Book Title: Mulachar
Author(s): Manoharlal Shastri
Publisher: Anantkirti Digambar Jain Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022324/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi di zrIvaikera-svAmiviracita muulaacaar| NAGAANEMATIVE paM0 manoharalAla zAstrI. AALANATAKALAY ALLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImAn seTha gurumukharAya sukhAnaMdajIdvArA saMrakSita munianaMtakIrti di0 jainagraMthamAlA, pahalA puSpa zrIvaTTakerakhAmiviracita mUlAcAra (saMskRtachAyAhiMdIbhASATIkAsahita) saMpAdaka va saMzodhaka paM0 manoharalAlazAstrI pADhamanivAsI prakAzikA munianaMtakIrti di0 jainagraMthamAlA nirNayasAgarAkhyamudraNAlaye mudritA prathamavAra kArtika sudi 14. vIranirvANa saMvat 2446 nyauM0 vikramasaM0 1976 san 1919 3 // rUzyakA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by Seth Gurumukhraya Sukhanandji C/o Marwaribazar Bombay. No. 2. Printed by Ramchandra Yesu Shedge, 'Nirnaya Sagara' Press, No. 23, Kolbhat Lane, Bombay. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MCDA LANBAR R - - ANS prastAvanA Aja maiM priya vijJa pAThakoMke sAmane munidharmakA mahAn graMtha zrImUlAcAra saMskRtachAyA aura hiMdIbhASATIkAsahita upasthita karatA huuN| isameM munidharmakI sabakriyAyeM bahuta vistArase varNana kI gaI haiM / isameM bAraha adhikAra haiM mUlaguNAdhikAra, bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra, saMkSepapratyAkhyAnAdhikAra, samAcArAdhikAra, paMcAcArAdhikAra, piMDazuddhiadhi. kAra, SaDAvazyakAdhikAra, dvAdazAnuprekSAdhikAra, anagArabhAvanAdhikAra, samayasArAdhikAra, zIlaguNAdhikAra, paryAptiadhikAra / ina adhikAroMkA jaisA nAma hai usIke anusAra kathana kiyA gayA hai| abataka munidharmakA koI graMtha prakAzita nahIM huA thA isa kAraNa bahutase bhavyajIvoMko munidharmakI kriyAoMke svarUpakA jJAna hI nahIM thA / aba bhAgyodayase munianaMtakIrti di0 jaina graMthamAlAne bhavya jIvoMke upakArArtha isa mahAn graMthako prakAzita kiyA hai / isa mahAna graMthake mUlakartA zrIvaTTakerakhAmI haiM / isa graMthakI saMskRtaTIkA AcAravRttike kartA zrIvasunaMdisiddhAMtacakravartI haiM / dUsarI mUlAcAra pradIpaka saMskRtaTIkA zrIsakalakIrti Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryane bhI banAI hai aura pahalI AcAravRtti saMskRtaTIkAke anusAra jaipurI dezabhASA TIkA paM0 naMdalAlajI jaipuranivAsIne AdhI 516 gAthA taka banAI usake bAda ukta paMDitajIkA khargavAsa hogayA / pazcAt paM0 RSabhadAsajIne avaziSTa AdhI vanAke usaTIkAko pUrNa kiyaa| usakeviSayameM "TIkA dezabhASAmaya prAraMbhI su naMdalAla pUraNa karI RSabhadAsa yaha niradhAra hai" aisA bhASAkArakA kavittabhI hai| jainamatameM mokSa munidharmase hI hai isaliye mokSakeliye yahI graMtha sAkSAt upayogI hosakegA / yaha bhASATIkA ukta bhASATIkAke anusAra hI kI gaI hai / aba hama vizeSa na likhakara kevala itanA hI kahate haiM ki isa graMthamAlA ke saMrakSaka zrImAn seTha sukhAnaMdajIne jo isa graMthakA uddhAra karAyA hai usake liye koTizaH dhanyavAda hai aura AzA karate haiM ki ukta seTha sAhaba isake phaMDake vaDhAne meM apanI udAratAkA paricaya dete rheNge| _ aMtameM prArthanA hai ki isa graMthake saMpAdana va saMzodhana karane meM jo truTiyAM rahagaI hoM unako khAdhyAyapremI sajjanagaNa zuddhakara mere Upara kSamA karate hue svAdhyAya kareM / ityalaM vijJeSu / jainagraMthauddhArakakAryAlaya } jinavANIkA sevaka khattaragalI haudAvAr3I .! paM. manoharalAla po. giragAMva-baMbaI kArtikavadi 14 saM0 1976 pADhama (mainapurI) nivAsI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustaka milaneke pate1 seTha gurumukharAya sukhAnaMdajI, ___ mAravAr3I bAjAra po0 naM0 2 baMbaI. 2 paM0 rAmaprasAdajI jaina, sevakamunianaMtakIrti di0 jainagraMthamAlA sukhAnaMdavAr3I po0 girgaaNv-bNbii| 3 mainejara-jainagraMthauddhArakakAryAlaya khattaragalI haudAvAr3I po0 girgaaNv-bNbii| Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munianaMtakIrti di0 jaina - graMthamAlA 1 yaha graMthamAlA svargIya munianaMtakIrtijIke smaraNArtha kholI - gaI hai / isameM prAcIna ArSagraMthoMkA uddhAra karAyA jAyagA / isake saMrakSaka zrImAn seTha gurumukharAya sukhAnaMdajI haiM / 2 munimahArAjake nAmase khulanekA kAraNa yaha hai ki eka samaya munimahArAja bhramaNa karate hue mumbaInagara meM padhAre / eka dina yahAMke suprasiddha ukta seTha sukhAnaMdajIke yahAM muni mahArAjakA AhAra navadhA bhakti ke sAtha nirvighna huA / usake harSameM seTha sAhabane apanI udAratAkA paricaya deneke liye 1101 ) gyAraha sau eka rupaye munijIke nAmase jainagraMtha uddhAra karAne ke liye dAnameM diye / munimahArAja phira bhramaNa karate hue murainA nagara meM padhAre aura rogase grasita hojAnese vahAM unakA svargavAsa hogayA / usake kucha dinoM bAda una gyAraha sau eka rupaye se munidharmakA mahAn graMtha mUlAcAra hiMdI bhASA TIkA sahita munimahArAjake nAmase prakAzita kiyA gayA hai / 3 isameM jitane graMtha prakAzita hoMge unakA mUlya lAgatamAtra rakkhA jAyagA / lAgatameM graMtha saMpAdana karAI, saMzodhana karAI chapAI, jilda baMdhavAI Aphisakharca aura kamIzana bhI zAmila samajhA jAyagA / nivedaka miti kArtika sudi paM0 manoharalAla zAstrI khattaralI haudAvAr3I po0 giragAMva baMbaI | 14 saM0 1976 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha mUlAcArasya vissysuucii| viSaya pR. saM. viSaya pR. saM. mUlaguNAdhikAra / 1 / (36) sAmAyikakA vizeSa svarUpa 19 maMgalAcaraNakara mUlaguNa kaha- doSoMke tyAgakA varNana .... 22 nekI pratijJA .... 1 pramAdoMke tyAgakA varNana .... 23 aTThAIsamUlaguNoMke bheda .... 2 AtmasaMskArakAlakA varNana paMcamahAvratoMke nAma .... kara saMnyAsa AlopaMcamahAvratoMkA svarUpa .... canAkA varNana .... 25 pAMcasamitiyoMke nAma .... 5 kSamaNakA varNana .... 26 pAMca samitiyoMkA svarUpa.... maraNabhedakA, tathA maraNa virApAMca iMdriyanirodhake nAma .... dhanese deva durgati honekA, pAMca iMdriyanirodhakA svarUpa 8 ___ bodhadurlabha honekA tathA SaT AvazyakoMke nAma ..... -10 bAlamaraNakA svarUpa varNana 27 chaha AvazyakoMkA svarUpa.... lauMca Adi sAta mUla gu | aisA suna kSapaka citavana ___NoMkA svarUpa .... | kare tathA AcArya upadeza 13 mUlaguNoMkA phala varNana | de dRDhakare usakA varNana 35 kara adhikAra samApta ... 26 / kSapaka dRDha ho jinavacanakA bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavA- zaraNa leke atyaMta dRDha pa. dhikaar|2| (71) riNAma kare usakA varNana 42 maMgalAcaraNakara pratyAkhyAna maraNake bhayakA nirAkaraNa.... 44 tathA saMstarake svarUpa saMnyAsa maraNakA phala varNana kahanekI pratijJA .... 17 ___ kara aMtamaMgalakara dUsarA sAmAyikakA svarUpa .... 18 adhikAra samApta .... 48 rms 9 vie Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pR. saM. viSaya pR. saM. saMkSepatarapratyAkhyAna / 3 / (14) upasaMhArakara samAcAra adhi. maMgalAcaraNa saMkSepasaMnyAsakA kAra samApta .... 87 varNana .... .... 50 paMcAcArAdhikAra / 5 / (222) samAcAranAmAdhikAra / / (76) maMgalAcaraNa, paMcAcAra kahamaMgalAcaraNa, samAcArakA saM- nekI pratijJA .... 88 kSepasvarUpa, audhika pada- ATha prakAra darzanazuddhikA vibhAgika bhedoMkA varNana 57 | __ varNana .... .... audhika samAcArakA saMkSe- samyaktvakA svarUpa varNana .... pasvarUpa nirNaya .... 58 jIvatatvakA bheda tathA pRthivIpadavibhAgIkA saMkSepasvarUpakathana 60 __ kAyakA varNana .... audhikasamAcArakA vizeSakha- jalakAya agmikAya pavanakA___ rUpanirNaya.... .... 60 ____yakA varNana padavibhAgikasamAcArakA ni- vanaspatikAyakA varNana .... rUpaNa, usameM koI muni- trasakAyakA varNana rAja apane gurUke pAsa | jIvoMke kula, yoni, mArgaNA saba zruta sIkhakara AcA- tathA jIvake lakSaNakA ryakI AjJA le paragaNameM varNana .... .... 96 vihAra kareM, vahAM anyasaM- ajIvatattvakA varNana .... 99 ghake AcAryake pAsa jAkara punyapApapadArtha, Asrava saMvara paraspara parIkSAkareM unake nirjarA baMdha mokSapadArthoMkA pAsa sUtrArtha sIkheM aura varNana .... .... 101 unake anukUla jaise ho | samyagdarzanake zaMkAdi ATha vaise pravarte usakA vizeSa doSoMkA varNana darzanAvarNana .... .... 66 cArakA varNana .... 105 AryAoMkA samAcAra varNana 83 ' jJAnAcArakA varNana, vahAM kA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya zuddhi Adi ATha prakAra zuddhatAkA vizeSa varNana cAritrAcArakA varNana, vahAM paMcamahAvratoMkA varNana . * rAtribhojanatyAgakA varNana.... .... praNidhAnakA varNana 125 samitiyoMke nAma tathA IryAsamitikA varNana bhASAsamitikA varNana eSaNAsamitikA varNana AdAnanikSepaNAsamitikA varNana 130 126 130 .... .... .... .... .... pratiSThApanA samitikA varNana -samitikI mahimAkA varNana tInaguptiyoM kA varNana ATha pravacanamAtrikAoMkA - .... .... kathana 136 140 141 paMca mahAvratoMkI bhAvanAkA varNana 136 tapaAcArakA varNana, tapake nAma 139 anazanatapakA varNana avamaudaryatapakA varNana rasaparityAgakA varNana vRttiparisaMkhyAnakA varNana kAyaklezakA varNana viviktazayyAsanakA varNana 144 142 143 143 bAta kA varNana samAptakara abhyaMtara tapoMke nAma 145 .... pU. saM. viSaya prAyazcittatapakA varNana vinayakA varNana, vinayake 111 120 pAMca bheda kaha darzanavinakA varNana 122 jJAnavinayakA varNana 123 | cAritravinayakA varNana tapavinayakA varNana .... .... .... svAdhyAya kA varNa Arta raudra dharma 132 133 varNana 134 | vyutsargakA varNana .... upacAravinayakA vizeSa varNana vinayakA mAhAtmyavarNana vaiyAvRttyakA varNana tapakI mahimA tapa 1000 .... samApta .... vIryAcArakA varNana maMgalAcaraNa, .... 8.30 .... .... .... zukladhyAnakA .... ... AcAra pR.saM. 145 162 163 piMDazuddhi-adhikAra / 6 / (82) .... .... 146 147 148 149 149 154 155 156 AThaprakAra piMDazuddhike nAma, adhaHkarmakA varNana tathA so * 157 161 laha udgama doSoMke nAma solaha udgamadoSoMke pratyekakA svarUpa bheda, bhedoMke svarUpakA vizeSa varNana 168 167 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya solaha utpAdanadoSoMke nAma solaha utpAdanadoSoMke pratye tathA kakA svarUpa, bhedakA svarUpa varNana dasa azanadoSoMke nAma daza prakAra azana doSoMkA svarUpa tathA bheda, bhedoMkA svarUpa varNana saMyojanAdoSa tathA pramANadokA varNana aMgAradoSa, dhUmadoSakA varNana AhAra lenekA tathA AhAra choDanekA varNana bhojanakI zuddhatAkA varNana 187 caudahamaloMke nAma prAsuka AhAra tathA dravyakSetra kAlabhAvakI .... .... .... .... .... pU. saM. viSaya 176 paMcaparameSThIkA svarUpa paMca .... .... 176 | sAmAyika niyuktikA varNana 182 185 NamokAra maMtrakI mahimA 197 chaha AvazyakoMke nAma 201 varNana 182 | caturviMzatistavanakA chaha prakAra nikSepa zuddhatAkA varNana pUrvaka eSaNA samitikI vizuddhikA varNana 190 bhojanake battIsa mukhya aMta rAya tathA anya aneka aMtarAya kA varNana 193 aMtamaMgala adhikAra chaThA pUrNa 196 DAvazyakAdhikAra |7| (159) maMgalAcaraNa pUrvaka Avazya kake svarUpa kahane kI pratijJA 196 tathA - nAma sthApanA dravya kSetrakAlabhAvabhedoMse vizeSa ..... .... .... .... gAthArUpastavanapAThakA vizeSaNa vizeSya prati artha kara vizeSa varNana vaMdanAniryuktike chaha nikSepa .... .... .... pR.saM. .... kathana 189 kRtikarma citikarma pUjAkarma vinayakarmoM kA varNana 219 vinayakarma meM lokAnuvRttivinaya arthanimittavinaya kAmataMtravinaya bhayavinaya aura mokSavinaya isataraha pAMca bheda varNana mokSavinayake pAMca bheda darzana jJAna cAritra tapa vinaya aupacArikavinaya inakA vizeSa varNana .... 201 208 215 219 221 222 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya 259 11 pR. saM. viSaya vaMdanIya avaMdanIyakA bheda varNana 224 | anityatvAnuprekSAkA varNana 256 kitane sthAnoMmeM vaMdanA karanA | azaraNAnuprekSAkA varNana .... 256 ___ usakA varNana .... 225 ekatvAnuprekSAkA varNana .... 257 vaMdanAke battIsadoSa .... 228 anyatvAnuprekSAkA varNana .... vaMdanAniyuktikI samAptikA saMsArAnuprekSAkA varNana .... __ varNana .... .... 230/ lokAnuprekSAkA varNana .... 262 pratikramaNa niyuktike chaha nikSepa231 azucitvAnuprekSAkA varNana.... pratikramaNakA svarUpa bheda AsravAnuprekSAkA varNana .... 267 bhedoMkA svarUpa .... 231 saMvarAnuprekSAkA varNana .... 271 tathA AlocanAkA svarUpa nirjarAnuprekSAkA varNana .... 272 vidhAna varNana .... dharmAnuprekSAkA varNana .... 274 pratyAkhyAnaniyuktike chaha bodhadurlabhAnuprekSAkA varNana 276 . nikSepa .... .... 237 anuprekSAkI mahimAvarNana pratyAkhyAnake dasa bhedoMkA adhikAra pUrNa ___ varNana .... 238 .... 279 .... anagArabhAvanAdhicAra prakArake pratyAkhyAnakI kAra / 9 / (125) zuddhatAkA varNana .... 239 | maMgalAcaraNapUrvaka anagArabhAkAyotsargake chaha nikSepoMkA vanA kahanekI pratijJA 280 varNana .... .... 242 kAyotsargakA vizeSa varNana 242 liMgazuddhi Adi daza prakAra AvazyakakI mahimA tathA | zuddhike nAma tathA inakI AsikA niSedhikAkA mahimA .... .... svarUpa . .... .... 254 / liMgazuddhikA varNana .... Avazyaka pAlanekA phala .... 255 vratazuddhikA varNana.... .... 285 dvAdazAnuprekSAdhikAra / / (76) vasatikAzuddhikA varNana maMgalAcaraNapUrvaka bAraha anupre- | vihArazuddhikA varNana kSAoMke nAma.... .... 255 bhikSAzuddhikA varNana V V Vdor Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pR. saM. viSaya pR. saM. jJAnazuddhikA varNana ..... 299 dravyakSetrakAlabhAvazuddhikA va. 338 ujjhanazuddhikA varNana .... 302 kutsitAcArake saMsargakA vAkyazuddhikA varNana ___.... 307 (saMgatikA) niSedha .... 341 tapazuddhikA varNana .... 310 jo saMghako choDa svecchAcArI dhyAnazuddhikA varNana .... 314, ho zikSA nahIM mAnatA anagArabhAvanAkI mahimA- | usako pApazramaNa kahA hai 343 kathana .... .... 319 jo pahale ziSya na hokara samayasArAdhikAra / 10 / (124) AcAryapanA karaneko maMgalAcaraNa, samayasAra nAma phiratA hai usako pApazracAritrakA hai .... 321 maNa kahA hai .... 343 tathA vairAgyakA nAma samayasAra khAdhyAyakA mAhAtmya varNana 346 . kahA hai .... .... 322 dhyAnakA vistArase varNana .... 347 cAritrarahitajJAna nirarthaka kathana323 jIvake dravyaguNaparyAyakA varNana 349 saMyamarahita liMga nirarthaka hai 324 kaSAyakA niSedha varNana .... 351 samyaktvarahita tapanirarthaka hai 324 dhyAnakA mAhAtmya varNana .... 324 jihvA upasthakA niSedha varNana 352 brahmacaryake bhedoMkA varNana .... 354 Acelakya loMca vyutsTaSTa zarI bhAvaliMgakA varNana .... 359 ratA pratilekhana aise cAraprakAra liMgakalpakA varNana 326 / zIlaguNaprastArAdhijo piMDazuddhi upadhizuddhi kAra / 11 / (26) zayyAzuddhi nahIM karate haiM maMgalAcaraNakAra zIlaguNa unakA niSedha kathana .... 329/ kahanekI pratijJA .... 361 jo adhaHkarmakara bhojana karate aThAraha hajAra zIlake haiM unakA atyaMta niSedha bhedoMkA varNana .... 361 . hai unako muni zrAvakarUpa caurAsIlAkha uttaraguNoMke donoM dharmoMse rahita kahA hai 331 bhedavarNana .... .... 363 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR. saM. viSaya - pR. saM. viSaya zIlaguNoMke saMkhyA prastAra a- vedakA varNana .... .... 396 kSasaMkramaNa naSTa uddiSTa aise lezyAkA varNana .... 398 * paMcavikalpa varNana .... 366 praticAra sUtrameM pAMcoM iMdrizIlaguNakA phalavarNana .... 369 yoMke pratIcArakA varNana 399 paryAptinAmAdhikAra 12(202) upapAda udvartanakA (jIvoMkI maMgalAcaraNa, vIsasUtrapadoMkA / gati AgatikA) varNana 404 ___ varNana .... .... sthAnAdhikArasUtrakA varNana usameM / 369 paryAptisUtrakA varNana .... ___ jIvasamAsoMkA varNana .... 414 dehasUtrakA varNana usameM deva guNasthAnoMkA varNana .... 417 dehakA varNana .... mArgaNAsthAnoMkA varNana .... 417 narakadehakA varNana .... jIvoMke kuloMkA varNana .... 421 deva tathA manuSyativaicoMke cAroM gatike jIvoMkA alpa ___ bahutva varNana .... 421 zarIrakI uMcAI varNana 375 |baMdhahetukA varNana cAra prakAdvIpasamudroMkA varNana .... 379 rake hetu .... .... 424 macchAdika jIvoMkI jaghanya prakRtibaMdhakA vizeSa varNana 425 utkRSTa avagAhanAkA varNana 381 sthitibaMdhakA varNana .... kAyasaMsthAnakA varNana .... 383 anubhAgabaMdhakA varNana .... 430 iMdriyasaMsthAna tathA iMdriyoMke pradezabaMdhakA varNana .... 431 viSayoMkA varNana .... 384 | AThoM karma kSaya karake aSTa yonisvarUpakA varNana .... 387 guNavirAjamAna paramAtmA cAroM gatike jIvoMkI AyukA bhagavAna mokSapadako prApta varNana .... .... 389 hote haiM usakA varNana saMkhyApramANakA varNana .... rUpa aMtamaMgalAcaraNakara yogakA varNana .....396 graMtha samApta 395 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha mUlAcArakI akArAdikramase gaathaasuucii| a gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. ahaM ca ruddasahiyaM ... 15 // 395 acelakamaNhANaM ... 2 // amaNuNNajogaiTThavi 157 // 396 bhasaNAdicaduviyappe 9 / 20 apahaTTa ajharudde ... 158 // 397 arahaMtasiddhapaDimA adbhuvamasaraNamega ... 160 / 403 aMguliNahAvalehaNa abhaMtarasohaNao... 163 // 412 15 / aMjalipuDeNaThiccA... aNigRhiyabalavirio 163 // 413 assaMjamamaNNANaM ... 23 // 51 appaDilehaM duppaDi 165 / 417 asattamullavaMto ... 30 / 64 appAsueNa missaM... 169 / 428 abhimuMjai bahubhAve 30 / 65 aNisaTuM puNa duvihaM 175 / 444 ajAgamaNe kAle... 80 / 177, ava 181 // 461 aNNoNNaNukUlAo asaNaM ca pANayaM vA 182 463 ajjhayaNe pariyaTTe 84 / 189 184 // 469 bhavikAravatthavesA... 85 / 190 addhamasaNassa savvi 192 // 491 agihatthamissaNilae 85 / 191 arihaMti NamokAraM 19 // 505 bhaddhatterasabArasa ... 96 // 223 arahaMtaNamokAraM ... 198 // 506 ajIvAviya duvihA 99 / 230 arihaMti vaMdaNaNamaM 215 / 562 aviramaNaM hiMsAdI 102 / 238 arahatesu ya rAo 218 570 bhacittadevamANusa ... 121 / 292 abbhuTThANaM aMjali... 221 / 581 aNNaM apecchasiddha 127 // 311 avaNayadi taveNa tamaM 223 // 588 apariggahassa muNiNo 138 341 aNAdidaM ca thaddhaM ca 228 / 603 aNasaNaavamodariyaM 139 / 346 aNAbhogakadaM kammaM 233 // 620 abbhuTThANaM kidi. 149 / 373 aNAgadamadikkataM ... 238 / 637 aha ovacArio khalu 152 // 381 addhANagadaM NavamaM ... 230 / 638 bhanbhuTThANaM saNNadi... 152 / 382 aNubhAsadi guruvayaNaM 240 / 61 bhaddhANateNa sAvada... 156 // 392 asaNaM khuhappasamaNaM 241 / 64 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. mA.saM. asaNaM pANaM taha khA 241 / 646 | akasAyaM tu carittaM 350 / 982 aTThasadaM devasiyaM ... 244 / 657 | atthassa jIviyassa ya 352 / 987 ajhai rudaM ca duve ... 250 / 675 adikamaNaM vadikkamaNaM 36411026 ahaM rudaM ca duve ... 250 / 677 | atthassa saMpaogo 364 / 1029 adbhuvamasaraNamega ... 255 / 692 aTThArasa joyaNiyA 381 / 1082 aNNo aNNaM soyadi 259 / 701 | aMgulaasaMkhabhAgaM ... 383 / 1087 aNNaM imaM sarIraM ... 259 / 702 / avadhaNusahassA ... 385 / 1095 asuiciyAvilagamme 266 / 723 assIdisadaM viguNaM 386 / 1098 atyaM kAmasarIrA ... 266 / 725 accittA khalu joNI 38741100 aNihudamaNasA ede 269 / 732 asuresu sAgarovama 392 / 1117 aNuvekkhAhiM evaM ... 279 / 764 | asurANamasaMkhenA ... 403 / 1151 aNayAramaharisI] 280 / 768 | aviruddhaM saMkamaNaM ... 408 / 1167 apariggahA bhaNicchA 285 / 783 atthi aNaMtA jIvA 419 / 1203 aNNAdamaNuNNAdaM ... 295 / 813 aMtaradIve maNuyA ... 422 / 1212 akkhomakkhaNamettaM 295 / 814 . 424 / 1218 asaNaM jadi vA pANaM 297 // 820 athiraasuhadubbhagayA 42811233 aNubaddhatavokammA... 300 / 829 A avagadamANatthaMbhA... 300 / 834 | AdA hu majjha gANe 21 // 46 ahiMca cammaM ca thevmNsN306| 848 AhAraNimittaM kira 38 / 82 ahiNichaNNaM NAli 306 / 849 | ArAhaNa uvajutto... 45 / 97 acchI hia pecchaMtA 308 / 854 AdAvaNAdigahaNe ... 62 // 135 aTTavihakammamUlaM... 315 / 882 | ANA aNavatthAvi ya 70 / 164 avahaTTa aTTarudaM ... 317 // 883 | AeseM ejaMtaM ... 73 / 154 aNayArA bhayavaMtA 319 / 887 | Aesassa tirattaM ... 73 / 16. avvavahArI eko ... 322 / 896 | AgaMtuyavatthavvA ... 74 / 163 acelakaM loco ... 326 / 908 | AvAsayaThANAdisu ___74 / 164 acelakuddesiya ... 327 // 909 AgaMtukaNAmakulaM ... 75 // 166 bhaMbo NivattaNaM patto 343 // 961 / Asavadi jaMtu kamma 102 / 240 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. AsADhe dupadA chAyA 113 / 272 | AdaMke uvasagge ... 240 / 642 ArAdhaNaNijuttI ... 116 / 279 | AlogaNaM disANaM... 248 / 670 AyaMvilaNivviyaDI 114 // 282 | ANA Ni hesapamA... 252 / 682 AmaMtaNi ANavaNI 129 / 315 AvAsayaM tu AvA 253 / 685. AdANe Nikkheve ... 130 / 319 | AsAe vippamukka... 254 // 688 ANAmikaMkhiNAva... 142 // 354 AvAsayaNijuttI ... 254 / 690 AloyaNapaDikamaNaM 145 / 362 | AyAsadukkhavera ... 265 / 721 AyArajIdakappa ... 154 / 387, AlINagaMDamaMsA ... 300 / 830 AiriyAdisu paMcasu 155 / 389 | AgamakadaviNNANA 300 / 831 AdhAkammuddesiya ... 167 // 422 / AraMbhe pANivaho ... 331 / 921 AhAradAyagANaM ... 181 // 459 AdhAkammapariNado 335 / 934 AdaMke uvasagge ... 188 / 480 Airiovi ya vejjo 337 / 942 AdhAkammapariNado 190 / 487 | AhAredu tavassI ... 338 / 945 ANA aNavatthAvi ya 193 / 494 | AyariyakulaM muccA 343 / 959 AvAsayaNijjuttI ... 197 / 503 | AyariyattaNa turio 343 / 960 AvesaNI sarIre ... 198 / 508 | AyariyattaNamuvaNaya 344 // 963 AcakkhiduM vibhajidUM 207 // 534 AraMbhaM ca kasAyaM ... 348 / 977 AdIe duvvisodhaNe 207 // 535 AkaMpiya aNumANiya 365 / 1030 AgAsaM sapadesaM ... 211 // 546 AloyaNa paDikamaNaM 365 / 1031 AroggabohilAhaM ... 216 / 566 AhAre ya sarIre ... 370 / 1045 Ayariyesu ya rAo 218 / 571 ANadapANadakappe ... 377 / 1066 Ayariya uvajhAyANaM 224 / 591 AIsANA kappA ... 397 / 1131 AsaNe AsaNatthaM ca 226 / 598 AIsANA kappA ... 399 / 1139 AloyaNAya karaNe 227 // 599 ANadapANadakappe... 400 / 1142 AlocaNaM divasiya 233 / 619 | ApaMcamIti sIhA 404 / 1154 AlocaNamAlucaNa... 233 / 621 AIsANA devA ... 411 / 1177 AlocaNaNidaNagara. 234 / 623 Ajodisitti devA 412 / 1179 ANAya jANaNAviya 237 / 634 ] AbhiNibodhiyasudao 42541224 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA AdAvujjodavihA ... i iriyA bhAsA esaNa ihaparaloyattANaM icchAmicchAkAro... icchAkAro iGgAlajAlaaccI iriyAvaha paDivaNe icchI puMsA va gacchaMta itiriyaM jAyajIvaM indiya kasAyapaNihA iccevamAdio jo ... iya eso paccakkho ... ... ... iriyAgoyarasumiNA indiya kasAya dosA itthakahA atthakahA igavIsa cadurasadiyA itthIsaMNaggIpaNa .. itthI saMsaggavijude.. indiya bala ussAsA itthI purisaNauMsaya IsarabaMbhAvihU usahAdijiNavarANaM udayatthamaNe kAle... ummaggadesao ma... 600 u udhotiriyamhi du mUlA 0 2 17 gAthA pR.saM. gA.saM. 427|1232 | uvvayamaraNaM jAdI ugamasUrapadI ... 5 / 10 uvasaMpayA ya NeyA 53 | uvasaMpayA ya sutte ... 125 | unbhAmagAdigamaNe 24 / 58 / 58 / 126 uccAraM parasavaNaM... 92 / 211 | uddesasamudde se 125 / 303 | uggama uppAdaNae 126 / 306 uccAraM parasavaNaM 140 / 347 uvagUhaNAdiApu 148 / 369 | uttaraguNaujjogo 150 / 379 uvasaMtavayaNamagiha 152 / 380 | uDumahati riyaloe 236 / 628 | uvasaMto du pahuttaM 271 / 740 uddinaM jadi vicaradi 308 / 855 | uggama uppAdaNae 363 / 1023 ujju tihiM sattahiM vA 364 / 1028 | uccAraM parasavaNaM 366 / 1033 | udarakkimiNiggamaNaM 416 / 1192 | ujjovo khalu duviho 427|1229 | uppaNNo uppaNNA use pise 109 / 260 uhida uThThida udi 101 16 / 32 35 / ... ... 0.0 ... ... ... ... ... uvasa madayA ya khaMtI 24 | uvasamakhayamissaM vA 35 | ucchAhaNicchidamadI 67 uvadhibharavippamukkA 75 | uvasaMtAdINamaNA ... pR.saM. gA.saM. 35 // 76 60 / 130 63 / 139 66 / 144 78 173 107 // 253 117 200 131 / 322 131 / 322 1471 365 148 / 370 151 / 378 160 / 402 160 / 404 164 / 415 167 // 421 173 | 439 193 / 498 193 / 499 212 / 552 234 / 622 246 / 661 249 / 673 275 / 753 278 / 760 283 / 777 289 / 796 292 / 804 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.sa. mAthA pR.saM. gA.saM. uddesiya kIdayaDaM ... 294 / 812 eso ajANaMpi a 83 / 187 uvaladdhapuNNapAvA ... 300 / 835 evaM vihANacariyaM ... 87 / 196 uppaNNammi ya vAhI 303 / 839 | evaM sAmAcAro ... 87 // 197 uccAraM passavaNaM ... 328 // 912 eyA ya koDikoDI 9 // 225 uvavAdo vaTTaNamo ... 370 / 1044 evaM jIvavibhAgA ... 99 / 229 uvarimagevajjhesu ya 3771068 | eindiyAdipANA ... 120 / 289 uNasahijoyaNasadA 385 / 1904 edAhiM sayA jutto... 133 / 326 ukkasseNAhAro ... 40111146 / edAo aTThapavayaNa 136 / 336 ukkasseNussAso ... . 40211147 | esaNaNikkhevAdA ... 136 // 337 uvvaddidAya saMtA ... 404 / 1155 edAhiM bhAvaNAhiM ... 138 / 343 uvavAduvaTTaNamo ... 406 / 1162 eso caraNAcAro ... 139 // 344 uccANiccA godaM ... 42811234 eso du bAhiratavo 144 / 359 eyaggeNa maNaM NihaM 158 / 398 egaMte accitte ... // 15 | eANeyabhavagayaM ... 159 / 401 evaM vihANajutte ... 16 / 36 ede aNNe bahugA ... 194 / 500 eo ya marai jIvo 21 // 47 | evaM guNajuttANaM ... 200 / 513 ego me sassado appA 22 // 44 / eso paMcaNamoyAro 200 / 514 evaM paMDiyamaraNaM ... 36 // 77 | emeva kAmataMte ... 222 // 583 ekamhi bidiyamhi pade 43 // 93 | eso paJcakkhAo ... 238 / 635 edamhAdo eka ... 43 // 94 egapadamassidassavi 243 / 653 edaM paccakkhANaM ... 48 // 105 evaM guNo mahattho ... 251 / 680 esa karemi paNAmaM 50 / 108 eko karei kammaM ... 258 / 699 edamhi desayAle ... 52 // 112 evaM bahuppayAra ... 261 / 710 egaM paMDidamaraNaM ... 54 // 117 egaviho khalu loo 262 / 711 egamhi ya bhavagahaNe 54 // 118 evaM bahuppayAraM ... 270 / 737 evaM ApucchittA ... 6 // 147 edamaNayArasuttaM ... 281 / 770 evaM vidhiNuvavaNNo 76 / 169 | egaMtaM maggaMtA ... 286 / 786 evaM guNavadiritto... 83 // 185 / eyAiNo avihalA 28 // 787 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM.] gAthA pR.saM. gA.saM. eyaMtamhi vasaMtA ... 287 / 790 edaM sarIramasuI ... 304 / 844 kAyeMdiyaguNamaggaNa / 5 edArise sarIre ... 306 / 850 | kA devaduggaIo ... 29 // 62 ede indiyaturayA ... 316 / 879 / kaMdappamAmijoragaM ... 29 63 evaM cariyavihANaM ... 319 // 888 kaMkhidakalusidabhUdo 38 81 evaM saMjamarAsiM ... 320 / 890 kaNayaladA NAgaladA 40 / 86 evaM mae amithudA 320 / 891 | kaMdarapuliNaguhAdisu 62 // 134 eko vA bi tayo vA .330 / 920 koI savvasamattho... 66 / 145 evaM tu jIvadavvaM ... 349 / 979 / kaMTayakhaNNuyapaDiNI 69 / 152 evaM vidhANacariyaM ... 360 / 1015 kaNNaM vidhavaM aMte ... 82 / 182 evaM sIlaguNANaM ... 369 / 1041 | kiM bahuNA bhaNideNa du 83 / 186 eindiyesu cattAri 370 / 1046 kaMdo mUlo challI ... 93 / 214 evaM dIvasamuddA ... 379 / 1076 | kulajoNimaggaNAvi ya 96 / 220 eindiya NeraiyA ... 387 / 1099 | koDisadasahassAI... 96 / 222 ekaM ca tiNi sattaya 392 / 1115 / kAleNa uvAeNa ya 104 / 246 eindiya vigaliMdiya 396 / 1128 koDillamAsurakkhA ... 108 / 257 eindiyaviyaliMdiya 399 / 1137 kAle viNaye uvahA 112 // 269 evaM tu sArasamae ... 413 / 1184 kalahAdidhUmakedU... 115 / 275 eindiyAdi pANA 414 / 1186 kulavayasIlavihUNe 118 / 284 eindiyAdi jIvA 415 / 1189 kAyakiriyANiyattI 135 / 333 eto apuvakaraNo 41711196 | kohabhayalohahAsapa 137 // 338 eindiyAya paMce ... 419 / 1201 | kAle viNae uvahA 147 // 367 eindiyAya jIvA... 419 / 1202 kAiya vAiyamANasi 149 / 372 egaNigodasarIre ... 42011204 kittI mettI mANa ... 155 / 388 eindiyA aNaMtA ... 420 / 1205 kallANapAvagAo ... 159 / 400 o kIdayaDaM puNa duvihaM 172 / 435 oghiyasAmAcAro... 60 / 129 | komArataNutigiMchA 178 / 452 osAyahimagamahigA 92 // 210 koNa ya mANeNa ya 179 / 453 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA kodho yahatyikappe kAgA mejjhA chaddI ... kAuNa NamokkAraM kodho mANo mAyA kiha te Na kittaNijjA kidiyammaM cidiyammaM kadi oNadaM kadi siraM kidiyammaMpi karato. kAUNa ya kidiyammaM kidiyammaM uvacAriya kAussaggo kAu kAussagaM mokkha kAbhosaggaM iriyA ... kAosa gamhi Thido ... ... kAusahi kade kAussaggaNijuttI... kiM keNa kassa katthava kodho mANo mAyA kAyamalamatthuliMgaM... kukkuya kaMdappAiya kiM kAhadi vaNavAso kiM tassa ThANamoNaM kaMDaNI pIsaNI cullI kalaM kalaMpi varaM kammassa baMdhamokkho kohamada mAyalohe . kathaM care kathaM ciTThe kAuNa NamokAra ... ... 20. pR.saM. gA.saM. gAthA 179 / 454 | kaNayamiva NiruvalevA 193 / 495 | kesaNaha maMsulomA 196 / 502 | kummuNNadajoNIe 211 / 548 | kaMdappamAbhijogA 215 / 563 kAU kAU taha kA 219| 576 | kAmA duve taU bho 219 / 577 koho mANo mAyA 229 / 608 | kammANaM jo du raso 232 / 618 ... kha 239 / 640 khamAmi savvajIvANaM 242 / 649 | khuddo kohI mANI .. 243 / 652 | khaMdhaM sayalasamatthaM ... 246 | 662 khetassa vaI praNayara... 247 // 664 khettabatthughaNaghaNNaM. 2471666 khaMtI maddava ajjava 252 / 683 khaMtI maddava ajjava 260 / 705 ga 270 / 735 | gAmAdisu paDidAI 305 / 847 gahiduvakaraNe viNaye 309 / 858 | gurusA hammiyadavvaM ... 331 / 923 | gihidatthe yavihAro 332 / 924 | guruparivAdo sudavo 332 / 926 | gAravio giddhIo 336 / 938 | gaMbhIro duddhariso 72/ 347 974 | gacche vejjAvacaM 355 / 999 | gaMbhIro duddhariso, mida 82 / 359 / 1012 | gomajjhage ya rujage 369 / 1042 | geruyacaMdaNavavvaga 69 / 78 / 90 | 91| ... ... ... pR.saM. gAM. saM.. 372 / 1051 372 / 1052 388 / 1103. 397 / 1133 398 / 1134 399 / 1138 427 / 1228 430 / 1240 ... 19 // 43 32| 68 99 / 231 135 334 162 / 408. 275 752 362 / 1020 3 // 63 / 64 / 67 69 / 137 138 148 151 153 159 174 184 208 209. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. mA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. gUDhasirasaMdhipavvaM... 94 / 216 | caMDo cavalo maMdo... 341 / 955 gadiThANoggAhaNakA 100 / 233 cirapavva idaMvi muNI 342 / 958 gAme NagareraNNe ... 121 / 291 caduraMgulA ca jibbhA 3521 989 gAmaM NagaraM raNaM ... 121 // 293 cAo ya hoi duviho 357 / 1006 goyarapamANadAyaga... 143 // 355 cauthIe puDhavIe ... 374 / 1058 guNAdhie uvajjhAe 155 / 390 cattAri dhaNusadAiM... 384 / 1092 geruya haridAleNa va 186 / 474 cauriMdiyANamAU... 3901109 gAmeyarAdivAsI ... 286 / 785 caMdassa sadasahassaM 394 / 1122 girikaMdaraM masANaM ... 340 / 950 guNatIsajoyaNasadA 385 / 1093 chAdAladosasuddhaM ... 6 // 13 gadi AdimaggaNAo 415 / 1188 chaMdaNa gahide dave 58 / 128 gai indiye ca kAye 41711197 chanvIsaM paNavIsaM ... 97 / 224 chuhataNhAsIuNhA... 107 / 254 ghoDayaladAyakhaMbhe ... 248 / 668 chahamadasamaduvA ... 140 / 348 . ghore Nirayasaricche 293 / 806 chIradahisappitelaM... 142 / 352 ghoDayaladisamANa ... 344 / 964 | chajjIvaNikAyANaM ... 168 / 424 ghidabharidaghaDasarittho 353 // 991 chahiM kAraNehiM asaNaM 187 / 478 chajjIvaNikAehiM ... 243 / 654 cakkhU sodaM ghANaM ... / 16 | chaTThamabhattehiM ... 294 / 810 cirausidabaMbhayArI 47 // 102 chappiya pajjattIo 371 / 1047 cAduvvaNNe saMghe ... 110 / 263 | chaTThIe puDhavIe ... 375 / 1060 cattAri mahAviyaDI 142 / 353 chaddhaNusahassussedhaM ... 376 / 1063 cauraMgulaMtarapAdo ... 218 / 573 / chaThThIdo puDhavIdo ... 405 / 1157 cauvIsayaNijjuttI... 219 / 574 cattAri paDikkamaNe... 227 / 6.0 jIvaNibaddhA ede ... // 9 cAdummAse caduro... 245 / 658 jIvAjIvasamutthe ... 9 / 21 cirakAlamajjidaM piya 274 / 748 | jIvidamaraNe lAhA... 10 // 23 calacavalajIvidamiNaM 282 // 773 jaM kiMci me ducariyaM 18 18. 39 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 gAthA jaha bAlo jappaMto je puNa paNaTThamadiyA je puNa gurupaDiNIyA jiNavayaNe aNurattA jaha uppajjai dukkhaM jaha NijjAvayarahiyA jiNavayaNamosahamiNaM jA gadI arihaMtANaM jo koi majjha uvadhI jamhiya lINA jIvA jA gadI arihaMtANaM jaM dukkaDaM tu micchA jaM kiMci mahAkaja jatteNaMtaraladdhaM ... jadi caraNakaraNasuddho jadi idaro so joggo jaha' dhAU dhammaMto jogA payaDipadesA jaM khalu jiNovadiDhe jeNa tacaM vivujjheja jeNa rAgA virajeja jaNavadasammadaThavaNA jaNavadasacaM jadha o jadi taM have asuddhaM je atthapajjayA khalu jattheva caradi bAlo jA rAyAdiNiyattI jAyaNasamaNuNNamaNA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. 26 / 56 jAvadiyaM uddeso ... 169 / 426 28 / 60 jalataMdulapakkhevo... 169 / 427 33 // 71 jakkhayaNAgAdINaM 171 / 431 34 // 72 jalathalaAyAsagadaM 177 / 448 36 / 78 jAdI kulaM ca sippaM 178 / 450 40 / 88 | jaha macchayANa payade 190 / 486 44 95 jeNeha piMDasuddhI ... 196 / 501 49 / 107 jamhA paMcavihAcAraM 199 / 510 53 // 114 jidauvasaggaparIsaha 202 / 520 54 / 115 jaM ca samo appANaM 203 / 521 55 / 116 jo jANai samavAyaM 203 / 522 61 / 132 jassa saNNihido appA 204 / 525 62 // 136 jo samo savvabhUdesu 204 / 526 71 / 157 jeNa kodho ya mANo ya 204 / 527 75 / 167 jo raseMdiya phAse ya 205 / 528 76 / 168 jo du ahaM ca rudaM ca 205 / 529 103 / 243 jIvAjIvaM rUvA ... 210 / 544 104 // 244 ja didaM saMThANaM ... 211 / 547 111 / 265 jidakohamANamAyA 215 / 561 111 / 267 | jaM tehiM du dAdavvaM 217 // 568 112 // 268 jamhA viNedi kammaM 220 / 578 136 / 308 je davvapajjayA khalu 222 // 585 12 // 309 jIvo du paDikkamao 232 // 615 132 // 324 jAvedu appaNo vA 235 / 627 147 366 je keI uvasaggA ... 244 / 655 134 / 329 jo puNa tIsadi variso 249 / 672 135 / 332 jo hodi NisIdappA 253 / 687 137 // 339 | jammajarAmaraNasamA 257 // 696 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. jAyaMto ya maraMto ... 261 / 707 / jogesu mUlajogaM ... 336 // 937 je bhogA khalu keI 261 / 708 | jattha kasAyuppatti... 339 / 949 jiNavayaNasaddahANo 268 / 731 | jogaNimittaM gahaNaM 345 / 966 jaha dhAdU dhammaMto... 273 / 746 | jIvapariNAmahedU ... 345 / 967 jeNeha pAvidavvaM ... 275 / 751 | jaha usugAro usu... 347 // 973 jaha majjha tamhi kAle 280 / 766 jaha koi sadvivariso 349 / 978 jammaNamaraNuvviggA 283 / 775 jIvo aNAiNihaNo 349 // 980 jIvAjIvavihattiM ... 290 / 799 jaM jaM je je jIvA 351 / 986 jiNavayaNamaNugaNetA 292 / 805 | jibbhovatthaNimittaM 352 / 988 jaM hojja agvivaNaM 297 // 821 jo puDhavikAijIve 358 / 1009 jaM hoja vehi te 297 / 822 jo puDha, aisaddahade 358 / 1010 jaM puppida kiNNaidaM 298 / 823 / jadaM care jadaM ciDhe 35941013 jaM suddhamasaMsattaM ... 298 / 824 | jadaM tu caramANassa 360 / 1914 jaM havadi aNibvIyaM 299 / 826 / joe karaNe saNNA 361 / 1017 jiNavayaNamosahamiNaM 303 / 841 jamhi vimANe jAdo 371 / 1049 jiNavayaNaNicchidamadI 304 / 842 / jaMbUdIvaparihio ... 378 / 1072 javaMtaM gihavAse ... 307 // 851 jaMbUdIvo dhAdai ... 379/1074 jiNavayaNabhAsidatthaM 310 / 860 jAvadiyA uddhArA ... 380 / 1077 jalleNa mailidaMgA ... 311 / 864 jaMbUdIve lavaNo ... 380 / 1078 jai paMciMdiyadamao 312 // 868 jalathalakhagasammucchima 382 / 1084 jadivi ya kareMti pAvaM 313 / 869 | jalathalaganbhaapajja 38211085 jaha caMDo vaNahatthI 314 / 874/ jalagabbhajapajjattA... 382 / 1086 jaha Na calai girirAyo 318 / 884 | javaNAliyA masUria 384 / 1091 jadi paDadi dIvahattho 326 / 906 | jAvadu AraNaacuda 397 / 1132 jo ThANamoNavIrA ... 331 / 922 jaM ca kAmasuhaM loe 401 / 1144 jaha vosarittu kAtaM 332 / 925 jadi sAgaropamAU 401 / 1145 jo bhuMjadi AdhAka 333 / 927 / jAvuvarimagevenaM ... 410 / 1175 jo jaTTa jahAladdhaM ... 334 / 931 / jIvANaM khalu ThANA 418 / 1198 Mr Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. jIvo kasAyajutto... 42411220 NANAcAro eso ... 119 / 287 NoindiyapaNidhANaM 124 / 300 jhANehiM khaviyakammA 279 / 765 NikkhevaNaM ca gahaNaM 124 / 301 Na karedi bhAvaNA bhA 138 / 342 ThavaNAThavidaM jaha de 127 // 310 NANaM sikkhadi NANaM 148 / 368 ThANasayaNAsaNehiM ... 143 // 356 NIcaM ThANaM NIcaM ... 150 374 ThavidaM ThAvidaM cAvi 210 / 543 | NisseNI kaTThAdihiM 174 / 442 ThANANi AsaNANiya 256 / 693 NettassaMjaNacuNNaM ... 181 / 460 ThANe caMkamaNAdA ... 328 / 914 | Na balAusAduaThaM... 188 / 481 | NavakoDIparisuddhaM ... 188 / 482 NANuvahiM saMjamuvahi 6 / 14 NaharomajaMtu aTThI ... 189 / 484 NAmAdINaM chaNNaM ... 12 // 27 / NAmi adhoNiggamaNaM 193 / 496 NhANAdivajjaNeNa ya . 14 // |NivvANasAdhae joge 200 / 512 jiMdAmi jiMdaNijjaM 25 / 55 | Na vaso avaso avasa 201 / 515 NANamhi IsaNamhi ya 26 / 57 | NAmaDhavaNAdavve ... 202 / 518 Nahi tamhi desayAle 92 NAmaTThavaNAdavve ... 208 / 538 NANaM saraNaM medaM ... 44 // 96 | NAmaTThavaNaM davvaM ... 209 / 541 Nimmamo NirahaMkAro 103 NAmANi jANi kANici 209 // 542 NikkasAyassa daMtassa 104 NeraiyadevamANusa ... 211 / 549 Natthi bhayaM maraNasamaM 55 / 119 | NAmaTThavaNAdave ... 219 // 575 No kappadi viradANaM 81 / 180 NANI gacchadi NANI 223 / 586 Naya paragehamakane... 85 / 192 | No vaMdeja aviradaM 224 / 592 NissaMkidaNikaMkhida 89 / 201 NAmaTThavaNA davve ... 231 // 612 NiccidadharadhAdusattaya 97 // 226 | NAmaTThavaNA davve ... 237 / 632 NANaM paMcavihaMpi ya 98 // 228 | NAmaDhavaNA davve ... 242 / 648 NehaddIkidagatta .... 1011 236 NikUDaM savisesaM ... 249 / 671 Nava ya payatthA ede 105 / 248/NijuttI NijuttI ... 254 // 689 NavasattapaMcagAhA ... 114 // 273 | NAUNa logasAraM ... 264 / 719 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. | gAthA pR.saM. gA.saM. Niriesu asuhameyaM 265 / 720 | gaMdIsaro ya aruNo 379 / 1075 NANavaramArudajudo... 273 / 747 NiccidarasAdusattaya 388 / 1104 Nijjariyasavvakammo 274 / 749 NirayehiM NiggadANaM / 406 / 1161 NissesadesidamiNaM... 281 / 771 | NivvudigamaNe rAma 412 / 1181 NiggaMthamaharisINaM... 282 / 772 / NANassa daMsaNassa ya 425 / 1222 NimmAliyasumiNA vi ya 282 // 774 NihANiddApayalA ... 426 / 1225 NikkhittasatthadaMDA 292 / 803 | |NirayAU tiriyAU 42741230 NavakoDIparisuddhaM ... 294 / 811 Navi te amitthuNatiya 296 // 817 tivihaM bhaNiyaM maraNaM 2 // 59 Naya dummaNA Na vihalA 303 / 840 | titthayarANaM paDiNIu 31 // 66 NaDabhaDamallakahAo 308 / 856 tiNakaTeNa ba aggI rUga 80 NicaM ca appamattA 310 / 862 | tamhA caMdayavejjha ... Na ca edi viNissaridu 315 / 876 tellokapujjaNIe ... 57 // 122 NiTThavidakaraNacaraNA 318 / 885 tujjhaM pAdapasAe ... 67 // 146 NijjAvago ya NANaM 323 / 898 | tavasuttasattaega 68 / 149 gANaM payAsao tavo 323 / 899 tattha Na kappai vAso 70 155 NANaM karaNavihINaM ... 324 / 900 tArsi puNa pucchAo 80 / 178 Naya hodi NayaNapIDA 328 / 913 taruNo taruNIe saha 80 / 179 Na hu tassa imo loo 333 / 929 tiNNi va paMca va satta 86 / 194 NavakoDI paDisuddhaM 338 / 944 tihuvaNamaMdiramahide 88 / 198 NivadivihUNaM khettaM 340 / 951 tasathAvarA ya duvihA 98 227 No kappadi viradANaM 340 / 952 te puNa dhammAdhammA 100 / 232 NANaviNNANasaMpaNNo 345 / 968 tivihA ya hoi kaMkhA 105 / 249 Ni jiNehi NicaM 34 // 972 | taM paDhidumasajjhAe 116 / 278 NissaMgo NirAraMbho 355 / 1000 tesiM ceva vadANaM ... 122 // 295 NAmeNa jahA samaNo 356 / 1001 tesiM paMcaNhaM piya ... 123 // 296 Na saddahadi jo ede 359 / 1011 | tavivarIdaM mosaM ... 128 / 314 Nikkhittu bidiyamettaM 367 / 1037 | tamhA ceTThidukAmo... 134 / 330 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. tamhA tiviheNa tumaM 136 / 335 / tassa Na sujjhai cariyaM 329 / 917 terikkhiya mANussiya 144 / 357 | taha sayaNa sodhaNapi ya 354 // 997 teNikamosasAra ... 157 / 396 / tamhA puDhavisamAraMbho 3581008 tiradaNapuruguNasahide 167 / 420! tiNhaM suhasaMjogo... 361 / 1018 tilataMDula usaNodaya 185 / 473 | tadiyAe puDhavIe ... 374 / 1057 taM hodi sayaMgAlaM... 187 // 477 | tiNNeva gAuAiM... 378 / 1073 tivvo rAgo ya doso ya 212 / 550 | tiNNi du vAsasahassA 389 / 1107 tiviho ya hodi dhammo 214 / 557 teU teU taha te ... 398 / 1135 tesiM ahimuhadAe 218 / 572 tiNhaM doNhaM doNhaM... 398 / 1136 tamhA savvapayatte ... 223 // 589 tatto paraMtu NiyamA 400 / 1143 tivihaM triyaraNasuddhaM 228 // 602 teNa paraM puDhavIsu ya 406 / 1160 teNidaM paDijiMdaM cA 228 / 605 tiNhaM khalu kAyANaM 407 / 1164 teNa ca paDicchidavvaM 230 / 610 tatto paraM tu NiyamA 41011174 taha divasiyarAdiyapa 247 // 665 tatto paraM tu NiyamA 411 / 1176 tiyaraNasavva visuddho 253 / 686 tatto paraM tu NiyamA 411 / 1178 tattha jarAmaraNamayaM 260 / 706 / tatto paraMtu geva ... 412 / 1180 tatthaNuhavaMti jIvA 263 / 715 te ajaramarujamamara 414 / 1186 tamhA kammAsavakA 271 / 738 tiriyagadIe coddasa 418/1199 tamhA ahamavi NicaM 278 / 761 tasakAiyA asaMkhA 42011206 te savvasaMgamukkA ... 285 / 781 tehiMtoNaMtaguNA ... 421 / 1208 te NimmamA sarIre 286 / 784 | tatto visesaaghiyA 422 / 1211 taNarukkhaharidachedaNa 291 / 801 tatto saMkhijjaguNA 422 / 1213 te laddhaNANacakkhU... 299 / 828 tehiM asaMkhejjaguNA 423 / 1217 te chiNNaNehabaMdhA ... 302 / 836 | | tiNNiya duveya solasa 426 / 1227 te hoMti NinviyArA 309 / 859 | tiNhaM khalu paDhamANaM 43011237 te indiyesu paMcasu 314 / 872/ tattorAliyadeho ... 43111243 taha caMDo maNahatthI 315 / 875 taveNa dhIrA vidhuNaMti pAvaM 324 / 901/ theraM cirapavvaiyaM ... 81 / 181 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA yo mhi sikkhide thovA du tamatamAe thovA tiriyA paMciM thovA vimANavAsI da davve khette kAle devassiyaNiyamAdisu duvo sAmAcAro davvAdivadikkamaNaM divasiya diyapakkhiya ... ... daMsaNaNANacaritte... daMsaNacaraNavisuddhI... duvihAya hoMti jIvA duvidhA tasA uttA daMsaNacaraNa vivaNNe... daMsaNacaraNa bhaTThe daMsaNacaraNo eso.... disadAha ukapaDaNaM duviho ya tavAcAro daMsaNaNANo vio duvo ya visaggo daMsaNaNANacarit ... devadapAkhaMDa divase pakkhe mAse desattiya savvatti ya dAyagapurado kittI ... davvaM khettaM kAlaM dIhakAlamayaM jaMtu . ... ... ... 27 gAthA ... pR.saM. gA.saM. 323 / 897 | davvaguNakhettapajjaya 421 / 1209 | davvujjovojovo 422 / 1210 | duvihaM ca hoi titthaM 423 / 1216 | dAhopasamaNataNha daMsaNaNANacarit 11| 26 daMsaNaNANacarit 12| 28 daMsaNaNANacarit daMsaNaNANacarit 58 / 124 77 171 | doNadaM tu jadhAjAdaM 79 / 175 | diTThamadihaM cAviya daMsaNaNANacarit 88 / 199 dave khette kA ... ... ... ... 88 / 200 90 / 204 | duggama dulahalAbhA 95 / 218 | dukkhabhayamINapaure 109 / 261 | desakulajammarUvaM 110 / 262 | dullahalAhaM laDU 111 / 266 | dasa doya bhAvaNAo 114 / 274 | diTThaparamaTThasArA 139 / 345 | dehe NirAvayakkhA... 146 / 364 | dehIti dINakalasaM 161 / 406 | dujjaNavayaNa caDapaDaM 166 / 419 | daMteMdiyA maharisI 168 / 425 | davvaM khettaM kAlaM 171 / 433 | daMbhaM paraparivAdaM 173 | 438 | davve khette kAle 179 / 455 | dasavihamavvaMbhaviNaM 191 / 490 davvaM khettaM kAlaM 198 | 507 | dehassa ya NivvattI ... ... ... ... ... ... ... ... pR.saM. gA.saM. 212 / 551 213 / 555 214 // 558 214 / 359 215 / 560 222 / 584 225 / 594 226 / 596 227 // 601 228 / 606 251 / 678 260 704 265 / 722 267 727 276 / 756 277 759 279 / 763 293 // 807 293 / 809 296 / 818 312 / 867 317881 321 / 893 342 / 957 348 / 975 354 / 998 357 / 1005 372/1050 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HTTE gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. devesu NArayesu ya ... 391 / 1114 pAhuNaviNauvacAro 64 / 140 devA ya bhogabhUmA... 396 / 1129 pAhuNavatthavvANaM ... 65 / 142 paJcuggamaNaM kiccA ... 73 / 161 dhIreNavi maridavvaM... 46 / 100 paDilehiUNa sammaM 77 // 170 dhammakahAkahaNeNa ya 110 / 264 piyadhammo diDhadhammo 82 / 183 dhammAvAsayajogge... 141 // 351 paMca cha satta hatthe... 86 / 195 dhAdIdUdaNimitte ... 176 / 445 puDhavI AU teU ... 90 / 205 dhammaM sukaM ca duve... 250 / 674 | puDhavI ya bAlugAsa 90 / 206 dhamma sukaM ca duve... 250 / 676 | puNNassAsavabhUdA ... 101 / 235 dhammAdhammAgAsA ... 262 // 713 puvakadakammasaDaNaM 104 / 245 ghibbhavadu logadhammaM 264 / 718 pAdosiyaverattiya ... 112 // 270 dhiddhI mohassa sadA 268 / 730 paliyaMkaNisejjagado 11 // 281 dhittasimiMdiyANaM ... 269 / 733 | pANivahamusAvAda ... 120 288 dhammamaNuttaramimaM ... 284 / 778 paNidhANajogajutto 1233 297 dhAraNagahaNasamatthA 300 / 832 paNidhANaM piya duvihaM 123 / 398 dhUvaNa vamaNa vireyaNa 302 / 838 | padiThAvaNasamidIvi ya 132 // 325 dhAraMdhayAraguvilaM ... 311 / 865/ paumiNipattaM va jahA 133 // 327 dhididhaNidaNicchidamatI 315 / 877 pAyacchittaM viNayaM... 145 / 360 dhIro vairAgaparo ... 322 / 894 pAyacchittaM ti tavo 145 / 361 porANakammakhamaNaM ... 146 / 363 paMcaya mahavvayAiM ... 2 // 2 paDirUpakAyasaMphA ... 150 / 375 pesuNNahAsakakasa ... 5 / 12 pUyAvayaNaM hidabhA... 151 / 377 payaDIvAsaNagaMdhe ... 8 19 | pApavisoti a pariNA 151 / 379 paMceva atthikAyA... 25 / 54 pariyaNAya vAyaNa 156 / 396 puvvaM kadapariyammo 39 / 83 | paMcatthikAyachajjI ... 159 / 399 paDhamaM savadicAraM... 55 / 120 paDisevA paDisuNaNaM 164 / 414 paMcavi indiyamuMDA 56 / 121 puDhavidagateuvAU ... 165 / 416 pavisaMte aNisIhI 58 / 127 / paMcarasa paMcavaNNA ... 165 / 418 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. pAmicche pariyaTTe ... 167 // 423 | pavaravaradhammatitthaM ... 283 // 776 pAsaMDehiM ya saddhaM ... 170 / 429| pANivahamusAvAdaM ... 284 / 88.. pAgA du bhAyaNAo 170 / 430 | panbhArakaMdaresu a... 287 // 789 pAhuDihaM puNa duvihaM 171 / 432 paliyaMkaNisejjagadA 289 // 795 pAdukAro duviho ... 172 / 434 puDhavIya samAraMbhaM ... 291 / 802 pihidaM laMchidayaM vA 174 / 441 | payaNaM va pAyaNaM vA 297 // 819 punvIpacchA saMthudi 176 / 446 puvvaradikelidAiM... 307 852 pacchAsaMthudidoso ... 180 / 456 paMcamahavvayadhArI ... 313 / 871 puDhavI AU ya tahA 185 / 472 piMDa sejaM uvadhiM ... 326 / 907 pagadA asao jamhA 189 / 485 posaha uvao pakkhe 329 // 915 pANIe jaMtuvaho ... 193 // 497 piMDovadhisejjAo... 329 // 916 paDilihiyaaMjalikaro 207 // 536 payaNaM va pAyaNaM vA 333 // 930. pariNAma jIva mutaM 210 / 545 / pAyacchittaM Alo ... 333 // 930. paMcaviho khalu bhaNio 213 // 554 | payaNaM pAyaNamaNumaNa 334 // 932 puvvaM cevaya viNao 220 / 579 paramaThiyaM visohiM ... 339 / 947 porANayakammarayaM ... 223 // 587 | pacayabhUdA dosA ... 351 / 984 paMcamahanvayagutto ... 224 / 590 paDhama viulAhAraM ... 354 / 996 pAsattho ya kusIlo 225 / 593 puDhavIkAyigajIvA 35711007 paDikamaNaM devasiya 231 // 613 | | puDhavidagAgaNimAruda 362 / 1019 paDikamao paDikamaNaM 231 // 614 puDhavIsaMjamajutte ... 362 / 1022 paDikamidavvaM davvaM 232 // 615 pANivaha musAvAdaM 363 / 1024 purimacarimA du jamhA 236 / 630 | | puDhavidagAgaNimAruya 36411027. paDikamaNaNijuttI puNa 230 / 631 pANAdivAdavirade ... 366 / 1032 pacakhAo pacakhANaM 234 // 636 | paDhamaM sIlapamANaM ... 367 / 1036 paccakkhANaM uttara ... 238 / 636 | paDhamakkho aMtagado 368 / 1038 paccakkhANaNijuttI... 241 / 647 | pajjattI dehovi ya... 370 / 1043 pANivahamusAvAe ... 245 / 659 | pannattIpajjattA ... 371 / 1048 parivAra iDDi sakA 252 // 681 | paDhamAe puDhavIe ... 373 / 1055 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. paMcamie puDhavIe ... 374 / 1059 bajjhamaMtaramubahiM... 18 // 40 paNavIsaM asurANaM ... 375 / 1062 bAlamaraNANi bahuso 34 // 73 patteyarasA cattA ... 380 / 1079 | bAhirajogavirahido 41 / 89 pakkhINaM ukkassaM ... 390 / 1111 bAvIsasattatiNNi 96 / 221 paDhamAdiyamukkassaM ... 392 / 1116 baladevacakkavaTTI ... 106 // 250 pallaTThabhAga pallaM ... 39211118 badhajAyaNaM alAho 107 // 255 paMcArI behiM judA... 393 / 1120 battIsA kira kavalA 141 // 350 paNayaM dasa sattadhiyaM 394 / 1121 bArasavidhamhivi tave 162 // 409 pallo sAyara sUI ... 395 / 1126 bahuparisADaNamujjhia 187 // 475 paMceMdiyA du sesA... 396 / 1130 bArasaMgaM jiNakkhAdaM 199 / 511 paMcami ANadapANada 402 / 1149 bAvIsaM titthayarA ... 206 / 513 paNuvIsa joyaNANaM 403 / 1150 balavIriyamAsejjaya 248 // 667 paDhamaM puDhavimasaNNI 404 / 1153 bodhIya jIvadavvA... 2781 762 patteyadehAvaNapphai... 408 / 1166 bahugaMpi sudamadhIdaM 334 / 933 parivAjagANa NiyamA 410 / 1173 bIhedavvaM NicaM ... 344 / 962 paMcaya indiyapANA 415 / 1191 bArasavidhamhi ya tave 346 / 970 panjattApajjattA ... 416 / 1194 | bIhedavvaM NicaM ... 353 // 990 payaDihidiaNubhAga 425 / 1221/ bidiyAe puDhavIe... 374 / 1056 paMca Nava doNi aTThA 425 / 1223 baMme ya laMtavevi ya 376 / 1065 bArasa vAsasahassA 389 / 1105 phAsuyamaggeNa divA 5 / 11 bArasa vAsA veiM ... 3901108 phAsuyabhUmipaese 15 / 32 besattadasaya coisa 393 / 1119 phUyaNa pajalaNaM vA 184 / 470 beindiyAdi bhAsA 395 / 1127 phalakaMdamUlabIyaM ... 298 / 825 baMme kappe baMbhu ... 400 / 1140 phAsugadANaM phAsuga 335 / 936 bArasa ya vedaNIe... 43011239 phAse raseya gaMdhe ... 386 / 1096 bhUyattheNAhigadA ... 89 / 203 biyatiyacaukkamAse 13 // 29 bhattapaiNNA iMgiNi 140 // 339 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. bhattI tavodhiyamhi ya 149 / 371 micchAdasaNarattA .... 32 // 69 mikkhAcariyAe puNa 192 / 493 maNavayaNakAyajoge 79 / 176 bhAvujjovo NANaM ... 213 / 553 maggo maggaphalaMti ya 89 / 202 bhAsA asaccamosA 217 / 567 mUlaggaporabIjA ... 93 / 213 bhattIe jiNavarANaM 217 // 569 micchattaM aviramaNaM 101 / 237 bhAsANuvittichaMdA ... 221 / 582 | micchattAsavadAraM ... 102 / 239 bhAveNa aNuvajutto 234 / 624 micchattAviradAhiM ya 103 / 241 bhAveNa saMpajutto ... 235 / 625 maragujjovupaogA ... 125 / 502 bhatte pANe gAma ... 245 / 660 maNavaca kAyapauttiM 134 // 331 bhatte pANe gAmaM ... 246 / 663 mahilAloyaNapuvvara 137 / 340 bhAveMti bhAvaNaradA 291 / 808 macchattavedarAgA ... 161 / 407 bhottUNa goyaragge ... 299 / 827 | majaNamaMDaNadhAdI ... 376 / 447 bhAsaM viNayavihUNaM... 307 / 851 micchattavedaNIyaM ... 216 / 565 bhattIe mae kadhidaM 320 / 889 macchuvvattaM maNoduI 228 / 604 bhikkhaM cara vasa raNNe 322 / 895 mUgaM ca daduraM cAvi 228 / 607 bhAvuggamo ya duviho 335 / 935 micchattapaDikkamaNaM... 232617 bhikkhaM sarIrajoggaM 338 // 943 majjhimayA diDhabuddhI 236 / 629 bhAvavirado du virado 354 / 995 mukkhaTThI jidaNido 243 / 651 bhAvasamaNA hu samaNA 336 / 1002 maraNabhayamhi uvagade 257 / 697 mikkhaM vakaM hiyayaM 33711004 mAdupidusayaNasaMbaM... 258 / 700 bhAgamasaMkhejadima ... 37711069 | micchatteNocchaNNo... 259 / 703 bharaherAvadamaNuyA ... 422 / 1214 | mAdA ya hodi dhUdA 263 / 716 | maMsaDisemhavasarudhi 266 / 724 mUlaguNesu visuddhe ... 1 // 1 mottUNa jiNakkhAdaM 267 // 726 mAdusudAbhagiNIva ya 4 8 maNavayaNakAyaguttiM 271 / 741 mamattiM parivajjAmi 20 // 45 | micchattAviradIhiya 272 / 742 mUlaguNe uttaraguNe ... 22 / 50 muttAya NirAvekkhA 290 / 797 maraNe virAdhide de... 28 // 61 muhaNayaNadaMtadhoyaNa 302 / 837 H Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 gAthA pR.saM. gA.saM.) gAthA pR.saM. gA.saM. mUlaM chittA samaNo 330 / 918 rAyAcorAdIhiM ya ... 175 / 443 maraNabhayabhIruANaM 336 / 939 rAgahosakasAye ya ... 197 // 504 mA hoha vAsagaNaNA 344 / 965 | rAgadoso NirohittA 203 / 523 mohaggiNA mahaMte ... 348 // 976 / rAgeNa va doseNa va 240 / 643 mAyAe vahiNIe ... 353 / 992 / rAgo doso moho ... 267 / 728 maNa baMbhacera vaci baM 354 / 994 | raMjedi asuhakuNape 268 / 729 maNagutte muNivasahe 362 / 1201 / ruddhesu kasAyesu a 271 / 739 maNavayaNakAyamaMgula 363 / 1025 ruddhAsavassa evaM ... 272 / 744 masUriyakusaggabiMdU 383 / 1079 | rattiMcarasauNANaM ... 2881 791 macchANa puvvakoDI 3901110 rogANaM AyadaNaM ... 304 / 843 mANusa tiriyA ya tahA 409 / 1170 | rAgo doso moho... 316 / 878 micchAdiTThI sAsA... 4111195 rAgo, dhidIe dhIrehiM 316 / 880 maNusagadIe thovA... 421 / 1207 rajasedANamagahaNaM ... 327 / 910 micchAdasaNa aviradi 424 / 1219/ rayaNappahAe joyaNa 403 / 1152 mohassa sattaraM khalu 430 / 1238 mohassAvaraNANaM ... 431 / 1242 | laddhaM aladdhapuvvaM ... 45 / 99 | loiyavediyasAmA ... 107 // 656 rAgAdIhiM asacaM ... 3 // 6 lahariyariNaM tu bhaNiyaM 172 / 436 rAyabaMdhaM padosaM ca... 20 // 44 | levaNamajjaNa kammaM... 184 / 471 rAgeNa va doseNa va 27 // 58 | logujorA dhamma ... 208 / 539 rodaNaNhANabhoyaNa... 86 / 193 | loyadi Aloyadi pa 209 / 540 rAgI baMdhai kammaM ... 105 / 247 | loyassujjovayarA ... 214 / 556 rattavaDacaragatAvasa... 106 / 251 / logANuvittiviNao 221 / 580 rigavedasAmavedA ... 108 / 258 | logo akihimo khalu 266 / 712 rattavaDacaraga, saMsAra 109 / 059 | laddhesu vi edesu a 277 / 757 ruhirAdi pUyamaMsaM ... 115 / 276 liMga vadaM ca suddhI... 281 / 769 rAdo du pamAjjittA 132 // 323 | laddhe Na hoti tuTThA 296 / 816 rAdiNie UNarAdiNi 153 / 384 | labhrUNa imaM sudaNihiM 313 // 870 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA lessAjhANataveNa ya lavaNe kAlasamudde ... va vatthAjiNavakkeNa ya vIro jaramaraNarikhUM... vAyaNapaDicchaNAe vissamido taddivasaM vAdubbhAmo ukkali vidigaMchA viya duvihA viMjaNasuddhaM sutaM viNaNa sudamadhIdaM vaNadAha kisima sikade vieNa vippahINa... viNao mokkhaddAraM vahI kUrAdI hiM vaMjaNa maMgaM ca saraM vijjA sAdhidasiddhA ... ... ... ... veyaNavejjAvace vigadiMgAla vidhUmaM . virado savvasAvajjaM vAkhitaparAhutaM tu vaMdaNaNijjuttI puNa... ... viNa tahANubhAsA vosaridabAhujugala... vijjAcaraNamahavvada vaMdittu jiNavarANaM... vasadisu appaDibaddhA vasudhammivi viharaMtA mUlA * 3 33 pR.saM. gA.saM. gAthA 324 / 902 | vasamajjAmaMsa soNiya 381 / 1081 | vIbhacchaM vicchuiyaM vikahAvisottiyANaM 119 / 285 13 // 30 vAdaM sIdaM unhaM 49 / 106 | visaesu padhAvaMtA ... 61 / 133 | vaMdittu devadevaM 74 / 165 | vejjAdura bhesajjA 92 / 212 | vavahArasohaNAe 106 / 252 vaDhadi bohI saMsa venAvaca vihINaM 119 / 286 | varaM gaNapavesAdo 311 / 321 | vadasIlaguNA jamhA 154 / 385 varavaNNagaMdharasaphAsA 154 / 386 veguvviyaM sarIraM 173 / 437 | vAruNivara khIravaro 177 / 449 | vAllesu ya dADhI ya 180 / 457 vajjiya tedAlIsaM . ... ... ... ... ... ... ... 187 // 479 188 / 483 | saccittAcittANaM 204 / 524 | sajjA dijIvasa de 226 / 597 | samadA thao ya vaMdaNa 230 / 611 | savvadukkhappahINANaM 239| 639 | savvaM pANAraMbha 242 / 650 | sammaM me savvabhUdesu 231 / 679 | saMjoyamUlaM jIveNa 280 / 767 sattabhae aTThamae 287 788 | sammaddaMsaNarattA 290 / 798 | satthaggahaNaM visabha sa ... ... ... ... ... pR.saM. gA.saM. 305 / 845 305 / 846 309 / 857 312 / 866 314 / 873 321 / 892 337 941 338 / 946 341 / 954 342 // 956 350 / 983 356 / 1003 373|1053 373 / 1054 383 / 1080 405 / 1156 429 / 1236 8 / 17 8 / 18 101 22 17 37 19 // 41 19 // 42 22 / 49 23 / 52 33 / 34| 70 74 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA saMsAracakkavAlam sArago laga savvamidaM uvadesaM .. samaNo metti ya paDhamaM sIle vimaridavvaM savvaM pANAraMbha sammaM me savvabhUde savvaM AhAravihaM savvaM AhAravihiM, pazca samadA sAmAcAro... saMjamaNANuva karaNe .. saMjamatavaguNasIlA sukhadukkhe uvayAro sacchaMdagadAgadasaya sissANuggahakusalo saMgahaNuggahakusalo saMthAravAsayANaM sevAlapaNaya keNaga... saMkho gobhI bhamarA sammatteNa deNa ya saMjamajoge jutto sajjhAye paTThavaNe sutaM gaNaharakadhidaM ... tatthaM japato sAheti jaM mahatthaM ... saddarasarUvagaMdhe saDaM jANaM juggaM ... sacaM asaca mosaM ... ... ... ... ... ... 34 pR.saM. gA.saM. 37 // 79 401 42 // 45/ 87 saMsayavayaNI ya tahA 91 sAvajjajoggavayaNaM... 98 | sahasANAbhoidadu 46 / 101 | saravAsehiM paDa 51 / 109 | so nAma bAhiratapo 51 / 110 | sejjoggAsaNisejjA 51 / 111 suhuma kiriyaM sajogI 52 / 113 | sajjhAyaM kuvvato 57 / 123 | siddhippAsAdavadaM 174 / 450 60 / 131 | savvAbhighaDaM cadudhA 64 / 141 | sANakiviNatidhivAhaNa 178 / 451 gAthA saMbhAvaNA ya saccaM . ... ... 65 / 143 | siddhe paDhide maM 68 / 150 saMkidama kkhidaNikkhida 71 / 156 | sasiNidveNa ya deyaM 72 158 citta puDhavi AU 78 172 | siccitteNa va pihidaM 94 / - 215 | saMvavaharaNaM kiccA 95 / 219 sUdI suMDI rogI 100 / 234 saMjoyaNA ya doso 103 / 241 | savvevi piMDadoso... 113 / 271 | savvosaNaM ca vidde ... 116 / 277 | sUrudayatthamaNAdo 118 / 283 | sadA AyAraviddaNDU 122 / 294 | sAmAiyacauvIsa 124 / 299 | sAmAiyaNijuttI 125 / 304 sammattaNANasaMjama ... 126 / 307 | sAvajjajogaparivajjaNa 2051 530 ... ... pR.saM. gA.saM. 128 / 312 129 / 316 130 / 317 131 320 133 / 328 144 / 358 156 / 391 161 / 405 162 / 410 163 / 411 ... ... 180 / 458 182 / 462 182 / 464 183 / 465 183 / 466 183 / 467 183 | 468 186 | 476 191488 191489 192 / 492 199/509 201 / 516 201517 201519 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. gA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. sAbhAiyamhi du kade 206 / 531 sudarayaNapuNNakaNNA . 300 / 833 sAmAie kade sA 206 / 532 / sattAdhiyA sappurisA 310 / 861 sAmAiyaNijuttI ... 208 / 537 | samaNotti saMjadotti ya 318 / 886 savvaM kevalakappaM ... 216 / 564 sammattAdo NANaM ... 325 / 903 samaNaM vaMdeja medhAvI 225 / 595 seyAseyavidaNhU ... 325 / 904 sapaDikkamaNo dhammo 235 / 626 | sarvapi hu sudaNANaM..... 325 / 905 savvevi ya AhAro 241 / 645 suhumA hu saMti pANA 327 // 911 saMvaccharamukkassaM ... 244 // 656 / sammAdihissa vi avi 337 / 940 sIsapakaMpiyamuiyaM... 248 / 669 | saMjamamavirAdhaMto ... 339 / 948 savvAvAsaNijutto... 253 / 684 | sajjhAyaM kuvvaMto ... 346 / 969 siddha NamaMsidUNaya ... 255 / 691 sUI jahA sasuttA ... 346 / 971 sAmaggidiyarUvaM ... 256 / 694 saMkhejjamasaMkhenaM ... 350 / 981 sayaNassa pariyaNassa ya 257 / 698 | sIlaguNAlayabhUde ... 361 / 1016 saMjogavippaogA ... 261 / 709 | | sIlaguNANaM saMkhA ... 366 / 1034 saNNAhiM gAravehiM ... 269 / 734 savvepi puvvabhaMgA... 367 / 1075 saMvaraphalaM tu NivvA 272 / 743 | sagamANehiM vihatte... 368 / 1039 saMsAre saMsaraMta ... 273 / 745 saMThANavidUNa rUvaM ... 368 / 1040 savvajagassa hidakaro 274 / 750 sattamie puDhavIe ... 375 / 1061 saMsAravisamadugge ... 276 / 754 sohammIsANesu ya... 376 / 1064 saMsAramhi aNaMte ... 276 / 755 sAhiyasahassameyaM ... 378 / 1070 seyaM bhavabhayamahaNI 277 / 758 saMkho puNa bArasa jo 378 / 1071 saccavayaNaM ahiMsA... 284 / 779 sAhassiyA du macchA 381 / 1083 savvAraMbhaNiyattA ... 285 / 782 | suhamaNigodaapajja . 383 / 1088 sIhA iva NarasIhA 288 / 792 samacaurasaNiggohA.. 384 / 1090 sAvadasayANucariye... 288 / 793 | sattetAlasahassA ... 386 / 1097 sajjhAyajhANajuttA ... 289 / 794 | sIduNhA khalu joNI 377 / 1101 sAvajjakaraNajoggaM ... 293 / 800 saMkhAvattayajoNI ... 388 / 1102 sIdalamasIdalaM vA... 295 / 814 | sattadu vAsasahassA 399 / 1106 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA pR.saM. mA.saM. gAthA pR.saM. gA.saM. sesANaM tu gahANaM ... 394 / 1123 haMdi cirabhAvidAviya 39 / 84 savvesiM amaNANaM ... 394 / 1124 | haMtUNa rAyadose ... 41 / 90 saMkhenamasaMkhejaM ... 395 / 1125 haridAle hiMgulae ... 90 / 207 sukamahAsukkesu ya ... 40011141 hodi vaNapphadi ballI 95 / 217 sakkIsANA paDhamaM .... 402 / 1148 hassabhayakohaloha ... 120 / 290 savvamapajjattANaM ... 407 / 1163 hatthI asso kharoho vA 125 / 305 savvevi teukAyA ... 407 / 1165 hiMsAdidosa vijudaM... 128 / 313 saMkhAdIdAU khalu ... 408 / 1168 saMkhAdIdAUNaM hidamida parimida bhAsA 153 / 383 ... 408 / 1169 hatthaMtare NAbAdhe .. 230 / 609 saNNi asaNNINa tahA 409 / 1171 saMkhAdIdAUNaM ... 409 / 1172 hayagayarahaNarabalavA 256 / 695 sevvaTThAdo ya cudA 41311182 hiTThA majjhe uvari 263 / 714 sako sahaggamahisI 413 / 1183 hoUNa teyasattA ... 264 / 717 sammAIsaNaNANe ... 414 / 1185 hiMsAdiehiM paMcahiM 270 / 736 saMkho gobhI bhaimarA 415 / 1190 hemaMte dhidimaMtA ... 311 / 863 muhuna vAdarakAyA 416 / 1193 haMtUNa ya bahupANaM ... 330 / 919 suraNArayesu cattA ... 418 / 1200 hodi duguMchA duvihA 341 / 953 sammucchimA ya maNuyA 422 / 1215 hedU pacayabhUdA ... 351 / 985 sAdamasAdaM duvihaM... 426 / 1226 hatthapAdaparicchiNNaM 353 // 993 saMghaDaNaMgovaMgaM ... 427 / 1231 | hehimagevajjhesu ya... 377 / 1067 sayaaDayAlapaINaM... 429 / 1235 hemavadavassayANaM ... 391 / 1112 suhame jogavisese ... 431 / 1241 harirammayavassesu ya 391 / 1113 hojadu saMjamalabho 405 / 1158 hiMsAviradI saccaM ... // 4 | hojadu NivvudigamaNaM 406 / 1159 ha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rose NARY namaH paramAtmane / zrIvaTTakerakhAmIkRta muulaacaar| (utthAnikAchAyAhiMdIbhASATIkA sahita) mUlaguNAdhikAra // 1 // dohA-vaMdauM zrIjinasiddhapada, AcArajauvajhAya / sAdhudharmajinabhAratI, jinagrahacaityasahAya // vaTTakerakhAmI praNami, nami vasunaMdIsari / mUlAcAra vicArikeM, bhASauM lakhi guNabhUri / / Age 'mUlagraMthakAra maMgalAcaraNapUrvaka mUlaguNoMke kahanekI pratijJA karate haiM; mUlaguNesu visuddhe vaMdittA savasaMjade sirasA / ihaparalogahidatthe mUlaguNe kittaissAmi // 1 // mUlaguNeSu vizuddhAn vaMditvA sarvasaMyatAn zirasA / ihaparalokahitArthAn mUlaguNAn kIrtayiSyAmi // 1 // artha-mUlaguNoMke nimittase nirmala hue aise saba saMyami Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 mUlAcAra yoMko arthAt pramattase lekara ayogakevalIparyaMta tIna kama nau karor3a sAdhuoMko tathA anaMta siddhaparameSThiyoMko mastaka namAkara vaMdanA karake isaloka aura paralokameM hitake karanevAle jainasAdhuoM ke mUlaguNoMko maiM kahatA hUM // 1 // Age mUlaguNoMke aTThAIsa bhedoMke nAma do gAthAoM meM kahate haiM; - paMcaya mahavvayAiM samidIo paMca jiNavaroddiTThA / paMceviMdiyarohA chappi ya AvAsayA loco // 2 // accelakamaNhANaM khidisayaNamadaMtaghassaNaM ceva / ThidibhoyaNeyabhaktaM mUlaguNA aTThavIsA du // 3 // paMca mahAvratAni samitayaH paMca jinavaropadiSTAH / paMcaiveMdriyanirodhAH SaDapi ca AvazyakAni locaH // 2 // AcelakyaM asnAnaM kSitizayanaM adaMtagharSaNaM caiva / sthitibhojanamekabhaktaM mUlaguNA aSTAviMzatistu // 3 // artha - pAMca mahAvrata, jinavarakara upadezI huI pAMca samitiyAM, pAMca hI indriyoMke nirodha, chaha Avazyaka, loca, loca, Acelakya, asnAna, pRthivIzayana, adaMtagharSaNa, sthitibhojana, ekabhaktaye hI jaina sAdhuoMke aTThAIsa mUlaguNa haiM // 2 / 3 // aba prathama hI pAMca mahAvratoMko kahate haiM;hiMsAbiradI sacaM adattaparivajjaNaM ca baMbhaM ca / saMgavimuktI ya tahA mahavvayA paMca paNNattA // 4 // hiMsAviratiH satyaM adattaparivarjanaM ca brahma ca / saMgavimuktizva tathA mahAvratAni paMca prajJatAni // 4 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / artha - hiMsAkA tyAga, satya, corIkA tyAga, brahmacarya aura parigrahakA tyAga-ye pAMca mahAvrata kahe gaye haiM // 4 // aba hiMsAvirati (ahiMsA ) kA lakSaNa kahate haiM; - kAyeM diyaguNamaggaNakulAujoNIsu savvajIvANaM / NAUNa ya ThANAdisu hiMsAdivivajjaNamahiMsA // 5 // kAryedriyaguNamArgaNAkulAyuryoniSu sarvajIvAnAm / jJAtvA ca sthAnAdiSu hiMsAdivivarjanamahiMsA // 5 // artha - kAya, indriya, guNasthAna, mArgaNAsthAna, kula, Ayu, yoni - inameM saba jIvoMko jAnakara kAyotsargAdi kriyAoMmeM hiMsA AdikA tyAga use ahiMsAmahAvrata kahate haiM // 5 // -- Age dUsare satyavratakA svarUpa kahate haiM;rAgAdIhiM asaccaM cattA paratAvasaccavayaNottiM / suttatthANavi kahaNe ayadhAvayaNujjhaNaM sacaM // 6 // rAgAdibhiH asatyaM tyaktvA paratApasatyavacanoktim / sUtrArthAnAmapi kathane ayathAvacanojjhanaM satyam // 6 // artha -- rAgadveSamohaAdi kAraNoMse asatyavacanako tathA dUsareko saMtApa (duHkha) karanevAle aise satyavacanako chor3anA aura dvAdazAMga zAstrake artha kahane meM apekSArahita vacanako chor3anA vaha satya mahAvrata hai // 6 // Age tIsare acauryavratakA svarUpa kahate haiM; - gAmAdisu paDidAiM appappahudiM pareNa saMgahidaM / NAdANaM paradavvaM adattaparivajjaNaM taM tu // 7 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra grAmAdiSu patitAdi alpaprabhRti pareNa saMgRhItaM / na AdAnaM paradravyaM adattaparivarjanaM tat tu // 7 // artha -- grAma Adika meM par3A huA, bhUlA huA, rakkhA huA ityAdirUpa alpa bhI sthUla sUkSma vastu tathA dUsarekara ikaTThA kiyA huA aise paradravyako grahaNa nahIM karanA ( nahIM lenA ) vaha adatatyAga arthAt acauryamahAvrata hai // 7 // Age cauthe brahmacaryavratakA svarUpa kahate haiM;mAdusudAbhagiNIviya daTThaNitthittiyaM ca paDirUvaM / itthikahAdiNiyattI tiloyapujjaM have baMbhaM // 8 // mAtRsutAbhaginIriva dRSTvA strItrikaM ca pratirUpam / strIkathAdinivRttiH trilokapUjyaM bhavet brahma // 8 // artha - vRddhA bAlA yauvanavAlI striyoMko athavA unakI tasvIroM ko dekhakara unako mAtA putrI vahina samAna samajha strIsaMbaMdhI kathA, komala vacana, sparza, rUpakA dekhanA, ityAdikameM jo anurAgakA chor3anA hai vaha devaasuramanuSya tInalokoMkara pUjya brahmacaryamahAvrata hai // 8 // aba parigrahatyAga mahAvratakA svarUpa kahate haiM:jIvaNibaddhA baddhA pariggahA jIvasaMbhavA ceva / tesiM sakkaccAo iyaramhi ya Nimmao'saMgo // 9 // jIvanibaddhA baddhAH parigrahA jIvasaMbhavAcaiva / teSAM zakyatyAgaH itarasmin ca nirmamo'saMgaH // 9 // artha -- jIvake Azrita aMtaraMgaparigraha tathA cetana parigraha Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / aura jIvarahita acetana parigraha athavA jIvase jinakI utpatti hai aise motI saMkha dAMta kaMbala ityAdikA zakti pragaTakarake tyAga, athavA inase itara jo saMyama jJAna zaucake upakaraNa-inameM mamatvakA na honA vaha asaMga arthAt parigrahatyAga mahAvrata hai // 9 // ___ Age pAMca samitiyoM ke nAma kahate haiM;iriyA bhAsA esaNa NikkhevAdANameva smidiio| paDiThAvaNiyA ya tahA uccArAdINa paMcavihA // 10 // IryA bhASA eSaNA nikSepAdAnameva samitayaH / pratiSThApanikA ca tathA uccArAdInAM pNcvidhaaH||10|| artha-IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnanikSepaNasamiti, mUtraviSThAdikakA zuddhabhUmimeM kSepaNa arthAt pratiSThApanAsamiti-aise pAMca samitiyAM jAnanA // 10 // ___ aba IryAsamitikA svarUpa kahate haiM;phAsuyamaggeNa divA juvaMtarappahaNA sakajeNa / jaMtUNa pariharaMti iriyAsamidI have gamaNaM // 11 // prAsukamArgeNa divA yugAMtaraprekSaNA sakAryeNa / jaMtUn pariharaMti IryAsamitiH bhavet gamanam // 11 // artha-nirjIva mArgase dinameM cAra hAtha pramANa dekhakara apane kAryake liye prANiyoMko pIr3A nahIM detehue saMyamIkA no gamana hai vaha IryAsamiti hai // 11 // Age bhASAsamitikA svarUpa kahate haiNpesunnnnhaaskkksprnniNdaappppsNsvikhaadii| vajittA saparahidaM bhAsAsamidI have kahaNaM // 12 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra paizUnyahAsyakarkazaparaniMdAtmaprazaMsAvikathAdIn / varjayitvA khaparahitaM bhASAsamitiH bhavet kathanam // 12 // . artha-jhUThAdoSalagAnerUpa paizUnya, vyartha ha~sanA, kaThora vacana, dUsareke doSa prakaTa karanerUpa paraniMdA, apanI prazaMsA, strIkathA bhojanakathA rAjakathA corakathA ityAdika vacanoMko chor3akara apane aura parake hita karanevAle vacana bolanA use bhASAsamiti kahate haiM // 12 // Age eSaNAsamitikA kharUpa batalAte haiM;chAdAladosasuddhaM kAraNajuttaM visuddhnnvkoddii| sIdAdI samabhuttI parisuddhA esaNA samidI // 13 // SaTcatvAriMzaddoSazuddhaM kAraNayuktaM vizuddhanavakoTi / zItAdi samabhuktiH parizuddhA eSaNA samitiH // 13 // artha-udgamAdi chyAlIsa doSoMkara rahita, bhUkhaAdi meMTanA va dharmasAdhanaAdi kAraNa yukta, kRtakArita Adi nau vikalpoMse vizuddha (rahita), ThaMDA garma Adi bhojanameM rAgadveSarahita-samabhAvakara bhojanakaranA aise Acarana karanevAle saMyamIke nirmala eSaNAsamiti hotI hai // 13 // Age AdAnanikSepaNasamitikA kharUpa kahate haiM;NANuvahiM saMjamuvahiM saucuvahiM aNNamappamuvahiM vA / payadaM gahaNikkhevo samidI AdANaNikkhevA // 14 // jJAnopadhi saMyamopadhiM zaucopadhiM anyamapyupadhiM vA / prayataM grahanikSepau samitiH AdAnanikSepA // 14 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / artha-jJAnake nimitta pustaka Adi upakaraNarUpa jJAnopaSi, pApakriyAkI nivRttirUpa saMyamake liye pIchI Adika saMyamopadhi, mUtraviSThA Adi dehamalake prakSAlanarUpa zaucakA upakaraNa kamaMDalU Adi zaucopadhi aura anya sAMthare Adike nimitta upakaraNarUpa anyopadhi-inakA yatnapUrvaka( dekha zodhakara) uThAnA rakhanA vaha AdAnanikSepaNasamiti kahI jAtI hai // 14 // aba pratiSThApanAsamitikA kharUpa kahate haiM;egaMte acitte dUre gUDhe visAlamavirohe / uccArAdicAo padiThAvaNiyA have smidii||15|| ekAMte acitte dUre gUDhe vizAle avirodhe / uccArAdityAgaH pratiSThApanikA bhavet samitiH // 15 // artha-asaMyamIjanake gamanarahita ekAMtasthAna, haritakAya trasakAyarahita sthAna, dUra, chipA huA, vila chedarahita caur3A, aura loka jisakI niMdA va virodha na kareM aise sthAnameM mUtra viSThA Adi dehake malakA kSepaNa karanA (DAlanA ) vaha pratiSThApanAsamiti kahI jAtI hai // 15 // ___ aba indriyanirodhavratakA kharUpa kahate haiM;cakkhU sodaM ghANaM jibbhA phAsaM ca iMdiyA paMca / sagasagavisaehiMto NirohiyavvA sayA muNiNA 16 cakSuH zrotraM ghrANaM jihvA sparzazca indriyANi paMca / svakasvakaviSayebhyo nirodhayitavyA sadA muninA // 16 // artha-cakSu, kAna, nAka, jIbha, sparzana-ina pAMca indriyoMko Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraapane 2 rUpa, zabda, gaMdha, rasa, ThaMDA garmaAdi sparzarUpa viSayoMse sadAkAla ( hamezA ) sAdhuoMko rokanA cAhiye // 16 // * Age cakSurnirodhavratakA svarUpa kahate haiMsaccittAcittANaM kiriyaasNtthaannvnnnnbheesu| rAgAdisaMgaharaNaM cakkhuNiroho have muNiNo // 17 // sacittAcittAnAM kriyAsaMsthAnavarNabhedeSu / rAgAdisaMgaharaNaM cakSunirodho bhavet muneH // 17 // artha-sajIva ajIva padArthoMke gItanRtyAdi kriyAbheda, samacaturasrAdi saMsthAnabheda, gorA kAlA Adi rUpabheda-isaprakAra suMdara asuMdara ina bhedoMmeM rAga dveSAdikA tathA Asakta (lIna) honekA tyAga vaha munike cakSunirodhavrata hai // 17 // Age zrotrendriyanirodhavratakA svarUpa kahate haiM;sajAdijIvasadde vINAdiajIvasaMbhave sadde / rAgAdINa Nimitte tadakaraNaM sodarodho du // 18 // SaDjAdijIvazabdA vINAdyajIvasaMbhavAH zabdAH / rAgAdInAM nimittAni tadakaraNaM zrotrarodhastu // 18 // artha-SaDja RSabha gAMdhAra Adi sAta svararUpa jIvazabda aura vINAAdise utpanna ajIvazabda-ye donoM taraha ke zabda rAgAdike nimittakAraNa haiM isaliye inakA nahIM sunanA vaha zrotranirodha hai // 18 // __ Age ghrANeMdriyanirodhavratakA kharUpa kahate haiM;payaDIvAsaNagaMdhe jIvAjIvappage suhe asuhe| rAgaddesAkaraNaM ghANaNiroho muNivarassa // 19 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / prakRtivAsanAgaMdhe jIvAjIvAtmake sukhe asukhe / rAgadveSAkaraNaM ghrANanirodho munivarasya // 19 // artha-khabhAvase gaMdharUpa tathA anyagaMdharUpadravyake saMskArase sugaMdhAdikharUpa aise sukha duHkhake kAraNabhUta jIva ajIvakharUpa puSpa caMdana Adi dravyoMmeM rAgadveSa nahIM karanA vaha zreSThamunike prANanirodhavrata hotA hai // 19 // ___ aba rasaneMdriyanirodhavratakA kharUpa kahate haiM;asaNAdicaduviyappe paMcarase phAsugamhi Niravaje / ihANiTTAhAre datte jibbhAjao'giddhI // 20 // azanAdicaturvikalpe paMcarase prAsuke niravaye / iSTAniSTAhAre datte jihvaajyo'gRddhiH|| 20 // artha-bhAta Adi azana, dUdha Adi pAna, lADU Adi khAdya, ilAicI Adi khAdya-aise cAra prakArake tathA tikta kaTu kaSAya khaTTA mIThA pAMcarasarUpa iSTa aniSTa (apriya ) prAsuka nirdoSa AhArake dAtAjanoMse diye jAnepara jo AkAMkSArahita pariNAma honA vaha jihvAjayanAmA vrata hai // 20 // ___ Age sparzanaindriyanirodha vratakA kharUpa kahate haiM;jIvAjIvasamutthe kakkaDamaugAdiabhedajude / phAse suhe ya asuhe phAsaNiroho asaMmoho // 21 // jIvAjIvasamutthe karkazamRdukAdyaSTabhedayute / sparze sukhe vA asukhe sparzanirodhaH asaMmohaH // 21 // artha-cetanastrI ityAdi jIvameM aura zayyA Adi acetanameM utpanna huA kaThora narama Adi ATha prakArakA sukharUpa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraathavA duHkharUpa jo sparza usameM mUrchita na hotA arthAt harSa viSAda nahIM karanA vaha sparzanaindriyanirodha vrata hai // 21 // ___ Age sAdhuoMke chaha Avazyaka karmoM ke nAma kahate haiM,samadA thao ya vaMdaNa pADikkamaNaM taheva NAdavvaM / paccakkhANa visaggo karaNIyAvAsayA chappi // 22 // samatA stavazva vaMdanA pratikramaNaM tathaiva jJAtavyaM / pratyAkhyAnaM visargaH karaNIyA AvazyakAH SaDapi // 22 // artha-sAmAyika, caturvizatistava, vaMdanA, pratikramaNa, pratyAkhyAna, kAyotsarga-ye chaha Avazyaka sadA karane cAhiye // 22 // Age sAmAyika AvazyakakA kharUpa kahate haiMjIvidamaraNe lAhAlAbhe saMjoyavippaoge ya / baMdhurisuhadukkhAdisu samadA sAmAyiyaM NAma // 23 // jIvitamaraNayoH lAbhAlAbhayoH saMyogaviprayoge ca / baMdhvarisukhaduHkhAdiSu samatA sAmAyikaM nAma // 23 // artha-deha dhAranerUpa jIvana, prANaviyogarUpa maraNa-ina donoMmeM tathA vAMchita vastukI prAptirUpa lAbha, icchitavastukI aprAptirUpa alAbha, isaprakAra AhAra upakaraNAdikI prApti aprAptirUpa lAbha alAbhameM; iSTa aniSTake saMyoga viyogameM; khajanamitrAdikabaMdhu, zatru duSTAdika ari-ina donoMmeM; sukha duHkhameM vA bhUkha pyAsa zIta uSNa Adi bAdhAoMmeM jo rAgadveSarahita samAna pariNAma honA use sAmAyika kahate haiM // 23 // ___ Age caturviMzatistavakA kharUpa kahate haiM;-. usahAdijiNavarANaM NAmaNiruttiM guNANukittiM ca / kAUNa acidUNa ya tisuddhapaNamo thao nneo||24|| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / RSabhAdijinavarANAM nAmaniruktiM guNAnukIrti ca / kRtvA arcayitvA ca trizuddhapraNAmaH stavo jJeyaH // 24 // artha -- RSabha ajita Adi cauvIsa tIrthaMkaroMke nAmakI nirukti arthAt nAmake anusAra arthakaranA, unake asAdhAraNa guNako pragaTa karanA, unake caraNayugalako pUjakara manavacanakA - kI zuddhatA se stuti karanA use caturviMzatistava kahate haiM // 24 // Age vaMdanAkA kharUpa kahate haiM: 11 arahaMtasiddhapaDimAtavasudguNagurugurUNa rAdINaM / kidikammeNidareNa ya tiyaraNasaMkocaNaM paNamo // 25 // arahaMtasiddhapratimAtapaHzrutaguNagurugurUNAM rAdhInAm / kRtakarmaNA itareNa ca trikaraNasaMkocanaM praNAmaH / / 25 / / artha - arahaMta pratimA, siddhapratimA, anazanAdi bAraha tapoMkara adhika tapaguru, aMgapUrvAdirUpa AgamajJAnase adhika zrutaguru, vyAkaraNa nyAya Adi jJAnakI vizeSatArUpa guNoMkara adhika guNaguru, apane ko dIkSAdenevAle dIkSAguru aura bahutakAlake dIkSita rAdhikaguru - inako kAyotsargAdika siddhabhakti gurubhakti rUpa kriyAkarmase tathA zrutabhakti Adi kriyAke vinA mastaka namAnerUpa muMDavaMdanAkara mana vacana kAyakI zuddhise namaskAra karanA vaha vaMdanA nAmA mUlaguNa hai // 25 // Age pratikramaNakA svarUpa kahate haiM: davveM khette kAle bhAve ya kidAvarAhasohaNayaM / niMdaNagarahaNajutto maNavacakAyeNa paDikamaNaM // 26 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra dravye kSetre kAle bhAve ca kRtAparAdhazodhanam / . niMdanagarhaNayukto manovaca:kAyena pratikramaNam // 26 // artha-AhAra zarIrAdi dravyameM, vasatikA zayana Asana Adi kSetrameM, prAtaHkAla Adi kAlameM, cittake vyApArarUpa bhAva (pariNAma )meM kiyA gayA jo vratameM doSa usakA zubha mana vacana kAyase zodhanA, apane doSako apane Apa pragaTakaranA, AcAryAdikoMke samIpa AlocanApUrvaka apane doSoMko pragaTa karanA vaha munirAjake pratikramaNa guNa hotA hai // 26 // Age pratyAkhyAnakA kharUpa kahate haiM;NAmAdINaM chaNNaM ajoggaparivajaNaM tikaraNeNa / paJcakkhANaM NeyaM aNAgayaM cAgame kAle // 27 // nAmAdInAM SaNNAM ayogyaparivarjanaM trikaraNaiH / pratyAkhyAnaM jJeyaM anAgataM cAgame kAle // 27 // artha-nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva ina chahoMmeM zubha mana vacana kAyase AgAmI kAlake liye ayogyakA tyAga karanA arthAt ayogya nAma nahIM karUMgA, na kahUMgA aura na ciMtavana karUMgA ityAdi tyAgako pratyAkhyAna jAnanA // 27 // ___ Age kAyotsargakA svarUpa kahate haiM;devassiyaNiyamAdisu jahuttamANeNa uttakAlamhi / jiNaguNaciMtaNajutto kAosaggo taNu visaggo // 28 // daivasikaniyamAdiSu yathoktamAnena uktakAle / . jinaguNaciMtanayuktaH kAyotsargaH tanuvisargaH // 28 // artha-dinameM honevAlI daivasika Adi nizcaya kriyAoMmeM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / 13 arheta bhASita paccIsa sattAIsa vA ekasau ATha ucchAsa ityAdi parimANase kahe hue apane apane kAlameM dayA kSamA samyagdarzana anaMtajJAnAdicatuSTaya ityAdi jinaguNoMkI bhAvanA sahita dehameM mamatvakA chor3anA vaha kAyotsarga hai // 28 // Age kezaloMcakA svarUpa kahate haiM; - biyatiyacarakkamAse loco ukkassamajjhimajahaNNo / sapaDikkamaNe divase uvavAseNeva kAyavvo / / 29 / / dvitricatuSkamAse locaH utkRSTamadhyamajaghanyaH / sapratikramaNe divase upavAsenaiva kartavyaH // 29 // artha - do mahIne tIna mahIne cAra mahIne bAda utkRSTa madhyama jaghanyarUpa va pratikramaNasahita dinameM upavAsasahita kiyA gayA jo apane hAthase mastaka DADhI mUMchake kezoMkA upAr3anA vaha loMcanAmA mUlaguNa hai // bhAvArtha - muniyoMke pAImAtra bhI dhana saMgraha nahIM hai jisase ki hajAmata karAveM aura hiMsAkA kAraNa samajha ustarA nAmaka zastra bhI nahIM rakhate aura dInavRtti na honese kisIse dInatAkara bhI kSaura nahIM karAsakate isaliye saMmUrchanAdika juAM lIkha Adi jIvoMkI hiMsAke tyAgarUpa saMyama keliye pratikramaNakara tathA upavAsakara Apa hI kezaloMca karate haiM / yahI loMcanAmA guNa hai // 29 // Age acelakapanekA svarUpa kahate haiM:vatthAjiNavakkeNa ya ahavA pattAdiNA asaMvaraNaM / NigbhUsaNa NiggaMthaM acelakkaM jagadi pUjjaM // 30 // vastrAjinavalkaizca athavA patrAdinA asaMvaraNaM / nirbhUSaNaM nirgrathaM AcelakyaM jagati pUjyam // 30 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mUlAcAra artha-kapAsa rezama roma tInake bane hue vastra, mRgachAlA Adi carma, vRkSAdikI chAlase utpanna sana Adike TATa, athavA pattA tRNa Adi-inase zarIrakA AcchAdana nahIM karanA, kar3e hAra Adi AbhUSaNoMse bhUSita na honA, saMyamake vinAzaka dravyoMkara rahita honA-aisA tInajagatakara pUjya vastrAdi-bAhyaparigraharahita acelakavata mUlaguNa hai // 30 // isase hiMsAkA upArjanarUpadoSa, prakSAlanadoSa, yAcanAdidoSa nahIM hote / Age amAnavratakA svarUpa kahate haiMpahANAdivajaNeNa ya vilittajallamallasadasavvaMgaM / aNhANaM ghoraguNaM saMjamadugapAlayaM muNiNo // 31 // snAnAdivarjanena ca viliptajallamallakhedasarvAMgam / astrAnaM ghoraguNaM saMyamadvikapAlakaM muneH||31|| artha-jalase nahAnArUpa snAna, Adizabdase uvaTanA, aMjana lagAnA, pAna khAnA, caMdanAdilepana-isataraha nAnAdikriyAoMke chor3adenese jallamallakhedarUpa dehake mailakara lipta hogayA hai saba aMga jisameM aisA asnAna nAmA mahAn guNa munike hotA hai / usase kaSAyanigraharUpa prANasaMyama tathA indriyanigraharUpa indriyasaMyama ina donoMkI rakSA hotI hai| yahAM koI prazna kare ki sAnAdi na karanese azucipanA hotA hai ? usakA samAdhAna yaha hai ki munirAja vratoMkara sadA pavitra haiM, yadi vratarahita hoke jalasAnase zuddhatA ho to macchI magara durAcArI asaMyamI sabhI jIva mAnakaranese zuddha mAne jAya~ge so aisA nahIM hai, pratyuta jalAdika bahuta doSoMsahita haiM anekatarahake sUkSmajIvoMse bhare haiM pApake mUla haiM isaliye saMyamI janoMko amAnavrata hI pAlanA yogya hai 31 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaguNAdhikAra 1 / Age kSitizayanavratakA kharUpa kahate haiMphAsuyabhUmipaese appamasaMthAridamhi pacchaNNe / daMDaMdhaNuvva sejaM khidisayaNaM eyapAseNa // 32 // prAsukabhUmipradeze alpAsaMstarite pracchanne / daMDa dhanuriva zayyA kSitizayanaM ekapAzruNa // 32 // artha-jIvabAdhArahita, alpasaMstararahita, asaMjamIke gamanarahita-gupta bhUmike pradezameM daMDe ke samAna athavA dhanuSake samAna eka pasavAr3ese sonA vaha kSitizayana mUlaguNa hai // 32 // Age adaMtamanavratakA svarUpa kahate haiMaMguliNahAvalehaNikalIhiM paasaannchlliyaadiihiN| daMtamalAsohaNayaM saMjamaguttI adaMtamaNaM // 33 // aMgulinakhAvalekhanIkalibhiH pASANatvacAdibhiH / daMtamalAzodhanaM saMyamaguptiradaMtamanam // 33 // artha-aMgulI, nakha, dAMtauna, tRNavizeSa, painI kaMkaNI, vRkSakI chAla, ( vakkala), Adikara dAMtamalako nahIM zuddhakaranA arthAt dAMtoMna nahIM karanA vaha iMdriyasaMyamakI rakSAkaranevAlA adaMtamana mUlaguNavrata hai // 33 // __ Age sthitibhojanavratakA kharUpa kahate haiM;-- aMjalipuDeNa ThicA kuDDAdivivajaNeNa samapAyaM / paDisuddhe bhUmitie asaNaM ThidibhoyaNaM NAma // 34 // . aMjalipuTena sthitvA kuDyAdivivarjanena samapAdam / parizuddhe bhUmitrike azanaM sthitibhojanaM nAma // 34 // artha-apane hAtharUpa bhAjanakara bhIta Adike Azraya Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mUlAcArarahita cAra aMgulake aMtarase samapAda khar3e rahakara apane caraNakI bhUmi, jhUThana par3anekI bhUmi, jimAnevAleke pradezakI bhUmi-aisI tIna bhUmiyoMkI zuddhatAse AhAra grahaNa karanA vaha sthitibhojana nAmA mUlaguNa hai // 34 // Age ekabhaktakA kharUpa kahate haiM;udayatthamaNe kAle NAlItiyavajjiyamhi majjhamhi / ekamhi dua tie vA muhuttakAleyabhattaM tu // 35 // udayAstamanayoH kAlayoH nAlItrikavarjite madhye / ekasmin dvayoH triSu vA muhUrtakAle ekabhaktaM tu // 35 // artha-sUryake udaya aura astakAlakI tIna ghar3I chor3akara, vA madhyakAlameM ekamuhUrta, do muhUrta, tInamuhUrta kAlameM ekabAra bhojana karanA vaha ekabhakta mUlaguNa hai // 35 // __ Age mUlaguNoMkA phala varNana karate haiM;evaM vihANajutte mUlaguNe pAliUNa tiviheNa / hoUNa jagadi pujjo akkhayasokkhaM lahai mokkhaM 36 evaM vidhAnayuktAna mUlaguNAn pAlayitvA trividhena / bhUtvA jagati pUjyaH akSayasaukhyaM labhate mokSam // 36 // artha-isaprakAra pUrva kahegaye vidhAnakara yukta mUlaguNoMko manavacanakAyase. jo pAlatA hai vaha tInalokameM pUjya hokara avinAzI sukhavAle karmarahita jIvakI avasthArUpa mokSako pAtA hai // 36 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracitamUlAcArakI bhASATIkAmeM aTThAIsamUlaguNoMko kahanevAlA mUlaguNAdhikAra samApta. // 1 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 17 bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra // 2 // Age munirAjake chaha kAla hote haiM unameMse AtmasaMskArakAla saMllekhanAkAla uttamArthakAla ye tIna kAla to ArAdhanAmeM varNana kiye jAyeMge aura zeSa dIkSAkAla, zikSAkAla, gaNapoSaNakAla ye tIna kAla AcArameM varNana kiye jaayeNge| inameMse Adike tIna kAlameM jo maraNakA avasara AjAya to aisA karanA caahiye| savvadukkhappahINANaM siddhANaM arahado nnmo| saddahe jiNapaNNattaM paJcakkhAmi ya pAvayaM // 37 // sarvaduHkhaprahInebhyaH siddhebhyaH ahaTyo nmH| zraddadhe jinaprajJaptaM pratyAkhyAmi ca pApakaM // 37 // artha-saba duHkhoMkara rahita siddha parameSThIko tathA navalabdhiyoMko prApta ahaMta parameSThIko namaskAra hove, aba maiM jinadevakathita AgamakA zraddhAna karatA hUM aura duHkhake kAraNabhUta pApoMkA pratyAkhyAna( tyAga ) karatA hUM // 37 // Age bhaktike prakarSakeliye phira namaskAra karate haiM;Namotthu dhudapAvANaM siddhANaM ca mahesiNaM / saMtharaM paDivajAmi jahA kevalidesiyaM // 38 // namostu dhutapApebhyaH siddhebhyaH ca maharSibhyaH / saMstaraM pratipadye yathA kevalidezitam // 38 // artha-jinhoMne pApakarma naSTa karadiye aise siddha parameSThI tathA kevala Rddhiko prApta ahaMta parameSThI ina donoMko namaskAra hove, 2 mUlA. