Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
c
།འབབ།བས།༩།༩།༩།༩ས།།བས།།བ།༩༩༩
।
.
.
.
."
1925
श्रीमद् बुद्धिसागरसूरिग्रन्थमाला मणको न. ६१ शास्त्रविशारद योगनिष्ठ श्रीमज्जैनाचार्य
श्री बुद्धिसागरसूरिविरचित. भजन पद संग्रह
भाग ९ मो.
जन सद्गृहस्थोनी द्रव्यसाहाय्यथी
छपावी प्रसिद्ध करनार श्री अध्यात्मज्ञानप्रसारकमंडल. ह. वकील शा. मोहनलाल हिमचंदभाइ
मु. पादरा (गुजरात)
Fatekarenkaataalaakaatalatakanta)
प्रथमावृत्ति प्रति १००० वीर सं. २४४२
२२२२ विक्रम सं. १९७९
किं. रु. १-८-०
EXC9105COy
PROTE
C
TomatoloreDOOGY
A
4
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪િ૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪૪ ૨૫%
ગ્રંથ મળવાનું ઠેકાણું:વકીલ મોહનલાલ હિમચંદભાઈ
મુ. પાદરા (ગુજરાત) ગાંધી. આત્મારામ ખેમચંદ
સાણંદ.
--
-
વસંત' મુદ્રણુલયમાં ચીમનલાલ ઈશ્વરલાલ મહેતાએ છાપ્યું
રાયપુર શામળાની પોળ પાસે અમદાવાદ,
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
निवेचन.
श्री अध्यात्म ज्ञानप्रसारक-मंडल तरफथी श्रीमद् बुद्धिसागरसूरिग्रन्थमालाना एकसठमा मणकातरीके भजनसंग्रह भाग नवमो के जेना रचयिता श्रीमद् बुद्धिसागरसूरिजी छे, तेने वि. सं. १९७९ नी सालमां छपावी प्रसिद्ध करवामां आव्यो छे. आचार्यश्रीए भजनसंग्रह नवमा भागनुं वक्तव्य, नयोनी सापेक्षाए लख्युं छे तेने वांचको वांचशे एटले सर्वे खुलासा थशे भ. सं. ९ मा भागनी प्रस्तावनानी जरुर छे पण हाल शोघ्रतया ग्रन्थ बहार पाडवामां आव्यो छे तेथी प्रस्तावना लखाइ नथी. आ ग्रन्थ छपाववामां सद्गृहस्थोनी सहाय मळवाथी पडतर किंमत रु. १-८-० राखवामां आवी छे के जेथी वाचको सारीरीते पुस्तकनो लाभ लेइ शके. मंडलनी पासे सारू फंड नथी माटे धनवंतभक्तोए सहाय करवी एम प्रार्थना करवामां आवे छे. जे जे गृहस्थ श्रावकोए मदद करी छे तेओनां मुबारक नामो अत्र छपावीने तेओने धन्यवाद समीए छीए.
मु. पादरा, अध्यात्मज्ञान प्रसारकमडल.
वि. सं. १९७९ श्रावणपूर्णिमा.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ထထထထ ထထထ ထထထထ ထထထထအံ့ထထ ધન્યવાદ
પરમપુજ્ય શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાર્યવિશ્વવિખ્યાત અધ્યાત્મજ્ઞાન પ્રચારક યોગનિષ્ટ શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીનું સં. ફ્રિી ૧૯૭૭ નું ચાર્તુમાસ શ્રી સાણંદ સંઘના અત્યાગ્રહથી સાણંદમાં થયું હતું તે પ્રસંગે નીચે જણાવેલ બંધુઓએ આ ભજન પદસંગ્રહ ભાગ ૯ મો છપાવવા માટે સહાય આપી છે; જે જે બંધુઓએ આ અમૂલ્ય ગ્રંથ છપાવવા સહાય આપી છે તેઓને ધન્યવાદ આપવામાં આવે છે. ૪૦૦) મેહતા રાયચંદભાઈ રવચંદભાઈપોતાના પુત્ર ત્રિભુવનના
સ્મણાર્થે સાણંદ. . ૨૨૫) મુનિ મહારાજશ્રી. દેવેંદ્રસાગરજી મહારાજના સ્વર્ગવાસ પ્રસંગે
ઉપજેલા અંતક્રિયાના હા. શેઠ ચતુરભાઈ કરસનભાઈ
મુ. સાણંદ. ૧૫૦) શા. અમરતલાલ કેવળદાસ ગોધાવી. ૧૦૦) શા. કકલભાઈ જેસંગભાઈ ગોધાવી. ૧૦૦) ભોજક લાલચંદ ડોસાભાઈ મેહસાણું.
૨૫) બાઈ લાડકી, મેતા ડાહ્યાભાઈ ધરમશી સાણંદ. ૧૦૦) મેતા છગનલાલ ખેમચંદ સાણંદ. ૧૧૦૦)
ઉપરની વિગતે આ ગ્રંથ છપાવવામાં મદદ મળી છે તે પૈકી. રૂ૪૦૦) મેતા રાયચંદભાઈ રવચંદભાઈના મળેલા તે રૂપિઆ ન્યાયદર્શક પ્રેસના માલીક શા. મણીલાલ મગનલાલને આ ગ્રંથ છપાવવા માટે આપેલ અને તેના કાગળો લેવા માટે સદરહુ રૂપિઆ આપેલા પરંતુ પાછળથી તે આગામી તથા પ્રેસની નાણું સંબંધી સ્થિતિ કફોડી થવાથી મજકુર રકમ તેની પાસે રહી ગઈ છે. આવા ગ્રંથે છપાવવા સહાય આપનાર સદગૃહસ્થને અંતઃકરણ પૂર્વક ધન્યવાદ આપવામાં આવે છે. અને ભવિષ્યમાં આવા ગ્રંથો છપાવવામાં સહાયક બને એમ ઈચ્છી વિરમું છું.
સંવત ૧૯૭૯ ? સદ્દગુરૂ ચરણોપાસક સેવક. ઠ્ઠિી શ્રાવણ સુદિ પૂર્ણિમા | શા. આત્મારામ ખેમચંદ. સાણંદ.
သထထထထထအံ့သထုစထထထနှံ့စထ့စထထထထထထထထိုထ€ဝသထ ́
ခြံထ“ဖိုးထထထထထထထိုထထထိုထထထ့ထာဋီ9
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ॐ अर्ह महावीराय नमः ભજન પદસંગ્રહ ભાગ નવમે.
વન્ય.
જે જે પ્રસંગે જેવી જેવી ભાવના પ્રગટી તેના પ્રતિબિંબ રૂપ આ છપાવેલાં પડ્યો છે.] જૈનશાસ્ત્રોની અનેક અપેક્ષાઓના દષ્ટિના અભ્યાસીઓને તેમાં પ્રવેશ કરવાનો અધિકાર છે. બાકીનાઓને ગીતાર્થ ગુરૂની આજ્ઞા વિના તેમાં પ્રવેશ થવાને અધિકાર નથી. જૈનશાસ્ત્રોના આધારે જે કંઈ ન જણાય તેને સંઘની આગળ પ્રથમથી મિથ્યાકૃત દઉ છું અને ગીતાર્થોને વિજ્ઞપ્તિ કરું છું કે જે કંઈ જિનેશ્વર આજ્ઞા વિરૂદ્ધ હોય તેમાં સુધારો કરે અથવા તેટલો ભાગ બાતલ કરે અમે સર્વદા જિનેશ્વર ભગવાનની આજ્ઞા પ્રમાણે લખવાનું ના કહેવાનું અભિમાન ધારણ કરીશું નહિ. કારણ કે છઘસ્થાવસ્થામાં પ્રભુ મહાવીરદેવના ગણધરશ્રી ગૌતમસ્વામીને પણ આનંદની સાથે વાતચિંત કરતાંઉપગમાં ચૂક આવી હતી, તે મારા જેવા પામરની તે શી ! દશા, કયાં પૂર્વાચાર્યોને ઉપ
ગ અને કયાં મારા જેવા પામરને ઉપયોગ. ભ ભૂલે અને તારો ડૂબે એ કહેવત પ્રમાણે ભૂલ થવાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય એમાં કશું આશ્ચર્ય નથી. અધ્યાત્મજ્ઞાનની દષ્ટિએ જે કાંઈ લખવામાં આવ્યું હોય તેનો વ્યવહારદષ્ટિવાળા બાળજીને અવળું સમજાય-અવળું પરિણમે તે બનવા છે તેથી તેવા જીએ જ્ઞાની ગુરૂઓની સલાહ લેઈ આવાં પુસ્તકના વાચનમાં પ્રવૃત્તિ કરવી, કે જેથી તેઓને કશી હાનિ ન સંભવે.ભજન સંગ્રહ નવમા ભાગમાં પ્રભુ મહાવીર એ નામ આત્માનું ધ્યાત્મિક પિંડગત દૃષ્ટિની અપેક્ષાએ આપ્યું છે અને પ્રભુ વસમા તીર્થકર મહાવીર સ્વામીનાં સગાં વગેરે તથા અન્ય પાત્રોને આધ્યાત્મિક દષ્ટિએ અંતરમાં કહપવામાં આવ્યાં છે અને તેઓની આગળ આત્મરૂપ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ મહાવીર સ્વામી દેવ ઉપદેશ આપે છે એ પ્રમાણે લખવામાં આવ્યું છે અને એમ અધ્યાત્મદષ્ટિએ આત્માને પ્રભુ મહાવીર વગેરે નામથી તથા પાત્રથી કથવાને અધ્યાત્મજ્ઞાનીઓને રીવાજ છે અને તેવા રીવાજથી અધ્યાત્મ રામાયણ વગેરે ગ્રન્થ બન્યા અને એવી દષ્ટિની અપેક્ષાએ કથવાથી વા લખવાથી કંઈ વ્યવહાર સર્વવિશ્વમાન્ય એવા તીર્થકરોના સ્વરૂપને તથા તેઓની માન્ય તાને હાનિ પહોંચતી નથી એમ અધ્યાત્મજ્ઞાની ગીતાર્થો સારી રીતે સમજે છે અને અપેક્ષાએ કથવાથી વ્યવહારધર્મને હાનિ જરા માત્ર પણ પહોંચતી નથી તેવી રીતે પ્રચલિત આધ્યાત્મિક પિંડગત આત્માને પરિભાષાએ મહાવીર-વર્ધમાન તથા સત્તાએ તીર્થકર તરીકે ભાવીને આત્મા જ પિતાનાં સદ્દગુણેનાં રૂપક સગા પાત્રોની આગળ ઉપદેશ દે છે, એ આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ ભાવ પ્રકાશિત કર્યો છે અને તે દ્રષ્ટિને ધ્યાનમાં રાખીને સુવો, સમાજ, नीतिबोध, प्रियदर्शनाप्रबोध, सुदर्शनासुबोध, जीवकबोध, નિકુવો, પ્રિયાનાકોષ, ચોરાની વિટ્ટના પુલીને ઉત. शिक्षा, पतिलक्षण बोधग्रंथ, महावीरप्रभुनो नंदिवर्धनने आत्मबोध, મહાવીર જય વગેરે પવો ગ્રંથ છે. પત્ર રર૮માં મહાવીર જોઇ પણ છે તેમાં સરમા મારી મરચા-લે-ત્રણ વિધા તે દેવાનંદા બ્રાહ્મણું–રમમાય તે મત્ત તથા રન તે સિદ્ધાર્થ રાજા તથા વિવેક તે વિઘન તથા અનુભવ ધામને ક્ષત્રિય કચ્યું છે તેમજ સમાજ ને જોવા તથા વિરાટ ને સમ્યગદષ્ટિ કથી છે, તથા સાપેક્ષાએ મદિને દેવાનંદા કથી છે, તથા ધૃતઘોષ ને માર કર્યો છે. તષ્ટિ ને કુન તથા પ્રજાના ને અનુમવષ્ટિ કથી છે. શરીરમાં રહેલ આ ત્માને પિંડમાવીર તરીકે જણાવ્યા છે, તથા આત્મામાં રહેલ કુતજ્ઞાન ને તીર્થ કર્યું છે અને એવા તીર્થને પ્રગટાવનાર આત્માને અધ્યાત્મદષ્ટિએ આત્મસત્તાએ તીર્થકર તરીકે કથીને તેની બોધ વ્યવસ્થા ગોઠવી છે તેથી તે બેધમાં-ઉપદેશ માં શ્રી વશમાતીર્થકર મહાવીર દેવના વચનેથી જે કંઇ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિરૂદ્ધ લખાયું હોય તેને ચતુર્વિધ સંઘ આગળ મિથ્યાદુષ્કૃત દઉં છું અને તેમાં જે કંઈ અસત્યતા આવી હોય એમ સંઘને લાગે તે સંઘ જે ભાગ અસત્ય ઠરાવે તે માટે પણ પ્રમાણ છે એમ પ્રથમથી જણાવું છું. ગીતાર્થો અધ્યાત્મજ્ઞાન દષ્ટિની અપેક્ષાએ બાહ્યાના પદાર્થોને અંતરમાં ઘટાવે છે. શ્રી ઉપાધ્યાયજીએ પણ ધર્મપરીક્ષા ગ્રન્થમાં તે માટે નીચે પ્રમાણે જણાવ્યું છે.
यथा ॥ अप्पा नइ वेयरणी, अप्पा मे कुडसामली । अप्पा कामदुहाधेणू, अप्पा मे नंदणं वणम् ॥ १ ॥ इन्द्रियाण्येव तत्सर्व यत्स्वर्गनरकावुभौ निगृहीतविशिष्टानि, स्वर्गाय नरकाय च ॥ २ ॥
ઈત્યાદિ અનેક બાબતેની સાક્ષીએ આપી શકાય તેમ છે. આત્મા જ પંચપરમેષ્ઠી છે. આ તેજ રાગ ષ જીતવાથી વ્યક્તિભાવે મહાવીર બને છે અને રાગદ્વેષ ન છતાય ત્યાંસુધી સત્તાએ મહાવીર છે. પશમજ્ઞાન ધ્યાનની ક્ષપશમ ભાવનાએ જે કાલે જેવી હૃદયમાં પ્રગટી છે તેવી લખી દીધી છે-એમ કેટલાંક આધ્યાત્મિકહાર્દિકફુરણાત્મક પદ ભજનમાં બનેલું છે. અમારે અભિપ્રાય-આશય ખરેખર ગીતાર્થો સમજી શકે છે. વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનયની માન્યતાઓ અને સર્વથા જેનાગમના આધારે માન્ય છે. અમારામાટે હૃદયમાં જે ભાવ નાઓ ફરાયમાન થઈ તે કંઈ તે દશાવિનાના અધિકારીઓ માટે નથી. કેટલાંક વર્ષોથી મારા મનમાં એ વિચાર "પ્રગટે છે કે મુસભામાં જેમ એક અલ્લા, પ્રીતિમાં એક ઈશુ ક્રાઈસ્ટ, તથા હિંદુઓમાં રામ તથા કૃષ્ણ તથા ખાદ્ધોમાં એક બુદ્ધનું જેમ જગતમાં જાહેરનામ છે અને દુનિયાને મોટેભાગ, તેઓના દેને જાણે છે તેમ ચોવીશ તીર્થકરે પિકી રામતીર્થકર મહાવીરદેવને સર્વવિશ્વમાં પ્રસિદ્ધ કરવા. ચેવશમા તીર્થંકર મહાવીર પ્રભુનું હાલ જૈનશાસન પ્રવર્તે છે અને તેજ સંપ્રતિ પરમેપકારી તીર્થકર છે, તેથી તેમના નામને સર્વત્ર પ્રચાર કરવો. તેમના
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુણેનું તથા તેમના ચરિત્રનું ગાન કરવું. તેમના નામનો જપ કર.-એમ કરવાથી અન્ય તીર્થકરોની કંઈ આશાતને થતી નથી; કારણ કે તેમાં શુભ હેતુ પરિણામ છે. તેથી ઐસર્વજ્ઞમહાવીરના નામથી તેમની ભક્તિને પ્રારંભ કર્યો છે. ચોવીશમાં તીર્થકર તરીકે તેમની સ્તુતિ કરી છે તથા અધ્યાત્મદષ્ટિએ આત્માને પણ મહાવીરતરીકે ગણું ભજન મદ્ય વગેરેની રચના કરી છે અને સાતનની અપેક્ષાએ આત્મારૂપ મહાવીરની વ્યાખ્યાને પત્ર સદુપદેશના બીજા ભાગમાં જણાવી છે. પ્રભુમહાવીરદેવને દેવ ગણી તેમના નામથી પૂજાઓમાં મંગલાચરણ કરવામાં આવ્યું છે. પ્રભુ સર્વજ્ઞ તીર્થકરમહાવીરદેવ અને અધ્યાત્મમહાવીરદેવની ભિન્નતા અને અભિન્નતા જેમાં કથંચિત વર્ણવી છે તેવાં પ ગીતાર્થ ગુરૂગમની દષ્ટિથી અવક્તાત્કાર જણાશે. અધ્યાત્મજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ જેટલાં તીર્થકરાદિનાં નામે છે તે સર્વે અપેક્ષાએ આત્માનાં નામે છે એમ અધ્યાત્મજ્ઞાનીઓ જાણે છે, માને છે પણ તેથી એકાંત તેવી દષ્ટિને માની લીકર વગેરેની ઉત્થાપના કરતા નથી. તેઓ વ્યવહારને વ્યવહારમાં મુખ્ય માને છે અને તેનું ખંડન કરતા નથી. દરેક નયની દષ્ટિના કથનને સાપેક્ષપણે સત્ય જાણવું પણ એકાંત એકનયની દૃષ્ટિને માની અન્યનની દૃષ્ટિના કથનને અસત્ય માનવું તે મિથ્યાત્વદષ્ટિ છે અને સર્વનયદષ્ટિના કથનને પરસ્પર નયસાપેક્ષાએ સત્ય માનવું છે જેન ધર્મની દૃષ્ટિ છે. તે દૃષ્ટિની અપેક્ષાએ ગાળા નો રથ ગાળ, રક કાળો પગા. જે એકને (આત્માને) જાણે છે તે સર્વને જાણે છે એમ જણાવ્યું છે. શ્રીમદ્દ ચિદાનંદજીએ ચિદાનંદ સ્વરદયમાં મનુષ્યપિંડમાં બ્રહ્માંડને સમાવેશ કરવાનું અધ્યાત્મભાવે જણવ્યું છે. જે પિંડે સે બ્રહ્માંડે અને જે બ્રહ્માંડે તે પિંડે એમ અપેક્ષાએ સત્ય જણાવ્યું છે. મનુષ્યાકાર શરીરમાં ચૈદરાજ લેકના સર્વ પદાર્થોને આધ્યાત્મિકરૂપકદષ્ટિએ અંતર્ભાવ થાય છે. શ્રીમદ્ આનંદઘનજીએ રામ કો માર , વાર
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कहो महादेवरी, पारसनाथ कहो कोउ ब्रह्मा, सकल ब्रह्म स्वय છે. ઈત્યાદિ વડે બ્રહ્મ અર્થાત્ આત્માને રામ રહેમાન કૃષ્ણ મહાદેવ પાર્શ્વનાથ બ્રહ્મા આદિ સ્વરૂપે દર્શાવ્યા છે. તેવી રીતે અધ્યાત્મજ્ઞાની મુનિવરોના અનુસારે મારાથી પણ અધ્યાત્મ દૃષ્ટિની ભાવનાના ઉછાળાથી પ્રવૃત્તિ થઈ છે. તેમાં કંઈ ભૂલચૂક થઈ હોય તે ગીતાર્થીએ સુધારવી તથા હને સૂચના આપવી. છદ્રસ્થામિકમાં વિચાર ભેદ હૈઈ શકે છે પણ સજજનેએ તમાં સંઘે મારા આશયપર ખાસ લક્ષ્ય રાખી આ પુસ્તક વાંચવું. હાલમાં સાત આઠ વર્ષથી હિંદમાં સ્વરાજ્ય પ્રવૃત્તિ
ભેર ચાલે છે અને તેથી યુવકે વગેરેનું મુખ્યતયા સ્વરાજ્ય સવદેશ ભારત તરફ લક્ષ્ય ગયું છે તેથી તેઓને આધ્યાત્મિક જ્ઞાનદૃષ્ટિએ આત્મા તેજ ભારતદેશ છે અને આત્માનું ચિદાનંદ સ્વરૂપ છે તેજ સ્વરાજ્ય છે, અને આત્મા જ ખરેખરી સત્ય જન્મભૂમિ છે એમ સ્વદેશ તથા સ્વરાજ્ય કાવ્યમાં દર્શાવ્યું છે. સ્વદેશ ભારત અને સ્વરાજ્યનું આધ્યાત્મિક સ્વરૂપે વર્ણવવા માટે કેટલાંક કાવ્યો રચ્યાં છે તેમજ વિશ્વસંદેશ નામના કાવ્ય વગેરેમાં બાહારાજ્ય કેવાં હોવાં જોઈએ અને બાહારાજ્યના શાસકેએ કેવી રીતે વર્તવું તથા વિશ્વમાં સર્વત્ર સર્વથા સાચી શાંતિ પ્રવર્તી અને આત્મરાજ્યમાં પ્રવેશ કરી શકાય તેના ઉપાય વગેરેનું વર્ણન કર્યું છે. બાહ્ય રાજા રાજ્ય વગેરે કેવાં હોવાં જોઈએ તથા રાજાઓ દેશ પ્રમુખ વગેરેએ કેવી રીતે વર્તવું તત્સંબધી તટસ્થદૃષ્ટિએ ઉપદેશ આપે છે. મુનિને ધર્મ છે કે ગૃહસ્થને, રાજાઓને, ઠાકરેને સદુપદેશ દે પણ બાહ્ય રાજકીય પ્રવૃત્તિમાં ભાગ ન લે. પૂવ ચાર્યોએ પણ રાજાઓ વગેરેને સાત્વિક રાજ્ય કરવાને ઉપદેશ દીધો છે. બાહ્યવિશ્વમન
ન બાહ્યરાજ્યમાં શાંતિ હોય છે તો તેઓ શુદ્ધાત્મ સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવા પ્રવૃત્તિ કરે છે. બાહ્ય દુનિયાનું રાજય પ્રાપ્ત કરવામાં પણ સદગુણોની લાયકાત મેળવવી જોઈએ, તત્સંબંધી કેટલાંક બ દાસ્વદેશ સ્વરાજ્યોગ્યતાને કા યે લખીને બાલછાને સદુપદેશ આપે છે. સાણંદના શ્રાવક શા. આત્મારામ ખેમચંદ
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તથા સંઘવી શા. કેશવલાલ નાગજીના કહેવાથી ખાદીનું કાવ્ય રચ્યું છે અને આત્માના સ્વદેશની કઈ કઈ વસ્તુઓ છે તેનું પણ કાવ્યરચી બાલજીને આત્માની સ્વદેશ વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ માટે સૂચના કરી છે. હવે જરા અહીં, કંઈ બાહ્યદેશ સવરાજ્યવાદીએને સૂચનાં કરું છું કે સ્વરાજ્ય માટે દરેક મનુષ્ય લાયક થવું જોઈએ. શુદ્ધાત્માનું સ્વરાજ્ય નિત્ય માનવું, બાકી બાહ્યદેશનું રાજ્ય તે ક્ષણિક છે. આ પૃથ્વી કેઈની થઈ નથી અને થવાની નથી. ભરતરાજા, બાહુબલ, માંધાતા, પાડવ, રામ, રાવણ-દુયોધન, શ્રી શાંતિનાથ, શ્રી કુંથુનાથ અને અરનાથ જેવા ચક્રવતીઓએ પણ બાહ્યપૃથ્વી રાજ્યને ત્યાગ કર્યો. પૃથ્વી વેશ્યાના જેવી છે. સ્વનની પેઠે બાહ્યરાજ્ય ક્ષણિક છે અને બાહ્યરાજ્યથી કેઈને સત્ય સુખ થયું નથી અને થનાર નથી. બાહ્યરાજ્યમાટે આજ સુધી ઈતિહાસના પાને કરડે આજે મનુષ્યએ પ્રાણ આપ્યા, અને હાય હાય કરતા ચાલ્યા ગયા. પૂલની માયા ધૂળમાં જ સમાય છે તેમ તેઓનાં શરીર માટીમાં સમાઈ ગયાં એવું જાણુને પરમા
પદની પ્રાપ્તિરૂપ સ્વરાજ્ય માટે ઉઠેલા ત્યાગી મુનિવરે આ બાહ્યદેશરાજ્યને નાકના લીંટ સમાન જાણે છે, માને છે. દુનિયામાં જ્યાં સાગર હતા ત્યાં પૃથ્વી થઈ ગઈ અને જ્યાં જમીન હતી ત્યાં દરિયા થૈ ગયા. દુનિયામાં કઈ જાતિનું રાજ્ય સદા રહ્યું નથી અને રહેવાનું નથી. બાહ્યરાજ્ય વૈભવ સામગ્રી ભાગમાં રોગ અને દુઃખ છે એવું જાણીને ચકવતી રાજાઓ વગેરેએ પરમાત્મરાજ્ય-શુદ્ધાત્મ રાજ્યની શોધ કરી અને તેની પ્રાપ્તિ માટે બાહ્યરાજ્યને નાકના લીંટ સમાન જાણું છડી દીધું છે અને તેવા સ તેના પગલે ચાલ્યા વિના બાહારાજ્યના મમતા ટળવાની નથી. પરમાત્મપદના રાજ્યનો નિશ્ચય કરીને અને તેની પ્રાપ્તિ માટે બાહારાજ્ય કરનારા ધમલેકે, તમોગુણ અન ૨ ગુણી રાજ્ય વૃત્તાનો ત્યાગ કરીને સાત્વિકરાજ્યવૃત્તિયાને કરે છે. બાઢાપૃથ્વીના રાજ્યને સત્વગુણીમનુષ્યજ ફક્ત ધારણ કરે એવું સર્વથા સર્વદા બન્યું નથી અને બનનાર નથી. ત્રિગુણ માયા સદા
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એકરૂપે રહેતી નથી. એને વારંવાર ફર્યા કરે છે, દુનિયાના સર્વમનુષ્ય એકીવખતે સત્વગુણી થયા નથી અને થવાના નથી. દુનિયાનું રાજ્ય દારૂના સમાન કેણી છે. એક લાખ રૂપિયા પ્રાપ્ત થતાં એક શેર દારૂના નિશા જેટલે નિશે ચઢે છે. ઠાકરેને પાંચ શેર દારૂ જેટલે નિશો ચઢે છે તેમાંથી બચવું તે પ્રભુ ભક્તિ અને વૈરાગ્ય વિના બચી શકાય તેમ નથી. પૃથ્વીનું રાજ્યકરનારાઓ મોટાભાગે તમગુણી અને રજોગુણી હોય છે. પશુપર હિંસકસિંહનું રાજ્ય પ્રવર્તે છે, પંખીઓ પર બાજ અને ઘુવડ જેવા હિંસક પંખીઓનું રાજ્ય વર્તે છે તેવી રીતે આ દુનિયામાં જે વિશેષ તમોગુણ હિંસક હોય છે તે મોટા ભાગે દુનિયા પર રાજ્ય કરી શકે છે. એવું બાહારાજ્ય ત્રિપુર્ણ ટેપીના જેવું છે તે ખુણરહિત અર્થાત્ પૂર્ણ સાત્વિક ન્યાયનીતિવાળું થયું નથી અને થવાનું નથી. અપાયુષ્ય અને અકસ્માત મૃત્યુ તથા દુનિયામાં બાહ્યરાજ્યાદિક ભેગથી દુઃખ જાણીને ત્યાગી મુનિયે પરમાત્મામાં ચિત્ત રાખે છે, અને ભેગને રેગ જાણે છે અને તે સર્વદેશના લોકોને સદગુણોને ઉપદેશ આપે છે છતાં બાહારાજ્ય ખટપટમાં પડતા નથી. લોકોને રાજ્યમાં કેવી રીતે વર્તવું તેનો સદુપદેશ આપે છે પણ રાજ્યપ્રાપ્તિની ખટ. પટમાં, બાહારાજ્યકીયહીલચાલમાં પ્રવેશ કરતા નથી તેથી તેઓનું હદય શુદ્ધ રહે છે અને પક્ષપાત વિના મધ્યસ્થતાથી દુનિયાના લોકોને મેશ રાજ્ય પ્રતિ દોરે છે અને બાહ્યમાં અનાશક્તિ રહે એ ઉપદેશ આપે છે.
પૂર્વે પણ આર્યાવર્ત વગેરે દેશમાં રાજા અને પ્રજા વગેરે ને ષિ તીર્થકરે સદુપદેશ આપતા હતા. રાજાઓને અન્યાયમાર્ગે જતાં ઋષિયો વારતા હતા અને ધર્મને માર્ગે જણાવતા હતા એવા ઉદ્દેશને અનુસરી મેં બાહ્યરાજ્યમાં પ્રવર્તતી પ્રજા અને રાજાઓને કાવ્યો રચીને બેધ આપે છે. સાણંદમાં સં. ૧૭૭ ની સાલનું ચોમાસું કર્યું હતું તે પ્રસંગે હિંદમાં બાહારાજ્યની ચળવળ હલચાલ જોશભેર હતી તે પ્રસંગે બાહ્યરાજ્ય અને તેના ગ્યગુણે
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રાપ્ત કરવાનાં કેટલાંક કાવ્યો લખ્યાં હતાં અને તે પ્રસંગે તેની ઉપયોગિતા લખી હતી તે પણ અત્ર નીચે પ્રમાણે દાખલ કરવામાં આવે છે. બાહારાજ્યની ખટપટમાં અમે પડતા નથી. અમે અસહકારી નથી તેમજ સહકારી પણ નથી બાહ્યરાજ્યની ચળવળ ચાલે છે તેમાંના કોઈ પક્ષના અમે નથી, અમારું આત્મામાં સ્વરાજ્ય છે અને અમારે આત્મા તેજ સ્વદેશ છે અને તેની પ્રાપ્તિ માટે અમારું મનવાણી કાયાનું જીવન છે; તેમ છતાં બાહ્યસ્વરાજ્યમાં પ્રવર્તનારા રાજાઓને અને પ્રજાઓને ધર્મરાજ્યદષ્ટિએ ન્યાયનીતિને ઉપદેશ દેવા અધિકારી છે અને એ ઉપદેશ આપતાં અને બાહ્યતરથી રાજ્યકીય ચળવળથી ન્યારા રહેતાં પરમાત્મપદ પ્રાપ્તિમાં કઈ જાતનું વિઘ્ન આવતું નથી, તેથી મુનિયે, મુનિધર્મ પાળે અને ગૃહસ્થને ગૃહસ્થ ધર્મને ઉપદેશ આપે, એમ સર્વજ્ઞ મહાવીરદેવે પણ મુનિયાને જણાવ્યું છે તે ન્યાયથી અહીં રાજ્યપ્રજાને શિક્ષા કથું છુ. ચારે વર્ણના ગૃહસ્થ મનુબે કંઇ ત્યાગીઓના જેવી દશાવાળા હોતા નથી તેથી તેઓને બાહ્યરાજ્ય વ્યવસ્થાદિની જરૂર હોય છે, તેઓને બાહ્ય જીવન માટે રાજ્ય, પૃથ્વી, લક્ષમી, સત્તા અનાદિકની જરૂર પડે છે. બાહ્ય આ
જીવિકા વિના અને શાંતિ વિના ગૃહસ્થ એવારાજાએથી અને પ્રજાએથી ધર્મની આરાધના થઈ શકતી નથી તેથી તેઓને આદર્શ રાજા, રાજ્ય વગેરેની જરૂર પડે છે કે જે રાજા પ્રજા, વિશ્વમાં શાંતિ ન્યાય સ્થાપી શકે અને પ્રજાઓને બાહા જીવનથી જીવતાં તેઓનું રક્ષણ કરી શકે એવા ઉદ્દેશથી રાજા અને રાજ્યની વ્યવસ્થા ઉત્પત્તિ થઈ છે. રાજાને દ્રોહ ન કરે અને રાજ્યને દ્રહ ન કરે તેનું પણ કારણ એ છે કે રાજામાં અને પ્રજામાં શાંતિ વતે અને રાજ્ય વ્યવસ્થા સારી રીતે ચાલી શકે. પ્રાચીનકાલના ઋષિમુનિયેએ આદર્શ રાજ્ય પ્રજા અને રાજાનું સવ ધ વર્ણવ્યું છે. રાજાએ અને પ્રજાએ સદગુણોની પ્રાપ્તિ કરવી જોઈએ અને પરસ્પર ઉપગ્રહથી વતી જીવવું જોઈએ, સાત્વિક
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાજ્યનું આદર્શ ધ્યાનમાં રાખીને વર્તવું જોઈએ. નાસ્તિક જડવાદથી દૂર રહેવું જોઈએ. ધર્મશાસ્ત્રાને માનીને બાહારાજ્યમાં નીતિથી વર્તવું જોઈએ. ધર્મ વિના બાહ્યરાજ્ય લાંબાકાલ ટકી શકતું નથી. જે કાળે જે રાજ્ય વર્તતું હોય તેને દ્રહ ન કર. સત્યરાજ્યાજ્ઞા પ્રમાણે ગૃહસ્થ લેકે ન વર્તે તે ચેરી લૂંટફાટ મારામારી અશાંતિ થાય માટે રાજ્યાજ્ઞા પાળવાની જરૂર છે.
સર્વ ખંડે અને સર્વ દેશે પરસ્પર ઉપગ્રહવડે જીવે છે. પરસ્પર એકબીજાનું સ્વાત ચ ન હરવું અને મૈત્રીભાવથી સ્વરાજયસ્વતંત્ર્ય યુક્ત સર્વવિશ્વને કરવું કરાવવું એજ અમારે લેખ્ય ઉદ્દેશ છે. ભારતના લોકોને ભારતની સ્વતંત્રતાર્થે જે કંઈ કાવ્ય તરીકે લખાયું તેમ અન્ય દેશના સ્વરાજ્યસ્વતંત્રતાર્થ એક સરખે પ્રધ છે. અશક્તિમાં ગુલામીપણું છે. સવપ્રકારની ધર્મની બાહ્યાંતરશક્તિની પ્રાપ્તિ જે જે અંશે થાય છે તત્ત દંશે દેશે સ્વરાજ્યની તથા સ્વત ત્રતાની પ્રાપ્તિ થાય છે. જ્ઞાન વિના શક્તિની પ્રાપ્તિ થતી નથી. વિચારોમાં અને આગામાં સ્વાતંત્ર્ય પ્રગટતાં આત્માને વિકાસ વધતો જાય છે. બાહ્યશક્તિને અન્ય મનુષ્યના ગુલામીપણુ આદિ માટે દુરૂપયોગ કરે એજ પશુબલયુક્ત પશુપણું છે પણ મનુષ્યપણું નથી. ગુલામીપણને તથા અન્યાય અધર્મને મૃત્યુભીતિથી સહવે તે પણ પશુપણું છે. અન્યજનેની હરળમાં ઉભા નહીં રહેવાની મૂર્ખાઈ છે. આત્મા જ પિતાને આત્માવડે ઉદ્ધાર કરે છે આત્માનાં મનવાણી અને કાયા એ ત્રણ સાધન છે, તેને આત્મા પિતાના જ્ઞાન પ્રમાણે ઉપયોગ કરે છે. આર્યાવર્તમાં અધ્યાત્મજ્ઞાન અને સાત્વિક પ્રકૃતિની મુખ્યતા અન્ય દેશ ખંડો કરતાં છે. આર્યાવર્તની પરતંત્રતાથી અન્ય પ્રદેશને હાનિ છે આર્ય ભારતહિંદ પોતે સ્વતંત્રસ્વરાજ્યથી અન્યખંડદશાને શાંતિસુખ સ્વતંત્રતામાં સહાયક બની શકે તેમ છે અને અધમ્મ યુદ્ધોને શમાવવા માટે ગુરૂ તરીકેનું શિક્ષણ આપી શકે તેમ છે. પોતાની સ્વતંત્રતા
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪
સ
પાતાના હાથે પ્રાપ્ત થઇ શકે છે, પશુખલથી ઉન્મત્ત બનેલ કાઈ દેશ વસ્તુતઃ સ્વરાજ્ય સ્વત ંત્રતાના બાગી નથી. પશુપલના પ્રયાગથી અન્યદેશેાની પ્રજાઓને ગુલામ બનાવવી અને તેઓની સત્ય સ્વતંત્રતાના ઘાતક બનવું એ ઇશ્વરને માનનારને ધાર કલ કપાય થાય છે. સત્યન્યાય વિના સ્વરાજ્ય માનવું તે ખડાની પ્રજાએનેમાટે બ્રાંતિ છે. સર્વ ખડના લાકેાએ પરસ્પર એકખીજાની સ્વરાજ્ય સ્વતંત્રતામાં પેાતાનું શ્રેયઃ માનવું અને તેમ વર્તવું એજ પરમેશ્વરની સેવાભક્તિ પ્રાર્થના છે. પેાતાના અન્યાયી સ્વાર્થ માટે અન્યાનું ગુલામીપણું કરવું એ પરમેશ્વરની આજ્ઞાથી વિરૂદ્ધ છે. હિં, યુરોપ, અમેરિકા, જાપાન, આફ્રિકા, આસ્ટ્રેલિયા વગેરે સ`ખંડ દેશસ્થ મનુષ્યાએ પેાતાની ઉન્નતિ માટે અન્યદેશીય લેાકેાની સ્વત ંત્રતાની હિંસા ન કરવી જોઇએ. અન્યાનું સ્વરાજ્ય હરવુ. એજ ર્હિંસા પાપ છે. અન્યદેશાને સ્વતંત્ર કરવામાં ધર્મ છે. સ્વદેશમાટે સર્વસ્વાર્પણુ કરવું પણુ અન્યદેશાને નુકશાન ન કરવું. પશુઓને અને પખીને ગુલામીપણું પ્યારૂં લાગતું નથી તે મનુષ્યાને ગુલામ બનાવવા અને તેઓનુ સ્વરાજ્ય પડાવી લેવું એ મનુષ્યનું કર્તવ્ય નથી. પશુ અને પંખી પાતાની સ્વતંત્રતાર્થે જીવે છે અને મરે છે તા જેએ મનુષ્ય શરીર ધારણ કરીને પશુના કરતાં પણ વિશેષ પરતંત્ર ગુલામ અને છે તેઓના જીવવાથી પણ શું? અને મરવાથી પણ શું ? તથા તેવા પરતંત્ર ગુલામમનુષ્યોના સ્વામી પ્રભુ શેઠ ખનીને જીવવાથી શું ? અને મરવાથી શું ? મનુષ્યમાત્રને સ્વજનની અને સ્વજન્મભૂમિ બન્ને સ્વર્ગ થકી પણુ પ્યારી હાય છે. ગનની સન્મભૂમિશ્ર स्वर्गादपि गरीयसी વિશ્વવતિસર્વ મનુષ્યા એકબીજાના ભાઇ છે. . એકબીજાનુ નુકશાન કરવું એ પરમેશ્વરના હુકમને તિરસ્કાર છે અને પેાતાની સત્યબુદ્ધિના ઘાત કરવા બરાબર કમ છે. પરતંત્ર અજ્ઞ અશક્ત મનુષ્યાના સેવાભક્તિમાં પ્રભુની સેવા ભક્તિ સમાયલી છે. શક્તિ
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એને ગર્વ કરીને અન્ય દેશો પર અન્યાય જુલમ કરે તેના સમાન અન્ય કોઈ રાક્ષસીકમ નથી. શક્તિ છતાં સહવું અને અને ચાહવા તેજ સભ્ય સ્વરાજ્ય કરનારાઓને મહાન ધર્મ છે. પરમાત્મપ્રભુમહાવીરદેવે કેવલજ્ઞાનથી જે ઉપદેશ દીધે તે ઉપદેશ પ્રમાણે સર્વવિશ્વ મનુષ્ય વતે તેજ સત્યશાંતિ સ્વરાજ્ય સ્વાતંત્ર્યસુખ મેળવી શકે, તેમાં અંશમાત્ર શંકા કરવા જેવું નથી. શબળથી ક્ષણિક સ્વરાજ્યશાંતિ જેવું લાગે છે પરંતુ વસ્તુતઃ સ્વરાજય અને શાંતિ નથી. પરસ્પર શસ્ત્રોવડે સામાસામી ઉભી રહેલી પ્રજાઓમાં પ્રભુપ્રેમ વિશ્વાસઘાત નથી. પવિત્રજ્ઞાન વિના શાંતિ નથી. જે પ્રજા શસ્ત્રથી જીતે છે તે જ પ્રજા અન્યના શત્રેથી પાછી હારે છે. શસ્ત્ર બળપર મુસ્તાક બનેલા યોદ્ધાઓએ આજ સુધી કે દેશની સત્યાન્નતિ કરી નથી. મહાભારતનું યુદ્ધ તપાસે તેથી પરિણામ શું આવ્યું છે? હિંસાથી જે રાજ્ય સ્થપાય છે તે માટી ભેગું થોડાજ સૈકામાં થઈ જાય છે અને અહિંસાથી જે રાજ્ય સ્થપાય છે તે ઘણું કાલ પર્યત કાયમ રહે છે. હિંસાને બદલો હિસા છે અને અહિંસાને બદલો અહિંસા છે. જે આઘાત તે પ્રત્યાઘાત છે. જેવું કર્મ તેવું ફળ છે. જેવું વાવશે તેવું લણશે. અનીતિનું જીવન ટૂંકું છે અને નીતિનું જીવન લાંબુ છે. સ્વાથી જીવન કરતાં પરમાથી જીવન અનંતગુણ ઉત્તમ છે. સર્વજાતીય પ્રજાઓ પર સમાનભાવ ધારણ કરનારાઓ રાજા પ્રમુખ વગેરે અધિકારોના પાત્રભૂત બનવાને લાયક છે. દુષ્ટને યથાયોગ્ય દંડનારા અને નીતિધમીઓનું સંરક્ષણ કરનારાઓજ રાજા અગર પ્રજા પ્રમુખ છે. ગુલામ પરતંત્ર બનવું કોઈને વહાલું લાગતું નથી, તે ગુલામીની પરતંત્રતા બનાવનારાઓ પર પરતંત્ર રહેનારાઓને પ્રેમ કયાંથી રહી શકે. પક્ષપાત અન્યાયદુષ્ટકમ કરનારાઓ પશુબલથી કિર્તિ પ્રતિષ્ઠા મહત્તા પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી.
દારૂ પીવાની પ્રવૃત્તિ, વેશ્યાગમન, પરસ્ત્રી ગમન જુગાર, ચેરી વગેરે વ્યસનના તાબે રહેનારાઓ ભલે પિતાને ચકવતી જેવા
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
સ્વતંત્ર માને પણ તે વસ્તુત: વ્યસનાના ગુલામે છે. દુર્ગુણાના તાએ જે રહે છે તેએ વસ્તુતઃ ગુલામે છે. ક્રોધ માન માયા લેાલવાસના કામદ્રોહ ઇર્ષ્યા વગેરે દાષા જેઆના પર રાજ્ય કરે છે તેવા દાસેાને સ્વતંત્રતા સ્વરાજ્યનું સ્વપ્ત છે.
જેઆને પ્રેમ, સ્વ ઘર, કુટુંબ જાતિ, કામ દેશધર્મ રાજ્ય, વિશ્વ ખંડમાં અનુક્રમે વ્યાપક થયા છે અને સર્વ વિશ્વ જેઆને પેાતાના સમાન ભાસે છે તે આંતરરાજ્ય પ્રાપ્ત કરે છે અને બાહ્યરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવાને લાયક બને છે. સર્વવિશ્વમનુષ્યને જે આત્મસમાન ગણે છે અને તદર્થે આત્મભેગ આપે છે તે વિશ્વદેશનેતા બનવાને લાયક છે. જે ક્ષમા, દયા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, સંતાષ, પરાપકાર, વિનય, લઘુતા, સત્યપ્રેમ, પ્રમાણિકતા, ઉદારભાવ, સ્વાર્થ ત્યાગ આદિ અનેક ગુણેાને ધારણ કરે છે તેજ દેશરાજ્ય ધર્મસ ંઘના પ્રમુખનેતા બનવાને લાયક છે, અને તે સ્વરાજ્યને અંતમાં વસ્તુતઃ પ્રગટાવે છે.
બાહ્યરાજ્યાથૅ અને આત્મરાજ્યાર્થે આત્મભેગ આપ્યા વિના છૂટકા થતા નથી. મોં સત્ર જાતીય શક્તિયાનું સામ્રાજ્ય પ્રાપ્ત કરે છે અને નામો તા ઝુલામે અને છે. મર્યા વિના મુક્તિ નથી. મર્યા વિના માળવા નથી. મર્યા વિના સ્વર્ગ નથી. જેઆ મૃત્યુથી બીવે છે તેએ ગુલામે છે. સદ્ગુણૢાથી સ્વરાજ્ય છે અનેક દુર્ગુણામાં શયતાનનું રાજ્ય છે. સદ્ગુણેથી સ્વર્ગનું રાજ્ય છે અને દુર્ગુણૢામાં નરકનું રાજ્ય છે. મેહરૂપ શયતાનનું જેએ પર રાજ્ય પ્રવર્તે છે તેએ વસ્તુત: ગુલામે છે અને તેઓ અન્ય મનુષ્યેાપર સત્યરાજ્ય ક્યાંથી કરી શકે ? મેહરૂપ શયતાનના તાબે રહેનારાએ સ્વરાજ્ય અને સ્વત ંત્રતાને હજારો ગાઉ દૂર ફેંકી દે છે. માહશયતાનના તાબે રહેનારા પેાતાની જાતપર રાજ્ય કરી શકતા નથી તે તેઓ અન્યાપર સત્યરાજ્ય ક્યાંથી કરી શકે ?
જ્યાં આનંદ છે ત્યાં સ્વરાજ્ય છે. જ્યાં રાગદ્વેષ, શાક, કામવાસના, શાક, અસત્ય, ઇર્ષ્યા, દુર્ધ્યાન દુવૃત્તિ છે ત્યાં દુ:ખ છે, અને તેજ દુઃખ તેજ ગુલામીપણું પરતંત્રતા છે, જ્યાં ધર્મ નથી
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ત્યાં રાજ્ય નથી. જ્યાં જડવસ્તુઓ માટે અધર્મે યુદ્ધ મારામારી વિશ્વાસઘાત છે ત્યાં રાજ્ય નથી પણ રાક્ષસરાજ્ય છે.
આત્મજ્ઞાની સ્વરાજ્ય કર્તા ભક્તા છે અને અજ્ઞાની મેહી ફક્ત સ્વરાજ્યના નામે વિષના ગુલામ છે. આત્મરાજ્ય જ્યાં છે ત્યાં ક્ષણે ક્ષણે પરમાનંદની હેરે પ્રગટે છે એવા રાજ્યને ચક્રવર્તિ અને શહેનશાહે પણ ગુલામીપણું ત્યાગ કર્યા વિના પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી, એવા આધ્યાત્મિક સ્વરાજ્યની સ્વતંત્રતાને યોગીઓ, જ્ઞાનીઓ, ત્યાગીઓ, મુનિ, કમલેગીઓ, ભક્તો, સંતે પ્રાપ્ત કરી શકે છે. મહારા હારાનો જેઓને ભેદ નથી તેઓ બાહ્મવિશ્વમાં પણ મનુષ્યના સ્વરાજ્યના નેતાઓ બની શકે છે. જેઓ મંદકષાયવાળા છે વા અકષાયવાળા છે અને સાત્વિક પ્રકતિવાળા તથા સાત્વિકજ્ઞાન શક્તિવાળા છે તેઓ રાજ્યના નેતાઓ થવાને લાયક છે. હિંદવાસીઓની ઉન્નતિ માટે કેટભાંક કાવ્યો લખ્યાં છે. તેમાં વિશ્વકેમાં શૌર્ય, નિર્ભયતા, ઐક્ય, સત્યપ્રેમ, સત્યશ્રદ્ધા, પરસ્પરોપગ્રહતા, આત્મભેગ, વિવેક, જ્ઞાન, અહિંસા, સત્ય આદિ ગુણે પ્રગટે અને તેઓ સ્વરાજ્ય ચોગ્ય બને એ સદુપદેશ આપે છે. સં. ૧૯૫૧ માં અમેએ હિંદની સ્વતંત્રતા થવાના હેતુઓ લખ્યા છે અને તે જૂની તેવખતની નોટમાં છે. હિંદમાં જન્મેલાઓએ હિંદમાટે સર્વસ્વાર્પણ કરવું જોઈએ, પરંતુ અન્ય દેશો પર અને અન્ય દેશીયપ્રજાઓ પર દ્વેષ ન ધરે જોઈએ તથા તેઓની સાથે મૈત્રીભાવે ધારણ કરીને વર્તવું જોઈએ. હિંદીઓને બ્રિટીશ રાજ્યના પ્રતાપે અનેક જાતનું શિક્ષણ મળ્યું છે અને તેઓ શાંતિને પામી પોતાની ઉન્નતિના વિચારે શોધવા લાગ્યા છે. હિંદનું ઐક્ય થતાં હિંદમાં આધ્યાત્મિક વ્યાવહારિક સામ્રાજ્ય વિકસશે. બ્રિટીશ પિતાના ગુણેથી સર્વ ખંડમાં પ્રસિદ્ધ થયા છે. જે પ્રજામાં જીવતા ગુણે છે તે પ્રજા સર્વ વિશ્વમાં પ્રસિદ્ધ થાય છે અને જ્યારે ગુણેથી પતિત થાય છે ત્યારે બાહ્યોન્નતિથી પણ પતિત થાય છે. યાવત્ બ્રિટીશ રાજ્યમાં ન્યાય સત્ય સમાનતા છે ત્યાં સુધી તે રાજ્યકર્તા પ્રજા તરીકે જીવશે. બ્રિટીશએ હિંદમાં
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બ્રિટીશરાજ્ય રાખવું હોય તે તેઓએ હિંદ અને બ્રિટનને સમાનપણે દેખવાં જોઈએ અને સર્વબાબતમાં સમાનતાથી વર્તવું જોઈએ. કાળા અને ગોરાને ભેદ ન રાખવું જોઈએ. ઈંગ્લાંડના અને હિંદના એક સરખા કાયદા ઘડાવવા જોઈએ અને બને દેશોએ એકાત્મા જૈને વર્તવું જોઈએ. હિંદમાંથી અને બ્રિટનમાંથી દારૂને વ્યાપાર દૂર કરવો જોઈએ. અને દેશને એક રાજા હોય અને બનેના હક્ક સમાન હોય તે બ્રિટનને પ્રેમ હિંદ સદા જાળવી શકે અને તેને ઉપયોગી થૈ પડે એ નિઃશંક છે અને તેથી અન્ય રાને પણ આદર્શરૂપ તે થાય એમાં કાંઈ આશ્ચર્ય નથી. બ્રિટીશેને હિંદમાંથી ઘણું શિખવાનું છે, અને હિંદીઓને બ્રિટી શેમાંથી ઘણું શિખવાનું છે. પરસ્પર એક બીજાને પિતાના આત્મરૂપે ચાહવા જોઈએ. હિંદીઓ અંતરના હાલથી બ્રિટીશને ચાહે એવી રીતે બ્રિટીશાએ વર્તવું જોઈએ અને હિંદને એક અંશ માત્ર પણ અન્યાય ન કરે એઈએ. હિંદની ચઢતીમાં બ્રિટીશની ચડતી છે. હિંદીઓએ સ્વરાજ્યોગ્યગુણ મેળવવા જોઈએ. ગુણ વિના કેઈનું પણ રાજ્ય કર્યું નથી અને ટકવાનું નથી. અન્ય પ્રજાઓને જે પોતાની કરી શકે છે તે અન્ય પ્રજાઓ પર રાજ્ય કરી શકે છે. હિંદને ગુલામ–પરતંત્ર રાખીને કેઈ અન્ય ખંડની પ્રજા ખરેખર હિંદ પ્રજાને પ્રેમ મેળવી શકે નહીં. અન્ય દેશને ગુલામ પરતંત્ર બનાવીને તથા અન્યાય જુલ્મ કરીને કેઈ દેશ તેને પ્રેમ મિત્રભાવ મેળવી શકે નહીં.
હિંદીઓએ બ્રિટીશેને ઉપકાર માન જોઈએ. કારણ કે તેઓના રાજ્યારેબારથી હિંદનું ઐય થવાને પ્રસંગ પ્રાપ્ત થયો છે. હિંદ કદાપિ યદિ પૂર્ણ સ્વતંત્ર થાય તે પણ તેને બ્રિટીશેની મિત્રી ન ભૂલવી જોઈએ. હિંદ અધ્યાત્મજ્ઞાની દેશ છે તેણે બ્રિટનની સાથે તેમજ સવવિશ્વદેશો સાથે આધ્યાત્મિક સહકાર સર્વદા ધારણ કરે એમાંજ તેની મહત્તા છે. કદાપિ બ્રિટીશ રાજ્યના નેતાઓ ભેદભાવ ધારણ કરીને અન્યાય દુષ્ટ વાર્થ મેહના વશ થે હિંદને પરતંત્ર રાખવાની યુક્તિના
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯
તાખેકાર થાય તે તેમાં તેએ પોતાનું ગૈારવ ન્યાય સત્ય ભૂલે અને તેથી તેમના હાથમાંથી ગમે તે કાલે ગમે તે રીતે હિંદુ છૂટે એવા કુદ્રના ન્યાય છે એમ જાણી તેઓએ પેાતાનું ગૈારવ ન ભૂલવું જોઇએ. તથા હિંદીઓએ પણ બ્રિટીશાસાથેનું ઐકય ન ભૂલવું જોઇએ, પ્રેમૈયે વતાં પ્રભુની ભક્તિ પ્રાર્થનાથી આત્મવિશુદ્ધિ કરી મને ઉજ્જવલ શક્તિમય રહી શકે. કાઇપણ દેશે પેાતાનુ ગૌરવ ન ભૂલવું જોઇએ. અન્યાનું રક્ત રેડવામાં ગૈારવ નથી પણ અન્યાને ઉપકાર-સહાય કરવામાં પોતાનું ગૌરવ છે. અન્યાય જૂલ્મ કરવાથી પેાતાની મહત્તાનેા નાશ થાય છે, ઇંગ્લાંડ પેાતાના દેશના સ્વામાં હિંદના સ્વાર્થ કચરીને અન્યાય જૂલ્મ કરે તે તેના હજારપ્રકારે વિનિપાત (કુદ્રુતી રીતે થાય તે પ્રમાણે હિંદ વગેરે દેશોના પણ વિનિપાત થયા છે. હિંદવાસી હિંદુએ, જૈનોએ, બૌદ્ધોએ અને મુસલમાનાએ જે જે અંશે અન્યાય જીમ કર્યો છે તેનુ પ્રાયશ્ચિત્ત તેઓને ભોગવવું પડયું છે, તેના ભારા અ ંગ્રેજોને ન આવે તેમ પ્રભુ પ્રાસે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે. શક્તિ વધતાં કાઇપણુ પ્રજા અહંકારી ન ખને એમાં આશ્ચય છે, બ્રિટીશાની ખાદ્યશસ્ત્રાદિક શક્તિ વધી છે અને તેથી તે ગવીષ્ઠ ખની હિંંદને અન્યાય જીમ ન કરે અને હિંદની સ્વતંત્રતામાં વિદ્યો ન નાખે તથા હિં દને સહાય કરે એમ પ્રભુને પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે અને તેમ ઈચ્છવામાં આવે છે. શસ્ત્રખળથી અન્ય મનુષ્યેાના નાશ કરવામાં દુષ્ટ રાજ્યત્વ છે. કાઇના હૃદયમાં રાજ્ય કરવાની શક્તિની સારી અસર ન થાય અને ફક્ત દેહપર રાજ્ય કરાય તે સાત્વિક રાજ્ય નથી. પણ તમે ગુણી રજોગુણી રાજ્ય છે એમ જાણુપુ વિશ્વમાં ખાદ્ઘાંતરમાં ગૌણુતાએ તથા મુખ્યતાએ ત્રણ પ્રકૃતિનુ રાજ્ય પ્રવર્તે છે. વિશ્વમાં સત્ર એકજ પ્રકૃતિનું સદા રાજ્ય પ્રત્રતું નથી. પરંતુ ધ્યેય તેા સાત્વિકપ્રકૃતિ રાજ્યનુ વ્યવહારમાં હાવુ જોઇએ અને તદર્થે પ્રવર્તવુ જોઇએ, સાત્વિક પ્રકૃતિવાળા મનુષ્યા જ્યાં વિશેષ સંખ્યામાં હાય છે ત્યાં મુખ્યતાએ સાત્વિક રાજપત્ત છે. રજોગુણી અને તમાગુણીપ્રકૃતિવાળા મનુષ્યાનુ
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦
મુખ્યતાએ રાજ્ય પણ તમેાગુણી અને રજોગુણી, જાણુવું. સર્વ ખંડમાં એશિયાખંડ વિશેષત: સત્વગુણી છે અને ત્યાં સવ ધોની ઉત્પત્તિ છે. એશિયાખંડમાં પશુ · ભારત, સર્વ દેશ કરતાં વિશેષ સત્વગુણી છે અને ભારતમાં અનેક ઈશ્વરાવતારી મહાત્માઓ, તીથ કરા, ઝાષયે પ્રગટયા છે અને પ્રકટશે, આર્યો. વનાં જૈનશઓમાં, સ્મૃતિયેામાં, ઉપનિષદોમાં, માગમામાં, વેઢામાં સાત્વિક રાજ્યની નીતિરીતિયેાનુ ઘણું વર્ણન છે તેમજ આર્યાવર્ત્તમાં વિશેષત: સાત્વિકરાજ્યની પ્રવૃત્તિ થઈ છે. હિીએએ પ્રાચીનકાલથી સાત્વિકસ્વરાજ્યની પ્રવૃત્તિના સસ્કાર ગ્રહણ કર્યો છે, તેથી તેઓ શત્રુઓનુ પણ સ્વગૃહમાં ગમત થતાં મિત્રની પેઠે આતિથ્ય કરે છે. હિટ્ઠીઓના ધાર્મિક સાત્વિક આચારેશમાં અને વિચારશમાં તેએનું સ્વરાજ્ય છે. જેને જૈનધર્મ પ્રમાણે ગૃહસ્થ ધર્મનું પાલન કરે તે તેઓ ખાહ્યાંતર સ્વરાજ્યના લેાક્તા મને છે અને જૈનશાસ્ત્રના આધારે આંતર આત્મિક સ્વરાજ્ય સ્વતત્રતાની પ્રાપ્તિ કરે છે. ત્યાગીઓ સર્વોત્કૃષ્ટ નિત્ય આત્મરાજ્યના કર્તાઓ છે. સત્ર મનુષ્યા કઇ સ્માત્મિક સુખના એકદમ નિશ્ચયવાળા ખનતા નથી, તેથી તે ગૃહસ્થાવાસમાં રહીને ક્રમે ક્રમે આત્માના સ્વરાજ્યની દિશામાં ગમન કરે છે. હિંદીઓને સ્વરાજ્ય કરતાં આવડે છે. પશુખલના હૃષ્ટપ્રચેાગથી સ્વરાજ્ય કરનારાઓ વસ્તુતઃ મનુષ્યેાની વિકાસ પામતી જીણુશક્તિચેાને ગુંગળાવીને મારી નાખે છે. કલિયુગમાં કલિયુગના અનુસારે સ્વરાજ્ય પ્રવૃત્તિ હાય અને સત્યયુગના જેવી સ્વરાજ્ય પ્રવૃત્તિ ન હાય એમ વસ્તુત: છે, પરંતુ ધ્યેય તે સત્યકાલીન સ્વરાજ્યના જેવું રાખી પ્રવર્તવું જોઇએ. જ્ઞાનીમનુષ્યેાની સત્તાનું સ્વરાજ્ય તે બ્રાહ્મણુ રાજ્ય છે. રક્ષણ શક્તિની મુખ્યતાનું રાજ્ય તે ક્ષાત્ર સ્વરાજ્ય છે. વૈશ્યાના ગુણકમની મુખ્યતાનું રાજ્ય તે વૈશ્ય સ્વરાજ્ય છે અને સેવકાના ગુણુક ની મુખ્યતાનુ સ્વરાજ્ય તે શુદ્ધસ્વરાજ્ય છે. જ્ઞાન વિના રાજ્ય નથી, શક્તિ વિના રાજ્ય નથી. વ્યાપારકલા કૃષિ વિના સ્વરાજ્ય નથી, સેવા વિના સ્વરાજ્ય નથી. જ્ઞાનાદિ ચારે
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શક્તિના સમુદાયવાળું એક રાજ્ય તે આર્ય મહારાજ્ય છે, એવું પ્રાચીનકાળમાં રાજ્ય પ્રવર્તતું હતું તેની શાસ્ત્ર સાક્ષી પૂરે છે. હિંદવાસીઓની બાા પડતી અને બાહ્યપરતંત્રતા થવાનું કારણ જાતિભેદ કલેશ, ધર્મભેદયુદ્ધ, જન્મભૂમિદ્રોહ, ફાટફુટ, ઈર્ષ્યા, હેમ, અજ્ઞાન, દુર્વ્યસન, દુર્ગુણ અને વિચારચારમાં રહેલી જડવાદતા છે. ધમ ભેદે બૌદ્ધનાં, જેનોનાં અને હિંદુઓનાં યુદ્ધ થયાં. હિંદુઓનાં અને મુસલમાનનાં યુદ્ધ અને કુસંપ કલેશ તથા પરસ્પરને દેહ જ પડતીનું કારણ છે. હિંદમાં ચૈતન્યવાદ -આત્મવાદ છે પરંતુ આચારોમાં વિચારમાં મોહવાદ અર્થાત્ જડવાદની જડતાવૃદ્ધિ પામવાથી આત્મબળ ઘટતાં ઘટતાં ઘણું ઘટી ગયું તેથી હિંદ નબળું પડી ગયું તેથી હિંદીઓ શારીરિક માનશિક બળથી હીન થયા અને તેથી તેઓનું આધ્યાત્મિકમળ ઘણું ઘટી ગયું. તેથી અંગ્રેજોએ હિંદને યુક્તિ પ્રયુક્તિથી સ્વાયત કરી દીધું. હિંદુઓને અને મુસલમાનોને અંગ્રેજોએ સમજાવીને તથા કાયદાના બંધનથી સ્વવશ કર્યા. તેથી પૂર્વકાલીન શક્તિને પરતંત્રતા ચગે હાસ થયો. હવે બ્રિટીશ રાજ્ય શિક્ષણ પ્રતાપે અને દુઃખ દરિદ્રતાથી હિંદ જાગ્રતું થયું છે તે પોતાની સ્વતંત્રતા માટે મહાસભાઓ ભરે છે, અંગ્રેજોને વિનવે છે, બ્રિટીશને બને દેશપર એક સમાનભાવે રાજ્યસૂત્રો ચલાવવાને પ્રાથે છે. બ્રિટીશો પણ હળવે હળવે હિંદને સ્વરાજ્ય આપવાના વિચારોને અને તેવી પ્રવૃત્તિને અનુસરવા લાગ્યા છે. એટલે હવે હિંદ સ્વરાજ્યનું પ્રભાત તે થઈ ચુક્યું છે. હિંદ અન્ય દેશોના જેવું બાહ્ય સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરે અને જે આધ્યાત્મિક ધર્મ સ્વરાજ્યથી ભ્રષ્ટ થાય છે તેથી તે પુનઃ અધઃપતને પામે. બાહ્યસ્વરાજ્ય વિનાનું એકલું બાહ્યરાજ્ય લખું રસહીન અને શયતાનના કબજાનું જાણવું. હિંદમાં આધ્યાત્મજ્ઞાન જેવું છે તેવું અન્ય દેશમાં નથી. હિંદમાંથી જે અધ્યાત્મજ્ઞાન ટળી જાય તે હિંદનો આત્મા ટળી જાય અને પશ્ચાત્ હિંદનું બાહ્ય બેખું રહે એવું ઈચ્છવા ગ્ય નથી. અધ્યાત્મજ્ઞાનથી સર્વ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
ખડમાં આય દેશ શાલી રહ્યો છે. અધ્યાત્મજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ સર્વ દેશના ગુરૂ આર્ય દેશ છે તથા ધર્મની ષ્ટિએ પણ સર્વ દેશના ગુરૂ માય દેશ છે. હિંદની સાત્વિકભૂમિમાં ધર્મનાં ખી‰ ઉગ્યા કરે છે અને ઉગશે અને તેના લાભ સર્વ લેાકેા પામ્યા છે અને પામશે. હિંદમાં પ્રવતતા ધર્મોમાંજ સ્વરાજ્ય ઓતપ્રેાત રહેલું છે. પ્રભુ મહાવીરદેવે શ્રાવકધમ અને સાધુધર્મ માં માહ્યાંતર આદર્શ સ્વરાજ્ય અને આદર્શ સ્વાતંત્ર્ય પ્રખેાધ્યુ છે. ધર્મ વિના સ્વરાજ્ય નથી અને ધર્મ વિના મુક્તિ નથી. ધર્મ વિના સ દેશેાના અધઃપાત છે. ધર્મ વિનાનુ સ્વરાજ્ય તે સ્વરાજ્ય નથી. પ્રભુ મહાવીરદેવે સસદ્ વિચારો અને આચારોને ધર્મ રૂપ જણાવ્યા છે. ધર્મ વિનાની કષ્ટ કરી ચાગ્ય નથી. પશ્ચિમવાસીઓના અનુકરણથી સ્વધર્મને મૂલતાં સ્વરાજ્ય મળવાનું નથી. નામર્દને સ્વરાજ્યના હક્ક નથી. મર્દન સ્વરાજ્ય ભાગવવાના હુક છે. જેઓ જીવતાં પહેલાં મરી જાણે છે તેઓ સ્વતંત્ર સ્વરાજ્ય કર્તાઓ છે.
પ્રથમ તે ટ્રુહ અને મનપર સ્વતંત્ર સ્વરાજ્ય કરવુ જોઇએ પશ્ચાત્ ઘરમાં પશ્ચાત્ કુટુંખમાં પશ્ચાત્ જ્ઞાતિપર દેશ એમ અનુક્રમે વધવું જોઇએ, માહ્યસ્વરાજ્યમાંથી આંતર સ્વરાજ્યમાં જવુ જોઇએ.
મહાભારતમાં ભીષ્મપિતામહે પ્રમાધેલ રાજ્ય ઉપદેશ ગ્રહવા જોઇએ. અન્તરાત્મા શ્રી કૃષ્ણની પેઠે આદર્શરાજપુરૂષ થવુ જોઇએ એમ ગૃહસ્થા માટે ઉપદેશ છે.
વિષયાના–હાજતાના તાબે પોતે ન થવુ જોઇએ પણ પેાતાના તાએ વિષયાને કરવા જોઇએ. આત્મખળને પ્રગટાવવાથી સ્વતં ત્રાત્મા થાય છે. જેએ આત્મજ્ઞાન પામ્યા નથી તેઓ પરતત્ર છે. સ્વતંત્રતા વિનાનું જીવવુ તે પશુજીવન છે, ભયનુ જીવન તે મૃત્યુ છે. સર્વ પ્રકારના ભયવણ અને આસક્તિ વિનાનું જીવન તે પરમસ્વરાજ્ય જીવન છે,
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વસદેશકાવ્યમાં સર્વવિશ્વ દેશીઓને અહિંસા, સંયમ, તપ, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, શુદ્ધપ્રેમ, ઐક્ય, આત્મશ્રદ્ધા, ભક્તિ કમ યોગ વગેરેનું વર્ણન કરી સંદેશ મોકલે છે અને તેમાં વ્યાપક દષ્ટિથી વિશ્વવર્તિ સર્વ લોકેની સહકારતા, એકતા અને એકાત્મભાવના વર્તનને બેધ આપવામાં આવ્યો છે. સર્વ દેશોએ પરસ્પર આત્મભાવથી વર્તવું એમજ જણાવ્યું છે. સર્વવિશ્વમાં રહેનારા મનુષ્યોને આત્મદષ્ટિથી દેખવા એ અમારે ધર્મ છે અને તેઓને સર્વ બાબતમાં શુભ ઉપદેશ આપ એ અમારી ધર્મગુરૂ તરીકેની ફરજ છે. મહને સર્વ વિશ્વ સ્વાત્મ સરખું સમભાવે ભાસે છે. હિંદમાં જન્મ થવાથી હિંદીઓને જાગ્રત સ્વતંત્ર શુદ્ધ કરવાને ઉપદેશ આપવો એ મારી પ્રથમ ફરજ છે. હિંદની
સ્વરાજ્યની સલામતીમાં જૈનધર્મ વગેરે ધર્મોની સલામતી છે. હિંદુ ધર્મહીન ન બને તે પહેલાં તેમાં જીવનશકિતનો શ્વાસોચ્છવાસ મૂકવાની ફરજ છે. હિંદમાંથી પુદગલ ગ્રહણ કરીને તે પુદગલથી હિંદનું ભલું કરવું એ મારી ફરજ છે. જ્ઞાનીઓએ જીવનમુક્ત દશામાં પણ શરીર વાણીવડે લેકેનું કલ્યાણ કરવું એવું પ્રભુનું સૂકત છે. તદનુસારે મહે હિંદ સ્વરાજ્ય સ્વતંત્રતા માટે ગીતે લખ્યાં એ એક કર્તવ્ય છે તેથી કંઈ વિશેષ કર્યું નથી. પાંચે ખંડના દેહધારીઓને સમાનતાથી દેખું છું. હિંદીઓને હિંદમાં પાકેલું અન્ન ન મળે, ભૂખ્યા મરે; વસ્ત્ર ન મળે, તેથી હિંદીઓને પેતાની ભૂમિના અન્ન માટે ઉપદેશ દે એ અમારી ફરજ છે. તેમજ અન્યખંડદેશ લેકેને જે હિંદીઓ પીડતા હોય તે તેઓને શિખામણ આપવી એ અમારી ફરજ છે. રાજ્ય વગેરેમાં અન્યાયે જૂલ્મ અનીતિ પક્ષપાત થતા હોય તે તે ટાળવા ઉપદેશ દે અને સર્વ મનુષ્યને સત્યને બોધ આપ તે સાધુનું ઓપશિક કર્તવ્ય છે. તે કર્તવ્યને બજાવવામાં પ્રમાદ થાય તે વિશ્વમાં ધમ જીવી શકે નહીં. બાહ્ય અને આત્મિક સ્વરાજ્યનું સ્વરૂપ કાવ્યમાં દર્શાવ્યું છે. મારી આધ્યત્મિક ભાષાએ હે આત્માને હિંદુસ્તાન, હિંદ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભારત, આર્યદેશ, એવાં ઉપનામ આપ્યાં છે તથા આત્મારૂપ ભારતેને મહાવીર એવું નામ આપ્યું છે. દ્રવ્યગુણપર્યાયરૂપ મહાવીર છે અને આત્માને સર્વ શકિત સમૂહરૂપ મહાવીર તરીકે સંબધીને તેનું ગાન કર્યું છે. તે મારા માટે તેમજ સર્વ લેકે માટે પ્રગતિ દિશા તરફ ગમન કરવા હિતકર છે. દારૂના ત્યાગ માટે બે કાવ્ય લખ્યાં છે. દારૂ, ચેરી, વ્યભિચાર, જૂઠ, હિંસા, સાંસ, કેફીચીજો, જુગાર, વગેરે દુષ્ટવ્યસનના ત્યાગમાં સ્વરાજ્ય રહેલું છે, પરિગ્રણપરિમાણ, ભેગની વસ્તુઓને સંક્ષેપ નિયમિત ખરાક, બાલલગ્ન અને વૃદ્ધલશનેત્યાગ, મેહકારક વસ્તુઓમાં નિર્મોહદશા, મેજમઝાને ત્યાગ, આવક પ્રમાણે વ્યય, મનવાણું અને કાયાની શુદ્ધિમાં સર્વ ખંડમાં સ્વરાજ્ય સ્વતંત્રતા છે. જન્મભૂમિને દ્રહ ન કર જોઈએ. ઈન્દ્રની પદવી મળે તો પણ જન્મભૂમિને દ્રહ ન કરે જોઈએ. કોઈ મસ્તકને ઉડાવી નાખે તે પણ સ્વદેશ જન્મભૂમિને જ્યારે હિંદીઓ દ્રોહ કરશે નહીં અને પરદેશીઓને દ્વેષ કરશે નહીં ત્યારે તેઓ સર્વ શક્તિને એકઠી કરી તેને સદુપગ કરી આર્યદેશની પ્રખ્યાતિને વિશ્વવ્યાપક કરી શકશે. સ્વદેશી વસ્તુઓને વાપરવી અને પરદેશી વસ્તુઓથી પણ પરતંત્ર ન થવાય એવી દૃષ્ટિએ ઉપગ પુરતી વાપરવી તેમ છતાં અન્ય દેશીઓને રેગ, સંકટ, દુક્કાલમાં સહાય કરવામાં સર્વસ્વાર્પણ કરવું. સર્વ ખંડેએ પરસ્પર એકબીજાને સહાય કરવી અને પરસ્પરની ઉન્નતિ માટે સહકારી થે પ્રવર્તવું. શુભને સહકાર કરે અને અશુભને અસહકાર કરે. અપેક્ષાએ અમુક દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલભાવે પરસ્પર સહકાર ઉપયોગી છે અને અસહકાર પણ ઉપયોગી છે. અને સહકાર પણ સહકાર કરવા માટે અને દુર્ગાને તથા નબળાઈને દૂર કરવા માટે સાધનરૂપ છે અને ગુણશક્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં સહકાર પણ સાધનરૂપ છે. પરસ્પર એક બીજામાં રહેલા દુર્ગગાને સહકાર ન કરવી પણ એકબીજામાં રહેલા સદ્દગુણોને સહકાર કરે. અસહકાર એ શિક્ષારૂપ છે. મનુષ્યોએ જીવનમાં આપ
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીદિક સહકાર અને અસહકારને સાધન તરીકે વાપરવા જોઈએ અને તે પણ અહિંસાપ્રેમબુદ્ધિથી વાપરવા જોઈએ. સર્વખંડના મનુ
એ મનુષ્યની સાથે અસહકાર ન કર જોઈએ પણ મનુષ્યોના હૃદયમાં રહેલ મહ શયતાન અને શયતાનનાં કાર્યોની સાથે સહકાર કરવું જોઈએ. સર્વ ખંડના મનુષ્યએ સહકાર તથા અસહકારરૂપ સાધનશઅને દુરૂપયેગ ન કર જોઈએ કે જેથી અન્યદેશખંડવાસીમનુના સશુ વગેરેને વિકાસ કરવામાં વિન આવે. જેઓના સંગથી જેઓની નબળાઈ પ્રગટે, પરતંત્રપણું આવે, દુગુણે વ્યસને વધે અને હિંસા, જૂઠ, ચેરી, વ્યભિચાર વધે, તથા છેવટે પિતાને નાશ થાય, તેનાથી અસહકાર કર, તથા જેએ, દુષ્ટ પાપી હિંસક જૂમી નાસ્તિકને સુધારી શકે તેઓને તે દુષ્ટપાપીએની સગતિ રૂપ સહકાર કરો તે ચગ્ય છે.
સ્વરાજ્યને મુખ્ય ઉદ્દેશ સમજવું જોઈએ અને મનુષ્યજન્મને મુખ્ય ઉદ્દેશ સમજવું જોઈએ. સર્વ મનુષ્યની સુખશાતિની રક્ષા તથા સુખશાંતિ પ્રાપ્તિ એજ સ્વરાજ્યને ઉદેશ છે અને રાગદ્વેષના ક્ષયપૂર્વક આત્માની પૂર્ણશુદ્ધિ કરી પૂર્ણાનન્દ પ્રાપ્ત કરે અને અન્યોને કરાવે એજ મનુજન્મનો ઉદ્દેશ છે. મનુષ્ય જન્મ, આત્માની સિદ્ધિમાં અનુકુલ થાય એવું બાહ્યસ્વરાજ્ય પ્રવર્તન, ગમે તે કાલે ગમે તે ક્ષેત્રે હેવું જોઈએ અને સ્વરાજ્યની નીતિ સર્વ સવિશ્વમાં વ્યાપકભાવે પ્રગટાવવી જોઈએ અને એ દ્રષ્ટિએ સર્વવિશ્વદેશોમાં એકસરખું સ્વાતંત્ર્યયુક્તસ્વરાજ્ય હેવું જોઈએ એમ સર્વવિશ્વ મનુષ્યને નિષ્પક્ષપાત દષ્ટિએ એક સરખે અનુભવ પ્રગટે એ બનવા છે અને એવી દ્રષ્ટિના આદર્શ દધ્યેયમાં સર્વવિશ્વમાં સ્વરાજ્યની વ્યવસ્થા હોવી જોઇએ. ભવિષ્યમાં એ દષ્ટિએ સુધારાઓની પ્રગતિ અવશ્ય થશે.
રાજા, રાજ્ય પ્રમુખ વા અન્યસત્તાધિકારીઓ કે જે બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય, અને શુદ્રના ગુણ ફયુક્ત છે, તેઓએ
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેશીસેકની ઉન્નતિ કરવી, પર’તુ પરદેશીઓની નમળાઈમ લાભ લઈ તેઓના નાશ ન કરવા પરંતુ તેઓને સહાય આપી સમાન સ્વાતંત્ર્ય ભાગીદાર બનાવવા.
સમાન ગુણુશકિત સ્થિતિવાળા દેશેાની મૈત્રી બને છે, માટે નિખલ દેશાએ નિર્ભય બની સવવાળુ કરી ન્યાયસત્યમાટે જીવી સમાનશકિતગુણુયુક્તસ્વરાજ્ય સ્વાતંત્ર્ય ગ્રહી ... મૈત્રીભાવ ... જાળવવા જોઈએ. સ્વરાજ્યની ઇચ્છા કરનારા વિશ્વમનુષ્ય !!! તમે દયાવંત મધ્યસ્થ અનેા. મનુષ્યેાની દયા કરી. અને તેઓનાં દુઃખા ટાળે. ભૂખ્યાંઓને ખાવા આપેા. દુ:ખીઓનાં અશ્રુઓ હુવા. અન્યાય જુલ્મથી મનુષ્યા વગેરેનાં ગળાં ન કાપા. દયાસમાન સ્વરાજ્ય વા સ્વધર્મ નથી. પ્રભુની મહેરબાની ઈચ્છતા હાવ તા અશકત ગરીમાપર દયા કરી, દયા છે ત્યાંજ પ્રભુ છે. શુદ્ધપ્રેમ જે હૃદયમાં છે ત્યાંજ પ્રભુ છે. કાઇને હણ્ણા નહીં, મારા નહીં, સતાપે નહી, કાઇને પીડા નહી.' સત્તા, ધન, અને માન, પ્રતિષ્ઠ. કરતાં અન્યજીવાની દયામાં આત્મગારવા માના. ગામમાં, શહેરમાં, દેશમાં; ઘરમાં, વનમાં કાઇના હૃદયનો પોકાર ર્દન, શ્રવણ, કરી તેની વ્હારે ધાઓ, એજ તમારી સત્યધર્મ છે અન્યાય થતા અટકાવા, હિંસા થતી અટકાવા, ચારીઓ થતી અટકાવા, જુમે થતા અટકાવા, અન્યને પ્રાણસમાનગણીને અન્યાને બચાવા, રાગના વખતમાં રાગીઓને બચાવવા જે બને તે કરે, દુકાલના વખતમાં દુકાલપીડિતમનુષ્યેાની રક્ષા કરા મદત માગે તેને મદત આપે. નિર્દયી જૂઠામનુષ્યેાના હાથે પીડાતા લેાકાને અને પશુપખી આને બચાવા. નાહક રક્તપાતકરનારાં યુદ્ધો થતાં અટકાવા. નકામી માંટાઇ, કીર્તિની લાલચે અન્યમનુષ્યોને છંતા નહીં. વેરીઆને પશુ સહાય કરો. શત્રુઓને સુધારા અને સુધરવાનો વખત બાપા. ક્રોધમાનમાયાāાભના તાખે છેૢ પાકોમાં પ્રવૃત્તિ ન કરો. યા સત્ય અને શુદ્ધપ્રેમમાંજ સત્ય સ્વતંત્રતા સુખ અને ત્રરાજ્ય છે, એમ સમજી શુભકર્મો કરા.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સવજીનું ભલું કરવામાં સ્વરાજ્ય, સર્વ લેકના હૃદયમાં જ છે. સર્વવિશ્વના લેકે!! તમારા માટે વિશ્વસંદેશ લખી મેક છે. તે વાંચીને તથા શ્રવણ કરીને સર્વ લેકેને સુખશાંતિ મળે એવાં પારમાર્થિક કાર્યો કરે. હે સત્તાધિકારીઓ !! તમે તમને મળેલી સત્તાનો દુરૂપયોગ ન કરે. હૃદયમાં પરમેશ્વરને રાખી વર્તો. હે રાજાઓ !! તમે રાજ્યમદથી અંધ બની પ્રજાઓને અનેક રીતે ન પીડા અને પ્રજાના હિતસ્વી બની રાત્રી દિવસ સર્વકના હિત માટે પ્રવૃત્તિ કરે. અન્યાય, જૂલ્મ, દંભ, હિંસા, જૂઠ, વગેરે પાપકર્મોથી દૂર રહે અને પાપકર્મોને વારે, હે ધનવંતે તમારા ધનને સદુપયોગ કરો અન્યના ભલા માટે ધન વાપરે. કુપણ ન બનો, અન્યનાં દુઃખ દેખી બેસી ન રહે, ધાન્યના ભડારને લેકના હિતાર્થે વાપરે પશુઓની અને પંખીઓની કલા ન થાય તેવા ઉપાય જો. હે યુરોપ ! તું નીતિ ન્યાય પસાથે માર્ગમાં ગમન કર. હે એશિયા !હારા ધર્મને સ્મરણ કર અને આત્મબલ પુનઃ જગાવ હે આફ્રિદેશll હારૂં જગલી ણું દૂર કર અને જ્ઞાનસત્યે સ્વાતંત્ર્યના પ્રકાશને ગ્રહણ કર. હે અમે રિકા !!! હારી ખીલતી બાહાશક્તિને નિષ્પક્ષપાતપણે સવે વિશ્વની સ્વાતંત્ર્ય રક્ષા માટે વાપર. તથા જાતિનેહ અને વિષયભેગ મેહથી પાછું હઠ અને અધ્યાત્મ જ્ઞાનને પામ. હે આસ્ટ્રેલિયા ! સત્યને સંગી બન. આત્મજ્ઞાન અને સત્યને પામ. હે ભારત !! સલેકેને અધ્યાત્મજ્ઞાનબળ આપ. ભારત !હાર સર્વ પ્રજાકીય અંગમાં સત્વ, સત્ય, નિર્ભયતા, એકતા અને શુદ્ધ પ્રેમ વિકસાવે. મરવામાં દેહાસકિતને ભૂલ. હે ભારત ! !! હારા સંતાને માંથી ફાટફૂટ, દ્રોહ, ઈર્ષ્યાને દૂર કર. હે ભારત ! સવખંડોના મસ્તક !! હારી શકિત વડે જીવ અને અન્ય દેશોને માટે આદર્શ ભૂત થા. હું હિંદ !! સર્વ પ્રકારની ભીતિને ત્યાગ કરે છે ભારત! કોઈની પાસે સ્વરાજ્ય-સ્વતંત્રતાની ભીક્ષા ન મગ, તું હરામાં થએલા દેવાના આદેશને ગ્રહણ કરી વ!!! સ્વર -
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાને લીખ માગવાની હોય નહી ભીખને ટુકડે સાકા રહે નહીં. હારી ગ્યશકિતને રેમે રે ખીલવી શ્વ થા હે ભારત | આત્મઘાતી કદાપિ ન બન. પિતાના હાથે પિતાના પાયર કહાડ ન, માર, વિશ્વના શાંતિના શ્વાસનું તે હદય છે. હારી શાંતિ સ્વતંત્રતામાં સર્વ વિશ્વની ઉન્નતિ છે અને તે ભવિષ્યમાં હારાથી પ્રકાશશે સર્વવિશ્વને હારી પાસેથી ભવિષ્યમા ઘણા ઉપગ્રહ પ્રાપ્ત થશે. તે ભારત હારા આત્મજ્ઞાન પ્રભુતાના ભરેલા તેથી સર્વવિશ્વને ભવિષ્યમાં અત્યંત અધ્યાત્મશાંતિ મળશે. હે ભારતીય લેકેnl તમે હિંદુ તથા મુસલમાન આદિ ધર્મ જાતિયાવાળા પરરપર એકબીજાના આત્માને દેખી આત્મપ્રેમે વર્તી અને ભારતની સ્વતંતામાં એકાત્મા બની વર્તે. ધર્મમતભેદથી કલેશ ઝઘડા વૈરવિરોધ થતા વારે અને સર્વવિશ્વમાં એકય પ્રવર્તાવવા તમારે હિ આપે.
પૃથ્વી, ધન, સત્તા, વગેરે કેઈની સાથે જનાર નથી. અસં. ખે મનુષ્ય થયા, થાય છે અને થશે પણ પૃથ્વી લક્ષમીને કઈ પિતાની સાથે લેઈ ગયા નથી અને લેઈ જશે પણ નહિં છતાં અજ્ઞાની મહામનું સ્વપ્ન જેવી ક્ષણિક જ દગીને માટે કરે પાપે અન્યાય કરે છે તે શોચનીય છે. જે મનુષ્ય ચેતા. હે રાજાઓ આ ચેતે અને સત્યરાય કરવા અપ્રમાદી બને. જો તમે સત્યને ભૂલશે. તે મનુષ્ય જન્મ હારી જશે. મર્યાબાદ તમારી સાથે પુષ્ય અને ૫ આવશે. દેશભકિત મેહઈને રાજ્યમેહથી અન્યાય પક્ષપાત કરી સત્ય ન્યાયને ઘાત ન કરે. સ્વાસ્વાર્થ ખાતર અન્યલોકેને રીબાવીને દુઃખી ન કરો. શા માટે અમૂલ્ય માનવ ભવને હારો છે ? સત્ય ન્યાય અને દયા પ્રેમથી આત્માની શુદ્ધિ કરી પ્રભુના ભક્ત બને. ઉદાર આશયોને ગ્રહે, જ્ઞાનને રહે. પવિત્ર હદય રાખે. એક ક્ષણ માત્ર પણ શયતાનને હૃદયમાં ન રેવા દે. દેહમાં રહીને પિતાના આત્માની શુદ્ધિ કરે. ઘરની શુદ્ધ કરે. જ્ઞાતિની શુદ્ધિ કરે. દેશની રાજ્યની અને સંઘની
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શુદ્ધિ કરે, લઘુતા અને રાષ્ટ્રલતાથી તથા મુક્તિભાવથી સત્ર વર્તી દેશરાય સંધને વિશ્વાસઘાત ન કરો. શુદ્ધબુદ્ધિ રાખે. અન્યદેશની પરતંત્રતા કરવામાં તમારું વીર્ય ન વાપરે. પિતાના સમાન અને સ્વતંત્ર સ્વરાજ્ય કર્તા બનાવે અકાલ માટે અપકીતિ ન વહેરી લો. તમારે અધિકાર પવિત્ર હદયથી બજા.
મનુષ્યજાતિમાં શરીર વર્ણભેદે અને દેશ દિલે મેહ ભાવ ન રાખે અને સર્વવિશ્વવર્તિમનુષ્ય ભલામાં ભાગ . સર્વવિશ્વની સેવા કરનાર અંતે સર્વનુષ્યના હદનો સ્વામી બને છે. તમે પ્રથમ સેવક બને અને યથાશાક્ત સર્વના ભલાની પ્રવૃત્તિ કરે. નિષ્કામભાવે પરમાત્મામાં મન ધારણ કરીને વિશ્વકેનાં હિતકારક કાર્યોને તન મન ધનથી કરે. દુષ્ટ દારૂ વ્યભિચાર વગેરે વ્યસનોથી વિશ્વને મુક્ત કરવા પ્રયત્ન કરે. જ્ઞાનીઓની સગતિ કરે. સર્વ ધર્મની ખનિભૂત હિંદ !! હવે હારાવડે સર્વ વિશ્વને લાભ આપી શકાય એવે સુવર્ણ સમય ત્વને પ્રાપ્ત થવાને છે. બ્રિટીશ રાજ્યની કેળવણીથી સ્વતંત્ર સ્વરાજય પ્રાપ્ત કરવાની હને બુદ્ધિ સૂઝ છે. હિંદ !! તું બ્રિટીશ રાજ્યનો વનમાં પણ દ્રોહ ન કર અને સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવામાં સર્વ સ્વાર્પણ કર!!! બ્રિટીશ રાજ્યના અમુક સગે ત્યારું એક્ય પૂર્ણ ખીલશે, અને તે ખીલવા લાગ્યું છે. કેઈનું બૂરૂ ન ચિંતવ. સર્વમાંથી સત્ય સારું ગ્રહણ કર અને સર્વને સત્ય સારું સમર્પણ કર. હેહિન્દ !!! સ્વતંત્રતાને ન્યાયી સત્ય યોગ્ય આત્મજુસ્સો પ્રગટાવ એટલે સ્વયમેવ અશક્તિકારક બંધને ત્રટાક દઈને ગુટી જશે. ત્યારે માટે બીજાની આશા ન રાખ. પિતાના માટે તે મરી મથી પિતાને ઉદ્ધાર કર. કઈ મનાવવા આવનાર નથી માટે રીસાઈશ નહીં અને રઈશ નહીં. પુરૂષ થા. કાયરતા સંહાર.
હ આર્યભારત!!! બન્યપર વિશ્વાસ રાખી બેસી રહે નહિ. અન્ય દેશને પિતાનાપર અન્યાય જામ થાય તેને વિચાર કર.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હરિ ગાઉથી અન્યદેશી આવીને કે દેશનું રાજ્ય કરો એ કંઈ પરમાર્થ માટે હોઈ શકે નહીં. સર્વદેશીયલાકે પ્રાય. પોતાના દેશનું પહેલું પેટ ભરીને પછીથી બીજાનું પેટ ભરવાને વિચાર કરે, એમ જ્યાં સુધી ક્રોધમાન માયા લેભ કામાદિ કષાવાળા લોકો છે ત્યાં સુધી વિશ્વમાં બન્યું છે અને બનવાનું છે. ગાય અને ભેંસેને લેકે પાળે છે પરંતુ પોતે તેઓને દેહીને પશ્ચાત્ તેઓના વાછરડાઓને ધાવવા દે છે એવું કલિયુગમાં કુદ્રતીરીત જ્યાં ત્યાં બન્યા કરે છે, તેથી સર્વ દેશીય મનુષ્ય અવસ્વ દેશહિતાર્થે સ્વસ રાજ્ય સ્વાતંત્ર્ય છે તે ન્યા છે, એમ તે કંઈ અન્યદેશી પ્રજાને હદ્દેષ કરતા નથી. ઈગ્લાંડપર માને કે અન્ય પ્રજા આક્રમણ કરે અને ઈગ્લાંડને પરતંત્ર બનાવી તેઓનું સર્વ કઈ ચૂસી લે તે વખતે ઇગ્લાંડના લેકે મુખે મરે, દુઃખી થાય, તેથી ઈંગ્લાંડના લેકે સ્વદેશ રાજ્ય સંપાદન કરવા માટે અન્ય રાજ્યની સાથે અસહકાર કરે, બંધનથી મુક્ત થવાના અનેક ઉપાયે કરે તેથી કંઈ ઈંગ્લાંડની પ્રજા રાજ્ય દ્રોહી ઠરે નહીં. અમેરિકાએ સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવા સ્વબળથી પોતાનું રક્ષણ કર્યું તેમાં કંઈ રાજ્યદ્રહ કહેવાય નહીં તેમ ભારતના સ્વરાજ્ય માટે હિંદીઓ, ન્યાયપૂર્વક સ્વરાજ્ય હિલચાલ કરે તેમાં રાજ્યદ્રોહ નથી પરતુ દેશ ભકિત કહેવાય.
બ્રિટીશેએ હિંદપર રાજ્ય કરવું હોય તે ઈંગ્લાંડના કેના સરખા હિંદીઓને સમાનતાના હકક આપવા જોઈએ. ડાબી અને જમણી આંખની પેઠે બન્ને દેરા પર એક સરખી કાયદાની પદ્ધતિ વ્યવસ્થા હોય તે જ તેઓ હિંદને પ્રેમથી પોતાના બંધુ તરીકે એકથની પ્રથિએ જેડી શકશે. હિંદીઓએ પ્રથમ પરસ્પર સપ અને વ્યવસ્થિત બળથી એય સાધવું જોઈએ
પશુઓ વગેરેની રક્ષા કરવી અને પોતાના દેશનું શિક્ષણ આ વુિં તથા પરદેશી વસ્તુઓને મહ પરહરેવા તથા સ્વાશ્રયી
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કા
અનવું, એટલું કરતાં અર્ધરાજ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે, તથા કેટમાં કેશે ન ચૂકવતાં ઘર પેઠે અથવા ધર્મગુરૂની ભારત ચૂકવવા. દારૂ અફીણ વ્યભિચાર વગેરે વ્યસનેને ત્યાગ કરતાં અર્ધરાજયની તે પ્રાપ્તિ થાય છે. હિંદુસ્થાનમાં દરરોજ ત્રણ કરેઠ મનુષ્યો ભૂખ્યાં રહે છે, પ્લેગ વગેરે મહારગે પ્રસંગે લાખ મનુષ્યો મરી જાય છે, તેઓને ભૂખ ગાદિકથી બચાવવામાં સ્વરાજ્યની ગ્યતા પ્રાપ્ત થવાની છે એમ દરેક મનુષ્ય સમજવું.
હિંદીઓમાંથી શારીરિક બલ નષ્ટ થતું જાય છે અને તેથી માનસિક બલ પણ નષ્ટ થાય છે. બાલલગ્નના પશુ યથી લાખો કરોડો મનુષ્યને સંહાર થાય છે. વૃદ્ધ લગ્નથી દેશની પડતી ઘણી ઝડપથી થાય છે એવા દુષ્ટ રીવાજેથી સ્વદેશીઓને પ્રથમ બચાવવા જોઈએ. જંગલીમાં જંગલી પાવતીય એક પણ મનુષ્ય, સ્વરાજ્ય સ્વાતંત્ર્યશિક્ષણની ઉપયોગિતા જાણે એવી રીતે જ્યારે ભારત દેશમાં જ્ઞાનને પ્રચાર થશે ત્યારે આપે આપ હિંદ સ્વતંત્ર થશે. હિંદુઓની અને મુસલમાનની એકતા ટકવા માટે જ્ઞાનની અને સંપની જરૂર છે, તથા બનેને રાષ્ટ્રીય કેળવણીની જરૂર છે. અન્ય દેશીય લેકેના જેવું હિંદ વ્યસ્થાબળ પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. હિંદમાં જે સર્વ પ્રકારનું વ્યવસ્થાબળ એકઠું થાય તે તે સર્વદેશનુ મિત્ર બની શકે. હિંદમાં ફૂટ થાય છે તેના નામે ફૂટ નશાળે તે સ્વરાજ્ય દૂર નથી.
હિંદીઓ છે જે તમે વ્યવસ્થાબળથી પુરૂષાર્થ કરે તેં સેંકડો વર્ષ પર જે કાર્ય થનાર હોય તેને એ૫ દિવસમાં કરી શકે. જેટલું તપ કરશે અને જેટલા પ્રમાણમાં જેન (અજ્ઞાન મેહને જીતનાર ) થશો તેટલા પ્રમાણમાં બાહ્યાંતર સ્વરાજ્ય સ્વાતંત્ર્ય પ્રાપ્ત કરી શકશે. એક કાળીયાએ એકવીસ વાર જાળ બાંધી તેમાં બધી ત્રુટી ગઈ છતા તે છેવટે ઝાળ બાંધવા ફતેહમદ મો. યુરોપદેશની પ્રજા કરાળીયાની પેઠે કાર્ય કરનારી છે,
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2
હિંદીઓ પણ તેવા પુરૂષાર્થ કરે અને જૈનત્વ ખીલોને તેઓ સર્વ કાર્ય માં જય મેળવી શકે. હિંદુસ્થાનનાં સલાકાનું મનવાણી કાયાથી જે દિવસે-સ્વરાજ્ય પ્રાપ્તિ માટે ઍક્ષ્ય થશે. તેના બીજા દિવસે પૂર્ણ સ્વત ંત્રસ્વરાજ્ય છે. આત્મવિશ્વાસ રાખો. પુરૂષાર્થ કરો. સમુદ્રને ઉલ્લેગવા જેમ ટીટાડીએ સ’કલ્પ પુરૂષાર્થ કર્યા હતા તેવા આત્મશ્રદ્ધા રાખીને તપતપી પુરૂષાર્થ કરા. ધર્મ ભ્રષ્ટ ખની બાહ્યસ્વરાજ્યથી ભ્રષ્ટ ન થાઓ. પૂર્વકાલીન ધાર્મિક સત્ય વિચારામાં અને સદાચારામાં ખાદ્યસ્વરાજ્ય અને આંતર આધ્યાત્મિક સ્વરાજ્ય છે એવી પુ શ્રદ્ધા રાખી પ્રવતા! ભક્તિ, જ્ઞાન અને નિષ્કામ કર્મ યાગ જ્યાં છે ત્યાં સત્ય સ્વતંત્રતા છે. અન્યથા સ્વચ્છદતા પશુવિલાસ છે એમ જાણીને અપ્રમત્ત અનેા. જન્મીને મનુષ્યભવને સફલ કરો. જેટલું અને તેટલું અન્ય જીવાનું ભલું કરે. ધર્મ વિનાનું રાજ્ય તે અધર્મ રાજ્ય છે. ધમ પૂર્વકરાજ્યપ્રવૃત્તિ હાવી જોઇએ.
ચારે વની સમાનતાથી ચાલનાર સ્વરાજ્યના નાશ થતા નથી. શ્રીરમાં મગજ, હૃદય, હસ્ત, પેટ, અને પગ એ અગાવડે જેમ છવાય છે તેમ જે રાજ્યમાં વિદ્વાના, ચેાદ્ધાઓ, કારીગર વેપારી ખેડતા, અને કામદાર નાકરા, એ ચારે વો મળીને રાજકીય વ્યવહાર ચલાવે છે તે રાજ્યની સદા ચડતી થયા કરે છે. ચારે વર્ગો પૈકી એક વર્ગ પ્રમલ થૈ પડે છે તે રાજ્યમાં અન્યનસ્થા દુ:ખ યુદ્ધ પ્રગટી નીકળે છે. જ્ઞાનીઓના-વિદ્વાનાના વિચારાવા રાજ્ય ચાલવુ જોઈએ. ચેતાઓત્રર્ડ સ રક્ષાવું, જોઈએ; વ્યાપારીઓ અને ખેડુતા કારીગરાવડે પાષાવુ જોઇએ. નાકર સેવક મજુરા વડે રાજ્યની સેવા થવી જોઈએ. આયત માં પૂર્વે ચારે વર્ણવર્ગની સલાહથી આર્ય રાજાઓ રાજ્ય કરતા હતા. રાજ્યના હાથમાં વ્યાપારની સત્તા ન હાવી જોઇએ “ રાજા વેપારી ત્યાં પ્રજા ભીખારી ” ચારે વર્ગ પૈકી એક પણ વર્ગ, હીન ન થવા જોઈએ તેમ એક હથ્થુ સત્તાવાળા ન થવા જોઈએ તેાજ સ્વરાજયમાં શાંતિસુખ વતી રહે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
33
પૂર્વતિમાં ચાલતું આ રાજ્ય, ચારે વણુને ઉપયેગી થત હતું. ચાર વર્ણનું પોષણ સારી રીતે થતું હતું. રાજાઓનું પાતાના પ્રમાણમાં ક્ષેત્રો વગેરેની ઉપજથી પોષણ થતું હતું ખેડુતે જમીનવા ખેતરના માલીક રહેતા હતા અને અનાજમાંચો રાખને અમુક ભાગ આપતા હતા. બાકીના ક્ષત્રિયાને પણ ખેતર જમીનમાંથી ભાગ મળતા હતા. ક્ષત્રિયેને ક્ષેત્રો મળતાં હતાં તેઓ યુદ્ધ વખતે હાજર રહેતા હતા. વ્યાપારીએ વ્યાપાર કરતા હતા. ખેડૂતા ખેતી કરતા હતા, તેમાંથી બ્રાહ્મણ, હજાર, સુતાર, લુહાર, અંત્યજ વગેરેને અમુક ભાગ મળતા હતા. વસવાયાં વગેર્ચ સેક્ર વનું વ્યવસ્થિત રીતે પોષણ થતું હતું, તેથી રૂશિયાના બે ોવિઝમની જેવી ઉત્પત્તિના અવકાશ રહેતાજ નહાતા. જૈન હિંદુશાસ્રો ને અવલેાકવાથી માલુમ પડશે કે ચારે વનું સારી રીતે વ્યવસ્થાસર પાષણ થાય એવા ભારતમાં આયસામ્યવાદ પ્રવર્તતા હતા, તેથી ચારેવ પૈકી અમુકવણુની પ્રખલસત્તા વતી શકતી નહાતી અને તેથી ચારેવો શાંતિથી આધ્યાત્મિક સ્વરાજ્યઢ રા પ્રભુદ પામવા પ્રયત્ન કરતી હતી અને ત્યાગી મહાત્માણોની ઢગતિ કરી માત્માનને રસ લેતી હતી. રાજાઓને પ નિઃસ્પૃહતાથી ત્યાગી સુનિઋષિયા સત્ય શિખામણેા આપી શકતા હતા. રાજાઓ અને ચારેવર્ણ, ભક્તભાવથી ત્યાગી મહાત્માઓના ઉપદેશને શ્રવણ કરતી હતી ત્યાગમુનિયાને ધન અને સ્ત્રીની જરૂર હાતી નથી, તેથી તેઓ (નભ યતાથી નિઃસ્પૃહતાથી રાજામો વગેરે સર્વને વીતરાગભાવે ધર્મના સત્ય ઉપદેશ આપતા હતા, એવી રીતે પૂર્વે આ રાજ્યે પ્રર્વતતાં હતા.
સજાતીય પ્રજામાં વિદ્યાજ્ઞાનના સત્ર ફેલાવેા કરા. પ્રજાસત્તાકરાષ્ટ્રીયશાળાઓવડે જગલીમાં જંગલીનુષ્યાને કેળવવા કાચી કેરી ખાટી હાય છે તેવુ સંપૂર્ણ શુષ્ણેા વિનાનું સ્વરાજ્ય ખાટુ છે પણ મીઠું નથી એમ જાણેા, પરમશ્વર કદા પે સ્વરાજ્ય આપ તે પશુ ગુણ્ણાની લાયકાત મેળવ્યા વિના સ્વરાજ્ય
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કતું નથી, માટે હિંદના દરેક મનુષ્યને જ્ઞાનવિવાથી કેળવીને ગુણાવડે લાયક બનાવે. ઈંગ્લાંડ, ફ્રાન્સ, જર્મની અને અમેરિકા વગેરે દેશોમાં સ્વરાજ્ય છે તે પણ ત્યાં આંતરશાંતિ સુખ નથી. ત્યાં મુંડીશાહી અને કરશાહીને ઉંડે ભેદ થયે છે ત્યા કેળવણી છે પરંતુ ત્યાં કેળવણથી શતિ નથી, તેમજ ત્યાં ચારે વગેરેની સલાહથી રાજ્ય જે પ્રમાણમાં જઈએ ત પ્રમાણમાં પ્રવર્તતું નથી, તથા ત્યાં અધ્યાત્મજ્ઞાન નથી. ત્યાં જ ડભેગથી સુખ મળે છે. એવી પ્રાય: મુખ્યજડવાદી માન્યતા છે, તેથી આર્યાવર્તના ચૈતન્યવાદની દષ્ટિએ યુરે૫ અઢા વર્ષના બાળક જેવુ છે આર્યાવર્તમાં અધ્યાત્યાજ્ઞાન રાજ્યના પ્રાપ્તિ તેજ મુખ્યાદર્શધ્યેય છે અને બહાસ્વરાજ્ય ગણદશ ધ્યેય તરીકે સદા પ્રવર્તે છે. જ્યારે આર્યજ્ઞાના આત્મામાંઆત્મજ્ઞાનમાં ઉડે ઉતરી જાય છે ત્યારે યુરોપીયનવદ્વાન, જડશે ધમા ઉંડે ઉતરી જાય છે. અને જ્ઞાનીને સ્વત ત્રતા એક સરખી વહાલી હોય છે પરંતુ યુરોપીયજ્ઞાની, જડવાદની દષ્ટિએ સ્વતંત્રતાના વિચારો અને કર્મો માને છે, ત્યારે આર્યજ્ઞાની તન્યવાદદાષ્ટએ સ્વરાજ્ય તંત્રતાને ખ્યાલ વિચાર અને પ્રવૃત્તિ કરે છે. હિંદુઓમાં બાહ્ય રાજ્ય અને આત્મરાજ્યમાં નિષ્કામભાવે હાઈ જાઓ. પ્યારામાપારી કાય, માલમત્તાદિક વસ્તુઓની કુબાની કરીને આત્માની શક્તિને વિકસાવ ઉત્સાહ, પુરૂષાર્થ, ખંત અને આત્મભેગથી સ્વરાજ્ય સ્વ હદયની પાસે છે વિશ્વસં. દેશની સર્વદેશીયમનુષ્યએ વસ્વદેશ ભાષામાં તરજુ કરીને તેને સર્વવિશ્વમાં પહોંચાડશે એમ નિવેદન કરવામાં આવે છે. સંવત ૧૯૫૦ ની સાલમાં હિદમાં સ્વરાજય કયારે થશે એ અક વખ નોટબુકમાં તે વખતે લખ્યું હતું તે સમય હવે નજીક આવી જાય છે. સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવાની પાંચ ભૂમિકાઓ પૈકી હિંદ બીજી ભૂમિકાને ઉલંઘી ત્રીજી ભૂમિકામાં પ્રવેશ કરશે. જેથી અને પાંચમી ભૂમિકા વખત આવે લકા જાણી શકશે. હિ દમાં રાજ્યકીય ચળવળ ચલાવનાર રાનડે દાદાભાઈ, તિલક, સુરેન્દ્રનાથ બેનરજી, ખલે, વાંછા, ફરેજ
For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ
શાહ મહેતા, સ્વામી વિવેકાનન્દ, મર્દન માહન માવિયા, દાસ, અરવિંદ ઘેષ, લાલાલજપતરાય, શ્રીપીનચંદ્રપાલ, જીણુા અને અહિંસાત્મક અસહકારવાદી મુખ્ય ગાંધી, વિઠલભાઈ પટેલ, વગેરે નેતાઓ છે. તિલક વગેરે હાલ નથી. હાલ હિંદમાં ગાંધીજી, મહમદઅલી, શાકતઅલી, લાલાલજ પતરાય, દાસ, માળવીયા વગેરે ગૃહસ્થા સ્વરાજકીય ચળવળના આગેવને છે. નાયકાને હવે ખરી કસેટીના તપ કરવાને વખત આવનાર છે. હિંદ સહકાર અને અસહકાર એમ એ પક્ષમાં વ્હેંચાઈ ગયું છે. બન્નેનું ધ્યેય સ્વરાજ્ય પ્રાપ્તિ છે. માર્ગો જુદા છે. લક્ષ્ય એક છે. બાહ્યરાજ્યમાં નીતિ ન્યાય અને અહિંસાત્મક પ્રવૃત્તિની શિખામણુ આપવી એ મારી ક્રુજ છે અને આત્મક અધ્યાત્મસ્વરાજ્યના ઉપદેશ દેવા એ મારા હક્ક છે. એવી ક્રુજ ને અનુસરી ત્યાગીદશામાં સત્યપદેશ સમભાવે આવ્યે છે. બાહ્યરાજ્યદૃષ્ટિએ સહુકાર અને અસહકારના ત્યાગવાળું મારૂં કર્તવ્ય જીવન છે. પરંતુ આત્માના ગુણા માટે ઉપદેશ દૃષ્ટિએ અપેક્ષાએ સહકાર ઉત્સગ થી અને અપવાદે અસહકાર દયામય હાવા જોઇએ, એવુ સ્વાપેક્ષાએ મતન્ય છે. સર્વ વિશ્વમ માંથી હિંસાના નાશ થાય અને અહિંસાત્મક સ્વરાજ્ય સર્વત્ર થાય તાજ શાંતિ સુખ છે એવું મારૂં અત્મિકમતવ્ય છે.
પ્રાપ્ત
પ્રભુ સર્વજ્ઞ મહાવીરદેવની દેશનાથી રચાયલાં જૈનશાસ્ત્રનું વાંચન શ્રવણુ મનન કરવાથી આત્મરાજ્ય સમજાયું છે. પરમાત્મ રાજ્ય સમજાયું, અને તેના પ્રાપ્તિથી સર્વ પ્રકારનાં દુ:ખાના નાશ છે અને અન ંત સુખની પ્રાપ્તિ છે તેવું પરમાત્મસ્વરાજ્ય કરવા માટે જ્ઞાનદર્શન ચારિત્રની આરાધનાની જરૂર છે. યમ, નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ, પ્રત્યાહાર, ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિને ચારિત્રમાં સમાવેશ થાય છે. પ્રભુ મહાવીરદેવે સવિશ્વજીવાને જ્ઞાનદર્શનચારિત્રમાં સત્ય માધ્યાત્મિક સ્વરાજ્ય પ્રોધ્યુ છે, ન્યુવહાર ચારિત્રદીક્ષા અંગીકાર કરીને શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ રૂપ સ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે ત્યાગી મુનિજીવન અંગીકાર કર્યું છે. ગૃહસ્થાને તેઓના અધિકારે ખાદ્ય રાષ્ટ્રીયજીવનની જરૂર છે અને આંતરજીવ
For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નની જરૂર છે. ત્યાગીએ પાતાનામાટે શુદ્ધાત્મરાજ્યને છે છે અને તે પ્રમાણે વર્તે છે,' અને ગૃહસ્થાને તેઓના સ્વાધિકાર આજીવરાજ્ય અને આત્મસ્વરાજ્યના ઉપદેશ આપે છે. ગૃહસ્થાએ ત્યાગીના ધર્મનું અનુકરણ ન કરવું પરંતુ પેાતાના ગૃહસ્થષમ પ્રમાણે વર્તવું. ગૃહસ્થાને વણું ગુણકર્મ પ્રમાણે સ્વાધિકારે વર્તવુ ોઇએ. ત્યાગીમુનિ મહાત્માઓ ઉત્તર કાઈ દુનિયાદારી રાજાનું રાજ્ય પ્રવર્તતું નથી. તેઓ તા રાજાઓના મહારાજા શુરૂ છે. ત્યાગીમુનિઓએ પચયમનિયમાદ્રિયાગાભ્યાસમાં રમીન આત્મશુદ્ધિ કરવી જોઇએ. આત્મરાજ્યની દૃષ્ટિએ બાાાજ્યમાં કઇ પશુ સાર નથી, પરંતુ સ`સારવ્યવહારમાં-ગૃહસ્થાવાસમાં વનારાઓએ માહ્યરાજ્યાદિ ગુણુકમોમાં સ્વાધિકારે પ્રવર્તાવાની જરૂર છે. દુ નયાના મનુખ્યા જ્યારે ત્યાગમાં મહાદશં ત્રરાજય જીવન માનશે ત્યારે તેઓ આત્મરાજ્યની પ્રાપ્ત કરી શકશે. આત્મરાજ્યમાં આત્મબલ છે. આત્મમલથી સ્વરાજ્ય પાતાના આત્મામાં પ્રહે છે. આત્માના પૂર્ણાનન્દ સાક્ષાત્ ાગમાં પૂર્ણ શુદ્ધાત્મ સ્વરાજ્યની પ્રાપ્તિ છે. સહજાનંદમાં શુદ્ધાત્મ સ્વરાજ્ય છે. જ્યારે આધા િરાજ્ય તરફ્ લેાકાનુ લક્ષ જશે ત્યારે જ દુનિયામાં શાંતિ પ્રવવાની છે. સર્વવિશ્વમનુષ્યા પ્રભુાજ્યમાં પ્રવેશ કરી. પ્રભુનું રાજ્ય તેજ શુદ્ધાત્માજ્ય છે. આત્માના ગુણુપર્યાયમાં રમણતા કરવા, તથા બાહ્ય ષિયાની આસક્તિ ટાળવી, જડપદાર્થોમાં શુભાશુભબુદ્ધિ ન ધારણ કરવી, સર્વજડપદાર્થમાં રાગ અને દ્વેષરહિત સમભાવે ́વુ, પાંચ ઇન્દ્રિયાના વેષામાં સમભાવપણે વર્તવું, અજ ત્યાગીમુનિરાજેનુ આત્માનું સત્યરાજ્ય છે. સર્વતાર્થ કરાએ ગૃહસ્થાવાસને ત્યાગ કરીને ચારિત્ર અંગીકાર કરી ધ્યાન ધરી ત્યાને પરમાત્મરૂપ કર્યા હતા, તેઓ અનતાનદને પામ્યા. તે એ ચાાત્ર માર્ગને પ્રવર્તાવી દાનયાનાં લેાકેાને શુદ્ધાત્મ રાજ્ય દર્શાવ્યું છે.
આત્માના પૂર્ણ શુદ્ધિથી પર્ણજ્ઞાન અને પૂર્ણાનન્દ પ્રગટે છે. પૂર્ણ શુદ્ધાત્મરાય સ્વરૂપ સાધ્ય છે અને માહ્યવરાજ્ય તા અપેક્ષાએ
For Private And Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭
નિમિત્તનાં પણ પર પરાણે સાધન છે, પણ કલિયુગમાં આપત્કાલ એક એવા આવે છે કે જે કાલમાં ધર્મના અને ત્યાગી આદિના તથા ધર્મશાસ્ત્રોના પણ પ્રલય થવાની સ્થિતિ ઉભી થાય છે, તે આપત્કાલ છે. તેવા આપતકાલમાં આપદ્ધમ સ્વીકારવારવાની જરૂર પડે છે. તે કાલમાં ત્યાગી અને સમાધિમાં અખંડ જીવન ગાળનારાઓને પશુ ધ સધાર્દિકની રક્ષામાટે આપદ્ધર્મની પ્રવૃત્તિ સેવવી પડે છે અને ઉત્સર્ગ ધર્મની સિદ્ધિ થત. અને આપદ્ધર્મ ઢળતાં આપદ્ધર્મનાં સાધનાને પશ્ચાત્ ફેકી દેવામાં આવે છે. શસ્ત્રકિને જેમ પ્રસંગે ધારણુ કરવાં પડે છે અને પ્રસંગ પૂર્ણ થતાં ફેકી દેવાં પડે છે એમ લેાકસ ગ્રહાથે જીવન્મુક્ત જી જેવા પણ જે જે કાલે જે જે કરવું ઘટે તે કરે છે, અને જે * ક્ષેત્રે જે જે કરવું ન ઘટે તે કરતા નથો જે કાલે જે સાધનની વિશેષ જરૂર હાય છે તેપર પૂર્ણ ભાર દેવાય છે અને તેને મુખ્ય કરવુ પડે છે. હિંદને સ્વરાજ્ય મળે તેાજ હિંદની સ્વતત્રતા નભે અને તેથી સ્વધર્માદિકનું રક્ષણ થાય, અન્યથા આપહાલમાં ધર્મ કર્માદિ આ ધમના નાશ થાય અને હિંદીનુ અસ્તિત્વ ખરખર અમેરિકાના જંગલીએના જેવુ બની જાય. સ ંસારીઓને ગમે તેટલા ઉપદેશ આપવામાંઆવે હાયે પ્રવૃતિના એવા સ્વભાવ છે કે સજાતીય લેાકેામાંથી દૂર ન થાય. કોઈ વિરલ'હાત્માઓ આત્મજ્ઞાનથી શયતાનને ( પ્રકૃતિને) દૂર કરી શકે છે. બાકી સસારમાં રહેલા સર્વે ખડગૃહસ્થલેાકેા બાહ્યવસ્તુએની જરૂરીયાતે તમાગુણ અને રજોગુણીપ્રકૃતિના વશ થયા, થાય છે અને થશે, તેથી આપત્કાલે આધર્મ સેવવાના પ્રસંગ પ્રાપ્ત થાય છે.
દુનિયા માહ્યસ્વરાજ્ય સાધનાને સાધ્ય જ માની ભૂલી પડી છે, અને તથા એક બીજાની હિંસા કરવામાં સ્વાત્માની, દેશની, રાની ઉન્નતિ માને છે. બાહ્યરાજ્યના તથા ગૃહસ્થાવાસને ત્યાગ કરીન અનેક રાજાઓએ, બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્યાએ, ત્યાગ ધર્મ
For Private And Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વીકાર્યો હતો. હાલમાં દુનિયાના લેકે વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ મેહ માયાને દૂર કરી શકતા નથી અને આત્માને પૂર્ણાનંદ અનુભવી શકતા નથી, તથા તેઓ આત્મરાજ્યમાં મસ્ત બનેલા ત્યાગી મુનિ બાવા ફકીરને ઉલટા ધિક્કારી કાઢે છે અને શ્વાન જેમ હાડકુ ચૂકી પિતાના રક્તપાનથી ખુશી થાય છે તેમ તેઓ જડવસ્તુઓના ભેગપગોમાંજ સુખ માની બેઠા છે, અને જડવસ્તુઓના ભેગમાં સાધ્યદાષ્ટશૂન્યબુદ્ધિથી સ્વરાજ્ય માની એકબીજાના દેશવ્યાપાર રાજ્ય પર આક્રમણ કરે છે, એવાં વિકારીશ્વાનેમાં જે બળીયા હોય છે તે જીતે છે અને નિર્બલ હારી જાય છે. અને જેની સત્તા બળ તેને કાયદો એ રાક્ષસી કાયદે પ્રવર્તે છે. પછી તેઓ
જ્યારે સબળાથી હારે છે ત્યારે ધર્મગુરૂ મહાત્મા સાધુઓને ગાળો દેવા માંડે છે, પણ પિતાની નબળાઈ શાથી આવી તેને તેઓ વિચાર કરી શકતા નથી, આત્મા જ આત્માનો નાશ કરે છે અને આત્માજ આત્માને ઉદ્ધાર કરે છે. જેઓ બળને રક્ષતા નથી, વીર્યની રક્ષા કરતા નથી અને કામોમાં અત્યતમેહી બને છે તેઓ શરીર, મન, રાજ્ય, ધર્મદેશાદિકની શક્તિને નાશ કરે છે. જડશરીરાદિના મેહથી ભય વગેરે અશક્તિ પ્રગટે છે. વીર્યહીને, પૂર્ણભેગી વા પૂર્ણગી બની શકતા નથી. જેઓ સાધુસંતોને તિરસ્કાર કરે છે તેઓ આત્મશક્તિથી જષ્ટ થાય છે અને જડરાજ્યથી પણ છેવટે ભ્રષ્ટ થાય છે. હિંદ
જ્યારે અંત્યજોને ગુલામીના બંધનમાંથી મુક્ત કરી સ્વતંત્ર બનાવશે ત્યારે તે સર્વાગ સ્વરાજ્યને પામશે. અંત્યજોને પોતે ન્યાય ન આપે અને બ્રિટિશથી પોતે સ્વતંત્ર થવા માગે તેથી ઈશ્વરી ન્યાયથી તે સ્વરાજ્યલેવા અગ્ય ગણાય. અંત્યજોને કેળવણી આપવી અને તેઓને ગુલામીના બંધનથી મુક્ત કરવા. અત્યજે સ્વગુણકર્મ કે જે વર્ણાધિકારે કરે છે તેનાથી તેઓ જે વિમુખ થાય તે તેઓ વર્ણશકર સ્થિતિમાં આવી પડે. સર્વવણના મનુષ્ય એક સરખા પ્રભુપદ પામવાને અધિકારી છે. શરીરમાં બધાં અંગે એકબીજાના સંબંધે સંબંધિત થઈને રહે છે તેમ સર્વ
For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૯
જાતીયમનુષ્યના પરસ્પર સંબંધથી સવજીવન ટકે છે એમ જાણવું જોઈએ. બ્રાહાએ જ્યારે ચંડાલને ખૂબ ધિક્કાર્યા ત્યારે કુદ્રતે તેમના પર અમલ ચલાવવાને મુસલમાનોને મોકલ્યા. મુસલમાનોએ અભેદભાવનું વર્ણની દષ્ટિએ શિક્ષણ આપ્યું, પણ મુસભાનેએ ધર્મઝનુનથી દેરાં ભાગ્યાં અન્યાય કર્યો અને પારકીસ્ત્રીઓને અને કન્યાઓને પાડી જવા લાગ્યા ત્યારે હિંદુઓને અને મુસમાનેને શિક્ષણ આપવા કુદ્રતપ્રભુએ હજાર ગાઉથી બ્રિટીશાને મેકલ્યા અને તેઓએ મુસભાને તથા હિંદુઓને રાજ્ય કરવાની પોતાની કેળવણી આપી. બ્રિટીશરાજ્યની હિંદપર પૂર્ણ સત્તા જામી પતુ અધિકારીએથી હિંદ સંતેષ પામતું નથી કુદ્રતપ્રભુના ભાવીના ગુપડદાણુ શું ભર્યું છે અને શું શું જાહેરમાં લાવશે તે હવે જોવાનું બાકી રહે છે. .
દરેક દેશની પ્રજા, પ્રમુખ રાજાઓ વગેરે જ્યારે લેભ, રાજ્ય લાલચ તથા ધર્મભેદે થતા ધમાભિમાનના જુસ્સાને દૂર ન કરે ત્યાં સુધી વિશ્વમાં સત્યરાજ્ય પ્રગટવાનું નથી. સર્વવિશ્વ જીવાને આત્મ સમાન માનીને સર્વવિશ્વમનુષ્ય જ્યારે સર્વજીની દયામાં અપઈ જશે ત્યારે સવ. વિશ્વમાં સ્વરાજ્ય પ્રગટશે. બ્રિટીશોએ હિંદપર રાજ્ય કરવું તે યંગ્ય છે પણ તેઓએ હિદીઓને પિતાના સમાન રાજકીય હક્ક આપવા જોઈએ. હિંદુઓને અને મુસલમાનોને સ્વરાજ્ય ગ્ય થાય તેવું શિક્ષણ આપવું. હજી તેઓ ધર્મ મતભેદે અન્યાય જૂલ્મ હલ્લડ કરે છે તેથી તેઓએ હજી બ્રિટીશ રાજસત્તા નીચે રહીને પરસ્પર સંપીને એકાત્મા થઈ વર્તવાના ગુણે પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ. વિધમપ્રજા તથા પરદેશી પ્રજા સાથે આત્મભાવે વર્તવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરવા જોઈએ. લાલા લજપતરાય કે જે દેશનેતા છે પણ તે જૈનધર્મીઓની લાગણી દુ:ખાય એવા ઐતિહાસિક લેખ લખીને જૈનધર્મ સબંધી અગ્ય મત જાહેર કરે છે. તેવા ઘણું આગેવાને જે ધમધ બની જૈનધર્મ વગેરેનું ખંડન કરે અને ધમભેદે કુસંપકરાવે તે તેઓ હિંદીઓને સ્વરાજ્યની દિશાથી અવની દિશામાં ખેંચનારા ગણાશે. દેશનેતાઓએ કઈ પણ ધર્મવાળાની
For Private And Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
લાગણી દુ:ભાય તથા કાઇ ધર્મના શાસ્ત્રઓને અન્યાય મળે તેવી પ્રવૃત્તિ ન કરવી જોઈએ; અને જે તે પ્રમાણે કશે તા નાનીકામાની લાગણીને કચરીને પરસ્પરના સરૂપ ખાઇ એસો, અને તેથી બ્રિટીશ રાજ્યની હાલની પદ્ધતિમાં સુધારા કરાવી શકશે નહીં. જૈનાએ જૈનશાઓ પ્રમાણેજ પ્રવૃત્તિ કરવી કે જેથી તેઓ બાહ્યાંતર સ્વજ્યના અધિકારી બની શકે. જૈનશાસ્ત્રોની શ્રદ્ધાથી ભ્રષ્ટ ન થવું અને અન્યાની સાથે સોંપ પ્રેમથી વર્તવું.
અમે તે બ્રિટીશરાજ્યનું અને બ્રિટીશાનું તથા હિંદુ અને હિંદીઆનુ કલ્યાણ ઇચ્છીએ છીએ અને અમારા સદેશ વિશ્વમાં જાહેરમાં માકલીએ છીએ કે જેથી તઓ હિં દીઓની લાગણીને સંતાયૈ. વિશ્વની સવદેશે!ની પ્રજાઓપર અમને સમાનભાવ છે. પરંતુ જે દેશનીપ્રજાની માહથી ભૂલ થતી હાય તેને શિખામણુ આપવી પડે. જેના, જૈનધમ શાસ્ત્રાના પૂર્ણ અભ્યાસ કરશે તે તેઓ બાહ્ય અને આધ્યાત્મિક સ્વરાજ્યના અધિકારી રહેશે. જૈનોએ જૈન દેવગુરૂ ધર્મ પર પૂર્ણશ્રદ્ધા ધારણ કરવી જોઇએ જૈનધમ શાઓની શ્રદ્ધાથી આહ્યાંતરશક્તિયાને જૈના પ્રગટાવશે એમાં અંશમાત્ર શંકા ન રાખવી. હિંદુઆને અને જૈનોને પરસ્પર અત્યંતસાતીય સબંધ છે તેથી બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ધ એ ચારવ જાતિએ ખ ંનેનું ઐક્ય છે. અને આર્યવંશી એકલેાહીના છે, તેથી અનેએ પરસ્પર મળીને એકબીજાની પ્રગતિમાટે કાર્યો કરવાં અને સ્વરાજકીય ચળવળામાં બન્નેએ ઐક્ય ધારણ કરી પ્રવવું. ખાદાસ્વરાજ્યાદિસમાન બાબતે માંહિ દુઓએ, જૈનોએ,મુસલમાન એ, ખ્રીસ્તિયાએ અને પારસીઓએ એક્ય અની આત્મભાગ આપવા અને ભેદ્યની નાતિયેથી કાઈ ભેદ પાડવા પ્રયત્ન કરે તેા તેથી અભેદ ઐકયને જાળવવામાં જાતિના માહુ દૂર કરવા. ગાંધીજીની ચળવળ,
અહિંસાત્મક નીતિવાળી અપવાદે છે. ગાંધીજી ગૃ સ્થ અને વેષ્ણુવ છે. તેમની સ્વરાજ્યની ચળવળ આત્સાગકપ્રય: આપવાદિકસચેાગામાં પણ અહિંસાત્મક છે, તેમની અસહકારની કેટલાકબાબત
For Private And Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાથે હું સમ્મત નથી. દારૂના અસહકાર ગમે તે ખંઠદેશમાં થાય તથા ચરખાથી કાંતેલું અને હાથે વણેલું વસ્ત્ર પહેરવું તેને અહિંસાના સિદ્ધાંત એગ્ય ગણું છું, પરંતુ શ્રેષજન્ય અસહકાર છે તે અમારે ત્યાગદશામાં અગ્ય અસત્ય છે. હું જૈનાચાર્ય છું અને ગાંધીજી વૈષ્ણવ વણિક છે. તેમને અને અમારે અમદાવાદ સાબરમતી કાંઠે સમાગમ થયું હતું. તેમણે પગે લાગીને અમારું સ્વાગત કર્યું હતું તેમની સાથે ચારવર્ણની સિદ્ધિ સંબંધી ચર્ચા ચાલી હતી અને ગુણકર્માનુસારે ચારવર્ણની માન્યતાને તેમણે સ્વીકારી હતી. અમારા વિચારો શ્રવણ કરતાં તેમણે અહિંસાત્મક રાષ્ટ્રીય ચળવળ ચલાવવી એગ્ય ગણી હતી. તેમણે જૈનશાસ્ત્રને યુરોપમાં પ્રચાર થાય તે ત્યાંના લોકો દયામય બને એવા ઉગારે જણાવ્યા હતા. મેં તેમની ઈચ્છાથી તેમને ભજનસંગ્રહના સાતે ભાગ આપ્યા હતા. જેનશાસ્ત્રોના. આધારે તે માર્ગોનુસારી સંભવે છે. જૈનધર્મને સ્યાદ્વાદસિદ્ધાંત તેમને સર્વધા ગમે તે તે વિશ્વકલ્યાણ કરી શકે, પણ તે પોતે, વૈષ્ણવધર્મને માને છે. રાષ્ટ્રીય પ્રગતિપ્રવૃત્તિમાં સ્વરાજ્યમાટે ચળવળ કરનારા તે છે. તેમણે અસહકારની પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી છે પણ તેથી હિંદીઓમાં સહકારવાદી અને અસહકારવાદી એવા બે પક્ષ પડયા છે. અસહકારવાદીઓની હિંદમાં ઘણી સંખ્યા છે. જેનશાસ્ત્રોના આધારે ગાંધીજીના રાજકીયવિચાર જેટલા બંધ બેસે તેટલા જેનેએ સ્વીકારવા પણ અન્દરાગી થૈને જેનયુવકેએ તેમના ધર્મના વિચારો કે જે જેનશાસ્ત્રોથી વિરૂદ્ધ પડે અને જૈનાચાર્યો તેમના જે વિચારોને જૈનશાસ્ત્રોથી વિરૂદ્ધ કાવે, તે. વિચારેથી અને પ્રવૃત્તિથી જેનેએ દૂર રહેવું. ગાંધીજી જેન નથી, જૈન મહાત્મા નથી. જૈન સાધુ નથી તે બ્રાહ્મણશાસ્ત્ર દષ્ટિએ મહાત્મા છે. રૂશિયાના ટેસ્ટોયના આદર્શને તે માને છે અને તેથી તે ભવિષ્યમાં. હિંદુ ધર્મશાસ્ત્રો વગેરેમાં માન્યતાભેદે મેટી ધર્મભેદ સંક્રાંતિના આગેવાન થઈ પડે અને તેથી તેમને હિંદુ વગેરે ધર્માચાર્યોની સાથે મહા અથડામણ થવાને સભવ રહે
For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- એમ લાગે છે, રાજકીય હિંસાત્મકયુદ્ધનું વાતાવરણ જે થશે તે
તેમને ભવિષ્યમાં રૂચશે નહીં. તેથી તે ટેસ્ટેયની પેઠે બાહ્યરાજ્યવાદીયુદ્ધપ્રિયેથી જુદા પડી ધાર્મિક બાબતમાં સંકાન્તિકારકઉથલપાથલકારક થઈ પડશે એમ અનુમાન કરું છું. જેનેને પ્રાણું છું કે તેઓ ધાર્મિક બાબતમાં જેનશાસ્ત્રોના આધારે મળતી આવતી બાબતમાં સહકારી બને અને વિરૂદ્ધ બાબતેને અન્યશ્રદ્ધાથી ન માને.
અસહકારવાદીઓને અને સહકારવાદીઓને મારે ઉપદેશ છે કે તેમણે રાજ્યદ્રોહી ન બનવું, તેમજ પ્રાણ જાય તે પણ દેશદ્રોહી ન બનવું તથા એકબીજાના પર વૈરબુદ્ધિ ન ધારવી, તથા બંડખળ કરનારાઓને સમજાવી શાંત કરી હિંદનું વ્યવસ્થિત બળ કરીને સર્વોની એકતાનું બળ વધાર્યા કરવું. રાજ્યદ્રોહી કદાપિ બનવું નહીં તેમજ રાજ્યદ્વારીઓ તરફથી થતા અત્યાચારો અને જુલ્મને ધિક્કારી પાડવા અને પશુઅલ કરતાં આત્મબળ શ્રેષ્ઠ છે તે આદર્શજીવન ધરી સર્વ ખંડેને જણાવવું. બે બિલાડીની રોટલાની તકરારમાં વાનરાના ન્યાય જેવું ન બને તેમ કાળજી રાખી વતી સ્વદેશમાટે માન અપમાન દુઃખ વગેરે ભૂલી જવું. સ્વદેશભક્ત નામના કાવ્યમાં સ્વદેશભક્તોના ગુણે દર્શાવ્યા છે એવા ગુણે જેઓમાં હેય છે તેઓ સ્વદેશની સેવા કરે છે, અને અન્ય દેશોના લેકેની પણ સેવા કરે છે. અમારે બાહ્યસ્વરાજ્ય અને અધ્યાત્મસ્વરાજ્યને ઉપદેશ દેઈને તથા અધ્યાત્મ સ્વરાજ્યનું આદર્શજીવન ગાળીને ભેદભાવવિના સર્વ વિશ્વદેશના લેકેનું કલ્યાણ કરવારૂપ સેવાભક્તિ કરવાને અધિકાર છે. કોઈ અપેક્ષાએ ગૃહસ્થા કરતાં ત્યાગી મહાત્માઓ દેશ અને વિશ્વનું અનંતગણું કલ્યાણ કરી શકે છે. અશે અશે તેમજ વિશેષાંશે વિશ્વવર્તિસર્વ કે, સ્વદેશભક્ત અને વિશ્વભક્ત તરીકે હેય છે. પક્ષપાતને ત્યાગ અને સંકુચિત વિચારને ત્યાગ તથા પર માર્થબુદ્ધિથી લેકેનું વિશેષ પ્રમાણમાં હિત સાધી શકાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેશનાયકમાં માનકીર્તિની ઈચ્છા ન રહેવી જોઈએ, તથા અપમાન થતાં ક્રોધ વૈરબુદ્ધિ ન પ્રગટવી જોઈએ. દેશનાયકોએ પરસ્પરનું ઐકય ન તેડવું જોઈએ અને શુદ્રમતભેદમાં મુંઝવું ન જોઈએ, તથા ફાટફૂટ ન કરવી જોઈએ. ફાટફુટનું કાવ્ય વાંચીને ફાટફૂટને ત્યાગ કરો જોઈએ. પરસ્પરના મતભેદથી સ્વદેશીલોકોને હાનિ ન પહોંચાડવી. સાગરની પેઠે ગંભીર મન રાખવું, જીવતાં પહેલાં પોતાને મરેલા જાણીને સ્વરાજ્યયજ્ઞમાં સ્વાર્પણની આહુતિ આપવી. નામરૂપના મેહવિના નિષ્કામભાવથી સર્વલોકેના શ્રેયમાં પર માત્મ સેવાભક્તિ માની કર્મો કરવાં. ત્યાગી ભેગીમુનિ સંત ફકીર વગેરે ધર્મગુરૂ મહાત્માઓએ ભક્તશિષ્યને દુર્વ્યસન દુર્ગુણત્યાગને બેધ આપવો. લેકેને ધાર્મિકનીતિનું જ્ઞાન આપવું. લોકોને સદાચારમાં દૃઢ રાખવા તથા નાસ્તિકબળવાળાઓને આસ્તિક કરવા એજ સ્વરાજ્યમંત્રશક્તિ છે. ધર્મના અન્યસેહથી પરસ્પર હિંસાયુદ્ધ કરવાથી તથા જૂનું દેશર્વાભિમાન ધારણ કરીને પરસ્પર રાજ્ય પ્રજાઓનાં ગળાં કાપવાથી, અને તેથી સત્ય સુખ શાંતિ ઈચછવી તે મિથ્યાઘેલછા છે. સર્વ મનુષ્ય જગતમાં પ્રભુનાં બાળક છે તે ગમે તે ધર્મને માને, તે ગમે તે વણું હોય પણ તેઓમાં આત્મપ્રભુને દેખવા તેજ વિશ્વસુખ શાંતિની સત્યચાવી છે. દેશરાજ્યવર્ણ ધર્મભેદે મેહ માયા યુદ્ધથી વિશ્વ મનુષ્ય કદાપિ સત્ય સુખ પામ્યા નથી અને પામશે નહીં, માટે સર્વ વિશ્વજીને કુટુંબ સમાન માની સર્વદેશીય લેઓએ વર્તવું, તેમ સર્વજીના ઘટઘટમાં–ઘરઘરમાં પ્રભુનું સ્વરાજ્ય પ્રગટાવવું એજ અમારી સ્વરાજ્ય શાંતિસુખની માન્યતાને સર્વવિશ્વમાં પ્રચાર થાઓ એમ ઈચ્છું છું. મહાત્મા ગાંધીજીને એજ અમે ઉપદેશ આપ્યો છે અને તેથી તે અહિંસાત્મક રાજ્યની ચળવળ ચલાવે છે.
