAra tenAM covvAro cauvvAro rUpa thAya. saM. sukumAra tenAM somAlo sukumAlo rUpa thAya. saM. kutUhalaM tenAM kohalaM kouhalaM rUpa thAya.saM. tathA manye kutUhalena tenuM taha manne kohalie evaM rUpa thAya. saM. udUkhala tenAM ohalo uUhalo rUpa thAya.saM. ulUkhala tenA okkhalaM ulUhalaM rUpa thAya. mora ane mayUra zabdanAM moromaUro evAM rUpa siddha thAya.. 171 ||ttuNddhikaa|| na 11 vA 11 mayUkhazca lavaNaM ca caturguNazca caturdaza ca caturvArazca sukumArazca katUlaM ca ulUkhalazca ulUkhalaM ca mayUkha-lavaNacaturguNa caturthacaturdazacaturvArasukumArakatUhalokhalolUkhalaM tasmin 31 mayUkha- anena mayUsthAne mokhaghatha0 11 ataH seoH moho| pade kagacajeti yabuk zeSaM pUrvavat maUho / lavaNa thanena lavasthAne lo 11 klIbe sam monu loNaM / iti lavaNojamaH itau tau vAkyAtheti akSa isvaH saMyoge No Nu kagaTameti dayuk anAdau dvitvaM zyalavaNuggama / caturguNa-anena co sarvatra ratuka anAdau dvitvaM 11 cogguNo dvitIye kagacajeti tluka zeSaM tat cajagguNo caturtha anena catuHsthAne co sarvatra raluk anAdau hitvaM dvitIya pUrvathasya taH zakkIbe sau zrataHse?H cottho| dvitIye kagacajeti taluk zeSaM tahat cauttho / caturthI anena catuHsthAne co sarvatreti raluk anAdau hitvaM hitIya pUrvathasya taH aklIbe sau dIrghaH 11 aMtyavyaMja saluk cotthI cutthii| caturdaza- zra dvitIya ka zeSaM tahat tvaM hita For Private and Personal Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 172 mAgadhI vyAkaraNam. nena catuHsthAne co sarvatreti raluk zranAdau dvitvaM 11 da dazapASANe daH za ha codaha / dvitIye kagacajeti taluk zeSaM pUrvavat cauddaha / caturdazI anena catuHsthAne co sarvatreti raluk zranAdau dvitvaM 11 6 zaSoH saH akkIbe sau dIrghaH chatyavyaM0 salukU codasI dvitIye kagacajeti taluk zeSaM tadvat caudasI / caturvAra na co sarvatra luk zranAdau dvitvaM 11 yataH seDa : covAro / dvitIye kagacajeti taluk tadvat cajavAro / sukumAra anena sukusthAne so daridrAdau laH rasya laH / 11 ataH serDoH somAlo / dvitIye ka gacajeti kluk tadvat sukumAlo | kutUhala anena kutsthAne ko 11 kvIbe sama kohalaM dvitIye kutUhala kutUhalevA hrasvazca iti kau kotU kagacajeti tluk sevAdau dvitvaM la 11 klIbe sm ko dallaM / tathA / khaghatha0 thahAvyayo bhavati utkhAtAvadAta iti zrA zra taha | atomanayAM yaluk zranAdau dvitvaM nna manne kohala pUrvavat kautUhalamasyAsti yato nekasvarasya iti ik pratyayaH zrAt zrApa AmaMtraNe vA e ekAra: kohalie / udUkhala anena udUsthAne u' khaghatha0 kha Dh 11 ataH serDoH uhalo / dvitIye udUkhala kagacajeti daluk zeSaM tadvat Uhalo / ulUkhala anena ulUsthAne d sevAdau vA dvitvaM pUrvakhasya kaH kkhalaM pade ulUkhala khaghatha0 11 klIbe sam monu0 ulUhalaM / moraH zrataH serDoH moro / mayUra - kagajajeti luk 11 chAtaH serDoH maUro // 111 // TIkA bhASAMtara. mayUkha lavaNa caturguNa caturtha caturdaza caturvAra sukumAra kutUhala udUkhala ulUkhala e zabdono bIjA svarasahita vyaMjanasAthe vikalpe o yAya. saM. mayUkha tene cAlatA sUtrathI mayUne sthAne mo thAya pabI khaghatha0 ataH seDaH e sUtrothI moho rUpa thAya. bIje pade kagacaja ne bAkI pUrvavata karI maUho rUpa yAya. saM. lavaNa tene cAlatA sUtre lavane sthAne lo thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI loNaM rUpa thA. saM. iti lavaNodgamaH tene itau tau vAkyArthe hrasvaH saMyoge kagaTaDa nAdau viM e sUtrothI ia lavaNuggama evaM rUpa thAya. saM caturguNa- tene cAlatA sUtrI co thAya. pI sarvatra raluk anAdau dvitvaM e sUtrothI cogguNo rUpa zrAya. bIje pache kagacaja bAkI pUrvavat thai caugguNo rUpa thAya. saM. caturtha tene cAlatA sUtre For Private and Personal Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 173 catuHne sthAne co thAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM dvitIya aklIbe sau0 ataH serDIH e sUtrozrI cottho rUpa yAya. bIje pade kagacaja bAkI pUrvavat zrai cauttho rUpa yAya. saM. caturthI tene cAlatA sUtre catuHsthAne co thAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM dvitIya0 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI cotthI cautthI rUpa yAya. saM. caturdaza- tene cAlatA sUtre ca zrAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM daza pASAhaH e sUtrothI cohaha rUpa thAya. bIje pache kagacaja bAkI pUrvavat thai cauddaha rUpa thAya. saM. caturdazI tene cAlatA sUtrathI co thAya. sarvatra raluk anAdau dvitvaM zaSoH saH aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI codasI rUpa thAya. bIje par3heM kagacaja0 bAkI pUrvavat ya cauddasI rUpa Aya. saM. caturvAra tene cAlatA sUtrathI vo thAya. sarvatra raluk anAdI dvitvaM ataH seDa: e sUtrothI covvAro rUpa yAya. bIche kajacaja bAkI pUrvavat cauvvAro thAya. saM. sukumAra tene cAlatA sUtre so thAya. pI hariDAdaulaH ataH serDoH e sUtrothI somAlo rUpa thAya. bIje pache kagacaja bAkI pUrvavat tha sukumAlo rUpa yAya. saM. kutUhala tene cAlatA sUtre kutU sthAne ko yAya klIbe sam e sUtrathI kohalaM rUpa yAya. bIje pache saM. kutUhala tene katUhale vA hrasvazca kagacaja sevAdau dvitvaM klIbe sam e sUtrothI kouhalaM rUpa thAya. saM. tathA tene khaghatha0 utkhAtAvadAta e sUtrothI taha rUpa yAya. saM. manye tene ato manayAM anAdI dvitvaM e sUtrathI manne rUpa thAya. kohala zabda pUrvavat siddha thAya. kutUhala ve jene te arthamAM ato aneka kharasya At Apa A maMtraNevA ekAraH e sUtrothI kohalio evaM rUpa thAya. saM. udUkhala tene cAlatA sUtre udUne sthAne o thAya. khaghatha ataH seDaH e sUtrathI ohalo rUpa thAya. bIje pache udUkhala ne kagacaja bAkI pUrvavat thai uUhalo rUpa thAya. saM. ulUkhala tene cAlatA sU thI ulU sthAne o thAya. sevAdau vAdvitvaM pUrvakhasyakaH e sUtrothI okkhalaM rUpa yAya. pIche ulUkhala tene khaghatha0 klIbe sam monu0 e sUtrozrI ullUhalaM rUpa thAya. saM. moraH tene ataH serDoH e sUtrazrI moro rUpa yAya. saM. mayUra tene kagacaja ataH seDa : e sUtrothI maUro rUpa thAya. // 171 // vApote // 171 // vAyorupasargayoruta iti vikalpArtha nipAte ca zrAdeH svarasya pareNa sakharavyaMjanena saha ched vA javati // zrava / zrai / vayara | drAso | avayAso || apa / usara avasara / sAriyaM / zravasAri // uta / ThevaNaM / uThAvaNaM / ughaNo / u ghaNo Rcinnajavati / avagayaM / avasaho / uravI // 172 // For Private and Personal Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 174 mAgadhI vyAkaraNam. ... mUla bhASAMtara. ava ane apa upasarganA temaja vikaTapa arthanA nipAta arthavAlA uta zravyayanA Adi svarano bIjA svarasahita vyaMjananI sAthe vikaTape o thAya. saM. ava upasarganA udA- saM. avatarati tenAM oarai avayarai evAM rUpa thAya. saM. avakAza tenA oAso avayAso evAM rUpa thAya. saM. apa upasarganA udA- saM. apasarati tenAM osarai avasarai rUpa thAya. saM. apasArita tenAM osAriaM avasAriaM evA rUpa thAya- utanA udA-saM. upavanaM tenAM ovaNaM uavaNaM rUpa thAya. saM. utaghanaH tenAM oghaNo uaghaNo evAM rUpa thAya. koi ThekANe thAya paNa nahIM-jema saM. avagataM tenuM avagayaM thAya. saM. apazabdaH tenuM avasaddo rUpa thAya. saM. utaraviH tenuM uaravI evaM rUpa zrAyaH // 172 // // DhuMDhikA // vApota ava apa uta 71 avatarati anena avasya kagacaje ti tabuk tyAdInAM ti upr| pade avayara / saM- avakAzaH anena avasya ukagacajetikabuk zaSoH saH 11 zrataHse?H uthAso / pade kagacajeti kaluk avarNo avyaaso| apasarati anena apasthAne u tyAdInAM ti| usr| pake povaH avsr| apasAritaH anena apasya u kagacajeti tabuk 11 klIbe sam monu usAriyaM / pade povaH zeSaM tahat zravasArizaM upavanaanena upasya 5 noNaH klIbe sm monu uvaNaM / pade kagacajetiprabuk uthavaNaM / utaghanaH anena utasya noNaH 11 ataH seoH ja-ghaNo pade kagacajeti uaghaNo / kacinna navati avagataH kagacajetita buk zravarNo 11 klIbe sam monuNa avagayaM / apazabdaH povaH zaSoHsaH sarvatraraluk anAdau hitvaM 19ataHse?H zravasado / utaraviH kagacajetitabuka 11 aklIve sau dIrghaH aMtyavyaMjana sabuk utharavI // 17 // TIkA bhASAMtara. ava ane apa upasarga tema vikalpArthanipAta uta tenA thAdisvarano para zrAvelA svarasahita vyaMjana sAthe vikaTape o thAya. saM. avatarati- tene cAlatA sUtre avano o thAya. kagacaja tyAdInAM e sUtrothI oarai rUpa thAya. bIje pade avayarai rUpa thAya. saM. avakAza tene cAlatA sUtre ava no o thAya. panI kagacaja zaSoHsaH ataHsejhaiH e sUtrothI oAso rUpa thAya. pake kagacaja avarNo e sUtrothI avayAso rUpa zrAya. saM. apasarati tene cAlatAsUtre apane For Private and Personal Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 175 sthAne o panI tyAdInAM e sUtrathI osarai rUpa thAya. bIje pade povaH sUtrathI avasarai rUpa thAya. saM. apasAritaH tene cAlatAsUtre apano o thAya. paLI kagacaja klIbesam monu0 e sUtrothI osAriaM rUpa thAya. bIje pare povaH bAkI pUrvavat siddha thai avasAriaM rUpa thAya. saM. upavana tene cAlatA sUtre o zrAya. palI noNaH klIbesam monu0 e sUtrothI ovaNaM rUpa zrAya. bIje pade kagacaja e sUtrathI uavaNaM rUpa thAya. saM. utaghanaH tene cAlatA sUtrathI o thAya. noNaH ataH seDoMH e sUtrothI o-ghaNo rUpa thAya. pade kagacaja e sUtre uaghaNo rUpa thAya. koi ThekANe na paNa thAya. saM. avagataH tene kagacaja avarNIya klIbesUm monu0 e sUtrothI avagayaM rUpa thAya. saM. apazabdaH tene povaH zaSoHsaH sarvatraraluka anAdaudvitvaM atAseDoMH e sUtrothI avasaddo rUpa thAya. saM. utaraviH tene kagacaja aklIbe sau0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI uaravI rUpa siddha thAya. // 17 // Ucyope // 13 // upazabde zrAdeH kharasya pareNa kharavyaMjanena saha Ut uccAdezau vA navataH // Uhasidhe uhasithaM uvaha sirtha / UjjA ujjA uva'bA / UzrAso uthAso uvavAso // 173 // mUla bhASAMtara. upa zabdanA Adisvarano bIjA svarasahita vyaMjananI sANe a ane o evA Adeza vikaTape thAya. saM. upahasitaM tenAM UhasiaM ohasi uvahasiaM evAM rUpa thAya. saM. upAdhyAya tenAM ujjhAo ojhAo uvajjhAo rUpa thAya. saM. upavAsaH tenAM UAso oAso uvavAso evAM rUpa thAya. // 173 // ||ddhuNddhikaa // Ut 11 ca 11 upa 71 upahasita- anena upasya U kagacajeti tabuk 11 klIbe sam monu uhasikaM / dvitIye anena upasya zeSaM tat uhasikaM / tRtIye povaH kagacajeti tabuk 11 klIbe sam monu uvaha sikaM / upAdhyAya anena prathame upasya U hitIye upasya tRtIye povaH hrasvaH saMyoge isvaH sAdhvasahyasahyAMjaH dhya U anAdau hitvaM hitIye tu pUrva jasya jaH kagacajeti yaluk ataH seDoMH jkaa| ujjAu~ / thavajkA upavAsaanena anena upasya U kagacajeti valuk zrataH semoM meM zrAso pade upasya : zeSaM tat jyaaso| tRtIye upavAsaH povaH 11 ataH seDoMH uvadhAso // 173 / / For Private and Personal Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 176 mAgadhI vyAkaraNam. __TIkA bhASAMtara. upa zabdanA Adisvarano bIjA svarasahita vyaMjananI sAU ane o Adeza vikaTape thAya. saM. upahasita tene cAlatA sUtre upano U thAya. panI kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI hasiaM thAya. bIje pade cAlatA sUtre upano o thAya bAkI pUrvavat tha ohasi rUpa thAya. trIje pakSa povaH kagacaja klIve sam monu0 e sUtrothI uvahasiaM rUpa thAya. saM. upAdhyAyaH tene cAlatA sUtrathI prathama pade U thAya. bIje pare o thAya. trIje pade povaH svaH saMyoge sAdhvasahyasahyAMjhaH anAdau dvitvaM dvitIya0 kagacaja. ataH se?H UjjhAo ojjhAo avajjhAo e rUpa sigha thAya. saM. upavAsa tene cAlatA sUtrathI upano U thAya. kagacaja ataH seoMH e sUtrothI oAso rUpa thAya. bIje pare U thAya. eTale UAso thAya. trIje pade povaH ataH seoH e sUtrothI uvaAso rUpa thaay.||173|| namo niSale // 17 // niSama zabde svarasya pareNa sakharavyaMjanena saha uma zrAdezo vA navati // Nusalo / Nisalo // 14 // mUla bhASAMtara. niSaNNa zabdanA Adi svarane bIjA svarasahita vyaMjananI sAthe uma evo vikaTape Adeza thAya. saM. niSaNNa tenAM NumaNNo NisaNNo evAM rUpathAya.174 ||duddhikaa|| uma 11 niSama 11 niSama anena vA niSa sthAne numAdezaH vAdauna 11 ataH sejhaiH Numanno / niSala vAdau na Na zaSoH saH SaH saH zrataH sejhaiH Nisamo // 14 // TIkA bhASAMtara. niSaNNa zabdanA zrAdisvarane sthAne bIjA svarasadita vyaMjananI sAthe uma Adeza vikaTape zrAya. saM. niSaNNa tene cAlatA sUtre niSane sthAne numa thAya. vAdau0 ataH seDoM: e sUtrothI Numanno rUpa thAya. saM. niSaNNa tene vAdI zaSoH saH ataH seoMH e sUtrothI NisaNNo rUpa thaay.|| 17 // prAvaraNe aGgvAka // 15 // prAvaraNazabde zrAdeH svarasya pareNa sakharavyaMjanena saha thA zrou ityetAvAdezau vA navataH // pajhaNaM pAraNaM pAvaraNaM // 175 // mUla bhASAMtara. prAvaraNa zabdanA Adisvarane bIjA svarasahita vyaMjanasAre vikaTape aGgu Au evA Adeza thAya. saM. prAvaraNaM tenuM paGguraNaM pAuraNaM pAvaraNaM evAM rUpa thAya. // 175 // For Private and Personal Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 177 ||ddhuNddhikaa // prAvaraNa 71 pavAU 12prAvaraNa- sarvatreti rakhuk anena pAvasya paMgu dvitIye pAvasya pAu 11 klIbe sam monu0 paGgaraNaM pAuraNaM / tRtIye sarvatretiraluk pAvaraNaM // 175 // TIkA bhASAMtara. prAvaraNa zabdanA Adisvarane svarasahita vyaMjana sAre paGgu ane Au evA vikaTape A deza thAya. prAvaraNa tene sarvatra cAlatA sUtre pAvane ThekANe paGgu Adeza thAya. bIjA pade pAvano pAu thAya. klIbe sam monu0 paGguraNaM pAuraNaM evAM rUpa thAya. trIje pade sarvatra luk pAmI pAvaraNaM rUpa Aya. // 175 // svraadsNyuktsyaanaadeH|| 176 // adhikAro'yaM / yadita UrdhvamanukramiSyAmastatvarAtparasyAsaMyuktasyAnAderbhavatIti veditavyam // 176 // mUla bhASAMtara. A adhikAra sUtra ne. ahiMthIzrAgala anukrame je kahevAmAM Avaze te svarathI para, joDAdara vagarano ane je Adi na hoya tene thAya-ema jANI levu.||176|| // DhuMDhikA // khara 51 asaMyukta 61 anAdi 61. // 176 // TIkA bhASAMtara. sarakha . ka-ga-ca-ja-ta-da-pa-ya-vAM prAyo luk // 17 // kharAtpareSAmanA dinUtAnAmasaMyuktAnAM kagacajatadapayavAnAM prAyo bug navati // ka / titthayaro / lo / sacaDhaM // ga / na / nayaraM / mayako / ca / sii| kaya ggaho // ja / rayayaM / payAvaI / garna // ta / vivANaM / rasA- yalaM / jii|| da / gyaa| mayaNo // p| riU / suUriso // ya / dayAlu / nayaNaM / viuTha // va / lAyamaM / viuho / valayANalo // prAyo grahaNAtkacinna navati / sukusumaM / payAga- jalaM / sugarcha / agharU / sayAvaM / vijaNaM / sutAraM / vipuro / sapAvaM / samavAu~ / devo / dANavo ||khraadityev| saMkaro / saMgamo / nakaMcaro / dhaNaMja / visaMtavo / puraMdaro / saMvuDo / saMvaro // asaMyuktasyetyeva / zrako / vggo| abbo| vaU / For Private and Personal Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 178 mAgadhI vyAkaraNam. I dhutto / uddAmo / vippo / karUM / savaM / kvacit saMyuktasyApi / naktaMcaraH / nakkaMcaro // zranAderityeva / kAlo / gandho / coro / jIro / tarU / davo / pAvaM / vaso / yakArasya tu jatvam zrAdau vakSyate / samAse tu / vAkya vijaktyapekSayA jinnapadatvamapi vivadayate / tena tatra yathA darzanamujayamapi javati / sukaro suhayaro | zrAgami zrAyamirca | jalacaro jalayaro / bahutaro bahuaro / suhRdo / su / ityAdi // kacidAderapi / sapunaH / sajaNa // sa ca | so // cinhaM / indhaM // kaciccasya jaH / pizAcI / pisAjI // ekatvaM / egattaM // eka / ego // mukaH amugo // asukaH / zrasugo // zrAvakaH / sAvago // zrAkAraH / AgAro // tIrthakaraH / tityard || yAkarSaH / zrAga riso // logassuko zragarA / ityAdiSu tu vyatyayazca ityeva kasya gatvam // zrarSe anyadapi dRzyate / zrAkuJcanaM / AuNTaNaM / atra casya Tatvam // 177 // // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUla bhASAMtara. svarathI para evAM ne saMyukta ( joDIjAkSara ) vagaranA Adi jUta evAM ka gacaja ta da pa ya temano ghaNuM karIne luk thAya. ka nA udA0 - saM. tIrthakara tenuM titthayaro thAya. saM. loka tenuM loo thAya. saM. zakaTa tenuM sayaDhaM thAya. ga nA udA0 - saM. naga tenuM nao thAya. saM. nayaraM tenuM nagaraM thAya. saM. mRgAMka tenuM mayaGko thAya. canA udA0 - saM. zacI tenuM saI thAya. saM. kacagraha tenuM kayaggaho thAya. ja nA udA0 saM. rajata tenuM rayayaM thAya. saM. prajApati tenuM payAvaI rUpa yAya. saM gaja tenuM gao thAya. ta nA udA0 - saM. vitAna tenuM viANaM rUpa thAya. saM. rasAtalaM tenuM rasAyalaM saM. yati tenuM jaI thAya. da nA udA0 saM. gadA tenuM gayA thAya. saM. madana tenuM mayaNo thAya. pa nA udA0 saM. ripu tenuM riU thAya. saM. supuruSa tenuM suUriso thAya. ya nA udA0 saM. dayAlu tenuM dayAlU thAya. saM. nayana tenuM nayaNaM zrAya. saM. viyoga tenuM vioo thAya. va nA udA0 - saM. lAvaNya tenuM lAyaNNaM rUpa yAya. saM. vibudha tenuM viuho rUpa thAya. saM. vaDavAnala tenuM valayANalo thAya. mUlamAM prAyaH e zabdanuM grahaNa be tethI koi ThekANe na thAya. saM. sukusuma tenuM sukusuma thAya. saM. prayAgajala tenuM payAgajalaM thAya. saM. sujaga tenuM sugao thAya. saM. agaru tenuM agarU thAya. saM. sacApa tenuM sacAva thAya. saM. vyaMjana tenuM vijaNaM thAya. saM. sutAra teMnuM sutAraM thAya. saM. vidura tenuM viduro yAya. saM. sapApa tenuM sapAvaM thAya. saM. samavAya tenuM samavAo thAya. saM. deva tenuM devo thAya. saM. dAnava tenuM dANavo thAya. For Private and Personal Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 17e svarathakIja thAya. te kahele. saM. zaMkara tenuM saMkaro zrAya. saM. saMgama tenuM saMgamo thAya. saM. naktaMcara tenuM nakaMcaro thAya. saM. dhanaMjaya tenuM dhaNaMjao thAya. saM. dviSaMtapa tenuM visaMtavo thAya. saM. puraMdara tenuM puraMdaro thAya. saM. saMvRtta tenuM saMvuDo thAya. saM. saMvara tenuM saMvaro thAya. asaMyukta (joDAkSara vagaranA) neja thAya. jema ke saM. arka tenuM akko thAya. saM. varga tenuM vaggo thAya. saM. arva tenuM abo thAya. saM. vayaM tenuM vaUM thAya. saM. dhUrta tenuM dhutto thAya. saM. uddAma, uddAmo thAya. saM. vipra tenuM vippo thAya. saM. kArya tenuM karja thAya. saM. sarva tenuM savvaM zraAya. (Adi nUta na hoya) teneja thAya. jema saM. kAla gaMdha cora jAra taru dava pApa vraNa tenA kAlo gaMdho coro jAro tarU vo pAvo vaNNo evAM rUpa thAya zrAdimAM yano ja thAya te kaheze ane samAsamAM to vAkya ane vibhaktinI apekSAthI tenA judA judA pada paNa kaheze. tethI temAM darzana pramANe baMne paNa thAya. saM. sukhakara tenuM suhakaro tathA suhayaro rUpa thAya. saM. AgamitaH tenuM Agamio tathA Ayamio rUpa thAya. saM. jalacara tenuM jalayaro jalacaro rUpa thAya. saM. bahutara tenA bahutaro bahuaro rUpa thAya. saM. sukhada tenuM suhado muhao rUpa thAya. ityAdi jANavU. ko ThekANe Adi ne paNa thAya. saM. sapunaH tenuM saUNa rUpa thAya. saM. sa ca tenuM soa rUpa thAya. saM. cihna tenuM indhaM rUpa thAya. ko ThekANe ca no ja zrAya. saM. pizAcI tenuM pisAjI thAya. saM. ekatvaM tenuM egattaM thAya. saM. eka tenuM ego rUpa thAya. saM. amuka ternu amugo zrAya. saM. asuka tenuM asugo zrAya. saM. zrAvaka tenuM sAvago thAya. saM. AkAraH tenuM AgAro thAya. saM. tIrthakara tenuM titthagaro thAya. saM. AkarSa tenuM Agariso thAya. saM. lokasya udyotakarAH tenuM logassujoagarA evaM rUpa dhAya. ityAdi zabdomAM to vyatyayazca e sUtrathIja kano ga thAya. ArSaprayogamAM bIjI rIte paNa jovAmAM Ave . jema- saM. A kuJcanaM tenuM AuNTaNaM rUpa thAya. ahiM cano Ta thAya. ||ddhuNddhikaa // kazca gazca cazca jazca tazca dazca pazca yazca v ca kagacajatadapayavaM teSAM 63 prAyaH 11 luk 11 tIrthakara- havaH saMyoge tIti sarvatra rakhuk anAdau hitvaM dvitIye tu pUrva tha ta anena kabuk avarNozrayaH 11 zrataH sejhaiH tityayaro / loka 11 anena kluk ataH se?H lo zakaTaM zaSoH saHza sa anena kluk avarNozraya saTAza kaTa kaiTanne DhaH Tasya DhaH 11 klIbe sam monu0 sayaDhaM / naga 11 a. nena gluk zrataH se?H nAnagara anena gluk zravarNozraya klIbe sam monu0 nayaraM / mRgAMka-ruto't mR ma hrakhaH saMyoge gA ga For Private and Personal Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 mAgadhI vyAkaraNam . anena gluk zravarNozraya 11 zrataH se?H mayaGko / zacI zaSoH saH anena yabuk 11 aMtyavyaM. sabuk saI / kacagraha- anena cabuk sarvasayaH sarvatra rakhuk anAdau hitvaM gga 11 ataHsejhaiH kyggho| rajata anena jabuk tbuk zravarNAzrayaH 11 klIve sm monu ra. yayaM / prajApati anena jaluk sarvatra raluk avarNozraya povaH 11 zraklIve dIrghaH aMtyavyaMga sluk pyaavii| gaja anena jaluk 11 zrataH se?H garcha / vinAta anena tabuk zravarNozrayaHnoNaH 11 vizrANaM / rasAtalaM anena tabuk avarNAzrayaH 11klIbe sm rasAyalaM / yati 11 zrAderyojaH anena tabuk akkIbe dIrghaH jii| gadA anena daluk zravarNo zrayaH aMtyavyaM sabuk gayA / madana anena valuk avarNo. zrayaH noNaH zrataH sermoH mynno| ripu 11 anena prabuka aklIbe dIrghaH riuu| supuruSa anena pluk puruSe roruri zaSoH saH zrataH sejhaiH supuriso / dayAlu 11 anena yabuk avarNo zrayaH alIbe dIrghaH dayAlU / nayana- anena yaluk avarNo zraya noNaH klIbe sm monu0 nayaNaM / viyuta 11 anena yaluka taluk ca ataH se?H viu / lAvaNya anena valuk zravarNo zraya adhomanayAM yabuk zranAdau hitvaM 11 klIbesam monu0 lAyamaM / saM. vivudha 11 anena dabuk khapatha dhasya ha zrataH sejhaiH viuho / vaDavAnala / DobaH Da la anena vabuk zravarNozrayaH noNaH zrataH se?H vlyaannlo| sukusuma 11 klIbesm monu sukusumaM yatra kalopo na jAtaH / prayAgajala 11 savatra rabuk klIbe sam monu payAgajalaM / atra galopo na jAtaH / sugata kagaTaDeti taluk 11 zrataH seDoMH suga zragarU 11 uto mu. kulAdiSvat gu ga akkIbe dIrghaH agarU / sacApa 11 povaH klIbe sam monu sacAvaM vyaMjana adhomanayAM yabuk zsvapnAdau vi noNaH 11 klIbe sm monu vijaNaM / sutAra 11 klIbe sam monu0 su. tAraM / viura 11 zrataH sejhaiH viduro| sapApa 11 povaH klIbe sam monu0 sapAvaM / samavAya 11 kagacajeti yaluk ataH se?H sama. For Private and Personal Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 101 prathamaH paadH| vA / devaH 11 zrataH sejhaiH devo / dAnava 11 noNaH zrataH sejhaiH daannvo| zaMkaraH zaSoH saH zrataH sejhaiH sNkro| saMgamaH 11 zrataH sejhaiH saMgamo / naktaMcara- kagaTaDeti kabuk anAdau hitvaM nakaMcaro / dhanaMjaya noNaH kagacajeti yabuk dhaNaMja / hiSaMtapa-kagaTaDeti dabuk zaSoHsaH povaH 11 zrataH se?H visaMtavo puraMdara 11 zrataH sejhaiH puraMdaro / saMvRtta udRtvAdau vR tu pratyAdau maH tasya DaH 11 ataH seoH saMyumo / evaM saMvaro / arka- varga arva 11 sarvatreti raluk anAdau hitvaM ataH sejhaiH zrako vaggo abo| varya sarvatreti rakhuk dyayyAM jaHthanAdau hitvaM 11 klIbe sm monu0 vajaM dhUrta hrakhaH saMyoge sarvatreti rabuk 11 zrataH se? dhutto| evaM uddAmo / vipra- 11 sarvatreti rakhukU anAdau hitvaM zrataH seDoMH vippo / kAryaH hrasvaH saMyoge dyayyAM jaH sarvatra rakhuk anAdau chitvaM 11 klIbe sam kaUM / evaM satvaM naktaMcara 11 kagacajeti tbuk anAdau hitvaM ataH sejhaiH nakaMcaro / evaM kAlo gaMdho caura auta ut 11 zrataH sejhaiH coro jaaro|tru 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga sabuk tarU / evaM devo / pApa povaH 11 klIbe sam monu0 pAvaM. saM. vraNa- sarvatreti raluk 11 ataH seoH valo / sukhakara sukhaM karoti 11 khaghatha kha ha ataH seoH suhakaro dvitIye vabuk suhthro| AgamitaH 11 thA samaMtAt gamitaH zrAgamitaH kagacajeti tabuk 11 zrataH sejhaiH Agami / dvitIye galopo jAtaH zravarNozraya thA yami / jalacaro dvitIye cUluk jalayaro / bahutaro dvitIye taluk bhuaro| sakheda khaghatha kha / d| 11 zrataH se?H sudado / dvitIye dabuk suda ityaadi| sapunaH pabuk noNaH aMtyavyaMga saluk sajaNa / saca cabuk 11zrataH sejhaiH soza cihnakagacajeti cabuk cihvendhovA hrasyandhaH11kkIbe sam monu0 indhN| pizAcI zaSoHsaH casyajaH 11 aMtyavyaM0 pisAjI / ekatva kasya ga sarvatreti vabuk anAdau hitvaM klIbe sam monu egattaM / eka For Private and Personal Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 mAgadhI vyAkaraNam. 11 kasya gaH chAtaH serDoH ego / amuka 11 kasyagaH chataH serDoH mugo | suka kasyagaH 19 zrataH serDoH asugo | zrAvakaH sarvatra raluk zaSoHsaH kasyagaH ataH serDoH sAvago / AkAraH 11 kasyagaH ataH serDoH zrAgAro / tIrthakara hrasvaH saMyoge sarvatreti raluk anAdau dvitvaM dvitIya pUrva tha ta kasya gaH titthagaro / zrAkarSaH kasya gaH zaSatapUrva vA SAt prAk ikAraH zaSoHsaH 11 ataH serDoH zrAgariso | lokasya udyota karAH vyatyayasu0 kasya ga Gasassa logassa dyaryyayAMjaH dyasya jaH zranAdau dvitvaM kagacajeti tuluka jas zas Gasitto dvAmi dIrghaH jaszasorluk logassa utoyagarA - nyadapi dRzyate / AkuMcanaM kagacajeti kluk noNaH casya TaH uTaNaM // 157 // TIkA bhASAMtara. svarathIpara joDAkSara vagaranA ne AdinUta nahIM evA ka ga caja tada pa ya va temano ghaNuMkarIne luk thAya. saM. tIrthakara tene hrasvaH saMyoge sarvatra raluka anAdau dvitvaM dvitIya0 pUrvathata cAlatAsUtre kaluk avarNoaya ataH serDoH esUtrothI tittharo rUpa thAya. saM. loka tene cAlatA sUtre kano luk thAya. ataH seDa: e sUtradhI loo thAya. saM. zakaTaM tene zaSoH saH cAlatAsUtre kaluka avarNo sadAzakaTakaiTabhedaH klIbe sam monu0 e sUtrothI sayaDhaM rUpa yAya. saM. naga tene cA latAsUtre gano luk thAya. ataH seDa: esUtrothI nao rUpa yAya. saM. nagara tene cAlatA sUtre ga no luk avarNo klIbe stram monu0 e sUtrothI nayaraM rUpa thAya. saM. mRgAMka tene Rto't hrasvaH saMyoge cAlatAsUtre gano luk thAya. avarNo ataHserDI e sUtrothI 'mayaMko rUpa zrAya. saM. zacI tene zaSoH saH cAlatA sUtre cano luk thAya. aMtyavyaM0 e sUtrozrI saI rUpa yAya. saM. kacagraha tene cAlatA sUtrathI cano luk thAya. avarNoH sarvatra raluk anAdau dvitvaM ataH seDaH e sUtrozrI kayaggaho rUpa thAya. saM. rajata tene cAlatA sUtrathI ja tathA ta no luk thAya. avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI rayayaM rUpa thAya. saM. prajApati tene cAlatAsUtrathI ja no luk yAya. sarvatra avarNo povaH aklISesaudIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI payAvaI rUpa thAya. saM. gaja tene cAlatA sUtrazrI ja no luk thAya. ataH seDa: e sUtrothI ga o rUpa thAya. saM. vinAta tene cAlatA sUtrathI ta lukU avarNo noNaH e sUtrothI vibhANaM rUpa yAya. saM. rasAtalaM tene cAlatA sUtrothI ta no luk thAya. avarNo klIbe sam e sUtrothI rasAyalaM rUpa yAya. saM. yati tene AyojaH cAlatA sUtrI ta no luk yAya. aklIbe dIrghaH e sUtrozrI jaI rUpa thAya. saM. gadA tene For Private and Personal Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 173 cAlatA sUtrathI da no luk thAya. avarNoM aMtyavyaM0 e sUtrothI gayA rUpa thAya. saM. madanatene cAlatA sUtrathI da no luk thAya. panI AvarNoM noNaH ataHse?: e sUtrothI mayaNo rUpa thAya.saM.ripu tene cAlatAsUtre pa no luk zrAya paThI aklIbe esUtrathI riU rUpa thAya. saM. supuruSa tene cAlatA sUtre pano luk thAya. puruSero zaSoHsaH ataH seoM: e sUtrothI supuriso rUpa thAya. saM. dayAlu tene cAlatA sUtrathI ya no luk thAya. avarNo noNaH klIbesUm monu0 e sUtrothI nayaNaM rUpa thAya. saM. viyuta tene cAlatA sUtrathI ya no tathA t no luk thAya. ataH seoM: e sUtrathI vioo rUpa si thAya. saM. lAvaNya tene cAlatA sUtrathI va no luk thAya. avarNoM adhomanayAM anAdau dvitvaM klIbe sam monu0 e sUtrothI lAyaNNaM rUpa thAya. saM. vibudha tene cAkhatA sUtrathI va no luk thAya. panI khaghatha0 ataH seTaH e sUtrothI viuho rUpa thAya. saM. vaDavAnala tene DolaH cAlatA sUtrathI va no luk thAya. avarNIyaH noNaH ataH seDoM: e sUtrothI valayANalo rUpa thAya. saM. sukusuma tene klIbe sam monu0 e sUtrothI sukusumaM rUpa thAya. ahiM ka no lopa zrayelo nathI. saM. prayAgajala tene sarvatra ralukU klISe sam monu0 e sUtrothI payAgajalaM rUpa thAya. zrA rUpamAM ga no khopa na yo. saM. sugata tene kagacaja ataH se?: e sUtrothI sugao rUpa thAya. saM. agaru tene UtomukulA0 alIbe dIrghaH e sUtrothI agarU rUpa thAya. saM. sacApa tene povaH klIbe sam monu0 e sUtrodhI sacAvaM rUpa thAya. saM. vyaMjana tene adhomanayAM itsvapnAdau noNaH klIye sam monu0 e sUtrothI vijaNaM thAya. saM. sutAraH tene klIbe sam monu0 e sUtrothI sutAraM thAya. saM. vidura tene zrataH se?H e sUtrathI viduro rUpa thAya. saM. sapApa tene povaH klIbe sam monu0 e sUtrothI sapAvaM rUpa thAya. saM. samavAya tene kagacaja ataH seoH e rUtrothI samavAo rUpa thAya. saM. devaH tene ataHseTaH e sUtrathI devo rUpa thAya.saM. dAnava tene noNaH ataHse?H e sUtrothI dANavo rUpa thAya. saM. zaMkara tene zaSoHsaH ataHse?H e sUtrothI saMkaro rUpa thAya. saM. saMgama tene ataHse?: e sUtrothI saMgamo rUpa thAya. saM na ktaMcara tene kagaTaDa anAdau dvitvaM e sUtrothI naktaMcaro rUpa thAya. saM. dhanaMjaya tene noNaH kagacaja e sUtrothI dhaNaMjao rUpa thAya. saM. dviSaMtapa tene kagaTaDa zaSoHsaH povaH ataHse?H e sUtrothI visaMtavo rUpa thAya. saM. puraMdara tene ataH seoMH sUtrathI puraMdaro rUpa thAya. saM. saMvRtta tene udRtvAdI pratyAdauDaH ataH seDoM: e sUtrathI saMvuDo rUpa thAya. evIrIte saMvara nuM saMvaro thAya. saM. arka tene vargArva0 sarvatra anAdau dvitvaM ataH seoMH e sUtrothI akko rUpa dhAya. tevIrIje varganuM vaggo ane arva nuM avvo thAya. saM. vaye tene sarvatretiraluk dyayyayojaH anAdau bitvaM klIve sam monu0 e sUtrothI vajaM rUpa thAya saM dhUrta tene isvaHsaMyoge sarvatretiralaka ataH seoM: e sUtrothI dhuuto rUpa thAya.saM. uddAma tenuM uddAmo thAya.saM.vipratene sarvatra anAdau dvitvaM ataH se?: e sUtrothI vippo rupa thAya. saM. kArya tene hasvaH saMyoge dya For Private and Personal Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ran mAgadhI vyAkaraNam. vyAMjaH sarvatra ralaka anAdau dvitvaM klIbe sam esUtrathI kajjarUpa thAya. evI rIte sarva nuMsavvaM thAya.saM.naktaMcara tene kagacaja anAdau dvitvaM ataHse?He sUtrothI nakaMcaro rUpa thAya. evI rIte kAla , kAlo gaMdharnu gaMdho evAM rUpa zrAya. saM caura tene auota at sejhaiH e sUtrothI coro rUpa thAya. saM. jAra nuM jAro thAya.saM. taru tene aklIve. dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI tarU rUpa thAya. evIrIte devaH nuM devo thAya. saM. pApa tene povaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pAvaM rUpa thAya. saM.vraNa tene sarvatra ataH sejhaiH e sUtrothI vaNNo rUpa thAya. saM. sukhakara (sukhanekarate ) tene khaghatha ataH seDoMH e sUtrothI muhakaro rUpa thAya. bIjepade va no luk thAya. eTale suhaaro rUpa thAya. saM. AgamitaH (cAretarapha prApta thayela ) tene kagacaja ataH seoH e sUtrothI Agamio rUpa thAya. bIje pade ga no lopa thAya panI avarNoM e sUtrathI Ayamio rUpa zrAya. saM. jalacara tenuM jalacaro rUpa thAya. bIje pade ca no luk thAya. eTale jalayaro zrAya. saM. bahutara tenuM vahutaro zrAya. bIje pade ta no luk tha bahuaro thAya. saM. sukhadaH tene khaghatha ataH se?H e sUtrothI suhado rUpa vAya. bIje pakSa da no luk tha suhao rUpa zrAya. saM. sapunaH tene pa no luk thAya. noNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI sauNa evaM rUpa zrAya. saM. saca tene ca no luk thAya. ataHse?: e sUtrozrI soa rUpa thAya. saM cihna tene kagacaja cihendhovA klIbe sam monu0 e sUtrothI indhaM rUpa thAya. saM. pizAcI tene zaSoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI pisAjI rUpa thAya. saM. ekatva tene ka no ga thAya. sarvatra anAdau dvitvaM klIke sUm monu0 e sUtrothI egattaM rUpa thAya. saM. eka tene ka no ga thAya. ataH se? e sUtrathI ego rUpa thAya. saM. amuka tene ka no ga thAya. ataH seoMH e sUtrathI amugo rUpa thAya. saM. asuka tene ka no ga thAya. ataH seoMH e sUtrathI asugo rUpa thAya. saM. zrA. vaka tene sarvatra raluk zaSoH saH ka no ga thAya. ataH seTaH e sUtrathI sAvago rUpa thAya. saM. AkAra tene ka no ga thAya. ataH seoMH e sUtrathI AgAro rUpa thAya.saM. tIrthakara tene havaH saMyoge sarvatra anAdaudvitvaM dvitIya kano ga thAya.e sUtrothI titthagaro rUpa thAya. saM. AkarSa tene ka no ga thAya. zaSatapUrvajjevA zaSoHsaH ataH seoMH e sUtrothI Agariso rUpa thAya. saM.lokasya udyotakarAH vyatyayasu0 ka no ga thAya. usassa e sUtrothI logassa thAya. saM. udyota tene dyayarayojaH anAdau dvitvaM kagacaja jasazasaGasitto jasazasolaka e sUtrothI logassaujjoyagarA rUpa thAya bIjIrIte paNa thAya. jema saM. AkuMcanaM tene kagacaja noNaH ca no Ta thAya. eTale AuNTaNaM evaM. rUpa zrAya, // 17 // yamunA-cAmuNDA-kAmukAtimuktake monunAsikazca // 17 // eSu masya bug navati buki ca sati masya sthAne anunAsiko navati // a~jaNA / cAnaemA / kAja / aNautayaM // kvacinna na. vati / azmuntayaM / zrazmuttayaM // 17 // For Private and Personal Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 15 mUla bhASAMtara. yamunA- cAmuNDA kAmuka atimuktaka e zabdonA mano luk thAya. ane luk thayA panI ma ne sthAne anunAsika thAya. saM. yamunA tenuM a~uNA thAya. saM. cAmuNDA tenuM cA~uNDA thAya saM. kAmuka ternu kAuo zrAya. saM. atimuktakaM tenuM aNiutayaM zrAya. koi ThekANe na paNa zrAya tyAre aimunnayaM tathA ahamuttayaM thAya. // 17 // // ttuNddhikaa|| yamunA ca cAmuNamA ca kAmukazca atimuktakaM ca yamunAcAmuNakAkAmukAtimuktakaM tasmin 71 m 61 anunAsika 11 ca 11 yamunA- zrAderyojaH yasya jaH anena maluk anunAsikazca noNaH 11 aMtyavyaMjanasbuk a~uNA / cAmuNmA 11 anena maluk anukhArazca jaoNjaemA kAmuka anenamaluk masya sthAne zranukhAraH kagacajeti klukU 11 ataH sejhaiH kAu atimuktaka 11 kagacajetitbuk kabuk ca vakAdAvaMtaH anusvAraH kagaTaDeti kluk avoM klIbesam monu aNiutayaM kacinnajavati azmunnayaM azmuttayaM // 17 // TIkA bhASAMtara. yamunA cAmuNDA kAmuka atimuktaka zabdonA ma noluka thAya ane ma no anunAsika thAya saM. yamunA tene Aryo jaH cAlatA sUtre ma no luk thAya. ane anunAsika thAya. paThI noNaH aMtyavyaMja e sUtrothI a~uNA rUpa thAya. saM cAmuNDA tene cAlatA sUtrothI ma no luka ane anusvAra thAya. eTale cAMUNDA rUpa thAya. saM. kAmuka tene cAlatA sUtre ma no luka ane anusvAra thAya panI kagacaja ataH se?: esUtrothI kAMUu thAya. saM. atimuktaka tene kagacaja vakrA dAvaMtaH anusvAra thAya. kagaTaDa0 avarNoM klIbe sam monu0 e sUtrothI aNi uttayaM evaM rUpa Aya. koThekANe na pAya to aimunnayaM ane aimuttayaM evA rUpa zrAya. // 17 // nAvAtpaH // 17 // avarNatparasyAnAdeH pasya bug na navati // savaho sAvo anAderityeva parauho // 17 // mUlabhASAMtara. avarNa akIpara ane je AdinUta na hoya tevA pa no luk na zrAya. saM. zapatha tenuM savaho ane saM.zApa tenuM sAvo evaM rUpa dhAya. saM. parapuSTa tenuM parauddo rUpa thAtha. ehiM zrAdinUta tethI na thAya. // 17e|| 24 For Private and Personal Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 mAgadhI vyAkaraNam. // TuMDhikA // na 11 avarNa 51 pa 61 zapathaH 11 zaSoH saH povaH khaghatha tha ha svho| zApaH zaSoH saH yovaH 11 ataHse?H sAvo parapuSTa kagacajetipaluk TasyAnuSTa STa uH anAdau hitvaM dvitIyapUrvaThasya TaH 11 zrataH sejhaiH parauho // 17 // TIkAbhASAMtara. avarNa thakI ane AdinUta nahIM tevA pa no luk na pAya. saM. zapathaH tene zaSoH saH povaH khaghatha0 e sUtrothI savaho rUpa thAya. saM. zApa tene zaSoH saH povaH ataH seoH e sUtrothI sAvo rUpa thAya. saM. parapuSTa tene kagacaja STasyAnu0 anAdau ditvaM dvitIya0 ataH seoMH e sUtrothI parauddo rupa thaay||17|| avnnoyshrutiH||10|| kagacajetyAdinA luki sati zeSaH avarNaH avarNAtparo laghuprayatnatara yakArazrutirnavati // titthayaro sayaDhaM nayaraM mayaGko / kayaggaho kAyamaNI / racayaM / payAvaI / rasAyalaM / pAyAlaM / mynno| gyaa| nayaNaM / dayAlu / lAyaNaM / zravarNa iti kim / sanaNo / pjnno| paraM / rAzvaM / nih| nina / vaauu| kii| zravarNAdityeva / loessa / deyaro // kvacidgavati piyaza // 7 // mUlabhASAMtara. kagacaja e sUtrathI luk zrayA panI bAkI rahelo je a te a akI para laghu prayatnatara sthAnavAlA yanI zruti ( zravaNa ) thAya ne tIrthakara ternu titthayaro thAya. saM. zakaTaM tenu sayaDhaM rUpa thAya. saM. nagaraM tenuM nayaraM rUpa thAya. saM. mRgAGka ternu mayako rUpa thAya. saM. kacagraha tenuM kayaggaho thAya. saM. kAcamaNi tenuM kAya-maNI rUpa zrAya. saM. rajataM tenuM racayaM rUpa zrAya. saM. prajApati tenuM payAvaI zrAya. saM. rasAtalaM tenuM rasAyalaM thAya, saM. pAtAlaM tenuM pAyAlaM thAya. saM. madana tenuM mayaNo thAya. saM. gadA tenuM gayA thAya. saM. nayanaM tenuM nayaNaM thAya. saM. dayAlu tenuM dayAlU thAya. saM. lAvaNyaM tenuM lAyaNNaM thAya. mUlamA avarNanuM grahaNa ne tethI saM. zakuna tathA praguNa tenA sauNo pauNo evA rUpa zrAya. saM. pracura tenuM paraM zrAya. saM. rAjIvaM tenuM rAIvaM thAya. saM. nihita tenuM nihao thAya. saM. ninada tenu ninao thAya. saM. vAyuM tenuM vAU thAya. saM. kati tenuM kaI thAya. avarNa zrakI para ema kaDaM tethI lokasya tenuM loessa evaM thAya. saM. devara tenuM deyaro thAya koI ThekANe na paNa thAya. jema saM. pivati tenuM piyai thAya. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 107 ||ddhuNddhikaa|| avarNa 11 yazrutiH 11 tIrthakaraH havaH saMyoge sarvatra rakhuk zranAdauhitvaM dvitIyapUrva tha ta kagacajeti klukyanena ya 11 ataH seDoMH titthyro| zakaTa zaSoH saH kagacajeti kaduka anena ya saTAzakaTa Tasya DhaH 11 klIbe sam syddhN| mRgAMka ito't ma ma hrasvaHsaMyoge kagacajetiglukthanena ya 11 zrataH seDoMH mayako / kacagraha- kagacajetikabuk anena ya sarvatreti raluk anAdau dvitvaM 11 ataH seoMH kyggho| kAyamaNi- 11 kagacajeti caluk anena ya akkIbe dIrghaH aMtyavyaMjaNsaluka kAyamaNI- rajata- kaga cajetijabuk ca anena ya 11 klobe ms monu0 rayayaM prajApati- sarvatra raluk kagacajeti jat luk anena ya povaH 11 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk payAvaI / rasAtala kagacajetitvuka anena ya 11 klI be sam monu0 rasAyalaM / evaM pAyAlaM / madana kagacajetidabuk zranena ya 11 zrataH se?H mayaNo / gadA 11 kagacajetidabuk anena ya aMtyavyaM sabuk gayA nayana 11 kagacajeti yaluk anena ya klIbe sm nayaNaM / evaM dayAlu lAyaeNaM / zakuna- praguNa zaSoH saH sarvatra rakhuk kagacajeti kagayorbuk noNaH 11 zrataH seoH sajaNo pnnno| pracura- sarvatra rasuk kagacajeticabuka 11 klIbems monu0 pauraM / rAjIva- 11 kagacajetijaluk klIve sm monu rAzvaM / nihita- kagacajeti luk 11 ataH seH nihiu~ evaM ninada ninovAyu- kagacajeti yaluka 11 akIbe sau dIrghaH aMtyavyaMja saluk vaauu| evaM kaI / lokasya kagacajetikluk Gasasya logassa evaM dearo| pibati- baluk tyA dinAM ti|shrvrnno piyaz // 10 // TIkA bhASAMtara. kagacaja e sUtravaDe luk zrayA panI anI avarNa pajI para khaghuprayatnatara evA ya nI zruti yAya. eTale ane sthAne ya thAya. saM. tIrthakaraH tene isvaH saMyoge sarvatra anAdau dvitvaM dvitIya0 kagacaja0 cAlatA sUtre ya zrAya. For Private and Personal Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 mAgadhIvyAkaraNam. ataH seoM: e sUtrothI titthayo rUpa dhAya. saM. zakaTa tene zaSoH saH kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. pI sadAzakaTa0 klIve sam e sUtrothI sayadaM rUpa thAya. saM. mRgAMka tene Rto't hasvaH saMyoge kagacaja cAlatA sUtre ya thAya. ataH seoM: e sUtrathI mayako rUpa thAya. saM. kacagraha tene kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. sarvatra anAdau dvitvaM ataH seoMH e sUtrothI kayaggaho rUpa thAya. saM. kAcamaNi tene kagacaja cAlatA sUtre ya thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrodhI kAyamaNI rUpa thAya. saM. rajata tene kagacaja cAlatAsUtre ya vAya. klIve sam monu0 e sUtrothI rayayaM thAya. saM. prajApati tene sarvatra kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. po vaH aklISedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI payAvaI rUpa thAya. saM. rasAtala tene kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. klIve sUm monu0 e sUtrothI rasAyalaM thAya. evIrIte saM. pAtAlaM tenuM pAyAlaM thAya. saM. madana tene kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. ataHse?H e sUtrathI mayaNo thAya. saM. gadA tene kagacaja cAlatAsUtre ya thAya. klIbe sam e sUtrathI nayaNaM rUpa thAya. evIrIte saM. dayAlu nuM dayAlU ane saM. lAvaNyaM tenuM lAyaNNaM rUpa thAya. saM. zakuna tathA praguNa tene zaSoH saH sarvatra raluka kagacaja noNaH ataH seoM e sUtrothI sauNo tathA pauNo rUpa thAya. saM. pracura tene sarvatra kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI pauraM rUpa thAya saM. rAjIva tene kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI rAivaM thAya. saM. nihita tene kagacaja ataH seDoMH e sUtrothI nihio rUpa thAya. evIrIte ninada tenuM ninao thAya. saM. vAyu tene kagacaja aklIbe saudIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI vAU rUpa thAya. evIrIte saM. kati na kaI thAya. saM. lokassa tene kagacaja usasya e sUtrothI logassa rUpa thAya. evIrIte saM. devara tenuM dearo thAya. saM. pibati tene ba noluk thAya. tyAdInAM avarNoM e sUtrothI piyai rUpa thaay.|| 10 // kubja-karpara-kIle kaH kho'puSpe // 171 // eSu kasya kho navati puSpaM cet kubjAnidheyaM na navati ||khujo| khapAraM / khIla / apuSpa iti kim / baMdhe kubaya-pasUNaM / thArSe'nyatrApi / kAsitaM / khAsieM / kasitaM / khasieM // mUla bhASAMtara. kubja karpara kI e zabdomAM rahelA ka no kha thAya. paNa jo kubja no artha te nAmanuM puSpa thato na hoyato. saM. kubja tenuM khujo thAya. saM. kapara tenuM khapAraM thAya. saM. kIla tenuM khIla o thAya. mUlamA puSpa artha zivAya ema kardA ne tethI saM. baMdhituM kuJjaka-prasUnaM tenuM baMdheuM kujaya-pasUNaM evaM prAya. ArSa prayogamA bIjepaNa kha zrAya jema-saM. kAsitaM tenuM khAsiaM thAya. saM. kasitaM tenuM khasiaM thaay.||11|| For Private and Personal Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / // DhuMDhikA // kubjazca karparaM ca kIlakazca kubjakaparakIlakaM tasmin ka 11 kha 11 prapuSpa 71 kubja zranena khu sarvatra valuk zranAdau dvitvaM 11 zrataH serDoH khuo / karpara anena ka kha sarvatreti raluk 11 kkI - besa monu0 khapparaM / kIlaka anena kha kagacajetikluk 11 ataH serDoH khIla baMdhituM paJca kvAtumatavyanavyaSyatsu dhi dhe kagacajetitluk baMdhena / kubjakaprasUna sarvatraraluk zranAdau dvitvaM kagacajetikalukU varNo sarvatravaluka noNaH 11 kkIbe sam monu0 kupasU kAsita ka kha kaMgacajetitluka 11 kkIbe sam monu0 khAsi evaM kasitaM khasi // 189 // 18 TIkAbhASAMtara. kubja karpara kIlaka e zabdonA ka no kha thAya. paNa jo kubja northa puSpa thA to nahIM. saM. kubja tene cAlatAsUtrazrI ku no khu thAya. patI sarvavUluka anAdau dvitvaM ataH seDaH e sUtrothI khujjo rUpa yAya. saM. karparatene cAlatAsUtre ka no va thAya. sarvatra raluk kalIbesa monu0 e sUtrothI khapparaM rUpa thAya. saM. kIlaka tene ka no kha thAya. kagacaja ataH seDaH e sUtrothI khIlao rUpa yAya. saM. baMdhituM tene paJcaktvAtuma0 e sUtrathI dhi no dhe thAya. pabI kagacaja ai sUtrathI baMdheu yAya. kubjakaprasUna tene sarvatra raluk anAdau dvitvaM kagacaja0 ava sarvatra luk noNaH klIbe sama monu0 e sUtrothI kujjapasUNaM evaM rUpa yAya. saM. kAsita tene cAlatAsUtre ka no va thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI khAsiaM rUpa yAya. evIrIte saM. kasitaM tenuM khasiaM thAya. // 101 // marakata - madakale gaH kaMDuke vAdeH // 182 // anadhoH kasya go javati kaMDuke tvAdyasya kasya // maragayaM / mayagalo genAM // 182 // For Private and Personal Use Only mUla bhASAMtara. marakata kAne madakala zabdanA ka no ga thAya. ane kaMduka zabadanA dinUta ka no ga thAya. saM. marakataM tenuM maragayaM thAya. saM. madakalaH tenuM mayagalo rUpa thAya. saM. kaMduka tenuM genduaM rUpa yAya. // 102 // // DhuMDhikA // marakataM ca madakalaM ca marakatamadakalaM tasmin 71 ga 11 kaMDuka Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 mAgadhI vyAkaraNam. 71 tu 11 zrAdeH 61 marakata anena ka ga kagacajetitbuk ava. reM 11 klIbesm monu0 maragayaM / madakala kagacajeti daluk zravoM anena ka ga 11 zrataHseDoMH mayagalo / kaMcuka anena ka ga envayyAdau e kagacajetikabuk 11 kalIbesam monuNa ge'aN|| TIkA bhASAMtara marakata ane madakala ka no ga bAya ane kaMduka zabdanA Adi ka no ga vAya. saM. marakata tene cAlatA sUtradhI ka no ga zrAya. paThI kagacaja avo klIbe sam monu0 e sUtrothI maragayaM rUpa thAya. saM. madkala tene kagacaja avarNI cAlatAsUtre ka no ga thAya. ataHseDau~H e sUtrathI mayagalo rUpa thAya. saM. kaMduka tene cAlatAsUtrazrI ka no ga Aya. ecchayyAdau kagacaja kalIbesam monu0 e sUtrothI geMduaM rUpa thAya. // 10 // kirAte caH // 23 // kirAte kasya co navati // cilaa| pulinda evAyaM vidhiH| kAmarUpiNi tu neSyate / namimo hara-kirAyaM // 13 // mUla bhASAMtara. kirAta zabdanA ka no ca thAya. saM. kirAta tenuM cilAo pAya. jo kirAta zabdano artha bhIlajAti hoya toja A niyama lAgu paDe paNa jo zvAthI bhIla nuM rUpa lI, hoya to na thAya. jema-saM. namAmo hara-kirAtaM tenuM namimo hara-kirAyaM evaM thAya. // 13 // ||ddhuNddhikaa|| kirAta 1 ca 11 kirAta 11 zranena ki ci harichAdau ra la kagacajetitluk ataH seDoMH cilAu~ / nam mas tRtIyasya momumAH iti massthAne mo vyaMjanAdadaMte that zca momumevA ma mi / harakIrAta kagacajetitbuk avarNo 11 klIbe sm monu namimo harakirAyaM // 13 // TIkA bhASAMtara. kirAta zabdanA ka no ca zrAya. saM. kirAta- cAlatA sUtrathI ki no ci thAya. haridrAdau0 kagacaja ataH se?H e sUtrothI cilAo rUpa thAya saM. nam dhAtune mas pratyaya lAge tRtIyasya momumAH vyaMjanAdadaMte't iccamomu0 e sUtrothI namimo thayu. saM. harakirAta tene kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI harakirAyaM evaM rUpa thAya. // 13 // For Private and Personal Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 11 zIkare nahI vaa||14|| zIkare kasya nahau vA jvtH||siijro sIharo / pade / sIro // 14 // mUla bhASAMtara. zIkara zabdanA ka no bha ane ha vikaTape thAya. saM. zIkara tenA sIbharo sIaro evAM rUpa thAya. pade sIharo evaM rUpa thaayH|| 14 // // ddhuNddhikaa|| zIkara 71 jahA~ 15 vA 11 zIkara-zaSoHsaH anena prathame kasya naH dvitIye kasya iH 11 zrataHsejhaiH sInaro sIharo / pade zAkaraH 11 zaSoHsaH kagacajetikabuk atHsejhaiH| sIro // 1 // TIkA bhASAMtara. zIkara zabdanA kanA bha ane ha kikaTape pAya. saM. zIkara tene zaSoH saH cAlatA sUtrathI pehelA pare kano bha thAya. ane bIje pare kano ha thAya, ataHse?H e sUtra lAgI sIbharo sIharo evAM rUpa zrAya. pade zIkara tene zaSoHsaH kagacaja ataHseDoM: e sUtrothI sIaro rUpa thAya. // 14 // caMDikAyAM mH||15|| caMDikAzabde kasya mo javati // candimA // 15 // mUla bhASAMtara. caMdrikA zabdanA kano ma thAya. saM. caMdrikA tenuM candimA rUpa thaay.||15|| ||ddhuNddhikaa // caMDikA 1 ma 11 caMDikA anena ka ma sarvatrarabuk 11 aMtyavyaM0 saluk caMdimA // 15 // TIkA bhASAMtara. caMDikA zabdanA kano mAya. saM. caMdrikA tene cAlatA sUtre kano ma thAya. sarvatraraluk atyavyaMjana e sUtrothI candimA rUpa thAya. // 10 // nikaSa-sphaTika-cikure dH||16|| eSu kasya ho navati // nihaso / phaliho / cihuro / cihura zabdaH saMskRtepi iti urgaH // 16 // mUla bhASAMtara. nikaSa sphaTika ane cikura zabdanA kano ha zrAya. saM. nikaSa tenuM nihaso thAya. saM. sphaTika tenuM phaliho thAya. saM. cikura tenuM cihuro thAya. cihura zabda saMskRtamAM paNa ne, ema urga kozamAM lakhele. // 106 // For Private and Personal Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raera mAgadhI vyAkaraNam. ||ddhuNddhikaa|| nikaSazca sphaTikazca cikurazca nikaSasphaTikacikuraM tasmin 16 11 nikaSa- anena ka ha zaSoHsaH zrataHse?H nihaso / sphaTi ka-11 kagaTaDetislukU sphaTikelaH Tasya laH anena ka ha zrataHseDoMH phliho| cikura anena ka ha ataH seoH cihuro // 16 // TIkA bhASAMtara. nikaSa sphaTika ane cikura zabdanA ka no ha vAya. saM. nikaSa tene cAlatA sUtrathI kano ha thAya. panI zaSoH saH ataH seTaH e sUtrothI nihaso rUpa thAya. saM. sphaTika tene kagaTaDa sphaTikelaH cAlatA sUtre kano ha thAya. ataHsejhaiH e sUtrathI phaliho rUpa zrAya. saM. cikura tene cAkhatA sUtrathI kano ha zrAya. paThI ataH seDoMH e sUtrathI cihuro rUpa thAya. // 16 // kha-gha-tha-dha-nAm // 20 // svarAtpareSAmasaMyuktAnAmanAdinUtAnAM kha gha tha dhana ityeteSAM varNAnAM prAyo ho javati // kha / sAhA / muhaM / mehala / vih|| gha / meho / jahaNaM / mAho / jAha // tha naaho| zrAvasaho / mihuNaM / kaha ||dh / sAhu / vAho bahiro / baahr| inda-haNU na / sahA / sahAvo / nahaM / thaNaharo / sohaz // svarAdityeva / saMkho / saMgho / kuMtha / bNdho| khaMno // asaMyuktasyetyeva / akkh| aggh| ktthii| sik| bndh| lbn|| zranAderityeva / gajaMte khe mehA / ga ghaNo // prAya ityeva sarisavakhalo / palaya-ghaNo / zrathiro / jinn-dhmmo| paNaDha- jananaM // mUla bhaSAMtara. svarathIpara joDAkSara vagaranA ane AdinUta nahIM tevA kha gha tha dha bha e akSarono prAye karIne ha thAya. kha nAudA0 saM. zAkhA tenuM sAhA thAya. saM. mukhaM tenuM muhaM thAya. saM mekhalA tenuM mehalA thAya. saM. likhati tenu lihai thAya. gha nAudA0 saM. megha tenuM meho thAya. saM. jaghanaM tenuM jahaNaM thAya. saM. mAgha tenuM mAho thAya. saM. lAghati tenuM lAhaz thAya.tha nAudA-saM. nAtha tenuM nAho thAya. saM. Avasatha tenuM Avasaho thAya. saM. mithunaM tenuM mihuNaM thAya. saM. kathati tenuM kahai thAya. dha nAudA0-saM. sAdhu tenuM sAhU thAya. saM. vyAdha tenuM vAho thAya. saM. badhira tenuM bahiro thAya. saM. bAdhate tenuM bAhai thAya. saM. iMdradhanu tenuM inda-haNU zrAya. bhanAudA0-saM. sabhA tenuM sahA thAya. saM. svabhAva tenuM sahAvo thAya. saM. namaH For Private and Personal Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 193 tenuM nahaM thAya. saM. stanabhara tenuM thaNaharo thAya. saM. zobhate tenuM sohai thAya. svarathakI para hoya toja thAya. jemake saM. zaMkha tenuM saMkho thAya. saM. saMgha tenuM saMgho thAya. saM. kaMthA tenuM kaMthA thAya. saM. baMdha tenuM baMdho thAya. saM. staMbha tenuM khaMbho thAya. joDAkSara vagaranA ema kaDaM ne tethI ahiM na thAya. jema saM. AkhyAti tenuM akkhai thAya: saM. rAjati tenuM agghai thAya. saM. katthati tenu katthai thAya. saM. sidhraka tenuM siddhao thAya. saM. baMdhati tenuM baMdhai thAya. saM. labhate tenuM labhai thAya. AdibhUta na hoya tema kaDaM ne tethI ahiM na pAya. jema. saM. garjate khe meghAH tenuM garjate khe mehA aivu rUpa thAya. saM. gacchati ghanaH tenuM gacchai ghaNo aiq rUpa thAya. mUlamAM prAyaH ema kaDaM ne tethI ahiM na thAya. jema. saM. sarSapakhala tenuM sarisavakhalo evaM thAya. saM. pralayaghanaH tenuM palaya-ghaNo rUpa zrAya. saM. asthira tenu athiro rUpa thAya saM. jinadharmaH tenuM jiNa-dhammo rUpa zrAya. saM. praNaSTabhayaH tenuM paNa-bhao e, rUpa thAya. saM. nabhaH tenuM nabhaM evaM rUpa thAya. // 17 // ||ddhuNddhikaa // khazca ghazca thazca dhazca nazca khaghathadhanaH teSAM 63 zAkhA zaSoH saH anena khA hA aMtyavyaMjaNa sluk sAhA evaM mukhaM muhaM / mekhalA anena kha ha mehalA likhati kha ha tyAdInAM tii vidaz / meghaH meho / zlAghRDaM sAmarthe zlAgha0 vartta ti anena gha ha tyAdInAM ti zlAha / nAtha nAho / zrAvasatha zrAvasaho / mithune anena tha ha noNaH mihuNaM / katha vartta tiv tyAdInAM ti : vyaMjanAt anena tha ha kaha / sAdhu- 11 zranena dha ha aklIbe dIrghaH aMtyavyaMjana sabuk sAhu / vyAdha 11 adhomanayAM yabuk anena dha ha zrataHsejhaiH vAho / bAdhate anena dha ha tyAdInAM tivAda / dhanu sarvatra rabuk anena dha ha 11 aklIve sau dIrghaH noNaH aMtyavyaMga sabuk iMdahaNU / guNAdyAH klIbevA iti pustvaM / sajA zranena na ha 11 aMtyavyaMga sabuka shaa| svajAvAhaanena sarvatra vUluk zrataHseDoMH shaavo| nanaH anena ja da aMtyavyaMga sbuk 11 kvIbe s m monu nahaM / stananara stasya thaH noNaH 11 anena na ha 11 ataH sejhaiH thnnhro| zojate tyAdInAM ti zaSoHsaH zrataH sejhaiH saMkho / saMgho / kaMthA / bNdho| staMna 11 staMnestavevA kha zrataH For Private and Personal Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . sejhaiH khaMno / zrAkhyAti hrasvaH saMyoge adhomanayAM luk svarANAMsvarAkhyAyanAdau hitvaM dvitIya arakA rAja rAjeraggha baGayasahIrarehA rAjasthAne aggha vartaNa tiv tyAdInAM tiz zragghara kattha zlAghAyAM kattha tivU vyaMjanAdadaMte't tyAdInAM tiz katthara / sidhaka sarvatra rabuk anAdau hitvaM dvitIyapUrva dhasya daH kagacajeti kaluk 11 ataH sejhaiH sikarDa ljte| tyAdInAM ti 3 gamAdInAM hitvaM dvitIya pUrva nasya ba labna / garjati bahuSvAdyasyanti nte reaMtisthAne nte vyaMjanAt sarvatra rabuk anAdau hitvaM garjate / kha 71 Demeghe misthAne De DitvaM khe megha 13 khaghatha tha da jas zasiGasitto dIrghaH jaszasock mehA / gati tyAdInAM ti gch| dhana 11 noNaH zrataH sejhaiH ghaNo // gaGate khe mehaa| putrAnIvApaNa ciyA morA / nako caMdajoyo vAsAranto hAlAvatto / 11 sarSapakhala zarSapataptavajevA SAt prAg 3 zaSoH saH povaH 11 zrataH sejhaiH srisvkhlo| pralayaghana 11 sarvatra rabuk noNaH zrataH seoH ply-ghnno|asthir kagaTaDeti sabuk 11 zrataH seoH shrthiro| jinadharma noNaH sarvatra raluk 11 anAdauhitvaM ataH se?H jiNadhammo / pranaSTanaya sarvatra rakhuk noNaH STasyAnu STasya H / zranAdau hitvaM dvitIya pUrvaTha Ta kagacajeti yabuk 11 zrataH seoMH paNanna / nanas 11 aMtyavyaMga salukU klIbe sam monu0 nanaM // 17 // TIkA bhASAMtara. svarathIpara jomAdara vagaranA AdInUta nahIM tevA kha dha tha gha nae akSarono prAye karI ha zrAya. saM. zAkhA tene zaSoHsaH cAkhatA sUtre khA no hA thAya. aMtyavyaM0 e sUtrathI sAhA evaM rUpa thAya. evI rIte mukhaM tenuM muhaM thAya. saM. mekhalA tene cAlatA sUtre kha no ha thAya. eTale mehalA zrAya. saM. likhati tene cAlatA sUtre kha no ha thAya panI tyAdInAM e sUtrathI ti no i thAya. eTale lihai rUpa thAya. saM. medhaH tenuM meho thAya. saM. zlAghR dhAtu sAmarthyamA pravarte tene varta0 ti Ave cAlatA sUtre gha no ha thAya. panI tyAdInAM e sUtrathI zlAhai rUpa thAya. saM. nAtha tenuM nAho rUpa zrAya. saM. Avasatha tenuM Avasaho rUpa thAya. saM. mithuna tene cAlatA sUtre tha no ha thAya. noNaH e sUtrathI mihuNaM rUpa thAya. saM. katha dhAtu tene vartta For Private and Personal Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 205 mAnA vyAdInAM vyaMjanAt cAlatA sUtre tha no ha yAya. eTale kahai rUpa yAya. saM. sAdhu tene cAlatA sUtrathI dha no ha thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaMjana0 saluk e sUtrothI sAhu rUpa thAya. saM. vyAdha tene adhomanayAM yaluk cAlatA sUtre dha no ha thAya. ataH serDoH e sUtrathI vAho rUpa thAya. saM. bAdhate tene cAlatA sUtre dha no ha yA panI tyAdInAM e sUtrathI vAhai rUpa yAya. saM. iMdradhanu tene sarvatra cAlatA sUtre dhano ha thAya. aklISe saudIrghaH noNaH aMtyavyaM0 e sUtrathI inda- haNU rUpa atr. sahiM guNAdyAH klIbevA e sUtrathI puMligapaNuM thAya. saM. sabhA tene cAlatA sUthI bhano ha thAya. aMtyavyaM0 e sUtrothI sahA rUpa thAya. saM. svabhAva tene cAlatA sUtrI ha thAya. sarvatra ataH seDaH e sUtrothI sahAvo rUpa yAya. saM. nabhaH tene cAlatA sUtrI bha no ha zrAya aMtyavyaM klIbesm e sUtrothI nahaM rUpa thAya. saM. stanabhara tene sta no tha thAya. noNa: cAlatA sUtre h yAya. ataH seDaH e sUtrothI dhaNaharo rUpa yAya. saM. zobhate tene tyAdInAM zaSoH saH e sUtrothI sohai rUpa thAya. saM. zaMkha tene ataH seDaH e sUtrothI saMkho rUpa yAya. saM. saMgha saMgho thAya. saM. kathA nuM kathA thAya. saM. baMdha nu baMdho thAya. saM. staMbha tene staMbhestavevAkhaH ataH seDa: e sUtrothI baMbho rUpa thAya. saM. AkhyAti tene hrasvaH saMyoge adhomanayAM yaluk svarANAMsvarA anAdaudvitvaM dvitIya0e sUtrothI akkhai rUpa thAya. saM. rAj dhAtu tene rAjeragghachajja0 varttamAnA tyAdInAM e sUtrozrI agghai rUpa thAya. saM. kattha dhAtu prazaMsA karavAmAM pravarte tene tiva pratyaya yAve vyaMjanAdadaMte't tyAdInAM e sUtrothI katthai rUpa thAya. saM. sidhaka tene sarvatra anAdaudvitvaM dvitIya0 kagacaja ataH seDaH e sUtrothI siddhao rUpa thAya. saM. labhate tene tyAdInAM gamAdInAMdvitvaM dvitIya0 e sUtrothI labbhai rUpa yAya. saM. garjati tene bahuSvAdya0 vyaMjanAdadaM0 sarvatra anAdau 0 e sUtrothI gajjaMte rUpa thAya. saM. kha tene Demeghe0 DityaM e sUtrothI khe rUpa thAya. saM. meghAH tene khaghatha jaszasi0 jaszasoluk e sUtrothI mehA rUpa thAya. saM. gacchati tene tyAdInAM e sUtrathI gacchai rUpa thAya. saM. ghana tene noNaH ataH serDoH e sUtrothI ghaNo rUpa yAya. " gate khemehA " e gAthA . saM. sarSapakhala zarSapataptavajjevA zaSoHsaH povaH ataH serDoH e sUtrothI sarisavakhalo e rUpa thAya. saM. pralayadhana tene sarvatraraluk noNaH ataH serDo: e sUtrothI palaya - ghaNo e rUpa thAya. saM. asthira tete kagaTaDa ataH serDI : e sUtrothI adhiro rUpa thAya. saM. jinadharma tene noNaH sarvatraraluk anAdaudvitvaM ataH serDoH e sUtrothI jiNadhammo rUpa thAya. saM. pranaSTabhaya tene sarvatraraluk noNaH STasyAnu0 anAdaudvitvaM dvitIya0 kagacaja ataH serDoH e sUtrothI paNaTTabhao rUpa thAya saM. nabhas tene aMtyavyaM * klIbesma monu0 e sUtrothI nabhaM evaM rUpa yAya. // 107 // thaki dho vA // 188 // pRthakzabde yasya dho vA javati // pidhaM pudhaM / pihaM puraM // 188 // For Private and Personal Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 196 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. pRthak zabdanA tha no vikaTape dha thAya. saM. pRthak tenuM piMdhaM pudhaM tathA pihaM puhaM evAM rUpa zrAyaH // 10 // // ddhuNddhikaa|| pRthak 71 dha 11 vA 11 pRthak ztauvRSTa vRSTipRthakmRdaMganatRke ztvaM ca anena thasya dhaH 11 aMtyavyaMja saluk bahulAdhikArAt vAkharemazca kasya ma pidhaM pudhaM / pade khaghadhatha0 pihaM puhaM zeSaM pUrvavat // 1 // TIkA bhASAMtara. pRthak zabdanA tha no dha thAya. saM. pRthak tene idutovRSTavRSTi cAlatA sUtre tha no dha thAya. panI aMtyavyaMja0 bahula adhikAra ke tethI vAsvaremazca e sUtrathI pidhaM pudhaM evA rUpa thAya. bIje pade khaghatha0 e sUtrathI pihaM puhaM evAM rUpa thAya. bAkInI sAdhanA pUrvavat thaay.|| 17 // zRGkhale khaH kaH ||2ne|| zRGgale khasya ko navati // saGkalaM // 1 // mUla bhASAMtara. zRMkhala zabdanA kha no ka zrAya. saM. zRMkhalaM tenuM saMkalaM evaM rUpa thAya. // 17 // // TuMDhikA // zrRMkhala 71 kha 11 ka 11 zRMkhala Rto't zaSoHsaH za sa anena khasya kaH 11 kvIbe sam monu saMkalaM // 10 // TIkA bhASAMtara. zRMkhala zabdanA kha no ka thAya. saM. zRMkhala tene Rto't zaSoHsaH cAlatA sUtradhI kha no ka zrAya. klIbe sam monu0 e sUtrodhI saMkalaM rUpa thaayH|| 10e|| punnAga-nAginyorgo maH // 10 // zranayorgasya mo javati // punnAmA vasante / nAmiNI // 19 // mUla bhASAMtara. saM. punnAga ane bhAginI e be zabdanA ga no ma prAya. saM. punnAgAni vasaMte tenuM punnAmAI vasante evaM rUpa zrAya. saM. bhAginI tenuM bhAmiNI evaM rUpa zrAyaH // 10 // ||ddhuNddhikaa // punnAgazca nAginI ca punnAganAginyau tayoH 72 g 61 ma 11 gasya maH punnAgAraM vsNte|punnaagsy puSpANi punnAgAni 13 jasza For Private and Personal Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| sUiMzNayaH saprAgdIrghaH iti jas iMpUrvasya ca dIrghaHgA anena gasya maH punAmAI vasaMta 71 De miDo misthAne De DityaM vasaMte nAginI 11 anena noNaH aMtyavyaMja0 sluk naaminn| // 1 // TIkA bhASAMtara. punnAga ane bhAginI zabdanA ga no ma thAya. saM. punnAgAni (nAgakezaranAM puSpa ) tene jaszasUiMiNayaH saprAgadIrghaH cAlatA sUtrathI ga no ma thAya. eTale punnAmAiM rUpa thAya. saM. vasaMta tene Di pratyaya Ave panI DemiDo DityaM e sUtrothI vasaMte rUpa thAya. saM. bhAginI tene cAlatA sUtrathI ma thAya paThI noNaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI bhAmiNI rUpa thAya. // 10 // gage laH // 11 // gage gasya lo javati // bAlo / bAlI // 11 // mUla bhASAMtara. chAga zabdanA ga no la thAya. saM. chAgaH tenuM chAlo rUpa thAya. saM. chAgI tenuM chAlI rUpa thAya. ||1e1|| ||ddhuNddhikaa // gaga 71 la 11 bagaga 11 anena gasya laH ataHse?H bAlo / bAgI- anena gasya laH jAterayAMtya nityaM strIzUjApratya0 Ibuk - ti alopaH aMtyavyaMja sabuk galI // 11 // TIkA bhASAMtara. saM. chAga zabdanA ga no la zrAya. saM. chAga tene cAlatA sUtrathI ga no la thAya. panI ataHse?H e sUtrathI chAlo rUpa thAya. saM. chAgI tene cAlatA sUtrathI ga no la thAya. jAterayAMtya strIzUdrAt Ipra0 Iluk0 aMtyavyaM0 e sUtrothI chAlI rUpa siha thAya. // 11 // katve ujaga-sunage vH||10|| zranayorUtve gasya vo navati // dUhavo sUhavo // Utva iti kim / udarcha / suhaje // 17 // mUla bhASAMtara. durbhaga ane subhaga zabdano U pAya ane ga no va zrAya. saM. dubhaMga- tenuM dUhavo thAya. ane saM. subhaga tenuM sUhavo thAya. mUlamAM U nuM grahaNa karyu. be. jyAre U thAya tyAre durbhaga ane subhaga tenAM duhao suhao evAM rUpa thaay.||2e|| ||ddhuNddhikaa // Utva 71 urjagazca sujagazca urjagasujagaM tasmin 71 vA 11 kunaMga- aMtyavyaMja0 rabuk bukiDarovA iti U dU / khaghatha0 nasya For Private and Personal Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 18 mAgadhI vyAkaraNam. daH chAnena gasya vaH 11 ataH seDaH dUhavo / sujaga utsujagamusalevA iti susU khaghathadhanAM jasya haH anena gasya vaH 11 ataHserDoH suhavo / Durjagasugaja- aMtyavyaM0 luk khadhatha0 jasyadaH kagacajetigluk 11 yataH serDoH pu su // 12 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA bhASAMtara. durbhaga ne subhaga zabdane U thAya. ane ga no va Aya. saM. durbhaga tene aMtyavyaM * lukidurovA khaghatha0 ataH seDaH e sUtrothI dUhavo rUpa thAya. saM. subhaga tene utsubhagamuzalevA svaghatha0 cAlatA sUtre ga no va thAya. ataHserDoH e sUtrazrI suhavo rUpa thAya. saM. durbhaga- subhaga tene aMtyavyaMja0 khaghatha0 kagacaja ataH seDaH e sUtrothI duhao suhao rUpa thAya // 172 // khacita-pizAcayozca sa lau vA // 103 // nayozvasya yathAsaMkhyaM sa la ityAdezau vA javataH // khasi khai / pisallo pisAI // 103 // mUla bhASAMtara. khacita ne pizAca zabdanA ca ne sa lla evA Adeza vikalpe thAya. saM. khacita tenuM khasio khaio evA rUpa thAya. saM. pizAca tenAM pisallo pisAo evA rUpa yAya. // 103 // // DhuMDhikA // khacitazca pizAcazca khacitapizAcau tayoH 72 ca 61 sa la 12 khacita- anena casya saH kagacajetitluk zrataH serDoH khasi / pa kagacajeti jatayorluk 11 ataH serDoH kharja / pizAca - isvaHsaMyoge zaSoHsaH za sa anena vasya laH ataH serDoH pisallo | pake pizAca- hrasvaH saMyoge zaSoH saH za sa kagacaje tivaluk 11 yataH serDo: pisA // 103 // TIkA bhASAMtara. khacita ane pizAca zabdanA anukrame sa nela evA - deza thAya. saM. khacita tene cAlatA ca no sa thAya kagacaja ataH seDa : e sUtrozrI khasio rUpa thAya. pakSe kagacaja ataH seDaH e sUtrothI khaio rUpa thAya. saM. pizAca tene hrasvaH saMyoge zaSoH saH cAlatA sUtre va no lla yAya. ataH seDaH e sUtrozrI pisao rUpa yAya. pade pizAca tene hrasvaH saMyoge zaSoHsaH kagacaja ataH seDaH e sUtrothI pisAo rUpa yAya. // 103 // For Private and Personal Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| raNa jaTile jo ko vA // 14 // jaTile jasya ko vA javati // jaDilo jaDilo // 1e| // mUla bhASAMtara. jaTila zabdanA jano vikaTape jha vAya. jaTila tenAM jhaDilo jaDio evAM rUpa thAya. // 14 // ||ddhuNddhikaa // jaTila 71 ja 61 ja 11 vA jaTila- ToDaH anena jasya jaH 11 zrataHse?H phaDilo jaDilo // 14 // TIkA bhASAMtara. jaTila zabdanA ja no vikaTape jha thAya. saM. jaTila tene ToDaH A cAlatA sUtre jano jha thAya. ataHseDoMH e sUtrothI jhaDilo jaDilo evAM rUpa thaay.||1e| // ToDaH // 15 // svarAtparasyAsaMyuktasyAnAdeSTasya Do navati // nddo| nddo| ghddo| ghara // kharAdityeva / ghaMTA // asaMyuktasyetyeva khahA // anAderityeva / Tako // kvacinna navati / aTati / att|| 15 // mUla bhASAMtara. svarathIpara joDAvara varjita ane Adi na hoya tevA Ta no Da thAya. saM. naTa tenuM naDo thAya. saM. bhaTa tenuM bhaDo thAya. saM. ghaTa tenuM ghaDo thAya. saM. ghaTate tenuM ghaDai zrAya. svarathIpara hoya to ja zrAya ema karvA ne tethI saM. ghaMTA tyAM na thAya. joDAkSeravarjita ema kaDaM ne tethI saM. khaTvA tenuM khahA thAya. AdibhUta na hoya ema kaDaM be tethI. saM. TakkaH tenuM Takko thAya. koi ThekANe na thAya. jema saM. aTati tenuM aTai thaay.|| 15 // ||ttuNddhikaa // Ta 61 DA 11 naTa naTa ghaTa 11 anena Ta Da ataH sejhaiH nddo| jaDo / ghaDo / ghaTate anena Ta Da tyAdInAM ghaDo / ghaTate anena Ta Da tyAdInAM ghaDaz / ghaNTA 11 aMtyavyaMga ghaeTA / khaTTA / 11 sarvatra ranuk zranAdauhitvaM aMtyavyaMNa sabuk khaTTA / Takka / ataH sejhaiH Takko / aTati tyAdInAM ti aTaz // 15 // TIkA bhASAMtara. svarathIpara joDAkare varjita ane zrAdibhUta na hoya tevA Ta no Da thAya. saM. naTa bhaTa ghaTa tene cAlatA sUtrathI 8 no Da thAya. ataHsejhaiH e sUthI naDo bhaDo ghaDo evAM rUpa thAya. saM. ghaTate tene cAkhatA sUtrathI Ta no Da thAya For Private and Personal Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 200 mAgadhI vyAkaraNam. tyAdInAM e sUtrothI ghaDai rUpa thAya. saM. ghaMTA tene aMtyavyaM0 sUtradhI ghaMTA rUpa thAya. saM. khaTTA tene sarvatravaluk anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI khaTThA rUpa thAya. saM. Takkatene ataHse?: sUtrathI ko rUpa thAya. saM. aTati tene tyAdInAM e sUtrI aTai rUpa thAya. // 1ee|| saTA-zakaTa-kaiTanne DhaH // 26 // - eSu Tasya Dho navati // saDhA / syddho| keDhavo // 16 // mUla bhASAMtara. saTA zakaTa kaiTabha e zabdonA Ta no Dha zrAya. saM. saTA tenuM saDhA rUpa dhAya. saM. zakaTa tenuM sayaDho rUpa zrAya. saM. kaiTabha tenuM keDhavo rUpa thAya. // 16 // saTA ca zakaTaM ca kaiTanazca saTAzakaTa kaiTanaM tasmin 71 Ta 11 saTA 11 anena Ta DhaH aMtyavyaM sUluk saDhA zakaTa 11 zaSoH saH kagacajetisbuk zravoM anena Ta Dha ataH sejhaiH guNAdyAH klIbe vA iti puMstvaM syddho| kaiTaja- 11 autet / kaike anena Ta Dha kaiTane novaH ataH se?H keDhavo // 16 // TIkA bhASAMtara. saTA zakaTa kaiTabha e zabdonA Ta no Dha thAya. saM. saTA tene cAlatA sUtrathI Ta no Dha thAya. aMtyavyaM0 e sUtrathI saDhA rUpa zrAya. saM zakaTa tene zaSoH saHkagacaja avarNoM thA cAlatA sUtre Ta no Dha thAya. saM. ataH se?H guNAdyAH klIbe vA e sUtrothI sayaDho rUpa thAya. saM. kaiTabha tene aita et cAlatA sUtre Ta no Dha thAya. kaiTabhe bhovaH ataH seoMH e sUtrothI keDhavo rUpa dhAya. // 16 // sphaTike lH||17|| sphaTike Tasya lo javati // phaviho // mUla bhASAMtara. sphaTika zabdanA Ta no la thAya. saM. sphaTika tenuM phaliho rUpa zrAyaH // 17 // ||ddhuNddhikaa // sphaTika 11 la 11 sphaTika- kagaTaDeti saluk anena Ta la niSaketi kasya haH zrataH sejhaiH phaliho // 19 // TIkA bhASAMtara. sphaTika zabdanA Ta no la zrAya. saM. sphaTika tene kagaTaDa cAlatA sUtrathI Ta no la thAya. niSaka0 e sUtre ka no ha thAya ataH se?H e sUtrothI phaliho rUpa thAya. // 17 // For Private and Personal Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH capeTA - pATau vA // 198 // capeTAzabde eyante ca paTi dhAtau Tasya lo vA javati // cavi lA / caviDA | phAlei phAi // mUla bhASAMtara. capeTA zabda ane eyaMta evA paTi dhAtunA da no vikalpe la Aya. saM. capeTA tenAM cavilA caviDA evAM rUpa thAya. saM. pATayati tenAM phAlei phADe evAM rUpa yAya. // 108 // // DhuMDhikA // capeTA ca pATazca capeTApATiH 71 vA 11 capeTA etA vedadA capeTA iti pe pi povaH pa va chAnena Tasya laH 11 aMtyavyaM0 saluk cavilA / pade capeTA eta idvA ve0 pipi povaH pavaH TomaH 11 aMtyavyaM saluk cavikA / zraTU paTU gatau paT paTataM pra yuMkte prayoktR sig i vRddhiH pa pA lokAt pATi iti varttata radAvAve iti Te anena Tasya laH pATi pATiparuSa phaH tyAdInAM phAle pade iti pUrvavat TomaH phADei // 201 iti pasya 108 // For Private and Personal Use Only TIkA bhASAMtara. capeTA ane pATi dhAtunA Ta no la vikalpe thAya. saM. capeTA tene etaidA vedanA capeTA povaH cAlatA sUtrathI Ta no la thAya. aMtyavyaMjana0 e sUtrI cavilA rUpa yAya. pade capeTA tene eta idvA povaH ToDa: aMtya0 e sUtrazrI caviDA rUpa thAya. paT dhAtu gatimAM pravartte je gati kare tene prere te arthamAM prayoktRNig lokAt e sUtrothI pATi rUpa thAya. tene varttamA0 NeradAvAve cAlatA sUtre Ta no la a. pI pATiparuSa tyAdInAM e sUtrothI phAleha rUpa yAya, pache pUrvavat sAdhI ToDa: e sUtrothI phADei rUpa yAya. // 108 // FT: || 200 || svarAtparasyAsaMyuktasyAnAdeSThasya Dho javati // maDho / saDho / kamaDho / kuDhAro / paDha // svarAdityeva / vekuMThage / zrasaMyuktasyetyeva / ci // nAderityeva / hizrae gai // 19 // mUla bhASAMtara. svarathakIpara joDAkSare varjita ne zrAdibhUta na hoya tevA Tha no Dha thAya. saM. maThaH tenuM maDho thAya. saM. zaThaH tenuM saDho thAya. saM kamaThaH tenuM kamaDho saM. kuThAraH tenuM kuDhAro thAya. saM. paThati tenuM paDhai thAya. svarathIpara hoya toja thAya. jema saM. vaikuMTha tenuM vekuMTho thAya. joDAkSara varjita ema kahyuM be tethI saM. thAya. 26 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 202 tiSTati tenuM ciTThaha thAya AdibhUta na hoya ema kahyuM ve tethI saM. hRdaye tiSTati tenuM hiaai ThAi evaM rUpa yAya. // 19 // // DhuMDhikA // va 61 Dha 11 maTha zaTha kamaTha kuThAra 11 anena tasya DhaH zrataH seDaH zaSoH saH maDho saDho kamaDho / kuDhAro / paThati anena vasya DhaH tyAdInAM ti i paDha / vaikuMTha- 11 aita et vai ve ataH seDoM: vekuMge / sthA tiva sthaSTAyaka ciTTha0 sthA ciTha zrAdezaH vyaMjanA dardate't lokAt tyAdInAM ti i ciTThara / hRdaya itpAdau hi kagacaje ti dayayorluk 71 DemmiDe DisthAne De nityaMta hie / sthA-tiv sthaSTAH / iti sthA sthAne vA tyAdInAM ti iva // 109 // TIkA bhASAMtara. svarathIpara joDAkSara varjita ne AdinUta na hoya tevA Tha vo Dha thAya. saM. maTha zaTha kamaTha kuThAra tene cAlatA sUtrathI Tha no Dha thAya. ataH serDo: zaSoH saH e sUtrozrI maDho saDho kamaDho kuDhAro e rUpa siddha thAya. saM. paThati tene cAlatA sUtrathITha no Dha yAya. pachI tyAdInAM e sUtrathI paDhai rUpa thAya. saM. vaikuMTha tene aita eta ataH serDoH e sUtrothI vekuMTho thAya. saM. sthA dhAtu tene ti pra0 Ave sthaSTAthakka ciTTha0 e sUtrathI sthA ne sthAne ciTTha Adeza thAya. vyaMjanA dadaMte't lokAt tyAdInAM e sUtrothI ciTThaha rUpa yAya. saM. hRdaya tene itkRpAdau kagacaja DemmiDe0 nityaMta e sUtrothI hiae thAya. saM. sthA dhAtu tene tivapra0 Ave sthaSTAH tyAdInAM e sUtrothI ThAi rUpa thAya. // 109 // koThe laH // 200 // koThe vasya dvirukto lo javati // aMkola tela-puSpaM // mUla bhASAMtara. aMkoTha zabdanA Tha no vivAlo ( bevaDo ) la yAya. saM. aMkoTa telatupyaM tenuM kola tela tuppaM evaM thAya. // DhuMDhikA // koTha 11 11 koTha taila tuppaM zranena tasya laH tella koTha taise na tuppaM pratiM dezyo'yaM aMkoThatelatuppaM - nena vasya laH taila ityatra aita et te te tailAdau vA dvitvaM tela 11 klIbe sam monu0 aMkola tela tuppaM // 200 // For Private and Personal Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 203 TIkA bhASAMtara. aMkoTha zabdanA Tha no bevaDo la ( lla ) thAya. saM. aMkoTha taila tumyaM eTale kovanA telathI nAkhavA yogya A dezI zabda ve saM. aMkoTha tene cAlatA sUtrI unola thAya. saM. taila zabdane aita et tailAdauvA e sUtrothI taila nu tella zrAya. pI klIbe sam monu0 e sUtrothI aMkollatela tupyaM evaM rUpa thAya // 200 // piThare ho vA ratha DaH // 101 // piThare vasya ho vA javati // tatsaMniyoge ca rasya Do javati // piro piDhaDo // 209 // mUla bhASAMtara. piThara zabdanA Tha no vikaTape ha thAya. tenA yoge ra no Da thAya. saM. piThara tenAM piharo piDharo evAM rUpa zrAya // 201 // // DhuMDhikA // pivara 11 do 11 vA 11 ra 61 Da 11 pivara 11 zranena vA vasya haH rasya DaH 11 chAtaH serDoH piharo / dvitIye piTharaH 11 voDhaH va ataH serDoH piDharo // 201 // dIkA bhASAMtara piThara zabdanA Tha no vikalpe ha thAya. ane tene yoge ra no Da thAya. saM. piThara tene cAlatA sUtrathI Tha no ha thAya. chAne ra no Da thAya. ataH serDoH e sUtrI piharo rUpa thAya. bIje pache saM. piThara tene ThoDhaH ataH serDoH e sUtrothI piDharo rUpa zrAya // 201 // Do laH // 202 // svarAtparasyAsaMyuktasyAnAderDasya prAyo lo javati // vaDavAmukhaM / valayA - muhaM // garulo / talAyaM / kIla || svarAdityeva / moMDaM / koMDaM // zrasaMyuktasyetyeva / khaggo // zranAderityeva / ramai Dijo // prAyo grahaNAt kvacid vikalpaH / valisaM vaDisaM / dAlimaM dAmimaM / gulo guDo / pAlI gADI / palaM eDaM / zramelo zraveo // kacinna javatyeva / nibiDaM / gauDo pIDiAM nIDaM / uDDU | taDI // 202 // mUla bhASAMtara. svarathI para joDAkSaravarjita ne AdinUta na hoya tevA Da no prAyekarIne la Aya. saM. vaDavAmukhaM tenuM valayAmuhaM evaM rUpa thAya. saM. garuDaH tenuM garulo thAya. saM. taDAga tenuM talAyaM thAya. saM. krIDati tenuM kIla thAya. svarathI para hoya toja thAya. jema saM. muMDa kuMDa tenAM moMDaM koDaM evAM rUpa thAya. joDAkSare For Private and Personal Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 204 mAgadhI vyAkaraNam. varjita ema kaDaM je. tethI saM. khagaH tenuM khaggo rUpa pAya. AdibhUta na hoya ema kardA be. tethI saM.ramate DimbhaH tenuM mUlamA ramaDimmo thAya prAyakarIne ema kaDaM ne tethI koi - kANe vikaTape thAya. jema saM. vaDisaM tenuM valisaM vaDisaM evAM rUpa thAya. saM. dADimaM tenAM dAlimaM dADimaM evAM rUpa thAya. saM. guDa tenAM gulo guDo evAM rUpa prAya. saM. nADI tenAM NAlI NADI rUpa thAya. saM. nalaM tenAM NalaM NaDaM rUpa thAya. saM. ApIDa tenAM Amelo AveDo rUpa thAya. koI ThekANe thAya paNa nahIM. jema-saM. nibiDaM tenuM nibiDaM thAya. saM. gauDa tenuM gauDo thAya. saM. pIDitaM tenuM pIDiaM thAya. saM. nIDaM tenuM nIDaM thAya. saM. uDu tenuM uDU zrAya. saM. taDit tenuM taDI thAya. // 20 // ||ddhuNddhikaa // Da 61 la 11 vaDavAmukha anena Da laH kagacajeti tadapaya iti vabuk zravoM a ya khaghathadhahaH 11 klIbe sam monu valayAmuhaM / garuDa 11 anena Dasya laH zrataH seDoMH garulo / taDAga anena Dasya laH kagacajeti gbuk zravarNo tha ya 11 klIbe sam monu0 talAyaM / krIDati sarvatreti raluk anena masya laH tyAdInAM ti kIla / muMma kuMDa 11 utsaMyoge utvaM klIbe sam monuna moDaM koMDaM / khaDga kagaTaDeti Dabuk zranAdau dvitvaM zrataH sejhaiH khaggo / ramatetyAdInAM ti : ramaz / DimnaH 11 ataH se?H Dimlo / vaDiza prAyograhaNAt kacichA navati Dasya saH zaSoH saH 11 klIbe sm monu valisaM vaDisaM / dADima Dasya laH pade na navati 11 klIbe sam monu dAlimaM dADimaM / guDa vA Dasya laH 11 ataH sejhaiH gulo guDo / nAmI vADasya laH vAdau naNaH 11 aMtyavyaMjana sabuk NAmI NAlI / naDa vA Da la vAdau naNaH 11 klIbe sam monu NaDaM NalaM / zrApIDa nIpApIDemovA pasya maH etpIyuSA pIDabitnI mA me vA DolaH 11 ataH se?H zrAmelo pade zrApIDa povaH etpIyUSApImA etvaM 11 zrataH sejhaiH Avego / niviDa 11 klIbe sam monu nibiDaM / gauDa zravapaura gau gaja 11 zrataH sejhaiH gajaDo / pIDita 11 kagacajeti mabuk klIbe sma monu pIDizaM nIDa 11 kvIbe sam monu0 niiddN| uku For Private and Personal Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 205 11 akkI be dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk uDU / tamit aMtyavyaMjana tabuk akkIbe saudIrghaH aMtyavyaM sbuk tamI // 20 // TIkA bhASAMtara. svarathIpara joDAkSare varjita ane zrAdita na hoya tevA Da no prAyekarI la zrAya. saM. vaDavAmukha tene cAlatA sUtre Dano la thAya. panI kagacaja0 tadapaya avarNo khaghatha0 klIbe sam monu0 e sUtrothI valayAmuhaM rUpa thAya. saM. garUDa tene cAlatA sUtre Dano la zrAya panI ataH seoMH e sUtrathI garulo rUpa thAya. saM. taDAga tene cAlatA sUtrathI Dano la thAya. kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrozrI talAyaM rUpa thAya. saM. krIDati tene sarvatra cAlatA sUtre Dano la thAya. tyAdInAM e sUtrathI kIlai rUpa thAya. saM. muMDa kuMDa tene otsaMyoge klIye sUm monu0 e sUtrothI moMDaM koMDaM evAM rUpa zrAya. saM. khaDga tene kagaTaDa anAdau dvitvaM ataHsejhaiH e sUtrothI khaggo rUpa thAya. saM. ramate tene tyAdInAM e sUtrathI ramai thAya. saM. DiMbhaH tene ataH seoMH e sUtrathI DiMbho thAya. saM. vaDiza tene prAya zabdanuM grahaNa tethI ko ThekANe vikaTape Dano la thAya. panI zaSoH saH klIbe sam monu0 e sUtrothI valisaM vaDisaM evAM rUpa thAya. saM. dADima tene cAlatA sUtre Dano la thAya. eka pade na thAya pI klIbe sUm monu0 e sUtrothI dAlima dADimaM evAM rUpa thAya. saM guDa tene vikaTape Dano la thAya pI ataH seoMH e sUtrathI gulo guDo rUpa thAya. saM. nADI tene vikaTape Dano la thAya. vAdau naNaH aMtyavyaMjana e sUtrothI NADI NAlI evA rUpa thAya. saM. naDa tene vikaTape Dano la thAya. vAdI naNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI NaDaM NalaM evA rUpa dhAya. saM. ApIDa tene nIpApIDemovA aitpIyUSApIDa. DolaH ataH se?: e sUtrodhI Amelo thAya. bIje pade ApIDa tene povaH etpIyuSApIDa0 ataH se?: e sUtrothI AveDo rUpa thAya. saM. niviDa tene klIbe sam monu0 e sUtrothI niSiDaM evaM rUpa thAya. saM. gauDa tene avapaura e sUtrathI gau no gau thAya. panI ataH seoMH e sUtrathI gaUDo rUpa thAya. saM. pIDita tene kagacaja klIbe sam momu0 e sUtrothI pIDiaM rUpa thAya. saM. nIDa tene klIbe sam monu0 e sUtrothI nIDaM rUpa thAya. saM. uDu tene aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI uDU rUpa thAya. saM. taDit tene aMtyavyaMja0 aklIbe sau0 aMtyavyaM0 e sUtrothI taDI evaM rUpa thAya. // 20 // veNau No vA // 203 // veNau Nasya lo vA javati // velU veNU // 203 // mUla bhASAMtara. veNu zabdanA Na no vikaTape la thAya. saM. veNu tenA velU tathA veNU evA rUpa thaay.||203 // For Private and Personal Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // veNu 71 NU 61 vA 11 veNu anena vA Nasya laH alIbe sau dIrghaH velU veNU // TIkA bhASAMtara. veNU zabdanA Na no vikaTape la thAya. saM. veNu tene A cAlatA sUtrathI Na no la thAya. aklIbe sau dIrghaH e sUtrozrI velU veNU evA rUpa dhAya. 