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mUlAcAra aba maiM samyagdarzana jJAna cAritra tapamaI abhyaMtara saMstara tathA bhUmi pASANa silA tRNamaI bAhyasaMstara ( sAMtharA - Asana ) ko jaisA ki kevalajJAniyoMne kahA hai vaise prApta hotA hUM // 38 // pahale zloka meM pratyAkhyAna kahanekI pratijJA va dUsare sUtrameM saMstarastava kahanekI pratijJA sUcita kI hai / Age sAmAyikake kharUpakeliye pratyAkhyAnakI vidhi kahate haiM; jaM kiMci me duccariyaM savvaM tiviheNa vosare / sAmAiyaM ca tivihaM karemi savvaM NirAyAraM // 39 // yat kiMcit duzcaritaM sarva trividhena vyutsRjAmi / sAmAyikaM ca trividhaM karomi sarve nirAkAram // 39 // artha - jo kucha merI pApakriyA haiM una sabako mana vacana kAyase maiM tyAga karatA hUM aura samatAbhAvarUpa nirvikalpa nirdoSa saba sAmAyikako mana vacana kAya va kRta kArita anumodanAse karatA hUM // 39 // Age duzcaritrake saba kAraNoMko mana vacana kAyakara chor3atA hU~ aisA kahate haiM;bajjhanbhaMtaramuvahiM zarIrAI ca bhoyaNaM / maNeNa vaci kAyeNa savvaM tiviheNa vosare // 40 // bAhyAbhyaMtaramupadhiM zarIrAdIMzca bhojanam / manasA vacasA kAyena sarve trividhena vyutsRjAmi // 40 // artha - kSetra (kheta) Adi bAhya parigraha, mithyAtva Adi Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / abhyaMtara parigraha, AhAra aura zarIrAdika ina sabakA mana vacana kAya kRta kArita anumodanAse tyAga karatA hUM arthAt inase mamatva chor3atA hUM // 40 // savvaM pANAraMbhaM paJcakkhAmi alIyavayaNaM ca / savvamadattAdANaM mehUNa pariggahaM ceva // 41 // sarva prANAraMbhaM pratyAkhyAmi alIkavacanaM ca / sarvamadattAdAnaM maithunaM parigrahaM caiva // 41 // artha-jIvaghAtake pariNAmarUpa hiMsA, jhUTha vacana, adattAdAna (corI) strIpuruSake abhilASarUpa abrahma aura bAhya AbhyaMtararUpa saba parigraha-ina saba pApoMko maiM chor3atA hUM // 41 // Age sAmAyikakA kharUpa kahate haiMsammaM me savvabhUdesu veraM majjhaM Na keNavi / AsAe vosarittANa samAhiM paDivajaye // 42 // sAmyaM me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi / AzAH vyutsRjya samAdhi pratipadye // 42 // artha-zatru mitra Adi saba prANiyoMmeM merI taraphase samabhAva haiM kisIse vaira nahIM hai isaliye saba tRSNAoMko chor3akara maiM samAdhibhAvako aMgIkAra karatA hUM // 42 // yahAMpara koI kahe ki vairabhAva kaise nahIM hai? aise praznakA uttara kahate haiM;khamAmi savvajIvANaM savve jIvA khamaMtu me| mittI me savvabhUdesu veraM majjhaM Na keNavi // 43 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra kSame sarvajIvAn sarve jIvA kSamatAM mama / .. maitrI me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi // 43 // artha-maiM krodhAdi bhAva chor3a zubha azubha pariNAmoMke kAraNarUpa saba jIvoMke Upara kSamAbhAva karatA hUM aura saba jIva mere Upara kSamAbhAva karo / merA saba prANiyopara maitrIbhAva hai kisIse merA vairabhAva nahIM hai // 43 // ___ Age kahate haiM ki maiM kevala vairabhAva hI nahIM chor3atA kiMtu jo jo vairake nimittakAraNa haiM una sabhIko chor3atA hUM;.. rAyabaMdhaM padosaM ca harisaM dINabhAvayaM / ussugattaM bhayaM sogaM radimaradiM ca vosare // 44 // rAgabaMdhaM pradveSaM ca harSa dInabhAvakam / utsukatvaM bhayaM zokaM ratimaratiM ca vyutsRjAmi // 44 // artha-snehabaMdha, aprItirUpabhAvanA, AnaMda, karuNAke kAraNa yAcanArUpa bhAva, utkaMThA, bhaya, zoka, rAgabhAva aura iSTavastukI aprAptise aratibhAva-ye saba vairabhAvake nimitta kAraNa haiN| isaliye ina sabako maiM chor3atA hUM // 44 // Age phira bhI kahate haiMmamattiM parivajAmi nnimmttimuvhido| AlaMbaNaM ca me AdA avasesAI vosare // 45 // mamatAM parivarjayAmi nirmmtvmupsthitH| AlaMbanaM ca me AtmA avazeSANi vyutsRjAmi // 45 // artha-maiM mamatAbhAvakA tyAga karatA hUM nirmamatva (parigraha Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 21 rahita) bhAvako prApta huA huuN| mere AtmA hI AlaMbana (Azraya) hai zeSa sabakA tyAgakaratA hUM arthAt anaMta jJAnAdi va ratnatrayAdi AtmaguNoMke sivAya anya sabakA tyAga hai // 45 // Age koI yaha kahe ki tumane sabakA tyAga kiyA paraMtu . AtmAkA tyAga kyoM nahIM kiyA isakA uttara kahate hai; AdA hu majjha NANe AdA me daMsaNe caritte ya / AdA paccakkhANe AdA me saMvare joe // 46 // AtmA hi mama jJAne AtmA me darzane caritre ca / AtmA pratyAkhyAne AtmA me saMvare yoge // 46 // artha-merA AtmA pragaTapanese jJAnameM hai, merA AtmA darzana (zraddhAna-Alokana) meM hai, merA AtmA pApakriyAkI nivRttirUpa cAritrameM hai, merA AtmA pratyAkhyAnameM hai, merA AtmA Asravake nirodharUpa saMvarameM tathA zubhavyApArarUpayogameM hai-isaliye isakA tyAga kaise karasakate haiM? nahIM karasakate // 46 // Age phira bhI kahate haiMeoM ya marai jIvo eo ya uvavajaha / eyassa jAimaraNaM eo sijjhai nniiro||47|| ekazca mriyate jIva ekazca utpdyte| ekasya jAtimaraNaM ekaH sidhyati nIrajAH // 47 // artha-yaha jIva akelA (sahAya rahita) maratA (zarIrakA tyAga karatA) hai, aura yaha cetanakharUpa akelA hI upajatA hai| isa bakeleke hI janma maraNa hote haiM tathA jaba karmarajase rahita Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mUlAcAra hojAtA hai taba akelA hI siddha ( mukta ) hotA hai / bhAvArthayaha jIva saba kAla aura saba avasthAoMmeM akelA hI hai // 47 // ego me sassado appA NANadaMsaNalakkhaNo / sesA me bAhirA bhAvA savve saMjogalakkhaNA // 48 // eko me zAzvata AtmA jJAnadarzanalakSaNaH / zeSA me bAhyA bhAvAH sarve saMyogalakSaNAH // 48 // artha-jJAnadarzana lakSaNavAlA eka merA AtmA hI nitya hai, zeSa zarIrAdika mere bAhya padArtha haiM ve AtmAke saMyogasaMbaMdhase utpanna haiM isaliye vinAzIka haiM // 48 // Age kahate haiM ki saMyogalakSaNabhAvakA tyAga kyoM karanA cAhiye usakA uttara kahate haiMsaMjoyamUlaM jIveNa pattA dukkhprNpraa| tamhA saMjogasaMbaMdhaM savvaM tiviheNa vosare // 49 // saMyogamUlaM jIvena prAptA duHkhaparaMparA / tasmAt saMyogasaMbaMdhaM sarva trividhena vyutsRjAmi // 49 // artha-isa jIvane paradravyake sAtha saMyogake nimittase hamezA duHkha bhoge isaliye saba saMyoga saMbaMdhako mana vacana kAya-ina tInoMse chor3atA hUM // 49 // Age phira bhI duzcaritrake tyAgakeliye kahate haiM;mUlaguNauttaraguNe jo meM NArAdhido pamAdeNa / tamahaM savvaM NiMde paDikkame AgamissANaM // 50 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / / 23 mUlaguNottaraguNeSu yo mayA na ArAdhitaH pramAdena / tamahaM sarva niMdAmi pratikramAmi AgamiSyati // 50 // artha-mUlaguNa (pradhAnaguNa ) aura uttara (vizeSa) guNaina donoM prakArake guNoMmeMse jinakA maiMne Alasyakara ArAdhana (sevana ) nahIM kiyA una saba apane doSoMkI maiM niMdA karatA hUM, tathA AgAmI kAlameM jo guNa ArAdhanemeM na AveM unake doSoMkI bhI niMdA karatA hUM aura pratikramaNa ( tyAga ) karatA hUM // 50 // assaMjamamaNNANaM micchattaM savvameva ya mamattiM / jIvesu ajIvesu ya taM ziMde taM ca garihAmi // 51 // asaMyamamajJAnaM mithyAtvaM sarvameva ca mamatvaM / . jIveSvajIveSu ca tat niMdAmi taca garhe // 51 // artha-pApake kAraNa asaMyamabhAva, zraddhAnarahita vastukA jAnanArUpa ajJAna bhAva, - azraddhAnarUpa mithyAtvabhAva, aura jIva tathA ajIvapadArthoM meM mamatAbhAva-aise saba bhAvoMkI maiM niMdA karatA hUM tathA gardA karatA hUM arthAt unake doSoMko prakaTa karatA hUM // 51 // Age koI praznakare ki pramAdase doSa lage haiM unakA to tyAga kiyA paraMtu pramAdoMkA tyAga kyoM nahIM kiyA usakA samAdhAna kahate haiMsatta bhae aTTha mae saNNA cattAri gArave tiNNi / tettIsadAsaNAo rAyaddosaM ca garihAmi // 52 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcArasapta bhayAni aSTau madAn saMjJAzcatasraH gauravANi trINi / trayastriMzadAsAdanAM rAgadveSau ca garhe // 52 // artha-sAta bhaya, AThamada, AhAra bhaya maithuna parigraha-inakI abhilASArUpa cAra saMjJA, RddhikA garvarUpa Rddhigaurava-rasagauravasAta (sukha ) gaurava-aise tIna gaurava, tetIsa padArthoM kI AsAdanA (paribhava ), prItirUpa rAga aura aprItirUpa dveSa-ina saba bhAvoMkA maiM AcaraNa nahIM karatA tyAga karatA hUM // 52 // unameMse prathama sAta bhaya aura ATha madoMko kahate haiMiha paraloyattANaM aguttimaraNaM ca veyaNAkassi bhyaa| viNNANissariyANA kulabalatavarUvajAi mayA // 3 // ihaparalokau atrANaM aguptimaraNaM vedanA AkasikaM bhayAni / vijJAnamaizvarya AjJA kulabalataporUpajAtiH madAH // 53 // artha-isalokabhaya, paralokabhaya, arakSAkA bhaya, gupta rahaneke sthAna (gaDha-kilA) na honekA bhaya, maranekA bhaya, zarIrAdikI pIDAkA bhayarUpa vedanAbhaya, vinA kAraNa meghagarjanAdikase utpanna huA Akasmikabhaya-ye sAta bhaya haiM / gaNita kAvya gaMdharva saMgItAdi vidyAkA abhimAnakharUpa vijJAnamada, dhanakuTuMba Adi bAhya saMpadAkA abhimAnarUpa aizvaryamada, vacanake ullaMghana na honerUpa AjJAmada, pitA pitAmahake uttama ikSvAku Adi vaMzameM janma honerUpa kulakA mada, zarIrakI zaktike abhimAnarUpa balamada, kAyako saMtApa denekA ahaMkArarUpa tapomada, zarIrakI suMdaratA lAvaNyatAkA abhimAnakharUpa rUpamada, mAtAkI pakSakI pari. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / pATI mAmA nAnA AdikI uttamatAkA abhimAnarUpa jAtimadaye ATha mada haiM // 53 // ina AThoMko tyAganA cAhiye, kyoMki ye samyaktva tathA cAritrako nahIM hone dete / 25 Age tetIsapadArthoM ke nAma kahate haiM; -- paMcaiva asthikAyA chajjIvaNikAya mahavayA paMca / pavayaNamAdu padasthA tetIsaccAsaNA bhaNiyA // 54 // paMcaiva astikAyAH SaDjIvanikAyA mahAvratAni paMca / pravacanamAtRkAH padArthAH trayastriMzadAsAdanA bhaNitAH 54 artha -- jIva Adi pAMca astikAya, pRthvIkAyAdi sthAvara va do iMdriya se paMca iMdriyataka trasakAya - isataraha chaha jIvanikAya, ahiMsA Adi pAMca mahAvrata, IryA Adi pAMca samiti va kAyagupti Adi tIna gupti - aise ATha pravacana mAtA, aura jIva Adi nau padArtha - isaprakAra ye tetIsa padArtha haiM / inakI AsAdanAke bhI ye hI nAma haiM / ina padArthoMkA svarUpa anyathA kahanA, zaMkAdi utpanna karanA use AsAdanA kahate haiM / aisA karanese doSa lagatA hai isaliye usakA tyAga karAyA gayA hai // 54 // isataraha AtmasaMskArakAlako vitAkara saMnyAsakI AlocanAke liye kahate haiM; - jiMdAmi jiMdaNijjaM garahAmi ya jaM ca me garahaNIyaM / Alocema ya savvaM sabhaMtara bAhiraM ubahiM // 55 // niMdAmi niMdanIyaM garhe ca yacca me garhaNIyaM / AlocayAmi ca sarva sAbhyaMtarabAhyaM upadhiM // 55 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mUlAcAra artha-jo apane hI bhAvameM pragaTakara niMdA karane yogya doSa haiM unakI niMdA karatA hUM arthAt yaha maiMne doSa kiyA thA aisA yAda kara niSedhatA hUM, AcAryAdikoMke samIpa prakAza karane yogya mere doSa haiM unakI AcAryAdikoMke samIpa gardI karatA hUM aura samasta AbhyaMtara mamatvabhAva sahita bAhya cetana acetana parigrahakI AlocanA (parihAra ) karatA hUM // 55 // kisa prakAra AlocanA karanA yaha kahate haiM;jaha bAlo jappaMto kajamakajaM ca ujayaM bhnndi| taha AlocedavvaM mAyA mosaM ca mottUNa // 56 // yathA bAlo jalpana kAryamakArya ca Rju bhaNati / tathA AlocayitavyaM mAyAM mRSAM ca muktvA // 56 // artha-jaise bAlaka pUrvApara viveka rahita bolatA huA kArya akAryako kuTilatArahita saralavRttise kahatA hai, usItaraha mana vacanakAyakI kuTilatAkara chipAnerUpa mAyA tathA asatyavacanoMko chor3akara AlocanA karanA yogya hai // 56 // ___ Age jisa AcAryake pAsa AlocanA kI jAya vaha kaise guNoMvAlA honA cAhiye yaha kahate haiM;NANamhi daMsaNamhi ya tave caritte ya causuvi akNpo| dhIro Agamakusalo aparassAvI rahassANaM // 57 // jJAne darzane ca tapasi caritre ca catuSu api akNpH| dhIraH AgamakuzalaH aparazrAvI rahasyAnAm // 57 // artha-jo. AcArya jJAnAcArameM, darzanAcArameM, tapa AcA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 27 rameM, cAritrAcArameM-isataraha cAroM ArAdhanAoMmeM acala (dRDha) ho tathA dhairyaguNa sahita ho, apane aura paramatake zAstroMke vicArameM catura ho, aura ekAMtameM AlocanA kiye gaye gupta AcaraNoMko kisIse kahanevAlA na ho aisA AcArya hotA hai| usIke pAsa AlocanA karanI cAhiye // 57 // ___ Age AlocanAke vAda kSamAvanA karanekA vidhAna kahate haiM;rAgeNa va doseNa va jaM meM akadaNhuyaM pamAdeNa / jo meM kiMcivi bhaNio tamahaM savvaM khamAvemi // 58 // rAgeNa vA dveSeNa vA yat mayA akRtajJatvaM pramAdena / yat mayA kiMcidapi bhaNitaM tadahaM sarva kSamayAmi // 58 // artha-mAyA lobha sneharUpa rAgakara tathA krodha mAna aprItirUpa dveSakara jo maiMne akRtajJapanA kiyA arthAt tumhAre sAtha ayogya vartAva kiyA aura pramAdase jo kucha bhI anucita kisIko kahA ho usake liye maiM saba janoMse kSamA mAMgatA hUM tathA maiM kSamA karatA hUM saba jIvoMko saMtuSTa karatA huuN.|| 58 // aise kSamAbhAvakara kSapaka saMnyAsa karanekI abhilASAkara AcAryoMko maraNake bheda pUchatA hai usakA uttara kahate haiM;tivihaM bhaNiyaM maraNaM bAlANaM bAlapaMDiyANaM ca / taiyaM paMDiyamaraNaM jaM kevaliNo aNumaraMti // 59 // . trividhaM bhaNitaM maraNaM bAlAnAM vAlapaMDitAnAM ca / . tRtIyaM paMDitamaraNaM yat kevalino anumriyate // 59 // .. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mUlAcAraartha-ahaita bhaTTAraka aura gaNadharadeva maraNa tIna prakArakA kahate haiM-bAlamaraNa 1 bAlapaMDitamaraNa 2 aura tIsarA paMDitamaraNa joki kevalI bhagavAnkA maraNa hotA hai // bhAvArtha-. asaMyamI samyagdRSTIke maraNako bAlamaraNa kahate haiM, saMyatAsaMyatazrAvakake maraNako bAlapaMDitamaraNa kahate haiM, aura tIsarA paMDitamaraNa saMyamI munike hotA hai / anya graMthoMmeM maraNake pAMca bheda kahe gaye haiM unameMse bAlabAla maraNa mithyAtvIke hotA hai aura paMDita paMDita maraNa kevalIke hotA hai aisA jAnanA // 59 // __ Age ajJAnI kaisA maraNa karate haiM usakA uttara kahate haiM;je puNa paNahamadiyA pacaliyasaNNAya vakkabhAvA ya / asamAhiNA marate Na hu te ArAhayA bhaNiyA // 6 // ye punaH pranaSTamatikAH pracalitasaMjJAzca vakrabhAvAzca / asamAdhinA niyaMte na hi te ArAdhakA bhnnitaaH||60|| artha-jo naSTabuddhivAle ajJAnI AhArAdikI vAMchArUpa saMjJAcAle mana vacana kAyakI kuTilatArUpa pariNAmavAle jIva ArtaraudradhyAnarUpa asamAdhimaraNakara paralokameM jAte haiM ve ArAdhaka (karmake kSaya karanevAle ) nahIM haiM saMsArako baDhAnevAlehI hote haiM // 60 // Age pUchate haiM ki maraNake samaya viruddha pariNAma honese kyA hotA hai use kahate haiMmaraNe birAdhide devaduggaI dullahA ya kira bohii| saMsAse ya aNaMto sei puNo Agame kAle // 61 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 29 maraNe virAdhite devadurgatiH durlabhA ca kila bodhiH / saMsArazcAnaMto bhavati punarAgamiSyati kAle // 61 // artha-maraNake samaya jo samyaktvakI virAdhanA karate (chor3ate ) haiM athavA Artaraudra sahita marate haiM unakI bhavanavAsI Adi nIcakulI devatAoMmeM utpatti hotI hai aura samyaktva vA ratnatrayakI prApti durlabha hai aisA AgamameM kahA hai / tathA aise jIvoMke AgAmIkAlameM cAroM gatimeM bhramaNa karanerUpa saMsAra AgamameM kahA samyaktva vA anaMta ho jAtA kAlameM cAroM ___ Age durgati Adi kyA haiM aisA prazna karate haiM;kA devaduggaIo kA bohI keNa Na bujjhae maraNaM / keNa va aNaMtapAre saMsAre hiMDae jIo // 62 // kA devadurgatayaH kA bodhiH kena na budhyate maraNaM / kena vA anaMtapAre saMsAre hiMDate jIvaH // 62 // artha-kSapaka AcAryako pUchatA hai ki he pUjya devadurgati kaisI hai? bodhikA svarUpa kyA hai ? maraNakA kharUpa kisa kAraNase nahIM jAnA jAtA? aura kisa kAraNase yaha jIva anaMta saMsArameM bhramatA hai|| 62 // aisA pUchanepara AcArya kahate haiM;kaMdappamAbhijogaM kivvisa saMmohamAsurattaM ca / tA devaduggaIo maraNammi virAhie hoMti // 63 // kAMdarpamAbhiyogyaM kailviSyaM saMmohaM AsuratvaM ca / tA devadurgatayo maraNe virAdhite bhavaMti // 63 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mUlAcAra artha -- mRtyuke samaya samyaktvakA vinAza honese kAMdarpa, Abhiyogya, kailviSa, khamoha, Asura-ye pAMca deva durgatiyAM hotIM haiM | inakA svarUpa aisA hai - zIlaguNameM upadravarUpa pariNAmako kaMdarpa kahate haiM, taMtra maMtra ityAdikakara rasAdikakI icchA vaha abhiyoga hai, pratikUla AcaraNa vaha kilviSa hai, mithyAtvabhAvanAmeM tatpara rahaneko saMmoha kahate haiM aura raudrapariNAma sahita jisake AcaraNa hoM vaha asura hai- unake dharmoMko gatiyAM kahate haiM // 63 // ------ aba pahale kAMdarpadevadurgatikA svarUpa kahate haiM;asattamullavayaMto paNNAviMto ya bahujaNaM kuNaI / kaMdapa raisamavaNNo kaMdappesu uvajjei // 64 // asatyamullapan prajJApayan ca bahujanaM karoti / kaMdarpa ratisamApannaH kAMdarpeSu utpadyate // 64 // artha - jo mithyA ( jhUTha ) vacana bolatA huA aura asatyavacana bahuta prANiyoM ko sikhAtA huA rAgabhAvakI tIvratA sahita kaMdarpabhAvako karatA hai vaha jIva kaMdarpakarmake yogase nagnAcArya kaMdarpa devoMmeM utpanna hotA hai // 64 // Age AbhiyogakarmakA svarUpa aura usase utpatti hone kA sthAna varNana karate haiM; -- abhijuMjai bahubhAve sAhU hassAiyaM ca bahuvayaNaM / abhijogehiM kammehiM junto vAhaNesu uvajJei // 65 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 31 abhiyuMkte bahubhAvAn sAdhuH hAsyAdikaM ca bahuvacanaM / abhiyogaiH karmabhiryukto vAhaneSu utpadyate // 65 // artha-jo sAdhu rasAdikameM Asakta hoke taMtra maMtra bhUta karmAdika bahuta bhAva karatA hai aura hAsyapanekI Azcarya utpanna karAnekI vArtA ityAdi bahuta bolatA hai vaha abhiyogakarmakara sahita huA vAhana jAtike hAthI ghor3e Adi kharUpake devatA oMmeM utpanna hotA hai // 65 // __ Age kilviSabhAvanAkA kharUpa aura usase utpatti honekA sthAna kahate haiMtitthayarANaM paDiNIu saMghassa ya ceiyassa suttassa / aviNIdo NiyaDillo kigvisiyesUvavajjei // 66 // tIrthakarANAM pratyanIkaH saMghasya ca caityasya sUtrasya / avinIto nikRtivAn kilviSeSu utpadyate // 66 // artha-jo sAdhu dharmatIrthake pravartAnevAle tIrthaMkaroM ke pratikUla hotA hai, tathA RSi yati muni anagAra athavA RSi zrAvaka aryikA zrAvikA athavA samyagdarzana jJAna cAritra tapa-isa taraha cAra prakArake saMghakA vinaya nahIM karatA hai uddhata rahatA hai, sarvajJa devakI pratimAkA aura dvAdazAMga caudahapUrvarUpa paramAgamakA vinaya nahIM karatA tathA mAyAcArase ThaganemeM catura hai vaha kilvipajAtike vAje vajAnevAle devoMmeM utpanna hotA hai // 66 // Age saMmohabhAvanAkA kharUpa aura usase utpatti honekA sthAna vatalAte haiM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 mUlAcAra ummaggadesao maggaNAsao maggabivaDivaNNo ya / moheNa ya mohaMto saMmohesUvavajjedi // 67 // unmArgadezakaH mArganAzakaH mArgavipratipannazca / mohena ca mohayan saMmoheSu utpadyate // 67 // artha -- jo mithyAtvAdikA upadeza karanevAlA ho, samyagdarzana jJAna cAritra svarUpa mokSamArgakA virodhI ( nAzaka ) ho arthAt mArgase viparIta apanA judA mata calAtA ho - aisA sAdhu mithyAtva tathA mAyAcArIse jagatako mohatA huA svacchaMda deva - durgatimeM utpanna hotA hai // 67 // Age AsurIbhAvanA aura usase utpanna honekA sthAna vatalAte haiM; - khuddI kohI mANI mAyI taha saMkiliTTha tava carite / aNubaddhaveraroI asuresuvavajjade jIvo // 68 // kSudraH krodhI mAnI mAyAvI tathA saMkliSTaH tapasi caritre / anubaddhavairarocI asureSUpapadyate jIvaH // 68 // artha -- duSTa kroSI abhimAnI mAyAcArI aura tapa tathA cAritra pAlane meM klezita pariNAmoM sahita aura jisane vaira karameM bahuta prIti kI hai aisA jIva AsurIbhAvanAse asura jAtike aMbara aMbarISanAmA bhavanavAsI devoMmeM utpanna hotA hai // 68 // yaha pAMcavIM asuradevadurgatikA svarUpa hai / Age vyatirekadvArA bodhiko kahate haiM:micchAdaMsaNarattA saNidANA kiNhalesamogADhA / iha je maraMti jIvA tesiM puNa dullahA bohI // 69 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 33 mithyAdarzanaraktA sanidAnA kRSNalezyAmAgADhAH / iha ye niyaMte jIvAH teSAM punaH durlabhA bodhiH // 69 // artha-jo jIva atattvArthazraddhAnarUpa mithyAdarzanameM lIna haiM, AgAmI AkAMkSArUpa nidAna sahita haiM aura anaMtAnubaMdhI kaSAyase raMjita yogakI pravRttirUpa kRSNalezyAkara sahita krUra pariNAmI haiM aise jIva maraNa karate haiM unake bodhi arthAt samyaktvasahita zubha pariNAma honA durlabha hai // 69 // ___ Age anvayakara bodhiko kahate haiM;sammaiMsaNarattA aNiyANA sukkalesamogADhA / iha je maraMti jIvA tersi sulahA have bohI // 70 // samyagdarzanaraktA anidAnAH zuklalezyAmAgADhAH / iha ye niyaMte jIvAH teSAM sulabhA bhavet bodhiH // 70 // artha-jo jIva samyagdarzanameM lIna haiM (tattvarucivAle haiM), isa loka paraloka saMbaMdhI bhogAdikoMkI icchA rahita haiM aura zuklalezyArUpa zubha pariNAmoM sahita haiM unake maraNa samayameM bodhi honA sulabha hai // 70 // ___ Age saMsArake kAraNakA kharUpa kahate haiM;je puNa gurupaDiNIyA bahumohA sasabalA kusIlA ya / asamAhiNA maraMte te hoMti aNaMtasaMsArA // 71 // ye punaH gurupratyanIkA bahumohAH sazabalAH kuzIlAH ca / asamAdhinA mriyaMte te bhavaMti anaMtasaMsArAH // 71 // artha-jo AcAryAdikoMse pratikUla haiM, bahuta mohavAle haiM (rAgadveSase pIr3ita haiM), khoTe AcaraNavAle haiM aura khoTe zIla 3 mUlA. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra(vratarakSA ) vAle haiM aise jIva mithyAtvasahita Arta raudra pariNAmoMkara maraNa karate hue dIrgha saMsArI hote haiM // 71 // __ Age alpasaMsAravAle jIvoMkA kharUpa batalAte haiMjiNavayaNe aNurattA guruvayaNaM je karaMti bhAveNa / asabala asaMkiliTThA te hoMti parittasaMsArA // 72 // jinavacane anuraktAH guruvacanaM ye kurvati bhAvena / azabalA asaMkliSTAH te bhavaMti parItasaMsArAH // 72 // artha-jo puruSa arhata bhASita pravacanameM acchItaraha bhakta haiM, AcAryAdi guruoMkI AjJAko bhaktise karate haiM maMtra taMtra zAstrapaThanakI AkAMkSAse kevala nahIM, mithyAtvakara rahita haiM aura kleza rahita zuddhapariNAmavAle haiM ve alpasaMsAravAle hote haiM // 72 // __ Age jinavacanameM anurAga na ho to kyA hotA hai usakA uttara kahate haiMbAlamaraNANi bahuso bahuyANi akAmayANi maraNANi marihaMti te varAyA je jiNavayaNaM Na jANaMti // 73 // bAlamaraNAni bahuzaH bahukAni akAmakAni maraNAni / mariSyati te varAkA ye jinavacanaM na jAnaMti // 73 // artha-jo jIva jinadeva(sarvajJa )ke Agamako nahIM jAnate haiM ve anAtha bahuta prakArake bAlamaraNa arthAt mithyAdRSTi ajJAniyoMke zarIratyAgarUpa khoTe maraNa karate haiM aura abhiprAyarahita aneka prakArake maraNa pAte haiM // 73 // __ Age pUchate haiM ki bAlamaraNa kaise hotA hai usako kahate haiM;satthaggahaNaM visabhakkhaNaM ca jalaNaM jalappavesoya / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 35 aNayArabhaMDasevI jammaNamaraNANubaMdhINI // 74 // zastragrahaNaM viSabhakSaNaM ca jvalanaM jalapravezazca / anAcArabhAMDasevI janmamaraNAnubaMdhInaH // 74 // artha-khaDga( talavAra ) Adise apanA ghAta( maraNa )karanA, viSa khAnese huA maraNa, agnise huA maraNa, nadI kuvA bAbaDI AdimeM DUbanese huA maraNa, pApakriyArUpavastusevanase huA maraNaisataraha apaghAtarUpa maraNa haiM ve janmamaraNake saMtAnarUpa dIrghasaMsArake kAraNa jAnanA // ye maraNa samIcIna AcaraNa karanevAleke nahIM hote // 74 // __ Age aise maraNake bheda suna saMnyAsa karanevAlA sAdhu saMvega nirvedameM tatpara hoke aisA ciMtavana karatA haiuDamadho tiriyamidu kadANi bAlamaraNANi bhugaanni| dasaNaNANasahagado paMDiyamaraNaM aNumarisse // 75 // UrdhvamadhastiryakSu tu kRtAni bAlamaraNAni bahukAni / darzanajJAnasahagataH paMDitamaraNaM anumariSyAmi // 75 // artha-Urdhvaloka-adholokameM devanArakImeM, tiryaglokameM manuSyatiryaMcayonimeM maiMne bAlamaraNa bahuta kiye| aba darzanajJAna sahita huA paMDitamaraNa arthAt zuddhapariNAmarUpa cAritra pUrvaka saMnyAsase prANoMkA tyAga karUMgA // 75 // Age kSapaka kahatA hai ki akAmakRtamaraNoMko yAdakara paMDita maraNase prANoMkA tyAga karUMgA;uvvayamaraNaM jAdImaraNaM Niraesu vedaNAo y| . edANi saMbharaMto paMDiyamaraNaM aNumarisse // 76 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraudvegamaraNaM jAtimaraNaM nirayeSu vedanAzca / etAni saMsaran paMDitamaraNaM anumariSyAmi // 76 // artha-iSTake viyogase aniSTake saMyogase kisI bhayase huA maraNa, utpanna hue bAlakakA maraNa, garbha meM tiSThe huekA maraNa, aura narakakI tIvravedanAko yAda karatA huA aba maiM paMDita maraNakara prANa tyAga karUMgA // 76 // ___ aba koI pUche ki maraNake bhedoMmeM paMDita maraNa acchA kyoM hai use kahate haiMekaM paMDidamaraNaM chiMdadi jAdIsadANi bahugANi / taM maraNaM maridavvaM jeNa madaM summadaM hodi // 77 // ekaM paMDitamaraNaM chinatti jAtizatAni bahUni / tanmaraNaM martavyaM yena mRtaM sumRtaM bhavati / / 77 // artha-eka hI paMDita maraNa bahuta janmoMke saiMkar3oM ko cheda detA hai isaliye usa paMDita maraNase hI maranA, jisase vaha maraNa prazaMsA karaneyogya hai // arthAt aisA * maraNa karanA ki jisase phira janma lenA na par3e / / 77 // Age yadi saMnyAsake samaya pIr3A kSudhAdika upaje to aisA karanA yaha kahate haiM;jai uppajai duHkhaM to dahavvo sabhAvado Niraye / kadamaM mae Na pattaM saMsAre saMsaraMteNa // 78 // yadi utpadyate duHkhaM tato draSTavyaH svabhAvato narake / katamat mayA na prAptaM saMsAre saMsaratA // 78 // artha-jo saMnyAsake samaya kSudhAdika duHkha upaje to nara Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 37 kakA kharUpa citavana karanA tathA janma jarA maraNarUpa saMsArameM bhramaNa karate hue maiMne kaunase duHkha nahIM pAye aise duHkha to bahuta pAye haiM // 78 // __ Age saMsArameM kaise 2 duHkha pAye unako kahate haiMsaMsAracakavAlammi mae savvepi poggalA bhuso| AhAridA ya pariNAmidA ya Na ya me gadA tittii||79|| saMsAracakravAle mayA sarvepi pudgalA bahuzaH / AhRtAzca pariNAmitAzca na ca me gatA tRptiH // 79 // artha-caturgati janmamaraNarUpa saMsAracakrameM bhramaNa karate hue maiMne dahI khAMDa gur3a cAvala jala Adi sabhI pudgala bahuta bAra bhakSaNa kile aura khala rasarUpakara jIrNa kiye taubhI mere tRpti (saMtoSa ) nahIM huI, adhika adhika icchA hI hotI gaI aisA citavana karanA // 79 // Age kisa dRSTAMtase tRpti nahIM huI usakA uttara kahate haiMtiNakaTeNa va aggI lavaNasamuddI NadIsahassehiM / Na imo jIvo sako tippe, kAmabhogehiM // 80 // tRNakASTairivAgniH lavaNasamudro ndiishauH| na ayaM jIvaH zakyaH tRptuM kAmabhogaiH // 8 // artha-jaise tRNa kATha bahuta DAlanepara bhI ami tRpta nahIM hotI, aura parivAranadiyoM sahita gaMgA siMdhu Adi hajAroM nadiyoMse bhI lavaNasamudra pUrNa nahIM hotA usItaraha yaha jIva bhI vAMchitasukhake kAraNa jo AhAra strI vastrAdi kAmabhoga haiM unase Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. mUlAcArasaMtuSTa nahIM hotA / adhika milanese tRSNA adhika baDhatI jAtI hai // 80 // ___ Age pariNAmamAtrase hI baMdha hotA hai yaha kahate haiM;kaMkhidakalusidabhUdo kAmabhogesu mucchido sNto| abhuMjatovi ya bhoge pariNAmeNa Nivajjhei // 81 // kAMkSitakaluSitabhUtaH kAmabhogeSu mUcchitaH san / abhuMjAnopi ca bhogAn pariNAmena nibadhyate // 81 // artha-jo kAma bhogoMkI icchA karanevAlA, rAgadveSAdi malinabhAvoMse pIr3ita huA kAma bhogoMmeM mUcchita hotA hai vaha jIva saMsAra sukhake kAraNa bhogoMko na bhogatA huA bhI cittake vyApArarUpa pariNAmoMse Apa karmoMkara ba~dha jAtA hai paravaza ho jAtA hai / / 81 // Age icchAmAtrase hI vinA bhogA pApa baMdha hotA hai yaha kahate haiMAhAraNimittaM kira macchA gacchaMti sattamI puddhviN| saccitto AhAro Na kappadi maNasAvi patthedaM // 82 // AhAranimittaM kila matsyA gacchaMti saptamI pRthivIM / sacitta AhAro na kalpyate manasApi prArthayitum // 82 // artha-AgamameM aisA kahA hai ki AhArake kAraNa hI taMdula maccha manake doSakara sAtaveM naraka jAtA hai isaliye jIvaghAtase utpanna huA sacitta AhAra manase bhI yAcanA karane yogya nahIM hai // 82 // Age AcArya kSapakako kahate haiM ki yadi sAvadya AhAra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 39 manase bhI citavana nahIM karane yogya hai to tujhako zuddhapariNAma hI karanA yogya haipuvvaM kadapariyammo aNidANo IhidUNa mdibuddhii| pacchA malidakasAo sajjo maraNaM paDicchAhi // 83 // pUrva kRtaparikarmA anidAnaH IhitvA matibuddhibhyAm / pazcAt malitakaSAyaH sadyo maraNaM pratIccha // 83 // artha-he kSapaka pahale tapazcaraNa karanevAlA tathA isa loka paralokake sukhakI vAMchA rahita huA tU pratyakSa parokSa ( anumAna) jJAnase AgamakA nizcaya kara kaSAya chor3atA huA kSamA sahita hoke samAdhimaraNakA AcaraNa kara // 83 // __ Age AcArya phira bhI kSapakako zikSA dete haiM;haMdi cirabhAvidAvi ya je purusA maraNadesayAlammi / puvvakadakammagaruyattaNeNa pacchA paribaDaMti // 84 // jAnIhi cirabhAvitA api ca ye puruSA maraNadezakAle / pUrvakRtakarmagurukatvena pazcAt pratipataMti // 84 // artha-he kSapaka tU aisA samajha ki kucha kama koTi pUrvakAlataka bhI jo tapazcaraNa karate haiM:-bahuta samayataka bhAvanA bhAte haiM vebhI pahile kiye pApakarmake bhArase maraNasaMbaMdhI dezakAlameM pIche gira jAte haiM ratnatrayase rahita hote haiN| isaliye tU sAvadhAna ho // 84 // tahmA caMdayavejjhassa kAraNeNa ujadeNa puriseNa / jIvo avirahidaguNo kAdavvo mokkhamaggammi // 85 // tasAt caMdrakavedhyasya kAraNena udyatena puruSeNa / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mUlAcAra jIvo avirahitaguNaH kartavyaH mokSamArge // 85 // artha--he kSapaka jaise caMdrakavedhyake nimitta udyamI huA puruSa apane guNakA nAza nahIM karatA-sAvadhAna rahatA hai usItaraha samyagdarzanAdirUpa mokSamArgameM udyamI huA jIva apanA guNa nahIM nAza karatA aisA nizcaya kara // 85 // ___ Age caMdrakavedhyakara kyA kiyA use batalAte haiM;kaNayaladA NAgaladA vijuladA taheva kuMdaladA / edA viya teNa hadA mithilANayarie mahiMdayatteNa 86 sAyarago ballahago kuladatto vaDDamANago ceva / divaseNikkeNa hadA mihilAe mahiMdadatteNa // 87 // kanakalatA nAgalatA vidyullatA tathaiva kuMdalatA / etA api ca tena hatA mithilAnagaryA maheMdradattena // 86 // sAgarako ballabhakaH kuladattaH vardhamAnakaH caiva / divasenaikena hatA mithilAyAM maheMdradattena // 87 // artha-maheMdradattane mithilAnagarImeM eka hI dinameM kanakalatA, nAgalatA, vidyullatA, kuMdalatA striyoMko tathA sAgaraka, ballabhaka, kuladatta, vardhamAnaka ina puruSoMko eka sAtha hI mArA / isaliye yatIko paramArtha sAdhanameM samAdhimaraNake samaya yatna karanA cAhiye // 86 // 87 // __ Age yatna kiye vinA jaise laukika kArya vigar3atA hai usI taraha yatioMkAbhI paramArtha vigar3a jAtA hai yaha kahate haiMjaha NijAvayarahiyA NAvAo vrrdnnsupunnnnaao| paTTaNamAsaNNAo khupamAdamUlA NibuDuti // 88 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 41 yathA niryApakarahitA nAvo vrrtnsupuurnnaaH| pattanamAsannAH khalu pramAdamUlA nibuDaMti // 88 // artha-he kSapaka jaise zreSTharatnoMkara bharA huA jahAja samudrake kinAre nagarake samIpa bhI pahuMca jAya paraMtu pramAdake kAraNa khevaTiyAse rahita huA jahAja samudrameM DUba jAtA hai, usItaraha' samyagdarzanAdiratnoMkara paripUrNa siddhike samIpabhUta saMnyAsarUpI nagarako prApta huA kSapakarUpI jihAja pramAdake vaza saMnyAsake sAdhaka AcAryoMse rahita huA saMsArasamudra meM DUbatA hai| isaliye yatna karanA cAhiye // 88 // koI kahe ki abhAvakAzAdi bAhyayoga karanekI yogyatA na honepara kyA karanA usakA samAdhAna kahate haiMbAhirajogavirahio abbhNtrjogjhaannmaaliinno| jaha tami desayAle amUDhasaNNo jahasu dehaM / / 89 // bAhyayogavirahitaH aabhyNtryogdhyaanmaaliinH| yathA tamin dezakAle amUDhasaMjJaH jahIhi deham // 89 // artha-he kSapaka abhAvakAzAdi bAhyayogoMse rahita huA bhI abhyaMtarapariNAmoMmeM ekAgraciMtAke nirodharUpa dhyAnameM lIna huA saMnyAsake dezakAlameM AhArAdi saMjJA rahita hoke zarIrakA tyAga kara // 89 // isataraha zarIrake tyAga karanese kyA phala hotA hai use kahate haiM;haMtUNa rAgadose chettUNa ya aTThakammasaMkaliyaM / jammaNamaraNarahaTTa bhettUNa bhavAhiM muccahisi // 9 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcArahatvA rAgadveSau chitvA ca aSTakarmazaMkhalAM / janmamaraNArahaTTa bhitvA bhavebhyo mokSyase // 90 // artha-prIti aprItiko naSTakara jJAnAvaraNAdi AThakarmarUpI sAMkalako chedakara janmamaraNarUpI ahaMTa ghaMTIyaMtrako bhedakara tU saMsArase chUTa jAyagA / isa saMnyAsamaraNakA yahI phala jaannaa90|| aise AcAryoMkA upadeza sunakara kSapaka vicAratA hai;savvamidaM uvadesaM jiNadidaM saddahAmi tiviheNa / tasathAvarakhemakaraM sAraM NivvANamaggassa // 91 // sarvamimaM upadezaM jinadRSTaM zraddadhe trividhena / trasasthAvarakSemakaraM sAraM nirvANamArgasya // 91 // artha-kSapaka kahatA hai ki saba yaha upadeza bhagavAna bhASita Agama hai usakA manavacanakAyase zraddhAna (ruci) karatA hUM / vaha Agama, do iMdriya Adi paMca iMdriyaparyaMta trasa jIva tathA ekeMdriya Adi sthAvara jIva sabake kalyANakA karanevAlA hai tathA mokSamArgakA sArabhUta hai / isI Agamase mokSamArgakI prApti hotI hai // 91 // __ jaise usa samaya dvAdazAMgakA zraddhAna kiyA jAtA hai usataraha samasta zrutakA citavana nahIM kiyA jAsakatA aisA kahate haiMNa hi tammi desayAle sako bArasaviho sudkkhNdho| savvo aNucitedaM baliNAvi samatthacitteNa // 92 // nahi tasmin dezakAle zakyaH dvAdazavidhaH shrutskNdhH| sarvaH anuciMtayituM balinA api samarthacittena // 92 // artha-he kSapaka ! zarIrake parityAgake samaya bAraha prakArakA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 43 saMpUrNa zrutaskaMdha, zarIrabala manobala dhAraNa karanevAle yatiyoMse. bhI citavana nahIM kiyA jAsakatA arthAt na to arthakA vicAra banasakatA hai aura na pATha hI hosakatA hai // 92 // ___ Age kahate haiM ki aisA hai to kyA karanA;ekkami bidiyahmi pade saMvego vIyarAgamaggammi / vajadi Naro abhikkhaM taM maraNaMte Na mottavvaM // 93 // ekasmin dvitIye pade saMvego viitraagmaarge|| vrajati naro abhIkSNaM tat maraNAMte na moktavyaM // 93 // artha-he kSapaka ! jo sarvajJakathita Agamake 'namohadbhavaH' aise eka padameM tathA 'namaH siddhebhyaH' aisA dUsarA pada athavA arthapada graMthapada pramANapada paMcanamaskArapada athavA eka bIjapadameM bhI jo saMvega (harSa) karatA hai vaha uttamagati pAtA hai isa. liye kaMThagata prANa honepara bhI padakA dhyAna nahIM choDanA cAhiye // 93 // Age padake nahIM choDanekA kAraNa batalAte haiM;edalAdo ekaM hi silogaM maraNadesayAlami / ArAhaNauvajutto ciMtaMto rAdhao hodi // 94 // etasmAt ekaM hi zlokaM maraNadezakAle / ArAdhanopayuktaH ciMtayan ArAdhako bhavati // 94 // artha-he kSapaka ! jo isa zrutaskaMdhase athavA paMcanamaskAramaMtrase eka bhI zloka ( pada) lekara maraNake samaya samyagdarzanAdi ArAdhanAoM sahita citavana karatA hai vaha ArAdhaka ratna Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mUlAcAra / isaliye tujhako jinavacanakA Azraya trayakA khAmI hotA hai nahIM choDanA cAhiye // 94 // Age maraNake samaya pIDA ho to kaunasI auSadhi karanA use kahate haiM; jiNavayaNamosahamiNaM visayasuhavireyaNaM amidabhUdaM / jaramaraNa vAhiveyaNa khayakaraNaM savvadukkhANaM // 95 // jinavacanamauSadhamidaM viSayasukhavirecanaM amRtabhUtaM / jarAmaraNavyAdhivedanAnAM kSayakaraNaM sarvaduHkhAnAm // 95 // artha - yaha jinavacana hI auSadha hai / jo ki iMdriya janita viSayasukhoMkA virecana karanevAlI ( dUra karanevAlI ) hai, amRtakharUpa hai aura jarA maraNa vyAdhi vedanA Adi saba duHkhoMkA nAza karanevAlI hai / bhAvArtha jaise auSadhi rogoMko miTA detI hai usI taraha jinavANI bhI janmamaraNa Adi duHkhoM ko miTAke amara padako prApta karadetI hai / isaliye amRta auSadhi jinavacana hI haiM // 95 // Age usa samaya zaraNa kyA hai yaha batalAte haiM;NANaM saraNaM meraM daMsaNasaraNaM ca cariyasaraNaM ca / tava saMjamaM ca saraNaM bhagavaM saraNo mahAvIro // 96 // jJAnaM zaraNaM mama darzanazaraNaM ca cAritrazaraNaM ca / tapaH saMyamazca zaraNaM bhagavAn zaraNo mahAvIraH // 96 // artha - he kSapaka tujhe aisI bhAvanA karanI cAhiye ki, mere yathArtha jJAna hI zaraNa ( sahAyaka ) hai, prazama saMvega anukaMpA AstikyakI pragaTatArUpa samyagdarzana hI zaraNa hai, Asrava baMdhaka Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 45 nivRttirUpa cAritra hI mere zaraNa hai, bArahaprakAra tapa aura iMdriya prANa saMyama hI zaraNa hai tathA anaMta jJAna sukhAdi sahita zrImahAvIrakhAmI hitopadezI hI zaraNa haiM / inake sivAya anya kudevAdikA zaraNa mere nahIM hai // 96 // Age ArAdhanAke phalako kahate haiMArAhaNa uvajutto kAlaM kAUNa suvihio samma / ukkassaM tiNi bhave gaMtUNa ya lahai NivvANaM // 97 // ArAdhanopayuktaH kAlaM kRtvA suvihitaH samyak / utkRSTaM trIn bhavAn gatvA ca labhate nirvANam // 97 // artha-samyagdarzana Adi cAra ArAdhanAkara upayukta huA atIcAra rahita AcaraNavAlA jo muni vaha acchItaraha maraNakara utkRSTa tIna bhava pAkara nirvANa (mokSa) ko pAtA hai // 97 // __ aisA sunakara kSapaka kAraNapUrvaka pariNAma karanekA abhilASI huA kahatA haisamaNo metti ya paDhamaM bidiyaM savvattha saMjado metti / savvaM ca vossarAmi ya evaM bhaNidaM samAseNa // 98 // zramaNo mama iti ca prathamaH dvitIyaH sarvatra saMyato mameti / sarva ca vyutsRjAmi ca etad bhaNitaM samAsena // 98 // artha-kSapaka vicAratA hai ki maiM prathama to zramaNa arthAt samarasIbhAvakara sahita hUM aura dUsare saba bhAvomeM saMyamI hUM isakAraNa saba ayogya bhAvoMko choDatA hUM / isataraha saMkSepase AlocanA kahA // 98 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 mUlAcAraAge phira dRDha pariNAmoMko dikhalAte haiM;laddhaM aladdhapuvaM jiNavayaNasubhAsidaM amidabhUdaM / gahido suggaimaggo NAhaM maraNassa bIhemi // 99 // labdhamalabdhapUrva jinavacanasubhASitaM amRtabhUtaM / gRhItaH sugatimArgaH nAhaM maraNAdvibhemi // 99 // artha-kSapaka vicAratA hai ki maiMne pramANanayase aviruddha sukhakA kAraNa, pUrva nahIM pAyA aise jinavacanako prApta kiyA aura mokSamArga bhI grahaNa kiyA / aba maiM maraNase nahIM DaratA // bhAvArtha-jabataka ajJAna thA tabataka yathArthavarUpa nahIM jAnA isaliye maraNakA Dara thA, aba jinavacanase yathArtha kharUpakA grahaNa huA mokSamArgameM pravRtti huI taba maraNakA bhaya jAtA rahA // 99 // dhIraNa vi maridavvaM NiddhIreNavi avassa maridavvaM / jadi dohiM vimaridavvaM varaM hi dhIrattaNeNa maridabvaM 100 dhIreNApi martavyaM nidhairyeNApi avazyaM martavyaM / yadi dvAbhyAmapi martavyaM varaM hi dhIratvena martavyam // 10 // artha-kSapakavicAratA hai ki dhIra (dRDhacitta) bhI maregA aura dhairyarahita bhI avazya maregA / yadi donoM tarahase hI maranA hai to dhIra (klezarahita) panese hI maranA zreSTha hai, kAyarapanese pApabaMdha vizeSa karatA hai isaliye maraNasamaya kAyara nahIM honA cAhiye // 100 // sIleNavi maridavvaM NissIleNavi avazya maridavvaM / jai dohiMvi mariyavvaM varaMhu sIlattaNeNa mariyavvaM101 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 47 zIlenApi martavyaM niHzIlenApi avazyaM martavyam / yadi dvAbhyAmapi martavyaM varaM hi zIlatvena martavyam // 101 // artha-jo zIla (vratakI rakSA) vAle haiM ve bhI mareMge aura jo bhUkhapyAsa AdikI pIr3Ase maraNa honeke bhayase vrata zIla chor3a dete haiM ve bhI kAla Anepara avazya mareMge / yadi donoM taraha se hI maranA hai to zIlasahita hI maranA acchA hai / vratazIla choDa denese pApabaMdha adhika hogA maranA to par3egA hI // 101 // ___ isaliye zIlasahita hI maranA zreSTha hai aisA kahate haiM;cirausidabaMbhayArI papphoDedUNa sesayaM kammaM / aNuputvIya visuddho suddho siddhiM gadi jAdi // 102 // ciroSitabrahmacArI prasphoTya zeSaM karma / AnupUA vizuddhaH zuddhaH siddhiM gatiM yAti // 102 // artha-jisane bahutakAlataka brahmacaryavrata sevana kiyA hai aisA muni zeSa jJAnAvaraNAdi karmoMkI nirjarAkara kramase apUrva apUrva vizuddha pariNAmoMkara athavA guNasthAnake kramase asaMkhyAtaguNazreNI nirjarAkara karmakalaMkase rahita huA kevalajJAnAdi zuddha bhAvoMkara yukta hoke paramasthAna mokSako prApta hotA hai| aise ArAdhanAkA upAya jAnanA // 102 // __ Age ArAdhakakA kharUpa kahate haiMNimmamo NirahaMkAro NikasAo jidiMdio dhiiro| aNidANo diThisaMpaNNo marato ArAhao hoi||103|| nirmamaH nirahaMkAraH niSkaSAyaH jiteMdriyaH dhIraH / anidAnaH dRSTisaMpannaH mriyamANa ArAdhako bhvti||103|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra artha - jo maraNakaranevAlA aisA ho - cetana acetana paravastu meM mamatA ( moha) nahIM ho, abhimAna rahita ho, krodhAdikaSAya rahita ho, jiteMdriya ho arthAt viSayasukhoMse udAsIna tathA atIMdriyasukhameM lIna ho, parAkrama sahita ho, zithila na ho, bhogoMkI vAMchAkara rahita ho aura samyagdarzanako acchI taraha prAptahuA ho / aisA jIva ArAdhaka hosakatA hai // 103 // Age isI bAta ko samarthana karate haiM; - NikkasAyarasa daMtassa sUrassa vavasAiNo / saMsArabhayabhIdassa paccakkhANaM suhaM have // 104 // niSkaSAyasya dAMtasya zUrasya vyavasAyinaH / saMsArabhayabhItasya pratyAkhyAnaM sukhaM bhavet // 104 // artha -- aise munirAja ke ArAdhanA sukhakA nimitta hai - jo ki kaSAya rahita ho, iMdriyoMko vaza karanevAlA ho, zUra ho kAyara na ho, cAritrameM udyamI - lIna ho aura saMsArake bhayase DaratA ho caturgatike duHkhoMke kharUpako jAnatA ho / aisA maraNa karane - vAlA ArAdhanAkA ArAdhaka hosakatA hai // 104 // 48 aba kathanako saMkocate hue ArAdhanAkA phala kahate haiM; - edaM paJcakkhANaM jo kAhadi maraNadesayAlammi / dhIro amUDhasaNNo so gacchai uttamaM ThANaM // 105 // etat pratyAkhyAnaM yaH kuryAt maraNadezakAle / dhIro amUDhasaMjJaH sa gacchati uttamaM sthAnam // 105 // artha -- jo muni maraNake dezakAlameM dhairya sahita, AhArAdisaMjJAmeM alubdha huA ( AhArAdiko nahIM cAhatA huA ) isa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhatpratyAkhyAnasaMstarastavAdhikAra 2 / 19 pratyAkhyAnako karatA hai vaha mokSasthAnako prApta hotA hai| ArAdhanAkA phala nirvANa hai yaha tAtparya jAnanA // 105 // Age aMtamaMgalapUrvaka prArthanA karate haiMvIro jaramaraNarivU vIro vinnnnaannnnaannsNpnnnno| logassujjoyaparo jiNavaracaMdo disadu bodhiM // 10 // vIro jarAmaraNaripuH vIro vijJAnajJAnasaMpannaH / lokasya udyotakaro jinavaracaMdro dizatu bodhim // 106 // artha-buDhApA tathA maraNakA zatru (dUra karanevAlA), vizeSa lakSmIkA denevAlA, cAritra aura jJAnakara sahita, bhavyajIvoMke mithyAtva aMdhakArako miTAke jJAnarUpa prakAzakA karanevAlA aura sAmAnya kevaliyoMmeM pradhAna caMdramAke samAna AnaMda karanevAlA aisA mahAvIra prabhu cauvIsavAM tIrthaMkara hameM samAdhikI prApti karAve / isa prakAra aMtamaMgalakara kSapakako samAdhikI prAptike kAraNa mahAvIra svAmIkA smaraNa dikhalAyA // 106 // __ Age nidAna nahIM karanA aura aisA bhAva karanA yaha kahate haiMjA gadI arihaMtANaM NiDhidaTThANa jA gdii| jA gadI vIdamohANaM sA me bhavadu sassadA // 107 // yA gatiH arhatAM niSThitArthAnAM yA gtiH| yA gatiH vItamohAnAM sA me bhavatu zazvat // 107 // artha-AcArya kahate haiM ki maiM aisI yAcanA karatA hUM ki jo gati ahaMtoMkI hai, jo kRtakRtya siddha parameSThiyoMkI hai aura jo gati kSINakaSAya chadmastha ( alpajJAnI) vItarAgoMkI hai vahI 4 mUlA. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra gati hamezA merI bhI hove ( rahe ) / maiM dUsarI koI abhilASA va yAcanA nahIM karatA / bhogakI abhilASAkA nAma nidAna hai isaliye yahAM nidAna nahIM huA // 107 // isataraha adhikAra samApta huaa| isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI bhASATIkAmeM bRhatpratyAkhyAnasaMstarastava adhikAra samApta huA // 2 // .. saMkSepapratyAkhyAnAdhikAra // 3 // Age akasmAt siMhAdike nimittase maraNa AjAya to kyA karanA usake liye yaha saMkSepa pratyAkhyAna adhikAra kahate haiM usameM bhI pahale maMgalAcaraNa karate haiM;esa karemi paNAmaM jiNavaravasahassa vddmaannss| sesANaM ca jiNANaM sagaNagaNadharANaM ca savvesiM 108 eSaH karomi praNAmaM jinavaravRSabhasya vardhamAnasya / zeSANAM ca jinAnAM sagaNagaNadharANAM ca sarveSAm // 108 // artha-yaha maiM svasaMvedana pratyakSa vaTTakerAcArya munirAjoMmeM zreSTha zrImahAvIrasvAmIko, tathA yati muni RSi anagAra aise cAra prakArake saMghasahita gautamakhAmIko Adilekara saba gaNadharoMko aura zeSa vRSabhAdi pArzvanAtha tIrthaMkaroMko Adilekara anya kevaliyoMko namaskAra karatA hUM // bhAvArtha-saba paMca parameSThiyoMko namaskAra karatA hUM // 108 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepapratyAkhyAnAdhikAra 3 / Age saMkSepa pratyAkhyAna karanekA krama batalAte haiM;-. savvaM pANAraMbhaM paccakkhAmi alIyavayaNaM ca / savvamadattAdANaM mehuNNa pariggahaM ceva // 109 // sarva prANAraMbhaM pratyAkhyAmi alIkavacanaM ca / sarvamadattAdAnaM maithunaM parigrahaM caiva // 109 // artha-saMkSepatara pratyAkhyAna karanevAlA aise pratijJA karatA hai ki pahale to maiM saba hiMsAkA, jhUTha bolanekA, corIkA; maithunakA tathA saba AbhyaMtara bAhya parigrahakA pratyAkhyAna (tyAga) karatA hUM / bhAvArtha-prathama to mahAvratoMkI zuddhi karanI cAhiye // 109 // Age sAmAyikabatake svarUpakA varNana karate haiM;sammaM me savvabhUdesu veraM majjhaM Na keNavi / AsAe vosarittANaM samAdhi pddivji||110|| sAmyaM me sarvabhUteSu vairaM mama na kenApi / AzAH vyutsRjya samAdhi pratipadye // 110 // artha--mere saba jIvoMmeM samabhAva haiM, merA kisIke sAtha vaira nahIM hai| isaliye maiM saba AkAMkSAoMko chor3a samAdhi (zuddha) pariNAmako prApta hotA hUM // bhAvArtha-saba jIvoMmeM samabhAva rakhanA, vairabhAva kisIke Upara na rakhanA, saba AzAoMko chor3anA aura samAdhibhAvako prApta honA-isIkA nAma sAmAyika hai // 110 // __ Age pariNAma zuddhike liye phira bhI kahate haiM;savvaM AhAravihiM saNNAo Asae kasAe ya / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 mUlAcArasavvaM ceya mamattiM jahAmi savvaM khamAvemi // 111 // sarva AhAravidhiM saMjJA AzAH kaSAyAzca / sarva caiva mamatvaM tyajAmi sarva kSamayAmi // 111 // artha-maiM saba annapAnAdi AhArakI vidhiko, AhArAdivAMchAoMko, isaloka paralokakI saba vAMchAoMko, krodha Adi kaSAyoMko, aura saba cetana acetana bAhyaparigrahameM mamatAko choDatA hUM / isataraha pariNAmoMko zuddha karanA cAhiye // 111 // edamhi desayAle uvakkamo jIvidassa jadi majjhaM / edaM pacakkhANaM NitthipaNe pAraNA hojaM // 112 // etasmin dezakAle upakramo jIvitasya yadi mama / etat pratyAkhyAnaM nistIrNe pAraNA bhavet // 112 // artha-jIvitameM saMdeha honekI avasthAmeM aisA vicAra kare ki isa dezameM isa kAla meM merA jInekA sadbhAva ( astitva ) rahegA to aisA tyAga hai ki jabataka upasarga rahegA tabataka AhArAdikA tyAga hai upasarga dUra honeke vAda yadi jIvita rahA to phira pAraNA ( bhojana ) karUMgA // 112 // __ jahAM nizcaya hojAya ki isa upasargAdimeM maiM nahIM jIsakU~gA vahAM aisA tyAga kare;savvaM AhAravihiM paccakkhAmI ya pANayaM vaja / uvahiM ca vosarAmiya duvihaM tiviheNa saavjN||113|| sarva AhAravidhi pratyAkhyAmi ca pAnakaM varjayitvA / upadhiM ca vyutsRjAmi dvividhaM trividhena sAvadyam // 113 // artha-maiM jalako chor3a saba (tIna) tarahake AhAroMko tyAgatA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepapratyAkhyAnAdhikAra 3 / hUM / bAhya AbhyaMtara do prakArake parigrahako tathA mana vacana kAyakI pApakriyAoMko choDatA hUM // 113 // Age uttamArtha tyAgako kahate haiMjo koi majjha uvadhI sambhaMtarabAhiro ya have / AhAraM ca sarIraM jAvAjIvaM ya vosare // 114 // yaH kazcit mama upadhiH sAbhyaMtarabAhyazca bhavet // AhAraM ca zarIraM yAvajjIvaM ca vyutsRjAmi // 114 // artha-jo kucha mere AbhyaMtara bAhya parigraha hai use tathA cAroM prakArake AhAroMko aura apane zarIrako jabataka jIvana hai tabataka chor3atA hUM / yahI uttamArtha tyAga hai // 114 // Age AgamakI mahimA dekhakara jisako harSa huA hai aisA kSapaka isaprakAra namaskAra karatA hai;jamhiya lINA jIvA taraMti saMsArasAyaramaNaMtaM / taM savvajIvasaraNaM NaMdau jiNasAsaNaM suiraM // 115 // yasmin lInA jIvAH taraMti saMsArasAgaraM anaMtaM / tat sarvajIvazaraNaM naMdatu jinazAsanaM suciraM // 115 // artha-jisa jinazAstrameM lIna hue jIva apAra paMcaparAvartanarUpasaMsAra-samudrako tara jAte haiM aisA saba jIvoM kA sahAyaka kevalIzrutakevalIkathita Agama sabakAla vRddhiko prApta hovo // bhAvArtha-jisake anuSThAnase bhoga aura mukti mile vahI namaskAra karane yogya hotA hai // 115 // ___ Age ArAdhanAke phalake liye kahate haiMjA gadI arihaMtANaM NihiTThANa jA gdii| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mUlAcArajA gadI vIdamohANaM sAme bhavadu savvadA // 116 // yA gatiH arhatAM niSThitArthAnAM yA gatiH / yA gatiH vItamohAnAM sA me bhavatu srvdaa||116 // artha-jo arahaMtoMkI gati hai, jo siddhoMkI gati hai, jo vItarAgachadmasthoMkI gati hai vahI gati sarvadA ( hamezA ) merI bhI ho / yahI ArAdhanAkA phala cAhatA hUM anya nahIM // 116 // __Age uttamArtha tyAgakA phala kahate haiM;egaM paMDiyamaraNaM chiMdadi jAdIsadANi bahugANi / taM maraNaM maridavvaM jeNa madaM summadaM hodi // 117 / / ekaM paMDitamaraNaM chinatti jAtizatAni bahUni / tanmaraNena martavyaM yena mRtaM sumRtaM bhavati // 117 // artha-eka bhI paMDitamaraNa saikaDoM janmoMkA chedanevAlA hai, isaliye aisA maraNa karanA cAhiye jisase ki maranA acchA maraNa kahalAve arthAt phira janma nahIM dhAraNa karanA paDe // 117 // - Age maraNakAlameM samAdhidhAraNakA phala kahate haiM;egamhiya bhavagahaNe samAhimaraNaM lahija jadi jiivo| sattabhavaggahaNe NivvANamaNuttaraM lahadi // 198 // ekasin bhavagrahaNe samAdhimaraNaM labhate yadi jIvaH / saptASTabhavagrahaNe nirvANamanuttaraM labhate // 118 // artha-jo yaha jIva eka hI paryAyameM saMnyAsa maraNako prApta ho jAya to sAta ATha paryAyeM vIta jAnepara avazya mokSako pAtA hai // 118 // yahAM bhAvaliMgIkeliye hI kahAgayA hai| Age zarIrake honese hI janmamaraNAdi duHkha hote haiM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepapratyAkhyAnAdhikAra 3 | isaliye samAdhi maraNakara isa zarIrakA tyAga kahate haiM: 2 55 karanA aisA Natthi bhayaM maraNasamaM jammaNasamayaM Na vijjade dukkhaM / jammaNamaraNAdakaM chiMdi mamattiM sarIrAdo // 119 // nAsti bhayaM maraNasamaM janmasamaM na vidyate duHkhaM / janmamaraNAtakaM chiMdhi mamatvaM zarIrataH // 119 // artha - isa jIvake mRtyuke samAna anya koI bhaya nahIM hai aura janmake samAna koI duHkha nahIM hai isaliye janmamaraNarUpa mahAn rogako cheda DAla / usa rogakA mUlakAraNa zarIra meM mamatA karanA hai| isaliye saMnyAsavidhikara mamatA chor3ane se janmamaraNarUpa mahAna roga miTa jAtA hai // 119 // Age ArAdhanA meM kahe hue tIna pratikramaNa isa saMkSepakAla meM hI saMbhavate haiM aisA kahate haiM ; paDhamaM savvadicAraM bidiyaM tivihaM have paDikkamaNaM / pANassa pariccayaNaM jAvajjIvuttamahaM ca // 120 // prathamaM sarvAticAraM dvitIyaM trividhaM bhavet pratikramaNaM / pAnasya parityajanaM yAvajjIvamuttamArthaM ca // 120 // artha - pahalA to sarvAtIcAra pratikramaNa hai arthAt dIkSAgrahaNase lekara saba tapazcaraNake kAlataka jo doSa lage hoM unakI zuddhi karanA, dUsarA trividha pratikramaNa hai vaha jalake binA tInaprakArake AhArakA tyAga karanemeM jo atIcAra lage the unakA zodhana karanA aura tIsarA uttamArtha pratikramaNa hai usameM jIvana - Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra 56 paryaMta jalapInekA tyAga kiyAthA usake doSoMkI zuddhi karanA hai| yahI pratikramaNa mokSakA kAraNa hai // 120 // __Age yoga iMdriya zarIra kaSAya hasta pAda inakA bhI pratikramaNa kahAgayA haipaMcavi iMdiyamuMDA vacamuMDA htthpaaymnnmuNddaa| taNumuMDeNa ya sahiyA dasa muMDA vaNNidA samae // 121 paMcApi iMdriyamuMDA vAgmuDo hastapAdamanomuMDAH / tanumuMDena ca sahitA daza muMDA varNitA samaye // 121 // artha-pAMcoM iMdriyoMkA muMDana arthAt apane 2 viSayoMmeM vyApArakA chuDAnA, jaise sparzameM vyApArakA rokanA sparzaneMdriya muMDa hai ityAdi; vinA avasara vinA prayojana vacana nahIM bolanA vaha vacana muMDa, hAthakI kuceSTA nahIM karanA vaha hastamuMDa, pairoMko burItaraha saMkoca va phailAnerUpa na karanA vaha pAdamuMDa, manameM khoTA citavana nahIM karanA vaha manomuMDa aura zarIrakI kuceSTA nahIM karanA vaha zarIramuMDa hai-isaprakAra daza muMDa jinAgamameM varNana kiye gaye haiM // 121 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI bhASATIkAmeM saMkSepatarapratyAkhyAnanAmA tIsarAadhikAra samAptahuA // 3 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / samAcArAdhikAra // 4 // 57 Age Ayu bala rahanepara jisake atIcArarahita mUlaguNoMkA nirvAha hotA hai usakI pravRtti vatalAneke cauthA samAcAra nAmA adhikAra namaskArapUrvaka kahate haiM:telokapujjaNIe arahaMte vaMdiUNa tiviheNa / vocchaM sAmAcAraM samAsado ANupuccIe // 122 // trilokapUjanIyAn arhataH vaMditvA trividhena / vakSye sAmAcAraM samAsata AnupUrvyA / / 122 / / artha - bhavanavAsIasura manuSya deva - ina tInoMkara vaMdane yogya aise arhata bhagavAnako manavacanakAyase vaMdanAkara maiM (vaTTakeri ) saMkSepase pUrva anukramakara samAcAra adhikAra kahUMgA // 122 // Age samAcAra zabdakI cAra prakAra se nirukti kahate haiM;samadA sAmAcAro sammAcArI samo va AcAro / savvesiM hi samANaM sAmAcAro du AcAro // 123 // samatA samAcAraH samyagAcAraH samo vA AcAraH / sarveSAM hi samAnAM samAcArastu AcAraH // 123 // artha--rAga dveSake abhAvarUpa samatAbhAva hai vaha samAcAra hai, athavA samyak arthAt atIcAra rahita jo mUlaguNoMkA anuSThAnaAcaraNa vaha samAcAra hai, athavA pramattAdi samasta muniyoMkA samAna ahiMsAdirUpa AcAra vaha samAcAra hai, athavA saba kSetroM meM hAnivRddhirahita kAyotsargAdikara sadRza pariNAmarUpa AcaraNa vaha samAcAra hai // 123 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra aba samAcArake bheda kahate haiM: duviho sAmAcAro oghoviya padavibhAgio ceva / dasahA ogho bhaNio aNegahA padavibhAgI ya 124 dvividha samAcAra audhikaH padavibhAgikazcaiva / Fear fast bhaNita anekadhA padavibhAgI ca // 124 // 58 artha - samAcAra arthAt samyak AcaraNa dohI prakAra haiaudhika, padavibhAgika / audhikake daza bheda haiM aura padavibhAgika samAcAra aneka tarahakA hai // 124 // - audhika samAcArake daza bheda kahate haiM; icchAmicchAkAro tadhAkAro ya AsiA NisihI / ApucchA paDipucchA chaMdaNa saNimaMtaNA ya upasaMpA 125 icchAmithyAkArau tathAkAraH ca AsikA niSedhikA / ApRcchA pratipRcchA chaMdanaM sanimaMtraNA ca upasaMpat // 125 artha - icchAkAra, mithyAkAra, tathAkAra, AsikA, niSedhikA, ApRcchA, pratipRcchA, chaMdana, sanimaMtraNA aura upasaMpatisataraha ye audhika samAcArake dazabheda haiM // 125 // Age inakA viSaya tIna gAthAoMmeM kahate haiM; - iTThe icchAkAro micchAkAro taheva avarAdhe / puDisuNaNadmi tahanti ya NiggamaNe AsiyA bhaNiyA / pavisaMte aNisahI ApucchaNiyA sakajjaAraMbhe / sAdhammaNA ya guruNA puvyaNisihami paDipucchA 127 chaMdaNa gahide davve agivve NimaMtaNA bhaNidA / tumahatti gurukule AdaNisaggo du uvasaMpA / / 128 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / iSTe icchAkAro mithyAkAraH tathaiva aparAdhe / pratizravaNe tatheti ca nirgamane AsikA bhaNitA // 126 // pravizati ca niSedhikA ApRcchanIyaM svakAryAraMbhe / sadharmaNA ca guruNA pUrvanisRSTe pratipRcchA // 127 // chaMdanaM gRhIte dravye agRhItadravye nimaMtraNA bhaNitA / yuSmAkaM ahamiti gurukule Atmanisargastu upasaMpat // 128 artha-samyagdarzanAdi zuddhapariNAma vA vratAdika zubhapariNAmoMmeM harSa honA apanI icchAse pravartanA vaha icchAkAra hai / vratAdimeM atIcAra honerUpa azubha pariNAmoMmeM kAya vacana manakI nivRtti karanA mithyAzabda kahanA vaha mithyAkAra hai / sUtrake artha grahaNa karanemeM jaisA Aptane kahA hai vaise hI hai isaprakAra prItisahita 'tatheti' kahanA vaha tathAkAra hai| rahanekI jagahase nikalate samaya devatA gRhastha Adise pUchakara gamana karanA athavA pApakiyAdikase manako rokanA vaha AsikA hai / navIna sthAnameM praveza karate ( ghusate ) samaya vahAMke rahanevAloMko pUchakara praveza karanA athavA samyagdarzanAdimeM sthirabhAva vaha niSedhikA hai| apane paThanAdi kAryake AraMbha karane meM guru Adikako vaMdanApUrvaka prazna karanA vaha ApRcchA hai / samAna dharmavAle sAdharmI tathA dIkSAguru Adi guru ina donoMse pahale diye hue pustakAdi upakaraNoMko phira leneke abhiprAyase pUchanA vaha pratipRcchA hai / grahaNa kiye pustakAdi upakarNoM ko denevAleke amiprAyake anukUla rakhanA vaha chaMdana hai / tathA nahIM liye hue anya dravyako prayojanake liye satkAra pUrvaka yAcanA athavA vinayase rakhanA vaha nimaMtraNA hai / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra aura gurukulameM ( AmnAyameM ) maiM ApakA hUM aisA kahakara unake anukUla AcaraNa karanA vaha upasaMpat hai / aise daza prakAra audhika samAcAra kahA // 126 / 127 / 128 // ___ aba padavibhAgika samAcAra kahanekI pratijJA karate haiM; odhiyasAmAcAro eso bhaNido hu dasaviho nneo| etto ya padavibhAgI samAsado vnnnnissaami||129|| audhikasamAcAraH eSaH bhaNitaH hi dazavidho jJeyaH / itazca padavibhAgI samAsataH varNayiSyAmi // 129 // artha--yaha audhikasamAcAra saMkSepase dazaprakAra kahA huA jAnanA, aba padavibhAgI samAcArako saMkSepase kahUMgA // 129 // uggamasUrappahudI samaNAhorattamaMDale kasiNe / jaM accaraMti sadadaM eso bhaNido padavibhAgI // 130 // udgamasUraprabhRtau zramaNA ahorAtramaMDale kRtsne / yadAcaraMti satataM eSa bhaNitaH padavibhAgI // 130 // artha-jisa samaya sUrya udaya hotA hai vahAMse lekara samasta dinarAtakI paripATImeM munimahArAja niyamAdikoMko niraMtara AcaraNa kareM so yaha pratyakSarUpa padavibhAgI samAcAra jineMdradevane kahA hai // 130 // Age audhikake daza bhedoMkA svarUpa kahate hue icchAkArako kahate haiM;saMjamaNANuvakaraNe aNNuvakaraNe ca jAyaNe aNNe / jogaggahaNAdIsu a icchAkAro du kAdabvo // 131 // saMyamajJAnopakaraNe anyopakaraNe ca yAcane anye / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 // yogagrahaNAdiSu ca icchAkArastu kartavyaH // 131 // artha-saMyamake pIchI Adi upakaraNoMmeM tathA zrutajJAnake pustaka Adi upakaraNoMmeM aura anya bhI tapa Adike kamaMDala AhArAdi upakaraNoMmeM, auSadhAdimeM, uSNakAlAdimeM AtApana Adi yogoMmeM icchAkAra karanA arthAt manako hI prvrtaanaa||131|| ___ Age mithyAkArakA svarUpa kahate haiM;jaM dukkaDaM tu micchA taM Necchadi dukkaDaM puNo kaaddhuN| bhAveNa ya paDikaMto tassa bhave dukkaDe micchA // 132 // yat duSkRtaM tu mithyA tat necchati duSkRtaM punaH krtu| bhAvena ca pratikrAMtaH tasya bhavet duSkRte mithyA // 132 // artha-jo vratAdikameM atIcArarUpa pApa maiMne kiyA ho vaha mithyA hove aise mithyA kiye hue pApako phira karanekI icchA nahIM karatA aura manarUpa aMtaraMga bhAvase pratikramaNa karatA hai usIke duSkRtameM mithyAkAra hotA hai // 132 // Age tathAkArakA kharUpa kahate haiM;-- vAyaNapaDicchaNAe uvadese suttatthkhnnaae| avitahamedatti puNo paDicchaNAe tadhAkAro // 133 // vAcanApraticchAyAyAmupadeze sUtrArthakathane / avitathametaditi punaH pratIcchAyAyAM tathAkAraH // 133 // artha-jIvAdikake vyAkhyAnakA sunanA, siddhAMtakA zravaNa, paraMparAse calA AyA maMtrataMtrAdikA upadeza aura sUtrAdikA arthainameM jo ahaMta devane kahA hai so satya hai aisA samajhanA vaha tathAkAra hai // 133 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 mUlAcAraAge niSedhikA va AsikAko kahate haiM;kaMdarapuliNaguhAdisu pavesakAle NisiddhiaM kujaa| tehiMto NiggamaNe tahAsiyA hodi kaayvvaa||134|| kaMdarapulinaguphAdiSu pravezakAle niSedhikAM kuryAt / tebhyo nirgamane tathA AsikA bhavati katevyA // 134 // artha-jalakara vidAre hue pradezarUpa kaMdara, jalake madhyameM jalarahita pradezarUpa pulina, parvatake pasavADeke chedarUpa guphA ityAdi nirjatuka sthAnoM meM praveza karaneke samaya niSedhikA kare / aura nikalaneke samaya AsikA kare // 134 // ___ Age prazna kaise sthAnapara karanA use kahate haiM; AdAvaNAdigahaNe saNNA ubhAmagAdigamaNe vA / viNayeNAyariyAdisu ApucchA hodi kaayvvaa||135|| AtApanAdigrahaNe saMjJAyAM uddhAmakAdigamane vA / vinayenAcAryAdiSu ApRcchA bhavati kartavyA // 135 // artha-vratapUrvaka uSNakA sahanArUpa AtApanAdi grahaNameM, AhArAdikI icchAmeM tathA anya grAmAdikako jAnemeM namaskAra pUrvaka AcAryAdi koMko pUchanA unake kahe anusAra karanA vaha ApRcchA hai // 135 // __ Age pratipRcchAko kahate haiM;- . jaM kiMci mahAkajaM karaNIyaM pucchiUNa guruAdi / puNaravi pucchadi sAdhuM taM jANasu hodi paDipucchA136 yat kiMcit mahAkArya karaNIyaM pRSTvA gurvAdIn / punarapi pRcchati sAdhUna tat jAnIhi bhavati pratipRcchA136 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / 63 artha-jo kucha mahAn kArya ho vaha guru pravartaka sthavirAdikase pUchakara karanA cAhiye usakAryake karaneliye dUsarIvAra unase tathA anya sAdharmI sAdhuoMse pUchanA vaha pratipRcchA hai aisA jAnanA // 136 // ___ Age chaMdanako kahate haiM;gahiduvakaraNe viNae vNdnnsutttthpucchnnaadiisu| gaNadharavasabhAdINaM aNuvuttiM chaMdaNicchAe // 137 // gRhItopakaraNe vinaye vaMdanAsUtrArthapraznAdiSu / gaNadharavRSabhAdInAmanuvRttiH chaMdanamicchayA // 137 // artha-AcAryAdikoMkara diye gaye pustakAdika upakaraNoMmeM, vinayake kAlameM, vaMdanA-sUtrake arthako pUchanA ityAdikameM AcAryAdikoMkI icchAke anukUla AcAraNa vaha chaMdana hai||137|| Age naume nimaMtraNA sUtrako kahate haiM;gurusAhammiyavvaM potthayamaNNaM ca geNhid icche / tesiM viNayeNa puNo NimaMtaNA hoi kAyavvA // 138 // gurusAdharmikadravyaM pustakamanyacca gRhItuM icchet / teSAM vinayena punarnimaMtraNA bhavati kartavyA // 138 // artha-guru athavA sAdharmI ke pustaka va kamaMDalU Adi dravyako lenA cAhe to unase namrIbhUta hokara yAcanA kare / use nimaMtraNA kahate haiM // 138 // ___ aba upasaMpatke bheda kahate haiMuvasaMpayA ya NeyA paMcavihA jiNavareMhi nnihitttthaa| viNae khette magge suhadukkhe ceya sutte ya // 139 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra upasaMpat ca jJeyA paMcavidhA jinavaraiH nirdiSTA / vinaye kSetre mArge sukhaduHkhe caiva sUtre ca // 139 // artha-gurujanoMke liye maiM ApakA hUM aisA AtmasamarpaNa vaha upasaMpat hai / usako pAMcaprakAra vinayameM, kSetrameM, mArgameM, sukha duHkhameM, aura sUtrameM karanA cAhiye // 139 // Age prathama vinayameM upasaMpatko kahate haiMpAhuNaviNauvacAro tesiM cAvAsa bhuumisNpucchaa| dANANuvattaNAdI viNaye uvasaMpayA NeyA // 140 // prAghUrNikavinayopacArau teSAM caavaasbhuumisNpRcchaa| dAnAnuvartanAdayaH vinaye upasaMpat jJeyA // 140 // artha-anyasaMghake Aye hue muniyoMkA aMgamardana priyavacanarUpa vinaya karanA, AsanAdipara baiThAnA ityAdi upacAra karanA, guruke virAjanekA sthAna pUchanA, AgamanakA rAstA pUchanA, saMstara pustaka Adi upakaraNoMkA denA aura unake anukUla AcaraNAdika karanA vaha vinayopasaMpat hai // 140 // __ Age kSetropasaMpatko kahate haiM;saMjamatavaguNasIlA jamaNiyamAdI ya jami khettmi| vaTuMti tami vAso khette uvasaMpayA NeyA // 141 // saMyamatapoguNazIlA yamaniyamAdayazca yasmin kSetre / vardhate tasmin vAsaH kSetre upasaMpat jJeyA // 141 // artha-saMyama tapa upazamAdi guNa va vratarakSArUpa zIla tathA jIvanaparyaMta tyAgarUpa yama, kAlake niyamase tyAga karanerUpa niyama Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / ityAdika jisa sthAnameM rahanese vaDhe utkRSTa hoM usa kSetrameM rahanA vaha kSetropasaMpat hai // 141 // Age mArgopasaMpatko kahate haiM;-. pAhuNavatthavANaM annnnonnnnaagmnngmnnsuhpucchaa| upasaMpadA ya magge saMjamatavaNANajogajuttANaM 142 pAdoSNavAstavyAnAmanyonyAgamanagamanasukhapraznaH / upasaMpat ca mArge saMyamatapojJAnayogayuktAnAm // 142 // artha-anya saMghake Aye hue muni tathA apane sthAnameM rahanevAle muniyoMse ApasameM Ane jAneke viSayameM kuzalakA pUchanA ki ' AnaMdase Aye va sukhase pahuMce ' isataraha pUchanA vaha saMyamatapajJAnayoga-guNoMkara sahita munirAjoMke mArgopasaMpat hotA hai // 142 // Age sukhaduHkhopasaMpatko kahate haiM;suhadukkhe uvayAro vshiiaahaarbhesjaadiihiN| tujhaM ahaMti vayaNaM suhadukkhuvasaMpayA NeyA // 143 // sukhaduHkhayoH upacAro vasatiAhArabheSajAdibhiH / yuSmAkaM ahaM iti vacanaM sukhaduHkhopasaMpat jJeyA // 143 // artha--sukha duHkha yukta puruSoMko vasatikA AhAra auSadhi Adikara upakAra ( sukhI ) karanA arthAt ziSyAdikA lAbha honepara kamaMDalu Adi denA vyAdhikara pIDita hue ko sukharUpa sonekA sthAna baiThanekA sthAna batAnA, auSadha annapAna milanekA prakAra batAnA aMga malanA tathA maiM ApakA hUM Apa AjJA kareM 5 mUlA. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAravaha karUM mere pustaka ziSyAdi Apake hI haiM aisA vacana kahanA vaha sukhaduHkhopasaMpat hai // 143 // ___ Age sUtropasaMpatkA svarUpa kahate haiMuvasaMpayA ya mutte tivihA suttatthatadubhayA ceva / ekekA vi ya tivihA loiya vede tahA samaye // 144 // upasaMpat ca sUtre trividhA sUtrArthatadubhayA caiva / ekaikApi ca trividhA laukike vede tathA samaye // 144 // artha-sUtropasaMpatke tIna bheda haiM sUtra artha tadubhaya / sUtrake liye yatnakaranA sUtropasaMpat , arthake liye yatna arthopasaMpat , donoMke liye yatnakaranA vaha sUtrArthopasaMpat hai / vaha eka eka bhI tIna taraha hai-laukika vaidika sAmAyika / isaprakAra nau bheda haiM / vyAkaraNa gaNita Adi laukika zAstra haiM, siddhAMta zAstra vaidika kahe jAte haiM, syAdvAdanyAyazAstra va adhyAtmazAstra sAmAyika zAstra jAnanA // 144 // ___ Age padavibhAgika samAcArako kahate haiM;koI savvasamattho sagurusudaM savva AgamittANa / viNaeNuvakkamittA pucchai saguruM payatteNa // 145 // kazcit sarvasamarthaH svaguruzrutaM sarvamavagamya / vinayenopakramya pRcchati svaguruM prayatnena // 145 // artha-vIrya dhairya vidyAbala utsAha Adise samartha koI munirAja apane guruse sIkhe hue saba zAstroMko jAnakara manavacanakAyase vinaya sahita praNAma karake pramAdarahita huA pUche-AjJA mAge vaha padavibhAgika samAcAra hai // 145 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / ngph guruko kaise pUche yaha kahate haiM; - tujhaM pAdapasAeNa aNNamicchAmi gaMtumAyadaNaM / tiNNi va paMca va chAvA pucchAo ettha so kuNai 146 yuSmAkaM pAdaprasAdena anyadicchAmi gaMtumAyatanam / tisraH vA paMca vA SaT vA pRcchAH atra sa karoti // 146 // artha- he guro maiM tumhAre caraNoMke prasAdase saba zAstroMke pAragAmI anya AcArya ke prati jAnA cAhatA hUM / isa avasara para tIna vA paMca vA chaha vAra taka pUchanA cAhiye aisA karane se utsAha aura vinaya mAlUma hotA hai // 146 // evaM ApUcchittA sagavaraguruNA visajjio saMto / appacauttho tadio bidio vA so tado NIdI 147 evaM ApRcchya svakavaraguruNA visarjitaH san / AtmacaturthaH tRtIyadvitIyo vA sa tato nireti // 147 // artha - isaprakAra apane zreSThaguruoM ko pUchakara unase AjJA letA huA Apa tInamuniyoMko sAtha lekara athavA do vA ekako sAtha lekara vahAMse nikale anya jagahako jAve / akelA jAnA yogya nahIM hai // 147 // -- akelA na jAnekA kAraNa batalAte haiM;giditya vihAro vidio' gihidatthasaMsido ceva / eto tadiyavihAro NANuNNAdo jiNavarehiM // 148 // stars: vihAro dvitIyo'gRhItArthasaMzritazcaiva / etAbhyAM tRtIyavihAro nAnujJAto jinavaraiH // 148 // artha - jisane jIvAdi tattva acchI taraha jAna liye haiM aisA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 mUlAcAra anuSThAna karatA hai / sAtha rahatA hai / ina eka vihArI dezAMtara meM jAkara cAritrakA dUsarA agRhItArtha hai vaha jAnakara munike donoMse anya tIsarA vihAra jineMdradevane nahIM kahA hai // 148 // Age eka vihArIkA svarUpa kahate haiM; -- tavasuttasattaegattabhAvasaMghaDaNadhidisamaggo ya / paviAAgamabalio eyavihArI aNuNNAdo // 149 // tapaHsUtrasacvaikatvabhAvasaMhananadhRtisamagrazca / pravrajyAgamabalI ekavihArI anujJAtaH / / 149 // artha-tapa Agama zarIrabala, apane AtmAmeM hI prema, zubha pariNAma, uttama saMhanana aura manakA bala kSudhA Adi na honA- ina guNoMkara saMyukta ho tathA tapakara va AcAra siddhAMtoMkara balavAn ho arthAt catura ho vaha eka vihArI sAdhu kahA gayA hai // 149 // paraMtu ekavihArI aisA na ho. yaha kahate haiM; sacchaMdgadAgadsayaNaNisiyaNAdANabhikkhavosaraNe / sacchaMdajaMparoci ya mA me sattUvi egAgI // 150 // svacchaMdagatAgatizayananiSIdanAdAnabhikSAvyutsargAH svacchaMdajalparucizca mA me zatrurapyekAkI / / 150 / / / artha- sonA baiThanA grahaNa karanA bhojana lenA malatyAga karanA ityAdi kAryoMke samaya jisakA khacchaMda gamana Agamana hai tathA svecchAse hI vinA avasara bolane meM prema rakhanevAlA aisA ekAkI ( akelA ) merA vairI bhI na ho / bhAvArtha - aisA svacchaMdI muni ekAkI kadApi nahIM ho sakatA // 150 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / 69 Age aisA ekAkI vihAra kare to itane doSa hote haiM aisA kahate haiMguruparivAdo sudavochedo titthassa mailaNA jaDadA / bhebhalakusIlapAsatthadA ya ussArakappamhi // 151 // guruparivAdaH zrutavyucchedaH tIrthasya malinatvaM jddtaa| vihvalakuzIlapArzvasthatA ca utsArakalpe // 151 // artha-gaNako chor3a akele vihAra karanemeM itane doSa hote haiM-dIkSAdenevAle gurUkI niMdA, zrutakA vinAza, jinazAsanameM kalaMka lagAnA ki saba sAdhu aise hI hoMge, mUrkhatA, vihvalatA, kuzIlapanA, pArzvasthatA, ye bhraSTa muniyoMke bheda haiM inako kaheMge // 151 // Age kahate haiM ki ye doSa to hote hI haiM paraMtu apaneko mI vipatti hotI hai;kaMTayakhaNNuyapaDiNiyasANAgeNAdisappamecchehiM / pAvai AdavivattI viseNa va visUiyA ceva // 152 // kNttksthaannuprtyniikshvgvaadisrpmlecchaiH| prApnoti AtmavipattiM viSeNa vA visUcikayA caiv||152|| artha-jo svacchaMda vihAra karatA hai vaha kAMTe, sthANu (DUMTha ), krodhase Aye hue kutte baila Adikara tathA sarpa, mleccha, viSa, ajIrNa-inakara apane maraNako va duHkhako pAtA hai // 152 // vaha dUsareko bhI nahIM cAhatA aisA kahate haiM;gAravio giddhIo mAillo alasaluddhaNiddhammo / gacchevi saMvasaMto Necchai saMghADayaM maMdo // 153 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7.0 mUlAcAragauraviko gRddhiko mAyAvI alslubdhnirdhrmH| gacchepi saMvasan necchati saMghATakaM maMdaH // 153 // artha-jo muni zithilAcArI hai vaha riddhi Adi gauravavAlA, bhogoMkI icchA karanevAlA, kuTila khabhAvI, udyama rahita, lobhI, pApabuddhi huA munisamUhameM rahakara bhI dUsareko nahIM cAhatA / tIna puruSoMke samUhako gaNa tathA sAta puruSoMke samUhako gaccha jAnanA // 153 // Age khacchaMdIke anya bhI pApasthAna vatalAte haiM;ANA aNavatthA viya micchattArAhaNAdaNAso ya / saMjamavirAhaNAvi ya ede duNikAiyA ThANA // 154 // AjJAkopaH anavasthApi ca mithyAtvArAdhanAtmanAzazca / saMyamavirAdhanApi ca ete tu NikAcitAni sthaanaani||154 artha-jo ekAkI khacchaMda vihAra karatA hai usake AjJAkopa, atiprasaMga, mithyAtvakI ArAdhanA, apane samyagdarzanAdiguNoMkA vA kAryakA ghAta, saMyamakA ghAta-ye pAMca pApasthAna avazya hote haiM // 154 // Age kahate haiM ki jahAM AdhArabhUta AcAryAdi na hoM vahAM na Thahare;tatva Na kappai vAso jattha ime Natthi paMca aadhaaraa| AiriyauvajjhAyA pavattatherA gaNadharA ya // 155 // tatra na kalpate vAsaH yatreme na saMti paMca AdhArAH / AcAryopAdhyAyAH pravartakasthavirAH gaNadharAzca // 155 // artha-aise gurukulameM rahanA ThIka nahIM hai ki jahAM AcArya, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 samAcArAdhikAra 4 / upAdhyAya, pravartaka, jinase AcaraNa sthira ho aise sthavira, aura gaNadhara-ye pAMca munirAja saMghake AdhArabhUta na hoM // 155 // Age ina pAMcoMkA lakSaNa kahate haiMsissANuggahakusalo dhammuvadeso ya sNghvvo| majAduvadesovi ya gaNaparirakkho muNeyanvo // 156 // ziSyAnugrahakuzalaH dharmopadezakazca sNghprvrtkH| modopadezakopi ca gaNaparirakSaH jJAtavyaH // 156 // artha-jo dIkSAdikara ziSyoMke upakAra karanemeM catura ho vaha AcArya hai, jo dharmakA upadeza de zAstra paDhAve vaha upAdhyAya hai, jo caryA Adikara saMghakA upakAra kare pravAve vaha pravartaka hai, jo saMghakI rIti sthiti prAcIna paraMparAkI maryAdako batalAve vaha sthavira hai aura jo gaNako pAlai rakSA karai vaha gaNadhara jAnanA // 156 // ___ Age kahate haiM ki calate hue mArgameM jo mile use AcAryake pAsa lejAya;jaM teNaMtaraladdhaM saccittAcittamissayaM davvaM / tassa ya so Airio arihadi evaMguNo sovi 157 yat tenAMtaralabdhaM sacittAcittamizrakaM dravyaM / tasya ca sa AcAryaH arhati evaMguNaH sopi // 157 // artha-calate samaya mArgameM ziSyAdika cetana, pustakAdi acetana, pustaka sahita ziSyAdi mizra ye padArtha mila jAya to Age kahe jAnevAle guNoMvAlA AcArya hI unapadArthoM ke yogya hai arthAt unako AcAryake samIpa lejAve // 157 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraaba AcAryake guNoMko kahate haiMsaMgahaNuggahakusalo sattatthavisArao phiykittii| 'kiriAcaraNasujutto gAhuyaAdejavayaNo y||158|| saMgrahAnugrahakuzalaH sUtrArthavizAradaH prathitakIrtiH / kriyAcaraNasuyukto grAhyAdeyavacanazca // 158 // artha-dIkSAdekara apanA karanArUpa saMgraha va zAstrAdise saMskArarUpa anugraha ina donoMmeM catura ho, siddhAMtake artha jAnane meM atipravINa ho, jisakI kIrti ( guNa ) saba jagaha phaila rahI ho, paMca namaskAra chaha Avazyaka AsikA niSedhikA rUpa terahakriyA tathA mahAvratAdi terahaprakAra cAritrakara yukta ho aura jisakA vacana sunane mAtra hI saba grahaNa kareM-aise guNoMvAlA AcArya kahA hai // 158 // gaMbhIro duddhariso sUro dhmmppbhaavnnaasiilo| khidisasisAyarasariso kameNa taM so du saMpatto159 gaMbhIro durdharSaH zUraH dhrmprbhaavnaashiilH| kSitizazisAgarasadRzaH krameNa taM sa tu saMprAptaH // 159 // artha-jo kSobharahita athAha guNoMvAlA ho, jisakA anAdara paravAdI na karasakeM, kArya karane meM samartha ho, dAnatapAdike atizayase dharma prabhAvanA karanevAlA ho, kSamA zAMti nirmalapanese pRthvIcaMdramAsamudrakoMke samAna ho-aise guNoMvAle AcAryake pAsa ziSya jAve / / 159 // * Age Aye hue ziSyamuniko dekhakara dUsare saMghake kyA kareM yaha kahate haiM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / Apase ejaMtaM sahasA daTTaNa saMjadA savve / vacchallANAsaMgahapaNamaNahetuM samuhaMti // 160 // AyAsena AgacchaMtaM sahasA dRSTvA saMyatAH sarve / vAtsalyAjJAsaMgraha praNamanahetoH samuttiSThate // 160 // artha -- parizramakara anya saMghase Aye hue pAhuNe muniko dekhakara zIghra hI saba saMyamI vAtsalya ( prema ), sarvajJAjJA pAlana, navInamuniko apanA karanA, aura namaskAra karanA - ina prayojanoMke nimitta uThakara khar3e hojAMya // 160 // 73 paggamaNaM kiccA sattapadaM aNNamaNNapaNamaM ca / pAhuNakaraNIyakade tirayaNasaMpucchaNaM kujjA // 169 // pratyudgamanaM kRtvA saptapadaM anyonyapraNAmaM ca / pAdoSNakaraNIyakRte tiratna saMpraznaM kuryAt / / 161 // artha - sAta paiMDa sanmukha jAkara paraspara namaskAra karake pAdoSNa kriyA karate hue muni Aye muni se samyagdarzanAdi ratna - yakA prazna kareM arthAt tumAre ratnatraya zuddha palate haiM // 169 // Aesassa tirataM NiyamA saMghADaodu dAdavvo / kiriyAsaMthArAdisu sahavAsaparikkhaNAheduM // 162 // Agatasya trirAtraM niyamAt saMghATakastu dAtavyaH / kriyAsaMstArAdiSu sahavAsaparIkSaNAhetoH / / 162 // artha --Aye hue anya saMghake muniko svAdhyAya saMstara bhikSA AdikA sthAna batalAnekeliye tathA unakI zuddhatAkI parIkSA karanekeliye niyamase sahAyaka muni sAthameM rahaneko tIna dina - tataka denA cAhiye // 162 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 mUlAcAraAge parIkSA karanekA anya upAya bhI batalAte haiM;AgaMtuyavatthavvA paDilehAhiM tu aNNamaNNehiM / aNNoNNakaraNacaraNaM jANaNaherdU prikkhNti||163 // AgaMtukavAstavyAH pratilekhanAbhistu anyonyAbhiH / anyonyakaraNacaraNaM jJAnahetuM parIkSate // 163 // artha-anya saMghake Aye hue muni tathA usIsaMghake rahanevAle muni ApasameM pIchI Adise kI gaI pratilekhanA kriyA, teraha prakAra karaNa cAritrake jAnaneke liye paraspara eka dUsareko dekhakara parIkSA kareM // 163 // koMna 2 sthAnoMmeM parIkSAkareM yaha kahate haiM;AvAsayaThANAdisu paDilehaNavayaNagahaNaNikkheve / sajjhAeggavihAre bhikkhaggahaNe paricchati // 164 // AvazyakasthAnAdiSu pratilekhanavacanagrahaNanikSepeSu / khAdhyAye ekavihAre bhikSAgrahaNe parIkSate // 164 // artha-chaha Avazyaka va kAyotsargakriyAoMmeM, pIchI Adise zodhana kriyA, bhASA volanekI kriyA, pustakAdike uThAne rakhanekI kriyA, khAdhyAya, ekAkI jAneAnekI kriyA, bhikSAgrahaNArtha carmAmArgameM-ina saba sthAnoM meM paraspara parIkSA kareM // 164 // . aba Aye hue muni bhI parIkSA kaise kareM usakI rIti vatalAte haiM;vissamido tadivasaM mImasittA Nivedayadi gaNiNe / viNaeNAgamakajaM bidie tadie va divsmmi||165|| vizrAMtaH tadivasaM mImAMsitvA nivedayati gaNine / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / vinayenAgamakArya dvitIye tRtIye vA divase // 165 // artha-AgaMtuka muni Aneke dina mArgakA kheda choDa vizrAma le, usake vAda AcAryoMkI parIkSA kara arthAt unakA zraddhAna jJAna AcaraNa zuddha jAna vinayase dUsare dina va tIsare dina apane AnekA prayojana AcAryako nivedana kare athavA AcAryake ziSya AgaMtuka munikI parIkSAkara AcaraNoMko tathA unake prayojanako kaheM // 165 // ___ Age aisA nivedana karanese AcArya kyA kare use kahate haiM;AgaMtukaNAmakulaM gurudikkhAmANavarasavAsaM ca / AgamaNadisAsikkhApaDikamaNAdI ya gurupucchA 166 AgaMtukanAmakulaM gurudIkSAmAnavarSAvAsaM ca / AgamanadizAzikSApratikramaNAdayazca gurupRcchA // 166 // artha-AcArya anyasaMghase Aye hue munise ye vAta pUche ki tumArA nAma va gurukI saMtAna kyA hai, dIkSAke denevAle AcArya kaise haiM, dIkSAko liye hue kitanA samaya huA, varSAkAla ( caumAsA ) kahAM vitAyA, konasI dizAse Aye, koMna 2 se zAstra paDhe hau koMna 2 se sune haiM, pratikramaNa kitane hue haiN| Adi zabdase tumako kyA paDhanA hai kitanI dUrase Aye ho ityAdi jAnanA // 166 // usakA uttara vaha muni deve usakA kharUpa acchI taraha jAnakara AcArya kyA kare yaha kahate haiM;jadi caraNakaraNasuddho Nicujutto viNIda medhaavii| tassiTuM kadhidvvaM sagasudasattIe bhaNiUNa // 167 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 mUlAcAra yadi caraNakaraNazuddho nityodyukto vinIto medhAvI / tasyeSTaM kathayitavyaM svakazrutazaktyA bhaNitvA // 167 // artha-jo vaha muni teraha prakAra cAritra teraha prakAra karaNakara zuddha ho, nitya udyamI ho-atIcAra na lagAve, vinayavAn ho, buddhimAna ho to apanI zrutajJAnakI zakti kahakara usake vAMchitako vaha AcArya kare // 167 // yadi AgaMtuka aisA na ho to AcAryako kaisA karanA use batalAte haiM;jadi idaro so'joggo chedamuvaTThAvaNaM ca kAdavvaM / jadi Necchadi chaMDejo aha gehAdi sovi chedariho 168 yadi itaraH sa ayogyaH chedaH upasthApanaM ca kartavyaH / yadi necchati tyajet atha gRhNAti sopi chedaahH||168|| artha-jo vaha AgaMtuka muni caraNakaraNase azuddha ho devavaMdanAkara ayogya ho to prAyazcitta zAstrako dekhakara cheda tathA upasthApanA karanA / jo vaha chedopasthApanA khIkAra na kare to use chor3a de / aura jo ayogyako bhI mohase grahaNa kare use prAyazcitta na de to vaha AcArya bhI prAyazcittake yogya hai // 168 // ___ usake bAda kyA karanA cAhiye yaha kahate haiMevaM vidhiNuvavaNNo evaM vidhiNeva sovi sNghido| suttatthaM sikkhaMto evaM kujjA payatteNa // 169 // evaM vidhinA upapannaH evaM vidhinaiva sopi sNgRhiitH| sUtrArtha zikSamANaH evaM kuryAt prayatnena // 169 // artha-pUrvakathita vidhikara yukta vaha AgaMtuka muni pUrvokta Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 samAcArAdhikAra 4 / vidhAnakara hI AcAryoMse AcaraNakI zuddhatA kare aura AcAryoMse yatnAcArapUrvaka sUtrArtha sIkhe // 169 // Age yatnAcAra kaise kare yaha kahate haiMpaDilehiUNa sammaM davvaM khettaM ca kAlabhAve ya / viNavovayArajutteNajjhedavvaM payatteNa // 170 // pratyAlekhya samyak dravyaM kSetraM ca kAlabhAvau ca / vinayopacArayuktenAdhyetavyaM prayatnena // 170 // artha-zarIrameM honevAle gUMmaDe ghAva tathA bhUmigata carma haDDI mUtra purISa Adiko pIchI Adise zodhana karanA dravya zuddhi hai| bhUmiko sau hAthamAtra sodhanA kSetrazuddhi hai / saMdhyAkA meghagarjanakA bijalI camakanekA anya utpAtAdikA kAla chor3anA kAlazuddhi hai| krodhAdi chor3anA bhAvazuddhi hai / isaprakAra dravya kSetra kAla bhAva ina cAroMkI zuddhiko acchItaraha dekha vinaya upacArakara sahita hoke yatnAcArakara vaha muni adhyayana kare ( paDhe ) // 170 // jo dravyAdikI zuddhi na kare to kyA ho yaha kahate haiMdavvAdivadikkamaNaM karedi suttatthasikkhaloheNa / asamAhimasajjhAyaM kalahaM vAhiM viyogaM ca // 171 // dravyAdivyatikramaNaM karoti sUtrArthazikSAlobhena / asamAdhirasvAdhyAyaH kalaho vyAdhiH viyogazca // 171 // artha-jo vaha AgaMtuka muni sUtra arthake sIkhaneke lobhase (AsaktatAse) dravyAdikI zuddhatAkA ullaMghana kare arthAt zAstrakA avinaya kare to asamAdhi akhAdhyAya kalaha roga viyoga-ye doSa hote haiM // 171 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra yaha zuddhi kevala paThananimitta nahIM hai jIvadayAke nimitta bhI hai;saMthAravAsayANaM pANIlehAhiM dasaNujove / jatteNubhaye kAle paDilehA hodi kAyavvA // 172 // saMstArAvakAzAnAM pANirekhAbhiH darzanodyote / yatnenobhayoH kAlayoH pratilekhA bhavati kartavyA // 172 // artha-zuddha bhUmi zilA kATha tRNasamUharUpa cAra prakAra saMstara aura saMstarakA pradeza ( jagaha ) inake grahaNakA va chor3anekA prAtaH sAyaM ( savere sAMjha ) donoM kAloMmeM hAthakI rekhA dIkhe aisA netroMkA prakAza honepara yatnAcArase sodhana karanA // 172 // __ vaha AgaMtuka dUsare saMghameM svecchAcArI nahIM pravarteunbhAmagAdigamaNe uttarajoge sakajayAraMbhe / icchAkAraNijutte ApucchA hoi kAyavvA // 173 // uddhAmakAdigamane uttarayoge khakAryAraMbhe / icchAkAraniyuktA ApRcchA bhavati kartavyA // 173 // artha-grAma bhikSA caryA vyutsargAdikakeliye gamanameM, vRkSa mUlAdi yogoMke dhAraNameM, apane prayojanake AraMbhameM, karaneke abhiprAya sahita praNAma karake dUsare saMghameM bhI AcAryoMko pUchanA cAhiye // 173 // Age kahate haiM ki vaiyAvRttya bhI vaise hI kare;gacche vejAvaccaM gilANagurubAlavuDDhasehANaM / jahajogaM kAdavvaM sagasattIe payatteNa // 174 // gacche vaiyAvRttyaM glAnagurubAlavRddhazaikSANAM / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / yathAyogyaM kartavyaM svakazaktyA prayatnena // 174 // artha-RSiyoMke samudAyameM rogAdikara pIr3ita zaktivAle, dIkSAguru Adi guru, naye dIkSita, buDhApese jIrNa vA dIkSAse adhika, zAstra paDhane meM udyamI vA svArthapara nirguNI-ina sabakI yathAyogya apanI zaktiko nahIM chipAke yatnAcArase zarIrakI sevA ( Tahala ) karanA cAhiye // 174 // ___ Age paragaNameM vaMdanAdi kriyA bhI akelA na kare milake kare aisA kahate haiMdivasiyarAdiyapakkhiyacAummAsiyavarissakiriyAsu risidevavaMdaNAdisu sahajogo hodi kaavyo||17|| daivasikIrAtrikIpAkSikIcAturmAsikIvArSikIkriyAsu / RSidevavaMdanAdipu sahayogo bhavati kartavyaH // 175 // artha-dinameM honevAlI, rAtrikI, pakSa saMbaMdhI, caumAsekI, varSasaMbaMdhI kriyAoMko tathA sAdhuvaMdanA devavaMdanA Adi kriyAoMko sAtha ( milakara ) hI karanA cAhiye // 175 // __ koI doSalage to usakA prAyazcitta bhI vahAM hI kare;maNavayaNakAyajogeNuppaNNavarAdha jassa gcchmmi| micchAkAraM kiccA NiyattaNaM hodi kAyavvaM // 176 // manovacanakAyayogaiH utpannAparAdhaH yasya gacche / mithyAkAraM kRtvA nivartanaM bhavati kartavyam // 176 // artha-manavacanakAyakI kriyAoMkara jisake gacchameM atIcArarUpa doSa lage use usIke gacchameM mithyAkArarUpa pazcAttApa karake dUra karadenA cAhiye // 176 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra Age usa gacchameM AgaMtuka muni AryikAoMke sAtha kaise varte yaha kahate hai ; 80 anAgamaNe kAle Na atthidavvaM taheva ekkeNa / tAhiM puNa sallAvo Na ya kAyavvo akajjeNa // 177 // AryAgamane kAle na sthAtavyaM tathaivaikena / tAbhiH punaH saMlApo na ca kartavyo kAryeNa / / 177 // artha - AryA Adi striyoMke Aneke samaya muniko banameM akelA nahIM rahanA cAhiye aura unake sAtha dharmakAryAdi prayojanake vinA bole nahIM / dharmake nimitta yadi koI samaya * bolanA ho to saMkSepavacana kahe // 177 // tAsiM puNa pucchAo ekkasse Naya kaheja ekko du / gaNiNIM purao kiccA jadi pucchai to kahedavvaM 178 tAsAM punaH pRcchA ekasyA naiva kathayet ekastu | gaNinIM purataH kRtvA yadi pRcchati tataH kathayitavyaM 178 artha -- una AryAoMmeMse phira eka AryA kucha pUche to niMdA ke bhayase akelA na kahe / yadi pradhAna arjikAko agAr3I karake pUche to usakA uttara kahadenA cAhiye // 178 // taruNI taruNI saha kahA va sallAvaNaM ca jadi kujjA / ANAkovAdIyA paMcavi dosA kadA teNa // 179 // taruNaH taruNyA saha kathA vA saMlApaM ca yadi kuryAt / AjJAkopAdayaH paMcApi doSAH kRtAH tena / / 179 / / artha -- yuvAvasthAvAlA muni javAna strIke sAtha kathA va - Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / hAsyAdimizrita vArtAlApa kare to usane AjJAkopa Adi pAMcau hI doSa ( pApa ) kiye aisA jAnanA // 179 // No kappadi viradANaM viradINamuvAsayami ciTThaduM / tattha NisejauvaTTaNasajjhAhArabhikkhavosaraNe // 18 // na kalpate viratAnAM viratInAmupAzraye sthAtum / tatra niSadhodvartanasvAdhyAyAhArabhikSAvyutsarjanAni // 180 // artha-saMyamI muniyoMko ArthikAoMkI vasatikAmeM ThaharanA yogya nahIM hai / aura vahAM vaiThanA, sonA, svAdhyAyakaranA, AhAra va bhikSA grahaNa karanA tathA pratikramaNAdi va malakA tyAga ityAdi kriyAyeM bhI nahIM karanI cAhiye // 180 // AryAoMkara banAyA bhojana AhAra va zrAvikAoMkara banAyA huA bhojana bhikSA bhojana kahalAtA hai| __ Age kahate haiM ki sthavirapana Adi guNavAlA bhI strIsaMgatise vigar3a jAtA hai;theraM cirapavvaiyaM AyariyaM bahusudaM ca tavasiM vA / Na gaNedi kAmamaliNo kulamapi savaNo viNAsei181 sthaviraM cirapravajitaM AcArya bahuzrutaM ca tapasvinaM vA / na gaNayati kAmamalinaH kulamapi zramaNaH vinaashyti||181 artha-kAmavAsanAse maile cittavAlA muni AtmAke mahattvako, bahutakAlakI dIkSAko, apanI AcAryapadavIko, upAdhyAya (saba zAstroMkA jAnakara ) paneko, belA telA Adi tapase hue tApasIpanako, tathA apanI kulaparaMparAko nahIM ginatA hai sabako naSTa kara detA hai aura apane samyaktvAdi guNoM kA bhI nAza karatA hai // 181 6 mUlA. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 mUlAcAra yadi AtmAke guNoMkA nAza na kare paraMtu niMdAko avazya pAtA hai; kaNNaM vidhavaM aMteuriyaM taha sairiNI saliMgaM vA / acireNalliyamANo avavAdaM tattha pappAdi // 182 // kanyAM vidhavAM AMtaHpurikAM tathA khairiNIM saliMginIM vA / acireNAlApyamAnaH apavAdaM tatra prAproti / / 182 // artha - kanyA, vidhavA, rAnI vA vilAsinI, svecchAcAriNI, dIkSA dhAraNa karanevAlI aisI striyoMse kSaNamAtra bhI vArtAlApa karatA huA munirAja hai vaha lokaniMdAko pAtA hai // 182 // AryAoMkI saMgati chor3anese unake pratikramaNAdi kaise hosakate haiM use kahate haiM; - piyadhammo dadadhammo saMviggo'vajjabhIru parisuddho / saMgahaNuggahakusalo sadadaM sArakkhaNAjutto // 183 // priyadharmA dharmA saMvignaH avadyabhIruH parizuddhaH / saMgrahAnugrahakuzalaH satataM sArarakSaNAyuktaH // 183 // artha - AryakAoMkA gaNadhara aisA honA cAhiye ki, uttama kSamAdi dharma jisako priya ho, dRDha dharmavAlA ho, dharmameM harSa karanevAlA ho pApase DaratA ho, sabataraha se zuddha ho arthAt akhaMDita AcaraNavAlA ho, dIkSAzikSAdi upakArakara nayA ziSya banAne va usakA pAlana karanemeM catura ho aura hamezA zubhakriyAyukta ho hitopadezI ho // 183 // gaMbhIro buddhariso midavAdI appakoduhallo ya / cirapavvas gihidattho ajjANaM gaNadharo hodi // 184 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / gaMbhIro durdharSoM mitavAdI alpakutUhalazca / cirapravajitaH gRhItArthaH AryANAM gaNadharo bhvti||184|| artha-guNoMkara agAdha ho, paravAdiyoMse davanevAlA na ho, thor3A bolanevAlA ho, alpa vismaya jisake ho, bahutakAlakA dIkSita ho aura AcAra prAyazcittAdi graMthoMkA jAnanevAlA ho / aisA AcArya AryAoMko upadeza desakatA hai / / 184 // evaMguNavadiritto jadi gaNadharitaM karedi ajANaM / cattAri kAlagA se gacchAdi virAhaNA hoja // 185 // evaMguNavyatiriktaH yadi gaNadharatvaM karoti AryANAm / catvAraH kAlakAH tasya gacchAdayaH virAdhitA bhaveyuH185 artha-ina pUrvakathita guNoMse rahita muni jo AryikAoMkA gaNadharapanA karatA hai usake gaNapoSaNa Adi cAra kAla tathA gaccha AdikI virAdhanA ( nAza ) hotI hai // 185 // kiMbahuNA bhaNideNa du jA icchA gaNadharassa sA svvaa| kAvvA teNa bhave eseva vidhI du sesANaM // 186 // kiM bahunA bhANatena tu yA icchA gaNadharasya sA srvo| kartavyA tena bhavet eSaiva vidhistu zeSANAm // 186 // artha-bahuta kahanese kyA lAbha, jaisI AcAryakI icchA ho vaise hI AgaMtuka muniko karanA cAhiye / aura zeSa muniyoMko bhI arthAt apane gaNameM rahanevAloMko bhI aisA hI karanA cAhiye // 186 // ___ Age AryAoMkA samAcAra kahate haiMeso ajANaMpi a sAmAcAro jadhAkhio puvvaM / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 mUlAcAra savvama ahorate vibhAsidavvo jadhAjoggaM // 187 // eSa AryANAmapi ca samAcAraH yathAkhyAtaH pUrvam / sarvasmin ahorAtre vibhASitavyo yathAyogyaM // 187 // artha -- jaise pUrva munirAjoMkA samAcAra kahAgayA hai vahI saba rAtadinakA AcaraNa AryAoMkA bhI yathAyogya jAnanA / vRkSamUlAdiyoga AryAoMke nahIM hote // 187 // vasatikAmeM AryikAoMkA vartAva kahate haiM;aNNoSNaNukUlAo aNNoSNa hirkkhnnaabhijuttaao| gayarosaveramAyA salajjamajjAda kiriyAo // 188 // anyonyAnukUlAH anyonyAbhirakSaNAbhiyuktAH / gataroSavairamAyAH salajjAmaryAdA kriyAH // 188 // artha - AryikA ApasameM anUkUla rahatI haiM IrSAbhAva nahIM karatIM, ApasameM prati pAlanameM tatpara rahatI haiM, krodha vaira mAyAcArI ina tInoMse rahita hotIM haiM / lokApavAdase bhayarUpa lajjApariNAma, nyAyamArgameM pravartanerUpa maryAdA, donoM kulake yogya AcaraNa - ina guNakara sahita hotI haiM // 188 // ajjhayaNe pariyaTThe savaNe kahaNe tahANupehAe / tavaviNaya saMjamesu ya avirahidupaogajuttAo // 189 // adhyayane parivarte zravaNe kathane tathAnuprekSAsu / tapovinayasaMyameSu ca avirahitA upayogayuktAH // 189 // artha -- zAstra paDhanemeM, paDhe zAstra ke pATha karanemeM, zAstra sunanemeM, zrutake ciMtanameM athavA anityAdi bhAvanAoMmeM, aura tapa Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / vinaya saMyama ina sabameM AryikAyeM tatpara rahatI haiM tathA jJAnAbhyAsa zubhayogameM yukta rahatI haiM // 189 // avikAravatthavesA jallamala vilittcttdehaao| . dhammakulakittidikkhApaDirUpavisuddhacariyAo 190 avikAravastravezAH jllmlvilipttyktdehaaH| dharmakulakIrtidIkSApratirUpavizuddhacaryAH // 190 // artha-jinake vastra vikArarahita hote haiM, zarIrakA AkAra bhI vikAra rahita hotA hai, zarIra paseva va malakara lipta hai tathA saMskAra ( sajAvaTa ) rahita hai / kSamAdi dharma, guru AdikI saMtAnarUpa kula, yaza, vrata inake samAna jinakA zuddha AcaraNa hai aisI AryikAyeM hotI haiM // 190 // agihatthamissaNilaye asaNNivAe visuddhsNcaare| do tiNNi va ajAo bahugIo vA shtthNti||19|| agRhasthamizranilaye asaMnipAte vizuddhasaMcAre / dve tisrovA AryA baDhayo vA saha tiSThati // 191 // artha-jahAM asaMyamI na raheM aise sthAnoM, bAdhArahita sthAnameM klezarahita gamana yogya sthAnameM do tIna athavA bahuta AryikA eka sAtha rahasakatI haiM // 191 // Na ya paragehamakaje gacche kaje avassa gamaNijje / gaNiNImApucchittA saMghADeNeva gaccheja // 192 // na ca paragehamakArye gaccheyuH kArye avazyaM gamanIyaM / gaNinImApRcchaya saMghATenaiva gaccheyuH // 192 // artha-AryikAoMko vinA prayojana parAye sthAnapara nahIM Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 mUlAcAra jAnA cAhiye / yadi avazya jAnA ho to bhikSA Adi kAlameM bar3I AryikAko pUchakara anya AryikAoMko sAtha lekara hI jAnA cAhiye // 192 // Age arjikAoMko itanI kriyAyeM nahIM karanI cAhiye;rodaNaNhANabhoyaNapayaNaM suttaM ca chavvihAraMbhe / viradANa pAdamakkhaNadhovaNa geyaM ca Na ya kujjA 193 rodanastrapanabhojanapacanaM sUtraM ca SaDvidhAraMbhAn / viratAnAM pAdamRkSaNadhAvanaM gItaM ca na ca kuryuH // 193 // artha - AryikAoMko apanI vasatikAmeM tathA anyake ghara meM ronA nahIM cAhiye, bAlakAdikoM ko snAna nahIM karAnA | bAlakAdikoMko jimAnA, rasoI karanA, sUta kAtanA, sInA, asi mi Adi chaha karma karanA, saMyamIjanoMke paira dhonA sApha karanA rAgapUrvaka gIta, ityAdi kriyAeM nahIM karanA cAhiye // 193 // tiNNi va paMca va satta va ajjAo annnnmnnnnrkkhaao| therIhiM sataridA bhikkhAya samodaraMti sadA // 194 // tisro vA paMca vA sapta vA AryA anyonyarakSAH / sthavirAbhiH sahAMtaritA bhikSAyai samavataraMti sadA // 194 // artha - arjikAyeM bhikSAkeliye athavA AcAryAdikoM kI baMdanAkeliye tIna va pAMca va sAta milakara jAveM / ApasameM eka dUsarekI rakSA kare tathA vRddhA arjikAke sAtha jAveM // 194 // Age vaMdanA karanekI rIti batalAte haiM; paMca cha satta hatthe sUrI ajjhAvago ya sAdhU ya / parihariUNajjAo gavAsaNeNeva vaMdati // 195 / / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcArAdhikAra 4 / paMca SaT sapta hastAn sUri adhyApakaM ca sAdhUzva / parihatya AyoH gavAsanenaiva vaMdate // 195 // artha-AryikAyeM AcAryoMko pAMca hAtha dUrase upAdhyAyako chahahAtha dUrase aura sAdhuoMko sAta hAtha dUrase gauke Asanase vaiThakara vaMdanA karatI haiN| AlocanA adhyayana stuti bhI karatI haiN|||195|| Age samAcArakA phala kahate haiM;evaM vihANacariyaM caraMti je sAdhavo ya ajjaao| te jagapujaM kittiM suhaM ca labhRNa sijhaMti // 196 // evaMvidhAnacaryA caraMti ye sAdhavazva AyoH / te jagatpUjAM kIrti sukhaM ca labdhvA sidhyati // 196 // artha-jo sAdhu athavA AryikA isaprakAra AcaraNa karate haiM ve jagatameM pUjA yaza va sukhako pAkara mokSako pAte haiM // 196 // ___ Age graMthakAra apanI laghutA dikhalAte haiM;evaM sAmAcAro bahubhedo vaNNido samAseNa / vitthArasamAvaNNo vittharidavvo buhajaNehiM // 197 // evaM samAcAraH bahubhedo varNitaH samAsena / vistArasamApanno vistArayitavyo budhajanaiH // 197 // artha-isaprakAra maiMne saMkSepase bahuta bhedavAlA samAcAra arthAt Agamaprasiddha anuSThAna barNana kiyA hai, isakA vistArakathana buddhimAnoMko vistArita karanA cAhiye // 197 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM samAcAroMko kahanevAlA cauthA samAcArAdhikAra samApta huA // 4 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcArapaMcAcArAdhikAra // 5 // Age paMcAcAroMko kahate hue maMgalAcaraNa karate haiM;tihuyaNamaMdiramahide tiloyabuddhe tilogamatthatthe / telokavididavIre tiviheNa ya paNamide siddhe // 198 // tribhuvanamaMdiramahitAn trilokabuddhAna trilokamastakasthAn / trailokyaviditavIrAn trividhena ca praNipatAmi siddhAn198 artha-tIna lokake khAmI iMdrAdikara , pUjita, tInalokake jAnanevAle, tInalokake mastaka siddhakSetrapara virAjamAna tInalokameM prasiddha parAkramavAle aise siddhoMko maiM namaskAra karatA hUM // 198 // dasaNaNANacaritte tavve viriyAcarahmi paMcavihe / vocchaM adicAre'haM kArida aNumodide akde||199|| darzanajJAnacAritre tapasi vIryAcAre pNcvidhe| vakSye atIcArAn ahaM kAritAn anumoditAn ca kRtAn // artha-samyagdarzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapaAcAra vIryAcAra-isa taraha paMca AcAroMmeM kRta kArita anumodanAse honevAle atIcAroMko ( doSoMko ) maiM kahatA hUM // 199 // Age darzanAcArake atIcAra kahate haiMdasaNacaraNavisuddhI ahavihA jiNavarehiM nnihitttthaa| daMsaNamalasohaNayaM voche taM suNaha egamaNA // 20 // darzanacaraNavizuddhiH aSTavidhA jinavaraiH nirdiSTA / darzanamalazodhanakaM vakSye tat zRNuta ekamanasaH // 200 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / artha-darzanAcArakI nirmalatA jineMdrabhagavAnane aSTaprakArakI kahI hai vaha samyaktvake mala (atIcAra ) ko dUra karanevAlI hai| use maiM kahatA hUM so he ziSyajano ! ekacitta hokara tuma suno // 200 // NissaMkida NikaMkhida NividagicchA amUDhadiTThI y| uvagRhaNa ThidikaraNaM vacchalla pahAvaNA ya te aTTa201 niHzaMkitA niSkAMkSitA nirvicikitsatA amUDhadRSTiH ca / upagRhanaM sthitikaraNaM vAtsalyaM prabhAvanA ca ete aSTau201 artha-niHzaMkita, niSkAMkSita, nirvicikitsA, amUDhadRSTi, upagUhana, sthitIkaraNa, vAtsalya aura prabhAvanA ye ATha samyaktvake guNa jAnanA // 201 // maggo maggaphalaM ti ya duvihaM jiNasAsaNe smkkhaadN| maggo khalu sammattaM maggaphalaM hoi NivvANaM // 202 // mArgaH mArgaphalaM iti ca dvividhaM jinazAsane samAkhyAtaM / mArgaH khalu samyaktvaM mArgaphalaM bhavati nirvANaM // 202 // artha-jinazAsanameM mArga aura mArgaphala ye do kahe haiN| unameMse mArga to samyaktva hai aura mArgaphala mokSa hai // 202 // __ Age samyaktvakA kharUpa kahate haiM;bhUyattheNAhigadA jIvAjIvA ya puNNapAvaM ca / AsavasaMvaraNijarabaMdho mokkho ya sammattaM // 203 // bhUtArthenAbhigatA jIvAjIvau ca puNyapApaM ca / " AsravasaMvaranirjarAbaMdho mokSazca samyaktvaM // 203 // artha-apane apane kharUpase jAnegaye jIva ajIva puNya pApa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 mUlAcAra Asrava saMvara nirjarA baMdha mokSa ye naupadArtha haiM arthAt inakA yathArthazraddhAna karanA samyaktva hai // 203 // duvihAya hoMti jIvA saMsAratthA ya NivvudA ceva / chaddhA saMsAratthA siddhigadA NivvudA jIvA // 204 // dvividhAH ca bhavaMti jIvAH saMsArasthAH ca nirvRtA caiva / SaTdhA saMsArasthAH siddhigatA nirvRtA jIvAH // 204 // artha- jIvoMke do bheda haiM saMsArI mukta / saMsArI jIva chaha prakAra ke haiM aura jo siddhagatiko prApta haiM ve muktajIva haiM // 204 // aba saMsArI jIvoMke chaha bheda batalAte haiM: puDhavI AU teU vAU ya vaNaSphadI tahA ya tasA / chattIsavihA puDhavI tisse bhedA ime NeyA // 205 // pRthivyApastejovAyuzca vanaspatistathA ca trasAH / SaTtriMzadvidhA pRthivI tasyA bhedA ime jJeyAH // 205 // artha -- pRthivI jala agni vAyu vanaspatikAya ye pAMca sthAvara aura dvIMdriyAdi paMceMdriyattaka trasa isataraha saMsArI jIvoMke chaha bheda haiM / unameMse pRthivIke chattIsa bheda Age kahe hue jAnanA // 205 // Age pRthivIke chattIsa bhedoM ko kahate haiM; puDhavI ya bAlugA sakkarA ya uvale silA ya loNe y| aya taMva ta ya sIsaya ruppa suvaNNe ya vaire ya206 haridAle hiMgulae maNosilA sassagaMjaNa pavAle ya / abbhapaDalabbhavAlu ya bAdarakAyA maNividhIyA 207 gomajjhage ya rujage aMke phalahe ya lohidake ya / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / caMdappabha verulie jalakaMte sUrakate ya // 208 // geruya caMdaNa vavvaga vagamoe taha masAragallo ya / te jANa puDhavijIvA jANittA pariharedavvA // 209 // pRthivI ca bAlukA zarkarA ca upalAni zilA ca lavaNaM ca / ayastAnaM trapuH ca sIsakaM rUpyaM suvarNAni ca vajraM ca206 haritAlaM hiMgulakaM manaHzilA sasyakaM aMjanaM pravAlaM ca / abhrapaTalaM abhravAlukA ca bAdarakAyA mnnividhyH||207|| gomadhyakazca rucakaH aMkaH sphaTikazca lohitAMkazca / caMdraprabhaH vaiDUryaH jalakAMtaH sUryakAMtazca // 208 // gairikaM caMdanavapyakavakamocAH tathA masAragallazca / tAn jAnIhi pRthivIjIvAn jJAtvA parihartavyAH // 209 // artha-maTTI Adi pRthivI, bAla, tikona caukoMnarUpa zarkarA, gola patthara, bar3A patthara, samudrAdikA lavaNa (nimaka), lohA, tAMbA, jastA, sIsA, cAMdI, sonA, hIrA 13 / haritAla, iMgula, mainasila, harAraMgavAlA sasyaka, suramA, mUMgA, bhoDala (avarakha), camakatI retI 21|gorocnvrnnvaalii karketanamaNi, alasIpuSpavarNa rAjavartakamaNi, pulakavarNamaNi, sphaTikamaNi, padmarAgamaNi, caMdrakAMtamaNi, vaiDUrya (nIla) maNi, jalakAMtamaNi, sUryakAMtamaNi 30 / gerUvarNa rudhirAkSamaNi, caMdanagaMdhamaNi, vilAvake netrasamAna marakatamaNi, pukharAja, nIlamaNi, tathA vidrumavarNavAlI maNi 36 isa prakAra pRthivIke chattIsa bheda haiM / inameM jIvoMko jAnakara sajIvakA tyAga kare / / 206-209 // Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 mUlAcAraAge jalakAyake jIvoMkA varNana karate haiM;osAya himaga mahigA haradaNu suddhodage ghaNudage y| te jANa AujIvA jANittA pariharedavvA // 210 // avazyAyaM himaM mahikAM harat aNuM zuddhodakaM ghanodakaM ca / tAn jAnIhi apjIvAn jJAtvA parihatevyAH // 210 // artha-osa, barpha, dhuAMke samAna pAlA, sthUlabiMdu rUpa jala, sUkSmabiMdurUpa jala, caMdrakAMta maNise utpanna zuddhajala, jharanAse utpanna jala, meghakA jala vA ghanodadhivAtajala-ye saba jalakAyika jIva haiM / inako jAnakara inakI hiMsAkA tyAga karanA cAhiye // 210 // __ Age amikAyika jIvoMke bheda kahate haiM;- . iMgAla jAla accI mummura suddhAgaNIya agaNI ya / te jANa teujIvA jANittA pariharedavvA // 211 // aMgAraM jvAlA arcimurmuraM zuddhAgniH agnizca / tAn jAnIhi tejojIvAn jJAtvA parihartavyAH // 211 // artha-dhuAMrahita aMgAra, jvAlA, dIpakakI lau, kaMDAkI Aga aura vajrAmi vijalI Adise utpanna zuddha ami, sAmAnya agni-ye tejakAyika jIva haiM inako jAnakara inakI hiMsAkA tyAga karanA cAhiye // 211 // ___ Age vAyukAyika jIvoMke bheda kahate haiMvAdunbhAmo ukkali maMDali guMjA mahA ghaNu taNU ya / te jANa vAujIvA jANittA pariharedavvA // 212 // vAtodAmo utkaliH maMDaliH guMjA mahAn ghanastanuzca / Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / tAn jAnIhi vAyujIvAn jJAtvA parihartavyAH // 212 // artha-sAmAnya pavana, bhramatA huA UMcA jAnevAlA pavana, bahuta rajasahita AvAjavAlA pavana, pRthvImeM lagatA huA cakkaravAlA pavana, gUMjatA huA calanevAlA pavana, mahApavana, ghanodadhi ghanavAta tanuvAta-ye vAyukAyika jIva haiM / inako jAnakara inakI hiMsAkA tyAga karanA cAhiye // 212 // Age vanaspatikAyika jIvoMko kahate haiM;mUlaggaporabIjA kaMdA taha khNdhbiijbiijrhaa| saMmucchimA ya bhaNiyA patteyANaMtakAyA ya // 213 // mUlAgraparvabIjAH kaMdAH tathA skNdbiijbiijruhaaH|| sammUrchimAzca bhaNitAH pratyekA anaMtakAyAzca // 213 // artha-banaspatIke do bheda haiM-pratyeka sAdhAraNa / eka zarIrameM eka jIva ho vaha pratyeka vanaspati hai aura eka zarIrameM anaMtajIva hoM vaha sAdhAraNa hai, sAdhAraNako hI nigoda kahate haiM aura anaMtakAya bhI kahate haiM / mUlabIja haladI Adi, mallikA Adi agrabIja, Ikha veta Adi parvabIja, piMDAlU Adi kaMdabIja, sallakI Adi skaMdhabIja, geMhU Adi bIjabIja aura supArI nAriyala Adi saMmUrchana jIva ye saba pratyeka aura anaMtakAya do tarahake hote haiM // 213 // Age saMmUrchana vanaspatikA svarUpa kahate haiMkaMdA mUlA challI khaMdhaM pattaM pavAla pupphaphalaM / gucchA gummA vallI taNANi taha pavva kAyA ya 214 kaMdo mUlaM tvak skaMdhaH patraM pallavaM puSpaphalaM / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAragucchaH gulmaM vallI tRNAni tathA parva kAyazca // 214 // . artha-sUraNa Adi kaMda, adarakha Adi mUla, chAli, skaMdha, pattA, kauMpala, puSpa, phala, gucchA, karaMjA Adi gulma, vela, tinakA aura veta Adi ye saMmUrchana pratyeka athavA anaMtakAyika haiM // 214 // sevAla paNaya keNaga kavago kuhaNo ya bAdarA kaayaa| savvevi suhamakAyA savvattha jalatthalAgAse // 215 // zaivAlaM panakaM kRSNakaM kavakaH kuhanazca bAdarAH kaayaaH| sarvepi sUkSmakAyAH sarvatra jalasthalAkAze // 215 // artha-jalakI kAI, IMTa AdikI kAI, kUr3ese utpanna harAnIlArUpa, jaTAkAra, AhAra kAMjI Adise utpanna kAI-ye saba bAdarakAya jAnane / jala sthala AkAza saba jagaha sUkSmakAya bhare huai jAnanA // 215 // ... Age sAdhAraNa jIvoMkA kharUpa kahate haiMgUDhasirasaMdhipavvaM samabhaMgamahIruhaM ca chiNNaruhaM / sAhAraNaM sarIraM tavvivarIyaM ca patteyaM // 216 // gUDhasirAsaMdhiparva samabhaMgamahIrahaM ca chinnaruhaM / sAdhAraNaM zarIraM tadviparItaM ca pratyekaM // 216 // artha-jinakI naseM nahIM dIkhatIM, baMdhana va gAMThi nahIM dIkhatIM jinake TukaTe samAna hojAte haiM vali rahita ( sIdhe ) aura bhinna kiyA gayA bhI Uge aise saba sAdhAraNa zarIra kahe jAte haiN| inase jo viparIta hove pratyeka zarIra kajAte haiM // 216 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / hodi vaNapphadi vallI rukkhataNAdI taheva eiNdii| te jANa haritajIvA jANittA prihredvvaa|| 217 // bhavati vanaspatiH vallI vRkSaNAdIni tathaiva ekeMdriyAH / tAn jAnIhi haritajIvAn jJAtvA prihrtvyaaH||217|| artha-vanaspati vela vRkSa tRNa ityAdika svarUpa hai / ye ekeMdriya haiN| ye saba pratyeka sAdhAraNa haritakAya haiM aisA jAnanA aura jAnakara inakI hiMsAkA tyAga karanA cAhiye // 217 // ___ aba trasake bheda kahate haiMduvidhA tasA ya uttA vigalA sagaleMdiyA munneyvvaa| biticauriMdiya vigalA sesA sagaliMdiyA jIvA218 dvividhAH trasAzca uktA vikalAH sakaleMdriyA jJAtavyAH / dvitricaturiMdriyA vikalAH zeSAH sakaleMdriyA jIvAH 218 artha-trasakAyika do prakAra kahe haiM vikaleMdriya, sakaleMdriya / doiMdriya teiMdriya caturiMdriya ina tInoMko vikaleMdriya jAnanA aura zeSa paMceMdriya jIvoMko sakalendriya jAnanA // 218 / / saMkho gobhI bhamarAdiA du vikaliMdiyA muNedavvA / saMkaliMdiyA ya jalathalakhacarA suraNArayaNarA y||219 zaMkhaH gopAlikA bhramarAdikAH tu vikaleMdriyA jnyaatvyaaH| sakaleMdriyAzca jalasthalakhacarAH suranArakanarAzca // 219 // artha-zaMkha Adi, gopAlikA cIMTI Adi, bhauMrA Adi, jIva doiMdriya teiMdriya cauiMdriyarUpa vikaleMdriya jAnanA / tathA siMha Adi sthalacara, maccha Adi jalacara, haMsa Adi AkAzacara tiryaMca aura deva nArakI manuSya-ye saba paMceMdriya haiM // 219 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra kulajooNamaggaNA viya NAvvA savvajIvANaM / NAUNa savvajIve NissaMkA hodi kAdavA // 220 // kulayonimArgaNA api jJAtavyAH sarvajIvAnAM / jJAtvA sarvajIvAn niHzaMkA bhavati kartavyA // 220 // artha-saba jIvoMke kula yoni mArgaNAyeM bhI jAnane yogya haiM, inameM saba jIvoMko jAnakara saMdeha rahita zraddhAna karanA cAhiye / bAvIsa satta tiNi asattaya kulakoDi sadasahassAI NeyA puDhavidagAgaNivAUkAyANa parisaMkhA // 221 // dvAviMzatiH sapta trINi ca sapta ca kulakoTizatasahasrANi / jJeyA pRthivyudakAzivAyukAyAnAM prisNkhyaa|| 221 // artha-pRthivIkAya jalakAya agnikAya aura vAyukAyika jIvoMke kula kramase bAIsalAkhakoTi, saptalAkhakoTi, tInalAkhakaror3a haiM aisA jAnanA / jatibhedako kula kahate haiM // 221 // koDisadasahassAiM sattaTTa va Nava ya aTThavIsaM ca / veiMdiyateiM diyacauriMdiyaharidakAyANaM // 222 // koTizatasahasrANi saptASTau ca nava cASTAviMzatizca / dvIMdriyatrIMdriyacaturiMdriyaharitakAyAnAm // 222 // artha-doiMdriyake sAtalAkhakoTi, teiMdriyake AThalAkhakoTi, cauiMdriyajIvoMke naulAkhakaror3a aura vanaspatIkAyikajIvoMke aTThAIsa lAkhakaror3a kula haiM // 222 // addhatterasa bArasa dasayaM kulkoddisdshssaaii| jalacarapakkhicauppayauraparisappesu Nava hoti 223 ardhatrayodaza dvAdaza dazakaM kulakoTizatasahasrANi / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 97 jalacarapakSicatuSpadauraparisapeSu nava bhavaMti // 223 // artha-tiryaMca matsyAdi jalacaroMke kula sADhe bAraha lAkha karor3a kula haiM / haMsa Adi pakSiyoM ke bAraha lAkha karor3a tathA siMha Adi caupAyoMke dazalAkha karor3a aura goha sarpa Adi jIvoMke nava lAkha karor3a kula haiM // 223 // chavvIsaM paNavIsaM caudasa kulakoDisadasahassAI / suraNeraiyaNarANaM jahAkama hoi NAyavvaM // 224 // SaviMzatiH paMcaviMzaM caturdaza kulakoTizatasahasrANi / suranairayikanarANAM yathAkramaM bhavati jJAtavyam // 224 // artha-devoMke chabbIsalAkhakaror3a, nArakiyoMke paccIsa lAkha karor3a aura manuSyoM ke caudahalAkha karor3a kula jAnanA // 224 // ___ Age sabakA jor3a kahate haiM;eyA ya koDikoDI vnnvdiikoddisdshssaaiN| paNNAsaM ca sahassA saMvaggINaM kulANa koDIo225 ekA ca koTikoTiH navanavatikoTizatasahasrANi / paMcAzaca sahasrANi saMvargeNa kulAnAM koTyaH // 225 // artha-ekakor3Akor3i ninyAnavai lAkha pacAsa hajAra karor3a pramANa saba milakara saba jIvoMke kuloMkA pramANa hai // 225 // Age jIvoMke yoni bheda kahate haiM;NiccidadhAdu satta ya taru dasa vigaliM diesu chacceva / suraNarayatiriya cauro caudasa maNue sadasahassA226 nityetaradhAtUnAM sapta ca tarUNAM daza vikalendriyeSu SaT caiva / suranarakatirazvAM catvAri caturdaza manuSye zatasahasrANi226 7 mUlA0 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra artha-nityanigoda jIvoMkI, itara ( caturgati ) nigodiyA jIvoMkI sAta sAta lAkha yoni haiN| pRthvI jala teja vAyu kAyake jIvoMkI sAta sAta lAkha yoni haiN| vanaspati kAyake jIvoMkI dazalAkha, do iMdriya te iMdriya cau iMdriya jIvoMkI chaha lAkha, deva nArakI paMceMdriyatiryaMcoMkI cAra cAra lAkha yoni haiM / manuSyoMkI caudaha lAkha yoni haiM / saba milakara caurAsI lAkha yoni haiN| utpattikA jo kAraNa vaha yoni hai // 226 // tasathAvarA ya duvihA jogagaikasAyaiMdiyavidhIhiM / bahuvidha bhavvAbhavvA esa gadI jIvaNiddese // 227 // trasasthAvarAH ca dvividhA yogagatikaSAyeMdriyavidhibhiH / bahuvidhA bhavyAbhavyA eSA gatiH jIvanirdeze // 227 // artha-kAyamArgaNAse trasa sthAvara-kAyarUpa doprakArake jIva haiM / yoga gati kaSAya iMdriyake bhedoMse tathA bhavya abhavyake bhedase bhI jIva bahuta prakArake hote haiM // 227 // inakA vizeSa kathana gomaTasAra jIvakAMDase jaannaa|| Age jIvakA lakSaNa kahate haiMNANaM paMcavidhaM pia aNNANatigaM ca saagruvogo| cadudaMsaNamaNagAro savve tallakkhaNA jIvA // 228 // jJAnaM paMcavidhaM api ajJAnatrikaM ca sAkAropayogaH / caturdarzanamanAkAraH sarve tallakSaNA jIvAH // 228 // artha-jJAna pAMca prakArakA hai ajJAnake tIna bheda haiM isataraha jJAnopayogake ATha bheda haiM vaha jJAna sAkAra hotA hai| darzana cakSudarzanAdike bhedase cAra prakAra hai vaha anAkAra hotA hai| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / jJAna aura darzana ye donoM lakSaNavAle sabhI jIva hote haiM // 228 // evaM jIvavibhAgA bahubhedA vaNiyA samAseNa / evaMvidhabhAvarahiyamajIvadavvetti viNNeyaM // 229 // evaM jIvavibhAgA bahubhedA varNitA samAsena / evaMvidhabhAvarahitamajIvadravyamiti vijJeyaM // 229 // artha-isataraha jIvoMke bahuta bheda saMkSepase varNana kiye| aise jIvake jJAnAdidharmoMse jo rahita hai use ajIvadravya jAnanA cAhiye // 229 // Age ajIvadravyake bheda kahate haiM;ajjIvA viya duvihA rUvArUvA ya rUviNo cdudhaa| khaMdhA ya khaMdhadesA khaMdhapadesA aNU ya tahA // 230 // ajIvA api dvividhA rUpiNo'rUpiNazca rUpiNaH caturdhA / skaMdhazca skaMdhadezaH skaMdhapradezaH aNuzca tathA // 230 // artha-ajIvapadArthake do bheda haiM rUpI aura aruupii| rUpase rasagaMdhavarNa bhI lenA / rUpI padArthake cAra bheda haiM-skaMdha, skaMdhadeza skaMdhapradeza, paramANu // 230 // khaMdhaM sayalasamatthaM tassa du aDaM bhaNaMti desotti / addhaddhaM ca padeso paramANU ceya avibhAgI // 231 // skaMdhaH sakalasamarthaH tasya tu ardha bhaNaMti deza iti / ardhAdhaM ca pradezaH paramANuH caiva avibhAgI // 231 // artha-saba bhedoMkA samUharUpa piMDako skaMdha kahate haiM, usake Adheko deza kahate haiN| usake Adheko skaMdha pradeza tathA niraMzako paramANu jAnanA // 231 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mUlAcArate puNa dhammAdhammAgAsA ya arUviNo ya taha kaalo| khaMdhA desa padesA aNutti viya poggalA ruuvii||232|| te punaHdharmAdharmAkAzAni ca arUpINi ca tathA kaalH| skaMdhaH dezaH pradezaH aNuriti api ca pudgalA rUpiNaH232 artha-arUpI ajIvadravyake cAra bheda haiM-dharma, adharma, AkAza, kAla / skaMdha deza pradeza paramANurUpa pudgaladravya rUpI hai|| 232 // gadiThANoggAhaNakAraNANi kamaso du vaTThaNaguNo ya / rUvarasagaMdhaphAsAdi kAraNaM kammabaMdhassa // 233 // gatisthAnAvagAhanakAraNAni kramazaH tu vartanAguNazca / rUparasagaMdhasparzAdi kAraNaM karmabaMdhasya // 233 // artha-gamana karanekA, ThaharAnekA, jagaha denekA nimitta kAraNa dharmadravya, adharmadravya, AkAzadravya kramase hai| kAladravyakA vartanA guNa hai / aura rUpa rasa gaMdha sparzAdika karmabaMdhake kAraNa haiM // 233 // sammatteNa sudeNa ya viradIe kasAyaNiggahaMguNehiM / jo pariNado sa puNNo tavvivarIdeNa pAvaM tu // 234 // - samyaktvena zrutena ca viratyA kaSAyanigrahaguNaiH / yaH pariNatastatpuNyaM tadviparItena pApaM tu // 234 // artha-samyaktvase, zrutajJAnase, pAMca vratarUpapariNAmase, kaSAyanirodharUpa uttama kSamAdiguNoMkara pariNata hue jIvake jo karmabaMdha hai vaha puNya hai aura usase ulTA arthAt mithyAtvAdise pariNatake karmabaMdha hai vaha pApa hai // 234 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 101 puNNassAsavabhUdA aNukaMpA suddha eva uvogo| vivarIdaM pAvassa du AsavaheuM viyANAhi // 235 // puNyasyAsravabhUtA anukaMpA zuddha eva upayogaH / viparItaH pApasya tu AsravahetuM vijAnIhi // 235 // artha-jIvoMpara dayA, zuddha mana vacana kAyakI kriyA zuddha darzana jJAnarUpa upayoga ye puNyakarmake Asrava ( Ane ) ke kAraNa haiM aura isase viparIta nirdayapanA mithyAjJAnadarzanarUpa upayoga pApakarmake Asravake kAraNa jAnanA // 235 // ___ amUrtIkakA mUrtIkake sAtha baMdha kaise huA usakA uttara kahate haiM houppidagattassa reNuo laggade jadhA aNge| taha rAgadosasiNiholidassa kammaM muNeyavvaM // 236 // snehArpitagAtrasya reNavo lagaMti yathA aNge| tathA rAgadveSasnehAliptasya karma jJAtavyaM // 236 // artha-jaise ghI Adi cikanAIse lipta zarIrako dhUlI cipaTa jAtI hai vaise hI rAgadveSarUpI cikanAIse bhIge hue jIvake hI karma pudgala baMdhate haiM // 236 // ___ aba Asravake bheda kahate haiM;micchattaM aviramaNaM kasAyajogA ya AsavA hoMti / arihaMtavuttaatthesu vimoho hoi micchattaM // 237 // mithyAtvaM aviramaNaM kaSAyayogau ca AsravA bhavaMti / ahaMduktArtheSu vimohaH bhavati mithyAtvaM // 237 // artha-mithyAtva avirati kaSAya yoga-ye Asrava arthAt Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mUlAcArakarmoMke Agamanake kAraNa hote haiN| unameMse ahaMtakathita padArthoM meM saMzayAdi karanA mithyAtva hai // 237 // aviramaNaM hiMsAdI paMcavi dosA havaMti NAdavvA / kodhAdIya kasAyA jogo jIvassa ciTThA du // 238 // aviramaNaM hiMsAdayaH paMcApi doSA bhavaMti jJAtavyAH / krodhAdayaH kaSAyA yogaH jIvasya ceSTA tu // 238 // artha-hiMsA Adi pAMca doSoMko avirati jAnanA / krodhAdi cAra kaSAya haiM aura jIvakI kriyAko yoga kahate haiM // 238 // ___ Age saMvarako kahate haiMmicchattAsavadAraM raMbhai sammattadaDhakavADeNa / hiMsAdiduvArANivi daDhavadaphalihehi rubbhaMti // 239 // mithyAtvAsravadvAraM ruMdhati samyaktvadRDhakapATena / hiMsAdidvArANyapi dRDhavrataphalakaiH ruMdhati // 239 // artha-saMvara karanevAle jIva mithyAtvarUpa AsravadvArako samyaktvarUpa dRDha kapATase rokadete haiM aura hiMsAdi AsravadvArako dRDha paMcavratarUpa paTTese rokate haiM // 239 // Asavadi jaM tu kammaM kodhAdIhiM tu ayadajIvANaM / tappaDivakkhehiM vidu ruMdhati tamappamattA du // 240 // Asravati yattu karma krodhAdibhistu ayatajIvAnAm / tatpratipakSaiH vidvAMso ruMdhati tamapramattAstu // 240 // artha-yatnAcAra rahita jIvoMke krodhaAdikara jo karma Ate haiM unako pramAdarahita jJAnI jIva krodhAdike pratipakSI uttamakSamAdi dharmoMse roka dete haiM // 240 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 paMcAcArAdhikAra 5 / micchattAviradIhiM ya kasAyajogehiM jaM ca aasvdi| dasaNaviramaNaNiggahaNirodhaNehiM tu nnaasvdi||241|| mithyAtvAviratibhizca kaSAyayogaizca yaca Asravati / darzanaviramaNanigrahanirodhanaistu nAsravati // 241 // artha-mithyAtva avirati kaSAya yogoMse jo karma Ate haiM ve karma samyagdarzana virati kSamAdibhAva aura yoganirodhase nahIM Ane pAte-rukajAte haiM // 241 // ___ Age nirjarAko kahate haiM;-. saMjamajoge jutto jo tavasA ceTTade aNegavidhaM / so kammaNijarAe viulAe vade jIvo // 242 // saMyamayogena yuktaH yaH tapasA ceSTate anekavidhaM / sa karmanirjarAyAM vipulAyAM vartate jIvaH // 242 // __ artha-iMdriyAdisaMyama aura yogakara sahita huA jo aneka ( bAraha ) bheda rUpa tapameM pravartatA hai vaha jIva bahutase karmoMkI nirjarA karatA hai // 242 // Age dRSTAMtase jIvakI zuddhatA vatalAte haiM;jaha dhAU dhammaMto sujjhadi so aggiNo du sNttto| tavasA tadhA visujjhadi jIvo kammehiM kaNayaM vA243 yathA dhAtuH dhamyamAnaH zudhyati sa agninA tu saMtaptaH / tapasA tathA vizudhyati jIvaH karmabhiH kanakaM iv||243|| artha-jaise malasahita sonA dhAtu agnise tapAyAgayA tAr3anAdi kiyA gayA zuddha hojAtA hai usItaraha yaha jIva bhI tapase tapAyA huA karmarUpI mailase rahita huA zuddha hojAtA hai||243|| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mUlAcArajogA payaDipadesA ThidiaNubhAgaM ksaaydokunndi| apariNaducchiNNesu ya baMdhahidikAraNaM Natthi // 244 // yogAt prakRtipradezau sthityanubhAgau kaSAyataH karoti / apariNatocchinneSu ca baMdhasthitikAraNaM nAsti // 244 // artha-yogase prakRtibaMdha aura pradezabaMdha hote haiM tathA kaSAyase sthiti aura anubhAgabaMdha hote haiM, yaha gyAraveM guNasthAna taka jAnanA / sayogIguNasthAna aura kSINakaSAya guNasthAnavAloMke baMdha sthitikA kAraNa nahIM hai-kucha kara nahIM sakatA / / 244 // puvvakadakammasaDaNaM tu NijarA sA puNo have duvihA / paDhamA vivAgajAdA bidiyA avivAgajAdA y||245|| pUrvakRtakarmasaDanaM tu nirjarA sA punaH bhavet dvividhA / prathamA vipAkajAtA dvitIyA avipAkajAtA ca // 245 // artha-pUrva ( pahale ) kiye hue karmoM kA jo jhar3ajAnA vaha nirjarA hai usake do bheda haiM / pahalI vipAkajA dUsarI avipAkajA // 245 // kAleNa uvAeNa ya pacaMti jadhA vaNapphadiphalANi / tadha kAleNa uvAeNa ya pacaMti kadA kammA // 246 // kAlena upAyena ca pacyate yathA vanaspatiphalAni / tathA kAlena upAyena ca pacyate kRtAni karmANi // 246 // artha-jaise geMhU Adi vanaspatike phala apane apane samayase tathA upAyakara AmrAdiphala jaldI pakajAte haiM usItaraha kiye hue karma apane 2 samayapara athavA tapa Adika upAyake prabhAvase zIghra hI phala dekara jhar3ajAte haiM // 246 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / Age mokSa padArthakA varNana karate haiM;rAgI baMdhai kammaM muccai jIvo virAgasaMpaNNo / eso jiNovaeso samAsado baMdhamokkhANaM // 247 // rAgI badhnAti karmANi muMcati jIvaH virAgasaMpannaH / eSa jinopadezaH samAsataH baMdhamokSayoH // 247 // artha-rAgI jIva kauMko bAMdhatA hai vairAgyako prApta huA karmoMse chUTa jAtA hai yaha hI upadeza baMdha mokSakA saMkSepase jineMdradevane diyA hai // 247 // aba samyaktvake zaMkAdi ATha doSoMko kahate haiM;Nava ya padatthA ede jiNadihA vaNNidA mae taccA / tattha bhave jA saMkA dasaNaghAdI havadi eso||248|| nava ca padArthA ete jinadiSTA varNitA mayA tttvaaH| tatra bhavet yA zaMkA darzanaghAtI bhavati eSaH // 248 // artha-jinabhagavAnakara upadeza kiye ye nau padArtha yathArthakharUpase maiMne varNana kiye haiN| inameM jo zaMkA honA vaha darzana (zraddhAna ) ko ghAtanevAlA pahalA doSa hai // 248 // tivihA ya hoi kaMkhA iha paraloe tadhA kudhamme ya / tivihaM pi jo Na kujjA daMsaNasuddhImupagado so 249 trividhA ca bhavati kAMkSA iha paraloke tathA kudharme ca / trividhamapi yaH na kuryAt darzanazuddhimupagataH sH||249|| artha-abhilASA tInaprakAra hotI hai isalokameM saMpadA milanekI, paralokameM saMpadA milanekI aura kudharmakI ( laukika Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mUlAcAra dharmakI ) abhilASA / jo ina tInoM abhilASAoMko nahIM karatA vahI samyagdarzanakI zuddhiko pAtA hai // 249 // baladevacakkavaTTIseTThIrAyattaNAdi ahilAso / iha paraloge devattapatthaNA daMsaNAbhighAdI so // 250 // baladevacakravartizreSThirAjyatvAdyabhilASaH / iha paraloke devatvaprArthanA darzanAbhighAtI saH // 250 // artha -- isa lokameM balabhadra cakravartI honA rAjaseTha honA ityAdika saMpattikI icchA aura paralokameM iMdra honekI deva hone kI abhilASA karanA vaha darzanako ghAtanevAlA kAMkSA doSa hai // 250 // rattavaDacaragatAvasaparihattAdINamaNNatitthINaM / dhammami ya ahilAso kudhammakaMkhA havadi esA 251 raktapaTacarakatApasaparivrAjAdInAmanyatairthikAnAM / dharme ca abhilASaH kudharmakAMkSA bhavati eSA / / 251 // artha -- vaibhASikAdi cAra bhedavAle bauddha, naiyAyika vaizeSika, jaTAdhArI vainayika, sAMkhyamatI Adi anya dharmiyoMke dharmameM abhilASA karanA vaha kudharmakAMkSA nAmA doSa hai || 251 // vidigacchA vi yaduvihA davve bhAve ya hoi NAyavvA / uccArAdisu davve khudhAdie bhAvavidigiMchA // 252 // vicikitsApi ca dvividhA dravye bhAve ca bhavati jJAtavyA / uccArAdiSu dravyeSu kSudhAdike bhAvavicikitsA // 252 // artha -- vicikitsA ( glAni ) doprakAra hai - dravya aura bhAva / munirAjake mUtra viSThA lAra Adiko dekhakara glAni karanA vaha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 107 dravyavicikitsA hai aura bhUkha pyAsa Adi sahana karanA ThIka nahIM hai aisA vikalpa karanA vaha bhAvavicikitsA jAnanA / / 252 // uccAraM passavaNaM khelaM siMghANayaM ca cmmttttii| pUyaM ca maMsasoNidavaMtaM jallAdi sAdhUNaM // 253 // uccAraM prasravaNaM zleSmA siMghAnakaM ca carmAsthi / pUtiM ca mAMsazoNitavAMtaM jallAdi sAdhUnAm // 253 // artha--sAdhuoMke zarIrake viSThAmala, mUta, kapha, nAkakA mala, cAma, hADa, rAdhi, mAMsa, lohI, vamana, saba aMgakA mala, lAraityAdi maloMko dekhakara glAni karanA vaha dravyavicikitsA hai // chuhataNhA sIuNhA daMsamasayamacelabhAvo y| aradiradI itthicariyA NisiddhiyA senja akoso254 badhajAyaNaM alAho roga taNapphAsa jalla skaaro| taha ceva paNNaparisaha aNNANamadaMsaNaM khamaNaM // 255 kSuttRSNA zItoSNaM daMzamazakamacelabhAvazca / aratiratI strIcayoM niSadyA zayyA AkrozaH // 254 // badhayAcanaM alAbho rogastRNasparzaH jallaM satkAraH / tathA caiva prajJAparISahaH ajJAnamadarzanaM kSamaNaM // 255 // artha-bhUkha pyAsa zIta uSNa daMzamazaka nagnaparISaha aratirati strIparISaha caryA niSadhA zayyA Akroza vadha yAcanA alAbha roga tRNasparza mala satkAra prajJAparISaha ajJAna adarzanaparISaha-ina bAIsa parISahoMse saMkleza pariNAma karanA vaha bhAvavicikitsA hai // 254 / 255 // loiMyavediya sAmAiesu taha aNNadevamUDhatvaM / Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mUlAcAraNacA daMsaNaghAdI Na ya kAyavvaM sasattIe // 256 // laukikavaidikasAmAyikeSu tathA anyadevamUDhatvaM / jJAtvA darzanaghAtI na ca kartavyaM svazaktyA // 256 // artha-mUDhatAke cAra bheda haiM-laukikamUDhatA vaidikamUDhatA sAmAyikamUDhatA anyadevamUDhatA / ina cAroMko darzanaghAtaka jAnakara apanI zaktikara nahIM karanA cAhiye // 256 // koDillamAsurakkhA bhAraharAmAyaNAdi je dhmmaa| hoju va tesu visotI loiyamUDho hava di eso 257 kauTilyamAsurakSaH bhAratarAmAyaNAdayo ye dhrmaaH| bhavet vA teSu vizrutiH laukikamUDhaH bhavati eSaH // 257 / / artha-kuTilatA prayojanavAle cArvAka va cANikyanIti Adike upadeza, yajJahiMsAmeM dharma mAnanevAle vaidikadharmake zAstra, mahAna puruSoMko asatya doSa lagAnevAle mahAbhArata rAmAyaNaAdi zAstra-inameM dharma samajhanA vaha laukikamUDhatA hai // 257 / / Age vaidikamUDhatAko kahate haiM;RgavedasAmavedA vaagnnuvaadaadivedstthaaii| tucchANitti Na geNhai vediyamUDho havadi eso||258 RgvedasAmavedau vAganuvAdAdi vedazAstrANi / tucchAni iti na gRhNAti vaidikamUDho bhavati eSaH // 258 // artha-Rgveda sAmaveda prAyazcittAdi vAk, manusmRti Adi anuvAk Adizabdase yajurveda atharvaveda-ye saba hiMsAke upadezaka haiM amihoma Adi kAryoMke kahanevAle haiM isaliye dharmarahita nira Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 109 rthaka haiN| aisA na samajhakara jo grahaNa karatA hai vaha vaidikamUDha hai|| rattavaDacaragatAvasaparihattAdIya annnnpaasNddhaa| saMsAratAragattiya jadi geNhai samayamUDho so||259|| raktapaTacarakatApasaparivrAjakAdayaH anyapASaMDAH / saMsAratArakA iti ca yadi gRhNAti samayamUDhaH sH||259|| artha-bauddha naiyAyika vaizeSika jaTAdhArI sAMkhya, Adizabdase zaiva pAzupata kApAlika Adi anyaliMgI haiM ve saMsArase tAranevAle haiM-inakA AcaraNa acchA hai aisA grahaNa karanA vaha sAmAyikamUDhatA doSa hai // 259 // ___ aba devamUDhatAkA svarUpa kahate haiM;IsarabaMbhAviNhUajjAkhaMdAdiyA ya je devaa| te devabhAvahINA devattaNabhAvaNe mUDho // 260 // IzvarabrahmAviSNuAryAskaMdAdayazca ye devaaH| te devabhAvahInA devatvabhAvane mUDhaH // 260 // artha-Izvara ( mahAdeva ) brahmA viSNu pArvatI khAmikArtikeya ityAdika deva devapanese rahita haiM paramArthadevapanA bhI nahIM hai| inameM devapanekI bhAvanA karanA vaha devamUDhatA hai // 260 // ___ aba upagRhanaguNakA kharUpa kahate haiM;dasaNacaraNavivaNNe jIve daTTaNa dhammabhattIe / upagRhaNaM karaMto daMsaNasuddho havadi eso // 261 // darzanacaraNavipannAn jIvAn dRSTvA dharmabhaktyA / upagRhanaM kurvan darzanazuddho bhavati eSaH // 261 // artha-samyagdarzanajJAnacAritrameM glAni sahita jIvoMko dekhakara Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 mUlAcAradharmakI bhaktikara unake doSoMko dUra karatA hai vaha zuddha samyagdazanavAlA hotA hai // 261 // dasaNacaraNuvabhaTTe jIve daTTaNa dhammabuddhIe / hidamidamavagUhiya te khippaM tatto Niyattei // 262 // darzanacaraNaprabhraSTAn jIvAn dRSTvA dharmabuddhayA / hitamitamavagRhya tAn kSipraM tataH nivartayati // 262 // ___ artha-samyagdarzanajJAnacAritrase bhraSTa hue jIvoMko dekha dharmabuddhikara sukhake nimitta hitamitavacanoMse unake doSoMko dUrakara samyagdarzanAdi dharmameM dRDha karatA hai vaha zuddhasamyaktvI sthitikaraNa guNavAlA kahAjAtA hai // 262 // cAduvvaNNe saMghe cadugadisaMsAraNittharaNabhUde / vacchallaM kAvvaM vacche gAvI jahA giddhI // 263 // caturvarNe saMghe caturgatisaMsAranistaraNabhUte / vAtsalyaM kartavyaM vatse gauH yathA gRddhiH // 263 // artha-narakAdi cAragatirUpa saMsArase tiraneke kAraNabhUta RSi aryikA zrAvaka zrAvikArUpa caturvarNa saMghameM AhArAdi dAnakara vachar3emeM gAyakI prItikI taraha prIti karanA cAhiye / yahI vAtsalyaguNa hai // 263 // dhammakahAkahaNeNa ya bAhirajogehiM cAvi NavajehiM / dhammo pahAvidavvo jIvasu dayANukaMpAe // 264 // dharmakathAkathanena ca bAhyayogaizcApi anvdyaiH| . dharmaH prabhAvayitavyaH jIveSu dayAnukaMpayA // 264 // artha-mahApurANAdi dharmakathAke vyAkhyAna karanese, hiMsAdi Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 111 doSarahita tapazcaraNakara, jIvoMkI dayA va anukaMpAkara jaina dharmakI prabhAvanA karanI cAhiye / Adizabdase paravAdiyoMko jItanA aSTAMganimittajJAna pUjA dAna Adi samajhanA, inase bhI dharmakI prabhAvanA karanI cAhiye // 264 // jaM khalu jiNovadihaM tameva tatthiti bhAvado gahaNaM / sammahaMsaNabhAvo tavvivarIdaM ca micchattaM // 265 // yat khalu jinopadiSTaM tadeva tathyamiti bhAvato grahaNaM / samyagdarzanabhAvaH tadviparItaM ca mithyAtvaM // 265 // artha - jo jineMdra bhagavAnane padArtha upadeza kiyA hai vahI satya hai aisA bhAva se grahaNa karanA vahI samyagdarzana bhAva hai aura isase ulaTA arthAt jinopadiSTa tattvakA zraddhAna nahIM honA vaha nisarga mithyAtva hai // 265 // daMsaNacaraNo eso NANAcAraM ca vochamaTThavihaM / aTThavihakammamuko jeNa ya jIvo lahai siddhiM // 266 // darzanacaraNa eSa jJAnAcAraM ca vakSye aSTavidhaM / aSTavidhakarmamuktaH yena ca jIvaH labhate siddhim // 266 // artha -- yaha darzanAcAra saMkSepase maiMne kahA / aba AThaprakAra jJAnAcArako kahatA hUM jisase ki yaha jIva ATha prakArake jJAnAvaraNAdikarmokara rahita huA mokSako pAtA hai // 266 // Age jJAnAcArakA svarUpa vatalAte haiM; jeNa taccaM vivujjhejja jeNa cittaM Nirujjhadi / jeNa attA visujjheja taM NANaM jiNasAsaNe // 267 // yena tattvaM vibudhyate yena cittaM nirudhyate / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mUlAcAra yena AtmA vizudhyate tat jJAnaM jinazAsane // 267 // artha-jisase vastukA yathArtha kharUpa jAna sakeM, jisase manakA vyApAra rukajAya arthAt apane vazameM citta ho, jisase apanA jIva zuddha ho vahI jJAna jainamatameM uttama kahA gayA hai // jeNa rAgA virajeja jeNa seesu rajadi / jeNa mettI pabhAveja taM NANaM jiNasAsaNe // 268 // yena rAgAt virajyate yena zreyasi rajyate / yena maitrI prabhAvayet tat jJAnaM jinazAsane // 268 // artha-jisase kAmakrodhAdirUpa rAgase virakta ( parAnmukha ) ho, jisase kalyANarUpa cAritrameM rakta ho, jisase yaha jIva saba prANiyoMmeM mitratA kare vahI jinamatameM jJAna mAnA gayA hai // 26 // kAle viNae uvahANe bahumANe taheva nninnhvnne| . vaMjaNa attha tadubhayaM NANAcAro du aTThaviho // 269 // kAle vinaye upadhAne bahumAne tathaiva nihnavane / vyaMjanamarthastadubhayaM jJAnAcArastu aSTavidhaH // 269 // artha-khAdhyAyakA kAla, manavacanakAyase zAstrakA vinaya, yatna karanA, pUjAsatkArAdise pAThAdika karanA, apane paDhAnevAle gurukA tathA paDhe hue zAstrakA nAma pragaTa karanA chipAnA nahIM, varNapadavAkyakI zuddhise paDhanA, anekAMtakharUpa arthakI zuddhi, artha sahita pAThAdikakI zuddhi honA / isataraha jJAnAcArake ATha bheda haiM // 269 // aba kAlAcArako vistArase kahate haiM;pAdosiyaverattiyagosaggiyakAlameva gennhittaa| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 113 ubhaye kAla puNo sajjhAo hodi kAyavvo // 270 prAdoSikavairAtrikagausargikakAlameva gRhItvA / ubhaye kAle punaH svAdhyAyaH bhavati kartavyaH // 270 // artha - prAdoSikakAla, vairAtrika, gosargakAla - ina cAroM kAloMmeMse dinarAtake pUrvakAla aparakAla ina dokAloMmeM khAdhyAya karanA cAhiye || bhAvArtha - jisameM rAtakA bhAga hai vaha pradoSakAla hai arthAt rAtake pUrvabhAga ke samIpa dinakA pazcimabhAga vaha subaha zAma donoM kAloMmeM pradoSakAla jAnanA | AdhIrAta ke vAda do ghar3I vItajAnepara vahAMse lekara do ghar3I rAta rahe tabataka kAlako vairAtrikakAla kahate haiM / do ghar3I dina caDhaneke vAdase lekara madhyAhnakAla meM do ghar3I kama raheM utane kAlako gosargikakAla kahate haiM / inameMse pradoSakAlako chor3akara dokAloMmeM paThanapAThana karanA cAhiye // 270 // sajjhAye paTTavaNe jaMghacchAyaM viyANa sattapayaM / goat avarahe tAvadiyaM ceva NiTThavaNe // 279 // svAdhyAye prasthApane jaMghacchAyAM vijAnIhi saptapadAM / pUrvA aparAhne tAvatkaM caiva niSThApane // 279 // artha -- khAdhyAya ke AraMbha karanemeM sUryake udaya honepara donoM jAMghoMkI chAyA sAta vilasta pramANa jAnanA / aura sUryake asta honeke kAlameM bhI sAta vilasta chAyA rahe taba svAdhyAya samApta karanA cAhiye // 271 // AsADhe dupadA chAyA purasamAse caduppadA / vaDhade hIyade cAvi mAse mAse duaMgulA // 272 // 8 mUlA * Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mUlAcAra ASADhe dvipadA chAyA puSyamAse catuSpadA / vardhate hIyate cApi mAse mAse dvayaMgulA // 272 // artha-ASADha mahIneke aMtadivasameM pUrvAlake samaya do pahara pahale jaMghA chAyA do vilasta arthAt bAraha aMgula pramANa hotI hai aura pauSamAsameM aMtake dinameM cauvIsa aMgula pramANa jaMghAchAyA hotI hai / aura phira mahIne mahIne meM do do aMgula baDhatI ghaTatI rahatI hai // saba saMdhyAoMmeM Adi aMtakI do do ghar3I chor3a khAdhyAyakAla hai // 272 // NavasattapaMcagAhAparimANaM disivibhaagsodhiie| pucaNhe avaraNhe padosakAle ya sajjhAe // 273 // navasaptapaMcagAthAparimANaM dizAvibhAgazuddhyA / pUrvAhne aparAhe pradoSakAle ca svAdhyAye // 273 // artha-dizAoMke pUrva Adi bhedoMkI zuddhike liye prAtaH kAlameM nau gAthAoMkA, tIsare pahara sAta gAthAoMkA, sAyaMkAlake samaya pAMca gAthAoMkA svAdhyAya ( pATha va jApa) kare // 273 // ___ Age dizAdAha Adika doSoMko vatalAte haiM unake abhAvase kAlazuddhi hotI hai;disadAha ukkapaDaNaM viju caDukAsaNidhaNugaM ca / duggaMdhasajjhaduddiNacaMdaggahasUrarAhujujhaM ca // 274 // digdAhaH ulkApatanaM vidyut caDatkArAzanIMdradhanuzca / durgaMdhasaMdhyAdurdinacaMdragrahasUrarAhuyuddhaM ca // 274 // artha-utpAtase dizAkA agnivarNa (lAla) honA, tArAke AkAra pudgalakA par3anA, vijalIkA camakanA, meghoMke saMghaTTase Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 115 utpanna vajrapAta, ole varasanA, dhanuSake AkAra paMcavarNa pugaloMkA dIkhanA, durgaMdha, lAlapIlovarNake AkAra sAMjhakA samaya, bAdalAoMse AcchAdita dina, caMdramA graha sUrya rAhuke vimAnoMkA ApasameM TakarAnA // 274 // kalahAdidhUmakedU dharaNIkaMpaM ca abbhagajjaM ca / iccaivamAibahuyA sajjhAe vajjidA dosA // 275 // kalahAdidhUmraketuH dharaNIkaMpaca abhragarja ca / ityevamAdibahukA svAdhyAye varjitA doSAH // 275 // artha - lar3AI ke vacana, lakar3I Adise jhagar3A, AkAzameM dhuAMke AkAra rekhAkA dIkhanA, dharatI kaMpa, vAdaloMkA garjanA, mahA pavanakA calanA agnidAha - ityAdi bahuta se doSa svAdhyAya meM varjita kiye gaye haiM arthAt aise doSoMke honepara navIna paThana pAThana nahIM karanA cAhiye // 275 // aba dravya kSetra bhAvazuddhiko kahate haiM; - ruhirAdipUyamaMsaM dadve khette sadahatthaparimANaM / kodhAdisaMkilesA bhAvavisohI paDhaNakAle // 276 // rudhirAdi pUtimAMsaM dravye kSetre zatahastaparimANaM / krodhAdikkezo bhAvavizuddhiH paThanakAle || 276 // artha -- lohI mala mUtra vIrya hADa pIva ( rAdhi) mAMsa rUpa dravyakA zarIra se saMbaMdha nahIM karanA / usa jagaha se cAroM dizAoMmeM sau sau hAthapramANa sthAna choDanA / krodha mAna mAyA lobha IrSAdi bhAva nahIM karanA vaha kramase dravyazuddhi kSetrazuddhi bhAvazuddhi paThanakAla ke samaya kahIgaI hai || 276 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraaba paDhe jAnevAle sUtroMko kahate haiMsuttaM gaNadharakadhidaM taheva patteyabuddhikathidaM ca / sudakevaliNA kadhidaM abhiNNadasapuvvakadhidaM ca 277 sUtraM gaNadharakathitaM tathaiva pratyekabuddhikathitaM ca / / zrutakevalinA kathitaM abhinnadazapUrvakathitaM ca // 277 // . artha-aMga pUrva vastu prAbhRtarUpa sUtra gaNadharakathita zrutakevalIkathita abhinnadazapUrvakathita hotA hai // 277 // taM paDhidumasajjhAye No kappadi virada itthivaggassa / etto aNNo gaMtho kappadi paDhiqasajjhAe // 278 // tat paThitumasvAdhyAye no kalpyate virate strIvargasya / itaH anyaH graMthaH kalpyate paThituM asvAdhyAye // 278 // artha-ve cAra prakArake sUtra kAlazuddhi Adike vinA saMyamiyoMko tathA AryikAoMko nahIM paDhane cAhiye / inase anya graMtha kAlazuddhi Adike na honepara bhI paDhane yogya mAne gaye haiM // 278 // ___ aba una anyagraMthoMko vatalAte haiM;ArAhaNaNijuttI maraNavibhattI ya sNghtthudio| paJcakkhANAvAsayadhammakahAo ya erisao // 279 // ArAdhanAniyuktiH maraNavibhaktizca saMgrahaH stutayaH / pratyAkhyAnAvazyakadharmakathAzca IdRzaH // 279 // artha--samyagdarzanAdi cAra ArAdhanAoMkA kharUpa kahanevAlA graMtha, satraha prakArake maraNako varNana karanevAlA graMtha, paMca. saMgrahagraMtha, stotragraMtha, AhAra Adike tyAgakA upadeza karanevAlA, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 117 sAmAyika Adi chaha Avazyakako kahanevAlA, mahApuruSoMke caritrako varNanakaranevAlA graMtha-isatarahake graMthoMko kAla zuddhi Adi na honeparabhI paDhanA cAhiye // 279 // uddesa samuddese aNuNApaNae a hoti paMceva / aMgasudakhaMdhajheNuvadesA viya padavibhAgIya 280 uddeze samuddeze anujJArpaNAyAM ca bhavaMti paMcaiva / aMgazrutaskaMdhaprAbhRtapradezA api padavibhAgI ca // 280 // artha-bAraha aMga caudahapUrva vastu prAbhRta prAbhRtaprAbhRta inake pAdavibhAgase prAraMbhameM vA samAptimeM vA guruoMkI avajJA honepara pAMca pAMca upavAsa athavA prAyazcitta athavA kAyotsarga kahe gaye haiM // 280 // aba vinayazuddhiko kahate haiM;paliyaMkaNisejagado pddilehiyaNjliikdpnnaamo| muttatthajogajutto paDhidavvo AdasattIe // 281 // paryakaniSadyAgataH pratilekhya aNjlikRtprnnaamH| sUtrArthayogayuktaH paThitavyaH AtmazaktyA // 281 // artha-palyaMka Asana athavA vIrAsanAdikara baiThA huA, pustakako dekhakara pIchIse bhUmiko sodhakara hAthakI aMjulIse praNAma karanevAlA, aMgAdi graMthoMko arthakA virodha meMTakara apanI zaktike anusAra paDhe // 281 // Age upadhAna zuddhiko kahate haiMAyaMvila NiviyaDI aNNaM vA hodi jassa kAdavvaM / taM tassa karemANo upahANajudo havadi eso // 282 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 . mUlAcAraAcAmlaM nirvikRtiH anyat vA bhavati yasya kartavyaM / tat tasya kurvANaH upadhAnayuto bhavati eSaH // 282 // artha-kAMjIkA AhAra (AcAmla ) athavA nIrasa nirvikAra annAdikA AhAra (nirvikRtitapa) tathA aura bhI jisa zAstrake yogya jo kriyA kahI ho usakA niyama karanA vaha upadhAna hai isase bhI zAstrakA Adara hotA hai // 282 // Age bahumAnakA svarUpa kahate haiM;suttatthaM jappaMto vAyaMto cAvi NijarAheduM / AsAdaNaM Na kujA teNa kidaM hodi bahumANaM // 283 // sUtrArtha jalpayan vAcayaMzcApi nirjarAhetoH / AsAdanAM na kuryAt tena kRtaM bhavati bahumAnaM // 283 // artha-aMgapUrvAdikA samyak artha uccAraNa karatA vA paDhatA paDhAtA huA jo bhavya karmanirjarAke liye anya AcAryoMkA vA zAstroMkA apamAna (anAdara ) nahIM karatA hai vahI bahumAna guNako pAlatA hai // 283 // Age nihnavakA svarUpa kahate haiMkulavayasIlavihaNe muttatthaM sammagAgamittANaM / kulavayasIlamahalle NiNhavadoso du jappaMto // 284 // kulavratazIlavihInAH sUtrArtha samyagavagamya / kulavatazIlamahato nihnavadoSastu jalpaMtaH // 284 // artha-gurUkA saMtAna, ahiMsAdivrata, aura vratakI rakSArUpa zIla-inakara rahita (malina) maThAdikakA sevanakara kulavrata zIlase mahAn guruke pAsa acchItaraha paDhakara kahe ki maiMne jaina Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / gurUse jainagraMtha eka bhI nahIM paDhA / mujhe to anyamatake zAstroMse itanA jJAna huA hai-isataraha zAstra aura gurukA nAma chipAnA vaha nihnava doSa hai use na kara zAstrakA abhyAsa karanA cAhiye nahIM to jJAnAvaraNakarmakA tIvrabaMdha hogA // 284 / / vijaNasuddhaM suttaM atthavisuddhaM ca tadubhayavisuddhaM / payadeNa ya jappaMto NANavisuddho havai eso||285|| vyaMjanazuddhaM sUtraM arthavizuddhaM ca tadubhayavizuddhaM / prayatnena ca jalpana jJAnavizuddho bhavati eSaH // 285 // artha-jo sUtrako akSarazuddha arthazuddha athavA donoMkara zuddha sAvadhAnIse paDhatA paDhAtA hai usIke zuddhajJAna hotA hai // 285 // Age vinayakaranekA phala dikhalAte haiM;viNaeNa sudamadhIdaM jadivi pamAdeNa hodi vissaridaM / tamuvaTThAdi parabhave kevalaNANaM ca AvahAdi // 286 // vinayena zrutamadhItaM yadyapi pramAdena bhavati vismRtaM / tadupatiSThate parabhave kevalajJAnaM ca Avahati // 286 // artha-vinayase paDhA huA zAstra kisI samaya pramAdase vismRta ho jAya (yAda na rahe ) taubhI vaha anyajanmameM smaraNa ( yAda ) AjAtA hai saMskAra rahatA hai aura kramase kevalajJAnako prApta karAtA hai // 286 // Age cAritrAcAra kahanekI pratijJA karate haiM;NANAcAro eso NANaguNasamaNNido mae vutto| etto caraNAcAraM caraNaguNasamaNNidaM vocchaM // 287 // jJAnAcAraH eSaH jJAnaguNasamanvito mayA uktH| Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mUlAcAra itaH caraNAcAraM caraNaguNasamanvitaM vakSye // 287 // artha-jJAnaguNasahita yaha jJAnAcAra maiMne kahA / aba yahAMse AcaraNa guNasahita cAritrAcArako kahatA hUM // 287 // pANivahamusAvAdaadattamehuNapariggahA virdii| esa cArittAcAro paMcaviho hodi NAdavo // 288 // prANivadhamRSAvAdAdattamaithunaparigrahANAM viratayaH / eSa cAritrAcAraH paMcavidho bhavati jJAtavyaH // 288 // artha-prANiyoMkI hiMsA, jhUThabolanA, corI, maithunasevana, parigraha-inakA tyAgakaranA vaha ahiMsA Adi pAMcaprakArakA cAritrAcAra jAnanA // 288 // ___ aba ahiMsA AdikA kharUpa kahate haiM;eiMdiyAdipANA paMcavidhAvajabhIruNA samma / te khalu Na hiMsivvA maNavacikAyeNa savvattha 289 ekeMdriyAdiprANAH paMcavidhAvadyabhIruNA samyaka / te khalu na hiMsitavyAH manovAkAyaiH sarvatra // 289 // artha-saba deza aura saba kAlameM mana vacana kAyase ekeMdriyase lekara paMceMdriya prANiyoMke prANa pAMcaprakArake pApoMse DaranevAleko nahIM ghAtane cAhiye arthAt jIvoMkI rakSA karanA ahiM. sAvrata hai // 289 // hassabhayakohalohA maNivacikAyeNa savvakAlammi / mosaM Na ya bhAsijjo paccayaghAdI havadi eso||29|| hAsyamayakrodhalobhaiH manovAkAyaiH sarvakAle / mRSAM na ca bhASayet pratyayaghAtI bhavati eSaH // 290 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 121 artha-hAsyase, bhayase, krodhase, lobhase mana vacana kAyakara kisI samayameM bhI vizvAsaghAtaka dUsareko pIDA karanevAlA jhUTha vacana na bole / vaha satyavrata hai // 290 // gAme NagareraNe thUla sacittaM bahu sapaDivakkhaM / tiviheNa vajivvaM adiNNagahaNaM ca taNNicaM // 291 grAme nagare'raNye sthUlaM sacittaM bahu sapratipakSaM / trividhena varjitavyaM adattagrahaNaM ca tannityaM // 291 // artha-gAma nagara vana AdimeM sthUla athavA sUkSma sacitta athavA acitta bahuta athavA thor3A bhI suvarNAdi dhana dhAnya dvipada catuSpadAdi parigraha vinA diyA mila jAya to use mana vacana kAyase hamezA tyAga karanA (chor3anA) cAhiye / yaha acauryavrata hai // 291 // accittadevamANusatirikkhajAdaM ca mehuNaM cdudhaa| tiviheNa taM Na sevadi NicaM pi muNI hi pydmnno|| acittadevamAnuSatiryagjAtaM ca maithunaM caturdhA / trividhena tat na sevate nityaM api munihi prayatamanAH292 artha-citra lepa AdikI vanIhuI acetana tathA devI mAnuSI tiryacinI sacetana strI aisI cAra prakAra strIko mana vacana kAyase jo dhyAna khAdhyAyameM lagA huA muni hai vaha hamezA kisI samaya bhI nahIM sevana karatA hai / sabako mAtA bahina putrIke samAna samajhatA hai / yahI brahmacaryavrata hai // 292 // gAmaM NagaraM raNaM thUlaM saccita bahu sapaDivakkhaM / ajjhattha bAhiratthaM tiviheNa pariggaraM vaje // 293 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mUlAcAragrAmaM nagaraM araNyaM sthUlaM sacittaM bahu sapratipakSaM / adhyAtma bahiHsthaM trividhena parigrahaM varjayet // 293 // artha-gAma nagara vana kSetra ghara dAsIdAsa gAya bhaiMsa bahuta prakArake athavA sUkSma acetana ekarUpa vastrasuvarNa Adi bAhyaparigraha aura mithyAtva Adi aMtaraMga parigraha-ina sabako manabacanakAya kRta kArita anumodanAse muni Adiko tyAganA cAhiye // yaha parigrahatyAga vrata hai // 293 // Age mahAvrata zabdakI vyutpatti (akSarArtha) karate haiM;sAheti jeM mahatthaM AcaridANI a ja mahallehiM / jaM ca mahallANi tado mahavvadAI bhave tAI // 294 // sAdhayaMti yat mahAthai AcaritAni ca yat mhdbhiH| yacca mahAMti tataH mahAvratAni bhavaMti tAni // 294 // artha-jisakAraNa mahAn mokSarUpa arthako siddha karate haiM aura mahAn tIrthakarAdi puruSoMne jinakA pAlana kiyA hai saba pApayogoMkA tyAga honese khataH hI pUjya haiM isaliye inakA nAma mahAvrata hai // 294 // . tesiM ceva vadANaM rakkhaTuM raadibhoynnnniyttii| aTThaya pavayaNamAdA ya bhAvaNAo ya svvaao||295|| teSAM caiva vratAnAM rakSArtha raatribhojnnivRttiH| aSTau ca pravacanamAtarazca bhAvanAzca sarvAH // 295 // artha-una mahAvratoMkI hI rakSAke liye rAtameM bhojanakA tyAga, samiti Adi ATha pravacana mAtA aura paccIsa bhAvanA haiM aisA jAnanA // 295 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 123 tesiM paMcapi ya vayANamAvajjaNaM ca saMkA vA / AdavivattI a have rAdI bhattappasaMgeNa / / 296 / / teSAM paMcAnAmapi ca vratAnAmAvarjanaM ca zaMkA vA / Atmavipattizca bhaveta rAtribhaktaprasaMgena / / 296 // artha -- una muniyoMke rAtribhojana ke liye gamana karane se pAMca vratoMkA bhaMga athavA malinatA, cora AdikI zaMkA aura kotavAla Adise baMdhane AdikI vipatti apane Upara Apar3atI hai| isaliye rAtribhojanakA tyAga avazya karanA // 296 // Age ATha pravacanamAtAoMse ATha bheda cAritrake hote haiM;paNidhANajogajutto paMcasu samidIsu tIsu guttIsu / esa carittAcAro aTThavidho hoi NAyavvo / / 297 // praNidhAnayogayukta paMcasu samitiSu triSu guptiSu / eSa caritrAcAraH aSTavidho bhavati jJAtavyaH // 297 // artha -- pariNAmake saMyogase pAMca samiti tIna guptiyoM meM nyAyarUpa pravRtti vaha ATha bhedavAlA cAritrAcAra hai aisA jAnanA // 297 // paNidhApi yaduvihaM pasattha taha apasatthaM ca / samidIsu ya guttI ya satthaM sesamappasatthaM tu 298 praNidhAnamapi ca dvividhaM prazastaM tathA aprazastaM ca / samitiSu ca guptiSu ca zastaM zeSamaprazastaM tu // 298 // artha - pariNAmake bhI do bheda haiM- zubha aura azubha | pAMca samiti aura tIna guptiyoMmeM jo pariNAma ve zubha hote haiM aura zeSa indriyaviSayoMmeM jo pariNAma hai vaha azubha hai // 298 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mUlAcArasaharasarUvagaMdhe phAse ya maNohare ya idare y| jaM rAgadosagamaNaM paMcavihaM hoi paNidhANaM // 299 // zabdarasarUpagaMdhe sparze ca manohare ca itare ca / yat rAgadveSagamanaM paMcavidhaM bhavati praNidhAnaM // 299 // artha-zabda rasa rUpa gaMdha sparza ina pAMcoMke zobhana azobhanakharUpameM jo rAga dveSakA honA vaha indriyapraNidhAna pAMcaprakArakA hai // 299 // NoiMdiyapaNidhANaM kohe mANe taheva maayaae| lohe ya NokasAe maNapaNidhANaM tu taM vaje // 30 // noindriyapraNidhAnaM krodhe mAne tathaiva mAyAyAM / lobhe ca nokaSAye manaHpraNidhAnaM tu tat varjayet // 30 // artha-krodhameM, mAnameM, mAyAmeM, lobhameM isI prakAra anaMtAnubaMdhI krodha Adi kaSAyoMmeM tathA hAsyAdi nava nokaSAyoMmeM manake vyApArako karanA vaha manaHpraNidhAna hai, usako chor3anA cAhiye // 300 // NikkhevaNaM ca gahaNaM iriyAbhAsesaNA ya smidiio| padiThAvaNiyaM ca tahA uccArAdINa paMcavihA // 301 // nikSepaNaM ca grahaNaM IryAbhASaNAzca smityH| pratiSThApanaM ca tathA uccArAdInAM paMcavidhA // 301 // artha-pustakAdikA yatnapUrvaka dekhakara rakhanA uThAnA kharUpa AdAnanikSepaNa samiti, IryA, bhASA, eSaNAsamiti aura mUtraviSThA AdikA prAsuka jagahameM kSepaNa karane rUpa pratiSThApanA samiti-isa taraha samitiyoM ke pAMca bheda haiM // 301 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / maragujjovupaogAlaMbaNasuddhIhiM iriyado munninno| suttANuvIci bhaNiyA iriyAsamidI pavayaNammi 302 mArgodyotopayogAlaMbanazuddhibhiH Iyato muneH| sUtrAnuvIcyA bhaNitA IryAsamitiH pravacane // 302 // artha-mArga, netra sUryakA prakAza, jJAnAdimeM yatna, devatA Adi AlaMbana-inakI zuddhatAse tathA prAyazcittAdi sUtroMke anusArase gamana karate munike IryAsamiti hotI hai aisA AgamameM kahA hai // 302 // iriyAvahapaDivaNNeNavalogaMteNa hodi gaMtavvaM / purado jugappamANaM sayAppamatteNa satteNa // 303 // IryApathapratipannenAvalokayatA bhavati gaMtavyaM / purataH yugapramANaM sadA apramattena satA // 303 // artha-kailAza giranAra Adi yAtrAke kAraNa gamana karanA ho to IryApathase AgekI cAra hAtha pramANa bhUmiko sUryake prakAzase dekhatA muni sAvadhAnIse hamezA gamana kare // 303 // sayaDaM jANaM juggaM vA raho vA evmaadiyaa| bahuso jeNa gacchaMti so maggo phAsuo bhve||304|| zakaTaM yAnaM yugyaM vA ratho vA evamAdikAH / bahuzo yena gacchaMti sa mArgaH prAsukaH bhavet // 304 // __ artha-bailagADI Adi gADI, hAthIkI aMbArI, DolI Adi, ghor3A Adikara sahita ratha ityAdika bahutabAra jisa mArgase calate hoM vaha mArga prAsuka (pavitra ) hai // 304 // hatthI asso kharoTTo vA gomhisgvelyaa| Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mUlAcArabahuso jeNa gacchaMti so maggo phAsuo bhave // 30 // hastI azvaH khara uSTro vA gomahiSagavelakAH / bahuzaH yena gacchaMti sa mAH prAsuko bhavet // 305 // artha-hAthI ghoDA gadhA UMTa gAya bhaiMsa bakarI Adi jIva bahuta vAra jisa rAstese gaye hoM vaha mArga prAsuka hai // 305 // icchI puMsAdigacchaMti AdAveNa ya ja hadaM / satthapariNado ceva so maggo phAsuo have // 306 // striyaH puruSA atigacchaMti AtApena ca yo htH| zastrapariNatazcaiva sa mArgaH prAsukaH bhavet // 306 // 'artha-strI puruSa jisa mArgameM tejIse gamana kareM aura jo sUrya Adike AtApase vyApta ho tathA hala Adise jotA gayA ho vaha mArga prAsuka hai / aise mArgase calanA yogya hai // 306 // sacaM asaccamosaM aliyAdIdosavajamaNavajaM / vadamANassaNuvIcI bhAsAsamidI have suddhA // 307 // satsaM asatyamRSA alIkAdidoSavaya'manavA / vadataH anuvIcyA bhASAsamitiH bhavet zuddhA // 307 // artha-dravyAdi catuSTayakI apekSA satyavacana, sAmAnyavacana, mRSAvAdAdi doSa rahita, pApoMse rahita Agamake anusAra bolanevAle munike zuddha bhASA samiti hotI hai // 307 // ___ Age satyavacanake bheda batalAte haiM;jaNavadasammadaThavaNA NAme rUpe paDuccasacce ya / saMbhAvaNavavahAre bhAve opammasace va // 308 // janapadasammatasthApanAyAM nAmni rUpe pratItyasaye ca / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 127 saMbhAvanAvyavahAre bhAve aupamyasatye ca // 308 // artha-satyavacanake dasa bheda haiM-janapadasatya, saMmatasatya, sthApanAsatya, nAmasatya, rUpasatya, pratItyasatya, saMbhAvanAsatya, vyavahArasatya, bhAvasatya, upamAsatya // 308 // jaNapadasacaM jadha odaNAdi rucide ya svvbhaasaae| bahujaNasammadamavi hodi jaM tu loe tahA devI 309 janapadasatyaM yathA odanAdiraucitye ca sarvabhASayA / bahujanasammatamapi bhavati yattu loke tathA devI // 309 // artha-dezasatya vaha hai ki jo saba bhASAoMse bhAtake nAma jude 2 bole jAte haiM jaise corU kUla bhakta / aura bahutajanoMkara mAnA gayA jo nAma vaha saMmatasatya hai jaise lokameM rAjAkI strIko devI kahanA // 309 // ThavaNA ThavidaM jaha devadAdi NAmaM ca devadattAdi / ukkaDadarotti vaNNe rUve seo jadha balAyA // 310 // sthApanA sthApitaM yathA devatAdi nAma ca devadattAdi / utkaTatara iti varNena rUpe zvetA yathA balAkA // 310 // artha-jo ahaMta AdikI pASANa. AdimeM sthApanA vaha sthApanAsatya hai / jo guNakI apekSA na rakhakara vyavahArake liye devadatta Adi nAma rakhanA vaha nAma satya hai aura jo rUpake bahutapanese kahanA ki bagulAoMkI paMkti sapheda hotI hai yaha rUmasatya hai // 310 // aNNaM apecchasiddhaM paDuccasatyaM jahA havadi digdhaM / vavahAreNa ya sacaM rajjhadi kUro jahA loe // 311 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mUlAcAraanyadapekSyasiddhaM pratItyasatyaM yathA bhavati dIrgha / vyavahAreNa ca satyaM radhyate krUro yathA loke // 311 // artha-anyakI apekSAse jo kahA jAya vaha pratItyasatya hai jaise yaha dIrgha (baDA ) hai yahAM hUkhakI apekSAse hai / jo lokameM bhAta pakatA hai aisA vacana kahA jAtA hai vaha vyavahArasatya hai 311 saMbhAvaNA ya sacaM jadi NAmecchenja eva kujaMti / jadi sako icchenjo jaMbUdIvaM hi pallatthe // 312 // saMbhAvanA ca satyaM yadi nAma icchet evaM kuryAt / / yadi zakraH icchet jaMbUdvIpaM hi parivartayet // 312 // artha-jaisI icchA rakhe vaisA hI karasake vaha saMbhAvanAsatya hai jaise iMdra icchA kare to jaMbUdvIpako palaTA sakatA hai // 312 / / hiMsAdidosavijudaM saccamakappiyavi bhAvado bhAvaM / ovammeNa dusatyaM jANasu palidovamAdIyA // 313 // hiMsAdidoSaviyutaM satyamakalpitamapi bhAvato bhAvaM / aupamyena tu satyaM jAnIhi palyopamAdikaM // 313 // artha-jo hiMsAdi doSa rahita ayogya vacana bhI ho vaha bhAvasatya hai jaise kisIne pUchA ki cora dekhA usane kahA ki nahIM dekhA / jo upamA sahita ho vaha vacana upamAsatya hai jaise palyopama sAgaropama Adi kahanA // 313 // aba asatyAdivacanako kahate haiM;tavivarIdaM mosaM taM ubhayaM jattha saccamosaM taM / tavivarIdA bhAsA asaccamosA havadi diTThA // 314 // tadviparItaM mRSA tadubhayaM yatra satyamRSA tat / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 122 tadviparItA bhASA asatyamRSA bhavati dRSTA // 314 // artha-dasa satyoMse ulaTA jo vacana vaha asatyavacana hai, jahAM donoM haiM vaha satyamRSA hai aura jo isase viparIta hai vaha asatyamRSA bhASA hai // 314 // aba asatyamRSAvacanake bheda kahate haiMAmaMtaNi ANavaNI jAyaNi saMpucchaNI ya pnnnnvnnii| paJcakkhANI bhAsA chaTThI icchANulomA ya // 315 // saMsayavayaNI ya tahA asacamosA ya aTThamI bhAsA / NavamI aNakkharagayA asaccamosA havadi dihA 316 AmaMtraNI AjJApanI yAcanI saMpRcchanI ca prajJApanI / pratyAkhyAnI bhASA SaSThI icchAnulomA ca // 315 // saMzayavacanI ca tathA asatyamRSA ca aSTamI bhASA / navamI anakSaragatA asatyamRSA bhavati dRSTA // 316 // artha-he devadatta aisA bolakara saMmukhakaranA vaha AmaMtraNI bhASA, AjJA karanerUpa AjJApanI, yAcanIbhASA, pUchanerUpa pRcchanI bhASA, jatalAnerUpa prajJApanI bhASA, tyAga lenerUpa pratyAkhyAnI bhASA, icchAke anukUla bolanerUpa icchAnulomA chaThI bhASA / saMzayarUpa arthako kahanevAlI saMzayavacanI bhASA, bhaiMsa AdikA zabda kharUpa AThamI asatyamRSA hai / aura anakSarI divyadhvanirUpa vANI vaha naumI anakSaragatA asatyamRSA kahI hai| ina bhASAoMmeM vizeSakA jAnanA na honese satya bhI nahIM kahasakate aura sAmAnya jJAna honese asatya bhI nahIM kahasakate, isaliye ye nau asatyamRSA bhASA kahalAtI haiM // 315 // 16 // 9 mUlA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mUlAcAra sAvajjajoggavayaNaM vajjaMto'vajjabhIru guNakaMkhI / sAvajjavajjavayaNaM NicaM bhAsejja bhAsato // 317 // sAvadyAyogyavacanaM varjayan avadya bhIruH guNakAMkSI / sAvadyavarjyavacanaM nityaM bhASayet bhASayan // 317 // artha -- jo pApoMse DaratA hai guNoM ko cAhatA hai pApasahita ayogya vacanoMko choDanA cAhatA hai vaha pAparahita vacanoMko hamezA bolai yaha bhI satyavacana hai // 317 // Age eSaNA samitiko kahate haiM; uggamauppAdaNaesaNehiM piMDaM ca uvadhi sajjaM ca / sotas ya muNiNo parisujjhai esaNAsamidI 318 udgamotpAdanaiSaNaiH piMDaM ca upadhiM zayyAM ca / zodhayatazca muneH parizuddhyati eSaNAsamitiH // 398 // artha - udgama utpAdana azana doSoMse AhAra, pustakAdi upadhi, vasatikAko zodhanevAle munike zuddha eSaNA samiti hotI hai / ina doSoMkA svarUpa Age kahA jAyagA // 318 // Age AdAnanikSepaNa samitiko kahate haiM; - AdANe Nikkheve paDilehiya cakkhuNA pamajjejjo / davvaM ca davvaThANaM saMjamaladdhIe so bhikkhU / / 319 // AdAne nikSepe pratilekhya cakSuSA pramArjayet / dravyaM ca dravyasthAnaM saMyamalabdhyA sa bhikSuH || 319 // artha-grahaNa aura rakhanemeM pIchI kamaMDalu Adi vastuko tathA vastuke sthAnako cakSuse acchItaraha dekhakara pIchI se jo zodhana Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 131 karatA hai vaha saMyamakI prAptise sAdhu kahalAtA hai / yahI AdAnanikSepaNa samiti hai // 319 // sahasANA bhoidaduppamajjidaapaccuvekkhaNA dosA / pariharamANassa have samidI AdANaNikkhevA // 320 // sahasAnAbhogitaduSpramArjitApratyupekSaNAn doSAn / pariharataH bhavet samitiH AdAnanikSepA / / 320 // artha - zIghratAse, vinAdekhe, anAdarase, bahuta kAlase upakaraNoMkA uThAnA rakhanA svarUpa doSoMkA jo tyAga karatA hai usake AdAnanikSepaNa samiti hotI hai / bhAvArtha - svasthavRttise dravya va dravyasthAnako netroMse dekha komalapIchIse pustakAdiko uThAna rakhanA vahI AdAnanikSepaNa samiti hai // 320 // vaNadAha kisimasikade thaMDileNuparodhe vitthiNNe / avagadajaMtu vivitte uccArAdI visajjejjo // 321 // vanadAhakRSimapikRte sthaMDilenuparodhe vistIrNe | apagatajaMtauM vivikte uccArAdIn visarjayet / / 321 // artha - dAvAnise jalA huA pradeza, halakara jutA hua sthAna, masAnabhUmikA pradeza, khArasahita bhUmi, loga jahAM rokeM nahIM aisI jagaha, vizAlasthAna, trasa jIvarahita sthAna, jana rahita - aisI jagaha meM mala mUtrAdikA tyAga kare // 329 // uccAraM parasavaNaM khelaM siMghANayAdiyaM davvaM / acittabhUmide se paDilehittA visajjejjo // 322 // uccAraM prazravaNaM khelaM siMghANakAdikaM dravyaM / acittabhUmideze pratilekhya visarjayet // 322 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mUlAcAra. artha-viSThA, mUtra, kapha, nAkakA maila, Adi dravyako hare tRNa Adise rahita prAsukabhUmimeM acchItaraha dekhakara nikSepaNa kare // 322 // rAdo du pamajjittA paNNasamaNapekkhidammi ogAse / AsaMkavisuddhIe apahatthagaphAsaNaM kujjA // 323 // rAtrau tu pramArjayitvA prajJAzramaNaprekSite avkaashe| AzaMkAvizuddhaye apahastakasparzanaM kuryAt // 323 // artha-rAtrimeM saMghako pAlanevAle AcAryase dekhe hue sthAnako Apa bhI dekha bhAlakara mala mUtrAdi kSepaNa kare / jo vahAM sUkSmajIvakI AzaMkA ho to usa AzaGkAkI zuddhikeliye komalapIchIko lekara hathelIse usa jagahako dekhe // 323 // jadi taM have asuddhaM bidiyaM tadiyaM aNuNNave sAhU / laghue aNichAyAre Na deja sAdhammie gurUyo // 324 // yadi tat bhavet azuddhaM dvitIyaM tRtIyaM anumanyeta sAdhuH / laghu anicchAkAre na deyaM sadhamiNi guru ayaH // 324 // artha-jo pahalA sthAna azuddha ho to dUsarA yadi vaha bhI azuddha ho to vaha sAdhu tIsarA sthAna dekhe / koI samaya rogase pIDita hoke athavA zIghratAse azuddha pradezameM mala chUTa jAya to usa dharmAtmA sAdhuko bar3A prAyazcitta na de // 324 // padiThavaNAsamidIvi ya teNeva kameNa vaNNidA hodi| vosaraNijaM davvaM kuthaMDile vosarattassa // 325 // pratiSThApanAsamitirapi ca tenaiva krameNa varNitA bhavati / vyutsarjanIyaM dravyaM kusthaMDile vyutsRjataH // 325 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 133 artha-usI kahe hue kramase pratiSThApanA samiti bhI varNana kI gaI hai usIkramase tyAgane yogya malamUtrAdiko ukta sthaMDila sthAnameM nikSepaNa kare / usIke pratiSThApanA samiti zuddha hotI hai // 325 // edAhiM sayA jutto samidIhiM mahiM viharamANovi / hiMsAdIhiM Na lippai jIvaNikAAule sAhU // 326 // etAbhiH sadA yuktaH samitibhiH mahyAM viharamANopi / hiMsAdibhirna lipyate jIvanikAyAkulAyAM sAdhuH // 326 // artha-ina pAMca samitiyoMse hamezA yukta sAdhu jIvoMke samUhase bharI huI pRthvImeM vihAra karatA huA bhI hiMsAdi pApoMse lipta nahIM hotA // 326 // paumiNipattaM vajahA udaeNaNa lippadi siNehaguNajuttaM taha samidIhiM Na lippadi sAdhU kaaesuiriyNto||327 padminIpatraM vA yathA udakena na lipyate snehaguNayuktaM / tathA samitIbhiH na lipyate sAdhuH kAyeSu Iyan // 327 // artha-jaise kamalinIkA patra jalameM vaDhA hai taubhI khehaguNa (cikanAI ) se yukta huA jalase lipta nahIM hotA, usItaraha samitiyoMkara sahita sAdhu bhI jIva samUhoMmeM vihAra karatA huA pApase lipta nahIM hotA // 327 // saravAsehi paDatehi jaha diDhakavacoNa bhijadi sarehiM / taha samidIhiMNa lippai sAhU kAesu iriyNto||328|| zaravaH patadbhiH yathA dRDhakavaco na bhidyate shraiH| tathA samitibhiH na lipyate sAdhuH kAyeSu Iryan // 328 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraartha jaise lar3AIke sthAnameM vANoMkI varSAse par3ate hue tIkSNavANoMse dRDha vagataravAlA puruSa bhedako prApta nahIM hotA usItaraha chaha jIvajAtisamUhoMmeM vihAra karatA huA sAdhu samitiyoMkara pApase lipta nahIM hotA // 328 // jattheva caradi bAlo parihAraNhUvi caradi tattheva / vajjhadi puNa so bAlo parihAraNhU vimuccadi so||329|| yatraiva carati bAlaH pariharamANopi carati tatraiva / badhyate punaH sa bAlaH pariharamANo vimucyate sH||329|| artha-jahAMpara bAla ( ajJAnI ) bhramaNa karatA hai AcaraNa karatA hai vahAM hI tyAgI sAdhu bhI AcaraNa va bhramaNa karatA hai, paraMtu ajJAnI lipta honese baMdhatA hai aura tyAga karanevAlA sAdhu yatnAcArameM lIna honese karmoMse mukta hotA hai // 329 // tamhA cedvidukAmo jaiyA taiyA bhavAhi taM smido| samidohu aNNa Nadiyadi khavedi porANayaM kammaM // 330 tasAt ceSTitukAmo yadA tadA bhava tvaM samitaH / samitaH khalu anyat nAdadAti kSapayati purANaM karma // 330 // artha-isakAraNa he muni ! jaba gamanakaranekI icchA hai taba tU samitimeM pariNata ho, kyoMki jo muni samitimeM pariNata hotA hai vaha navIna karmoMko to grahaNa nahIM karatA aura purAne karmoM ko kSaya karatA hai // 330 // aba guptikA svarUpa kahate haiMmaNavacakAyapauttI bhikkhU saavjjkjsNjuttaa| 'khippaM NivArayaMto tIhiM du gutto havadi eso||331|| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / manovAkAyapravRttiM bhikSuH saavdykaarysNyuktaaN| kSipraM nivArayan tribhistu gupto bhavati eSaH // 331 // artha-hiMsAdikAryoMse milIhuI mana vacana kAyakI pravRttiko zIghra hI dUra karatA huA sAdhu hai vaha tIna guptikA dhAraka hotA hai // 331 // jA rAyAdiNiyattI maNassa jANAhi taM mnnoguttii| aliyAdiNiyattI vA moNaM vA hodi vciguttii||332|| yA rAgAdinivRttiH manasaH jAnIhi tAM manoguptiM / alIkAdinivRttiH vA maunaM vA bhavati vcoguptiH||332|| artha-jo manakI rAgadveSa Adise nivRtti ( tyAga ) hai use manogupti samajho, aura jo asatya vacanoMkA tyAga athavA maunakara dhyAna Adi vaha vacanagupti hai / / 332 // kAyakiriyANiyattI kAussaggo sarIrage guttI / hiMsAdiNiyattI vA sarIraguttI havadi esA / / 333 // kAyakriyAnivRttiH kAyotsargaH zarIrake guptiH| hiMsAdinivRttivA zarIraguptibhavati eSA // 333 // artha-zarIrasaMbaMdhI ceSTAkI apravRtti vaha zarIragupti hai athavA kAyotsarga athavA hiMsAdimeM pravRtti na honA vaha bhI zarIragupti hai // 333 // khettassa vaI Nayarassa khAiyA ahava hoi paayaaro| taha pApassa Niroho tAo guttIo saahuss||334|| kSetrasya vRtiH nagarasya khAtikA athavA bhavati prAkAraH / tathA pApasya nirodhaH tAH guptayaH sAdhoH // 334 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAraartha-jaise anAjake khetakI rakSAke liye vAr3i hotI hai athavA nagarakI rakSArUpa khAI tathA koTa hotA hai usItaraha pApake rokaneke liye saMyamI sAdhuke ye guptiyAM hotI haiM // 334 // tamhA tiviheNa tumaM NicaM mnnvynnkaayjogehiN| hohimu samAhidamaI NiraMtaraM jhANa sajjhAe // 335 // tasAt trividhena tvaM nityaM manovacanakAyayogaiH / bhava samAhitamatiH niraMtaraM dhyAne svAdhyAye // 335 // artha-isakAraNa he sAdhu tU kRta kArita anumodanA sahita manavacanakAyake yogoM (pravRtti ) se hamezA dhyAna aura khAdhyAyameM sAvadhAnIse cittako lagA // 335 // etAo apavayaNamAdAo NANadaMsaNacarittaM / rakkhaMti sadA muNiNo mAdA puttaM va pydaao||336|| etA aSTapravacanamAtaraH jJAnadarzanacAritraM / rakSati sadA muneH mAtA putramiva prayatAH // 336 // artha-ye pAMca samiti tIna guptirUpa ATha pravacanamAtAyeM munike jJAna darzana cAritrakI sadA aise rakSA karatI haiM ki jaise sAvadhAna mAtA putrakI rakSA karatI ho // 336 // ___ Age vratoMkI bhAvanAoMko kahate haiMesaNaNikkhevAdANiriyAsamidI tahA mnnoguttii| AloyabhoyaNaMpi ya ahiMsAe bhAvaNA paMca // 337 // eSaNAnikSepAdAneryAsamitayaH tathA mnoguptiH| Alokyabhojanamapi ca ahiMsAyA bhAvanAH paMca // 337 // artha-eSaNAsamiti, nikSepAdAnasamiti, IryAsamiti, mano. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 137 gupti aura dekhakara anna pAna lenArUpa AlokyapAnabhojana-ye pAMca ahiMsAvratakI pUrNatAkI bhAvanAyeM haiM // 337 // kohabhayalohahAsapaiNNA aNuvIcibhAsaNaM ceva / bidiyassa bhAvaNAo vadassa paMceva tA hoNti||338|| krodhabhayalobhahAsyapratijJAH anuvIcibhASaNaM caiva / dvitIyasya bhAvanAH vratasya paMcaiva tA bhavaMti // 338 // artha-krodha bhaya lobha hAsya inakA tyAga aura sUtrAnusAra bolanA-ye pAMca satyavratakI bhAvanAyeM haiM // 338 // jAyaNasamaNuNNamaNA aNaNNabhAvovi cttpddisevii| sAdhammiovakaraNassaNuvIcIsevaNaM cAvi // 339 // yAjA samanujJApanA ananyabhAvopi tyaktapratisevI / sAdharmikopakaraNasyAnuvIcisevanaM cApi // 339 // artha-AcAryAdise prArthanAkara pustakAdi lenA, jisake upakaraNa haiM usako jatAkara lenA, duSTabhAva arthAt parakI vastumeM Atmabuddhi na karanA, nirdoSa dharmopakaraNa grahaNa karanA athavA viyata ( AcArya ) kI sevA karanA, samAnadharmavAloMke pustaka pIchI Adi upakaraNoMko Agamake anusAra sevanA-aise ye acauryamahAvratakI pAMca bhAvanAyeM haiM // 339 // mahilAloyaNa puvvaradisaNaM saMsattavasadhivikahAhiM / paNidarasehiM ya viradI ya bhAvaNA paMca bahmami // 340 // mahilAlokanaM pUrvaratissaraNaM saMsaktavasativikathAbhyaH / praNItarasebhyazca viratizca bhAvanAH paMca brahmaNi // 340 // artha-duSTa pariNAmoMse striyoMko dekhanA, pahale grahastha ava Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mUlAcAra sthAke bhogoMko yAda karanA, dravyasahita athavA rAgasahita vasatikA honA, saMyamake viruddha duSTa rAgakathA karanA, iSTarUpa puSTi karanevAlA mada karanevAlA AhAra - ina pAMcoMse virakta honA tyAga karanA ve pAMca brahmacarya mahAtratakI bhAvanAyeM haiM // 340 // apariggahassa muNiNo sahappharisarasarUvagaMdhesu / rAgaddosAdINaM parihAro bhAvaNA paMca / / 341 // aparigrahasya muneH zabdasparzarasarUpagaMdheSu / rAgadveSAdInAM parihAraH bhAvanAH paMca / / 341 // artha -- parigraharahita munike zabda sparza rasa rUpa gaMdha ina pAMca viSayoMmeM rAga dveSa na honA - ye pAMca, bhAvanA parigrahatyAgamahAvratakI haiM // 341 // Na karedi bhAvaNAbhAvido hu pIlaM vadANa savvesiM / sAdhU pAsutto sa maNAgavi kiM dANi vedaMto // 342 // na karoti bhAvanAbhAvito hi pIDAM vratAnAM sarveSAM / sAdhuH prasuptaH sa manAgapi kimidAnIM vedayan // 342 // artha - paccIsa bhAvanAoMko bhAvatA muni sotA huA bhI saba vratoM kI virAdhanA nahIM karatA to jAgrata avasthAkI kyA vAta hai / khapnameM bhI una bhAvanAoM ko hI dekhatA hai vratoM kI virAdhanA nahIM dekhatA // 342 // edAhi bhAvaNAhiM du tamhA bhAvehi appamatto tuM / acchiddANi akhaMDANi te bhavissaMti hu vadANi // 343 // etAbhiH bhAvanAbhistu tasmAt bhAvaya apramattastvaM / acchidrANi akhaMDAni te bhaviSyaMti khalu vratAni // 343 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / artha-isaliye pramAdarahita huA tU ina bhAvanAoMse AtmAkA citavana kara kyoMki inake bhAvanese nizcayakara nirdoSa saMpUrNa vrata tere hoMge // 343 // aba tapAcAra kahanekI pratijJA karate haiM;eso caraNAcAro paMcavidho vaNNido samAseNa / etto ya tavAcAraM samAsado vaNNayissAmi // 344 // eSa caraNAcAraH paMcavidho varNitaH samAsena / itaz tapa AcAraM samAsato varNayiSyAmi // 344 // artha-isataraha ye pAMca prakArakA cAritrAcAra saMkSepase kahA yahAMse Age tapAcArako saMkSepase kahatA hUM // 344 // duviho ya tavAcAro bAhira abbhaMtaro muNeyavyo / ekeko viya chaddhA jadhAkamaM taM paravemo // 345 // dvividhazca tapa AcAraH bAhya AbhyaMtaro jJAtavyaH / ekaikopi ca SoDhA yathAkramaM taM prarUpayAmi // 345 // artha-tapAcArake do bheda haiM-bAhya, AbhyaMtara / unameMse bhI eka ekake chaha chaha bheda jAnanA / unako maiM kramase kahatA hUM // 345 // ___ Age bAhyatapakA varNana karate haiM;aNasaNa avamodariyaM rasaparicAo ya vuttiprisNkhaa| kAyassa ca paritAvo vivittasayaNAsaNaM chttuN||346|| anazanaM avamaudarya rasaparityAgazca vRttiprisNkhyaa| kAyasya ca paritApo viviktazayanAsanaM SaSThaM // 346 // . artha-anazana, avamodarya, rasaparityAga, vRttikI parisaMkhyA, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mUlAcArakAyazoSaNa, aura chaThA-viviktazayanAsana-isataraha bAhyatapake chaha bheda haiM // 346 // itiriyaM jAvajIvaM duvihaM puNa aNasaNaM muNedavvaM / itiriyaM sAkaMkhaM NirAvakaMkhaM have bidiyaM // 347 // itiriyaM yAvajIvaM dvividhaM punaH anazanaM jJAtavyaM / itiriyaM sAkAMkSaM nirAkAMkSaM bhavet dvitIyaM // 347 // artha-anazanatapake do bheda haiM-itiriya, yAvajjIva / kAlakI maryAdAse itiriya hotA hai aura dUsarA AkAMkSArahita hotA hai // 347 // chaTThamadasamaduvAdasehiM mAsaddhamAsakhamaNANi / kaNagegAvaliAdI tavovihANANi NAhAre // 348 // SaSThASTamadazamadvAdazaiH mAsArdhamAsakSamaNAni / kanakaikAvalyAdIni tapovidhAnAni anAhAre // 348 // artha-ekadinameM do bhojanavelA kahIM haiN| cAra bhojanavelAkA tyAga use caturtha athavA upavAsa kahate haiM, chaha bhojanavelAkA tyAga vaha do upavAsa kahe jAte haiM isI ko SaSThatapa kahate haiM / SaSTha aSTama dazama dvAdaza, paMdraha, ekamAsa tyAga, kanakAvalI ekAvalI muraja madyavimAnapaMkti siMhaniHkrIDita ityAdi tapoMke bheda jahAM haiM vaha saba sAkAMkSa anazanatapa hai // 348 // aba nirAkAMkSa anazanatapako kahate haiM;bhattapaiNNA iMgiNi pAuvagamaNANi jANi maraNANi / aNNevi evamAdI bodhavvA NiravakaMkhANi // 349 // bhaktapratijJA iMginI prAyopagamanAni yAni maraNANi / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 141 - anyAnyapi evamAdIni boddhavyAni nirvkaaNkssaanni||349|| artha-maraNaparyaMta cAroM prakArake AhArakA tyAga karanA vaha nirAkAMkSa anazanatapa hai| usake mukhya tIna bheda haiM-bhaktapratijJA, iMginImaraNa, prAyopagamanamaraNa / jisameM dose lekara ar3atAlIsa taka niryApakamuni jisakI zarIrasevA kareM tathA Apa bhI apane aMgoMse zarIrakI Tahala kare aise munike AhArakA tyAga vaha bhaktapratijJA hai / jisameM parake upakArakI apekSA na ho vaha iMginImaraNa hai, aura jisameM Apa para donoMkI apekSA na ho vaha prAyopagamanamaraNatyAga hai| ityAdi anya bhI nirAkAMkSa tyAgase lekara sarva nirAkAMkSa anazanatapa jAnanA // 349 // aba avamaudaryatapakA kharUpa kahate haiMbattIsA kira kavalA purisassa du hodi payadi aahaaro| egakavalAdihiM tato UNiyagahaNaM umodariyaM // 350 // dvAtriMzat kila kavalAH puruSasya tu bhavati prakRtyA aahaarH| ekakavalAdibhistata UnitagrahaNaM avamaudaryam // 350 // artha-puruSakA khAbhAvika AhAra battIsa grAsa hote haiM unameMse eka gassA Adi kamatI karake lenA vaha avamaudarya tapa hai // 350 // dhammAvAsayajoge NANAdIye uvaggahaM kunndi| Na ya iMdiyappadosayarI umodaritavovuttI // 351 // dharmAvazyakayogeSu jJAnAdike upagrahaM karoti / na ca iMdriyapradveSakarI avamaudaryatapovRttiH // 351 // artha-kSamAdi dharmoM meM, sAmAyikAdi AvazyakoMmeM, vRkSa Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mUlAcAra mUlAdi yogoM meM tathA svAdhyAya AdimeM yaha avamaudarya tapakI vRtti upakAra karatI hai aura iMdriyoMko svecchAcArI nahIM hone detI 351 Age rasaparityAga tapakA svarUpa kahate haiM;khIrada hisappitelaguDalavaNANaM ca jaM pariccayaNaM / tittakaDukasAyaMbilamadhurarasANaM ca jaM cayaNaM // 352 // kSIradadhisarpistailaguDalavaNAnAM ca yat parityajanaM / tiktakaTukaSAyAmlamadhurarasAnAM ca yat tyajanaM // 352 // artha -- dUdha dahI ghI tela guDa lavaNa ( noMna ) ina chaha rasoMkA tyAga athavA carparA kaDuA kasailA khaTTA mIThA inameM se tyAga vaha rasaparityAga tapa hai // 352 // - Age cAra mahAvikRtiyoM ko kahate haiM ;cattAri mahAviyaDI ya hoMti NavaNIdamajjamaM samadhU / kaMkhApasaMgappAsaMjamakArIo edAo // 353 // catasro mahAvikRtayazca bhavaMti navanItamadyamAMsamadhUni / kAMkSAprasaMgadarpAsaMyamakAriNa etAH || 353 // artha --loMnIghI, madirA, mAMsa, zahata ye cAra mahAvikRtiyAM haiM ve kAma mada ( abhimAna va nazA ) aura hiMsAko karata haiM // 353 // ANAbhikaMkhiNAvajjabhIruNA tavasamAdhikAmeNa / tAo jAvajjIvaM NivuDAo purA ceva // 354 // AjJAbhikAMkSiNA adyabhIruNA tapaH samAdhikAmena / tAH yAvajjIvaM nirvyUDhA purA caiva // 354 // artha- sarvajJakI AjJAko mAnanevAle pApoMse DaranevAle aura Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 143 tapakI kriyAmeM sAvadhAna rahanevAle bhavyajIvako ina cAroMkA maraNaparyaMta sabase pahale tyAga karadenA cAhiye // 354 // ___ Age vRttiparisaMkhyAnatapako kahate haiMgoyarapamANa dAyagabhAyaNaNANavidhANa jaM gahaNaM / taha esaNassa gahaNaM vividhassa vuttiprisNkhaa||35|| gocarapramANaM dAyakabhAjananAnAvidhAnaM yagRhaNaM / / tathA azanasya grahaNaM vividhasya vRttiparisaMkhyA // 355 // artha-gRhoMkA pramANa, bhojanadAtAkA vizeSa, kAMse AdipAtrakA vizeSa, aura mauMTha sattU Adi bhojanakA vizeSa-inameM anekatarahake vikalpa kara bhojana grahaNa karanA vaha vRttiparisaMkhyAtapa hai| jaise Aja hama kAMseke pAtrameM athavA sattU hI milegA tabhI AhAra leMge nahIM to na leMge ityAdi kaThina pratijJAyeM aMtarAyakarmakI parIkSArtha sAdhujana karate haiM // 355 // Age kAyaklezatapako kahate haiM;ThANasayaNAsaNehiM ya vivihehiM ya uggayehiM bhugehiN| aNuvIcIparitAo kAyakileso havadi eso||356|| sthAnazayanAsanaizca vividhaizvAvagrahaiH bhubhiH| anuvIciparitApaH kAyaklezaH bhavati eSaH // 356 // artha-khar3A rahanA, ekapArzva mRtakakI taraha sonA, vIrAsanAdise baiThanA ityAdi aneka tarahake kAraNoMse zAstrake anusAra AtApana Adi yogoMkara zarIrakleza denA vaha kAyaklezatapa hai // 356 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mUlAcAra Age viviktazayyAsanakA svarUpa kahate haiM; - terikkhI mANussiya savikAriNidevigehisaMsatte / vajeMti appamattA Nilae sayaNAsaNaTThANe // 357 // tirI mAnuSI savikAraNIdevIgehisaMsaktAn / varjayaMti apramattA nilayAn zayanAsanasthAneSu // 357 // artha -- gAya Adi tiryacinI, kuzIla strI, bhavanavAsI vyaMtarI devI, asaMyamI gRhastha - inake rahaneke nivAsoMko yatnAcArI muni zayana Asana khar3ArahanA ina tIna kAryoM meM chor3ai arthAt vahAM zayanAdi na kare || 357 // usIke viviktazayyAsana tapa hotA hai / so NAma bAhiratavo jeNa maNo dukkaDaM Na uTThedi / ' jeNa ya saddhA jAyadi jeNa ya jogA Na hIyate // 358 // tat nAma bAhyatapaH yena manaH duSkRtaM na uttiSThati / yena ca zraddhA jAyate yena ca yogA na hIyate // 358 // artha - he ziSya ! vahI bAhyatapa hai jisase ki cittameM kleza ( kheda ) na ho, jisase dharmameM prIti vaDhe aura jisase mUlaguNoMmeM kamI na ho // 358 // eso du bAhiratavo bAhirajaNapAyaDo parama ghoro / abhaMtarajaNaNAM vocchaM abbhaMtaraM vi tavaM // 359 // etattu bAhyaM tapo bAhyajanaprakaTaM paramaM ghoraM / abhyaMtarajanajJAtaM vakSye abhyaMtaramapi tapaH // 359 // artha - yaha chaha prakArakA tapa bAhya mithyAdRSTiyoMke bhI pragaTa atyaMta durdhara ho sakatA hai isaliye bAhyatapa kahA jAtA hai / aura Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / jo AgamameM praveza karanevAle jJAnI janoMkara jAnA gayA aisA aMtaraMgatapa hai use bhI maiM kahatA hUM // 359 // ___ aba aMtaraMgatapake bhedoMko kahate haiMpAyacchittaM viNayaM vejAvacaM taheva sajjhAyaM / jhANaM ca viussaggo abbhaMtarao tavo eso // 36 // prAyazcittaM vinayo vaiyAvRttyaM tathaiva svaadhyaayH| dhyAnaM ca vyutsargaH abhyaMtaraM tapaH etat // 360 // artha-prAyazcitta vinaya vaiyAvRttya khAdhyAya dhyAna vyutsarga-ye chaha bheda aMtaraMga tapake haiM // 360 // Age prAyazcittatapakA kharUpa kahate haiM;pAyacchittaM ti tavo jeNa visujjhadi hupuvvakayapAvaM / pAyacchittaM pattotti teNa vuttaM dasavidhaM tu // 361 // prAyazcittaM iti tapo yena vizudhyati hi pUrvakRtapApAt / prAyazcittaM prApta iti tena uktaM dazavidhaM tu // 361 // artha-vratameM lagehue doSoMko prApta huA yati jisase pUrva kiye pApoMse nirdoSa hojAya vaha prAyazcittatapa hai usake dasa bheda haiM // 361 // AloyaNa paDikamaNaM ubhaya vivego tahA viussggo| tava chedo mUlaM viya parihAro ceva saddahaNA // 362 // AlocanA pratikramaNaM ubhayaM vivekaM tathA vyutsargaH / tapaH chedo mUlamapi ca parihAraH caiva zraddhAnaM // 362 // artha-AlocanA, pratikramaNa, donoM, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, parihAra, zraddhAna-ye daza bheda prAyazcittake haiM / 10 mUlA. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra cAritra meM utpanna hue aparAdhoMko AcAryake sAmane nivedana karanA vaha AlocanA hai, rAtribhojanatyAgavatake sAtha mahAvratoMkI bhAvanA karanA divasa pratikrama pAkSikaAdi pratikramaNa karanA vaha pratikramaNa hai, AlocanA aura pratikramaNa donoM karanA vaha ubhaya hai, gaNaviveka sthAnaviveka aise do prakArakA viveka hai, kAyotsargako vyutsarga kahate haiM, anazanAdi tapa haiM, dIkSAkA pakSa mAsA dise ghaTAnA vaha cheda hai, phira usa samayase lekara vrata dhAraNa karanA vaha mUla hai, parihArake do bheda haiM gaNapratibaddha agaNapratibaddha / unameMse jahAM gaNameM baiThakara kriyA karanA ki jahAM munijana mUtrAdi karate hoM vahAM baiTha pIchI agADIkara yatioMko vaMdanA kare usako yati prativaMdanA na kare vaha gaNapratibaddha hai| tathA jisa dezameM dharma nahIM jAne vahAM jAke maunadhAraNa karake tapazcaraNa karanA vaha agaNapratibaddha hai / tattvoMmeM ruci honerUpa pariNAma athavA krodhAdikA tyAga vaha zraddhAna hai| isataraha prAyazcittake daza bheda jaannaa||362 porANakammakhamaNaM khivaNaM NijaraNa sodhaNaM dhubhaNaM / pucchaNamuchivaNa chidaNaM ti pAyacittassa NAmAiM363 purANakarmakSapaNaM kSepaNaM nijeraNaM zodhanaM dhAvanaM / pucchanaM utkSepaNaM chedanamiti prAyazcittasya nAmAni // 363 // artha-purAne karmoMkA nAza, kSepaNa, nirjarA, zodhana, dhAvana, pucchana ( nirAkaraNa ) utkSepaNa, chedana (dvaidhIkaraNa ) ye saba prAyazcittake nAma haiM // 363 // Age vinayakA kharUpa kahate haiM;dasaNaNANe viNao carittatava ovacArio vinno| Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 147 paMcaviho khalu viNao paMcamagaiNAyago bhaNio364 darzanajJAne vinayaH cAritratapa aupacArikaH vinayaH / paMcavidhaH khalu vinayaH paMcamagatinAyako bhnnitH||364|| artha-darzanavinaya, jJAnavinaya, tapovinaya, cAritravinaya upacAravinaya-isataraha vinayake pAMca bheda haiM / yaha vinaya mokSa ( siddha )gatiko prApta karAnevAlA kahA gayA hai // 364 // uvagRhaNAdiA puvvuttA taha bhattiAdiA ya guNA / saMkAdivajaNaM piya daMsaNaviNao samAseNa // 365 // upagRhanAdikAH pUrvoktA tathA bhaktyAdayazca gunnaaH| zaMkAdivarjanamapi ca darzanavinayaH samAsena // 365 // artha-upagUhana Adi pahale kahe hue guNa, paMcaparameSThIkI bhakti Adi, aura zaMkAdi doSoMkA tyAga honA vaha saMkSepase darzanavinaya kahA gayA hai // 365 // je atthapanjayA khalu uvadiTThA jiNavarehiM sudaNANe / te taha rocedi Naro daMsaNaviNao havadi eso 366 ye arthaparyAyAH khalu upadiSTA jinavaraiH zrutajJAne / tAn tathA rocayati naraH darzanavinayaH bhavati eSaH 366 artha-jo jinavaradevane dvAdazAMga zruta jJAnameM sthUla sUkSma jIva ajIvAdidravyoMke paryAya kahe haiM usI prakAra pratIti karanA vaha bhavyajIvake darzanavinaya hotA hai // 366 / / kAle viNae uvahANe bahumANe taheva NiNhavaNe / vaMjaNaatthatadubhayaM viNao NANamhi ahaviho 367 kAle vinaye upadhAne bahumAne tathaiva anidbhave / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mUlAcAra vyaMjanArthatadubhayaM vinayo jJAne aSTavidhaH // 367 // artha-kAlazuddhi, hastazuddhi vinaya, sAvadhAnIse pAThako yAda rakhanA, guru AdikA satkAra, jJAnako nahIM chipAnA, zabda zuddhi, artha zuddhi, donoMkI zuddhi-isataraha jJAnakI vinayake ATha bheda haiM // 367 // NANaM sikkhadi NANaM guNedi NANaM parassa uvdisdi| NANeNa kuNadi NAyaM NANaviNIdo havadi eso 368 jJAnaM zikSate jJAnaM guNayati jJAnaM parasya upadizati / jJAnena karoti nyAyaM jJAnavinIto bhavati eSaH // 368 // artha-jo jJAnako sIkhatA hai jJAnakA hI ciMtavana karatA hai, dUsareko bhI jJAnakA hI upadeza karatA hai, jJAnase hI nyAyapravRtti karatA hai vaha jIva jJAnavinayavAlA hotA hai // 368 // iMdiyakasAyapaNihANaMpi ya guttIo ceva smidiio| eso carittaviNao samAsado hoi nnaayvvo||369|| indriyakaSAyapraNidhAnamapi ca guptayaH caiva samitayaH / eSa cAritravinayaH samAsato bhavati jJAtavyaH // 369 // artha-iMdriyoMke vyApArakA rokanA, krodhAdikaSAyoMke pracArako rokanA, gupti, samiti-ye saba saMkSepase cAritra vinaya hai aisA jAnanA // 369 // uttaraguNaujjogo sammaM ahiyAsaNA ya saddhA ya / AvAsayANamucidANa aparihANIyaNusseho // 370 // uttaraguNodyogaH samyagadhyAsanaM ca zraddhA ca / AvazyakAnAmucitAnAM aparihANiranutsedhaH // 370 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 149 artha-AtApanAdi uttara guNoMmeM utsAha, zramako nirAkulatAse sahanA, prIti aura chaha AvazyakoMmeMse kamatI baDhatI nahIM karanA // 370 // bhattI tavodhiyamhi ya tavamhi ahIlaNA ya sesaannN| eso tavamhi viNao jahuttacarittasAhussa // 371 // bhaktiH tapodhike ca tapasi ahelanAM ca zeSANAM / eSa tapasi vinayaH yathoktacAritrasAdhoH // 371 // artha-tapase adhika muniyoMmeM aura bAraha prakAra tapameM bhakti karanA-sevA karanA tathA inase bAkIke utkRSTa tapa nahIM pAlanevAle muniyoMkA tiraskAra nahIM karanA arthAt saba saMyamiyoMko namaskAra karanA vaha zAstrakathita cAritrako pAlanevAle muniyoM ke tapameM vinaya hotA hai // 371 // kAiyavAiyamANasiottiativihodu paMcamo viNao so puNa savvo duviho paJcakkho taha parokkho ya 372 kAyikavAcikamAnasika iti ca trividhastu paJcamo vinayaH / sa punaH sarvo dvividhaH pratyakSastathA parokSazca // 372 // artha-upacAra vinayake tIna bheda haiM-kAyika vAcika mAnasika / usake bhI pratyekake do do bheda haiM-pratyakSa aura parokSa // 372 // ___ aba kAyikavinayako cAragAthAoMse kahate haiManbhuTThANaM kidiammaM NavaNa aMjalIya muMDANaM / paccUgacchaNamede pachidassaNusAdhaNaM ceva // 373 // abhyutthAnaM kRtikarma namanaM aMjalinA muMDAnAM / Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mUlAcArapratyudgamanamAyAtasya prasthitasyAnusAdhanaM caiva // 373 // artha--sAdhuoMko Ate hue dekhe pahale to Asanase uTha khar3e hojAnA, siddhabhakti Adi karake kAyotsarga karanA, hAthajor3akara namaskAra karanA, Ate hue RSIzvaroM ke sAmane jAnA, jAnebAloMko pahuMcAneke liye sAtha jAnA-isa taraha kAyase Adara karanA // 373 // NIcaM ThANaM NIcaM gamaNaM NIcaM ca AsaNaM sayaNaM / AsaNadANaM uvagaraNadANaM oggAsadANaM ca // 374 // nIcaM sthAnaM nIcaM gamanaM nIcaM ca AsanaM zayanaM / AsanadAnaM upakaraNadAnaM avakAzadAnaM ca // 374 // artha-guru Adike pIche khar3e rahanA, pIche gamana karanA, nIce baiThanA, nIce sonA, guruoMko Asana denA, pustaka Adi dharmopakaraNa denA, prAsuka vasatikA vatAdenA-ityAdi kAyavinaya hai // 374 // paDirUvakAyasaMphAsaNadA paDirUpakAlakiriyA ya / posaNakaraNaM saMtharakaraNaM uvakaraNapaDilihaNaM // 375 // pratirUpakAyasaMsparzanatA pratirUpakAlakriyA ca / preSyakaraNaM saMstarakaraNaM upakaraNaM pratilekhanaM // 375 // artha-balake anusAra zarIrakA sparzana mardana, kAlake anusAra kriyA karanA arthAt uSNakAlameM zItakriyA zItakAlameM uSNakriyA, AjJAke anusAra karanA, saMthArA karadenA, pustakAdikA sodhadenA // 375 // iccevamAdio jo uvayAro kIrade sarIreNa / .. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / eso kAiyaviNao jahArihaM sAdhuvaggassa // 376 // ityevamAdiko yaH upakAraH kriyate zarIreNa / eSaH kAyikavinayaH yathArha sAdhuvargasya // 376 // artha-ityAdi guruoMkA tathA anya sAdhuoMkA jo zarIrase yathAyogya upakAra hai vaha saba kAyika vinaya jAnanA // 376 // Age vAcikavinayakA kharUpa kahate haiMpUyAvayaNaM hidabhAsaNaM ca midabhAsaNaM ca madhuraM ca / suttANuvIcivayaNaM aNijhuramakakasaM vayaNaM // 377 // pUjAvacanaM hitabhASaNaM ca mitabhASaNaM ca madhuraM ca / sUtrAnuvIcivacanaM aniSTuramakarkazaM vacanaM // 377 // artha-UMce (pUjya ) vacanoMse bolanA, hitarUpa bolanA, thor3A bolanA, miSTa bolanA, Agamake anusAra bolanA, kaThoratA rahita vacana bolanA, // 377 // uvasaMtavayaNamagihatthavayaNamakiriyamahIlaNaM vayaNaM / eso vAiyaviNao jahArihaM hodi kAdavvo // 378 / / upazAMtavacanaM agRhasthavacanaM akriyamahIlanaM vacanaM / eSa vAcikavinayaH yathArha bhavati kartavyaH // 378 // artha-krodhAdirahita vacana, baMdhana Adi rahita vacana, asi. Adi kriyA rahita vacana, abhimAnarahita vacana, bolanA-vaha vAcikavinaya hai use yathAyogya karanA cAhiye // 378 // Age mAnasika vinayako kahate haiMpApavisotiapariNAmavajaNaM piyahide ya prinnaamo| NAdavo saMkheveNeso mANasio vinno.|| 379 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mUlAcArapApavizrutipariNAmavarjanaM priyahite ca prinnaamH| jJAtavyaH saMkSepeNaiSaH mAnasiko vinayaH // 379 // . artha-hiMsAdimeM va samyaktvakI virAdhanAmeM jo pariNAma usakA tyAga karanA, dharmopakArameM va samyaktvajJAnAdimeM pariNAma honA-vaha mAnasIka vinaya saMkSepase kahA gayA hai // 379 // iya eso pacakkho viNao pArokhiovi jaM gurunno| virahammivi vahija di ANANihissacariAe 380 iti eSaH pratyakSaH vinayaH pArokSikopi yat guroH / virahepi vartate AjJAnirdezacaryAyAH // 380 // artha-isataraha yaha pratyakSa vinaya kahA / aura jo guruoMke viraha honepara arthAt parokSa honepara unako hAtha jor3anA, arahaMtAdikara upadeza kiye hue jIvAdipadArthoMmeM zraddhAna karanA aura unake kahe anusAra pravartanA-vaha parokSa vinaya hai // 380 // aha opacArio khalu viNao tiviho samAsado bhnnio| satta cauvviha duviho bodhavvo ANupuvIe // 381 // atha aupacArikaH khalu vinayaH trividhaH samAsato bhaNitaH / sapta caturvidhaH dvividhaH boddhavyaH AnupUyA // 381 // artha-vaha aupacArikavinaya tInaprakAra vAlA bhI kramase sAta cAra do bhedavAlA jAnanA cAhiye / arthAt kAyikavinayake sAta, vacanavinayake cAra, mAnasIkavinayake do bheda haiM // 381 / / anbhuTTANaM saNNadi AsaNadANaM aNuppadANaM ca / kidiyamma paDirUvaM AsaNacAo ya aNuvvajaNaM 382 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / abhyutthAnaM sannatiH AsanadAnaM anupradAnaM ca | kRtikarma pratirUpaM AsanatyAgazca anuvajanaM // 382 // artha - Adarase uThanA, mastaka namAke namaskAra, Asana denA, pustakAdi denA, yathAyogya zrutabhakti Adi pUrvaka kAyotsargakaranA athavA zIta Adi bAdhAkA meMTanA, guruoMke Age UMcA Asana chor3ake baiThanA, jAte hueke kucha dUrataka sAtha jAnA / ye sAta kAyikavinaya ke bheda haiM || 382 // hidamidaparimidamAsA aNuvIcIbhAsaNaM ca bodhavvaM / akusalamaNassa rodho kusalamaNapavattao ceva // 383 hitamitaparimitabhASA anuvIcibhASaNaM ca boddhavyaM / akuzalamanaso rodhaH kuzalamanaH pravartakazcaiva // 383 // artha - hitarUpa ( dharmasahita ) vacana bolanA, alpa akSara arthagaMbhIratAvAle vacana bolanA, kAraNa sahita vacana bolanA, zAstra ke anusAra vacana bolanA - ye cAra bheda vacanavinayake haiM / aura jo pApako grahaNa karAnevAle cittako rokanA, dharmameM udyamI hue manako pravartAnA- ye do bheda mAnasika vinayake haiM // 383 // rAdiNie UNarAdiNiesu a ajAsu ceva gihivagge / viNao jahArio so kAyavvo appamatteNa // 384 // rAtryadhike UnarAtryadhikeSu ca AryAsu caiva gRhivarge / vinayaH yathArhaH sa kartavyaH apramattena // 384 // artha- dIkSAguru zrutaguru tapodhika tathA inase tapakara ghaTate guNoMkara ghaTate avasthAkara ghaTate sAdhuoMmeM, AryikAoMmeM, zrAvakalokoMmeM yathA yogya vinaya apramAdI sAdhuko karanA cAhiye 384 153 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mUlAcAra aba vinayakA phala dikhalAte haiM: viryNa vippahINassa havadi sikkhA NiratthiyA savvA / viNao sikkhAe phalaM viNayaphalaM savvakallANaM 385 vinayena viprahInasya bhavati zikSA nirarthikA sarvA / vinayaH zikSAyAH phalaM vinayaphalaM sarvakalyANaM // 385 // artha - jo vinayakara hIna hai usakA zAstra paDhanA saba niSphala hai / kyoMki vidyA paDhane kA phala vinaya hai aura vina - yakA phala svargamokSakA milanA hai || 385 // viNao mokkhaddAraM viNayAdo saMjamo tavo NANaM / viNaNArAhinadi Airio savvasaMgho ya // 386 // vinayaH mokSadvAraM vinayAt saMyamastapo jJAnaM / vinayenArAdhyate AcAryazca sarvasaMghazca / / 386 // artha - vinaya mokSakA dvAra ( pravezamArga ) hai, vinayase hI saMyama tapa aura jJAna hotA hai, aura vinayase hI AcArya aura saba saMghakI sevA hosakatI hai // 386 // AyArajIdakappaguNadIvaNAM attasodhi NijjaMjA / ajjavamaddavalAhavabhattIpallAdakaraNaM ca // 387 // AcArajIdaka guNadIpanAM AtmazuddhiH nirdvadvaH / ArjavamArdavalAghavabhaktiprahlAdakaraNAni ca / / 387 // artha -- AcArake, jIdaprAyazcittake, kalpaprAyazcittake guNakA pragaTa honA; AtmAko karmoMse chUTanerUpa zuddhi, kalahAdi rahita honA, Arjava, mArdava, lobhakA tyAga, guruoMkI sevA, sabako sukhI karanA - ye saba vinayake guNa haiM || 387 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 155 ketI mettI mANassa bhaMjaNaM gurujaNe ya bahumANaM / titthayarANaM ANA guNANumodo ya viNayaguNA 388 kIrtiH maitrI mAnasya bhaMjanaM gurujane ca bahumAnaM / tIrthakarANAM AjJA guNAnumodazca vinayaguNAH // 388 // artha-saba jagaha prasiddhi, sabase mitratA, garvakA tyAga, AcAryAdikoMse bahumAnakA pAnA, tIrthaMkaroMkI AjJAkA pAlana, guNoMse prema karanA itane guNa vinaya karane vAleke pragaTa hote haiM / Age vaiyAvRttyatapakA svarUpa kahate haiM;AiriyAdisu paMcasu sabAlavuDhAulesu gacchemu / vejAvaccaM vuttaM kAvvaM savvasattIe // 389 // AcAryAdiSu paMcasu sabAlavRddhAkuleSu gaccheSu / vaiyAvRttyaM uktaM kartavyaM sarvazaktyA // 389 // artha-AcArya upAdhyAya sthavira pravartaka gaNadhara ina pAMcoMmeM navInadIkSita tathA guNa avasthA Adise bar3e aise muniyoMke samUhameM apanI zaktike anusAra auSadhi Adise upakAra sevA karanI cAhiye // 389 // guNadhIe uvajjhAe tavassi sisse ya duvbale / sAhugaNe kule saMghe samaNuNNe ya cApadi // 390 // guNAdhike upAdhyAye tapakhini ziSye ca durbale / sAdhugaNe kule saMghe samanojJe ca cApadi // 390 // artha-guNoMse adhikameM, zrutaguruoMmeM, kAyaklezatapakarane. vAloMmeM, ziSyoMmeM, rogase pIDitoMmeM, RSi yati muni anagArarUpa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mUlAcArasAdhusamUhameM, gurukulameM, cAtuvarNasaMghameM, sukhI upadravyarahitameM aura upadrava honepara, vaiyAvRttya (Tahala ) karanA yogya hai // 390 // senjoggAsaNisajA tahovahipaDilehaNAhi uvggho| AhArosahavAyaNaNikiMcaNaM vNdnnaadiihiN|| 391 // zayyAvakAzaniSadyA tathA upadhipratilekhanAbhiH upagRhaH / AhArauSadhavAcanAvikiMcanavaMdanAdibhiH // 391 / / artha-zayyA, vasatikA, Asana, kamaMDalu Adi, pIchI Adi inakara tathA bhikSAcaryA, soMTha Adi auSadha, zAstravyAkhyAna, malakA tyAga aura vaMdanA Adi-ina saba upAyoMse upakAra karanA cAhiye // 391 // addhANateNasAvadarAyaNadIrodhaNAsive ome / vejAvacaM vuttaM saMgahasArakkhaNovedaM // 392 // adhvastenazvApadarAjanadIrodhanAzive ome / vaiyAvRttyaM uktaM saMgrahasArakSaNopetam // 392 // artha-jo sAdhu mArgameM khedayukta ho, cora nAhara vagherA nadIrodha marIrogAdika upadravoM sahita ho tathA durbhikSase pIDita ho usakA vaiyAvRttya karanA kahA gayA hai / vaha aise karanA-Aye huekA saMgraha karanA ( rakhanA) saMgrahakI rakSA karanA cAhiye 392 ___ Age khAdhyAyatapakA kharUpa kahate haiM;pariyaNAya vAyaNa paDicchaNANupehaNA ya dhmmkhaa| thudimaMgalasaMjutto paMcaviho hoi sajjhAo // 393 // parivartanaM vAcanaM pRcchanA anuprekSA ca dharmakathA / stutimaMgalasaMyuktaH paMcavidho bhavati svAdhyAyaH // 393 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 157 artha-paDhe hue graMthakA pAThakaranA, zAstrakA vyAkhyAna karanA, zAstroM ke arthako dUsarese pUchanA, vAraMvAra zAstrakA manana karanA, tresaTha zalAkA puruSoMkA caritra paDhanA ye pAMca prakArakA khAdhyAya hai / ise munidevavaMdanA maMgala sahita karanA cAhiye // 393 / / ahaM ca ruddasahiyaM doNNivi jhANANi appasatthANi / dhammaM sukaM ca duve pasatthajhANANi NeyANi // 394 // Arta ca raudrasahitaM dve api dhyAne aprazaste / dharma zuklaM ca dve prazastadhyAne jJAtavyAni // 394 // artha-ArtadhyAna raudradhyAna ye do dhyAna azubha haiM narakAdiduHkhoMko prApta karAte haiM tathA dharmadhyAna zukladhyAna ye do dhyAna zubha haiM mokSAdike sukhoMko prApta karAte haiM / aisA jAnanA cAhiye // 394 // Age ina cAroMkA kharUpa kahate haiM;amaNuNNajogaiTTaviogaparIsahaNidANakaraNesu / ajhaM kasAyasahiyaM jhANaM bhaNidaM samAseNa // 395 // amanojJayogaiSTaviyogaparISahanidAnakaraNeSu / Arta kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNitaM samAsena // 395 // artha-jvara zUla zatru Adi apriya vastukA saMbaMdha honA, putra putrI mAtA ziSya Adi priyavastukA vinAza honA, kSudhA (bhUkha ) Adi pariSahoMkI bAdhA honA, paralokasaMbaMdhI bhogoMkI vAMchA honA-inake honepara jo kaSAyasahita manako kleza honA vaha saMkSepase ArtadhyAna kahA gayA hai // 395 // teNikamosasArakkhaNesu tadha ceva chvihaarNbhe| Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mUlAcArarudaM kasAyasahidaM jhANaM bhaNiyaM samAseNa // 396 // .. stanyamRSAsArakSaNeSu tathA caiva SaDvidhAraMbhe / raudraM kaSAyasahitaM dhyAnaM bhaNitaM samAsena // 396 // artha-dUsareke dravya lenekA abhiprAya, jhUTha bolanemeM AnaMda mAnanA, dUsareke mAranekA abhiprAya, chahakAyake jIvoMkI virAdhanA athavA asimasi Adi parigrahake AraMbha va saMgraha karanemeM AnaMda mAnanA-inameM jo kaSAya sahita manako karanA vaha saMkSepase raudradhyAna kahAgayA hai // 396 // apahaTTa aTTarudde mahAbhae suggadIyapaJcUhe / dhamme vA sukke vA hohi samaNNAgadamadIo // 397 // apahRtya Arauidre mahAbhaye sugatipratyUhe / dharme vA zukle vA bhava samanvAgatamatiH // 397 // artha--ArtadhyAna raudradhyAna ye do dhyAna saMsArake bhayake denevAle haiM, devagati mokSagatike rokanevAle haiM isaliye ina donoMkA tyAga karake he bhavya tU dharmadhyAna zukladhyAna ina do dhyAnoMmeM Adara buddhi kara // 397 // eyaggeNa maNaM NiraMbhiUNa dhammaM cauvvihaM jhAhi / ANApAyavivAyavijao saMThANavicayaM ca // 398 // ekAgreNa mano nirudhya dharma caturvidhaM dhyAya / AjJApAyavipAkavicayaH saMsthAnavicayazca // 398 // artha-ekAgratAse indriyoMkA vyApAra tathA manakA vyApAra rokakara arthAt apane vazameM kara he bhavya tU cAraprakArake dharma Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / dhyAnakA citavanakara / usake AjJAvicaya apAyavicaya vipAkavicaya saMsthAnavicaya aise cAra bheda haiM // 398 // paMcatthikAyachajjIvaNikAye kAladavvamaNNe y| ANAgejjhe bhAve ANAvicayeNa viciNAdi // 399 // paMcAstikAyaSaTjIvanikAyAn kAladravyamanyat ca / AjJAgrAhyAn bhAvAn AjJAvicayena vicinoti // 399 // artha-jIvAdi paMca astikAya, pRthivIkAya Adi chaha jIvakAya, kAladravya, ye saba sarvajJakI AjJApramANa grahaNa karane yogya haiM isataraha AjJAmAtrase zraddhAna karanA vicAranA vaha AjJAvicaya dharmadhyAna hai // 399 // kallANapAvagAo pAo viciNodi jiNamadamuvica / viciNAdi vA apAye jIvANa suhe ya asuhe ya 400 kalyANaprApakAn upAyAn vicinoti jinamatamupetya / vicinoti vA apAyAn jIvAnAM zubhAn ca azubhAn ca 400 artha-kalyANake prApta karAnevAle samyagdarzanAdi upAyoMko jinamatakA Azrayalekara dhyAve athavA jIvoMke zubha azubha karmoMkA nAza kaise ho aisA vicAranA vaha apAyavicaya dharmadhyAna hai 400 eANeyabhavagayaM jIvANaM puNNapAvakammaphalaM / udaodIraNasaMkamabaMdhaM mokkhaM ca viciNAdi // 40 // ekAnekabhavagataM jIvAnAM puNyapApakarmaphalaM / udayodIraNAsaMkramabaMdhaM mokSaM ca vicinoti // 401 // artha-eka bhavameM prApta tathA anekabhavoMmeM prApta jIvoMke puNyakarma pApakarmoMke phalako vicAranA tathA karmoMkA udaya apakka Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 mUlAcAra pAcanarUpa udIraNA, anyaprakRtirUpapariNamana, baMdha inakA tathA karmoM ke chUTanekA vicAra karanA vaha vipAkavicayanAmA dharmadhyAna hai // 401 // uDDamahatiriyaloe viciNAdi sapajjae sasaMThANe / ettheva aNugadAo aNupekkhAo ya viciNAdi 402 . UrdhvAdhastiryaglokAn vicinoti saparyAyAn sasaMsthAnAn / atraivAnugatA anuprekSAzca vicinoti // 402 // artha-paTala iMdraka zreNIbaddha prakIrNakAdi paryAyosahita trikona catuSkoNa gola Ayata mRdaMgAkArarUpa AkAroMsahita Urdhvaloka adholoka tathA madhyalokakA citavanakare tathA isImeM prApta bAraha bhAvanAoMkA citavanakare vaha saMsthAnavicaya dharmadhyAna hai|| 402 // addhavamasaraNamegattamaNNasaMsAralogamasucittaM // AsavasaMvaraNijaradhammaM bodhi ca ciNtijo||403 // adhruvamazaraNamekatvamanyatvasaMsAralokamazucitvaM / AsravasaMvaranirjarAdharmo bodhizca ciMtyaH // 403 // artha-anitya azaraNa ekatva anyatva saMsAra loka azucitva Asrava saMvara nirjarA dharma bodhi ( samyaktvasahita ) bhAvanAina bArahabhAvanAoMkA citavana karanA cAhiye // 403 // uvasaMto du puhattaM jhAyadi jhANaM vidakkavIcAraM / khINakasAo jhAyadi eyattavidakavIcAraM // 404 // upazAMtastu pRthaktvaM dhyAyati dhyAnaM vitarkavIcAraM / kSINakaSAyo dhyAyati ekatvavitakevIcAraM // 404 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / artha-upazAMtakaSAyaguNasthAnavAlA jIva pRthaktvavitarkavIcAra nAmA zukladhyAnako dhyAtA hai aura kSINakaSAyaguNasthAnavAlA ekatvavitarkavIcAra nAmA dUsare zukladhyAna kA citavana karatA hai||40|| muhumakiriyaM sajogI jhAyadi jhANaM ca tadiyasukaM tu| jaM kevalI ajogI jhAyadi jhANaM samucchiNNaM 405 sUkSmakriyaM sayogI dhyAyati dhyAnaM ca tRtIyazuklaM tu / yat kevalI ayogI dhyAyati dhyAnaM samucchinnaM // 405 // artha-sUkSmakAyakriyApratipAti nAmaka tIsare zukladhyAnako sayoga kevalI dhyAte haiM aura samucchinnakriya nAmake cauthe zukladhyAnako ayogakevalI dhyAte haiM // 405 // Age vyutsargatapakA nirUpaNa karate haiM;duviho ya viussago abbhaMtara bAhiro munneyvvo| anbhaMtara kohAdI bAhira khettAdiyaM davvaM // 406 // dvividhazca vyutsargaH AbhyaMtaro bAhyaH jJAtavyaH / abhyaMtaraH krodhAdiH bAhyaH kSetrAdikaM dravyaM // 406 // artha-parigrahatyAgarUpa vyutsargatapa do prakArakA hai eka abhyaMtara dUsarA bAhya / krodhAdikA tyAga honA abhyaMtara vyutsarga hai aura kSetrAdi bAhyadravyakA tyAga vaha bAhya vyutsarga hai // 406 // micchattavedarAgA taheva hassAdiyA ya chddosaa| cattAri taha kasAyA coddasa abbhaMtarA gaMthA // 407 // mithyAtvavedarAgA tathaiva hAsyAdikAzca pdossaaH| catvAraH tathA kaSAyAH caturdaza AbhyaMtarA grNthaaH||407|| artha-mithyAtva, tIna veda (strI Adi), rAga, hAsya Adi 11 mUlA0 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mUlAcArachaha doSa aura krodha Adi cAra kaSAya-isaprakAra caudaha abhyaMtara parigraha haiM / inakA tyAga vaha abhyaMtaravyutsarga hai // 407 // khettaM vatthu dhaNadhaNNagadaM dupadacaduppadagadaM ca / jANasayaNAsaNANi ya kuppe bhaMDesu dasa hoMti 408 kSetraM vAstu dhanadhAnyagataM dvipadacatuSpadagataM ca / yAnazayanAsanAni ca kupye bhAMDeSu daza bhavaMti // 408 // artha-kheta, ghara, sonA Adi dhana, geMhU Adi dhAnya, dAsIdAsa, gAya Adi, savArI, palaMga, caukI paTA Adi Asana, kapAsa Adi, hIMga Adi athavA bhAjana (vartana) Adi-ye dasa bAhyaparigraha haiN| inakA tyAga vaha bAhyavyutsarga hai // 408 // Age bArahatapoMmeMse khAdhyAyakI adhikatA dikhalAte haiM;bArasavidhahmivi tave sambhaMtarabAhire kuslditthe| Navi atthi Navi ya hohI sajjhAyasamo tavokammaM // dvAdazavidhepi tapasi sAbhyaMtarabAhye kuzaladRSTe / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaHkarma 409 artha-sarvajJadevakara upadeze hue abhyaMtara aura bAhya bheda sahita bAraha prakArake tapameMse khAdhyAyatapake samAna anya (dUsarA) koI bhI na to hai aura na hogA // 409 // sajjhAyaM kuvvaMto paMceMdiyasaMvuDo tigutto ya / havadi ya eaggamaNo viNaeNa samAhio bhikkhU // svAdhyAyaM kurvan paMceMdriyasaMvRtaH triguptazca / bhavati ca ekAgramanAH vinayena samAhito bhikssuH||410|| artha-jo sAdhu khAdhyAya karatA hai vaha pAMcoM indriyoMkA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / saMvara karatA hai mana Adi tInaguptiyoMkA bhI pAlanevAlA hotA hai aura ekAgracitta huA vinayakara saMyukta hotA hai // 410 // siddhippAsAvadaMsayassa karaNaM caduvviho hodi / davve khette kAle bhAvevi ya aannupuvviie||411|| siddhiprAsAdAvataMsakasya karaNaM caturvidhaM bhavati / dravyaM kSetra kAlaM bhAvamapi ca AnupUyA // 411 // artha-muktirUpI mahalakA AbhUSaNa jo yaha bArahaprakArakA tapa usakA anuSThAna kramase dravya kSetra kAla bhAvarUpa cAraprakArakA hai / AhAra zarIra Adi dravya; bahuta jalavAledeza, nirjaladeza, jAMgaladeza Adi kSetra athavA khigdharUkSavAta Adike Azraya; zIta uSNa varSA Adi kAla aura cittakA saMklezapariNAmarUpa bhAva jAnanA / jisataraha vAtAdikA vikAra na ho aise kramase tapa karanA // 411 // abbhaMtarasohaNao eso abbhataro tao bhnnio| etto viriyAcAraM samAsao vaNNaissAmi // 412 // abhyaMtarazodhanakaM etat abhyaMtaraM tapo bhaNitaM / ito vIyocAraM samAsataH varNayiSyAmi // 412 // artha- aMtaraMgako zuddha karanevAlA yaha abhyaMtara tapa kahA, isase Age vIryAcArako saMkSepase varNana karatA hUM // 412 // Age vIryAcArakA kharUpa kahate haiM;aNigRhiyabalavirio parakAmadi jo jhuttmaautto| khaMjadi ya jahAthANaM viriyAcAroti nnaadvvo||413|| anigRhitabalavIryaH parAkramate yaH yathoktamAtmanaH / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mUlAcAra yunakti ca yathAsthAnaM vIryAcAra iti jnyaatvyH|| 413 // .. artha-nahIM chipAyA hai AhAra Adise utpanna bala tathA khayaM zakti jisane aisA sAdhu yathoktacAritrameM tIna prakAra anumati rahita satraha prakAra saMyamavidhAnakaranekeliye AtmAko yukta karatA hai vaha vIryAcAra jAnanA // 413 // paDisevA paDisuNaNaM saMvAso ceva aNumadI tivihaa| uddiDha jadi bhuMjadi bhogadi ya hodi paDisevA // 414 pratisevA pratizravaNaM saMvAsaH caiva anumatiH trividhA / uddiSTaM yadi bhuMkte bhogayati ca bhavati pratisevA / / 414 // artha-pratisevA pratizravaNa saMvAsa ye tIna bheda anumatike haiN| jo pAtrakA nAma le pAtrake abhiprAyase AhArAdikA bhojana karAve aura pAtra kare to usa pAtrake pratisevA anumatikA bheda hotA hai / / uddiDha jadi vicaradi puvvaM pacchA va hodi pddisunnnnN| sAvajasaMkiliTTho mamattibhAvo du sNvaaso|| 415 // uddiSTaM yadi vicarati pUrva pazcAt vA bhavati pratizravaNaM / sAvadyasaMkliSTo mamatvabhAvastu saMvAsaH // 415 // artha-dAtA yadi sAdhuko pahale kahade ki tujhAre nimitta AhArAdika prAsuka tayAra kara rakhA hai athavA AhArAdi leneke pIche kahe to sunakara sAdhu AhAra grahaNa karale tathA saMtoSakara tiSThe to usake pratizravaNa nAmA anumatikA bheda hotA hai aura jo AhArAdike nimitta aisA mamatvabhAva kare ki ye gRhasthaloka hamAre haiM vaha saMvAsa nAmA tIsarA anumatikA bheda hai / isakAraNa vIryAcAra pAlanevAleko ye tIna doSa chor3adene cAhiye // 415 / / Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcAcArAdhikAra 5 / 165 puDhavidagateuvAUvaNapphadIsaMjamo ya bodhvvo| . vigaticadupaMceMdiyaajIvakAyesu saMjamaNaM // 416 // appaDilehaM duppaDilehamuvekhavaharaNadu saMjamo ceva / maNavayaNakAyasaMjama sattarasavidho du NAdavvo // 417 pRthivyudakatejovAyuvanaspatisaMyamazca boddhvyH| dvitricatuHpaMceMdriyAjIvakAyeSu saMyamanaM // 416 // apratilekhaM duSpratilekhaM upekSA apaharaNastu saMyamazcaiva / manovacanakAyasaMyamaH saptadazavidhastu jJAtavyaH // 417 // artha-pRthivIkAyika jalakAya agnikAya vAyukAya vanaspatikAya-ina pAMcoMprakArake jIvoMkI rakSAkaranA vaha pAMcaprakArakA saMyama hai / aura do indriya teindriya cauindriya paMceMdriya jIvoMkI rakSA isataraha cAra bheda ye hue / tathA sUketRNa AdikA chedana na karanerUpa ajIvakAya rakSA isakA eka bheda-isaprakAra dasa bheda hue / apratilekha duSpratilekha upekSA apaharaNasaMyama manaHsaMyama vacanasaMyama kAyasaMyama-ina sAta bhedoMko milAnese saMyamake satraha bheda hote haiM // pIchIse dravyakA zodhana vaha apratilekhasaMyama hai| yatnapUrvaka pramAda rahita zodhana vaha duSpratilekhasaMyama hai / upakaraNAdiko pratidina dekhalenA ki isameM jIva to nahIM hai vaha upekSAsaMyama hai / upakaraNoMmeMse dvIMdriyAdi jIvoMko dUra karadenA vaha apaharaNa saMyama hai / ye satrahaprakArakA saMyama vIryAcArakI rakSA karatA hai // 416 / 417 // paMcarasa paMcavaNNA do gaMdhe aTTa phAsa sattasarA / maNasA codasajIvA indiyapANA ya sNjmonneo|| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mUlAcArapaMcarasAH paMcavarNA dvau gaMdhau aSTa sparzAH sapta svraaH| mAnasaH caturdaza jIvAH indriyaprANAzca saMyamaH jJeyaH 418 artha-pAMcarasa pAMcavarNa do gaMdha ATha sparza SaDjaAdi sAta khara, manakA viSaya-ina aTThAIsa viSayoMkA nirodha vaha indriya saMyama hai / aura caudaha prakArake jIvoMkI rakSAkaranA vaha prANasaMyama hai / isataraha saMyamake do bheda haiM // 418 // ___ aba paMcAcArakI mahimA kahate haiN;dsnnnnaanncrittetvviriyaacaarnnigghsmttho| attANaM jo samaNo gacchadi siddhiM dhudakileso 419 drshnjnyaancaaritrtpoviiryaacaarnigrhsmrthH| AtmAnaM yaH zramaNo gacchati siddhiM dhautkleshH||419|| artha-jo sAdhu darzana jJAna cAritra tapa vIryAcArakara apane AtmAko niyamarUpa karanemeM samartha hai vaha sAdhU ATha karmoMkA nAzakara muktiko prApta hotA hai // 419 // isataraha paMcAcArakA vyAkhyAna kiyA / isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracitamUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM paMcAcAroMko kahanevAlA pAMcavAM paMcAcArAdhi kAra samApta huA // 5 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi - adhikAra 6 / piNDazuddhi - adhikAra // 6 // 167 Age maMgalAcaraNapUrvaka piMDazuddhi kahanekI pratijJA karate haiM:tiradNapuruguNasahide arahaMte vididasayalasanbhAve / paNamiya sirasA vocchaM samAsado piMDasuddhI du 420 triratnapuruguNasahitAn arhataH viditasakalasadbhAvAn / praNamya zirasA vakSye samAsataH piMDazuddhistu // 420 // artha -- samyagdarzanAditInaratnarUpI mahAna guNoMkara sahita saba padArthoM ke jAnanevAle aise arahaMtoMko mastaka navAkara maiM saMkSepase AhArazuddhiko kahatA hUM // 420 // uggama uppAdaNa esaNaM ca saMjojaNaM pamANaM ca / iMgAladhUmakAraNa aTThavihA piMDasuddhI du // 421 // udgamaH utpAdanaM eSaNaM ca saMyojanaM pramANaM ca / aMgAraM dhUmaH kAraNaM aSTavidhA piMDazuddhistu // 421 // artha - udgama utpAdana azana saMyojana pramANa aMgAra dhUma kAraNa- ina ATha doSoMkara rahita jo bhojana (AhAra) lenA vaha ATha prakArakI piMDazuddhi kahI hai // 421 // AdhAkammuddesiya ajjhovajjJeya pUdi misse ya / Thavide bali pAhuDide pAdUkAre ya kI ya // 422 // pAmicche pariyahe abhihaDamacchiNNa mAlaArohe / acchijje aNisaTThe uggamadosA du solasime // 423 adhaH karma auddezikaM adhyadhi pUtiH mizrava / sthApitaM baliH prAvartitaM prAviSkaraNaM ca krItaM ca // 422 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mUlAcAra 168 prAmRSyaM parivartakaM abhighaTaM udbhinaM mAlArohaM / acchedyaM anisRSTaM udgamadoSAstu SoDaza ime // 423 // artha-gRhasthake Azrita cakkI Adi AraMbharUpa karma vaha adhaHkarma hai usakA to sAmAnyarItise sAdhuke tyAga hI hotA hai| tathA udgamadoSake solahabheda kahate haiM-audezikadoSa, adhyadhidoSa, pUtidoSa, mizradoSa, sthApitadoSa, balidoSa, prAvartitadoSa, prAviSkaraNadoSa, krItadoSa, prAmRSyadoSa, parivartakadoSa, abhighaTadoSa, udbhinnadoSa, mAlArohadoSa, acchedyadoSa, anisRSTadoSa // ___ Age gRhasthAzrita adhaHkarmako kahate haiM;chajjIvaNikAyANaM virAhaNoddAvaNAdiNippaNNaM / AdhAkammaM NeyaM sayaparakadamAdasaMpaNNaM // 424 // SaTjIvanikAyAnAM virAdhanodAvanAdiniSpanna / adhaHkarma jJeyaM svaparakRtamAtmasaMpannaM // 424 // artha-pRthvIkAya Adi chaha kAyake jIvoMko duHkha denA mAranA isase utpanna jo AhArAdi vastu vaha adhaHkarma hai / vaha pApakriyA Apakara kI gaI dUsarekara kIgaI Apakara anumodanA kIgaI jAnanA // 424 // devadapAsaMDaDheM kiviNaTuM cAvi jaMtu uddisiyaM / kadamaNNasamuddesaM caduvidhaM vA samAseNa // 425 // devatApAkhaMDArtha kRpaNArthaM cApi yattu auddezikaM / kRtamannaM samuddezaM caturvidhaM vA samAsena // 425 // artha-nAgayakSAdidevatAke liye, anyamatIpAkhaMDiyoMkeliye, dInajanakRpaNajanoMke nimitta unake nAmase banAyA gayA bhojana vaha Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 169 auddezika hai / athavA saMkSepase samaudezikake kahe jAnevAle cAra bheda haiM // 425 // jAvadiyaM uddeso pAsaMDotti ya have smuddeso| samaNotti ya Adeso NiggaMthotti ya have smaadeso|| yAvAn uddezaH pASaMDa iti ca bhavet samuddezaH / zramaNa iti ca Adezo nigraMtha iti ca bhavet smaadeshH|| artha-jo koI AyegA sabako deMge aise uddezase kiyA anna yAvAnuddeza 1 hai, pAkhaMDI anyaliMgIke nimittase banA huA anna samuddeza hai 2, tApasa parivrAjaka Adike banAyA bhojana Adeza hai 3, nigraMtha (digaMbara ) sAdhuoMke nimitta banAyA gayA samAdeza doSa sahita hai 4 // ye cAra auddezikake bheda haiM // 426 Age adhyadhidoSakA svarUpa kahate haiM;jalataMdulapakkhevo dANaTuM saMjadANa sypynne| ajjhovojjhaM NeyaM ahavA pAgaM tu jAva roho vA // jalataMdulaprakSepo dAnArtha saMyatAnAM svpcne| adhyadhi jJeyaM athavA pAkaM tu yAvat rodho vA // 427 // artha-saMyamI sAdhuko AtA dekha unako deneke liye apane nimitta bhAtakeliye cUlhepara rakhe hue jala aura cAMvaloMmeM jala aura cAMvala milAkara phira pakAve athavA jaba taka bhojana tayAra na ho tabataka dharma praznake bahAnese usa sAdhuko roka rakhe vaha adhyadhidoSa hai // 427 // .. . appAsueNa missaM pAsuyadavvaM tu pUdikammaM taM / cullI ukkhali davvI bhAyaNagaMdhatti paMcavihaM // 428 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mUlAcAraaprAsukena mizraM prAsukadravyaM tu pUtikarma tat / cullI udUkhalaH darvI bhAjanaM gaMdha iti paJcavidhaM // 428 // artha-prAsuka AhArAdika vastu sacittAdivastuse mizrita ho vaha pUtidoSa hai / prAsukadravya bhI pUtikarmase milA pUtikarma kahalAtA hai usake pAMca bheda haiM-cUli okhalI kar3achI pakAneke bAsana gaMdhayukta dravya / ina pAMcoMmeM saMkalpa karanA ki cUli Adise pakA huA bhojana jabataka sAdhuko na dedeM tabataka kisIko nahIM deMge / ye hI pAMca AraMbha doSa haiM // 428 // __ Age mizradoSako kahate haiMpAsaMDehiM ya saddhaM sAgArehiM ya jadaNNamuddisiyaM / dAdumidi saMjadANaM siddhaM missaM viyANAhi // 429 // pAkhaNDaiH sArdha sAgAraizca yadannaM uddiSTaM / dAtumiti saMyatAnAM siddhaM mizraM vijAnIhi // 429 // artha-prAsuka tayAra huA bhojana anya bheSadhAriyoMke sAtha tathA gRhasthoMke sAtha saMyamI sAdhuoMko denekA uddeza kare to mizradoSa jAnanA // 429 // pAgAdu bhAyaNAo aNNami ya bhAyaNahmi pkkhviy| saghare va paraghare vA NihidaM ThavidaM viyANAhi // 430 // pAkAt bhAjanAt anyasmin ca bhAjane prakSipya / / svagRhe vA paragRhe vA nihitaM sthApitaM vijAnIhi // 430 // artha-jisa bAsanameM pakAyA thA usase dUsare bhAjanameM pake bhojanako rakhakara apane gharameM tathA dUsareke gharameM jAkara usa annako rakha de use sthApita doSa jAnanA // 430 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 171 jakkhayaNAgAdINaM balisesaM sa balitti paNNattaM / saMjadaAgamaNa8 baliyamma vA baliM jANe // 431 // yakSanAgAdInAM balizeSaM sa baliriti prajJaptaH / saMyatAgamanArtha balikarma vA baliM jAnIhi // 431 // artha-yakSanAgAdike liye jo bali (AhAra ) kiyA ho usase zeSa rahA bhojana vaha balidoSa sahita hai athavA saMyamiyoMke Agamanakeliye jo balikarma ( sAvadya pUjana) kare vahAM bhI balidoSa jAnanA // 431 // pAhuDihaM puNa duvihaM bAdara suhumaM ca duvihamekkekaM / okassaNamukkassaNamaha kAlovaTTaNAvaDDI // 432 // prAbhRtakaM punardvividhaM bAdarasUkSmaM ca dvividhamekaikaM / apakarSaNamutkarSaNamatha kAlApavartanavRddhI // 432 // artha-prAbhRtakadoSake do bheda haiM bAdara 1 sUkSma 2 / ina donoMke bhI do do bheda haiM apakarSaNa utkarSaNa / kAlakI hAnikA nAma apakarSaNa hai aura kAlakI vRddhiko utkarSaNa kahate haiM 432 divase pakkhe mAse vAsa parattIya bAdaraM duvihaM / puvvaparamajjhavelaM pariyattaM duviha suhumaM ca // 433 // divasaM pakSaM mAsaM varSa parAvRttya bAdaraM dvividhaM / pUrvoparamadhyavelaM prAvartitaM dvividhaM sUkSmaM ca // 433 // artha-dina pakSa mahInA varSa inako badalakara jo AhAradAna denA vaha bAdara prAbhRta doSa hai vaha utkarSaNa ( baDhAnA ) apakarSaNa (ghaTAnA) karanese sthUladoSa do prakArakA hai / sUkSmaprAvartitadoSa bhI do prakArakA hai vaha isataraha hai-pUrvAhnasamaya madhyA Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mUlAcAra isamaya aparAhnasamaya inako palaTanese kAlakA baDhAnA va ghaTAnA - rUpa hai // 433 // pAdukAro duviho saMkamaNa payAsaNA ya bodhavvo / bhAyaNa bhoyaNadINaM maMDavaviralAdiyaM kamaso // 434 // prAduSkAro dvividhaH saMkramaNaM prakAzanaM ca boddhavyaM / bhAjana bhojanAdInAM maMDapaviralanAdikaM kramazaH // 434 // artha -- prAduSkAradoSake do bheda haiM saMkramaNa prakAzana / sAdhuko ghara Anepara bhojana bhAjana Adiko eka sthAna se dUsare sthAnameM lejAnA vaha saMkramaNa hai tathA bhAjanako mAMjanA dIpakakA prakAza karanA athavA maMDapakA udyotanakaranA Adi prakAzanadoSa hai // 434 // kIdayaDaM puNa duvihaM davvaM bhAvaM ca sagaparaM duvihaM / saccittAdI davvaM vijjAmaMtAdi bhAvaM ca // 435 // krItataraM punaH dvividhaM dravyaM bhAvazva svaparaM dvividhaM / sacittAdi dravyaM vidyAmaMtrAdi bhAvazca / / 435 // artha - krItatara doSake do bheda haiM dravya aura bhAva / haraekake do bheda haiM kha aura para / saMyamIko bhikSAkeliye praveza karanepara gAya Adi dekara badalemeM bhojana lekara sAdhuko denA vaha dravyakrIta hai / prajJapti Adi vidyA ceTakAdimaMtroMke badale meM AhAra leke sAdhuko denA vaha bhAvakrItadoSa hai || 435 // lahariya riNaM tu bhaNiyaM pAmicche odaNAdi aNNadaraM / taM puNa duvihaM bhaNidaM savaDDiyamavaDDiyaM cAvi // 436 // laghu RNaM tu bhaNitaM prAmRSyaM odanAdi anyataraM / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 173 tat punaH dvividhaM bhaNitaM savRddhikamavRddhikaM cApi // 436 // __ artha-sAdhuoMko AhAra karAneke liye dUsarese udhAra bhAtaAdi bhojanasAmagrI lAkara AhAra denA vaha prAmRSyadoSa hai| usake do bheda haiM eka savRddhika dUsarA avRddhika / karjase adhika denA savRddhika hai jitanA karjaliyA utanA hI denA avRddhika hai // 436 // bIhIkUrAdIhiM ya sAlIkUrAdiyaM tu jaM gahidaM / dAtumiti saMjadANaM pariyaha hodi NAyavvaM // 437 // vrIhikrUrAdibhiH zAlikUrAdikaM tu yat grahItaM / / dAtumiti saMyatebhyaH parivarta bhavati jJAtavyam // 437 // artha-sAdhuoMko AhAra denekeliye apane sAThIke cAvala Adi dekara dUsarese baDhiyA cAvala Adi badalake sAdhuko AhAra de vaha parivarta doSa jAnanA // 437 / / desattiya savvattiya duvihaM puNa abhihaDaM viyaannaahi| AciNNamaNAciNNaM desAvihaDaM have duvihaM // 438 // deza iti ca sarva iti ca dvividhaM punaH amighaTaM vijaaniihi| AcinnamanAcinnaM dezAbhighaTaM bhavet dvividhaM // 438 // artha-abhighaTa doSake do bheda haiM ekadeza sarva / dezAbhighaTake do bheda haiM Acinna anAcinna // 438 // ujju tihiM sattahiM vA gharohiM jadi AgadaM du AciNaM / parado vA tehiM bhave tavivarIdaM aNAciNNaM // 439 / / Rju tribhyaH saptabhyo vA gRhebhyo yadi AgataM tu AcinnaM / parato vA tebhyo bhavet tadviparItaM anAcinnaM // 439 // . Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mUlAcAra - artha - paMktibaMdha sIdhe tIna athavA sAta gharoMse AyA bhAta Adi anna Acinna arthAt grahaNakarane yogya hai / aura isase ulaTe sIdhe ghara na hoM aise sAtagharoMse lAyA huA bhI anna athavA AThavAM Adi gharase AyA huA odanAdi bhojana anAcinna arthAt grahaNa karane yogya nahIM hai // 439 // savvAbhighaDaM cadudhA sayaparagAme sadesaparadese / puvvaparapADaNaghaDaM paDhamaM sesaMpi NAdavvaM // 440 // sarvAbhighaTaM caturdhA khaparagrAme svadezaparadeze / pUrvaparapATanayanaM prathamaM zeSamapi jJAtavyaM / / 440 / artha - sarvAbhighaTadoSake cAra bheda haiM- svagrAma paragrAma svadeza paradeza / pUrvadizA ke mauhallese pazcima dizA ke mauhalle meM bhojana lejAnA vaha svagrAmAbhighaTadoSa haiM / isItaraha zeSa tIna bhI bheda jAna lenA / isameM IryApathakA doSa lagatA hai // 440 // pihidaM laMchidayaM vA osahadhidasakkarAdi jaM davvaM / unbhiNiUNa deyaM umbhiNNaM hodi NAdavvaM // 449 // pihitaM lAMchitaM vA auSadhaghRtazarkarAdi yat dravyaM / udbhidya deyaM udbhinnaM bhavati jJAtavyam // 441 // artha --maTTI lAkha Adise DhakA huA athavA nAmakI mauharakara cihnita jo auSadha ghI zakkara Adi dravya hai use ughAr3akara denA vaha udbhinnadoSa hai aisA jAnanA / isameM cIMTI AdikA praveza honese doSa hai // 441 // Age mAlArohaNadoSako kahate haiM: NisseNIkaTThAdihi NihidaM pUvAdiyaM tu dhittUrNaM / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / mAlArohiM kiccA deyaM mAlArohaNaM NAma // 442 // niHzreNIkASThAdibhiH nihitaM pUMpAdikaM tu gRhItvA / . mAlArohaM kRtvA deyaM mAlArohaNaM nAma // 442 // artha-kASTha AdikI vanI sIDhI athavA paiDI (jInA) se gharake Uparake khana (mAle) para caDhake vahAM rakhe hue pUA laDDu Adi annako lAkara sAdhuko denA vaha mAlArohaNa doSa hai| yahAM dAtAko vighna honA dIkhatA hai // 44.2 // rAyAcorAdIhi ya saMjadabhikkhAsamaM tu daTTaNaM / bIhedUNa NijujjaM acchijjaM hodi NAdavvaM // 443 // rAjacaurAdibhizca saMyatabhikSAzramaM tu dRSTvA / bhISayitvA niyuktaM AchedyaM bhavati jJAtavyam // 443 // artha-saMyamI sAdhuoMke bhikSAke parizramako dekha rAjA cora Adi gRhasthiyoMko aisA Dara dikhAkara kaheM ki jo tuma ina sAdhuoMko bhikSA nahIM doge to hama tumhArA dravya chIna leMge gAmase nikAladeMge aisA Dara dikhAkara diyA gayA jo dAna vaha AchedyadoSa hai aisA jAnanA // 443 // Age anIzArtha doSako kahate haiM;aNisaDhe puNa duvihaM issaramaha NissaraM caduviyappaM / paDhamissara sArakkhaM vattAvattaM ca saMghADaM // 444 // anIzArthaH punardvividhaH IzvarothAnIzvaraH caturvikalpaH / prathama IzvaraH sArakSaH vyakto'vyaktazca saMghATaH // 444 // artha-anIzArthadoSake do bheda haiM Izvara anIzvara / ina donoMke bhI milakara cAra bheda haiM pahalA bheda Izvara sArakSa tathA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mUlAcAra anIzvarake tIna bheda vyakta avyakta saMghATa / dAnakA khAmI denekI icchA kare aura maMtrI Adi manA kareM to diyA huA bhI bhojana Izvara anIzArtha hai / khAmIse anyajanoMkara niSedha kiyA anIzvara kahalAtA hai vaha vyakta (vRddha) avyakta (bAla ) saMghATa (donoM ) ke bhedase tIna prakAra hai // 444 // Age utpAdana doSoMko kahate haiM;dhAdIdUNimitte AjIve vaNivage ya tegiMche / kodhI mANI mAyIlobhI ya havaMti dasa ede // 445 // puvvI pacchA saMthudi vijAmaMte ya cuNNajoge ya / uppAdaNA ya doso solasamo mUlakamme y||446|| dhAtrIdatanimittAni AjIvaH vanIpakazca cikitsA / krodhI mAnI mAyI lobhI ca bhavaMti daza ete // 445 // pUrva pazcAt saMstutiH vidyAmaMtrazca cUrNayogazca / utpAdanazca doSaH SoDaza mUlakarma ca // 446 // artha-dhAtrIdoSa, dUta, nimitta, AjIva, vanIpaka, cikitsA, krodhI, mAnI, mAyAvI, lobhI, ye dasa doSa / tathA pUrvasaMstuti, pazcAt saMstuti, vidyA, maMtra, cUrNayoga, mUlakarmadoSa ye saba milakara solaha utpAdanadoSa haiM // 445 / 446 // majaNamaMDaNadhAdI khellAvaNakhIraaMbadhAdI ya / paMcavidhadhAdikammeNuppAdo dhAdidoso du||447|| mArjanamaMDanadhAtrI krIDanakSIrAMbadhAtrI ca / paJcavidhadhAtrIkarmaNA utpAdo dhAtrIdoSastu // 447 // artha-poSaNa karai vaha dhAya kahalAtI hai vaha pAMcaprakArakI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 177 hai snAnakarAnevAlIdhAya, AbhUSaNapaharAnevAlI dhAya, bacceko ramAnevAlI dhAya, dUdhapilAnevAlI dhAya, mAtAke samAna apane pAsa sulAnevAlI aMbadhAya / inakA jo upadeza karake sAdhu bhojana le vahAM dhAtrIdoSa hotA hai / isameM khAdhyAyakA nAza sAdhumArgameM dUSaNa lagatA hai // 447 // jalathalaAyAsagadaM sayaparagAme sadesaparadese / saMbaMdhivayaNaNayaNaM dUdIdoso havadi eso // 448 // jalasthalAkAzagataM svaparagrAme svdeshprdeshe| saMbaMdhivacananayanaM dUtadoSaH bhavati eSaH // 448 // artha-koI sAdhu apane gAmase va apane dezase dUsare gAmameM va dUsare dezameM jalake mArga nAvameM baiThakara va sthalamArga va AkAzamArga hokara jAya vahAM pahuMcakara kisIke saMdeseko usake saMbaMdhIse kahade phira bhojana le to vahAM dUtadoSa hotA hai||448|| vaMjaNamaMgaM ca saraM chipaNaM bhUmaM ca aMtarikkhaM ca / lakkhaNa suviNaM ca tahA avihaM hoi nnemittN||449|| vyaMjanamaMgaM ca svaraH chinnaH bhUmizca aMtarikSaM ca / lakSaNaM svapnaH ca tathA aSTavidhaM bhavati nimittaM // 449 // artha-nimittajJAnake ATha bheda haiM-masA tila Adi vyaMjana, mastaka Adi aMga, zabdarUpa khara, vastrAdikA cheda vA talavAra AdikA prahAra, bhUmivibhAga, sUryAdigrahoMkA udaya asta honA, padma cakra Adi lakSaNa, sote samaya hAthI vimAna AdikA dIkhanA-ina aSTAMganimittoMse zubhAzubha kahakara bhojana le vahAM nimittadoSa hotA hai // 449 // 12 mUlA. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mUlAcArajAdI kulaM ca sippaM tavakammaM Isaratta AjIvaM / tehiM puNa uppAdo AjIva doso havadi eso||450|| jAtiH kulaM ca zilpaM tapaHkarma IzvaratvaM AjIvaM / taiH punaH utpAdaH AjIvadoSo bhavati eSaH // 450 // artha-jAti, kula, citraAdi zilpa, tapazcaraNakI kriyA, apaneko mahAna pragaTa karanA ityAdi AjIvikA karaneke vacana gRhasthoMko kaha AhAra lenA vaha AjIvadoSa hotA hai| isameM balahInapanA va dInapanA doSa hotA hai // 450 // saannkivinntidhimaaNhnnpaasNddiysvnnkaagdaannaadii| puNNaM Naveti puDhe puNNetti vaNIvayaM vayaNaM // 451 // shvaakRpnnaatithibraahmnnpaassNddishrmnnkaakdaanaadiH| puNyaM navA iti pRSTe puNyamiti vanIpakaM vacanaM // 451 // artha-koI dAtA aise pUche ki kuttA kRpaNa bhikhArI asadAcArI brAhmaNa bheSI sAdhu tathA tridaMDI Adi sAdhu aura kauAinako AhArAdi denemeM puNya hotA hai yA nahI? aisA pUchanepara usakI rucike anukUla aisA kahe ki puNya hI hotA hai vahAM bhojana lenemeM vanIpaka doSa jAnanA / isameM dInatA doSa hai||451|| komArataNutigiMchArasAyaNavisabhUdakhArataMtaM ca / sAlaM kiyaM ca sallaM tigichadoso du aTTaviho // 452 // kaumAratanucikitsArasAyanaviSabhUtakSArataMtraM c| .. zAlakikaM ca zalyaM cikitsAdoSastu aSTavidhaH // 452 // artha-cikitsA zAstrake AThabheda haiM-bAlacikitsA, zarIracikitsA, rasAyana, viSataMtra, bhUtataMtra, kSArataMtra, zalAkAkriyA, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / zalyacikitsA / inakA upadeza dekara AhAra lenA vahAM cikitsAdoSa hotA hai // 452 // kodheNa ya mANeNa ya mAyAlobheNa cAvi uppaado| uppAdaNA ya doso caduviho hodi NAyayo // 453 // krodhena ca mAnena ca mAyAlomena cApi utpaadH| utpAdanazca doSaH caturvidho bhavati jJAtavyaH // 453 // artha-krodhase bhikSA lenA mAnase AhAra lenA mAyAse AhAra lenA lobhase AhAra lenA-isaprakAra krodha mAna mAyA lobharUpa utpAdanadoSa hotA hai aisA jAnanA // 453 // kodho ya hathikappe mANo veNAyaDammi nnyrmmi| mAyA vANArasie lobho rAsIyaNayarammi // 454 // krodhazca hastikalpe mAno veNAtaTe nagare / mAyA vArANasyAM lobho rAsIyanagare // 454 // artha-kisI sAdhune hastikalpanagarameM krodha karake bhikSA grahaNa kI, kisIne veNAtaTa nagarameM mAna karake AhAra liyA, kisI sAdhune mAyAcArIse banArasameM AhAra liyA aura kisIne lobhase rAziyAnanagarameM bhikSA lI // 454 // dAyagapurado kittI taM dANavadI jasodharo veti / puvvIsaMthudi doso vissaride bodhaNaM cAvi // 455 // dAyakapurataH kIrtistvaM dAnapatiH yazodharo vA iti / pUrvasaMstutidoSo vismRte bodhanaM cApi // 455 // artha-dAna denevAleke Age yadi sAdhu usakI prazaMsA kare ki tuma dAnapati ho yazodhara ho tumArI kIrti lokameM prasiddha hai Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 __ mUlAcAra isaprakAra AhAra leneke pahale prazaMsA karanA vaha pUrvasaMstuti doSa hai / tathA dAnI yadi bhUlajAya to use yAda dilAnA ki pahale to tuma bar3e dAnI the aba kaise denA bhUla gaye-ye bhI pUrvasaMstutidoSa jAnanA // 455 // pacchA saMthudidoso dANaM gahidUNa taM puNo kitti / vikkhAdo dANavadI tujjha jaso vissudo veti||456|| pazcAt saMstutidoSaH dAnaM gRhItvA tat punaH kIrti / vikhyAtaH dAnapatiH tava yazaH vizrutaM brUte // 456 // artha-AhAra lekara pIche jo sAdhu dAtAkI prazaMsA kare ki tuma prasiddha dAnapati ho tumArA yaza prasiddha hai aisA kahanese pazcAt saMstuti doSa hotA hai // 456 // vijA sAdhitasiddhA tisse aasaapdaannkrnnehiN| tasse mAhappeNa ya vijjAdoso du uppaado||457 // vidyA sAdhitasiddhA tasyAH AzApradAnakaraNaiH / tasyA mAhAtmyena ca vidyAdoSastu utpaadH|| 457 // artha-jo sAdhanese siddha ho vaha vidyA hai usa vidyAkI AzA denese ki hama tumako vidyA deMge tathA usa vidyAkI mahimA varNana karanese jo AhAra le usa sAdhuke vidyAdoSa hotA hai // 457 // siddhe paDhide maMte tassa ya AsApadANakaraNeNa / tassa ya mAhappeNa ya uppAdo maMtadoso du|| 458 // siddhe paThite maMtre tasya ca AzApradAnakaraNena / tasya ca mAhAtmyena ca utpAdo maMtradoSastu // 458 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 181 artha-paDhanemAtrase jo maMtra siddha ho vaha paThita siddha maMtra hotA hai usa maMtrakI AzA ( lobha ) dekara aura usakI mahimA kahakara jo sAdhu AhAra grahaNa karatA hai usake maMtradoSa hotA hai // 458 // AhAradAyagANaM vijAmaMtehiM devadANaM tu / AhUya sAdhidavvA vijAmaMto have doso // 459 // AhAradAyakAnAM vidyAmaMtraiH devatAnAM tu / AhUya sAdhitavyA vidyAmaMtraH bhavet doSaH // 459 // artha-AhArake denevAle vyaMtarAdidevoMko vidyA tathA maMtrase bulAkara sAdhana kare vaha vidyAmaMtra doSa hai| athavA AhAra denevAle gRhasthoMke liye devatAko bulAkara sAdhanA vaha bhI vidyAmaMtradoSa hai // 459 // NettassaMjaNacuNNaM bhUsaNacuNNaM ca gattasobhayaraM / cuNNaM teNuppAdo cuNNayadoso havadi eso|| 460 // netrayoraMjanacUrNa bhUSaNacUrNa ca gAtrazobhAkaraM / cUrNa tenotpAdaH cUrNadoSo bhavati eSaH // 460 // artha-netroMkA aMjana, bhUSaNa sApha karanekA cUrNa, zarIrakI zobhA baDhAne vAlA cUrNa-ina cUrNAMkI vidhi batalAkara AhAra le vahAM cUrNadoSa hotA hai // 460 // avasANaM vasiyaraNaM saMjojayaNaM ca vippajuttANaM / bhaNidaM tu mUlakammaM ede uppAdaNA dosA // 461 // avazAnAM vazIkaraNaM saMyojanaM ca viprayuktAnAM / bhaNitaM tu mUlakarma ete utpAdanA doSAH // 461 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 mUlAcAra___ artha-jo vazameM nahIM haiM unako vazameM karanA, jo strI puruSa viyukta haiM unakA saMyoga karanA-aise maMtra taMtrAdi upAya batAke gRhasthoMse AhAra lenA vaha mUlakarma doSa hai / isataraha ye solaha utpAdanA doSa haiM // 461 // ___ Age azanadoSako kahate haiM;saMkidamakkhidapihidasaMvavaharaNadAyagummisse / apariNadalittachoDida esaNadosAiM dasa ede||462|| shNkitmRkssitnikssiptpihitsNvyvhrnndaaykonmishraaH| apariNataliptatyaktAH azanadoSA daza ete // 462 // artha-zaMkita, mRkSita, nikSipta, pihita, saMvyavaharaNa, dAyaka, unmizra, apariNata, lipta, tyakta-ye dasa azanadoSa haiM // 462 // asaNaM ca pANayaM vA khAdiyamadha sAdiyaM ca ajjhappe / kappiyamakappiyatti ya saMdiddhaM saMkiyaM jANe // 463 // azanaM ca pAnakaM vA khAdyaM atha svAdyaM ca adhyAtmani / kalpitamakalpitamiti ca saMdigdhaM zaMkitaM jAnIhi // 463 // artha-bhAta, dUdha, lADU, ilAicI lavaMga Adi cAra prakArakA bhojana Agamake anusAra mere lene yogya hai yA nahIM aise saMdeha sahita AhArako lenA vahAM zaMkita doSa hotA hai // 463 // sasiNidveNa ya deyaM hattheNa ya bhAyaNeNa dvviie| eso makkhidadosopariharadavvo sadA munninnaa||464|| sasnigdhena ca deyaM hastena ca bhAjanena dayA / eSaH mRkSitadoSaH parihartavyaH sadA muninA // 464 // artha-cikane hAtha va pAtra tathA kar3achIse jo bhAta Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 183 Adi bhojana denA vahAM mRkSitadoSa hotA hai use hamezA tyAga kare // 464 // saccita puDhaviAUUharidaM ca vIyatasajIvA / jaM tesimuvari ThavidaM NikkhittaM hodi chanbheyaM // 465 // sacittAH pRthivyaptejo haritAni ca bIjatrasajIvAH / yatteSAmupari sthApitaM nikSiptaM bhavati SaDbhedaM // 465 // // 466 / / artha -- aprAsu sacitta pRthivI jala teja haritakAya bIja - kAya trasakAya jIvoMke Upara rakhA huA AhAra vaha chahabhedavAlA nikSipta hai aise AhArako lenese nikSiptadoSa hotA hai / / 465 // saccitteNa va pihidaM athavA acittagurugapihidaM ca / taM chaMDiya jaM deyaM pihidaM taM hodi bodhavvaM // 466 // sacittena vA pihitaM athavA acittagurukapihitaM ca / taM tyaktvA yaddeyaM pihitaM tat bhavati boddhavyaM artha -- jo AhAra aprAsuka vastuse DhakA ho athavA prAsukabhArIvastuse DhakA ho use ughAr3akara jo de aise AhArako le usake pihitadoSa hotA hai aisA jAnanA / / 466 // saMvavaharaNaM kiccA padAdumidi cela bhAyaNAdINaM / asamikkhaya jaM deyaM saMvavaharaNo havadi doso // 467 // saMvyavaharaNaM kRtvA pradAtumiti cet bhAjanAdInAM / asamIkSya deyaM saMvyavaharaNo bhavati doSaH || 467 // artha --bhAjana ( vAsana ) AdikA dena lena zIghratA se kara vinA dekhe bhojana pAna de use jo sAdhu le to usake saMvyavaharaNa doSa hotA hai || 467 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra sUdI suMDI rogI madayaNapuMsaya pisAyaNaggo ya / uccArapaDidavaMtarahiravesI samaNI aNgmkkhiiyaa||468 sUtiH zauMDI rogI mRtakanapuMsakapizAcanamazca / uccArapatitavAMtarudhiravezyA zramaNikA aNgmRkssikaa||468|| artha-jo strI bAlakako sajAtI ho, madirA pInemeM laMpaTa ho, jo rogI ho, muradeko jalAkara AyA ho, napuMsaka ho, vAyu Adise pIDita ho, vastrAdi oDhe hue na ho, mUtra Adi karake AyA ho, mUrchAse girapaDA ho, vamana kara AyA ho, lohI sahita ho, dAsI ho, arjikA raktapaTikA Adi ho, aMgako mardana karanevAlI ho-ina saboMke hAthase muni AhAra na le // 468 // atibAlA ativuDDhA ghAsattI gambhiNIya aNdhliyaa| aMtaridA va NisaNNA uccatthA ahava nniictthaa||469|| pUyaNa pajalaNaM vA sAraNa pacchAdaNaM ca vijjhavaNaM / kiccA tahaggikajaM NivvAdaM ghaTTaNaM cAvi // 470 // levaNamajaNakammaM piyamANaM dArayaM ca Nikkhiviya / evaMvihAdiyA puNa dANaMjadiditi dAyagA dosaa||471 atibAlA ativRddhA grAsayaMtI garbhiNI ca aMdhalikA / aMtaritA vA niSaNNA uccasthA athavA nIcasthA // 469 // phUtkaraNaM prajvAlanaM vA sAraNaM pracchAdanaM ca vidhyApanaM / kRtvA tathAgnikArya nirvAtaM ghaTTanaM cApi // 470 // lepanamArjanakarma pibataM dArakaM ca nikSipya / evaMvidhAdikAH punaH dAnaM yadi dadati dAyakA dossaaH||471 artha-ati bAlaka ( bholI ) ho, adhika vuDDI ho, bhojana Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 185 karatI jhUThe muMha ho, pAMca mahInA Adi garbhase yukta ho, aMdhI ho, bhIti Adike AMtarese baiThI ho baiThI huI ho UMcI jagahapara baiThI ho, nIcI jagahapara baiThI ho, muMhase phUka kara agni jalAnA kATha Adi DAlakara Aga jalAnA, kAThako jalaneke-liye sarakAnA, rAkhase agniko DhakanA, jalAdise amikA bujhAnA tathA anya bhI anike kAryakara bhojana denA / gobara Adi bhItikA lIpanA khAnAdi kriyA karanA dUdha pIte bAlakako chor3akara AhAra denAityAdi kriyAoMse AhAra de to dAyakadoSa jaannaa||469|471|| puDhavI AU ya tahA haridA bIyA tasA ya sajjIvA / paMcehiM tehiM missaM AhAraM hodi ummissaM // 472 // pRthivyApazca tathA haritA bIjAni trasAzca sajIvAH / paMcabhistaiH mizra AhAraH bhavati unmizraH // 472 // artha-maTTI aprAsuka jala pAna phUla phala Adi harI jau geMhU tathA dvIMdriyAdika trasajIva-ina pAMcoMse milA huA AhAra le to unmizra doSa hotA hai // 472 // tilataMDulausaNodaya caNodaya tusodayaM avidhutthaM / aNNaM tahAvihaM vA apariNadaM Neva geNhijo // 473 // tilataMDuloSNodakaM caNodakaM tuSodakaM avidhvastaM / anyaM tathAvidhaM vA apariNataM naiva gRhNIyAt // 473 // artha-tilake dhonekA jala, cAvalakA jala, garama hoke ThaMDA huA jala, canAkA jala, tuSakA jala, harar3akA cUrNa Adikara bhI pariNata na huA ho vaha nahIM grahaNa karanA / grahaNa karanese apariNatadoSa lagatA hai // 473 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 mUlAcArageruya haridAleNa va seDIya maNosilAmapiTeNa / sapabAlodaNaleve Na va deyaM karabhAyaNe littaM // 474 // gairikayA haritAlena vA seTikayA manaHzilayA AmapiSTena / sapravAlodanalepe na vA deyaM karabhAjane liptam // 474 // __artha-gerU, haratAla, khar3iyA, mainazila, cAvala AdikA cUrNa kaccA zAka-inase lipta hAtha tathA pAtra athavA aprAsuka jalase bhIgA hAtha tathA pAtra ina donoMse bhojana de to lipta doSa hotA hai // 474 // bahu parisADaNamujjhia AhAro parigalaMta dijaMtaM / chaMDiya muMjaNamahavA chaMDiyadoso have Neo // 47 // bahu parisAtanamujjhitvA AhAraM parigalaMtaM dIyamAnaM / tyaktvA bhuMjanamathavA tyaktadoSo bhavet jJeyaH // 475 // artha-bahuta bhojanako thor3A bhojana kare, chAcha Adise jharate hue hAthase bhojana kare athavA kisI eka AhArako chor3akara grahaNa kare usake tyaktadoSa hotA hai aisA jAnanA // 475 / / saMjoyaNA ya doso jo saMjoedi bhattapANaM tu| adimatto AhAro pamANadoso hava di eso // 476 // saMyojanaM ca doSaH yaH saMyojayati bhaktapAnaM tu / atimAtra AhAraH pramANadoSo bhavati eSaH // 476 // artha-jo ThaMDA bhojana garama jalase milAnA athavA ThaMDA jala garama bhojanase milAve usake saMyojanA doSa hotA hai| aura jo mAtrAko ulaMghakara bhojana kare to usake pramANaMdoSa hotA hai // 476 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 187 taM hodi sayaMgAlaM jaM AhAredi mucchido sNto| taM puNa hodi sadhUmaM jaM AhAredi NidiMdo // 477 // tat bhavati sAMgAraM yat Aharati mUrchitaH san / tat punaH bhavati sadhUmaM yat Aharati niMditaH // 477 // artha--jo mUrchita huA ati tRSNAse AhAra grahaNa karatA hai usake aMgAra doSa hotA hai| aura jo niMdA ( glAni ) karatA huA bhojana karatA hai usake dhUma doSa dotA hai // 477 // yahAMtaka bhojana karaneke chayAlIsa doSa kahe / Age bhojana leneke kAraNa Adiko batalAte haiM;chahiM kAraNehiM asaNaM AhAraMto vi Ayaradi dhamma / chahiM ceva kAraNehiM du NijuhavaMto vi aacrdi||478|| SaDbhaH kAraNaiH azanaM Aharannapi Acarati dharma / paibhiH caiva kAraNaiH tu ujjhannapi Acarati // 478 // artha-chaha kAraNoMse AhAra grahaNa karatA huA bhI dharmakA pAlana karatA hai / aura chaha kAraNoMse bhojana tyAgatA huA bhI dharmakA pAlana karatA hai // 478 // veNayavejAvacce kiriyAThANe ya saMjamahAe / tadha pANadhammaciMtA kujA edehiM AhAraM // 479 // vedanAvaiyAvRttye kriyArthaM ca saMyamArtha / tathA prANadharmaciMtA kuryAt etaiH AhAraM // 479 // artha-kSudhAkI vedanAke upazamArtha, vaiyAvRttyakaranekeliye, chaha AvazyakakriyAke artha, terahaprakAra cAritrakeliye, prANa Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mUlAcAra rakSAkeliye, uttama kSamAdi dharmake pAlanekeliye bhojana karanA cAhiye // 479 // AdaMke uvasagge tirakkhaNe bNbhcerguttiio| pANidayAtavaheU sarIraparihAra vecchedo // 480 // AtaMke upasarge titikSAyAM brhmcrygupteH|| prANidayAtapohetau zarIraparihAre vyucchedaH // 480 // artha-vyAdhike akasmAt hojAnepara, deva manuSyAdikRta upasarga honepara uttamakSamA dhAraNa karane ke samaya, brahmacaryarakSaNa karaneke nimitta, prANiyoMkI dayA pAlaneke nimitta, anazana tapake nimitta, zarIrase mamatA chor3ane ke nimitta-ina chaha kAraNoM ke honepara bhojanakA tyAga karanA yogya hai // 480 // Na balAusAuaha~ Na sarIrassuvacaya? tejaDheM / NANa saMjamaDhe jhANaTuM ceva bhuMjejo // 481 // na balAyuHsvAdArtha na zarIrasyopacayArthaM tejortha / jJAnArtha saMyamArtha dhyAnArtha caiva bhuMjIta // 481 // artha-sAdhu balake liye, Ayu baDhAneke liye, khAdakeliye, zarIrako puSTa honeke liye, zarIrake teja baDhane ke liye bhojana nahIM karate kiMtu ve jJAna ( svAdhyAya ) keliye saMyama pAlaneke liye dhyAna honeke liye bhojana karate haiM // 481 // NavakoDIparisuddhaM asaNaM bAdAladosaparihINaM / saMjojaNAya hINaM pamANasahiyaM vihisu dinnnnN||482|| vigadiMgAla vidhUmaM chakkAraNasaMjudaM kamavisuddhaM / jattAsAdhaNamattaM coddasamalavajidaM bhuMje // 483 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 189 navakoTiparizuddhaM azanaM dvAcatvAriMzadoSaparihInaM / saMyojanayA hInaM pramANasahitaM vidhisu dattaM // 482 // vigatAMgAraM vidhRmaM SaTkAraNasaMyutaM kramavizuddhaM / yAtrAsAdhanamAtraM caturdazamalavarjitaM bhuMkte // 483 // artha-aise AhArako lenA cAhiye-jo navakoTi arthAt mana vacana kAya kRta kArita anumodanAse zuddha ho, vyAlIsa doSoMkara rahita ho, saMyojanAdoSase rahita ho, mAtrA pramANa ho, vidhise arthAt navadhA bhakti dAtAke sAtaguNasahita kriyAse diyA gayA ho| aMgAradoSa dhUmadoSa ina donoMse rahita ho, chaha kAraNoM sahita ho, kramavizuddha ho, prANoMke dhAraNake liye ho, athavA mokSayAtrAke sAdhaneke liye ho, aura caudaha maloMse rahita ho / aisA bhojana sAdhu grahaNa kare // 482-483 // ___ Age caudaha maloMke nAma kahate haiM;NaharomajaMtuaTThIkaNakuMDayapUyicammaruhiramaMsANi / bIyaphalakaMdamUlA chiNNANi malA cauddasA hoNti||484 nakharomajaMtvasthikaNakuMDapUticarmarudhiramAMsAni / bIjaphalakaMdamUlAni chinnAni malAni caturdaza bhavaMti484 artha-nakha roma (bAla ) prANarahitazarIra, hADa, geMhU AdikA kaNa, cAvalakA kaNa, kharAba lohI (rAdhi ), cAma, lohI, mAMsa, aMkura hone yogya geMhU Adi, Amra Adi phala, kaMda mUla-ye caudaha mala haiN| inako dekhake AhAra tyAga denA cAhiye // 484 // pagadA asao jahmA tahmAdo davvadotti taM vvaM / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra phAsugamidi siddhevi ya appaTThakadaM asuddhaM tu||485|| pragatA asavo yasmAt tasmAt dravyata iti tat dravyaM / prAsukamiti siddhepi ca AtmArthakRtaM azuddhaM tu // 485 // artha-sAdhu dravya aura bhAva donoMse prAsuka dravyakA bhojana kre| jisameMse ekeMdrI jIva nikala gaye vaha dravya prAsuka ( zuddha ) hai / aura jo prAsuka AhAra honepara bhI 'mereliye kiyA hai' aisA ciMtana kare vaha bhAvase azuddha jAnanA / tathA ciMtana nahIM karanA vaha bhAvazuddha AhAra hai // 485 // jaha macchayANa payade madaNudaye macchayA hi majati / Na hi maMDUgA evaM paramaTThakade jadi visuddho // 486 // yathA matsyAnAM prakRte madanodake matsyA hi majjaMti / na hi maMDUkA evaM paramArthakRte yatiH vizuddhaH // 486 // artha-jaise mAchalAoMke nimitta madanakAraNa jala mAMchalAoMko hI matavAlA karatA hai meMDakoMko nahIM usItaraha dUsareke liye banAye gaye bhojanameM sAdhu doSayukta nahIM hotA zuddha hI rahatA hai // 486 // AdhAkammapariNado phAsugadavvevi baMdhao bhnnio| suddhaM gayesamANo AdhAkammevi so suddho|| 487 // adhaHkarmapariNataH prAsukadravyepi baMdhako bhaNitaH / zuddhaM gaveSayamANaH adhaHkarmaNyapi sa zuddhaH // 487 // artha-dravya prAsuka honepara bhI jo sAdhu aisA kahe ki 'gauravase mereliye aisA bhojana kiyA hai' to karmakA baMdha karane vAlA hotA hai / aura apanI anumodanAdi rahita dekhatA huA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / . 191 sAdhu AraMbharUpa adhaHkarmase utpanna hue bhI AhArako grahaNa karatA hai taubhI vaha zuddha hai karmabaMdha nahIM hotA // 487 / / samvovi piMDadoso vve bhAve samAsado duviho / davyagado puNa dave bhAvagado appapariNAmo // 488 // sarvaH api piMDadoSaH dravye bhAva samAsato dvividhH| dravyagato punaH dravye bhAvagato AtmapariNAmaH // 488 // artha-sabhI piMDadoSake saMkSapase do bheda haiM dravyagata bhAvagata / dravyameM jo rahatA hai vaha dravyagata hai aura apane pariNAmoMmeM jo malinatA hai vaha bhAvagata hai // 488 // Age dravyakA bheda kahate haiMsavvesaNaM ca viddesaNaM ca suddhAsaNaM ca te kmso| esaNasamidivisuddhaM NiviyaDamavaMjaNaM jANe // 489 // sarvaiSaNaM ca viddhaSaNaM ca zuddhAzanaM ca te kramazaH / eSaNAsamitivizuddhaM nirvikRtamavyaMjanaM jAnIhi // 489 // artha- sarveSaNa vidvaiSaNa zuddhAsana kharUpa tIna prakAra dravya hai vaha kramase ina svarUpa hai ki jo eSaNAsamitise pavitra ho, vikRtiyoMse rahita ho aura vyaMjana rahita ho vaha dravya prAsuka bhojana hotA hai // 489 // davvaM khettaM kAlaM bhAvaM balavIriyaM ca NAUNa / .. kujA eSaNasamirdi jahovadiTuM jiNamadammi // 490 // dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM balavIrya ca jJAtvA / kuryAt eSaNAsamitiM yathopadiSTAM jinamate // 490 // artha-AhArAdi dravya, anUpa Adi kSetra, zIta Adi kAla, Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mUlAcArazraddhA Adi bhAva, zarIrakA bala, khayaM sAmarthya,-ina sabako jAnakara jaisI jinamatameM upadeza kIgaI hai vaisI eSaNA samitikA pAlana kare / jo ulTA kare to vAta pitta kaphakI utpatti ho sakatI hai // 490 // Age bhojanavibhAga va yogyakAla dikhalAte haiM;addhamasaNassa saviMjaNassa udarassa tadiyamudayeNa / vAU saMcaraNahUM cautthamavasesaye bhikkhU // 491 // ardha azanena savyaMjanena udarasya tRtIyaM udakena / vAyoH saMcAraNArtha caturthamavazeSayet bhikSuH // 491 // artha-sAdhu udarake cAra bhAgoMmeMse do bhAga to vyaMjana sahita bhojanase bhare, tIsarA bhAga jalase pUrNa kare aura cauthA bhAga pavanake vicaraneke liye khAlI rakhe // 491 // sUruyatthamaNAdo NAlItiyavajide asaNakAle / tigadugaegamuhutte jahaNNamajjhimmamukkasse // 492 // sUryodayAstamanayornADItrikavarjitayoH azanakAlaH / trikadvikaikamuhUrtAH jaghanyamadhyamotkRSTAH // 492 // artha-sUryake udayase tIna ghar3I vAdase lekara sUryake asta honeke tIna ghaDI pahale taka vIcakA bhojana karanekA samaya hai / isakAlameM bhojana karanemeM tIna muhUrtakAla laganA vaha jaghanya AcaraNa hai, do muhUrtakAla laganA vaha madhyama AcaraNa hai, ekamuhUrta laganA vaha utkRSTa hai // 492 // bhikkhA cariyAe puNa guttIguNasIlasaMjamAdINaM / rakkhaMto caradi muNI NivvedatigaM ca pecchaMto // 493 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 193 mikSAcaryAyAM punaH guptiguNazIlasaMyamAdInAM / rakSan carati muninivedatrikaM ca prekSyamANaH // 493 // artha-bhikSAcaryA meM praveza karatA huA muni gupti mUlaguNa zIla saMyama Adiko pAlatA saMtA tathA zarIra parigraha saMsAra ina tInoMse prApta vairAgyako apekSA karatA huA vihAra karatA hai // 493 // ANA aNavatthAvi ya micchattArAhaNAdaNAso y| saMjamavirAdhaNAvi ya cariyAe pariharedavvA // 494 // AjJA anavasthApi ca mithyAtvArAdhanAtmanAzazca / saMyamavirAdhanApi ca caryAyAM parihartavyAH // 494 // artha-sAdhu vItarAgakI AjJAko pAlana karatA huA bhojanacaryAke samaya svecchA pravRtti mithyAtvAcaraNa apanA pratighAta saMyamakI virAdhanA-ina sabako tyAga de // 494 // __ Age bhojanake aMtarAyoMko batalAte haiM;kAgA mejjhA chaddI rohaNa ruhiraM ca assuvAdaM c| jaNhUhihAmarisaM jaNhuvari vadikkamo ceva // 495 // NAbhiadhoNiggamaNaM paJcakkhiyasevaNA ya jaMtuvaho / kAgAdipiMDaharaNaM pANIdo piMDapaDaNaM ca // 496 // pANIe jaMtuvaho maMsAdIdaMsaNe ya uvsggo| pAdaMtarammi jIvosaMpAdo bhAyaNANaM ca // 497 // uccAraM passavaNaM abhojagihapavesaNaM tahA paDaNaM / uvavesaNaM sadaMsaM bhUmIsaMphAsa NiThavaNaM // 498 // udarakimiNiggamaNaM adattagahaNaM phaargaamddaaho| 13 mUlA0 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 mUlAcArapAdeNa kiMci gahaNaM kareNa vA jaM ca bhUmIe // 499 // ede aNNe bahugA kAraNabhUdA abhoyaNasseha / bIhaNalogadugaMchaNasaMjamaNivvedaNaTuM ca // 500 // kAko'medhyaM chardiH rodhanaM rudhiraM cAzrupAtazca / jAnvadhaH AmarzaH jAnUpari vyatikramazcaiva // 495 // nAbhyadhonirgamanaM pratyAkhyAtasevanA ca jaMtuvadhaH / kAkAdipiMDaharaNaM pANitaH piMDapatanaM ca // 496 // .. pANau jaMtuvadhaH mAMsAdidarzanaM ca upasargaH / pAdAMtare jIvasaMpAto bhAjanAnAM ca // 497 // uccAraH prasravaNaM abhojyagRhapravezanaM tathA patanaM / upavezanaM sadaMzaH bhUmisaMsparzaH niSThIvanaM // 498 // udarakRminirgamanaM adattagrahaNaM prahAro grAmadAhazca / pAdena kiMcidgrahaNaM kareNa vA yacca bhUmau // 499 // ete'nye bahavaH kAraNabhUtA abhojanasyeha / bhayalokajugupsA saMyamanirvedanArtha ca // 500 // artha-sAdhuke calate samaya vA khar3e rahate samaya Upara jo kauA Adi vITa kareM to vaha kAka nAmA bhojanakA aMtarAya hai| azuci vastuse caraNa lipta hojAnA vaha amedhya aMtarAya hai| vamana honA chardi hai| bhojanakA niSedha karanA rodha hai| apane yA dUsareke lohI nikalatA dekhanA rudhira hai| duHkhase AMsU nikalate dekhanA azrupAta hai 6 rudana hote gor3ake nIce hAthase sparza karanA jAnvadhaH parAmarza hai 7 tathA gor3ake pramANa kAThake Upara ulaMgha jAnA vaha jAnUpari vyatikrama aMtarAya hai 8 ||naabhise Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piNDazuddhi-adhikAra 6 / 195 nIcA mastakakara nikalanA vaha nAbhyadhonirgamana hai 9 tyAga kI gaI vastukA bhakSaNa karanA pratyAkhyAtasevanA hai 10 jIvabadha honA jaMtubadha hai 11 kauA Adi grAsa le jAya vaha kAkAdipiMDaharaNa hai 12 pANipAtrase piMDakA girajAnA pANitaH piMDapatana hai 13 // pANipAtrameM kisI jIvakA marajAnA pANijaMtubadha hai 14 mAMsakA dIkhanA mAMsAdidarzana hai 15 devAdikRta upadrava honA upasarga hai 16 donoM pairoMke bIcameM koI jIva girajAya vaha jIvasaMpAta hai 17 bhojana denevAleke hAthase bhojana gira jAnA bhAjanasaMpAta hai 18 // apane udarase mala nikala jAya vaha uccAra hai 19 mUtrAdi nikalanA prasravaNa hai 20 cAMDAlAdi abhojyake gharameM praveza ho jAnA abhojyagRhapraveza hai 21 mUrchAdise Apa gira jAnA patana hai 22 baiTha jAnA upavezana hai 23 kuttA AdikA kATanA sadaMza hai 24 hAthase bhUmiko chUnA bhUmisaMsparza hai 25 kapha Adi malakA phaiMkanA niSThIvana hai 26 // peTase kRmi ( kIDoM) kA nikalanA udarakRminirgamana hai 27 vinA diyA kiMcit grahaNa karanA adattagrahaNa hai 28 apane va anyake talavAra Adise prahAra ho to prahAra hai 29 gAma jale to grAmadAha hai 30 pAvase bhUmise uThAkara kucha lenA vaha pAdena kiMcit grahaNa hai 31 hAthakara bhUmise kucha uThAnA vaha kareNa kiMcit grahaNa hai 32 // ye kAkAdi battIsa aMtarAya tathA dUsare bhI cAMDAlAdisparza kalaha iSTamaraNa Adi bahutase bhojanatyAgake kAraNa jAnanA / tathA rAjAdikA bhaya honese lokaniMdA honese saMyamake liye vairAgyake liye AhArakA tyAga karanA cAhiye // 495 se 500 taka // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mUlAcAra Age phalake icchuka sUtrakAra prArthanA karate haiM; - jeNeha piMDasuddhI uvadiTThA jehiM dhAridA sammaM / te vIrasAdhuvaggA tiradaNasuddhiM mama disaMtu // 501 // yairiha piMDazuddhiH upadiSTA yaiH dhAritA samyak / te vIrasAdhuvargAH triratnazuddhiM mama dizaMtu // 501 // artha - jinhoMne yaha piMDazuddhi upadezI hai aura jinhoMne yaha acchI taraha dhAraNa kI hai ve zUravIra sAdhUsamUha mujhe tIna ratnoMkI zuddhi deM arthAt unake prasAdase mere bhI darzana jJAna cAritrakI nirmalatA ho // 501 // isaprakAra AcAryazrIbaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdI bhASATIkA meM AhArazuddhiko kahanevAlA chaThA piMDazuddhi-adhikAra samApta huA // 6 // DAvazyakAdhikAra // 7 // Age SaDAvazyaka kahaneke prathama hI maMgalAcaraNa karate haiM;kAUNa NamokkAraM arahaMtANaM taheva siddhANaM / AiriyuvajjhAyANaM logammi savvasAhUNaM // 502 // kRtvA namaskAraM arhatAM tathaiva siddhAnAM / AcAryopAdhyAyAnAM loke sarvasAdhUnAm // 502 // artha - lokameM jo arahaMta haiM siddha haiM AcArya haiM upAdhyAya haiM aura saba sAdhu haiM una sabako namaskAra karake // 502 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 197 AvAsayaNijuttI vocchAmi jadhAkamaM samAseNa / / AyariparaMparAe jahAgadA ANupuvvIe // 503 // AvazyakaniyuktiM vakSye yathAkramaM samAsena / AcAryaparaMparayA yathAgatAnupUyA // 503 // artha-Avazyakaniyuktiko paripATIke kramase AcAryoMkI paraMparAse AgamakI paripATIke anusAra saMkSepase kahatA huuN|503|| rAgaddosakasAye ya iMdiyANi ya paMca ya / parIsahe uvasagge NAsayaMto NamorihA // 504 // rAgadveSakaSAyAMzca iMdriyANi ca paMca c| parISahAn upasargAn nAzayadbhyo namaH arhayaH // 504 // artha-sneha aprIti krodhAdi kaSAya netrAdi pAMca iMdriya kSudhA Adi bAIsa parISaha devAdikRta saMkleza-ina sabako nAza karanevAle arahaMta devoMko merA namaskAra ho // 504 // __ Age arahaMta AdikA zabdArtha kahate haiMarihaMti NamokAraM arihA pUjA suruttamA loe| rajahaMtA arihaMti ya arahaMtA teNa uccaMde // 505 // arhati namaskAraM argA pUjAyAH surocamA loke| .. rajohaMtAraH arihaMtArazca ahaMtAstena ucyate // 505 // artha-jo namaskAra karane yogya haiM, pUjAke yogya haiM lokameM devoMmeM uttama haiM, aura arike arthAt mohakarma aMtarAyakarma ina donoM ke hananevAle haiM tathA rajake arthAt jJAnAvaraNa darzanAvaraNa ina donoM ke nAza karanevAle haiM isaliye arikA Adi akSara a aura rajakA Adi akSara ra ina donoMko milAke ara huA unake nAzaka haiM isaliye arhata haiM // 505 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mUlAcAra arahaMtaNamokAraM bhAveNa ya jo karedi payadmadI / so savvadukkhamokkhaM pAvadi acireNa kAlena // 506 // arhanamaskAraM bhAvena ca yaH karoti prayatamatiH / sa sarvaduHkhamokSaM prApnoti acireNa kAlena || 506 // artha -- aise arahaMtoMko jo sAvadhAna hokara bhAvazuddhise namaskAra karatA hai vaha thor3e hI samaya meM saba duHkhoMse chUTa jAtA hai // 506 // dIhakAlamayaM jaMtU usido aTThakammahi / side dhatte dhitte ya siddhattamuvagacchai // 507 // dIrghakAlamayaM jaMtuH uSitaH aSTakarmasu / site dhvaste nidhatte ca siddhatvamupagacchati // 507 // artha -- yaha jIva anAdikAlase AThakarmoMmeM vasa rahA hai paraMtu para prakRtirUpa saMkramaNa udaya udIraNA utkarSaNa apakarSaNa rahita karmabaMdhake nAza karanepara samyagjJAnAdi guNoMkA AcaraNa karatA huA siddhapaneko prApta hotA hai // 507 // AvesaNI sarIre iMdiyabhaMDo maNo va Agario / dhamidavva jIvalohe vAvIsaparIsahaggIhiM // 508 // AvezanI zarIraM iMdriyabhAMDAni mano vA AkarI / dhamAtavyaM jIvalohaM dvAviMzatiparISahAgnibhiH // 508 // artha- cUlherUpa zarIra hai, iMdriyarUpI saMDAsI aharaNa Adi upakaraNa haiM, mana hai vaha kevala jJAnarUpa jJAyaka haiM, upAdhyAya luhAra hai, jIva hai vaha suvarNa dhAtu hai vaha bAIsa parISaharUpI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 199 agnikara karma baMdhake nAza honepara tapAne yogya hoke zuddha dhAturUpa siddhapako prApta hotA hai // 508 // sadA AyArabiddaNDa sadA AyariyaM care / AyAramAyAravaMto Ayario teNa uccade // 509 // sadA AcAravit sadA AcaritaM caraH / AcAramAcArayan AcAryaH tena ucyate / / 509 // artha - jo sarvakAla saMbaMdhI AcArako jAne, hamezA AcaraNa yogyako AcaraNa karatA ho aura anya sAdhuoMko AcaraNa karAtA ho isaliye vaha AcArya kahA jAtA hai // 509 // jamhA paMcavihAcAraM AcaraMto pabhAsadi / AyariyANi deto Ayario teNa uccade // 510 // yasmAt paMcavidhAcAraM Acaran prabhAsate / AcaritAni darzayan AcAryaH tena ucyate / / 510 // artha - jisakAraNa pAMca prakArake AcaraNoMko pAlatA huA zobhatA hai aura Apakara kiye AcaraNa dUsaroMko bhI dikhAtA hai upadeza karatA hai isaliye vaha AcArya kahA jAtA hai // 510 // bArasaMgaM jiNakkhAdaM sajjhAyaM kathitaM budheM / uvadesai sajjhAyaM teNuvajjhAu uccadi // 511 // dvAdazAMgAni jinAkhyAtAni svAdhyAyaH kathito budhaiH / upadizati svAdhyAyaM tenopAdhyAya ucyate // 511 // artha - bAraha aMga caudahapUrva jo jinadevane kahe haiM unako paMDitajana svAdhyAya kahate haiM / usa svAdhyAyakA jo upadeza karatA hai isaliye vaha upAdhyAya kahalAtA hai / / 511 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ___ mUlAcAraNivvANasAdhae joge sadA jujati saadhvo| samA savvesu bhUdesu tahmA te savvasAdhavo // 512 // nirvANasAdhakAn yogAn sadA yuMjaMti sAdhavaH / samAH sarveSu bhUteSu tassAt te sarvasAdhavaH // 512 // artha-mokSakI prApti karAnevAle mUlaguNAdika tapazcaraNoMko jo sAdhu sarvakAla apane AtmAse jor3eM aura saba jIvoMmeM samabhAvako prApta hue hoM isaliye ve sarvasAdhu kahalAte haiM // 512 // evaM guNajuttANaM paMcagurUNaM visuddhakaraNehiM / jo kuNadi NamokAraM sopAvadi Nivvudi sigdhN||513|| _evaM guNayuktAnAM paMcagurUNAM vizuddhakaraNaiH / yaH karoti namaskAraM sa prApnoti nitiM zIghraM // 513 // artha-aise pUrvoktaguNoM sahita paMca parameSTiyoMko nirmala mana vacana kAyase jo namaskAra karatA hai vaha zIghra hI mokSasukhako pAtA hai // 513 // eso paMca NamoyAro svvpaavpnnaasnno| maMgalesu ya savvesu paDhamaM havadi maMgalaM // 514 // eSaH paMcanamaskAraH sarvapApapraNAzakaH / maMgaleSu ca sarveSu prathamaM bhavati maMgalaM // 514 // . artha-yaha paMca namaskAra maMtra saba pApoMkA nAza karanevAlA hai aura saba maMgaloMmeM yaha paMcanamaskAra mukhya maMgala hai| maM jo pApa usako gAlai nAza karai athavA maMga jo sukha usako de vaha maMgala kahA hai / / 514 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 201 Age AvazyakakI niyukti ( zabdArtha) kahate haiM;Na vaso avaso avasassa kammamAvAsayaMtti bodhvvaa| juttitti uvAyatti yaNiravayavA hodi NijuttI // 515 na vazaH avazaH avazasya karma Avazyakamiti boddhavyaM / yuktiriti upAya iti ca niravayavA bhavati niyuktiH||515|| artha-jo kaSAya rAgadveSa Adike vazIbhUta na ho vaha avaza hai usa avazakA jo AcaraNa vaha Avazyaka hai / tathA yukti upAyako kahate haiM jo akhaMDita yukti vaha niyukti hai AvazyakakI jo niyukti ( saMpUrNa upAya ) vaha Avazyaka niyukti hai // 515 // aba Avazyakake chaha bheda kahate haiMsAmAiya cauvIsatthava vaMdaNayaM paDikkamaNaM / pacakkhANaM ca tahA kAosaggo havadi chaTTho // 516 // sAmAyikaM caturviMzastavaH vaMdanA pratikramaNaM / pratyAkhyAnaM ca tathA kAyotsargo bhavati SaSThaH // 516 // artha-sAmAyika caturviMzatistava vaMdanA pratikramaNa pratyAkhyAna kAyotsarga ye chaha Avazyakaniyuktike bheda haiM // 516 // Age sAmAyikaniyuktiko kahate haiMsAmAiyaNijjuttI vocchAmi jadhAkammaM samAseNa / AyariyaparaMparae jahAgadaM ANupuvIe // 517 // sAmAyikaniyuktiM vakSye yathAkramaM samAsena / AcAryaparaMparayA yathAgataM AnupUrvyA // 517 // artha-maiM vaTTakera nAmA graMthakartA sAmAyikake saMpUrNa upAyoMko Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mUlAcArakramake anusAra AcAryoMkI paripATIse AgamakI paripATIke anusAra saMkSepase kahatA hUM // 517 // NAmaTThavaNA davve khette kAle taheva bhAve ya / sAmAiyahmi eso Nikkheo chavio o||518|| nAmasthApanA dravyaM kSetraM kAlastathaiva bhAvazca / sAmAyike eSaH nikSepaH SaDvidho jnyeyH|| 518 // artha-nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva-isataraha sAmAyikameM chaha prakArakA nikSepa jAnanA / zubha azubha nAmoMmeM rAgadveSakA tyAga vaha nAmasAmAyika hai / isItaraha anya bhI jAnanA // sammattaNANasaMjamatavehiM jaM taM pasatthasamagamaNaM / samayaMtu taM tu bhaNidaM tameva sAmAiyaM jANe // 519 // samyaktvajJAnasaMyamatapobhiH yattat prazastasamAgamanaM / samayastu sa tu bhaNitastameva sAmAyikaM jAnIhi // 519 // artha-samyaktva jJAna saMyama tapa-ina karake jo jIvake bhalI prApti athavA unakara sahita jIvake ekatA vaha samaya hai usIko tuma sAmAyika jAno // 519 // jidauvasaggaparIsaha uvajutto bhAvaNAsu smidiisu| jamaNiyamaujadamadI sAmAiyapariNado jiivo||520|| jitopasargaparISaha upayuktaH bhAvanAsu samitiSu / yamaniyamodyatamatiH sAmAyikapariNato jIvaH // 520 // artha-jisane upasarga aura parISahoMko jItaliyA hai jo bAraha bhAvanA tathA pAMca samitiyoMmeM upayogayukta hai aura jo yama niyamoMmeM udyamI hai vaha jIva sAmAyikameM lagA huA jAnanA 520 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 203 jaM ca samo appANaM pare ya mAdaya svvmhilaasu| appiyapiyamANAdisutosamaNo to ya saamiyN||521 yasAcca sama Atmani pare ca mAtari sarvamahilAsu / apriyapriyamAnAdiSu tasmAt zramaNastatazca saamaayikN||521|| artha-jisaliye apanemeM aura parameM rAgadveSarahita haiM, mAtA aura saba striyoMmeM zuddha bhAvakara sama haiM arthAt saba striyoMko mAtAke samAna dekhate haiM tathA zatrumitra mAna apamAna AdimeM sama haiM isaliye ve zramaNa kahe jAte haiM isakAraNa unhIMko sAmAyika jAnanA // 521 // jo jANai samavAyaM vvANa guNANa pajayANaM ca / sambhAvaM taM siddhaM sAmAiyamuttamaM jANe // 522 // yaH jAnAti samavAyaM dravyANAM guNAnAM paryAyANAM ca / sadbhAvaM taM siddhaM sAmAyikamuttamaM jAnIhi // 522 // artha-jo dravyoMke guNoMke paryAyoMke sAdRzyako athavA eka jagaha khataHsiddha rahaneko jAnatA hai vaha uttama sAmAyika hai aisA jAnanA / guNaguNIkI tAdAtma saMbaMdhase ekatA hai samavAyase nahIM / rAgadoso NirohittA samadA savvakammasu / suttesu a pariNAmo sAmAiyamuttamaM jANe // 523 // rAgadveSau nirudhya samatA sarvakarmasu / sUtreSu ca pariNAmaH sAmAyikamuttamaM jAnIhi // 523 // artha-saba kAmoMmeM rAga dveSoMko chor3akara samabhAva honA aura dvAdazAMga sUtroMmeM zraddhAna honA use tuma uttama sAmAyika jAno // 523 // yahAM samyaktvacAritrakI apekSA hai| Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mUlAcAra virado savvasAvajjaM tigutto pihididio / jIvo sAmAiyaM NAma saMjamaTThANamuttamaM // 524 // virataH sarvasAvadyaM triguptaH pihiteMdriyaH / jIvaH sAmAyikaM nAma saMyamasthAnamuttamaM / / 524 / / artha - jo saba pApoMse virata ( rahita ) hai, tIna gupti sahita hai, isaliye jisane pAMca iMdriyoMke viSayavyApArako roka diyA hai aisA jIva vaha sAmAyika hai usIko uttama saMyamakA sthAna jAnanA / / 524 // jassa saNihido appA saMjame niyame tave / tassa sAmAyiyaM ThAdi idi kevalisAsaNe // 525 // yasya saMnihitaH AtmA saMyame niyame tapasi / tasya sAmAyikaM tiSThati iti kevalizAsane // 525 // artha - jisakA AtmA saMyama meM niyamameM tapameM lIna hai usIke sAmAyika tiSThatA hai aisA kevalI bhagavAnake AgamameM kahA hai // 525 // jo samosavvabhUdesu tasesu dhAvaresu ya / jassa rAgo ya doso ya viyaDiM Na jarNeti du / / 526 // yaH samaH sarvabhUteSu traseSu sthAvareSu ca / yasya rAgazca doSazca vikRtiM na janayatastu / / 526 // artha - jo trasa sthAvara aise saba prANiyoMmeM bAdhArahita sama pariNAma karatA hai aura jisake rAga dveSa ye donoM vikArako nahIM utpanna karate usIke sAmAyika ThaharatA hai / / 526 // jeNa kodho ya mANo ya mAyA lobho ya NijjidA / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 205 jassa saNNA ya lessA ya viyaDiM Na jarNeti du // 527 yena krodha mAnazca mAyA lobhazca nirjitAH / yasya saMjJAtha lezyAzca vikRtiM na janayaMti tu // 527 // artha -- jisane krodha mAna mAyA lobharUpa kaSAyoM ko jIta liyA hai aura jisake AhAra Adi saMjJA tathA kRSNa Adi lezyA vikArako nahIM upajAtIM usIke sAmAyika ThaharatA hai // 527 // jo raseMdiya phAse ya kAme vajjadi NiccasA / jo rUvagaMdhasadde ya bhoge vajjadi NiccasA // 528 // yaH raseMdriye sparzane ca kAmaM varjayati nityazaH / yaH rUpagaMdhazabdAMzca bhogaM varjayati nityazaH // 528 // artha -- jo rasanA iMdriya sparzana iMdriya ina kAmeMdriyoMke rasa sparza viSayako sadA chor3atA hai aura jo cakSu prANa zrotrarUpa bhogeMdriya ke rUpa gaMdha zabdarUpa viSayako sadA chor3atA hai usake hI sAmAyika hotA hai // 528 // jo du ahaM rudaM ca jhANaM vajjedi NiccasA / jo du dhammaM ca sukkaM ca jhANaM jhAyadi NiccasA // 529 // yastu Arta ca raudraM ca dhyAnaM varjayati nityazaH / yastu dharma ca zuklaM ca dhyAnaM dhyAyati nityazaH / / 529 // artha - jo ArtadhyAna raudradhyAna ina do dhyAnoMko hamezA choDa detA hai aura jo dharmadhyAna zukladhyAna ina donoM ko hara samaya dhyAtA hai usIke sAmAyika hosakatA hai // 529 // sAvajjajogaparivajjaNaGkaM sAmAiyaM kevalihiM pasatthaM / gihatthadhammo'paramatti NaccA kujjA budhoappahiyaMpasatthaM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mUlAcAra sAvadyayogaparivarjanArtha sAmAyikaM kevalimiH prazastaM / . gRhasthadharmo'parama iti jJAtvA kuryAt budhaH AtmahitaM prazastaM530 artha-kevalI bhagavAnane pApAsava rokanakeliye sAmAyikako kahA hai / gRhasthadharma AraMbhasahita honese jaghanya kahA hai| aisA jAnakara jJAnI AtmAkA hita karanevAle sAmAyikako karaiM // 530 sAmAiyani du kade samaNo ira sAvao havadi jlaa| edeNa kAraNeNa du bahuso sAmAiyaM kujjA // 531 // sAmAyike tu kRte zramaNaH kila zrAvako bhavati yasAt / etena kAraNena tu bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 531 // artha-sAmAyika karatA huA zrAvaka bhI saMyamI munike samAna hojAtA hai isaliye bahuta karake sAmAyika karanA cAhiye // 531 // sAmAie kade sAvaeNa viddho mao arnnnnmi| soya mao uddhAdo Na ya sosAmAiyaM phiddio||532 sAmAyike kRte zrAvakeNa viddho mRgaH araNye / sa ca mRgaH uddhataH na ca sa sAmAyikaM spheTitavAn // 532 // artha-kisI zrAvakane vanameM sAmAyika karanA AraMbha kiyA aise avasarapara kisI zikArIne hiraNa mArA vaha usa zrAvakake caraNoMmeM girakara maragayA aise samayapara bhI usa zrAvakane saMsAra dazA vicAra sAmAyikako nahIM choDA // 532 // bAvIsaM titthayarA sAmAyiyasaMjamaM uvdisNti| cheduvaThAvaNiyaM puNa bhayavaM usaho ya vIro ya // 533 // . dvAviMzatitIrthakarAH sAmAyikasaMyama updishti| . Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 207 chedopasthApanaM punaH bhagavAn RSabhazca vIrazca // 533 // artha -- ajitanAthako Adi le pArzvanAtha paryaMta bAIsa tIrthaMkara sAmAyika saMyamakA upadeza karate haiM aura bhagavAn RSabhadeva tathA mahAvIra khAmI chedopasthApanA saMyamakA upadeza karate haiM // 533 // AcakkhiduM vibhajituM viNNAduM cAvi suhRdaraM hodi / edeNa kAraNeNa du mahavvadA paMca paNNattA // 534 // AkhyAtuM vibhaktuM vijJAtuM cApi sukhataraM bhavati / etena kAraNena tu mahAvratAni paMca prajJaptAni // 534 // artha -- kahaneko vibhAga karaneko jAnaneko sAmAyika sugama hotA hai isaliye pAMca mahAvratoMko kahA / / 534 // AdIe duvvisodhaNa NihaNe taha suDDu duraNupAle ya / purimA ya pacchimA vihu kappAkappaM Na jANaMti // 535 // Adau durviMzodhane nidhane tathA suSThu duranupAle ca / pUrvAzca pazcimA api hi kalpAkalpaM na jAnaMti // 535 // artha-AditIrthameM ziSya saralakhabhAvI honese duHkhakara zuddha kiye jAsakate haiM isItaraha aMtake tIrtha meM ziSya kuTilakhabhAvI honese duHkhakara pAlana karasakate haiN| jisakAraNa pUrvakAla ke ziSya pichale kAlake ziSya pragaTarItise yogya ayogya nahIM jAnate isI - kAraNa Adi aMta tIrthameM chedopasthApanAkA upadeza hai // 535 // paDilihiya aMjalikaro uvajutto uTThaNa eyamaNo / avvAkhito vRtto karedi sAmAiyaM bhikkhU // 536 // pratilekhitAMjalikaraH upayuktaH utthAya ekamanAH / avyAkSiptaH uktaH karoti sAmAyikaM bhikSuH || 536 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mUlAcAraartha-jisane aMjali aura hAthoMko zuddhakara liyA hai sAvadhAnatA sahita hai jisakA ekAgra citta hai jo AkulatArahita hai aisA sAdhu uTha khaDA hokara Agamakathita vidhise sAmAyikako kare // 536 // __ Age caturviMzatistava kahanekI pratijJA karate haiM;sAmAiyaNijjuttI esA kahiyA mae samAseNa / cauvIsayaNijuttI eto u8 pavakkhAmi // 537 // sAmAyikaniyuktiH eSA kathitA mayA samAsena / caturviMzatiniyuktiM ita Urva pravakSyAmi // 537 // artha-maiMne yaha sAmAyikaniyukti saMkSepase kahI / aba isase Age caturvizatistava niyuktiko kahatA hUM // 537 // NAmaTThavaNA davve khette kAle ya hodi bhAve y| eso thavahmi Neo Nikkhevo chaviho hoi // 538 // nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlazca bhavati bhAvazca / eSa stave jJeyo nikSepaH Savidho bhavati // 538 // artha-nAmastava sthApanAstava dravyastava kSetrastava kAlastava bhAvakhava-isaprakAra cauvisatIthaikaroMke stavanake chaha bheda haiN| nAmoMkI tuti nAmastava hai ityAdi anya bhI isItaraha jAnanA // 538 // ___ aba stuti karanekI rIti batalAte haiM;logujorA dhammatitthayare jiNavare ya arahaMte / kittaNa kevalimeva ya uttamabohiM mama disaMtu // 539 // lokodyotakarA dharmatIrthakarA jinavarAca arhtH| kIrtanIyAH kevalina evaM ca uttamabodhi mahyaM dishtu||539|| Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 209 artha-jagatako prakAza karanevAle uttamakSamAdi dharmatIrthake karanevAle sarvajJa prazaMsAkarane yogya pratyakSajJAnI jineMdradeva uttama ahaMta mujhe bodhi (samyaktvasahita jJAna ) deM // isameM daza guNa kahe haiM unase stuti kI gaI hai // 539 // aba prathama lokakA svarUpa kahate haiMloyadi Aloyadi palloyadi salloyaditti egttho| jahmA jiNehiM kasiNaM teNeso vuccade loo||540|| lokyate Alokyate pralokyate saMlokyate iti ekaarthH| yasAjinaiH kRtsnaM tena eSa ucyate lokaH // 540 // artha-jisakAraNase jineMdra bhagavAnakara matizrutajJAnakI apekSA sAdhAraNarUpa dekhA gayA hai, avadhijJAnakI apekSA kucha vizeSa dekhAgayA hai, manaHparyayajJAnakI apekSA kucha usase bhI vizeSa aura kevalajJAnakI apekSA saMpUrNarUpase dekhAgayA hai isaliye yaha loka kahA jAtA hai // 540 // NAma havaNaM davvaM khettaM ciNhaM kasAyaloo ya / bhavalogo bhAvalogo pajjayalogo ya NAdavo // 541 // nAma sthApanA dravyaM kSetraM cihnaM kaSAyalokazca / / bhavaloko bhAvalokaH paryAyalokazca jJAtavyaH // 541 // artha-nAmaloka sthApanAloka dravyaloka kSetraloka cihnaloka kaSAyaloka bhavaloka bhAvaloka paryAyaloka-isa taraha lokake nau nikSepa jAnane // 541 // NAmANi jANi kANici suhAsuhANi logmi| NAmalogaM viyANAhi aNaMta jiNadesidaM // 542 // 14 mUlA. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 mUlAcAranAmAni yAni kAnicit zubhAzubhAni loke| nAmalokaM vijAnIhi anaMtajinadarzitaM // 542 // artha-isa lokameM jitane kucha zubha azubha nAma haiM unako nAmaloka jAno aisA avinAzI jinabhagavAnane upadeza kiyA hai| ThavidaM ThAvidaM cAvi jaM kiMci atthi logmi| ThavaNAlogaM viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 543 // sthitaM sthApitaM cApi yat kiMcidasti loke / sthApanAlokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 543 // artha-akRtrima aura kRtrima rUpa jo kucha isa lokameM vidyamAna hai vaha sthApanA loka hai aisA avinAzI jinabhagavAnakA upadeza hai // 543 // jIvAjIvaM rUvArUvaM sapadesamapadesaM ca / davvalogaM viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 544 // jIvAjIvaM rUpyarUpi sapradezamapradezaM ca / dravyalokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 544 // artha-cetana acetana rUpI arUpI sapradeza apradeza jitane dravya haiM use dravyaloka jAnanA aisA jineMdradevane kahA hai // 544 // pariNAma jIva muttaM sapadesaM ekakhetta kiriA ya / NicaM kAraNa kattA savvagadidarahmi apveso||545|| pariNAmi jIvo mUrta sapradezaM ekakSetraM kriyAvat ca / nityaH kAraNaM kato sarvagata itarasmin apravezaH // 545 // artha-ina dravyoMmeM pariNAmI cetana mUrta sapradeza ekakSetra Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 211 kriyAvAn nitya kAraNa kartA sarvavyApI dUsaremeM praveza na honevAle koI dravya haiM aura koI inase ulaTe arthAt apariNAmI Adi haiN| AyAsaM sapadesaM uDDamaho tiriyalogaM ca / khettalogaM viyANAhi aNaMtajiNadesitaM // 546 // AkAzaM sapradezaM UrdhvamadhaH tiryaglokaM ca / . kSetralokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 546 // artha-pradeza sahita AkAza Urdhvaloka adholoka tiryaglokarUpa tInaprakAra hai use kSetraloka jAnanA // 546 // jaM diDhe saMThANaM vvANa guNANa pajayANaM ca / ciNhalogaM viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 547 // yat dRSTaM saMsthAnaM dravyANAM guNAnAM paryAyANAM ca / cihnalokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 547 // artha-dravyoMkA jo AkArarUpa honA arthAt samacaturasra AkArarUpa jIvadravyakA honA ityAdi tathA guNoMkA AkAra paryAyoMkA AkAra vaha cihnaloka hai aisA jAno, aisA jineMdradevane kahA hai // 547 // kodho mANo mAyA lobho udiNNA jassa jNtunno| kasAyalogaM viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 548 // krodho mAno mAyA lobhaH udIrNAH yasya jNtoH| kaSAyalokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 548 // artha-jisa jIvake krodha mAna mAyA lobha-ye cAroM kaSAyeM udayako prApta hoM vaha kaSAyaloka hai aisA jAnanA // 548 // NeraiyadevamANusatirikkhajoNi gadA ya je sattA / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mUlAcAraNiyayabhave vadaMtA bhavalogaM taM vijANAhi // 549 // ..nArakadevamanuSyatiryagyoniM gatAzca ye sttvaaH| nijabhave vartamAnA bhavalokaM taM vijAnIhi // 549 // artha-nAraka deva manuSya tiyeca yonimeM prApta hue aura apane vartamAna paryAyameM prApta jo jIva unako bhavaloka jAnanA549 tivo rAgo ya doso ya udiNNA jassa jNtunno| . bhAvalogaM viyANAhi aNaMtajiNadesidaM // 550 // tIto rAgazca dveSazca udIrNA yasya jNtoH| bhAvalokaM vijAnIhi anaMtajinadezitaM // 550 // artha-jisa jIvake atyaMta rAga dveSa udayako prApta hoM vaha bhAvaloka hai aisA jinadevane kahA hai // 550 // davvaguNavettapanjaya bhAvANubhAvo ya bhaavprinnaamo| jANa cauvvihameyaM pajayalogaM samAseNa // 551 // dravyaguNakSetraparyAyAH bhAvAnubhAvazca bhAvapariNAmaH / jAnIhi caturvidhamevaM paryAyalokaM samAsena // 551 // artha-dravyoM ke jJAnAdiguNa, kSetroMke varga naraka bharata kSetra Adi paryAya, Ayuke jaghanya Adi bheda, zubhAzubha asaMkhyAte pariNAma-isataraha dravyaguNa 1 kSetraparyAya 2 bhAvAnubhAva 3 bhAvapariNAma 4 ina cAroMko saMkSepase paryAyaloka jAnanA // 551 // ___ Age udyotakA kharUpa kahate haiM;ujjovo khalu duviho NAdavo dvvbhaavsNjutto| davvujovo aggI caMdo sUro maNI ceva // 552 // . udyotaH khalu dvividhaH jJAtavyaH drvybhaavsNyuktH| Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 213 dravyodyotaH agniH caMdraH sUryo maNizcaiva / / 552 // artha -- prakAzake do bheda haiM dravya bhAva / agni caMdramA sUrya ratna ye saba dravyaudyota haiM // 552 // bhAvajjovo NANaM jaha bhaNiyaM savvabhAvada risIhiM / tassadupayogakaraNe bhAvujjovoti NAdavvo // 553 // bhAvodyoto jJAnaM yathA bhaNitaM sarvabhAvadarzibhiH / tasya tu upayogakaraNe bhAvodyota iti jJAtavyaH // 553 // artha - jJAna hai vahI bhAvaudyota hai aisA kevalI bhagavAnane kahA hai / usa jJAnake upayoga karanese khaparaprakAzapanA hai isIliye vaha jJAna bhAvaudyota hai aisA jAnanA / / 553 // paMcaviho khalu bhaNio bhAvujjovo ya jiNavariMdehiM / AbhiNiohiyasudaohiNANamaNakevalaM NeyaM // 554 // paMcavidhaH khalu bhaNitaH bhAvodyotazca jinavareMdraiH / AbhinibodhikazrutAvadhijJAnamanaH kevalaM jJeyaM / / 554 // artha - jinadevane bhAvodyotake pAMca bheda kahe haiM-mati zruta avadhi manaHparyaya kevalajJAna | aisA jAnanA || 554 // dabvajjovojovo pasihaNNadi parimidami khettama / bhAvajjovojovo logAlogaM payAsedi / / 555 // dravyodyotaH udyotaH pratihanyate parimite kSetre / bhAvodyota udyotaH lokAlokaM prakAzayati // 555 // artha- dravyodyotarUpa udyota anya dravyase ruka jAtA hai aura parimita ( maryAdArUpa ) kSetrameM rahatA hai tathA bhAvodyotarUpI udyota loka aloka sabako prakAzatA hai kisIse rukatA nahIM555 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mUlAcAralogassunovayarA davvujjoeNa Na hu jiNA hoti| bhAvujovayarA puNa hoMti jiNavarA cuvviisaa||556|| lokasyodyotakarA dravyodyotena na khalu jinA bhavaMti / bhAvodyotakarAH punaH bhavaMti jinavarAH cturviNshtiH||556 artha-jina bhagavAna dravyodyotase lokake udyota karanevAle nahIM haiM / tathA cauvIsa tIrthakara jinavara bhAvodyotake karanevAle hote haiM isakAraNa lokake udyotaka haiM // 556 // tiviho ya hodi dhammo sudadhammo atthikaaydhmmoy| tadio carittadhammo sudadhammo ettha puNa titthaM 557 trividhazca bhavati dharmaH zrutadharma astikAyadharmazca / tRtIyaH cAritradharmaH zrutadharmaH atra punaH tIrtha // 557 // artha-dharmake tIna bheda hai zrutadharma 1 astikAyadharma 2 cAritradharma 3 / ina tInoMmeMse zrutadharma tIrtha kahA jAtA hai|557 duvihaM ca hoi titthaM NAdavvaM vvabhAvasaMjuttaM / edesiM doNhaMpi ya patteya pakhvaNA hodi // 558 // dvividhaM ca bhavati tIrtha jJAtavyaM dravyabhAvasaMyuktaM / etayoH dvayorapi pratyekaM prarUpaNA bhavati // 558 // artha-tIrthake do bheda haiM dravya bhAva / ina donoMkI prarUpaNA bhinna 2 hai aisA jAnanA // 558 // dAhopasamaNa taNhA chedo malapaMkapavahaNaM ceva / tihiM kAraNehiM jutto tahmA taM vvado titthaM // 559 // dAhopazamanaM tRSNAchedaH malapaMkapravahaNaM caiva / .. tribhiH kAraNaiH yuktaM tasAt tadravyataH tIrtham // 559 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 215 artha-saMtApa zAMta hotA hai tRSNAkA nAza hotA hai malapaMkakI zuddhi hotI hai ye tIna kArya hote haiM isaliye yaha dravya tIrtha hai // dasaNaNANacaritteM NijuttA jiNavarA du savvepi / tihi kAraNehiM juttA tahmA te bhAvado titthaM // 560 // darzanajJAnacAritraiH niryuktA jinavarAstu sarvepi / tribhiH kAraNaiH yuktAH tasmAt te bhAvatastIrtham // 560 // artha-sabhI jinadeva darzana jJAna cAritrakara saMyukta haiN| ina tIna kAraNoMse yukta haiM isaliye ve jinadeva bhAvatIrtha haiN||560|| jidakohamANamAyA jidalohA teNa te jiNA hoti / haMtA ariM ca jammaM arahaMtA teNa vucaMti // 561 // jitakrodhamAnamAyA jitalobhAH tena te jinA bhavaMti / haMtAraH arINAM ca janmanaH ahaMtastena ucyate // 561 // artha-krodha mAna mAyA lobha ina kaSAyoMko jIta liyA hai isaliye ve bhagavAn jina haiM / aura karmazatruoMke tathA saMsArake nAza karanevAle haiM isaliye arhata kahe jAte haiM // 561 // arihaMti vaMdaNaNamaMsaNANi arihaMti pUyasakAraM / arihaMti siddhigamaNaM arahaMtA teNa uccati // 562 // arhati vaMdanAnamaskArayoH arhati pUjAsatkAraM / arhati siddhigamanaM arhataH tena ucyate // 562 // artha-vaMdanA aura namaskArake yogya haiM pUjA aura satkArake yogya haiM mokSa jAneke yogya haiM isa kAraNa ve arhata kahe jAte haiN| kiha te Na kittaNijjA sadevamaNuyAsurehiM logehiM / dasaNaNANacaritte tava viNao jehiM pnnnntto||563|| Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mUlAcAra kathaM te na kIrtanIyAH sadevamanujAsuraiH lokaiH / darzanajJAnacAritrANAM tapasaH vinayo yaiH prajJaptaH // 563 // artha-jina tIrthakaroMne darzana jJAna cAritra tapake vinayakA upadeza kiyA hai ve bhagavAn deva manuSya asuroMkara kyoM nahIM guNAnuvAda yogya hosakate sadA hI devAdikoMse pUjane yogya haiM // 563 // savvaM kevalakappaM logaM jANaMti taha ya passaMti / kevalaNANacarittA tahmA te kevalI hoMti // 564 // sarva kevalakalpaM lokaM jAnaMti tathA ca pazyaMti / kevalajJAnacAritrAH tasmAt te kevalino bhavaMti || 564 // artha - jisa kAraNa saba kevalajJAnakA viSaya loka alokako jAnate haiM aura usItaraha dekhate haiM / tathA jinake kevalajJAna hI AcaraNa hai isaliye ve bhagavAna kevalI haiM // 564 // micchattavedaNIyaM NANAvaraNaM carittamohaM ca / tivihA tamAhu mukkA tahmA te uttamA hoMti // 565 // mithyAtva vedanIyaM jJAnAvaraNaM cAritramohaM ca / trividhAt tamaso muktA tasmAt te uttamA bhavaMti // 565 // artha - azraddhAnarUpa mithyAtvavedanIya, jJAnAvaraNa, cAritramohaina tIna taraha ke aMdhakAroMse rahita haiM isaliye ve bhagavAn uttama haiM // 565 // Arogga bohilAhaM detu samAhiM ca me jiNavariMdA / kiM Na haNidANameyaM Navari vibhAsettha kAyavvA // 566 ArogyaM bodhilAbhaM dadatu samAdhiM ca me jinavareMdrAH / kiM na khalu nidAnametat kevalaM vibhASAtra kartavyA // 566 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra / 217 artha--aise pUrvokta vizeSaNoM sahita jineMdradeva mujhe janmamaraNarUpa rogase rahita kareM tathA bheda jJAnakI prApti aura samAdhimaraNa deN| kyA yaha nidAna hai yahAM vikalpase samajhanA // 566 // vAstavameM yaha nidAna nahIM hai isakA khulAsA karate haiM;bhAsA asacamosA Navari hu bhattIya bhAsidA bhaasaa| Na hu khINarAgadosA diti samAhiM ca bohiM c||567 bhASA asatyamRSA kevalaM hi bhakkyA bhASitA bhASA / na hi kSINarAgadveSA dadati samAdhiM ca bodhiM ca // 567 // artha-yaha asatyamRSA vacana hai kevala bhaktise yaha vacana kahA gayA hai| kyoMki jinake rAga dveSa kSINa hogaye haiM ve jinadeva samAdhi aura bodhiko nahIM desakate // 567 // jaM tehiM du dAdavvaM taM diNNaM jiNavarehiM savvehiM / daMsaNaNANacarittassa esa tivihassa uvdeso||568|| yat taistu dAtavyaM taddattaM jinavaraiH srvaiH| darzanajJAnacAritrANAM eSa trividhAnAmupadezaH // 568 // artha-jo jinavaroMkara deneyogya thA vaha saba dediyA / vaha dene yogya vastu darzana jJAna cAritra ina tInoMkA upadeza hai| yahI mokSakA kAraNa hai // 568 // bhattIe jiNavarANaM khIyadi jaM puvvasaMciyaM kammaM / AyariyapasAeNa ya vijjA maMtA ya sijjhNti||569|| bhaktyA jinavarANAM kSIyate yat pUrvasaMcitaM karma / AcAryaprasAdena ca vidyA maMtrAzca siddhayaMti // 569 // artha-jineMdra devoMkI bhakti karanese pUrva ikaTThe kiye hue Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mUlAcAra karma kSayako prApta hote haiM aura AcAryoMkI bhaktike prasAdase vidyA aura maMtra siddha hojAte haiM // 569 // arahatesu ya rAo vavagadarAgesu dosrhiesu| dhammami ya jo rAo sude ya jo baarsvidhmi||570 Ayariyesu ya rAo samaNesu ya bahusude carittaDDe / eso pasattharAo havadi sarAgesu savvesu // 571 // arhatsu ca rAgaH vyapagatarAgeSu doSarahiteSu / dharme ca yaH rAgaH zrute ca yo dvAdaza vidhe // 570 // AcAryeSu ca rAgaH zramaNeSu ca bahuzrute critraatye| eSa prazastarAgo bhavati sarAgeSu sarveSu // 571 // artha-rAgarahita aThAraha doSarahita aise arahaMtoMmeM rAga ( bhakti ), dharmameM prIti, dvAdazAMga zrutameM rAga, AcAryoMmeM rAga, muniyoMmeM rAga, upAdhyAyameM rAga, utkRSTa cAritradhArImeM rAga honA ye saba zubha rAga haiM // 570 / 571 // tersi ahimuhadAe atthA sijhaMti taha ya bhttiie| to bhatti rAgapuvvaM vuccai edaM Na hu NidANaM // 572 // teSAM abhimukhatayA arthAH siddhayaMti tathA ca bhaktyA / tasmAt bhaktiH rAgapUrvamucyate etanna khalu nidAnaM // 572 // ' artha-una jinavaroMke sanmukha honese tathA unakI bhaktise vAMchita kArya siddha hote haiM isaliye yaha bhakti rAgapUrvaka hai nidAna nahIM hai kyoMki saMsArake kAraNako nidAna kahate haiM yahAM saMsArake kAraNakA abhAva hai // 572 // cAuraMgulaMtarapAdo paDilehiya aNjliikypsttho| Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / avvAkhitto vutto kuNadiya cauvIsathottayaM bhikkhU caturaMgulAMtarapAdaH pratilekhyaH aMjalIkRtaprazastaH / avyAkSipta uktaH karoti ca caturviMzatistotraM bhikssuH||573 artha-jisane pairoMkA aMtara cAra aMgula kiyA ho, zarIra bhUmi cittako jisane zuddha kara liyA ho, aMjaliko karanese saumya bhAvavAlA ho, saba vyApAroMse rahita ho aisA saMyamI muni cauvIsatIrthakaroMkI stuti karai // 573 // cauvIsayaNijjattI esA kahiyA mae samAseNa / vaMdaNaNijjuttI puNa eto u8 pavakkhAmi // 574 // caturviMzatiniyuktiH eSA kathitA mayA samAsena / vaMdanAniyuktiM punaH ita UrdhvaM pravakSyAmi // 574 // artha--maiMne yaha caturviMzatistavaniyukti saMkSepase kahI hai aba isase Age vaMdanA niyuktiko kahatA hUM // 574 // NAmaTThavaNA vve khette kAle ya hodi bhAve ya / eso khalu vaMdaNage Nikkhevo chvihonneo||575|| nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlazca bhavati bhAvazca / eSa khalu vaMdanAyA nikSepaH pavidho jJeyaH // 575 // artha-nAmavaMdanA, sthApanA, dravya kSetra kAla bhAva-isataraha vaMdanAkA nikSepa chaha prakArakA hai aisA jAnanA // 575 // kidiyammaM cidiyammaM pUyAkammaM ca viNayakammaM ca / kAdavvaM keNa kassa va kathaM va kahiM va kdikhutto||576 kadi oNadaM kadi siraM kadie AvattagehiM parisuddhaM / kadidosavippamukkaM kidiyammaM hodi kAdavvaM // 577 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra kRtikarma citakarma pUjAkarma ca vinayakarma ca / kartavyaM kena kasya vA kathaM vA kasmin vA kRtikRtvaH // 576 kiyaMtyavanatAni kati zirAMsi katibhiH AvartakaiH parizuddhaM / katidoSavipramuktaM kRtikarma bhavati kartavyaM // 577 // 220 artha -- jisase ATha prakArake karmoMkA chedana ho vaha kRtikarma hai, jisase puNyakarmakA saMcaya ho vaha citakarma hai, jisase pUjA karanA vaha mAlA caMdana Adi pUjAkarma hai, zuzrUSAkA karanA vinayakarma hai / vaha kriyA karma kauna kare kisakA karanA kisa vidhise karanA kisa avasthAmeM karanA kitanI vAra karanA / kitanI avanatiyoMse karanA kitanI vAra mastakameM hAtha rakhakara karanA kitane AvartIse zuddha hotA hai kitane doSoM rahita kRtikarma karanA / isaprakAra praznoMpara vicAra karanA cAhiye // 576/577 // kRtikarma vinayakA ekArtha hai isaliye vinayakI nirukti karate haiM;jAviNedi kammaM aTThavihaM cAuraMgamokho ya / tA vadaMti viduso viNaoti vilINasaMsArA 578 yasmAt vinayati karma aSTavidhaM cAturaMgamokSazca / tasmAt vadaMti vidvAMso vinaya iti vilInasaMsArAH // 578 artha -- jisakAraNa ATha prakArake karmoMkA nAza karatA hai caturgatirUpa saMsArase mokSa karatA hai isakAraNase saMsAra se pAra hue paMDita puruSa usako vinaya kahate haiM // 578 // puvvaM caiva ya viNao paruvido jiNavarehiM savvehiM / sAsu kammabhUmisu NiccaM so mokkhamaggammi // 579 // - Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 SaDAvazyakAdhikAra 7 // pUrvamin caiva vinayaH prarUpito jinavaraiH sarvaiH / sarvAsu karmabhUmiSu nityaM sa mokSamArge // 579 // artha-saba jinavaradevoMne saba karmabhUmiyoMmeM prathamakAlameM mokSamArgake nimitta vinayakA hI mukhya upadeza kiyA hai vaha hamezA karanA cAhiye // 579 // logANuvittiviNao atthaNimitte ya kAmataMte ya / bhayaviNaoya cautthopaMcamao mokkhaviNaoya580 lokAnuvRttivinayaH arthanimittaM ca kAmataMtraM ca / bhayavinayazca caturthaH paMcamaH mokSavinayazca // 580 // artha-lokAnuvRtti vinaya, arthanimitta, kAmataMtra, bhayavinaya aura pAMcavAM mokSavinaya hai // 580 // anbhuTThANaM aMjaliyAsaNadANaM ca atihipUjA ya / logANuvittiviNao devadapUyA savibhaveNa // 581 // abhyutthAnaM aMjaliH AsanadAnaM ca atithipUjA ca / lokAnuvRttivinayaH devatApUjA svavibhavena // 581 // artha-Asanase uThanA, hAtha jor3anA, Asana denA, pAhuNagati karanA, devatAkI pUjA apanI sAmarthyake anusAra karanA-ye saba lokAnuvRtti vinaya hai // 581 // bhAsANuvitti chaMdANuvattaNaM desakAladANaM ca / / lokANuvittiviNao aMjalikaraNaM ca atthkde||582 bhASAnuvRttiH chaMdAnuvartanaM dezakAladAnaM ca / lokAnuvRttivinayaH aMjalikaraNaM ca arthakRte // 582 // artha-kisI puruSake vacanake anukUla bolanA, usake abhi Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mUlAcAraprAyake anukUla bolanA, deza yogya kAlayogya apanA dravya denAye saba lokAnuvRtti vinaya hai / apane prayojanakeliye hAtha jor3anA arthanimitta vinaya hai // 582 // emeva kAmataMte bhayaviNao ceva ANupuvvIe / paMcamao khalu viNao parUvaNA tassimA hodi||583 evameva kAmataMtre bhayavinayaH caiva AnupUrvyA / * paMcamaH khalu vinayaH prarUpaNA tasyeyaM bhavati // 583 // artha-isItaraha kAma puruSArthake nimitta vinaya karanA kAmataMtra vinaya hai bhayake kAraNa vinaya karanA bhayavinaya hai / pAMcavAM jo mokSavinaya hai usakA kathana aba karate haiM // 583 // dasaNaNANacaritte tavaviNao ovacArio ceva / mokkhami esa viNao paMcaviho hodi NAdavvo584 darzanajJAnacAritre tapasi vinayaH aupacArikazcaiva / mokSe eSa.vinayaH paMcavidho bhavati jJAtavyaH // 584 // artha-darzanavinaya jJAnavinaya cAritravinaya tapovinaya aupacArika vinaya-isataraha mokSavinayake pAMca bheda haiM aisA jAnanA / / je davvapajjayA khalu uvadiTThA jiNavarohiM sudaNANe / te taha saddahadi Naro daMsaNaviNaotti nnaadvo||585 ye dravyaparyAyAH khalu upadiSTA jinavaraiH zrutajJAne / tAn tathA zraddadhAti naraH darzanavinaya iti jJAtavyaH 585 artha-zrutajJAnameM jinavaradevane jo dravya paryAya kahe haiM unako usItarahase jo manuSya zraddhAna karatA hai use darzanavinaya jAnanA // 585 // Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 223 NANI gacchadi NANI vaMcadiNANINavaM ca nnaadiyaadi| NANeNa kuNadi caraNaM tahmA NANe have vinno||586|| jJAnI gacchati jJAnI vaMcati jJAnI navaM ca nAdadAti / jJAnena karoti caraNaM tasmAt jJAne bhavet vinayaH // 586 // artha-jJAnI mokSako jAnatA hai jJAnI pApako chor3atA hai jJAnI navIna karmoMko grahaNa nahIM karatA, jJAnI cAritrako aMgIkAra karatA hai isaliye jJAnameM vinaya arthAt jJAnavinaya karanA caahiye| porANaya kammarayaM cariyA rittaM karedi jadamANo / NavakammaM Na ya baMdhadi carittaviNaotti NAvvo587 paurANaM karmarajaH caryayA riktaM karoti yatamAnaH / navakarma na ca banAti caritravinaya iti jJAtavyaH // 587 // artha-yatnAcAra sahita pravartatA jJAnI cAritrase purAne karmoMrUpa dhUlIkA kSaya karatA hai aura navInakarmoMko bAMdhatA nahIM hai yahI cAritra-vinaya hai aisA jAnanA // 587 // avaNayadi taveNa tamaM uvaNayadi mokkhamaggamappANaM / tavaviNayaNiyamidamadIso tavaviNaotti NAdavyo / apanayati tapasA tamaH upanayati mokSamArgamAtmAnaM / tapovinayaniyamitamatiH sa tapovinaya iti jJAtavyaH 588 artha-jisakI tapavinayameM buddhi dRDha hai aisA puruSa tapase pAparUpI aMdhakArako haTAtA hai AtmAko mokSamArgameM prApta karatA hai yahI tapavinaya hai aisA jAnanA / / 588 // tamA savvapayatte viNayattaM mA kadAi chNddijjo| appasudo viya puriso khavedi kammANi viNaeNa589 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mUlAcAra tasmAt sarvaprayatnena vinayatvaM mA kadApi tyajet / alpazrutopi ca puruSaH kSapayati karmANi vinayena // 589 // artha-isaliye saMyamI puruSa saba prayatnoMse vinayabhAva kabhI na chodd'e| thor3A zruta ( Agama ) jAnanevAlA bhI puruSa isa vinayase karmoMkA nAza karadetA hai // 589 // paMcamahavvadagutto saMviggo'NAlaso amANI y| kidiyamma NijarahI kuNai sadA UNarAdiNio590 paMcamahAvrataguptaH saMvignaH anAlasa: amAnI ca / kRtikarma nirjarArthI karoti sadA UnarAtrikaH // 590 // artha-pAMca mahAvratoMke AcaraNameM lIna, dharmameM utsAhavAlA, udyamI, mAnakaSAyarahita, nirjarAko cAhanevAlA, dIkSAse laghu aisA saMyamI kRtikarmako karatA hai // 590 // AiriyauvajjhAyANaM pavattayattheragaNadharAdINaM / edosi kidiyammaM kAvvaM NijjarahAe // 591 // AcAryopAdhyAyAnAM pravartakasthaviragaNadharAdInAM / eteSAM kRtikarma kartavyaM nirjarArtha // 591 // artha-AcArya upAdhyAya pravartaka sthavira gaNadhara AdikA kRtikarma nirjarAkeliye karanA cAhiye / maMtrakeliye nahIM // 591 // No vaMdeja aviradaM mAdA pidu guru NariMda annnntitthN| vA desavirada devaM vA virado pAsatthapaNagaM vaa||592|| no vaMdeta avirataM mAtaraM pitaraM guruM nareMdraM anyatIrtha / vA dezavirataM devaM vA virataH pArzvasthapaMcakaM vA // 592 // artha-saMyamI muni asaMyamIjanoMko vaMdanA nahIM kare / ve ye Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 225 haiM-mAtA pitA AcaraNazithila dIkSAguru zrutaguru rAjA, pAkhaMDI, zrAvaka, yakSAdi deva tathA jJAnAdimeM zithila pAMca tarahake sAdhu / / pAsattho ya kusIlo saMsattosaNNa migacaritto ya / dasaNaNANacaritte aNiuttA mNdsNvegaa|| 593 // pArzvasthazca kuzIlaH saMsakto'pasaMjJo mRgacaritrazca / darzanajJAnacAritre aniyuktA maMdasaMvegAH // 593 // artha-saMyamIke nikaTa rahanevAlA, krodhAdise malina, lobhase rAjAdikI sevA karanevAlA, jinavacanako nahIM jAnanevAlA, tapa aura zAstrajJAnase rahita jinasUtrameM doSa denevAlA-ye pAMca pArzvastha Adi sAdhu darzana jJAna cAritrameM yukta nahIM haiM aura dharmAdimeM harSarahita haiM isaliye vaMdane yogya nahIM haiM // 593 // daMsaNaNANacarittetavaviNae NicakAla pAsatthA / ede avaMdaNijA chiddappehI guNadharANAm // 594 // darzanajJAnacAritratapovinayebhyaH nityakAlaM pArzvasthAH / ete avaMdanIyAH chidraprekSiNo guNadharANAm // 594 // artha-darzana jJAna cAritra tapavinayoMse sadAkAla dUra rahanevAle aura guNI saMyamiyoMke sadA doSoMke dekhanevAle pArzvastha Adi haiM isaliye namaskAra karane yogya nahIM haiM // 594 // samaNaM vaMdeja medhAvI saMjataM susamAhitaM / paMcamahavvadakalidaM asaMjamajugaMchayaM dhIraM // 595 // zramaNaM vaMdeta medhAvin saMyataM susamAhitaM / paMcamahAvratakalitaM asaMyamajugupsakaM dhIraM // 595 // artha he buddhimAn tU aise saMyamIkI vaMdanA kara jo ki 15 mUlA. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 - mUlAcAra AcaraNameM dRDha ho, dhyAna adhyayanameM lIna ho, ahiMsAdi pAMca mahAvratoMkara sahita ho, asaMyamase glAni rakhanevAlA ho aura vIryavAn ho // 595 // dasaNaNANacaritte tavaviNae nnicckaalmuvjuttaa| ede khu vaMdaNijjA je guNavAdI guNadharANaM // 596 // darzanajJAnacAritre tapovinayeSu nityakAlamupayuktAH / ete khalu vaMdanIyA ye guNavAdinaH guNadharANAm // 596 // artha-darzana jJAna cAritra tapavinayameM sadAkAla lIna hoM aura zIlAdiguNadhArakoMke guNoMko kahanevAle hoM ve nizcayakara vaMdane yogya haiM // 596 // vAkhitaparAhutaM tu pamattaM mA kadAi vNdijo| AhAraM ca karaMto NIhAraM vA jadi karedi // 597 // vyAkSiptaparAvRttaM tu pramattaM mA kadAcit vaMdeta / AhAraM ca kurvataM nIhAraM vA yadi karoti // 597 // artha-vyAkhyAnAdise Akula cittavAlA dUra rahanevAlA nidrA vikathAdimeM lIna tathA bhojanAdi kara rahA ho malamUtrAdi zaucakriyA kara rahA ho aisI avasthAvAleko vaMdanA nahIM karanI caahiye| AsaNe AsaNatthaM ca uvasaMtaM ca uvahidaM / aNuviNNaya medhAvI kidiyammaM pauMjade // 598 // Asane AsanasthaM ca upazAMtaM ca upasthitaM / anuvijJapya medhAvI kRtikarma prayukte // 598 // - artha-ekAMta bhUmimeM padmAsanAdise tiSThate hue svasthacitta Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 SaDAvazyakAdhikAra 7 / nikaTa rahanevAle aise munIzvaroMkI vaMdanA kare / maiM vaMdanA karatA hUM aisA saMbodhana kara, isavidhAnase buddhimAn kRtikarma kare // 598 // AloyaNAya karaNe paDipucchA pUjaNe ya sjjhaae| avarAdhe ya gurUNaM vaMdaNamedesu ThANesu // 599 // AlocanAyAH karaNe pratipRcchAyAM pUjane ca svAdhyAye / aparAdhe ca gurUNAM vaMdanameteSu sthAneSu // 599 // artha-AlocanAke samaya praznake samaya pUjAke samaya khAdhyAyake samaya krodhAdika aparAdhake samaya-itane sthAnoMmeM AcArya upAdhyAya Adiko vaMdanA karanI cAhiye // 599 / / cattAri paDikkamaNe kidiyammA tiNi hoti sjjhaae| puvaNhe avaraNhe kidiyammA codasA hoMti // 600 // catvAri pratikramaNe kRtikarmANi trINi bhavaMti svAdhyAye / pUrvAhne aparAhne kRtikarmANi caturdaza bhavaMti // 600 // artha-pratikramaNakAlameM cAra kriyAkarma ( kAyotsarga) hote haiM khAdhyAya kAlameM tIna kriyA karma haiM isataraha sAta savereke aura sAta sAMjhake saba caudaha kriyAkarma hote haiM // 600 // doNadaM tu jadhAjAdaM bArasAvattameva ya / cadussiraM tisuddhaM ca kidiyammaM pauMjade / / 601 // dvayavanatistu yathAjAtaM dvAdazAvartameva ca / catuHziraH trizuddhaM ca kRtikarma prayuMjate // 601 // artha-aise kriyAkarmako kare ki jisameM do avanati (bhUmiko chUkara namaskAra ) haiM, bAraha Avarta haiM mana vacana kAyakI zuddhatAse Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mUlAcAra cAra zironati haiM / isaprakAra utpanna hue bAlakake samAna karanA cAhiye // 601 // tivihaM tiyaraNasuddhaM mayarahiyaM duvihaThANa puNaruttaM / viNaeNa kamavisuddhaM kidiyammaM hodi kaayvvN||602|| trividhaM trikaraNazuddhaM madarahitaM dvividhasthAnaM punaruktaM / vinayena kramavizuddha kRtikarma bhavati kartavyaM // 602 // artha-avanati Avarta zironati isataraha tInaprakAra, manavacanakAyase zuddha mada rahita, do AsanoMse pratyeka kriyAmeM, vinayase, Agamake anusAra kRtikarma karanA cAhiye // 602 // aNAdiTuM ca thaddhaM ca paviTTha paripIDidaM / dolAiyamaMkusiyaM tahA kacchabhariMgiyaM // 603 // macchuvvattaM maNoduTuM vediAbaddhameva ya / bhayadoso vabhayattaM iDDigArava gAravaM // 604 // teNidaM paDiNidaM cAvi paduTuM tajidaM tdhaa| saI ca hIlidaM cAvi taha tivalida kuMcidaM // 605 // diTThamadi cAvi ya saMgassa karamoyaNaM / AladdhamaNAladdhaM ca hINamuttaracUliyaM // 606 // mUgaM ca dahuraM cAvi cululidamapacchimaM / battIsadosavisuddhaM kidiyamma paJjade // 607 // anAdRtaM ca stabdhazca praviSTaH paripIDitaM / dolAyitamaMkuzitastathA kacchapariMgitaM // 603 // matsyodvarto manoduSTo vedikAbaddha eva ca / bhayena ca vibhyattvaM RddhigauravaM gauravaM // 604 // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / stenitaM pratinItaM cApi praduSTastarjitaM tathA / zabdazca hIlitaM cApi tathA trivalitaM kuMcitaM // 605 // dRSTaH adRSTazvApi ca saMghasya karamocanaM / AlabdhaH anAlabdhazca hInamuttaracUlikA / / 606 // mUka darduraM cApi cululitamapazcimaM / dvAtriMzaddoSa vizuddhaM kRtikarma prayuMkte // 607 // artha - Adara vinA kriyAkarma karanA anAhata doSa hai, vidyAdi garva se karanA stabdha doSa hai, paMcaparameSThIke atisamIpa hoke karanA praviSTa hai, hasta Adiko pIr3A deke karanA paripIDita hai, hiMDolekI taraha AtmAko saMzaya yuktakara karanA dolAyita hai, aMkuzakI taraha hAthakA aMgUThA lalATake pradezameM kara vaMdanA kare usake aMkuzita doSa hai, kachavAkI taraha kamara se ceSTAkara vaMdanA kare usake kacchapariMgita doSa hai | matsyodvartadoSa, manoduSTa, vedikAbaddha, bhayadoSa, vibhyadoSa, Rddhigaurava, gaurava, stenita, pratinIta, praduSTa, tarjita, zabdadoSa, hIlita, trivalita, kuMcita, dRSTa, adRSTa, saMghakaramocana, Alabdha, anAlabdha, hIna, uttaracUlikA, mUka, dardura, cululita, - ina battIsa doSoM se rahita vizuddha kRtikarma jo sAdhu karatA hai usake bahuta nirjarA hotI hai || 603 se 607taka kidiyammaMpi karaMto Na hodi kidiyammaNijarAbhAgI / battIsANaNNadaraM sAhU ThANaM virAdhaMto / / 608 / / kRtikarmANi kurvan na bhavati kRtikarmanirjarAbhAgI / dvAtriMzatAmanyataraM sAdhuH sthAnaM virAdhayan / / 608 // artha --battIsadoSoMmeMse kisI eka doSako AcaraNa karatA huA 229 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mUlAcArasAdhu kRtikarmako karatA huA bhI kRtikarmakI nirjarAkA pAtra nahIM hosakatA // 608 // hatthaMtareNabAdhe saMphAsapamajaNaM pujjNto| jAaiMto vaMdaNayaM icchAkAraM kuNai bhikkhU // 609 // hastAMtare anAbAdhe saMsparzapramArjanaM prayujAnaH / yAcamAno vaMdanAM icchAkAraM karoti bhikSuH // 609 // artha-eka hAthake aMtarase bAdhArahita Asana kaTi AdikI zuddhi karatA sAdhu vaMdanAko yAcatA huA icchAkAra arthAt praNAma kare // 609 // teNa ca paDicchidavvaM gAravarahieNa suddhabhAveNa / kidiyammakArakassavi saMvegaM saMjaNaMteNa // 610 // tena ca pratyezitavyaM garvarahitena zuddhabhAvena / kRtikarmakArakasyApi saMvegaM saMjanayatA // 610 // artha-Rddhi Adi ke abhimAna rahita, vaMdanA karanevAleko dharmameM harSa utpanna karatA huA, zuddha bhAvoM yukta AcAryako vaMdanA aMgIkAra karanI cAhiye // 610 // vaMdaNaNijuttI puNa esA kahiyA mae samAseNa / paDikamaNaNijuttI puNa eto uDUM.pavakkhAmi // 611 // vaMdanAniyuktiH punaH eSA kathitA mayA samAsena / pratikramaNaniyuktiH puna ita UrdhvaM pravakSyAmi // 611 // artha-maiMne yaha vaMdanAniyukti saMkSepase kahI hai aba isase Age pratikramaNa niyuktiko kahatA hUM / / 611 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / Age pratikramaNaniryuktikA kharUpa kahate haiM; NAmavaNA davve khette kAle tadheva bhAve ya / eso paDikamaNage Nikkhevo chavviho Neo // 612 // nAmasthApanA dravyaM kSetraM kAlastathaiva bhAvazca / eSa pratikramaNake nikSepaH SaDvidho jJeyaH / / 612 // artha - nAma sthApanA dravya kSetra kAla aura bhAva-ye chaha pratikramaNake nikSepa jAnanA || jaise doSoMke nAmakI nivRtti karanA nAmapratikramaNa hai / isItaraha anya bhI samajha lenA // 612 // paDikamaNaM devasiyaM rAdiya iriyApadhaM ca bodhavvaM / pakkhiya cAdummA siya saMvaccharamuttamahaM ca // 613 // pratikramaNaM daivasikaM rAtrikaM airyApathikaM ca boddhavyaM / pAkSikaM cAturmAsikaM sAMvatsaramuttamArtham // 613 // artha --atIcAroMse nivRtti honA vaha pratikramaNa hai vaha divasa meM ho to daivasika kahalAtA hai, rAtrimeM kiyA gayA rAtrika hai, IryApatha gamana meM huA airyApathika hai, tathA pAkSika caturmAsika saMvatsarika, jIvanaparyaMta kiyA gayA uttamArtha - aise sAtaprakAra hai // paDikamao paDikamaNaM paDikamidavvaM ca hodi NAdavvaM / edesiM patteyaM parUvaNA hodi tihaMpi / / 614 // pratikrAmakaH pratikramaNaM pratikramitavyaM ca bhavati jJAtavyaM / eteSAM pratyekaM prarUpaNA bhavati trayANAmapi // 614 // artha - jisane doSa dUra kiyA aisA pratikrAmaka, doSoM se nivRtti honArUpa pratikramaNa aura tyAgane yogya doSarUpa pratikramitavya - ye tIna jAnane yogya haiM / ina tInoMkA judA 2 svarUpa kahate haiM // - 23.1 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 mUlAcArajIvo du paDikkamao vve khette ya kAla bhAve ya / paDigacchadi jeNa jahmi taM tassa bhave pddikkmnnN||615|| , jIvastu pratikrAmakaH dravye kSetre ca kAle bhAve ca / pratigacchati yena yasmin tattasya bhavet pratikramaNaM // 615 // artha-jIva hai vaha dravya kSetra kAla bhAvameM pratikrAmaka hai| jisa pariNAmase cAritrake atIcArako dhokara jisa cAritrazuddhimeM prApta ho vaha pariNAma usa jIvakA pratikramaNa hai // 615 // . paDikamidavvaM vvaM saccittAcittamissiyaM tivihaM / khettaM ca gihAdIyaM kAlo divasAdikAlahmi // 616 // . pratikramitavyaM dravyaM sacittAcittamizrakaM trividhaM / kSetraM ca gRhAdikaM kAlaH divasAdikAle // 616 // artha-sacitta acitta mizrarUpa jo tyAgane yogya dravya hai vaha pratikramitavya hai, ghara Adi kSetra haiM, divasa muhUrta Adi kAla haiN| jisa dravya Adise pApAsrava ho vaha tyAgane yogya hai // 616 // micchattapaDikkamaNaM taha ceva asaMjame paDikkamaNaM / kasAesu paDikamaNaM jogesu ya appasatyesu // 617 // mithyAtvapratikramaNaM tathA caiva asaMyame pratikramaNaM / kaSAyeSu pratikramaNaM yogeSu ca aprazasteSu // 617 // artha-mithyAtvakA pratikramaNa, usItaraha asaMyamakA pratikramaNa, krodhAdi kaSAyoMkA pratikramaNa, aura azubha yogoMkA pratikamaNa ( tyAga ) karanA cAhiye // 617 // kAUNa ya kidiyammaM paDilehiya aNjliikrnnsuddho| , Alocija suvihido gArava mANaM ca mottUNa // 618 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 233 kRtvA ca kRtikarma pratilekhya aNjliikrnnshuddhH| Alocayet suvihitaH gauravaM mAnaM ca muktvA // 618 // artha-vinayakarma karake, zarIra Asanako pIchI va netrase zuddha karake, aMjalikriyAmeM zuddha huA nirmala pravRttivAlA sAdhu Rddhi Adi gaurava aura jAti Adike mAnako chor3akara guruse apane aparAdhoMkA nivedana kare // 618 // AlocaNaM divasiyaM rAdia iriyAvadhaM ca bodhavvaM / pakkhiya cAdummAsiya saMvaccharamuttamaTuM ca // 619 // AlocanaM daivasikaM rAtrika IryApathaM ca boddhavyaM / pAkSikaM cAturmAsikaM sAMvatsarikamuttamArtha ca // 619 // artha-guruke samIpa aparAdhakA kahanA vaha AlocanA hai| vaha daivasika rAtrika IryApathika pAkSika caturmAsika saMvatsarika uttamArtha-isataraha sAtaprakArakA jAnanA cAhiye // 619 // aNAbhogakidaM kammaM jaM kiMvi maNasA kadaM / taM savvaM Alocejahu avvAkhitteNa cedasA // 620 // anAbhogakRtaM karma yat kimapi manasA kRtaM / tat sarva Alocayet avyAkSiptena cetasA // 620 // artha-anyako nahIM mAlUma aisA anAbhogarUpa kiyA gayA atIcAra, jo kucha manase kiyA gayA karma usa sabako nirAkulacittase guruke sAmane Alocana ( nivedana ) kare // 620 // AlocaNamAluMcaNa vigaDIkaraNaM ca bhAvasuddhI du| Alocidahmi ArAdhaNA aNAlocaNe bhajjA // 621 // AlocanamAlucanaM vikRtikaraNaM ca bhAvazuddhistu / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mUlAcAraAlocite ArAdhanA anAlocane bhAjyA // 621 // artha-Alocana AlaMcana vikRtikaraNa aura bhAvazuddhi ye ekArtha haiN| guruke sAmane nivedana karanese samyagdarzanAdikI zuddhi hotI hai aura doSoMke nahIM kahanepara zuddhi hotI bhI hai athavA nahIM bhI hotI // 621 // uppaNNo uppaNNA mAyA aNupuvvaso NihaMtavvA / AlocaNaNiMdaNagarahaNAhiMNa puNo tiaNbidi||622 utpanna utpannA mAyA anupUrvazo nihaMtavyA / AlocananiMdanagarhaNe na punaH tRtIyaM dvitIyaM // 622 // artha-jaise jaise kramase atIcAra lage usI kramase kuTilatA chor3a atIcAra zuddha karanA cAhiye / aura una doSoMko guruke sAmane kahe anyake sAmane prakaTa kare athavA vayaM niMdA kare paraMtu usIdina kare dUsare tIsare dina na kare // 622 // AlocaNANaMdaNagarahaNAhiM abbhuTTio a karaNAya / taM bhAvapaDikkamaNaM sesaM puNa vvado bhnniaN||623|| AlocananiMdanagahaNaiH abhyutthitazca karaNe / tat bhAvapratikramaNaM zeSaM punaH dravyato bhaNitaM // 623 // artha-Alocana niMdana garhaNa ina tInoMkara pratikramaNakriyAmeM udyamI huA sAdhu vaha bhAvapratikramaNa hai aura isase anya dravyapratikramaNa hai // 623 // bhAveNa aNuvajutto davvIbhUdo paDikkamadi jo du / jassarTa paDikamade taM puNa aha~ Na sAdhedi // 624 // bhAvena anupayuktaH dravyIbhUtaH pratikramate yastu / Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 235 yasyArtha pratikramate taM punaH artha na sAdhayati // 624 // artha-zuddha pariNAmoMse rahita huA doSoMse ghRNA nahIM karatA sAdhu jisa doSake dUra karaneke liye pratikramaNa karatA hai usa prayojanako phira vaha nahIM sAdhasakatA // 624 // bhAveNa saMpajutto jadatthajogo ya jaMpade suttaM / so kammaNijarAe viulAe vade sAdhU // 625 // bhAvena saMprayuktaH yadarthayogazca jalpati sUtraM / sa karmanirjarAyAM vipulAyAM vartate sAdhuH // 625 // artha-bhAvakara saMyukta sAdhu jisa nimitta zubha AcaraNa karatA huA pratikramaNapadako uccAraNa karatA hai vaha sAdhu bahuta karmoMkI nirjarA karanemeM pravartatA hai // 625 // sapaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa aparAdhe paDikamaNaM majjhimayANaM jiNavarANaM // 26 // sapratikramaNo dharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya / aparAdhe pratikramaNaM madhyamAnAM jinavarANAM // 626 // artha-pahale RSabhadeva tIrthakarake samayameM tathA pichale mahAvIra tIrthakarake samayameM pratikramaNa sahita dharma pravartatA hai aura bIcake ajitanAtha Adi tIrthaMkaroMke samayameM aparAdha ho to pratikramaNa hotA hai kyoMki bahuta aparAdha nahIM hotA // 626 // jAvedu appaNo vA aNNadare vA bhave adiicaaro| tAvedu paDikkamaNaM majjhimayANaM jiNavarANaM // 627 // yasin Atmano vA anyatarasya vA bhavedatIcAraH / tasin pratikramaNaM madhyamAnAM jinavarANAM // 627 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 mUlAcAra artha - jisa vrata meM apane athavA anyake atIcAra lagatA ho usa vratake atIcAra meM bIcake tIrthakaroM ke samayameM pratikramaNa hai // iriyAgoyarasumiNA disavvamAcaradu mA va Acaradu / purima carimAdu savve savvaM NiyamA paDikamaMdi / / 628 / / IryAgocarakhamAdisarva Acaratu mA vA Acaratu / pUrve carame tu sarve sarvAn niyamAn pratikramate // 628 // artha - RSabhadeva va mahAvIra prabhuke ziSya ina saba IyagocarI svapnAdise utpanna hue atIcAroMko prApta ho athavA mata prApta ho taubhI pratikramaNake saba daMDakoM ko uccAraNa karate haiM // 628 // majjhimayA dibuddhI eyaggamaNA amoha lakkhA ya / tahmA hu jamAcaraMti taM garahaMtA vi sujjhaMti // 629 // madhyamA dRDhabuddhaya ekAgramanasaH amohalakSAzca / tasmAt hi yamAcaraMti taM garhatopi zudhyati // 629 // artha - madhyama tIrthaMkaroMke ziSya smaraNa zaktivAle haiM sthira cittavAle hote haiM parIkSApUrvaka kArya karanevAle hote haiM isakAraNa jisa doSako pragaTa AcaraNa karate haiM usa doSase apanI niMdA karate hue zuddha cAritrake dhAraNa karanevAle hote haiM / / 629 // purimacarimAdu jahmA calacittA ceva mohalakkhA ya / to savvapaDikkamaNaM aMdhalaghoDaya dito // 630 // pUrvacaramAstu yasmAt calacittAcaiva mohalakSAca / tasmAt sarvapratikramaNaM aMdhalaghoTakaH dRSTAMtaH / / 630 // artha - Adi aMtake tIrthaMkaroMke ziSya calAyamAnacittavAle hote haiM mUDhabuddhi hote haiM isaliye unake saba pratikramaNa daMDakakA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 237 uccAraNa hai / isameM aMdhe ghor3ekA dRSTAMta hai ki saba tarahakI auSadhiyoMke karanese vaha sUjhatA huA // 630 // paDikamaNaNijuttI puNa esA kahiyA mae samAseNa / pacakkhANaNijuttI eto u8 pavakkhAmi // 631 // pratikramaNaniyuktiH puna eSA kathitA mayA samAsena / pratyAkhyAnaniyuktiH ita UrdhvaM pravakSyAmi // 631 // artha-yaha pratikramaNa niyukti maiMne saMkSepase kahI hai aba isake vAda pratyAkhyAna niyuktiko kahatA hUM // 631 // NAmaTThavaNA vve khette kAle ya hodi bhAve ya / eso paJcakkhANe Nikkhevo chavviho o // 632 // nAma sthApanA dravyaM kSetra kAlazca bhavati bhAvazca / eSaH pratyAkhyAne nikSepaH Saividho jJeyaH // 632 // / artha-nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva-isataraha chaha prakArakA pratyAkhyAnameM nikSepa jAnanA cAhiye // 632 // pacakkhAo paccakkhANaM pacakkhiyavvamevaM tu / tIde paccuppaNNe aNAgade ceva kAlami // 633 // pratyAkhyApakaH pratyAkhyAnaM pratyAkhyAtavyamevaM tu / atIte pratyutpanne anAgate caiva kAle // 633 // artha-pratyAkhyAyaka pratyAkhyAna pratyAkhyAtavya-yaha tInaprakArakA pratyAkhyAnakA kharUpa atItakAlameM vartamAnakAlameM bhaviSyat kAlameM jAnane yogya hai // 633 // ANAe jANaNAviya uvajutto muulmjjhnniddese| sAgAramaNAgAraM aNupAleMto DhadhidIo // 634 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mUlAcAra AjJayA jJApakenApi ca upayukto mUlamadhyanirdeze / sAgAramanAgAraM anupAlayan dRDhadhRtikaH / / 634 // artha - guruke upadezase, doSoMkA svarUpa jAnane se pratyAkhyAna sahita grahaNakAla madhyakAla samAptikAlameM gRhasthadharma vA munidharmako pAlanevAlA atyaMta dhIrajavAlA || 634 // eso paJcakkhAo paJcakkhANetti vuccade cAo / paJcakkhidavvamuvadhi AhAro ceva bodhavvo / / 635 / / eSa pratyAkhyAyakaH pratyAkhyAnamiti ucyate tyAgaH / pratyAkhyAtavyamupadhirAhArazcaiva boddhavyaH / / 635 // artha - aisA jIva pratyAkhyAyaka kahA gayA hai / tyAgako pratyAkhyAna kahate haiM aura sacitta Adi parigraha tathA AhAra tyAgane yogyako pratyAkhyAtavyaM kahate haiM aisA jAnanA // 635 // paccakkhANaM uttaraguNesu khamaNAdi hodi NeyavihaM / tevi a ettha payadaM taMpi ya iNamo dasavihaM tu // 636 pratyAkhyAnaM uttaraguNeSu kSamaNAdi bhavati anekavidhaM / tenApi ca atra prayataM tadapi ca idaM dazavidhaM tu // 636 // artha - pratyAkhyAna mUlaguNa uttaraguNoMmeM anazanAdike bhedase anekaprakAra hai athavA usa pratyAkhyAnake karanevAleko yahAM yatna karanA cAhiye / isa jagaha anazanAdi dazaprakArakA hai // 636 // aba daza bhedoMko kahate haiM; aNAgadamadikaMta koDIsahidaM NikhaMDidaM ceva / sAgAramaNAgAraM parimANagadaM aparisesaM // 637 // advANagadaM NavamaM dasamaM tu sahedugaM viyANAhi / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 239 paccakkhANaviyappA NittijuttA jiNamadami // 638 // anAgatamatikrAMtaM koTIsahitaM nikhaMDitaM caiv| . sAkAramanAkAraM parimANagadaM aparizeSa // 637 // adhvAnagataM navamaM dazamaM tu sahetukaM vijAnIhi / pratyAkhyAnavikalpA niruktiyuktA jinamate // 638 // artha-bhaviSyat kAlameM upavAsa Adi karanA jaise caudasakA upavAsa terasako, vaha anAgata pratyAkhyAna hai / atikrAMta koTIsahita, nikhaMDita, sAkAra, anAkAra, parimANagata, aparizeSa pratyAkhyAna, naumA adhvagata, dasavAM sahetuka pratyAkhyAna hai| isa prakAra sArthaka pratyAkhyAnake dasa bheda jinamatameM jAnanA cAhiye // 637-638 // viNae tahANubhAsA havadiya aNupAlaNAya prinnaameN| evaM paJcakkhANaM caduvidhaM hodi NAdavvaM // 639 // vinayena tathAnubhASayA bhavati ca anupAlanena prinnaamen| etat pratyAkhyAnaM caturvidhaM bhavati jJAtavyaM // 639 // artha-vinayakara anubhASAkara anupAlanakara pariNAmakara zuddha yaha pratyAkhyAna cAraprakAra bhI hai aisA jAnanA // 639 // kidiyamma uvacAriya viNao taha nnaanndNsnncritte| paMcavidhaviNayajuttaM viNayasuddhaM havadi taM tu // 640 // kRtikarma aupacArikaH vinayaH tathA jJAnadarzanacAritre / paMcavidhavinayayuktaM vinayazuddhaM bhavati tattu // 640 // artha-siddhabhakti Adi sahita kAyotsarga taparUpa vinaya, vyavahAravinaya, jJAnavinaya darzanavinaya cAritravinaya-isataraha Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mUlAcArapAMcaprakArake vinaya sahita pratyAkhyAna vaha vinayakara zuddha hotA hai // 640 // aNubhAsadi guruvayaNaM akkharapadavaMjaNaM kamavisuddhaM / ghosavisuddhI suddhaM evaM aNubhAsaNAsuddhaM // 641 // anubhASate guruvacanaM akSarapadavyaMjanaM kramavizuddhaM / ghoSavizuddhayA zuddhametat anubhASaNAzuddhaM // 641 // artha-guru jaisA kahe usItaraha pratyAkhyAnake akSara pada vyaMjanoMkA uccAraNa kare vaha akSarAdi kramase paDhanA, zuddha guru laghu Adi uccAraNa zuddha honA vaha anubhASaNAzuddha hai // 641 // AdaMke uvasagge same ya dunbhikkhavutti kNtaare| jaM pAlidaM Na bhaggaM edaM aNupAlaNAsuddhaM // 642 // AtaMke upasarge zrame ca durbhikSavRttau kAMtAre / yat pAlitaM na bhanaM etat anupAlanAzuddhaM // 642 // . artha-rogameM, upasargameM bhikSAkI prAptike abhAvameM vanameM jo pratyAkhyAna pAlana kiyA bhagna ( nAza ) na ho vaha anupAlanA zuddha hai // 642 // rAgeNa va doseNa va maNapariNAmeM Na dUsidaM jaM tu / taM puNa paJcakkhANaM bhAvavisuddhaM tu NAdavvaM // 643 // ...rAgeNa vA dveSeNa vA manaHpariNAmeNa na kSitaM yattu / tat punaH pratyAkhyAnaM bhAvavizuddhaM tu jJAtavyam // 643 // artha-rAga pariNAmase athavA dveSa pariNAmase manake vikArakara jo pratyAkhyAna dUSita na ho vaha pratyAkhyAna bhAvavizuddha jAnanA // 643 // Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 241 Age cAraprakArake AhArakA kharUpa kahate haiMasaNaM khuhappasamaNaM pANANamaNuggahaM tahA pANaM / khAdaMti khAdiyaM puNa sAdaMti sAdiyaM bhnniyN||644|| azanaM kSudhAprazamanaM prANAnAmanugrahaM tathA pAnaM / khAdyate khAdyaM punaH svAdyate svAdyaM bhaNitaM // 644 // artha-jisase bhUkha miTa jAya vaha azana hai, jisase dasa prANoMkA upakAra ho vaha pAna hai, jo khAyA jAya vaha lADU Adi khAdya hai, aura jisase mukhakA khAda kiyA jAya ilAicI Adi khAdya kahA hai // 644 // savvopi ya AhAro asaNaM savvovi vucade pANaM / savvovi khAdiyaM puNa savvovi ya sAdiyaM bhnniyN||645 sarvopi ca AhAraH azanaM sarvopi ucyate pAnaM / sarvopi khAdyaM punaH sarvopi ca svAdyaM bhaNitaM // 645 // artha--sabhI AhAra azana hai sabhI pAna kahA jAtA hai sabhI khAdya hai aura sabhI khAdya kahA gayA hai yaha dravyArthikakI . apekSA kahA hai // 645 // asaNaM pANaM taha khAdiyaM cautthaM ca sAdiyaM bhnniyN| evaM parUvidaM du saddahiduMje suhI hodi // 646 // azanaM pAnaM tathA khAdyaM caturtha ca khAdyaM bhaNitaM / evaM prarUpitaM tu zraddhAya sukhI bhavati // 646 // artha-isaprakAra azana pAna khAdya aura cauthA khAdya bhedakara AhAra kahA usako zraddhAnakara jIva sukhI hotA hai // 646 // paccakkhANaNijuttI esA kahiyA mae samAseNa / 16 mUlA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mUlAcArakAosaggaNijuttI eto uDDhe pavakkhAmi // 647 // pratyAkhyAnaniyuktiH eSA kathitA mayA samAsena / kAyotsarganiyuktiH ita Urdhva pravakSyAmi // 647 // artha-yaha pratyAkhyAna niyukti maiMne saMkSepase kahI aba isake bAda kAyotsarga niyuktiko kahatA hUM // 647 // NAmaTThavaNA vve khette kAle ya hodi bhAve ya / eso kAusagge Nikkhevo chaviho Neo // 648 // nAma sthApanA dravyaM kSetraM kAlaH ca bhavati bhAvazca / eSaH kAyotsarge nikSepaH SaDvidho jJeyaH // 648 // artha-nAma sthApanA dravya kSetra kAla bhAva-ye chahaprakArakA nikSepa kAyotsargameM jAnanA // 648 // . kAussaggo kAussaggI kAussaggassa kAraNaM ceva / edesiM patteyaM paruvaNA hodi tiNhaMpi // 649 // kAyotsargaH kAyotsargI kAyotsargasya kAraNaM caiva / eteSAM pratyekaM prarUpaNA bhavati trayANAmapi // 649 // artha-zarIrakA tyAga arthAt capalatA rahita zarIra honA vaha kAyotsarga hai, kAyotsargavAlA kAyotsargI hai aura kAyotsargakA kAraNa-ina tInoMkA judA 2 kathana karate haiM // 649 // vosaridabAhujugalo caduraMgulaaMtareNa smpaado| savvaMgacalaNarahio kAussaggo visuddho du||650|| vyutsRSTabAhuyugalazcaturaMgulAMtaraM samapAdaH / sarvAMgacalanarahitaH kAyotsargo vizuddhastu // 650 // artha-jisameM donoM bAhU laMbI kI haiM, cAra aMgulakA jinameM Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 243 aMtara hai aise samapAda, saba hAtha Adi aMgoMkA calanA jisameM nahIM hai vaha zuddha kAyotsarga hai // 650 // mukkhaTThI jidaNiddo suttatthavisArado krnnsuddho| Adabalaviriyajutto kAussaggI visuddhappA // 651 // mokSArthI jitanidraH sUtrArthavizAradaH krnnshuddhH| AtmabalavIryayuktaH kAyotsargI vizuddhAtmA // 651 // artha-mokSArthI, jisane nidrAko jIta liyA hai, sUtra aura artha inameM nipuNa, pariNAmoMkara zuddha, apanA zArIrika bala tathA Atmabalakara sahita vizuddha AtmAvAlA aisA kAyotsargI jAnanA cAhiye / 651 // kAussaggaM mokkhapahadesayaM ghAdikamma adicAraM / icchAmi ahihAduM jiNasevida desidttaado|| 652 // kAyotsarga mokSapathadezakaM ghAtikarma aticAraM / icchAmi adhiSThAtuM jinasevitaM dezitastasmAt // 652 // artha-yaha kAyotsarga samyagdarzanAdi mokSamArgakA upakArI hai ghAtiyAkarmoMkA nAzaka hai usako khIkAra karanA cAhatA hUM kyoMki yaha jineMdradevane sevana kiyA hai aura upadezA hai // 652 // egapadamassidassavi jo adicAro du rAgadosehiM / guttIhiM vadikamo vA caduhiM kasAehiM va vdehi||653 chanjIvaNikAehiM bhayamayaThANehiM baMbhadhammahi / kAussaggaM ThAmiya taM kammaNighAdaNaTThAe // 654 // ekapadamAzritasyApi yaH atIcArastu rAgadveSAbhyAM / guptInAM vyatikramo vA caturbhiH kaSAyaiH vA vrateSu // 653 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 mUlAcAraSaDjIvanikAyaiH bhayamadasthAnaH brahmadharme / kAyotsarga adhitiSThAmi tatkarmanighAtanArtha // 654 // artha-eka pAdase jo khar3A hai usake rAgadveSakara jo atIcAra ho usItaraha cAra kaSAyoMkara tIna guptiyoMkA jo ulaMghana ho, vratoMmeM jo atIcAra ho, pRthivI Adi chaha kAya jIvoMkI virAdhanAse jo atIcAra huA ho, sAta bhaya ATha bhedoMke dvArA jo atIcAra huA ho, brahmacarya dharmameM jo atIcAra huA ho-ina sabase AyA jo karma usake nAzake liye maiM kAyotsargakA Azraya letA hUM arthAt kAyotsargase tiSThatA hUM // 653-654 // je keI uvasaggA devaamaannustirikkhcednniyaa| te savve adhiAse kAosagge Thido sNto||655|| ye kecana upasargA devmaanusstirygcetnikaaH| tAn sarvAn adhyAse kAyotsarge sthitaH san // 655 // artha-jo kucha deva manuSya tiryaMca acetanakRta upasarga haiM una sabako kAyotsargameM sthita huA maiM acchItaraha sahana karatA hUM // 655 // saMvaccharamukkassaM bhiNNamuhuttaM jahaNNayaM hodi / sesA kAosaggA hoti aNegesu ThANesu // 656 // saMvatsaramutkRSTaM bhinnamuhUrta jaghanyaM bhavati / zeSAH kAyotsargA bhavaMti anekeSu sthAneSu // 656 // artha-kAyotsarga ekavarSakA utkRSTa aura aMtarmuhUrta pramANa jaghanya hotA hai| zeSa kAyotsarga dinarAtri Adike bhedase bahuta haiN| asadaM devasiyaM kalladdhaM pakkhiyaM ca tinnnnisyaa| Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 245 ussAsA kAyavvA NiyamaMte appamattaNa // 657 // aSTazataM daivasikaM kalyedhU pAkSike ca trINi zatAni / ucchAsAH kartavyA niyamAMte apramattena // 657 // artha-daivasika pratikramaNake kAyotsargameM ekasau ATha ucchAsa, rAtrike kAyotsargameM usase Adhe 54, pAkSikameM tInasau ucchAsa, vIrabhaktike samaya apramAdI muniko karane cAhiye // 657 // cAdummAse cauro sadAiM saMvatthare ya pNcsdaa| kAosaragussAsA paMcasu ThANesu NAdavvA // 658 // cAturmAsike catvAri zatAni saMvatsare ca paMcazatAni / kAyotsargocchvAsAH paMcasu sthAneSu jnyaatvyaaH|| 658 // artha-cAturmAsika pratikramaNameM cArasau, vArSikameM pAMcasauisataraha kAyotsargake ucchAsa pAMca sthAnoMmeM jAnane cAhiye 658 pANivaha musAvAe adatta mehuNa pariggahe ce ya / aTThasadaM ussAsA kAosaggahmi kAvvA // 659 // prANivadhe mRSAvAde adatte maithune parigrahe caiva / aSTazataM ucTrAsAH kAyotsarge kartavyAH // 659 // artha-hiMsA jhUTha corI maithuna parigrahake atIcArameM jo kAyotsarga usake ekasau ATha ucchAsa karane yogya haiM // 659 / / bhatte pANe gAmaMtare ya arahaMtasamaNasejjAsu / uccAre passavaNe paNavIsaM hoMti ussAsA / / 660 // bhakte pAne grAmAMtare ca arhatzramaNazayyAyAm / uccAre prasravaNe paMcaviMzatiH bhavaMti ucchAsAH // 660 // artha-bhaktapAna jo gocarI usase Aneke bAda dUsare gAmameM Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 mUlAcArajAnekebAda, jinanirvANabhUmi Adi arhatazayyA niSadyakAkA sthAna zramaNa zayyA inameM, dIrghazaMkA laghuzaMkA karaneke bAda-ina sabake kAyotsargameM paccIsa paccIsa ucchrAsa hote haiM // 660 // uddese Nidese sajjhAe vaMdaNeya paridhANe / sattAvIsussAsA kAosaggahmi kAdavA // 661 // uddeze nirdeze svAdhyAye vaMdanAyAM praNidhAne / saptaviMzatirucchvAsAH kAyotsarge kartavyAH // 661 // artha-graMthAdike AraMbhameM, pUrNatAkAlameM, khAdhyAyameM, vaMdanAmeM, azuma pariNAma honemeM jo kAyotsarga usameM sattAIsa ucchrAsa karane yogya haiM // 661 // kAosaggaM iriyAvahAdicArassa mokkhmggmmi| vosaTTacattadehA karaMti dukkhakkhayahAe // 662 // kAyotsarga IryApathAticArasya mokSamArge / vyutsRSTatyaktadehAH kurvati duHkhakSayArthaM // 662 // artha-IryApathake atIcArako sodhanekeliye mokSamArgameM sthita zarIrameM mamatvako chor3anevAle muni duHkhake nAza karanekeliye kAyotsarga karate haiM // 662 // bhatte pANe gAmaMtare ya cadumAsivarisacarimesu / NAUNa ThaMti dhIrA ghaNidaM dukkhakkhayahAe // 663 // bhaktaM pAnaM grAmAMtaraM ca cAturmAsikavArSikacaramAn / ' jJAtvA tiSThati dhIrA atyartha duHkhakSayArtham // 663 // artha-bhakta pAna grAmAMtara caturmAsika vArSika uttamArtha-inako Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 247 jAnakara dhIrapuruSa atizayakara duHkhake kSayanimitta kAyotsargameM tiSThate haiM // 663 // kAosaggami Thido ciMtidu iriyAvadhassa aticaarN| taM savvaM samANittA dhammaM sukaM ca ciMtenjo // 664 // kAyotsarge sthitaH ciMtayan Iyopathasya atIcAraM / taM sarva samAnIya dharma zuklaM ca ciMtayatu // 664 // artha-kAyotsargameM tiSThA, IryApathake atIcArake nAzako citavana karatA muni una saba niyamoMko samAptakara dharmadhyAna aura zukladhyAnakA citavana karo // 664 // taha divasiyarAdiyapakkhiyacadumAsivarisacarimesu / taM savvaM samANittA dhamma sukkaM ca jhAyejo // 665 // tathA daivasikarAtrikapAkSikacaturmAsavarSacaramAn / taM sarva samApya dharma zuklaM ca dhyAyet // 665 // artha-isIprakAra daivasika rAtrika pAkSika catumAsika vArSika uttamArtha-ina saba niyamoMko pUrNakara dharmadhyAna aura zukladhyAnako dhyAve // 665 // . . kAosaggami kade jaha bhijadi aNguvNgsNdhiio| taha bhijadi kammarayaM kAussaggassa karaNeNa // 666 // .. kAyotsarge kRte yathA bhiyaMte aMgopAMgasaMdhayaH / tathA bhidyate karmarajaH kAyotsargasya karaNena // 666 // artha-kAyotsarga karanepara jaise aMga upAMgoMkI saMdhiyAMbhida jAtI haiM usItaraha kAyotsargake karanese karmarUpI dhUli alaga hojAtI hai // 666 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mUlAcArabalavIriyamAseja ya khette kAle sarIrasaMhaDaNaM / kAosaggaM kujjA ime du dose pariharaMto // 667 // balavIryamAsAdya ca kSetraM kAlaM zarIrasaMhananaM / kAyotsarga kuryAt imAMstu doSAn pariharan // 667 // artha-bala aura AtmazaktikA Azrayakara kSetra kAla zarIrake saMhanana-inake balakI apekSAkara kAyotsargake kahe jAnevAle doSoMkA tyAga karatA huA kAyotsarga kare // 667 // ___ aba kAyotsargake doSoMko kahate haiM;ghoDaya ladA ya khaMbhe kuDDe mAle savaravadhU nnigle| laMbuttarathaNadiTThI vAyasa khaliNe juga kaviDhe / / 668 // sIsapakaMpiya muiyaM aMguli bhUvikAra vaarunniipeyii| kAosaggeNa Thido ede dose pariharejo // 669 // ghoTako latA ca staMbhaH kuDyaM mAlA zavaravadhU nigaDaH / laMbottaraH stanadRSTiH vAyasaH khalinaM yugaM kapitthaM // 668 // ziraHprakaMpitaM mUkatvaM aMguliH bhrUvikAraH vaarunniipaayii| kAyotsargeNa sthita etAn doSAn pariharet // 669 // artha-ghoTaka latA staMbha bhIti mAlA bhIlinI veDI laMbottara stanadRSTi kAga khalina yuga kapittha ziraHprakaMpita mUkatva aMguli bhrUvikAra madirApAyI-ina doSoMko kAyotsargameM sthita huA jIva tyAga kare // 668-669 // AlogaNaM disANaM gIvAuNNAmaNaM paNavaNaM ca / NiTThIvaNaMgamariso kAussaggami vanjijo // 670 // AlokanaM dizAnAM grIvonAmanaM praNamanaM ca / Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 249 niSThIvanamaMgAmarza kAyotsarge varjayet // 670 // artha-dizAoMkI tarapha dekhanA, gardani ( nAri ) kA UMcA karanA, nArikA namAnA, thUkanA, zarIrakA masalanA-itane doSoMko bhI kAyotsarga-avasthAmeM tyAge // 670 // NikUDaM savisesaM balANuruvaM vayANurUvaM ca / kAosaggaM dhIrA karaMti dukkhakkhayahAe // 671 // niHkUTaM savizeSa balAnurUpaM vayonurUpaM ca / ' kAyotsarga dhIrAH kurvati duHkhakSayArtham // 671 // artha-mAyAcArIse rahita, vizeSakara sahita, apanI zaktike anusAra, bAla Adi avasthAke anukUla dhIrapuruSa duHkhake kSayake liye kAyotsarga karate haiM // 671 // jo puNa tIsadivariso sattarivariseNa pAraNAya smo| visamo ya kUDavAdI NiviNNANI ya soya jddo||672 yaH punaH triMzadvarSaH saptativarSeNa pAraNena smH| viSamazca kUTavAdI nirvijJAnI ca sa ca jaDaH // 672 // artha-jo tIsavarSapramANa yauvana avasthAvAlA samartha sattari varSavAle zakti-rahita vRddhake sAtha kAyotsargakI pUrNatAkarake samAna rahatA hai vRddhakI barAbarI karatA hai vaha sAdhu zAMtarUpa nahIM hai mAyAcArI hai vijJAnarahita hai| cAritrarahita hai aura mUrkha hai / uhidauTThida uhidaNiviTTha uvaviThThauDhido ceva / upaviTThaNiviTThovi ya kAosaggo caduTThANo // 673 // utthitotthita utthitaniviSTa upaviSTotthitazcaiva / upaviSTaniviSTopi ca kAyotsargaH catuHsthAnaH // 673 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mUlAcAraartha-utthitotthita, utthitaniviSTa, upaviSTotthita, upaviSTaniviSTa-isataraha kAyotsargake cAra bheda haiM // 673 // dhammaM sukaM ca duve jhAyadi jhANANi jo Thido sNto| eso kAosaggo iha uhidauDhido NAma // 674 // dharma zuklaM ca dve dhyAyati dhyAne yaH sthitaH san / eSaH kAyotsarga iha utthitotthito nAma // 674 // artha-jo kAyotsargakara khar3A huA dharma aura zukla ina do dhyAnoMko citavana karatA hai vaha utthitotthita hai| zarIrase va pariNAmase donoMse khar3A jAnanA // 674 // ahaM rudaM ca duve jhAyadi jhANANi jo Thido sNto| eso kAosaggo uThThidaNivihido NAma // 672 // Arta raudraM ca dve dhyAyati dhyAne yaH sthitaH san / eSaH kAyotsargaH utthitaniviSTo nAma // 675 // artha-jo kAyotsargase khar3A huA Arta raudra ina do dhyAnoMkA citavana karatA hai usake utthitaniviSTa kAyotsarga hotA hai|675 dhammaM sukaM ca duve jhAyadi jhANANi jo NisaNNo du| eso kAosaggo uvaviTThauDhido NAma // 676 // dharma zuklaM ca dve dhyAyati dhyAne yaH niSaNNastu / eSa kAyotsargaH upaviSTotthito nAma // 676 // artha-jo baiThA huA dharmadhyAna zukladhyAna ina do dhyAnoMkA citavana karatA hai yaha kAyotsarga upaviSTotthita nAmavAlA hai676 ahaM rudaM ca duve jhAyadi jhANANi jo NisaNNo du / eso kAosaggo NisaNNidaNisaNNido nnaam||677 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 251 Arta raudraM ca dve dhyAyati dhyAne yaH niSaNNastu / eSa kAyotsargaH niSaNNitaniSaNNito nAma // 677 // artha-jo palyaMkAsanase baiThA huA Ata raudra ina do dhyAnoMkA ciMtavana karatA hai vaha upaviSTopaviSTa kAyotsarga hai // 67 // dasaNaNANacaritte uvaoge saMjame viussgge| pacakkhANe karaNe paNidhANe taha ya smidiisu||678|| vijaacrnnmhvvdsmaadhigunnbNbhcerchkkaae| khamaNiggahaajavamaddavamuttIviNae ca sddhnne||679|| evaMguNo mahattho maNasaMkappo pasattha viisttho| saMkappotti viyANaha jiNasAsaNasammadaM svv|680|| darzanajJAnacAritre upayoge saMyame vyutsrge| pratyAkhyAne karaNeSu praNidhAne tathA ca samitiSu // 678 // vidyAcaraNamahAvratasamAdhiguNabrahmacaryaSaTkAyeSu / kSamAnigrahArjavamArdavamukti vinayeSu ca zraddhAne // 679 // evaMguNo mahArthaH manaHsaMkalpaH prazasto vizvastaH / saMkalpa iti vijAnIhi jinazAsanasaMmataM sarva // 680 // artha-darzana jJAna cAritrameM, upayogameM, saMyamameM, kAyotsargameM, zubha yogameM, dharmadhyAnameM, samitimeM, dvAdazAMgameM, bhikSAzuddhimeM, mahAvratoMmeM, saMnyAsameM, guNameM, brahmacaryameM, pRthivI Adi jIvarakSAmeM, kSamAmeM, iMdriya nigrahameM, ArjavameM, mArdavameM, saba parigrahatyAgameM, vinayameM, zraddhAnameM ina sabameM jo manakA pariNAma hai vaha karma kSayakA kAraNa hai zobhAyamAna hai sabake vizvAsa yogya hai / isa Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mUlAcAra prakAra jinazAsanameM mAnAgayA saba saMkalpa hai usako zubhadhyAna tuma jAno / / 678-680 taka // parivAraiDDisakkArapUyaNaM asaNapANaheU vA / layaNasayaNAsaNaM bhattapANakAmaTThaheU vA // 681 // AjJANiddesamANakittIvaNNaNapahAvaNaguNaGkaM / jhANamiNamappasatthaM maNasaMkappo da vIsattho / 682 // parivAraRddhisatkArapUjanaM azanapAnahetorvA / layanazayanAsanabhaktapAnakAmArthahetorvA / / 681 // AjJAnirdezapramANakIrtivarNana prabhAvanaguNArthaM / dhyAnamidamaprazastaM manaH saMkalpastu vizvastaH // 682 // artha - putraziSyAdike liye, hAthI Adikeliye, Adarakeliye, pUjanakeliye, bhojanapAnake liye, khudI huI parvatakI jagaha, zayana, Asana, bhakti, dazaprakArake prANa, maithunakI icchA artha inakeliye, AjJA, nirdeza, pramANIkatA, kIrtikA varNana, prabhAvanA guNavistAra - inake liye kAyotsarga kare to aisA manakA saMkalpa azubha dhyAna hai // 681-682 // kAussaggaNijuttI esA kahiyA mae samAseNa / saMjamata vaDDiyANaM NiggaMdhANaM maharisINaM // 683 // kAyotsarganiryuktiH eSA kathitA mayA samAsena / saMyamatapaRddhikAnAM nigraMthAnAM maharSINAM // 683 // artha - saMyama aura tapakI vRddhiko cAMhanevAle nirbaMtha mahAmu niyoMko maiMne yaha kAyotsarganiyukti saMkSepase kahI hai // 683 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SaDAvazyakAdhikAra 7 / 253 Age SaDAvazyaka cUlikAko kahate haiM;savAvAsaNijutto NiyamA siddhotti hoi nnaayvvo| aha NissesaM kuNadi Na NiyamA AvAsayA hoMti684 sarvAvazyakaniyuktaH niyamAt siddha iti bhavati jJAtavyaH / atha nizzeSANi karoti na niyamAt AvAsakA bhavaMti684 artha-saba AvazyakoMkara udyamI sAdhu niyamase siddha hotA hai aisA jAnanA aura jo saba AvazyakoMko nahIM kare to usake niyamase svargAdimeM AvAsa hotA hai // 684 // AvAsayaM tu AvAsayesu savvesu aparihINesu / maNavayaNakAyaguttidiyassa AvAsayA hoMti // 685 // AvAsanaM tu AvazyakeSu sarveSu aparihIneSu / manovacanakAyaguptedriyasya AvazyakA bhavaMti // 685 // artha-mana vacana kAyakara gupta (rakSita) haiM iMdriya jisakIM aise munike saMpUrNa saba AvazyakoMmeM jo yatnakara sthiti vaha paramArthase Avazyaka hote haiM / anya Avazyaka karmAgamake kAraNa haiN|685|| tiyaraNa savvavisuddho davvaM khette jthuttkaalmi| moNeNavvAkhitto kujA AvAsayA NicaM // 686 // trikaraNaH sarvavizuddhaH dravye kSetre yathoktakAle / maunenAvyAkSiptaH kuryAdAvazyakAni nityaM // 686 // artha-mana vacana kAyakarake sarvathA zuddha, dravya kSetra yathoktakAlameM nitya hI maunakara nirAkula huA sAdhu AvazyakoMko kre|| jo hodi NisIdappA NisIhiyA tassa bhAvado hodi| aNisiddhassa NisIhiyasabo havadi kevalaM tassa687 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mUlAcArayo bhavati nisitAtmA niSadhakA tasya bhAvato bhavati / anisitasya niSadyakAzabdo bhavati kevalaM tasya // 687 // artha-jo nisitAtmA hai arthAt jisane iMdriya kaSAya cittAdipariNAmoMko rokaliyA hai aura jisakI buddhi sarvathA nizcita hai usake bhAvase niSadyakA hotI hai| aura jo svecchA pravartatA calAyamAna citta kaSAyoMke vaza hai usake niSadyakA kevala zabdamAtra jAnanA // 687 // AsAe vippamukkassa AsiyA hodi bhaavdo| AsAe avippamukkassa saddo havAdi kevalaM // 688 // AzayA vipramuktasya AsikA bhavati bhAvataH / AzayA avimuktasya zabdo bhavati kevalaM // 688 // artha-jo AkAMkSAoMse rahita hai usake AsikA paramArthase jAnanA / aura jo AzAkara sahita hai usa puruSake AsikA karanA kevala nAmamAtra hai // 688 // NijattI NijjuttI esA kahidA mae samAseNa / aha vitthArapasaMgo'Niyogado hodi nnaadvvo||689|| niyuktaniyuktiH eSA kathitA mayA samAsena / atha vistAraprasaMgo aniyogAt bhavati jJAtavyaH // 689 // artha-Avazyakaniyukti adhikArameM sabakI niyukti saMkSepase maiMne khii| jo isakA vistAra jAnanA ho to AcArAMgase jAnalenA // 689 // aba isa AvazyakAdhikArako saMkocate haiMAvAsayaNijjattI evaM kadhidA samAsao vihiNA / Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 255 jo uvajUMjadi NiccaM so siddhiM jAdi visuddhppaa||690 AvazyakaniyuktiH evaM kathitA samAsato vidhinA / yaH uparyukte nityaM saH siddhiM yAti vizuddhAtmA // 690 // artha-isaprakAra maiMne Avazyakaniyukti vidhikara saMkSepase kahI jo isako sabakAla AcaraNa karatA hai vaha puruSa karmoMse rahita zuddha AtmA huA mokSako prApta hotA hai // 690 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM chaha AvazyakoMko kahanevAlA sAtavAM SaDAvazyakAdhikAra samApta huA // 7 // dvAdazAnuprekSAdhikAra // 8 // Age maMgalAcaraNapUrvaka anuprekSA kahanekI pratijJA karate haiM;siddhe NamaMsidUNaya jhaannuttmkhviydiihsNsaare| daha daha dodo ya jiNe dahado aNupehaNA vucchN||691|| siddhAn namaskRtya dhyAnottamakSapitadIrghasaMsArAn / daza daza dvau dvau ca jinAn dazadve anuprekSA vkssye||691|| artha-uttama dhyAnase kSaya kiyA hai dIrgha saMsAra jinhoMne aise siddhoMko namaskArakara tathA cauvIsa tIrthakara jineMdra devoMko namaskArakara maiM bAraha anuprekSAoMko kahatA hUM // 691 // aDuvamasaraNamegattamaNNasaMsAralogamasucittaM / AsavasaMvaraNijjaradhammaM bodhiM ca ciMtejo // 692 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mUlAcAraadhruvamazaraNamekatvaM anyatsaMsAralokaM azucitvaM / ' AsravasaMvaranirjarAdharma bodhi ca ciMtayet // 692 // artha-anitya azaraNa ekatva anyatva saMsAra loka azucitva Asrava saMvara nirjarA dharma bodhi-ina bAraha anuprekSAoMkA ( bhAvanAoMkA ) citavana kare // 692 // ThANANi AsaNANi ya devaasurmnnuyiddddisokkhaaii| mAdupidusayaNasaMvAsadAya pIdIvi ya annicaa||693|| sthAnAni AsanAni ca devAsuramanujaRddhisaukhyAni / mAtRpitRsvajanasaMvAsatA prItyapi ca anityA // 693 // artha-prAmAdi sthAna siMhAsanAdi Asana deva asura manuSya inakI hAthI ghor3A Adi vibhUti iMdriyasukha, mAtA pitA bAMdhava sahita eka jagaha rahanA aura inake sAtha prIti-ye saba anitya haiM // 693 // sAmaggidiyarUvaM madijovaNajIviyaM balaM tejaM / gihasayaNAsaNabhaMDAdiyA aNiJceti ciNtijo||694|| sAmagrIMdriyarUpaM matiyauvanajIvitaM balaM tejH|| gRhazayanAsanabhAMDAdIni anityAnIti ciMtayet // 694 // artha-rAjya hAthI ghor3e, netrAdi iMdriya, gorA kAlA varNa, buddhi, javAna avasthA, jIvana, bala, kAMti va pratApa, ghara strI zayyA siMhAsana vastra vartana Adi sabhI anitya haiM aisA citavana kare // 694 // Age azaraNabhAvanAko kahate haiM;hayagayarahaNarabalavAhaNANi maMtosadhANi vijaao| Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 257 macchubhayassa Na saraNaM NigaDI NIdI ya NIyA ya 695 hayagajarathanarabalavAhanAni maMtrauSadhAni vidyAH / mRtyubhayAt na zaraNaM nikRtiH nItiH ca nijAzca // 695 // artha - ghor3A hAthI ratha manuSya bala savArI maMtra auSadhi prajJapti Adi vidyA ThaganA cANikyanIti Adi sAma AdirUpa nIti aura apane bhAI Adi kuTuMbIjana- ye saba maraNabhaya ke nikaTa Anepara koI sahAI nahIM hosakate // 695 // jammajarAmaraNasamAhidami saraNaM Na vijade loe / jaramaraNamahAriuvAraNaM tu jiNasAsaNaM muccA / / 696 / / janmajarAmaraNasamAhite zaraNaM na vidyate loke / jarAmaraNamahAripuvAraNaM tu jinazAsanaM muktvA // 696 // artha - janma buDhApA mRtyu inakara sahita aise jagatameM jarA maraNarUpI bar3e zatruoM ke haTAnevAle aise jinamata ke sivAya aura koI bhI zaraNa nahIM hai / eka jinadharma hI sahAyaka hai // 696 // maraNabhayami uvagade devAvi saiMdrayA Na tAreMti / dhammo ttANaM saraNaM gaditti ciMtehi saraNattaM // 697 // maraNabhaye upagate devA api seMdrA na tArayaMti / dharmatrANaM zaraNaM gatiriti ciMtaya zaraNatvaM // 697 // artha - maraNabhaya nikaTa Anepara iMdrasAheta sura asuradeva bhI rakSA nahIM kara sakate eka jinadharma hI rakSaka Azraya va zreSTha gatikA denevAlA hai aisA zaraNakA citavana karo / / 697 // aba ekatvabhAvanAko kahate haiM; sayaNassa pariyaNassa ya majjhe ekko rujaMtao duhido / 17 mUlA * Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 mUlAcAravajadi macuvasagado Na jaNaM koI samaM edi // 698 // khajanasya parijanasya ca madhye ekaH rujAtaH duHkhitaH / vrajati mRtyuvazagataH na janaH kazcidapi samaM eti||698|| artha-bhAI bhatIjA Adi khajana, dAsIdAsa Adi parijana inake madhyameM akelA hI rogI duHkhI huA mRtyuke vazameM par3A paralokako gamana karatA hai| isake sAtha koI bhI manuSya nahIM jAtA // 698 // ekko karei kamma eko hiMDadi ya diihsNsaare| ekko jAyadi maradi ya evaM ciMtehi eyattaM // 699 // ekaH karoti karma ekaH hiMDati ca dIrghasaMsAre / eka: jAyate mriyate ca evaM ciMtaya ekatvaM // 699 // . artha-yaha jIva akelA hI zubhaazubha karma karatA hai, akelA hI dIrghasaMsArameM bhaTakatA hai, akelA hI janma letA hai aura akelA hI maratA hai / isataraha ekatvabhAvanAkA tuma ciMtavana karo // 699 // ___ Age anyatvabhAvanAkA kharUpa kahate haiM:mAdupidusayaNasaMbaMdhiNo ya savvevi attaNo aNNe / ihalogabaMdhavA te Na ya paralogaM samA Neti // 700 // mAtRpitRsvajanasaMbaMdhinazca sarvepi AtmanaH anye / ihalokabAMdhavAste na ca paralokaM samaM gacchati // 700 // artha-mAtA pitA kuTuMbIjana aura saMbaMdhI ye sabhI apane AtmAse nyAre haiM ve isalokake liye hI bhAI (sahAyaka ) haiM baraMtu paralokameM sAtha nahIM jAsakate // 700 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 259 aNNA aNNaM soyadi maMdotti mama NAhaotti maNNaMto attANaM Na du soyadi saMsAramahaNNave vuddhaM // 701 // anyaH anyaM zocati mRta iti mama nAtha iti manyamAnaH / AtmAnaM na tu zocati saMsAramahArNave buDitaM // 701 // artha -- merA svAmI maragayA aisA mAnatA huA anya koI dUsare jIvakA to soca karatA hai paraMtu saMsArarUpI samudrameM DUvate hue apane AtmAkA soca ( ciMtA ) kucha bhI nahIM karatA // 701 aNNaM imaM sarIrAdigaMpi jaM hoja bAhiraM davvaM / NANaM daMsaNamAdA tti evaM ciMtehi aNNattaM // 702 // anyat idaM zarIrAdikamapi yat bhavet bahirdravyaM / jJAnaM darzanamAtmA iti evaM ciMtaya anyatvaM // 702 // artha - yaha zarIra Adi bhI anya hai to bAhyadravya anya hai hI / isaliye jJAnadarzana hI apane AtmA ke haiM isataraha anyatva - bhAvanAkA tuma citavana karo // 702 // aba saMsArabhAvanAko kahate haiM; - micchatteNochaNNo maggaM jiNadesidaM apekkhaMto / bhamihadi bhImakuDille jIvo saMsArakaMtAre // 703 // mithyAtvena Ano mArga jinadezitaM apazyan / bhramiSyati bhImakuTile jIvaH saMsArakAMtAre // 703 // artha -- azraddhAnarUpa mithyAtva aMdhakArase sabajagaha ghirA huA yaha jIva jinadevakara upadeza kiyegaye mokSamArgako nahIM dekhatA saMtA bhayAnaka atyaMta gahana saMsArarUpavanameM hI bhramaNa karegA // 703 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 mUlAcAradavve khette kAle bhAve ya caduvviho ya sNsaaro| cadugadigamaNaNibaddho bahupyayArehiM NAdavo // 704 // dravyaM kSetraM kAlaH bhAvazca caturvidhazca sNsaarH| caturgatigamananibaddhaH bahuprakAraiH jJAtavyaH // 704 // artha-dravya kSetra kAla bhAva isa taraha cAra parivartanarUpa saMsAra jAnanA / vaha narakAdi gatiyoMmeM bhramaNake liye kAraNa hai aura bahuta prakArakA hai // 704 // kiM keNa kassa kattha va kevaciraM kadividho ya bhAvo y| chahiM aNiogaddAre savve bhAvANugaMtavvA // 705 // kA kena kasya kutra vA kiyaciraM katividhaH ca bhAvazca / SaibhiraniyogadvAraiH sarve bhAvA anugaMtavyA // 705 // artha-koMna saMsAra hai, kisabhAvase saMsAra hai, kisake saMsAra haiM, kahAM saMsAra hai, kitane bahutakAlataka saMsAra hai, kitane prakArakA saMsAra hai-isa taraha chaha praznotaroMdvArA saMsArako tathA sabhI padArthoM ko jAnanA cAhiye // 705 // tattha jarAbharaNabhayaM dukkhaM piyavippaoga bIhaNayaM / appiyasaMjogaMvi ya rogamahAvedaNAo ya // 706 // tatra jarAmaraNabhayaM duHkhaM priyaviprayogaM bhISaNaM / apriyasaMyogamapi ca rogamahAvedanAzca // 706 // artha-isa saMsArameM jarAkA bhaya maraNakA bhaya manavacanakAyakA duHkha, priyavastuke viyogase utpanna huA duHkha, bhayaMkara aniSTasaMyogase utpanna duHkha, khAMsI Adi rogase upajI pIr3A-inako prApta hotA hai // 706 // Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 261 jAyaMto ya maraMto jalathalakhayaresu tiriyaNiriyesu / mANusse devatte dukkhasahassANi pappAdi // 707 // jAyamAnazca mriyamANaH jalasthalakhacareSu tiryagnirayeSu / mAnuSye devatve duHkhasahasrANi prApnoti / / 707 // artha -- usa saMsAra meM janma maraNa karatA yaha jIva jalacara sthalacara AkAzacara tiryaMcayonimeM, narakameM, manuSyagatimeM aura devagatimeM hajAroM tarahake duHkha pAtA hai // 707 // je bhogA khalu keI devA mANussiyA ya aNubhUdA / dukkhaM ca NaMtakhutto Nirae tirie joNIsu // 708 || saMjogavippaogA lAhAlAhaM suhaM ca dukkhaM ca / saMsAre aNubhUdA mANaM ca tahAvamANaM ca // 709 // evaM bahuppayAraM saMsAraM vividukkhathirasAraM / NAUNa viciMtijo taheva lahumeva NissAraM // 710 // ye bhogAH khalu kecit daivA mAnuSAzca anubhUtAH / duHkhaM cAnaMtakRtvaH narake tiryakSu yoniSu / / 708 // saMyogaviprayogA lAbho'lAbhaH sukhaM ca duHkhaM ca / saMsAre anubhUtA mAnaM ca tathApamAnaM ca / / 709 // evaM bahuprakAraM saMsAraM vividhaduHkhasthirasAraM / jJAtvA viciMtayet tathaiva laghumeva nissAraM / / 710 // artha -- saMsAra meM jo kucha devagatike tathA manuSyagatike bhoga nizcayakara sevana kiye unase naraka tiryacayonimeM anaMtavAra duHkha pAyA | phira isa jIvane iSTasaMyoga iSTaviyoga vAMchitakA lAbha alAbha sukha duHkha pUjA tiraskAra ina sabako bhogA | aise bahuta Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mUlAcAraprakAra aneka duHkha hI jisameM sAra haiM aise saMsArako jAnakara zIghra hI isako nissAra citavana karanA cAhiye // 708-710 // . aba lokAnuprekSAko kahate haiM;egaviho khalu loo duviho tiviho tahA bahuviho vA davvehiM panjaehiM ya ciMteja logasambhAvaM // 711 // ekavidhaH khalu lokaH dvividhaH trividhaH tathA bahuvidho vaa| dravyaiH paryAyaiH ca ciMtayet lokasadbhAvaM // 711 // artha-yaha loka sAmAnyakara eka hai Urdhvaadholokase do prakAra hai tiryagloka milAnese tIna bhedavAlA hai, gati astikAya dravya padArtha karma inakI apekSA cAra pAMca chaha sAta ATha bhedavAlA hai-isaprakAra dravya tathA paryAyabhedakara lokake astitvakA citavana kare // 711 // logo akihimo khalu aNAiNihaNo sahAvaNippaNNo jIvAjIvahiM bhuDo Nico tAlarukkhasaMThANo // 712 // lokaH akRtrimaH khalu anAdinidhanaH svbhaavnisspnnH| jIvAjIvaiH bhRtaH nityaH tAlavRkSasaMsthAnaH // 712 // artha-yaha loka akRtrima hai anAdinidhana hai apane khabhAvase sthita hai kisIkara banAyA huA nahIM hai jIva ajIva dravyoMse bharA huA hai nitya (sarvakAla rahanevAlA) hai aura tAr3avRkSake AkAra hai // 712 // dhammAdhammAgAsA gadirAgadi jIvapuggalANaM ca / jAvattAvallogo AgAsamado paramaNaMtaM // 713 // Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 263 dharmAdharmAkAzAni gatirAgatiH jIvapudgalAnAM ca / yAvattAvallokaH AkAzamataH paramanaMtam // 713 // artha-dharma adharma lokAkAza aura jitanemeM jIva pudgaloMkA gamana Agamana hai utanA hI loka hai / isake Age aMtarahita ( anaMta ) dravyoMke vizrAmarahita kevala AkAza hai usako alokAkAza kahate haiM // 713 // hiTThA majjhe uvari vettaasnnjhllriimudiNgnnio| majjhimavitthAreNa du codasaguNamAyado loo // 714 adho madhye upari vetraasnjhllriimRdNgnimH| madhyamavistAreNa tu caturdazaguNa Ayato lokaH // 714 // artha-yaha loka adhodezameM madhyadezameM Uparale pradezameM kramase vetrAsana (mUMDhA ), jhAlara, mRdaMga inake AkAra hai| madhyake eka rAjUvistArase caudahaguNA laMbA saba loka hai // 714 // tatthaNuhavaMti jIvA sakammaNivvattiyaM suhaM dukkhaM / jammaNamaraNapuNanbhavamaNaMtabhavasAyare bhIme // 715 // tatrAnubhavaMti jIvAH svakarmanivartitaM sukhaM duHkhaM / janmamaraNapunarbhavaM anaMtabhavasAgare bhIme // 715 // artha-usa lokameM ye jIva apane karmoMse upArjana kiye sukha duHkhako bhogate haiM aura bhayaMkara isa anaMtabhavasAgarameM janmamaraNako vAraMvAra anubhavate haiM // 715 // mAdA ya hodi dhUdA dhUdA mAduttaNaM puNa uvedi / purisovi tattha itthI pumaM ca apumaM ca hoi jge| mAtA ca bhavati duhitA duhitA mAtRtvaM punarupaiti / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mUlAcAra - puruSopi tatra strI pumAMca amAMzca bhavati jagati // 716 // artha -- isa saMsAra meM mAtA hai vaha putrI ho jAtI hai aura putrI mAtA hojAtI hai / puruSa strI hojAtA hai aura strI puruSa aura napuMsaka hojAtI hai // hoUNa teyasattAdhio da balaviriyarUvasaMpaNNo / du jAdo vaccare kimi dhigatthu saMsAravAsassa // 717|| bhUtvA tejaH sattvAdhikastu balavIryarUpasaMpannaH / 716 // jAtaH varcogRhe kRmiH dhigastu saMsAravAsam // 717 // artha - pratApa suMdaratA se adhika balavIryarUpa inase paripUrNa aisA rAjA bhI karmavaza azuci (maile) sthAnameM laTa jIva hojAtA haiM / isaliye aise saMsAra meM rahaneko dhikkAra ho // 717 // dhinbhavadu logadhammaM devAvi ya suravadIya mahadhIyA / bhottUNa ya suhamatulaM puNaravi dukkhAvahA hoMti // 718 dhigbhavatu lokadharma devA api ca surapatayo mahardhikAH / bhuktvA ca sukhamatulaM punarapi duHkhAvahA bhavaMti / / 718 // artha -- lokake svabhAvako dhikkAra ho jisase ki deva aura mahAn RddhivAle indra anupamasukhako bhogakara pazcAt duHkhake bhoganevAle hote haiM || 718 // NAUNa loga sAraM NissAraM dIhagamaNasaMsAraM / logaggasiharavAsaM jhAhi payatteNa suhavAsaM // 719 // jJAtvA lokasAraM nissAraM dIrghagamanasaMsAraM / lokAgrazikharavAsaM dhyAya prayatnena sukhavAsaM // 719 // artha - isaprakAra lokako nissAra ( tuccha ) jAnakara tathA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 265 usa saMsArako anaMta jAnakara anaMtasukhakA sthAna aise mokSasthAnakA yatnase dhyAnakara // 719 // ___ Age azucibhAvanAko kahate haiM;Niriema asuhameyaMtameva tiriyesu bNdhrohaadii| maNuyesu rogasogAdiyaM tu divi mANasaM asuhN||720 narakeSu azubhamekAMtameva tiryakSu baMdharodhAdayaH / manujeSu rogazokAdayastu divi mAnasaM azubhaM // 720 // artha-narakameM sadAkAla duHkha hI haiM, ghor3A hAthI Adi tiryaMcagatimeM baMdhana tADana AhArAdikA rokanA ye duHkha haiM, manupyagatimeM roga zoka AdikA duHkha hai, devagatimeM dUsarekI AjJAmeM rahanA Adi mAnasika duHkha hai // 720 // AyAsadukkhaverabhayasogakalirAgadosamohANaM / asuhANamAvahovi ya attho mUlaM aNatthANe // 721 AyAsaduHkhavairabhayazokakalirAgadveSamohAnAm / / azubhAnAmAvahopi ca artho mUlamanarthAnAm // 721 // artha-dhanake paidA karanemeM duHkha, vaira, bhaya zoka kalaha rAga dveSa, mithyAtva asaMyamarUpa moha-ina azubhoMkI prApti honA ye saMsArameM mahAn duHkha hai / athavA jitane anartha (azubha ) haiM unakA mUlakAraNa dhana hai // 721 // duggamadullahalAbhA bhayapaurA appakAliyA lhuyaa| kAmA dukkhavivAgA asuhA sevijamANAvi // 722 // durgamadurlabhalAbhA bhayapracurA alpakAlikA laghukAH / kAmA duHkhavipAkA azubhAH sevyamAnA api // 722 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mUlAcAra artha-isa saMsArameM kaSTase milanevAle apaneko iSTa padArtha milane kaThina haiM, mAraNa baMdhana Adi bhayasahita haiM, thor3e kAla rahanevAle haiM sArarahita haiM / aura sevana kiyegaye kAmabhoga bhI duHkhake hI denevAle haiM isaliye azubha haiM // 722 // asuiciavile ganbhe vasamANo vtthipddlpcchnnnno| mAdUisebhalAlAiyaM tu tivvAsuhaM pibadi // 723 // azucyAvile garbhe vasan vstipttlprcchnnH| mAtRzleSmalAlApitaM tu tIvrAzubhaM pibati // 723 // artha-yaha jIva mUtramalayukta garbhameM vasatA jarAyu (jera) kara lipaTA huA mAtAke bhakSaNase utpanna zleSmA lArakara sahita tIvra durgadha rasako pItA hai // 723 // maMsahisebhavasaruhiracammapittaMtamuttakuNipakuDi / bahudukkharogabhAyaNa sarIramasubhaM viyANAhi // 724 mAMsAsthizleSmavasArudhiracarmapittAMtramUtrakuNipakuTIM / bahuduHkharogabhAjanaM zarIramazubhaM vijAnIhi // 724 // artha-mAMsa hADa kapha meda lohI cAma pitta AMta mUtra mala inakA ghara, bahuta duHkha aura rogoMkA pAtra aise zarIrako tuma azuci jAno // 724 // atthaM kAmasarIrAdigaMpi savvamasubhatti NAUNa / NivijaMto jhAyasu jaha jahasi kalevaraM asuii|725 artha kAmazarIrAdikamapi sarvamazubhamiti jJAtvA / nirvedyamAnaH dhyAya yathA jahAsi kalevaraM azuci // 725 // 1. artha-strI vastra dhanAdi maithuna zarIrAdi ye sabhI azubha haiM Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 267 aisA jAnakara vairAgyako prApta huA tU vairAgyakA isataraha dhyAnakara jisa taraha azuci ( apavitra ) isa zarIra ko chor3a de 725 mottUNa jiNakkhAdaM dhammaM suhamiha du Natthi logammi / sasurAsure tirie NirayamaNuesa ciMtejjo // 726 muktvA jinAkhyAtaM dharma zubhamiha tu nAsti loke / sasurAsureSu tiryakSu narakamanujeSu ciMtayet // 726 // artha - sura asuroM sahita tiryaca naraka manuSya ina gatiyoMmeM jinabhagavAnakara upadezita dharmako chor3akara lokameM anya koI bhI kalyANakArI nahIM hai / isa jagata meM AtmAkA hitakArI jinadharma hI hai aisA ciMtana kare // 726 // aba AsravAnuprekSAko kahate haiM;dukkhabhayamINapaure saMsAra mahaNNave paramaghore / jaMtU jaM tu Nimajjadi kammAsavaheduyaM savvaM // 727 / / duHkhabhayamInapracure saMsAramahArNave paramaghore / jaMtuH yattu nimajjati karmAsravahetukaM sarvaM / / 727 // artha - duHkha bhayarUpI matsya jisameM bahuta haiM aise atyaMta bhayaMkara saMsAra samudrameM yaha prANI jisakAraNase DUbatA hai vahI saba karmAvakA kAraNa hai // 727 // rAgo doso moho iMdiyasaNNA ya gAravakasAyA / maNavayaNakAyasahidA du AsavA hoMti kammassa // rAgaH dveSaH mohaH indriyasaMjJAzca gauravakaSAyAH / manovacanakAyasahitAstu AsravA bhavaMti karmaNaH // 728 || artha - rAga dveSa moha pAMca indriya AhArAdi saMjJA Rddhi Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mUlAcAra Adi gaurava krodhAdi kaSAya mana vacana kAyakI kriyA sahita ye saba Asrava haiM inase karma Ate haiM // 728 // raMjedi asuhakuNape rAgo dosovi dUsadI NicchaM / mohovi mahArivu jaM NiyadaM mohedi sambhAvaM // 729 // raMjayati azubhakuNape rAgo dveSopi dveSTi nityaM / mohopi mahAripuH yanniyataM mohayati sadbhAvaM // 729 // artha-rAga isa jIvako azubha malina ghinAvanI vastumeM anurAga (prIti) upajAtA hai, dveSa bhI samyagdarzanAdikoMmeM dveSa ( aprIti) upajAtA hai aura moha bhI mahAn vairI hai jo ki hamezA isa jIvake asalI kharUpako bhulAdetA hai vinAza karatA hai // 729 // ghiddhI mohassa sadA jeNa hidattheNa mohido sNto| Navi bujjhadi jiNavayaNaM hidasivasuhakAraNaM maggaM / dhik dhik mohaM sadA yena hRdayasthena mohitaH san / nApi budhyate jinavacanaM hitazivasukhakAraNaM mArgam // 730 artha-mohako sadAkAla dhikkAra ho dhikkAra ho kyoMki hRdayameM rahanevAle jisamohase mohita huA yaha jIva hitakArI mokSasukhakA kAraNa aise jinavacanako nahIM pahacAnatA // 730 // jiNavayaNa saddahANovi tivvamasuhagadipAvayaM kunni| abhibhUdo jehiM sadA dhittesiM rAgadosANaM // 731 // jinavacanaM zraddadhAnopi tIvramazubhagatipApaM karoti / abhibhUto yAbhyAM sadA dhik tau rAgadveSau // 731 // .. artha-yaha jIva jina rAgadveSoMkara pIr3ita huA jinavacanakA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 269 zraddhAna karatA bhI sadA azubhagatikA kAraNa tIvra pApako karatA hai isaliye una rAgadveSoMko dhikkAra ho // 731 // aNihudamaNasA ede iMdiyavisayA NigeNhiduM dukkhaM / maMtosahihINeNa va duTThA AsIvisA sappA // 732 // anibhRtamanasA etAn indriyaviSayAn nigRhItuM duHkhaM / maMtrauSadhahInena iva duSTA AzIviSAH spaaH|| 732 // artha-ekAgramanake vinA ina rUpa rasa Adi indriyaviSayoMke rokaneko samartha nahIM hosakate / jaise maMtra auSadhikara hIna puruSa duSTa AzIviSa sA~ko vaza nahIM kara sakatA // 732 // dhittesimiMdiyANaM jesiM vasado du pAvamajaNiya / pAvadi pAvavivAgaM dukkhamaNaMtaM cauggadisu // 733 // dhika tAni indriyANi yeSAM vazatastu pApamarjayitvA / prApnoti pApavipAkaM duHkhamanaMtaM caturgatiSu // 733 // artha-una indriyoMko dhikkAra ho jina indriyoMke vaza huA yaha jIva pApakA upArjana karake usa pApakA phala jo cAroM gatiyoMmeM anaMta duHkha use pAtA hai // 733 // saNNAhiM gAravehiM a guruo gurugaM tu pAvamajaNiya / to kammabhAraguruo gurugaM dukkhaM samaNubhavadi // 734 saMjJAbhiH gauravaizva gururgurukaM tu pApamarjayitvA / tataH karmabhAraguruH gurukaM duHkhaM samanubhavati // 734 // artha-AhArAdi saMjJA aura tIna gauravoMkara ati bhArA huA yaha jIva mahA pApako upArjana karake pazcAt karmarUpI bhArase bhArA huA yaha mahAn duHkhako bhogatA hai // 734 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mUlAcArakodho mANo mAyA lobho ya durAsayA ksaayriuu| dosasahassAvAsA dukkhasahassANi pAvaMti // 735 // krodhaH mAnaH mAyA lobhazca durAzrayAH kaSAyaripavaH / doSasahasrAvAsAH duHkhasahasrANi prApayaMti // 735 // artha-duSTa haiM AlaMvana jinako, hajAroM doSoMke nivAsa aise krodha mAna mAyA lobha ye cAra kaSAyarUpI zatru jIvoMko hajAroM duHkha prApta karate haiM // 735 // hiMsAdiehiM paMcahiM AsavadArehiM Asavadi pAvaM / tehiMto dhuva viNAso sAsavaNAvA jaha samudde // 736 // hiMsAdibhiH paMcabhiH AsravadvAraiH Asravati pApaM / tebhyo dhruvaM vinAzaH sAsravanauH yathA samudre // 736 // artha-hiMsA asatya Adi pAMca AsravoMke dvArakara pApakarma AtA hai aura una AsravoMse nizcayakara jIvoMkA nAza hotA hai, jaise chidrasahita nAva samudra meM DUba jAtI hai / isItaraha karmAsravoMse jIvabhI saMsArasamudrameM DUbatA hai // 736 // evaM bahuppayAraM kammaM Asavadi duTTamahavihaM / NANAvaraNAdIyaM dukkhavivAgaMti ciMtejo // 737 // evaM bahuprakAraM karma Asravati duSTamaSTavidhaM / jJAnAvaraNAdikaM duHkhavipAkamiti ciMtayet // 737 // artha-isa taraha jJAnAvaraNAdi ATha bhedarUpa tathA uttarabhedoMse bahuta prakAra duSTa karma Ate haiM isaliye usa karmAsravako duHkhaphala denevAlA citavana karanA cAhiye // 737 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 // Age saMvarabhAvanAko kahate haiM;tamhA kammAsavakAraNANi savvANi tANi rubhiNjo| iMdiyakasAyasaNNAgAravarAgAdiAdIni // 738 // tasAt karmAsravakAraNAni sarvANi tAni rodhayet / indriyakaSAyasaMjJAgauravarAgAdikAdIni // 738 // . artha-isaliye jo karmAsravake kAraNa indriya kaSAya saMjJA gaurava rAgAdika haiM una sabako roke // 738 // ruddhesu kasAyesu a mUlAdo hoMti AsavA ruddhA / dubhattamhi Niruddha vaNammi NAvA jaha Na edi // 739 ruddheSu kaSAyeSu ca mUlAt bhavaMti AsravA ruddhaaH| durvahati niruddhe vane nauH yathA na eti // 739 // artha-kaSAyoMke rokanese mUlase lekara sabhI Asrava ruka jAte haiM / jaise chidrako rokanese nAva pAnImeM nahIM DUbasakatI // iMdiyakasAyadosA NigghippaMti tavaNANaviNaehiM / rajUhi NidhippaMti hu uppahagAmI jahA turayA // 740 indriyakaSAyadoSA nigRhyate tapojJAnavinayaiH / rajjubhiH nigRhyate khalu utpathagAmino yathA turagAH 740 artha-indriya kaSAya aura dveSa ye tapa jJAna aura vinayase roke jAte haiM, jaise kumArgameM jAte hue ghor3e lagAmase roka diye jAte haiM // 740 // maNavayaNakAyagutiMdiyassa samidIsu appamattassa / AsavadAraNirohe NavakammarayAsavo Na have // 741 // manovacanakAyagupteMdriyasya samitiSu apramattasya / Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 mUlAcAraAsravadvAranirodhe navakarmarajAsravo na bhavet // 741 // - artha-mana vacana kAyakara jisane indriyoMko roka liyA hai aura jo IryA Adi samitiyoMke pAlanameM pramAdarahita hai aise cAritrayukta munike AsravadvArake ruka jAnepara navInakarmIkA Asrava nahIM hotA // 741 // micchattAviradIhiM ya kasAyajogehiM jaM ca Asavadi / dasaNaviramaNaNiggahaNirodhaNehiM tu NAsavadi // 742 mithyAtvAviratibhiH ca kaSAyayogaiH yacca Asravati / darzanaviramaNanigrahanirodhanastu na Asravati // 742 // artha-mithyAtva avirati kaSAya yoga inase jo karma Ate haiM ve samyagdarzana virati kaSAyanigraha yoganirodha inase yathAkramakara nahIM Ate // 742 // saMvaraphalaM tu NivvANamiti sNvrsmaadhisNjutto| Nicujutto bhAvaya saMvara iNamo visuddhappA // 743 // saMvaraphalaM tu nirvANamiti sNvrsmaadhisNyuktH| nityodyukto bhAvayasaMvaramimaM vizuddhAtmA // 743 // artha-saMvarakA phala mokSa hai isakAraNa saMvarake dhyAnakara sahita huA, sabakAla yatnameM lagA aisA nirmala AtmA hoke isa saMvarakA ciMtavana kara // 743 // Age nirjarAnuprekSAkA varNana karate haiM;ruddhAsavassa evaM tavasA juttassa NijarA hodi / duvihA ya sAvi bhaNiyA desAdo savvado ceya 744 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / ruddhAsravasya evaM tapasA yuktasya nirjarA bhavati / dvividhA ca sApi bhaNitA dezataH sarvatazcaiva // 744 // artha - isaprakAra jisane Asravako roka liyA hai aura jI tara sahita hai aise munike karmoMkI nirjarA hotI hai vaha nirjarA ekadeza sarvadeza aise do prakArakI hai || 744 // saMsAre saMsaraMtassa khaovasamagadassa kammassa / savvassavi hodi jage tavasA puNa NijjarA viulA745 saMsAre saMsarataH kSayopazamagatasya karmaNaH / 273 sarvasyApi bhavati jagati tapasA punaH nirjarA vipulA 745 artha - isa jagata meM caturgatirUpa saMsArameM bhramaNa karate sabhI jIvoMke kSayopazamako prApta karmoMkI nirjarA hotI hai yaha ekadeza nirjarA hai / aura jo tapase nirjarA hotI hai vaha sakalanirjarA hai / jaha dhAdU dhammaMto sujjhadi so aggiNA du saMtatto / tavasA tadhA visujjhadi jIvo kammeMhi kaNayaM va 746 1 yathA dhAtuH dhamyamAnaH zudhyati saH agninA tu saMtaptaH / tapasA tathA vizudhyati jIvaH karmabhyaH kanakamiva // 746 artha -- jaise suvarNapASANa dhamAyA huA agnise tapAyA gayA kITAdimalarahita hoke zuddha hojAtA hai usI taraha yaha jIva bhI taparUpI ase tapAyA gayA karmoMse rahita hoke zuddha hojAtA hai // 746 // NAvaramArudajudo sIlavarasamAdhisaMjamujja lido / daha tavo bhavavIyaM taNakaTThAdI jahA aggI // 747 // jJAnavaramArutayutaM zIlavarasamAdhisaMyamojvalitaM / 18 mUlA * Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mUlAcAradahati tapo bhavabIjaM tRNakASThAdi yathA agniH|| 747 // artha-jJAnarUpI pracaMDapavanakara sahita, zIla uttamasamAdhi saMyama inakara prajvalita jo tapa vaha saMsArake kAraNa karmoko bhasma karadetA hai / jaise ami, tRNa kATha Adiko bhasma karaDAlatI hai // 747 // cirakAlamajidaMpi ya vihuNadi tavasArayattiNAUNa / duvihe tavammi NicaM bhAvedavvo havadi appA // 748 // cirakAlamarjitamapi ca vidhunoti tapasA raja iti jJAtvA / dvividhe tapasi nityaM bhAvayitavyo bhavati AtmA // 748 // artha-bahutakAlakA saMcaya kiyA huA bhI karma tapase naSTa hojAtA hai aisA jAnakara doprakArake tapameM AtmA niraMtara bhAvane yogya hai // 748 // Nijariyasavvakammo jaadijraamrnnbNdhnnvimukko| pAvadi sukkhamaNaMtaM NijaraNaM taM maNasi kujaa||749|| nijIrNasarvakarmA jaatijraamrnnbNdhnvimuktH| . prApnoti sukhamanaMtaM nirjaraNaM tanmanasi kuryAt // 749 // artha-usake vAda saba karmoMkara rahita, janma jarA maraNarUpI baMdhanoMkara rahita huA atulasukhako pAtA hai isaliye manameM nirjarA bhAvanA ciMtavana karanA cAhiye // 749 // Age dharmAnuprekSAkA svarUpa kahate haiMsavvajagassa hidakaro dhammo titthaMkarahiM akkhaado| ghaNNA taM paDivaNNA visuddhamaNasA jage mnnuyaa||750 sarvajagato hitakaro dharmaH tIrthakaraiH AkhyAtaH / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / 275 dhanyAstaM pratipannA vizuddhamanasA jagati manujAH // 750 // artha-saba bhavyajIvoMkA hitakArI uttamakSamAdi dharma tIrthakara bhagavAnane upadezita kiyA hai, usa dharmako jo manuSya zuddhacittase prApta hue haiM ve jagatameM puNyavAn haiM // 750 // jeNeha pAvidavvaM kallANaparaMparaM paramasokkhaM / / so jiNadesidadhammaM bhAveNuvavajade puriso||751|| yeneha prAptavyaM kalyANaparaMparAM paramasaukhyaM / sa jinadezitaM dharma bhAvena upapadyate puruSaH // 751 // artha-isa saMsArameM jisa jIvako kalyANakI paraMparAvAlA parama surava prApta honA hai vahI jIva tIrthakara upadeze hue dharmako bhAvase sevana karatA hai zraddhAna karatA hai / / 751 // khaMtImaddavaajavalAghavatavasaMjamo akiNcnndaa| taha hoi bahmaceraM saccaM cAgo ya dasadhammA // 752 // kSAMtimArdavArjavalAghavatapaHsaMyamAH akiNcntaa| tathA bhavati brahmacarya satyaM tyAgazca dazadhAH // 752 // artha-uttama kSamA mArdava Arjava zauca tapa saMyama AkiMcanya brahmacarya satya tyAga ye daza munidharmake bheda haiM // 752 // uvasama dayA ya khaMtI vaDDai veraggadA ya jaha jhso| taha taha ya mokkhasokkhaM akkhINaM bhAviyaM hoi753 upazamo dayA ca zAMtiH vardhate vairAgyatA ca yathA ythaashH| tathA tathA ca mokSasaukhyaM akSINaM bhAvitaM bhavati // 753 // artha-zAMti dayA kSamA vairAgyabhAva ye saba jaise jaise baDhate Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 mUlAcArajAte haiM vaise vaise isa jIvake avinAzI mokSasukha anubhava gocara hotA jAtA hai / 753 // saMsAravisamadugge bhavagahaNe kahavi me bhamaMteNa / diTTho jiNavaradiTTho jeTTho dhammotti ciMtejo // 714 // saMsAraviSamadurge bhavagahane kathamapi mayA bhramatA / dRSTo jinavaradiSTo jyeSTho dharma iti ciMtayet // 754 // artha-paMcaparAvartanarUpa saMsArakara jisakA mArga viSama hai aise bhavavanameM bhramaNa karate hue maiMne baDe kaSTase jinadevakara upadezA mahAn dharma pAyA aisA ciMtavana karanA cAhiye // 754 // ___ Age bodhidurlabhAnuprekSAko kahate haiMsaMsArahmi aNaMte jIvANaM dullahaM maNussattaM / jugasamilAsaMjogo lavaNasamudde jahA ceva // 755 // saMsAre anaMte jIvAnAM durlabhaM manuSyatvaM / yugasamilAsaMyogo lavaNasamudre yathA eva // 755 // artha-isa anaMta saMsArameM jIvoMke manuSyajanmakA milanA aisA durlabha hai jaisA * lavaNasamudrameM yuga aura samilAkA saMbaMdha / arthAt samudra ke pUrvabhAgameM to jUr3A DAlA aura pazcima bhAgameM samilA DAlI aba usa samilAkA jUr3eke chedameM praveza honA mahAna durlabha hai isItaraha dASTItameM jAnanA / / 755 // desakulajammarUvaM AU Arogga vIriyaM vinno| savaNaM gahaNaM madi dhAraNA ya edevi dullahA loe 756 dezakulajanmarUpaM AyuH ArogyaM vIrya vinayaH / zramaNaM grahaNaM matiH dhAraNA ca etepi durlabhA loke||756|| Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 dvAdazAnuprekSAdhikAra 8 / artha-kisI taraha manuSya janma bhI mila gayA taubhI Aryadeza, zuddha kulameM janma, sarvAMgapUrNatA, nIrogatA, sAmarthya, vinaya, AcAryoMkA upadeza, usakA grahaNa karanA, ciMtavana karanA, dhAraNA rakhanA-ye saba Age Ageke kramase lokameM milane atikaThina haiN| laddhasuvi edesu abodhI jiNasAsaNamiNa husulhaa| kupahANamAkulattA jaM baliyA rAgadosA ya // 757 // labdheSvapi eteSu ca bodhiH jinazAsane na hi sulabhA / kupathAnAmAkulatvAt yat baliSThau rAgadveSau ca // 757 // artha--pUrvakathita manuSyajanma Adike milanepara bhI jinamatameM kahI gaI samyagdarzanakI vizuddhikA pAnA sulabha nahIM hai ati durlabha hai kyoMki kumArgoMkI AkulatAse yaha jagat Akula horahA hai| usameM rAga dveSa ye donoM balavAna haiM // 757 // seyaM bhavabhayamahaNI bodhI guNavitthaDA mae laddhA / jadi paDidA Na hu sulahA tahmANa khamaM pamAdo me758 seyaM bhavabhayamathanI bodhiH guNavistRtA mayA labdhA / yadi patitA na khalu sulabhA tasmAt na kSamaH pramAdo mama758 artha-saMsArake bhayako nAza karanevAlI saba guNoMkI AdhArabhUta so yaha bodhi aba maiMne pAI hai jo kadAcit saMsArasamudrameM hAthase chUTagaI to phira nizcayakara usakA milanA sulabha nahIM hai isaliye mujhe bodhimeM pramAda karanA ThIka nahIM hai // 758 // dullahalAhaM laddhaNa bodhiM jo Naro pmaadejo| so puriso kApuriso soyadi kugadi gado saMto759 durlabhalAbhAM labdhvA bodhiM yo naraH pramAdyet / Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 mUlAcArasa puruSaH kApuruSaH zocati kugatiM gataH san // 759 // artha-jisakA milanA kaThina hai aisI bodhiko pAkara jo manuSya pramAda karatA hai vaha puruSa niMdanIka puruSa hai aura vaha narakAdi gatimeM prApta huA duHkhI hotA hai // 759 // uvasamakhayamissaM vA bodhiM laDUNa bhviypuNddrio| tavasaMjamasaMjutto akkhayasokkhaM tadA lahadi // 760 // upazamakSayamizrAM vA bodhiM labdhvA bhavyapuMDarIkaH / tapaHsaMyamasaMyuktaH akSayasaukhyaM tadA labhate // 760 // artha-pAMcavIM karaNa labdhike vAda upazama kSayopazama kSAyika samyaktvarUpa bodhiko yaha uttama bhavyajIva pAtA hai phira usa samaya tapa saMyamakara sahita huA karmoMkA nAzakara avinAzI sukhako prApta hojAtA hai // 760 // tahmA ahamavi NicaM saddhAsaMvegaviriyaviNaehiM / attANaM taha bhAve jaha sA bohI have suiraM // 761 // tasAt ahamapi nityaM zraddhAsaMvegavIryavinayaiH / AtmAnaM tathA bhAvayAmi yathAsA bodhiH bhavet suciraM761 artha-jisakAraNa aisI bodhi hai isaliye maiM bhI sabakAla zraddhA dharmAnurAga zakti vinaya inakara AtmAko isataraha bhAU jisase ki yaha bodhi bahutakAlataka rahe // 761 // bodhIya jIvavvAdiyAi bujjhai hu Navavi tccaaii| guNasayasahassakaliyaM evaM bohiM sayA jhAhi // 762 // bodhyA jIvadravyAdIni budhyate hi navApi tattvAni / guNazatasahasrakalitAM evaM bodhi sadA dhyAya // 762 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAnuprekSAdhikAra 8! 279 artha-isa bodhise jIvAdi chaha dravya nau padArtha jAne jAte haiM isaliye lakSoM guNoMkara yukta aisI bodhiko tuma saba kAla citavana karo // 762 // . dasa do ya bhAvaNAo evaM saMkhevado smudihaa| jiNavayaNe diTThAo budhajaNaveraggajaNaNIo // 763 // daza dve ca bhAvanA evaM saMkSepataH smuddissttaa| .. jinavacane dRSTA budhajanavairAgyajananyaH // 763 // artha-maiMne isaprakAra saMkSepase ye bAraha bhAvanA kahIM haiM jo jinavacanameM hI dekhI gaI haiM anyajagaha nahIM aura vivekI paMDitoMke vairAgyake utpanna karanevAlI haiM // 763 // . . aNuvekkhAhiM evaM jo attANaM sadA vibhaavedi|| so vigadasavvakammo vimalo vimalAlayaM lahadi 764 anuprekSAbhiH evaM yaH AtmAnaM sadA vibhAvayati / sa vigatasarvakarmA vimalo vimalAlayaM labhate // 764 // artha-isaprakAra anuprekSAoMkara jo puruSa sadAkAla AtmAko bhAvatA hai vaha puruSa sabakA~rahita nirmala huA nirmala mokSasthAnako pAtA hai // 764 // jhANehiM khaviyakammA mokkhaggalamoDayA vigymohaa| te me tamarayamahaNA tAraMtu bhavAhi lahumeva // 765 // dhyAnaiH kSapitakarmANaH mokSArgalamoTakA vigatamohAH / te me tamorajomathanAH tArayaMtu bhavAt laghu eva // 765 // artha-jinoMne dhyAnakara karmoMkA kSaya kiyA hai jo mokSakI Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mUlAcAraargalake chedaka haiM moha rahita haiM mithyAtva jJAnAvaraNI darzanAvaraNIkarmoke vinAzaka hai aise siddha hameM saMsArase zIghra hI taaro||765 jaha majjha tahmi kAle vimalA aNupehaNA bhavejaNhU / taha sabalogaNAhA vimalagadigadA pasIdaMtu // 766 // yathA mama tasin kAle vimalA anuprekSA bhveyuH| tathA sarvalokanAthA vimalagatigatAH prasIdaMtu // 766 // artha-jisataraha aMtasamayameM mere bAraha anuprekSA nirmala hoM usataraha nirmalaga tiko prApta hue sabalokake khAmI siddha bhagavAna mujhapara prasanna hoM aisI prArthanA maiM karatA hUM // 766 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdI. bhASATIkAmeM bAraha anuprekSAoMko kahanevAlA AThavAM dvAdazAnuprekSAdhikAra samApta huA // 8 // anagArabhAvanAdhikAra // 9 // Age maMgalAcaraNapUrvaka anagArabhAvanAko kahate haiMvaMdittu jiNavarANAM tihuyaNajayamaMgalovavedANaM / kaMcaNapiyaMguvihumaghapAkuMdamuNAlavaNayANaM // 767 // aNayAramaharisIpAM, pAiMdapAriMdaiMdamAhidANaMH / vocchAmi vivihasAraM bhAvaNasuttraM gunnmhttN||768|| vaMditvA jinavarAna tribhuvanajayamaMgalopapetAn / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 281 kAMcanapriyaMguvidrumaghanakuMdamRNAlavarNAn // 767 // anagAramaharSINAM nAgeMdranareMdredramahitAnAM / vakSyAmi vividhasAraM bhAvanAsUtraM guNamahat // 768 // artha-tInalokameM jayalakSmI aura puNya ina donoMkara sahita tathA suvarNa sarasoMkA phUla mUMgA ramaNIka meghakuMda puSpa kamalanAla inake samAna raMgayukta zarIravAle aise jineMdra devoMko namaskArakara nAgeMdra cakravartI iMdra inakara pUjita aise gRhAdi parigraharahita mahAmuniyoMke guNoMkara mahAn saba zAstroMmeM sArabhUta aise bhAvanAsUtrako maiM kahatA hUM // 767-768 // . liMgaM vadaM ca suddhI vasadivihAraM ca bhikkha NANaM ca / ujjhaNasuddhI ya puNo vakaM ca tavaM tadhA jhANaM // 769 // edamaNayArasuttaM dasavidhapada viNayaatthasaMjuttaM / jo paDhai bhattijutto tassa paNassaMti paavaaiN||770|| liMgasya vratasya ca zuddhiH vasatirvihArazca bhikSA jJAnaM ca / ujjhanazuddhiH ca punaH vAkyaM ca tapaH tathA dhyaan||769|| etAni anagArasUtrANi dazavidhapadAni vinyaarthsNyuktaani| yaH paThati bhaktiyuktaH tasya praNazyati pApAni // 770 // artha-liMgakI zuddhi, vratazuddhi, vasatizuddhi, vihArazuddhi, bhikSAzuddhi, jJAnazuddhi, ujjhanazuddhi, vAkyazuddhi, tapazuddhi aura dhyAnazuddhi / ye dasapadavAle vinaya. arthakara sahita anagArasUtra haiM; inako jo bhakti sahita paDhatA hai usake pApa naSTa hojAte haiM // 769-770 // NissesadesidamiNaM suttaM dhIrajaNabahumadamudAraM / Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 mUlAcAra aNagArabhAvaNamiNaM susamaNaparikittaNaM suNaha // 771 nizzeSadezakA ni imAni sUtrANi dhIrajanabahumatAni udArANi anagArabhAvanAnImAni suzramaNaparikIrtanAni zRNuta // 771 artha --ye sUtra suAcAra siddhAMta ke kahanevAle haiM, gaNadharAdikoMke bahuta mAnya haiM, khargAdiphalake denevAle haiM uttamamuniyoM kI kIrtike karanevAle haiM aise ina anagArabhAvanAsUtroM ko bho sAdhujano ! tuma suno // 771 // " NiggaMthamaharisINaM aNayAracarittajuttiguttANaM / NicchidamahAtavANaM vocchAmi guNe guNadharANaM // 772 // nirgrathamaharSINAM anagAracaritrayuktiguptAnAm / nizcitamahAtapasAM vakSyAmi guNAn guNadharANAm // 772 // artha -- anagAroM ke cAritrayogakara veSTita, jinakA tapa mahAn nizcala, guNoMke dhAraka aise saba parigraha rahita mahAmuniyoMke guNoMko maiM kahUMgA // 772 // aba liMgazuddhiko kahate haiM;calacavalajIvidamiNaM NAUNa mANusattaNamasAraM / NigviNNakAmabhogA dhammammi uvadvidamadIyA // 773 // NimmA liya sumiNAviya dhaNakaNayasamiddhabaMdha vajaNaM ca / payati vIrapurisA virattakAmA gihAvAse // 774 // calacapalajIvitamidaM jJAtvA manuSyatvamasAraM / nirvikAmabhogA dharme upasthitamatayaH / / 773 // nirmAlyasumanasa iva dhanakanakasamRddhabAMdhavajanaM ca / prajahaMti vIrapuruSAH viraktakAmA gRhavAse / / 774 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 283 artha -- asthira nAzasahita isa jIvanako aura paramArtharahita isa manuSyajanmako jAnakara strI Adi upabhoga tathA bhojana Adi bhogoMse abhilASArahita hue, nirgrathAdisvarUpa cAritra meM dRDha buddhivAle, gharake rahanese virakta cittavAle aise vIrapuruSa bhogameM Aye phUloMkI taraha gAya ghor3A Adi dhana sonA inakara paripUrNa aise bAMdhava janoM ko chor3a dete haiM / / 773 / 774 // jammaNamaraNuvviggA bhIdA saMsAravAsamasubhassa / rocaMti jiNavaramadaM pavayaNaM vaDamANassa // 775 // janmamaraNodvinA bhItAH saMsAravAse azubhAt / rocaMte jinavaramataM pravacanaM vardhamAnasya || 775 // artha -- janma aura maraNase kaMpita tathA saMsAra vAsameM duHkhase bhayabhIta muni vRSabhAdi jinavara ke matakI vardhamAna svAmIke dvAdazAMga caturdaza pUrvasvarUpa pravacanakI zraddhA karate haiM / 775 // pavaravaradhammatitthaM jiNavaravasahassa vaDamANassa / tiviheNa saddahaMti ya Natthi ido uttaraM aNNaM / / 776 // pravaravaradharmatIrthaM jinavaravRSabhasya varSamAnasya / trividhena zraddadhati ca nAsti ita uttaramanyat // 776 // artha -- vRSabhadeva va mahAvIra khAMmI ina saba tIrthakaroMke ati zreSTha dharmarUpI tIrthako manavacanakAyakI zuddhatAse zraddhAna karate haiN| kyoMki isatIrthase adhika anyatIrtha koI nahIM hai // 776 // ucchAhaNicchidamadI vavasidavavasAyabaddhakacchA ya / bhAvANurAyaratA jiNapaNNattammi dhammammi // 777 // utsAha nizcitamatayo vyavasitavyavasAyabaddhakakSAzra / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 mUlAcAra bhAvAnurAgaraktA jinaprajJapte dharme // 777 // artha-tapameM tallInahonemeM jinakI buddhi nizcita hai jinhoMne puruSArtha kiyA hai karmake nirmUla (nAza ) karanemeM jinoMne kamara kasI hai aura jinadeva kathita dharmameM paramArthabhUta bhakti usake premI haiM aise muniyoMke liMgazuddhi hotI hai // 777 // dhammamaNuttaramimaM kammamalapaDalapADayaM jiNakaravAdaM / saMveg2ajAyasaddA giNhaMti mahavvadA paMca // 778 // dharmamanuttaramimaM karmamalapaTalapATakaM jinAkhyAtaM / saMvegajAtazraddhA gRhaMti mahAvratAni paMca // 778 // artha-yaha advitIya jinadeva kathita dharma hI karmamala samUhake vinAza karanemeM samartha hai jo dharma dharma phalameM harSa honese utpanna zraddhA sahita haiM ve hI satpuruSa isa dharmako grahaNa karate haiM tathA pAMca mahAvratoMko pAlate haiM // 778 // saccavayaNaM ahiMsA adattaparivajaNaM ca rocaMti / taha baMbhaceraguttiM pariggahAdo vimuttiM ca // 779 // satyavacanaM ahiMsA adattaparivarjanaM ca rocaMte / tathA brahmacaryaguptiM parigrahAt vimuktiM ca // 779 // artha-satyavacana ahiMsA acaurya brahmacaryakA pAlana aura parigrahatyAga ina pAMca mahAvratoMko acchI taraha cAhate haiM // 779 // pANivaha musAvA, adatta mehuNa pariggahaM ceva / tiviheNa paDikaMte jAvajIvaM diDhadhidIyA // 780 // prANivadhaM mRSAvAdaM adattaM maithunaM parigrahaM caiva / trividhena pratikrAmaMti yAvajIvaM dRr3hadhRtayaH // 780 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 285 artha - sthira buddhivAle sAdhu hiMsA, jhUThabolanA corI maithunasevA parigraha ina pAMca pApoMko manavacanakAyase jIvanaparyaMta tyAgate haiM // 780 // Age vratazuddhiko kahate haiM; -- te savvasaMgamukkA amamA apariggahA jahAjAdA / vosacantadehA jiNavaradhammaM samaM NeMti // 781 // te sarvasaMgamuktA amamA aparigrahA yathAjAtAH / vyutsRSTatyaktadehA jinavaradharma samaM nayaMti // 781 // artha -- ve muni saba aMtaraMga parigraharahita hue, sneharahita, kSetrAdi bAhya parigraharahita, nagnamudrAko prApta taila snAnAdi dehasaMskArase rahita hue jinadharma jo cAritra usako paralokameM bhI sAtha lejAte haiM // 781 // savAraMbhaNiyattA juttA jiNadesidammi dhammammi / Na ya icchaMti mamattiM pariggahe bAlamittammi / / 782 // sarvAraMbhanivRttA yuktA jinadezite dharme / na ca icchaMti mamatvaM parigrahe bAlamAtre || 782 // artha - jisakAraNa ve munIzvara asimaSI Adi saba vyApAroMse nivRtta aura jineMdrakara upadezita dharmameM udyata hue bAlamAtra parigraha meM bhI mamatA nahIM rakhate haiM // 782 // apariggahA aNicchA saMtuTTA suTTidA carittammi / avi NIevi sarIre Na karaMti muNI mattiM te // 783 // aparigrahA anicchAH saMtuSTAH susthitAH caritre / api nijepi zarIre na kurveti munayaH mamatvaM te // 783 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mUlAcAraartha-Azrayarahita AzArahita saMtoSI cAritrameM tatpara aise muni apane zarIra meM bhI mamatva nahIM karate // 783 // te NimmamA sarIre jatthatthamidA vasaMti anniedaa| savaNA appaDibaddhA vijU jaha diTTaNaTThA vA // 784 // te nirmamAH zarIre yatra astamitA vasaMti aniketAH / zramaNA apratibaddhA vidyudyathA dRSTanaSTA vA // 784 // artha-ve sAdhu zarIrameM nirmama hue jahAM sUrya asta hojAtA hai vahAM hI Thahara jAte haiM kucha bhI apekSA nahIM karate / aura ve kisIse baMdhe hue nahIM khataMtra haiM vijalIke samAna dRSTanaSTa haiM isaliye aparigraha haiM // 784 // gAmeyarAdivAsI jayare paMcAhavAsiNo dhiiraa| savaNA phAsuvihArI vivittaegaMtavAsIya // 785 // grAme ekarAtrivAsinaH nagare paMcAharvAsino dhiiraaH| zramaNAH prAsukavihAriNo viviktaikAMtavAsinaH // 785 // artha-gAmameM eka rAta rahate haiM nagarameM pAMca dina taka rahate haiM / ve sAdhu dhairyasahita haiM prAsukavihArI haiM strI Adirahita ekAMta jagahameM rahate haiM // 785 // egaMtaM maggaMtA susamaNA varagaMdhahatthiNo dhiiraa| sukkajjhANaradIyA muttisuhaM uttamaM pattA // 786 // ekAMtaM mRgayamANAH suzramaNA varagaMdhahastinaH dhiiraaH| zukladhyAnaratayaH muktisukhamuttamaM prAptAH // 786 // artha-ekAMta sthAnako dekhate hue zreSThagaMdhahastIkI taraha dhIra vIra uttama sAdhujana zukladhyAnameM lIna hue uttama mokSasukhako pAte haiM // 786 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 anagArabhAvanAdhikAra 9 / eyAiNo avihalA vasaMti girikaMdaresu sppurisaa| dhIrA adINamaNasA ramamANA vIravayaNammi // 787 // ekAkinaH avihvalA vasaMti girikaMdareSu stpurussaaH| dhIrA adInamanaso ramamANA vIravacane // 787 // artha-sahAyatArahita utsAhasahita dhIra vIra dInavRttirahita mahAvIrakhAmIke vacanoMmeM ramate hue aise zreSTha muni pahAr3akI guphA. oMmeM rahate haiM // 787 // vasadhisu appaDibaddhA Na te mamattiM kareMti vsdhiisu| suNNAgAramasANe vasaMti te viirvsdiisu|| 788 // vasatiSu apratibaddhA na te mamatvaM kurvati vasatiSu / zUnyAgAramazAneSu vasaMti te vIravasatiSu // 788 // artha-vasatikAoM mamatArahita abhiprAyavAle ve sAdhu vasa. tikAoMmeM mamatA nahIM karate aura vIrapuruSoMke rahaneke sthAna aise zUnyasthAna smazAnabhUmi Adi sthAna unameM rahate haiM // 788 // panbhArakaMdaresu a kApurisabhayaMkaresu sppurisaa| vasadhI abhirocaMti ya sAvadabahughoragaMbhIrA // 789 // prAgbhArakaMdareSu ca kApuruSabhayaMkareSu satpuruSAH / vasatimabhirocaMte zvApadabahughoragaMbhIrAH // 789 // artha--parvatoMke nikuMjoMmeM va jalakara vidAre parvatoMke darAr3oMmeM joki sattvahIna puruSoMko bhayake upajAnevAle haiM aise sthAnoMmeM siMha vyAghra Adikara atigahana bhayAnakasthAnoMmeM gaMbhIra svabhAvako dhAranevAle zreSTha muni rahanekI ruci karate haiM // 789 // eyaMtammi vasaMtA vayavaraghataracchacchabhallANaM / Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 mUlAcAra AguMjiya mArasiya suNati sadda giriguhAsu // 790 // ekAMte vasaMto vRkavyAghratarakSuakSabhallAnAM / I AguMjitamArasitaM zRNvaMti zabdaM giriguhAsu // 790 // artha -- ekAMta meM parvatoMkI guphAoMmeM vasate sAdhu bheDiyA bAgha cItA rIcha inake AguMjita Arasita zabda sunate haiM / taubhI sattvase calAyamAna nahIM hote // 790 // rattiMcarasauNANaM NANA ruttasidabhIdasaddAlaM / uSNAveMti varNataM jattha vasaMto samaNasIhA // 791 // rAtricarazakunAnAM nAnA ruttasitabhItazabdAlaM / unnAdayaMti vanAMtaM yatra vasaMti zramaNasiMhAH // 791 // artha - rAtimeM vicaranevAle ghUghU Adi pakSiyoMke nAnAprakArake ronesahita bhayaMkara zabda jisa vanake madhya meM garjanA karate haiM usI vanameM munirAja rahate haiM // 791 // sIhA iva NarasIhA pavvayataDakaDayakaMdaraguhAsu / jiNavayaNamaNumaNaMtA aNuviggamaNA parivasaMti // 792 siMhA iva narasiMhAH parvatataTakaTakakaMdaraguhAsu / jinavacanamanumanyaMto anudvignamanasaH parivasaMti // 792 // artha - siMhake samAna manuSyoM meM pradhAna aise munirAja jinA - gamakA nizcaya zraddhAna karate udvegarahita sthira cittavAle hue parvatake adhobhAga UparabhAga pArzvabhAga athavA guphAmeM rahate haiM792 sAvadasayANucariye paDibhaya bhI maMdhyAragaMbhIre / dhammANurAyarattA vasaMti rattiM giriguhAsu // 793 // zvApadazatAnucarite paribhayabhIme aMdhakAragaMbhIre / Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 289 dharmAnurAgaraktA vasaMti rAtrau giriguhAsu // 793 // artha-vAgha Adi krUra jIvoMkara sevita cAroM tarapha bhayAnaka ati aMdhakArakara gahana aise vanake parvatoMkI guphAoMmeM cAritrake AcaraNameM tatpara munirAja rAtameM nivAsa karate haiM // 793 // sajjhAyajhANajuttA rattiM Na suvaMti te payAmaM tu / suttatthaM ciMtaMtA NihAya vasaM Na gacchaMti // 794 // svAdhyAyadhyAnayuktA rAtrau na svapaMti te prakAmaM tu / sUtrArtha ciMtayaMtaH nidrAyA vazaM na gacchaMti // 794 // artha-zrutakI bhAvanA dhyAna inameM lIna hue aura sUtra arthako citavana karate hue munirAja nidrAke AdhIna nahIM hote / yadi sote bhI haiM to pahalA pichalA pahara chor3akara kucha nidrA lelete haiM // 794 // paliyaMkaNisejagadA viiraasnneypaassaayiiyaa| ThANukkaDehiM muNiNo khavaMti ratiM giriguhAsu // 795 // paryakaniSadyAgatA viiraasnaikpaarshvshaayinH| sthAnotkaTaiH munayaH kSapayati rAtriM giriguhAsu // 795 // artha-padmAsana sAmAnya Asanakara baiThe vIrAsanakara sthita tathA eka pasavADese sote kAyotsarga ukuru Adi AsanoMse baiThe munirAja parvatakI guphAoMmeM rAtako vitAte haiM // 795 // uvadhibharavippamukkA vosadaMgA NiraMvarA dhIrA / NikiMcaNa parisuddhA sAdhU siddhivi maggaMti // 796 // upadhibharavipramuktA vyutsRSTAMgA niraMbarA dhIrAH / niSkicanAH parizuddhA sAdhavaH siddhiM api mRgyNte||796 19 mUlA. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 mUlAcAra artha-ayogya upakaraNoMkara rahita zarIrase mamatva chor3anevAle nama dhIra nirlobhI manavacanakAyase zuddha aise sAdhu karmake kSaya honekI icchA karate haiM // 796 // muttA NirAvavekkhA sacchaMdavihAriNo jadhA vaado| hiMDaMti NiruvviggA jayarAyaramaMDiyaM vasudhaM // 797 // muktA nirapekSAH svacchaMda vihAriNaH yathA vaatH| hiMDaMti nirudvignA nagarAkaramaMDitAM vasudhAM // 797 // artha-saba parigraha rahita vAyukI taraha khAdhIna vicaranevAle udvegarahita hue muni nagara aura khAnikara maMDita pRthivIpara vihAra karate haiM // 797 // Sasudhammivi viharaMtA pIDaM Na kareMti kassai kayAI / jIvesu dayAvaNNA mAyA jaha puttabhaMDesu // 798 // vasudhAyAmapi viharaMtaH pIDAM na kurvati kasyacit kadAcit / jIveSu dayApannA mAtA yathA putrabhAMDeSu // 798 // artha-saba jIvoMmeM dayAko prApta saba sAdhu pRthivIpara vihAra karate hue bhI kisI jIvako kabhI bhI pIr3A nahIM karate jaise mAtA putrake Upara hita hI karatI hai usItaraha sabakA hita hI cAhate haiM // 798 // jIvAjIvavihattiM NANujoeNa sudu NAUNa / to pariharaMti dhIrA sAvalaM jettiyaM kiMciM // 799 // jIvAjIvavibhaktiM jJAnodyotena suSTha jJAtvA / tataH pariharaMti dhIrAH sAvadhaM yAvat kiMcit // 799 // artha-paryAya sahita jIva ajIvake bhedoMko jJAnake prakAzase Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 291 acchItaraha jAnakara usake bAda jitanA kucha doSa samUha hai sabako tyAga dete haiM // 799 // sAvajakaraNajoggaM savvaM tiviheNa tiyaraNavisuddhaM / vajaMti vajabhIrU jAvajjIvAya NiggaMthA // 800 // sAvadhakaraNayogyaM sarva trividhena trikaraNavizuddhaM / varjayaMti avadyabhIravaH yAvajjIvaM nigraMthAH // 800 // artha-doSoMse DaranevAle munirAja manavacanakAyase zuddha kRta kArita anumodanAse samasta sadoSa jo iMdriya pariNAma vA kriyA haiM unako maraNaparyaMta chor3a dete haiM / 800 // taNarukkhaharicchedaNatayapattapavAlakaMdamUlAI / phalapupphabIyaghAdaM Na kariti muNI Na kaariNti||801|| tRNavRkSaharicchedanatvakapatrapravAlakaMdamUlAni / phalapuSpabIjaghAtaM na kurvati munayo na kArayati // 801 // artha-munirAja tRNa vRkSa harita inakA chedana vakkala pattA koMpala kaMda mUla inakA chedana tathA phala puSpa bIja inakA ghAta na to Apa karate hai aura na dUsarese karAte haiM // 801 // puDhavIya samAraMbhaM jalapavaNaggItasANamAraMbhaM / Na kareMti Na kAreMti ya kAreMtaM NANumodaMti // 802 // pRthivyAH samAraMbhaM jalapavanAgnitrasAnAmAraMbhaM / na kurvati na kArayati ca kurvataM nAnumodaMte // 802 // artha-munirAja pRthivIkA khodanA Adi samAraMbha tathA jala vAyu ani trasajIva inakA sIMcanA Adi AraMbha na to karate haiM na karAte haiM aura na karanevAlekI prazaMsA karate haiM // 802 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 mUlAcAra NikkhittasatthadaMDA samaNA sama svvpaannbhuudesu| appaTuM ciMtatA havaMti avvAvaDA sAhU // 803 // nikSiptazastradaMDAH zramaNAH samAH sarvaprANabhUteSu / AtmArtha ciMtayaMto bhavaMti avyApRtAH sAdhavaH // 803 // artha-hiMsAke kAraNabhUta hathiyAra DaMDA Adi saba jinhoMne chor3a diye haiM, jo saba prANiyoMmeM samAna dRSTivAle haiM vyApArarahita haiM aura AtmAke hitako vicAranevAle aise mahAmuni kisIko pIr3A nahIM upajAte // 803 // uvasaMtAdINamaNA uvekkhasIlA havaMti mjjhtthaa| NihudA alolamasaThA abiMbhiyA kAmabhogesu 804 upazAMtA adInamanasaH upekSAzIlA bhavaMti mdhysthaaH| nibhRtA alolA azaThA avismitA kAmabhogeSu // 804 // artha-kaSAyarahita kSudhA Adise dInacittarahita upasarga sahane meM samartha samadarzI hAthapAMvako saMkocita karanevAle vAMchArahita mAyArahita aura kAmabhogoMmeM anAdara karanevAle aise mahAmuni hote haiM / / 804 // jiNavayaNamaNugaNetA saMsAramahAbhayaMpi ciNttaa| ganbhavasadIsu bhIdA bhIdA puNa jammamaraNesu // 805 // jinavacanamanugaNayaMtaH saMsAramahAbhayamapi ciNtyNtH| garbhavasatiSu bhItA bhItAH punaH janmamaraNeSu // 805 // artha-jinavacanoMmeM atyaMta prIti rakhanevAle saMsArake mahAbhayako ciMtanevAle garbhameM rahanese bhayabhIta aura janma maraNase bhI bhayabhIta aise mahAmuni hote haiM / 805 // Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagAra bhAvanAdhikAra 9 / ghore Nirayasaricche kuMbhIpAye supaccamANANaM / ruhiracalAvilapaure vasidavvaM gagbhavasadIsu // 806 // ghore nirayasadRze kuMbhIpAke supacyamAnAnAM / rudhiracalAvilapracure vasitavyaM garbhavasatiSu // 806 // artha -- bhayAnaka narakake samAna hAMr3IpAkameM bhaleprakAra pacyamAna hamako lohIkara capala glAniyukta aise garbharUpI sthAnameM rahanA par3atA hai // 806 // 293 diTThaparama sArA viNNANaviyakkhaNAya buddhIe / NANakayadIviyAe agabbhavasadI vimaggati // 807 // dRSTaparamArthasArA vijJAnavicakSaNayA buddhyA / jJAnakRtadIpikayA agarbhavasatiM vimArgati // 807 // artha - jinoMne saMsArakA asalI svarUpa dekhaliyA hai aise sAdhu bhedajJAna se kuzala buddhikara zrutajJAnarUpI dIpakara garbharahita nivAsakI talAza karate rahate haiM // 807 // bhAveMti bhAvaNaradA vairaggaM vIdarAgayANaM ca / NANeNa daMsaNeNa ya caritajoeNa virieNa // 808 // bhAvayati bhAvanAratA vairAgyaM vItarAgANAM ca / jJAnena darzanena ca cAritrayogena vIryeNa // 808 // artha -- bhAvanAmeM lIna aise sAdhu vItarAgoMke jJAna darzana cAritra dhyAna vIrya inakara sahita vairAgyakA ciMtavana karate rahate haiM / dehe NirAvayakkhA appANaM damaruI damemANA / ghidipaggahapaggahidA chiMdaMti bhavassa mUlAI // 809 // dehe nirapekSA AtmAnaM damarucayaH damayaMtaH / Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra dhRtipragrahapragrahItA chiMdati bhavasya mUlAni // 809 // artha - dehameM mamatvarahita zamabhAvameM rucivAle AtmAko upazamabhAvameM prApta karate hue dhairyarUpI balakara sahita aise mahAmuni saMsArake mUlako chedana karate haiM // / 809 // 294 chaTTamabhattehiM pAraMti ya paragharammi bhikkhAe / jamaNaTThe bhuMjaMti ya Navi ya payAmaM rasaTThAe // 810 // SaSThASTamabhaktaiH pArayati ca paragRhe bhikSayA / yAvadarthaM bhuMjate ca nApi ca prakAmaM rasArthAya // 810 // artha - belA telA Adi upavAsoMkara ve muni paragharameM bhikSAvRttise cAritra ke sAdhanArtha bhojana karate haiM khAdhyAyameM pravRtti ho utanAmAtra jImate haiM surasake kAraNa bahuta bhojana nahIM karate 810 NavakoDIparisuddhaM dasadosavivajjiyaM malavisuddhaM / bhuMjaMti pANipatte pareNa dattaM paragharammi // 811 // navakoTiparizuddhaM dazadoSavivarjitaM malavizuddhaM / bhuMjate pANipAtreNa pareNa dattaM paragRhe / / 811 // artha -- manavacanakAya kRtakAritaanumodanAkara zuddha zaMkita Adi doSa rahita nakharoma Adi caudaha malakara varjita paragharameM parakara diye hue aise AhArako hAtharUpa pAtrapara rakhakara ve muni khAte haiM // 811 // uddesiya kIyaDaM aNNAdaM saMkidaM abhihaDaM ca / suttappaDikuTThANi ya paDisiddhaM taM vivajeMti // 812 // auddezikaM krItataraM ajJAtaM zaMkitaM abhighaTaM ca / sUtrapratikUlaM ca pratisiddhaM tat vivarjayaMti // 812 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 295 artha-audezika krItatara ajJAta zaMkita anyasthAnase AyA sUtrake viruddha aura sUtrase niSiddha aise AhArako ve muni tyAga dete haiM // 812 // aNNAdamaNuNNAdaM bhikkhaM Nicuccamajjhimakulesu / gharapaMtihiM hiMDaMti ya moNeNa muNI samAditi // 813 ajJAtAmanujJAtAM mikSAM nIcocamadhyamakuleSu / gRhapaMktibhiH hiMDaMti ca maunena munayaH samAdadate // 813 // artha-daridra dhanavAn sAmAnyagharoMmeM gharoMkI paMktise ve muni bhramaNa karate haiM aura phira maunapUrvaka ajJAta anujJAta bhikSAko (AhArako ) grahaNa karate haiM // 813 // sIdalamasIdalaM vA sukaM lukkhaM suNiddha suddhaM vaa|| loNimaloNidaM vA bhuMjaMti muNI aNAsAdaM // 814 // zItalamazItalaM vA zuSkaM rUkSaM susnigdhaM zuddhaM vaa| lavaNitamalavaNitaM vA bhuMjate munayaH anAsvAdam // 814 // artha-zItala garama athavA sUkhA rUkhA cikanA vikArarahita lonasahita athavA rahita aise bhojanako ve muni khAdarahita jImate haiM // 814 // akkhomakkhaNamettaM bhuMjaMti muNI paanndhaarnnnnimittN| pANaM dhammaNimittaM dhammapi caraMti mokkhalu // 815 // akSamRkSaNamAtraM bhuMjate munayaH prANadhAraNanimittaM / prANaM dharmanimittaM dharmamapi caraMti mokSArtham // 815 // artha-gAr3Ike dhurA cuparaneke samAna prANoM ke dhAraNake nimitta Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 mUlAcArave muni AhAra lete haiM prANoMko dhAraNa karanA dharmake nimitta aura dharmako mokSako nimitta pAlate haiM / / 815 // laddhe Na hoti tuTThA Navi ya aladdheNa dummaNA hoti / dukkhe suhesu muNiNo majjhatthamaNAkulA hoti // 816 labdhe na bhavaMti tuSTA nApi ca alabdhena durmanaso bhavaMti / duHkhe sukheSu munayaH madhyasthA anAkulA bhavaMti // 816 // artha-munirAja AhArake milanepara to prasanna nahIM hote aura na milanepara malina citta nahIM hote / duHkha honepara samabhAva tathA sukha honepara AkulatArahita hote haiM // 816 // Navi te abhitthuNaMti ya piMDatthaM Navi ya kiMci jaayte| moNavvadeNa muNiNo caraMti bhikkhaM abhAsaMtA // 817 nApi te abhiSTuvaMti piMDArtha nApi ca kiMcit yAcaMte / maunavratena munayaH caraMti bhikSAM abhaassyNtH|| 817 // artha-munirAja bhojana keliye stuti nahIM karate aura na kucha mAMgate haiN| ve maunavratakara sahita nahIM kucha kahate hue bhikSAke nimitta vicarate haiM // 817 // dahIti dINakalusaM bhAsaM NecchaMti erisaM vattuM / avi NIdi alAbheNa Na ya moNaM bhaMjade dhiiraa||818|| dehIti dInakaluSAM bhASAM necchaMti IdRzI vktuN| api nivartate alAbhena na ca maunaM bhaMjate dhIrAH // 818 // artha-tuma hamako grAsa do aise karuNArUpa malina vacana kahanekI icchA nahIM krte| aura bhikSAke na milanepara lauTa Ate haiM paraMtu ve dhIra muni maunako nahIM tor3ate // 818 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 297 payaNaM va pAyaNaM vA Na kareMti aNeva te karAveMti / payaNAraMbhaNiyattA saMtuTThA bhikkhametteNa // 819 // pacanaM vA pAcanaM vA na kurveti ca naiva te kArayati / pacanAraMbhanivRttAH saMtuSTA bhikSAmAtreNa // 819 // artha-Apa pakAnA dUsarese pakavAnA na to karate haiM na karAte haiM ve muni pakAneke AraMbhase nivRtta hue eka bhikSAmAtrase saMtoSako prApta hote haiM // 819 // asaNaM jadi vA pANaM khajaM bhojaM ca lija pejaM vaa| paDilehiUNa suddhaM bhuMjaMti pANipattesu // 820 // azanaM yadi vA pAnaM khAdyaM bhojyaM ca leAM peyaM vA / pratilekhya zuddhaM bhuMjate pANipAtreSu // 820 // artha-bhAta Adi dUdha Adi lADU Adi roTI Adi khAdyavastu mAMDa Adi AhArako zuddha dekha hAtharUpI pAtrameM rakhakara jImate haiM // 820 // jaM hoja avivaNNaM pAsuga pasatthaM tu esaNAsuddhaM / bhujaMti pANipatte laDUNa ya goyaraggammi // 821 // yat bhavati avivarNa prAsukaM prazastaM tu eSaNAzuddhaM / bhuMjate pANipAtre labdhvA ca gocarAgre // 821 // artha-jo bhojana kurUpa na ho prAsuka ho suMdara ho eSaNA samitise zuddha ho usako bhikSAke samaya pAkara pANipAtrameM khAte haiM // 821 // jaM hoja behi tehiaMca vevaNNa jNtusNsittuN| appAsugaM tu NacA taM bhikkhaM muNI vivjeti||822|| Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 mUlAcArayat bhavati dvayahaM tryahaM ca vivarNa jaMtusaMzliSTaM / aprAsukaM tu jJAtvA tAM bhikSA munayaH vivarjayaMti // 822 // artha-jo bhojana do dinakA kiyA ho vA tInadinakA kiyA ho khabhAvase calita hogayA ho saMmUrchana jIvoMkara sahita ho usako aprAsuka jAnakara usa AhArako ve muni chor3a dete haiM // 822 / / jaM pupphida kiNNaidaM daTTaNaM pUvvapappaDAdINi / vajati vajaNijjaM bhikkhU appAsuyaM jaM tu||823 // yat puSpitaM klinnaM dRSTvA aprUpapaTAdIni / vajayaMti varjanIyaM bhikSavaH aprAsukaM yattu // 823 // artha-jo nIle sapheda Adi rUpa hue durgadharUpa hue aise pUvA pApaDa Adiko dekhakara aprAsuka vastu tyAgane yogya hai aisA samajha ve munirAja aise AhArako chor3a dete haiM // 823 // jaM suddhamasaMsattaM khajaM bhojjaM ca lejja pejaM vaa| girhati muNI bhikkhaM sutteNa aNidiyaM jNtu||824|| yat zuddhamasaMsaktaM khAdyaM bhojyaM ca leyaM peyaM vA / gRhaMti munayaH bhikSA sUtreNa aniMditaM yattu // 824 // artha-jo kurUpa na ho aura jaMtuoMkara sahita na ho sUtrase aniMdita ho aise khAdya bhojya lehya peya cAraprakArake AhArako ve muni grahaNa karate haiM // 824 // phalakaMdamUlavIyaM aNaggipakaM tu AmayaM kiNci| NacA aNesaNIyaM Navi ya paDicchaMti te dhiiraa||825|| phalakaMdamUlabIjaM anagnipakaM tu AmakaM kiMcit / jJAtvA anazanIyaM nApi ca pratIcchaMti te dhiiraaH||825|| Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 299 artha-agnikara nahIM pake aise phala kaMda mUla bIja tathA anya bhI jo kaccA padArtha usako abhakSya jAnakara ve dhIra vIra muni khAnekI icchA nahIM karate // 825 // jaM havadi aNivvIyaM NivahimaM phAsuyaM kayaM ceva / NAUNa esaNIyaM taM bhikkhaM muNI paDicchati // 826 // yat bhavati anirbIjaM nivartimaM prAsukaM kRtaM caiva / jJAtvA azanIyaM tat bhaikSyaM munayaH pratIcchaMti // 826 // artha-jo nirbIja ho aura prAsuka kiyA gayA ho aise AhArako khAne yogya samajhakara munirAja usake lenekI icchA karate haiM // 826 // bhottUNa goyaragge taheva muNiNo puNovi pddikNtaa| parimidaeyAhArA khamaNeNa puNovi pAreti // 827 // bhuktvA gocarAgre tathaiva munayaH punarapi prtikraaNtaaH| parimitaikAhArAH kSamaNena punarapi pArayati // 827 // artha-eka velAmeM ekavAra hai AhAra jinake aise muni bhikSAmeM prApta AhArako lekara bhI doSoMke nivAraNa karaneke liye pratikramaNa karate haiM / aura upavAsa karake phira bhojana karate haiN| ___ Age jJAnazuddhiko kahate haiM;te laddhaNANacakkhU NANujjoeNa diThThaparamaTThA / NissaMkidaNivvidigiMchAdabalaparakkamA sAdhU // 828 // te labdhajJAnacakSuSo jJAnodyotena dRssttprmaarthaaH| nizaMkAnirvicikitsAtmabalaparAkramAH sAdhavaH // 828 // artha-jinoMne jJAna netra pAliyA hai aise haiM, jJAnarUpI prakA Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mUlAcArazase jinoMne saba lokakA sAra jAna liyA hai, padArthoM meM zaMkArahita glAnirahita apane balake samAna jinake parAkrama ( utsAha ) haiM aise sAdhu haiM // 828 // aNubaddhatavokammA khavaNavasagadA taveNa tnnuaNgaa| dhIrA guNagaMbhIrA abhaggajogAya diDhacarittA ya 829 AlINagaMDamaMsA pAyaDabhiuDImuhA adhiydcchaa| savaNA tavaM caraMtA ukiNA dhammalacchIe // 830 // AgamakadaviNNANA aTuMgavidUyabuddhisaMpaNNA / aMgANi dasaya doNiya coddasa ya dharaMti puvvAiM831 dhAraNagahaNasamatthA padANusArIya bIyabuddhIya / saMbhiNNakuTThabuddhI suyasAgarapArayA dhIrA // 832 // sudarayaNapuNNakaNNA heuNayavisAradA viulbuddhii| NiuNatthasatthakusalA paramapadaviyANayA samaNA 833 avagadamANatthaMbhA aNussidA agavidA acaMDA y| daMtA maddavajuttA samayavidaNNU viNIdA ya // 834 // uvaladdhapuNNapAvA jinnsaasnnghidmunnidpjjaalaa| karacaraNasaMvuDaMgA jhANuvajuttA muNI hoti // 835 // anubaddhatapaHkarmANaH kSamaNavazaMgatAH tapasA tnvNgaaH| dhIrA guNagaMbhIrA abhagnayogA dRDhacaritrAzca // 829 // AlInagaMDamAMsAH prakaTabhrakuTImukhA adhikaakssaaH| zramaNAH tapazcaraMta utkIrNA dharmalakSmyA // 830 // AgamakRtavijJAnA assttaaNgvidussiibuddhisNpnnaaH| .. aMgAni daza ca dve caturdaza ca dhArayati pUrvANi // 831 // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 301 dhAraNagrahaNasamarthAH padAnusAriNo biijbuddhyH| saMbhinnakoSTabuddhayaH zrutasAgarapAragA dhiiraaH|| 832 // zrutaratnapUrNakaraNA hetunayavizAradA vipulabuddhayaH / nipuNArthazAstrakuzalAH paramapadavijJAyakAH shrmnnaaH||833|| apagatamAnastaMbhA anutsRtA agarvitA acaMDAzca / dAMtA mArdavayuktAH samayavido vinItAzca // 834 // upalabdhapuNyapApA jinazAsanagRhItajJAtaparyAyAH / karacaraNasaMvRtAMgA dhyAnopayuktA munayo bhavaMti // 835 // artha-jinake tapakI kriyA niraMtara rahatI hai, uttama kSamAke dhArI, tapase jinakA aMga kSINa hogayA hai dhIra guNoMkara pUrNa jinakA yoga abhagna hai cAritra dRDha hai aise muni haiN| jinake gAla vaiTha gaye haiM kevala bhauMha muMha dIkhatA hai AkhoMke tAremAtra camakate haiM aise muni jJAna tapo bhAvanArUpa dharmalakSmIkara sahita hue tapako Acarate haiN| jinoMne Agamase jJAna prApta kiyA hai, aMga vyaMjanAdi ATha nimittoMmeM catura buddhiko prApta haiM, bAraha aMga caudaha pUrvoko dhAraNa karate haiM arthAt jAnate haiM / aMgoMke artha dhAraNa grahaNameM samartha haiM, padAnusArI bIjabuddhi saMbhinnabuddhi koSThabuddhi ina RddhiyoMkara sahita haiM zrutasamudrake pAragAmI dhIra aise sAdhu haiM / zrutajJAnarUpI ratnakara jinake kAna bhUSita haiM, hetu nayoMmeM nipuNa haiM mahAn buddhivAle haiM saMpUrNa vyAkaraNazAstra tarka inameM pravINa haiM muktikharUpake jAnanevAle haiM aise sAdhu haiN| jJAnake abhimAnakara rahita jAti Adi ATha madoMkara rahita kApotalezyArahita krodharahita haiM, iMdriyoMke jayakara sahita komalapariNAma Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 mUlAcAra vAle khamata paramatake jAnanevAle aura vinayasahita haiN| jinane puNya pApakA kharUpa jAna liyA hai jinamatameM sthita saba dravyoMkA kharUpa jinane jAnaliyA hai hAtha pairakara hI jinakA zarIra DhakA huA hai aura dhyAnameM udyamI aise muni hote haiN| 829-835 // ___ Age ujjhanazuddhiko kahate haiMte chiNNaNehabaMdhA NiNNehA appaNo sriirmmi| Na karaMti kiMci sAhU parisaMThappaM sarIrammi // 836 // te chinnasnehabaMdhA nisnehA AtmanaH shriire| na kurvati kiMcit sAdhavaH parisaMskAraM zarIre // 836 // __ artha-putra strI AdimeM jinane premarUpI baMdhana kATadiyA hai aura apane zarIrameM bhI mamatArahita aise sAdhu zarIrameM kucha bhI sAnAdi saMskAra nahIM karate // 836 // muhaNayaNadaMtadhoyaNamuvvaTTaNa pAdadhoyaNaM ceva / saMvAhaNa parimaddaNa sarIrasaMThAvaNaM savvaM // 837 // bhUvaNavamaNa vireyaNa aMjaNa abhaMga levaNaM ceva / NatthuyavatthiyakammaM siravejjhaM appaNo savvaM // 838 // mukhanayanadaMtadhAvanamudvartanaM pAdadhAvanaM caiv| saMvAhanaM parimardanaM zarIrasaMsthApanaM sarva // 837 // dhRpanaM vamanaM virecanaM aMjanaM abhyaMgaM lepanaM caiva / nAsikAbastikarma zirAvedhaM AtmanaH sarva // 838 // artha-mukha netra aura dAMtoMkA dhonA zodhanA pakhAlanA uvaTanA karanA paira dhonA aMgamardana karAnA muTThIse zarIrakA tADana karanA kAThake yaMtrase zarIrakA pIDanA ye saba zarIrake saMskAra haiN| Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 anagArabhAvanAdhikAra 9 / dhUpase zarIrakA saMskAra karanA kaMThazuddhikeliye vamana karanA auSadhAdikara dasta lenA, netroMmeM aMjana lagAnA sugaMdhatailamardana karanA caMdana kastUrIkA lepa karanA salAI vattI Adise nAsikAkarma vastikarma karanA nasoMse lohIkA nikAlanA ye saba saMskAra apane zarIrameM sAdhujana nahIM karate // 837-838 // uppaNNammi ya vAhI siraveyaNa kukkhiveyaNaM ceva / adhiyAsiMti sudhidiyA kAyatigiMchaM Na icchaMti839 utpanne ca vyAdhau zirovedanAyAM kukSivedanAyAM caiva / adhyAsaMte sudhRtayaH kAyacikitsAM na icchaMti // 839 // artha-jvararogAdika utpanna honepara bhI tathA mastakameM pIr3A udarameM pIDAke honepara bhI cAritrameM dRDhapariNAmavAle ve muni pIDAko sahana kara lete haiM paraMtu zarIrakA ilAja karanekI icchA nahIM rakhate // 839 // Naya dummaNA Na vihalA aNAulA hoMti ceya sappurisA NippaDiyammasarIrA deMti uraM vAhirogANaM // 840 // na ca durmanasaH na vikalA anAkulA bhavaMti caiva stpurussaaH| niSpratikarmazarIrA dadati uro vyAdhirogebhyaH // 840 // artha-ve satpuruSa rogAdikake Anepara manameM khedakhinna nahIM hote, na vicAra zUnyahote haiM, na Akula hote haiM kiMtu zarIrameM pratIkAra rahita hue vyAdhirogoMke liye hRdaya dedete haiM arthAt sabako sahate haiM // 840 // jiNavayaNamosahamiNaM visayasuhavireyaNaM amidbhuudN| jaramaraNavAhiveyaNa khayakaraNaM savvadukkhANaM // 841 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra jinavacanamauSadhamidaM viSayasukhavirecanaM amRtabhUtaM / jarAmaraNavyAdhivedanAnAM kSayakaraNaM sarvaduHkhAnAm // 841 // artha-iMdriyoMke viSayasukhoMkA jhAr3anevAlA, jarA maraNa vyAdhikI pIDAkA kSaya karanevAlA aura saba duHkhoMkA kSaya karanevAlA ye amRtarUpa auSadha jinavacana hI hai dUsarI koI auSadhi nahIM // 841 // jiNavayaNaNicchidamadI avi maraNaM abbhuti sappurisA Na ya icchaMti akiriyaM jiNavayaNavadikkama kADhuM842 jinavacananizcitamatayaH api maraNaM abhyupayaMti satpuruSAH / na ca icchaMti akriyAM jinavacanavyatikramaM kRtvA // 842 // artha-jinakI buddhi jinavacanoMmeM nizcita hai aise satpuruSa maraNakI to icchA acchItaraha karalete haiM paraMtu jinavacanakA ulaMghanakara rogAdike yatnarUpa khoTI kriyA kabhI nahIM karanA cAhate // 842 // rogANaM AyadaNaM vAghisadasamucchidaM sarIragharaM / dhIrA khaNamavi rAgaMNa kareMti muNI sriirmmi||843|| rogANAM AyatanaM vyAdhizatasamutthitaM zarIragRhaM / dhIrAH kSaNamapi rAgaM na kurvati munayaH zarIre // 843 // artha yaha zarIra rUpI ghara rogoM kA sthAna hai vAta pitta kapha Adise utpanna vyAdhiyoMke saiMkaDoMkara banAyA gayA hai isaliye dhIra vIra muni aise zarIrameM kSaNabhara bhI prema nahIM karate // 813 // edaM sarIramasuI NicaM kalikalusabhAyaNamacokkhaM / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 305 aMtochAidaDhiDDisa khinbhisabharidaM amejjhagharaM // 844 // etat zarIramazuci nityaM kalikaluSabhAjanamazubhaM / aMtazchAditaDhiDDisaM kilbiSabhRtaM amedhyagRhaM // 844 // artha-yaha zarIra sadA apavitra hai rAgadveSakA pAtra hai sukhake lezakara rahita hai kapAsa samAna mAMsa vasA aMtaraMgameM honese cAmakara DhakA huA hai vIrya rudhira Adi azuci vastuoMkara bharA hai aura malamUtrakA ghara hai // 844 // vasamajAmaMsasoNiyapupphasakAlejasiMbhasIhANaM / sirajAlaaDhisaMkaDa cammeM NaddhaM sarIragharaM // 845 // vasAmajAmAMsazoNitapuSpasakAlejazleSmasiMhANaM / sirAjAlAsthisaMkIrNa carmaNA naddhaM zarIragRhaM // 845 // artha-vasA majA mAMsa lohI jhAgasamAna pophasa kalejA ( ati kAle mAMsakA Tukar3A ) kapha nAkakA mala nasAjAla hADa inakara bharA huA aura cAmakara maDhA huA yaha zarIraghara hai||845 vIbhacchaM vichuiyaM thUhAyasusANavaccamuttANaM / aMsUyapUyalasiyaM payaliyalAlAulamacokkhaM // 846 // bIbhatsaM vizaucaM thuutkaarsusaannv!muutraiH| azrupUtalasitaM pragalitalAlAkulaM acaukhyaM // 846 // artha-yaha zarIra DarAvanA hai thUka nAsikAmala gU mUtra inakara glAnisahita hai AMsU rAdhikara sahita jharatI huI lArase glAnirUpa hai isaliye apavitra hai // 846 // kAyamalamatthuliMgaM daMtamala vicikkaNaM galidaseyaM / kimijaMtudosabharidaM seMdaNiyAkaddamasaricchaM // 847 // 20 mUlA. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mUlAcArakAyamalaM mastuliMga daMtamalaM vicikyaM galitasvedaM / kRmijaMtudoSabhRtaM syaMdanIyakardamasadRzam // 847 // artha-malamUtrAdi mAthekA saphedadravyarUpa maila dAMtakA maila netramala jharatA pasInA inakara sahita laTa Adi trasajIvoMkara bharA vAtapittakapharUpa doSoMse bharA aisA yaha zarIra durgaMdhayukta kIcake samAna hai // 847 // aDiMca cammaM ca taheva maMsaM pittaM ca seMbhaMtaha soNidaM c| amejjhasaMghAyamiNaM sarIraM passaMti nnivvedgunnaannupehii|| asthIni ca carma ca tathaiva mAMsaM pittaM ca zleSmA tathA zoNitaM ca amedhyasaMghAtamidaM zarIraM pazyati nirvedaguNAnuprekSiNaH848 artha-saMsAra zarIra bhogoMse vairAgyako prApta hue muni isa zarIrako aisA dekhate haiM ki haDDI camar3A mAMsa pitta kapha lohI ityAdi apavitra vastukA samUharUpa yaha zarIra hai / / 848 // ahiNichaNNaM NAliNibaddhaM kalimalabharidaM kimi . ulapuNNaM / maMsavilittaM tayapaDichaNNaM sriirghrNtNsddmcokkhN|| asthinichannaM nAlinibaddhaM kalimalabhRtaM kRmikulapUrNa / mAMsaviliptatvapraticchannaM zarIragRhaM tatsatatamacaukhyaM849 artha-yaha zarIrarUpI ghara hAMDoMkara maDhA nasoMkara baMdhA azucidravyoMkara pUrNa kRmike samUhakara bharA mAMsakara lipA camaDese DhakA huA hai isaliye hamezA azuci hai // 849 // edArise sarIre duggaMdhe kuNivadiyamacokkhe / saDaNapaDaNe asAre rAgaMNa kariti sppurisaa||850|| Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 30 etAdRzi zarIre durgadhe kuNipatike acaukhye / saDanapatane asAre rAgaM na kurvati satpuruSAH // 850 // artha-durgaMdhayukta azucidravyakara bharA huA khacchatArahita sar3anA par3anA kara sahita sArarahita aise zarIrameM sAdhujana prema nahIM karate // 850 // jaM vaMtaM gihavAse visayasuhaM iNdiytthpribhoye| taM khu Na kadAibhUdo bhuMjaMti puNovi sppurisaa||851 yat vAMtaM gRhavAse viSayasukhaM iMdriyArthaparibhogAt / tat khalu na kadAcidbhUtaM bhuMjate punarapi satpuruSAH // 851 // artha--gRhavAsameM rUparasagaMdhasparzazabdoMke bhogase utpanna jo viSayasukha eka vAra chor3a diyA phira kabhI bhI kisI kAraNase bhI use uttamapuruSa nahIM bhogate // 851 // puvvaradikelidAiM jA iDDI bhogabhoyaNavihiM ca / Navi te kahaMti kassaci NavitemaNasA viciMtaMti852 pUrvaratikrIDitAni yA RddhiH bhogabhojanavidhizca / nApi te kathayaMti kasyacit nApi te manasA viciMtayaMti852 artha--pUrvakAlameM strI vastra Adi vAraMvAra bhoge aura suvarNa cAMdI Adi vibhUti puSpa gaMdha caMdana Adi bhoga tathA ghevara phainI Adi caturvidha AhAra inako bhI acchI taraha bhogA use muni na to kisIse kahate haiM aura na manase hI ciMtavana karate haiN| __ aba vacanazuddhiko kahate haiMbhAsaM viNayavihUNaM dhammavirohI vivajaye vayaNaM / pucchidamapucchidaM vA Navi te bhAsaMti sappurisA853 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mUlAcAra bhASAM vinayavihInAM dharmavirodhi vivarjayaMti vacanaM / pRSTamapRSTaM vA nApi te bhASate stpurussaaH|| 853 // artha-satpuruSa ve muni vinayarahita kaThora bhASAko tathA dharmase viruddha vacanoMko chor3a dete haiN| aura anya bhI virodha karanevAle vacanoMko kabhI nahIM bolate // 853 // acchIhiMa pecchaMtA kaNNehiMya bahuvihAya sunnmaannaa| atthaMti mUyabhUyA Na te karaMti huloiykhaao||854 akSibhiH pazyaMtaH karNaiH ca bahuvidhAni shRnnvNtH| tiSThaMti mUkabhUtA na te kurvati hi laukikakathAH // 854 // artha-ve sAdhu netroMse saba yogya ayogyako dekhate haiM aura kAnoMse saba tarahake zabdoMko sunate haiM paraMtu ve gUMgeke samAna tiSThate haiM laukikIkathA nahIM karate // 854 // itthikahA atthakahA bhattakahA kheDakavaDANaM ca / rAyakahA corakahA jaNavadaNayarAyarakahAo // 855 // svIkathA arthakathA bhaktakathA kheTakarvaTayozca / rAjakathA corakathA janapadanagarAkarakathAH // 855 // artha-strI saMbaMdhI kathA dhanakathA bhojanakathA nadIparvatase ghirAhuA sthAna usakI kathA parvatase hI ghirA huA sthAna usakI kathA rAjakathA corakathA deza nagara kathA khAni saMbaMdhI kathA 855 NaDabhaDamallakahAo mAyAkarajallamuTThiyANaM ca / ajaulalaMghiyANaM kahAsu Na virajae dhIrA // 856 // naTabhaTamallakathAH mAyAkarajallamuSTikayozca / AyokulalaMpikAnAM kathAsu nApi rajyaMte dhiiraaH||856|| Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 309 artha --naTakathA bhaTakathA mallakathA, kapaTake bheSase jInevAle vyAgha aura jvArI inakI kathA, hiMsAmeM rata rahanevAloM kI kathA, vAMsapara caDhanevAle naToM kI kathA - ye saba laukikI kathA ( vikathA ) haiM inameM vairAgI munirAja rAgabhAva nahIM karate / / 856 // vikahAvisottiyANaM khaNamavi hidaeNa te Na ciMtaMti / dhamme laddhamadIyA vikahA tiviheNa vajjaMti // 857 // vikathAvizrutIn kSaNamapi hRdayena te na ciMtayaMti / dharme labdhamatayaH vikathAH trividhena varjayaMti // 857 // artha - strIkathA Adi vikathA aura mithyAzAstra inako ve muni manase bhI citavana nahIM karate / dharmameM prApta buddhivAle muni vikathAko manavacanakAyase chor3a dete haiM // 857 // kukkuya kaMdappAiya hAsa ullAvaNaM ca kheDaM ca / madaduSpahatthavahiM Na kareMti muNI Na kAreMti / / 858 // kautkucyaM kaMdarpAyitaM hAsyaM ullApanaM ca kheDaM ca / madadarpahastatAr3anaM na kurvati munayaH na kArayati // 858 // artha - hRdaya kaMThase apragaTa zabdakA karanA, kAmake upajAnevAle hAsyamile vacana, hAsyavacana, anekacaturAI sahita mIThe vacana, parako ThaganerUpa vacana, madake garvase hAthakA tAr3anAinako munirAja na to karate haiM aura na dUsarese karAte haiM / / 858 // te hoMti NivviyArA thimidamadI padiTTidA jahA udadhI / Niyamesu daDhavvadiNo pArattavimaggayA samaNA // 859 // te bhavaMti nirvikArAH stimitamatayaH pratiSThitAH yathA udadhiH / niyameSu dRDhavratinaH pAratryavimArgakAH zramaNAH / / 859 / / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. mUlAcAraartha-ve muni nirvikAra uddhataceSTArahita vicAravAle samudrake samAna nizcala gaMbhIra chaha AvazyakAdi niyamoMmeM dRDha pratijJAvAle aura paralokakeliye udyamavAle hote haiM / / 859 // jiNavayaNabhAsidatthaM patthaM ca hidaM ca dhammasaMjuttaM / / samaovayArajuttaM pArattahidaM kadhaM kareMti // 860 // jinavacanabhASitArthI pathyAM ca hitAM ca dharmasaMyuktAM / samayopacArayuktAM pArayahitAM kathAM kurvati // 860 // artha-vItarAgake Agamakara kathita arthavAlI pathyakArI dharmakara sahita Agamake vinayakara sahita paralokameM: hita karanevAlI aisI kathAko karate haiM // 860 // sattAdhiyA sappurisA maggaM maNNaMti vIdarAgANaM / aNayArabhAvaNAe bhAveMti ya NicamappANaM // 861 // sattvAdhikAH satpuruSA mArga manyate vItarAgANAM / anagArabhAvanayA bhAvayaMti ca nityamAtmAnam // 861 // artha-upasarga sahanese akaMpa pariNAmavAle aise sAdhujana vItarAgoMke samyagdarzanAdirUpa mArgako mAnate haiM aura anagAra bhAvanAse sadA AtmAkA hI citavana karate haiM / / 861 // __ Age tapazuddhiko kahate haiM;- . NicaM ca appamattA saMjamasamidIsu jhANajogesu / tavacaraNakaraNajuttA havaMti savaNA samidapAvA // 862 nityaM ca apramattA saMyamasamitiSu dhyAnayogeSu / tapazcaraNakaraNayuktA bhavaMti zramaNAH samitapApAH // 862 // artha-ve munIzvara sadA saMyama samiti dhyAna aura yogoMmeM Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 311 pramAda rahita hote haiM tapa cAritra aura teraha prakAra karaNoMmeM udyamI hue pApoMke nAza karanevAle hote haiM // 862 // hemaMta dhidimaMtA sahaMti te himarayaM paramaghoraM / aMgesu NivaDamANaM NaliNivaNaviNAsayaM siiyN||863|| hemaMte dhRtimaMtaH sahate te himarajaH paramaghoraM / aMgeSu nipatat nalinIvanavinAzakaM zItaM // 863 // artha-dhIryayukta hue ve muni hemaMtaRtumeM atyaMta duHsaha kamalinI Adi vanaspatiyoM kA nAzaka ThaMDe aise barphako aMgoMke Upara par3ate hue sahana karate haiM duHkha nahIM mAnate // 863 // jalleNa mailidaMgA giTe uNNAdaveNa dddddhgaa| calRti NisiTuMgA sUrassa ya ahimuhA sUrA // 864 // jallena malinAMgAM grISme uSNAtapena dagdhAMgAH / tiSThaMti nisRSTAMgA sUryasya ca abhimukhAH zUrAH // 864 // artha-zarIramalase mailA jinakA aMga hai garamIkI RtumeM garama dhUpa karake jinakA saba zarIra adhajalA hogayA hai aise zUra vIra mahAmuni nizcala aMga hue sUrya ke sAmane Asanase tiSThate haiM duHkha nahIM mAnate // 864 // dhAraMdhayAraguvilaM sahaMti te vAdavAddalaM caMDaM / ratidiyaM galaMtaM sappurisA rukkhamUlesu // 865 // dhArAMdhakAragahanaM sahate te vAtavArdalaM cNddN| rAtriMdivaM galaMtaM satpuruSA vRkSAleSu // 865 // artha-varSARtumeM jaladhArAke aMdhakArakara gahana rAtadina Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 mUlAcAramUsaladhAra varasatA pracaMDa aise vAyusahita mehako vRkSake mUlameM baiThakara sAdhujana sahate haiM // 865 // vAdaM sIdaM uNhaM taNhaM ca chudhaM ca daMsamasayaM ca / savvaM sahati dhIrA kammANa khayaM karemANA // 866 // vAtaM zItaM uSNaM tRSNAM ca kSudhAM ca daMzamazakaM ca / sarva sahate dhIrAH karmaNAM kSayaM kurvANAH // 866 // artha-pracaMDa pavana zIta uSNa pyAsa bhUkha DAMsamacchara Adi parIsahoMko dhIraja yukta hue karmoM ke kSaya karanemeM lIna aise ve yogI sahana karate haiM // 866 // dvajaNavayaNa caDapaDaM sahati achoDa satthapaharaM vA / Na ya kuppaMti maharisI khamaNaguNaviyANayA sAhU867 durjanavacanaM caTacaTat sahate achoDaM zastraprahAraM vA / na ca kupyaMti maharSayaH kSamaNaguNavijJAyakAH sAdhavaH 867 - artha tape lohekI agnike samAna kaThora duSTajanoMke vacanoMko, cugalIke vacana aura lAThI Adikara tADana talavArase ghAta inako kSamAguNake jAnanevAle sAdhu sahana karalete haiM paraMtu krodha nahIM karate // 867 // jai paMciMdiyadamao hoja jaNorUsivvaya nniytto| to kadareNa kayaMto rUsija jae maNUyANaM // 868 // yadi paMceMdriyadamano bhavet janaH roSAdibhyaH nivRttH| tataH katareNa kRtAMtaH ruSyet jagati manujebhyaH // 868 // artha-jo yaha manuSya pAMca iMdriyoMke rokanemeM lIna ho aura krodhAdi kaSAyoMse bhI rahita ho to isa jagatameM kisa kAraNase Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / yamarAja ( kAla ) manuSyoMse gussA karasakatA hai arthAt mRtyu bhI usako nahIM jIta sakatI // 868 // jadivi ya kareMti pAvaM ede jiNavayaNabAhirA purisaa| taM savvaM sahidavvaM kammANa khayaM karateNa // 869 // yadyapi ca kurvati pApaM ete jinavacanabAhyAH purussaaH| tat sarva SoDhavyaM karmaNAM kSayaM kurvatA // 869 // artha-yadyapi jina vacanoMse alaga hue jo mithyAtvI puruSa mAranA bAMdhanA Adi pApakarmoko karate haiM duHkha dete haiM taubhI jisako karmoMkA nAza karanA hai usa sAdhuko saba upasarga saha lene cAhiye // 869 // labhrUNa imaM suiihaM vavasAyavidijayaM taha kareha / jaha suggaicorANaM Na uveha vasaM kasAyANaM // 870 // labdhvA imaM zrutanidhiM vyavasAyadvitIyaM tathA kuruta / yathA sugaticaurANAM na upaihi vazaM kaSAyANAM // 870 // artha-isa dvAdazAMga caudahapUrva zrutarUpa khajAneko pAkara dUsarA yatna aisA kara ki jisataraha mokSamArgake nAzaka krodhAdi kaSAyoMke vazameM na hosake // 870 // paMcamahavvayadhArI paMcasu samidIsu saMjadA dhiiraa| paMciMdiyatthaviradA paMcamagaimaggayA samaNA // 871 // paMcamahAvratadhAriNaH paMcasu samitiSu saMyatA dhIrAH / paMceMdriyArthaviratAH paMcamagatimArgakAH zramaNAH // 871 // artha--jo pAMca mahAvratoMko dhArate haiM pAMca samitiyoMmeM lIna haiM dhIra vIra haiM pAMca iMdriyoMke rUpAdi viSayoMmeM virakta haiM mokSaga Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 mUlAcAra tiko avalokana karanevAle haiM aise munirAja tapazuddhike karatA hote haiM // 871 // te iMdiyesu paMcasu Na kayAi rAyaM puNovi baMdhaMti / uNheNa va hAriddaM Nassadi rAgo suvihidANaM // 872 // te iMdriyeSu paMcasu na kadAcit rAgaM punarapi badhnati / uSNena iva hAridro nazyati rAgaH suvihitAnAM // 872 // artha -- ve muni pAMcoM iMdriyoMmeM kabhI phira rAga nahIM karate kyoMki zobhita AcaraNa dhAriyoMke rAga naSTa hojAtA hai jaise sUrya kI ghAmase haladIkA raMga nAzako pAtA hai // 872 // aba dhyAnazuddhiko kahate haiM; - visaesu padhAvaMtA cavalA caMDA tidaMDaguttehiM / iMdiyacorA ghorA vasammi ThavidA vavasidehiM // 873 // viSayeSu pradhAvaMtaH capalAzraMDAH tridaMDaguptaiH / iMdriyacaurA ghorA vaze sthApitA vyavasitaiH / / 873 // artha - rUparasAdi viSayoM meM daur3ate caMcala krodhako prApta hue bhayaMkara aise iMdriyarUpI cora manavacanakAya guptivAle cAritra meM udyamI sAdhujanoMne apane vazameM karaliye haiM // 