જેમાં પાખી અને હડતાલ અને પ્રસિદ્ધ છે. જેને મહાજન તરીકે હિંદમાં પ્રસિદ્ધ છે. તેઓ બ્રિટીશના લબરલ
For Private And Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઘાટી જેવી છે. જેનોમાં સાધુસાધ્વી શ્રાવક અને અવિકાના ચતુર્ભેદવાળું મહાસંઘ તરીકે અનાદિકાલથી સ્વરાજ્ય પ્રવર્તે છે. સંઘના પ્રમુખનું મંડળ મળીને સંઘબલની વ્યવસ્થા જાળવે છે. બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને શુદ્ર એ ચારવર્ણ ચતુર્વિધ મહાસંઘમાં સમાવેશ થાય છે. ચારવર્ણ સ્વસ્વગુણકર્માનુસાર વતી અનાદિકાલથી જૈનધર્મની આરાધના કરે છે. ચતુર્વિધ મહાસંઘ ભેગે થઈને રાજાના અન્યાય સામે પાખી હડતાલરૂપ અસહકાર કરીને અન્યાયોને દૂર કરાવતા હતા, અને હાલ પણ કરાવે છે. જેનસ ઘ મહાજનની પાખી હડતાલને ગાંધીજીએ અસહકારના અહિંસાત્મક અમુક સિદ્ધાંત તરીકે વાપરી છે. જૈન મહાજન સંઘ, કારણ પ્રસંગે પાખી હડતાલરૂપ અસહકાર કરતું હતું, અને તે પણ પ્રેમ, સત્ય, દયા, અહિંસા અને રાજાની સાથે પૂજ્યભાવ રાખીને કરતે હતું અને રાજ્યમાં ચાલતું અંધેર તેથી દૂર કરવામાં આવતું હતું. હાટે તાળાં દેવાં તે હડતાલ છે, વૈષ્ણવ હિંદુઓ હડતાલ પાખીને અણુજા (અનુઘમ)ના નામથી સ બેધે છે. ગાંધીજીએ અસહકાર અહિંસાત્મક સ્વીકાય છે. જૈન મહાસંઘે તે પ્રભુ મહાવીરદેવ પહેલાં ઘણું તીર્થકરના વખતથી કારણ પ્રસંગે ધર્મસંઘની રક્ષાથે પાખીરૂપ અસહકાર પ્રારંભે હતું. ગાંધીજીએ પણ અપેક્ષાએ તેનું અનુકરણ કર્યું છે, અને શુભકર્મોની સાથે સહકાર પ્રશસ્ય છે અને હશે તથા દુષ્ટકર્મોની સાથે અસહકાર પ્રશસ્ય છે. કેઈ પણ પ્રજા તથા કોઈ પણ દેશની સાથે જ્યાં પ્રેમ ઐક્ય છે ત્યાં સહકાર છે. જ્ઞાનીઓ વડે કરાતા મેહના અસહકારમાં ઠેષ ધિક્કારની ગંધ નથી. અજ્ઞાનીઓના અસહકારમાં શ્રેષા ધક્કારની ઉત્પત્તિ છે. ગૃહસ્થાવાસમાં રહેલા મનુષ્ય સહકાર અને અસહકાર બનેને અપક્ષ એ આદરે છે અને બન્નેને સાધન તરીકે વાપરે છે જ્ઞાની ત્યાગી મહાત્માઓ તે પિતાને નાશ કરનારાનું પણ અશુભ કરતા નથી તેથી તેઓ ઠેઠ પ્રભુની નજીકનું પદ પામેલા હોવાથી તેઓના ઉપદેશની સર્વ દુનિયાપર સારી અસર થાય છે.'
For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હાલમાં સુરાપ વગેરે દેશમાં યુદ્ધ પ્રસંગે અધર્માં અનાય અનીતિથી ચુદ્ધો થાય છે. હવાઈ વિમાનમાંથી એખ વગેરે ફૂંકતાં નિરપરાધી લેાકેાના નાશ થાય છે. પાંચ દશ માઈલ ગાળા ફેકનારી તેાપાના યુદ્ધોથી નિરપરાધી લેાકેાના નાશ થાય છે, ઝેરી હવાથી પણ તેવી અધ હિંસા થાય છે તે શું સુધારા છે ? તે સુધરેલી દુનિયા કહેવાય ? કે આવાં અધર્માં યુદ્ધોથી પગલી દુનિયા કહેવાય ? તેના સ્વાર્થ અન્યાય પક્ષપાત દૂર કરીને વિચાર કરવામાં આવશે તે સત્ય સમજાશે, આર્યએ પૂર્વ અધ યુદ્ધો કે જેમાં નિરપરાધી હજારા મનુષ્યા મરે એવાં યુદ્ધો કર્યા નથી. વાંચા !!! જૈનશાસ્ત્રો અન હિંદુશાસ્રા. પશુઅલ સત્તાથી વિશ્વમાં શાંતિ, સુખ, સત્યને નાશ થાય છે માટે સર્વરાજ્યાએ તેના સુધારા કરવા જોઇએ. કાઇ પણ પ્રજાને ન્યાય આપ્યા વિના તેનાપર સત્ય રાજ્ય કરી શકાતું નથી. પ્રજાને ગુલામ નિઃશસ્ત્ર મનાવી તેનાપર રાજ્ય કરવું એ પશુઓપર રાજ્ય કરવા અરાબર કા છે. પ્રજાની સર્વપ્રકારે માદ્ઘાંતર ઉન્નતિ કરવી એજ રાજ્ય અને રાજાનું કર્તવ્ય છે. એમ જૈનધર્મશાસ્ત્રામાં પ્રતિપાદન કરેલું છે. હાલમાં હિંદમાં હિટ્વીદેશીસંસ્થાનાના રાજાઓ અને ઠાકેારા કરતાં (બ્રટીશ રાજ્ય વહીવટ એક અપેક્ષાએ કહીએ તેા કરાડ ઘણા સારા છે. હજી બ્રિટીશ ન્યાયમાં મ્હને સાપેક્ષિકશ્રદ્ધા છે. બ્રિટીશના ન્યાય જે દેશી રાદ્ધઓ, ઢાકેારા સ્વીકારે તેા તેઓ દાસના દાસપ્રજામાં ચૈતન્ય સ્ફૂર્તિ પ્રગટાવી શકે. દેશી સસ્થાનામાં હાલ પ્રજાએ માથું ન મારવુ તેમાજ લાભ છે અમેરિકા વગેરે દેશેાની અપેક્ષાએ બ્રિટીશના હિંદપરના રાજ્યમાં અનેક સુધારા થવાની જરૂર છે. અને સુધારા થતાં બ્રિટીશ મહારાજ્યના યશ ન્યાય વખણાશે. ભાવિના ઉદરમાં જે થવાનું તે હશે તે થશે.
મારા ભક્ત શિષ્યાના આગ્રહથી સ્વદેશના સ્વરાજ્ય શિક્ષસુની દિશા દેખાડી છે. તેમજ સવિશ્વદેશાને વિશ્વસ દેશ કાવ્ય રચી ખાહ્યનું અને આત્માનું સ્વરાજ્ય સમજાવ્યું છે. તેમાં મારે
For Private And Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધાર્મિક પારમાર્થિક આશય છે. બ્રિટીશ રાજ્યદ્રોહના એક વિચાર માત્રને પણ સ્વપ્નમાં પણ કરી શકુ નહીં પણ મ્હને જે સત્ય સુજે તેના ઉપદેશ, સવિશ્વદેશેાને પ્રેમે સમભાવે આપી શકું. આત્મરૂપ જન્મભૂમિની સેવા કરવી એ મારી ઔપદેશિક ક્રુજ છે તે માટે જે લખાયુ, તેમાંથી હું સષ્ટિની પેઠે સત્ય સારૂ ગ્રહણ કરશે. બ્રિટીશરાજ્યના આશ્રય નીચે રહીને અને બ્રિટીશરાજ્યના હુકમાને પાળીને હિંદીઓએ પ્રજાપણું જાળવી રાજ્યદ્રોહ અને કાયદાના ભંગ નહિ કરતાં સ્વરાજ્યના હક્કોને પ્રેમ વિનયપૂર્વક માગવાની રીતિ અખત્યાર કરવી. ગાંધીજી અસહકાર અને સત્યાગ્રહુ કાયદા ભંગની લડત જે ચલાવે છે તેથી કંઇ એકદમ તુર્ત સત્ય સ્વરાજ્ય મળનાર નથી, તેમજ અસહકાર તથા કાયદાભંગલડતથી ગાંધીજીને એકવાર પાછા પડવાને વખત આવશે. હળવે હળવે સવિનયથી આગળ વધવુ જોઇએ. હિંદુસ્થાનની સÖપ્રજાઓમાં બ્રિટીશ રાજ્યથી શાંતિ પથરાઈ છે, તેવી શાંતિ કાયમ રાખવા માટે પ્રથમ તા હિંદવાસીઓને લાયક મનાવવા જોઇએ. જેમ જેમ હિંદીઓમાં માહ્યરાજ્ય કરવાની ચાગ્યતા પ્રગટે તેમ તેમ પ્રથમ તે તેઓને કેળવવા જોઇએ. બ્રિટિશાની પેઠે રાજ્યકારભાર વ્યવસ્થા ચલાવવાની શક્તિ હજી હિંદીઓમાં પૂર્ણતયા પ્રગટી નથી. હિંદીઓએ રાજ્યના અને રાજાના દ્રોહ ન કરવા. તેઓના કાયદાઓમાં ચેાગ્ય ફેરફારા કરાવવા પશુ રાયની અવ્યવરથા થાય એવી અયેાગ્ય પ્રવૃત્તિ ન સેવવી અને માહ્યરાજ્ય વહીવટ કરવાને માટે આધ્યાત્મિક સદ્ગુણ્ણાને પ્રકટાવવા જોઇએ. હિંદી અને બ્રિટીશ પ્રજાનુ ઐક્ય મિત્રાચારી વધે અને કાયદાઓમાં સુધારા થાય એવી વ્યવસ્થાથી વર્તવુ. અભણ તાફાની લેાકેા ઉશ્કેરાઈ જાય અને તફાના કરે તથા બ્રિટીશ રાજ્યને ઉથલાવી પાડવા ખુનામરકી ચલાવે,અનેતેથી ઉલટુ અધેર વર્તાવ,એવુ' અાગ્ય કાર્ય ન બને એવી રીતે સ્વરાજ્યની ચળવળ ચલાવવી જોઇએ. ચેાગ્ય રીતે બ્રિટીશ શહેનશાહના છત્રનીચે સ્વરાજ્ય શાંતિપૂર્વક
For Private And Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મળે એવી ચળવળ કરવી. બાહ્યરાજ્ય મેળવવા માટે તે બ્રિટીશેની પિઠ હિંદીઓએ રાજ્ય શિક્ષણકળા પામી વર્તવું જોઈએ અને આધ્યાત્મિક આત્મરાજ્યની પ્રાપ્તિ માટે તે પ્રભુ મહાવીરદેવના ઉપદેશાનુસાર વર્તવું જોઈએ. ગુણ ગ્રહવા અને દુર્ગણે ત્યજવા જોઈએ. વિશ્વમાં વર્તતાં સર્વ બાહ્યરાજ્યના શુભ ગુણકર્મોને ગ્રહવા જોઈએ અને અશુભ ગુણકર્મોનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. હિંદીઓ જે બળ, ખૂનામરકી, બાહ્યસ્વરાજ્ય લેવા માટે કરશે અને તેથી તેમને રાજ્ય મળશે તે પણ તેઓ લાંબી મુદત સુધી સ્વરાજ્ય ટકાવી શકે નહિ. અને આર્યરાજ્યના પ્રાચીન આદભૂત બની શકશે નહિ, સાત્વિક ગુણેથી પ્રગટાવેલું રાજ્ય લાંબાકાલ સુધી ગમે તે દેશની પ્રજા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. સર્વ ખંડમાં સાત્વિકરાજય એજ સ્વર્ગ રાજ્ય છે. સર્વવિશ્વમાં સાત્વિકરાજ્ય પ્રસરે. ન્યાયી રાજાને તાબે પ્રજાઓ રહે તેમાં વ્યાવહારિક સ્વતંત્રતા છે. આર્ય મહત્તાની સાથે પ્રજાએ હિંદની મહત્તાને જાળવવી જોઈએ. સર્વદેશોમાં સ્વતંત્રતા હાલ ગણાય છે પણ સદ્દગુ
ની મહત્તા વિનાની સ્વતંત્રતા છેવટે આકાશમાં પ્રગટેલી વિજબીની પિઠે ક્ષણમાં નષ્ટતાને પામે છે. હને સર્વ ખંડપર સમભાવ છે. કે દેશ માટે નથી. હિંદદેશપર રાગ નથી તેમ ઈંગ્લાંડાદિ અન્ય દેશ પ્રજાપર દ્વેષ નથી. પરમાત્માને દેશ તે મારે દેશ છે. પરમાત્માને ધર્મ, જાતિ તેજ મારો ધર્મ જાતિ છે. કાળીગારી ચામડીમાં મહને ભેદભાવ નથી. સર્વદેશની પ્રજાએ એકાત્મશુદ્ધ પ્રેમ મિત્રભાવે તે અને પરસ્પરમાં પ્રભુ દેખે એવી રીતે વતી આધ્યાત્મિકસ્વરાજ્ય પ્રાપ્ત કરે એજ મારી ઈચ્છા છે. વ્યવહારથી સ્વસ્વજન્મભૂમિમાં જન્મેલા લેકેને ન્યાય, શોર્ય, આત્મગ અને પ્રમાણિકતાથી કાકા
મળે એ જન્મસિદ્ધ હક્ક છે. ત્યાગીઓને પ્રભુ મેળવવાને હક છે તેમ સર્વલેકેને રવસ્વ જન્મભૂમિનું સ્વરાજ્ય મેળવવાને ગૃહાવાસમાં હકક છે. ભૂમિ, પશુ, લક્ષમી, ધાન્યાદિક વિના ગૃહસ્થાવાસમાં એક ક્ષણ પણ જીવી શકાય નહિ. ત્યાગીઓએ ગૃહસ્થને વ્યાવહારિક અને નૈશ્ચયિક અને પ્રકારના સ્વરાજયને
For Private And Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપદેશ દેવે જોઈએ. ગૃહસ્થોને પ્રથમ વ્યાવહારિક સ્વરાજ્યની જરૂર પડે છે. કલિયુગમાં કલિયુગના અનુસાર સ્વરાજય હેાય છે અને સત્યયુગમાં સત્યયુગના અનુસાર રાજ્ય વતે છે. સર્વલકને સત્યયુગના સ્વરાજ્યનું ધ્યેય હોય છે પણ વર્તમાનમાં તે વર્તમાન દ્રવ્યક્ષેત્ર કાલભાવાનુસારે રાજ્ય પ્રાય: પ્રવર્તે છે. જે કાલે જેવી રીતે છવાય, વર્તાય તેવી રીતે વર્તવું. થેય ઉચ્ચ હોય છે પણ આખી દુનિયાને ત્રણ પ્રકૃતિની નાનાવિભિન્નતાથી એક સરખી સ્થિતિમાં લાવી સ્થાય નહિ. દેશકાલનુસારે ગૃહસ્થદશાના સ્વરાજ્યની પ્રાપ્તિ માટે ગૃહસ્થોએ પોતાને સુજે તેવા ઉપાયે લેવા, તેમાં ત્યાગીઓની સલાહ લઈ પોતાની સ્થિતિ માટે પિતાની પારિણામિકબુદ્ધિથી વ્યવહારમાં વર્તવું. બાહ્યસ્વરાજ્ય એ અમારી ત્યાગી દષ્ટિએ સ્વરાજ્ય નથી. તેથી અમે તેમાં ફક્ત સદ્ગુણેથી લાયક બની શુદ્ધાત્ર રાજ્યની સાથે બાહ્યસ્વરાજ્યની દશા દર્શાવી છે. બાકી તેઓનું કાર્ય તેઓ જાણ કરી શકે. અમેતે સદ્દગુણે અને સત્યવૃતિનો સદુપદેશ આપી શકવાની દિશા દેખાડી શકીએ છીએ, (સાણંદ પ્ર સમાપ્ત)ભજનસંગ્રહ નવમા ભાગમાં સદગુરૂ સ્વરૂપનામના ગ્રન્થને દાખલ કર્યો છે તેમાં જેનશાસ્ત્રોના આધારે ત્યાગી મુનિયે ગુરૂ હોઈ શકે છે પણ ગૃહને કે જેઓએ ત્યાગીપણું સ્વીકાર્યું નથી તે ત્યાગી ગુરૂ હેઈ શકતા નથી એમ જૈનશાસ્ત્રોના આધારે પ્રતિપાદન કર્યું છે. કેટલાક જેને હાલમાં દશવીશ વર્ષથી ગૃહસ્થ શ્રાવકને મુનિની પેઠે ગુરૂ માની લે છે, તેઓને જૈનશાસ્ત્રાધારે હિતશિક્ષા આપી છે, તેને જેનશાસ્ત્રોને પ્રમાણિક માનનારા જેને વાંચશે તે તેઓને સત્ય સમજાશે. ગૃહસ્થને માટે ગૃહસ્થ ધર્મના સંસ્કાર કરાવનાર ગૃહસ્થ ગુરૂ હોઈ શકે અને તેનું આચાર દિનકરગ્રન્થમાં પ્રતિપાદન કર્યું છે. તેવા ગૃહસ્થગુરૂ વર્ગનું ખંડન કરવામાં આવ્યું નથી પણ આતે જે લેકે ત્યાગમુનિ ગુરુના ઠેકાણે ગૃહસ્થને ગુરૂ માની વર્તે છે અને ત્યાગી શુરૂ, વર્ગનું ખંડન કરે છે, તેઓને જૈનશાસ્ત્રાનુસારે હિતશિક્ષા દર્શાવી છે અને તેઓના હદયમાં રહેલા વિચારને પૂર્વપક્ષ ગણીને
For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તર પક્ષમાં જેનાગમાના આધારે ઉત્તર આપવામાં આવ્યા છે તે વાંચકા સહેજે સમજી શકશે. છેવટે સ ંગ્રહનયપ્રતિપાદિત સત્તાની અપેક્ષા તથા વ્યવહારનયની અપેક્ષા તથા નિશ્ચયનયની અપેક્ષા ગર્ભિત સંસ્કૃત ભાષામાં ગુરૂગીતા રચી હુંતી, અને જે પાંચ વર્ષ પૂર્વે છપાઇ ગઇ હતી તેમાં સુધારા ને વધારા કરી છાપવામાં આવી છે. ગીતાર્થ ગુરૂની ગમ લઈને ગુરૂગીતા વાંચવી. વ્યવહારનયની અપેક્ષાએ ગીતા મુનિ ગુરૂ સમજવા. અને નિશ્ચય નયની અપેક્ષાએ આત્માજ આત્માના ગુરૂ છે તે અપેક્ષાએ આત્મારૂપ ગુરૂની સ્તુતિ ભક્તિ દર્શાવી છે. સ ંગ્રહનય ગ્રાહક સત્તાની અપેક્ષાએ સર્વજીવા તે સત્ છે માટે તે સત્તા એ ગુરૂ છે. નિશ્ચયનયની અપેક્ષાએ આત્મા જ દેવગુરૂ અને ધર્મ રૂપ છે. યાદશમાગુણસ્થાનક સુધી વ્યવહાર છે, માટે શિષ્યને કેવલજ્ઞાન થાય અને શિષ્યને કેવલજ્ઞાન થયું છે એવી ખબર ગુને ન પડે ત્યાં સુધી શુને વંદન કરવાનું ઝૈનાગમમાં જણાવ્યું છે. यथाधर्मपरीक्षापत्र. १७०
ववहारो विहु बलवं जंवंदइ केवलोवि छउमत्थं, સદ્દામ મુંદ્ગદ્ । સુઅયવહારપમાખતો || ફ્
વ્યવહારનય બળવાન છે જે માટે કેવલી પણ છદ્મસ્થ ગુરૂને વાંઢે છે અને આધાકમી આહાર ભાગવે છે, શ્રુતવ્યવહારને પ્રમાણ કરીને કેવલી પણુ છદ્મસ્થગુરૂને વાંદે છે અને છદ્મસ્થગુરૂની આહારાદિકથી સેવા કરે છે, માટે શ્રુતવ્યવહાર મળવાન્ છે, તેથી શ્રુતવ્યવહારને પ્રમાણુ માનીને ગીતા મુનિગુરૂની સેવાભક્તિ કરવી પણ નિશ્ચયનયથી એકાંતે આત્માને ગુરૂ માનીને શ્રુતવ્યવહારી ગુરૂને ત્યાગ ન કરવા અને તેમની આજ્ઞાનો ભંગ ન કરવા, આ કાલમાં શ્રુતવ્યવહારે સરાગસંયમી ગુરૂએ વર્તે છે, માટે વીતરાગી ગુરૂનું વર્ણન વાંચીને સરાગીગુરૂના ત્યાગ ન કરવા. વ્યવહારનય કથિત ગુરૂના ત્યાગ કરતાં તીર્થાòદનું પાપ લાગે છે. કહ્યું છે કે-ગુણસ્થાનમારોકે
For Private And Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जर जिणमय पवजह तामा ववहार जित्यये मुबह ववहारमओच्छेष- तित्थुच्छेओ जओ भणिओ ॥ १ ॥
જો તું જિનમતને અંગીકાર કરતા હાય તેા વ્યવહારનય અને નિશ્ર્ચયનયના ત્યાગ ન કર. તેમાં પણ વ્યવહારનયના ત્યાગ કરતાં તીર્થાચ્છેદ આાય છે એમ આગમમાં કહ્યું છે માટે શ્રુતવ્યવહારનયપ્રતિપાદિતગુરૂની સેવાભક્તિ કરવી અને તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તવું. ધર્મ પરીક્ષા ગ્રન્થ-પત્ર ૨૪૨ માં શ્રુતજ્ઞાની મુનિ ગુરૂને કેવલી સમાન કય્યા છે. ચા.
छडमत्थो पुण केवलि
कप्पो अपमत्तसंजओ णेओ ॥
सोविअ संजमजोगे, उवउत्तो सुत्तआणा ॥ १ ॥
છદ્મસ્થ પણ કેવલી સરખા ગીતા મુનિ છે. તે કેવા ગીતા હાય છે તે જણાવે છે. અપ્રમત્ત સયત અને તે શ્રુતની આજ્ઞાવડે સયમયાગમાં ઉપયુક્ત એવા જાણવા. જ્યાંસુધી કેવલજ્ઞાન ન થાય ત્યાં સુધી ગુરૂની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તવાની જરૂર છે. આત્માનું ગુરૂપણું સત્તાએ અનાદિ કાલથી છે પણ નિમિત્ત કારણુરૂપ ગીતા ગુરૂ વિના તે પ્રગટ થતું નથી. નિમિત્ત ગુરૂના શરથા નૈૠયિક શુત્વ કે જે આત્મામાં રહેલું છે તે પ્રગટે છે. આત્મા વસ્તુત: નિશ્ચયથી ગુરૂ છે પણ તે ગુરૂરૂપ ન થાય ત્યાંસુધી વ્યહાર ગુરૂની આજ્ઞા પ્રમાણે વર્તવામાં જામાત્ર પણ શંકા ન કરવી અને સદ્ ગુરૂને સર્વસ્વાર્પણું કરીને ગીતાર્થ ગુરૂની સેવાભક્તિ કરવી. આયા, ગચ્છ, સંઘની સેવાભક્તમાં અર્ખાઈ જવું. આચાર્યની સેવાભક્તિમાં અર્ષાઇ જતાં અપકર્મ બંધ અને કર્મની ઘણી નિરા છે. દશાશ્રુતક"ધ ચૂણીમાં આચાર્યાદિના અવર્ણવાદીઆને શિક્ષા કરવાનું લખ્યું છે. સંથથા-અવળવાÖપત્તિને તથા સૂત્રકૃદંગ ચૂંથિમાં મિøવિઠ્ઠીન્નુ ડિપતુ સમસંસ્થિર હોદ્ જૈનસ ધ આચાય ગચ્છાદિકના પ્રત્લનીકાને શિક્ષા કરવાથી સમ્યકત્વ સ્થિર થાય છે એમ અનેક સ્થળે જણુાવ્યું છે,
For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तघथा बृहत्कल्पभाष्यवृत्ती, आयरिए गच्छम्मिय, कुलगण संघेअचेइ अविणासे, आलोइय पडिकंतो सुद्धोज णिजरा बहुला।। आचार्यस्य वा गच्छस्य वा कुलस्य वा गणस्य वा संघस्य वा चैत्यस्य वा विनाशे उपस्थितेसति सहअयोधिप्रकृतिना स्ववीर्यमहापयता तथा पराक्रमणीयं यथा तेषां आचार्यादीनां विनाशो नोपजायते, सच तथा पराक्रममाणो यद्यपराधमापनस्तथाऽप्यालोचितपतिक्रान्तः शुद्धः गुरुसमक्षमालोच्य मिथ्यादुष्कृतप्रदान मात्रेणैवासौशुद्धइतिभावः ॥ कुतइत्याह यत् यस्मात् कारणात् विपुला महती निर्जरा कर्मक्षयलक्षणा तस्यभवति पुष्टालम्बन मवगम्य भगवदाज्ञया प्रवर्तमानत्वादिति ॥
વિશુકુમાર કાલિકાચાર્ય વગેરેનાં તથા નિશીથ ચૂમાં સાધુઓના રક્ષણ માટે એકસાધુએ દંડવડે સિંહને માર્યો ઈત્યાદિ અનેક દષ્ટાંત મોજુદ છે. ગૃહસ્થનેને સ્વાસ્તિત્વ માટે દેશ, સંઘ, કુટુંબ, ભૂમિ, રાજ્યલક્ષ્મી આદેની જરૂર હોય છે. તેઓને પણ ચેટકરાજા વગેરેની પેઠે ધર્મની રક્ષા માટે ક્ષાત્રાગ્ય ધ યુદ્ધ કરવું પડે છે. ગુરૂના ભક્તને ગુરૂની સેવાભક્તિમાં અપાઈ જવું તેજ સાર છે એમ નિમિત્તભૂત તથા સમકિતચારિત્રદાયક ગુરૂના માહમાને ગુરૂગીતામાં જણાવ્યા છે. કેટલાક પંડિત એવા પ્રતિપક્ષી દુર્જને, નાની અપેક્ષા ટાળીને પ્રસ્થની અપ્રતિષ્ઠા કરવા અવળે અર્થ કરી બાલજીને ભરમાવે એમ બનવા યોગ્ય છે. ગુરૂગીતામાં જ્યાં ત્યાં સાતનની અપેક્ષા ગર્ભિતગુરૂસ્વરૂપ જણાવ્યું છે. શ્રદ્ધાભક્તિથી ગુરુને સેવતાં સર્વકાર્યની સિદ્ધિ થાય છે. દ્રોણાચાર્યની માટીની મૂર્તિ કરીને એકલવ્ય ભિલ્લે પૂજા કરી ધનુર્વિદ્યાની સિદ્ધિ કરી તે સાક્ષાત્ ગુરૂની સેવાભક્તિમાં અપઈ જવાથી ભક્ત શિષ્ય આપેઆપ ગુરૂ અને પરમાત્મા બને તેમાં કશું કંઈ આશ્ચર્ય નથી. જે ગુરૂની હત્તા જાણે છે તેજ ગુરૂને ભક્ત શિષ્ય બની શકે છે. ગુરૂ ગીતામાં વ્યવહાર અને નિશ્ચયનય ગભિત આધ્યાત્મિક ગુરૂ
For Private And Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વરૂપ દર્શાવવામાં આવ્યું છે, તેને અનુભવ ખરેખર અધ્યામજ્ઞાની સ્વપર સિદ્ધાંત જ્ઞાતા ગીતાર્થગુરૂની સેવાભક્તિથી જ ખુલે છે, માટે ગીતાર્થગુરૂએની પાસે જઈ તેઓની સેવાભક્તિ કરવી કે જેથી તેઓ ગુરૂગીતાના ભાવાર્થને નયેની અપેક્ષાએ સમજાવશે. મારા આત્માનું વલણ વાચકેને કેટલાંક કારણેથી અધ્યાત્મપ્રતિ જણાશે અને તે એગ્ય છે છતાં આગમવ્યવહાર પરંપરાદિની શ્રદ્ધા માન્યતા અને તે પ્રમાણે ઉપદેશમાં તથા યથાશક્તિ પ્રવર્તનમાં શ્રદ્ધા છતાં મારાથી જેટલું ન પ્રવર્તાય તેટલું હીનત્વ માનું છું. મને જેનશાસ્ત્રોની દરેક માન્યતામાં પૂર્ણ વિશ્વાસ છે એમ વાચકે સજીને મારા લખાણુને નયેની અપેક્ષાઓ જાણી મારી છદ્મસ્થ દ્રષ્ટિથી થએલી ભૂલચૂકદની ક્ષમા કરશે છેવટે રત્નાકર પચ્ચીશીને ગુર્જર ભાષામાં શ્રીમદ્દ દેવચંદ્ર મહારાજે આદીશ્વરની વિનતિરૂપ અનુવાદ કર્યો છે તે પ્રાંતમાં દાખલ કર્યો છે. ભજનસ ગ્રહ નવમા ભાગનાં આઘનાં ભજને ગ્રન્થ અને પદ્યને સં. ૧૯૭૬ ની સાલનું વિજાપુરમાં ચેમાસું કર્યું ત્યારે ચોમાસામાં રચવામાં આવ્યાં છે. સુદર્શનાસુબેધ, શ્રેણિકસુબેધ, પ્રિયદર્શના પ્રિલ, શ્રાવિકાસુબેધ, અભયકુમાર નીતિબેધ, જીવક, વગેરે પત્ર ૨૪૧ સુધીનાં કાવ્ય વિજાપુરના સં. ૧૯૭૬ ના ચોમાસામાં જ્ઞાનમંદિરના સેંયરામાં રચેલાં છે. સં. ૧૯૭૭ નું
મારું સાણંદમાં ત્યાંના સંઘના આગ્રહ ભક્તિ પરિણામથી કરવામાં આવ્યું ત્યારે ત્યાં સાણંદમાં સર્વ કામમાં જે કંઈ દારૂ વાપરતા હોય તેઓને દારૂ નહિ વાપરવાનો બોધદેવાથી સાણંદની સર્વકામે ભેગા મળી દારૂ નહિ વાપરવાનો ઠરાવ કર્યો હતો તે વખતે દારૂ નહીં વાપરવા સંબંધી રજપુતના ચેરામાં બોધ આપ્યું હતું તેમજ વહેરાના ઝીનમાં સાણંદની સર્વ કેમ આગળ ઉપદેશ આપી ઠરાવ કરાવ્યું હતું. તેમજ મહુડી વગેરે ગામોમાં દારૂ નહીં વાપરવાના ઠર કરાવ્યા હતા, તે વખતે સાણંદમાં દારૂની કવિતા રચી હતી. દારૂની કવિતાની આગળની સર્વકવિતાઓ કે જે પત્ર ૩૨૧ સુધીની છે તે સાણ દમાં રચવામાં આવી હતી અને
For Private And Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પત્ર ૩રરચ્ચી. રપર સુધીનાં કાર્યોને મેસાણા વગેરે સ્થળે રચવામાં આવ્યાં છે. ગુરૂગીતાને સ. ૧૯૭૨ની સાલમાં વિશ્વપુરમાં રચી છે. ગુણાનુરાગી મનુષ્ય, સત્યના આકાંક્ષીજને, જ્યાં ત્યાંથી ગુણાનુરાગ દષ્ટિથી સત્ય ગ્રહણ કરે છે, તે તેઓ આ પુસ્તકમાંથી જે જે રૂચે તે હંસની પેઠે ગ્રહણ કરે અને આત્માની ઉન્નતિ તથા શુદ્ધિ કરે. સર્વવિશ્વજીવા આત્માની શુદ્ધિના માર્ગે વળે. સર્વ જેનોની ઉન્નતિ થાઓ.
इत्येवं ॐ अहं महावीर शांन्तिः ३
સં. ૧૯૭૯ શ્રાવણ સુદ ર
મુ. વિજાપુર
મુનિશ્રી દેવેન્દ્રસાગરજીનું
જીવનચરિત્ર,
મુનિશ્રી દેવેન્દ્રસાગરજીની જન્મભૂમિ ગેરિતાગામ છે. વિજાપુરથી પશ્ચિમ દિશાએ ચાર ગા પર ગેરીતાગામ છે. ગેરીતાગામમાં પહેલાં પંડિત મુનિયે આવીને રહેતા હતા તેમનું સંસારી નામ ડાહ્યાભાઈ હતું અને તેમના પિતાનું નામ પિતાંબરદાસ હતું. તેમના કાકા સુરચંદભાઈ સ્વરૂપચંદ તથા મૂલચંદ સ્વરૂપચંદ એ બે હતા અને તે બે વિજાપુરના વતની હતા સુરચંદભાઈએ જ્ઞાનશીતલ વિલાસ વગેરે ગ્રંથ રચ્યા છે. સૂરચંદભાઈ વગેરે ત્રણે ભાઈ યુવાવસ્થામાં શિનેર પાસેના સાડલી વગેરે ગામમાં વ્યાપાર નિમિત્તે ગયા હતા. ત્યાં શ્રી હુકુમમુનિજીની સંગતિ થતાં તેઓ તેમના શ્રાવકે થયા હતા. પિતામ્બરદાસ પાલેજમાં વ્યા પાર કરવા ગયા અને મૂલચંદભાઈ પણ પાલેજમાં વ્યાપાર નિમિત્તે ગયા. સુરચંદભાઈએ વિજાપુર આવ્યા બાદ વ્યાપાર ત્યાગ કર્યો હતે. તે ત્રશુમાં સુરચંદભાઈ વિશેષ વિદ્વાન હતા.
For Private And Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિજાપુર વિશાશ્રીમાળી જ્ઞાતિના શ્રેષ્ઠ શા. દલસુખભાઈ સરૂપ પણુ એ ત્રણની ટેળીમાં ભળ્યા અને તે પણ હુકમમુનિ જીના શ્રાવક બન્યા, તેમના પરિચયમાં ડાહ્યાભાઈ આવ્યા તેથી તેમને પણ તેમના નૈઋયિક આધ્યાત્મિક સંસ્કારની અસર થઈ, પશ્ચાત સ. ૧૯૬૦ સાલમાં એ ચાર શ્રાવકની ટેળી અમારા સમાગમમાં આવી અને અમારા પર તેમની શ્રદ્ધા બેઠી. છેવટે સૂરચંદભાઈને તથા મૂલચંદભાઈને તથા પિતાંબરદાસને અમારા બેધથી વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનય બેની શ્રદ્ધા થઈ. પિતાંબરદાસને પણ શ્રદ્ધા થઈ. ડાહ્યાભાઈએ અમારી પાસે ગાભ્યાસ શરૂ કર્યો. તેમણે આધ્યાત્મિક અનેક ગ્રન્થનું વાચન શરૂ કર્યું. છેવટે તેમની અને દલસુખભાઈની ચારિત્ર લેવા ઈચ્છા પ્રગટી. દલસુખભાઈ વૃદ્ધ થયા હતા તેથી તેમને ના પાડી. ડાહ્યાભાઈએ સં. ક૬૯ ની સાલમાં કાઠિયાવાડમાં રાણપુરમાં માગશર માસમાં પં. અજિતસાગરગણિ પાસે અમારા નામની દીક્ષા અંગીકાર કરી અને તેમનું દેવેન્દ્રસાગર નામ પાડવામાં આવ્યું. તેમણે જ્ઞાનગર્ભિત વૈરાગ્યથી દીક્ષા અંગીકાર કરી. તેમણે દીક્ષા લીધી ત્યારે તેમની સ્ત્રીને પુત્ર પ્રસવે વીસ દિવસ થયા હતા તેમણે તેનું વાડીલાલ નામ પાડયું હતું તેમની દીક્ષાથી તેમની સ્ત્રીને અને સગાંને ઘણું લાગી આવ્યું પણ તેઓને બોધ આપવાથી તેઓ ખુશી થયાં. મુનિ દેવેન્દ્રસાગરે પ્રકરણે વગેરેને સારી રીતે અભ્યાસ કર્યો અને સંસ્કૃત ભાષાના વ્યાકરણને અભ્યાસ કરી ન્યાયશાસ્ત્રનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. સ. ૧૯૭૦ ની સાલનું ચેમાસું અમારી સાથે માણસામાં કર્યું અને પર્યુષણમાં તેમણે અઠ્ઠાઈ તપ ( આઠ દિવસના ઉપવાસ ) કર્યો. સં. ૧૯૭૧ નું સાલનું પેથાપુરમાં ચોમાસું કર્યું તે વખતે તેણે અમારી સાથે ચોમાસું કર્યું સં ૧૯૭૨ નું ચોમાસું તેણે અમદાવાદમાં કર્યું, અને ત્યાં મુકતાવલી વગેરે ન્યાયગ્રન્થને અભ્યાસ કર્યો. સં. ૧૯૭૩ નું ચોમાસુ અમારું પેથાપુરમાં થયું ત્યારે તેણે અમારા તેગુ એમનું કર્યું. જેમાસા બાદ ત્યાંથી વિજાપુરમાં આવવાનું થયું. વિજાપુ
For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જમાં હગ ચાહવાથી ગામની બહાર સ્ટેશન પાસે કાજુનિયાના ખેતરમાં ગુરૂ આંબાનીચે તંબુમાં રહેવાનું થયું. ત્યાં બસે શ્રાવકનાં ઘર વરયાં હતાં સં૧૭૪ સાલના પિશ, માઘ, ફાગણ એ ત્રણ માસમાં છાપરે તંબુમાં ગાળ્યા, તેમણે અમારી પાસેથી યૌગિક આધ્યાત્મિક જ્ઞાનનું અનુભવિક શિક્ષણ મેળવ્યું. સં. ૧૯૭૪ નું સાલનું અમારૂં ચેમા વિજાપુરમાં કર્યું ત્યારે તેણે કારણસર અમદાવાદ વિહાર કર્યો અને સાણંદ ચોમાસું કરવા ગયા અને ત્યાં સ્થિરતા કરી તેણે વ્યાખ્યાનમાં ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર વાંચવુ શરૂ કર્યું હતું. કમગે અષાડ સુદિ છઠ્ઠથી જ્વર શરૂ થયે, પશ્ચાત્ વિશેષ માંદગી છે અને સં. ૧૯૭૪ અષાડ સુદ તેરસે તેણે શરીરને ત્યાગ કર્યો અને સ્વર્ગગમન કર્યું. તેના આત્માને શાંતિ મળે. દેવેન્દ્રસાગરની પ્રકૃતિ શાંત, સરલ, સત્યાગ્રાહી તથા જ્ઞાનગ્રાહી હતી. તેણે પચરહાવ્રતને સારી રીતે વાળીને મનુષ્ય જન્મ સફલ કર્યો. સ સારમાંથી તેની બિલકુલ આસક્તિ ઉઠી ગઈ હતી તેથી તેણે સ્ત્રીને પુત્ર થતાં પણ પુત્ર મેહ ટાળી પોતાના વૈરાગ્યબળે દીક્ષા લીધી. સાણંદમાં તેના શરીરની અગ્નિસંસ્કાર કિયા વાથિયામાં પહેલી રાયણના વૃક્ષતળે કરવામાં આવી હતી. તે વખતે અમદાવાદથી શેઠ મણિભાઈ દલપતભાઈ તથા ભગત શા. વીરચંદભાઈ ગોક. ળભાઈ વિગેરે ઘણુ જેને ગયા હતા. તેની સાથે પત્ર વ્યવહારમાં જે જ પત્રે ઉગી હતા, તેઓને પત્ર સદુપદેશ બીજા ભાગમાં છપાવ્યા છે. તેના અગ્નિસંસ્કારાદિ પ્રસંગે ચડાવાના રૂ. ૨૨૫, ઉપજ્યા હતા તે સાણંદના સાગરગચ્છના સંઘે ભજન સંગ્રહ નવમ ભાગમાં છપાવવા ખાતે આપ્યા છે. શ્રી દેવેન્દ્રસાગરજી જેવા ત્યાગી વૈરાગી યેગાભ્યાસ મુનિવરોથી જૈનશાસનની વૃદ્ધિ થાઓ. મુનિ અમૃતસાગરજી, મુનિછતસાગરજી અને મુનિદેવેન્દ્રસાગરજી જેવા યુવક ઉત્સાહી જૈનધર્મોન્નતિકારક મુનિવરેની યાદી સદા રહે અને એવા ઉત્તમ મુનિયે વિશ્વમાં પ્રગટે. इत्येवं ॐ अहं महावीर शान्तिः ३
વિ. સં. ૧૯૭૯ શ્રાવણું સુદિ બીજ,
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
3
ભજન પદ્યસંગ્રહ ભાગ ૯ માનું શુદ્ધિ પત્રક
પત્ર
લીટી
અશુદ્ધિ.
શુદ્ધિ.
..
૪
G
૮
ง
૧૨
___ ?
૨૧
૫
૨૬
૨૭
૨૮
» “ “ છ
૪૬
૪૩
*
૨૩
૨૪
૩
૧૭:
૨૨
૧૭.
૧૭
૧૫
૨૧
૯
૧૪
७
Kidn
૧૯
૫
૩
* ?” ~ *
www.kobatirth.org
૧૭
થાવત
અને દ
અા
જયકર
સગ
વે
નાશ
જતાં
નાજા
ત્યાય
હાય
શુળા
મહિ
અને
અંનત
રગરગ મરે
કર્યો
ગુણા
ખરા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કરે
નરા
જીવન
For Private And Personal Use Only
{
તથા
માનદ
આત્મા
જયકાર
સંગ
વેરી
વિનાશ
થતાં
નારા
અનુકરણ
આત્મા ડમરતા=આત્મા અમરતા
થતા
ત્યાંય
હાય ત્યાં પ્રભુ
તા શાંતિ
શુભા
માંહિ
અને છે
'
મન ત
અનુકરણ છે
થાતા
રગરગમાંરે
કયા
ગણા
ખરા
કર
કરા
જીવ
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭.
ઘાત મારૂ આદિ શ્વાન
૨૧.
૪૪
શ્વન મત્ર
૨૩
મત
૪૬
છેડે
છેડે
४७
४७
૨૫
ભાવમ
૪૮
૧૪
૫
ભાવમાં કુસંપ દ્વેષન બળવંત
४८
૨૨
છેષ
અળવત
ત્યાં
૧૩ ર૫
ત્યા શી
પર
શીર્ષ
૫૪
પતિ
૫૪
૫૪
૨૩
પાત ત્યગ પાણાતે શતિ ખત
૧૧ ૨૩
ત્યાય
ત્યાગ પ્રાણાતે શાનિત ખંત ત્યાંય કરે વસતાં ભક્તમાં ચઊપાસ માંહિ
L
પ૮
વસત ભક્તોમા ચઊપસ
T
૨૩
મહિ
ખૂશ
બરા વર્ત
વર્ત
રા
નિજ
૬૮
વરાગી
વૈરાગી ?
For Private And Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
93
૩
૭૩
193
૭૪
૭૫
૭૫
७७
૭.
૮૫
૯૩
૯૫
૧૦૨
૧૦૭
૧૧૦
૧૧૫
૧ર૧
૧૪
૧૨૭
૧૨૭
૧૩૫
૧૩૭
૧૩૭
૧૩૮
૧૩૯
૧૪૨
૧૪૨
૧૫૪
”, ૪,
૨૪
૨૯
૧૭
૧૩
૧૫
૧૫
૧૭
૨૩
l,
ર
૫
૨૬
3
ર
૨૬
૧૧
૧૩
૨૪
૧૬
æ Ú
૨૮
www.kobatirth.org
૫૮
ભક્તા
ખરા
ભા
ચલ
પ્રમ
નક્ક
સયમ
ભગવાનનું
મા
દિલમા
ખીજી
સં
સયેગ
ધર્મ
મનડાં
છડા
પ્રકૃત્તિ
स्ब
પડત
બ્રહ્મ,
ચિદાનઃ
નિરિક્ષણ
ઊપ
લી
પુખી
યાખ્યા
સા
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભક્તો
મરા
ભક્તો
ખ્યાલ
ધમ
નક્કી
સયમ
ભગવાન
અંધા
દિલમાં
ખીજું
વ્યૂ
સ
સયેાગ ધ
મનડા
ઈંડા
પ્રકૃતિ
स्व
પડત
બ્રહ્મ
ચિદાનંદ
નિરીક્ષણ
ઉપસ્થ
ધલી
પંખી
વ્યાખ્યા
શાં
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮.
છૂપાતે આગળ
૨૩
નિંદા
૧૫૫ ૧૫૬ ૧૬૧ ૧૬૭ ૧૬૭ ૧૬૮ ૧૯ ૧૭૯
છપાતે આગળ મૂક્યાં નિદા શ્રેણિ સવાવસ્થા ધરવારે પાચમું બાધી રમનાર ચચલ કર્મોમાં દંપતી મોક્ષ
૧૭
૧૬
૧૯૩
૧૯૫
૨૦૮
૧૪
૧૫
શ્રેણિ સર્વાવસ્થા ધરવાંરે પાંચમું બાંધી રમનારા ચંચલ કર્મોમાં સત્ય દંપતીમક્ષ ગ્રન્થ જાગતાં બ્રહ્ન જાતિ આધાર બ્રા એવી દેવાનંદા જીવંતે આતમ સમ દેખવું
૨૦૯ ૨૧૧ ૨૧૨ ૨૧૨
જાગતા
પ્રદ્ય ફૂલનજાતિ આદ્યારે બ્રહ્ય
१७
૨૪
૨૨૮
૨૫
એવી
૨૩૪
9.
જીવતે આમસતમ
૨૩૭
૧૮
દેખ
૨૩૭ ૨૪૧ ૨૪૯ ૨૪૯ ૨૫૦ ૨૫૧ ૨૫૨ ૨૫૪
પરબ્રહ્મ મત્ર મહત કરજા
પરબ્રહ્મ મંત્ર મહંત કરો શ્રેય પ્રભુનો
શ્રય
૯
પ્રભુના
For Private And Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમજ્યાથી
૨૫૬
२७3
સમજ્યા અરૂ. સુગો
१३
૨૮૨ ૨૮૨
ધતિ
સવોગે ધતિ સં૫
२८६
સપ ચકે જીવતાં
૨૯૧
ચૂકે
૨૯૮
સ૬
3००
સ
३०१
બની
३०४
કાર્યો राजय
જીવંતા સર્વ સંતે બને
કર્યો राज्य धर्मी रोगो आतम व्यवहार
३३६.
१२
घर्मी
३३८
११
रागो आमण व्यवहार सर्व कामना
सर्वे
३३४ ३४५
मैत्रा
कामनो मैत्री अंधकारो रीझो
अंधकार रोझा
३४७ ३४८ ३४८ ३५० ३५०
Gun &
टाळा आपशा त्यां करुण गवेके
टाळो आपशो ज्यां करुणा गवेके
For Private And Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अभवीने
३५९
३५९ ३६२
अभवाने कहाए कराए पच होय छे माहे करे . मूनि
कहीए करोए पंच होय
३६६
१५
मोहे
करेने
मुनि
३६७ ३६७
वित्
विद्
थावे
३६८ ३६८
३६८
थाव मूयगडांग सुत्रमा साथी परमाथ
सूयगडांग सूत्रमा स्थाथी
३७४
३७२
परमार्थ
नवी भाति गुरु परज्योति तारका मना ज्याति
नहीं भ्रान्ति गुरुः। परंज्योति तारकश्च
मनो
ज्योति
४०९
.
..
४१२
For Private And Personal Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
विषयांक.
ne no ..
"
१०४
भजनसंग्रह नवमा भागनी विषयानुक्रमणिका.
विषय. १ अधिकारी बनो. २ प्रभुम्य जीवन. ३ मृत्यु अने जीव. ४ सहकार अने असहकार. ५ श्राविकासुबोध-ग्रन्थ. ६ श्री अभयकुमार नीतिबोध-ग्रन्थ. ७ प्रियदर्शना प्रबोध-ग्रन्थ. ८ सुदर्शना सुबोध-ग्रन्थ.
प्रभु महावीरदेवनो जीवकबोध-ग्रन्थ श्रेणिक सुबोध-ग्रन्थ.
महाप्रभु महावीरदेवनो वैराग्योपदेश. ११४ १२ प्रभु महावीरदेवनो जैनोने उपदेश. ११५ १३ परब्रह्म महावीर प्रभुनो विश्वने उपदेश. ११६ १४ देव अने राक्षस ग्रन्थ.
११७ १५ स्वदेश. १६ चतुर्वर्ण स्वरूप आत्मा १७ असंख्यप्रदेश खंडरूप आत्मविश्व १२३
भारतदेश परतंत्रता
१२५ २० स्वतंत्रता
१२७ २१ स्वराज्य २२ ,आस्तिक २३ नास्तिक
१२० १२२
१२४
१२९
For Private And Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१४१ १४४
१५३ १५६
२४ खरा ए संत भक्तो छे
१३४ २५ पवित्र ग्रन्थ
१३५ २६ स्नान ग्रन्थ
१३७ तीर्थयात्रा-ग्रन्थ २८ ब्राह्मण २९ ब्राह्मण
१४५ ३० महावीर जाप
१४६ ३१ महावीर शरण
१४८ ३२ आत्म महावीर-ग्रन्थ
१५१ ३३ आत्म महावीर लगनी ३४ कर्ममाया ३५ कर्मभोग
१५८ बे परवा प्रेम त्यां प्रभुदर्शन
१६१ ३८ लालन
मन वशकर ४० त्यागपणुं
१६५ ४१ मुक्ति महेलनां चउद पगथीयां ग्रन्थ १६९ ४२ प्रभु प्रेमीनां लक्षण महावीर प्रभुनी भक्ति
१७१ ४४ यशोदानी प्रभु महावीर भक्ति १७२ ४५ मोहनी कुरबानी ग्रन्थ ४६ यज्ञ स्वरूप ग्रन्थ
१७५ ४७ प्रियदर्शना प्रबोध ग्रन्थ
१८१ ४८ यशोदानी प्रियदर्शना पुत्रीने हितशिक्षा ग्रन्थ.
२०५
३७
१६२
१६३
१७०
१७३
For Private And Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२११
४९ त्रिशलाए आपेल पतिलक्षण बोधग्र २०७ ५० दंपती मोक्ष ग्रन्थ ५१ श्री महावीर प्रभुनो नंदिवर्धनने आत्म
बोध ग्रन्थ ५२ आत्मप्रकाश ५३ अनन्त ब्रह्मवर्तुल ५४ मनदृष्टि अने आत्मदृष्टि ५५ आत्मकमाणी ५६ आत्मोपयोग ५७ म्हने ५८ अनादि अनंतात्मा ५९ सत्संगति ६० मारी पाछळ आवो नहि ६१ महावीर मेळ ६२ मृत्यु पाछळ ग्रन्थ ६३ मृत्यु पाछळ ६४ नित्य दिवाळी ६५ यादी ६६ दारु ६७ खादी
२४३ ६८ संप. ६९ गाय
२४४ ७० दारु
२४५ ७१ हरणोनी स्वतंत्रता ग्रन्थ
२४६ ७२ स्वदेशभक्त
२४७
२४३
For Private And Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२५२
७३ आत्मरूप भारतदेश
२४८ ७४ साणंद गोधावी ७५ जीवतां ते मरेला
२५१ ७६ मरेला पण जीवता ७७ हिन्दुस्तान ७८ प्रभुनो हिन्दने उपदेश
२५४ ७९ हिन्द जाग
२५५ ८० भारत महावीर
२५६ ८१ हिन्दनी उन्नति
२५७ ८२ पीजरनो पोपट अने पोपटर्नु टोलु ग्रन्थ २५८ ८३ स्वराज्य लायक
२६० ८४ देशी राजाओने शिक्षा ग्रन्थ
२५१ ८५ विश्वोद्धारक ८६ सुधारा
२६४ दया सर्वविश्वनी शांतिनो उपदेश तप
२६७ ९० स्वराज्य
२६८ संप
२६९ ९२ शक्ति
ર૭૦ ९३ स्वाधिकार धर्म ९४ व्यभिचार ९५ साखंडना लोकोने सदुपदेश .
२६३
२६५ २६६
२७१
२७३
९६ उठो
९७ आत्मा तेज विश्वदेव राजा छे
२५५
For Private And Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२७६ २७६ २७७ २७८
९८ कोइनें बूरू न करो ७९ न्याय १०० गुणग्रहण १०१ मांसभक्षणथी पाप १०२ जुगार १०३ सत्संगति १०४ हिन्दनी प्रगतिनो हिंदने बोध १०५ स्वराज्यनी दिशा १०६ पोताने न भूल
२७९ २८०
२८०
ع
ع
م
م
س
س
سے سہ سر بسر
३२२
१०८ विश्वसंदेश ग्रन्थ १०. स्वराज्य ११० स्वदेशीओने शीख १११ पोपटर्नु बच्चुं अने उपदेश ग्रन्थ ११२ हिन्दउठ ११३ वंदेमातरम् ११४ अधिकारोओने शिखामण ११५ धनवंतोने शिखामण ११६ स्वराज्यथी भ्रष्ट थनाराओ ११७ खरं छे ब्रह्मराज्य सुखकारी ११८ स्वराज्य लायकात ११९ मनुष्यो स्वराज्य लायक थाशो १२० हमेरा आतम भारतठामा १२१ हमेरा सत्य स्वराज्य पिछाना १२२ व्यभिचार त्याग
३२३
३२४ ३२५ ३२५ ३२७
३२८
३२८
३२०
For Private And Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३३०
३३२ ३३४
३३५
३३६ ३३७ ३३८ ३३९ ३४०
१२३ ब्रिटीश राज्य १२४ भारतरूपीगाय १२५ अमारे विश्वथको सहकार १२६ धर्मीनां लक्षण १२७ युवानो जाळवी राखो जुवानी १२८ धर्मीवनो नरनार १२९ आतम आपस्वरूप विचारो १३० मनुष्यो !!! धर्मरोकडीयो धारो १३१ आयुष्यनी क्षणिकता १३२ अरे जीव मानवभवशीद हारे १३३ प्रभु महावीरनी वाटे वहेला धर्मीओ
झट चालशो. १३४ सजन संतनां लक्षण एवां जाणशो १४५ धर्मीबनो नरनार १३६ धर्मशास्त्र १३७ मनुष्यो !!! गुणन स्वरुप विचारो १३८ मनुष्यो समकितदृष्टि धारो १३९ स्वदेशी चीजो वापरो १४० महावीर !!! कोइक तुजने जाणे १४१ महावीर स्तवनम् १४२ प्रभो !!! मुज करुणा करोने तारो १४३ महावीर स्वरूप १४४ महावीरशरण कयु एक हारुं १४५ सद्गुरु स्वरूप ग्रन्थ । १४६ अथसत्तानयनिश्चयनयगभितगुरु
गीता ग्रन्थ
३४० ३४१
18
३४५
३४६
३४७
३४८ ३४९
३४९
३५० ३५१ ३५२ ३५३
३८५
For Private And Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३९४
३९८
سد به
१४७ गुरुस्वरूपम्
३९३ १४८ गुरुसेवाफलम् १४९ गुर्वाज्ञा १५० गुरुभक्तः १५१ गुरुब्रह्म
३९७ १५२ गुरुध्यानम् १५३ गुरुमाहात्म्यम् १५४ धर्माधर्मफलम् १५५ सद्गुरु कृपा १५६ सद्गुरु भावना
४०२ १५७ गुरुबुद्धि १५८ सद्गुरु महिमा
४०४ १५९ अथ श्रीमद् देवचन्द्रजी कृत श्रीसिद्धाचल
गिरिमंडन श्रीआदिजिन विनतिरूप स्तवन प्रारंभ.
ه
ه
४०३
For Private And Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री अध्यात्मज्ञानप्रसारक मंडळ तरफथी श्रीमद् बुद्धिसागरसूरिजी ग्रन्थमाळामां
प्रगट थयेला ग्रन्थो.
ग्रथांक
किंमत.
पृष्ठ २०० २०६
०-८-० ०-४-०
*
२१५ ६१२ २४८
१ क. भजन संग्रह भाग १ लो. * १ अध्यात्म व्याख्यानमाळा.
२ भजनसंग्रह भाग २ जो. * ३ भजनसंग्रह भाग ३ जो. * ४ समाधिशतकम्. * ५ अनुभवपच्चिशी.
६ आत्मप्रदीप, * ७ भजनसंग्रह भाग ४ थी.
८ परमात्मदर्शन. * ९ परमात्मज्योति. * १० तत्त्वबिंदु. * ११ गुणानुराग. (आवृत्ति बीजी * १२-१३. भजनसंग्रह भाग ५ मो
तथा ज्ञानदीपिका.
०-८-० ०-८-० ०-८-० ०-८-० ०-८-० ०-१२-० ०-१२-० ०-४-. ०-१-०
५०० २३० २४
For Private And Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
७०
* १४ तीर्थयात्रानुं विमान (आ. बोजी) ६४
* १५ अध्यात्म भजनसंग्रह
* १६ गुरुबोध.
* १७ तत्त्वज्ञानदीपिका
१८ गहूंलीसंग्रह भा. १
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
* ३६ विजापुर वृत्तांत.
३७ साबरमती काव्य.
For Private And Personal Use Only
१९०
०-६-०
१७४ ०-४-०
* १९-२० श्रावकधर्मस्वरूप भाग १ -२ ( आवृत्ति त्रीजी )
* २१ भजनपदसंग्रह भाग ६ ठो
२२ वचनामृत,
२३ योगदीपक.
४०८
२४ जैन अतिहासिक रासमाळा, * २५ आनन्दघनपदसंग्रह भावार्थसहित ८०८
* २६ अध्यात्मशान्ति (आवृति बीजी) १३२
* २७ काव्यसंग्रह भाग ७ मो.
१५६
* २८ जैनधर्मनी प्राचीन अने अर्वाचीन
स्थिति.
१२४ ०-६-०
११२
२०८
0-3-0
४०-४०-१-०
८३०
३०८
* २९ कुमारपाल ( हिंदी )
२८७
३० थी ४-३४ सुखसागर गुरुगीता. ३००
३५ षड्द्रव्य विचार.
२४०
०-२-०
९६
९०
.१९६
०-१२-०
०-१४-०
०-१४-०
?-0-0
२-०-०
0-310
०-८-०
०--२-०
०--६-०
०--४--०
--४--0
०-४-०
8-10-0
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३८ प्रतिज्ञा पालन.
११० ०-५-० ३९-४०-४१ जैनगच्छमतप्रबंध संघप्रगति जैनगीता.
३०४ १--0-.. ४२ जैन धातुप्रतिमा लेख संग्रह भा. १ ---- ४३ मित्रमैत्री.
0--८-० ४४ शिष्योपनिषद्.
४८ ०-२-.० ४५ जैनोपनिषद्,
४८ ०-२० ४६-४७ धार्मिक गद्यसंग्रह तथा
सदुपदेश भाग १ लो. ९७६ ३-००० ४८ भजनसंग्रह भा.८ ९७६ ३-०-० ४९ श्रीमद् देवचंद्र भा. १ १०२८ २-०-० ५० कर्मयोग.
१०१२ ३-०-० ५१ आत्मतत्त्वदर्शन
११२ ०-१०-० ५ . भारत सहकारशिक्षण काव्य १६८ । ०-१०-० ५३ श्रीमद् देवचंद्र भा. २ १२०० ३-८-० ५४ गहुली संग्रह भा. २ १३० ०-४-० ५५ कर्मप्रकृतिटीकाभाषांतर ८०० । ३-२-० ५६ गुरुगीत गुंहलीसंग्रह . १९० ०-१२-० ५७-५८आगमसार अने अध्यात्मगीता४७० ०-६-० ५९ देववंदन स्तुति स्तवन संग्रह. १७२ ०-४-० ६० पूजासंग्रह. भा. १ लो. ४१६ १-०-- ६१ भजन पदसंग्रह भा. ९ ४५० १-४-०
For Private And Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७२
६२ भजन पदसंग्रह भा. १० ३३ पत्र सदुपदेश भा. २
३४ धातुप्रतिमालेख संग्रह भाग २ ६५ जैनदृष्टिए ईशावास्योपनिषद् भावार्थ विवेचन ६६ शुंडोपयोग
3-0-0
For Private And Personal Use Only
२००
५७५ १-८-०
६७ पूजा संग्रह द्वितीयावृत्ति तथा अन्य पूजाओ सहित भाग २ बीजो
* आ नीशानीवाळा ग्रंथो सोलकमां नथी. उपरना पुस्तको मळवानुं ठेकाणं.
वकील मोहनलाल हीमचंद.
(गुजरात) पादरा.
शा. आत्माराम खेमचन्द साणंद.
भांखरीया - मोहनलाल नगीनदास
मुंबाई कोटबजार गेट नं. १९२-९४
बुकसेलर, मेघजी हीरजी पायधुनी - मुंबाइ
शेठ नगीनदास रायचंद भांखरीया: मु. मेसाणा.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
''
ભજન પદ્ય સંગ્રહ
ભાગ. ૯.
अधिकारी बनो.
-movem
"
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રથમ પ્રેમી અને પોતે, પછીથી પ્રેમીએ મળશે પ્રથમ ભક્તા મના પાતે, પછીથી ભક્ત મળવાના. પ્રથમ શિષ્યજ મના પાતે, પછીથી શિષ્ય મળવાના પ્રથમ ચેલા થયા પશ્ચાત્, ગુરૂપદ સત્ય મળવાનું. પ્રથમ સેવક અનેા જાતે, પછીથી સ્વામી થાવાના; પ્રથમથી સાધુ થાવાથી, પછીથી સાધુ મળવાના. પ્રથમ ગુણવંત થાવાથી, પછીથી ગુણી દેખાશે; ગુણાનુરાગ વણુ કયારે, ગુણી લેાકેા ન દેખાશે. કરા કાર્યો પ્રથમ જાતે, પછીથી કહેણી છે સળી અની માની કરી કમી, નિરાસક્તિપણે જયાં ત્યાં. પ્રથમ સતા અનેા ભબ્યા, પછીથી સ ંત દેખાશે; પ્રથમ વિશ્વાસી થાવાથી, ખરા વિશ્વાસીએ મળશે. પ્રથમ જે અન્ય લેાકેાને, તમારી દૃષ્ટિથી ઈચ્છે; પ્રથમ તેવા અને પોતે, ભુલી નહિ રહેણી વણુ કહેણી, છ તમે જે દાનને ઇચ્છા, પ્રથમ તે અન્યને આપે;
યથા દેવું તથા લેવું, અચળ સિદ્ધાંત જગ સાથેા. પ્રથમ ન્યાયી અનેા પાતે, પછીથી ન્યાયી મળવાના અનીને સ્વાશ્રયી પાતે, બનાવા અન્યને તેવા.
૧
For Private And Personal Use Only
ર
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઘણું વાંચે ઘણું સુણતાં, ઘણું કહેતાં ને દેખતાં; વળે નહીં ત્ય એ જાણ, વળે ઝટ સત્યના પશે. કરી યાહેમ જીવનને, વળે આત્મતિ પંથે; સહાયે અન્યની મળશે, ખરા ઉત્સાહ ને અંતે. મરણિયા થૈ વળે પળે, મળે છે સ્વાપણે મુક્તિ જીવતાં નામ રૂપની, અહંતા ટાળીને છો. અજીરણ કહેણુનું મૃત્યુ, બની નિર્ભય અમર થાઓ; ખરા સ્વાતંત્ર્યથી વતી, હણો પરતંત્રતા બૂરી. કરે જેવા વિચારને, બને બનશો સ્વયં તેવા તમારા હાથમાં નક્કી, અહો જેવા થવું તેવું. પવિત્રાઈ અને શ્રદ્ધા, ધરી ઉઠે સકલ લેકે; બુદ્ધયબ્ધિ જ્ઞાનગી ઘે, જગાડે ભવ્ય લોકેને.
प्रभुमय जीवन.
પ્રભુ. ૧
પ્રભુમય જીવન જીવ્યાનાં લક્ષણ ખરાં, પ્રભુ મહાવીર જિનવર દે ઉપદેશજો; આતમના તાબે મન રાખી વતી, મત મતાંતર ત્યજી કદાગ્રહ કલેશ. માત પ્રમાણે પર નારીઓ લાગતાં, પરધન પત્થર સમ લાગતાં ચિત્ત દયા ક્ષમા ને સત્ય પ્રતા જાગતાં, કર્તવ્ય કરતાં દિલ રહે પવિત્ર. શુદ્ધાત્મામાં તન્મયતા પ્રીતિ , શુદ્ધાત્મા આદેશે દિલ ઝીલાય; પરા પશ્યતી પગટી સકુરણ શ્રુતિએ, કર્તવ્ય કરવામાં ધર્મ સુડાયજે.
પ્રભુ. ૨
પ્રભુ. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ ૬
જ છે પરમેશ્વર સર્વે સત્તયા, એવા નિશ્ચયવડે થતો વ્યવહાર જે; સર્વ વિશ્વ ની સાથે એક્તા, સરખર પ્રભુતાના આચાર વિચારજો. આત્મિક સાચી રણાના સામ્રાજ્યમાં, સ્વતંત્રતા સહુની જુદી નિધોરજે, પ્રભુ દૃષ્ટિથી જેવું વર્તવું થાવત, પ્રભુમય જીવન પ્રગટ થતું સુખકારજે. સર્વ જીવોનું સત્ય તે પિતાનું સહી, એકભાવના વર્તે વ્યાપક રૂપજે, ત્યારે શુદ્ધાત્મા પ્રભુનાં દર્શન થતાં, ચથ, ભાવના દર્શન તથા સ્વરૂપ માહિર દૃષ્ટિ કરતાં અતર દૃષ્ટિથી, કહેણી રહેણી ધર્મ કર્મ વ્યવહાર નિરાસક્તિએ પ્રભુ સ્વભાવે વર્તતાં, પૂણાનિદે વ નર ને નારજે.' સર્વ જીવોની સાથે આત્મિક પ્રેમતા, પ્રગટે ઉત્સાહી જીવન જયકાર, એવા પ્રભુમય જીવનમાં પ્રભુરાજ્ય છે, સ્વતંત્રતાના સર્વાચાર વિચારજે. લેકની નિંદા ભીતિ જ્યાં ન જણાય છે, વર્ષે આનંદ પ્રગટે સત્ય પ્રકાશજો; સર્વજીનાં નામ રૂપ તે પ્રભુતણાં, નામ રૂપ નિજ એકસમાંજ વિલાસ. નિમેહે જ્યાં નામ રૂપથી વર્તવું, પશુવૃત્તિ થાતી નિજ આધીન આતમ તે પરમાતમરૂપે ભાસતે, દૈન્ય રહે નહિ થાય આતમા જિજે.
પ્રભુ. ૭
પ્રભુ ૮
પ્રભુ. ૯
પ્રભુ. ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ્રભુમય જીવન જીવે તે પરમેશ્વરા, જગમાં એવાં જાણા નર ને નારો; કર્મ યાગીઓ જ્ઞ ની ભકતા જા, સતા દેહવિષે છે પ્રભુ અવતારજો. જેમ જેમ પ્રભુમય જીવન વ્યાપક થતું, તેમ તેમ પરમાતમ આવિર્ભાવો; દેહ છતાં જે વર્તમાનમાં એહુવા, તે સાકાર જ પ્રભુ મહાગુણુ દાવો. નિરાકાર સાકાર, પ્રભુ નિજ આતમા, સત્ય વિચારાચારે નર ને નારજો; બુદ્ધિસાગર પ્રભુમય જીવન અનુભવ્યું, શુદ્ધાતમ આવિર્ભાવે નિર્ધારજો,
मृत्यु अने जीवन
મૃત્યુથી પ્રભુ જીવન જૈનેા પામતા, બાહ્ય ભાવથી મરતાં નર ને નારો; મૃત્યુની પાછળ છે પરમ પ્રભુ ખરા, માહથી મરતાં મળતા તે નિર્ધાર્ંજો, મૃત્યુની પાછળ આતમનું જીવવું, માહ્ય જીવનમાં મૃત્યુ સઘળે જાણો; મરવાથી ભય પામે તે નહીં જૈન છે, અત્મ શુદ્ધિમાં મૃત્યુ હેતુ પ્રમાણજો. અત્માનું ફ્રિંજ જીવન છે મૃત્યુ થતાં, મૃત્યુ જીવનમાં સમભાવી છે સતો; એવા સતા પ્રભુમય જીવન પામતા, જિન પ્રભુ અર્જુન થાતા ગુણવતો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ. ૧૧
પ્રભુ. ૧૨
પ્રભુ. ૧૩
મૃત્યુ. ૧
મૃત્યુ. ૨
મૃત્યુ. ૩
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૃત્યુ. ૪
પ્રભુ. ૫
પ્રભુ ૬
દેહ છતાં જે સત્યમાં જીવન જીવે, પ્રભુ મહાવીર ભક્તો તે નર નાર; તેવા જૈનો નિશ્ચય ને વ્યવહારથી, સ્વતંત્રતા પ્રભુતા પામે નિર્ધાર. જે જે દે સાપેક્ષાએ તે ગુણો, કર્મબંધ પણ સાપેક્ષે નહિ બંધ, જાણે એવું તે પ્રભુમય જીવન કરે, પ્રભુ મહાવીર થાવે વિશ્વ અબ ધજે. જેને આસવ તે સંવર રૂપ છે. ભેગા થાતા ગરૂપ નિર્ધાર; મૃત્યુ પાછળ અનંત જીવન અનુભવે, અકર્મ હેતે કર્મ ફળે જયકારજે. પ્રભુ મહાવીર વ્યાપક દૃષ્ટિ પામતાં, બાહિર મૃત્યુ જીવન એક સમાન; જીવન મૃ યુ બન્ને પ્રભુની પ્રાપ્તિમાં, વર્તે એવું જાણે તે ભગવાન જે. વિશ્વ માં દેખે જિનતા જૈનતા, આત્મસમાં દેખે સઘળાં બ્રહ્માંડજે; કાત તે મહાકાલ છે આતમા, સ્વયં કાલને કાલથી તેને હાલજે. આત્માના જ્ઞાનાદિ ણેયની વર્તના, નિશ્ચયથી તે કાલ છે નિજ પર્યાય; સમયે સમયે એવા કાલે પરિણમે, આતમ કાલાધાર સદા વર્તાય. સમયે સમયે પરિણમન જે નવ નવું, આતમમાં સ્વાભાવિક જીવન જાણ; એવું મૃત્યુ જીવન ક્ષણ ક્ષણ વર્તતું, વીર પ્રભુની જ્ઞાન એ માનજે.
પ્રભુ. ૭
પ્રભુ. ૮
પ્રભુ. ૯
પ્રભુ ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ. ૧૧
એકવાર પ્રભુ જીવનને જે પામતા, પુરૂષોત્તમ જિન થાતા તે જયકરજે, તેનામાં અસ્તિનાસ્તિમય જગ સહ, સ્થલ વધુમાં અને પ્રભુ અવતા. અનંત આતમ જીવન નિશ્ચય અનુભવ્યું, બાહ્ય મૃત્યુને રહ્યું નહીં અધ્યાસજે; બુદ્ધિસાગર અજરામર આતમ સ્વયં, પ્રગટપણે પરખાતે સત્ય પ્રકાશ.
પ્રભુ ૧૨
सहकार अने असहकार.
સદ્. ૨
સગુણથી સહકાર ભલે સંસારમાં, દુષ્ટોથી અસહકાર જ સુખકાર; જ્ઞાનાદિ ગુણથી સહકાર જ સાર છે, દુઃખદાયકથી રૂડે અસહકારજે. દુર્ગણી વ્યસની નાસ્તિક સગ ન કીજીએ, પાખંડીથી ભલે નહીં સહકારજે; અન્યાયી દ્રહોનો સંગ ન કીજીએ, કરે ગુલામી તેથી શે ! સહકારજે. વી શ્રેષી શત્રુથી શી મિત્રતા, જેના ઘાતકને ભલે ન સંગ; નિર્દય જૂડા વ્યભિચારી સંબંધથી, દયા સત્ય ને શીલને નાસે રંગજો. જનધર્મના નિંદકે નાસ્તિક લેકથી, કરે નહીં યારે જેને સહકાર; ધર્મ ટળે ત્યાં સહકાર જ શા કામને, સહકાર છે સત્યાચાર વિચાર
સ. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ, ૫
સ. ૬
રાગ દ્વેષની સાથે સંબંધ નહિ ભલે, સત ને સત્સંગતણે સહકાર; દેવ ગુરૂ ને ધર્મ સાથ સહકારતા, આત્મવશી મનથી રૂડે છે ચાર અસહકાર કરે આંતર શત્રુથકી, આત્મગુણોથી કરે જ સહકાજો; પ્રભુમય જીવનથી સહકારે રીજીએ, વીર પ્રભુની ભક્તિ કરે નર નારજો. સાધુ સાધ્વી શ્રાવક ને સહુ શ્રાવિકા, ચાર પ્રકારે સંઘ સાથ સહકારજો; સર્વ સમર્પણ કરીને સહકારી બનો, સ્વતંત્રતા નિયતા પામે સારજે. સૂરિ વાચક સાધુથી સહકારતા, કરતાં દુબુદ્ધિ પાપ નાશજો; દેહ ચામડીસ્પર્શમાં સુખની કામના, વૃત્તિને નાશ જતાં સુખ આશ. મોહ ટળ્યા વણ ટળે નહી પરતંત્રતા. સ્વાધીનતા વણ ઘટે નહીં સહકારજે; આત્માનંદ પ્રગટતો ત્યાં સહકાર છે, વીર પ્રભુ વચને સમજે નર નારજો. સારાની સાથે સહકાર ભલે સદા, બરો સાથે ભલે નહીં સહકાર; અસત્સંગીથી સંબંધો બાંધે નહીં, મેળ મળે નહિ ધર્માચાર વિચારજો. અપ્રામાણિક નાસ્તિક ધૂત પ્રપંચીથી, કદિ કરો ડિ સહકાર જ નર નાર; કત્રિમ પ્રેમીને વિશ્વાસ ન કીજીએ, જૈન ધર્મ છે સર્વ વિવ સહકાજે.
સ, ૮
સદ્. ૯
સદ્. ૧૦
સદ્. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ્રભુ મહાવીર સર્વ વિશ્વ સહકારછે, સ થકી તેનો સારા સહકારો; ભક્તિ જ્ઞાન ને ક્રમેપાસન યેાગયી, આતમ ચાવે પરમેશ્વર નિર્ધારજો. સર્વ જીવાની સાથે મૈત્રી ભાના, પ્રમાદ કરૂ માધ્યસ્થજ ને ભાવો; શુદ્ધ પ્રેમથી વર્તો જીવા સાચમાં, જેનો સાથે સહકાર જ ગુણુ લાવજો. અજ્ઞાની મિથ્યાત્વી દુષ્ટ વિધીચી, સહકારતા કરતાં શક્તિ વિનાશજો; માધ્યરથે વતીએ તે સાથમાં, કદિ ન કરવા દુષ્ટોનો વિશ્વાસજો. સહકાર જ અ સહુકાર જ એ વર્ણવ્યા, આધ્યામિકજ્ઞાને જાણા નર ના જો; બુદ્ધિસાગર આત્મમહાવીર સાથમાં, ઉપશમાદિ ભાવે શુભ સહુકારો,
“ આવા સુત્રોષ.
32
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સદ્. ૧૨
સદ્. ૧૩
સદ્. ૧૪
સદ્. ૧૫
વીર પ્રભુ ભાખે ભગવાન, જેના દિલમાં કેવલજ્ઞાન; સર્વ વિશ્વના પાલક બેશ, સ્ત્રીઓને દેતા ઉપદેશ. મુજ શ્રદ્ધા પ્રીતિ ધરનાર, જૈન ધર્મ તે આચરનાર; પ્રાણ પડે પણ તજે ન ધર્મ, એવી સ્ત્રીએ પામે શર્મ. ૨ મિંજનનાં સુણે ચરિત્ર, દિલડું રાખે સદા પ્રવિત્ર; નામોઇ કરતી ક્રૂર, તન મન વાણી ધારે શુર. વ્યભિચાર નહિ સ્વપ્ને હાય, જૂઠ્ઠું બેલે નહીં જે જોય; ચારી કર્મના કરતી ત્યાગ, હિંસા કુરવામાં નહિં રાગ,
४
૩
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રાવિકોએ મટી સતી, મતિ અને રાખે શુભ ગતિ; દુષ્ટ કમીને કરે ન સંગ, ધર્મયુદ્ધમાં રાખે રંગ. માના શાસ્ત્રોની જાણનાર, મિથ્યા ધર્મોની ત્યજનાર; શરીર બળ સંક્ષે ખાસ, કદિ ન છોડે મુજ વિધાસ. ૬ અ તમ તાબે રાખે મન, ધર્મ કરતી પામે મર્ણ નિષ્કામ કરતી સહુ કૃત્ય, કરે ન કમે દુષ્ટ અસત્ય. ૭ ધર્મ યુદ્ધ શિક્ષણ લે ખાસ, અધમીઓની બને ન દાસ; દુઃખ પડે, નહિ અને ઉદાસ, આતમને ધરતી વિશ્વાસ. ૮ મુજ ઉપદેશ્યાં જાણે તત્ત્વ, મન કાયામાં ધરતી સત્વ, સત્ય દયાથી કરતી કાજ, ધરતી પૂજ્ય મહંતની લાજ. ૯ પાપ કર્મથી રહેતી દૂર, ક્રોધે લેભે થાય ને ક્રૂર, સ્ત્રીની ચોસઠ કલા સુજાણ, જેનધર્મનું ધરતી જ્ઞાન. ૧૦ રણમાં ચઢતી સ્વામી સાથ, રક્ષે લેકે દુ:ખી અનાથ; દુ:ખીનાં અણુ હુનાર, ધન્ય ધન્ય એવી જગ નાર. ૧૧ અનેક હુન્નર વિદ્યા જાણ, ઉત્તમ ધારે જે સંતાન; બરા લેભે નહિ લેભાય, ઘરમાં સહુ ખવરાવી ખાય. સત્યાસત્યને કરતી તેલ, બેલે સાચા સાત્વિક બોલ, સાધુ સંત ગુરૂજન સેવ, કતી ત્યાગે પડી કુટેવ. ૧૩ સગુણ સંતને કરતી સંગ, કરે ને વ્રત પ્રતિજ્ઞા ભંગ; શ્રાવિકાઓ એવી જ્યાંય, શુદ્ધ બુદ્ધિ સ્વાતંત્ર્યજ ત્યાંય. ૧૪ ધરે સભ્યતા અને સ્વતંત્ર, જૈન ધર્મનાં ધારે તંત્ર દેશ કેમ કર્યોમાં ભાગ, લેતી અતમ ધારે ત્યાગ. ૧૫ પત્નીનાં કર્તવ્ય સર્વ કરતી ધરે ન મિથ્યા ગર્વ બાલક વર્ગને આપે જ્ઞાન, કરતી દેવ ગુરૂનું ગાન. ૧૬ મેહને જીતે જ્ઞાને જેહ, ગંભીરતા ગુણની જે ગે; પિષે સાધુ આદિ સુપાત્ર, પિપે નહિ જે હેય કુપાત્ર. ૧૭ કરતી પ્રેમે કુટુંબ પોષ, મળ્યાથકી ધારે સંતોષ સુખ દુઃખમાં ધારે સમભાવ, જાણે જીવન મૃત્યુ દાવ. ૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કરતી સગા સંબંધી સહાય, કરે નહી જૂઠ જ અન્યાય પશુ પંખી રાખે સંભાળ, અતિથિની ભક્તિ જ્યકાર. ૧૯ વસ્ત્ર પાત્ર ભેજનનું દાન, સાધુની સેવા બહુ માન, સર્વ સંઘની પૂજા ભક્તિ, કરતી સ્વાધિકારની શક્તિ. ૨૦ દુષ્ટ જનેને દેવે દંડ, લેશ ન ધારે ચિત્ત ઘમંડ; ધર્મક્ષેત્રને કરતી પિષ, કરે નહીં આતમપર રેષ. ૨૧. યથાશક્તિ કરતી ઉપકાર, પરમાર્થે ધારે બહુ વ્હાલ; સત્ય પ્રેમે વ જેહ, શીયલથી ધારે શુભ દેહ. રર યથાશકિત વ્રત તપ કરનાર, ગુણવિષે પ્રીતિ ધરનાર; સતી શ્રાવિકા એવી હોય, તેનું મનડું સ્વર્ગ જ જોય. ૨૩ મિથ્યાત્વી નાસ્તિક જન જેહ, ધરે ન તે પર રચે સ્નેહ, નીતિએ સહુ કરતી કાજ, તેની વધે જગ લાજ. ૨૪ મારે મે જપતી જાપ, ઘરે ન સંકટમા તાપ; દુષ્ટ શત્રુને કરે ન રાગ, જૈનધર્મ માટે છે ત્યાગ. ૨૫ વિધર્મીઓ પર કરતી જીત, સ્વાધીનતા સ્વરાજ્યની રીત: જૈનધર્મની રક્ષા હેત, સર્વ સમર્પણને સંકેત. જૈનધર્મનો કરે પ્રચાર, તન મન ધન ઉપદેશ સાર; ધર્માર્થે કૃ છે ન્યાય, ધર્મશયથી દેષ ન કયાંય. ૨૭ સેવા ભક્તિ મૂર્તિ જેહ, વિશુદ્ધ પ્રીતિમય છે દેહ; ગુરૂજનપૂજાની કરનાર, શ્રાવિકા સતી એવી ધાર. ૨૮ સાપેક્ષે સહુ માને સત્ય સાપેક્ષે માને સહુ કૃત્ય; સાપેક્ષે માને સહુ ધર્મ, સાપેક્ષાવણ હય અધર્મ. ર૯ સાપેક્ષાએ સહુ વ્યવહાર, કરતી ધરતી ધર્માચાર; પર પતિથી નહિ વ્યભિચાર, પ્રામાણિક વિચારાચાર. ૩૦ કામવાસના વશ કરનાર, દ્રવ્ય ભાવ સમકિત ધરનાર; સાધર્મિક માટે મરનાર, બળ ન્યાયથી વર્તે સાર. ૩૨ જેનેની ભક્તિ કરનાર, સ્ત્રી શિક્ષણને કરે પ્રચાર; ત્યાગ વૈરાગ્યને ઉથમ ખંત, સગુણ ધરતી સેવે સંત ૩૨
For Private And Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરાધીનતા નહિ સહનાર, પાખંડેને પરિહરનાર, એવી શ્રાવિકાઓ બેશ, ટાળે અન્યાય ને કલેશ. ૩૩ શ્રાવિકા છે ધર્મની મૂર્તિ, જેમાં દમ દયા ગુણર્તિક શ્રાવિકા સમકિત વ્રત ગેહ, સ્વતંત્રતા સ્વરાજ્યની દેહ. ૩૪ જૈનધમી દેવીઓ એહ, ધીર વીર પુત્રનું ગેહ, જૈન સાથે લગ્ન જ કરનાર, નાસ્તિક પતિને નહિ વરનાર. ૩૫ શ્રાવિકાઓ એ જ્યાંય, જેને ગત્ વર્તે છે ત્યાંય, માતાએ દેવીઓ બેશ, હાય હમેશ.
श्रीअभयकुमार नीतिबोध.
ભારતનુપરણિક શુભરાજા, અભયકુમારને બધેરે, રાજ્યાદિક નીતિયો સર્વે, સમ્યપણે બધેરે. ભા. ૧ અભય પુત્ર સાભળ શુભનીતિ. બેથી ટળે અનીતિરે; પ્રભુ મe દવા અખથી જાણી, દેશે.દ્ધારક રીતિ. ભા. ૨ ગુણ કર્મોથી ર્ણ વિભાગ, જાતિ તેથી જાણેરે વર્ણનીતિ ને અર્થનીતિ ને, સંઘનીતિ મન અરે. ભા. સર્વ ખડમાં સર્વ દેશમાં, ન્યાયથકી છે શાંતિરે; અન્યાયે ને સાર્થો બરા, ત્યાં વતે છે અનીતિરે. ભા. સર્વ પ્રજાને સરખે ન્યાય જ, જેનધર્મ ત્યાં વતેરે; ખૂનામરકી કરે ન રાજા, ત્યાં શતિ સુખ શરે. ભા. મંત્રી આદિ સર્વ વ્યવસ્થા, દુષ્ટ કરે નહીં થાતા; વ્યભિચારી ચોરોને શિક્ષા, થાતાં જન સુખ પાતારે. ભા. ૬ શાયં શઠં પ્રતિ એ નીતિ, ગૃહાવાસમાં થાતીરે; શત્રુઓ જીતે તે જેને, બળથી શોભે છાતીરે. ભા. ૭ પ્રજા રાજ જેને જે સઘળા, શસ્ત્ર અસ્ત્ર ધરનારારે, સર્વ શક્તિ પામે તે જેને, સર્વ કલા વરનારારે. ભા. ૮
For Private And Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ જેના માટે, સ્વાર્પણ જેને કરતારે; એવા જેનો જગને જીતે, વીરાશા અનુસરતારે. ભા. ૯ આર્યો તે જેને છે સાચા, દેશ કોમના રાગીરે; શત્રુઓથી હઠે ન પાછા, ધમધ દિલ ત્યાગી. ભા. ૧૦ સર્વ સંઘના રાગી પૂરા, મરતાં ધરે ન ભીતિરે; બળ વિદ્યા ધનથી ન કે જે, ત્યજે ન કયારે નીતિરે. ભા. ૧૧ સર્વ વર્ણ મહાવીરના ભક્ત, જેને જગમાં જાણે રે. પવિત્ર તેના સ્પશે બીજા, ઘમીઓ મન અરે, ભા. ૧૨ પવિત્ર જેને સર્વ વિવમ, પ્રભુ વીર વાતથી; જેને સ્વર્ગને મુક્તિ પામે, ઉત્તમ વાર તિથી. ભા. ૧૩ મહાવીર ભકતે અસ્તિક જેને, નારિતક વીરને નિદરેક પ્રભુ મહાવીર પૂજે આસ્તિક, પ્રેમ ભાવથી વંદ. ભા. ૧૪ આસ્તિકે પરિ આસ્તિક જેને, વીર પ્રભુ ગુણ ગાવે રે; વીર પ્રભુનું ધ્યાન ધરીને, ન્યાય વિતથી ખારે. ભા. ૧૫
સ્વદેશ ભૂમિ સાધુ બ્રાહ્મણ, સતી બાલ રક્ષારે; કરે યુદ્ધ સ્વાર્પણ સહુ કરતો, વહે જીવન પરમારે. ભા. ૧૬ એવા જેને આગેવાને, સર્વ વિષયમાં થાતારે; અલ્પષ મહાધર્મ થાય તે, કરવામાં ઉઝમાતારે. ભા. ૧૭ સર્વ જાતિ વિદ્યાઓ ધારે, સર્વ જાતિ વ્યાપાર રે; ક્ષાત્રપણને પ્રેમે ધારે, કરત. સેવાસારરે. ભા. ૧૮ પ્રાણાયામ ને મલ્લકુસ્તીથી, આહારે તનુશક્તિ રે; સર્વ પ્રકારે પૂર્ણ વધારે, મંત્ર તંત્રની યુક્તિ. ભા. ૧૯ ક્ષત્રિીના ગુણ કર્મ ન છડે, કાલ પ્રમાણે ચાલેરે; સર્વ જાતનું શિક્ષણ લેતા, અતિ ભેગે નહીં હાલેરે. ભા. ૨૦ એવા જેને જયને પામે, મિથ્યાડમર ત્યાગીરે; પરાશ્રયી જે કદિ ન હવે, જૈન મહાસંઘ રાગીરે. ભા. ૨૧ આપકાલે આપદ્ધર્મો, સ્વીકારી જે ચાલે, આજીવિકા સપાયે, કરવાથી શિવ ભાળેરે. ભા. રર
For Private And Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેવા શત્રુ લડવા આવે, તેવા થાવું દાવેરે; દાવવિના દુશ્મન જગ જીતે, સમજુ સમજે ભાવે. ભા. ૨૩ અધમી દુશમન સાથે યુદ્ધ, યુક્તિ કલાને ધારે; સર્વ પ્રકારે યુદ્ધનીતિથી, લડવામાં જયકારે. ભા. ૨૪ જે દેશ ને કાલ જ વર્તે, તેવા ત્યારે થાવુંરે; સમય પ્રમાણે વતેજય છે, નહીં તો મન પસ્તાવુંરે, ભા. ૨૫ સ્વાધીનતા વણ જીવંતા છે, જેને જાણ મરેલારે; વ્યસનોના આધીન જે થાતા, ગુલામ જાણે ઘહેલારે, ભા. ૨૬ સર્વ વ્યવસ્થા કેમથી યુદ્ધો, કરતાં જેને તેરે; દય ભાવ દુશમન છતાં, સ્વાધીનતા શુભ રીતેરે. ભા. ર૭ દેશ સમાજ ને સંઘની રક્ષા કરવામાં જે પૂરારે તવા જેને જગમાં જીવે, સ્વાધિકારથી શૂરા. ભ. શકિતમંતા જેને છાજે, યુક્તિ કલા ગુણવાળારે, નામદઈવાળા મરતા, સ્વાર્થ નીચતાવાળારે. ભા. ૨૯ સાવધાન થે ચાલ જગમાં, સર્વ પ્રમાદે વારી રે; દુષ્ટ શગુના દાવપેચને જાણી લે નિર્ધારીરે. સામાદિક નીતિ સર્વે. ધારણ કરવી ભારે વિદ્યા શકિત ધનની રક્ષા, કરવી શકિત દાવેરે. ભા. ૩૧ જનધર્મ ફેલાવો કરવા, સર્વ ખંડમાં જાવારે; વીર પ્રભુની આજ્ઞા સાચી, વર્તે છે સુખ લ્હાવારે, દુષ્ટ રાક્ષસી લોકે દમવા, ધમી લેક હિતકાજે રે; વધવા ન દેવી દુષ્ટ શકિત, ધર્મશકિત છાજેરે. ભા. ૩૩ જૈનધર્મ તે આત્મધર્મ છે, રાજ્યાદિકથી મોટો જૈનધર્મ છડે નહિ કયારે, છેડે વિનાશને તાટેરે. ભા. ૩૪ દેશ ત્યજે પણ ધર્મ ત્યજે નહીં, ધર્મે રાજ્ય જ પ્રકટેરે, ધર્મ સ્વશભૂમિ રક્ષા, થાવે દુષ્ટ વિઘટેરે. ભા. ૩પ જૈન ધર્મ રક્ષાર્થે ત ધન, પ્રાણેન્સિ કરવાનું ધર્મયુદ્ધમાં નરનારીએ, પાછા પગ નહિ ભરવારે. ભા. ૩૬
ભા. ૩૦
ભા. ૩ર
For Private And Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૪
સંપથકી રહેવુ. સો જેને, ફાટફુટ નહી કરવીરે; સ્વાર્થ લાભને ત્યવિવેકે, સ’પે શકિત વરવીરે. યુવતીઓ ને યુવક લગ્ના, યાગ્ય વયે શુભ કરવાંરે, હાનિકારક દુષ્ટ રીવાજો, દુષ્ટ ફર્મ પરિહરવારે, સ્વદેશ સંઘની સેવામાટે, તન મન ધન સહુ દેવુ રે; સર્વ જાતિનાં દુઃખા સહેવાં, શક્તિમંત થૈ રહેવુ રે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
ભા. ૩૭
ܪ
ભા ૩૮
દેશ કાલ અનુસારે સર્વે, ધર્મયુદ્ધની રીતેારે અળ ફળ વિદ્યા શાર્દિકથી, કરવી જગમાં થતા. ભા. ૪૦ નિરપરાધી લોકની હિંસા, કરવી નહિ કે કાલેરે; નિર્મૂલ ઉપર ઝુલ્મ ન કરવો, ન્યાયે ફી લે, ભા, ૪૧ સાવચેત રહેવું સહુ વાતે, ગફલત દૃિ ન કરવી; વિશ્વાસીનો ઘાત ન કરવો, શુદ્ધ બુદ્ધિને ધર પીરે, શુદ્ધ બુદ્ધિથી સર્વ પ્રવૃત્તિ, કરતાં પાપ ન દોષારે; શુભ આશયથી દા ન કાર્ય, સ્વજન સબંધી પોવારે, ભા, ૪૩ થા કે ચઢે ને નોત, એક ખવુ ન પીવુ રે; દુર્જનને દિલ દેવુ ન કયારે, સશ નિષે રહેવુ રે, ભા. ૪૪ ગરાખ સતના હાય ન લેવો, લેવા અ શીવદાર;
તા. ૦૯
માત પિતા ગુરૂ . જ્ય જનોથી, ક। ન દુષ્ટ વિદારે ભા, ૪૫ વિનય વિવેકને ધરી સભ્યતા, અતિથિ સેવા કરવીરે; દુર્જનના વિશ્વાસ ન ફરવા, અસભ્યતા પરિવીરે, ૫, ૪૬ કામવાસના નામે કરવી, મિત્રદ્રોહ ન કરાર;
ભ. ૪૭
ગુરૂદ્રોહથી અળગા રહેવુ, દુષ્ટ મેાહને હરવારે હાનિકારક પક્ષાપક્ષી, કરવી નહીં અનીતિ દુષ્ટપથે નહિ જવું કાપિ,વરવી સદ્ગુણ નીતિરે. લાંચ ન લેતા તે જૈના છે, જૂઠી સાખ ન પૂરેરે; ઓળવતા નિહ પરની થાપણુ, અસત્ય લેાભને રે, ભા. ૪૯અધર્મ યુદ્ધોને અટકાવે, દુર્ગુ ગણુ સહારેરે; સ્વાધીનતા ને મૃત્યુાએ, ચા ગરીમ વ્હારેરે.
ભા. ૪ર
ભા. ૪૮
ભા. ૫૦
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સદુપગે શક્તિને, વાપરવી એ નીતિ દેહને વસ્ત્ર સરિખું માની, ત્યજતાં ધરે ન ભીતિ. ભા. ૫૧ સર્વ ખંડના લેકે સાથે, ન્યાય નીતિથી રહેવું સ્વતંત્રતા નહિ કેની હરવી, સહુથી સારું લેવું રે. ભા. પર પરાધીનતા કદિ ન સહેવી, અન્યાય નહિ સહેવારે; ધર્મનાશને કદિ ન સહ, પ્રતિ ઉપાયે લેવાશે. ભા. ૫૩ ધમપીડક દુષ્ટ નૃપને, સમજાવી શુભ કરવા જે કાલે જે કરવું ઘટે તે, સોંપાયો ધરવારે. ભા. ૧૪ ધન તન કળ બળ શકિત ઉપાયે, જૈનધર્મ ઉદ્ધર રે; અધર્મ દુર્ગણ વ્યસન નિવારી, શકિત ભાવને ભરે. ભા. ૫૫ દુષ્ટ નકામાં વર શમાવો, સત્ય ન છડે મરતાં રે; અભયકુમાર જ રાઢતી એથી, હિતશિક્ષા અનુસરતારે. ભા. ૫૦ સકર્મો નહીં પડતાં મૂકો, દુષ્ટ વિચાર ન કરે, સર્વ જનોની ફરિયાદીને, સાંભળી ન્યાયને ધરે. ભા. હિંસક યજ્ઞ ન કરવા દેવા, બૂરા હેમ નિવાર; પશુ પંખીની રક્ષા કરવી, દુખાસુર સંહારારે. ભા. ૫૮ ધમ બલબલ કરી તેલ ને, કર્તવ્યો સહુ કરવાં; સર્વ પ્રજાનાં સંકટ હરવાં, શુભ કર્મો આચરવારે. ભા. ૧૯ ન્યાય નીતિ ત્યાં સુખ ને શાંતિ, એવી મહાવીર વાણી રે; જ્ઞાન વધ્યથી દુ:ખ રહે નહીં, શિક્ષા પ્રભુની માનીયે. ભા. ૬૦ પ્રભુ મહાવીર શિક્ષએને, ચાચરણમાં મૂકારે; નીતિ રીતિ શુભ રિચા સમ પોચિત નહિ ચૂકો. ભા. ૬૧ ઉપકારી રક્ષાથે મરવું, સતની સેવા કરવી; આત્માથે પૃથ્વી ત્યજવી, ધર્મબુદ્ધિને ધરવી. ભા. દર આસકિત ણ કર્મ બંધ નહીં, મહાવીર પ્રકાશેરે; આસકિતવણ કામ કરવાં, તેથી મુકિત વિલાસેરે. ભા. ૩ પન્નાડે ખત વિવેકે, કર્મો કરવાં ભારે; લાભ હાનિને તોલ કરંti, ખાદ કદિ નહીં જવેરે. ભા. ૨૪
For Private And Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભા.
અબળાઓની લાજ રક્ષવી. બાલ વૃદ્ધ સંભાળે; અશસ્ત્ર લોકોની સંરક્ષા, કરવામાં મન વાળેરે. ભા. ૨૫ અરસપરસ સહાય કરતાં, મૃત્યુથી નહીં બીરે; સગાસંબંધી મિત્ર ગુરૂને, જીવાડીને જીવો. ભા. ૨૬ જૈનેને તન મન ધન અપ, સહાય દેતાં મરવું રે, સહાયનો બદલો નહિ ઈ છે, દુઃખે દૈન્ય ન ધરવું. ભા. ૭ સાપેક્ષાએ સવે સાચું, જૈનધર્મ તે જાણો નિરપેક્ષાએ સર્વે જૂઠું મિથ્યાધર્મ પ્રમાણો. ભા. ૬૮ સાપેક્ષાએ સર્વ વિચારે, આચારે છે ધરે; જૈનધર્મતત્વો છે એવાં, સાપેક્ષા ગુણ કર્મોરે. ભા. ૨૯ સર્વ ખંડમાં સર્વ દેશમ, વીર પ્રભુના દાગીર; જેને માટે સ્વાર્પણ કરવું, સ્વધર્મ પ્રેમે જાગીરે. શુળાશુભ વૃત્તિ ફલ ઈછા, ત્યાગી સ્વાધિકારરે, કર્મ કરે તે જેનો યોગી, જંગમ તીર્થ છે ભારે. ભ. અશુભ વૃત્તિ ત્યાગી પછીથી, શુભ વૃત્તિને ધરવીરે શુભ વૃત્તિથી શુદ્ધમાં પેસી, આત્મશુદ્ધતા વરવીરે. ભા. ૭ર શુભાશુભ વૃત્તિવણ કેઈ, પુણ્ય પાપ નહી બધેરે, શુભાશુભ વૃતિના વિરડે, જેનો જિનપદ સાધેરે. ભા. બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય શૂદ્રને, સ્વધર્મ રાજ્ય પ્રમ ણે રે; સ્વધર્મ તે નિજ રાજ્ય જ માને, વ્યવહારે એમ જાણે રે. ભા. ૭૪ સર્વ પ્રકારે સ્વતંત્રતા જ્યાં, સત્ય વિચારચારરે; સ્વરાજ્ય એ જૈનધર્મ છે, પાળે તે દુખ ટાળેરે. ભા. ૭૫ અશુભ કષાયે શમતાં શાંતિ, સ્વાધીનતા બળ શક્તિરે; પ્રભુ મહાવીર જિનની એવી, જાણે સેવા ભકિતરે. ભા. ૭૬ જૈન ધર્મ તે આત્મધર્મ છે, સત્વ વિચારાચારરે, જેનધર્મ છે જીવન જગનું, દ્રવ્ય ભાવથી ધારો ભા. ૭૭ સર્વ જીવોપર સાચી પ્રીતિ, યથાશકિત શુભ કરવું રે, તપ સંયમને દયા દાન દમ, અચરણ માં ધરવું રે. ભા. ૭૮
For Private And Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
G
જૈનધર્મ છે સાત્વિક વૃત્તિ, સાત્વિક કર્યું સુરે; સાત્વિક મન સેવા તે બુદ્ધિ, તપ જય નીતિ માનારે ભાર ૭૯ સાત્વિક યજ્ઞા જૈનધર્મ છે, સમ્યગ્ જ્ઞાન પ્રમાણારે; શુદ્ધ પ્રેમ પ્રતીતિ સમાધિ, આત્મ સ્વરૂપ વખાણુારે. ભા. ૮૦ સદ્ગુણુ સર્વે જૈનધર્મ છે, દુર્ગુણુ મિથ્યા અમેરિક ચા સત્ય ને મેહત્યાગથી, કરવાં ધાર્મિક કમેરિ સાધુ વાંચક સૂરિ સંધની, સેવા ભક્તિ કરવી; ત્યાગીઓ માટે સહુ ત્યાગી, સત્ય ભક્તિને વરવી. ભા. ૮૨ પરીષહા ઉપસર્ગો સહુવા, જૈન ધર્મને માટેરે;
For Private And Personal Use Only
ભાં. ૧
મરી જવામાં ધર્મ જ માના, ધર્મ છે શિરને સાટેરે. ભા. ૮૩ જંગમ સ્થાવર તીરથ યાત્રા, કરવી ભક્તિ વિવેકરે; તીર્થાની રક્ષા કરવામાં, વર્તો સાચી ટેકેરે. સાધુઓની હેલના વારા, સાધુ ધર્માધારારે, સાધુઓના મહુ માનથી, પ્રગટે ધર્મ અપાશેરે. ત્યાગી સમ જગ કાઇ ન મેટુ, ઇન્દ્રાદિકના રાજા; ગુરૂનિન્દાથી કુલદિ ક્ષય, થાય જનો નહીં સાન્તરે. ત્યાગીનું અપમાન ન કરવું, પ્રભુ છે ત્યાગી ઘટમાંરે ત્યાગીઆને સેવા ભાવે, પડા નહી મટપૂઢમાંરે. સર્વ જીવાના ગુણને દેખા, અવગુણ દૃષ્ટિ ઉલ્લેખેરે, સદ્ગુણુ રાગ તે જૈનધર્મ છે, પ્રેમે ધર્મને પેખારે, સર્વ જીવામાં સારૂં જે જે, જૈનધર્મ તે જાણેરે; સારા અંશે જીવા જૈન, સાપેક્ષાએ પ્રમાણેારે સર્વ જીવા સારા છે પણ, સગી માહ તે ખેાઢારે; એહુ મર્યાથી છવ સિદ્ધ છે, પછી ન આવે તેાટારે. ભા. ૯૦ જે જે અંશે તમે જે ગુણુ, છતે જૈન તે જાણું રે; પ્રભુ મહાવીરમાં શ્રદ્ધા પ્રીતિ, ધારક જૈન પ્રમાણેાર, પ્રભુ મહાવીર દેવ ઉપર જે, રાગ ધરી રંગાયારે; તેની સેવા ભક્તિથી, ભતા શિવપદ પાયારે,
ભા. ૯૧
ભા. ૯
ર
ભા. ૮૪
સા. ૮૫
ભા. ૮૬
સ. ૮૭
eil. 66
ભા. ૮૯
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-૧૮
જૈનધર્મ ને જેનોના જે, નિન્દક દુશમન થાતા; તેઓ પર વિશ્વાસ ધર્યાથી, જેનો ખત્તા ખાતારે. ભા. ૯૩ જૈનધર્મનું શિક્ષણ લેવું, જેન ગુરૂના હાથેરે; જેનોની વિદ્યાર્થી પ્રગતિ, કષ્ણુ મહાવીરનાથેરે ભા. ૯૪ જેની તકરારે સર્વે, મહેમાંહ્ય સમારે, અને વચ્ચે નહિ નાખે, વિશજ્ઞા દિલ લાવે. ભા. ૫ જૈનોના આર્થિક ઝઘડાને, સંઘ મળીને ટાળેરે; ગૃહસ્થ ત્યાગી આગેવાને, સત્યન્યાયથી ચાલેરે. ભા. ૯ એવી વીરપ્રભુની શિક્ષા, સર્વ સંઘ હિતકારી, સર્વ વિધો કલેશ ટાળી, વર્તતાં સુખ ભારી રે. જૈનધર્મ ને દેશાદિકની, રક્ષા વૃદ્ધિ કરે: આત્મગદેનારા જેને, સર્વ વિશ્વપર ગાજેરે. આપત્કાલે સર્વ જૈનને, આપડૂગુણ ને કર્મોરે; આપકાલનાં લક્ષણ જાણી, વરશો આપધર્મો. - ભા. ૯ કલિયુગમાં કલિયુગ અનુસાર, વર્તે જેને જીવેરે યુગ ધર્મોને જેઓ જાણે, ધર્મામૃત તે પીવેરે. જે જે કાલે જેવી રીતે, રહેવાથી જીવાતુરે; તે તે કાલે વર્તવું તેવું, વ્યવહારે સુખ થાતું રે. ભા. ૧૦૧ જૈનધર્મ છડીને જેઓ, બાહ્ય જીવવું છે, તેઓની સહુ રીતે પડતી, થાતી અંતે દિસેરે. ભા. ૧૦૨ જીવંતા તીર્થો ત્યાગીઓ, ગુરૂઓ સંતે સેરે; હનુમંદિરમાં ભાવિ દે, જાણ પામે મેરે. ભા. ૧૦૩ મુનિ સાધી શ્રાવક શ્રાવિકા, જંગમ તીર્થ મઝાનું, સંતની સેવામાં સ્વર્ગ જ, રહે ન શિવસુખ છાનુરે. ભા. ૧૦૪ જાની સાથે પ્રકૃતિ, ત્રણ ગુણેથી રહેતીરે, ત્રણ ગુણોથી અનંત છે, કદિ ન પામે મુક્તિરે. ભા. ૧૦૫ પ્રકૃતિ સંગી સહુ જી, સાત્વિક સર્વ ન થાવેરે; માટે પ્રકૃતિ શિક્ષાત્માઓ, એક ધર્મ નહીં પારે. ભા. ૧૦૬
For Private And Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
R;
એવું જાણું પ્રકૃતિસંગી, જી સાથે રહેવું, ઉદાર આશય આચારોથી, રહેવું સહેલું દેવું. ભા. ૧૦૭ સર્વ જીવેને પસંદ પડતા, પ્રકૃતિ યુક્ત સ્વધરે;
સ્વાધિકાર રહેવા દેવા, જૈન ધર્મના કમૅરે. ભા. ૧૦૮ દ્રવ્ય ભાવથી નવ રસ રસિયા, જેનો શિવપદ વરતારે; પ્રકૃતિ સુખ અવલંબીને, આત્મિક સુખને ધરતારે. ભા. ૧૦૯ પ્રકૃતિ ત્રણ ગુણ ધર્મની સાથે આત્મિક ધમૅરે; તરતગે જૈનધર્મ છે, મિશ્રિત ભાવથી કરે. ભા. ૧૧૦ શુદ્ધાત્મા કેવલ થાતાં ઘટ, જિનધર્મો સહ પ્રગટેરે; સાધન રૂપે જૈનધર્મ નહીં, સર્વ કર્મ ત્યાં વિઘટેરે. ભા. ૧૧૧ કર્મ સહિત સહુ આત્મહષ્ટિયે, તેઓના જે ધમૅરે, જૈન ધર્મ ને જિનધર્મોમાં, સમાઈ જાતાં કર્મોરે. ભા. ૧૧૨ જૈનધર્મ છે કાલ અનાદિ, અંત ન તેને આવે; આત્મા પેઠે શાશ્વત સાચે, સમજે ઘંતિ જાવેરે. ભા. ૧૧૩ અવસર્પિણ કાલે પહેલાં, અષભ પ્રભુએ પ્રકારે; અજિતઆદિ તીર્થકરોએ, તત્ત્વથી સત્ય વિકારે. ભા. ૧૧૪ ત્રેવીશમા શ્રી પાર્શ્વજિનેશ્વર, જૈનધર્મ ઉદ્ધારે પિણી બે વર્ષ પછીથી જન્મી, વીર પ્રભુએ ધારે. ભા. ૧૧૫ ભારતભૂમિ ધર્મભૂમિ છે, જૈન ધર્મની ખાણિરે; અસંખ્ય યોગીઓની ભૂમિ, સાત્વિક પ્રકૃતિ વાળી રે. ભા. ૧૧૯ પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુએ, ઉપદેશ્ય સહુ સાચું રે તેની શ્રદ્ધાગે સમકિત, રહે ન કાંઈ કાચું રે. ભા. ૧૧૭ વીરપ્રભુની વાણી જાણે, ટળતી મિથ્યા બ્રાન્તિરે સર્વ ધર્મ સમ્યમ્ સમજાતા, પામે આતમ શાતિરે. ભા. ૧૧૮ સમ્યગ્દષ્ટિ જેનોને સહુ, સાચું વિશ્વ જણાતું રે ચિચ્ચારષ્ટિ અજ્ઞાનીને, સત્ય તે જૂઠું થાતુર. ભા. ૧૧૯ એવી રીતે કાલ અનાદિ, જૈનધર્મ જગ વર્તે, અનંત કાલ લગી જગ રહેશે, આત્મ સત્યતા શરે. ભા. ૧૨૦
For Private And Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
. २०
ભા. ૧૨૨
જગમાં નષ્ટ થશે નિહુ જૈનો, અનેક ખડે વહેશે?; અનેક રીતે દ્રવ્ય ભાવથી, જૈનધર્મ જગ રહેશે.. ભા. ૧૨૧ જૈનધર્મ વણુ જગ નહીં ચાલે, સૂર્ય ચંદ્ર નહિ રહેવેરે; પૃથ્વી ભાનુ આદિ રહેવે, જૈનધર્મ શુભ સેવેરે. માહિર મંતર મન આતમમાં, જૈન ધર્મ જયકારીરે; ક્ષત્રિય શ્રી રાજપુત્ર તું, સમજ સમજ સુખકારીરે. ભા., ૧૨૩ આતમ અનુકુલ ચિત્ત કરીને, જૈનધર્મને પાળોરે; માહાદિકને જીતા જ્ઞાને, ભાવે સુખમાં મ્હાલારે. અભયકુમાર ગ્રા હિતશિક્ષા, સર્વ મંત્રી શિરતાજારે; દ્રવ્ય ભાવ ને વ્યષ્ટિ સમષ્ટિ, રાજ્ય ધરી હાવ તાજારે. ભા. ૧૨૫ તીર્થેશ્વર મહાવીર પ્રભુના, ભક્ત જ શ્રેણિક ખોલેરે; ભણે ગણે તે જે ભાવે, થાય પ્રભુપદ તાલેરે.
66
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
ભા. ૧૨૪
प्रियदर्शनाप्रबोध. "
પ્રિ. ૨
પ્રિયદર્શના અ ંતર્દૃષ્ટિ, ભક્તિસ્વરૂપ જણાવેરે; પરભ્રંશ્ન મહાવીર વિભુની, ભક્તિ કરેા જન ભાવે૨ે. ભક્તિ છે સાાર પ્રભુની, નિરાકારની પ્રેમેરે; પ્રથમ ભક્તિ સાકાર પ્રભુની, ગુરૂવરની ગુણનેમેરે. પ્રથમ વીર સાકાર મળતાં, નિરાકાર વીર મળતારે; ભક્તિનો અનુક્રમ છે એવા, પ્રભુમાં ભક્તો ભળતા. પ્રિ. ૩ પરમ પ્રેમ આનંદ સ્વરૂપા, ભક્તિ મહાવીર રાણીરે; તેહની લગની વીર વિભુમાં, અન’ત ગુણની ખાણીરે. પરબ્રહ્ન મહાવીરમાં લીનજ, કાંઈ ન મીનુ ઇચ્છેરે; વીર વીર વિભુ દેખે સઘળે, બીજી શૂન્ય તે દિસેરે.
પ્રિ. ૪
પ્રિ. પ
ભા. ૧૨૬
પ્રિ. ૧
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શેક કરે નહીં ભય નહીં પામે, શસ્ત્રાદિકથી મારે, પંચભૂતપર રાગ ન ટ્રેષજ વિરમહીં મન વાળેરે. પ્રિ. ૬ આત્મવીરનું જ્ઞાન કહીને, દિલ ઉન્મત્ત થઈ જાવેરે; પડે ન રસ દુનિયાની વાટે, વીર વીર દિલ ધ્યાવેરે. પ્રિ. વીર વિભુ આતમને દેખી, હૈયામહિ હરે; ચકિત બને સ્તબ્ધ બનીને, પ્રાપ્તિ માટે તરસેરે. સત્તાએ સઘળે આતમના, છતાપણાને ભાવે; હર્ષે નાચે કૂદે ખેલે, ધ્યાવે ને ખબ ગાવેરે. કામાદિક વૃત્તિ રોધે, વિષ વિષસમ ધારે, ચર્ચા વાદવિવાદને ટાળે, નિંદા વિકથા વારેરે. પ્રિ. ૧૦ નિંદા સ્તુતિ સુણે ન કાને, લેકવિષે નહીં મુરે, હુંમાંહિ હુંપણું સમાવે, તેને સત્ય જ સૂજે. - પ્રિ. ૧૧ શાસ્ત્રોના દઢ મેહનો ત્યાગી, આતમને દઢ ગીરે; જડ સુખને પૂરે વેરાગી, રહેતે વીરમાં જાગીરે. પ્રિ. ૧૨ આત્મવીરપર પૂર્ણ પ્રતીતિ, એકાંતિક દઢ પ્રીતિરે; વીર પ્રભુ ભક્તિની રીતિ, હેય ન સ્વને અનીતિરે. પ્રિ. ૧૩ પિતાના પર દુનિયા રીઝે, બીજે મન નહીં ધારે; દુનિયાના અપવાદે નિર્ભય, હિંમત લેશ ન હારેરે. પ્રિ. ૧૪ અન્યાશ્રયને ત્યાગ કરે છે, દૈન્યપણું નહીં ધારે, સુખ દુ:ખ આવે હર્ષ ન ચિંતા, રહે પ્રભુના પ્યારેરે. પ્રિ. ૧૫ શાસ્ત્રોમાં લેકેમાં વિવેકે, તટસ્થ મનથી વતે રે પ્રેમ વિરોધીને નહીં સંગી, વતે અનુભવ તેરે. પ્રિ. ૧૬ સુરતા વીર પ્રભુમાં લગાડી, કરે નીતિથી પ્રવૃત્તિ, રસ પડતે ત્યાં રહેતે રાજી, રાધે મનની વૃત્તિરે. પ્રિ. ૧૭ મનને આતમમાંહિ રમાડે, પ્રેમરસે જ જમાડે, મનને ભ્રમણામાં ન ભમાડે, ભમે ન મતના વાડેરે. પ્રિ. ૧૮
જ્યાં સુધી તનુ છે ત્યાં સુધી, કર્મો એગ્ય કરતે રે, નિન્દા ભય પેદાદિક વારી, દિલમાં વીર સ્મરતેરે. પ્રિ. ૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેવ ગુરૂની પૂજા સેવા ભક્તિમાં મન રાખે; શુદ્ધ પ્રેમ વધતાં નિશદિન તે, આત્મામૃતને ચારે. પ્રિ. ૨૦ દેવ ગુરૂની કથામાં પ્રીતિ, આત્મરતિ છે ભક્તિરે; આત્માર્પણથી જીવન સઘળું, ધરવું સત્ય પ્રતીતિરે. પ્રિ. ૨૧ આત્મમહાવીર પ્રભુને મળવા, અતિ આકુલ મન થાવેરે; અંતર્દાહને મૂચ્છ પ્રગટે ભેજનમાં રસ નવેરે. પ્રિ. રર મૈથુન ભેગાદિકમાં રસ નહીં, કરે ન યા બીજી રે; મુક્તિ સ્વર્ગ ન ઈચ્છે મનમાં, રહે આતમમાં રીજીરે. પ્રિ. ૨૩ પ્રભુ સ્વરૂપ ન ભૂલે જ્યારે સર્વે કાર્ય કરતા, પ્રામાણિક જીવનથી રહેતું, કરે ન પાપ મરંતરે. પ્રિ. ૨૪ જ્ઞાન ભક્તિ વણ જારપણું છે, સર્વાત્માઓ સાથે, ગુણ કર્મોને આતમ સામે, ભક્તિ થતી શુભ હાથેરે. પ્રિ. ૨૫ કર્મમાં પ્રીતિ જ્ઞાનમાં પ્રીતિ, યેગમાં પ્રીતિ જ ભક્તિરે; અભેદભાવે એકપણામાં, ભક્તિ ફેલ છે મુક્તિરે. પ્રિ. ૨૬ જ્ઞાનને ભક્તિ અને એકજ, રૂપે થે વિશ્રામેરે; શુદ્ધ પ્રેમસાગરમાં બે, અનુભવ ભક્તિ પામેરે. પ્રિ. ૨૭ ભક્તિને સ્વામી છેઆમ, આનંદ રસે રસી રે; પ્રેમદ્રષ્ટિએ દેગ ન પ્રગટે, આતમ થાય ગુણલેરે. પ્રિ. ૨૮ વિષય નાગનાં વિર ચઢે નહીં, ભક્તિ અમૃત પામેરે; પ્રગટેલે આધિ દાવાનલ, શીતલ હૈ વિશ્રામે. પ્રિ. ર૯ વીર પ્રભુમાં લગની લાગે, ગુરૂ કૃપા જે થાવેરે; સંતજનની કૃપા મળે ને નાસ્તિકતા દર જાવેરે પ્રિ. ૩૦ શુદ્ધ પ્રેમિભક્તો સંગે, નિશદિન રહેતાં ભારે, પરબ્રા મહાવીરમાં લગની, લાગે અનુભવ આવે. પ્રિ. ૩૧ તમે ગુણ ને રજોગુણી છે, સાત્વિક ભક્તિ ભાખી; જેને જેવી ગ્યતા તિ, ભક્તિ ઘટમાં રાખીને. પ્રિ. ૩૨ ભેદ ન પ્રભુની સાથે રહે, જી એક સ્વરૂપેરે; અનેકને જ સમાવે નિજમાં, પ્રગટ પ્રેમ ન છપેરે. પ્રિ. ૩૩
For Private And Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
8
નાસ્તિક દુર્જન મૂઢ જનેને, સંગ કરે નહીં ક્યારે, ઇંડા સમ અપકવ દશામાં, ગુરૂઆજ્ઞા ધરી ચાલેરે. પ્રિ. ૩૪ કામ ક્રોધ ને મેહ નિવારે, વિષય સંગને ભૂલેરે; વિષય સંગ સ્મરતાં પતને છે, ભક્ત કદિન ક્લેરે. પ્રિ. ૩૫ વિષય વૃત્તિને સંગ ત્યજે તે, અંનત બ્રામાં હાલેરે. માયાને અનુકૂલ કરીને, અનુક્રમે પંથે ચાલેરે.. પ્રિ. ૩૬ નિર્જન સ્થાનેને સેવે જે, નિર્મમ નિરહંકારરે, નભપેઠે નિલેપ જે રહેતે, અપ્રતિબદ્ધ વિચારીરે. પ્રિ. ૩૭ જડથી રાગ ન ટ્વેષ ન ધારે, સેડહંભાવ વિચારે; હંતુ વૃત્તિથી થૈ ન્યારે, એકપણું દિલ ધારેરે. પ્રિ. સાગરમાં નદીઓજ સમાતી નામ રૂપને ત્યાગીરે, આત્મામાંહિ ચિત્ત સમાવે, તે ભક્તિ વડભાગીરે.' કર્મ કરે પણ ફલ ઈચ્છા નહીં, ઈચ્છા પ્રભુને સેપરે; આત્માર્પણથી અખંડ થાત, કામ પશુને કાપેરે. પ્રિ. ૪૦ બાહિર અંતર પરમ રૂ૫ ત્રણ, પ્રેમનાં જાણ વિવેકરે; ઉત્તરોત્તર વિશુદ્ધ લહને, વર્તે અભેદ કેરે. પ્રિ. ૪૧ પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુની, એકાંતિક મહાભકિતરે; નામ રૂપના વ્યતિપણાને, ભૂલવતી મહાશક્તિરે. પ્રેમસ્વરૂપે સહુને દેખે, સર્વ વિકલ્પ સમાવે; સત્તાએ એકજ આતમને, ભાવે ધ્યાવે ગાવેરે. પ્રિ. આંખોમાં અશ્રુને સાગર, ગદગદ વાણી બેલે; હર્ષ થકી નભને ઉભરાવે, પ્રભુ પ્રેમથી ડોલેરે. આવિર્ભાવ પ્રભુને પામે, સત્ય પ્રેમ પ્રભાવે; સર્વ વિશ્વને પૂજ્યપણું દે, ભકિતના ખૂબ ભાવે રે. પ્રિ. પ્રેમ સમાધિમાં નહીં આધિ, ઉપાધિ વા વ્યાધિ, પ્રભુપ્રેમનું દર્દ મઝાનું, મન રહેતું ઉન્માદીરે. પ્રિ. ૪૬ ભક્તિપ્રતાપે પૃથ્વી રહે સ્થિર; ચાંદે ભાનું ચાલે મર્યાદા મૂકે નહીં. સાગર, વનસ્પતિ ફાલેરે. પ્રિ. ૪૭
8
8
For Private And Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪
ત્રિ: ૪૮
પ્રિ. ૪૯
પ્રિ. ૫૦
પ્રિ. પર
પ્રિ. ૧૩
પ્રિ. ૫૪
વાયુ વહેતા રહેતા નિદિન, નભ સ્થિરતા નહી છડેરે; નંતિ. ઉષ્ણુપણું નહિ છડે, શીતલ જલ બ્રહ્માંડરે. દેવ દેવીઓ ભક્તિ રસથી, વિવિધ પ્રકારે નાચેરે; ભક્તિ રસેજ રસીલા ઇન્દ્રા, તન્મય થૈ ને રાચેરે. પર્ણ પણે જ્યાં ભક્તિ નહિ ત્યાં, તે લોકિક રીતિ; નાત જાત ધર્માદિ ભેદો, થાય નહીં નિવૃત્તિરે. કામાદિક દોષો પ્રકટાવે, સગ વાત તે વારે; આત્મશક્તિ પ્રગટાવી પ્રેમે, નિજ આતમને તારા પ્રિ. ૫૧ પ્રેમની વાતા શાસ્રો વાચે, સુણતાં પાર ન આવેરે; પ્રેમી થૈને સહુને ચ્હાવા, પ્રેમાચારના દાવેરે. પ્રથમ પ્રેમમાંહિ હામાતા, કરીને સ્વાર્પણ સર્વે રે; અન્ય જનાને ભક્ત ખનાવે, સર્વ સહે અગવે રે. વીરને વીર બનીને ભજતા, પ્રેમના ભાવ વધારોરે; જન્મ મૃત્યુ એ વીરને સોંપી, વર્તે વાસના વારીરે, અરસ્પરસ નરનારી રૂપને, કંચન વાત નિવારી; પ્રભુપ્રેમી નર નારી સતા, મરે મેહને મારીરે. વર્ણ ને વિદ્યા કર્માચારે, ભેદ ધરે નહીં ભક્તોરે; ભેદે ખેદ વધે છે ભારે, ભક્તિ લહે ન અશક્તોરે. ભિન્ન ભિન્ન દર્શન મત પથે, ભિન્નાચાર વિચારે?; મુઝતા નહી' ભક્તો જ્યારે, અભેદ પ્રીતિ ધારેરે. સર્વોતમથી જગ હું ભરીયુ, આતમથી જે ન્યા તેમાં બ્રાન્ત ન થાતા ભક્તો, પ્રશ્ન ગણીને પ્યારૂ પ્રભુ પ્રેમથી બંધ ટળે ને, રહે નહીં પરવશતારે; સ્વત'ત્રતા માટે સ્વાર્પણ સહુ, ભક્તે શિવપુર વસતારે. ગ્રહ્મણ ત્યાગ એ મનના ધર્મા, તેથી પ્રેમ છે ન્યારોરે; ગ્રહણુ ત્યાગ બેકેજડ ભાવે, સ'તા સત્ય વિચારોરે. ઘાયલનું દિલ ઘાયલ જાણે, ભક્તો ભક્તિ પિછાનેરે; ગરાનુ દિલ ગરો જાણે, સાર ન તાણતાભેરે.
પ્રિ. પપ
પ્રિ. પ
મિ. ૫૭
પ્રિ. ૫૮
પ્રિ. પ
For Private And Personal Use Only
પ્રિ ૬૦
પ્રિ. ૬૧
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫
પ્રિ. દર
પ્રિ. ૬૩
પ્રિ. ૬૪
પ્રિ.૬૬
દાસ્યભક્તિમાં ક્ષમા પ્રાર્થના, સેવક ભાવ પ્રવૃત્તિ; પશ્ચાત્તાપ થતા પાપાના, વધતી નીતિ રીતિરે. સખા ભક્તિમાં પ્રભુથી મૈત્રી, મનમાં ભેદ ન રહેતે; એક સરીખા આતમ લાગે, ભાવે લેતા દેતારે. એક ભાવની ભક્તિ જ્યાંત્યાં, આપાગ્માપ પ્રભુ છેરે; પૂર્ણાનન્દ અનુભવ સ્વાદે, શુદ્ધાત્મા જ વિભુ છેરે. ભક્તિ શરૂછે દાસ્યભાવથી, પ્રભુ ભાવમાં નહીં છેરે; વેશ ક્રિયા તપ જપ સાધનની, નહીં જરૂરી વહીછેરે, પ્રિ. પ આતમ આતમના વિશ્વાસી, સત્ય પ્રતીતિ પામેરે; આત્માનુભવ ભક્તિ એછે, વર્તે છે નિષ્કામેરે. વીર મહાવીર મુખથી જપતાં, મનથી મનમાં જાપેરે; જપ ભક્તિ થાતી સુખકારી, વીર યજ્ઞ મન થાપેરે પ્રિ. ૬૭ પિડ વિષે આતમ મહાવીર જ, વ્યષ્ટિથી એ ભક્તિરે; સર્વ વિશ્વ જીવા મહાવીરજ, સમષ્ટિ ભક્તિ શક્તિરે પ્રિ. ૬૮ એક દેશથી વ્યાખ્યુ છે ભક્તિ, વ્યાપક વિશ્વની ભક્તિરે; તમ પ્રકૃતિ અને ભજતાં, મિશ્ર ભક્તિની વ્યક્તિરે પ્રિ. ૬૯ દ્રવ્ય ભાવ મહાવીર વિભુનું, અનુકરણ જે કરવુ રે; અનુકરણ ભક્તિ સાચી, સદ્ગુરૂને અનુસરવું રે પ્રિ. ૭૦ દર્શન ભક્તિ જે દર્શનથી, શ્રવણ ભક્તિ સાંભળતાંરે; મિલનભક્તિ છે પ્રભુને મળતાં, ભેદભાવ સહુ ટળતાંરે. ત્રિ. ૭૧ પ્રભુ સ્વરૂપની ભક્તિ માટી, પ્રભુ સ્વરૂપે થાત રે;
પ્રિ: ૭૩
વિકલ્પ ભક્તિ પ્રભુ વિષે, મહાવીર સન્મુખ જાતાંરે. પ્રિર્ રાગાદિકના સા ને, સર્વ વિશ્વ શમાંરે; ભક્તિ નિવિ કા પ્રગટે, શુદ્ધ બ્રહ્મમાં રમતાંરે, અનંત જ્ગ્યાતિ રૂપ પ્રભુને, માશુક માની ભજતાંરે; આશક ભક્તિ પામે રાગી, કામ વાસના ત્યારે જીવાનાં સહ તનુ મંદિર, જીવા પ્રભુ સત્તાએરે; જાણીસામાં પ્રભુને પજે, પ્રભુરૂપ તે થાવેરે.
પ્રિ. ૭૪
પ્રિ. ૭૫
૪
For Private And Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્મ. પ્રકૃતિ અનેકરૂપે, છ સાથ રહે છે, તેને દેખ્યા વણ જે આતમ, જિતે તે શિવ લે છે. પ્રિ. ૭૬ પ્રકૃતિમાં ગુણ દેની, સર્વ કપના ત્યાગે, ત્યાગભક્તિ તે કોઈ પામી, કર્માતીત્વથી જાગેરે. પ્રિ. જડ પ્રકૃતિમાં સુખ દુઃખની, હાય ન બ્રાંતી જેનેરે; પૂર્ણનન્દ પ્રદાયક ભક્તિ, દિલમાં જાગે તેને પ્રિ. દેહાધ્યાસ મટાડે ભક્તિ, મૃત્યુ ભીતિ ત્યારે આત્માડ મતા અનુભવાવે, દુઃખનું ભાન ભૂલાવેરે. પ્રિ. ૭૯ સાધુ સંત સમાગમ વહાલ, વર્ગથકી પણ અધિકેરે; આત્મ રંગ પણ દુનિયાને રંગ, લાગે જૂઠે ફિકેરે. પ્રિ. ૮૦ ન્હાના નિર્દોષી બાલવત્, કહેણી રહેણી જેની; માત ઉપર લઘુબાલક પ્રીતિ, ભકિત સાચી તેની રે. આશકની માશુકપર પ્રીતિ, કંજુસની ધન પ્રીતિરે; પ્રભુ પર તેવી પ્રીતિ થાતાં, પ્રગટે સાચી ભતિરે. પ્રિ. તન મન ધનની યાદ રહે નહીં, ગુરૂદેવની યાદીરે; દુનિયામાં પાગલ દિલ ડાહ્ય, સેવામાં ન પ્રમાદીરે. પ્રિ. પ્રભુ પ્રેમમાં માયા મમતા, ત્યાગી નિશ્ચય રહેવું ત્યાગીઓને ત્યાગ ખરે એ, પ્રેમથી વસમું સહેવું. પ્રિ. તન ધન સત્તાના યોને, કરવા પ્રભુ પ્રીતિથીરે વીરાગ્નિમાં બની પતંગને, બળી જવું રીતિથી. પ્રિ. ભક્તિમાં ભય કામનો ભારે, કાચાને ઝટ મારે તે કામાદિકની ભસ્મ બનાવી, ભક્ત પુષ્ટિ વધારે. પ્રિ. ૮૬ પ્રેમભક્તિમાં ભય નહિ કિંચિત, આત્માનંદ આસ્વાદે, સર્વ ધર્મ સ્વરૂપ છે ભકિત, પડે ન વાદ વિવાદેરે. પ્રિ. ૮૭ આત્માનુભવ રસ આસ્વાદી, ભક્ત નહીં મુંઝાતા; દર્શન મત શાસ્ત્રોના ઝગડા, કરવા નહીં ઉજમાતારે. પ્રિ. ૮૮ ભક્તિથી દિથાય ન પડવું, વિષય વને ન રઝળવું, જીવંતાં મરીને જીવીને, બ્રહ્મમાં બ્રહ્મથી ભળવું. પ્રિ. ૮૯
For Private And Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભક્તિ વિના નહિ ચિત્તની શુદ્ધિ, વળે શું શાસ્ત્ર ઉકેલેરે મન શુદ્ધિથી જ્ઞાન પ્રગટતું, આતમ રસથી રેલેરે. પ્રિ. ૯૦ જ્ઞાનીને અભિમાનની ભીતિ, પ્રેમ વિના તે સૂકે કર્મ કરતાં નિર્દક થતે, દેશે પડતા મૂકો. પ્રિ. દેવ ગુરૂને એક જ માની, ભક્તિ કરતા ભક્ત રે . ભક્તો વિનય કરીને સેવે, પ્રેમથી સાચા સંતેરે. પ્રિ. ભક્તોને નહિ પરવા કેની, જીવનની નહિ પરવારે; પ્રેમી ભક્તો પ્રગટયા જગમાં, પરમાર્થોમાં મરવારે. પ્રિ. ૯૩ પ્રેમભક્તિમાં મરેલા માનવ, દિગ્ય દેવ છે એવેરે; દ્વિદ્વાતીત બની નિઃસંગી, આનંદ અમૃત પીવેરે. પ્રિ. ૯૪ પ્રેમની અને મનડાં જુદાં, અનંત નૂર ભરેલારે; પ્રેમને સાકી ખાખી સાણી, પ્રભુનાં ચિત્ત હરેલાં. પ્રિ. ૫ ભક્તિનું કઈ જુદુ જાદુ, ભક્તિ કામણગારી રે; ભક્તિથી પ્રભુ દ્વારા ખુલ્લાં, સમજે નર ને નારીરે. પ્રિ. ૯૬ વાછરડા પર ગાયની સુરતા, તેવી પ્રભુપર સુતારે, રણમાં વૈદ્ધાઓની સુરતા, ભક્તો પ્રભુમાં મરતારે. પ્રિ. ૯૭ મનનું કહ્યું કર્યાવણ આતમ, ઇચ્છાએ જે રહેવું રે; આત્મભક્તિ તે પામે વિરલા, જ્યાં સહેવું ને દેવું. પ્રિ. ૯૮ ભક્તિ કરતાં પ્રભુ મળે છે, નિશ્ચય એ ધારે પ્રાણીઓમાં પ્રભુને જૂ, કૂડ કપટને વારો. પ્રિ. ભુખ્યાંઓને ભેજન આપે, તરસ્યાને જલ પારે; રોગીઓને આષધ આપો, દયા દુઃખીની લારે પ્રિ. ૧૦૦ જીવંતાને પૂજે પ્રેમ, દિલમાં પ્રભુ નિર્ધારીરે, વૈર શમા ભક્તિ કરીને, મિષ્ટ વદ નરનારે પ્રિ. ૧૦૧ માટી દેહામાં નહીં મું, ચામડી રંગ છે કારે, ( રૂપવિષે સ્પશે નહીં મું, ભક્ત ન ભૂલે સાચો. પ્રિ. ૧૨
દેવ ગુરૂપર ડુલ કરે , આત્મ મહાવીર રાચરે; કે જયા ગણ્યા બહુ ભૂલા ભમતા, સમજી પ્રભુમાં રાચરે. પ્રિ. ૧૦૩
For Private And Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮
પ્રિ. ૧૦૫
જ્ઞાની ભક્તો મનને તાબે, કરીને રહેતા જગમાં; જ્ઞાનભક્તિ ત્યાં કામ રહે નહીં, પ્રેમજ જ્યાં રગરગમ.રે. પ્રિ. ૧૦૪ ભક્તોનું મનડુ છે વૈકુંડ, જ્ઞાનીઘરમાં મુક્તિરે; જ્ઞાનવિષે બ્રહ્માંડા સઘળાં, ભાસે અનુભવ યુક્તિરે. મ્હારૂ હારૂં ભેદ નિવારી, વ્યાપક પ્રેમને ધારોર; વિશ્વપતિ મહાવીરને માની, પતિભક્તિ અવધારોરે. પ્રિ, ૧૦૬ સદ્ગુરૂ સેવા ભિત કરતાં, આત્મ મહાવીર વિલસેરે, કલિયુગમાં મહાવીર જપતાં, સર્વ શક્તિયા બ્રુસેરે. પ્રિ. ૧૦૭ પરાભક્તિમા પરમ પ્રભુજી, ખેલે નવ નવ રગેરે; અષ્ય લીનતા સમતા પામી, ખના પ્રભુજ ઉમગેરે. પ્રિ. ૧૦૮ પ્રેમજ્યેાતિમાં સર્વ સમર્પી, હું તુ ભેદ ગુમાવેાર; વીરપ્રભુનુ ં કીર્તન કરવા, માટે બ્યસની થાવેરે. પ્રિ. ૧૦૯ વીર પ્રભુમાં મન લય થાતાં, અંતર શ્રુતિયા પ્રગટેરે; વીર પ્રભુ બેલે પ્રગટીને, આવરણા સહુ વિઘટેરે. વીર પ્રભુમય જીવન ધરવું, વીર અની નર નારીરે; જૈનધર્મ છે જ્ઞાનને ભક્તિ, રહસ્ય સમજો સારી. પ્ર. ૧૧૧ ભગવતી દેવી સતી યશેાદા, દેવી આંતર માતારે;
પ્રિ. ૧૧૦
દિલમાં પ્રગટી ભકિત મતાવી, મ્હને થઈ સુખ શાતારે. પ્રિ. ૧૧૨ આધ્યાત્મિક તિ પ્રિયદર્શના, આત્મ વીરની મદ્યારે; તેણે ભક્તિ યોગ જણાવ્યા, ગણ્યા મહાવીર વ્હાલા૨ે. પ્રિ. ૧૧૩ પ્રભુ પ્રેમની ચઢી ખુમારી, ઉતરે નહી ઉતારીરે; બુદ્ધિસાગર આનંદ મંગળ, પ્રભુ મળ્યા નિર્ધારી’ત્રિ. ૧૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ મહાવીર સ્વામી દેવને સ્વબેન
સુદર્શનાને પ્રબોધ.