203 tucche tazca-gai vA // 20 // tubazabde tasya ca ityAdezau vA navataH // cucha / buddhaM / tulaM 204 mUla bhASAMtara. tuccha zabdanA tane ca tathA cha evA vikaTape Adeza zrAya. saM. tucchaM tenA cucchaM chucchaM evAM rUpa thAya. ane vikaTapa pade tucchaM paNa Aya. // 20 // ||ddhuNddhikaa // tuba 71 t 61 ca ba 15 vA 11 tu anena vA tasya catvaM batvaM ca 11 klIbe sam monu culaM / buddhaM / tRtIye prakRtireva tujhaM // 20 // TIkA bhASAMtara. tuccha zabdanA tane sthAne ca tathA cha evA vikaTape zrAdeza thAya. saM. tuccha tene cAlatA sUtradhI tano ca tathA cha thAya. pI klIbe sam monu0 e sUtrothI cucchaM chucchaM evAM rUpa thAya. trIjA pake mUlarUpa tucchaM ebuM rahe. // 20 // tagara-trasara-tUbare ttH||20|| eSu tasya To navati // Tagaro / Tasaro / TUvaro // __ mUla bhASAMtara. saM. tagara trasara tUbara e zabdonA tanoTa thAya. saM. tagaraH tenuM Tagaro zrAya. saM. trasaraH tenuM Tasaro rUpa thAya. saM. tUbaraH tenuM TUvaro zrAyaH // 20 // ||ddhuNddhikaa // tagarazca trasarazca tUbarazca tagaratrasaratUbaraM tasmin 71 Ta 11 thanena tasya TaH zrataH sejhaiH Tagaro / trasara sarvatra rakhuk anena tasya TaH 11 zrataH seoH Tasaro / tUbara tasya TaH 11 zrataHse? ttuuvro| // 20 // TIkA bhASAMtara. tagara sara tUbara e zabdonA tano Ta thAya. saM. tagaraH tene cAkhatA sUtradhI tanoTa thAya. ataH sejhaiH e sUtrathI Tagaro rUpa thAya. saM. trasaraH tene sarvatra raluk cAlatA sUtrathI tano Ta thAya. ataH seoM: e sUtrazrI Tasaro rUpa dhAya. saM. tUbara tene cAlatA sUtrathI tanoTa thAya. paThI ataH seoMH e sUtrathI TUvaro rUpa thAyaH // 20 // For Private and Personal Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 200 kuSkRtaM / ityAdi / prAya // prati pratyAdau ddH||206|| pratyAdiSu tasya mo javati // pamivannaM / pamihAso / pddihaaro| paamipphkii| pmisaaro| paminiattaM / paDimA / paDivayA / paDaM suzrA / paDikara / pahuDi / pAhuDaM vAvaDo / pddaayaa| baheDazro / haraDaI / maDayaM // ArSe / kuSkRtaM / kukaDaM / sukRtaM / sukaDaM thAhRtaM / zrAhaDaM // zravahRtaM / zravadaDaM / ityAdi // prAyaztyeva / pratisamayaM / pazsamayaM // pratIpaM / pazvaM // saMprati / saMpaz // pratiSTAnaM / pazhANaM ||prtisstthaa / pazhA // pratijJA / pazNA // prati / prabhRti / prAnRta / vyApta / patAkA / bijItaka / haritakI / mRtaka / ityaadi| mUla bhASAMtara. pratizabda jemane Adi le tevA zabdonA tano Da zrAya. saM. pratipannaM tenuM paDivannaM thAya. saM. pratibhAsa tenuM paDihAso thAya. saM. pratihAra tenuM paDihArI thAya. saM. pratisparchin tenuM pADipphaDI thAya. saM.pratisAra tenuM paDisAra thAya. saM. pratinivRtta tenuM paDiniattaM zrAya. saM. pratimA tenuM paDimA thAya. saM. pratipat tenuM paDivayA thAya. saM. pratizrut tenuM paDaMsuA thAya. saM. prati karoti tenuM paDikarai thAya. saM. prabhRti tenuM pahuDi zrAya. saM. prAbhRta tenuM pAhuDaM thAya. saM. vyApRta tenuM vAvaDo thAya. saM. patAkA tenuM paDAyA thAya. saM. bibhItaka tenuM baheDao thAya. saM. harItakI tenuM haraDaI thAya. saM. mRtaka tenuM maDayaM thAya. ArSaprayogamAM. saM. duSkRtaM tenuM dukkaDaM vAya. saM. sukRtaM tenuM sukaDaM thAya. saM. AhRtaM tenuM AhaDaM thAya. saM. avahRtaM tenuM avahaDaM zrAya. ityAdi jANIlevu. prAyekarIne zrAya. evo pada laie to saM. pratisamayaM tenuM paisamayaM thAya. saM. pratIpaM tenuM paIvaM thAya. saM. saMprati tenuM saMpai thAya. saM. pratiSThAnaM tenuM paiThANaM thAya. saM. patiSTA ternu paiTTA thAya. saM. pratijJA tenuM paiNNA zrAyaH // 206 // ||ddhuNddhikaa // pratyAdi 71 Da 11 pratipanna- anena tasya DaH povaH sarvatrarabuk kkIbe sam monu paDivannaM / pratitnAsa- sarvatraraluka khadhathanahaH anena tasya DaH ataH sejhaiH pddihaaso| pratihAra sarvatra raluk anena tasya DaH 11 zrataH sejhaiH pddihaaro| pratisparDin- sarvatra rakhuk anena tasya DaH zrataH samRdhyAdau vA pasya pA ppaspayoH phaH zranA For Private and Personal Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20ja mAgadhI vyAkaraNam. dau hitvaM dvitIyapUrvakapa aMtyavyaM tabuk 11 akkIbe sau dIrghaH aM. tyavyaMga sabuk paaddipphhii| pratisAra- sarvatra rakhuk thanena tasya DaH 11 ataH se?H paDisAro / pratinivRtta sarvatra ravabuk anena tasya DaH / 11 klIve sm paminiattaM / pratimA sarvatra rakhuk anena tasya DaH 11 sravyaMsupuk paDimA / pratipat sarvatrarabuk anena tasya DaH povaH striyAmAdavidyutaH t thA avarNo pratipat 11 aMtyavyaMga sabuk pADivayA / pratizrut sarvatraraluk anena tasya DaH pathupRthivIpratizrutmuSi ikAra atvaM vAdAvaMtaH iti anusvAraH sarvatrarabuk zaSoHsaH striyAmAdavidyutaH t thA 11 aMtyavyaM sabuk pddNsuthaa| kR pratipUrvakaH tiv vyaMjanAdadaMte't kR jhavarNasyAra kara lokAt tyAdInAM ti sarvatra pramadhyAt ralopaH anena tasya DaH paDikara / pranRti rabuk uhatvAdau nR mu khaghathA jasyahaH anena tasya DaH 11 aMtyavyaMga saluk pahuDi / prAnRta- 11 klIbe sam monu zeSaM pUrvavat pAhuDaM / vyApRtaH adhomanayAM yalopaH ito't pR paH povaH pasya vaH anena tasya DaH zrataH sejhaiH vAvaDo / patAkA anena tasya DaH kagacajeti kabuk avarNo zra ya 11 aMtyavyaMjana sabuka pddaayaa| bijItaka- pathipRthivI pratizru0 khaghathA jasya haH etpIDa pIyUSA etvaM anena tasya DatvaM kagacajeti kaluk / 11 zrataHseDoMH / bhedd| harItakI- harItakyAmIto'trI ra anena tasya DaH kagacajeti kluk aMtyavyaM0 sabuk haraDa / mRtaka- to't anena tasya DaH kagacajeti kluk zravarNo tha ya 11 klIbe sm monu maDayaM puSkRta- kagaTaDetiDabuk ruto't anAdau hitvaM thArSatvAttasya DaH 11 klIbe sam monu ukkaDaM evaM sukaDaM pAhaDaM zravahaDaM pazsamayaM pazvaM navati saMprati / ito't tyAdInAM ti 311aMtyavyaMga sluk saMpaz / pratiSThAna- sarvatraraluk STasyAnuSTa STasya H anAdau hitvaM dvitIya pUrva uTa noNaH klIbe sam monu pazTANaM / pratijJA- sarvatra rakhuk kagacajeti tabuk mnajhorNaH jhaNa anAdauhitvaM 11 aMtyavyaMjana sabuk pazNA / / 206 // For Private and Personal Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org prathamaH pAdaH / 200 TIkA bhASAMtara. prati zabda je mane yadi be tevA zabdonA ta no Da thAya. saM. pratipanna - tene cAlatA sUtrathI ta no la thAya. povaH sarvatraraluk kIbe sam monu0 e sUtrothI pativannaM rUpa thAya. saM. pratibhAsa tene sarvatra raluk khaghatha0 cAlatA sUtrathI tano Da thAya. panI ataH serDoH e sUtrathI paDihAso rUpa thAya. saM. pratihAra tene sarvatra cAlatA sUtrI ta no Da thAya. ataH serDI : e sUtrothI paDihAro rUpa yAya. pratisparchin ataH samRdhyAdau vA Spaspa yophaH anAdau dvitvaM dvitIya aMtyavyaMjana 0 akkIbe saudIrghaH aMtyavyaMjana0 e sUtrothI pADiephaDI rUpa yAya. saM. pratisAra tene sarvatra cAlatA sUtrI ta no u thAya. ataH seDa : e sUtrothI paDisAro rUpa thAya. saM. pratinivRtta tene sarvatra cAlatA sUtrathI ta no Da thAya. klIbe sma e sUtrI paDiniattaM rUpa yAya. saM. pratimA tene sarvatra cAlatA sUtrathI ta no Da thAya. sravyaMsupuka e sUtre paDimA rUpa thAya. pratipat tene sarvatraralukU cAlatA sUtre ta no Da thAya. povaH striyAmAdavidyutaH avarNo aMtyavyaM 0 e sUtrothI pADivyA rUpa yAya. saM. pratizrut tene sarvatra cAlatA sUtre ta noDa thAya. pathupRthivIpratizrut vakrAdAvaMtaH sarvatra zaSoH saH striyAmAdavidya0 aMtyavyaM0 e sUtrothI paDaMsuA rUpa zrAya prati upasargapUrvaka kR dhAtune tava pratyayA paThI vyaMjanA0 RvarNasyAr lokAt tyAdInAM sarvatra e sUtre pra upa0 madhyathI ra no lopa thAya. cAlatA sUtre tano Da thAya. eTale paDikarai rUpa thAya. saM. prabhRti tene sarvatra uddatvAdau khaghatha0 cAlatA sUtre tano Da thAya. aMtyavyaM 0 e sUtre pahuDi rUpa thAya. saM. prAbhRta tene klIbe sam monu0 bAkI pUrvavat zra pAhuDaM rUpa thAya. saM. vyApRta tene adhomanayAM RtoDat povaH cAlatA sUtre ta no Da thAya. ataH serDo: e sUtrazrI vAvaDo rUpa thAya. saM. patAkA tene cAlatA sU 27 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thI tanoDa thAya. kagacaja avarNo aMtyavyaMjana e sUtrothI paDAyA rUpa thAya. saM. vibhItaka tene pathupRthivI pratizru0 khaghatha0 etpIyUSApIDa0 cAlatA sUtre tanoDa thAya. kagacaja ataH serDoH e sUtrothI baheDao rUpa thAya. saM. harItakI tene harItakyAmIto't cAlatA sUtre tano Da thAya. kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI haraDai rUpa yAya. saM. mRtaka tene Rto't cAlatA sUtre tano Da thAya. kagacaja avarNoM kI sama monu0 e sUtrothI maDayaM thAya. saM. duSkRta tene kagaTaDa Rto't anAdau dvitvaM prayoga hovAthI tano Da thAya. klibe sma monu0 dukkaDaM thAya. tevI rIte saM. sukRtanuM sukaDaM thAya. saM. AhRtaMnuM AharDa thAya. saM. avahRtaMnuM avahaDaM thAya. saM. pratisamayanuM paisamayaM thAya. saM. pratipanuM paivaM thAya. saM. saMprati tene RtottyAdInAM aMtyavyaMja0 e sUtrozrI saMpai thAya. saM. pratiSThAna tene sarvatra raluk STasyAnuSTha anAdau dvitvaM dvitIya0 noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI paTThANaM rUpa thAya. saM. pratijJA tene sarvatra raluk kagacaja najJorNaH anAdI0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI paiNA rUpa zrAya // 206 // For Private and Personal Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 mAgadhI vyAkaraNam. itve vetase // 207 // vetase tasya mo navati itve sati // veDiso // itva iti kim / vebso||H svapnAdau iti zkAro na navati itva iti vyAvRttibalAt // 20 // mUla bhASAMtara. ikAra thaye bateM vetasa zabdanA tano Da thAya. saM. vetasaH tenuM veDiso thAya. mUlamA 'ikAra thayA pI ema kaDaM ne tethI bIje pakSa veaso evaM rUpa thAya. ahiM itva eva' pada mUlamAM mukyuM ne tethI tenA bale i: svapnAdau e sUtrathI i na thAya. // 207 // // DhuMDhikA // zva 71 vetasa 71 vetasa H svapnAdau ta ti anena tasya DaH 11 zrataH seoH veDiso / vetasa 11 kagacajeti tabuk vedhaso 207 TIkA bhASAMtara. ikAra zrayA paThI vetasa zabdanA tano Da thAya. saM. vetasa tene i: svapnAdau cAlatA sUtre tano Da thAya. pI ataH seoH e sUtrathI veDiso evaM rUpa thAya. saM. vetasa tene kagacaja ataH se?H e sUtrothI veaso evaM rUpa thAya. // 27 // garnitAtimuktake nnH||20|| anayostasya No navati // ganniyo / aNitayaM // kvacinna javatyapi / azmuttayaM // katham erAvaNo / airAvaNazabdasya / erA vazro iti tu airAvatasya // mUla bhASAMtara. garbhita ane atimuktakazabdanA tano Na thAya. saM. garbhita tenuM gambhiNo zrAya. saM. atimuktakaM tenuM aNiUtayaM zrAya. koi ThekANe na paNa zrAya tyAre aimuttayaM evaM thAya. jema saM. airAvaNa zabdanu erAvaNo thAya ane saM. airAvata zabdanuM erAvao pAya. // 20 // // DhuMDhikA // garnitazca atimuktakaM ca garjitAtimuktakaM tasmin 71 Na 11 ganita- sarvatra rakhuk anAdau hitvaM dvitIya jaba anena tasya NaH zrataH seoMH ganniyo / atimuktaka anena tasya NaH yamunA cAmuMDAtimuktake iti malopaH tasya sthAne anunAsikazca kagaTa For Private and Personal Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 211 prthmHpaadH| Deti kabuk avarNo0 a ya 11 klIve sm monu aNitayaM / zratimuktaka kagacajeti tbuk kagaTaDeti kbuk anAdauhitvaM zravarNo tha ya 11 klIbe sm monu azmuttayaM // 20 // TIkA bhASAMtara. garbhita ane atimuktaka zabdanA tano Na thAya. saM. garbhita tene sarvatra anAdau dvitvaM dvitIya cAlatA sUtre tano Na thAya. ataH seoMH e sUtrazrI gambhiNo rUpa thAya. saM. atimuktaka tene cAlatA sUtrathI tano Na thAya. yamunA cAmuMDAtI muktake e sUtre mano lopa thAya. ane tene sthAne anunAsika thAya panI kagaTaDa avarNo klIbe sam e sUtrothI aNiUtayaM rUpa thAya. saM. atimuktaka tene kagacaja kagaTaDa anAdau dvitvaM avarNo klIbe sam monu e sUtrothI aimuttayaM rUpa thAya. // 207 // rudite dinA NaNaH // 20 // rudite dinA saha tasya dvirukto No navati // rUeNaM // atra kecid rutvAdiSu da ityArabdhavaMtaH sa tu zaurasenI mAgadhI viSaya eva dRzyate iti nocyate / prAkRte hi RtuH| riu / uU // rarutaM / rayayaM // etad / evaM // gataH / gazro // thAgataH / thAgayo // sAMprataM / saMpayaM // ytH| jo // ttH| tatho // kRtaM / kayaM // hataM / hayaM // hatAzaH / hayAso // shrutH| suzro // zrAkRtiH / zrAkiI // nirvRtaH / nivvuzro // taatH| tAtho // ktrH| kayaro // dvitIyaH / uzyo ityAdayaH prayogA navaMti / na punaH udU rayadamityAdi // kvacid nAve'pi vyatyayazca ztyeva siddham // dihI ityetadarthaM tu dhRterdihiH iti vadayAmaH // 20 // mUla bhASAMtara. rudita zabdane di sAthe bevaDo Na Aya. saM. rudita tenuM ruNNaM thAya. ahiM keTalAeka Rtu vigere zabdonA dano zrAraMna karece paNa te da zaurasenI tathA mAgadhI nASAnA viSayamA jaNAyace tethI A sthAne kahetA nathI. prAkRta lASAmAM to saM. Rtu tenA riu uU evAM rUpa thAya. saM. rajataM tenuM rayayaM thAya. saM. etad tenuM eaM thAya. saM. gataH tenuM gao rUpa thAya. saM. AgataH tenuM Agao rUpa thAya. saM. sAMprataM tenuM saMpayaM rUpa zrAya. saM. yataH tenuM jao rUpa thAya. saM. tataH tenuM tao rUpa thAya. saM. kRtaM tenuM kayaM rUpa thAya: saM. hataM tenuM hayaM rUpa thAya. saM. hatAzaH tenuM For Private and Personal Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 212 mAgadhI vyAkaraNam. hayAso rUpa yAya. saM. zrutaH tenuM suo rUpa thAya. saM. AkRti tenuM AkiI rUpa thAya. saM. nirvRtaH tenuM nivvuo rUpa thAya. saM. tAtaH tenuM tAo rUpa yAya. saM. kataraH tenuM karo rUpa thAya. saM. dvitIyaH tenuM duio yAya. ityAdi prayogo thAya be pa saM. RtunuM udU chAne saM. rajataMnuM rayadaM evAM rUpa na thAya. ko ThekANe jAvamAM paNa vyatyaya (dalo badalo) yAya ema siddha be. jema saM. dihI evo zabda betene mATe dhRtedihiH evaM sUtra gala kahevAmAM Avaze // 207 // // DhuMDhikA // rudita 71 di 3111 rudita - zranena dinA sahatasya NaH klIve sam monu ruNaM / Rtu kaNarvvaSajarvaSauvA iti isthAne ri kagacajeti luk 11 kI besau dIrghaH aMtyavyaMja0 salukU riU / pade Rtu uhatvAdau ka u kagacajetitluk 11 akkI vedIrghaH aMtyavyaM saluk u U rajataM 11 kagacajetitalukU jalukca zravarNo yakkI sam monu rayaM / etad aMtyavyaM0 daluk kagacajeti luk 11 kkIbe sma monu0 ethaM / gataH zrataH serDoH visargasya Do kagacajetitluk garcha | evaM Aga | sAMprataM / hrasvaH saMyoge sA sa sarvatra0 raluk kagacajeti 'tluk varNo a ya 11 aMtyavyaM0 saluk monu0 saMpayaM / yataH tata zrAderyo jaH yasya jaH zrataH serDoH visargasya Do / f kagacajeti janayatra luk jarja tarja / kRta ita ito't kR ka kagacajeti ujjayatra tluk zravarNo a ya 11 klIbe sma monu0 kayaM hayaM / datAzaH kagacajeti luk avarNo a ya zaSoH saH ataH serDoH visargasya Do DityaM dayAso / zruta sarvatra raluk zaSoH saH kagacajeti taluk yataH serDo visargasya Do DityaM surja / zrAkRti- itkRpAdau kR ki kagacajeti luk 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk zrAkaI / nirvRta- sarvatra luka jahatvAdau vR vu zranAdau dvitvaM kagacajeti tluk 11 yataH serDoH nivvuto / tAtaH 11 kagacajeti tluk yavarNo a ya 11 ataH serDoH tAI / evaM kataraH kayaro / dvitIyasarvatra vak dvinyoruM i u pAnIyAdiSvit tI ti kagacajeti tayayo luk 11 chAtaH serDoH Dui // 20 // For Private and Personal Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 213 TIkA bhASAMtara. rudita zabdanA tano di sAthe bevako Na thAya. rudita tene cAlatA sUtrathI disahita tano Na thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI rupaNaM rUpa thAya. saM. Rtu tene RNarvaSabhatR0 kagacaja akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana * e sUtrothI rika rUpa yAya. bIje pade uddatvAdau kagacaja aklIbe dIrghaH aMtyavyaM 0 e sUtrothI uU rUpa thAya. saM. rajata tene kagacaja avarNo klIbe sUma monu0 e sUtrothI rayayaM thAya. saM. etad tene aMtyavyaM0 kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI eaM rUpa thAya. saM. gataH tene ataH serDoH kagacaja e sUtrothI gao rUpa yAya. evI rIte saM. AgataH tenuM Agao rUpa yAya. saM. sAMprataM tenuM hrasvaH saMyoge sarvatra raluka kagacaja0 avarNo0 aMtyavyaM0 monu0 e sUtrothI saMpayaM rUpa thAya. saM. yataH tataH tene AderyojaH ataH serDoH kagacaja e sUtrothI jao tao evAM rUpa thAya. saM. kRta hata tene Rto't kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI kayaM hayaM evAM rUpa yAya. saM. hatAzaH tene kagacaja ataH serDoH DityaM e sUtrothI yAso rUpa yAya. saM. zruta tene sarvatra 0 zaSoH saH kagacaja0 ataH seDaH DityaM e sUtrothI suo rUpa yAya. saM. AkRti tene itkRpAdau kagacaja aklIbe dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI AkaI rUpa yAya. saM. nirvRtatene sarvatra raka uhatvAdau anAdI0 kagacaja ataH seDaH e sUtrotha nivvuto thAya. saM. tAtaH tene kagacaja avarNo ataH seDaH e sUtrothI tAo rUpa thAya. evI rIte saM. kataraH tenuM kayaro rUpa thAya. saM. dvitIya tene sarvatra ralukU dvinyorut pAnIyAdiSvit kagacaja zrataH serDoH e sUtrothI duio rUpa yAya. // 20 // saptatau raH // 220 // satata tasya ro javati // sattarI // 220 // mUla bhASAMtara. saptati zabdanA tano ra thAya. saM. saptati tenuM sattarI evaM rUpa yAya. // DhuMDhikA // saptati 71 ra 11 saptati kagaTaDe tipuluk zranAdau dvitvaM zranena ti ri 11 akkI bedIrghaH aMtyavyaM0 saluk sattarI // 220 // TIkA bhASAMtara. saptati zabdanA tano ra thAya. saM. saptati tene kagadaDa avaM cAlatA sUtre tino ri thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrozrI satarI rUpa thAya // 210 // tasI sAtavAdane laH // 111 // anayostasya lo javati // alasI / sAladayo sAlavAiyo / sAlAdaNI jasA // 211 // For Private and Personal Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. atasI ane sAtavAhana zabdanA tano la zrAya. saM. atasI tenuM alasI bAya. saM. sAtavAhana tenuM sAlahaNo thAya ane sAlavAhaNo paNa thAya. saM. sAtavAhanI bhASA tenuM sAlAhaNI bhAsA evaM rUpa dhAya. // 211 // // ddhuNddhikaa|| atasI ca sAtavAhanazca atasIsAtavAhanuH tasmin 71 laH 11 atasI anena tasya laH aMtyavyaM sabuk alasI / sAtavAhana anena tasya laH kagacajeti valuk kharasyotte iti niSedhaprAptAdapi bAhulakAt saMdhirna navati tasmAt samAnAnAM dIrghaH noNaH zrataH sejhaiH sAlAhaNo / yatra luk na tatra sAlavAhaNo pUrvavat / sAtavAhano devatA asyA iti sA sAlAdaNI pade sAtavAhanI devatAzraNa pratyayaH zrapaNe alopaH lokAt pratyayaDInavA iti DI pratyayaH buk alopaH kagacajeti valopaH anena tasya laH samAnAnAMtena dIrghaH noNaH aMtyavyaMga sabuk sAlavAhaNI nASA zaSoH saH aMtyavyaM saluk nAsA // 11 // TIkA bhASAMtara. atasI ane sAtavAhana zabdanA tano la thAya. saM. atasI tene cAlatA sUtradhI tano la thAya. aMtyavyaMga e sUtrathI alasI rUpa thAya. saM. sAtavAhana tene cAlatA sUtrazrI ta no la zrAya. panI kagacaja sUtra pAme. ahiM svarasyovRtte e sUtrathI niSedhazrI prApta thayelA bAhulakathI saMdhi na thAya. tethI samAnAnAM dIrgha thAya. pI noNaH ataH seDoM: e sUtrothI sAlAhaNo rUpa thAya. jyAre vano luk na thAya, tyAre pUrvavat sAlavAhaNo rUpa thAya. sAtavAhana jenA devatA ne te sAlAhaNI kahevAya. saM. sAtavAhanI tene devatArthamAM aN pratyaya Ave panI avarNa lokAt pratyayaDInavA lukU kagacaja cAlatA sUtre tano la thAya. paThI samAnAnAM tena dIrghaH noNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI sAlavAhaNI rUpa thAya. saM. bhASA tene zaSoHsaH aMtyavyaMja e sUtrothI bhAsA rUpa thAya. // 11 // palite vA // 1 // palite tasya lo vA navati // pavilaM pakSiyaM // mUla bhASAMtara. palita zabdanA ta no vikaTape la thAya. saM. palita tenuM palile thAya tathA paliaM thAya. // 21 // For Private and Personal Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| // duNddhikaa|| palita 71 vA 11 palita anena tasya laH 11 kvIbe sm monu hitIye kagacajeti tbuk zeSaM pUrvavat palilaM paliyaM // 15 // TIkA bhASAMtara. palita zabdanA ta no vikaTape la thAya. saM. palita tene cAlatA sUtrathI ta no la thAya. pI klIbe sam monu0 bIje pade kagacaja bAkI pUrvavat az palilaM tathA paliaM evAM rUpa Aya. // 21 // pIte vo le vA // 13 // pIte tasya vo vA navati svArthalakAre pare // pIvalaM pIzralaM // la iti kim / piiaN|| mUla bhASAMtara. pIta zabdanA ta no vikalpe va pAya. svArtha no la pratyaya paraute. saM. pItalaM tenuM pIvalaM thAya. ane pade pIalaM thAya. mUlamA la pratyayanuM grahaNa De tezrI pItaM tenuM pIaM thAya. // 213 // ||ddhuNddhikaa // pIta 71 va 11 la 71 vA 11 pIta- svArthe vidyut-pIta pItAdhI vaH iti la pratyayaH anena tasya va 11 klIbe sm pIvalaM / pade pIta vidyutyanaH praNa kagacajeti tbuk 11 klIbe sam pIalaM pIta 11 kagacajeti tluk klIve sm pIaM // 13 // TIkA bhASAMtara. pIta zabdanA ta no vikalpe va zrAya svArthano la pratyaya paraute. saM. pIta tene svArthe vidyut pIta pItAdhI laH e sUtrathI la pratyaya Ave pI A cAlatA sUtrathI ta no va thAya. klIbe sam e sUtrathI pIvalaM rUpa zrAya. bIje pare pIta vidyutya llaH pra0 kagacaja klIbe sam e sUtrothI pIalaM rUpa thAya. saM. pIta tene kagacaja klIbe sam e sUtrothI pIaM rUpa thAya. // 213 // vitasti- vasati-narata- kAtara- mAtuliMge dH||14|| eSu tasya ho javati // vihatthI / vasahI // bahulAdhikArAtkacinna javati // vasaI / naraho / kAhalo / mAhuliMgaM / mAtubuMga zabdasya tu mAubuMgaM // mUla bhASAMtara. vitasti vasati bharata kAtara mAtuliMga zabdonAta no ha thAya. saM. vitasti tenuM vihatthI zrAya. saM. vasati tenuM vasahI thAya. bahula adhikAra meM For Private and Personal Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 216 mAgadhI vyAkaraNam. tethI koivekANe na thAya. jema - saM. vasati tenuM vasaI thAya. saM. bharata tenuM bharaho thAya. saM. kAtara tenuM kAhalo thAya. saM. mAtuliMgaM tenuM mAtuluMga yAya jo mAtuluMga zabda hoya to tenuM mAuluMga thAya. // 214 // // DhuMDhikA // vitastizca vasatizca jaratazca kAtarazca mAtuliMgaM ca vitastiva - satinaratamAtuliMgaM tasmin ha 11 vitasti zranena tasya haH stasya tho'samastastaMbe vA iti stasya yaH zranAdau dvitvaM dvitIya0 pUrva tha taH 11 aMtyavyaM0 saluk vihatthI / vasati anena tasya haH akkI ve sau dIrghaH tyavyaM0 saluk vasahI / bahulA dhikArAt kacinna javati vasati 11 kagacajeti lukU akkIbe dIrghaH aMtyavyaM luk vasaI / jarata 11 zranena tasya haH zrataH serDoH ho / kAtara nena tasya daH 11 ataH serDoH daridrAdau laH ra la kAlo / mAtuliMgaM zranena tasya haH kkIbe sam monu0 mAhuliMgaM / mAtuluMgazabde tu kagacajeti luk mAjaluMgaM // 214 // TIkA bhASAMtara. vitasti vasati bharata kAtara ane mAtuliMga zabdanA ta no ha yaya. saM. vitasti tene cAlatA sUtrathI ta no ha thAya. stasyatho'samasta anAdau dvitvaM dvitIya0 aMtyavyaM0 e sUtrothI vihatthI rUpa yAya. saM. vasati tene cAlatA sUtrathI ta no ha thAya. pabI aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI basahI rUpa yAya. bahula adhikAra be tethI koi ThekANe na thAya jema. saM. vasati tene kagacaja aklIbe dIrghaH aMtyavyaM 0 e sUtrothI vasaI rUpa thAya. saM. bharata tene cAlatA sUtre tanI ha thAya. ataH serDoH e sUtrathI bharaho rUpa yAya. saM. kAtara tene cAlatA sUtratha tano hAya bI ataH seDaH hariprAdau laH e sUtrothI kAhalo rUpa thAya. saM. | mAtuliMgaM tene cAlatA sUtrathI ta no ha thAya. pabI klIbe sam monu0 e sUtrothI mAhuliMgaM rUpa thAya. jo mAtuluMga zabda hoya to kagacaja e sUtrothI mAuluMgaM evaM 'rUpa thAya. // 214 // methi - zithira - zithila prathame yasya DhaH // 215 // eSu yasya Dho javati // hApavAdaH // meDhI | siDhilo / siDhilo / paDhamo // 215 // For Private and Personal Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| malabhASAMtara. methi zithira zithila prathama e zabdonA tha no Dha zrAya. ha no apavAda thAya. saM. methi tenu meDhI rUpa thAya. saM. zithira tenuM siDhilo rUpa thAya. saM. zithila tenuM saDhilo rUpa thAya. saM. prathama tenuM paDhamo rUpa dhAya. ||ddhuNddhikaa // methizca zithirazca zithilazca prathamazca methi zithirazithilaprathamaM tasmin 71 tha 61 Dha 11 methi- 11 anena thasya DhaH zraklIbe saudIrghaH meddhii| zithiraH 11 anena tha DhaH harijAdau laH rasya laH ataH sejhaiH sithilo| zithila 11 zaSoH saH zithileM gude vA iti si sa anena thasya DhaH ataH sejhaiH sddhilo| prathama 11 sarvatra raluk anena thasya DhaH zrataH se?H pddhmo||15|| TIkA bhASAMtara. methi zithira zithila prathama e zabdonA thano Dha thAya. saM. methi tene cAlatA sUtrathI tha no Dha zrAya. aklIbe sau dIrghaH e sUtrathI meDhI rUpa thAya. saM. zithira tene cAlatA sUtrathI thano Dha thAya. pI haridrAdI laH ataH se?H e sUtrothI sithilo rUpa thAya. saM. zithila tene zaSoH saH zithileM gude vA cAlatA sUtrathI thano Dha thAya. ataH seoMH e sUtrathI saDhilo rUpa thAya. saM. prathama tene sarvatra raluka cAlatA sUtradhI thano Dha zrAya. ataH seoMH e sUtrathI paDhamo rUpa thAya. // 215 // nizItha-pRthivyorvA // 16 // zranayosthasya Dho vA navati // nisIDho / nisIho / puDhavI / puhvii|| mUla bhASAMtara. nizItha ane pRthivI zabdanA thano vikaTape Dha zrAya. saM. nizItha tenAM nisIDho nisIho evAM rUpa thAya. saM. pRthivI tenA puDhavI puhavI evAM rUpa thAya. // 16 // // DhuMDhikA // nizIthazca pRthivI ca nizIthapRthivyau tayoH 15 vA 11 nizIthaH zaSoH saH anena thasya DhaH 11 ataH se?H nisIDho / nizItha- zaSoH saH khaghathadhanAM ataH seoH nisIho / pRthivI 11 pathipRthivIpratizrut thi tha udRtvAdau pR pu anena tha DhaH aMtyavyaMga sbuk puDhavI / pade pRthivI- pathipRthivI0 thi tha uddatvAdau pu khaghatha thasya haH puhavI // 16 // 28 For Private and Personal Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendral www.kobatirth.org 21 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. nizItha a pRthivI zabdanA thano vikalpe Dha thAya. saM. nizItha tene zaSoH saH cAlatA sUtre thano Dha yAya. ataH seDa: e sUtrathI nisIDho rUpa thAya. bIje pache saM. nizItha tene zaSoH saH khaghatha0 ataH seDa : e sUtrothI nisIho thAya. saM. pRthivI tene pathipRthivI0 udyatvAdau cAlatA sUtrathI thano Dha thAya. aMtyavyaMjana e sUtrothI puDhavI rUpa thAya. bIjepado saM. pRthivI tene pathiSTathivI0 udyatvAdau khaghatha0 e sUtrothI puhavI rUpa yAya. // 216 // dazana-daSTa-dagdha - dolA-daMDa-dara- dAda-daMga-darja - kadana - dohade do vA GaH // 17 // eSu dasya Do vA javati // DasaNaM dasaNaM / DaTTo daTTho / DaDDo do DolA dolA / DaMDo daMDo / Daro daro / DAho dAho / jo daMjo / Dabjo dabjo / kaDaNaM kayaNaM / Dohalo dohalo || darazabdasya ca jayArthavRttereva javati / anyatra dara - daliya // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUla bhASAMtara. darzana dRSTa dagdha dolA daMDa dara dAha daMbha darbha kadana dohada e zabdonA Dano vikalpe da thAya. saM. dazanaM tenuM usaNaM dasaNaM thAya. saM. daSTa tenuM DaTTho daTTho thAya. saM. dagdha tenA DaDDo daDDo thAya. saM. dolA tenA DolA dolA thAya. saM. daMbha tenA DaNDo daNDo thAya. saM. dara tenA Daro daro thAya. saM. dAha tenA DAho dAho thAya. saM. daMbha tenA DaMbho bho thAya. saM. darbha tenA Dabbho dambho thAya. saM. kadanaM tenA kaDaNaM kayaNaM thAya. saM. dohada tenAM Dohalo dohalo rUpa thAya. dara zabdano artha jo bhaya thato hoya toja thAya. nahIM to saM. dara - dalita tenuM dara - dalia thAya. // 217 // // DhuMDhikA // dazanaM ca daSTazca dagdhazca dolA ca daMDazca darazca dAyazca daMzca dazca kadanaM ca dohazca dazanadaSTadagdhadolAdaMDadaradAha rdajadarja kadanadohadaM tasmin 71 da 61 vA 11 Da 11 dazana anena vA da Da zaSoH saH noNaH 11 kkIbe sma DasaNaM dasaNaM / daSTa STa ka - nAdau dvitvaM 11 ataH serDoH DaTTo pade daSTa STasyAnu STaka anAdaudvitvaM dvitIya pUrvathasya TaH 11 ataH serDoH daDo / dagdha dolA daNDa dara dAha - anena vikalpena sarvatra dasya DaH 11 prathame aMtya For Private and Personal Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 21e vyaMNa sabuk anyatra zrataH se?H Damlo dmlo|ddolaa dolADaNDo deddo| Daro daro / DAho dAho / Damno damno darja- anena vA dasya DaH sarvatra rabuk anAdau hitvaM dvitIye pUrvajasya baH zrataH sejhaiH Dabno dabno / kadana anena dasya maH noNaH klIbe sm monu0 kaDaNaM pade kagacajeti dabuk avarNo a ya noNaH nasya NaH 11 klIbe sam monu kaNayaM / dara-dalita // kagacajeti taluka dara dalitha // 17 // TIkA bhASAMtara. dazana vigere zabdonA dano vikalpe Da zrAya. saM. dazana tene cAlatA sUtrathI dano Da thAya. paThI zaSoH saH noNaH klIbe sam e sUtrothI DasaNaM dasaNaM rUpa thAya. saM. daSTa tene STano Ta thAya. anAdau dvitvaM ataH seoHe sUtrothI DaTTho rUpa thAya. bIje pade daSTa tene STasyAnu0 anAdau dvitvaM dvitIya0 ataH sejhaiH esUtrothI daTTho rUpa thAya. saM. dagdha dolA daNDa dara dAha daMbha e zabdone cAlatA sUtre vikalpe dano Da thAya. prathamapake dolA ne aMtyavyaM0 ane bIje ataH seoMH e sUtrothI Dambho dambho DolA dolA DaNDo daNDo Daro daro DAho dAho Dambho dambho rUpa thAya. saM. darbha tene cAkhatA sUtradhI dano Da thAya. sarvatra raluka anAdau dvitvaM dvitIya0 ataH seoMH e sUtrothI Dambho dambho rUpa thAya. saM. kadana tene cAlatA sUtrathI dano Da vAya. noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI kaDaNaM thAya. bIje pakSa kagacaja avarNo noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI kaNayaM rUpa thAya. saM. dara-dalita tene kagacaja e sUtrathI dara-dalia evaM rUpa zrAyaH // 17 // dNsh-dhoH||17|| anayordhAtvordasya Do javati // Dasa / Daha // mUla bhASAMtara. daMza ane daha dhAtunA dano Da thAya. saM. dazati tenuM Dasai thAya. saM. dahati tenuM Dahai Aya. // 21 // ||ddhuNddhikaa // daMzadaha 72 dazati- anena da Da tyAdInAM ti : Dasa / dahati anena da Da tyAdInAM ti : Dahaz // 17 // TIkA bhASAMtara. daMza ane daha dhAtunA dano Da thAya. saM. dazati tene cAlatA sUtrathI dano Da thAya pachI tyAdInAM sUtra zrI Dasai thAya. saM. dahati tene cAlatA sUtradhI dano Da thAya panI tyAdInAM sUtrathI Dahai thAya. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. saMkhyA-gajade rH||21|| saMkhyAvAcini gadgadazabde ca dasya ro javati // e zrAraha / bAraha / terada / gaggaraM // anAderityeva / te daza // asaMyuktasyetyeva // cauddaha // 1 // mUla bhASAMtara. saMkhyAvAcI zabda ane gadgada zabdanA dano ra thAya. saM. ekAdaza tenuM eAraha thAya. saM. dvAdaza tenuM bAraha zrAya. saM. trayodaza tenuM teraha thAya. saM. gadagadaM tenuM gaggaraM thAya. AdijUta na hoya to thAya tethI saM. te daza tenuM te dasa thAya. joDAdare varjita hoya to zrAya. tethI saM. caturdaza tenuM cauddaha thAya. // 15 // // TuMDhikA // saMkhyA ca gadagadaM ca saMkhyAgadgadaM tasmin 71 ra 11 ekAdazakagacajeti kaluk daza pASANe haH zasya daH anena dasya raH 13 jaszasoca'k evaarh| chAdaza kagaTaDeti dabuk anena dasya raH dazapASANe haH zasya haH 13 jaszaso k bAraha / trayodaza- 13 etrayodazAdau kharasyasavaravyaMjanena trayosthAne te anena dasya raH dazapASANe haH zasya haH 13 jaszasorbuk teraha / gadgada kagaTameti dabuk anAdau hitvaM anena dasya raH 11 klIbe sam monu0 gaggaraM / daza-zaSoH saH ds| caturdaza kagacajeti tbuk sarvatra ranuk dazapASANe haH za ha caudaha // 15 // TIkA bhASAMtara. saMkhyAvAcI zabda ane gadgada zabdanA dano ra thAya. saM. ekAdaza tene kagacaja dazapASANe haH cAlatA sUtre dano ra thAya. jasUzasoluMka e sUtrathI eAraha rUpa thAya. saM. dvAdaza tene kagaTaDa0 cAlatA sUtre dano ra thAya. dazapASANe haH jaszasoluka e sUtrothI bAraha rUpa thAya. saM. trayodaza tene etrayodazAdI svarasyasasvaravyaMjanena e sUtrathI trayo ne sthAne te zrAya. paLI cA. latA sUtradhI dano ra thAya. dazapASANe haH jasazasolaka e sUtrothI teraha rUpa thAya. saM. gadgada tene kagaTaDa anAdau dvitvaM cAlatA sUtrathI dano ra thAya. klIve sam monu0 e sUtrothI gaggaraM rUpa thAya. saM. daza tene zaSoH saH e sUtrathI dasa evaM rUpa thAya. saM. caturdaza tene kagacaja sarvatra dazapASANe haH e sUtrothI cauddaha rUpa yAya. // 21 // For Private and Personal Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / kadalyAmaDume // 220 // kadalIzabde zramavAcini dasya ro javati // karalI // zraDuma iti kim / kayalI kelI // 221 mUla bhASAMtara. kadalI zabdano artha jo vRkSa thato na hoya to tenA dano ra thAya. saM. kadalI tenuM karalI thAya. mUlamAM vRkSavAcaka hoya to ema kahyuM ve tethI kadalI tenuM kayalI thAya. pade kelI paNa yAya. // 220 // // DhuMDhikA // kadalI 71 ma 71 kadalI 11 anena dasya raH aMtyavyaM0 suluk karalI mRgavizeSaH / kadalI- kagacajeti luk zravarNo a ya 11 tyavyaM0 saluk kayalI kadalI vA kadale iti dakAreNa kasya ke 11 aMtyavyaM0 saluka kelI // 120 // TIkA bhASAMtara. vRkSavAcI na hoya tevA kadalI zabdanA da no ra thAya. saM. kadalI- - yA cAlatA sUtrazrI da no ra thAya. aMtyavyaM 0 sluk e sUtrathI karalI rUpa thAya. karalI eka jAtanA mRganuM nAma be vRkSavAcI kadalI zabda tene kagacaja avarNo aMtyavyaMjana0 e sUtrothI kayalI thAya. pache kadalI tene vA kadale e sUtre dakAra sAka no ke thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrathI kelI rUpa thAya. // 220 // pradIpa - dohade laH // 222 // prapUrve dIpyatau dhAtau dohada zabde ca dasya lo javati // palIve | pavittaM / dohalo // 229 // praupasargavAlA dIpa dhAtu ane dohada zabdanA da no la thAya. saM. pradIpayati tenuM palI vei thAya. saM. pradIpta tenuM palitaM thAya. saM. dohada tenuM do halo thAya. // 221 // // DhuMDhikA // For Private and Personal Use Only pradIpizca dohadazva prapIpidohadaM tasmin 71 la 11 prapUrva idIpAv dIptau dIpa pradIpyaMtaM prayukte prayoktRvyApAre sig i varttamAnA ti airadAdAve etvaM anena dasya laH povaH tyAdInAM ti i palIveza | pradIpta anena dasya laH hakhaH saMyoge dI di kagaTaDeti praluk zranAdau dvitvaM 11 klIbe sam monu0 palitaM / dohadaanena dasya laH 11 klIbe sma monu0 taH serDoH dohalo // 229 // I Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 222 mAgadhIvyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. pradIpa dhAtu ane dohada zabdanA da no la thAya. pra upasargavAlA dIpa dhAtune preraNArthamA prayoktavyApAre Nim e sUtrathI i pratyaya Ave pachI varta0 tiv pratyaya Ave NeradAdAve e sUtre e thAya. cAlatA sUtrathI da no la thAya. panI povaH tyAdInAM e sUtrothI palIvei rUpa thAya. saM. pradIpta tene cAlatA sUtrathI da no la thAya panI isvaH saMyoge kagaTaDa anAdau dvitvaM klIbe sam monu0 e sUtrothI palittaM rUpa zrAya. saM. dohada tene cAlatA sUtrathI da no la thAya. klIbe sam monu0 ataH se?H e sUtrothI dohalo rUpa Aya. // 21 // kadaMbe vA // 22 // kadaMbazabde dasya lo vA navati // kalambo / kayambo // // mUla bhASAMtara. kadaMba zabdanA dano vikaTape la Aya. saM. kadaMba tenA kalampo kayambo evA rUpa thAya. // 22 // ||ddhuNddhikaa // kadaMba 71 vA 11 kadaMba-zranena dasya laH 11 zrataH seoH kalambo kadaMba- kagacajeti dabuk avarNo zra ya kayambo // 2 // TIkA bhASAMtara. kadaMba zabdanA da no vikaTape la thAya. saM. kadaMba tene cAlatA sUtrathI da no la thAya. pI ataH se?H e sUtrathI kalaMbo rUpa thAya. bIje pade kadaMba tene kagacaja avarNoM e sUtrothI kayaMbo rUpa pAya. // 22 // dIpo dho vA // 223 // dIpyatau dasya dho vA javati // dhippara dippa // mUla bhASAMtara. dIpa dhAtunA dano vikalpe dha zrAya. saM. dIpyate tenA dhippar3a tathA dippai evAM rUpa zrAyaH // 223 // // TuMDhikA // dIpi 71dhaH 11 vA 11 dIpyate- anena dasya dhaH hrasvaH saMyoge dhI dhi adhomanayAM dhUluk zakAdInAM hitvaM pa tyAdInAM ti dhippa dIpyate hrasvaH saMyoge dI diadhomanayAM yaluk zakAdInAM hitvaM ppa tyAdInAM ti 3 dippa3 // 223 // TIkA bhASAMtara. dIpi dhAtunA da no vikaTape dha zrAya. saM. dIpyate tene cAlatA sUtre da no dha thAya. isvaH saMyoge adhomanayAM zakAdInAM hitvaM tyAdInAM e For Private and Personal Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 223 sUtrothI dhippae thAya. saM. dIpyate tene hrasvaH saMyoge adhomanayAM zakAdInAM fari tyAdInAM e sUtrothI dippai rUpa thAya. // 223 // kadarthite vaH // 224 // darthite dasya va javati // kavahi // mUla bhASAMtara. karthita zabdanA dano va thAya. saM. kadarthitaH tenuM kavaDio thAya // 224 // // DhuMDhikA // kadarthita 11 va 11 kadarthita 11 anena dasya vaH vRttapravRttamRttikApattanakadarthite TaH yasya TaH sarvatra raluk chanAdau dvitvaM kagacajeti luk chAtaH serDoH kava hi // 224 // TIkA bhASAMtara. kadarthita zabdanA dano va thAya. saM. kadarzita tene cAlatA sUtrI dano va thAya. pI vRtta pravRtta mRtikA0 sarvatra anAdau dvitvaM kagacaja ataH serDoH e sUtrothI kavaDio rUpa thAya // 224 // kakude daH // 225 // kakude dasya ho javati // kahaM // mUla bhASAMtara. kakuda zabdanA dano ha thAya. saM. kakuda tenuM kauhaM zrAya // 125 // // DhuMDhikA // kakuda 71 haH 11 kakuda - kagacajeti kluk chAnena dasya haH kalahaM // 125 // TIkA bhASAMtara. kakuda zabdanA dano ha thAya. saM. kakudaM tene kagacaja cAlatA sUtre dano ha thAya. eTale kauhaM evaM rUpa zrAya // 225 // niSadhe dhoDhaH // 226 // niSadhe dhasya Dho javati // nisaDho || mUla bhASAMtara. niSadha zabdanA dhano Dha yAya. saM. niSadha tenuM nisaDho thAya. // DhuMDhikA // niSedha 71 dha 61 va 11 niSadha - zaSoH saH Sa sa anena dhasya DhaH 11 ataH serDoH nisaDho // 226 // For Private and Personal Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 224 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. niSedha zabdanA dhano da thAya. saM. niSadha tene zaSoH saH cAlatA sUtre dhano da thAya. ataH seDaH e sUtrothI nisaDho rUpa thAya. // 226 // vauSadhe // 227 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir auSadhe dhasya Dho vA javati / / usaDhaM jaisahaM // mUla bhASAMtara. auSadha zabdanA dhano vikalpe Dha thAya. saM. auSadhaM tenuM osadaM tathA osahaM evAM rUpa yAya. // 227 // // DhikA // vA 11 auSadha 71 auSadha - zrauta ut zrau anena dhasya DhaH 11 kvIbe sma monu0 ghosaDhaM da usa // 227 // zaSoH saH zasa / pade khaghatha0 dha TIkA bhASAMtara. auSadha zabdanA dhano vikalpe Dha thAya. saM. auSadha tene auta ot zaSoH saH cAlatA sUtrathI dhano Dha thAya. klIve sam monu0 e sUtrothI osa evaM rUpa zrAya. pade vaghatha0 e sUtrazrI osahaM rUpa zrAya // 227 // no eH // 228 // svarAtparasyAsaMyuktasyAnAdernasya po javati // kaNayaM / mayaNo / vayaNaM / nayaNaM / mANai // zrArSe / zraranAlaM / nilo / analo / ityAdyapi // For Private and Personal Use Only mUla bhASAMtara. svarathI para joDAkSare varjita ne dinUta na hoya tevA nano Na thAya. saM. kanakaM tenuM kaNayaM zrAya. saM. madanaH tenuM mayaNo thAya. saM. vacanaM tenuM vayaNaM zrAya. saM. nayanaM tenuM nayaNaM zrAya. saM. mAnati tenuM mANai zrAya. ArSa prayo gamAM. saM. AranAlaM tenuM AranAlaM thAya. saM. anila tenuM anilo thAya. saM. analaH tenuM analo thAya. ityAdi jANI levuM // 228 // // DhuMDhikA // n 61 H 19 kanaka 11 anena na pa kagacajeti kluk varNo ya kIbe sam monu0 kaNayaM / madana- anena na e kagacajeti daluk zravarNo yataH serDoH mayaNo / vacana - nayana anena na pa 11 kIbe sam monu0 vayaNaM nayaNaM / mAni pUjAyAM mAn tivU vyaM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 225 janAdadaMte't lokAt tyAdInAM ti anena nasya H maann| bAranAla anila anala 11 prathame klIbe sm monu0 anyatra zrataH se?H thAranAlaM anilo analo // 27 // TIkA bhASAMtara. svarathI para joDAkare varjita ane AdinUta na hoya tevA nano Na thAya. saM. kanaka tene cAlatA sUtrathI nano Na thAya. palI kagacaja avarNoM klIve sUm monu0 e sUtrothI kaNayaM rUpa pAya. saM. madana tene cAlatA sUtrathI nano Na thAya. panI kagacaja avarNo ataH seoM: e sUtrothI mayaNo rUpa thAya. saM. vacana tathA nayana tene cAlatA sUtrathI nano Na zrAya panI klIve sUm monu0 e sUtrothI vayaNaM nayaNaM evAM rUpa thAya. saM. mAn dhAtu pUjA karavAnA arthamA pravarte tene tivU pratyaya zrAve panI vyaMjanAdadaMte't lokAt tyAdInAM paThI cAlatA sUtre nano Na thAya. eTale mANai rUpa thAya. saM. AranAlaM AnilaH analaH tene prathama rUpamA klIbe sam monu bAkInA be rUpamAM ataH sejhaiH e sUtrothI AranAlaM anilo analo rUpa thAya. // 22 // vAdau // shshe|| saMyuktasyAdau vartamAnasya nasya No vA javati // paro nro| paI naI / Neza ne||asNyuktsyetyev / nyAyaH / nAu~ // 2 // mUla bhASAMtara. joDAdare varjita ane AdimAM rahelA nano vikaTape Na thAya. saM. naraH tenA jaro naro evAM rUpa pAya. saM. nadI tenA gaI naI evAM rUpa zrAya. saM. nayati tenA Nei nei evAM rUpa thAya. joDAkSare varjita ema kaDaM ne tethI saM. nyAya tenuM nAo thAya. // 2e|| ||ddhuNddhikaa // vA 11 zrAdi 71 nara 11 anena vA nasya NaH zrataH se?H Naro naro / nadI anena vA Na kagacajeti daluk 11 aMtyavyaM0 saduk gaI nii| pIJ prApaNe NI pAThe dhAtvAdeH nI tiv yuvarNasya guNaH nI ne tyAdInAM ti va anena vA Na na Neza neza / nyAya 11 adhomanayAM luk zrataH sejhaiH nAu~ // zae // TIkA bhASAMtara. joDAdare varjita ane zrAdijUta evA nano vikaTape Na Aya. saM. nara tene cAlatA sUtrathI nano Na thAya. ataH seoMH e sUtrathI Naro naro evAM rUpa thAya. saM. nadI tene cAlatA sUtrathI vikaTape Na thAya. kagacaja aMtyavyaMja0 e For Private and Personal Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 226 mAgadhI vyAkaraNam. sUtrothI NaI naI rUpa thAya. saM. NIJ dhAtu laIjavAnA arthamA pravarte tene pAThe dhAtvAde e sUtrathI NIno nI thAya. panI tivU pratyaya zrAve. yuvarNasya guNaH tyAdInAM ane cAlatA sUtrathI vikaTape nano Na thAya. eTale Nei nei evAM rUpa thAya. saM. nyAya tene adhomanayAM ataH seTaH e sUtrothI nAo rUpa shraayH|| 22e|| nimba-nApite la-edaM vA // 230 // anayornasya la eha ityeto vA navataH // limbo nimbo / ehAviTha nAvi // 30 // mUla bhASAMtara. nimba ane nApita zabdanA na sthAne la ane Nha evA vikaTape dhe Adeza thAya. saM. nimbaH tenA limbo nimbo evAM rUpa thAya. saM. nApitaH tenA pahAvio nAvio evAM rUpa thAya. // 230 // ||ddhuNddhikaa // nimbazca nApitazca nimbanApitaM tasmin 71 lazca ehazca khaehaM 11 vA 11 nimba- anena vA nasya laH 11 zrataH seoH limbo nimbo / nApita- anena vA nasya ehaH povaH kagacajeti tluka 11 ataH sejhaiH ehAviTha / nAvi / // 230 // TIkA bhASAMtara. niMba ane nApita zabdanA nane sthAne la ane graha evA Adeza thAya. saM. nimbaH tene cAlatA sUtrathI nano la thAya. panI ataH se?H sUtralAgI limbo nimbo evAM rUpa thAya. saM. nApita tene cAlatA sUtrathI nano paha thAya. pI po vaH kagacaja ataH seoMH e sUtrothI pahAvio nAvio evAM rUpa thaay.||230 // po vH|| 23 // kharAtparasyAsaMyuktasyAnAdeH pasya prAyo vo navati // savaho / sAvo / uvasaggo / pazvo / kAsavo / pAvaM / uvamA / kavilaM / kuNavaM / kalAvo / kavAlaM / mahi-vAlo / go-vaz / tava // svarAdityeva / kampaz // asaMyuktasyetyeva / appamatto // anAderityeva / suheNa pddh|| prAyaztyeva / kii| riU // etena pakArasya prAptayorlopavakArayoryasmin kRte zrutisukhamutpadyate sa tatra kaary|231|| For Private and Personal Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH paadH| 227 mUla bhASAMtara. svarathI para joDAkSare varjita ane zrAdinUta na hoya tevA pano prAyekarIne va yAya. saM. zapatha: tenuM zavaho thAya. saM. zApaH tenuM sAvo thAya. saM. upasargaH tenuM uvasaggo thAya. saM. pratIpaH tenuM paIvo thAya. saM. kAzyapaH tenuM kAsavo thAya. saM. pApaM tenuM pAvaM thAya. saM. upamA tenuM uvamA thAya. saM. kapilaM tenuM kavilaM thAya. saM. kuNapaM tenuM kuNavaM thAya. saM. kalApaH tenuM kalAvo thAya. saM. kalApaM tenuM kavAlaM thAya. saM. mahIpAlaH tenuM mahivAlo thAyaM. saM. gopatiH tenuM govai thAya. saM. tapati tenuM tavai thAya. svarathI para hoya toja thAya. jemake saM kampate tenuM kampai thAya. joDAkSare varjita hoya to thAya. saM. apramattaH tenuM appamatto a. AdinUta na hoya toja thAya. jema saM. sukhena paThati tenuM suheNa paDhai thAya. mUlamAM prAyanuM grahaNa be tethI koi ThekANe na paNa thAya. jema saM. kapi tenuM kaI thAya. saM. ripu tenuM rika thAya. AthI ema siddha zrayuM ke, pakArano lopa paNa thAya ane sUtrI va paNa yAya - e banenI prAptimAM jyAM zravaNane sukha utpanna zrAya tyAM te karavo. // 239 // // DhuMDhikA // pa 61 va 11 zapatha 11 zaSoH saH sa za zranena pa va khaghatha0 ya da yataH serDoH savaho / zApa 11 zaSoH saH anena pa va yataH seDaH sAvo / upasarga - anena pasya vaH sarvatra valuk nAdau dvitvaM 11 ataH serDoH uvasaggo / pradIpaH 11 sarvatra raluk kagacajeti daluk anena pasya vaH zrataH serDoH paIvo / kAzyapaH zaSoH saH adhomanayAM yaluk zranena pa vaH zrataH serDoH kAsavo / pApa napa va 11 klIbe sma monu0 pAvaM / upamA - 11 anena pasya vaH aMtyavyaM0 sUluk uvamA / kapila - 11 chAnena pa va klIbe sUm kavilaM / kuNapa 11 chAnena pa va kkIbe sma monu0 kuNavaM / kalApa 11 nena pa va ataH serDoH kalAvo kalApa 11 anena pa va klIbe sam monu0 kavAlaM mahIpAla - 11 hrasvaH saMyoge anena pa va ataH serDoH mahivAlo / gupU gopane gup tivU tyAdInAM ti i yuvarNasya guNaH gu go vyaMjanAda daMte't anena pasya vaH govai / tapati na pasya vaH tyAdInAM ti i tavai / kampate tyAdInAM ti i kammai / zrapramatta 11 sarvatra raluk anAdau dvitvaM zrataH serDoH For Private and Personal Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zta mAgadhI vyAkaraNam. thappamatto / sukha 31 khaghathA kha ha TA zrAmorNaH TA Nazasyet etvaM sudeNa / paThati voDhaH tyAdInAM ti paDha kapi ripu- kagacajeti paluk 11 akkIbe dIrghaH kaI / riU // 31 // TIkA bhASAMtara. svarathI para joDAdare varjita ane AdijUta na hoya tevA panoprAyekarI va thAya. saM. zapatha tene zaSoH saH cAlatA sUtre pano va thAya. khaghatha0 ataH seoH e sUtrothI savaho rUpa thAya. saM. zApaH tene zaSoH saH cAlatA sUtre pano va thAya. sarvatra valuk anAdau dvitvaM ataH sejhaiH e sUtrothI uvasaggo rUpa thAya. saM. pradIpaH tene sarvatra kagacaja cAlatA sUtre pano va thAya. ataH se?: e sUtrothI paIvo rUpa zrAya. saM. kAzyapaH tene zaSoH saH adhomanayAM cAlatA sUtre pano va thAya. ataH sejhaiH e sUtrothI kAsavo rUpa thAya. saM. pApa tene cAlatA sUtre pano va thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI pAvaM rUpa thAya. saM. upamA tene cAlatA sUtrathI pano va thAya. aMtyavyaM0 e sUtrathI uvamA rUpa thAya. saM. kapila tene cAlatA sUtrathI pano va zrAya. klIbe sam e sUtrathI kavilaM zrAya. saM. kuNapaM tene cAlatA sUtrathI pano va thAya. klIbe sam monu0 kuNavaM thAya. saM. kalApa tene cAlatA sUtrathI pano va thAya. paThI ataH seoH sUtra pAmI kalAvo thAya. saM. kalApa tene cAlatA sUtrathI pano va thAya. klIye sam monu0 e sUtrothI kavAlaM rUpa thAya. saM. mahIpAla tene isvaH saMyoge cAlatA sUtradhI pano va thAya. ataH se?H e sUtrathI mahivAlo rUpa thAya. saM. gup dhAtu gopavavAmAM pravaH tene tiv pratyaya zrAve. paDI tyAdInAM0 yuvarNasya guNaH vyaMjanAdadaMte't cAlatA sUtre pano va thAya. eTale govaha rUpa thAya. saM. tapati tene cAlatA sUtrathI pano va thAya. panI tyAdInAM e sUtrathI tavai rUpa thAya. saM. kampate tene tyAdInAM e sUtrathI kammai rUpa thAya. saM. apramatta tene sarvatra anAdau dvitvaM ataH seDoMH e sUtrothI appamatto rUpa thAya. saM. sukha tene khaghatha TA AmorNaH TANazasyet e sUtrothI suheNa rUpa thAya. saM. paThati tene voDhaH tyAdInAM e sUtrothI paDhai rUpa thAya. saM. kapi tathA ripu tene kagacaja aklIve dIrghaH e sUtrothI kaI tathA riU rUpa thAya. // 231 // pATi-paruSa-parigha-parikhA-panasa-pArina phH||23|| eyaMte paTidhAtau paruSAdiSu ca pasya pho navati // phAlera phADe / pharaso / phaliho / phalihA / phaNaso / phAlihado // mUla bhASAMtara. eyaMta (preraNArtha ) evA paTi dhAtu ane paruSa vigere zabdonA pano pha thAya. saM. pATayati tenuM phAlei phADei thAya. saM. paruSa tenuM pharaso thAya. saM. parigha tenuM phaliho pAya. saM. parikhA tenuM phalihA thAya. saM. panasa tenuM phaNaso thAya. saM. pAribhadra tenuM phAlihaddo thAya. // 232 // For Private and Personal Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| zyapa // DhuMDhikA // pATizca parUSazca parighazca parikhA ca panasazca pArijazca pATiparuSaparighaparikhApanasapArijathaM tasmin 71 k 11 aT paT zdra gatau paT paTataM prayukta prayoktR0 Nig zrAderlukyAderataH zrApa papA lokAt tivU NeradAdAvAveti DhaH capeTApATe vA Tasya laH zranena papha tyAdInAM tira phAlez / paTU paTataM prayukta prayoktR0 Nig zrAderlukyAde0 papA lokAt tivU NeradAdAvAve DhiDheDho maH anena papha tyAdInAM ti phADe / paruSa anena papha zaSoH saH Sasa 11 zrataH sejhaiH phruuso| parigha anena papha harisAdau laH rasya laH khaghathA dhasya haH zrataH sejhaiH phaliho / parikhA 11 anena papha harijAdau rasya laH khaghathA nasya haH sarvatra rakhuk anAdau chitvaM 11 zrataH sejhaiH aMtyavyaMja sbuk phalihA / panasa thanena pasya phaH noNaH 11 zrataH se?H phaNaso / pArinaja- anena papha harijAdau laH rasya laH khaghathA nasya haH sarvatra luk anAdau hitvaM 11 ataH seoMH phAlinado // 13 // TIkA bhASAMtara. preraNArtha pATi dhAtu ane paruSa vigere zabdonA pano pha thAya. aT paT iT e dhAtu gatimA pravarte. paT dhAtu gati karanArane preravAnA arthamA prayoktR0 e sUtrazrI Nik pratyaya Ave. panI AderlukyAderataH lokAt ti pra0 NeradAdAvAvati DhaH capeTA pATe vA cAlatA sUtrathI pano pha Aya. panI tyAdInAMe sUtra pAmI phAlei thAya. bIje pade paT dhAtune prayokta0 AdelakyAde0 lokAt tiv pra0 NeradAdAve DhoDaH cAlatA sUtre pano pha thAya. tyAdInAM e sUtrothI phADei rUpa thAya. saM. paruSa tene cAlatA sUtrathI pano pha thAya. panI zaSoH saH ataH seoMH e sUtrothI pharuso thAya. saM. parigha tene cAlatA sUtrathI pano pha thAya. pI haridrAdau laH khaghathA ataH seoH e sUtrothI phaliho rUpa zrAya. saM. parikhA tene cAlatA sUtathI pano pha thAya. panI haridrAdau laH khaghatha0 sarvatra luk anAdau dvitvaM ataH se?H aMtyavyaMja0 e sUtrothI phalihA rUpa thAya. saM. panasa tene cAlatA sUtrathI pano pha thAya. palI noNaH ataH se?: e sUtrothI phaNaso rUpa thAya. saM. pAribhadraH tene cAlatA sUtrathI pano pha thAya. panI haridrAdau laH khaghatha0 sarvatra raluk anAdau dvitvaM ataH seDoMH e sUtrothI phAlibhaddo rUpa thAya. // 13 // For Private and Personal Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 230 mAgadhI vyAkaraNam. pranUte vaH // 233 // prajUte pasya vo javati // vahuttaM // mUla bhASAMtara. prabhUta zabdanA pano va thAya. saM. prabhUtaM tenuM vahuttaM rUpa thAya // 233 // ||ddhuNddhikaa // prajUta 71 va 11 prajUta- sarvatra rakhuk anena pasya vaH khghth| jasya haH tailAdau vA hitvaM hRkhaH saMyoge 11 zrataH sejhaiH vahuttaM // 233 // TIkA bhASAMtara. prabhUta zabdanA pa no va thAya. saM. prabhUta tene sarvatra cAlatA sUtrathI pano va thAya. panI khaghatha0 tailAdau vA dvitvaM isvaH saMyoge ataH seoM: e sUtrothI vahuttaM evaM rUpa thAya. // 233 // nIpApIDe mo vA // 34 // anayoH pasya mo vA navati // nImo niivo| thAmelo thaavemo|| mUla bhASAMtara. nIpa zrane ApIDa zabdanA pano vikarape ma thAya. saM. nIpaH tenA nImo nIvo evAM rUpa thAya. saM. ApIDaH tenA Amelo AveDo rUpa thAya. // 34 // ||ddhuNddhikaa // nIpazca thApImazca nIpApIDaM tasmin 71 ma 11 vA 11 nIpa zranena vA yasya maH zrataH seDoMH nImo / pade povaH nIvo / thApIDa anena vA pasya maH etpIyUSApImavijItaketi etvaM molaH 11 zrataH seDoMH Amelo / pade ApIma-povaH etpIyUSApIDeti etvaM 11 yataH sejhaiH thAvemo // 134 // TIkA bhASAMtara. nIpa ane ApIDa zabdanA pano vikaTape ma thAya. saM. nIpa tene cAlatA sUtrathI pano ma thAya. panI ataH se?: e sUtra pAmI nImo rUpa thAya. pakSa povaH e sUtrathI nIvo rUpa thAya. saM. ApIDaH tene cAkhatA sUtrathI vikaTape pano ma thAya. panI etpIyUSApIDa DolaH ataH se?: e sUtrothI Amelo rUpa thAya. pade ApIDaH tene povaH etpIyUSApIDa ataH seTaH e sUtrothI AveDo rUpa shraayH|| 23 // For Private and Personal Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 231 prthmHpaadH| pApasa rH||235|| pApa vapadAdau pakArasya ro javati // pAraDI // mUla bhaSAMtara. jenI AdimAM pada na hoya tevA pApaIi zabdanA pano ra thAya. saM. pAparddhi tenuM pAraddhI zrAya ||ddhuNddhikaa // pApa i71 ra 11 pAparDi- anena pasya raH sarvatra rabuk 11 zraklIbe dIrghaH aMtyavyaMga sluka pArasI // 35 // TIkA bhASAMtara. padanI Adi na hoya tevA pApachi zabdanA pano ra thAya. saM. pApAI tene cAlatA sUtrathI pano ra thAya. paThI sarvatra aklIbe dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI pAraDI evaM rUpa pAya. // 235 // pho nadau // 136 // kharAtparasyAsaMyuktasyAnAdeH phasya nahau navataH // kacid nH| rephaH / rejo // ziphA / sinA // kvacittu haH muttAhalaM // kvacitujAvapi / sajalaM sahalaM / senAliyA sehAliyA / sajarI shrii| gunaz guhaH // svarAdityeva / guMphara // saMyuktasyetyeva / puSpaM // anAderityeva / ciTThara phaNI // prAya ityeva / kasaNaphaNI // 36 // __ mUla bhASAMtara. svarathI para jomAdare varjita ane AdinUta na hoya tevA phanA bha tathA ha pAya. koi ThekANe bha thAya. jema saM. rephaH tenuM rebho thAya. saM. ziphA tenuM sibhA thAya. koi ThekANe ha thAya. saM. muktAphalaM tenuM muttAhalaM vAya. koiThekANe baMne paNa zrAya. jema saM. saphalaM tenA sabhalaM sahalaM evAM rUpa thAya. saM. zephAlikA tenA sebhAliA sehAliA rUpa thAya. zapharI tenA sabharI saharI rUpa thAya. guMphati tenA gubhai guhai rUpa thAya. mUlamA svarathI para ema kaDaM ne tethI saM. guMphati tenuM guMphai rUpa thAya. joDAdare varjita ema kaDaM ne tethI saM. puSpaM tenuM puppha thAya. AdinUta na hoya to vAya. ema kaDaM ne tethI saM. tiSThati phaNI tenuM ciTThai phaNI evaM rUpa vAya. prAyekarIne ema kaDaM ne tethI saM. kRSNaphaNI tenuM kasaNaphaNI evaM rUpa thAya. // 236 // ||ddhuNddhikaa // pha 61 na ha 12 repha anena pha na ataH seoMH reno / ziphA zaSoH saH za sa anena phasya naH 11 aMtyavyaMga sabuk sinaa| For Private and Personal Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 132 mAgadhI vyAkaraNam. muktAphala- kagaTaDeti kulaka anAdau dvitvaM anena phasya daH 11 kIbe sma monu0 muttAdalaM / saphalaM - anena pha ja dazca 19 kkI be sam monu0 sajalaM sahalaM / saphAlikA anena pha ja da kagacajeti tulu aMtyavyaM saluk sejAliyA / sehAlizrA / zapharI - zaSoH saH anena phasya jaH dazva 11 aMtyavyaMja0 luk sajarI / saharI gup guMkU graMthe guph tibrU vyaMjanAdadate't anena phasya jaH dazca tyAdInAM tiguna guMpha tivra vyaMjanAdadaMte't tyAdInAM ti i gujai guhai gupha tibrU vyaMjanAdadate't tyAdInAM ti i guMphai / puSpa 11 Spasya pophaH Spasya phaH anAdau dvitvaM dvitIye tupUrvakasya pakkIbe sam monu0 puSkaM / sthA tivra svaSTA ya ka - cinirappA iti sthAsthAne cihna tyAdInAM ti i vyaMjanAt ciTThaz / kRSNaphaNI kRSNazcAsau phaNI ca kRto't kR ka kRSNavarNe vA NAt prAg iSaH lokAt zaSoH saH SaH saH 11 aMtyavyaM0 naluk be sau dIrghaH tyavyaM sabuka kasaNaphaNI // 236 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA bhASAMtara. svarathI para joDAkSare varjita AdinUta na hoya tevA phanA bha tathA ha thAya. saM. repha tene cAlatA sUtre pha no bha thAya. paDhI ataH seDaH sUtrathI rebho rUpa thAya. saM. ziphA tene zaSoH saH cAlatA sUtre phano bha thAya. pabI aMtyavyaM0 e sUtrathI sibhA rUpa thAya. saM. muktAphala tene kagaTaDa anAdau dvitvaM cAlatA sUtrayI phano ha yAya. pI klIbe sam monu0 e sUtrothI muttAhalaM rUpa thAya. saM. saphalaM tene cAlatA sUtrathI phano na tathA ha thAya. klIve sam monu0 e sUtrothI sabhalaM sahalaM evAM rUpa yAya. saM. sephAlikA tene cAlatA sUtrathI phU no ha thAya. pabI kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI sebhAliA sehAlikA evA rUpa yAya. zapharI tene zaSoH saH cAlatA sUtrathI phano bha tathA ha thAya. panI aMtyavyaMja0 e sUtrI sabharI saharI evAM rUpa thAya. saM. guphU guMpha e dhAtu guMthavAmAM pravartte. gufa dhAtune ti pra0 thAya. pabI vyaMjanAdadate't cAlatA sUtrathI phano bha tathA ha thAya. tyAdInAM e sUtrathI gubhai rUpa yAya. saM. guMpha tene tiv pratyaya Ave. pI vyaMjanAdadate't tyAdInAM e sUtrothI gubhai guMhai evAM rUpa thAya. saM. gupha dhAtune tiv pratyaya yAve. vyaMnArdate't tyAdInAM e sUtrothI guMphai rUpa yAya. tene rUpaspa yoH phaH anAdau dvitvaM dvitIya0 klIve sam monu0 e sUtrothI puSkaM saM. puSpa For Private and Personal Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 233 rUpa yAya. saM. sthA dhAtune tibU pratyaya Ave tene svaSTAthakacidvanippA tyAdInAM e sUtrothI ciTThai rUpa yAya. saM. kRSNa phaNI ( kAlo sarpa ) tene Rtot kRSNavarNe ThA lokAt zaSoH saH aMtyavyaMja0 taluk aklIbe dIrghaH aMtyavyaMjana0 saluk e sUtrothI kasaNaphaNI rUpa thAya. // 236 // bo vaH // 237 // svarAtparasyAsaMyuktasyAnAderbasya vo javati // zralAbU / alAvU / alAU // zabalaH / savalo // mUla bhASAMtara. svarathI para joDAkSare varjita ne AdinUta na hoya tevA bano va thAya. saM. alAbU tenuM alAvU yAya. ane pade alAU paNa thAya. saM. zabalaH tenuM savalo rUpa yAya. // 237 // // DhuMDhikA // ba 61 va 11 alAbu - zabala - 11 zaSoH saH anena basya vaH lAvU pade alAU / ataH serDoH sabalo // 237 0 TIkA bhASAMtara. svarathI para joDAkSare varjita ne zrAdi na hoya tevA bano va thAya. saM. alAbU tene yA cAlatA sUtre bano va thAya. eTale alAbU thAne pa alAU paNa thAya. saM. zabalaH tene zaSoH saH cAlatA sUtre bano va thAya. ataH seDa : ai sUtrothI sabalo rUpa thAya. // 237 // bisinyAM jaH // 238 // visinyAM vasya jo javati // jisiNI // strIliMga nirdezAdiha na vati / bisatantu - pelavANaM // mUla bhASAMtara. bisinI zabdanA bano bha thAya. saM. bisinI tenuM bhisiNI thAya. mUlamAM strIliMga zabdano nirdeza be tethI ahiM na thAya. jema ke, saM. bisatantu pelavAnAM tenuM bisatantu- pelavANaM evaM rUpa zrAya // 238 // // DhuMDhikA // bisinI 71 ja 11 bisinI - zranena basya jaH noeH aMtyavyaM0 saluk jisi / bisa-taMtu-pelava zrAma TAAmorNaH zrAmorNatvaM jas zas GasitodvAmi dIrghaH va vA tkAsyAderNavorvAnusvAraH visa-taMtu- pelavANaM // 238 // 30 For Private and Personal Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 mAgadhI vyAkaraNam. __TIkA bhASAMtara. bisinI zabdanA bano bha zrAya. saM. bisinI tene cAlatA sUtrathI bano bha thAya. noNaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI bhisiNI rUpa thAya. saM. bisataMtu pelava tene SaSThI bahuvacana Am pratyaya zrAve. panI TAAmorNaH AmorNatvaM jas zas Gasitto0 kAsyAderNasvorvAnukhAraH e sUtrothI bisa-taMtu-pelavANaM evaM rUpa thAya. // 230 // kabaMdhe- mayau // 23 // kabaMdhe basya mayau navataH // kamandho / kyndho|| mUla bhASAMtara. kabaMdha zabdanA bane sthAne ma ane ya zrAya. saM. kabaMdhaH tenuM kamandho tathA kayandho thaay.|| ||ddhuNddhikaa|| kabaMdha 71 mazca yazca mayau 15 kabaMdha 11 zranena basya maH zrataH se?H kamaMdho / kabaMdhaH anena basya yaH 11 ataH sejhaiH kyNdho||23|| TIkA bhASAMtara. kabaMdha zabdanA banA ma ane ya zrAya. saM. kabaMdha tene cAlatA sUtrathI bano ma Aya. ataH seTaH e sUtrathI kamaMdho rUpa thAya. saM. kadhaH tene cAlatA sUtrathI bano ya zrAya. panI ataH seTaH e sUtrathI kayaMdho rUpa thAya. // 13 // kaiTane no vaH // 240 // kaiTane nasya vo javati ||keddhvo // mUla bhASAMtara. kaiTabha zabdanA bhano va zrAya. saM. kaiTabha tenuM keDhavo thAya 20 // TuMDhikA // kaiTana 1 ja 61 va 11 kaiTana- aita et kai ke zaTAzakaTakaiTane DhaH Tasya DhaH zranena nasya baH 11 zrataH sejhaiH DitvAhilopaH keddhvo||| 20 // TIkA bhASAMtara. kaiTabha zabdanA bhano va thAya. saM. kaiTabha tene aita et zaTAzakaTakaiTabhe DhaH cAlatA mUtrathI bhano ba zrAya. ataH seoM: Tino lopa thAya. eTale keDhavo rUpa thAya. // 20 // viSame mo Dho vA // 24 // viSame masya Dho vA javati // visaDho / visamo // mUla bhASAMtara. viSamazabdanA mano vikaTape Dha thAya. saM. viSamaH tenuM visaDho tathA visamo rUpa thaay.|| For Private and Personal Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / // DhuMDhikA // viSama 71 ma 61 Dha 11 vA 11 viSamaH zaSoH saH SaH saH anena vA masya DhaH chataH sermoH visaDho / viSama 11 zaSoH saH zrataH serDoH visamo // 249 // TokA bhASAMtara. viSama zabdanA mano vikalpe Dha thAya. saM. viSamaH tene zaSoH saH cAlatA sUtre mano Dha yAya. ataH serDoH e sUtrothI visaDho rUpa thAya. saM. viSamaH tene zaSoH saH ataH serDI : e sUtrothI visamo evaM rUpa yAya. // 249 // manmathe vaH // 242 // 235 manmathe masya vo javati // vammado // mUla bhASAMtara. manmatha zabdanA mano va thAya. saM. manmathaH tenuM vammaho thAya. // DhuMDhikA // manmatha 71 va 11 manmatha anena masya vaH nmomaH nmasya maH zranAdau dvitvaM zrataH serDoH vammaho // 242 // TIkA bhASAMtara. manmatha zabdanA mano va thAya. saM. manmatha tene cAlatA sUtrathI mano va yAya. pI nmomaH anAdau ditvaM ataH seDaH e sUtrothI vammaho rUpa thAya // 242 // vAmin // 243 // zraminyuzabde mo vo vA javati // ahivannU himannU // mUla bhASAMtara. abhimanyu zabdanA mano vikalpe va yAya. saM. abhimanyu tenA ahivannU tathA ahimannU evAM rUpa yAya. // 243 // // DhuMDhikA // vA 11 zraminyu 71 khaghatha0 jasya haH anena vA masya vaH adhomanayAM lukU nAda dvitvaM 11 akkIbe dIrghaH ahivannU pade ahimannU masya vatvaM muktvA zeSaM pUrvavat // 243 // For Private and Personal Use Only TIkA bhASAMtara. abhimanyu zabdanA ma no vikalpe va thAya. saM. abhimanyu tene khaghatha0 cAlatA sUtre vikalpe mano va thAya. adhomanayAM anAdau dvitvaM akkIbe dIrghaH e sUtrothI ahivannU thAya. pache ahimannU thAya. ahiM mAtra mano va na thAya. bAkI bIjUM badhuM pUrvavat sAdhakuM. // 243 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 236 mAgadhI vyAkaraNama. mare so vA // 244 // camare masya so vA javati // jasalo jamaro // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUla bhASAMtara. bhramara zabdanA mano vikalpe sa zrAya. saM. bhramaraH tenuM bhasalo tathA bhamaro thAya. // DhuMDhikA // camara 71 sa 11 vA 11 umara sarvatra raluk chAnena masya saH hariprAdau laH rasya laH zrataH seDaH jasalo pa mara - 11 sarvatra raluk zrataH seDaH namaro // 244 // TIkA bhASAMtara. bhramara zabdanA mano vikalpe sa yAya. saM. bhramaraH tene sarvatra cAlatA sUtrathI manosa thAya. pI haridrAdau laH ataH seDaH e sUtrothI bhasalo rUpa thAya. pade bhramara tene sarvatra ataH seDaH e sUtrothI bhamaro rUpa thAya. // 244 // deryo jaH // 248 // padAderyasya jo javati // jaso / jamo / jAi // zrAderiti kim / tarai | vid || bahulA dhikArAt sopasargasyAnAderapi / saMjamo / saMjogo / zravajaso // kacinna navati / parjane // zrArSe lopo'pi / yathAkhyAtaM / yahakakhAyaM // yathAjAtaM ahAjAyaM // I mUla bhASAMtara. padanA yadi evA yano ja thAya. saM. yazas tenuM jaso thAya. saM. yamaH tenuM jammo thAya. saM. yAti tenuM jAi nyAya. padano Adi ema kahyuM be tethI saM. avayavaH tenuM avayavo thAya. saM. vinayaH tenuM viNao thAya. bahula adhikAra ad upasargasahita vA padanI zrAdimAM na ho ya topaNa thAya. jema - saM. saMyamaH tenuM saMyamo thAya. saM. saMyogaH tenuM saMjogo thAya. saM. apayazas tenuM avajaso thA. koi ThekAna paNa sAya. jema saM. prayukta tenuM paoo thAya. zrArSaprayogamAM lopa paNa yAya. jema saM. yathAkhyAtaM tenuM ahakakhAyaM thAya. saM. yathAjAtaM tenuM ahAjAyaM thAya. // 245 // // DhuMDhikA // yadi 61 ya 61 ja 11 yazas anena yasya jaH zaSoH saH aMtyavyaMja0 luk 11 chAtaH serDoH jaso / sramadAma zironanaH iti For Private and Personal Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH 237 puMstvaM yama 19 anena yasya jaH tailAdau vA dvitvaM mma chAtaH seDoM jammo / yAti yasya jaH tyAdInAM ti i jAi / zravayavaH kagacajeti yaluk varNo a ya 11 zrataH seDaH zrAvayavo | vinaya noNaH kagacajeti yUluk 11 chAtaH serDoH viSa saMyama saMyoga 19 bahulAdhikarAt anena ya ja ataH serDoH saMyajamo saMjogo. apaviruddhaM yazaH apayazaH apayazas anena ya ja zaSoH saH aMtyavyaM 0 saluk samadAma zironanaH iti puMstvaM 11 ataH serDoH zravajaso / prayuta sarvatra raluk kagacajeti yaluk 11 ataH serDoH parja yathAkhyAta zrArSe yalopaH svaH saMyoge khaghatha0 yasya haH zradhomanayAM luk chanAdau dvitvaM dvitIya pUrva kha ka kagacajeti luk chA - varNo ya 11 klIbe smU kakhAyaM / yathAjAta - ArSeyluk khaghatha0 tha da kagacajeti tluk zravarNo aa ya 11 klIbe sama monu ahAjAyaM // 245 // TIkA bhASAMtara. padanA Adi evA ya no ja thAya. saM. yazas tene cAlatA sUnoja thA. patI zaSoH saH aMtyavyaM0 ataH seDaH e sUtrothI jaso rUpa thAya. samadAmazironabhaH e sUtrathI zrA zabdane puliMge thAya. saM. yama tene cAlatA sUtrIya noja thAya. tailAdau vA ataH seDaH e sUtrothI jammo rUpa yAya. saM. yAti tene cAlatA sUtre ya no ja thAya. tyAdInAM e sUtrathI jAi rUpa yAya. saM. avayavaH tene kagacaja avarNo ataH seDa: e sUtrothI avayavo evaM rUpa thAya. saM. vinayaH tene noNaH kagacaja ataH serDIH e sUtrothI viNao rUpa yAya. saM. saMyama saMyoga tene bahula adhikAra be tethI ya no ja thAya. ataH serDoH e sUtrazrI saMjamo saMjogo evAM rUpa thAya. apa eTale viruddha evaM je yaza te apayaza kahevAya. tene cAlatA sUtrIya no ja yAya. zaSoH saH aMtyatryaMja * sramadAmaziro nabhaH zrataH serDoH | e sUtrothI avajaso evaM rUpa yAya. saM. prayuta tene sarvatra kagacaja ataH seDauH e sUtrothI paoo rUpa yAya. saM. yathAkhyAta tene ArSaprayogamAM ya no lopa thAya. hrasvaH saMyoge khaghatha0 adhomanayAM anAdI dvitvaM dvitIyapUrva kagacaja avarNo klI ma e sUtrothI ahakakhAyaM rUpa zrAya. saM. yathAjAta tene ArSaprayogamAM yano luk thAya. khaghatha0 kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI ahAjAyaM evaM rUpa thAya. // 245 // For Private and Personal Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suitt mAgadhI vyAkaraNam . yuSmadarthapare taH // 246 // yuSmachabde'rthapare yasya to javati // tuhmA riso| tujhakero // zrarthapara iti kim / juhmadampa- payaraNaM // mUla bhASAMtara. jo yuSmad zabdano artha zrato hoya to tenA ya no ta thAya. saM. yuSmAdRza tenuM tuhmAriso thAya. saM. yuSmadIya tenuM tuhmakero thAya. mUlamAM yuSmad zabdano artha thato hoya ema lakhyuM ne tethI saM. yuSmadasmat prakaraNaM tenuM juhmadahmapayaraNaM eq thAya. // DhuMDhikA // yuSmad 71 arthapara 1 ta 11 yuSmAdRza anena yasya ta padamazmamasmahamA hyaH Smasya haH dRzaH kvip Tak sahasthAne rizaSoH saH zaH saH 11 ataH sejhaiH tujhaariso| yuSmad yuSmAkaM zrayaM yuSmadIyaH dorIya iti zya pratyayaH zdamarthasya kera iti IyasyAkyaH zranena yasya taH padamazmaSmeti Smasya laH aMtyavyaMga buk 11 ataH se?H tujhkero| yuSmadasmatprakaraNaM AderyojaH yasya jaH padamazmaSmeti maH iti Smasmasya saH lokAt aMtyavyaMga daluk sarvatra rakhuk kagacajeti kluk avarNo tha ya 11 klIbe sam monu tuhma dahma-payaraNaM // 246 // TIkA bhASAMtara. jo yuSmad zabdano artha zrato hoya to ya no ta thAya. saM. yuSmAdRza tene cAlatA sUtrathI ya no ta thAya. panI pakSmazmaSma dRzaH kie zaSoH saH ataH sejhaiH e sUtrothI tuhmAriso evaM rUpa thAya. saM. yuSmadIya (tamAro) tene dorIya idamarthasya kera cAlatA sUtre ya no ta thAya. pakSmazmaSma0 aMtyavyaM0 ataH se?: e sUtrothI tuhmakero e rUpa vAya. saM. yuSmadasmadaprakaraNaM tene AyojaH pakSmazmaSma0 lokAt aMtyavyaMja0 sarvatra kagacaja0 avarNo klIbe sam monu0 / sUtrothI tuhmadahma-payaraNaM evaM zrAya. // 2 // 6 // yaSTayAM lH||24|| yaSTayAM yasya lo navati // lhii| vennu-lhii| ucch-lhii| mhu-ltttthii|| mUla bhASAMtara. yaSTi zabdanA ya no la zrAya. saM. yaSTi tenuM laTThI thAya. saM. veNuyaSTi tenuM veNulaTThI thAya. saM. ikSuyaSTi tenuM ucchalaTThI evaM rUpa thAya. saM.. madhuyaSTi tenuM mahulaTThI zrAya. For Private and Personal Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| ||ddhuNddhikaa|| yaSTi 71 la 11 yaSTi veNuyaSTi- anena ya la STasyAnuSTeSTrA saMdaSTeSTasya uH anAdau dvitvaM dvitIyapUrva usya TaH 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana sluk laTThIveNu- veNulaTThI / ikuyaSTi-pravAsIdau kArasya ukAraH bo'dayA dau dasya baH anAdau hitvaM dvitIyasya ca anena yasya saH STasyAnuSTe STasya H anAdau chitvaM hitIye tu pUrvaTa uH 11 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuk ucculhii| madhuyaSTi 11 khaghatha dha ha anena yasya laH STasyAnuSTre0 STasya H anAdau hitvaM tu pUrvaThasya TaH akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga sluk mahulahI // 14 // TIkA bhASAMtara. yaSTizabdanA ya no la thAya. saMyaSTi- veNuyaSTi tene cAlatA sUtrathI yano la thAya. panI STasyAnu0 anAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI laTThI tathA veNulaTThI evAM rUpa thAya. saM. ikSuyaSTi tene pravAsIkSI cho'kSyAdau anAdau0 dvitIya cAlatA sUtre ya no la thAya. STasyAnuSTe0 anAdau dvitIya0 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI ucchulaTThI rUpa thAya. saM. madhuyaSTi tene khaghatha. cAlatA sUtre yano la thAya. STasyAnuSTe0 anAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga e sUtrothI mahulaTThI rUpa thAya. // 27 // vottarIyAnIya-tIya-kRdye jaaH||24|| uttarIyazabde anIyatIyakRdyapratyayeSu ca yasya dvirukto jo vA javati // uttariUM uttarIaM // anIya / karaNiUM krnnii| vimhayaNi vimhayaNIdhe / javaNijaM / javaNIyaM // tIya / bi jo bIu // kRya / pejA peyA // 24 // mUla bhASAMtara. uttarIya zabda ane anIya tIya tathA kRdya pratyayanA ya no vikaTape bevaDo ja thAya. saM. uttarIyaM tenuM uttarijaM ane bIje pade uttarIaM evaM rUpaM zrAya. anIya pratyayanA udA0 saM. karaNIyaM tenA karaNijjaM karaNIaM evAM rUpa thAya. saM. vismayanIyaM tenA vihmayaNijja vihmayaNIaM evAM rUpa thAya. saM. yApanIyaM tenA javaNijaM javaNIaM evAM rUpa thAya. tIya pratyayanA nadA- saM. dvitIyaH tenA biijje bIo evAM rUpa thAya. kRdaMtanA ya pratyayanA udA- saM. peyA tenA pejjA peA evAM rUpa thAya. // 24 // For Private and Personal Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 240 mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // vA 11 uttarIyaM ca anIyazca tIyazca kRyazca uttarIyAnIyatIyakRyaM tasmin 71 ja 11 anena vA yasya UH havaH saMyoge rI ri 11 klIbe sam monu uttariUM / pade uttarIya kagacajeti yabuk 11 klIbe sam monu uttarIthaM / anIyaM darzayati karaNIya 11 anena vA yasya jaH ikhaH saMyogeNINi 11 klIbe sam monu0 karaNiUM pade karaNIya 11 kagacajeti yaluk 11 klIbe krnnii| vismayanIya pakSmazmaSmasmeti sma mha anena vA yasya jAH hrakhaH saMyoge pINi 11 klIbe sam vihmayapiU pade vismayanIya padAzma smasya hma noNaH kagacajeti yUluk 11 klIbe sma monu0 vihmayaNIdhe / yApanIyaM yApejavaH yApUsthAne javaH buk vamadhyAdabuk anena ja 11 klIbe sam hrakhaH saMyoge noNaH jvnniuuN|pde kagacajeti ylukjvnnii| tIyaM darzayati dvitIya kagaTaDeti Dhuk kagacajeti vlukyanena vA yasya jAH havaH saMyoge IthataH sejhaiH vizjo / pade kagaTaDe ti buk kagacajeti tabuk ca bAhulakAt samAnAnAM dIrghaH vA 11 ataH se?H bii| kRto yaH kRdyaH taM darzayati peyA- 11 anena yasya jAH aMtyavyaMga sabuk pejaa| pade peyA kagacajeti yaluk 11 aMtyavyaMjana slukU pethA ||shvnaa TIkA bhASAMtara. uttarIya zabda ane anIyatIya tathA kRdaMtanA ya pratyayano vikaTape bevaDo ja thAya. saM. uttarIyaM tene cAlatA sUtrathI yano ja thAya. panI ikhaH saMyoge klIve sam monu0 e sUtrothI uttarijaM thAya. bIje pade saM. uttarIya tene kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI uttarIaM rUpa thAya. have anIya pratyayanA udAharaNa batAve . saM. karaNIya tene cAlatA sUtrathI vikaTape ja thAya. havaH saMyoge klIve sam monu0 e sUtrothI karaNijaM rUpa thAya. pade saM. karaNIya tene kagacaja klIbe sam e sUtrothI karaNIaM rUpa thAya. saM. vismayanIya tene pakSmazmaSma0 cAkhatA sUtre yano ja thAya. hakhaH saMyoge klIbe sam e sUtrothI vismayaNija rUpa thAya. pakSa saM. vismayanIya tene pakSmazma0 noNaH kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI vihmayaNIaM rUpa thAya. saM. yApanIya tene yAperjava: e sUtrathI yApne sthAne java Adeza thAya. paLI vamAMzrI ano luk thAya. cAlatA sUtre yano ja thAya. For Private and Personal Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 241 klIbe sam hakhaH saMyoge noNaH e sUtrothI javaNijjaM rUpa thAya. bIje pakSa kagacaja e sUtra lAgI javaNIaM rUpa thAya. saM. tIya pratyayanuM udAharaNa darzAve . saM. dvitIya tene kagaTaDa kagacaja0 cAlatA sUtre yano ja thAya. havaH saMyoge ataH seDoM: e sUtrothI viijo rUpa thAya. bIje pakSa kagaTaDa kagacaja bAhulaka adhikArathI samAnAMnAM dIrghaH pAme pI ataH sejhaiH e sUtrathI bIo rUpa thAya. have kRdaMtanA ya pratyayanuM udAharaNa darzAve be-saM. peyA tene cAkhatA sUtrathI yano na vAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrathI pejjA rUpa thAya. pade saM. peyA zabdane kagacaja0 aMtyavyaM0 e sUtrothI peA rUpa thAya. // 24 // gayAyAM do'kAMtau vA 24e|| zrakAMtau vartamAne bAyAzabde yasya ho vA jvti||vcchss gahI valassa baayaa| zrAtapAnAvaH / saccAI saccAyaM // akAMtAviti kim // muh-ccaayaa| kaaNtirityrthH|| mUla bhASAMtara. jeno artha kAMti zrato na hoya evA chAyA zabdanA yano vikaTape ha thAya. saM. vRkSasya chAyA tenuM vacchassa chAhI evaM rUpa vAya. pake vacchassa chAyA evaM rUpa thAya. ahiM chAyA eTale taDakAno anAva. saM. sacchAyaM tenuM sacchAhaM tathA sacchAyaM rUpa thAya. kAMti artha thato hoya to na thAya. jema-saM. mukhacchAyA tenuM muhacchAyA evaM rUpa thAya. ahIM mukhanI kAMti evo artha thAya je. ||ddhuNddhikaa // bAyA 71 ha 11 thakAMti 71 vA 11 vRkSasya kRto't vR va bosyAdau dasya baH zranAdau hitvaM dvitIyapUrva ba ca 61 Gasassa GasasthAne sta vaccassa gayA thanena vA yasya hA bahA harijAyAH DIpratyayaH buk thAlopaH lokAt 11 aMtyavyaMga sabuk baahii| pade vaccassa bAyA pUrvavat / sahAyaH saha bAyayA vartate yat tat saMsthAyAM anena vA yasya haH kharejyaH usya hitvaM dvitIye tu pUrva baca 11 klIbe sam monu sabAhaM pade sabAyA kagacajeti yabuk zravarNo tha ya 11 klIbe sm monu0 sancAyaM / mukhachAyA mukhasya bAyA kharenyaH basya hitvaM dvitIyapUrva u ca khaghathadha0 kha ha 11 aMtyavyaM0 saluk muhachAyA ||24e // . . For Private and Personal Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 - mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. kAMti artha varjita evA chAyA zabdanA ya no vikaTape ha thAya. saM. vRkSasya tene Rto't cho'kSyAdau anAdau dvitIya. usassa e sUtrothI vacchassa rUpa thAya. saM. chAyA tene cAlatA sUtrathI vikaTape ya no ha thAya.: pI haridrAyAH DIpratyayaH luka lokAt aMtyavyaMja0 e sUtrothI chAhI rUpa zrAya. bIje paH pUrvavat vacchassa chAyA evaM rUpa thAya. saM. sacchAya (gayAsahita ) tene cAlatA sUtrathI vikaTape yanoha thAya. paThI kharebhyaH chasya dvitvaM dvitIya0 klIye sam monu e sUtrothI sacchAhaM rUpa thAya. bIje pade sacchAyA tene kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI sacchAyaM rUpa thAya. saM. mukhacchAyA (mukhanI bAyA) tene kharebhyaH chasya hitvaM dvitIyapUrva0 khaghathadha0 aMtyavyaMjana e sUtrothI muhacchAyA ebuM rUpa thAya. ||shve|| DAhavau katipaye // // katipaye yasya DAha va ityetau paryAyeNa navataH // kazvAhaM / kazvaM // mUla bhASAMtara. katipaya zabdanA ya ne sthAne anukrame DAha ane va evA zrAdeza thAya. saM. katipaya tenuM kaivAhaM tathA kaiavaM evaM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // DAhazca vazca DAhavau 15 katipaya 71 katipaya kagacajeti buk povaH anena yasya DAda DityaM yasya anuk lokAt 11 kIbe sm monu kazvAhaM pade katipaya- kagacajeti payorbuk anena pasya vaH 11 klIbe sam monu0 kazvaM // 250 // TIkA bhASAMtara. katipaya zabdanA ya ne DAha ane va evA Adeza zrAya. saM. katipaya tene kacacaja povaH cAlatA sUtre ya no DAha thAya. DityaM lokAt klIye sUm monu0 e sUtrothI kaivAhaM rUpa thAya. pade katipaya tene kagacaja cAlatA sUtre pano va thAya. klIye sam monu0 e sUtrothI kaiavaM rUpa thAya. // 25 // kiri-nere ro maH // shy1|| zranayorasya Do jati // kiDI neDo // mUla bhASAMtara, kiri ane bhera zabdanA rano Da zrAya. saM. kiri tenuM kiDI vAya. saM. bheraH tenuM bheDo rUpa thAya. // 251 // For Private and Personal Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 243 // DhuMDhikA // kirizca nerazca kirineraM 1 ra 61 DaH 11 kiri 11 zranena rasya DaH akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMja sabuk kiDI |ner 11 anena ra Da ataH sejhaiH nero // 251 // TIkA bhASAMtara. kiri ane bhera zabdanA rano Da thAya. saM. kiri tene cAlatA sUtrathI ra no Da thAya. panI aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kiDI rUpa thAya. saM. bhera tene cAlatA sUtrathI rano Da thAya. paThI ataH sejhaiH e sUtrathI bhero rUpa dhAya. // 251 // paryANe DA vA // 5 // paryANe rasya DA ityAdezo vA navati // paDAyANaM pahANaM // 25 // mUla bhASAMtara. paryANa zabdanA rane sthAne DA evo Adeza vikaTape thAya. saM. payoNaM tenuM paDAyANaM tathA pallANaM rUpa thAya. // 252 // ||ddhuNddhikaa // paryANa 71 DA 11 vA 11 paryANa 11 rakArayakArayovizleSaM kRtvA anena vA ra DA 11 klIbe sam monu paDAyANaM pade paryANa- pa [staparyANasaukumArye vaH yasya saH klIve sm monu pahANaM // 25 // TIkA bhASAMtara. paryANa zabdanA rane sthAne vikaTape DA evo Adeza thAya. saM. paryANa tene ra ane ya ne judA karI cAlatA sUtrazrI rano vikaTape DA zrAya. panI llIbe sam monu0 e sUtrothI paDAyANaM rUpa thAya. bIje par3e saM. paryANa zabdane paya'stapANasaukumArya0 e sUtrathI yano lla thAya panI klIye sUm monu0 e sUtrothI pallANaM rUpa thAya. // 25 // karavIre NaH // 253 // karavIre prathamasya rasya No navati // kaNavIro // 253 // mUla bhASAMtara. karavIra zabdanA pehelA rano Na zrAya. saM. karavIra tenuM kaNavIro thAya. // 253 // // TuMDhikA // karavIra 71 NaH 19 karavIra zranena prathamasya NaH zrataH sejhaiH kaNavIro // 253 // For Private and Personal Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 244 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. karavIra zabdanA prathama rano Na thAya. saM. karavIra tene cA. satA sUtrathI pehelA ranoNa thAya pI ataH sejhaiH e sUtrathI kaNavIro rUpa thAya // 253 // darijAdau lH||||. harimAdiSu zabdeSu asaMyuktasya rasya lo javati // hasiddI / dakhidA / dalido / dAlidaM / haliho / jhuhilo| siDhilo / muhalo / calayo / vlunno| kbunno| kaMgAlo / sakAlo / somaalo| cilAu~ / phalihA / phaliho / phAtihaho / kAhalo / lukko / thavahAlaM / jslo| jaDhalaM / bddhlo| niThulo / bahulAdhikArAcarapazabdasya paadaarthvRtterev|anytr caraNa-karaNaM ||nmre sasaMniyoge eva / anyatra jamaro // tathA jaDharaM / bddhro| nihuro ityAyapi // haritA // darimAti / darija / dArijya / harija / yudhiSThira / zithira / mukhara / caraNa / varuNa / karuNa / aMgAra / satkAra / su. kumAra / kirAta / parikhA / parigha / pArinana / kAtara / ruvaNa / apahAra / bramara / jaThara / bagara / niSThura / ityAdi // ArSe 'vA. lasaMge ityAdyapi // 254 // mUla bhASAMtara. haridra vigere zabdonA joDAdare varjita evA rano la thAya. saM. haridrA tenuM halIddI thAya. daridrAti tenuM daliddAi thAya. saM. daridra tenuM dalido thAya. saM. dAridya tenuM dAlidaM thAya. saM. harija tenuM halido thAya. saM. yudhiSThiraH tenuM jahuDhilo thAya. saM. zithira tenuM siDhilo thAya. saM. mukhara tenuM muhalo thAya. saM. caraNa tenuM calaNo thAya. saM. varuNa tenuM valuNo thAya. saM. karuNa tenuM kaluNo thAya. saM. aMgAraH tenuM iMgAlo thAya. saM. satkAra tenuM sakAlo thAya. saM. sukumAra tenuM somAlo thAya. saM. kirAta tenuM cilAo thAya. saM. parikhA tenuM phalihA thAya. saM. parigha tenuM phaliho thAya. saM. pAribhadra tenuM phAlihaddo thAya. saM. kAtara tenuM kAhalo thAya. saM. ruThaNa tenuM lukko thAya. saM apadvAra tenuM avaddAlaM thAya. saM. bhramara tenuM bhasalo thAya. saM. jaThara tenuM jaDhalaM zrAya. saM. vaThara tenuM baDhalo thAya. saM. niSThura tenuM nilo thAya. bahula adhikAra ne tethI caraNa zabdano artha jo zlokano pAda ( eka caraNa ) evo thato hoya to ja Aya. nahIM to caraNa-karaNaM evaM thAya. bhramara zabdano artha saMniyogamAM zrato hoya toja pAya. nahIM to bhamaro thAya. ityAdi jANI levA. ArSa prayogamAM saM. dvAdazAMge tenuM duvAlasaMge ityAdi rUpa paNa pAya. // 254 // For Private and Personal Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only prathamaH pAdaH / // DhuMDhikA // haridrAdi 71 la 11 daridrA pathi pRthivI0 ra chAnena rasya laH heronavA madhyAt rakAralopaH zranAdau dvitvaM hA bAyAharis - yoH iti DI pratyayaH lokAt 11 aMtyavyaM0 saluk daliddI dari prAk durgatau daridrA tiv anena rasya laH ro navA ralopaH - nAdau dvitvaM yAtyAdInAM ti daliddAi / daridra anena rasya laH ro navA luk anAdau dvitvaM 11 ataH serDe : dalido | dAri- anena ra la adhomanayAM yalopaH preronavA raluk zranAdau dvitvaM 11 klIbe sma dAlidaM / hAridra- hAridravAyavyotkhAtA hA da anena ra laH preronavA raluk zranAdau dvitvaM 11 ataH serDoH dalido / yudhiSThira zrAderyojaH ja utomukalajujayuM yudhiSThire vA dhi dhu khagharo dhasya daH STasyAnuSTa0 STasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIpUrva va Ta anena ra laH 11 zrataH serDoH juhuTTilo / zithira zaSoH saH methi zithira0 ya Dha / anena ra la ataH serDoH siDhi - lo / mukhara - khagharo khasya daH anena ra laH 11 ataH seDaH muhalo | caraNa - 11 anena ra la ataH serDoH clo| varuNa karuNa anena ra laH ataH serDoH valuNo kaluSo / aMgAra - pakkAMgAra0 zraM i anena rasya laH 11 ataH serDoH iMgAlo | satkAra - kagaTaDeti luk anAdau dvitvaM 11 anena ra la yataH serDoH sakAlo / sukumAra- navA mayUkhalavaNa0 kuzabdena saha tvaM so anena ra la somAlo / kirAta kirAte cakasya caH anena ra la ka - gacajeti luk 11 zrataH serDoH cilAI / parikhA - pATi paruSamaparigheti pasya phaH anena ra la khaghatha0 kha ha 11 aMtyavyaM0 sluk phalihA / parigha - pATi paruSa parigheti pasya phaH anena ra la khaghatha0 11 zrataH serDo: phaliho / pArija pApiruSeti pasya phaH anena ra laH khaghatha0 kha ha 11 mero navA raluk zranAdau dvi 245 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 246 mAgadhI vyAkaraNam. tvaM 11 ataH se?H phAlihaddo / kAtara- vitasti vasati tasya haH anena rasya laH zrataH seDoMH kAhalo / rugNa- anena rasya laH zakta muktaglasya kaH anAdau hitvaM 11 buko / apahAra-- po vaH sarvatra luk anAdau hitvaM anena ra la 11 klIve sm monuna zravaddAlaM / bhramara- sarvatra rabuk camare so vA masya mo anena rasya laH ataH sejhaiH nasalo / jaTharA voDhaH anena ra laH 11 klIbe sam monu jaDhalaM / baThara- voDhaH geDhaH anena ra la bddhlo| niThura- STasyAnuSTa STasya H anAdau hitvaM anena ra la ataH seoH nihlo| caraNakaraNa- 11 klIbe sam monu0 caraNakaraNaM / bhramara 11 sarvatra rabuk zrataH se?H namaro / bahulAdhikArAt jaThara 11 klIbe sam monu jaTharaM / baThara 11 zrataH sejhaiH baDharo / niSThura11 STasyAnu0 STasya uH anAdau hitvaM dvitIyapUrvaThasya TaH 11 ataH seDoMH niro| ArSe chAdazAMgahAre vA iti davayovizleSaM kRtvA vAt prAg ukAraH lokAt zrArSatvAdasya laH zaSoH saH hrasvaH saMyoge hrasvaH 11 zrataH e sau puMsi mAgadhyAM sinA saha ekAraH uvAlasaMge // 254 // TIkA bhASAMtara. harijA vigere zabdonA joDAkSare varjitaM evA rano la zrAya. saM. haridrA tene pathi pRthivI0 cAlatA sUtre rano la thAya. ironavA e sUtrathI dramAM rahelA rano lopa thAya. panI anAdau dvitvaM chAyAharidrayoH lokAt aMtyavyaMja0 e sUtrothI harihI rUpa thAya. saM. daridrA e dhAtu urgatimA pravarte tene tib pratyaya AvI rano la thAya. dreronavA anAdau dvitvaM tyAdInAMe sUtrothI dalidAi rUpa zrAya. saM. daridra tene cAlatA sUtrathI rano la thAya. dreronavA anAdau dvitvaM ataH se?H e sUtrothI darido rUpa thAya. saM. dAridraya tene cAkhatA sUtrathI rano la zrAya. panI adhomanayAM Dero navA anAdau dvitvaM klIbe sam e sUtrothI dAlidaM rUpa thAya. saM. hAridra tene hArijavAyavyotkhAtA cAlatA sUtre rano la Aya. dreronavA anAdau dvitvaM ataHse?H e sUtrothI halido rUpa thAya. saM. yudhiSThira tene AyojaH uto mukalajujayuM yudhiSThire vA khaghatha0 STasyAnuSTha0 anAdau dvitvaM dvitIya. cAlatA sUtre rano lAya. ataHse?H e sUtrothI juhuhilo rUpa zrAya. saM. zithira tene zaSoH saH methizithira0 cAlatA sUtre rano la thAya. For Private and Personal Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 247 ataH se?H e sUtrozrI siDhilo rUpa zrAya. saM. mukhara tene khaghatha0 cAlatA sUtre rano la thAya. ataH seoMH e sUtrathI muhalo rUpa thAya. saM. caraNa tene cAlatA sUtrayI ra no la thAya. ataH seDoMH e sUtrathI calaNo rUpa dhAya. saM. varuNa karuNa tene cAlatA sUtrathI rano la thAya. ataH se?: valuNo kaluNo rUpa thAya. saM. aMgAra tene pakkAMgAra0 cAlatA sUtre ra no la thAya. ataH seoMH e sUtrathI ke gAlo rUpa thAya. saM. satkAra tene kagaTaDa0 anAdau0 cAlatA sUtre rano la thAya. ataH se?: e sUtrothI sakAlo rUpa thAya. saM. sukumAra tene navAmayUkhalavaNa e sUtrathI ku zabda sAthe okAra thAya. panI cAlatA sUtre rano la thAya. eTale somAlo rUpa thAya. saM. kirAta tene kirAte ca e sUtre ka no ca thAya. cAlatA sUtre rano la thAya. kagacaja. ataH seDoMH e sUtrothI cilAo rUpa thAya. saM. parikhA tene pATiparuSamaparigha0 e sUtre pano pha thAya. paThI cAlatA sUtre rano la thAya. khaghatha0 aMtyavyaMjana e sUtrothI phalihA rUpa thAya. saM. parigha tene pATiparuSaparigha0 cAlatA sUtre rano la thAya. khaghatha ataH seDoM: e sUtrothI phaliho rUpa thAya. saM. pAribhadra tene pATiparuSa. cAlatA sUtre rano la Aya. khaghatha0 ronavA anAdau0 ataH sejhaiH e sUtrothI phAlihaddo rUpa prAya. saM. kAtara tene vitastivasati0 e sUtre tano ha vAya. cAlatA sUtre rano la thAya. ataH sejhaiH e sUtrathI kAhalo rUpa thAya. saM. rugNa tene cAlatA sUtre ra no la thAya. zaktamuktadaSTa0 kaH anAdau0 e sUtrothI lukko rUpa thAya. saM. apadvAra tene povaH sarvatra valuk anAdI0 cAlatA sUtre rano la thAya. klIbe sam monu0 avaddAlaM rUpa thAya. saM. bhramaraH tene sarvatra bhramaresovA e sUtrathI mano mo thAya. palI cAlatA sUtre rano la thAya. ataH seoM: e sUtrathI bhasalo rUpa pAya. saM. jaThara tene voDhaH cAlatA sUtre rano la thAya. pagI klIbe num monu0 e sUtrothI jaDhalaM rUpa thAya. saM. baTharaH tene voDhaH ThoDhaH cAlatA sUtre rano la thAya. eTale baDhalo rUpa thAya. saM. niSTara tene STasyAnuSTa0 anAdau0 cAlatA sUtre rano la thAya. panI ataH seDoM: e sUtrathI niThulo rUpa thAya. saM. caraNa-karaNa tene klIbe sam monu0 e sUtrothI caraNa-karaNaM rUpa thAya. saM. bhramara tene sarvatra ataH sejhaiH e sUtrothI bhamaro rUpa thAya. badula adhikAra ke tethI saM. jaThara tene klIbe sam monu e sUtrothI jaTharaM rUpa zrAya. saM. baThara tene ataH seoMH e sUtrathI baDharo rUpa thAya. saM. niSThura tene STasyAnu anAdau0 dvitIya0 ataH seTaH e sUtrothI niThuro rUpa thAya. ArSa prayogamAM saM. dvAdazAMga tene dvArevA e sUtradhI da ane va ne judA karI vanI pehelA u kAra thAya. lokAt ane ArSa paNAMthI la no la thAya. zaSoH saH isvaH saMyoge pajI bhAgadhInASAmAM puMlige sisahita e vAya. eTale kuvAlasaMge e rUpa thaay.||254 For Private and Personal Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 248 www.kobatirth.org mAgadhI vyAkaraNam. // sthUle lo raH // 255 // sthUle lasya ro javati // thoraM // kathaM dhUlajaddo sthUrasya daridrA - dive javiSyati // mUla bhASAMtara. sthUla tyAre sthUlabhadranuM thUrabhaddo la kAra thaze. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zabdanA la no ra yAya. saM. sthUla tenuM dhoraM rUpa yAya. kema thAya ? tyAM sthUra zabdane hadivAdI laH e sUtrazrI // DhuMDhikA // sthUla 71 la 61 ra 11 sthUla- kagaTaDeti luk utkuSmAMDI tUpIra - kUpara sthUla iti tha yo anena lasya raH 11 klIbe sam monu0 thoraM sthUrija kagaTaDeti suluk daridrAdaulaH rasya laH preronavA ra luknAdau vaM 11 yataH serDoH thUla ho // 255 // TIkA bhASAMtara. sthUla zabdanA la no ra thAya. saM. sthUla tene kagaTaDa otkuSmAMDI tUNIra0 cAlatA sUtre la no ra thAya. klIve sam monu e sUtrothI thoraM rUpa yAya. saM. sthUribhadra tene kagaTaDa haridvAdaula: preronavA anAdau dvitvaM ataH serDoH e sUtrothI thUlabhaddo rUpa yAya. // 255 // bAdala - sAMgala-lAMgUle vAdeH // 256 // eSu zrAderlasya No vA javati // bAhalo / lAilo || eGgalaM / laGgUlaM / zUlaM laGgUlaM laGgUlaM // mUlabhASAMtara. lAhala lAMgala lAMgUla zabdanA pelA la no vikalpe Na zrAya. saM. lAhala tenA NAhalo lAhalo evA rUpa thAya. saM. lAMgalaM tenA jaMgalaM laMgalaM rUpa yAya. saM. lAMgUla tenA gaMgUlaM laMgUlaM evAM rUpa yAya. // 256 // // DhuMDhikA // lAlazca lAMgalaM ca lAMgUlaM ca lAdalalAMgalalAMgUlaM tasmin 71 vA 11 Adi 61 pa 11 lAila- zranena vA lasya NaH 11 zrutaH serDoH pAhalo lAilo / eva vizeSaH lAMgala zranena lasya NaH hrasvaH saMyoge 11 klIbe sam monu0 eMgalaM laMgalaM / lAMgUla anena vA lasya NaH hrasvaH saMyoge 11 klIbe sam monu0 jaMgalaM jaMgalaM // 256 // For Private and Personal Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 24e TIkA bhASAMtara. lAhala lAMgala lAMgUla e zabdonA Adi lano vikalpe Na thAya. saM. lAhala tene cAlatA sUtrathI lano Na yAya. ataH serDo: e sUtrathI NAhalo lAhalo evAM rUpa thAya. lAhalano artha dezavizeSa thAya be . saM. lAMgala tene cAlatA sUtrathI lano Na thAya hrasvaH saMyoge klIbe sam monu0 e sUtrothI jaMgalaM laMgalaM evAM rUpa thAya. saM. lAMgUla tene cAlatA sUtrathI lano Na thAya. hrakha saMyoge klIbe sam monu0 e sUtrothI gaMgalaM tathA laMgalaM rUpa yAya. // 256 // lalATe ca // 257 // lalATe ca zrAderlasya No javati // cakAra zrAderanuvRttyarthaH // piDAlaM / DAlaM // mUla bhASAMtara. lalATa zabdanA Adi lano Na thAya. mUlamAM ca zabdanuM grahaNa yadi lakAranI anuvRttine arthe be . saM. lalATa tenAM NiDAlaM NaDAlaM evAM rUpa thAya. // 257 // // DhuMDhikA // lalATa 71 ca 11 lalATa anena vA lasya eH pakkAMgAra iti vA laTa lalATe laDoH iti vyatyayena yaNi TAla iti sthite To DaH 11 klIbe sam monu0 kiAlaM paDalaM // 257 // TIkA bhASAMtara. lalATa zabdanA Adi lano Na thAya. saM. lalATa tene cAlatA sUtrathI vikalpe lano Na thAya. patI pakvAMgAra lalATe laDo To DaH klIbe sama monu0 e sUtrothI NiDAlaM NaDAlaM rUpa thAya. // 257 // zavare bo maH // 258 // aat ata mo javati // samaro // 258 // mUla bhASAMtara zabara zabdanA bano ma thAya. saM. zabara tenuM samaro rUpa thAya. // 298 // // DhuMDhikA // zabara 11 ba 61 ma 11 zabara - zaSoH saH anena vasya maH yataH serDoH / samaro // 258 // TIkA bhASAMtara. zabara zabdanA bano ma thAya. saM. zabara tene zaSoH saH cAlatA sUtre bano ma thAya. ataH seDa : e sUtrathI samaro rUpa yAya. // 258 // 32 For Private and Personal Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhIvyAkaraNam. svapnanIvyorvA // zyAe // anayorvasya mo vA nvti|| siminno| siviNo / nImI nIvI // 25 // mUla bhASAMtara. svapna ane nIvI zabdanA vano vikalpe ma thAya. saM. svapnaH tenAM simiNo siviNo rUpa thAya. saM. nIvi tenA nImI nIvI evAM rUpa zrAyaH // 25 // ||ddhuNddhikaa // svapnazca nIvI ca svapnanIvyau tayoH 72 vA 11 svapna sarvatra vabuk : svapnAdau zrAgamaH lokAt si panayovizleSaM kRtvA po vaH pasya vaH svapne nAt kArAgamaH vi anena vA va ma sarvatra valuk zranAdau hitvaM 11 zrataH seoH simiNo siviNo / nIvI anena .vA vasya maH 11 aMtyavyaMga sluk // nImI nIvI // 25 // TIkA bhASAMtara. svapna ane nIvI zabdanA vano vikalpe ma Aya. saM. svapna tene sarvatra iH svabhAdau lokAt e ane n ne judA karI po vaH e sUtrathI pano va thAya. ane svama zabdanA na nI pehelA ikAra Agama thAya. paThI cAlatA sUtre vikaTape va. no ma thAya. pajI sarvatra anAdau ataH sejhaiH e sUtrothI simiNo siviNo evAM rUpa zrAya. saM. nIvI tene cAlatA sUtre vikalpe va no ma thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrayI nImI tathA nIvI evAM rUpa thaayH|| 25 // zaSoH saH // 26 // zakAraSakArayoH so navati // za / saddo / kuso / nisaMso / vaMso / saamaa| sujhaM / dasa / soh| visa // Sa / saeDo / nisaho / kasA / ghosa // unnayorapi / seso / viseso // 26 // mUla bhASAMtara. zakAra ane SakArano sa thAya. za nAudA- saM. zabda tenuM saddo thAya. saM. kuza tenuM kuso thAya. saM. nRsaMza tenuM nisaMso thAya. saM. vaMza tenuM vaMso thAya. saM. zyAmA tenuM sAmA thAya. saM. zuddha tenuM suddhaM thAya. saM. daza tenuM dasa thAya. saM. zobhate tenuM sohai thAya. saM. vizati tenuM visai thAya. Sa nAudA- saM. SaNDaH tenuM saNDo thAya. saM. niSaka tenuM nisaho thAya. saM. kaSAya tenuM kasao thAya. saM. ghoSati tenuM ghosai zrAya. eka zabdamAM be za ke Sa hoya topaNa zrAya. saM. zeSa tenuM seso thAya. saM. vizeSa tenuM viseso thAya. For Private and Personal Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 251 // ttuNtthikaa|| zazca Sazca zaSau tayoH 72 sa 11 zabda anena za sa sarvatra vabuk anAdau hitvaM zrataH sejhaiH sho| kuza 11 anena za sa 11 ataH sejhaiH kuso / nRsaMza ito't nR na anena za sa 11 ataH se?H nasaMso / vaMza 11 anena za sa ataH sejhaiH vaMso zyAmA11 adhomanayAM yabuk anena za sa aMtyavyaMga sabuk sAmA zuddha 11 anena za sa klIbe sam monu sujhaM / daza- 13 anena za sa jaszasorbuk lopaH dasa / zojate- anena za sa khaghathadha jasya haH tyAdInAM ti : sohara / vizati anena za sa tyAdInAM tiz visara SaeDha anena Sa sa 11 DhomaH ataH seoH seddo| ni-Saka11 nikaSasphaTikacikurehaH kasya haH anena Sa sa kagacajeti kluk zrataH seDoMH nisaho / kaSAya anena Sa sa kagacajeti yaluk 11 ataH se?H kasA / ghoSati anena Sa sa tyAdInAM ti ghosa / zeSa anena zapoH saH ataH sejhaiH seso| vizeSaanena zaSoH saH ataH sejhaiH viseso // 26 // TIkA bhASAMtara. za ane Sa no sa thAya. saM. zabda tene cAlatA sUtrathI zano sa thAya. sarvatra anAdau ataH seoMH e sUtrodhI saddo rUpa zrAya. saM. kuza tene cAlatA sUtrathI zano sa thAya. ataH seDoMH e sUtrathI kuso zrAya. saM. nRsaMza tene to't cAlatA sUtre zano sa thAya. panI ataH seoMe sUtrathI nasaMso rUpa thAya. saM. vaMza tene cAlatA sUtrathI za no sa thAya. ataH se?: e sUtradhI vaMso rUpa dhAya. saM. zyAmA tene adhomanayAM cAlatA sUtre zano sa Aya. aMtyavyaMjana e sUtrathI sAmA rUpa thAya. saM. zuddha tene cAlatA sUtre zano sa thAya. klIve sUm monu e sUtrothI suddha rUpa thAya. saM. daza tene cAlatA sUtrathI zano sa thAya. panI jasazasoluMka e sUtrathI dasa evaM rUpa thAya. saM. zobhate tene cAlatA sUtre zano sa thAya. khaghatha tyAdInAM e sUtrothI sohai rUpa thAya. saM. vizati tene cAlatA sUtre zano sa thAya. panI tyAdInAM e sUtrathI visai rUpa thAya. saM. SaNDha tene cAlatA sUtre Sano sa thAya. Dha no Da zrAya. paDI ataH se?H e sUtrathI saNDo rUpa thAya. saM. niSaka tene nikaSasphadikacikure hA cAlatA sUtre Sano sa thAya. kagacaja ataH For Private and Personal Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 251 mAgadhI vyAkaraNam. seDa: e sUtrothI siho rUpa yAya. saM. kaSAya tene cAlatA sUtrathI Sano sa Aya. kagacaja ataH serDI e sUtrothI kasAo rUpa thAya. saM. ghoSati tene cAlatA sUtre pano sa thAya. tyAdInAM e sUtrathI ghosai rUpa thAya. saM. zeSa tene cAlatA sUtre baneza tathA panosa thAya chataH serDoH e sUtrothI seso rUpa zrAya. saM. vizeSa tene cAlatA sUtrathI bane za Sa no sa thAya pI ataH seDaH e sUtrI viseso rUpa thAya. // 260 // snuSAyAM eho na vA // 262 // snuSAzabde Sasya ehaH kArAkrAMto ho vA javati // suhA susA // 269 // mUla bhASAMtara. snuSA zabdanA Sa no vikalpe paha thAya. eTale NakArayukta ha thAya. saM snuSA tenA sunhA tathA susA evAM rUpa yAya. // DhuMDhikA // snuSA 11 eha 11 navA 11 snuSA - adhomanayAM nalopaH su - nena vA Sasya ha 11 aMtyavyaMja0 saluk suraha | pade snuSA - dhomanayAM naluk zaSoH saH Sasya saH 11 aMtyavyaMja0 saluka susA 0 TIkA bhASAMtara. snuSA zabdanA Sa no yaha vikalpe thAya. saM. snuSA tene adhomanayAM nalukU cAlatA sUtre vikalpe Sa no yaha thAya. aMtyavyaM sluk e sUtrathI suhA rUpa yAya. bIje pache snuSA tene adhomanayAM zaSoH saH aMtyavyaMja0 e sUtrothI musA rUpa yAya. // 269 // daza pASANe daH // 262 // dazanzabde pASANazabde ca zaSoryathAdarzanaM ho vA javati // da-muddo dasa-muddo | daha-balo dasa-balo daha-raho / dasa-raho / daha dasa / eyAraha / bAraha | teraha | pAhANo / pAsANo // mUla bhASAMtara. dazan tathA pASANa zabdanA za Ane Sa no anukrame vikalpe ha yAya. saM. dazamukha tenAM daha-muho dasa-muho evAM rUpa yAya. saM. daza-bala tenAM daha-balo dasa-balo evAM rUpa yAya. saM. dazaratha tenAM daha-raho dasaraho evAM rUpa thAya. saM. daza tenAM daha dasa evAM rUpa yAya. saM. ekAdaza tenuM eAraha evaM rUpa thAya. saM. dvAdaza tenuM bAraha rUpa thAya. saM. trayodaza tenuM teraha rUpa yAya. saMpASANa tenuM pAhANI tathA pAsANo rUpa yAya. // 262 // For Private and Personal Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // daza ca pASANazca dazapASANaM tasmin 71 ha 11 dazamukha - - nena vA zasya ha khaghatha0 kha da 11 ataH serDoH daha-muho / pade dazamukha - zaSoH saH khaghatha0 kha ha dasamuho dazabala - dazabalAni zrAgamaprasiddhAni dAMtyAdIni zrasya dazabalaH anena vA za da bovaH basya vaH 11 yataH serDoH dahabalo pade zaSoH saH bo vaH ataH serDoH dasabalo / dazaratha - anena za ha khaghatha0 thasya haH 11 ataH serDoH daharaho pade dazaratha zaSoH saH khaghatha0 ya ha yataH serDoH dasaraho / daza- anena vA zaha daha pake dasa ekAdaza kagacajeti kluk saMkhyA gadgade raH dasya ra anena zasya haH ezrAraha / dvAdaza- kagaTaDeti daluk saMkhyAgadgade raH dasya raH anena zasya haH bAraha / trayodaza trayodazAdau svarasya iti trayosthAne te saMkhyAgadgade raH dasya raH anena zasya ha teraha | dazAdayaH zabdAH saMskRta siddhA jJAtavyAH anyathA jaszas GasiddhAmi dIrghaH iti dIrghaH syAt / pASANa - anena vA Sasya haH 19 pAhANI | pade pASANa - zaSoH saH 11 yataH seDaH pAsANo // 262 // For Private and Personal Use Only 52 TIkA bhASAMtara. dazan ane pASANa zabdanA za tathA Sa no anukrame vikalpe ha thAya. saM. dazamukha - tene cAlatA sUtrathI za no ha thAya. khaghatha0 ataH seDaH e sUtrI daha - muho rUpa thAya. bIje pache saM. dazamukha tene zaSoH saH khadyatha0 e sUtra dasamuha rUpa yAya. saM. dazabala eTale jene zAstra prasiddha evA kSamA vigere dazabala hoya te tene cAlatA sUtrathI za no ha thAya. bovaH e sUtradhI va no va thAya. pabI ataH seDaH e sUtrathI dahabalo rUpa yAya. bIje pache dazabala tene zaSoH saH bovaH ataH sermoH e sUtrothI dasabalo rUpa thAya. saM. dazaratha tene cAlatA sUtrazrI za noha thAya. pI khaghatha0 ataH seDa : e sUtrothI daharaho thAya. bIje pade dazaratha tene zaSoH saH khaghatha0 ataH seDa: e sUtrotha dasaraho rUpa thAya. saM. daza tene cAlatA sUtrathI za no ha thAya. eTale daha rUpa thAya. bIje par3he dasa evaM rUpa yAya. saM. ekAdaza tene kagacaja saMkhyAgadgaderaH e sUtrazrI da no ra thAya. pI cAlatA sUtrazrI zano ha thAya. eTale eAraha rUpa yAya. saM. dvAdaza tene kagaTaDa Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 254 prthmHpaadH| saMkhyAgadagade raH cAlatA sUtre za no ha thAya. eTale bAraha rUpa thAya. saM. trayodaza tene trayodazAdau kharasya e sUtrathI trayo ne sthAne te thAya. paThI saMkhyAgadgade ra: cAlatA sUtre za no ha Aya. eTale. teraha rUpa thAya. ahiM daza vigere zabdo saMskRta pramANe sikha thayelA jANavA. nahIM to jasUzasUGasi0 e sUtrathI dIrgha thAya. saM. pASANa tene cAlatA sUtrathI Sa no ha thAya. eTale pAhANo rUpa thAya. vikaTapapade saM. pASANa tene zaSoH saH ataH seTaH e sUtrozrI pAsANo rUpa thAya. // 265 // divase sH||263 // divase sasya ho vA navati // divaho / divso|| mUla bhASAMtara. divasa zabdanA sa no vikaTape ha Aya. saM. divasa tenAM divaho tathA divaso evAM rUpa thAya. // 263 // ||ddhttikaa|| divasa 71 sa 19 divasa- anena vA sasya haH zrataH sejhaiH divaho / pade divasaH 11 zrataH sejhaiH divaso // TIkA bhASAMtara. divasa zabdanA sa no vikalpa ha thAya. saM. divasa tene cAlatA sUtrathI vikalpe sa no ha thAya. patI ataH seoMH e sUtrathI divaho thAya. vikalpa pade saM. divasa tene ataH seoMH e sUtrathI divaso thAya. // 263 // ho ghonusvArAt // 264 // anusvArAtparasya hasya gho vA navati // siNgho| sIho // sNghaaro| saMhAro / kvacidananusvArAdapi dAhaH / dAgho // 26 // mUla bhASAMtara. anusvAranI panI AvelA ha mo vikaTape ghAya. saM. siMha tenA siMgho sIho evAM rUpa thAya. saM. saMhAra tenA saMghAro saMhAro rUpa pAya. // DhuMDhikA // ha 61 gha 11 anusvAra 51 siMha anena ha gha 11 ataH sejhaiH siMgho pade siMha- mAMsAdervA anusvAralopaH vhiAsiMdatriMzatyA sa sI 11 ataH se?H sIho / saMhAra anena hasya ghaH 11 ataH seoMH saMghAro sNhaaro| kvacidananusvArAt ghatvaM yathA dAha anena vA hasya ghaH ataH sejhaiH dAgho pade dAho // 264 // TIkA bhASAMtara. anusvAra paThI AvelA hano vikaTape gha thAya. saM. siMha tene cAlatA sUtrathI hano gha thAya. ataH seDoMH e sUtradhI siMgho pAya. pade siMha tene For Private and Personal Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 255 mAMsAdervA anusvAralopaH IrjivhA siMha triMzat ataH seoMH e sUtrodhI sIho rUpa thAya. saM. saMhAra tene cAlatA sUtrathI ha no gha thAya. ataH seDoMH e sUtrathI saMghAro saMhAro evAM rUpa zrAya. koi ThekANe anusvAra zivAya paNa gha thAya je jema-saM. dAha tene A sUtrazrI ha no gha thAya. ataH sejhaiH e sUtrathI dAgho ane bIje pade dAho evAM rUpa zrAya. // 26 // SaT-zamI-zAva-sudhA-saptaparNeSvAdeva // 165 // eSu zrAdervarNasya bo navati // baho / bh| bappaGa / bNmuho| bmii| bAvo / buhA / battivalo // mUla bhASAMtara. SaSTha zamI zAva sudhA ane saptaparNa e zabdonA Adi akSara no cha thAya. saM. SaT tenu chaTTho thAya. saM. SaSTI tenuM chaTThI thAya. saM. SaTpada tenuM chappao thAya. saM. SaNmukha tenuM chaMmuho thAya. saM. zamI tenuM chamI thAya. saM. zAva tenuM chAvo thAya. saM. sudhA tenuM chuhA thAya. saM. saptaparNa tenu uttivaNo thAya. ||ddhuNddhikaa // SaTra ca zamI ca zAvazca sudhA ca saptaparNazca SaTzamIsudhAsaptaparNAH teSu- bahuvacana SaT zabdasya pratyayAMtasyApi grahaNArthaM zrAdi 61 ba 11 SalAM pUraNaH SaSThaH SaT- kati-katipayAt thaT pratyayaH Satavargasya varga STavarga thaTra SaT saMyoge STa SaSTa anena Sasya ba STasyAnuSTa va anAdau hitvaM dvitIyapUrva usya Ta 11 ataH se?H ho SaSThI- pa pUrvavat aNaDekaNajasaTitAt iti DI pratyayaH buk umadhyAbuk lokAt aMtyavyaMga sUluka baThI SaTpada anena Sasya baH kagaTaDeti luk anAdau hitvaM ppa kagacajeti Dhuk 11 ataH seoH uppa Saemukha- anena Sasya u UNano vyaMjaneNa anusvAraH khaghathadhanAM khasya haH 11 zrataH se?H baMmuho / saptaparNa- 11 anena 3 aMtyavyaMja sabuka mI vo buhA battivaNo // 26 // TIkA bhASAMtara. SaT zamI zAva sudhA ane saptaparNa zabdanA zrAdivarNano cha thAya. ahiM bahuvacanavAlA SaS zabdanuM bahuvacana lIdhuM ne te pratyayAMtanA grahaNane mATe . unI saMkhyA pUre te SaSTha kahevAya. saM. SaT tene katikatipayAt thaT pratyayaH e sUtre thaT pratyaya bhAve panI Satavargasya chavargaSTavarga: ane Sa tathA Ta ne yoge STa thAya. eTale SaSTha For Private and Personal Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 mAgadhI vyAkaraNam. thAya. panI thA cAlatA sUtre Sa no cha thAya. Sa STasyAnuSTa0 anAdau ditvaM dvitIya ataH seoMH e sUtrothI chaTho rUpa thAya. saM. SaSTI tene pUrvavat cha no thAya. panI aNaDekaNjha TitAt e sUtrathI DI pratyaya Ave luk thAya. lokAt aMtyavyaM saluk az chaThI rUpa thAya. saM. SaTpada tene cAlatA sUtrathI Sa no cha thAya. kagaTaDa anAdau dvitvaM kagacaja ataH seoMH e sUtrothI chappao rUpa thAya. saM. SaNmukha tene cAlatA sUtrathI Sa no cha thAya. jhaNanovyaMjaneNa anusvAraH khaghathA ataH senoH e sUtrothI chaMmuho rUpa thAya. saM. saptaparNa tene cAlatA sUtrathI cha thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrothI chamI chAvo chuhA chattivaNo evAM rUpa thAya. // 265 // zirAyAM vA // 266 // zirAzabde thAdekho vA navati // birA sirA // mUla bhASAMtara. zirAzabdanA Adi akSarano vikaTape cha thAya. saM. zirA tenAM chirA sirA evA rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa|| zirA 71 vA 11 zirA anena vA zasya H aMtyavyaMga sluk birA sirA // 266 // TIkA bhASAMtara. zirAzabdanA Adi adarano vikalpe cha thAya. saM. zirA tene cAlatA sUtrathI vikaTape za no cha thAya. pI aMtyavyaM0 e sUtrathI chirA sirA evAM rUpa thAya. // 266 // duga nAjana-danuja-rAjakule jaH sasvarasya na vA // 267 // eSu sasvarajakArasya bug vA navati // nANaM jAyaNaM / daNu-vaho / daNuya-vaho / rAjalaM rAya-jalaM // mUla bhASAMtara. bhAjana danuja rAjakula e zabdonA svarasahita jano vikaTape luk thAya. saM. bhAjanaM tenuM bhANaM bhAyaNaM evAM rUpa thAya. saM. danujavadha tenAM daNuvaho daNua-vaho evAM rUpa thAya. saM. rAjakuMlaM tenAM rAulaM rAya-ulaM evAM rUpa thAya. // 267 // ||ddhuNddhikaa // buk 11 nAjanaM ca danujazca rAjakulaM ca nAjanadanujarAjakulaM tasmin 71 ja 61 sasvara 61 na 11 vA 11 nAjana- anena vA jabuk noNaH 11 klIve sam monu nANaM pade nAjana- kagaca For Private and Personal Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthm:paadH| 257 jeti jaluk avarNo tha ya noNaH 11 klIbe sam monu0 jAyaNaM / danujavadha- anena vA jaluk daNuvaho pade kagacajeti jaluk khaghatha dhasya haH 11 ataH sejhaiH daNuza-vaho / rAjakula-anena jaluk kagacajeti kluk 11 klIbe sam monu0 rAulaM / rAjakula- kagacajeti kajayo k zravarNo klIbe sam rAja-ulaM 267 TIkA bhASAMtara. bhAjana danuja rAjakula e zabdonA svarasahita jano vikaTape khuk Aya. saM. nAjana- tene cAlatA sUtrathI vikaTape jano lukU thAya. noNaH klIve sam monu0 e sUtrothI bhANaM rUpa thAya. pade bhAjana tene kagacaja avarNo noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI bhAyaNaM rUpa thAya. saM. danujavadha tene cAlatA sUtrathI vikaTape jano luk thAya. eTale daNuvaho thAya. bIje pate kagacaja khaghatha ataH se?H e sUtrothI daNua-vaho rUpa thAya. saM. rAja-kula tene cAlatA sUtrathI ja no luk thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI rAulaM rUpa thAya. bIje pare rAjakula tene kagacaja0 avarNo0 klIbe sam monu0 5 sUtrothI rAya-ula rUpa thAya. vyAkaraNa-prAkArAgate kgoH|| 26 // eSu ko gazca sakharasya dug vA javati // vAraNaM vAyaraNaM / pAro paayaaro|| thA zrAga // mUla bhASAMtara. vyAkaraNa prAkAra Agata e zabdonA svarasahita ka ane gano vikaTape luk zrAya. saM. vyAkaraNaM tenuM vAraNaM ane vAyaraNaM rUpa thAya. saM. prAkAra tenAM pAro pAyAro rUpa zrAya. saM. Agata tenAM Ao Agao rUpa thAya. // 26 // // ddhuNddhikaa|| vyAkaraNaM ca prAkArazca zrAgatazca vyAkaraNaprAkArAgataM tasmin ka ca gUca kagau tayoH vyAkaraNa adhomanayAM yayuk anena vA kasya luk 11 klIbe sam monu vAraNaM / pake vyAkaraNa- adhomanayAM luk kagacajeti kluk zravaNoM tha ya 11 klIbe sam monu vAyaraNaM prAkAra- sarvatra raluk anena kabuk 11 ataH se. DoMH pAro / pakSe prAkAra- sarvatra rabuk kagacajeti kluk zrava For Private and Personal Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 250 mAgadhI vyAkaraNam . 0 a ya 11 ataH sejhaiH paayaaro| AgataH anena grabuk kagacajeti tduka 11 zrataH se?H pAu~ pakSa bAgalaM // 26 // TIkA bhASAMtara. vyAkaraNa prAkAra Agata e zabdonA svarasahita ka ane gano vikaTape luk thAya. saM. vyAkaraNa tene adhomanayAM cAlatA sUtre vikaTape kano luk thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI vAraNaM rUpa thAya. pakSa vyAkaraNa tene adhomanayAM kagacaja0 avarNo0 klIbe sam monu0 e sUtrothI vAyaraNaM rUpa thAya. saM. prAkAra tene sarvatra cAlatA sUtre kano luk thAya. ataH sejhaiH e sUtrothI pAro rUpa thAya. pade prAkAra tene sarvatra kagacaja avarNo ataH se?: e sUtrothI Ao rUpa thAya. ane pade Agao rUpa thAya. // 26 // kisalaya-kAlAyasa-hRdaye yH|| 26e|| eSu sakharayakArasya bug vA navati // kisalaM kisalayaM / kAkhAsaM kAlAyasaM / mahalava-samA sdiyaa| jAlA te sahitha ehiM gheppanti / nisamaeDa ppitha-hisassa hizrayaM // mUla bhASAMtara. kisalaya kAlAyasa hRdya e zabdomAM svarasahita yakArano vikaTape luk thAya. saM. kisalaya tenAM kisalaM kisalayaM evAM rUpa thAya. saM. kAlAyasa tenAM kAlAsaM kAlAyasaM rUpa thAya. saM. mahArNava samAH sahRdayAH tenuM mahaNNava-samA sahiA evaM rUpa thAya. saM. yasmin te sahRdayagRhyate tenuM jAlA te sahi ehiM gheppaMti / saM. nizamanArpitahRdayasya hRdayaM tenuM nisamaemappitha-hissa hizrayaM // 26e|| // DhuMDhikA // kisalayaM ca kAlAyasaM ca hRdayaM ca kisalayakAlAyasahRdayaM tasmin 71 ya 61 kisalaya- anena vA yasya buk 11 klIbe sam monu kisalaM kisalayaM / kAlAyasa- anena yaduk 11 klIbe sam monu kAlAsaM kaalaaysN|mhaarnnvsm 13 isvaH saMyoge hA ha sarvatra ramuk jasazas GasihAmi dIrghaH samA jaszasabuk mahalava-samA / sahRdaya anena buk kRpAdau hR hi kagacajeti dabuk 13 jaszasdIrghaH jaszasorbuk sahithA / sahRdayAH mahAvisamA ityrthH| yad 71 zrAderyojaH aMtyavyaMN dabuk rDAheDAlA For Private and Personal Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / lokAt jAlA tad 13 aMtyavyaM0 daluk zrataH sarvAdeH jassthAne ete sahRdaya jisa itkRpAdau Dha hi kagacajeti dayayorluk jisohi sahihiM / rahIzapAdAne gRha varttati bahuSvAdyasya aMtisthAne ti kyatikya pra0 gRhergheppaH gRhasthAne gheppaH kyaluk ghepaMti yadA sahRdayaiste guNA gRhyaMte ityarthaH / nizamane zravaNe - rpitaM hRdayaM yena sa nizamanArpitahRdayaH tasya zaSoH saH noNaH vA iti rpe yAkArasya utvaM luk sya luk sarvatra raluk kagacajeti luk itkRpAdau ha hi kagacajeti luk chAnena yaluk 61 isassa nIsamaNa pizrahissa hRdaya itkRpAdau hR hi kagacajeti luka 11 klIve sam hizrayaM // 269 // zra For Private and Personal Use Only TIkA bhASAMtara. kisalaya kAlAyasa hRdaya e zabdonA svarasahita ya no vikalpe luk yAya. saM. kisalaya tene cAlatA sUtrodhI vikalpe yano luk thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI kisalaM kisalayaM evAM rUpa yAya. saM. kAlAyasa tene cAlatA sUtrazrI ya no luk thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI kAlAsaM kAlAyasaM rUpa thAya. saM. mahArNavasama tene hrasvaH saMyoge sarvatra jasAsGasidvAmidIrghaH jaszasluk e sUtrothI mahaNNava- samA evaM rUpa yAya. saM. sahRdaya tene cAlatA sUtrayI ya no luka thAya. itkRpAdau 0 kagacaja0 jaszas dIrghaH jaszasoluk e sUtrothI sahiA rUpa yAya. e sarva padano artha evo be ke samAna hRdayavAlA rasika puruSo moTA samudra jevA be . saM . yad tene AderyojaH aMtyatryaM0 DerDAheDAlA lokAt e sUtrotha jAlA rUpa yAya. saM. tad tene aMtyavyaM 0 ataH sarvAdeH e sUtrothI te rUpa thAya. saM. sahRdayatene bhis pratyaya ve par3hI itkRpAdau kagacaja bhiso hi e sUtro sahia ehiM evaM rUpa yAya. saM. gRha dhAtu grahaNa karavAmAM pravarte tene vartta 0 e sUtrI aMti ve pabI bahuSvAdyasya0 kmazatikya pratyaya Ave gRherghepyaH e sUtre gRhane sthAne gheppa Adeza thAya. kya no luk thAya. pabI gheppaMti evaM rUpa yAya. tenovo ke ke, jyAre samAna hRdayavAlA rasika puruSothI te guNo grahaNa karAya be. saM. nizamanArpitahRdayasya eTale jeNe potAnuM hRdaya zravaNa karavAmAM arpaNa karalu be te zrahiM zaSoH saH noNaH vAppa apidhAtunA AkArano u thAya. lukU Na no luk thAya. sarvatra kagacaja0 itkRpAdau 0 kagacaja dalukU cAlatA sUtre ya no luk zrAya. pa SaSTInA ekavacanamAM Gasassa e sUtralAgI nisamaNappiahiassa evaM rUpa thAya. saM. hRdaya tana itkRpAdau kagacaja0 klIbe sm e sUtrothI hiayaM rUpaM yAya. 26 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 260 mAgadhI vyAkaraNama. murgaadevyuambr-paadptn-paadpiitthentrdH|||| eSu sakharasya dakArasya aMtarmadhye vartamAnasya bug vA javati // puggaa-vii| muggaa-evii| umbaro / unmbro| pA-vaDaNaM / pAyavaDaNaM / pA-vIDhaM / pAya-vIDhaM // aMtariti kim / murgAdevyAmAdau mAjUt // 20 // mUla bhASAMtara. durgAdevI udumbara pAdapatana pAdapITha e zabdonI aMdara rahelA da no vikaTape luk thAya. saM. durgAdevI tenAM duggA-vI duggA-evI evA rUpa thAya. saM. udumbara tenAM umbaro uumbaro evAM rUpa thAya. saM. pAda-patana- tenAM pA-vaDaNaM pAya-vaDaNaM rUpa thAya. saM. pAdapITha tenAM pA-vIDhaM pAya-vIDhaM rUpa pAya. mUlamAM aMtaranuM grahaNa ke tethI durgAdevI e rUpamA Adi rahelA dakAramA na pAya. 270 ||ddhuNddhikaa // urgAdevI ca uDuMbarazca pAdapatanaM ca pAdapIThaM ca purgAdevyuuMbarapAdapatanapAdapIThaM tasmin 31 aMtara 71 da 61 kurgAdevI sarvatraraluk anena // vA daluk 11 aMtyavyaMga saluka uggAvI pade u. rgAdevI sarvatra rabuk kagacajeti daluk 11 aMtyavyaMga sabuk chaggAevi / ukumbara- anena vA dabuk 11 ataH seoMH nmbro| pade karAcajeti luk 11 ataH se?H ucNbro| pAda-patana anena vA sakharasya dasya buk povaH zato'pato DaH tasya DaHnoNaH 11 klIbe sam monu pAvaDaNaM pade kagacajeti Dhuk zravarNo zra ya povaH zatopato DaH tasya DaH noNaH klIbe sam monu0 pAyavaDaNaM / pAdapITha anena dabuk poSaH ThoDhaH 11 klIbe sm monu0 pA-viDhaM / pade kagacajetidaluk avarNo a ya povaH goDhaH 11 klIbe sam monu0 pAya-vIDhaM // 20 // TIkA bhASAMtara. durgAdevI uduMbara pAdapatana pAdapITha e zabdonI aMdara rahelA da no vikaTape luk thAya. saM. durgAdevI tene sarvatra cAlatA sUtre vikaTape dano luk Aya. aMtyavyaM0 e sUtrothI duggA-cI zrAya. pakSa saM. durgA-devI tene sarvatra kagacaja aMtyavyaM e sUtrothI duggA-evI evaM rUpa thAya. saM. udumbara tene cAlatA sUtrotrI vikalpe dano luk thAya. ataH sejhaiH e sUtrothI umbaro rUpa prAya For Private and Personal Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendral www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH pAdaH / 2619 pache kagacaja0 ataH seDa : e sUtrothI uumbaro rUpa thAya. saM. pAda- patana tene cAlatA sUtrI svarasahita da no luk thAya. povaH zadapato DaH noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pAvaDaNaM rUpa thAya. pache kagacaja0 avarNo0 povaH zato'pato DaH noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pAyavaDaNaM rUpa thAya. saM. pAdapITha tene cAlatA sUtrathI da no luk . Aya. povaH ThoDhaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pA- vIDhaM rUpa thAya. pade kagacaja0 avarNI0 po vaH ThoDhaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pAya - vIDhaM rUpa thAya. // 270 // yAvattAvajIvitAvarttamAnAvaTa prAvAraka- devakulaivameve vaH // 272 // yAvadAdiSu sasvaravakArasyAntarvarttamAnasya lugvA javati // jI jI - ba / taataav| jIyaM jIvItryaM / zrattamANo zrAvattamANo / Do vaDo | pAra pAvAra / de-ulaM deva - ulaM / emeva evameva // tarityeva / evameventyasya na javati // 272 // mUla bhASAMtara. yAvat tAvat jIvita AvarttamAna avaTa prAvAraka devakula evameva e zabdonI aMdara rahelA vano vikalpe lukU yAya. saM. yAvat tenAM jI jIva evAM rUpa thAya. saM. tAvat tenAM tA tAva rUpa thAya. saM. jIvita tenAM jIaM jIva evAM rUpa yAya. saM. AvarttamAna tenAM attamANo AvattamANo evAM rUpa yAya. saM. avaTa tenAM aDo avaDo rUpa thAya. saM. prAvAraka tenAM pArao pAvArao rUpa thAya. saM. devakulaM tenAM de - ulaM deva- ulaM rUpa thAya. saM. aivameva tenAM emeva evameva evAM rUpa yAya. mUlamAM aMtara zabdanuM grahaNa be tethI saM. evameva zabadanA aMtya va no luk na yAya. // 271 // // DhuMDhikA // yAvacca tAvacca jIvitaM ca zrAvarttamAnazca avaTazca prAvArakazca devakulaM ca evamevazcayAvattAvajI vitavarttamAnAvaTa - prAvAraka - devakulaivamevaM tasmin 71 va 61 yAvat zraderyojaH anena vA sakharasya luk aMtyavyaM0 tluk 11 aMtyavyaM0 sluk jI / pade yA* vat zrAderyojaH aMtyavyaMjana0 tUluk 11 aMtyavyaM0 saluk jIva | tAvat pUrvavat anena daluk 11 aMtyavyaM0 saluk tA / pade tAva | jIvita - 11 anena sakhara luk kagacajeti tuluka 11 kvIbe sama For Private and Personal Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 261 mAgadhI vyAkaraNam. 1 monu0 jI / pake jIvI / zravarttamAna- anena v luk hakhaH saMyoge zrAzra sarvatra raluk noNaH 11 ataH serDoH zrAttamANo pade zrAvattamANo | vaTa - chAnena vA sakhara vluk ToDa: 11 ataH serDoH aDo / pade avaTa - 11 Ta Da zrataH serDoH avaDo prAvAraka - chAnena vA sakhara valopaH sarvatra ralopaH kagacajeti kluk 11 chAtaH serDoH pArau / pade prAvAraka- sarvatra raluk kagacajeti kluk 11 yataH serDoH pAvAra / devakula- zranena vA sakhara valukU kagacajeti kaluka 11 klIve sma monu0 de - ulaM / pade devakula kagacajeti kluk 11 kkIbe sam monu0 devaDalaMevameva - anena vA sakhara vluk 11 aMtyavyaMjana - saluk emeva pade 11 avya0 luk evameva // 279 // TIkA bhASAMtara. yAvat tAvat jIvita AvarttamAna avaTa prAvAraka devakula evameva e zabdonI aMdara rahelA vano vikaTape luk zrAya. saM. yAvat tene AdeyajaH cAlatA sUtre svarasahita kano luk thAya. aMtyavyaM0 e sUtrothI jI rUpa yAya. pa yAvat tene AderyojaH aMtyavyaM0 e sUtrothI jIva thAya. saM. tAvat tene pUrvavat sUtra lAge pachI cAlatA sUtre dano luk thAya. aMtyavyaM0 e sUtrayI tA rUpa yAya. pakSe tAva thAya. saM. jIvita tene cAlatA sUtrathI svarasahita vano luk Aya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI jIaM thAya. pa jIvIaM thAya. saM. AvarttamAnatene cAlatA sUtradhI va no luk thAya. hrasvaH saMyoge sarvatra noNaH ataH serDoH e sUtrothI AttamANo rUpa thAya. pade AvattamANo rUpa thAya. saM. avaTa tene cAlatA sUtrathI vikalpe svara sahita va no luk thAya. doDaH ataH serDIH e sUtrothI aTho rUpa thAya. pakSe avaTa tene pUrvavat Ta no Da thAya chAtaH serDIH e sUtrothI avaDo rUpa thAya. saM. prAvAraka tene cAlatA sUtre svarasahita vano lopa thAya. sarvatra kagacaja zrataH serDoH e sUtrothI pArao rUpa yAya. padeM prAvAraka tene sarvatra kagacaja ataH serDo: e sUtrothI pAvArao rUpa thAya. saM. devakula tene cAlatA sUtre svarasahita va no luk thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI deulaM rUpa thAya. pade devakula tene kagacaja kIbe sam monu0 e sUtrothI deva - ulaM rUpa yAya. saM. evameva tene cAlatA sUtre svarasahita vano luk aMtyavyaM0 e sUtrothI emeva rUpa thAya. pakSe avyaya luk e sUtrathI evameva rUpa thAya. // 271 // For Private and Personal Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 263 ityAcAryazrIhemacaMDaviracitAyAMsijhamacaMjhAnidhAnasthopA zabdAnuzAsanavRttau aSTamasyAdhyAyasya prthmHpaadH|| TIkA bhASAMtara. AcArya zrI hemacaMje racelI siddha hemacaMdra nAmanI svopajJa . zabdAnuzAsana vyAkaraNanI vRttinA AThamA adhyAyano zrA prathamapAda samApta ayo. 1 yaddomaMDalakuMDalIkRtadhanurdaNmena sihAdhipakrItaM vairikulAt tvayA kila dalatkuMdAvadAtaM yazaH / brAMtvA trINi jaganti khedavivazaM tanmAlavInAM vyadhA dApAMDau stanamaMDale ca dhavale gaNDasthale ca sthitim||1|| mUla bhASAMtara. he siddharAja mahArAjA, nujadaMDamAM kuMDalAkAra karelA dhanuSyavaDe zatruonI pAMsethI vikAza pAmelA DolaranA puSpaje, ujvala yaza tame kharIda kareluM ne, te yaze traNa jagatmAM namI namI zrAMta tha mAlavadezanI strIronA zveta stanamaMDala ane dholA gaMDasthala upara sthiti karelI . arthAt thAkIne temAM besI gayeluM . 1 iti prathamaHpAdaH For Private and Personal Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 264 mAgadhI vyAkaraNam. atha dvitIyaH pAdaH = // saMyuktasya // 1 // adhikAro'yaM jyAyAmIt (2.115 ) iti yAvat / yadita UrdhvamanukramiSyAmastatsaMyuktasyeti veditavyam // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUla bhASAMtara. saMyuktasya eTale ahIMthI jomAdarano adhikAra be te bIjA pAdanA jyAyAmIt e sUtrasudhI cAlaze have ahiMthI zragala me je anukrama laizuM, te joDAkSarano jANI levo. // 1 // zakta-mukta-daSTa-rugNa-mRtve ko vA // 2 // eSu saMyuktasya ko vA javati // sakko satto / mukko mutto / DakkA do | lukko luggo | mAnakaM mAuttaNaM // 2 // mUla bhASAMtara. zakta mukta daSTa rugNa mRdutva e zabdonA joDAkSarano vikalpe ka thAya. saM. zakta tenAM sakko satto rUpa thAya. saM. mukta tenAM mukko mutto rUpa thAya. saM. daSTa tenA Dakko daTTho rUpa thAya. saM. rugNa tenAM lukko luggo rUpa yAya. saM. mRdutva tenA mAukkaM mAuttaNaM rUpa thAya. // 2 // // DhuMDhikA // zaktazca muktazca dRSTazca rugNazca mRdutvaM ca zaktamukta-daSTarugNamRdutvaM tasmin 71 ka 19 vA 11 zakta zaSoH saH anena vA tasya kaH zranAdau dvitvaM 11 ataH serDoH sakko pade zakta zaSoH saH kagaTaDeti kluk zranAdau dvitvaM 11 yataH serDoH satto / mukta anena tasya kaH zranAdauH dvitvaM 11 ataH serDoH mukko / pake mukta - kagaTaDeti kluk zranAdau dvitvaM 11 ataH serDoH mutto / daSTa - anena vA STasya kaH dazanadaSTadagdhadolAdaMDa iti dasya DaH 11 nAda dvitvaM yataH seDaH Dakko pache daSTa dazanadaSTeti dasya DaH STasyAnu0 STasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIyapUrva0 va Ta 11 zrataH serDoH daTTo rugNa haridrAdau laH rasya laH anena gNasya kaH zranAdau dvitvaM 11 ataH seDaH lukko maDaH pade rugNa - haridrAdau laH rasya laH ktenApkuNAdayaH Naluk zranAdau dvitvaM 11 zrataH serDoH luggo / For Private and Personal Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 265 mRtva- zrAkRzA mRGaka-bhUputve vA iti mRsthAne mA kagacajeti dabuk anena vA tvasya kaH anAdau hitvaM 11. klIbe sam monu mAukaM pajhe mRtva AtkRzAmRkatvevA iti mRsthAne mA kagacajeti daluk tvasya DimAttaNovA tvasya ttaNAdezaH 11 klIve sm monu mAuttaNaM // 2 // TIkA bhASAMtara. zakta mukta daSTa rugNa ane mRdutva e zabdonA saMyukta evA adarano vikaTape ka thAya. saM. zakta tene zaSoH saH cAlatA sUtre vikaTape ktano ka thAya. anAdau0 ataH seoMH e sUtrothI sako rUpa thAya. bIje pakSa saM. zakta tene zaSoH saH kagaTaDa anAdau ataH se?H e sUtrothI satto rUpa thAya. saM mukta tene cAlatA sUtrathI ktano ka thAya. anAdau dvitvaM ataH seoMH e sUtrothI mukko rUpa thAya. pada saM. muktatene kagaTaDa anAdau0 ataH seoMH e sUtrothI mutto rUpa thAya. saM. daSTa tene cAlatA sUtre STano ka thAya. dazanadaSTadagdha anAdau0 ataH se?: e sUtrothI Dakko rUpa thAya. pade daSTa tene dazana daSTa0 STasyAnu0 anAdau0 dvitIyaturya ataH seoMH e sUtrothI daTTho rUpa thAya. saM. rugNa tene haridrAdau laH cAlatA sUtre gNa no ka thAya. anAdau ataH seTaH e sUtrothI luko rUpa thAya. pade rugNa tene haridrAdaulaH ktenApkuNAdayaH anAdau dvitvaM ataH seoMH e sUtrothI luggo rUpa thAya. saM. mRdutva tene AtkRzAmRduka0 kagacaja. cAlatA sUtre tvano ka thAya. anAdau0 klIbe sam monu e sUtrothI mAukaM rUpa thAya. pade mRdutva tene AtkRzA mRduka0 kagacaja0 tvasyaDimAttaNovA klIbe sam monu0 e sUtrothI mAuttaNaM rUpa ghAya. // 2 // daH khaH kvacittu -kau // 3 // kSasya 5 javati / kvacittu ukAvapi // khaH / larakaNaM // kacitu bajAvapi / khINaM / bINaM / jINaM / phijA // mUla bhASAMtara. ino kha thAya. ane ko ThekANe cha tathA U paNa Aya. saM. kSaya tenuM khao rUpa thAya. lakSaNa tenuM lakkhaNaM rUpa thAya. koz ThekANe cha ane U paNa thAya tenAudAha. saM. kSINa tenAM khINaM chINaM jhINaM evAM rUpa thAya. saM. kSayati tenuM jhijaha rUpa thAya. // 3 // ||ttuNddhikaa|| 6 61 kha 11 kvacit 11 tu 11 bazca Uzca bau 15 daya anena / For Private and Personal Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 266 mAgadhI vyAkaraNam. kasya va kagacajeti yUluka 11 ataH serDoH kharja / lakSaNa 11 anena kasya khaH anAdau dvitvaM dvitIya tu0 pUrvakhasya kaH 11 klIve sam monu0 larakaNaM kacitu dasya bau api syAtAM yathA kINa - zranena dasya baH klIve sam monu0 bINaM pade kSINazranena dasya U 11 klIbe sam monu0 jINaM / di daye zyali - kya praotyAdInAM zradyayatrasyAdyasye ce cau iti tisthAne i I kyasya iti kyasya tAdezaH anena dA U luk iti jijyai / TIkA bhASAMtara. kSano kha thAya. ane koi ThekA cha tathA jha paNa thAya. saM. kSaya tene cAlatA sUtrathI kSano kha thAya. paThI kagacaja ataH seDa : e sUtrothI khao rUpa thAya. saM. lakSaNa tene cAlatA sUtrazrI kSano kha thAya. anAdau 0 dvitIya0 klIye sam monu0 e sUtrothI lakkhaNaM rUpa yAya. koi ThekANe kSa ne sthAne cha tathA jha paNa thAya. jema ke-saM. kSINa tene cAlanA sUtre kSa no cha thAya. klIve sam monu0 e sUtrothI chINaM rUpa thAya. pache saM. kSINa tene cAlatA sUtrathI kSa no jha thA. klIbe sam monu0 e sUtrothI jhINaM rUpa thAya. saM. kSi dhAtu daya thavAmAM pravartte tene kyaH zyatikya pra0 tyAdInAM Adyatrayasyececau e sUtre tine sthAne i thA. Iaijjaukyasya e sUtrazrI kyane sthAne ijja Adeza thAya. pI yA cAlatA sUtre kSano jha thAya. i no luk thAya. eTale jhijjara rUpa yAya. // 3 // ka-skayornAni // 4 // yo rnAni saMjJAyAM kho javati // Ska / porakaraM / porakariNI / nirakaM // ska / khandho / khandhAvAro / avaskando || nAmnIti kim / DukkaraM / nikkampaM / nikaTaM / namokaro / sakkayaM / sakkAro // mUla bhASAMtara. eka ne ska harane sthAne nAma ke saMjJA artha hoya to kha kanAM udAha0 - saM. puSkara tenuM pokkharaM thAya. saM. puSkariNI tenuM pokukhariNI thAya. saM. niSka tenuM nirukhaM thAya. skanAM udA0 saM. skaMdha tenuM khandho thAya. saM. skaMdhAvAra tenuM khandhAvAro thAya. saM. avaskaMda tenuM avakhkhaMdo zrAya. mUlamAM nAma ke saMjJA artha hoya to thAya. ema kahyuM ve tethI saM. duSkara tenuM dukaraM thAya. saM. niSkampa tenuM nikampaM thAya. saM. niSkraya tenuM nikkayo thAya. saM. namaskAra tenuM namokAro thAya. saM. saMskRta tenuM sakayaM thAya. saM. satkAra tenuM sakAro thAya. saM. taskara tenuM takaro thAya. thAya. For Private and Personal Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Acharya dvitiiyHpaadH| 260 ||ddhuNddhikaa // kazca skazca kasko tayoH 72 nAman 71 ka darzayati- puSkara utsaMyoge pu po anena ekasya kha anAdau hitvaM dvitIyapUrva kha ka 11 klIbe sam monu poskaraM / puSkariNI utsaMyoge pu po anena ekasya kha thanAdau hitvaM aMtyavyaMga sabuk porakaraNI nika- 11 anena kasya khaH zranAdau hitvaM pitIyapUrva ka kha klIbe sam monu nikaM suvarNa / atha skasya khaH yathA skaMdha- skaMdhA. vAra- anena unnayatra skasya khaH zrataH sejhaiH khaMdho / khNdhaavaaro| zravaskaMdhaH 11 thanena ska kha anAdau hitvaM hitIye pUrva ka kha 11 yataH seH avaskaMndo dhATI / puSkara- kagaTameti vluk anAdau hitvaM 11 klIve sam monu ukaraM / niSkaMpa-kagaTameti buk thanAdau hitvaM 11 klIbe sam monu nikampaM / niSkrayana vidyate krayo yasya sa niSkrayaH kagaTaDeti Sluk anAdau chitvaM kagacajeti yaluk 11 ataH se?H nikarma namaskAra- paraspare dvitIyazca ma mo kagaTaDe ti sabuk anAdau hitvaM 11 zrataH sejhaiH namokAro / saMskRta viMzatyAderluk anusvAraluk kagaTaDeti sluk to't kR ka anAdau hitvaM kagacajeti taluk avarNo tha ya 11 klIbe sam sakayaM / satkAra kagaTaDeti tbuk anAdau chitvaM 11 ataH se?H sakAro / taskara- 11 kagaTaDeti sabuk anAdau hitvaM zrataH seoH takaro // 4 // TIkA bhASAMtara. Ska ane ska ne sthAne jo nAma ke saMjhA artha hoya to kha thAya. Ska nA udA0 dAve -saM. puSkara tene utsaMyoge cAlatA sUtre eka no kha zrAya. anAdau dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI pokkharaM rUpa thAya. saM. puSkariNI tene utsaMyoge cAlatA sUtre Ska no kha thAya. anAdau0 aMtyavyaMja e sUtrothI povakharaNI rUpa thAya. saM. niSka tene cAlatA sUtre Ska no kha thAya. anAdau0 dvitIyapUrva0 klIbe sam monu0 e sUtrothI nikkhaM rUpa thAya. nikkhaM eTale sonAmora have skanA udAharaNa- saM. skaMdha skaMdhAvAra tene cAlatA sUtrathI bane rUpamA ska no kha thAya. ataH seDoM: e sUtrathI khaMdho khaMdhAvAro rUpa thAya. saM. avaskaMdha tene For Private and Personal Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26na mAgadhI vyAkaraNam . cAlatA sUtrathI ska no kha bAya. anAdau dvitvaM dvitIya0 ataH merToH e sUtrothI avakkhando rUpa thAya. teno artha dhATI (dhADa) thAya . saM. duSkara tene kagaTaDa0 anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI dukkaraM rUpa thAya. saM. niSkaMpa tene kagaTaDa anAdau klIbe sam monu0 e sUtrothI nikampaM rUpa thAya. saM. niSkraya eTale jenI kharIdI na thatI hoya te tene kagaTaDa anAdau0 kagacaja0 ataH seDoMH e sUtrothI nikao rUpa thAya. saM. namaskAra tene paraspare dvitIyazca kagaTaDa anAdI ataH sejhaiH e sUtrothI namokAro rUpa thAya. saM. saMskRta tene viMzatyAdelaka kagaTaDa0 Rto't anAdI kagacaja avarNo klIbe sUm e sUtrothI sakkayaM rUpa thAya. saM. satkAra tene kagaTaDa anAdau0 ataH se?: e sUtrothI sakkAro rUpa thAya. saM taskara tene kagaTaDa anAdau ataH seDoMH e sUtrothI takkaro rUpa thaay.||4|| zuSka-skande vA // 5 // zranayoH kaskayoH kho vA navati // sukaM sukaM / khando kando // mUla bhASAMtara. zuSka ane skanda zabdanA ka ane ska no vikalpe va zrAya. saM. zuSka tenA sukhkhaM sukaM rUpa thAya. saM. skaMda tenA khando kando rUpa pAya. // DhuMDhikA // zuSkazca skaMdazca zuSkaskaMdaM tasmin 71 vA 11 zuSka zapoH saH zasya saH anena vA kasya khaH anAdau dvitIyaturyapUrva kha ka 11 klIve sm monu sukkaM / pade zuSka- zaSoH saH kagaTaDeti sluk anAdau dvitvaM 11 klIbe sm monu sukkhaM sukaM / skaMda- anena vAskasya khaH 11 ataH seoMH khando / pade skaMda-11 kagaTaDeti sluk zrataH se?H kaMdo // 5 // TIkA bhASAMtara. zuSka ane skaMda nAza no sa zrAya. saM. zuSka tene zapoH saH cAlatA sUtre eka no kha zrAya. anAdau dvitIya0 klIbe sam monu0 e sUtrozrI sukkhaM vAya. bIje pakSa saM. zuSka tene zaSoH saH kagaTaDa anAdI klIve sam monu0 e sUtrothI sukkaM rUpa thAya. saM. skaMda tene vikalpe ska no kha thAya. ataH sejhaiH khando rUpa zrAya. pade skaMda- tene kagaTaDa ataH seTaH e sUtrothI kaMdo evaM rUpa thAya. // 5 // kSveTakAdau // 6 // daveTakAdiSu saMyuktasya kho navati // kheDarDa / daveTaka zabdo viSa For Private and Personal Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 265 pryaayH|| vottkH| khoDa // sphottkH| khoDa // sphoTakaH / khoDaLa // sphettkH| kheDa // spheTikaH kheddi|| mUla bhASAMtara. zveTaka vigere zabdomAM joDAkSarano kha thAya. saM. zveTaka tenuM kheDao thAya. ahiM zveTaka zabdano artha viSa thAya ne. saM. kSvoTakaH tenuM khoDao thAya. saM. sphoTakaH tenuM khoDao thAya. saM. spheTakaH tenuM kheDao thAya. saM. spheTikaH tenuM kheDio thAya. // DhuMDhikA // veTaka zrAdau yasya saH daveTakAdiH tasmin 71 daveTaka anena vasya khaH ToDaH kagacajeti kluk 11 zrataH seoMH kheDarcha / davoTaka anena davosthAne kho ToDaH kagacajeti kabuk 11 zrataH seDoMH khoDa / sphoTaka- spheTika- spheTaka- anena triSvapi khaH ToDaH triSvapi kagacajeti kluk 11 ataH seoMH khodd| kheDi5 kheDaje // 6 // TIkA bhASAMtara. zveTaka vigere zabdonA joDAkSarano kha thAya. saM. zveTaka tene cAlatA sUtradhI va no kha thAya. ToDaH kagacaja ataH seoMH e sUtrozrI kheDao rUpa thAya. saM. voTaka tene cAlatA sUtre vo ne sthAne kho thAya. panI ToDaH kagacaja ataH se?H e sUtrothI khoDao rUpa thAya. saM. sphoTaka spheTika sphedaka e traNa zabdone cAlatA sUtre kha thAya. panI ToDaH kagacaja ataH seDoM: e sUtrothI khoDao kheDio kheDao evAM rUpa thAya. // 6 // sthANAvahare // 7 // sthANau saMyuktasya kho javati harazced vAcyo na bhavati // khANU / / zahara iti kim thANuNo rehA // 7 // mUla bhASAMtara. sthANu zabdano artha jo zaMkara zrato na hoya to tenA joDAkSara no kha thAya. saM. sthANu tenuM khANU evaM rUpa thAya. mUlamA zaMkara artha thato na hoya ema kaDaM ne tethI saM. sthANu no rekhA tenuM thANuNo rehA evaM rUpa thaay.||7|| ||ddhuNddhikaa|| sthANu 71 ahara 71 sthANu 11 anena sthAsthAne khA klIve saudIrghaH aMtyavyaMga slukU khANu / sthANu 69 kagacajeti sluk Ga For Private and Personal Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 990 mAgadhI vyAkaraNam. siGasau puMklIve vA ityanena as sthAne No thANuNo iti jAtaM rekhA- 11 khaghatha kha da aMtyavyaM sabuk rehA // 7 // TIkA bhASAMtara. sthANu zabdano artha jo zaMkara zrato na hoya to tenA joDAdarano kha thAya. saM sthANu tene cAlatA sUtre sthA ne ThekANe khA thAya. panI aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI khANU rUpa thAya. zaMkara arthavAlA sthANu zabdane kagacaja. GasiGasau puMklIbe vA e sUtre asU ne sthAne No thAya. eTale thANuNo evaM rUpa thAya. saM. rekhA tene khaghatha0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI rehA rUpa vAya. // 7 // staMne sto vA // 7 // staMna zabde stasya kho vA navati // khaMjo / thamno / kASThAdimayaH mUla bhASAMtara. staMbha zabdanA stano vikaTape kha thAya. saM. staMbhaH tenAM khaMbho thambho evAM rUpa dhAya. teno artha kASThano staMla evo pAya. // TuMDhikA // staMna 71 sta 61 vA 11 staMja anena vA sta kha 11 ataH sejhaiH khaMno / pade staMjastasya tho 11 ataH sejhaiH thano // 7 // TIkA bhASAMtara. staMbha zabdanA stano vikaTape kha thAya. saM. staMbha tene cAlatA sUtrathI stano kha thAya. ataH seoMH e sUtrathI khaMbho rUpa thAya. pade staMna zabdanA stano tha thAya. ataH seoMH e sUtrathI thaMbho rUpa thAya. // 7 // tha-gavaspaMde // e|| spaMdAjAvavRttau staMne stasya thagai javataH // thNjo| ThaMno // staMjyate / nijaa| tthNning|| mUla bhASAMtara. spaMda-ceSTAnA arthanAM anAvamA pravartatA evA staMbha zabdanA sta nA tha ane Tha zrAya. saM. staMbha tenAM thaMbho ThaMbho evAM rUpa zrAya. saM. staMbhyate tenAM thaMbhijjai ThaMbhijjai evAM rUpa thAya. // e|| ||ddhuNddhikaa // thazca uzca thagai 15 aspaMda 71 staMna- anena stasya thaH hitIye stasya H 11 ataH se?H thaMno ThaMjo / staMno iti hasAMto dhA. turvarttate kesyati kya pratyayaH lokAtstasya te iti sthito'nena For Private and Personal Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / khasya yaH prayayaukyasya ityanena kyasya ikaH lokAt tyAdInAM tithaMni / dvitIye staMbhyate pUrvavat tato zranena stasya ThaH teSAM tathaiva niz // // 271 TIkA bhASAMtara. spaMda - ceSTA arthanA zrAvavAlA staMbha zabdanA stanA tha aTha thAya. saM. staMbha tene cAlatA sUtre stano tha thAya. bIje pade stano Tha thAya. taH serDoH e sUtrI thaMbho ThaMbho evAM rUpa yAya. staMbha e dhAtu betene kesyati e sUtre kya pratyaya ve pI lokAt stasya te ane cAlatA sUtre va no tha thAya. ral iyaijau kyasya e sUtre kyano ijja thAya. pI lokAt tyAdInAM e sUtrothI thaM bhijjai evaM rUpa thAya. bIje pade pUrvanI jema staMbhyate rUpa thAya. pI cAlatA sUtre sta no Tha thAya. eTale ThaMbhijjai evaM rUpa thAya. // 8 // rakte go vA // 10 // ggo ratto // raktazabde saMyuktasya go vA javati // mUla bhASAMtara. raktazabdanA jomAdarano vikalpe ga thAya. saM. rakta tenAM raggo rato evAM rUpa yAya. // 10 // // DhuMDhikA // rakta 71 ga 19 vA 11 rakta- anena vA tasya gaH anAdau dvitvaM 11 zrataH serDoH raggo / raktaH kagaTaDeti kluk zranAdau dvitvaM 11 chataH serDoH ratto // 10 // TIkA bhASAMtara. rakta zabdanA joDAkSarano vikalpe ga thAya. saM. rakta zabda tene cAlatA sUtre vikaTa tano ga thAya. panI anAdI ataH seDaH e sUtrothI raggo rUpa yAya. pade rakta tene kagaTaDa anAdau 0 ataH serDoH e sUtrozrI ratto rUpa thAya. // 10 // zulke Ggo vA // 11 // zulka zabde saMyuktasya Ggo vA javati // suGgaM sukkaM // mUla bhASAMtara. zulkazabdanA joDAkSarano vikalpe Gga thAya. saM. zulka tenAM muGga sukaM evAM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only // DhikA // zulka 01 Gga 11 vA 11 zulka - chAnena kasya Gga 11 klIbe sama Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . monu0 zaSoH saH sujhaM pade zulka- zaSoH saH sarvatra lalopaH zra. nAdau hitvaM 11 klIbe sam monu sukaM // 11 // TIkA bhASAMtara. zulka zabdanA joDAdarano vikaTape ga thAya. saM. zulka tene cAlatA sUtre lka no Gga thAya. panI klIbe sam monu0 zaSoH saH e sUtrothI zuGgaM rUpa vAya. pake zulka tene zaSoH saH sarvatra anAdI klIve sam monu0 e sUtrozrI sukaM evaM rUpa thAya. // 11 // kRtti-catvare caH // 12 // zranayoH saMyuktasya co navati // kiccii| caccaraM // mUla bhASAMtara. saM. kRti ane catvara zabdanA joDAkSarano ca vAya. saM. kRtti tenuM kiccI rUpa thAya. saM. catvara tenuM caccaraM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // kRttizca catvaraM ca kRtti-catvaraM tasmin 71 ca 11 kRtti- itkRpAdau ki anena tasya caH anAdau hitvaM 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sluk kiccI / catvara- 11 anena tvasya caH zranAdau dvitvaM klIbe sam monu0 caccaraM // 15 // TIkA bhASAMtara. kRtti ane catvarazabdanA joDAkSarano ca zrAya. saM. kRtti tene itkRpAdau cAlatA sUtre tta no ca thAya. anAdI aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kiccI rUpa thAya. saM. catvara tene cAlatA sUtre tvano ca thAya. anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI caccaraM rUpa thAya. // 12 // tyo'caitye // 13 // caityavarjite tyasya co javati // saccaM / paJca // acaitya iti kim cazttaM // mUla bhASAMtara. caityazabdazivAya bIjA jomAdara tyano ca thAya. saM. satyaM tenuM sacaM thAya. saM. pratyaya tenuM paccao rUpa thAya. mUlamAM caityazabdazivAya ema kaDaM be tethI saM. caitya tenuM caittaM rUpa thAya. // TuMDhikA // tya 61 na caityaM acaityaM tasmin 71 caitya- anena tyasya caH zranAdau hitvaM klIbe sam sacaM / pratyaya- sarvatra rabuk anena tyasya For Private and Personal Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| 273 caH zranAdau hitvaM kagacajeti yaluk 11 zrataH seoH paJca caitya aztyAdau ca cai sthAne caz adhomanayAM yabuk anAdau hitvaM klIbe sam monu cazttaM // 13 // TIkA bhASAMtara. caityazabdazivAyanA joDAdara tyano ca thAya. saM. satya-tene cAlatA sUtre tyano ca zrAya. anAdau dvitvaM klIbe sam e sUtrothI saccaM rUpa thAya. saM. pratyayaH tene sarvatra cAlatA sUtre tyano ca thAya. anAdau0 kagacaja ataHse?: e sUtrothI paccao rUpa thAya. saM. caitya tene aityAdau ca e sUtrathI caine sthAnecai zrAya. pajI adhomanayAM anAdau klIbe sam monu0 e sUtrothI caittaM ruupthaay.||13|| pratyUSe Sazca do vA // 14 // pratyUpe tyasya co javati tatsaMniyoge ca Sasya ho vA javati // paccUho / paccUso // mUla bhASAMtara. pratyUSa zabdanA tyano ca thAya. ane tenAM yoge Sa no vikaTape ha thAya. saM. pratyUSa tenAM paccUho ane paccUso evAM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // pratyUSa 71 pa 61 ca 11 ha 11 vA 11 pratyUSa- sarvatra rakhuk anena tya ca anAdau hitvaM anenaiva Sasya vA haH 11 zrataH sejhaiH paJcaho yatra ikAro na syAt tatra pratyUSa- sarvatra raluk anena tya ca anAdau hitvaM zaSoH saH zrataH se?H paJcUso // 14 // TIkA bhASAMtara. pratyUSa zabdanA tyano ca thAya. ane tene yoge Sano vikaTape ha zrAya. saM. pratyUSa tene sarvatra cAlatA sUtre tyano ca thAya. anAdI ane te cAlatA sUtreja Sano vikalpa ha thAya. pI ataH sejhaiH e sUtrathI paJcaho rUpa thAya. jyAMre ha na thAya. tyAre saM. pratyUSa tene sarvatra cAlatA sUtre tyano ca thAya. panI anAdau zaSoH saH ataH se?H e sUtrothI pacUso rUpa thAya. // 15 // tva-thva-ha-dhvAM ca-ba-ja-kAH kvacit // 15 // eSAM yathAsaMkhyamete kvacid navaMti // juktvA / noccA // jJAtvA / NaccA // zrutvA / socA // pRthvI / picchI // vichAn / vijaM // budhvA // bujkA // joccA sayalaM picchiM viU bubA zraNa ppAya-ggAmi / caUNa tavaM kAlaM santI patto sivaM paramaM // For Private and Personal Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 274 mAdhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. va thva va dhva te aharone sthAne anukrame ca ba ja jha e - daro ko ThekANe thAya be. saM. bhuktvA tenuM bhoccA rUpa thAya. saM. jJAtvA tenuM NaccA rUpa yAya. saM. zrutvA tenuM soccA rUpa thAya. saM. pRthvI tenuM picchI rUpa thAya. saM. vidvAn tenuM vijjaM rUpa thAya. saM. vudhvA tenuM vujjhA rUpa thAya. te upara nIMce pramANe gAthAno artha be. jenA jevI bIjAne prApti nayI evA he zAMta nAtha prabhu, tame sarva pRthvIne jogavI, pratibodhane pAmI ne tapasyAne carI parama zivane ( mokSa ) ne prApta thayA bo. // DhuMDhikA // tvazca zvazca dvazca dhvazca tvathvadvadhvaH teSAM 63 cazca Tazca jazca kazca cabajajhAH 13 kvacit 11 muktvA - utsaMyoge tu jo anena kvA sthAne cA anAdau dvitvaM 11 avyaya0 sUluk noccA / jJAtvA hrasvaH saMyoge jhA i mnajhorNaH jJAsthAne H anena ktvA - sthAne cA anAdau dvitvaM 11 avyaya saluk eccA / zrutvA - - saMyoge zru zro sarvatra raluk anena svAsthAne cA anAdau khiM dvilaM soccA / pRthvI - itkRpAdau pRpi anena dhvasya baH zranAdau dvitvaM dvitIyatupUrva cha ca 11 aMtyavyaM0 saluk pachI / vidvAn aMtyavyaM0 saluk anena hA jaH zranAdau dvitvaM ja vAvyayotkhAtAdAvadAtaH akArasya tvaM 11 klIve sama monu0 vi / buddha - nena dhvasyaH dhanAdau dvitvaM dvitIyapUrvakasya jaH zravyaya0 sluka bujkA | joccA ityAdi joktA utsaMyoge ju jo anena tasya caH nAdau tvaM dvitIyapUrva 21 zravyaya0 saluka joccA / sakalaM / 21 zeSe'datavat iti jJAyAt hakhomi ityanena hakhaH lA le thA - mossya ati zramo lopaH monu0 sayalaM / pRthvI - itkRpAdoM pRpi thanena yasya vaH zranAdI dvitvaM dvitIyapUrva va ca 21 am lo For Private and Personal Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prathamaH paadH| 275 paH zeSe'daMtavat iti jJAyAt khomi bI vi piciM / vidhiH s 11 aMtyavyaM sabuka anena dhasya jaH anAdau hitvaM ja bAdulakAt vAvaremazca ityanena sam monu viDaM / budhA anena jaH anAdau dvitvaM dvitIya tu pUrva jasya UH 11 aMtyavyaMga sabuk bujkA / he ananyakagAmin na vidyate anyatkaM gAmitvaM yasya saH ananyakagAmI tasya saMvodhanaM navAn zAMtiH paramaM zivaM prAptaH kiM kRtvA sakalAM pRthvI tatastyaktvA buvA pratibodhaM prApya punaH kiM kRtvA tapaH kRtvA kiM nagavAn vichAniti gAthArthaH ananyakagAmin noNaH adhomanayAM cabuk noNaH anAdau hitvaM kagacajeti kabuk avarNo asya yaH sevAdau vAgamasyahiH aMtyavyaM jabuk syamjas bAsAMluk salopaH shrygaami| tyahAnau tyaja tyajanaM pUrvaM tyaktvA prAkkAle ktvA / pratyayaH tyo'caitye tyasya caH vaj iti sthite vyaMjanA dadaMte apratya lokAt caja sthite kagacajeti jaluk paJcakAtum tavyanaviSyatsu azvastu mattUNatuANA tvA pratyayasya tUNAdezaH kagacajeti taluk cazUNa tapas 11 aMtyavyaMga sbuk vA kharemazca klIbe sam monu0 tavaM kR karaNaM pUrvaM kRtvA prAkAle tvA kRtvAvastu mattuNatu ANA vAsthAne tUNa zrAkRgo nUtanavi kR kA kagacajeti tabuk monu kAuM zAMti 11 zaSoH saH hrasvaH saMyoge sA sa zaktIbe saudIrghaH aMtyavyaM0 sbuk saMtI / prAptasarvatra hrakhaH saMyoge pA pa kagacajeti prabuk anAdau hitvaM 11 ataH seDoMH ptto| ziva 11 zaSoH saH 11 klIbe sam monu sivaM / parama 11 klIbe sam monuNa paramaM // 15 // TIkA bhASAMtara va thva da thva te akSarone sthAne anukrame ca cha ja jha e akaro kvacit thAya ne. saM. bhuktvA tene utsaMyoge e sUtre bhu no bho thAya. palI cAlatA sUne ktvA ne sthAne cA thAya. anAdau avyama0 sUluk e sUtrothI bhoccA rUpa thAya. saM. jJAtvA tene isvaH saMyoge mnajJo: e sUtre jJA ne sthAne Na For Private and Personal Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 276 mAdhI vyAkaraNam. thAya. pI cAlatA sUtre ktvA ne sthAne cA thAya. anAdau 0 avyaya luk e sUtrozrI NaccA rUpa yAya. saM. zrutvA tene utsaMyoge sarvatra raluk cAlatA sUtre ktvA ne sthAne cA thAya. patI anAdau0 e sUtre soccA rUpa thAya. saM. pRthvI tene itkRpAdau cAlatA sUtre thva no cha thAya. paThI anAdI dvitIya0 pUrvachaca aMtyavyaM 0 saluk e sUtrothI picchI rUpa thAya. saM. vidvAn tene aMtyavyaM 0 cAlatA sUtre dvA noja thAya. anAdau 0 vAvyayotkhAtAdAvadAtaH klIbe sama monu0 e sUtrothI vijjaM rUpa thAya. saM. buddhA tene cAlatA sUtre dhva no jha thAya. anAdau 0 dvitIyapUrva0 avyaya0 e sUtrothI bujjhA rUpa thAya. bhoccA e gAthAnI zabda sAdhanikA ApramANe saM. bhoktA tene utsaMyoge cAlatA sUtre kta no ca thAya. anAdau dvitvaM dvitIya pUrva0 avyaya0 saluka e sUtrothI bhoccA rUpa thAya. saM. sakalaM tene zeSe'daMta vat hakhomi Amo'sya amolopaH monu0 e sUtrothI sayalaM rUpa zrAya. saM. pRthvI tene itkRpAdau cAlatA sUtre tha no cha thAya. paDhI anAdau 0 dvitIya0 am lopaH zeSe'daMtavat khomi e sUtrothI piccha rUpa yAya. saM. viddhi: tene aMtyavyaMjana 0 cAlatA sUtre dha no ja thAya. anAdau 0 bAhulakAt vAkhare mazca monu0 e sUtrothI vijjaM rUpa yAya. saM. buddhA tene cAlatA sUtre ja thAya. patI anAdau dvitIyapUrva0 aMtyavyaMjana0 e sUtrothI bujjhA rUpa yAya. te gAthAno zabdArtha pramANe he nyagAmin eTale jenA jevI gati bIjAne nathI evA he zAMtinAtha prabhu, tame paramaziva (mokSa) ne prApta thayelAbo. zuM karIne te kahe be-sarva pRthvIno bodha prApta karI tapasyAne carI, vidhAn evA tame mohane prApta nyagAmin tene adhomanayAM noNaH anAdau0 kagacaja0 vA aMtyavyaM0 syamjas bAsAMlukslopaH e sUtrothI ayagAmi evaM rUpa yAya. tyaja dhAtu hAni arthamAM pravartte tyajane ktvA pratyaya yAvI tyocaitye e sUtratha tya no ja thAya. eTale cajU evaM rUpa thAya. pabI vyaMjanAdadate0 lokAt kagacaja paJcakA tum tavya bhaviSyatsu aikastu matcUNatu ANA e sUtre tvA pratyayane tUNa Adeza Aya. pI kagacaja e sUtre caiUNa evaM rUpa thAya. saM. tapas tene aMtyavyaM0 vAsvaremazca klISe sam monu0 e sUtrothI tavaM rUpa yAya. saM. kR dhAtune tvA pratyaya tyAga karI, pratithayelAbo. saM . anaavarNo sevAdau ve pItvAkastu matRNatu ANA e sUtre tvA ne sthAne tRNa Adeza thAya. pI AkRgobhUta0 kagacaja monu0 e sUtrozrI kAuM rUpa thAya. saM. zAMti tene zaSoH saH hrasvaH saMyoge aklIbe dIrgha aMtyavyaM e sUtrothI saMtI rUpa thAya. saM. prApta tene sarvatra hrasvaH saMyoge kagacaja anAdau taH serDoH e sUtrothI patto rUpa thAya. saM. ziva tene zaSoH saH klIbai sama monu0 e sUtrothI sivaM rUpa thAya. saM. parama tene klIbe sama monu e sUtrothI parama rUpa thAya. 15 For Private and Personal Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 prthmHpaadH| vRzcike zyecurvA // 16 // vRzcike zveH sakharasya sthAne curAdezo vA javati / baapvaadH|| viJcuna vicu / pade vidhi // mUla bhASAMtara. vRzcika zabdanA svara sahita zci no vikaTape a Adeza thAya. cha no apavAda Aya.saM. vRzcika tenA vicao viMcuo evAM rUpa thAya pakSa viJci rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // vRzcika 31 zci 61 Jcu 11 vA 11 vRzcika itkRpAdau vR vi anena vA zcisthAne cu kagacajeti kabuk 11 zrataH se?H viJcU / GajhaNano vyaMjane iti anena asya anusvAro'pi navati tena rUpaThyaM viMcUrva iti / vRzcika itkRpAdau vR vi hRvAtthyazcapsAmanizcale iti asya baH bakAdAvaMtaH anusvAraH kagacajeti kluk 11 ataH seoH viMni // 16 // TIkA bhASAMtara. vRzcika zabdanA zci ne sthAne svara sahita cu Adeza vikaTape thAya. cha no apavAda thAya. saM. vRzcika tene itkRpAdau cAlatA sUtre zci ne sthAne tru vAya. kagacaja ataH se?: e sUtrothI vicao rUpa thAya. GaJaNanovyaMjane e sUtre A no anusvAra thAya. to be rUpa thAya. eTale bIjuM rUpa viMcUo thAya. pakSa saM vRzcika tene itkRpAdau isvAsthyazcapasA e sUtre zca no cha thAya. vakAdAvaMtaH kagacaja ata: sejhaiH e sUtrothI vichio rUpa thAya. 16 ge'dayAdau // 17 // ayAdiSu saMyuktasya no navati / khasyApavAdaH // acchi / ucca / lbii| kbo| bIaM / bII / sarilo / vaDo / mabiyA bettaM / buhA / dabo / kuchI / vaLaM / bulo kachA / garo / kulezrayaM / buro| ubA / ayaM / sArikheM // adi / zchu / laam| / kada / kuta / kIra / sahada / vRda / madikA / detra / duI / dada / kudi / vadas / kuma / kadA / dAra / kaudeyaka / ra / udan / dt| For Private and Personal Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam . sAdRzya / kacit sthagitazabde'pi / zyaM // ArSe / zvaravU / khIraM / sArikkhamityAdyapi dRzyate // mUla bhASAMtara. akSi vigere zabdonA joDAkSarano cha thAya. saM. akSi tenuM acchi zrAya. saM. ichu tenuM ucchR zrAya. saM. lakSmI tenuM lacchI zrAya. saM. kakSa tenuM kaccho thAya. saM. kSuta tenuM chIaM zrAya. saM. kSIra tenuM chIraM thAya. saM. sadRkSa tenuM sariccho vAya. saM. vRkSa tenuM vaccho zrAya. saM. makSikA tenuM macchiA thAya. saM. kSetra tenu chettaM zrAya. saM. kSudhA tenuM chuhA thAya. saM. dakSa tenuM daccho zrAya. saM. kukSi tenuM kucchI thAya. saM. vakSasa tenuM vacchaM thAya. saM. kSuNNa, tenuM chuNNo zrAya. saM. kakSA tenuM kacchA thAya. saM. kSAra tenuM chAro zrAya. saM. kaukSeyaka tenuM kuccheayaM thAya. saM. kSura tenuM churo zrAya. saM. ukSan tenuM ucchA thAya. saM. kSata tenuM chayaM thAya. saM. sAdRzya tenuM svAricchaM vAya. koi ThekANe sthagita zabdane paNa thAya. saM. sthagitaM tenuM chai thAya. ArSa prayogamAM saM. ikSu tenuM ikkhu saM. dIraM tenuM khIraM saM. sAdazya tenuM sArikkhaM evA rUpa paNa jovAmAM Ave . // 17 // // DhuMDhikA // ba 11 adi Adau yasya saH ayAdiH 71 adi- anAdau hitvaM dvitIya pUrva ba ca 11 klIbe sam monu0 achi / 3nu pravAsIdo0 i u anena dasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva ba ca 11 thaklIbe saudI: aMtyavyaM0 sabuk u bU / lakSmI 11 adhomanayAM mabuk anena kasya baH anAdau hitvaM dvitIya pUrva u ca 11 aMtyavyaMga sabuk lbii/| kada 11 anena da baH zranAdau hitvaM dvitIyapUrva ba ca 11 ataH sejhaiH kSata Idate 8 vI anena dasya H kagacajeti tluk 11 klIve sm monu bIaM dIraM 11 anena dasya H klIve sm monu bIraM / sadRza dRzaH kvi Tak sahasthAne ri anena dasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva baca 11 ataH seDoMH saricho / vRda ito't anena kasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva u ca 11 zrataH sejhaiH vaDo madikA-. anena dasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva u ca kagacajeti kabuk 11 aMtyavyaMga selukU 11 maThiyA / kSetra anena kasya baH For Private and Personal Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prthmHpaadH| e sarvatra rakhuk anAdau hitvaM 11 klIbe sm monu0 bettaM / kudh 11 anena 6 H kudhohA aMtyavyaMga snukU buhA / dadA- 11 anena dasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva u caH zrataH se?H dRcho kudi- 11 anena dasya H anAdau dvitvaM dvitIyapUrva uH zraklIve sau dIrghaH aMtyavyaMga sbuk kuchI / vakSas 11 anena kasya H anAdau pitvaM hitIye bAhulakAt snamadAmazironanaH iti puMstvaM na navati klIve kharAnmase sm monu0 varcha / kula- 11 anena dasya baH zrataH sejhaiH bulo kada / anena da ba 11 aMtyavyaMga sluk kakhkA-dAra 11 anena da ba ataH se?H gro| ko deyaka 11 kodeyakevA ko ku anena 6 baH anAdau hitvaM dvitIya0 kagacajeti yabuka kabuk ca avarNo a ya guNAdyAH klIve vA zati klIbatvaM 11 klIbe sam monu kuchezrayaM / kura- 11 anena da baH zrataH seDoMH buro udana anena anAdau hitvaM pitIya punasya ANonasyaH zrAtvaM samAnAnAM dIrghaH 11 aMtyavyaM0 saluk ubA / data- zranena da ba-kagacajeti tluk avarNo tha ya 11 kvIbe sm monu0 vyaM / dRzaH kvie Tak sahak da ri anaMtyasya kaH anAdau hitvaM ghitIyapUrva u ca 11 klIbe sam monu sArikhaM / sthagita zabde'pi bo navati / sthagita- anena sthasya H kagacajeti gluk tabuk 11 kvIbe sm monu zyaM / ArSe- zdu 11 daH khaH kyacit da kha anAdau hitvaM pitIyapUrva kha kaH aklIbe dIrghaH aMtyavyaMga sabuk zkkhU / dIra- 11 ArSatvAt 6-kha klIve sm monu khIraM / sadRzya- dRzaH kvipa hasthAne ri ArSatvAt kha 11 klIve sm monu sArikkha // 17 // TIkA bhASAMtara. akSi vigere zabdonA joDAkSarano u zrAya. saM. akSi tene anAdau0 dvitIyapUrvachaca klIbe sam monu0 e sUtrothI acchi rUpa thAya. saM. ikSu tene pravAsIkSo0 e sUtre I no u thAya. cAlatA sUtre kSa no cha zrAya. saM. anAdau0 dvitIyapUrva cha ca aklIba sau dIrghaH yavyaM0 e sUtrothI ucchU rUpa For Private and Personal Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zna mAgadhI vyAkaraNam. thAya. saM. lakSmI tene adhomanayAM cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau0 dvitIyapUrva0 aMtyavyaM0 e sUtrothI lacchI rUpa thAya. saM. kakSa tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. panI anAdI dvitIyapUrva0 ataH seoMH e sUtrothI kaccho rUpa zrAya. saM. kSata IkSate e sUtre kSa no kSI thAya. panI cAlatA sUtre kSa no cha thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI chIaM rUpa thAya. saM. kSIra tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI chIraM rUpa thAya. saM. sadRza tene dRzaH kipa TakU lAge panI hune sthAne ri thAya. cAlatA sUtre kSa no cha thAya. panI anAdau dvitvaM dvitIyapUrva cha ca ataH se?H e sUtrothI sariccho rUpa thAya. saM. vRkSa tene Rto't cAlatA sUtre kSa no cha thAya. panI anAdau dvitIyapUrva0 ataH se?H e sUtrothI vaccho rUpa thAya. saM. mAkSikA tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau dvitIyapUrva kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI macchiA rUpa Aya. saM. kSetra tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. sarvatra anAdau klIve mam monu0 e sUtrothI chettaM rUpa thAya. saM kSudhA tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. kSudhohA e sUtre dha no hA thAya. aMtyavyaM0 e sUtre chuhA rUpa thAya. saM. dakSa tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau dvitIyapUrva ataH sejhaiH e sUtrothI daccho rUpa thAya. saM. kukSi tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau dvitIyapUrva aklIye dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kucchI rUpa thAya. saM. pakSa tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. palI anAdau dvitIya pada bAhulaka adhikArathI slamadAmazironabhaH e sUtre puMliMga paNuM na zrAya. klIve svarAnmase sam monu0 e sUtrothI vacchaM rUpa thAya. saM. kSuNNa tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. pI ataH seDoMH e sUtre chuNNo rUpa thAya. saM. kakSa tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. panI aMtyavyaMja0 e sUtre kakhkA rUpa thAya. saM. kSAra tene kSa no cha thAya. paDI ataH seoMH e sUtre chAro rUpa thAya. saM. kaukSeyaka-tene kaukSeyakevA e sUtre ko no ku thAya. panI cAlatA sUtre kSa no cha Aya. anAdau dvitIya0 kagacaja avaNI guNAdyAH klIbe vA klIbe sam monu0 e sUtre kuccheayaM rUpa thAya. saM. kSura- tene sene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. ataH sejhaiH e sUtre churo rUpa zrAya. saM. ukSan tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau dvitIyapUrva0 punasya ANo e sUtre na no A thAya. paThI samAnAnAM dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ucchA rUpa thAya. saM. kSata tene cAlatA sUtre kSa no cha thAya. pI kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI chayaM rUpa thAya. saM. sAdRzya tene dRzaH kipa TakU e sUtre da no ri thAya. mI anaMtyasyadaH anAdau dvitIyapUrva klIbe sam monu0 e sUtrothI sAricchaM rUpa thAya. saM. sthagita zabdano paNa cha thAya. saM. sthagita tene cAlatA sUtre stha no cha thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI chaiaM rUpa thAya. ArSa prayogamAM. saM. ikSutene kSaH khaH kvacit e sUtre kSa no kha thAya. anAdau For Private and Personal Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| zra dvitvaM dvitIyaturya gvaka aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ikkhU rUpa zrAya. saM. kSIra tene ArSa prayoga hovAthI kSa no kha thAya. klIbe sam monu e sUtrothI khIraM rUpa thAya. saM. sAdRzya tene dRzAkira ArSa paNAzrI kha zrAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI sArikkhaM rUpa thAya. // 17 // damAyAM kau // 17 // kau pRthvyAM vartamAne damA zabde saMyuktasya do navati // damA pRthivI // lAdaNikasyApi damAdezasya navati / damA / umA / kAviti kim / damA dAntiH // mUla bhASAMtara. kSamA zabdano artha jo pRthvI thato hoya to tenA joDAkSarano cha thAya. kSamA eTale pRthivI lAdaNika evA damA Adezane thAya. saM. kSmA tenuM chamA thAya. mUlamAM kSamA zabdano artha pRthvI hoya to ema kaDaM ne tethI kSamAno artha jo kSAMti ato hoya to tenuM khamA rUpa pAya. ||ddhuNddhikaa // damA-71 ku 71 damA 11 anena dabaH aMtyavyaMga sabuk umA kSmA mAzlAghAratne'ntya vyaMjanAt iti kSamayovizleSaM kRtvA mAt prAgjakAraH anena dabaH aMtyavyaMga sabuk umA damA- 11 dAH khaH kacit dasya khaH aMtyavyaM0 sluk khamA // 17 // TIkA bhASAMtara. pRthvI arthavAlA kSamA zabdanA joDAjharano cha zrAya. saM. kSamA tene cAlatA sUtre kSano cha vAya. pachI aMtyavyaMja0 e sUtrathI chamA zrAya. pade saM. kSmA tene kSamAzlAghAratne'ntyavyaMjanAt e sUtrazrI kSa ane ma no vizleSa karI manI pehelA u thAya. panI cAlatA sUtre kSa no cha zreya. aMtyavyaM0 e sUtrathI chamA rUpa thAya. saM. kSamA ( dAMti ) tene kSaH khaH kacit aMtyavyaM0 e sUtrothI khamA rUpa thAya. zade vA // 1 // zda zabde saMyuktasya no vA navati / richa / rikaM / riyo / riko // kathaM bUDhaM ditaM / vRda- diptayo rukkha-bUDhau (2127) iti naviSyati // mUla bhASAMtara. RkSa zabdanA joDAdarano vikaTape ke thAya. saM. RkSa tenAM ricchaM rikhkhaM evAM rUpa thAya. tathA puMliMge riccho rikhkho eSAM rUpa thAya. saM. kSipta tenuM chUDhaM kevI rIte thAya ? ema jo kaho to te rUpavRkSa-kSiptayo rukkha-chUDhau e sUtrathI siddha thaze. // 10 // For Private and Personal Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org z mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // 6 - 71 vA 11 rukSa - 11 riH kevalasya ruri anena da baH nAdau dvitvaM dvitIyapUrvaDha cakkIbe sma monu0 richaM / pade rukSa daH khaH kvacit dakha 11 kvIbe sma monu0 riraka | guNAdyAH kkI be vA ta richoriko pUrvavat dipta 11 vRkSa disayo riko dau iti ditasthAne bUDhaM kkIbe sam monu0 buDhaM // 15 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA bhASAMtara. rukSa zabdanA joDAkSarano cha thAya. saM. ikSa - tene riH kevalasya e sUtre R nori thAya. cAlatA sUtre kSa no cha thAya. anAdau dvitIyapUrva klIbe sama monu0 e sUtrothI ricchaM rUpa thAya. pa RkSa tene kSaH khaH kvacit e sUtrazrI kSa no kha thAya. pI klIve sama monu0 e sUtrothI rikkhaM rUpa thAya. panI guNAdyAH klIbe vA e sUtrazrI riccho risko evA puMliMge pUrvavat rUpa paNa siddha thAya. saM. kSipta tene vRkSa kSiptayo e sUtrathI kSiptane sthAne chuDha yAya. pabI klIye sam monu0 e sUtrothI chuDhaM rUpa yAya. // 15 // kSaNa utsave // 20 // kSaNazabde utsavAnidhAyini saMyuktasya bo javati // uNo // utsava iti kim / khaNo // mUla bhASAMtara. jeno artha utsava chathAya. saM. kSaNa tenuM chaNo rUpa thAya. tethI jyAre kSaNano artha vakhata to hoya thato hoya tevA kSaNazabdanA jomAkSarano mUlamAM utsava zrartha to hoya tema ka tyAre . saM. kSaNa tenuM khaNo rUpa zrAya. TikA // // da 71 utsava 71 daNa- 11 daNa 11 kaH khaH kvacit da/kha TIkA bhASAMtara. utsava arthAlA tene cAlatA sUtre kSano cha thAya pI nena dasya vaH zrataH seDaH bo taH serDoH khaNo // 20 // kSaNazabdanA joDAkSarano cha thAya. saM. kSaNa ataH serDoH e sUtrathI chaNo rUpa thAya. utsava varanA kSaNa zabdane kSaH khaH kvacit ataH seDaH e sUtrathI khaNo rUpa zrAya. 20 hrasvAt thya-va-tsa - psAma nizcale // 21 // dasvAtpareSAM bhyazcatsapsI bo javati nizcale tu na javati // thyaparcha / panchA miThA // zca / patrimaM / aheraM / paJcA // tsa | uchAho / machalI | maro / saMvahalo / saMvacharo / psa | lincha / ju For Private and Personal Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 23 gubai / acharA // havA diti kim UsAri // zranizcala iti kim nizcalo // ArSe tathye copi / tacyaM // mUla bhASAMtara. hrasva thakI para evA thya-zva-tsa-psa e cAra joDAdarano cha thAya. ane nizcala zabdane na thAya. thyanAM udAharaNa- saM. pathyaM tenuM pacchaM rUpa thAya. saM. pathyA tenuM pacchA rUpa thAya. saM. mithyA tenU micchA rUpa thAya. zcanAM udAharaNa- saM. pazcimaM tenuM pacchima rUpa thAya. saM. Azcarya tenuM accheraM rUpa thAya. saM. pazcAt tenuM pacchA rUpa thAya. tsanAM udAharaNa- saM. utsAha tenuM ucchAho rUpa thAya. saM. matsaraH tenu macchalo tathA maccharo rUpa thAya. saM. saMvatsara tenuM saMvabalo tathA saMvaccharo rUpa thAya. saM. cikitsati tenuM ciicchai rUpa thAya. psanA udA0-saM. lipsate jugupsate tenAM licchai jugucchai rUpa thAya. saM. apsarA tenuM accharA rUpa bAya. mUlamA hasva thakI ema kA re tethI saM. utsArita tenuM UsArio rUpa thAya. nizcala zabdane varjine ema kaDaM ne tethI saM. nizcala tenuM nicalo rUpa thAya. ArSaprayogamAM tathya zabdano ca paNa thAya. eTale saM. tathyaM tenuM taccaM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa|| hrasva 51 thyazca zca sazca psazca thyazcatsapsaH teSAM 63 anizcala 71 pathya- anena thyasya H anAdau hitvaM dvitIyatupUrva baca 11 klIbe sam monu parcha / pathyA anena thyasya H a. nAdau hitvaM dvitIyapUrva u ca 11 aMtyavyaMga sluk pchaa| mithyA anena thyasya H zranAdau hitvaM dvitIyapUrva ba ca 11 aMtyavyaMga sbuk piDA / pazcima 11 anena zcasya baH anAdau hitvaM hitIya 11 klIbe sm monupAbimaM Azcarya- hrasvaH saM. yoge thA zra anena zca u anAdau hitvaM / dvitIya ca na vadyu karaparyaMtAzcarye vAna De Azcarya ra 11 klIbe sam monu tharaM / pazcAt anena zca anAdau hitvaM / dvitIya aMtyavyaMga sluk ptthaa| utsAha- anena tsyasya baH anAdau hitvaM |tiiytu 11 zrataH seoH bAho matsara- saMvatsara- anena tsa sya H anAdau hitvaM dvitIyatu pUrva ca harinAdau laH iti bAhulakAt vA latvaM 11 ataH sejhaiH mabale mabaro / saMvabalo sNvnro|cikitsti kagacajeti kalukU anenAtsasya H anAdau hitvaM For Private and Personal Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. hitIyatupUrva uca tyAdInAM ti cizva / lipsate jugupsate anena tsasya H anAdau hitvaM dvitIya pUrva na ca tyAdInAM ti liba jugub| apsarA 11 anena psasya baH anAdau hitvaM dvitIya 11 aMtyavyaMga sluk abarA / utsArita- anutsAhotsannetsache uU kagaTaDeti babuk kagacajeti tluk 11 ataH se?H usAri / nizcala- kagaTaDeti sabuk anAdau hitvaM 11 ataH sejhaiH nishclo| tathya- 11 ArSatvAt thyasya ca anAdau hitvaM klIbe sam monu tacyaM // 1 // TIkA bhASAMtara. isvathI para evA thyazca tsapsa earono cha thAya. ane nizcala zabdane na thAya.saM. pathya tene cAlatAsUtre thyano cha thAya. paThI anAdau dvitIya pUrva klIbe sam monu0 e sUtrothI pacchaM rUpa thAya. saM. pathyA tene cAlatA sUtre thyano cha thAya. paThI anAdau0 dvitIyapUrva aMtyavyaMjana e sUtrothI pacchA rUpa zrAya. saM. mithyA tene cAlatA sUtrathI thyano cha thAya. anAdau0 ditIyapUrva aMtyavyaM0 e sUtrothI micchA rUpa thAya. saM. pazcima tene cAlatA sUtre zvano cha thAya. pI anAdau dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI pacchimaM rUpa thAya. saM. Azcarya tene ivaH saMyoge cAlatA sUtre zcano cha thAya. pagI anAdau dvitIyapUrva valyutkara payaMtA zcaryaraH klIbe sam monu e sUtrothI accheraM rUpa thAya. saM. pazcAt tene cAlatA sUtre zcano cha thAya. anAdau dvitIya aMtyavyaMja e sUtrothI pacchA rUpa yAya. saM. utsAha tene cAlatA sUtre tsano cha thAya. anAdau dvitIya ataHse?H e sUtrothI ucchAho rUpa thAya. saM. matsara saMvatsara tene cAlatA sUtre tsa no cha thAya. anAdau dvitIya haritAdaulaH (bAhulakapaNAthI A sUtre vikaTape la thAya.) ataHseDoMH e sUtrothI macchalo maccharo rUpa thAya. tathA saMvacchalo saMvaccharo rUpa thAya. saM. cikitsati tene kagacaja cAlatA sUtre tsano cha thAya. anAdau dvitIya tyAdInAM e sUtrothI ciicchai rUpa thAya. saM. lipsate tathA jugupsate tene cAlatA sUtre psano cha thAya. anAdau dvitIya tyAdInAM e sUtrothI licchai jugucchai evAM rUpa thAya. saM. apsarA tene cAlatA sUtre psano cha thAya. anAdau dvitIya aMtyavyaMga e sUtrothI accharA rUpa thAya. saM. utsArita tene anutsAhotsArita kagaTaDa kagacaja ataH se?H e sUtrothI UsArio rUpa thAya. saM. nizcala tene kagaTa anAdau ataH se?H e sUtrothI nizcalo rUpa pAya. saM. tathya tene Apa prayogayI thyano ca thAya. panI anAdau klIve sUma monu e sUtrothI tacyaM rUpa thAyaH // 26 // For Private and Personal Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / sAmarthyotsukotsave vA // 22 // eSu saMyuktasya vo vA javati // sAmayaM sAmatthaM / uca Usu / aai Usavo // zanya mUla bhASAMtara. sAmarthya utsuka ne utsava e zabdonA joDAkSarano vicha.saM. sAmarthyaM tenAM sAmacchaM sAmatthaM evAM rUpa thAya. saM. utsuka tenAM ucchuo Usuo evAM rUpa thAya. saM. utsava tenAM ucchavo Usako rUpa thAya. sAMmarthyaM ca utsuka zca utsavazca sAmarthyotsukotsavaM tasmin 71 // DhuMDhikA // vA 11 sAmarthya - anena vA yasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIyapUrva 11 klIve sama monu0 sAmana | pade sAmarthya - adhomanayAM kaluk zranAdau dvitvaM dvitIya 11 kIbe sam monu0 sAmatthaM / utsuka - zranena vA tsasya baH zranAdau dvitvaM dvitIye 11 kagajeti kaluk zrataH serDo: uncha / pade utsuka anutsAhosatseu U kagaTaDeti tluk kagacajeti kluk 11 Usune / u. tsava anena tsasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIya 11 ataH serDoH aar | pade utsava - anutsAhotsannetsaccheU kagaTaDeti tluk ataH serDoH Usavo // 22 // TIkA bhASAMtara. sAmarthya utsuka ase utsava zabdanA joDAkSarano vikalpe cha thAya. saM. sAmarthya tene cAlatA sUtre dhyAno cha thAya pachI anAdau dvitIya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI sAmacchaM rUpa yAya. pade saM. sAmarthya tene adhomanayAM anAdau dvitIya0 klIve sam monu e sUtrothI sAmatthaM rUpa yAya. saM. utsukatene cAlatA sUtre tsano cha thAya. paThI anAdau dvitIya kagacaja ataH seDaH e sUtrothI ucchuo rUpa yAya. pade saM. utsuka tene anutsAhotsatsekagaTaDa kagacaja e sUtrothI Usuo rUpa thAya. saM. utsava tene cAlatA sUtre tsano cha thA. anAdI dvitIya ataH seDaH e sUtrothI ucchavo rUpa yAya. pade saM. utsava tene anutsAhotsanne kagadaDa0 ataH serDoH e sUtrozrI Usavo rUpa zrAya // 22 // sTAyAm // 23 For Private and Personal Use Only spRhAzabde saMyuktasya bo javati / phasyApavAdaH // vihA // bahulAdhikArAtkacidanyadapi / niSpiho // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. spRhA zabdanA joDAkSarano cha thAya. ane phano apavAda thAya. saM. spRhA tenuM chihA rUpa yAya. bahula adhikAra be tethI koi ThekANe judI rIte paNa thAya. saM. niHspRhaH tenuM niSpiho rUpa thAya. // 23 // // DhuMDhikA // spRhA 71 spRhA anena spR sthAne baH 11 aMtyavyaM0 saluka itkupAdau a fafa | nispRha aMtyavyaM0 salukU kagaTaDeti saluk itpAdau prasthAne pi- zranAdau dvitvaM 11 ataH seDoMH nippido 23 TIkA bhASAMtara. spRhA zabdanA joDAkSarano cha thAya. saM. spRhA tene cAlatA sUtre spRno cha thAya. panI aMtyavyaM itkRpAdau e sUtrothI chihA rUpa thAya. saM. nispRha tene aMtyavyaM. kagaTaDa itkRpAdau anAdau ataH seDaH e sUtrothI nippiho rUpa yAya. dya yya-ya jaH // 24 // I eSAM saMyuktAnAM jo javati // ya / maUM / zravataM / vejo| juI / jo // yya / zro / seA // rya / nakA / caurya samatvAt jArizrA / karUM / vajraM / pakAne / pattaM / mayA // mUla bhASAMtara. dyayya rya e joDAkSarono ja thAya yanAM udAharaNa - saM. madyaM tenuM majjaM thAya. saM. avadhaM tenuM avajaM thAya. saM. vaidyaH tenuM vejjo thAya. saM. dyuti tenuM juI thAya. saM. dyotaH tenuM joo thAya. saM. yyanAM udAharaNa - saM. jayyaH tenuM jajo thAya. saM. zayyA tenuM sejjA rUpa yAya. ryanAM udAharaNa - saM. bhAryA tenuM bhajjA thAya. bhAryA zabda cauryanA vo be tethI bhAriA evaM paNa rUpa yAya. saM. kArya tenuM kajjaM rUpa thAya. saM. va tenuM vajjaM rUpa thAya. saM. paryAya tenuM pajAo rUpa thAya. saM. paryApta tenuM pajjantaM thAya. saM. maryyAdA tenuM majjAyA rUpa thAya. // DhuMDhikA // dyazca yazca yazca dyayyaryaH teSAM 63 ja 11 madya - vA zravadya - zranena yasya jaH zranAdau dvitvaM klIve sma monu0 maUM zravaUM vaidya ait et vaiva nadyaja anAdau dvitvaM 11 ataH serDoH veko / yuti 11 ana dya ja kagaTuDeti luk akkI ve dIrghaH zratyavyaM juI / dyota 11 nena ya ja kagacajeti luk ataH serDoH jorja / jayya anena dyasya jaH zranAdvitvaM 11 ataH serDoH jo / zayyA | anena yya jaH zaSoH saH za sa etzayyAdau evaM anena yayasya For Private and Personal Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| jaH zranAdau hitvaM aMtyavyaMga sluka sejA jAryA- hrasvaH saMyoge nA na banena ryasya jaH anAdau hitvaM 11 aMtyavyaM0 sbuka jajA / pake caurya samatvAt nAriyA / kArya anena ryasya jaH havaH saMyoge kA ka anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu kI / varya- 11 anena rya jaH anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu0 vaUM / paryAya- anena ya ja anAdau hitvaM kagacajeti yabuk 11 ataH se?H pajAu~ / paryApta- anena ya ja ikhaH saMyoge jaH anAdau hitvaM kagaTaDeti prabuk anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu0 paGattaM / maryAdA- 11 zranena ya ja dhanAdau hitvaM kagacajeti daluka avarNo aMya aMtyavyaMga sluka majAyA // 24 // TIkA bhASAMtara. dya yaya rya e joDAdarano ja thAya. saM. madya- avadya tene cAkhatA sUtre dyano ja thAya. paThI anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI majaM tathA avajja rUpa thAya. saM. vaidya tene aitaet cAlatA sUtre dya no ja thAya. anAdau ataH se?H e sUtrothI vejo rUpa thAya. saM. dyuti tene cAlatA sUtre va noja thAya. kagaTaDa aklIye dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI juI rUpa thAya. saM. dyota tene cAlatA sUtre dhano ja thAya. kagacaja ataH seoM: e sUtrothI joo rUpa thAya. saM. jayya tene cAlatA sUtre dyano ja thAya. anAdau ataH sejhaiH e sUtrothI jajo rUpa thAya. saM. zayyA tene cAlatA sUtre dyano ja thAya. panI zaSoH saH etzayyAdI cAlatA sUtre yyano ja thAya. anAdI aMtyavyaM0 sUtrothI sejA rUpa thAya. saM. bhAryA tene havaH saMyoge cAlatA sUtre ryano ja thAya, anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI bhanjA rUpa thAya. bIje pare caurya zabdanA jevo gii| saM. bhAryA zabdanuM bhAriA rUpa thAya. saM. kArya tene cAlatA sUtre ryano ja zrAyaH panI havaH saMyoge anAdau klIve sam monu0 e sUtrothI kajaM rUpa Aya. saM. varSa tene cAlatA sUtre yano ja thAya. anAdau klIve sUm monu0 e sUtrothI vajaM rUpa thAya. saM. paryAya tene cAlatA sUtre ryano ja thAya. anAdau kagacaja ataH seDoMe sUtrodhI panjAo rUpa thAya. saM. paryApta tene cAlatA sUtre ryano ja thAya. havaH saMyoge anAdau kagaTaDa klIve sUm monu0 e sUtrothI pajattaM rUpa thAya. saM. maryAdA tene cAlatA sUtre ryano ja zrAya. saM. anAdau kagacaja avarNo aMtyavyaM0 e sUtrothI majAyA rUpa thAya. // 2 // animanyau ja-au vA // 5 // ajimanyau saMyuktasya jo azca vA javati / ahimata / ahimaJjU / pade / ahimannU // anigrahaNAdiva na navati / mannU // For Private and Personal Use Only Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir znna mAgadhI vyAkaraNam . mUla bhASAMtara. abhimanyu zabdanA joDAkSarano ja ane vikaTape yAya. saM. Abhimanyu tenA ahimajU tathA ahimaJjU evAM rUpa thAya. pade ahimajU evaM rUpa thAya. abhinuM grahaNa ke tethI ekalA manyu zabdane na thAya. saM. manyu ternu mannU ebuM rUpa pAya. // 25 // // ddhuNddhikaa|| animanyu 71 jazca zvazca jaJjau 15 vA 11 bajimanyu 11 khapatha jasya haH anena vA nyusthAne ju anAdau hitvaM dvitIya zrahimata pade animanyu- khaghatha jasya haH anena nyu sthAne jhuH aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga ahimaJjU pade ajimanyu- khaghathadhanAM na haH adhomanayAM yaduk 11 anAdau hitvaM alIbe sau dIrghaH nU aMtyavyaMga sbuk ahimannU / manyu- adhomanayAM yabuk anAdau hitvaM 11 aklIve dIrghaH mannU // 25 // TIkA bhASAMtara. abhimanyu zabdanA joDAkSarano ja tathA a vikaTape thAya. saM. abhimanyu tene khaghatha cAlatA sUtre vikaTape nyu ne sthAne ju thAya. panI anAdau dvitIya e sUtrothI ahimajU zrAya. pade abhimanyu tene khaghatha cAlatA sUtre nyu sthAne jU thAya. panI aklIye sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ahima rUpa zrAya. pade abhimanyu tene khaghatha0 adhomanamAM anAdau aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ahimannU rUpa zrAya. saM. manyu tene adhomanayAM anAdau akkIbe e sUtrothI mannU rUpa thAya. // 25 // sAdhvasa-dhya-yAM chaH // 26 // sAdhvase saMyuktasya dhyAyozcako navati // sasasaM ||dhy / vasae / kANaM / uvasA / sasA / ssN| viso|| hya / so| mazaM / guruM / Nasa // 26 // mUla bhASAMtara. sAdhvasa zabdanA joDAjharano ane dhya tathA hya arano jha thAya. saM. sAdhvasa tenuM sajjhasaM rUpa prAya. dhyanAM udAharaNa- saM. vadhyena tenuM vajjha e thAya. saM. dhyAna tenuM jhANaM thAya. saM. upAdhyAya tenuM uvajjhAo thAya. saM. svAdhyAyaH tenuM sajjhAo thAya. saM. saMdhya tenuM sajjhaM thAya. saM. viMdhya tenuM viJjho thAya. hyanAM udAharaNa- saM. sahya tenuM sajho rUpa thAya. saM. mahya guhya tenAM majjhaM gujjhaM rUpa thAya. saM. nAti tenuM Najjhai pa prAya. // 26 // For Private and Personal Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| // DhuMDhikA // sAdhvasaM ca dhyazca hyazca sAdhvasadhyayaH teSAM 63 ka 11 sAdhvasa 11 hrasvaH saMyoge sA sa anena dhvasya UH anAdau hitvaM dvitIya U ja klIbe sam monu sjjsN.