873 // jaha caMDo vaNahatthI uddAmo NayararAyamaggammi / tikkhaMkuseNa dhario pareNa dRDhasattijutteNa // 874 // yathA caMDo vanahastI uddAmo nagararAjamArge / tIkSNAMkuzena dhRtaH nareNa dRDhazaktiyuktena / / 874 // artha -- jaise madonmatta krodhI vanakA hAthI sAMkala Adi baMdha Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 315 nakara chUTA huA nagarakI sar3aka para atisAmarthyavAle manuSyakara tIkSNa ( maiMne ) aMkuzase vaza kiyA jAtA hai // 874 // taha caMDo maNahatthI uddAmo viSayarAyamaggammi / NANaMkuseNa dhario ruddho jaha mattahatthivva // 875 // tathA caMDo manohastI uddAmo viSayarAjamArge / jJAnAMkuzena dhRto ruddho yathA mattahastI iva // 875 // artha-usItaraha narakAdimeM DAlanekeliye pravINa manarUpI hastI saMyamAdirUpa sAMkalarahita huA viSayarUpI sar3akapara daur3atA matavAle hAthIkI taraha munirAjane jJAnarUpI aMkuzase rokA aura vaza kiyA hai // 875 // Na ca edi viNissariduM maNahatthI jhaannvaaribNdhnniido| baddho taha ya payaMDo virAyarajUhiM dhIrehiM // 876 // na ca eti vinissatu manohastI dhyAnavAribaMdhanItaH / baddhastathA ca pracaMDaH virAgarajubhiH dhIraiH // 876 // artha-jaise matta hAthI bAribaMdhakara rokA gayA nikalaneko samartha nahIM hotA usI taraha manarUpI hAthI dhyAnarUpI bAribaMdhako prApta huA dhIra atipracaMDa honepara bhI muniyoMkara vairAgarUpI rassekara saMyama (baMdha ) ko prApta huA nikalaneko samartha nahIM hosakatA // 876 // dhididhaNidaNicchidamatI carittapAyAra gouraM tuMgaM / khaMtI sukada kavADaM tavaNayaraM saMjamArakkhaM // 877 // dhRtistamitanizcitamatiH caritraprAkAraM gopuraM tuMgaM / kSAMtiH sukRtaM kapATaM taponagaraM saMyamArakSam // 877 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 mUlAcAra artha-jisakA saMtoSameM atyaMta nizcitamati honerUpa arthAt tattvarucirUpa to parakoTA hai, cAritra bar3A daravAjA hai, upazamabhAva aura dharma ye do jisake kivAr3a haiM aura doprakArakA saMyama vaha rakSAkaranevAlA kotavAla hai aisA taparUpI nagara hai // 877 // rAgo doso moho iMdiya corA ya ujjadA NicaM / Na ca eti pahaMsetuM sappurisasurakkhiyaM NayaraM // 878 // rAgo dveSaH moha iMdriyANi caurAzca udyatA nityaM / na ca yati pradhvaMsayituM satpuruSasurakSitaM nagaraM // 878 // artha-isa taparUpI nagarakA nAza karanekeliye rAga dveSa moha iMdriyarUpI cora sadA lage rahate haiM paraMtu satpuruSarUpI yodhAoMkara acchItaraha rakSA kiye gaye isa taponagarake nAza karanekeliye samartha nahIM hosakate / / 878 // ede iMdiyaturayA payadIdoseNa coiyA sNtaa| ummaggaM Neti rahaM kareha maNapaggahaM baliyaM // 879 // ete iMdriyaturagAH prakRtidoSeNa coditAH sNtH| unmArga nayaMti rathaM kuru manaHpragrahaM balavat // 879 // artha-ye iMdriyarUpI ghoDe khAbhAvika rAgadveSakara prere hue dharmadhyAnarUpI rathako viSayarUpI kumArgameM lejAte haiM isaliye ekAgramanarUpI lagAmako balavAn ( majabUta ) karo // 879 // rAgo doso moho dhidIe dhIrehiM NijidA samma / paMciMdiyA ya daMtA vadovavAsappahArehiM // 880 // rAgo dveSo moho dhRtyA dhIraiH nirjitAH samyak / paMceMdriyANi dAMtAni vratopavAsaprahAraiH // 880 // Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / 317 artha-saMjamI muniyoMne rAga dveSa moha ye to ratnatrayameM dRDha bhAvanArUpa dhRtise acchItaraha jIta liye aura vrata upavAsarUpI hathiyAroMkara pAMca iMdriyoMko vazameM kiyA // 880 // daMteMdiyA maharisI rAgaM dosaM ca te khavedUNaM / jhANovaogajuttA khaveMti kammaM khavidamohA // 881 // dAMteMdriyA maharSayo rAga dveSaM ca te kSapitvA / dhyAnopayogayuktAH kSapayaMti karmANi ksspitmohaaH|| 881 artha-iMdriyoMko vaza karanevAle mahAmuni zuddhopayoga sahita samIcIna dhyAnako prApta hue rAga dveSakara vikAroMkA nAzakara moharahita hue saba karmoMkA kSaya kara dete haiM // 881 // aTTavihakammamUlaM khavida kasAyA khamAdijuttehiM / uDUdamUlo va dumo Na jAidavvaM puNo asthi // 882 // aSTavidhakarmamUlaM kSapitAH kaSAyAH kSamAdiyuktaiH / udbhUtamUla iva dumo na janitavyaM punarasti // 882 // artha-ATha prakAra karmoMkA mUlakAraNa krodhAdi kaSAyoMko kSamAdi guNa sahita munirAjoMne naSTa karadiyA hai isaliye nirmUla hue vRkSakI taraha phira una kaSAyoMkI utpatti nahIM hosakatI 882 avahaTTa aTTarudaM dhammaM sukaM ca jhANamogADhaM / Na ca edi padhaMsedu aNiyahI sukkalessAe // 883 // apahRtya Arta raudraM dharma zuklaM ca dhyAnamavagADhaM / na ca yaMti pradhvaMsayituM anivRtti zuklalezyayA // 883 // artha-kaSAyoMke nirmUla karanekeliye ArtadhyAna raudradhyAnoMko chor3akara dharmadhyAna zukladhyAnameM gADha sthita hue aura zukla lezyAkara Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 mUlAcAra anivRtti guNasthAnako prApta hue munirAjako phira kaSAya pIDA nahIM desakate // 883 // jaha Na calai girirAyo abruttrpuvvdkkhinnevaae| evamacalido jogI abhikkhaNaM jhAyade jhANaM // 884 // yathA na calati girirAjaH aparottarapUrvadakSiNavAtaiH / evamacalito yogI abhIkSNaM dhyAyati dhyAnaM // 884 // .. artha-jaise sumeru parvata pUrva dakSiNa pazcima uttara dizAoMkI havAse sthAnase calAyamAna nahIM hotA usItaraha saba kaSToMse akaMpabhAvavAlA muni sadA uttamadhyAnako dhyAtA hai / / 884 // NiTTavidakaraNacaraNA kammaM NiddhRddhadaM dhuNittAya / jaramaraNavippamukkA uti siddhiM dhudakilesA // 885 // niSThApitakaraNacaraNAH karma nidhanoddhataM dhRtvA / jarAmaraNavipramuktA upayAMti siddhiM dhutaklezAH // 885 // artha--usake bAda cAritra aura AvazyakAdi karaNa paramotkRSTa jinoMne kiye aise muni atyaMta duHkhadAyI karmoMko nirmUla nAzakara naSTaklezavAle hue tathA jarAmaraNase rahita hue anaMta jJAnAdirUpa avasthAko pAte haiM // 885 // ___ Age anagArake paryAyavAcI nAmoMko kahate haiM;samaNotti saMjadotti ya risimuNisAdhutti vIda raagotti| NAmANi suvihidANaM aNagAra bhadaMta daMtotti // 886 zramaNa iti saMyata iti ca RSimunisAdhava iti vItarAga iti / nAmAni suvihitAnAM anagAro bhadaMtaH dAMto ytiH||886 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anagArabhAvanAdhikAra 9 / artha-uttama cAritravAle muniyoMke ye nAma haiM-zramaNa saMyata RSi muni sAdhu vItarAga anagAra bhadaMta dAMta yati / tapase AtmAko khedayukta kare vaha zramaNa, iMdriyoMko vaza kare vaha saMyata, saba pApoMko dUra kare athavA sAta RddhiyoMko prApta ho vaha RSi, khaparakI arthasiddhiko jAne vaha muni, samyagdarzanAdiko sAdhe vaha sAdhu, jisakA rAga naSTa hogayA vaha vItarAga, ghara Adi parigraharahita ho vaha anagAra, saba kalyANoMko prApta ho vaha bhadaMta, paMceMdriyoMke rokanemeM lIna vaha dAMta aura cAritrameM jo yatna kare vaha yati kahA jAtA hai // 886 // aNayArA bhayavaMtA aparimidaguNA thudA suriMdehi / tiviheNuttiNNapAre paramagadigade paNivadAmi // 887 // anagArAn bhagavataH aparimitaguNAn stutAna sureMdraiH / trividhairuttIrNapArAn paramagatigatAn prnniptaami||887|| artha- isaprakAra anaMtacatuSTayako prApta saba guNoMke AdhAra iMdroMkara stuti kiye gaye zuddha darzanAdirUpa pariNata hue saMsArasamudrase pAra hue aise ghararahita muniyoMko manavacanakAyase maiM namaskAra karatA hUM // 887 // evaM cariyavihANaM jo kAhadi saMjado vavasidappA / NANaguNasaMpajutto so gAhadi uttamaM ThANaM // 888 // evaM caryAvidhAnaM yaH karoti saMyato vyavasitAtmA / jJAnaguNasaMprayuktaH sa gacchati uttamaM sthAnaM // 888 // artha-isa prakAra daza sUtroMse kahe gaye caryAvidhAnako tapameM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 mUlAcAraudyamI vratAdiyukta jJAna mUlaguNasahita huA jo muni karatA hai vaha uttama sthAnako prApta hotA hai // 888 // bhattIe mae kadhidaM aNayArANatthavaM samAseNa / jo suNadi payadamaNaso so gacchadi uttamaM ThANaM889 bhaktyA mayA kathitaM anagArANAM stavaM samAsena / yaH zRNoti prayattamanAH sa gacchati uttamaM sthAnaM // 889 // artha-bhakti sahita saMkSepase mujhase kahe gaye anagAroMke stavanako jo koI saMyamI huA sunatA hai vaha uttama sthAnako pAtA hai // 889 // evaM saMjamarAsiM jo kAhadi saMjado vavasidappA / daMsaNaNANasamaggo so gAhadi uttamaM ThANaM // 890 // evaM saMyamarAziM yaH karoti saMyato vyavasitAtmA / darzanajJAnasamagraH sa gacchati uttamaM sthAnaM // 890 // artha-jo saMyamI udyamI saMyamarAziko isa prakAra pAlana karatA haiM vaha darzana jJAnakara pUrNa huA uttama sthAnako pAtA hai // 890 // evaM mae abhithudA aNagArA gAravehiM ummukkaa| gharaNidharehiM ya mahiyA deMtu samAhiM ca bodhi c||891 evaM mayA abhistutA anagArA gauravaiH unmuktaaH| dharaNidharaiH ca mahitA dadatu samAdhiM ca bodhiM ca // 891 // artha-isa prakAra Rddhi Adike gauravarahita rAjAoMkara pUjya aise anagAroMkI maiMne bhI stuti kI hai aise anagAra Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 samayasArAdhikAra 10 // mujhe samyagdarzanakI zuddhi tathA saMyamapUrvaka bhAvapaMcanamaskArapariNatiko deM // 891 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM anagAroMkI bhAvanAoMko kahanevAlA navamAM anagArabhAvanAdhikAra samApta huA // 9 // samayasArAdhikAra // 10 // Age maMgalAcaraNapUrvaka samayasArake kahanekI pratijJA karate hai| vaMdittu devadevaM tihuaNimahidaM ca savvasiddhANaM / vocchAmi samayasAraM suNa saMkhevaM jahA vuttaM // 892 // vaMditvA devadevaM tribhuvanamahitaM ca sarvasiddhAn / vakSyAmi samayasAraM zRNu saMkSepaM yathA uktaM // 892 // artha-tInalokakara pUjya aise ahaMta bhagavAnako tathA saba siddhoMko namaskAra karake dvAdazAMgakA paramatattvarUpa saMmayasArako pUrvAcAryoMke kathanAnusAra saMkSepase maiM kahatA hUM so tuma suno||892 vvaM khettaM kAlaM bhAvaM ca paDucca saMghaDaNaM / / jattha hi jadade samaNo tattha hi siddhiM lahU lahadi893 dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca pratItya saMhananaM / yatra hi yatate zramaNaH tatra hi siddhiM laghu labhate // 893 // artha-dravya kSetra kAla bhAva hADake baMdhanase utpanna zakti 21 mUlA0 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 mUlAcAra inakA Azrayakara jisa kSetrameM jJAna darzana tapameM cAritrako pAlatA hai usIjagaha zIghra hI siddhiko pAtA hai // 893 // dhIro vairAgaparo thovaM hi ya sikkhidUNa sijjhadi hu| Na hi sijjhahi veraggavihINo paDhidUNa savvasatthAe dhIro vairAgyaparaH stokaM hi zikSitvA sidhyati hi| na hi sidhyati vairAgyavihInaH paThitvA sarvazAstrANi 894 - artha-jo upasarga sahane meM samartha saMsAra zarIra bhogoMse vairAgyarUpa hai vaha thor3A bhI zAstra paDhA ho to bhI karmoM kA nAza karatA hai aura jo vairAgyarahita hai vaha saba zAstra bhI paDha jAya to bhI karma kSaya nahIM karasakatA // 894 // bhikkhaM cara vasa raNe thovaM jemehi mA bahU jaMpa / duHkhaM saha jiNa NiddA mettiM bhAvehi sudu veraggaM895 bhikSAM cara vasa araNye stokaM jema mA bahu jalpa / duHkhaM saha jaya nidrAM maitrI bhAvaya suSTha vairAgyaM // 895 // artha-he mune samyak cAritra pAlanA hai to bhikSA bhojana kara, vanameM raha, thor3A AhAra kara, bahuta mata bola duHkhako sahana kara, nidrAko jIta maitrIbhAvakA citavana kara acchItaraha vairAgya pariNAma rakha // 895 // avvavahArI eko jhANe eyaggamaNo bhave nniraarNbho| cattakasAyapariggaha payattaceTTho asaMgo ya // 896 // avyavahArI eko dhyAne ekAgramanA bhavenirAraMbhaH / tyaktakaSAyaparigrahaH prayataceSTaH asaMgazca // 896 // artha-vyavahArarahita ho, jJAnadarzanake sivAya koI merA nahIM Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 323 aisA eka bhAvakA ciMtavana kara, zubhadhyAnameM ekAgracitta ho, AraMbharahita ho, kaSAya aura parigrahako chor3a AtmahitameM udyamI ho, kisIkI saMgati mata kara // 896 // thovahmi sikkhide jiNai bahusudaM jo crittsNpunnnno| jo puNa carittahINo kiM tassa sudeNa bhuenn||897|| stoke zikSite jayati bahuzrutaM yaH caaritrsNpuurnnH| yaH punaH cAritrahInaH kiM tasya zrutena bahukena // 897 // artha-jo muni cAritrase pUrNa hai vaha thor3AsA bhI paMcamanaskArAdi paDhA huA dazapUrvake pAThIko jIta letA hai kyoMki jo cAritrarahita hai vaha bahutase zAstroM kA jAnanevAlA hojAya to bhI usake bahuta zAstra paDhe honese kyA lAbha hai ? kucha lAbha nahIM / cAritrapAle vinA kA~kA kSaya nahIM hosakatA // 897 // . NijjAvago ya NANaM vAdo jhANaM caritta NAvA hi / bhavasAgaraM tu bhaviyA taraMti tihisaNipAyeNa // 898 niryApakazca jJAnaM vAtaH dhyAnaM cAritraM naurhi / bhavasAgaraM tu bhavyAH taraMti trisannipAtena // 898 // artha-jihAja calAnevAlA niryApaka to jJAna hai pavanakI jagaha dhyAna hai aura cAritra jihAja hai ina jJAna dhyAna cAritra tInoMke melase bhavyajIva saMsArasamudrase pAra hojAte haiM // 898 // NANaM payAsao tavo sodhao saMjamo ya guttiyro| tiNhaMpi ya saMjoge hodi hu jiNasAsaNe mokkho899 jJAnaM prakAzakaM tapaH zodhakaM saMyamazca guptikrH| . trayANAmapi ca saMyoge bhavati hi jinazAsane mokssH||899 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 mUlAcAra.' artha-jJAna to dravyakharUpakA prakAza karanevAlA hai, tapa karmoMkA nAzaka hai, cAritra rakSaka hai / ina tInoMke saMyogase jinamatameM mokSa niyamase hotA hai // 899 // NANaM karaNavihINaM liMgaggahaNaM ca sNjmvihuunnN| dasaNarahido ya tavo jo kuNai NiratthayaM kuNadi900 jJAnaM karaNavihInaM liMgagrahaNaM ca saMyamavihInaM / darzanarahitaM ca tapaH yaH karoti nirarthakaM karoti // 900 // artha-jo puruSa SaDAvazyakAdi kriyA rahita jJAnako saMyamarahita jinarUpa nama liMgako, samyaktvarahita tapako dhAraNa karatA hai usa puruSake jJAnAdikA honA niSphala hai // 900 // taveNadhIrA vidhuNaMti pAvaM ajjhappajogeNa khavaMti moh| saMkhINamohAdhudarAgadosA te uttamA siddhigardi payaMti tapasA dhIrA vidhunvaMti pApaM adhyAtmayogena kSapayaMti mohN| saMkSINamohA dhutarAgadveSAH te uttamAH siddhigatiM prayAMti901 artha-samyagjJAnAdise yukta tapakarake samarthamuni azubhakarmoM kA nAza karate haiM, paramadhyAnakara darzanamohAdikA kSaya karate haiN| pazcAt moharahita hue tathA rAgadveSarahita hue ve uttama sAdhujana mokSako prApta hote haiM // 901 // lessAjhANataveNa ya cariyaviseseNa suggaI hoii| tahmA idarAbhAve jhANaM saMbhAvaye dhiiro||902|| lezyAdhyAnatapasA ca cAritravizeSeNa sugatiH bhavati / tasAt itarAbhAve dhyAnaM saMbhAvayet dhiirH||902|| artha-lezyA dhyAna tapa cAritra inake vizeSase uttama khargAdi Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 325 gati hotI hai isaliye lezyAdike kadAcit na honepara bhI dhIra muni zubhadhyAnakA avazya citavana kre| kyoMki dhyAna sabameM mukhya hai // 902 // sammattAdo NANaM NANAdo svvbhaavuvlddhii| uvaladdhapadattho puNa seyAseyaM viyANAdi // 903 // samyaktvAt jJAnaM jJAnAt srvbhaavoplbdhiH| upalabdhapadArthaH punaH zreyaH azreyaH vijAnAti // 903 // artha-samyaktvase jJAna samyagjJAna hotA hai jJAnase saba padArthoM ke svarUpakI pahacAna hotI hai aura jisane padArthoMkA svarUpa acchItaraha jAna liyA hai vahI puNya pApako athavA hita ahitako jAnatA hai // 903 // seyAseyavidaNhU uDudadussIla sIlavaM hodi| sIlaphaleNanbhudayaM tatto puNa lahadi NivvANaM // 904 // zreyozreyovid uddhRtaduHzIlaH zIlavAn bhavati / zIlaphalenAbhyudayaM tataH punaH labhate nirvANaM // 904 // artha-puNyapApakA jJAtA honese kuzIlako dUrakara aThAraha hajAra zIlakA dhAraNa karanevAlA hotA hai usake bAda zIlake phalase vargAdikA sukha bhoga mokSako pAtA hai // 904 // savvaMpi hu sudaNANaM suTTa suguNidaMpi suTTha paDhidaMvi / samaNaM bhaTThacarittaM Na hu sako suggai Ne, // 905 // sarvamapi hi zrutajJAnaM suSTu suguNitamapi suSTu paThitamapi / zramaNaM bhraSTacAritraM na hi zakyaM sugatiM netuM // 905 // artha-yadyapi munine saba hI zrutajJAna acchItaraha paDhaliyA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 mUlAcAra ho va acchItaraha manana karaliyA ho taubhI cAritrase bhraSTa honepara usa muniko sugatimeM vaha jJAna nahIM lejA sktaa| isaliye cAritramukhya hai // 905 // jadi paDadi dIvahattho avaDe kiM kuNadi tassa sodiivo| jadi sikkhiUNa aNayaM karedi kiM tassa sikkhphlN|| yadi patati dIpahastaH avaTe kiM karoti tasya sa diipH| yadi zikSitvA anayaM karoti kiM tasya shikssaaphlN||906|| artha-jo hAthameM dIpakaliye hue hai aisA puruSa yadi kuemeM girajAya to usako dIpaka lenese kyA lAbha hai ? kucha bhI nahIM / usItaraha zastra paDhakara jo cAritrakA bhaMga kare to usake zAstra paDhanese kucha phAyadA nahIM hai // 906 // piMDaM sejaM uvadhi uggamauppAdaNesaNAdIhiM / cArittarakkhaNa8 sodhaNayaM hodi sucarittaM // 907 // piMDaM zayyAM upadhiM udgamotpAdanaiSaNAdibhyaH / cAritrarakSaNArtha zodhayan bhavati sucAritraM // 907 // artha-jo sAdhu cAritrakI rakSAke liye bhikSA zayyA aura jJAna saMyama zaucake upakaraNoMko udgama utpAdana aura eSaNAdi doSoMse zodhatA hai vahI sucAritravAlA hotA hai / doSoMkA na honA vahI zuddhi hai / / 907 // acelakaM loco vosaTTasarIradA ya paDilihaNaM / eso hu liMgakappo caduvidho hodi NAdavvo // 908 // acelakatvaM loco vyutsRSTazarIratA ca pratilekhanaM / . eSa hi liMgakalpaH caturvidho bhavati jJAtavyaH // 908 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 327 D artha - kapar3e Adi saba parigrahakA tyAga, kezaloMca, zarIrasaMskArakA abhAva morapIchI yaha cAraprakAra liMgabheda jAnanA / ye cAroM aparigraha samIcIna bhAvanA vItarAgatA dayApAlanA inake cinha haiM // 908 // acelakuddesiya sejjAhara rAyapiMDa kidiyammaM / vada jeha paDikkamaNe mAse pajjo samaNakappo // 909 // acelakatvamuddezikaM zayyAgRhaM rAjapiMDaM kRtikarma / vratAni jyeSThaH pratikramaNaM mAsaH paryA shrmnnklpH||909|| artha -- zramaNakalpa arthAt munidharmabheda dasa tarahakA haivastrAdikA abhAva, uddezase bhojanakA tyAga, merI vasatikAmeM rahanevAleko bhojana denA isa upadezakA abhAva, gariSTa puSTa bhojanakA tyAga, vaMdanAdimeM apane sAthI honekA tyAga, sAthI milane kI icchAkA tyAga, pUjyapanekA vicAra, daivasikAdi pratikramaNa, yogase pahale mAsataka rahanA, paMcakalyANakoMke sthAnoMkA sevana // 909 // rajasedANamagahaNaM maddava sukumAladA lahuttaM ca / jatthede paMcaguNA taM paDilihaNaM pasaMsaMti // 990 // rajaH svedayoragrahaNaM mArdavaM sukumAratA laghutvaM ca / yatraite paMcaguNAstaM pratilekhanaM prazaMsati // 990 // artha -- jisameM ye pAMca guNa haiM usa zodhanopakaraNa pIchI AdikI sAdhujana prazaMsA karate haiM vaha ye haiM-dhUli aura pasevase mailI na ho komala ho dekhane yogya ho halakI ho // 990 // suhumA hu saMti pANA duppekkhA akkhiNo agejjhA hu / Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 mUlAcAra tahmA jIvadayAe paDilihaNaM dhArae bhikkhU // 999 // sUkSmA hi saMti prANA duSprekSyA akSNA agrAhyA hi / tasmAt jIvadayAyAH pratilekhanaM dhArayet bhikSuH // 911 // artha - atyaMta choTe dvIMdriya keMdriya jIva haiM ve bahu kaSTase dekhane meM Ate haiM aura isa carmacakSuse nahIM dekhe jAsakate isaliye jIvadayA pAlanekeliye sAdhu mayUrapIchI avazya rakhe // 911 // uccAraM parasavaNaM Nisi sutto uTThado hu kAUNa / appa Dilihiya suvaMto jIvabahaM kuNadi NiyadaM tu912 uccAraM prasravaNaM nizi supta utthito hi kRtvA / apratilekhya svapan jIvavadhaM karoti niyataM tu // 992 // artha - rAta meM sotese uThA phira malakA kSepana mUta zleSmA AdikA kSepaNa kara sodhana vinA kiye phira sogayA aisA sAdhu pIchIke vinA jIvahiMsA avazya karatA hai // 912 // Naya hodi NayaNapIDA acchipi bhamADide du paDilehe / to sumAdI lahuo paDileho hodi kAyavvo // 993 // na ca bhavati nayanapIDA akSiNa api bhrAmite tu pratilekhye / tataH sUkSmAdiH laghuH pratilekho bhavati kartavyaH // 993 // artha - jisakAraNa mayUra pIchI netroMmeM phirAnepara bhI netroM ko pIDA nahIM detI isI kAraNa sUkSma laghu Adi guNa yukta mayUra pIchI rakhanI cAhiye // 913 // ThANe cakamaNAdANaNikkheve sayaNaAsaNa payatte / paDilehaNeNa paDilehijjai liMgaM ca hoi spkkhe||914 sthAne caMkramaNAdAnanikSepe zayanAsane prayatnena / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 329 pratilekhanena pratilikhyate liMgaM ca bhavati khapakSe // 994 // artha - kAyotsarga meM gamana meM kamaMDalu Adike uThAne meM pustakAdike rakhanemeM zayanemeM AsanameM jhUThanake sApha karanemeM yatnase pIchIkara jIvoM kI rakSA kIjAtI hai aura yaha muni saMyamI hai aisA apanI pakSameM cinha hojAtA hai // 994 // posaha uvao pakkhe taha sAhU jo karedi NiyadaM tu / NAvAe kallANaM cAdummAseNa niyameNa // 995 // prauSadhaM ubhayoH pakSayoH tathA sAdhuH yaH karoti niyataM tu / nApAye kalyANaM cAturmAsena niyamena / / 995 // artha -- jo sAdhu cAturmAsika pratikramaNake niyamase donoM caturdazItithiyoMmeM proSadhopavAsa avazya karatA hai vaha paramasukhakA nAza nahIM karatA arthAt sukhakI prApti Avazya hotI hai // 995 // piMDovadhisejAo avisodhiya jo ya bhuMjade samaNo / mUlaTThANaM patto bhuvaNesu have samaNapollo // 996 // piMDopadhizayyA avizodhya yazca bhuMkta zramaNaH / mUlasthAnaM prAptaH bhuvaneSu bhavet zramaNatucchaH // 916 // artha -- jo muni AhAra upakaraNa AvAsa inako na sodhakara sevana karatA hai vaha muni grahasthapaneko prApta hotA hai aura lokameM munipanese hIna kahA jAtA hai // 996 // tassa Na sujjhai cariyaM tavasaMjamaNiccakAlaparihINaM / AvAsayaM Na sujjhai cirapavvaiyovi jai hoi 917 tasya na zudhyati cAritraM tapaHsaMyamanityakAlaparihInaM / AvazyakaM na zudhyati cirapratrajitopi yadi bhavati // 917 // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 mUlAcAra artha -- piMDAdikI zuddhi ke vinA jo tapa karatA hai tathA tapa saMyamase jo sadA rahita hai usakA cAritra zuddha nahIM hosakatA aura Avazyakarma bhI zuddha nahIM hosakate cAhe vaha bahutakAlakA dIkSita kyoM na ho // 917 // mUlaM chittA samaNo jo giNhAdI ya bAhiraM jogaM / bAhirajogA savve mUlaviddaNassa kiM karissaMti 998 mUlaM chittvA zramaNo yo gRhNAti ca bAhyaM yogaM / bAhyayogA sarve mUlavihInasya kiM kariSyati / / 998 // artha - jo sAdhu ahiMsAdi mUlaguNoMko cheda vRkSamUlAdiyo - gauko grahaNa karatA hai to mUlaguNarahita usa sAdhuke saba bAhira ke yoga kyA kara sakate haiM unase karmoM kA kSaya nahIM hosakatA // 998 // haMtUNa ya bahupANaM appANaM jo karedi sappANaM / appAsu asuhakaMkhI mokkhaMkaMkhI Na so samaNo // 919 hattvA bahuprANaM AtmAnaM yaH karoti saprANam / aprAsukasukhakAMkSI mokSakAMkSI na sa zramaNaH / / 919 // artha -- jo sAdhu bahuta sasthAvarajIvoM ko mArakara sadoSa AhAra bhogakara apane meM bala baDhAtA hai vaha muni aprAsukasukhakA abhilASI hai jisase ki narakAdi gati mile paraMtu mokSasukhakA bAMchaka nahIM hai / / 919 // ekko vA bi tayo vA sIho vaggho mayo va khAdijo | jadi khAdeja sa NIco jIvayarAsiM NitUNa // 920 // ekaM vA dvau trIn vA siMho vyAghro mRgaM vA khAdayet / yadi khAdayet sa nIco jIvarAziM nihatya // 920 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. samayasArAdhikAra 10 / 331 bAgha eka azA jAtA hai yA hai 920 artha-siMha yA vAgha eka athavA do athavA tIna hariNoMko khAletA hai to vaha nIca pApI kahA jAtA hai yadi sAdhu adhaH karmase jIvarAziko hatakara AhAra kare to vaha mahAnIca hai 920 .. AraMbhe pANivaho pANivahe hodi appaNo hu bho| appA Na hu haMtavvo pANivaho teNa mottavvo // 921 // AraMbhe prANivadhaH prANivadhe bhavati Atmano hi vdhH| AtmA na hi haMtavyaH prANivadhastena moktavyaH // 921 // artha-pacanAdi karmameM jIvaghAta hotA hai aura jIvaghAta honese AtmaghAta hotA hai| jisakAraNa AtmAkA ghAta karanA ThIka nahIM hai isIliye jIvaghAtakA tyAga karanA hI yogya hai 921 jo ThANamoNavIrAsaNehiM atthadi cautthacha?hiM / bhuMjadi AdhAkammaM savvevi NiratthayA jogA // 922 // yaH sthAnamaunavIrAsanaiH Aste caturthaSaSThabhiH / bhuMkte adhaHkarma sarve api nirarthakA yogaaH||922 // artha-jo sAdhu sthAna mauna aura vIrAsanase upavAsa velA telA Adikara tiSThatA hai aura adhaHkarma sahita bhojana karatA hai usake sabhI yoga nirarthaka haiM // 922 // kiM kAhadi vaNavAso suNNAgArI ya rukkhamUlo vaa| bhuMjadi AdhAkammaM savvevi NiratthayA jogaa||923|| kiM kariSyati vanavAsaH zUnyAgArazca vRkSamUlo vaa| bhuMkte adhaHkarma sarvepi nirarthakA yogAH // 923 // artha-usa munike vanavAsa kyA karegA sUnegharameM vAsa aura Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 mUlAcAra vRkSamUlameM rahanA kyA karasakegA jo adhaHkarmasahita bhojana karatA hai / usake sabhI uttaraguNa nirarthaka haiM // 923 // kiM tassa ThANamoNaM kiM kAhadi abbhvgaasmaadaavo| mettivihUNo samaNo sijjhadiNa hu siddhikaMkhovi924 kiM tasya sthAnaM maunaM kiM kariSyati abhAvakAzamAtApaH / maitrIvihInaH zramaNaH sidhyati na hi siddhikAMkSopi 924 artha-usa sAdhuke kAyotsarga mauna aura abhAvakAza yoga AtApana yoga kyA kara sakatA hai jo sAdhu maitrIbhAvarahita hai vaha mokSakA cAhanevAlA honepara bhI mokSa nahIM pAsakatA // 924 // jaha vosarittu kattiM visaM Na vosaradidAruNo sppo| taha kovi maMdasamaNo paMca du sUNA Na vosaradi 925 yathA vyutsRjya kRttiM viSaM na vyutsRjati dAruNaH sH| tathA kopi maMdazramaNaH paMca tu zUnA na vyutsRjati // 925 // artha-jaise mahA raudra sAMpa kAMcalIko chor3akara viSako nahIM chor3atA hai usItaraha koI maMda muni arthAt cAritrameM AlasI sAdhu bhojanake lobhase paMcasUnAko nahIM chor3atA // 925 // kaMDaNI pIsaNI cullI udakuMbhaM pmjnnii| bIhedavvaM NicaM tAhiM jIvarAsI se maradi // 926 // kaMDanI peSaNI cullI udakuMbhaM prmaarjnii| ___ bhetavyaM nityaM tAbhyaH jIvarAziH tAbhyo marati // 926 // artha-okhalI cakkI cUli jala rakhanekA sthAna ( par3herA ) buhArI-ina pAMcoMse sadA bhayabhIta rahanA cAhiye kyoMki inase 'jIvoMkA samUha mara jAtA hai // 926 // Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 samayasArAdhikAra 10 / jo bhuMjadi AdhAkammaM chajjIvANa ghAyaNaM kiccaa| abuho lola sajibbhoNavi samaNo sAvao hoja927 yo bhuMkte adhaHkarma SaTjIvAnAM ghAtanaM kRtvA / / abudho lolaH sajihvaH nApi zramaNaH zrAvakaH bhvet||927 artha-jo mUDhamuni chahakAyake jIvoMkA ghAta karake adhaH karmakara sahita bhojana karatA hai vaha lolapI jihvAke vaza huA muni nahIM hai zrAvaka hai // 927 // payaNaM va pAyaNaM vA aNumaNacitto Na tattha bIhedi / jemaMtovi saghAdI Navi samaNo dihisaMpaNNo // 928 // pacane vA pAcane vA anumanacitto na tatra vibheti / jemaMtopi svaghAtI nApi zramaNaH dRSTisaMpannaH // 928 // artha-pAka karanemeM athavA pAka karAnemeM pAMcaupakaraNoMse adhaHkarmameM pravRtta huA aura anumodanAmeM prasanna jo muni usa pacanAdise nahIM DaratA vaha muni bhojana karatA huA bhI AtmaghAtI hai / na to muni hai aura na samyagdRSTi hai // 928 // Na hu tassa imo loo Navi prloottmtttthbhtttthss| liMgaggahaNaM tassa duNiratthayaM saMjameNa hINassa 929 na hi tasya ayaM lokaH nApi paraloka uttamArthabhraSTasya / liMgagrahaNaM tasya tu nirarthakaM saMyamena hInasya // 929 // artha-jo cAritrase bhraSTa hai usamunike yaha loka bhI nahIM aura paraloka bhI nahIM / saMyamarahita usa munike muniliMgakA dhAraNa karanA vyartha hai // 929 // pAyacchittaM AloyaNaM ca kAUNa gurusayAsahmi / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 mUlAcArataM ceva puNo bhuMjadi AdhAkammaM asuhakammaM // 930 // prAyazcittaM AlocanaM ca kRtvA guruskaashe| tadeva punaH bhuMkte adhaHkarma azubhakarma // 930 // artha-koI sAdhu guruke pAsa jAkara doSakA haTAnA aura doSako pragaTa karanA inako karake phira pIche adhaHkarmayukta bhojanako khAtA hai usake pApabaMdha hI hotA hai aura donoM lokase bhraSTa hotA hai // 930 // jo jaTTha jahA laddhaM geNhadi AhAramuvadhiyAdIyaM / samaNaguNamukkajogI saMsArapavaDDhao hodi // 931 // yo yatra yathA labdhaM gRhNAti AhAramupadhikAdikaM / zramaNaguNamuktayogI saMsArapravardhako bhavati // 931 // artha-jo sAdhu jisa zuddha azuddha dezameM jaisA zuddha azuddha milA AhAra va upakaraNa grahaNa karatA hai vaha zramaNaguNase rahita yogI saMsArakA vaDhAnevAlA hI hotA hai // 931 // payaNaM pAyaNamaNumaNaNaM sevaMto Na saMjado hodi| jemaMtovi ya jamA Navi samaNo saMjamo nntthi||932|| pacanaM pAcanamanumananaM sevamAno na saMyato bhavati / jemaMtopi ca yasAt nApi zramaNaH saMyamo nAsti // 932 artha-pacana pAcana anumodanA inako sevana karatA huA muni saMyamI nahIM hosakatA aura aise bhojana karatA zramaNa bhI nahIM hai tathA usameM saMyama bhI nahIM hai // 932 // bahugaMpi sudamadhIdaM kiM kAhadi ajaannmaannss| dIvaviseso aMdhe NANavisesovi taha tassa // 933 // Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 335 bahukamapi zrutamadhItaM kiM kariSyati ajAnataH / dIpavizeSaH aMdhe jJAnavizeSopi tathA tasya // 933 // . artha-jo upayogarahita hai cAritrahIna hai vaha bahutase zAstroMko bhI paDhale to usa sAdhuke vaha zAstrajJAna kyA karasakatA hai kucha bhI nahIM / jaise aMdheke hAthameM dIpaka usItaraha usakA jJAna bhI kAryakArI nahIM hai // 933 // AdhAkammapariNado phAsugadavvevi baMdhago bhnnido| suddhaM gavesamANo AdhAkammevi so suddho // 934 // adhaHkarmapariNataH prAsukadravyepi baMdhako bhaNitaH / zuddhaM gaveSamANaH adhaHkarmaNApi sa zuddhaH // 934 // artha-prAsuka dravya honepara jo sAdhu adhaHkarmakara pariNata hai vaha AgamameM baMdhakA kartA kahA hai aura jo zuddhabhojana dekhatA grahaNakaratA hai vaha adhaHkarma doSase pariNAmazuddhise zuddha hai 934 bhAvuggamo ya duviho pasatthapariNAma appstthotti| suddhe asuddhabhAvo hodi uvaTThAvaNaM pAyachitaM // 935 // bhAvodgamazca dvividhaH prazastapariNAmaH aprazasta iti / zuddhe azuddhabhAvo bhavati upasthApanaM prAyazcittaM // 935 // artha-bhAvadoSa doprakArakA hai eka prazastapariNAma dUsarA aprazasta pariNAma / jo zuddhavastumeM azuddhabhAva karatA hai vahAM upasthApana nAmA prAyazcitta hai // 935 // phAsugadANaM phAsuga uvadhi taha dovi attsodhiie| jo dedi jo ya giNhadi doNhaMpi mahAphalaM hoi||936 prAsukadAnaM prAsukamupadhiM tathA dvayamapi aatmshuddhyaa| suddhe asuzA dvividhA upasthApana Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 mUlAcArayo dadAti yazca gRhNAti dvayorapi mahAphalaM bhavati // 936 / / artha-jo nirdoSa bhojana nirdoSa upakaraNa ina donoMko vizuddha pariNAmoMse detA hai aura jo grahaNa karatA hai una donoMko hI mahAn karmakSayarUpI phala milatA hai // 936 // jogesu mUlajogaM bhikkhAcariyaM ca vaNiyaM sutte| aNNe ya puNo jogA viNNANavihINaehiM kayA 937 yogeSu mUlayogo bhikSAcaryA ca varNitA sUtre / anye ca punaryogA vijJAnavihInaH kRtAH // 937 // artha-AgamameM saba mUla uttaraguNoMke madhyameM prAsukabhojana hI pradhAna vrata kahA hai, aura anya jo guNa haiM ve cAritrahIna sAdhuoMkara kiye jAnane // 937 // kallaM kallaMpi varaM AhAro parimido pasattho ya / Na ya khamaNa pAraNAo bahavo bahusobahuvidho ya 938 kalyaM kalyamapi varaM AhAraH parimitaH prazastazca / na ca kSamaNAni pAraNA bahavo bahuzo bahuvidhazca // 938 // artha-agale agale dinameM parimita doSarahita bhojana karanA ThIka hai paraMtu bahutase bahuta prakArake upavAsa tathA pAraNAkara sadoSa AhAra lenA ThIka nahIM // 938 // maraNabhayabhIruANaM abhayaM jo dedi savvajIvANaM / taM dANANavi dANaM taM puNa jogesu muuljogNpi||939|| maraNabhayabhIrukebhyaH abhayaM yo dadAti srvjiivebhyH| tat dAnAnAmapi dAnaM tat punaH yogeSu muulyogopi||939 artha-maraNa bhayase bhayayukta saba jIvoMko jo abhayadAna detA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 samayasArAdhikAra 10 / hai vahI dAna saba dAnoMmeM uttama hai aura vaha dAna saba AcaraNoMmeM pradhAna AcaraNa hai // 939 // sammAdihissa vi aviradassa Na tavo mhaagunnohodi| hodi hu hathiNhANaM cuMdacchidakamma taM tassa // 940 // samyagdRSTerapi aviratasya na tapo mahAguNo bhavati / bhavati hi hastisnAnaM cuMdacchitkarma tat tasya // 940 // artha-saMyamarahita aviratasamyagdRSTike bhI tapa mahAn upakArI nahIM hai usakA tapa hAthI ke svAnakI taraha jAnanA athavA dahImathanekI rassIkI taraha jAnanA, rassI eka taraphase khulatI jAtI eka taraphase baMdhatI jAtI hai // 940 // vejAdurabhesajjAparicArayasaMyadA jahAroggaM / gurusissarayaNasAhaNasaMyattIe tahA mokkho // 941 // vaidyAturabhaiSajyaparicArakasaMyatyA yathA ArogyaM / guruziSyaratnasAdhanasaMyatyA tathA mokSaH // 941 // artha-jaise vaidya rogI auSadha aura vaiyAvRtya ( Tahala ) karanevAloMke milanese rogI rogarahita hojAtA hai usItaraha guru vinayavAn ziSya samyagdarzanAdi ratna aura pustaka kamaMDalu pIchI Adi sAdhana ina sabake saMyogase mokSa hotA hai / / 941 // Airiovi ya vejo sisso rogI du bhesajaM criyaa| khetta bala kAla purisaM NAUNa sArNa daDhaM kujjaa||942|| AcAryopi ca vaidyaH ziSyo rogI tu bheSajaM caryA / kSetraM balaM kAlaM puruSaM jJAtvA zanaiH dRDhaM kuryAt // 942 // artha-AcArya to vaidya haiM ziSya rogI hai auSadha cAritra hai 22 mUlA. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 mUlAcArakSetra bala kAla puruSa Adi sAdhana haiM ina sabako jAnakara AkulatA rahita hoke arthAt dhIre ziSyako dRDha karanA cAhiye // 942 // bhikkhaM sarIrajoggaM subhattijutteNa phAsuyaM diNNaM / davvapamANaM khettaM kAlaM bhAvaM ca NAdaNa // 943 // NavakoDIpaDisuddhaM phAsuya satthaM ca esaNAsuddhaM / dasadosavippamukkaM codasamalavajjiyaM bhuMje // 944 // bhaikSyaM zarIrayogyaM subhaktiyuktena prAsukaM dattaM / dravyapramANaM kSetraM kAlaM bhAvaM ca jJAtvA // 943 // navakoTiparizuddhaM prAsukaM zastaM ca eSaNAzuddhaM / dazadoSavipramuktaM caturdazamalavarjitaM bhuMjIta // 944 // artha-uttamabhaktivAle puruSakara diyA gayA, zarIrake yogya, prAsuka navakoTikara zuddha niravadya kutsAdidoSarahita eSaNAsamitikara zuddha daza doSoMkara rahita caudaha maloMkara varjita aise AhArako dravyapramANa kSetra kAla bhAvoMko jAna kara khAya // 943-944 // AhAredu tavassI vigadiMgAlaM vigadadhUmaM c| jattAsAhaNamattaM javaNAhAraM vigdraago||945|| Aharet tapasvI vigatAMgAraM vigatadhUmaM ca / yAtrAsAdhanamAtraM yavanAhAraM vigatarAgaH // 945 // artha-aMgAra doSarahita dhUmadoSarahita samyagdarzanAdi rakSAke nimitta kSudhAke upazama karanemAtra AhArako vItarAgI muni grahaNa kare // 945 // vavahArasohaNAe paramaTThAe tahA prihru| .. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / duvihA cAvi dugaMchA loiya loguttarA ceva // 946 // vyavahArazodhanAya paramArthAya tathA pariharatu / dvividhA cApi jugupsA laukikI lokottarA caiva // 946 // artha-laukikI glAni tathA lokottarA jugupsA ina donoMko vyavahArazuddhi sUtaka Adike zodhanake liye tathA ratnatrayakI zuddhike liye chor3anA cAhiye // 946 // paramaTTiyaM visohiM suTTa payatteNa kuNai pvvio| paramaTThadugaMchA viya suTTa payatteNa pariharau // 947 // paramArthikAM vizuddhiM suSTu prayatnena karoti prabajitaH / paramArthajugupsApi ca suSTha prayatnena pariharatu // 947 // artha-sAdhu ratnatrayazuddhiko bhale yatnakara kare aura zaMkAdi glAniko acchI taraha yatnase tyAga de // 947 // saMjamamavirAdhaMto kareu vavahArasodhaNaM bhikkhU / vavahAradugaMchAvi ya pariharau vade abhaMjaMto // 948 // saMyamamavirAdhayan karotu vyavahArazodhanaM bhikSuH / vyavahArajugupsAmapi ca pariharatu vratAni abhaMjayan // 948 artha-sAdhu cAritrako nahIM bhaMga karatA vyavahArazuddhiko karanevAle prAyazcittako kare aura ahiMsAdi vratoMko bhaMga na karake vyavahAraniMdAko bhI chor3e // 948 // jattha kasAyuppattirabhattiMdiyadAraitthijaNabahulaM / dukkhamuvasaggabahulaM bhikkhU khettaM vivajeU // 949 // yatra kaSAyotpattirabhaktiriMdriyadvArastrIjanabAhulyaM / duHkhamupasargabahulaM bhikSuH kSetraM vivarjayet // 949 // Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 mUlAcAraartha-jisa kSetrameM kaSAyoMkI utpatti ho, AdarakA abhAva ho mUrkhatA adhika ho jahAM netra Adi iMdriyoMke viSayoMkI adhikatA ho, jahAM zRMgAra AdibhAvoMsahita striyAM adhika hoM, kleza adhika ho, upasarga bahuta hoM aise sthAnako muni avazya chor3ade // 949 // girikaMdaraM masANaM suNNAgAraM ca rukkhamUlaM vA / ThANaM virAgabahulaM dhIro bhikkhU NiseveU // 950 // girikaMdarAM mazAnaM zUnyAgAraM ca vRkSamUlaM vaa| sthAnaM vairAgyabahulaM dhIro bhikSuH niSevatAM // 950 // artha-parvatakI guphA, masAnabhUmi sUnAghara aura vRkSakI koTara aise vairAgyake kAraNa sthAnoMmeM dhIra muni rahe // 950 // NivadivihUrNa khettaM NivadI vA jattha duTTao hoj| pavvajA ca Na labbhai saMjamaghAdo ya taM vje||951|| nRpativihInaM kSetraM nRpatirvA yatra duSTo bhavet / pravrajyA ca na labhyate saMyamaghAtazca tat varjayet // 951 // artha-jo deza rAjAkara rahita ho athavA jahAM rAjA duSTa ho, bhikSA bhI na mile dIkSA grahaNa karane meM ruci bhI na ho, aura saMyamakA ghAta ho usa dezako avazya tyAga de // 951 // No kappadi viradANaM viradINamuvAsayahmi ceTTeduM / tattha NisejauvaTTaNasajjhAyAhAravosaraNe // 952 // no kalpyate viratAnAM viratInAmupAzraye sthAtuM / tatra niSadyodvartanakhAdhyAyAhAravyutsarga // 952 // artha-muniyoMko AryikAoMke sthAnameM rahanA ThIka nahIM hai Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / aura vahAMpara niSadyA ( Asana ) zayana khAdhyAya AhAra aura pratikramaNa karanA yogya nahIM hai // 952 // hodi duguMchA duvihA vavahArAdo tadhA ya prmho| payadeNa ya paramahe vavahAreNa ya tahA pacchA // 953 // bhavati jugupsA dvividhA vyavahArAt tathA ca paramAthoM / prayatnena ca paramArthA vyavahAreNa ca tathA pazcAt // 953 // artha-AryikAke sthAnameM munike jugupsA doprakArakI hai eka vyavahAra dUsarI paramArtha arthAt lokaniMdA va vratabhaMga / yatna karake pahale paramArtha hotI hai pIche lokaniMdArUpa vyavahArajugupsA hotI hai // 953 // vaDDhadi bohI saMsaggeNa tadha puNo viNassedi / saMsaggaviseseNa du uppalagaMdho jahA gaMdho // 954 // vardhate bodhiH saMsargeNa tathA punarvinazyati / saMsargavizeSeNa tu utpalagaMdho yathA gaMdhaH // 954 // artha-saMgatise hI samyagdarzanAdikI zuddhi baDhatI hai aura saMgatise hI naSTa hojAtI hai jaise kamalAdikI gaMdhake saMbaMdhase zItala sugaMdhita jala hojAtA hai aura ami Adike saMbaMdhase jala uSNa tathA virasa hojAtA hai // 954 // caMDo cavalo maMdo taha sAhU puhimNspddisevii| gAravakasAyabahulo durAsao hodi so smnno||955 caMDaH capalo maMdaH tathA sAdhuH pRSTimAMsapratisevI / gauravakaSAyabahulo durAzrayo bhavati sa zramaNaH // 955 // artha-jo atyaMta krodhI ho caMcalakhabhAvavAlA ho cAritrameM Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 mUlAcAraAlasI pIche doSa kahanevAlA pizuna ho, gurutA kaSAya bahuta rakhatA ho aisA sAdhu sevane yogya nahIM hai // 955 // vejAvaccavihINaM viNayavihUNaM ca dussudikusIlaM / samaNaM virAgahINaM susaMjamo sAdhu Na sevij||956|| vaiyAvRttyavihInaM vinayavihInaM ca duHzrutikuzIlaM / zramaNaM virAgahInaM susaMyamo sAdhuna seveta // 956 // artha-rogI AdikI sevAse rahita, vinayarahita, khoTe zAstroMkara kuAcaraNI vairAgyarahita aise sAdhuko uttama cAritravAlA sAdhu nahIM seve // 956 // daMbhaM paraparivAdaM pisuNattaNa pAvasuttapaDisevaM / cirapavvaidaMpi muNI AraMbhajudaM Na sevija // 957 // daMbhaM paraparivAdinaM pizunaM pApasUtrapratisevinaM / cirapravrajitamapi muni AraMbhayutaM na seveta // 957 // artha-jo ThaganevAlA ho, dUsareko pIDA denevAlA ho, jhUThe doSoMko grahaNa karanevAlA ho, mAraNa Adi maMtrazAstra athavA hiMsApoSakazAstroMkA sevanevAlA ho, AraMbha sahita ho aise bahuta kAlase dIkSita bhI muniko sadAcaraNI nahIM seve // 957 // cirapavvaidaMvi muNI apuTThadhammaM asaMpuDaM NIcaM / . loiya loguttariyaM ayANamANaM vivajeja // 958 // cirapravrajitamapi muni apuSTadharma asaMvRtaM nIcaM / laukikaM lokottaraM ajAnaMtaM vivarjayet // 958 // artha-jo muni bahutakAlase dIkSita bhI ho paraMtu mithyAtva sahita ho svecchAvacana bolanevAlA ho nIca kAmoMmeM rata ho Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / .. 343 laukika aura pAralaukika vyApArako nahIM jAnatA ho aise sAdhuke sAtha kabhI na rahanA cAhiye // 958 // AyariyakulaM muccA viharadi samaNoya jo du egaagii| Na ya geNhadi uvadesaM pAvarasamaNotti vuccadi du||959 AcAryakulaM muktvA viharati zramaNazca yastu ekAkI / na ca gRhNAti upadezaM pApazramaNa iti ucyate tu // 959 // artha-jo zramaNa saMghako chor3akara saMgharahita akelA vihAra karatA hai aura diye upadezako grahaNa nahIM karatA vaha pApazramaNa kahA jAtA hai // 959 // AyariyattaNa turio puvvaM sissattaNaM akaauunn|| hiMDai DhuMDhAyario NiraMkuso mattahatthivva // 960 // AcAryatvaM tvaritaH pUrva ziSyatvaM akRtvA / hiMDati DhoDhAcAryo niraMkuzo mattahastI iva // 960 // artha-jo pahale ziSyapanA na karake AcAryapanA karaneko vegavAna hai vaha pUrvAparaviveka rahita DhoDhAcArya hai jaise aMkuzarahita matavAlA hAthI // 960 // aMvo NivattaNaM patto durAsaeNa jahA tahA / samaNaM maMdasaMvegaM apuTTadhamma Na sevija // 961 // Amro niMbatvaM prApto durAzrayeNa yathA tathA / zramaNaM maMdasaMvegaM apuSTadharma na seveta // 961 // artha-jaise duSTa Azrayakara Ama nIMbapaneko prApta hojAtA hai usItaraha dharmAnurAgameM AlasI samAcArarahita duSTa AzrayavAle muniko na seve // 961 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra 344 bIhedavvaM NicaM dujjaNavayaNA paloijinbhassa / varaNayaraNiggamaM miva vayaNakayAraM vahatassa // 962 // bhetavyaM nityaM durjanavacanAt praloTajihvAtaH / varanagaranirgamAdiva vacanakacAraM vahataH // 962 // artha - pUrvApara bhAvakI apekSArahita kahanevAle durjanake vacanase sadA hI bhaya karanA cAhiye / kyoMki vaha durjanavacana zreSThanagarake jalake nikalaneke sthAna samAna hai vaha vacanarUpI kUr3eko dhAraNa karatA hai // 962 // AyariyattaNamuvaNayaha jo muNI AgamaM Na yANaMto / appANapi viNAsiya aNNevi puNo viNAseI // 963 AcAryatvamupanayati yo munirAgamaM na jAnan / AtmAnamapi vinAzya anyAnapi punaH vinAzayati // 963 // artha -- jo muni Agamako nahIM jAnatA apaneko AcArya mAna letA hai vaha apanA nAza kara dUsaroMko bhI naSTa karatA hai // 963 ghoDayaladdisamANassa bAhira bagaNihRdakaraNacaraNassa / abhaMtarami kuhissa tassa du kiM bajjhajogehiM 964 ghoTakalAdisamAnasya bAhyena bakanibhRtakaraNacaraNasya / abhyaMtare kuthitasya tasya tu kiM bAhyayogaiH // 964 // artha -- ghor3e kI lIdake samAna aMtaraMgameM kaluSita aura bAhirI vezase nizcalahAtha pAMvavAle bagaleke samAna aise mUlaguNarahita sAdhuke bAhya vRkSamUlAdi yogoMse kyA lAbha hai ? kucha bhI nahIM // 964 // mA hoha vAsagaNaNA Na tattha vAsANi parigaNijvaMti / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 345 bahavo tirattavutthA siddhAdhIrA viraggaparisamaNA965 mA bhavatu varSagaNanA na tatra varSANi parigaNyate / bahavaH trirAtrotthAH siddhA dhIrA vairAgyaparAH zramaNAH 965 artha-varSoM kI gaNanA mata ho kyoMki muktike kAraNameM varSa nahIM gine jAte / bahutase muni tInarAtataka cAritra dhAraNakara dhIra aura bairAgI hue karmarahita siddha hogaye // 965 // ___ Age baMdha aura usakA kAraNa kahate haiMjogaNimittaM gahaNaM jogo mnnvynnkaaysNbhuudo| bhAvaNimitto baMdho bhAvo radirAgadosamohajudo966 yoganimittaM grahaNaM yogo manovacanakAyasaMbhUtaH / bhAvanimitto baMdho bhAvo ratirAgadveSamohayutaH // 966 // artha-karmakA grahaNa yogake nimittase hotA hai, yoga manavacanakAyase upajA hai arthAt tInoMkI kriyAko yoga kahate haiM yaha dravyabaMdha hai| bhAvake nimitase ho vaha bhAvabaMdha hai, mithyAtva asaMyama kaSAya ye bhAva jAnanA // 966 // jIvapariNAmahedU kammattaNa poggalA pariNamaMti / Na du NANapariNado puNa jIvo kammaM samAdiyadi967 jIvapariNAmahetavaH karmatvena pudgalAH prinnmNti|| na tu jJAnapariNataH punaH jIvaH karma samAdatte // 967 // artha-jinako jIvake pariNAma kAraNa haiM aise rUpAdimAn paramANu karmakharUpase pariNamate haiM paraMtu jJAnabhAvakara pariNata huA jIva karmabhAvakara pudgaloMko nahIM grahaNa karatA // 967 // NANaviNNANasaMpaNNo jhaannjjhnntbojudo| Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I 46 mUlAcAra kasAyagAravummuko saMsAraM tarade lahu // 968 // jJAnavijJAnasaMpanno dhyAnAdhyayanatapoyutaH / kaSAyagauravonmuktaH saMsAraM tarati laghu / / 968 // artha -- jo jJAnacAritra sahita hai, dhyAna adhyayana tapa inakara sahita hai aura kaSAya gauravakara rahita hai vaha muni saMsArasamudrako zIghra hI tara jAtA hai // 968 // sajjhAyaM kuvvato paMciMdiyasaMpuDo tigutto ya / havadi ya eyaggamaNo viNaeNa samAhio bhikkhU // 969 svAdhyAyaM kurvan paMceMdriyasaMvRtaH triguptazca / bhavati ca ekAgramanA vinayena samAhito bhikSuH // 969 // artha - svAdhyAya karatA huA sAdhu paMceMdriyoM ke saMvarayukta hotA hai, tIna guptivAlA hojAtA hai, dhyAnameM lIna aura vinayakarayukta hojAtA hai // 969 // bArasavidhami ya tave sambhaMtarabAhire kusaladiTThe / vi atthi Navi ya hohadi sajjhAyasamaM tavokammaM 970 dvAdazavidhe ca tapasi sAbhyaMtarabAhye kuzaladRSTe / nApi asti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaH karma 970 artha - tIrthaMkara gaNadharAdikara dikhAye vA kiye gaye AbhyaMtara bAhya bhedayukta bAraha prakArake tapameM khAdhyAya ke samAna uttama anyatapa na to hai aura na hogA arthAt svAdhyAya hI parama tapa hai / sUI jahA sasuttA Na Nassadi du pamAdadoseNa / evaM sasutapuriso Na Nassadi taha pamAdadoseNa971 sUcI yathA sasUtrA na nazyati tu pramAdadoSeNa / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 347 evaM sasUtrapuruSo na nazyati tathA pramAdadoSeNa // 971 // artha-jaise suI sUkSma bhI pramAdadoSase kUDemeM girI huI DorAkara sahita huI naSTa nahIM hotI hai dekhanese milajAtI hai usItaraha zAstrakhAdhyAyayukta puruSa bhI pramAdadoSase utkRSTa tapa rahita huA bhI saMsArarUpI gaDDhe meM nahIM par3atA // 971 // NiiM jiNehi NicaM NiddA khalu NaramacedaNaM kunndi| vaheja hU pasUto samaNo savvesu dosesu // 972 // nidrAM jaya nityaM nidrA khalu naramacetanaM karoti / varteta hi prasuptaH zramaNaH sarveSu doSeSu // 972 // artha-he sAdhu tU nidrAko jIta kyoMki nidrA manuSyako vivekarahita acetana banA detI hai| sotA huA muni saba doSoMmeM pravartatA hai // 972 // jaha usugAro usumujju kuNaI saMpiDiyehiM NayaNehiM / taha sAhU bhAvejo cittaM eyaggabhAveNa // 973 // yathA iSukAra iSu Rju karoti saMpiDitAbhyAM nayanAbhyAM / tathA sAdhuH bhAvayet cittaM ekAgrabhAvena // 973 // artha-jaise dhanuSakA kartA bANako milAye donoM netroMkara sarala karatA hai usItaraha sAdhu bhI sthira vRttikara manakA abhyAsa kare // 973 // kammassa baMdhamokkho jIvAjIve ya vvpjjaae| saMsArasarIrANi ya bhogaviratto sayA jhAhi // 974 // karmaNo baMdhamokSau jIvAjIvau ca dravyaparyAyAn / saMsArazarIrANi ca bhogaviraktaH sadA dhyAya // 974 // Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 mUlAcAraartha-jJAnAvaraNAdi karmake baMdha mokSako, jIva ajIva dravyoMko tathA unakI paryAyoMko aura saMsAra tathA zarIrako bhogoMse virakta huA muni dhyAve // 974 // davve khette kAle bhAve ya bhave ya hoMti paMceva / parivaNANi vahuso aNAdikAle ya ciMtejo // 975 // dravyaM kSetraM kAlo bhAvazca bhavazca bhavaMti paMcaiva / parivartanAni bahuzaH anAdikAle ca ciMtayet // 975 // artha-dravyaparivartana kSetraparivartana kAlaparivartana bhAvaparivartana bhavaparivartana-ye pAMca parivartana isa jIvane anAdikAlase lekara anekavAra kiye aisA citavana karanA cAhiye // 975 // mohaggiNA mahaMteNa dajjhamANe mahAjage dhIrA / samaNA visayavirattA jhAyaMti aNaMtasaMsAraM // 976 // mohAninA mahatA dahyamAnaM mahAjagat dhIrAH / zramaNA viSayaviraktA dhyAyaMti anaMtasaMsAraM // 976 // artha-mahAn moharUpI agnise jalate hue saba lokako dekhakara viSayoMse virakta dhIramuni anaMtasaMsArake kharUpakA citavana karate haiM // 976 // AraMbhaM ca kasAyaM ca Na sahadi tavo tahA loe| acchI lavaNasamuddo ya kayAraM khalu jahA dittuN||977 AraMbhaM ca kaSAyAn ca na sahate tapastathA loke / akSi lavaNasamudrazca kacAraM khalu yathA dRSTam // 977 // artha-jaise netra aura lavaNasamudra tRNAdi kUr3eko nahIM sahana karate taTastha karadete haiM usItaraha lokameM tapa ( cAritra ) Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 349 parigrahakA upArjana aura kaSAya inako nahIM sahana karasakatA bAhya kara detA hai // 977 // jaha koi sahivariso tIsadivarise NarAhivo jaao| ubhayattha jammasaddo vAsavibhAgaM visesei // 978 // yathA kazcit paSThivarSaH triMzadvarSe narAdhipo jaatH| ubhayatra janmazabdo varSavibhAgaM vizeSayati // 978 // artha-jaise koI sATha barasakI AyuvAlA puruSa tIsa varSa bAda rAjA hogayA to rAjya tathA arAjya donoM avasthAoMmeM janma zabda varSake kramako vizeSarUpa karatA hai // 978 // evaM tu jIvadavvaM aNAiNihaNaM visesiyaM NiyamA / rAyasariso du kevalapajAo tassa du viseso // 979 evaM tu jIvadravyaM anAdinidhanaM vizeSyaM niyamAt / rAjasadRzastu kevalaM paryAyastasya tu vizeSaH // 979 // artha-jaise janmazabda rAjyakAla aura arAjyakAla donoM kAloMmeM kahA isIprakAra jIvadravya anAdinidhana niyamase anekaprakAra AdhArapanese kahA gayA hai aura usakA nAraka manuSyAdirUpa paryAya kevala rAjaparyAyake samAna hai // 979 // jIvo aNAiNihaNo jIvottiya NiyamadoNa vttvyo| jaM purisAugajIvo devAugajIvayavisiTTho // 980 // jIvaHanAdinidhano jIva iti ca niyamato na vktvyH| yat puruSAyuSkajIvo devAyuSkajIvitaviziSTaH // 980 // artha-yaha jIva anAdinidhana hai isa paryAyaviziSTa hI jIva hai aisA ekAMtase nahIM kahanA cAhiye kyoMki jo manuSyaAyusa Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... mUlAcArahita jIva hai vahI devAyuke jIvana viziSTa hai / paryAyase bheda hai vaise dravya apekSA eka hI hai // 980 / / saMkhejamasaMkhejamaNaMtakappaM ca kevlnnnnaannN| taha rAyadosamohA aNNevi ya jIvapajAyA // 981 // saMkhyeyamasaMkhyeyamanaMtakalpaM ca kevalajJAnaM / tathA rAgadveSamohA anyepi ca jIvaparyAyAH // 981 // artha-saMkhyAta viSaya matijJAna zrutajJAna asaMkhyAtaviSaya avadhijJAna manaHparyayajJAna anaMta viSaya kevalajJAna hai ye tathA rAga dveSa moha anya nArakAdi bhI-ye saba jIvake paryAya haiN||981 akasAyaM tu carittaM kasAyavasio asaMjado hodi / uvasamadi jami kAle tatkAle saMjado hodi // 982 // akaSAyaM tu cAritraM kaSAyavazagaH asaMyato bhavati / upazAmyati yasmin kAle tatkAle saMyato bhavati // 982 // artha-akaSAyapaneko cAritra kahate haiM kyoMki kaSAyake vazameM huA asaMyamI hotA hai jisa kAlameM kaSAya nahIM karatA usIkAlameM cAritravAna hotA hai // 982 // varaM gaNapavesAdo vivAhassa pvesnnN| vivAhe rAgauppatti gaNo dosaannmaagro||983 // varaM gaNapravezAt vivAhasya pravezanaM / vivAhe rAgotpattiH gaNo doSANAmAkaraH // 983 // ' artha-sAdhu kulameM ziSyAdimeM moha karanekI apekSA vivAhameM praveza karanA ThIka hai| kyoMki vivAhameM strI Adike grahaNase Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 351 rAgakI utpatti hotI hai aura gaNa to kaSAya rAga dveSa Adi saba doSoMkI khAni hai / / 983 // paccayabhUdA dosA pacayabhAveNa Natthi uppttii| pacayabhAve dosA NassaMti NirAsayA jahA viiyN||984 pratyayabhUtA doSA pratyayAbhAvena nAsti utpattiH / pratyayAbhAvAt doSA nazyati nirAzrayA yathA biij||984|| artha-mohake karanese rAga dveSAdika doSa utpanna hote haiM aura kAraNake abhAvase doSoMkI utpatti nahIM hotI isaliye kAraNake abhAvase mithyAtva asaMyama kaSAya yogakara race jIvake doSarUpa pariNAma ve nirAdhAra hue bIjakI taraha nirmUla kSayako prApta hote haiM // 984 // hedU paJcayabhUdA heduviNAse vinnaasmuvyNti| tahmA heduviNAso kAyavvo savvasAhahiM // 985 // hetavaH pratyayabhUtA hetuvinAze vinAzamupayAMti / tasAt hetuvinAzaH kartavyaH sarvasAdhubhiH // 985 // artha-krodhAdika hetu parigrahAdike kAraNa haiM lobhAdi hetuke nAza honese parigrahAdika nAzako prApta hote haiM isaliye saba sAdhuoMko hetukA nAza karanA cAhiye // 985 // jaM jaM je je jIvA pajjAyaM pariNamaMti sNsaare| rAyassa ya dosassa ya mohassa vasA muNeyavvA // 986 yaM yaM ye ye jIvAH paryAyaM pariNamaMti saMsAre / rAgasya ca doSasya ca mohasya vazAt jJAtavyAH // 986 // artha-isa saMsAra meM jo jo jIva jisa jisa paryAyako grahaNa Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 mUlAcArakarate haiM ve paryAya rAga dveSa mohake vazase grahaNa kI jAtI haiM986 atthassa jIviyassa ya jibhovatthANa kAraNaM jiivo| maradi ya mArAvedi ya aNaMtaso svvkaalmi||987|| arthasya jIvitasya ca jihopasthayo kAraNaM jiivH| mriyate ca mArayati ca anaMtazaH sarvakAlam // 987 // artha-ghara pazu vastrAdikake nimitta, AtmarakSAke liye aura bhojanake kAraNa, kAmake kAraNa yaha jIva Apa maratA hai aura anyaprANiyoM anaMtavAra sadA mAratA hai // 987 // jinbhovatthaNimittaM jIvo dukkhaM aNAdisaMsAre / patto aNaMtaso to jibbhovatthe jaha dANiM // 988 // jihvopasthanimittaM jIvo duHkhaM anaadisNsaare| prAptaH anaMtazaH tataH jihopasthaM jaya idAnIM // 988 // artha-isa anAdisaMsArameM isa jIvane jihvA iMdriya aura sparzana iMdriyake kAraNa hI anaMtavAra duHkha pAyA isaliye he mune tu jihvA aura upastha ina donoM iMdriyoMko jIta arthAt vazameM kara // 988 // caduraMgulA ca jinbhA asuhA caduraMgulo ubatthovi / aTuMguladoseNa du jIvo dukkhaM hu pappodi // 989 // caturaMgulA ca jihvA azubhA caturaMgula upasthopi / aSTAMguladoSeNa tu jIvo duHkhaM hi prApnoti // 989 // artha-cAra aMgula pramANa azubha jihvA iMdriya aura cAra aMgula pramANa azubha maithuna iMdriya ina ATha aMguloMke doSase hI yaha jIva duHkha pAtA hai // 989 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / bIhedavvaM NicaM katthassavi tahitthirUvassa / havadi ya cittakkhobho paccayabhAveNa jIvassa // 990 // bhetavyaM nityaM kASThasthAdapi tathA strIrUpAt / bhavati ca cittakSobhaH pratyayabhAvena jIvasya // 990 // artha - kAThase bane hue bhI strIrUpase sadA DaranA cAhiye kyoMki kAraNavazase jIvakA mana calAyamAna hojAtA hai // 990 // ghidabharidaghaDasa rittho puriso itthI balaMta aggisamA / to. mahileyaM dukkA NaTThA purisA sivaM gayA idare // 991 353 ghRtabhRtaghaTasadRzaH puruSaH strI jvaladagnisamA / tAM mahilAmaMtaM DhaukitA naSTAH puruSAH zivaM gatA itare991 artha - puruSa ghIse bhare hue ghar3e ke samAna hai, aura strI jalatI huI Aga ke samAna hai jo puruSa strIke samIpako prApta hue ve nAzako prApta hue aura jo nahIM prApta hue ve mokSako gaye // 999 mAyAe vahiNIe dhUAe mUiya vuDDa itthIe / bIhedavvaM NicaM itthIrUvaM NirAvekkhaM // 992 // mAtuH bhaginyA duhituH mUkAyA vRddhAyAH striyAH / bhetavyaM nityaM strIrUpaM nirapekSaM / / 992 / / artha - mAtA bahina putrI gUMgI vuDDI aisI strIse sadA DaranA cAhiye / kyoMki strIkA rUpa dekhaneyogya nahIM hai // 992 // 1 hatthapAdaparicchiNNaM kaNNaNAsaviyappiyaM / avivAsa sadiM NAriM dUrido parivajjae // 993 // hastapAdaparicchinnAM karNanAsAvikalpitAM / avivAsasaM satIM nArIM dUrataH parivarjayet // 993 // 23 mUlA0 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 mUlAcAra artha -- hAthakara chinna pAMvase chinna kAnase bahirI nAkase hIna vastrarahita ( naMgI ) aisI bhI strIko dUrase tyAga denA cAhiye || maNa baMbhacera vaci baMbhacera taha kAya baMbhaceraM ca / ahavA hu baMbhaceraM davvaM bhAvaM ti duviyappaM // 994 // manasi brahmacaryaM vacasi brahmacaryaM tathA kArya brahmacaryaM ca / athavA hi brahmacaryaM dravyaM bhAvamiti dvivikalpaM // 994 // artha -- manameM brahmacarya vacanameM brahmacarya aura kAyameM brahmacarya - aise tInaprakAra brahmacarya hai athavA pragaTapane dravya bhAvake bhedase dotarahakA hai // 994 // bhAvavirado du virado Na davvaviradassa suggaI hoI / visayavaNaramaNalolo dhariyavvo teNa maNahatthI // 995 bhAvaviratastu virato na dravyaviratasya sugatiH bhavati / viSayavanaramaNalolo dhArayitavyaH tena manohastI // 995 // artha -- jo aMtaraMgameM virakta hai vahI virakta hai bAhyavRttise virakta honevAlekI zubhagati nahIM hotI / isaliye manarUpI hAthI joki viSayavana meM krIDAlaMpaTa hai use rokanA cAhiye // 995 paDhamaM viulAhAraM bidiyaM kAya sohaNaM / tadiyaM gaMdhamallAI utthaM gIyavAiyaM // 996 // taha sayaNasodhaNaMpi ya itthisaMsaggaMpi atthasaMgrahaNaM / puvvara disaraNamiMdiyavisayaradI paNIdarasasevA // 997 dasavihamavvaMbhaviNaM saMsAramahA duhANamAvAhaM / pariharaha jo mahappA so daDhabaMbhavvado hodi // 998 // prathamaM vipulAhAraH dvitIyaM kAyazodhanaM / Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 samayasArAdhikAra 10 / tRtIyaM gaMdhamAlyAni caturtha gItavAditraM // 996 // tathA zayanazodhanamapi ca strIsaMsargopi arthasaMgrahaNaM / pUrvaratismaraNaM iMdriyaviSayaratiH praNItarasasevA // 997 // dazavidhamabrahma idaM saMsAramahAduHkhAnAmAvAhaM / pariharati yo mahAtmA sa dRDhabrahmavrato bhavati // 998 // artha-prathama to bahuta bhojana karanA, dUsarA tailAdise zarIrakA saMskAra, tIsarA sugaMdha puSpamAlA Adi, cauthA gAyana vAjA abrahmacarya / zayyA krIDAghara citrazAlA Adi ekAMtasthAnoMkA talAza karanA kaTAkSase dekhanevAlI striyoMke sAtha khela karanA, AbhUSaNa vastrAdikA paharanA, pUrvasamayake bhogoMkI yAda, rUpAdi viSayoMmeM prema, iSTa puSTarasakA sevana-isataraha ye dasatarahakA abrahmacarya saMsArake mahA duHkhoMkA sthAna hai isako jo mahAtmA saMyamI tyAgatA hai vahI dRDha brahmacaryavratakA dhArI hotA hai // 996-998 // kohamadamAyalohehiM pariggahe layai saMsajai jiivo| teNubhayasaMgacAo kAyavvo savvasAhUhiM // 999 // krodhamadamAyAlobhaiH parigrahe lagati saMsajati jiivH| tenobhayasaMgatyAgaH kartavyaH sarvasAdhubhiH // 999 // __ artha-krodha mAna mAyA lobha ina karake yaha jIva parigrahameM lIna hotA hai aura grahaNa karatA hai isaliye saba sAdhuoMko donoMtarahake parigrahakA tyAga karanA yogya hai // 999 // NissaMgo NirAraMbho bhikkhAcariyAe suddhabhAvo ya / egAgI jhANarado savvaguNaDDho have samaNo // 1000 // Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 mUlAcAraniHsaMgo nirAraMbho mikSAcaryAyAM zuddhabhAvazca / ekAkI dhyAnarataH sarvaguNADhyo bhavet shrmnnH||1000|| artha-donoMtarahake parigrahake abhAva honese sAdhu mUrchArahita hotA hai, pApakriyAse rahita hotA hai, bhikSAcaryA meM zuddhabhAva hotA hai, ekAkI dhyAnameM lIna hotA hai, aura sabaguNoMse paripUrNa hotA hai // 1000 // NAmeNa jahA samaNo ThAvaNie tahaya davvabhAveNa / Nikkhevo vIha tahA caduvviho hoi nnaayvvo|| nAmnA yathA zravaNaH sthApanayA tathA ca dravyabhAvena / nikSepopi iha tathA caturvidho bhavati jJAtavyaH // 1001 // artha-nAmakarake zramaNa, sthApanAse zramaNa, dravyase zramaNa aura bhAvase zramaNa-isataraha yahAM cAra tarahakA nikSepa jAnanA // bhAvasamaNA hu samaNA Na sesasamaNANa suggaI jmhaa| jahiUNa duvihamuvahiM bhAveNa susaMjado hoha // 1002 bhAvazramaNA hi zramaNA na zeSazramaNAnAM sugatiryasmAt / jahitvA dvividhamupadhiM bhAvena susaMyato bhava // 1002 // artha-bhAvazramaNa haiM ve hI zramaNa haiM kyoMki zeSa nAmAdi zramaNoMkI sugati nahIM hotI / isaliye doprakArake parigrahako tyAgakara uttama saMyamI ho // 1002 // vadasIlaguNA jamhA bhikkhAcariyAvisuddhie ThaMti / tamhA bhikkhAcariyaM sohiya sAhU sadA vihArija // vratazIlAni guNA yasmAt bhikSAcaryAyA vizuddhyAM tiSThati / . tasmAt bhikSAcaryA zodhayitvA sAdhuH sadA viharet 1003 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 357 artha - vrata zIla aura guNa bhikSAcaryAkI zuddhimeM rahate haiM isaliye bhikSAcaryAko sodhakara sAdhu sadA pravarte // 1003 // bhikkhaM vakkaM hiyayaM sodhiya jo caradi Nicca so sAdhU / eso suTThida sAhU bhaNio jiNasAsaNe bhayavaM // bhikSAM vAkyaM hRdayaM zodhitvA yaH carati nityaM sa sAdhuH / eSa susthitaH sAdhurbhaNito jinazAsane bhagavAn ||1004 // artha - jo sAdhu bhikSAko vAkyako hRdayako sodhakara sadA cAritra meM udyama karatA hai vaha sabaguNasaMpanna sAdhu jainamatameM bhagavAn kahA gayA hai // 1004 // davvaM khettaM kAlaM bhAvaM sattiM ca suddha NAUNa / jhANajjhayaNaM ca tahA sAhU caraNaM samAcarau || 1005 dravyaM kSetraM kAlaM bhAvaM zaktiM ca suSThu jJAtvA / dhyAnamadhyayanaM ca tathA sAdhucaraNaM samAcaratu // 1005 // artha - AhArAdi dravya kSetra kAla bhAva zaktiko acchI taraha jAnakara tathA dhyAna adhyayanako jAnakara sAdhu cAritrakA sevana kare || 1005 // cAo ya hoi duviho saMgacAo kalattacAo ya / ubhayaccAyaM kiccA sAhU siddhiM lahU lahadi // 1006 // tyAgazca bhavati dvividhaH saMgatyAgaH kalatratyAgazca / ubhayatyAgaM kRtvA sAdhuH siddhiM laghu labhate // 1006 // artha - tyAga doprakAra hai eka parigrahatyAga dUsarA strItyAga / sAdhu donoM kA tyAga karake zIghra hI mokSa pAtA hai // 1006 // puDhavIkAyigajIvA puDhavIe cAvi assidA saMti / Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 mUlAcAratamhA puDhavIe AraMbhe NicaM virAhaNA tesiM // 1007 pRthivIkAyikajIvAH pRthivyAH cApi AzritAH saMti / tasmAt pRthivyA AraMbhe nityaM virAdhanA teSAM // 1007 // artha--pRthivIkAyika jo jIva haiM aura jo pRthivI Azrita trasa jIva haiM una sabakA ghAta pRthivIke khodane jalAnerUpa AraMbha karanese sadA hotA hai // 1007 // tamhA puDhavisamArabho duviho tiviheNa vi| jiNamaggANucArINaM jAvajIvaM Na kappaI // 1008 // tasmAt pRthivIsamAraMbho dvividhaH trividhenApi / jinamArgAnucAriNAM yAvajjIvaM na kalpyate // 1008 // artha-jisa kAraNa samAraMbhameM hiMsA hai isaliye pRthivIkA doprakArakA samAraMbha manavacanakAyase jinamArgake anukUla cAritra pAlanevAle sAdhuoMko jIvanaparyaMta karanA yogya nahIM hai // 1008 // jo puDhavikAijIve Navi saddahadi jiNehiM nnihitte| dUrastho jiNavayaNe tassa uvaTThAvaNA Natthi // 1009 // yaH pRthivIkAyajIvAn nApi zraddadhAti jinaiH nirdiSTAn / dUrastho jinavacanAt tasya upasthApanA nAsti // 1009 // artha-jo jineMdradevakara kahe gaye pRthivIkAyika jIvoMkA zraddhAna nahIM karatA vaha jinavacanoMse dUra rahanevAlA hai usake samyagdarzanAdimeM sthiti nahIM hai // 1009 // jo puDhavikAyajIve aisaddahade jiNehiM paNNatte / ubaladdhapuNNapAvassa tassuvaTThAvaNA atthi // 1010 // yaH pRthivIkAyikajIvAna atizraddadhAti jinaiH prajJaptAn / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayasArAdhikAra 10 / 359 upalabdhapuNyapApasya tasyopasthApanA asti // 1010 // artha-jo jinadevakara kahe gaye pRthivIkAyika jIvoMkA atyaMta zraddhAna karatA hai puNyapApa jAnanevAle usa puruSake mokSamArgameM sthiti avazya hai // 1010 // Na saddahadi jo ede jIve puDhavidaM gade / sa gacche digghamaddhANaM liMgatthobi hu dummadI // 101.1 na zraddadhAti ya etAn jIvAn pRthivItvaM gatAn / sa gacchet dIrghamadhvAnaM liMgasthopi hi durmatiH 1011 // artha-jo pRthivIpaneko prApta hue jIvoMkA zraddhAna nahIM karatA vaha nanatva cinhakara sahita bhI durbuddhi dIrgha saMsArako prApta hotA hai // 1011 // . kadhaM care kadhaM ciDhe kadhamAse kadhaM sye| kadhaM bhuMjeja bhAsija kadhaM pAvaM Na vajjhadi // 1012 kathaM caret kathaM tiSThet kathamAsIta kathaM zayIta / kathaM jhuMjIta bhASeta kathaM pApaM na badhyate // 1012 // artha-isa prakAra kahe gaye kramakara jIvoMse bhare jagatameM sAdhu kisataraha gamana kare, kaise tiSThe, kaise baiThe, kaise soye, kaise bhojana kare, kaise bole, kisa taraha pApase na baMdhe ? aisA ziSyane prazna kiyA // 1012 // ___ aba usakA uttara kahate haiMjadaM care jadaM ciTTe jadamAse jadaM sye| jadaM bhuMjeja bhAseja evaM pAvaM Na bajjhaI // 1013 // yataM caret yataM tiSThet yatamAsIta yataM zayIta / Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 mUlAcArayataM muMjIta bhASeta evaM pApaM na badhyate // 1013 // artha-yatnAcArase ( IryApathazuddhise ) gamana kare, mahAvratAdi yanase tiSThe, pIchIse zodhakara baiThe, sodhakara rAtrimeM eka pArzvase sove, doSarahita AhAra kare, bhASAsamitike kramase bole-isa prakArase pApa nahIM baMdha sakatA // 1013 // jadaM tu caramANassa dayApehussa bhikkhunno| NavaM Na bajjhade kammaM porANaM ca vidhUyadi // 1014 // .. yatnena tu carataH dayArokSiNo bhikssoH| navaM na badhyate karma purANaM ca vidhUyate // 1014 // artha-yatnase AcaraNa karate aura dayA pAlate hue sAdhuke navIna karma to baMdhatA hI nahIM aura purAne karma bhI kSaya hote jAte haiM // 1014 // evaM vidhANacariyaM jANittA Acarija jo bhikkhU / NAseUNa du kammaM duvihaMpi ya lahu lahai siddhiM 1015 evaM vidhAnacaritaM jJAtvA Acaret yo bhikssuH| nAzayitvA tu karma dvividhamapi ca laghu labhate siddhiM 1015 artha-isaprakAra kriyAke anuSThAnako jAnakara jo muni AcaraNa karatA hai vaha sAdhu zubha azubha doprakArake karmoMkA nAzakara zIghra hI mokSako pAtA hai // 1015 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM samayake sArako kahanevAlA dazavAM samayasArAdhikAra samApta huaa|| 10 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlaguNAdhikAra 11 / zIlaguNAdhikAra // 11 // Age maMgalAcaraNapUrvaka zIlaguNa kahanekI pratijJA karate haiM;sIlaguNAlayabhUde kllaannvisespaaddiherjude| vaMdittA arahaMte sIlaguNe kittaissAmi // 1016 // zIlaguNAlayabhUtAn kalyANavizeSaprAtihAryayutAn / vaMditvA arhataH zIlaguNAn kIrtayiSyAmi // 1016 // artha-vratakI rakSArUpa zIla aura saMyamake bhedarUpa guNa inake AdhArabhUta tathA paMca kalyANa cauMtIsa atizaya ATha prAtihAryoMkara sahita aise ahaMta bhagavAnako namaskAra karake aba maiM zIla aura guNoMko kahatA hUM // 1016 // ___ aba zIloMke bheda kahate haiM;joe karaNe saNNA iMdiya bhommAdi samaNadhamme ya / aNNoNNehiM abhatthA aTThArahasIlasahassAI // 1017 yogAH karaNAni saMjJA iMdriyANi bhvAdayaH zramaNadharmazca / anyonyaM abhyastA aSTAdazazIlasahasrANi // 1017 // artha-tIna yoga tIna karaNa cAra saMjJA pAMca iMdriya daza pRthivyAdika kAya, daza muni dharma-inako ApasameM guNA karanese aThAraha hajAra zIla hote haiM // 1017 // tiNhaM suhasaMjogo jogo karaNaM ca asuhsNjogo| AhArAdI saNNA phAsaMdiya iMdiyA nneyaa||1018|| trayANAM zubhasaMyogo yogaH karaNaM ca ashubhsNyogH| AhArAdayaH saMjJAH sparzanAdayaH iMdriyANi jJeyAni 1018 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 mUlAcAra __ artha-mana vacana kAyakA zubhakarmake grahaNa karanekeliye vyApAra vaha yoga hai aura azubhakeliye pravRtti vaha karaNa hai| AhArAdi cAra saMjJA haiM, sparzana Adi pAMca iMdriyeM haiM aisA jAnanA // 1018 puDhavidagAgaNimArudapatteyaaNaMtakAyiyA ceva / vigatigacadupaMceMdiyabhommAdi havaMti dasa ede 1019. pRthivyudakAnimArutapratyekAnaMtakAyikAzcaiva / dvitricatuHpaMceMdriyA bhvAdayo bhavaMti dazaite // 1019 // artha-pRthivI jala teja vAyu pratyekavanaspati sAdhAraNa vanaspati, do iMdriya te iMdriya cauiMdrI paMceMdrI-ye pRthivI Adi dasa haiM // 1019 / / khaMtI maddava ajava lAghava tava saMjamo akiNcnndaa| taha hodi baMbhaceraM sacaM cAgo ya dasa dhammA // 1020 kSAMtiH mArdavamArjavaM lAghavaM tapaH saMyamaH akiNcntaa| tathA bhavati brahmacarya satyaM tyAgazca daza dharmAH // 1020 // artha-uttama kSamA mArdava Arjava zauca tapa saMyama AkiMcanya brahmacarya satya tyAga ye dasa munidharma haiM // 1020 // Age zIloMke uccAraNakA krama kahate haiM;maNagutte muNivasahe maNakaraNommukkasuddhabhAvajude / AhArasaNNavirade phAsiMdiyasaMpuDe ceva // 1021 // puDhavIsaMjamajutte khaMtiguNasaMjude pddhmsiilN| acalaM ThAdi visuddhe taheva sesANi yANi // 1022 // manoguptasya munivRSabhasya manaHkaraNonmuktazuddhabhAvayuktasya / AhArasaMjJAviratasya sparzaneMdriyasaMvRtasya caiva // 1021 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlaguNAdhikAra 11 / 363 pRthivIsaMyamayuktasya kSAMtiguNasaMyuktasya prathamazIlaM / acalaM tiSThati vizuddhasya tathaiva zeSANi jJeyAni // 1022 // artha-manakara gupta manakaraNase rahita zuddhabhAvasahita AhAra saMjJAse virakta sparzana iMdriyameM saMvRta pRthivIkAyasaMyamasahita kSamAguNa yukta zuddha cAritravAle aise munirAjake pahalA zIla manoyoga nAmavAlA sthira rahatA hai / isI taraha zeSa (bAkI) zIloMke bheda bhI jAnanA // 1021-1022 // ___ aba guNoMke saba bheda batalAte haiM;igavIsa catura sadiyA dasa dasa dasagAya aannupuviiy| hiMsAdikkamakAyAvirAhaNAloyaNAsohI // 1023 // ekaviMzatiH catvAraH zatAni daza daza daza ca AnupUrvyA / hiMsAdyatikramakAyavirAdhanAlocanAzuddhayaH // 1023 // artha-hiMsAdi atikrama kAya virAdhanA AlocanA zuddhi inake kramase ikkIsa cAra sau daza daza daza bhedoMko ApasameM guNA karanese caurAsI lAkha guNoMke bheda hote haiM // 1023 // pANivaha musAvAdaM adattamehuNa pariggahaM ceva / kohamadamAyalohA bhaya aradidI duguMchAya // 1024 // maNavayaNakAyamaMgula micchAdasaNa pamAdo ya / pisuNattaNamaNNANaM aNiggaho iMdiyANaM ca // 1025 prANivadho mRSAvAda adattaM maithunaM parigrahazcaiva / krodhamadamAyAlomA bhayamaratiH jugupsA ca // 1024 // manovacanakAyamaMgulaM mithyAdarzanaM pramAdazca / pizunatvamajJAnaM anigraha iMdriyANAM ca // 1025 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 mUlAcAraartha-hiMsA jhUTha corI abrahma parigraha krodha mAna mAyA lobha bhaya arati rati jugupsA manomaMgula vacanamaMgula kAyamaMgula mithyAdarzana pramAda paizUnya ajJAna iMdriyoMkA anigraha-ye hiMsAdi ikkIsa bheda haiM // 1024-1025 // adikamaNaM vadikkamaNaM adicAro taheva annaacaaro| edehiM catuhiM puNo sAvajjo hoi guNiyavvo // 1026 atikramaNaM vyatikramaNaM atIcAraH tathaiva anaacaarH| etaiH caturbhiH punaH sAvadho bhavati guNitavyaH // 1026 // artha-saMyamIkI viSayAbhilASA atikramaNa hai, viSayopakaraNakA upArjana vaha vyatikramaNa hai, vratameM zithilatA tathA kucha asaMyamakA sevana vaha atIcAra hai vratakA sarvathA bhaMga vaha anAcAra hai / isataraha atikramAdi cArako guNA karanA // 1026 // puDhavidagAgaNimAruyapatteyANaMtakAiyA ceva / viyatiyacadupaMceMdiyaaNNoNNagyAya dasaguNiyA / pRthivyudakAnimArutapratyekAnaMtakAyikAzcaiva / dvitricatuHpaMceMdriyA anyonyanAzca dazaguNitAH // 1027 // .. artha--pRthivI jala agmi vAyukAyika pratyekavanaspati sAdhAraNavanaspatikAyika, do iMdriya teiMdrI cauiMdrI paMceMdrI ina dazako ApasameM guNA karanese sau hote haiM / phira pahale caurAsI bhedoMse guNA karanese caurAsIsau bheda hue // 1027 // itthIsaMsaggI paNidarasabhoyaNa gaMdhamallasaMThappaM / sayaNAsaNabhUsaNayaM chaTheM puNa gIyavAiyaM ceva // 1028 atthassa saMpaogo kusIlasaMsaggi rAyasevA ya / Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlaguNAdhikAra 11 / 365 raktIviya saMcaraNaM dasa sIlavirAhaNA bhaNiyA 1029 strIsaMsargaH praNItarasabhojanaM gaMdhamAlya saMsparzaH / zayanAsanabhUSaNAni SaSThaM punaH gItavAditraM caiva // 1028 // arthasya saMprayogaH kuzIlasaMsargaH rAjasevA ca / rAtrau api ca saMcaraNaM daza zIlavirAdhanA bhaNitAH 1029 artha - strIoMke sAtha sneha, puSTa AhArakA grahaNa, sugaMdha dravya aura puSpoM kI mAlAkA dhAraNa rUpa zarIra saMskAra, komala zayyA, komala Asana, kaTaka Adi AbhUSaNa dhAraNa karanA, gIta vAMsarI Adi vAjA, suvarNa Adi dhanakA saMgraha, kuzIlI janoMkI saMgati, rAjasevA, vinA kAraNa rAtrimeM calanA - ye dasa zIlakI virAdhanA ( nAzaka ) kahIM haiM / inase guNeM to caurAsI hajAra bheda hote haiM / / 1028 - 1029 // AkaMpiya aNumaNiya jaM diTTha vAdaraM ca suhumaM ca / chaSNaM saddAkuliyaM bahujaNamavvanta tassevI // 1030 // AkaMpitaM anumAnitaM yad dRSTaM bAdaraM ca sUkSmaM ca / channaM zabdAkulitaM bahujanamavyaktaM tatsevI / / 1030 // artha - AkaMpita anumAnita dRSTa vAdara sUkSma pracchanna zabdAkulita bahujana avyakta tatsevI - ye dasa AlocanA doSa haiM / inako guNanese ATha lAkha cAlIsa hajAra bheda hue // / 1030 // Age zuddhirUpa prAyazcitake dasa bheda kahate haiM;AloyaNa paDikkamaNaM ubhaya vivego tathA viussaggo / tava chedo mUlaMpi ya parihAro ceva saddahaNA // 1031 AlocanaM pratikramaNaM ubhayaM vivekaH tathA vyutsargaH / Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 mUlAcAra - tapazchedo mUlamapi ca parihArazcaiva zraddhAnaM // 1031 // artha-AlocanA pratikramaNa ubhaya viveka vyutsarga tapa cheda mUla parihAra zraddhAna ina dasa bhedoMko guNanese caurAsI lAkha bheda guNoMke hote haiM / ina saba bhedoMmeM jahAM doSa kahe gaye hoM unake viparIta guNa samajhanA // 1031 // - isa taraha caurAsI lAkha guNa haiM / pANAdivAdavirade atikmnnedoskrnnummukke| . puDhavIe puDhavIpuNarAraMbhasu saMjade dhIre // 1032 // itthIsaMsaggavijude AkaMpiyadosakaraNaummukke / AloyaNasodhijude AdiguNo sesayA NeyA // 1033 prANAtipAtaviratasya atikramaNadoSakaraNonmuktasya / pRthivyA pRthivIpunarAraMbheSu saMyatasya dhIrasya // 1032 // strIsaMsargaviyutasya AkaMpitadoSakaraNonmuktasya / Alocanazuddhiyutasya AdiguNaH zeSA jJeyAH // 1033 // artha-hiMsAse rahita atikramaNadoSa karanese rahita pRthivIkAyase tathA pRthivIkAyikakI pIDA-virAdhanAse rahita strIkI saMgatise rahita AkaMpita doSake karanese rahita AlocanakI zuddhikara yukta saMyamI dhIra vIra munike pahilA guNa ahiMsAnAmA hotA hai / isItaraha anyaguNa bhI jAnanA // 1032-1033 / / sIlaguNANaM saMkhA patthAro akkhasaMkamo ceva / NaTuM taha uddiSTaM paMcavi vatthUNi NeyANi // 1034 // zIlaguNAnAM saMkhyA prastAraH akSasaMkramazcaiva / naSTaM tathA uddiSTaM paMcApi vastUni jJeyAni // 1034 // Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 zIlaguNAdhikAra 11 / artha-zIla aura guNoMkI saMkhyA prastAra akSasaMkrama naSTa uddiSTa-ye pAMca vastu jAnanI // 1034 // savvepi puvvabhaMgA uvarimabhaMgesu ekkamekesu / melaMtettiya kamaso guNide uppajade saMkhA // 1035 // sarvAnapi pUrvabhaMgAn upari bhaMgeSu ekamekaM / melayitvA kramazo guNite utpadyate saMkhyA // 1035 // artha-zIla guNoMke sabhI pUrvabhedoMko Uparale bhaMgoMmeM milAke eka ekako kramase guNA karanepara donoMkI saMkhyA vanajAtI hai // paDhamaM sIlapamANaM kameNa Nikkhiviya uvarimANaM ca / piMDaM paDi ekeka Nikkhitte hoi patthAro // 1036 // prathamaM zIlapramANaM krameNa nikSipya upari mAnaM ca / piMDaM prati ekamekaM nikSipte bhavati prastAraH // 1036 // artha-prathama jo manavacanakAyakA trika vaha zIlapramANa hai use virala nakara ( judA judA eka eka vakhera ) pIche kramase eka eka bheda prati eka eka UparakA tInakaraNarUpa piMDa sthApanakaranA isa taraha piMDake prati eka eka rakhanese prastAra hotA hai||1036|| yaha sama prastAra kahA / aba viSama prastAra kahate haiM;Nikkhittu bidiyamettaM paDhamaM tassuvari bidiyamekeka / piMDaM paDi Nikkhitte taheva sesAvi kAvvA // 1037 nikSipya dvitIyamAnaM prathamaM tasyopari dvitIyamekaikaM / piMDaM prati nikSipte tathaiva zeSA api kartavyAH // 1037 // artha-prathama manavacanakAyatrikako dvitIyatrikamAtra tIna vAra sthApi usake Upara dUsarA karaNatrika eka eka dvitIya pramANa Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 mUlAcAra tIna vAra sthApe / isa taraha eka piMDake Upara dUsarA sthApana karanese prastAra hotA hai / isItaraha anya bhI piMDa kara lenA 1037 paDhamakkho aMtagado Adigade saMkamedi bidiykkho| doSiNavi gaMtUNaMtaM Adigade saMkamedi tdiykkho|| prathamAkSaH aMtagata Adigate saMkrAmati dvitIyAkSaH / dvAvapi gatvAMtaM Adigate saMkrAmati tRtIyAkSaH // 1038 // artha-prathamabheda aMtako prApta ho usake vAda Adiko prApta honepara dvitIya akSa ( karaNarUpa bheda ) palaTatA hai usake vAda donoM akSa aMtako prApta hokara Adiko prApta hoM taba tIsarA akSa palaTatA hai / isataraha anya akSa bhI jAnanA // 1038 // sagamANehiM vihatte sesaM lakkhittu saMkhive ruvaM / lakkhijaMtaM suddhe evaM savvattha kAyavvaM // 1039 // khakamAnaiH vibhakte zeSa lakSayitvA saMkSipet rUpaM / lakSiNamaMte zuddha evaM sarvatra kartavyaM // 1039 // artha-apane pramANa yogAdikoMse bhAga denepara zeSako jAna eka milAye bhAga denepara kucha na rahe to akSa aMtameM sthita huA / isaprakAra saba jagaha zIla guNoMmeM karanA yogya hai||1039 saMThAbidUNa evaM uvarIdo saMguNittu sgmaanne| avaNija aNaMkidayaM kujjA paDhamaMti yAceva // 1040 // saMsthApya rUpaM uparitaH saMguNayya svakamAnaiH / apanIya anaMkitaM kuryAt prathamAMtaM yAvaccaiva // 1040 // artha-ekako sthApana kara Uparase AraMbhakara apane pramANase guNeM jo pramANa ho usameM anaMkita sthAnakA pramANa 'prathamako Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 369 AraMbhakara aMtaparyaMta ghaTAnA / isItarahakA kathana goMmaTasArameM pramAdake bhaMgoM meM vistArase kahA hai / / 1040 // evaM sIlaguNANaM suttatthaviyappado viyANittA / jo pAledi visuddho so pAvadi savvakallANaM // 1041 evaM zIlaguNAnAM sUtrArthavikalpataH vijJAya | yaH pAlayati vizuddhaH sa prApnoti sarvakalyANaM // 1041 // artha - isa prakAra zIla aura guNoMko sUtra artha aura bhedoMse jAnakara jo puruSa pAlatA hai vaha karmoMse rahita huA mokSako pAtA hai // 104 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita 'mUlAcArakI hiMdIbhASATIkA meM zIla aura guNoMko kahanevAlA gyAravAM zIlaguNAdhikAra samApta huA // 11 // paryApti-adhikAra // 12 // Age maMgalAcaraNapUrvaka paryApti kahanekI pratijJA karate haiM:kAUNa NamokkAraM siddhANaM kammacakkamukkANaM / pajjattI saMgahaNI vocchAmi jahANupuvvIyaM // 1042 // kRtvA namaskAraM siddhebhyaH karmacakramuktebhyaH / paryAptisaMgrahiNIM vakSye yathAnupUrvam // 1042 // artha -- karmarUpI cakra se chUTe hue aise siddhoM ko namaskAra 24 mUlA * Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 mUlAcAra karake maiM aba paryAptike adhikArako pUrva kathita Agamake anusAra kahatA hUM // 1042 // pajjattI dehovi ya saMThANaM kAyaiMdiyANaM ca / joNI Au pamANaM jogo vedo ya lesa pvicaaro|| uvavAdo vaTTaNamo ThANaM ca kulaM ca appabahuTho ya / payaDihidiaNubhAgappadesabaMdho ya suttapadA // 1044 paryAptayo dehopi ca saMsthAnaM kAyeMdriyANAM ca / yonaya AyuH pramANaM yogo vedazca lezyA pravicAraH 1043 upapAda udvatanaM sthAnaM ca kulAni ca alpabahutvaM ca / prakRtisthityanubhAgapradezabaMdhazca sUtrapadAni // 1044 // artha-paryApti zarIra kAyakI racanA iMdriya saMsthAna yoni Ayu Ayudeha kA pramANa yoga veda lezyA pravicAra upapAda udvartana jIvasthAnAdi sthAna kula alpabahutva prakRtibaMdha sthitibaMdha anubhAgabaMdha pradezabaMdharUpa baMdha-ye solaha sUtra athavA bhedase bIsasUtra hote haiM unakA kathana kramase karate haiM // 1043-1044 // AhAre ya sarIre taha iMdiya ANapANa bhAsAe / hoti maNovi ya kamaso panjattIo jiNakkhAdA1045 AhArasya ca zarIrasya tathA iMdriyasya AnaprANayoH bhaassaayaaH| bhavaMti manasopi ca kramazaH paryAptayo jinAkhyAtAH 1045 artha-AhAra paryApti ( niSpatti ) zarIra paryApti iMdriyakI paryApti zvAsocchAsaparyApti bhASAparyApti manaHparyApti-aise chaha paryApti jinadevane kahIM haiM // 1045 // eiMdiyesu cattAri hoti taha Adido ya paMca bhave / Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 371 veiMdiyAdiyANaM pajjantIo asaNNitti // 1046 // ekeMdriyeSu catasro bhavaMti tathA Aditaca paMca bhavaMti / dvIMdriyAdikAnAM paryAptayaH asaMjJIti / / 1046 // artha - pRthvIkAya Adi eka iMdriyavAloM ke AdikI cAra paryApti hotIM haiM aura do iMdriyako Adi lekara asainI paMceMdriya paryaMta pAMca paryApti hotI haiM // 1046 // chappiya pajjattIo bodhavvA hoMti saNNikAyANaM / edAhiM aNivvattA te du apajattayA hoMti // 1047 // paDapi ca paryAptayo boddhavyA bhavati saMjJikAyAnAM / etAbhiH anirvRtAste tu aparyAptakA bhavaMti / / 1047 // artha - AhArAdi chahoM paryApta saMjJI paMceMdriyajIvoMke hotI hai / ina paryAptiyoM se jo apUrNa haiM ve jIva aparyApta haiM // 1047 // pajjantIpajattA bhiNNamuhutteNa hoMti NAyavvA / aNusamayaM pajjattI savvesiM covavAdINaM // 1048 // paryAptiparyAptA bhinnamuhUrtena bhavaMti jJAtavyAH / anusamayaM paryAptayaH sarveSAM copapAdinAM / / 1048 // artha -- manuSya tica jIva paryAptiyoMkara pUrNa aMtarmuhUrtameM hote haiM aisA jAnanA / aura jo deva nArakI haiM una sabake samaya samaya prati pUrNatA hotI hai // 1048 // jahmi vimANe jAdo uvavAda silA mahAra he sayaNe / aNusamayaM pajjato devo divveNa rUveNa // / 1049 // yasmin vimAne jAtaH upapAdazilAyAM mahArhe zayane / anusamayaM paryApto devo divyena rUpeNa // / 1049 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra artha--bhavana Adi sarvArthasiddhiparyaMta jisa vimAna meM sIpake puTake AkAra upapAdazilAke Upara ratnoMkara jaDita saba AbhUSaNoMse zobhita palaMgapara deva utpanna hotA hai usI jagaha apane yauvanavAle bhUSita zarIra se samaya samaya prati paryASTha ( pUrNa ) hotAjAtA hai || aba dehasUtrakA varNana karate haiM; dehassa ya vvittI bhiNNamuhatteNa hoi devANaM / savvaMgabhUsaNaguNaM jovvaNamavi hodi dehammi // 1050 // dehasya ca nirvRtiH bhinnamuhUrtena bhavati devAnAM / sarvAgabhUSaNaguNaM yauvanamapi bhavati dehe / / 1050 // artha - zarIrakI niSpatti devoMke aMtarmuhUrtase hotI hai aura deha meM saba aMgoMko bhUSita karanevAlI yauvana avasthA bhI aMtarmu hUrtase hotI hai // 1050 // 372 kaNayamiva NiruvalevA NimmalagattA sugaMdhaNIsAsA / NAdivaracArurUvA samacaturaMsorusaMThANaM // 1051 // kanakamiva nirupalepA nirmalagAtrA sugaMdhanizvAsAH / anAdiparacArurUpAH samacaturasrorusaMsthAnAH // 1051 // artha-ve deva suvarNake samAna malase rahita haiM nirmala zarIravAle haiM jinake zvAsocchvAsa sugaMdhavAle haiM bAla vRddha avasthA na honese suMdararUpavAle haiM yathAsthAna nyUnAdhikatArahita aise samacaturasra nAmA uttama saMsthAnavAle haiM // 1051 // kesaha maMsulomA cammavasAruhiramuttapurisaM vA / vaTTI va sirA devANa sarIrasaMThANe // 1052 // kezanakhasmazrulomA carmavasArudhiramUtrapurISANi vA / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 paryApti-adhikAra 12 / naivAsthIni naiva sirA devAnAM zarIrasaMsthAne // 1052 // artha-devoMke zarIrake AkArameM bAla nakha DADhI mUcha roma camar3A mAMsa lohI mUtra viSThA haDDI nasoMkA jAla-ye saba nahIM hote haiM // 1052 // varavaNNagaMdharasaphAsA divvaM bahupoggalehiM NimmANaM / geNhadi devo dehaM sucaridakammANubhAveNa // 1053 // varavarNagaMdharasasparzeH divyabahupudgalaizca nirmitaM / gRhNAti devo dehaM sucaritakarmAnubhAvena // 1053 // artha-jinake zreSTa rUpa gaMdha rasasparza haiM aise divya vaikriyikavargaNAke anaMta pudgaloMse bane hue zarIrako pUrva upArjana kiye