“દરનામુ.”
પ્રભુ મહાવીરજી વર્ધમાન, પ્રિયાબંધુ સાચા ગુણવાન; વિભુ સ્વયંભૂ ઈશ્વર દેવ, સર્વ વિશ્વ કરતું તુજ સેવ. ૧ પરમેશ્વરને મહાવતાર, પૃથ્વીને કરવા ઉદ્ધાર; પ્રગટ્યા પુરૂષોત્તમ ભગવંત, સર્વ સંતમાં પૂર્ણ મહંત. - ૨ તુમ સંગતથી સાચુ જ્ઞાન, પ્રગથ્થુ ભક્તિનું શુભતાન; ત્રણે જગના પાલક ધીર, જ્ય જય જગમાં શ્રીમહાવીર. ૩ જૈનધર્મ કરવા પરકાશ, તીર્થકર પ્રગટયા ગુણવાસ; Jહાવાસ દીપાવ્યો ખરો, ભારતને ભાનુ અવતર્યો. ચંદ્ર સૂર્ય તવ આજ્ઞાવડે, ગ્રહો સકલ જીવે સંચરે; તુજ આજ્ઞાની કેઈ ન બહાર, સર્વ વિશ્વનો તું આધાર. પ અધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ વડ, સર્વ વિશ્વ લેતું તુજ ઘડે; તુજ નામે સંકટ સહુ ટળે, તુજ ભજતાં વેળા સહુ વળે. ૬ મહાવીર વીર જપતાં જાપ, કાલ અનાદિ ટળતાં પાપ સુદર્શના હું હારી બેન, તુજ બધે પ્રગટયું દિલ ચેન. ૭ જન્મકાલથી પ્રભુ શ્રીવીર, સર્વ વિશ્વમાં મેટે ધીર; અંગુઠે મેરને અડ, મેરૂ કો ને ધડહા . ૮ ઈન્ટે જાણ્યા શક્તિ અનંત, સ્વામી પરમેશ્વર જ્યવંત; ઈન્દ્રાદિક તુજ સેવા કરે, સર્વ વિશ્વ દે તુજ મરે. ૯ વીર વીર તુજ નામને જાપ, જપતાં ભક્તપણાની છા૫; મહા પાપીઓ પામે સ્વર્ગ, તુજ ભક્ત નહીં પામે નર્ક ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦ પરબ્રમ તું છે સાકાર, દેહ ધરી કરતે ઉપકાર; ત્યાગાવસ્થા પૂર્વે પ્રજે, મુજને શિક્ષા આપ વિજો. તુજ વચનામૃત પીતાં સુખ, પ્રગટે નાસે સર્વે દુખ વીર વિભુ આપ ઉપદેશ, જેથી નાસે સઘળા કલેશ. વીર પ્રભુ ભાખે ભગવત, સુદના સાંભળ ગુણવંત, જૈનધર્મ જગમાં છે સાર, તેના રૂડા છે આચાર. જૈનધર્મ સમ કેઈ ન ધર્મ, સેવંતાં નાસે સહુ કર્મ સત્યજ્ઞાન ને સત્યાચાર, પાળે ટાળે મિથ્યાચાર. ૧૪ જૈનધર્મ જગમાં જ્યકાર, સમજે નાસે દુષ્ટાચાર જેનધર્મની બાહિર ધર્મ, રહ્યો ન બીજે સમજે મર્મ. ૧૫ મન વાણી કાયા શુભ કર્મ, આત્મ ગુણે જાણે જૈનધર્મ મારાપર પ્રીતિ વિશ્વાસ, ધારે તે જેને છે ખાસ. ૧૬ કતથી જ નહીં ભમે, મન ઈન્દ્રિયોને જે દમે ગુણ કમેથી ત્રણ વિભાગ, જાણે તે દ્વારે મુજ રાગ, ૧૭ ગુણ કર્મોથી જાતિ ખરી, જન્મથી નહિ જાતિ જરી; ગુણ કર્મોથી સર્વે વાણ, પામે છે સાચું મુજ શણું . ૮ વિજ નિજ ગુણ કર્માનુસાર, મુજને ભજતી વર્ણો ચાર જે ધર્મ પાળી શિવ વરે, યથાશક્તિ સુખડાં તે વરે. ૧૯ સર્વ મનુષે સરખા જાણુ, ગુણ કર્મોથી જાતિ પ્રમાણ ઉચ્ચ નીચને જે વ્યવહાર, નિશ્ચયથી તેમાં નહિ સાર. ૨૦ વર્ણ ધર્મમાં લેશ ન ફલ, દેહ રૂપમાં કર નહીં ભૂલ, સહુને સરખા મનમાં માન, કર નહીં કેનું જગ અપમાન. ૨૧ ગુણ કર્મોથી જેને જેહ, વ્યવહારે વતે છે એ અંતરમાં નહીં લિગ ન જાત, જૈનધર્મની એવી ભાત, રર જૈનધર્મ પાળતાં મરો, તેથી ભવપાધિ ત. નાસ્તિકે ટુ નર નાર, તે નહીં મુજને જાણે સાર. ૨૩ માને નહી મુજને નર નાર, હે નાસ્તિક છે નિર્ધાર જૈનધર્મ માને નહીં જેહ, નાસ્તિક કહિ તેહ.
For Private And Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
I
૨૫
કરશે નહીં નાસ્તિક વિશ્વાસ, દુષ્ટમુદ્ધિ અવળા જે ખાસ; મુજ ભક્તિમાં પાડે ભંગ, તેના કર્દિ ન કરવા સંગઠ દુષ્ટાની સગે ગુણ જાય, સંશય બુદ્ધિ ઘટમાં થાય; તપ જપ કીધું ચાલ્યુ નંગ, દુર્ગુણુખીને દિલ પ્રગટાય. માશપર જેના બહુ રાગ, તેનામાં પ્રગટેછે ત્યાગ, અનન્યપ્રેમે મુજને ભજે, તે મુક્તિને ઘટમાં સર્જે. મુજપર જેના છે વિશ્વાસ, ધરે ન ખીજાની મન આશ; જીવતા તે જૈનો ખાસ, અને ન મનથી ફેાના દાસ. જૈનધર્મ મુજમાટે મરે, મરી મહાસ્વñ અવતરે; ધર્મયુદ્ધ કરવામાં ભીતિ, જેને તેને ન જૈનની નીતિ. યાવત્ વર્તે દેહાધ્યાસ, તાવીવા જગના દાસ; વા સરીખી કાયા ગણે, સત્ય નીતિથી જૈનો ખને. મારા વચનામાં વિશ્વાસ, જેઓને તે જૈનો ખાસ; આતમ માને તે છે જૈન, ધરે ન ક્યારે મનમાં ફ્રેન્ચ, સર્વ કર્મ કરતાં જે સદા, મારૂં નામ ભજે જે મુદ્દા; રાખી મારાપર વિશ્વાસ, કર્મ કરે તે થાય ન દાસ, મુજ ભકિત માટે જે ઘટે, તે તે કરતા શિરને સટે; મુજ માટે દુ:ખો સહુ સહે, કર્યાંક ભાગવત વહે. દુર્ગુણુ જીતે તે છે જૈન, ધરે ન જડ વસ્તુનું દૈન્ય; દુશ્મન જીતે જૈન ગણાય, સમકિત શ્રદ્ધાએ વર્તાય. જૈનધર્મના સહુ વ્યવહાર, પાળે રસ વિચારાચાર; યથાશક્તિ કાલાનુસાર, પાળે તે જૈનો નર નાર. મુજ ટિત કરતાં નર નાર, જૈનો છે સહુ કાલ મઝાર; વેષ ક્રિયાના મિથ્યા ભેદ, તેમાં પામે નહિં જે એક. વેષ ક્રિયા બહુલા આચાર, જેને જેહ રૂચે તે સાર; અન્યક્રિયા કરનારા સાથ, આત્મભાવથી વર્તે નાથ. મતભેરુ નહીં નિંદા કરે, મુજને નીતિથી જે સ્મરે; તેજી જૈન પામે મુક્તિ, મુજમાં પ્રીતિ ત્યાં સહુ યુક્તિ. ૩૮
For Private And Personal Use Only
૨૬
૨૭
૨૮
૨૯
૩૦
૩૧
ફર
33
૩૪
૩૫
૩૧
૩૦
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મને સાંભળ સાર, મુજમાં મન રાખી નિર્ધાર; સંસારે વ નર નાર, તે જૈન મિધિ વિચાર. ૩૯ સર્વ ખંડમાં માનવ જાત, મુજને ભજતી જે દિનરાત; સ્વતંત્રતા સુખ શાંતિ લહે, શુદ્ધપ્રેમથી જીવન વહે. ૪૦ આદિઅંત ન મારે ક્યાંય, દર્શનથી દેખે જ્યાં ત્યય; પૂર્ણ પ્રેમી મારે થાય, જેનધર્મ તે પૂરણ પાય. ૪૧ જૈન ધર્મ છે જ્ઞાન ને પ્રેમ, સર્વ પર સાચી રહેમ; મુજ પ્રીતિમાં તપ જપ સર્વ, રહે ન મિથ્યા બુદ્ધિગર્વ. ૪૨ સંતને જાણે સુજ રૂપ, તેને રહે ન દિલમાં છુપ; સંતની જે સેવા કરે, અભેદભાવે મુજમાં ઠરે. ૪૩ જેનધર્મને સાચો સાર, સંતોની સેવા જયકાર; સુખ દુઃખમાં મારો વિશ્વાસ, રાખે તે નહિ હોય ઉદાસ. ૪૪ ઉપસર્ગો વેઠી મુજ ચાહ, રાખે સહીને દુખને દાહ; મુજવણ કાંઈ ઇન અન્ય, ભક્તો મુજસરખા કૃતપુણ્ય, ૪પ મુજ પ્રીત્યર્થે સહુ અપમાન, નિન્દા ગાળે સહે અમાન; પરીષહે આદિ સહુ સહે, મુજવણ બીજું કાંઈ ન ચહે. ૪૬ ઝેરને અમૃત માની ગળે, મુજ વિયેગે મનડું બળે; મુજ વાટે સ્વાર્પણથી વળે, મુજસમ થે તે મુજને મળે. ૪૭ મારામાંહી રાખે ચિત્ત, તેવા જેને સદા પવિત્ર મુજવણ અન્ય ઉપર નહીં રાગ, ભેગીપણુ જેના મન ત્યાગ. ૪૮ ભૂર્જીવણ જડ સંચય કરે, ઉપગે લીધું વાપરે; બાહ્ય પરિગ્રહ મનમાં ત્યાગ, જડ વસ્તુમાં છે વૈરાગ્ય. ૪ શુભાશુભ નહિ જડમાં બુદ્ધિ, કર્મ કરતે રાખે શુદ્ધિ નિષ્કામે સહુ કાર્યો કરે, જેને એવા મુજ પદ વરે. ૫૦ લક્ષમી વધતાં થાય ન હર્ષ, લક્ષ્મી ઘટતાં નહીં અપકર્ષ લક્ષ્મીમાં નહીં લક્ષ્મીજાવ, હર્ષ શોકને કરે ન રાવ. ૫૧ એવા જેને જગની સેવ, કરતા બનતા નિશ્ચય દેવ; સર્વવિષે પણ સર્વથી ભિન્ન, વીતરાગ બનતા તે જિન. પર
For Private And Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમભાવે વર્તે સંસાર, તે મુજ સરખા નર ને નારા જૈનધર્મ નિશ્ચય સમભાવ, સુદર્શન તે મનમાં લાવ. પ૩ સદ્વર્તનથી જીવન ગાળ, જૈનધર્મ નિશ્ચય સમ ભાળ; પવિત્ર જીવન ગાળે જેહ, મુજથી ભેદ ન પામે તેહ સર્વ વર્ણના નર ને નાર, ત્યાગ દશાનો છે અધિકાર સર્વ વાસના ત્યાગે ત્યાગ, દશા પ્રગટતાં ગુણ નિર્ધાર. પપ અંતર ત્યાગથકી સ્વાતંત્ર્ય, જઠરાગે છે પરતંત્ર. ત્યાગીઓ નૃપતિથી શ્રેષ્ઠ, સઘળાં જીવન તેના હેઠ. જે જે અંશે પ્રગટે ત્યાગ, તે તે અંશે છે વૈરાગ્ય; વૈરાગે છે આતમ રાગ, સુદર્શના અંતરમાં જાગ. કામાશા બંધનથી દુઃખ, કામાશા ટાઢ્યાથી સુખ; કામાશાના ત્યાગે ત્યાગ, સંસ્કારી સમજે મહાભાગ. ૫૮ ત્યાગી નિગ્રન્થ અનગાર, સંન્યાસી સુખિયા નિર્ધાર દેશાદિકને નહીં પ્રતિબંધ, તેને નહીં મમતાની ગંધ. ૧૯ શુભ અશુભ નહીં જડપર રાગ, તેને આંતર સાચે ત્યાગ આત્મસ્વભાવે જાગે જેહ, સુદર્શના ગી છે તેહ. ૬૦ શુભ અશુભ નહીં જક્ષર દ્વેષ, તેના અંતરમાં નહીં કલેશ જડપ્રવૃત્તિ કરતા તેહ, કલેશ લહે નહિ મનમાં રેહ ૬૧
સ્પશેન્દ્રિથી સ્પર્શી ગ્રહે, સમભાવે પ્રારબ્ધ વહે; ધર્મે સ્પર્શને ધરતો રહે, સમભાવે પ્રારબ્ધ વહે. દર રસનાથી સહુ રસને ગ્રહે, પ્રારબ્ધ સમભાવે રહે; ખપ પડતા રસ વેદ સહી, ત્યાગપણું અંતરમાં વહી. સની આસક્તિવણ જમે, જમતે પણ મેહે નહિ ભમે, આસક્તિવ્રણ ભેજન ભેગ, કરતાં પ્રારબ્ધ છે વેગ; ૬૪ નાસાથી દુર્ગંધ સુગંધ, આવે તેમાં થાય ન અબ્ધ; સમભાવે ગંધોને ગ્રહે, પ્રારબ્ધ જીવનને વહે. સુગંધે નહીં મન હર્ષાય, દુર્ગધ નહીં શોક જ પાય નાકને ગંધથકી નહીં બંધ, જ્ઞાનીને પુદ્ગલ સંબંધ
For Private And Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આંખથકી દેખી રૂપરંગ, જ્ઞાની પામે નહિ અભિવ્યંગ; આંખથકી દેખે સહુ દશ્ય, પણ નહિ થાતે તેને વશ્ય. ૬૭ વિના વાસના આવડે, દેખતાં પરમાર્થો જડે આંખને રૂપ સાધને જાણ, આંખેથી છે ધર્મ પ્રમાણ ૬૮ ચક્ષુઓ છે સુખના હેત, દેવગુરૂ દર્શન સંકેત ચક્ષુથી ધર્મો પ્રગટાય, જ્ઞાનો બંધાણું નહિ પાય. ૬૯ સમભાવે દેખે સહુ દશ્ય, મેહાદિકના થાઓ ન વય; અનંત પુણ્ય ચક્ષુ મળે, જ્ઞાનને સુખમાં સહુ ભળે. ૭૦ સુણો ન શબ્દો બૂરા કદિ, આત્મદશાનું હિત જે યદિ; અધમ્ય શબ્દથી સંસાર, ધાર્મિક શબ્દથી સુખસાર. ૭૧ અધર્મવર્ધક શબ્દ જે, સારા શબ્દોને દિલ ભજે, અશુભ સુણી નહિ પામે ઠેષ, શબ્દ સહીને ટાળે કલેશ. ૭ર શુભ શબ્દો સાંભળતાં રાગ, પ્રથમ દિશામાં પછીથી ત્યાગ સુર્ણને માન અને અપમાન, હર્ષ શેક નહીં મનમાં આવ્યું છ૩ શબ્દ સૃષ્ટિને નહીં છે પાર, આસક્તિ નહીં તેમાં ધાર; દેવ ગુરૂના ગુણને સુણે, સારૂં સુણવા કણે ગુણે. ૭૪ ઈનાથી મુક્તિ થાય, શુભમાટે ઉપયોગ કરાય; વાણીથી સાચું શુભભાખ, સુદર્શન નિજ ધર્મને રાખ. ૫ ઈન્દ્રિયોને વશમાં રાખ, સુદર્શના આતમ સુખ ચાખ. ઈદ્રિયે જીતે છે સુખ, ઈન્દ્રિયોના વશથી દુખ. ઈન્દ્રિયેને શુભ ઉપગ, કરે એ છે ધર્મને વેગ; કરો નહીં બરામાં યોગ, પ્રારબ્ધ ધર્માથે ભેગ. ઈન્દ્રિયોને વિષે સહુ, મુજ ભક્તિને સવળા લહુક જ્ઞાનાથે ઈન્દ્રિય મળી, ધર્માર્થે ભેગાળે વળી. ઈન્દ્રિયોને સદુપયેગ, જૈનધર્મ એ છે ગુણગ; મનને આતમ સાથે મેગ, કરતાં નાસે સઘળા રેગ. ૭૯ અનંત પુણ્ય મનડું મળ્યું, મેટું સાધન ભાગે ફળ્યું; મનવિના નહીં આતમમુક્તિ, મન મંત્રીસમ સમજે યુક્તિ. ૮૦
For Private And Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ
તમરાજા મન:પ્રધાન, ઇન્દ્રિય કાયારથ માન; આતમના ઉપયાગે ધર્મ, સર્વ કાર્યો કરતાં શર્મ. આતમના અનુસારે મન, વર્તે આતમ થાય પ્રસન્ન; મનના પૂરણ થાય વિકાસ, ત્યારે આતમ પૂર્ણ પ્રકાશ. મનેાવિકાસાર્થે જ પ્રમાણ, ઇન્દ્રિયાની પ્રાપ્તિ જાણું; દયા દાન દમ આદર કરેા, આત્મશક્તિયેા વેગે વા મન ઇન્દ્રિયા કાયાવડે, આતમ પૂર્ણ પ્રકાશ જ કુળે; મન વાણી કાયા ત્રણ યાગ, તેના બળથી આતમયેાગ. બ્રહ્મચર્ય થી કાયાવીય, રક્ષીને પ્રગટાવા ધૈય; કાયાની શક્તિ છે ઘણી, તેનેા ો આતમ ધણી. કાયાનુ રક્ષા આરોગ્ય, તેથી થાશેા ચેગિયાગ્ય; કરવા સાત્વિક યાગ્યાહાર, હવા દવાથી રક્ષા સાર. કસરત પ્રાણયામે દેહ, નિરાગી થાતી ગુણગે&; ધર્માર્થ કાયા સંભાળ, સુદર્શના કર સાચા ખ્યાલ, દેહની કિંમત જેણે કરી, ધર્માર્થ કાયા સવરી; વાણીની તે કિંમત કરે, આત્માની શક્તિયેા વરે. વચન વિચારી મીઠા બેલ, સાચાના કરજે મન તાલ સત્યસમેા નહી જગમાં ધર્મ, જૂડસમા નહીં વિશ્વ ધર્મ . ૮૯ સત્યને જાણી સાચુ મેલ, પૂર્ણ કરી લે કીધા કાલ; જ્ઞાતકુલ જ એ હેત પ્રસિદ્ધ, સત્યવચનમાં માને રૂદ્ધિ સત્ય વદે તે થાય મહાન, સત્ય સુણતાં સલા કાન; આચારે મૂકેાને સત્ય, તેથી સારાં થાશે કૃત્ય અલ્પ દોષ ને લાભ મહાન્. ઘણા ધર્મ જેમાં તે જાણુ; દેશકાલ અનુસારે સત્ય, સંઘાદિકનાં જાણેા કૃત્ય. સત્ય વસે ત્યાં મારે ધર્મ, સત્ય ઘટે ત્યાં થાય અધર્મ; ધર્મ સુખડાં પાપે દુ:ખ, અન્યાયે ભાગે નહીં ભૂ અસત્ય વતાં શક્તિ જાય, વિશ્વાસી નહી કે જગ થાય; વચનસિદ્ધિ પ્રગટી પણ ટળે, દુઃખ સકટ વહેલાં સાંપડે,
For Private And Personal Use Only
૮૧
૮૨
૮૩
૮૪
૮૫
૮
८७
૮૮
૯૦
૯૧
૯૨
૯૩
૯૪
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અસત્ય જીતે તે છે જેન, સત્ય વદતાં ધ ન દેન્ય યશકીર્તિ લક્ષ્મી જે જાય, તોપણ સાચા રહે નિર્ણાય. ૯૫ સત્ય વદતાં પાપ ન થાય, સત્ય સમે નહીં કેઈ ન્યાય; સમજ્યાવણ નહીં સત્ય પમાય, જ્ઞાની પાસે સત્ય સદાય. ૯૬ મન વાણુ કાયાને હેત, સત્યપણાને છે સંકેત; ચોરીને અન્યાયને ત્યાગ, કરતાં મુજપર થાશે રાગ. ૯૭ કાયા કરતાં મન આહાર, મન કરતાં આતમ આહાર; ઉત્તરોત્તર જે સમજે સત્ય, તેનાં સાત્વિક થાતાં કૃત્ય. ૯૮ ઇન્દ્રિયોની રક્ષા કરે, મારામાં મનડું જે ધરે; નિજસરખા અને ગણે, તે મુજભક્તિ ભાવે ભણે. ૯ ધર્માર્થે મન કાયા પિષ, ધર્માર્થે કર રાગ ને રેષ; મળે તેહમાં ધર સંતેષ, ખુલ્લા કરે નહિ કેના દેખ. ૧૦૦ કેનાં છેટાં મર્મ ન ખોલ, વાણું મીઠી તેલી બેલ; નિંદા કરતાં વધે અશક્તિ, સારી નહીં થા મુજભક્તિ. ૧૦૧ દેવ ગુરૂની નિંદા ત્યાગ, સુદર્શના સદ્ગુણથી જાગ; સાવધ રહે શત્રુથી નિત્ય, દ્રવ્યભાવથી થાય પવિત્ર. ૧૦૨ ગુસ્સાથી નહીં મૂકે આળ, કોધથકી નહીં દેવી ગાળ; સ્વજન વર્ગની કર સંભાળ, પશુ પંખીને પ્રેમે પાળ. ૧૦૩ ગાયના રક્ષણમાં ધર્મ, આર્ય જનેનું સારૂ કર્મ, ગોઆદિનું રક્ષણ કરે, ઘરમાં રાખી પ્રીતિ ધરે. ૧૦૪
આદિ પશુપંખી વર્ગ, રક્ષણપાલન વેગે સ્વર્ગ ૌઆદિની હિંસા થાય, ત્યાં યજ્ઞ કીધા નહીં જાય. ૧૦૫
જ્યાં હરણ સસલાને વાસ, હરે ફરે ખાવે જ્યાં ઘાસ; આર્યદેશ તે યજ્ઞનું સ્થાન, ત્યાં પ્રગટે છે મારું જ્ઞાન. ૧૦૬ ગાયનું જે પાલન કરે, આયુષ્ય અને સ્વર્ગ જવરે; યમાં જ્યાં ગાય કપાય, યજ્ઞપણે ત્યાં નહીં જરાય. ૧૦૭ યજ્ઞોમાં પશુઓનો નાશ, કરતાં દુઃખ સંકટમાં વાસ જ્યાં હિંસા ત્યાં ય નહીં, શિક્ષા મારી માનો સહી. ૧૦૮
For Private And Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્યના ઘેર, ગાય પાળે ઉતે હેર; આર્ય જનની એવી રીતિ; વર્તે ત્યાં નહીં પાપની ભીતિ. ૧૯ દેશ કોમનું ધન છે ગાય, મહીષી આદિ રક્ષા થાય, ઉત્પાતે ત્યાં ટળતા રહે, માનવ વર્ગો સુખને વહે. ૧૧૦ જે દેશમાં ઘર ઘર ગાય, જૈનધર્મ ત્યાં જ જાય; મારી આજ્ઞા જ્યાં વર્તાય, ઉત્પાત ત્યાં વિણસી જાય ૧૧૧. ઘર ઘર સાધુ સંતનું માન, પ્રેમથકી જ્યાં મળતું દાન; અતિથિની સેવામાં પ્રાણ, અર્ધાતા ત્યાં મારું સ્થાન. ૧૧૨ ભૂખ્યાઓને મળતું અન્ન, ગરીબ લોકો રહે પ્રસન્ન તરાને જ્યાં પાણું મળે, ત્યાં મારી ભક્તિ ઝટ ફળે. ૧૧૩ ગુરૂજનોની પૂજા થાય, વૃદ્ધજને જ્યાં નહિ દુઃખાય; ભક્ત ગાવે મારું ગાન, ત્યાં નિશ્ચય છે મારું સ્થાન. ૧૧૪ સાધુઓને બહુ સત્કાર, અસ્પરસ જ્યાં બહુ ઉપકાર બાલક નારી રક્ષણ થાય, પુણ્યકર્મ જન શાંતિ પાય. ૧૬પ અન્યાયે જ્યાં થાય ન યુદ્ધ, અને ન અન્યાયે જન કુદ્ધ; વેર ઝેરને ઉપશમ થાય, દેશ કેમ જન સુખને પાય. ૧૧૬ ઘર ઘર મારી ભક્તિ થાય, ક્રોધાદિક જ્યાં નહીં પ્રગટાય; ત્યાં સુખ શાંતિ તુષ્ટિ હેર, વતે નહિ જ્યાં કાળા કેર૧૧૭ અરસ્પર સહતા અપરાધ, અપરાધીઓ પામે માફ ન્યાય નીતિથી જ્યાં વ્યવહાર, ત્યાં મારી ભક્તિ છે સાર. ૧૧૮ ન્યાય નીતિથી ચાલે રાજ્ય, ત્યાં વર્તે શાંતિસામ્રાજ્ય દુષ્ટ પાપીઓ પામે દંડ, ત્યાં પ્રગટે છે પુણ્ય પ્રચંડ. ૧૧૯ મારી આજ્ઞા વર્તે જ્યાંય, ઇતિ ઉત્પાતે નહિ ત્યાંય; મારી આજ્ઞા ઘરે ન ચિત્ત, તેની ઉત્તમ થાય ન નીતિ. ૧૨૦ વ્યભિચારીનાં બરાં કર્મ, જ્યાં થાતાં ત્યાં હેય ન શર્મ, દેશ કેમની પડતી થાય, ચડતી વેળા દૂર પલાય. ૧૨૧ વ્યભિચાર ત્યાં પ્રેમ ન હોય, દેશાદિક પર આફત જોય; પાપથકી જ્યાં દેશ ભરાય, ત્યાં દુઃખો પ્રગટી ઉભરાય. ૧૨૨
For Private And Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२८
જ્યાં હિંસા ઘરઘરમાં થાય, માનવ માનત્રને જ્યાં ખાય,
૧૨૮
ઉગ્ર પાપ ત્યાં બહુ ઉભરાય, દેશ પ્રજાનું નામ જ જાય. ૧૨૩ દેશપાપથી દેશનો નાશ, મંડપાપથી ખંડિવનાશ; દેશપુણ્યથી દેશ વિલાસ, ખડપુણ્યથી ખડપ્રકાશ પુણ્યવિચારા પુણ્યપ્રવૃત્તિ, જ્યાં પ્રગટે છે પુણ્યની નીતિ; દેશ પ્રજા સંઘાર્દિક શાંતિ, સુખ સ ંપદની વલસે રીતિ. ૧૨૫ દુષ્ટ બુદ્ધિથી ભૂંડુ થાય, આભવ પરભવ દુ:ખ સદાય; ભલું કરતાં સારૂં થાય, પુણ્યે જય અંતે છે ન્યાય. પાપકર્મ ભવમાં કર્યું, અહી ઉદયમાં આવે ખરૂ, ધર્મ કર્યું આ ભવમાં ફ્ળે, મનની ઇડી વેળા વળે ન્યાય નીતિથી ચડતી થાય, દેશ રાજય સઘાર્દિક ન્યાય; દગા કરેા નહી' કેાની સાથે સારા કર્મ કરી લે હાથ. વચન આપીને કરા ન ભંગ, કરા ન દુષ્ટ નાના સંગ; રાખો નહી. દુર્જન વિશ્વાસ, અને ન ક્યારે વ્યસની દાસ. ૧૨૯ વ્યસન અને દુર્ગુણુથી, દૂર, રહેનારાની પાસ હજૂર; અન્યાયે નહી. ધર્મજ થાય, પક્ષપાતથી શ્રેય ન થાય. આત્મસમા જ્યાં પરને ન્યાય, ત્યાં મારી શક્તિ ઉભરાય; જ્યાં નહીં વિશ્વાસીનેા ઘાત, ત્યાં પ્રગટેછે પુણ્ય પ્રભાત. ૧૩૧ ફાટફૂટ જ્યાં લેશ ન થાય, એકયપણું સાચુ વર્તાય; દેશ રાજ્યની ચડતી થાય, ઘરઘર માનદ ખટ્ટુ પ્રગટાય. ૧૩૨ તે જ્યાં ધર રાજ્યમાં સંપ, ત્યા વર્તે છે શાંતિ જપ; પ્રામાણિક જૈનો જ્યાં હાય, સર્વ પ્રકારે ચડતી જોય. કરે ન ઈર્ષ્યા ખીઽણી, શુભ કરવાની વૃત્તિ ઘણી; સરલપણે આ સમજાય, આર્યભૂમિ ધમે જ સુહાય. મુંજપર જેને છે વિશ્વાસ, પામે તે માન દોલ્લાસ, સંશયી જન પામે નાશ, શક્તિયે પ્રગટે નહીં ખાસ. નાસ્તિક જનતા કરતાં સંગ, શ્રદ્ધાના નામે સહુ રંગ; શ્રદ્વે ટળતાં ગુજ્જુ નહી થાય, ગુણ પ્રકટેલા સહુ વિસાય. ૧૩૬
For Private And Personal Use Only
૧૨૪
૧૨૬
૧૨૭
૧૩૦
૧૩૩
૧૩૪
૧૫
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રદ્ધાવણ નહીં માત્ર ફળે, શ્રદ્ધાવણ નહીં કારજ સરે, મુજપર શ્રદ્ધા રાખે જેહ, સર્વ ગુણને પામે તેહ. ૧૩૭ વકર્માદિકનાં જેહ પ્રમાણ, અશ્રદ્ધાળુ માટે જાણું શ્રદ્ધાપ્રેમજ પૂર્ણ પ્રમાણ, અનંત ગુણ શક્તિની ખાણ. ૧૩૮ શ્રદ્ધાપ્રેમ ત્યાં મારો વાસ, શંકા થાતાં નહીં નિવાસ; શ્રદ્ધાપ્રેમથી મારી દષ્ટિ, તેથી પ્રગટે દેવી સૃષ્ટિ. ૧૩૯ શ્રદ્ધાપ્રેમ છે ભક્તિમૂલ, એવણ તપ જપ સર્વે પૂલ શ્રદ્ધાપ્રેમી નર ને નાર, તેમાં મારી શક્તિ અપાર. ૧૪૦ શ્રદ્ધાપ્રેમ એ મારું રૂપ, તેવણ મનમાં પ્રગટે ધૂપ; શ્રદ્ધાળુ જે નર ને નાર, મંત્ર ફલે તેને નિર્ધાર. ૧૪૧ મુજ નામે જે મુજને ભજે, સર્વ શક્તિ સહેજે સજે, મુજ નામે જ્યાં ચઢતો રંગ, સર્વ કાર્યમાં તેહ અભંગ. ૧૪૨ મુજપર શ્રદ્ધા પૂરણ રાગ, તેને જાણે જગ મહાભાગ; મુજ પ્રેમીજન જૈનો જેહ, સર્વત્ર જય પામે તેહ. ૧૪૩ બુદ્ધિવાદેને પરિહરી, સત્કાર્યો કરવા મન ધરી; મુજ આજ્ઞાએ નિશ્ચય ચાલ, સુદર્શના આતમને ભાળ. ૧૪૪ બાહિર અંતર વર્તન એક એવી મુજ ભક્તોની ટેક , સર્વ કાર્યમાં સત્ય વિવેક, રાખીને વર્તે છે છે. ૧૪૫ વિષયાસક્તિ ઘરે ન ચિત્ત, કર્તવ્ય કરતા શુભ નિત્ય; હદ બાહિર જ્યાં ભેગવે ભેગ, ત્યાં પ્રગટે છે નિશ્ચય રેગ. ૧૪૯ ધમ્ય ભેગથી સાધે ગ, મુજ ભક્તોને હાય ન ઢાંગ; વિશાળ દ્રષ્ટિ ધારે લેક, પામે નહીં અંતરમાં શેક. ૧૪૭ ગંભીરતા અબ્ધિથી ઘણી, ઈચ્છા નહીં દુવ્યસને તણી; જઠ પ્રતિષ્ઠા ચહે ન માન, અડય પ્રમાણે કરતા દાન. ૧૪૮ એવા ભક્તો ભક્તિ લહે, મુજ વણ બીજું કાંઈ ન ચહે; નામ રૂપને છેડે મેહ, કરે ન ઉપકરીને દ્રોહ. ૧૪૯ પિતાનું વ્યક્તિ સ્વાતંત્ર્ય, રક્ષે થાય નહિ પરતંત્ર; દુનિયાનું જે માન અમાન, તેમાં રાખે લેશ ન ધ્યાન. ૧૫૦
For Private And Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બંધાવામાં ક્યાય ન ધર્મ, પ્રતિબંધ ત્યાં હોય અધર્મ વિષયમાં નહીં જે બંધાય, સ્વતંત્ર મુક્ત જ અહિંય થાય. ૧૫૧ ઈચ્છાઓ છે ભવનું મૂલ, આશા તૃષ્ણા :ખ સમૂલ આશાઓને વશ જે કરે, ભક્ત બની મુજ શાંતિ વરે. ઉપર અભિપ્રાયમાં મૂઝે નહીં, નિંદા સ્તુતિમાં સમ સહી; તે ભેગી કર્મો કરનાર, મુજ લીલાને પામે પાર. ૧૫૩ મુજ ભક્તો પર મુજસમ રાગ, તેવા મુજ ભક્તો મહાભાગ; દેષી પણ તે છે નિર્દોષ, રેષ ઉપર જે ધરતા રેષ: ૧૫૪ ક્રોધ ઉપર જે કોપી થાય, માન ઉપર જે માની થાય; કપટ ઊપરે જે કપટી બને, ભી જે લેભને હણે. ૧૫૫ શત્રુઓ પર શત્રુભાવ, સ્વતંત્ર થાવામાં છે લ્હાવ; એવી ભક્તિ એવાં કર્મ કરતા જેનો પામે શર્મ. ૧૫૬ અનંત શક્તિ આતમ દેવ, મનથી કરતા આતમ સેવ; સર્વ કરે જે આતમ કાજ, જૈનધર્મ પામે સામ્રાજ્ય. ૧૫૭ શુભ કર્મો જાણે તે કરે, પ્રતિબંધ જૂઠા પરિહરે, વર્તમાન જે સારું કર્મ, કરે ન ધારે દુનિયા શર્મ (લજજા). ૧૫૮ દુર્જન નિન્દાથી નહીં ડર, સારા કર્મો ભાવે કરે; સગ્ન તે મારું માને ચિત્ત, મહાજનેની ધારે રીતિ. ૧૫૯ દીર્ઘ દૃષ્ટિથી કરવાં કૃત્ય, જૂઠાને નહીં માને સત્ય; જૈન ધર્મમાં સત્ય સમાય, અસત્યથી નહીં શાંતિ થાય. ૧૬૦ નિર્દોરીને પીડે નહીં, જૈનધર્મ એ જાણે સહી; અશક્તને ભવશે નહીં, ઉદ્ધત બની નહિ જાઓ વહીં. ૧૯૧ નિરપરાધી દંડ નહીં, મારી આજ્ઞા શિરપર વહીં; જુલ્મ ઘણું જે દેશમાં થાય, અને આફત ત્યાં પ્રગટાવ. ૧૬૨ છેતરશે નડ કેને જરા, દેવું કરી નડો કરશે વરા; અન્યાયીના સામા લડે, સત્ય. ન્યાયથી બળથી ભડે. ૧૬૩ નિજ પ્રાણેના રક્ષણ કાજ, નિર્મલ બની ન ખાશે લાજ; મરવું પણ ડરવું નહીં જરા, એવા જેના નિશ્ચપ બસ. ૧૬૪
For Private And Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કરે નહીં ને અપરાધ, ભરવી નહી મિટથી આ બનવું નહીં દુઝેના દાસ, કરે નહીં શત્રુ વિશ્વાસ. ૧૬પ સાચી શિક્ષા ધરવી કાન, ત્યાગી દ્વેષ અને અપમાન દેવગુરૂ માટે સહુ સહે, સંઘાર્થે જીવનને વહા. ૧૬૬ વિનય કરે વૃદ્ધોને ભલે, રાખે નહી પટેલે સડે - સાધુ સંતને કરે પ્રણામ, સાથે દે મારૂં મુખ નામ. ૧૬૭ નાનાદિકથી જેહ મહાન, વિનય નરે તેને ગુણખાણુ; જૈનધર્મનું મૂલ જ જાણુ, યથાયોગ્ય વિનયે મન અણુ. વિનયથકી વિદ્યાઓ ગ્રહો. વિનયથકી શક્તિ લહે; વિનયે અંતરથી શુભ મળે, અભિમાન અજ્ઞાન જ ટળે. માતપિતદિક વિનયે રાગ, જેને તે માનવ મહાભાગ; ગુરૂ વિનય જ્ઞાનાદિક મળે, ચઢતી વેળા વેગે વળે. ૧૭૦ વિનય વિનાનું માનવ ઢેર, જ્યાં ત્યાં જીવે ટંટા ખેર વિનયે પાપે સર્વે જાય, મુજ પ્રીતિ વિનયી ઝટ પાય. ૧૭૧ વિનય વિના શોભે નહી જન, વિનય વિના નિર્મલ નહીં મન; વિનય થી મળતું જેહ, કેટિ ઉપાયે મળે ન તેહ. ૧૭૨ જીવન માત્રની સેવા કરે, વિનય કર્મમાં હર્ષ જે ધરે, મેટાઓના પાયે પડે, ગુણ લેવાને લેજે ધડે. ૧૭૩ નર નારી આદર સત્કાર, સુખશાતા પુછો બહુ પ્યા; સ્વાર્થ વિના ઉપકાર કરો, પરમાર્થે જીવનને ઘેરે. ૧૭૪ સ્વાર્થ વિના કરતાં ઉપકાર, શેક ન પામે નર ને નાર; પ્રતિ બદલે લેવાનો સ્વાર્થ, પહેલાંથી ત્યાંનહિ પરમાર્થ ૧૭૫ સ્વાસ્થદિક જે સિદ્ધ ન થાય, પશ્ચાત્તાપાદિ પ્રગટાય; પરમાર્થોનું ફળ નહીં થાય, ઉલટું જીવન નિષ્ફળ જાય. ૧૭૬ સ્વાર્થાદિકવણું જે ઉપકાર, કરતાં ધન્ય તે નરને નાર. મુજ સ્પરૂપને પામે તેહ, એમાં નહિ કિંચિત્ સ. ૧૭૭ મારી આજ્ઞાએ ઉપકાર, કરજે સેવે નર ને નાર; તિને પામે નિર્ધાર, વિશ્વાસી જૈ વર્તે સાર.
१७८
For Private And Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નિ:સ્વાર્થે પુત્રાદિક સેવ, કરતાં નાસે આશા ટેવ; નિસ્વાર્થ સેવા ને ભક્તિ કરતાં પ્રગટે આતમ શક્તિ. ૧૭૯ કીર્તિમાનથી ઈચ્છા વિના, પોપકારે કરતા જના, અપમાન સહીને નરનાર, ઉપકાર કરવા તૈયાર. ૧૮૦ ઉપકારી જે એવાં થાય, માયામાં તે નહિ બંધાય, ભવસાગરને સહેજે તરે, મુક્તિ પદને સહેજે વરે. સામાં નહીં ઈચ્છે ઉપકાર, ધન્ય ધન્ય તે નરને નાર; ઉપકારે શત્રુ પર કરે. ભેદભાવ નહીં દિલમાં ધરે. ૧૮૨ ઉપકારે કરવામાં પ્રાણ, તન મન ધનનું હાય ન ભાન; સર્વ સ્વાર્પણ કરતા જેહ. સહેજે મુજ પદ પામે તેહ ૧૮૩ જૈનધર્મ ઉપકારે સર્વ કરી ઉપકાર કરે ન ગર્વ ઉપકાર કરી કહેતા ફરે, તે માયા બંધનમાં ખરે. ૧૮૪ ગુપ્ત દાન દેતાં નરનાર, નામ રૂપનિમેહુ વિચાર; જ્ઞાન દાન સમ નહિ ઉપકાર, આત્માન કરવું સુખકાર. ૧૮૫ ઉપકાર કરતાં અપમાન, સંકટ દુઃખ ને જાય જ જાન, અપકીતિ વધ બંધન થાય, તે પણ જ્ઞાની શક ન પાય. ૧૮૬ ઉપકારીને કર પ્રણામ, પાવે નહીં તેનું નામ, કરે ન ઉપકારીને ઘાત, કરે ને તેની બરી વાત. ૧૮૭ દેવ ગુરૂના જે ઉપકાર. થયા હૃદયમાં તે સંભાર. સંભારી જગપર ઉપકાર, સુદર્શના કર હૈ ઉઝમાળ. ૧૮૮ જે કાલે જે જે ઉપકાર, કરવા તે કરશો નરનાર; ઉપકાર લીધા વણું કેઈ, જીવે નહીં એ જે જોઈ. ૧૮૯ ઉપકાર કરતાં કુલ ઘણું, ભાવ પ્રમાણે ફલને ભણું; નિષ્કામીને ફલે અનંત, કામીને નિજ કામ ફલંત. નિષ્કામે વા ભાવ સામ, ઉપકાર કરવામાં દામ, પ્રાણદિકનું કરવું દાન, તેથી પ્રગટે મારું જ્ઞાન. પાપકારે રાખ ન ભીતિ, પરે૫કારે છંડ ન નીતિ ઉપકારી કર્મોમાં ભેદ, લજજા કલેશ કરે નહીં ખેદ. ૧૯૨
IST
For Private And Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉપકાર ઉપર અપકાર, કરે કે જે નર ને નાર; તે પણ તે ઉપર ઉપકાર કરતાં મુક્તિ છે નિર્ધાર. ૧૩ તમે ગુણી જાણે ઉપકાર, રજોગુણી બહુ છે ઉપકાર; સત્વ ગુણી ઉપકાર જાણ કરવામાં શુભ ભાવને આણ. ૧૯૪ ઉપકારેમાં વ્રત તા ભાવ, આદિ સર્વ સમાતા ભાવ; ઉપકામાં સર્વે ધર્મ, ઉપકારમાં સર્વે કર્મ. અનેક જાતના છે ઉપકાર, યથાશક્તિ કરતાં સુખસાર, ઉપકારે સ્વાભાવિક જેહ, સહેજે થાતા જાણે તેહ. ૧૯ અપકારેના જે કરનાર, જીવંત તે મર્યા જ ધાર; મારા ઉપર શ્રદ્ધા પ્રેમ, રાખે તેને ચેગ ને ક્ષેમ. ઉપકારે જેમ વધતે ભાવ, મુજ ભક્તિને વધતે દાવ; વર શમે ઉપકારવડે, ધર્મ વધે ઉપકાર કરે. દુ:ખી રેગીને ઉદ્ધાર કરવાનું રહેશે તૈયાર; વિરેનું કર્મ જ ઉપકાર, સર્વ વર્ણને ધર્મ એ સાર. ૧૯૯ બાંધે વિશ્રાંતિનાં સ્થાન, અભયાદિક દેવાં સહુ દાન માનવ ને પશુ પંખી દુઃખ, ટાળો તેથી પામે સુખ. ૨૦૦ મારું નામ ભજે નરનાર, તેનાં દિલ પ્રગટે ઉપકાર મુજ ભક્તિ કરતા પરમાર્થ પરમાર્થોમાં જાણે સ્વાર્થ. ૨૦૧ જૈનધર્મ જ્યાં જ્યાં પ્રકટાય, ત્યાં સુખ શાંતિ પ્રગતિ થાય; હિંસા આદિ ઢળતા દેષ, સર્વજનેમાં પ્રગટે તેવ. ૨૨ બળ બુદ્ધિ સત્ત્વાદિક વધે, શંતિ કારણ સર્વ સંધે, જનધર્મ ફેલાવે થતાં, પાપ સર્વે નાસી જતાં. દેશ કોમની ચડતી થાય, જૈન ધર્મ સેવ્યાં શિવ ન્યાય જૈનધર્મમાં સર્વ ધર્મ, છે નિશ્ચયથી કરજો કર્મ ૨૦૪ પાળે મારો જે ઉપદેશ, દેશ કેમ તે લહે ન કલેશ જૈનધર્મ આચાર વિચાર, પ્રગટે ત્યાં છે સુખ નિર્ધાર. ૨૦૫ આચારે જ્યાં મુજ ઉપદેશ, તે ત્યાં છે ચડતી બેશ. વતે મુજ ઉપદેશો જેહ, નિશ્ચયસુખને પામે તેહ,
For Private And Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૧૭
જૈનધર્મ આચાર વિચાર, ઘટતાં પૃથ્વીમાં નરનાર; શાંતિ સુખથી દૂર જાય, લડી પરસ્પર દુઃખી થાય. જૈનધર્મને આદિ ન અંત, જેનધર્મમય સર્વે સંત; જૈનધર્મ છે મારૂં રૂપ, અનંત જીવન બ્રહ્માસ્વરૂપ. ૨૦૮ સત્ય સનાતન આતમ જ્ઞાન, આનંદ એ જૈનધર્મ પિછાણ, સર્વ વર્ણ ગુણ કર્મ વિચાર, જૈનધર્મ એ બાહ્યોપચાર. ૨૦૯ મુજને ભજતાં જપતાં ધર્મ, જેને જાણે છે એ મર્મ મુજમાંહિ જેનધર્મ સમાય, મુજ જાપે સહુ ધર્મ ભજાય. ૨૧૦ સુજાંતિ રેસ ' મુજ જાપે સગુણ પ્રગટાય, અહંમમત્વ જ ટૂરે જાય; મુજ ભજવામાં જે ગુલતાન, તે ભૂવે સહુ દુઃખનું ભાન. ૨૧૧ મુજમાં પ્રગટે જેને રંગ, તેને છટે વિષય પ્રસંગ; મિથુન કામાદિ સહુ દેષ, નાસે પ્રગટે ગુણ સંતોષ. ૨૧૨ મુજમાં જેને લાગે યાર, નહિ છે તેના મન વ્યભિચાર; અંગ રૂપમાં સુખની આશ, જેને તે છે જડના દાસ. ૨૧૩ જેના દિલમાં મારે યાર, ત્યાં નહીં રહેતો કામવિકાર; વ્યભિચારી હડકાયું ધન, બરામ બરો નાદાન. ૨૪ વ્યભિચારી દુનિયામાં દુષ્ટ, બલ શક્તિથી થાય ને પુષ્ટ; વ્યભિચારીનું મન નડિ સ્થિર, રેગી પાપી વિશ્વ અધીર. ૨૧૫ વેશ્યા પલલના આસક્ત, તેતે દેખે ચામડી રક્ત; મેહી પડયા ચામડીમાં જેહ, ચામડિયા જન જાણે તેડ. ૨૧ ચામડીયા મુજથી છે દૂર, દેખે નહીં તે મારું નામ માશમાં રંગાયા જેહ, અનંત જીવન પામે તેડ. ૨૧૭ મારા રસમાં રસીયા જેહ, બ્રહ્મચર્યને પામે તેહ, બ્રહ્મરૂપ મારામાં ચરે, વ્યભિચારને તે સંહરે. ૨૧૮ વ્યભિચારી જે નર ને નાર, મુજમાં તેને સત્ય ન ખાર; સર્વ શક્તિથી થાતાં ભ્રષ્ટ, સર્વ ગુણેને કરતાં નષ્ટ. ૨૧૯ દેશ કેમ કરે વિનાશ, દુઃખ કાલના થાતાં દાસ; અનેક બૂરા રેગડે, દેશ પ્રજાને પાપે ભરે.
૨૦
For Private And Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રેગનું ઘર છે વ્યભિચાર, પડતીનું તે દ્વાર વિચાર; પરંપરા દુ:ખ દેનાર, વ્યભિચાર છે દુષ્ટ વિકાર. ૨૨૧ વ્યભિચારને એક વિચાર, પ્રગટયાથી છે દુ:ખ અપાર, વ્યભિચારને સત્ય ના પ્રેમ, વ્યભિચારીમાં વેગન ક્ષેમ. રરર દેશ કેમની ઉન્નતિ થાય, બ્રહાચર્યથી વિશ્વ સદાય; વ્યભિચારથી પડતો નાશ, મુજમાં તેને નહીં વિશ્વાસ ર૨૩ ભૂભિચાર સમ કઈ ન પાપ, વ્યભિચાર સમ કોઈ ન શાપ; વ્યભિચારી ઠામે નહીં ઠરે, અંતે બરા હાલે મરે. ૨૨૪ બ્રહ્મચર્ય એ મારી શક્તિ, ધારે ને પ્રગટાવે વ્યક્તિ બ્રહ્મચર્ય સમ કેઈ ન ધર્મ, ઉપકાર સમ કેઈ ન કર્મ. ર૨૫ દેહવીર્યનું રક્ષણ કરે, આત્મવીર્ય પ્રગટાવ ઝરે. મારાપર જેને વિશ્વાસ, બ્રહ્મચર્ય તે પામે ખાસ. ૨૨૬ બહાચર્યથી સુંદર દેહ, બ્રહ્મચર્યથી રડાં ગેહ; પ્રહ્મચર્યથી સત્તા રાજ્ય, વિદ્યા દેશદિક સામ્રાજ્ય. ૨૨૭ રૂપરંગને કામ ન થાય, દેહવીર્યની રક્ષા થાય; મુજને ભૂલે ભૂલે સર્વ, દેહ રૂપને પ્રગટે ગર્વ. ૨૨૮ મુજને ભલે પ્રગટે કામ, રહે નહીં મનડું સ્થિર ઠામ, ભતની પેઠે મનડું ભમે, જડની માયા મનમાં ગમે ૨૨૯ વ્યભિચારીનાં જે સંતાન, શક્તિહીન પ્રગટે નાદાન; બને ગુલામે જગ પરતંત્ર, રહે ન કયારે તે સ્વતંત્ર. ૨૩૦ વ્યભિચારી જ્યાં બહુ નરનાર, ત્યાં નહિ દેવાને અવતાર; દેશ કેમ સંઘાનિક નાશ, અનંત સુખની ત્યાં શું! આશ. ર૩૧ મારાપર પ્રીતિ વિધાસ, પૂરો નહીં ત્યાં કામવિલાસ આતમના મન તાબે રહે, દેશ કેમ સુખ શાંતિ લડે. ર૩૨ મન વયકાયાથી વ્યભિચાર, છંડે તે સુખિયાં નરનાર; લગ્નાદિ માં જે વ્યભિચાર, છેડે સુખિય. નર ને નાર. ૨૩૩
વ્યભિcરી જે નર ને નાર, મુજ ભજતાં શ્રદ્ધાથી અપાર; નિર્દોષી (ત્તમ છે જાય, શુદ્ધ પ્રેમથી રખિયાં થાય. ૨૩૪
For Private And Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શીયલ માટે પ્રાણ વિનાશ કરવામાં છે સુખની આશ, નિરાસક્ત જે મુજ આસક્ત, જે તે મારે ભક્ત. ર૩પ પાપી જનને કરૂં ઉદ્ધાર, મુજ ભજતાં પ્રેમે નિર્ધાર; સહાય મારી ભાવ પ્રમાણે, સહુને મળતી નિશ્ચય માન. ૨૩૬ નામ રૂપ ઉપાધિ વિના, મારામાં રમતાં જે જનાર બ્રહ્મચર્યથી બ્રહ્મ જ લડે, નિરાકાર શિવપદને વહે. ૨૩૭ નાસ્તિક સંગે શીલ વિનાશ. ભક્તો થ.એ નહીં હતાશ; મારામાં મન રાખી રહે. અંતરમાંહિ બંધ ન વહે. ર૩૮ વ્યભિચારી બનશે નહીં કદિ, કોડી લાલચ દેખો યદિ; બ્રહ્મચર્યથી જ જના, ભક્તો ૐ મારા એકમન. ર૩૯ સહુમાં મારા સર ભાવ, ધરીને વ એકય સુદાવ; સંઘાદિકમાં. સંપ જ ધરે, આત્મભેગથી ભે હરે ૨૪૦ મુજ શાસન છે સંપ પ્રધાનો અભાવે એક્ય નિદાન; સ્વાર્થતણો આપીને ભેગ, વર્તે સીધે સવળા ગ. ૨૪૧ સંકુચિત મત ભેદે તજે, અમેદભાવે મુજને ભજે; આયારે વિચારો ઉદાર, રાખી વતાં નર ને નાર. ર૪રે દેશ પ્રજાના સુખમાં સુખ, પ્રજા સંઘના દુ:ખમાં દુઃખ; માની સંપી વ સર્વ, કરે ન કયારે મિથ્યા ગર્વ. ૨૪૩ સંઘાદિકની એક્તાકાજ છેડે તન ધન સ ત રાજ્ય; ભેદ પડે તે મત ને કર્મ, છેડી આરાધો જેનધર્મ, મુજમાં પ્રીતિ ને વિશ્વાસ, જેનપણાનું લક્ષણ ખાસ; મત ક્રિયાના ભેદો જેહસંઘ પ્રેમથી છડો તેહ. ર૪૫ સમય વિચારી ને સંઘ, એવી મુજ અજ્ઞા. ગુણ રંગ; સમય પ્રમાણે વાવે જેહ મુજ અજ્ઞા આરાધક તે. ૨૪ પર્વ કિયા વેદિક રાગ, સંઘ સંપમાં કરતે ત્યાગ ધર્માચાર વિચારે રાગ, મહાસંઘ પામે સભાગ ૨૪૭ સંઘાદિને જ્યાં છે સંપ, શંતિ સુખ ને ત્યાં છે જપ; વિક્ષેપ જે આવે તેહ, વારી સંઘ અને ગુણ ગેહ. ૨૪૮
૨૪૪
For Private And Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૭
વિક્ષેપાન કરતાં નાશ, આત્મગ આપ્યાથી ખાસ; ભક્તો ભક્તિ પામે બેશ, નાસે સાદિકના કલેશ. તન મન ધન કીર્ત્યાદિક ભાગ, આપે તેથી પ્રગટે યોગ; સંઘસ પમાંહે હિતકાર, સંપીને ચાલા નરનાર.
૩૫૦
૫૧
અમ
૨૫૬
સંપ વિના નહીં સુખ લગાર, સંપ એજ મુજ ભક્તિ ધાર; અનેક સ્વાર્થો -રે કરી, માન તજીને અક્ય જ વો. સુધ એજ પાતે છે! જાણુ, સાર્થ મરવું ગુણુ ખાણ; સઘ સંપમાં દેખા મુજ અનત મલનું એ છે ગુજ. પ્રેમ સૉંપ ત્યાં પ્રગટે સ્વર્ગ, સપ નહીં ત્યાં વર્તે ન; સંપ રહે ત્યાં શક્તિ અપાર, ભેદ ભાવ ત્યાં ખેદ અપાર. ૨૫૩ સઘ સોંપથી વધતો ધર્મ, ફાટફૂટથી વધુ અધર્મ; અભેદભાવે સપની વૃદ્ધિ, બલ બુદ્ધિ વિદ્યા ને ઋદ્ધિ. ૨૫૪ સર્વ પ્રજામાં વર્તે અષ્ય. ત્યાં વૈરાટે હું છુ એક; હાનિકારક ભેદ્દે તો; સ ં૫ ગુણ મુજ પ્રેમે ભો માનવ જાતમાં લિંગન ભેદ, વહુ ઉચ્ચ ન નીચ ન વેદ; નિશ્ચયનયથી આતમ ભવ, લાવી સપના લેજો લ્હાવ. નામ રૂપ માહે નહીં મૂઝ, સંઘસ પત્તુ એ છે ગુજ; નામ રૂપના મેહ નિવાર, સુદર્શના શિક્ષા દિલ ધાર. નામ રૂપ ઉપાધિ ભેદ, ટાળી આતમ સત્તા વેદ; આતમ સત્તાએ સહુ એક, વ્યાપક ભાવે ધારા એય, નામ રૂપનુ કર ન માન, સઘળા માનવ સરખા જાણું; દેશ ભેદથી કરો ન ખેદ, અમે થતી ટાળો ખેદ. મેહુને ભૂલી મુજમાં ભળેા, એક ભાવથી મુજને મળેા. એક ભાવમ. ધર્મ ભેદ, સુદર્શના આતમમાં વેદ. સહુના આતમ એક સમાન, ભેદભાવ ત્યાં લેશ ન ાણુ; આમ ષ્ટિથી એકયે રહા, દુનિયા લાકા સુમને ડા. ૨૬૧ સ ંઘ સ ંપથી કર શુભ કામ, અન્તમાં વર્તી નિષ્કામ; સલ સપના દુરૂપયોગ, કરશે નહીં સમજીને લેક
૨૬૦
For Private And Personal Use Only
૨૪૯
પર
૨૧૭
૨૫૮
૨૫૯
ર
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંપ સંપ હો સ્વતંત્ર, સંપ વિના બનશે પરતંત્ર, મહાજનની એવી છે નીતિ, રાખે સઘળે સંપની રીતિ. ૨૩ અનેક મત આચાર વિચાર, સ્વેચ્છાએ વતે નર નાર; જેને જે ઈચ્છા તે કરે, પડે ન વચ્ચે સ્વેચ્છાબળે.. ર૬૪ સ્વતંત્ર રીતે જાતે લેક, મુજ અભેદે ત્યાં નહીં શેક; જે કાળે જે કરવું ઘટે, કરવું સપિ શિરના સટે. રપ મુજ પ્રેમે દુર્ભેદ તજે, સંધ સંપથી મુજને ભજે, સંઘ સંપથી જીવ્યું જાય, રાજ્યાદિકની રક્ષા થઈ. ૨૬ કરે ન રાગે કે પક્ષ, માણ ભક્ત સમજે દક્ષ પક્ષાપક્ષી કરતાં નાશ માટે સંપ કરે સહુ ખાસ. ૨૬૭ સંઘને દ્રોહ કરે નહિ કદા, મુજ પર પ્રીતિ દિલમાં યદા; એક બીજાની કરતા હોય, ત્યારે ભક્તો મુજ કહેવાય. ર૬૮ એક બીજાની વ્હારે ચડે, દુષ્ટ શત્રુના સામા લડે; કલિયુગમાં સંપે સ્વાતંત્ર્ય, કુસંપથી જીવન પરતંત્ર. ૨૬ જૈનધર્મ એ છે સાર, દુર્ગુણને કરવો સંહાર, સંઘ સંપની રક્ષા કરે, આત્મપ્રેમ જૈન પર ધરે. ૨૭૦ આત્મ સમા સહુ જ ગણે, ભદ ભાવની વૃત્તિ હો; મુજે ભક્તોને સ્વાપણ કરે, ન્યાયથી નહિ પાછા ફરે. ર૭૧ સંઘ જમાડે લાવી ભાવ. સેવા કરીને લે લહાવ; સંઘ સૂરિ સાધુ બહુમાન, કરશે મુજ પ્રેમે એક તાન. ૨૭ર સાધમી પર પૂરણ પ્રેમ, સરીબ ઉપર પૂરણ રહેમ; સાધમીની સેવા કરે, ઈષ્ય દ્વેષે મનમાં ધરે. ૨૭a કોડગણું થાતાં અપમાન, સાધમાંથી મળે ન માન; તે પણ સંવે મનમાં સહે, સંધ ભક્તિમાં મનને વહા. ર૭૪ સંઘને મારા સરખે જાણ, દેશ કાલથી સર્વ પિછાણ, સિંઘને પક્ષે સેવા કરે, અનંત કર્મો ક્ષણમાં હરે.. ર૭પ સંnી રક્ષા વૃદ્ધિ કાજ, સ્વાર્પણ કરવું સહુ સામ્રાજ્ય; સંઘની સેવા મારી સેવ, કરતાં પુણ્ય ફળે તતખેવા ' ૭૬
For Private And Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪ દેશ કાલ અનુસારે સંધ, નીતિ રચવી ગુણ રંગ; રાજ્યનીતિ સમ સંઘની નીતિ, વહેમલ અનુયારે રીતિ. ૨૭૭
ત્યાગીનાં આચરણે ફરે, દેશ કાલ અનુસારે ખરે; ગુણ નીતિ સરખી વહે ક્રિયા કાંડ પરિવર્તન લહે. ૨૭૮ ફેરફાર સહુ સંઘાધી , સમાચિત જાણેજ પ્રવીણ સંસ્કારે આપે મહાસંઘ, જૈનોને વાધે ગુણ રંગ. ૨૭૯ બળ બુદ્ધિ શક્તિ વધે, સ્વતંત્રતા જેનોની સંધે, નિશ્ચય વ્યવહાર બળવંત, સંઘ વધે સહુમાં ગુણવંત. ૨૮૦ મારી શ્રદ્ધાવણ નહીં ગતિ, મારી શ્રદ્ધાવણ નહીં મતિ; મારી શ્રદ્ધાવણ નહીં ગ, મળે ન સુખના રૂડા ભાગ. ૨૮૧ સુજને દિલમાં ધરી જે વડે, સંઘ ભક્તિથી સુખડા લહે; સંઘતણું કરતાં અપમાન, મારૂં છે અપમાન નિદાન. ૨૮૨ સંઘતણે જે હજ કરે, દુર્ગતિમાં અવતારે ફરે; ગૃહસ્થ ત્યાગી વર્ગની ભક્તિ, પ્રગટાવે છે સંઘની શક્તિ. ૨૮૩ સર્વ વર્ણને ભક્તો જેહ, મારા પ્યારા માને તેહ, સર્વ વર્ણના ભક્તો ખરા, તેમાં ભેદ ન રાખે જરા. ૨૮૪ સર્વ વર્ણને સંઘ મહાન, તેની ભક્તિ કરે એક તાન, ખાન પાન આદિ વ્યવહાર, પ્રેમ વડે નિર્ભર વિચાર. ૨૮૫ સર્વ સંઘના આગેવાન, મુજ સમ તેઓનું સન્માન ગુણથી કરવા આગેવાન, નેતા કરવા નહિ નાદાન. સર્વથકી ગુણવંત મહાન, જેમાં સર્વકલાનું જ્ઞાન આગેવાને તેવા કરે, પક્ષાપક્ષીભાવ ન ધરે. ૨૮૭ સર્વ ખંડ દેશના સંઘ મળીને ઘડવા નીતિ રંગ; રાજ્ય વ્યાપારાદિ વ્યવહાર, વર્તાવ જગમાં સુખકાર. ૨૮૮ એક સરખી માનવ જાત, મુજ ભક્તિમાં ભદ ન ભાત સર્વ વિશ્વ સંઘનું એક્ય, ત્યાં હું સત્તાએ છું એક. ૨૮૯ કરશે જેવું તેવું લહે, સમજી સારૂં મનમાં વહે સંઘની સેવા કરતાં સુખ, થાશે ટળશે સર્વે દુઃખ ૨૯૦
For Private And Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ
૧૯૨
૨૯૬
જીવતાની સેવા કરા, ગુણુને દેખા ગુણને ધરા; દોષો દેખા નહી લવ લેશ, ટાળા મનના સઘળા ફ્લેશ ૨૯૧ અલ્પ કરી પણ નિંદા તો, ગુણને જ્યાં ત્યાં દેખી ભો; ગુણુરાગી છે મારા ભક્ત, મુજ ગાવામાં જે આસક્ત. મહાસંધ સહુ ગુણુની ખાણુ, જે પાળે છે મારી આણુ; મહાસંઘનાં દર્શન કરે, તીર્થા સેવા માટે ક્રો, મહાસંઘની યાત્રા કરી, અન્નાદ્દિકથી સેવા કરે; સાધુઓની સ ંગત કરા, ભવસાગરને સહેજે તા. જૈનધર્મ ના કરવા નાશ, અન્યધર્મીઓ કરે પ્રયાસ; ધર્મયુદ્ધ ત્યારે સહુ કરા, શસ્ત્રાદિક બળથી સંચો, વિના પ્રયેાજન કરી ન યુદ્ધ, કારણ વણુ થાશેા નહીં દ્ધ; સહન કરીને સપી રહેા, સર્વ જાતનું શિક્ષણ લહેા. સર્વ વર્ણના સ ંઘની વ્હાર, કરામાં રહેવું તૈયાર; આત્મભાગ આપા નરનાર, કરી ન સ ંશય મેહુ વિચાર. ર૭ જે સ'કીર્ણ વિચારાચાર, સંઘની પડતીના કરનાર; સ્વતંત્રતાના જે હરનાર, તેથી દૂર રહેા નરનાર. નવીન જીવન રસ વહનાર, મહેાળા જે આથ્રાર વિચાર; વ્યાપક વિશ્વવિષે સુખકાર, તેને વક્તે નર ને નાર, જે સકીર્ણ જ જીણાચાર, ગદા શક્તિના હરનાર; અધર્માંને પડતી કરનાર, તો ઢિયા નર ને નાર. જૈનધર્મનું શિક્ષણ સાર પામેા પ્રેમે નર ને નાર; જે સત્થામાં મારી ભક્તિ, ત્યાં પ્રગટતી નીતિ શક્તિ. ૩૦૧ જે સધામાં મારી આ, ત્યાં વર્તે છે સહુ કલ્યાણ; જે સઘામાં મારૂં' ગાન, ત્યાં અનુભવને સુખનુ તાન. જે સદ્યાના મુજપર પ્રેમ, ત્યાં નિશ્ચય છે ચેગ ને ફ્રેમ; કલ્યાણક ઉત્સવ જ્યાં થાય, ત્યાંથી દુ:ખા દૂર જાય. જયાં પ્રગટે છે ઇર્ષ્યા વેર, ત્યાં પ્રગટે છે. કાળા કેર; મારા સંઘા તેથી દૂર, રહીને પામે સુખ ભરપૂર.
૩૦૨
For Private And Personal Use Only
૧૯૩
૨૯૪
૨૯૫
૨૯૮
૨૯૯
૩૦૦
૩૦૩
૩૦૪
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પા
જાહેરમાં કરવાનાં કામ, હેર કરવાં તે નિષ્કામ;
ગુપ્તપણે કરવાનાં કાજ, ગુપ્તપણે કરતાં સુખ સાજ પ્રામાણિકપણે સહુ ક્રુત્ય, કરતાં જગમાં વાધે સત્ય; કદાપિ ધમી પામે દુ:ખ, ખતે પદ્દભવ સુખનુ સુખ ૩૦૬ બાળકને કેળવવાં ખાસ, જ શિક્ષણમાંહિ વિશ્વાસ; દેહ મંદિરે જવા દેવ, શિક્ષણ ચાગે કરવી સેવ બાળકને ઢા વિદ્યાદા, આપા મુજ શિખામણું જ્ઞાન; નાસ્તિકતાને કરવી ક્રૂર, કરા ખાળકા સર્વે શૂર. ખળકને શિક્ષા સંસ્કાર, આપા ઘરમાં નર ને નાર; ઘર ઘર ગુરૂકુલ મા ને બાપ, શિક્ષકની કૂડી છે છાપ. ધાર્મિક માતાનાં સંતાન, મારૂં પામે છે શુભ જ્ઞાન; શંક્ત પિતા ને માતા હાય, સંતાના ત્યાં સારાં જાય. ૩૧૦ નીતિવાળાં મા ને બાપ, સંતાનેામાં નીતિ છાપ; માતપિતાને અનુસરનાર, સંતાનો ઘરઘરમાં ધાર. માતપિતાના જે સંસ્કાર, ખાળકમાં તે ઉતરે સાર; માતપિતા સમ ખાળક થાય, ધી સ્મુધી જાણેા ન્યાય. બાળકનાં ગુરૂ માતને તાત, બાળક અનુકરણ પ્રખ્યાત; ઘર ઘર ખાળા કેળવનાર, માતા સા શિક્ષકસમ ધાર ખાલ્યાવસ્થામાં સંસ્કાર, આપ્યા તેવા પ્રગટે સાર; ખળક ભાવિ માતને તાત, બાળક ધન મોટું પ્રખ્યાત માળક રાજા બાળક દેવ, બાળકની શિક્ષણથી સેવ; અનેક ભાષા શિખવા સાર, દેશદય માળક ધન સાર. તન મન ધન શક્તિનું જોર, બાળકમાં વ્યાપે સુખતાર; દેશની દોલત બાળક વર્ગ, જ્યાં ગુણિયલ ત્યાં પ્રગટે સ્વર્ગ. ૩૧૬ ખાલસઘના ઉદયજ થતાં, દુષ્કૃત્યા સહુ દૂર જતાં; સર્વે ખાલક વીરા કરો, સ્વતંત્ર શાંતિ સુખને વા. ઉંચામાં ઉત્સર્ગે ધર્મ, સકેંટમાં આપત્તિ ધર્મ; પ્રગતિનાં કર્મો સહુ ધર્મ, કરતાં પ્રગટે સઘળાં શમ. ૩૧૮
For Private And Personal Use Only
૩૦૫
૩૦૭
૩૦૮
૩૦૯
૩૧૧
૩૧૨
૩૧૩
૩૧૪
૩૧૫
૩૧૭
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બાળકને સહુ નાતિજ્ઞાન, શિખવવું નિજ કર્મનું ભાન; સર્વ ધર્મનું દેવું જ્ઞાન, તેથી પ્રગટે રડી સાન ૩૧૯ જેની શક્તિ તેનું રાજ્ય, શિખવ૬ પર દેવી સાજ; જૈિનધર્મ રક્ષામાં પ્રાણ, આપે એવું દેવું જ્ઞાન ૩૨ થાય નહીં ભયથી પતંત્ર, વિચારાચારે સ્વતં; સ્વદેશ વ્રતનાં પાલક થાય, પ્રાણ પડે છડે નહિ જાય. ૩૨૧ અસુરાથી પામે નહિ હાર, બાળક એવાં જ્યાં તૈયાર; ધર્મ રાજ્ય વિદ્યા ત્યાં રહે, સ્વતંત્ર સુખ સંપર્ ત્યાં વહે. ૩રર દેવે સમ બાળકને કરે, નિર્ભય બતંત્રતાને વરે; બુદ્ધિ બળ વિદ્યા સામ્રાજ્ય, જેનધર્મનું પ્રગટે શક્ય. ૩ર૩ બાળક સંઘમાં શક્તિ ભેગ, દયા દાન તનનું આરોગ્ય દુર્ગણ વ્યસને રેગથી દૂર, ત્યા શક્તિ પ્રગટે ભરપૂર. ૩ર૪ બાલકમાં સ્વાતંત્ર્ય ને પ્રેમ, વિદ્યા બાલ આરોગ્ય ને ક્ષેમ; સર્વ કલા નીતિ સર્વ પ્રગતાં નહિં મિથ્યા ગર્વ. ૩૫ ગુરૂપાસે વિદ્યાથી જાય, ગુરુકુળમાં રહી વિદ્યા પાય; ધર્મગુરૂના વિનયે રહે, જૂઠી વાત ન મરતાં કહે. ૩ર૬ ધર્મગુરૂની સેવા કરે, વિનય પ્રેમથી વિદ્યા વરે, ગુરૂદેવ સમજાવે સત્ય, માનવનાં સમજાવે કૃત્ય. જૈનધર્મના સઘળા વેદ, તેના સત્ય જણાવે ભેદ, બાલિકાને આપે જ્ઞાન, વિનય પ્રેમ સેવાનું ભાન, લિપિ ભાષા કર્મનું જ્ઞાન આપે સર્વ પ્રકારે સાન પચે તેટલું આપે જ્ઞાન, વિદ્યાર્થિ થાય મહાન, ૩૨૯ ધર્મગુરૂ વિદ્યાર્થી સહાય, કરતાં સાચી ઉન્નતિ થાય; ધર્મગુરૂ છે શી સમાન પૂજ્યને ઉપકારી ભગવાન ૩૩૦ હસ્તડી બે વંદન કરે, ધર્મગુરૂનું ધ્યાન ધરે; સર્વ કલાઓ શીખે સહી, ગુરૂગમ સર્વ અનુભવ લહી. ૩૩૧ સહુ બાલકને ગુરૂકુલવાસ, આઠ વર્ષથી જાણે ખાસ બાળાઓને ગુણપાસ, રહેવું બ્રહ્મચર્ય ગુણવાસ.
૩૨૭
३२८
૨
For Private And Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લાજ એગ્ય વયે છે ખાસ, સત્ય પ્રેમ પ્રગટે વિશ્વાસ, ગુણકર્મો આતમ જ્યાં એક લગ્નોગ્યતા ત્યાં છે ટેક. ૩૩૩ બન્નેનું જ્યાં થાતું ઐક્ય, પ્રણયલગ્નને ત્યાંજ વિવેક દેહરૂપ કામે જ્યાં લગ્ન, ગુણવણ ત્યાં બહુલા છે વિદ્ધ ૩૩૪ કામાવેશે લગ્ન જ નહીં, આત્મકથે લગ્ન જ છે સહી શુદ્ધ પ્રેમ પ્રગટે સંસ્કાર, ત્યાં લગ્ન સાચા અવધાર. ૩૩૫ ગુણવણ લગ્ન કરવાં નહીં સમાનસખે નજ સહી; મેળ મળે નહીં મનડું બળે, ઈચ્છા નહીં ત્યાં લગન ન ખરે. ૩૩૬ પત્ની દાસી વા ક્યાં પતિ દાસ, દેખે બન્ને હેય ઉદાસ; મારાપર જ્યાં નહિ વિશ્વાસ, સાચી નહિ ત્યાં લગ્નની આશ. ૩૭ પશુ,સમ દેહનાં નિજ થાય, ગુણકર્મોને મેળ ન પાય; પશલને નહીં ઉન્નતિ હોય, શુદ્ધ પ્રેમ લગને સુખ જોય. ૩૩૮ એકબીજાના જુદા સ્વાર્થ, જ્યાં નહીં કરે છે પરમાર્થ; દેહગ વિષગ્રાશા ઘણું, ત્યાં નહીં ધણિયાણી વા ધણી. ૩૩૯ જૂદી કીર્તિ ઈચ્છા માન, સહ્યાં ન જાવે જ્યાં અપમાન; એકબીજાની નિંદા થાય, ત્યાં નહીં લગ્નપણું સહાય. ૩૪૦ અરસ્પર મનમાંહે ભેદ, કલેશ શેક ને તે ખેદ અરસ્પરસ મળતાં નહિ મન, ત્યાં શું લગ્ન સાધે તન. ૩૪૧
જ્યાં લગ્ન વતે વ્યભિચાર, ત્યાં નહિ સુખિયાં નર ને નાર; સંતાને ગુણકર્મથી હીન, ગુલામ પ્રગટે દુઃખી દીન ૩૪ર દહા બનેનાં ન નીરોગ, જ્યાં નહિ બળબુદ્ધિ આરોગ્ય, ધર્મપ્રેમ નીતિ જ્યાં નહીં, લગ્ન ગ્રતા દૂર રહી. ૩૪૩ પતિના ધર્મો પતિમાં હોય, પનીમાં ગુણકર્મો જોય; સહજે સંસ્કારે ક્યાં ક્ય, પ્રણયગ્રતા ત્યાંજ વિવેક. ૩૪૪ પતિવ્રતાના ધર્મો ઘણા, શુદ્ધ પ્રેમમાં હેય ન મણા; પતિનાઅનુસારે છે કર્મ, પતિસેવામાં માને ધર્મ. ૩૪૫ - અન્ય પુરૂષથી ચહે ન લેગ, પતિસચારે સાધે ગ; પતિમાં પ્રેમ પ્રભુતાષ્ટિ, કર્મ વ્યક્તિની સૃષ્ટિ. ૩૪૬
For Private And Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૦
૩૫૧
હું મૂકી તું મૈને રહે, પતિમાં ગુણ સુન્દરતા લહે; આર્ય સ્ત્રીઓની શુભ મર્યાદ, કરે ન પાતની કંઈ ફરિયાદ. ૩૪૭ પતિની નિન્દા કરે ન કયાંય, વાળે મનને પતિની માંહ્ય પતિ સાથે સુખદુખે રહે, સંકટ અપમાનાદિ સહે. ૩૪૮ પત્નીનું ઘર દેવી બેશ. પતિની સાથે કરે ન કહેશ પતિને કરતી બહુ સત્કાર, પતિને છેતરતી નહિ નાર. ૩૪૯ આય પ્રમાણે વ્યયને કરે, સંતોષી રહી મુજને મરે, મન વાણી કાયાથી દુઃખ, આપે નહિ ટાળે છે ભૂખ. પરપુરૂષથી નહિ લલચાય, શીયલ મૂકે નહિ સુખદાય; ચામડીરગે મુઝે નહીં, મારી શિક્ષા માને સહી. કમે મળિયે જે ભરથાર, પત્ની તેમાં રાખે યોર; ધર્યકામથી પતિને રાગ, કરતી ધર્મ વધારે ત્ય ગ. ૩પર કામવેદને ઉપશમ કરે, આત્મરમણતામાં મન ધરે, ઠપકા મહેણું સહે, જૂઠું કડવું વેણ ન કહે. ૩૫૩ પતિની ચિંતા પરખી જાય, સમજાવે આપે બહુ સહાય; પતિને આત્મથી ધારે પ્રેમ, પતિ સુખ છે એગ ને ક્ષેમ. ૩૫૪ પતિની ગોપવે છુપી વાત, કરે ન પતિ વિશ્વાસને ઘાત; સાસુ સસરા આદિ માન, કરે ગુરૂ સાધુ ગુણગાન. ૩૫૫ જૂઠા આગ્રહ સે તજે, ગંભીર હૈ મુજને બહુ ભજે, સુખદુઃખમાં વિસરે નહીં મહને, સમતાભાવે શાસ્ત્રી ભણે, ૩પદ સત્યાસત્યને કરે વિવેક, છેડે નહિ જેનધર્મની ટેક; પ્રાણાતે પણ તજે ન ધર્મ, ઘરનાં સર્વે કરતી કર્મ. ૩૫૭ પાડોશીથી રાખે રાગ, કરતી પર નિંદાનો ત્યાગ; કેમલતા સુંદરતા યાર, ભક્તિને થાતી અવતાર. ૩૫૮ બાળકને પાળે શુભરીતિ, વિદ્યા શિક્ષા આપી નીતિ; પતિવ્રતા ધર્મે રળિયાત, કરતી સાચી મીઠી વાત. વૈદક જાણે ઔષધ કરે, ઘરમાં સારી વસ્તુ ભરે; ઘરની સ્થિતિ જાણે સર્વ, દુઃખે સુખ શોક ન ગર્વ. ૩૬
૩પ૯
For Private And Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મન મોટું રાખીને રહે, પતિ સંતોષે શતિ લહે; મનવાણુને સંયમ કરે, ઉદ્ધત દે નહિ ફરે. ૩૬૧ દીર્ધદષ્ટિથી કાર્યો કરે, આત્મિક સુંદરતાને વરે; ગુણની શભા ધારે બેશ, રીસ કરીને કરે ન કલેશ. ૩૬૨ પશુપંખીની લે સંભાળ, પિતે ધવરાવતી બાળ; બાલવૃદ્ધ રોગી સંભાળ, કરતી શક્તિ અશક્તિ ખ્યાલ. ૩૬૩ ક્રોધી પતિ જે કયારે થાય, ત્યારે બોલે નહિ તે કાય; ઉચિત અવસર પામી કહે, સર્વ ખુલાસા કરીને રહે. ૩૬૪ પતિ મનના સંશયને છેદ, કરતી મનમાં લહે ન ખેદ; અતિથિ પ્રાઘર્ણક સન્માન, પ્રેમ કરતી ખર્ચ પ્રમાણ. ૩૬૫ સમયોચિત વર્તો વિવેક, મૂકે નહીં પતિવ્રતની ટેક, દુ:ખ પડંતાં મુજ વિધાસ, રાખે થાતી નહિ, ઉદાસ. ૩૬૬ ઉચિત સુપાત્રે આપે દાન, બને ન દૃષ્ટા વા નાદાન; બ્રહ્મચર્ય પાળે બહુ માસ, ભેગે મુઝે નહિ મન ખાસ. ૩૬૭ પ્રજોત્પત્તિ હેતુએ ભોગ, ધમ્ય નિયમ કાયાએ ભેગ; જેનધર્મથી થાય ન ભ્રષ્ટ, યદિ કા તનધન સહુ નષ્ટ. ૩૬૮ પાખંડીથી નહિ ભરમાય, મુજભક્તિથી બ્રીટ ન થાય; જેનધમી સંતાન કરે, શિક્ષાઓ સહુ આપી ખરે. ૩૬૯ મારાપર શ્રદ્ધા ને પ્રેમ, દુ:ખીઓ પર રાખે રહેમ; નવરાશે ગાતી મુજગાન, સર્વ પ્રવૃત્તિમાં મુજ ભાન. ૩૭૦ ગુરુની પૂજા સેવા કરે, કુટુંબ સંઘનું રક્ષણ કરે; જેનેની વૃદ્ધિમાં ધન, ખચે વિદ્યા તન ને મન. ૩૭૧ પ્રામાણિક વતે જે સતી, તેને પ્રગટે મારી મતિ; તેની થાવે ઉત્તમ ગતિ, મુજ અજ્ઞાએ વાધે રતિ. ૩૭૨ પતિ થાવું સહેલું નહિ કદિ, સાચું સમજાતું જ યદિ; ગુણકર્મોથી થાતાં , નિર્દોષીને તનું આરોગ્ય. ૩૭૩ આત્મભેગને મન નિષ્કામ, ધૃતિ સત્ય મનમાં મુજ નામ; લગ્ન ગ્યતા સર્વ પ્રકાર, જાણે તે પરણે છે નાર. ૩૭૪
For Private And Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેહરૂપમાં થાય ન અબ્ધ, બેલ્લું પાળ્યું જ્યાં બંધ અંતરમાં વર્તે શુભરાગ, સેવા ભક્તિ નિર્મલ ત્યાગ. ૩૭૫ જનોની સેવામાં પ્રાણુ, આપે ધારે મારી આણુ, સર્વકલા શિક્ષણ જાણુ સાત્વિક બુદ્ધિ પતિ માન. ૩૭૬ સમયેચિત કર્તવ્ય સુજાણ, કર્મયેગી આપે શુભદાન; ધીરવીર ગંભીર માન, પુરૂષ ગુણેથી જે બળવાન. ૩૭૭ વસ્ત્રસમી કાયા નિલેપ, નહિ જ્યાં થયઆદિનો ચેપ; મનવાણી કાયાગુણવંત, લગ્ન એ તે થાયજ કંત. ૩૭૮ કેમસંઘની સેવા બેશ, આનંદે વ” નહીં કલેશ ઉદ્યોગી સાહસ બહુ ખત, જેના મનમાં વસતા સંત. ૩૯ કેટિ દુખે સંકટ સહે, અંતરમાં મુજ શ્રદ્ધા વધે, જ્ઞાની પ્રેમી ને ઉદાર, સાત્વિક જે કરતો આહાર. ૩૮૦ પત્નીને નહીં શૂદ્રી ગણે, સર્વશાસ્ત્ર વિવેકે ભણે; જૈનધર્મથી ચળે ન લેશ, મૂકે નહીં નિજ દેશ ને વેપ. ૩૦૧ દેશ વેષનું રાખે માન, ખચ કરે નિજ આયપ્રમાણ; આવશ્યક કાર્યો સહુ કરે, અત્યાચારે મનને ધરે. ૩૮૨ માતપિતા ગુરૂજનની ભક્તિ, કર્તા પ્રગટાવે શુભ શક્તિ, પત્ની ઉપર કરે ન કોઇ, પત્નીઆદિને આપે છે.ધ. ૩૮૪ પરલલનાથી ચહેન ભાગ, ભોગે વસતા જાણે રે; બ્રહ્મચર્ય બે ભેદે ધરે, તનુ વીર્યાદિક રક્ષા કરે. દેવ ગુરૂપર બહુ વિશ્વાસ, મર્દ ગુણેથી વસે ખાસ; એવા પતિને પત્ની જ્યાંય, જેનધર્મની હતી ત્યાંય. ૩૮૫ મારામાટે સ્વાર્પણ કરે, જૈનધર્મપ્રચારક ખરે; દેહથકી આમાજ મહાન , માને તે પતિગુણની ખાણ ૩૮૬ દેહાદિક સહુ સાધન સાર, સાધક આત્મા છે નિર્ધાર એવું માની તે પતિ, અંતે તેને મારી ગતિ, ૯૮૭ પત્ની આદિ રક્ષાકાર, પાલનપણને કરનાર લેવાદેવામાં સહનાર, કરે પસક્રમ યુદ્ધ સાર,
૩૮૮
For Private And Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ૭
શત્રુઓ પર કરો છત, જેનપણાની રાખે રીત; સર્વ લિપિ ભાષાને જાણ, ગૃહાવાસ નિપ પ્રમાણ ૩૮૯ ગૃહાવાસ આચારહાર, સર્વ પ્રવૃત્તિ યેય વિચાર; ગભાધાનાદિ સંસ્કાર, કરે કરાવે ધર્મ વિહાર. ૩૯૦ ધર્મયુદ્ધમાં આગળ ચલે, ભીતિ મેહથકી નહીં ખલે; સર્વ યુકિતથી શત્રે લડે, પાછા નહીં કયારે જે પડે. ૩૧ ભરમા નહીં છડે ધર્મ, ગૃહસ્થ ચેચ કરે સહુ કર્મ; ગુણ કર્મ કે ઉચ્ચ ન નીચ, સંયમમાં મન રાખે નિત્ય. ૩૯૨ સત્પાત્રમાં દેતે દાન, ગુરૂની વાણી સુણ કાન ગુરુગમથી કરતે સહુ જ્ઞાન, સાધુ સંતનું કરતો માન. ૩૯ સ્વાર્થોમાં જે થાય ન” અંધ, દુર્ગણ વ્યસની નહીં ગંધ, ઘરમાં કલેશ જરા ના કરે, અતિ લોભ તૃષ્ણા નહીં ધરે. ૩૯૪ રાગી છેષી જાણે ભેદ, ધરે ન સંકટમાં મન ખેદ; સજજનન કરતા નિત્ય સંગ, જાણે ગ્રામ્ય પ્રસંગ. કલ્પ પ્રજા સંઘ રાજ્યાદિક કાજ, કરતા પરની પ્રેમે સાજ; વિદ્યા વ્યાપારાદિક કર્મ, કરતો રવધિકારે ધર્મ સર્વ જગતની નીતિ જાણ, પાળે પ્રેમે મારી આ દેશ રાજ્ય રક્ષણમાં ભાગ, કરતા જે ગુણિજનને રાગ. ૩૯૭ જંગમ થાવર તીર્થની સેવ, કરતો થાતો પિતે દેવ; દાન શીયલ તપ ભાવે ભાવ, માનવ ભવને લેતે હાવ. ૩૯૮ કરતે નિષ્કામે ઉપકાર, ફળે સમર્ષે મુજને સાર; નિરાકાર મુજને સાકાર, જાણે ભક્તિ કરે બહુ યાર. ૩૯ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર ને કાલ સ્વભાવ, શુભાશુભ સહુ જાણે દાવ સંતાનને સબળાં કરે, વિનયાદિ સણુણથી ભરે. ૪૦૦ પતિ પત્નીનું ગૃહ ત્યાં સ્વર્ગ, મારા સદ્દગુણગણનું ભર્ગ: ગ્રહવાસમાં રાગને ત્યાગ, અંતે સત્ય થતો વૈરાગ્ય. ૪૦૧ સત્ત્વજન્મ લેન પ્રકાર, પ્રકૃતિ સામ્ય પરસ્પર ધાર; દંપતી જીવન સુખમાં જાય, સત્યપ્રેમવણ સુખ ન ક્યાંય. ૨૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૮
ગૃહાવાસમાં જ્ઞ!ન જો હાય, ભક્તિ પ્રગટે તો સુખ ોય; ગૃહાવાસ વસવુ મુશ્કેલ, આત્મભાગ ભક્તિએ સહેલ. ગૃહાવાસમાં અતિથિદાન, સેવા આત્મભાગ ને માન; પ્રકૃતિ મેળો પરસ્પર હાય, તે અણુવ્રત ભક્તિ ગુણુ વ્હેય. ૪૦૪ કર્મ યાગી ઘરબારી થાય, તે તે નિલે પી ગુણુ પાય; માજવિકાવૃત્તિ યોગ, પ્રામાણિક પામે છે ભાગ. નિર્ભય સ્વતંત્રતા પ્રગટાય, કામાદિકના ઉપશમ થાય; વતું નહીં મને દેહાધ્યાસ, ગૃહાવાસમાં ગુણવિશ્વાસ. નામરૂપના માહિવનાશ, ચાર વર્ણ ગુણુ કર્મો ખાસ; ભયલાલચવણ સત્ય જમાવ, વ્યવહારે મનમાં શુભ ભાવ. ૪૦૭ એવું દૂંપતી જીવન થાય, સત્ય વધે વૈરાગ્ય પમાયઃ શુદ્ધ થતા અંતમાં રાગ, દિલમાં પ્રગટે અતર રાગ. વ્યાવહારિક નિશ્ચય સહુ કર્મ, તેમાં શ્વાસેાસે ધર્મ ; માની પ્રવૃત્તિમાં ધર્મ, નિવૃત્તિમાં નિશ્ચય શર્મ. દંપતી જીવન ધર્મ વહે, સુખ દુ:ખમાં સમભાવે રહે; પ્રાપ્ત દશમાં રાગ ન રાષ, બહિર્ અમાં સાય. ચલવે સપી ગૃહસ્થ ધર્મ, સમજે સર્વ ધર્મ અધર્મ, ત્યજ અધર્મો ધર્મ રે, ગૃહસ્થ જીવન સફ્લુ ધરે. સહુ કૃત્યુ!માં મુજને સ્મરે, મારાં દન સહુમાં કરે; છેવટ સહુની અતે મુજ, દેખે પામે આંતર ગુજ, મુજ ભોજે નર ને નાર, દંપતી જીવનમાં સુખ સાર; પામે મુજ ભક્તિના અળે, અનત મુજ જીવનમાં ભળે. ૪૧૩ ગૃહાવાસ વસત વૈરાગ્ય, પ્રગટે ત્યારે આવે ત્યાગ;
૪૦
૪૨
For Private And Personal Use Only
૪૩
૪૫
૪૦૬
૪૦૮
૪૦
૪૧૧
રાગ અપેક્ષાએ છે ત્યાગ, પામે મુજ ભક્તો મહાભાગ, મનથી રાગ અને છે ત્યાગ, સુદર્શના સમજીને જાગ; અ.મામાં નહીં રાગ ને ત્યાગ, કલ્પિત આપચારિક છે ત્યાગ, ૪૧૫ શુભાશુભ છે મનના ભાવ, આતમ તેથી ભિન્નસ્વભાવ; શુશુભ ધર્મથી ભિન્ન, આત્મધર્મ માં થાવા લીન.
૪૧૬
૪૧૪
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ
૪૧
મનને રાખી મારી પાસ, ગુણુ કર્માથી વર્તે ખાસ; નિરાસક્તિથી થાવે શુદ્ધ, અર્જુન વિષ્ણુ ને મહાયુદ્ધ નીતિથી ચલવા ઘસૂત્ર, પકવેા ઉત્તમ પુત્રી પુત્ર; સતાના જો ગુણિયલ થાય, દેશ સધ સામ્રાજ્ય સહાય, ૪૧૮ સંતાનોપર બહુ ઉપકાર, માતપિતાના છે સંસાર; માતપિતા તીર્થાસમ જાણુ, સેવા વિનય કરી બહુમાન. માતા ઉપકારના જાણુ, મારા ભક્તજ થાય પ્રમાણ; માહિષતા ઉપકારો હણે, ગુરૂના ભક્ત ન ધી બને. ૪૦ માતપિતાના આશીર્વાદ, પામે તે નહીં પામે ખાદ; માર્તાપતા ઠારે તે ઠરે; કરે દુ:ખી તે દુ:ખને વરે. માતિપતા ઉપકાર મહાન, સમજે નહીં દુષ્ટો નાદાન; માતપિતાના રે વિનાશ, દુર્ગતિ દુર્મતિના છે વાસ. પૂજે સેવે મા ને આપ, તેને ભાપણાની છાપ; પૂજો વદો ઉઠી સવાર, બુદ્ધિ સુખ પ્રગટે નિર્ધાર. માતપિતાદિકમાં મુજ દેખ, દુર્ગુણ દાષા સર્વ ઉવેખં; માપિતા શિખામણુ ગ્રહા, તેમાં મત્સમ બુદ્ધિ વા. ૪૨૪ માતપિતા ઉપકાર મહાન, જાણે તે ગુરૂ પામે જ્ઞાન; વિશ્વ પરસ્પર છે ઉપકાર, સમજી વર્તો નર ને નાર. ઉપકારા પર જે અપકાર, કરતા પામે દુ:ખ અપાર; નામ રૂપ ઉપાધિ સર્વ, ભૂલે તે નહિ પામે ગર્વ. સર્વ દિવસ તેને છે પર્વ, પામે તે કલ્યાણા ખ; નિત્ય અને નૈમિત્તિક કર્મ, આવશ્યક આકસ્મિક કર્મ. ૪૨૭ ગોણ મુખ્યથી કરતા કાજ, અંતે પામે આત્મિક રાજ્ય; ઇન્દ્રિયા અન્ઘોસમ દમે, નરનારી તે કયાંય ન ભમે. મનને વશમાં રાખી રહે, રાગાદિક ઉપજે તે સહે; ઘરમાં સંપી રહે સદાય, એક બીજાના ગુણને ગાય. દુ:ખ સહે નહીં રહે ઉંદાસ, મારાપર રાખે વિશ્વાસ; - મુજપર પ્રીતિથી આનદ, ધારે ટાળે માહના કંદ, થાતુ સહુ માત્માતિ માટ, એવા વિશ્વાસે શિર સાટ.
For Private And Personal Use Only
૪૧૭
૪૨૧
૪૨૨
૪૨૩
૪૨૫
૪૨૬
૪૨૮
૪૨૯
૪૩૦
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૧.
સર્વાવસ્થામાં સમભાવ, આનદે વાતે સુખ દાવ; શિક્ષણમાંટે દુઃખનાં દશ્ય, સમજી થાય ન મનના વશ્ય. જડ ચેતન જગ શિક્ષાહત, સમજી દેષ ન કોપર દેત; ૪૩ર એક બીજાપર રાખે પ્રેમ, એક બીજાનું ઈચ્છો ક્ષેમ; ધર્મ ભેદથી બને ન દુષ્ટ, ગુણના રાગે થાએ પુષ્ટ. ૪૩ મનના ભેદે ધર્મને ભેદ, આત્મ અભેદે ટાળે છે; આત્માવણ જડ બંનું જાણું, ધર્મ સત્ય ત્યાં લેશ ન અ. ૪૩૪ આત્માઓ જ્યાં ત્યાં દેખાય, ત્યાં મુજ સરખી પ્રીતિ થાય; આત્માણ રસ બીજે નહીં, સમજે તે શિવ પામે સહી. કપ ઘશ્માં રહેતાં નહિં છે ભ્રમ; જ્યાં ત્યાં ભાવે પરમબ્રહ્મ; એ મારે ભક્ત જ જ્યાંય; ત્યાં મુક્તિને સ્વર્ગની છાય. ૪૬ બળબુદ્ધિ આતમ વિશ્વાસ, નિર્ભયતા ત્યાં સુખ છે ખાસ; સત્તાલક્ષ્મીથી સુખ નહીં, દેશભૂમિ મેહે સુખ નહીં. ૪૩૭ અસંતોષી દુ:ખ ભરપૂર, જેના મનમાં ભાવ છે કે, લક્ષ્મી સત્તા હોય, ન હોય, તે પણ સંતોષી સુખ જોય. ૪૩૮ ઘરબારીનો એ અધિકાર, દેશાદિક રક્ષણ તૈયાર લક્ષ્મી સત્તા રક્ષે ખરે, વ્યવહારે વ સુખ સરે. ૪૩૯ દુટ જનોથી નહીં દંડાય, ભ્રમણાઓથી નહિ ભરમાય; ધૂર્ત જનોથી નહિં વંચાય; નિર્માથી સાથે નિર્ણાય. ૪૪૦ દેશ સંઘ કામાદિક કૃત્ય, કસ્તે બેલે જે શુભ સત્ય; અભેદ ભાવે સહુની સાથ, વ ભરે ન પાપથી ભાથ ૪૪૧ એવાં જ્યાં ઘર નર ને નાર, વૃદ્ધ લઘુ બાલક અવતાર, ત્યાં વતે છે મંગલમાલ, સ્વતંત્રતા નિર્ભયતા સારી આત્મભેગનાં વર્તે તહાણ, સ્વછંદતા નહિ તાણીતાણ; ખર્ચ ઘણાં નહિ સાંકડી દષ્ટિ, ઉદારભાવે ઘરની સૃષ્ટિ. ૪૪૩ ઘરમાં વૃદ્ધની વર્તે અણુ, સંપથકી સહુ આપે પ્રાણ, ભેદભાવ સ્વાર્થો જ્યાં શમે, ઘર કુટુંબ તે સુખમાં રમે ૪૪૪ હાના મોટાની મર્યાદ, ઉપશમતી પ્રગટી ફાંદ,
For Private And Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
૪૪
૪૪૭
મળતી સહુને ન્યાયની દાદ, ઘર કુટુંબમાં નહીંછે વાદ. ૪૪૫ ખમે પરસ્પરના અપરાધ, થાય નહીં વરે ઉન્માદ; તનધન સત્તા ભોગે સંપ, વતે ઘમાં શાંતિ જંપ અધિક આછું જ્યાં નહીં થાય, એકબીજાપર પ્રેમ સુહાય; ઘરમાં દેશમાં સથમાં સુખ, ગુણાવડે નાસે છે દુ:ખ. એકબીજાના હિતમાં પ્રાણ, આત્મભાવનાં વર્તે હાણુ; પ્રકૃતિ સાથે જ્યાં ચેગ, ત્યાં વતં સુખ ને ભોગ. પ્રકૃતિસાથે જ્યાં ધર્મ, પ્રકૃત્તિસાથે છે મ પ્રકૃતિસાથે રહી ખેલ, નિલે પે કર આતમ સહેલ. પ્રકૃતિયાળે ઘરબાર, ચાવતા પ્રકૃતિ છે સ ંસાર; પ્રકૃતિ ને આતમ દાય, અરસ્પરસ અવલંબન જાય. પ્રકૃતિ આલ ંબનવડે, સવળા ભાવે સુક્તિ ચઢે; પેાતાને અનુકુલ પ્રકૃતિ, વતે ત્યાં આતમગુણુ વ્યક્તિ. પ્રકૃતિમાં રાગ ન રાષ, પ્રકૃતિ અલબે પોષ; પ્રકૃતિથી કાઇ ન દોષ, જ્યાં માતમ વતે નિર્દોષ. પ્રકૃતિમાં બંધ ન મેાક્ષ, આતમમાંહિ અંધ ન મા; અનુભવ તમાં અપરાક્ષ, આવે ભ્રાંતિ ટળતા દોષ, જેના મનમાં કહુધુ એક, ત્યાં પ્રગટે છે સર્વ વિવેક; ઘરબારી ભક્તોમાં ટેક, પ્રગટે શ્રદ્ધા પ્રેમે નેક અતિકાયા ત્યાં સહુ નાશ, દુષ્ટ રીતિના માજ વિલાસ; અતિ અનીતિ ત્યાં છે ભીતિ, દેશ કામમાં આવી રીતિ. ૪૫૫ પરસ્પરના કરવા નાશ, પ્રજા સઘ ઉદ્યમ જ્યાં ખાસ; સર્વનાશના વાયુ વાય, રાગોત્પાદો યુદ્ધ જ થાય. મારી શિક્ષાનું જ્યાં હાસ્ય, દેશ પ્રજાના થાય વિનાશ: ચાલે મુજ શિક્ષાથી વિરૂદ્ધ, દેશ કામ ઘરમાં નહીં શુદ્ધ. ૪૫૭ મારી શિખથી વર્તે જંહ, શાંતિ લક્ષ્મી પામે ત;
For Private And Personal Use Only
૪૪૮
૪૪૯
૪૫૦
૪૫૧
૪પર
૪૫૩
૪૫૪
૪૫
મુજ આજ્ઞાએ તે શક્તિ, સર્વ વિશ્વમાં પ્રગટે ભક્તિ, ૪૫૮ ધર્મ થી લડા ન લેશ, કરો ન વિશ્વજતા કંઈ કલેશ;
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સર્વ વિશ્વ માનવ સંતાન, મારાં મારું આત્મ સમાન. ૧૯ ભેદભાવથી લડો ન કઈ સહુમાં રહેશો મુજને જોઈ મુજ અમેદે જગને દેખ, અય વીર વિમુને પેખ. ૪૬૦ મુજ પ્રીતિ શ્રદ્ધામાં ધર્મ, ભુજમાં રહી કરજો સહ કર્મ, સુદર્શના શિક્ષા કર ખ્યાલ, અનંત આનદમાં હાલ ૪૬ મન ભાવે તે સંસાર, આત્મભાવથી મુક્ત વિચાર, આત્મભાવમાં રહીને કરે, કર્તવ્ય મુજમાં મા ઘરો. દર નામ રૂપ વર્ણાચાર, તેથી ન્યારો મુજને સારી માની નિજને તે ભળે, અનંત સુખ શાંતિમાં મળે. ૪૩ સર્વાવસ્થામાં મુજનામ, ભજતે જે ભાવે નિષ્કામ; તે મુજભક્તિ યેગે જ્ઞાન, પામે આપે જગને દાન. ૪૬૪ શુદ્ધ ભક્તિ ને શુદ્ધજ જ્ઞાન, અંતે એક સ્વરૂપ જાણે શૈધતાં જે છેવટ રહે, તે હું નિશ્ચય ભક્ત લહે, ૪પ નામરૂપ ઉપાધિમા, વ્યાપે દુષ્પવિષે વૃતન્યાય, સત્તાએ સહુ વિધમઝાર, જાણ મુજ સે નરનાર. ૪ નામરૂપ ઉપાધિહીન, ચિદાનંદ મહાવીર છું જિના એ આતમ માને નિજ, તે સુખશાંતિ પામે રીઝ. 9 ભ્રાંતિથી ભમતાં ચઉપાસ, અનેક રીતની ધારી આશ: હરેન ઠામે નર ને નાર, મુજ શ્રદ્ધાએ આવે ધાર. ૪૬૮ મુજ શ્રદ્ધા પ્રેમ ને ક્ય, દેહભાવથી તેઓ મર્યા આત્મભાવથી જીવ્યા તેડ, માજીવ. થેને શુ શુ હ કદ૯ મારા જેને મરે ન ક્યાંય, નિત્ય આતમ છે જ્યાં ત્યાં દેહ પ્રાણનો થાય વિયાગ, મન અતિમ નિશ્ચય યુગ ૩૦ મરે ન આતમ નિશ્ચય સત્ય, જાણે તેના સારાં કૃત્ય સર્વ ગતિમાં ફરતો ફરે, આતમ નિશ્ચય: નહિ મરે. ક૭૧ આતમ ત્રયે કુલ અવિનાશ, અનંત જ્ઞાનાનંદ વિલાસ; પચ ભૂતથી નહીં હણાય, જાણે તે નિર્ભય થૈ જાય. ૪૭ર આતમ કો ઘાત ન કરે, આતમને કાઈ નહીં હરે,
For Private And Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમનો નહીં જન્મ વિના; કર્તા હર્તા આતમ ખાસ. ૪૭૩ આતમ જેન ને આતમ જિન, બ્રહ્મા વિષ્ણુ હરને દીન; જૈનધર્મ આતમ પર્યાય, સર્વ ધર્મ એમાંહી સમાય. ૪૭૪ સર્વ દેવ ગુરૂ ધર્મ સ્વરૂપ, આતમ છે એ રૂપારૂપ; દેખો દિલમાં આતમ ખેલ; જેને રૂડે કાયા મહેલ. ૪૭૫ આજીવિકા કર્મો કરી, અનાદિક પ્રાપ્તિને વરી, કયાદિકથી જ ભય, વ્યવહારે ધાર્મિક કર્તવ્ય. ૪૭૬ સહુથી ઉત્તમ ખેતી જણ, ખેતીથી સ્વાતંત્ર્ય પ્રમાણ છેતી કરતાં થાય ને પાપ, વી દિલ નીતિની છાપ. ૪૭૭ ખેતીથી મધ્યમ વ્યાપાર, યંત્રાદિક હુન્નરને ધાર; વિદ્યા આદિથી છવાય, ધંધાવણ જીવ્યું નહિ જાય. ૪૭૮ નીતિથી ધંધો કરનાર, નિર્દોષી છે નર ને નાર;
હાવાસમાં બંધ કરી, મુજ ભક્ત સહ જાતા તરી. ૪૭૯ ગુણ કર્માનુસારે ધંધ, કરતા દિલડામહિ અબંધ; ઉચનીચ નહિ કો મુજ ભક્ત, ઉત્તમ જડમાં નહીં આસક્ત. ૪૮૦ વતે ભક જે ઘરવાસ, પામે રવર્ગ ને મુક્તિ વાસ; ગૃહસ્થ લિંગે મુક્તિ થાય, ભક્તોની આતમ સુખ પાય. ૪૮૧ ગૃહસ્થ ત્યાગીને છે મુક્તિ, મુક્તિતું જ્ઞાન ને ભક્તિ; શૂરામાં પ્રગટે છે ભક્તિ, પ્રેમ ને શ્રદ્ધા ભક્તિ રીતિ. ૪૮૨ બળસત્તા વિદ્યાધન વડે, જન જીવતા જગમાં ખરે; તેમાંથી જે પાછા પડે, વંશપરંપર હીન જ અરે. ૪૮૩ બળ બુદ્ધિ સત્તા ત્યાં ન્યાય, સત્ય ન્યાય ત્યાં મારી સ્વાય; આત્મ ગ જ્યાં શક્તિ સ્કુર, અશક્ત લકે રોતા મરે. ૪૮૪ વિષયાસક્ત થાય અશકત, મૃત્યુથી બીવે પરતંત્ર; વીર બને તે જ સર્વ, જૂઠા મેહ નહીં જ્યાં ગર્વ. ૪૮૫ ગર્વ થકી પ્રગટે અન્યાય, અન્યાયે પાપ બહુ થાય; પાપથકી શક્તિો ટળે, વાવ્યું તેવું લણવું પડે. ધન સત્તાથી લે જેહ, પડતી અંતે પામે તે,
For Private And Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४८८
અન્યાયે જશ છે જેહ, અપકીર્તિને પામે તેહ. ૪૮૭ પિતાના શુભ શક્તિ હેત, પરના બૂરામાં સકેત; કરતા અંતે બહુ પસ્તાય, મન દહે કરતાં અન્યાય. બૂરૂં કરતાં બરૂં થાય, ચાલે નહીં ઈદ્રોનું કાંય; કરે કર્મ તેવાં ફળ મળે, પુણ્યકર્મથી વેળા વળે. ૪૮૯ અનીતિથી ધન રહે ન સ્થિર, અનીતિ પામે ક્ષયવીર, અનીતિથી ચડતી નહિ થાય, થઈ હોય તે અંતે જાય ૪૯ અનીતિ ત્યાં પ્રગટે ભી તે, મન વાણું તનમાંહિ અશાંતિ; માટે નીતિ રાખે રીતિ, અતિશે ત્યાં હોય ન હિત. ૪૯૧ સ્વાશ્રય ખંતથી ચઢતી થાય, વિશ્રાંતિ જે થાક જ ખાય; પ્રવૃત્તિને સાથ નિવૃત્તિ, આર્યોની એવી છે નીતિ. ૯૨ જગમાં દેછે જે પ્રગટાય, નાશાથે તીર્થકર થાય; ભક્તોને કરવા ઉદ્ધાર, તીર્થકર પ્રગટે નિરધાર. ૪૯૩ ત્યાગબળે છે ધર્મ પ્રકાશ, વૈરાગ્યે જગમાં ગુણવાસ; શુદ્ધરાગ ત્યાં ભક્તિ સુહાય, તીર્થંકર પ્રગટે સહુ થાય, ૦૯૪ જે કાલે છે જેની જરૂર, ભવ્ય ઈ છે જે ભરપૂર તે કાલે તે કરે પ્રકાશ, તીર્થકર જન્મીને ખાસ. ૪૯૫ દુષ્ટ શત્રુ કરવા સંહાર, અરિહંતને છે અવતાર; પરબ્રહ્મ તીર્થકર જાણ, અહંન તીર્થકર ગુણખાણ દુષ્ટ રીવાજોને સંહાર કરવા અર્હનને અવતાર, દુર્બસને દુર્ગુણને નાશ, કરતા ધાર્મિક તીર્થ પ્રકાશ ૪૭ દુર્વેદોને કરતા નાશ. કરતા આર્ય વેદ પ્રકાશ; ભેદભાવ દેશે સહુ હણે, અકલકલાએ સર્વ ગણે. ૬૯૮ અહંનું તીર્થકર છે બુદ્ધ, શુદ્ધ નિશ્ચયથી જે છે શુદ્ધ ચાવીશ તીર્થકર ણ, કલિયુગમાં મુજણ પ્રમાણ, ૪૯ સુદર્શના એ મુજ ધાર, સર્વ વિશ્વ કસ્વા ઉદ્ધાર; મારે નિશ્ચય છે અવતાર, સાત્વિક પ્રકૃતિ ધરનાર. મારાપર રાખો વિશ્વાસ, બીજું સર્વે મૂકી ખાસ
૫૦૦
For Private And Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મારી આજ્ઞાએ સહુ કરે, ધર્મ કર્મથી શિવપદ વરે. ૫૦૧ સર્વ વિશ્વને ધર્મ જરૂર, જૈનધર્મ છે ગુણ ભરપૂર, મુજ ભક્તિથી લેકે જેન, વેદે નહિ જે જડનું દૈન્ય. પર અનન્ય જેઓને વિશ્વાસ, મારાપર વર્તે છે ખાસ; આચારે મૂકે ઉપદેશ, જેને તે જાણે જગ બેશ. ૫૩ મારે હારે ભેદ ન મુજ, ભક્તિ કરે તે ભક્ત જ ગુજ; શ્રદ્ધા ચારિત્રે છે જેન, મહરાજનું તે સૈન્ય. ૫૪ કર્મોને ઉપશમ જેમ થાય, લેકે જેનપણું તેમ પાય; એકાદિક સદ્દગુણ પ્રકટા, મારા ભક્ત જૈન થાય. ૫૦૫ ગુણથી જેનપણું છે સત્ય, પરમાર્થિક કરતાં શુભ કૃત્ય, મુજ ઉપદેશ સુણતે રહે, શ્રાવક પદવી તે જન વહે. ૫૦૬ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય શુદ્ધ, મુજ પ્રીતિથી થાય સમુદ્ર સર્વ ખંડમાં લીલ વિલાસ, દુઃખ ટળે પ્રગટે સુખ આશ.
૫૦૭ મુજ ભક્તો મન ઈચ્છયું લહે, સુખિઆ થઈ જીવનને વહે; ધન સત્તામાં નહિ મુંઝાય, ઉપકાર કરતાં હષોય. ૫૦૮ જડ લક્ષ્મીને શુભ ઉપગ, કરતા સાથે આતમ યેગ; ક્ષણિક જડને નહિ અહંકાર, શોકનલક્ષ્મી ટળતાં લગાર. ૫૦૯ જડ વસ્તુ તેને સંયેગ, સંગે તે હોય વિયોગ સંગે વિયેગોવિષે, હર્ષ શોક ન કોઈ દિસે. ૨૧૦ એવી રીત ગૃહસ્થાવાસ, વસતાં મોહ ટળે છે ખાસ; સંઘ પ્રજા ગુરૂજનની સેવ, કરતાં આપે આપજ દેવ. ૫૧૧ અનેક પર અપરાધે સહ, અપરાધીનું સારું રહે, અપરાધી ઉપર ગુણ કરે, સમ્યગદર્શન સહેજે વરે. ૫૧૨ ગ્રન્થ વાંચે કાંઈ ન વળે, સદ્વર્તન ધરતાં સુખ મળે, વિચાર કરતાં નહીં પાર, કરો કાર્ય સારૂં નરનાર. ૧૩ સાંભળતાંનહિ કાર્યની સિદ્ધિ, કરે કાર્ય પામે ઝટ ઋદ્ધિ દુઃખ પડે પણ સાધે કાજ, આત્મભેગથી આતમ રાજ્ય. ૫૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુણની શભા અપરંપાર, ચામડી અંગે મેહ ન ધાર; વેષ કિયાથી અનંત શ્રેષ્ઠ, ગુણની આગળ સર્વે હેઠ. ૫૧૫ અરસ્પરસ આપે ઉત્સાહ, ધરે ન ઈર્ષા દુર્ગણ દાહ ઉપકાર કરી મુંઝાન લેશ, સ્વાહિતાર્થે હેવા કલેશ. ૫૧૬ ઘરમાં ઉત્તમ નરને નાર, અલ્પ ખર્ચથી જીવે સાર, ખર્ચ નકામાં લેશ ન કરે, પરમાથે સ્વાર્પણતા ધરે. પ૧૭ વિદ્યા બળ ગુણથી ઝળહળે, નરનારી જીવન સુખ ધરે; વિશ્વેન્નતિમાં આપેભાગ, તનમન ધન વિદ્યા બળ ત્યાગ. ૫૧૮ બરે એક ન કરે વિચાર, વિશ્વાસે વતે નરનાર; ભૂલો સહતે આપી ભેગ, બન્ને સાથે સાથે ગ. ૧૧૯ ગ્રહાવાસે પકવે વૈરાગ્ય, અધિકારી ધરવાને ત્યાગ; નરનારી એવાં ગુણવંત, પામે મુજ ભક્તિ ગુણવંત. પર૦ રૂષભાદિ તીર્થકર થયા, મુજ પૂર્વે જલપ્રલયે થયા; ફેરફાર થાતા નિર્ધાર, અનેક ખંડેમાં એમ ધાર. પ૨૧ પાંચે વર્ણની માનવ જાત, પંચવણ અને ખાત; આરક ચક્રો ફરે અનંત, ચડતા પડતા યુગ અનંત. આતમ પ્રકૃતિ સાથે વિકાસ, અનુક્રમે કરતે જ વિકાસ અનંત અનુભવ પામે જ્ઞાન, સ્વયં બને છેવટ ભગવાન. એવું ઉન્નતિ કર્મનું જ્ઞાન, સત્તાએ છેવટ ભગવાન; વ્યક્તિથી પરમાતમ થાય, સર્વાવરણ વિણસી જાય. પર સુદર્શના અંતરમાં જાગ, ગૃહાવાસથી ઉત્તમ ત્યાગ; સર્વવાસના ટળતાં ત્યાગ, પ્રગટે જડમાંહિ વૈરાગ્ય. પર૫ ત્યાગી થાવું મહા મુશ્કેલ, ગૃહાવાસ તે તે છે સહેલ; મરીને પાછું જીવવું જેમ, ત્યાગદશા જાણે જગ એમ. પર૬ મરતાં પહેલાં મરીયે જેહ, ત્યાગદશા અધિકારી એહ; સર્વવાસનાને સન્યાસ, જાણે નહીં આતમ તે દાસ. પર૭ સર્વ કરે પણ સર્વથી ભિન્ન, વેષાકિયાદિકમાં નહિ લીન; દેશકાલનો નહિ પ્રતિબંધ, સ્વતંત્રને બનતો નહિ અંધ. પ૨૮
પર
૫૨૩
For Private And Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬૭
વેષક્રિયામાં નહિ પરતંત્ર, ભૂ જે જગનુ સહતંત્ર પ્રકૃતિ તાબે નહીં થાય, મનથી જે નહીં જગ બંધાય. પર૯ પ્રકૃતિને સ્વામી બને, અરિહંત થઈ દુશ્મન હશે ઈશ્વર સાત્વિક પ્રકૃતિ દેવ, ત્યાગીની જગ સારે સેવ. પ૦ ત્યાગાવસ્થા સુખનું ધામ, મુંઝ!! નહીં જ્યાં રૂપને નામ; ત્યાગી ચેને વિશ્વોદ્ધાર–, કરવા માટે શું ઉજમાળ. ૫૩૧ ગ્રહાવાસ, પછીથી ત્યાગ, લેઈ વિશ્વ ભરૂં વૈરાગ્ય; વૈરાગ્યે મનદે જાય, વિશ્વવિષે શાંતિ પ્રગટાય. પક૨ આ દુનિયામાં કંઈ સાર, ચેત્યા તે પામ્યા ભવ પાર; અનેક ભેગે થાય ન શાંતિ, વૈરાગ્યે સાચી વિશ્રાતિ. ૫૩૩ વરા મનની વિશ્રાંતિ, ટળતી કામેચ્છા સુખ બ્રાન્તિ; સુદર્શના ! સમજીને બેધ, આતમમાં શાંતિને શોધ. પ૩૪ વૈરાગ્યે નિર્ભયતા ખાસ, વૈરાગ્યે આતમ વિશ્વાસ; વૈરાગ્યે સમતાને મુક્તિ, વૈરાગે છે ત્યાગની યુક્તિ. ૫૩૫ ભેગે રગની ભીતિવાસ, ચર્ચામાં અપકીર્તિ આશ; લક્ષમીથી ચંચલતા ખાસ, વૈરાગ્યે મુક્તિની આશ. ૫૩૬ ત્યાગે સ્વતંત્રતા સુખથાય, મનની કોટિ ચિંતા જાય; પગપગ સ્વતંત્રતા સામ્રાજ્ય, આત્મામાંહી સર્વ રાજ્ય. ૫૩૭ ત્યાગે બેટા નાસે રાગ, જૂઠાં પ્રતિબંધનને ત્યાગ કીતિ અપકીર્તિ નહિ વાસ, વ્યક્તિનેહને ગંધ ન ખાસ. ૫૩૮ નામ રૂપનો મેહવિનાશ, કર્તવ્યમાં હેય ઉલ્લાસ અગ્ય સછાને ત્યાગ, કરતાં આતમનું સોભાગ્ય. ૫૩૯ વરતણે ઉપશમ જ્યાં થાય, સત્ય બોલતાં ભીતિ જાય; પ્રગટે આચારમાં સત્ય, નિ:સ્પૃહભાવે થાતાં કૃત્ય. ૫૪૦ મેથી પણ આતમ ધીર, અધિક સાગરથી ગંભીર;
જ માટે જે જે અભિપ્રાય, લોકે બધે ન્યાયાજાય. ૫૪૧ તે પણ તેમાં નહિ મુંઝાય, સત્ય, ન ઈડે સમજી જાય; અસત્ય કર્મોને જ્યાં ત્યાગ, અસત્યપર વતે વૈરાગ્ય. ૧૪૨
For Private And Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬૮
મુજ
પ્રતિબંધ નહિ વતે કયાંય, સર્વાચારવિચારમાંા. ૫૪૩ વિધિનિષેધે નહિ પ્રતિબંધ, સ્વતંત્ર સર્વે કર્મ ખ ધ; તૃણમણિમાં વર્તે સમભાવ, ખાહ્ય ત્યાગમાં હુંઠ નહિ દાવ. ૫૪૪ ત્યાગ રાગથી આગળ જાય, ત્યાં આનંદનિમ્ લ ઉભરાય; અસંખ્ય ત્યાગતા છે ભેદ, સમજે તે નહિ વતે ભેદ, ૫૪૫ ત્યાગી એવા મહુ ન પાય, ત્યાં શક્તિયા સર્વ સુહાય; ક્ષમા સરલતામા વ મુક્તિ, તપ સયમને શોચની રીતિ, ૫૪૬ લાભ વિના કબ્લેમ્સ થાય, બ્રહ્મચર્યથી ત્યાગ સહાય, મારા રૂપમાં કરા ન વાદ, વાદ કરતાં આવે ખાધ. શ્રદ્ધાપ્રીતિએ રહેા, તેથી મારૂં રૂપ જ લહા; પ્રભુ આવા કે ! પ્રભુછે એમ, વ્યાપક એ છે વ્યાપ્ય જ કેમ. એવા તો હમણાં તો, વિશ્વાસે મુજને સહુ ભ; જેમ જેમ આવરણા ટળે, તેમ તેમ મુજ અનુભવ મળે. ૫૪૯ આત્માનુભવ દર્શન થાય, નિરાકારમાં એવા ન્યાય; સર્વ ત્યાગથી આતમ સિદ્ધ, જ્ઞાનવિષે સહુ જ્ઞેય પ્રસિદ્ધ. ૫૫૦ આત્મામાં આત્મા જ સમાય, આત્મા મુકત પ્રભુ થઈ જાય; ચાવજીવનમુકત દશાય; તાવત્ શુભ કર્મો જ કરાય, ૫૧ દેશકેમસ ઘાદિક હિત, કરવામાં વાપરવું ચિત્ત; સર્વ યાગથી પરોપકાર, ત્યાગીનેા એવા અવતાર. ત્યાગીને લાગે નહિ દોષ, મંધાતા નહિ રાગને રાષ; ત્યાગીને અ ંતે નિર્વાણુ, ત્યાગીનેા અનુભવ પ્રમાણુ. ત્યાગીએ છે મુજસમ શ્રેષ્ઠ, તેરી આગળ બીજા હેઠ; ત્યાગીએ પરતંત્ર ન થાય, ચાવે ત્યાં નહિ ત્યાગ સહાય, ૫૫૪ ત્યાગીને મુકિત છે હાથ, જેઆને છે મારે હાથ; જડમાં સુખની ધરે ન આશ, વિષયે માંહિ જે નિરાશ ૫૫૫
For Private And Personal Use Only
૫૪૭
૫૪૨
પર
પ૩
આતમ સુખ રસથી ભરપૂર, અન ંત શિતયાથી શૂર; વરાગી ત્યાગી છે સંત, શાંતદ્ઘાંત ને જેહ મહુત. ૫૫૬
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચડતાઓને આપે હાય, જ્યાં ત્યાં સ્વાય કરતા જાય; સર્વ દેશ ખડેમાં જાય, મારૂ ધ્યાન ધરે નિર્ણાય. ૫૫૭ આત્મશુદ્ધિમાં કરે પ્રયાસ, અનુભવે આતમ ઉજાસ દોષીઓના ટાળે દેષ, ગુણ રાગે ધરતા ગુણ પિષ. ૫૫૮ જગને માને આત્મસમાન, મારા તારાનું નહિ ભાન; જેને જગ આતમ સમ થયું, તેથી બંધન નાશી ગયું. ૫૫૯ આત્માનંદે જીવે જેહ, સર્વ કરે અર્જા એહક સિદ્ધ બુદ્ધ પરમાતમ થાય, સર્વ કર્મની પાર જ જાય. પ૬૦ ત્યાગીઓની એવી ગતિ, ત્યાં મુક્તિ છે પલપલ છતી; સર્વ વિશ્વમાં સત્યપ્રકાશ, કરવા માટે છે સંન્યાસ. પ૬૧ સુદર્શના!!! સાધુપદ સાર, તેથી જગનો છે ઉદ્ધાર; સત્ય ગૃહસ્થાશ્રમપ્રકાશ, કરવાને ત્યાગી પદ ખાસ. ૫૬૨ અંગીકાર કરીશ શુભ ભાવ, તીર્થેશ્વર કર્મોને દાવ; કરવાનું મારે એ કામ, વિશ્વ લહે શાંતિ વિશ્રામ. પ૬૩ ભક્તોને તુજ આગળ એમ, ઉપદેશ કરતાં સુખ ક્ષેમક સુદર્શના! તું સમ્યક્દષ્ટિ, આધ્યાત્મિક વ્યષ્ટિને સમષ્ટિ. પ૬૪ માટે તું છે મારી બેન, તુજ ઉપદેશે સહુને ચેન; આત્મા મહાવીર મુજને જાણુ, કુંટુંબ મેટું વિશ્વ પ્રમાણ ૫૬૫ આત્માને વશ રાખે મન, તેના ઉપર થઉં પ્રસન્ન મારું શરણું કરતા જેહ, ભય દુઃખ પામે નહિ તેહ, પ૬૬ જન્મ મરણથી થાતા દ્વર, અનંત આનંદે ભરપૂર પામે નહીં મરવાથી ભીતિ, મારામ ધરતા ગુણનીતિ. પ૬૭ મૃત્યુ ભેટી પામે હર્ષ, જેથી ભાવી છે ઉત્કર્ષ મૃત્યુ પડદાપેલી પાર, આમેન્નતિ પ્રગટે નિર્ધાર. પ૬૮ મૃત્યુથી બીજે પર્યાય, આત્માને પ્રગટે સુખદાય, જ્ઞાની મૃત્યુમાં સમભાવ, રાખી પામે શુદ્ધસ્વભાવ. પદ મૃત્યકાલે મુજમાં ચિત્ત, રાખે ભક્ત થાય પવિત્ર, મૃત્યુ સમયે પશ્ચાત્તાપ, કરતાં ટળતાં સર્વે પાપ. ૫૭૦
For Private And Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેહ ખમા કીધા દેષ, તેના ટળતા રગને રેષ; શુભાશુભાકમોનુસાર, શુભાશુભ થાતા અવતાર. પછી અવતારનું કારણ મન, જ્ઞાને ટાળી થાવ પ્રસન્ન. શુભાશુભ પરિણામે ત્યાગ, કરવાથી નહિ કર્મને ડાઘ. પ૭ર મરતાં પૂર્વે જ્ઞાની મુક્ત, થાતે પછીથી સ્થાને યુક્ત; મરવા કાળે ધારે ધૈર્ય, પ્રગટાવો અંતરમાં વિર્ય પ૭૩ આમેપગે થાતી મુક્તિ, અનંત આનંદની છે ભુક્તિ; આત્માનું તે મૃત્યુ નહીં, અમર આત્મા નિશ્ચય સહી. પ૭૪ આત્મામાં થા લયલીન, જરા ન બનશે મનમાંદીન; શુભ પરિણામે સ્વર્ગ પમાય, આત્મ ભાવથી મુક્તિ જ થાય. ૫૭૫ આત્માગે ક્ષણ જે જાય,મુજ શ્રદ્ધા રાખી શિવ પાય; મૃત્યુમાં નહીં જેનું મન, મુજમાં ધ્યાન રહે પ્રસન્ન. ૫૭૬ આત્મસ્વરૂપે આપે આપ, અને રહે નહિ કર્મની છાપ; દયા સામે નહિ જગમાં ધર્મ, દયા કર્મ સમ કોઈ ન કર્મપ૭૭ દુખીઓની દયા સમાન, ધર્મ ન કેઈ વિષે માન; હિંસા સરખું કેઈ ન પાપ. દયા ધર્મથી ભક્તિ છાપ. પ૭૮ દયા વિના દિલ શુદ્ધ ન થાય, દયાથકી નહિ મટે ન્યાય; દયાથકી શોભે ઘરબાર, દયાળુના શોભે અવતાર. ૫૭૯ પીવે નહિ પશુઓનું રક્ત, બને નહીં પશુ ખાવા સક્ત, ભારતનું ધન પશુઓ ધાર, દુગ્ધાદિથી કરે ઉપકાર. ૫૮૦ ખેતીમાં પશુઓની સહાય, ગોઆદિ ક્ષે સુખદાય; પશુઓને સારો ઉપયોગ, કરે પણ નહિ કરે ભેગ. ૫૮૧ પંખીઓથી ટળતા રોગ, વાધે કુદ્રત લીલા ભેગ; સર્વદેશમાં પશુ સંભાળ, કરતાં પ્રગટે મંગળ માલ. ૧૮૨ પશુપાલન ઘરઘર જ્યાં થાય, મુજ કર્ણ ત્યાં તે સુખદાય; દુઃખી શકત રોગી જેહ, દયા કરો પ્રેમે ગુણગેહ. ૫૮૩ ગર્ભવંતીની જ્યાં બરદાસ, ત્યાં ઋદ્ધિઓ પ્રગટે ખાસ ગીઓની સેવા થાય, એષધમાં ધન કર્યું જાય. ૫૮૪
For Private And Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૧
સુવાવડ જ્યાં થાતી એશ, ત્યાં નહિ પ્રગટે સૌંકટ લેશ; જીવાની સેવા મુજ સેવ, સેવા કરતાં થાય જ દેવ. જે કાલે જૈની જ જરૂર, કરતા કાર્ય બની મસ્જીલ ક્ષેત્ર કાલ વય શક્તિ જાણુ, દયા દાન ક્રમ સાથે જ્ઞાન, સાધુ સાધ્વી સતીની હાય, લેવી નહિ ભારે દુઃખ દાય; ગરીબની આંતરડી મળે, યાગી તપી મુનિ ઉકળે ૫૮૭ જડમૂલથી નિપ્ન થાય, કદિ ન લેવી કાની હાય; સતીયતિના લેા નહિ શાપ, કરશે નહિં જગમાં મહાપાપ ગરીખ દુ:ખી જન નહિ માર, નિરપરાધી હણુતાં વાર; ભૂલથી કીધા અપરાધ, તેની માગેા મન મા કરનહિ જીવાના સંહાર, કુમારીનાં વ્રત સંભાળ; જૂઠી સાક્ષી જૂઠા લેખ, જૂઠી વાતા સર્વ ઉવેખ. પ૦ કાઇ ઉપર મૂક ન આળ, પરધન વિષ્ટા જેવું ભાળ; અન્યજીવાને દુ:ખ ન આપ; સંધીનાં સંકટ કાપ સંતાપો નહીં ગાયને સ ંત, તેથી ચઢતીના છે આ ંત; મુજ ભક્તોની લે। નહિ હાય, મારે નહિ ભકતાને કયાંય. ભકતાના જે લેતા પ્રાણ, આ ભ્રુવ પરભવ તેની હા; સત્તા લક્ષ્મી મદ ઉન્મત્ત, તેને જલ્દી આવે ત. કબ્રુસ જે દેતા નહીં દાન, તે અ ંતે પામે નુકશાન; પરના દિલડાંને સુખ આપ, ક્રોધ કરીને દે નહીં શાપ પરદલ દુ:ખવવામાં પાપ, અન્યાયે નહિ ધર્મની છાપ; પરની નિંદા હાંસી વાર, મને પ્રગટયા ક્રોધાદિક વાર. ચનાને કદિ ન ખેલ, સત્યવાતના કરજે તાલ; સર્વ આત્રુના કરી વિચાર, ન્યાય કરી ચાલેા નરનાર. ભૂલ્યાને ભમવાનું થાય, તનમન શત શર્મ હણાય; પાપ કરીને ચડ્ડા ન માન, અસત્ય ખાલી કરી ન દાન જૂઠા આડંબર કર દૂર, ક્ષમા ધરીને થાવું શૂર; ઉપકારીના જે અપકાર; તે ઉપર કરવા ઉપકાર.