| vaMdhyena anena dhya U vaMjjae / dhyAna- 11 anena dhya ja noNaH klIbe sam monu0 jANaM / upAdhyAya- havaH saMyoge pApa anena dhya UH povaH anAdau hitvaM dvitIya 11 zrataH sejhaiH uvajkA / saM. khAdhyAya sarvatra cuk hrasvaH saMyoge sA sa zranena jaH zrataH sejhaiH sajjAu~ / saMdhya-zranena dhya kaH anAdau hitvaM dvitIya 11 klIbe sam monu saMjjaM / viMdhya 11 anena dhya U anAdau hitvaM dvitIya tu ataH se?H viNsho| saM0 sahya- 11 anena hyasya UH anAdau hitvaM dvitIyapUrvakajaH ataH se?H sjko| mahya- guhya anena dhya U anAdau hivaM dvitIyapUrva ka ja klIbe sam monu majjaM gujkaM / mahyaM caturthyaMta saMskRta sirpha nAti / noNaH anena hyasya UH anAdau hitvaM hitIyapUrva Usya jaH tyAdInAM tiNasa bdhnaatiityrthH||26|| TIkA bhASAMtara. sAdhvasa nA joDAIrano ane dhya tathA hya no jha thAya. saM. sAdhvasa tene havaH saMyoge cAlatA sUtre va noja thAya. panI anAdau dvitIya klIbe sam monu e sUtrozrI sajjhasaM rUpa'thAya. saM. vaMdhyena tene cAlatA sUtre dhya no jha thAya. bAkI pUrvavat thai vaMjjhae rUpa 'ya. saM. dhyAna tene cAlatA sUtre dhya no jha thAya. palI noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI jhANaM rUpa thAya. saM. upAdhyAya tene isvaH saMyoge cAlatA sUtre dhya no thAya. povaH anAdI dvitIya ataH se?H e sUtrothI uvajjhAo rUpa thAya.. svAdhyAya tene sarvatra hasvaH saMyoge cAlatA sUtre jha thAya. ataH seoH e sUtrothI sajjhAo rUpa thAya. saM. saMdhya tene cAlatA sUtre dhya no jha thAya. anAdau dvitIya klIbe sUm monu0 saMjjhaM rUpa thAya. saM. viMdhya tene cAlatA sUtre dhya no jha zrAyaH anAdau dvitIya ataH seoH e sUtrothI vijjho rUpa thAya. saM. sahya tene cAlatA sUtrai hya no jha thAya. anAdau0 dvitIya0 ataH seoMH e sUtrothI sajjho rUpa thAya, saM. mahya-guhya tene cAlatA sUtre dhya no jha thAya. anAdau dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI majjhaM gujjhaM rUpa thAya. saM. mahyaM e caturthInA eka vacana- rUpa saMskRtapramANe sikha thAya . saM. For Private and Personal Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zae mAgadhI vyAkaraNam . nayati tene noNaH cAlatA sUtre hya no jha thAya. panI anAdau0 dvitIya0 tyAdInAM e sUtrothI Najjhai rUpa thAya. teno artha " bAMdheche " ema Aya . // 26 // dhvaje vA // 27 // dhvaja zabde saMyuktasya ko vA navati // dharma // 27 // _ mUla bhASAMtara. dhvaja zabdanA joDAkSarano vikaTape jha thAya. saM. dhvaja tenuM jhao tathA. dhao rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // dhvaja 11 vA 11 dhvaja 11 anena vikalpena dhvasya jaH kagacajeti jabuk ataH sejhaiH U / pade dhvaja- sarvatra valuk kagacajeti jabuk 11 ataH se?H dha // 27 // TIkA bhASAMtara. dhvaja zabdanA joDAkSarano cikaTape jha zrAya. saM. dhvaja tene cAlatA sUtre vikaTape dhva no jha thAya. palI kagacaja0 ataH seoM: e sUtrothI jhao rUpa thAya. pakSe dhvaja tene sarvatra kagacaja ataH seDoMH e sUtrothI ghao rUpa thAya. indhau kA // 2 // indhau dhAtau saMyuktasya jA ityAdezo javati ||smijjaa| vijkaa|| mUla bhASAMtara. iMdha dhAtunA joDAkSaraneM jhA evo Adeza zrAya. saM. samindhate tenuM samijhAi rUpa thAya. saM. vindhate tenuM vijhAi rUpa thAya. ||duhikaa // iMdhi 71 kA 11 vizdhepa dIpta indh sampUrva 3 vartamAne teluka zlopaH anena ndhasya kA anAdau hitvaM dvitIyatu pUrvaU ja vyaMjanAt lokAt alopaH mAdInAM ti samizAz / yidhai dIptau iMndha vipUrvavat vartta buk zlopaH anena ndhasya kA anAdau hi dvitIyatupUrva ja tyAdInAM ti 3 vijjA // 2 // TIkA bhASAMtara. indhi dhAnA joDAkSarane jhA evo Adeza vAya. iMndha dhAtu prakAzavAmA pravarte, tene sam upasarga Ave it no luk thAya. panI varttamAne e sUtre ta pratyaya Ave cAlatA sUndha ne jhA Adeza pAya. panI anAdau dvitIya vyaMjanAt lokAt tyAdInAM e sUtrothI samijjhAi rUpa pAya. saM. indha dhAtune vi upasarga zrAve bAkI pUrvavat a A cAlatA sUtre ndha ne sthAne jhA Adeza thAya. paThI anAdau dvitIya tyAdInAM e sUtrothI vijjhAi rUpa zrAyaH // 20 // For Private and Personal Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| vRtta-pravRtta-mRttikA-pattana-kadarthite TaH // 2 // eSu saMyuktasya To navati // vaTTo / payaho / mhishraa| paTTaNaM / kava hi // e|| mUla bhASAMtara. vRtta pravRtta mRttikA pattana kadarthita-e zabdonA joDAkSarano Ta thAya. saM. vRtta tenuM vaho thAya. saM. pravRtta tenuM payaho thAya. saM. mRttikA tenu mahiA thAya. saM. pattana tenuM paTTaNaM thAya. saM. karthita tenuM kavahio thAya. ||she|| ||ttuNddhikaa|| vRttazca pravRttazca mRttikAca pattanaM ca kadarthitazca vRttapravRttamRttikA pattana karthitaM tasmin 71 Ta 11 vRtta 11 ito't vR va anena ttasya Ta anAdau hitvaM zrataH seoH vaTTo / pravRtta- sarvatra raluk Rto't vR va anena tasya TaH zranAdau hitvaM noNaH 11 zrataH sejhaiH payaho / mRttikA ito't mR ma anena tasya TaH anAdau hitvaM kagacajeti kaluk 11 aMtyavyaMga saluk mhithaa| pattanaanena tasya TaH anAdau hitvaM noNaH 11 klIbe sam monu0 padRNaM / kadarthita- karthite vaH dasya vaH anena thasya Ta anAdau dvitva kagacajeti tabuk 11 zrata, sejhaiH kava hi // e|| TIkA bhASAMtara. vRtta pravRtta mRttikA pattana karthita e zabdonA joDAvano Ta thAya. saM. vRtta tene Rto't cAlatA sUtre tta no Ta thAya. anAdau ataH seoM: e sUtrothI vaTTo rUpa thAya. saM. pravRtta tene sarvatra ito't cAlatA sUtre ta noTa thAya. anAdI noNaH ataH se?H e sUtrothI payaho rUpa thAya. saM. mRtikA tene Rto't cAlatA sUtre tta no Ta thAya. anAdI kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI mahiA rUpa zrAya. saM. pattana tene cAlatA sUtraM tta no Ta thAya. anAdI noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI paTTaNaM rUpa thAya. saM. karthita tene kadarthitevaH cAlatA sUtre tha noTa thAya. panI anAdI kagacaja mataH seoMH e sUtrothI kacadio rUpa thAya. // e|| tasyAdhUrtIdau // 30 // tasya To navati dhUrtAdIn varjayitvA // kevaTTo / vttttii| jho| payadRz // valaM / rAyavayaM / nttttii| saMvahithaM // adhuurtiidaa| For Private and Personal Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. viti kim / dhutto| kittI / vattA / zrAvattaNaM / nivattaNaM / pavattaNaM / saMvattaNaM / thAvatta / nivatta / nivatta / pavatta / saMva tta / vattithA / vatti / kAtta / ukktti| kattarI / muttii| mutto / muhutto // bahulAdhikArAt vaTTA // dhUrta / kIrti / vArtA / Avartana / nivarttana / pravartana / saMvartana / Avartaka / nivartaka / nirvarttaka / pravartaka / saMvartaka / vartikA / vArttika / kArtika / ukartita / kartarI / mUrti / mUrta / muhUrta / ityAdi // mUla bhASAMtara. dhUrta vigere zabdone varjIne taM no Ta thAya. saM. kaivarta tenuM kevaTTo vAya. saM. vattita tenuM vahia thAya. saM. jata tenuM jaTTo Aya. saM. pravartate tenuM payadRi thAya. saM. vattula tenuM vaTTalaM thAya. saM. rAjAvataka tenuM rAyavayaM thAya. saM. nartakI tenuM nai zrAya. saMvartita tenuM saMvadiaMthAya. dhUttodika nevarjine ema kardA ne tethI saM. dhUrta tenuM dhutto thAya. saM. kIrti tenuM kittI zrAya. saM. vArtA tenuM vattA thAya. saM. Avattena tenuM AvattaNaM thAya. saM.nivarttana tenuM nivattaNaM thAya. saM. pravartana tenuM pavattaNaM thAya. saM. saMvartana tenuM saMvattaNaM pAya. saM. Avartaka tenuM Avattao thAya. saM. nivartaka tenuM nivattao thAya. saM. nirvataka tenuM nivvattao zrAya. saM. pravartaka tenuM pavattao thAya. saM. saMvartaka tenuM saMvattao zrAya. saM. vatikA tenuM vattiA thAya. saM. vArtika tenuM vattio thAya. saM. kArtika tenuM kattio thAya. saM. utkartita tenuM ukkAttio thAya. saM. kartarI tenuM kattarI thAya. saM. mUrti tenuM muttI zrAya. saM. mUrta tenu mutto thAya. saM. muhUrta tenuM muhutto thAya.30 ||duddhikaa // ta 61 na dhUrttAdiH adhUrtAtiH tasmin 71 kaitava 11 aitaet anena tasya TaH thanAdau hi ataH seoMH kevtttto| vartti 11 anena tasya TaH anAdau chivaM akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuka vttttii| jartta 11 anena sya TaH anAdau hitvaM ataH se?H jaddo vRttamu varttane vRt vatta te prapUrvaH 3 vyaMjanAdadaMte't lokAt kavarNasyAr vR vara pravartate iti jAte anena tasya TaH anAdau dvitvaM tyAdInAM ti pvtttt| vartula 11 anena tasya TaH zranAdau dvitvaM klIve sm monu vaTTalaM rAjAvataka- svarANAM kharA i. tijA ja kagacajeti jabuk zravoM a ya anena tasya TaH zra For Private and Personal Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| ze3 nAdau dvitvaM kagacajeti kabuk 11 ataH seoMH rAyavAM / lakaNa vizeSaH / nartakI- anena rtasya TaH anAdau hitvaM kagacajeti aMtyavyaMga sabuk na / saMvarttaka 11 anena tasya TaH zranAdau dvitvaM kagacajeti tabuk klIbe sm monu0 saMvaTTikaM dhurta hakhaH saMyoge dhU dhu sarvatra rakhuk 11 ataHse?H dhutto kIrti 11 hrasvaH saMyoge kI ki sarvatra rabuk akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sabuk kittI / vArtA- hrasvaH saMyoge vA va sarvatra rakhuk 11 aMtyavyaM0 sabuk vattA / Avartana / nivarttana- sarvatra rabuk noNaH kvIbe sm monu0 zrAvattaNaM nivattaNaM / pravattana- saMvarttana- sarvatra rakhuk noNaH 11 klIbe sam monu pavattaNaM saMvattaNaM / Avartaka11 sarvatra rakhuk kagacajeti kaluk ataH se?H zrAvatti / nivataka- sarvatra rasuk kagacajeti kaluk 11 zrataH se?H nivatta / nivartita sarvatra yorapi rayorlopaH kagacajeti zrataH se?H nivati / pravartaka- sarvatra vyo rapi rakhuk kagacajeti kabuk 11 zrataH sejhaiH pavatta / saMvartaka- sarvatra rabuk kagacajeti kaluk zrataH sejhaiH saMvatti / vartikA-rvatra rabuk kagacajeti kabuk 11 aMtyavyaM0 sabuk vattiA / vArtika- sarvatra rakhuk kagacajeti kabuk 11 hrasvaH saMyoge ataH seDo vatti / kArtika- pUrvavat katti / utkarttita- kagaTaDeti tabuka parvatra rabuk kagacajeti kaluk anAdau hitvaM ka 11 zrataH sejhaiH uttiH / kartarI- sarvatra rabuk- aMtyavyaM sabuk kattarI / mUrtiH svaH saMyoge mU mu sarvatra rakhuk thaklIve dIrghaH muttI mUrta- hrasvaH yoge mU mu sarvatra rabuk 11 zrataH sejhaiH mutto / muhUrtta- hrasvaH soge hu hu sarvatra rakhuka 11 ataH seoMH muhutto| bahulAdhikArAt dhUrtAdau navati / vArtA hrasvaH saMyoge vA va sarvatra rakhuk anena ttIya TaH anAdau hitvaM 11 aMtyavyaMga sluk muhutto // 30 // . TIkA bhASAMtara. dhUrttAdi zabdone vajIMne taM noTa thAya. saM. kaivarta-tene ait For Private and Personal Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zeva mAgadhI vyAkaraNama. et cAlatA sUtre - no Ta thAya. pajI anAdI atAseDoH e sUtrothI kevaTTo rUpa thAya. saM. varti tene cAlatA sUtre - no Ta thAya. panI anAdau aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI vahI rUpa thAya. saM. jata tene cAlatA sUtre taM noTa thAya. pajI anAdau ataH se?: e sUtrothI jaddo rUpa thAya. vRt dhAtu varttavAmAM pravarte tene pra upasarga pUrve zrAvI te pratyaya lAgI vyaMjanAdaMte't lokAt RvarNasyAra e sUtrothI pravarttate evaM rUpa vAya. panI tene cAlatA sUtre taM noTa thAya. anAdau tyAdInAM e sUtrothI pavadRi rUpa thAya. saM. vartula tene cAlatA sUtre taM no Ta thAya. pajI anAdI klIbe sam monu0 e sUtrothI vaddalaM rUpa thAya. saM. rAjAvataka tene kharANAM kharA e sUtre jA no ja thAya. kagacaja avarNoM cAlatA sUtre te noTa thAya. anAdau0 kagacaja ataH se?: e sUtrothI rAyavao rUpa thAya. rAjAvata no artha eka jAtanuM zArIrika lakSaNa thAya. je. saM. nartakI tene cAlatA sUtre ttai no Ta Aya. anAdI kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrozrI naI rUpa thAya. saM. saMvartaka tene cAlatA sUtre taM no Ta bAya. anAdau kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrodhI saMvaddi rUpa thAya. saM. dhUrta tene hrasvaH saMyoge sarvatra ataH seTaH e sUtrothI dhutto rUpa thAya. saM. kIrti tene hrasvaH saMyoge sarvatra aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kittI rUpa thAya. saM. vArttA tene hasvaH saMyoge sarvatra aMtyavyaM0 e sUtrothI vattA rUpa thAya. saM. Avartana nivarttana tene sarvatra noNaH klIbe sam monu0 e sUtrozrI AvattaNaM nivattaNaM rUpa thAya. saM. pravartana saMvartana tene sarvatra0 noNa klI sam monu0 e sUtrothI pacattaNaM saMvattaNaM rUpa thAya. saM. Avartaka teneH sarvatra kagacaja ataH seDoMH e sUtrothI Avattio rUpa zrAya. saM. nivartaka tene sarvatra kagacaja ataH seDoMH e sUtrotha nivattao rUpa thAya. saM. nivartita tene sarvatra e sUtre ra ape ya baneno lopa pAya. panI kagacaja ataH seoH e sUtrothI nivattio rUpa yAya. saM. pravartaka tene sarvatra e sUtre ra tathA yano lopa thAya kagacaja ataH seDoMH e sUtrothI pattio rUpa thAya. saM. saMvartaka tene sarvatra kagacaja ataH seDoMH e sUtrothI saMpattio rUpa thAya. saM. vartikA tene sarvatra kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI vattiA rUpa thAya. saM. vArtika tene sarvatra kagacaja mhasvaH saMyoge ataH se? e sUtrothI vattio rUpa zrAya. saM. kArtika tene pUrvavat kattio rUpa thAya. saM. kirtita tene kagaTaDa sarvatra kagacaja anAdI ataH seoM: e sUtrothI ukka ttao rUpa thAya. saM. kartarI tene sarvatra aMtyavyaM0 e sUtrothI kattarI rUpa thAya. saM. mUrti tene isvaH saMyoge sarvatra aklIbe dIrghaH e sUtrothI muttI rUpa thAya. se. mUrta tene isvaH saMyoge sarvatra ataH seTaH e sUtrothI mutto rUpa thAya, saM. mahataM tene isvaH saMyoge sarvatra cAlatA sUtre ta noTa thAya. pajI anAdau0 aMtyavyaM0 e sUtrotrI muhutto rUpa thAya. // 30 // For Private and Personal Use Only Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyaH pAdaH / vRnte TaH // 31 // vRnte saMyuktasya eTo javati // veSTaM / tAlaveeTaM // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 mUla bhASAMtara. vRnta zabdanA jomAdarano NTa thAya. saM. ghRnta tenuM veNyaM rUpa grAya. saM. tAlavRntaM tenuM tAlaveNTaM rUpa thAya. // 31 // // DhuMDhikA // vRnta 71 eTa 11 vRnta- tAlavRnta - de doghaMte vR ve anena nta sya eTaH 11 klIve sam monu0 veSTaM vetAlaveSTaM // 31 // TIkA bhASAMtara. vRnta zabdanA nta no NTa yAya. saM. vRnta tathA tAlavRnta tene idedoddhRte e sUtre vRno ve thAya. pabI zrA cAlatA sUtre nta no STa zrAya. pI kI sma monu0 e sUtrothI veNTaM tathA tAlaveNTaM rUpa yAya. // 31 // vo'sthi-visaMsthule // 32 // anayoH saMyuktasya vo navati // zraTTI / visaMkulaM // mUla bhASAMtara. asthi ane visaMsthula zabdanA joDAkSarano Tha thAya. saM. asthi tenuM aTThI thAya. saM. visaMsthulaM tenuM visaMkulaM thAya. // 32 // // DhuMDhikA // 11 saMsthUlaM ca asthi visaMsthulaM tasmin 32 asthi 11 nena sthivi nAhI dvitvaM dvitIya pUrva tasya TaH namadAma zironanaH iti puMstvaM zrakvIbe sau dIrghaH aMtyavyaM 0 . saluk chI / visaMsthula - anena sthasya vaH 11 klIbe sam monu0 visaMkulaM // 32 // TIkA bhASAMtara. asthi visaMsthula zabdanA jomAkSarano Tha thAya. saM. asthi tene A cAlatA sUtre sthino Thi thAya. pa anAdau dvitIya lamadAmazironabhaH e sUtre puMliMga paNuM yAya. pabI aklIbe so dIrghaH aMtyavyaM 0 e sUtrothI aTThI rUpa thAya. saM. visaMsthula tene cAlatA sUtre sthAno Tha thAya. pabI klIbe sam monu0 e sUtrothI visaMkulaM rUpa zrAya // 32 // For Private and Personal Use Only styAna-caturthArthe vA // 33 // eSu saMyuktastha vo vA javati // ThINaM zrINaM / caTTo / aTTo prayojanaM / tyo dhanam // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ze6 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. styAna caturtha artha e zabdonA jomAdarano vikaTape Tha pAya. saM. styAnaM tenA ThINaM thINaM evAM rUpa thAya. saM. caturthaH tenuM cauTTho rUpa thAya. saM. artha teno artha jo prayojana artha thAya to aTTho rUpa thAya. ane jo dhana artha thAya to attho rUpa thaay.|| 33 // // DhuMDhikA // styAnaM ca caturthaM ca arthazca styAna caturthArtha tasmin 71 vA 11 styAna IstyAna khalvATe styI anena vA styI tI noNaH 11 klIbe sam monu ThINaM pade zrINaM caturtha- kagacajeti tubuk anena vA thasyavaH anAdau hitvaM dvitIya 11 shrtHse?Hcjho|pde caturthaH kagacajeti tbuk dhanAdau hitvaM dvitIyatupUrvaH 11 zrataH seoH cauttho / arthaH 11 anena vA thasya H anAdau hitvaM hitIya tupUrvatha u 11 zrataH sejhaiH aho / pade arthaH sarvatra rakhuk zranAdau dvitvaM dvitIya tupUrvathataH 11 zrataH sejhaiH zratyo atra zrartha zabdena prayojanaM yadA dhanamucyate tadA ge na syAt arthaH sarvatra rabuk anAdau hitvaM dvitIya tu thasya ta 11 ataH se?H attho // 33 // TIkA bhASAMtara. styAna caturtha a e zabdonA jomAno vikaTape Tha zrAya. saM. styAna tene IstyAnakhalvATe e sUtrathI I pAya. panI cAlatA sUtre styI no ThI thAya. pI noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI ThINaM rUpa thAya. pade zrINaM rUpa pAya. saM. catuthaM tene kagacaja cAlatA sUtre vikaTapeya no Tha thAya. anAdau dvitIya ataH seDoM: e sUtrothI cauDo rUpa dhAya. pakSa caturtha tene kagacaja anAdau dvitIya ataH seDoM: e sUtrothI cauttho thAya. saM. atene cAlatA sUtrathI vikaTape tha no Tha vAya. panI anAdau dvitIya. ataH seH e sUtrothI aTTho rUpa thAya. pade saM. artha tene sarvatra anAdau dvitIyapUrvataH seDoMH e sUtrothI attho rUpa thAya. ahiM artha no artha prayojana . jyAre tena artha dhana zrAya tyAre tyAM Tha na thAya. te. rUpa savatra anAdau dvitIya0 ataH ser3I e sUtrothI attho evaM siddha zrAya . // 33 // STasyAnuSTre STA saMdRSTe // 34 // jaSTrAdivarjite STasya ge javati // lahI / mutttthii| dittttii| sittttii| For Private and Personal Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ze pa dvitiiyHpaadH| puttttho| kaTaM / suraThA / iho / aNiTaM // anuSTeSTraSTAsaMdaSTa iti kim / uho / ihA / cuma va / saMdaho // mUla bhASAMtara. uSTrAdi zabdone varjine STa no Tha thAya. saM. yaSTi tenuM laTThI Aya. saM. muSTi tenuM muTThI thAya. saM.diSTi tenuM diTThI thAya. saM. sRSTi tenu siTTi thAya. saM. puSTa tenuM puTTho thAya. saM. kaSTa tenuM kaheM thAya. saM. surASTrA tenuM surahA thAya. saM. iSTa tenuM iho thAya. saM. aniSTa tenuM aNiThaM thAya. mUlamA uSTra iSTA saMdaSTa e zabdone varjine ema kaDaM be, tethI saM. uSTraH tenuM uTTho thAya. saM. iSTAcUrNaiva tenuM iTThAdhuNNa va thAya. saM. saMdaSTa tenuM saMgho thAya. // 34 // ||ddhuNddhikaa // STa 61 jaSTazca iSTA ca saMdRSTazca uSTeSTAsaMdaSTaM na uSTeSTAsaMdRSTaM zranuSTeSTAsaMdRSTaM tasmin 71 yaSTi- 11 yaSTayAMlaH yasya laH anena Tasya taH zranAdau hitvaM dvitIya tu pUrva u TaHakkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk laTThI / muSTi- 11 anena Tasya H anAdau hitvaM hitIyapUrva u Ta akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga saluk mutttthii| dRSTi-sRSTi itkRpAdau dR di mR si anena Tasya H 11 aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 saluk diTTI siTTI puSTa 11 anena Ta Ta anAdau hitvaM dvitIya ataH se?H puTTo / kaSTa 11 anena Ta Ta kvIbe sma monu0 kaTaM / surASTra- hrasva saMyoge rA ra sarvatra raluk anena Tasya ThaH zranAdau hitvaM dvitIyapUrva u Ta 11 aMtyavyaM0 sbuk suraTTA / iSTa 11 anena STa vaH ataH seoMH anAdau hitvaM dvitIya zTTo / aniSTa- anena STasya vaH zranAdau hitvaM 11 aMtyavyaMga saluk aNiTaM zSTAcUrNa zva hasvaH saMyoge cU cu sarvatra rakhuk mivapiva vivavavavidha zvArthe vA zata zvasthAneva iTTA cumaM va / saMdRSTaH kagaTaDeti Sabuk dhanAdau hitaM zrataH sejhaiH sNdRtttto||3|| TIkA bhASAMtara. uSTra iSTA saMdaSTa e zabdone varjine Tano Tha thAya. saM. yaSThi tene yaSTayAM laH cAlatA sUtre STano Tha zrAya. anAdau dvitIya0 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrodhI laTThI rUpa Aya. saM. muSTi tene cAlatA sUtre Tano Tha thAya. For Private and Personal Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ASE mAgadhI vyAkaraNam. anAdau dvitIya0 aklIbe sau0 aMtyavyaM0 e sUtrothI muTThI rUpa thAya. saM. dRSTi tathA sRSTi tene itkRpAdau cAlatA sUtre STano Tha thAya. paThI aklIve sau aMtyavyaM0 e sUtrothI diTThI siTThI rUpa thAya. saM. puSTa tene cAlatA sUtre SThanoTa thAya. paThI anAdau dvitIya0 ataH seoMH e sUtrothI puTTho rUpa thAya. saM. kaSTa tene cAlatA sUtre STa noTa thAya. panI klIbe sam monu0 e sUtrothI kaha rUpa thAya. saM. surASTrA tene hrasvaH saMyoge sarvatra cAlatA sUtre STano Tha thAya. panI anAdau dvitIya0 aMtyavyaM0 e sUtrothI murahA rUpa thAya. saM. iSTa tene cAlatA sUtrathI STa noTa thAya. panI ataH seoH anAdau vitIya e sUtrothI iho rUpa thAya. saM. aniSTa tene cAlatA sUtrazrI STano Tha thAya. paThI anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI. aNiTuM rUpa thAya. saM. iSTAcUrNa iva tene isvaH saMyoge sarvatra mivapiva vivavvavaviaivArthe e sUtrathI iva ne sthAne va thAya. eTale ihAcuNNaM va evaM rUpa thAya. saM. saMdRSTa tene kagaTaDa anAdau ataH seoMH e sUtrothI saMdaTho rUpa thAya. // 34 // garne mH|| 35 // garta zabde saMyuktasya Do javati / TApavAdaH // gaDDo gaDDA // mUla bhASAMtara. garta zabdanA jomAdarano Da zrAya. ane Ta no apavAda thAya. saM. garta tenuM gaDDo rUpa thAya. ane pakSa saM. garta tenuM gaDDA rUpa pAya. // hu~dikA // gata 1 Da 11 gata 11 anena tasya DaH anAdau hitvaM ataH se?H gaDDo / garta- anena tasya DaH zranAdau hitvaM svastrAderDA zati DA pratyayaH aMtyavyaMga sakhopaH gaDDA // 35 // TIkA bhASAMtara. garta zabdanA joDAkSarano Da zrAya. ane Ta no apavAda zrAya. saM. gartta tene cAlatA sUtrathI rttano chAya. paThI anAdau ataH seTaH e sUtrothI gaDDo rUpa thAya. saM. gataM tene cAlavA sUtrathI rttano Da thAya. anAdau svasrAdeDoM aMtyavyaM e sUtrothI gaDDA rUpa dhaar|| 35 // saMmaI-vitardi-vicardi -kaparda-mardite rdasya // 36 // eSu rdasya DatvaM navati // sammaDDo / viaDDI / vichaDDo / uddddii| baDDI / kavaDDo / mahiu~ / sammADDI // 36 // mUla bhASAMtara. sammada vitardi vicchada cchadi kaparda mardita e zabdonA rdano Da zrAya. saM. sammarda tenu sammaDDo thAya. saM. vitardi tenuM viaDDI thAya. For Private and Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| zaee saM. viccharda tenuM vicchaDDA thAya. saM. cchardi tenuM chaDDai tathA chaDDI thAya. saM. kaparda tenuM kabaDDo thAya. saM. mardita tenuM maDDio thAya. saM. saMmardita tenuM sammaDDio thAya. ||dNddhikaa // sammardazca vitardizca vichardazca bardizca kapardazca marditazca sammarda vitardivibardardikapardamarditaM tasmin 71 da 61 sammarda-anena dasya DaH anAdau hitvaM 11 ataH sejhaiH sammaDDo / vitardi kagacajeti tluk anena di Di anAdau hitvaM 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sabuk vitaDDI / vibarda- anena rdasya DaH zranAdau hitvaM 11 zrataH seoH vibaDDo bardi anena dasya DaH anAdau hitvaM 11 akkIbe sau dIrghaH bdd'ii| kaparda- anena dasya DaH anAdau hitvaM povaH ataH sejhaiH kavaDDo / mardita- saMmardita anena di Di anAdau hitvaM ataH se?H maDDi / samaDDi // 36 // TIkA bhASAMtara. sammada vita iviccharda chardi kaparda mardita e zabdonA joDAkSara rdano Da thAya. saM. sammada tene cAlatA sUtre dano Da thAya. anAdau ataH se?: e sUtrothI sammaDDo rUpa thAya. saM. vitardi tene kagacaja cAlatA sUtre rdino Di thAya. paThI anAdau aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI vitaDDI rUpa thAya. saM. viccharda tene cAlatA sUtre dano Da mAya. anAdau ataH seoMH e sUtrothI vicchaDDo rUpa thAya. saM. chardi tene cAlata sUtre dano Da thAya. anAdau aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI chaDDI rUpa pAya. saM. kaparda tene cAlatA sUtre dano Da thAya. anAdau povaH ataH se?: e sUtrotrI kavaDDo rUpa thAya. saM. mardita tathA saMmardita tene cAlatA sUtre dino Di thAya. anAdau ataH sejhaiH e sUtrozrI maDio samaDDio rUpa thAya. // 36 // gardane vA // 6 // gardane da sya Do vA javati // gaDDaho / gadaho / mUla bhASAMtara. gardabha zabdanA dano vikaTape thAya. saM. gardabha tenA gaDDaho gaddaho rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // gardana 71 vA 11 gardana- anena dasya DaH zranAdau hitvaM khaghatha dhajasya haH zrataH seoH gaDDaho / pado gardana- 11 sarvatra rakhuk khaghatha ataH seoH gadaho // 3 // For Private and Personal Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. gardabha zabdanA dano vikaTape Da thAya. saM. gardabha tene cAkhatA sUtre rdano Da zrAya. anAdau khaghatha0 ataH se?: e sUtrothI gaDaho rUpa thAya. pakSa saM. gardabha tene sarvatra khaghatha ataH se?: e sUtrothI gaddaho rUpa zrAya. // 37 // kandarikA-nindipAle eDaH // 30 // zranayoH saMyuktasya eDo navati // kaNDaliyA nieiDavAlo // mUla bhASAMtara. kandarikA bhindipAla e zabdonA joDAkSarano NDa zrAya. saM. kandarikA tenuM kaNDaliA rUpa thAya. saM. bhindipAla tenu bhiNDivAlo rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // kandarikA ca nindipAla zca kandarikAnindipAlaM tasmin 71 eDa 11 kandarikA- anena ndasya eDaH harisAdau laH rasya laH kagacajeti kluk 11 aMtyavyaM saluk keddliyaa| nindipAla anena ndasya eDaH povaH zrataH se?H nieiDavAlo // 30 // TIkA bhASAMtara. kandarikA ane bhindipAla zabdanA joDAkSarano NDa thAya. saM. kandarikA tene cAlatA sUtre ndano NDa thAya. par3I haridrAdau kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI kaNDaliA rUpa thAya. saM. bhindipAla tene cAlatA sUtre ndano NDa thAya. paThI povaH ataH sejhaiH e sUtrothI bhiNDivAlo rUpa thAyaH // 30 // stabdhe ho // 3 // stabdhe saMyuktayoryathAkramaM uDhau navataH // ho // mUla bhASAMtara. stabdha zabdanA bI jomAranA anukrame Tha zrane Dha zrAya. saM. stabdha tenAM ThaDDo rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // stabdha 71 vazca Dhazca uDhau/12 stabdha- anena stasya taH bdhasya ca DhaH anAdau hitvaM 11/ataH se? Thaho // 35 // TIkA bhASAMtara. stabdha idanA baMne joDAkSaranA anukrame Tha ane Dha thAya. saM. stabdha tene cAlatA sUtrathI stamI Tha zrAya. ane dhano Dha zrAya. anAdau ataH seTaH e sUtrozrI ThaDDo rUpa zraya. // 3e|| dagdha-vidagdha-hi-tujhe DhaH // 40 // eSu saMyuktasya Dho navati // daho / vizraho / vuho / vuho // kvacinna navati / vijha-kaz-nirUvithaM // 40 // For Private and Personal Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 301 mUla bhASAMtara. dagdha vidagdha vRddhi vRddha e zabdonA joDAkSarano Dha thAya. saM. dagdha tenuM daDDo rUpa thAya. saM. vidagdha tenuM viaDDo rUpa thAya. saM. vRddhi tenuM buDI rUpa zrAya. saM. vRddha tenuM vuDDo rUpa thAya. koi ThekANe na paNa zrAya-jema-saM. vRddhakavini rUpitaM tenuM vica-kaz-nirUviraM evaM rUpa pAya. // 40 // // TuMDhikA // dagdhazca vidagdhazca vRddhizca vRkSazca dagdhavidagdhavRmivRkSaM tasmin 71 Dha 11 dagdha- vidagdha- anena gdhasya DhaH zranAdau dvitvaM ataHse?H daho vizraho / vRddhi- udRtvAdau vR vu anena isya DhaH anAdau dvitvaM 11 aklIbesaudIrghaH aMtyavyaM sabuka vuDhI / vRddha- udRtvAdau vR tu anena chasya DhaH anAdauhitvaM 11 zrataHsejhaiH vuho / vRkSaka vinirUpitaH uhatvAdau vR vi sarvatrarakhuk zaSoHsaH povaH kagacajeti tluk 11 klIbesam monu vijhakazanirUvikaM // 40 // TIkA bhASAMtara. dagdha vidagdha vRddhi vRddha e zabdonA joDAkSarano Dha thAya. saM. dagdha- vidagdha- tene AlatA sUtre gdha no Dha thAya. anAdau0 ataHse?H e sUtrothI daDDo viaTo evAM rUpa thAya. saM. vRddhi tene udRtvAdI AlatA sUtre Ino Dha vAya. panI anAdau0 aklIbesaudIrghaH aMtyavyaM0e sUtrothI vuDDI rUpa thAya saM. vRddha tene udRtvAdau AlatAsUtre ino Dha thAya. anAdau0 ataHseoMH e sUtrothI buDDo rUpa thAya. saM. vRddhakavinirUpitaH tene itkRpAdau sarvatrana zaSoHsaH povaH kagacaja0 klIye sam monu0 e sUtrothI viDakainirupiaM evaM rUpa thAya. // 50 // zradadi-mUrdhArdhente vA // 4 // aiSu aMte vartamAnasya saMyuktasya DhovA, navati // sahA sajhA / kahI rikI / mueDhA muchA / zrahaM acha mUla bhASAMtara. zraddhA Rddhi mUrdhA ardha e zabdomA rahelA joDAdarano vikaTape Dha thAya. saM zraddhA tenuM saDDA sahA evAM rUpa thAya. sauddhi tenAM kaDDI riDI rUpa thAya. saM. mUrdhA tenAM muDhA muDA evAM rUpa thAya. saM arddha tenA aDDhe addhaM evAM rUpa pAya. // 31 // ||ddhuNddhikaa // zraddhA ca jhakizca mULa ca arDa ca zraddhamUrDi tasmin 71 anta 71 vA 11 zraddhA- sarvatraraluk zapoHsaH za saH anena vA For Private and Personal Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 mAgadhI vyAkaraNam. kasya Dha zranAdauhitvaM 11 aMtyavyaMga sbuk sahA pade zraddhA-sa rvatraratluk zaSoHsaH 11 aMtyavyaM tbuk sajhA jhachi- 11 itkRpA dau anena jhasya DhaH anAdauhitvaM aklIbesaudIrghaH aMtyavyaMga sabuk riDI pade ki riHkevalasya kari 11 aklIvedIrghaH aM tyavyaM. sabuk riddhI / mUrdhan- hrasvaHsaMyoge mUmu vakrAdAvaMtaH zra nusvAraH anena isya DhaH sarvatra rabuk puMsyana ANorAjvacca iti zrAtvaM aMtyavyaM. nbuk 11 aMtyavyaM sUluk muTA pake mUn hra svaHsaMyoge sarvatra puMsyanANo aMtyavyaM. luk mujhA / ardhasarvatra rabuk anena chasyaDhaH zranAdauhitvaM 11 aklIbesm monu zrahaM / pake aI 11 sarvatrarabuk klIvesam monu0 akaM // 1 // TIkA bhASAMtara. zraddhA Rddhi mUrdhA ardha e zabdomA rahelA joDAkSarano vikaTapeDha thAya. saM.zrahAtene sarvatra zaSoHsaHcAlatAsUtre vikalpa chano Dha zrAya. anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI saDDA rUpa thAya. pade saM.zraddhA tene sarvatra zaSoHsaHaMtyavyaM0 e sUtrothI saddhA rUpa thAya. saM. ruddhi tene itkRpAdau AlatAsUtre hano Dha thAya. anAdI aklIbesau0 aMtyavyaM0 e sUtrothI riDI rUpa thAya. pade Rddhi tene rikevalasya aklIvedIrgha aMtya:vyaM0 e sUtrothI riDI rUpa thAya. saM. mUrddhan tene hasvaH saMyoge vakrAdAvaMtaH cAlatAsUtre hano Dha thAya. sarvatra puMsthanaASIrAjvacca aMtyavyaM0 e sUtrothI muDA rUpa thAya. pade mUrchan tene hasvaHsaMyoge sarvatra puMsyanaANo aMtyavyaM0 e sUtrothI muddhA rUpa Aya. saM aI tene sarvatra cAlatAsUtre huno Dha thAya. anAdau aklIbesam monu0 e sUtrothI aryu rupa thAya. bIje pade saM. arDa tene sarvatra klIbesam monu0 e sUtrothI ahaM rUpa shraayH||41|| najhorNaH // 42 // anayooM javati // mna / nieNaM / paGguNo // / NANaM / saraNA paeNA vieNANaM // mUla bhASAMtara. mna ane no Na thAya. nanAM udAharaNa-saM nimna tenuM niNaM vAya.saM. pradyumna tenuM pajjuNo tha ya. have jJanA udA-saM jJAnaM tenuM gANaM thAya.saM. saMjJA tenuM saNNA Aya.saM. prajJA tenuM paNNA thAya. saM. vijJAnaM tenuM viNNANaM shraay.|| ||ddhuNddhikaa|| mnazca jJazca najhau tayoH 72 Na 11 nimna- 11 anena nasya NaH For Private and Personal Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 303 dvitiiyHpaadH| anAdau dvitvaM klIbe sam monu nimaM / pradyumna- sarvatra rakhuk dyayyaryAM jaH dya jaH anAdau hitvaM anena na NaH zranAdau hitvaM 11 atHse?Hpjhunno| saMjhA-anena jhANA puMsyanANorAjavacca iti thAtvaM aMtyavyaM0 saluk saMsA / prajJA- sarvatra rabuk anena / anAdau dvitvaM 11 aMtyavyaMga sabuk palA / vijJAna- anena Na thanAdau hitvaM noNaH klIbe sam monu vimANaM // 42 // TIkA bhASAMtara. mna ane jJa no Na zrAya. saM. nimna tene cAlatA sUtre na no Na thAya. anAdau klIbe sam monu0 e sUtrothI niNNaM thAya. saM. pradyumna tene sarvatra yayyAMjaH anAdau cAlatA sUtre na no Na thAya. anAdau ataH sejhaiH puMsyana ANo e sUtrothI pajjUNo rUpa thAya. saM. saMjJA tene cAlatA sUtre jJA no NA thAya. panI rAjavacca e sUtre A thAya. aMtyavyaM0 e sUtre saNNA rUpa thAya. saM. prajJA tene sarvatra tene cAlatA sUtre na no Na thAya. panI anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI paNNA rUpa thAya. saM. vijJAna tene cAlatA sUtre Na thAya. anAdau noNaH klIbe sam monu e sUtrothI viNNANaM rUpa thAya. // 4 // paMcAzatpaMcadaza-datte // 43 // eSu saMyuktasya No navati // palAsA / pasaraha / dilaM // mUla bhASAMtara. paMcAzat paMcadaza datta e zabdonA joDAkSarano Na thAya. saM. paMcAzat tenuM paNNAsA thAya. saM. paMcadA tenuM paNNaraha rUpa thAya. saM. datta tenuM diNNaM rUpa thaay.||42|| ||ddhuNddhikaa|| paMcAzat ca paMcadaza ca dattaM ca paMcAzatpaMcadazadattaM tasmin 71 paMcAzat- anena casya NatvaM zranAdau hitvaM zaSoH saH striyAmAdavidyutaH thA aMtyavyaM0 sabuk palAsA paMcadaza- anena casya NaH anAdau hitvaM saMkhyA gadgaderaH dasya raH sapASANe haH zasya haH 13 jaszaso k pasaraha / datta H svapnAdau idi ane ttasya NaH anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu0 disaM // 3 // TIkA bhASAMtara. paJcAzat paJcadaza datta e zabdonA joDAdarano Na thAya. saM. paJcAzat tene cAlatA sUtrathI Jca no Na thAya. panI anAdau zaSoH saH striyAmA davidyutaH aMtyavyaMjana e sUtrothI paNNAsA rUpa thAya. saM. paMcadaza tene cAlatA For Private and Personal Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 304 mAgadhI vyAkaraNam. sUtrI Jca no Na thAya pI anAdau saMkhyAgadgadera: dasa pASANe haH jaszasorlak e sUtrothI paNNaraha rUpa thAya. saM. datta tene iH khamAdau cAlatA sUtre uta no Na thAya. anAdau 0 klIbe sam monu0 e sUtrothI diNNaM rUpa thAya // 43 // manyau nto vA // 44 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir manyuzabde saMyuktasya nto vA javati // mantU mannU // mUla bhASAMtara. manyu zabdanA joDAkSarano vikalpe nta thAya. mantU mannU evAM rUpa thAya. saM. manyu // DhuMDhikA // manyu 71 ta 11 vA 11 manyu- anena nyasya ntaH 11 kkIbe sama dIrghaH ntu tU aMtyavyaM0 salopaH mantU pade manyu adhomanayAM calopaH zranAdau dvitvaM tru 11 akkI ve dIrghaH nnU nU aMtyavyaM0 salopaH H mannU siddhaM // 44 // TIkA bhASAMtara. manyu zabdanA joDAkSarano nta vikalpe thAya. saM. manyu-te -tene cAlatA sUtre nya no nta zrAya klIbe sam dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI mantU rUpa Aya. pade manyutene adhomanayAM anAdau0 aklIve dIrghaH aMtyavyaM e sUtrothI mannU rUpa siddha thAya // 44 // stasya tho'samasta stambe // 45 // samastastambavarjite stasya yo navati // ittho / thuI / thottaM / tho pattharo | pattho / pratthi / saMtthi // samasta stamba iti kim | samatto | tambo // * mUla bhASAMtara. samasta ne stamba zabde tenuM hattho thAya. saM. stuti tenuM thuI yAya. saM. tenuM thoaM thAya. saM. prastara asti tenuM asthi thAya. saM. varjine ma ka be tethI. saM te tenA varjita evAM sta no tha yAya. saM. hasta stotraM tenuM thottaM thAya. saM. stoka pattharo thAya. saM. prazasta tenuM pasattho thAya. saM. svasti tenuM satthi yAya. mUlamAM samasta ne staMba samasta tenuM samatto thAya. saM. staMba tenuM tambo thAya. // DhuMDhikA // For Private and Personal Use Only sta 61 ya 11 samastazva staMbazca samastastaMbaM na samastaMbaM sama stastaMbaM tasmin 71 hasta- anema stasya yaH zranAdau dvitvaM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 305 dvitIyatupUrva thasya taH 11 ataH sejhaiH ityo| stuti-zranena stasya thaH kagacajeti tluka 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga sluk thuI stotraM thanena stasya thaH sarvatra rabuk anAdau hitvaM 11 klIve sam monu thottaM / stoka- anena sta tha kagacajeti buk 11 klIve sm monu thoraM / prastara- sarvatra luk anena stasya thaH anAdau hitvaM dvitIyatu pUrvathataH 11 zrataH sejhaiH pattharo / prazasta- sarvatra raluk zaSoH saH anena stasya thaH anAdau hitIyatu pUrva tha taH 11 ataH sejhaiH pasattho / asti- anena stasya thaH zranAdau hitvaM dvitIyatu pUrvathataH asthi / khasti- sarvatra sluk anena stasya thaH anAdau hitvaM hitIya pUrva tha taH 11 avyaya sabuk satthi samasta- kagacajeti sabuk anAdau hitvaM dvitIya 11 ataH sejhaiH samatto / evaM staMbasya tambo // 45 // TIkA bhASAMtara. samasta ane staMya zabdane varjIne stano tha thAya. saM. hasta tenuM hattho thAya. saM. stuti tene cAlatA sUtre stano tha thAya. kagacaja aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI thuI rUpa zrAya. saM. stotra tene cAlatA sUtre stano tha thAya. sarvatra anAdI klIbe sam monu0 e sUtrothI thottaM rUpa thAya. saM. stoka tene cAlatA sUtre stano tha thAya. kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI tho rUpa thAya. saM. prastara tene sarvatra cAlatA sUtre stano tha thAya. anAdau0 dvitIya pUrva thataH ataH seoMH e sUtrothI pattharo rUpa thAya. saM. prazasta tene sarvatra zaSoH saH cAlatA sUtre stano tha thAya. anAdau dvitIyapUrva ataH se?: e sUtrothI pasattho rUpa thAya. saM. asti tene cAlatA sUtre stano tha thAya. anAdau dvitIyapUrva0 e sUtrothI asthi rUpa zrAya. saM. khasti tene sarvatra cAlatA sUtre stano tha thAya. anAdau dvitIyapUrva avyaya0 e sUtrothI satthi rUpa thAya. saM. samasta tene kagacaja anAdau dvitIya0 ataH seDoMH e sUtrothI samatto rUpa thAya. evIrIte saM. staMba tenuM tambo shraay.|| 45 // stave vA // 46 // stava zabde stasya tho vA navati // thavo tavo // mUla bhASAMtara. stava zabdanA stano vikaTape tha thAya. saM. stava tenAM thavo tavo evAM rUpa thAya. // 46 // 39 For Private and Personal Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 306 mAgadhI vyAkaraNam. ||ddhuNddhikaa|| stava 71 vA 11 stava anena zraH kagaTaDeti saluk 11 zrataH se?H thavo pade tavo // TIkA bhASAMtara. stava zabdanA stano vikaTape tha thAya. saM. stava tene cAlatA sUtre tha thAya. kagaTaDa ataH seoMH e sUtrodhI thavo rUpa thAya. pade tavo evaM rUpa thAya. paryaste thaTau // 4 // paryaste stasya paryAyeNa thaTo javataH // pallatyo palaho // mUla bhASAMtara. paryastanA stanA anukrame tha tathA Ta thAya. saM. paryasta tenAM pallattho pallaTTo evAM rUpa zrAya. ||ddhuNddhikaa|| paryasta 71 thazca Tazca thaTau 15 paryasta-paryAyasaukumArye NasaH iti yasya saH anena stasya thaH zranAdau hitvaM / dvitIya 11 ataH seoH pallattho / paryasta paryastaparyAyeNeti yasya saH anena stasya thaH zranAdau hitvaM zrataH sejhaiH pabaho // 4 // TIkA bhASAMtara. paryasta zabdanA stanA anukrame tha tathA TAya. saM. paryasta tene paryastaparyAyasaukumAryeNallaH e sUtre ye no lla thAya. tene cAlatA sUtre stano tha vAya. pajI anAdau dvitIya aMtaH seoH e sUtroyI pallattho rUpa thAya. pade saM. paryasta teneparyaslaparyAyeNa e sUtre ya no la vAya. cAlatA sUtre stano tha thAya. anAdau ataH seDoMH e sUtrothI pallaho rUpa thAya. // 4 // votsAhe tho hazca raH // 7 // utsAha zabde saMyuktasya tho vA navati tatsaMniyoge ca hasya raH // utthAro janbAho // 4 // mUla bhASAMtara. utsAha zabdanA jomAjharano vikaTape tha thAya. ane tene yoge hano ra zrAya. saM. utsAha tenuM utthAro tathA ucchAho rUpa pAya. ||ddhuNddhikaa|| vA 11 utsAha 71 yA 21 ha 61 ra 11 saM. utsAha- anena vA sasya thaH hasya ca raH 11 ataH seoMH utthAro / pada utsAhaH hrasvAtthyazca0 ssasya H anAdau hitvaM dvitIyapUrva0 11 ataH sejhaiH uchAho // 4 // For Private and Personal Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyaH pAdaH / 30 TIkA bhASAMtara. utsAha zabdanA joDAkSarano vikalpe tha thAya. ane tene yoge hano ra thAya. saM. utsAha tene cAlatA sUtre vikalpe tsa no tha thAya ne hano ra thAya. saM. utsAha tene cAlatA sUtre tsano tha yAya. ane hano ra thAya. panI ataH serDoH e sUtrI utthAro rUpa yAya. pake utsAha tene havAtthyazca0 e sUtre tsano cha thAya. anAdau dvitIya0 ataH serDIH e sUtrothI ucchAho rUpa thAya. AzliSTe la-dhau // 4 // AzliSTe saMyuktayoryathAsaMkhyaM la dha ityetau bhavataH // zraddhio // mUla bhASAMtara. AzliSTa zabdanA bane joDAkSaranA la ane dha evA Adeza thAya. saM. AzliSTa tenuM AliDo rUpa thAya // 45 // // DhuMDhikA // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir AzliSTa 11 lazca dhazca ladhau 12 zrAzliSTa anena zli liSTasya dhaH anayordvatvaM dvitIya pUrva dha daH 11 ataH serDoH zrAliko ||4|| TIkA bhASAMtara. AzliSTa zabdanA bane joDAkSaranA la ne dha thAya. saM. AzliSTatene cAlatA sUtre linoli yAya ne nodha thAya. pabI banene virbhAva zrAya. dvitIya ataH seDaH e sUtrothI AliDo rUpa thAya // 49 // cihe ndho vA // 50 // ehApavAdaH // pakSe so'pi // cinhe saMyuktasyandho vA javati cindhaM indhaM cihaM // 50 // mUla bhASAMtara cihna zabdanA joDAkSarano vikalpe ndha thAya. chAne pahano apavAda thAya. bIje pade Nha paNa yAya. saM. cihna tenAM cindhaM indhaM cinhaM evAM rUpa yAya. 50 // DhuMDhikA // I cihna 71 ndha 19 vA 11 cihna anena vA ndha zrAdezaH 11 klIbe sam monu0 cindhaM / pade cihna prAyograhaNAt kagacajeti thAderapi caluk zraneta hrasya ndhaH 11 klIve sam indhaM / pade cihna sUkSmaznaSNasnahnaNNAM ehaH hasya ehaH 11 klove sam monu0 cieDaM TIkA bhASAMtara. cihna zabdanA joDAkSarano vikalpe ndha thAya. saM. cihna tene cAlatA sUtrathI vikalpe ndha Adeza thAya. klIce sama monu0 e sUtrothI cindhaM rUpa yAya. patre cihna tene prAye karIne ema kahyuM che. tethI kagacaja e sUtre Adi ca For Private and Personal Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 300 mAgadhI vyAkaraNam. no luk thAya. paThI cAlatA sUtre hrano ndha thAya. kvIbe sam monu0 e sUtrothI indhaM rUpa thAya. pade saM. cihna tene sUkSmaznaSNa0 e sUtre hrano graha thAya. panI klIbe sam monu0 e sUtrothI ciNhaM rUpa thAya. // 50 // nasmAtmanoH po vA // 5 // anayoH saMyuktasya po vA javati // nappo nasso / zrappA zrappANo / pade attA // mUla bhASAMtara. bhasman ane AtmannA joDAkSarano vikalpe pa thAya. saM. bhasman tenAM bhappo tathA bhasso thAya. saM. AtmA tenAM appA appANo rUpa thAya. pakSa saM. AtmA tenuM attA evaM rUpa paNa thAya. // 11 // ||ddhuNddhikaa // nasma ca zrAtmA ca jasmAtmAnau tayoH 72 pa 11 vA 11 nasman aMtyavyaMja nalopaH anena ca smasya paH anAdau hitvaM sragadAmazironanaH iti puMstvaM / 11 ataH seDoMH nappo pade jasman aMtyavyaMga nbuk adhomanayAM malopaH zranAdau hitvaM zrataH sejhaiH nasso / Atman havaH saMyoge thA a anena vA tmasya paH zranAdau hitvaM puMsyanANorAjvaccetya nirdezaH anyatra kathite anyatra jJApite sa iti nirdezAt rAi iti n thA 11 aMtyavyaMjA sabuk zrappA / Atman hrasvaHsaMyoge A a anena tmasya paH anAdau hitvaM puMsyanANorAjavacca nakArasya zrANa samAnAnAM dIrghaH 11 zrataH se?H appANo / pade zrAtman havaH saMyoge zrA zra adhomanayAM n lopaH zranAdau hitvaM puMsyanathANorAjavaJca thA pra0 aMtyavyaMga sbuk yattA 11 // 51 // TIkA bhASAMtara. bhasman zrI Atman zabdanA jomAdarano vikaTape pa thAya. saM. bhasman tene aMtyavyaM0 sUtre nano lopa thAya. cAlatA sUtre smano pa thAya. pagI anAdI lagadAmazironabhaH e sUtre puMliMgapaNuM thAya. ataH seoH e sUtrathI bhappo rUpa thAya. pade bhasman tene aMtyavyaMga adhomanayAM anAdau dvitvaM ataH se?: e sUtrothI bhasso rUpa thAya. saM. Atman zabda tene hakhaH saMyoge cAlatA sUtre tmano pa thAya. anAdau dvitvaM pacI puMsya naANorAjavacca e nirdeza nathI paNa je bIje ThekANe ko hoya ane bIje ThekANe jaNAvyo hoya te nirdeza For Private and Personal Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 30 he vAya. teI rAjan zabdane A na thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtrathI appA rUpa zrAya pade saM. Atman zabda tene hrakhaH saMyoge cAlatA sUtre tmano pa thAya. anAdau puMsya na ANo e sUtre AtmA thAya. patI samAnAnAM dIrghaH ataH seDa e sUtrothI appANo rUpa thAya. pache Atman zabda tene hrasvaH saMyoge adhomanayAM anAdau puMsya na ANo aMtyavyaMjana0 e sUtrothI attA rUpa thAya. 51 - moH // 52 // DramakmoH po javati // kuDramalaM / kumpalaM / rukmiNI | rupiNI // kvaciccmopi / rucmI ruppI // mUla bhASAMtara. Drama ane kmano pa thAya. saM. kuDmalaM tenuM kumpalaM thAya. saM. rukmiNI tenuM rupiNI thAya. koi ThekANe ma paNa thAya. saM. rukmI tenAM rucmI aneruppI evAM rUpa thAya // 5 // // DhuMDhikA // DUmazca kmazca makmau tayoH DramakmoH 72 kuDramala - zranena Dramasya paH va krAdAvaMtaH anukhAraH 11 kkI ve sam monu0kumpalaM / rukmiNI zranenakmasya pAdau dvitvaM 11 aMtyavyaM0 salopaH ruppiNI kvacit kmasya mopi rukmI kmasya camaH anAdau dvitvaM 11 aMtyavyaM0 salopaH rucmI // 52 // TIkA bhASAMtara. Drama ane kmanA pa zrAya. saM. kuDmala tene Dramano pa thAya. pI vakrAdAvaMtaH klIbe sam monu0 e sUtrozrI kumpalaM rUpa thAya. saM. rukmiNI tene cAlatA sUtrathI kmano pa thAya. anAdI aMtyavyaM0 e sUtrothI ruppiNI rUpa thAya. koi ThekANe ma paNa thAya. saM. rukmI tene kmano cama thAya. anAdau aMtyavyaM 0 e sUtrothI rucmI rUpa thAya. chAne pade ruppI paNa thAya // 52 // O Spa - spayoH phaH // 53 // papayoH pho javati // puSpam / puSkaM // zaSpam sapkaM // niSpeSaH nippheso // niSpAvaH / niSphAvo // spandanam / phandaNaM // pratisparkin / pAmiSphI // bahulA dhikArAt kacidvikalpaH / buharaphaI buhapaI // kacinna navati / niSyaho / viSNuMsaNaM / paropparaM // mUla bhASAMtara. pa ne spano pha thAya. saM. pam tenuM saphaM thAya. saM. niSpeSa tenuM nippheso phAvo thAya. saM. spaMdanam tenuM phandaNaM thAya. saM. For Private and Personal Use Only puSpam tenuM puSkaM yAya. saM. zathAya. saM. niSpAvaH tenuM nipratispardhin tenuM pADiphaDI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 mAgadhI vyAkaraNam. thAya. bahula adhikAra ke tethI ko ThekANe vikaTape thAya. saM. vRhaspati ternu vuhapphaI tathA buhappaI vAya. ko ThekANe na paNa thAya. saM. niHsTaha tenuM nippaho Aya. saM. niSpumana tenuM NippuMsaNaM thAya. saM. paraspara tenu paroppara vAya. // 53 // ||ttuNddhikaa|| pazca spazca Spaspo tayoH paspayoH 72 pha 11 puSpa- anena pasya phaH anAdau hitvaM hitIya pUrva phasya paH 11 klIbe sam monu puphN| zaSpa- zaSoH saH anena pasya phaH anAdau hitvaM dvitIya tu pUrva pha paH 11 klIbe sam monu0 sappha / niSpeSa- anena pasya phaH anAdau hitvaM dvitIya pUrva pha paH zaSoH saH 11 ataH seDoMH nippheso| niSpAva- anena pasya phaH anAdau hitvaM dvitIya tu pUrva phasya paH 11 ataH se?H niSphAvo / spaMdana- anena spasya phaH noNaH 11 klIve sm monu0 phaMdaNaM / pratisparchin sarvatra rabuk ataH samRDyAdau vA pa pA pratyAdau maH anena pasya maH anAdau hitvaM dvitIya tu aMtyavyaMjana- tabuk 11 akkIbe sau dIrghaH pADiphajhI / bRhaspati vA bRhaspatau vR vu bahulAdhikArAt vikalpena spasya phaH anAdau dvitIyatu kagacajeti tbuk 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaM sabuk duhapphaI / pade bRhaspati- vA bRhaspatau 3 vu sarvatra rakhuk anAdau dvitvaM khaghayaghadhanAM nasya haH 11 ataH sejhaiH nippaho / niSpumanakagaTaDetiSa anAdau hitvaM noNaH 11 kvIce sm monu nippuMsaNaM / parasparanamaskAraparasparedvitIyasyaro kagaTaDeti sabuk anAdau hitvaM 11 kvIbe sam monu0 paropparaM // 53 // TIkA bhASAMtara pa ane spano pha thAya. saM. puSpa tene cAlatA sUtre pano 'ka thAya. anAdau dvitIya klIbesam monu e sUtrothI puppha rUpa thAya. saM. zaSpa tene zaSoH saH cAlatA sUtre pano ke thAya. anAdau dvitIya klIbesam monu0 e sUtrothI sappha rUpa thAya. saM. niSpeSaH tene cAlatA sUtre pano pha thAya. anAdI0 dvitIya zaSoH saH ataH seDoMH e sUtrothI nippheso rUpa dhAya. saM. niSpAva tene cAlatA sUtre pano pha thAya. anAdau0 dvitIya0 ataH seoH e sUtrodhI nipphAvo rUpa zrAya. saM. spaMdana tene cAlatA sUtre spano pha thAya. noNaH klIyesUma monu0 e sUtrothI phaMdaNaM thAya. saM, pratispaDin tene sarvatra ataH samRdriyAdI For Private and Personal Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| pratyAdauDaH cAlatA sUtre pano Da zrAya. anAdau0 dvitIya0 aMtyavyaMjana aklIbe dIrgha e sUtrothI pADipphaDI rUpa zrAya. saM. bRhaspati tene vA vRhaspatI vikalpe spano pha thAya. anAdau dvitIya kagacaja aklIbe aMtyavyaM0 e sUtrothI vuhapphaI rUpa zrAya. pake bRhaspati tene vA vRhaspatI sarvatra sUluk anAdau0 buhappaI rUpa zrAya. saM. ni:spRha tene sarvatra muluka anAdau gvaghatha0 ataH seDoMH e sUtrozrI nippaho rUpa zrAya. saM. niSpumana tene kagaTaDa anAdau noNaH klIbe sam mAnu0 e sUtrothI nippumaNaM rUpa zrAya teno artha napuMsakapaNuM yAyace. saM paraspara tene namaskAra paraspare dvitIyasparo kagaTaDa anAdau klIbemam monu0 e sUtrothI paropparaM rUpa thAya. 53 nISme ssmH||4|| jIme masya pho navati // nippho / mUla bhASAMtara bhISma zabdanA dhamano pha Aya. saM. bhISmatenuM bhippho rUpa thAya. ||ttuNddhikaa // jISma 71 ma 61 jISma hasvaHsaMyoge nI ni anena pmasya phaH anAdI hitvaM chitIya tu0 11 zrataHse?H nippho||54|| mRla bhASAMtara bhISma zabdanA Smano phathAya. saM. bhISma tene hasvaHsaMyoge cAlatA sUtre mano pha Aya. anAdaudvitIya ataHse?: e sUtrothI bhippho rUpa thAya.54 zleSmaNi vA // 5 // zleSmazabde masya pho vA navati // sepho silimho|| mUla bhASAMtara zleSma zabdanA mano vikalpe pha thAya. saM. zleSma tenA sepho tathA silimho evAM rUpa vAya. ||ddNddhikaa|| zleSman 71 vA 11 zleSman sarvatralabuk hrasvaH saMyoge ze zaSoHsaH anena vA pmasyaphaHaMtyavyaM naluk 11 ataHse?H sepho / pade zleraman- isvaHsaMyoge li zalayovizleSaM kRtvA lAt prAg ziSoHsaH padamazmaSmasmahyAMmhaHaMtyavyaMga nbuka 11 aMtaHse?H silimho // 55 // TIkA bhASAMtara. zleSman zabdanA pmano vikaTape pha thAya. saM. zleSman tene sarvatra lalluka hrasvaH saMyoge zaSoH saH cAlatA mUtre vikaTape dhamano pha thAya. aMtyavyaM0 naluka ataH seoH e sUtrothI sepho rUpa thAya. pade zleSman tene isvaH saMyoga e sUtre li thAya. panI za ane la no vizleSa karI lanI pehelAM pha thAya. parI zaSoH saH pakSmazmaSma0 aMtyavyaM0 ataH seDoMH e sUtrothI silimho rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 312 mAgadhI vyAkaraNam. tAmrAne mbH||56|| zranayoH saMyuktasya mayukto bo navati // tambaM / ambaM // ambira tasbira ti deshyo|| mUla bhASAMtara. tAmra ane Amra zabdanA joDAkSarano ma yukta ba thAya. saM. tAmra tenuM tambaM thAya. saM. Amra tenuM ambaM rUpa yAya. ambira ane tambira evA zabdo deza lASAmAM vaparAya je. // 56 // ||ddhuNddhikaa // tAnaM ca zrAnaM ca tAmrAnaM tasmin 71 mba 11 tAmra- havaH saMyoge tA taH amena mrasya mbaH 11 klIbe sm monu tambaM / thAmra- havaH saMyoge thA a anena mra mba 11 klIve sm monu0 ambaM / zrAmravAcakau chau // 56 // TIkA bhASAMtara. tAmra ane Amra zabdanA joDAkSarano ma yukta ba zrAya. saM. tAmra tene hrasvaH saMyoge cAlatA sUtre mrano mba vAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI tamvaM rUpa thAya. saM. Amra tene isvaH saMyoge cAlatA sUtre mrano mba thAya. klIye sam0 monu0 e sUtrothI ambaM rUpa thAya. // 56 // ho no vA // // hasya no vA navati // jibnA jIhA // mUla bhASAMtara. hano vikaTape bha zrAya. saM. jihvA tenA jinbhA jIhA evAM rUpa thAya. // TuMDhikA // hR 61 ja 11 vA 11 jihvA- anena hvA nA / zranAdau hitvaM chitIya aMtyavyaM sabuk jinnA / pade rjivhA siMhatriMzazityo ji jI sarvatra rakhaka 11 aMtyavyaMjana salaka jIhA // 7 // TIkA bhASAMtara. hano vikaTape bha thAya. saM. jihvA tene cAlatA sUtre hvAno bhA thAya. panI anAdau dvitIya aMtyavyaMja0 e sUtrothI jinbhA rUpa thAya. pade saM. jihnA tene siMhatriMzat e sUtre I thAya. pI sarvatra aMtyavyaMjana e sUtrothI jIhA rUpa ghAya. // 5 // vA vikalpe vau vazca // 5 // vikalpe hasya no vA navati tatsaMniyoge ca vizabde vasya vA no navati // jibnalo vibjalo vihalo // For Private and Personal Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| mUla bhASAMtara. vihvala zabdanA tu no vikaTape bha thAya. ane tene yoge vino vikalpe bha Aya. saM. vihvala tenAM bhinbhalo vibhalo vihalo evAM rUpa thAya. 50 ||ddhuNddhikaa|| vA 11 vihvala 11 vi 71 va 11 ca 11 vihvala- anena hrasya naH anAdau hitvaM dvitIyapUrva ja ba anena vA vi ni 11 ataH seoH vinjlo| vihvala- yatra verna na syAt tadA zranena hrasya na zranAdau dvitvaM hitIyapUrvaja- ba 11 ataH seoH nibnlo| yatra kimapi na syAt tatra vihvala- sarvatra vabuk zrataH seoH vihalo // 5 // TIkA bhASAMtara. vihvala zabdanA ha no vikaTape bha Aya. ane te yoge vi zabdanA vano vikaTape bha thAya. saM. vihvala tene cAlatA sUtre hano bha thAya. panI anAdau dvitIya cAlatA sUtre vikaTape vi no bha thAya. pI ataH seoMH e sUtre vibhalo rUpa thAya. paLe vihvala tene jyAre vino bha na thAya. tyAre A cAlatA sUtre vha no bha zrAya. panI anAdo dvitIyapUrva0 ataH seoMH e. sUtrothI bhinbhalo rUpa thAya. jyAre kAM paNa na thAya. tyAre saM. vihvala tene sarvatra ataH meDoMH e sUtroNI vihalo rUpa thAya. // 17 // vorce // paae|| javaMzabde saMyuktasya jo vA navati // jabnaM uUM // // mUla bhASAMtara. Urdhva zabdanA joDAkSarano vikaTape bha thAya. saM. Urdhva tenAM ubhaM unhaM evAM rUpa zrAya. // ttuNddhikaa|| vA 11 Urdhva 71 Urdhva- havaH saMyoge U u anena Isya naH zranAdau hitvaM dvitIya0 11 zrataH seDoMH unno pade Urdhva- havaH saM. yoge U u sarvatra ravayorbuk anAdau dvitvaM dvitIyatupUrvadhasya daH 11 kvIbe sam monu0 uUM // 5 // TIkA bhASAMtara. Urdhva zabdanA joDAkSarano vikarape bha zrAya. saM. Urdhva tene hakhaH saMyoge cAlatA sUtre Ino bha thAya. palI anAdau dvitIyaH ataH seoMH e sUtrothI ubho rUpa thAya. pakSe saM. Urdhva tene ikhaH saMyoge sarvatra anAdau dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI uddhaM rUpa zrAyaH // ee // For Private and Personal Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 314 mAgadhI vyAkaraNam. kazmIre mlo vA // 60 // kazmIra zabde saMyuktasya mno vA navati // kamnArA kamhArA // 6 // mUla bhASAMtara. kazmIra zabdanA jomAdarano mbha vikaTape thAya. saM. kazmIrAH tenAM kambhArA ane kamhArA evAM rUpa thAya. // 6 // ||ddhuNddhikaa // kazmIra 71 mna 11 kazmIra- anena vA ima mna zrAt kazmIre zrAJca 13 jaszasorbuk jaslopaH jasazasGasittochAmi dIrghaH ra rA kamnArA pade kazmIra At kazmIre zmI imA pazmaSmeti zdamasya mhaH 13 jaszasorbuk salopaH jasazasGasittochAmi dIrghaH rA kahmArA TIkA bhASAMtara. kazmIra zabdanA jomAdarano mbha vikaTape zrAya. saM. kazmIra tene cAlatA sUtrathI vikaTape ima no mbha thAya. panI At kAzmIre 13 jazazasolak jasUzasUGasittodvAmidIrghaH e sUtrothI kambhArA rUpa zrAya. pade kazmIra tene At kazmIre padmazmaSma0 e sUtre imano mha zrAya. paThI jazazasoluMkU jasazasUGasitto0 e sUtrothI kamhArA rUpa thAya. // 6 // nmo mH||61 // nmasya mo javati / adholopApavAdaH // jammo / vmmho| mammaNaM // mUla bhASAMtara. nmano ma thAya. ane adholopano apavAda thAya. saM. janman tenuM jammo thAya. saM. manmatha tenuM vammaho thAya. saM. manmana tenuM mammaNaM thaay.||61 ||ddhuNddhikaa // nma 61 ma 11 janman anena nmasya maH anAdau hitvaM aMtyavyaMga nluka 11 zrataH se?H jammo manmatha manmathe vaH masya vaH anena nmasya maHanAdau hitvaM atHsejhaiHvmmho| manmana-zranena nmasya mAthanAdau hitvaM noNaH11klIbe sm monugamammaNaM aspRSTalapanaM // 1 // TIkA bhASAMtara. nma no mAya. ane adholopano apavAda thAya. saM. janman tene cAlatA sUtre nma no ma thAya. anAdau aMtyavyaM0 ataH sejhaiH e sUtrothI jammo rUpa thAya. saM. manmatha tene manmathe vaH cAlatA sUtre nmano ma thAya. anAdau ataH se?: e sUtrothI vammaho rUpa zrAya. saM. manmana tene cAlatA sUtre nma no ma thAya. anAdI noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI mammaNaM rUpa Aya. mammaNa zabdano artha 'aspaSTa nASaNa karavU ' eMvo zrAya // 61 // For Private and Personal Use Only Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 315 gmovA // 6 // gmasya mo vA navati // yugmam / jumma juggaM // tigmam / timmaM tiggN|| __ mUla bhASAMtara. gmano vikaTape ma thAya. saM. yugma tenAM jummaM juggaM evAM rUpa thAya. saM. tigmam tenA timmaM tiggaM evAM rUpa thAya. // 6 // // DhuMDhikA // gma 61 vA 11 yugma- zrAdeojaH yasya jaH anena vA gmasya maH anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu0 jammaM pade yugma-adhomanayAM malopaH anAdau hitvaM juggaM / tigma- anena gmasya maH zranAdau hitvaM klIbe sm monu timmaM / pade tigma adhomanayAM malopaH zranAdau dvitvaM 11 klIve sma monu0 tiggaM // 6 // TIkA bhASAMtara. gmano vikaTape ma thAya. saM. yugma tene AyojaH cAlatA sUtre gma no ma pAya. anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI jammaM rUpa thAya. pade yugma tene adhomanayAM anAdau e sUtrothI juragaM rUpa thAya. saM. tigma tene cAkhatA sUtre gma no ma thAya. anAdI klIbe sam monu0 e sUtrothI timmaM rUpa thAya. pade tigma tene adhomanayAM anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI tiggaM rUpa thAya. brahmacarya-tUrya-saundarya-zauNDIrye ryo rH||63 // eSu yasya ro javati / jApavAdaH // bahmaceraM / cauryasamatvAd bahmacariaM / tUraM / sundaraM / soegIraM // mUla bhASAMtara. brahmacarya tRrya saundarya zauNDIrya e zabdonA yano ra thAya. ane ja ( AdekheMjaH ) no apavAda thAya. saM. brahmacarya tenuM bahmaceraM thAya. A caurya zabdanA jevo ne tethI brahmacariaM evaM paNa thAya. saM. tUrya tenuM tUraM prAya. saM. sauMdarya tenuM sundaraM zrAya. saM. zauNDIrya tenuM soNDIraM pAya. // 63 // ||ddhuNddhikaa // brahmacaryaM ca tUryaM ca saundaryaM ca zauelIyaM ca brahmacaryatUryasauMdaryazauekIryaM tasmin 71 rya 61 ra 11 brahmarca- sarvatra rabuk padamazmaSmeti mhaH kvacinmno'pi dRzyatetato hmasthAne mhaH brahmacaryecaHcacai anena ryasya raH 11 klIve sm monu bhmcerN| brahmacarya-sarvatra raluk padamazmaSmeti mhaH syAnavyacaityacauryasameSu yAt rayayorvizveSaM kRtvA For Private and Personal Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 316 yAt i lokAt kagacajeti yU luk 11 klIve sma monu0 vamhacari| tUrya - zranena ryasya raH 11 kkIbe sam monu0 tUraM / sauMdaryazrataH sauMdaryAdau sau su etzayyAdau da de anena vAryasya raH 11 klIve sama monu0 suMdaraM / zaukIrya viMzatyAderluk anukhAralopaH kataH zau zo zaSoH saH zranena ryasya raH 11 kvI be sam monu0 soekI raM TIkA bhASAMtara. brahmacarya tUrya sauMdarya zauNDIrya e zabdonA ryano ra thAya. ane jano apavAda yAya. saM. brahmacarya tene sarvatra pakSmamaSma0 ko ThekANe na paNa thAya. tethI hma ne sthAne mha thAya. brahmacaryecaH paDhI cAlatA sUtre ryano ra thAya. klIbe sam monu0 e sUtrozrI bamhaceraM rUpa thAya. saM. brahmacarya tene sarvatra pakSma ima Sma0 syAdbhavya caitya0 e sUtro lAgyA patI ra ane yano vizleSa karIya nI pelAi thAya. lokAt kagacaja klIbesm monu0 e sUtrothI bamhacariaM rUpa thAya. saM. sUrya tene cAlatA sUtre rya no ra thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI turaM rUpa yAya. saM. sauMdarya tene tauH e sUtre sauMdaryanA sauno su thAya. etzayyAdau e sUtre dano de thAya. bI cAlatA sUtre vikaTupe ryano ra thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI suMderaM rUpa yAya. saM. zauNDIrya tene viMzatyAderluk autaot zaSoH saH cAlatA sUtre nora yAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI soNDIraM rUpa yAya. // 63 // dhairye vA // 64 // dhairye ryasya ro vA javati / dhIraM dhiUM / sUro suko iti tu sUrasUryaprakRtibhedAt // mUla bhASAMtara. dhairya zabdanA rya no vikalpe ra thAya. saM. dhairya tenA dhIraM dhijaM evAM rUpa yAya. sUra ne sUrya zabdanI prakRti ( mUla rUpa ) uparathI saM. sUra tenuM sUro thAya. saM. sUrya tenuM sujjo evaM zrAya // 64 // // DhuMDhikA // dhairya 79 vA 11 dhairya aita et dhe dhairye dhI anena ryasya raH kkIbe sam monu0 dhIraM / pa dhairya - hrasvaH saMyoge dhai dhi dyayyajaH nAdau dvitvaM 11 ataH serDoH dhiko sUrya - 11 anena ryasya rAtaH serDoH sUro / sUrya - hrasvaH saMyoge sU su dyayyaryAjaH zranAdau dvitvaM 11 taH seDaH sumo // 64 // For Private and Personal Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya paadH| 317 TIkA bhASAMtara: dhairya zabdanA ye no vikaTape ra thAya. saM. dhairya tene aitaet I dhairye cAlatA sUtre yaM no ra thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI dhIraM rUpa thAya. pade dhairya tene isvaH saMyoge dyayyayojaH anAdau ataH se?: e sUtrothI dhijo rUpa thAya. saM. sUrya tene cAlatA sUtre ye no ra thAya. ataH sejhaiH e sUtrodhI sUro rUpa thAya. saM. sUrya tene hakhaH saMyoge dyayyAMjaH anAdau ataH seoMH e sUtrothI sujo rUpa zrAyaH // 6 // etaH paryate // 65 // paryate ekArAtparasya yasya ro navati ||pernto||et iti kim pjaanto|| mUla bhASAMtara. paryaMta zabdanA e kArakIpara evAM yaM no ra zrAya. saM. paryaMta tenuM peranto rUpa thAya. mUlamA ekAra nuM grahaNa ke tethI saM. paryaMta tenuM pajaMto zrAya. ||ddhuNddhikaa // et 51 paryaMta 71 paryaMta- vaDyutkaraparyaMtAzcaryevA anena yasya raH zrataH se?H peraMto / paryaMta- dyayyaryAMjaH anAdau hitvaM 11 zrataH se?H sarvatra rabuk paGAMto // 65 // TIkA bhASAMtara. paryaMta zabdane ekArathI para evAM yaM no ra thAya. saM. paryaMta-vaDyukara payaMtAzcaryevA e sUtre pa no pe zrAyaH paThI cAlatA sUtre ye no ra thAya. ataH se : e sUtre peraMto rUpa thAya. saM. paryaMta tene dyayyAMjaH anAdau ataH se? sarvatra e sUtrothI pajaMto rUpa Aya. // 65 // Azcarye // 66 // zrAzcarye etaH parasya yasya rojvti||accherN|| eta ityev| acchrishN|| mUla bhASAMtara. Azcarya zabdane ekAra thIpara evAM ryano ra thAya. saM. Azcarya tenuM accheraM pAya. mUlamA e kAranuM grahaNa tethI saM. Azcarya tenuM acchariaM evaM rUpa thAya. // DhuMDhikA // zrAzrarya 71 zrAzcarya 11 hrasvaH saMyoge zra hrakhAcbyazca anAdau hitvaM dvitIya vadyutkaraparyaMtAzcarye vA De anena ryasya raH 11 klIbe sam monu0 accheraM- zrAzcarya- havaH saMyoge thA a hrasvAvya zcasya H anAdau hitvaM dvitIya pUrva ba caH zratorizrArari jArIazati yasya ria AdezaH 11 kvIbe sm monu abaria66 For Private and Personal Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 310 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. Azcarya zabdane e zrIpara evAM yaM no ra zrAya. saM. Azcarya tene hasvaH saMyoge ikhAcchayazca0 anAdau0 dvitIya0 valyutkarapayaMtAzcaryevA cAlatA sUtre ye no ra thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI accheraM rUpa thAya. saM AzvayaM tene havaH saMyoge hasvAccha0 anAdau0 dvitIya0 atoriArarijarIaMga klIve sam monu0 e sUtrodhI acchariaM evaM rUpa zrAya. // 66 // ato ricaar-rij-riiaN|| 6 // Azcarye akArAtparasya yasya ria ara rija rIa ityete AdezA javanti ||abrishNabarN acariGa abriishr||shrt iti kim aberN|| mUla bhASAMtara. Azcarya zabdane akAra akIpara evAM rya ne sthAne ria ara rija rIa evAM Adeza thAya. saM. Azcarya tenA acchariaM accha araM accharijaM accharIaM evAM rUpa thAya. mUlamAM akAra zrIpara ema kaDaM ne tezrI saM. Azcarya tenuM accheraM evaM rUpa thAya. // 67 // // TuMDhikA // at51 rizrazca pArazca rijazva rIzca rizrArarijarIaM 11 AzcaryahasvaHsaMyoge A a hasvAdhayazcatsapsA manizcale zvasya riAdi AdezAH anAdau hitvaM dvitIya pUrva ba ca anena ryasya prathame rizra dvitIye ara / tRtIye riGa / caturthe rIa 11 klIbe sam monu abariyaM / aparaM / acariUM / azcarIaM / Azcarya-havaH saMyoge A a vadayutkaraparyaMtAzcaryeNa zca zce hasvAsthyazca0 zvasyaH anAdau hitvaM dvitIya Azcaryeryasya raH 11 klIbe sm monuM0 araM // 67 // TIkA bhASAMtara. Azcarya zabdane akArathIpara evAM rya ne sthAne ria ara rija rIa evAM Adeza thAya. saM. Azcarya tene hrasvaH saMyoge hasvAsthyazca cAlatA sUtre ria vigere anukrame Adeza thAya. panI anAdI0 dvitIya0 e sUtro lAge-cAlatA sUtre pehelA rUpamA rya ne sthAne ria thAya. bIjA rUpamAM ara thAya. trIjA rUpamAM rija thAya. ane cothA rUpamA rIa thAya. panI klIbe sam monu0 e sUtralAge eTale acchariaM acchaaraM accharijja azcarIaM evAM cAra rUpa thAya. saM. Azcaya tene hasvaH saMyoge valyutkaraparyaMtAzcarye hasvAsthyazca0 anAdau dvitIya0 Azvarye0 klIbe sam monu0 e sUtrothI accheraM rUpa thAya. // 67 // / paryasta-paryANa-saukumArye kSaH // 67 // eSu yasya lo nvti|| paryastaM palaTaM palatthaM / pahANaM / soamvN|| For Private and Personal Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31e hitiiyHpaadH| palako iti ca pavyaGkazabdasya yalope dvitve ca // palizraGko - tyapi cauyasamatvAt // mUla bhASAMtara. paryasta paryANa saukumArya e zabdonA ye no lla zrAya. saM. payasta tenA pallaTaM pallatthaM rUpa thAya. saM. paryANa tenuM pallANaM rUpa zrAya. saM. saukumArya tenuM soamallaM rUpa thAya. saM. palyaGka zabdanuM pahuMko rUpa thAya. ane te zabda caurya zabdanA jevo ne tezrI paliaGko e, paNa rUpa shraay.|| 6 // paryastaM ca paryANaM ca saukumArya ca paryastaparyANa saukumArya tasmin 71 ba 11 paryasta- anena ryasya saH paryasteghaTau stasya thaH anAdau hitvaM dvitIyatupUrva tha taH 11 klIbe sm monu pavaTai pake pasatyaM / paryANa anena yasya saH klIbe sam monu0 pakSaNaM / saukumArya-thanena sau so klIbe sm monu0 sozramalaM / padayaMka- adhomanayAM luk anAdau hitvaM ba 11 zrataH sejhaiH palsako / paryaMka- cauryasamatvAt yAt ityanena rayayovizleSaM kRtvA yAt prAg kAraH ha. rijAdaulaH lokAt kagacajeti yaluk zrataH sejhaiH palizraGko // 6 // TIkA bhASAMtara. paryasta paryANa saukumArya e zabdonA ryano lla thAya. saM. paryasta tene cAlatA sUtre yano lla thAya. pachI paryastethaTau anAdau dvitIya klIve. sam monu0 e sUtrothI pallarTa rUpa thAya. pakSe pallatthaM rUpa thAya. saM. paryANa tene cAlatA sUtre yano lla thAya. panI klIvesam monu0 e sUtrothI pallANaM rUpa thAya. saM. saukumArya tene cAlatA sUtre lla thAya. panI sauno so thAya. klIbesam monu0 e sUtrothI soamalaM rUpa thAya. saM. palyaMka tene adhomanayAMyalukU anAdau0 ataHseDoMH e sUtrothI pallaMGko rUpa thAya. saM. paryaMka zabda caurya zabdanItulyane tethI yAt e sUtrathI no vizleSakarI ya nI pehelA i thAya.. pI haridrAdaulaH lokAta kagacaja ataHse H e sUtrothI paliaGko rUpa zrAyaH // 6 // bRhaspati vanaspatyoH so vA // 6 // anayoH saMyuktasya so vA javati // bahassaI bahapphaI / nayassaI nayapphaI / vamassaI vamapphaI / mUla bhASAMtara. bRhaspati ane vanaspati nA jomAbharano vikaTape sa Aya. saM. bRhaspati tenA vahassaI bahapphaI rUpa thAya. pade saM. bRhaspati tenA bhayassaI bhayaSphaI evA rUpa thAya. saM. vanaspati tenA vaNassaI vaNaphphaI evA rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // vRhaspatizca vanaspatizca bRhaspativanaspatI tayoH 72 sa 11 vA For Private and Personal Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mAgadhI vyAkaraNam - 320 11 bRhaspati to t va aneta vA spasya saH anAdautvaM dvitIya0 kagacajetitaluka 11 akkI besaudIrghaH zratyavyaMsaluk vahasaI to vR va SpasyayoH phaH spasya phaH zranAdau dvitvaM dvitI0 pUrvasya paH kagacajetitluk 191 akkI bedIrghaH trtyavyaM 0sluka vaha phai / bRhaspati jhato't bRhaspatau vahojayaH vahajaya zranena vA spasya saH nAdautvaM kagacajetitluk akkIbe0 zratyavyaM saluk phaI | vanaspati noeH anena spasyasaH zranAdau dvitvaM dvitIya kagacajetitlukU akkI vedIrghaH atyavyaM0 salukU vaNassaI pade vanaspa ti noNaH paspayoH phaH zranAdau dvitvaM dvitIya0 kagacajetitluk 11 atyavyaMjada luk akkI vedIrghaH vaNapphaI // 67 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir TIkA bhASAMtara. bRhaspati ane vanaspati zabdanA joDAkSara no vikalpe sa zrAya. saM. bRhaspati tene RtoDat cAlatA sUtre vikalpe spano sa thAya. anAdau0 dvitIya0 kagacaja0 aklIvesaudIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI vahaphphaI rUpa thAya. saM. bRhaspati tene Rtot bRhaspatau vahobhayaH cAlatA sUtre vikalpe spano sa thAya anAdau kagacaja0 aklIbe0 aMtyavyaM0 e sUtrothI bhayaphphaI thAya. saM. vanaspati tene noNaH cAlatA sUtre spano sa thAya. pabI anAdI0 dvitIya0 kagacaja0 akkIbesaudIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI vaNassaI rUpa thAya. pade saM. vanaspati tene noNaH SpaspayoHphaH anAdau dvitIya kagacaja0 aMtyavyaM 0 aklIbedIrghaH e sUtrothI vaNaphphaI rUpa yAya 65|| bAppe hozruNi // 70 // zruSya nidheye // bAho netrajalaM // bASpazabde saMyuktasya ho javati // NIti kim // bappho uSmA // mUla bhASAMtara. bASpa zabdane jo teno artha azru ( prAMsu ) hoyato tenA joDA karano ha yAya. saM. bASpa tenuM bAho thAya. jo teno azru ( AMsu ) artha na hoya to saM. bASpa tenuM baphpho rUpa yAya. eTale tano artha uSmA ( bApha ) thAya be. // 10 // // DhuMDhikA // bASpa 71 ha 11 azru 71 bASpa zranena Spasya haH 11 zrataH serDoH bAho netrajalaM bASpa - hrasvaHsaMyoge vA bappayoH phaH zranAdau dvitvaM dvitIya pUrva phasya paH ataH serDoH bappo uSmA // 10 // For Private and Personal Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 31 TIkA bhASAMtara. bASpa zabdane jo teno artha azru (AMsu ) zrato hoya to tenA joDAkSarano ha thAya. saM bASpa tene cAlatA sUtre Spano ha vAya. par3I ataH sejhaiH e sUtrathI bAho rUpa thAya. saM. bASpa tene isvaH saMyoge paspayoH phaH anAdau dvitIya0 ataH seoMH e sUtrothI bappo rUpa thAya. // 70 // kArSApaNe // 1 // kArSApaNe saMyuktasya ho javati // kAhAvaNo // kathaM kadAvaNo // hrasvaH saMyoge ( 1.4 ) iti pUrvameva hrasvatve pazcAdAdeze karSApaNazabdasya vA naviSyati // 11 // mUlabhASAMtara. kArSApaNa zabdanA joDAkSarano ha vAya. saM. kArSApaNa tenuM kAhAvaNo rUpa thAya. koI kANe kAhAvaNo evaM rUpa yAyace. tene isvaH saMyoge e sUtrathI prathama isvapaNuM karI par3I AdezakaravAyI te rUpa thAyaje. athavA saM. karSApaNa 'zabda kharae to tenuM kahAvaNo rUpa thAya. // 71 // ||ddhuNddhikaa // kArSApaNa 31 kArSApaNa anena rSasya haH povaH pasya vaH 11 zrataH se?H kaahaavnno| kArSApaNa hrasvaH saMyoge kAka zranena rSasya daH povaH 11 ataH seoH kAhAvaNo athavA karSApaNazabdasya kahAvaNo iti rUpaM navati // 1 // TIkA bhASAMtara. kArSApaNa zabdanA joDAkSarano ha zrAya. saM. kArSApaNa tene cAkhatA sUtrathI rSano ha vAya. panI povaH ataH seoMH e sUtrothI kAhAvaNo rUpa vAya. pake-saM. kArSApaNa tene havaH saMyoge cAlatA sUtre pano ha thAya. panI po vaH ataH seoMH e sUtrothI kahAvaNo rUpa thAya. athavA saM. karSApaNa zabdanuM kahAvaNo rUpa shraayH|| 71 // muHkha-dakSiNa-tIrthe vA // 2 // eSu saMyuktasya ho vA navati // uhaM mukkhaM para-mukkhe ukkhizrA viralA dAhiNo dakkhiNo tuhaM titthaM // mUla bhASAMtara. duHkha dakSiNa tIrtha e zabdonA joDAkSarano vikaTape ha zrAya. saM. duHkhaM tenuM duhaM dukkhaM evAM rUpa thAya. saM. paraduHkhaiduHkhitA viralAH tenuM paradukkhe dukkhiA viralA evaM rUpa thAya. saM. dakSiNa tenuM dAhiNo dakkhiNo evAM rUpa thAya. saM. tIrtha tenAM tUhaM titthaM evAM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 mAgadhI vyAkaraNam. // TuMDhikA // duHkhaM ca dakSiNazca tIrthaM ca duHkhadakSiNatIrtha tasmin 71 vA puHkha-anena vA khasya haH klIve sm monu 'haM pade phuHkha kagaTaDeti jivhAmUlIyasya luk anAdau hitvaM dvitIyasya tu pUrva kha ka klIbe sam monu mukkhaM paraphuHkhaM 11 DemmiH sthAne e DityaM tya kagaTaDeti sluk anAdau hitvaM dvitIyetu pUrvakhasya ka parakkhe kuHkhita kagaTaDeti luk anAdau hitvaMdvitIya tu pUrva kha ka kagacajeti tluk 13 jaszasohAmi dIrghaH a zrA jaszasock jasabuk mukkhithA viralA 13 jaszas Gasi dIrghaH la lA jaszasorbuk viralA dakSiNa- anena kasya haH dahiNe he he dahA 11 zrataHsejhaiH dAhiNo pade dakSiNaH kaH khaH kacittu boM rukha anAdau hitvaM dvitIyasya tu pUrva kha kaH 11 ataH sejhaiH dikhkiNo tIrthaH anena vA rthasya haH tIrthedetI tu 11 klIbe sam monu tuhaM pade tIrtha hrakhaH saMyogetIti sarvatra rabuk anAdau hitvaM dvitIyasya tu pUrvathasya taH klIve sm monu0 titthaM // TIkA bhASAMtara. duHkha dakSiNa tIrtha e zabdonA joDAjharano vikaTape ha thAya. saM: duHkha tene cAkhatA sUtrathI khano ha thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI duhaM rUpa thAya. pade saM. duHkha tene kagaTaDa0 jivhAmUlIyasya luk anAdau0 dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI dukkhaM rUpa Aya. saM. paraduHkha tene DemmiH e sUtre i ne sthAne e thAya. DityaM kagaTaDa0 anAdI dvitIya0 e sUtrothI paradukkhe evaM rUpa thAya. saM. duHkhita tene kagaTaDa anAdau dvitIya0 kagacaja0 jasUzasodvAmidIrghaH jasUzasolaka e sUtrothI dukkhiA rUpa zrAya. saM. viralA tene jasazasGasi dIrgha jasUzasolaka e sUtrozrI viralA rUpa thAya. saM. dakSiNa tene cAlatA sUtre kSano ha thAya. pajI dakSiNe he ataH seoMH e sUtrothI dAhiNo rUpa thAya. po. saM. dakSiNa tene kSaHkhaHkacittu chajhau anAdau dvitIya0 ataHsejhaiH e sUtrothI dikhkiNo rUpa thAya. saM. tIrtha tene cAlatA sUtre vikaTape thano ha thAya. tIrthe ha e sUtre tIno tu vAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI tIhaM rUpa thAya. pada tIrtha tene isvaH saMyoge sarvatra anAdau dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrothI titthaM rUpa thAya. 12 For Private and Personal Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 323 kUSmANDyAM Smo lastu NDo vA // 3 // kUSmAeDyAM SmA ityetasya ho javati eDa ityasya tu vA lo javati // kohalI kohaNDI // 3 // mUla bhASAMtara. kUSmANDI zabdanA SmA ajharano ha vAya. ane NDa adarano vikaTape la thAya. saM. kUSmANDI tenAM kohalI kohaNDI evAM rUpa zrAya. // 73 // // duDhikA // kUSmAMDI 71 SmA 61 la 11 tu 11 eDa 61 vA 11 kUSmAMDI anena pmAsthAne haHH kUSmAeDItUNIrakUparasthUlatAMbUlagaDUcImUlye kU ko tato'nena vA eDasya laH 11 aMtyavyaMga sluk kohalI lakAra vikalpapade kUSmANDI ut kUSmAeDItUNI kU ko anena SmasthAne iH 11 aMtyavyaMjanasya sluk koheddii||3|| TIkA bhASAMtara. saM. kUSmAMDI zabdanA SmA no ha vAya. ane NDa adarano vikaTape la thAya. saM kuSmANDI tene cAlatA sUtre SmAne sthAne ha thAya. pI kUSmANDI tUNIra e sUtrathI kUno ko vAya. pajI A sUtre vikaTape NDano la thAya. aMtyavyaMjana e sUtrathI kohalI evaM rUpa thAya. lakAranA vikaTpapade saM. kUSmANDI tene otkRSmANDItUNI. cAlatA sUtre SmAno ha thAya. aMtyavyaMjana0 e sUtrothI kohaNDI rUpa zrAya // 73 // padama-ima-pma-sma-mAM mhH|| 4 // padama zabdasaMbaMdhinaH saMyuktasya imaSmasmamAM ca makArAkrAMto hakAra zrAdezo navati // padaman pamhAiM / pamhala-loSaNA // kuzmAnaH / kumhANo kazmIrAH kamhArA // ma grISmaH / gimho / USmA / UmhA // sma / asmAdRzaH amhAriso / vismayaH / vimha ||m brhmaa| bamhA ||sumhaaH| sumhA // bamhaNo bamhaceraM // kvacit manopi dRzyate / bamnaNo / bamnaceraM simno / kvacinna navati / razmiH / rassI / smaraH / sro|| mUla bhASAMtara. pakSma zabdasaMbaMdhI joDAkSarano ane bIjA ima Sma sma ane ma adarane sthAne masahita ha evo Adeza thAya. saM. pakSman tenuM pamhAiM rUpa thAya. saM. pakSmalalocanA tenuM pamhala-loaNA evaM rUpa thAya. zmanAM udAharaNa- saM. For Private and Personal Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 324 mAgadhI vyAkaraNam. kuzmAnaH tenuM kummANo rUpa yAya. saM. kazmIrAH tenuM kumhArA rUpa yAya. manAM udAharaNa- saM. grISmaH tenuM gimho rUpa thAya. saM. USmA tenuM umhA rUpa thAya. smanAM udAharaNa - saM. asmAdRzaH tenuM amhAriso rUpa thAya saM. vismayaH tenuM vimhao rUpa yAya. hmanAM udAharaNa - saM. brahmA tenuM bamhA thAya. saM. sumhAH tenuM sumhA rUpa yAya. saM. brAhmaNa tenuM bamhaNo rUpa thAya. saM. brahmacaryaM tenuM bamhaceraM rUpa thAya. koI ThekANe mama akSara paNa jovAmAM Ave . saM. brAhmaNa tenuM bammaNo rUpa thAya. saM. brahmacaryaM tenuM bammaceraM rUpa thAya. saM. zleSma tenuM simmo thAya. koI bekANe na paNa thAya. saM. razmi tenuM rassI rUpa yAya. saM. smaraH tenuM saro rUpa thAya. // DhuMDhikA // pakSma ca zmazca Smazca smazca hmazca paramaSmamahmAH teSAM padamazmamasmAnAM 63 mha 11 padaman anena damasya mhaH aMtyavyaMjanasya saluk 13 jasAszzNayaH saprAg dIrghaH jassthAne i pUrvasya dIrghaH mha | pamhAIM padmalalocanA anena zmasya mhaH kagacajeti luk noeH 11 aMtyavyaM saluk pamhamalocaNA kuzmAna- 11 anena zma mha noNaH zrataH seDaH kumhANo | kazmIraH zratkAzmIre zmI zmA anena zmasya mhaH 13 jasAsGasi0dIrghaH ra rA jaszasoluk kumhArA / grISma- 11 sarvatra raluk hrasvaH saMyoge gI gi anena Smasya mhaH ataH serDoH gimho | uSman - hrasvaH saMyoge u U anena Smasya mhaH trtyavyaM0 nUluk 11 trtyavyaM0 saluk tumhA / zrasmAdRza - anena smA mhAH itkRpAdau da ri zaSoH saH 11 yataH seDaH - mhAriso vismayaH zranena sma mhaH kagacajeti yaluk 11 zrataH se: vimyo / brahman sarvatra raluk zranena mha puMsyanazrANorAjavacca t yA 11 aMtyavyaM0 saluk bamhA saM suhman zranena puMsyana zraNo rAjavacca as ya 11 aMtyavyaM sluk sumhA brAmhaNasarvatra raluk hrasvaH saMyoge vA va anena mha 11 ataH sermoH bramhaNo ! bamhacarya - sarvatra raluk anena hmasya mha bramhacarye cace bramhacaryatUryasauMdarye raH yasya raH 11 klIbe sam monu0 bamhaceraM / kvacit eteSAM mmo'pi javati brAmhaNaH sarvatra raluk hrasvaH saMyoge vA va mha For Private and Personal Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 325 anena mna 11 zrataH sejhaiH bmhnno| bramhacarya sarvatra rakhuk zranena mhasya mmaH bramhacaryecace bramhacaryaturyasya raH 11 klIbe sam monu bamnacaraM zleSman sarvatra laluk hrakhaH saMyoge zaSoH saH zasyasaH zranena mhasya mnaH aMtyavyaMga luk // 11 zrataH sejhaiH simjo razmi adhomanayAM malopaH zaSoHsaH anAdau hitvaM zra klIbe dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk rassI / smaraH adhomanayAM malopaH 11 ataHsejhaiH saro va TIkA bhASAMtara. pakSma zabdanA joDAkSarane ane ima Sma sma ma e akarane sthAne mha evo Adeza thAya. saM pakSman tene cAlatA sUtrathI kSmano mha thAya. panI aMtyavyaMjana jaszasaiiNayaH0 jasUne sthAne i thAya. pUrvane dIrgha zrAya eTale pamhAiM rUpa thAya. saM. pakSmalalocanA tene cAlatA sUtrathI kSmano mha thAya. pI kagacaja noNaH aMtyavyaMjana e sUtrothI pamhalaloaNA evaM rUpa thAya. saM. kuzmAna tene cAlatA sUtrathI zmano mha thAya. panI noNaH ataH seoMH e sUtrothI kumhANo rUpa thAya. saM. kazmIra tene AtkAzmIre cAlatA sUtre zmano mha thAya. panI jasUzasGasi jasUzasolaka e sUtrothI kamhAya rUpa thAya. saM0 grISma tene sarvatra havaH saMyoge cAlatA sUtre Smano mha thAya. ataH seoMH e sUtrothI gimho rUpa thAya. USman tene havaH saMyoge cAlatA sUtre mano mha thAya. aMtyavyaM na tathA s no buk Aya. eTale umhA rUpa zrAya. saM asmAdRza tene cAlatA sUtrathI smano mha thAya. tene itkRpAdau zaSoH saH ataH sejhaiH e sUtrothI amhArio rUpa thAya. saM0 vismaya tene cAlatA sUtrathI smano mha thAya. kagacaja ataH seDoM: e sUtrothI vimhao rUpa thAya. saM. brahman tene sarvatra cAlatA sUtre mha thAya. paThI puMsyana ANorAjavacca aMtyavyaM0 e sUtrothI bamhA rUpa thAya. saM. suhman tene cAlatA sUtrathI mha thAya. puMsyanaANo aMtyavyaMja0 e sUtrothI sumhA rUpa thAya. saM. brAmhaNa tene sarvatra ikhaH saMyoge cAlatA sUtre mha thAya. panI ataH seoMH e sUtrathI bamhaNo rUpa thAya. saM. bramhacarya tene sarvatra cAlatA sUtre hmano mha thAya. bramhacarye cace bramhacaryatUrya klIve sUm monu0 e sUtrothI bramhaceraM rUpa thAya. ko ThekANe teno mbha paNa thAya. saM. brAmhaNa tene savetra ivaH saMyoge cAlatA sUtre mbha thAya. ataHseDoM: e sUtrothI bamhaNo rUpa zrAya. saM. bramhacarya tene sarvatra cAlatA sUtre mha no mbha thAya. bramhacaryevAce bramhacayatUrya klIbe sam monu0 e sUtrothI bambhaceraM evaM rUpa zrAya. saM. zleSman tene sarvatra hasvaH saMyoge zaSoH saH cAlatA sUtre mano mbha thAya. panI aMtyavyaM ataH seoM: e sUtrothI simbho rUpa thAya. saM razmi tene adhomanayAM zaSoH saH anAdau0 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI rassI rUpa thAya. saM. smara tene adhomanayAM ataHse?H e sUtrothI saro evaM rUpa thAya. // 14 // For Private and Personal Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 356 mAgadhI vyAkaraNam . sUma-sna-SNa-sna-ha-ha-daNAM ehaH // 5 // sUkSmazabdasaMbaMdhinaH saMyuktasya snaSNasnagaNadaNAM ca NakArAkrAMto hakAra zrAdezo navati // sUkSmaM sahUM // na paNho siNho // SNa viNha / jieha kaNho |uunnhiisN |n| joNhA / hra / pehuuN||hn| vaNhI jaNhU hU | puvaNho avrnnho|| daNa / sohaM / tiNDaM // viprakarSe tu kRSNa kRtsnazabdayoH kasaNo / kasiNo // mUla bhASAMtara. sUdanazabdasaMbaMdhI evA joDAdarane ane ina SNa naha ha kSNa eakSarone NakArasahita ha (la) evo Adeza thAya. saM. sUkSma tenuM sahaM thAya. nanAM udAharaNa-saM. prazna tenuM palo thAya. saM. zizna tenuM silo rUpa thAya. SNanAM udAharaNa saM. viSNu tenuM viNhU rUpa thAya. saM. jiSNu tenuM jiNha rUpa thAya. saM. kRSNa tenuM kaNho rUpa thAya. saM uSNISa tenuM uNhIsaM evaM rUpa zrAya. snanAM udAharaNa saM. jyotsnA tenuM johA rUpa thAya. saM. snAta tenuM hAo rUpa thAya. saM. prasnuta tenuM paNhao rUpa thAya. hanAM udAharaNa-saM. vahni tenuM vahI rUpa thAya saM0 jaha tenuM jagahU rUpa thAya. hUnAM udAharaNa-saM. pUrvAha tenuM puvvaNho rUpa thAya. saM. aparAhno tenuM avaraNho rUpa thAya. kSNanAM udAharaNa-saM zlakSaNa tenuM saNhaM rUpa thAya. saM. tIkSNaM tenuM tIhaM rUpa thAya. jo viprakarSa artha laie to kRSNa ane kRtsna zabdanA kasaNo kasiNo evAM rUpa thAya. // 15 // // DhuMDhikA // sUkSmaM ca znazca Nazca snazca hazca hazca daNazca sUdamanaSNasnahnahnaH teSAM 63 eha 11 sUkSma akulaH sUjhe vA sU sa anena damasya grahaH klIve sm monu0 sahna / prazna sarvatra raluk anena znasya ehaH 11 ataH seoH paNho zizna-zaSoH saH anena snasya ehaH 11 zrataH sejhaiH siNho meDhaH viSNuH 11 anena znasya ehaH akkIbe dIrghaH aMtyavyaMjana saluk ka. cit viNhU kRSNaH ito't kR ka anena paNa ehaH zrataH sejhaiH kaNho uSNISa zranena paNa eha zaSoH saH 11 klIbe sm jaNDeM / jyotsnA zradhomanayAM yalukU 11 anena snA ehA 11 aMtyavyaMjana saluk joNhA snAna anena sna eha kagacajeti tluka 11 zrataH seDoMH rAhAGa / prastuta sarvatra rakhukthanena snu guhu kagaTaDeti tluk 11zrataH seDoMH pnndd| vahni 11 anena hrasya ehaH aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk vaNhI jahu anena For Private and Personal Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 327 dvitiiyHpaadH| ehaH 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sabuk jaNhu / pUrvAhna havaHsaMyoge pU pu sarvatra rabuk anAdau hitvaM vA ivaH saMyoge vA va anena hrasya ehaH 11 zrataHsejhaiH puvaNho aparAhna povaH hrasvaH saMyoge rA ra anena hrasya ehaH 11 ataHse?H zravaraNaho / zladaNa- sarvatra labuk zaSoH saH anena daNasya ehaH 11 klIbe sam monu0 saNhaM / tIkSNa- isvaH saMyoge tI ti anena daNasya ehaH klIbe sam monu tiNhaM / kRSNa kRto't kRSNavaNe SaNayorvizleSaM kRtvA nAt prAg abokAt zaSoH saH ataHse ?H kasaNo kRSNaH kRto't ka ka kagacajeti luk zrardazrI hI kRSNakriyA diyAvAt SaNayorvizleSaM kRtvA nAt prAg i lokAt noNaH 11 zrataH sejhaiH kisiNo // 5 // TIkA bhASAMtara. sUkSma zabdanA joDAdane ane na Na sna ha ha kSaNa e akSarone sthAne Nha evo Adeza thAya. saM sUkSma-tene adUtaH sUkSme vA e sUtre sUno sa thAya. panI cAlatA sUtre mano Nha thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI saNhaM rUpa thAya. saM prazna tene sarvatra cAlatA sUtre nano paha thAya. panI ataH seoH e sUtrathI paNho rUpa zrAya. saM. zizna tene zaSoH saH tene cAlatA sUtre snano paha thAya. pI ataH seTaH e sUtrathI siNho rUpa thAya. teno artha liMga thAya . saM. viSNu tene cAlatA sUtre bhano paha thAya panI aklIye dIrghaH aMtyavyaMjana0 e sUtrothI viNDa thAya. saM. kRSNa tene Rto't cAlatA sUtre SNa no paha thAya. pajI ataH seoMH e sUtrothI kaNho rUpa bAya saM. USNISa tene cAlatA sUtre SNano paha thAya. panI zaSoH saH klIve sam e sUtrothI UNhaM rUpa thAya. saM. jyotsnA tene adhomanayAM0 cAlatA sUtre snAno pahA thAya. panI aMtyavyaMja0 e sUtre joNhA rUpa thAya. saM snAna tene cAlatA sUtre snano paha thAya. paThI kagacaja ataH seDoMH sUtrothI pahAo rUpa thAya. saM. prastuta tene sarvatra cAlatA sUtre snu no Nhu thAya. panI kagaTaDa ata:se?: e sUtrothI paNhuo rUpa thAya. saM. vahni tene cAlatA sUtre hra no paha thAya. panI alIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI vaNhI rUpa vAya. saM. jahna tene cAlatA sUtre hra no paha thAya. palI aklIve dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI jaNhu rUpa thAya. saM. pUrvAhna tene havaH saMyoge sarvatra anAdau0 isvaH saMyoge cAlatAsUtre ha no paha thAya. ataH seoMH e sUtrothI puvaNho rUpa zrAya. saM. aparAhna tene povaH nhava:saMyoge cAlatA sUtre hra no paha thAya. ataHse?: e sUtrothI avaraNho rUpa thAya. saM zlakSNa tene sarvatra zaSoHsa cAlatA sUtre Nano graha thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI saNhaM thAya. saM. tIkSNa tene hasvaH saMyoge cAlatA sUtre kSNano paha thAya For Private and Personal Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 mAgadhI vyAkaraNam . klIbe sam monu0 e sUtrothI tiNhaM rUpa thAya. saM. kRSNa tene Rto't kRSNavarNe e sUtre Sa tathA Nano vizleSa karI tenI pehelI a thAya. lokAt zaSoH saH ata:sejhaiH e sUtrothI kasaNo rUpa thAya. saM. kRSNa tene Rto't kagacaja0 arhazrIhIkRSNa kriyAdiSTayA e sUtre Sa tathA Nano vizleSa karI tenI pehelAM pha thAya. panI lokAt noNaH ataHsejhaiH kisiNo rUpa thAya. // 15 // hlo ddH||6|| hnaH sthAne lakArAkrAMto ikAro navati // kalhAraM padahA // - mUla bhASAMtara. hU ne sthAne la sahita ha (lha ) thAya. saM. kalAraM tenuM kalhAraM thAya. saM. prahlAda tenuM palhAo thAya. // DhikA // hU 61 vha 11 kalAra anena hrasya vhaH 11 klIbe sam monu0 kaTahAraM prahlAda sarvatra rakhuk thanena hrasya dahaH kagaTaDeti dabuk 11 zrataH sejhaiH panhA. TIkA bhASAMtara. hU ne sthAne lha evo Adeza thAya. saM. kahnAra tene cAlatA sUtre hna no lha zrAya. paThI klIbe sam monu0 e sUtrothI kalhAraM rUpa thAya. saM. prahlAda tene sarvatra cAlatA sUtre hU no lha thAya. panI kagaTaDa ataHse?H e sUtrothI palhAo rUpa dhAya. // 6 // ka-ga-Ta-Da-ta-da-pa-za-Sa-sa-4ka pAmUrdhva buk // 7 // eSAM saMyuktavarNasaMbaMdhinAmUrdhva sthitA nAM bu g navati // ka- juttaM sityaM // ga muddhaM / muhaM // Ta / SaTpadaH bappa // kaTraphalam / kapphalaM // Da khgH| khaggo // SaDjaH sajo // ta-utpadaM / jappA // 6 // mmuH| maggU / moggro||5 sutto| gutto||sh| laNhaM / niclo| cul|ss|gottttii| bho| nihuro ||s / khaliu~ / neho ||4k|puHkhN kukkhN||4p| aNtHpaatH| aMtappA // mUla bhASAMtara. ka gaTa Da da pa za Sa sa ka pA akSaro jo upara joDAkSaramAM hoya to temano luka thAya. kanAM udAharaNa-saM. bhukta tenuM bhuttaM thAya. saM. sikta tenuM sitthaM thAya. ganAM udAharaNa-saM. dugdha tenuM duddhaM thAya. saM mugdha tenuM muddhaM thAya. TanAM udAharaNa-saM. SaTpadaH tenuM chappao rUpa thAya. saM kaTphalam tenuM kapphalaM thAya. DanAM udAharaNa-saM khaGga tenuM kharago thAya. saM. SaDjaH tenuM sajjo rUpa thAya ta. For Private and Personal Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 31 nAM udAharaNa-saM utpalaM tenuM uppalaM thAya. saM. utpAta tenuM upAo thAya. danAM udAharaNa-saM madguH tenuM maggU thAya. saM. mudgaraH tenuM moggaro thAya. panAM udAharaNasaM supta tenuM sutto thAya. saM. gupta tenuM gutto thAya. zanAMudAharaNa- saM. zlakSNaM tenuM lahaM yAya. saM. nizcalaH tenuM niccalo thAya. saM. zrayutati tenuM cuai thAya. panAM udAharaNa - saM. goSTI tenuM goTThI thAya. saM. SaSTa tenuM chaDo thAya. saM. niSThuraH tenuM niharo thAya. sanAM udAharaNa-saM skhalita tenuM khalio thAya. saM. sneha tenuM neho thAya. 