zubhakarma ke prabhAvase vaha deva grahaNa karatA hai // 1053 // vegumviyaM sarIraM devANaM mANusANa saMThANaM / suhaNAma pasatthagadI sussaravayaNaM surUvaM c||1054|| vaikriyikaM zarIraM devAnAM manuSyANAM saMsthAnaM / zubhanAma prazastagatiH sukharavacanaM surUpaM ca // 1054 // artha-devoMkA zarIra vikriyAyukta honese vaikriyika hai manuSyoM ke samAna pahalA samacaturasra saMsthAna hotA hai, zubhanAma prazastagamana sukharavacana surUpa ye bhI hote haiM // 1054 // paDhamAe puDhavIe raiyANaM tu hoi usseho| sattadhaNu tiNNirayaNI chacceva ya aMgulA hoti||1055 prathamAyAM pRthivyAM nairayikANAM tu bhavati utsedhaH / sapta dhanUMSi triratnayaH SaT eva ca aMgulA bhavaMti // 1055 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 mUlAcAra artha-pahalI ratnaprabhA nAmA narakakI pRthivImeM nArakiyoMkI uMcAI sAta dhanuSa tIna hAtha chaha aMgula pramANa hai // 1055 // bidiyAe puDhavIe NeraiyANaM tu hoi usseho| paNNarasa doNi bArasa dhaNu radaNI aMgulA ceva1056 dvitIyAyAM pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhaH / paMcadaza dvau dvAdaza dhanUMSi ratnayaH aMgulAzcaiva // 1056 // artha- zarkarA pRthivImeM nArakiyoMke zarIrakI uMcAI paMdraha dhanuSa do hAtha bAraha aMgula pramANa hai // 1056 // tadiyAe puDhavIe raiyANaM tu hoi usseho| ekattIsaM ca dhaNU egA radaNI muNeyavvA // 1057 // tRtIyAyAM pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhH| ekatriMzaca dhanUMSi ekA raniH maMtavyA // 1057 // artha-bAlukA pRthivImeM nArakiyoMke zarIrakI uMcAI ikatIsa dhanuSa eka hAtha jAnanA cAhiye // 1057 // cauthIe puDhavIe NeraiyANaM tu hoi usseho| bAsaTThI ceva dhaNU be radaNI hoMti NAyavvA // 1058 // caturthI pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhaH / dvASaSTiH caiva dhanUMSi dve ratnI bhavaMti jJAtavyAH // 1058 // artha-paMkaprabhA pRthivImeM nArakiyoMkI uMcAI bAsaTha dhanuSa do hAtha pramANa hai aisA jAnanA // 1058 // paMcamie puDhavIe raiyANaM tu hoi usseho / sadamegaM paNavIsaM dhaNuppamANeNa NAdavvaM // 1059 // paMcamyAM pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhH| Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 375 zatamekaM paMcaviMzatiH dhanuHpramANena jJAtavyaM // 1059 // artha-dhUmaprabhA pRthivImeM nArakiyoMkI uMcAI ekasau paccIsa dhanuSa pramANa jAnanA cAhiye // 1059 // chaThThIe puDhavIe NeraDyANaM tu hoi usseho| doNisadA paNNAsA dhaNuppamANeNa vinnnneyaa||1060 SaSThayAM pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhaH / / dve zate paMcAzat dhanuHpramANena vijJeyA // 1060 // artha-tamaprabhA pRthivImeM nArakiyoMkI uMcAI dosau pacAsa dhanuSa pramANa hai // 1060 // sattamie puDhavIe NeraiiyANaM tu hoi usseho| paMceva dhaNusayAI pamANado ceva bodhavvA // 1061 // saptamyAM pRthivyAM nArakANAM tu bhavati utsedhH| paMcaiva dhanuHzatAni pramANatazcaiva boddhavyAni // 1061 // artha-mahAtama prabhA nAmakI sAtavIM pRthivImeM nArakiyoMkI uMcAI pAMcasai dhanuSa pramANa hai aisA jAnanA // 1061 // aba devoMke zarIrakA pramANa batalAte haiMpaNavIsaM asurANaM sesakumArANa dasa dhaNU ceva / viMtarajoisiyANaM dasa satta dhaNU muNeyavvA // 1062 // paMcaviMzatiH asurANAM zeSakumArANAM daza dhanUMSi caiva / vyaMtarajyotiSkANAM daza sapta dhanUMSi jJAtavyAni // 1062 // artha-bhavanavAsiyoMmeM asurakumAroMkA zarIra paccIsa dhanuSa pramANa hai aura bAkIke nau kumAroMkA zarIra dasa dhanuSa hai| Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 mUlAcAra vyaMtaradevoMkA zarIra dasa dhanuSa UMcA hai aura jyotiSI devoMkA sAta dhanuSa UMcA hai // 1062 // chaddhaNusahassussedhaM cadu dugamicchaMti bhogabhUmIsu / paNavIsaM paMcasadA vodhavvA kmmbhuumiisu||1063 // SaT dhanuHsahasrotsedhaM catvAri dve icchaMti bhogabhUmiSu / paMcaviMzatiH paMcazatAni boddhavyAni karmabhUmiSu // 1063 // artha-bhogabhUmiyoMmeM uttama madhyama jaghanya bhogabhUmike manuSyoMkI uMcAI kramase chaha hajAra dhanuSa cAra hajAra dhanuSa do hajAra dhanuSa pramANa hai| aura karmabhUmike manuSyoMkI utkRSTa uMcAI pAMcasau paccIsa dhanuSapramANa hai // 1063 // sohammIsANesu ya devA khalu hoMti sttrynniio| chacceva ya rayaNIo saNakumAre hi mAhiMde // 1064 // saudharmezAnayozca devAH khalu bhavaMti sapta ratnayaH / SaT caiva ca ratnayaH sanatkumAre hi mAhiMdre // 1064 // artha-saudharma aura aizAna vargake deva sAta hAtha UMce hote haiM / sanatkumAra aura mAheMdra vargake chaha hAtha UMce haiM // 1064 // baMbhe ya laMtavevi ya kappe khalu hoMti paMca rynniio| cattAri ya rayaNIo sukkshssaarkppesu||1065|| brahme ca lAMtavepi ca kalpe khalu bhavaMti pNcrtnyH| catvArazca ratnayaH zukrasahasrArakalpeSu // 1065 // artha-brahma yugala aura lAMtava yugalameM pAMca hAtha UMce hote haiM aura zukra yugala tathA zatAra sahasrAra svargameM cAra hAtha UMce hote haiM // 1065 // Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 377 ANadapANadakappe adbhuddhAo havaMti rynniio| tiNNeva ya rayaNIo bodhavvA AraNacudo cApi1066 . AnataprANatakalpe adhyarddha bhavaMti ratnayaH / / traya eva ca ratnayo boddhavyA AraNAcyutayozcApi // 1066 artha-Anata aura prANata khargameM sADhe tIna hAtha UMce deva hote haiM tathA AraNa acyuta kalpameM tIna hAtha pramANa hote haiM // 1066 // hehimagevajjhesu ya aDDAijjA havaMti rynniio| majjhimagevajjhesu ya be rayaNI hoti usseho // 1067 adhastanauveyakeSu ca sArdhadvayaM bhavaMti ratnayaH / madhyamaveyakeSu ca dvau ratnI bhavataH utsedhaH // 1067 // artha-adhograiveyaka tInameM aDhAI hAtha uMcAI hai aura madhyamapraiveyakatInameM do hAtha uMcAI hai // 1067 // uvarimagevajjhesu ya divaDDarayaNI have ya ussedho| aNudisaNuttaradevA eyA rayaNI sarIrANi // 1068 // uparimauveyakeSu ca dvayardharaniH bhavet ca utsedhaH / anudizAnuttaradevA ekA raniH zarIrAH // 1068 // artha-Uparake aveyakatrikameM DeDha hAtha uMcAI hai aura nau anudiza tathA pAMca anuttara vimAnoMke deva eka hAtha UMce zarIravAle haiM // 1068 // ___ Age tiryaMcoMke zarIrakA pramANa kahate haiM;bhAgamasaMkhejadimaM jaM dehaM aMgulassa taM dekheN| eiMdiyAdipaMceMdiyaMta dehaM jahaNNaNa // 1069 // Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 mUlAcAra bhAgamasaMkhyeyaM yo deho aMgulasya sa dehH| . ekeMdriyAdipaMceMdriyAMtaM deho jaghanyena // 1069 // artha-ghanAMgula (dravyAMgula ) ke asaMkhyAtaveM bhAga pramANa ekeMdriyase lekara paMceMdrI tiryaMcoMtaka jaghanya deha hotA hai||1069 sAhiyasahassameyaM tu joyaNANaM haveja ukkassaM / eiMdiyassa dehaM taM puNa paumatti NAdavvaM // 1070 // sAdhikasahasramekaM tu yojanAnAM bhavet utkRSTaM / ekeMdriyasya dehaH sa punaH pajhe iti jJAtavyaM // 1070 // artha-ekeMdriyakA utkRSTa zarIra do kosa adhika eka hajAra yojana hai vaha kamala nAma vanaspatikAyakA deha jAnanA / / 1070 // saMkho puNa bArasa joyaNANi gobhI bhavaMti kosaM tu| bhamarojoyaNamettaM maccho puNa joynnshssN||1071|| zaMkhaH punaH dvAdazayojanAni gobhI bhavet trikrozaM tu / bhramaro yojanamAtraH matsyaH punaH yojanasahasraM // 1071 // artha-do iMdriya zaMkha bArahayojanakA hotA hai te iMdriya gobhI ( kharjUraka ) tIna kozake vistAravAlA hai| cauiMdriyameMse bhaMvarA eka yojanakA hotA hai aura paMceMdriya tiryaMcameMse matsya hajAra yojana vistAravAlA hotA hai // 1071 // jaMbUdIvaparihio tiNNiva lakkhaM ca solahasahassaM / be ceva joyaNasayAsattAvIsA ya hoMti bodhavvA1072 tiNNeva gAuAiM aTThAvIsaM ca dhaNusayaM bhaNiyaM / terasaya aMgulAI addhaMgulameva savisesaM // 1073 // jaMbUdvIpaparidhiH trINyeva lakSANi ca SoDazasahasrANi / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 379 dve caiva yojanazate saptaviMzatizca bhavaMti boddhvyaani||1072 trINyeva gavyUtIni aSTAviMzatizca dhanuHzataM bhaNitaM / trayodaza aMgulAni ardhAMgulameva savizeSa // 1073 // artha-lAkha yojana vistAravAle jaMbUdvIpakI paridhi (golAI) tIna lAkha solaha hajAra dosau sattAIsa yojana tIna kosa ekasau aTThAIsa dhanuSa sADhe teraha aMgula kucha adhika ( eka jau pramANa ) hai // 1072-1073 // jaMbUdIvo dhAdaikhaMDo pukkharavaro ya taha diivo| vAruNivara khIravaro ya ghidavaro khodvrdiivo||1074 NaMdIsaro ya aruNo aruNabhAso ya kuMDalavaro ya / saMkhavararujagabhujagavarakusavarakuMcavaradIvo // 1075 // jaMbUdvIpo dhAtakIkhaMDaH puSkaravarazca tathA dviipH| vAruNivaraH kSIravarazca ghRtavaraH kSaudravaradvIpaH // 1074 // naMdIzvarazva aruNaH aruNAbhAsazca kuMDalavarazca / zaMkhavararucakabhujagavarakuzavarakrauMcavaradvIpaH // 1075 // artha-pahalA jaMbUdvIpa dhAtakIkhaMDa puSkaravaradvIpa vAruNIvara kSIravara ghRtavara kSaudravara naMdIzvara aruNa aruNAbhAsa kuMDalavara zaMkhavara rucakadvIpa bhujagavara kuzavara kauMcavara dvIpa solahavAM hai / / 1074-1075 // evaM dIvasamuddA duguNaduguNavitthaDA asNkhejaa| ede du tiriyaloe sayaMbhuramaNodahI jAva // 1076 // evaM dvIpasamudrA dviguNadviguNavistRtA asaMkhyAtAH / ete tu tiryagloke svayaMbhUramaNodadheH yAvat // 1076 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 mUlAcAra__artha-isa prakAra dvIpa samudra dUne dUne vistAravAle haiM asaMkhyAta haiM / ye dvIpasamudrAdika khayaMbhUramaNa samudraparyaMta haiM aura tiryaglokameM haiM // 1076 // jAvadiyA uddhArA aDDAijANa sAgaruvamANaM / tAvadiyA khalu romA havaMti dIvA samuddA y||1077 yAvaMti uddhArANi sArdhadvayasya sAgaropamasya / tAvaMti khalu romANi bhavaMti dvIpAH samudrAzca // 1077 // artha-aDhAI sAgaropamake jitane uddhArapalya haiM unameM jitane roma haiM utane hI dvIpa samudra haiM / / 1077 // jaMbUdIve lavaNo dhAdaikhaMDe ya kAlaudadhI ya / sesANaM dIvANaM dIvasarisaNAmayA uddhI // 1078 // jaMbUdvIpe lavaNo dhAtakikhaMDe ca kAlodadhizca / zeSANAM dvIpAnAM dvIpasadRzanAmAna udadhayaH // 1078 // artha-jaMbUdvIpameM lavaNa samudra hai ghAtakIkhaMDameM kAlodadhi samudra hai aura zeSa ( bAkI) dvIpoMmeM dvIpoMke nAma samAna nAmavAle samudra haiM // 1078 // patteyarasA cattAri sAyarA tiNNi hoMti udyrsaa| avasesA ya samuddA khodarasA hoMti nnaayvvaa||1079 pratyekarasAH catvAraH sAgarAH trayo bhavaMti udakarasAH / avazeSAzca samudrAH kSaudrarasA bhavaMti jJAtavyAH // 1079 // artha-cAra samudra bhinna bhinna khAdavAle haiM, tIna samudra pAnIke khAdavAle haiM aura bAkI samudra ikSurasake khAdavAle haiM aisA jAnanA // 1079 // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 381 vAruNivara khIravaro ghatavara lavaNo ya hoti ptteyaa| kAlo pukkhara udadhI sayaMbhuramaNo ya udayarasA1080 vAruNivaraH kSIravaro ghRtavaro lavaNazca bhavaMti prtyekaaH| kAlaH puSkara udadhiH svayaMbhUramaNazca udakarasAH // 1080 // artha-vAruNIvara kSIravara ghRtavara lavaNasamudra-ye cAra apane nAmake anusAra bhinna bhinna khAdavAle haiM aura kAlodadhi puSkara khayaMbhUramaNa-ye tIna samudra jalake samAna svAdavAle haiN||| 1080 // lavaNe kAlasamudde sayaMbhuramaNe ya hoMti macchA du| avasesesu samuddesu Natthi macchA ya mayarA vA 1081 lavaNe kAlasamudre svayaMbhUramaNe ca bhavaMti matsyAstu / avazeSeSu samudreSu na saMti matsyAzca makarA vA // 1081 // artha-lavaNasamudra kAlasamudra aura khayaMbhUramaNasamudra-ina tIna samudroMmeM to maccha Adi jalacara jIva rahate haiM aura zeSa samudroMmeM maccha magara Adi koI bhI jalacara jIva nahIM rahatA // 1081 // aTThArasa joyaNiyA lavaNe Nava joyaNA Nadimuhesu / chattIsagA ya kAlodahimmi aTThArasa Nadimuhesu1082 aSTAdaza yojanA lavaNe nava yojanA nadImukheSu / SatriMzatkAzca kAlodadhau aSTAdaza nadImukheSu // 1082 // artha-lavaNa samudrameM aThAraha yojana pramANa matsya haiM gaMgA Adike praveza honeke sthAnameM nau yojanake matsya haiM / kAlodadhi samudrameM chattIsa yojana pramANavAle matsya rahate haiM aura nadiyoMke mukhoMmeM aThAraha yojana pramANa matsya haiM // 1082 // sAhassiyA du macchA sayaMbhuramaNami paMcasadiyA du / Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 mUlAcAradehassa savvahassaM kuMthupamANaM jalacaresu // 1083 // sAhasikAstu matsyA svayaMbhUramaNe paMcazatikAstu / dehasya sarvahasvaM kuMthupramANaM jalacareSu // 1083 // artha-vayaMbhUramaNa samudrameM hajAra yojana pramANa matsya haiM aura nadImukhameM pAMcasau yojanake haiN| dehakA sabase jaghanya pramANa jalacara jIvoMmeM kuMthupramANa hai // 1083 // jalathalakhagasammucchimatiriya apajattayA vihatthI du| jalasammucchimapajattayANa taha joynnshssN||1084 jalasthalakhagasammUrchimatiryacaH aparyAptakA vitastistu / jalasaMmUrchimaparyAptakAnAM tathA yojanasahasraM // 1084 // artha-jalacara sthalacara khacara aura saMmUrchana tiryaMca aparyAtaka eka vilastapramANa hote haiM aura jalacara saMmUrchana paryAptakoMkA zarIra utkRSTa ekahajAra yojanapramANa hai / / 1084 // jalathalaganbhaapajatta khagathalasamucchimA ya pjttaa| khagaganbhajA ya ubhaye ukkasseNaM dhaNupuhattaM // 1085 // jalasthalaga paryAptAH khagasthalasaMmUrchimAzca paryAptAH / khagagarbhajAzca ubhaye utkRSTena dhanuHpRthaktvaM // 1085 // artha-jalacara sthalacara garbhaja aparyApta, AkAzacara sthalacara saMmUrchana paryApta, AkAzacara garbhaja paryApta aparyApta utkRSTapanese cArase lekara ATha dhanuSa pramANa vistAravAle haiM // 1085 // jalagabhajapajjattA ukkassaM paMca joynnsyaanni| thalaganbhajapajattA tigAu ukkssmaayaamo||1086 // jalagarbhajaparyAptA utkRSTaM paMca yojanazatAni / Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / sthalagarbhajaparyAptAH trigavyUtAni utkRSTamAyAmaH // 1086 // artha-jalacara garbhajaparyApta jIvoMkA utkRSTa dehapramANa pAMcasau yojana hai aura sthalacara garbhaja paryApta jIvoMkA utkRSTa AyAma tInakozakA hai // 1086 // aMgulaasaMkhabhAgaM bAdarasuhamA ya sesayA kaayaa| ukasseNa duNiyamA maNugA ya tigAu uvviddhA1087 aMgulAsaMkhyabhAgaM bAdarasUkSmAzca zeSAH kaayaaH| utkRSTena tu niyamAt manuSyAzca trigavyUtAni udbaddhAH1087 artha-dravyAMgulakA asaMkhyAtavAM bhAga pramANa vAdara tathA sUkSma bAkIke pRthivIkAya apkAya tejaHkAya vAyukAyakA utkRSTa zarIra pramANa niyamase jAnanA / aura manuSyoMkA pramANa tIna kosakA jAnanA // 1087 // suhamaNigodaapajattassa jAdassa tadiyasamayahmi / havadi du savvajahaNNaM savvukkassaM jlcraannN||1088|| sUkSmanigodAparyAptasya jAtasya tRtIyasamaye / bhavati tu sarvajaghanyaM sarvotkRSTaM jalacarANAM // 1088 // artha-sUkSma nigodiyA aparyApta utpanna hue jIvake tIsare samayameM niyamase sabase jaghanya zarIra hotA hai aura jalacara matsya jIvakA sabase utkRSTa zarIra hotA hai // 1088 // __ aba deha ke AkAra sUtrako kahate haiM;masUriya kusaggaviMdU sUikalAvA paDAya saMThANaM / kAyANaM saMThANaM haridatasA NegasaMThANA // 1089 // masUrikA kuzAgraviMduH sUcIkalApAH patAkA saMsthAnaM / Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 mUlAcArakAyamA saMsthAnaM haritatrasA aneksNsthaanaaH||1089 // artha-pRthivIkAya jalakAya tejakAya vAyukAyake zarIrakA AkAra masUra DAbhake agrabhAgameM jalabiMdu sUcIsamudAya dhvajA rUpa kramase hai saba vanaspati aura do iMdriya Adi trasa jIvoMkA zarIra bhedarUpa aneka AkAravAlA hai // 1089 // smcursnniggohaasaadiykhujaayvaamnnaahuNddaa| paMciMdiyatiriyaNarA devA caurassa NArayA huMDA1090 smctursrnygrodhsaatikkubjvaamnhuNddaaH| paMceMdriyatiryagnarA devAH caturasrA nArakA huMDAH // 1090 // artha-samacaturasra nyagrodha sAtika kubja vAmana huMDa-ye chaha saMsthAna paMceMdriya tiryaMca manuSyoMke hote haiM, deva caturasra saMsthAnavAle haiM nArakI saba huMDaka saMsthAnavAle hote haiM // 1090 // javaNAliyA mamUria atimuttayacaMdae khurappe ya / iMdiyasaMThANA khalu phAsassa aNeyasaMThANaM // 1091 // yavanAlikA masUrikA atimuktakaM caMdrakaM kSurapraM ca / iMdriyasaMsthAnAni khalu sparzasya anekasaMsthAnaM // 1091 // artha-zrotra cakSu ghrANa jihvA ina cAra iMdriyoMkA AkAra kramase jaukI nalI, masUra, atimuktaka puSpa, ardhacaMdra athavA khurapA inake samAna hai aura sparzana iMdriya aneka AkArarUpa hai / / cattAri dhaNusadAiM causaTThI dhaNusayaM ca phssrse| gaMdhe ya duguNa duguNA asaNNipaMciMdiyA jAva 1092 catvAri dhanu zatAni catuHSaSTI dhanuHzataM ca sprshrsyoH| gaMdhasya ca dviguNadviguNAni asaMjJipaMceMdriyA yAvat 1092 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 385 artha - sparzana iMdriyakA viSaya cArasau dhanuSa hai, rasanA iMdri yakA viSaya cauMsaTha dhanuSa hai, ghrANa iMdriyakA viSaya sau dhanuSa hai / ekeMdriya se lekara asaMjJipaMceMdriya paryaMta jIvoMke sparzana AdikA viSaya Age Age dUnA dUnA kahA hai // 1092 // guNatIsajoyaNasadAI caDavaNNAya hoi NAyavvA / cauriMdiyassa NiyamA cakkhupphAsaM viyANA hi 1093 ekonatriMzat yojanazatAni catuH paMcAzat bhavati jJAtavyAni / caturiMdriyasya niyamAt cakSuHsparzaH vijAnIhi // 1093 // artha - cauiMdriya jIvake cakSu iMdriyakA viSaya unatIsasau cauvana yojana pramANa jAnanA // 1093 // uNasaTThi joyaNasadA aTTheva ya hoMti taha ya NAyavvA / asaNNipaceMdIe cakkhupphAsaM viyANAhi // 1094 // ekonaSaSTiyojanazatAni aSTaiva ca bhavaMti tathA ca jJAtavyAni / asaMjJipaMceMdriyasya cakSuH sparza vijAnAhi // 1094 // artha -- asaMjJI paMceMdriyake cakSu iMdriyakA utkRSTa viSaya una - saThasau ATha yojana hai aisA jAnanA // 1094 // aTTheva dhaNusahassA sodaSphAsaM asaNNiNo yANa / visayAvi ya NAyavvA poggalapariNAmajogeNa // 1095 aSTAveva dhanuHsahasrANi zrotrasparza asaMjJino jAnIhi / viSayA api ca jJAtavyAH pudgalapariNAmayogena // 1095 // artha - asaMjJI paMceMdriya ke zrotra iMdriyakA viSaya ATha hajAra dhanuSa pramANa hai| pudgalake vizeSa saMsthAna Adike saMbaMdhase anya iMdriyoMke viSaya bhI jAnane cAhiye || 1095 // 25 mUlA * Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 mUlAcAraphAse rase ya gaMdhe visayA Nava joyaNAya bodhavvA / sodassadu bArasajoyaNANido cakkhuso vocchaM1096 sparzasya rasasya ca gaMdhasya viSayA nava yojanAni boddhavyAni / zrotrasya tu dvAdazayojanAni itazcakSuSo vakSye // 1096 // artha-saMjJIpaMceMdriya cakravartI Adike sparzana rasanA prANa ina tIna iMdriyoMkA viSaya nau yaujana hai aura zrotra iMdriyakA viSaya bAraha yojana hai| aba Age cakSu iMdriyakA viSaya kahate haiM // 1096 // sattetAlasahassA ve ceva sadA havaMti testttthii| cakkhidiyassa visao ukkassohodi atiritto1097 saptacatvAriMzatsahasrANi dve eva zate bhavaMti triSaSThiH / cakSuriMdriyasya viSaya utkRSTo bhavati atiriktH||1097|| artha-cakSu iMdriyakA utkRSTa viSaya saiMtAlIsa hajAra dosau tresaTha yojana kucha adhika hai // 1097 // assIdisadaM viguNaM dIvavisesassa vagga dahaguNiyaM / mUlaM sahivihattaM diNaddhamANAhadaM cakkhU // 1098 // azItizataM dviguNaM dvIpavizeSasya vargo dazaguNitaH / mUlaM SaSThivibhaktaM dinArdhamAnAhataM cakSuH // 1098 // artha-ekasau assIko dUnA karanepara tInasau sATha hue, tInasau sAThako jaMbUdvIpake viSkama ekalAkha yojanameMse ghaTAyA usa vacI huI saMkhyAkA varga kiyA usa vargako dasaguNA kiyA usakA vargamUla kiyA use sAThakA bhAga de nause guNA kiyA jo pramANa AyA vahI cakSu iMdriyakA viSaya kSetra hai // 1098 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. 387 g1| paryApti-adhikAra 12 / Age yonikA kharUpa varNana karate haiM;eiMdiya raiyA saMvuDhajoNI havaMti devA y| ' viyaliMdiyA ya viyaDA saMvuDhaviyaDA ya ganbhesu1099 ekeMdriyA nArakA saMvRtayonayo bhavaMti devAzca / vikaleMdriyAzca vivRtAH saMvRtavivRtAzca garbheSu // 1099 // artha-sacitta zIta saMvRta acitta uSNa vivRta sacittAcitta zItoSNa saMvRtavivRta ina bhedoMse nau prakArakI yoni arthAt utpattisthAna haiM / ekeMdrI nArakI deva inake saMvRta (durupalakSa ) yoni hai, doiMdrIse cauiMdrItaka vivRtayoni hai aura garbhajoMmeM saMvRtavivRta yoni hai // 1099 // acittA khalu joNI NeraiyANaM ca hoi devANaM / . missA ya ganbhajammA tivihI joNI du sesANaM1100 acittA khalu yoniH nArakANAM ca bhavati devAnAM / mizrAzca garbhajanmAnaH trividhA yonistu shessaannaaN||1100|| artha-acitta yoni nArakI aura devoMke hotI hai, garbhajoMke mizra yoni hotI hai aura zeSa saMmUrchanoMke tInoM hI yoni hotI haiM // 1100 // sIduNhA khalu joNI raiyANaM taheva devaannN| teUNa usiNajoNI tivihA joNIdu sesaannN||1101 zItoSNA khalu yoniH nArakANAM tathaiva devAnAM / tejasAM uSNayoniH trividhA yonistu zeSANAM / / 1101 // artha-nArakI aura devoMke zIta uSNa yoni haiM tejakAyika Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 mUlAcAra jIvoMke uSNa yoni hai aura zeSa ekeMdriyAdike tInoMprakArakI yoni hai // 1101 // saMkhAvattayajoNI kummuNNada vaMsapattajoNI ya / tattha ya saMkhAvatte NiyamAdu vivajrae gmbho||1102|| zaMkhAvartakayoniH kUrmonataH vaMzapatrayonizca / tatra ca zaMkhAvarte niyamAt vipadyate garbhaH // 1102 // artha-zaMkhAvartayoni kUrmonnatayoni vaMzapatrayoni isataraha tIna prakArakI AkAra yoni hotI haiM unameMse zaMkhAvartayonimeM niyamase garbha naSTa hojAtA hai // 1102 // kummuNNadajoNIe titthayarA duvihacakkavaTTIya / rAmAvi ya jAyaMte sesA sesesu jonniisu||1103 // kUrmonatayonau tIrthakarA dvividhckrvrtinH| rAmA api ca jAyaMte zeSAH zeSAsu yoniSu // 1103 // __artha-kUrmonnatayonimeM tIrthakara cakrI ardhacakrIdonoM baladevaye utpanna hote haiM aura bAkI do yoniyoMmeM zeSa manuSyAdi paidA hote haiM // 1103 // NicidaradhAdu sattaya tara dasa vigaliMdiyesu chacceva / suraNirayatiriya cauro coddasa maNuesu sdshssaa|| nityetaradhAtusaptakaM tarUNAM daza vikaleMdriyANAM SaT caiva / suranArakatiravAM catvAraH caturdaza manujAnAM zatasahasrANi1104 artha-nityanigoda itaranigoda pRthivIkAyase lekara vAyukAyataka-inake sAta sAta lAkha yoni haiM / pratyeka vanaspatike daza lAkha yoni haiM do iMdriya Adi cauiMdrItaka saba chaha lAkha hI haiM, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 389 deva nArakI aura paMceMdriya tiyecoMke cAra cAra lAkha yoni haiM tathA manuSyoMke caudaha lAkha yoni haiN| saba milakara caurAsI lAkha yoni haiM // 1104 // bArasabAsasahassA AU suddhesu jANa ukassaM / kharapuDhavikAyagesu ya vAsasahassANi baaviisaa||1105 dvAdazavarSasahasrANi AyuH zuddheSu jAnIhi utkRSTaM / kharapRthivIkAyikeSu ca varSasahasrANi dvaaviNshtiH||1105|| artha-mRttikA Adi zuddha pRthivIkAyikoMkI Ayu utkRSTa bAraha hajAra varSakI hai aura patthara Adi kharapRthivI kAyikoMkI bAIsa hajAra varSakI hai| yahAM saiMtIsasau tihattari ucchAsoMkA eka muhUrta hotA hai aisA jAnanA // 1105 // satta du vAsasahassA AU Aussa hoi ukkssN| ratidiNANi tiNi du teUNaM hoi ukkassaM // 1106 // sapta tu varSasahasrANi AyuH apAM bhavati utkRSTaM / rAtriMdinAni trINi tu tejasAM bhavati utkRSTaM // 1106 // artha-apkAyikoMkA utkRSTa Ayu sAta hajAra varSakA hai aura tejakAyikoMkA utkRSTa Ayu tIna dinarAtakA hai // 1106 // tiNi du vAsasahassA AU vAussa hoi ukassaM / dasa vAsasahassANi du vaNapphaddINaM tu ukkssN||1107 trINi tu varSasahasrANi AyuH vAyUnAM bhavati utkRSTaM / daza varSasahasrANi tu vanaspatInAM tu utkRSTaM // 1107 // artha-vAyukAyikoMkA utkRSTa Ayu tIna hajAra varSa hai aura vanaspatIkAyikoMkA utkRSTa Ayu daza hajAra varSakA hai||1107|| Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 mUlAcArabArasa vAsA veiMdiyANamukkassaM bhave AU / rAiMdiNANi teiMdiyANamuNuvaNNa ukkassaM // 1108 // dvAdaza varSANi dvIMdriyANAmutkRSTaM bhavet aayuH| rAtriMdinAni trIMdriyANAmekonapaMcAzat utkRSTaM // 1108 // artha-zaMkha Adi doiMdriyakA utkRSTa Ayu bAraha varSa hai aura gobhI Adi teiMdriyakA utkRSTa Ayu unacAsa ahorAtrakA hai // 1108 // cauriMdiyANamAU ukkarasaM khalu haveja chammAsaM / paMciMdiyANamAU eto u8 pavakkhAmi // 1109 // caturiMdriyANAmAyuH utkRSTaM khalu bhavet ssnnmaasaaH| paMceMdriyANAmAyuH ita Urdhva pravakSyAmi // 1109 // artha-bhramara Adi cauiMdriyoMkA utkRSTa Ayu chaha mahInekA hai isase Age paMceMdriyoMkA Ayu kahate haiM // 1109 // macchANa puvvakoDI parisappANaM tu Navaya puvvNgaa| bAdAlIsa sahassA uragANaM hoi ukkassaM // 1110 // matsyAnAM pUrvakoTI parisarpANAM tu navaiva pUrvAMgAni / dvAcatvAriMzat sahasrANi uragANAM bhavati utkRssttN||1110|| artha-macchoMkA utkRSTa Ayu eka koTipUrva hai goha AdikA Ayu nava pUrvAMga hI hai saukA Ayu vyAlIsa varSakA hai / / 1110 // pakkhINaM ukkassaM vAsasahassA bisattarI hoti / egA ya puvvakoDI asaNNINaM taha yakammabhUmINaM1111 pakSiNAM utkRSTaM varSasahasrANi dvAsaptatiH bhavati / ekA ca pUrvakoTI asaMjJinAM tathA ca karmabhaumAnAM 1111 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 391 artha-karmabhUmiyA bhairuMDa Adi pakSiyoMkA utkRSTa Ayu bahattara hajAra varSakA hai aura asaMjJI tiryaMcoMkA tathA karmabhU. miyA Arya manuSyoMkA Ayu utkRSTa eka koTIpUrvavarSakA hai1111 hemavadavassayANaM taheva heraNNavaMsavAsINaM / / maNusesu ya mecchANaM vadi tu palidovamaM ekaM 1112 haimavatavarSajAnAM tathaiva hairaNyavarSavAsinAM / manuSyeSu ca mlecchAnAM bhavati tu palitopamaM ekN||1112 artha-haimavata kSetrameM utpanna tathA hairaNya kSetrameM rahanevAle bhogabhUmiyoMkA ca zabdase aMtaradvIpajoMkA, manuSyoMmeMse mlecchakhaMDavAsiyoMkA Ayu eka palya hai // 1112 // harirammayavassesu ya havaMti palidovamANi khalu doNNi tiriemaya saNNINaM tiNNiya taha kuruvagANaM ca 1913 hariramyakavarSeSu ca bhavaMti palyopame khalu dve / tiryakSu ca saMjJinAM trINi ca tathA kuravakANAM ca // 1113 artha-harivarSa ramyakavarSa inameM do palyakI Ayu hai aura saMjJI tiryacoMkI tathA uttarakuru devakuru manuSya bhogabhUmiyoMkI Ayu tIna palyakI hai // 1113 // devesu NArayesu ya tettIsaM hoMti udadhimANANi / ukkassayaM tu AU vAsasahassA dasa jhnnnnaa||1114 deveSu nArakeSu ca trayastriMzat bhavaMti udadhimAnAni / utkRSTaM tu AyuH varSasahasrANi daza jaghanyA // 1114 // artha-deva aura nArakiyoMkI utkRSTa Ayu tetIsa sAgara pramANa hai aura jaghanya Ayu dasa hajAra varSakI hai // 1114 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 mUlAcAraekaM ca tiNi sattaya dasa sattaraseva hoMti baaviisaa| tetIsamudadhimANA puDhavINa ThidINamukkassaM // 1115 // ekaM ca trINi sapta ca daza saptadazaiva bhavaMti dvAviMzatiH / trayastriMzat udadhimAnAni pRthivInAM sthitInAmutkRSTaM1115 artha-naraka pRthiviyoMkI utkRSTa Ayu kramase eka tIna sAta daza satraha vAIsa tetIsasAgara hai // 1115 // paDhamAdiyamukkassaM bidiyAdisu sAdhiyaM jahaNNattaM / dhammAyabhavaNaviMtara vAsasahassA dasa jhnnnnN||1116 prathamAdikamutkRSTaM dvitIyAdiSu sAdhikaM jaghanyaM / dharmAbhavanavyaMtarANAM varSasahasrANi daza jaghanyaM // 1116 // artha-jo pahale naraka AdikI utkRSTa Ayu hai vaha agale agale dUsare Adi narakameM eka samaya adhika jaghanya hai aura dharmA nAmakA pahalA naraka bhavanavAsI tathA vyaMtaroMkI jaghanya Ayu dasa hajAra varSakI hai // 1116 // asuresu sAgarovama tipalla pallaM ca NAgabhomANaM / addhaddija suvaNNA du dIva sesA divaDhaM tu||1117|| asureSu sAgaropamaM tripalyaM palyaM ca nAgabhaumAnAM / ardhatRtIye suparNAnAM dve dvIpAnAM zeSANAM dvayardha tu||1117 artha-bhavanavAsiyoMmeM asura kumAroMkI eka sAgara utkRSTa Ayu hai, dharaNeMdra Adi nAgakumAroMkI tIna palya, vyaMtaroMkI eka palya, suparNa kumAroMkI DhAI palya, dvIpakumAroMkI dopalya aura bAkIke kumAroMkI DeDha palya utkRSTa Ayu hai // 1117 / / pallaTThabhAga pallaM ca sAdhiyaM jodisANa jahaNNidarA / Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 393 kissAThI sakkAdINaM jahaNNA sA // 1118 // palyASTabhAgaH palyaM ca sAdhikaM jyotiSAM jaghanyamitarat / adha utkRSTasthitiH zakrAdInAM jaghanyA sA // / 1118 // artha -- caMdramA Adi jyotiSI devoMkI jaghanya Ayu palyake AThaveM bhAga hai aura utkRSTa Ayu lAkhavarSa adhika ekapalya hai / adhaH sthita jyotiSI AdikI utkRSTa sthiti hai vaha saudharma Adi devoMkI jaghanya Ayu jAnanA // 1118 // be satta dasaya codasa solasa aTThAra vIsa bAvIsA / eyAdhiyA ya eto sakkAdisu sAgaruvamANaM // 1119 // dve sapta daza caturdaza SoDaza aSTAdaza viMzatiH dvAviMzatiH / ekAdhikA ca itaH zakrAdiSu sAgaropamAnaM // / 1119 // artha - saudharma yugala Adi khargoM meM kramase utkRSTa Ayu do sAgara sAta dasa caudaha solaha aThAraha vIsa vAIsa sAgara isase Age eka eka sAgara adhika hotI huI aMtake sarvArtha siddhi vimAnameM tetIsa sAgara hai // 1119 // paMcAdI vehiM judA sattAvIsAya palla devINaM / tatto sattariyA jAvadu araNappayaM kappaM // 1120 // paMcAdiH dvAbhyAM yutAH saptaviMzatiH palyAni devInAM / tataH saptottarANi yAvat AraNAcyutaM kalpaH // 1120 // artha -- saudharma AdikI deviyoMkI utkRSTa Ayu pAMcako Adi lekara do do milAte hue sahasrArasvarga paryaMta sattAIsa patyakI hai usase Age sAta sAta milAnese acyutakhargameM pacapana patyakI hai // 1120 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 mUlAcArapaNayaM dasa sattadhiyaM paNavIsaM tIsameva paMcadhiyaM / cattAlaM paNadAlaM paNNAo pnnnnpnnnnaao|| 1121 // paMca daza saptAdhikAni paMcaviMzatiH triMzadeva paMcAdhikAH / catvAriMzat paMcacatvAriMzat paMcAzat pNcpNcaasht||1121|| artha-kisI AcAryakA aisA kahanA hai ki deviyoMkI Ayu kramase pAMca satraha paccIsa paiMtIsa cAlIsa paiMtAlIsa pacAsa pacapana palyakI yugaloMmeM hai // 1121 // caMdassa sadasahassaM sahassa raviNo sadaM ca sukkassa / vAsAdhie hi pallaM lehiTuM varisaNAmassa // 1122 // caMdrasya zatasahasraM sahasraM raveH zataM ca zukrasya / varSAdhikaM hi palyaM ladhiSThaM varSanAmnaH // 1122 // artha-caMdramAkI utkRSTa Ayu lAkhavarSa adhika eka palyakI hai, sUryakI hajAra varSa adhika palyakI hai, zukrakI sau varSa adhika palyakI hai, bRhaspatikI sau barasa kama eka palyakI hai // 1122 // sesANaM tu gahANaM palladdhaM AugaM muNeyavvaM / tArANaM ca jahaNNaM pAdaddhaM pAdamukkassaM // 1123 // zeSANAM tu grahANAM palyA AyuH maMtavyaM / tArANAM ca jaghanyaM pAdA) pAdamutkRSTaM // 1123 // artha-zeSa grahoMkI utkRSTa Ayu AdhA palya jAnanA / dhruva Adi tArAoMkI jaghanya Ayu palyakA AThavAM bhAga hai utkRSTa Ayu palyakA cauthA bhAga hai // 1123 // savvesiM amaNANaM bhiNNamuhuttaM have jhnnnnenn| sovakamAugANaM saNNINaM cAvi emeva // 1124 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / sarveSAM amanaskAnAM bhinnamahataM bhaveta jghnyen| sopakramAyuSkANAM saMjJinAM cApi evameva // 1124 // artha-saba asaMjJiyoMkI jaghanya Ayu aMtarmuhUrta hai aura viSa / Adise ghAta honevAlI AyuvAle saMjJI jIvoMkI bhI jaghanya aMtamuhUrta Ayu hai // 1124 // aba saMkhyAmAnako kahate haiM;saMkhenjamasaMkhejaM bidiyaM tadiyamaNaMtayaM viyANAhi / tattha ya paDhamaM tivihaM NavahA NavahA have doNNi1125 saMkhyAtamasaMkhyAtaM dvitIyaM tRtIyaM anaMtaM vijAnIhi / tatra ca prathamaM trividhaM navadhA navadhA bhavetAM dve // 1125 // artha-saMkhyAta asaMkhyAta anaMta ye tIna saMkhyAmAnake bheda jAnanA / unameMse pahalA saMkhyAta jaghanya madhyama utkRSTake bhedase tIna tarahakA hai aura zeSa asaMkhyAta anaMta ye donoM nau nau prakArake haiM // inadonoMmeM yukta parIta dovAra ye bheda honese nau nau bheda haiM // 1125 // pallo sAyara sUI padaro ya ghaNaMgulo ya jagaseDhI / logapadaro ya logo aTTha du mANA muNeyavvA // 1126 // palyaM sAgaraH sUcI pratarazca ghanAMgulaM ca jagacchreNI / lokapratarazca lokaH aSTau tu mAnAni jnyaatvyaani||1126|| . artha-patya sAgaropama sUcyaMgula pratarAMgula dhanAMgula jagaccheNI lokapratara loka-ye ATha upamAmAna haiM aisA jAnanA // 1126 // . aba yogoMko khAmIsahita kahate haiM;beiMdiyAdi bhAsA bhAsA ya maNo ya saNNikAyANaM / Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 mUlAcAraeiMdiyA ya jIvA amaNAya abhAsayA hoMti // 1127 dvIndriyAdInAM bhASA bhASA ca manazca saMjJikAyAnAM / ekeMdriyAzca jIvA amanaskA abhASakA bhavaMti // 1127 // artha-doiMdriyase lekara asainI paMceMdrItaka vacanayoga hai, saMjJI paMceMdrIke vacanayoga aura manoyoga hai ekeMdriya jIvoMke manoyoga vacana yoga nahIM hai kevala kAyayoga hai / kAyayoga sabake jAnanA cAhiye // 1127 // eiMdiya vigaliMdiya NAraya sammucchimA ya khalu svve| vede NapuMsagA te NAdavvA hoMti NiyamAdu // 1128 // ekeMdriyA vikaleMdriyA nArakAHsaMmUrchanAzca khalu sarve / vedena napuMsakAste jJAtavyA bhavaMti niyamAt // 1128 // artha-ekeMdriya do tIna cAra iMdriya nArakI saMmUrchana janmavAle asaMjJI saMjJI paMceMdriya vedakara napuMsakaliMga niyamase hote haiM aisA jAnanA cAhiye // 1128 / / devA ya bhogabhUmA asaMkhavAsAugA mnnuvtiriyaa| te hoMti dosu vedesu Natthi tesiM tdiyvedo||1129|| devAzca bhogabhUmA asaMkhyavarSAyuSaH mnussytiryNcH| te bhavaMti dvayoH vedayoH nAsti teSAM tRtiiyvedH||1129|| artha-bhavanavAsI Adi deva asaMkhyAta varSakI AyuvAle bhomabhUmiyA manuSya tiryaMca inake pulliMga strIliMga ye do hI veda hote haiM napuMsakaveda nahIM hai // 1129 // paMceMdiyA du sesA saNNi asaNNI ya tiriya mnnusaay| te hoMti itthipurusA NapuMsagA cAvi vedehiM // 1130 // Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApta adhikAra 12 / 397 paMceMdriyAstu zeSAH saMjJinaH asaMjJinazca tiryaMco manuSyAzca / te bhavaMti strIpuruSA napuMsakAcApi vedaiH // 1130 // artha - devAdikoMse bace hue jo saMjJI asaMjJI paMceMdriya tiryaMca va manuSya strIveda puruSaveda napuMsakaveda ina tInoM vedoMvAle hote haiM // 1130 // AIsANA kappA uvavAdo hoi devadevINaM / tato paraMtu NiyamA uvavAdo hoi devANaM // 1131 // A IzAnAt kalpAt upapAdo bhavati devadevInAM / tataH paraM tu niyamAt upapAdo bhavati devAnAM // 1131 // artha -- bhavanavAsIse lekara aizAnasvargaparyaMta deva devI ina donoMkI utpatti hai isase Age niyamase deva hI utpanna hote haiM deviyAM nahIM // 1131 // jAvadu AraNaacuda gamaNAgamaNaM ca hoha devINaM / tatto paraM tu NiyamA devINaM Natthi se gamaNaM // 1132 // yAvat AraNAcyutau gamanAgamanaM ca bhavati devInAM / tataH paraM tu niyamAt devInAM nAsti tAsAM gamanaM / / 1132 // artha - AraNa acyuta svargataka deviyoMkA gamana Agamana hai isase Age niyamase una deviyoMkA gamana nahIM hai // 1132 // kaMdappamAbhijogA devIo cAvi AraNa cudoti / laMtavagAdo uvari Na saMti saMmohakhigbhisiyA 1933 kaMdarpA AbhiyogyA devyazvApi AraNAcyutau iti / lAMtabakAt upari na saMti saMmohAH kilbiSikAH // 1133 artha - hAsya karanevAle kAMdarpadeva vAhana jAtike deva aura Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 mUlAcAra deviyAM donoM hI AraNa acyuta kharga paryaMta haiM lAMtava vargase Upara nitya maithuna karanevAle saMmmohadeva aura bAjA bajAnevAle kilviSika ye nIca deva nahIM haiM // 1133 // - Age lezyAoMko dikhalAte haiM;kAU kAU taha kAuNIla NIlA ya NIlakiNhAya / kiNhA ya paramakiNhA lessA rdnnaadipuddhviisu||1134 kApotI kApotI tathA kApotI nIlanIlA ca niilkRssnnaa| kRSNA ca paramakRSNA lezyA ratnAdipRthivISu // 1134 // artha-ratnaprabhA Adi narakakI pRthiviyoMmeM jaghanya kApotI madhyamakApotI utkRSTa kApotI tathA jaghanya nIlalezyA madhyamanIlalezyA utkRSTanIlalezyA tathA jaghanyakRSNalezyA madhyamakRSNalezyA aura utkRSTakRSNalezyA hai // 1134 // teU teU taha teu pamma pammA ya pammasukkA ya / sukkA ya paramasukkA lessAbhedo muNeyavvo // 1135 // tiNhaM doNhaM doNhaM chaNhaM doNhaM ca terasaNhaM ca / eto ya codasaNhaM lessA bhavaNAdidevANaM // 1136 // tejastejaH tathA tejaH padmA padmA ca padmazuklA ca / zuklA ca paramazuklA lezyAbhedo jJAtavyaH // 1135 // trayANAM dvayoH dvayoH SaNNAM dvayozca trayodazAnAM ca / itazca caturdazAnAM lezyA bhavanAdidevAnAM // 1136 // artha-bhavanavAsI Adi devoMke kramase jaghanya tejolezyA bhavanatrikameM hai, do vargoM meM madhyama tejolezyA hai, domeM utkRSTa tejolezyA hai jaghanya padmalezyA hai, chahameM madhyama padmalezyA hai, Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 399 domeM utkRSTa padmalezyA aura jaghanya zuklalezyA hai, terahameM madhyama zuklalezyA hai aura caudaha vimAnoMmeM paramazukla lezyA hai // 1135 - 1136 // eiMdiyaviyaliMdiyaasaNNiNotiNNi hoMti asuhAo saMkAdIdAUNaM tiNNi suhA chappi sesANaM // 1137 // ekeMdriyavikaleMdriyAsaMjJinAM tisro bhavaMti azubhAH / saMkhyAtItAyuSkANAM tisraH zubhAH SaDapi zeSANAM // 1137 artha -- ekeMdrI vikakeMdrI asaMjJIpaMceMdrIke tIna azubha lezyA hotI haiM, asaMkhyAtavarSakI AyuvAle bhogabhUmiyA kubhoga bhUmiyA jIvoMke tIna zubha lezyA haiM aura bAkIke karmabhUmiyA manuSya tiryaMcoMke chahoM lezyA hotI haiM / / 1137 // kAmA duve taka bhoga iMdiyatthA vidUhiM paNNattA / kAmo raso ya phAso sesA bhogeti AhIyA // 1138 kAma dvau yo bhogA iMdriyArthA vidbhi prajJaptAH / kAmo rasa sparza zeSA bhogA iti AhitAH / / 1138 // artha-do iMdriyoMke viSaya kAma haiM tIna iMdriyoM ke viSaya bhoga haiM aisA vidvAnoMne kahA hai / rasa aura sparza to kAma haiM aura gaMdha rUpa zabda bhoga haiM aisA kahA hai // 1138 // AIsANA kappA devA khalu hoMti kAyapaDicArA / phAsa paDicArA puNa saNakumAre ya mAhiMde // 1139 // AIzAnAt kalpAt devAH khalu bhavaMti kAyapratIcArAH / sparzapratIcArAH punaH sanatkumAre ca mAheMdre // 1139 // artha -- IzAna svargatakake devoMke kAyase maithunasevana hai aura Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlAcAra sAnatkumAra mAheMdra devoMke sparzakara pratIcAra hai | 1139 // vaMbhe kappe baMbhuttare ya taha laMtave ya kApiDhe / edesu ya je devA bodhavvA rUvapaDicArA // / 1140 // brahme kalpe brahmottare ca tathA lAMtave ca kApiSTe / eteSu ca ye devA boddhavyA rUpapraticArAH // / 1140 // artha - brahmakharga brahmottara lAMtava kApiSTa ina vargoMmeM rahanevAle deva rUpako dekhanese hI kAmasevana ke sukhako pAte haiM aisA jAnanA // sukka mahAsukkesu ya sadArakappe tahA sahassAre / kappe desu surA bodhavvA saddapaDicArA // / 1141 // zukramahAzukrayozca zatAra kalpe tathA sahasrAre / kalpe eteSu surA boddhavyAH zabdapraticArAH // 1141 // artha - zukra mahAzukra zatAra sahasrArasvarga ina cAra vargoM ke deva devAMganAoMke zabda sunane mAtrase viSayasevanakI prItiko pAte haiM // 1141 // 400. ANadapANadakappe AraNakappe ya accu ya tahA / maNapaDicArA NiyamA edemu ya hoMti je devA / / 1142 AnataprANatakalpe AraNakalpe ca acyute ca tathA / manaHpratIcArA niyamAt eteSu ca bhavaMti ye devAH // 1142 artha - Anata prANatasvarga AraNasvarga acyutasvarga ina cAroMke deva niyamase manameM saMkalpamAtra hIse kAmasevanakA sukha pAte haiM // 1142 // tato paraMtu NiyamA devA khalu hoMti NippaDIcArA / sappa DicArehiMvi te anaMtaguNasokkhasaMjuttA // 1143 // Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 401 tataH parato niyamAt devAH khalu bhavaMti niHprtiicaaraaH| sapraticArebhyopi te anaMtaguNasaukhyasaMyuktAH // 1143 // artha-solahaveM svargase Ageke deva niyamase kAmasevanase rahita haiM paraMtu kAmasevanavAloMse anaMtaguNe sukhakara sahita haiM 1143 jaM ca kAmasuhaM loe jaM ca divvaM mahAsuhaM / vItarAgasuhassede NaMtabhAgaMpi NagghaI // 1144 // yaca kAmasukhaM loke yacca divyaM mahAsukhaM / vItarAgasukhasyaite anaMtabhAgamapi nArhati // 1144 // artha-lokameM viSayoMse utpanna sukha hai aura jo vargameMkA mahAsukha hai ye saba vItarAgasukhake anaMtaveM bhAgakI bhI samAnatA nahIM karasakate // 1144 // jadi sAgaropamAU tadi vAsasahassiyAdu aahaaro| pakkhehiM du ussAso sAgarasamayehiM ceva bhve||1145 yAvat sAgaropamAyuH tAvat varSasahasraH aahaarH| pakSaistu ucchAsaH sAgarasamayaizcaiva bhavet // 1145 // artha-jitane sAgarakI Ayu hai utane hI hajAravarSoM ke vAda devoMke AhAra hai utane hI pakSa vItanepara zvAsocchrAsa hai / ye saba sAgarake samayoMkara hotA hai // 1145 // ukkasseNAhAro vAsasahassAhieNa bhavaNANaM / jodisiyANaM puNa bhiNNamuhutteNedi sesa ukkassaM // utkRSTena AhAro varSasahasrAdhikena bhavanAnAM / jyotiSkANAM punaH bhinnamuhUrtena iti zeSANAmutkRSTaM // artha-bhavanavAsI asuroMke utkRSTa bhojanakI icchA paMdra 26 mUlA0 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 mUlAcAra hasau varSake vAda hotI hai aura caMdramA Adi jyotiSiyoMke tathA nava bhavanavAsiyoMke vyaMtaroMke sava deviyoMke aMtarmuhUrtake vAda AhArakI icchA hai // 1146 // ukkasseNussAso pakkheNahieNa hoi bhavaNANaM / muhuttapudhatteNa tahA joisaNAgANa bhomANaM // 1147 // utkRSTena ucchAsaH pakSaNAdhikena bhavati bhavanAnAM / muhUrtapRthaktvena tathA jyotiSkanAgabhaumAnAM // 1147 // artha-bhavanavAsI asuroMke utkRSTatAse ucchAsa kucha adhika pakhavAr3Ase hotA hai, aura jyotiSI nAgakumArabhavanavAsiyoMke vyaMtaroMke pRthaktva (cArase ATha) aMtarmuhUrtake vAda hai zeSa bhavanavAsiyoMke pUrvavat hai // 1147 // sakkIsANA paDhamaM vidiyaM tu snnkumaarmaahiNdaa| baMbhAlaMtava tadiyaM sukkasahassArayA cautthI du||1148 paMcami ANadapANada chaTThI AraNacudA ya passaMti / NavagevajA sattami aNudisa aNuttarA ya logaM taM // zanazAnAH prathamaM dvitIyaM tu sanatkumAramAheMdrAH / brahmalAMtavA tRtIyaM zukrasahasrArakAH caturthI tu // 1148 // paMcamI AnataprANatAH SaSThI AraNAcyutAzca pazyati / navagraiveyakAH saptamI anudizA anuttarAzca lokaaNt||1149|| artha-saudharma aizAnadeva apane avadhijJAnase pahale narakataka dekhate haiM, sanatkumAramAheMdradeva dUsare taka, brahmalAMtava do yugaloke tIsare narakataka, zukra sahasrAra yugaloMke deva cauthe narakataka dekhate haiM / Anata prANata deva pAMcaveM taka AraNa acyuta Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 403 deva chaTThI pRthivItaka, naumeveyaka sAtaveM narakataka, dekhate haiM / nau anudiza pAca anuttara vimAnoMke deva lokake aMtataka dekhate jAnate haiM // 1148 - 1149 // paNuvIsa joyaNANaM ohI vitarakumAravaggANaM / saMjoyaNohI joisiyANaM jahaNNaM tu // 1150 // paMcaviMzatiH yojanAnAM avadhiH vyaMtarakumAravargANAM / saMkhyAtayojanAnyavadhiH jyotiSkANAM jaghanyaM tu 1950 artha -- vyaMtaroMke bhavanakumAroMmeM asurake sivAya nau kumAroMke paccIsayojana jaghanya avadhi hai aura jyotiSiyoMke saMkhyAtayojana jaghanya avadhi hai itanI dUrameM sthita vastuko jAnasakate haiM 1150 asurANamasaMkhejjA koDI joisiya sesANaM / saMkhAdIdA ya khalu ukkassohIyavisao du // 1151 // asurANAmasaMkhyAtAH koTyo jyotiSkANAM zeSANAM / saMkhyAtItAzca khalu utkRSTaH avadhiviSayastu // 1151 // artha -- asuroMke asaMkhyAta koDi yojana jaghanya avadhi hai / caMdramA Adi jyotiSiyoMke bhavanavAsI vyaMtaroMke nikRSTakalpacAsiyoMke asaMkhyAta koDAkoDI yojana utkRSTa avadhi hai // 1151 rayaNappahAe joyaNameyaM ohivisao muNeyavvo / puDhavIdo puDhavIdo gAU addhaddha parihANI // 1152 // ratnaprabhAyAM yojanamekaM avadhiviSayo jJAtavyaH / pRthivItaH pRthivIto gavyUtasyArghArdhaM parihAniH || 1952 // artha - ratnaprabhA pahalI narakapRthivImeM eka yojana avadhikA Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 mUlAcAra viSaya hai Ageke narakoMmeM AdhA AdhA kosa kama karanA jo ho vahI avadhikA viSaya hai / sAtavIMmeM ekakosa rahajAtA hai||1152 __Age gamana Agamanako kahate haiM;paDhamaM puDhavimasaNNI paDhamaM bidiyaM ca sarisavA jti| pakkhI jAvadu tadiyaM jAva cautthI du urasappA // prathamAM pRthivImasaMjJinaH prathamAM dvitIyAM ca sarIsRpA yaaNti| pakSiNo yAvat tRtIyAM yAvaccaturthI tu urHsrpaaH||1153|| artha- asaMjJI jIva pahalI pRthivImeM jAte haiM goha karakeMTA Adi jIva pahalI dUsarI pRthivItaka jAte haiM / bhairuMDa Adi pakSI tIsarItaka, ajagara Adi cauthItaka maraNa karake jAte haiM // 1153 // A paMcamIti sIhA itthIo jati chaTTipuDhavitti / gacchaMti mAghavItti ya macchA maNuyA ya je pAvA // ApaMcamImiti siMhAH striyo yAMti SaSThIpRthivImiti / gacchaMti mAghavImiti ca matsyA manujAzca ye pApAH // 1154 // artha-siMha vyAghrAdika pahalI se lekara pAMcavIMtaka jAte haiN| striyAM chaThI pRthivItaka pApI maccha aura pApI manuSya sAtaveM narakataka jAte haiM // 1154 // uvyaddidAya saMtA raiyA tamatamAdu puddhviido| Na lahaMti mANusattaM tirikkhjonniimuvnnyNti||1155 udvartitAH saMto nArakAstamatamAtaH pRthiviitH| na labhaMte manuSyatvaM tiyegyonimupanayaMti // 1155 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 405 artha-sAtaveM narakase nikale hue nArakI jIva manuSyabhava nahIM pAte siMha Adi tiryaMca yonimeM paidA hote hai // 1155 // vAllesuya dADhIsu ya pakkhIsu ya jalacaresu uvvnnnnaa| saMkhejaAuThidiyA puNaMvi NirayAvahA hoNti||1156|| vAlyeSu ca daMSTrAsu ca pakSiSu ca jalacareSu upapannAH / saMkhyAtAyuHsthitikAH punarapi nirayAvahA bhavaMti // 1156 artha-sAtavIMse nikalakara zvApada bhujaMga siMha vyAghra sUkara gIdha Adi pakSiyoMmeM maccha magara Adi jalacaroMmeM saMkhyAla varSakI Ayuko lekara utpanna hote haiM phira bhI pApake vaza narakameM hI jAte haiM // 1156 // chaTThIdo puDhavIdo uvvahidA aNaMtaraM bhavamhi / bhanjA mANusalaMbhe saMjamalaMbheNa du vihINA // 1157 // SaSThayAH pRthivIta udvartitA anaMtaraM bhave / bhAjyA manuSyalAbhe saMyamalAbhena tu vihInAH // 1157 // artha-chaThe narakase nikale hue manuSyagati pAte bhI haiM athavA nahIM bhI pAte / paraMtu saMyama nahIM dhAraNa kara sakate // 1157 // hojadu saMjamalaMbho paMcamakhidiNiggadassa jIvassa / Natthi puNa aMtakiriyA NiyamA bhavasaMkileseNa / / bhavatu saMyamalAbhaH paMcamakSitinirgatasya jIvasya / nAsti punaH aMtakriyA niyamAt bhavasaMklezena // 1158 // artha-pAMcavIM pRthivIse nikale hue jIvake saMyamakA lAbha hove paraMtu janmake saMklezake doSakara mokSagamana nahIM hotA 1158 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 muulaacaarhojdunnivvudigmnnNcutthikhidinniggdssjiivss| NiyamA titthayarattaM Nasthitti jiNeMhiM pnnnnttN||1959 bhavettu nitigamanaM caturthIkSitinirgatasya jIvasya / niyamAt tIrthakaratvaM nAstIti jinaiH prajJaptaM // 1159 // artha-cauthI pRthivIse nikale jIvakA mokSameM gamana to niyamase hotA hai paraMtu tIrthakarapanA nahIM hotA aise jinadevane kahA hai // 1159 // teNa paraM puDhavIsu ya bhayaNijA uvarimA duNeraiyA / NiyamA aNaMtarabhave titthayarattassa uppattI // 1160 // tena paraM pRthivISu ca bhajanIyA uparitamAstu nArakAH / niyamAt anaMtarabhavena tIrthakaratvasya utpattiH // 1160 // artha-cauthI pRthivIke pahalekI tIsarI dUsarI pahalImeMke Uparake nArakI nikale hue niyamase usase Ageke manuSyabhavako dhAraNakara tIrthakara hoke mokSako jAte haiM // 1160 // NirayahiM NiggadANaM aNaMtarabhavamhi Natthi nniymaado| baladevavAsudevattaNaM ca taha cakkavahitaM // 1161 // narakebhyo nirgatAnAM anaMtarabhave nAsti niyamAt / baladevavAsudevatvaM ca tathA cakravartitvaM // 1161 // artha-narakoMse nikale jIva usI Ageke bhavameM baladeva vAsudeva cakravartIpadavIko nahIM pAte // 1161 // uvavAduvaTTaNamoNeraDyANaM samAsado bhnnio| eto sesANaMpi ya gadiAgadimo pvkkhaami||1962 upapAdodvartane nArakANAM samAsato maNite / Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamanaM titejasA / ha // 1133 // paryApti-adhikAra 12 / 407 itaH zeSANAmapi ca gatyAgatI pravakSyAmi // 1162 // artha-nArakiyoMkI gati Agati saMkSepase kahIM isase Age zeSa jIvoMkI bhI gati Agati kahate haiM // 1162 // savvamapajattANaM suhumakAyANa savvateUNaM / vAUNamasaNNINaM AgamaNaM tiriyamaNusehiM // 1163 // sarvAparyAptAnAM sUkSmakAyAnAM srvtejsaaN| ' vAyUnAmasaMjJinAM AgamanaM tiryagmanuSyebhyaH // 1163 // artha-saba aparyApta sUkSmakAyoMkA saba tejakAyikoMkA vAyukAyikoMkA asaMjJiyoMkA Agamana pRthivIkAyAdimeM va manuSyagatimeM hai // 1163 // tiNhaM khalu kAyANaM taheva vigaliMdiyANa svvesiN| aviruddhaM saMkamaNaM mANusatiriyesu ya bhvemu||1164|| trayANAM khalu kAyAnAM tathaiva vikaleMdriyANAM sarveSAM / aviruddhaM saMkramaNaM mAnuSatiryakSu ca bhaveSu // 1164 / / artha-pRthivIkAya jalakAya vanaspatIkAya ina tInoMkA tathA saba vikaleMdriyoMkA gamana manuSya tathA tiryaMcoMmeM hai isameM virodha nahIM // 1164 // savvevi teukAyA savve taha vAukAiyA jIvA / Na lahaMti mANusattaM NiyamAdu aNaMtarabhavehiM // 1965 sarvepi tejaHkAyAH sarve tathA vAyukAyikA jIvAH / na labhaMte mAnuSatvaM niyamAt anaMtarabhavena // 1165 // artha-sabhI tejakAyika sabhI vAyukAyika jIva Ageke usI bhanameM manuSyagati nahIM pAte // 1165 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 mUlAcAra patteyadehA vaNapphai vAdarapajjatta puDhavi AU ya / mANusatirikkhadevahiM cevAiMti khalu ede // 1166 // pratyekadehA vanaspatayo vAdarAH paryAptAH pRthivI Apazca / mAnuSatiyegdevebhyaH eva AyAMti khalu ete // 1166 // artha-nAriyala Adi pratyeka vanaspati vAdara paryApta pRthivIkAya jalakAya vAdara paryApta inameM ArtadhyAnI manuSya tiryaca deva akAra upajate haiM // 1166 // aviruddhaM saMkamaNaM asaNNipajjattayANa tiriyANaM / mANusatirikkhasuraNAraesuNa dusvvbhaavesu||1167 aviruddhaM saMkramaNaM asaMjJiparyAptakAnAM tirazvAM / mAnuSatiryakasuranArakeSu na tu sarvabhAveSu // 1167 // artha-asaMjJI paryApta tiryaMcoMkA gamana manuSya tiryaMca deva nAraka ina cAroM gatiyoMmeM hai virodha nahIM hai / paraMtu saba paryAyoMmeM nahIM hai // 1167 // saMkhAdIdAU khalu mANusatiriyA du mnnuytiriyehi| saMkhijaAugehiM duNiyamA saNNIya aayNti||1168 saMkhyAtItAyuSaH khalu mAnuSatiryacastu manuSyatiyagbhyaH / saMkhyAtAyuSkebhyastu niyamAt saMjJibhyaH AyAti 1168 artha-asaMkhyAta varSakI AyuvAle bhogabhUmiyA manuSya tiryaMca haiM ve saMkhyAtavarSakI AyuvAle saMjJI manuSya tiryacabhavoMse hI Ate haiM // 1168 // saMkhAdIdAUNaM saMkamaNaM Niyamado du devesu| payaDIe taNukasAyA savvasiM teNa bodhavvA // 1169 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / saMkhyAtItAyuSAM saMkramaNaM niyamastu deveSu / prakRtyA tanukaSAyAH sarveSAM tena boddhavyAH // / 1169 // artha -- asaMkhyAtAyuvAle bhogabhUmiyAoMkA gamana niyamase devoMmeM hotA hai kyoMki sabhI ke svabhAvase alpa krodhAdi kaSAya haiM aisA jAnanA | 1169 // mANusa tiriyAya tahA salAgapurisA Na hoMti khalu NiyamA / tesiM aNaMtarabhave bhayaNijjaM NivvudIgamaNaM // 1170 // manuSyAH tiryacazca tathA zalAkApuruSA na bhavaMti khalu niyamAt / teSAM anaMtarabhave bhajanIyaM nivRtigamanaM // 1170 // 409 artha - manuSya aura tiryaca niyamase zalAkApuruSa tIrthaMkara cakravartI Adi nahIM hote aura usI Ageke bhavameM manuSya kadAcit mokSako jAte bhI haiM aura nahIM bhI jAte // 1170 // saNNi asaNNINa tahA vANesu ya taha ya bhavaNavAsIsu / uvavAdo bodhavvo micchAdiTThINa niyamAdu // 1179 // saMjJinAM asaMjJinAM tathA vAneSu ca tathA ca bhavanavAsiSu / upapAdo boddhavyo mithyAdRSTInAM niyamAt // 1171 // artha-saMjJI asaMjJI mithyAdRSTiyoMkI utpatti niyamase vyaMtaroMmeM bhavanavAsiyoM meM hotI hai aisA jAnanA // 1171 // saMkhAdIdAUNaM maNuyatirikkhANa micchabhAveNa / upavAdo jodisie ukkassaM tAvasANaM tu // 1172 // saMkhyAtItAyuSAM manuSyatirazcAM mithyAtvabhAvena / upapAdo jyotiSkeSu utkRSTastApasAnAM tu // 1172 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 mUlAcAra artha-asaMkhyAta varSakI AyuvAle manuSya tiryacoMkI utpatti mithyAtvapariNAmase jyotiSI devoMmeM hotI hai aura kaMdamUlAdikA AhAra karanevAle tApasiyoMkI utpatti utkRSTa jyotiSiyoMmeM hotI hai // 1172 // parivAjagANa NiyamA ukkarasaM hodi vaMbhalogamhi / ukkassa sahassAra ti hodi ya AjIvagANa tahA // parivrAjakAnAM niyamAt utkRSTo bhavati brahmaloke / utkRSTaH sahasrAra iti bhavati ca AjIvakAnAM tathA // 1173 artha-saMnyAsiyoMkI utpatti utkRSTa brahmalokaparyaMta haiM AjIvaka sAdhuoM kA utpAda utkRSTa sahasrAra svargaparyaMta hotA hai||1173 tatto paraM tu NiyamA uvavAdo Natthi aNNaliMgINaM / NiggaMthasAvagANaM uvavAdo acudaM jAva // 1174 // tataH paraM tu niyamAt upapAdo nAsti anyaliMgAnAM / nigraMthazrAvakANAM upapAdaHacyutaM yAvat // 1174 // artha-sahasrArase Ageke vargoM meM anyaliMgiyoMkA janma nahIM hotA digaMbara zrAvaka zrAvikA AryikAoMkA janma acyuta vargataka hotA hai // 1174 // jAbuvarimagevejaM uvavAdo abhaviyANa ukksso| ukkaTeNa taveNa duNiyamA NiggaMthaliMgeNa / / 1175 // yAvat uparimauveyaM upapAdaH abhavyAnAM utkRSTaH / utkRSTena tapasA tu niyamAt nigraMthaliMgena // 1175 // artha-abhavyoMkA janma nirmathaliMga dhAraNakara utkRSTa tapa Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 411 karanese utkRSTatAse Uparale graiveyakataka hotA hai niyamase // 1175 // tato paraM tu NiyamA tavadaMsaNaNANacaraNajuttANaM / NiggaMthANuvavAdo jAvadu savvaTTasiddhitti // 1176 / / tataH paraM tu niyamAt tapodarzanajJAnacaraNayuktAnAM / nirbrathAnAmupapAdaH yAvat sarvArthasiddhiriti // 1176 // artha -- graiveyaka vimAnase Uparale vimAnoMmeM sarvArthasiddhivimAnataka tapa darzana jJAna cAritrase yukta aise saba parigrahatyAgI muniyoMkA janma hotA hai anyakA nahIM // 1176 // AIsANA devA cantu eiMdiyantaNe bhajjA / tiriyantamANusatte bhayaNijjA jAva sahasArA // 1177 AIzAnAt devAH cyutvA ekeMdriyatvena bhAjyA / tiryaktvamAnuSatvena bhajanIyA yAvat sahasrAraM // 1177 // artha -- bhavanavAsIse lekara IzAna svargaparyaMta rahanevAle deva cayakara kadAcit pRthivIkAyikoMmeM utpanna hote haiN| usase Age sahasrArakhargatakake deva kadAcit tiryaMcameM tathA manuSyoM meM utpanna hote haiM // 1177 // to paraM tu NiyamA devAvi aNaMtare bhave savve | ujjaMti maNusse Na tesiM tiriesa uvavAdo // 1178 tataH paraM tu niyamAt devA api anaMtare bhave sarve / utpadyaMte mAnuSye na teSAM tiryakSu upapAdaH // 1178 // artha - sahasrArakhargake Uparale vimAnoMke deva usI bhavase Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 mUlAcAramanuSyagatimeM utpanna hote haiM unakA tiryaMcoMmeM janma nahIM hotA // 1178 // Ajodisitti devA salAgapurisANa hoMti tenniymaa| tesiM aNaMtarabhave bhayaNijaM NivvudIgamaNaM // 1179 / / AjyotiSa iti devA zalAkApuruSA na bhavaMti te niyamAt / teSAmanaMtarabhave bhAjyaM nitigamanaM // 1179 // artha-bhavanavAsIse lekara jyotiSIparyaMta deva tIrthaMkara Adi zalAkApuruSa nahIM hote aura unake Ageke janmameM mokSagamana hove bhI athavA nahIM bhI hove // 1179 // tatto paraM tu gevajaM bhayaNijA salAgapurisA du / tesiM aNaMtarabhave bhayaNijA NivvudIgamaNaM // 1180 // tataH paraM tu graiveyakaM bhajanIyAH zalAkApuruSAstu / teSAmanaMtarabhave bhajanIyaM nivRtigamanaM // 1180 // artha-usake vAda saudharmavargase lekara nava graiveyaka paryaMtake deva zalAkApuruSa kadAcit hote bhI haiM athavA nahIM bhI hote aura Ageke bhavameM mokSagamana kadAcit hotA bhI hai athavA nahIM bhI hotA // 1180 // NivvudigamaNe rAmattaNe ya titthayaracakavahitte / aNudisaNuttaravAsI tado cudA hoMti bhayaNijA // nivRttigamanena rAmatvena ca tIrthakaracakravartitvena / anudizAnuttaravAsinaH tebhyaH cyutA bhavaMti bhajanIyA // artha-anudiza aura anuttara vimAnavAsI deva vahAMse Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 413 cayakara kadAcit mokSa jAte haiM tIrthaMkara baladeva cakravartIpaneko bhI kadAcit pAte haiM athavA nahIM bhI pAte // 1181 // : savvaTThAdo ya cudA bhanjA titthayaracakkavaTTitte / rAmattaNeNa bhajjA NiyamA puNa Nivvudi jNti.||1182 sarvArthAca cyutA bhAjyAH tIrthakaracakravartitvena / rAmatvena bhAjyA niyamAt punaH nirvRtiM yAMti // 1182 // artha-sarvArthasiddhi vimAnase caye deva tIrthakara cakravartI balabhadra padavIko pAte bhI haiM athavA nahIM bhI pAte paraMtu mokSako niyamase jAte haiM // 1182 // sako sahaggamahisI salogapAlA ya dakkhiNiMdA ya / logaMtigA ya NiyamA cudA du khalu Nivvudi jati // zakraH sahAramahiSI salokapAlazca dakSiNeMdrAzca / lokAMtikAzca niyamAt cyutAstu khalu nivRti yaaNti||1183|| . artha-saudharma svargakA iMdra apanI iMdrANI sahita lokapAlasahita aura sanatkumAra Adi dakSiNadizAke iMdra tathA laukAMtikadeva-ye saba vargase cayakara manuSyabhavase niyamakara mokSako jAte haiM // 1183 // evaM tu sArasamae bhaNidA du gadIgadI mae kiMci / NiyamAdu maNusagadie NivvudigamaNaM aNuNNAdaM // evaM tu sArasamaye bhaNite tu gatyAgatI mayA kiMcit / niyamAt manuSyagatyAM nitigamanaM anujJAtavyaM // 1184 // _ artha-isaprakAra vyAkhyAprajJapti nAmake siddhAMtagraMthameMse lekara maiMne kucha gati AgatikA svarUpa kahA / aura mokSagamana Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 mUlAcAra manuSyagatimeM hI niyamase hotA hai aisI jinadevane AjJA kI hai // 1184 // sammaiMsaNaNANehiM bhAvidA sayalasaMjamaguNehiM / NihaviyasavvakammA NiggaMthA NivvudiM jaMti // 1185 samyagdarzanajJAnAbhyAM bhAvitAH sakalasaMyamaguNaiH / niSThApitasarvakarmANo nigraMthA nitiM yAMti // 1185 // artha-samyagdarzana samyagjJAnakara yukta, sakalasaMyamaguNoMkara sahita paramazukladhyAnase jinoMne saba karmoMkA nAza kara diyA hai aise nigraMtha muni mokSako jAte haiM // 1185 // te ajaramarujamamaramasarIramakhUyamaNuvarma sokkhaM / avvAbAdhamaNaMtaM aNAgadaM kAlamatthaMti // 1186 // te ajaramarujamamaramazarIramakSayamanupamaM saukhyaM / anyAvAdhamanaMtaM anAgataM kAlaM adhitiSThati // 1186 // artha-mokSako prApta hue ve nitha jarArahita rogarahita amara zarIrarahita avinAzI anupama avyAvAgha sukhasahita hue anaMta anAgatakAlataka arthAt sadA nivAsa mokSameM karate haiM // 1186 // __ aba sthAnasUtrako kahate haiM;eiMdiyAdi pANA coddasa du havaMti jIvaThANANi / guNaThANANi ya coddasa maggaNaThANANivi taheva // ekeMdriyAdayaH prANAH caturdaza tu bhavaMti jIvasthAnAni / guNasthAnAni ca caturdaza mArgaNAsthAnAnyapi tathaiva 1187 artha-prathama ekeMdriyAdikasUtra dUsarA prANasUtra tIsarA jIva Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 415. sthAna sUtra cauthA caudahaguNasthAna sUtra pAMcavAM caudaha mArgaNAsUtraina pAMca sUtroMse sthAnasUtrakA vyAkhyAna karate haiM // 1187 // gadiAdimaggaNAo paravidAo ya coddasA ceva / edesiM khalu bhedA kiMci samAseNa vocchaami||1988 gatyAdimArgaNAH prarUpitAzca caturdaza caiva / eteSAM khalu bhedAH kiyaMtaH samAsena vakSyAmi // 1188 // artha-gati Adi mArgaNA AgamameM caudaha hI kahIM haiM inake kucha eka bhedoMko saMkSepase aba maiM kahatA hUM // 1188 // eiMdiyAdi jIvA paMcavidhA bhayavadA du pnnnnttaa| puDhavIkAyAdIyA vigalA paMceMdiyA ceva // 1189 // ekeMdriyAdayaH jIvAH paMcavidhA bhagavatA du prajJaptAH / pRthivIkAyAdayaH vikalAH paMceMdriyA eva // 1189 // artha-jina bhagavAnane ekeMdriyAdi jIva saMgrahasUtrase pRthivIkAyAdi ekeMdrI, doiMdrI, teiMdrI cauiMdrI, paMceMdriya-isataraha pAMcaprakAra kahe haiM // 1189 // saMkho gobhI bhamarAdiyA du vigaliMdiyA muNedavvA / paMceMdiyA du jalathalakhacarA suraNArayaNarA y||1190|| zaMkho gobhI bhramarAdayastu vikaleMdriyA jnyaatvyaaH| paMceMdriyAstu jalasthalakhacarAH suranArakanarAzca // 1190 // artha-zaMkhAdi gopAlikA Adi bhorA Adi kramase doiMdrI teiMdrI cauiMdrI jAnanA aura jalacara sthalacara AkAzacara tathA deva nArakI manuSya-ye saba paMceMdriya jAnane // 1190 / / paMcaya iMdiyapANA maNavacakAyA du tiNNi blpaannaa| Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 mUlAcAraANappANappANA AugapANeNa hoMti dasa pANA // paMcaiva iMdriyANi prANA manovacanakAyAstu trayo blpraannaaH| AnaprANaH prANaH AyuHprANena bhavaMti daza prANAH 1191 artha-pAMca iMdriya prANa, mana vacanakAyabalarUpa tIna bala prANa, zvAsocchAsa prANa aura AyuHprANa-isataraha dasa prANa haiM // 1191 // iMdiya bala ussAsA AU cadu chakka satta aTeva / egidiya vigaliMdiya asaNNi saNNINa Nava dasa . pANA // 1192 // iMdriyaM balaM ucchvAsa AyuH catvAraH SaT sapta aSTaiva / ekeMdriyasya vikaleMdriyasya asaMjJinaH saMjJino nava daza prANAH / / artha-sparzanaiMdriya kAyabala ucchAsa Ayu ye cAra prANa, chaha prANa, sAta prANa ATha prANa kramase ekeMdriya doiMdrI teiMdrI cauiMdrIke hote haiM aura asaMjJI tathA saMjJI paMceMdriyake nau tathA dasa prANa hote haiM // 1192 // suhamA vAdarakAyA te khalu pajattayA apajattA / eiMdiyA du jIvA jiNehi kahiyA cduviyppaa||1993 sUkSmA bAdarakAyAste khalu paryAptakA aparyAptakAH / ekeMdriyAstu jIvA jinaiH kathitAH cturviklpaaH||1193 artha-jina bhagavAnane ekeMdriyajIva sUkSma bAdara paryApta aparyApta bhedoMse cAra tarahake kahe haiM // 1193 // pajattApajjattA vi hoMti vigaliMdiyA du chnbheyaa| pajattApajattA saNNi asaNNIya sesA du // 1194 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 417, paryApti-adhikAra 12 / paryAptA aparyAptA api bhavaMti vikaleMdriyAstu ssddbhedaaH| paryAptA aparyAptAH saMjJinaH asaMjJinaH zeSAstu // 1194 // . artha-vikaleMdriya tInake paryApta aparyAptase chaha bheda hote haiM aura zeSa saMjJI asaMjJIke bhI paryApta aparyAptake bhedase cAra bheda hote haiM / isa taraha 4+6+4=milakara 14 jIvasamAsa haiM // 1194 // micchAdiTThI sAsAdaNo ya misso asaMjado ceva / desavirado pamatto apamatto taha ya NAyavvo // 1195 eto apuvakaraNo aNiyaTTI suhamasaMparAo y| uvasaMtakhINamoho sajogikevalijiNo ajogI y|| mithyAdRSTiH sAsAdanazca mizraH asaMyatazcaiva / dezavirataH pramattaH apramattaH tathA ca jJAtavyaH // 1195 // itaH apUrvakaraNaH anivRttiH sUkSmasAMparAyazca / upazAMtakSINamohau sayogikevalijinaH ayogI c||1196 artha-mithyAdRSTi, sAsAdana, mizra asaMyata dezavirata pramattasaMyata apramattasaMyata apUrvakaraNa anivRttikaraNa sUkSmakaSAya upazAMtamoha kSINamoha saMyogikevalijina aura caudahavAM ayogikevalijina-isataraha caudaha guNasthAna haiM / guNa jo AtmAke pariNAma unake sthAna arthAt darje ve guNasthAna haiM // 1195-96 // - Age caudaha mArgaNAsthAnoMko kahate haiMgai iMdiye ca kAye joge vede kasAya NANe ya / saMjama daMsaNa lessA bhaviyA sammatta saNNi aahaare|| 27 mUlA0 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 mUlAcAragatiriMdriyAMNi ca kAyo yogo vedaH kaSAyo jJAnaM ca / saMyamo darzanaM lezyA bhavyaH samyaktvaM saMjJI AhAraH // 1197 // artha-gati iMdriya kAya yoga veda kaSAya jJAna saMyama darzana lezyA bhavya samyaktva saMjJI AhAramArgaNA-ye caudaha mArgaNAsthAna haiM // 1197 // jIvANaM khalu ThANANi jANiguNasaNNidANi tthaannaanni| ede maggaNaThANesuveva parimaggadavANi // 1198 // jIvAnAM khalu sthAnAni yAni guNasaMjJitAni sthAnAni / ete mArgaNAsthAneSu eva parimArgayitavyAni // 1198 // artha-jo jIvoMke sthAna haiM aura jo guNasaMjJaka sthAna haiM ve donoM ina mArgaNA sthAnoM meM hI yathA saMbhava dekhane cAhiye / tiriyagadIe codasa havaMti sesAsu jANa do do du| maggaNaThANassedaM NeyANi samAsaThANANi // 1199 // tiryaggatau caturdaza bhavaMti zeSAsu jAnIhi dvau dvau tu / / mArgaNAsthAneSu etAni jJeyAni samAsasthAnAni // 1199 // artha-tiryaMca gatimeM jIvasamAsasthAna caudaha haiM zeSagatiyoMmeM do do saMjJI paryApta aparyApta sthAna haiM isataraha mArgaNAsthAnoMmeM jIvasamAsasthAna yathAsaMbhava jAnanA // 1199 // suraNArayasu cattAri hoti tiriyesu jANa paMceva / maNusagadIevi tahA codasaguNaNAmadheyANi // 1200 // suranArakeSu catvAri bhavaMti tiryakSu jAnIhi paMcaiva / manuSyagatAvapi tathA caturdaza guNanAmadheyAni // 1200 // artha-deva aura nArakiyoMke cAra guNasthAna hote haiM tirya Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / coMmeM pAMca guNasthAna haiM aura manuSyagatimeM caudaha guNasthAna pAye jAte haiM // 1200 // eiMdiyAya paMceMdiyA ya uddddmhtiriyloesu| sayalavigaliMdiyA puNa jIvA tiriyaMmi loyaMmi // ekeMdriyAH paMceMdriyAzca UrdhvamadhastiryaglokeSu / sakalavikaleMdriyAH punaH jIvAH tiryagloke // 1201 // artha-ekeMdriya aura paMceMdriya jIva Urdhva adhaH tiryak ina tInoM lokoMmeM haiM aura saba doiMdrI Adi asaMjJItaka vikaleMdrI jIva tiryaglokameM haiM // 1201 // eiMdiyAya jIvA paMcavidhA vAdarA ya suhamA ya / desehiM vAdarA khalu suhumahiM NiraMtaro loo||1202|| ekeMdriyA jIvAH paMcavidhA bAdarAzca sUkSmAzca / / dezaiH vAdarAH khalu sUkSmaiH niraMtaro lokaH // 1202 // artha-ekeMdriya jIva pRthivIkAyAdi pAMca prakArake haiM aura ve pratyeka bAdara sUkSma haiM vAdara jIva lokake eka dezameM haiM tathA sUkSma jIvoMse saba loka ThasAThasa bharA huA hai // 1202 // asthi aNaMtA jIvA jehi Na patto tasANa prinnaamo| bhAvakalaMkasupaurA NigodavAsaM amuMcaMtA // 1203 // saMti anaMtA jIvA yaiH na prAptaH trasAnAM pariNAmaH / bhAvakalaMkasupracurA nigodavAsaM amuMcaMtaH // 1203 // artha-ve anaMta jIva haiM jinoMne kabhI saparyAya nahIM pAyA mithyatvAdise kaluSitahue ve nigodavAsako nahIM chor3ate // egaNigodasarIre jIvA davappamANado dihaa| Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 mUlAcArasiddhehiM aNaMtaguNA saveNavi tIdakAleNa // 1204 // ekanigodazarIre jIvA dravyapramANato dRSTAH / siddhairanaMtaguNAH sarveNApyatItakAlena // 1204 // artha-eka nigoda zarIra (sAdhAraNa vanaspatI) meM jIva apane dravyapramANase siddhoMse anaMtaguNe aura saba atItakAlase anaMtaguNe haiM aisA bhagavAnane dekhA hai // 1204 // eiMdiyA aNaMtA vaNapphadIkAyigA Nigodesu / puDhavI AU teU vAU loyA asaMkhijjA // 1205 // ekeMdriyA anaMtA vanaspatikAyikA nigodeSu / pRthvI ApaH tejaH vAyavaH lokA asaMkhyAtAH // 1205 // artha-nigodoMmeM vanaspatikAyika ekeMdriya jIva anaMtAnaMta haiM aura pRthivIkAya jalakAya tejaHkAya vAyukAyika jIva asaMkhyAta loka pramANa haiM // 1205 // tasakAiyA asaMkhA seDhIo padarachedaNippaNNA / sesAsu maggaNAsuvi NedavvA jIva samAseja // 1206 trasakAyikA asaMkhyAtAH zreNyaH prtrchednisspnnaaH| zeSAsu mArgaNAsvapi netavyA jIvAH samAzritya // 1206 // artha-do iMdriya Adi trasa jIva loka pratarake bhAga karanese utpanna asaMkhyAta zreNI mAtra haiM / isa prakAra zeSa mArgaNAoMmeM bhI jIvoMko Azrayakara saMkhyA jAnanI // 1206 // aba kuloMkA kathana karanA cAhiye thA paraMtu paMcAcArAdhikArameM 221 veM gAthAse lekara 225 veM gAthAtaka vyAkhyAna Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 121 kiyA gayA hai isase yahAM cAra gAthA punarukta doSa ke bhayase do bAra nahIM likhe isaliye khAdhyAyavAle 96 veMke patra meM dekhaleM // Age alpa bahutvako kahate haiM; maNusagadI thovA tehiM asaMkhijjasaMguNA Niraye / terhi asaMkhijjaguNA devagadIe have jIvA / / 1207 / / manuSyagatau stokAH tebhyaH asaMkhyeyasaMguNA narake / tebhyaH asaMkhyeyaguNA devagatau bhaveyuH jIvAH // 1207 // artha - manuSyagatimeM sabase kama jIva ( manuSya ) haiM unase asaMkhyAtaguNe nArakI jIva haiM unase asaMkhyAta guNe devagatimeM deva haiM // 1207 // tehitoNaMtaguNA siddhigadIe bhavaMti bhavarahiyA / tehitoNaMtaguNA tirayagadIe kilesaMtA // 1208 // tebhyo'naMtaguNAH siddhigatau bhavaMti bhavarahitAH / tebhyo'naMtaguNAH tiryaggatau klizyaMtaH // 1208 // artha- devoMse anaMtaguNe siddhagati (mokSa) meM saMsArase - rahita hue siddha jIva haiM / una siddhoMse bhI anaMtaguNe klizyamAna tica anaMtaguNe haiM // 1208 // thobA du tamatamAe anaMtarANaMtare du caramAsu / hoti asaMkhijaguNA NAraiyA chAsu puDhavIsu // 1209 stokAstu tamastamAyAM anaMtarAnaMtare tu caramAsu / bhavaMti asaMkhyeyaguNA nArakA SaTsu pRthivISu / / 1209 // artha -- sAtaveM naraka meM sabase thor3e jIva haiM usase pUrva pUrvakI pahale narakataka chaha pRthiviyoMmeM asaMkhyAta asaMkhyAtaguNe Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 mUlAcAra nArakI haiM / jaise sAtaveMse chaThe narakameM asaMkhyAtaguNe nArakI haiM isItaraha saba jAnanA // 1209 // thovA tiriyA paMciMdiyA du cauriMdiyA viseshiyaa| beiMdiyA du jIvA tatto ahiyA viseseNa // 1210 // tatto visesaadhiyA jIvA teiMdiyA du nnaayvvaa| tehiMtoNataguNA bhavaMti eiMdiyA jIvA // 1211 // stokAH tiryaMcaH paMceMdriyAstu caturiMdriyA vishessaadhikaaH| dvIMdriyAstu jIvAH tataH adhikA vizeSeNa // 1210 // tato vizeSAdhikA jIvAH trIMdriyAstu jnyaatvyaaH| tebhyo'naMtaguNA bhavaMti ekeMdriyA jIvAH // 1211 // artha-tiryaMcoMmeM sabase thor3e paMceMdriya tiryaMca haiM usase adhika cauiMdrI jIva haiM usase adhika do iMdriya jIva haiM usase adhika teiMdriya jIva haiM teiMdriyase anaMtaguNe ekeMdriya jIva haiM // 1210-1211 // aMtaradIve maNuyA thovA maNuyesu hoMti NAyavvA / kuruvesu dasasu maNuyA saMkhejaguNA tahA hoMti 1212 tatto saMkhijaguNA maNuyA harirammaesu vassesu / tatto saMkhejaguNA hemavadaha riNavassAya // 1213 // bharaherAvadamaNuyA saMkhejaguNA havaMti khalu ttto| tatto saMkhijaguNA NiyamAdu videhagA mnnuyaa||1214|| sammucchimA ya maNuyA hoMti asaMkhijaguNA ya tatto du| te ceva apajattA sesA pajattayA savve // 1215 // aMtIpeSu manujAH stokA manujeSu bhavaMti jnyaatvyaaH| Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 423 kuruSu dazasu manujAH saMkhyeyaguNAH tathA bhavaMti // 1212 // tataH saMkhyeyaguNA manujA hariramyakeSu varSeSu / tataH saMkhyeyaguNA haimavatahairaNyavarSAzca / / 1213 // bharatairAvatamanujAH saMkhyeyaguNA bhavaMti khalu tataH / tataH saMkhyeyaguNA niyamAt videhakA manujAH // 1214 // saMmUrchimAzca manujA bhavaMti asaMkhyeyaguNAzca tatastu / ete eva aparyAptAH zeSA paryAptAH sarve / / 1215 // artha - manuSyoMmeM sabase thor3e saMkhyAte saba aMtardvIpoMmeM manuSya haiM unase saMkhyAtaguNe dasa devakuru uttama bhogabhUmiyoMmeM haiM / unase saMkhyAtaguNe hari ramyaka dasa dasa madhyama bhogabhUmiyoM meM manuSya haiM unase saMkhyAtaguNe manuSya haimavata hairaNyavata jaghanya bhogabhUmiyoMmeM haiM | unase saMkhyAtaguNe bharata airAvatake manuSya haiM unase saMkhyAtaguNe videha kSetra ke manuSya haiM / videhake manuSyoM se bhI asaMkhyAtaguNe saMmUrcchana manuSya haiM / yehI aparyApta hote haiM bAkI saba manuSya paryApta hI haiM / / 1212 se 1215 taka // / thovA vimANavAsI devA devI ya hoMti savvevi / tehiM aMsakhejjaguNA bhavaNesu ya dsavihA devA / / 1216 tehiM asaMkhejjaguNA devA khalu hoMti vANaveMtariyA / tehi asaMkhejjaguNA devA savvevi jodisiyA // 1217 stokA vimAnavAsino devA devyazca bhavaMti sarvepi / tebhyaH asaMkhyeyaguNA bhavaneSu ca dazavidhA devAH // 1216 tebhyaH asaMkhyeyaguNA devAH khalu bhavaMti vAnavyaMtarAH / tebhyaH asaMkhyeyaguNA devAH sarvepi jyotiSkAH / / 1217 // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 mUlAcAra artha-devagatimeM sabase thoDe vimAnavAsI saudharmAdika deva aura saba devI haiM unase asaMkhyAtaguNe dasa prakArake bhavanavAsI deva haiM unase asaMkhyAta guNe vyaMtaradeva haiM unase asaMkhyAta guNe saba jyotiSI deva haiM // 1216-1217 // aNudisaNuttaradevA sammAdiTTIya hoMti bodhavvA / tatto khalu heTThimayA sammAmissA ya taha sesA // anudizAnuttaradevAH samyagdRSTayo bhavaMti boddhvyaaH| tataHkhalu adhastanAH samyagmizrAzca tathA zeSAH // 1218 // artha-nava anudiza pAMca anuttaravimAnoMke deva samyagdRSTi hI hote haiM aura unase nIceke deva mithyAdRSTi se lekara samyagdRSTiguNataka hote haiM tathA zeSa nAraka tiryaMca manuSya mizraguNataka hote haiM // 1218 // ___ aba baMdhake kAraNa Adiko kahate haiM;micchAdasaNaaviradikasAyajogA havaMti baMdhassa / AUsajjhavasANaM hedavvo te du NAyavvA // 1219 // mithyAdarzanAviratikaSAyayogA bhavaMti baMdhasya / AyuSa adhyavasAnaM hetavaste tu jJAtavyAH // 1219 // artha-mithyAdarzana avirati kaSAya yoga aura AyukA pariNAma-ye karmabaMdhake kAraNa haiM aisA jAnanA cAhiye // 1219 // jIvo kasAyajutto jogAdo kammaNe duje joggaa| geNhai poggaladavve baMdho so hodi NAyavvo // 1220 / / jIvaH kaSAyayuktaH yogAt karmaNastu yAni yogyAni / gRhNAti pudgaladravyANi baMdhaH sa bhavati jJAtavyaH // 1220 // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / artha - jIva krodhAdikaSAyarUpa pariNata kAyakI kriyArUpa yogase karma hone yogya karatA hai vaha baMdha hai aisA jAnanA cAhiye // 1220 // payaDiDidiaNubhAgappadesabaMdho ya caduviho hoi / duviho ya payaDibaMdho mUlo taha uttaro ceva // 1221 prakRtisthityanubhAgapradezabaMdhazca caturvidho bhavati / dvividhazva prakRtibaMdho mUlastathA uttaracaiva / / 1221 // artha -- prakRtibaMdha sthitibaMdha anubhAgabaMdha pradezabaMdha - isataraha cAra prakArakA baMdha hai unameMse prakRtibaMdha mUla aura uttara aise doprakArakA hai / / 1221 // 425 huA manavacana pudgaladravyako grahaNa NANassa daMsaNassa ya AvaraNaM vedaNIya mohaNIyaM / AugaNAmA godaM tahaMtarAyaM ca mUlAo // / 1222 // jJAnasya darzanasya ca AvaraNaM vedanIyaM mohanIyaM / AyurnAma gotraM tathAMtarAyaca mUlAH // 1222 // artha - jJAnAvaraNa darzanAvaraNa vedanIya mohanIya Ayu nAma gotra aura aMtarAya - ye karmoM kI mUlaprakRtiyAM haiM // 1222 // paMca Nava doNi aTThAvIsaM caduro taheva bAdAlaM / doNiya paMcaya bhaNiyA payaDIo uttarA ceva // 1223 paMca nava dve aSTAviMzatiH catasraH tathaiva dvAcatvAriMzat / dve paMca bhaNitAH prakRtaya uttarAcaiva / / 1223 // artha -- jJAnAvaraNAdikI kramase pAMca nau do aTThAIsa cAra vyAlIsa do pAMca uttara prakRtiyAM (bheda ) kahIM gayIM haiM // 1223 // AbhiNibodhiyasudaohImaNapajjaya kevalANaM ca / Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 mUlAcAra AvaraNaM NANANaM NAdavvaM savvabhedANaM // 1224 // AminibodhikazrutAvadhimanaHparyayakevalAnAM ca / AvaraNaM jJAnAnAM jJAtavyaM sarvabhedAnAM // 1224 // artha-mati AdijJAna pAMca honese unake AvaraNa bhI pAMca haiM / jaise matijJAnAvaraNa zrutajJAnAvaraNa avadhijJAnAvaraNa manaHparyayajJAnAvaraNa kevalajJAnAvaraNa ye pahalI prakRtike bheda haiM // 1224 // NidANiddA payalApayalA taha thINagiddhi NiddA ya / payalA cakkhU acakkhU ohINaM kevalassedaM // 1225 // nidrAnidrA pracalApracalA tathA styAnagRddhiH nidrA ca / pracalA cakSuH acakSuH avadhInAM kevalasyedaM // 1225 // artha-nidrAnidrA pracalApracalA styAnagRddhi nidrA pracalA cakSudarzanAvaraNa acakSudarzanAvaraNa avadhidarzanAvaraNa kevaladarzanAvaraNa-isataraha darzanAvaraNake nau bheda haiM // 1225 // sAdamasAdaM duvihaM vedaNiyaM taheva mohaNIyaM ca / dasaNacarittamohaM kasAya taha NokasAyaM ca // 1226 / / sAtamasAtaM dvividhaM vedanIyaM tathaiva mohanIyaM ca / darzanacAritramohaH kaSAyastathA nokaSAyazca // 1226 // artha--sAtAvedanIya asAtAvedanIya ye do vedanIyakarmake bheda haiM / mohanIyake darzanamoha cAritramoha ye do bheda haiM caritramohake kaSAya aura nokaSAya ye do bheda haiM // 1226 // tiNiya duveya solasa NavabhedA jahAkameNa nnaayvvaa| micchattaM sammattaM sammAmicchattamidi tiNNi // 1227 trayo dvau SoDaza nava bhedA yathAkrameNa jnyaatvyaaH| . Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / 427 mithyAtvaM samyaktvaM samyagmithyAtvamiti trayaH // 1227 // artha-tIna do solaha naubheda yathAkramase darzanamohanI Adike haiM unameMse darzanamohanIyake mithyAtva samyaktva samyagmithyAtva ye tIna bheda haiM // 1227 // koho mANo mAyA lohoNaMtANubaMdhisaNNA ya / appacakkhANa tahA paJcakkhANo ya saMjalaNo // 1228 // krodho mAno mAyA lobhaH anaMtAnubaMdhisaMjJA ca / apratyAkhyAnaM tathA pratyAkhyAnaM ca saMjvalanaH // 1228 // artha- anaMtAnubaMdhI krodha mAna mAyA lobha apratyAkhyAna krodhAdi pratyAkhyAna krodhAdi saMjvalana krodhAdi-aise solaha bheda kaSAyake haiM // 1228 // itthIpurisaNauMsayavedA hAsa radi aradi sogo ya / bhayametoya dugaMchA NavavihaM taha NokasAyavedaMtu 1229 strIpuruSanapuMsakavedA hAso ratiraratiH zokazca / / bhayametasmAt jugupsA navavidhaM tathA nokaSAyavedaM tu 1229 artha-strIveda puruSaveda napuMsakaveda hAsya rati arati zoka bhaya jugupsA-ye nauprakArakA nokaSAya hai aisA jAnanA // 1229 // NirayAU tiriyAU mANusadevANa hoti aauunni| gadijAdisarIrANi ya baMdhaNasaMghAdasaMThANA // 1230 // saMghaDaNaMgovaMgaM vnnnnrsgNdhphssmnnupuvii| agurugalahuguvaghAdaM paraghAdamussAsa NAmaM ca // 1231 // AdAvujjodavihAyagaijuyalatasaya suhumaNAmaM ca / pajatasAhAraNajuga thiramuha subhagaM ca AdejaM // 1232 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 mUlAcAra athiraasuhadunbhagayANAdejaM dussaraM ajskittii| sussarajasakittI viya NimiNaM titthayara NAma bAdAlaM // 1233 // nArakAyuH tairazcAyuH mAnuSadevAnAM bhavaMti AyUMSi / gatijAtizarIrANi ca baMdhanasaMghAtasaMsthAnAni // 1230 // saMhananamaMgopAMgaM varNarasagaMdhasparzA AnupUyaM / agurulaghUpaghAtAH paraghAta ucchvAso nAma ca // 1231 // AtApodyotavihAyogatiyugalatrasAH sUkSmanAma ca / paryAptasAdhAraNayugaM sthirazubhaM subhagaM ca AdeyaM // 1232 // asthirAzubhadurbhagAH anAdeyaM duHkharaM ayazaskIrtiH / sukharayazakIrtI api ca nirmANaM tIthakaratvaM nAma dvAca tvAriMzat // 1233 / / artha-narakAyu tiryaMcAyu mAnuSAyu devAyu-aise Ayukarmake cAra bheda haiM / gati jAti zarIra baMdhana saMghAta saMsthAna saMhanana aMgopAMga varNa rasa gaMdha sparza AnupUrya agurulaghu upaghAta paraghAta ucchAsanAma Atapa udyota prazastavihAyogati aprazastavihAyogati trasanAma sUkSmanAma paryApta aparyApta sAdhAraNa pratyeka sthira zubha subhaga Adeya asthira azubha durbhaga anAdeya duHkhara ayazaskIrti sukhara yazaskIrti nirmANa tIrthakaratvanAma-ye nAmakarmake vyAlIsabheda haiN| yadi gati Adike bheda kiye jAya to tirAnavai bheda hote haiM // 1230-1233 // uccANicAgodaM dANaM lAbhaMtarAya bhogo ya / paribhogo viriyaM ceva aMtarAyaM ca paMcavihaM // 1234 // Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti-adhikAra 12 / uccairnIcairgotraM dAnaM lAbhoMtarAyo bhogazca / paribhogo vIrya caiva aMtarAyazca paMcavidhaH // 1234 // artha-uccagotra nIcagotra isataraha gotrakarmake do bheda haiN| dAnAMtarAya lAbhAMtarAya bhogAMtarAya upabhogAMtarAya vIryAMtarAya isataraha aMtarAyakarmarUpa mUlaprakRtike pAMca bheda haiM // 1234 // aise 148 prakRtiyAM haiN| sayaaDayAlapaINaM baMdha gacchaMti vIsaahiyasayaM / savve micchAdiTThI baMdhadi NAhAratitthayare // 1235 // zatASTacatvAriMzatprakRtinAM baMdhaM gacchaMti viMzAdhikazataM / sarvA mithyAdRSTiH badhnAti nAhAratIrthakarAH // 1235 // artha-ekasau ar3atAlIsakarmapratiyoMmeMse ekasau bIsa prakRtiyoMkA hI baMdha hotA hai aTThAIsa abaMdhaprakRtiyAM haiM aura una ekasau vIsameM AhAraka zarIra AhAraka aMgopAMga tIrthakaratva ina tIna prakRtiyoMke sivAya sabhI ekasau satraha prakRtiyoMko mithyAdRSTi bAMdhatA hai // 1235 // vajiya tedAlIsaM tevaNNaM ceva paMcavaNNaM ca / baMdhai sammAdiTThI du sAvao saMjado ceva // 1236 // varjayitvA tricatvAriMzat tripaMcAzat caiva paMcapaMcAzaca / banAti samyagdRSTistu zrAvakaH saMyatazcaiva // 1236 // artha-samyagdRSTi cauthe guNasthAnavAlA tetAlIsa prakRtiyoMko chor3akara, zrAvaka pAMcaveMvAlA trepanako chor3akara, saMyamI pramatta chaThevAlA pacapanako chor3akara anya saba prakRtiyoMkA baMdha karatA hai // 1236 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 mUlAcAratiNhaM khaluM paDhamANaM ukkassaM aMtarAyayasseya / tIsaM koDAkoDI sAyaraNAmANameva tthidii||1237|| trayANAM khalu prathamAnAM utkRSTa aMtarAyasyaiva / triMzat koTIkovyaH sAgaranAmnAmeva sthitiH // 1237 // artha-pahale tIna jJAnAvaraNI darzanAvaraNI vedanIya aura aMtarAya ina cAra karmoMkI utkRSTasthiti (rahanekA kAla) tIsa kor3AkoDI sAgara pramANa hai // 1237 // mohassa sattaraM khalu vIsaM NAmassa ceva godassa / tetIsamAugANaM uvamAo sAgarANaM tu // 1238 // mohasya saptatiH khalu viMzatiH nAmnaH caiva gotrasya / trayastriMzat AyuSa upamAH sAgarANAM tu // 1238 // artha-mohanIya mithyAtvakI sattara koDAkor3I hai nAmakarma aura gotrakarmakI utkRSTasthiti vIsa koDAkoDI sAgaropama hai aura AyukarmakI utkRSTasthiti tetIsa sAgaropamakI hai // 1238 // bArasa ya vedaNIe NAmAgodANamaTThaya muhuttaa| bhiNNamuhuttaM tu ThidI jahaNNayaM sesa paMcaNhaM // 1239 // dvAdaza ca vedanIyasya nAmagotrayoraSTau muhUrtAH / bhinnamuhUrta tu sthitiH jaghanyA zeSANAM paMcAnAM // 1239 // artha-vedanIyakarmakI jaghanyasthiti bArahamuhUrtakI hai nAma aura gotra ina do karmoMkI ATha muhUrta hai aura bAkIke jJAnAvaraNAdi pAMca karmoMkI jaghanyasthiti aMtarmuhUrtapramANa hai // 1239 // kammANaM jo duraso ajjhavasANajaNida suha asuhovA baMdho so aNubhAgo padesabaMdho imo hoi // 1240 // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryApti - adhikAra 12 / 431 karmaNAM yastu rasa adhyavasAnajanitaH zubho'zubho vA / baMdhaH saH anubhAgaH pradezabaMdha H ayaM bhavati // 1240 // artha -- jJAnAvaraNAdi karmoMkA jo kaMSAyAdi pariNAmajanita zubha athavA azubha rasa ( phaladAnazakti ) hai vaha anubhAgabaMdha hai / tathA pradezabaMdhakA svarUpa aba Age kahate haiM // 1240 // sume jogaviseseNa egakhettAvagADhaThidiyANaM / ekeke dupade se kammapadesA aNaMtA du // 1241 // sUkSmA yogavizeSAt eka kSetrAvagADhasthitAH / ekaikasmin tu pradeze karmapradezA anaMtAstu / / 1241 // artha - manavacanakAyakI kriyArUpa yogavizeSase eka hI jagahameM sthita AtmAke eka eka pradezapara virAjamAna sUkSma jJAnAvaraNAdi karmaparamANU anaMta haiM / 1241 // yahAM taka karmabaMdhakA svarUpa kahA / Age karmoM ke kSaya hone kA krama kahate haiM; - mohassAvaraNANaM khayeNa aha aMtarAyassa ya eva / uvavajjai kevalayaM payAsayaM savvabhAvANaM // 1242 // mohasyAvaraNayoH kSayeNa atha aMtarAyasya caiva / utpadyate kevalaM prakAzakaM sarvabhAvAnAM / / 1242 // artha -- mohanIya karma aura jJAnAvaraNa darzanAvaraNa aMtarAyakarma ina cAra ghAtiyA karmoke nAza honese saba padArthoM ko prakAzanevAlA aisA kevalajJAna pragaTa hotA hai / 1242 // Age kevalI honeke bAda karmakSaya honekA vidhAna kahate haiM;tattorAliyadeho NAmA godaM ca kevalI yugavaM / Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 mUlAcAraAUga vedaNIyaM caduhiM khiviittu NIraohoi // 1243 tata audArikadehaM nAma gotraM ca kevalI yugapat / AyuH vedanIyaM catvAri kSapayitvA nIrajA bhavati // 1243 // artha-yoganirodha karake ayoga kevalI honeke bAda ve ayoga kevalI jina audArika zarIrasahita nAmakarma, gotrakarma Ayukarma aura vedanIyakarma ina cAra aghAtiyA kokA kSayakara karmarUpI rajarahita nirmala siddha bhagavAna ho jAte haiN| bhAvArtha-ayogakevalI apane kAlake dUsare aMtasamayameM bahattari karmaprakRtiyoMkA kSaya karate haiM phira aMtake samayameM teraha prakRtiyoMkA nAzakara zarIra chor3a nirmala saba upAdhiyoMse rahita anaMtaguNamayI siddha paramAtmA hue mokSasthAnameM sadA virAjate haiM // 1243 // isaprakAra AcAryazrIvaTTakeriviracita mUlAcArakI hiMdIbhASATIkAmeM paryApti Adiko kahane. vAlA bAravAM paryApti-adhikAra samApta huA // 12 // PANDIT Page #470 -------------------------------------------------------------------------- _