For Private And Personal Use Only
૫૮૫
૫૮૬
૧૮૮
૫૮૯
૫૯૧
૫૨
૧૯૩
૧૯૪
૧૯૫
૫૯૬
૨૯૭
૫૯૮
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૨
૬૦પ
સહન કરેતે થાય મહાન, ભલું કરનારા છે ભગવાન ; દેહ ટળે પણ મરે ન સંત, દેહ ટળે પણ અમર મહેત. પ ધિક્કારો નહુિ માનવ જાત, સાંભળશે નહિ નિદા વાત; પૂંઠની પાછળ નિંદા ત્યાગ, ગુણુ ઉપર ધરજે બહુ રાગ. ૬૦૦ શત્રુના ગુણુની પરશંસ, તેથી પામે નહિ ગુણ ધ્વસ, સત્યથી પાછાં પડતાં શસ્ત્ર, સત્યના નાશ કરે નહિ અસ્ત્ર. સત્યને આગળ કરીને ચાલ, તેથી પગપગ મંગલ માલ; અસત્ય ચારીથી જગ દુ:ખ, સત્યાસ્તેયથી જગને સુખ ૬૦૨ જગના સત્યથકી ઉદ્ધાર, સમજી વર્તો નરને નાર; સર્વે ભાષાલિપીવડે, તનધનસત્તાવિદ્યામળે. ૬૦૩ સત્ય વદો ને કરવું સત્ય, સત્યજીવનનું એ છે કૃત્ય; સત્યસમેા નહીં વિશ્વ પ્રકાશ, સત્ય વિષે મરતાં સુખાશ. ૬૦૪ જૈનધર્મ છે સત્યસ્વરૂપ, સમજી સર્વે સત્ય પ્રરૂપ; દોષીએના દાષા ટાળ. આત્માએ નિર્દોષ નિહાલ, સજીવ ઉપયેગી ભાળ, સર્વજીવાથી કરજે વ્હાલ; આતમ સમ સહુ જીવેા દેખ, પ્રકૃતિ પરભાવ ઉવેખ; સહુના સારામાં લે ભાગ, ઉપકારાર્થે કરજે ત્યાગ; ટુકી દષ્ટિા સહુ ટળે, મનડુ વિશ્વહિતાર્થે વળે. સત્યધર્મ જીવનને ધાર, નિર્દેષિી શુભ કરજે પ્યાર; વિષયામાંથી પ્રેમ નિવાર, કામમહનાં બીજો ખાળ. અવળા માથકી મન ખાળ, સંત જનાની થાજે ઢાલ; પહેલાં મેટા દોષા ટાળ, નાના દોષો પછીથી વાર. દુર્ગુણા છે શત્રુ ખાસ, તેને કર નહિ વિશ્વાસ; વિશ્વવિષે મારા ઉપદેશ, પ્રગટે ત્યાં સુખ શાંતિ એશ; જીવે જ્યાં મારા ઉપદેશ, પ્રગટે ત્યાં સુખ શાંતિ એશ; જેઓને મુજમાં વિશ્વાસ, તેમાં સુખ શાંતિ આશ. આધિ વ્યાધિ ઉપાધિ નાશ, મળબુદ્ધિ વિદ્યા સુખવાસ; મુજમાં ભૂલે જે મન ભાન, તેનામાં પ્રગટે છે જ્ઞાન,
૬૦
For Private And Personal Use Only
૬૦૧
૬૦૬
૬૦૭
૬૦૮
૬૧૦
૬૧૧
કર
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૩
અભિન્ન,
તે થાવે
શક્તિથી પીન;
કરશેા ભક્ત! નરને નાર. ૬૧૩ મારામાં થાએ ગુલતાન; તેપર કરવા પ્યાર. ૯૧૪
થાશે નિર્ધાર;
માની
મુજથી માને ધર્મ સર્વ વિશ્વમાં ધમ પ્રચાર, દેવ ગુરૂનુ કરો માન, હુને ન માને જે નરનાર, તે પણ મૈત્રી લાવી. કર ઉપકાર, રાગી તે આવિકા આદિ સ્હાય, અન્ય ધી એ ઉપર ભક્તો તે થાશે નિર્ધાર, તેથી આ પામે ગુણુ કર્મોથી વણુ જ થાય, ભક્તિથી આત્મસ્વભાવે વિશ્વ અભેદ્ય, ટાળેા ખરા ખેદ; મુજથી કાઈ ન ઈશ્વર દેવ, માની મુજ આજ્ઞાએ સેવ. ૬૧૭ તર્ક બુદ્ધિને કરીને દૂર,થા શ્રદ્ધા પ્રીતિ ભરપૂર; મુજમાં સમાતા સર્વે ધર્મ, એવું માની કરવાં કર્મ. ૬૧૮ મુજસમ ગુરૂઓની છે ભક્તિ, કલિયુગમાં ગુરૂથી છે શક્તિ; કલિયુગમાં ગુરૂથી મુજ ભક્તિ, કલિયુગમાં ગુરૂથી મુ૪ શક્તિ. ૬૧૯ ગૃહસ્થ ત્યાગી ગુરૂ એ ભેદ સેવતાં નાસે સહુ ખેદ; શુસેવાથી પ્રગટે જ્ઞાન, પુસ્તક વાંચે વાચિક ગુસેવાથી અનુભવ થાય, મિથ્યામુદ્ધિ ક્રૂ સદ્ગુરુનું કરતાં અપમાન, ભૂલાતું આતમનું ભાન. ૬૨૧ ગુરૂ નિંદાથી કુલક્ષય થાય, ચાલે નહિ ત્યાં કૈા ઉપાય; ગુરૂવિના ચાલે નહીં ઘડી, મતિ પ્રગટેલી જાવે સડી. ૬૨૨ ગુરૂનાં દૂષણ જે જોનાર, કહેનારા અંતે રહેનાર; માટે ગુરૂના રાગી અનેા, શુસેવાથી કર્માંણેા. ૬૨૩ ગુરૂ ઉપર નહીં કરશે ક્રોધ, ગુરૂ પાસે સાંભળવા આધ; ગુરૂના ઠપકા અમૃત સમા, જાણી મારા ભાવે રમે. ૬૨૪ ગુરૂમાં પ્રીતિને વિશ્વાસ, રાખી શુરા બનશે। ખાસ, કલિયુગમાં ગુરૂભક્તા જેહ, મારા ભક્તો જાણા તેહુ. ૬૨૫ ગુરૂ સેવાથી મંગલમાલ, ખાટા સર્વે નાસે ખ્ય લ; મુજ જેવા ગુરૂમાં વિશ્વાસ, જેને તેને સમકિત ખાસ. ૬૨૬
જ્ઞાન. ૬૨૦
જાય;
ધર્મ ભક્તો
For Private And Personal Use Only
ન્યાય. ૬૧૫
અપાર;
સાહાય. ૬૧૬
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૪
જે કાલે જે ગુરૂએ હાય, તે કાલે તે મુજસમ જ્ઞાની ગુરૂને રાખેા શીર, તેથી થાશેા ધીરને જ્ઞાની ગુરૂ આજ્ઞાએ વડા, ગુરૂભક્તિમાં રાચી જૈનધર્મનું મંડન કરી, ભક્તોને એ ધર્મ જ જૈનધર્મીના જગ વિસ્તાર, કરવા પ્રાણ ત્યો નરનાર; જૈનધર્મના દુશ્મન જેહ, જૈનાના દુશ્મન છે એહ. ૬૨o દુશ્મન સાથે કરવું યુદ્ધ, મળકળ ધારી થૈને બુદ્ધ;
મરે. ૬૩૧
જૈનધમ જગમાં સુખ શાંતિ, આપે ટાળે મિથ્યા ભ્રાંતિ. ૬૩૦ જૈના જીવાડા જૈનધર્મ, સમય પ્રમાણે કરીને ક; પ્રતિવાદિયા સામા લડા, જૈનધમ રક્ષાર્થે બુદ્ધિમળ ધન સત્તા લા, જૈનધર્મ માટે સહુ વહે; જેને માટે જીવ્યું જાય, ત્યાં મુક્તિ શુભ પ્રગટાય, ૬૩૨ જેનામાટે સ્વાર્પણુ સર્વ, કરતાં સર્વે દિવસેા પ; શરણાગતની રક્ષા કરા, ન્યાયે મરતાં હુ જ ધરા. ૬૩૩ રાજાઆ ન્યાયે શેાભાય, પક્ષપાત વધુ રાજ્ય કરાય; મારી શીખ અનુસારે રાજ્ય, કરતાં સુખ વાધે સામ્રાજ્ય. ૬૩૪ પૂરી દાનત રાજા કરે, રસકસ શાંતિ સુખડાં ટળે; દૃણુ વ્યસને રાજા હીન,પરંપરાએ સંતતિ ક્ષીણુ. ૬૩૫ આત્મભાગથી રાજ્ય કરાય, જ્ઞાનવિના અંધારૂં થાય, પ્રજાસુખાર્થે રાજા હાય, પ્રજા દુ:ખી ત્યાં રાજા ન્હોય. ૬૪ અન્યાયે દંડે સહુ લેાક, તે રાજાની પડતી પાક; પ્રજાગણે જે પુત્રસમાન, ધરે ન નૃપતિનું અભિમાન, ૬૩૭ પ્રજા સલાહે વત જેહ, રાજા કીર્તિ પામે તે; કરે ન કાના ક્રોધે ઘાત. ૬૩ તે રાજા પામે ગુણુમાન; સર્વપ્રજાના ટાળે કલેશ. ૬૩૯ મનમાં ભજતા મારૂં નામ; ગુણ્ણા વિના જગમાં મુશ્કેલ. ૪૦
દેખે પર લલના નિજ માત, પ્રજા હિતાર્થે દે જે પ્રાણ, પ્રજા સબ ંધી કરેન દ્વેષ, કરે પ્રજાને નહીં ગુલામ, રાજા થાવું છે નહીં સહેલ,
For Private And Personal Use Only
જોય;
વીર. ૬૨૭
રહેા;
ખરા. ૬૨૮
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૫
આત્મસમાં જેને નરનાર, તે રાજા શોભે જયકાર; સર્વ પ્રજાને સેવક જેહ, સર્વપ્રજાને રક્ષક જેહ. ૬૪૧ પ્રજા સમ ગણે નિજને જેહ, રાજા તે થાત ગુણગેહ, પ્રજાથકી નહીં ગણે મહાન, પ્રોન્નતિમ તન ધન પ્રાણું ૪૨ એ રાજ કરે કબૂલ, જે જાણે નિજ ગુણને ભૂલ વંશ પરંપર ગુણવણ ભૂપ, થાતાં સર્વ પ્રજાને ધૂપ. ૬૪૩ દેશ સંઘની પડતી થાય, માટે ગુણવંત રાજા ન્યાય અ૫ દેષને લાભ મહાન, જાણે તે રાજા ગુણવાન ૬.૪ જેનું બળ તેનું છે. રાજ્ય, શક્તિથી પદવી છે ગ્રાહ્ય રાજ્ય ભૂમિના આગેવાન, અનેક ગુણધી જેહ મહાન- ૬૪૫ ગુણવતે કરતા પરમાર્થ, હદ બાહિર નહિ વ સાથ, સર્વપ્રજાને ગમે ન જેહ, , કરે નહીં રાજાને તેહ. ૬૪૬ અનેક ગુણયુત કરે પ્રધાન, સેનાપતિ શક્તિ ગુણ ખાણ મારા ભક્ત આગેવાન, શૌર્યાદિક ગુણગણુની ખાણ ૬૪૭ તેવા રાજાદિક જ્યાં હોય, મુજ કૃપા વર્તે ત્યાં સેય, મુજ ભક્તોએ આગેવાન, રાજ્યાદિકમાં થાવું જાણ. ૧૪૮ જૈનધર્મને વિશ્વ પ્રચાર, કરવામાં સેવા સુખકાર; ગૃહસ્થભક્તોએ નિજ દેશ, રક્ષણ કરે સહી જ કલેશ. ૬૪૯ જન્મભૂમિ રક્ષણથી ધર્મ, રક્ષણ લાયક કરવાં કમ; ગૃહસ્થ જેનોએ સહુ શક્તિ, સંરક્ષી વ્યવહરવી ભક્તિ. ૬૫૦ ગૃહસ્થજૈનોના આચાર, કાલાનુસારે જ વિચાર, બળકળથી છતે અરિવર્ગ, પ્રેમાદિએ મનડાં સ્વર્ગ. ૬૫૧ એવા જેનો જગ જીવંત, અશક્ત જે તે નકક મરત, સુદર્શના શક્તિ પ્રગટાવ, સંયમમાંહિ લક્ષ્ય લગાવ. પર સંયમથી આતમ છે સિદ્ધ, અહંનું પરમાતમ મહાબુદ્ધ; સુદર્શના તારે અવતાર, સંયમથી આતમ સુખકાર. ઉપર સ્ત્રીત્વથી સ્ત્રી શોભે છે સાર, પુરૂષ પુરૂષના ધમેં ધાર; સ્ત્રીધર્મોથી સ્ત્રીની ગતિ, શોભે સંયમથી સંયતિ, ૬પ૪
For Private And Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૭૬
સુદર્શના એવા ઉપદેશ, સ્વાધિકારે સમો ધર્મ, સ્વાધિકારે પ્રગટે શક્તિ, સ્વાધિકાર વિના નહિ ગતિ, સ્વાધિકાર પરત્વે જાણુ, અનંત ધાર્મિક ભેદ પ્રમાણુ; સવિચારાચારો—ધર્મ, અધિકારી યેાગે ગુણુક. ૬૫૭
આચરતાં નાસે સહુ કલેશ; સ્વાધિકારે કરવાં કર્મ, ૬૫૫ સ્વાધિકારે જાણા વ્યક્તિ; સ્વાધિકાર વિના નહિ મતિ, ૬૫૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ છે. ઉન્નતિ; છે ધર્મ મહાન્, ૫૮
હણે વ્યસન દુર્ગુણુ દુર્મતિ, એવા આત્માદિકને શુભ ઉદ્ધાર,જેથી તે દેશસઘની ઉન્નતિ થાય, એવા * મેં ધર્મ સુહાય; દેશકાલ અનુસારે નીતિ, સર્વ સંધની સુધરે રીતિ. ૬૬૯ ટાળ્યાથી છે ધર્મની નીતિ; આત્મ વિના જડમાં સુખ ભ. ૬૬૦ મુક્તદશાની એ છે શ શ; શુભકર્મોથી
કર
ઉપકાર. ૬૬૧
બુદ્ધિ ધાર; ના ચિત્તકષાય. ૬૬ર મનડાને વાળ;
દુષ્ટ રીવાજો દુષ્ટ અનીતિ, નિર્ભય રહીને કર સત્કમ, શુભાશુભ બુદ્ધિવજી વ, સમભાવે વર્તા સંસાર, આલસ્યાદિક તમને વાર, ક૨ે ન અન્ય મનુષ્યા સહાય, સ્વાશ્રયી થઇ સ ંસારે ચાલ, ગુણુકમાંથી જાતિ પ્રમાણુ, જન્મથકી નહીં જાતિ માન. ૬૬૩ ગુણુકર્મોથી જાતિ થાય, મારી આજ્ઞા એવી સદાય; આત્માનો નહિ . નાતનેજાત,ગુણુસ ́સ્કારોથી છે ભાત. ૬૪ ગુણકર્મો સારાં તે શ્રેષ્ઠ, ગુણીની આગળ બીજા હેઠ; સદ્ગુણી માનવ માને ઉચ્ચ, દુર્ગુણી માનવ માના નીચ. ૬૬૫ વતે ઉચ્ચ વિચારાચાર, ઉચ્ચ જાતિ તે છે નિર્ધાર; જ્ઞાનાદિ ગુણથી સહુ જાત, એક સરીખી એવું શાસન મારૂં સત્ય, માને તેનાં સલાં કૃત્ય; સક્ષેપે આ કીધા ખાધ, દુષ્ટ વિચારૈાથી આત્માજ્ઞાએ મનને રાખ, વાણીની સાચું જગ ભાખ; આત્માજ્ઞાએ તનુને રાખ, આત્માનુભવ રસને ચાખ. ૬૬૮
ઉત્તમ ખ્યાત. દર
મનરોધ. ૬૬૭
સાત્વિક કર્મો તે પણ કર આતમમાં
For Private And Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
PO
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુદર્શના પામેા
જયસાર, હમેશ. ૬૬
શુદ્ધાત્મા થૈ કર ઉપકાર, સુદર્શના મુજ લિંગની બેશ; પામે આનદ પૂછ્યું તુજ આત્રે ભક્તોને શીખ, આપી દીધી ઉત્તમ દીક્ષ; જયજય શ્રીદેવાધિ દેવ, સુરાસુદિ સારે સેવ. ૬૭૦ જયજય પ્રભુ શ્રી વીર મહાન, ઉપદેશ આપ્યા ણુઅણુ; મુજસાથે ભક્તોના સાથ, તેને તે પ્રતિમાધ્યા નાથ. ૬૭૧ વેદા તુજને કરે પ્રણામ; જયંજય મહાવીર વિશ્વારામ; હારા ગુણ ગાનેરથી મુક્તિ, તુ પર પ્રીતિ તે છે ભક્તિ, છર તુજપર રાગથી છે વેરાગ્ય, તુજમાં લીન થતાં છે ત્યાગ;
હારે તારૂં શરણુ સદાય, ત્હારાં દર્શનથી શિષથાય, ૬૭૩ પ્રકૃતિયેાગે સાકાર, તેથી તારે નરને નાર તનુવણુ ઉપકાર નહિ થાય, જ્તાથી ઉપદેશ સુહાસ. ૬૭૪ તેથી ઉપકારી સાકાર, વીર પ્રભુ છે. જગદાધાર; જીન્દ્વાથી ઉપદેશ પ્રકાશ, અગ્નિ ઉપમા તેથી વિલાસ. ૬૭૨ દ્રવ્ય શ્રુત્તિના કોં ધ્રુવ, ભાવઋતિકર્તા જ વિવેક; અનેકનયથી ગંભીર જ્ઞાન, હું આપ્યું હે મહાભગવાનન્ ૬૭૬ તુજ વચનામૃત પીતાં સુખ, અનંતકાલનાં નાસે દુ:ખ; પ્રભુ મહાવીર પ્રગટથા દેવ, ત્હારી આજ્ઞામાં છે સેવ. ૬૭૭ સત્ય યાગ વર્તાવ્યા સાર, અન્યધન્ય તારા અવતાર; ગ્રહાવાસ કલ્યાણુક મૂર્તિ, પૂજાશે વધશે ગુણતિ, ૬૭૮ તુજ જન્માદિ ભૂમિસ્થાન, પૂજાશે કલિયુગ શુષુદાન, ગંગાદિથી તારૂં સ્નાન, થયું તેથી તે તીર્થ સમાન, ૬૭૯ કલિયુગમાં લેકાથી માન, થાશે તવ ભક્તિનું ભાન; વડ આંમા પીંપલને સાલ, વૃક્ષા તારી ક્રીડા સ્થાન. ૬૮૦ રાયણ આદિના સત્કાર, કલિયુગમાં થાશે નિર્ધાર; ચાંદા સૂરજનાં દર્શન, કરશે, લેાકેા બની પ્રસન્ન. ૬૮૧ રવિ શિશએ હારી ભક્તિ, કીધી તેથી દર્શન વ્યક્તિ; વિ શિશમાં તુજને જે સ્થાપી; ભક્તિ કરતાં ભાવે વ્યાપી, ૬૮૨
For Private And Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૮
ભક્તો થાશે પૂર્ણ મહાન, તુજ કૃપાએ પામી જ્ઞાન; સર્વ વિશ્વમાં સ્થાપી તુજ, ભજશે તે પામે તુજ સુઝ. ૬૮૩ કલિયુગમાં વીર થાવા હેત, તુજ ભક્તિને છે સંકેત, વીર ભજતાં વીરો થાય, ભક્તો અનંત જીવન પાય. ૬૮૪ વીર પ્રભુ જ્યાં હારી દષ્ટિ, ત્યાં વ્યક્ત જ છે વ્યષ્ટિ સમષ્ટિ તુજમૂર્તિને સ્થાપે ઘેર, ભક્તિ કરતાં લીલા લ્હેર. ૩૮૫ ધન સત્તા ઈચ્છયું સહુ મળે, તવ સ્વરૂપે આતમ ભળે; ધન્ય ધન્ય જગમાં મહાવીર, અસંખ્યધીરને તું ધીર. ૬૮૬ તુજ યાને પ્રગટે જ સમાધિ, તેથી ઉપશમે સહુ આધિ, સદસત ધર્મો તુજમાં રહ્યા, વસ્તુત: અવિરેાધી રહ્યા. ૬૮૭ જાણ્યા કરતાં અનંત તુજ, પાર ન પામે મનડું મુજ સત્ય તીર્થને કરે પ્રકાશ, સહુને જગ ધો! તુજ આશ, ૬૮૮ વિશ્વોદ્ધારક તારી ગતિ, ત્યાં પહોંચે નહિ મારી મતિ; દુષ્ટ રીવાજોને કર નાશ, દુષ્ટ વિચારોને કર હાસ. ૬૮૯ અજ્ઞાને અંધુ જગ સર્વ, દેખતુ કર બને અગર્વ પાખંડેથી વિશ્વ બચાવ, જ્ઞાનકુલે ભાનુ તું સુહાવ. ૬૦ ક્ષાત્ર તેજથી અરિવિનાશ, સામ્યભાવને કર પ્રકાશ ઉંચા નીચા બેટા ભેદ, કુરૂઢિયે સર્વે છેદ. ૬૯૧ સર્વે હિંસા યજ્ઞ નિવાર, ઋષિના થાઓ આધાર; આર્યોને આપી દે જ્ઞાન, આર્યો છે જેને ગુણવાન. દર બ્રાહ્મણ સંઘને કર ઉદ્ધાર, જ્ઞાન અને ત્યાગે સુખકાર; સર્વ વિશ્વમાં શાંતિ પ્રચાર, વૈર ઝેર ઈષ્યને વાર; ૬૯૩ વિશ્વમાં દયા વધાર, સર્વ સત્યને કર વિસ્તાર; ચોરીને વ્યભિચાર નિવાર, પક્ષપાતનું બીજ જ બાળ. ૬૪ આધ્યાત્મિક બળનું દે દાન, આયે દેશમાં ભરી દે જ્ઞાન,
For Private And Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રેગેપદ્રવ ઈતિને વાર, દે છવંતી શક્તિ સાર. ૨૫
કાલાદિ દુખ વિનાશ, કર તારે પૂરે વિશ્વાસ, જે ચાલે શિક્ષા અનુસાર, તે ચઢતી પામે નિર્ધાર. ૬૬ અનાદિકાલીન સર્વે સત્ય, તુજ ઉપદેશમાં સહુ કૃત્ય; ચિત્ર શુકલદશી બેશ, ઉત્સવ કરતાં નાસે કલેશ. ૬૭ શ્રાવણ સુદિ પુનમ દિનભલા, ઉપદેશો આપ્યા ભલા; તેથીતે દિન પર્વ ગણાય, ઉત્સવ કરતાં પાપ પલાય. ૬૯૮ માઘવદિ ત્રદશી બેશ, રાષિયેના, ટાન્યા સહુ કલેશ કૈલાસે આરેહા વિભુ, પર્વ દિવસ ઉત્સવ તુજ પ્રભુ. ૬૯ અષાડ પૂર્ણિમા ગુરૂ પર્વ, ઉત્સવ ગુરૂ તું જગનો સર્વ; જગદ્ ગુરૂ પૂનમ દિન થયો, નિશાળ ગરામિષે વહ્યો. ૭૦૦ ઇન્દ્ર જગગુરૂ સ્થાપન કર્યા, આઠ વર્ષ વયમાં ચિત્ત ભર્યા; શ્રાવણ માસમાં રીમિયા ઘણું, પર્વમાસ તેથી શુભ ગણું. ૭૦૧ શ્રાવણુ ધર્મને માસ જ બેશ, થાશે આનંદકારી હમેશ; નાએ પ્રણમ્યા તુજ પાય, નાગપંચમી પર્વ ગણાય. ૭૦૨ ઉત્સવ વ્રત તપ કરતાં ભાવ, વધતાં પૂરણ થાશે હાવ; દીક્ષા કલ્યાણાદિક પર્વ, ઉત્સવ કરતાં ટળશે ગર્વ. ૭૦૩ દીક્ષાપર્વ દિને મહત્યાગ, સમરતાં જન થાશે વીતરાગ, કાર્તિક પૂર્ણિમા દિનયાત્ર, કીધી ભક્તાએ ગુણગાત્ર. ૭૦૪ તે દિનથી યાત્રાનું પર્વ, કરતાં ફલસુખ હોય અખર્વ ફાગુન પૂર્ણિમા સુખકાર, ઉત્તર દેશમાં નરનાર. ૭૦૫ તુજને માન્ય પ્રભુ મહાન, પર્વ બન્યું તેથી ગુણખાણ, અગ્નિ ભડકા બધા બેશ, શીત નિવારણ કાજ મહેશ. ૭૦૬ તેથી લકે ગાશે ગાન, તુજ ભક્તિથી થૈ ગુલતાન દેવે પાડયું મહાવીર નામ, માગશર પૂનમ દિન ગુણ ધામ. ૭૦૭ ચૈત્ર વદિ આઠમ વર્ધમાન, નામપર્વ ઉત્સવ ગુણખાણ, માઘ સુદિ પંચમી મહાપર્વ, ઈન્દ્રજ હાર્યો મૂક્યો ગર્વ. ૭૦૮ માતાએ દેહલાએ જીત, કીધી તેથી પર્વ પવિત્ર લગ્ન દિવસનું મોટું પર્વ, વરવધ સુખ માટે સ્વર્ગ ૭૦૯ વસંત પંચમી થાશે ખ્યાત, સર્વવિશ્વ થાશે રળિયાત; આ સુદિ દશમી જયકાર, મહાવીર પૂજા જગમાં સાર. ૭૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિજયેત્સવ તુજનામે થશે, તુજ જાપે પાતક સહુ જશે, આ સુદિ આઠમ સુખકાર, ત્રિશલા દેવી જમ્યાં સાર. ૧૧ દેવીપૂજા ઉત્સવ થશે, સતિ પૂજાશે જગવિષે; થયાં અને થાશે જે પર્વ, તુજ નિમિત્તે પુણ્ય અગર્વ. ૭૧૨ પર્વ મહત્સવ કરતાં સુખ, ભક્તના નામે સહુ દુઃખ; કર્યું યશોદાએ તુજસ્થાન, વ્રતનપજપથી થૈ ગુલતાન. ૦૧૩ આષાઢ માસ જ વર ત્રત ખાસ, બાળાઓ કરશે ઉલ્લાસ જયજય મહાવીર દેવ દયાલ, પગલે પગલે મંગલમાલ. ૭૧૪ કર રૂદ્ધિ સિદ્ધિ સુખ બેશ, તુજ નામે હે સિદ્ધિ હમેશ તુજનામે જગમાં નરનાર, પામે શાંતિ તુષ્ટિ અપાર, હ૧૫ લક્ષમી લીલા નિશ્ચય થાય, ભણે સુણે તુજને જે ગાય; શાંતિ તુષ્ટિ પુષ્ટિ થાય, જેને જગમાં સુખિયા થાય. ૭૧૯ इति श्री परमेश्वर महावीर देव कथित सुदर्शना
सुबोध समाप्त.
प्रभु महावीर देवनो जीवक बोध.
જય પ્રભુ જગમાં મહાવીર, સર્વજ્ઞ પરમેશ્વર ધીર; નમું નમું વંદુ ગુરૂ દેવ, ચાહું તારી નિશદિન સેવા ભારત ભૂપતિ હું છું નાથ, કૃપા કરીને કરે સનાથ; આપ મુજ લાયક ઉપદેશ, જેથી નાસે સઘળા કલેશ. ભારત આદિ સર્વે દેશ, તેઓમાં હારો ઉપદેશ પ્રસર્યો નરનારી હિતકાર, ધન્ય ધન્ય ત્યારે અવતાર. ૩ મુજને શિક્ષા આપે સાર, થાવે તેવી મુજ ઉદ્ધાર; કૃપા કરે મુજ ઉપર પ્રભુ, તુજ આધાર જ હારે વિભુ ઇ તુજ વચનેથી અન્ય ન વેદ, ટાળે અને સહુ ખેદ
For Private And Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાંભળ જીવક મહારાજન, ભક્ત બન્યા સાચો કૃત પુણ્ય; આર્ય દેશમાં ભૂપતિ બેશ, પ્રભુ ભક્તિમાં ચિત્ત હમેશ. ૬ પ્રેમે સાંભળ મુજ ઉપદેશ, તેથી નાસે સઘળા કલેશ આતુરને શિક્ષા સુખકાર, કહેતાં ગુણ પ્રગટે છે સાર. ૭ ભક્તને સવળું પરિણમે, દુષ્ટને અવળું મન ગમે; ભકતના આધીને ભગવાન, ઉપદેશે પ્રગટે છે જ્ઞાન. ૮ પ્રભુની પ્રાપ્તિ માટે રાજ્ય, કર તું આતમનું સામ્રાજ્ય સર્વ જીના રક્ષણકાજ, વસ્તુત: વ્યવહારે રાજ્ય. ૯ અન્યાયી દુષ્ટ દંડાય, પ્રજા ઉપર જ છે ન્યાય; પ્રજાજનેમાં વર્તે શાંતિ, નાસે ભીતિ દુઃખ અશાંતિ. ૧૦ સર્વ પ્રજાપર સરખે પ્રેમ, દુઃખી ગરીબ ઉપર રહેમ; પ્રજાથકી નહિ મનડું ભિન્ન, સ્વાર્થધે નહિ મનડુ ખિન્ન. ૧૧ જીવન પ્રજાહિતાર્થે બેશ, નીતિથી સુધારે દેશ પ્રજોપકારી સર્વે કામ, કર તું અંતરમાં નિષ્કામ. ૧૨ સાત્વિકાહારે તનપષ, કર નહીં ધમપર રાષ; સાત્વિક બુદ્ધિથી કર કૃત્ય, પ્રાણ જતાં નહિ ધાર અસત્ય. ૧૩ સાક્ષીભાવે રાજ્યને ભાર, કરતાં આતમ પાર ઉતાર; સહુને સરખે મળતાં ન્યાય, પાપ અશાંતિ દૂર જાય. ૧૪ અન્યાયે લેકે દંડાય, જુલ્મ થકી લેકે ગભરાય; ધમી લેકે માર્યા જાય, દેશ રાજ્ય ત્યાં સુખ ન પાય. ૧૫ પાપી અધમી ભૂપતિ જ્યાંય, મળે ન લેકેને સુખ ક્યાંય; દુષ્ટભૂથી થાય ન શાંતિ, વધે ન લેકેની ઉત્કાન્તિ. ૧૬ સર્વપ્રજા સ્થાપે તે ભૂપ, પ્રજા અનુકુલ રાજ્ય સ્વરૂપ; રાજા બદલે માનવ સંધ, જેના નબળા ખાટા ઢંગ. ૧૭ સર્વ લેક જ્યાં સુખિયા થાય, કરે કાયદા એવા ન્યાય; પ્રજા સંઘના આગેવાન, એવા સેનાપતિ પ્રધાન. ૧૮ રાજ્ય એગ્ય ગુણગણ જ્યાં હોય. તેને ૨જા કરે સેય; ગુણ કર્મો વણ રાજા નહીં, પ્રજા સલાહે રાજા સહી, ૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુત્ર સમા સહુ લેકે જ્યાંય, અન્યાયે નહીં મુંઝે ક્યાંય. સ્વાર્થે અંધ બને નહી કુત્ર, પ્રજા પ્રેમ જેવો નિજ પુત્ર. ૨૦ ભૂલે તેની માગે માફ, સત્ય પ્રજાને કહેતે સાફ કરે ન મદ, સત્તાના યેગ, મુઝે નહિ ભેગવતાં ભેગ. ૨૧ એવા રાજાએ જ્યાં હોય, વધે ધર્મ ત્યાં નિશ્ચય સાય; પુણ્ય વધે ને ભાવે વૃષ્ટિ, રસક્સ ગુણથી શેભે સૃષ્ટિ. રર વધે ન ખોટા કર અન્યાય, ત્યાં રાજાની શભા થાય; સત્ત્વગુણ રાજા ગુણવાન, ત્યાં વર્તે શાંતિ ગુણ ખાણું. ૨૩ દુર્ગણ વ્યસનથી જે દૂર. જેમાં સત્ય દયાનું નૂર સર્વ પ્રજાનું પાલન થાય, ધર્મ વધે ત્યાં ગુણ સમુદાય. ૨૪ સર્વ નીતિ જ્યાં વર્તાય, પ્રજા ભૂપના સરખા ન્યાય; પ્રજા ભૂપમાં હેય અભેદ, ત્યાં પ્રગટે નહિ સઘળા ખેદ. ૨૫ અરસપરસ હિત ચાહે સર્વ, વિદ્યા લક્ષ્મીને નહિ ગર્વ; સ્વાર્પણ રાજ પ્રજામાં હોય, ત્યાં ચઢતી સહુ ભાવે જેય. ૨૬ એક બીજાના ભિન્ન ન સ્વાર્થ, જીવન વતે જ્યાં પરમાર્થ; મર્યાદા મૂકે નહિ કેય. પ્રજા ભૂપની ચઢતી જેય. ૨૭ ન્યાય નીતિનું જ્યાં નહિ નામ, ત્યાં રાજાનું છે બદનામ; મારી આજ્ઞા માની ચાલ, કર પ્રજાથી મુજસમ હાલ. ૨૮ દુઃસ્વાર્થોને કરવા દૂર. એવું છે રાજાનું નૂર દુષ્ટબુદ્ધિને દૂર કાઢ, દુષ્ટકામને વેગે વાઢય! ૨૯ દુષ્ટના વશ થા નહિ લેશ, અન્યાયથી કર નહિ કલેશ જૈન ધર્મમાં શ્રદ્ધા રાખ, મુખથી સાચાં વચને ભાખ. ૩૦ પુણ્ય કર્મથી સુખડાં થાય, પાપ કર્મથી દુઃખ જણાય; સર્વે પ્રજાને પુણ્ય વાળ, પાપ કર્મને વેગે ખાળ. ૩૧ દેશ પુણ્યથી દેશમાં સુખ, પાપ કર્મથી દેશમાં દુઃખ સર્વ વર્ણમાં પુણ્ય પ્રચાર, સર્વ દેશથી હિંસાવાર. ૩૨ પશુ પંખી વૃક્ષોને રક્ષ, થા માનવ રક્ષામાં દક્ષ જાતે કર સહુ ન્યાયનાં કર્મ, જાતે કર આવશ્યક ધર્મ. ૩૩
For Private And Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુખી જનની લે સંભાળ, સાધુ ગાયને બહુ પાળ;
વ્યસને દેશથકી સહુવાર, સુખી કર સહુ નરને નાર. ૩૪ દુર્જન દુષ્ટને દે દંડ, પ્રજાવર્ગ રક્ષામાં મંડ, સાધુઓની સેવા સાધ્ય, પરબ્રહ્મ મુજને આરાધ્ય. ૩૫ રાજ્ય વ્યવરથા સારી રાખ, પોતાની કર ઉત્તમ સાખ; સર્વ લેકને સરખા માન, અનીશ નહિ ક્યારે નાદાન. ૩૬ ગંભીરતા ધારીને ચાલ, દુષ્ટ વાસના વેગે બાળ જૈન ધર્મને જગ ફેલાવ, માનવ ભવના કે શુભ લ્હાવ. ૩૭ મેજશેખની વૃત્તિ ત્યાગ, અંતરમાં ધરજે વિરાગ્ય, સર્વજીપર ધર શુભ રાગ, જીવક રાજન ધર્મ જાગ. ૩૮ પક્ષપાતને દૂરે ઈડ, કદિ ન કરજે જૂઠ ઘમંડ શત્રુઓથી ચેતી ચાલ, યથાયોગ્ય શિક્ષાને આલ. ૩૯ સર્વ પ્રજાને દેઈ સહાય, ભૂપતિ સર્વે મુજને પાય; ભૂપ થવું ગમતું નહિ રહેલ, સર્વથકી તે પદ મુશ્કેલ. ૪૦ પ્રજોગી સર્વે કર્મ, કરવામાં રાજાને ધર્મ, જૈન સંઘની ઉન્નતિ કાજ, રેનભૂપની સઘળી દાઝ. ૪૧ જૈન સંઘમાં જેની ભૂપ, પ્રવર્તાવે રાજ્ય અનુપ; જૈન સંઘમાં પ્રમુખ એક, મુજ પાછળ તે પાળે ટેક. ૪૨ ગૃહસ્થને ત્યાગી મહા સંઘ, તેના નાયક સૂરિવરચંગ; જૈન ધર્મ પ્રવર્તક ભૂપ, જેન સંઘ થાપે સુખરૂપ. ૪૩ જેનું સામ્રાજ્ય વધત, એવા ઉપાયે લે સંત; જૈન સંઘ રક્ષણ કરનાર, સંઘ પ્રમુખ વગેરે સાર. ૪૮ ઉત્સર્ગ ઉત્સર્ગને જાણું, અપવાદે અપવાદને માન; દ્રવ્ય ક્ષેત્રને કાલ સ્વભાવ, રાજ્ય કાર્યના કરજે દાવ. ૪૫ દુખ પડે તે સહેવાં સર્વ, સત્તાને નહિ કરે ગર્વ વિપત્તિમાં હાર ન ધીર, સંકટમાં પ્રગટાવે વીર્ય. ૪ સાંભળ સહુની જાતે વાત, મુજને સ્માજે દિનને રાત; મુજને સ્તવીને કર શુભ કર્મ, પરભવ સાથે આવે ધમ, ૪૭
For Private And Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પક્ષપાત કર નહિ કદિ, પ્રાણાદિક પણ વિણશે યદિ; પક્ષપાતથી ધર્મ વિનાશ, રાજ્યાદિક પણ વિણસે ખાસ. ૪૮ સર્વ પ્રજાની ગ્રહી સલાહ, કરે કાયદા અવ્યાબાહ સર્વ પ્રજામાં જ્ઞાન પ્રચાર, સદા રહે હા તૈયાર. ૪૯ સર્વપ્રજા પર કર ઉપકાર, શિક્ષિત કર સહુ નરનાર; રિગાદિકનાશાર્થે ભવ્ય, ઉપચારે છે તુજ કર્તવ્ય. પ૦ દુકાલાદિ વખતે હાય, કરવા ઘટતા સર્વ ઉપાય;
વ્યભિચારાદિ દેષ નિવાર, ધમકર સહુ નરને નાર. ૫૧ રાજ્ય કર્મના સર્વ પ્રબન્ય, તપાસ કર તું થા નહિ અબ્ધ; સર્વ શક્તિ મેળવ ભવ્ય, શક્તિપણાનાં કર કર્તવ્ય. પર દુર્બલથી નહિ રાજ્ય કરાય, બળિયાનું છે રાજય સદાય, જેની શક્તિ તેનું રાજ્ય, વિદ્યાદિકથી છે સામ્રાજ. ૫૩ સર્વ પ્રકારે થા હશિયાર, કર પ્રગતિકારક વ્યવહાર; હિમ્મત રાખી કર સહુ કાજ, તેથી વધશે શુભ સામ્રાજ્ય ૫૪ જૂઠાં બરાં જે પાખંડ, તેના સર્વે ટાળ ઘમંડ; સર્વ પ્રજાને સરખી રાખ, ભયવણુ સાચું જ્યાં ત્યાં ભાખ. ૫૫ સર્વ પ્રજેન્નતિ માટે જેહ, સ્વાર્પણ કરીને વતે જેહ; તે રાજા છેરાજ્યને મેગ્ય, દયાદાનદમથીજ પ્રગ. પદ સર્વ જેમાં દેખે મુજ, આત્મસમું વર્તન શુભ ગુજ; સર્વ જીને સેવક થાય, સેવાથી રાજા જ ગણાય. ૫૭ સર્વ પ્રજા સમ દેખે નિજ, પ્રજેન તિથી પામે રીઝ; સાધુ સંતનું કરતે માન, શિક્ષા સાચી સુણ કાન. ૫૮ સાચાને સંગી જે થાય, જૂઠવિષે જે નહિ મુંઝાય; મધ્યસ્થ દેખે સહુ વર્ગ, તે રાજા પામે છે સ્વર્ગપક સર્વ પ્રજાની કરે તપાસ, ગુપ્તપણે કરીને ઘરવાસ; ગરીબની નહિ લેતા હોય, તે રાજા સા કહેવાય. ૬૦ ઈચછે સર્વ પ્રજા સ્વાતંત્ર્ય, નહીં ગુલામીનું જ્યાં તંત્ર, નહીં ગુલામે જેના દેશ, ત્યાં નહિ તે પાપને કલેશ, ૬૧
For Private And Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્યાં નહીં શૂદ્રોને ધિક્કાર, ઉથ નીચ નહિ ભેદ લગાર; સ્ત્રીઓની વતે મર્યાદ, બેટા નહિ જ્યાં વાદવિવાદ. ૬૨ સત્યને ઈએ સર્વે લોક, કોઈ ન જૂઠી પાડે પોક પ્રજા ભૂપમાં ઐક્ય સહાય, રાજ્ય દેશમાં શાંતિ થાય. ૬૩ નહીં ચારીને જ્યાં વ્યભિચાર, દ્રોહી નહિ જ્યાં નરને નાર; જૂઠી સાખ ન પૂરે કેય, સત્યરાજય તે જગમાં જોય. ૬૪ ન્યાય કરંત પડે ન દામ, જૂઠા નહિ તે જ દમામ, સર્વ પ્રજાહિત કાર્યો થાય, સત્ય રાજય ત્યાં ભૂપ સુહાય. ૬૫ જૈન ધર્મનું વર્તન રાજ્ય, તેમાં સર્વે છે સામ્રાજ્ય; જેથી સહુ રાયે પ્રકટાય, જેન ધર્મ તે વિશ્વ સુડાય. ૬૬ જૈન ધર્મમાં સર્વે રાજ્ય, માને તેનાં સરતાં કાજ; દયા સત્ય તપદાન છે રાજ્ય, સશુગુ સર્વે જ્યાં ત્યાં ગ્રાહ્ય. ૬૭ એક બીજામાં દેખે ત, આત્મરાજ્ય ત્યાં છે ઉઘાત; આત્મજ્ઞાનમાં રાજ્ય સમાય, પૂનેદ તેથી પ્રગટાય. ૬૮ પ્રામાણિક સર્વેજન નૃપ, તેથી નાસે સર્વે ધૂપ; આમાધીન મન રાજ્ય મહાન, પ્રગટાવે દિલમા ગુણવાન ૬૯ ઈન્દ્રિયે જતે જે જન, ચાલે જે વશ કરીને મન; સુખ દુઃખમાં સમ રહે તે જેહ, સર્વ વિશ્વને સ્વામી તેહ ૭૦ વધુ ઈન્દ્રિ મન વશ કરનાર, વ્યક્તિ રાજ્યને તે ધરનાર; જેના વશ નહિ ઈનિદ્ર કાય, રાજ્ય વેગ નહિ તે કદાય. ૭૧ આત્માને જ્યાં નહિ વિશ્વાસ, વિષય પર વતે બહુ પ્યાસ, જડને મહી જે પરતંત્ર, બને ન રાજા તે ગુણવંત. ૭૨ કાયા માયા ભય ધરનાર, જડની આશાને વહનાર; રાજાએ તે નહીં ગણાય, દેહગુલામે લડે અપાય. ૭૩ જૈનધર્મ વિચારાચાર, વ્યાપકદષ્ટિને ધરનાર; સર્વધર્મનું જાણે સત્ય, રાજાનાં તે કરતે કૃત્ય. ૭૪ મોટા મનને રાખે જેહ, સહેતે દુઃખડાં રાજા તેહ; ધન સત્તાથી મોટુ ન પાય, પરાક્રમે રાજ કહેવાય. ૭૫
For Private And Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુણે સર્વનું કરતે તેલ, જેને સાચે મીઠા બેલ; નીતિથી સત્તા ધરનાર, સર્વ પ્રજનું હિત કરનાર. ૭૬ દુષ્ટોને દંડે સુખ હેત, જેના શુભ ઉત્તમ સંકેત; જેના આશયમાં પરમાર્થ પરમાર્થે જે ત્યાગે સ્વાર્થ. ૭ એવા રાજા મારા ભક્ત, અંતમાં જે નહિ આસકત; સત્ય રાજ્ય કરવું મુજ ભક્તિ, તેથી પ્રગટે સઘળી શક્તિ. ૭૮ આપતિએ કરે ને ન્યાય, પક્ષપાતમાં નહિ મુંઝાય; સરખે રાજ પ્રજાને ન્યાય, જીવંતું તે રાજ્યો ગણાય. ૭૯ પ્રજાજનેનું સુતે સર્વ, કરે ને મનમાં સત્તા ગર્વ. મારા હુકમે પાળે ફર્જ, જેને નહીં અન્યાયી ગર્જ. ૮૦ એવા રાજા મારા ભક્ત, નિલેપી મારામાં રક્ત; એવા ભૂપતિ થાવે મુક્ત, જગમાં સત્ય પ્રચારે સૂકત ૮૧ ખપ પડતું સહુ ધરે વિવેક, સત્યપણાની જેની ટેક, શત્રુઓ સ્લામ રહેનાર, બળકળ બુદ્ધિથી વહનાર. ૮૨ સમજાવે સહુ લેકને ધર્મ, રાજ્ય માં સહુ કરતે કર્મ ટાળે પ્રજા જનેના ભર્મ, આપે સર્વ પ્રજાને શર્મ. ૮૩ એવા રાજા આર્ય સુડાય, લેતા નહિં અન્યાય હાય, સ્વાશ્રય શક્તિના ધરનાર, સર્વ કલામાં જે હુશિયાર, ૮૪ રાજાઓ એવા જે જૈન, રાજ પ્રજામાં હાય ન દેખ્ય; કર્મયોગીના ગુણને કર્મ, ધતા આતમ પામે શર્મ. ૮૫ દયા વિના નહિ રાજા કેય, દયાવંત રાજા શુભ હોય; રાજા શોભે બહુદાતાર, સાધુ બ્રાહ્મણરક્ષાકાર. ૮૬ રાજા વિવેકી શત, નિશદિન સેવે સાધુસંત; શ્રદ્ધાવંત સમયને જાણ, પાળે મારી સાચી આણ. ૮૭ કાલત પણ રાજા કાલ, મારાપર જેનું બહુ વહાલ. જાયું આચારે ધરનાર, સતીઓનું રક્ષણ કરનાર. ૮૮ કન્યાઓનું રક્ષણ બેશ, કરતે ફજી જ ધરે હમેશ; નિષ્કામ કર્મો કરનાર, ગુરૂપદેશે સાંભળનાર. ૯૦
For Private And Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેશ કાલ આદિ સહુ જાણુ,
ધર્મ શાસ્ત્ર સાચાં સુણુનાર, આત્મજ્ઞાનના અનુભવ સાર; રાજા તે પામે સન્માન. ૯૧ કરે ન પાપી યુદ્ધેા ખાસ; ફરનાર, સાત્વિકવૃત્તિના ધરનાર. ૯૨ સદાચાર નીતિપર શ;
અન્ય દેશને કરે ન નાશ, અધર્મથી પાઠા ગૂડી ખુશામતના અન્યાય નહિ કર લેનાર, પીડે નહિ પ્રશ્ન ય લગાર. ૯૩
ત્યાગ,
વિદ્યાપીઠ ઘણાં કરનાર, વિદ્યા હુન્નર ફેલવનાર; સર્વ પ્રજા સેના જ્યાં થાય, તે શુભ રાજ્ય સ્વતંત્ર સદાય. ૯૪ પ્રજાહિતાર્થે આપે ભાગ, સાથે જ્ઞાનાદિક સહુ યોગ; ગમખાઇ ગમ જે ધરનાર. ૯૫ પ્રતિક્રિયામાં જેઠુ મહાન; લેતા સર્વ પ્રજા સંભાળ, ૯૬ કાચા કાન નહીં ધરનાર; પ્રજ્ઞ ધરે જ અમાત્ય પ્રધાન. ૯૭ ધ યુદ્ધમાં જે છે શૂર; નીતિયા કાલાનુસાર, પ્રવર્તાવે વર્તે સાર ૯૮
કાલ નિયમ નૃત્યે કરનાર, પ્રપચીઓના દાવના જાણુ. અપાંમાં નહિ કાઢે ાળ, શત્રુ મિત્રા પારખનાર, દીર્ઘ ષ્ટિ પરિણામના જાણુ, ફાટફૂટને કાઢે ,
બુદ્ધિબળ ધરનારા જ્ઞ, પાસે રાખે જેહ પ્રસન્ન; સર્વ યુક્તિથી કરતા કામ, દામ ન લેતે જેઠુ હુરામ. ૯૯ એવા રાજાએ જે થાય, શાંતિ વ્રુષ્ટિ પુષ્ટિ પાંચ. મારા ભક્તો તેહ ગણાય, અલ્પ દોષ મહા ધર્મોને પાય. ૧૦૦ અલ્પ દોષ મહા ધર્મનાં કર્મ, કરવામાં રાજાના ધર્મો, સર્વ પ્રજાનાં એવાં કર્મ, સત્ય વિવેકે કરતાં શર્મ, ૧૦૧ શુદ્ધ બુદ્ધિથી કરતાં કાજ, મારી શુદ્ધબુદ્ધિથી દોષ ન થાય, સર્વ કાર્યમાં ધર્મ સુહાય. ૧૦૨ સાક્ષી થૈ મુજ પ્રેમે જેહ, કાર્ય કરે નિર્દોષી તેહ; મુજ પ્રાપ્તિ માટે જે રાજ્ય, કરતા તે પામે મુજ સાજ. ૧૯૩ રાજા ઉપર સાચા પ્રેમ, પ્રજા તેડુ પામે સુખ ક્ષેમ; રાજા માટે સ્વાર્પણુ જ્યાંય, તેહુ પ્રજાને દુ:ખ ન કયાંય. ૧૦૪
સર્વજીવાને સાજ;
For Private And Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya s
રાજ્યદ્રોહ થાય વિનાશ, રાજદ્રોહ ત્યાં દુઃખ વિલાસ પ્રજારાજ બે રાજ્ય ગણાય, બેના નાશે રાજ્ય વિલાય. ૧૦૫ પ્રજા સલાહે રાજા થાય, પ્રજા પ્રેમથી ભૂપ ગણાય; વંશપરંપર ભૂપ ન હોય, ગુણ કમેં નૃપતિપદ જેય. ૧૦૬ યુગે યુગે નીતિ ભિન્ન, જેથી થાય ન રાજ્ય જ છિન્ન. કલિયુગમાં કલિના અનુસાર, પ્રજા રાજ આચાર વિચાર. ૧૦૭ જે યુગમાં જેથી છવાય, તેવી નીતિ વર્તાય. રાજ પ્રજા બને થે એક, કરે રાજ્યનાં કર્મ વિવેક. ૧૦૮ પરતંત્રતા જ્યાં ત્યાં થાય, સ્વતંત્રતા પણ રાજ્ય હણાય; મુજ ઉપદેશે વર્તે જ્યાંય, જૈન ધર્મ સામ્રાજ્ય જ ત્યાંય. ૧૦૯ જૈન ધર્મથી રાજ્ય ન ભિન્ન, ત્યાં નહિ રાજ પ્રજા કે દિન; દેશકાલ અનુસારી નીતિ, જૈન ધર્મ સામ્રાજ્યની રીતિ. ૧૧૦ સત્તાઓના ચોગ્ય વિભાગ, વહેંચાતા ગુણ સ્વાર્પણ ત્યાગ; જેના લાયક જે જન હોય, તેના લાયક તે પદ સંય. ૧૧૧ લાયકને લાયક જ્યાં માન, રાજ્ય કર્મમાં થાય ન હાનિ; દુષ્ટ જનેનું જોર ન થાય, સજજનની શક્તિ વર્તાય. ૧૧૨ રૂશ્વત લેવે દેવે ન કેય, પક્ષપાતની ખેંચ ન હોય. રાજાદિકનું તરતભમાન, સર્વલોકમાં સાચું જ્ઞાન. ૧૧૩ હાય પરસ્પર સ્વાર્પણ સહાય, ઉલંઘે નહિ કે ન્યાય; એવું રાજ્ય પ્રવર્તે જ્યાંય, જીવક રાજન સુખડાં ત્યાંય. ૧૧૪ જન પશુ પંખી હિંસા ત્યાગ, પુણ્યકર્મ પ્રવૃત્તિરાગ; કજીયાકારક લેક ન જ્યાંય, સંપ વધે ત્યાં રાજ્ય સહાય. ૧૧૫ અધિકારી જ્યાં ભૂપતિ થાય, સર્વ પ્રજાથી જે ઈચ્છાય; તે રાજા થાવાને મેગ્ય, બીજાને નહિ રાજ્ય જગ્ય. ૧૧૬ અધિકાર વણ ભૂપતિ થાય, ગુણ કર્મોવણું હાંસી થાય, મનમાં થાવું રાજા સહેલ, પણ ગુણ કમથી મુશ્કેલ. ૧૧૭ દુષ્ટ પ્રજાને ભૂપ જે થાય, અંતે તે મનમાં પરતાય; પ્રજા ભલી નહિ રાજા દુષ્ટ, બને અંતે થાય ને પુષ્ટ. ૧૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
re
શાસન કર્મોથી જે શક્ત, થાય ન રાવિષે આસકત; રાજ્ય પ્રવર્તક ભૂપ તે જાણુ, જીવકરાજન્ !!! ધર્મ પ્રમાણુ. ૧૧૯ સર્વ કલામાં જેહ પ્રર્વાણુ, આપત્તિમાં થાય નદીન. પુરૂષાર્થ આત્મા ગુણવાન, સમય જાણ તે ભૂપ પ્રમાણુ. ૨૦ સર્વ વર્ણ ને પાર્ષે જેહ, સાધુ સંતથી સાચા સ્નેહ; જૈનધમી રક્ષાર્થે પ્રાણુ, દેવામાં નિય મસ્તાન, ૧૨૧
દયાલ;
ભૂમિ;
દુરાચારનાશાર્થે કાલ, ગરીબઉપર પૂર્ણ આર્ચીની નીતિ ધરનાર, જીવક તે છે નૃપ અવતાર. ૧૨૨ વિના પ્રત્યેાજન જન સંહાર, કરે નહીં અન્યાય લગાર; દુષ્ટ નૃપતિ આદિ નાશ, કરૈ પ્રજા સંઘ છેવટ ખાસ, ૧૨પ્રજા સંધ હિત માટે ભૂપ, ગુણુ કર્મોથી જે અનુષ; કરે પ્રજાના જે સંહાર, અન્યાયે તે ભૂપ ન ધાર. ૧૨૪ પ્રજાહિતસ્ત્રી નૃપતિ કાજ, સર્વ પ્રશ્ન સ્વાર્પણુ સામ્રાજ્ય; પ્રજા પ્રાણ છેડે ભૂપ હેત, જ્યાં રાજાના શુભ સંકેત. ૧૨૫ રાજ્યાદિકના મેાહ ન હોય, અદા કરે નિજ ફ્ને સેય; પ્રજાસ ઘનીમેલા ભૂપ, પામે તે મારૂં સર્વ લેાકની સરખી ભૂમિ, વસ્તુત: સહુ માટે પૃથ્વી જલવાયુ આકાશ, વિછે સહુ સાગર શશીભાનુ સહુ હેત, એકના માટે નહિ સ ંકેત; નદી વૃક્ષ આદિ સહુ કાજ, નહિ એકની મમતા રાજ. ૧૨૮ અરસપરસ ઉપગ્રહદાન, લેઇ દેઇ પેાધે। જાન; અરસપરસમ રાખેા પ્રેમ, સહુનું સારૂં ઇચ્છે ક્ષેમ..ર એવા ભાવે જીવક રાજ, જીવે તે પામે સુખમાજ; રાજ પ્રજા ત્યાગી સહુ સંત, યોગ ક્ષેમ લડે જીવત. ૩૦ અન્ય ધી ના કરે ન નાશ, કર્દિ ન છડે મુજ વિશ્વાસ; એવે ભૂપતિ ચિત્ત ઉદાર, સર્વ પ્રજાના પાસે પ્યાર. ૧૩૧ અન્યાયે ધારે નહિ વેર, કરે ન વેરે કાળા કેર; દુષ્ટાને નીતિએ દંડ, ઈ રૂપ ધરે જ પ્રચંડ. ૧૩૨
માટે ખાસ. ૧૨૭
For Private And Personal Use Only
રૂપ. ૧૨૬
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૦
લૂટ. ૧૩૨
સમભાવે વર્તે સંસાર, દિલમાં ધારે મુજપર સર્વ જીવાનું ઇચ્છે સુખ, ટાળે સર્વ જીવાનાં અલ્પ પાપને, પુણ્ય અનત, ચાવે કર્મો કરે લઈ ત; સાત્વિક ગુણુ કર્મોથી ભૂપ, ટાળે સર્વ પ્રજાની પ. ૧૩૪ નાર ઉપર કરે ન ક્રોષ, અજ્ઞજનાને આપે ખાધ; મિથ્યાદુષ્કૃત પશ્ચાત્તાપ, કરતાં ટાળે કીધાં પાપ. ૧૯૫ મમતાવણુ કાર્યો કરનાર, મુજમાં ધ્યાન લગાડે સાર; આવશ્યક ષટ્ કર્તા જેહ, ગૃહસ્થ વ્રત ધારક ગુણુગેહ. ૧૩૬ સમ્યક્ત્વાદિક ગુણુ ધરનાર, એવે રાજા શિવ વરનાર; જીવક રાજન્ સમએ ચિત્ત, આતમ મનને ધાર પવિત્ર. ૧૩૭ આવક વ્યાના સત્ય વિવેક, કરીને ધારા નીતિ ટેક; સર્વ પ્રમાદો કરીને દૂર, કર્મો કર આતમ ગુણપૂર. ૧૩૯ અતિ સાવધ થૈ કર્માં સર્વ, કર અંતરમાં ધાર ન ગ આતમભાવે જાગી ઉઠે, પરધનને તું કઢિ ન પરધનને વિશ્વાસમજાણુ, પર લલના સહુ માત પ્રમાણુ; અન્ય ધર્મોને કદિ ન પાળ, સ્વધર્મને મરતાં પણ પાળ, ૧૪૦ ઇન્દ્રાદિક પદ મળતાં હાય, રાજ્યાદિકની પ્રાપ્તિ જોય; તેમાં માન ન કાંઈ સાર, જૈન ધર્મને પ્રેમે પાળ. ૧૪૧ જૈન ધર્મથી અધિક ન કાય, ધર્મે મળતું સર્વે સાય; સ સત્યને સાગર ધર્મ, પામી કર તું રાજ્યનાં કર્મ. જૈન ધર્મ જગમાં વર્તાવ, મૈત્યાદિ શુભ ભાવના ભાવ; જૈનાને સ્વાર્પણથી સ્હાય, કરતાં મારૂં પદ્મ તું પાય. ૧૩ જૈન ધર્મ માટે તું જીવ, ધર્મ તજીને થા ના લીબ;. સ્વાધિકારે ધર્મને ધાર, તેમાં દોષ ન હાય લગાર. ૧૪૪ ધન્યે યુદ્ધથી ધર્મ ખચાવ, ખળકલ બુદ્ધિના કરી દાવ; ધર્મ રક્ષતાં દેશમાં શાંતિ, સર્વ પ્રજાની ચડતી કાંતિ. ૧૪૫ જૈનાની રક્ષામાં ધર્મ, નાસે તેથી સર્વ અધ; અલ્પ દોષને લાભ મહાન, જૈનાની સેવામાં જાણુ. ૧૪૬
૪૨
For Private And Personal Use Only
પ્યાર;
દુ:ખ. ૧૩૪
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧
મારા
સરખા જાણી ભક્ત, તેમાં થાજે તું આસક્ત; તેને તારૂં સહુ આપ, મમત્વ તેમાંહિ થાય, ૧૪૭ તે જીવે તું જીવ્યે જાણુ, મારા જ્ઞાનને સત્ય જ માને; જ્ઞાનની આગળ લક્ષ્મી ભ્રાંતિ, માની પામીયે શુભ શાંતિ, ૧૪૮ મારા ભકતે સહુથી શ્રેષ્ઠ, તેઓની પ્રેમે કર વેઠ; મારા ભકતામાં મુજ દેખ, બીજી માયા જૂઠ ઉવેખ. ૧૪૯ આત્મજ્ઞાનમાં પ્રીતિ ધાર, ક્ષણિક વસ્તુના તજ પ્યાર; જડ વસ્તુમાં મેહ ન રાખ, આત્માનુભવ અમૃત ચાખ. ૧૫૦ આત્મ સમે કોઇ જાણુ ન દેવ, આતમ તે પરમાતમ સે. જૈન ધર્મ તે આત્મસ્વરૂપ, જિન ધર્મ જ તે શુદ્ધ સ્વરૂપ. ૧૫૧ સદસાદિ આતમ ધર્મ, જાણું'તાં બધાય ન કર્મ. આત્માપયેાગે વર્તે ધર્મ, અનત શાશ્વત પ્રગટે શ. ૧૫૨ આત્મ સ્વભાવે સાચેા ધર્મ, એમાં સત્ય સમાતાં મ; આત્માનું છે રાજ્ય મહાન, સર્વ વિશ્વમાં જેની આણ, ૧૫૩ આત્માની આગળ નહિ અન્ય, રાજા એવું સમજો મન્ન; આતમ પ્રેમથી આતમ પામ, પૂર્ણાનન્દે શિવમાં જામ, ૧૫૪ સર્વ જીવા આતમ સમ લેખ, દુષ્ટ વૃત્તિયા સર્વ ઉવેખ; સર્વ સંગમાં થા નિ: સંગ, આતમ રંગે રહે તું ચંગ. ૧૫૫ સર્વે શક્તિયાનું ધામ, સર્વ દેવ નામેા તુજ નામ; સર્વ દેવરૂપે તુજ રૂપ, તુજથી જૂદી દુ:ખની ધૂપ. ૧૫૬ નામ રૂપથી તુ છે ભિન્ન, આત્મરૂપમાં થા તું લી 11; જૈનધર્મ તે આતમ ધર્મ, પ્રકૃતિનાં સારાં કર્મ, ૧૫૭ તુજ આશ્રિત લેાકેાને પોષ, કર નહિ ખરા રાગને રાષ ધર્મ ભેદમાં દેખ અભેદ, આતમ સઘળા વેદના વેદ. ૧૫૮ જૂદા જૂદા ધર્મો જેહ, સાપેક્ષાએ સાચા તે; આત્મ ધર્મોમાં સર્વ ધર્મ, સમાઈ જાતા જાણુ એ મ. ૧૫૯ આત્મજ્ઞાનમાં સર્વે જ્ઞાન, આત્મદાનમાં સર્વે દાન; આત્મરવરૂપજ સર્વે દેવ, જી મનથી આતમ સેવ. ૧૬૦
For Private And Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૯૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મ શુદ્ધતા કર તું વ્યકત, આત્મ શુદ્ધતા થાતાં શકત;
મતને આતમમાંહિ રમાવ, જીવકરાજન્ તુ છે જીવ, પ્રકૃતિ આશ્રયથી ચઢે, પ્રકૃતિની પહેલી સહાય,
પ્રકૃતિ
ચિદાનનૢ પૂરણ પ્રગટાવ. ૬૧ પ્રકૃતિ સહુ જાણુ અજીવ; બ્રહ્મર પ્રના લઇ લે ગઢ. ૧૬૨ લીધાવણુ કા સિદ્ધ ન થાય. પ્રકૃતિ અનુકુલ ખના, ઉત્ક્રાંતિપથ્ એટ જાવ. ૧૬૩ જ તું છે બ્રહ્મ, ચિદાનંદ ચેતન તું રમ્ય; તારા તુ કરજે વિશ્વાસ, સ્વાશ્રયતા ધારીને ખાસ. ૧૬૪ ગુરૂ કૃપાથી પ્રગટે જ્ઞાન, ગુરૂ વણુ કાઈ નહીં ભગવાન્ ગુરૂવણ લેાકેાને હું ભાન, અંધારે અથડાતા જાણુ. ૧૯૫ ગુરૂ પ્રેમ શ્રદ્ધાથી ભક્તિ, તેથી પ્રગટે સર્વે શક્તિ; પ્રેમે ખનીને ગુરૂના ભક્ત, મને પ્રભુ નહિ રહે અશક્ત, ૧૬ આત્માના સાચા વિશ્વાસ, ભક્તાના મન પ્રગટે ખાસ; આત્મા આત્મસ્વરૂપે થાય, કર્મો આઠે દૂર જાય. ૧૬૭ આત્મા આત્મસ્વરૂપે થાય, સિદ્ધ યુદ્ધ ત્યારે કહેવાય; પ્રકૃતિ માયા દૂર જાય, અનુભવી અનુભવને પાય, ૧૬૮ જીવકરાજન્ આતમ જ્ઞાન, પામી રાજ્ય વહેા ગુણુખાણુ; તેથી અંતરમાં નિષ્કામ, રહેશે લેશે સુખ મારા ઉપર પૂરણુ રાગ, ત્હારા છે સાચા તેથી થાશે પૂર્ણ સ્વતંત્ર, કુંકા જગમાં સાચા મારામાં મન રાખી ચાલ, વિષમબુદ્ધિને દૂર સમબુદ્ધિથી વિશ્વ પ્રવ, પ્રભુ લહ્યાની એ છે દુષ્ટ વાસના ખાળીનાખ, સમત્વ સહુ જગમાંહિ રાખ; દુવિચારાપર દે દામ, આત્મશક્તિથી રમજે દાવ. ૧૭૨ વિષયવાસના ટાળે દૈન્ય, તેતે અ ંશે માના જૈન; મારામાં જેને વિશ્વાસ, જૈન જિનવજ પામે ખાસ. ૧૭૩ મારામાં જેને છે રાગ, મુજસમ તે થાતા વડભાગ; દેખું જાણું સર્વ પદાર્થ, વિશ્વાસી હૈ કરો. પરાર્થે ૧૭૪
For Private And Personal Use Only
આરામ. ૧૬૯
નિષ્કામ;
મંત્ર. ૧૭૦
ટાળ;
શ. ૧૭૬
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મારી શ્રદ્ધાથી બળશક્તિ, સર્વ જાતની પ્રગટે ભક્તિ; મુજ શ્રદ્ધાવણ હોય ન ધર્મ, મુજશ્રદ્ધાથી પ્રગટે શર્મ. ૧૭૫ ઉત્સાહી જીવનને ગાળ, સન્તજને પર કર તું હાલ; ખંત ધરીને કર સહુ કાજ, ધર્મવિના બીજુ નહિ રાજ્ય. ૧૭૬ ઉદ્યમથી નહિ પાછા હઠ, કર્તવ્યોથી થા નહિ ભ્રષ્ટ વિશ્વોપયોગી જીવન ધાર, સાચા ધર આચારવિચાર. ૧૭૭ તામસ રાજસબુદ્ધિ કર્મ, તેથી વ્યક્ત ન આતમધર્મ, સાત્વિક બુદ્ધિ સાત્વિક કર્મ, કરતાં પ્રગટે આતમ ધર્મ. ૧૭૮ સાપેક્ષાએ સર્વ વિચાર, એકાંતે મિયાત્વ જ ધાર; સાપેક્ષાએ સઘળું સત્ય, નિરપેક્ષાએ સર્વ અસત્ય. ૧૭૯ સાપેક્ષાએ નયની દૃષ્ટિ, ધાગંતાં પ્રગટે ગુણષ્ટિ; જૈનધર્મ સાપેક્ષા જાણ, મારી વાણું માન પ્રમાણું. ૧૮૦ કુતકને દૂરે ઈડ, મેટાઈનું ત્યાગ ઘમંડ; શ્રદ્ધા પ્રીતિ એ છે ભક્તિ, આત્મધમ તેથી છે ભક્ત. ૧૮૧ નિશ્ચય ને વ્યવહારે સ્થિર, થાજે સહુ વાતે ગંભીર મેરૂ સમ ધરજે દિલ ધૈર્ય, રાખ નહિ કે સાથે વૈર. ૧૮૨ ત્યજે નહિ ધાર્મિક વ્યવહાર ત્યજ નહીં ધાર્મિક આચાર; જે અંશે માયા છતાય, જેનધર્મ અંશે પ્રગટાય. ૧૮૩ આત્માના ગુણને પર્યાય, જેથી તે સર્વે પ્રગટાય. એવા જે આચાર વિચાર, જૈન ધર્મ સાચે વ્યવહાર. ૧૮૪ શકિત કારક સર્વ વિચાર, પ્રવૃત્તિના સહુ વ્યવહાર; જૈન ધર્મ એ જગજીવંત, સત્ય સનાતન શક્તિમંત. ૧૮૫ જૈન ધર્મ આત્મિક બળ જાણ, જડ શક્તિ નિમિત્ત પ્રમાણ આત્મિક બળથી જીતે જેન, પશુબલ આગળ થાય નદીન. ૧૮૬ મારે જે વિશ્વાસી ખાસ, હેય ન તેને કયારે નાશ; બને નહીં તે જગ પરતંત્ર, પ્રગટાવે સાચું સ્વાતંત્ર્ય. ૧૮૭ આત્માનું અસ્તિત્વ પ્રમાણ, પુનર્જન્માદિક સહુ જાણુ તેના વિશ્વાસ તે જેન, આત્મશક્તિથી ધરે ન દૈન્ય. ૧૮૮
For Private And Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મુજ ભક્ત જેને જે હોય, આત્મિકબળ વિશ્વાસી જોય; કાયાદિ શક્તિ સાપેક્ષ, રહે નહિં ક્યારે નિરપેક્ષ. ૧૮૯ આત્મ શક્તિથી થાતી છત, તેની દિલમાં ધાર પ્રતીત; આત્મશક્તિ સહુ પ્રગટાવ, અહંતપદને વેગે પાવ. ૧૯૦ આત્મજ્ઞાન જનેને આપ, મારા અંતરમાં તે વ્યાપ; ગૃહસ્થ શર્માચાર વિચાર, જૈન ધર્મ તુજ' માટે સાર. ૧૯૧ સત્ય અહિંસાચારને ધાર, સ્વાધિકારે ધર્મ વિચાર; સ્વાધિકારે ધર્મને સાધ્ય, દેવગુરૂ પ્રેમે આરાધ્ય. ૧૨ અભયદાન છે આતમદાન, જ્ઞાનાદિક દાને શુભ જાણુ અભય દાનથી નિર્ભય થાવ, ચાધિકારે જીવ બચાવ. ૧૯૩ મુજ વચનેમાં સર્વે સત્ય, ધર્મ વિજયનાં સર્વે કૃત્ય; મુજ વચને આચારે મૂક, જીવક રાજન્ ધર્મ ન ચક. ૧૯૪ જૈન ધર્મને થાય ન નાશ, અનંતકાલના જેને ખાસ; સત્યાદિક ગુણથી છે છત, કદાગ્રહની બરી રીત ૧૫ કદાગ્રહોથી થાય ને શંતિ, જગમાં વધતી મિથ્યા ભ્રાંતિ કદાગ્રહથી થને દૂર, જૈન ધર્મમાં થા મગરૂર. ૧૯૬ ક્ષુદ્રવિષયના લેશો છેડ, શમાવ દુછોનાં સહુ બંડ; સૂક્ષ્મ તત્વને આગળ ભાસ, થાશે આત્મદશાએ ખાસ, ૧૯૭ આત્મજ્ઞાનથી આગળ ચાલ, સૂક્ષ્મ તત્ત્વને થાશે ખ્યાલ; આત્મજ્ઞાનથી મરે ન કે, મરેજ તે નહીં આતમ હેય. ૧૯૮ મરતાં બીવે મહી લેક, પાડે અજ્ઞાનીઓ પિક ધમાં મરતાં નહિ ભીતિ, જ્ઞાનીઓની એવી રીતિ. ૧૯૯ લક્ષ્મી આદિ બાહ્ય પદાર્થ, તેમાં માને નહિ નિજ સ્વાર્થ જીવિકાએ માને સ્વાર્થ, તે પણ અંતરમાં પરમાર્થ; ૨૦૦ ધર્મવિનાનું જીવન કેક, દુષ્ટવૃત્તિને વેગે રેક ધર્મ આત્મિક બેલની વૃદ્ધિ, આત્મ દ્વિવણ અન્ય ન ઋદ્ધિ. ૨૦૧ જડની બદ્ધિ થાયવિનાશ, સંધ્યા રાગ સમી તે ખાસ; જડ ઋદ્ધિ મિથ્યા જાણ, આત્માદ્ધિમાં મનડું આણું. ૨૦૨
For Private And Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મ
.
નાસ્તિક માને જડમાં ઋદ્ધિ, આસ્તિક માને આતમ ઋદ્ધિ; નાસ્તિક રાક્ષસ જેવા હાય, ધર્મે આસ્તિક જૈનો જોય. ૨૦૩ જેઠુ દયાળુ તે મુજ ભક્ત, હિંસામાં નહિ થાયે રક્ત; દયા વિના નહિ પ્રગટે ધર્મ, દયા વૃત્તિનાં કર સહુ ક ૨૦૪ દયા વિના નહિ પ્રગટે સત્ય, દયા વિના નહિ સાચાં કૃત્ય; દયા હોય ત્યાં ધર્મ પ્રકાશ, દયાવિષે સહુ ધર્મના વાસ. ૨૦૫ કામ ભેાગ વૃત્તિના દાસ, શમે ન તેના મનની ભ્યાસ; ફામ ભાગ છે ઝેર સમાન, મૃતક સમા આસકત જ જાણુ, ૨૦૬ કામ ભાગમાં સુખની આશ, જેને છે તે જગના દાસ; આત્મિક ખળથી રહેતા દૂર, પામે નહીં આતમનું નૂર, ૨૦૩ કામ ભાગ વૃત્તિને જીત, તેથી થાશે સત્ય પ્રતીતિ; આત્મિક સુખના ધર વિશ્વાસ, આર્યનું જીવન એ ખાસ. ૨૦૮ દુષ્ટ કામ સમ કાઈ ન પાપ, સર્વ દોષના કામ જ ખાપ; કામને જીત્યાં જીત્યું સર્વ, તે વણુ કરવેા ॰ા જ ગ. ૨૦૯ કામ વૃત્તિને મારા લાત, કરે ન પૂરા કામની વાત. મનને રાખેા આતમ સાથ, તેથી થાશેા જગના નાથ; ૨૧૦ આર્યાંનુ વન નિષ્કામ, તેમાં મુક્તિનું છે ધામ; આર્યોનું જીવન છે ધર્મ, અનાના મનનાં નહિ શર્મ. ૨૧૧ અધર્મવેત્તા લાક અના, આર્ચીના ધર્મ જ શુભ કાર્ય ; ધર્મ કરે તે આ જ જાગુ, પાત્રીએ અનાર્ય પ્રમાણુ, ૨૧૨ આર્યો તે ના સહુ જાણુ, તેનાપર ભક્તિ આણુ; મુજમાં તેઓમાં નિહુ ભે, આતમ સત્તાએ જ અભેદ. ૨૨૩ સજીવા છે કર્માધીન, રાગદ્વેષે કર્મ નવીન: ભાવકમ છે રાગને દ્વેષ, દ્રવ્ય કર્મ જડ આઠ અશેષ. ૨૪ આતમ સાથે કર્મના ખધ, કાલ અનાદિથી એ ધંધ; કર્મ થકી જન્માર્દિક થાય, પુણ્ય પાપ કર્મ જ છે ભાય ૨૧૫ પુણ્ય પાપ કર્મો એ જાણુ, તેના ભેદ અનેક પ્રમાણ; કથકી જીવા સંસાર, ભમતા સર્વે ચેાનિમઝાર. ૨૧૬
For Private And Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર્મ થકી સારા અવતાર, પાપથકી બરા અવતાર. પુણ્ય ઉત્તમ ગતિ સુખ હય, પાપ દુર્ગતિ દુખે જોય. ૨૧ કર્મ ગમનાગમને હોય, કમેં યશને અપયશ હેય; શુભકર્મોદય સારૂ થાય, અશુભ કર્મો બૂરૂ થાય. ૨૧૮ ઉદયે આવ્યાં કર્મો જેહ, ભેગવતાં છૂટે છે તે સમભાવે જોગવતાં કર્મ, અબંધ આતમ પામે શર્મ. ૨૧ સમભાવે કર્મોદય જેહ, કરે નિર્જરા મુક્તિ તેહ. ઘાતી અઘાતી કર્મો જાણ, ઘાતી વિનાશી થા ભગવાન. ૨૨૦ આત્મ જ્ઞાનથી કર્મ હણાય–ઉપયોગે ગુણ સહુ પ્રગટાય; આત્મપયેગી થાય અબંધ, બને ન કર્મ ઉદયથી અંધ. ૨૨૧ શુભાશુભ અવતારે થાય, તેનું કારણ કર્મ સુહાય; કર્મ વિશે આતમ યુક્ત, જ્ઞાની થાય ન વિષયાસકત. રરર કમથી નાચે જ સર્વ, કર્મ વિદારે સહુને ગર્વ કર્મ બલી જડ પુદ્ગલ શક્ત, શુભાશુભ કર્મો છે વ્યક્ત. રર૩ જે જે અંશે કર્મને નાશ, તે તે અંશે આત્મપ્રકાશ; કર્મ કિયા ગુણવાળું હોય, ક્રિયા વિનાને આતમ જેય. રર૪ કર્મ થકી આતમ જગ ફેર, સમજે નહિ તે છે અંધેર; કઈ કમ ભેગવવાં ન્યાય, તેમાં ચાલે નહિ અન્યાય, રર૫ કર્મતણે સિદ્ધાંત મહાન, જાણે સર્વે સહુ પ્રમાણ; ઇન્દ્રાદિક પણ કર્યાધીન, ઉચ્ચ નીચ સારા ને હીન. રર૬ પુગલ પર્યાયે છે કર્મ, તે રેકે છે આતમ શર્મ. ભાવ કર્મ ઉપશમ ય થાય, પશમથી ગુણ પ્રગટાય. રર૭ કર્મને આતમને વિશ્વાસ, આવે ત્યારે સમકિત ખાસ; અવળું પણ સહુ સવળું થાય, આતમ સન્મુખ ચિત્ત સહાય. ર૨૮ આતમને આતમ પરીણામ, કાર્યોમાં આતમ નિષ્કામ; કર્મની શ્રદ્ધા સમ્યક્ થાય, સમભાવે નિરીક્ષણ ન્યાય. રર૯ દુઃખદાયકાર થાય ને દ્વેષ, કર્મ થકી ભજવાતા વેષ. આતમને નહિ દોષ જણાય, કતણા દેશે સમજાય. ર૩૦
For Private And Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેથી રાગને દ્વેષ શમાય, આત્મશ્ચમા સાચી પ્રગઢાય; આતમના ઢેખાય ન દોષ, સમભાવે પ્રગટે સતાષ ૨૩૧ કવા માયાના સહુ ખેલ, જાણતાં નહિ મેહની વેલ; અરૂપ આતમ ધર્મ સ્વભાવ, તેમાં લય લાગે સુખદાવ. ૨૩૨ પુણ્ય ધર્મથી આતમ ધર્મ, ન્યારી ન્યારૂં આતમ શર્મ; કર્મ સર્વ ક્રિયાઓ થાય, અમ ભાવે કર્મ ન
થાય. ૨૩૩
કતણ્ણા એવા સિદ્ધાંત, જાણે તે જૈના નિર્ભ્રાન્ત; કને આતમ કહેતા જેહ, નાસ્તિક વાચિકજ્ઞાની તેહ. ૨૩૪ કર્મતણા જાણી સિદ્ધાંત, જીવક રાજન્ !!! થા નિર્ભ્રાન્ત; અશુભ કર્મો કરવાં છેાડ, અશુભ કષાયેા વેગે તેડ. ૨૩૫ શુભકાયેનિ પ્રશસ્ય કષાય, સેવા ભક્તિ આદિ ઉપાય; કરીને આતમમાંહિ પ્રવેશ, જેના નિર્મલ સÖપ્રદેશ, ૨૩૯ સર્વ સંગમાં નિસંગભાવ, ધારી આતમ શુદ્ધ બનાવ; પ્રગટે તેથી કેવળજ્ઞાન, આપાઆપ અનેા ભગવાન, ૨૩૭ આતમ ને કર્મી એ ભિન્ન, કભાવમાં થા નહિ લીન; કર્મોમાં આતમભાવે વર્તે, નિર્લેપી થાવા એ શ. ૧૩૮ કવશે જે જે પર્યાય, તેમાં આત્મપણું નહિ લાવ્ય; આત્મરૂપમાં લય ને લાવ, કયા કર્મ સહુ શીઘ્ર હઠાવ. ૨૩૯ કર્મીને કર્મ સ્વભાવે દેખ, આતમ આતમ ભાવે દેખ; આતમમાં સાચેા છે ધર્મ, પુદ્ગલમાં પુદ્ગલના ધર્મ. ૨ ૦ એવા નિશ્ચય કરીને ચાલ, કુપથ મતને દૂરે ટાળ; જૈનધર્મ સિદ્ધાંત પ્રમાણુ; કરી પ્રર્તા પામે સત્તાએ આતમ છે શુદ્ધ, શુદ્ધનયે છે પૂર્ણ પ્રભુદ્ધ; કથકી પોય અશુદ્ધ, કર્મ ટળ્યાથી પૂર્ણ વિશુદ્ધ. ૨૪૨ કર્મ થકી નહિ ભીતિ પામ, તેથી બળવંત આતમરામ; આતમ ક્ષણમાં કર્મ વિનાશ, કરતા ઉપચાગી થૈ ખાસ. ૨૪૩ અનંત ભવનાં ક્ષણમાં ક, હણી લડે નિજ શાશ્વત શ; એવા અળિયે આતમરાય, જાગી થાતા ઘટ નિર્માય ૨૪૪
જ્ઞાન ૨૪૧
For Private And Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉદય આવિયાં જે જે કર્મ, સમભાવે જોગવતાં ધર્મ, ઉદય કર્મ ભેગવતાં ભેગ, જ્ઞાનીને વર્તે છે વેગ. ર૪૫ રાજ્યાદિક પ્રવૃત્તિ કરાય, સેવાભકિત આદિ થાય; જ્ઞાનીને ત્યાં આતમ શુદ્ધિ, પ્રગટે કર્મ ખર્યાથી ઋદ્ધિ. ૨૪૬ અજ્ઞાનીએ જ્યાં બંધાય, ત્યાં જ્ઞાનીઓ બંધ ન પાય, સુખ દુઃખ માન અને અપમાન, ભેગવતાં ભક્તોને જ્ઞાન. ૨૪૭ જીવક!!! ન્યાયે રાજ્ય જે થાય, સ્વાધિકારે કર્મ કરાય. આતમને નહિ લાગે લેપ, આસક્તિથી કર્મને ચેપ. ૨૪૮ મુજ ભક્તોને દુઃખ પડંત, તેમ તેમ તે ઉદ્ઘ ચઢત; કર્મ ભેગવે લહે ન બંધ, કર્મબંધને પામે અંધ. ૨૪૯ ગૃહસ્થ ત્યાગી ભેદે ધર્મ બન્નેનાં જૂદાં ગુણ કર્મ સ્વાધિકારે વર્તે દોય, અને આતમ પામે સેય. ૨૫૦ ગૃહસ્થ ભકતોને ઘરબાર, ગુણ કર્મ કરવા અધિકાર. ભક્તિ સેવા કર્મને જ્ઞાન, પામે થાય પ્રભુ ગુણવાન. ૨૫૧ અપરાધીઓ સામા થાય, જેથી કરતા અન્યાય; તેઓ હામા જેને થાય, ત્યારે યુદ્ધ કરે જય પાય. ૨૫૨ ધમ્મ યુદ્ધમાં હાય ન દેષ, આતમ ગુણને થાવે પોષ, કર્મ નિર્જરા બહુતી થાય, વિશુદ્ધ આતમ સત્ય સહાય. ૨૫૩ ગૃહસ્થને છે એ ધર્મ, સ્વાધિકારે કરતે કર્મ દેશ કેમને સંઘ સમાજ, સ્વાર્પણથી રાખે સામ્રાજ્ય. ૨૫૪ દ્રવ્ય ભાવ શત્રુને જીત, આર્યોની રાખી શુભ રીત; શત્રુઓથી કદિ ન હાર, દયાથી સહુ જીવ ઉગાર. ૨૫૫ કર્મ કરંતાં આતમબુદ્ધિ, રાખતાં આતમની શુદ્ધિ જ્ઞાનાવરણાદિ સહુ કર્મ, નાસે આતમ પ્રગટે ધર્મ. ૨૫૬ અનંત જ્યોતિ પૂર્ણાનંદ, મુજને જાણે નાસે ફંદ ભાવ કર્મને ટાળી ભાવ, રહેતાં પ્રગટે આત્મસ્વભાવ, ૨૫૭ આનું જગમાં શુભ રાજ્ય, ન્યાયે સત્ય દયાથી પ્રાજ્ય આને તું છે શિરદાર, સમકિત આદિ ગુણ ધરનાર. ૨૫૮
For Private And Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આર્ચોસમ નહિ કેની રીત, આસમ નહિ કેની નીતિ. પૂર્વથકી એવા વ્યવહાર, અધુના પણ વતે જ્યકાર. ૨૫૯ એવા આર્યો તે છે જૈન, મરતાં પણ જે ધરે ન દૈન્ય; પરમાર્થે જે દેહ ત્યજંત, સર્વજીને હાય કરત. ર૬૦ દુષ્ટ શત્રુના થાય ન દાસ, મૃત્યુ પર્યત લડતા ખાસ; પરાધીન નહિ થા જેન, આસક્તિનું ધરે ન ઘેન. ર૬૧ ન્યાયથકી નહિ અળગા જાય, સહ ન જૂમે કાળા ન્યાય; એ માટે જે કાર્યો થાય, તેથી આતમ શુદ્ધ સુહાય. ૨૬૨ શુભ કાર્યોથી કર્મ હણાય, અશુભ કાર્યો કર્મ ગ્રહાય; સાત્વિકકર્માચાર વિચાર, આત્મજ્ઞાનનાહેતુ સાર. ૨૬૩ કર્મને આતમ પૂર્ણ સ્વરૂપ, જાણે તેને રહે ન ધૂપ, કમને આતમ બને તત્તવ, જાણે પ્રગટે આતમ સત્ત્વ. ર૬૪ કર્મ જાણીને થાવ અકર્મ, અક્રિય જ આતમમાં શર્મ; કર્મની શ્રદ્ધાથી સમભાવ, પ્રગટે જ્ઞાનાદિ ગુણ દાવ. ર૬પ કર્મને આતમને સંગ, તેથી પ્રગટે સુખ દુઃખ ભેગ; ભાવ કર્મ જે મનથી જાય, આતમ તે અંશે દાય. ૨૬૬ દ્રવ્યભાવ બે કર્મ વિનાશ, થાતાં મુક્ત જ આતમ ખાસ. કર્મ થકી મૂકાવું મુકિત, ઉપશમ આદિ ભાવે યુક્તિ. ર૬૭ મહાદિકને ઉપશમ થાય, પશમ ભાવ જ પ્રગટાય. ક્ષાયિકભાવે આત્મવિશુદ્ધિ, ચિદાનંદની પ્રગટે ઋદ્ધિ ર૬૮ મુજ ભક્ત અંતરમાં એમ, જ્ઞાનયોગને પામે ક્ષેમ; આતમ તે પરમાતમ થાય, પ્રત્યક્ષ મુજ સમ સહાય. ર૬૯ સર્વજીની જુદી બુદ્ધિ, કર્મથી જાણ કર શુદ્ધિ, ભિન્ન ભિન્ન કર્મ અવતાર, મેળ મળે નહિ તેથી ધાર. ર૭૦ જ્ઞાનાવરણદિને નાશ, સેવા આદિ યોગે ખાસ આત્મામાં મન રાખો સ્થિર, તેથી જ્ઞાન થાઓ ધીર. ર૭૨ પિતાને પિતે ઉદ્ધાર, કર તેથી આ ભવપાર; આતમ આતમવડે પ્રકાશ, પિતાને કર સ્વયં વિકાસ. ર૭૩
For Private And Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વાશ્રયધારી કર પ્રયાસ, આતમને ધર વિશ્વાસ ઈશ્વર પોતે હનુમાં વાસ, આત્માનંદે પૂર્ણ વિલાસ. ર૭૪ મન બુદ્ધિના ફેર અનંત, તેને કદિ ન આવે અંત, જીવે જીવ મનબુદ્ધિ ભેદ, તેથી આતમ જૂદે વેદ. ર૭૫ મનબુદ્ધિના મત છે ક્રોડ, મળે ન માહમાંહે જોડ; આતમ સન્મુખ મનને બુદ્ધિ, થાતાં થાતી આતમ શુદ્ધિ. ૨૭૬ આતમમાં આતમ રંગાય, ત્યારે મનબુદ્ધિ જ વિલાય; મત પંથ કલેશાદિક નાશ, થાવે આત્માનંદ પ્રકાશ. ર૭૭ આતમ આતમરૂપે થાય, કર્માદિક સહુ ફરે થાય; ત્રણ્ય ગુણની પ્રકૃતિપાર, સિદ્ધ બુદ્ધ આતમ અવધાર. ૨૭૮
જીવક રાજન!! આતમજ્ઞાન, કર પોતાનું પતે ધ્યાન, પિતાને પિતે તું તાર, સફલ કરીલે નર અવતાર. ર૯ દુષ્ટ પ્રમાદે દરે ટાળ, આતમમાંહી મનને વાળ; મન છૂટું રાખે સંસાર, મન મારે મુક્તિ નિર્ધાર. ૨૮૦ થાવત્ રાગદ્વેષ વિચાર, તાવત્ મનને હાય પ્રચાર આત્મરૂપમાં પ્રેમ લગાવ, આતમ શક્તિ સર્વ જગાવ. ૨૮૧ સત્ય ભાવના પ્રેમે ભાવ, મનમાં સારા ભાવ લાવ, કર્મતણું ઉપચારે સર્વ, તેમાં કર નહિ મિથ્યા ગર્વ. ૨૮૨ કર્મતણું સહુ કર્મને આપ, આતમનું આતમમાં વ્યાપક ઉપશમાદિ ભાવે જાગ, આતમમાં ધારણ કરી રાગ; ૨૮૩ આત્મશક્તિથી જીવક જીવ, મનમાં મુઝી થા નહિ કલીબ; ચિદાનંદ પિતે તે તું દેવ, ત્યજી દે મિથ્યાભ્રાંતિ ટેવ. ૨૮૪ સર્વજીમાં ક ભેદ, સર્વ ને કર્મે ખેદ ધર્મ ભેદ પણ ક થાય, કર્માતીત જ્ઞાની હૈ જાય. ૨૮૫ પ્રકૃતિ આધીન સંસાર, કાલ અનાદિ અનંત ધાર; પ્રકૃતિ ભજવે નિજ ભાવ, કર્મ ન ચૂક નિજને દાવ. ૨૮૬ પ્રકૃતિની શક્તિ સાથ, આતમ થાવે જગને નાથ; પ્રકૃતિ શુભ ઉન્નતિ હેત, અવલબે જ્ઞાની સંકેત. ૨૮૭
For Private And Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૧
ગ્રહાવાસમાં કર્મ સહાય, ત્યાગીને પણ એમ કહાયક સાપેક્ષાએ જાણે એમ, આતમને પામે તેમ. ૨૮૮ કર્મોતીત સહુ જીવ ન થાય, સર્વ જીવે ભકતે ન સહાય ટળે ન સર્વે ધાર્મિક ભેદ, ભેદ ખેદ કર્મે સહુ વેદ. ૨૯ રાજયે શાસન કર નરનાર, શિક્ષા દેઈ લેક સુધાર; સામાદિક સહુ નીતિ પ્રચાર, તેથી ધર્મ વધે જયકાર. ર૯૦ જૈનધર્મ સામ્રાજ્ય વધાર, જેનેપર પૂરણ કર પ્યાર જેનેની હારે ઝટ ધાવ, પાપી શત્રુ લેક હઠાવ. ૨૯૧ ચાવતું રાજ્યાદિક વ્યવહાર, ફર્જ અદા કર તાવત્ સાર; તેથી આતમશુદ્ધિ થાય, આસતિ વણ મુક્ત થવાય. ૨૨ ઉત્સર્ગ અપવાદે કર્મ, મેગ્ય કર્મ તે સર્વે ધર્મ જે કાલે જે એગ્ય જણાય, તે કરવામાં ધર્મ સહાય. ર8 સર્વ પ્રકારે સમજી કર્મ, કરવામાં સુખ લાભે ધર્મ, એવું સમજી જીવક રાજ, કર શકત્યા સારું સામ્રાજ્ય, ર૯૪ રાજા સર્વ પ્રજાદિ સંઘ, તેને નિશદિન વાધે રંગ; જેને વંશપરંપર થાય, રાજ્ય કરે એવું હિત લાય. ૨૫ રાજ પ્રજા જ્યાં શક્તિહીન, પદગ્રુત થાવે તે રીન કામાદિક વિલાસે જ્યાંય, અંતે પડતી હવે ત્યાંય. ૨૯૬ વિષય સ્વાર્થની મારામાર, જૂલ્મ અનીતિ વિષે પ્રચાર રાજ પ્રજાસંધ પડતી થાય, રાજ્ય વ્યવસ્થા પલટી જાય. ૨૯૭ જીવક રાજન !! ચેતી ચાલ, મુજ શિક્ષાને કર મને ખ્યાલ રાજ પ્રવામાં સદ્દગુણ જ્યાંય, મુજ શકિત પ્રગટે ત્યાંય. થ૯૮ આર્ય પ્રજાને વધે ચાહએવા સર્વે લેજે રાહ આર્ય પ્રજની ચઢતી શાય; એવા સર્વે તે ઉપાય. ૨૯ ધાવ રમાડે જેવાં બાલ, ધરે ઉપરથી બહુલું હાલ; અંતરમાં નહિ. સાચે રાગ, એવી રીતે વર્તે તાગ. ૩૦૦ મારામાં મન રાખી વર્ત, ગુણે પ્રગટશે સર્વે તુ આત્મામાં કર સ્વાર્પણ સર્વ, તેથી નાસે મિઠા ગર્વ. ૩૦૧
For Private And Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૨
ગુણ કર્મોથી જેને જ્યાંય, જૈનધર્મ જીવતે ત્યાંય, મુજ શક્તિ ત્યાં ઉભરાય, દેશ પ્રજાજન શાંતિ પાય. ૩૦૨ મુજ ગુણના અનુયાયી જૈન, કદિ ન જગમાં પામે દેન્ય; સર્વ જાતિ શક્તિ આધાર, જેને તે જાણે નિર્ધાર. ૩૩ જીવક રાજન ! ચઢતે વાન, આત્માથી થાવ ભગવાન; મુજ ઉપદેશ પ્રેમે પાળ, પામો સર્વે મંગલ માલ. ૩૦૪ તુજ હિતમાટે એ ઉપદેશ, કો ઉન્નતિ માટે લેશ; તેથી તું સિદ્ધિ પદ પાય, આતમ આ૫ સ્વરૂપે થાય. ૩૦૫ ધન્ય ધન્ય પરમેશ્વર ધીર, પરબ્રહ્મ તેજોમય વીર; મુજને આગે હૈં ઉપદેશ, તેથી વિણસ્ય બ્રાંતિ લેશ. ૩૦૬ હારાં વચને સર્વે સત્ય, સર્વજ્ઞ જ થયે કૃતકૃત્ય મુજને છે ત્યારે આધાર, તુજ પર મારો પૂરણ વાર, ૩૦૭ તુજ ઉપદેશે બહુ સાપેક્ષ, અજ્ઞાનીને છે નિરપેક્ષ, ચાલીશ તવ વચનાનુસાર, કર્મ કરીને નિજ અધિકાર. ૩૮૮ એકાત્મા સત્તા સાપેક્ષ, અનંત આતમ વ્યકિત દેખ; આત્મ તત્વની સવે દષ્ટિ, તેની બનિયે છું હું સુષ્ટિ. ૩૦૯ જૈન ધર્મમાં સવે ધર્મ, સમાઈ જાતા જાયું મમ: જૈન ધર્મ છે કાલ અનાદિ, નહિ અંતને તેની આદિ. ૩૧૦ જૈન ધર્મપરકાશ દેવ, હારી ધારી સાચી સેવ; ભવસાગરથી પાર ઉતાર, વીર વિશે કર મુજ ઉદ્ધાર. ૩૧૧ સ્વાર્પણ કીધું તુજને સર્વ, મિથ્યા બુદ્ધિ નાઠે ગર્વ કૃપા તાારી પામ્ય સત્ય, ના હે દુઃખકર મેહ અસત્ય. ૩૧૨ જૈન ધર્મ સહુ વિશ્વ મઝાર, સર્વ માં છે નિરધાર; નામે હે જગ જય જયકાર, પ્રગટે શાંતિ મંગલ માલ. ૩૧૩ શુદ્ધ બ્રહ્મ મહાવીર જિનેશ, જેને રૂડે છે ઉપદેશ જીવ તે જીવક રાજન એશ, અન્તરૂ આતમભાવ વિશેષ. ૩૧૪ ભારત દેશ તે આતમક્ષેત્ર, સમકિત યુક્ત જ જીવ પવિત્ર આત્મા જિન ને તે છે જૈન, જાણે રહે ન મનમાં દૈન્ય. ૩૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૩
અધ્યાત્મ મહાવીર વિચાર, જીવક રાજન ઉપયેગ ધાર. સમજતાં છે. મંગલ માલ, પ્રગટે પૂર્ણાન વિશાલ. ૩૧૬ ચાવીશમા તીર્થંકર વીર, આત્મભાવથી આતમ નીર; એ રીતે સમજે જે વીર, તે જન થાતા માટેા ધીર. ૩૧૭ પત્ની યશેઢા માટી સતી, શુદ્ધ ચેતના જાગુ છતી; સુદર્શના પ્રજ્ઞા શુભ જાણુ, એ આધ્યાત્મિક ભાવ પિછાણુ. ૩૧૮ અન્તવૃત્તિ પુત્રી જાણુ, પ્રિયદર્શના સમજી માન; નંદિવર્ધન સત્યવિવેક, સમતિ શકિત ત્રિશલા ટેક. ૩૧૯ સિદ્ધાર્થ જ છે. અનુભવજ્ઞાન, કાયા ક્ષત્રીકુંડ પ્રમાણ; આર્યક્ષેત્ર તે આતમ દેશ, જેમાં પૂર્ણાનન્દ હુમેશ. ૩૨૦ અધ્યાત્મ મહાવીર જિનેશ, કુટુંખ ગુણુ પર્યાય વિશેષ; જાણે દ્રવ્ય અને જે ભાવ, તે જન પામે આનંદ લ્હાવ. ૩ર૧ આધ્યાત્મિક રૂપથી એમ, જાણે પ્રગટે ચેામ ને ક્ષેમ; આત્મામાંહિ ઘટતું સ, કા ન ભળ્યે મિથ્યા ગ. ૩રર આતમને આતમ ઉપદેશ, આપે નાસે સઘળા કલેશ; આતમમાં સહુ પાત્ર દેખ, સમજી ભ્રાંતિ મેહુ ઉવેખ. ૩૨૩ અનંત અનાદિ કાલ પિછાણ, આત્મ મહાવીર સત્તા જાણુ; વ્યકિતભાવ પર્યાયે સાદિ, મહાવીર થાતાં ટળે ઉપાધિ. ૩ર૪ ચેાવીશમા તીર્થંકર દેવ, તેના શાસનની શુભ સેવ; કરતાં આતમ થાવે શુદ્ધ, કેવલજ્ઞાને થાવે મુદ્ધ ૩૨૫ જીવકરાજ પ્રાધક શીખ, સમજતાં પ્રગટે શુભ દીખ; સર્વ વિશ્વમાં શાંતિ થાય, તુષ્ટિ પુષ્ટિ પૂર્ણ સહાય. ૩૨૬ મહાવીર નામે મ ંગલ માલ, અનંત આનંદ પૂર્ણ વિશાલ; જૈન ધર્મ જગમાં જયવંત, વો થાએ સઘળે શાંતિ, ૩ર૭
For Private And Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
66
www.kobatirth.org
૧૪
श्रेणिक सुबोध "
35
----
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સર્વજ્ઞ શ્રી જય મહાવીર, પરમેશ્વર જગદીશ્વર ધીર; દ્ઘારા ગુણ છે અપરંપાર, કૃપા કરીને મુજને તાર. મુજને સાચા ઢે ઉપદેશ, નિશ્ચય ને વ્યવહારથી મેશ; ભારત દેશના શ્રેણિકરાજ, હું છું માણુ આતમ રાજ્ય. તુજ પર છે મારે વિશ્વાસ, સ સત્યના કર પ્રકાશ; હારા સમ નહિ કાઇ દેવ, તુજ ભક્તિને ઇચ્છું સેવ. સાંભળ શ્રેણિક સાચા ભૂપ, સમજ સમજ તું માત્મસ્વરૂપ; આત્મજ્ઞાનથી થાવ મેાક્ષ, રહે ન જગમાં કે અપરાક્ષ આત્મશક્તિ છે અપરંપાર, આત્મા છે મહા સત્યાધાર; આતમ જાણે જાણ્યું સ, રહે ન તેથી દુઃખડાં ગર્વ. આત્મામાં જેના વિશ્વાસ, જૈન ભકત તે મારા ખાસ; આત્મામાં છે નિર્મૂલ સુખ, ખાકી જડ વિષયેાથી દુ:ખ. આત્માધીન મનડું છે સ્વર્ગ, આત્માધીન મનડું અપવ; મન મરતાં સ’પૂરણ મુકિત, મન આધીન આતમભયુકિત, યાવત મનની મારામાર, તાવત ભમવું છે સૌંસાર; રાગદ્વેષાધીન મન જ્યાંય, તાવત્ સ્વપ્ને સુખ ન કયાંય. સકલ વિશ્વના રાજા થાય, તેા પણ કેઇ શાંતિ ન પાય; યાવત્ માનવ આશા દાસ, તાવતા તે નહિ સુખિયા ખાસ. મન જીતે જીત્ય સંસાર, મન જીત્યા વધુ દુઃખ અપાર; મન વશવતી માનવ કાય, જગમાં શાંતિ ન પામે કાય, મહાધીન મન યાવત્ હાય, તાવત્ ઇન્દ્ર ન સુખીયા જોય; તમા રજોગુણ સત્વાધીન, તાવત્ કાઈ ન થાવે જિન, ૧૧ કર્મ પ્રકૃતિ વશમાં જૈહુ, બ્રહ્માદિક પરાધીન તેહ; માટે આતમ પામેા ભવ્ય, કરા ધમનાં શુભ કર્તવ્ય. પરતંત્રતા માઢે થાય, ચતુતિમાં જીવા જાય; રાજા ઇન્દ્રાદિક પરતંત્ર, કર્માધીને નહિ સ્વતન્ત્ર,
For Private And Personal Use Only
૩
૪
૮
ક
૧૦
૧૨
૧૩
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૫
૧૫
અજ્ઞાને સાચું ન જણાય, મેહે ભૂલ્યા જીવ તણાય; અજ્ઞાની નહિ દેખે દેવ, ટાળે નહિ મનમેહની ટેવ. ૧૪ માટે શ્રેણિક રાજન !જ્ઞાન, પામી આતમ ધર્મને માન; આત્મજ્ઞાનથી નાસે ભ્રાન્તિ, નિરૂપાધિક વર્તે સુખ શાંતિ. જડમાં મમતા લેશ ન રાખ, મુખથી સાચું નિશદિન ભાખ; જડના મેહે કદિ ન મુંઝ, તેથી પડશે આતમ સૂઝ. ૧૬ ક્ષણિક પુગલ સહુ પર્યાય, પોતાના નહિ કયારે થાય; પુદગલ મમતા દૂર નિવાર, જડમાં ભેગની બુદ્ધિ વાર. ૧૭ ન્યારે રહી વ્યવહારે ચાલ, નિર્લેપે આતમમાં હાલ; આતમમાં છે સાચે ધર્મ, નિર્લેપી ચૅ કરવાં કર્મ. ૧૮ જડપર્યાયામાં નહિ ભૂલ, તેન ધનસત્તાથી નહિ ફૂલ, આત્મવિના નહિ જડથી શાંતિ, છેડી દેમિથ્યા સહુ ભ્રાંતિ ૧૯ સ્વજન સંબંધી સહ પરિવાર, આખે દેખે જે નરનાર; પર્યાયે તે સહુ બદલાય, તેમાં જ્ઞાની મેહ ન પાય. ૨૦ ચેત ચેત શ્રેણિક ! ઝટ દેત, કાલ ઝપાટા શિરપર દેત; આત્માને મહાકાલ ન ખાય, આતમમાં રમતાં સુખ થાય. ૨૧ આતમ તે પરમાતમ જિન, માન નહીં પિતાને દીન; આતમ ત્રણભુવન સુલ્તાન, દિલમાં દેખાને ભગવાન . રાગદ્વેષ ટળ્યાથી બુદ્ધ, આતમ થાવે સાચો શુદ્ધ આત્મા વણ બીજો તું નહીં, પ્રેમે એવું માને સહી. ૨૩ રાગદ્વેષ ટળે છે જેમ, આત્મબેધ પ્રગટે છે તેમ, આત્મરૂપમાં વર્તે ક્ષેમ, સર્વજીવાપર પ્રગટે રહેમ. ૨૪ જે અંશે ટળતા જ કષાય, તે અંગે પ્રગટે સમતા ય; પ્રકૃતિ ટળતાં સર્વ, આતમ પોતે છે અપવર્ગ. ૨૫ પ્રગટે જે અંશે સમભાવ, તે અંશે છે ઉપશમ ભાવ; સર્વકર્મને ક્ષાયિકભાવ, થાતાં મુક્તિ બને બનાવ. ૨૬ બાહ્યદષ્ટિએ કર્મો હેય, આત્મદ્રષ્ટિએ આતમ જોય; આત્મદષ્ટિથી હાય ન કર્મ, આત્મદ્રષ્ટિથી આતમ ધર્મ. ૨૭
For Private And Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૬
જાગતાં જેમ સ્વપ્ત વિનાશ, આતમ જાગે મેહ ન આશ; આત્મદૃષ્ટિ ત્યાં માહ ન હાય, જીવન્મુક્તિ ઘટમાં જોય. ૨૮ શ્રેણિક! આતમ ભાવે જાગ, જાગતાં સવળું સાભાગ્ય; આતમભાવે જાગી ઉઠે, માહુ કરે નહિ મનમાં લૂંટ. આતમમાં સાચું છે રાજ્ય, સત્ય ન્યાયથી કર શુભ કાજ; પરમાણુની સ્પૃહા ન રાખ, આત્માનુભવ સુખને ચાખ. આતમથી આતમ ઉદ્ધાર, આતમમાં કરવા બહુ પ્યાર; અહુ વૃત્તિથી આતમ નાશ, નહિ આતમ અવિનાશ. ત્રણકાલમાં આતમ નિત્ય, ચિદાન રૂપે જ પવિત્ર; એવા તું પેાતાને ધાર, પેાતે પેાતાને ઉદ્ધાર. ચિદાનંદ તું પૂછું પવિત્ર, ઝભ્ભા પેઠે દેહ અનિત્ય; કરૂપ નિજને નહિ દેખ, કર્માદિક ભ્રાંતિથી પેખ. ભ્રાંતિ ટળતાં સ્વયં અંધ, કર્માદિકના હાય ન બંધ; માહ ભ્રાંતિ છે કર્મનું મૂળ, ભ્રાંતિ ટળતાં થાય ન ભૂલ. ૩૪ ભ્રાંતિ ટળતાં આતમશુદ્ધ, સ્વયં પ્રભુ અન્ જિન બુદ્ધ; લિંગ ન જાતિ ત્હારાં માન, સર્વ વિશ્વના તું ભગવાન. શુભાશુભ પ્રીત્યાદિક સ, સ્વમ સમું ત્યાં થાય ન ગવ; પ્રકૃતિના સહુ આરાપ, આત્માપર નહીં માનેા એપ. મનથી પ્ચા જે વ્યવહાર, તે આતમના ધર્મ ન સાર; મનના સર્વ શુભાશુભ ભાવ, તેથી આતમ ભિન્ન સ્વભાવ. મનનું આરાપેલું ફોક, પાડે નહીં ત્યાં જ્ઞાની પાક; મનનું કર્યું સુખ દુ:ખ જેઠુ, જ્ઞાની માને મિથ્યા તેહ. ૩૮ શુભ અશુભ દુનિયા અભિપ્રાય, જ્ઞાની તેમાં નહિ મુંઝાય; મનને ગણતા સ્વમ સમાન, આતમમાંહિ લગાવે તાન, સાત્વિકબુદ્ધિ આગળ જાય, સર્વ વિપાતીત જ થાય; તે જ્ઞાની શુદ્ધાતમ થાય, સમજો શ્રેણિક! આતમ ન્યાય. રાગદ્વેષવિચારે જેહ? ભવદ્યુતુવિકા તેહ રાગદ્વેષની બુદ્ધિ ભિન્ન, આતમજ્ઞાની જાણે જિન.
For Private And Personal Use Only
૩૦
૩૧
૩ર
૩
૩૫
૩૬
૩૦
૩૯
૪૦
૪૧
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૩ રાગદ્વેષ ટળે સુખ થાય, રાગદ્વેષ ત્યાં સુખ ન કયાંય રાગદ્વેષીજી જેહ, ઈન્દ્રાદિક પણ પામર તેહ. ૪૨ આત્મરૂપમાં હોય ન રાગ, આત્મધર્મમાં હોય ને ત્યાગ, રાગત્યાગને જે વૈરાગ્ય, મન ઉઠેલા જાણી જાગ. ૪૩ આતમ ધર્મ જ્યાં શુદ્ધ જ હાય, વ્રત અવ્રત તપ ત્યાં નહિ જોય. મન ઉઠયું મન મરતાં જાય, આત્મરૂપ તે નિત્ય સુહાય. ૪૪ વ્રત તપ જપથી આતમ ભિન્ન, નિમિત્ત સાધન ધર્મ છે ભિન્ન; આતમ ચિઘન પૂર્ણ અરૂપ, વણેદિક નહિ એનું રૂ૫ ૪૫ અહંભાવ યાવત્ જડમાંહ્ય, તાવત્ શાંતિ પૂર્ણ ન ક્યાંય અહંભાવ નહિ જડમાં થાય, ત્યારે આતમ મુક્ત સહાય. ૪૬ અહંકારથી ભ્રાંતિ થાય, નિરહંભાવે ધર્મ જણાય; જડમાં આતમ ધર્મ ન હોય, આત્મજ્ઞાનથી દુઃખ ન જોય. ૪૭ પુણ્યપાપ ફલ સુખ દુઃખ જેહ, મનની સાથે વર્તે તેહ, આત્મિક સુખ છે તેથી ભિન્ન, તેમાં થાવો શ્રેણિકી! લીન. ૪૮ પાંચે ઈન્દ્રિયના ભેગ, જ્ઞાનીને ત્યાં છે જ અભેગ; અનાસક્તિથી ભેગોમાંહ્ય, અબંધ આતમ લેપ ન કયાંય. ૪ પંચવણી માટીને ખાય, હૈયે શંખ જ વેત સુહાય; કર્મોદય જોગવતાં ભેગ, આતમ વર્તે આતમોગ. ૫૦ આત્મજ્ઞાનથી કમ ઝરંત, જડ તે જડ ભાવે પ્રણમંત; આતમ આત્મ સ્વભાવે થાય, આસક્તિવણુ બંધ ન થાય. ૫૧ તારૂ તરતે જલપર જેમ, જ્ઞાનીઓ ભેગો પર તેમ પૂર્વ કર્મ ઉદયે જ્યાં ભગ, ત્યાં મળતા તેવા સંગ. પર અફીણ વિષવ્યાપારે જેમ, મરે ન લેકે જ્ઞાની તેમ; ભેગે ભેગવતે નિર્લેપ, લેપ વિના નહીં લાગે ચેપ. ૫૩ આત્મજ્ઞાનની શક્તિ અનંત, તે આગળ નહિ કમ ટકંત; સુખ દુઃખમાં વર્તે સમભાવ, ચાલે નહિ ત્યાં ભેગના દાવ. ૫૪ આતમ સન્મુખ મનડું થાય, ભેગવિષે નહિ રસલેવાય; પરિણામે જ્યાં આતમશુદ્ધ, ત્યાં વેદાતે પૂરણ બુદ્ધ. પણ
For Private And Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનીને નહીં છૂટે ભેગ, પૂર્વ કર્મ એવા સંગ; ભેગ ઉપર નહિ રાગને દ્વેષ, અબંધ આતમ વર્તે બેશ. પ૬ મન ઈન્દ્રિમાં સાથી થાય, આતમ આત્મવિષે વર્તાય; સર્વ કરે પણ આતમ લક્ષ, આત્માનંદ વર્તે પ્રત્યક્ષ. ૫૭ આતમ અનંત શક્તિધામ, ઉપયોગે તે નિષ્કામ, ત્યાં આગળ શું મેહનું જોર, જ્ઞાની દિલમાં વર્તે એર. ૫૮ કર્મ કરે પણ કર્મ ન હોય, ભેગી પણ ભેગી નહિ જોય, જ્ઞાની જડથી નહિ બંધાય, રવિ આગળ તમ રહે ને ક્યાંય ૫૯ જ્ઞાની સહ કરવા સ્વાધીન, વિપત્તિમાં થાય ન દીન; જ્ઞાની આગળ જડ શું? કર્મ, સમર્થ હવે સમજે મર્મ. ૬૦ સમકિતવંતા નરને નાર, અપુનરુબંધક નિધોર; અહિના દંતમાં વિષ ન હોય, ઝેર ચઢે નહિ દંશે જોય. ૬૧ આસક્તિનું રહે ન ઝેર, જ્ઞાનીને વર્તે છે હેર; સર્વ કરે પણ સર્વમાં નાંહ્ય, જ્ઞાની દષ્ટિ આતમમાંદ. ૬૨ વર્ણ ધર્મનાં કરતે કર્મ, લપાતો નહિ જ્ઞાનનું મર્મ સ્વાધિકાર વતે સેય, કર્મ કરે પણ અકર્મ હાય. ૨૩ કર્મ કરે હિત માટે થાય, મન સવળું જ્યાં ત્યાં વર્તાય; જ્ઞાનીને સહુ સારા હેત, દુઃખ વિપાકે ઉન્નતિ દેત. ૬૪ કર્મ પ્રકૃતિ સવળી થાય, અંતરમાં સાચું પ્રણમાય, આહિર અવળી પ્રકૃતિ ભાગ, તેપણું અંતર હોય અયોગ. ૬૫ કમ પ્રકૃતિ કરતી હાય, ઉર્વ ચઢતાં પાત ન થાય; પાછા પડને આગળ જાય, બની એક સિદ્ધિ પાય. દ૬ આતમજ્ઞાની જગ વર્તત, તે પણ કયાંયે નહિ ફસંત, સમ્યગજ્ઞાની શ્રેણિકરાય, તુજને સમ્યગું સઘળું થાય. ૬૭ આસવ પણ સંવર જાય, જ્ઞાનીને સવળું પ્રણમાય; જ્ઞાનીની છે એવી શક્તિ, મનમાં પ્રગટે નહીં આસક્તિ. ૬૮ મિથ્યાશાસ્ત્રો જે જે હાય, સમ્યગજ્ઞાને સવળાં જોય. મિથ્યાત્વીને સાચા ગ્રંથ, પણ મિથ્યાત્વપણે પ્રણમંત. ૬૯
For Private And Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૯
એ હાડકું
મિથ્યાત્વી અજ્ઞાની જેહ, તેને સંવર આસવગેહ; મુક્તિના જે હેતુ હોય, બંધપણુમાટે તે જોય. ૭૦ આતમજ્ઞાન વિના સહ ફેક, નિર્જનરણમાં જેવી પિક આતમજ્ઞાને મનને દેહ, કર્મો થા ગુણહિત તેહ ૭૧ જ્યારથી પ્રગટે આતમજ્ઞાન, ત્યારથી રહેતું આતમભાન; ત્યારથી કર્મનું નાસે જેર, બંધથી બહુલી નિર્જરાતેર. ૭૨ અનંત નિર્જર ત્યારથી થાય, કર્મબંધ પણ અલ્પ જ થાય; કર્મ પ્રકૃતિ સઘળી જાય, આત્મશુદ્ધિ પૂર્ણ સહાય. ૭૩
જ્યારથી પ્રગટે આતમજ્ઞાન, ત્યારથી લાગે આતમતાન; ભક્તિજ્ઞાનમાં મન મસ્તાન, દેહ છતાં હવે નિવણ. ૭૪ તનુ દેવળમાં આતમ દેવ, સર્વ તીર્થ શિરોમણિ સેવ; શ્રેણિક રાજન! કર સહુ કામ, પણ અંતમાં રહે નિષ્કામ. ૭૫ ચૂસે હાડકું કૂતરું જેમ, મન ચસે વિષયોને તેમ; હાડકું ચુસતાં મળે ન રક્ત, તથા જીવ મેહે આસક્ત. ૭૬ કામવાસના પશુબળ જાણુ, તેથી મારું મારા માન; કામે મુંઝયો જીવ ભમંત, પામે નહિ દુઃખાને અંત. ૭૭ કામાદિક સહુ દુઃખનું મૂળ, તેમાં શાંતિથી નહિ ભૂલ, કામવાસના વણ જ્યાં ભેગ, ત્યાં નહિ આતમને સંયોગ. એવી રીતે સહુ વ્યવહાર, નિષ્કામે કરતાં નરનાર; ત્યાં છે જીવન્મુકિત સત્ય, ઉપગે થાતાં સહુ કૃત્ય. ૭૯ આતમમાં મનડું લયલીન, વર્તે આતમ છે ઘટ જિન; લાગંતાં આતમનું તાન, પ્રગટે નિશ્ચય મુક્તિ માન. ૮૦ જ્ઞાની મનમાં સર્વે ધર્મ, કરે એગ્ય લાગે તે કર્મ; જે કાલે જે એગ્ય જણાય, કરતે પામી ચગ્ય ઉપાય. ૮૧ જ્ઞાનીની પાસે છે ધર્મ, જ્ઞાનીની પાસે છે શર્મ; સર્વ કર્મનાં જાણે મર્મ, પડે ન પાછો જાણે ભમ. ૮૨ સ્વતંત્ર વર્તે સહુ વ્યવહાર, આત્માધીન મન વાણી કાય; એ જૈન ચતુર્વિધ સંઘ, સર્વોન્નતિ પામે સુખ રંગ. ૮૩
ન રકતથી મા
અંત.
पा.
७८
For Private And Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૦
૯૦
સત્યેચ્છાને કરે ન ઘાત, કરે ન કર્મગુલામી વાત; સત્યાર્થે છેડે નિજ પ્રાણ, મુજ વાણને કરી પ્રમાણ. ૮૪
સ્વાધીનતાનાં ગુણ ને કર્મ, કરવામાં નહિ રાખે શર્મક રાજ્યાદિક સર્વે વ્યવહાર, સ્વાધિકાર સેવે સાર. શ્રેણિક !! સ્વાધિકારે રાજ્ય, કર! નીતિ ન્યાયે સામ્રાજ્ય સ્વાધિકાર ન ક્યારે ચક, સ્વાધિકારે કર્મ ન મૂક. ૮૬ સ્વાધિકાર સહુ વ્યવહાર, કરતાં મન શુદ્ધિ નિર્ધાર; પ્રવૃત્તિ નિવૃત્તિ ઘર્મ, સમજી અનુક્રમે કર કર્મ. ૮૭ ગ્રહાશ્રમી પ્રવૃત્તિ કર્મ, કરવામાં વ્યવહારે ધર્મ, તેથી થા નહિ સમજી ભ્રષ્ટ, પ્રગટે તેથી ધર્મની સૃષ્ટિ. ૮૮ અંતરમાં ઉપયોગને ધાર, બાહ્યાકર્મ કરશે વ્યવહાર વ્યવહારે ધર્મો રક્ષાય, સર્વવિશ્વનું પાલન થાય. ૮૯ આત્મધર્મ આતમમાં ધાર, રાજ્યનીતિ સર્વ સુધાર; સર્વ પ્રજાનાં દુઃખ નિવાર, પ્રજન્નતિ ત્યાં ધર્મ જ ધાર. સર્વપ્રજાને આતમ માન, ન્યાયે રાજ્ય કરે ગુણવાન; દુષ્ટશત્રુઓને દે દંડ, સમાવી દેવા બેટાં ખંડ. સર્વ પ્રજાની કર સંભાળ, પ્રેમે સેવાધર્મને ધાર; સર્વ પ્રજામાં જ્ઞાન પ્રચાર, દુર્વ્યસનને કર સંહાર. ૯૨ શત્રુઓને વશમાં રાખ, મુખથી મીઠી વાણી ભાખ; રાજ્યાદિક મોટાઈન ધાર, કર નહિ સ્વને પણ અહંકાર. ૩ સર્વ વર્ણને સરખી માન, કર નહિ સંતેનું અપમાન મુજ ભાષિત નીતિ વર્તાવ, નીતિયાના સમજી દાવ. ૯૪ પક્ષપાત નહિ સ્વને ધાર, લોભાદિક પ્રગટતાં વાર; મારું સ્મરણ કરીને ચાલ, ગુણીજીવોપર ધરજે હાલ. ૯૫ કદિ ન કર મોહે અન્યાય, દુખીઓને કરજે ન્હાય; સત્ય પરાક્રમથી કર કાજ, દ્રવ્યભાવથી કર સામ્રાજ્ય. ૬ સર્વ લેકને સરખે ન્યાય. કરતાં જૈન સામ્રાજ્ય સુહાય; દેવ ગુરૂ ધર્માર્થે ત્યાગ, દેહાદિકને કર ધર રાગ. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૧
ધર્મી યુદ્ધ કરવાં ધર્માર્થ, જેથી જીવે સહુ પરમાર્થ; અલ્પદોષ ને ધર્મ મહાન, એવાં કર્મો કર ગુણુવાન. ૯૮ ધર્માર્થે કર સર્વે કાજ, ધર્મી લેાકને ધ્રુજે સાજ; સર્વ વ્યવસ્થાથી કર રાજ્ય, અયેાગ્ય કા પર ધાર ન દાઝ. ૯૯ દયાભાવ ને સત્યને ધાર, ચારાને ઝટ દૂર નિવાર; વ્યભિચારને દૂર નિવાર, સર્વ પ્રજામાં ગુણ્ણા પ્રચાર. ૧૦૦ દયા સત્યથી ચાલે રાજ્ય, પ્રામાણ્યે પ્રગટે સામ્રાજ્ય; પ્રજાવ સુખ માટે રાજ્ય, રાજ્યાદિક તેમાટે કાજ. ૧૦૧ જૈન રાજ્યમાં સર્વ સમાન, આર્ય રાજ્ય તે છે ગુણવાન ; વીધિર્મોને પાષ, અન્યાયે કરવા નહિ રાષ, ૧૦૨ સહુ દેશે સુખિયાં નરનાર, જૈન ધર્મ સેવે નિર્ધાર; મુજ ભક્તિ જે દેશે હાય, મેઘવૃષ્ટિ આદિ સુખ જોય. ૧૦૩ અનીતિ દુર્ગુણુ છે જે દેશ, અધર્મ યુદ્ધોથી ત્યાં ક્લેશ; હિંસા પાપ ઘણાં જ્યાં થાય, દેશે તેવા વિષ્ણુશી જાય. ૧૦૪ મુજ વચનાના જ્યાં ધિક્કાર, ત્યાં છે દુઃખી નરને નાર; મુજ ભક્તિ ત્યાં શાંતિ શમ, પ્રગટે યેાગતણા સહુ મ. ૧૦૫ જૈન ધર્મસમ કાઈ ન શ્રેષ્ઠ, તેની આગળ બીજા હેઠ;
જૈન ધર્મ છે આતમ ધર્મ, તેથી સઘળાં પ્રગટે શર્મ. ૧૦૬ તમે રજોગુણ વૃત્તિ ટાળ, સાત્ત્વિકવૃત્તિકર્મને પાળ; જૈન ધર્મ વ્યવહારે એહુ, સ લેાકમાં સુખનું ગેહ. ૧૦૭ ચિદ્યાન' છે આતમધર્મ, જ્યાં નહિ પ્રકૃત્તિવૃત્તિક; શુદ્ધાતમ નિશ્ચય એ ધર્મ, ઉપાદાનથી સમજો મ. ૧૦૮ સર્વસંઘની સેવા ધાર, શ્રેણિક રાજન્!!! પ્રેમે ચાલ;
તેમાં ધર્મ સર્વે માન. ૧૦૯
સર્વ સંધ પરમેશ્વર જાણુ, સર્વ સંઘપર ધરતાં રાગ, સમકિતને પ્રગટે છે ત્યાગ; તમ મન વચ શક્તિ પ્રગટાવ, આતમશુદ્ધતા મનમાં ભાવ. ૧૬૦ માહિર આંતર શકિત સ, પામી કરેા નહિ કયારે ગ; ગર્વ કરે તે શક્તિહીન, થાવે આત્મગુણેાથી દીન. ૧૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૨
લાભ હાનિના કરી વિચાર, કર્મો કરવા નિશ્ચય ધાર; મારી આજ્ઞાઓને પાળ, શુદ્ધાંતમને ભાવે ભાળ. ૧૨૨ દ્રવ્ય ભાવ નિશ્ચય વ્યવહાર, ઉપદેશા દ્વીધા સુખકાર; આચાર સૂકા ઉપદેશ, જેથી આનંદપૂર્ણ હંમેશ. ૧૧૩ મેહપરિણતિ પ્રગટી વાર, મન પ્રગટ્યા દેાષાસંહાર; કુટેવ દુર્ગ્યુસનાઆધીન, પરતંત્ર ઇન્દ્રાદિક દીન, ૧૧૪ શ્રેણિક સ્વાધીનતા છે રાજ્ય, વ્યસન દોષ છે સર્વે ત્યાજ્ય; એવા દઢ નિશ્ચયથી વ, સ્વતંત્ર મુકત થવાની શ. ૧૧૫ આતમ આતમના ઉપયોગ. વર્તે ત્યાં છે સર્વે ચેગ; આતમ આપીને મન વર્તાય, સર્વ ધર્મ સહેજે પ્રગટાય. ૧૧૬ સર્વ પ્રકાશ પરિપ્રકાશ, નિશ્ચય જાણુા આત્મપ્રકાશ; સર્વ પ્રકાશા કરે પ્રકાશ, શુદ્ધાતમ છે જ્ઞાન વિલાસ. ૧૧૭ એવા શુદ્ધાતમને પામ, સર્વ શક્તિથી નિશ્ચય જામ; શ્રેણિક!! રાજન્ શિક્ષા ધાર, સલ કરી લે મનુ અવતાર. ૧૧૮ શિક્ષા ભયથી નરનેનાર, નીતિ ધર્મથી વર્તેસાર; રાજા શિક્ષા કરતા રહે, અધમજના ઝટ ધર્મે વહે. ૧૧૯ પ્રભુ ભયથી મધ્યમ નરનાર, ધર્મ કર્મ કરતાં જયકાર; કમ શુભાશુભ જાણી લેદ, પુણ્ય ધર્મ કરતાં જગ વેદ ૧૨૦ જ્ઞાની ઉત્તમ નરનેનાર, આતમ ધર્મ ધરે જ્યકાર; પાપ કર્મના કરવા ત્યાગ, રાજાની નીતિ વૈરાગ્ય. ૧૨૧ ધર્મનું રક્ષણ કરતાં ધર્મ, ધી જીવાને આપે શ; માટે ધર્મનું રક્ષણ ધાર, રાજાની એ જ વિચાર. ૧૨૨ જેમ જેમ ઘટ પ્રગટે, જ્ઞાન, ખાદ્યનિયમ ત્યાં ઘટે નિદાન; આતમમાં મનડું વર્તાય, માઘનિયમ તેમ ઘટતા જાય. ૧૨૩ સર્વ વર્ણને શિક્ષા હેત, રાજાદિક પદ્મવી સંકેત, આતમશુદ્ધિ ધારી લક્ષ, પ્રજા વર્ગને પ્રેમે રક્ષ. ૧૨૪ શ્રવણ કરી શ્રેણિક રાજન, આતમ માને તે ધન્ય ધન્ય; પ્રદક્ષાએ પ્રભુ પ્રણમંત, રેશમ રેશમ પૂરણ વિકસંત. ૧૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૩
ધન્ય ધન્ય મહાવીર જિનેશ, સત્ય તમારા છે ઉપદેશ;
તુજ આજ્ઞાએ વીશ સાર, વિવેકે સહુ કર્મ કરીશ, જૈનધર્મના વિશ્વપ્રચાર, કરીશ
સલ કરીશ મારી અવતાર, ૧૨૬ વર્તીશ જગદીશ;
નિર્લેપે
સંઘની સેવા સાર. ૧૨૭
તુજ શિક્ષામાં સર્વે ધર્મ, તુજ શિક્ષામાં સહુ સત્ક; તુજ શિક્ષામાં સર્વે યોગ, જાણ્યા નાઠા સર્વે શાક. ૧૨૮ સહ્યુ` સમકિત પામ્યા ખાસ, તુજ પર ધાર્યા છે વિશ્વાસ; પરબ્રહ્મ તું સાચા દેવ, ત્હારી સાચી યારી સેવ, ૧૨૯ પરબ્રહ્ન મહાવીર જિનેશ, તુજ પ્રગટે નાઠા જગ ફ્લેશ; શરણુ કર્યું હારૂં યકાર, વર્ધમાન તું વિશ્વાધાર. ૧૩૦ તું મતિ તું ગતિ આશ્રય મુજ, તુજ પ્રેમે છે સાચી સૂઝ; ભારત દેશપતિ શ્રેણિક, ગાઉં હું તુજને નિક. ૧૯૧ તુજ નામે છે મંગલ માલ, પગ પગ ઋદ્ધિ શક્તિ વિશાલ; સર્વવિશ્વમાં શાંતિ થાવ, નર નારી પામે થુલ લ્હાવ. ૧૩૨ આ અહં મહાવીર પ્રકાશ, પરમાનંદ મહાવિશ્વાસ; શાંતિ તુષ્ટિ પુષ્ટિ ખાસ, પામે નર નારી ઉલ્લ્લાસ. ૬૩૩ સુણશે જે શ્રેણિક સુખાધ, જ્ઞાની ભક્ત થશે મહાયાય, જૈન ધર્મ જગમાં જયવંત, વ વીર પ્રભુ ભગવત. ૧૩૪
ॐ ॐ शांति: ३
For Private And Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya s
૧૧૪
महाप्रभु महावीर देवनो वैराग्योपदेश.
(સિદ્ધ જગત શિર શોભતા—એ રાગ ) પ્રભુ મહાવીર જિન ઉપદિશે, સાંભળશે નરનાર; સંસારમાં નહિં સાર છે, જૂઠા વિષય વિકાર. પ્રભુ ૧ જેવી સંસ્થાને વિજલી, જેવું સરિતાનું પૂર તન ધન જોબન તેહવું, રૂપ છે ધૂળની ધૂળ. પ્રભુ ૨ પ્યારા વિષયે જે લાગતા, ક્ષણમાં પામે વિનાશ કાયા માયાને સર્વોચ્ચે ? સ્વમની બાજી વિલાસ. પ્રભુ ૩ ચામડી રૂપમાં મેહ ?, પાણી પર દેહ દેહના મેહે શું ? મુંઝવું, જૂઠાં જમીન ગેહ. પ્રભુ જેના માટે જીવડા, કરતા ક્રોધ કષાય; કાપંકાપારે બહુ કરે, તેને મૂકીને જાય. હિંસા જૂઠને ચેરીથી, પાપ બહુલારે થાય;
વ્યભિચારે દુ:ખ મટકાં, શાંતિ આરોગ્ય જાય. પ્રભુ માને ફૂલે શું માન, તેથી પામે ન જ્ઞાન, કપટ કિયાથી ન શાંતિ છે, થાશે નહીરે નાદાન. પ્રભુ લેભે દુઃખને થોક છે, લેભે ગુણ સહુ જાય; દે પ્રગટેરે લખગુણ, બૂરૂં પિતાનું થાય. પ્રભુ ૮ બેદે પાપને ખાડે છે, તેમાં તેહ પડંત, પાપ જ છાનું રે ક્યાં રહે, પાપે આવે અંત. પ્રભુ ૯ તાહરૂં તાહરી પાસ છે, આતમમાં સુખ સત્ય; જડથી શાંતિ ન શમે છે, છડી દેને અસત્ય. પ્રભુ ૧૦ કટી ઉપાયે ન પામશે, યુગલ ભેગવતાં સુખ; મિથ્યા જડમાંરે મેહ શ્વે, ભ્રાંતિ તેટલું દુઃખ. પ્રભુ ૧૧ નિરૂપાયિક સુખ સત્ય છે, ઉપાધિ એ છેરે દુઃખ; સમજી ઉપાધિ છેડતાં, પામો આત્મિક સુખ. પ્રભુ ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૫
આત્મવિષે સુખ જાણવું, પરવશતા દુ:ખ ખાણ, સ્વમ સરીખા છે વૈભ, નિશ્ચય મનમાંરે જાણુ. પ્રભુ. ૧૩ હારૂં હારૂં સહુ ભેદથી, શુદ્ધાતમ છેરે ભિન્ન એવું જાણી શુદ્ધાત્મમાં, કરશે મનડાને લીન. પ્રભુ ૧૪ પ્રભુ મહાવીરના બેધથી, જાગ્યે આતમરાજ, બુદ્ધિસાગર પ્રભુ મન્યા, સિદ્ધયાં સઘળાંરે કાજ. પ્રભુ ૧૫
प्रभु महावीर देवनो जैनोने उपदेश.