5 kanAM udAharaNa- saM. dukhaM tenuM dukkhaM thAya. 5 panAM udAharaNa-saM. aMtapAtaH tenuM aMtarapAo thAya. // DhuMDhikA // kazca gazca Tazca Dazca tazca dazca pazca zazca pazca sazca kazca pazca ka gaTaDatada pazaSasa ka 5 paH teSAM 63 Urdhva 11 luk 11 jukta 11 ane na luk zranAdau dvitvaM klIbesma monu0 juttaM / sikta zranena kluk nAdau dvitvaM dvitIya pUrva ya taH 11 klIbesm sitthaM / dugdha - zranena galuk anAdau dvitvaM dvitIya tu pUrva dhasya daH 11 klIvesam monu0 DuGkaM / mugdha / mugdha - anena tathaiva muruM / SaTpada SaTzamIzAvasudhA saptaparNeSvAde vaH Sasya baH anena TalukU anAdau dvitvaM kagacajetidaluk 11 yataH serDoH upparcha / kaTphalaM anena Taluk zranAdaudvitvaM ppha 11 klI besma monu0 kapphalaM khaDDa zranena Daluk zranAdau dvitvaM 11 - taH seDaH khaggo / SaDraja- chAnena Daluk zranAdautvaM 11 ataH serDoH so / utpala zranena luk zranAdau dvitvaM 11kkI besm monu0 uppalaM upphAla - nena tUluk nAdau dvitvaM kagacajeti tluk 11 yataH serDoH uppArka / ma anena daluk zranAdau hi 11 akkI ve dIrghaH / maggU | kAkaH / muGgara- utsaMyoge mu mo anena dala anAdau dvitvaM 11 zrataH serDoH moggaro / supta - gupta anena paluk zranAdau dvitvaM 11 yataH - serDoH sutto gutto / zlakSNa anena zaluk zlakSNastra SNa stretikSNa sya ehaH 11 kkI besma monu0 laeM / nizcala 11 zranena zaluk zranAdau dvitvaM 11 yataH seDoMH niccalo yut- anena zaluk ca tivra adhomanayAM yaluk vyaMjanAdadaMte yutati iti jAtetyAdInAM mAdyati kagacajeti 42 For Private and Personal Use Only - Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330 mAgadhI vyAkaraNam. tbuk cuthi| goSThI- anena Sabuk anAdau dvitvaM dvitIyatu pUrva u Ta 11 aMtyavyaMjanasya sabuk gohii| SaSTha 11 SaTzamIzAveti SaSabuk anAdau hitvaM dvitIya 11 ataHsejhaiH baho / niSThura- anena Sabuk anAdau hitvaM dvitIyapUrva Ta Tha 11 atHsejhaiH| nihuro / skhalitaH11 zranena sbuk kagacajeti luk zrataHseDoMH khaliu~ sneha- anena zadak 11 ataHse?H neho kha- anena zabuk anAdauhitvaM dvitIya tu pUrvakhasya kaH 11 klIbesam monu ukkhaM / aMta - pAta anena mUrdhanyabuk anAdau hitvaM kagacajeti tyu11ataHseDoMHaMtappArDa TIkA bhASAMtara.ka gaTa Da tada pa za Sa sa kapae adaronA AgalanA joDAdara no luk thAya. saM. bhukta tene cAlatAsUtre kano luk zrAya. pagI anAdI klIbe sam monu0 e sUtrothI bhuttaM rUpa thAya. saM. sikta tene cAlatA sUtrathI kano luk thAya. anAdau0 dvitIya klIbesam monu0 e sUtrothI sitthaM rUpa zrAya. saM. dugdha tene cAlatA sUtrathI gano luk thAya. anAdau dvitIya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI duddhaM rUpa prAya. saM. mugdha tene cAlatA sUtradhI gano luk thAya. panI pUrvavat thai muddhaM rUpa thAya. saM. SaTpada tene SaTzamIzAvasudhAsaptapaNeSvAdeH baH cAlatA sUtre Ta noluk thAya. anAdau0 kagacaja0 ataHseDoMH e sUtrothI chappao rUpa thAya. saM. kaTphalaM tene cAlatA sUtre Tano luk thAya. anAdI0 klIbesam monu0 e sUtrothI kapphalaM rUpa zrAya. saM. khaDga tene cAlatA sUtre Dano luk thAya. anAdau0 ataHsejhaiH e sUtrothI vaggo rUpa thAya. saM. SaDja tene cAlatA sUtrathI Dano luk thAya. paThI anAdau ataHseTaH e sUtrothI sajjo rUpa thAya. saM. utpala tene cAlatA sUtrathI tano luk thAya. anAdI0 klIve sUm monu0 e sUtrothI uppalaM rUpa thAya. saM. utphAla tene cAlatA sUtre tano luk thAya. anAdau0 kagacaja0 ataHseDoMH e sUtrothI uppAo rUpa thAya. saM. mad tene cAlatA sUtre dano luk thAya. anAdI aklIbe dIrghaH e sUtrothI maggU rUpa thAya. teno artha kAkapakSI thAya ne. saM. mudgara tene utsaMyoge cAlatA sUtre dano luk zrAya. anAdau atAseDoMH e sUtrothI moggaro rUpa thAya. saM. supta gupta tene cAlatA sUtre pano luk thAya. anAdau0 ataHseDoMH e sUtrothI sutto gutto e rUpa thAya. saM. lakSNa-tene cAlatA sUtre zanoluk thAya. zlakSNanaSNa0 klIbesUm monu0 e sUtrothI laNhaM rUpa dhAya. saM. nizcala tene cAlatA sUtre zanoluk thAya anAdau0 ataHseDarDIH e sUtrothI niccalo rUpa zrAya. saM. zyut dhAtu tene cAlatA sUtre zano luk thAya. tiv pratyaya Ave adhomanayAM vyaMjanAdadaMte e sUtrothI cyutati rUpa thAya. pI tyAdInAM mAdyati kagacaja e sUtrothI cuai rUpa thAya. saM. goSTI tene cAlatA sUtre Sanoluk zrAya. anAdau0 dvitIya. aMtyavyaMja0 e sUtrothI goTThI rUpa For Private and Personal Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 331 thAya. saM. SaSTa tene SaTzamIzAva0 anAdau0 dvitIya0 ataHsejhaiH e sUtrothI chaTTho rUpa zrAya. saM. niSThura tana cAlatA sUtre Sanoluk thAya. anAdau dvitIya0 ataHse?: e sUtrothI niTTaro rUpa thAya. saM. skhalita tene cAlatA sUtre sano luk thAya. kagacaja0 ataHse?H e sUtrothI khalio rUpa thAya. saM. sneha tene cAlatA sUtre sano luk thAya. ataHse?H e sUtrothI neho rUpa thAya. saM. 5 kha tene cAlatA sUtre zanoluk thAya. anAdau dvitvaM dvitIya klIbesam monu0 e sUtrothI dukkhaM rUpa thAya. aMta:pAta tene cAlatA sUtre mUInyano luk thAya. anAdI0 kagacaja0 ataHseoH e sUtrothI aMtappAo rUpa thAya. // 7 // adho manayAm // 7 // manayAM saMyuktasyAdho vartamAnAnAM lug navati ma-juggaM / rssii| sro| seraM // na / nggo| laggo // ya / saamaa| kuTuM / vAho // mUla bhASAMtara. joDAkSaranI nIce rahelA evA ma na ya teno luk thAya. manAM udAharaNa-saM. yugmam tenuM juggaM zrAya. saM. razmi tenuM rassI rUpa thAya. saM. smara tenuM saro thAya. saM. smeraM tenuM seraM thAya. nanAM udAharaNa-saM. nagna tenuM naggo pAya. saM. lagna tenuM laggo rUpa thAya. yanAM udAharaNa-saM. sAmyA tenuM sAmA thAya. saM. kuDayaM tenuM kuTuM zrAya. saM. vyAdha tenuM vAho rUpa pAya. // 70 // // TuMDhikA // thadhas 11 zravyaya sabuk mazca nazca yazca manayaH teSAM 63 yugmazrAderyojaH yasya jaH anena maluk anAdau hitvaM 11 klIve sm monu0 juggaM / razmi- anena malopaH zaSoH saH anAdau hitvaM 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sluka rassI / smara 11 anena maluk zrataH se?H saro / smera- 11 anena mabuk 11 klIbe sm monu0 seraM / nagna 11 lagna 11 anena naluka anAdau 11 ataH seoH naggo lgyo| zAmyA- anena ybuk zaSoH saH 11 aMtyavyaMga sbuk sAmA kuDayaM anena yabuka anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu kuTuM / vyAdha-thanena luk khaghatha dhasya haH 11 zrataH sejhaiH vAho // 7 // TIkA bhASAMtara. joDAkSara nIce AvelA ma na ya teno lukU thAya. saM. yugma tene AyojaH cAlatA sUtre mano luk thAya. anAdau klIve mum monu0 e sUtrothI juggaM rUpa thAya. saM. razmi tene cAlatA sUtre mano lopa thAya. zaSoH saH anAdau aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI rassI rUpa zrAya. saM. smara tene cAlatA sUtre ma For Private and Personal Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. 332 no luk thAya. ataH seDa: e sUtrothI saro rUpa yAya. saM. smera tene cAlatA sUtre mano luk zrAya. kIbe sma monu0 e sUtrothI seraM rUpa yAya. saM. nagna lagna tene cA latA sUtrazrI nano luk thAya. anAdau ataH seDaH e sUtrothI naggo laggo rUpa thAya. saM. zAmyA tene cAlatA sUtrathI yano luk thAya. zaSoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI sAmA rUpa yAya. saM. kuDatha tene cAlatA sUtre yano luk thAya. anAdau klIve sama monu0 e sUtrothI kuDDuM rUpa yAya. saM. vyAdha tene cAlatA sUtrathI yano luk zrAya. khaghatha0 ataH serDoH e sUtrothI vAho rUpa zrAya // 78 // sarvatra la-va- rAmavandve // 79 // bandra zabdAdanyatra lavarAM sarvatra saMyuktasyordhvamadhazca sthitAnAM lug javati // UrdhvaM // la / ulkA | ukkA // valkalaM / vakkalaM // va / zabdaH / saho || abdaH / zraho // lubdhakaH / loddhanaM // ra / arkaH / zrakko // varga: / vaggo // vyadhaH / lakSaNam | sarahaM // viklavaH | vikkavo // pakva - m / pakkaM / pikkaM // dhvastaH / dhattho // cakraM / cakaM // grahaH / gaho / rAtriH H / rattI // tra ityAdi saMyuktAnAmujayaprAptau yathAdarzanaM lopaH // kacidUrdhvam / udvignaH / udviggo || dviguNaH / vi-uNo // dvitIyaH / vI // kalmaSam / kammasaM // sarvam / sarvvaM // zulvam / subbaM // kacittvadhaH / kAvyam / kavvaM // kuTyA | kullA // mAdhyama / matraM // dvipaH di // dvijAtiH / zrAI // kacitparyAyeNa / dvAram / bAraM / dAraM // udvignaH / udviggo / uSNio // avandra iti kim / vandraM / saMskRta samo'yaM prAkRtazabdaH / atrottareNa vikalpo'pi na javati niSedhasAmarthyAt mUla bhASAMtara. vandra zabdane varjine joDAkSaramAM upara ke nIce rahelA evA bIja la ba ra aharono luk thAya. joDAkSaramAM upara rahelA lanAM udAharaNa - saM. ulkA tenuM ukkA rUpa thAya. saM. valkala tenuM vakkalaM yAya. banAM udAharaNa - saM. zabda tenuM saddo rUpa thAya. saM. abda tenuM addo rUpa thAya. saM. lubdhaka tenuM loDao rUpa thAya. ranAM udAharaNa-saM. arka tenuM akko rUpa thAya. saM. varga tenuM vaggo rUpa thAya. joDAkSaramAM nIce velAnAM udAharaNa-saM. lakSNaM tenuM saNhaM rUpa thAya. saM. viklavaH tenuM vikavo rUpa yAya. saM. pakkam tenuM pakkaM pikkaM evAM rUpa thAya. saM. dhvasta tenuM dhattho rUpa yAya. saM. cakra tenuM cakkaM rUpa thAya. saM. graha tenuM gaho rUpa yAya. saM. rAtriH tenuM ratI rUpa yAya. hiMda ityAdi joDAkSarane banene luk thavA zrAvyo paNa teno yathA. darzana lopa yAya. koi ThekANe uparanA joDAkSarano paNa yAya. jema-saM. udvigna tenuM For Private and Personal Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 333 uvviggo rUpa thAya. saM. dviguNaH tenu viuNo rUpa thAya. saM. dvitIyaH tenuM bIo rUpa thAya. saM. kalmaSam tenuM kammasaM rUpa thAya. saM. sarva tenu savvaM rUpa thAya. saM. zulvam tenuM subbaM rUpa thAya. ko ThekANe nIcenA jomAdarano luk zrAya. jema-saM. kAvyam tenuM kavvaM rUpa thAya. saM. kulyA tenu kullA rUpa zrAya. saM. mAlyam tenu mallaM pAya. saM. dviSaH tenu dio zrAya. saM. dvijAtiH tenu duAI thAya. koi ThekANe poye ( anukrame ) thAya. jema-saM. dvAram tenAM bAraM tathA dAraM evAM rUpa thAya. saM. udvigna tenAM uviggo tathA uvviNo rUpa thAya. mUlamAM vandra zabdane varjine ema kaDaM ne tethI saM. candraM temAM joDAkSarano luk thAya. zrA prAkRta zabda saMskRtanA jevo ke. ahiM uttaramA niSedhanA sAmarthyathI vikaTapa paNa na thAya. // e|| // DhuMDhikA // sarvatra 1 lazca vazca razca lavaraH teSAM 63 na vaMDaM avaMDaM tasmin 71 uTakA anena laluk anAdau hitvaM 11 aMtyavyaMga saluk ukA vakala anena laluk anAdauhitvaM 11 aMtyavyaMga saluk klIbesm monuNvakalaM zabda zaSoHsaH anena valuk anAdauhitvaM 11 zrataHsejhaiH saho / abda anena valuk 11 ataHse?H aho bubdhaka utsaMyoge lo anena valuk anAdauhitvaM dvitIyatupUrvadhadaH11 kagacajeti kluk loko urA arka varga anena rabuk anAdauhitvaM 11 ataHsejhaiH ako vggo| zladaNa anena laluk zaSoH saHsUmazmamaNha 11 klIbesam monu0 saNDa vi klava anena laluk dhanAdauhitvaM 11 ataHsejhaiH vikavo / pakka pakvAMgAralalATe pa pianena valuk anAdauhitvaM 11 klIbesam monu pikaM / dhvasta banena vabuk stasyatho'samastastaMbe vA stasya thaH anAdau hitvaM dvitIyapUrva tha ta 11 ataHse H dhatyo / cakra anena rakhuk a nAdauhitvaM 11 klIbesam monu cakaM / graha anena rabuk 11 ataHse?H gaho / rAtri hrasvaHsaMyoge rA raH anena raluk anAdauhitvaM 11 aklIvedIrghaH aMtyavyaMga saluk rattI 5 ityAdisaMyuktAnAmakarANAM sUtrahayaprAptau yAdRzaM rUpaM dRzyate tadanusAreNa tatra prApyatekvacidUrdhvAkSarasyaiva lo po nAdhovartinaH yathA udvignaH kagaTaDetidak anAdauhitvaM adhomanayAM yabuk aMtyavyaMga sbuk naviggo / dviguNa tataH samAnAnAM dIrghaH kaga cajeti vabuk 11 ataHse?H vijaNo dvitIya, kagaTaDeti dabuk kagaca For Private and Personal Use Only Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 334 mAgadhI vyAkaraNam. jeti valuk kharasyovRtte iti kvacitsaMdhireva tataH ataHse?H bI kamaSa-sarvatra labuk anAdauhitvaM zaSoH saH 11 anAdauhitvaM klIbesam monu kammasaM sarva-sarvatra rabuk klIbesam monu savvaM / zubva-sarvatra labuk zaSoH saH anAdau hitvaM 11 klIbesam monu suvaM / kvacidadhovartinaH eva bugnavati yathA kAvya- havaHsaMyoge kA ka adhomanayAM yabuk anAdauhitvaM 11 klIbesam monu kaI / kuTyA- 11 adhomanayAM yaluk anAdauhitvaM 11 aMtyavyaMNa sabuk kurA / mAdaya- hrasvaHsaMyoge mA ma adhomanayAM yabuk anAdauhitvaM 11 klIbesam monu mahyaM / hipa sarvatra vabuk kagacajetipluk 11 ataHse?H diu~ dvijAti-sarvatra vabuk hinyorut di cha kagacajeti jatayorbuka 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 sluka puthAI kvacidanukrameNa buka Urdhvavat adhovarttinazca yathA hAra-kagaTaDeti dabuk 11 kvIbesm monu dAraM chAraM sarvatra valuk dAraM- uchinna- kagaTaDetidabuk anAdau hitvaM adhomanayAM valuk anAdaudritvam 11 zrataHse?H nviggo| kagaTaDeti dak anAdauhitvaM kagaTaDeti galuk noNaH zranAdau hitvaM 11 zrataHseDoMH uvimo vaMza 11 klIbesam monu vaMDaM samUhaH // e|| TIkA bhASAMtara. vaMja zabdane varjIne la va ra e zradaronA joDAkSaro je upara ke nIce rahyA hoya temano luk thAya. saM. ulkA tene cAlatA sUtre lano luk thAya. panI anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI ukkA rUpa thAya. saM. valkala tene cAlatA sUtrathI lano luk thAya. pagI anAdau0 aMtyavyaM0 klIbasam monu0 e sUtrothI vakkalaM rUpa thAya. saM. zabda tene zaSoH saH cAlatA sUtre vano luk Aya. anAdau0 ataHse?H e sUtrothI saddo rUpa thAya. saM. lubdhaka tene otsaMyoge cAlatAsUtre vano luk thAya. anAdau0 dvitIya kagacaja ataHse?H loDo rUpa thAya. saM. arka varga tene cAlatA sUtre rano luk thAya. anAdau ataHseDoM: e sUtrothI akko vaggo rUpa zrAya. saM sakSNa tene cAlatA sUtre lano luk thAya. zaSoHsaH sUkSmazmaSmaNa0 klabasam monu0 e sUtrothI saNhaM rUpa zrAya. saM. viklava tene cAlatA sUtre lano luk thAya. anAdau0ataHseTaH e sUtrothI vikayo rUpa thAya. saM. pakva tene pakvAMgAra0 cAlatAsUtre vanoluk thAya. anAdau0 klIvesam monu0 e sUtrothI pikaM rUpa pAya. saM dhvasta tene cAlatA sUtradhI vano luk thAya. paThI stasyathosamastastaMbe anAdau0 ditIya0 ataH. se?H e sUtrothI dhattho rUpa thAya. saM. cakra tene cAlatA sUtrothI rano luk thAya. For Private and Personal Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir chitiiyHpaadH| 335 anAdau0 klIbe sam monu0 e sUtrothI cakka rUpa zrAya. saM. graha tene cAlatAsUtrathI rano luk thAya. ataHsejhaiH e sUtrathI gaho rUpa thAya. saM. rAtri tene hasvaHsaMyoge cAlatA sUtre rano luk thAya. anAdau0 aklIbedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI rattI rUpa thAya. je adaro da e akarathI saMyukta hoya tyAM be sUtronI prApti thatAM jevU rUpa jovAmAM Ave tene anusAre tyAM tevu sUtra prApta thAya. koi ThekANe nIcenA joDAkSarano lopa na atAM japaranA joDAkSarano lopa pAya. jema saM. udvigna tene kagaTaDaanAdI0adhomanayAM aMtyavyaM0 e sUtrothI uviggo rUpa thAya. saM. dviguNa tene samAnAnAM dIrghaH kagacaja ataHse?H e sUtrothI vijaNo rUpa thAya. saM. dvitIya tene kagaTaDakagacaja0 svarasyovRtte e sUtre ko ThekANe saMdhija thAya. paThI ataHse?H e sUtrothI bIo rUpa thAya. saM kalmaSa tene sarvatra anAdau0 zapoH saHklIbesam monu0 e sUtrothI kammasaM rUpa thAya. saM. sarva tene sarvatra klIbesam monu0 e sUtrothI savvaM rUpa zrAya. saM zulva tene sarvatra zaSoH saH anAdau klIyesammonu0 e sUtrodhI suvaM rUpa pAya. ko ThekANe nIce AvelA joDAdarano luk thAya. jema-saM. kAvya tene hasvaH saMyoge adhomanayAM anAdau0 klIvesam monu0 e sUtrothI kavvaM rUpa thAya. saM. kulyA tene adhomanayAM anAdI0 klIbesam monu0e sUtrothI kuvArUpa thAya tevIrIte saM.mATya tenuM isvaHsaMyoge adhomanayAM anAdau tIbe sUm monu mallaM rUpa thAya. saM.dvipa tene sarvatra kagacaja esUtrothI ataHseTaH e sUtrothI dio rUpa zrAya.saM.dvijAti tene sarvatra dvinyorut kagacaja 7 aklIvedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI duAi rUpa thAya. kozThekANe anukrame naparanA joDAdaranI jema nIcenA joDAkSarano luk thAya. jema- saM. ghAra-- tene kagaTaDa klIbesam monu0 e sUtrothI dAraM thAya. pake dvAra tene sarvatra e sUtre hAraM rUpa thAya. saM. udvigna tene kagaTaDa anAdau0 adhomanayAM ataHse?H e sUtrothI uviggo rUpa zrAya. pade saM. udvigna tene kagaTaDa anAdau noNaH ataHseTa: e sUtrothI uvviNo rUpa zrAya. saM. vaMdra tene klIvesam monu0 e sUtrothI vaMdraM rUpa thAya. caMdrano artha samUha thAyace. pue ro na vA // 6 // prazabde rephasya vA lug navati // caMdo caMDo ruddo rukho / naI nii| samuddo samuso // hradazabdasya sthitiparivRttau uha iti rUpaM tatra ho daho kecid ralopaM nevanti / uhazabdamapi kazcit saMskRtaM manyate // vo hAdayastu taruNapuruSAdivAcakA nityaM rephasaMyuktA dezyA eva / sikkhantu vohIvo voha- ahammi paDiyA // 7 // mUla bhASAMtara. dra zabdanA rephano vikaTape luk thAya. saM. caMdra tenAM caMdo caMdro evAM rUpa thAya. saM. rudra tenAM ruddo rudro evAM rUpa zrAya. saM. bhadraM tenAM bhaI bhadraM rUpa thAya. saM. samudraH tenAM samuddo samudro rUpa thAya. saM. hrada zabdane sthitinA parivartanamAM For Private and Personal Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 336 mAgadhI vyAkaraNam. draha evaM rUpa yAya. tyAre draho daho evAM rUpa yAya. tyAM keTalAeka rano lopa icchatA nathI. koi draha zabdane saMskRta gaNe. bodraha vigere zabdo yuvAna puruSa vigerenA vAcanitye rephayukta tathA dezI jASAnA be . saM. zikSatu vodravIkaH tenuM sikkhantu vodra hoo evaM thAya. saM. vodrahadrahe'smin patitAH tenuM vo draha- brahambhi paDiA evaM rUpa thAya // 80 // // DhuMDhikA // 71 ra 61 na 11 vA 11 caMdra- anena vA cando | pade caMdra - 11 yataH seDaH caMdro / rudra serDoH ruddo / pade rudra - 11 ataH seH rudro / nAdau tvaM klIm monu0 jadaM pade na samudra - anena vA luk zrabhyAdau dvitvaM 11 samudra - 11 yataH serDoH samudro / ha - 11 ataH serDoH ho / prahaanena raluk 91 ataH serDoH daho / zikSA vidyApAdane zikSa- paMcamIatu vahuputramau atusthAne tu vyaMjanA dardate't lokAt zikSatu iti sthite zapoH saH kaH khaH kvacitu bakau de khe zranAdau dvitvaM dvitIyatu pUrva kha ka sikkhaMtu vo hI 13 striyAmudau tau vA jas sthAne u voShAna taraNyaH striyaH voshaH 71 Demike Gi sthAne De taruSya ityarthaH / patitA sadapo nAmaH tasya DaH kagacajeti taluk 13 jaszas Gasitto hAmidIrghaHta tA jasza sorluk jas lopaH 11 tryaMtyavyaMja0 lukU vadhAMrAvizrA TIkA bhASAMtara. va zabdanA rephano vikalpe luk thAya. saM. caMdra- tene cAlatA sUtrI vikaTa rano luk thAya. ataH seDoM: e sUtrazrI cando rUpa thAya. pade caMdra tene ataH seDaH e sUtrI caMdo rUpa thAya. saM. rudra tene cAlatA sUtrathI vikalpe rano luka thAya. ataH seDaH e sUtrathI ruddo rUpa thAya. pade rudra tene ataH seDoM: e sUtrathI rUdro rUpa thAya. saM. bhadra tene cAlatA sUtrathI rano luk thAya. pabI anAdau klIvesa monu0 e sUtrothI bhadraM rUpa thAya. pade bhadra - tene klIbesma monu0e sUtroyI bhadraM rUpa yAya. saM. samudra tene cAlatAsUtre vikalpe rano luk thAya. agnyAdau dvitvaM ataH serDoH e sUtrothI samuddo rUpa thAya. pade saM. samudra tene ataH seDa : e sUtrothI samudro rUpa thAya. sa. draha tene ataH seDa: esUtrothI draho rUpa thAya. pade draha - tene cAlatAsUtre rano luk thAya. ataH seDa: esUtrathI draho rUpa thAya. saM. zikSU dhAtu vidyA zikhavavAmAM pravartte, zikSu dhAtu zrArthamAM atu pratyaya yAve par3I bahuputrahamau vyaMjanAdadate't lo For Private and Personal Use Only raluk 11 ataH serDoH zranena vA raluk yataH - zranena luk a 11 kI besma monu0na / zrataH serDoH samudo pade Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 337 kAt e sUtrothI zikSatu rUpa vAya. paThI zaSoH saH kSaH khaH kacittu chajhau anAdau dvitIya0 e sUtrozrI sikkhaMtu rUpa thAya. saM. vodrahI tene sriyAmudautau e sUtre jastra ne sthAne U thAya. eTale vodrahAu rUpa thAya teno artha taruNa strIzro thAyaje. saM. vodraha tene DemiDe e sUtra lAgI te rUpa siddha thAya ne saM. patitAH teMne sadapatorDaH kagacaja jasU zas sitto dvAmidIrghaH e sUtrathI tano tA thAya. panI jam zasoluka aMtyavyaM0 e sUtrothI paDiA rUpa pAyaje. 70 dhAtryAm // 1 // dhAtrIzabde rasya bug vA navati // dhttii| hakhAtprAgeva ralope dhaaii| pade / dhArI // 1 // mUla bhASAMtara. dhAtrI zabdanA rano vikaTapa luga zrAya. saM. dhAtrI zabda tenu dhattI rUpa thAya. isvanI pehelA ra no lopa thAya to dhAI evaM rUpa thAya. pakSa saM. dhAtrI tenuM dhArI rUpa thAya. // 1 // ||ddhuNddhikaa // dhAtrI 71 dhAtrI- anena vA rakhuka aMtyavyaM. sabuk dhattI / dhAtrIhasvAt pUrvameva anena rabuk kagacajeti taluk 11 aMtyavyaMga sabuk dhAI pade dhAtrI kagaTaDeti tbuk dhArI // 1 // TIkA bhASAMtara. dhAtrI zabdanA rano luk zrAya. saM. dhAtrI tene cAlatA sUtre vikalpe rano luk thAya. panI aMtyavyaMjana e sUtrothI dhattI rUpa thAya. pakSa isvanI pehelA lopa pAya to. saM. dhAtrI tene cAlatA sUtre rano luk thAya. pajI kagacaja0 aMtyavyaMja0 e sUtrothI dhAI rUpa thAya. pada dhAtrI0 tene kagaTaDa0 e sUtre tano luk thAya. eTale dhArI rUpa thAya. 71 tIdaNe H // // tIkSNazabde Nasya buga vA javati // tikkhaM / tiehaM // 2 // mUla bhASAMtara. tIkSNa zabdanA Nano vikaTape lukU thAya. saM. tIkSNaM tenuM tikkhaM tathA tiNhaM thAyaH // 2 // ||ddhuNddhikaa // tIkSNa-71 Na 61 tIkSNa- havaH saMyoge tI ti anena vA sya luk kaH khaH kvacittu bajau 6 khaH anAdA hitvaM dvitIya tu pUrva kha For Private and Personal Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 330 mAgadhI vyAkaraNam. ka 11 klIve sm monu tikkhaM / tIkSNa- hrasvaH saMyoge tI ti sUkSmasnaSNetikaNhaH 11 klIbe sam monu0 tiNhaM // 2 // TIkA bhASAMtara. tIkSNa zabdanA Nano vikaTape luk thAya. saM. tIkSNa tene hasvaH saMyoge cAlatA sUtre Nano luk thAya. kSaH khaH kvacitU anAdau0 dvitIya klIbe sam monu0 e sUtrozrI tikkhaM rUpa thAya. saM. tIkSNa tene hrasvaH saMyoge0 sUkSmalaSNa klIye sm monu0 e sUtrothI tiNhaM rUpa thAya. 72 jho JaH // 73 // isaMbaMdhino asya lug vA navati // jANaM gANaM / sabako saba em / appo appAm / dazvajo dazvasU / iGgiajo iGgiyA / maNoDa maNomaM / ahijo ahieNU / pajA palA / ajA ANA / saMjA saplA // kvacinna navati / vimANaM // 3 // mUla bhASAMtara. jJa saMbaMdhI ano vikaTape luk thAya. saM. jJAnaM tenuM jANaM tathA NANaM thAya. saM. sarvajJaH tenuM savvajo tathA savvaNNU rUpa thAya. saM. AtmajJa tenAM appajjo appaNNU rUpa thAya. saM. daivajJa tenAM daivajo daIvaNNU evAM rUpa pAya. saM. iMgitajJa tenAM iGgianjo iGgiaNNU evAM rUpa thAya. saM. manojhaM tenAM maNoja maNoNNaM rUpa thAya. saM. abhijJa tenA ahijo ahiNNU rUpa thAya. saM. prajJA tenAM pajA paNNA rUpa thAya. saM. AjJA tenAM ajjA ANA evAM rUpa thAya. saM. saMjJA tenAM saMjA saNNA evAM rUpa zrAya. koi ThekANe napaNa thAya. jema saM. vijJAnaM tenuM viNNANaM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // jJa 61 ja 11 jJAna-- anena vA buk noNaH kvIbe sam monu nANaM jANaM pade jJAnaM jhoNaH isya NaH noNaH 11 klIbe sam NANaM sarvajJa sarvatra rabuk anAdau hitvaM anena vAbuk anAdau hitvaM 11 zrataH sejhaiH sabako pade sarvajJaH sarvatra rakhuk zranAdau hitvaM najhorNaH iNa jhoNatve nijhAdau Na NU 11 aMtyavyaMga sluk savasU / zrAtmajJaH-hasvaH saMyoge / A a tasmAnmano povaH tmasya paH anAdau hitvaM anena vA buk anAdau hitvaM thappajo-pade AtmajJaH svaHsaMyoge zrAsvAtmasyatyano povaH tmasya paH anAdau hitvaM najhorNaH jhasya NaH anAdau dvitvaM jhoNatve nisAdau Na ma 11 aMtyavyaM0 sabuk thappala daivajJa-eJca daive de daza anena vA asyaluk anAdau hitvaM11ataHse?Hdazvajo par3e daivajJa-ecca For Private and Personal Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 33e deve daidaz mnajhorNaH isyaNaH zranAdau hitvaM Na jhoNatvenisAdau Na NU 11 aMtyavyaMga saluk dazvam / iMgitajJaH-kagacajeti tabuk anena vA asya buk dhanAdau dvitvaM 11 zrataH seoH iMgizajo pade iMgita kagacajeti tbuk najhorNaH isya NaH zranAdau hitvaMzo Natve nisAdau Na NU 11 aMtyavyaMjana sabuk iMgieNU / manojJa noNaH anena vA asya luk anAdau hitvaM klIbe sm monu maNoUM / pade manojJa noNaH najhorNaH zranAdau dvitvaM 11 klIbe sam monu0 maNoeNaM aniza khaghatha nasya haH anena vA trasya buk anAdau hitvaM 11 ataH sejhaiH ahijo / pade aniza khaghathadhanAM nasya haH najhorNaH jJasya NaH anAdau hitvaM jhoNatve nisAdau Na NU 11 aMtyavyaM jana sabuk ahiNU / prajJA sarvatra rakhuk anena asya luk anAdo hitvaM 11 aMtyavyaMga sabuk anAdau hitvaM 11 aMtyavyaM0 saluk pngaa| paH prajJA-sarvatra rabuk mnajhorNa jhasya NaH anAdau hitvaM 11 aMtyavyaMga skhuk pamA thAiA hrakhaH saMyoge thA zra anena vA luk zranAdau hitvaM dvitIyatu aMtyavyaM0 saluk ajA / pade thAAnhasvaH saMyoge thA tha mnajhorNaH isya NaH11 aMtyavyaMga sabuk thAmA / saMjJAna jhorNaH jhasya NaH vesati mAMsAdervAnusvAreNa lopaH anAdau hitvaM aMtyavyaMjana sabuka saMjA saMjJA anena vA jhuk 11 aMtyavyaMga saluk samA vijJAna- mnajhorNaH isya NaH anAdau hitvaM noNaH nasya NaHklIbe sam monu vinnANaM // 3 // TIkA bhASAMtara. jJasaMbaMdhI ano vikaTape luk zrAya.saM. jJAna tene cAlatA sUtre ano luk thAya. panI noNaH klIbe sam monu0e sUtrothI nANaM tathA jANaM evAM rUpa zrAya. pade jJAna tene najJorNaH noNaH klIye sam monu0 e sUtrothI NANaM rUpa thAya. saM. sarvajJa tene sarvatra anAdau0 cAlatA sUtre ano luk thAya. anAdau0 ataH sejhaiH e sUtrothI savvajo rUpa zyAya. bIje pakSa sarvajJa tene sarvatra anAdau0 najJorNaH zoNatvenisAdau aMtyavyaMjana e sUtrothI savvaNU rUpa thAya. saM. AtmajJa tene hasvaH saMyoge tasmAtmanoH povaH anAdau dvitvaM cAlatA sUtre ano vikaTape luk thAya. anAdau e sUtrothI appajjo rUpa thAya. pade AtmajJaH hasvaH saMyoge tasmAtmanoH pova: anAdau dvitvaM najJoNaH anAdau dvitvaM jJoNatvebhisAdau0 aMtyavyaM e sUtrothI For Private and Personal Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 340 mAgadhI vyAkaraNam - appaNNU rUpa yAya. saM. daivajJa tene ecca daive cAlatA sUtre jano vikalpe luk zrAya. anAdau dvitvaM ataH seDa: e sUtrothI davajjo rUpa thAya. pache saM. daivajJa tene ecca daive najJorNaH anAdI0 jJoNatve'bhisAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI daivaNNU rUpa yAya. saM. iMgitajJatene kagacaja0 cAlatA sUtre vikalpe Jano luka thAya. anAdau0 ataH serDI e sUtrothI iMgiajo rUpa thAya. pa. saM. iMgitajJa tene kagacaja0 najJorNa: anAdau 0 jJoNatve'bhisA aMtyavyaM0 e sUtrothI iMgiaNNU rUpa yAya. saM. manojJa tene noNaH cAlatA sUtre vikalpe ano luk thAya. anAdau 0kkIbe sam monu0e sUtrothI maNojjaM rUpa thAya. pa. saM. manojJa noNaH tene naz2orNaH anAdau 0 klIbe sama monu0e sUtrothI maNoSNaM rUpa yAya. saM. abhijJa tene khaghatha0 cAlatA sUtre vika no luka thAya. anAdau ataH seDaH e sUtrothI ahijo rUpa yAya. pa. saM. abhijJa tene khaghatha0 mnajJorNaH anAdI0jJoNatve'bhisAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI ahiSNU rUpa thAya. saM prajJA tene sarvatra 0 cAlatA sUtre ano luk thAya. anAdau 0 aMtyavyaM * e sUtrothI pajjA rUpa thAya. pade saM. prajJA tene sarvatra najJorNaH anAdau 0 aMtyavyaM or sUtrothI paNNA rUpa thAya. saM. AjJA tene nhakhaH saMyoge cAlatA sUtre vikarUpe no luk zrAya. anAdau 0 dvitIya0 aMtyavyaM0 e sUtrothI ajjA rUpa yAya. pache saM. AjJA tene hrasvaH saMyoge najJorNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ANA rUpa yAya. saM. saMjJA tene najJorNaH jJasyaNo0 mAMsAdervA0 anAdau0 aMtyavyaM0 e sUtrozrI saMjA rUpa yAya. pakSe saMjJA tene cAlatA sUtre vikalpe jUno luk thAya. aMtyavyaM0 e sUtrothI saNNA rUpa yAya. saM vijJAna tene najJorNaH anAdau0 noNaH klIbe sama monu0 e sUtrothI vinnANaM rUpa yAya. // 83 // madhyAhne daH // 84 // madhyAhne hasya lug vA javati // majjanno majU ho || 84 // mUla bhASAMtara. madhyAhna zabdanA hano vikalpe lukU thAya. saM. madhyAhna tenAM majjhanno majjhaNho evAM rUpa yAya. 84 // DhuMDhikA // madhyAhna 71 6 61 madhyAhna - hrasvaH saMyoge dhyAdhya sAdhva sadhyahyAM UH dhyasya kaH zranAdau dvitvaM zeSAdezayordvitvaM ka dvitIyetu pUrva kasya jaH anena vA hasya lopaH anAdau dvitvaM 11 ataH serDoH manno | pade madhyAhna - hrasvaH saMyoge dhyA dhya sAdhvasa0 dhyasya kaH nAdau dvitvaM dvitIyatu pUrva UjaH zrataH serDoH majjaho // 84 // TIkA bhASAMtara. madhyAhna zabdanA ha no vikalpe luk thAya. saM. madhyAhna tene For Private and Personal Use Only Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 341 hasvaHsaMyoge sAdhvasa saMdhyasAM0 anAdau0 dvitIya cAlatA sUtre vikaTape hano luk thAya. anAdau0 ataH seDoMH e sUtrothI majjhanno rUpa thAya. pade madhyAhna tene hasvaH saMyoge sAdhvasasAMdhya0 anAdau0 dvitIya0 ataH seDoM: e sUtrothI majjhaNho rUpa thAya. n| dazA // 5 // pRthag yogAti nivRttaM / dazAheM hasya bug javati // dasAro // 5 // mUla bhASAMtara. pRthag yogathI vA e pada nivRtta thaI gayu. eTale evo artha thAyake dazAha zabdanA hano luk thAya. saM. dazAha tenuM dasAro rUpa dhAya. // 5 // ||duddhikaa // dazAI- 71 dazAI-zaSoH saH zasya saH anena dabuk 11zrataHsejhaiH dasAro // 5 // TIkA bhASAMtara. dazAha zabdanA hano luk thAya. saM. dazAha tene zaSoH saH cAlatA sUtre hano luk thAya. panI ataHse?H e sUtrathI dasAro rUpa thAya. 75 AdeH zmazru- zmazAne // 6 // anayorAde g navati // mAsU maMsU massU / masANaM // ArSe zmazAnazabdasya sIANaM // 6 // mUla bhASAMtara. imathu ane zmazAna zabdanA Adi no luk thAya. saM. zmazru tenuM mAsU maMsU massU evAM rUpa thAya. saM. zmazAna tenuM masANaM rUpa thAya. ArSa prayogamA saM. zmazAna zabdanuM sIANaM rUpa thAya. 76 ||ddhuNddhikaa // Adi 61 zmazru ca zmazAnaM ca zmazruzmazAnaM tasmin 71 zmazruanena sabuk sarvatra rabukU luptayarayaza zaSoH saH 11 aklIbe dIrghaH aM tyavyaM saluk mabuk mAsU / dvitIye zmazru anena zabuk zaSoH saH vakrAdAvaMtaH anusvAraH sarvatra ralukluptayavaramAMsAdiSvanusvAre mA ma zaSoH saH 11 aklIbe dIrghaH aMtyavyaMga saluk maMsU / tRtIye zmazru-anena zaluk zaSoH saH massU zmazAna zaSoH saH noNaH 11 klIbe sam monu masANaM // 6 // TIkA bhASAMtara. imazru ane zmazAna zabdanA Adino luk zrAya. saM. imanu For Private and Personal Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 342 mAgadhI vyAkaraNam. tene cAlatA sUtre sano luka zrAya. sarvatra lupsayara0 e sUtre mano mA zAna. zaSoH saH aklIve dIrghaH aMtyavyaMjana e sUtrothI mAsU rUpa thAya. bIje pade zmazru tene cAlatA sUtre zano luk thAya. zaSoH saH vAdAvaMtaH sarvatra luptayavaramo sAdi dhvanusvAre0 zaSoH saH aklIbedIghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI maMsU rUpa thAya. bIje pade saM. zmazru tene cAlatA sUtre zano luka thAya. zaSoH saH e sUtrothI mastU thAya. saM. zmazAna tene zaSoH saH noNaH DheronavA ataH seoMH klIbe sam monu0 e sUtrothI masANaM rUpa thAya. 76 zco harizcaM // 7 // harizcancha zabde zca ityasya lug navati // hari ando // 7 // mUla bhASAMtara. harizcandra zabdanA zvano luk Aya. saM. harizcandra tenuM hariando rUpa thAya. 07 ||ddhuNddhikaa // zca 61 harizcandra 71 harizcandra- anena zca luk sarvatra raluk zrataH se?H harizrando // 7 // TIkA bhASAMtara. harizcandranA zvano luk thAya. saM. harizcaMdra tene cAlatA sUtre zvano lukU thAya. panI sarvatra ataH seoMH e sUtrozrI hariando rUpa pAya. 77 rAtrau vA // 1 // rAtrizabde saMyuktasya bug vA javati // rAI rattI // 7 // mUla bhASAMtara. rAtrizabdanA joDAdarano vikaTape luk zrAya. saM. rAtri tenAM rAI ratti evAM rUpa prAyaH // 7 // ||ddhuNddhikaa // rAtri 1 vA 11 rAtri anena vA trasya buk 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMjana saluk rAI / pade rAtri-hasvaH saMyoge. rA raH sarvatra ranuk anAdau hitvaM 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sabuk rattI // 7 // TIkA bhASAMtara. rAtri zabdanA joDAkSarano vikaTape luk zrAya. saM. rAtri tene cAlatA sUtrathI trano luk thAya. panI aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI rAI rUpa thAya. pake rAtrI tene nhavaH saMyoge sarvatra anAdau0 aklIve dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI rattI rUpa shraayH|| 8 // For Private and Personal Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 343 anAdau zeSAdezayorDitvam ||ne|| padasyAnAdau vartamAnasya zeSasyAdezasya ca dvitvaM navati // zeSa / kappatarU / juttaM / puLaM / nggo| ukkA / ako|mukkho // aadesh|shrddko / jakkho / rggo| kiccI / ruppI // kvacinna navati / kasiNo // anAdAviti kim khatithaM / thero / khamno // yostu dvitvamastyeveti na navati viJca / nieimavAlo nae / __ mUla bhASAMtara. padanI AdimAM nahIM rahelA evA zeSa ane Adeza no dirjAva thAya. zeSanA udAharaNa saMkalpatarU tenuM kappatarU thAya. saM bhuttaM tena bhuttaM thAya. saM. dugdhaM tenuM duddhaM zrAya. saM. nagnaH tenuM naggo zrAya. saM ulkA tenuM ukkA thAya. saM. arka tenuM ako zrAya. saM. mukhya tenuM mukkho thAya. AdezanA udAharaNa saM. dRSTa tenuM Dako zrAya. saM. yakSa tenuM jakkho thAya. saM. rakta tenuM raggo thAya. saM. kRti tenuM kiccI thAya. saM. rukmI tenuM ruppI thAya. koi ThekANe na paNa thAya. saM kRSNa tenuM kasiNo rUpa thAya. AdimAM na hoyato thAya ema kaDaM ne tethI saM. skhalita tenuM khaliaM thAya. saM. sthavira tenuM thero thAya.saM staMbha tenuM khambho thAya. baMnenodviAvaja thAya ema na jAevaM. jema saM. vRzcika tenuM vicao thAya.saM.bhindipAla tenuM bhiNDivAlo rUpa thAya. // DhuMDhikA // anAdi 1 zeSazca zrAdezazca zeSAdezau tayoHzahitvaM 11 kalpataru-sa rvatra labuk anena dvitvaM ppa 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga saluk kappatarU-jukta kagaTaDeti kabuk anena ta 11 klIbe sam monu0 juttaM mugdha kagaTaDeti gabuk thanena dvitvaM dvitIyatu pUrva dha da 11 klIbe sam monu0 mujhaM / nagna- adhomanayAM na buk anena hitvaM gga 11 ataHse?H naggo / unkA- sarvatra laluk zranena dvitvaM ka 11 aMtyavyaMga sabukU ukA arka sarvatra rabuk anena hitvaM ka 11 ataHseDoMH akko mUrkha-- hrasvaHsaMyoge mU mu sarvatra raluk anena hitvaM dvitIya ka kha 11 ataH sejhaiH mukkho daSTa- dRSTa dazana daSTa dagdhati dasya DaH zaktamukta daSTaiti kaH anena hitvaM 11 zrataH se?HDako yaha AdekheMjaH yasyajaH kasya khaH anena hitvaM dvitIya 11 zrataH se?H jakkho rakta raktegovA ktasya gaH anena hitvaM 11 ataHse?H raggo / kRti itkRpAdau ka ki kRticatvarecaH ti For Private and Personal Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 344 mAgadhI vyAkaraNam. ci anena hitvaM 11 aklIve dIrghaH aMtyavyaMga sluk kiccI / rukmin hyakye kmasya paH anAdau hitvaM 11 akkIbe dIrghaaMtyavyaM saluk ruppii| kRSNa to't kRka kagaTaDeti sabuk tabuka IzrIhI kRtsnakriyAdiSTayAmit sanayorvizleSaM kRtvA nAt prAg H lokAt noNaH 11 ataHsejhaiH kasiNo skhalita kagaTaDeti saluk kagacajeti luk 11 kagacajeti tbuk 11 monu khalizaM / sthavira- sthavira vicakilAyaskAre sthavisthAne the 11 ataH seDoMH thero staMja-staMne'sto vA stasya khaH11 ataH se?H khamno vRzcika- kRpAdau vR vi vRzcikezvecurvA zcisthAne cuH kagacajeti kbuk 11 ataHse?H vicunAnindipAla- kandarikA nindipAleemaH ndiki povaH 11 ataH sejhaiH nieiDavAlo // nae // TIkA bhASAMtara. padanI AdimAM nahoya tevA zeSa ane Adezano dirjAva pAya. saM. kalpataru tene sarvatra cAlatA sUtre divi thAya. panI aklIye dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI kappataru rUpa thAya. saM. bhukta tene kagaTaDa0 cAlatA sUtre dilAva thAya. klIbesam monu0 e sUtrothI bhuttaM thAya. saM. dugdha tene kagaTaDa0 cAlatA sUtre virbhAva thAya. dvitIya0 klIbesam monu0 e sUtrothI duddhaM rUpa zrAya. saM. nannatene adhomanayAM cAlatA sUtre dvirbhAva thAya. ataHsejhaiH e sUtrothI naggo rUpa thAya. saM. ulkA tene sarvatra cAlatA sUtre virbhAva thAya. aMtyavyaMja. e sUtrothI ukkA rUpa thAya. saM. arka tene sarvatra cAlatA sUtre dvirbhAva thAya. ataHse?: e sUtrothI akko rUpa dhAya saM. mUrkha tene isvaHsaMyoge sarvatra cAlatA sUtre dvirbhAva thAya. dvitIya0 ataH seDa e sUtrothI mukkho rUpa thAya. saM. dRSTa tene dRSTa dazana dagdha0 zaktamuktadRSTaH cAlatA sUtre hirjAva thAya. ataHse?H e sUtrothI Dako rUpa thAya. saM. yakSa tene AderyojaH kSaH khaH kaci0 cAlatA sUtre mirjAva zrAya dvitIya ataH se?: e sUtrothI jakkho rUpa pAya. saM. rakta tene rakte govA cAlatA sUtre pi va thAya. paThI ataH se?H e sUtrothI raggo rUpa thAya. saM. kRti tene itkRpAdau kRticatvare caH cAlatA sUtre divi thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kiccI rUpa zrAya. saM. rukmin tene jhakaye kmasya paH anAdau0 aklIve dIrghaH aMtyadhyaMja0 e sUtrothI ruppI rUpa Aya. saM. kRSNa tene Rto't kagaTaDa0 hazrIhIkRtsnakriyA0 s ane nno vizlepa karI nanI pehelA i thAya. patrI lokAta noNaH ataH se?He sUtrothI kasiNo rUpa pAya. saM. skhalita tene kagaTaDa0 kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI khaliaM rUpa thAya. saM. sthavira tene sthavira vicakilAyaskAre ataH seoM: For Private and Personal Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 345 e sUtrothI thero rUpa thAya. saM. staMbha tene staMbhe'stovA ataHsejhaiH e sUtrothI khambho rUpa thAya. saM. vRzcika tene itkRpAdau vRzcike zceJcuvA kagacaja0 ataHsejhaiH e sUtrothI viJcuo rUpa thAya. saM. bhindipAla tene kandarikAbhindipAle NDaH povaH ataH seTaH e sUtrothI bhiNDivAlo rUpa thAya. // e|| dvitIyaturyayorupari pUrvaH // e|| hitIyaturyayo hitvaprasaMge upari pUrvI navataH // dvitIyasyo pari prathamazcaturthasyopari tRtIya ityarthaH // zeSa / vakkhANaM / vagyo / muchaa| nijjharo / kahU~ / titthaM / nijhaNo / guppha / ninnaro // zrAdeza / ja ko // ghasya nAsti // alI / mjjhN| pachI / vuDho httho| shraaliko| pupphN| nibjalo // tailAdau [20] hitve ukkhalaM // sevAdau [ e] nakkhA / nahA // samAse / kaz-ka kaz-dhaLa / chitva ityeva / khaaje||e // mUla bhASAMtara. bIjA ane cothA adarane jo hi vano prasaMga Ave to te uparanA be pUrva adara thAya. eTale bIjA upara pehelo ane cothA upara trIjo Ave. evo artha thAya. zeSanAM udAharaNa- saM. vyAkhyAna tenuM vakkhANaM rUpa thAya. saM vyAghra tenuM vagyo rUpa thAya. saM. mUrchA tenuM mucchA rUpa thAya. saM. nijhara nenuM nijjharo rUpa thAya. saM. kaSTaM tenuM karTa rUpa thAya. saM. tIrtha tenuM titthaM rUpa thAya. saM. nirdhana tenuM niDaNa rUpa thAya. saM. gulphaM tenuM guppha rUpa thAya. saM. nirbharaH tenu ninbharo rUpa zrAya. AdezanAM udAharaNa-saM. yakSa tenuM jakkho gha ne na thAya. jema-saM. akSi tenuM acchI rUpa ya. saM. madhyaM telu majjhaM rUpa thAya. sTaSTi tenuM paTTI thAya. saM. vRha tenuM vulo rUpa bAya. saM hasta tenuM hattho rUpa thAya. saM. AzliSTa tenuM AliDo rUpa thAya. saM. puSpaM tenuM puppha rUpa thAya. saM. vihvala tenuM bhinbhalo thAya. tailAdI (2.eG ) e sUtrathI birtAva thAya. jema- saM. udUkhala tenuM okvalaM rUpa pAya. sevAdI (2.e) e sUtrayI saM. nakhAH tenuM nakkhA tathA nahA rUpa thAya. samAsamAM paNa thAya- jema ke, saM. kapidhvaja tenuM kai-Dao kai-dhao rUpa thAya. dviAvapaNAmAM ja thAya. jema- saM. khyAta tenuM khAo rUpa thaay.|| e0 // ||ddhuNddhikaa // hitIyazca turyazca hitiiytuyo tayoH 65 upari 71 pUrva 11 vyAkhyAna zradhomanayAM yalopaH anAdau hitvaM anena pUrvakhasya kaH ikhaHsaMyogevA va 11 klIbe sm monu0 vakkhANaM vyAgha-adhomanayAM / ylopH| 44 For Private and Personal Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 346 mAgadhI vyAkaraNam hrasvaHsaMyoge vA va sarvatra rabuk anAdau dvitvaM anena ghasya gaH 11 zrataH sejhaiH vgyo| mUrga-hRkhaH saMyoge mU mu sarvatra raluk anAdau hitvaM anena pUrva usya caH 11 aMtyavyaMga sabuk muThA / nirjara- sarvatra rakhuk anAdau dvitvaM anena pUrva nasya baH 11 ataHse?H ninnro| kASTha- havaHsaMyoge kA kaSTasyAnu0 STasya H anAdau hitvaM anena pUrva usya TaH 11 kvIbe sam monu0 kaI / tIrtha- hrakhaHsaMyoge tI ti sarvatra rakhuk anAdau hitvaM anena thasya taH 11 klIbe sam monu titthaM / nirDana- sarvatra rabuk anAdau hitvaM anena dhasya daH noNaH 11 ataHsermoH niknno| gudapha-sarvatra laluk anAdau hitvaM anena pUrvaphasya paH 11 klIve sm monu gupphN| niz2ara-sarvatrarabuk anAdau hitvaM anena pUrvaja ba 11 zrataHse?H nibjro| yada- zrAderyojaH yasya jaH daH khaH kvacittu bau dasya khaH anAdau dvitvaM dvitIya pUrva kha ka 11 zrataHsejhaiH jakhko / kasyApi varNasya ghaH ityAdezo nAsti tatastadAharaNaM noktaM adi bo'dayAdau-dasya H zranAdau hitvaM dvitIya pUrva ca 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMjana sabuk achI / madhya sAdhvasadhya hyAM dhyasya UH anAdau hitvaM anena pUrva U jaH 11 klIbe sam monu majjaM / spRSTi kagaTaDeti saluk to't STaH- STasyAnuSTeSTAsaMdaSTe STasya H anAdau hitvaM anena usya TaH 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga sabuk paTTI / vRddha-ukRttAdau vR vu dagdha vidagdha vRddhi vRjhe DhaHdhasya DhaH anAdau hitvaM anena pUrva dhasya DhaH 11 ataHsejhaiH vuho| hasta stasya tho'samasta staMbe stasya thaH zranAdau hitvaM anena pUrva tha ta 11 zrataHse?H hattho / zrAzliSTa zrAzliSTe lau zliSTasya liSTaH anAdau hitvaM thanena pUrva dhasya daH 11 ataH sejhaiH zrAliko / puSpa- paspayoH phaH Spasya phaH zranAdau hitvaM anena pasya paH 11 klIve sm monu puppha / vihvala- vihvale vaunazca vini basya naH zranAdau hitvaM hitIyaH anena pUrva na ba 11 ataHse?H nibjalo / udUkhala- khalama rAmayUSa lavaNacaturguNa chanaNena sahaH u tailAdauvA hitvaM anena pUrva anavini hrasya nasalo / udUkhalaanena pUrva For Private and Personal Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 347 0 kha - ka 11 klIbe sam monu0 kkhalaM / nakha - sevAdau dvitvaM zra nena pUrva kha ka 13 jas zas dIrghaH jas zasorluk nakkhA 13 khaghathadha ja0 jas zas Gasitto kAmi dIrghaH jaszasorluk nadA / kapidhvaja-kapije yasya saH kapidhvajaH kagacajeti luk 11 sarvatra valuk samAse vA dvitvaM anena pUrva dhadaH kagacajeti jaluk 11 yataH serDoH kazva / pade kapidhvajaH kagacajeti praluk sarvatravaluk kagacajeti jaluk 11 kazdha / khyAta adhomanayAM yaluk kagacajeti tluk 11 ataH serDoH DityaM khArja // TIkA bhASAMtara. bIjA ne cothA rano jo dvirbhAva thAya. to te uparanA be pUrva akSara thAya. saM. vyAkhyAna- tene adhomanayAM anAdI0 cAlatA sUtre pUrvanA kha no kAya. hrasvaH saMyoge klIbe sama monu0 e sUtrothI vakkhANaM rUpa yAya. saM. vyAghra tene adhomanayAM hrasvaH saMyoge sarvatra raluk anAdau 0 cAlatA sUtre ghano ga thAya. ataH serDoH e sUtrothI vaggho rUpa thAya. saM. mUrchA tene hrasvaH saMyoge sarvatra 0 anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva chano ca thAya. aMtyavyaM0 e sUtrayI mucchA rUpa yAya. saM. nirjhara tene sarvatra anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva bhano va thAya. ataH seDa : e sUtrothI nirjharo rUpa thAya. saM. kASTa tene hrasvaH saMyoge STasyAnu0 anAdau0 cAlatA sUtre pUrva noda thA. klIve sam monu0 e sUtrothI kaTTaM rUpa yAya. saM. tIrtha tene hrasvaH saMyoge sarvatra0 anAdau0 cAlatA sUtre thano ta yAya. klIbe sma monu0 e sUtrothI titthaM rUpa yAya. saM. nirdhana tene sarvatra anAdau 0 cAlatA sUtre dhano da yAya. noNaH ataH serDoH e sUtrothI niDaNo rUpa yAya. saM. gulpha tene sarvatra0 anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva phano pa yAya. klIve sam monu0 e sUtrothI gupphaM rUpa thAya. saM. nirbhara tene sarvatra anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva bhano va thAya. ataH seDoMH e sUtrothI nibbharo rUpa yAya. saM yakSa tene AderyojaH kSaH khaH kacitu0 anAdau 0 cAlatA sUtre khano ka thAya. ataH seDaH e sUtrathI jarUko rUpa thAya. koi akSarano tha thAyaDe. tene evo deza na thAya. tethI tenuM udAharaNa kaheluM nathI. saM. akSitene cho'kSyAdau anAdaucAlatA sUtre chano ca thAya. akkIbe dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrozrI acchI rUpa thAya. saM. madhya tene sAdhvasadhyahyAM. anAdau 0 cAlatA sUtre jhano ja thAya. paTI klIbe sam monu0 e sUtrothI majjhaM rUpa yAya. saM. spRSTi tene kagaTaDa Rtot STasyAnu0 anAdI0 cAlatA sUtre noTa thAya. akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI paTTI rUpa yAya. saM. vRddhatene uddatvAdau dagdha vidagdha vRddhi0 anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva ghano Da thAya. ataHserDoH e sUtrathI buDDo rUpa yAya. saM. hasta tene stasyatho'samasta0 anAdau 0 cAlatA sUtre dhano ta thAya. ataH seDaH e sUtrothI hattho rUpa yAya. saM. AzliSTa tene AzliSTe laDau anAdau 0 cAlatA sUtre pUrva dhano da thAya. ataH seDaH e sUtrothI - For Private and Personal Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 348 mAgadhI vyAkaraNam . AliDo rUpa thAya. saM. puSpa tene SpaspayoH phaH anAdau0 cAlatA sUtre phano pa zrAya. klIve sam monu0 e sUtrozrI puSkaM rUpa yAya. saM. vihvala tene vihnalevaubhazcasya0 anAdau0 cAlatA sUtre pUrva bhano ba zrAya. ataH seDaH e sUtrothI bhibhalo rUpa thAya. saM. udakhala tene khalamarAyUSa0 tailA dauvA cAlatA sUtre pUrva khano ka thA. klIve sma monu0 e sUtrothI okkhalaM rUpa thAya. saM. nakha tene sevA dau dvitvaM cAlatA sUtre pUrva khano ka zrAya. jazazasudIrghaH jaszasoluka e sUtrozrI nakA rUpa zrAya panI khaghathakha0 jassU Gasitto dvAmidIrghaH jazazasoluka e sUtrothI nahA rUpa yAya. saM. kapidhvaja ( jenI dhvajAmAM kapi be te ) tene kagacaja0 sarvatra samAsamAM vikalpe virbhAva thAya panI ya cAlatA sUtre pUrva dhano da thAya. kagacaja0 ataHseDaH e sUtrothI kaiDao rUpa thAya. pache kapidhvaja tene kagacaja0 paluk sarvatra kagacaja0 jalukU e sUtrothI kaidhao rUpa thAya. saM. khyAta tene adhomanayAM kagacaja0 ataH serDoH DityaM 0 e sUtrothI khAo evaM rUpa zrAya // 50 // dIrghe vA // 1 // 1 || dIrgha zabde zeSasya ghasya upari pUrvo vA javati // diggho dI ho || mUla bhASAMtara. dIrgha zabdanA zeSa ghanI upara vikalpe pUrva akSara thAya. saM. dIrgha tenAM diggho dIho evAM rUpa thAya. // DhuMDhikA // dIrgha 71 vA 11 dIrgha- sarvatra raluk anena vA pUrva ga hrasvaH saMyoge dI di 11 ataH serDoH digdho pade dIrghaH sarvatra raluk khaghathadhanAM dhasya daH ataH serDoH dI ho // 1 // TIkA bhASAMtara. dIrgha zabdanA zeSa ghanI upara vikalpe pUrva zrAya. saM. dIrgha tene sarvatra cAlatA sUtre pUrva ga thAya. -hasvaHsaMyoge ataH serDoH e sUtrothI digdho rUpa thAya. pa saM. dIrgha tene sarvatra vadyathabhAM0 ataH seDaH e sUtrothI dIho rUpa yAya. na dIrghAnu svArAt // 2 // dIrghAnukhArAjyAM lAkSaNikAJyAmalAkSa pikAnyAM ca parayoH zeSAdezayo dvitvaM na javati // bUDho / nIsAso / phAso // khalAdika-pArzva | pAsaM // zIrSa / sIsaM / IzvaraH / Isaro // dveSyaH / veso // lAsyaM / lAsaM // syaM zrAsaM // preSyaH / peso // zravamAlyam / umAlaM // zrAjJA / zraNA // zraitiH / zrApattI // zrAjJapanaM / zravaNaM // zranukhArAt / tryatram / taMsaM // zralAkSaNika | saMjA / viMko / kaMsAlo // For Private and Personal Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 34 mUla bhASAMtara. lAkSaNika ane alAkSaNika evA dIrgha tathA anusvArathI para evA zeSa ane Adezano birtAva na thAya. jema-saM. kSipta tenuM chUDho thAya. saM. ni:zvAsa tenuM nIsAso thAya. saM. sparza tenuM phAso thAya. alAkSaNikanAM udAharaNasaM. pAvaM tenuM pAsaM thAya. saM zIrSam tenuM sIsaM thAya. saM. IzvaraH tenuM Isaro thAya. saM. dveSyaH tenuM veso thAya. saM. lAsyam tenuM lAsaM thAya. saM. Asyam tenuM AsaM zrAya saM. preSyaH tenuM peso zrAya. saM. avamAlyam tenuM omAlaM thAya. saM. AjJA tenuM ANA thAya. saM. AjJaptiH tenuM ANattI thAya. saM. AjJapanaM tenuM ANavaNaM thAya. anusvArathI paNa zrAya jemake, saM. vyasram tenuM taMsaM thAya. alAkSaNikanAM jadAharaNa-saM saMdhyA tenuM saMjhA thAya. saM. viMdhyaH tenuM viMjho zrAya. saM. kAMsya tenuM kaMsAlo thAya. // e|| // TuMDhikA // na 11 dIrghazca anusvArazca dIrghAnusvAraM tasmin 71 dipta- diptavadadiptavyo rurukha bUDhau / diptasya bUDhaH anAdau iti hitvaprAptau anena niSedhaH 11 ataHse?H bUDho / niraH zvAsa- nirorvA raluk luki niraH nI sarvatra vabuk zaSoH saHzasa ataHse?H niisaaso|sprsh-ppspyoH phaH spasya phaH11zrataHsejhaiH phAso athavA spRzanaM sparzaH sparzaHasti yasyasaH nAvedyaJ sakarmedyaJ spRzaH phAsaphaMsapharisa divabihAjhuMkhAlihAHspRzasya phAsaH AdezaH11 ataHse?H phaaso|paarshv sarvatra vabuk zradhomanayAM yaluk zaSoH saH ataHse?H veso / lAsya Asya adhomanayAM yalopaH 11 klIbe sm monu lAsaM evaM AsaM / preSya- sarvatreti yabuk adhomanayAM yabuk zapoH saH zrataHseDoMH peso / avamAdaya-zravApota ataHpote avasya : adhomanayAM yabuk 11 klIbe sm monu0 umAlaM / zrAjJA- mnajhorNaH jhasyaNaH 11 aMtyavyaMga sUluk thaannaa| zrAjJapti mnajhorNaH jhasya NaH noNaH 11 klIve sma monu kagaTaDeti pabuk anAdau hitvaM 11 thaklIbe dIrghaH aMtyavyaMga sluk aannttii| zrAjhApanaM najhorNaH jhasya NaH 11 klIbe sam monu ANAvaNaM tryastra- sarvatra rakhuk 11 klIbe sm monusvAraH adhomanayAM yaluk pluk hau staH vAdAvaMtaH am taMsaM vaMdhya saMdhyA- sAdhvasadhyA dhyasya UH 11 ataHse?H viko| evaM saMdhyA-kAMsya kAMsyanIlA hrasvaHsaMyoge kA ka zra For Private and Personal Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 350 mAgadhI vyAkaraNam . dhomanayAM yaluk zaSoH saH zasya saH kagacajeti tluk bAhulakArAt saMdhiH samAnAnAM dIrghaH 11 ataHsejhaiH kaMsAlo // e|| TIkA bhASAMtara. lAkSaNika ane alAkSaNika evA dIrgha ane anusvArathI para evA zeSa tathA zrAdezane dirnAva na thAya. saM. kSipta tene kSiptavakSakSiptavyo0 e sUtra panI anAdau dvitvaM e sUtranI prApti thavA AvI paNa AsUtrathI teno niSedha ayo. panI ataH seDoMH e sUtrathI chUDho evaM rUpa zrAya. saM. nizvAsa tene nihu~rorvA raluk niranI sarvatra zaSoHsaH ataHse?H e sUtrodhI nIsAso thAya. saM. sparza tene paspayoH phaH ataHseDoM: e sUtrothI phAso rUpa thAya. athavA spRz dhAtune sparzanaM sparzaH eTakhe je sparza karavaM te sparza kahevAya. te sparza jene hoya te sparza kahevAya. ahiM bhAveghaJ pratyaya Ave tene phAsaphaMsapharisachivachivAhAluMkhAlihA0 e sUtrathI sparzane sthAne phAsa Adeza thAya. paThI ataHse?: e sUtrathI phAso rUpa thAya. saM. pArzva tene sarvatra e sUtre ra tathA vano luk pAya. lupsayavaradIrghaH zaSoHsaH klIbe sam monu0 e sUtrothI pAsaM rUpa thAya. saM. zIrSa tene zaSoH saH sarvatra klIbe sam monu0 e sUtrothI sIsaM rUpa thAya. saM. Izvara tene sarvatra zaSoH saH ataHsejhaiH e sUtrothI isaro rUpa thAya. saM. dveSya tene kagaTaDa0 adhomanayAM ataHseTaH e sUtrothI veso rUpa zrAya. saM. lAsya tene adhomanayAM klIye sUm monu0 e sUtrothI lAsaM rUpa thAya. evI rIte saM. Asya tenu AsaM rUpa thAya. saM. preSya tene sarvatra adhomanayAM zaSoH saH ataHse?H e sUtrothI peso rUpa thAya. saM. avamAlya tene avApotaH ataHpote adhomanayAM klIve sUm monu0 e sUtrothI omAlaM rUpa thAya. saM. AjJA tene najJorNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ANA rUpa thAya. saM. AjJapti tene najJoNaH noNaH kagaTaDa0 anAdau aklIvedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ANattI rUpa thAya. saM. AjJApanaM tene mnajJorNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI ANAvaNaM rUpa thAya. saM. vyatra tene sarvatra adhomanayAM vakrAdAvaMtaH klIve sam monu0 e sUtrothI taMsaM rUpa thAya. saM. saMdhyA tene sAdhvatya0 aMtyavyaM0 sUtrothI saMjhA rUpa thAya. saM. viMdhya tene sAdhvadhsa0 ataHse?: e sUtrothI viMjho rUpa thAya. saM. kAMsya tene havaHsaMyoge adhomanayAM zaSoHsaH kagacaja0 bAhulakapaNuM ne tethI saMdhi zrAya panI samAnAnAM dIrghaH ataHse?: e sUtrothI kaMsAlo rUpa zrAya. // e|| radoH // 3 // rephahakArayo pitvaM na javati // rephaH zeSo nAsti // Adeza / sunderN| bamhaceraM / perantaM // zeSasya / hasya / vihalo // zrAdezasya / kahAvaNo // __ mUla bhASAMtara. repha ane hakArano birtAva na thAya. ahIM repha zeSa hoyato na thAya. AdezanAM nadAharaNa- saM. sauMdarya tenuM sundaraM thAya. saM. brahmacarya tenuM bamhaceraM For Private and Personal Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 351 thAya. saM. paryaMta tenuM perantaM zrAyaH zeSa hakAranAM udAharaNa- jema- saM. vihvala tenu vihalo zrAya. AdezanAM udAharaNa- jema saM. kArSApaNa tenuM kahAvaNo rUpa thAya. e3 ||ddNddhikaa // razca hazca rahau tayoH 72 sauMdarya- utsauMdaryavastau supatsayyAdau da de brahmacarya turya sauMdarya yasya raH klIbe sam monu sunderaM / brahmacarya- sarvatra rakhuk kvacit jhopi nasya saH brahmacarye ca brahmacarya tUrya sauMdarya ryasya raH 11 klIvesm monu0 baMdaceraM / paryaMta vavyutkara paryaMtAzcaryevA pape etaH paryaMte yasya raH 11 klIbe sam monu0 perantaM / vihvala- sarvatra haluk 11 zrataHse?H vihalo / kArSApaNa-hasvaHsaMyoge ka kArSApaNe haH rSasya haH povaH 11 ataHsejhaiH kahAvaNo // e3 // TIkA bhASAMtara. ra ane hano birtAva na thAya. saM. sauMdarya tene otsauMdarya0 brahmacarya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI sundaraM rUpa zrAya. saM. brahmacarya tene sarvatra kacitmho'pi brahmacarya klIve sUm monu0 e sUtrothI bamhaceraM rUpa thAya. saM. paryaMta tene valyutkara0 klIve sam monu0 e sUtrothI parantaM rUpa thAya. saM. vihvala tene sarvatra ataHse?: e sUtrothI vihalo rUpa thAya. saM. kArSApaNa tene havaHsaMyoge kArSApaNe haH povaH ataHseDoMH e sUtrothI kahAvaNo rUpa thAya. // e3 // dhRSTadyumne NaH ||e4|| dhRSTadyumnazabde Adezasya Nasya hitvaM na navati // dhtthjhunno|| mUla bhASAMtara. dhRSTadyumna zabdanA AdezanA Nano birlAva na thAya. saM. dhRSTadyumna tenuM dhaTThajjuNo rUpa pAya. ||ddhuNddhikaa // dhRSTadyumna 31 Na 11 dhRSTadyumna-ito't dha STasyAnuSTrepTAsaMdaSTo STasya taH anAdau hitvaMdvitIyapUrva u Ta dya jaH dhuju anAdau hitvaM mnajhorNaH mnasya NaH ataHsejhaiH ghaTTamuNo // e4 // TIkA bhASAMtara. dhRSTadyumna zabdanA zrAdezanA Na no di va thAya. saM. dhRSTadyumna tene Rto't STasyAnuSTe anAdau0 dvitIya0 anAdau0 najJorNaH ataHsejhaiH e sUtrothI dhaTThajjuo evaM rUpa thAya. // eca // karNikAre vA // 5 // karNikAra zabde zeSasya Nasya hitvaM vA na navati // knniaaro||kmishraaro For Private and Personal Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 352 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. karNikAra zabdanA zeSa Nano vikaTape dirjAva zrAya. saM. karNikAra tenAM kaNiAro kaNNiAro evAM rUpa thAya. // 5 // ||ddhuNddhikaa // karNikAra 11 vA 11 karNikAra- sarvatra rakhuk anena vA hitvaM na navavati yatra navati tatra anAdau hitvaM kagacajeti kabuk 11 ataHsejhaiH knniaaro| pade karNikAra sarvatra rakhukU kagacajeti kluk 11 ataH seDoMH kaliyAro // ee|| TIkA bhASAMtara. karNikAra zabdanA zeSa Nano vikaTape hirjAva na thAya. saM.karNikAra tene sarvatra cAlatA sUtre vikaTape binAva na thAya. jyAre dilova thAya tyAre anAdo dvitva kagacaja ataHse?H e sUtrothI kaNiAro rUpa thAya. pade karNikAra tene sarvatra kagacaja ataH se?H e sUtrodhI kaNiArorUpa zrAyaH // 5 // dRpte // 6 // dRptazabde zeSasya hitvaM na navati // daria- sIheNa // mUla bhASAMtara. dRpta zabdanA zeSano dirjAva na ghAya. saM dRptArisiMhena tenuM daria-sIheNa eva' rUpa thAya. // e6|| ||ddhuNddhikaa // dRpta 71 dRptArisiMha- aridRptedRptasya ariH kagaTaDeti pluk siMha 31 mAMsAdervA anusvAra buk rjihvAsiMhatriMzaviMzatauM tyA 31 TAAmorNaH TAsyAne Na TANazasyet he dariasIheNa // e6 // TIkA bhASAMtara. dRpta zabdanA zeSano dirjAva na thAya. saM. dRptArisiMha eTale (garva pAmelA zatrumAM siMha samAna) tene aridRpte kagaTaDa0 e sUtrothI daria rUpa thAya. saM. siMha tene mAMsAdervA IrjihvAsiMhatriMza0 TAAmorNaH TANazasyet e sUtrothI sIheNa rUpa dhAya. sarva sUtrothI dariasIheNa evaM rUpa thAya. e6 samAse vA // e|| zeSAdezayoH samAse hitvaM vA navati // naz-ggAmo nshgaamo| kusumappayaro / kusuma-payaro / deva-tthuI devathuI / hara-kkhandA / harakhandA zrANAla-kkhammo / zrANAla-khamno // bahulAdhikArAdazeSAdezayorapi sa-ppivAso s-pivaaso| bajha-pphalo bng-phlo| malaya-sihara kkha For Private and Personal Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 353 eDaM malaya - sihara - khaeDaM / pammukkaM pamukkaM / zradaMsaNaM asaNaM / paDikUlaM paDikUlaM tellokaM telokaM ityAdi // mUla bhASAMtara. zeSa tathA Adezane samAsamAM vikalpe virbhAva thAya. saM. nadIgrAma tenAM nai -ggAmo nai - gAmo evAM rUpa thAya. saM. kusumaprakara tenAM kusumapayaro kusuma - payaro evAM rUpa yAya. saM. devastuti tenAM deva-tthuI deva- dhuI evAM rUpa yAya. saM. haraskaMdA: tenAM hara-kkhandA hara- khandA evAM rUpa yAya. saM. AlAnastaMbha tenAM ANAla-kkhambho ANAla - khambho evAM rUpa thAya. bahulaadhikAra a tethI zeSa Adezane paNa thAya. saM. sapipAsa tenAM sappivAso sa-pivAso saM. bahUphalaH tenAM baddhaphalo baDa- phalo evAM rUpa yAya. saM. malayazikharakhaNDa tenAM malaya sihara-kkhaNDaM evAM rUpa yAya. saM. pramukta tenAM pamukkaM pamukaM evAM rUpa yAya. saM. adarzana tenAM ahaMsaNaM asaNaM evAM rUpa thAya. saM. pratikUlaM tenAM paDikkUlaM paDikUlaM evAM rUpa yAya. saM. trailokya tenAM tellokkaM telokkaM evAM rUpa thAya. // e // // DhuMDhikA // samAsa 71 vA 11 nadIyukto grAmo nadIgrAmaH dIrghahasvau mithovRttau dI di kagacajeti dalu sarvatra raluk zranena vA dvitvaM gga 11 ataH - serDoH naI-ggAmo | pade - nadIgrAma - dIrghahrasvo mithovRttau dI di kagacajeti dalu sarvatra luk 11 ataH seDaH naIgAmo kusuma prakara-sarvatra luk anena vA dvitvaM ppa kagacajeti kaluk 11 zrataH serDoH kusumappayaro | pade kusuma - payaro | devastuti - stasyatho'samastastaMbe vA sta tha anena vAdvitvaM dvitIyaturyayorupari0 pUrva ya ta kagacajeti tluk 11 akkI ve dIrghaH tyavyaM0 saluk deva-tthaI pade devastuti- -stasya tho'samasta statha kagacajeti tluk 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk / deva - thuI | darazca skandazca haraskandau zuSkAskaMde vA skasya khaH - vAvaM dvitIyaturya0 pUrva kha ka 12 dvivacanasya bahuvacanaM 13 jasAs GasittodvAmidIrghaH da dA jaszasoluka darakkhandA / pake haraskandau / zuSka skaMde vA skasya khaH pUrvavat harakandA / zrAlAna staMna - zrAlAnazvAsau staMnazca khAlAnastaMnaH zrAlAnelanoH lAnasthAne nAla nopaH staMne'staMbe vA stasya khaH anAdau dvitvaM dvitIyaturya0 pUrva-raka kaH 11 - taH serDoH zrANAlakhkaMjo pade khAlAnastaMja- dvitvaM muktatvA zeSaM pUrvava 45 For Private and Personal Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 354 mAgadhI vyAkaraNam . t / zrANA pUrvavat shraannaalkhNno| sapipAsaH sadapipAsayA vartate yaH sa sapipAsaH puruSaH bahulAdhikArAt zeSAdezau muktvA anyatrApi javati hitvaM tato anena vA hitvaM pi pi povaH pasya vaH 12 ataH sejhaiHsppivaaso|bhphlH bajhaM phalaM yatra sa bajhaphalaH anena vA hitvaM dvitIyaturya pUrva pha pa 11 zrataH sejhaiH bddhpphlo| pade baphalo / mlyshikhrkhNddm| zaSoH saH khaghatha khasya DaH anena vA hitvaM mmu zaktamuktadaSTaruSNAmRtve ko vA kasya kaH 11 zranAdau hitvaM klIbe sm monu malaya-sihara-khkaeDaM pade hitvaM mukvA malaya-sihara-khaMDaM / pramuktasarvatra raluk anena vA hitvaM mmu zaktamuktadaSTa0 ttasya kaH zranAdau hitvaM 11 klIbe sam pammukaM / pade pramukta masya hitvaM muktvaa| zeSaM pU. rvavat pamukka- / zradarzana vakrAdAvaMtaH anusvAraH daM anena vA hitvaM zradaMsaNaM tathA zradaMsaNaM / pratikUlaM-zranena vA dvitvaM kU kU 11 klIve sm monu paDikUlaM pade pratikUla dvitvaM muktvA zeSaM pUrvavat paDikUlaM / trailokya-aitaet trai tre sarvatra rabuk anena vA hitvaM lo ho zradhomanayAM yabuk anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu tebokaM / pade telokaM pUrvavat // e|| TIkA bhASAMtara. zeSa ane zrAdezane samAsamAM vikaTape dilAva na thAya. saM. nadIgrAma (nadIyukta evaM gAma ) tene dIrghahasvI0 kagacaja0 sarvatra cAlatA sUtre vikaTape Eijova thAya. ataHsejhaiH e sUtrothI naIggAmo evaM rUpa thAya. pake saM. nadIgrAma tene dIrghahakhau0 kagacaja0 sarvatra ataHse : e sUtrothI naI-gAmo evaM rUpa thAya. saM. kusuma-prakara tene sarvatra cAlatA sUtre vikalpe dvirbhAva thAya. kagacaja0 ataHsejhaiH e sUtrothI kusuma-ppayaro rUpa thAya. pade saM. kusuma-prakara tene dirjAva na thAya eTale kusuma-payaro evaM rUpa thAya. saM. devastuti tene stasyatho'samasta. cAlatA sUtre vikalpe dirjAva thAya. panI dvitIyaturya0 kagacaja aklIbe dIrghaH aMtyavyaMja0 e sUtrothI devatthuI rUpa thAya. pade devastuti tene stasyatho'samasta0 kagacaja0 aklIbe dIrghaH aMtyavyaMjana0 e sUtrothI deva-thuI rUpa thAya. saM. haraskandI (zaMkara ane kArtikeya ) tene zuSkAskaMdevA0 cAlatA sUtre vikaTape dirjAva thAya. dvitIyaturya dvivacanasya bahuvacanaM jamazasUGasittodvAmi0 jasazasolaka e sUtrothI harakkhandA evaM rUpa thAya. paI saM. haraskandau tene zuSkAskaMdevA bAkI vi va zivAya pUrvavat sUtro pAmI harakandA rUpa thAya. saM. AlAnastaMbha ( hAthI bAMdhavAno khIlo) For Private and Personal Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 355 tene AlAne nalo0 e sUtre lAnane sthAne nAla thAya. pabI noNa: staMbhe'staMbe anAdI0 dvitIyaturya * ataH seDaH e sUtrothI ANAlakkhaMbho evaM rUpa yAya. pade saM. AlAnastaMbha tene virbhAva zivAya bIjAM sUtroyI ANAlakhaMbho evaM rUpa thAya. saM. sapipAsa: ( tRSNA sahita puruSa ) kAhiM bahula adhikArathI zeSa - Adezane mukIne paNa jiva thAya. tethI tene cAlatA sUtre vikalpe virbhAva thAya. pI povaH ataH seDaH e sUtrothI sanivAsI rUpa thAya tathA sapi vAso rUpa yAya. saM. baddhaphalaH (jemAM phala bAMdhyaM ve te ) tene cAlatA sUtre virbhAva thAya. pI dvitIyaturya0 ataH serDoH e sUtrothI baDaSphalo rUpa thAya. pade baddhaphalo rUpa thAya. saM. malayazikharakhaMDam tene zaSoH saH khaghadha0 cAlatA sUtre vikaTape virbhAva yAya. paThI zaktamuktadRSTA0 anAdau 0 klIve sam monu0 e sUtrothI malaya- siharatkaNDa evaM rUpa yAya. pavi mukI bIjAM sUtrothI malaya- sihara - khaNDam evaM rUpa thoya. saM. pramukta tene sarvatra cAlatA sUtre vikalpe virbhAva thAya. zaktamuktadaSTa0 anAdau 0 klIbe sam monu0 e sUtrothI pammukkaM rUpa thAya. pake saM. pramukta tene va zivAya bIjAM sUtrothI pamukta evaM rUpa thAya. saM. adarzana tene vakrAdAvaMtaH cAlatA sUtre vikalpe jiva thAya. eTale ahaMsaNaM evaM rUpa yAya. pade asaNaM rUpa yAya. saM. pratikUla tene cAlatA sUtre vikalpe dvijava thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI paDikkUlaM rUpa yAya. pade virbhAva zivAya bIjAM sUtrothI paDikUlaM rUpa thAya. saM. trailokya tene aitaet sarvatra cAlatA sUtre virbhAva yAya. adhomanayAM anAdau 0 klIbe sam monu0 e sUtrothI tellokaM rUpa yAya. pade saM. trailokya tenuM telokaM thAya. // e // tailAdau // e8 // tailAdiSu zranAdau yathAdarzanamantyasyAnantyasya ca vyaMjanasya dvitvaM vati // tevaM maDukko | vellaM / ujU / viDDA / bahuttaM // anantyasya / sottaM / pemmaM / jukhaNaM // zrArSe / paDisorTa / vissosiyA // taila | maMDUka | vica kila / ju / vrIDA / prbhuut| srotas / preman / yauvana ityAdi // mUla bhASAMtara. tailAdizabdonA Adi na hoya tevA yathAkrame tyAne tye na hoya tevA vyaMjanano virbhAva thAya. saM. tailam tenuM telaM yAya. saM. maNDuka tenuM maNDukko thAya. saM. vicakila tenuM veillaM zrAya. saM. Rju tenuM ujjU thAya. saM. vrIDA tenuM viDDA thAya. saM. prabhUta tenuM bahuttaM yoya. te na hoya tenA udAharaNa- saM. srotas tenuM sottaM thAya. saM. preman tenuM pemmaM thAya. saM. yauvanam tenuM juvvaNaM zrAya. ArSaprayogamAM - saM. pratizrotasa tenuM paDisoo rUpa thAya. saM. vizrotasikA tenuM vissoasiA rUpa thAya. // e8 // // DhuMDhikA // tailaM zradiryasya sa tailAdi 11 taila- aita eta te te anena dvitvaM la 11 For Private and Personal Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 356 mAgadhI vyAkaraNam. klabe sam monu tevaM maMDUka anena hitvaM ka havaH saMyoge eDU emu 11 zrataH seDoMH maemukko / vicakila- vicakilAyaskAre vive deSuka a. nena hitvaM klIbe sm|| monu vezvaM / ruju udRtvAdo cha na anena hitva jhu 11 akkIbe dIrghaH la aMtyavyaMga sbuk ut| brIDA- sarvatra raluk anena hitvaM DDA havaH saMyoge vI vi 11 aMtyavyaMga sluka viddddaa| pranUta sarvatra rabuk khaghatha nU / hU anena hitvaM tta hrasvaH saMyoge hU hu 11 klIbe sam monu povaH bahuttaM / zrotas sarvatra luk zaSoH saH anena hitvaM aMtyavyaMga sluk 11 klIbe sam monu0 sottaM / preman sarvatra rabuk anena hitvaM mma aMtyavyaMga nluk 11 klIbe sm monu0 pemmaM / yauvana- zrautargat / yau yo zrAderyojaH yo jo anena hitvaM vava noNaH 11 klIbe sam monu0 jovaNaM / zrAce pratizrotas pddisoceN| vizrotasikA vissoasiyA // eG // TIkA bhASAMtara. taila vigere zabdone AdimAM na hoya tevA aMtya ane aMtya na hoya tevA vyaMjanano dvi va zrAya. saM. taila tene aitaet cAlatA sUtre virbhAva thAya klIbe sam monu0 e sUtrothI tellaM rUpa pAya. saM.maMDUka tene cAlatA sUtre divi thAya. havaHsaMyoge ataH seoMH e sUtrothI maNDUkko rUpa thAya.saM. vicakila tene vicakilAyaskA0 cAlatA sUtre hi va thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI veillaM rUpa thAya. saM. Rju tene uhatvAdau cAlatA sUtre hi va thAya. aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI ujjU rUpa thAya. saM. brIDAtene sarvatra cAlatA sUtre dirjAva thAya. ikhaHsaMyoge aMtyavyaM0 e sUtrothI viDDA rUpa thAya. saM. prabhUta tene sarvatra khaghatha0 cAlatA sUtre vi va thAya. hrasvaHsaMyoge klIve mam monu0 povaH e sUtrothI bahuttaM rUpa thAya. saM. zrotas tene sarvatra zaSoH saH cAlatA sUtre dvirbhAva aMtyavyaM0 klIve sam monu0 e sUtrothI sottaM rUpa thAya. saM. preman tene sarvatra cAlatA sUtre dirjAva zrAya. aMtyavyaM0 klIye sam monu0 e sUtrozrI pemmaM rUpa thAya. saM. yauvana tene autaot AyojaH cAlatA mUtre dirjAva thAya. noNaH klIye sam monu0 e sUtrodhI jovaNNaM rUpa thAya. ArSaprayogamAM saM. pratizrotam tenuM paDisoo thAya. saM. vizrotasikA tenuM vissoasiA rUpa thAya. // e // sevAdau vA // ee|| sevAdiSu anAdau yathAdarzanamantyasyAnantyasya ca hitvaM vA navati // sevA sevA // ne9 nIDaM / nakkhA nahA / nihito nihirja / vAhitto For Private and Personal Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 357 vAhi / mAukaM mAuthaM / ekko e / kouhavaM kouhalaM / vAudo vAjalo / thulo thoro / huttaM ithaM / dazvvaM dazvaM / tueihako tuhiu~ / mukko muu| khaeNU / khANU thieNaM thINaM // anantyasya zramhakeraM shrmhkerN| taMJceza taMcezra / socci socizra / sevA / nIDa nakha / nihita / vyAhRta / mRchuka / eka / kutUhala / vyAkula / sthUla / hUta / daiva / tUSNIka / mUka / sthANu / styAna / asmadIya / cey| citha / ityAdi // mUla bhASAMtara. sevAdi zabdone Adi na hoya tevA yathAkrame aMtyano tathA aMtya na hoya teno vikaTape hi va thAya. saM. sevA tenAM sevvA sevA evAM rUpa thAya. saM. nIDaM tenAM nehUM nIDaM evAM rUpa thAya. saM. nakhA tenA nakkhA nahA evAM rUpa thAya. saM. nihita tenA nihitto nihio rUpa thAya. saM. vyAhRta tenAM vAhitto vAhio rUpa zrAya. saM. mRduka tenAM mAukkaM mAuaM rUpa thAya.saM. eka tenAM ekko eo rUpa zrAya. saM. kutuhala tenAM kouhalaM kouhalaM evAM rUpa thAya. saM. vyAkula tenAM vAullo vAulo rUpa thAya.saM. sthUla tenAM thullothoro evAM rUpa thAya. saM.hUta tenAMhuttaM hUaMevAM rUpa zrAya. saM. daiva tenAM daivvaM daivaM rUpa thAya. saM. tUSNIka tenAM tuhiko duNhio rUpa thAya. saM. sUka tenAM mukko mUo rUpa thAya. saM. sthANu tenAM khaNNU khANU rUpa thAya. saM. styAna tenAM thiNNaM thINaM rUpa thAya. aMtya na hoya tenAM udAharaNa- saM. asmadIya tenAM amhakaraM tathA amhakeraM evAM rUpa thAya. temaja saM. cea cia tenAM taMccea taMcea rUpa thAya. temaja socia socia evAM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa|| sevAdi 71 vA 11 sevA anena vA hitvaM 11 aMtyavyaM sabuk sevvA pade sevA / nIDa nImapIThevA nI ne anena hitvaM Du 11 klIbe sm monuna nehuM / pade neDaM / nakha-anena vA hitvaM dvitIyasya pUrva-kha-ka 13 ja. sazasochAmi dIrghaH jaszasorbuk nakhA pade nakha khaghatha kha ha naha jazazas dIrghaH jasUzasorbuk nahA nihita-zranenahitvaM tta 11 ataH se?H nihitto| pade nihita- kagacajeti luk 11 zrataHse?H nihi vyAhRta- adhomanayAM 13 buk kRpAdau hR hi anena vA hitvaM ta 11 ataH sejhaiH vAhitto / pade vyAhRtaH adhomanayAM yluk itkRpAdau ha hi kagacajeti tbuk 11 ataH se?H vAhi mRGakakRzamRDakamRtve mR mA kagacajeti dabuk thanena vA hitvaM ka 11 klI For Private and Personal Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 350 mAgadhI vyAkaraNam. be sm monu mAukaM pade hitvaM vinA kagacajeti kbuk mAuyaM / eka-anena vA hitvaM ka 11 ataH seoMH eko pade kagacajeti kluka eko| kutUhala-aitaet kau ko kutUhale vAhavaH syAt tU tu kagacajeti tluk anena vA hitvaM ba 11 kvIbe sam monu kojahaddhaM / pade hitvaM vinA zeSaM pUrvavat kouhalaM vyAkula- adhomanayAM yayuk kagacajeti yaluk buk anena vA hitvaM 11 ataHsejhaiH pade vaaulo| sthUla-kagaTaDeti sabuk anena vA hitvaM ba hasvaH saMyoge thU thu 11 klIbe sam monu thukhaM pade sthUla-utkUSmAMDItUNIre sthUstho kagaTaDeti sabuk sthUle loraH vA lasya raH 11 kvIbe sam monu thoraM / hata- anena vA hitvaM tta havaH saMyoge hu hu 11 klIve sam monu huttaM pake hUta-kagacajeti tbuk 11 klIbe sam monu0 hukaM / deva eva daiva daidara anena vA hitvaM 11 klIbe sam monu0 dazvaM pade daiva hitvaM vi. nA pUrvavat dazvaM / tUSNIka- iskhaH saMyoge tU tu sUkSmanaSnanaharudaNAM anena vA hitvaM ka hasvaH saMyoge ehI eiha 11 ataH seDoMH tUhiko / pade tUSNIka-dvitvaM vinA kagacajeti tbuk tUhiu~ / mUka-anena vA hitvaM nhasvaHsaMyoge mU mu 11 ataHse?H mukko pakSa mUka- kagacajeti kluk muTha / sthANu- sthANA sthA khA anena vA dvitvaM Nu-hasvaH saMyoge kha alIbe dIrghaH / aMtyavyaMga saluk khaeNU pade sthANu sthANA vahare sthA khA11 aklIbe dIrghaH khANU styAna IstyA nakhalvATestyA stI adhomanayAM yaluk stI stasyatho stIthI noNaH aMtyavyaMga sbuk anena vA dvitvaMsa ikhaH saMyoge thI thi / 11 klIve sm monu thiNaM pade styAna IstyAnakhalvATe zradhomanayAM stasyatho stIthI noNaH 11 klIbe sam monu thINaM asmadIya-padamazmaSmasmahmAM smasya haH zdamartha kera yasya keraH kagacajeti dabuk anena vA hitvaM ke ke amhakeraM pade asmadIya hitvaM muktvA zeSaM pUrvavat brhmkerN| nada eva aMtyavyaMga dalukU 11 klIbe sam monu taMNive avi zravvetti evasya ve anena vA hitvaM vve 11 aMtyavyaMga sluk 11 taMvve pade hitvaM mu For Private and Personal Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 35 ktvA zeSaM pUrvavat nada eva aMtyavyaM0 dabuk etadazca tasau klIve masya saH 11 ataH sejhaiH soviyaM ve atvaeva vitha anena vAhitvaM vi 11 aMtyavyaMga sbuk socitha ete hitvaM muktvA socitha // ey // TIkA bhASAMtara. sevAdi zabdone Adi na hoya tevA yathAkrame aMtyano tathA aMtya na hoya teno vikaTape dinova thAya. saM. sevA tene cAlatA sUtrathI vikaTape dilAva thAya. pajI aMtyavyaM0 e sUtre sevvA evaM rUpa thAya. pade sevA rUpa dhAya. saM. nIDa tene nIDapIThevA cAlatA sUtre dirjAva thAya. klIbesam monu0 e sUtrothI neDDu rUpa thAya. saM. nakha tene cAlatA sUtre vikaTape hi va thAya. dvitIyaturya0 jasuzasohAmidIrghaH jasa zasoluMk e sUtrothI nakhA rUpa thAya. pade nakha tene khaghatha0 jas zas dIrghaH jaza zasAlaka e sUtrothI nahA rUpa thAya. saM. nihita tene cAlatA sUtre mirjAva thAya ataHseDoMH e sUtrothI nihitto rUpa thAya. pade saM. nihita tene kagacaja0 ataHseoH e sUtrothI nihio rUpa thAya. saM. vyAhRta tene adhomanayAM itkRpAdau cAlatA sUtre vikaTape birtAva thAya. ata seTaH e sUtrothI vAhitto rUpa thAya. pakSa saM. vyAhRta tene adhomanayAM itkRpAdau kagacaja ataHse?: e sUtrothI vAhio rUpa thAya. saM. mRduka tene kRzamRdukamRdutve kagacaja cAlatA sUtre vikarape birtAva vAya. klIbesam monu0 e sUtrothI mAukkaM rUpa thAya. pade hi va zivAya kagacaja e sUtre mAuaM rUpa thAya. saM. eka tene cAlanA sUtre vikaTape dilAva thAya. ataHsejhaiH e sUtrothI eko rUpa thAya. pade. kagacaja e sUtre eko rUpa dhAya. saM. kutUhala tene eta et vAhavaHsyAt kagacaja cAlatA sUtre vikaTape hi va thAya. klIbesam monu0 e sUtrothI kouhallaM rUpa thAya. pade divi vinA bAkI pUrvavat thAya eTale kouhalaM rUpa thAya. saM. vyAkula tene adhomanayAM kagacaja cAlatA sUtre vikaTape birtAva thAya. atAse?: e sUtrothI vAullo rUpa thAya. pade vAulo thAya. saM. sthUla tene kagaTaDa cAlatA sUtre vikaTape chinAva thAya. isvaHsaMyoge klIbesam monu0 e sUtrothI thulaM rUpa vAya. pade sthUla tene otkUSmAMDI0 kagaTaDa0 sthUle loraH klIvesUm monu0 e sUtrothI thoraM rUpa thAya. saM. hRta tene cAlatA sUtre vikaTape dvirbhAva thAya. ikhaHsaMyoge kIbesam monu0 e sUtrothI huttaM rUpa thAya. pade saM. hUta tene kagacaja klIbesam monu0 e sUtrothI hUaM rUpa thAya. saM. daiva tene dai dai cAlatA sUtre vikaTape dirjAva thAya. klIvesam monu e sUtrothI daivvaM rUpa thAya pakSa saM. daiva tene birtAva zivAya pUrvavat sUtrothI daivaM rUpa thAya. saM. tUSNIka tene isvaHsaMyoge sUkSmaSnala. cAlatA sUtre vikaTape dvi va zrAya. paDI havaHsaMyoge ataHse?H e sUtrothI tuhiko rUpa thAya. pa. saM. tUSNIka tene cirnAva zivAya kagacaja e sUtrathI tuNhio rUpa thAya. saM. mUka tene cAlatA sUtre vikaTape hi va thAya. panI isvaHsaMyoge ataHseTaH e sUtrothI mukko rUpa pAya. pade mUka tene kagacaja e sUtra lAgI muo rUpa zrAya. saM. For Private and Personal Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 360 mAgadhI vyAkaraNam sthANu tene sthANA vahare e sUtre sthAno vA thAya. paLI zrA cAlatA sUtre vikarape hi va thAya. hrasvaHsaMyoge aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI gvANU rUpa thAya. pade sthANu tene sthANA vahare aklIbe dIrghaH e sUtroMthI khANU rUpa thAya. saM. styAna tene IstyAkhalvA0 e sUtre styAnostI thAya. adhomanayAM stasya tho'samasta0 aMtyavyaM0 cAlatA sUtre vikaTape dviAMva thAya. panI hasvaHsaMyoge klIbesam monu0 e sUtrothI thINaM rUpa thAya. pa3. saM. styAna tene IstyAna adhomanayAM stasyatho0 noNaH klIvesUm monu0 e sUtrothI thINaM rUpa thAya. saM. asmadIyatene pakSma imaSma0 idamartha kerai kagacaja. cAlatA sUtre vikalpe dvi va zrAya. eTale amhakaraM evaM rUpa vAya. pade saM. asmadIya tene dvirbhAva zivAya bIjAM sUtrothI amhakaraM rUpa thAya. saM. nada eva tene aMtyavyaM0 klIvesam monu0 e sUtrothI taMNi ave evaM rUpa thAya. saM. eva tene azvi avvetti avano ve thAya. cAlatA sUtre vikaTape dviAva thAya. eTale vve thAya. panI aMtyavyaMjana e sUtrathI taMvve rUpa thAya. pakSa dvilAva zivAya bAkI pUrvavat thAya. saM. nada eva tene aMtyavyaMjana0 atadazca tasau klIve masya saH ata:se?H sociraM rUpa thAya. ve tene atva eva e sUtre via thAya. panI cAlatA sUtre vikaTape dviAva thAya. paThI aMtyavyaMjana0 e sUtre soccia rUpa thAya. pade dvirbhAva bageDI bIjAM sUtrothI socia evaM rUpa zrAya. // ee|| zAGgai GAtpUrvot // 10 // zAGge GAtpUrvo akAro navati // sAraGgaM // mUla bhASAMtara. zArGga zabdanAGnI pUrve akAra thAya. saM. zAGga tenuM sAraGgaM pAya. ||duddhikaa // zAI 71 Ga 51 pUrva 11 at 11 zAI anena zakArarepharyoMvizleSa kRtvA pUrva aH lokAt 11 klIbe sm monu sAraGgaM // 10 // TIkA bhASAMtara. zAhU zabdanA Ga nI pUrve akAra thAya. saM. zAGga tene cAlatA sUtre za tathA ra no vizleSa karI pUrve a zrAya. panI lokAt klIre sam monu0 e sUtrothI sAraGgaM rUpa thAya. damA-lAghA-ratne'nyavyaMjanAt // 11 // eSu saMyuktasya yadantyavyaMjanaM tasmAtpUrvo'd bhavati // umA / salahA / rayaNaM / pArSe sUdame'pi / suhamaM // 11 // - mUla bhASAMtara. kSamA zlAghA ane ratna e zabdonA jomAdarano je aMtyavyaMjana tenI pUrva a zrAya. saM. kSmA tenuM chamA zrAya. saM. zlAghA tenuM salAhA rUpa thAya. saM. ratnaM tenuM rayaNaM rUpa thAya. ArSa prayogamAM paNa thAya. saM. sUkSma tenuM suhamaM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 361 ||ddhuNddhikaa|| damA ca zlAghA ca ratnaM ca mAzlAghAratnaM tasmin 71 aMtyavyaMjana 51 damA k mA iti vizleSaM kRtvA anena mAt pUrvaM aH lokAt kamAyAM ko dasya ThaH 11 aMtyavyaM sluka bamA / zlAghA- zU lA iti vizleSaM kRtvA anena lAt pUrva aH lokAt zapoH saH khaghatha ghA hA 11 aMtyavyaMga sluka slaahaa| ratna- t na iti vizleSaM kRtvA napUrvaH lokAt kagacajeti tluk avarNo a ya noNaH 11 klIbe sam monu0 rayaNaM / ArSe sUkSma hrasvaH saMyoge sU su da m iti vizleSe mapUrvaH aH lokAt 11 klIve sam monu suhamaM // 101 / / TIkA bhASAMtara. kSamA zlAghA ratna e zabdonA joDAkSarano je aMtyavyaMjana tenI pUrva a thAya. saM. kSamA- tene kSu mA evo vizleSa karI cAlatA sUtre ma nI pehelA a thAya. panI lokAt kSamAyAM ko kSasya cha: aMtyavyaM0 e sUtrothI chamA evaM rUpa thAya. saM. zlAghA tene za lA evo vizleSa karI cAlatA sUtre la nI pUrve a thAya palI lokAt zaSoH saH khaghatha aMtyavyaMga e sUtrothI salAhA rUpa bAya. saM. ratna tene t n evo vizlepa karI na pUrva a thAya. lokAt kagacaja0 avarNo0 noNaH klIbe. sam monu0 e sUtrothI rayaNaM rUpa thAya. Apa prayogamAM saM. sUkSma tene havaHsaMyoge ArSa prayogamAM kSa ma evo vizlepa karI ma pUrva a thAya. pI lokAt klIvesam monu0 e sUtrothI suhama rUpa thAya. 101 snehAranyorvA // 10 // anayoH saMyuktasyAntyavyaMjanAtpUrvokAro vA navati // saNeho neho|| agaNI aggI // mUla bhASAMtara. sneha ane agni zabdanA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrva vikale a thAya. saM. sleha tenAM saNeho neho evAM rUpa thAya. saM agni tenAM agaNI aggI evAM rUpa thAya. // DhuMDhikA // snehazca zragnizca snehAgnI tayoH 72 vA 11 sneha s na iti vizlepe anena vaa| na pUrvaH aH lokAt noNaH 11 ataH seoH saNeho / pade sneha 11 kagaTameti sabuk ataH seoH neho / agni- g ni iti 46 For Private and Personal Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 362 mAgadhI vyAkaraNam. vizlepe anena vA nipUrvaH thaH lokAt noNaH 11 alIbe dIrghaH aMtyavyaM sUluk agaNI- pade zragni- adhomanayAM chuk zranAdau dvitvaM aklIvedIrghaH aMtyavyaM sbuk aggI // 10 // TIkA bhASAMtara. sneha ane agni zabdanA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrva vikaTape a thAya. saM. sneha tene nAna evo vizleSa karI cAlatA sUtre vikaTape na pUrvaka a thAya. paThI lokAt noNaH ataHse?: e sUtrothI saNeho rUpa thAya. pade saM. sneha tene kagaTaDa ataHseDoMH e sUtrothI neho rUpa pAya. saM. agni tene gU ni evo vizleSa karI cAlatA sUtre vikaTape ni pUrvaka a zrAya. pachI lokAt noNaH aklIbedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI agaNI rUpa thAya. pakSa- saM. agni tene adhomanayAM anAdI0 aklIve aMtyavyaM0 e sUtroyI aggI rUpa thAya. 102 plade lAt // 103 // plada zabde saMyuktasyAntyavyaMjanAsAtpUrvo'd navati // palakkho // mUla bhASAMtara. plakSa zabdanA joDAdaranA aMtyavyaMjana la thakI pUrva a thAya. saM. plakSa tenuM palakabo rUpa thAya. 103 / // TuMDhikA // plada 1 la 51 plada-pala iti vizlepe lAt pUrvaM aH lokAt / kaH khaH kvacit anAdau hitvaM dvitIya tUrya pUrva kha ka 11 ataH se?H palakkho // 13 // TIkA bhASAMtara. plakSa zabdanA joDAvanA aMtyavyaMjana la nI pUrve a zrAya. saM. plakSa tene pala evo vizlepa karIla nI pUrve a Aya pI lokAt kSaH gvaH kacit anAdau dvitIyaturya ataHseTaH e sUtrozrI palakgbo rUpa pAya. 103 I-zrI-bI0 kRtsna-kriyA-diSTayA svit // 1 // 4 // eSu saMyuktasyAntyavyaMjanAtyUrva kAro navati ||ii / arihaz / arihA / garihA / variho // shrii| sirii|| hrii| hirI // hriitH| hirIyo // ahIkaH / ahirIyo // kRtsnaH / kasiNo // kriyaa| kiri A // ArSe tu hayaM nANaM kiyaa-hiinnN||dissttyaa / dihiyaa|| mUla bhASAMtara. hai zrI hI kRtsna kriyA ane diSTyA e zabdonA joDAdaranA aMtyavyaMjananI pUrva ikAra zrAya. hanAM udAharaNa-- saM. ahati tenuM arihai rUpa For Private and Personal Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 363 thAya. saM. arhan tenuM arihA rUpa yAya. saM. garhin tenuM garihA rUpa thAya. saM. barhin tenuM variho rUpa thAya. saM. zrI tenuM sirI rUpa yAya. saM. hI tenuM hirI rUpa thAya. saM. hrItaH tenuM hirIo rUpa thAya. saM. ahnIkaH tenuM AherIo rUpa yAya. saM. kRtsnaH tenuM kasiNo rUpa yAya. saM. kriyA tenuM kiriyA thAya. yA prayogamAM saM. hataM jJAnaM kriyAhInaM tenuM havaM nANaM kriyA - hINaM evaM rUpa yAya. saM. diSTayA tenuM diDiA rUpa yAya. 104 // iMDikA // i zva zrIzca hrIzca kRtsnazca kriyA ca diSTayA ca zrIhI kRtstrakriyAdiSTyA stAsu 73 it 11 zraI maha pUjAyAM zraviva vyaMjanA dadaMte tU lokAttyAdInAM ti anena ra iti vizleSaM kRtvA zranena pUrva: : lokAt riha / zraIn trtyavyaMjana0 tluk r h iti vizleSer i pUrva i: lokAt 11 trtyavyaMja0sUluk arihA garda - r iti vizleSe da pUrvaH H lokAt zaSoH saH 11 aMtyavyaMjana0 saluk garidA barhin- tya0 luk r d iti vizleSe zranena daH pUrva iH lokAt 13 jassGati dIrghaH jaszasoluk barihA | zrI zU ri iti vizleSe rAt iH lokAt zaSoH saH 11 aMtyavyaM0 saluk sirI 1 hrI hari iti vizleSe zranena rI pUrva : lokAt 11 aMtyavyaM 0 saluka hirI hrItaH dUrI iti vizleSe anena rI pUrva : lokAt kagacajeti luk 11 zrataH seDaH hirIo / yahIkaH- darI iti vizleSe pUrva : lokAt di ka kagacajeti kluk zrataH seDaH ahirIyo / kRta- kuto't kR ke kagaTameti luk sana iti vizlepe na pUrva i lokAt noNaH zrataH serDoH kasiyo / kriyA kari iti vizlepena ra pUrva : lokAt ki kagacajeti luk 11 ya vyaMja saluk kiriyA | data- kagacajeti tluk rNo a ya 11 klobesm monu0 havaM | jJAna- mnajhorNaH isya NaH vyatyayasyeti nyAyAt noTaH : pasya ha naH noNaH kasya eH 11 klIve sam monu0 nANaM / zrArSe kiyA - sarvatra raluk kagacajeti luk varNAt luk zrava - For Private and Personal Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 364 mAgadhI vyAkaraNam. zravarNo a ya 11 klIbe sm monu0 aMtya sbuka kiyA- hIna- noNaH 11 klIve sam monu hoNaM / diSTayA STra yA iti vizlepe yAtpUrva lokAt STasyAnuSTa STasya vaH zranAdau hitvaM dvitIya pUrva u Ta kagacajeti yaluk dihiyA // 104 // TIkA bhASAMtara. haM zrI hI kRtsna kriyA ane diSTayA e zabdonA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrve i thAya. saM. ahaM dhAtu pujAmAM pravatta. tene vyaMjanAdadaMte't tyAdInAM cAlatA sUtre hU evo vizleSa karI pUrva i thAya. panI lokAt e sUtre arihai rUpa thAya. saM. arhat tene aMtyavyaM0 e sUtre t no luk thAya. panIra hu evo vizleSa karI hanI pUrve i thAya. lokAt ataH seoMH e sUtrothI arihArUpa zrAya. saM. gaha tene ra ha evo vizleSa karI hanI pUrve i thAya. pI lokAt zapoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI garihA rUpa thAya. saM. vahin tene aMtyavyaM0 e sUtre ra ha evo vizleSa karI cAlatA sUtre ha pUrve i thAya. panI lokAt jazU zas GasidIrghaH jazU zasodIrghaH jazazasolak e sUtrothI barihA rUpa vAya. saM. zrI tene zarI evo vizlepa karI ranI pUrva i thAya. panI lokAt zaSoH saH aMtyavyaM0 e sUtrothI sirI rUpa thAya. saM. hI tene harI evo vizleSa karI cAjatA sUtre rInI pUrve i vAya. panI lokAt aMtyavyaMjana0 e sUtrothI hirI rUpa thAya. saM. hIta tene harI evo vizlepa karI cAlatA sUtre rInI pUrve i thAya. pI kagacaja. ataH seDoMH e sUtrothI hirIo rUpa thAya. saM. ahrIka tene harI evo vizleSa karI rInI pUrve i thAya. lokAt kagacaja. ataH seoH e sUtrothI ahirIo rUpa thAya. saM. kRtsna tene Rto't kagaTaDa0 vizleSa karInnI pUrve i thAya. lokAt noNaH ataH seDoMH e sUtrothI kasiNo rUpa thAya. saM. kriyA tene kari evo vizleSa karI cAlatA sUtre rinI pUrva i thAya. patrI lokAt kagacaja. aMtyavyaMja0 e sUtrothI kiriA rUpa zrAya. saM. hRta tene kagacaja0 avarNAt avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI hayaM rUpa thAya. saM. jJAna tene najJoNa: vyatyayasya evo nyAya 3 tethI noNaH panI klIbe sam monu0 e sUtrozrI nANaM rUpa thAya. ArSaprayogamAM. saM. kriyA tene sarvatra kagacaja avarNI aMtyavyaM0 e sUtrothI kiyA rUpa thAya. saM. hIna tene noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI hoNaM rUpa thAya. saM. diSTayA tene STra yA evo vizlepa karI yanI pUrva i yAya. patI lokAt STasyAnu0 anAdau0 ditIya0 kagacaja0 e sUtrothI dihiA rUpa zrAya. // 10 // rza-rSa-lapta-vace vA // 205 // rpayostaptavajrayozca saMyuktasyAMtyavyaMjanAtpUrva zkAro vA javati ||rsh| thAyariso zrAyaso / sudarisaNo sudaMsaNo / darisaNaM dasaNaM // - / For Private and Personal Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya paadH| 365 varisaM vAsaM / varisA vAsA / varisa-sayaM vAsa-sayaM // vyavasthitavinASayA kacinnityaM / praamriso| hriso| zrama riso| tapta / tavi tatto // vaja / varaM vaUM // - mUla bhASAMtara. za pa zabda ane tapta tathA vajra zabdanA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrve vikaTape ikAra thAya. rzanAM udAharaNa-saM. AdarzatenAM Ayariso Ayaso evA rUpa thAya. saM. sudarzana tenAM surisaNo sudaMsaNo evAM rUpa thAya. saM. darzana tenAM darisaNaM daMsaNaM evAM rUpa thAya. rSanAM udAharaNa-saM. varSa tenA varisaM vAsaM evAM rUpa thAya. saM. varSA tenAM varisA vAsA evAM rUpa thAya. saM. varSazataM tenAM varisa-sayaM vAsa-sayaM evAM rUpa thAya. vyavasthita vinASAvaDe ko ThekANe nitye thAya. saM. parAmarza tenuM parAmariso rUpa zrAya. saM. harSa tenuM hariso rUpa thAya. saM. amarSa tenuM amariso rUpa thAya. saM. tapta tenAM tavio tatto evAM rUpa thAya. saM. vajra tenAM varaM vaja evAM rUpa thAya. // 15 // ||ddhuNddhikaa|| rzazca pazca taptazca vanaM ca zarSataptavajraM tasmin 71 vA 11 zrAdarzakagacajeti Dhuk avarNo a ya ra za iti vizleSe na zAtpUrva kSa vAlokAt zapoH saH 11 zrataH sejhaiH Ayariso pade zrAdarza- kagacajeti buk zravarNo tha ya vakrAdAvaMtaH anusvAraH ya sarvatra rakhuk zapoH saH 11 zrataH sejhaiH shraayNso| sudarzana- anena vA ra za iti vizleSe nAtpUrva : lokAt zaSoH saH noNaH 11 zrataH sejhaiH sudarisaNo / sudarzana- vAdAvaMtaH daM sarvatra rakhuk zapoH saH noNaH 11 zrataH sejhaiH sudaMsaNo / darzana- anena ra za vizleSe zAtpUrva lokAt zaSoH saH noNaH zrataH se?H darisaNo / pade darzana- vakrAdAvaMtaH daM pUrvavat daMsaNo / varSA- rSa iti vizleSe anena pAtpUrva lokAt zaSoH saH SasayoH saH klIve sam monu varisaM / pade varSa- sarvatra sabuk zaSoH saH lusayavaravA 11 klIbe sam monu vAsaM / varSA ra SA iti vizleSe anena vA pAtpUrva 3 zaSoH saH kagacajeti sabukU 11 varisA evaM pade vAsA / varSazataM tasya varisasayaM pade varSazata- sarvatra rakhuk zaSoH saH SasayoH saH luptayavaradIrgha va vA vAsasayaM / parAmarSaH harSaH zramarSa- rSa For Private and Personal Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 366 mAgadhI vyAkaraNam. iti vizleSAtpUrva zaSoH saH 11 ataH sejhaiH parAmariso / hriso| amriso| tapta- anena vA pUrva : povaH kagacajeti tluk 11 zrataH seoMH taviTha / pada tapta- kagaTaDeti pluk anAdau hitvaM 21 ataH se?H tatto / vajra- jU ra iti vizleSe anena rapUrvaM lokAt kagacajeti javuka 11 klIbe sm monu0 varaM / pade vajra- sarvatra raluk anAdau hitvaM vaUM // 15 // TIkA bhASAMtara. rza rSa ane tapta vajra e zabdonA joDAkSarane aMtyavyaMjananI pUrve vikalpe ikAra thAya. saM. Adarza tene kagacaja. avarNo ra zano vizleSa karI pUrvane vikaTape i thAya. panI lokAt zaSoH saH ataH se?H e sUtrothI Ayariso rUpa thAya. pade saM. Adarza tene kagacaja0 avarNo0 vakrAdAvaMtaH sarvatra zaSoH saH ataH seoM: e sUtrothI AyaMso rUpa thAya. saM. sudarzana tene cAlatA sUtre ra za evo vizleSa karI na nI pUrve i thAya. panI lokAt zaSoH saH noNaH ataH sejhaiH e sUtrothI surisaNo rUpa thAya. saM. sudarzana tene vakAdA0 sarvatra0 zaSoH saH noNaH ataH seoH e sUtrothI sudaMsaNo rUpa thAya. saM. darzana tene cAlatA sUtre ra za evo vizleSa karI zanI pUrva i thAya. panI lokAt zaSoH saH noNaH ataH seDoMH e sUtrothI darisaNo rUpa thAya. pade darzana tene vakrAdAvaMtaH bAkI pUrvavat az dasaNo rUpa thAya. saM. varSa tene ra Sa evo vizleSa karI cAlatA sUtre banI pUrva i thAya. patrI lokAt zaSoH saH klIbe sam monu0 e sUtrothI varisaM rUpa thAya. pade varSa tene sarvatra zaSoH saH luptayavara0 klIbe sam monu0 e sUtrothI vAsaM rUpa thAya. saM. varSA tene cAlatA sUtre vizleSa karI panI pUrva ra thAya. paThI zaSoH saH kagacaja. e sUtrothI varisA tathA vAsA rUpa thAya. saM. varSazata tenuM varisasayaM rUpa thAya. pade varSazata tene sarvatra zaSoH saH lusayava0 e sUtrothI bAsasayaM rUpa thAya. saM. parAmarSe harSe amarSa e zabdone ra Sa evo vizleSa karI panI pUrve i thAya. paThI zaSoH saH ataH seTaH e sUtrothI parAmasio hariso amariso evAM rUpa pAya. saM. tapta tene cAlatA sUtre pUrvane thAya. panI povaH kagacaja. ataH seoMH e sUtrothI tavio rUpa thAya. pade saM. tapta tene kagaTaDa anAdau ataH sejhaiH e sUtrothI tatto rUpa thAya. saM. vana tene ja ra evo vizleSa karI ranI pUrva i thAya. paThI lokAt kagacaja0 klIbe sUm monu0 e sUtrothI vairaM rUpa thAya. pade saM. vajra tete sarvatra anAdau0 e sUtrothI vajaM rUpa thAya. // 105 // lAt // 106 // saMyuktasyAMtyavyaMjanAvAtpUrva zd bhavati // kilinnaM / kilihUM / For Private and Personal Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 367 dvitiiyHpaadH| silittN| pivuDa / piloso| silimho| sileso| sukilaM / suzlaM / siloyo| kileso / ambilaM / gilaa| gilANaM milaa| milANaM / kilmn| kilantaM // kvacinna navati // kmo| pavo / vippavo / sukka-pakkho // utplAvayati / uppAve // 16 // mUla bhASAMtara. joDAkSara evA aMtyavyaMjana la nI pUrva i Aya. saM. klinna tenuM kilinnaM thAya. saM. kliSTa tenu kiliTuM thAya. saM. zliSTa tenuM siliTaM zrAya. saM. plaSTa tenuM piluTuM thAya. saM. ploSa tenuM piloso thAya. saM. zleSma tenuM silimho thAya. saM. zleSa tenuM sileso rUpa thAya. saM. zukla tenAM sukilaM suidaM rUpa thAya. saM. zloka tenuM siloo rUpa thAya. saM. kleza tenuM kileso rUpa thAya. saM. amla tenuM ambilaM rUpa thAya. saM. glAyati tenuM gilAi rUpa thAya. saM. glAna tenuM gilANaM rUpa thAya. saM. mlAyati tenuM milAi rUpa thAya. saM. mlAna tenuM milANaM rUpa thAya. saM. klAmyati tenuM kilambhai rUpa thAya. saM. klAnta tenuM kilantaM rUpa thAya. koi ThekANe na paNa thAya. saM. kalama tenuM kamo thAya. saM. prava tenuM pavo rUpa thAya. saM. viplava tenuM vippayo rUpa thAya. saM. zukla pakSa tenuM sukka-pakkho rUpa thAya. saM. utplAvayati tenuM uppAvei rUpa thAya. // 106 // // DhuMDhikA // la 51 kvinna-li iti vizleSe pUrva lokAt klIbesam monu0 kilinnaM / kliSTa-k li zati vizleSela pUrva lokAt STasyAnuSTe STasya TaH anAdau kiliTaM zliSTa-zU li zati vizleSe anena la pUrva vA zaSoH saH STasyAnu STasya H anAdau siliTuM / pluSTa-bu iti vizleSe anena lAt pUrva : STasyAnu Ta Tha anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu piluTuM / ploSa-pra lo iti vizleSe la pUrva H zaSoHsaH11 ataH sejhaiH piloso / zleSman- aMtyavyaM na buk padama- ima Smasma mhaH 2 le iti vizleSe la pUrva H zaSoH saH 11ataHseDoMH silimho / zleSa- zU khe iti vizleSe 3 zaSoH saH 11 ataH sejhaiH siloso zukla- zaSoH saH k la iti vizleSe anena pUrva : sevAdauvA hitvaM ki ki 11 klIbe sam monu sukilaM / hitvaM vikalpatvAt / suzlaM / zukla- kagacajeti kUluk zeSaM pUrvavat / zloka For Private and Personal Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 360 mAgadhI vyAkaraNam. lo iti vizleSe la pUrva : lokAt zapoH saH kagacajeti kabuk 11 ataH seoH silozro kveza-k le iti vizleSe zaSoH saH 11 zrataH sejhaiH kileso / amla- m la iti vizleSe 3 vyatyayazceti mo nunAsiko vovA iti mAt adho vakAra thAnIyate bavayorai kyaM jJeyaM 11 klIve sm monu0 aMbilaM / glai gAtravinAme- glai- svarANAM svarA glai glA vartaNa tiv g lA iti vizleSe anena lAt pUrva tyAdInAM ti : gilAi / glAna- ga lA iti vizleSe lAtpUrva : lokAt gi noNaH 11 klIbe sam monu0 gilANaM / mlai gAtravinAme kharANAM kharAH mlai mlA m lA iti vizleSe anena lAtpUrva 3 tyAdInAM ti milAi / mlAna- m lA- iti vizleSe lAt pUrvaM lokAt mi noNaH 11 klIbe sm monu0 milANaM klamu kvAme kvam ti vyaMjanAt lokAt k la iti vizleSe anena la pUrvaM H zakAdInAM hitvaM mma tyAdInAM ti kilammara kalAta- k lA iti vizleSe iti thanena la pUrva H lokAt ki hrakhaH saMyoge lo laH 11 klIbesam monu0 kilaMtaM klama- plava- vivava k la pa la iti vizleSesarvatra labuk tRtIye zranAdau dvitvaM ppa 11 zrataH seDoMH kamo pavo vippavo / zukla- padaH zaSoH saH sarvatra la buk anAdau hitvaM kSaH khaH kvacittu ko kaH khaH anena hitvaM dvitIya-pUrva khaka 11 ataH seoMH sukapakkho / pluDU gatau utpUrva prapottavyApariNag uvarNa syAt plut plAv tiva tyAdInAM ti 3 NeradAdau Nig tuM kAvave sarvatra vbuk zranAdau dvitvaM ppAuppAve // 16 // TIkA bhASAMtara. jomAdara evA aMtyavyaMjana lanI pUrva i thAya. saM. klinna tene kU li evo vizleSakarI pUrve i thAya. pI lokAt klIbesam monu0 e sUtrothI kilinnaM rUpa thAya. saM. kliSTa tene vizleSa karI pUrva i thAya. saM. lokAt STasyAnu0 anAdI e sUtrothI kiliTuM rUpa thAya. saM. zliSTa tene vizleSa karI lanI pUrva i zrAya. paThI zaSoH saH pTasyAnu0 anAdau0 e sUtrothI siliTTha rUpa zrAya. saM. pluSTa tene vizleSa karI cAlatA sUtre la nI pUrve i thAya. panI STasyAnu0 anAdI0 klIvesam monu0 e sUtrothI piluTuM rUpa thAya. saM ploSa tene For Private and Personal Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 36e vizleSa karI la nI pUrve i thAya. zaSoH saH ataHse?H e sUtrodhI paloso rUpa thAya. saM. zleSman tene aMtyavyaM0 pakSmazmaSma0 cAlatA sUtre vizleSa karI pUrve i thAya. par3I zaSoH saH ataH se?H e sUtrothI silimho rUpa thAya. saM. zleSa tene vizleSa karI i thAya. panI zaSoH saH ataHseTaH e sUtrothI silio rUpa thAya. saM. zukla tene zaSoH saH vizleSa karI pUrva ne i thAya- panI sevAdauvA klIbesUm monu0 e sUtrothI mukillaM rUpa thAya. jyAre dirjAvano vikaTapa thAya. tyAre suilaM eq rUpa thAya. saM. zukla tene kagacaja bAkI pUrvavat thaI siddha thAya. saM. zloka tene vizveSa karI la nI pUrve i thAya. panI lokAt zaSoH saH kagacaja ataHse?H e sUtrothI siloo rUpa pAya. saM. kleza tene vizleSa karI zaSoH saH ataHse?: e sUtrothI kileso rUpa thAya. saM. amla tene vizleSa karI ino phAraphera karavo panI manI nIce vakAra thAya. ane va tathA barnu aikya thAya. paDhI klIbesam monu0 e sUtrothI aMbilaM rUpa zrAya. saM. glai dhAtu gAtranA saMkocamA pravarte tene svarANAM kharAH e sUtre glairnu glA zrAya. panI vattemAne vizleSa karI cAlatA sUtre lanI pUrve i thAya. tyAdInAM e sUtrathI gilAi rUpa thAya. saM. glAna tene vizleSa karI lanI pUrve i thAya. panI lokAt noNaH klIbesUm monu0 e sUtrodhI gilANaM rUpa thAya. saM. mlai dhAtu gAtra saMkocamA pravarte tene svarANAM svarAH vizleSa karI lanI pUrve i thAya. paThI tyAdInAM e sUtrozrI milAi rUpa thAya. saM. mlAna tene vizleSa karI i thAya. panI lokAt noNaH klIye sUm monu0 e sUtrothI milANaM rUpa thAya. saM. klamu dhAtu glAnimAM pravarte saM. klam dhAtune vyaMjanAt lokAt vizleSa karI lanI pUrve i thAya. paThI zakAdInAMdvitvaM tyAdInAM e sUtrothI kilammai rUpa zrAya. saM. klAMta tene k lA evo vizleSa karI cAlatA sUtre lanI pUrva i thAya. panI lokAt isvaHsaMyoge klIbasUm monu0 e sUtrothI kilaMtaM evaM rUpa thAya. saM. klama plava tene vizleSa karI sarvatra ane trIjA rUpamAM anAdau ataHse?: e sUtra lAge panI kamo pavo vippavo evAM rUpa zrAya. saM. zuklapakSa. tene zaSoH saH sarvatra anAdau kSaH khaH kacitu panI birtAva thAya. dvitIya ataH seDoMH e sUtrothI sRkka pakkho rUpa thAya. plu e dhAtugatimAM pravarte ut upasarga pUrve Ave panI Nig Ave panI vRddhi Aya. tiva pratyaya Ave tyAdInAM NeradAdau sarvatra anAdau dirjAva thAya. eTale uppAvei rUpa thAya. 106 sthAd-navya-caitya-cauryasameSu yAt // 10 // syAdAdiSu cauryazabdena sameSu ca saMyuktasya yAtpUrva ida javati // si aa| sidhA-vA / naviu~ / cezyaM // cauryasama / coriyaM / theriyaM jArizrA / gamjIriyaM / gahIriyaM / zAyari / sundariyaM / sorithaM vIriaM / variaM / sUrina / dhIriyaM / bamhacarizaM // 47 For Private and Personal Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 340 mAgadhI vyAkaraNama. mUla bhASAMtara. syAda bhavya caitya ane caurya zabdanA jevA zabdonA jomAdarane yanI pUrve i thAya. saM. syAt ternu siA thAya. saM. syAdvAda tenuM siA-vAo thAya. saM bhavya tenuM bhavio zrAya. saM. caitya tenu ceiaM thAya. caurya zabdanA jevAM bIjA zabdonAM udAharaNa-saM. caurya tenuM coriaM vAya. saM. sthairya tenuM theriaM zrAya.saM. bhAryA tenuM bhAriA rUpa prAya. saM. gAMbhIrya tenuM gaMbhIriaM rUpa Aya. saM. garcha tenuM gahIriaM rUpa thAya. saM. AcArya tenuM Ayario rUpa thAya. saM. sauMdarya tenuM suMdariaM rUpa thAya. saM. zaurya tenuM soriaM thAya. saM. vIrya tenuM vIriaM rUpa thAya. saM. varya tenuM variaM rUpa pAya. saM. sUrya tenuM sario zrAya. saM. dhairya tenuM dhIriaM thAya. saM. brahmacarya tenuM bamhacariaM thaay.||17|| ||dddhikaa // syAJca javyazca caityaM ca cauryasamaM ca syAnnavyacaityacauryasamAH teSu 73 ya 51 sthAna se si zrAvAyA pUrvaH kagacajeti yabuk aMtyavyaM tbuk sidhA syAhAda-siyA pUrvavat vAda ityatra kagacajeti daluk 11 ataHse?H siyAvA / javya v ya iti vizleSe vapUrva lokAt vi kagacajeti yaluk 11 ataHse?H navina caitya aitaet cai ce t ya iti vizleSe tapUrva 3 lokAt ti kagacajeti tayayovizleSe tabuk 11 klIbesm monu cezyaM / caurya ra ya iti vizleSe anena yapUrvaH lokAt zari auut cau co kagacajeti yaduk 11 kvIbe sm monu0 corishN| sthairya aitaet sthai sthe kagaTameti sabuk ra ya iti vizleSe zranena ca yapUrva kagacajeti yabuk 11 klIbe sam monu theriyaM / nAryA ra yA iti vizleSe anena yapUrva za lokAt ri aMtyavyaMga sluk naariyaa| gAMjIrya hrasvaHsaMyoge gA ga ra ya iti vizleSe anena yapUrva : lokAt ri kagacajeti yaluk 11 klIbe sm monu gaMniriyaM / gaMjIrya khaghathadhA ra ya iti vizleSe anena yapUrva lokAt ri kagacajeti buka 11 klIve sm monu gahariyaM / AcArya zrAcAryecocca cA ca kagacajeti vluk avarNo a ya ra ya iti vizleSe anena yapUrva 3. lokAt kagacajeti yaluk 11 ataHseDoMH AyariGa sauMdarya autaut sauM soM hrasvaHsaMyoge so su ra ya iti vizleSe anena yapUrva ikagacajeti yatnuk 11 klIbe sm monuNsoriaM / varya riyaM pUrvavat vI For Private and Personal Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 371 rijhaM / variaM / sUrya ra ya iti vizleSe yAtpUrva : 11 kagacajeti yabuka ataHsermoH sUra dhairya rizra pUrvavat dhIriaM brahmacarya sarvatra rakhuk jho. jovA rikSaM pUrvavat baMnacariyaM // 17 // TIkA bhASAMtara. syAd bhavya ane caitya tathA caurya zabdanA jevA bIjA zabdonA jomAranA yanI pUrva i thAya. saM. syAda tene yAnI pUrve i thAya. pI kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI siA rUpa thAya. saM. syAbAda tene siA e rUpa pUrvanI pramANe thAya. bAkI vAda zabdane kagacaja ataHseTaH e sUtrothI siAvAo rUpa thAya. saM. bhavya tane va ya evo vizleSa karI pUrvane i thAya. pI lokAt kagacaja ataHse?H e sUtrothI bhavio rUpa thAya. saM. caitya tene aitaet t ya evo vizleSa karI tanI pUrva i thAya pI lokAt kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI ceiaM rUpa thAya. saM. caurya tene ra ya evo vizleSa karI cAlatA sUtre yanI pUrve i vAya. panI lokAt auot kagacaja klIbe sam monu e sUtrothI coriaM rUpa thAya. saM. sthairya tene aitaet kagaTaDa ra ya evo vizleSa karI pUrvane i thAya kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI theriaM rUpa thAya. saM. bhAyoM tene ra ya evo vizleSa karI cAlatA sUtre yanI pUrve i zrAya paThI lokAt aMtyavyaM0 e sUtrothI bhAriA rUpa thAya. saM. gAMbhIrya tene havAsaMyoge ra yano vizleSa karI cAlatA sUtre yanI pUrve i thAya. lokAt kagacaja klIye sUm monu0 e sUtrothI gahIriaM thAya. saM. AcArya tene AvApevA kagacaja avarNo ra ya evo vizleSa karI cAlatA sUtre yanI pUrve i thAya. paThI lokAt kagacaja ataHse?: e sUtrothI Ayario rUpa zrAya. saM. sauMdarya tene autaot hasvaHsaMyoge ra ya evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrvane i thAya. pI kagacaja klIbe sUm monu0 e sUtrothI soriaM rUpa thAya. saM. vIrya tathA varya tene pUrvanI jema riyaM rUpa thAya eTale vIriaM variaM evAM rUpa dhAya. saM sUrya tene ra ya evo vizleSa karI yanI pUrve i thAya. panI kagacaja ataH sejhaiH e sUtrothI sario rUpa thAya. saM. dhairya tene pUrvavat tha dhIriaM rUpa thAya. bramhacarya tene sarvatra mAbhovA e sUtro lAge ane pUrvavat riaM thAya. eTale baMbhacariaM evaM rUpa thAya. // 10 // svapnenAt // 10 // svapnazabde nakArAtpUrva id navati // siviNo // mUla bhASAMtara. svama zabdanA na nI pUrve i yAya. saM. svapna tenuM siviNo rUpayAya.107 // dvNddhikaa|| svapna 71 na 51 svapna- pa na iti vizleSe nAt pUrva : svapnAdau s si sarvatra svamadhye buk povaH noNaH 11 ataH sejhaiH siviNo 107 For Private and Personal Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 372 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. svama zabdanA na nI pUrve i thAya. saM. svapna tene pa na evo vi. zleSa karI na nI pUrva i thAya. panI iHsvapnAdau sarvatra povaH noNaH ataH sejhaiH e sUtrothI siviNo rUpa thAya. // 10 // snigdhe vAditau // 10e // snigdhe saMyuktasya nAtpUrvI aditau vA navataH // saNikaM siNikaM / pade nikaM // mUla bhASAMtara. ligdha zabdanA joDAkSarane na nI pUrve vikaTape a tathA i thAya. saM. ligdha tenA saNiddhaM siNiddhaM evAM rUpa thAya. pade niDaM rUpa thAya. // 10 // // DhuMDhikA // snigdha 71 vA 11 that ca icca aditau / snigdha s ni iti vizleSe nipUrva H lokAt si noNaH kagaTaDeti gabuk anAdau hitvaM hitIyapUrva dha da 11 klIbesam monu saNikaM pade siNikaM pade snigdha kagaTameti sabuk gluk ca anAdau hitvaM 11 klIvesam monu nikaM // 10 // TIkA bhASAMtara. snigdha zabdanA joDAvaranA na nI pUrve a ane i vikaTape zrAya. saM. snigdha tene s ni evo vizleSa karI ni pUrve i thAya. panI lokAt noNa: kagaTaDa anAdau dvitIya0 klIvesam monu0 e sUtrodhI saNiddhaM rUpa Aya. pade siNiDaM thAya. bIje pade saM. snigdha tene kagaTaDa anAdau0 klIbesam monu0 e sUtrothI niddhaM rUpa thAya. // 10 // kRSNe varNe vA // 120 // kRSNe varNavAcini saMyuktasyAntyavyaMjanAtpUrvI aditau vA jvtH|| kAsako kasiyo kaeho // varNa iti kim // viSNau kaeho // mUla bhASAMtara. varNa vAcI evA kRSNa zabdanA jomAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrve vikaTape a tathA i thAya. saM. kRSNa tenA kasaNo kasiNo evAM rUpa thAya. mUlamAM varNavAcI ema kaDaM ve tethI jo kRSNa zabdano artha viSNu hoya to kaNho evaM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // kRSNa 71 varNa 71 vA 11 kRSNa- Sa Na iti vizleSe prathame papUrva hitIye zralokAt zaSoH saH noNaH 11 ataH se?H kisiNo For Private and Personal Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 33 kasaNo pade kRSNa- kRto't kR ka sUdamaznaSNetiehaH zrataH sejhaiH kaeho viSNo vieho pUrvavat // 110 // TIkA bhASAMtara. varNavAcI evA kRSNa zabdanA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrve a tathA i vikaTape thAya. saM. kRSNa tene Sa Na evo vizleSa karI prathama pade NanI pUrve i thAya. bIje pare allokAt zaSoH saH noNaH ataHsejhaiH e sUtrothI kisiNo tathA kasaNo evAM rUpa thAya. trIje pade Rto't sUkSmaznaSNa ataHseTaH e sUtrothI kaNho rUpa zrAya. saM. viSNo tenuM pUrvavat viNho rUpa thAya. // 11 // uccAIti // 111 // arhat zabde saMyuktasyAntyavyaMjanAtpUrva ut aditau ca navataH // aruho tharaho ariho / aruhanto arahanto arihanto // mUla bhASAMtara. arhat zabdanA joDAvanA aMtyavyaMjananI pUrve u a i evA ajharo thAya. saM. arhat tenA aruho araho ariho evA rUpa thAya. saM. ahaMta tenAM aruhanto arahato arihanto evAM rUpa pAya. // 111 // // DhuMDhikA // ut 11 ca 11 arhat 71 arhat arhatIti ajhaiv zrav pratyayaH lokAt arha iti jAte raha iti vizleSe anena prathame hapUrva uhitIye hapUrva tha tRtIye hapUrva sarvatra lokAt 11 zrataHse?H aruho / araho thariho // arhatIti arhat zrugahiSAhaH zatRzatustutyezamhatapratyayaH at lokAt arhatattamANo ataHsthAne tta vyaMjanAdadaMte't lokAt anena ra ha iti vizleSe prathamaM hapUrvaM jaH dvitIye.thaH tRtIye H lokAt 11 arudanto aradanto arihantoH // 11 // TIkA bhASAMtara. arhat zabdanA joDAdaranA aMtyavyaMjananI pUrve u a i evA adaro thAya. saM ahat (yogya thAya) te tene vartamAna kRdaMtano pratyaya Ave panI raha evo vizleSa karI cAlatA sUtre prathama hanI pUrva u thAya. bIje pade hanI pUrva a thAya. bIje hanI pUrve i thAya. sarvatra lokAt ataHse?: e sUtrothI aruho araho ariho evAM rUpa thAya. saM. ahaMt (yogya thAya te) te ThekANe zatR pratyaya Ave. panI lokAt arhattamANo vyaMjanArdate't lokAt cAlatA sUtre ra ha evo vizleSa karI prathama pade ha nI pUrve u thAya. bIje pade ha nI pUrve a thAya. bIje pare hanI pUrve i thAya. pI lokAt e niyamathI aruhanto arahanto arihanto evAM rUpa pAya. For Private and Personal Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 mAgadhI vyAkaraNam. padma-bama-mUrkha-chAre vA // 11 // eSu saMyuktasyAntyavyaMjanAtpUrva ud vA navati // paumaM pommaM / uumaM bammaM / murukkho mukkho / kuvAraM pade vAraM / deraM / dAraM // mUla bhASAMtara. padma chadma mUrkha ane dvAra e zabdonA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrva vikaTape u zrAya. saM. padma tenuM paumaM pomma evAM rUpa thAya. saM. chadma tenAM chaumaM chammaM evA rUpa dhAya. saM. mUrkha tenAM murukkho mukkho rUpa zrAya. saM. dAra tenA duvA. raM vAraM deraM dAraM evAM rUpa thAya. // 112 // // DhuMDhikA // padmaM ca badma ca mUrkhazca ghAraM ca padmabadmamUrkhachAraM tasmin padmaudmamUkhaMdhAre 71 vA 11 padma-dama iti vizleSe anena vApUrva uH lokAt panamaM ut paJae vA 11 ppo kagacajeti / Dhuk 11 klIbe sam monu pajamaM pade padma- utpadahesaha u pommaM / badman aMtyavyaMga nbuk dmavizleSe anena vA mapUrva u lokAt bakuma iti sthite kagacajeti buk 11 klIbe sam monu baumaM / pade badman-aMtyavyaMga naluk kagaTaDeti daluk anAdau hitvaM 11 klIbe sam monu ummaM / mUrkha-havaHsaMyoge mU mu ra kha iti vizleSe anena khapUrva uH anAdau hitvaM hi. tIyapUrva kha kaH 11 ataHse?H murukkho / pade mUrkha-hasvaHsaMyoge mU murkha sarvatra rakhuk anAdau dvitvaM dvitIya0 11 ataHse?H mukkho| chAra-d vA iti vizleSe anena vA pUrva za lokAt 11 klove sm monu0 kuvAraM / pade kagacajeti dabukU vAraM sarvatra vabuk dAraM // 11 // TIkA bhASAMtara. padma chadma mUrkha ane dvAra zabdanA joDAkaranA aMtyavyaMjananI pUrva vikaTape u thAya. saM. padma tene dama evo vizleSa karI cAlatA sUtre da nI pUrva u thAya. panI lokAt niyamazrI padumaM rUpa thAya. pI utpadmaevA kagacaja klIye sam monu0 e sUtrodhI paumaM rUpa thAya. pade padma tene utpadahesahauo e sUtrathI pommaM rUpa thAya. saM. chadman tene aMtyavyaM0 da ma evo vizleSa karI AsUtre vikalpe ma nI pUrve u thAya. lokAt e sUtrothI chaduma evaM thAya panI kagacaja klIve sam monu0 e sUtrothI chaubhaM rUpa thAya. pade chadman tene aMtyavyaM0 kagaTaDa anAdarai klIve sUm monu0 e sUtrothI chammaM rUpa thAya. saM. mUrkha tene hasvaHsaMyoge ra kha evo vizleSa karI cAlatA sUtre va nI pUrve u thAya. paThI anAdau0 dvitIya0 ataHseDoMH For Private and Personal Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 375 e sUtrozrI murukkho rUpa thAya. pakSa saM. mUrkha tene isvaHsaMyoge sarvatra anAdau dvitIya0 ataHsejhaiH e sUtrothI mukkho rUpa pAya. saM. dvAra tene d vA evo vizleSa karI cAlatA sUtre vikaTape pUrvane i thAya. lokAt klIbe sam monu0 e sUtrothI duvAraM rUpa zrAya pade kagacaja0 e sUtrathI vAraM rUpa thAya. jyAre sarvatra e sUtre va noluk thAya tyAre dAraM evaM rUpa thAya. // 112 // tnviitulyessu||113 // ukArAMtA GI prtyyaaNtaastnviitukhyaaH| teSu saMyuktasyAntyavyaMjanAtpUrva jakAro navati // taNuvI / lahuvI / garuvI / bahuvI / puhuvI / mnvii|| kvacidanyatrApi / trughnam // ArSe / sUkSmam / suhumaM // mUla bhASAMtara. ukArAMta ane GI pratyayAMta evA tanvI jevA zabdonA joDAkSaranA aMtyavyaMjananI pUrva ukAra zrAya. saM. tanvI tenuM taNuvI thAya. saM. laghvI tenuM lahuvI thAya. saM. gurvI tenuM garuvI thAya. saM. bahrI tenuM bahuvI thAya. saM. pRthvI tenuM puhuvI thAya. saM. mRddhI tenuM mauvI zrAya. koi ThekANe bIje paNa zrAya . jema saM. srughnam tenuM surugdhaM thAya. ArSa prayogamAM saM. sukSmm tenuM suhumaM thAya. ||ddhuNddhikaa // tanvyA tujhyAH tanvItulyAsteSu 73 tanvI ladhvI- n vI iti vizleSe anena vA pUrva uH lokAt prathame noNaH dvitIye khaghatha uto mutukulAdiSvat 11 aMtyavyaMga sbuk taNuvI lahuvI uto mukulAdipvat gugavI ra vI iti vizleSe anena vA pUrvaM uH lokAt 11 aMtyavyaMga garuvI / bahvI- ha vI iti vizleSe anena vA pUrva uH la uH bahuvI pRthvI- thU vI iti vizleSe anena vI pUrva uH lokAt khaghathadha0 11 aMtyavyaMjana puhuvI / mRhI ito't mR ma d vI iti vizleSe anena vA pUrva uH kagacajeti Dhuk 11 aMtyavyaMja sbuk majavI trughna-s ra vizleSe anena pUrva adhomanayAM yaluk anAdau hitvaM dvitIyatu pUrva gha gaH 11 klIbesm monu surugdhaM pArSe sUdA zabde'pi UkAraH sUmaH hrasvaHsaMyoge sU su jhU ma iti vizleSe mapUrva uH lokAt sUkSme hovA hu 11 kvIbe sam monu suhumaM // 113 // TIkA bhASAMtara. ukArAMta DI pratyayAMta evA tanvI tulya zabdonA joDAkSarane aMtyavyaMjananI pUrve u thAya. saM. tanvI laghvI tene n vI m vI evo vizleSa karI For Private and Personal Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 376 mAgadhI vyAkaraNam . cAlatA sUtre tene na vI evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrve na zrAya paThI lokAta prathama pade noNaH bIje pade khaghatha0 uto mukulA0 aMtyavyaM0 e sUtrothI taNuvI lahuvI evAM rUpa thAya. saM. gurvI tene utomukulAdiSvat r vI evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrva u thAya. panI lokAt aMtyavyaM0 e sUtrothI garUvI rUpa thAya. saM. bahrI tene hU vI evo vizleSe karI cAlatA sUtre pUrva ne u thAya. eTale bahuvI rUpa thAya. saM. pRthvI tene tU vI evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrve u thAya. pI lokAta khaghaya aMtyavyaM0 e sUtrothI puhuvI rUpa Aya. saM. mRhI tene Rto'ta dUvI evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrvane u thAya. panI kagacaja aMtyavyaMe sUtrothI mauvI rUpa thAya. saM. sughna tene s ra evo vizleSa karI cAlatA sUtre pUrvane upAya adhomanayAM anA dau0 dvitIya0 e sUtre pUrvanA gha no ga thAya. paMjI klIbesam monu0 e sUtrothI surugdhaM rUpa thAya. ArSa prayogamAM saM. sUkSma tene paNa u thAya. saM. sUkSma tene isvaHsaMyoge kSu ma evo vizleSa karI ma nI pUrve u thAya. pajI lokAt sUkSme hovA klIbesam monu0 e sUtrothI suhumaM rUpa thaayH|| 113 // ekasvare zvaH sve // 124 // ekasvare pade yau zvas sva 3 tyeto tayorantyavyaMjanAtpUrva ud javati // zvaH kRtam / suve kayaM // svejanAH / suvejaNA // ekasvara iti kim / sva-janaH / sa-yaNo // mUla bhASAMtara. ekasvaravAlA padamAM jo zvasa sva Ave temanA aMtyavyaMjananI pUrve u zrAya. saM. zvaH kRtaM tenuM suve kayaM vAya. saM. sve janAH tenuM suvejaNA eq thAya. mUlamA ekasvaravAlA ema kaDaM be tethI saM. svajanaH tenuM sa-yaNo thaay.|| 114 // // DhuMDhikA // ekasvara 31 zvazca svazca zvaHsvaM tasmin 71 zvas aMtyavyaM sluk zU va iti vizleSe anena vapUrva u lokAt zaSoH saH su ebayAdau vA ve suve kRta kRto't ka ka kagacajeti sbuk avarNo a ya 11 klIbe sam monu kayaM / sva 13 s va iti vizleSe va pUrva u zrataH sarvAdervAjas jasu sthAne e sarvAderjas sthAne e mityaM suve jana 13 noNaH jas zas Ga si sAmi dIrghaH Na NA jas zasorbuk jaNA / svajana- sarvatra vabuk kagaTaDeti luk avarNo a ya noNaH 11 zrataH sejhaiH sayako // 115 // For Private and Personal Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitiiyHpaadH| 377 TIkA bhASAMtara. eka svaravAlA padamAM je zvas ane sva Ave temanA aMtyavyaMjananI pUrve u thAya. saM. zvas tene aMtyavyaMjana Na va evo vizleSa karI vanI pUrve u thAya. pI lokAt zasoH saH ecchayyAdau e sUtrothI suve rUpa thAya. saM. kRta tene Rto't kagacaja0 avarNo klIbesam monu0 e sUtrothI kayaM rUpa thAya. saM. sva0 tene sa va evo vizleSa karI va nI pUrve u thAya. pajI ataH sarvAdervAjam e sUtre jas ne sthAne e zrAya. DityaM e sUtrothI suve rUpa thAya. saM. janAH tene noNaH jas zamGasi jas zasoluka e sUtrothI jaNA rUpa thAya. saM. svajana tene sarvatra kagaTaDa0 avarNo noNaH ataHse?H e sUtrothI sayaNo rUpa thAya. // 114 // // jyAyAmIt // 115 // jyAzabde aMtyavyaMjanAtpUrva Ida navati // jIyA // mUla bhASAMtara. jyA zabdanA aMtyavyaMjananI pUrve I thAya. saM. jyA zabda tenuM jIA rUpa thAya. // 115 // ||ddhuNddhikaa|| jyA- 11 It 11 jyA- j yA iti vizleSe anena yApUrvaM 6: lokAt kagacajeti yabuk 11 aMtyavyaMga sabuk jIyA // 115 // TIkA bhASAMtara. jyA zabdanA aMtya vyaMjananI pUrva I pAya. saM. jyA- tene j yA evo vizlepa karI cAlatA sUtre yAnI pUrva I thAya. lokAt kagacaja0 aMtyavyaM e sUtrothI jIA rUpa dhAya. // 115 // kareNU-vArANasyora-NorvyatyayaH // 126 // anayo rephaNakArayorvyatyayaH sthitiparivRttinavati // karU / vANA rasI // strIliMganirdezAtpuMsi na bhavati / eso kareNU // mUla bhASAMtara kareNU ane vArANasI zabdanA repha tathA Na akSarano vyatyaya ( ulaTApAlaTuM) thAya. saM. kareNU tenu kaNerU thAya. saM. vArANasI tenuM vANArasI thAya. strIliMgano nirdeza ke tethI puMliMge kareNU zabda hoya to saM. eSaH kareNU tenuM eso kareNU evaM rUpa thAya. // 116 // // TuMDhikA // kareNUzca vArANasI ca kareNUvArANasyauM tayoH 65 ra ca NU ca raNau tayoH 65 vyatyaya 11 kareNU anena vyatyayaH reNU sthAne NerU 11 aMtyavyaMga sbuk kaNerU vArANasI- anena vyatyayaH rANasthAne NAra 11 For Private and Personal Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ina mAgadhI vyAkaraNam. aMtyavyaM sluk vaannaarsii| etad aMtyavyaM buk tadazca aklIve dasya saH 11 zrataHse?H eso akkIbe luk kareNU // 116 // TIkA bhASAMtara. kareNU ane vArANasI zabdanA ra tathA Nano vyatyaya thAya. saM. kareNU tene cAlatA sUtre vyatyaya thAya eTale reNU ne sthAne NerU thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtre kaNerU rUpa thAya. saM. vArANasI tene cAlatA sUtre vyatyaya vAya. eTale rANane sthAne NAra thAya. paLI aMtyavyaM0 e sUtre vANArasI rUpa zrAya. saM. etad tene aMtyavyaM0 tadazca aklIve ataH se?: e sUtrothI eso evaM rUpa thAya. saM. kareNU tene aklIbe Rk e sUtrathI kareNU rUpa thAya. 116 AlAne lanoH // 127 // AlAnazabde lanorvyatyayo bhavati / ANAlo / zrANAla- kkhamno // mUla bhASAMtara. AlAna zabdanA la ane nano vyatyaya ( adalobadalo) thAya. saM. AlAna tenuM ANAlo thAya. saM. AlAna-staMbha tenuM ANAlakkhambho rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // AlAna 71 ca ca lanau tayoH 62 zrAlAna- anena vyatyayaH lAnasthAne nAlaH noNaH zrataH seoMH ANAlo bAlAnastaMnaH ANAlo pUrvavat staMjaH staMnestovA stasya khaH anAdau hitvaM dvitIyaturya pUrva skha kara1 zrataH se?H ANAlakkhamno // 117 // TIkA bhASAMtara. AlAna zabdanA la ane nano vyatyaya thAya. eTale lAna zabdane sthAne nAla thAya. noNaH ataH seoMH e sUtrodhI ANAlo thAya. saM. AlAnastaMbha temAM ANAlo pUrvavat siddha thAya. saM. staMbha tene staMbhestovA anAdau0 dvitIya0 ataH sejhaiH e sUtrothI ANAla- kkhambho evaM rUpa pAya. // 117 // acalapure c-loH|| 117 // acalapurazabde cakAra- lakArayo yaMtyayo navati // alacapura // mUla bhASAMtara. acalapura zabdanA ca tathA lano vyatyaya zrAya. saM. acalapuraM tenuM alacapuraM zrAya. // 11 // // TuMDhikA // acalapura 71 ya ca la ca yalo tayoH 62 acalapura- anena vyatyayaH calasthAne laca 11 kvIbe sam monusvAraH zralacapuraM // 11 // For Private and Personal Use Only Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 37 TIkA bhASAMtara. acalapura zabdanA ca tathA lano vyatyaya thAya. eTale calane sthAne laca thAya. klI sam monu0 e sUtrozrI alacapuraM ebuM rUpa thAya. // 11 // mahArASTra ha-roH // 11 // mahArASTra zabde harorvyatyayo navati // marahaTTaM // mUla bhASAMtara. mahArASTra zabdanA ha tathA rano vyatyaya zrAya. saM. mahArASTra tenuM marahaTTaM rUpa thAya. // 11 // ||ddhuNddhikaa // mahArASTra 71 ha ca ra ca harau tayoH 65 mahArASTra mahArASTra hA ha hasvaH saMyoge rA raH anena vyatyayaH harasthAne raha sarvatra raluk STasyAnu0 Ta Tha anAdau hitvaM dvitIya0 11 klIbe sam monu marahaTaM // TIkA bhASAMtara. mahArASTra zabdanA ha tathA rano vyatyaya thAya. saM. mahArASTra tene mahArASTra isvaH saMyoge cAlatA sUtre vyatyaya thAya. eTale harane sthAne raha thAya. sarvatra STasyAnu0 anAdau0 dvitIya klIvesam monu0 e sUtrothI marahaTTa rUpa thAya. hrade hra-doH // 120 // hRdazabde hakAradakArayorvyatyayo bhavati // aho // ArSe / harae maha pueDarie // 10 // mUla bhASAMtara. hada zabdanA ha tathA dano vyatyaya thAya. saM. hada tenuM draho rUpa thAya. ArSa prayogamA saM. hRd mahApuNDarIka tenuM harae mahapuNDarie evaM rUpa thAya. ||ddhuuNddhikaa|| hRda 1 hazca d ca dadau tayoH 62 hRda- anena vyatyaya hada sthAne daha 11 zrataH sejhaiH daho / hada 11 ata et sotu samAgadhyAM da. de aMtyavyaMjana sabuk ArSatvAt hvadasya haraH kagacajeti dUluk harae / mahApuMDarIka dIrghahvasvI mitho vRttau dAhapAnIyAdiSvava rI ri 11 zrataH etsaupuMsi mAgadhyAM ka kagacajeti kUluk aMtyavyaMga sbuk mahapuMDarIe // 10 // TIkA bhASAMtara. hRda zabdanA ha tathA dano vyatyaya thAya. saM. hada tene cAlatA sUtre vyatyaya thAya. panI hada ne sthAne daha thAya. panI ataH sejhaiH e sUtrothI daho For Private and Personal Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 mAgadhI vyAkaraNam . rUpa zrAya. saM. hrada tene ata et sotu samAgadhyAM aMtyavyaM0 ArSa prayoga hovAzrI hRda no hara thAya. palI kagacaja0 e sUtre harae rUpa zrAya. saM. mahApuMDarIka tene dIrgha hRsvau mitho vRttau dAha pAnIyAdi0 etaH eta saupuMsi mAgadhyAM kagacaja0 aMtyavyaM0 e sUtrothI mahapuMDarIe ebuM rUpa thAya. // 120 // haritAle rakhorna vA // 11 // haritAlazabde rakAralakArayorvyatyayo vA javatti // haliyAro hariyAlo mUla bhASAMtara. haritAla zabdanA ra tathA lano vikalpe phAraphera thAya. saM. ha. ritAla tenAM haliAro hariAlo evAM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // haritAla 71razca lU ca ralau tayoH 65 na 11 vA 11 haritAla- anena vA vyatyayaH risthAne li lasthAne raH kagacajeti taluk 11 zrataH seDoMH haliyAro pade haritAla- kagacajeti tabuk 11 ataH sermoH hariyAlo // 11 // TIkA bhASAMtara. haritAla zabdanA ra tathA lano vikaTape vyatyaya thAya. saM. haritAla tene cAlatA sUtre vikaTape vyatyaya thAya eTale ri sthAne li thAya. lane sthAne ra thAya. panI kagacaja ataHseDoMH e sUtrothI haliAro rUpa thAya. pade haritAla tene kagacaja ataHse?: e sUtrothI hariAlo rUpa thAya. // 11 // laghuke la-hoH // 12 // laghukazabde ghasya hatve kRte lahorvyatyayo vA javati // habujhaM / lahuyaM // ghasya vyatyaye kRte padAditvAt ho na prApnotIti hakaraNam // mUla bhASAMtara. laghuka zabdanA ghano ha karyA panI la tathA hano vikaTape vyatyaya thAya. saM. laghuka tenAM halu lahuaM evAM rUpa thAya. ghano adalo badalo karavAzthI padanA AdipaNAthI hanI prApti na vAya. tethI ha karavAnI jarUra . // 12 // ||ddhuNddhikaa // laghuka 71 lazca ha ca lahau tayoH65 laghuka-khaghatha ghu hu thanena vyatyayaH lahusthAne habu- kagacajeti kabuk 11 klIve sm monu habujhaM pade laghuka-khaghatha ghu hu kagacajeti kluk 11 klIbe sm monu lahuraM ghasya vyatyaye kRte padAditvAt ho na prApnoti iti hakaraNaM // 12 // For Private and Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 301 hitiiyHpaadH| TIkA bhASAMtara. laghuka zabdanA ghano ha karI la tathA hano vikalpe vyatyaya thAya. saM. laghuka tene khaghatha0 cAlatA sUtre vyatyaya thAya eTale lahune sthAne halu thAya. paThI kagacaja klIbesUma monu0 e sUtrothI haluaM rUpa thAya. pade laghuka tene khaghatha0 kagacaja0 klIbesam monu0 e sUtrothI lahuaM rUpa thAya. ghano vyatyaya karI padanA AdipaNAMthI ha prApta na thAya. tethI ha karavAnI jarura . // 12 // llaattel-ddoH||123 // lalATazabde lakAraDakArayorvyatyayo nvtivaa| NaDAlaM nnlaaddN| lalATe ca [10257] iti zrAdelasya Na vidhAnAdiha dvitIyo laH sthaanii|| mUla bhASAMtara. lalATa zabdanA la tathA Dano vikaTape vyatyaya zrAya. saM. lalATa tenAM NaDAlaM NalADaM evAM rUpa Aya. lalATeca e prathama pAdanA 257 nA sUtra pramANe Adi lano Na thAya tethI ahiM bIjo la sthAnI jANavo. ||ddhuNddhikaa|| lalATa 31 lazca Da ca laDau tayoH 65 lalATa- lalATe ca zrAdilasya NaH anena vyatyayaH lATasthAne mAla TAmAna TasyAjANaHanena vyatyayaH lAna Tasya DaH11 klIbe sm monu emAlaM pade lalATe ca Adi lasya NaH ToDaH Tasya maH 11 klIbe sUm monu0 NamAlaM // 123 // TIkA bhASAMtara. lalATa zabdanA la tathA Dano vikaTape vyatyaya thAya. saM. lalATa tene lalATeca e sUtre Adi lano Na thAya. cAlatA sUtre vyatyaya Aya. pI lATane sthAne kAla thAya. pI ToDa: klIbe sam monu0 e sUtrothI NaDAlaM rUpa thAya. pade lalATa tene Adi lano Na thAya. pI ToDaH klIve sUm monu0 e sUtrothI NaDAlaM rUpa thAya. // 123 // hye hyoH // 124 // hyazabde hakAra yakArayorvyatyayo vA navati // guhyam guyhaM gujjaM // sahyaH / sayho sajjo // 124 // mUla bhASAMtara. hya zabdanA ha ane yano vikaTape vyatyaya thAya. saM. guhya tenA gurahaM gujjhaM evA rUpa thAya. saM. sahyaH tenAM saraho sajjho evA rUpa thAya. // 14 // ||ddhuNddhikaa // dU ca yazca hyaH tasmin 71 ha ca yazca hyau tayoH 62 guhya- anena vA hasthAne ya yasthAne i 11 klIbe sam monuNa guyhaM- pade guhya- sAdhva For Private and Personal Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 mAgadhI vyAkaraNam. sadhyehyajJaH hya U anAdau hitvaM dvitIya pUrva jajaH 11kkIbe sm monu gujkaM / sahya- anena vA hasthAne yaH yasthAne haH11 zrataH se?H sayho pade sahya- sAdhvasadhyahyAMH kaH hyasya UH zranAdau hitvaM dvitIyaturya pUrvajaH jaH 11 ataH sejhaiH sajjo0 // 14 // TIkA bhASAMtara. hya zabdanA ha tathA yano vikalpe vyatyaya thAya. saM. guhya- tene cAlatA sUtre vikaTape hane sthAne ya thAya. ane yane sthAne ha thAya. palI klIbe sam monu0 e sUtrothI gurahaM rUpa thAya. pake guhya tene sAdhvasadhya0 anAdau0 dvitIyaturya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI gujjhaM rUpa dhAya. saM. sahya tene cAlatA sUtre hane sthAne ya thAya. ane yane sthAne ha thAya. panI atAseDoMH e sUtrathI sayho rUpa thAya. pakSa saM. sahyaH tene sAdhvasadhyA0 anAdau0 ditIyaturya ataHse?: e sUtrothI sajjho rUpa thAya. // 12 // stokasya thoka-thova-thevAH // 125 // stokazabdasya ete traya AdezA navanti vA // thokaM thovaM thevaM / pade thokaM // mUla bhASAMtara. stoka zabdane thoka thova theva evA traNa Adeza vikaTape pAya. saM. stoka tenAM thoka thova theva evAM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // stoka 61 thokazca thovazca thevazca thokathovathevAH 13 stoka anena vA prathame stokasya thoka dvitIye stokasya thova tRtIye stokasya theva 11 klIbe sam monu thokaM thovaM thevaM pade stoka- stasya thoDa samasta thoka- kagacajeti kabuk 11 klIbe sm monu thokaM // 125 // TIkA bhASAMtara. stoka zabdane thoka thova theva evA Adeza thAya. saM. stAka tene cAlatA sUtre vikaTape prathama pake stoka ne thoka thAya bIje thova ane trIje thevaevA Adeza thavAthI thokaM thovaM thevaM evAM traNa rUpa thAya. pade saM. stoka tene stasya thoDasama0 kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI thoaM rUpa thAya. // 125 // uhita-naginyo--A-bahiNyau // 116 // anayoretAvAdezo vA navataH // dhUzrA uhiyA / bahiNI nazNI // mUla bhASAMtara. duhita ane bhaginI zabdane dhUA tathA bahiNI evA vikaTape For Private and Personal Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 383 Adeza thAya. saM. duhitA tenAM dhUA duhiA evAM rUpa yAya. saM. bhaginI tenAM bahiNI bhaiNI evAM rUpa thAya. // DhuMDhikA // DuhitA ca jaginI ca duhitR- jaginyau tayoH 62 dhUyA ca bahiNI ca dhUyA - bahiNyau tayoH 12 hita- anena duhitu sthAne dhUthA 11 aMtyavyaMjana saluka dhUA pade puhita 11 khakhAdema sisthAne DA zrA iti mityaM luka kaTaDeti tuluka DuddizrA jaginI - anena vA jaginI sthAne bahiNI 11 aMtyavyaM0 saluk bahiNI pade jaginI kagacajeti luk noNaH aMtyavyaM0 saluk iNI // 126 // TIkA bhASAMtara. duhitu ane bhaginI zabdane vikalpe dhUA tathA bahiNI evA anukrame Adeza thAya. saM. duhitR tene cAlatA sUtre duhitRne sthAne dhUA thAya. pI aMtyavyaM e sUtre dhUA rUpa yAya. pache duhitR tene svasrAderDA 0 DitvapaNArthI Rno lukU yAya. kagaTaDa0 e sUtre duhiA rUpa yAya. saM. bhaginI tene cAlatA sUtre vikalpe bhaginIne sthAne bahiNI thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtre bahiNI rUpa thAya. pade saM. bhaginI tene kagacaja0 noNaH aMtyavyaM0 e sUtrothI bhaiNI rUpa yAya. 126 vRkSa - diptayo rukkha - baDhau // 127 // vRkSa kSiptayoryathAsaMkhyaM rukkha chUDha ityAdezau vA javataH // rukkho vaccho / chUDhaM / khittaM / jajchUDhaM / kkhittaM // mUla bhASAMtara. vRkSa ne kSipta zabdane anukrame rukkha ne chUDha evA vikalpe Adeza yAya. saM. vRkSa tenAM rUkkho baccho evAM rUpa thAya. saM. kSipta tenAM chUDhaM vittaM evAM rUpa yAya. saM. UtkSipta tenA UcchUDhaM UkvittaM evAM rUpa yAya. 127 // DhuMDhikA // vRkSazca ditaM ca vRkSa kSipte tayoH 62 rUkkhazca chUDhazca rUkkhachUDhau 12 vRkSa - zranena vA vRkSasthAne rukkha 11 ataH serDoH rukkho pa vRkSa 11 ruto't vR va bo'kSAdau tasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIya0 pUrva va baH 11 ataH serDoH vaco / dipta - anena vA dipta sthAne chUDhaH 11 klIbe sam monu0 buDhaM pade dipsa- kaH khaH hi kha kagaTaDeti praluk zranAdau dvitvaM dvitIya0 monu0 khittaM / utpUrva chUDhaM ucchUDhaM ukkhittaM pUrvavat // For Private and Personal Use Only kacittu bau 11 klIbe sam 127 // Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. vRkSa ane kSipta zabdane anukrame rUkkha chUDha evA vikaTape Adeza thAya. saM. vRkSa tene cAlatA sUtre vikaTape vRkSa ne sthAne rukkha thAya. paThI ataH sejhaiH e sUtre rukkho rUpa thAya. pade vRkSa tene Rto't cho'kSAdau anAdau ditIya0 ataHsejhaiH e sUtrothI vaccho rUpa thAya. saM. kSipta tene cAlatA sUtre kSipta ne sthAne vikaTape chUDha evo Adeza thAya pachI klIbe sam monu0 e sUtrothI chUDhaM rUpa thAya pada saMkSipta tene kSaH khaH kacittu chajhau kagaTaDa0 anAdau0 dvitIya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI khittaM rUpa pAya. utta upasarga pUrvaka kSipsane chUDha Adeza zravAzI UcchUDhaM evaM rUpa thAya. pakSa ukkhitaM evaM rUpa pUrva pramANe siddha thAya. // 17 // vanitAyA vilayA // 17 // vanitAzabdasya vilayA ityAdezo vA javati // vilayA vaNiyA // vilayeti saMskRtepIti kecit // 12 // mUla bhASAMtara. vanitA zabdane vilayA evo Adeza vikaTape thAya. saM. vanitA tenAM vilayA vaNiA evAM rUpa thAya. vilayA evaM rUpa saMskRtamAM paNa thAya be ema keTalAeka kahe . // 12 // ||ddhuNddhikaa // vanitA 61 vilayA 11 vanitA anena vanitA sthAne vilayA iti 11 aMtyavyaMga sabuk vilayA- pade vanitA- noNaH kagacajeti tluk aMtyavyaMga sluk vaNiyA // 17 // TIkA bhASAMtara. vanitA ne vilayA evo vikalpe Adeza thAya. saM. vanitA tene cAlatA sUtre vilayA evo Adeza thAya. panI aMtyavyaM0 e sUtre vilayA rUpa thAya. pade saM. vanitA tene noNaH kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI vaNiA rUpa zrAya. gauNa syeSataH kuurH|| 17 // Sat zabdasya gauNasya kUra ityAdezo vA cavati // thiMcava kUrapikA / pade / isi // mUla bhASAMtara. gauNa ( apradhAna ) evA ISa zabdane kUra evo Adeza vikarUpe zrAya. saM. ciMcA iva ISat pakkA tenuM ciMcavva kUra-pikkA evaM rUpa thAya. pade saM. ISat tenuM Isi evaM rUpa thAyaH // 12 // ||lddhikaa|| gauNa 61 ISat 61 kUra 11 ciMcA zva miva piva tivaH va va vitha vArthe zvasya vaH havaH saMyoge vA vaM civva ISat pakvA anena vA For Private and Personal Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 385 ISat kUraH pakva pakvAMgAralalATevA papi sarvatra valuk zranAdau dvitvaM 11 trtyavyaM0 salukU krUra pikkA bAlA lAyanna nihI' dieba bimAhuliMgassa vivarakara pakkA kare lAlAjalaM hizrayaM // 1 // zrasya vyAkhyAlAvaNya nidhirvAlA mAtuliMgI bIjapurasya zrajinavatvagiva ISat pakvA ciMcA va AlikA iva puruSANAM hRdayaM lAlAkulaM karoti zratra pUrvapadaM gauNaM uttarapadaM mukhyaM pade ISat trtyavyaM mUluk zaSoH saH ItsvanAdau sasi 11 avyaya saluk Isi // 120 // arer bhASAMtara. gauNa evA ISat zabdane krUra evo vikalpe Adeza thAya. saM. ciMcA va tene vivitiva hrakhaH saMyoge e sUtrothI ciMcavva evaM rUpa yAya. saM. ISat pakvA tene cAlatA sUtre ISat ne vikalpe krUra Adeza thAya. saM. pakva tene pakvAMgAralalATevA sarvatra anAdau aMtyavyaM0 e sUtrothI kurapicA evaM rUpa thAya. bAlA e gAthAno artha lAvaNyano jaMDAra evI bAlA strI bIjorAnI navIna tvacAnIma athavA jarA pAkelI yAMmalInI jema puruSonA hRdayane lALathI jiMjavI de e. hiM pUrvapada gauNa ne uttarapada mukhya ve tethI gauNa ne te Adeza thAya. pade saM. ISat tene aMtyavyaM0 zaSoH saH ItvamAdau avyaya saluka e sUtrothI Isi rUpa yAya. 120 striyA itthI // 130 // strI zabdasya itthI ityAdezo vA javati // itthI / yI // mUla bhASAMtara. strI zabdane itthI evo Adeza vikalpe thAya. saM. strI tenuM itthI tathA thI evAM rUpa thAya // 130 // // DhuMDhikA // strI 61 itthI 11 strI zranena vA strI zabdasya itthI 11 aMtyavyaM saluk itthI pade strI sarvatra raluk stasyatho'samastastaMbe stave vA strI stI 11 aMtyavyaM luk thI // 130 // TIkA bhASAMtara. strI zabdane itthI evo vikalpe Adeza thAya. saM. strI tene cAlatA sUtre vikalpe strI zabdane itthI evo vikalpe Adeza thAya. aMtyavyaM 0 e sUart itthI rUpa yAya. pade strI zabdane sarvatra 0 stasyatho'samasta aMtyavyaM0 e sUtrothI thI evaM rUpa thAya. // 130 // dhRterdidiH // 131 // ghRti zabdasya dihi rityAdezo vA javati // diI / dhiI // 49 For Private and Personal Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. dhRti zabdane dihi evo Adeza vikaTape thAya. saM. dhRti tenAM dihI dhiI evAM rUpa thaay.|| 131 // // DhuMDhikA // dhRti 61 dihi 11 dhRti- anena dihi alIbe dIrghaH dihI pade itkRpAdau dhR dhi kagacajeti tluk 11 thaklIbe dIrghaH aMtyavyaMga sbuk dhiI // 131 // TIkA bhASAMtara. dhRti zabdane dihi evo vikaTape Adeza thAya. saM. dhRti tene cAlatA sUtre dihi Adeza vAya. paThI aklIve dIrghaH e sUtre dihI rUpa thAya. pake dhRti tene itkRpAdau kagacaja0 aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI dhiI rUpa thAya. mArjArasya mnyjr-vnyjrau|| 132 // mArjAra zabdasya maJjara vaJjara ityAdezau vA javataH // maJjaro vnyjro|| pade / mjaaro|| mUla bhASAMtara. mArjAra zabdane maJjara ane vaJjara evA Adeza vikaTape thAya. saM. mArjAra tenAM maJjaro vaJjaro evAM rUpa thAya. pade saM. mArjAra tenuM majjAro evaM rUpa thAya. / / 132 // // TuMDhikA // mArjAra 61 maJjarazca vajarazca maJjara vaJjarau 15 mArjAra anena vA mArjArasya maJjara vaJjara ityAdezau 11 zrataHse?H maJjaro vaJjaro / pade mArjAra hrasvaHsaMyoge mA ma sarvatra rakhuk anAdau hitvaM 11 ataH sejhaiH majAro // 13 // TIkA bhASAMtara. mArjAra zabdane maJjara ane vaJjara evA Adeza thAya. saM mAAra tene cAlatA sUtre vikalpe maJjara ane vaJjara evA Adeza thAya. paThI ataHseDoM: e sUtrathI maJjaro vaJjaro evA rUpa thAya. pade mArjAra tene havaHsaMyoge sarvatra anAdau0 ataHseDoMH e sUtrothI majjAro rUpa thAya. // 132 // vaiDUryasya veruliaN||133 // vaiDUryazabdasya veruviya ityAdezo vA navati ||veruli| vemulN||133 // mUlabhASAMtara. vaiDUrya zabdane verulia evo Adeza vikaTape Aya. saM vaiDUrya tenA veruliaM veDujaM evAM rUpa thAya. // 133 // For Private and Personal Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 37 // DhuMDhikA // vaiDUrya 61 veruvidhA 11 vaiDUrya- anena vaiDUryasya veruliya 11 klIbe sUm monu veruliyaM / vaiDUrya aita et vai ve hrasvaH dU mu dyayyAMjAH yasya jaH anAdau hitvaM 11 klIbesam monu veDUUM // 133 // TIkA bhASAMtara. vairya zabdane verulia evo vikaTape Adeza thAya. saM- vaiDUrya tene cAlatA sUtre veruliya evo Adeza thAya. panI klIbesam monu0 e sUtrothI veruliyaM rUpa pAya. pade vaiDUrya tene aita et isvAdyayyaryAjaHanAdauklivesam monu0 e sUtrothI veDuja rUpa thAya. // 133 // ehiM ettA idAnImaH // 134 // asya etAvAdezau vA navataH // emhi / ettAhe / zvANi // __ mUla bhASAMtara. idAnIm zabdane eli ettAhe evA Adeza vikaTape zrAya. saMidAnIm tenAM ahiM ettAhe evAM rUpa vAya. para iANiM evaM rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // emhi 11 ettAhe11 zdAnIm 61zdAnIm anenavA zdAnI sthAneehni ettAhe ityAdezau zravyaya0 sUluk ehni ettAhe pade zdAnIm kagaca jeti daluk pAnIyAdiSvat nI ni noNaH zyANiM // 134 // TIkA bhASAMtara. idAnIm zabdane ehni ettAhe evA Adeza vikaTape thAya. saMidAnIm tene cAlatA sUtre idAnIm ne sthAne ehiM ettAhe evA Adeza thAya. pI avyaya0 muluka e sUtre ehi ettAhe evAM rUpa thAya. pade idAnIm tene kagacaja pAnIyAdiSvat noNaH e sUtrothI iyANiM evaM rUpa thAya. // 13 // pUrvasya purimaH // 135 // pUrvasya sthAne purima ityAdezo vA navati // purimaM puvaM // . mUla bhASAMtara. pUrva ne sthAne purima evo Adeza vikaTape thAya. saM. pUrva tenAM purimaM pubvaM evAM rUpa zrAyaH // 135 // // luDhikA // pUrva 61 purima 11 pUrva- anena vA pUrvasya purimaH 11 kvIbe sam monu purimaM pade pUrva sarvatra rabuk anAdau hitvaM va hrasvaHsaMyoge pu 11 klIbe sam monu putvaM // 135 // For Private and Personal Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3nja mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. pUrva zabdane purima evo 'Adeza vikaTape pAya. saM. pUrva tene cAkhatA sUtre vikalpe pUrva ne purima Adeza thAya. pI klIbe sam monu0 e sUtrothI purimaM rUpa thAya. bIje pade pUrva tene sarvatra anAdI0 hakhaHsaMyoge klIbesUm monu0 e sUtrothI puvvaM rUpa thAya. // 125 // trastasya hittha-taTThau // 136 // trasta zabdasya hittha taTTa ityAdezau vA jvtH||hitthN tadvaM tatthaM // - mUla bhASAMtara. trasta zabdane hittha ane taTTa evA Adeza vikaTape thAya. saM. trasta tenAM hitthaM taTuM tatthaM evA rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // trasta 61 hitthazca tahazca hitthataho 15 trasta- anena vA trastasya hitthaH tahazca 11 klIbe sam monu hatyaM taha // 136 // TIkA bhASAMtara. trasta zabdane hittha ane taTTa evA Adeza thAya. saM. trasta tene cAlatA sUtre vikaTape trastane hittha tayA taTTa evA Adeza thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI hatthaM taha~ evAM rUpa zrAya. // 136 // bRhaspatau baho nyH||13|| bRhaspati zabde baha ityasyAvayavasya naya ityAdezo vA javati // nayassaI jayapphaI jayappaI // pade / bahassaI / bhpphii| vahappaI // vA bRhaspatau ( 10 137 ) iti zkAre ukAre ca vihassaI / bihphii| bihappaI / buhassaI / buhapphaI / buhappaI // 137 // mUla bhASAMtara. bRhaspati zabdanAM vRha eTalA avayavane bhaya evo Adeza vikaTape thAya. saM. bRhaspati tenAM bhayassaI bhayapphaI bhayappaI evAM rUpa Aya vA bRhaspatI e sUtre i tathA u thAya. eTale ikAre vihassaI bihapphaI bihappaI evAM rUpa thAya. ukAramA buhassaI buhapphaI buhappaI evAM rUpa thAya. 137 // TuMDhikA // bRhaspati 71 baha 61 jaya 11 bRhaspati- ito't vR va anena vA baha ityasya jaya zrAdezaH bRhaspativanaspatyoHsovA sasya gaH zranAdau hitvaM ssa kagacajeti naluk 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluk nayassaI / bRhaspati- spasya phaH zeSaM tathaiva nypphii| bRhaspati kagaTaDeti sabuk anAdau hitvaM jayapphaI / bRhaspati vA bRhaspati vR For Private and Personal Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya paadH| 3nae vi ito't vR va vRhaspativanasyatyo sovA pasya saH anAdauhitvaM ssa kagacajeti tbuk zaklIbe dIrghaHaMtyavyaMga sluk vhssii|bRhspti SpaspayoHphaH spasya phaH zeSaM tathaiva ra bRhaspati vA bRhaspatyo vR vi prathame bRhaspati vanaspatyoHsovA sasya saH anAdauhitvaM dvitIya kagacajeti tbuk 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga skhuk vihassaI / dvitIye bRhaspati vanaspatyoHsovA spasphayoH phaH zeSaM tathaiva vihapphara tRtIye vihappaI zeSa tathaiva bRhaspatiH vR vu vuhassaI vuhappa vA bRhaspati zkAre ukAre ca vihassaI vihaphaI vihappaI / vuhassaI vuhapphaI vuhappaI // 13 // TIkA bhASAMtara. bRhaspati zabdanA baha evA avayavane bhaya evo vikaTape Adeza thAya. saM. bRhaspati tene Rto't cAlatA sUtre vikaTape bahane sthAne bhaya evo Adeza thAya. palI bRhaspativanaspatyoHsovA nAdau0 kagacaja0 aklIbedIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI bhayassaI rUpa zrAya. saM. bRhaspati tene SpaspayoHphaH bAkI pUrvavat zraz bhayapphaI saM. bRhaspati tene kagaTaDa0 anAdau0 e sUtrothI bhayapphaI rUpa thAya. saM. bRhaspati tene Rto't vRhaspati vanaspatyoHsovA AnAdau0 kagacaja0 aklIbe0 aMtyavyaM0 e sUtrothI vahassaI rUpa pAya. saM. bRhaspati tene SpaspayoHphaH bAkI pUrvavat siddha zrAya. saM. bRhaspati tene prathama pade bRhaspati tene bRhaspativanaspatyoH sovA anAdau0 dvitI0 kagacaja aklIve dIrghaH / aMtyavyaM e sUtrothI vihasaI rUpa thAya. bIje pade bRhaspati tene vRhaspati vanaspatyoH paspayoH phaH bAkI pUrvavat thAya eTale vihapphaI rUpa thAya. trIje pake pUrvanIjema vihappaI rUpa thAya. tevIrIte vuhassaI vuhappaI rUpa thAya. bRhaspati zabdane i tathA u avAzrI vihassaI vihapphaI vihappaI vuhassaI buhapphaI vuhappaI evAM rUpa thAya. // 137 // malinonayazukti-buptArabdha-padAtermazlAvada sippi-bikkA-Dhatta-pAzkaM // 137 // malinAdInAM yathAsaMkhyaM mazlAdaya zrAdezA vA javanti // malina / mazlaM maliNaM ||unny / zravahaM / uvaha mityapi kecit| avho-shraasN| unnayabalaM ||aarsse / unayokAlaM // zukti / sippI suttI // bupta / [bako jutto // shraarbdhH| ADhatto Aro // padAti / pAzko pyaaii|| mUla bhASAMtara. malina ubhaya zukti chupta Arabdha padAti e zabdone anukrame bhaila avaha sippi chikka ADhatta pAika evA Adeza vikaTape thAya. saM. malina tenuM mailaM vAya. pakSa maliNaM thAya. saM. ubhaya tenuM avahaM thAya. keTalAeka uvahaM For Private and Personal Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 bhAgadhI vyAkaraNam. evaM paNa kahe . jebha ke, saM. ubhayAvakAza tenuM avaho- AsaM evaM rUpa thAya. pahe ubhayabalaM evaM thAya. ArSa prayogamAM ubhayokAlaM evaM rUpa thAya. saM. zukti tenAM sippI pade suttI evAM rUpa thAya. saM. chupta tenAM chikko chutto evAM rUpa thAya, saM. Arabdha tenAM ADhatto Araddho evAM rUpa thAya. saM. padAti tenAM pAikko ane pade payAI evAM rUpa zrAyaH // 13 // ||ddhuNddhikaa|| malinaM ca unnayaM ca zuktizca buptazca zrArabdhazca padAtizca malinojaya zuktibuptArabdhapadAti tasya 61 mazvaM ca avahaM ca sippizca vikazca thADhattazca pAzkazca mazlAvaha sippibikADhatta pAzkaM // 11 malina anena vA malina zabdasya mazva iti 11 klIbesam monu mazlaM pade makhina- noNaH 11 klIbesm monu maliNaM unnaya-anena vA unnayasya avaha iti 11 kvibesam monu0 zravahaM kecit uvahamapIchatti uvahaM ujayAvakAza anena vA unnayasya zravahaHzravApote avasya ukhuka madhyAdalopaH lokAt kagacajeti kluk zaSoHsaH 11 klIbesam monu zravahaM zrAsaM pade unnayabalaM 11 klivesam monu unnayabalaM ArSe unnayoH kAla miti zukti anena vA zuktisthane sipi 11 zaktIbedIrghaH aMtyavyaM0 saluk sippi / zukti- kagaTaDeti kluk anAdauhitvaM 11 akkIbedIrghaH aMtyavyaM0 saluk suttI / buptasya bikaH 11 ataHsejhaiH biko / pade hupta kagaTaDeti prabuk anAdauhitvaM // ataHse?H butto spRSTaH thArabdha -anena vArabdhasya thADhatta iti 11 zrataHsejhaiH thADhatto pade thArabdha- sarvatra raluk anAdauhitvaM dvitIyaturya pUrvadhasya daH 11 ataHsejhaiH Arajho / padAti-anena padAtisthAne pAzka 11 ataH seDoMH pAzko padAti kagacajeti daluk ca 11 avarNo tha ya akkIbe dIrghaH aMtyavyaM0 saluka pyaaii|| 13 // TIkA bhASAMtara. malina vigere zabdone maila vigere Adeza Aya. saM. malina tene cAlatA sUtre maila evo Adeza thAya. pajI klIbe sam mAnu0 e sUtrothI mailaM rUpa thAya. pade malina tene noNaH klIbe sam monu0 ai sUtrothI maliNaM rUpa thAya. saM. ubhaya tene cAlatA mUtrathI vikaTape avaha evo Adeza thAya. paThI klIbe sam monu0 e sUtrothI avahaM evaM rUpa zrAya. keTalAeka uvaha evaM rUpa paNa zve ne saM. TIkA sUtre mahala ne novikaTape aTalA For Private and Personal Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 3e? ubhayAvakAza tene cAlatA sUtre ubhaya ne uvaha evo Adeza thAya. panI avApote e sUtre avanA unoluk thAya. madhyamAMthI ano lopa thAya. panI lokAt kagacaja. zaSoH saH klIbe sam monu0 e sUtrothI avahaM AsaM evaM rUpa thAya. pade ubhaya bala tene klIbe sUm monu0 e sUtrothI ubhaya balaM evaM rUpa thAya. ArSa prayogamAM ubhayoH kAlaM ema paNa thAya. saM. zukti tene cAlatA sUtre zukti ne sthAne sippi evo Adeza thAya. aklIye dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI sippI rUpa thAya. pade zukti tene kagaTaDa anAdau0 aklIve dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI suttI rUpa thAya saM. chupta tene cAlatA sUtre chikka Adeza thAya. panI ataH seoM: e sUtre chiko rUpa thAya. pade kSupta te kagaTaDa0 anAdau0 ataH seoMH e sUtrothI chutto rUpa thAya. saM. Arabdha tene cAlatA sUtre ADhatta zrAya. pajI ataH sejhaiH e sUtre ADhatto rUpa thAya pade Arabdha tene sarvatra anAdau0 dvitIyatu0 ataH se?H e sUtrothI Araddho rUpa thAya. saM. padAti tene cAlatA sUtre pAikka Adeza thAya. panI ataH seoMH e sUtre pAiko rUpa pAya. pade padAti tene kagacaja avarNo0 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI payAI rUpa zrAyaH // 13 // daMSTAyA dADhA // 13e pRthagyogAcheti nivRttam / daMSTrA zabdasya dADhA ityAdezo navati // dADhA / ayaM saMskRte'pi // mUla bhASAMtara. ahiM pRthag yogazrI vikalpano vA kADhInAkhavo daMSTrA zabdane dADhA evoM Adeza zrAya. saM. daMSTrA tenuM dADhA evaM rUpa thAya. Azabda saMskRtamAM paNa thAya. // 13e|| // ddhuNddhikaa|| daMSTrA 61 dADhA 11 daMSTrA anena daMSTrAyA dADhA aMtyavyaMjana sluk dADhA TIkA bhASAMtara. daMSTrA zabdane dADhA evo Adeza thAya. saM. daMSTrA tene cAlatA sUtre dADhA evo Adeza thAya. paThI aMtyavyaM0 e sUtre dADhA evaM rUpa thAya. // 13e // bahiMso baahiN-baahirau||140 // bahiH zabdasya bAhiM bAhira ityAdezau javataH // bAhiM bAhiraM // mUla bhASAMtara. bahis zabdane bAhiM bAhira evAM Adeza thAya. saM. bahis tenA bAhiM bAhiraM evAM rUpa thAya. // 14 // ||dvNtthikaa|| bahis 61 bahiM ca bAhirazca bAhiMbAhirau 12 bahis anena ba For Private and Personal Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3e mAgadhI vyAkaraNam. his sthAne bAhiM 11 avyayasyabuk bAhiM bAhis anena bahis sthAne bAhira 11 bAhulakAt klIbesam monu bAhiraM // 14 // TIkA bhASAMtara. bahis zabdane bAhiM bAhira evAM Adeza zrAya. saM. bahis tene cAlatA sUtre bahis sthAne bAhiM thAya. panI avyayasya luka e sUtre bAhiM rUpa thAya. se. bAhis tene cAlatA sUtre bahis ne sthAne bAhira vAya. paThI sebAhulakAt klIbesUm monu0 e sUtrothI bAhiraM rUpa pAya. // 10 // adhaso detthN||24|| adhas zabdasya heTa ityayamAdezo navati // he // mUla bhASAMtara. adhas zabdane he? evo Adeza pAya. saM. adhas tenuM heDaM evaM rUpa zrAya. // 151 // // ttuNddhikaa|| adhas 61 heDa 11 adhas anena adhas sthAne heDa 11 klIbe sam monu heDa // 141 // TIkA bhASAMtara. adhasa zabdane hetu evo Adeza zrAya. saM. adhas tene cAlatA sUtraM heDa thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI heDhe rUpa thAya. // 11 // mAtR-pituH svasuH siA-baga // 14 // mAtRpitRbhyAM parasya khasmR zabdasya siyAga ityAdezau nvtH|| maau-sithaa| maau-chaa| pita-siyA / pinchA // mUla bhASAMtara. mAtR ane pitR zabdazrI para evA svasa zabdane siA ane chA evA Adeza thAya. saM. mAtR-svasA tenA mAu siA tathA mAucchA evA rUpa thAya. saM. pitR-svasA tenA piusiA tathA piucchA evA rUpa thAya. ||ddhuNddhikaa // mAtA ca pitA ca mAtR pitR 61 svasR61 liyA ca nAca sidhADau 12 mAtR svasmR sthAne sikSA gauNAMtyasya tu kagacajeti tbuk aMtyavyaMga sbuka mAusiyA mAtRsvasmR-anena svasRsthAne baH gauNAMtyasya tR kagacajeti tluk 11 AtAtAkuH masthAneDA zrAmityaM tyalekAno maauchaa| evaM pitRkhasTa pijasizrA piuchA // 14 // . TIkA bhASAMtara. mAtA ane pitA zabdathI para evA svasa zabdane siA zrane chA evA Adeza zrAya. saM. mAtRsvasa tene cAlatA sUtre siA Adeza thAya. pI gau For Private and Personal Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org dvitIyaH pAdaH / 33 NAMtyAstu kagacaja0 atyavyaMjana e sUtrothI mAusi rUpa yAya. saM. mAtRsvasR tene cAlatA sUtre svasR ne sthAne cha thAya. paThI gauNAMtyasya tR kagacaja0 AtAM - tADu: DityaMtyalekono e sUtrothI mAucchA rUpa yAya. evIrIte saM pitRsvasR tenAM piusiA tathA piucchA evAM rUpa thAya // 142 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tiryacastiriciH // 143 // tiryac zabdasya tiriti rityAdezo bhavati // tirihi peTha // zrarSe tiriyA ityAdezopi / tiriyA // TIkA bhASAMtara. tiryac zabdane tiricchi evo Adeza thAya. saM. tiryac tenuM tiricchi rUpa yAya saM dRzyati tenuM pecchai rUpa yAya. ArSa prayogamAM tiriA evo paNa Adeza thAya. saM tiryac tenuM tiriA rUpa thAya // 143 // // DhuMDhikA // tiryac 61 tirini 11 tiryac anena tiryac sthAne tirici 11 - tyavyaM0 luk tirihi dRza dazoniSTha pechAvayA dRzaHsthAne pacha zrAdezaH tivraprapatyAdInAM ti ipei zrArSe tiriyA // 143 // TIkAbhASAMtara. tiryaca zabdane tiricchi evo Adeza thAya. saM. tiryac tene cAlatA sUtre tiricchi thAya pabI aMtyavyaM0 e sUtre tiricchi evaM rUpa thAya. saM. dRz dhAtu tene dRzoniacchapicchAvayacchA e sUtre dRzne sthAne paccha Adeza thAya. pItyAdInAM e sUtre pecchai rUpa thAya. ArSa prayogamAM tiriA evaM rUpa yAya. 143 gharasya gharospatau // 144 // gRhazabdasya ghara ityAdezo bhavati patizabdazcetparo na javati // gharo gharasAmI | rAya-daraM // zrapatAvitikim / gar3ha-vaI // mUla bhASAMtara. gRha zabdane ghara evo Adeza thAya. paNa jo tenI patnI pati zabda na hoya to saM. gRha tenuM gharo thAya. saM. gRhasvAmI tenuM gharasAmI evaM rUpa yAya. saM. rAjagRha tenuM rAyaharaM evaM rUpa yAya. pati zabdapara na hoya to ema kahyuM be tethI saM. gRhapati tenuM gaha - vaI evaM rUpa thAya // 144 // // DhuMDhikA // 50 gar3ha 61 ghara 11 pati 71 gRha anena gRhasthAne ghara zrAdezaH 11 ataH serDoH gharo / gRhasya svAmI gharasvAmI sarvatra valuk gharasAmI rAjagRha kagacajeti jalukU varNo a ya anena gRhasya ghara For Private and Personal Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3e| mAgadhI vyAkaraNam. khaghatha ha 11 klIbesam monu rAyaharaM gRhapati ito't gR ga povaH ka gacajeti luk 11 aklIbe dIrghaH aMtyavyaM sUluk gahavaI // 144 // TIkA bhASAMtara. jo pati zabda Agala na hoya to gRha zabdane ghara evo Adeza thAya. saM. gRha tene cAlatA sUtre ghara evo Adeza zrAya. ataHse?: e sUtre gharo evaM rUpa thAya. saM. gRhasvAmI (gharano svAmI) tene cAlatA sUtre ghara Adeza thAya. panI sarvatra paThI gharasAmI evaM rUpa thAya. saM. rAjagRha tene kagacaja avarNo cAlatA sUtre gRhane sthAne ghara vAya. panI khaghatha0 klIbe sam monu0 e sUtrothI rAyaharaM rUpa thAya. saM. gRhapati tene Rto't povaH kagacaja aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrodhI gahavaI rUpa thAya. // 15 // shiilaadyrthsyerH||14|| zIladharmasAdhvarthe vihitasya pratyayasya ra ityAdezo javati // hasanazIlaH isiro| roviro| lajhiro / jampiro / veviro| jamiro / usasiro // kecana tRna eva mAhusteSAM namiragamirAdayo na sidhyanti / tRno'tra rAdinA bAdhitatvAt // 145 // mUla bhASAMtara. zIladharma ane sAdhu arthamAM AvelA pratyayane ira evo Adeza thAya. hasavAnuM jene zIla ( svanAva) hoya tenuM hasiro evaM rUpa thAya. rudana karavAnA zIlavAlo hoya tenuM rovira rUpa thAya. lajjA pAmavAnA zIlavAlo hoya tenuM lajjiro evaM thAya. jampa karavAnA zIlavAlo tenuM jampiro evaM rUpa thAya. varavAnA zIla. vAlo tenuM veviro evaM rUpa thAya. namavAnA zIlavAlo tenuM bhamiro evaM rUpa Aya. ucchvAsa levAnA zIlavAlo tenuM usasiro evaM rUpa thAya. keTalAeka tRn pratyayane paNa ira Adeza thAya ema kahe . teunA mata pramANe namira gamira vigere zabdo siddha thatA nathI. ahiM tRn pratyayane rAdi vaDe bAdhitapaNuM thAya. . // 145 // ||ddhuNddhikaa // zIlAdyartha 61 ra 11 hasehaMsane has hasatItyevaMzIlo hasatItyevaMdharmA'thavA hasatItyevaMsAdhuH hasiro / tRn zIladharmasAdhuSutan pratyayaH anena tRnasthAne raH lokAt 11 zrataHseH hasiro rudam zrazruvimocane rudU roditItyevaMdharmA roditItyevaMsAdhuH rodiro tRn zIladharmasAdhuSutan pra yuvarNasya guNaH ruro anena tRnsyAne ra lokAt rodira itijAte rudinamorvadivi 11 roviro ulasjaibIme laGa lar3ate i. tyevaMzIlo dharmA sAdhurvA iti laDiro / tRn zIladharmasAdhuSu tRn t For Private and Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 395 11 kagaTaDeti sbuk anAdaudvitvaM thanena tRnsthAne raH lokAt 11 zrataHse?H lajiro kathaNU vAkyaprabodhe kathabaMdhe kathayatItyevaMzIlo dharmo sAdhurvA iti jaMpiro tRn zIlatan karvajArapajaroppAla pisuNasaMghabo bacava ityanena kathasthAne jaMpa iti anena tRn sthAne ra lokAt 11 ataHse?H jaMpiro / TuveTa kaMpane kepuDa calane vepata ityevaMzIlaH dharmaH sAdhurvA iti vepiro vivazabdArthAdakarmakAt ityatpratyayaH anena tRnasthAne raH lokAt vepira iti sthite povaH pi vi 11 zrataHsejhaiH vepiro / bama calane namatItyevaMzIlo dharmA sAdhurvA namiro zamakASTakAthinaN pratyayaH anena thinasthAne zraH lokAt sarvatra namadhAtu. rakhuk 11 zrataHsejhaiH namiro zvas prANane ut pUrva ubasatItyevaMzIlo dharmA sAdhurvA iti usa siro / anutsAhotsannesache utasthAne utanzIle tRn pratyayaH anena tRnUsthAne raH lokAt sarvatra vasuk 11 zrataHseDoMH usasiro / nam namatItyevaMzIlo dharmA vA sAdhu namiro kecit utpratyayasyaiva ramichati teSAM namiragamirAdayo na jAyaMte smyajasihasadIpakapamananoraH iti tam agrerapratyayaH vet tRnU pratyayasyaiva raH zrAdezo vidhIyate tadA tanmate dipratyayasyaH ro na syAt taccAyuktaM tato anena rasthAne raH lokAt 11 ataHsejhaiH namiro gam gabatItyevaMzIlo dharmA vA sAdhurvA iti gamiro tRkamamamahanavRSanUsthA ukaNa ityukaN pratyayaH anena ukaNasthAne u iraH lokAt 11 ataHsejhaiH gamiro // 145 // TIkA bhASAMtara. zIladharma ane sAdhu arthamAM kahelA pratyayane ira evo Adeza thAya. has dhAtu hasavAmAM pravatrte. hasavAnuM jenuM zIla hoya athavA hasavAno jeno dharma hoya athavA hasavAmAM sAdhu hoya te hasiro kahevAya. ahIM tRn zIladharmasAdhuSu e sUtre tRn pratyaya Ave panI cAlatA sUtre tRnane sthAne ira thAya pI lokAt ataHsejhaiH e sUtrothI hasiro rUpa thAya. rudg e dhAtu AMsuM pagDavA ( rovA) mAM pravarte. rudU dhAtu tene rovAnuM jenuM zIla hoya athavA rovAno dharma hoya ke rovAmAM sAdhu hoya te rudiro kahevAya. tyAM tRnazIladharma0 yuvarNasya cAlatA sUtre tRnne sthAne ira thAya paThI lokAt e niyamayI rodira evaM rUpa thAya. pI rudinamorvadivi e sUtrathI rodiro rUpa thAya. lajja dhAtu lAja pAmavAmAM pravarte lajjA pAmavAnuM jenuM zIla hoya, For Private and Personal Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 206 mAgadhI vyAkaraNam. athavA lA pAmavAno jeno dharma vA temAM je sAdhu hoya te lajjiro kahevAya. hiM tRnazIladharmasAdhuSu kagaTaDa0 anAdau 0 cAlatA sUtre tunne sthAne ira thAya. pI lokAt ataH serDoH e sUtroyI lajjiro rUpa thAya. saM. kathaNa dhAtu kahevAnA mAM pravartte kahevAnuM jenuM zIla hoya dharma hoya athavA temAM sAdhu hoya te jaMpiro kahevAya. hi tRn pratyayane katherbajjarapajjaro0 cAlatA sUtre tunne sthAne ira ve pI lokAt ataH serDoH e sUtrothI jaMpiro rUpa yAya. veSa dhAtu kaMpavAmAM pravartte. kaMpavAnuM jenuM zIla hoya vA tevA dharmavAlo ke temAM sAdhu hoya te vepiro kahevAya. vivazabdArthAdakarmakAt cAlatA sUtre tRnne sthAne ira thAya pachI lokAt povaH ataH serDoH e sUtrothI vepiro rUpa thAya. saM. bhrama dhAtu cAlavAnA mAM pravartte jamavAnuM jenuM zIla hoya vA tenA dharmavAlo ke temAM sAdhu hoya te bhamiro kahevAya. hiM bhram dhAtune zamakASThakAthinaN cAlatA sUtre thinaNUne sthAne ira thAya pI lokAt sarvatra ataH seDa e sUtrothI bhamiro rUpa thAya. zvas dhAtu zvAsa levAnA arthamAM pravartte tene ut upasarga zrave je ullAsa levAnA zIlavAlo tevA dharmavAlo ke temAM sAdhu hoya te usasiro kahevAya ahiM anutsAhotsanne tRn pratyayane sthAne cAlatA sUtre ira thAya. pabI lokAt sarvatra ataH serDoH e sUtrothI usasiro rUpa yAya. saM. nam dhAtune namavAnA zIlavAlo vA dharmavAlo athavA temAM sAdhu te namiro kahevAya. keTalAeka utpratyayaneja ira pratyaya ibe ve terjanA matamAM namira gamira vigere rUpa na thAya. nam dhAtune smyajasihasadIpaka0 e sUtre ra pratyaya yAve pabI tRn pratyayane ira thAya. tyAre temanA matamAM dipratyayane ira na thAya. te ghaTatuM nathI pI zra sUtre rane sthAne ira thAya. lokAt ataH serDoH e sUtrothI namiro rUpa yAya. gama eTale januM javAnA zIlavAlo te dharmavalo athavA temAM sAdhu te gamiro kahevAya. gam zabdane tRkagamahanavRSabhU e sUtre kaNa pratyaya ve paDhI cAlatA sUtre ukaNne sthAne ira thAya. lokAt ataH seDaH e sUtrothI gamiro rUpa yAya. // 149 // kastumattUNa - tuprANAH // 146 // ktvA pratyayasya tum at tU tujhA ityete zrAdezA javanti // tum | dahuM / motuM // zrat / na mizra / ra mizra // tUNa | ghetUNa | kAU || tuzrApa / nettu / sojANa // vandittu ityanusvAralopAt // vanditA iti siddhasaMskRtasyaiva valopena // kaTTu ititu zrArSe // mUla bhASAMtara. ktvA pratyayane tum at tRNa tuANa evA Adeza thAya. tum nuM udAharaNa - saM. dRSTvA tenuM dahuM evaM rUpa yAya. saM. muktvA tenuM mottuM rUpa yAya. at pratyayanAM udA0 saM. bhramitvA tenuM bhamia thAya. saM. ramitvA tenuM ramia thAya. tUNa pratyayanAM udAharaNa - saM. gRhItvA tenuM ghettRNa thAya. saM. kRtvA tenuM kAUNa rUpa For Private and Personal Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 35 thAya. tuANa pratyayanAM udAharaNa-saM. bhittvA tenuM bhettuANa evaM rUpa thAya. saM. zrutvA tenuM souANa evaM rUpa yAya. saM. vaMditvA tenuM anusvArano lopa karI vanditurUpa yAya ne siddha evA saMskRta rUpamAMthI vano lopa karavAthI vandittA evaM rUpa thAya. zrArSa prayogamAM. saM. kRtvA tenuM kaDDa evaM rUpa yAya. // 145 // DhuMDhikA ktvA lugAtau nopaH zrAlopaH 61 tum ca zracca tUpazca tUyANazca tumattUNatuzrANAH 13 dRza darzane pUrvaprAkkAlektvA ktvA pra0 zranenatvA sthAne tum to't ha da dRzastadvazakArasya takAreNa saha tuma iti sthAne monuM daTTu muMcatImokSaNe muc mocanaMpUrvaM tvA zranena tvAsthAnetum yuvarNasya guNaH mu mo lokAt monu0 motu / cama calane cam ramikrIDAyAM ca camaNaM pUrva0ram ramaNaM pUrvaM tvA pratyayaH anena tvA pratyayasthAne tu sarvatra jama dhyAdura lopaH vyaMjanAdadaMtet camu ram zra lokAt jamata iti jAtaH e pratkAtumanavya ityanena jami ra mizra he gupAdAne graha grahaNaM pUrvaM tvA anena svAsthAne tu ktvAtuma tavyeSupyet sthAne gheva lokAt ghettu / kR karaNaM pUrvaktvA pra0 anena svAsthAne tuH zrAH kRgonUtana viSyatozca kA kagacajeti tUpa madhyAt taluk kAuNa jadapi vidAraNe jida jedanaM pUrvatvA yuvarNasya guNaH nine nena tvAsthAne tuzrANa / zraghoSe prathamo ziTadat lokAt jo zrApa Istu gatauzru zravaNaMpUrvaM tvA pra0Anena tvA sthAne tuA yuvarNasya guNaH zru zro sarvatra raluk kagacajeti daluk sonathApa va stutya nivAdanayoH baMda vaMdanaM pUrvatvA pra0 udita kharAto tana thAgamaH anena tvA sthAne tum mIsAdevamluk velAdevA udvitu vyaMjanAdadate't lokAt vaMditu iti jAte zraMcekAtumatavya javiSyatsu daSTi vadi tuvanditvA sarvatra valuk anAdau dvitvaM ttA vaMdittA karaNaM pUrvatvA pra0 anena tvApratyayasya tum ito't kR ka zrArSatvAt kaTTu iti // 145 TIkA bhASAMtara. ktvA pratyayane tum at tUNa tUANa evA Adeza thAya. dRz dhAtu jovAmAM pravatte tene pUrvaprAkkAle e sUtre ktvA pratyaya zrAve paDhI cAlatA sUtre svAne sthAne tumAve pI Rto't dRzaste tadazakA0 monu0 e sUtrothI dvaM rUpa yAya. For Private and Personal Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3eja mAgadhI vyAkaraNam. muMca dhAtu mukavAmA pravarte tene ktvA pratyaya Ave paMchI cAlatA sUtre tvAne sthAne tum Ave yuvarNasya dabhujamuthAto lokAt monu0 e sUtrothI mottuM rUpa thAya. bhram dhAtu cAlavAmA pravarte ane ram dhAtu krIDA arthamA pravarte tene ttavA pratyaya Ave paThI cAlatA sUtre ttavA pratyayane sthAne at thAya. sarvatra vyaMjanAdadaMte't lokAt e sU trothI bhamata ramata evAM rUpa thAya. ema ktvAtama tavya0 e sUtre bhamia ramia evAM rUpa thAya. graha dhAtu grahaNa karavAnA arthamA pravarte graha dhAtune ktvA pratyaya Ave pajI cAlatA sUtre tvAne sthAne tUNa thAya. panI tvA tumatavya grahasthAne gheva lokAt e sUtrothI ghettuNa evaM rUpa thAya. kR dhAtu karavAnA arthamA pravarte tene ktvA pratyaya Ave cAlatA sUtre tvAne sthAne tUNa Adeza thAya. AHkRgo bhUtabhavi0 kagacaja0 e sUtrothI kAuNa rUpa dhAya. bhid dhAtu nedavAnA arthamAM pravarte tene ktvA pratyaya Ave yuvarNasya cAlatA sUtre tvAne sthAne tuANa Adeza thAya. paThI aghoSe prathamoziTa lokAt e sUtrothI bhettu ANa rUpa thAya. zru dhAtu sAMjalavAmAM pravaH tene kA pra. tyaya Ave panI cAlatA sUtre tvA tene sthAne tuANa Adeza thAya. yuvarNasya sarvatra kagacaja0 e sUtrothI souANa eq rUpa thAya. vaMd dhAtu namavAmAM pravarte tene ktvA pratyaya Ave panI udita svarAMto zrA cAlatA sUtre tvAne sthAne tum zrAya. mIsAdeAmaluk velAdevA vyaMjanArdate't lokAt e sUtrothI vaMdittu evaM rUpa thAya. pI eccakAtuma tavyabhavi0 dRSTivakSi0 e sUtrothI vaMditvA rUpa thAya. pI sarvatra anAdau0 e sUtrothI vaMdittA rUpa thAya. kR dhAtu karavAmAM pravarte tene ktvA pratyaya Ave cAlatA sUtre tavA ne sthAne tum Adeza thAya. pI Rtot ArSe prayoga ke tethI kaTTha evaM rUpa thAya. // 16 // idamarthasya kerH||14|| zdamarthasya pratyayasya kera ityAdezo javati // yuSmadIyaH / tumhkero|| asmdiiyH| shrmhkero|| na ca navati / maItha- pakkhe / pANiNIzrA // mUla bhASAMtara. idam arthanA tachita pratyayane kera evo Adeza thAya. saM. yuSmadIyaH tenuM tumhakero evaM rUpa thAya. saM asmadIyaH tenuM amhakero rUpa thAya. koi ThekANe na paNa thAya. saM madIyapakSe tenuM maIa-pakkhe evaM rUpa thAya. saM. pANinIyA tenuM pANiNIA evaM rUpa thAya. // 14 // // DhuMDhikA // idamartha 61 kera 11 yuSmat zabdaH aMtyavyaMga daluk 11 kAt yuSmadIyaH anena zyasya keraH yuSmadyarthaparetaHyutu padamaSma iti mastha mhaH aMtyavyaM0 dabuka 11 zrataHse?H tumhakero / asma For Private and Personal Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / Ruu dIyaH asmAka mayamiti zrasmadIyaH dorayaM dArIyaH zyamapra0 Iyasya keraH pratyavyaM0 daluk pakSAzmaSmasyandaH 11 ataH serDoH zramhakero madIpa Iyasya kero na syAt bADulAdhikArAt kagacajeti luk yaluk ca kaHkhaHkaci0 kaH khaH zranAdaudvitvaM dvitIyapUrva0 kha ka 11 ataH seDaH maI - pakkhe | vA pANinIyA pANinerime chAtrA iti pANinIyAH noNaH kagacajeti yaluk 13 jaszasaGa sidIrghaH jaszasoluka pANipIyA // 147 // arat bhASAMtara. idamarthanA pratyayane kera evo Adeza thAya. saM. yuSmad zabda tene aMtyavyaM * ataH seDaH tujhe kerokAt e sUtrothI yuSmadIyaH evaM rUpa yAya. saM. yuSmadIyatene cAlatA sUtre Iya ne sthAne kera evo Adeza yAya. yuSmadyartha retaH pakSmahamasma0 aMtyatryaM0 ataH seDaH e sUtrothI tumhakero evaM rUpa yAya. saM. asmadIya: ( je mArA saMbaMdhI te ) dorayaM dAriyaH cAlatA sUtre kera thAya. aMtyavyaM0 pakSmazmaSma0 ataHseDa : e sUtrothI amhakero rUpa yAya. saM madIyapakSe tene cAlatA sUtre I pratyayane kera evo Adeza na thAya. kAraNa ke, A bAhula adhikAra be. pI kagacaja0 kSaHkhaHkvaci0 anAdau0 dvitIya0 ataH seDaH e sUtrothI maIa - pakkhe evaM rUpa thAya. saM. pANinIyAH eTale vyAkaraNanA karttA pANini zrAcAryanA ziSyo. saM. pANinIyatene noNaH kagacaja0jasAs Gasi0 jazuzasorluk e sUtrothI pANiNIyA evaM rUpa siddha thAya // 147 // para- rAjanyAM kakkau ca // 148 // para rAjan ityetAbhyAM parasyedamarthasya pratyasya yathAsaMkhyaM saMyuktau ko mit kazvAdezau bhavataH / cakArAtkerazca // parakIyaM / pArakaM / parakaM / pArakeraM // rAjakIyam / rAikaM / rAyakeraM // mUla bhASAMtara. para ane rAjan zabdathI para evA idamartha pratyayane anukrame saMyukta evA kAne Dit evo ikka Adeza thAya. cakAranuM grahaNa be tethI pache kera evo pradeza paNa thAya. saM. parakIyaM tenAM pArakkaM parakaM pArakeraM evAM rUpa thAya. saM rAjakIyaM tenAM rAika rAyakaraM evAM rUpa thAya // 148 // // DhuMDhikA // parazca rAjA ca pararAjAnau tAjyAM kazca Ditkazca kaDiko 12 vA 11 parasyedaM parakIyaM parajana rAjakiya kAya kIyapra0 zravarNo luk anena kIyasthAne kaM zrataH samRdhyAdau vA pa pA 11 klI besma monu0 pA For Private and Personal Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Y00 mAgadhI vyAkaraNam. rakaM parakaM dvitIye parakIyasthAne kera 11 zrataHsamRdhyAdau pa pA paarkerN| rAjakIya-anena kIyasthAne Dit ka iti mityaM sthAne keraH kagacaje-ti saluk avarNo zra ya 11 klIbesam monu0 rAyakeraM // 14 // TIkA bhASAMtara. para ane rAjan zabdanI para evA idamartha pratyayane anukrame saMyukta evA ka ane Dikka evA Adeza thAya. paranuM je A te parakIya kahevAya. saM. parakIya tene parajanarAja avarNo cAlatA sUtre kIya ne sthAne kaM thAya. panI ataHsamRdhyAdau klIbesam monu0 e sUtrothI pArakaM rUpa thAya. pade parakaM rUpa thAya. bIje pakSa saM. parakIya tene kIyane sthAne kera thAya panI ataHsamRdhyAdau e sUtrothI pArakeraM rUpa thAya. saM. rAjakIya tene cAlatA sUtre kIyane sthAne Dikka thAya. panI DityaM / kIyane sthAne kera thAya kagacaja. avarNo0 klIbesam monu0 e sUtrothI rAyakeraM rUpa thaay.