સવયા. મારા જેને દુર્ગુણ જીતે, મુજને પામી ધરે ન દૈન્ય; સાત્વિક ભક્તિ નીતિવાળા, તપ સંયમ ગુણવંતા જૈન. ૧ જૈન ધર્મમાં શ્રદ્ધા પ્રીતિ, સત્યાગ ને ધારે ક્ષેમ મારામાં મન વાળી ભકતે, સર્વજીપર ધરતા રહેમ. ૨ આજીવિકા આદિ કર્મો કરતા નીતિથી ગુણવંત; ભેદભાવ નહિ ધરે પરસ્પર, અભેદભાવે વર્તે સંત. ૩ મન જીતે તે જેને મારા, દુનિયામાં સહુ નરને નાર; અભેદભાવે વર્તે જેને, થાઓ શુભ કરવા તૈયાર. આવરણે ટાળવાથી આતમ, તે પરમાતમ પતે થાય; કાલ અનાદિ કર્મબંધની, મુક્તિ થાતાં સિદ્ધિ સહાય. જાગે જેને તજી પ્રમાદ, દયા દાન દમ ધારી ખાસ; સબલ બ્રહ્મને નિમલ કરવા, મારા પર રાખે વિશ્વાસ. જૈનધર્મ ફેલા જગમાં, તદર્થ સ્વાર્પણ કરશો સર્વ; સાધુ સંતની કરશે સેવા, ત્યાગી જૂઠું મિથ્યાગ. ૭ સર્વજીમાં જૈન જિનત્વ જ, છે તેને પ્રગટાવો બેશ; સહાય આપ સર્વ જીને, ત્યાગ હિંસા અસત્ય કલેશ ઉઠે જેને જિનત્વભાવે, સર્વલેકને બે ખાસ; સહ દુઃખ આગળ વધવાયાં, કદિ ન થાવ જરા ઉદાસ. ૯
For Private And Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
જ્ઞાનીને નહિ કબંધ છે, નિષ્કામે કરશેા વ્યવહાર; દાન શીયલ તપ ભાવથી મુક્તિ, થાતી માના મન નિર્ધાર. સપીને સહે જેને ચાલેા, સમભાવે છે સૌની મુક્તિ; વ્યવહારી ધાર્મિક શક્તિયા, પામે ધારી શિક્ષણયુક્તિ. ૧૧ પરોપકારી કરવા માટે, તન મન ધનના કરશેા ત્યાગ; દ્વેષષ્ટિને ટાળી સાને, જેનાપર ધારા શુભ રાગ. યથાશક્તિ સહુનું શુભ કરશેા, ટાળા દુષ્ટ કષાયેા દૂર; ગૃહસ્થ ત્યાગી જેના સર્વે, આતમ અનુભવા સુખ પૂર. સ્વાધિકારે ધર્મ કરી સહુ, દેવ ગુરૂપર ધરશે પ્યાર; બુદ્ધિસાગર પ્રભુ મહાવીર, ખાધે વર્તે મંગલ માલ.
परब्रह्म महावीर प्रभुनो विश्वने उपदेश.
जैन धर्मनो संपूर्ण सार.
જૈન ધર્મના સાર કહું છું, સાંભળશેા ભાવે નરનાર; આત્માની શુદ્ધિ કરવામાં, અસંખ્યયેાગે છે જયકાર. દન જ્ઞાન ચરણુ એ ત્રણ છે, સ ાગમાં મહાપ્રધાન; ત્યાગી ને ગૃહસ્થી લેાકેા, સેવી પામે મુક્તિસ્થાન. દેવ ગુરૂ ને ધર્મની શ્રદ્ધા, મતિ આદિ છે પાંચે જ્ઞાન; ચારિત્ર છે ખાહ્યાભ્યતર, પામી થાવા જિન ભગવાન્. આતમ તે પરમાતમ પાતે, થાવે મેહ વિનાશે એશ; આધિ વ્યાધિ ટળે ઉપાધિ, પૂર્ણાનદી બ્રહ્મ હુમેશ, ચિદાનન્દ્વ આદિ ગુણપ વ, જૈન ધર્મ એ આતમધ; આત્મધર્મ થી મુક્તિ સહુની, મિથ્યાત્વાદિક નાસે કર્યું. આત્મસ્વરૂપી જૈનધર્મ માં, સર્વે ધર્મો પૂર્ણ સમાય; અનંત અનાદિ જૈનધર્મ છે, નિશ્ચય વ્યવહાર સહાય.
For Private And Personal Use Only
૧૦
૧૨
૧૩
૧૪
૨
૩
જ
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭ દુર્ગુણ હરવા સગુણ લેવા, જૈનધર્મને એ છે ધર્મ, તમે રજોગુણ વૃત્તિ ટાળી, સાત્વિકવૃત્તિ કરવાં કર્મ. ૭ જેનેની સેવા ભક્તિમાં, મારી સેવા ભક્તિ હોય; કર્મયોગીઓ જ્ઞાનગીઓ, સંતભક્તિથી મુક્તિ જેય. ૮ આસક્તિ વણ કર્મો કરવાં, છ પામી આતમજ્ઞાન; દુર્ગુણ દે જેઓ જીતે, તે છે જેને મારા પ્રાણ. દયા સત્ય તપ સંયમ નીતિ, પ્રામાણ્ય જ શુભ દમ ને દાન; નીતિમયસ્વાર્થો પરમાર્થો, સુકૃત્ય સમતા ધર્મ પ્રમાણ ૧૦ વ્યભિચાર ચેરી હિંસાદિક, દોષે ટળતાં આતમશુદ્ધિ જૈનધર્મનું સાર તત્વ એ, એવી શ્રદ્ધા ધારી બુદ્ધિ. ૧૧ જૈન ધર્મ એ આરાધે, નરનારીની થાતી મુક્તિ, સર્વ ખંડ દેશમાં સ્વાધીન, સત્યપણાની સાચી યુક્તિ. ૧૨ મારા ઉપર થે વિશ્વાસી, જૈન ધર્મ પાળો નરનાર, બુદ્ધિસાગર મહાવીર વાણ, એવી જગ જયવંતી સાર. ૧૩
देव अने राक्षस.
(સંત સત્ બતલાનારે, એ રાગ.). સંતે સજ્જન દેવે રે; દુર્જન રાક્ષસ કહેરેઆત્માનું બળ દેવે પાસે, પશુબળ રાક્ષસ પાસે,
ન્યાય નીતિયુત માનવદે, રહે પ્રભુ વિશ્વાસે. સંતે ૧ સગુણગણવાળા છે દેવ, રાક્ષસ દુર્ગણ દરિવારે સત્વગુણું કમી છે દે, રાક્ષસ તમથી ભરિયા. સંતે ૨ પશુબળવાળા હિંસક જૂઠા, કપટકલા કરનારારે, વ્યસનેમાંહિ શૂરા પૂરા, રાક્ષસદુષ્ટાચારા. સંતે ૩ દયા સત્ય ક્ષમા તપ સંયમ, સરલપણું ધરનારા; બ્રહ્મચર્ય પરમાથી પૂરા, દેવે સમતાવાળા. સંતે ૪
For Private And Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૮
પુણ્યકર્મ સંવરથી દેવા, રાક્ષસ પાપાચરણે;
ન્યાય નીતિ નહિ રાક્ષસ પાસે, જાય ન સંતના શરણે. સંતે શયતાની રાક્ષસ લેાકેા છે, નિર્મોહી જન ધ્રુવારે; રાક્ષસવના ત્યાગ કરીને, દેવજનાને સેવા. સા પશુ પંખી માનવને મારે, રાક્ષસજન અન્યાયેરે; દેવો રક્ષણ કરતા પ્રેમે, વર્તે ધાર્મિક ન્યાયે. સા ७ રાક્ષસની મન વાણી કાયા, સ્વાર્થ ને હિંસાવાળીરે; દેવોની મન વાણી કાયા, ઉપકારાથી ભરેલી. સંતેા ૮ ધ્રુવો સહુનું સારૂં ઈચ્છે, રાક્ષસ ખરૂં ઇચ્છેરે; રાક્ષસ જ્યાં ત્યાં દાષા દેખે, દેવો ગુણને પ્રીછે. સતા ૯ ક્રયા દાન ક્રમવાળા દેવો, રાક્ષસ ઘાતક દુષ્ટારે; ચેાગાષ્ટક આરાધક દેવો, રાક્ષસ
યાગથી ભ્રષ્ટા. સંતે ૧૦ ધર્મમતિના વૈરીરે;
છાજે, સંતા. ૧૪
સાધુ સંતના વૈરી રાક્ષસ, આત્મધર્મના પૂર્ણ વિરાધી, સર્પની પેઠે ઝેરી. સતા ૧૧ દેવ ગુરૂ ને ધર્મના રાગી, ધર્મમતિના ધારીરે; આત્મતત્ત્વના રાગી પૂરા, ને સાત્વિક આહારી. સતા ૧૨ સત્ય પ્રમાણિક લેાકા દેવો, અમૃતવાણી ભાખેરે; અપ્રમાણિક રાક્ષસ દુષ્ટો, રગારગ જૂઠ્ઠું દાખે. સતા ૧૩ સાત્વિક ભક્તિ જ્ઞાન કર્મથી, માનવ દેવા રાજેરે; ભક્તિ જ્ઞાનને મંથી ભ્રષ્ટા, રાક્ષસ લેાકેા ઢગા ફ્િસાદી મની રાક્ષસ, માનવ રકતને દેવા છે સાચાના સાક્ષી, પરનાં આંસુ લૂસે. સતા. ૧૫ વિશ્વાસીના ઘાત કરેને, ગુણુ ઉપર અપકારીરે; પરના પ્રાણા હણુતા રાક્ષસ, પ્રપંચી નરને નારી. સતા. ૧૬ મનવાણી કાયા વ્યભિચારી, પૂરી જેની યારી; એવા રાક્ષસ સ ખંડમાં, લક્ષણથી લ્યેા ધારી. સ તા. ૧૭ પાપને પશ્ચાત્તાપ કરે નહીં, દેવાને સહારે; ધ યુદ્ધથી મહાધર્મ છે, એથી રાક્ષસ હારે. સતા. ૧૮
ચૂસેરે;
For Private And Personal Use Only
પ
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુર્ગણ વૃત્તિ છે રાક્ષસ, ધર્મગુણે છે દેવરે; પ્રગટ કરીને સદ્દગુણ સર્વે, દેવને રસ્તે લે. સને. ૧૯ ધર્મનાશ કરનારા રાક્ષસ, દેવો ધર્મને રક્ષેરે; અધર્મમાં રાક્ષસ છે રંગી, દેવ આતમ લક્ષ્ય. સંતે. ૨૦ ઉદાર આશય સદાચારથી, દેવે શુભ વ્યવહારીરે, બૂરા આશય દુરાચારથી, રાક્ષસ જગ અવતારી. સંતે. ૨૧ પાપી લેફ્સાવાળા રાક્ષસ, દેહચામરસરસિયારે, શુભ લેશ્યાવાળા છે દે, ચિદાનંદ ઉલ્લસિયા. સંતે. ર૨ રાગ દ્વેષાદિક છે રાક્ષસ, પ્રકૃતિના જાયારે; મન છે રાક્ષસ મેહ ભરેલું. તેના જગ પડછાયા. સં. ૨૩ દુષ્ટ કામ રાક્ષસની સંગે, પળ પણ સુખ નહિ શાંતિરે; જડમાં મુઝે છ ભારે, દેવને નહિ બ્રાન્તિ. સંતે. ૨૪ આતમ દેવને મેહ તે રાક્ષસ, બેનાં લક્ષણ જાણે રે; બેના તાબે રહે છે મનડું, ગુણ અવગુણ પ્રમાણે સંત. ૨૫ આતમ તાબે મન તે સ્વર્ગને, મુક્તિ દેવતા થાવુંરે, મેહના તાબે મન તે નર્ક જ, સમજુને સમજાવું. સંતે. ૨૬ મન કુરૂક્ષેત્રજ દેવ પાંડવ, રાક્ષસ કરવ લડતારે; કરવને સંહારી પાંડવ, આત્મરાજ્યને વરતા. સંતે. ૨૭ આતમ રામને મેહ તે રાવણ, બને મનમાં લડતારે, રાવણને સંહારી રામ જ, સમતા સીતા વરતા. સં. ૨૮ મેહ દૈત્યને જીતે તે જિન, આત્મવીર જયકારી રે; મેહ જીતવા જે અભ્યાસ, જૈને તે નરનારી. સંતે ૨૯ દેવને રાક્ષસભેદ વિચારી, આત્મગુણેને વરશે રે, બુદ્ધિસાગર પ્રભુ મહાવીર, આવિર્ભાવને ધરશે. સંતે. ૩૦
For Private And Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૦
स्वदेश.
( સંતો સત બતલાનારે મેંને મુજે ન જાના આ રાગ. ) સંતે સ્વદેશ પ્યારે, તેમાં પ્રેમે હાલે રે, સ્વદેશ આતમ અસંખ્યપ્રદેશી, અનંત ગુણ આધારરે; અનંત જ્યોતિ ઝળહળતી જ્યાં, અનુભવ આંખે ભાળે. સંતે. ૧ આધિ વ્યાધિ નહીં ઉપાધિ, જન્મ મૃત્યુ નહીં કયારે, મેહ મારીને મરજીવા થે, સંત સ્વદેશ પધારે. સંતે. ર સત્વ રજસ તમથી તે ન્યારે, અવિનાશી અકલંકી, પ્રતિપ્રદેશે અનંત આનંદ, નવીન રસથી રંગી. સંતે. ૩ કેવલ જ્ઞાનને ભાનુ સદા જ્યાં, અનંત તિ પ્રકાશેરે, કેવલ દર્શન શશી સદા જ્યાં, ગગને પૂર્ણ વિકાસે. સંતે. ૪ જડવાદી હી લોકોને, સ્વદેશ નહીં સમજાત રે; બાહિર દ્રષ્ટિ ભૂલેલાને, છતી આંખે ન જણાતે. સંતે. ૫ જડ દેશમાં મેહિલાઓ, પરદેશી કહેવાતા, પરદેશીઓ સર્વ ગુલામ, મરી મરી દુઃખ પાતા. સંતે. ૬ સત્વ રજને તમઃપ્રદેશ, પ્રકૃતિથી બનેલારે, તેમાં મમતા માયા ગે, બન્યા જીવ સહુ ઘહેલા. સંતે. ૭ પરદેશમાં જન્મ જરાને, મૃત્યુથી અવતારરે, આધિ વ્યાધિ ઘણી ઉપાધિ, અનંત દુઃખના ભારા. સંતે. ૮ પરદેશમાં ખુના મરકી, મેહે કાપંકાપારે; નામ રૂપના મેહ નિશામાં, અનેક દુ:ખ બળાપા સંતે. ૯ ઈન્દ્રિને મનના તાબે, જીવે તે પરદેશી, જડમાં સુખની ભ્રાંતિ યાવત્, તાવત્ લકે કલેશી. સંતે. ૧૦ વિષયેના આધીન જે લેકે, પરાધીન અનારે; બ્રહ્મરૂપને સ્વદેશ જેઓ, માને તેહ સાથે. સંતે. ૧૧ દેહાધ્યાસ ટળે નહીં યાવત્, તાવત્ નહીં સ્વદેશીરે; સ્વદેશમાંહિ પિતે રાજા. જેશો માંહી પ્રવેશી. સંતે. ૧૨
૧૨
.૨;
For Private And Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૧
જડદેશને સ્વદેશમાની, લેકે સ્વદેશ ભૂલ્યારે, ક્રોધમાન માયાને લોભે, અનંત દુઃખમાં ઝલ્યા. સં. ૧૩ હિંસા જૂઠને ચેર જારી, વૈરઝેર પરદેશે રે; તેમાં જાતાં દુઃખને પાશ, અંતે બહુ પસ્તાશે. સંતે. ૧૪ અહંવૃત્તિ પરદેશી માને, તેમાં નહીં પ્રવેશે રે; આત્મદેશમાં મનને રાખી, સત્યાનંદને લેશે. સંતે. ૧૫ મન વાણી કાયા પરદેશી, રાખે નહિ ત્યાં મમતારે; નિરાસક્તિએ કર્મયેગી થે, પામ સ્વદેશ સમતા. સં. ૧૬ જ્ઞાનગી થે સ્વદેશ વરશે, પછી ન કયારે મરશોરે; આત્માનંદે સદા વિહરશે, દેહ નહીં અવતરશે. સંતે. ૧૭ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિી વૈશ્યને શુદ્ધ જ, જાતિ લિંગ નહીં ભાતિરે; આતમ પૂર્ણાનંદે ખેલે, માયાની નહીં કાતી. સં. ૧૮ સંતે ગાવે સ્વદેશ ગાને, ઘરે સ્વદેશે પ્રીતિ રે, ધર્મેયુદ્ધથી સ્વદેશ પામે, રાખે સ્વદેશનીતિ. સં. ૧૯ અલખ અરૂપી સ્વદેશ નિર્મલ, અખંડ શાશ્વત તિરે, ધર્મભેદને ખેદ જરા નહીં, અનંત સુખ વિષ્ણતિ. સંતે. ૨૦ સ્વદેશમાંહી આવો તે, પામે આતમતિરે; સ્વદેશ દેખે મારાપરથી, ઉતરી મેહ પતી. સતે. ૨૧ દેહ ચામડી રાગ ન્યાથી, સ્વદેશ સત્ય પમારે; પરબ્રહ્મરસ સ્વાદ લહાથી ચામડી રસવિસરાત. સંતે. ૨૨ સ્વદેશ સુખની ઝાંખી પ્રગટી, સ્વદેશ અનુભવ આરે; ગુરૂકૃપાથી સ્વદેશ ભાન્ય, અનુભવ જ્ઞાને ભાવ્યો. સંતે ૨૩ સ્વદેશ આતમ ચિદાનંદમય, આપોઆપ પ્રકાશીરે. સર્વવાસના છેડે ઘટમાં, પ્રગટે સ્વયંવિલાસી. સંતે. ૨૪ મતામતીને વારંવાદા, છડી આતમ શોધોરે, ધ્યાન સમાધિ યોગે સાચે, પ્રગટે અનુભવ છે. સંત. ૨૫ પક્ષમાં મત દર્શન પળે, આદિ સહ તકરાર રે; તેમાં રાગદ્વેષ વિના સહુ, કરો સ્વદેશ વિહરે. સંતે. ૨૬
For Private And Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૨
નિર્વિકલ્પી સ્વદેશ આવે, સર્વવિક ટાળોરે, વિકલ્પ તાવત્ પરદેશી સહ, સ્વદેશ સુખમાં હાલે. સંતે. ર૭ અનંત પૂર્ણાનન્દ મહદય, અલખ દેશમાં વાસે રે; બુદ્ધિસાગર બ્રહ્મ સનાતન, આપોઆપ પ્રકાશે. સંતે. ૨૮
चतुर्वर्ण स्वरूप आत्मा.
આતમ પતે વર્ણ છે ચાર, જાણે નિશ્ચય ને વ્યવહાર આતમ ગુણ કર્મ છે વર્ણ, પિતાનું પિતાને શર્ણ. ટેક. આતમ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય જ, શુદ્ધ સ્વયં કહેવાય? પ્રકૃતિના ગુણ કર્મોથી, ઉપચારે સહાય. આતમ ૧ સવ રજસ ને તમેવૃત્તિથી, આતમ ભિન્ન સુહાય; કર્મથકો આતમ છે જ્યારે, કમાતીત ગણાય. આતમ ૨ પ્રકૃતિ ગુણ કર્મથી વર્ણ જ, કાપેલી નહિ નિત્ય. આત્મગુણેથી વર્ણજ ચારે, અરૂપ સત્ય પવિત્ર. આતમ ૩ ચારે વણે સ્વાધિકારે, વર્તે વર્ણને ધર્મ, આત્મધર્મ છે ચિદાનંદમય, રહે ન સમજે કર્મ. આતમ ૪ ચાર વર્ણમાં અલિપ્ત આતમ, કદિ નહિ અભડાય; નિશ્ચય એવું જાણી વર્તે, પ્રભુ હદિ પરખાય. આતમ ૫
વ્યવહારે જે વર્ણ ધર્મ તે, આતમને ન ગણાય; નિશ્ચયથી જ્ઞાનાનંદ સગુણ, સત્ય વર્ણ સમજાય. આતમ ૬ વર્ણ કલ્પનામાં જે મુંઝયા, સકામ નરને નાર; આત્મપ્રભુને તે શું ? પામે, પામે બહુ અવતાર. આતમ ૭ જ્ઞાન તે બ્રાહ્મણ, ચરણ તે ક્ષત્રિ, આનંદ વૈશ્યસ્વરૂપ; સેવા ગુણ તે શુદ્ધ કહીએ, સમજે વર્ણ અરૂપ. આતમ ૮ નિશ્ચય ગુણ જે જ્ઞાનાદિક તે, ચારે વર્ણ પમાય; પિંડ અને બ્રહ્માંડવિષે તે, આત્મસ્વરૂપ સદાય. આતમ ૯૦
For Private And Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૩
વેદાગમમાં ચાર વર્ણ છે, બાહ્યાાંતર નિર્ધાર; આત્માને પ્રકૃતિભેદે, સમજે નર ને નાર. આતમ ૧૦ નિશ્ચયને વ્યવહારે જાણે, જન્મથકી નહિ જાતિ; ગાડરિયા પ્રવાહે વર્તે, મળે નહિ સુખ શાત. આતમ ૧૧ લોક મળે ત્યાં લોકાચાર છે, સન્ત ત્યાં સન્તાચાર; આત્મજ્ઞાનમાં એકાકાર જ, જ્ઞાનથી સુખ અપાર. આતમ ૧૨ અનંત જ્ઞાનાદિગુણવર્ણ, આતમની છે જાણું, બુદ્ધિસાગર આત્મવર્ણમાં, અનંત આનંદ માન. આતમ ૧૩
असंख्यप्रदेश खंडरूपआत्मविश्व.
અમારું આતમવિશ્વ અખંડ, જેમાં અસંખ્ય પ્રદેશે ખંડ, જેમાં થાય કદિ નહિ બંડ, જેમાં ક્લેશ ન ભીતિ દંડ. આત્મવિશ્વના અસંખ્ય પ્રદેશ, ખંડો નહિ વિણસાય; પ્રતિપ્રદેશે જ્ઞાનાનન્દ છે, શાશ્વત પૂર્ણ સહાય. અમારૂં ૧ આત્મવિશ્વમાં કોલક જ, સહુ બ્રહ્માંડ સમાય; અસ્તિ નાસ્તિ સહુ ધર્મ અનંતા, ગુણપર્યવ ઉદ્યસાય. અમારું ૨ આત્મવિશ્વમાં જૈન ધર્મ છે, જેન ને જિન તે સર્વ સર્વનાથી આત્મવિશ્વને, જાણું તાં નહિ ગર્વ. અમારું ૩ આત્મવિશ્વમાં જન્મ મરણ નહિ, સર્વ કર્મ નહિ હોય; અનંત નૂરથી શોભે સારૂં, સ્વયં સ્વયંને જેય. અમારું ૪ અસંખ્ય પ્રદેશ ખંડ નિર્મળ, અનંત ગુણ આધાર; સત્ત્વ રજસ ને તમથી જૂદા, નહિ પુલ આકાર. અમારું ૫ આદારિક કાર્મણ ને તેજસ, વૈક્રિયદેહથી ભિન્ન આહારકથી ભિન્ન અરૂપી, સ્વયં સ્વયંમાં લીન. અમારું ૬. પરબ્રા મહાવીર પ્રભુજી, શુદ્ધાતમ મહારાજ; આત્મવિશ્વ તીર્થકર જિનવર, પરમેશ્વર સામ્રાજ્ય અમારું ૭
For Private And Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૪
આત્મવિશ્વમાં સર્વે સરખા, ઉચ્ચ નીચ નહિ ભેદ, કર્મપ્રકૃત્તિ હાય નહિં જ્યાં, દુઃખ ન ભીતિ ખેદ. અમારૂં ૮ અનેક સ્વર્ગથી મેટું નિત્ય જ, આત્મવિશ્વ સુખધામ; ચિદાનંદમય નિરાકાર સત, જ્યાં નહિ રૂપ ને નામ. અમારૂં ૯ આત્મવિશ્વમાં રહેવું તે, સ્વતંત્રતા જ્યાં બેશ; નામરૂપ જડ વિશ્વમાં મુઝે, પગ પગ ક્ષણ ક્ષણ કલેશ. અમારૂં ૧૦ બાહ્મવિશ્વમાં કદિ ન શાંતિ, સર્વ જીવે દુઃખ પાય; સ્વપસમું આ બાહ્યવિશ્વ છે, ભ્રાંતિથી દુ:ખ થાય. અમારૂં ૧૧ આત્મવિશ્વ છે દિલમાં દેખે, આત્મ પ્રભુ મહારાજ આત્મવિશ્વમાં પેઠા તેનાં, સિદ્ધયાં સઘળાં કાજ. અમારૂં ૧૨ આત્મવિશ્વમાં અનંત જ્યોતિ, દષ્ટા આપ આપ; બુદ્ધિસાગર આત્મરાજ્યમાં કે નહિ બેટે બાપ. અમારૂં ૧૩
भारतदेश.
અમારો આતમ ભારત દેશ, તેમાં પૂર્ણનન્દ હમેશ; જ્ઞાનની ગંગા સમતા યમુના, નિર્મલ વહે સદાય. બ્રહ્મજ્ઞાનની બ્રહ્મપુત્રા શુભ, શાંતિ સિધુ વહાય. અમારે ૧ શુદ્ધોપગી સરસ્વતી શુભ, વહેતી આર્યપ્રદેશ, શુભ વૃત્તિરૂપ અનેક નદીઓ, ટાળે તન મનશ. અમારે ૨ સેવારૂપ છે દક્ષિણ નીચે, પગ લંકા સુખકાર; શીર્ષ વિચારેને હિમાલય, શિવ કૈલાસ છે ધાર. અમારે ૩ તુર્યાવસ્થા તિબેટ શેભે, કાશ્મીર સામ્ય સ્વભાવ; શુદ્ધભાવ સિદ્ધાચલ પર્વત, ઉગ્રતા આબુ ભાવ. અમારે જ સત્ય પરાક્રમ છે પંજાબ જ, સિધુ શૈર્ય સ્વભાવ; કઠિન તપ તે કચ્છ દેશ છે, સૌરાષ્ટ્ર જ શુભ દાવ. અમારા ૫
For Private And Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૫
અહિંસક ગુણ ગુર્જર દેશ જ, મારવાડ શુભ માન; માલવ મૃદુતા વિદ્યાદી, બંગ પ્રભુ ગુણગાન. અમારે ૬ કાશી અયોધ્યા ભક્તિ ઉપાસન, પ્રભુવિવેક વિહાર સત્ય વિચાર જ વરાડ જાણે, દક્ષિણ ધર્માચાર. અમારો ૭ ધર્મ કુશલતા કર્ણાટક છે, દ્રાવિડ ઉત્તમ જ્ઞાન; મહારાષ્ટ્ર છે આત્મમહત્તા, ધારવાડ પ્રભુતાન. અમારે ૮ સંત વૃક્ષ ડગલે ડગલે, અસંખ્ય દિવ્ય પ્રદેશ, ત્રણ દિશાએ વિદ્યાસાગર, જલ સ્થલ શુભ પ્રવેશ. અમારે ૯ પુણ્યકર્મ છે અનેક તીર્થો, પિંડે તે બ્રહ્માંડ પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુ રવિ, ઉગે નૂર અસમાન. અમારો ૧૦ શ્રદ્ધા આરબ દેશ મઝાને, પ્રીતિ તેજ ઈરાન, તુર્કસ્થાન છે તત્ત્વ પ્રતીતિ, બળ અફઘાનીસ્તાન. અમારે ૧૧ એવા અસંખ્ય પ્રદેશ રૂડે, સર્વ દેશ શિરદાર; આત્મદેશ ભારતમાં જન્મે, ધન્ય ધન્ય અવતાર. અમારે ૧૨ ક્ષમાં પૃથ્વી શાંતિ જલ મનડું, વાયુ અગ્નિ જ જ્ઞાન; આનંદ નભ એ પંચભૂતનું, વિલસે રૂડું તાન. અમારો ૧૩ આતમ ભારત આર્યદેશમાં, દેશે સર્વે સમાય; ગુણ પર્યાયે સર્વે ધર્મો, ઉત્પત્તિ વ્યય પાય. અમારે ૧૪ નામ રૂપને મેહ તજીને, ઐક્ય ધરે ગુણ તાન, બુદ્ધિસાગર ચિદાનંદમય, આર્ય દેશ મસ્તાન. અમારે ૧૫
परतंत्रता.
જેઓ ગુરૂઆજ્ઞા પરતંત્ર, તેઓ બને ખરા સ્વતંત્ર. માતપિતા ગુરૂ જ્ઞાની સંતે, તેઓની શુભ શીખ; માનતાં આજ્ઞાએ રહેતાં, સ્વાધીનતાની દીખ. જેઓ ૧
For Private And Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૨૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અજ્ઞાનીને જ્ઞાની આજ્ઞા, માનતાં સુખ થાય;
દૂર જવાય. જેએ.
સ્વચ્છંદતાથી કરવાદી, સત્યથી આત્મરાજ્ય આદિ રાજ્યની, પ્રાપ્તિ માટે સત્ય; પરતંત્રતા પ્રથમ ભલી છે, સાપેક્ષા શુષ્કૃત્ય. જે. પરતંત્રતા નાશ;
સંકેત. જેએ.
પ્રભુ ગુરૂની આજ્ઞા વહેતાં, માહતણી જે સ્વતંત્રતા ત્યાં, પરતંત્રતા ખાસ. જે. પરતંત્રતા સહુથી સારી, આત્મશક્તિા હેત; પરતંત્રતામાંહી વસે છે, સ્વતંત્રતા પરતંત્રતા સારી ખેાટી, સાપેક્ષાએ જોય; પ્રકૃતિની પરતંત્રતા જ્યાં, ત્યાં દુ:ખકર સાય, જેએ. ૬ પ્રકૃતિ અવલમ્બી લેાકેા, સ્વતંત્રતાને પાય; જ્ઞાનીઓને પ્રકૃતિ પણુ, સ્વતંત્રતા હિત થાય. જેએ.
ઇન્દ્રચક્રી અવતાર; જાણા નર ને નાર. જે.
z
3
For Private And Personal Use Only
૪
૫
e
પ્રકૃતિમાં રચ્યા પચેલા, પરતંત્ર ને મડદા જેવા, પરાધીનતા દુઃખની ક્યારી, વતાં છે નર્ક; સ્વાધીનતા છે સુખની કયારી, જીવંતાં છે સ્વ. જેએ. વિષયવાસના આદિથી જ્યાં, પરાધીનતા હાય; આશા તૃષ્ણા ચેાગે સ્વપ્ન, શાંતિ સુખ ન જોય. જે. ૧૦
નામ રૂપના માહી લેાકેા, પરતંત્ર જગદાસ; હાય શહેનશાહ તે પણ દુ:ખી, આશાભ્યાસ ઉદાસ. જે. ૧૧ સ્વતંત્ર સતા આત્મજ્ઞાની, નિર્મોહી નરનાર;
સ્વાધીનતાના નામે માહી, સ્વચ્છ ંદતા ચરનાર. જે. ૧૨ સ્વતંત્ર મુકત જ આત્મજ્ઞાનીએ, આત્માનંદી થાય; બુદ્ધિસાગર મહાવીર ભક્તા, સ્વાધીન સત્ય સુહાય. જે. ૧૩
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૨૭
स्वतंत्रता.
દાસ. જેએ
જેઓ સ્વતંત્ર નહિ નરનાર, તે મૂવાં જીવતાં ધાર, સ્વતંત્રતા વણુ જને ગુલામ, થાય દાસના દાસ; પશુના કરતાં હલકુ જીવન, પામે છે ધિક્કાર. જેએ પશુની પેઠે સંજ્ઞાએથી, જેઆના અવતાર; દેશી મને સાદિકમાં, સ્વાધીનતા જયકાર. જેઓ ૨ રાજ્ય થકી જ્યાં સ્વતંત્રતા નહિ, ત્યાં નહિ સુખ સંચાર; પડે કાયદા ઘણા જ્યાં ખ઼રા, વધે અશક્તિભાર, જે લેાકેાને મરવામાં ભીતિ, વિષય ભેાગની બ્યાસ; શૂરાતનને આત્મભાગ નહિ, ત્યાં પ્રગટે છે ઇન્દ્રિયેાપર કામ નહીને, કુસંપી સ્વાધીનતા માટે નહિ જીવે, તે નિર્મલ સ્વાધીનતા માટે જે મરતા, ત્યાગી દેહુના રાગ, સ્વાધીનતા તે જગમાં પામે, આસક્તિના ત્યાગ. જેએ દ્રવ્યભાવથી સ્વતંત્ર લેાકેા, કરતા આત્મિકરાજ્ય; સર્વવિશ્વમાં રાજ્ય કરતે, પામે સુખ સામ્રાજ્ય. જેઓ જૂઠું સ્વાથી જીવન ત્યાગે, પરમાર્થે જીવત; આત્મજ્ઞાનથી તમમાં સુખ, ન્યાયનીતિના માહ્મણેાગથી, પરાધીનતા પર આશાએ જીવન ત્યાં દુઃખ, ધરા આત્મ વિશ્વાસ. જેએ
પામી જીવે સત. જેએ
નાશ;
સ્વાધીનતા
સત્ય પ્રમાણિક જીવન ચેગે, અનેક લેાકેાના ભાગેાથી,
વતન્ત્રતા
કરી ગુલામી હાજી હાજી, વશયર પર
પરાધીનતા, રસ પડે નહિ થાય ન ધાર્યું, સ્વાધીનતાના નાશ ત્યાં નક્કી,
જે
જગ
બેડીમાંહિ અન્વેચ્છાથી
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
નરનાર;
મરનાર. જે
૧
૩
૪
છ
.
પ્રગટાય;
સાહાય. જેઓ ૧૦
જીવત;
પડત. જેઓ ૧૧
જીવાય; મરવુ સુખકર થાય. જેએ ૧૨
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૨૯
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુરાધીનતા
જાય;
આત્માદિક શક્તિયે પામે, દુષ્ટાસુરના કરે પરાભવ, સ્વતંત્રતા સાહાય. જે ૧૩ સ્વતંત્ર નહિ આચાર વિચારા, ધર્મ કર્મ પરતંત્ર;
અને ગુલામી કારમી નીતિ, ત્યાં નહિ પ્રગટે સંત. જેઆ ૧૪ સ્વત ંત્રતાથી સ્વર્ગ મુક્તિ છે, પરાધીનતા ન; જડથી સુખની આશાયેગે, લેાકેા
દુઃખે
ગ. જે ૫
સુખી
ક્રુષ્ટ જનાના રહેા ન તાગે, કરશેા મહાદિ શત્રુ ક્ષય કરતાં, સ્વત ંત્રતા ચિદાનનૢ પામ્યા વધુ ઈન્દ્રો, ચક્રવતી આત્મજ્ઞાન પામેલા સંતા, સદા પરમાતમમાં મગ્ન થએલાં, સ્વતંત્ર નરને નાર; સર્વવિશ્વપર તે સુખિયા, સત્ય રાજ્ય કરનાર. આ ૧૮ માહ્ય લક્ષ્મી સત્તાદિ ચેાગે, સુખિયાં નહિં નરનાર; જડ વસ્તુ સંબધે સુખ તે, દુ:ખ જ નિશ્ચય ધાર. જેઓ ૧૯ દયાદાન ક્રમથી સ્વાધીનતા, પવિત્ર વર્તન ચેગ; અરસપરસમાં સહાય અપાતી, સ્વતંત્ર સુખ આલેાક. જે ૨૦ પરવશતાએ દુઃખ સત્તા છે, આત્મવશે સુખ હાય; જડની મમતા ત્યાગ કર્યોથી, દુ:ખ ન સ્વર્ગ જોય. જેએ ૨૧
દુષ્ટા ક્રૂ; સુખપૂર. જે ૧૬ પરત ત્ર;
સ્વતંત્ર. જેઓ ૧૭
સાત્વિક સ્વત ંત્રતા પ્રગટાવેા, બ્રહ્મચર્ય ધરી બેશ;
યુદ્ધો પ્રગટે કલેશ. જેઓ ૨૨ વ્યભિચારને દ્વેષ; સ્વાધીનતા એશ. જેએ ૨૩ ટતા કામ વિકાર;
પ્રાપ્તિ જયકાર. જેએ ૨૪
જડ મમતાએ મારામારી, હિંસા જૂઠને ચારી જ્યાં નહિ, ક્રોધ કપટને માન ન લાલચ, ત્યાં આત્મિક અલ ત્યાં સ્વાધીનતા છે, આત્મરાજ્ય પ્રગટે ત્યાં પૂરૂ, પ્રભુ કરે ગુલામા અન્યજનાને, તેડુ ગુલામા થાય; જેવી કરણી તેવું પામેા, એવા ઈશ્વર ન્યાય. જેએ ૨૫ વિષય ભાગના સ્વાથી આ જ્યાં, પાપા ખૂમ કરાય; દેશકેામ સંઘાદિકમાં ત્યાં, ભીતિ દુઃખ ઉભરાય. જેઓ ૨૬
For Private And Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૯
સ્વતંત્રતા સહુ ઈચ્છ, સહુને સુખની ચાહ સ્વાધીનતા સહુને છે હાલી, પરાધીનતા દાહ. જેઓ ૨૭ જ્ઞાન ભક્તિથી જ્ઞાની ભકતે, સ્વતંત્રતા વરનાર; આત્મજ્ઞાન વણ બાહિર રાજ્ય, શાંતિ નહીં તલભાર. જે ૨૮ મનવશ કરતાં આત્મરાજ્ય છે, આનંદ અપરંપાર; સર્વ કષાયે હણતાં શાંતિ, પ્રભુતા છે નિર્ધાર. જેઓ ૨૯ કર્મપ્રકૃતિને સુખ દુઃખ, તેમાં જે સમભાવ; પ્રગટે ત્યારે આત્મરાજ્ય છે, ધ્યાન સમાધિ દાવ. જેઓ ૩૦ વિષયવાસના નામવાસના, લોકવાસના દૂર શાસ્ત્રવાસના ટળતાં સાચું, પ્રગટે આનંદપૂર. જેઓ ૩૧ સ્વતંત્રતા બત્રીશી ગાઈ વિદ્યાપુરમાં બેશ; બુદ્ધિસાગર સ્વતંત્ર પિોતે, પાયે આતમદેશ, જેઓ સ્વતંત્ર છે નરનાર, તેઓ ધન્ય ધન્ય જયકાર. જેઓ ૩૨
વાક્ય,
સંતે સ્વરાજ્ય પારે, પૂણનન્દ જામેરે; કામ ક્રોધ મત્સરને જીતે, માન લેભને મારો રે; માયા જીતે આત્મજ્ઞાનથી, શત્રુથી નહિ હારે– સં. ૧ મહાદિક શત્રુઓ મારે, દુખાસક્તિવારે; પ્રત્યાહારથી પ્રેમ લગાવે, સ્વાશ્રયભાવને ધારે.–સં. ૨ ષચક્રોમાં ધરી ધારણા, ધ્યાન સમાધિ પારે; આતમ તે પરમાતમ પોતે, ગગન ગઢે ચઢી જાવો–સ. ૩ ઈન્દ્રિયોને જીતે જ્ઞાને, મનને વશમાં રાખે રે, વિષયોના નહિ અને ગુલામે, શુદ્ધતમ રસ ચા –સંતે. ૪
For Private And Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૦
૯
આત્મવશી નહિ જેનું મનડુ, સ્વરાજ્ય તે શું પામેરું; કરે ન કામતણી કુોની, ઠરે ન તે નિજ ઠામે,—સતા, પ કરા ન હિંસા પ્રાણીઓની, નિશદિન સાચું ભાખારે; વ્યભિચારની વૃત્તિ સઘળી, જ્ઞાને મારી નાખા.—સંતા, ફ્ શત્રુને વિશ્વાસ કરો નહિ, જેણે દુઃખા દીધાંરે; વિષયાનંદની લાલચ કરતાં, આત્મરાજ્ય નહિ સિદ્ધયાં.--સંતા. આત્મખુદામાં પૂર્ણ મસ્ત ચૈ, મન શયતાનને મારારે; મનમાં પ્રગટ્યા શત્રુઓને, ગુણુ શસ્ત્ર સહારા.—સતા. નામરૂપની મહામેાહિની, પ્રકૃતિ મડ઼ામાયારે; અજબ ખેલ છે સમજી તેના, કદિ ન ા પડછાયા.—સંતા. સર્વ દશ્યમાં શુભ અશુભની, બુદ્ધિ કરી ન ક્યારેરે; મેહુરાજનું સૈન્ય ભગાડા, સ્વદેશ લેશે ત્યારે.—સતા. ૧૦ સ્વદેશ આતમ જીતેા સતા, જીતી જૈના થાશેરે; દુÖલ કાયરનું નહિ કામજ, ભૂલ પડે પસ્તાશેા.સંતા. ૧૧ પ્રભુ પ્રાર્થના પશ્ચાત્તાપે, નવીન ખળ પ્રગટાવે રે, ઐયશક્તિ ઉત્સાહે લડતાં, અમર બની સુખ પાવા. સંતા. ૧૨ દુષ્ટ શત્રુની દયા ન કરશેા, મેાજશાખને ત્યાગેારે; આત્મપ્રદેશામાં મન રાખી, આત્મદેશથી ન્યારા દુગુ ણુ, ભક્તિયેાગના ચઢી શિખરપર, બ્રહ્મ અમીરસ પીવા પ્રેમૈ, આત્મસન્યને સંતા ઘટમાં, અની મરણિયા માઁ સતા,
આત્માપયેગે જાગેા.—સતા. ૧૩ શત્રુએ સંહાર રે; વિજયી વાદ્ય વગાડા.સતા, ૪ અનહદ લેરી વગાડેરે; સાવધ થેને જગાડા.—સંતા. ૧૫ પ્રભુનાં ગીત ગાવારે; મરજીવા થૈ મુક્તિ પામેા, પગ પાછા ન હઠાવા.—સંતા. ૧૬
દેખે જ્ઞાન તમાસા,——સતા. ૧૭
શત્રુના દાવા સહુ જાણેા, ફા ન યુદ્ધથી પાછારે; દેહભાવથી મર્યા સંત જે, દેહભાવથી મરીને જેએ, આત્મજ્ઞાનથી જીવેરે; તેવા સંતે શૂરા પૂરા, આનંદરસને પીવે.—સંતા. ૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૧
દાવપેચથી દુશ્મન મારે, લેશ ન વાર લગાડેરે; ગાફલ જૈને ગર્વ કરે નહિ, રૂડે દેખે દહાડે–સતો. ૯ સર્વ જીવોને આતમસરખા, માની ન્નતિ કરશે, આત્મરાજ્ય સામ્રાજ્ય લહીને, ફક્કડ ચૅને ફરશે.–સ. ૨૦ આત્મરાજ્યમાં સુખ નિર્ભયતા, જન્મમરણ નહિયારે; સમયે સમયે સુખ અનંતું, મરે ન કે નિજ મારે–સંતે. ૨૧ આધિઉપાધિ વ્યાધિનહિ જ્યાં, અનંત આતમજ્યતિરે; સર્વ સરીખા શુદ્ધાત્માઓ, જેવાં નિર્મળ મોતિ–સતે ૨૨ લાખ ચોરાશી છવ નિના, ફેરાનું નહિ ફરવુંરે, ચિદાનંદરૂપે નિત્ય રહેવું, કોને નહિ કરગરવું–સં. ૨૬ બાહિરૂ વિશ્વરાજ્ય ક્ષણિક છે, સ્વાર્થ અશાંતિવાળારે, પગલે પગલે ભીતિ દુખડાં, ખુનામરકીથી કાળાં–સંતે. ૨૪ અવિશ્વાસી બાહ્યરાજ્ય છે, દેહ ઈદ્રિયે મુંઝેર; નામ રૂપને મોહ ટળ્યાથી, આત્મરાજ્ય ઘટ સૂજે–સેતે. ૨૫ જેને તન મન ઉપર કાબુ, વૃત્તિ વશ જેનેરે; સાત્વિક ભક્તિ જ્ઞાનને પામ્ય, આત્મરાજ્ય છે તેને–સંતે. ૨૬ સાત્વિકવિકલ્પ રાજ્યથી માટે, શુદ્ધતમસામ્રાજયેરે, રહીયા તે પરબ્રહ્મ બનીને, સર્વ લોકપર ગાજે –સંત. ૨૭ આત્મદેશનું રાજ્ય મઝાનું જ્ઞાનીને નહિ છાનું રે; જડનું રાજ્ય છે જ ટકાનું, ભ્રાંતિમય મમતાનું-સતે. ૨૮ આત્મરાજ્યને પામે સંતે, અજર અમર સુખકારી; બુદ્ધિસાગર આત્મરાજ્યને, થયે પ્રભુ જયકારી–સ. ૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૨
आस्तिक.
આસ્તિક તેહ ગણાતારે, પ્રભુના જેએા જ્ઞાતારે; આતમ કર્મની શ્રદ્ધા ધારે, પુનર્જન્મ વિશ્વાસીરે, નવતોની શ્રદ્ધા રાખે, વર્તે ગુણ પ્રકાશી. આસ્તિક ૧ સત્યાચાર વિચારે વર્તે, રાગદ્વેષ હઠાવે; સાધુસંત સેવામાં પૂરા, દુર્ગણપંથ ન જાવે. આસ્તિક ૨ અતિથિની સેવા શુભ ધારે, કામ ક્રોધને વારે; માતા પિતા ગુરૂ સેવા ભક્તિ, કરતા જન્મ સુધારે. આસ્તિક ૩ પાપકર્મથી દૂર રહેતા, પુણ્ય કર્મને કરતારે, પરોપકારી કર્મો કરતા, નિષ્કામે ગુણ ધરતા. આસ્તિક ૪ ઉપકારીના ઉપકારને, પ્રાણ જતાં નહીં ભૂલે રે; લક્ષમી સત્તા વિદ્યા બળથી, ફેગટ મન નહિ ફૂલે. આસ્તિક પ આતમ કર્મને બેન સંયેગ, કર્મ કરે વ્યવહારે; કર્મ નાશના ઉપાયે છે, મેક્ષ ખરે ગુણ ધારે. આસ્તિક ૬ આત્મા ષકારકમય જાણે, નિશ્ચયને વ્યવહારે; ધરે ન આસકિત વિષયમાં, જીવે પરઉપકારે. આસ્તિક ૭ સત્ય વદે ને સત્ય કરે છે, પ્રામાણિકતા ધારે; સ્વાધિકારે કર્તવ્યને, કરતે ફર્જ ન હારે. આસ્તિક. ૮ ગુરૂની સેવા ભક્તિમાટે, સર્વ સમર્પણ કરતે રે, દયા ક્ષમા આર્જવ નીતિએ, આર્યપણાને વરતે. આસ્તિક ૯ સર્વનોની સાપેક્ષાએ ધર્મ ભેદને ટાળે, યેગ જ્ઞાનને ભક્તિ એગથી, આતમને અજુવાળે. આસ્તિક ૧૦ પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુમાં, પૂર્ણ પ્રેમને ધારે; ગુરૂ આજ્ઞાએ જીવન ગાળે, આતમમાં મન વાળે. આસ્તિક ૧૧ દેશ સંઘ રાજ્યાદિક સેવા કરતે સ્વાધિકારે; ગૃહી ત્યાગીને ધર્મ બજાવે, બેલ્યાં વચન પાળે આસ્તિક ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૩ નામ રૂપના દેહને મારે, સંતેષે મન વાળે, દયા દાન દમ ધારે સંયમ, દુષ્ટ વાસના ટાળે. આસ્તિક ૧૩ સતસંગતને વ્યસની પૂરે, દુષ્ટની સંગ નીવારે, મન વાણી કાયા કેળવતે, ધ્યાન સમાધિ ધારે. આસ્તિક ૧૪ બ્રહ્મચર્ય પાળે પ્રેમ, પવિત્ર મન તન રાખેરે, આત્માનુભવ એગે સાચા, આનંદ રસને ચાખે. આસ્તિક. ૧૫ સર્વકષાયે હણત જ્ઞાને, સમ્યક્ત્વાદિક ધારીરે, બુદ્ધિસાગરગુરૂદેવના, ભક્તોની બલિહારી. આસ્તિક ૧૬
नास्तिक.
નાસ્તિક તેહ ગણાતારે, પ્રભુને ભૂલી જાતારે; આભવ પરભવ ધર્મ ન માને, આતમ તત્ત્વ ન જાણેરે, આતમનું અસ્તિત્વ ન માને, રહ્યો પ્રથમ ગુણ સ્થાને—નાસ્તિક. ૧ પરમાતમની ધરે ન શ્રદ્ધા, મિથ્યાહેમે ધારે, નવતની ધરે ન શ્રદ્ધા, તેહ તરે શું? તારે.—નાસ્તિક. ૨ હિંસા કરતો જૂઠું બેલે, કરે ચેરી વ્યભિચારી જૂઠી સાક્ષીઓને પૂરે, લેભ પાપ દિલ ભારી-નાસ્તિક. ૩ ધર્મ નીતિની ધરે ન શ્રદ્ધા, જડ ભેગે સુખ માને; પુણ્ય પાપને હંબક સમજે, ચઢે ન શિવ સંપાને-નાસ્તિક. ૪ વિશ્વાસીનું ગળું ફેંસો, શરણાગતને મારે; વિષય સુખમાં રાયા માયા, બની ગુલામે ભારે.—નાસ્તિક. ૫ જડમાં સુખવાદિયે પૂરા, ઈન્દ્રિયેના દાસેરે; નામરૂપ મેહે મુંઝાણા, મુક્તિ જ ગણે તમાસ-નાસ્તિક. ૬ પંચભૂતને આતમ માને, દેહાદિકને મારે, સત્ય પ્રભુનું રૂપ ન જાણે, રહે પાપનેફાને—નાસ્તિક. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૪ દુણેમાં ફસી રહ્યા જે, સગુણથી જે આઘારે, દારૂ આદિ વ્યસનીએ જે, જેવા વરૂને ડાઘા-નાસ્તિક. ૮ હરામનું ખાવામાં પૂરા, દેવગુરૂને નિદે, રાગને દ્વેષે રહેતા રાચી, પડતા મિથ્યા ફદે નાસ્તિક. ૯ ધર્મશાસ્ત્રની ધરે ન શ્રદ્ધા, ગુરૂથી આઘા નાસેરે આત્મિક સુખની હાયન શ્રદ્ધા, રહેન પ્રભુ વિશ્વાસે–નાસ્તિક. ૧૦ ધર્મને ઘાલે પાતાળે જે, પાપને આગળ કરતારે; સત્યને હણતા અસત્ય પશે, દુષ્ટ બુદ્ધિને ધરતા-નાસ્તિક. ૧૧ સાધુ સંતને ધિક્કારે જે, દુષ્ટાચારને ધારે, ખાવું પીવું મોજ મઝામાં, માનવ ભવને હારે.—નાસ્તિક. ૧૨ પાપીયરે પશુઓ મારે, ક્રોધે છે મારે, દુષ્ટ વિચારે દુષ્ટાચારે, ધરતે પાપ પ્રચાર–નાસ્તિક. ૧૩ નાસ્તિક લોકે જડવાદીઓ, મિથ્યાત્વી સંગવારે રે, બુદ્ધિસાગર આસ્તિક સંગત, કરતાં સુખ નિર્ધારે-નાસ્તિક. ૧૪
खरा ओ संत भक्तो छ.
દયા ને સત્યમય જીવન, વિવેકી જ્ઞાની ને પ્રેમી; પ્રભુમય જીવન જીવે, ખરા એ સંત ભક્તો છે. ૧ અહંતા નહિ નથી મમતા, છને આત્મવત્ દેખે; કર્યું સ્વાર્પણ પ્રભુને સહુ, ખરા એ સંત ભક્તો છે. કરે ઉપકારનાં કર્મો, ગણે ઉપગી સહુ ધર્મો અહંતાધ્યાસ નહિ જગમાં, ખરા એ સંત ભક્તો છે. ૩ વિકારીવૃત્તિ બાળી, પ્રભુતાને રહે જ્ઞાને; જણાવે સત્યને સાને, ખરા એ સંત ભક્તો છે. ૪ જીવોને સત્ય સમજાવે, પ્રભુરૂપ આત્મને ભાવે; હઠાવે મહિને દાવે, ખરા એ સંત ભક્તો છે. * ૫
For Private And Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૫
પ્રભુમય દેખતા સર્વે, જીને બ્રહાસત્તાથી; અહે એવા સકલપંડે, ખરા એ સંત ભકત છે. નિડર ન્યાયી ખરા ટેકી, ખરી સાદાઈમાં રહેતા; સરલ સ્વાતંત્ર્યતાધારક, ખરા એ સંત ભક્ત છે. ૭ હઠ ના સત્યથી પાછા, ગણે નહિ મૃત્યુભય ક્યારે મરે પણ સત્ય ના ચકે, ખરા એ સંત ભકત છે, ૮ કરે પરમાર્થ માટે સહુ, કદી ના મુંઝતા મહે શુભાશુભભાવથી ન્યાર, ખરા એ સંત ભક્ત છે. રહે મધ્યસ્થ મરજીવા, પ્રભુ સમ સંતને પૂજે; બન્યા જે સંતના પ્રેમી, ખરા એ સંત ભકતે છે. ૧૦ પ્રભુ જેના દિલે વસિયા, પ્રભુ કીધો પ્રકટ આતમ, બહિર અંતર પ્રભુમય જે, ખરા એ સંત ભક્ત છે. ૧૧ રહે છાના નહિ ભક્ત, મર્યા જે મહવૃત્તિથી
જીવંતા બ્રહ્મમયભાવે, ખરા એ સંત ભક્ત છે. બન્યા જે સંત ભકતે તે, પરીક્ષે સંત ભક્તને, થયા અલમસ્ત આનંદી, ખરા એ સંત ભક્ત છે. ૧૩ અભિપ્રાયે ન જે મુઝે, શુભાશુભ નહિ રહ્યું જગમાં; બુદ્ધયધિ સંત સાચા છે, પ્રભુ પ્રગટ્યા રગેરગમાં. ૧૪
પવિત્ર
(કવ્વાલી.) હદય તેનું પવિત્ર જ છે, પવિત્ર જ તે ખરેખર છે; પવિત્ર જ સંત સાધુઓ, જલે નહિ ન્હાય લ્હોયે તે. વદે જૂઠું કરે હિંસા, કરે જલ સ્નાન હૈયે શું? પડે ગંગાવિષે તે શું? ટળે નહીં પાણીથી પાપ.
૧
૨
For Private And Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૬
મત્સ્યા,
પરંતુ મુક્ત નહિ થાતાં; તથા સમતા સમાધિથી.
અરે જે લેાભથી ધાતા, કરે વિશ્વાસીઓની તે, ઠગે જે લેાકને સ્વાર્થે, કરે જલસ્તાન ક્યાં ? ચાખા, ટળ્યા વધુ દોષની ષ્ટિ, પવિત્ર જ કે નથી થાતા; પ્રમાણિક જન પવિત્ર જ છે, કથે વેઢાગમા ગ્રન્થા. શુચિ બ્રહ્મચારિયા સતા, હૃદયમાં જે પ્રભુ ધારે; કરે નિષ્કામથી કર્મા, પ્રતિજ્ઞા નહીં હારે. નદી સરમાં વસે પવિત્રાઈ થતી જ્ઞાને, પવિત્ર જ વીર જપનારા, કપટ ત્યાગી ખરા રાગી; યાગંગા વહે જેના, હૃદયમાં તે શુચિ સા. નહીં અભડાય સજ્જૈનો, ખરેખર અગ્નિના જેવા; સરલતા વાયુ ધરનારા, અનુભવ સ્નાન કરનારા. અરે તાકાદ શી ? જડની, અહેા જે દલ અભડાવે; અનતી આત્મની શક્તિ, નહીં અભડાય કેાથી તે. કદી અભડાય નહિ આતમ, પવિત્ર જ દેહ ના થાવે; સ્વભાવેા એના જૂઠ્ઠા, નહીં ત્યાં સુતા અરે જે દુશે. ધરતા, પવિત્ર જ નહિં અહા તે; ગુણાને જે ધરે તે, પવિત્ર જ છે વિના સ્નાને. નહીં જે આત્મજ્ઞાનીઓ, જનાઈને ધરે તા શું ? મન્યા જે આત્મજ્ઞાનીઓ, જનાઈ ના ધરે તો શું ? વ્યભિચાર જ અને ચારી, તજી જે નીતિથી વર્તે. અહા તેવા પ્રભુ ભકતા, પવિત્રાત્મા સદા જ્યાં ત્યાં. સકલ તીર્થાતાં સ્નાન, સમાતાં ચિત્તશુદ્ધિમાં; સમાત્માદેહના સ્પર્શ, પવિત્રાઈ થતી સહુની. ૧૪ અરે જે ફ્રેડ પાવિÅ. અહંકારી અન્યા ભૂલ્યા; બુદ્ધગ્ધિ આત્મપાણ્યેિ, પવિત્ર જ સ લેાકેા છે. ૧૫
જ્ઞાની, ૧૦
૧૧
૧૨
For Private And Personal Use Only
3
૧૩
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૭
જેથી વધુ શક્તિ ગુણજ્ઞાન, તેતે પવિત્ર જાણે સ્નાન, દેહ સ્નાનથી દેહમલ ક્ષય; દેહ પવિત્ર સુહાવે; નદી કુંડ સરવર આદિ જલ, નહાતાં સ્મૃતિ આવે.–જેથી. ૧ અનેક પ્રકારે રાખ સ્નાનથી, અનેક રોગો જાવે; સૂર્યતાપના સ્નાનપ્રતાપે, પાછી શક્તિ આવે-જેથી. ૨ અનેક ચર્ણ સુગંધી દ્રવ્ય, સ્નાન કરે તનકાન્તિ; તૈલાદિક મર્દનથી શક્તિ, રહે તનમાં શાન્તિ–જેથી. ૩ પવિત્ર વદવું વાચા સ્નાન જ, જૂઠમલ ક્ષય થાવે, સાચા સર્વ પવિત્ર વિચારે, મનનું સ્નાન સુહાવે–જેથી ૪ આત્મ જ્ઞાન ઉપગે રમવું, ચિદાનંદની વ્યકિત; આત્મસ્નાન સહુ સ્નામાં મોટુ, ટાળે સર્વ અશક્તિ –જેથી. ૫ બાહુબળની વૃદ્ધિ કરવી, દાન સુપાત્રે દેવું. બાહુનું તે ભાવરનાન છે, જ્ઞાને સમજી લેવું.–જેથી. ૬ શુભમાં વાપરવા બે હસ્ત, ધમના રક્ષણમાટે; કાયાદિનું રક્ષણ હસ્તે, કરવું વાટે ઘાટે–જેથી. ૭ કાનથકી સાચું સાંભળવું, નિંદા નહિ સાંભળવી, શ્રવણ સ્નાન તે સાચું જાણે, સગુણ વૃત્તિ ધરવી. –જેથી. ૮ ધર્મ શાસ્ત્ર ગુરૂ મુખથી સુણવાં, કર્ણસ્નાન ભલે દેવ ગુરૂસંતનાં દર્શન, ચક્ષુરનાન અનેરૂં.-જેથી. ૯ પવિત્ર શાસ્ત્રોનું શુભ વાંચન, શુભ નિરિક્ષણ કરવું; કામાદિક વધે જેનાથી, દર્શન તે પરિહરવું–જેથી. ૦૧ કામાદિકકારક દશ્યોથી, નેત્રો પાછાં હઠાવો એવું ચક્ષુ: સ્નાન કરીને, ચક્ષુઃસંયમ પા –જેથી. ૧૧ અશુભ શુભ ગધેમાં નાસા, સમભાવે વાપરવી; શુભાશુભ વૃત્તિને ત્યજવી, સત્ય દશા આચરવી – જેથી. ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૮
શુભાશુભવૃત્તિ પ રસમાં, વરસ ભેજન કરતાં; સામ્યભાવનું સ્નાન કરીને, ચઢીએ જ્યતિ જોતાં–જેથી. ૧૩ પ્રભુ ભક્તિમાં જીભ વાપરવી, ગુરૂગુણગાવામાટે જીવ્હાથી ઉપદેશ દેવા, તથા ધર્મની વાતે–જેથી. ૧૪ ભાષા સમિતિ સ્નાન મઝાનું, વચન ગુપ્તિ ગુણકારી; અસત્ય સાવદ્ય મલને હરવા, વચ: સ્નાન સુખકારી.–જેથી. ૧૫ અસત્ય પાપ વિચારે તજવા, સદ્દગુણ સર્વે ભરવા શુદ્ધ હૃદય તે હૃદય સ્નાન છે, વીર પ્રભુપદ વરવાજેથી. ૧૬ શુભાશુભવૃત્તિ પરિહરવી, મન: સ્નાન આદરવું; સ્વતંત્ર સત્ય દયાદમદાને, આત્મ ધ્યાનને ધરવું–જેથી. ૧૭ ઉપકાર કરવા બે પગને, વાપરવા શુભ ભાવે; દેવગુરૂ સેવા આદિમાં, વાપરવા શુભ દાવે–જેથી. ૧૮ તીર્થ સ્નાન એવાં કરવામાં, પાદસ્નાન પ્રમાણે; અશુભમાં પગ નહિ વાપરવા, વિવેક મનમાં આણે.–જેથી. ૧૯ અધમ્ય કામથી દૂર રહેવું, ઉપ સ્નાનવિચારે; દેહવીર્યની રક્ષા કરવી, સર્વસનાનાધારે-જેથી. ૨૦ પવિત્ર વર્તન નીતિ રીતિ, ઉત્તમ સ્નાન એ જાણે; દુષ્ટાચારને દુર્ગણ હરવા, નિશ્ચય સ્નાન પ્રમાણે–જેથી. ૨૧ કાય સ્નાનથી કાયની શુદ્ધિ, પણ નહીં પાપે જાવે; હદયસ્નાનથી પાપિ જાવે, પ્રભુ વિશ્વાસ પ્રભાવે–જેથી, રર દ્રવ્ય ભાવ તીર્થોમાં ન્હાતા, સર્વ જાતિના સ્નાને; તેવા જન ભક્તો છે પૂરા, રહેતા આનંદતાને–જેથી. ૨૩ ગંગાદિક નદી જલનાં તીર્થો, બાહ્ય તીર્થ સહ સમજે, દેહને વાચા મન છે તીર્થો, આત્મતીર્થમાં રમ–જેથી. ૨૪ આત્મતીર્થમાં સ્નાન કર્યાથી, સકલ કર્મ ઝટ નાસે, આત્મજ્ઞાન સમું નહિ સ્નાન જ, સર્વ તીર્થ પ્રકાશે–જેથી. ૨૫ સમતા ગંગા ઘટમાં વહેતી, તેમાં સ્નાન જે કરતા મનના સર્વવિપે છડી, જીવન્મુક્તિપદ વરતા,–જેથી. ૨૬
For Private And Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૯
તમે રજોગુણી સેનાને ત્યજીને, સાત્વિક નાનને કરવું; અભેદજ્ઞાને ધ્યાન સમાધિ; લહી મુકિતપદ વરવું–જેથી. ર૭ સંત જનની સંગતિ સ્નાન જ. ગુરૂઉપદેશે ન્હાવું; ગુરૂ આજ્ઞાએ કાર્યો કરવાં, ગુરૂ આજ્ઞાએ ખાવું–જેથી. ૨૮ સંત ચરણ દલીથી નહાવું, ગોરજથી શુભ હાવું; પ્રભુ ગુણ ગાવા એ છે સ્નાન જ, ગુરૂ કહે ત્યાં જાવું.-જેથી. ૨૯ ગુરૂની સેવાભકિત સ્નાન જ, ગુરૂની શ્રદ્ધા પ્રીતિ; ગુરૂ કૃપામાં સર્વ તીર્થને, સત્યના પ્રતીતિ –જેથી. ૩૦ જૈન ધર્મની શ્રદ્ધા પ્રીતિ. રનાન મઝાનું સુવાયુ; શ્વાસેરસે મહાવીર જપતાં, વહેશે સર્વે આયુ–જેથી. ૩૧ મહાવીર જાપ સમું નહીં રખાન જ, મન શુદ્ધિ કરનારું; પરાપાર જ પામે આતમ, સૂક્ષ્મ ધર્મ ધરનારું–જેથી. ૩૨ મહાદિ મલને હરનારું, ભાવસ્નાન તે જાણે, ભાવરનાનમાં નિમિત્તે જે તે, દ્રવ્ય નાન પ્રમાણે–જેથી. ૩૩ ઉપશમ ક્ષયે પશમને ક્ષાયિક, ભાવ સ્નાન સવાયું. આત્મશુદ્ધ સ્વરૂપી થાવ, જ્ઞાની મનમાં ભાવ્યું–જેથી. ૩૪ આવશ્યક ષડુ કરવાં ભાવે, કર્મમલે હરનારા; પશ્ચાત્તાપથી આતશુદ્ધિ, નરનારી કરનારાં –જેથી. ૩૫ પશ્ચાત્તાપ ક્ષમાથી ન્હાવું, સંતજનોને પ્યારું; જે કાલે જે કરવું ઘટે તે, કરવું દુઃખ હરનારું–જેથી. ૩૬ દ્રવ્ય કર્મને ભાવ કર્મ રજ, જે છે ખેરવનારૂં આત્મરમણતા તે છે સ્નાન જ, ગુણે પ્રકટ કરનારું–જેથી. ૩૭ અશુદ્ધબુદ્ધિ જેથી નાસે, શુદ્ધબુદ્ધિ પ્રગટાવે; સ્નાન તે એવી રહેણી કહેણું, તપ સંયમ ગુણ દાવે–જેથી. ૩૮ સમકિતવને છે સવળાં, સહુ નાને ઉપયોગી સર્વ કર્મમાં નિર્લેપી જન, નાનવંત ગુણ મેગી.-જેથી ૩૯ અજ્ઞાની મિથ્યાત્વીઓને, થાય સ્નાન જે અવળાં; સમકિતવંતાજીને તે, પરીણમે છે સવળાં–જેથી. ૪૦
For Private And Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૦.
જલ નાનમાં દુનિયા ભૂલી, આત્મજ્ઞાન વણ જાણે, સ્વાધિકારે યોગ્ય ઘટે તે, સ્નાન કર્મ મન આણે.-જેથી. ૪૧ આધ્યાત્મિક સ્નાન જે કરતા, ભદધિ તે તરતા મહાવીરદેવે સત્ય પ્રકાશ્ય, અનુભવ સંતે વરતા–જેથી. કર જલસ્તાનમાં ધર્મ જે માને, એકાંતે તે ભૂલે સાપેક્ષિક સ્નાને છે સર્વે, સમજ્યાથી દિલ ખૂલે–જેથી ૪૩ સર્વ સ્નાનથી સંતે ન્હાતા, આત્મશુદ્ધતા હેત; આત્મશુદ્ધતા પછી ન સ્નાન જ, સમજે એ સંકેતે.–જેથી. ૪૪ સર્વ પ્રકારે સ્નાને જાણે, જેને તે જયવંતા, સર્વસંતની સેવા સ્નાન જ, જાણે સંત મહંતા–જેથી, ૪૫ આત્મસ્માનમાં સર્વત્નાને, સાપેક્ષાએ સમાયાં; દ્રવ્યભાવ વ્યવહારને નિશ્ચય, જ્ઞાનીએ ઘટ પાયાં-જેથી. ૪૬
સ્નાતક ભાવે ન્હાયા જેઓ, તેઓ મુકિત પાયા; ગુણ સ્થાન આરહી છેવટ, જ્યોતિ જાત સમાયા–જેથી ૪૭ ઉત્સર્ગ અપવાદે છે, આત્મતીર્થમાં ન્હાતા; કર્તવ્યમાં અડગ રહીને, કર્મયોગી પદ પાતા–જેથી. ૪૮ આત્મામાં રસ પડી જેને, બાકી સ્નાન ન તેને; ન્હાયા સંતે સ્વયં પ્રભુથે, અખંડ આનંદ ઘેને–જેથી. ૪ સંત સમાગમમાં શિવ મુકિત, પૂર્ણાનંદ સવા; સમજેલાને રહી ન શંકા, સ્નાન કરી હરખાયે.–જેથી ૫૦ આત્મજ્ઞાનથી સર્વ શકિત, પામી દેષ મલ વારે; આત્મજ્ઞાનથી નિશ્ચય મુક્તિ, થાય સફલ અવતારે-જેથી. ૫૧ સંવત્ એગણિશોર સાલે, આશાવદિ શનિવારે એકાદશીએ વિજાપુરમાં, કવ્યું ભકિતગુણભારે–જેથી. પર આત્મગુણેની પ્રાપ્તિયાગે, કરવા દોષ દૂરે; બુદ્ધિસાગર ગુરૂકૃપાથી, જ્ઞાનઅનુભવ સ્કૂ –જેથી. ૫૩
અર્દ” માર તિરૂ
For Private And Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૪૧
તીય--યાત્રા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તરીએ દુ:ખને જેથીરે, તેને તીર્થં જ જાણે રે; દુર્ગુણું ટળતા વધતા સદ્ગુણુ, જેથી તે જયકારી; માતપિતા ગુરૂતી સ્વરૂપી, સાધુસંત ઉપકારી. તુરીએ જ્ઞાન વધે વીર્યાદિક શક્તિ, જેથી તીર્થ તે સાચું; રળે હૃદયથી, તેથી તેમાં રાચું. તરીએ મહાતીર્થ છે જ્ઞાની સદ્ગુરૂ, દ્રવ્યભાવઉપકારી; શાંતિતુષ્ટિપુષ્ટિકારક, સતાની અલિહારી. તરીએ ૩ ધાર્મિક શાસ્ત્રો તીર્થો સાચાં, શક્તિના દાતાશ; ઉપાદાન નિમિત્ત છે તીર્થા, સંધ સકલ આધારા. તરીએ ૪ મહાવીર પ્રભુના ભકતા તીર્થા, જંગમ પરઉપકારી;
દુવિકા
તેઓની સેવાભક્તિથી, પ્રગટે સુખની ક્યારી. તરીએ. દ્રવ્યભાવથી તીર્થ જાણેા, આતમ તીર્થ પ્રમાણેા; આત્મતી માટે સહુ તીર્થો, સમજી દિલમાં આણેા. તરીએ ૬ લૈકિક શતિયાની રક્ષા, જેથી કાયમ રહેવે;
વણું સમાજાદિક છે તીર્થો, દેશ કેમ જાતિનું રક્ષણું, લૈાકિક તીર્થો એવાં જાણી, રાજ્યાદિક નીતિયે પ્રવૃત્તિ, લૈકિક તીર્થોની છે. યાત્રા, જૈનેાની સેવામાં સ્વાર્પણ, એવી ચાત્રા કરતાં જગમાં, દુ:ખીઓનાં દુ:ખા હરવાં, અશતાને સ્માશ્રયનું દેવું, આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરતાં, સર્વે તીર્થો જેમાં સમાતાં, સમતા
લૈાકિક ગુણુને દેવે. તરીએ પશુરક્ષાદિક કરવું; સ્વાધિકાર અનુસરવું. તરીએ ૮ ગુણ કર્માદિક સર્વે; કરવી રહીન ગવે. તરીએ કરવું યાત્રા સારી; તરતાં નર ને નારી. તરીએ ૧૦ રાગીઓના રાગે; વરવા સર્વે ગે. તરીએ ૧૧ યાત્રા સર્વે કીધી;
તી
પ્રસિદ્ધિ તરીએ ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૪૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તરસ્યાને પાણી;
ભૂખ્યા જનને ભાજન દેવું, પશુ પંખીની રક્ષા કરવી, યાત્રા તેહ પ્રમાણી, તરીએ ૧૩ ગુરૂકુલેાનું સ્થાપન કરવું, યાત્રા સહુથી મેટી; સ્વાર્થ વિના વિદ્યાએ દેવી, યાત્રાની નહિ જોટી. તરીએ ૧૪ ઉપકાર કરવા એ યાત્રા, નિષ્કામે સુખકારી;
સત્ય વિચારાચારની પ્રાપ્તિ, કરવી યાત્રા સારી. તરીએ ૧૫ સૂરિવાચકસાધુસેવા, યાત્રા સહુથી ભારી;
માચી. તરીએ ૧૭
રાગ દ્વેષને હણવા યાત્રા, જે કાળે જે ચેાગ્ય કર્મ તે, કર્મ યાગીએ જ્ઞાની તીર્થા, આતમસ મુખ મનને કરવું, યાત્રા તીર્થોની યાત્રાએ તે છે, જેથી ટળે ઉપાધિ. તરીએ ૧૯ આતમના નવરસને વરવું, યાત્રા તે મઝાની; વ્યભિચાર હિંસાને તવી, યાત્રા મનમાં માની, તરીએ ૨૦
વ્યાખ્યાના દેવાં એ યાત્રા, પઠનાદિક ઉપકારી, તરીએ ૧૬ ઉપર ઉપરનાં ગુણુનાં સ્થાનક, ચઢવાં યાત્રા સાચી; રહેશે। તેમાં કરવું તીર્થની યાત્રા; સેવા સદ્ગુણુ માત્રા. તરીએ ૧૮ યાન સમાધિ;
જૂઠી સાક્ષી ચારી તવી, દારૂ માંસને તજવું;
વીર પ્રભુને ભજવું. તરીએ ૨૧ પ્રીતિ ભક્તિ વરવી;
યાત્રા સાચી પૂર્ણ પ્રેમથી, દેવગુરૂ ને ધર્મની શ્રદ્ધા, ધર્મ પ્રચારક ત્યાગીઓની, મરજીવા સાની સેવા,
યાત્રા જ્યાં ત્યાં કરવી. તરીએ ૨૨ નિશ્ચય ને વ્યવહારે; જૈનધર્મ આરાધન યાત્રા, તીર્થો તરે ને તારે. તરીએ ર૩
તુ ક્ળે છે તીથી જગમ, યાત્રા ગુણુની ડેલી;
સર્વ પ્રમાદા દૂર કરીને, યાત્રા ચિત્ત ઠરે ચંચલતા વિઘટે, કામવાસના સર્વાકષાયા ટળે જેહુથી, તીર્થો સત્ય વીર પ્રભુ આદિ તીર્થંકર, મુનિ જન્માદિક સ્થાન; સ્થાવર તીર્થાની યાત્રાને, પ્રભુ યાદી ગુણુ માના. તરીએ ૨૬
પુરો પહેલી. તરીએ ૨૪
For Private And Personal Use Only
નાસે;
પ્રકાશે. તરીએ પ
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૩
મેહ ટળે જેથી તે તીર્થ જ, આતમગુણ પર્યા; મૈત્રી આદિ ભાવનાતીર્થ જ વતનપજપ સમુદા. તરીએ ર૭ પરમાનંદની પ્રાપ્તિ તીર્થ જક્ષમા દયા દમ માને; તનું વાચન છે તીર્થજ, શ્રવણ મનન ગુદાને, તરીએ ૨૮ સત્યને જાણે સત્યને વદવું, સત્ય કર્મને કરવું; સત્ય તીર્થની યાત્રા મોટી, પ્રમાણિક થે ફરવું. તરીએ ર૯ દોષ યાગી સગુણ લેવા, નિન્દા પરની ત્યજવી, દુર્જનવૃત્તિ ટાળવી યાત્રા, સજનવૃત્તિ ભજવી. તરીએ ૩૦ ઉપકારીને પૂજ્ય ગણીને, સહાય સેવા કરવી; અપકારી ઉપર ઉપકારે, કરવા સમતા વરવી. તરીએ ૩૧ જેમાં શકિત પ્રગટે, એવા કર્મો કરવા, ચાત્રાઓ પગલે પગલે છે, સારાં પગલાં ભરવાં. તરીએ ૩૨ ધાર્મિક મતમતાંતર ઝઘડા, ત્યજવા યાત્રા સાચી; સર્વજીમાં મહાવીર જવાનું રહેશે જગ સહુ રાજી. તરીએ ૩૩ ગુરૂભકતને પગલે પગલે, તીર્થભજન ફલ થાતું, આસ્રવ પણ સંવરરૂપે થે, અનુકુલ ચૅ પ્રણમાતું. તરીએ ૩૪ બ્રહ્મચર્યનું ધારણતીર્થજ, ગ્રહી ત્યાગવત જાણો, સમયોચિત કર્તવ્ય કરવાં, સ્વાધિકાર પ્રમાણે. તરીએ ૩૫ ભકિત ઉપાસન જ્ઞાનકર્મનું, આરાધન યાત્રાઓ, જ્ઞાનાદિક સર્વે શકિત, પ્રેમથકી પ્રગટાઓ. તરીએ ૩૬ ઉચચનીચને ભેદ ગણ્યાવણ, સર્વે લેક સુધારે; જ્ઞાનાદિક કેળવણ જગમાં, જ્યાં ત્યાં બહુ પ્રચારે. તરીએ ૩૭ શુદ્ધપ્રેમથી સર્વ જીવોને, આતમ સરીખા પર; ધર્મ કર્મના જૂઠા ભેદે, ટાળી મનમાં હરખે. તરીએ ૩૮ અભેદભાવે સર્વ લેકને, જાણી ધર્મને ધારે આત્માના સહુ ધર્મે જાણી, વતી જન્મ સુધારે. તરીએ ૩૯ જે જે તીર્થો ગુણપ્રદાતા, તે સેવે નર નારી; બુદ્ધિસાગર ધાર્મિકતીર્થો, ફળતાં બહુ ઉપકારી. તરીએ ૪૦
-
For Private And Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૪
ब्राह्मण
બ્રાહ્મણ તેહ કથાતારે, ભ્રમમાં પડી ન જાતારે; બ્રહ્મને જાણે તે છે બ્રાહ્મણ, બ્રહ્મચર્ય ગુણધારી; પ્રાણ પડે પણ બેલે સાચું, હેય નહિ વ્યભિચારી. બ્રાહ્મણ. ૧ ભણે ભણવે સહુ વિદ્યાઓ; ભિક્ષાવ્રતથી જીવે; ક્ષત્રિય વૈશ્યના કરે ન ધંધા, પાણી ગાળી પીવે. બ્રાહ્મણ. ૨ જન્મથકી બ્રાહ્મણ નહિ કેઈ, જન્મથકી નહિ જાતિ, બ્રાહ્મણનાં ગુણ કર્મો જેમાં, તે બ્રાહ્મણ પ્રખ્યાતિ, બ્રાહ્મણ ૩ ક્ષમા દયા સંતેષ મહાશય, સરલ તપસ્વી યોગી; નિરહંકારી સામ્યદષ્ટિને, આસકિત વણ ભેગી. બ્રાહ્મણ ૪ દગા પ્રપંચે પાખંડ ત્યાગે, સત્ય તે મારું જાણે આત્મસમર્પણ યજ્ઞ કરે જે, જૂઠો પક્ષ ન તાણે. બ્રાહ્મણ ૫ ઈર્ષા લેભને નિંદા ત્યાગી, ત્યાગીને બહુ રાગી; ભકતેને જે નહિ ભરમાવે, અંતરમાં વિરાગી. બ્રાહ્મણ ૬ કરે ન ચેરી કરે ન હિંસા. કરે ન નોકરી ક્યારેક જૂઠાં સ્વાથી શાસ્ત્ર રચે નહીં, પંખી પશુ નહીં મારે. બ્રાહ્મણ ૭ દારૂ ન પીવે કેફ કરે નહીં, માંસ કદાપિ ન ખાવે; ઈશ્વરની શ્રદ્ધા મન રાખે, ઉમાર્ગે નહિ જાવે. બ્રાહ્મણ ૮ અન્યાયને કરે ન કયારે, જૂઠી સાક્ષી ન પૂરે; ગુરૂ આદિને દ્રોહ કરે નહિ, દુર્ગુણથી રહે હરે. બ્રાહ્મણ. ૯ અન્ય ધર્મની કરે ન નિન્દા, કપટ કલાને ત્યાગી, અન્યાયે કદિ પેટ ભરે નહીં, ગુણ કર્મ સેભાગી. બ્રાહ્મણ ૧૦ દુષ્ટાચાર અને દુષ્કર્મો, તેને દૂર નિવારે પરમાથી સત્ કૃત્ય કરતો; પવિત્ર જીવન ગાળે. બ્રાહ્મણ. ૧૧ સર્વ ખંડમાં બ્રાહ્મણ એવા, ગુણ કર્મોથી જાણો; બુદ્ધિસાગર આતમજ્ઞાની, જાણ પૂજે માને. બ્રાહ્મણ. ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૫
દક્ષિ,
બ્રાહ્મણ તેહ ગણાતારે, જૂઠમાં નહિ તણાતારે બારસાન પામ્યા તે બ્રાહ્મણ, બીજીવાર જે જાયા; આત્મજ્ઞાનથી પુનઃ જનમીયા, દ્વિજ ઉપાધિ પાયા. બ્રાહ્મણ. ૧ સર્વ દેશમાં સર્વ કામમાં, બ્રહ્મજ્ઞાન ફેલાવે; ઉચ્ચ નીચને મેહ ધરે નહીં, સામ્યોદધિ રેલાવે. બ્રાહ્મણ ૨ સર્વ ધર્મની ચડતી કરતા, જૂઠા સ્વાર્થ નિવારે;
સ્વાર્થ સત્યની ઘાત કરે નહીં, મમતાને સહારે. બ્રાહ્મણ ૩ દેહને બ્રાહ્મણ કદિ ન માને, મનને પણ નહીં માને, આત્મરૂપને બ્રાહ્મણ જાણે, દયાધર્મ પ્રમાણે બ્રાહ્મણ ૪ વ્યવહારે બ્રાહ્મણ તે જાણે, નિજ ગુણ કર્મ વર્તે, ઉદાર આશય પવિત્ર વર્તન, છોડે નહિ ગુણ શર્તે. બ્રાહ્મણ ૫ બ્રહ્મરાજ્ય પ્રગટયું જેનામાં, આતમ બ્રાહ્મણ જાણે; મેહને મારે ક્ષત્રિય સાચે, ગુણથી વૈશ્ય પ્રમાણે. બ્રાહ્મણ ૬ આત્મજ્ઞાન પામીને સેવા, કરતાં શુ વિચારે; લિંગાચાર ન ખપમાં આવે, આત્મજ્ઞાન ઘટ ધારે બ્રાહ્મણ ૭ આત્મજ્ઞાન પામી ગુણ કમેં, વર્તે સત્ય વિવેકે, આત્મસમાં સહુ કો દેખે, વર્તે સત્યની ટેકે. બ્રાહ્મણ ૮ જૂઠા વાદવિવાદ ન કરતા, રજસ તમન્ ગુણ વારે; સાતિવક કમ સત્ય વિચારે, શેભે સત્યાચારે. બ્રાહ્મણ. ૯ સર્વ પ્રજાને શિક્ષણ આપે, જીવે શિક્ષણ ધર્મ, ધનનો લાભ ધરે નહીં મનમાં, જીવ ન બીજા કર્મે. બ્રાહ્મણ ૧૦ દેશકાલને પૂર્ણ વિચારક, જગમાં જ્ઞાન પ્રચારે; જગમાં જીવંતાં સહુ શાસ્ત્રો, જાણે સત્યને ધારે. બ્રાહ્મણ. ૧૧ પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુના, ભક્ત ગુણેના રાગી; સર્વ ધર્મમાં સત્યને દેખે, દુર્ગુણ વ્યસનના ત્યાગી. બ્રાહ્મણ. ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૬
સત્ય દયા સમતા તપ એળે, બ્રાહ્મણ જે નરનારી; તેઓની સેવા ભક્તિથી, ચઢતી પૂર્ણ થનારી. બ્રાહ્મણ ૧૩ દુષ્ટ રીવાજે પડતી હેતુ, સાંકડી વૃત્તિવારે; બુદ્ધિસાગર બ્રાહ્મણ એવા, સ્વયં તરે જગતારે. બ્રાહ્મણ. ૧૪
महावीरनो जाप. પ્રભુ પ્રતિમા પૂછને પિસહ કરીએ એ રાગ
અરિહંત મહાવીર નામ ભજન રઢ લાગીરે, મહાવીર વીર વીર વિભુ દિલમાં વસ્ય; પ્રભુના તાને થયે મસ્તાને રાગીરે, આતમના રંગે રે અનુભવ ઉલ્લો , મેહની બ્રાન્તિરે સહુ દુર ખસ, મહાવીર પ્રેમમઘ તણે ચઢિયે નશે, આનંદને સાગર દિલમાં ઉલ્લભ્ય વીર જાપને જપતાં પાપ અનંતરે; ટળતાંરે ક્ષણમાં પ્રભુ તન્મય થતાં. વીર વીર જપતાં શ્રદ્ધાને પ્રેમેરે, વિસરાતાં મતદર્શનનાં સહુ મતાં. મહાવીર. ૧ સુખમાં દુઃખમાં ખાતાં પીતાં ફરતાં રે, શ્વાસના તારે રે વીર વિભુ સ્મરું; આત્મમહાવીર દિલમાંહિ પ્રગટાવીરે; બ્રહ્મગુફા મહેલે રે દર્શનને કરૂં. મહાવીર. ૨ આંખે વિનવું તમને સાચા રાગેરે, મહાવીર દેવ વિનારે અન્ય ન દેખશે મનડા વિનવું તુજને વિનય વિવેકેરે, મહાવીર રે વણું બીજું નહીં લેખશે. મહાવીર, ૩
For Private And Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૭
મારા કાને તુજ નામને ચરિત્રેરે, સાંભળીને સફલપણું પામે સહી; જીભલડી મુજ વીર વીર ગુણ ગાશેરે, મહાવીર વણ બીજું રે હું ઈચ્છું નહીં. મહાવીર. ૪ પ્યારા હારા વણ બીજું નહીં પ્યારું, હાલારે તુજ રસને રસિયે થયે દુનિયાના જડ આનંદ રસ નહિ રૂારે, મિથ્યા રે મેહ હવે દરે ગયે. મહાવીર. ૫ નિશ્ચયથી હાલા નહીં જડને સંગીરે. હારીરે સંગે અનુભવ એ થયે; હારું નામ ભજતાં હારી યાદી રે. ક્ષણ ક્ષણમાં આવે અનુભવ એ લો; મહાવીર. ૬ હારા વણ જડની યાદી શા ખપનીરે; સુરતાને સધીરે તારી સાથમાં. તુજ પ્રેમે મસ્તાને વીર જયંતેરે; તુજનેરે લીધા અનુભવ બાથમાં. મહાવીર. ૭ વીર વીર ભજતાં મનની વૃત્તિ રે; પ્રેમેરે મહાવીરરૂપમયી બની. બાહિર અંતર ઉંચે નીચે તિછરે, મહાવીરરે દેખાતા ત્રિભુવન ધણું. મહાવીર. ૮ વીર વીર મહાવીરજી ઍ છે સાચારે. કાચારે ક્ષણિક પદાર્થો જાણવા મનસાન્યું ત્યાં બીજાનો શે લાગોરે, જારે અંતરમાં પ્રભુ મહાણવા. મહાવીર. ૯ દુનિયાની દષ્ટિએ ગાંડે બનીયેરે, આનંદ રે તેમાં મુજને આવિયે; પ્રભુ તુજ દષ્ટિએ અંતરમાં ડાહ્યોરે, મુંઝુરે હવે નહીં તેથી ભાવિ મહાવીર. ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૮
ઘા વાગ્યા વણ ઘાયલ કે નહીં થાતું રે, ઘાયલ રે ભજતે હારા નામને, સર્વ નામમાં મહાવીર નામ છે મોટું રે, ભક્તોને પામે તુજ વિશ્રામને. મહાવીર. ૧૧ મહાવીર હારૂં નામ ભજું ને રીનું રે, બીજુંરે નહીં કર્મોદય આવતાં; દેવા કરતાં સહેવું યજ્ઞ મઝાને રે, દેહાધ્યાસ ભૂલીરે પ્રભુમય થાવતાં. મહાવીર. ૧૨ આત્મમહાવીર ભજતાં ભગવંત થાશું રે, આપોઆપ ભેટે ભજવાનું નહીં. બુદ્ધિસાગર જીવંતાં શિવ સુખડરે; આવ્યરે મુક્તિ અનુભવ ઘટ સહી. મહાવીર, ૧૩
महावीर शरण. (પ્રભુ પ્રતિમા પૂછને–એ રાગ.)
અરિહંત મહાવીર શરણ તમારું સ્વીકારે, થાવાનું થાજોરે તુજ રંગે રહ્યો. સર્વગ પ્રવૃત્તિએ તુજ સેવારે, થાશેરે નિષ્કામે ઘટમાં લો; હારીરે કરૂણએ આગળ વહ્યો; પૂરો વિશ્વાસી તારે થયો, અંતમાં આવીને હું અનુભવ કહે. લાખ લાલચથી પણ પડું નહીં પાછેરે, વિઘોરે ભયથી પાછો નહીં વળું.
For Private And Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૯
જડની ઋદ્ધિયે તુજ પર સહુ વારૂ,
અમૃતરે
સ્વાદી ઝેરો શીદ ગળું થાવાનું ક શુભાશુભ ઉદયા જે જે આવે; ત્યારે મન મારૂં તુજમાંહી તુજમાંહીં રહે, જગ સન્મુખ નહિં મનને ક્યારે કરતારે; મનડું રે હારી ઇચ્છાએ
વહે. થાવાનું. ૨
કરવું હાય તે કર આતમ તુજ સાંપ્યારે, થાશેરે જે જે હવે તે હવે તે તાારૂં. મારૂ જે જે તે સહુ તાારૂ કીધુંરે, દુનિયામાં કા ન રહ્યું હવે માારૂં. થાવાનું. ૩ થશે હવે શું? થાય ન તેની ચિંતારે; મારે તે તુજમાં એકપણે થવું. કરવુ હાય તે કરજે વા નહીં કરજેરે, કથવાનું નીંર્ મીજી શું? કવું. થાવાનું. ૪ કરે કરાવે તે તું હું નહીં ખીજોરે; દિલમાંરે પ્રેરણા સર્વે તું કરે, પૂતલીપેઠે મુજને તુંજ નચાવેરે; કર્તાર ભ્રાક્તા મન નહિ તું ખરે, થાવાનું. તુજમાં ભળીને નામરૂપ જે જૂદાં રે; તેની ૨ મમતા ભૂલ્યા તુજ મળે, તુજ આજ્ઞા એજ ઇચ્છા મેં દિલ માનીરે. તેથી રે ઘટમાં ન્યાતિ ઝળહળે. થાવાનું. ૬ વીતરાગ તું પૂર્ણબ્રહ્મ જયકારીરે; રાગને દ્વેષ રહિત તું જગયા; પરમેશ્વર પરમાતમ અનંત ન્યાતિરે. અકલલા ત્યારી હું સમજી ગયેા. થાવાનું. હારી આજ્ઞાએ પૃથ્વીને પાણી; વાયુરે અગ્નિ નક્ષ વર્તે સદા,
For Private And Personal Use Only
પ
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૦
તુજ આજ્ઞાએ રવિ શશી સાગર વર્તેરે. ચાલુંરે હું તુજ આણાએ મુદા. થાવાનું ? તુજ આજ્ઞાએ જીવવું મરવું મુક્તિરે, તુજમાંરે સુરતા ધરવી મિક્ષ છે, તુજ અનુભવ વર્ણ શાસ્ત્ર ભણતાં ગણતરે; વાદને વિવારે મોક્ષ પક્ષ છે. થાવાનું. ૯ તુજમાં રસ લાગ્યાથી મૃત્યુ ન ભાસે; ભયની વૃત્તિ દરે થતી, હારું રાજ્ય ત્યાં બીજાં જૂઠાં રાયેરે. મારે તે હારા રાજ્યની છે ગતિ, થાવાનું. ૧૦ જગનું રાજ્ય તજે તે જગનો રાજારે, બંધાતે નહીં રે જગમાં જે કદી પરવશતા તે દુઃખ જ મન આસક્તિરે; આત્મ વિશે રહેવું સુખ છે તે હદિ. થાવાનું ૧૧ જીવન મરણમાં રાગ ન ટ્રેષજ હારેરે; મરવુંરે જીવવું તુજ અર્થે રહ્યું; દુનિયા પાછળ હું તુજ આગળ આવ્યા રે, મનનુંરે માન્યું મિથ્યા થૈ ગયું. થાવાનું. ૧૨ અનેક ભવ સંસ્કારે તુજને પારે; મનનારે જગ પડછાયા ટળી ગયા, મળ્યા પછી શી? માળાને શાચાળારે. પ્રત્યક્ષે મળતાં સંશય નહીં રહ્યા. થાવાનું. ૧૩ પંચમ આરે ભક્તિથી તું મળતો રે; શ્રદ્ધાને પ્રેમેરે પ્રભુ તું પાસ છે, બુદ્ધિસાગર મહાવીર પ્રભુજી મળિયારે; હારેરે પૂર્ણાનંદ પ્રકાશ છે. થાવાનું. ૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫ ગામ મહાવીર. ॥
પ્રભુ પ્રતિમા પૂછને પાસહ કરીએરે એ રાગ.
આત્મમહાવીર
નામ કરાડા તારારે
પ્રેમના તારેરે પ્રભુ છે પાસમાં મહાવીર નામમાં અસંખ્ય નામ સમાયારે, રૂપે રે જેમ સમા આકાશમાં; સુરતાને સાધીરે રહ્યો તુજ વાસમાં અમૃતને ચાખ્યુંરે રૂચિ નહીં છાશમાં આપે આપ દીઠારે બ્રહ્મવિલાસમાં
રૂપ દીઠું રે.
શું
કહ્યું; સમાયારે,
મન ચડું.
તુજ રગેરે; હારી સાથમાં,
માયાથી દૂર રહેતાં તવ દીને લાગ્યુંરે મીઠું સરસે તુજ રસમાંહીં જ ચાખ્યારે તુજ રસ અન્ય ના મનડુ' કહે તે કરતા નહીં રંગાયે વ્હાલારે લૂણ પૂતળી ઉદ્ધિ જઈને સમાણીરે; એવીરે આત્મશા તુજ હાથમાં. ટાક વાસના વિષય વાસના ઝેરીરે; તેનાંરે ઝેર ઉતાર્યા નામથી, શાસ્ત્ર વાસના ભણી ગણી સહુ ભૂલ્યે રે; આસિકત ઉતારીરે સઘળાં કામથી.. દુનિયાદારીનાં બંધન સહુ ત્યાગ્યાં; જાગ્યાંરે ભાગ્ય અમારાં તું મળ્યા, શીર્ષ ઉતારી ધયું મે તારી આગેરે; દેહાધ્યાસ ટાળીરે તુજમાંહી ભન્યા.
For Private And Personal Use Only
પ્રેમ
પ્રેમ
*
પ્રેમ ૩
પ્રેમ ૪
પ્રેમ પ
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર
દુ:ખ પડે તેમ તુજમાં બહુ રંગાતે; સકેટમાં સહેવાનું સઘળુ થતું, તુજ વધુ અન્યવિષે વૈરાગ્ય પ્રકાશ્યેારે; ના વણુ મનડુ ખીજે
જતું.
અમારી;
રાખશે,
હારા તુજ ઈચ્છાએ વન કિત વ્હાલારે જૂદા ક્ષણ નહીં પાપ કરેલ અને ત ભવનાં સઘળાંરે; ત્રિશલાના જાયારે માળી નાખશે. ક્ષણ ક્ષણ ત્હારી રહું છું. હજરા હજુરીરે; ખેલું ને કરૂં તે તે અહુ તુજ છે વિભુ, એકાંતે મળતાં આનદ્ર ઘટ જાગ્યારે; ભાગ્યેારે મેહુલ રિપુ તુજથી પ્રો. દુનિયા દિવાના કહે કેવા કહે ડાહ્યારે, પરવા નહિ તેની રેં તુજથી રાગીયે; મહિરાતમની ભ્રમણા સઘળી ભાગીરે, શુદ્ધાતમ ઉપયેાગે હું તુ તે હું ને હું તે તું એ ભાવેર, ભીતિને ખેદ સલ અભેદ જ્ઞાને અનંત નૂરના દરિયારે, તેજથકી પાતરે ઝળ હળતા થયા. વ્રત નિયમ મત પન્થમાં શું હું દેખરે, લુપ્પુરે શાસ્ત્રામાં તુજ વધુ પ્રા; મન આવે આડે ત્યાં ભેદ ભરેલારે, ભેદાને ભેટ્ઠીરે એક થયા વિજ્ઞા. શેા છે ? કર્મીના ભાર હવે શું કરશેરે, અહી રે મુકિત અનુભવી; પ્રકટ આતમ પરખાતારે, જ્યાં પ્રકટચો
ગયા;
જીવતાં
મુકતાનં દેખાતું સરે
રિવ.
For Private And Personal Use Only
પ્રેમ દ
પ્રેમ
પ્રેમ ૮
જાગિયે. પ્રેમ ૯
પ્રેમ ૧૦
પ્રેમ ૧૧
પ્રેમ ૧૨
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૩
મળ્યા ન તુજને તેની અહીં શું સાક્ષીરે, પામ્યાની સાક્ષીરે બીજા શું કહે; પામ્યા તેને સાક્ષીની શી ઈચ્છારે, પામેલ હેય જાણે અનુભવને લહે. પ્રેમ ૧ તનનું મંદિર મનનું મંદિર હારૂં રે, અજપાના જાપેરે વેદ પ્રકાશતા, મનમાં લાગ્યા મીઠા જ્ઞાને દીઠા રે, જ્ઞાનની તિરે વિશ્વ વિલાસતા. પ્રેમ ૧૪ શક્તિ અનંતી સતી યશેદા સ્વામિરે, પૂરણ બ્રહ્મ સ્વરૂપ છે. તમે બુદ્ધિસાગર પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપેરે, અનુભવીએ સઘળે વ્યાપક તું ગમે. પ્રેમ ૧૫
आत्म महावीर लगनी. ( પ્રભુ પ્રતિમા પૂછને પિસહ કરીએરે–એ રાગ )
આત્મ મહાવીર પ્રભુ અનાદિ અનંતારે, તારે તારા પ્રેમને તુજથી સાંધિયે, રૂ૫ તમારું અનંત અપરંપારરે, આતમના ઉપગે દિલ આરાધિ. ભક્તિથી તુજને મુજદિલ બાંધિરે. અધ્યવસાયસાગર લહેરે વાધિ; લગની લાગી તુજ સાથે લટકાળારે; જગની માયા સહુ ભૂલી ગયે, કમની માયા તેમાં સહ ભરમાયારે, ભ્રમણાને ભાગીરે તુજ રંગી થયે.
તા. ૧
For Private And Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૫૪
રહ્યો;
તનમન વિદ્યા સત્તા રાગ નિવારીરે, રંગાયા ગેરે ઉપયેગે મુજ તુજ વચ્ચે કર્યું ના પડદા માટારે, છેટારે સ્વપ્ન સમા તે થઈ ગયા. સત્ય પ્રેમ ત્યાં કામ ન ભેદ ન ખેદરે, યાજ્ગ્યાને પ્રાના, ભેદ રહે છતે; વિશુદ્ધ પ્રેમે પરગટ દિલમાં પેખ્યારે, સમકિતરે પ્રગટયું ભિન્નપણૢ જતે જૂઠ્ઠું ખાવે તે છે તરણા તાલે, દ ભથકી દૂરે પ્રભુજી તું રહ્યો; કાયા માટી લેહી ચામડી ચુંથેરે, કેાનીરે આગળ પરગટ ના થયેા. આસક્તિ વણુ કર્મા સર્વે કરતાંરે, ભક્તોના હૃદયામાં પ્રગટી રહ્યો; ધ્યાનાગ્નિમાં મન પતગા મળતાંરે, હારારે પ્રેમે અનુભવ એ લહ્યો. જ્યાં છે કામ ત્યાં આત્મમહાવીર છ્યારે, લેાજના વગેરે ત્યાં પ્રગટા નહીં; લેાભતણું શું ? જોર પ્રભુ તુજ રાગેરે, એકાન્ત મળતારે તન્મયતા લહી. સર્વ પ્રકાશપ્રકાશી અન્તર્યામીરે, પ્રેમનાતાનેરે અભેદપણે તમે; લય લાગી હવે દૂર કદિ નહી જાવારે, સઘળારે જગમાં એક તું દિલ ગમે. સ્રોનું સોપંતગમત્તિ શું ધ્યાવુંરે, મળતાંરે પેખતાં શું ધ્યાવવું; વ્રત નિયમ સંયમ તપ શા ? આદરવારે, ખાપાઆપ ભેટચારે દિલમાં અનુભવુ
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તારા
તારા.
તારા.
તા.
તા.
તારા.
તારા.
૨
*
૪
પ
७
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૫
તારો. ૯
તારે. ૧૦
તારો. ૧૧
દર્શનમતની એકદેશીદષ્ટિયેરે, તેથી સર્વદેશી તું શું? દિસે; દર્શન મતના ઝઘડા રગડા કરતાં, મનનીરે માયા ત્યાં શું? ઉલ્લસે. પક્ષવાદવિવાદે રાગને ઢેરે, લેકેરે અંધા તુજને નહીં જુવે; મનના મેહે છકાતે તું તનમાં રે, દેખે રે તુજને હુંતું પણું ખુવે. મનના ભાવે મરી જાતાં તનમહીં, દુનિયા ભાન ભૂલેરે પ્રભુ જલ્દી મળે; અનુભવ આ રહે ન નિજથી છાને રે, સુખની વેળા અંતરમાં વળે. હું તું પેલી પારે એકવરૂપીરે, થઈનેરે તિત ' મિલાવવી; સાગરમાં નદી મળતાં નામને રૂપ જ રે, જુદાં રે નહિ એ દશા દિલ અનુભવી. વાદવિવાદ શાસ્ત્રો આઘાં મૂકીરે, પ્રભુથીરે રઢ મંડી સુરતા બળે; વીર વીર ઉપગે દિલમાં રહિયે રે, દિલમાંરે આનદેદધિ ઉછળે.
અનંત જતિ ઝળહળ ઝગમગ ઝળકેરે, તેમાંરે જગ સહુ આણુ સમ ભાસતું; નામ રૂપથી મરીને તુજમાં મળતાં રે, આપોઆપ તિરે રૂ૫ વિલાસતું. હવે ન મળવું બીજાથી રહ્યું મારે રે, પડતું રે મૂક્યું તુજ નરસાગરે; આતમ સાગરમાંહિ મનની ગાગર, ફૂટીરે કેશુ કહે શું? આગળે.
તા. ૧૨
તારો. ૧૩
તારે. ૧૪
તા. ૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૬
તુજમાં ભળતાં આતમ સત્ય પ્રકારે રવિની આગળ મૂક્યાં તમે ક્યાં છે અરે; બુદ્ધિસાગર પૂર્ણ સનાતન વીરારે, પામ્યારે આનંદે જે નીતરે.
તા. ૧૬
कर्ममाया. પ્રીતલડી બંધાણુરે અછત છણંદશું એ રાગ.
૧
૨
કર્મ એ માયા તારી રે હું જાણી ગયો, આવું ન વશમાં હું હારા તલભાર, કાલ અનાદિ તુજ સંગે સુખ ના મળ્યું; ભ્રાંતિથી મેં લીધા બહુ અવતારજે. કર્મ. વાર અનંતી લાખ ચોરાશીમાં ભમ્યો, બહિરાતમભાવે નિજ ભૂલી ભાનજે, આ ભવમાં મેં આત્મરૂપ નિશ્ચય કર્યો, મારી સેબત છોડ હવે શયતાન જે. કર્મ. વર્તમાનમાં કરૂં રે નહીં તુજ પરિણતિ, ભૂતકાલનો પ્રારબ્ધકર્મને ભેગજે, નવ નવરૂપેરે પેસવા શેાધે લાગને, પણ દિલમાં ધારું છું બહુ ઉપયોગ. કર્મ. રેગ ઉદયમાં લાવેરે દુઃખને આપવા, ભેગવતાં નહીં બાંધું બીજાં કર્મ, જડ તું જ સંગે શાતાવેદની આવતાં, મુંઝાતે નથી ધારૂં આતમ ધર્મજે. કર્મ. લાભાલાભને સુખ દુખ યશ અપયશ સહ, ગદ્વેષને હુંjના સહુ ભેદ
૩
૪
For Private And Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૭
એ સહુ માયારે હારી નામના મેહની, કામવાસના ભીતિને સહુ દ. કર્મ. નામરૂપના મહેરે હવે મેણું નહીં, નિંદે વંદે ભલે સકલ સંસાર જે; હારા હિંચળે ઉંચે ની જતાં, ઉંચ નીચ નહીં સારે ખોટે સારજો. કર્મ. ૬ નાચ નચાવે તે તે શુભાશુભ નાચતે, પણ તુજમાં હવે લેશ નહીં લેપાઉ, તાહારા જે જે ભારે તપ હું નહીં, ઉપચારે હું કર્તા તુજ કહેવાઉ જે. કર્મ. ૭ જેવું શુભાશુભ ધરે તેવું તું આવતું, તેમાં ત્યારે દેશ નહીં લવલેશ જે, કરેળીયે કરી જાળાંરે પિતે ફસી પડે, પિતે બાંધ્યું ભેગવતાં ? કલેજે. કર્મ મારી અશુદ્ધતાયેગેરે તમે ઘેર આવિયાં, પરિણમ્યાં મુજ આતમને પરિણામ માહારી ભૂલે રે ભૂલ્યા હું અજ્ઞાનથી, ફર્જ બજાવી તું કરે કરાવ્યું કામજો. કર્મ. કર્મ પ્રકૃતિ માયારે તુજ પર હેપ નહીં, તેમ હવે નહીં તારી ઉપર રાગજે, બાહ્યના રાગે ત્યાગેરે મહુપરિણામથી, બંધાતું એમ જા તાહારે લાગ. ક. ૧૦ મનમાં તું છે આતમભાવે તું નહીં, મનથી મરવું અવતરવું છે ખાસ
આતમના ઉપગેરે હારું કંઈ ગજુ, શ્વાસમાં હારે થાય વિનાશ. કર્મ. ૧૧ આતમ નિશ્ચય ભારે તું નહીં મન છતું, છતું ખરું પણ અસત્ ક્ષણિક નિર્ધાર;
For Private And Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મારાવણું બીજું દેખું નહીં કશું, નિશ્ચયથી નિર્લેપીને ન વિકાર. ક. ૧૨ અનંત ભવનું સ્વરૂપનુંરે તુજ માયા ટળી, કર્મો–પ્રારબ્ધ જે રહ્યા અવશેષ જે; તેમાં શુભાશુભ ભાવ વિના દેખી રહ્યો, કર્મો કરતાં પ્રગટે તું લવલેશ જે. કર્મ. ૧૩ સમભાવે તુજ સગેરે રહેતે વિશ્વમાં, સમભાવીને થાતું તું અનુકૂળ જે થાય છે થાશેરે તુજ ઉદય ત્યાં શુદ્ધતા, જરા માત્ર હવે કાઠું નહી તુજ ભૂલજો. કર્મ. ૧૪ કર્મ એ લેણું હારારે આપે સમપણે, પરમાનંદસ્વરૂપે દિલ ઉભરાઉ, બુદ્ધિસાગર ભારે તમfસ થશે ચિદાનંદ પરબ્રહ્મ સ્વયં હું ધ્યાઉ જે; આતમ તાહારી લીલારે હારામાં રહી. કર્મ ૧૫
મો. અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી એ સગ.
કર્મ કરેલાં જે ઉદયે આવીયાં, એક સમયની જે પહેલાંજી; સમતા ભાવે ભેગવા આતમા, સહેવાં તે નહીં સહેલાંજી,
જ્ઞાન વૈરાગ્યરે કર્મ ટળે સહુ ૧ દ્રવ્યભાવ નકમ કી થયાં, આતમ કર્તા પ્રમાણજી; ભક્તા હર્તા રે આતમ છે પ્રભુ, કિસ્મત્ત પ્રકૃતિ જાણુજી. જ્ઞાન. ૨ ચાર પ્રકારે રે કર્મને બંધ છે, શુભાશુભ પરીણામેજી; આઠ પ્રકારે કર્મ વિચારતાં, રાગદ્વેષ ન જામેજી; જ્ઞાન. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૯
ઉત્કૃષ્ટ પરીણામે જે બાંધિયાં, નિકાચિત પ્રારબ્ધ શુદ્ધ ઉપગેરે ઘનઘાતી ટળે, કમના જેહ સંબંધ છે. જ્ઞાન. ૪ હાસ્ય કરંતરે કર્મ જે બાંધિયાં, ઉદયે રાતાં ન છૂટેજી; કર્મને કુદ્રત્ વસમો કાયદો, શસ્ત્રોથી નહીં ત્રુટે છે. જ્ઞાન. ૫ મનથી કીધાંને મનથી ભેગ છે, આત્મસ્વભાવે ન કર્મ જી; કર્મને કસ્તરે નિશ્ચય કર્મ છે, આતમ ઉપગ ધર્મ છે. જ્ઞાન. ૬ કને ભેગવર ધીરજ ધારીને, છૂટે કર્મવિપાક, આકુલ વ્યાકુલ મન નહીં જીએ, શ્રદ્ધા સાચી રાખજી. જ્ઞાન. ૭ કર્મ સવંતારે થાતી નિર્જરા, સ્વતંત્ર આતમ થાય; આતમભારે આતશુદ્ધતા, જીવન્મુક્તિ પમાય છે. જ્ઞાન. ૮ યદ્યપિ કર્મ અનંતાં હોય તે, ટળતાં ઘડીની ન વારજી; જ્ઞાનાગ્નિથી રે કર્મન્ડન બળે, મેરૂ સરખે ભારછે. જ્ઞાન. ૯ વાવવું તેવુંરે લણવું જાય છે, આપ્યું તેવુંરે લેવું હર્ષને દુઃખ ધર્યાવણ આતમા, ચૂકવ કર્મનું દેવું છે. જ્ઞાન. ૧૦ હું સહુ કીધોને તુજથીરે નાશ છે, નાસે કર્મ અનંતજી; અનંત ભવનાંરે આ ભવમાં ટળે, ભાખે વીર ભદંતજી. જ્ઞાન. ૧૦ જ્ઞાનીને નહીં કર્મ બંધ છે, કર્મ કરતાં અકર્મ, અજ્ઞાનીને અકર્મમાં કર્મ છે, આત્મામાં સત્ય શર્મજી. જ્ઞાન. ૧૧ મહાવીર પ્રભુમાંરે તન્મય જતાં, ક્ષણમાં કર્મ વિનાશજી; વિશુદ્ધપ્રેમેરે આત્મ પ્રભુ મળે, આનંદ પૂર્ણોલ્લાસજી. જ્ઞાન. ૧૨ અનંત તિરે આતમવીર છે. સહુમાં તેને પ્રકાશજી; શુદ્ધ ઉપગેરે મન નહીં કર્મ છે, પૂર્ણાનંદ વિલાસજી, જ્ઞાન. ૧૩ કર્મની ફસીરે મન ટળતાં ટળે, ધર એવો વિશ્વાસ; કર્મ અરિને રે હણએ આતમા, તું નહીં કર્મને દાસજી. જ્ઞાન. ૧૪ ઉદયે કર્મોરે આવે તાહરે, જ્ઞાની થા રણશુરજી; બુદ્ધિસાગર શરના હાથમાં, શક્તિા ભરપૂર છે. જ્ઞાન, ૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
કહા ડાહ્યો ભલે ગાંડા, ગમે તે ખેલવા માંડા,
કા સાક્ષર નિરક્ષર વા, નથી જન્મ્યા જરા ડરવા,
અમેાને નહીં જરા પરવા, શુભાશુભ સ્તુતિ નિંદાની; ભલે ભાંડી જગત્ સઘળું, ફકીરી વીર બંદાની.
નથી મતપંથની મમતા, અમે। મહાવીરમાં રમતા,
શુભાશુભ કર્મનું દેવું, કશું ના અન્યને કહેવું,
www.kobatirth.org
નથી કંઈ ઠામ ઠેકાણું, પ્રભુરસનું ભર્યું ભાં,
૧૬૦
પરવા.
કર્યું ને જે લખ્યું મનથી, નથી અહંકાર યાવનથી,
કબર કાયાતણી કીધી, સનમની રાહને લીધી,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રમાણિક ના કહા ખાંડા; મગર મોઇ છે. કાની. પ્રભુથી પ્રેમ કરવાની. અમા. ૧ કહેા હુલકે! અગર ગરવા; અગર તાકાદ જો દિલમાં. પધારા ભક્તિમાં મરવા. અમા. ૨ પ્રભુએ આપી છે સમતા; પછી દુનિયા પડે સામી.
ભલે ત્યાચેજ મારે શું? અમે. ૩ પ્રવૃત્તિ જે કરી તનથી; રૂચે તે માને ના માને,
અધી ભ્રાંતિથકી ન્યારા. અમેા. ૪ સહીને આત્મમાં રહેવુ, કયા કર્મો જ નિર્જરતા. મની અલમસ્ત ને ક્રૂરતા. અમે. ૫ મળે તે દેહ લે ખાણુ જમીને મેઝને માણુ,
નથી પરબ્રહ્મથી છાનું. અમેા. ૬ સકલ દુનિયા ત્યજી દીધી; પછી પાછળ શું જોવાનું,
રહ્યું ના કાઈ રાવાનું, અમેા, છ જડાને દાન જડ દીધું.
મર્યા પહેલાં મરી લીધું, જીવન અમૃત ઘણું પીધુ, નહીં અભડાએ મુર્દાને;
જીવતાં નાંહી આભડશેા. અમે. ૮
For Private And Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમે સ્વતંત્ર મસ્તીલા, સહ્યા અપવાદના ખીલા; સહા બહુ ઘા જ ઝેરીલા, અનુભવસાગરે ઝીલ્યા.
કમાયું કર્મનું ભૂલ્યા. અમે. ૯ અમારાથી જગત્ આદું, જશે અમ રૂપ છે નાચું; નથી કેથી રહ્યું લાગું, તનુ ઉંઘે દિલે જાશું.
કર્યુ માયાણું તાણું. અમે. ૧૦ જિનેશ્વર વીર છે દરિયા, અનંતાનંદ રસ ભરિયા, બનીને વીર કેશરિયા, પડયા ત્યાં કૈક સાગરિયા; બુદ્ધયશ્વિપ્રેમરસ ભરિયા, જીવીને પૂર્ણ ઉગરિયા. અમે. ૧૧
प्रेम त्या प्रभु दर्शन.
જ્યાં પ્રેમ લાગે ત્યાં પ્રભુ તું, મરજીદે કે મન્દિરે; શત્રુંજયે વા કાશીમાં, ગંગા યમુનાના તીરે. ૧
જ્યાં પ્રેમ ત્યાં પ્રભુ છે પ્રગટ, જેરૂસલમ મક્કાવિષે, શમસાન ઘરમાં વનવિષે, એકાંતમાં આતમ દિસે. ૨ જ્યાં પ્રેમથી આશક અને, માશુકનું એક્તાન છે; ત્યાં પાસમાં પ્રભુજી પ્રગટ, મહાવીર જિન ભગવાન છે. ૩ જ્યાં શુદ્ધ પ્રેમ પ્રકાશ ત્યાં, આતમ પ્રભુજી ઝળહળે, વ્યભિચાર નિદા આળનાં, મડદાં ભડભડ ચા બળે. છે પ્રેમથી પ્રભુ મૂર્તિમાં, ને પ્રેમીમાં નરનારીમાં આનંદમાં પ્રભુ ઉછળે છે, નિર્વિકારી યારીમાં. હાયે અરે બહુ ઉછળે, કામાગ્નિના ભડકા થતા; ત્યાં પ્રેમવણ પ્રભુજી નહિ, જ્યાં વાર્થ દિલમાં સળગતા. ૬ જે છે પ્રભુના પ્રેમીઓ, જે પ્રેમથી પ્રભુને જુવે; તેની નજર જ્યાં ત્યાં પડે, ત્યાં ત્યાં પ્રભુ છે મનસુબે ૭
For Private And Personal Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ પ્રેમની છે ઉલટી-, આખે પ્રભુને નિરખવા; એ પ્રેમ પગલાં ઉલટાં, ખારા પ્રભુ પાસે જવા. નહિ ચામડીના રૂપમાં વા, સ્પર્શમાં પ્રભુજી મળે; લેહિયાળ મુખપર મહિયા, દુખાગ્નિમાં પડીને બળે. ૯ જે દેહમાટીમહિયા ને, ચામડાં ચૂંથે મળી; આત્મપ્રભુથી દૂર છે, ને દેહના દાસ વળી. ૧૦ પ્રભુપ્રેમ વણ પૃથ્વી અને, આકાશ શેધે બહુ ફરી તીર્થો નદીઓ સાગરે, શોધીને જાશે રે મરી. ૧૧ પણ પ્રેમ વણ શ્રદ્ધા વિના, આતમપ્રભુ નહિ જાણશે; જે પ્રેમ શ્રદ્ધા પૂર્ણ તે, પાસે પ્રભુ પહિચાનશે. ૧૨ મત પંથ કુંડાળાં કરી, વાડા ન કરશો માને; ખુલ્લા કર દિલદ્વારને, લેશે અનુભવ નવન. ૧૩ ગુરૂદેવના પ્રેમે બને, મસ્તે પ્રભુ દિલ ધશે; બુદ્ધચબ્ધિ વ્યાપક વિરની, ચિદરૂપ સત્તા ધશે. ૧૫
लालन
અમે લાલન બન્યા છે, પ્રભુ મહાવીરના નક્કી; અમે સારી ખરા ખાખી, ખુદા મહાવીર છે સાકી. ૧ શરીઅતથી ગયા આઘા, તરીકતના કર્યા વાઘા; હકીકતના થયા લાગા, રહ્યા નહીં દીલમાં ડાઘા મળી તાકાત મારફતની, રહી ના ભક્તિમાં બાકી. અમે, ૨ પ્રભુએ પ્રેમની પ્યાલી, અમારા હોઠે અડકાળી, ચઢી લાલી મઝા ભાળી, પ્રભુરૂપે રહે હાલી; નથી મગદૂર બીજાની, ઉતારે શીર શરવાહી. અમે. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૩
પ્રભુ મહાવીરથી મસ્તી કરીને કાળથી કુસ્તી, ઉડાડી મેહની સુસ્તી, કરી પરબ્રામાં વસ્તી, કરીને ઉન્ની મુદ્રા, મહાવીરમાં નજર તાકી. અમે. ૪ બની બેભાન દિલ ભાળ્યા, કષાયે ઉઠતાં બન્યા વિકારે આવતાં ખાન્યા, થયા ત્યારે તમે વહાલા; મગર તેચે રીઝવવામાં, જરા ના બાકી કંઈ રાખી. અમે. ૫ મળી લાલી પ્રભુ હાલી, અનંતાનંદમતવાલી, મળી દિલ મુક્તિની હાલી, નરેનૂર ભેળવી ભાળ; મર્યાવણ નહીં મળે યારી, સમાધિગથી પાકી. અમે. ૬ પ્રભુએ પ્રેમરસ બેળ્યા, તપાવી તાપથી તેવ્યા; કરીને આત્મરસ ઘેન્યા, ઘણું નિરહંપણે ચેન્યા બનાવી મસ્ત હિંચળ્યા, જણાતા નહિં ગયા થાકી. અમે. ૭ હતું તે સહુ છતું દેખ્યું, નહેતું સર્વ ઉવેખ્યું; ગયું એક સત્યનું લેખું, કશું ને અન્ય દિલ પેખું; રહ્યું જે કર્મ તે બેંકુ, ફિકરની ફાકિયે ફાકી. અમે. ૮ અભેદે એકથે જાવું, પ્રભુરસ પીવું ને પાવું, રહ્યું ના આવવું જાવું, નુરેનુર એકરસ પાવું; બુદ્ધયધિ વીર મસ્તાન, થયે અલમસ્ત દિલ બાકી. અમે. ૯
मनवशकर.
મનવશકર ઉપગેરે આતમ, મનવશકર ઉપગે; લલચા નહીં ભેગેરે. ...
તમ. ૧ મન શેતાનને માયા પ્રકૃતિ, સ્વર્ગ-નર્ક અનલીલા; વિશ્વજીત ઈન્દ્રાદિક સર્વે, મનની આગળ ઢીલારે. આતમ. ૨ જ્ઞાન વૈરાગ્યે મનડું મરતું, વિષયથી ચળવળતું; આતમમાં શુદ્ધ પ્રેમે વળતું, અભ્યાસે થાય ઠરતુંરે આતમ. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૪
મનડું જન્મ મરણ કરનારૂં, સર્વ જગમાં જનારું; રાગ શેક ચિંતા વહનારું, કપે સારૂં નઠારૂં. આતમ. ૪ વાયુની પેઠે વશ નહીં આવે, અભ્યાસે સ્થિર થાવે; રાગને દ્વેષપણે વહે ભાવે, હઠ કરી છટકી જાવેરે. આતમ. ૫ દુનિયાના છ મન વશમાં, લાખારાશી ભટકે, મન જીતે જીત્યું જગ સઘળું, સમજાવ્યું પણ છટકેરે. આતમ. ૬ કાયાવાણી ધન મનમાયા, મનના સહુ પડછાયા; મનનું કહ્યું કરતા નહીં ડાહ્યા, અંતે સાર ન પાયારે. આતમ. ૭ મનના વેષ ક્રિયાદિક ઝઘડા, મતપંથ દર્શન ભેદે મન મમતાને અહંતારૂપી, મનડું કરાવે છેદરે. આતમ. ૮ મન છે બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેશ્વર, મનડું છે સહુ સષ્ટિ મનની હારોહાર છતાછ, મન છે વ્યષ્ટિ સમણિરે. આતમ. ૯ તપ જપ પૂજા સેવાભક્તિ, મનવશ કરવામાટે; દાબતાં જેર ઘણું કરી ઉછળે, ભટકે ઘાઘાટેરે. આતમ. ૧૦ હઠાગીને વેગે હઠાવે, બ્રાહ્મણને ભટકાવે; તપસીઓને ખૂબ તપાવે, દંડીઓને દબાવેરે. આતમ. ૧૧ મનવશ કરવું સહેલ નહીં છે, કાલ અનાદિ હઠીલું, અનુકમ અભ્યાસે વશ આવે, પ્રકૃતિ જેર જટીલુંરે. આતમ. ૧૨ મનનું કહ્યું કરતા તે મૂઢા, ઇશ્વર સમ મનશક્તિ, મનપર રાગને દ્વેષ તે મન છે, ભાવ શુભાશુભ વ્યક્તિ. આતમ. ૧૩ મન છે મંત્રો યંત્રોને તંત્ર, મનડું ગુરૂ અને ચેલે; મનને જે વિશ્વાસ કરે છે, જ્ઞાની બને પણ ઘહેરે. આતમ. ૧૪ મનના તાબે રહેલ ગુલામ, ઈન્દ્ર ચંદ્રને રાયા; મોહ ભેદ સહુ મનની માયા, છત્યા તે સુખ પાયારે. આતમ, ૧૫ મનની હામાં પડેલા જનને, મન પાતાળે જ ઘાલે; દેવગુરૂના ભક્ત થયા પછી, મનવશ થાતું ચાલેરે. આતમ. ૧૬ અશુભથકી મન પાછું હઠાવી, શુભમાં વેગથી વાળે; શુભમાંથી મન પાછું હઠાવી, આત્મામાં રમી હારે. આતમ. ૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાપિ મન એવું છે તથાપિ, હળવે આતમવશ થાવે, આતમ આગળ મન છે આમ, આતમમાં લય પાવેરે. આતમ. ૧૮ આતમ ઉદ્યમ કર ગુરૂગમથી, મનવશ કરવા કાજે; અનેક ભવ સંસ્કારના બળથી, આતમવશ મન છાજેરે. આતમ. ૧૯ પરમબ્રહ્ન મહાવીર ભાથી, મનવશ થાય વિવેકે, મનવશ કરવું જૈનધર્મ એ, ઉત્સાહ ખંતને ટેકેરે આતમ. ૨૦ શક્તિ અનંતી આતમની છે, જ્ઞાન વૈરાગ્યે પ્રગટે, શ્વાસસમાં મનડું મરતું, મેહની શક્તિ વિઘટેરે. આતમ. ૨૧ વીર પ્રભુના શરણે રહીને, વીર વિભુ ઝટ થાવું; આત્માર્થે મોગ કરીને, શિવપુરમાંહિ જાવું રે. આતમ. ૨૨ આતમ જાગ્રત્ ! થા ઉપગે, શક્તિ અનંતી જ્યુરાવી; મનને ઉપગ કરજે સારે, મહાવીરમાં લય લાવીરે. આતમ. ૨૩ મન જીત્યાથી મહાવીર પતે, ક્યાં તું જડમાં ગોતે, મન આતમમાંહિ રહેતાં ઉલ્લોત, ઝળહળતે પૂર્ણતેરે. આતમ. ર૪ મનવશ કરવા માટે , અસંખ્ય જાતના જાણે, બુદ્ધિસાગર આતમ, નિશ્ચય સત્ય પ્રમાણેરે. આતમ. ૨૫
त्यागपणुं.
ત્યાગપણે તે ધરવુંરે, આતમ !! ત્યાગપણે તે ધરવું, મન મારીને મરવુંરે, આતમ !! ત્યાગપણું તે ધરવું. ટેક. ઈન્દ્રિય વાણી કાયા મન નહિ, જડથકી આતમ ન્યારે; લિંગ ન જાતિ બાહ્ય વતે નહિ, દશ્યની મમતા વારેરે. આતમ ૧ મન વાણી કાયાની ઉન્નતિ, ત્યાં લગી બાહ્ય સુધારે, ભૌતિક પૂજક બાહ્ય સુધારક, પામે ન સુખને આરેરે. આતમ ૨
For Private And Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આન્નતિ એ ત્યાગપણું છે, સ્વાતંત્ર્ય સહુ કરવું, પાતંત્ર્ય ત્યાગપણું નહિ, ઈચ્છા વણ અનુસરવું. આતમ કે પરવશતા ત્યાગે તે ત્યાગી, બાહ્યાંતર સામ્રાજ્ય, પરની આશા પરતાબામાં, રહેતાં ત્યાગ ન છાજેરે. આતમ ૪ આત્મ વિનાની પરવસ્તુના, તાબે શાંતિ ન મળતી; મન વાણી કાયાપર કાબુ, ત્યાં સુખ વેળા ન વળતીરે. આતમ ૫ આતમ વશમાં મનડું વર્તે, તાબે ન અન્યને રહે; પરવશતાનું ત્યાગપણું જ્યાં, આતમભાવે વહેતરે. આતમ ૬ દેશકોમ રાજ્યાદિકમાંહી, સ્વેચ્છાએ જ્યાં રહેવું, મૃત્યુભીતિના ત્યાગપણથી, ન્યાયથી લેવું દેવું. આતમ ૭ આતમવશતા માટે સ્વાર્પણ, કરવું ત્યાગ તે સાચે, શાસ્ત્રવિષય લેકસંજ્ઞા ત્યાગી, સત્યેચ્છાએ રાગેરે. આતમ ૮ દેહાધ્યાસને ત્યાગ નહિં જ્યાં, ત્યાં બંધન સહુ વાતે, વેષ ક્રિયા મત બંધન મેટું, ત્યાગથી ઉન્નતિ જાતેરે. આતમ ૯ નિંદા સ્તુતિ ને પર અભિપ્રાયે, બદ્ધપણું ત્યાં ગુલામી નાત જાત રઢિ વશમાં રહેવું, ત્યાગપણની ખામીરે. આતમ ૧૦ ઈચ્છાવણ હાજી હા ને ખુશામત, મન કેદી સમ કરવું, દેશ રાજ્ય પ્રજાદિક કેદી, ત્યાં નિશ્ચય હાય મરવું. આમ ૧૧ હું ને તું તે ત્યાગે ત્યાગ જ, તૃણવત્ જગને ગણવું, માયાકારે વૃત્તિ રહે નહિ, હેય ન કયારે ડરવું. આતમ ૧૨
શ કેમ રાજ્ય સંઘ પ્રજામાં, ત્યાગીઓ સત્ય જણાવે, નિસ્પૃહ નિયથી છે ઉન્નતિ, સ્વતંત્રતાને શિખવેરે. આતમ ૧૨ ચક્રવર્તિ શહેનશાહથી મટા, ચારિત્રવંત મહેતા, કંચન કામની ત્યાગી સંત, જ્ઞાનની ગુણવતારે. આતમ ૧૩ ગુરૂ આજ્ઞાએ શિષ્યાદિકને, રવછંદત્યાગથી મુક્તિ ત્યાગ ને મુક્તિ સ્વાતંત્ર્ય એક જ, એક ભાવાર્થની યુક્તિરે. આતમ ૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આંતરત્યાગપણું તે સાચું, મમતા અહંતાત્યાગે; આભેચ્છાએ બાહ્યમાં વર્તવું, બાહ્યત્યાગ ગુણરાગેરે. આતમ ૧૫ મેહના તાબે રહેવું તે નર્ક જ, પગ પગ દુ:ખની અણિ; દુર્ગુણ વ્યસને ત્યાગે ત્યાગ જ, કહેણું સમ જ્યાં રહેશે. આતમર ૧૬ પરતંત્રતામાં ત્યાગપણું નહિં, ઘરમાં વા જંગલમાં શુભ અશુભની વૃત્તિ નહિ જ્યાં, ત્યાગપણું વન ઘરમારે. આતમ ૧૭ બરી ઈચ્છાઓના ત્યાગે, દુષ્ટકામના ત્યાગે; આત્મગુણ સર્વ ઝટ જાગે, મન રહેતું વૈરાગ્યેરે. આતમ ૧૮ પરમાર્થ મન વાણુ કાયા, વર્તે ત્યાગ મઝાને; દેહ પ્રાણુનો ત્યાગ જ ધર્મ, ત્યાગ રહે નહિ છાનેરે. આતમ ૧૯ સ્વાર્થ તજીને સર્વના , સુખ માટેજ પ્રવૃત્તિ અલ્પ દોષને બહુ લાભાર્થે, વર્તે નીતિની રીતિરે. આતમ ૨૦ ગ્રહણ કરી જડવસ્તુઓ જે જે, પરિગ્રહ કીધે ઝાઝે, તેને ત્યાગ જ પરમાર્થ છે, મૂચ્છ વણ હોય મારે. આતમ ૨૧ અશુભરાગાદિકના ત્યાગે, આતમ વેગે જાગે, ધર્માર્થે પરમાર્થે રાગે, રહેતાં ત્યાગ વૈરાગેરે. આતમ રર નભવત્ નિર્લેપી છે આતમ, નિશ્ચય કરીને વર્તે, સવાવસ્થામાં તે ત્યાગી, આતમજ્ઞાનની શર્તેરે. આત. ૨૩ આંતર ત્યાગની આગળ બાહિર, ત્યાગની કિસ્મત કેડી; મનના ત્યાગે ત્યાગ સહ છે, તેની નહિ કેઈ ડીરે. આતમ ર૪ નિર્ભયતા દેહાદિસમર્પણ, ત્યાં છે ત્યાગ સવા; સત્ય ગ્રહણમાં જૂઠના ત્યાગે, સાચે ત્યાગ સુહાયેરે. આતમ- ૨૫ ત્યાગી સત્ય પ્રકાશી શકે છે, નિસ્પૃહ ભાવના દાવે; ત્યાગીઓ એવા જ્યાં પ્રગટે, ત્યાં સુખ શાંતિ થાવેરે. આતમ ૨૬ બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય ને શૂદ્રો, બૂરા સ્વાર્થના ત્યાગે; પ્રમાણિક ને શૂર બને છે, શક્તિ ગુણેના રાગેરે. આતમ ર૭ આતમ રાગી તે છે ત્યાગી, સ્વાશ્રય ને ઉત્સાહે; આતમમાંહી લગની લગાવી, અનુભવને અવગાહેરે. આતમ ૨૮
For Private And Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ત્યાગથકી છે સેવાભક્તિ, ત્યાગથી નિર્બધ કર્મ, દાન દયા ને દમમાં ત્યાગ જ, ત્યાગી રહે છે શમેરે. આતમ ર૯ દેશ રાજ્ય ધર્માદિક ઉન્નતિ, શુદ્રકદાગ્રહત્યાગે; સાંકડી વૃત્તિ ને પ્રવૃત્તિ, ત્યાગે ઉન્નતિ જાગેરે. આતમ ૩૦ ત્યાગપણમાં યજ્ઞ સકલ છે, ત્યાગીને પ્રભુ પાસે, ત્યાગી તે મહાવીર બને છે, આતમના વિશ્વાસેરે. આતમ ૩૧ નામ રૂપાદિક મોહના ત્યાગે, કર્મો સ્વવશથી કરવાં; મુક્તિજનેના ઘટમાં પ્રગટે, પરમાર્થ જીવન ધરવારે. આતમ ૩ર પ્રકૃતિમાં હરવું ફરવું, પ્રકૃતિની રહી સાથે, સાત્વિક ત્યાગ ગ્રહીને જ્ઞાને, કર્મ કરે નિજ હાથેરે. આતમ૦ ૩૩ ત્યાગી પ્રથમ યા પોતે પૂરે, પછી બીજાને જોશે; કહેણી વિના રહેણમાં રહીને, પરતંત્રતાને શેરે. આતમ ૩૪ ગ્રહણ છે ત્યાગને ત્યાગ ગ્રહણ છે, સાપેક્ષાએ વિચારે પ્રકૃતિ આતમ ત્યાગ ગ્રહણ બે, બાહ્યાંતર અવધારે. આતમ ૩૫ ત્યાગી જન દાની છે પૂરે, શુદ્ધ પ્રેમી તે ત્યાગી; ત્યાગી તે જ્ઞાની છે પૂર, જ્ઞાની તે વૈરાગીરે, આતમ ૩૬ મિથ્યાચારવિચારના ત્યાગે, તરભ ત્યાગી થાવું; અનંત બ્રહ્મ મહાવીરમાં, વૃત્તિથી સમાવું રે. આતમ ૩૭ રાગને ત્યાગ છે મનની આધિ, બાહિર ત્યાગ ઉપાધિ ગ્રહણને ત્યાગ વિકલ્પ ન જ્યાં છે, ત્યાં છે રાજ સમાધિરે. આતમ ૩૮ ગ્રહણ ને ત્યાગની વૃત્તિ રહે ત્યાં, ત્યાગપણું ન સ્વભાવે; આપોઆપ સ્વભાવે રહેવું, પૂર્ણાનંદ સુહાવેરે. આતમ ૩૯ બાહિર આંતર ત્યાગ છે સહેજે, મનના મેહના ત્યાગે; બુદ્ધિસાગર આત્મ ઉજાગર, પૂર્ણાનંદે જાગેરે. આતમ ૪૦ રાગ અને ત્યાગ મનની છે બાજી, ગ્રહણને ત્યાગ હરાજી; કરીને આતેમભાવે રાઇ, થા ત્યાગી ગુણ ગાજીરે, આતમ ૪૧
For Private And Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬ मुक्तिमहेलनां चउद पगथियां.