|| 14 // yuSmadasmadotra eccayaH // 14 // dhAnyAM parasyedamarthasyAtra eccaya ityAdezo navati // yuSmAkamidaM yoSmAkam tumheccayaM / evam amheccayaM // mUla bhASAMtara. yuSmad ane asmad zabdanIpara evA zdamartha aJ pratyayane eccaya evo Adeza thAya. tamArA saMbaMdhI te yauSmAkam kahevAya. saM yauSmAkam tenuM tumhecayaM rUpa thAya ane evI rIte saM. AsmAkaM tenuM amheccayaM evaM rUpa thAya. // DhuMDhikA // yuSmaca asmacca tayoH aJ 61 eccaya 11 yuSmAkamidaM yuSmadasmadojInI aJpra yuSmAka zrAdezaH anena thAkasthAne eccayaH yuSmadyarthaparetaH yutu padamaSmazmalAMmhaH mamhaHbukamamadhyAt thAlopaH11kvIbesm monu tumheccayaM zramheccayaM asmadaH // 14 // TIkA bhASAMtara. yuSmad ane asmI para evA idamartha aJ pratyayane ecaya evo Adeza thAya. tamArA saMbaMdhIzrA te yauSmAka kahevAya. saM yuSmad zabdane yuSmadasmadotrInI yuSmAkaAdezaH cAlatA sUtre Akane sthAne ecaya evo Adeza thAya. yuSmadarthaparetaH pakSmaSma0 klIvesam monu0 e sUtrothI tumheccayaM evaM rUpa thAya evI rite saM. AsmAkaM tenuM amheccayaM evaM rUpa thAya. // 14 // vatevaH // 14 // vateH pratyayasya chirukto vo javati // mahuravva pAmaliutte pAsAyA // mUla bhASAMtara. vati pratyayane bevaDo va thAya.saM mathurAvat pATaliputre prAsAdAH tenuM mahura vva pADaliutte pAsAyA evaM rUpa thAya. For Private and Personal Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 401 dvitiiyHpaadH| // DhuMDhikA // vati61vva 11 mathurAvat mathurasyAderadevat anena vatsthAne vva khaghatha thu hu -hasvaHsaMyoge rA ra mahuravva pATaliputra-TomaH kagacajeti pluk anAdau hitvaM 71 memmime misthAne DityaM lokAt pAmatiutte prAsAda- sarvatra luk kagacajeti daluk avarNo a ya 12 jaszasaGasi dIrghaH jasUzaso k pAsAyA mathurAvat pATaliputre prAsAdAH // 14 // TIkA bhASAMtara. vati pratyayane bevamo vva thAya. saM. mathurAvattene mathurasyAderadevat cAlatA sUtre vat ne sthAne vva thAya. pI. khaghatha0 isvaHsaMyoge e sUtrothI mahuravva evaM rUpa thAya. saM. pATaliputra tene ToDaH kagacaja anAdau DemmiDe DityaM lokAt e sUtrothI pADatiutte ebuM rUpa thAya. saM. prAsAda tene sarvatra kagacaja avarNo0 jasU zasU Ga si0 jas zasoluka e sUtrothI pAsAyA evaM rUpa thAya. sarvAGgAdInasye kaH // 25 // sarvAGgAt sarvAdeH pathyaGga [ he 701] ityAdinA vihitasyenasya sthAne zka ityAdezo javati // sarvAGgINaH / savva GgiA // __ mUla bhASAMtara. sarvAMga zabda thakI sarvAde pathyaGgaH e niyamathI karelA Ina pratyayane sthAne ika evo Adeza thAya. saM. sarvAGgINaH tenuM savvanio evaM rUpa thAya. // DhuMDhikA // sarvAMga 51 ina 61 ka 11 sarvAGga sarvANi aMgAni vyApnoti iti sarvAMgInaH sarvAdeH pathyaMga karmapatrapAtra sarAva vyApnoti iti Ina prasyayaH anena inasya zkaH luk gamadhyAt alopaH sarvatra va buk hrasvaH saMyoge vA va anAdauhitvaM kagacajeti kabuk 11 ataHseDoMH savva nija. TIkA bhASAMtara. sarvAMga zabdane sarvAdeH pathyaMga0 e sUtrathI karelA Ina pratyayane sthAne ika evo Adeza thAya. saM. sarvAGga te uparathI sarva aMge vyApta thAya tene sAgIna kahIe. tene sarvAdeH pathyaMga e sUtre Ina pratyaya thAya. paLI cAlatA sUtre Ina ne sthAne ika thAya. luk thai ganI aMdara rahelA ano. lopa thAya panI sarvatra hasvasaMyoge anAdau0 kagacaja0 ataHse?H e sUtrothI savvagio ruupaay|| patho sye kaTa // 15 // nityaM NaH paMthazca [ he064] iti yaH payo ko vihitastasya zkaTa javati // pAnthaH pahije // 151 // For Private and Personal Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 402 mAgadhI vyAkaraNam . mUla bhASAMtara. nityaM NaH pathazca e sUtrathI je pathin zabdane Na thAya meM tene ikaTa zrAdeza thAya. saM. pAMthaH tenuM pahio rUpa thAya. // 151 // ||ddhuNddhikaa // pathin 61 Na 61 ikaTra 11 pathin nityaM paMthAnaM vahatIti pAMthaH nityaM NaH pathazca iti pathin agreNa pratyayaH paMtha zrAdeza vRddhistrIreSvAdiH paM pAM thanena pratyayasya zkaTa zrAdezaH ik iti buk thasya madhye anuk lokAt pAnthika iti jAte isvaHsaMyoge pA pa viMzatyAdeck ityanuvAralopaH khaghathadha thi hi kagacajeti kabuk 11 ataHsejhaiH phidd|151|| TIkA bhASAMtara. nityaM NaH paMthazca sUtrothI pathin zabdane karelA Na nesthAne ikaT Adeza thAya. saM. pathin zabda te uparathI pAMtha zabda zrayo teno artha musApharI karanAra thAya . saM. pathin tene nityaM NaH pathazca e sUtre Na pratyaya ane paMtha evo Adeza zrAya. pI vRddhistrI cAlatA sUtre Na pratyayane sthAne ikaTU Adeza thAya. ik luka lokAt e sUtrothI pAMthika evaM rUpa thAya. paThI isvaHsaMyoge viMzatyAdelaka khaghatha0 kagacaja0 ataHse? e sUtrothI pahio rUpa thAya. // 152 // IyasyAtmano nnyH|| 153 // zrAtmanaH parasya Iyasya Naya ityAdezo navati // zrAtmIyam appnnyN|| mUla bhASAMtara. Atman zabdathI para evA Iya pratyayane sthAne Naya evo Adeza thAya. saM. AtmIyam tenuM appaNayaM ebuM rUpa zrAyaH // 153 // ||ddhuNddhikaa // zya 61 zrAtman 61 Naya 11 zrAtmIya anena zyasya sthAne payaH isvaH saMyoge thA a lasyAtmano povaH iti masya paH anAdauhitvaM ppa 11 klIbesUm monu appANayaM // 15 // TIkA bhASAMtara. Atman zabdazrI para evA Iya pratyayane sthAne Naya evo Adeza thAya. saM. AtmIya tene cAlatA sUtre Iya ne sthAne Naya evo Adeza thAya. panI isvaH saMyoge tasyAtmanopokaH anAdau0klIvesam monu0e sUtrothI appANayarUpa thAya. tvasya DimA-ttaNau vA // 154 // tvapratyayasya mimA ttaNa ityAdezau vA nvtH|| pINimA / pupphimaa| pINataNaM / pupphattaNaM / pade / pINattaM / pupphattaM // imnaH pRthvAdiSu niya For Private and Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 403 tatvAt tadanya pratyayAnteSu zrasyavidhiH pInatA ityasya prAkRte pINyA iti bhavati / pIdA iti tu jASAMtare / teneha talo dA na kriyate // mUla bhASAMtara. tva pratyayane DimA ne taNa evA pradeza vikalpe thAya. saM pInatva tenuM pINimA evaM rUpa thAya. saM. puSpatva tenuM puSphimA thAya. saM. pInatvaM tenuM pINattaNaM zrAya. saM. puSpatvaM tenuM puSphattaNaM thAya. pade saM pInatvaM tenuM pINattaM thAya ne saM. puSpatvaM tenuM puSphaktaM yAya. iman pratyaya pRthu vigere zabdomAM niyamathI thAve te tenAtha anya pratyaya jene te hoya tevA zabdone viSe vidhi yAya ve. saM. pInatA tenuM prAkRtamAM pINayA evaM rUpa yAya be ne bIjI jASAmAM pINadA evaM rUpa yAya. tethI hiM tala pratyayane dA karavAmAM Avato nathI. // DhuMDhikA // tva 61 mimAtta 12 vA 11 pInatva anena vA tvasya kimA imA iti mityaM noNaH 11 aMtyavyaM 0 luk pINimA / puSpatva anena tvasya mimA imA iti paspayoH phaH zranAdau dvitvaM dvitIyaturya0 pUrva pha paH 11 aMtyavyaM saluk puSphimA / pInatva anena tvasya ttaNaH noNaH 11 klI besm monu0 puSkattaNaM / pade pInatva noeH 11 klIbesamma monu0 sarvatra na luk nAdau dvitvaM pItaM / puSpatvaM ppaspayoH phaH zranAdau dvitvaM dvitIyaturya0 pUrva phapa sarvatra valuk zranAdautvaM 11 kvIbe sam monu0 pupphattaM / pInatA noNaH kagacajeti tluk avarNo a ya 11 aMtyavyaMjanasya luk pIThayA / pInatA noSaH todo nodo saurasenyAM tAdA 11 aMtavyaMjanasya lukU pANadA // 154 // TIkA bhASAMtara va pratyayane sthAne DimA zrane ttaNa evA Adeza thAya. saM. pInatva tene cAlatA sUtre vikalpe tvane DimA Adeza thAya. DitvaM noNaH aMtyavyaM0 e sUatel pINimA evaM rUpa yAya. saM. puSpatvaM tene cAlatA sUtre tva ne sthAne DimA Adeza thAya. SpaspayoH phaH anAdaudvitvaM dvitIyaturya * atyavyaM0 e sUtrothI puSphimA evaM rUpa yAya. saM. pInatva tene cAlatAM sUtre tvane sthAne taNa Adeza thAya. noNaH klIbesma monu0 e sUtrothI puSphattaNaM rUpa yAya. pade saM. ponatva tene noNaH klIbe sam monu0 sarvatra anAdI0 e sUtrothI pINasaM rUpa thAya. saM. puSpatvaM tene SpaspayoH phaH anAdau0 dvitIyaturya0 sarvatra anAdau 0 klIvetram monu0 e sUtrozrI puSphaktaM rUpa zrAya. saM. pInatA tene noNaH kagacaja0 avarNo* aMtyavyaM0 e O For Private and Personal Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 404 mAgadhI vyAkaraNam. sUtrothI pIThayA evaM rUpa Aya. saM. pInatA tene noNaH todo nodo saurasenyAM aMtyavyaM0 e sUtrothI pANadA rUpa thAya. 154 anogatailasya DellaH // 15 // zraGkoTa varjitAt zabdAtparasya tailapratyayasya Deva ityAdezo navati // surahi-jaleNa kamuevaM // zranakogaditi kim / zraGkolatenaM // mUla bhASAMtara. akoTha zabdane varjine koipaNa zabdane lAgelA taila pratyayane Della evo Adeza thAya. saM. surabhijalena kaTutailaM tenuM surahi-jaleNa kaDuellaM evaM rUpa thAya. mUkhamAM aGkoTha zabdane varjIne ema kaDaM ne tethI saM. aGkoThatailaM tenuM aGko llatallaM ebuM rUpa thAya. 155 ||ddhuNddhikaa // na zraGkoH zranakoThaH tasmAt anaMkogat 5 1 taila 51 Dela 11 sura nijala khaghathA ni hi 31 TA zrAmorNaH TANa zasyet la le surahi jaleNa kaTukataila TomaH Ta ma tailasya Dela iti ela DityaM kamadhyAdalopaH kagacajeti kabuk 11 klIbe sam monu0 kamuellaM / aGkogtailaM aGkogyasya saH ataet tai te tailAdau tAhitvaM kSa 11 klIbe sma monu0 aMkokhatevaM // 155 // TIkA bhASAMtara. aGkoTha zabdane varjine bIjA zabdathI para evA taila pratyayane Della evo Adeza thAya. saM. surabhijala tene khaghathadha0 TAAmorNaH TANazasyet e sUtrodhI surahijaleNa evaM rUpa thAya. saM. kaTukataila tene ToDaH cAlatA sUtre tailane sthAne Della A deza thAya. DityaM gacaja0 klIbe sam monu0e sUtrothI kaDuellaM evaM rUpa thAya. saM. aMkoThataila tene ThasthallaH aitaet tailAdaudritvaM klIbesam monu e sUtrothI aMkollatallaM evaM rUpa thAya. // 155 // yattadetadotorittia etabuk ca // 156 // enyaH parasya mAvAdaratoH parimANArthasya ititha ityAdezo navati etadobuk ca // yaavt| jittiyaM // taavt|tittiyN // etAvat / ittiyaM // mUla bhASAMtara. yat tat etad zabdathI para evA parimANa arthavAlA DApa pratyayaDe Adi jene evA atu pratyayane ittia evo Adeza thAya. ane etad zabdano luk thAya. saM. yAvat tenuM jittiaM rUpa thAya. saM. tAvat tenuM tittiaM rUpa thAya. saM. etAvat tenuM ittiraM rUpa dhAya. // 156 // For Private and Personal Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 405 dvitiiyHpaadH| // DhuMDhikA // yacca tacca etacca yattadetad tasmAt 51 atu 61 ittitha 11 etabuk 11 ca 11 yAvat AyojaH yA jA anena DAvatsthAne ittitha lokAt klIve sm monu0 jittiraM / saM0 tAvat DAvatsthAne ittitha lokAt klIve sm monu tittiraM yA saMkhyAmAnamasya etAvatsaMkhyAmAnamasya iti yattadomAbAdi etAvat anena etaDAvat sthAne ittitha klIbe sam monu ittiraM // 156 // TIkA bhASAMtara. yad tad etad e zabdathI para evA DAbAdi atu pratyayane ittia evo Adeza thAya. ane etad zabdano luk thAya.saM. yAvat tene AyojaH cAlatA sUtre DAvatne sthAne ittia Adeza thAya. lokAt klIbesam monu0 e sUtrothI jitti rUpa thAya. saM. tAvat tene cAlatA sUtre ittia thAya. panI lokAta klIbesam monu0 e sUtrothI tittiraM rUpa zrAya. je saMkhyA mAna ne jene te yAvat kahevAya. evI rIte etad zabdane yattadoDAbAdi e sUtrothI etA vat evaM rUpa thAya. panI cAlatA sUtre ittia A deza thAya. paThI klIbesam monu0 e sUtrozrI itti evaM rUpa zrAyaH // 156 // idaM kimazca Dettia-Dettila-DedahAH // 15 // idaMkiMcyAM yattadetanayazca parasyAto DavitorvA Dita ettizra ettila edaha ityAdezA navanti etabuk ca // zyat / ettiyaM / ettilaM / edahaM // kiyat / kettiraM / kettilaM / keddahaM // yAvat / jettiraM / jettilaM / jeddhN||taavt|tettiaN| tettilaM / tedahaM // etaavt| ettishr| ettilaM / edahaM // _mUla bhASAMtara. idam kim yad tad ane etad e zabdothIpara zrAvelA atu pratyaya athavA DAvatu pratyayanA Ditane ettia ettila ane edaha evA Adeza thAya. ane etadno luk thAya. saM. iyat tenAM ettiaM ettilaM edahaM evAM rUpa thAya. saM. kiyat tenA kittiaMkettilaM keddahaM evA rUpa thAya. saM. yAvat tenAM jettiaM jettilaM jeddahaM evA Adeza zrAya. saM. tAvat tenA tetti tettilaM teddahaM evA rupa thAya. saM. etAvat tenA ettiaM ettilaM edahaM evA rUpa thAya. // 17 // ||ddhuNddhikaa // idam ca kim ca dakim tasya 61 ca 11 Dettizrazca Dettilazca meMdahazca DettidhamettilaDedahAH 13 zyat anena at sthAne Dettiya For Private and Personal Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 406 mAgadhI vyAkaraNam . iti DityaM0 zyabuka 11 klIbe sm monu ettikaM / zyat dhanena at sthAne Dettila ettilva iti mityaM ettilaM zyat anena zrataH meddaha DiyaM zyaluk 11 klIbe sam monu edahaM / kiyat anena at sthAne mettiya iti DityaM zya lokAt 11 klIbe sam monu ke tithaM kettivaM kedahaM / yAvat thAderyojaH anena that sthAne Dettitha Dettiva DedahAH DityaM lokAt 11 klIbe sam jettisaM jettilaM jeddahaM tAvat eva meva tettisaM tettilaM tedihaM / etAvat anena DAvat sthAne DettiyAdi iti DityaM etabukAe ttiraM evaM etivaM edahaM // 157 // TIkA bhASAMtara. idam kit yam tad etad e zabdothIpara evA atu vA DAvatu ne Dita evA ettia ettila addaha evA Adeza Aya. saM. iyat tene cAlatA sUtre atne sthAne Dettia thAya. pajI DityaM iyaluka klIye sUm monu0 e sUtrothI ettiaM thAya. saM. iyat tene cAlatA sUtre atne sthAne Dettila thAya. DityaM0 klIve sam mAnu0 e sUtrothI ettilaM rUpa thAya. saM. iyat tene cAlatA sUtre Dedaha Adeza zrAya. DityaM0 iyaluk klIbe sam monu0 e sUtrothI evaha rUpa thAya. saM. kiyat tene cAlatA sUtre Dettiya thAya. panI DityaM0 lokAt klIbe sam monu0 e sUtrothI kettiaM thAya evI rIte kettilaM keddahaM evAM rUpa thAya. saM yAvat tene AyojaH cAlatA sUtre atne sthAne Dettia Dettila Dedaha evA Adeza thAya. pIDityaM0 lokAt0 klIbe sam e sUtrothI jettiaM jattillaM jeddahaM evA rUpa thAya. saM. tAvat tene pUrvanI jema sUtrothI tetti tettilaM tehiM evA rUpa dhAya. saM. etAvat tene cAlatA sUtre DAvatne sthAne Dettia vigere Adeza thAya. pIDityaM0 etadano luk thAya. eTale ettiaM ettilaM eddahaM evA rUpa dhAya. // 157 // kRtvaso huttaM // 15 // vAre kRtvas / he0 702 / iti yaH kRtvas vihitaH tasya huttamityAdezo navati // sayahuttaM / sahassahuttaM // kathaM priyAnimukhaM piyahuttaM / animukhArthe na huttazabdena naviSyati // mUla bhASAMtara. vArekRtvas e sUtrathI je kRtvam pratyaya Ave tene hutta evo Adeza zrAya. saM. zatakRtvaH tenuM sayahuttaM rUpa thAya. saM sahasrakRtvaH tenuM sahassahuttaM evaM rUpa thAya. koz zaMkA kare ke, tyAre saM. priyAbhimukhaM tenuM piyahuttaM evaM zIrIte Aya ? tenA uttaramAM kahevArnu ke, te ThekANe abhimukha arthavAlA hutta zabda vo karI siddha thAya // 10 // For Private and Personal Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 407 dvitiiyHpaadH| // DhuMDhikA // kRtvas 61 hutta 11 zatakRtvas sahasrakRtvas zatavArAna kRtvAprathame zaSoH saH sa kagacajeti tubuk zravoM zraya hitIye sarvatra rabuka anAdau hitvaM ssa anena kRtvam sthAne huttaM 11 klIbe sm monu sayahuttaM sahassahuttaM priyAnimukhaM sarvatra raluk 11 klIve sm monusvAraH piyahuttaM huttazabdo'nimukhArthazca // 157 // TIkA bhASAMtara. vArakatvas e sUtrathI karelA kRtvana zabdane hutta evo adeza thAya. saM. zatakRtvasa sahalakRtvas (sovAra-hajAravAra ) temAM prathamanA zabdane zaSoHsaH kagacaja0 avarNo0 ane bIjA zabdane sarvatra. anAdau0 cAlatA sUtre kRtvasUne sthAne hutta thAya. klIbe sam monu0 e sUtrothI samahuttaM sahassahuttaM evAM rUpa thAya. saM. priyAbhimukha tene sarvatra klIbe sam0 monu0 e sUtrozrI piyahu taM evaM rUpa pAya. ahiM hutta zabda animukha arthamAM . // 15 // AlvillollAla-vanta-mantettera-maNA mtoH||15|| zrAvu ityAdayo nava zrAdezA matoH sthAne yathAprayogaMjavanti // zrAlu nehAlu / dayAlU / IsAlU / lajAluvA // zva / sohiho / gazto / jAmazro // ucha / vizrAruho / mNsuro| dappujho ||shraal / sdaayo| jamAlo / phaDAlo / rasAlo / jaaehaalo|| vanta dhaNavanto / nattivanto manta / haNamanto / sirimanto pulmnto| itta / kvvshtto| mANaztto ra / gamviro / rehiro // maNa / dhanamaNo kecinmAdezImapIvanti / haNumA // matoriti kim dhaNI // 15 // bhUla bhASAMtara. Alu illa ulla Ala vanta manta ira maNa e nava Adeza matu pratyayane sthAne prayogapramANe zrAyaH Alu AdezanuM udAharaNa saM. lehamAn tenuM nehAlu thAya. saM. dayAvAn tenu dayAlU thAya. saM. ISyAvAn tenuM IsAlU thAya. saM. lajjAvatikA tenuM lajAluA thAya. illa AdezanuM udAharaNa saM. zobhAvAn tenuM sohillo thAya. saM. chAyAvAn nenuM chAillo zrAya. saM. yAmavAn tenuM jAmaillo rUpa thAya. ulla pratyayanAM udAharaNa. saM. vikAravAn tenuM viArullo thAya. saM. zmazruvAn tenuM maMsullo thAya. saM. dapavAn tenuM duppallo thAya. Ala AdezanAM udAha saM. zraddhAvAn tenuM saddAlo thAya. saM. jaTAvAn tenuM jaDAlo thAya. saM. phaTAvAn tenuM phaDAlo thAya. saM. rasAvAn tenuM rasAlo thAya. saM.jyotsAvAn tenuM jANhAlo thAya. vanta AdezanAM udA0 saM. dhanavAn tenuM dhaNavanto thAya. saM bhaktimAn tenuM For Private and Personal Use Only Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. bhattivanto zrAya. manta zrAdezanuM udA0 saM. hanumAn tenu haNumanto zrAya. saM. zrI. mAn tenuM sirimanto thAya. saM. puNyavAn tenuM puNNamanto thAya. itta AdezanA udAharaNa saM. kAvyavAn tenuM kavvaitto thAya. saM. mAnavAn tenuM mANaitto thAya. ira AdezanAM udA0 saM. garvavAn tenuM gavviro thAya. saM. rekhAvAn tenuM rohiro thAya. maNa AdezanAM udA0 saM. dhanavAn tenu dhaNamaNo thAya. keTalAeka maNane badale mA evo Adeza thAya. ema kahe eTale saM. hanumAn tenuM haNumA evaM rUpa thAya. mUlamAM matuM pratyayanuM grahaNa ke tethI saM. dhanI tenuM dhaNI rUpa thAya. saM. arthI tenuM athio zAya. tyAM uparanA Adeza na thAya. 15e // TuMDhikA // bAluzca zvazca ulazca bAlazca vantazca mantazca stazca razca maNazca zrAdivabohAlavantamantenteramaNAH 13 matu 61 sneho vidyate yasya sa snehavAn tadasyAstIti asminniti matu mat pratyayaH anena matusthAne thAbuk kagaTaDeti sabuk 11 akkIbe dIrghaH aMtyavyaMga sUluk nehAbu / dayA vidyate yasyAsau tadAtadasyAstyasminniti matuH pratyayaH anena matusthAne AvuH samAnIe dIrghaH dayAlU / IrSyAvi0 mat sarvatra rakhuk kagacajeti yabuk zaSoH saH anena matsthAne Anu 11 dIrghaH alIbe 11 aMtyavyaMga sUlukU IsAnu / laDA vidyte|| mat pratyayaH anena matsthAne abuH samAnAnAM dIrghaHsvArthe kasya vA kapraNyAt thApa kagacajeti kabuk 11 aMtyavyaM0 sabuk lajAlUA / zojAvAn zapoH saH zo so khaghatha jA hA anena matsthAne Abu / zlaDhuk Abuk lokAt ta 11 ataHse?H sohiho / bAyAvAn anena matsthAne zva luk Aluk lokAt 11 ataH seoH gozro / yAmavAn anena matsthAne zava zrana alopaH bAhulakAnna AderyojaH 11 ataH seoH jAmazro / vikAravAn kagacajeti kabuk anena matusthAne unhaH buk bAlopaH lokAt virukhmo| zmazruvAn Adesmazra smasthAne Adezabuk vakrAdAvaMtaH anusvAraH sarvatra rakhuk zaSoH saH zu su anena matsthAne usa buk ubuk lokAt 11 maMsulo darpavAn sarvatra rakhuk anAdippaM anena matsthAne usaH lokAt 11 ataH seoMH dppuvo| For Private and Personal Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4e dvitiiyHpaadH| zabdavAn sarvatra vabuk anena matusthAne bAla samAnAnAM dIrghaH 11 ataH seoH jamAlo / phmaalo| rasavAn anena matusthAne bAla samAnAnAM dIrghaH 11 zrataHsermoH joeDalo / dhanavAn anena vatsthAne vanta 11 ataH seoH dhaNavanto naktimAn kagacajeti kabuk anAdauhitvaM matusthAne vaMtaH 11 ataH seoH nittivanto hanumat / noNaH UjUMdatum kaMDyavAtUle NU Nu anena matusthAne vanta 11 ataH seoH hnumnto| zrIman IzrIhI kRSNa kriyA diSTyA strit zUrI iti vizleSe rIpUrva : lokAt zaSoH saH dIrghahrakho mithovRttau rI ri adhomanayAM yaluk anAdauhitvaM pulamanto / kAvyavAn haskhaH saMyoge kA ka adhomanayAM yubuk anAdauhitvaM tta anena matsthAne ita 11 ataH seoH kvrtto| mAnavAn noNaH anena matsthAne ittaH 11 zrataH seoH mANaztto garvavAn sarvatra raluk anAdau matsthAne raH buk iti a lokAt 11 ataH seoH gaviro / rekhAvAn khaghathadhA khasya haH anena mataH sthAne raH buk alopaH lokAt 11 ataH seoH rehiro / dhanavAn noNaH zranena matuH sthAne maNaH 19 ataH seoH dheNamaNo / kecit matusthAne mA ityAdeza miLati tanmate haNumA aMtyavyaM0 sbuk dhaNI artho'syAstIti arthI / ato'nekakharAt / zkapra0 alopaH lokAt sarvatra rakhuk anAdauhitvaM dvitIyaturya pUrva tha ta kagacajeti vabuk 11 ataH seDoMH asthiyo // 15 // TIkA bhASAMtara. matune sthAne Alu iba usa Ala vanta manta itta ira ane maNa evA Adeza thAya. saM. slehavAn (snehavAlo) tene tadasyAstIti e sUtre matu pratyaya thAya. tene cAlatA sUtre Alu Adeza thAya. kagaTaDa aklIbe dIrghaH aMtyavyaM0 e sUtrothI nehAlU rUpa thAya. saM. dayAvAn tene tadasyAstya0 e sUtre mat pra0 zrAve paThI cAlatA sUtre matune sthAne Alu pratyaya thAya. samAnAnAM dIrghaH e sUtrathI dayAlU rUpa zrAya. IAvAt tene sarvatra0 kagacaja0 zaSoHsaH cAlatA sUtre matne sthAne Alu thAya. dIrghaH aklIve. aMtyavyaM0 e sUtrothI IsAlU e rUpa thAya. saM. lajjAvAn tene mat pratyaya zrayA paThI cAlatA sUtre matne sthAne Alu Adeza thAya. paThI samAnAnAM dIrghaH svArtha kasyavA kapratyayaH At Ap kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI lajAlUA evaM rUpa thAya. saM. zobhAvAn tene zaSoHsA. For Private and Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 410 mAgadhI vyAkaraNam. khaghatha0 cAlatA sUtre matne sthAne Alu Adeza thAya. ilaluk Aluk lokAt ataHse?H e sUtrothI sohillo rUpa thAya. saM. chAyAvAn tene cAlatA sUtre matne sthAne illa Adeza zrAya. luk Aluka lokAt atAseoMH e sUtrothI choilo rUpa thAya. saM. yAmavAn tene cAlatA sUtre matne sthAne illa Adeza thAya. ahIM bAhulaka pada ne tethI alopa na thAya. panI AyojaH ataHsejhaiH e sUtrothI jAma illo rUpa thAya. saM. vikAravAn tene kagacaja0 cAlatA sUtre matune sthAne ulla zrAdeza thAya. alopaH lokAt e sUtrothI viArubo rUpa thAya. saM. zmazruvAn tene AdesmazrasmasthAne luk vakrAdAvaMtaH sarvatra zaSoHsaH cAlatA sUtre matne sthAne ulla thAya. uluka lokAt e sUtrothI maMsulo zrAya. saM. darpavAn tene sarvatra anAdau0 cAlatA sUtre matne sthAne ulla Aya. lokAt ataHse?H e sUtrozrI dappuvo rUpa thAya. saM. zabdavAn tene sarvatra cAlatA sUtre mat ne sthAne Ala zrAdeza thAya. samAnAnAM dIrghaH ataHse?H e sUtrothI jaDAlo thAya. evI rIte saM. phaTAvAn tenuM phaDAlo thAya. saM. rasavAn tene cAlatA sUtre mat ne sthAne Ala Adeza thAya. paThI samAnAnAM dIrghaH ataHseTaH e sUtrothI rasAlo thAya. saM. jyolAvAn tenuM joNhalo zrAya. saM. dhanavAn tene cAlatA sUtre vat ne sthAne vanta thAya. panI noNaH ataHse?: e sUtrothI dhaNavanto thAya. saM. bhaktimAn tene kaga caja0 anAdau0 cAlatA sUtre mat ne sthAne vanta Adeza thAya. panI atAseDoMH e sUtrotrI bhittivanto rUpa pAya. saM. hanumAn tene noNaH udatum kaMDraya0 cAlatA sUtre matu ne sthAne vanta thAya. paThI ataHse?H e sUtrathI hanumanto rUpa thAya. saMzrImAn tene hazrIhIkRSNa zarI evo varNa vizleSa karI rI pUrve i thAya. pI lo. kAt zaSoHsaH dIrghahastro0 adhomanayAM0 anAdau0 e sUtrothI pumanto rUpa yAya. saM. kAvyavAn tene havaHsaMyoge aghomanayAM0 anAdau0 cAlatA sUtre mat ne sthAne itta vAya. pI atAseDoM: e sUtrathI kavvaitto evaM rUpa thAya. saM. mAnavAn tene noNaH cAlatA sUtre mat ne sthAne itta thAya. panI ataHse?: e sUtrathI mANaitto rUpa zrAya. saM. garvavAn tene sarvatra anAdau cAlatA sUtre mat ne sthAne ira Adeza thAya. luk lokAt ataHsejhaiH e sUtrothI gavviro rUpa thAya. saM. rekhAvAn tene khaghatha0 cAlatA sUtre mat ne sthAne ira thAya. luk lokAt ataHseDoMH e sUtrothI rohiro rUpa dhAya. saM. dhanavAn tene noNaH cAlatA sUtre vat ne sthAne maNa Adeza thAya. ataHse?H e sUtrodhI gheNamaNo evaM rUpa vAya. keTalAeka mat ne sthAne mA evo Adeza zche temanA matapramANe saM. hanumAn tenuM haNumA evaM rUpa pAya. mUlamAM matu pratyayanuM grahaNa ne tethI saM. dhanI (dhanavAlo) tene aMtyavyaM0 e sUtrathI dhaNI evaM rUpa thAya. saM. arthI (arthavAlo ) tene atonekasvarAt alopaH lokAt sarvatra anAdaudvitIyaturya kagacaja ataHse?:esUtrothI athio evaM rUpa thaay.||15|| For Private and Personal Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 111 dvitiiyHpaadH| to do taso vA // 160 // tasaH pratyayasya sthAne to do ityAdezau vA javataH // savatto sbdo| ekatto ekado / annatto annado / katto kdo| jatto jdo| tatto tdo| itto zdo / pade / savaH / ityAdi / mUla bhASAMtara. tas pratyayane sthAne to do evA be Adeza vikaTape thAya. saM. sarvataH tenAM savvatto savvado evAM rUpa thAya. saM. ekataH tenAM ekatto ekado evAM rUpa thAya. saM. anyataH tenAM annatto annado evAM rUpa thAya. saM. kutaH tenAM katto kado evA rUpa thAya. saM. yataH tenAM jatto jado thAya. saM. tataH tenAM tatto tado thAya.saM.itaH tenAM itto ido thAya.pade saM.sarvataH tenuM savvao evaM rUpa thaay.||16|| ||duddhikaa // tozca dozca todo 15 tas 61 vA 11 sarvataH sarvatra luk zranAdauchitvaM anena vA tasasthAne to dvitIye do sabatto sbdo| ekataH zranAdau svarAdasaMyuktAnAM kakhatathapaphAM gaghadadhavanAH kasya gaH anena tas sthAne to hitIye do egatto egado / zranyataH adhomanayAM yUnuk anAdau hitvaM tta anena tasasthAne to do annatto annado / kim kimahAdi sarvAdi vaiphulyabaho'pi tas tas pratyayaH kimakastranozca kimasthAne ka thanena tassthAne to do katto kado / yataH tataH zrAderyojaH yasya jaH anena tasasthAne to do jatto jado itaH anena tassthAne to do itto zdo // 160 // TIkA bhASAMtara. tas pratyayane sthAne to do evA be Adeza vikaTape thAya. saM. sarvataH tene sarvatra anAdau0 cAlatA sUtre tasUne sthAne to ane bIje pade do Adeza pAya eTale savvatto savvado evAM rUpa Aya. saM. ekataH tene anAdau0 svarAdasaMyuktAnAM kakhata0 e sUtre kano ga thAya. cAlatA sUtre tasUne tto tathA do Adeza thAya. eTale egatto egado evAM rUpa thAya. saM. anyataH tene adhomanayAM anAdau0 cAlatA sUtre tasUne sthAne tto do evA Adeza zrAya. eTale annatto annado evAM rUpa zrAya. saM. kim zabdane tas pratyaya Ave panI kimakastrItozca e sUtre ka thAya. paLI cAlatA sUtre tasUne sthAne tto do evA Adeza thAya. eTale katto kado evAM rUpa thAya. saM. yataH tataH tene AyojaH cAlatA sUtre tasane sthAne tto do ghAya. eTale jatto jado tathA tatto tado evAM rUpa dhAya. saM. itaH tene cAlatA sUtre tasane sthAne tto do thAya. eTale itto ido rUpa thAya. // 160 // For Private and Personal Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 412 bhAgadhI vyAkaraNam. trapo dih-tthaaH||161 // trap pratyayasya ete navanti // yatra / jahi / jahA jattha // tatra tahi / taha / tattha // kutra / kahi / kh| kattha // anyatra / annahi / annaha / annattha // mUla bhASAMtara. trap pratyayane hi ha ttha evA Adeza zrAya. saM. yatra tenAM jahi jaha jattha evAM rUpa thAya. saM. tatra tenAM tahi taha tattha evAM rUpa thAya. saM. kutra tenAM kahi kaha kattha evAM rUpa thAya.saM.anyatra tenAM annahi annaha annattha evAM rUpa thAya.161 ||ddhuNddhikaa|| trapa 61 hizca hazca tyazca hihatthAH 13 yatra anena prathame trasthAne hi dvitIye ha / tRtIye ttha zrAdeyojaH yasya jaH 11 avyaya sabuk jahi jaha jattha / tatra anena trasthAne hi ha ttha zravyaya sabuk tahi taha taba kutra t kimastratAmva kimasthAne ka anena prathame trasthAne hi hitIye ha tRtIye u kahi kaha kb| anyatra adhomanayAM yaluk anAdau hitvaM tta anena trasthAne hi dvitIye ha tRtIye 3 annahi annada annaba // 161 // TIkA bhASAMtara. trap pratyayane sthAne hi ha ttha evA Adeza thAya. saM. yatra tene cAlatA sUtre prathamarUpamAM hi Adeza thAya. bIje ha thAya ane trIje ttha zrAya. pI AyojaH avyayasUluka e sUtrothI jahi jaha jattha evAM rUpa thAya. saM. tatra tene cAlatAsUtre bane sthAne hi ha ttha evA Adeza thAya. avyaya saluk e sUtrothI tahi taha tattha evAM rUpa thAya. saM. kutra tene kimastrAtAmba0 cAlatA sUtre prathama rUpamAM hi bIjA rUpamA ha ane trIjA rUpamA ttha Adeza vAya. eTale kahi kaha kattha evAM rUpa thAya. saM. anyatra tene adhomanayAM anAdau0 cAlatA sUtre bane sthAne hi ha ttha Adeza zrAya eTale annahi annaha annattha evAM rUpa thAya. // 161 // vaikAdaH si sidhe sh||16|| ekazabdAtparasya dApratyayasya si si zzrA ityAdezA vA javanti // ekadA / ekkAsi / eksidh| ekazyA / pade egayA / mUla bhASAMtara. eka zabdathI para evA dA pratyayane si si iA evA Adeza vikaTape thAya. saM. ekadA tenAM ekasi ekasiaM ekaiA evAM rUpa thAya. pakSa saM. ekadA tenuM egayA rUpa thAya. // 16 // For Private and Personal Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / // DhuMDhikA // vA 11 eka 51 dA 61 sizca si ca iya ca sisiyA 11 ekadA anena dAsthAne si sevAdau dvitvaM kka ekkasi ekadA zranena dAsthAne si dvitIye izrA sevAdau vA dvitvaM kka zravyayasaluka ekkasi eka pade ekadA zranAdau barAdA saMyuktakasya gaH kagacajeti daluk varNo ya avyaya0 egayA // 162 // TIkA bhASAMtara. eka zabdathI para evA dA pratyayane sisiaM iA evA evA zrAdeza yAya. saM. ekadA tene cAlatA sUtre dAne sthAne si Adeza thAya. paDhI sevAdau e sUtre ekkasi rUpa yAya. bIje rUpe saM. ekadA tene cAlatA sUtre dAne sthAne siaM thAya. trIje rUpe iA Adeza thAya. saM. ekadA tene sevAdau avyayasluk e sUtre ekasiaM ekkaiA evAM rUpa yAya. bIjepade saM. ekadA tene anAdau charAdA saMyukta kasya kagacaja0 avarNo avyaya0 e sUtrothI egayA rUpa thAya. // 162 // 413 milla - Dullau nave // 163 // ve nAmnaH parau la u ityetau tau pratyayau bhavataH // gAmilithA / puri | liM / uvari / zraputraM // zrAvAlAvIcantyanye // mUla bhASAMtara. java arthamAM nAma thakI para Dilla ne Dulla evA pratyaya yAyasaM. grAmyA tenuM gAmiliA thAya. saM. puramA thayela te paura kadevAya tenuM purillaM thAya. je adho kahetA nIce thayela tenuM heTThilaM yAya. saM. upari ( upara ) thayela tenuM uvarillaM thAya. saM. AtmAne viSe thayela te apulaM yAya. kAhIM keTalAeka AlvAlau evaM rUpa paNa ibe be. // 163 // For Private and Personal Use Only // DhuMDhikA // Dilazca kulazca kula 12 java 71 grAmA grAme javA gAmiliyA sarvatra luk zrAzranena DillaH pratyayaH ilaH iti DityaM pa ma madhyAdalopaH lokAt gAmila iti jAte zrasyAyattadadipikAnAM hni svArthe kaH ca vAk pratyayaH yAta Apa samAnAnAM dIrghaH kagacajeti kaluk 11 luk gAmiliyA pura pure javaH zrathavA puraM javaM puri anena milapratyayaH iva iti mityaM radvAt alopaH lokAt 11 klIve s m monu0 purillaM zradhas adhovaM devillaM aso dehaM ataH sthAne tyavyaM Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 414 mAgadhI vyAkaraNam. ha thanena Dilla pra0 zla iti DityaM tya 11 klIbe sam monu0 hevivaM napari upari navaM uvarivaM povaH anena Diva zkha 11 klIbe sm monu jaba rivaM zrAtman Atmani navaM hrasvaH saMyoge thA zra jasmAtsanoSyo vAtmasya paH anAdau hitvaM ppa anena mukha usa DityaM tyapamadhyAt anuk zravoM a ya 11 kvIbe sam monu appujhaM // 13 // TIkA bhASAMtara. bhava arthamA nAma thakI para Dilla Dalla evA pratyayo Ave . saM. grAmya ( gAmamAM zrayela ) tene sarvatra cAlatA sUtre Dilla DityaM0 e sUtrathI illa rahe, ma tathA yanI madhyamAMthI ano lopa thAya. lokAt e sUtre gAmilla evaM rUpa thAya. tene asyAyattadakSipikAnAM e sUtre lla no lli thAya pajI svArthamAM ka pratyaya Ave Ata Ap samAnAnAMdIgheH kagacaja0 aMtyavyaM0 e sUtrothI gAmilliA evaM rUpa thAya. saM. paura (puramAM zrayela) tene cAlatA sUtre Dilla pratyaya Ave DityaM e sUtre illa pratyayane ra nI madhyamAMthI ano lopa thAya panI lokAt klIye sam monu0 e sUtrothI purilaM eq rUpa thAya. adhas (nIce ) thaeTuM te. saM. adhas tene adhasoheDa cAlatA sUtre Dilla pratyaya zrAve pagI illa rahe DityaM klIbesam monu0 e sUtrothI hehillaM rUpa thAya. upari ( upara zrayelu) tene povaH cAlatA sUtre Dilla pratyaya Ave panI illa rahe klIbe sam monu0 e sUtrothI uvarilaM rUpa thAya. saM. Atman ( AtmAne viSe zrayelu) tene hrasvaHsaMyoge bhasmAtsanoSyovA anAdaucAlatA sUtre hulla pratyaya zrAve tenuM ulla thAya.DityaM0 aluk avarNo0 klIbe sam monu0 e sUtrothI appulaM evaM rUpa thAya. // 163 // svArthe kazca vA // 164 // svArthe kazcakArAdillollo mitau pratyayau vA javataH // ka / kuMkuMmapiMjarayaM / candau~ / gayaNayammi / dharaNIhara-pakkhubjantayaM / uhie rAma hizrayae / zyaM / zrAlehuve / zrAzleSTumityarthaH // hirapi navati / bahu zrayaM // kakAroccAraNaM paizAcikanASArtha / yathA / vatanake vatanakaM samappettUna ||shv / nijithaasoapvvivenn| puriho| purA puro vaa|| jaba / maha pijavaLa / muhallaM / hatyullA / pade / cando / gayaNaM / zha / thAleDhuM / bahu bahuaM / muhaM / hatthA // kutsAdiviziSTe tu saMskRtavadeva kapa sikaH // yAvAdilakSaNaH kaH pratiniyataviSaya eveti vacanam // mUla bhASAMtara. svArthamAM ka pratyaya zrAya ane mUlamAM cakAranuM grahaNa ne tethI vikalpe Dila ane hulla evA pratyayo Ave kanuM udAha- saM. kuMkumApijaraM tenuM kuMkumapiMjara For Private and Personal Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 425 yaM evaM thAya. saM. caMdrakaH tenuM candao thAya. saM. gagane tenuM gayaNayammi evaM thAya. saM. dharaNIdharapakSedvAtaH tenuM dharaNIpakkhunbhantayaM saM. duHkhite rAmahRdaye tenuM duhie rAma- hiayae evaM thAya. saM. hRdyaM AzleSTaM tenuM ihayaM AlehuaM evaM thAya. arthAt hRdaya liMgana karavAne evo kArya thAya. koI vakhate ve vAra paNa thAya jemake, saM. bahuka tenuM bahuayaM evaM thAya. ahiM kakAranaM uccAraNa pizAcI jApAne arthe ve. jema saM. vadanake vadanaM samarpitenuM vatanake vatanakaM samappetUna evaM rUpa thAya. bIje pade ila pratyayanAM udAha0 - jema saM. nirjitAzokapallavena tenuM nijjiAso apalavileNa saM. pura athavA purA tenuM purillo thAya. ulla pratyayanAM udA0 jema saM. mamapitR tenuM mahapiulao thAya. saM. muhUrtta tenuM muhulaM thAya. saM. hastau tenuM hatthullA thAya. pade saM. caMdraH tenuM cando thAya. saM gaganaM tenuM gayaNaM yAya. saM. AzleSTaM tenuM AleDaM thAya. saM. bahu tenuM bahu bahuaM zrAya. saM. mukhaM tenuM muhaM thAya. saM. hastAH tenuM hatthA yAya. kutsAdi viziSTa evA zabdomAM to saMskRtanI jema kapa siddha thAya. jeyAvAdi lakSaNa kapU pratyaya teno viSaya to niyama rIte pravartte beja evaM vacana be. // DhuMDhikA // svArtha 71 ka 11 ca 11 vA 11 kukuMmapiara - anena ka pra0 kagacaje ti luk varNo ya 11 klIve sam monu piMjaraH caMdra zranena ka pra0 DoronavA luk kagacajeti kaluka 11 yataH serDo: caMdarja gaganaanena ka pra0kagacajeti gluk avarNo a ya noNaH kagacajeti kaluk varNo ya 71 DemmiDe kisthAne mmi gayaNavammi dharaNIdharapade jJAtaH khaghatha0 ghasya haH ha khaH kacittu kau kasya khaH zranAdau dvitvaM dvitIyaturya0 pUrvakasya khaH saMyoge khkokabukagaTaDeti daluk ha svaH saMyoge cA ca sarvatra luk zranAdaudvitvaM dvitIyatu0 pUrvajasya vaH anena kapratyayaH kagacajeti kaluk avarNo a ya 11 klIve sam monu0 dharaNIhara pavavubjantaya duHkhitaH katiDurorvA raluk khaghaya0 khi hi aneka pra0 kagacajeti katayorluk 71 DemmisthAne DemityaM Duhizra eM rAma hRdaya dayaitkRpAdau ihi kagacajeti luk anena ka pra0 kagacajeti kalukU 71 Demmi DerAmadi ayae i zranena kapratyayaH kagacajeti kaluk varNo 11 bAhulakAt vA kharema kagaTaDe ti za lukU STasyAnuSTrasya vaH zranAdau dvitvaM dvitIyaturya0 pUrva va Ta chAnena ka. For Private and Personal Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 416 mAgadhI vyAkaraNam. praNa viMzatyAdeck mbuk kagacajeti kapratyayaghyamapi navati yathA bahuka zrane na kapra kagacajeti yorkayozca buk avarNo aya11 bAhulakAt vA svare mazca klIbe sam monu bahuayaM sUtre kakArasyaivoccAraNaM kathaM paizAcikanASArthaM yathA vadana tadostaH dosyat anena kapra071 Demmi De vattanake vatanakaM tathaiva samarpi iti niSpAyakapra0 krasUnatkAsthAne tUNaH eccatkAnuma naviSyatsurpirpa sarvatra rabuk anAdau hitvaM samapye tUna nirjitAzokapallava sarvatra luk anAdau hitvaM kagacajeti t buk anena milkha zva mityaM vasya zrabuk lokAt TA 31 TAzrAmorNaH TAsthAne Na TANazasyet ba ve nijithAso apakSa viveNa purAthavA pu ras anena milda zva iti mityaM lokAt 11 ataHse?H purilo mamapitR memazmavahaMnannaM mannaM zramha zramhaM jasAmasthAhemaha anena mulla jalda iti ka praNa DityaM tRmadhyAt kaluk lokAt 11 kagacajeti takayochak 11 zrataH sejhaiH maha piubaI mukha khaghayadhanAM kha da anena mukha usa iti mityaM 11 klIve sam monuNmuhullaM hastAveva hastA stasyatho'sa. masta anAdau hitvaM dvitIya zranena jaba lokAt dvivacanasya bahuvacanaM13 jas zas Gasi dIrghaH jas zasorbuk hatthullA caMcha deronavA rakhuk 11 zrataH sejhaiH caMdo / gaganaM kagacajeti gluk noNaH klIve sam monu gayaNa zha 11 avyaya zha AzleSTuM kagaTaDeti zabuk STasyAnuSTre STasya vaH anAdau hitvaM dvitIya zrAseThaM bahu 11 zravyayasya bahu bahuka kagacajeti kabuk bahuaM / mukha- khaghatha kha ha 11 klIbe sam monu muhaM stasyatho'sama sta tha anAdau dvitvaM dvitIye 15 dvivacanasya bahuvacanaM13jaszasGasi dIrghaH jaszasorbuk hatthA kutsitAlpAzAte prati anena kapratyayaH sameti sametisa kutsitAdiviSaye saMskRtavadeva sijhaH tataH kutsitAdyarthamanyanapUrvaM noktaM yAdAdekaH iti sUtreNa yaH ka prA sayAvAdigaNAnnavati iti itikAraNAt khArthe ka zcavA iti suutrkRtH||16|| TIkA bhASAMtara. svArthamAM ka pratyaya Ave cakAranuM grahaNa ne tethI Dilla ane Dula evA pratyayo vikaTape thAya. saM. kuMkumapiMjara tene cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. panI kagacaja0 For Private and Personal Use Only Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 417 avarNo klIbe sam monu0e sUtrothI kuMkumapiMjarayaM evu rUpa thAya.saM.caMdra tene cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. droronavA kagacaja. atAseDoM: e sUtrothI caMdao rUpa thAya. saM. gagana tene cAlatA sUtre ka pratyaya Ave panI kagacaja avarNo0 noNaH kagacaja. DemmiDe0 e sUtrothI gayaNavammi evaM rUpa thAya. saM. dharaNIdharapakSedbhAtaH tene khaghatha0 kSaH khaH kvacittujhachau anAdau0 dvitIyaturya0 saMyogekhkoka0 kagaTaDa0 havaHsaMyoge sarvatra anAdau0 dvitIyaturya cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. kaga caja0 avarNo0 klIbe sam monu0 e sUtrozrI dharaNIharapakkhubbhantayaM evaM rUpa thAya saM. duHkhitaH tene katidurorvA khaghatha0 cAlatAsUtre ka pratyaya thAya. kagacaja0 Demmi0 DityaM e sUtrothI duhiae evaM rUpa thAya saM. rAmahRdaya tene itkRpAdau0 kagacaja0 cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. kagacaja0 DemmiDe ai sUtrothI rAmahiayaai evaM rUpa thAya. saM. iha tene cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. kagacaja. avarNo0 bAhulaka adhikArathI vAkharemaH kagaTaDa STasyAnuSTrA0 anAdau0 dvitIyaturya0 cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. viMzatyAdelaka kagacaja. ahIM be ka pratyaya paNa thAya. jema saM. bahuka tene cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. kagacaja e sUtre bane kano luk thAya. avarNo0 bAhulaka adhikArathI vAkharemazca klIbesam monu0 e sUtrothI bahuayaM evaM rUpa thAya. ahIM kakAranuM uccAraNa paizAcika nASAne arthe ve jema saM. vadana tene tadostaH dosyat cAlatA sUtre ka pratyaya thAya. pI Demmi e sUtrothI vatanake evaM kakAroccAravAluM rUpa thAya. tevIja rIte saM. vadanakaM tenuM vatanaka rUpa thAya. saM. samarpi iti tene miSpAdyaku0sUnatkAsthAne tUNa Adeza thAya. eccAkA0 bhaviSyatsurpi0sarvatra anAdau0 e sUtrothI samappettUna evaM rUpa thAya. saM. nirjitAzokapallava tene sarvatra anAdau0 kagacaja0 cAlatA sUtre Dilla pratyaya thAya. DityaM0 aluka lokAt TA AmorNaH TANazasyet e sUtrothI nijiA soapallavilleNa evaM rUpa thAya. saM. purA athavA purasa tene cAlatA sUtre Dilla pratyaya Ave tene illa rahe panI DiyaM lokAt ata:se?H e sUtrothI purillo evaM thAya. ullanA udAha saM. mama pitR tene memahamavahaMna0 cAlatA sUtre Dulla thAya teno ulla thAya panI DityaM lokAt kagacaja0ataHse?: e sUtrothI mahapiullao evaM rUpa thAya. saM. mukha tene khaghatha0 cAlatA sUtre hulla praNa thAya. panI ulla rahe DityaM klIbesam0 monu0 e sUtrothI muhallaM thAya. saM. hastau tene stasyatho0 anAdau0 dvitIyaturya cAlatA sUtre ulla thAya lokAtU dvivacanasya bahuvacanaM0 jaza zas GasidIrghaH jasUzasolaka e sUtrothI hatthullA rUpa thAya. pade saM. caMdra tene deronavA ataHse?H e sUtrothI caMdo rUpa thAya. saM. gaganaM tene kagacajanoNaH klIbesam monu0 e sUtrothI gayaNaM rUpa zrAya. saM. iha tene avyaya0 e sUtre iha thAya. saM. AzleSTuM tene kagaTaDa STasyAnuSTe0 anAdau0 dvitIyaturya0 e sUtrothI AleTuM rUpa thAya. saM. bahu tene avyayasya0 e sUtre bahu rUpa thAya. saM. bahuka tene kagacaja0 e sUtre bahuaM rUpa thAya. saM. mukha tene khaghatha0 klIbesam0 monu0 e 53 For Private and Personal Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 417 mAgadhI vyAkaraNam . sUtrothI muhaM rUpa thAya. saM. hastAH tene stasyatho'samasta. anAdau0 dvitIya vivacanasya vahuvacanaM jas zasUGasijaszasorlak e sUtrothI hatthA evaM rUpa thAya. kutsitAlpAjJAte0 A sUtrazrI je ka pratyaya Ave te kutsitAdiviSayamAM saMskRtavat siddha thAya. tethI kutsitAdyartha mananyapUrva noktaM yAdAdekaH e sUtrothI je ka pratyaya zrAve je te yAvAdigaNa thakI thAya ne te kAraNathI ahIM svArthamAM ka pratyaya Avelo ane te sUtrathI karelo . // 16 // lo navaikAmA // 165 // zrAjyAM svArthe saMyukto ho vA javati // navaho / ekaho // sevAdisvAtkasya dvitve ekaho / pade / nvo| eko / eje // 165 // mUla bhASAMtara. nava ane eka zabda thakI svArthamA saMyukta evo lla vikaTape thAya. saM. nava tenuM navallo rUpa thAya. saM. eka tenuM ekallo rUpa dhAya. te sevAdimAM gaNelo ne tethI sevAdauvA e sUtrathI kano birtAva zrAya, eTale ekallo evaM rUpa paNa thAya. vikaTapa pade saM.nava tenuM navo thAya ane saM. eka tenu ekko zrAya ane pake eo paNa bAya. 165 ||ddhuNddhikaa // va 11 navaika 51 vA 11 nava eka anena vA sapra0 11 ataHseoH navallo ekajho pade eka sevAdau vA kasya hitvaM va 11 ataHseDoMH ekro| pade nvo| ekko|thprpke eka kagacajeti kaluk11ataHsermoH ej||165|| TIkA bhASAMtara. nava ane eka zabda akI svArthamA saMyukta evo lla vikaTape thAya. saM. nava eka tene cAlatA sUtre vikalpe lla pratyaya Ave panI ataHse?: e sUtrathI navallo ekallo evAM rUpa thAya. pada saM. eka zabda tene sevAdauvA e sUtre kano di va thAya. ataHseDoMH e sUtrothI ekallo evaM rUpa thAya. pade jyAre lla na thAya tyAre saM. nava eka tenAM navo ekko evAM rUpa thAya bIje pare saM. eka tene kagacaja ataH se?: e sUtrothI eo evaM rUpa pAya. // 165 // / upareH sNvyaane||166|| saMvyAne'rthe vartamAnAmupari zabdAt svArthe ho navati // zravarilo // saMvyAna iti kim / zravariM // 166 // mUla bhASAMtara. saMbyAna eTale prAvaraNa arthamA rahetA upari zabdathakI svArthamAM lla thAya. saM. upari tenuM avarillo evaM rUpa thAya. jo saMvyAna artha na hoya to saM. upari tenuM ariM evaM rUpa thAya. // 166 // For Private and Personal Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4rae dvitIya paadH| // TuMDhikA // upari 51 saMvyAna 1 upari voparau u a povaH pasya vaH anena saprana 11 ataHsejhaiH zravarilo prAvaraNa mityarthaH / pade upari voparau u a vakrAdAvaMtaH anusvAraH zravariM // 166 // TIkA bhASAMtara. saMvyAna arthamA rahelA upari zabda kI svArthamA lla thAya. saM. upari tene voparI povaH cAlatA sUtre lla pratyaya zrAya. ataHse?: e sUtrothI avarillo rUpa thAya. teno artha prAvaraNa vastra thAya . pake jo saMvyAna artha na hoya to saM. upari tene voparau vakrAdAvaMtaH e sUtrothI avAraM evaM rUpa thAya. // 166 // vo mayA mamayA // 16 // cU zabdAtvArthemayADamayA ityetaupratyayau jvtH||jumyaa| jamayA // 16 // mUla bhASAMtara. bhrU zabdane svArthamAM mayA ane DamayA evA pratyayo vAya. saM. bhrU tenAM bhumayA ane bhamayA evAM rUpa thAya. // 167 // // DhuMDhikA // jU 51 mayA 11 DamayA 11 jU urjUhanUmatkaMDUlavAtUle cU ju thanena mayA pra0 11 sarvatrarabuk aMtyavyaMga sabuk jumayA / anena mamayA zramayA iti DitvaM Ubuk sarvatra rakhu11yaMtyavyaMjaNsabuk namayA 167 TIkA bhASAMtara. bhU zabda thakI svArthamAM mayA ane DamayA evA Adeza thAya. saM. 5 tene urdUhanUma0 e sUtre bhU no bhu zrAya pI cAlatA sUtre mayA pratyaya thAya pI sarvatra aMtyavyaMja0 e sUtrothI bhumayA evaM rUpa thAya. saM. 5 tene cAlatA sUtre DamayA pratyaya Ave panI Dit pratyaya ne tethI Uno luk zrAya. sarvatra aMtyavyaM0 e sUtrothI bhamayA evaM rUpa thAya. // 167 // zanaiso mitrm||16|| zanais zabdAtsvArthe mitram javati // saNizramavagUDho // mUla bhASAMtara. zanais zabda thakI svArthamAM Diam pratyaya zrAve. saM. zanaiH tenuM saNi thAya. saM. avagUDhaH tenuM avagUDho thAya. // 16 // ||ddhuNddhikaa // zanaisa 51 mizram 11 zanais zapoHsaH noNaH anena Diam pra0 zyam iti mityaM / aisaluk lokAt snni| avagUDha 11shrtHsermoHshrvguuddh||16|| TIkA bhASAMtara. zanaisa zabda kI svArthamAM Diam pratyaya Ave saM. zanais tene For Private and Personal Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 420 mAgadhI vyAkaraNam. zaSoHsaH noNaH cAlatA sUtre Diam pratyaya Ave panI Diva ne tethI iam thAya ane zanaisamAMthI aisUno luk thAya. lokAt e sUtrothI saNiaM rUpa thAya.saM. avagUDha tene ataHseoH e sUtrathI avagUDho rUpa thAya. // 167 // manAko na vA mayaM c||16|| manAk zabdAtsvArthe Dayam Dizram ca pratyayo vA javati // maNayaM maNiyaM / pade / maNA // 16 // ___ mUla bhASAMtara. manAka zabdathI svArthamAM Dayam ane Diam pratyaya thAya. saM. manAk tenAM maNayaM maNiyaM evAM rUpa zrAya. pade saM. manAk tenuM maNA rUpa thAya. 16e // DhuMDhikA // manAk 51 na vA 11 mayam ca 11 manAk anena vA zrayam iti mityaM thAbuk lokAt noNaH zravarNo tha ya NayaM 11 zravyayasabuk monu0 maNayaM / manAk anena mizram zyam itimityaM zrabuk lokAt noNaH monu kagacajeti yabuk maNiyaM / pade manAk noNaH aMtyavyaM kluk zravyaya-sbuk maNA // 16e // TIkA bhASAMtara. manAk zabdane svArthamAM Dayam ane Diam pratyaya thAya. saM. manAk tene cAlatA sUtre vikaTape ayam mityapaNAthI Ano luk thAya paLI lokAt noNaH avarNo avyayasUluk monu0 e sUtrothI maNayaM rUpa thAya. saM. manAkU tene cAlatA sUtre Diam pratyaya thAya.tene iyam thAya DityaM e sUtre ano luk thAya. lokAt noNaH monu0 kagacaja0 e sUtrothI maNiyaM rUpa thAya. pade saM. manAka tene noNaH aMtyavyaM0 avyaya0 e sUtrothI maNA rUpa thAya. ||16e|| mizrA ddddaaliaH||17|| mizra shbdaatsvaarthemaalishrH|prtyyo vA javati ||miisaali|pde miisN|| mUla bhASAMtara. mizra zabdane svArthamAM DAlia pratyaya vikaTape thAya. saM. mizra tenuM mIsAliaM rUpa Aya. pade saM. mizra tenuM mIsaM rUpa thAya. // 170 // // DhuMDhikA // mizra 51 mAvitha 11 mizra anena DAliya DAliya iti sarvatrarakhuka buptayavara dIrghaH mi mA zaSoHsaH mityaM anuk lokAt 11 klIvesam monu mIsAlikaM / pade mizra sarvatrarak luptayavaradIrghaH mi mI zaSoH saH 11 klIbesm monu mIsaM // 10 // For Private and Personal Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya paadH| 421 TIkA bhASAMtara. mizra zabdane svArthamAM DAlia pratyaya vikaTape thAya. saM. mizra tene cAlatA sUtre DAlia pratyaya Ave sarvatra luptayavara zaSoHsaH DityaM lokAt klIbesam monu0 e sUtrothI mIsAliaM rUpa pAya. pade saM. mizra tene savetra luptayavara0 zaSoHsA klIbesam monu0 e sUtrothI mIsaM rUpa thAya. // 170 // ro dIrghAt // 11 // dIrgha zabdAtparaH khArthe ro vA navati // dIharaM diihN|| mUla bhASAMtara. dIrgha zabdanI para svArthamAM vikaTape ra thAya. saM. dIrgha tenAM dIharaM dIhaM evAM rUpa thAya. // TuMDhikA // ra 11 dIrgha 51 dIrgha anena vA ra pratyayaH sarvatra rabuk khaghathadhanAM ghasya haH 11 klIbesam monu0 dIharaM / pade dIrgha sarvatraraluk khaghathadhajAM 11 klIbesm / monusvAraH dIhaM / / 171 // TIkA bhASAMtara. dIrgha zabdane svArthamAM vikaTape ra zrAya ne. saM. dIrgha tene cAlatA sUtre vikaTape ra pra0 zrAya paThI sarvatra khaghathadha0 klIvesUm monu0 e sUtrothI dIharaM rUpa thAya. pade saM. dIrgha tene sarvatra khaghathadha0 klIbesam monukhAraH e sUtrothI dIhaM rUpa thAya. // 171 // tvAdeH sH||12|| jAve tva-talU deza-1 ityAdinA vihitAtvAdeH paraH svArthe sa eva tvAdirvA navati // mRphukatvena / manaattayA // AtizAyikAttvAtizAyikaH saMskRtavadeva siddhH| jiTTayaro / kaNiTTayaro // 17 // mUla bhASAMtara. bhAvatvatalU e haimavyAkaraNanA sUtrazrI je tva vigere pratyayo Ave , tene te tvAdi pratyayo vikaTape thAya. saM. mRukatvena tenuM mauattayAi evaM rUpa thAya. saM. AtizAyika zabda naparathI AtizAyika rUpa thAya . te saMskRta pramANe sigha thAya ne. saM. jyeSTataraH tenuM jiTTayaro zrAya ane saM. kaniSTataraH tenuM kaNiTTayaro rUpa thAya. // 17 // // TuMDhikA // tvAdi 51 sa 11 mRkatva ito'ra mR ma kagacajeti dakayormuk sarvatravanuk anAdauhitvaM tta thanena tvatra nati zyAmApa Apa kagacajetivabuk avarNo a ya 31 TAGasDeradAdidechAtuGase TAsthAne zmaznu For Private and Personal Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. attayApratyayaH manattayA atizayArtha pratyayAt atizayArthaH praNa sameti yaH sa saMdhUnasamaeva sijhaH yathA atizayena prauDhaH jyeSThaH zratizayena jyeSTaH jyeSTataraH adhomanayAM yabuk hrasvaHsaMyogeSTasyAnuSTra saMdeSTASTasya H anAdau hitvaM kagacajeti tabuk zravarNo zra ya19zrataHseDoMH jittttyro| atizayena alpaH kaniSThaH atizayena kaniSTaH kaniSThataraH noNaH STasyA STasyavaH zeSaM pUrvavat kaNiTTayaro // 17 // TIkA bhASAMtara. tva vigere zabdone svArthamAM te tvAdi pratyaya vikaTape thAya. saM. mRdukatva tene Rto'r kagacaja sarvatra anAdau cAlatA sUtre va pratyaya thAya. kagacaja avarNo TADas DeradAdidevAtuDaseH ityAdi sUtrothI mauatta yAi evaM rUpa thAya. atizayArthamA je pratyaya Ave re te saMskRtapramANe sikha thAya . jema atizaya prauDha te jyeSTa kahevAya ane atizaya jyeSTa te jyeSTatara kahevAya. saM. jyeSTatara tene adhomanayAM hasvaHsaMyoge STasyAnuSTa0 anAdau0 kagacaja avarNoM ataHse?: e sUtrothI jiTTayaro evaM rUpa thAya. je atize aspa te kaniSTa kahevAya. ane atize kaniSTa te kaniSTatara kahevAya. saM. kaniSTatara tene noNaH STasyAnuSTra. bAkI pUrvavat sUtrothI kaNiThyaro evaM rUpa thAya. // 172 // vidyutpatra-pItAndhAlaH // 174 // ejyaH svArthe lo vA navati // vijjulA / pattalaM / pIvalaM / pIzralaM / andhlo| pade / vijjU / pattaM / piidhe| andho // kathaM jamalaM / yamalamiti saMskRtazabdAd naviSyati // 14 // mUla bhASAMtara. vidyuta patra pIta ane aMdha e zabdone svArthamA vikaTape la thAya. saM. vidyut tenuM vijulA rUpa thAya. saM. patra tenuM pattalaM thAya. saM. pIta tenA pIvalaM pIala rUpa thAya. saM. aMdhaH tenuM andhalo rUpa thAya. pade saM. vidyut tenuM vijU thAya. saM. patraM tenuM pattaM thAya. saM. pItaM tenuM pIaM thAya. saM. aMdhaH tenuM aMdho thAya. ahIM koI kahe ke, jamalaM e zenuM rUpa je? tenA jabAbamAM kahevArnu ke, saMskRta yamala zabdamAMthI jamalaM evaM rUpa thAya // 173 // ||ddhuNddhikaa|| vidyucca patraM ca pItaM ca aMdhazca vidyutpatrapItAMdhaH tasmAt 51 la 11 vidyut-dyayyaryAMjaH dyu ju 1 anAdauhitvaM jju anena vA la pratyayaH striyAmA pras 11 aMtyavyaMga sluk vijjulA / patra anena la pratyayaH sarvatra rabuk anAdauhitvaM 11 klIbesam monu0 pattalaM / pIta anena la. For Private and Personal Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 423 pratyayaH pItevolevA tasya vA va 11 klIbesm monu0 piivlN| pIta anena la pratyayaH kagacajeti tabuk 11 pIthalaM / andha anena lapra0 11 ataHseoH andhalo pade vidyut dyayyAMjaH dyu ju zranAdauhitvaM aMtyavyaMja taluk akkobe dIrghaH aMtyavyaMjana-sbuk vijjU / patra sarvatra rakhuka anAdau hitvaM 11 klIbesm monu0 pattaM / pIta kagacajeti tabuk 11 klIbesam monu0 piiaN| andha 11 ataHsermoH andho yamalaM zrAderyojaH yasya jaH jamala ititu saMskRte sikaH jJeyaH // 173 // TIkA bhASAMtara. vidyut patra pIta ane aMdha e zabdone svArthamAM vikaTape la pratyaya thAya. saM. vidyut tene dyayyAjaH anAdau cAlatA sUtre la pratyaya Ave striyAmAe aMvyavyaMjana e sUtrothI vijjulA rUpa thAya. saM. patra tene cAlatA sUtre la pratyaya thAya sarvatra anAdI klIbesam monu0 e sUtrothI pattalaM rUpa thAya. saM. pIta tene cAlatA sUtre la pratyaya thAya pItevolevA klIbesam monu0 e sUtrothI pIvalaM rUpa thAya. saM. pIta tene cAlatA sUtre la pratyaya thAya. kagacaja e sUtre pIalaM rUpa zrAya. saM.andha tene cAlatA sUtre la pratyaya thAya panI ataHse?H e sUtre andhalo rUpa thAya. pakSa saM. vidyut tene dyayyayojaH anAdau aMtyavyaMjana aklIbedIrghaH aMtyavyaMja sUluk e sUtrothI vijjU rUpa thAya. saM. patra tene sarvatra anAdau0 klIbesUm monu0 e sUtrothI pattaM rUpa thAya. saM. pIta tene kagacaja0 klIbesUm monu0 e sUtrothI pIaM rUpa zrAya. saM. andha tene ataHse?: e sUtrathI andho rUpa thAya. saM. yamala tene AryojaHe sUtre ya no ja zrayo eTale jamala eva~ rUpa saMskRtapramANe sima jANavU.173 gonnaadyH||17|| goNAdayaH zabdA anuktaprakRtipratyayalopAgamavarNa vikArA bahulaM nipAtyante // gauH / gonno| gAvI // gAvaH / gAvI // balIvardaH / bazvo // shraapH| zrAU // paJcapaJcAzat / paJcAvalA / paNapannA // tripaJcAzat / tevmaa|| tricatvAriMzat / tethaaliisaa|| vyutsrgH| viuusggo|| vyutsarjanaM / vosiraNaM // bahirmaithunaMvA / bahikA // kArya / NAmukkasidhe kvacit / kala // uhati / mubaha // apsmaarH| vhmlo| utplN| kanhaM // dhidhik / lini| hichi||dhigstu / dhiratthu ||prtisprdhaa| pamisiddhI / pADisiddhI // sthaaskH| caccikaM // nilyH| nidelnnN|| maghavAn / maghoSaNo // sAdI / sakkhiNo // janma / jammaNaM // mahAn / For Private and Personal Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 424 mAgadhI vyAkaraNam mahanto // navAn navanto // shraashiiH| zrAsIsA // kvacit hasyahunau / bRhattaraM / vahuyaraM / himorH| nimoro // basyahuH / kukhakaH / khuDu // ghoSANAmatano gaaynH| ghAyaNo // vaDaH / vaDho // kakudam // udhaM // zrakAMmam / abakaM // lajjAvatI / lajAluzNI // kutUhalaM / kaDDe // cuutH| maayndo| mAkaMdazabdaH saMskRtepItyanye // viSNuH / nahi // zmazAnam / krsii| zrasurAH / zragayA // khelam / kheDDu // pauSpaM rjH| tiGgichi / dinam / zraddhaM // samarthaH / pakkalo // paNukaH / Nelako // kpsiH| palahI // blii| ujalo // tAmbUlam / UsuraM // puMzcalI / bibaI // zAkhA / saahulii| ityAdi / vAdhikArAtpade yathAdarzanaM garma ityAdyapi navati // golA gozAvarI iti tu golAgodAvarIcyAM sikam // nASAzabdAzca / zrAhiba / labaka / vikira / paJca kiyA uppehama mamapphara / paDitira / aTTamaha / vihamapphama / ajjb| halaphala ityAdayo mahArASTravidarnAdi dezaprasijhA lokto'vgNtvyaaH|| kriyAzabdAzca / zravayAsa / phusphusa / upphAle / ityAdayaH zrataeva ca kRSTa-ghRSTa-vAkya-viThas-vAcaspati-viSTarazravas pracetas-prokta-protAdInAM vibAdi pratyayAMtAnAM ca agnicitsomasutsugla sumkhetyAdInAM pUrvaiH kavijiraprayuktAnAM pratItivaiSamyaparaH prayogo na karttavyaH zabdAMta rairevatu tadartho'nidheyaH / yathA kRSTaH kushlH| vAcaspatirguruH viSTarazravA harirityAdi // ghRSTazabdasya tu sopasargasya prayoga iSyata eva / mandara-yamaparighaTTa / tadivasa-nidahANaGga ityAdi // zrArSe tu yathAdarzanaM sarvamavirudaM / ythaa| ghaTTA maTThA / vijasA / sualakaNANusAreNa / vakantaresu apuNo ityAdi // 17 // mUla bhASAMtara. jenA prakRti mUlarUpa pratyaya, lopa, Agama, ane varNavikAra kahevAmAM AvyA nathI evA goNa vigere zabdo vikalpe nipAta thAya ne. saM. gauH tenA' goNo gAvI evAM nipAta rUpa zrAya. saM. gAvaH tenuM gAvIo nipAta rUpa thAya. saM. balivardaH tenuM baillo rUpa thAya. saM. ApaH tenuM AU rUpa zrAya. saM. paJcapaJcAzata tenA pazcAvaNNA ane paNapannA evAM rUpa thAya.saM. tripaJcAzat tenuM tevaNNA rUpa thAya. saM. tricatvAriMzat tenuM teAlIsA rUpa dhAya. saM. vyutsargaH tenuM viusaggo rUpa For Private and Personal Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIya paadH| 425 thAya. saM. vyutsarjanaM tenuM vosiraNaM rUpa thAya. saM. bahimaithunaM vA tenuM bahiDA rUpa thAya. saM. kArya tenuM NAmukkasiaM rUpa thAya. saM. kacit tenuM katthaI rUpa thAya. saM. udvahati tenuM uvvahai rUpa thAya. saM. apasmAraH tenuM vahmalo rUpa thAya. saM. utpalaM tenuM kanduhaM rUpa thAya. saM. dhikAdhika tenuM chichi ane Diddhi rUpa thAya. saM. dhigastu tenuM dhiratthu rUpa thAya. saM. pratispardhA tenA paDisiddhI pADisiddhI rUpa thAya. saM. sthAsakaH tenuM caccikaM rUpa thAya. saM. nihalaM tenuM nihelaNaM rUpa thAya. saM. maghavAn tenuM maghoNo rUpa thAya. saM. sAkSI tenuM sakkhiNo rUpa thAya. saM. janma tenuM jammaNaM rUpa thAya. saM. mahAn tenuM mahanto rUpa thAya. saM. bhavAn tenuM bhavanto rUpa thAya. saM. AzIH tenuM AsIsA rUpa thAya. ko ThekANe ha ne sthAne Du ane bha thAya . jema saM. vRhattaraM tenuM vaDDayaraM rUpa thAya. saM. himoraH tenuM bhimoro rUpa thAya. lla no hu paNa thAya. jema saM. kSullakaH tenuM khuDDuo thAya. je ghoSa ( nehaDA) no Agala rahenAro gAyana (gavaiyo) saM. gAyanaH tenuM ghAyaNo thAya. saM. vaDaH tenuM vaDho rUpa thAya. saM. kakudam tenuM kakudhaM rUpa pAya. saM. akAMDam tenuM atthakaM vAya. saM. lajjAvatI tenuM lajjAluiNI thAya. saM. katUhalaM tenuM kahUM thAya. saM. yUtaH tenuM mAyando thAya.mAkaMda zabda saMskRtamAM paNa je ema keTalAeka kahe . saM. viSNu tenuM bhaTTio rUpa thAya. saM. zmazAnam tenuM karasI rUpa thAya. saM. asurAH tenuM agayA rUpa dhAya. saM. khelam tenuM kheDaM rUpa pAya. pauSpaM rajaH (puSpay raja) tenuM tiGicchi rUpa pAya. saM. dinam tenuM allaM rUpa thAya. saM. samarthaH tenuM pakkalo rUpa thAya. saM. paNDakaH tenuM Nelaccho rUpa thAya. saM. karpAsaH tenuM palahI rUpa thAya. saM. valI tenuM ujjallo rUpa thAya.saM. tAMbUlam tenuM jhasuraM rUpa thAya. saM. puMzcalI tenuM chichaI rUpa thAya. saM. zAkhA tenuM sAhulI rUpa thAya. ityAdi jANavU. mUlamAM vA ( vikaTapa )no adhikAra de tethI pade darzana pramANe saM. gauH tenuM gauo ityAdi rUpa zrAyaH golA ane goAvarI e be zabdo saM.golA ane godAvarI zabdomAMthI siddha thAya be. je nASA zabdo je jevA ke, Ahittha lallakka viDDira paJcaDDiA uppehaDa maDapphara paDDicchira ahama vihaDapphaDa ajalla hallapphala ityAdi zabdo mahArASTra ane vidarbha vigere dezomAM prasiddha ne te. lokathI jANI levA. ane je kriyA zabdo ce jevA ke, avayAsaha phumphullai upphAlei ityAdi te paNa lokathI jANIlevA ethIja je kaSTa ghRSTa vAkya vidvasU vAcaspati viSTarazravas pracetas prokta prota vigere zabdo tathA kipa vigere pratyayAMta evA zabdo jevA ke, agnicit somasut sugla sumla ityAdi je ne pUrva kavie prayogamAM lIdhA nathI te badhAno pratItinA viSamapaNAnoprayoga karavo nahIM paNa bIjA zabdothI teno artha kahI batAvavo. jemake, kRSTa eTale kuzala vAcaspati eTale guru viSTaravAH eTale hari ityAdi ghRSTa zabdano upasarga sAja prayoga vaparAya je. jema-saM. maMdarataTaparipRSTaM tenuM mandara-taTa-parighaTTa evaM rUpa thAya. saM. taddivasanighRSTAnaMgA tenuM taddiasanighaTThANaGga evaM thAya. ArSamatamAM to sarva prayogo niyama pramANe karavAmAM 54 For Private and Personal Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 426 mAgadhI vyAkaraNam. bIlakula virodha nathI jemake, saM. ghRSTAH tenuM ghaTThA thAya. saM. mRSTAH tenuM mahA thAya saM. vidvAMsaH tenuM viusA thAya. saM. zrutalakSaNAnusAreNa tenuM sualakkhaNANusAreNa evaM rUpa thAya. saM. vAkyAMtareSu apUrNAH tenuM vakantaresu apurNA evaM rUpa thAya. 174 ||ddhuNddhikaa // goNA zrAdau yeSAM te goNAdayaH gauH zranena goNa iti nipAtaH zrataH se?H goNo / gauH anena gAva itinipAtaH ajAtapuMsaH DIpratyayaH / I iti lokAt aMtyavyaMjanasya sabuk gAvI go 13 anena gAva thAdezaH ajAtapuMsaH mI pratyayaH lokAt striyAmudotau vA jassthAne uMgAvI / balIvaI anena bazva zrAdezaH 11 ataH se?H bazro / thApaH anena zrAUyAdezaH 13 jasUzasUdIrghaH jaszasorbuk zrAU paMcapaMcAzat anena paMcAvaeNA paNapannA itinipaatH| tripaMcAzat anena tevamA nipaatH| tricatvAriMzat anena teyaaliisaa| vyutsargaH anena vyusthAne vija sarga-sarvatra rabuk anAdauhitvaM 11 ataHse?: viusggo|vyutsrjnN noNaH 11 kvIbe sam monu zeSaM zranena nipAtyate vosirnnN| bahistAt zrathavA maithunaM anena bahisAiti nipaatHbdikaa|kaary anena NAmukasidhe iti nipaatH| NAmukkasidhe / kacit anena kaba iti nipAtaH kvy| uhati anena nipAtatvAt zrAdau ma iti zrAgamaH lokAt kagaTameti daluk anAdau hitvaM tyAdInAM tisthAne 3 muvvada / apasmAra zranena apasmArasthAne vamhalo / unmAdaroga ityarthaH / natpala anena kanphuTTa iti nipAtaH / 11 klIbe sm monu0 kanchuDhe / dhidhik-zranena vili athavA jhiki iti nipaatH| dhigastu anena dhasya raH itinipAtaH tasya tho'samastastaMbe vA stu thu anAdau hitIyapUrva dha ta 11 avyaya muluka dhiratthu / pratispardhA sarvatra anAdau vA pa pA thAtyAdau DaH ti Di anena nipAtaH paDisiddhI pAmisisI / sthAsakaH anena nipAtaH caccikaM / nilaya anena nihelaNa iti nipAtaH / maghavAn thanena maghoNo iti nipAtaH / sAdina hrasvaH saMyoge sA sa daH khaH kvacittu UThau kasya khaH aMtyavyaMga sUbuk anena nakAranipAtaH 11 zrataH sejhaiH sa For Private and Personal Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 427 rikaNo / janman nmomaH nmasya maH anAdau hitvaM anena nasthAne NanipAtaH / anAdau hitvaM dvitIyapUrva kha ka 11 kvIbe sm monu jammaNaM / mahAn hrasvaH saMyoge hA ha anena nipAtaH11 zrataHse?H mhnto| navAn hrasvaH saMyoge vA va zeSonipAtaH 11 ataH sejhaiH nvNto| zrAziS-zaSoH saH zi si 11 akkIbe sau dIrghaH aMtyavyaMga skuka zeSamanena nipAtaH AsIsA / bRhattaraM / to't kvacit hasya mo nipAtaH kagacajeti taluk avarNo a ya 11 klIbe sam monu vahuyaraM / himoraH kvacit hasya no nipAtaH nimoraH ataH sejhaiH nimoro| kacilbasya mo nipAtyate kubaka-dasya khaH khu basya monipAtaH zranAdau hitvaM kagacajeti kluk 11 ataH sejhaiH khu'marDa gAyanaH ghoSANAM ghoSavarNAnAM agretano varNoccAragApanAt anena gAsthAne ghAnipAtaH 11 zrataH se?H ghAyaNo vama-anena masya Dho nipAtaH 11 ataH se?H vaDho / kakudam kagacajeti kluk anena dasya dho nipAtaH 11 monu0 aMtyavyaMjana sUluk kaudhaM / akAMmasthAne aMbaka iti nipaatH| lajAvatI ityAranya sAhulI yAvat anena sUtreNa nipAtaH pade go gavyajazrAraM ityanena gosthAne gata svArthe kaH 11 kagacajeti kabuk zrataH seoNHgutth| golA godAvarI kagacajeti daluka 11 aMtyavyaMga sbuk golA gozrAvarI thAhikA vilitaH kupitaH zrAkulo vA / lasakaM nISmaM viDDiraH thAnakaH paJcaDDiyA karitaM / uppehamaM unaTaM / maDappharo garvaH paDDibiraH sadRk ahivaro'nikArovA / thaTTamaha AravAlaM / vihAphamo vyAkulaH / ajAvaM hvH| hasapphalo anadaH ityAdi sAvakAzaM karoti dadAti vA sAvakAzayati tasya avayAsa ityaadeshH| phusphulba japphAlez utpATayati kathayati vA / kRSTaH paMDito vA kuzalaH / maMdarataTaparighRSTaM kagacajeti tluk TomaH Tasya DaH paDa / paripUrvAt ghRSTa STasyAnuSTasaMdaSTetiSTasya H anAdau dvitIyaturya pUrvaThasya TaH 11 klobe sam monu maMdarayaDaparighaTaM / tadivasanighRSTAnaMgaH kagacajeti caluk ito't / ghR gha khaghatha ghasya haH STasyAnuSTreti STasya H / anAdau dvitIyaturya pUrvaThasya TaH noNaH tahi For Private and Personal Use Only Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 mAgadhI vyAkaraNam. zrasanihaTThANaGga ityAdi / ArSe tu yathAdarzanaM sarve prayogA avirukA eva yathA / ghaTTA mhaa| vichas ArSatvAt viusa iti nipAtaH 13 jaszasUGasi dIrghaH / jasazasoca'k viusA / zrutalakSaNAnusAreNa sarvatra ravuk zaSoH saH zu su kagacajeti tabuk daH khaHkvacittuGako da kha anAdau hitvaM dvitIyaturya pUrva kha ka noNaHsuzralakaNANusAreNa // 17 // TIkA bhASAMtara. jemanA prakRti, pratyaya, lopa, Agama ane varNavikAra kahyA nazrI tevA goNAdi zabdono vikaTape nipAta zrAya je. goNa zabda jerDamAM Adi ne te goNAdi kahevAya. saM. gauH zabda teno goNa evo nipAta thAya. ataHse?H e sUtre goNo evaM rUpa thAya. pake saM. gauH tene cAlatA sUtre gAva evo nipAta thAya. panI ajAtapuMsaH e sUtre DI pra0 Ave panI lokAt aMtyavyaMjana e sUtrothI gAvI rUpa thAya. saM. go tene cAlatA sUtre gAva Adeza thAya. pI ajAtapuMsa striyAmudotau vA ane jazU ne sthAne o thAya eTale gAvIo rUpa thAya. saM. balIvarda tene cAlatA sUtre baillo rUpa thAya. saM. ApaH tene cAlatA sUtre AU Adeza thAya. panI jazazasdIrghaH jazazasolaMka eTale AU rUpa thAya. saM. paMcapaMcAzat tene cAlatA paMcAvaNNA paNapannA evo nipAta thAya. saM. tripaMcAzat tene cAlatA sUtre tevaNNA nipAta zrAya. saM. tricatvAriMzat tene cAlatA sUtre teAlIsA rUpa thAya. saM. vyutsargaH tene cAlatA sUtre vyu ne sthAne viu thAya. saM. sarga tene sarvatra anAdau0 ataHsejhaiH e sUtrothI viusaggo rUpa thAya. saM. vyutsarjanaM tene noNaH klIye sUm monu0 e sUtro lAgI zeSa rUpamAM nipAta tha vosiraNaM rUpa thAya. saM. bahimaithunaM teno cAlatA sUtre bahiDA nipAta thAya. saM. kArya teno cAlatA sUtre NAmukkasiaM evo nipAta thAya. saM. kvacit teno cAlatA sUtre katthai evo nipAta thAya. saM. udvahati tene cAlatA sUtre nipAta yaz prathama ma evo Agama thAya pI lokAt kagaTaDa anAdau tyAdInAMka e sUtrothI muvvahai rUpa thAya. saM. apasmAra teno cAlatA sUtre vahmalo evo nipAta thAya. teno artha unmAdaroga (vAi-mUrnA) evo zrAya je. saM. utpala teno cAlatA sUtre kanDuTTa evo nipAta thAya. pajI klIbesam monu0 e sUtrothI kanDuDhe rUpa thAya. saM. dhikadhika teno cAlatA sUtre chichi athavA hiddhi evo nipAta thAya. saM. dhigastu tene cAlatA sUtre dha no ra nipAta thAya. panI tasyatho'samasta0 anAdau0 dvitIyatUrya avyayamalukae sUtrothI ghiratthu rUpa thAya. saM.pratispardhA tene sarvatra anAdau thAtyAdau DaH cAlatA sUtre nipAta thAya eTale paDisiddhi pADisihI evAM rUpa dhAya. saM. sthAsaka tene cAlatA sUtre nipAta zrai caccikaM evaM rUpa thAya. saM. nilaya tene cAkhatA sUtre nihelaNa evo nipAta zrAya. saM. maghavAn teno cAlatA sUtre maghoNo evo nipAta thAya. sAkSin tene havaH saMyoge kSaHkhaH kacittuchajhau aMtyavyaM0 cAlatA sUtre na kArano nipAta thAya. noNaH ataH se?: e sUtrothI sakhiNo rUpa thAya.saM. janman For Private and Personal Use Only Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| mh tene nmomaH anAdau cAlatA sUtre nane sthAne Na nipAta thAya. panI anAdau dvitIyaturya0 klIbe sam monu0 e sUtrothI jammaNaM rUpa thAya. saM. mahAn tene havaH saMyoge cAlatA sUtre nipAta thAya ataHse?: e sUtrothI mahanto rUpa zrAya. saM. bhavAn tene hakhaH saMyoge bAkI cAlatA sUtre nipAta thAya ane ataH se?: e sUtrothI bhavaMto rUpa thAya. saM. AziS tene zaSoH saH aklIbe sau dIrghaH aMtyavyaM0 bAkIcaM rUpa nipAtathI sigha zrai AsIsA evaM rUpa thAya. saM. vRhattaraM tene Rto't koi ThekANe hano Do evo nipAta thAya. kagacaja0 avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI vaDDayaraM rUpa thAya. saM. himoraH tene koi ThekANe hane sthAne bha nipAta thAya eTale bhimora thAya. panI ataH seDoMH e sUtrathI bhimoro rUpa thAya. ko ThekANe llane sthAne DDo nipAta thAya saM. kSullaka tene kSano kha thAya. llane sthAne Do nipAta thAya. anAdau0 kagacaja0 ataH seoMH e sUtrothI khuDao rUpa thAya, saM. gAyana eTale ghoSavarNano Agata az uccAranuM gAyana karAvanAra tene cAlatA sUtre gAne sthAne ghA nipAta thAya. panI ataH seoMH e sUtre ghAyaNo rUpa thAya. saM. vaDa tene cAlatA sUtre Dano Dho nipAta thAya. panI ataHsejhaiH e sUtrathI vaDho rUpa thAya. saM. kakuda tene kagacaja cAlatA sUtre dano dho nipAta thAya. monu0 aMtyavyaM0 e sUtrothI kaudhaM rUpa thAya. saM. akAMDa teno atthakka evo nipAta thAya. saM.lajjAvatI e zabdathI mAMDIne sAhulI zabdasudhI thA cAlatA sUtre nipAta thAya ne te mUlamAMthI jANI levA. paLe saM. go tene gavyauA e sUtre gone sthAne gau thAya pajI svArthe ka pratyaya Ave kagacaja. ataH sejhaiH e sUtrothI gauo rUpa thAya. sa. golA ane godAvarI tene kagacaja aMtyavyaM0 e sUtrothI golA goAvarI evAM rUpa thAya. nASAno zabda ahitthA teno artha vilita, kupita athavA zrAkula evo thAya. nASAzabda lallaka teno artha nISmanayaMkara evo zrAya. nASAzabda viDDira teno artha Anaka (vAgha) evo thAya. nASAzabda paJcaDDiA teno artha kSarita eTale khareluM evo thAya. jASAzabda uppehaDa teno artha udbhaTa (ugra) evo thAya. nASAzabda maDappharo teno artha garva evo thAya. nASAzabda paDDicchira teno artha sarakho evo thAya. nASAzabda aMhivaccharo teno artha agnikAra thAya. nASAzabda ahamadaM teno artha AravAla (Atho-kvAro) thAya. jASAzabda vihaDapphaDo teno artha vyAkula thAya. bhASAzabda ajjalaM teno artha haTha thAya. nASAzabda hallapphalo teno artha anada thAya. ityAdi jANI levA. saM. sAvakAzaM karoti eTale avakAzasahita kare vA dAti eTale avakAza Ape te sAvakAzayati kahevAya. tene ThekANe avayAsai evo Adeza pAya. tevI rIte phumphullai upphAlei ityAdi rUpa jANI levAM. saM. kRSTa eTale paMDita athavA kuzala saM. maMdarataTaparipRSTa tene kagacaja ToDaH e sUtrothI maMdarayaDa evaM thAya. saM. pari upasarga sAthe ghRSTa eTale parighRSTa evaM rUpa ne tene STasyAnuSTa 0anAdaudvitIyaturyaklIbesammonu0e sUtrothI maMdarataDaparigha ebuM rUpa thAya. saM. tahi vasanighRSTAnaMga tene kagacaja0 Rto't For Private and Personal Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 430 mAgadhI vyAkaraNam. khaghatha0 STasyAnuSTra0 anAdau0 dvitIyaturya0 noNaH e sUtrothI taddiasanihaTThANaGga evaM rUpa yAya. ArSamatapramANe yathAdarzane sarva prayogo virUddha ja be. jema-saM. ghRSTA tenuM ghaTTA ne saM. mRSTAH tenuM mahA evAM rUpa yAya. saM. vidvas te prayogathI teno viusa evo nipAta thAya tene jasAsGasidIrghaH jaszasoluk e sUtrodhI viusA rUpa yAya. saM. zrutalakSaNAnusAreNa tene sarvatraluk zaSoH saH kagacaja kSaHkhaH kvacittujhachau anAdau0 dvitIyaturya0 noNaH e sUtrozrI sualakkhaNANusAreNa evaM rUpa thAya // 174 // avyayam // 175 // adhikAro'yam / itaHparaM ye vakSyante thApAdasamApteste'vyayasaMjJA jhAyavyAH // 175 // mUla bhASAMtara. have avyayano adhikAra cAle be. ahIMthI je zabdo kahavAmAM zravaze te avyayasaMjJika jANavA // 175 // taM vAkyopanyAse // 176 // tamiti vAkyopanyAse prayoktavyam // taM tisa-vaMdimokkhaM // 176 // mUla bhASAMtara. taM e avyaya vAkyanA upanyAsamAM prayojAya be. jema-saM. tridazabaMdimokSaH tenuM taMtiasa-vaMdi - mokkhaM e rUpa siddha thAya. // DhuMDhikA // ta 11 vAkyopanyAsa 11 avyayasluk tridazavaM dimokSaH sarvatra luk zaSoH saH kaH khaH kvacitvakau kasya khaH zranAdo dvitvaM dvitIyaturya pUrva khaka 11 kvIbe sam monu0 taMtiAsavaM dimokaM samatta tilukke hi pasuluddharaNaM suda / zraNurA vidhAsI durakarakayadahamuhassavahaM // 1 // TIkA bhASAMtara. utane sthAne taM evo avyaya vAkyanA upanyAsamAM prayojAya ve. utane sthAne avyayasluk e sUtre taM evaM rUpa thAya. saM. tridazabaMdimokSaH tene sarvatra zaSoH saH kSaHkhaH kacittu anAdau0 dvitIyaturya klIbesam monu0 e sUtrothI tiasarvadimokkhaM evaM rUpa thAya samantati e gAthA jANavI // 176 // Ama abhyupagame // 177 // zrAmetyanyupagame prayoktavyam // zrAmabadalA vaNolI // mUla bhASAMtara. Ama e avyaya aMgIkAra arthamAM pravartte jema saM. Ama tenuM Ama evaM rUpa yAya. bahalA eTale ghATI banAlI eTale vananI paMkti saMvanAlI tenuM vaNolI evaM rUpa thA. badhA vAkyano artha evo thAya ke ghATI vananI paMkti aMgIkAra karI // 117 // For Private and Personal Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / // DhuMDhikA // Ama 11 ayupagama 71 avyayasya saluk yAma badalA 11 pratyavyaM badalA vanAlI noNaH prodAlyAM paMktau No 11 aMtyavyaMjanasluk vaNoaara afast varttate / anena vAkyenAnyasyAMgI kAro jJAyate // 177 // 431 TIkA bhASAMtara. Ama e vyaya aMgIkAra arthamAM pravartte saM. Ama tene avyayasya luk e sUtrothI Ama evaM rUpa thAya. saM. bahalA tene aMtyavyaM e sUtre bahalA rUpa thAya. saM. vanAlI tene noNaH odAlyAMpaMktau aMtyavyaMjana e sUtrothI vaNolI rUpa yAya. te vAkyano artha evo yAya ke zrAvananI zreNI ghATI be. yA vAkyathI aMgIartha jAya be // 179 // kAra 178 // vi-vaiparItye // 178 // vIti vaiparItye prayoktavyam || evi hA vaNe // mUla bhASAMtara. vi e vyaya viparIta arthamAM pravartte be. jema - evi hAvaNe e vAkyamAM Navi e viparIta arthamA avyaya ve hA e kheda arthe zravyaya . saM. vane tenuM vaNe zrAya // 178 // // DhuMDhikA // vi 11 vaiparItya 71 vi 11 avyaya0 vi vana 11 noNaH DemmiDe: DisthAne De e mityaM vaNe / hA iti khede sA vane na javiSyati iti vaiparItyaM // 178 // TIkA bhASAMtara. Navi e artha viparIta arthamAM pravartte gavi tene zravyaya0 e sUtre vi evaM rUpa zrAya. saM. vana tene noNaH DemmiDe: DityaM e sUtrothI vaNe evaM rUpa thAya. hA e vyaya kheda arthamAM pravartte kheda thAya be ke, te strI vanane viSe haze nahIM. ahIM viparIta artha be. // 178 // puNarutta kRtakaraNe // 179 // punaruttamiti kRtakaraNe prayoktavyam // zrai suppara paMsuli bIsade hiM aMge hiM puNaruttaM // For Private and Personal Use Only mUla bhASAMtara. puNaruttaM e avyaya kRtakaraNa eTale karelAne pharIvAra kara evA mAM pravartte jema saM. ayiskhapiti pAMsuleniHsahai: aMgaiH punaruktaM tenuM "i suppa paMli sahediM purutta" evaM thAya. temAM punarutaM e kRtakaraNa ( punarukti) arthamAM be. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 432 mAgadhI vyAkaraNam. // DhuMDhikA // punaruttaM 11 kRtakaraNa 1 adha 11 kagacajeti yaluk avyaya skhuk az / niSvapaMkzaye / vapa zaSoH saH Sva svap vartamAne tiv tyAdInAM ti kyazyati kyaprati sarvatra luk svapAvucca svasu gamAdInAM hitvaM ppa kyasya yabuk vyaMjanAdadaMtet lokAt suppsh| pAMzulA ajAtapuMsaH DI pra0 Ibuk zrAbuk lokAt mAMsAdiSvanusvAre hrasvaH saMyoge pA pa zaSoHsaH zu su AmaMtraNe s dUtohrasvaH lI li aMtyavyaM saluk paMsuli / nisahaniroArabuk buki niraH nI vAdau niinnii| NIsaha iti sAte ruru jinisohi hiMhiM nissthAne hiM jisnyassupi ha he piishi| aMga ruru nis nisohi hiMhiM nissthAne hiM / nisUjyassupi ga ge aMgehiM / punarukta 11 avyayasabuk asyArthaH ayi iti komalAmaMtraNe he pAMsule tvaM niHsahaiH aMgaiH vAraMvAraM svapiti // 17 // TIkA bhASAMtara. punarutta e avyaya kRtakaraNa eTale karelAne pharIvAra karavU evA arthamAM pravarte saM. ayi tene kagacaja avyayamaluka e sUtrothI ai evaM rUpa thAya. saM. khapiti tene dhvam eTale zayana karavU e dhAtu . tene zaSoHsaH varttamAnetiva tyAdInAMtii kyazyati svapAvucca gamAdInAM dvitvaM kyasyayalak vyaMjanAdadaMte't lokAt e sUtrothI suppai evaM rUpa thAya. saM. pAzulA tene ajAtapuMsaH e sUtra lAgyA panI I tathA Anoluk thAya. lokAt mAMsAdiSvanusvAre hRsvaH saMyoge zaSo:saH AmaMtraNe s IdutohasvaH aMtyavyaM0 muluka e sUtrothI paMsuli rUpa siddha thAya. nir-saha tene nirdurorvAraluka luk zrayA panI nino nI thAya. vAdI e sUtre NIsaha evaM rUpa thAya pI tRtIyAnA bahuvacanano bhis pratyaya Ave pachI bhisohi hiMhi bhisUbhyassupi e sUtrothI NIsahehiM evaM rUpa thAya. saM. aMga tene tRtIyAnuM bahuvacana bhisU pratyayalAge tene bhisohihihiM bhimabhyassupi e sUtrothI aMgehiM rUpa pAya saM. punarukta tene avyamUluk ane cAlatA sUtre punaruttaM evaM rUpa thAya. teno artha evo ke, ayi komalAmaMtraNe he pAMsulA-dUSita strI, tuM sahana karI zake tevA aMgothI vAraMvAra suve ne // 17 // dandi-viSAda-vikalpa-pazcAttApa-nizcaya-satye // 17 // hindi iti viSAdAdiSu prayoktavyam / handi calaNe Na so Na mANi handi huU ettAho handi na hohI naNirI sA siGAra handi tuha ko // 1 // handi / satyamityarthaH // 10 // For Private and Personal Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaHpAda 433. mUla bhASAMtara. handi e avyaya kheda, vikaTapa, pazcAttApa, nizcaya ane satya eTalA arthamA pravarte be. saM. handi caraNe nataHsaH na mAnitaH handi naviSyati idAnIm handi na vadiSyati naNirI sA svapiti / handi calaNe tenuM upara pramANe " handi calaNe " ityAdi prAkRta pAya The. ||ddhuNddhikaa // handi 11 viSAdazca vikalpazca pazcAttApazca nizcayazca satyaM ca viSAdavikalpapazcAttApanizcayasatyaM tasmin 71 handi 11 zravyayaM / caraNaharisAdau saH ra la 1 DemmiDe misthAne De DityaM calaNe nam- tapra0 mabuk vAdau na Na kagacajeti luk 11 zrataH se?H Na / tad 11 aMtyavyaMga buk tadazca taH so'kkIbe ta sa zrataH seoHso / na 11 zravyaya sluk noNaH Na / mAnitaH noNaH kagacajeti taluk 11 ataH seoH mANi / nU- syati madhye ca kharAMtAchA syatisthAne jA avittihuH nU hu hu / zdAnI eNhi e ttAde zdAnImaH idAnIM sthAne ettAhe vadiSyati sthAne hohi tyAdInAM ti 3 bAhulakAt padayoH saMdhirvA iti ekapadepi saMdhiH hohI / naNa zabde jaNa naNatItyevaM zIlaH tRn zIladharmasAdhuSu tRn pratyayaH zIlAdyarthasye raH tRn sthAne raH lokAt zrajAta puMsaH mIpratyayaH I tibuk rasya zrabuk / nnnirii| saa| niSvadA snehane dhvad SaH soSTayaH khid vartamAnA ti tyAdInAM ti kya zyati ya lokAt sarvatra vabuk khidaH dasya H sijaa| yuSmad 61 tutuvatumatuhatuSmAGaau yuSmad sthAne tuha kAryahasvaH saMyoge kA ka dyayyAMjaH yasya jaH anAdau hitvaM 11 klIbesam monu0 kaUM / handi viSAde sacaraNe pade nataH tadAna maanitH| sa idAnIM kathayiSyati na vA iti vikalpaH / sA naNanazIlA na vA iti pshcaattaapH| kiM kathayiSyati tadAha sA tava kArye svapiti satyaM khedaM prApnotItyarthaH // 10 // TIkA bhASAMtara. handi e avyaya kheda vikalpa, pazcAttApa nizcaya ane satya arthamA pravarte . handi e avyaya . saM.caraNa tene haridrAdau laH DemmiDe DityaM e sUtrothI calaNe e rUpa siddha thayu. saM.nam dhAtune ta pratyaya Aya. m no luk thAya panI For Private and Personal Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 435 mAgadhI vyAkaraNam vAdI kagacaja ataH se? e sUtrothI Nao e rUpa siddha thayu. saM. tad zabda tene aMtyavyaMjana tadazcataHso'klIbe ataH seTaH e sUtrothI so evaM thAya. saM. na avyayasluka noNaH e sUtrothI Na thAya. saM. mAnitaH tene noNaH kagacaja0 ata:se?: e sUtrothI mANio evaM rUpa thAya. saM. bhU tene naviSyano syati pratyaya Ave pI madhye ca svarAMtAdA e sUtre syatine sthAne ja thAya panI avittihuH e sUtre huja evaM rUpa zrAya. saM. idAnIm tene emhietAhe idAnImaH e sUtre tene sthAne ettAhe rUpa thAya. vadiSyatine sthAne hohi panI tyAdInAM tii bAhulakapada laz padayoH saMdhirvA e sUtre eka padamAM paNa saMdhi thapa hohI evaM rUpa thAya. bhaN dhAtu zabdamAM pravarte. laNavAnuM jene zIla hoya tevA arthamAM zIladharmasAdhuSu e sUtre tun pratyaya thAya. palI zIlAdyarthasyeraH lokAt ajAtapuMsaH DityaM e sUtrothI bhaNirI evaM rUpa thAya. Svad e dhAtu pasInovalavAmAM pravarte. vvad tene SaHso'STyaH vartamAnA tyAdInAM tii kya pratyaya Ave. lokAt sarvatra valuka svidaH dasya naH e sUtrothI sijai rUpa thAya. saM. yuSmad tene tutuva0 e sUtre tuha thAya. saM. kArya tene ikha: saMyoge dyapyAjaH anAdau hitvaM klIbe sam monu0 e sUtrothI kajaM evaM rUpa thAya. handi e avyayano kheda athenuM udAharaNa- te caraNamAM namyo to paNa mAna pAmyo nahIM. vikalpanuM udAharaNa- te hamaNA kehezeke nahIM. pazcAttApa arthana udAharaNa- te jaNavAnA zIlavAlI ke nahIM. satya artha nuM udAharaNa- jyAre te kArya vakhate suI jAya re tyAre zuM kaheze. arthAt satyarIte kheda pAma ze. // 10 // danda ca gRhANArthe // 11 // handa handi ca gRhANArtha prayoktavyam // handa paloesu zmaM |hndi / gRhaannetyrthH|| 11 // mUla bhASAMtara. handa ane handi e be avyayo gRhANa arthamAM vaparAyace. saM. handa pralokakha imaM tenuM handa paloesu imaM evaM thAya. handi eTale evo artha thAya. ke, grahaNa karya. // 11 // // TuMDhikA // handa 11 zravyaya0 lokya darzanAMkanayoH lok prapUrvakaH paMcamI snAyusumuvidhyAdiSu kasmisUyANaM svasthAnesu vyaMjanAtlokAt paMcamI zatRSu vA eva kagacajeti kabuk sarvatra rabuk paloesu / idam 61 zdama zmAzdamaH sthAne zma zrabuk monu0 zmaM / idaM vasu vilokyetyrthH|| TIkA bhASAMtara. handa ane handi e be avyayo gRhANa e arthamA pravarte. handa e zravyaya . lok e dhAtu darzana karavu ane AMkavu e arthamA pravatrte. luk dhAtune pra For Private and Personal Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 435 upasarga zrAve panI paMcamIlAdusu0 vyaMjanA0 lokAt kagacaja sarvatra e sUtrothI paloesu e rUpa thAya. saM. idam zabda tene idama aluka monu0 e sUtrodhI imaM evaM rUpa thAya. teno evo artha thAya ke, A vasu avalokana karya. 