ભક્તોને શીખામણ સાચી બેશ છે; મુક્તિ મહેલમાં જાવાની સુખકારજે, ચઉદ પગથિયાં મુક્તમહેલનાં જાણીને; ચઢે પગથીએ વેગે નરને નારજે. ભક્તને. ૧ પહેલું પગથિયું સાધુસંતની ચાકરી, સન્તની સંગત કરતાં થાય વિવેક, મિથ્યાભ્રાંતિ ભાગે સન્ત સમાગમે; પ્રભુ મહાવીર ભજતાં પ્રગટે ટેક. ભક્તને. ૨ બીજું પગથિયું દયા ધર્મનું જાણીને તેપર ચઢશો દયા કરી નિર્ધાર, સર્વધર્મનું મૂલ દયા દિલ લાવશે, દયાપ્રવૃત્તિ આચરશે સુખકારજે. ભક્તને. ૩ ત્રીજું પગથીયું સત્યને શું છે ક્ષમા પાચમું ધીરજ છઠું સાચો પ્રેમ, સાતમું તને આઠમું સાચી ભાવના, બ્રહ્મચર્ય નવમું જેની શુભ નેમજે. ભક્તને. ૪ દશમું ગુણને રાગને નિન્દા નહીં કદિ; એકાદશમું આત્મવીરનું ધ્યાન, બારમું ભક્તિ તેરમી સત્ય સમાધિ છે; શુભાશુભ બુદ્ધિ નહીં માના માનજે. ભક્તને ૫ આત્મબ્રહ્મમાં પૂર્ણ રમણતા ચામું, ચઢતાં રહામા વીરપ્રભુ દેખાય છે, જેની તિ અનંત ઝળહળ ઝગમગે; નિરખતાં નહીં આનંદ દિલમાં માયજે. ભકતને. ૬
For Private And Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૦
પરબ્રહામહાવીરને ભેટે એક હૈ, દેખાઓ ત્યાં સ્વયં પ્રભુ ભગવાન જે, બુદ્ધિસાગરજીવંતા જોયા પ્રભુ, અંતરમાં બાહિર શ્યાં હેય નિશાન જે. ભકતને. ૭
प्रभुप्रेमीनां लक्षण.
પ્રભુ પ્રેમીનાં લક્ષણ સાચાં સાંભળે અંત૨માં પ્રગટાવે નરને નાર જે, સાચું ભાષણ સાચી સન્તની સેવના; દેહાધ્યાસ રહે નહીં મન નિર્ધાર. પ્રભુ. ૧ અવગુણુ નહીં દેખાતા કોના સ્વપ્નમાં, પ્રાણુતે પણ નિંદા કેનો ન થાય જે,
જ્યાં ત્યાં ગુણ દેખાતા ગુણપર રાગથી જીભલડી સહુ જીવોના ગુણ ગાયજે. પ્રભુ ૨ પ્રભુ પ્રભુ મહાવીર રટન પળપળ થતું; મનડું પ્રભુમાં ડૂબી થાતું લીન જે, ચૈન પડે નહીં પ્રભુવણ બીજું દેખતાં, જલવણ અન્ય ન ઈચછે જેવું મીન જે. પ્રભુ. ૩ પ્રભુભજનમાં મન રંગાઈને રહે; પ્રભુ વિરહથી આવે મૂછ ગજે, જડ જગભાસે મિથ્યા રાગ ન ઉપજે; આતમ પ્રભુપર પ્રેમતણે અતિરેકજો. પ્રભુ. ૪ પ્રભુથી સુરતા લાગી તૂટે નહીં કદિ;
જ્યાં ત્યાં ભાવે પ્રભુનું રૂપ જણાય, પ્રભુ દર્શનની પ્યાસ દયામાં લખગુણી; પ્રભુ મળ્યાવણ જીવ્યું નહીં જીવાય. પ્રભુ. ૫
For Private And Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૧ પ્રભુકથા સાંભળવા રૂચિ દિલ બહુ જિહા જપતી વીરપ્રભુને જાપજે, પાપ બુદ્ધિને પાપ પ્રવૃત્તિ નહિં જરા, પ્રભુવિરહને દિલમાં લાગે તાપજે.. પ્રભુ ૬ દયા દાન દમ સંયમ શીયલ સેવના સર્વજીપર પ્રભુના સરખો પ્રેમ, વિષસમ વિષ લાગે ભક્તિભાવથી નીતિ નિયમને સર્વજીપર રહેજે. પ્રભુ ૭ સમભાવે વર્તે આતમઉપગમાં; પ્રામાણિકને મહાવીર પ્રભુજી પાસ, બુદ્ધિસાગર ભક્તને નહીં ભેદ છે; સહદર્શનમાં સમથી મુક્તિ ખાસ. પ્રભુ. ૮
महावीर प्रभुनी भक्ति.
[ મન મંદિર આવોરે કહું એક વાતલડી–એ રાગ ] પ્રેમથી નર નારીરે, પ્રભુ મહાવીર ભજે, ગુણું સમકિત ધારીરે, વિરક્તિભાવ સજે. પ્રભુ ૧ નિંદા વિકથાની ટેવે રે, મહાવીર છે રે, પ્રેમ ભકિત ઉમળકેરે, પ્રભુ સહ આશ પૂરે. પ્રભુ ૨ પ્રભુમાં રંગ લાગ્યરે, કદી નહીંછાને રહે, રહે ભકતે ન છાનારે, પ્રભુનું રૂપ લહે. પ્રભુ ૩ પાંચ ઇંદ્રિય પ્રભુથીરે, હળીમળી શાંત બને; મન મસ્ત બનીને રે, રહે મહાવીર કને પ્રભુ તાર સાંધ્યા ન તૂટેરે, હૃદય મહાવીર સ્મરે; જાપ અજપા ચાલે, અનહદ નાદ કુરેશ પ્રભુ ૫
For Private And Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૨
સર્વ કાજ કરંતારે, પ્રભુ મહાવીર જપ અનાસક્તિએ કરે, કરી સત્ય તપને તપે. પ્રભુ ૬ રહી સંસારમાંહી રે, કરે સ્વાધિકારે સહ, વિરમાં મન રાખી રે, રહે મન રાજી બહુ પ્રભુ ૭ ભવમાં ન બંધાશેરે, મહાવીર શરણ કરી, મળી મહાવીરનકારે, ભવાબ્ધિને જાઓ તરી. આળપંપાળ ઠંડીરે, મહાવીર જાપ જપ, જાપ સમ તપ નહીં કે રે, બીજું ન મનવિલ. પ્રભુ ૯ મહાવીરમાં સુરતારે, ધરી સહુ કાજ કરે; મળે નિશ્ચય મુક્તિ રે, ઠરી એક ઠામ ઠરે. પ્રભુ ૧૦ પડે દુઃખ કરોડે રે, તથાપિ ન વીર ત્યજે; કસેટીએ કસાઈ રે, પ્રભુ વીર વીર ભજે. પ્રભુ ૧૧ વીર નામ ભજતાંરે, ટળે સહુ પાપ કર્યા થાય ચિત્તની શુદ્ધિ રે, મળે પ્રભુ ચિત્ત ઠર્યા. પ્રભુ ૧૨ ખાતાં પીતાં ને ફરતાં, જપ જાપ વીરવિભુ, બુદ્ધિસાગરભકતેરે, સાક્ષાત્ વીર પ્રભુ પ્રભુ ૧૩
यशोदानी प्रभु महावीर भक्ति.
વહેલાં વહેલાં દર્શન દેજે મુનિવર શાતામાં રહેજે એ રાગ. વહેલાં વહેલાં દર્શન દેજે હાલમવીર દર્શન દેશે; વિનતિ ધ્યાનમાં લેશે . . . . હાલમ. ત્યાગી બની ભલે વનમાં સિધાવે,પણુ મુજ દિલથી ન દૂર ન થા; પ્રેમથી પાસે સુહા .. ... ... ... ... હાલમ. ૧ ષટું ચક્રોમાં પ્રેમે પ્રભુ પરખ્યા, બીજા કેઈ નહીં તવ સરખા આનંદ મેહુલા વરસ્યા .. . . . હાલમ. ૨
For Private And Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
4344
www.kobatirth.org
પ્રીતલડી તત્ર સાથે કીધી, તવણુ અન્ય ન સિદ્ધિ સવ થકી તમે મોટામાં મેટા, પુદ્ગલભાવ છે ખાટા ત્રણ્યકાલમાં એકસ્વરૂપી, પ્રભુ તમે વાત પ્રરૂપી ત્યાગ ગ્રહણ વ્યવહારની માયા, અધાદિક, મનના પડછાયા;
વ્હાલમ, ૧
....
૧૭૩
પાસે જાઇ
....
વ્હાલમ. ૩
...
અણુ અણુથી પણુ છેાટામાં છેાટા;
વ્હાલમ, ૪
અરૂપી;
****
....
....
****
...
સાપેક્ષાએ રૂપી
....
9000
4104
વ્હાલમ. દ
....
વ્હાલમ. છ
....
...
****
આતમવીર સુહાયા તુજમાં હું અને મુજમાં તમેાછે. હું તું ભેદ વિના જ રમેછે; માન પે ગમેછે પતિપત્ની એકરૂપે મઝાનાં, દિલડાં રહે નહીં જૂદાં છાનાં; પૂર્ણ રસે મસ્તાનાં વ્હાલમ. ૮ તવમાં સમાઇ રહી પ્રભુ પ્યારા, એક પ્રભુ મુજ છે. આધારો; કચારે થશે। નહીં ન્યારા પુદ્ગલ રહેતું પુદ્ગલ સ ંગે, આતમ આતમની રહે ર'ગે; નિશ્ચય પ્રેમ અલગે ભક્તિથકી દિલ લાવીશ વ્હાલા, એક સ્વરૂપે રહેા રઢિયાલા; બુદ્ધિસાગર પ્યારા
વ્હાલમ. ૯
વ્હાલમ. ૧૦
....
****
વ્હાલમ, ૧૧
****
....
9.6
1404
9134
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સઘળી ઋદ્ધિક
****
1906
....
For Private And Personal Use Only
6804
9914
0086
....
****
...
मोहनी कुरबानी ग्रन्थ.
પરબ્રહ્મ
મહાવીર અણ્ણા એ જણાવે;
રાજીરે;
કુરખાની કરે માહની તે મ્હને પાવેરે. પરબ્રહ્મ. ૧ મનવાસના પશુની કતલ કરતાં પરમા માટે પ્રાણની કુરખાની સાચીરે. પરબ્રહ્મ. ર અરસ્પરસ દ્વાર મેળવવાને ચાહારે;
કુરબાની માયાની કરો એ સત્ય લ્હાવારે. પરબ્રહ્મ, ૩
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
પશુઓને આત્મસમ ગણી રહેમ જ વધારે રે, દુર્ગુણતણી સહુ વૃત્તિયેા, તેઓને મારારે, પરબ્રહ્મ, ૪ દુર્મુદ્ધિને અન્યાય એવાઇમારારે;
સાચીરે;
મ્હનેરે;
કનેરે. પરબ્રહ્મ. ૭
કરારે;
દુ:ખી અપેાલા જીવને મરતાં ઉગારારે. પરબ્રહ્મ. પ સહુ પાપકર્મોની કરી કુર્મીની સમજી સાચી વાત તેમાં રહેશેા રાચીરે. પરબ્રહ્મ. ૬ પ્યારૂં ગણ્યું જે જે સકલ સમર્પો પરમા યજ્ઞે હામીને આવેાજ અસત્ય વ્યભિચારની કુઓની કુઓની સાચી, ધર્મની માટે જ મુજને મળતાં આડા આવે જે જે કુર્માની કરી તેહની આતમ પોષારે. પરબ્રહ્મ, હું અહું અને મમતા સહુ કુરબાન કરારે બેભાન ખની બહાદુરી કુઓની કે ચા નહીં
મરારે. પરબ્રહ્મ, ૮
દાષારે;
મનભાવે મરોરે. પરબ્રહ્મ ૧૦ અભેદભાવે;
કરવાનું દાવેરે. પરબ્રહ્મ. ૧૧
મુજ મસ્તને કશુએ નહીં જેની ન આદિ અંત એવા નૂરવાળારે;
નિહાળેારે. પર૦
મારે રે;
લાલચની કુરખાની કરી મુજને જે હામ કરે જાતના તે થાય મારે જીવનને મૃત્યુને તે થાય પોતાની કુર્માની કરી મારા અનંતા નૂરનું અમૃત મારી અને ત્હારી વચ્ચે જે ભેદ રહ્યોરે;
મરીને
પ્યારારે, પર૦ જીવારે; પીવારે. ૫૨૦
લહારે; ૨૦ સાચારે;
કુરમાની કરી તેહની આનંદ છૂંદા પડીને દેહુથી જીવે તે કામાદિ પશુજીવનથી જીવે તે કુર્માની કરે એહવી તે ભકત મારારે, બુધ્ધિ ખુદા વીર તે થાયજ પ્યારારે. પર૦
કાચારે. પર૦
For Private And Personal Use Only
ર
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૫
यज्ञस्वरूप ग्रन्थ. [ ઓધવજી સંદેશે કહેજે સ્યામને–એ રાગ. 3
પરબ્રહ્મ
૧
નદિ
૨.
પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુ ભગવાનજી, સેવું પૂજું ધ્યાવું ગુણગણ ખાણજે, યજ્ઞસ્વરૂપ જણ મુજને પ્રેમથી, નંદિવર્ધન બેલે એવી વાણજે. પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુ એમ ભાખતા, સર્વ જાતના યોને હિતકાર; જ્ઞાનયજ્ઞ સમ કઈ ન મેટ જાણુ, સર્વ યજ્ઞને આત્મયજ્ઞ આધારજો. નંદિવર્ધન સાંભળ રૂડા રાજવી. ભૂખ્યાને ભેજન તરસ્યાને પાણીથી, સંતોષ્યાથી ભેજનયજ્ઞ ગણાય; અતિથિને ભેજન આદિ સત્કારથી, કરતાં અતિથિયજ્ઞ ભલે શેભાયજે. માતપિતાની પૂજ સેવા ભાવથી, માતા પિતાને યજ્ઞ ભલે ગુણકારજો; ગાયોની સેવા રક્ષા યજ્ઞ છે, પશુનું રક્ષણ પશુયજ્ઞ જ નિર્ધારજો. પંખીઓનું રક્ષણ પંખીયજ્ઞ છે, વનસ્પતિનું રક્ષણ એષધિયાગજે, દેશનું રક્ષણ દેશયરૂ છે લેકને, ત્યાગી સેવાયજ્ઞ તે જાણે ત્યાગજે. ગુરૂઓની સેવા પૂજા ગુઢ્યજ્ઞ છે, દેવની પૂજા દેવયજ્ઞ જયકાર; પરમાર્થે સ્વાર્પણ કરવું તે યજ્ઞ છે, નિષ્કામે યો મુક્તિદાતાર.
નંદિ૦ ૩
નંદિ. ૪
નંદિ. ૫
નંદિ. ૬
For Private And Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૬
Hili
નંદિ. ૭
નંદિ, ૮
નંદિ
૯
સત્યનું જીવન કહેણ સમ રહેણ થતાં, સત્ય યજ્ઞને કરતા નર ને નારજે વિદ્યામાટે સર્વ સમર્પણ આદરે, વિદ્યાયજ્ઞ અને પ્રગતિ કરનાર, સંઘની સેવાભક્તિ પ્રભુમય ભાવથી, સંધયજ્ઞ તે જાણે સહુમાં શ્રેષ્ઠજે, નિષ્કામ કર્મો કરવાં અધિકારથી, કર્મયજ્ઞ શિવપુર પહોંચાડે છે. જ્ઞાનાગ્નિમાં કામપશુને હામતાં, અંતરમાં પ્રગટે આતમ ઉજાસ વિષયેચ્છાને રોધે તે તપયજ્ઞ છે, વિનયયજ્ઞથી પ્રગટે સત્યપ્રકાશ સર્વજીની સેવા રક્ષા યજ્ઞ છે, વિશ્વયજ્ઞથી આતમ વિશ્વ સમાન; દેવ ગુરૂ ને ધર્મની શ્રદ્ધા નિર્મળી, જૈનધર્મ આરાધન યજ્ઞ પ્રમાણજે. ધમ્મ યુદ્ધ તે આંતર બાહિર દેશમાં, ધર્મી યુદ્ધ ય હેમે નિજ દેહજે; ધર્મ વીરોના ભાગ્યે યજ્ઞજ જાણ, સ્વર્ગ મુકિતને પામે લેક વિદેહજો. પરમ પ્રભુમય જીવન આંતર બાહાથી, પ્રભુયજ્ઞને પામે કેઈક વીરજે, નામ રૂપના મેહ વિના જે મુકત છે, દેહાધ્યાસ વિના વર્તે જગ ધીરજે. દ્રવ્ય ભાથી શત્રુઓને જીતતા, જેને જિનયજ્ઞ જગત આધાર જે; જીવંતાં મરીને જીવે તે જેન છે, જૈનયજ્ઞને સે નરને નારજે.
નંદિ. ૧૦
નંદિ૦ ૧૧
નંદિત ૧૨
નંદિ- ૧૩
For Private And Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૭
નંદિ. ૧૫
નંદિ. ૧૬
નિગમાગમની ભક્તિ આગમ યજ્ઞ છે, શુદ્ધ હૃદય તે હદય યજ્ઞ અવધારજે, લૌકિક યો લૌકિક સર્વ પ્રવૃત્તિથી, લેકેત્તર ય મુક્તિ દાતાર
ધ્યાનાગ્નિમાં કામ પશુને હેમતા, દશવિધ ધર્મના ધારક યાજક લેક; દ્રવ્ય યજ્ઞથી ભાવયજ્ઞ છે એટકે, જેથી ટળતા ભય ભેદને શોકજે. ચાર વર્ણના ગુણ કર્મો તે યજ્ઞ છે, ત્યાગીને સન્યાસ ધર્મ તે યાગજે, વિશ્વવ્યવસ્થાકારક યજ્ઞ છે, ધમીઓનું પાલન યજ્ઞ જ રાગજો. અલ્પ દોષ બહુ ધર્મ કરે તે કર્મ સહુ, સ્વાધિકાર કરતાં ય થાય, ઉપકારે શ્વાસે ય થતાં, અનંત યજ્ઞો મુજ ધ્યાને પ્રગટાયજે. જીવતાં છવાડે આપે શક્તિ, યંત્ર તંત્ર મંત્ર યજ્ઞ પ્રમાણ; આજીવિકા કર્મો ગુણ સહુ યજ્ઞ છે, છે જેથી જીવે છે જાણજે. જીવો જીવે જીવ અજીવને આશ્રયી, આજીવિકા યજ્ઞો તરતમ સર્વ જે, રવાધિકારે મદ્ભકતે ય કરી, જીવે નિર્લેપી નહીં કરતાં ગર્વજો. નરનારીને ડગલે ડગલે યજ્ઞ છે, મદ્ ભકતેની સેવા કરતાં બેશ; સ્વાર્પણ કરીને સંઘની સેવા સારતાં, સંઘ યજ્ઞથી આનંદ હાય હા.
નદિ૦ ૧૮
૦ ૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૭૮
જ્ઞાની અસંખ્ય યજ્ઞા જાણે આચરે, સ્વતંત્રતા કરનારા સાચા યજ્ઞ જો; મન વાણી કાયાના યજ્ઞા સદા, માચરતાં મુજમાંહી રહેતા મગ્નજો. દેશરા ય સં ઘાર્દિક રક્ષા કારણે, જૈન ધર્મની વૃદ્ધિમાટે પ્રાણજો; તન મન ધન સત્તા અર્પણુ તે ચન છે, એવા યજ્ઞા કરતા જૈનેા જાણજો. નિજ જાતિ પ્રીતિ સહુ સુખડાં હેામતા, ગુજભક્તાની સેવામાટે જેહજો; સત્યયજ્ઞ તે કરનારા શિવ પામતા, કાલ જીતીને થાતા જિનવર એહશે. ભાન જગત નુ ભૂલી આતમ ભાનમાં, રહેતાં સંયમ યજ્ઞા ઘટ પ્રગટાયો; આઠ પ્રકારે મદજીતે તે યજ્ઞથી, અરિહંત પરમાતમ દેવ સુહાય. આંતર મારૂં અસ ંખ્ય પ્રદેશ સ્વરૂપ છે, નિરાકાર વ્યાપને પૂર્ણ રૂપ; તેમાં ધ્યાન સમાધિ પામી ચેાગીએ, ત્રણ ભુવનના અનતા સાચા ભૂપ. દેહાદિયાગે સાકાર સ્વરૂપ છે, પાપના ધ્યાન યજ્ઞ કરનારજો; સર્વ યજ્ઞ ફ્લ પામે ક્ષણમાં નિશ્ચયે, ક્ષણમાં મુક્તિ પામે નરને નારજો. મુજ ભક્તે સ તા ત્યાગીઆ યાગીઓ, મુજને પામે અનેકયજ્ઞે જાણો; ગૃહસ્થ ચારે વર્ણો સેવા ભક્તિથી, સર્જ યજ્ઞનુ કુલ પામે ગુણ ખાણજો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દ્વિ ૨૧
ન॰િ ૨૨
નંદિ ૨૩
નદ્ઘિ ૨૪
નદ્ધિ ૨૫
ન૦િ ૨૬
નદિ ૨૭
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૯
નંદિ. ૨૮
નંદિ. ૨૯
નદિo ૩૦
અનેક માર્ગોમાંહિ સ્વેચ્છાએ રહી, જેને ધર્મ સિદ્ધાંતે સત્ય અનેક છે રૂચે તે માનીને ખંડન નહીં કરે, સત્ય યજ્ઞ તે કરતા ધારી ટેક છે. માનવ પશુ પંખીપર ઉપકાર કરે, નામ કીતિને સુખ સહુ છડી ભવ્ય, મુજને મળીને મુજસમ થાતાં યજ્ઞ છે, સોના સારાના કરવાં કર્તવ્ય. દૈવી જીવનથી નિસંગે જીવવું, સુખ દુઃખભેગવી સમભાવે નિર્ધાર; સમય કર્મો કરતાં મુજ મેળ છે, પવિત્ર યજ્ઞો શુભ આચાર વિચારજો. આતમ યજ્ઞમાં જ્ઞાનાગ્નિ જળતો રૂડે, કર્મકાઇને બાળે નરને નારજે, વિવેકસ્તંભે મનપશુ બાંધી હતાં, આતમ પરમાતમ થાવે નિર્ધાર પાપયજ્ઞામાં પશુઓ મારી હામતાં, યજમાને પામે નહીં સુખને સ્વર્ગ જઠરાગ્નિમાં રકતમાંસ હેમ્યાથકી, નરને નારી પાસે દુર્ગતિ નર્કો. તમોગુણી ને રજોગુણી જે યજ્ઞ છે, તેથી આતમ બહુ પામે અવતાર સવગુણયો કરનારા માન, સ્વર્ગ અને પામે ઉત્તમ અવતારજો. શુભવિચારે શુભકાર્યો તે યજ્ઞ છે, સંતજનોની સેવા ચણ ઉદાર; શુદ્ધપ્રેમ તે પ્રેમ યજ્ઞ કર ભલે, આત્મસરીખે સહુ જીપર ગારજે.
નંદિ. ૩૧
નદિ ૩ર
નંદિ૩૩
નંદિત ૩૪
For Private And Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,૧૮૦
અહંવૃત્તિને મમતાને જે હોમ છે, કરતા તેને ત્યાગીઓ ધરી ધ્યાન, વીતરાગપદ પામે ઉત્તમ સાધુઓ, મારા જેવું પામે નિર્મલ જ્ઞાનજે. નંદિ રૂપ અંતરમાંહી સમતા લીનતા એક્તા, આધ્યાત્મિક યજ્ઞો પ્રગટાવે આધ્યાત્મિક યજ્ઞોએ સત્ય અભેદતા, નાસે સઘળા હૃદયભાવથી કલેશ. નંદિ, ૩૬ નિર્તપી આત્માઓ યના પ્રભુ, નિત્યયજ્ઞ તે જ્ઞાનાદિક સામ્રાજ્ય પૂર્ણ થયેલાને બાહિર ય નહીં, જીવન્મુકતનું સાચું છે રાજ્ય. નંદિ૩૭ પુણ્યયજ્ઞ તે વિવિધ પ્રકારે જાણજે, સંવરયરે વિવિધ ભેદથી જાણજે, સર્વનના યજ્ઞો મુજ આરાધતાં, પામે નિશ્ચય અનન્ય ભક્તિ પ્રમાણજે. હિંસાય લક્ષ રાશી જન્મ છે, દાનયજ્ઞને કર મૈં નિષ્કામ, સર્વે યજ્ઞો સમર્પ મુજને ભક્તિથી, અનંત ફલ પામે તેથી સુખ ધામ. નંદિo ૩૯૯ જાપયજ્ઞ મુજનામાં સમે નહિં કેઈ છે, બ્રહાચર્યથી વીર્યનું રક્ષણ બેશ; કરજે નર નારી જીવનકરયજ્ઞ એ, બ્રહ્મચર્યથી શોભે સઘળા દેશ - મંદિર બ્રહ્મચર્યથી સર્વશક્તિ ઉલસે, રેગો નાસે આયુષ્ય વૃદ્ધિ થાય, બ્રહાચર્યથી સ્વતંત્રતા સુખ સંપજે, સર્વગનું બીજ ભલું વખણાયજે. નંદિ ૪૧
For Private And Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૧
નંદિ, ૪૨
ગૃહસ્થ ત્યાગી રૂડાં જીવન યજ્ઞ છે, ચ જાણે નિશ્ચયને વ્યવહારજે. સાતને ય જાણુને આદરે, સર્વયજ્ઞને હું છું સત્યાધારજો. નિદ્રા સમ જાગને સ્વપ્ન જ જાણુને, જ્ઞાન યજ્ઞથી કર આતમ પ્રકાશ, વિદેહભાવે મુક્ત બની પરમાતમા, પામીશ મુક્તિને સાચો આવાસ. અસથકી સત્ આતમભાવના રાજ્યમાં, આવીને કર નિર્લેપી છે રાજ્ય બુદ્ધિસાગર સત્યયજ્ઞ કરવા થકી, બાહિર અંતર પ્રગટે પ્રભુ સામ્રાજ્ય.
નદિ
૪૩
નંદિ૪૪
प्रियदर्शनाप्रबोध ग्रन्थ.
પ્રિય ૧
પ્રિયદર્શના સાંભળી પુત્રી લાડકી, પ્રિય પ્રભુ મહાવીરના સાચા બોલજે, સતી યશોદા કહેતી ઉપદેશ સુણ્યા, સાંભળી મનમાં કર તું સાચે તેલજે. સઘળા છ હેતે જીવન જાણવું, સર્વજીપર યથાશકિત ઉપકાર, મૂર્ખ કહે દુનિયા પણ ધર્મ ન ઈડ, બની શકે તે કરવાને હકક સારા
પ્રિય ૨
વિદ્યા વસને અન્નાદિકના દાનથી, જીવન ધરવું જૈનધર્મ એ જાણજે,
For Private And Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૯૨
આત્માન્નતિ કરવામાં દુ:ખેા સહુ સહેા, ફૂડ કલંકને નિંદા સહી અપમાનજો. મૃત્યુ પહેલાં સર્વ શક્તિયેા વાપરી, દુ:ખી અજ્ઞાનીના કર ઉદ્ધારો; કામાદિકના પાશવમળને જીતવું, ઉપકારા કરવાને થા તૈયારજો. નીતિની રીતિથી રહેવું નેમથી, કહેણી સમ રહેણીના ધર આચારજો; દણુંાને છતી સદ્ગુણ મેળવેા, સત્ય વદને સત્ય કરા વ્યવહારજો. તપ સંયમને દૈયા દાન દમ આચરે, વીર વીર મહાવીર પ્રભુ જપ જાપો; ન્યાયથી વર્તો સ્હાય કરો નિજશક્તિથી, વિશ્વથકી દૂર કાઢા સહુ પાપજો. સત્યપ્રેમને ધરવા પ્રાણાપણું કરી, વિશુદ્ધપ્રેમે આતમ ચઢતી થાયજો; સંત સમાગમ કરીએ વરીએ શાંતિને, દુષ્ટબુદ્ધિને છડા સહુ અન્યાયો. સારૂં કરતાં સારૂં થાશે સત્ય એ, ખરૂં કરતાં ખરૂં થાશે જાણો; સહુના સારામાં જીવનને ગાળવું, વીર વિભુની એવી નિશ્ચય વાણુજો, માતપિતાની સેવા સારા ભાવથી, વૃદ્ધજનેાની મનમાં માના શીખો; સુખમાં હુ ને દુઃખમાં શાક ન કીજીએ, અશક્ત દુઃખીજનને આપા ભીખો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રિય
પ્રિય
પ્રિય
પ્રિય,
પ્રિય.
પ્રિય.
પ્રિય.
3
૫
G
.
e
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૩
પતિની સેવા પૂર્ણ પ્રેમથી કીજીએ, સાસુ સસરાની સેવાને માનજે. પ્રાણ પડે પણ સતીયાણું નહીં છડજે, વીરપ્રભુનું ક્ષણ ક્ષણ કરજે ગાન. પ્રિય. ૧૦ સંકટ પડતાં દીન બનીશ નહીં વિશ્વમાં, ધન સત્તાને કરે નહિ અભિમાન; પાડેશીનું સારું ઈચછા રહેણુથી, સગા સંબંધી લોકેનું શુભ માનજે. પ્રિય. ૧૧ કૂડાં આળ કલંક ન કોને દીજીએ, દાન સુપાત્રે દેવું ધરીને યાર, ઘરનાં કામો યતના ખંતથી કીજીએ, જૈનધર્મને સે નર ને નારજો. પ્રિય. ૧૨ દૈવી બળબુદ્ધિને પામે પ્રેમથી, બૂરામાં લે નહીં જ્યારે ભાગજે, દેવગુરૂને ધર્મના રાગે રીઝીએ, કર્મો કરવાં કરી આસકિત ત્યાગ. પ્રિય. ૧૩ સાત્વિક મન બુદ્ધિને ભેજન પાનથી, સાત્વિક ભક્તિ સેવાના કરનાર; પરમ પ્રભુ મહાવીર જિનેશ્વર પામતા, સર્વ દુ:ખને અંત કરે નિર્ધાર. પ્રિય. ૧૪ જ્ઞાની જેને કર્મ કરતા રહે, પ્રિય પ્રભુ મહાવીર વિભુ ઉપદેશ મન માર્યાથી મુકિત સાની થાય છે, કામાદિકના ટાળે કલેશ. - પ્રિય. ૧૫ પ્રભુનાં બાલક બાલિકાઓ જાણુને, જ્ઞાનદિકથી કરવાં દેવ સમાન; બાલેના દેહને રૂડી શકિતએ, કરવાં દેવળ પ્રભુના રમ્ય વિમાન. પ્રિય. ૧૬
For Private And Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૪
સ્નેહ અને સ્વાતંત્ર્ય બાલક શિક્ષણે, આપ ઘરમાં ગુરૂકુલમાં નિર્ધાર; પ્રમાણિક ને શક્તિમંત બનાવીએ, બાળે તે ભાવીતીર્થો અવતારજો. પ્રિય. ૧ ગુણકર્મોથી જાતિ માની વતીએ, સત્ય રાજ્યને સત્ય લક્ષમી છે ધર્મજે; દેશ રાજ્યનું ધન છે બાલક બાલિકા, સત્યયજ્ઞ તે સાચાં સઘળાં કર્મ. પ્રિય. ૧૮ સંતાને પાછળ સારાં ઉછેરવાં, પરંપરાએ ધર્મકર્મવહનાર; સત્તા ધન વિદ્યાથી અધિકાં બાળકે, કેળવવાથી ચડતી છે નિર્ધારજો. - પ્રિય. ૧૯ જનનીના ઉદરમાં બાળક શિક્ષણ, સંસ્કાર બીજો પ્રગટે અવધારજો, માતપિતાના ગુણ કર્મોથી જાણવું, દંપતી જાણે કેળવણ આધારજો. પ્રિય. ૨૦ દુનિયાની આખે તે જ્ઞાનલેક છે, દુનિયાને છે જ્ઞાની પર આધારજો; જ્ઞાનીના આચારમાં ઉપદેશ છે જ્ઞાનીઓના મનપણે શિખ સારજે. પ્રિય. ૨૧ જ્ઞાનીઓની છાયા શાસ્ત્રો જાણવાં, જ્ઞાની સેવા કરતાં પ્રગટે શર્મ; જ્ઞાનીજન આકાશપરે નિલેપ છે, વાયુપેઠે કયાંય નહીં પ્રતિબંધો. પ્રિય. રર સ્વતંત્ર વર્તન તેનું ધર્મસ્વરૂપ છે, વ્રત તપ કર્મો કરે નહીં જ કરાયો સાથે આવે નહીં તેનાપર પ્રેમ ? ક્ષણિક જડવસ્તુપર મેહશે? થાયો. પ્રિય. રસ
For Private And Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૮૫
અહુવૃત્તિને મમતા ઇચ્છા ત્યાગવષ્ણુ, માહ્યાવસ્તુના ત્યાગે શાના ? ત્યાગ, દેહરૂપના માહે જેઓ મુંઝી, નામ કીર્તિમાં મુંઝાતાં છે રાગો. જીવતાં જે મર્યા નહીં તે ખાયલા, માહીજનથી કરવા શાના ખેલો; મેહત્યાગથી વિષચેાથી ખ"ધન નથી; વિષયેાવણ પણ મેહ છે મનમાં–મે લજો. માહે મરિયાં મડદાંને જીવાડતાં, ઉઠાડે તે પરબ્રહ્મ ભગવાનજો. તેના પ્રેમે રહેશેા જીવતાં. મરી, અનંત માનદ જ્ઞાનના પ્રગટે પ્રાણજો, ગુરૂદેવને સેવા પ્રભુપ્રીતિથી, એમાં અભેદબુદ્ધિ એકતા રાખો; ઉપકારીસાકારપ્રભુને સેવતાં, નિરાકાર' માનă અમૃતને ચાખજો. શક્તિ છતાં સહેવું એ સાચા ધમ છે, નિલને શું ? સહેવાના અધિકારજો; દુષ્ટાને ડાર્દિકથી વધુ રાખવા, આપત્કાલે આપદ્ધર્મો સારો. પતિતણું ઘર પત્ની ઘરની દેવતા, પત્નીના શિર છે સહુ ઘરના ભારજો; વૃદ્ધ ખાલ આદિ ખવરાવી ખાવવુ, ઘર માંડી રાખે સહુની સંભાળજો. મૃત્યુદિ ભયથી નિર્મૂલ નહીં મને, પુરૂષાર્થને ખતે કરતી કામજો; પ્રભુ મહાવીર દિલમાંહી મરતી રહે, મુખે જપે શ્રીવીરપ્રભુનું નામો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રિય, ર૪
પ્રિય. ૨૫
પ્રિય ૨૬
પ્રિય. ૨૭
પ્રિય,
પ્રિય.
પ્રિય.
૨૮
૨૯
૩૦
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૬
ધીર ધરીને વીર કરે નિજ આતમા, શક્તિવણ જગમાં નહીં જીવાયજે; કમખાઓ ને ગમખાઓ શિવ પામવા, બનો પ્રથમ સારા પોતે જગમાંહાજે પ્રિય. ૩૧ કથની કરતાં રહેણમાં રહેવું ભલું, ગંભીરતા ધારતાં સુખડાં થાય, વૈર વિરે ટાળી પ્રેમે વર્તવું, ચડતીનું લક્ષણ છે સંપ સદાચજો. પ્રિય. ૩૨ બળ કળ એકય થકી છે ચડતી સંઘની, અભિમાનથી પડતી વહેલી થાય; ઈષ્યોડિનથી ઊગરતે પોતે નહીં, ગુણના રાગે જ્યાં ત્યાં સત્ય જણાયો. પ્રિય. ૩૩ બાહ્યજીવન જગજીના ભેગે વહે, ઘણું કાયદા પડતા ત્યાં બળ નાશ, રૂઢિ બંધનશકિતવિનાશક કાયદા,
જ્યાં છે ત્યાં નહીં સ્વતંત્ર જીવન આશજે. પ્રિય. ૩૪ વેષક્રિયાચારે જીને બાંધવા, ઈચ્છા વણ જ્યાં એક સરીખાં ત્યાં જ, ધર્મરાજ્ય સંઘાદિકની પડતી થતી, સ્વતંત્ર ઈચ્છા વર્તનથી છવાયો પ્રિય. ૩૫ નારીવર્ગને શુદ્ધથકી હલકી ગણે, તેવા લેકનાં રાજ્યાદિક નાગજે, સતી યતિની હાય પડે ત્યાં દુઃખડાં, વિપત્તિમાં રહેવું નહિ ઉદાસ છે. પ્રિય. ૩૬ નવરાં બેઠાં આલસ નિંદા સંપજે, નવરને છેતરત મૃત્યુ કાલ; પુરૂષાર્થને સે સર્વે કાર્યમાં, મરતાં પણ ઉદ્યમથી રાખે હાલજે. પ્રિય. ૩૭
For Private And Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જે કાલે જે ક્ષેત્રે જે કરવું ઘટે, જે ભાવે તે કરવું એ છે ધર્મ જે, વર્તમાનથી વર્તે ભૂતને ભૂલીને, વર્તમાનમાં કરવાં સારાં કર્મ. પ્રિય. ૩૮ જ્ઞાન વિનાના અંધાં છે નર નારીયે, નરનારી બાલકને આપ જ્ઞાન, જ્ઞાન દાન સમ દાન ન બીજું શ્રેષ્ઠ છે, જ્ઞાનથકી બનતો આતમ ભગવાજે. પ્રિય. ૩૯ જ્ઞાનવિના કે અંધારામાં રહે, જ્ઞાન સદા છે જૈનધર્મ આધાર; જ્ઞાનવિના જીવ્યું નહીં જગમાં જાણવું, જ્ઞાન વિના દુઃખ પામે નરને નારજો. પ્રિય. ૪૦ મનથકી છે બંધન મુકિત જાણવી, આત્મદષ્ટિએ બંધ ન મુક્તિ હોય; મન એ સ્વર્ગ નરકને સહુ સંસાર છે, શુદ્ધાતમ છે શુદ્ધબુદ્ધ ઘટ જોય. પ્રિય. ૪૧ આમેપગે ધર્મ, જીને એક છે, મનોદષ્ટિએ અસંખ્યાત છે ધર્મજો, આત્મોપગે અભેદ સર્વે ધર્મ છે, મદષ્ટિએ ધર્મભેદનાં કર્મ. પ્રિય. ૪૨ મનોદષ્ટિથી બાહિરજીવન જાણવું, આત્મદષ્ટિથી આન્તર જીવન જાણજે, દાનશીયલ તપભાવ ધરીને વર્તવું, સર્વજીના રક્ષણ કરવા પ્રાણજે. પ્રિય. ૪૩ જીવદયાના સિદ્ધાંતને રક્ષવા, સ્વાશ્રય આત્માણ ધારી વ્યવહાર, ઉચ્ચ નીચને ભેદ ધરો નહિ ચિત્તમાં, પરમાર્થે મરતાં મુક્તિ નિર્ધાર પ્રિય. ૪૪
For Private And Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૮
૪૭
નેહરસે સગપણને રસવા એકથી, જી! એક બીજાના ઝાલી હાથ; પ્રેમ વિનાનું સૂકું જીવન જાણવું, પૂર્ણપ્રેમથી ભજે મહાવીર નાથજો. પ્રિય ૪૫ વિરપણું પામ્યા વણવીર તે નહીં મળે, સર્વભોથી વીરપણું છે દૂરજે, મરતે જે સ્વાર્પણથી વિદેહીપણે, આત્મવીર છે તેના હજરાહજૂર. પ્રિય. ૪૬ સ્વાર્થત્યાગ પણ આતમશકિત ન ખીલતી, દેહની મૂછ નષ્ટ થયાથી ત્યાગ; આત્મ સમા સહુ આત્માઓને માનતાં, અશુદ્ધ ટળતે સત્ય ખીલે છે રાગજો. કલિકાલમાં સંઘ શક્તિથી યુક્તિથી, આસુરીલેકે સામે જવાય સંઘતણું આગેવાને છે જ્ઞાનીઓ, મૂર્ખાઓથી સંઘ શક્તિ વિણુશાયજે. પ્રિય. ૪૮ સત્ય વિનાનું જીવન પશુથી હીન છે, સત્ય વિના ચડતીની પડતી થાય; કલિકાલમાં અપવાદે ધર્મો સહ, જ્ઞાનીઓ સમજીને સુખડાં પાય. પ્રિય. ૪૯ હિંમતથી જે મર્દ કર્મને આચરે, ધન્ય વીર!!! આપે પરમાર્થે પ્રાણજે, પરોક્ષ તો ત્યાં શું? વાદવિવાદ છે, જ્ઞાની લોક કરે ન તાણુતાણો. પ્રિય. ૫૦ અસંખ્ય જ્ઞાનીઓની દષ્ટિ એક છે, જ્ઞાન વિના નહિ જેનપણું પ્રગટાય; જ્ઞાનીઓની પાછળ વહેવું શ્રેષ્ઠ છે, અજ્ઞાનીની આજ્ઞા છે દુ:ખદાય. પ્રિય. પ૧
For Private And Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૮૯
કેટિ ઉપાયે જડથી સુખ નહિં સંપજે, આતમમાં સુખ સાચું છે નિર્ધારજો; ભૌતિક વસ્તુઓ નહિ સુખને આપતી, મન: કલ્પના સુખ દુ:ખની કરનારજો. લાલચ વા ભીતિથી ધર્મ ન છડવા, પ્રકૃતિ અનુકુલ કરીને ચાલજો; આત્માનુસારે પ્રકૃતિ જો વહુ, ક્ષણે ક્ષણે છે ઉત્તમતાના ખ્યાલજો. પ્રકૃતિથી જીવે જીવા વિશ્વમાં, પ્રકૃતિથી જીવા ઉન્નત થાયજો; પરમાતમરૂપે થાવામાં પ્રકૃતિ, સહાયક છે. સમજુને સમજાયજો પરમાતમ મહાવીરને જેવી રીતથી, સ્વીકારે તેવા તે રૂપે થાયજો; સવ મા થી વીરપ્રભુની પ્રાપ્તિ છે; રસ પડતા તે રસ્તે જીવા જાયજો, સ નદીએ સાગરને મળતી યથા. સર્વ ધર્મી એ પામે વીરને તેમજો, વીર પ્રભુના આશ્રય કરનારા જના, સાગને પામે નિર્મલ છેૢમજો. જેવા ભાવે વીર પ્રભુને સેવીએ, તેવા ભાવે મળે પ્રભુ પર્યાયો; ભકતાની વ્હારે આવે મહાવીરના, દેવાને દેવીઓના સમુદાયજો. વીરપ્રભુપરવિશ્વાસી ચૈ વતાં, અણુધારી જ્યાં ત્યાંથી મળતી સ્હાયજો; કલિકાલમાં વીર થયાથી માનવા, દયા સત્યને શક્તિચા સહુ
પાયજો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રિય. પર
પ્રિય.
પ્રિય.
પ્રિય.
પ૩
૫૪
૫૫
પ્રિય. પદ્
પ્રિય ૫૭
પ્રિય. ૧૮
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૦
દુર્જન શઠ ધૂર્તેથી ચેતી ચાલવું, જૂઠા જનને કરે નહીં વિશ્વાસ, અપ્રમાણિકની શ્રદ્ધા નહીં રાખીએ, શઠને દાબ પ્રતિયુક્તિથી ખાસ. પ્રિય. ૧૯ રકતને રેડ સ્વાસ્તિત્વાદિક કારણે, પ્રભુમાટે કરવામાં માને હર્ષજે; જેને માટે જીવન સઘળું આપવું, તેથી જન્મોમાં પામો ઉત્કર્ષજે. પ્રિય. ૨૦ કલિકાલમાં પ્રશસ્ય રાગને દ્વેષથી, સંઘ ચતુર્વિધ શક્તિ ઉન્નતિ કાજજે, સર્વકર્મ કરવામાં ધર્મો જાણવા, વધે જેહથી જૈનધર્મ સામ્રાજ્ય. પ્રિય. ૧ દેવગુરૂસંઘાદિકરક્ષાકારણે, કુટુંબ આદિ રક્ષણહેત કષાયજે; પ્રશસ્ય તે સહુ ધર્માદિક પ્રગતિ ભણી, અપવાદે તેમાંહી ધર્મ ગણાય. પ્રિય. દર શાસ્ત્રો શો દેશકાલ અનુસાર છે, બાહ્યાંતર જીવન, પ્રગતિ દાતારજો; અતિ દયાળુ અતિ સરલ શઠ આગળ, સાવધ થે વર્તતાં શાંતિ અપાર પ્રિય. ૬૩ સર્વ કલાઓની કેળવણી પામીએ, નરનારીની સર્વકલા જયકાર; સર્વ કલાએ શિખી શકિતયે વરે, કલાવંત માનવ જગમાં જયકાર. - પ્રિય. ૪ મનને વશ કરનારા દ્ધા જાણવા, મન જીત્યાથી છત્યે સહુ સંસાર; મનની જીત્યા જીતને હારાહાર છે, મન મરતાં મુક્તિ છે નિશ્ચય ધારજો. પ્રિય. ૬૫
For Private And Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૧
પાંચ ઈન્દ્રિના વિષયમાં જે મહિયા, ઈન્દ્રિાદિક જાણે વિષયના દાસજે, વિષયેના દાસે મડદાં સમ જાણવા, જેને નહિં આતમ શાંતિ વિશ્વાસ જે. આતમને નહીં જન્મમૃત્યુ નિશ્ચયથકી, આતમ સરખું કેઈન વિશ્વમહાન; વિશ્વ નિયંતા આતમવીર વિચારીને, આત્મપ્રભુમાં થાશે બહુ ગુલતાન છે. પ્રિય. ૬૭ દેહ વિણસતાં આતમ નહિ વિણસાય છે, નિત્ય અરૂપી આતમ જ્ઞાનાધાર; વસ્ત્રપરે દેહ બદલાતાં શેક ? દેહ ટળે ભય પામે નહીં નરનારજો. પ્રિય. ૬૮ મન વાણી કાયાની શક્તિ ઘટે, જેહથકી તે ચિંતા શેક વિચારજો, ચિંતા શેક ન કર જગમાં કોઈને, મૃત્યુ આવે મેહ તજે નરનારજો. શાંતિથકી મન પુષ્ટ બને છે જાણવું, સત્યવિચારે, તુષ્ટિના કરનાર, મનમાંથી બદબઈ, ખરાબ વિચારોની, કાઢી નાખી કરે વિચારી સારજે. પ્રિય. ૭૦ લાંચની લાલચતુષ્ણથી શાંતિ નહીં, કામાંધ દેખે નહીં આંખે સત્યજે; પાપ રહે નહિ છાનું ઉદયે આવતું, પાપ કરે નહીં કરજે સારું કૃત્ય. પ્રિય .૭૧ ધર્મે જયને પાપે ક્ષય છે છેવટે, ભભકામાં નહીં ભૂલે અંતે ધળજે; ચાર દિવસનું ચાંદરણું અન્યાયથી, રહે ન અન્યાયે ઋદ્ધિનું મૂળ છે. પ્રિય. ૭૨
For Private And Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૨
ન
હાર અસત્યે ય છે સત્યે છેવટે, પાપે। દાખ્યાં જોરથકી પ્રગટાયો; અસત્ય વદતાં પરંપરા દોષા વધે, રહે ન છાનું પાપ કદિ જગમાંહ્યો. સદ્ગુણરૂપની આગળ દેહનું રૂપ રહ્યું ? ગુણા પુજાતા ય વા લિંગ ન કર્મ જો; અસત્ થકી સમાં જાએ આત્માર્થિઓ ! અનુભવાશે આતમજ્ઞાને શર્મ જો. વ્યક્તિની કિંમત ત્યાં ઉન્નતિ થાય છે, જાતને હલકી પાડા નહીં તલભારજો; કરે ખુશામત અને ગુલામા એવડા, સત્ય વદો ને પાળેા સત્યાચાર જો. સહુ મામતની ઉપયોગિતા જાણતાં, અને પ્રજા અન્યથકી જ મહાનો; હાય વિરાધી સંતાના પણ દુ ના, ભડાતા દુર્જનથી પણુ ભગવાનો. અડચણને વિરૂદ્ધતા વચ્ચે ચાલવુ, મા પડયા કં ટકને કરવા દૂરો; દુનિયા ? શું કહેશે તે મન શું ? માનશે ? અભિપ્રાય વણ કાર્યો કરતા શૂરજો. મૃત્યુને જે સેટે પૂરણપ્રેમથી, જ્ઞાની તે જન પામે છે નિર્વાણો; પેાતાના ઈશ્વર છે આતમ, જ્ઞાનથી, અગ્નિને ઉધેહી ન લાગે માનજો. સમજીને માદરવાં સાચાં કને, પ્રારંભી પડતાં નહીં સૂકા કજો; કિંમત કરશે દુનિયા પાછળથી સહી, શુભ પ્રવૃત્તિપરમાર્થે
છે ધર્મજો.
For Private And Personal Use Only
પ્રિય
પ્રિય.
પ્રિય.
૭૩
७४
પ્રિય.
૫
પ્રિય ૭૬
પ્રિય. ૭૭
७८
પ્રિય. ૭૯
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૩
રેનારાં દુઃખીનાં અશ્રુ લુંછવા, દુઃખીના દુઃખમાં તે ભાગજે, પિતાનું અન્યને સારૂં આપવું, નિષ્કામે સાચો છે એ ત્યાગ. રોનારાના દિલમાં પેસી રવવું, હસનારામાં પેસી કરવું હાસ્યજે; ધ્યાનારાના દિલમાં પેસી ધ્યાવવું, જેનારના દિલમાં કર પ્રકાશ. પ્રિય. ૮૧ રમનારના મનમાં રમવું રંગથી, ગાનારાના મન પેસી કર ગાન; હાનારાના મનમાં પેસી ચાહવું, બેભાનેના ભાનનું કરજે ગાનજે. પ્રિય. ૮૨ ભલાકામમાં આગેવાની ધારવી, મંગલ શકુને મન ઉત્સાહ જાણ; વહેમી બનવું નહીં સમજ્યાવણ કેઈપર, સ્વાર્થથકી જૂઠા પક્ષે નહીં તાણજે. પ્રિય, ૮૩ જેને ઈચ્છો તે માટે દો પ્રાણને, ત્યારે તે પિતાનું નક્કી થાય છે, પ્રાણ પરાયા કીધાથી શુભપ્યાર છે, સાચું તે મારું મારું છે ન્યાય. પ્રિય. ૮૪ ખુલ્લા આકાશે વસતા ગીજને, મહેલે વસતાં શક્તિહીન નરનાર, પ્રકાશ માટે ખુલ્લા આકાશે તે, ખુલ્લામાં દે વસતા નિર્ધારિજે. ચારે વર્ણ પ્રકારે આતમ પિંડમાં, ચારે વણી આતમ આશ્રમકારજે; પક્ષપાતથી સત્ય તણાતું જાય છે, અસત્યથી પડતી છે નિશ્ચય ધાર, પ્રિય. ૮૬
For Private And Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રિય. ૮૭
૧૯૪ મન વાણું કાયામાં ભરિયું સહુ ભલું, તેથી અધિકું બાહિર કાંઈ ન માનજો, પિડે તે બ્રહ્માંડે સરખું છે સદા, અભેદભાવે વર્તે તે ભગવાન. કઈ જાતિની કિંમત સારાથી થતી, દોથી નહીં જાતિ કિંમત થાય; આત્માની કિંમતને કે પહોંચે નહીં, સત્ ચારિત્રે પવિત્રતા પરખાયો. પ્રિય. ૮૮ મોટા ભગવણ નહીં સત્કાર્યોથતાં, ઉત્તમ ભેગેથી આતમ કર દેવજે, ઉત્તમ ભેગો આપે પેગો સંપજે, ઉત્તમભેગો દાયકની કર સેવજે. પ્રિય. ૮૯ આતમશાંતિ માટે અંતર્ જાગવું, આરામનું શાશ્વત આતમ સ્થાન; આતમ જાણે સર્વ વિશ્વ જાણ્યું ખરૂં, સત્યને જાણી મુઝે તે નાદાનજો. પ્રિય. ૯૦ મન છે યાવત્ તાવત્ પ્રવૃત્તિ થતી, મનડું મરતાં નિવૃત્તિ નિર્ધારજો; જૂઠાણાને તાબે થાવું નહિ કદિ, પ્રિય બને નહીં જૂઠ વદી નરનારજો. પ્રિય બનાવે સહુથી પહેલાં આતમા, આતમમાટે પ્રિય બને છે સર્વજે; વિશ્વવિષે છે પ્રેમ સ્વરૂપી આતમા, શક્તિ વધંતાં કરે ને મનમાં ગર્વજે. પ્રિય. ૯૨ જડમાં પ્રિયપણું છે. આપે સહી, પ્રિય પ્રભુ શુદ્ધાતમ શ્રી મહાવીર; તેમાં મસ્ત બનો ભક્ત નરનારીઓ, પ્રાણ પડંતાં તજે ન પ્રજ્ઞા ધીરજે. પ્રિય. ૪
For Private And Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૫
પ્રિય ગણીને ભેટા સુખદુ:ખ સર્વાંને, સર્વ દશામાં આનંદે રહેા મગ્નો; અનંત અનાદિ નભવત્ નિ:સંગ આતમા, ઢાંકયા ને વળી અંતર રહેજો નગ્નજો, આતમભાવે ઉપયાગે છે સુખડાં, નામરૂપમહાદ્વિભાવે દુ:ખજો; માહિર સુખ:દુ:ખમિથ્યા ભ્રાંતિ જાણવી, જન્મીને લવીશ નહિં જનની કૂખજો. ખીજાને વિશ્વાસ ધરો અનુભવ કરી, આપ મળે સ્વાશ્રયથી કાર્યો થાયો; જાતે સહુ ખામતને અનુભવ મેળવી, ધૈર્ય ખંતથી કાર્ય સિદ્ધિ પ્રગટાયજો. ગરમડ ભડભડ ધડધડ ચંચલતાવિના, ચતુરાઇ ધરી કરા કળાથી કામો; ગુસ્સાને ગભરાટથી મગજ ન ખાઇએ, ઉશ્કેરાઈ જાશે! નહીં ધરા હ્રામજો. આત્માર્થે સહુને ત્યજવું આપત્તિમાં, અલ્પઢ઼ાનિને અહુ વિચારી લાભો; દેશકાલઅનુસારે બહુલા લાભથી, વર્તન કરવું સંઘાર્દિક સુખકાજો, અણુધાર્યું જે મને પ્રયત્ના દાખીને, ત્યારે રાખા કર્મ ઉપર આધારો; તાપણુ ઉદ્યમ કરીને આગળ ચાલવું, વિધ્રો જીતી કા કરો નરનારજો. મેટાને આત આળા સહુ મેટકાં, વિશ્વોને વિરાધી મેટા હાયો; તે પણ મેટા, મોટા સર્વ વિચારથી, ચાલે મનમાં રતિભાર નહિં રાયજો પ્રિય. ૧૦૦
For Private And Personal Use Only
પ્રિય.
૯૪
પ્રિય. ૫
પ્રિય. ૯૬
પ્રિય. ૯૭
પ્રિય. ૯
પ્રિય. ૯૯
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૬
ગુરૂ નિશ્રાવણ ભક્તિ જ્ઞાન ન સંપજે, ગુરૂ કૃપાવણ ભક્ત ન થાત કેયજે; ધમના બહાને ખાવું નહીં પારકું, ગુરૂને ઠગનારાનું ભલું ન જોય જે. પ્રિય. ૧૦૧
ગજ્ઞાનને આતમજ્ઞાન ન વેચવું, સેવા કરનારાને દેવું જ્ઞાન, ભજનને વેચ્યાથી આર્યપણું નહીં, માનવને વેચ્યાથી અંતે હાનજે. પ્રિય. ૧૦૨ કન્યાને વરવિક્રયકરનારા જને, પ્રેમ, પ્રભુતા કરે મહત્તા નાશ; પિતાની જાતિની રાજ્યાદિકની, પડતી કરીને પામે દુઃખડાં ખાસ જે પ્રિય. ૧૦૩ ઉપકારીને હણનારા નકે જતા, વિશ્વાસીને કરતા જેઓ ઘાતજે, તેઓની પડતી થાતી અંતે ખરી, પાપવિચારો કરવાથી જ નિપાત. પ્રિય. ૧૦૪ મેટાં કાર્યો હૃદયબળે સઘળાં થતાં, એક્ય સંઘબળ સમું ન બળ કે જાણજે, સુપભેગી જીવન અંતે દુબલું, ભેગવિલાસે ઘટે શક્તિ માનજે. પ્રિય. ૧૦૫ સર્વકાર્યમાં દે તે પ્રગટે ખરે, દોષ વિનાનાં કાર્ય થતાં નહીં કોય; અલ્પષને લાભ ઘણે જે કાર્યમાં, તેવાં કાર્યો કરવાં સુખડાં હેય. પ્રિય. ૧૦૬ દેશને ભૂલ વિનાનું માનવું કે નહીં, દેષથકી જ્યાં અધિકા સણ હાયજે તેવા એ ઉત્તમ નિર્દોષી જાણવા, શિક્ષણ સાથે ભૂલે જ્યાં ત્યાં જેજે. પ્રિય. ૧૦૭
For Private And Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૯૭
સાના સદ્ગુણુ લેવા દુર્ગુણુ ઢાંકવા, નિંદા કરતાં કાઈને લાભ ન થાય;
અપકીર્તિ નિ દાથી જીવનસાથે વનમાં
તીર્થંકર જેવાના દુશ્મન હાય છે, પ્રભુને નિદે દુર્જન નરને નારજો; સારાં કાર્યો રતાં નિન્દા હેલના,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નહીં,
દુભાવુ પણ વર્તાય. પ્રિય,
For Private And Personal Use Only
૧૦૮
થાતાં પાછા ડુઠા નહી તલભારજો. પ્રિય. ૧૦૯ સત્ય કરતાં નિાભય ગણવા નહીં; અસત્ય કરતાં કીતિ ન ઈચ્છે. લેશો. સત્યાસહ તે સાપેક્ષાએ જાણવું, સત્ય સુષુતાં ધરેલ ન મનમાં દ્વેષજો. પ્રિય. જોઈ શકે તે નિજમાં છે. સંપૂર્ણતા, પરપંચાતા કરતાં પડતી થાય; વ્યવહારી ચતુરાઈથી જન્મ ચાલવુ, અહુ બેલે તે ખાંડ) જૂઠ ગણાયો. પ્રિય, ૧૧૧ નિવૃત્તિજીવનમાં પરમાનંદ છે.
પરમચેાગી પામે ઠરતા ઠામજો; ગુણુ લેવામાં સાષી અનેવું નહીં, સતાથી પામે છે આાન ધામજો. પ્રિય. પ્રેમથકી જીતાને દુશ્મનવ ને, શત્રુસાથે ખેલેા મીઠા ખેલો; આત્માના આશય મેાટા કરતાં થકાં, ઉછળતા અંતમાં શાંતિ લેાલજો. પ્રિય. ૧૧૩ જેણે કંચન કામિની અન્ને જીતીયાં, તેને ધરવા સાચા મન વિશ્વાસ; સત્યસ્વરૂપી આતમ પાતે છે પ્રભુ, જૂઠે ત્યજતાં કરવી હિંમત ખાસ. પ્રિય, ૧૧૪
૧૧૦
૧૧૨
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૯૮
નિરાકાર પ્રભુ દિલમાં છે ત્યાં શોધ, અનુભવાતે જ્ઞાન પ્રેમથી સત્ય જ્ઞાની સંતજનની સેવા સારતાં, પરખાતાં જગમાંહિ કૃત્યાકૃત્ય. પ્રિય. ૧૧૫ નિરાકારને દશ્યવિષય કરવા તણી, માથાકૂટ તજેને નરને નાર; કાલ બુદ્ધિને દુર્વ્યય કરે નહિ ઘટે, આત્મા આત્મથી પરખાતે સારજે. પ્રિય. ૧૧૬ આત્મપ્રેમથી સવાસના જય થતું, આત્મશ્લેષથી થાવે સર્વ વિનાશ; આત્મવિના પુદ્ગલમાં સુખડાં શોધતાં, અનંતકાલે પણ નહિં સુખની આશ. પ્રિય. ૧૧૭ જે જે સત્યે તે સહુ આતમરૂપ છે, અસત્યમાં ચાલે નહીં આવે પાર અસત્ય તમમાં ભ્રાંતિને દુઃખ રાશિ, આત્મજ્ઞાનથી પામો આતમ સારો. પ્રિય. ૧૧૮ આતમસામે જડવિરોધે આવતાં, આત્મશક્તિ ઉછળતી બહુગજે, આત્મજ્ઞાનની આગળ કામ વિકારનું, ટકે ન બળ કંઈ આત્માનંદની ટેક. પ્રિય. ૧૧૯ દેહ રહે વા નહીં રહે એ નિશ્ચયે, લગની પ્રભુની સાથે ભક્ત લગાડજે; સર્વવૃત્તિની પેલી પારે જાઈને, શુદ્ધાતમને વહેલા વેગે ઉઠાડજે. પ્રિય. ૧૨૦ દુનિયાને ખુશ કરવાની વૃત્તિથકી, જરૂર થાતું દુનિયાને નુકશાન; દુનિયાને સાચું કહેવાની બુદ્ધિથી, દુનિયાની ચડતી થાતી મન માનજે. પ્રિય. ૧૨૧
For Private And Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ree
સર્વજીવા મારી પૂજાનાં પાત્ર છે, એવું જાણી પૂજક જે જન થાયો; પૂજક તે ભગવાન્ અને નિશ્ચય મળે, પૂજાથી પૂજક તે પૂજ્ય સુહાયો. પ્રિય. ૧૨૨
પેાતાના નિ:સ્વાર્થ પણાથી અન્યને, સ્વાથી પ્રગટાવા નહીં શિક્ષા સત્યો;
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુશ્મનના સહુ કાવાદાવા જાણીને, પ્રેમ ધર્મ સ્હામાં કરવાં શુભ કૃત્યો. પ્રિય. ૧૨૩
મન અને જ્યાં લાગણી આતમભાગ છે,
અશક્ય કાર્યો ત્યાં નહીં કાઈ જણાયજો; અન તશક્તિ મહાસાગર મહાવીરમાં, મન ઝખાલી પ્રભુ અનેા સુખદાયો. પ્રિય. ૧૨૪
મૂવેલાંને મુડદાંઓનું
દાટવું,
જીવતાં વહેવું શ્રી મહાવીર વાટજો;
રાનારાંને રાવાં હસનારાં
પ્રતિ,
હસવું આતમ પામી મહાવીર ઘાટો. પ્રિય. ૧૨૫ થાય મરણિયા તે જૈનેા જગ જીતતા, દુઃખ ભાથી ઠ્ઠીનારા મરનારજો; આપપણું ખાઇને કા નહીં જીવતા, દુર્ખલને નહીં સત્ય શક્તિ મળનારા, પ્રિય.
જન્મ મરણુ એ પટની પાછળ આતમા, મરે નહીંને કા નહીં મારણહારજો;
પરમાર્થે મરનારા પ્રભુને મળે, સ્વાર્થે મરનારાઓ પામે સ્વાર્થ જો; જન્મ્યાને મરવાનું ભય ત્યાં શું, અરે, અમર આતમા મર્યા પછી ભાવાથો; પ્રિય, ૧૨૭
For Private And Personal Use Only
૧૨૬
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૦
જન્મ મરણની છાયા કમેં થાય છે, આતમદષ્ટિએ નહીં બીજું ધારજે. પ્રિય. ૧૨૮ આતમની મરજીથી સહુ કાર્યો કરે, મનની મરજી જાડી પાડે સર્વજો; આત્મપ્રભુની મરજીમાં મરવું ભલું, મનની સત્તાને કરે નહિ ગર્વ છે. પ્રિય. ૧૨૯ આત્માની આગળ નિર્વાણ રહ્યું સદા, મનની સાથે રહ્યું નરકને સ્વર્ગજો; જન્મ અને મૃત્યુને વધાવી ચાલજો, નિજમાં એક વિના નહીં બીજે વર્ગ. પ્રિય. ૧૩૦ પિતાનાં કલ્યાણ કરતાં સાથમાં, અન્ય જીવોનાં કર જન કલ્યાણજે, અંશ માત્ર કલ્યાણ કર્યાંથી દુર્ગતિ, થાતી નહીં નિશ્ચય એ સાચે જાણજે. પ્રિય. ૧૩૧ સૈના સેવક બને તે થાતા સ્વામીઓ, હાવું ઇરછે તે થાવો ચહાનાર; જેવું આપો તેવું પાછું પામશે, વાવો તેવું લણશો નરને નારજે. પ્રિય. ૧૩ર અસત્યરીતે દુનિયાને વહાલા બની, જીવન ધરતાં મરવામાં કલ્યાણજે, અસત્ય રીતે પ્રિય બનવામાં દુ:ખ છે, જૂઠાની શી ? કરવી તાણુતાણજો પ્રિય. ૧૩૩ કોટિવાર મરવું તેને શ્રેષ્ઠ છે, સારા માટે સર્વજીના હેત; પણું જૂઠાથી જીવવું પળ સારૂ નહીં. સંતે તે સમજે પ્રભુના સંકેત છે. પ્રિય. ૧૩૪
For Private And Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૧
મુક્તિતણ વિધીથી લઢવું ખરું, સ્વતંત્ર આતમ એ છે જગમાં સર્વજો; એવો નિશ્ચય જેને તે જેને ખરા, અને જિનેશ્વર ટાળી દુઃખે ખજે. પ્રિય. ૧૩૫ અનુકુલ સંગથી માર્ગ કમળ સમે, પ્રતિકુલથી કંટકમય થાવે પન્થો, સ્પષ્ટ વદને સ્પષ્ટ આચરે માર્ગમાં, સત્ય વિનાના નાખી દેજે ગ્રન્થજે. પ્રિય. ૧૩૬, જૂઠ વધે તેવું નહીં મધુરું બોલીએ, દયા સમી નહીં ગંગા બીજી જાજો; નમ્ર બનેને કઠીન બને અવસર લહી, સત્યબળે દરિયામાં તરતા પહાણજે. પ્રિય. ૧૨૭ ભવસાગરમાં નાવિકપ્રભુ મહાવીર છે, અપરંપારદયાના છે અવતાર, તેમની પાછળ અનુયાયી હૈ ચાલતાં, ભવસાગરને સહેજે પામો પારજો. પ્રિય. ૧૩૮ દુ:ખની સામા રહીને યુદ્ધ કરે, શત્રુઓની પૂંઠ ન છેડો લેશ; ઉઘે નહીં રસ્તામાં ગાફલ મૂઢ થૈ, દ્વિધાભાવ છદ્યાથી નાસે કલેજે. પ્રિય. ૧૩૯
નેહ રાગથી બંધાઓ નહીં પંથમાં, કરે નહીં રસ્તામાં મેહને સંગ; જોઈ જોઈ આગળ પગલું મૂકવું, રાગ દ્વેષ કીચડમય ભરિયા પંથજે. પ્રિય. ૧૪૦ વિશ્વોદ્ધારક અવતારી પ્રભુ આવતાં,
હામા થાતા દુર્જન લેક અનેક હાથી પાછળ ભસતાં શ્વાને કરાંજીને, રવિ ઉગંતાં કાક શબ્દ અતિરેકજો, પ્રિય. ૧૪૧
For Private And Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૦૨
મહાવતારી મહાવીર દેવની પાછળે, પાખડીએ બહુ કરે પાકારજો; તેથી જાગ્યા જોયા લેાકાએ પ્રભુ, માટાના વિરાધી દુર્જન ધારો. પ્રિય સર્વકામના ત્યાગે પ્રભુ પાસે જતાં, પ્રભુ ઈચ્છા અનુસરવામાંહિ ધર્મ જો; પ્રભુવીરની આજ્ઞામાં સહુ ધર્મ છે, તેથી નાસે મેહાર્દિક સહુ ક જો. પ્રિય. વિશ્વ પ્રભુ મહાવીરને સહુ અણુ કર્યું, હું તું વૃત્તિથી પ્રભુ મહાવીર ફરજો; હું તુ વિકલ્પ સવે છડી આગળે, જાતાં વીનુ દેખા અનંત નૂરશે. પ્રિય ત્રણ ભુવનના આતમ મહાવીર આદશાહ, ખાટ ખજાને નહિ કિચિત્ તલભારજો; સત્તાએ વ્યક્તિભાવે પણ તેડુ છે, પરબ્રહ્મ પુરૂષોત્તમ જગદાધારો. પ્રિય, ૧૪૫ આત્મવીરની લીલા અપરંપાર છે, નવતવરસિયા અનંત ગુણુપર્યાયજો; આત્મ મહાસાગરમાં મન ડુખ્યા પછી, આત્મપથ કરે શુદ્ધપર્યાયજો. પ્રિય. ૧૪૬ અન ત બ્રહ્મા વિષ્ણુહરને શક્તિયા, અનંત જ્યેાતિ મહાવીરમાંહિ સમાયØ; તેના આગળ કાનુ કંઇ ચાલે નહીં,
તેડુ કરે તે જગમાં નિશ્ચય થાયો. પ્રિય. ૧૪૭
અનંત મહાવીર આગળ જગ પરમાણુ સમ,
અનંત જ્ઞેયાનું સમયે અનંત સ્તિનાસ્તિમય શરણુ સદા હા સર્વ દેવ
છે જ્ઞાનજો; છે મહાવીર છે, ભગવાનો
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
૧૪૨
૧૪૩
૧૪૪
પ્રિય, ૧૪૮
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૩ શુદ્ધજ્ઞાનને શુદ્ધપ્રેમ જે બે મળે, અનંત આનંદ પ્રગટે ઘટ નિર્ધાર; જન્મ મરણના ફેરા પળમાંહી ટળે, જીવતાં જીવન્મુક્તિ અવતારજો. પ્રિય. ૧૪૯ અનેકભવના પ્રેમે વીર પ્રભુ મળ્યા, અનેક ભવના ધ્યેય વિભુ અવતાર, તપ જપ કીધાં ફળીયાં મહાવીર સ્વામિજી, મળ્યા બની હું પ્રભુ રાશી જયકાર. પ્રિય. ૧૫૦ અનંત નામ સ્વરૂપે મહાવીર દેવ છે,
છે તેવા રૂપે દિલ દેખાયો. સર્વ મનોરથ ફન્યા ન બાકી કંઈ રહ્યું, શ્રદ્ધાપ્રીતિથી ઘટમાં પરખાય, પ્રિય. ૧૫૧ સર્વવિશ્વ મહાવીર પ્રભુમય દેખવું, સર્વજીની કરવી ભાવે સેવ; જ્ઞાન પ્રેમને એક્ય બળે સ્વાસ્તિત્વને, સંરક્ષીને પામે મહાવીરદેવજે. પ્રિય. ઉપર દિલમાં મહાવીર દેવ વિભુજી જગાડવા, અનુભવવાને તદૂ૫ થાવું બેશ; ક્ષણ પણ પ્રભુને ભજે મને ભગવાન તે, અનંત કાળના ટળતા સર્વે કલેજે. પ્રિય. ૧૫૩ પ્રભુએ હિતવચને મુજને સંભળાવીયા, કહેતાં તેને ક્યારે ના પારજે પ્રિયદર્શના તારી આગળ લેશ કંઈ, આજે પ્રભુની શિક્ષા કહી સુખકારજે. પ્રિય. ૧૫૪ બીજી વખતે વિરવચન સંભળાવશું, આમેન્નતિ વિશ્વોનતિનાં કરનાર, રૂચે પચે તે પછીથી બીજું આપીયે, પ્રિયદર્શના તું પરબ્રહ્મ થાનારજે. પ્રિય૧૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૪ વિરપ્રભુજી મળશે અહિંયાં આવીને, વીરપ્રભુમાં સુરતા પૂર્ણ લગાવ ભક્તિ આધીન વીર પ્રભુ હારે ચઢે, જેવા જેના વર્તે દિલમાં ભાવજે. પ્રિય. ૧પ૬ પ્રિયદર્શન આગળ યશદાએ કહ્યાં, વીરવિભુનાં વચનામૃત હિતકાર; અંતરમાં ઉપગત સ્કરણા બળે, યાદ કરીને પ્રગટાવ્યાં સુખકારજે. પ્રિય. ૧૫૭ જ્ઞાનીને સાપેક્ષપણે સહુ પરિણમે, અજ્ઞાનીને વિષમપણે પરિણામ; પ્રભુનાં વચનો સાપેક્ષાઓ જાણતાં, આત્મબને અંતમાંહિ નિષ્કામ. પ્રિય. ૧૫૮ સંવત ઓગણુશ છેતેર શ્રાવણ પૂર્ણિમા, બલિપર્વદિન પૂર્ણ કરી હિત શીખજે, ભણશે ગણશે સુણશે તે શિવ પામશે, વિરપ્રભુની પાસે અંતરદીખજે. પ્રિય. ૧૫૯ ચેમાસું વિજાપુરમાં ભાવે રહી, વિદ્યાશાળામાં રચના જયકાર, બુદ્ધિસાગરસદ્દગુરૂની કરૂણા લહી, મહાવીર પ્રભુને ગાયા હર્ષ અપારજે. પ્રિય. ૧૬૦
For Private And Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૦૫
श्री यशोदानी प्रियदर्शनापुत्रीने हित शिक्षा ग्रन्थ.
પતિવ્રતા સતીના ગુણ કર્મો.
પતિ.
૧
પતિ.
૨
પતિવ્રતા પત્ની દેવી છે સદ્ગણે, પતિવ્રતાની શોભા અપરંપાર; પતિની નિંદા કરે ન બીજા આગળ, પતિ ઉપર નહીં દોષ ચઢાવે નારજો. પતિની સાથે ધર્મકર્મસહચારિણ, પતિ દિલ દુખે કરે ન એનું કમજોર સતીપ્રેમથી પતિની સાથે વર્તતી, પરપુરૂષથી ભંગ ન ઇચછે અધર્મજે. દેહરૂપના મેહે મુંઝાતી નહીં, લાલચથી લપટાતી નહીં તલભારજે, પરપુરૂષથી ભરમાતી નહીં ભર્મથી, શીયલવ્રતથી શોભે સ્ત્રી સંસારજો. ગંભીર છાની વાતે મનમાં રાખતી, સાસુ સસરાને કરતી સત્કાર; ક્રોધ સમાવી દઈને જીવન ગાળતી, સંતાનેને શિક્ષા દે સારજો. સંતાનની સર્વશક્તિ ખીલવે, ઘરનાં કામ કરતી નહિ અકળાય, પતિને સત્ય સલાહ આપે પ્રેમથી, પતિ આદિ ખવરાવી પોતે ખાજે. હોય કદાપિ વ્યસની પતિ તે તેહને, પ્રેમ જ્ઞાનથી વાળે સવળે પન્થજો;
પત.
૩
પતિ.
૪
For Private And Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પતિ.
૭
પતિ.
૮
૨૦૬ ગૃહિણીને ઘર કહેતા મોટા ચેગીઓ, નવરી થાતાં વાંચે ધાર્મિકગ્રંથજે. સાધુ-સંત અતિથિને સત્કારતી, સંતે ભેજન આદિથી બેશક સગા સંબંધીને સંતે ભાવથી, ગૃહ કુટુંબના ટાળે સઘળા સ્પેશજે. આય પ્રમાણે વ્યય કરતી જ વિવેકથી, પ્રમાણિકપણે તે સહુ સાથે વીરવીર મહાવીર જપતી કાર્યો કરે, હાય કરે તેની શ્રી મહાવીર નાથજે. ગાળે ભાંડે નહીં ફોધે કોને કદા, પુત્રપુત્રીને સમજણને દે મારજો, બાલલગ્નને દુષ્ટરૂઢિ છેડતી, હાલ કરીને પતિની કરતી હારજે. ભૌતિક ચઢતી સાથે આત્મિક ઉન્નતિ, કરવામાં કાઢે જીવનને કાળજે; દેવગુરૂને ધર્મની શ્રદ્ધા ધારતી, સંતાને બળવાન કરે છવપાલજે. વિદ્યાધનસત્તાશારીરિકશક્તિથી, ગર્વ ધરે નહીં કરે નહીં અન્યાય સુખ દુઃખમાં સમભાવે જીવન ગાળતી, દેવગુરૂને પતિના ગુણને ગાયજે. સંકટમાં પતિની સાથે વર્તે સદા, દેહલગ્ન તે દેહથી આંતર પ્રેમ, શાસ્ત્રાધારે બ્રહ્મચર્ય પાળતી, વીર્યની રક્ષાથી વતે છે ક્ષેમજે. સર્વ અપેક્ષાઓ સમજીને ચાલતી, સંઘાદિકનાં કાર્યોમાં લે ભાગ;
પતિ.
૯
પતિ. ૧૦
પતિ.
૧૧
પતિ. ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પતિ. ૧૩
ર૦૭ કહેણ સરખી રહેણી રખે નિશ્ચયે, ગુણીજનપર ધરતી ગુણને રાગજો. પતિનું મન પરખીને ચાલે પતિવ્રતા, દેવી માતા બની જગત પૂજાય; બુદ્ધિસાગર આધ્યાત્મિક શક્તિબળે, આર્યા દેવી સતી જગત પંકાય જે.
પતિ. ૧૪
त्रिशलाओ आपेल पतिलक्षण बोध ग्रन्थ.
પતિ.
૧
પતિ.
૨
પત્નીવ્રત ધારી પતિ, સાચા પ્રેમથી, પતિ, ગુણ કર્મોથી તરતે સંસાર; જ્ઞાને ઘમ શક્તિથી ઘરને પિષત, શ્રદ્ધાથી કર્મો કરતે હશિયાર. માતા પિતાદિ વૃદ્ધોની સેવા કરી, ધન્ય ગણે જે પિતાને અવતારજો. વીરવીર જપતેને સારાં કાર્ય સહ, કરતે રહેતે ઉત્સાહી અવતાર. પ્રમાણિક પૂરે ટેકી ને શૂર જે, પપકારે કરવામાં તૈયાર કુટુંબ પિષણ કરવામાં જે ધીરને, પ્રાણપડે પણ વ્યસની નહીં થાનારજો. પત્નીને સંતે ગુણને વૃત્તિથી પત્નીને છેતરતે નહીં તલભાર; ગણે ન હલકી પત્નીને નિજ આત્મથી, નીતિથી ધરતે જીવન વ્યવહારજો.
પતિ.
૩
પતિ.
૪
For Private And Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૦૮
ઉદ્યમી,
કાજ ને;
જૈનધમ પાલનમાં નિશદિન સર્વસમર્પણ કરતા ધર્મને દેશ કેમ રાજ્યાદિક રક્ષણ કાર્ય માં, સંઘની સેવા સારે આપી સાજજો. સત્યસલાહે આપે પત્નીને સદા, જ્ઞાનાદિકનું સ્થાપે ઘર સામ્રાજ્યો. ઉદાર ગંભીર ન્યાય પરાયણ દક્ષજે, ગુણુથી માટા થાવા ધરતા દાઝો. પત્નીનું રક્ષણ કરવા જે ધીર છે, યેાગ્યજનાનું કરતા સહુ સન્માન; ધર્મકર્મોમાં પત્ની સાથે રાખતા, વાત સુણતાં કરે ન કાચા કાનજો. પત્નીગુણકર્મોમાં નિહાળતા, પરનારીના રૂપે નહિ મુ ંઝાયો; વ્યભિચારી પ્રીતિ ધરતા નહીં જે કદિ, કન્યા કરવામાં જે હરખાયજો સ સ્વાર્પણ કરીને સાધુ સેવા; ગુરૂદેવની ભકિત કરે નિશઢીનો; સત્તાએ પરબ્રહ્મને જોતા મનને વીરપ્રભુમાં કરતા `સત્કર્મી કરવામાં મૌની જે અને, સુખમાં હુ ન સંકટમાં દુ:ખ પાયો; દાન કરેને વિષયાના વશ નહિ થતા, સત્યથી જીવે અસત્યને નહિ રાયો. પ્રાણ પડે પણ જૈનધર્મ નહિ છડતા, પથામાં જે ન સાયો; છૂટા મત શુદ્ધપ્રેમ ને જ્ઞાનવર્ડ જે જીવતા, પત્નીને ગુણવંતી કરી હરખાયજો.
સમાં,
લીનજો.
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પતિ.
પતિ.
યતિ.
પતિ.
યતિ.
.
પતિ. ૧૦
પતિ. ૧૧
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૦૯
પત્નીની નિંદા ન કરે પર આગળે, સ્ત્રીથી ક્રોધ કરીને નહીં અકળાયા; સહન કરે કઢિયથી જે જે મળ્યું, વિપત્તિમાં જરા નહી ગભરાયજો.
ܬ
કરે પ્રાર્થના વીરતણી વિશ્વાસથી, અય શક્તિથી થાય સુખી ગૃહવાસજો; નિર્લેપી થૈ આત્મમહાવીરભક્તિથી, મરજીવા થૈ પામે. પ્રભુને ખાસ પતિ. ૧૩
શુદ્ધ પરિશુતિ પત્નીવ્રત અધ્યાત્મથી, પામીને પરમાતમ પેાતે થાયજો;
બુદ્ધિસાગરદ્રવ્ય ભાવયદૃષ્ટિથી, માહિકાંત-પત્નીવ્રત
દંપતી મેાક્ષ.
સુખદાયન્ત પતિ. ૧૪
પતિ પત્નીમાં પ્રેમ પરસ્પર હાય તે, દંપતીજીવન ગાળે સુખમાં દાયજો; શુદ્ધપ્રેમ મન્નેમાં પ્રગટયાથી ખરાં, દેવ દેવીઓ સરમાં જગમાં જાયજો
સત્ય પ્રેમ વણુ પતી જીવન નર્ક છે, કાયલગ્નમાં દુ:ખ ઢોળી પ્રગટાયો; અરસ્પરસ વિશ્વાસ પ્રમાણિકતા વડે, નિર્ધનતા વિપત્તિમાં સુખ થાયો,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શેલતું, સહચારો;
આત્મજ્ઞાનથી પત્તી જીવન કર્મોમાં અનેનેા
ધર્મ
પતિ. ૧૨
For Private And Personal Use Only
પતિ.
પતિ.
૨
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૧૦ ગુણ કર્મોમાં બનેની જ્યાં સામ્યતા, આત્મજીવન ત્યાં પ્રગટાતું નિર્ધાર. પતિ. ૩ અરસ્પરસ આત્માર્પણ છે ત્યાં એકતા, દિલનાછૂપા ભેદ રહે નહીં લેશ; અસત્ય નહીં મનવાણી કાયામાં જરા, દયા સમા સમતાથી ટાળે કલેશો. પતિ. ૪ આત્મરૂપની આગળ વધુના રૂપની, લેશ મહત્તા ભાસે નહીં નિર્ધાર, સાત્વિકપ્રીતિનીતિ રીતે વર્તતા, વરવીર જપતાં ધ્યાતાં નરનારજે પતિ. ૫ જડના લેજે મુંઝાતાં નહિ જ્ઞાનથી, સંતોષે જીવન ગાળે સંસાર ભરમાતાં નહીં દુર્જન દાવ પ્રપંચથી, સંતાનોને શિક્ષણ દેતાં સાર. પતિ. ૬ ગુહાવાસમાં ઉપકાર કરતાં રહે, સંતસમાગમ કરતાં ધારી રાગજે, એક બીજાને માટે મરતાં અવસરે, સુખ માટે બન્નેમાં વતે ત્યાગ. પત્રિ. ૭ દિલ જૂદાં નહીં આત્માની છે એક્તા, એક બીજાને આત્મસ્વરૂપે સહાય, મીઠાં વચનો મીઠી વૃત્તિ જ્યાં સદા, સત્કાર્યોમાં સાહચર્યને હાયજે. સ્વાર્થતણું જ્યાં પડે ન કિંચિત્ ભિન્નતા, એક બીજાના માટે આતમગજે; બાહ્યગને આત્મયોગની સાધના, ભેગો માટે માત્ર ન જ્યાં સંગજે. પશુ જીવન જ્યાં કામતણું ટળતું રહે, ધર્મ્યુકામથી પાપ કામને નાશજો;
For Private And Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૧
આર્યપણાનું દંપતીજીવન જાગતા, તપ જપ સંયમ વર્તે હર્ષોલ્લાસ. પતિ. ૧ કામાદિકના સંસ્કારને ટાળતાં, કર્મ કરે નિષ્કામપણે વ્યવહાર, સ્વાધિકરે તે ગૃહસંસારમાં, લગની લાગે વીરવિષે એકતારજો. પતિ. ૧ ૧ માતા પિતાદિ ગુરૂ જનની સેવા કરે, દુ:ખ પડે જે વેશ નહીં ગભરાય, બુદ્ધિસાગર સાવિકલને દંપતી, સુખિયાં થાતાં પ્રભુને નક્કી પાયજે. પતિ. ૧૨
श्री महावीर प्रभुना नंदिवर्धनने आत्मबोध.
નંદિવર્ધનરાજન સાંભળ, આત્મજ્ઞાન
સુખકારી; આતમ જાણે જગસહુ જાણું, મહટળે દુઃખકારીરે પ્રેમે,નંદિવર્ધન સુણશે ? મનવાણું કાયા નહીં આતમ, ઈદ્રિય જડ આકારે; બાહિર અંતર પ્રકૃતિ સર્વે, તેહથકી ભિન્ન ધારે. પ્રેમ. ૨ આકાશવત નિર્લેપી વ્યાપક, જ્ઞા ન ને
આ નં દ રૂપી, સ્વપરપ્રકાશક પ્રદસનાતન સાપે છે
રૂપા રૂપી રે પ્રેમે. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૧૨ વ્રત અવ્રત તમે ગુણ રજોગુણને, સત્વથકી છે ત્યારે. પુણ્યને પાપ થકી છે જૂદે; એ છે પ્યારામાં પારો પ્રેમ. ૪ આતમા મહાવીર વિશ્વેશ્વર છે; સર્વ વિશ્વ
આધારે, સર્વમાંહીને સર્વથી ન્યારે, ર્જા અર્તા સારે. પ્રેમે. ૫ ઉત્પત્તિવ્યય દૈવ્ય સ્વરૂપી; શબ્દબ્રહથકી
ન્યારે, વેષ. ન. લિંગ ન કૂલન જાતિ, સર્વમાંહીને સર્વથી જૂદે, કાલ અનાદિ હયાતીરે. પ્રેમે ૬ ઉંચે ન નીચે ન હલકો ન ભારે, રૂપરસશબ્દથી
ન્યારે; શાતા અશાતાકેષથી જૂદે, સઘળે છે ઉજિયારારે. પ્રેમે. ૭ લોકેલેથી માટે મહાવિભુ, જ્ઞાનાનન્દરસરેલે, નવનવરસથી રસિયે ચેતન ગુણપર્યાયથી ખેલેરે.
પ્રેમે. ૮ મેહ ઉદયથી આઘે આઘે, મેહ મર્યા પછી પાસે, બાહિર અંતર ઉંચે નીચે, સઘળે પૂર્ણ પ્રકાશેરે. પ્રેમે ૯ ખાતે પીતે ઉંઘતે નહીં તે, ઝળહળતે
નિજ તે,
For Private And Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૧૩
સુહા
મન મરતાં એકરૂપે પ્રકાશે, અનંત બ્રહ્નો દેતેશે. પેમે. ૧ સહુમાંહિ ખેલે સહુમાંહિ રેલે એકાનેક
સ્વરૂપી; એકવિષે જે અનેક સમાવે, નિશ્ચયેષ્ટિઅરૂપી.
પ્રેમે. ૧૧ સત્તાએ ત્રણ્યકાલમાં
આતમ, એકસ્વરૂપી નામી અનામી રૂપી અરૂપી, સદસરૂપ આ કહાયેરે. પ્રેમે ૧૨ જચેતનમય જગતને સ્વામી, ભિન્નભિન્ન છે જગથી; રોગમાંહી વ્યાપી ખેલે, ભિન્ન દિસે રગેરગથીરે. પ્રેમે. ૧૩ આત્મમહાવીર હું છું પિતે, સર્વ જીવે
નિજતે; દિલમાંહિ દિલ યારે તે, વિશ્વપ્રકાશે
ઉદ્યોતેરે. પ્રેમે. ૧૪ જન્મ નહીં ને જરા ન મૃત્યુ, નર નપુંસક નહીં નારી; ધમ અધમ રેગી ન ભેગી, મુક્ત નહીં સંસારીરે. પ્રેમે. ૧૫ અનંતરને દરિયે સઘળે, પિોતે પિતાને દેખે, સર્વ પ્રકાશક નિત્યાનિય જે, સર્વરૂપે નિજ પેખેરે. પ્ર. ૧૬ જડ નહીં પણ જડપર સત્તા, જેની પૂર્ણ પ્રકાશે;
For Private And Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૪
અનંત બ્રહ્માંડમાં સત્તા, એકપણે છે વિલાસેરે. પ્રેમે. ૧૭ પંચમહાભૂતથી છે ત્યારે, ભૂતને ઉપગ ભાવે; સત્તા વિશ્વમાં નિત્ય છે જેની, તેને જુવો હિતદારે. શુદ્ધપ્રેમને જ્ઞાન પ્રતીતિ, અનુભવ દિલમાં આવે; દેહાધ્યાસ માટે મન મરતાં, જીવન્મુક્તિ સુહાવેરે. પ્રેમ. ૧૯ શ્રવણ મનન નિદિધ્યાસન કરવું; નિર્લેપી
રહી મનમાં, દેહદેવળમાં બ્રામહાવીર, શેઠે આતમ દિલમાંરે. દેખ્યા વણ આનંદ લહાવણ, જ મરી અવતરતા; અજ્ઞાને પુદગલમાં રમતા, આનંદ વણ ટળવળતારે. પ્રેમે. ૨૧ આતમ દેખ પામ એ છે, જૈનધર્મ જ્યકારી, દ્રવ્યથી બાહિર નિશ્ચય આંતર,
યે સાપેક્ષે વિચારી. પ્રેમ. ૨૨ મનથી ભેદ અને જે અભેદે, આતમ અમૃત પામે; જેનપણું, મન મેહને જીતે, કરતે નિર્ભય ઠામેરે. પ્રેમે. ૨૩ આતમ આપોઆપ છે પિતે, નિશ્ચય દિલ અવધારે
For Private And Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૫
મે. ૨૪
मातमाटणे भान , અવિનાશીનિરાકારે. મનથી મૃત્યુને આત્મથી જીવન, જાણે બ્રાંતિ નિવારે, બુદ્ધિસાગરમહાવીર છે, સર્વજગત્ અજવાળેરે.
પ્રેમ. ૨૫
आत्मप्रकाश.
आतम २
आतम! तुं है सब उजियारा, घट घट व्यापक आनन्दरूपी. तेरा सब है पसारा .... .... .... .... .... आतम १ सदसद्धर्मो समाया तुजमें, अनंतब्रह्म अपारा, सवमें है तु सबमें नाहि, आपहि आप निहारा. जलधिमें पडी जल क्या शोधुं, शोधे है सो गमारा; आपहि आपकुं देखुं ध्यावं, अलख है रूप अमारा. आतम ३ नाम रूपमें तुहि छुपाया, दिल्में है दिल्दारा; आशक और माशुक तुहि है, गेय तुहि गानारा. आतम ४ लिंग न जाति है कछु तुजमें, दुल्हनने तुं दुल्हारा; लोकालोकमें तुज उजियारा, तुं प्यारी ओर प्यारा. आतम ५ पाया सो तुजमेंहि समाया, उसकुं नहि अवतारा; आपहि बंधत आपहि छूटत, मनसें तुं है न्यारा. आतम ६ सूफी है हम दिलदार साफी, साकी खाकी न्यारा; बुद्धिसागर अनलहक्क तुं, वीर खुदा निर्धारा. आवम ७
For Private And Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૧૬
अनन्तब्रह्म वर्तुल.
आतम आपोआप समर ले, करना होय सो कर ले. आतम० वेषाचारमतादिक वर्तुल, उनसें आगे विचर लें;
अनंत वर्तुल शुद्धब्रह्म है, लिंगनात मन वर्तुल हद है, आत्मबल बेहद है घटघट, अनंतवर्तुल सर्ग व्यय जहीं, परब्रह्म महावीर है;
निश्चय ऐसा कर लें. आतम० १ अंधेरा वहां पर है; ज्ञानप्रकाशसें तर है. आत्म० २
आपोआप स्वयं हि ऐसा, ज्ञान तो
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ज्ञानी घर है. आतम० ३
क्षुद्र
लघु वर्तुल है;
दर्शन मत पंथ धर्मादिक सब, मनकी ऐसी सबला है, आतम वीर अकल है. आतम० ४ आत्ममहाबरिमें मन लीनता, होतां सुख भरपूर है; अनंतमहावीर अनुभव आता, साकी स्वयं चकचूर है. आतम० ५ अनंत ब्रह्म महावीर वर्तुल, ऐसी जिसकी नजर है; सोहि आतम अल्ला अई, बाहिर ओर अंदर है. आतम० ६ मनकी उपाधि भवबन्धन है, ब्रह्मनूर सागर नामरूपवृत्ति लय होते, दूजाकी न खबर है. आतम० ७
अनंतनभसें ब्रह्म अनंत है, नारी वा नहि नर है:
सबमायासें
उसकी सत्ता एक सभर है, अज्ञानकुं ज्ञानीयोंका, दिलकी कहांसें बुद्धिसागर सुफी सनूरा, सब आलम में
For Private And Personal Use Only
पर है. आतम० ८
खबर है; अमर है, आतम० ९
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૭
मनदृष्टि अने आत्मदृष्टि.
आतम आपोआप विचारा, तेरा सब है पसारा. आतम० मनदृष्टिसें बन्धन सब है, मन है सब संसारा; आत्मदृष्टि से बन्ध न मुक्ति, पुण्य न पापप्रचारा. आतम० १ मनदृष्टिसें जन्म मरण है, सुखदुःख काम विकारा;
आत्मदृष्टिसें जन्म न मृत्यु, आनंद अपरंपारा. आतम० २ मन सेतान है आतम अल्ला, मन है सब अंधियारा; मन है माया कर्मकी जड है, मनका सब व्यवहारा. आतम० ३ सत्त्व रजस् तमसे है न्यारा, आतम सब आधारा; ज्ञानसें व्यापक पूर्ण निरञ्जन, शानीयोंकुं प्यारा. आतम० ४ तीन भुवनका शहेनशाह है, खेले खेल अपारा; आतम अव्वल आतम आखर, अनंत नूर उजारा. आतम० ५ आतमराज्यमें सब राज्योंका, होत समावेश सारा; आतमराज्यका नाश न कबहु, ज्यां नहि मनका मारा.आमम०६ मनसें होत गुलामी जीवोंकी, आतमप्रभु निर्धारा; बुद्धिसागर आत्ममहावीर, जिनवर है जयकारा. आतम० ७
आत्मकमाणी.
आतम ऐसी कमाणी कमाना, आना नहि फिर जाना. आतम० ब्रह्ममहावीरमांहि फिरना, ब्रमामृतकुं खाना; ब्रह्ममहावीरमांहि सोना, ब्रह्मकुं पीना पाना. आतम० १
For Private And Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૮ ब्रह्ममहावीर सुनना स्नेहे, उसमें लगा दे नेना; ब्रह्ममें उठना हसना रोना, ब्रह्मका लेना देना. आतम० २ ब्रह्मवीर है कुटुंब कबीला, नातजात स्मशाना; ब्रह्ममें मरना ब्रह्ममें जीना, आपके आप पिछाना. आतम० ३ बाहिर अंतर ब्रह्मकुं जोना, ब्रह्ममें डंपद खोना; ब्रह्मरूपमें कर्मको धोना, अस्तिपनेसें होना. आतम० ४ वीर वीर मन वचसें जपना, वीरमें लगनी लगाना; शुद्धातम उपयोगे बाबु, अनहद तान जगाना. आतम० ५ जैनधर्म आतमगुण पाना, आतमरूपकुं गाना; आतममांहि मनकुं डुबाना, आतममें गुलूताना- आतम० ६ नामरूप जड पुद्गल न्यारा, भ्रान्तिमें न भूलाना, बुद्धिसागर आत्ममहावीर, आनन्दरूपकुं ध्याना. आतम० ७
-
आत्मोपयोग.
आतम तुं हे पूर्ण अनामी, मनकामी तुं अकामी.-आतम० नहि हिन्दु नहि मुसल्मान तुं, तुं नहि जैन गुसाइ: पारसी बौद्ध नहि याहुदी, उंच न नीच इसाइ. आतम० १ ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य न शूद्र, वर्ण न लिंग न जाति; पृथ्वी जल अग्नि नहि वायु, काया वाणी न भाति. आतम० २ वर्ण गंध रस स्पर्श न शब्दा, ए सब मनका पसारा; अन्धकार प्रतिबिंब न छाया, आदि न अंत तुम्हारा. आतम० ३
For Private And Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૧૯
बाप न बेटा गुरु नहि चेला, आपही आप अकेला; मन से न्यारा हो तुम निर्भय, मान न मनका खेला. आतम० ४ कर्म प्रकृति मनसें जूदा, भूल जा दुनिया बाजी; मन हे मृत्यु आतम जीवन, निश्चयकर हो राजी. आतम० ५ राग त्याग दो मनकी भ्रमणा, · मन परतंत्र गुलामी; मन बंधाता ज्यां त्यां भ्रमसें, ए सव मनकी खामी. आतम० ६ तुं नहि खाता पीता सोता, दुनियाकी नहि यारी; त्ति अध्यासो नहि तुं है, नहि तुं नर वा नारी. आतम० ७ रवि शशी ज्योतकुं तुंहि प्रकाशे, नामरूपसे न्यारा; बावनसें बाहिर घट खेले, महावीर जगदाधारा. आतम० ८ निराकार साकार सनूरा, तुज प्रेमे गुल्ताना; बुद्धिसागर तुजमें लीना, पूर्ण हुवा मस्ताना. आतम० ९
म्हने. સંતોસત બતલાના. એ રાગ.
હને નહીં કેઇની મમતારે, રહી સહ ગપર સમતારે. શુભાશુભ સહુ મનની ભ્રાન્તિ, શુભાશુભ નહિ કેઈરે; સુખદુ:ખ બાહિર સગે છે, સમપણે રહિ જોઈ. અનંતનામે અનંતરૂપે, નિર્ધાર્યા
મહને.
૧
भारे;
For Private And Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હુને
૨
મહને.
૩
મહને
૪
હને.
૫
અહંપણું તેમાં નહિ રહિયું, વૃત્તિ બીજે બાળ્યાં. પૃથ્વી જલ વાયુ અગ્નિ નહિ, નહિ આકાશને કાયારે, આત્મરૂપ વણ અન્ય ન હું છું, ભૂલ તeણ
જગમાયા નહિ હું લાંબે પહાળે ટુંકે, જે છું તે હું જાણું, હું હું ટળતાં થયે અનુભવ, આનંદપ
પિછાણું. કેઈ ધર્મપર રાગ ન ઠેષ જ, કેઈ ને દ્વેષી લાગે, શત્રુ ઉપર દ્વેષ ન પ્રગટે, મન વતે વૈરાગ્યે હું નહિ જ્ઞાની હું નહિ ધ્યાન,
નહિ ત્યાગી રાગીરે, હું નહિ ગુરૂ વા ચેલે ચોગી, કવિ નહિં વૈરાગી. હું નહિ વતી યતિ સંન્યાસી, ભેગી વાત ઘરબારીરે, ભક્ત તપસ્વી લેખક નહિ હું, નહિ અવધૂત અવતારી. સર્વમાંહીંને સર્વથી ન્યારે, નહીં લિંગ મુજ જાતિરે; કેઈ નહીં ઠેકાણું મારું, નહીં નામ પ્રખ્યાતિ. નિંદા સ્તુતિ હુને ન લાગે, માન અને અપમાનારે;
મહને.
૭
For Private And Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહને.
૯
હુને. ૧૦
રર૧ દુનિયાદારીની નહિ યારી, પ્રભુપ્રેમ
મસ્તાના, દુનિયાના અભિપ્રાયે જે જે જીવતાં તે ભૂલ્યો; હને ન પરવા રહી જગ કેની, પ્રભુપ્રેમમાં
લ્યો. ગાંડા ડાહ્યો જે તે, પ્રભુને હું પ્રભુ મહારેરે. પ્રભુ મહાવીરમાં
રંગાયે, માન્યો હાસ તારે. વત તપ સંયમ કશું ન જાણું, આંતરલય પ્રભુ લાગી રે; બુદ્ધિસાગર
આત્મઉજાગર, દશા
જાગી.
હને ૧૧
હૃદયમાં
હુને. ૧૨
अनादि अनंतात्मा.
હું છું અનંત અનાદિરે, નહિ હું સાંતને સાદિરે. અનંત નામે અનંત રૂપે, પર્યાયે
વ્યવહારે; અસત્ ભૂલ્યા ભણીને સવળું, હું નહિ જડ આચારે. નહીં શીખ હિંદુને પારસી, અસમાનને
પ્રીસ્તિ; નહિ હૈદ્ધ મતપંથી કે, નહિ શન્ય વા વસતિ.
For Private And Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રરર
મનની જે જે ઉઠે કલ્પના, ઉઠશે તે હું નહિ પોતેરે, સર્વવિકલ્પાતીત નિરંજન, નિર્મલ અનંત તે. શહેનશાહ હું ત્રણ્ય ભુવનને, અબંધ નહિ બંધાઉરે; મન મર્યાવણ જાણે ન કે મુજ, બ્રહ્મની સત્તા સ્થાઉ.. હું. ૪ અનંત પ્રભુનાં નામ ને રૂપે, અનંત
ધર્મસ્વભાવારે, અસ્તિ નાસ્તિ સ્વરૂપે હું છું, અનંત મુજ પર્યાવા. અનેકવણું શબ્દબ્રહ્મથી, પરબ્રા છું ન્યારે, શબ્દોના ઝઘડા સહુ ટળિયા; ચિદાનંદ
આદ્યારે. હું છું. ૬ જગ સહુ નિંદે કરોડરીતે, સ્ત ગમે તેમ માને રે, તેમાં સમભાવે હું આતમ, રહ્યો ન જગમાં છાને. હું છું. ૭ પરબ્રામહાવીરપ્રભુમાં લય લાવી રંગાયેરે, જડમાં દેહાદિ જડ મળતું, બ્રહ્મમાં બ્રહ્મ સમાયે. હું છું. ૮ આતમ સત્તાએ પ્રભુ મહાવીર, સર્વ વિશ્વ છું વ્યાપીરે, સત્તાએ સહુ આતમ એક જ, એવાભાવે
જાપી. હું છું. ૯
For Private And Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૩
મનથી ઉક્યાં મતમતાંતર, સંપ્રદાયને
ગ્રન્થરે, તે નહિ હું ને તેમાં હું નહીં, હું નહિ પન્થી પજે. હું છુ. ૧૦ અનંતજ્ઞાનાદિશક્તિમય, અનંતવિશ્વપ્રકાશીરે,
જ્યાં ત્યાં દેખું ત્યાં હું પોતે, નહિ હું મકકા કાશી. હું છું. ૧૧ ચર્ચને દેવલ મજીદ મઠ સહ, સ્થાનક સઘળે દેખરે, બુદ્ધિસાગર
આતમસત્તા, ભણિયે એકડે એકે. હું છું. ૧૨
सत्संगति.
સાધુઓની સંગતિ મુક્તિપુરી પહોંચાડે ઠેઠક ગુરૂઓના જે દેખે દોષ, તેનાપર કાલને રાષ.
સ્વર્ગથી માટે સાધુસંગ સાધુસંગે
જ્ઞાન તરંગ. સાધુસંગે નાસે આત્મિક સાચું પ્રગટે સુખ. સં તેની
સંગથકી, દુર્ગુણ
દુખ,
સઘળા
જાય;
For Private And Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સવાળા પલકમાં
મુક્તિ
પ્રગટતા,
થાય. સુર્યો,
હેવાન; પલકમાં, નિદાન
સત્સંગે માનવ સાધુસંગતિ ટાળે
નહિ
દેષ
પ્રભુમાં
પામ્યા સગુણ નિશ્ચયભાવે
જેની માતમાં પાગ્યા
પ્રીતડી,
જ્ઞાન; સંતને, માન.
સંત
સંતે દેખી રાજે; સંત બતાવે સત્ય, પત્થરને
પારસમણિ, કરતા
સુકૃત્ય. ઈશ્વરના
પ્રતિનિધિઓ, સંતે
સાચાદેવ; સંત હૃદયમાં છે પ્રભુ, ભાવે કરજે સંત મળે પ્રભુજી મળ્યા, માની આનંદ પામ; અજ્ઞાનાદિષના, નાશક તેનુંજ ધામ. સંતાત્માને
દેખજે, પ્રકૃતિ
દેખ; દેખીશ તે હવે, બનીશ ફર્ક ન રેખ.
For Private And Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૫
તેની
દૃષ્ટિથકી, સંતે જે દેખાય સંત સ્વયં આતમ બને, દુર્ગણ હરે જાય. સંત હૃદય વિકુંઠ છે,
જ્યાં છે આતમ વાસ; દેષ દૃષ્ટિ દૂર કરી, સંતે સે ખાસ સંતને પારખનારા સંત, સંતે સઘળે ઠામ વસંત સંતની સાથે કરે ન વાદ, દુછો જ્યાં ત્યાં નારક ઠામ. સંતની સાથે કરે ન વાદ, તર્કબદ્રિથી આવે ખાદ, બુદ્ધિ કરતાં છે વિશ્વાસ. પ્રીતિ મુક્તિ કારણ ખાસ. ગુરૂ સેવાથી જ્ઞાન જે થાય, તેથી આતમ નિશ્ચય થાય; ગ્રન્થ વાંચે બંધ જે થાય, મનની પેલી પાર ન જાય. શિરપર કરીને સદગુરૂ એક. ધર્મ સુર્ણતાં થાય વિવેક અરસ્પરવિરેાધી
ગ્રંથ, વાંચે શ્રદ્ધા ટળે ન પન્થ. ગુરૂ થયા વણુ ગુરૂ નહિ મૂક, ગુરૂ શ્રદ્ધા પ્રીતિ નહિ ચૂક ગુરૂ વિરોધી દુર્જનસંગ, કર ન નાસ્તિક જનને સંગ.
For Private And Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૬
સંતે દેતા આતમ રંગ, ચઢે ન તેપર મેહને રંગ; બુદ્ધિસાગરસંતને સાથ, કરતાં પિતે પ્રભુસનાથ.
मारी पाछळ आवो नहि.
૧
મારી પૂંઠ ન પકડે કાઈ, નહીં તે દિલમાં રહેશે રેઈ. પહેલાં મરતે નામરૂપથી, ભર્યું ગયું હું ભૂલે, હું તું ભૂલે પાછળ આવે, દિવ્યચક્ષુ દિલ ખીલે. મારી. મારી પાછળ પડે ન લેકે, પડશે તે સહુ ખાશેરે, દુઃખનાદરિયામાંહી પડશે, મરી પછી નિજ જોશે. મારી. મારગ ઉલટ સાથી ન્યારે, ડગ ભરતાં મુંઝાશોરે; કાયરનું નહિ કામ કશું અહીં, દુનિયામાં
નિંદાશે. મારી. તમે તમારા મારગ જાઓ, અમને નહીં સતારે, ચેલા ભક્તોની નહિં મમતા, અહીં ન કોને દાવે. મારી.
૨
૩
૪
For Private And Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
નામવાસના
લેાકવાસના
શાગવાસના
આપ
ઘટમાં
શી
કામ
નભથી
થાવુ
રકત
તેમાં
વિષયવાસના,
ભારી;
પાછળ,
અધિકારી.
મુજને,
કુલ
તેવુંરે;
ગુરૂને આપ હિ ચલે,
જોયા ઉતારી ધરવું પહેલું, ન જાણા સહેલું રે; માથા ભરીને ચઢવું, પહેલાં
ઘેલું.
કાઢી,
ધાતુ રે;
ટળતાં
આવા
જેવી દિક તેવા
રૃખી
www.kobatirth.org
૨૨૭
અશ્રુની ધારા દિલડું
માડુ અન તનૂરને
અવળું જરા ન જાવું,
જોવું.
સુજ જેવા
કહી
જેવી જેની
તેવું
અમને
નિશ્ચય
અન ત ચૈાતિ મહાવીર મળવું,
નથી
માલના
ખેલારે;
અગમ પથમાં સાહિમ સાથે,
થશે
ખરેખર
મેળા.
ભૂલી જાશે
દુનિયા,
નામ ન
લેશેાર;
અમને
સુખથી
લાખા
જાશે
હાય
તેન
આત્મસ્વરૂપે એવુ
જેવું. મારી.
સાગરિયા,
સ દેશે.
ચેાગ્યતા,
ગમતુરે;
રહેવુ,
ગમતું.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
મારી.
મારી.
મારી.
મારી.
७
મારી. ૧
મારી. ૧૧
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૮
આતમમાં જે જ્ઞાન પ્રગટતું, તેની એર ખુમારી, દુનિયાના લેકે શું જાણે, ભૂલ્યા મેહે ભારી. મારી. ૧૨ પૂઠે પડિયા કેક રખડિયા, શંકા કંખા લાઈક શ્રદ્ધા પ્રીતિથી જે ચાલ્યા, તેણે ચાવી પાઈ. મારી. ૧૩ અમે અમારા મારગ વહીએ, ચિદાનંદમસ્તાનારે; બુદ્ધિસાગરશુદ્ધાતમમાં, આનંદથીગુતાના.
મારી. ૧૪
महावीर मेळ
મળિયા મહાવીર અનંત નૂર, શાશ્વત અનંત આનંદપૂર મનથી મરતાં અનુભવ આવે, સર્વ બ્રાંતિ જાવે ચર્મચક્ષુથી આતમચક્ષુ, અનંતવિષયી થાવે. મળિયા. ૧ ક્ષેત્રકાલ અવધિથી ન્યારા, મહાવીર અનંતતિરે; મહાવીર આપોઆપ જ દિલમાં, સર્વ તિવિતિ. મળિયા. ૨ દિલમાં મહાવીર પરબ્રહ્મ છે, દેખે અનંત અનાદિરે; આતમમહાવીર ઘટ ઘટ વ્યાપક, ન્યારી કર્મઉપાધિ. મળિયા. ૩ અનંત જ્ઞાનાદિ પર્યાયે, મહાવીરમાંહિ સમાયારે, સ્વયં મહાવીર અનુભવ આવ્ય, સર્વભાવ સમજાયા. મળિયા. ૪ બ્રહ્મજ્ઞાન વિદ્યા છે બ્રાહ્મણ, તેહથકી પ્રગટાયારે, ધર્મ શક્તિનું ધામ જ એવી, જાયા. મળિયા. ૫
For Private And Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨૯ આત્મજ્ઞાન સિદ્ધારથ રાજન, વિવેક નંદિભાઈરે; ક્ષત્રિપુંડ અનુભવ ધામ જ, શક્તિ યશોદાબાઈ મળિયા. ૬ અસંખ્ય પ્રદેશી આતમ તે છે, આર્યદેશ જગ મટેરે; ત્રિશલા સમ્યગદષ્ટિ સનરી, જાણે થાય ન ગટે. મળિયા. ૭ દેવાનંદા ભક્તિદષ્ટિ, અષભદત્ત શ્રુતબોધ જ રે; અંતર દષ્ટિ સુદર્શન છે, ભાવ કુટુંબની શોધ જ. મળિયા. ૮ પ્રિયદર્શન અનુભવષ્ટિ, તીર્થકરપદ અટિરે; આત્મજ્ઞાનથી દેખે દિલમાં, વ્યષ્ટિ તેમ સમષ્ટિ. મળિયા. ૯ પિંડેમહાવીર આતમ એક જ, બ્રહ્માંડે જ અનંતા, શક્તિ વ્યક્તિથી જાણ્યા નિશ્ચય, ગુણપર્યાય દ્વવંતા. મળિયા. ૧૦ પિંડવિષે તે બ્રહ્માડે છે, સત્ય અનુભવ પાયારે; પ્રતિ સમય પર્યાય પલટતા, દ્રવ્ય જ નિત્ય સુહાયા. મળિયા. ૧૧ પર્યાને ઉત્પત્તિ વ્યય, જન્મ મરણ કમગેરે દ્રવ્યપણે નહીં જન્મને મૃત્યુ, આતમ ગુણને ભેગે. મળિયા. ૧૨ શરીર પ્રગટી જૂનાં થાતાં, વિણસે બીજાં આવે, જ્ઞાનીને આત્મોન્નતિ ક્રમમાં, હેતુરૂપે થાવે. મળિયા. ૧૩ સમકિત દષ્ટિને સહુ સવળું, સારામાટે થાવેરે, દેહમૃત્યુ પણ સારા માટે, ન્નતિ કમે સ્વભાવે. મળિયા. ૧૪ આત્મશુદ્ધિનાં ગુપ્ત રહસ્ય, કર્મથકીજ છુપેલારે; બુદ્ધિસાગર આત્મમહાવીર, દ્રવ્યભાવ પ્રગટેલા. મળિયા. ૧૫
યુ
છે.
આ વિશ્વમાં નરભવ લહી આમન્નતિ પાથે વહ્યો, જાયું અને દેખું ઘણું પરમાત્મ મહાવીરઘટ લાદ્યો; પરબ્રહ્મ મહાવીર દેવનું શરણું ગ્રહું ત્યાગી બની, તપ જપ સમાધિ ધ્યાનવતની સાધના કીધી ઘણું. ૧
For Private And Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૩૦
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવથી,
ગ્રન્થા લખ્યા વ્યાખ્યાનથી ઉપકાર કીધા લાખાજના ઉપદેશિયા સુધારિયા નિષ્કામથી.; જૈનો અને જૈનેતરેશને સહ્યતત્ત્વ જણાવિયાં, મહાવીર ઉપદેશેા ઘણા અધ્યાત્મભાવ ભગુરુવિયા. ૨ મનવાણી કાયાનું કયું સ્વાર્પણુ જનાના હેતમાં, શગાદિ સહુ જ્ઞાને સહ્યા પરમાના સંકેતમાં; રાખી ન નામને રૂપની મેહાર્દિવૃત્તિયા દિલે, ન્યાતિ મિલાવી ન્યાતથી જેથી ખિલે. 3
પ્રભુના ઝટ
ઘણી વધતી પ્રગટ થાતી
નથી,
રાગાદિના હૂમલાવડે ક્ષીણુતા શુદ્ધાત્મના ઉપયાગની ધારા સમભાવ જીવન મૃત્યુપર આ દેહમાં મમતા ઉપયોગ તેના શુભ કર્ચા મનથી અનુભવ જ્ઞાનથી. દિવ્યપ્રદેશે જાવવું આ ટ્રુડુને છેાડયા પછી, નિર્લેપભાવે આત્મમાં આન ધારા ઉલ્લસી; શુદ્ધાત્મમાં વાસે ભલા તનુથી અહે! દૂર થતાં, નિર્મલ અનંતુનૂર એવા બ્રહ્મરૂપે થઇ જતાં.
જતી,
છતી;
For Private And Personal Use Only
આ દેહ ઉપર કાલ પણ નહિ આત્મ ઉપર કાલ છે, દેહાદિથી આગળ જતાં પર્યાયથી ઉપકાર છે, પર્યાય પેાતાના અહે। પર્યાયવન કાલ છે, પરબ્રહ્મ પે!તે આતમા આનદ નૈતિ સુકાલ છે. જાશું અમે આગળ અમારા શુદ્ધ દિવ્યપ્રદેશમાં, ત્યાં સર્વ જ્યેાતિરૂપ છે આનંદ સત્યપ્રવેશમાં; દુનિયાના ત્યાં આવશે। નહિ કાઇ મારી પાછળે, પાછળ અમારી આવશે જે મારુ મારીને મરે. રાશે! નહી. અમપાછળે દિલગીર થાશે નહિ જરા, પાછળ અમારી આવશે જે જીવતાં ગુણુથી ભર્યાં; ભૂલી જશે। ભકતા મે પરમાત્મમાં મનલય કરી, તેથી મારી પાછળે ઝટ આવશે। જ્ઞાને મરી.
૪
પ
७
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૧
જે જે મરે તે હું નથી હું નહિ મરું કેનાવડે, હું કાલને પણ કાલ છું આનંદ જ્યોતિ ઝળહળે, જે જે મરે બદલાય તે છે પ્રાણ દેહા કર્મ જે, જે જે મરે તેને રૂ ત્યાં મેહમાયા ભમે છે. ૯ હું જ્ઞાન જેતે જીવતે આનંદમાં લયલીન છું, આત્મસ્વરૂપે દેખશે મસ્તાન નિર્ભય પીન છું; ભૂતે મળે ભૂતવિષે આતમ મળે નિજ તમાં, એવી અમારી માન્યતા સમજે ન મૂઢ મતમાં. ૧૦ અમ પાછળ નહિ આવશે, દેહાદિને સાથે ગ્રહી, મરીને પછી જીવ્યા વિના પાછળ ન આવે કે વહી; જે જે કમ્બુ વિચાર્યું જે મન ખેલ સહુ ભૂલી ગયા, અંતે અમે આ વિશ્વને વંદન કરી આગળ વહ્યા. ૧૧ માફી સકલ જીતણી માગી લઉં છું આપશે. માફી દઉં છું સર્વને દિલને નહિ સંતાપો, સમભાવથી પ્રારબ્ધને આવ્યું ઉદયમાં ભગવ્યું; ઉપગ રાખે આત્મમાં બંધાય ના જેથી નવું. ૧૨ તું ભેટ ફજે મૃત્યુ ! મુજ દેહને કર કાજને, દિવ્યપ્રદેશે જાવતાં ધન્યવાદ તારી સાજને, આનંદ સત્ય પ્રદેશમાં જાવા બનાવો સહુ બને જાણું અનુભવ જ્ઞાનથી તેથી જ આનંદ છે મહને. ૧૩ આગળ જતાં પાછળ તણું સહુ પાછળ રહી જાય છે, પાછળ તણાં સહુ સાધને આગળ જતાં ભૂલાય છે; ઓ શિષ્ય સઘળા પાછળે ઝટ આવશે ભેગા થશે, જેમ જેમ પાછળ આવશે તેમ પાછલું ભૂલી જશે. ૧૪ ભૂલો પરસ્પર માફીથી અળપાઈ જતી આગળ, આત્માનુભવને પામશે દે સકલ તેથી ટળે; આત્મ પ્રદેશે મિલન છે વિશ્વાસી જૈને આવશે, વ્હાલાં તમારા પ્રેમીઓ તે સાથમાંહિ લાવશે. ૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૩ર
मृत्यु पाछळ, દેહ પ્રાણના મૃત્યુ પાછળ પ્રેમીઓ, રૂ તે ખુબ રેઈને રેજે ખુબજે; ક્રોધ કરે તે ખૂબ કરો પ્રતિ પક્ષીઓ, આનંદની પ્રગટે દિલમાંહિ લુંબજે; અમર છે આતમ મર્યો મરીશનહિ હું કદા. બાહ્યજીવનમાં મરવું ક્ષણ ક્ષણ સંપજે, પણ એ મરવું દેહાદિકનું હાય; આત્મદ્રવ્ય સત્તાએ મરવું નહિ ખરે, નિશ્ચય પ્રગટયે દિવ્યપ્રકાશે જોયો. અમર ૧૭ ચાલે હંસા દિવ્યપ્રકાશ પ્રદેશમાં, જ્યાં નહિ જન્મમરણનાં દુઃખડાં લેશ. સ્વતંત્રતા પૂર્ણાનંદ પૂરણ જ્ઞાનથી, રહે ન આધિ વ્યાધિ ઉપાધે કલેશ જે. અમર. ૧૮ દક્યારણ્યમાં આસક્તિ નહિ રહી જરા, કઈ ઉપર રાગ રહ્યો નહીં રેષજે. દુનિયાની સહુ બાબત મૂકી વેગળી, રહી ન વૃત્તિ પરના જેવા દેજે. અમર. ૧૯ જીવ્યે જીવું જીવીશ આતમ હું સદા, કઈ થકી હું નહીં કદી મરનારજો; જેવા ભાવે ભજશે સ્મરશે માનવ, તેવું ફલ તે પામે જગ નિર્ધાર જે. અમર. ૨૦ બાહ્ય ચરિત્ર શું લખશે મારૂ લેખકે, આતમ અનુભવ પામ્યા વણ જયકાર, મારી દશા જે પામે તેવુંજ ઓળખે, આશ પામે તે મુજ પામે સારજે. અમર. ૨૧ લખ્યું અને ઉપદેશ્ય કર્યું જે આશયે, તેથી આગળ વહિયે અનંત અપાર;
For Private And Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૩૩
અંતરમાંહી આવ્યું ન પ્રગટે શબ્દથી,
દશા લહ્યા વધુ શું જાણે! નરનારજો. આડી કર્મની ભીંતે આવી તેહને, મૃત્યુ આવી તેડી કરતું પ્રકાશો; વહેવું આગળ દિવ્ય પ્રકાશમાં વેગથી, આત્માનુભવ એવા પ્રગટયો ખાસો. અમર.
'
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
અસર.
જે જે બન્યું તે સારા માટે સહુ અન્ય, નિદાસ્તુતિવૃત્તિ દૂરજો;
નાઠી અન ંત સત્ય પ્રકાશ સ્વરૂપી આતમાં, અનુભવ આવ્યો પ્રગટયું માનદપૂરજો. અમર. ૨૪ ગાયા આતમ ધ્યાા ધ્યાન સમાધિથી, ઉપચારે જસ નામને રૂપ અન તો; આત્માનંદમાં વિષયાન શમી ગયા, આવ્યા કામના શુદ્ધાન૬થી અતજો. મહાવીર ધ્યાતાં મહાવીર આતમ અનુભળ્યે, પેાતે મહાવીર જ્ઞાતાજ્ઞેય સ્વભાવો; જિનાગમા શાસ્ત્રો સહુ ઉપકારી થયાં, સતા પાસે એસી લીધા લ્હાવો. દેખે મારી ષ્ટિયાથી જે મ્હને, આત્મજ્ઞાનમાં ઉંડા ઉતરી ખાસજો; મુજ સ્વરૂપે થે આવે તે મુજ પાછળે, અનુભવે તે પૂર્ણાનંદ વિલાસો. અમર. જીવતાં મન ક્રુત્યુને મેં અનુભવ્યુ, પરાપાર જે નિર્વિકલ્પે ખાસો; નામ રૂપાદિ માહે મરી થયા જીવતા, આત્મ જીવનના પૂર્ણ થયે વિશ્વાસને. મરજીવાના ઘટમાંજીવમુક્તિ છે, મરવાથી ભય પામે તે મરનાર;
૨૨
અમર.
૨૩
અમર. ૨૫
અમર
૨૬
219
૨૮
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૪. મહિરાતમવૃત્તિની કુર્બાની કરી, બીજ બન્યા પછી અવતારે ન થનાર છે. અમર. ૨૯ સત્ય કહ્યું છે ભાસ્યું તેવું જ્ઞાનથી, આત્મજ્ઞાનથી સમજે નરનારજે. જેના માટે જન્મ્યા તેને પામશે, અનુભવ કહેવાને સહુને અધિકાર, અમર. ૩૦ નહીં જૂઠાણું નહીં મનાવાનું રહ્યું માને વા ના માને નહીં દરકાર, જડપ્રકાશે જેથી પ્રકાશ વેગથી, અનંત જ્યોતિ આતમ તે આધારજો, આતમ આતમ સ્વરૂપે પ્રકાશ્ય અનુભવ્યું. આત્માનુભવવાણીથી ન કહાય છે, બીજાઓને દેખાશે નહી જાજે, આપોઆપ જ અનુભવ આવે તાદ્યરે, પૂર્ણનન્દ પ્રગટતાં નિશ્ચય થાય છે. આતમ. ૩૨ આત્માનુભવી જીવતે હૈયાત છે, મનવાણીને દેહની પેલી પાર તનમન વાણું ચારિત્ર જ બિંદુસમું, આત્મ મહોદધિ આગળ નિશ્ચય ધારજો. આતમ. ૩૩ દેહચરિત્રને આત્મચરિત્ર ન માનવું, મન ચરિત્રથી આત્મચરિત્ર છે ભિન્ન કાયચરિત્ર તે શુભાશુભ પ્રારબ્ધથી, એવું જાણી આતમમાં થઉ લીન. આતમ. ૩૪ મર્યા પછી હવે છ આત્મ પ્રકાશથી, તનું છતાં વા નહીં છતાં નિર્ધાર; રાગદ્વેષનાં બીજ બન્યાં સમતા વહે, ઉપશમ આદિભાવે અનુભવ સારજો. આતમ ૩૫ શ્વાસોશ્વાસે બાહ્ય જીવન નિષ્કામથી, આંતરજીવન ભાસ્યું પૂર્ણ અનંત,
For Private And Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૫
મનનું માહિર સહુ ભૂલાતું ભૂલાય છે, આત્મધર્મના માદિ ન આવે તો. તમ જૈનધર્મને સાચા જાણ્યા અનુભવ્યા, જૈનધર્મમાં સર્વધર્મ સમાયો; મહાવીર પ્રભુનું શરણુ કર્યું સ્વાર્પણ કરી, માફ કરી પ્રભુ દોષો સહુ અન્યાયો. આતમ. જાણે અજાણે ભૂલાષ જે જે થયા, પાત્તાપ કરૂં છું દીન દયાળો; ખરું ખમાવું સર્વજીવાને સમત્વથી, માગું કર્ણાહારી પૂર્ણ કૃપાલો. આતમ. ૩૮ જેવા તેવા હારા મુજને જાણીને, પરમેશ્વર જગદીશ્વર કર ઉદ્ધારને; ઉંચા ચઢું છું આત્મપ્રદેશામાં પ્રભુ, સમયે સમયે હારી છે. આધારજો. તમ મારી જ કરતાં અધિકુ નહિં કર્યું, ભૂલ ચૂકની માગું છું... પ્રભા મા′′, આત્માપયેાગે રહેવા નિલે પભાવથી, સત્યભાવના ભાવી દિલ દરિયાવો, આતમ. સમભાવે આ વિશ્વ નિરખિયું અનુભવે, વિષમભાવ રહ્યો નહી જગમાં ક્યાંયજો; એવા નિશ્ચય દિલમાં પ્રગટયો છે પ્રભેા ! મુક્તિનું સુખ અનુભવાતું આંહિજો. સાતમ, હજી પણ પ્રારબ્વે દુઃખ રાગાદિ વડે, પ્રગટે તેના ભાગથી કરવા નાશજો; નાશવંત નહિ હું જે તે જડપવા, ત્રણ ાલમાં આતમ છે અવિનાશો. ભાતમ. ગુરૂભક્તિએ આતમ આતમ અનુભવે, ગુરૂકૃપાથી આતમ દિવ્ય પ્રકાશો; નિભ યતા આનંદ પ્રકાસ્યા અનુભવ્યો,
For Private And Personal Use Only
૩૬
૩૭
૩૯
૪૦
૪૧
સર
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૬
ક્ષણિક સુખની રહી ન ચિત્ અશો. આતમ, નમી નમીને વિનવું દુનિયા લેાકને, ધર્મ મતાંતર ભેદ્દે કરી ન ખેદ્યો; મનેાવૃત્તિ ભેદે છે ધર્મની ભેદતા, આત્મધર્મમાં જરા ન ભેડાણેજો. આતમ. આત્મધર્મ પામ્યાને ભેદ ન ભાસતા. આત્મપ્રદેશેામાંહિ આપેાઆપજો; સ્વયં મડાવીર પ્રભુ અનુભવ આવતાં, બાહ્યધર્મ માં થાય નહીં ઉત્થાપજો. આતમ, સ્વતંત્ર નિર્ભય આત્મદેશમાં મ્હાલવુ, આધિ વ્યાધિ નહી ઉપાધિ લેશો; મુક્તિ તમમાંહિ ત્યાં ભાસે ખરી, દેહ છતાં વેદાતા નહીં. મન કલેશો. આતમ. દેહુ છતાં મુક્તિ સુખ સાચું અનુભવ્યું, જડરસ છૂટયા આત્મરસે નિરધારજો; અનુભવશે મુજ પાછળ આવી માનવે !!! કહેવાની' સાક્ષીની શી દરકારજો. તમ. ઇચ્છા ચેાગને શાસ્ત્ર યાગથી આગળે, સામર્થ્ય આતમ અનુભવ વેઢાયો; એવા અનુભવ પામ્યા દિવ્યપ્રદેશમાં, સ્થિરતા ચેાગે જવુ ન આવવું કયાંયો. આતમ. દિલમાં આત્મપ્રભુની દોલત છે ઘણી, દિલમાં છે સહુ વિશ્વતણા સરકારજો; અનંત બ્રહ્માંડાને જેઠુ પ્રકાશત, તેમાં સઘળેા લાગ્યા. સાચા પ્યારો. આતમ મેલે ચાલે આતમ કર્તા કર્મ છે, આતમ કરણને સંપ્રદાનગરાજજો; અપાદાનને અધિકરણ છે આતમા, ગાયા માયા પાતાતાને કાજજો. આતમ.
For Private And Personal Use Only
૪૩
૪૪
૪૫
*
G
૪૯
પૂ
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૭
બાવન બહીર અંતરમાં જે ખેલતે, તે હું પિતે કરતે સ્વયંપ્રકાજે, અમર થયે હું આત્માનુભવ ચેગથી, અનુભવયોગે આવે છે વિશ્વાસઆતમ આતમભાવે આતમમાંહી પરિણમ્યો, ધન્ય ધન્ય આતમ તુજને લખવાર, નમે નમો આતમને નિશ્ચય દેવ જે, પિતાને પિતે નમવું ઉપચારજો. આતમ. પર જેની જેવી દષ્ટિ તેને તેહવું, ભાસે લાગે ફલ પ્રગટે નિર્ધાર; પૂર્વભવના સંસ્કારી જ્ઞાની જને, આતમને પામી વતે વ્યવહારજે. આતમ. પણ સર્વ જાતની નદષ્ટિ પંથ સહ, આત્મરૂપમાં સાપેક્ષાએ સમાય, માટે લેકે આત્માનું શરણું કરે, આતમ તે પરમાતમ પૂર્ણ સુહાય. આત. નિજ આમ સતમ સર્વ વિશ્વને દેખ, એ નિશ્ચય પામી વર્તે ખાસ સર્વકષા ઉપશમા ભાવથી, આત્મરાજ્ય પામ્યાથી દુ:ખને નાશ. આત. ૫ પ્રતિબદ્ધ થાશે નહીં દુનિયામાં કહીં, નભવત્ નિલે પી થાશે નરનાર; હારૂં હારૂં વૈરવિધ શમાવશે, સત્ય શાંતિને તેથી વિશ્વ પ્રચાર. આતમ. ૫૬ દુનિયાનાં મતપંથે ઝઘડા સહુ શમ્યા, વીર પ્રભુનાં વચનોથી નિર્ધાર; વીર પ્રત્યે તું સવે વિશ્વને દેવ છે, તુજ આશ્રયથી સફલ થયો અવતાર. આતમ. પ૭
For Private And Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૩૮
એ અહુ મહાવીર પ્રભુ શુદ્ધાતમાં, સમયે સમયે અહુ રહેા ઉપયાગો; બુદ્ધિસાગર અનંત મંગલ પામિયે, અનંત જીવનથી જીવ્યે ગુણુયાગો ખાતમ.
नित्य दिवाळी.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમારે નિત્ય દિવાળી થાય, આનદમાં દિન જાય; અમારે. ક્રોમાં મહાવીર મહાવીર, અનંત જ્યેાતિ સુહાય. અમારે. વેદાય દેખાય સહુ સમભાવે, પ્રભુ, પરામાં ગવાય. અમારે. ધ્યાન સમાધિમાં મહાવીર ચૈાતિ, નિર્વિકલ્પ જણાય; અમારે. નય નિક્ષેપા ભંગન ભાસે, પ્રકૃતિભાન ન થાય. અમારે. ધ્યાતાધ્યેયને ધ્યાનની એકતા, પૂર્ણાન્ત પમાય; અમારે. આતમ આપે!આપ મહાવીર, જ્ઞેયજ્ઞાનૈકય સદાય. અમારે. મહાવીર ભક્તિ મહાવીર જ્ઞાનજ, એનેા છે આધાર; અમારે. તીર્થંકર મહાવીર રગેન્ગ, તે પર પૂરા પ્યાર. અમારે સાકારને નિરાકાર મહાવીર, પ્રભુનુંજ દર્શન થાય; મમારે. જ્ઞાનમાં જ્ઞેય સ્વરૂપે મળેા મુજ, અને તગુણ મહિમાય, અમારે, અસ્તિ નાસ્તિમય વિશ્વછે તુજમાં,મહાવીર તુ છે અનંત.અમારે. શાતા અશાતા યશ અપ યશમાં, સમભાવે સુખવત, અમારે ૬ સર્વ ધર્મો ને સર્વ દેવા પણુ, તુજમાંહે પ્રણમત; અમારે. સર્વ વેદાન્તાદિક દ્રષ્ટિયા, તુજ ભક્તિમાં શમત અમારે. તુજને ગાતાં તુજને ધ્યાતાં, આવે અમીરસ સ્વાદ; અમારે. મહાવીર તુજને દેખ્યા હૃદયમાં, ટળિયા વાદવિવાદ. અમારે.
For Private And Personal Use Only
૩
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૩૮ શુદ્ધોપચેગે આત્મહાવીર, તિ અપરંપાર અમારે. જડતિથી ન્યારા નિશ્ચય, અનંત સુખ આધાર. અમારે. ૧૦ તુજવણ અન્ય ને મનમાં ગમતું, જેઈને જોયું તમામ; અમારે. બુદ્ધિસાગર મહાવીર પ્યારા, તું છે મારે ઠામ. અમારે. ૧૧
ચાલી.
વિશ્વ મનુષ્ય તમને યાદી આપું છું, ચિદાનંદમય પ્રભુ તમે છે ખાસ, શુદ્ધાતમ વ્યાપક દષ્ટિએ દેખશે, ધરે હૃદયમાં આતમને વિશ્વાસ. વિ ૧ વિશ્વ ના સમષ્ટિના અંગી તમે, અથવા માને વિશ્વ તમારું અંગ; એવા ભાવે વતી કર્તવ્ય કરે, કમગીઓ થાશે થશે નિઃસંગ. વિ. ૨ સર્વે વિશ્વજીવે છે મારા માનશે, અભેદભાવે વર્તે સર્વે સાથ, વિશ્વજીને સોડહંભાવે ભાવશે, તેથી થાશે વ્યકત ત્રિભુવન નાથજે. સાકારી સહુ વિશ્વજી પ્રભુએ ગણે, સમષ્ટિભાવે તત્વમસિ ત્યાં ભાવજે, સર્વજીવોના સ્વાર્થોના શુભકૃત્યમાં, પરાર્થતા માની લેશો શુભ હાવજે. આત્મભાવથી વ્યાપક બનશે માન,
For Private And Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪ દેશકે રાજ્યાદિક કરશે કૃત્ય, દયાદાન દમ સંતાપે મન રીઝીએ, સ્વાર્થને ભીતિ ત્યાગી બેલે સત્ય. વિ ૫ દેષગુણ સહુ સાપેક્ષાએ માનશે, મનના મેહે મુઝે નહીં નરનારજે, પ્રમાણિક રહેશો દુનિયા વ્યવહારમાં, કરશે સઘળી દુષ્ટવૃત્તિ સંહાર. વિ૬ શારીરિક વાચિક શક્તિ જાળવે, આધ્યાત્મિક શક્તિ પ્રગટાવે છે, સુખ દુઃખ આવે સમભાવે વર્તે જન, ઘણું સહીને ટાળે પ્રગટયા કલેજે. વિ. ૭ સત્ય સહનતાથી પ્રભુતા પ્રગટે ઘણી, વિનય કર્યાથી વૈરીઓ વશ થાય સેવા ભક્તિ જ્ઞાનને કપાસના, યોગે મુક્તિ પામો દુઃખ ન કયાંય જે. વિ૮ જ્યાંથી ત્યાંથી સદ્દગુણ લેશે માન, સ્વતંત્રતા નિર્ભયતા એ છે રાજ્ય આતમના વશ મનવચ કાયા વર્તતાં, પ્રગટે મહાવીર પ્રભુધર્મ સામ્રાજ્ય જે. વિ૦ ૯ જૈનધર્મ સામ્રાજ્ય તે આતમ રાજ્ય છે, ઘટઘટ વ્યાખ્યું પ્રગટાવે નરનાર; આસુરીવૃત્તિ જીતે માનવે, સાત્વિક ગુણ કર્મોથી શ્રેય થનાર. વિ. ૧૦ અન્ય જીવોનું શુભ કરતાં નિજશુભ છે, વૈરબુદ્ધિથી પૈર નહીં શમનાર; પ્રેમને સમતાદાને વૈરે સહુ શમે, ઉપકારોથી વેરે શાંત થનાર. વિ. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિ. ૧૨
વિ૦ ૧૩
વિ૦ ૧૪
ર૪૧ કામગથી કામ વધે નહી ઉપશમે, વૈરાગ્યે ઉપશમતે કામવિકારજે; ક્રોધ શમે છે ક્ષમાથકી લઘુતાવડે, માર્દવભાવે ઉપશમતો અહંકારજે. સરલ સ્વભાવે કપટે ઉપશમતાં સહ, સંતેષે સહુ લોભ થાવે શાન્તજે જ્ઞાન વધે તેમ દુષ્ટકદાગ્રહ લય થતું, પૂર્ણ જ્ઞાને આતમ છે નિર્ણાને. ધર્મપ્રવૃત્તિ કરશે સાવધતા રહી, સંપી ચાલો સહુ સાથે નરનાર; દુષ્ટશત્રુના વિશ્વાસે રહેશો નહીં, હામા થાનારાને ન દેશો મારજો. શત્રુઓ તાબે થાતાજ પરાક્રમે, આત્મભગ વણ પરમાર્થો ન કરાય સ્વ ફરજેને અદા કરીએ નેમથી, સ્વાત્મ પરાર્થે કદિ ન ભૂલો જાજે. જૈનધર્મને પ્રાણાતે મૂકે નહીં, પ્રભુ મહાવીર ભાષિત સત્યાચારજો; પ્રભુ મહાવીર પર શ્રદ્ધા પ્રીતિ ધરે, પ્રભુ મહાવીર નામે જગ જયકારજે. શુદ્ધાતમ પોતે એ યાદી ન ભૂલશે,
કરીતિ ત્યાં રાખે કાચારજે; સન્ત મળે ત્યાં એકાકારે વર્તશે, ધર્માર્થે મરશે સર્વે નરનારજો. ... જીવતાં મન મારી જેઓ જીવતા, તેવા સંતે મર્યા નહીં મરનાર, અન્ય ધર્મી પર દ્વેષ ન ધરશો માન, દુષ્ટ અધર્મને કરશે ઝટ સંહાર.
વિ૦ ૧૫
વિ૧૬
વિ. ૧૭
વિ. ૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૨
વિ. ૧૯
સદગુણની રીતિ રાખીને ચાલશે, રાગ રેષ ત્યજી ધરશે દિલ સમભાવ જેનધર્મ એવો જાણી નર નારીઓ, વનમાં મૂક્યાને રાખો ભાવજે. પ્રત્યાહારને ધારણા ધ્યાન સમાધિથી, પૂર્ણાનંદી મુક્ત થશે સ્વતંત્ર બુદ્ધિસાગર આપોઆપ પ્રકાશશે. સત્યાતમથી વેદામ સહુ મંત્ર.
વિ. ૨૦
કવાલિ. બદી હા દારૂની બરી, જીવતાં શીર્ષપર શૂલી; જશે ના માનથી ફૂલી, પડંતી લક્ષ્મી પર ઘેલી. ૧ અહો જ્યાં દારૂ ત્યાં કાળું, પડે ના જ્ઞાન અજવાળું રહે ના ચિત્ત રૂપાળું, જીવંતાં નર્કનું બારૂં. ૨ ગયાં રાજ થઈ પડતી, થઈ ના કેઈની ચડતી જીવતાં અંદગી સડતી, અને દેષાગ્નિથી બળતી. ૩ અરે જે દારૂ પીનારા, કમેતે દુઃખી મરનારા કદા નહિં મુક્તિ વરનારા, ફના સહુ જીવું કરનારા. ૪ અહીં જે પાપી શયતાનો, અહો, જે દુષ્ટ હવાને; જીવે નહીં ધર્મ નાદાને, કરે છે ખૂબ તેફાને. ૫ જન ! હરે કરે દારૂ, ગણું જીવન અતિપ્યારું; નઠારું દુ:ખ દેનારૂં, વ્યસન દારૂતણું કારૂં. ૬ શિખામણ માનજે સારી, વિચારી ધર્મ નરનારી; બુદ્ધયબ્ધિ શીખ દિલધારી, જે દારૂ અનાચારી. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪૩
વાવી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વદેશી વસ્તુ વાપરશેા, ભલું નિજ સ્વદેશી વસ્ત્ર વાપરા, સ્વદેશી સ્વદેશી ડી છે ખાદી, ઘણી સરતી અને સાદી; કરી નિજ દેશની યાદી, અનેા નહિ ચિત્ત ઉન્માદી. ટકતી બહુ વખત ખાદી, થતી નહિ દેશ બરબાદી; ખના નિજ દેશહિતવાદી, અનેા શૂરા વખત સાધી. સ્વદેશીથીજ આબાદી, ટળે છે આધિને વ્યાધિ; ટળે છે ખૂબ ઉપાધિ, સમ લેજો જના સાધી. ૪ સ્વદેશી ચીજ વાપરતાં, સ્વદેશીએ થતા તરતા; તજી ફિશિયારી ફૅશનની, તજી પરતંત્રતા મનની. ૫ સ્વદેશી હૈ। ગમે તેવું, સ્વદેશી પ્રેમથી લેવું; સહાયક દેશના બનવુ, ભલું એવું સદા ભણુવુ. ૬ ઘણાં ખર્ચો ટળી જાશે, ઘણા શાખા ના સ્વદેશી ખાદ્વીથી ચડતી, થશે ક્યારે નહી ટળેા હિંસા યા વાધો, જના બુદ્ધગ્ધિ ધર્મ આરાધા, ધરે
થાશે;
દેશનુ કરશેા; વેષને ધરશે.
પડતી. નિજધર્મને સાધા; નિજવેષને સાદો.
For Private And Personal Use Only
૩
19
.
સંપ,
અરે હિંદુ મુસલમાના, ભલેરી શીખ દિલ માને; કરા નહીં કલેશ તેાાના, જમાના સપના જાણેા. ૧ લડા નોંઢુ ધર્મના મ્હાને, કરી પતીજ શયતાને; રહ્યા ભૂખ્યા ભરે ભાણે ગુલામીમાં રહે! સ્યાને ? ધરીને ધર્મના ઝઘડા, લહી પડતી ઘણુા અગડયા; કરા દૂરે સકલ રગડા, અનાને સોંપથી તગડા. સ્વદેશીની ધરી પ્રીતિ, સ્વદેશી રીતિને નીતિ;
ગ્
3
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૪
ટળે સંકટ સકલ ભીતિ, સ્વદેશી ઐકય છે યુક્તિ. ૪ રહી છે સંઘમાં શક્તિ, કલિયુગમાં ખળે વહેા સર્વે સમય વતી, કરી નિજ દેશની જને નિજભેાગને આપેા, સ્વદેશી પ્રેમથી મુખ્ય ધર્મને છાપા, કુસ પી મૂળને
ગય.
For Private And Personal Use Only
વ્યક્તિ; ચડતી.
વ્યાપા;
૫
કાા. ૬
માનવા.
માનવેા. ૧
માનવા. ૨
પાળા ઘર ઘર ગાય, માનવા પાળા ઘર ગાય; દેશની ઢાલત ગાય. ગાયમાતા સમ માત ન મીજી, જગ પેષણ કરનાર; ગાધ જેવું પાપ ન ખીજું, ગાય જગત આધાર. જેનુ દુધ પીવા તે માતા, તેના વધ નહીં થાય; ઋષિ મહેતા સર્વે ગાવે, ગાય છે સર્વની માય. સર્વે હિંદુએ જૈનો શીખા, પારસીઓ ધરા શીખ; મુસલમાન ખ્રીસ્તીએ સમજો, ગેાપાલન ધરાઢીખ. માનવે. ૩ જીવાની સહુ દુનિયાં વાડી, ઉપયોગી સહુ જાણુ; જીવા પરસ્પર આશરે જીવે, જીવવું સહુને પ્રમાણુ. ગામાતાની રક્ષા કરવી, સર્વ લેાકેાના ધમ; ગેાચર દાનથી પુણ્ય ઘણું છે, સમજો ધર્મનુ મ. રામકૃષ્ણ મહાવીર યુદ્ધને, ગાયેાપર બહુ વ્હાલ; મહુમદ ઇશુ. જરથા સ્થને ગાયા. વ્હાલી કર સભાળ. મહાવીર પ્રભુએ દયા ધર્મના, દ્વીધા જગ ઉપદેશ; વેદો પુરાણા આગમા ગાવે, જીવદયા ભારત ગૌમાતાની સેવા, મીઠા મેવા દયા ધર્મ સમ ધર્મ ન બીજો, વીર કહે ભગવાન્માન. હિંદુસ્તાનમાં ઘર ઘર ગાયા, રહેશે તમ તે સ્વ; બુદ્ધિસાગર દેશ કામની, ચડતીના, એ ધર્મ, માનવા. ૯
સ ંદેશ. માનવે . છ
માન;
માનવે. જ
માનવા. ૫
માનવા. દ
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
दारु
દારૂ સર્વે દુખનું મૂલ, તેથી અંતે ધલંધલ દારૂથી વ્યસને સહુ બીજાં, પ્રગટે મસ્તક રોગ. આપઘાતને મારમારા, પ્રગટે શેક વિયાગ. દારૂ. ૧ દેશ કેમને રાજ્યની પડતી, આયુ હોય વિનાશ મગજ બિમારી વાયુ રેગને, પ્રગટે દમ બહુ શ્વાસ. દારૂ. ૨ બુદ્ધિબલ લક્ષમીને નાશ જ, સગાં કુટુંબી વૈર પડતી દુશ્મનકારણ દારૂ, જ્યાં ત્યાં સળગે ઝેર. દારૂ. ૩ દારૂથી કદિ થાય ન સારૂં, દારૂ ત્યાં નહિ દેવ, દારૂપાનથી ધર્મ રહે નહીં, વધતી સર્વ કુટેવ. દારૂ. ૪ પ્રભુ વાસ નહિ દિલમાં રહેતે ચિત્ત રહે નહીં ઠામ, સર્વગુલામનાજ બુલામે, દારૂપાની તમામ દારૂ. ૫ દારૂને જવાં છાંટ પડે ત્યાં, દેવે અગ્નિ ડામ; સર્વ પાપનું કારણ દારૂ, બગડે સારાં કામ. દારૂ. ૬ દારૂથી જે દૂર રહે છે, કેમ સંઘને રાજ; ત્યાં ચડતી છે સર્વ પ્રકારે, સુધરે સઘળાં કાજ. દારૂ. ૭ પરતંત્ર છે દારૂપાની, ગાંડે અક્કલ હીન; પ્રમાણિક ટેકી નહિ રહે, અંતે દીનને દીન. દારૂ. ૮ સેવા ભક્તિ જ્ઞાનવિનાને, દારૂ વ્યસની થાય; દારૂપાનીનાં સંતાને, સંસ્કારે જ છવાય. દારૂ. ૯ દવાવિષે પણ દારૂ ન સારે, ધર્મ ભ્રષ્ટ કરનાર, નરનારી ચેતીને ચાલે છે દારૂ ધિક્કાર. દારૂ. ૧૦ દુષ્ટ દારૂથી દૂર રહીને, કરે આત્મ કલ્યાણ બુદ્ધિસાગર શિક્ષા સાચી, વતે તેહ સુણે દારૂ ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૪૬ દરોની તંત્રતા,
સાદ ગામની પશ્ચિમ દિશાએ, મોટા સરવર પાસે, ખેતરમાં હરનું ટેળું, મળિયું બહુ વિશ્વાસ કીધી મનથી સારી વાત, બાહિર તેને છે સાક્ષાત્ ૧ હરણુએ મુજ સાથે જે જે, વાતે મનથી કીધી, ઉત્તર પ્રત્યુત્તર જે આપ્યા, તેની કરૂં પ્રસિદ્ધિ મનથી અંતર પ્રગટે વાત, બાહિર તેને છે સાક્ષાત્ - ૨ હરણ બેલ્યાં સ્વતંત્રતાથી, ફરવું ચરવું ભાવે, સ્વેચ્છાએ વર્તન સ્વરાજ્ય જ, સ્વતંત્રતા સહુહાવે “મનથી” ૩ તાબે અમને કરીને લેકે, ભલે ખૂબ ખવરાવે, તે પણ અમને ચિત્ત ન રચે, સ્વતંત્રતા જ્યાં જાવે; રૂડે વાયુ વગડે વાસ, મળતું વેચ્છાએ જ્યાં ઘાય. ૪ પ્રેમ ધરીને લેકે પાળે, અમને ત્યાં નહીં ફાવે, નિજ ટેળામાં રમત ગમતને, આનંદ લેશ ન આવે, ગમે નહિ પરબંધનમાં લેશ, અવસ્થા કેરીની બહુ કલેશ. ૫ સર્વજીને કમપ્રભુએ, ખાવાપીવા આપ્યું, મેઘ :વર્ષ તે સહુને માટે, નથી કેઈનું દાપું; અમારા કર્મ પ્રમાણે ન્યાય, ખાવું પીવું સઘળું થાય. ૬ ખેતરમાંહિ કર્મ પ્રમાણે, ભાગ અમારે ખાવો, કર્મપ્રભુને પુછે કે, નથી એકને દાવે; એ કર્મપ્રભુને ન્યાય, બૂર કરો નહીં અન્યાય ૭ સ્વતંત્રતા વણ ખાવું પીવું, તેથી મરવું સારું, પણું નહીં પરના તાબે થાવું, ઈશ્વર શિક્ષણ પ્યારું; આપ્યું પ્રભુએ એવું ભાન, મનથી કરીએ પ્રભુનું ગાન. ૮ ટોળુ બધી વનમાં ફરતાં, લખ્યું લલાટે ખાતાં, બીકણ પણ નિદોષી જીવન, પામીને હરખાતા; કરતા પાપ નહીં તલભાર, કરતાં વસ્પતિ આહાર. ૯
For Private And Personal Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૭
ક્રીએ,
અમા અમારા રક્ષણ માટે, સાવચેતીથી લેાકેાને અપરાધ ન કરીએ, તે પણ લેાકથી મરીએ; સમજશે કયારે માનવજાત, દયાસમ ધર્મ નહી' પ્રખ્યાત. વગડામાંહી જલ સના વણ, સરવર કાઠે આવ્યાં, ગુરૂ તમારા દર્શન માટે એકાંત બહુ ફાવ્યાં; કીધી તમને મનથી વાત, જાણ્ણા અંતર્ગત સાક્ષાતૂ. ઋષિયે પેઠે વનસ્પતિના, આહારે અમ માતાં, લેાકેા હિંસા કરતાં કિંચિત, હૃદય નહીં. ખચકાતાં; તેથી પાપ વધ્યું દુષ્કાલ, અશતિ દુ:ખે હાહાકાર. ગુવંર ઉપદેશે। લેાકેાને, અમને કાઈ ન મારે, નહી બગાડવું કાનુ` જરીએ, માનવભવ નહીં હારે, એવા દયા ધર્મ ઉપદેશ, દેજો પાપીઓને એશ. માંસ ખાય તે માનવ નહી છે, માનવ અન્નાહારી. પ્રભુ કુદ્રને ન્યાય છે એવા, સમો નરને નારી; એવા પ્રભુને છે ઉપદેશ, પાળે રહે ન દુ:ખડાં કલેશ ૧૪ હરણાંએ મુજમનની સાથે, એવું મનથી જણાવ્યું, સ્વતંત્રતા લુંટા નહીં કાની, સ્વરાજ્ય એ સમજાયું; એવા સવિશ્વમાં ન્યાય, ઉલટુ ચાલ્યાથી ગુલામ કરતાં અન્યલેાકને, ગુલામ પેાતે થાવુ, સ્વતંત્રતા છે સર્વ જીવાને, ઇશ્વરી ન્યાયને ગાવું; બુદ્ધિસાગર સમો સત્ય, કરશેા ક્યારે નહીં અપકૃત્ય.
અન્યાય.
स्वदेशभक्त
For Private And Personal Use Only
૧૦
૧૧
૧૨
૧
૬ મ
૧૬
અહે।. ૧
સ્વદેશ ભકત ગણાય, અહેા તે સ્વદેશ ભકત ગણાય; દુ:ખી જનેાની સેવા સારે, દયા દિલ ઉભરાય. સ્વદેશી ચીજ વાપરતા સહુ, કરે ગરીબને લ્હાય; ઉંચ નીચના ભેદ ગણે નહીં, સરખા સહુને હાય. અહા. ૨
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુષ્ટ વ્યસનથી દૂર રહેતે, બેલે સત્ય વચન, પ્રમાણિક પૂરને ગંભીર, નિર્મલ જેનું મન. અહે. ૩ પરમાર્થે જીવન સહુ ગાળે, મૃત્યુ જીવન સમભાવ કર્મયેગી થૈ કર્મો કરતે, લેતે જીવન લ્હાવ અહે. ૪ દેશજનેના દુખે દુઃખી, દેશીજનેપર કેમ; પરદેશીયર દ્વેષ નહીં દિલ, પશુ પંખીપર રહેમ. અ. ૨ લક્ષમી લાલચથી નહિ લલચાતે, માનને મોહનલેશ સર્વકામમાં સંપ વધારે, ટાળે ઝઘડા કલેશ અહે. ૬ સત્ય ન્યાયને સંય ન ચૂકે, સર્વ જીવોપર હાલ; બાળકસમ નિદોષી મનડું, ડરે ન આવે કાલ. અહે. ૭ પૃથ્વીસમ ક્ષમતાને ધારે, મેરૂસમે જે ધીર; પરાક્રમી ખંતીલે ટેકો, કાર્ય કરી બને વીર. અહ. ૮ દેશ સેવામાં અન્ય દેશોને, દ્વેષ ન રાખે ભેદ. અન્ય દેશો સાથે અભેદે, વર્તે લેશ ન ખેદ. અહે. અન્યદેશસાથે સહકારી, સારામાટે જેહ, બુદ્ધિસાગર સવદેશ ભકતે, રવિ શશી જે મેહ. અહે. ૧૦
“અમાપ મારત લે.”
આત્મ ભારત શુભ દેશ, અમારે આત્મ ભારત શુભ દેશ, શિર હિમાદ્રિ મહેશ ... ................અમારે. ઈડા ગંગા પિંગલા યમુના, સુષમણું સરસ્વતી બેશ; સિધુ નર્મદા અન્ય નાડિયે, નદિયે વહેતી હમેશ. અત્ર ૧ જ્ઞાનની કાશી કર્મ કાલિકટ, ભકિત જ છે વિશેષ; સેવા મુંબાઇ અસંખ્ય ચેગે, નેતા પ્રેમ ગણેશ, અ૦ ૨ સદ્દવિચારે ગામ નગરપુર, જાણે રહે નહીં કલેશ. શુદ્ધપરિણામ શત્રુજ્ય છે, દેહ ધણી છે વીરેશ. અ. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૯ કાશ્મીર સમતા પંજાબ શાયજદયારૂપી ગુજરાત, સૌરાષ્ટ્ર સત્યને કચ્છ છે શક્તિ, મારવાડ તપ ખ્યાત. અવે છે કર્મયોગ મહારાષ્ટ્ર દેશ છે, જ્ઞાન તે કાશીદેશ; ઉપાસના તે અંગ અંગ છે, વિદ્યા બ્રહ્મ જિનેશ. અ. ૫ વિંધ્યાચલ વૈરાગ્ય જ પર્વત, આબુ ધીરજ ગુણ જાણ; સંયમ કર્ણાટક શુભ દેશજ, શાચ તે સિંહલ માન. અ૬ સમપરિણામ જ સિધુ દેશ છે, મધ્યપ્રાંત મર્યાદા એમ સદ્ગુણરૂપી સહુ દેશે, શોભે છે આબાદ. અ) ૭ રજે બ્રહ્મા, તમે મહાદેવ, સત્વ તે વિષ્ણુ પ્રમાણુ નિર્ગુણ આતમ જિનવર જાણે, દે એવા જાણે. અહ ૮ વધુ ભારતમાં આતમ રાજા, રાજ્ય કરે રંગરેલ, પ્રકૃતિ માયા ખેલે ખેલે, કરતે આનંદ સહેલ. અને ૯ બ્રહ્મરધ કૈલાસની ઉપર, પૂણનન્દ સુહાય, હૃદય કાશીમાં ધારણ ધ્યાન જ, જાતિ દર્શન થાય. અ. ૧૦ વધુ ભારતને આત્મ પ્રભુ છે, કરતે આત્મા સ્વરાજ્ય મન ઈનિદ્રાને વશ રાખે, ત્યારે સ્વદેશોન્નતિ કાજ. અ૦ ૧૧ વ૫ ભારત સ્થિત સર્વ દેશની, સાથે વિશ્વ સંબંધ; સમજે તે પરબ્રહ્મને પામે, અજ્ઞાની છે અંધ. અ. ૧૨ દેહભારતને ઈશ્વર આતમ, નિત્ય પ્રભુ ભગવંત સમજે તેને મેહ રહે નહીં, સમજે જ્ઞાની સંત. અo વધુ ભારતમાં રહીને સંતે, રહેશે નહીં પરતંત્ર, મહિને જતે ત્યારે સ્વતંત્રજ, સાધો સ્વરાજ્યને મંત્ર. અ. ૧૪ આત્મ રાજ્ય સાધે તે લેકે, સ્વદેશ ભકત ગણાય; આમ રાજ્ય મેહ રાજપથી, અનંત દુખ લહાય. અ. ૧૫ ક્રોધાદિક પરદેશીલેકે, પરદેશી મેહરાજ; યાવતું રાજ્ય કરે તાવત દુ:ખ, રહે ન કોઇની લાજ. અ. ૧૬ આત્મિકબળ પ્રગટાવે સંતે, મેહરાજ કરે દૂર, વધુ ભારતમાં આતમ રાજા, થાતાં સુખ ભરપૂર. અ. ૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૫૦
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આતમ તે પરમાતષ થાતાં, સવિશ્વના દેવ; સમજી સાચુ મહાવીર થાવા, કરો આતમ સેવ. વધુ ભારતમાં આતમ બ્રાહ્મણુ, જ્ઞાન પ્રગટતાં થાય; શક્તિ સ્ફુરાવે તમ ક્ષત્રિય, ગુણુથી વૈશ્ય સુડાય. સેવા ભકિત ચાગે શુદ્ધજ, સ્વાર્પણું ત્યાગી ગણાય; આતમ મનથી વપુ ભારતમાં, ચારે વણું જણાય એક અનેક સ્વરૂપી આતમ, વઘુભારત વિલસત; જડવાદીએ જાણે ન નાસ્તિક, જાણે ચેાગી મહુત. વપુભારતમાં રહેા જ્યાં સુધી, ત્યાં સુધી કરા રાજ્ય; બુદ્ધિસાગર પ્રભુ મહાવીર, રાખા દેશની
For Private And Personal Use Only
અ૦ ૧૮
અ ૧૯
અ ૨૦
સ. ૨૧
લાજ. અ ૨૨
साणंद गोधावी.
માર.
સાદ ગોધાવી શુભ ગામ, દયાવંત લેાકેાનું ધામ; જૈન મહાજનનુ છે જોર, ઘર ઘર ચાટે રમતાં મૂઠીમાંથી દાણા ખાય, મારેા રહેતાં ઘરનીમાં; કરે ન હિંસા પાપી વર્ગ, દયામયી લેાકેાનું સ્વર્ગ, દયાવંત હિંદું સહુ જાત, કરે ન પશુ પંખીની ઘાત; સર્પની પણ કરે ન ઘાત, એવી અહિંયા હિંદુ જાત. જેનેામાં હિંદુમાં શકિત, રહેતાં એવી રહેશે. રીતિ; ઘટશે જો મહાજનનું જોર, રમશે નહી. ઘર ચૌટે માર. સંપ જ્ઞાન હિંમતને પ્રેમ, મહાજનમાં વર્તે તા ફ્રેમ; અન્નદોષી જો આગેવાન, ત્યાં પડતી મહાજનની જાણુ. ૫ મહાજન છે સહુમાંી શ્રેષ્ઠ, રાજાકિ પણ તેના હેઠ; પહોંચે નહિ મહાજનને કાય, મહાજનમાં જો શકિત હાય. મહાજનમાં જ્યાં પડે કુસંપ, ત્યાં પડતી વળતા ના જ ૫; ભેદભાવથી મહાજન નાશ, દુષ્ટલેાકનુ જોર જ ખાસ.
ર
७
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧
કેળવણી ધન ખળ જ્યાં હાય, ધર્મ ન્યાય સત્તા જ્યાં જાય; ત્યાં મહાજનની ચડતી થાય, દયાવંત લેાકેા પ્રગટાગ સાણુંદ ગાધાવીને શીખ, ધર્મ કરતાં ધરો નીક પાપકારે આપે પ્રાણુ, ઇર્ષ્યા દ્વેષને ઈંડા માન. સ્વાર્પણ કરીને રાખા ધર્મ,નિલે પી થ્રુ કજા કર્મ. ગુરૂવની યાવભકિત, તાત્ મહાજનમાં છે શક્તિ, ઉદ્યમને ઉત્સાહ વિવેક, મહાદુરીથી રાખા ટેક. બુદ્ધિસાગર અસર જાણુ, મહાજનની ચડતી છે માન.
For Private And Personal Use Only
जीवतां ते मरेला.
જીવતાં તે મરેલ, અહાહા જીવતાં તે મરેલ, દેશ દાઝ નહીં ધર્મ દાઝ નહી, વ્યભિચારી સટકેલ. ભકત દાતા કે શૂરપણું નહીં, પપૈયાના ખેલ; મૃત્યુભયથી નાસે આઘે, ઇર્ષ્યાગ્નિથી મળેલ. અ॰ પુરૂષ છતાં પણ પુરૂષાર્થ નહીં, રહે ન બુદ્ધિ ઠરેલ; શ્રદ્ધા પ્રેમને ઉત્સાહ નહિ દિલ, ગાંડાઇના ખેલ, સ્વાશ્રય વાત ચેહી જીવે, ગુલામ કર્મે જીવેલ; હિં મત સાહસ પરાક્રમ નહીં, જ ંગલના જેમ એલ. તન ધન સત્તા દુરૂપયેાગી, વિષયી માંગની સહેલ. પાકારે પ્રેમ ન જરીએ, કરતા કુકર્મા ફેલ સર્વ પ્રકારે વ્યસની પૂરા, દેશદ્રોહી સડેલ; ગુરૂ અને ધર્મ ન માને, પાપના પન્થ વહેલ. સાધુ સંત ઉપર નહીં પ્રીતિ, માલ્યાના નહી મેળ; અ દારૂપાની અને હરાસી, શ્યાને એ જન્મેલ હિંસક જૂઠા ચારને લંપટ, બેસી રહે ઘર મહેલ; અ॰ અન્ય ઇવેનુ લેહી સે, દુનસ ંગે ચડેલ.
મ પ
અર્
અ॰ હ
અ
૧૦
મ
૧૧
અ ૩
૫૦ ૪
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર
પુણ્ય પાપને માને ન નાસ્તિક, ધમી જીવાને નડેલ;
કપટી દિલમાં મેલ. સત્કાર્યો સત્કાર્યા ન કરેલ;
પાપને પશ્ચાત્તાપ કરે નહીં, નામરૂપમાં માહી રહેલે, પાપ કાર્ય માં રહેતા પહેલે, ભણતર પાપી ભળેલ. ૬ થી જીતાઈ જીવે, નીતિથી જ દેશ સમાજનું શ્રય કરે નહીં, દૃષ્ટપણાનાં ગેલ. માતપિતા ગુરૂ ઈશ્વર ભક્તા, શૂરાધી બુદ્ધિસાગરજીવ તશક્તિ, યોગે સત્ય જીવેલ.
પડેલ;
કરેલ;
मरेला पण जीवता.
જીવતા તે જાણુ, મરેલા જીવતા તે જાણુ;
સદ્ગુણની જે ખાણુ. મરેલા.
મ.
મ.
મ.
મ. ગ્
મ.
અ
અ૦ ૮
અ
અ૦ ૯
મ
અ૦ ૧૦
અ
અ૦ ૧૧
પ્રાણ;
જૂઠ્ઠું માન. ચેાગ પ્રમાણ;
પરાથે દમગુણવાળા, આપે
માન.
દાન.
મ.
દયાદાનને ધર્મ દેશની દાઝ ઘણી મન, ધરે ન ભક્તિ ઉપાસના કર્મીને કરતા, સાથે જ્ઞાની ધ્યાની પ્રમાણિકને, કરતા ગુરૂ પ્રભુ સર્વજીવાને આતમ સરખા, દેખે ન કાચા કાન; માતપિતા ગુરૂ વર્ગના ભક્તા, સત્ પાર્ટી દે જન્મ ભૂમિને ધર્મના માટે, આપી દે નિજ જાન; મ. દેહાધ્યાસ ન સ્વને પ્રગટે, કરતા ધીમાન, ગરીમ રાગી જનની સેવા, કરવામાં ગુલ્તાન; મ. પરબ્રહ્મ મહાવીર પ્રભુમાં, લીન અન્યા ઉદ્યમી પ્રમાણિક મ’તીલા, ઉત્સાહે જે જીવાન સત્કાર્યો કરવામાં શૂરા, સાચી મધુરી હિંસા જૂઠને ચારી ત્યાગી, આપે વિદ્યા ચિત્તથકી પણ વ્યભિચારી નહિ, મને નહીં નાદાન.
મ.
મસ્તાન.
મ.
વાણુ.
જ્ઞાન;
For Private And Personal Use Only
૩
૪
૫
મ.
મ.
મ.
મ. ७
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૩ સહાયકને સત્યના સંગી, કરતા જગ કલ્યાણ અ. સંતે સતીઓ જ્ઞાની ભક્ત, કરે ન જીવની હાણ. સ. ૮ સમા લઘુતા આર્જવ નિર્મલ, મનડું આતમ ભાન; મ. મનવા કાયાપર કાબુ, રાખતાં ભગવાન; મ. ૯ ધર્મભેદના બહાને ન લડતા, પ્રમુમાં ધ્યાન. મ.
સ્વાધિકારે કર્મ કરે સહુ, ત્યાગી ગૃહસ્થ નિશાન. મ. ધન્ય ધન્ય એવાં નરનારી, નિર્વ્યસની ગુણવાન; મ. બુદ્ધિસાગર જીવંતા તે, અમર આતમ જણ મ. ૧૧
हिन्दुस्तान.
( કાનુડે ન જાણે મારી પ્રીત એ રાગ. ) રહે તે કૃપા કરી ભગવન, હિંદની વહારે આવે હવે તે દુઃખની હદ થે દેવ, હિંદમાં હૈયું લાવશે. હવે. ૫ હવે નહીં એકે આરે, એકજ છે તુજ આધારે ટાળી કુસંપ ઈર્ષ્યા છેષ, હિંદને તુર્ત સુધારેરે. હવે. ૨ શક્તિ સહુ પ્રગટા, આગળને માર્ગ જણાવે; પૂર્વે હતું મઝાનું હિંદ, તેહવું હાલ બનાવે રે. હવે. ૭ ભણતર પોતાનું ભૂલ્યું, વિપત્તિદરિયે ફૂલ્યું ટાળે ફાટફૂટને દાટ; આંખમાં અમૃત લાવેરે. હવે, ૪ હિંદ હિંમત વણ હાર્યું, સાચું ના દિલ ગણકાર્યું; પરાશય વૃત્તિ ટાળી દેવ ! સ્વાશ્રયી ભાવ ભણવેરે. યાતી નિજ હાથે ચડતી, થાતી નિજ હાથે પડતી ચડતી પડતી સર્વ પાય, હિંદને તુત બચાવ રે. હવે. ૬ પિતે પિતાની હાથે, સંપીને વર્તે સાથે, એ હિન્દીઓને મંત્ર, ભાવથી પ્રભુ ભણવેરે. હવે. ૭ પૂર્વે જે પાપ કીધાં, ભેગવી ફળ તે લીધાં પ્રાયશ્ચિત્ત કીધાં સર્વ, હિંદને બહુ ન તપાવરે. હવે. ૮
For Private And Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૪
હિંદને હૃદયે ધારા, દયા લાવી ઉંગારેશ; કરશે ભારતના ઉદ્ધાર, ઘણું શું ? હવે કહાવાર. હિંદ રગાળ વ્યાપા, ઉત્સાહ શકિત આપે; છાપા સર્વ ખંડ શિતાજ, ટાળા દુષ્ટ ખળારે. સ જાતિયે સપી, રહે સ્વરાજ્યે જ પી; બુદ્ધિસાગર સઘળુ વિશ્વ, પ્રભુજી પ્રેમે જગાવારે.
प्रभुना हिन्दने उपदेश
પ્રભુ ? હિંદુ પ્રતિ ઉપદેશ, કલ કીમાં પાવારે. હિંદમાં વસતી જાતિ, સર્વ સંપીને વર્તે; આપે એક બીજાને સહાય, તદા છે સ્વાન્નતિ દ્વાવારે. પ્રભુ, ન્યાયને સત્યથી ચડતી, સ્વાર્થ સર્પે પડતી; સહુના એકાંત્મા જે હાય, ઉન્નતિને ત્યાં લ્હાવે(રે. બ્રિટીશે જેવા થાવો, ઢાષાને દૂર હટાવો; પરસ્પર એક બીજાને રચ્હાવ !!! ફ્રી નિજ કામેઆવારે, બ્રિટીશે ઉપર પ્રીતિ, રાખા લેશે। શીખ નીતિ; છડા સ્વાર્થ પ્રગટતે મેહ, વિશ્વથી હળીમળી જાવારે પ્રભુ, ૪. વિપત્તિ સાગર તરવું, મૃત્યુથી લેશ ન ડરવું; કરશે. સ્વાર્પણ હિંદને હેત, ફૂટને દૂર હઠાવારે. ચડતી થાવે છે હાથે, સદ્ગુણુ નીતિ સાથે; ઉદ્યમ કરનારાને સ્હાય, મળે છે લક્ષ્યમાં લાવારે
તે પાતાની મેળે, સ્વાય શકિતભેળે; થાવે પ્રગતિ આપે આપ, તિયા સ સ્કુરાવેશ્વરે ઉત્સાહ આશા ધારી, જાગી જા શિખ દિલ ધારી; વિશ્વમાં જ્યાં ત્યાંથી ગુણુ શીખ, ગુણીના ગુણને ગાવેારે રાજ્યદ્રોહથી હારાં, સંતાના રહેશે ન્યારાં; હારા દ્રોહ ન થાશે લેશ ઉન્નતિ થાય વધારે
For Private And Personal Use Only
હવે ૯
હવે. ૧૦
હવે ૧
પ્રભુ
પ્રભુ. ૨
પ્રભુ. ૩
પ્રભુ. પ
પ્રભુ. ૬
પ્રભુ. ૭
પ્રભુ, ૮
પ્રભુ. હું
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૃત્યુ ન દેખે જ્યારે, ઉન્નતિ મ્હારી ત્યારે રગેરગ જાગે એવો ભાવ, તદા શુભ બને બનારે. પ્રભુ. ૧૦ ન્કિંદ !! શિખામણ માને, વર્તતાં ચઢતી જાણે; બુદ્ધિસાગર પ્રભુ વિશ્વાસ, પ્રેમથી એક સુહાવરે પ્રભુ. ૧
हिंद जाग,
હિંદ !! હવે ઝટ જાગ, રસીલા હિંદ હવે ઝટ જાગ, ધોઈ દે નિજ ડાઘ.
રસીલા૧ સર્વ દેશથી સહકારી થે, કર સહુ વિશ્વથી રાગ; રસીલા. સર્વવિશ્વમાં સત્યાદર્શને, દેખી થા વડભાગ. રસીલા. ૨ આર્ય ગુણેથી જાગ્રત થા ઉઠ, સ્વાર્પણને ધર ત્યાગ ૨ લીલા. ર્તવ્યે કર હારાં સઘળાં, દયા સત્ય ધર ત્યાગ. રસીલા ક અન્ય દેશના દુઃખમાં ભાગી, થા કર નિજ ઉદ્ધારક રસીલા. લ્હારૂં દેખી અને શીખે, એ ધર આચાર.. રસીલા. ૪ વિપત્તિ દુ:ખ સહવું તપ એ, તપવું સત્યને હેત; રસીલા, વિશ્વ સેવામાં પ્રભુની ભક્તિ, સત્ય એ સંકેત. રસીલા ૫ દુઃખીઓનાં દુખડાં ટાળી, રાખ રૂડું નિજ નામ; રસીલા. મતસહનતાને સમભાવે, કરજે સઘળાં કાય. રસીલા. ૬ વિદેશી નિજબાળકવત્ ગણું, ભાવ ધરી ઉદાર; રસીલા. વ્યસન મેંજથી ફરે રહીને, ધર ઉત્તમ વ્યવહાર. રસીલા. ૭ સમાનતા પ્રેમ સહાયપણાથી, રાખજે હારી ટેક, રસીલા. બ્રિટીશ રાજ્યના સત્યગુણે લે, રાખજે સત્ય વિવેક. રસીલા. ૮ આગળ વધે તું સાહસ ધારી, ધરી પ્રભુ વિશ્વાસ, રસીલા. સર્વ ખંડમાં દાસપણાની, વૃત્તિ હરજે ખાસ. રસીલા. ૯ સખંડ એકઘરસમ જેવ, એ ધરને સ્વભાવ, સ્ટીલા, દયા સત્યને બ્રહ્મચર્યથી, લેજે સારા હાવ. રસીલા. ૨૦ સદગુણ સર્વે તુ ખુરાવી, પરિહર દુર્ગુણ નિંદ. રસીલા. બુદ્ધિસાગર આત્મજ્ઞાનથી, જાગ જાગ ઉઠ હિન્દ. રસીલા. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૬
भारतमहावीर, ભારત મહાવીર દેવ, ભવિ ભજે ભારત મહાવીર દેવ; કરશે ભાવે સેવ..............
ભવી. ભારત મહાવીર દેવનું મસ્તક, ઋષિ મુનિ સંત જાણું મુખતે બ્રાહ્મણ જ્ઞાની લેકે, ધર્માચાર્ય પ્રમાણે. હૃદય તે ઈશ્વરાવતારે, સમજે શિવ સુખ થાય; બાહુ ક્ષત્રિય ત્યાગી દાની, રક્ષક જાણે સદાય. બુદ્ધિ તત્વ તે બુદ્ધ ને બ્રહ્મા, ઉત્પત્તિ બીજરૂપ; રક્ષક શક્તિ વિ અશુભનું, નાશક રૂદ્ર સ્વરૂપ. ભ. વાત પિન કફ રૂદ્ર હરિહર, તમ સત્વજ રજ જાણુ ભ. મન તે શંકર ચિત્ત ગણેશ જ, એવાં દેવનાં સ્થાન. ભ. પિટ તે વેશ્યસમૂહ પિછાને, સર્વકલાની ખાણ યાદ તે શુદ્ધ સમૂહ કહીએ, ગુણ કર્મ ઘટ જાણ. પિંડે મહાવીર ભારત મહાવીર, સાપેક્ષાએ પ્રમાણ પ્રાણ તે વિદ્યા શ્વાસોચ્છવાસ તે, જીવનશક્તિ માન. ભ. ૬ દિલડું કાશી સન્મતિ ગંગા, ત્રિવિષ્ટ સંન્યાસ; યમુના પ્રજ્ઞા સિધુ શ્રુતિ છે, ચારે બુદ્ધિ પ્રકાશ કાલ અનાદિ અનંત છે ભારત, મહાવીર સત્તા ખાસ સર્વ નાડી નદી વૃત્તિ, એ ધરી વિશ્વાસ. મસ્તર ઉર કર પાદ છે પૂજ્ય જ, અંગ વિવેકે સત્ય ભ. પાંચદેવ પાંચજ્ઞાન ઈદ્રિય, નવ ગ્રહ કરે કૃત્ય પંચભૂત ક્ષમા શાંતિને સત્ય જ, ધ્યાન સમાધિ બેશ; ભ. આધ્યાત્મિક રૂપક પ્રતીકે, જાણે રહે નહીં લે. ભ. ૧૦ મેહ શત્રુને નાશ કર્યાથી, મહાવીર શકિત પ્રકાશ, ભ. પ્રકૃતિરૂપી” વીર અરૂપી, બેને ભેગે વાસ. ભ. ૧૧ બ્રહ્માંડ ભારત પિંડ મહાવીર, સમજ્યા સુખ થાય; ભ. બુદ્ધિસાગર ભારત મહાવીર. પરમબ્રહ્મ સુહાય. ભ. ૧૨,
ಈ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ಕ ...
For Private And Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રપ૭
हिंदनी उन्नति.
સ્વદેશી ચીજ ઘરઘરમાં, જન જે વાપરે નક્કી. તદા છે હિંદની ચઢતી, સ્વદેશી રાજ્યની વકી. ૧ સ્વદેશી ઉન્નતિમત્ર, ઘરેઘર સત્ય કુંકાશે; ખરી ચળવળ અને બળથી, ખરી દેશેન્નતિ થાશે. ૨ થશે બ્રિટિશના જેવા, ખરેખર હિંદના ભક્તો; તદા દેશોન્નતિ થાશે, થતાં લેકે અનાસક્તો. ૩ ગુણવણ નહિં વળે પોકે, ગુણવણ નહિ વળે ઢગે, ખરા ખેલે જ ભજવાતાં, નહીં કે ઉન્નતિ કે. ૪ મર્યાવણ માળો નહીં છે, કર્યાવણ કાર્ય નહિ થાતું, દયાને સત્ય આચરતાં, સધાતું ઉન્નતિ નાતું. પ થતાં પરમાર્થની બુદ્ધિ, થતી નિજ આત્માની શુદ્ધિ મળે છે દેવની શક્તિ, મળે છે ઉન્નતિ દ્ધિ. ૬ સલ્લાથી સર્વ વિપત્તિ, પ્રગટતી દેશમાં શક્તિ; સહી સહુ સર્વ પર પ્રેમી, બને દિલમાં ઘણું હેમી. ૭ ધરો નિજ શત્રુ પર પ્રીતિ, ખરી છે ઉન્નતિ રીતિ; ઘણાગે મળે શક્તિ, ત્યજી દે દુષ્ટ આસક્તિ. ૮ પરાયા દેશનું બરું, કરે નહીં પ્રાણ પણ જાતાં, સ્વદેશીના સમા અન્ય, ગણે વર્તે સુખી થાતાં. ૯ બને નહિ શકિતથી અંધા, બને ભગવાન ના બંદા; રહે ને દુર્ગણે ગંદા, ત્યજી દે મેહના ફંદા. ૧૦ કુરા શકિત સર્વે, રહે ના કેઈથી ગર્વે, બુદ્ધ બ્ધિ સંઘબળ શક્તિ– વડે છે શાંતિ ને નીતિ. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya s
૨૫૮ पोंजरनो पोपट अने पोपटर्नु टोळ.
એક નગરના બાગમાં, માલીક છે ધનવંત; શુક ભણેલે શખિયે, પિંજરમાં ગુણવંત. ૧ મધુરું ગાયન ગાવતે, માંલીક કરે પ્રસન્ન. માલીક તેને સાચવે, રાજી રાખે મન્ન. ૨ સુવર્ણનું છે પિંજરૂ, મીઠાં ફલ આહાર, સુવર્ણનું છે કલડું, જલ પીતે ધરી પ્યાર. ૩ શુકનું ટેળું આવિયું, સુવર્ણ પિંજર પાસ પિંજર શુક ખુશી થયે, બે વચન વિલાસ. ૪ મુજસમ શિક્ષણને ગ્રહે, રહે પિંજરે ખાસ; સુખી થશે શુકપક્ષીઓ, રહેશે નહીં જ ઉદાસ. ૫ શુકનું ટેળું બોલું પ્રેમ, સુણ બંધુ શિખસારી; કેદીને સુખ હોય ન સ્વને, સ્વતંત્રતા અમ પ્યારી; જેથી રવતંત્રતાને નાશ, સાચું શિક્ષણ નહીં તે ખાસ. ૬ ભલે હોય સુવર્ણ મઢેલું, પિંજર બંધન ખાસ; એ પિંજરના કેદી બનતાં, છૂટે અમને ત્રાસ, પ્રભુએ આપ્યું છે સ્વાતંત્ર્ય, મૂકી થવું કેમ પરતંત્ર. ૭ કુદ્રતનાં ગાયન શુભ ગાતાં, વૃક્ષવેલીપર બેસી; રાત્રી થાતાં વન વૃક્ષામાં, રહીએ સ્થાન પ્રવેશી, ખાવું પીવું મન અનુસાર, બંધન ગમે નહીં તલભાર. ૮ સ્વતંત્રતામાં મૃત્યુ સારું, કેદી જીવન ખારું; આત્માકાશે ઉડવું થાતું, કેને હેય ન પ્યારું, મીઠાં ફળને છે આહાર, અમારી મરજીને અનુસાર, ૯ જાતિ જાતિમાં મળવું સારું, કુદ્રની એ રીતિ; પર જાતિથી મેળ મળે નહીં, સમજ સમજ એ નીતિ, કેદમાં રહેવું એ છે દુઃખ, ભૂલથી માન્યું ત્યાં હું સુખ. ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૦
સુખ અમારું વનવગડાનું, શું જાણે ઘરબંદી !! હસીએ રમીએ લીલા કરીએ, રહે ન બુદ્ધિ મંદી, થાતાં જન્મ થકી પરતંત્ર, સમજ્યા જાતા નહનિજમંત્ર. ૧૧ એકવાર જે છૂટું થાવે, સુખને અનુભવ પાવે; મૃત્યુથકી પણ બંધન તુજને, બરું લેશ ન ભાવે, ઈશ્વર રાજ્યમાં બંધન હેય, કે મનુષ્ય કીધી જેય. ૧૨ ઈશ્વર રાજ્યમાં સર્વજીની, સ્વતંત્રતા સહાયક માનવજાતિ ભૂલી પ્રભુને, કયાંથી પ્રભુને પાય, પરને કરે ગુલામ જ જેહ, અંતે થાય ગુલામ જ તેહ ૧૩ તુજને બંધનમાંહી નાખ્યું, જાય ન અમથી સાંખ્યું; નિજાતિના મેળે સહુને, સુખ છે પ્રભુએ ભાખ્યું,
અહેહો માવ કેવી જાત, કેદી કરી થતી રળિયાત. ૧૪ શુક જાતિનાં ગાયન મીઠાં, માનવના મન લાગે; પિતાના ગાયનમાં આનંદ, સમજે તે ઘટ જાગે, સમજશે કયારે માનવ જાત, વિશ્વની કુદ્રને સાક્ષાત્ ૧૫ કલા કરીને પિંજરમાંથી, છૂટવું ધર્મ એ હારે; સમજ સમજ શુક શાણું જ્ઞાને, પિંજરવાસ નઠારે, બંધન મુક્ત થવાને કાજ, કરજે લાખો કટિ ઈલાજ. ૧૬ ઈશ્વરી કુદ્રત્ નીતિ સાચી, બંધનમુક્ત જ થાવું; બંધન કરવું ઘટે ન કોને, નિજ ધર્મે સ્થિર થાવું, એવું શુક સમજીલે સત્ય, ભૂલી જા ના હારાં કૃત્ય. ૧૭ ઈશ્વરી રાજ્યના કાયદા આગળ, માનવ કાયદા તુચ્છ, સવતંત્રતા ત્યાં જીવન સુખ છે, ઝાલ ન ગદ્ધા પુચ્છ, બંધન મુક્ત થવામાં ન્યાય, ત્યાં નહિ થતો કશે અન્યાય. ૧૮ શુક ટેળાની સત્ય શિખામણ, માની શુક હરખાયે; સ્વતંત્રતા સુખ શાંતિ પ્રીતિ, સમાનતાને પાયે, બુદ્ધિસાગર શિક્ષા એશ, માને વર્તે શર્મ હમેશ ૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
स्वराज्यलायक.
સ્વરાજ્યલાયક તેહ, ખરેખર સ્વરાજ્યલાયક તેલ; સર્વ શક્તિનું ગેહ...... .... ...... ...........ખ. વિશ્વ લેકેપર પક્ષપાત નહીં, રંગ કેમ નહીં ભેદ, જ્ઞાની ભક્તને કર્મયોગી જેહ, ભય લજજા નહીં ખેદ. ખરેખર. સર્વ ખંડના લોકસાથે, સમભાવને સહકાર; ઈશ્વરી નીતિગે પ્રવર્તે, ખીજે નહીં તલભાર. ખરેખર, ૨ એકાત્મભાવ ધરે જગ સાથે, સર્વને સરખે ન્યાય; દેશ કેમનો ભેદ ધરે નહીં, કરે ન લેશ અન્યાય. ખરેખર. ૩ સર્વદેશની સર્વપ્રજાઓ, સાથે રાખે પ્રેમ, જુલમ અન્યાયને હિંસા ટાળે, યથાશક્તિથી નેમ, ખરેખર. ૪ સત્યગ્રહે ને અસત્યને છેડે, પૂર્ણ દયાનાં કૃત્ય, કરતે પરમાર્થોને પ્રેમ, કદિ ન બોલે અસત્ય. ખરેખર. ૫ સર્વદેશના હિતને માટે, નીતિના જે પ્રબંધ; ઘડે ઘડાવે સર્વદેશથી, રાખે સત્ય સંબંધ. ખરેખર. ૬ સર્વવિશ્વમાં રાજ્ય કરતી, પ્રજા જે એવી થાય; એક બીજાને સહાય કરતી, થાતાં ગ્ય ગણાય. ખરેખર. ૭ ઈશ્વરને ન્યાય પ્રેમ જે જાણે, રાજા પ્રજાઓ સર્વ; દીનતા નમ્રતા શ્રદ્ધા સત્યે, રહે ન મનમાં ગર્વ. ખરેખર. ૮ મન ઇન્દ્રિયે જીતે ચગે, કરે વ્યસનને ત્યાગ; પિતાના પર રાજ્યને લાયક, જાણે તેને રાગ. ખરેખર. ૯ કુટુંબ ઉપર રાજ્ય કરે છે, જ્ઞાતિ રાજ્યને ગ્ય; સ્વાર્થો ત્યાગી પરમાર્થોમાં, આપે જે બહુ ભેગ. ખરેખર. ૧૦ દુર્ગુણ દોષને ત્યાગ કર્યોથી, આત્મિક રાજ્ય કરાય; આત્મરાજ્યની પ્રાપ્તિ થયાથી, દેશરાજ્ય ગ થાય. ખરેખર. ૧૧ સ્વરાજ્યલાયક સર્વ વિશ્વમાં, બને જે નરનેનાર; બુદ્ધિસાગર વિશ્વમાં ત્યારે, આનંદ શાંતિ અપાર. ખરેખર, ૧૨
For Private And Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya s
ર૬૧
देशी राजाओने शिक्षा
દેશી રાજાઓને શિક્ષા–દઉ રૂચે તે માને. દારૂ ને વ્યભિચારજ છેડે, તજે સંગ ગુણકાને. સમજી વર્તે તે સુખ પાય, નહીં તે દુઃખી અંતે થાય. દુર્જન દુષ્ટની સંગત ત્યાગ, નિજ કર્તવ્યે જાગો, જુવાની જાળવશે પૂરી, દુર્બસનેથી ભાગ; કરો નહીં ખર્ચ નકામું એક, રાખે સત્ય નિયમને ટેક. તન ધન શકિત પદ અભિમાને, જશે ને મનમાં ફૂલી, અંતે ખાલી હાથે જાશે, દુર્ગતિમાંહી ભૂલી; કરશો ગુણીજનોને સંગ, રાખ પ્રભુ ભકિતને રંગ. આવકના અનુસારે ખર્ચો, કરશો નીતિ ધારી, ફૅશનની ફિશીયારીમાંહી, ફસતાં દુઃખડાં ભારી; સાદા વેશે જીવન જાય, તેથી ચિંતા ઓછી થાય. પ્રજા વર્ગની સાથે વસીને, સુખ દુઃખ તેનાં જાણે, પક્ષપાત વણ ન્યાય કરીને, ભલું કરી સુખ માણે પ્રજાને સેવક રાજા હોય, તેની કીર્તિ જગમાં જોય. કાચા કાનના કદી ન થાશે, થાશે તે પસ્તાશે, વૈરીને પણ મિત્ર કરીને, ચાલતા સુખ પાશે. કરશો પાપ કર્મને ત્યાગ,પ્રજાપર નિશદિન ધારો રાગ. ક્રોધમાન માયાને લોભે, દુષ્ટપ્રવૃત્તિ થાય, જેવી સંગત તેવી બુદ્ધિ, સમજ્યાથી સુખ પાય; કરે નહીં ક્યારે અત્યાચાર, તેથી ભ્રષ્ટ થશે નિર્ધાર. બ્રિટીશ રાજ્યતણ સહકારી, બ્રિટીશ ગુણને ધારે, ઉદાર મનના થિને વર્તો, રૈયત હિત સંભારે; પ્રજાના પ્રેમ વિના શું રાજ્ય, પ્રજાના પ્રેમ વિના શું કાજ.
For Private And Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧
ઝા વર્ગને જકડી રાખી, નિર્બલ પિતે થાશે; દાસ વર્ગના ઉપરી બનતાં, પિતે બહુ શરમાશો; રાજા, પ્રજેન્નતિને હેત, એ ઈશ્વરને સંકેત. સારૂં કરતાં સારું થાશે, ધરે પ્રભુ વિશ્વાસ બરૂં કરતાં બૂરું થાશે, ન્યાય પ્રભુને ખાસ, થાતાં વિષય વાસના દાસ, પડતી રાજય પ્રજાની ખાસ. ખાતાં સર્વે દેખે નજરે, તપાસ સઘળી રાખે; દુષ્ટકામના મનમાં પ્રગટે, તેને મારી નાખો, સાચ શરીર બળને ખાસ, મૂક સમજીને વિશ્વાસમેંજમઝા માટે નહીં રાજા, પ્રજા ઉદયને માટે રાજ્ય એગ્ય કેળવણું લેશે, વળે ન અવળી વાટે, હળને મળો પ્રજા હિત સાથ, તેથી પ્રસન્ન છે જગના ૧૨ કેફી ચીજે કદિ ન લેશે, રૂક્વથી દૂર રહેશે. સત્ય શિખામણ સેને કહેશે, દાન સુપાત્રે દેશે, નિયમસર કરશે સર્વે કાજ, તેથી વખણાશે નિજ રાજ્ય. સર્વ પ્રકારે પ્રજા વર્ગનાં, સુખનાં કૃત્ય કરશે; રામ રાજ્યની પેઠે વર્તે, પ્રભુ કૃપાને વરશે, કરે ના પશુ પંખીની ઘાત, મારે નહિ મરતાને લાત. સર્વ ધર્મની જાતિ સાથે, ધર્મ દ્વેષ વણ રહેશે, સર્વ ધર્મના ગુરૂ સન્માની, સત્યને તારવી લેશે, પ્રમાણિક સાચા રહેશે નિત્ય, તેથી થાશે ચિત્ત પવિત્ર. માત પિતા ગુરૂ વૃદ્ધની પૂજા, સાધુ સંતની સેવા ગે બ્રાહ્મણનું રક્ષણ કરતાં, મળશે મુકિત મેવા, દેશે દુષ્ટ ચેરને દંડ, કરશે દુખિયાં માટે ફંડ. લાયકજનને લાયક કાર્યો, સેપે રાજ્ય હિતાર્થે; લાયક જનને માનથી તે, વહે જીવન પરમાર્થ, રાખે દીર્ધ દૃષ્ટિને ખંત, થાશે ઉત્સાહી ગુણવંત
પ્રમાણિક સારૂ સન્માન, એ જ વણ રસ,
૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમયેચિત શુભ કાર્યો કરશે, સજાઓને નવાબ દયા દાનને દમ ગુણ ધારે, રહેણીનું ફલ પાવે, ઉત્તમ સાધુ સંતની સંગ, કરતાં ધર્મબુદ્ધિને રંગ. રાજા રાણા નવાબ ઠાકરે, હિત શિક્ષા સહુ માટે કહી લખી વાંચી સુણતાં તે, વળજે ધર્મની વાટે, બુદ્ધિસાગર સૂરિ સત્ય, કથતાં થાતાં ધર્મનાં કૃત્ય.
विश्वोद्धारक.
કરતા વિદ્ધાર, અહો તે કરતા વિદ્ધાર, કમ ભેગી ગુણ શકિતથી પૂરા, ઇશ્વરના અવતાર. અહે. ૧ અસત્ય રીત રીવાજે ટાળે, દુષ્ઠબંધન હરનાર. સત્ય પ્રકાશે નિર્ભય ને, મોહને કરે સંહાર. અહે. ૨ કેટિ નિંદકે નિંદે ભાંડે, તેપણ ઠેષ ન થાય; ભક્તો સ્તવે પણ હર્ષ ન પામે, ફરજ બજાવે જાય. અહે. ૩ સમજે નહીં તે શત્રુઓ બનતા, ક્રોધે મારવા જાય; તેઓને ઉદ્ધાર કરે સહી, આપી જ્ઞાનની સહાય. અહે. ૪ સત્કર્મો કરતાં નહીં રાખે, મૃત્યુની દરકારક સમભાવે દુનિયાને દેખે, સદગુણને ભંડાર. અહે. ૫ સુખદુ:ખમાં સમભાવે વતે, યશ અપયશ સમભાવ એવા સંતે ભકતે પૂરા, કરતા વિશ્વ બચાવ. અહે. ૬ સર્વદેશમાં જ્ઞાન પ્રચારે, દુર્ગુણ કરતા દૂર, બુદ્ધિસાગર વિદ્ધારક, ભકતે સંતે શૂર. અહે. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૬૪
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુધારા.
કરા સુધારા એશ, હિન્દીએ કરેા સુધારા એશ,
હિન્દીઓ.
2000
હિ ૨
હિં. ૩
હિં ૪
હિં. પ
ટાળી ઝઘડા કલેશ..... પ્રાણાયામને કસરત કરીને, શરીર ખીલવા એશ. વીર્ય નું રક્ષણ કરતાં શક્તિ, આનંદ હાય હમેશ. હિં. ૧ ખાલલગ્નની હેાળીમાંહી, હામે ન વ્હાલાં ખાલ; ખર્ચ નકામાં કરે! ન કયારે, છડા મૂÖની ચાલ. માંામાંડે પંચ નીમીને, ન્યાય ચૂકવશે। સર્વ કુસંપ ફૂટ ત્યાં પડતી પૂરી, ત્યાગે ખાટા ગ. ધર્મના મ્હાને લડા ન મેહે, થાએ મળી સહુ એક. હિંદની ચડતી કરવા માટે, રાખેા સય વિવેક ભક્તિ ઉપાસના પ્રભુની કરશેા, વેશ્યા સંગથી દૂર, રહેશે। દૂરે વ્યભિચારથી, દાની ભક્તા અનેા શૂર. દારૂ હિં થકી દૂર કાઢા, કરા ન ગેાવધ પાપ; વૃદ્ધપણામાં લગ્ન કરી નહીં, ક્રોધે દ્યો નહીં શાપ. હિંદુ મુસલમાન જૈનને પારસી,શ્રીસ્તિ ઐાદ્ધને શીખ; સપી રહેશે। પ્રેમ ન્યાયથી, માગેા ન જૂડી ભીખ. સર્વ પ્રકારના દ્રોહ કરી નહીં, ફેશનથી રહેા દુ; સજીવાની દયા ધરા દિલ; અનેા ન પાપી ક્રૂર. હિં. ૮ જૂઠને છડા ચારીને છડે, કરી અતિથિ સેવ; માત પિતા ગુરૂ વૃદ્ધની સેવા, પૂજો ધ્યાવેા દેવ.હિ. ૯ દુષ્ટ સુધારા ગણા ન સારા, ગુણા ખીલવશે સ; સર્વ જાતની શક્તિ ખીલવશેા; કરેા ન ક્યારે ગ. હિં. ૧૦ એક પિતાનાં ખાલક સર્વે, આપેા પરસ્પર સ્હાય. બુદ્ધિસાગર સર્વ પ્રકારે, ચઢતી સંપે થાય. હિં. ૧૧
હિં. ૬
હિં. છ
For Private And Personal Use Only
....
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૬૫
રહ્યાં.
વિશ્વ.
દયા ધર્મનું મૂલ, વિશ્વમાં દયા ધર્મનું મલ; દયા વિના સહ પૂલ. દયા વિનાના ધર્મ નકામા, ટીલા ટપકાં ફેક; દયા વિનાનાં શાસ્ત્રો કાચાં, સમજે સર્વે લોક. વિશ્વ. ૧ દયા વિનાનાં રાજ્ય નકામાં, દયા ને ત્યાં શો ધર્મ, દયા વિનાના દેવ નકામા, પ્રગટે પાપનાં કર્મ. વિશ્વ. ૨ દયાવિનાનું સત્ય નકામું, દયા ખરૂં છે સત્ય; દયા વિનાના ભૂપે ખાટા, દયા થકી શુભ કૃત્ય. વિશ્વ. ૩ દયા ગંગા કાંઠે ઉગે, તૃણ સમાં સહુ ધર્મ દયા નહીં ત્યાં ધર્મ નહીં છે, સમજે સાચું મર્મ. વિશ્વ. ૪ દયા પ્રગટ ત્યાં ઈશ્વર નક્કી, દયા ત્યાં ગુરૂજી હાય; હિંસામાં નહીં ધર્મકદાપિ, સમજ્યાથી સુખ જોય. વિશ્વ. ૫ રકતમાંસ ભક્ષણથી પાપ જ, પ્રાણી વધથી અધર્મ, જીવને દુઃખ દેતાં હિંસા, મળે ન તેથી શર્મા વિશ્વ. ૬ દયા ધર્મમાં ત૫ જપ સંયમ, યોનું ફળ હોય; દયાભાવથી ડગલે ડગલે, યજ્ઞકેટિ ફલ જોય. વિશ્વ. ૭ મનવાણું કાયાથી અહિંસા,-કારક પોતે ઇશ; દયાવંતથી પ્રભુ ન જૂદા, ભાખે વીર જગદીશ. વિશ્વ. ૮ દયાવૃત્તિ છે ઈશ્વર પ્રેરિત, હિંસા મોહે થાય; મત કદાગ્રહ પક્ષપાતને, છેડે અહિંસા પાય. વિશ્વ. ૯ સ્વાધિકારે યથાશક્તિથી, કર દયાનાં કર્મ, દયા થકી પુણ્ય થાય છે નક્કી, સમજી છેડે અધર્મ. વિશ્વ. ૧૦ દુ:ખી દીનને પશુ પંખીની, દયા કરે નરનાર; બુદ્ધિસાગર દયા કરંતાં, પ્રભુ મળે નિધોર. વિશ્વ. ૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Achar
૨૬૬
सर्वविश्वनी शांतिनो उपदेश.
સર્વ વિશ્વમાં ભિન્ન રંગના, લેકેની શાંતિ કરનાર, ઉપાયે સાંભળશો પ્રેમ, વર્તતાં શાંતિ નિર્ધાર. ૧ કાળી ગોરી ચામડી ભેદે, જૂદાં નહિ પ્રભુનાં સહુ બાલ; રંગભેદને દેશભેદને, ત્યજી અભેદી ધરશે ખ્યાલ. ૨ ધર્મભેદથી લડો ન લેકે, ભેદબુદ્ધિથી ઈશ્વર ધર; જડશક્તિથી સત્યરાજ્ય નહિ, મેહ રાજ્યમાં
દુ:ખનું પૂર. ૩ દેશભેદથી સ્વાર્થ ધરીને, અન્યદેશને હણે ન સ્વાર્થ; સર્વદેશમાં અભેદભાવ, વતે શંતિ છે પરમાર્થ. ૪ યુરોપ એશિયા આફ્રિકાને, અમેરિકા ખંડના લેક; વર્ણ ખંડને દેશભેદથી, લડતાં દુ:ખની વધશે પિક. ૫ પરમેશ્વરને ભૂલી જાતાં, રંગાદિકના લાગે ભેદ, સ્વાર્થ મેહથી એક બીજાનું, બુરું કરંતાં પ્રકટે ખેદ. ૬ વિમાન શોધ્યાં તારે શોધ્યા, ઠરી ન બેઠા તેથી કામ; અવિશ્વાસી થયા પરસ્પર, ફૂટ નીતિનું બનિયા ધામ. ૭ વર્ણભેદથી ભૂલ્યા ભારે, ખંડભેદથી ભૂલ્યા ભાન; ન્યાય પ્રેમને સત્ય ગ્રાવણ, વિશ્વવિષેનહિ શાંતિ સ્થાન. ૮ એક બીજાના દેશ સ્વાર્થથી, સત્ય ધર્મને કરે વિનાશ; સર્વ વિશ્વમાં આત્મબુદ્ધિ વણ, ન્યાય નીતિમાં ભેદ
છે ખાસ. ૯ સર્વ વિવના ભૂપ પ્રમુખે, જ્ઞાનીઓ ટાળે ઝટ ભેદ; સર્વવિવને ઘરના જેવું, માની તે ટળશે ખેદ. ૧૦ સર્વ ખંડની આગેવાને, સ્વતંત્રતામાં કરશો હાય; એક બીજાનું સારું કરતાં, ટળશે સહુ ભેદે અન્યાય. એક બીજાને આશ્રય આપે, સ્વતંત્રતા અપી સહકાર;
For Private And Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૬૭
કરતાં પરમાર્થોના કાર્યો, વિશ્વવિષે શાંતિ નિર્ધાર. ૧૨ જડ શોધને પશુબલ મેહે યુધ્ધ માનવ ગણ સંહાર : રક્ત રેડતાં વર્ષ હજારે, ગયાં ને શાંતિ મળી લગાર. ૧૦ માટે વિશ્વને માની ઘરસમ, આતમસમ માની નિર્ધાર; બુદ્ધિસાગર સત્ય પ્રેમથી, વર્તો જગમાં નરનાર. ૧૪
તા.
જાગો ઉઠે જાણે સઘળું, તપ તપવા થાશે તૈયાર; સર્વ જાતનાં દુ:ખ સહીને, સત્ય ન છડે તપ એ સાર. ૧ કદી ગુલામી ગણે ન સારી, સ્વતંત્રતાનું મૃત્યુ શ્રેષ્ઠ અરે હિંદીઓ તપને તપશે, દાસભાવની ટળશે વેઠ. ૨ આત્મગનું તપ છે મેટું, તપતાં શક્તિ પ્રગટે બેસ; સ્વાર્થ ત્યાગ છે તપની માતા, રવાધીનતામાં શક્તિ હમેશ. ૩ તપીયા બનશે સર્વ હિંદીઓ, નિર્ભય થા મૃત્યુ હેત; મરતાં શીખે ધરી અહિંસા, સ્વરાજ્યનો એ છે સંકેત. ૪ જુલ્મીઓ કૈ જુલ્મ કરે પણ, સ્વરાજ્ય માટે સહેશો સર્વ; સહેવું ને હાવું એ તપ છે, તપતાં રહે ન કેના ગર્વ. ૫ અતિ ખર્ચને મંજમઝાથી, દૂર થવું તપ છે સુખકાર; મનપર કાબુ રાખી ચાલો, દુર્બસ ત્યાગી નિર્ધાર. ૬ ન્યાય સત્યને સમાનતામાં, મેહરાજ્યનું રહે ન જેર; દેહાધ્યાસને દૂર કરીને, આતમ બળનું પામે તેર. ૭ મર્યા વિના નહિ મુકિત મળતી, મેહ ત્યાગતાં કેઈન દાસ; સ્વરાજ્યમાં નહિ દુઃખને ભીતિ, સ્વતંત્રતાથી સુખડાં ખાસ. ૮ મનમાં પ્રગટયા દુષ્ટ વિચારે, ક્યાથી ત૫ મોટું થાય; દુષ્ટ વાસના ત્યાગે તપ છે, દેવે કરતા નક્કી હાય. ૯
વરાજ્યાથે સર્વે સ્વાર્પણ, કરશો ભારે નર ને નાર; દેશદ્રોહને રાજ્ય દ્રોહથી દૂર રહેવું તપ સુખકાર. ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૬૮ સર્વ હિન્દીઓ એકાત્માથે, માગે પરમેશ્વરની હાય; દુર્ગથી દૂર થાશે, સગુણથી નિજ રાજ્ય સહાય. ૧૧ ગુણે વિના નહિ સ્વરાજ્ય ક્યારે, કરતાં કટિ કોટિ ઉપાય, દુર્ગુણ પ્રગટે રાજ્ય ન કેનું, સર્વ વિશ્વમાં વતે ન્યાય. ૧૨ સમજી સાચું સર્વ હિન્દીઓ, તપથી કરશે આતમશુદ્ધિ બુદ્ધિસાગર સ્વરાજ્ય અંતર, બાહિર પ્રગટે સુખની બુદ્ધિ. ૧૩
स्वराज्य,
સ્વરાજ્ય છે એ સત્ય, જગમાં સ્વરાજ્ય છે એ સત્ય સમજે એનાં કૃત્ય...
જગતમાં. દારૂપાન ન વેશ્યા ગમન નહીં, પરનારી નિજ બેન, ચોરી ન કરવી ખૂન ન કરવું, જૂઠ નહીં તેમ દૈન્ય. જે. ૧ સર્વવિશ્વ નિજ ઘરના જેવું, એ ભાવ સમાન; કેટે ન જાવું લડી વઢીને, લેવા ન પરના પ્રાણ જ. ૨ કેફી પીણું દુષ્ટ વ્યસનના, ત્યાગે સ્વરાજ્ય છે પાસ; પરોપકારી કર્મો કરવાં, ગણવા ન કોને દાસ. જ. ૩ ધન બળથી અન્યાય ન કરે, ન્યાયથી વર્તવું ખાસ સ્વાર્થ અનીતિ મેહ ન કરે, પ્રભુ ઉપર વિશ્વાસ. જ. ૪ પક્ષપાતથી પાપ ન કરવું, કહેણી રહેણ સમાન; વિરને બદલે પ્રેમથી વાળે, સ્વર્ગીય રાજ્ય પ્રમાણુ. જ. ૫ નીતિથી ધન ભેગું કરવું, વદવી ન જૂઠી સાખ; પર ધનને પત્થર સમ ગણવું, ધારે જેવી રાખ. જ. ૬ પરમાર્થ તન ધન વાપરવું, કરવાં પુણ્યનાં કામ; શાહ ગરીબ સરખે મન ધારે, બને દયાનું ધામ. જ. ૭ સ્વરાજ્ય એવું આત્મિકબળથી, પામો જગ નરનાર; ગુણ વિનાનું સ્વરાજ્ય નહીં છે, સ્વતંત્રતા નહીં ધાર. જ, ૮
For Private And Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બુદ્ધિબલ ઉત્સાહપ્રયને, સત્ય સ્વરાજ્ય ગ્રહાય; જીવંતાં મરજીવા થાતાં, ક્ષણમાં રાજ્ય પમાય. જ. ૯ પિંડે પિંડે સ્વરાજ્ય છે સહને, વિવમાં સર્વની પાસ; એવા સ્વરાજ્યને સ્થાપે સર્વે, રહે ન કોઈ ઉદાસ. જ, ૧૦ સ્વરાજ્ય સ્વરાજ્ય મળવા માટે, કરે જે વિશ્વ પિકાર; પણ ઘટમાં સ્વરાજ્ય ન જાણે ત્યાં છે દુ:ખ અપાર. જ. ૧૧ વ્યષ્ટિ સમષ્ટિ સ્વરાજ્ય સાચું, પ્રગટે સુખ છે શાંતિ બુદ્ધિસાગરગુરૂ કૃપાએ, થાતી આત્મત્કાન્તિ, જ. ૧૨
સં.
સંપ વિના નહીં જપ, સમજશે સંપ વિના નહીં જે. સંપે ન દુ:ખને કંપ .... .. • સમજશો. સંપથી શક્તિ વધેરે, થાવે ન ક્યારે હાર; આમલેગ આપ્યા વિના રે, સંપ ન થાય લગાર. સમજુઓ સંપી રહેશે, મૂર્ખ ધરે મત ખેદ; સંપી રહે નહીં સ્વાથી એરે, મરે પાડી વહુ ભેદ. સંપ વિના બળ નહીં કશુંરે, શત્રુઓથી હણાયક ફાટફૂટ જ્યાં બહુ થતી, ત્યાં નહીં શાંતિ જરાય. સંપથી સંઘનું બળ ઘણુંરે, ઋદ્ધિ સિદ્ધિ પ્રકાશ ચઢતી વેળા થાય છે રે, થાય ન કેને વિનાશ. સર્વજતિના હિન્દીએ રે, સંપે જીવશો ખાસ; સંપ વિના મરી જાવશેરે, એ ધરે વિશ્વાસ. સ્વાર્થભેગને આપતારે, રાખે સહનતા બેશ; મતકદાગ્રહ ત્યાગતારે, નાસે કુસંપના કલેશ. સંપવિનાના માનવેરે, અન્યના થાય ગુલામ, સંપનાં કારણ આદરેરે, કરશો સંપથી કામ. સ. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૦
સ. ૮
ત્યજી અહંતા માનને રે, સંપી બને સહુ એક; કુસંપથી બગડે બધું રે, રહે ન ટેકને નેક. કલિયુગમાં સંઘ શક્તિ રે, સંપથી ભેગી થાય સંપથી સુખ શાંતિ રહે, વિપત્તિ દુઃખ જાય. સર્વ જાતિ સંપથીરે, જાગ ઉઠે કરે કાજ; સં૫ ઉત્સાહને ન્યાયથી, રહેશે હિંદની લાજ. શરમાયા ભમશે નહીં, હિંદી નરને નાર; બુદ્ધિસાગરસંપથીરે, ચઢતી છે નિર્ધાર.
સ. ૧૦
સ. ૧૧
શાવિત.
સર્વ જાતિ શકિત પ્રગટાવ, શક્તિોથી જીવ્યું ભાવ; શક્તિવિના પરતંત્ર ગુલામ, શકિત વિના નહિં રહેવે નામ. ૧ જ્ઞાન બુદ્ધિની મેટી શક્તિ, ઉદ્યમ સાહસ ખંતથી વ્યક્તિ; સંઘ શક્તિથી જીવ્યું જાય, સંપ શક્તિ વણ મૃત્યુ થાય. ૨ મૃત્યુથી નહિ ડરે લગાર, જય પામે તે નરને નાર; સર્વકલા શિક્ષણનું જોર, વર્તે ત્યાં છે શક્તિ આર. દેહભીતિને ટુંક વિચાર વિષય ભેગ આસક્તિ અપાર; અરસ્પરસમાં શત્રુભાવ, ત્યાં પડતીને પડતે દાવ. ૪ સબળાથી દુર્બલ છતાય, એ છે કુદ્રતને ન્યાય દુર્બલ કોને જે સંઘ, થાવે સંપે ત્યાં છે રંગ. ૫ શક્તિ એ જ છે માટે ન્યાય, અશક્તિ છે મેટે અન્યાય; શકતથી પશુ શકિતમત, તેને ન્યાય કરે ભગવંત. ૬ દેશકાલ અનુસારે જેહ, શક્તિનાં સાધન છે તેહ; પ્રગટાવે શક્તિ બેશ, તેથી નાસે સઘળા કલેશ. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૭૧
શક્તિ એજ છે જગમાં ધર્મ, શક્તિ પ્રદાયક કરવાં કર્મ, જડ શક્તિ જગને હેત, આત્મશક્તિ જગને હેત. ૮ જડશક્તિ છે બાહિર રાજ્ય, આત્મશકિત આંતર સામ્રાજ્ય જડ ચેતન શક્તિની જરૂર, પ્રગટૅતાં પ્રભુતા જ હજૂરશકિતવિનાના જ્ઞાની લેક, બની ગુલામે પાડે પિક. માટે પ્રગટાવે સહુ શક્તિ, નહીં તે મશે થશે અશક્તિ. ૧૦ માગે ભીખ ન ભાગે ભૂખ, શકિત વિનાની નીતિ શુષ્ક શરણે રાખે શકિતમંત. શક્તિ પ્રગટા ગુણવંત ૧૧ શકિતમાં વસતા સહુ ધર્મ, શકિતમંત નહિ બાંધે કર્મ, શૂરા ધીરા થાશે ભવ્ય, કરશે ઉત્સાહે ક્તવ્ય. ચાર વર્ગને સાધનકાજ, સર્વ પ્રકારે શકિત ઈલાજ બુદ્ધિસાગર શકિતમંત, થાતાં હારે છે ભગવંત. ૧૩
स्वाधिकारधर्म.
બની નિર્ભય સૌ કરે, નિજ ફર્જ બજાવે કઈ ખરે નિજ ધર્મરે, મોહે, ભૂલી ન જાવે. બની. નિત્ય અમર નિજ આતમભા, ભીતિ દૂર હઠાવે; કરી કેશરિયાં કીતિ કમા, શૂરાતનથી સુહાવેરે. નિજ, ૧ કેટિ કેટી દુખે પડતાં, પણ પાછા ન હઠાવે; સંઘ બળે ને સંપથી ચડતી, થાશે નિશ્ચય લારે. નિજ, ૨ ફર્જ બજાવતાં યદિ મૃત્યુ, થાય તે માને હા, ઉપકારો કરવામાં સઘળું, જીવન પ્રેમે વહારે. નિજ, ૩ નીતિ ધર્મને કદી ન ચૂકે, સત્ય અને ન્યાય હાવે; સર્વજીનાં સંકટ ટાળે, મરતાંઓને બચાવેરે. નિજ. ૪ પરમાર્થે મરવામાં બહીતાં, સ્વર્ગનું રાજ્ય ન પાકે મરતાં કેટિ લેક ઉદ્ધરતાં, વ્યર્થ સમય ન ગુમારે. નિજ, ૫
For Private And Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૭રે
પરમાર્થે જે તનધન હમે, હેય જગતમાં ચાવે; સ્વાધિકારે કર્મ કરંતાં, મરતાં સ્વર્ગે સિધાવેરે. નિજ. ૬ પરિગ્રહ ઉપસર્ગોની કેટિ, સહીને આગળ જાવે; પ્રેત્સાહને ઉદ્યમ અંતે, આનંદ શાંતિ પારે. નિજ ૭ જૂરને દાની ભકત જાગે; ઉઘેલાને જગાવે; સઘળા સદ્દગુણ અંગ ધરીને, દુર્ગુણ શત્રુ હારે. નિજ. ૮ હૃદયે સાથે હદ મિલાવે, હાથે હાથ મિલાવે; બુદ્ધિસાગર સશુરૂ શિક્ષા, ધારી રવરાજ્યને પારે, નિજ, ૯
व्यभिचार વ્યભિચાર દુ:ખકાર, ઈડશે વ્યભિચાર દુઃખકાર, પ્રગટે પાપ અપાર.
ઇડશે. તન મન ધન કીર્તિની હાનિ, શાંતિ વળે ન લગાર. પડતી થતી સહુ વાતે પૂરી, દે કે ફિટકારી છે. ૧ રાજાઓનાં રાજ્ય ગયાં કે, ભ્રષ્ટ થયાં નરનાર. વ્યભિચારે નહીં પ્રેમને છાંટો, દુબુદ્ધિ નિર્ધાર. છે. ધર્મ નહીં વ્યભિચારી પાસે, કલંક કૂળ દેનાર. દેશ રાજ્ય કેમ નાતની પડતી, મૃત્યુ થતાં નહીં વાર. ઈ. હડકાયા શ્વાન પેઠે જાણે, વ્યભિચારીનું મન; સ્વયં બગડે અન્ય બગાડે, ઘર કરતો વનવન. વ્યભિચારીને સંગ કરે નહીં, પ્લેગ હવાવત્ લેક; એકવાર મન કાય બગડતાં, અંતે પડશે પિક. છે. ૫ મનવાણું કાયાની શુદ્ધિ રાખી વહે નરનાર; પ્રાણ પડે પણ ધર્મ ન છડે, ધર્મ ચરતી થનાર છે. ૬
વ્યભિચારી આચાર વિચારે છેડે શાંતિ અપાર; બુદ્ધિસાગર ગુરુ ની શિક્ષા. માને ભલો અવતાર છે. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭૩
सर्व खंडना लोकोने सदुपदेश.
વિમલા નવ કરશે! ઉચ્ચાટ-એ રામ.
ગણીને આત્મસમા જગલેકે ભેદ ન ધારશેારે, રંગને જાતિભેદ નિવારી, સંપ વધારશેારે.
હિંસામય યુદ્ધોને વારા, સર્વ વિશ્વમાં શાંતિ પ્રચાર; શક્તિયાને વિશ્વહિતાર્થે પ્રચારજોરે.
ગણીને. ૧
ગણીને. ૪
પશુઅલ વાપરશે। ન અધર્મે,વાપરા શક્તિયે! સહુધર્મે, દુ:ખીગરીબજનપર પડતાં દુઃખ નિવારજોરે, ગણીને, ૨ શત્રુનું પણ ખરૂં ન ધારા, દુર્બુદ્ધિ પ્રગટી સ’હારી; લઘુતા ધારી માનનીવૃત્તિ પ્રગટી મારે. ગણીને. ૩ દેવગુરૂને ધર્મની ભક્તિ, કરતાં સાત્વિક પ્રગટે શક્તિ; બનીને એકમેક સામાં આતમપ્રભુ ભાળજોરે આત્મજ્ઞાનથી દિલમાં જાગા,પ્રભુ પાસે સાનુ હિત માગા; સાચાધર્મ થકી લેાકેાને ઝટ ઉદ્ધારશારે. ગણીને. ૫ માન વાણી કાયાથી અનીતિ, ત્યાગી ધારા સાચી નીતિ; ત્યજીને રાજ્યાદિકદ્રોહા, જંગલેાક સુધારજોરે. ગણીને. ૬ વ્યસનાદિક દાષા સહુ ટાળા‚ગણો શુદ્ધાતમ દેશને વ્હાલેા; મ્હાલા સ્વ રાજ્યમાં દુનિયારાજ્ય વિસારજોરે, દુનિયા રાજ્ય પશુ ખલમાંહી,આત્મ, રાજ્ય છે, સદ્ગુણુમાંહી; સ્વને મુક્તિ રાજ્ય છે આતમમાંહી ધારજોરે સુખડના લાકા જાગી; રહેશે! વિષયમાં વૈરાગી; શાખે બુદ્ધિસાગરસૂરિ મૂલ્ય વિચારશેારે.
ગણીને. ૭
ગણીને. ૮
ગણીને. ૯
For Private And Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૯૪
ડો.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વાન્નતિ કાર્યો;
શુદ્ધ મરજીવા.
વ્હેમ છેાડી દે!; એળખી ચાલે.
અરે લેાકેા ઉઠે! વ્હેલ!, કરા અટ
ખદી,
વ્યસને તણી ટાળી, ખનાને
જતા નિજધર્મ ને રાખે!, નકામા નકામી રૂઢીઓ છંડા, જમાના રિવાજો દુષ્ટ *જે પડિયા, થઈ પડતી અરે તેથી; ત્યજીને સાંકડી દૃષ્ટિ, કરી એક્કા પ્રવર્તો સા. નકામાં ખર્ચ નહીં કરશેા, અને નહી' શેાખના દાસે; હવે જો ચેશે નડી તા, મરી જાશે રડી રહેશે. ૪ તમારી ઉન્નતિનાં સહુ, કરા દ્વારા તુરત ખુલ્લાં, જીવંતી શક્તિયે સર્વે, હવે ઝટ મેળવેા આર્યો. પ પરસ્પર કલેશ કરવાના, જમાના નહીં હવે જાણ્ણા; જગમાં સર્વ દેશેાની, રહા ના પાછળે કિંચિત્. ૬ ગળે સમળા જ નબળાને, રહ્યો છે ન્યાય, શક્તિમાં; મરી જાએ સ્વચડતીમાં, મરતાં ધૈર્ય ના છડા. ગરીને મત આપા, ખજાવા કુળ પાતાની; કરી પરમાર્થનાં કાર્યો, ધરા નિજ સ્વાર્થમાં નીતિ. કરા સ્વાર્પણુતણા યજ્ઞા, અનેા કાયર નહીં કયારે; ભણીને સર્વ વિદ્યાએ, કરી એકા કરી ચડતી. ત્યજી ભયને ધરા હિંમત, ધરા ઉત્સાહ રગ રગમાં; બુદ્ધચધિ સદ્ગુરૂ પ્રીતિ, ધરી આગળ વડા ભાવે.
For Private And Personal Use Only
૩
७
.
૯
૧૦
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૭૫
आत्मा तेज विश्वदेव राजा छे.
આતમમાં સહુ ખંડ, અમારા આતમમાં સહુ ખંડક જાણે ન પ્રગટે બંડ .. .. ... અમારા. એશિયા મતક છે ખરૂં, આર્યદેશ દિલ જાણું, આફ્રીકા ચરણે ભલારે, યુરેપ હસ્ત પ્રમાણ. અમારા. ૧ ઉદર અમેરિકા ભલું રે, આસ્ટ્રેલિયા છે પૃષ્ઠ પાંચ ખંડણ્ય દેહમારે, કર્મ વસે છે અદષ્ટ. અમારે. ૨ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે એશિયારે, યુરોપ કર્મ પ્રવૃત્તિ. ઉપાસના છે આફ્રિકારે, અમેરિકા છે નીતિ. અમારા. ૩ અનુભવ આસ્ટ્રેલિયા ખરે, દરિયા સદગુણ વૃન્દ; પ્રભુભક્તિ છે પર્વતેરે, રવિ શશી મતિ ત મંત્ર. અમારા. ૪ સર્વવિશ્વ ધણું આતમારે, સમજતાં સુખ થાય; કેવલજ્ઞાને આતમારે, વ્યાપક વિશ્વનીમાંહ્ય.
અમારા આતમમાં સહુ વિશ્વ, સ્વદેશી પરદેશી કલ્પનારે, જ્ઞાનીને નહીં હોય; આમ તે દેશવિશ્વ છેરે, મેહ તે પરદેશ જોય.
અમારા આતમમાં સહુ વિશ્વ. આત્મગુણે સહુ દેશ છે, દુર્ગુણ છે પરદેશ અભેદભાવ જ પ્રગટતાંરે, નાસે સઘળા કહેશ. અમારા. ૭ આતમરાજ્ય નિજ રાજ્ય છે રે, મેહ કર્મ પર રાજ્ય; શુદ્ધાત્મરાજ્યમાં શાશ્વતુંરે, જ્ઞાનાનન્દ સામ્રાજ્ય. અમારા. ૮ સર્વદેશી લેકે ખરૂ–પામો પ્રભુમય રાજ્ય એવા રવરાજયને પામતરે, રહેતી જગમાં લાજ. મારા. ૯ જ્ઞાન કર્મને ભક્તિથીરે, પ્રગટે પૂણુનન્દ, બુદ્ધિસાગર તમારે, જાણે નાસે ફંદ. અમારા. ૧૦
For Private And Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭:
काइनु बरुं न करो.
વિમળા નવ કરા ઉચાર-એ રાગ.
ખરૂં કેતુ ન કાની કરા ન ભુરૂ કરતાં ખૂૐ
કરશેા, સત્તા ધન અભિમાનથીરે; હિંસા, લાલને ક્રોધના તાનથીરે. થાશે, સારૂં કરતાં સારૂં થાશે; રાખી પ્રભુ ઉપર વિશ્વાસને વ જ્ઞાનથી. ગૂરૂ. ૧ વણું ભેદથી કલેશન ધારા, લડો ન લેાકા સત્ય વિચારશ; કરા ન મળથી હિંસા, માહુ અજ્ઞાનથીરે. અપરાધીનું પણ હિત કરશેા, તેથી ચઢતી સ’પત્તિ વરશે; કાની કરેા ન નિંદા, સુણુશે। નહીં તેમ કાનથીરે. ખૂૐ, ૩ પ્રાણ પડે પણ સત્ય ન છંડા, દયાદાન ગુણુથી રઢ મડા; રીને સંતની સંગત, વર્તો આતમ
ભાનથીરે. ગૂરૂં
રાખાને બુદ્ધિ. ભગવાનથીરે. સૂર
મનવાણી કાયાની શુદ્ધિ, નિર્મલ સ્થિર કરશેા તન્મયતા નિજ, હૃદય રહ્યા એક બીજાના નાશ ન કરશેા, ખાડા ખેાઢી પાતે પડશેા; કરશા ભલુ જ અન્યનું, તન ધન સત્તા પ્રાણથી?. રૂ. ૬ પ્રભુને એક સરીખા સર્વે, કરી ન પાપા મિથ્યા ગવે, બુદ્ધિસાગર પ્રભુને ભજશે,
નિલજ્ઞાનથી રે. ખૂ છ
न्याय.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુહા.
દેશ કામને વર્ણના, પક્ષપાત નહિ જ્યાંય; ધર્મસ્વાર્થ મમતા વિના, સાચા પ્રગટે ન્યાય. ધર્મશાસ્ત્ર મતરાગથી, સાચા હાય ન ન્યાય;
For Private And Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭૭
શુદ્ધિબુદ્ધિ વધ્યું ન્યાય શું ? દ્વેષ છે અન્યાય. સત્ય ન્યાય ત્યાં ઇશ્વરી, શક્તિ જ્ઞાન પ્રકાશ; સર્વ વિશ્વમાં ન્યાયના, જ્ઞાની કઈક ખાસ. સત્ય ન્યાય લણુ રાજ્યની, દેશની પડતી થાય; શક્તિ મળે જ્યાં દામ છે, ત્યાં ચાખા અન્યાય, ન્યાય સત્યવષ્ણુ વિશ્વમાં, શાંતિ સુખ નદ્ઘિ કયાંય; મત્સ્ય ચલાગલ ન્યાય ત્યાં, ધર્મ ન શાંતિ હાય. ક્રોધ માન મયા અને, લેાલે છે અન્યાય ઉદાર મુદ્ધિ પ્રગટતાં, સત્ય ન્યાય પરખાય. દુષ્ટકામને વૈરથી, દેખાતે નહીં ન્યાય; અતિ ભૂખને જીવવું, પ્રગટે ત્યાં અન્યાય. આપત્કાલે ન્યાય પણ, આપત્કાલીન થાય; અલ્પ હાનિ બહુ લાશની-દૃષ્ટિએ સમજાય. ન્યાય મરીખાના થતા, મેાટાને નહીં થાય; વાઘે પશુને મારિચું, કેણુ કરે ત્યાં ાય. એક સરીખેા વિશ્વમાં, ન્યાય નહીં વર્તાય; તેનું કારણ કર્મીની,-પ્રકૃતિ જ
સદાય. ૧૦ ચાંવત્ જગ તાવત્ રહે, ન્યાય અને અન્યાય; એવું જણમાં વ, એક જ નહી રહૃાય. ન્યાયી રાજ્ય પ્રભુનું ખેં,સમજી ન્યાયે વ; સત્ય પ્રમાણિકતા ખળે, પામે સ્વ ને મર્ત્ય, ૧૨ પ્રભુ મહાવીર ખેાધથી, સત્ય ન્યાય સમાચ; બુદ્ધિસાગર ન્યાયથી, અનંત માનદ થાય
હા..
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
9144
गुण ग्रहण.
ચા ગુણુને, નરનાર વિશ્વમાં ઘો ગુણીને સત્કાર; ઘો દુશુ ધિક્કાર.
For Private And Personal Use Only
❤...
3
19
૧૧
૧૩
વિશ્વમાં
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭૮
જ્યાં ત્યાં શુષુ ત્યાં પ્રેમને ધારા, દોષ દષ્ટિ પરિહાર. દુર્ગુણીના દ્વેષ કરી નહીં, વધશે સાત્વિક વ્યાર. જાતિરંગને ધર્મના ભેદ્દે, ભૂલે ન સદ્ગુણુ સાર; ગુણ અવગુણુ એ સાથ રહે ત્યાં, ગુણુ લેશે નિર્ધાર. ગુણીજનોનું માન કર્યાથી, સદ્ગુણ
'
વધતા અપાર.
સર્વ પ્રજામાંથી ગુણુ લેવા, દાષ ન લેશેા લગાર, અવગુણે પડતી ચુથી ચડતી, જ્યાં ત્યાં વિશ્વ મઝાર, જ્યાં જ્યાં જે જે અંશે સદ્ગુણ, તે અંગે સહકાર. જે જે અંશે મેળ ઘટે ત્યાં, મેળ કરા ગુણુકાર. વધુ સંબંધે વિશ્વની સાથે, ચેોગ્ય કા સહચાર. ગુણના રાગ ત્યાં ધર્મનું બીજ જ, મુક્તિ મળે સુખકાર. પક્ષપાત ત્યાં ગુણુ નહીં પ્રગટે, પ્રગટે ન સત્ય વિચાર. સર્વ ગુણી વીતરાગ પ્રભુ છે, કર્મમાં દોષ વિકાર, દોષથી દોષીને કિષ્કારી નહીં, કરી નનિદાચાર. લાખ દોષ તજી ણુ એક લેશેા, ચડતી પચે વહુનાર. સર્વ ખંડની ચત્તી એ રીતે, વર્તાથી જ થનાર. પક્ષપાત ત્યજી. સદ્ગુણ લેશેા, કરૈ ગુણીની વ્હાર. બુદ્ધિસાગરસદ્ગુણુ લેશે, સ્વતંત્રતા મળનાર.
....
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
....
मांस भक्षणथी पाप.
માંસાશનથી પાપ, થાય હુ માંશાશનથી પાપ; દુ:ખ વધે સંતાપ માંસને ખાતાં યા રહે નહીં, હિંસકમુદ્ધિ થાય; પશુ પંખી વધુ પેટમાં ઘાલે, ધર્મ બુદ્ધિ ન રહાય. થાય. ૧ પ્રભુ પ્રીત્યર્થે જીવની હિંસા-કરવામાં અજ્ઞાન; દેવ દેવી ખુશ કરવા હિંસા-કરતા તે નાદાન. થાય. ૨
For Private And Personal Use Only
વિ. ૬
વિ. ૨
વિ.
વિ. ટ
વિ.
વિ. ૪
વિ.
વિ. પ
વિ.
વિ. ૬
વિ.
વિ. ૭
વિ.
....
વિ. ૮
વિ.
વિ. ૯
થાય.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાત્વિક બુદ્ધિ લેશ રહે નહીં, ભક્તિ પ્રાર્થના ફોક; જ્ઞાન ન પ્રગટે સાચું દિલમાં, જેવી જંગલ પિક. થાય. ૩ રહેમ કરે નહીં પશુ પંખીપર, પ્રભુની ન તે પર રહેમ; રહેમ કર્યા વણ રહેમ ન મળતી, થાય નહેગને ક્ષેમ. થાય. ૪ માંસને ખાનારાના દિલમાં, ઈશ્વરને નહિં વાસ; દયા નહીં ત્યાં શ્રત ન તપ જપ, સમજે લોકો ખાસ. થાય. ૫ પશુ પંખીને ઘાત કર્યા વણ, મળે ન માંસ લગાર; કરે કરાવે ને અમેદે, ખાતાં પાપ અપાર થાય. ૬ માંસને વેચે તે પણ પાપી, પુષ્ટિ કર્યાથી પાપ; એવું સમજી પાપ કરે નહીં, દયાએ ધર્મની છાપ થાય. ૭ પશુ પક્ષી પર દયા ધ દિલ, તેથી ધર્મ અપાર; બુદ્ધિસાગર દયા ધર્મથી, પ્રભુ મળે નિર્ધાર, માંસને ખાશે નહીં નરનાર. ... ... ૮
ક્યારે ન રમશે જુગાર, માનવે કયારે ન રમશે જુગાર; રમતાં દુ:ખ અપાર.... ... ... ... માનવે. રહે જુગારવિષે બહુ પાપ, લેભ વસે છે અપાર; રહે જુગારવિષે કલિ પાપી, દુષ્ટબુદ્ધિ નિર્ધાર. માનવો. ૧ રમતાં જુગટું નળ દુ:ખ પાપે, હાર્યો રાજ્યને મહેલ, જંગલમાં દમયંતી ત્યાગી, જુ જુગારની સહેલ. માન. ૨ રાજ યુધિષ્ઠિર જુગટું રમિયે, હાર્યો તેથી રાજ્ય બાર વર્ષ જંગલમાં મિયે, રહી ને તેની લાજ. માન. ૩ કરે જુગારીની નહીં વારી, લાગે સંગને રંગ; સ્વપ્નવિષે લેશ હોય ન શાંતિ, એર છે તેને ઢગ. માન- ૪
For Private And Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૮૦
માનવેા. ૬
દેશ કામ શુભ રાજ્યની પડતી, ધર્મના નાશ જ થાય; લીવિષે લપટાઈ માખી, વધુ વધુ લપટાય. માનવે. પ સત્યાદિ ગુણુ પ્રગટયા વિશે, શુદ્ધ રહે ન વિચાર; છળ કપટને વિશ્વાસાતે, નીતિ રહે ન લગાર. દેશ કોમને રાજ્યની પડતી, થાય જુગારથી ખાસ; માટે ચેતી ચાલે લેાકો, છડા જુગારની વાસ. રમે ન જૂગટું પ્રાણ પડે હાયે, જીવા ન તેને ખેલ; પડયું વ્યસન એકવાર જો પાપી, તજવું તે મુશ્કેલ. માંનવા. ૮ જીગટાથી નહીં. સુખને શાંતિ, શાકને દુ:ખ અપાર; બુદ્ધિસાગર ધર્મ ને ધારા, ત્યાગા દુષ્ટ જુગાર. માનવ. માનવે. હું
માનવા. ૭
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सत्संगति.
સત્સંગત સુખકાર, કરા સહુ સત્સંગત સુખકાર; ક્ષણમાં મુક્તિ થનાર.... સત્સંગતથી પાપ રહે નહીં, આત્મિક શુદ્ધિ થાય; કાટિ ભવાનાં કીધાં પાપેા, ક્ષણમાં વિષ્ણુશી જાય. પાર્શ્વ મણિના સ્પર્શે. લેહું, ઝટ સેાનું થઈ જાય; સતાની સંગત કરેરે, તે સંત સહાય. કરો. ર સત્સંગથી જ્ઞાનનારે; થાવે ક્ષણમાં પ્રકાશ; પાપબુદ્ધિ દૂર ટળે છે, પ્રગટે પ્રભુ વિશ્વાસ લાખા કાર્યો છડીનેરે, સત્સંગત કર ભળ્ય; અનંત સુખ તેથી મળેરે, સાચુ એ કવ્ય, સૂર્ય પ્રગટતાં પલકમાંરે, દૂર ટળે અધકાર;
કરે. ૩
કરો. ૪
કરે. ૫
જ્ઞાનીની સંગત કરે રે, નાસે મેહુવિચાર. અગ્નિકથી મળી જતીરે, ઘાસની ગર્જી મહાન્
6000
For Private And Personal Use Only
....
કરા.
કરા. ૧
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૧ સદગુરૂ સંગત પળ કરેરે, પ્રગટે આતમ જ્ઞાન કરે. ૬ દોષે સહુ હરે ટળેરે, સદ્ગુણ પ્રગટે અંગ; મુક્તિ મળે વંછિત ફળેરે, પ્રગટે આનંદ રંગ. કરે. ૭ સર્વ દેશી ઘણુ સંત જ્યારે, બહુલા પાત્ર જ્યાં લેક; સ્વતંત્રતા સુખ ત્યાં વસેરે, પડે ન પડતી પિક. કરે. ૮ સતસંગતમાં મુક્તિ છે રે, પ્રભુ વસે સાક્ષાત્ ; સર્વ પ્રકારે ઉન્નતિ જ્ઞાનાનન્દ સુવાત. કર. ૯ સત્સંગત કરે સજજનેરે, દેશ રાજ્ય હિતકાજ; બુદ્ધિસાગરસંગતેરે, દિલમાં પ્રભુનું રાજ્ય. ક. ૧૦
हिंदनी प्रगतिनो हिंदने बोध.
અરે હિંદ તું જાગ્રત થા ઝટ, કર્તવ્યમાં થા તૈયાર. નબળાઈને દૂર કરીને, ચઢતી હારી કર નિર્ધાર. ૧ પૂર્ણ રવદેશી બન તું પ્રેમ, તુજથી હારે છે ઉદ્ધાર; અચેની દરકાર કર્યા વણ, ચઢતી હારી કર નિર્ધાર. ૨ સ્વાર્પણ નીતિ દયા સત્યને, ઉદ્યમ ધર રૂડા આચાર; હારે સત્ય રવભાવ ન છેડીશ, ઉત્તમ ધર હારા વ્યવહાર. ૩ ફાટફૂટને ઈર્ષ્યા ત્યજતાં, તુજમાં શકિત વધે અપાર; વ્યસન તજી દે સર્વ જાતનાં, વરાજ એવી છે નિર્ધાર. ૪ સ્વતંત્રતાને રવરાજ્ય માગ્યાં, મળતાં રહેતાં નહીં લગાર; મળે મેગ્યતા આવે સહેજે, ઘર સહુ શકિતના આચાર. ૫ પ્રગટાવી લે સર્વ પ્રકારે, સત્ય મેગ્યતા સહુથી સાર; ગુણવડે છે માનને કીર્તિ, ન્યાય સત્યથી છે જ્યકાર. ૬ સબળાં કર અંગે સહુ હાર, પ્રાણાતે હિમ્મત નહિ હાર, પહેલાંના જેવું હમણાં થા, અધ્યાત્મિક શક્તિ અવતાર. ૭ હારા બળથી થા તું ઉભું, યાચીશ નહીં અન્યોની હાર; ખરા રૂપમાં આવીશ ત્યારે, સર્વ બળે પ્રગટે સુખકાર. ૮
For Private And Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૧
સાત્વિક હારા વેષ મઝાના, તેમ જ સ વિયારાચાર; સર્વ ધર્મ ઉત્પાદક નિય; સવ પ્રમાદો કર સહાર. સુર્વાગે શાલીતાં સુન્દર, સર્વ દેશના ખન આધાર; બુદ્ધિસાગર આત્મ હિંદૅ !! તું, સાની યાગી મન દાતાર. ૧૦
स्वराज्यनी दिशा,
જાણ;
ખાસ.
સત્ય સ્વરાજ્ય તે જાણુ, જગમાં સત્ય સ્વરાજ્ય તે સાત્વિક સુખનાં લ્હાણુ સ્ત્રીઓ ગુલામડી જ્યાં નહીરે, શૂરતું નહીં અપમાન; કન્યાના વિક્રય નહી રે, પતી ગુણુની પતિ પત્ની સ`પી રહેરે, જૂઠ ન મેલે કાય; હિંસા ચારી નહીં થતીરે, સ્વંગ સમું ઘર હોય. રાજપ્રજા એક ન્યાયથીરે, તે નિજ અધિકાર; યા દાન ક્રમતિ ક્ષમારે, વર્તે પર ઉપકાર. ગુલામગીરી ન કેાઈનીરે, દુષ્ટાઈ નહી' વ્યભિચાર; એક બીજાની સહાયમાં, તે નરને નાર. પત્નીવ્રત પતિવ્રત ભર્યું?, નારી નરમાં હાય; દુ ને વ્યસન નહી, નરે ન કોને કોય. એક બીજાની સ્વતન્ત્રતારે, નીતિની મર્યાદ; સચવાતાં સહેજે ખાંરે, કાટે નહીં ફરિયાદ. જ. અપરાધા જ્યાં નહી થતારે, થાય તેની જ્યાં મા; એક બીજાને ખમાવવુંરે, સ્વાર્પણુને દિલ સાફ્ હિંસાને પશુખળતણું રે, રાજ્ય ન હાય લગાર; એકબીજાના દુ:ખમાંરે, મળે સહાય વિચાર. સજીવામાં પ્રેમથીકે, વતે માત્મની બુદ્ધિ; પાપનાં પ્રાયશ્ચિત્ત થતાંરે, થાતી મનની શુદ્ધિ. જ.
For Private And Personal Use Only
જ.
જ.
જ.
જ.
7.
જ.
જ.
or.
૨
૪
પ
७
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૩ પ્રેમ વિનય સેવા ભક્તિમાંરે, નિર્મલ જીવન જાય; ઘર કુટુંબ જ્ઞાતિ દેશમાંરે, એવું સ્વરાજ્ય સહાય. જા. ૧૦ રવરાજ્ય એવું ઘર ઘરેરે, પિંડે પિંડે થાય; બુદ્ધિસાગર આત્મમારે, સમજે શાંતિ પમાય. જ. ૧૧
पोताने न भूल.
સ્વયં સ્વયંને ન ભૂલ, આતમહિન્દ !!સ્વયં સ્વયંનેન ભૂલ; સામાં તું છે અમૂલ્ય..... ...... .... .... .... આતમ. પિોતે પિતાને ધર્મ ન ભૂલીશ, શક્તિ વડે ઉભુલ્લ; અન્યના કૃત્રિમ ધર્મોથી, માહે મુંઝી નહીં ભૂલ. આતમ. ૧ આધ્યાત્મિક શક્તિ હારી, તે આગળ સહુ ડૂલ; સર્વ ધર્મની ખાણ શુભંકર, દિવ્ય પ્રકાશનું મૂળ. આતમ. ૨ ભક્તિ ઉપાસના જ્ઞાનને કર્મની, ભૂમિ એગી શૂર આત્મજ્ઞાનદાયક અન્યને, વિશ્વવિષે મશહૂર. આતમ. ૩ તુજ સાત્વિક આચાર વિચારે, સાત્વિક હારી ધૂળ; જ્ઞાનીભક્તો સંત સતી શૂર, પ્રગટાવે જ અમૂલ્ય. આતમ. ૪ આસુરી શક્તિવાળા અન્વે, આવે નહીં તુજ તુલ્ય; તુજ ગુણોને ભૂલ ન મેહે, ભૂલે પૂલ ધૂલ. આતમ ૫ ભારત આતમ તું પરમાતમ, તુજને સહુ અનુકુલ સર્વપ્રમાદો દૂર કરીને, જીતી લે અરિકુલ. આતમ. ૬ હારામાં છે શક્તિ અનંતી, સંશયમાં નહીં ઝૂલ; સંશયે મૃત્યુ, શ્રદ્ધાએ જીવન, સત્ય એ કુદ્રત રૂલ. આતમ. ૭. સ્વર્ગને મુક્તિ લેવા માટે, મંગલમય છે પૂલ આર્યો હારી સેવા ભક્તિરૂપી ધરતા કુલ. આતમ. ૮ હારા રૂપે હારે રહેવું, ભૂલ ન હારૂં નૂર; બુદ્ધિસાગર આતમ ભારત, શક્તિ ખીલવ ભરપૂર. આતમ. ૯
For Private And Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૪
સાનંદ બાહિર પશ્ચિમે, વાડીમાં કુલ બેશ; દેખી પુછ્યું તેહને, શું તુજ નામ વિશેષ. ફલ વદતું મુનિવર સુણે, મારૂં ફૂટ છે નામ; ઈર્ષો દ્રોહ સ્વરૂપનું, પ્રતીક છું દુ:ખ કામ. ફૂટ કહે હું પૂર્વકાલથી, વસું ભારતમાં ભાવે; કર્યા કર્મનાં ફલ દેખાડું, કુદ્રના જ સ્વભાવે. પાડું જાતિ જાતિમાં ભેદ, કરાવું દુષ્ટ કર્મને ખેદ. માંહોમાંહે ફૂટ પડાવું, રજ પ્રજામાં બૂરી; સારૂં દેખી અગ્નિ પ્રગટે, આંખમાંહિ પૂરી, કરાવું પતિ પત્નીમાં ભેર, દ્વેષે એક બીજાને છેદે. આને મેં ખૂબ લડાવ્યા, લડી મર્યા ને હાર્યા અન્ય જાતિય હિંદમાં આવી તે પણ ગયા જ માર્યો, આવ્યા મુસલમાન ત્યાં ફૂટ, કરી મેં કીધી લૂંટાલૂંટ. બ્રિટીશ અહિંયાં આવીને, રાજ્ય કરી મકલાતા, તેમાં પણ છે મારે વાસે, મુજથી દૂર ન થાતા; અંતે તેમાં ફાર્ટફૂટ, વસું જ્યાં હું ત્યાં અંતે ફૂટ બ્રાહ્મણ બ્રાહ્મણને ધિક્કારે, ક્ષત્રી ક્ષત્રિીને મારે, રાજા રાજાને સંહારે, ભલું ન ઇછે ક્યારે; મુખમાં મીઠું દિલ તરવાર, એવાં પ્રગટાવું નરનાર. ભારતમાંહી જેર છે મારું, કુસંપથી અંધારૂં, બાર પૂરવીયા તેર છે ચોકા, નહીં જ્ઞાન અજવાળું; કરાવું પિતા પુત્રમાં ખાર, એ મારે છે અવતાર પક્ષાપક્ષી ફાર્ટફૂટા, જ્યાં ત્યાં મુજથી થાવે; હસતાં હસતાં હૈયું કાપે, સમજ્યામાં નહિં આવે; દિલમાં પેસી દિલ સંહાર, કરતા દ્રોહી નરને નાર. પિતાના દ્રોહ કરીને, વિશ્વાસી સંહારે, * ચોમાસામાં મેટાં ચીભડાં થાય છે તેને દૂર કહે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧
અજ્ઞાની માહી હિંદીએ,રે નઝામે કયારે; દઉં નહિ પાસે આવવા સંપ,વળે નહિ તેથી ભારત પ. સ્વતંત્રતાથી રાખુ અળગા, પક્ષેા ખૂબ પડાવું, એકય ન કરવા દેતા કેમે, ખૂરા નાચ નચાવું; પાડે એક ખીજને હેઠ, મારૂં ઇષ્પો દ્રોહની ઠંડ. લેાભ માનથી અનતા દ્રોહી, સજાતિના લેાકેા, એના યુદ્ધે ત્રીજો ફાવે, ત્યારે પાડે પેકે; તેને વેદે છે ઇતિહાસ, જાણે! તમે મુનિવર ખાસ, ત્યાગી ત્યાગીમાં ઈર્ષ્યા વહ્નિ, જોર કરી પ્રગટાવું, ધર્મ ભેદમાં ખેદ કરાવી, માં હામાં હું લડાવું; કરાવી દ્રોહને નાખુ` હેઠ, તેથી રહે ન જગમાં શ્રેષ્ઠ. લાલચમાં લપટાવી સહુને, ઈર્ષ્યા દ્રોડ કરાવું, ફૂટ પડાવી કરૂં ગુલામે, નીચ કરી રાવરાવુ; પડાવું નીચ જનાના પાય, એવા મારા છે મહિમાય, અનેકરીતે હિંદીઓના, મનમાં પેસી ક્રૂ, તે પણ માહીએ નહીં જાળું, અનેક રીતે ક્રૂ ભૂલ્યા આત્મજ્ઞાનવણુ લેાક, ત્યાં છે મુજ શક્તિની ઝાક જયાં ઈર્ષ્યાને દ્રોહ કાપને, લાલચ બૂડી પ્રીતિ, નહીં પ્રામાણ્ય અને અજ્ઞાન જ,ત્યાં છે મારી સ્થિતિ, તેનું બાહ્ય ફ્રૂટ પિરણામ, ઉઝુ' પ્રગટું ઠામેાઠામ. ફૂટતણું વૃત્તાંત સુણીને, કહ્યું ફૂટને ભાવે, સત્યજ્ઞાનને સત્ય ન ભક્તિ, સંપ ન ત્યાં તું ફાવે; થાવે હિંદઅહે જ્યાં એક, ત્યાં તે સંપ અને છે વિવેક. અરે ફૂટ તું લૂટ ન કરજે, દયા-હુંદની ધરજે, પાપીઓના દિલ અવતરજે, સતથી દૂરે ફરશે; જ્યાં છે કપટ ચપટ ત્યાં થાય, ત્હારી શક્તિ ત્યાં વર્તાય. ચૂંટફાટ ત્યાં સુખ નહિ શાંતિ, સત્ય પ્રેસ ન કયારે, તેવુ હિંદને સમજાવું છું, સમજે તે સુખ ભારે; દુર્ગુણ જ્યાંત્યાં મારા વાસ, એમાં દોષ ન ત્હારા ખાસ.
For Private And Personal Use Only
૧૩
१२
૧૩
૧
૧
૧૬
૧૭
૧૮
૧
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૬
દયા સત્યને જ્ઞાન ન્યાય જ્યાં, સ ંપ સરલતા નીતિ, એક બીજાનું ભલું ઇચ્છવું, સ્વાર્પણ ધર્મની રીતિ; એવા સદ્ગુણુના જ્યાં વાસ, ત્યાં વાસ નહારો ખાસ. સદ્ગુણ છે ત્યાં શક્તિ નક્કી, સ્ક્રીન પડતી થાતી, અન્યની ચઢતીમાં જ્યાં પ્રીતિ, લક્ષ્મી સ્થિર રહાતી; બુદ્ધિસાગર સંપસ્વરાજ્ય, મંગલ સુખ શાંતિ સામ્રાજ્ય. ૨૧
સં. ૧૯૭૭ શ્રાવણુ સુદિ ૧૫.
विश्वसंदेश.
સતો દેખીએરે પરગટ પુદ્ગલ જાલ તમરા—એ રાગ. સર્વે ખડના લાકે સત્ય શિખામણુ માના, દેશભેદને વર્ણભેદથી, ધા ન મેહ કશ્યાના સર્વે. એક સરીખા માનવ સર્વે, રહેા ન મિથ્યાગવું; એક બીજાને હુણા ન માઉં, સત્ય ન ભૂલા ભમેં. સર્વે. એક બીજાને દાસ બનાવા, શક્તિથી જે દબાવે; એ નહીં ઇશ્વર રાજ્યના દાવા, દિલમાં પ્રભુને લાવા. સર્વે. સ ખંડના લેાકા સાથે, મંત્રી ભાવને ધારા; એક બીજાના ગુણુને દેખી, સહાય આપી તારા. સર્વે. ગુણને દેખી હને પામે, દુ:ખીને ઉદ્ધાર; દુ:ખીઆપર કર્ણા ધારે, દુર્ગુને સહારો. સર્વે ક્રોધ માન માયાને વાલે, પાપે પ્રગટે ભારી; હિંસા ન્યૂ હું ચારી કર્મ, દુ:ખી છે. નરનારી. સવ. અન્ય લેાકને દુ:ખ આપતાં, દુ:ખી પાતે થાશેા; અન્ય લાને સહાય કરતાં, સુખી આપ સહાશેા. સર્વે. ૬
For Private And Personal Use Only
૩
૫
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૭ તેને તરવારના યુદ્ધ, સુખ શાંતિ નહીં ક્યારેક શયતાની યુદ્ધ દુ:ખ છે, રેગ શોક ભય ભારે. સર્વે. ૭ અન્ય પ્રજાને જેઓ સે, જે ચૂસાતા પિતા જેવું વાવે તેવું લણશે, મરશે બરા મતે. સર્વે. ૮ પરતંત્ર પરદેશ કરીને, બનશે સ્વયંગુલામે. આત્મસમા સહુ દેશ ગણીને, કરશો સારાં કામે. સર્વે. ૯ દેશ જાતિથી વૈર ન રાખે, મેહને મારી નાખે નિર્ભય થેને સાચું ભાખે, આનંદ અમૃત ચાખે. સર્વે. ૧૦ પશુશક્તિ અભિમાન ધરીને, જીવોને નહીં મારે પરને દુઃખી કરતાં પિતે, મરશે મનમાં ધારે. સર્વે. ૧૧ પક્ષપાતને દૂર કરીને, રાગ દ્વેષ નિવારી, સર્વ ખંડનું ભલું વિચારે, દાસ્યવૃત્તિ સંહારી. સ. ૧૨ શસ્ત્રાદિક પશુબળની જીત, જીતેલાઓ હારે; આત્મિકબળથી જેઓ જીતે, આપ તરે પર તારે. સ. ૧૩ સ્વતંત્રતા છે સર્વખંડની, સર્વજનેને પ્યારી; સ્વતંત્રતા અન્યની હતાં, નિજની થાય ખુવારી. સ. ૧૪ સર્વ ખંડના લોકો પ્રેમ, હળી મળીને ચાલે; અરસપરસને સહાય કરીને, પ્રભુ રાજ્યમાં હાલ. સ. ૧૫ ધર્મ ભેદથી ખેદ કરીને, રક્ત નહી ન વહાવે; સહુમાં આતમ છે પરમેશ્વર, સમતા ભાવને લાવે. સ. ૧૬ દેશ ભેદથી શત્રુ ભાવને, ધ ન કાળાગર; મુંઝાવે શયતાન સર્વને, રહે ન ક્યારે ભેળા. સવ. ૧૭ પૂર્વે યુદ્ધ થયાં હજારે, હજી ન આવ્યે આરે. તે પણ હજીએ યુદ્ધ વિચારે, કરતાં હોય ન પારે. સર્વે ૧૮ સ્વાર્થ બુદ્ધિથી અન્ય પ્રજાને, કરી ગુલામ ન મારે; ન્યાય નહીં ત્યાં સંકટ દુઃખડાં, પક્ષપાત સંહારે, સ. ૧૯ સર્વ દેશની સર્વ પ્રકાઓ, એક સરખી ધારે, સમાને ભાવે વર્તે સર્વે, માનવજન્મ ન હાર. સ. ૨૦ વ્યભિચારને દારૂ છેડે, ખર્ચ નકામાં છડે,
?
For Private And Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૮ વેશ્યાના સંગી નહીં થાશે, દયા પ્રેમ રઢ મંડો. સર્વે. ૨૧ દગા પ્રપંચે દુર્ગુણ છેડે, સટ્ટા જૂગટું ત્યાગે; માંસ ન ખાઓ કરે ન હિંસા, જ્ઞાનથકી ઘટ જાગે. સર્વ. રર વરથકી નહીં વૈરની શાંતિ, પ્રેમે વૈર શાંતુ ક્ષમાથકી છે કોયની શાતિ, માણસ હોય નમતુ સર્વે. ૨૩ વેરને બદલે પ્રેમથી વાળે, ઉદાર દષ્ટિ ધારે
જ્યાં નીતિ ત્યાં આત્મરાજ્ય છે, કરશે પરોપકાર. સ. ૨૪ માનસને કદિ નીચ ન માને, કદિ નહીં ધિક્કારે; સર્વ મનુષ્ય આતમ સરખા, માને મુક્તિ ધારો. સર્વે. ૨૫ અન્ય પ્રજાને ગુલામ કરવા, હકક ન કેને કયારે; સ્વરાજ્ય સરખું સર્વ દેશને, અરસપરસ ઉપકારે. સ. ર૬ રોગીઓના રોગ નિવ, સંકટ દુખ ટાળે; શક્તિ છતાં સહવાનું શીખે, કુસંપનાં બી બાળે. સર્વે. ૨૭ ભૂખ્યાંઓને ભેજન આપે, તરસ્યાને જળ આપે; સતી જતીનું રક્ષણ કરશે, જ્ઞાન દયાથી વ્યાપે. સર્વે. ૨૮ દુકાલે પીડિત લોકની, હારે વહેલા ધો; અત્યાચાર દૂર નિવારે, સાચું વિશ્વ જણાવે. સ. ૨૯ દૂતપણાને છેડે જલદી, દુર્જનતાને વાર; કહેણી રહેણ સરખી રાખે, ધરશે ધર્માચાર. સ. ૩૦
અતિથિ સાધુ સંતને દેખી, આંખે અશ્રુ લાવે; વિગ થાતાં આંખે અશ્રુ, આવે એવું ભાવ. સ. ૩૧ રાગદ્વેષ નિવારે જેઓ, તેઓ જગ ઉપકારી; સાચું દેખે સાચું ભાખે, તે સેવે હિતકારી. સ. ૩૨ ઈન્દ્રિયેના સુખના સ્વાર્થે, થાતી મારામારી; અંતે કાંઈ હાથ ન આવે, સમજુની બલિહારી. સર્વે. ૩૩ લક્ષ્મી વધતાં સુખના સ્વને, ભલે ગગનમાં ઉડે જડ વરતુથી સુખ ના સાચું, ભેગે દેહ ન રૂડો. સ. ૩૪ જડજગની વસ્તુઓ માટે, પ્રગટે મારામારી, મહાહાનિકર યુદ્ધ થાતાં, શાંતિ નહિ તલભારી. સર્વે. ૩૫
For Private And Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખાવું પીવું ઇન્દ્રિય સંયમ, આત્મજ્ઞાનથી શાંતિ; સર્વે વિશ્વમાં આત્મિક રાજ્ય, ગુણે રણ ઉત્કાન્તિ. સ. ૩૬ પરમેશ્વરપર શ્રદ્ધા પ્રીતિ, રાખી જીવન વહેશે? તન મન ધનને વિશ્વના , સારામાટે દેશે. સર્વે. ૩૭ સારા માટે મરવું શીખે, પણ નહીં અન્યને મારો; જૂલ્મ જ્ઞાતિ સહ ન કયારે, સ્વતંત્રતાને ધારે. સર્વે. ૩૮ કપટીઓથી વંચાશો નહિં, વંચો નહિ લેકને; મૃત્યુભયથી રહો ન બેસી, સુણી આપકેને. સર્વે. ૩૯ અન્યાયી જુલ્મીના હામ, ચેને ન્યાયને થાપ; સ્વતંત્ર શક્તિમય શૈ પૂરા, જીના દિલ વ્યાપે. સર્વે. ૪૦ કરો નહીં અપરાધે મેહે, ભૂલની માફી માગે; માણી દે અને પ્રેમ, આત્મ ભાનમાં જાગે. સર્વે. ૪૧ દયા સામે નહીં ધર્મ જગમાં, પ્રભુ મહાવીર ભાખે; દયા નહીં ત્યાં ધર્મનહીં છે, સમજે તે સુખ ચાખે. સ. ૪૨ દયા હૃદયમાં રાખી વર્તા–દયા થકી છે મુક્તિ દયામયી જ્યાં રાજ્ય ત્યાં શાંતિ, સુખને વતે નીતિ. સ. ૪૩ સત્ય સલાહો સૌને આપો–શત્રુનું હિત ઈચ્છ. દુર્ગણ ટળી ગુણને ગ્રહશે–૨ હતી એથી પ્રીછે. સ. ૪૪ સવિદ્યા જગમાં ફેલાવ-આનંદરસ રેલાવે. આત્મ ભાવથી દેખે ભા–પરમ પ્રભુને દયા. સર્વે. ૫ નાસ્તિકતાથી પાપ વધેને–પાશ્વ યુદ્ધ પ્રગટતાં, પરસ્પરને હણતા કે—ધર્મબુદ્ધિ વિઘટતાં. સ. ૪૬ પુણ્ય પાપ માને તે આસ્તિક, આભવ પરભવ માને; પાપ ત્યજીને ધર્મ કરે છે, રહે ન હિંસાતાને. સર્વે. ૪૭ કર્મભેદથી અરસપરસને, શત્રુ માની હણતા; અરસપરસનું બુરું કરતા, તે નહીં સાચું ગણતા. સર્વે. ૪૮ અરસ્પરસના ગ્રહ ન સદ્દગુણ, સહેન અન્યની ચડતી; ઈર્ષ્યાગ્નિથી મળતા દિમાં, પામે તેઓ પડતી સર્વે. ૪૯
For Private And Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯૦
સ્વરાજ્યની જે ચડતી, ઈ છે, અન્યની પડતી ધારે; માનવપણ પશુથી નહીં અધિકા, આપ મરે પર મારે. સર્વે. પ૦ બળવંતા ચૅ નિર્બલ મારે, કરે અનીતિ અંધા, પ્રભુ પ્રાર્થના કરવાથી તે, હેય ન પ્રભુના બંદા. સ. ૫૧ લક્ષ્મી છતાં જે કંજુસ નિર્દય, દાન ન આપે ભાવે; પરોપકાર કરે ન સ્વાર્પણ, પ્રભુપદ તે નહીં પાવે. સર્વે પર દુ:ખીઓના આર્તનાદથી, દયા ન જેને આવે; પ્રભુ પ્રાર્થના કરે કિયાએ, તેપણ મુક્તિ ન પાવે. સર્વે. ૫૩ દુષ્ટકરાથી પ્રજાજનેને, પીડતે નહીં રાજા, પ્રજા પાળતે પુત્રની પેઠે, રાજા તે સુખ તાજા. સર્વે. ૫૪ સ્વતંત્રતાને હક છે સને, જીવંતની સાથે એવું સમજી અરે માન, રાખે પ્રભુને માથે. સ. ૫૫ તોપ બંદુક તરવારેથી, નિર્બલને નહીં મારે. શસ્ત્રવિનાનાં કે મારે, અંતે પોતે હાર. સર્વે. પદ સત્ય ન્યાયને ભૂલી મેહે, શસ્ત્રબળે નહીં ફૂલે પ્રાચીન ઈતિહાસ દેખે, અભિમાને શું ઝૂલે. સર્વે. પ૭ સ્વતંત્રતા અન્યાની લૂંટી, પરતંત્રતા લેશે રહ્યાં અમર નહીં રાજ્ય કેનાં, સમજી ન્યાયે રહેશે. સર્વે. ૫૮ મરતાં સાથે કાંઈ ન આવે, પડતું રહેતું સર્વે અણધાર્યું ઉઠીને જાવું, રહા ન કેઈ ગઈ. સ. ૧૯ તન ધન લક્ષ્મી સાથ ન આવે, સગાં ન સાથે આવે, પુણ્ય પાપ બે સાથે આવે, સમજે તે સુખ થાવ. સ. ૬૦ જેની હાકે ધરણું દૂજે, તે પણ ચાલ્યા રેતા મારું હારૂં માની મૂઢ, સત્ય ન આંખે જોતા. સર્વે. ૬૧ ચઢતા કાલે ન્યાય ન ભૂલે, ગર્વે જશે ન ફૂલી; બાજીગરની ભાજી જેવી, અંતે બૂલંધલી. સ. ૬૨ સ્વરાજ્યમાંહી જુલ્મ અનીતિ, પક્ષપાત નહીં ધાર; પરદેશને સહાય કરે પણ, દુષ્ટસ્વાર્થ સંહારે. સર્વે. ૬૩
For Private And Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રહી
દુષ્ટ સ્વાર્થ અને ન અંધા, સત્ય ન્યાય ન ચકા; સર્વવિશ્વના લેકેના જે, હિતમંત્રને કુંકે, સર્વે. ૨૪ નિજને જે જે વહાલું લાગે, તેવું અન્યને લાગે. સ્વતંત્રતાને સ્વરાજ્ય સૌને, હાલાં છે સુખ રાગે. સર્વે. ૬૫ અન્યાયીને પક્ષ ન કરશો, સત્યને દિલમાં ધરશે, કુદતની માનવવાડીને, સંહારી દુ:ખ વરશે. સર્વે. ૬૬ રાગ દ્વેષને દૂર કરીને, ન્યાયે સત્ય વિચાર, સત્યને પકડે અસત્ય છેડે, ધરશો સત્યાચારે. સર્વે. ૬૭ જૂનું તેટલું સત્ય નહીં છે, નવું ન જૂઠું સઘળું; બન્નેમાં છે સાચું જ હું, રહે ન જૂ હું લગડું. સ. ૬૮ સિામાં સાચું જૂ હું વર્તે, સાપેક્ષાએ જાણે, સાપેક્ષાએ સત્યને ગ્રહશે. પક્ષપાત નહીં તાણે. સ. ૬૯ દેશ કાલને દ્રવ્યભાવથી, જૂઠું સાચું સમજે, વીતરાગવૃત્તિ કરવાથી, આત્માનંદે રમશે. સર્વે ૭૦ જૂલ્મ અનીતિ પાપકર્મથી, દરે રહેશે પ્રેમે; પ્રભુમય જીવન તેથી થાશે, રહે દયા ગુણ નેમે. સ. ૭૧ વિશ્વવિષે સેતાન ફરે છે, ગાફલ દિલમાં પેસે મનમાં તેને સ્થાન ન આપે, પવિત્ર જીવન રહેશે. સ. ૭૨ લક્ષ્મી સત્તા અને ગુણોનું, અભિમાન નહીં કરશે. પ્રકૃતિના ગુણ અવગુણમાં, સમભાવી ચૅ તરશે. સ. ૭૩ ગુણે પામવા કરો પ્રયત્ન, દેને ધિક્કારે પણ દેવીને નહિ ધિક્કારે, ચઢતી તેથી ધારે. સ. ૭૪ મન વાણુને દેહ શુદ્ધતા, કરે કરા સશે; જીવંતાં ગી સુખડાને, પામ નહી દેશે. સ. ૭૫ વૈર વિરોધ શમાવો મે, મનમાં દ્વેષ ન રાખે
સ્વર્ગ મુક્તિ છે પવિત્રતાથી, સત્યાનંદને ચાખે. સ. ૭૬ સદગુણથી જીતે લેકેને, સાત્વિક જીત એ સારી; રજે ગુણી ગુણની જીત, શાંતિ નહીં થાનાર. સ. ૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯ર ધર્મ ભેદથી વૈર ઝેર ત્યાં, પ્રભુ દૂર છે જાણો. રાગ હેપનું હૈત નહીં ત્યાં, સ્વયં પ્રભુ પહિચાને સવે. ૭૮ મહીને પ્રભુ દૂર સદા છે. નિર્મોહીને પાસે. વૈરિપર પૈર ન લેશે, રહે પ્રભુ વિશ્વાસે. સર્વે. ૭ફ પાપી દુષ્ટોને ઉદ્ધાર, સમય આપીને તારે આત્મજ્ઞાનથી પાપીઓ પણ, સુધરે નિશ્ચય ધારે. સ. ૮૦ ભવસાગરમાં માનવ નિકા, ઉપગે જ વહાવે; ભક્તિ જ્ઞાન અને કર્મવેગથી, શિવ નગરીને પાવે. સર્વે. ૮૧ માનવ ભવથી મુક્તિ નક્કી, માનવ ભવ નહીં હારે દેશવર્ણ આદિ ભેદેને, ટાળી જન્મ સુધારે. સ. ૮૨ સમભાવે જે રહે મનુષ્ય, પામે નિશ્ચય મુક્તિ; પ્રભુ મહાવીર કેવલજ્ઞાન, ભાખે એવી નીતિ. સ. ૮૩ જડ વસ્તુમાં સુખના મેહે, હડકાયા નહીં થાશે; થાશે તે અંતે પસ્તાશે, ભવને હારી જાશે. સર્વે. ૮૪ ગુણી જનેની સંગત કરશે, સાદું જીવન ધરશે; રાજયેગનું જ્ઞાન કરીને, યંગ દશાને વરશે. સ. ૮૫ કોટિ કોટિ લક્ષણ થાપ, આત્મસ્વરૂપને માટે તેપણ આત્મસ્વરૂપ ન પૂરૂં, થાતું મતએકાંતે. સર્વે. ૮૬ પશુ પંખી લુલાં અંધાને, રેગીને જ બચાવે. પુણ્ય કરંતાં પરભવમાંહી, સુખ શાંતિને પા. સ. ૮૭ વિદ્યાથીને વિદ્યામાટે, સહાય બનતી આપ સર્વ જાતિનાં શુભ શિક્ષણથી, સર્વવિશ્વને છાપ. સ. ૮૮ દુનિયા આગળ સારું મૂકે, રાખે ગુપ્ત નઠારૂં. દુનિયાના લેકેની ચઢતીસત્યથી થાતી ધારૂં. સર્વે. ૮૯ સર્વ વિશ્વમાં સંપ ભાવના, એકપણું જ વધારે કુસંપનાં બી બાળી નાખે, યુદ્ધ થતાં સહુ વાર. સર્વે. ૯૦ બ્રિટાનિયાને હિંદની મૈત્રી, સ્વતંત્રતા સમભાવે. થાતી વિશ્વ વિષે છે શાંતિ, સ્વરાજ્ય સરખા દાવે. સર્વે. ૯૧
For Private And Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૩
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હિંદુ ઉપર નહીં. મમતા શ્રપને, નહીં' મારૂં કે હાર'; સત્ય શિખામણુ સહુને દેવી, સૌનું ઇચ્છું સારૂ. સર્વે ૯૨ હિંદીઓને જાગ્રત્ કરવા, લખ્યું કશું સુખ હૅતે; રાગ દ્વેષ નહીં ત્યાં મુજને, પરમાર્થિક સકેતે. સ. ૯૩ હિંદીઓને દિ ભૂમિપર, આત્મિકભાવની દ્રષ્ટિ; અહુંવૃત્તિ મમતા નહો` કિંચિત, મુજ આતમની સૃષ્ટિ સર્વે, ૯૪ તાપણું હિંદુની પ્રગતિ માટે, સમાજ સબ ધારી; હિંદને હિંદના માર્ગ બતાવ્યે, સમજે તે લડારી. સર્વે. ૯૫ આપત્કાલે ત્યાગી સંત, જનતા વ્હારે આવે; સહુને ચેપ ઘટે તે બેધ જ, આપે ધાર્મિક દાવે, સર્વે ૯૬ પરતંત્રને બાધ દેઈને, સ્વાધીનતા સમાવે; નિર્ભયતાને સ્વતંત્રતાના એધે વિશ્વ
જગાવા. સવે. ૯૭
લાકા;
શકે. સને.