101 miva piva viva va va vitha zvArthe vA // 13 // e te zvArthe avyayasaMjJakAH prAkRte vA prayujyante // kumujhaM miva / caMdaNaM piva / haMso viva / sA tharo va khIroyo / sesassa va nimmo yo / kamalaM vizra / pade / nIluppala-mAlA zva // 12 // mUla bhASAMtara. miva piva viva vva va via e avyayo prAkRtamAM iva arthamA pravarte je. jema-saM. kumudaM iva tyAM kumuaM miva evaM thAya. saM. caMdanaM iva tenuM caMdaNaM piva evaM thAya. saM. haMsa iva tenuM haMso viva thAya. saM. sAgara zva hIrodaH tenuM sAarovva khIroo evaM zrAya. saM. zeSasya iva nirmokaH tenu sesassa va nimmoo ebuM thAya. saM. kamalaM iva tenuM kamalaM via evaM thAya. pade saM. nIlotpalamAlA iva tenuM nIluppala-mAlA iva evaM thAya. // 13 // ||ddhuNddhikaa // miva pivetyAdi-kumuda 11 kagacajeti daluk klIbe sam monu kumuaM va miva- avyaya. kumutha miva / candana- noNaH 11 klIbesam monu caMdaNaM piva 11 zravyaya haMsa 11 zrataH sejhaiH zva sthAne viva avyayam haMso viva / sAgaraH zva zrataH se?H zvasthAne va avyaya sAtharoba tahat dIrodasya khIroyo / zeSaM 61 zaSoH saH sesa 61 sesassa zva sthAne va / avyayam sesassa va nirmoka maSazcayAle rasya maH kaluk zrataH seoH nimmotho kaMculikA- pade nIlotpalamAlAhrasvaH saMyoge buk karoti taluk anAdau hitvaM ppa 11 aMtyavyaMjanasya sabuk nIbuppalamAlA va 11 avyaya. // 12 // TIkA bhASAMtara. miva piva viva vva va via e avyayo prAkRtamAM iva arthamAM pravarte ne. saM. kumudaM iva tene kagacaja klIbe sam monu0 e sUtrothI kumuaM evaM thAya. saM. iva tenuM miva thAya ane avyaya e sUtre miva rUpa thAya. saM. caMdanaM tene noNaH klIbesUm monu0 e sUtrothI caMdaNaM thAya. iva ne sthAne piva thaI avyaya e sUtra lAge. saM. haMsaH ataH se?H iva ne sthAne viva zrAya. eTale haMso viva evaM rUpa thAya. saM. sAgaraH iva tene ataH seoMH iva sthAne vva avyaya0 e sUtrothI sAaro vva evaM rUpa thAya. tevIja rIte saM. kSIroda zabdanuM khIroo thAya. saM. zeSa tene zaSoH For Private and Personal Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 436 mAgadhI vyAkaraNam saH ivane sthAne va thAya eTale sesassava evaM rUpa thAya. saM. nirmoka tene DaSazcamAle kaluk ataH se?: e sUtrothI nimmoo evaM rUpa thAya. tano artha sarpanI kAMcatI thAya . pade saM. nIlotpalamAlA iva tene hrasvaH saMyoge kagacaja anAdau0 aMtyavyaMjana avyaya e sUtrothI nIluppalamAlA iva evaM rUpa thAya. // 12 // jeNa teNa ladANe // 273 // jeNa teNa ityetau lakSaNe prayoktavyau // namara- ruyaM jeNa kamala-vaeM / namara- ruthaM teNa kamala-vaNaM // 13 // mUla bhASAMtara. jeNa ane teNa e baMne lakSaNa arthamA pravarte je. jema- saM. bhramara rutaM yena kamalavanaM tenuM bhamara- ruaM jeNa kamala- vaNaM evaM rUpa thAya. saM. bhramara rutaM tena kamalavanaM tenuM. bhamara-ruaM teNa kamala vaNaM evaM thAya. // 173 // // DhuMDhikA // jeNa teNa 12 lakSaNa 71 camararuta- sarvatra raluk kagacajeti tayuk jamara ruthaM- jeNa iti lakSaNe kamalavana- no NaH klIbe sam monu kamalavaNaM // 13 // TIkA bhASAMtara. jeNa ane teNa e be avyayo khadaNa arthamA pravarte je. jema- saM. bhramara rutaM tene sarvatra kagacaja e sUtrothI bhamara ruaM evaM rUpa Aya. ahIM jeNa e lakSaNa arthamAM ne. saM. kamalavanaM tene noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI kamala vaNaM evaM rUpa thAya. // 13 // __Na cea ciaca avadhAraNe // 14 // ete'vadhAraNe prayoktavyAH // gaIe Na / jaM cetha maulaNaM lozraNANaM / aNubaLaM taM citra kAmiNINaM // sevAditvAd dvitvamapi / te cciya dhnnaa| te cceSa supurisA / cca / sa ca ya rUveNa / saca sIkheNa // 14 // mUla bhASAMtara. Nai cea cia cca e avyayo avadhAraNa arthamA pravarte je. saM. gatyA eva tenuM gaI e Nai thAya. saM. yasmin eva tenuM jaM eya ane saM. mukulaM tenuM maulaNaM thAya. saM. lokAnAM tenuM loaNANaM thAya. saM. anuvaDaM tat eva tenu aNubaddhaM taM cia evaM thAya. saM. kAminInAM tenu kAmiNINaM evaM thAya. sevAdigaNamAM ne tethI virbhAva paNa thAya. jema saM. te eva dhanyAH tenuM te cia dhannA evaM thAya. te eva supuruSAH tenuM te cea supurisA evaM thAya. saM. sa evaca rUpeNa tenuM sa ca ya rUveNa evaM thAya. sa eva zIlena tenuM saca sIleNa eq thAya. // 14 // For Private and Personal Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / // DhuMDhikA // ityAdi 71 gati 31 TAGas TA sthAne e kagaca jeti tluk gae / i zravya yad 71 trtyavyaMjana sluk vA kharemaHmazcAdam zrAderyojaH ya ja monu0 jaM ceA 11 zravyaya0 mukula - jato mukulAdiSvat ma kagacajeti kalukU noeH 11 kvIbe sam monu0 maulaNaM / loka 63 TA morNaH zrama sthAne jas zas GasittodvAmi dIrghaH janAH jazU zasorluk kagacajeti kalluk noSaH lozraNAM / abarU - noSaH klIve sam monu0 aNubaddhaM anurAgaityarthaH / tad-atyaH vyAzvare madamasAnu0 taM cichA 11 zravyaya0 kAminI 63 TA zrAmorNaH masthAne Na / noNaH kAmiNINaM tad 13 zrataH sermoH jas jas sthAne e iti DityaM lopaH lokAt jaszasorluk te citra | sevAda vA dvitvaM ci thA / dhanya - adhomanayAM yaluk zranAdau dvitvaM 13 dhannA / te cceA supuruSa puruSeroruri zaSoH saH Sa sa 13 Ga sitto dIrghaH jaszasoH rluk supurisA / sa ca ca kagacajeti caluk varNo a ya 11 avyaya saccaya / rUpa 31 TA AmoNaH TA sthAne NaH TAzasyet pA pa povaH rUveNa evaM sIle // 184 // For Private and Personal Use Only 437 TIkA bhASAMtara. Nai ea cia ca e avyayo avadhAraNa arthamAM pravartte be. saM. gati tene TAGaDe kagacaja e sUtrothI gaIe rUpa yAya. Nai te avyaya be. saM. yadU 'tene aMtyavyaM0 vA svaremaH pazcAdam AderyojaH monu0 e sUtrothI jaM evaM thA cea eavyaya be . saM. mukula tene uto mukulAdiSvat kagacaja noNaH klIbe sam monu0 e sUtrothI maulaNaM evaM rUpa thAya. saM. loka tene TA AmorNa: jazasGasittodrAmi dIrghaH jazsasoluka kagacaja noNaH e sUtrothI loaNANaM evaM rUpa yAya. saM. anubaddha tene noNaH klIbesm monu0 e sUtrozrI aNubaI evaM rUpa thAya. teno artha anurAga thAya be. saM tad tene atyaH vyAzvare pradadmasAnu0 e sUtrotha taM rUpa yAya. pia e avyaya be saM. kAminI tene TA AmorNa noNaH e sUtrothI kAmiNINaM evaM rUpa yAya. saM. tad tene ataH serDoH jassthAne e yAya. alopaH lokAt jaszasoluk e sUtrothI te thAya. cia avyaya tene sevAdau vA e sUtre cia thAya. saM. dhanya tene adhomanayAM anAdau e sUtrothI dhannA rUpa thAya. te ceae vyaya be . saM. supuruSa tene puruSe rori zaSoH saH GasGasitto Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 437 mAgadhI vyAkaraNam. dIrghaH jasazasoluka e sUtrothI supurisA evurUpa thAya. ca kagacaja avarNo e sUtre ya thAya. te avyaya . saM. rUpa tene TA AmArNaH TANazasyet povaH e sUtrodhI rUveNa evaM rUpa zrAya. evIja rIte saM. zIlena tenuM sIleNa rUpa zrAya. 174 / bale nirdhaarnn-nishcyyoH||15|| bale iti nirdhAraNe nizcaye ca prayoktavyam / nirdhAraNe- bale puriso dhaNaM jayo khattizrANaM // nizcaye / bale sIho / siMha evAyaM // 15 // mUla bhASAMtara. bale evo avyaya nirdhAraNa ane nizcaya arthamAM pravarte nidhoMraNa- udAharaNa- saM. bale puruSaH dhanaMjayaH kSatriyANAM- tenuM bale puriso dhaNaM jao khattiANaM evaM rUpa thAya. nizcayanuM udAharaNa- saM. bale siMhaH tenuM bale sIho evaM thAya. eTale AsiMhaja . // 15 // ||ttuNddhikaa // bale 11 nirdhAraNaM ca nizcayazca nirdhAraNa nizcayau tayoH 62 bale 11 avyaya puruSa puruSeroruri zaSoH saH 11 zrataH sermoH e sUtrothI puriso evaM rUpa thAya. dhanaMjayaH noNaH kagacajeti yalukH zrataH seoH dhaNaMjazro / kSatriya- daH khaH kacit rakhuk anAdau hitvaM kagacajeni yabuk 63 TAdhAmorNaH jasazasGasidIrghaH khattiyANa siMha- viM zatyAderyuk anuhvAsiMda si sI 11 ataH seoH sIho // 15 // TIkA bhASAMtara. bale e avyaya nirdhAraNa ane nizcaya arthamA pravarte. bale e avyaya . saM. puruSa tene puruSa rorUri zaSoH saH ataH se?H e sUtrothI puriso evaM rUpa thAya. saM. dhanaMjaya tene noNaH kagacaja ataH seoMH e sUtrothI dhaNaMjao evaM rUpa thAya. saM. kSatriya tene kSaH khaH kacit raluk anAdau dvitvaM kagacaja. TA AmoNeH jasU zas Gasi dIrghaH e sUtrothI khattiANaM rUpa zrAya. saM. siMha tene viMzatyAdeluk anuhA siMha0 ataH seoH e sUtrothI sIho rUpa thAya. // 20 // kirera dira kilArthe vA // 16 // kira ra hira ityete kilArthe vA pryoktvyaaH|| kavaM kira khara-hi a / tassa ra / piya-vayaMso hira / pade / evaM kila teNa sivigae jaNiyA // 16 // mUla bhASAMtara. kira ira hira evA avyayo kila avyayanA arthamAM vikalpa pravarta. saM. kaTyaM kira khara hRdayaH tenuM kallaM kira khara-hiao evaM thAya. saM. tasya ira tenuM tassa ira evaM thAya. saM. priyavayasyaH hira tenuM piyavayaMso hira evaM zrAya. For Private and Personal Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 43 // pahe saM. evaM kila tena savinayA bhaNitAH tenuM evaM kila teNa siviNae bhaNitA evaM thAya. 176 gAthA kaddhaM rira khara hia pavisahI zma utti suba yajaNaM mi taha vahanava va iti se, jahase kavaM vitha naho // 1 // ||ddhuNddhikaa // kirera hira 11 kilArtha- 71 vA 11- kila iti saMjAvanAyAM kalye khara hRdayaH priyaH praviSyati valiSyati iti jane zrUyate he jagavan nitize tvaM tathA vayasva yathA se tasya jarnuH kalyaM eva prajAtameva na javati ityarthaH / kalya 31 saptamyAM dvitIyA 1 adhomanayAM yajuk anAdau hitvaM mosya abuk monu kavaM / kira 11 avyaya0 khara hRdaya itkRpAdau hRhi kagacajeti dayayormuk 11 zrataH seoH kharadi tharDa / tad 61 usassa aMtyavyaMjana buk tassa ra 11 zravyaya priyavayasya sarvatra rakhuk vakrAdAvaMtaH anusvAra- adhomanayAM yalukU 11 ataH sejhaiH piyavayaMso tena noNateNa svapna 3H svapnAdau pana iti vi. leSe na pUrva H / lokA t pi sarvatra valuk kasvAnA sa si povaH vi noNaH svArthe kazca vA kapratyayaH naNitA kagacajetitlukna NizrA // TIkA bhASAMtara. kira ira hira e avyayo kila avyayanA arthamA pravarte te upara kallaMkira e gAthA . kila e avyaya saMjJAvanAmA pravarte. he bhagavan e saMbodhanajaparathI levU. teno artha evo thAya ke, he nagavan tame tevIrite vRddhi pAmo ke jezrI te na ne prajAtaja na thAya. saM. kalya tene saptamyAdvitIyA adhomanayAM anAdau mosya aluk monu0 e sUtrothI kallaM rUpa thAya. kira e avyaya ne saM. kharahRdya tene itkRpAdau kagacaja ataHse?: e sUtrothI kharahiao rUpa thAya. saM. tada zabda tene Gasassa aMtyavyaMja0 e sUtrothI tassa rUpa zrAya. ira e avyaya . saM. priyavayasya tene sarvatra raluka vAdAvaMtaH adhomanayAM ataH sejhaiH e sUtrothI priyavayaMso evaM rUpa thAya. hira e avyaya . pade. evaM kila ema paNa thAya. saM. tena tene noNaH e sUtre teNa evaM rUpa dhAya. saM. khamaka tene iHsvamAdau pUna evo vizleSakarI nanI pUrve i Ave. palI lokAt sarvatra kasvanenA povaH noNaH e sUtro lAgyA paThI svArthamAM ka pratyaya For Private and Personal Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 mAgadhI vyAkaraNam . Ave panI DemmiDe DityaM kagacaja e sUtrothI siviNae rUpa thAya. saM. bhaNitA tene kagacaja e sUtrothI bhaNiA rUpa thAya. // 176 // Navara kevale // 17 // kevalArthe Navara iti prayoktavyam // Navara piyA citha Nivamanti // mUla bhASAMtara. Navara e avyaya kevala avyayanA arthamA pravarte. Navara e zravyaya. saM. priyAH tenuM piAiM thAya. ciae avyaya . saM. bhavaMti tenuM NivvaDanti thAya. nAvArtha evo be ke, te nizce priyaja thAya. 17 // DhuMDhikA // Navara- zravyaya kevala 71 priya- sarvatrarabuk kagacajeti yaluk jas zas iMzNayaH sa prAg dIrghaH jasa dIrghazca zrazrA pithaa| vitha 11 avyaya nU- aMti pRthagasyaSTati baDaH nUsthAne pivaDa iti bahuSvAdyasyatine re antisthAne nti zivamanti // 17 // TIkA bhASAMtara. Navara e avyaya kevala arthamA pravarte. saM. priya tene sarvatra kagacaja jasazas iMiNaya: jasaI dIrghazca e sUtrothI piAI rUpa thAya. via e zravyaya saM. bhUdhAtune aMti pratyaya Ave panI pRthagasyaNi vviDaHe sUtre sune sthAne NivvaDa evo A deza pAya. panI bahuSvAdyasya0 e mUtrathI NivvaDanti e rUpa thAya AnaMtarye vari // 17 // zrAnaMtarye NavarIti prayoktavyam // Navari zra se rahu-vazNA // kecittu kevalAnantaryArthayorNavaraNavari ityekameva sUtraM kurvate tanmate unAvapyunjayArthoM // 17 // mUla bhASAMtara. Navari e avyaya anaMtara arthamA pravarte. Navari e avyaya . saM. tadne sthAne se thAya. saM. raghupatinA tenuM rahuvaiNA rUpa thAya. ahiM keTalAeka "kevalAnantaryArthayorNavaraNavari" evaM ekaja sUtra kare . teUnA matapramANe to te baMne avyaya banenA arthamA pravarte. 157 // DhuMDhikA // zrAnaMtarya 71 Navari 11 zravyaya tad vadagdoDa sAmanyAMsesimme Gassahita tadrasthAne se / raghupati 31 khaghathadhA ghu hu povaH kagacajeti taduk TANazasyet TA NA rahuvazNA // 17 // For Private and Personal Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 441 TIkA bhASAtara. Navari e avyaya anaMtara arthamA pravarte Navari e avyaya ne saM. tad tene tadagdo DasAmabhyAM e sUtre se rUpa thAya. saM. raghupati tene khaghathadha povaH kagacaja TANa sasyet e sUtrothI rahuvaiNA e rUpa siddha thAya. // 17 // alAdinivAraNe // 1 // alAhIti nivAraNe prayoktavyam // alAhi kiMvA aiNa leheNa // 1 // mUla bhASAMtara. alAhi e avyaya nivAraNa arthamA pravarte. alAhi eavyaya ne saM. vAcitena lekhena tenuM vAieNa leheNa aiq zrAya. teno artha aivo thAya ne te lekha vAMcavo nahIM. ||lddhikaa // alAhi 11 avyaya nivAraNa 71 vAcitena kagacajeti catayocuk noNaH vAzaiNa lekhena khaghathA khe he noNaH leheNa vAci tena lekhena kiM sekho na vAcanIya ityarthaH // 1ne|| TIkA bhASAMtara.alAhiai avyaya nivAraNa arthamA pravarte saM. vAcitena tene kagacaja noNaH e sUtrothI vAieNa evaM rUpa thAya saM. lekhena tene khaghatha0 noNaH e sUtrothI leheNa evaM rUpa thAya. teno artha evo De ke, lekha vAcavo nahIM. e nivAraNa artha ayo.17e aNa NAI naJarthe // 10 // zraNa NAI ityetau namo'rthe prayoktavyau // aNacintizramamuNantI pAI karemi rosaM // 1 // mUla bhASAMtara. aNa NAI e beavyayo naJ ( niSedha ) arthamA pravarte saM. aNaciMtitaM ajAnatI tenuM aNacintiamamuNantI evaM rUpa thAya. NAiM e avyaya ne saM karomi roSaM tenuM karemi rosaM aiq thaay.|| 15 // ||ddhuNddhikaa // zraNaNAI 11 avyaya naJaH arthaH naJarthaH tasmin aNaciMtita kagacaje titabuk 11 klIbesma monu aNacintiaMgamuNaMtI ajAnatI jhAzravabAdhane jhA zatRzAnau tazacaM atzati jhojANamuNA zAsthAne muNazrAdezaH zatrAnazau samANau zrataH sthAne tapratyaye mArnavAIpraNabuk lokAt am pUrva amamuNaMtI NA 11 avyaya kR mivU tRtIyamiH mivasthAne miHvarNasyAt kR kara vyaMjanAt lokAt paMcamIzatruSu vA ra re karemi zaSoHsa klIve sUm monu rosaM zrahaM roSaM na kromiityrthH||10|| For Private and Personal Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. aNaNAI e avyayo naJ ( niSedha ) arthamA pravarte zraNa e avyaya . saM. ciMtita tene kagacaja klIbe sam monu e sUtrothI aNacintiaM evaM rUpa thAya. saM. jJA dhAtu jANavAmA pravarte tene zatRzAnau0 jJojANamuNA patrI I pratyaya AvI amamuNantI evaM rUpa thAya. NAI eavyaya je.saM.kR dhAtune miv pratyaya zrAve panI tRtIya miH RvarNasyAt vyaMjanAt lokAt paMcamI zatRSu e sUtrothI karemi ebuM rUpa thAya. saM. roSaM tene zaSoHsaH klIbe sam monu0 e sUtrothI rosaM evaM rUpa zrAya. teno artha evo thAya ke, huM roSa karato nathI. // 10 // mAiMmArthe // 1 // mAI iti mArthe prayoktavyam // mAjhaMkAhItha rosaM mAkArSId roSam // mUla bhASAMtara. mAiM e avyaya mA ( niSedha ) arthamA pravarte mAiM e avyaya ve. saM akArSIt tenuM bhUtakAla arthamAM kAhI rUpa thAya. saM. roSaM tenuM rosaM rUpa thAya. teno evo artha zrAya ke roSane karavo nahIM. // 11 // ||ddhuNddhikaa|| mAiM avyaya mArtha 71 mA iti niSedhe kR divasAhAhI ajUtArthasya divU sthAne hi zrAdezaH zrAttanno nUtanaviSyatyozca kR kA kAhIzra roSa- zaSoH saH 11 klIbe sam monu rosaM roSaM mAkArSIdityarthaH // 11 // TIkA bhASAMtara. mAiM e avyaya niSedha arthamA pravarte saM. kR dhAtune kRdivasAhAhI AttanobhUtabhaviSyatyozca e sUtrothI kAhIa evaM rUpa thAya. saM. roSa tene zaSoH saH klIve sUm monu e sUtrothI rosaM eq rUpa thAya. teno artha evo ne ke roSa karavo nahIM. // 11 // dahI nirvede // 25 // hakI ityavyayamataaiva nirdezAt hAdhikzabdAdezo vA nirvede prayoktavyam // hakI hakI dA dhAha dhAha // 17 // mUla bhASAMtara. haddhI e avyaya be-ethIja evA nirdezathI hAdhika zabdanA zrAdezamAM vikaTape pravarte. saM. hAdhika ternu hacI haddhI evaM rUpa thAya. pade hA dhAha dhAha evAM rUpa paNa thAya. // 19 // // DhuMDhikA // haLI 11 avyaya nirveda 11 hAdhika hAdhik asakRtsaMjrame dvitvaM anena haddhI zrAdezaH hakIhakI padehA 11 zravyaya vidhA- gatiNu For Private and Personal Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 443 yodhAt paMcamItabahuputtahametahakhodhAvorbuk babuk bhRkRbhUkanasAnAde hi svoya thAvarthamovayuSmadipratyayena vA hitvaM dhAha dhAha // 17 // __ haDI e avyaya nirveda (kaMTAlo) arthamA pravarte saM. hAdhika tene saMnrama arthamAM vinova thAya eTale hAdhika hAdhika ema thAya. panI cAlatA sUtrathI haddhI evo Adeza thAya. pade hA e avyaya . tenAM dhAha dhAha evAM rUpa thAya. // 15 // veve jaya-vAraNa-viSAde // 113 // jayavAraNa viSAdeSu veve iti prayoktavyam vevetti jaye vevettivAraNe jUraNe avevettiuvAvirIvi tuhaM vavetti mayacchi kiM NeaM // kiM uhAventIe utha jUrantIe kiMtu jIyAai uvAdinIai vevetti hIe jaNizaM na vimharimo. // 13 // mUla bhASAMtara. vevve e avyaya bhayavAraNa ane khedaarthamA pravarte vevvetti e gAthAmAM vevvetti e jayavAraNa ane khedaarthamAM . teno artha DhuMDhikAmAM vistArathI Apelo . // 13 // ||ddhuNddhikaa // vave 11 zravyaya0 jayaM ca vAraNaM ca viSAda zca nayavAraNa viSAdaM ta smin 71 vevetti- zrasyArthaH hemRgAdi tava veve iti vAraNe varttate veve iti jUraNe vartate viSAde vA vartate atra vave iti zabdena tvayA kimuktaM tanmayA na jJAyate kathaMnUtayA ullApayaMtyA mayA kiM jJeyaM veve iti khede vA vAraNe ityarthaH asya sAdhanikA- veve 11 avyaya zhe tizte svarAMtasya hiH iti zluk ti naye vAraNe vA khid paritApe khid khidyate iti vAkye karaNAdhAre anaTrapra0 khidejUradUta ityanena khidrasthAne jUra zrAdezaH buk abuka lokAt noNaH 71 DemiDe jUraNe zati sihaM ca iti prakRtiH kagacajeti caluk avyaya sbuk ubapatItyevaMzIlA tRn svarANAM svarAH ubA ajAte puMsaH DIpraNa jabA virIivi / yuSmad 61 TAmaharatuha SaSThIsahitasya yuSmadasthAne tuha mRgAdI ityet tRn isvaH saMyoge gA ga kaga vajeti luk avarNo zra ya bo'dayAdau kI bii| AmaMtrya 11 anAdau hivaM dvitIyatu pUrva usya ca zchutau hasvaH vi aMtyavyaMga sluk mayahi kim 11 kimaH ki For Private and Personal Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAgadhI vyAkaraNam. masthAne kim monu kiM / jheya najhorNaH jhe Ne kagacajeti yabuk 11 klIbe sam monunnnneyN| kiMuhAve asyArthaH vevvetti tayA striyA jaNitaM taghyaM na vismarAmaH tayA kathaMnUtayA unhApayaMtyA punaH kathaMga uta athavA jUraMtyA khedaM kurvatyA punaH kiMjUtayA punaH uddhaTaMtyA niSedha kurvatyA vA ityarthaH / asya vyutpattiH / kim 11 aMtyavyaMjana sluk monu kiM lap vacane lap utpUrvaH uhapatIti ulapaMtI zatRpra0 zt curAdinyo Niv ibhiti vRddhiH sa khA lokAt piNe radedAvaM vApi pa povaH bajAtapuMsaH DIpra0 utpUrva namANo aMtisthAne nta 31 TAGaso 32 dAdide dhAtu jhase TAe aMtyavyaM0 pala taluk anAdau .hitvaM ubA vettIe uta kagacajeti nabuka 19 zravya utha / khid paritApe khid zatR zratta zrajAtapuMsaH DApra t TAGasaDeTAe khidejUraH khidasthAne jUraH nalekerasya zrabuk lokAt jU lokAt jUraMtIe / jIta 31 TaDasaDe TAsthAne e kagacajeti tluk jIyAe / udpUrva vad parijASaNe vad uhadatItyevaMzIlA ud zatRzIla tRn pra0 svarANAM svarA vA ajAtapuMsaH DIpra0 zIlAdyasyera tRn sthAne phakaraH lokAt ToDaH zrAsaMtavyaM uta tbuk anAdau hitvaM vA luk rAsya zrabuk lokAt rIza TAmasDe paTAe javAmirIe veve 11 avyaya sayuk iti ztaisvarAttasya chiH zbuk tasya hitvaM ttavad aMtyavyaM0 dabuk kiyat tadosyamAmi DI pra0 buk tasya aluk lokAt 13 TAmasameTAe tIe / naNita 11 kagacajeti taluk amo'sya aluk monu naNiraM na 11 avyayaNa vipUrvaH smR smaraNe- smRsthAne vimharava mas tRtIyasya monu mas sthAne mo vyaMjanAdadaMte't idamomune mumo anasthAne zbuk rasya lopaH lokAt vimharimo // 13 // TIkA bhASAMtara. vavve e avyaya naya, vAraNa ane kheda arthamA pravarte. venveti e gAthAno artha ApramANe he mRgAhI, te vevve e pada kahyu, te vAraNa arthamAM . vA jaya ke kheda arthamAM ? te mArA jANavAmAM AvatuM nathI. tuM kevI buM ke je ubApa karanArIcaM. thA gAthAnI sAdhanikA kahe -vevve e avyaya be. iti zabdane iheti svarAMtasya zluk e sUtrothI tti eq rUpa thAya. te jayake vAraNa arthamAM pravate. khida For Private and Personal Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / 445 0 e dhAtukheda karavAnArthamAM pravartte. khid dhAtune karaNAdhAre e sUtrathI anaT pratyaya ve. pakhirjUra aluk lokAt noNaH DebhiDe e sUtrothI jUraNe rUpa yAya. ca e vyaya ve tene kagacaja avyaya e sUtrothI a rUpa thAya. umlApa karavAnA zIlavAlI te tene ut upasarga lap dhAtu tene tRn pratyaya ve paDhI svarANAM svarAH ajAtapuMsaH e sUtrothI ullAvirIivi rUpa zrAya. saM. yuSmad tene TADaharatuha e sUtre tuha Adeza thAya. saM. mRgAkSI tene Rtyet tRn hrasvaH saMyoge kagacaja avarNo choSkSyAdI AmaMtrya anAdI0 dvitIyaturya0 idutau hasva: aMtyavyaMja0 e sUtrothI macchi rUpa yAya. saM. kisa zabda tene kimaH monu0 e sUtrothI kiM rUpa thAya. saM. jJeya tene najJorNaH kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI eM rUpa yAya. kiMDalAve e gAthAno artha pramANe ve. te strIe je kahyuM, te eme vismaraNa thayA nathI. te kevI be ke je ullApa kare be. athavA je kheda kare be. valI je niSedha kare be. AgAthAnI vyutpatti zrApramANe be saM. kim zabda tene aMtyavyaM monu0 e sUtrothI kiM rUpa yAya. lapa dhAtu bolavAnA mAM pravatte. tene ut upasarga zrave eTale je jalApa kare te tene zatR pratyaya yAve ityurAdibhyo0 iJitivRddhi lokAt NeradAdAvApi povaH ajAtapuMsaH TADasokaradAdide0 aMtyavyaMja0 anAdau dvitvaM e sUtrothI ullAvettIe evaM rUpa thAya. saM. uta tene kagacaja avyaya e sUtrothI java rUpa yAya. khie dhAtu paritApa arthamAM pravat khid dhAtune zatR pratyaya yAve pabI ajAtapuMsaH DI0 [TAGa DeTA khiderjUraH naleke rasya lokAt e sUtrothI jUraMtIe evaM rUpa yAya. saM. bhIta tene TaDasaDe0 kagacaja0 e sUtrothI bhI Ae rUpa thAya. ut upasargasAthe bad e dhAtu bolavAnA mAM pravate. udad tene zIla arthamAM tRn pratyaya ve paDhI svarANAM svarAH ajAtapuMsaH DIpra0 zIlAdyasper lokAt ToDaH e sUtrothI bhI Ae rUpa yAya. uta tene luk anAdau0 vAluka rAsya aluk lokAt TAGasaGe e sUtroghI uvvADirIe rUpa thAya. vevve e avyaya be. iti zabdane itye svarAttasya dviH iluk e sUtrothI ta rUpa Aya. vad tene aMtyavyaM * kiyat tadosya DIpra0 tasya aluk tadosyamAmi e sUtrothI tIe rUpa yAya. saM. bhaNita tene kagacaja amossya monu0 e sUtrothI bhaNiaM rUpa yAya. na e kAvyaya be. tenuM a evaM rUpa thAya. viupasarga sA smR dhAtu smaraNa arthamA pravartte. tene vimharava mas tRtIyasya monu0 movyaMjanA dardate't idamomune iluk lokAt e sUtrodhI vimharimo rUpa yAya. 193 vevva ca AmaMtraNe // 194 // 0 vevva vevve ca zramaMtraNe prayoktavye // vevva gole / vevve murandakSe vadasi pANi // mUla bhASAMtara. vevva ane vebve e ve avyaya AmaMtraNa arthamAM pravartte be. vevva e zravyaya . saM. golI tenuM saMbodhana gole thAya be. vebve e vyaya be. murandale For Private and Personal Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 446 mAgadhI vyAkaraNam. e saMbodhana ne. saM. bahasi pAnIyaM tenuM bahasi pANiaM evAM rUpa thAya. tano artha evo ne ke, he muraMdalA, tuM jala vahe . // 14 // ||ddhuNddhikaa // veba- avyaya ca 11 AmaMtraNa 71 golI 11 vApaecaM lI le aMtya vyaMja sabuk evaM murandale vaha prApaNe va vartamAnA sipra dvitI yasya sisese- sivUsthAne si vyaMjanAt lokAt vhsi|paaniiy-paaniiyaadissvit nI ni noNaH kagacajeti yabuk 11 klIbesam monuNa pANizaM dIkA bhASAMtara. vevva ane vevve e be avyaya AmaMtraNa arthamA pravarte. saM. golI tene vApaecaM aMtyavyaM0 e sUtrothI gole rUpa thAya. evIrIte murandale e rUpa paNa thAya. saM. vaha dhAtu vahana karavAnA arthamA pravarte. vad dhAtune vartamAnA sipratyaya thAya. dvitIyasya sisesi vyaMjanAt lokAt e sUtrothI vahasi evaM rUpa ghAya. saM. pAnIya tene pAnIyAdiSvit noNaH kagacaja0 klIbe sam monu0 e sUtrothI pANiaM rUpa thaay.|| 14 // mAmi dalA dale sakhyA vA // 15 // ete sakhyA zrAmaMtraNe vA pryoktvyaaH|| mAmi sarisarakarANavi // paNa vaha mANassa hlaa||hle hayAsassa pade sahi erisi citha gii|| mUla bhASAMtara. mAmi halA ane hale e avyayo sakhIne AmaMtraNa karavAnA zrarthamA pravatte. mAmi e avyaya . saM. sadRzAkSarANAMapi tenuM sarisakkharANavi evaM rUpa thAya. teno artha evo thAya ne ke, he sakhI, sarakhA akSarono paNa saM. praNama tenuM paNa thAya. saM. vahamAnasya tenuM vahamANassa thAya. hale avyaya ba. saM. hatAzasya tenuM hayAsassa evaM rUpa thAya. pade saM. sakhi IdRzyeva gatiH tenuM erisi cia gaI evaM zrAya. // 15 // ||ttuNddhikaa // mAmi- avyaya0 halA, avyaya hale, avyaya sakhI 61 vA avyayam tadgAthA yathA- mAmi sarisakkharANavi asthi viseso payappi avvANa nehanariyANa zranno zravarAha nariANa 1 asyArthaHhe mAmi- he sakhi- sadRzAdarANAmapi vacanAnAM vizeSosti sneha nRtAnAM vacanAnAM anye vizeSA aparodhabhUtAnAM vacanAnAM vizeSA anya eva iti gAthArthaH / sakhI anena mAmi zrAdezaH 11 zravyaya For Private and Personal Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 447 sadRzAkSarANAmapi dRzaH vipa Tak sak ri isvaH saMyoge zAza zaSoH saH daH khaH kacitu bajau khaH anAdau hitvaM dvitIyaturya pUrva kha ka po vaH padAdapervA apeH abuk TA zrAmorNaH zrAmasthAne noNaH sarisakkharANavi / paNa vaha mANassa halA- he sakhi pUyamAnaM praNamaNam prahAne Nam pIThe dhAtvAdeo naH namapata bahuSu tu hamo tasyAha prapUrvaH rudanamorvaH mav vyaMjanAt lokAt sarvatra prasya rabuk noNaH paNa / vahamAna-1 kvacid dvitIyArthe Gas GasaH ssa noNaHmANassa / sakhI anena sakhIsthAne halA 11 avyaya0 tapari gAthA yathAazeko visahAvo vammahasi hiNo hale hyaasss| vijA nIrasANaM hithae saramANa paGAlae // 1 // hesakhi- manmatha eva zikhI vandiH tasya manmatha zikhinaH hatAzasya niMdyasya anyakhanAvatvameva prkttyti| nIrasAnAM hRdaye vidhyAti sarasAnAM hRdaye prjvlti| anyastu vandiH nIrasasthAne nirjalapradeze prajvalati / sarasasthAne salilapradeze vidhyAti kaMdaryAgniH tato viparIta iti gAthArthaH 1 sakhi ityasya sthAne anena hale ityAdezaH / hatAzasya kagacajeti taluk avarNo zra ya zaSoH saH usassa sya ssa hayAsassa / pade / sahi erisi citha gii| mAruvvautsavataMsavaliya mudacaMdaM / eyaNavvAlavAluMkiMtaM tu kumilA Na pemANa // 1 // asyArthaH- hesakhi, eteSAM premNaH gatirIhazyeva / astavalita sucaMDaM yathA syAttathA navatI mA roditu kathaMnUtAM premNA bAlavilukitaM kuTilAnAM bAlavAlaki cirnaTitaM tu vakrANAM korthaH sakhI sakhI vakti- hesakhi mukhacaMjhaMvakrIkRtya rodanaM kutaH kriyate premNAMgati stu dRzI varttate iti nAvArthaH / IdRzI eva-etpIyUSApIDa binItakAkrIDa kIdRze I edRzaH kipaTaka saTTari zaSoH saH zIsINazve avi abdhi avadhAraNe eva sthAne cazra sevAdau dvitvaM caci havaH saM. yoge sI si erisivi- zrAgati 11 kagacajeti tabuk aMtyavyaMjana sbuka aklIbe dIrghaH gaI. // 15 // TIkA bhASAMtara. mAmi halA ane hale e zravyayo saMbodhana arthamAM vikaTape pravarte. mAmi sarisakkha0 e gAthAno artha zrApramANe be-he sakhI, sarakhA akSaravAlAM For Private and Personal Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 440 mAgadhI vyAkaraNam. sneha narelAM vacanonA vizeSa judAM ne ane aparAdhe narelA vacanonA vizeSa judA ne. saM. sakhI zabdane sthAne mAmi Adeza thayo be. mAmi e avyaya ne. saM. sadRzAkSarANAmapi dRza dhAtune kvipU pratyaya Ave pachI Tak saka zraz dRno ri thAya. panI isvaH saMyoge zaSoH saH kSaH khaH kacitu chajhau anAdau dvitIyaturya0 povaH padAdapervA TA AmorNaH noNaH e sUtrothI sarisarakarANavi rUpa thAya. saM. he sakhI praNAmakarya. saM. nam dhAtu namavAnA arthamA pravarte. nam dhAtune pIThe dhAtvAdeonaH namapata bahuSu pra upasarga pUrve Ave rud namovaH vyaMjanAt lokAt sarvatra noNaH e sUtrothI paNa rUpa zrAya. saM. vahamAna tene kacidvitIyArthe Gas pratyaya Ave Gsassa noNaH e sUtrothI mANassa rUpa. thAya. sakhI e saMbodhanane sthAne halA thAya. halA ane hale e avyayo be. tejapara azeko e gAthA be. teno artha A pramANe . niMdya svajAvavAlo evo kAmadevarUpI agni . teno judo judo svanAva pragaTa kare be. te kAmadevarUpa agni rasarahita evA lokonA hRdayamA bujhAi jAya be. ane rasika lokonA hRdayamAM prajvalita thAya . jagatamAM bIjo agni ke te nIrasa-nirjala sthAnamA prajvalita thAya . ane sarasa-sajala sthAnamA bujhAi jAya . ane zrA kAmadeva rUpa agnito tethI viparItaja be.sakhIne ThekANe hale evo Adeza zrAya. saM. hatAzasya tene kagacaja avarNo zaSoH saH Gsassa e sUtrothI yAsassa evaM rUpa thAya. pade sahierisi gAthAno artha ApramANe be. he sakhI, tenA premanI gati vIja . valI hesakhI tuM tArAmukhacaMjane vAMko karI zAmATe rodana kare be ? premanI gatito evIja . saM. IdazI eva tene etpIyUSApIDa0 dRzaH kie sak zaSoH saH e sUtrothI erisi evaM rUpa thAya. saM. eva tene via Adeza thAya. panI sevAdau0 hasvaH saMyoge e sUtrothI cie evaM rUpa thAya. saM. gati tene kagacaja aMtyavyaMjana akkIbe dIrghaH e sUtrothI gaI evaM rUpa thAya. // 15 // de saMmukhIkaraNe ca // 16 // saMmukhIkaraNe sakhyA AmaMtraNe ca de iti prayoktavyam // de pasitha tAva suMdari // de thA pasiba niyattasu // mUla bhASAMtara. sanmukhI karavAmAM ane sakhInA AmaMtraNamAM de evo avyaya pravarte de e avyaya saM. prasId tenu pasia evaM rUpa thAya. saM. tAvat tenuM tAva rUpa thAya. suMdari e saMbodhana. teno artha evo ke, he suMdarI, prathama tuM prasannathA. de e avyayaje. A e paNa avyaya. saM. prasIda tenuM pasia rUpa thAya. saM. nivatasva tenuM niattasu evaM thAya. "he sakhI tuM prasannathA ane nivRttathA." evo teno artha thaayH||16|| // DhuMDhikA // de zravyaya0 11 saMmukhIkaraNa 71 ca avyaya 11 de iti saMmukhIkaraNe For Private and Personal Use Only Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| bhae he suMdaritvaM prasIdetyarthaH / zravyaya sabuk saMprasIda sarvatraraluk pAnI yAdivit sI si kagacajeti dabuk pasitha / tAvat 11 aMtyavyaMga tluk avyayasluk tAva / de iti sakhyAmaMtraNe thA iti saMbodhane he sakhitvaM prasIda nivartasvetyarthaH pasitha pUrvavat / vRttuGavarttane vartta svapra0 nipurvaH dUsumuvidhyAdithe kasmintrayANaM / strIsuvyaMjanAt vR va kagaca jeti vabuk zranAdauhitvaM tta niyattasu // 16 // TIkA bhASAMtara. de e avyaya saMmukhIkaraNa ane sakhInA AmaMtraNamA pravarte. ahIM de e avyaya saMmukhI karaNamAMje. "he suMdarI, tuM prasannathA." evo athe thAya. saM. prasIda tene sarvatra pAnIyAdiSvit kagacaja. e sUtrothI pasia evaM rUpa thAya. saM. tAvat tene aMtyavyaM0 avyayasUlukU e sUtrothI tAva evaM rUpa thAya. bIjAvAkyamAM de e avyaya sakhInA AmaMtraNamAM. A e saMbodhanamA pravarte teno artha evo ke, he sakhI, tuM prasanna thA ane nivRtta thA. saM. prasIda tenu. pasia evaM rUpa pUrva pramANe thAya. vRt e dhAtu varttavAmA pravarte. saM. vRt tene ni upasarga pUrve zrAya. panI hUsumuvidhyAdi vyaMjanAt kagacaja anAdau e sUtrodhI niattasu eq rUpa dhaay.||16|| huMdAnapRccaganivAraNe // 17 // hu~ iti dAnAdiSu prayujyate // daane| huM geeha appaNo citha // pRchAyAm / DhuM sAhasu sabjAvaM // nivAraNe / hu~ nivaja samosara // mUla bhASAMtara. huM e avyaya dAna, prazna ane nivAraNa arthamA pravarte je. dAna arthana UdAharaNa. saM. huM gRhANa svayameva tenuM huM geeha appaNo cina teno artha yA pramANe tuM tArA potAnuja grahaNa kaye. prazna athenuM udAharaNa saM. huM kathaya sa dulAvaM tenuM huM sAhasu sabbhAvaM teno artha ApramANe tuM tArA sajAvane kahIza ? nivAraNa- udAharaNa saM. huM nirlajja samapasara tenuM huM nillaja samosara evaM thAya. teno artha ApramANe. he nirlajja, tuM ahIM cAhyojA. // 19 // ||ddhuNddhikaa // hu~ 11 zravyaya dAnaM ca pRnA ca nivAraNaM ca dAnaDA nivAraNaM tasmi na 71 hu~ iti dAne avyayam graha zrAdAne grahaguhobaloehaH grahasthAne ehaH pacamI hahusumuhisu vyaMjanAt atazja khijA hu bukaedasya alopaH lokAt gehna svayaM svayamo'rthe appaNo navA svayam sthAne appaNo / kathaNa kathevIUroppAla kathaNasthAne soha paMhihusumuhisu For Private and Personal Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 450 mAgadhI vyAkaraNam. sAhusu / sadanAva kagaTaDeti dabuk anAdau hitvaM dvitIyaturya pUrvaja sya ba 11 klIbesam monu sannAvaM / samapasara avApote apetazraha ukAra mo samosara // 17 // TIkA bhASAMtara. huM e avyaya dAna, pRcchA ane nivAraNa arthamA pravarte. ahIM huM e avyaya dAnamAM ne. graha grahaNakaravu e dhAtune grahaguho valmeNhaH paMcamI hahusumuhisu vyaMjanAt ataijakhijahuje lokAt e sUtrothI gela evaM rUpa thAya. saM. khayaM tene svayamorthaappANonavA e sUtrathI appaNo evaM rUpa thAya. katha kahe, e dhAtune kathevIja roppAla sohapahihusumu0 e sUtrothI sAhusu eq rUpa thAya. saM. sadabhAva tene kagaTaDa anAdau0 dvitIyaturya0 klIvesUm monu0 e sUtrothI sambhAvaM evaM rUpa zrAya. saM. samapasara tene avApote e sUtradhI samosara evaM rUpa zrAya. // 17 // hu khu nizcaya-vitarka-saMnnAvana-vismaye // 2 // hu khu ityetau nizcayAdiSu prayoktavyau // nizcaye / taMpihu abinnasirI taM khu sirie rahassaM // vitarkaH UhaH saMzayo vA / Uhe / nahu NavaraM saMgahithA / evaM khu isa // saMzaye / jalaharo khu dhUmavaDavo khu|| saMjAvane / tarIkaM gahu Navara imaM / eraM khu hasa // vismaye / ko khu eso sahassa-siro // bahulAdhikArA danusvArAtparo hurna pryoktvyH||re mUla bhASAMtara. hu ane khu e be avyayo nizcaya, vitarka saMbhAvanA ane vismayamA pravarte. nizcayanuM udAharaNa saM. tvamapi huM acchinnazrIH tenuM taMpi huM acchinnasirI evaM thAya. teno artha evo ke, tuM nizcepaNa nahIM ke dA elI lakSmI vAlovaM. saM. tvaM khu zriyaH rahasyaM tenu taM khu sirie rahassaM evaM thAya. vitarka eTale Uha athavA saMzaya temAM Uha nuM udAharaNa saM. na hu kevalaM saMgRhItA tenuM na hu~ NavaraM saMgahiA evaM thAya. teno artha zuM te kevala saMgraha karelI. saM. etaM khu hasati tenuM eaM khu hasai evaM thAya. teno artha "zuM e puruSane hase. saMzaya nuM udAharaNa saM. jaladharaH khu dhUmapaTalaH khu. tenuM jalaharo khu dhUmavaDavo khu evaM thAya. teno artha zuM thA megha ke dhumADAno jathyo? saMjAvanA arthana nadAharaNa saM. tarituM na du kevalaM imAM tenuM tarI Na hu Navara imaM evaM thAya teno artha A nadIne kevala tarIjavA saMjavatuM nathI. saM. etaM khu hasati tenuM eaMkhu hasai evaM thAya. teno artha ene hase ve te saMnave. vismayanuM udAharaNa saM. kaH khu eSa sahasrazirAH tenuM ko khu eso sahassa-siro evaM vAya. bahula adhikAra be. tethI anusvAranIpara hu na zrAve. // 17 // For Private and Personal Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 451 // DhuMDhikA // hukhu 12 zravyayasNa nizcayazca vitarkazca saMjAvanaM ca vismayazca nizcayavitarkasaMjAvanavismayaM tasmin 71 yuSmad 11 yuSmadastvaMtumaMtuvaMtuhaM sinA saha yuSmad sthAne taM / taM / zrapi padAdapervA anuk pi hu nishcye| aDinnazrIH zrabinnA zrIryasya sa zrabinnazrIH zrIH zUrI iti vizleSe rI riIkRtsnari pUrva : lokAt zaSoH saH 11 akkIbe'sau dIrghaH aMtyavyaM0 sabuk zrabinnasirI / zrI 61 DAsaDauehazvIke zrI iti vizleSe ripUrva H lokAt sarIe / rahasyaGa sasya sya ssa 11 klIbe sm monu rahassaM / navaraM kevale evaraM zrAdezaH vakrAdAvaMtaHcanusvAraH NavaraM / sNgRhiitaa| sarvatra rakhuk pAnIyAdiSvit hI hi. kagacajeti luk saMgahizrA / etad vA svaremazca da ma kagacajeti daluk monu evaM / hasati- tyAdInAM tiz hasa / jaladhara- khaghathadha dha ha 11 ataH se?H jlhro| dhUmapaTala povaH ToDaH 11zrataH seoH dhUmavaDalo / tR taraNe tR tum vyaMjanAt zcca ktvAtumtavyanaviSyatsu zcca varNasyAr tara lokAt kagacajeti tabuka tArIkhaM gahu / - dam 1 zdama zma zdamaH sthAne zma thAt zrApa haskhomi thA zramo'luk monu0 zmaM / zmAM nadI kevalaM tarItuM na saMjAvayAmi / eaM khu isa pUrvavat / kim 11 makastrasozca kimasthAne kaH ko| etad aM. tyavyaM0 buk tadasastasozca ta cetannadaH ztako u mityaM eso saharazirAH sahasraM zirAMsi yasya saH 11 sarvatra rabuk anAdau hitvaM ssa zaSoH saH aMtyavyaMga rakhuk ataH sejhaiH shsssiro|| 17 // TIkA bhASAMtara. hu ane khu e avyaya nizcaya, vitarka, saMjAvanA ane vismaya arthamA pravarte . saM. yuSmad tene yuSmadastvaMtu maMtu vaMtu e sUtre taM evaM rUpa thAya. saM. api tene padAdapevA e sUtre pi evaM rUpa dhAya. ahIM huM e avyaya nizcaya arthamAM pravarte. jenI zrI (lakSmI) bedAelI na hoya te acchinnazrI kahevAya. saM. zrIH tene zarI evo vizleSa karI rihikRtla e sUtre pUrve i thAya. paThI lokAtU zaSoH saH aklIve'sau dIrghaH aMtyavyaMjana- e sUtrothI sirI thAya', sAthe malI acchinasarI evaM rUpa thAya. saM. zrI tene DAsaDau ehezrI e sUtra lAgI panI zurI evo vi For Private and Personal Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 452 mAgadhI vyAkaraNam . zleSa karI ra pUrve i thAya. panI lokAt e sUtrathI sarIe evaM rUpa thAya. saM. rahasya tene usassa klIbe sam monu e sUtrothI rahassaM rUpa thAya. navaraM tene kevale NavaraM vakrAdAvaMtaH anusvAraH e sUtrothI NavaraM rUpa thAya.saM.saMgRhItA tene sarvatra pAnIyAdiSvit kagacaja e sUtrothI saMgahiA evaM rUpa thAya. saM. e tad tene vA kharemazca kagacaja monu0 e sUtrothI eaM rUpa thAya. saM. hasati tene tyAdInAM tii e sUtre hasai rUpa thAya. saM. jaladhara tene khaghathadha0 ataH se?H e sUtrothI jalaharo rUpa thAya. saM. dhUmapalaTa tene povaH ToDaH ataH se?: e sUtrothI dhUmavaDalo eq rUpa thAya. tR e dhAtu taravAnA arthamA pravarte. tene tum pratyaya Ave. patI vyaMjanAt ica ktvA tum tavya bhaviSyatsu icca ka varNasyAra lokAt kagacaja e sU. trothI tarI rUpa thAya. NaDDa e avyayo . saM. idam zabda tene ima idama sthAne ima Ata Apa isvo miA amo'aluka monu0 e sUtrothI imaM ebuM rUpa pAya. teno artha evo thAya ke, kevala A nadIne taravAnI hUM saMnnAvanA karato nathI. eaMkhu hasai e pUrvavat siddha karavU. saM. kim zabda tene kimastrasozca kimasthAne kA e sUtrothI ko evaM rUpa thAya. saM. etad zabda tene aMtyavyaMja. tadasastasozca cettanada itakou DityaM e sUtrothI iso evaM rUpa dhAya. saM. sahasrazirAH jene hajAra mastako doya te tene sarvatra anAdau zaSoH saH aMtyavyaM0 ataH seoMH e sUtrothI sahassasiro ebuM rUpa thAya. // 1 // ka gardAdepa vismaya-sUcane // 1 // U iti gardA diSu prayoktavyam // gardA / U NabaU // prakrAMtasya vAkyasya viparyAsAzaGkAyA vinivarttana lkssnnshraadepH||uukim|me naNiaM // vismaye / U kaha muNiyA ahayaM // suucne| U keNa na vieNAyaM mUla bhASAMtara. U e avyaya gare ( niMdA) AkSepa (tiraskAra ) vismaya ane sUcana arthamA pravarte. gardA arthay udAharaNa- saM. U nirlajja tenuM U Nillajja evaM Aya. teno artha, he nirlaja, tane dhikkAra . cAlatA vAkyane viparyAsanI AzaMkAnuM je nivartana, karavaM te AkSepa kahevAya je. tenuM udAharaNa- saM. U kiM mayA bhaNitaM tenuM U kiM mae bhaNiaM evaM thAya. teno artha-zuM te meM kaDaM hatuM ? vismayanuM udAharaNa-saM. U kathaM munitA ahaM tenuM U duha muNiA ahayaM evaM prAya. teno artha huM kevIrIte munipaNuM rA. sUcana artha- udAharaNa-saM. U kena na vijJAtaM tenuM U keNa Na vi. NNAyaM evaM thAya. teno artha-koNe jANyu nathI. // 1 // ||ddNddhikaa // U 11 avyaya0 gardA ca zrAdepazca vismayazca sUcanaM ca gopavismayasUcanaM tasmin 71 U iti gardAyAM he nirlaja- nirlaja savatra For Private and Personal Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 453 rakhuk aMtyavyaMga sluka vAdau ni Ni NivaU / asmad 31 mime mema zmA mae mayAzNe TA Tena saha yuSmad sthAne mae / naNita- kagacajeti tabuk nnnive| kathaM mAMsAdiSvat anusvAre anusvAraluk khaghatha dhanAM thasya ha kaha munitA noNaH kagacajeti taluk 11 aMtyavyaMjana sabuk muNiyA / asmad / asmadosmi ahmi zramha mamhaM mamaM maMmimaM aha ahasinA asmad sthAne sinA saha adayaM / vijJAta- mnajJorNaH isya rNaH anAdau hitvaM kagacajeti tabuk avarNo a ya 11 klIbe sam monu vieNAyaM // 1ee|| TIkA bhASAMtara. U e avyaya gahIM, Adepa, vismaya ane sUcana arthamA pravarte. pelA udAharaNamAM U e avyaya niMdAmAM ne. saM. nirlaja tene sarvatra aMtyavyaM0 vAdau e sUtrothI Nillajja eq rUpa thAya. saM. asmad tene mimememai mAImae e sUtre mae evaM rUpa thAya. saM. bhaNita tene kagacaja e sUtre bhANisaM rUpa thAya. saM. katham tene mAMsAdiSvat anukhAre khaghathadha0 e sUtrothI kaha rUpa thAya. saM. munitA tene noNaH kagacaja0 aMtyavyaMjana e sUtrothI muNiA rUpa thAya. saM. asmad tene asmadosmi aliamaM mamaM mimaM ahaaha e sUtrothI ahayaM rUpa thAya. saM. vijJAta tene najJorNaH anAdau dvitvaM kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI viNNAyaM rUpa thAya. ||1ee|| thu kutsAyAm // 20 // thu iti kutsAyAM prayoktavyam ||thu nisajo loH // 20 // __ mUla bhASAMtara. thU e avyaya kutsA ( dugaMga) arthamA pravarte. saM. thU nirlajjaH lokaH tenuM thU nillajjo loo evaM rUpa thAya. // 20 // ||ddhuNddhikaa|| thu 11 avyaya kutsA 1 nirlA- sarvatra raluk anAdau hitvaM va 11 ataHseDoMH nibaGo / loka 11 kagacajeti kabuk zrataH seoH lorDa TIkA bhASAMtara. yu e avyaya kutsA arthamA pravarte. saM. nirlaja tene sarvatra anAdau0 ataH se?: e sUtrothI nillajjo evaM rUpa zrAya. saM. lokaH tene kagacaja ataH se?: e sUtrothI loo rUpa thAya. // 20 // re are saMbhASaNa-ratikalade // 20 // anayorarthayoryathAsaMkhyametau prayoktavyau // re sNjaassnne| hizraya mamaha-sariyA // are ratikalahe / are mae samaM mA karesu uvahAsaM // For Private and Personal Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 454 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. re chAne are e ve avyayo saMbhASaNa ne ratikalaha arthamA anukrame pravartte be. saMbhASaNa arthamAM re nuM udAharaNa - saM. re hRdaya alpasaritA - tenuM re hiayamaDaha- sariA evaM thAya. teno artha evo be ke, are hRdaya, tuM alpajalavAlI nadIe vahana karelA kASThanI jema jamyA kare be-ratikalahanA arthamAM arenuM udAharaNa saM. are mayA samaM mA kuru upahAsaM are tuM mArI sAthe upahAsa na karya. // 201 // // DhuMDhikA // re are 11 avyaya saMbhASaNaM ca ratikalazva saMbhASaNaratikalaM tasmin 11 rehiya evAkyaupara gAthA be rehizraya mamasariyA jalajarabujjanta sukkadAruva / ThANe ThANe vilaggamANassa keNAvi mahi si 1 asya vyAkhyA -re hRdaya alpasarit jalana rohyamAna zuSkadAruvat sthAne sthAne lagamAnaMH kenApi dahyate ityarthaH / yathA zuSkaM kASThaM zra panadIpravAhe vahati kvacit lagnasthAne lagati kenApi gRhitvA iMdhanaM kriyate tathA he hRdaya tvamapi saMsArapravAhe vahamAne sthAne sthAne prasaMgaM kurvANaM kenApi dahyase bhRzaM paritApaM prApayiSya se zrataH sthAne sthAne prasaMgaM mAkuru itijAvArthaH re 11 zravyaya0 zramaMtraNe 11 modAthovo ityanena zrAmaMtraNe serDI zrAdezo vikalpena javati itkRpAdau hi vyaM luka hiya / zrapasarit striyAmAdavidyutaH ta zra goNAdayaH alpasya maDada iti 11 trtyavyaM saluk mamahasarizrA / zrasmadamimameM - smad sthAne Tenasaha mae sama 21 amo'syAluk monu samaM mA 11 zravyaya dhAtorhi pratyayaH hiDusu0 histhAne Su su varNasyAra kR karvyaMjanAt varttamAnAyAM vamA yataHsthAne lokAt karesu / upahAsa povaH besa monu0 javaddAsaM // 101 // TIkA bhASAMtara. re are ebe avyayo saMbhASaNa ne ratikalahamAM pravartte re hiatha e vAkya upara gAthA be. tenI vyAkhyA evI be ke, he hRdaya, tuM alpa nadInA jalanA jArI vahana tAM vA zuSka kASThanI jema ThekANe ThekANe saMlagna thaI be vaTe dahana thAya be. jema zuSka kASTa pa nadInA pravAhamAM koI sthAne lAgI jAyabe eTale koI tene laI iMdhaNuM karebe, tema he hRdaya, tuM paNa yA saMsAranA pravAhamAM vahana thaI ThekANe ThekANe prasaMga karebe ne koInAtha dahanapaNa thAyale eTale koI tane paritApa pamADe be. tethI tuM sthAne sthAne prasaMga na karya. evo jAvArtha be. re e AmaMtraNa arthamAM avyaya. saM. hRdaya tene For Private and Personal Use Only Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 425 DodAthovo e sUtre AmaMtraNamA si ne sthAne Do evo vikaTape Adeza thAya panI itkRpAdA~ atyavyaMja0 e sUtrothI hiaya evurUpa thAya. saM.alpasarit tene striyAmAdavidyutaH goNAdayaH alpasya maDaha aMtyavyaM e sUtrothI maDaha-sariA evaM rUpa thAya. saM. asmad tene asmamimemaM e sUtre mae rUpa thAya. saM. sama tene amo'syAluk monu0 e sUtrothI samaM rUpa thAya. mA e avyaya ne. saM. kR dhAtu tene hidusa RvarNasyAr vyaMjanAt vartamAnA lokAt e sUtrothI karesu rUpa thAya. saM. upahAsa tene povaH klIbe sam monu0e sUtrothI uvahAsaM evaM rUpa thaay||201|| hare depe ca // 20 // kepe saMjJASaNaratikalahayo here iti prayoktavyam // depe| hare Nibaja // saMbhASaNe / hare purisA // ratikalahe / hare bahu-vabaha // mUlabhASAMtara. hare e avyaya depa-tiraskAra saMjASaNa ane ratikalahanA arthama pravarte. depa tiraskAra arthana udAharaNa- saM. hare nirlaja. tenuM hare Nillajja evaM thAya. saMnnASaNa- udAharaNa-saM. hare puruSAH tenuM hare purisA evaM zrAya. ratikalahanuM udA0 saM. hare bahu-vallabha tenuM hare bahu-vallaha evaM thAya. // 20 // ||ddhuNddhikaa|| hare 11 avyaya0 depa 71 ca 11 zravyaya hare iti nindaayaaN| zravyayam nirlaja sarvatra rakhuk anAdauhitvaM va aMtyavyaM sbuk nirkhaU / hare iti saMnASaNe / atra zrAmaMtraNe sa puruSe roruri zaSoH saH DAdAovA sesa aMtyavyaMjaNa sUtruk purisA hare iti ratikalahe-yathA he bahuvahana hare 11 zrAmaMtraNe aMtyavyaM sabuk he bahu-vallaha // 20 // TIkA bhASAMtara. hare e avyaya kSepa, saMjASaNa ane ratikalahanA arthamA pravarte. prathama hare e niMdA arthamA pravarte saM. nirlajja tene AmaMtraNe puruSerori zaSoH saH ddaadaayovaa aMtyavyaMjana e sUtrothI purisA rUpa thAya. hare e ratikalahanA arthamAM pravate. saM. hebahuvallabha tene AmaMtraNe aMtyavyaM e sUtrothI he bahuvallaha evaM rUpa thAya. // 20 // u suucnaapshcaattaape||20|| 5 iti sUcanApazcAttApayoH prayoktavyam // suucnaayaam| upaviNaya-tattile // pazcAttApe / u na mae bAyA itizrAe // vikalpetu utAdezenaivaukAreNa sijham // viraemi nahayale // For Private and Personal Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 456 mAgadhI vyAkaraNam. mUla bhASAMtara. o e avyaya sUcanA ane pazcAttApa arthamA pravarte sUcanAnuM udAharaNa-saM. o avinayatRptimatAM tenuM o aviNaya-tattillo evaM thAya. pazcAttAparnu udA0 saM. o na mayA chAyA etAvatyAm tenuM onamae chAyA ittiAe evaM rUpa thAya. vikaTapamAM to uta Adeza vameja aukAravajhe sikha thAya. jemake, saM. o viramAmi nabhastale evaM ne tenuM o viraemi nahayale evaM rUpa zrAya. // 203 // // DhuMDhikA // u 11 sUcanA ca pazcAttApazca sUcanApazcAttApaM tasmin 71 zravinayena tRptirvidyate yasyAsA avinayatRptiH tadasyAsti asminniti matuHmatu mat pra0 zrAvilohAkhavaMtaM tAramANe matthAne zava zrAdezaH luk sisyadaru buk thAt zrApa 11 vAp esasa aMtyavyaM snukU noNaH kagacajeti ka anAdau hitvaM zraviNayatithillo |asmd 31 mimemAma Tenasaha zasmadrasthAne mae / gayA 11 aMtyavyaM sabuk bAe tAvat pattAda etAvat sthAne antiyotyatyAdeza 71 TADase De ettiyaae| etAvatyAM velAyAM na jJAtA ityrthH|ukaaropi vikalpArthe vartate paretu avApote ityanena jatasya u ityAdemaiva vikalpArthe sijhaeva ha 1 vaNU pratipanno vipUrvacurAdinyodaNi mitho tRtIyasyamiH mivasthAne mi vyaMjanAnaNarede dIvAveNiva eka kagacajeti dabuk viramae |njstlN caghathadha naha kagaTaDeti muluk kagacajeti tabuk avarNo aya 71 memmiDe DisthAne De e nityaM lokAt na hayale // 23 // TIkA bhASAMtara. o e zravyaya sUcanA ane pazcAttApanA arthamA pravarte zravinayavajhe jene tRpti ne te, tyAM tadasyAsti AllillollAlla0 tAramANe luk AtAp aMtyavyaMja. noNaH kagacaja anAdau dvitvaM e sUtrothI aviNayatithillo evaM rUpa thAya. saM. asmad tene mimemAma e sUtre mae rUpa thAya. saM. chAyA tene aMtyavyaM0 e sUtre chAe rUpa thAya. saM. etAvat tene pattAda TADase e sUtrothI ettiAe rUpa thAya. teno evo artha thAyake, ATalI velA thayA utAM te jANelI nathI. ukArapaNa vikalpa arthamA je. keTalA eka ahiM avApote e sUtrathI utane vikaspArthamAM te siddhajane. saM. ram dhAtu tene vi upasarga pUrve ve pajI curAdi thakI Niva zrAve pachI mitho tRtIyasyamiH vyaMjanA naNarededIvAve kagacaja e sUtrothI viramae evaM thAya. saM. nabhastalaM tene khaghatha0 kagaTaDa kagacaja avarNo DemmiDe lokAt e sUthotrI na hayale eq rUpa thAya. // 203 // For Private and Personal Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaH pAdaH / sa sUcanA-DuHkha -saMbhASaNAparAdha-vismayAnaM dAdarajaya-kheda-viSA dapazcAttApe // 204 // yu va iti sUcanAdiSu prayoktavyam // sUcanAyAm avo dukkarayAraya // duHkhe / dati hiyayaM // saMbhASaNe / zravo kimiyaM kimi // - parAdha vismayayoH / vo daraMti zriyaM tada vinavesA havanti juvaI / kiMpi rassaMmuNanti dhuttA japanna hizrA // zranaMdAdara jayeSu / at suhAmi vo Umda saphalaM jI | vo zramitume navaraM jai sA na jUri dii || khede / zravo na jAmi bettaM // viSAde / nAsenti dihiM pulayaM vanenti denti raNaraNayaM / ehiM tasse gu yA teci vo kahae evaM || pazcAttApe | vo taha tela kayA aha yaM jaha kassa sAmi // For Private and Personal Use Only mUla bhASAMtara. avvo e avyaya sUcanAmAM, duHkhamAM, saMbhASaNamAM aparAdha tathA vismayamAMnaMda, cAdara tathA jayamAM, khedamAM, viSAdamAM ne pazcAttApamAM pravartte sUcanAnuM udAharaNa- saM. abvo duSkarakAraka tenuM avvo dukkara yAraya evaM thAya. teno pramANe he duSkarakAraka, tamane sUcanA be. duHkhanuM udAharaNa-saM. abbo durlati hRdayam tenuM vo dalaMti hiyayaM evaM thAya. teno artha pramANe duHkha hRdayane dalI nAkhe be. saMbhASaNanuM udA0 saM. avvo kimidaM kimidaM tenuM abbo kimiNaM kimiNaM evaM thAya. aparAdha ane vismayanA udAharaNa upara gAthA saM. abvo haraMti hRdayaM tenuM abvo haraMti hiayaM evaM thAya. saM. tadapi na dveSyA bhavaMti yuvatI - nAm tenuM tahavina vesA havaMti juvaINaM evaM thAya. saM. avvo kimapi rahasyaM jAnaMti dhUrttA janebhyaH adhikAH tenuM abvo kiMpi rahassaM muNanti dhuttA jaNa bhahiA evaM thAya. AnaMda, Adara ne jayanAM udAharaNo saM. acvo supra bhAtamidaM tenuM avvo supahAyamiNaM evaM thAya. saM. avvo adyAsmAkaM saphalaM jIvitaM tenuM abvo ajjama sapphalaMjIaM evaM thAya. saM. avvo tvayi Agame navaraM yadi sAna viniSyati tenuM acvo aiammi tume navai jai sA na jUrihi evaM thAya. khedanuM udAharaNa saM. avvo na yAmi kSetraM tenuM acvo na jAmi chettaM evaM thAya. viSAdanA udAharaNa viSe gAthA. saM. avvo nAzayaMti dhRtim tenuM roat nAsenti dihiM evaM thAya. saM. pulakaM vardhayaMti dadati raNaraNakaM tenuM pulayaM vanti dadaMti raNaraNakaM evaM thAya. saM. idAnIm tasyaivaguNAH taccaiva avvo eskajaM jANaMtu tenuM ehi tassea guNAH tecia abbo kahaNuM eaM evaM thAya. 58 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 457 mAgadhI vyAkaraNam . pazcAttAparnu udAharaNa saM. avvo tathA tena kathA ahaM yathA kasya sAhami tenuM avyo taha teNa kayA ayaM jaha kassa sAhemi evaM thAya. // 20 // ||ddhuNddhikaa // zravo 11 sUcanAdau samAhArachAt saptamI zravo / avo ukkarayAraya puNo vinatti kareyi gmnnss| avinahu~ti saralA deNIztaraMgiNo vihuraa||||asyaarthH-shrvo sUcanAyAM he puSkarakAraka punarapi gamanasya tetti visamaM vAraM karomi veNe pAzripurAstaraMgiNo vakrA adyApi saralA na javaMti / korthaH- pUrva kasyApi jartA cakhitaH sa bahunidinaiH samAgataH tatastayA beNIdaMDaSToTitaH nartA ca punarapi calanavArtAkRtA tataH kAMtayocyate he lataHveNI kezA adyApi saralA na javaMti tena calanaMkurvANopi zravo puSkarakAritvaM iti sUcaneti nAvArthaH / puSkarakAraka nirdurorvA rakhuk anAdau hitvaM ka kagacajeti kaluk avarNo zraya 11 aMtyavyaMjana sabuk ukkarabAraya dalu phalA visaraNe dala vartamAnA aMti lokAt dalaMti hRdaya ikRpAdau hR hi kagacajeti dabuk 11zrabuk zratha sa aMtyavyaMjana sluka klIbesam monu hizrayaM / kim kim 11 aMtyavyaMga sabuk idam 11 klIbesyamedamiNasova idamasthAne zmaNa lokAt svaremazca aMtyavyaM saluk kimiNaM kimiNaM / zravo haraM vyAkhyA abo iti aparAdhe dhUrttA hRdayaM haraMti yuvatInAM dveSyA na javaMti abo iti vismaye dhUrtAH kimapi rahasyaM jAnaMti kinUtA dhUrtAH janecyoanya dhikAjanAnyadhikA iti gaathaarthH| zratha vyutpattiHharaMti-bahutuhamo aMtisthAne nti jhavarNa syAr ha hara vyaMjanAt alopaH lojataH haraMti hRdayaM hizrayaM pUrvavat tathA vAyavyot vAtA vadItAH thAtha khaghatha thaha api padAdapelopaH po vaH taha vidveSyAH kagaTameti daluk adhomanayAM yabuk zaSoH saH jaszasorbuk vesyA / nU vartamAnAtiva nughahohuvahavA nUsthAne hava bahuSvAdyanti aMtisthAne nti havanti havati yuvati 63 zrAderyaji kagacajeti taluk TAbAmorNaH jamasya Na jas dIrghaH navaINa kim apipadAdapervA anuk monu0 kiMpi rahasya For Private and Personal Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4thae dvitiiyHpaadH| adhomanayAM yabuk dhanAdauhitvaM 11 kvIbe sm monu rahassaM jJA jANa muNo zAsthAne jANaH aMnti bahuSvAdanti jANanti dhUrtAH hrasvaH sa dhU dhu sarvatra rakhuk jas zaso Tuk dhuttA janAnyadhika noNaH hrasvaH saM0 NA Na adhomaNa yabuk anAdau hitvaM / dvitIyapUrva nabaravaghadhi hi kaga cajeti kabuk 13 jaszas masi dIrghaH jasabuk jaNasya hithA zravo supahIyamiNo / avo ajAma sapphalaM jIraM / asya vyAkhyA abo - ti zrAnaMde adyAsmAkaM daM suprajAtaM zravo ityAdare adyAsmAkaM jIvi taM saphalaM aho iti naye yadi tvayAtIte sA kevale tvanaSyati iti gAthArthaH / atha vyutpattiH aho 21avyaya suprajAta sarvatra rabuk khaghathadha jAMjA hA kagacajeti taluk avarNo a ya 11 klIbe sm monu0 zdama vAhesya meda miNAmovA zdamasthAne Nama lokAt mi 11vA svare mazca s monu alpa vyaMjana-sabukU supahIyamiNaM / adya dyayyya-jaH zranAdauhitvaM 11 zravyaya aU |asmd NeNomojkamheti asmadaH sthAne brahmatyedIyavA aluk hm| saphala samAse vA hitvaM ppa 11 klIbe sam monusvAraH makArasyAnusvAro navati sapphalaM / jIvita-yAvattAvajIvito varta0 saravibuk kagacajeti taluk 11 klIbe sm monu jiive| zra tIta pAnIyAdiSvat tIti kagacajeti tayorbu 61 DemmiDe asti / yuSmad 71 tumetuma tumi zrAdezaH navaraM yahi zrAderyojyaH kagacajeti dabuk jaz nadas aMtyavyaMjana sabuk vabuk ca tadazca tasozcAtasa At samAnAnAM sA / khidakhede hara visvarau vara zrAdezaH naviSyati tyAdI syati i naviSyati hirAgamaH hirAma evatkArari haride / avo na jAnAkhittaM ? sutA mAtaraM vakti-zrabo iti khede zrahaM kSetre nayAmi kuraM gaiH zAliH svAdyatAM / mama payodharau unnatau igiti zIghraM tAlikAnaM saMpatati ityrthH|yaakN prApaNe yA vartta miva AryojaH jAmi / kSetra 1 kaH khaH kacit daH khaH hrasvaHsaMyoge khe khi sarvatra ranukzanAdau chitvaM 11 klI sam monu khittaM abo nAsaMti dahiavo iti khede tasyaiva guNA dhRtiM nAzayaMti pulakaM vardhayati raNaraNakaM kAmautsukyaM dadaMti zdA For Private and Personal Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 460 mAgadhI vyAkaraNam nIM tasyaiva guNA dhanenaiva nAzayaMti etkaGa jAnaMtu iti vitarke iti gAthArthaH asya vyutpattiH NazUt zrAdarzane Neza zrAdezaH staH khanzanezyaMtaM yuktapraNiratrativRddhinenAvarttato NeradedAt vye ie lokAnAM dhRti dhRtedIhiH dhRtisthAne dIhi zeSodatavat iti jJAyAt amo'sya buk dehi pulaka 11 kagacajeti kaluk avarNozraya klIbe sam monu pulayaM vRdhUDUvaIne vRSavarDa pra0 prapyoNig zruvarNasyAr vR va ratkaccavarSI DhaH dhasya DhaH anAdau hitvaM dvitIya tu pUrvaDhasyamaH parahedAvAve 3 e vartaNa ntisthAne nti vameti dAMka dAvati kharANAM kharAHdAde bahuSvA0 antisthAne nti -hasvaH saMyoge doditi / raNaraNaka 11 kagacajeti kaluk avarNo a ya klIbesam monu0 raNaraNayaM / idAnIM ehnipannA he zdAnimaH zdAnIsthAne eNhi tasya evabukDaHsmasya sma lokAt kagacajeti yuvukU 11 avyaya tasme aguNa 13 jaszas dIrghaH jaszasorbuk guNo tadU 13 aMtyavyaM daluk zrataH sarvAderme jamazas e lokAt vivi avadhAraNe vizra zrAgamaHsevAdau hitvaM tevitha karthatumAMsAdervAnusvArabuk khaghaya noNaH 11 avyaya kahaNue tadevAsvaremazca dIm kagacajeti tluku aMtyavyaMga sbuka monu0 ekaM / avvo taha teNa kepatathA 11 vAtmayot vAtAdAvadAta thAtha khaghathA thAha avyaya sluk tadtad 31 aMtyavyaM dabuk TA zrAmorNaH TANa zasyet etvaM teNa kRtA 11 to zrat kR ka kagacajeti nabuk avarNo a ya / aMtyavyaM saluka kyaa| asmad 11 asmado asmadasyAne zrayaM aMtyavyaMga sabuk yathA pUrvavat jaha ki makima kastra kimakassa ssa kassa kathaNa katharvajjarassaha timi tR. tIyasyamivyaMjanAt vartamAnee sAhemi nAhaM kasyAgre kathayAmi // 20 // TIkA bhASAMtara. avvo e avyaya sUcanA vigeremA pravarte.-avvo duSkaraAraya e gAthA be-teno artha zrA pramANe be-ahIM avvo sUcanA arthamAM be. he puSkarakAraka vAraMvAra hUM sudhAryA karUM buM, topaNa thA vAMkA keza adyApi sarala yatA nathI. teno nAvArtha evo be ke, pUrve koi .strIno pati bAhera gayela, te ghaNe divase Avyo. tyAre te strIe keza veNI jalavAmAMmI. panI nartAe punaH bAhera javAnI vAta karI, tyAre te strIe kA, he lartA, keza veNI adyApi sarala thatI nazrI. zrAma kahI teNe cAlatA evA patine For Private and Personal Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitiiyHpaadH| 461 duSkara kAra kahI sUcanA zrApI. saM. duSkarakAraka tene nirdurorvA anAdau0 kagacaja avoM aMtyavyaM0 e sUtrothI dukkara Araya evaM rUpa thAya. dala e dhAtu visaraNa (hakIjaq ) arthamA pravata. saM. dalU tene vattemAnA lokAt sUtrothI dalaMti rUpa thAya. saM. hRdaya tene itkRpAdau kagacaja aluka aMtyavyaMjana klIve sam monu0 e sUtrothI hiayaM rUpa thAya. saM. kim kim tene aMtyavyaMjana klIbe syamedamiNa lokAt vA svaremazca aMtyavyaMja0 e sUtrothI kimiNaM kimiNaM rUpa thAya. avvodara e gAthAnI vyAkhyA ApramANe-ahIM avvo e avyaya aparAdhamAM pravartta-dhUtte puruSo yuvatIu~nA hRdaya harI le le paNa temanA veSapAtra thatA nathI. avvo e vismayamA pravarte te ApramANe-te dhUrtta loko lokothI adhika thakSa kAMipaNa rahasyane jANe . e gAthAno artha thayo. have vyutpatti kare - hR haraNa kara, e dhAtu tene bahu tumaho e sUtre antine sthAne nti thAya. RvarNasyAr vyaMjanAt alopaH e sUtrothI haraMti rUpa thAya. saM. hiayaM tenu pUrvavat hiayaM thAya. tathA vAyavyAt vadItAH khaghatha0 apipadAdapervA povaH e sUtrothI taha thAya. saM. vidveSyAH tene kagaTaDa adhomanayAM zaSoH saH jasUzasolaka e sUtrothI vesyA rUpa thAya. bhU dhAtune vartamAnA. tiv bhUghahohuva bahuSvAdyanti e sUtrothI havanti rUpa thAya. saM. yuvati tene Aderyaja kagacaja TA AmorNaH jAmasyaNa jas dIrghaH e sUtrothI InavaINa evaM rUpa thAya. saM. kim tene apipadAdA monu0 e sUtrothI kiMpi evaM rUpa thAya. saM. rahasya tene adhomanayAM anAdau dvitvaM klIbe sam monu e sUtrothI rahassaM rUpa zrAya. saM. jJA dhAtune jANamuNo bahuSvAdenti e sUtrothI jANaMti rUpa dhAya. saMdhUrtAH tene isvaH sarvatra jasUzasolaka e sUtrodhI dhuttA evaM rUpa thAya. saM. janAbhyadhika tene noNaH hasvaH saM. adhomanayA0 anAdau0 dvitIyapUrva0 bhabakhathagha. kagacaja jazazajasi e sUtrothI jaNabhahiA eq rUpa thAya. avvo mupahI e gAthAnI vyAkhyA zrApramANe avvo e AnaMda arthamA pravarte. jema ke, bhAje zramAre A su prajAta thayu. avvo e Adara arthamAM pravarte jema ke, Aje amAlaM jIvita saphala ayu. avvo laya arthamA pravarte jema ke, jo tuM atIta kAle thazza to te haze nahIM. e gAthAno artha thayo-have vyutpatti kahe je-avvo e avyaya . saM. suprabhAta tene sarvatra khaghatha0 kagacaja avarNo0 klIbe sam monu0 idamakalAhesya medaNiNa lokAt vAkharemazca monu0 aMtyavyaM0 e sUtrothI supahIyamiNaM evaM rUpa thAya. saM. adya tene dyayyayojaH anAdau0 avyaya0 e sUtrothI ajja evaM rUpa thAya. saM. asmad tene NeNomo0 amha avuka e sUtrothI mha thAya. saM. saphala tene samAsevAdvitvaM klIve sam monu0 e sUtrothI sapphalaM rUpa thAya. saM. jIvita tene yAvattAvajIvilo vartamAnA viluka kagacaja klISe sam monu e sUtrothI jI rUpa thAya. saM. atIta tene pAnIyAdiSvat kagacaja DemiDe e sUtrothI aissi thAya. saM. yuSmad tene tume tumatumi e sUtre thAya. saM. yadi tene AryojaH kagacaja For Private and Personal Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 462 mAgadhI vyAkaraNam. e sUtrothI jai thAya. saM. tad tene aMtyavyaM0 tadazca tasozca At samAnAnAM e sUtrodhI sA rUpa thAya. khid e dhAtu khedamAM pravate. tene haravisvaraukkara bhaviSyati tyAdi bhaviSyati hirAgama e sUtrothI; hirAma rUpa thAya. ane evatkAraripharihera evaM rUpa thAya. avvo na jAnA khittaM e gAthA . teno artha ApramANe je. putrI mAtAne kahe je-hu~ kSetramA jazza nahI, nale mRgalA zAlIne khAI jAya. kAraNa mArA stana unnata . te zIghrapaNe tAli kAnamAM paDI jAya. tenI sAdhanikA ApramANeyA dhAtu cAlavAmA pravarta. tene vartamAnA mivU AryojaH e sUtre jAmi rUpa zrAya. saM. kSetra tene duHkha kacit kSaH khaH isvaH saMyoge sarvatra anAdau klIbe sam monu0 e sUtrothI khittaM rUpa thAya. avvo nAsaMti e gAthA ne teno artha evo ne ke, avvo e khedamA pravarte. tenA guNo dhRti-dhIrajane nAza kare , pulakAvalIne vadhAre be, kAmadevanA utsukapaNAne zrApe -hamaNA tenAja guNone nAza kare . e kAryane jANo-e gAthAno artha ve. tenI vyutpatti zrApramANe-naza e dhAtu nAza karavAmAM pravarte tene Neza Adeza thAya. staH khan zane praNistrati e sUtrothI vyeimae thAya. saM. dhRti tene dhRtedIhi amo'syaluk e sUtre dIhi rUpa thAya. saM. pulaka tene kagacaja avarNo klIbe sam monu0 e sUtrothI pulayaM evaM thAya. saM. vRdha dhAtune avaDepra0 prAyoNiga RvarNa syAra ratkaccAvaDIMDhaH anAdau0 dvitIya0 NarahedAvAve varttamAnA e sUtrothI vaDati rUpa thAya. dA e dhAtu zrApavAmA pravarte. tene svarANAM svarAH bahuSvA havaH saMyoge e sUtrothI doditi rUpa thAya. saM. raNaraNaka tene kagacaja avarNo0 klIbe sam monu0 e sUtrothI raNaraNayaM rUpa thAya. saM. idAnIm tene eNhi pannAhe idAnImaH e sUtre eNhi rUpa thAya. saM.tad tene Dasmasya lokAt kagakhaja e sUtrothI tassa rUpa thAya.saM.guNa tene jazUzas dIrghaH jazazasoluka e sUtrothI guNo rUpa thAya.saM. tad zabda tene aMtyavyaMdaluka ataHsAde jazazasU lokAt e sUtrothI tassa rUpa thAya. saM.viavvi e avadhAraNamA pravarta.via evo Agama Ave. sevAdaudhitva e sUtre tevia rUpa thAya. saM. kathaM tene mAMsAdervA khaghatha0 noNaH avyaya0 e sUtre kahaNue rUpa thAya. saM. tadeva tene kharemazca dIm kagacaja aMtyavyaM monu0 e sUtrothI eaM rUpa thAya. avvo taha e gAthA . saM. tathA tene vAtmayot vAtAdAvadAta khaghathaka avyaya sUluk e sUtrothI taha rUpa thAya. saM. tad tene aMtyavyaM0 TA AmorNaH TANazasyet e sUtre teNa evaM rUpa thAya. saM. kRtA tene Rtoat kagacaja avarNo aMtyavyaM e sUtre kayA rUpa thAya. saM. asmad tene asmado e sUtre ahayaM rUpa thAya. saM. yathA tenuM pUrvavat jaha rUpa thAya. saM. kim tene kimakastra usassa e sUtrothI kassa rUpa thAya. saM.kath dhAtu tene katharvaja rassaha tRtIya vyamivU vyaMjanAt vartamAnoe e sUtrothI sAThami rUpa thAya.teno artha evo thAya ke hu~ koznI Agala kahIza nahI az saMjAvane // 30 // saMjAvane ati prayoktavyam // zra diara kiM na pesi // For Private and Personal Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitiiyHpaadH| 463 mUla bhASAMtara. ai e avyaya saMjAvanAmA pravarte saM. ai devara kiM na pazyasi tenuM ai diara kiM na pecchasi evaM thAya. teno artha he diyara, tame zuM nazrI jotAM ? ||ddhuNddhikaa // az zravyaya saMjAvana 1 az iti saMjAvane 11 avyaya az-devaraeta et dedi kagacajeni valuk AmaMtraNe ma aMtyavyaMjana sabuk dizrara / kim aMtyavyaMjana sUluka monu0 vargo'ntyo vA na kinna daza hazo peTha dRzasthAne pe vartamAnA miva dvitIyasya siva sivasthAne si||20|| TIkA bhASAMtara. a ai zravyaya saMjAvanAmA pravarte bIjo artha sugama be tethI mUla uparathI jANI lebo. vaNe nizcaya-vikalpAnukampye ca // 206 // vaNe iti nizcayAdau saMjAvane ca prayoktavyam // vaNe demi / nizcayaM dadAmi // vikalpe / hozvaNe na ho / javati vA na javati // zranukamapye / dAso vaNe namucca / dAso'nukampyo na tyajyate // saMjAvane / natthi vaNe na deza vihi-parilAmo / saMjAvyate etadityarthaH // mUla bhASAMtara. vaNe e avyaya nizcaya, vikaTapa ane anukaMpA arthamA pravate. saM. vaNe dadAmi tenuM vaNe demi eq thAya. eTale nizcayathI zrApuMca. vikaTaparnu udAharaNasaM. bhavati vaNe nabhavati ternu hoi vaNe na hoi eq thAya. eTale hoya vA nahoya. anukaMpAnuM udAharaNa- saM. dAso vaNe na muJcati tenuM dAso vaNe namuccai evaM thAya. eTale anukaMpA karavAyogya evo dAsa geDI devAya nahIM. saMjAvanaudAharaNa- saM. nAsti vaNe yat na dadAti vidhipariNAmaH tenuM nasthi vaNe jaM nadei vihipariNAmo evaM thAya. eTale evaM kAMi nathI ke je vidhinA pariNAmathI na thAya. arthAt saMjave . // 206 // // TuMDhikA // vaNe zravyaya nizcayazca vikalpazca anukaMpyazca nizcaya vikalpAnukamdhyaM tasmin 71 vaNe iti nizcaye avyaM. vaNedemi ityAdi sugamaM dAsovaNe neti sugamaM muca amokSaNA mucca vatekya zapagamAdInAM dvitvaM kaluk ca vyaMjanAt tyAdInAMti muccaz / asti smAdinA astisthAne asthi buk abuk nasthi / yat zrAdeyoMjaH kagacaja monu jaMdA tiva svarANAM svarA dAde tyAdInAM tiz deI / vidhipariNAma 31 khaghathadhana dhi hi ataHseoH vihi-pariNAmo // 26 // For Private and Personal Use Only Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 464 mAgadhI vyAkaraNam. TIkA bhASAMtara. vaNe e avyaya nizcaya, vikalpa ane anukaMpA arthamA pravarte. vaNe demi temAM vaNe avyaya nizcayamAMce. e bAkI sugama . saM. muc dhAtune amoRNa zapa gamAdInAM dvitvaM kalukU vyaMjanAt tyAdInAM tii e sUtrothI muccai evaM rUpa thAya. saM. asti tene smAdinA e sUtre atdhi rUpa thAya panI na sAthe aluka sUtrazrI natthi rUpa thAya. saM. yat tene AyojaH kagacaja monu0 e sUtrothI jaM evaM rUpa thAya. saM. dA dhAtune kharANAM svarAH tyAdInAM tii e sUtre deha rUpa thAya. saM.vidhipariNAmAtenekhaghatha ataHse?H esUtre vihi-pariNAmo evaM rUpa thaay.||206 maNe vimarze // 20 // maNe iti vimarze prayoktavyam maNe suuro| kiNsvitsuuryH|| anye manye ityarthamapIchati // 20 // mUla bhASAMtara. maNe e avyaya vimarza-( tarkayuktavicAra ) arthamA pravarte. saM. maNe sUraH tenuM maNe sUro evaM thAya. eTale zuM A sUrya je. evo artha thAya. keTalAeka ahiM maNe eno artha manye evo paNa thAya. ema zve. // 207 // ||ddhuNddhikaa // maNe 11 vimarza 71 sUra 11 ataH seoH sUro // 27 // TIkA bhaSAMtara. maNe e avyaya vimarza-vicAra arthamA pravarte. saM. sUraH tene ata:se? e sUtrathI sUro evaM rUpa thAya. // 20 // ammo Azcarye // 20 // ammo ityAzcarye prayoktavyam // zrammo kaha paarijj||20|| mUla bhASAMtara. ammo e avyaya Azcarya arthamA pravarte. saM. ammo kathaM pAryate tenuM ammo kaha pArijai evaM zrAya. teno artha te kevIrIte pArapAmIe evothaay.||20|| ||ddhuNddhikaa|| dhammo 11 zrAzcarye 71 kathaM mAMsAdervA anusvAralopaH khaghathadha thasya haH 11 zravyayasabuk kaha / pAratIraNakarmasamApnau pAr curAdinyoNi cu zva te kyazyateya pra0 zya zokyazya kyasthAne jA zrAdezaH NeraniTi vivalopaH lokAt va tiva tyAdInAM ti pArija kyazyate ityarthaH // 20 // TIkA bhASAMtara. ammo e avyaya AzcaryamA pravatrte. saM. kathaM tene mAMsAdevI khaghatha0 avyayasaluk e sUtrothI kaha evaM rUpa thAya. saM. pAra dhAtu karmanI samAptInA For Private and Personal Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dvitIyaHpAdaH 465 arthamA pravatrte. tene curAdibhyoNiva iva te kyazyate iya ijje kyazya e sUtrothI ijja evo Adeza pAya. panI raniTi lokAt tyAdInAMtii e sUtrodhI pArijai rUpa paay.|| 20 // svayamorthe appaNo navA // 20 // svayamityasyArthe zrappaNo vA prayoktavyam // visayaM vizrasanti appaNo kamala-sarA / pade / sayaM cetha muNasi karaNijjaM // zae // mUla bhASAMtara. svayam e avyayanA arthamA appaNo e rUpa vikaTape mukAya ne. saM. vizadaM vikasanti svayaM kamalasarAMsi tenuM visayaM viasanti appaNo kamala-sarA evaM thAya.teno artha ApramANe-kamalasarovaro potAnI mele ujavalapaNe vikAza pAme be. pakSa saM. svayaM ceva jAnAsi karaNIyaM tenuM sayaM cea muNasi karaNijjaM evaM thAya. teno artha ApramANe-tuM pote kartavyane jANe . // 20 // ||ddhuNddhikaa // khayam 61 artha 71 zrappaNo 11 navA 11 vizadaM yathA syAttathA svayaM kamalasarAMsi vikasaMtItyarthaH / vizada zaSoHsaH kagacajeti dabuk zrava o tha ya 11 klIbesm monu visayaM / vikasaMti kagacajeti kabuk vithasaMti appaNo 11 kamalasara 13 aMtyavyaM saluk sragadAmaziro nana iti puMstvaM jasdIrghaH jaszasorbuk kamalasarA / pade svayaMcaiva sarvatra vabuk aitaet ce va kagacajeti vabuk 11 zravyaya sUluk sayaMceca / jhA vartta sivUjho jANamuNo hAsya muNa zrAdezaH vyaMjanAt buk iti alopaH muNasi / karaNIya vottarInIyanIyattajje jaH yasya jaH isvaH saMyoge NINi 11 klIbesm monu karaNijjaM ||e // TIkA bhASAMtara. svayam e avyayanA arthamAM appaNo evaM rUpa vikaTape thAya. kalamasarovaro potAnI ujvalatAthI vikAza pAme . saM. vizada tene zaSoHsaHkagacaja avarNo klIvesam monu0 e sUtrothI visayaM rUpa thAya. saM. vikasaMti tene kagacaja e sUtrothI viasaMti rUpa thAya. saM. kamalasara tene aMtyavyaM0 sragadAma jasUdIrghaH jamazasolaka e sUtrothI kamalasarA evaM rUpa thAya. pade. saM. svayaM caiva tene sarvatra aitaet kagacaja avyaya0 e sUtrothI sayaMea evaM rUpa thAya. saM. jJA dhAtu tene vartamAnAti jJojANamuNau vyaMjanAt e sUtrothI muNasi evaM rUpa thAya. saM. karaNIya tene vottarIjAyanI0 isvaHsaMyoge klIbesam monu0 e sUtrothI karaNijaM rUpa thAya. // 20e|| For Private and Personal Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 466 mAgadhI vyAkaraNam . pratyekamaH pAmikaM pAmiekaM // 20 // pratyekamityasyArthe pADikaM pAmi eka iti ca prayoktavyaM vA // pAmikaM / pAmiekaM / pade patteyaM // mUla bhASAMtara. pratyekam e arthamAM pADikaM ane pADiekaM evAM rUpa vikaTape pravarte. saM. pratyekam tenuM pADikaM ane pADiekaM evaM rUpa dhAya. pakSa saM. pratyekaM tenuM patteaM rUpa thAya. // 10 // ||ddhuNddhikaa // pratyekam 61 pAmikaM 11 pAmiekkaM pake pratyeka sarvatrarabuk zradhomanayAM yaduk anAdau hitvaM kagacajeti kabuk 11 zravyaya sabuk ptteaN||21|| TIkA bhASAMtara. pratyeka e avyayanA arthamAM pADikkaM ane pADieka evAM rUpa vikaTape thAya. saM. pratyekam tenAM pADikaM ane pADiekaM evAM rUpa Aya. pahe. saM. pratyekam tene sarvatra adhomanayAM anAdau kagacaja avyaya0 e sUtrothI patteaM rUpa thAya. // 10 // gdha pazya // 11 // utha iti pazyetyasyArthe prayoktavyam vA // utha niJcala niSphAMdA nisiNI-pattaMmi rehazvalAyA / nimmala-maragaya jAyaNa-parihiyA saGkasuttiva // pade pulAdayaH // mUla bhASAMtara. ua e avyaya pazya ( jo ) evA arthamAM vikaTape pravarte te upara uanicala e gAthA be. temA ua e pazya arthamAM be. tenuM saMskRta ApramANe je pazya nizcala niSphaMdA bisinI patre rAjati balAkA nirmala marakata nAjana pratiSThitA zaGkhazuktiriva pakSe pula vigere Adezo thAya. ||ddhuNddhikaa // utha 11 pazya 11 utha niccaleti gAthA utha iti pazya ityarthe balAkAvisinIpatre kamavinIpatre rAjati kiMjUtA balAkA nizcala niSphaMdA nizcalA bahirmIvA niSphaMdA kA zva nirmalamarakatajAjanapratiSThitA zaM. khazuktiriva iti gAthArthaH / nizcala niSphaMda spasphaH anAdau hitvaM dvitIyapUrva phapa sabuk nizcalanipphaMdA / pada pazyAdeze nipacha papache tyApula ityAdayaH zrAdezAH syuH // 21 // For Private and Personal Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hitIyaHpAdaH 467 TIkA bhASAMtara. ua e avyaya pazya e arthamA pravarte te upara uaniccala e gAthA . ahIM ua e pazya arthamAM be. te gAyAno artha ApramANe-nizcala, sphurti vagaranI kamalanA bisataMtu upara rahelI balAkA (bagalI) marakata maNinA nirmalapAtra upara rahelI zaMkharUpa jIpanI jema zole-saM. nizcalaniSphaMda e zabdane spaSphaH anAdau0 dvitIyatu0 saluk e sUtrothI nicalaniSphaMdA evaM rUpa thAya. pade pazya ne nipaccha payaccha pula ityAdi Adezo zrAya. 211 iharA itarathA // 1 // zaharA iti itarathArthe prayoktavyam vaa|| iharAnIsAmannehiM / pkss| zharahA // - mUla bhASAMtara. iharA e itarathA avyayanA arthamAM vikaTape pravarte saM. iharA nisAmAnyaiH tenuM iharA nIsAmannehiM ebuM rUpa thAya. pade saM. itarathA tenuM iarahA ebuM rUpa thAya. 212 // DhuMDhikA // zaharA 11 itarathA 11 zravyaya zharA itarathArthe zravyayaM ca niHsAmAnya 33 kagaTaDeti sabuk luptayavara ninI havaHsaMyoge mA ma adhomanayAM yabuk anAdauhitvaM nisohi jisa sthAne hi nis nyasa supi nI. sAmannehiM pake itarathA kagacajeti kabuk khaghayadha ya ha 11 aMtyavyaM sUluk zthara hA // 21 // TIkA bhASAMtara. iharA e avyaya itarathA e saMskRta avyayanA arthamAM vikaTape pravarte. saM. nisAmAnya- tene kagaTaDa luptayavara0 isvaHsaMyoge adhomanayAM anAdau bhisohiM bhisUbhyasUsupi e sUtrothI nIsAmannehiM e rUpa thAya. vikaTape pahe. saM. itarathA tene kagacaja khaghatha0 aMtyavyaMjana e sUtrothI iarahA evaM rUpa thaayH||12 ekasariaMjagiti saMprati // 13 // ekasariaM jagityarthe saMpratyarthe ca prayoktavyam // ekasarijhaM / Ugiti sAMprataM vA // 13 // mUla bhASAMtara. ekkasariaM e avyaya jJaTiti (zIghratA ) ane saMprati (hAla) e avyayanA arthamA pravarte. ekkasariaM eTale jJaTiti ( tatkAla ) athavA sAMprataM ( hAla ) evo artha zrAyaH // 213 // For Private and Personal Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46na mAgadhI vyAkaraNam. ||ddhuNddhikaa|| ekkasarioM iti avyayaM UgitisaMprati itighyorarthe ekasarizraM ityAdezaH // 13 // TIkA bhASAMtara. ekkasariaM e avyaya jJaTiti ane saMprati e be avyayanA arthamA pravarte. te baMnenA arthamA ekasariaM evo Adeza thAya. // 1 // morajallA mudhA // 14 // morajallA iti mudhArthe prayoktavyam // moraullA / mudhetyarthaH // mUla bhASAMtara. moraullA e avyaya mudhA (artha) avyayanA arthamAM pravarte. moraullA eTale mudhA-artha evo artha thAya. 214 // TuMDhikA // morauvA 11 mudhA 11 avyayametat / TIkA bhASAMtara. moraullA evo avyaya mudhA (artha) arthamAM pravarte. moraullA eTale vyartha phogaTa evo artha thAya. darArdhAlpe // 15 // dara ityavyayamardhArthe ISadarthe ca prayoktavyam // dara-vithasidhe / ardheneSA viksitmityrthH|| mUla bhASAMtara. dara e avyaya ardhA arthamAM ane pat-thoDA arthamA pravarte. saM. daravikasitaM tenuM dara-viasi ebuM pAya. eTale adhaiM athavA zrotuM vikAza pAmelu evo artha thAya. // 15 // // duDhikA // dara 11 ardhaM ca alpaM ca ardhAlpaM tasmin vikasitaM kagacajeti kabuk tabuk ca 11 klIbe sam monuNa vikasithaM // 215 // TIkA bhASAMtara. dara e avyaya ardha ane zat-thoDA arthamA pravarte. saM. vikasita tene kagacaja klIbesUm monu0 e sUtrothI viasiaM eva' rUpa thAya. // 15 // kiNo prazne // 16 // kiNo iti prazne prayoktavyam // kiNo dhuvasi // mUla bhASAMtara. kiNo e avyaya prazna arthamA pravarte. saM. kiNo dhuvasi tenuM kiNodhavasi evaM zrAya. teno artha evo zrAyake, tuM kema kaMpeThe ! // 216 // For Private and Personal Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46e dvitIyaHpAdaH ||ttuNddhikaa|| kiNo 11 avyaya prazna 71 dhUrAha kaMpane dhU dhuge vi dhU sthAne dhuva iti vartaNa sivU dvitIyasise sivasthAne si vyaMjanAt buk vasya lopaH lokAt dhuvasi // 216 // ___TIkA bhASAMtara. kiNo e avyaya prazna arthamA pravarte. dhU e dhAtu kaMpavAnA arthamAM ne. saM. dhU tene dhugevi vartamAnA dvitIyasise vyaMjanAt lokAt e sUtrothI dhuvasi eva' rUpa thAya. // 16 // ije-rAH paadpuurnne||17|| 3 je ra ityete pAdapUraNe prayoktavyAH // na jaNA alI / aNukUlaM voktuM je / geNha ra kalama-govI // hNho| deho / hA / nAma / shrhh|hiisi|yi| yhaad|shrririho ityAdayastusaMskRtasamatvena sikaaH| mUla bhASAMtara. i je ra e avyayo pAdapUrtimA pravarte saM. na punara akSINi tenuM na jaNA i aLII evaM thAya. saM. anukUlaM vaktuM je tenuM aNukUlaM vottuM je evaM rUpa thAya. saM. gRhNAti ra kalamagopI tenuM geNhai ra kamala-govI evaM zrAya. haho, heho, hA, nAma, ahaha, hIsi, athi, ahAha, aririho ityAdi avyayo saMskRtane anusarI siddha thAya. // 17 // // DhuMDhikA // 2, je, ra, 13 pAdapUraNa 31 napunar aMtyavyaM rabuk kagacajeti prabuka noNaH puryAdA iNa NA nanaNA 3 iti pAdapUraNe / adi 13 6H khaH kacittu bakau dasya H anAdauhitvaM dvitIyaturya jaszas iNayaH sa prAgdIrghaH jasUsthAne Ni pUrvasya ca dIrghaH DibI ahiiiN| anukUla 11 noNaH klIbe sam monu0 aNukUlaM vacak parinASaNe vacU lumavayovA taH vacasthAne vot monu vottuM je iti pAdapUraNe / gRha upAdAne gRha gRho ulage hRhari gRhasthAne geNha iti varttate tyAdInAM tiz geed| kalamagopI 11 povaH aMtyavyaMga sUluk kalamagovI // 17 // TIkA bhAAMtaSara. i je ra e avyayo pAdapUrtimA pravarte. saM. napunar tene aMtyavyaM kagacaja0 noNaH puryAdAIA e sUtrothI nauNA evaM rUpa thAya. i e pAdapUrti arthe avyaya . saM. akSiNI tene kSaH khaH kvacittu anAdau0 dvitIyaturya0 jasUzasa iiNayaH e sUtrothI acchII evaM rUpa pAya. saM. anukUla tene noNaH klIvesam For Private and Personal Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 470 mAgadhI vyAkaraNam. monu0 e sUtrothI aNukUlaM evaM rUpa thAya. saM. vaca dhAtu bolavAmAM pravarte. tene lamavacovotaH monu0 e sUtrothI vottu e rUpa thAya. saM. je avyaya pAdapUrtimAM je. gRha e dhAtu grahaNa karavAmAM pravarte. tene tyAdInAM tii e sUtre geNhai rUpa thAya. saM. kalamagopI tene povaH aMtyavyaM0 e sUtrothI kalamagovI e rUpa siddha thAya. 217 . pyaadyH||17|| pyAdayo niyatArthavRttayaH prAkRte prayoktavyAH // pi vi zrapyarthe / _mUla bhASAMtara. niyata arthamA pravarttatA evA pi vigere avyayo prAkRtamAM yojavA pi vi e anyayo apinA arthamA pravarte. 217 / ityAcArya zrI hemacaM sUriviracitAyAM sijhamacaMsAnidhAnasvopazabdAnuzAsanavRttau zraSTamasyAdhyAyasya . dvitIyaHpAdaH samAtaH AcAryazrI hemacaMghasUriviracita siddhahemacaMdra nAme svaracita zabdAnuzAsana vRttinA AThamA adhyAyano bIjo pAda samApta ayo. dviSatpuradoda vinodahetornavAdavAmasya navajasya / zrayaM vizeSo nuvanaikavIra paraM na yatkAmamapAkaroti // 1 // bhAvArthaH he nuvanamA ekavIra siddharAja, zatrunA nagarane cUrNa karavAnA vinodano heturUpa evA tamArA dakSiNa nujamAM nava-zaMkaranA karatAM eTalo vizeSa ne ke, je kAma-manoratha dUra karato nazrI. eTale nava-zaMkara kAmadevane dUra kare ane tamAro juja kAmane dUra karato nazrI eTalo te zivazrI vizeSa be, For Private and Personal Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhipatrakam. azuddham. zuddham. pRssttaaNkaaHpNktyH| azuddham. zuddham. pRssttaaNkaaH| pNktyH| ema ame 5 3 mujhAiane muDAe muddhAI ane mujhAe10 1e pUrvAcArya saMbaMdhI pUrvAcArya te saMbaMdhI 5 16 yasya dhasya 10 e vArIma vArimaza 6 / pakSa nujyaMta nuja-yaMtraM 6 4 kAdayAM kAMdAyAm 11 pazharaM paI-haraM 6 5 vizsa viLa 12 jajaNa aDaM a~jaNa aDaM 6 7 uDho UDho 13 jajaNA amaM a~jaNA amaM 6 7 avanage avaUDho 13 na sottaM naI sottaM 6 7 avajana avaUDha 13 bahumuhaM vahu muhaM 6 jadharavadhapa kaghathagha 14 bahUsuha vahUmuhaM 6 na veri na vairi 14 juvaI-zrANo juvaz-jaNo 6 11 vagovi vaggevi 14 vArima vArI-maza 6 12 prativedhA pratiSedhA 16 1 tujyaMtaM nujayaMtraM 12 visamA visasiGa 17 mAlasya mAlassa 6 14. naNaH noNaH 17 17 nasottaM naI sotaM 6 16 sUsAso sUsAsA 15-25-17.25 aMtyaM vyaMjanasya aMtya vyaMjanasya6 27 sUsAso sUsAsA 20 1-7 zcittayuvA yuvAcA 10 vinaktino vinaktinI 20 mAlasya mAlassa 7 25 tta umau tta uau 20 nai sottaM naI sottaM 7 26 ato uvari aMto uvari 24 gahaM 6 sariyA sariyA 25 nAra nAra pAbhivA pAmivayA 25 aMtaHse? ataHse?H saMpA saMpayA 25 vArimaI vArima vArImaI vArImaz | viju khathayadhanAM khathaghadhamAM e 27 Ivat kSat nazsrota naI sottaM e | vappayArjaH dyayyaryA jaH 25 nazsrotasU nasottas e viju vita 25 nasrottama nasotta e 31 bAkSyAdau ge'kSyAdau 26 ghanayoH ghanA 10 5 | misak miSak 7 13 dIhA U dIhAU so 28 vIhU vI 25 vija For Private and Personal Use Only Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuddhipatram. m Dr m umau m m mmmmm mr e m e azuddham. zuddham. pRssttaaNkaaH| paMktayaH / azuddham. zuddham. pRSThAMkAH pNktyH| kalahA ) 30 anijAti aliyAti 67 24 mau uphau e 25 yomakAra yo'kAra 73 bau 3 6 kaNI kuNI 73 Ale Aleya 30 20 Ago sANo 73 ajiyaM ajiyaM 26 pazumaM padama 75 Alekhya AleDhuya 30 26 brahmacaraM bramhaceraM ue vayatatapta yat tat 31 hma hma mha mha pae zrAlejhabaraM AleSakaM 31 26 uppeI appeza uppe appez1 phau 11 na jaNAI na jaNAz 2 sakaM sarakaM 14 mAM maH mhAM mhaH 6 vAlekhu AleDhukaM 32 34 ahavA ada vA 7 paDaktA paGaktiH 12 ThekANo ThekANe giLaM gaM ze aranAdau anAdau nae gitI giThI 34 30 pAsa pAsU paMsu paMsU 40 25 yo ca cocca mAsa mAMsa 51 1 vAraM bAraM kae tathA kaMe kaNDaM tathA kama 43 e vAraM bAraM yamA praptau yathA prAptau 43 27 nera Io ey uso uso 45 6 nAraI nAra e pAUso pAuso 45 e ruti iti e saravo sara para 16 mAsAde mAMsAdervA 101 saravo sara para 25 paMthipRthivI pazripRthivI105 ajavisa ajhavi sA 19 7 striyAmadavi striyAmAdavi105 baDau bau ra 25 phUaM iGguraM 103 bindu bindUI 51 7 nissaMhAni nissahAni 106 bin bindUI 51 74 sura-bahu-sattho sura-bahu-satyo 10 // pRSTamitye pRSTamitve 53 14 aujkaro ojkaro 111 mulI kulI 15 ka mA rA ka mhA rA 111 pRthvAdonazca pRthvAdInazca53 10 kamArA kamhAza 111 pRSTa 53 26 mAdezaH mhAdezaH 112 vAhU bAhU 12 ti ti tIti 115 jimmallaM nimmallaM ee 3 jyu ja yu ju 110 ahme amhe ee 15-22 jima Do nijamI 11e eva e4 nero 25 For Private and Personal Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir m s s @ zuddhipatrakam, azuddham. zuddham. pRSThAMkAH pNktyH| azuddham. zuddham. pRSThAMkAH paMktayaH / mu mA mumo 123 24 kaMgAlo iMgAlo 2 6 dUUlaM puUlaM 125 rupaNa ru gaNa vavvuDhaM navbUDhaM 126 15 haritAditve haritAdivatvezva zRGa-pRSTe zRGgaHpRSTe 136 27 laM laM laGgalaM 2 siau nage si A 142 15 Na laM laGgulaM lalaM 250 siAge siA 142 26 nisamaNmappia-NisamaNuppiA -257 13 masya DhaH Tasya DhaH 152 25 hisassa hiassa 257 13 da i yyo dai co 154 20 arha arha 265 2 vaijayana vaijanana 155 jasya kasyaravo 265 22 muzAyaNo mukAyaNo 165 20 sNvcchro| sNvbro| cishcch||22 2e zau chodanI zau chodani 163 1 joJaH jJojaH 330 kaudeyeka kaudeyake 163 7 saMbaMdhino jhasaMbaMdhino 337 sasvavyaMjanena sasvaravyaMjanena 170 26 sIANaM // 6 // sIANaM susANa ruta 173 27 mityapi navati // 6 // 331 sasvara 175 13 salahA salAhA 365 java'cchagana javajkA 175 15 karU kaNerU 377 NusaNNo NumaNo 176 ha-doH 37e paDaraNaM paDaraNaM 176 26 thiMcava ciMcava 34 avaNo - avarNo 176 10 zabdastha zabdasya 35 ravasie khasidhe 17 26 dhRti dhRti 385 puSpaM 202 22 mA dezImapi mAdezamapI407 piDhaDo piDharo 203 7 jahA jaha 412 rUNaM ruNaM 211 12 mataaiva mataeva 452 ahakakhAyaM aha kkhAyaM 136 16 dhUmavamavo dhUmavamalo 90 juhma dampa jumhadamha 230 iti zuddhipatraM samAptam. rUta 12 For Private and Personal Use Only Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir For Private and Personal Use Only