કાપા;
•
૧૦૧
એક બીજાની વ્હારે આવે, સર્વ ખડના દુનીયામાંહી જૂલ્મ અનીતિ, ખૂન કરતાં અરસ્પરસની સ્હાય કર્યાજી, જંગમાં કા અશાંતિ દુ:ખને પાર રહે નહીં, યુદ્ધતણી છે છાયા. . નખળાને ાઈ સખળા મારે, બીજા દેખી રહેતા; ત્રીજાએાની દશા જ એવી, સોંકટ દુ:ખા હેતા. સને ૧૦૦ સ્વાશ્રયવૃત્તિથી સહું જીવા, પરાશ્રયી નહીં થાવે; પેાતાને તે ઉદ્ઘારી, સ્વાધીનતા પ્રગટાવા. સર્વે કલિયુગમાંહિ સંધ શક્તિથી, શાંતિ સુખ માબાદી; સંઘ શક્તિના નાશ કરીને, કરે નહી. અરબાદી, સર્વે. અરસ્પરસના ઉપડેાથી, જીવ્યું સહુનું જાતું. નિષ્કામે ઉપકાર કરીને, માંધે! ધર્મનું ભાતું. સને. ૧૦૩ અરસપરસના ઉપગ્રડાને, જાણે નહીં અજ્ઞાની; અન્યભાગથી ધનાઢય નૃપતિ, થાતા શાંત ન છાની. સર્વે. ૧૦૪ ઉપકારી કરવાને માટે, જગમાં જીત્યું પછું; ઉપકારાથી હુંડી ન પાછા, સ્વાર્પણુ ત્યાગને આછું. સવે. ૧૦૫
For Private And Personal Use Only
૯૮
૧૨
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
.
ર૯૪ સર્વે સરખા જગમાં છે, ચિદાનંદસત્તાએ, પિતાને મેટા માનીને, ભૂલે નહીં બમણુએ. સ. ૧૦૬ સત્તાએ જી સહુ એક જ, માનીને સમજાવે; વર્તે તેથી પ્રભુપદે પામો, સર્વ ધર્મ સમજાવે. સ. ૧૦૩ ક્ષમાં સરલતાને માવતા, તપ સંયમને ધારે મન ઇનિદ્રા ઉપર કાબુ, ઘરતાં સુખ નિર્ધાર. સર્વે. ૧૦૮ સુખ દુઃખને વેદ સમભાવે, કાર્ય કરે સમભાવે; દશા થતાં એવી સુખ પ્રગટે, દુખ ન પાસે આવે. સ. ૧૦૯ સ્વતંત્રતાને સ્વરાજ્યમાટે, આત્મભેગને આપે, દુઃખી નિર્ધન ગરીબ જનનાં, દુ:ખે વેગે કાપ. સ. ૧૧૦ લક્ષમી સત્તા અને ગુણેને, અભિમાન નહીં કરશે નામર્દો નહિ રહેશો કયારે, મેહ વિના સુખ વરશે. સ. ૧૧ સર્વે અંડે સલાહશાંતિ, સ્વતંત્રતાથી વર્તે, કુટુંબ જેવી વૃત્તિધારી, પાળે શાંતિ શૌં. સ. ૧૧૨ ભેદભાવને ખેદને ત્યાગ, આત્મ જુવે સહુ સરખે; નિર્મોહી તેના બેલે, વર્તે મનમાં હરખો. સ. ૧૬૩ રાગ દ્વેષથી મુક્ત થવાથી, સત્ય સકલ દેખાશે; માટે મેહને મારી નાખે, અખંડ રાજ્ય જણાશે. સર્વે ૧૧૪ રાગ દ્વેષ વિનાના લેકે, વિશ્વ મોટા થાપ તેઓની આજ્ઞાનુસારે, વ જ્ઞાને વ્યાપ. સ. ૧૧૫ અતિ તૃણુથી થાતી, કુબુદ્ધિ દુખકારી. પક્ષપાત અન્યાય થાતા, ત્યાગંતાં સુપ્રભારી. સર્વેદ ૧૧૬ અતિ પરિગ્રહ ધાન્યાદિકને, ધરતાં દિલ નહિં શાંતિ, સૌને ખાવા પીવા મળતાં, રહે નહીં જ અશાંતિ. સ. ૧૧૭ એક સરખા હોય ન સર્વે, દેશ ખંડ જાણે નબળા સબળા તે સર્વે, રહાય કરી સુખ માણે. સ. ૧૧૮ સ્વરાજ્ય આપ્યું નહીં, અપાતું, શક્તિથી જ સ્થપાતું; સર્વ પ્રકારે નિર્બળતાને, દૂર કરીને પાતું. સ. ૧૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ફૂટફાટને દૂર કરશે, હિંમત લેશ ન હારે; અને સત્યના સંગી સર્વે, ભીતિ સંહારે. સ. ૨૦ સત્ય માર્ગમાં ગમન કરંતાં, મૃત્યુ થકી નહીં હો; મૃત્યુને અધ્યાયજીને, નીતિ પંથે ચઢશે. સ. ૧૨૧
સ્વાર્પણ કરશે સત્યને માટે, અને સત્ય સહકારી; -અસત્યના સંગી નહીં થાવું, ચે મધ્યસ્થ વિયારી. સર્વે. ૧૨૨ આતમમાં આધ્યાત્મિક ભાવે, સર્વે ખંડ સમાયા; આત્મજ્ઞાન પ્રભાવે સંત, અનુભવ આનંદ પાયા. . ૧૨૩ ચર્મ ચુંથતાં નરને નારી, લહે ન શાંતિ કયારેક આનંદ જ્યાં નહીં ત્યાં ભ્રમણાથી, ભૂલે સંકટ ભારે. સ. ૧૨૪ આત્માનંદ પ્રગટતાં બાહિર, અંતર આનંદ ભાસે; મન ઈન્દ્રિયે બ્રહ્માનંદે, સદા રહે ઉલ્લાસે. સર્વે. ૧૨૫ બાહિર સજયે જડમાં સુખને-શાંતિ શોધે લેકે, મૃત્યુ હામે આવે ત્યારે, પાડે દુઃખે પાકે. સર્ષે ૧૨૬ મનનારા ભેદભાવ છે, પ્રકૃતિ છે રાણ; મન રાજા ત્યાં સર્વ વિશ્વમાં, ચિંતા દુઃખની ખાણ. સ. ૧૨૭ જડમાં સુખ શોધે જડવાદી, જડના બની ગુલામે; ચકવતી શાહે રાજાઓ, કરે ન સારાં કામ. સ. ૧૨૮ નામ રૂપમાં સુખ જે માને, તે દાસેના દાસ; ભલે બહાથી ચક્રવતી હે, લહે ન સત્ય પ્રકાશે. સર્વે ૧૨૯ મન બુદ્ધિની પેલી પારે, આત્માનંદ સ્વભાવે; જે પાવે તે નિશ્ચય લાવે, શું? શબ્દ સમજાવે. સ. ૧૩૦ સર્વ વિશ્વની લક્ષમી ભેગે, મન માન્યા જે પાવો, તે પણ નિત્યાનંદ ન પામે, ટળે ન આશા દાવે. સ. ૧૩૧ જડની પ્રીતિ ક્ષણિક રીતિ, આત્મપ્રીતિને ધારે; આતમમાં મનને લય કરતાં, આત્મ રાજ્ય ઉજિયારે. સર્વે. ૧૩૨ આત્મજ્ઞાનને સમજાવે છે, ઈશ્વર રાજ્ય મઝાનું, પ્રભુની ભક્તિ કરતાં પ્રગટે, મેહીને તે છાનું. સ. ૧૩૪
For Private And Personal Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાગદ્વેષ તજ્યાથી આનંદ, અપરંપાર સુહાવે; ગગનેપમનિર્મલ જ્યાં આતમ, સ્વયં પ્રભુ જ સ્વભાવે સ. ૧૩૪ નિશ્ચયથી નહિ બંધ મેક્ષ છે, આત્મસ્વ ખેલે; નિર્લેપે વ્યવહારે વર્તે, દષ્ટા હૈ, વતી લો. સર્વે ૧૦ણ આત્મપ્રભુમાં બુદ્ધિ સમા, અન્ય કશું ન વિચારો; સ્વાધિકારે કર્મ કરે પણ, ધારે આતમ પ્યારે. સ. ૧૩૬ આતમવાણુ સહુ અસત્ય સમજે છે અતિમ ઉપગી જ્ઞાનને આનંદ સત્ય ધર્મ છે, તેના જ્ઞાની ભગી. સર્વે ૩૭ આતમની છે શક્તિ અનંતિ, પાર ન તેને આવે; આત્મ પ્રભુનાં નામને લ શુ, થાતાં સમાઈ જાવ. સ. ૨૮ જ્ઞાન સ્વભાવી અનંત આતમ, કર્થો ન દે જાવે; મનબુદ્ધિ પણ પાર ન પામે, સમજે તે સુખ પાવે. સ. ૧૨૯ શરીર મધ્યે આતમ ઈશ્વર, તેથી કંઈ ન બીજે; ધરી ધારણ યાન સમાધિ, ચૂર્ણાનંદે રીઝે સ. ૧૪૦ પ્રભુ પાસ છે દિલમાં દેખો, એ પ્યારેને ચારી; જ્ઞાનને આનંદથી નહિં બીજ, દેખ ધારી ધારી. સ. ૧૪૧ જ્ઞાન અને સત્યાનંદ પ્રકટ ત્યાં, આત્મ પ્રભુની પ્રાપ્તિ
જ્યાં ત્યાં એવું નિશ્ચય જાણે, એ છે સાચી વ્યાપ્તિ. સ. ૧૪૨ આનંદ આવે આત્મ પ્રેમ ત્યાં, આમરીઝ ત્યાં જશે નિરૂષાધિક આનંદ ભેગે, આમ સ્વરાજ્ય પ્રમાણે સર્વે. ૧૪૩ રાગ દ્વેષનું Àત ટળ્યાથી, આતમ અદ્વૈત થાવે; પરમ પ્રભુ પતે ત્યાં રાજા, સ્વતંત્ર રાજ્ય સુહાવે. સ. ૧૪૪ અનબુદ્ધિ અહંકાર નહીં જ્યાં, નામ રૂપથી ન્યારું; અહં અને રમતા નહિ કિંચિત, સ્વરાજય સાચું
પ્યારું સર્વે ૧૪૫ જન્મ જરાને મૃત્યુ નહિ જ્યાં, પ્રભુ સ્વરૂપ હૈ જાવું, પ્રભુ સ્વરૂપ છે પૂર્ણાનંદે, જીવતાં શિવ થાવું. . ૪૬ જવતાં રુક્તિ સુખ માણે, રવિરાજ એહ પ્રમાણે,
For Private And Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯૭
ભ્રમણમાં ભૂલીને ભળે, બને નહીં નાદાને. . ૧૪૭ આત્માનંદ પ્રગટતાં વ્રત તપ, સાધન થાય નકામાં; સર્વ લાગણી રહે ને મનમાં, રહે ન મેહ કશ્યામાં. સ. ૧૪૮
સ્વતંત્રતાથી શક્તિ પ્રગટે, સ્વતંત્ર રાજા સર્વે, બાહ્યાંતર શક્તિવાળા થે, રહો ને કયારે ગ. સર્વે ૧૪૯ બાહ્યાંતરમાં સ્વતંત્રતાને, પામે આતમ જ્ઞાની; સર્વ કર્મમાં સ્વતંત્ર ચંને, વર્તે ચેગી દાની. સ. ૧૫૦ વિધિ નિષેધની પિલીપારે, યોગ્ય કરે ન કરે તે. પ્રભુરૂપ હૈ વિશ્વ પ્રભુતા, દેખી સુખ વરે તે. સ. ૧૫૧ જેની જેવી દશા જ તેને, સ્વરાજ્ય તેવું હાલું, જ્ઞાનપ્રકાશે વિશાલદષ્ટિ, ગણે ઉચ્ચ સહુ સારૂં. સ. ૧૫ર જૂઠા બંધનમાં નહિ પડશે, અન્યને પડતાં રેકે દુઃખદાયકટિબંધનથી, છૂટા થાશો લોકે. . ૧૫૩ સર્વ દુઃખનું કારણ મેહ છે, જૂઠા દુષ્ટ રીવાજો; તેથી છૂટે સ્વરાજ્ય પામી, જ્ઞાનાચારથી છાજે. સ. ૧૫૪ અસત પ્રતિષ્ઠા કીતિ હેતે, કરે ન દેવાં કયારે, જડવતુથી શેભાઓ નહિં, ખર્ચ કરે નહીં ભારેસ. ૧૫૫ દુષ્ટ રૂઢિના બન્યા ગુલામ, વરાજય તે શું? પામે; નામર્દોને વિતંત્રતાને, હક નહીં કોઈ કામે. સ. ૧૫૬ બીકણ નામર્દો હિચકારા, ડરપકું જ ગુલામ દેહતણ જે બનિયા દાસે, કરે ન તે શુભ કામ. સ. ૧૫૭ આતમને ઉદ્ધરતે આતમ, આતમવડે જ નક્કી આતમની શ્રદ્ધા પ્રીતિથી, બનતી સિદ્ધિ પક્કી. સ. ૧૫૮ જ્ઞાની ગુરૂની સેવા સારી, આતમજ્ઞાનને પામે વિશ્વકની સ્વતંત્રતાનાં, કરશે સારું કામ. સ૧૫૯ બ્રહ્મરાજ્ય પ્રગટાવે
લોક
કે, લેશ ન વાર લગાડે, સર્વે વિશ્વ જડ વાદીએ ને, બંધ કરીને જગાડે. સ. ૧૬૦
લાડ ૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૯૮
વિશ્વ માનવો પશુ પંખીઓ, રક્ષે પ્રેમ ધરીને; સર્વજીવોના ભલા જ માટે, ઉત્તમ દેહ ધરીને. સ. ૧૬૧ સ્વતંત્રતા સ્વરાજ્યને છે, ભારત, જાગી ભાવે; તેને કેઈ નહીં દબા, જૂલ્મ અનીતિ દાવે. સ. ૧૬૨ દાખે નહીં દબાશે ઉલટ, ઉછળશે બહુ જોરે; ભારત સ્વતંત્ર થાશે અંતે. સ્વતંત્રતાના તેરે. સ. ૧૬૩ બાહ્ય સ્વરાજ્ય ગ્રહીને જયારે, અન્યને પીડે ત્યારે પરતંત્ર પાછું તે થાશે, ભૂલે શીખ ક્યારે. સર્વે. ૧૬૪ સ્વતંત્ર જૈને સ્વાર્થભાવથી, કરે ન જૂલ્મ અનીતિ, સર્વ ખંડને ચડવું પડવું, ગુણ અવગુણની રીતિ. સ. ૧૬૫ શક્તિથી અભિમાની હૈ, કરે ન અન્યનું બરું; સર્વ ખંડને હિત શિક્ષા છે, હિત કરશે સૌ પૂરૂં. સ. ૧૬૬ પ્રાચીન વૈરને ભૂલી જાશે, બને ખરા ઉપકારી; અવગુણ ઉપર ગુણને કરશે, પરભવમાં સુખ ભારી. સ. ૧૬૭ અન્ય દેશને કરી પરાધીન, પશુબળથી નહીં ફૂલે; દેવની અકળકલા છે ન્યારી, ફુલંતાં સહુ . સ. ૧૬૮ લોભે લક્ષણ જાતાં સર્વે, કપટ ચપટ ત્યાં થાવે; જેવું વાવો તેવું લણશે, કય કર્મ સહુ પાવે. સ. ૧૬૯ પ્રભુને સાચે કર્મ કાયદે, ટળે ન કોને ટાળે; મોડા વહેલા સહુ દેશના, ભેળવવામાં ભા. સ. ૧૭૦ સવ ખંડ ઈતિહાસે તેની સાક્ષી આપે સાચી; માટે ન્યાય પ્રમાણે ચાલે, સમભાવે રહે રાચી સ. ૧૭૧ કર્મ કાયદે સર્વ જીવોપર, એક સરીખે ચાલે, તપાદિકનું જોર ન ચાલે, કર્મ કૂરે તે કાળે. સ. ૧૭૨ કર્મ પ્રમાણે સુખ દુખ થાતું, જ્યાં ત્યાં નજરે દેખે; જુઓ જર્મની બળિયું હાર્દુ, કર્મ કર્યાથી પે. સર્વે ૧૭૩ અન્ય દેશને સ્વાધીન કરતાં, પરતંત્ર કે થાવે; વર્તમાનમાં કર્યા કર્મનું, ભવિષ્યમાં ફલ પાવે. સ. ૧૭૪
For Private And Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૯૯
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પક્કી. સર્વે. ૧૭૫
સ્વાધીનતા છે સહુને વ્હાલી; સમો નરને નારી; પરની સ્વાધીનતા લુંટવાથી, પામેા દુ:ખો ભારી. સર્વે. ૧૭૫ આત્માધીન મન કાયાવાણી, તે જેને નક્કી; માહાધીન જે થાય ન તેને, સ્વાધીનતા છે ચિત્ આનંદ સ્વરૂપી આતમ, તેહ સ્વરૂપે સ્વતંત્રતા છે તેથી નક્કી, સત્યસત્ત્વ સર્વોત્તમ સ્વાધીનપણાને, ત્યાગી સ ંત ઋષિમહ તા સ્વતંત્રતાથી, પૂર્ણાનન્દે
થાવું;
સર જાવું. સથે. ૧૭૬
પાસે;
જામે. સર્વે . ૧૭૭
ຈ
મેહ વિકલ્પેાથી જે અળગા, સ્વરાજ્ય સુખને ચાખે; ખાહ્ય રાજ્યમાં મહદશાથી, સુખનહીં અનુભવ ભાખે. સર્વે. ૧૯૮ નિર્માહીને બાહ્યાંતરમાં, સ્વરાજ્ય સુખને ચેિ; આત્મજ્ઞાનથી રુનુભવાતા, સ્વાધીનતા તે વિર્યેા. સર્વે. ૧૭૯ ભીખારીના પણ ભીખારી, મેાહી રાજા રાણા; સ્વતંત્રતાને ત શુ ? જાણે, તૃષ્ણાપૂર મન ઇન્દ્રિચા ઉપર જેની, આણુા લેશ ન રહ્યા માહના તામે જેએ, શાહપણું શું ? કરે ગુલામી મનની તે, તે શયતાન ગુલામે; રાજાને સુલ્તાન તુ કેાના ? પવિત્ર નહીં' છે કામા, સર્વે, ૧૮૨ મન ઉપર શેઠાઈ ન જેની, મનના હુકમથી ચાલે; મન શયતાન ન વશમાં થાયે, કીર થૈ શું? મ્હાલે. સર્વે ૧૮૩ મનને શિષ્ય કરે જે આતમ, ગુરૂપણું તે પાવે; મન તાગે ત્યાં ગુરૂપણું શું? શું? જગને સમજાવે. સર્વે. ૧૮૪ મનને શિક્ષણ જે નહીં આપે, શિક્ષક તે નહીં થાતા; શ્વાનની પેઠે જડ અસ્થિને, ચુસતા દુઃખ પાતા. સર્વે. ૧૮૫ આશા તૃણા દાસીઓના, દાસા જે થાવે; તેવા દાસા રવતંત્રતા સુખ, સ્વપ્ને પણ નહીં પાવે. સર્વે. ૧૮૬ જીવતાં જે મર્યા નહીં તે, સ્વતંત્રતાથી અળગા, જીવતાં મથવા જેએ, રાધીનતાને ૧ળગ્યા. સર્વે, ૧૮૭
For Private And Personal Use Only
તણાણુા. સગે. ૧૮૦
ચાલે; પાળે, સગે. ૧૮૧
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૦૦
મન શયતાનને મારે જેએ, ચાઢાએ તે સાચા; સ્વરાજ્ય તેને અહિંયા પૂરું, જેની સાચી વાચા. સર્વે. ૧૮૮ જડવતુઆમાં સુખ શોધે, પરાધીન તે લાક; સ્વરાજ્યની ભ્રાંતિમાં ભૂલી, અંતે પાડે પાક. સર્વે. ૧૮૯ જ્ઞાનયેાગને ભક્તિ યોગે, સ્વરાજ્ય પામે સતા; મિથ્યા રાજ્યમાં મેહ ધરીને, અજ્ઞાની ભટકતા. સર્વે ૧૯૦ આતમ તેનિજ ભારતભૂમિ, આતમવણુ સહુ ખાટુ; આત્મભૂમિની પ્રાપ્તિ માટે, ગણા ન ખીજું માટુ, સર્વે, ૧૯૧ સદ્ગુરૂના ખનતા જે ભકત, ગુરૂ આજ્ઞાએ વર્તે; આત્મ સ્વરાજ્યને પામે નક્કી, પ્રભુથી ઐકય પ્રવર્તે. સવે. ૧૯૨ પરીષહેા ઉપસર્ગો વેઠી, શુરૂઆજ્ઞામાં જીવે;
આતમનુ મૃત્યુ નહી' જાણે, મૃત્યુથકી નહી ખવે. સર્વે. ૧૯૩ ગુરૂઆજ્ઞામાં હોમાઈને, જીવતાં જે મરતા; પરતંત્રતા દુઃખના સાગર, સહેજે વેગે તરતા. સર્વે. ૧૯૪ ગુરૂમાં પૂરણુ શ્રદ્ધાપ્રીતિ, ગુરૂમય થૈ જીવતા; જીવન મરણુમાં સમભાવી જે, આત્મ રાજ્ય દ્વીપતા. સર્વે. ૧૯૫ આત્મરાજ્યની સ્વતંત્રતામાં, મસ્ત બન્યા જે સંતા તેઓના વચને હામાઇ, સ્વતંત્ર થાવ મહતા. સવે, ૧૯૬ રવરાજ્ય સહુની પાસે નક્કી, સ્વતંત્રતા સહુ પાસે; મનમાં જે શયતાન ન આવે, તે આનંદ પ્રકાશે. સર્વે. ૧૯૭ એકવાર જો આત્મરાજ્યની આત્માનંદ ખુમારી; પ્રગટે તેા પછી કાઈ ન ભૂલે, સ્વતંત્રતાની વારી. સર્વે. ૧૯૮ આત્માનંદ ખુમારી ઉભરા, એકવાર જો આવે; મરતાં પછીથી માહ રહે નહી, સ્વયં પ્રભુ થૈ જાવે. સર્વે સત્તાની સંગતિ કરવાથી, સ્વરાજ્ય સુખની પ્રાપ્તિ; નિરૂપાધિક સુખ અનુભવ્યાથી, સ્વત ંત્રતાની વ્યાપ્તિ. સર્વે. ૨૦૦ નિર્ભય દેશે મ્હાલા સંતેા, ગુરૂગમને વધારી;
૧૯૯
મૃગલ પીવા હરણાં દોડે, ભૂલા નહીં નરનારી. સર્વે. ૨૦૧
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૬
આધ્યાત્મિક જ્ઞાનીએ સંતે, સત્યરાજ્ય શિખ આપે, સ્વાર્થોમાંહી રચ્યા પચેલા, અન્ય દુઃખ નહીં કાપે. સ. ૨૦૨ સ્વાર્થોની મારામારીમાં, દયા ન અન્યની ધારે, તેવા લોકો સ્વયં ગુલામે, ધર્મ કર્મને હારે. સર્વે. ૨૦૩ લક્ષમી સત્તા શક્તિથી શું ? મળે ન તેથી શાંતિ, ભેળા લેક ભૂલ કરે નહીં, થાય ન આત્મત્કાંતિ. સ. ૨૦૪ શરીર કરતાં મન છે બળિયું, તેથી આતમ બળિયે, આત્મશક્તિ ત્યાં મેહરહે નહીં, થાય ન માનવ ગળિયે.સ. ૨૦૫ અનેક પ્રાણીઓને સી, લુંટી નીચા થાશે; અભિમાનના તેરે ફૂલો, પાછળથી પસ્તાશે. સ. ૨૦૬ અનીતિ અને અન્યાયને, રહા ન સાંખી કયારે; ન્યાયનીતિના બળથી હામે, રહેતાં શક્તિ જ ભારે. સર્વે. ૨૦૭ સર્વ જીના ઉપગ્રડાથે, મળ્યું સકલ વાપરશે, એક દાનથી અનંત ફલને, નિષ્કામી થે વરશે. સવે. ૨૦૮ મૃત્યુઆદિ ભયથી સ્વાથ, બની ન જીવો ક્યારેક દેહ વિણસંતે સહને અંતે, ચઢશો અન્યની હારે. સર્વે ૨૯ અન્ય દેશને અન્ય પ્રજાને, સંકટ દુઃખે આવે; સ્વાથી થિને હાય ન કરતાં, દશા તેહવી થાવ. સ. ૨૧૦ સમાજના સહ અંગે માટે, અંગીનાં છે અંગે ઉપગ્રહે છે અરસપરસમાં, મન ઉપકારે રંગ. સ. ૨૧૨ જીવનમુકતેને પણ કરણ, સમાજહેતે કરવી ગ્રહી વિશ્વનું વિશ્વને દેવું, ફર્જ ખરી મન ધરવી. સ. ૨૧૧ વિશ્વથકી જે લીધું તેને, વિશ્વાર્થે વાપરવું; તેમાં સંકુચિત શું? થાવું, સ્વરાજ્ય એવું ધરવું. સ. ૨૧૨ અરસપરસનાં જીવન નભતાં, એક બીજાની હાયે; અર્જાઈ જાવ અના, હેતે સ્વરાજ્ય થાવ. સ. ૨૧૩ ભિન્ન ભિન્ન ધર્મોના મોહ, લડે ન માંડેમાહે; ઉપશમ સંવર વિવેક મેગે, વર્તી સહુ ઉત્સાહ. સર્વે. ૨૧૪
For Private And Personal Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૨
દાય શીયલ ત૫ સંયમયોગે, વિશ્વોન્નતિ થવાની; ધરાયે વર્તે નરનારી, દુબુદ્ધિ ટળવાની. સર્વે. ૨૧૫ આત્મ વિષે છે સ્વરાજ્ય સાચું, જ્યાં બાહિરમાં શે ભટકંતી બાહિરવૃત્તિને, આત્મશક્તિથી છે. સર્વે. ૨૧૬ મૃગલે કરતૂરીની ગંધે, બાહિર ભમતે ભૂલી; તેમ જ બાહિર સુખને માટે, સર્વને હારે ફૂલી. સર્વે. ૨૧૭ વિષ્ટાની પેઠે ધનસત્તા, જેને મનમાં ભાસે; આત્મરાજય પામે તે નકકી, પરમ પ્રભુ વિશ્વાસે. સર્વે. ૨૧૮ આહિર ચકી ઈન્દ્ર આદિની, પદવીની મોટાઈ, નાસિકા મળ જેવી લાગે જાય નહીં ભરમાઈ. સ. ૨૧૯ સાત્વિક સંતે બ્રહ્મરાજ્યમાં, આનંદમય જૈ જાતા; સ્વરાજ્યને સ્વાતંત્ર્ય રહેતા, રહે સદા હરખાતા. સર્વે, ૨૨૦ દુનિયા લેકે લક્ષમીમેહે, ભૂલીને ભરમાયા; રાજ્યમેહથી બન્યા ગુલામો, તે પણ માને ડાહ્યા. સર્વે. રર૧ દુનિયાદારીમાં કે ડાહ્યા, પણ અંતરમાં ગાંડા, આનંદ નહિ ત્યાં આનંદ શેઠે, બહુ બકવાદી બાંડા. સ. રરર કાયભેગથી રેગ પ્રગટતા, તે પણ સુખ માનીને, ખસની ચૅળને ખણવા જેવી, બોલે છે વાણુને. સર્વે. ૨૨૩ ભેગ વિષે સહુ રંગ ભર્યા છે, ત્યાં નહીં સુખની આશા તેપણ મુંઝી છ દેડે, મેહતણું એ તમાશા. સર્વે. ૨૪ મેહની પાછળ લેક દેડે, આત્મપ્રભુને મૂકી, અરસ્પરસને ખાવા દોડે, સત્યધર્મને ચૂકી. . રર૫ એક બીજાપર વિશ્વાસી નહીં, ચલવે ખૂનામરકી; સ્વતંત્રતાને રાજ્ય નહીં ત્યાં, મહાગ્નિ જ્યાં સળગી. સ. ૨૨૬ ટુંક દષ્ટિને દૂર કરીને, કરે વિશાલ વિચારે વિશ્વ ભક્ત જ્ઞાનીના બધે, વતી જન્મ સુધારે. સર્વે. રર૭ પતિત જનોને શીધ્ર સુધારે, દુઃખીને ઉદ્ધાર; આપત્કાલે આપદુધર્મ, વર્તે ધર્મ એ ધારે. સર્વે. ૨૨૮
For Private And Personal Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૦૩
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેહચેગથી સમાજ સાથે, સંધી છે માના; સમાજનું નિજ અંગ ગણીને, કરા ધમ કરવાના, સર્વે. ર
સૌથી હળીમળીને;
સર્વપ્રમાદો દૂર કરીને, ઉભરાતી શક્તિયેા ખર્ચા, કવિવેક કરીને સર્વે, ૨૩૦ ક ખ્યામાં અડગ રહીને, વર્તે પડેા ન પાછા; કર્મચાગીએ જ્ઞાનયેાગીએ, બનશે! લડ્ડી વિશ્વાસા. સર્વે. ૨૩૧ શુષ્કવિવાદાતાર્યું ત્યાગેા, ક વ્યામાં લાગે15 આત્મજ્ઞાનથી અંતર જાગેા, કુકોથી ભાગેા. સર્વે. ૨૩૨ મિથ્યા સંશય વ્હેમ ધરીને, કવ્યા નહિ ચકે, સત્યવિચારે લાગે સારૂં, તે આચારે મૂકે. સર્વે ૨૩૩ અન્ય કરે તેા પાતે કરવું, એવું મન નહીં લાવે; પુરૂષાર્થમાં સૈાની આગળ, જાવામાં છે લ્હાવા સર્વે. ૨૩૪ હિંમત સ્વાશ્રયને ઉત્સાહે, સત્કર્મોને કરવાં;
કાટિ વિઘ્ને પગલાં પાછાં, મ ખની નહીં ભરવાં. સર્વે. ૨૩૫ કર્મ કર્યાવણ વધે ન શક્તિ, અનુભવા નહીં આવે; માટે પારમાર્થિક કાર્યોને, કરવાં નિર્મલ ભાવે, સર્વે. ૨૩ ગાડરિયા પેઠે નહિ ચાલેા, જ્ઞાને સમજી ચાલે; ભય લજ્જાને ખેદને ત્યાગી, કરી પ્રતિજ્ઞા પાળે, સર્વે, ૨૩૭ વિશ્વયજ્ઞમાં અર્પાઇને, નિષ્કામી થૈ જીવા;
પ્રગટે કેવલ દી. સર્વે. ૨૩૮ કર્તવ્યે ને કરશે;
તેથી આત્મિક શુદ્ધિ થાતાં, કરી વિચારા રહે ન બેસી, કર્મ યજ્ઞમાં હામાઈને, મરજીવા થૈ ઠરશેા. સર્વે ૨૩૯ ઉભરાવા શક્તિયે સર્વે, એસા નહીં નકામા; એક પલક પણ વ્યર્થ ન ગાળા, સેવા આતમરામા. સર્વે, ૨૪૦ પવિત્રજીવન ગાળા પ્રેમે, સંતાને સત્કાર; સંતાની શિક્ષામાં અમૃત, માની જીવન ગાળા. સર્વે. ર૪૧ અજ્ઞાની જો અમૃત પાવે, તાપણુ તે નહિ પીશે!; જ્ઞાની જો વિષ આપે પ્રેમે, તે તે પીને જીશેા. સર્વે, ૨૪૨
For Private And Personal Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૪
જ્ઞાની સંત સમાગમ થાતાં, આનંદાશ્રુ પ્રગટે, થતાં વિગ જ દુઃખે રૂવે, તેનાં દુ:ખે વિઘટે. સર્વે. ૨૪ નામર્દો ખાવાને જીવે, માઁ જીવવા માટે, ખાતા પીતા સમજી અંતર, સત્ય હો શિરસાટે. સર્વે. ૨૪૪ કેટિ દુઃખે પડતાં ભવ્ય, હિંમત લેશ ન હારો. કર્તવ્યને કરતાં અંતે, કાર્યસિદ્ધિને આરે. સર્વે. ૨૪૫ સ્વાધિકાર સર્વે લેકે, કાર્ય કરંતા ઉંચા, સ સર્વના કાર્યો મોટા, કેઈ ન જગમાં નીચા. સ. ર૪૬ સામાજિક કાર્યોમાં સાને, સ્વાધિકારતા ઉંચી ઉચ્ચ નીચના ભેદ ગણીને, કરો ન બુદ્ધિ નીચી. સે. ૨૪૭ સત્કર્મોથી જેઓ ઉચા, તેની સંગે રહેશે, આત્મામાં શ્રદ્ધા પ્રીતિને, વિકસાવી સુખ લેશે. સર્વે. ૨૪૮ શ્રદ્ધા પ્રીતિથી મેરૂને, ચૂરી ચર્ણ કરાતે; કર્તવ્યો કરવામાં આવી, શ્રદ્ધાથી સુખ પાત. સ. ૨૪૯ આત્મિક શ્રદ્ધા આગળ દરિયા, ડુંગર પૃથ્વીની શક્તિ; આત્મિક શ્રદ્ધા પ્રીતિ ઉદ્યમ-ગે પ્રભુતા વ્યક્તિ. સ. ૨૫૦ આત્મિક શ્રદ્ધા પ્રીતિ આગળ, દેવદેવીઓ નાચે, આત્મામાંહી સર્વ ભર્યું છે, સમજે તે સુખ રાચે. સર્વે. ૨૫૧ આત્મામાં સહુ દેવદેવીઓ, સન્નતિ શક્તિ, સમજી પ્રેમથકી પ્રગટાવે, નિજનિજની વ્યક્તિ, સ. ૨પર સર્વ છાનું ભલું કરતાં, મરવામાં સુખ માને; સર્વ જીવોને દુ:ખ કરંતાં, જીવનમાં દુઃખ જાણે. સર્વે ૨૫૩ પપિતાના સુખને માટે, જીવન જાય તે સારું પર પોતાના દુઃખને માટે, જીવન હેય નઠારું. સ. ૨૫૪ દુર્ગણથી નહીં જીવ્યું, ગુણથી આવ્યું જીવ્યું; જાણ આત્મિક જીવન વહેશે, વહો ન આયુ નજીવ્યું. સ. ૨૫૫ આત્મિક જીવનથી જીવાડે, વિશ્વલકને જ્ઞાને, આનંદમય જીવન સ્વરાજ્ય જ, વર્તે અનુભવસાન. સ. ૨૫૬
For Private And Personal Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૫
અન્ન પાણીથી દેહ જીવન છે, આંતર જીવન, જ્ઞાને; બેનું દાન કરો દુનિયાને, લડશે નહીં તેકાને. સર્વે. ૨૫૭ અન્નવસ્ત્રને જ્ઞાનના દાને, જરા ન રાખે ખામી; નિષ્કામી થે સત કર્મોને, કરતાં થાશે નામી. સે. ૨૫૮ સહી ચહીને જીવન ગાળ, સિથી મૈત્રી નભાવે, નિર્ધનતામાં ખેદ ન ધારે, આત્મિક ધન લે હા. સ. ૨૫૯ પિંડ ઉપર જે રાજ્ય કરે છે. બ્રહ્માંડે પણ કરે; મન નહીં જેના વશમાં તેતે, બ્રહ્માનંદ ન વરત. સ. ર૬૦ નિરૂપાધિક સુખ લહેર પ્રગટે, સ્વરાજ્ય ત્યાં છે સાચું; ઉપાધિક સુખ ત્યાં પરવશતા, સ્વરાજ્ય છે ત્યાં કાચું. સ. ૨૬૧ પરમાનંદ પ્રગટ જ્યાં વિલસ, પરમ પ્રભુ ત્યાં પિતે, પૂર્ણ સ્વરાજ્ય છે એવું તેને, બીજે કયાં તે ગોતે. સર્વ. ર૬ર આત્મિક જ્ઞાન થકી છે આનંદ, આત્મામાં તે જાણે આત્મા મૂકી જડમાં આનંદ, શોધે જૈ શું? હાણે. સર્વે. ૨૬૩ મન સંકલ્પ વિકલ્પથકી જે, મનમાં આનંદ ભાસે; તે પણ આનંદ સત્ય ન જાણે ઉપાધિથી પ્રકાશે. સર્વે. ર૬૪ પચેન્દ્રિના વિશ વિષયે, આનંદ પ્રકટે કચે તે માટે અંતરમાં શેધ, આનંદ જે છે સાચ. સ. ૨૦૫ જ્ઞાનને આનંદરૂપી આતમ, જગમાં ઈશ્વર પિતે આતમરૂપી મૈને આતમ, પામો અનુભવ તે સર્વે. ર૬૬ રેતી પીલે તેલ ન પ્રગટે, જડશે તેમ જાણે, અજાગલરતન દુધ ન આપે, નિશ્ચય મનમાં આણે. સવે. ર૬૭ આતમમાંહિ આત્મસ્વભાવે, આનંદને છે દ;િ આતમમાં મન જેણે વાળ્યું, જવંતાં તે વરિયે. સર્વે. ૨૬૮ આનંદ માટે વિશ્વમનુષ્ય, સર્વ પ્રવૃત્તિ ધારે; પણ નહીં પામે જ્ઞાન વિના તે, માનવભવને હારે. સર્વ. ર૬૯ મનથી ઉંચું જતાં ઉંચી, મુક્તિ અનુભવાતી; મન તે રવર્ગને નર્ક વિચારી, રાખો નિર્મલ છાતી. સ. ૨૦
For Private And Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૬ રાગદ્વેષી મનડું મર્કટ, ચંચળ, વશ જે થાવે; તે આવરણે સર્વ ટળેને, આનંદ પ્રગટે ભાવે. સર્વે. ૨૭૧ મનવશ થાતાં જગ છે તાબે, સર્વ ધર્મની કુંચી, મનથી મુક્તિ સાતરાજપર, અંતમાં છે ઊંચી. સ. ૨૭૨ મનથી જડ ચેતન પર સત્તા, કઈક ક્યારે ચલાવે; તે પણ સાચું સુખ નહિ પાવે, મરી મરી દુઃખ પાવે. સર્વે. ર૭૩ મનથી સૃષ્ટિ નવી નવી કે, ઘણું બનાવે હૈયે, પરમાનંદ ને પામે પોતે, અંતે દુ:ખથી રે. સર્વે. ૨૭૪ મનથી જડમાં છે સુન્દરતા, કલ્પાયેલી જાણે, મનના ધર્મો નિત્ય રહે નહિ, ક્ષણિક એહ પ્રમાણે. સર્વે. ર૭૫ જ્ઞાનાનંદી આતમનું છે, સ્વરાજ્ય જગમાં એવું; સર્વ સ્વાર્પણ કરી ગુરૂને, સ્વરાજ્ય એવું લેવું. સ. ૨૭૬ જડદુનિયા પોતાના ઉપરે, રાજ્ય કરે છે સઘળે; એવું જાણું આત્મસ્વરૂપી, થાઓ કાંઈ ન બગડે. સર્વે ૨૭૭ આતમરાજા જડને ચાચક, બને મેહથી ઘે; તે શું સ્વરાજ્ય સુખને પામે, મૂર્ખઓમાં પહેલે. સ. ૨૭૮ પિંડે પિંડે ઘર ઘર જ્યારે, આત્મ રાજ્ય પ્રગટાશે; ઘર ઘર ગુરૂકુલ ન્યાય કચેરી, સ્વરાજ્ય ત્યાં છે પાસે. સર્વે ર૭૯ સ્વરાજ્ય એવું નિશ દિન પાસે, કેઈ અન્ય ન આપે, કાલ અનાદિથી છે નિજમાં, મેહ ટળે ઘટ વ્યાપે. સર્વે. ૨૮૦ સ્વરાજ્ય એવું ભૂલી લેકે, બાહિરમાં કયાં દોડે આતમમાં સુખ સાચું ભૂલી, પત્થરથી શિર ફેડે. સર્વે. ૨૮૧ બાહ્યરાજ્યની સર્વવ્યવસ્થા, આત્મરાજ્યને માટે ઉંડા ઉતરે રાજય ખરું ત્યાં, માલ છે માથાસાટે. સ. ૨૮૨ અખંડ આનંદ પ્રગટે ત્યારે, સ્વરાજ્ય પ્રગટયું જાણે વ્યક્તાનંદમાં સ્વતંત્રતા છે, નિશ્ચય એહ પ્રમાણે. સ. ૨૮૩ આત્માધીન પ્રવર્તે મનને, દેહ ઈન્દ્રિયે જ્યારે; સર્વ જાતિનાં રાજય પમાયાં, સમતાભાવે ત્યારે. સ. ૨૮૪
For Private And Personal Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૦૭
આત્મરાય મસ્તાના સ ંતા, અન્યરાજ્યની કરે ન ઈચ્છા, રા યાગથી આત્મરાજ્યના, બાહ્ય રાજ્ય વિશ્વાસમ જાણે,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ત્યાગી ભગવતા; સાધુએ જ મહેતા. સ. ૧૮૫ મસ્તાની યાગીઓ; અમૃતરસ લાગીએ. સર્વે. ૨૮૬
દ્રવ્યભાવથી આત્મરાજ્યના,
સાધક છે. મસ્તાના; ખાદ્ય રાજ્યમાં જેડ દીવાના, પ્રાભાવ ગુપ્તાના. સર્વે. ૨૮૭ આત્મ રાજ્યની આગળ માહિર-રાજ્યની કિંમત કાંડી;
જયકારી. સર્વે. ૨૮૯
સ સંગમાં નિર્લેપી ચૈ, દેશેા મેહને માડી. સર્વે. ૨૮૮ બાહ્યરાજ્યના કર્તાને, શિક્ષા દીધી સારી; ત્યાગીએ છે સ્વાધિકારે, ઉપદેશક સ્વાધિકારે સર્વ વિશ્વને, મેં સ્વાતંત્ર્ય જણાવ્યું; સ્વરાજ્ય માહિરાંતર ખેચ્યું, સમજીના મન ભાવ્યું. સર્વે. ૨૯૧ પૃથ્વી આદિ ખાી રાજ્યમાં, હુને ન મમતા ક્યારે; સ્વરાજ્ય માહિરમાં નહીં મ્હારે, ઉપદેશ જ અધિકારે, સર્વે. ૨૯૬ આત્મ રાજ્યના અધિકારી હું, સ્વરાજ્ય એ છે મ્હારૂં; ખા રાજ્યમાં વરા ય માને, ગૃહરથ શિક્ષણુ પ્યારૂં. સર્વે. ર૯ ૩ બાહ્ય રાજ્ય અધિકારી સર્વે, ગૃહસ્થ નરને નારી; તેને શિખામણ આપી, સ્વરાજ્યની સુખકારી. સર્વે. ૨૪ મુજ આતમ સમ સર્વ વિશ્વના, લાકે મુજને લાગે. આત્મ રાજ્ય સમજાવ્યુ ભાવે, સમજે તે તા જાગે. સર્વે. ૨૯૫ આત્મ રાજ્યથી ખાહ્ય રાજ્ય પણુ, ન્યાય નીતિથી સારૂં; સમજાવ્યુ લેાકેાને ભાવે, નહીં સમજે મ ધારૂં. સર્વે. ૨૯૬ ગુજરૃર સાનદ શહેરે હેરે, રચ્યા વિશ્વસ દેશે; વિશ્વજને તે રીતે વતી, જ્ઞાનાનંદને લેશે. સર્વે ૨૯૭ સંવત્ ઓગણીશશયસત્યાતેર, સાથે સાન શહેરે;
ચોમાસામાં ઋષિપંચમીદિન, કાવ્ય કર્યું સુખ લ્હેરે. સર્વે. ર૮ સર્વવિશ્વમાં સંદેશા એ, ફેલાવાનરનારી; સુણેા સુણાવા ભશે ભણાવા, વંચાવે હિતકારી. સર્વે ર૯૯
For Private And Personal Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૮
અનેક ભાષામાં પ્રસરા, શક્તિમંત નરનારી, ગુણગ્રાહી થે ગુણને ગ્રહશે, સ્વરાજ્યના અધિકારી. સર્વે. ૩૦૦ પરબ્રહ્મ શ્રી પ્રભુ મહાવીર, ભક્તિભાવને રાગી પ્રભુ સુખસાગર ગુરૂ કૃપાથી; સ્વરાજ્ય શક્તિ જાગી. સર્વે ૩૦૧ સ્વાધિકાર સ્વરાજ્ય , સત્ય વિવેકે સુધારે; બુદ્ધિસાગર સૂરિ પ્રભણે, માનવ જન્મ સુધારે. સ. ૩૦ર સર્વ વિશ્વમાં શાંતિ હશે, જને બને ઉપકારી; દોષ સંકટ વિધ વિણશે, આનંદ પ્રકટે ભારી. સર્વે ૩૦૩ શાંતિ તુષ્ટિ પુષ્ટિ પામે, સત્યે સર્વે પ્રગટ રેગે શોક દૂર થાશે, અધમ્મ યુદ્ધો વિઘટે. સર્વે. ૩૦૪ મંગલ પામે લેકે સર્વે, સર્વવિશ્વ નરનારી; બુદ્ધિસાગરસૂરિ ગડદ્ધિ, વૃદ્ધિ લડે જયકારી. સ. ૩૦૫
સંવત ૧૯૭૭ ના
ભાદ્રપદ શુકલ પંચમી મુ. સાનંદ
મંગલવાર ગુજરાત.
વરબ્ધ,
સ્વરાજ્ય એહ ગણાય, જગમાં સ્વરાજ્ય એહ ગણાય; સત્ય ન્યાયને પરેપકારે, સર્વનું શ્રેય કરાય, જગમાં, જાતિ ધર્મને પક્ષપાત નહીં, દયા દિલે ઉભરાય. જગતમાં ૧ દીન હીન અંધાં લુલાને, બહેરાં લેક પળાય; જગતમાં ફાંસી શુળી તોપને ગોળે, માણસ ન મરાય. જગતમાં ૨ હિંસક જનને શુદ્ધ થવાને, વખત આવે જાય, દારૂનું કે પાન કરે નહીં, દુર્વ્યસનને ન રહાય. જગતમાં ૩ ધર્મ જતિને દેશના ભેદે, મહારું હારું ન થાય; જ. વ્યભિચારને વેશ્યા રહે નહીં, સાદું જીવન જાય. જગત્માં. ૪
For Private And Personal Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૯
પશુ પંખીની રક્ષા થાતી, ચેરી જૂમ ન થાય; ચારી ખૂન કરે નહીં કેઈ, ઘરઘર જ્ઞાની સુડાય. જગતમાં પ અન્યાયી યુદ્ધો નહીં પ્રગટે સૌથી સત્ય ગ્રહાય; જ. સેવા ય ઘરઘર પ્રગટે, આતિથ્ય મધુરું થાય. જગમાં ૬ ગુણી જનેને માન મળે બહુ, સાચી શેાધો રાય; જ. માનવજાતિમાં ભેદ રહે નહીં, સાદુ ખાણું ખવાય. જગતમાં ૭ સાદાં વસ્ત્રો નિષ્કામ કરણી, સાત્વિક વૃત્તિ સહાય; પતિતેને ઉદ્ધાર કરાતે, શયતાન દૂર કરાય. જગતમાં ૮ વ્યાપક દષ્ટિ આશય મેટા, હું તું ભેદ ભૂલાય. જ; મરવું પણ નહીં મારવું કોને, ક્ષણ ન પ્રભુ વિસરાય. જગત્માં ૯ સ્વર્ગસમાં ઘર નરનારીઓ, દેવ દેવીએ સુહાય; ધર્યનીતિના કાયદા કેથી, મૃત્યુ થતાં ન તેડાય. જગતમાં ૧૦ આત્મ સમાધિ આનંદ લહેરે, જીવન રસ ઉભરાય; શુદ્ધ પ્રેમને આત્મિક જ્ઞાને, વ્યષ્ટિ રાજ્ય સહાય. જગતમાં ૧૧ પૂર્ણાનંદમાં પૂર્ણ સ્વરાજ્ય છે, દિલમાં પ્રભુ પ્રગટાય; બુદ્ધિસાગર આનંદ પામે, પોતે રાજા થાય. જગતમાં ૧૩
स्वदेशीओने शीख.
સ્વદેશી નરને નાર, ધરે શીખ સ્વદેશી નરનાર, ભૂલો ન ભાન લગાર .
. ધો. સ્વદેશી વસ્ત્રો સ્વદેશી વસ્તુ, વાપરશે ધરી યાર સ્વદેશી ઔષધ ખાંડને કેશર, શી લેશે સાર. પ. ૧ બરી ઢિયે ખર્ચા બેટાં, ત્યાગો દુષ્ટાચાર સાદુ ભેજન સાદાં વસ્ત્રો, વાપરશે હિતકાર, ધરે. ૨
For Private And Personal Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬૦.
નાત નાતમાં. કેશ ચુકા, ચઢો નહીં દરબાર, લાદ નીમી ન્યાય રહેતાં, જશે નહિં ઘરબાર, ધરે. ૩ ધર્મભેદના મેહે ન લડશે, છડો ન ધર્માચાર; દેવગુરૂની ભક્તિ કરશે, ધર્મથી જય જ્યકાર. ધર. ૪ દુઃખ પડતાં ધર્મ ન મૂકે, સત્ય ના છેડે લગાર; ઓછા ખર્ચે જીવન ગાળે, ઈરછ નહીં વ્યભિચાર. ધો. ૫ દારૂપાનથી દૂર રહો સહ, દુઃખીની કરે હાર વિના પ્રજન દંડાઓ નહીં, દુર્ગુણ ધિકકાર. ઘરે. ૬ સાર્વજનિક ઉપયોગી કાર્યો, કરશો જૈ હુંશિયાર; અન્યાયી જુલ્મીથી નહીં બી, ભયથી થાતી હાર. ધરે. ૭ સત્યના પંથે વહતાં દુઃખે, સંકટ પડતાં હજાર; સત્ય ન છ3 પ્રાણ પડંતાએહ છે ધર્માચાર. ધરે. ૮ વિધવાઓને કરો સહાયે, કરે વ્યસન સંહાર દેશમાં ભૂખ્યું રહે નહીં કેઈ, એવા ધરે આચાર ધો. ૯ દુર્ગણોના તાબે ન થાશે, સ્વતંત્રતા એ સાર; માનવહિંસા કરે ન કયારે, સ્વરાજ્ય એ નિર્ધાર. ધરે. ૧૦ પશુબળવાળા પાશ્ચાત્યને, આદર્શના અવતાર, બુદ્ધિસાગર આત્મિકબળથી, આર્યો થશે નિર્ધાર. ધરે. ૧૧
पोपटर्नु बच्चु अने उपदेश.
વિજાપુર ગણિશ અત્તર. વિશાખ વદિ દશમીએ. પદ્માવત જિન મંદિર પ્રભુનાં દર્શનભાવે સ્મીએ––––– દેરાસરના એક મઝાર. દીઠું શુક બચ્યું મહાર.
HL 9
tr
For Private And Personal Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧
પડી ગયું માળાથી નીચે, નાજુક ગેલ કર તું. ઉડી શકતું નહીં. જરીએ. ડગમગ ચાલી ર’તુંનિલય એટલે મીઠા એલ. કુદ્રતના નહીં થાતા તાલ.
ઠ્ઠીતું નહીં કરમાંહી લેતાં. માવજી દિલ્હીર થાતું. એવું દેખી યા પ્રગટ ચૈ દયા ધર્મનું ખાતું; દયાળુ ધર્મ ન જગમાં કયાંય. દયા ત્યાં પ્રભુ પ્રગટતા જોય. હિંસક પ્રાણીથી અય્યાનું, રક્ષણ કરવું રહેમે; માળા શેવાળ્યા ત્યાં તેના, જડે ન ઝટપટ કરેનેમાળા શેાધી કાચો સત્ય; અખલા માળીનું શુભ મૃત્ય.
અનેએ.
ભાગીલાલ ચંદુ ચીભ કુલ ખવરાવ્યું સ્વચ્છ દે હેઠે પડવાથી, નામ સ્વચ્છંદી ધરાવ્યું ન દીધા ભાવથકી ઉપદેશ. કરવું ઉદ્ધત્તપણું' ન લેશ— પાંખાનું ખળ આવ્યા વણુ જે,
માહિર ઉડી ફ્રેડે.
મૃત્યુના સુખમાંહી
પત્થરથી
શિર
પેસે;
કાર
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ૨ k
॥ ૩ ॥
સમ
-પ થ
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૨
મહાર.
શક્તિવષુ નિજ માળા જાતાં સંકટ દુ:ખ નિર્ધાર
પોપટના લઘુ અચ્ચા ભેાળા— નર કરજે; અનુમતિવછુ. ક્રૂ;
સાહસકામ
માત પિતાની
આપમતિથી
સમજ્યાવણ કરતા જે કમ, છેવટ ઠરી. ન મેસે ઢાય.
બુદ્ધિબળને અનુભવી સાથે તેવષ્ણુ નિજજીવન છે
પક્ષના ખળથી;
દુશ્મનદાવે શક્તિવશુ માહિર જે
નિશ્ચય
ક્યું,
ભયમાં,
મરવું.
જાય;
તે સફટને પાય.
પણ શક્ષકથી
એ
ખીજા અચ્ચાં માળામાંહી; રહીને ગેલ કરતાં, પાંખની શક્તિ આવ્યાણ તે. માહિર નહીં ફરતાં; તેના જેવું મનીને મેશ તેથી શે ન મૃત્યુ ફ્લેશ.
નિર્મીલ હૃદયથી મીઠું લે;
તેથી
જ્યારૂં
લાગે.
રહેવુ.
સમજી નહીં જાગે;
માટે
સતની તેથી પ્રગટ થશે નિજ
શિક્ષા માન.
ભાન
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
u t
મૈં ૭
મ ય ર
e
૧૦
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
માતપિતાદિવૃદ્ધ
શિખામણુ
બચ્ચાંઓને
સતની
૧૩
અનુભવી;
સુખકાર,
અર્પે.
સાર.
સમજ્યાવણ સાહસથી દુ:ખ;
સ કેટ
પડતી ભૂખ
www.kobatirth.org
જીવન
સહેવી
ગુરૂજનાને જે ગાંઠે નહીં આપમતિલાં તે પામે
શિક્ષા
વૃદ્ધાદિકના
તેં
સ્વચ્છ દી
દુ:ખભારી;
મારે જે દ્રઢ,
ચાટ.
સમજ્યાવણ
તે તેા પામે દુ:ખની
પ્યારાં,
લઘુ અચ્ચાંએ સહુને શત્રુને
પણ
અકારાં,
દુશ્મન ભક્ષક મળતાં
મૃત્યુ.
નઠારાં;—
પામે મૂ પાલક માતપિતા ઉપદેશ, પાળે તે નહિ પામે ફ્લેશ.
બચ્ચાંઓ;
તલભારી;
જે.
નિજ માળામાં રહેતાં નિય; પંખી અચ્ચાં રહેતાં, ભક્ષક પ્રાણી હાથ ન ચડતાં. નિજ જીવનને
માતપિતાના ત્યાગે
અચ્ચાઓનાં ખરા
બચ્ચાં
કહ્યા
વહેતાં;
સગ;
ઢગ.
પ્રમાણે;
જે
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫ ૧૧ ॥
૫ ૧૨ ૫
૫ ૧૩ ॥
૫ ૧૪ ॥
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪
બળજીવન આયુથી સુખી. ધારે સુંદર નહીં, તે વાડાપાડા પંડ, છૂટા પડતાં મૃત્યુ કે.
૫ ૧૫ ૧
છે ૧૬ છે
અનુભવ જ્ઞાન મળે નહીં તુર્ત જ બચ્ચા જન્મની સાથે, કાર્ય કરતાં પ્રગટે અનુભવ. શિક્ષા લે ગુરૂહાથે તેથી જગમાં જીવ્યે જાય, મૂરખ ખત્તા જ્યાં ત્યાં ખાય. લઘુ બાલક છે જ્ઞાન વિના સૈ પક્ષ શક્તિવણ દુબળાં, પક્ષ શક્તિવણ સ્વછંદતાથી. મરતાં પ્રાણ સબળાં માટે સંતની શિક્ષા માન, તેથી રક્ષાશે તુજ પ્રાણ.
( ૧૭ )
જ્ઞાનને શક્તિ વિના નરનારી; તુજ સમ બાલ વિચારી. ધર્મગુરૂ જ્ઞાનીને ન ગાંડ પામે તે દુઃખ ભારી, પામે પરપક્ષીને સંગ તેના બગડે સર્વે તંગ. માતપિતાથી ઉપરાંઠા થૈ, આપમતિએ
ચાલે; સ્વછંદી એવાં બાલકની. ચઢતી નહિ કે કાલે,
૧૮
For Private And Personal Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૫
|
૧૯
સમજી સત્ય ગ્રહીને ભવ્ય, કરજે સાચું નિજ ક્તવ્ય. માતપિતાદિ હિત કરનારા, લેકની શીખ ન માને તેવા સ્વચ્છેદી ઉદ્ધતનું, કલ્યાણ જ નહીં સ્થાને. માટે માતપિતા હિત શીખ; માની લે હિતકારી દીખ.
૨૦૦
છે ૨૧ છે
માતપિતાની શીખ ન માને; દુશ્મન વચને ચાલે, તેવાં બાળક મૃત્યુ મુખમાં. નિજ મસ્તકને ઘાલે, એવાં બચ્ચાં ધર્મ વિહીન, દુર્જનદા થાતાં દીન. દેવગુરૂને ધર્મ ન માને;
જ્યાં ત્યાં ફરતાં ફેરા. ગુરૂ શીખથી આઘાં રહેતાં વળે ને તેની વેળા. એવાં બાળક ખત્તા ખાય; પડતીચક્રવિષે
પલટાય. હિતકર દુશ્મન ભેદ ન જાણે, દુશ્મન શીખ દિલ માને, ફસી ૫ડે અણધાર્યો ફદે. સુણે ન ગુરૂશીખ કાને; થાતા દેવગુરૂથી શ્રેષ્ટ, જ્યાં ત્યાં અપમાને થે ખસ્ટ.
!! ૨૨ 18
૨૩ ના
For Private And Personal Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૧૬
ખાલકને જગમાં; શરણું. માને;
અનુભવ વધુ માપિતા ગુરૂ વૃદ્ધજનાનું કહ્યું ન તેનુ નિશ્ચય મરણું, આપ મતિલા માલક વ. સ્વચ્છંદી નહિ પામે સ્વ;
www.kobatirth.org
નિજધર ધર્મનું સત્ય ન જાણે, પર ધર સાચું માને. અનુભવ વણુ જે દ્વેખાદેખી; ચાલે તે દુઃખ મ્હાણું, નિજધર મૂકી બાહિર જાય. સમજ્યા વણુ તે ખત્તા ખાય;
અનુભવીને નિજ ઘર પર ઘર,
સારૂં.
બચ્ચાં;
નારૂં,
જ્યાં ત્યાં જાવુ
પણ ભરમાઈ જનારાં તેને તા
સાચું મૂકી ઝાલે
તેની અવળી
ધર્માચાર
નિજઘર
તેને
ગ્રહણ
સમજે
અજ્ઞાની
માતપિતાને
જાણા
.
પૂ
વિચારાદિક સહે,
જીવન
મત્રો.
છડી
અવળા
તત્રો;
ન નિલ યંત્રો,
તેમ પ્રગટે સાન.
અચ્ચાં
નાદાન.
મૂર્ખ ગણુને;
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ ૨૪ ૫
॥ ૨૫ હ
" ૨૬ મ
૫ ૨૭ ॥
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૧૭
શાસ્ત્રો કદિપત માને, રહસ્ય ઉંડું સમજે નહીં ને. ચઢતે જે તેફાને; તે તે ઠરે ન શાંતિ કામ, કરતે સ્વચ્છેદે જે કામ.
આ ૨૮ જ
સેવા
સેવા,
માતપિતા વૃદ્ધોની કરે ન સંતની આપ મતિએ અવળે મળે ન તેને ઘરમાં ગ્રહે નહીં પરઘર પામે તે
ચાલે. દેવા સત્કાર, ધિક્કાર.
| ૨૯
ધર્મતત્વના અનુભવી નહીં, તે બચાઓ જાણે, નિજનું ઠંડી પરઘર જવે. ભૂલે ધર્મ પ્રમાણેક ચાલે અધુરાની જે બુદ્ધિ, તેની થાય ન કેમે શુદ્ધિ.
૩૦ a
અનુભવ જ્ઞાન વિના જે મેહ, કાર્ય કરે અવિચારી, મોટાઓની શીખ ન માને. નરભવ જ હારી; એવું સમજી કરશે કાજ, તેથી પામે આતમરાજ્ય.
a ૩૧ ૨૨
બચાએ છે અનુભવવાણું સૈફ સર્વવિષયમાં
સમજે
For Private And Personal Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૧૮
જીવાના
વૃદ્ધ
માટે અનુભવીને કરશે. પૂર્ણ વિચાર તેથી દિલમાં પ્રગટે
અગાડ
ધર્મને
માલકની માતા છે
ગુરૂણી;
ગુરૂગમ
વધુ સહુ મચ્ચાં,
જ્યાં ત્યાં ધર્મધમામાં પડતાં.
ફ્લેશ
સર્વે.
નમશે;
નૃત્ય,
સત્ય.
કરતાં
સ્વર્ગ સમા
છડીને
કચ્ચાં;
સંસાર,
નિર્ધાર.
દેશ કામને ધર્મ સમાજે; ઘરમાં
મલક
ઞામાં,
ણુની
જ્ઞાન વિનાને અનુભવ વાતામાં નહીં એવુ સમજે જે નરનાર;
માઝા;
ભૂલાં પડે न વિશ્વમઝાર.
પેપટ અચ્ચાની
માતાને;
દીધી
દીક્ષા
સારી,
અચ્ચાંઓને
ઉદ્ધતાઈ.
કરતાં વારા ધારી; અચ્ચાંઓને અનુભવ મેશ, માસ જેથી લહે નહિ લેશ.
અરસપરસની ફ ખાવી; આાત્મિકજીવન
ધરવું,
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તા ૩૨
{ ૩૩
૫ ૩૪
# ૩૫ ૪
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૧૯
બુદ્ધિસાગર ગુરૂ
અક્ષયદ
પરમ
પામા
જ્ઞાનને
ઉપદેશે.
વસ્તુ ;
આનંદ અપરંપાર, ય મોંગલ
નિર્ધાર.
हिन्द उठ.
6300
નિ≠ ત્યજીને ઉઠે, હિંદ હવે નિંદ ત્યજીને ઉઠ;
જાગે થાય ન લુટ
....
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫ ૩૬ ૨
હિન્દ. ૧
ઉંટ; હિન્દ ફૂટ. હિન્દ. ૨
For Private And Personal Use Only
....
જાગતાના ધરમાં ન પૈસે, દુષ્ટ પાપનું ઉઘતાનું નસીમ ઘે, થાય ઘણી ઘર અજ્ઞાન નિન્દડી દુ:ખની કયારી, જાણી આલસ ઈંડે; કર્તવ્યે સમજીને ત્હારાં, જલ્દી
કરવા મડ. હિન્દ. ૩ ઉઘતાના ઘરમાં ચાસ, ચેરી કરે ધન જાય; માટે જાગી લે હવે ભાવે, ઉઘતાં દુ:ખ થાય. હિન્દ. ૪ જાગ જાગ હવે આલસ છડી, સાવધ થા હુંશિયાર; અન્યદેશની પાછળ રહેતાં, લાજ રહે ન લગાર. હિન્દ. ૫
પૂર્ણ કાલથી માલા હાશ, સહુમાંહિ છે શ્રેષ્ઠ; શક્તિયાને પ્રગટાવ્યા વણુ, થઈશ સર્વની હેઠ. હિન્દ. ૬ આત્મલેાગ ઉદ્યમ શુભ ખતે, મળે પ્રભુની સહાય; જ્ઞાની થાતાં ભૂલ રહે નહીં, સંપ ને થાતા ન્યાય. હિન્દ છ
આત્મજ્ઞાન શિક્ષણુના પાડા, અન્યદેશાને જણાવ; દયાદાન દમ સત્યને તપથી, પ્રભુના પન્થ જણાવ. હિન્દ. ૮
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૨૦
સહુ અંગેનું એક્ય કરીને, કાર્યો કર હિતકાર મોહ ગુલામી બંધને ત્યાગી, સ્વતંત્ર થા જયકાર. હિદ. ૯ સર્વ બંડથી સહકારી બૅ, રાખ પિતાની લાજ, સર્વ દેશના લેકનાં દુઃખડાં, હરવા ર » કાજ. હિન્દ. ૧૦ સર્વ દેશના લોકો સાથે, ભેદભાવ નહીં રાખ, હારા ગુણેમાં ત્યારે રહેવું, રાખ ખરી તુજ સાખ. હિન્દ. ૧૧ ભારત બંધન ત્યાગીને ઉઠ, શક્તિાને કુરાવ, આત્મ પ્રભુમય જ્ઞાનીયાગી, ભક્તગુણેએ સુહાવ હિન્દ. ૧૨
-
-
वंदेमातरम् .
જ્ય ભારતી રળિયામણું, સહુ તીર્થને ઘટ ધારિણી, જય જય રસીલી ચગીની, આતણ ઉદ્વારિક શકિત અનતિ ધારિણી, દુઃખ વારિણી વિવે ભલી, વણે વિધેિ શોભતી, માનિ જે માતા. ૧ તુજ આરતી ભાનુ બજે, તારા શશી છે ચંદ્ર, કરતા નવ ગ્રહ સેવના, કરતા જ દેવે ઉત્સવે; ઘર્મિજનેને ધારિણી, બ્રહ્માણી રસથી રેલતી, ક્રુતિ હંસવાહિની નિર્મલી, માન વાતા. ૨ દો હશે તે કારણે, તું ચંડિકા કાલી ખરી, જય મેહરાક્ષસનાશિકા, સંતાનપાલક જયકર; સ્વાતંત્ર્ય શનિદાયિની, જીવંતજનતા વાહિની, મડદાલને દૂર કરે, મન તા. ૩
For Private And Personal Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩ર૧
શ્રદ્ધાલુમાં શક્તિ ભરે, નાસ્તિક સંયી જન મરે, તુજને ભજે જે ભાથી, તે ભાવ ફલ અર્પણ કરે; પ્રસવે જ જ્ઞાની ભક્તને, શુરા જનને નિર્મલી, चक्रेश्वरी पचावर्ती प्रीत्या च पादे मातरम्. gamગ શક્તિ પાળિો, ધર્મો અસંખ્ય પ્રચારિણી, ચારિત્ર્ય દર્શન દાયિની, રહેતી સદા ય સેવાગિની, ગાયન ભલેરો ગાયક, હારાં જ ગાવે રસધરી, ज्योतिः प्रकाशकभास्करी, भावे न पन्दे मातरम्. ५
સંકટથકી ઝટ વારતી, દુઃખદધિથી તારતી, સવપ્રદાતા શારદા, ભક્તો સકલ ઉદ્ધારતી; નવનવસે વહેતી રહે, પર્યાય નવ નવ ધારતી, અજવાળતી નિજ કૂખને, મન ઘરે માતરમ. ૬ ચૈતન્ય જડશક્તિ ભર્યા, તુજ પુત્ર જગ ઉદ્ધારશે, અધ્યાત્મ શક્તિાવડે, તુજ મુખ જગ અજવાળશે; સ્વાતંત્ર્ય પ્રીતિ સત્યને, સુખ શાંતિ જગ ફેલાવશે, અધ્યાત્મ અપાં મારતી, મારે વારે માતા. ૭
For Private And Personal Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩રર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अधिकारीओने शिखामण.
अली साहेलो गुरुवाणी सांभळवा उभी रहेने. ए राग. अधिकारीओ !!! सत्तापदवी मोहे जन्म न हारो, स्वप्ना सरखी सत्तापदवी जाणी धर्मने धारो. ॥ धन सत्ता पदवी अहंकारे, बहु पाप थतां व्यसनो भारे: निज दोष जगाता नहि क्यारे. अधिकारीओ. १ दारुने महाविष सम धारी, धन सत्ता केफ छे दुःखकारी; जाशो नहीं मानव भव हारी. अधिकारीओ. २ हिंसा जूडुं व्यसनो त्यागेा, पल पल प्रभु समरीने जागे; कदि धरशेो नहि अनीति डावा. अधिकारीओ. ३ व्यभिचारने दारुना डाचा, रुश्वतथी रहेजा बहु आघा; धरी दुर्गुण थाशो नहीं नागा. अधिकारीओ. ४ केफी चीजो नहीं वापरशा, क्रोधे जुल्मा न कदा करशे; डग डग संभाळीने भरशा. अधिकारीओ. ५
लघुता धरी सत्यथकी चाला, दुःखीनां संकट झट टाळा; मन इन्द्रियपर काबु धारा. अधिकारीओ. ६
अधिकारीओ. ७
सहु जीवानुं सारं करशेो, ममताने अहंता परिहरशेो; दम दान दया संयम धरशेा. पापमां पगलं नहीं भरशा, स्वाधिकारे कर्मों करश; साक्षी थे जगमां संचरशेो. अधिकारीओ. ८
प्रभुनां बालक जीवा धारो, पशु पंखी जीवं, न संहारो; स्वार्थे जीवाने नहीं मारो. अधिकारीओ. ९ कदी बूरी हाय नहीं लेशा, नीतिसद्गुण जीवन बहेशेो: एवा छे प्रभुना संदेशा.
अधिकारीओ. १०
For Private And Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩ર૩
प्रभुमा मनटुं धारी चाले, प्रभु पंथमा मन तनने वाळेो. बुद्धिसागर शिवपुर म्हालो. अधिकारीओ. ११
धनवंतोने शिखामण.
राग उपरनो. हे धनवंता !!! धनना मोह तजीने जन्म सुधारा; ममतामाने फोगट फूली मानव भव नहीं हाराजेवो विजळीनो झबकारो, तेवा लक्ष्मीनो चमकारो; साथे आवे कशुं नहीं धारो. हे धनवतो. १ लक्ष्मीना लोभे नहीं शांति,चिंता दुःख मोह थती भ्रान्ति; मळती नहीं सुखनी विश्रान्ति. हे धनवंता. २ मन मांकडे धन दारु पायो,ममता विंछी पछी करडाया; धनवंत कपिसम दर्शाया.
हे धनवंता. ३ सूचिकाणामां हाथी जावे, धन मोही मुक्ति नहीं पावे; गांडा पेठे ज्यां त्यांधावे.
हे धनवंता. ४ पडे राग रोष जडना भामे, दुर्गुणव्यसनी थै दुःखपामे; ठरतो नहीं मनवाळी ठामे.
हे धनवंता.५ भोग दान अने नाश ज थावे, कंजुसनुं धन बीजा खावे; धन मूकी मृत्यु सहु पावे.
हे धनवंता. ६ माटे धनवंतो झट चेता, जुओ काळ झपाटो शिर देता; जन्म्यो काइ अमर नहीं रहेतो. हे. धनवंता. ७ धननी किंमत कांडी सरखी, चेतीने धर्म करो परखी: सद्गुण लेजो हैडे हरखी. हे धनवंतो.८ धर्मार्थे धन जो वापरशो, निष्कामे तो पापा हरशो:
For Private And Personal Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३२४
नहीं चेतोता भवमा फरशो. हे धनवतो. ९ प्रभु महावीरनी वाटे चालो, गुरु संतनो हाथ ग्रही चाला; बुद्धिसागर शिवपुर म्हालो. हे धनवंतो. १०
स्वराज्यथी भ्रष्ट थनाराओ.
जीवलडा घाट नवा शीद घडे. ए राग. दुर्जन शठनी संगत करे, स्वराज्यथी भ्रष्ट थइने पड़े व्यसनीओनी सेवित करतां, मन बगडी लडथडे; नास्तिक पापी सेवित करतां, अधूरा पापथी मरे. स्व. १ आतम सद्गुण स्वराज्य साधु, सजनने सांपडे; हिंसा जू९ चोरी झारी, करतां राज्य न मळे. स्व. २ दारुपानी जूगटीयाने, दुष्ट मति सांपड़े जुल्म अनीति कुकर्मकारी, मरतां झाझु रडे. स्व. ३ विश्वासघातो कृतगुण लोपक, शांत थइ नहीं ठरे; व्यभिचारी जूठा अहंकारी, दुःख दावानळ बळे. स्व. ४ परमेश्वर आज्ञा नहीं माने, दुर्गुण दोषे सडे, क्रोधी कपटी लोभी कामी, पडता दुःखना धरे. स्व. ५ इन्द्रियोने वश नहीं राखे, मन स्वच्छंदे फरे; हिंसा युद्धो करता स्वार्थ, पापनी पोठी भरे. स्व. ६ मोहवशी चक्री इन्द्रीपण, स्वराज्यने नहीं वरे; . शुद्धातम प्रभुमा मन ठरतां,स्वराज्य साचे मळे. स्व. ७ निष्कामी समता गुण धारी, मन इन्द्रिय वश करे. बुद्धिसागर सद्गुरु भक्तो, सत्य स्वराज्यमां मळे;
प्रभुना राज्यमां ते संचरे. स्व. ८
For Private And Personal Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3.
खरुं छे ब्रह्मराज्य सुखकारी
राग. आशावरी. ब्रह्मराज्य जयकारो, खहं छे ब्रह्मराज्य सुखकारी राग रोष उपाधिवाळां, बाह्यराज्य दुःखकारी; विषयोमा सुखनी बुद्धिथी, भूल्यां नरनेनारी खरूं. १ स्वप्ननी जूठी बाजी सरखां, बाह्यराज्य दुःखकारी; मननी कल्पनाथी ज उठेलां,तेती शी? करवी यारी.खरं. २ रजस्तमोगुणी राज्यमां दुःखडां, सात्विक लेजो सुधारी: सात्विक राज्यनी पेली पारे,ब्रह्म प्रभु राज्य भारो. खरं. ३ चिदानंद शुद्धातममांही, परिणमधुं जयकारी; ब्रह्ममां सर्व राज्यो समातां, समजी ल्यो निर्धारी. खरं. ४ मनवचकाया शुद्धि करवी, राग रोष संहारी; धारणा ध्यान समाधि पामी, लेजो राज्य निहाळी. खरं. ५ कर्मथी मुक्त बने ते पामे, परमेश्वरता भारी, सर्वजीवाना घट घट व्यापक, ज्ञानी ले संभाळी. खरूं. ६ ब्राह्यराज्यनी किंमत काडी, ब्रह्मराज्य वण भाळी; ब्रह्मराज्य आनंद खुमारी, उतरे न क्यारे उतारी. खरं. ७ ब्रह्मराज्यमा रहेवू म्हाली,साक्षी उपयोग धारी; बुद्धिसागर ब्रह्मराज्यनी, प्रगटी आनंद लाली. खरं. ८
स्वराज्य लायकात.
अली साहेली गुरुवाणी सांभळवा उभी रहेने. ए राग. दुनिया लोका !! स्वराज्य लायक गुण पाम्याथी थावशो.
For Private And Personal Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३२९
माटे लाका !! सद्गुण नीति सत्य न्याय दिल लावशी.
ज्यां दयाथकी दिल उभरातां, लाको न्याये अर्पाइ जाता, जूठा सोगनने नहीं खाता. दुनिया. १ प्रभुनी आज्ञाओ दिल धारो, प्रामाणिक जीवन नहीं हारो, बुर्गुण व्यसनाने संहारो. दुनिया. २ सहजीवा आत्मसमा गणशा, प्रभुभक्ति ज्ञानने दिलभणशेो; त्यारे नहीं दुःखथकी रडशो. दुनिया. ३ सद्गुणवण स्वराज्य नहीं पामा, गुण योगे पामे विश्रामेा; करशी पारमार्थिक शुभकामा. दुनिया. ४ नहीं धर्म वर्ण भेदे लडशा, लडतां चंडीने पाछा पडशा; अन्याने मारी रडवडशो. दुनिया. ५ ज्यां माहवसे त्यां राज्य नहीं, ज्यां सद्गुण गण त्यां राज्य सही; दुर्गुणथी राज्य रह्यां न कहीं. दुनिया. ६ बाहिरराज्यो न रह्यां रहेशे, समतावण सुख नहीं को लेशे;
मुँझो नहीं राग अने द्वेषे. दुनिया. ७ चोरी व्यभिचार परिहरशो, दारुनुं पान नहीं करशो; कदि सत्यथी पाछा नहीं फरशा. दुनिया. ८ स्त्रीस्ति हिंदुने मुसल्माना, जैना बडो मुज शिख माना; मन इन्द्री वश करीने चाला. दुनिया. ९
पापा त्यजी धर्मने आचरशो, शुद्धतम स्वराज्यने वरशेो; बुद्धिसागर मंगल वरशा.
दुनिया. १०
For Private And Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
३२७
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मनुष्यो स्वराज्य लायक थाशे . रांग. आशावरी.
स्वराज्य लायक थाशा, मनुष्यो !!! स्वराज्य लायक थाशा. देश खंड सर्व विश्वमां आतम दृष्टि घरी सुख पाशा, सर्व जीवा छे प्रभुनां बालक, आपो सहुने दिलासा. म. १ दुनियामांथी व्यसना निवारा, राखा प्रभु विश्वासे; हिंसाकारक युद्धे निवारा, गणेो न बीजा दासेा. म. २ रजोगुणी तमोगुणी राज्याथी, सौनी पडती तपासा; विश्व मुसाफरखानुं क्षणिक छे, जूठा मोह तमासो. म. ३ अरे मुसाफ बता पन्थमां परस्पर न विनाशेो; परस्पर उपकारने करशेो, एक बीजाने च्हाश. म. ४ धर्मना भेदे द्वेष न धरशो, दुर्गुण व्यसनो विनाशेो; न्याय नीति प्रमाणिक जीवन, सद्गुणमांहि उजाश. म.५ क्रोध मान माया लाभ तजा झट, सेवामां उजमाशा; चोरी झारी द्वेषने त्यागी, ज्ञान भक्तिए विलासो. म. ६ दारुपान न करशेो क्यारे, मांस कदापि न खाशा; पशु पंखीने हणो न हणावा, पापपंथे नहीं जाशा. म. ७ ब्रह्मचर्य घरी वोर्यने रक्षा, सत्यग्रहो ने प्रकाशा; परस्पर उपकारनी फर्जी, अदा करो हरखाशा. म. ८ विश्वनी आध्यात्मिक एकतामां तन धनथी अर्पाशा; मत सहनता प्रभुमय जीवन, धारो करो गुणवासो. म. ९ मन इन्द्रिय विषयोपर काबू, मूकी शांति पाशा; ज्ञानने भक्ति कर्मोपासना, धारी विश्व विकास. म. १० दया दान दम विनय क्षमा तप, माध्यस्थ गुणथी विलासेा; बुद्धिसागर सत्य स्वराज्य, सर्व गुणाथी प्रकाश. म. ११
"
For Private And Personal Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૨૮
॥ हमेरा आतम भारत ठामा.॥
आशावरो. हमेरा आतम भारत ठामा, चिदानंद विश्रामा हमेरा. शुद्धातम उपयोग प्रधाना, शुद्ध परिणति रामा; सद्गुण रूपी आर्य प्रजा है, सेनापति निष्कामा.
हमेरा.१ आतम भारत असंख्य प्रदेशका, हम राजा अभिरामा; सात्विक वर्तन है हम लश्कर, संयम तप शम धामा.
हमेरा. २ आतम हिंदमां अनंत शक्ति, छूट गया सब भामा, बुद्धिसागर आतमभारत, अनंत आनंदधामा.
हमेरा. ३
हमेरा सत्य स्वराज्य पिछाना.
__ आशावरी. सत्य स्वराज्य पिछना, हमेरा सत्य स्वराज्य पिछाना. सत्य अहिंसा दया क्षमा तप, ब्रह्मचर्य अरु दाना; क्रोध मान अरु लोभका उपशम, संयम चारित्र जाना.
हमेरा. १ मैत्री प्रमोद मध्यस्थ करुणा, समता भावकुं लाना; धर्मजातिदेशभेदे खेद न, करना आतम ध्याना.
हमेरा. २
For Private And Personal Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩રઃ रहिम करी रहिमानकुं पाना, मोहे नहि भरमाना; मन इन्द्रियकुं वशमें रखना, करना गुणी सन्माना.
हमेरा. नामरूपमें नहि अभिमाना, साक्षी स्वरूपे सुहाना; सात्विक भोजन विधिये खाना, सवदुर्गुणकुं हठाना.
हमेरा मोहकी सबवृत्ति क्षय करना, कामका क्षयसें सुहाना; शुद्धातम राजा हम निश्चय, शुद्धोपयोग प्रधाना.
हमेरा.५ सर्व विश्वमां घट घट ऐंसा, स्वराज्य है समजाना; ज्ञानभक्तिसें प्रकटत दिल्में, प्रगटे केवलज्ञाना.
.. हमेरा. ६ आत्मशुद्धिसें स्वराज्य पाना, हो जाना मस्ताना; बुद्धिसागर परमानंद रस, पीकर हो मस्ताना.
हमेरा. ७
व्यभिचारत्याग.
हे सुखकारी आसंसारथकी जो मुजने उद्धरे. ए राग. प्रभु उपदेशे सांभळशो हित शिक्षा नरने नारी. प्रभु शिक्षाने पाळतां सुखियां छे नर ने नारी. व्यभिचारीने नहीं मनशांति,भय शोक मरणनी बहुभ्रांति अपयश ने रहे नहीं तनुकांति.
प्रभु. १ चामडीरंगे मोही पडिया, उंचेथा नीचे लडथडिया; दुःख दावानलमांहि जळीया.
प्रभु.२
For Private And Personal Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
330
हडकाया कूतर सम वेळी, स्पर्शेन्द्रिकामतणा चेंळी, मन बुद्धि धारे बहु मेंली.
प्रभु. ३ व्यभिचारथकी थाती पडती, अवळी वेळा आवे अडती, आखर थइ नहीं कानी चडती.
प्रभु. ४ कांहेला कूतर सम भटके: दुनिया निंदे अपयश फटके; चतुराइ झट चाले चटके.
प्रभु.५ कदि पाप रहे नहीं जग छान,व्यभिचार छ नर्कनु पस्तान; वुलं काम छे ए नामर्दान.
प्रभु.६ व्यभिचारी ठरे नहीं सुख ठामे, डगले डगले दुःखडांपामे; व्यभिचारथी दुर्गुण बहु झामे.
प्रभु. ७ क्षय आदि रोग घणा थावे, आ भवमा कर्म उदय आवे; पछी मरण थतां महा दुःख पावे.
प्रभु. ८ रूपरंगे मोही नहीं थाशो-एक काम विचारे पडी जाशा: मन तन वश राखो सुख पाशा.
प्रभु. १ एक पापनी पाछळ बहु पापो, छती आंखे थातो अंधापो. छापेलु काटलं जग छापो. प्रभु महावीर जिन शिक्षा सोरी-समजी थाशो शीयल धारी; बुद्धिसागर आनंदकारी. प्रभु. ११
प्रभु. १०
बिटीश राजय.
ब्रिटीश राज्य महान् , जगत्मा ब्रिटीश राज्य महान्.
For Private And Personal Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पापा.
जेना प्रतापे हिंदिओ जाग्या,शिस्वी थया गुणवान जग. उंच नीच सड्ड जातने शिक्षण-मळ्युं थयु निजभान.
जगत्. १ हिंदु मुसल्मीन संपने शिख्या,करे न जूठ अभिमान; ज. ब्रिटन गुरुने हिंद छे चेलो, शिक्षण लें गुणजाण. ज. २ हिंदीओने प्रगतिमार्गना, पाठ मळ्या कलाखाण; तपना पाठ रहा हजी बाकी-तपीने पामशे मान. ज. ३ ब्रिटीश राज्य उदार बनो बहु,गुण आगे भगवान ; ज. न्याय नीति एक्य शांति सुखमां, रहो सदा गुल्तान.
जगत्. ४ हिन्द !! ओहारी उन्नति थाशे, ब्रिटीशथी मनमान: बुद्धिसागर उन्नतिक्रममां, सापेक्ष हेतु प्रमाण. जगत.५
भारतरूपो गाय.
भारतरूपी गाय, जगत्मां भारतरूपी गाय: सेवे दुःख पलाय.
जगत्मां . तेत्रीशकोटि मनुष्यो देवा, वसता गायनी माह्य जगत्मां. सात्विक उज्जवल वर्ण शोभित, कामधेनु सुखदाय.
__ जगत्मां . १ शंग समो अफगानने शिरसम, काश्मीर हैम सुहाय;
जगत्मा .
For Private And Personal Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ન
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुख सम पंजाब सिन्धसनूरा, दिल सम बंग जणाय.
जगत्मां २. पेट ते मध्यप्रांत मरुधर गुर्जर, माळव दक्षिण गणाय, कच्छ सोरठ कोकण छे स्तनसम, पगसम लंका भणाय. जगत्मां. ३ ब्रह्मदेश आशाम ते पुच्छ छे, केड तिबेट शोभाय; जगत्मां. गंगा सिंधु आदि नदियो, आंत्रसमी समजाय. जगत्मां. ४ वाळसमी छे सर्व वनस्पति, एवी भारत गौ माय; भारत गायने मारो न कोइ, सेवा जीवनोपाय. जगत्मां ५ भारत गौ मैया छे जगनी, माता शिव सुख दाय; जगत्. ज्ञानानन्दनुं पय पानारी; सर्व धर्मनी माय. जगत्मां. ६ भारतगायनी निष्काम सेवा, करतां प्रभुपद पाय; जगत्मां. बुद्धिसागर आतम भावे, सेवे पूजे शिव थाय. जगत्मां ७
अमारे विश्वथकी सहकार .
विश्व थको सहकार, अमारे विश्व थकी सहकार; सर्व जीवो आतम समा रे, राग न रोष लगार; मैत्री प्रमोद मध्यस्थनेरे करुणा-ना ज विचार. अमारे. १
For Private And Personal Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
333
धर्म देशादि भेदधीरे-थतो न द्वेष विकार; काळां गोरां सहु मानवोरे-आतम सम निर्धार. अ.२ भिन्न भिन्नमति मोहथीरे. प्रगटे भेद विचार; आत्मज्ञानथी देखतारे, रहे न भेद प्रचार. अमारे. ३ कर्मना दोषो न देखवारे-कम छे संसार; कर्मथी भिन्न,जीवोतणुरे, देखुं स्वरूप ज सार. अमारे. ४ मुजथी भिन्न जे धर्मिओरे, तेना भित्र विचार; भिन्नाचारे न द्वेष छे रे, धरूं न युद्धाचार. अमारे ५ सर्व खंडना लोकनीरे, साथे सत्यथी संग; गुण लेवा दोष छंडवारे, ध्यान समाधि रंग. अमारे. ६ अवगुण दोषने टाळवारे, सत्यधरी व्यवहार; सत्य अहिंसा प्रचारवोरे, विश्वमा धर्म ए सार. अ. ७ सर्व प्रकारे युद्धथी रे, विरमे नरने नार; अरसपरस उपकारमारे, वर्ते सहु संसार. अमारे. ८ एवा विचाराचारनोरे, थाय जगत्मां प्रचार; सर्व जीवोनी शुद्धिमारे, करवा बहु उपकार. अमारे. ९ सर्व विश्वना लोकनेरे, एवो बोधु सहकार; करं प्रवृत्ति एहवोरे, प्रभुपर धरो सहु प्यार. अमारे. १० अज्ञान मोहने टाळवोरे, पाखंडनो परिहार बुद्धिसागर संतनोरे, संग सदा सुखकार. अमारे. ११
For Private And Personal Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
33४
धर्मीनां लक्षण.
सिद्धजगत् शिर शोभता ए राग. धर्मी लक्षण एहवां, जाणो नर अने नार, टीलां टपके ने वेषमां, मुंझशो मन न लगार. धर्मी.१ अहिंसा छे आचारमां, जू टुं कदि न वदाय; चोरी कर्म न थाय छे, बोली फरी न जवाय. धर्मी. २ प्राण पडे पण जे कदि, करतो नहि व्यभिचार; पडतो न वेश्याना पासमां, परनारी परिहार. धर्मा. ३ क्रोध कपट मान लोभना, दोषो करतोरे दूर; परधन पत्थर सम गणे, जा, परधन धूळ, धर्मी. ४ दुर्जन शठपणुं धूर्तता, दुर्गण त्यागेरे धर्म, मदिरादि केफी वस्तुओ, त्यागे पापनां कर्म. धर्मो. ५ जेह शिकारने नहीं करे, देतो नहीं जेह आळ; जुल्म अनीतिथी वेगळेो, क्रोधे देतो न गाळ, धर्मी. ६ न्याय नीतिथी लक्ष्मी रळे, निर्दोष भोजन खाय; मांस न खावेरे जे कदि, त्यागे नहीं सत्य न्याय. धर्मी. ७ दान दया दम आचरे, त्यागे हिंसा आचार; धर्मना नाम नहीं लडे, टाळे मोह विकार. धर्मी. ८ मनइन्द्रिय वशमां करे, करतो नहीं पक्षपात; गुणवण मुक्तिरे नहीं थती, जाणे निश्चय वात धर्मी. ९ मन वचकाय पवित्रता,धारे व्यवहार सत्य;
For Private And Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૩૫
विनयी विवेकी जगमित्र जे, करतो उपकारी कृत्य.
धर्मी.१० वेष क्रिया कांड मत पथे, धर्मी होय न होय; सद्गुण सारांरे कर्मथी, धर्मी मानव जोय. धर्मी..? एवा धर्मीनी मुक्ति छे, गुणथी धीरे जाण; बुद्धिसागर गुरु गमे, धर्मी समजीने मान. धर्मी. १२
युवानो जाळवी राखो जुवानी.
राग आशावारो. जुवानो जाळवी राखो जुवानी, जुवानी छे दिवानी. जु. जुवानीमां थती नादानी, मनडुं बने मस्तानी; स्वपर जीवननी थाती हानि, जीव बने अभिमानी.
जुवाना. ? ज्ञान विना मनटुं शयतानी, बनतुं दिल ल्यो जाणो; वीर्यनी रक्षा करो गुण खाणी, रहेशो नहीं अज्ञानी.
- जुवानो. २ मात पिता गुरु आज्ञा मानी, सत्य वदो धर्म वाणी; दुर्गुण व्यसनानी दुःख घाणी, तेमां पडो नहीं जाणी.
जुवानो. ३ सद्गुरु संत सेवा हित आणी, सत्यने लेजो छाणी; ज्ञानीने सेवी थावो ज्ञानी, दान देइ थायो दानी.
जुवानो.४
For Private And Personal Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૩૬
ज्यां त्यांथी गुण लेजा ताणी, भक्ति करशो मझानी; ब्रह्मचर्य धरो मुक्ति निशानी, कामने देजा बाळी. जुवानो ५ सर्व कषायो हणो गुण जाणी, वृत्ति धरो न तोफानी; बद्धिसागर गुरू महेरबानी, मेळवे धर्मी थवानो.
जवानेा. ६
धर्मी बनो. नरनार.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धर्मी बना नरनार, धर्मथी शांति सुखड अपार; रोगीना रागो हरोरे, तन धन अर्पी सार; दुःखानां दुःख टाळवारे, धाशो दिलमां उदार. जगत्मां धर्मी १ काळां गोरा पीळां तणोरे, भेद न राखो लगार; देश धर्म भेद त्यागीनेरे, सौपर करो उपकार. जगत्मां धर्मी २
मूख्यांने भोजन आपबुंरे, मांदांनी सारवार; मरतां मनुष्यो बचाववारे, करो बहु उपकार.
जगत्मां घर्मी. ४
सत्य अहिंसा शील धरीरे, धरो सत्य आचार; आतमसम जीवो गणोरे, क्रोधे न देशो मार.
जगत्मा धर्मी. ५
For Private And Personal Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
33७
मांस दारु ने जूगढेरे, चोरीने व्यभिचार; शिकार व्यसनो निवारतारे, सुख शांति जयकार.
जगत्मां धर्मी. ६ दुष्ट विचारो दूरे करीरे, करशो धर्म्य विचार; प्रमाणिक पूरा बनोरे, मनना टाळो विकार.
जगत्मां धर्मी. ७ प्रभु महावीर देवनारे, सदुपदेशनो सार, निज आचारे उतारतारे, सफळ थतो अवतार.
जगत्मा धर्मी. ८ लक्ष्मी सत्ता तोरमारे, मुंझो नहीं नरनार; बुद्धिसागर धर्मनेरे, आराधो सुखकार.
जगत्मां धर्मी. ९
आतम आप स्वरूप विचारो.
आशाधरो. आतम आप स्वरूप विचारो, आपोआपकुं तारो,
आतम. व्यवहार नयथी कर्म सहित छे, बंधन मुक्ति विचारो; शुद्ध निश्चयथी बंध न मुक्ति, आतम एक ज धारो.
आतम. १ विषयोमा बंधाय न आतम, निज उपयोगे निहाळो;
For Private And Personal Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
33८
कर्म करे पण निष्क्रिय आतम, निज परिणामे भाळो.
आतम. २ आसक्तिवण कार्यों करतां, पुण्य न पाप पसारो; ज्ञानीने आस्रवपण संवर-रूपे परिणमे धारो.आतम ३. उपयोग पूर्वक सर्व प्रवृत्ति, करतां अकर्मता धारो; आतम उपयोगीने जडनु, बंधन नहीं छे विचारो.
आतम. ४. सर्व शुभाशुभ परिणाम वण नहीं,कर्मनो लेश संचारो; बुद्धिसागर शुद्धोपयोगे, आपोआप उद्धारो.
आमण.५
मनुष्यो !!! धर्म रोकडीयो धारो.
राग. आशावरी. धर्म रोकडियो धारो, मनुष्यो !!! धर्म रोकडियो धारो. ज्ञानानन्दनो अनुभव आवे, सर्व दुःख संहारो; ज्ञानने भक्ति सत्य सदाचार, न्यायनीति दिल धारो.
मनुष्यो . १ शुभशक्तियो सर्वे मेळववी. करवा यह उपकारो: व्यसनो दोषो दुर्गुण टाळी, पाळो अहिंसाचारो.
मनुष्यो . २ परमार्थे तन धन वापरb, टाळी काम विकारो; हिंसा जूहूं चोरी जारी, त्यागो दुष्ट विचारो.
मनुष्यो . ३ उद्यम, हिंमत न्याय विवेके, स्वाश्रयी जीवन गाळो;
For Private And Personal Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
338
पांचे इन्द्रिय मन वश करतां, धर्मनो रहे न उधारो.
मनुष्यो . ४ स्वतंत्र प्रामाणिक वर्तनथी, मन देह वाणी सुधारो; बुद्धिसागर प्रकट धर्म ए, प्रेमोत्साहे पाळो. मनुष्यो. ५
आयुष्यनी क्षणिकता.
राग. आशायरी. अरे तुज!जींदगानी जाय चाली, मोहे रह्यो शु? म्हाली अरे. विजळी चमक सम लक्ष्मी प्रभुता,आखर खाख छे खालो; स्वप्ननी बाजीमां थाय शुं ? राजी,ठाठ सजेला ठाली.
अरे.? संध्या सरीखु जोवन जाणो, मुंझ्यो शुं ? रूपने भाळी; घर देह बागनां पुष्प खीलेला, झडपी ले मृत्यु माळी.
___अरे. २ कायाने माया नदी पूर जेवी, देखतां जाय चाली; दुनिया सकल छे मुसाफरखानु,चाल्या केइ जाय चाली.
___अरे. ३ कर साधु संगत प्रभुने भजीले, शेष जीवन ले सुधारी; मन इन्द्रिय निज वशमां करीले, मोह माया दे टाळी.
अरे. ४ धर्म धरी ले कर्म हरी ले, चेती ले संभाळी: बुद्धिसागर अवसर पाम्यो, लेश न जाशो हारी.
अरे. ५
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४०
अरे जीव ! मानव भव शीद हारे.
आशावरी. अरे जीव मानव भव शीद हारे, चड नहीं मोहना चाळे.
अरे. तन धन जोवन राज्यने भूमि, थाशे न तुज काइ काळे मूकी अनंता गयाने जाशे, जाय ते नजरे भाळे. अरे. १ राज्यने लक्ष्मी काया माया, ममताथी शीद हारे; बाजीगर बाजी सम सबढुं,पड नहीं मोह जंझाळे.अरे.२ मारुं मारु करी मुंझ न मनमां, त्हारं नहीं कोई क्यारे; परमातम भजो आतमशुद्धि, कर शीद मोहमा म्हाले.
__अरे. ३ दुर्गुण त्यागी कर प्रभु भक्ति, चेती ले ब्रह्म विचारे; बुद्धिसागर संतने सेवो, मानव भव जे सुधारे. अरे. ४
प्रभु महावीरनी वाटे वहेला धर्मीओ झट चालशो.
हे सुखकारी आ संसार थको जोमुजने उद्धरे एराग
प्रभु महावीरनी वाटे वहेला जैनो जागी चालशा. मनटुं जीती रागने रोष निवारी शिवपुर म्हालशो. गुण रागी थै गुणने लेशो, साचां वचनो मीठां कहेशो, परदोषोमां मन नहि देशो.
प्रभु. १ हिंसा जूटु चोरी त्यागी, थाशो अंतरमां वैरागी. जोशा निज आतमरूप जागी.
प्रभु. २
For Private And Personal Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪૧
व्यभिचारनी वृत्ति परिहरशो,नीतिमय जीवनने धरशा; सद्गुरु साधु सेवा करशो.
प्रभु. ३ निज अधिकारे को करा,निष्कामपणुं दिलमां धरशा; निज फर्जथी पाछा नहि फरशो. प्रभु. ४ दुर्गुण व्यसनाने परिहरा, बूरां कर्मों नहीं आचरशो; उपकार परस्पर झट करशो.
प्रभु. ५ प्रतिवदलानो इच्छा त्यागी, परमार्थ करो थे वैरागी; गुरु संतना थाशो बहु रागी.
प्रभु. ६ गुरुदेवनी श्रद्धा दिलधारो, अधिकारे धरो व्रत आचारा; दुष्टाशय प्रगट्या झट वारो.
प्रभु. ७ शुद्धातम उपयोगी थाशो, समभावे वर्ती शिव पाशा; आडा पन्थे कदि नहीं जाशो.
प्रभु, ८ समकितने ज्ञान चरण धरशा, दुष्ठोनीसंगत परिहरशा: प्रभु महावीरने पल पल स्मरशो. प्रभु. ९ आगम श्रुत ज्ञानने सांभळशो, प्रभु महावीरनी वाटे वळशो, भवसागरने वेगे तरशा. प्रभु. १० मरजीवा प्रभु मारग चालो, निज धर्म धरी शिवपुर भाळो; बुद्धिसागर सुखमां म्हालो. प्रभु. ११
-
सज्जन संतनां लक्षण एवां जाणशो.
सज्जन संतनां लक्षण एवां जाणशा, सज्जन संतने सेवा नरने नारजो.
For Private And Personal Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૨
दुर्जन नास्तिक शठनो संग निवारशो, संतनी संगति मुक्तिनी दातारजो.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
दया सत्य नीतिमय जीवन संतनुं, करे न चोरी झारो बूरां कर्म जो बोले तेवुं पाळे दंभ करे नहीं, दान शीयल तप संयम धारे धर्मजो, सज्जन.
मन वाणी कायाथी पाप करे नहीं, मनमां प्रगट्या टाळे रागने रोषजो; परोपकारे प्राणार्पण करता रहे, धरी लघुता देखे निजना दोषजो. विनय विवेकी वर्ते सौनी साथमां, अवगुणी उपर करे सदा उपकार जो; अपराधीने माफी आपे प्रेमथी, निज अपराधे माफीना लेनारजो.
वैरी उपर वैर न राखे चित्तमां, स्वाधिकारे वर्ते धरो समभावजो; दुर्गुण दोष व्यसनथी रहेता वेगळा, देवगुरुनी भक्तिना लें ल्हावजो,
आस्तिक वैरागी ज्ञानीने त्यागी जे, सेवा साची सत्य मति, धरनारजो; सात्विक पानाहारथी तनुने पोषता, निंदा चाडी दुर्बुद्धि तजनारजो. प्रामाणिक जीवनने प्रभुमय जीवने,
For Private And Personal Use Only
सज्जन, १
स. ३
स. ४
स. ५
स. ६
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उ४३
स. ८
जीबंता धरता उत्तम व्यवहारजो; वेषमतादिकभेदे द्वेष धरे नहीं, आप मरे पण अन्यने दे नहीं मारजो. देव गुरुने धर्मनी श्रद्धा धारता, ज्यां त्यां सत्यनुं मान करे गुण पात्रजो; मैत्रीमुदिता करुमा भावना भावता, साक्षी थै वर्ते दिवसने रात्र जो. निष्कामी थै वर्ते सर्वे काजमां, आतम भावे वर्ते सौनी साथजो; एवा सज्जन संतने सहु स्वार्पण करी, श्रद्धा प्रेमे भजो त्रिभुवन नाथजो.. बहु परिचय करीने संतने पारखी, संत समागम करो सदा सुखकार जो; बुद्धिसागर संत समागम धारो, पामो शांति तुष्टि मंगल मालजो.
स. १०
धर्मी बनो नरनार.
धर्मी बनो नरनार, एहवां धर्मी बनो नरनार. दया करो सर्व जीवो उपर, द्वेष धरो न लगार; भूख्याओने भोजन आपो, करो खरा उपकार. एहवां. १ वैरी उपर वैर न धारो, सत्य धरो व्यवहार
For Private And Personal Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४४
गरीव दुःखीनी व्हारे धाशा; करो न हिंसा विचार.
एहवां. २ पशु पंखीनुं मांस न खाशा, करो न क्यारे शिकार; क्रोध मान मायाने लोभनो, कामनो करशो संहार
एहवां. ३ दुष्ट व्यसन दुर्गुण दूर टाळो, टाळो दुष्ट विकार; धर्मना नामे करो न युद्धो, धारो न्यायाचार. एहवां. ४ परमेश्वरना सर्व जीवो-बालो छे निर्धार, एक बीजाने दुःख न देशो, भूलो न शुभ आचार.
. एहवां.५ विश्व मुसाफरखानुं जीवा, कोइ अमर न रहेनार: माटे मनुष्यो हळी मळी चालो, धर्म अहिंसा सार.
एहवां ६ सत्य दया मैत्रीने लघुता-क्षमा सरलता विचार; विषयोना माहे न मुंझार्बु, संयम सेवा उदार.
एहवा. ७ दुष्ट विचारोथी दूर रहेवू, धर्म सदा सुखकार; पश्चात्तापथी आतम शुद्धि, पापी संग परिहार एहवां.८ प्रभु दर्शनने मुक्ति प्राप्ति, एवा धर्मे थनार: बुद्धिसागर धर्म धर्याथी, सौने प्रभु मळनार. एहवां.९
For Private And Personal Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४५
धर्मशास्त्र.
धर्मनां शास्त्र गणाय, खरां ते धर्मनां शास्त्र गणाय, अहिंसा सत्य दमपणुंरे, दान संयमने न्याय; ज्ञानक्रियाने उपासनारे, चित्त शुद्धिना उपाय. खरो. १ वीतराग इश्वरतणुरे, शुद्ध स्वरूप सुहाय; पंच महाव्रती सद्गुरुरे, धर्म दया वखणाय. खरां. २ अस्तेयने ब्रह्मचर्यनेरे, संतोष शुद्धविचार;. क्रोध मान दंभ लोभनोरे, कामना ज्यां परिहार. खरां.३ सेवा भक्ति योगनारे, अंगनुं वर्णन थाय; आत्मसमा सहु जीवनोरे, मैत्रा महिमा गवाय. खरां. ४ पापमार्ग परिहारतारे, पुण्यधर्मनां ज्यां कृत्य पाखंड ज्यां पेसे नहींरे, निषिद्ध सहु अपकृत्य. खरां.५ दोषो टाळी सद्गुणोरे, लेवाना ज्यां उपाय; आत्मज्ञानने कर्मनुरे, सत्य स्वरूप जणाय. खरां६ सात्विकाहार पुष्टि-रे, ज्यां वर्णन वखणाय; दारुमांसादि निषिद्धतारे,विनय विवेक लखाय. खरां.७ आंतर बाहिर सद्गुणोरे; आदेय ज्यां दर्शाया त्यागी गृहस्थ बे धर्मनारे, भेद भलेरा सुहाय. खरां. ८ प्रभु महावीर उपदिश्युरे, धर्म शास्त्र ते मनाय; बुद्धिसागर धर्मनीरे, साची व्याख्या जणाय. खरां.९
For Private And Personal Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मनुष्यो !!! गुणर्नु स्वरूप विचारो,
राग आशावरी. गुणतुं स्वरूप विचारो, मनुष्यो ! गुणनुं स्वरूप विचारी गुण अवगुणनो भेद न जाणे, तो फेोगट अवतारा; जड चेतनना स्वाभाविक गुण, जूदा छे निर्धारो.
मनुष्यो !! ? औपचारिक गुण कल्पित मानो, कल्पित गुण व्यवहारो कर्मरूप छे सत्वरजस्तम, शुभ छे सत्वाचारो. मनुष्यो!!! २ सात्विक बुद्धि वृत्ति मिश्रित, निमित्त गुण उपकारो; सात्विक गुणनो पेलीपारे, आतमगुण निर्धारो.
मनुष्यो !!! ३ फानस सम सात्विक गुण वृत्ति, सात्विक छे आचारो; फानसमां दीपक सम आतम, चिदानंदगुणधारो.
मनुष्यो !!! ४ घस्तु स्वभाव ज गुण छे जडनो, आतमनो भित्रधारो; मनवचतनुगुणथी छे जूदा, आतमगुण अवधारो.
मनुष्यो !!! ५ आतमगुण छे आत्मस्वरूपी, जाणे रहे न अंधारो; गुणनो करशो नहीं अहंकारो, प्रगटे दिल उजियारो.
मनुष्यो !!! ६ परगुणने निज गुण नहीं मानो; उपयोगे सत्य धारो; बुद्धिसागर शुद्धातमगुण, ज्ञानानंद, विचारो.
मनुष्यो !!! ७
For Private And Personal Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४७
मनुष्यो समकित दृष्टि धारो.
राग आशावरी. समकितदृष्टि धारो, मनुष्यो !!! समकित दृष्टि धारो, समकितवण नहीं कोइनी मुक्ति, तप जप मिथ्या धारो; सर्व जगत्नी दया करंतां, उलटी हिंसा विचारो.
__ मनुष्यो !! १ सम्यग्दृष्टि थातां समता, प्रगटे ज्ञान अपारो; अंक विना जेम मिंडां अलेखे, भानु विना अंधकारा.
मनुष्यो . २ समकितवण करणी नहीं लेखे, नासे न मिथ्या विकारो; सम्यग् दृष्टि विना नहीं धर्मी, उघडे न अंतर द्वारो.
मनुप्यो !!! ३ सघळी दुनिया प्रभु माने पण, समकित वण नहीं आरो; जड आतमनुं ज्ञान कर्या वण, नासे न भ्रांति पसारो.
मनुष्यो. ४ द्रव्यभाव सम्यग् दृष्टिनु, शुद्ध स्वरूप विचारो, बुद्धिसागर प्रभु महावीर, श्रद्धा प्रीति धारो.
मनुष्यो . ५
For Private And Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3४८ स्वदेशी चीजो वापरो. संतो सत बत्तलानारे-ए राग.
लोको ग्रहो स्वदेशी चीजो,वापरी मनमांहि बहु रीझा.. दया स्वरूपी स्वदेश खादी, सस्तोने बहु सादीरे; वापरतां आतम आबादी, थाय नहीं बरबादी. लोको. १ सत्य स्वरूपी सादी टोपी, शिरपर मूकी म्हालोरे दुर्गुण सब परदेशी चीजो, छंडी न्यायथी चालोलोको.२ सद्गुणरूपी स्वदेशी चीजो, विश्वमां घट घटमांहीरे; एवी स्वदेशी चीजो लेतां, विश्वमा दुःख न क्याहि.
लोको. ३ मनमा मोह ते परदेश ज छे, दुर्गुण चीज परदेशीरे; सब दुनिया जीवो निज सरखा, मानी रहो न देषी.
लोका. ४ दुनियानी चीजोमां म्हारं, त्हार भेद न धारोंरे; दुर्गण व्यसन निवार्या वण तो, कोनो नहीं उद्धारो.
व लोका. ५ आतम छ निज देश हमारो, गुण सहु एनी चीजोरे; अमे वापरीए एवी चीजो, जडवादे नहीं खीजो.
लाका. ६ हिंसादि, आस्रवनी वर्धक, व्यसन दोष धरनारीरे; खानपान आदि वस्तुओ, परिहरशो नरनारी. लोको. दुनिया लोका ! स्वदेशी चीजो, एवी ग्रही वापरशोरे; बुद्धिसागर प्रभु राज्यमां,अनंत सुखथी ठरशो.लोको.८
For Private And Personal Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya
४
महावीरं !!! कोइक तुजने जाणे.
- राग आशावारी.
महावीर ! कोइक तुजने जाणे, महावीर नामने जपता लाखो, विरला कोइ पिछाने. महाबीर.॥ महावीर जाणतां सहु जाण्यु, समजे ते दिल माने महावीर ज्ञान विना नहीं मुक्ति, ज्ञानी ठरे छे ठेकाणे.
महावीर. १ सेंकडो जाणे पण कोइ पामे, रहे शुद्धातम ध्याने, संग छतां निःसंगी रहेता, आतमरसना ताने.
महावीर. २ शुद्धातम महावीर प्रमाणे, घटमां नवनिधि आणे; बुद्धिसागर ब्रह्ममहावीर, पूर्णानन्दने माणे.
महावीर. ३
॥ महावीर स्तवनम् ॥
सोहणी. अथवा हरिगीत. मभु वीर जगना देव छो, आव्यो प्रभु तुज पासमां शरणुं करी तुजने स्मरु, जीतुं हुं तुज विश्वासमां.
मुज पाछळे शत्रु पड्या, संसारमा भटकावताः तुज भजनमां विघ्नो करे, विषयोविषे सपडावता.
For Private And Personal Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૦
मन मांकडे चंचल घणु, मोहे धमाधम बहु करे; वशमां न आवे वांकडु, वीत्युं सकल जाणो खरे.
महावीर प्राणाधार छो; उद्धारशो मुजने विभो; मुज दोष रहामुं नहीं जुवा, दोषो सकल टाळा प्रभो.
प्रभु. ४ पारब्ध वे, समपणे, तुज ध्यान मनमांही रहे. करुणा करो मुजपर प्रभु, आतम आनंदे गहगहे.
प्रभु. ५ उपयोगथी धर्मे रहुं, एवं प्रभो बळ आपशा; बुद्धथन्धि वंदुं पूजुर्छ, महावीरपदमा थापशो.
प्रभु. ६
प्रभो!! मुज करुणा करीने तारो.
सोरठ. वा. आशावरी. प्रभो मुज करुणा करीने तारो, भवसागरमां नाव डुबंतु; पेले पार उतारो.
प्रभु. १. अंधारामां अथडातो बहु, सत्य प्रकाश प्रचारो; मुज दोषो अपराधो अगणित, प्रेरो सत्य विचारो.
प्रभु. १ मुजमां ज्ञान न भक्तगुणो नहीं, लेश न धर्माचारो: धर्मीपणानो ढोंग घरो; मनमां कषाय विकारो.प्रभु.. धर्म पंथ मन मोहे मंझ्यो, एळे गयो जन्मारो:
For Private And Personal Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૧
अज्ञाने आथडियो त्यां त्यां, हवे तो करशो उद्धारो.
प्रभो. ३ उगरवानो एके न आरो, एक प्रभु तुं आधारो; रहाय करीने वेगे उगारो, मुज आतमने सुधारो.
प्रभो. ४ करुणवंत परमगुरु ईश्वर; तुं छे तारणहारो; बुद्धिसागर ब्रह्म महावीर, परमेश्वर दिल प्यारो.
प्रभो. ५.
महावीर स्वरूप. आशावरी वा सारंग रागेणगीयते.
पल पल महावीर रूप संभारो; आप महावीर धारो. पल. एक महावीर त्रिशलानंदन, तीर्थकर अवतारो; परब्रह्म प्रभु केवलज्ञानी, ब्रण्य भुवन आधारो. पल. १ एक महावीर घट घट खेले, कर्म सहित विचारो; बावन वीर रणांगण वीरो, कर्म सहित व्यवहारो. पल.२ सर्व जीवो छे सत्ताए एक, महावीर आतम प्यारो; सात नयोथी महावीर समजी, सापेक्षे दिल धारो. पल.३ राग दोष मोह मल्ल हणे ते, सत्य महावीर सारो; मन मारे ते आतम महावीर, टाळो दुष्ट विचारो.पल.४ अध्यातमदृष्टिए महावीर, आपोआप विचारो; चिदानंद स्वरूप महावीर, मिथ्याभ्रांति निवारो. पल.५ द्रव्यथकी छे अनादि अनंत, सादित्व, पर्यवे धारो दर्शन ज्ञान चारित्र स्वरूपी, शुद्ध परिणतिवाळो. पल.६
For Private And Personal Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫ર
सत्ताए सहु जीव महावीर, व्यक्ति भिन्न भिन्न धारो; परभाव उदियक वीरपणुं त्यजी, वीर प्रगटता भाळो.
पल. ७ आप महावीररूप बनीने, कर्म कलंक निवारो। बुद्धिसागर आतम महावीर, आनन्द ज्ञानाधारो. पल.८ महावीर शरण कयु अक हारूं.
आशावरी. महावीर ! शरण कयु एक हारूं, भव दावानळ बळतो उगारो; पल पल तुज संभार. __ महावीर. रागने रोष अज्ञानथी जगमां, जीवq लाग्युं अकाउं; दर्शन ज्ञान चारित्रनु जीवन, लाग्युं प्यारामां प्यारं.
महावीर.१ विषयोतणा रस विष सम जाण्या, जीवन एबुं नठारं; आतम आनंद अमृतरसथी; जीवq सहज छे सारं.
महावीर. २ उदयिकभावे परिणमवू नहीं, उपयोगे निर्धायुः क्षयोपशम उपशमने क्षायिक, भावमां जीवन वाळ्युं.
महावीर.३ मनवाणी पुद्गल जडजगमां, मान्युं न म्हारं त्हाः । तुज मुज आतमरूप छे एक ज, पल पल दिलमां धारूं.
महावीर. ४ कर्म शुभाशुभ उदयमां समता, धारी जीवन गाडं; बुद्धिसागर महावीर प्रभु तुज, वाटमा वेगे चालुं.
महावीर. ५ समाप्त.
For Private And Personal Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૩
A
॥ सद्गुरु स्वरूप ग्रन्थ ॥ अर्ह मंत्र स्मरी मुदा प्रणमा गुरु देवा, स्पर्शमणि गुरुराय करोने भावे सेवा; महात्म्य अपरंपार धर्मना धोरी ज्ञाता, विश्वमणि विख्ययात धर्मप्रभावक दाता. पंच महाव्रत धारीने संयम नोर्मल सेवता, सुखसागर गुरुजी नमा गुरु दीवो ने देवता ॥१॥ कनक कामिनी त्याग करीने ममता वारी, तजी कुटुंब परिवार आत्मनी श्रद्धा धारी. धरी ब्रह्ममी गुप्ति मोहने जीते शूरा, धर्मक्रियामां रक्त ज्ञानमां जे छे पूरा; बोले तेवुं पाळता नहिं सत्य उवेखता, सुखसागर गुरुजी नमो गुरुदीवो ने देवता ॥२ संयमधारी गुरु, सर्वथी शोभे मोटा, बोले साधुं तत्व कदी नहि वाळे गोदा; उपदेशक मुनिराय गुरुजी शोभे साचा, निर्मल गंग समान गुरुनी साची वाचा. मोह महीधर भेदवा गुरु गिरापवि लेखीए, संघ चतुर्विध तीर्थमां महातीर्थ मुनि देखीए. ॥ ३॥ सह तीर्थमां तीर्थ मुनिवरगुरुने 'जाणो, शाशन वाले मुनि गुरुथो वचन प्रमाणो: जाणो संयति मुनि महादर्शन सुखकारी, वंदो पूजा मुनि गुरु जे पर उपकारी; रजोहरण मुख वस्त्रिका घरी व्यवहारे चालता, निश्चय आतम ध्यानमां समता संगे म्हालता. ॥४॥
.
For Private And Personal Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૪ आगार तजीने जे थया अनगारी शूरा, ग्रहे न दुर्जन जेह दुग्धमां काढे पूरा; सद्गुरु सेवो संत संप्रति पंचमकाळे, कनक कान्ता त्याग करीने संयम पाळे. काळ दोषथी उपजे असंयति घरबारियो, मुनि पेठे पूजाय छ; अहो जन्म ते हारियो, ॥५॥ नहि धर्म व्यवहार विना तो निश्चय आवे, कुंभकारने दंड विना नहि कुंभ ज थावे; नहि कारण विण काज जगत्माज्यां त्यां देखो, पुरुष स्त्री संयोग विना नहि पुत्र ज पेखो व्यवहारे वा विना निश्चय धर्म न पामीए, ते माटे मुनिवर गुरु पेखी मस्तक नामीए.॥६॥ त्रिज्ञानी जिनराय जगत्मां जन्मे ज्यारे, चोसठ इन्द्रो करे पूजन भावे तेवारे, अविरति कहेवाय गृहस्थावासे एवा, द्रव्य संयमने ग्रही भावथी वर्ते देवा; द्रव्य संयमथी पामीआ भाव धर्मने जिनवरा, तद्भव मुक्ति जाणे पण जे दीक्षा लेवे सुखकरा.॥७॥ कूर्मापुत्रे लां केवल भावे भवि जाणो, छींडीनो ए मार्ग वचन दिलमांहि आणो; भरतरायजी भाव धरीने केवल लोधु; देवो आव्या पास पण नहि वंदन कीg; यदि केवल ज्ञानी मुनि साधु वेष ग्रह्यो यदा, द्रव्य वंदनथी वांदीआ देवोए देखो तदा ॥८॥
For Private And Personal Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
३५५.
श्रुतकेवली श्री भद्रबाहुनां बचन विचारों, बोल्या ज्ञाना सत्य दिलमां एंहिज धारा; द्रव्य वेषने पहेर्या विण नहीं श्रमण कहावे, व्यवहारे व विना नहि सुख तो थावे; व्यवहारे व थकी तो भावधर्म सहेजे मळे, मूढ कदाग्रही मानवो वज्रपेठे नहि गळे. ॥९॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
काइक बोले बोल निश्चय धर्म छे साचो, नहि होवे जो गुण तदा तो वेष ज काचो; माटे गुणो पूजाय वेषथी कशुं न थावे, गुण आव्या विण वेषोनी नहिं गणती आवे; नाटकीय घरे वेषने वेषे शुं ? कारज सरे, एम एकांते बोलता मूर्खा नहि ठामे ठरे ॥१०॥
वेष विना नहि बेश साधुनुं नाम : ज सायुं, व्यवहारे छे वेष तेह विण सर्वे काचुं; बारीस्टर जो वेष धर्या विण मान न पामे, पोलीस वेष धर्या थकी सह मस्तक नामे; वेष धर्याथी साधुना आचारे परखाय छे, आचाराने देखीने साधु सत्य गणाय छे. ॥। ११॥
..
.
नहि वेष आचारो नाम धरावे साधु, एवा ढोंगी लोके जगत सहु फोली खाधुं; वीरप्रभुए वेष साधुनो साचो भाख्यो, बृहत्कल्प व्यवहार प्रमुखे जोजो दाख्यो; साधु असाधु कोण छे ? निर्धार तेनो शुं करो, माटे संयति वेषने मानी भवसागर तरो .||१२||
For Private And Personal Use Only
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अहो वेष आचार ग्रहीने अभवी प्राणी, अवेके ले जाय कहे जिनवरनी वाणी; अभवाने पण बाह्य संयमथी पुण्य ज थावे, तो भवीने संयम थकी केम शिव न थावे: गुणठाणे गुण नीपजे संयम माथु पाळतां, अतिचार आलोवीने थाय पंक पखाळता.॥१३॥
संयमना आचारथकी अन्तर गुण थावे, उपशमादि धर्महेतुता तेमां आवे; राजमार्ग व्यवहार धर्मनो वेष ज साचो, जाय उपाधि दूर तेहथी मनमां राचो; रागद्वेषना हेतुने त्याग्याथी सह त्यागोए, जेम प्लेगादिक मृत्युना हेतुथी दूर भागीए.॥१४॥ मोह हेतुनो त्याग कर्याथी मोह प्रणाशे, मोह हेतुना त्याग कर्या विण मोह ज पासे; अध्यातमना रसिक थइने घरमां वसिया, कनककान्तासंगरंगथी मोहे फसिया; आतम आतम उच्चरे घरधंधे राची रहे, कहेणी रहेणी सम नहि ते भवसागरने शु ?तरे.॥१५॥ आनंदघन ने चिदानंद पण साधुवेषे, त्यागीने घरबार फर्या ते देशोदेशे; ज्ञाततणु फल विरति शास्त्रे साईं 'भाख्यु, ग्रही साधुनो वेष तीर्थंकर देवे दाख्युः कनककान्ता त्यागवी निर्मोहीनुं काम छे, कनकान्ता राखवी मोहतj ए धाम छे.॥१९॥
For Private And Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५७ बोले कोइ दंभ करी हुँ. अन्तर न्यारो, पुत्रादिक परिवार ग्रहुं नहि मनमा धारो; अध्यातमनो राग करीने तेमा राचुं, वर्ते मुज. चारित्र :भावथी जे छ साधु बकवादी केइ बोलता जूठी वाणी झेर छे, बोले कंह ने कंइ करे ने अन्तरमा अंधेर छे.॥१७॥
पडी अग्निमां कोइ कहे हुं कांइ न बळतो, लाख कुंभ कहे अग्नि पास हुँ कांइ न गळतो, बोले मृग वाचाळ सिंहथी कांइ न डरतो, समुद्रे पडी. अतारु. कहे हुं सहेजे तरतो; विपरीत एवी वातमा सत्य कशु नहि मानीए, कनककान्ता त्यागकर्याथी ज्ञानी सत्य पिछानीए.॥१८॥ देशविरति ने सर्वविरतिनी दुर्लभ सेवा, विरति गुणनी प्राप्ति अनुभव अमृत मेवा; विरति वंदन करी सभामां सुरपति बेसे, विरति सुखनुं मूळ जिनेश्वर मुखथी कहे छे; द्रव्य विरति सेवीने मुनिवर संयममा रमे, भाव विरति योगथी आत्मतेजे. झगमगे.॥१९॥ विरतिनो महिमा य जगत्मां मोटो भारी, धन्य सफळ अवतार जगत्मा जे अनगारी: द्रव्य क्षेत्रने काळ भावथी : संयम पाळे, ग्रही द्रव्यानुयोग ज्ञानथी गुण अजुवाळे; चरम करण अनुयोगथी समितिगुप्ति धारता, आतमध्याने तरे मुनिवर बोजाने वळी तारता.॥२०॥
For Private And Personal Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૮ साधु थइने क्रोध करे ते शार्थी मोदो, करे लोभथी शिष्य जगत्मां वाळे गोटो; साधु नहि देखाय संप्रति पंचम काळे, वदी एहवी वाण मूढ निज बोधि बाळे तीर्थोच्छेदक पापिया नरकगति मेमान छे, बुडे आपने पर वुडाडे मानव ए पाषाण छे.॥२१॥
चार खंड ने षड्दर्शनमां निरखी जोशो, जैनसाधुनो वेष धर्म त्यां परखी लेशो; दुक्कर दुकर धर्म साधुनो शिव सुखकारी, द्रव्य संयमने ग्रही पामशो भवजल पारी; खोटा साधु देखीने निन्दा सहुनी नहि करो, गुरुनिंदा कुल क्षय करे हितशिक्षा मनमां धरो.॥२२॥ साधु थइने क्रोध करे त्यां दूषण लागे, संज्वलक्रोधे दोष. लगे संजम नहि भागे; शिष्य करे त्यां नहि लोभ छे स्वारथ माटे, यदि लोभ जो होय प्रशस्य ज मुक्तिवाटे, अतिचार आलोववा प्रतिक्रमण बे वारर्नु, धर्माभ्यासे चित्त वाळे धन्य वदन अणगारवें ॥२३॥ साधु नहिं देखाय वदे ए मोटो पापी, लोपी सूत्रो आण प्रभुनी अहो उथापि; जाणो एनुं वेंण जगत्मां सहुथी काचुं, पापानो शिरदार देखवु वारो डाचुं उत्सूत्रवाणी जे वदे संधे । तेने ताडवा, जीनाज्ञा लोपी जनीने संघ बाहिर काढवा. ॥२४॥
For Private And Personal Use Only
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૫૯
कोइ कहे छे गच्छ भेदथी रहीए अळगा, नहि करे ते धर्म गच्छने जे जन वळग्या; गच्छतणा बहु भेद खेदमां नहि सुख आशा, माया ममता जोर एहना तेह तमाशा; एम कही जन भोळवी पन्थ काढे पापिया, स्तुति मानमां गृहावासे मिथ्या जोरे व्यापिया.॥२६॥ एकादश गणधर प्रभुना सूत्र भाख्या, तेना छे नव गच्छ शास्त्रमा साचा दाख्या, साधुनो समुदाय गच्छ तेने तो कहाए, लही परंपर ज्ञान दिलमां ते सद्दहीए; राग दोषने जीतता समुदाय साधुतणो, गच्छ तेने मानीए जे वर्ततो -रळीयामणो.॥२६॥ एवा गच्छने जेह जनो वळग्या ते तरता, तेथी अळगा जेह जनो भवमा अवतरता; गच्छतणा बहु भेद खेद त्यां कांइ न कराए, सत्य ज्ञान आचार गच्छने हेते धरीए; एक हजार अवधानना कर्ता मुनि सुंदर सूरि, गच्छ मारग दाखव्यो पट्टावलिए ते धुरी. ॥२७॥ तार्किक, यशोविजयजी वाचक वचनो बोले, शुद्ध परंपरगच्छ क्रियाने कांइ न तोले; श्रीसुधर्मापपरंपर अधुना देखो, वर्ते सुविहित श्रमण गच्छ छे ते ना पेखो; निजनिज़ गच्छ भळावीने दशगणधर मुक्तिवर्या, श्री सुधर्मास्वामिने जेना अपत्यो जयकरा.रदा
For Private And Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬૦
मनमां
आणो;
प्रमाणो;
कल्पसूत्रे केयुं एम क्रे सुरिवाचकमुख जेमांही ते गच्छ माध्यस्थादिक भाव धरो वर्ती व्यवहारे, जिननी आज्ञा भव्य प्राणीने भवजल तारे मूढ कदाग्ररी प्राणिया भ्रांत जोवे नहि कश्यूँ, जेम नळीयुं पडयुं वायरे देखीने कृतरु भस्युं ॥२९॥
1
आनंदघनजी अनंतनाथना स्तवने भाखे, गच्छतणा बहु भेद इत्यादिक जे जे दाखे; गच्छनो त्याग करो' एवं नहि एमां दाख्युं, गच्छादिकनो मोह त्याग एवं त्यां भाख्यं; स्तवन श्रीनमिनाथनुं पंचांगी साची कही, आनंदघननो वाणीमांहि जनुभवता गुरुगमर हो. ॥३०॥
चिदानंद महाघीर स्वरोदय रचियो सारो, वांची मानव मनविषे लागे छे प्यारा; ग्रो साधुनो वेष अखंडित संयम पाळ्युं, आतम ध्याने स्थिर थह जीवन सह गाळयुं; साधु मार्गनी पुष्टिथी बिरुद राख्युं योगनुं, ज्ञान ध्यानना योगथी नाम न लीधुं भोगनुं ॥ ३१ ॥
For Private And Personal Use Only
धर्मदास गणि वचन विचारो उपदेशमाला, शासनना वडवीर साधु छे मंगलमाला: साधु विना नहि तीर्थ तीर्थ विण धर्म न क्यांइ, उपदेशक मुनिराय तीर्थमां समजो आंही; अल्प ज्ञानना दोषथी समजे नहि सिद्धांतमां, पामर पापी प्राणिया हा पडी रहे छे भ्रांतमां ॥ ३२ ॥
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬૧ कोइक बोले बोल सत्य साधु को गणवा, सूत्रे भाख्या गुण साधुना क्यां ते भणवा; जोतां को न जणाय साधु एवो जग सारो, मार्नु नहि हु साधु'पक्ष छे साचो मारो; दोषदृष्टिथी कागडा एकांते एम भाखता, साधु विना नहि श्राद्ध जगमां रस तेनो नहि
चाखता. ॥३३॥ सत्यधर्म वीतराग ज्ञानथी जेवो परख्यो, तेवीरीते सत्य साधुने ज्ञाने निरखो; द्रव्य क्षेत्र ने काल प्रमाणे साधु होवे, भाख्यु भगवतीसूत्र मूढ ते क्यांथी जोवे; निर्ग्रन्थ भाख्या पंचधा आद्य दो आधार छ, गुरुगम जोजो मानवो ! शो तेनो आचार छे. ॥३४॥ दोषदृष्टिथी देखे तेने दोष ज भासे, धत्तुरभक्षी भव्यने जेम पोत प्रकाशे; गुण देखतां होय गुण ते भासे साचा, काळ प्रमाणे गुण होवे भाखे जिन वाचा; साधुव्रत अभ्यासथी गुण अनंता उपजे, उद्यम सेवे मुनिवरा गुणठाणे गुण नीपजे. ॥३५॥ माने नहि जे साधु होय श्रावक ते शानो, ? समकितव्रत स्वीकार साधुनी पासे मानो; श्रावक गुण एकविश न देखे निजमां पाते, देखे परनां छिद्र गुण ते क्याथी देखे: श्राद्धत्व निजमांनहि अने नवकारशीमांजायछे, श्रावक नाम धरावीने ते मिष्ट लाडु खाय छे. ॥३६॥
For Private And Personal Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬ર
पंचमहावत मूळ उत्तर गुणना अधिकारी, शुद्धप्ररुपक जेह तेह जाणो अनगारी; जघन्यथी सेवाय कनक कान्ताना त्यागी, मूलमहाव्रतपाल मुनिगणना जे रागी; साधु एवा सेवतां धर्म मर्मने जाणीए, तेमाटे हे भव्य लोको!! मुनिगुरु मन आणीए. ॥३७॥
चलवे महा पाखंड अध्यातम वचनो बोली, भाखीने उत्सूत्र सत्यनी वात न तोली; चलवे अन्तर पोल बोल बोलीने जूठा, बांडा नहि बंधाय गमे ते बोले बूठा; जिनाज्ञानहि जाणता जन भोळा केइ भरमाय छे, घरबारीने साधुपेठे मानीने भटकाय छे. ॥३८॥ कोइक पूछे प्रश्न गृहस्थ गुरु ते शानो ? ग्रह्यं नहि चारित्र गुरु तेने शुं मानो, समकितथी नहि गुरु चारित्रे गुरुओ भाख्या, नहि उच्चरे चारित्र गृहस्थी ते तो दाख्या; गृहस्थ साधु सानशो तो सहु श्रावक गुरुओठर्या, खमासमणने देइने अहो जीवतां तेओ मर्या. ॥३९॥ क्षायिक समकित वर्या कृष्णने श्रेणिक राजा, नहि ते साधु गणाय सूत्रनी साची माझा: जाणो वळी समकित अरूपी सूत्रे भाख्यु, निश्चय समकित मतिज्ञानथी ग्रयुं न दाख्यु; क्षायिक समकित गुणने नहि को देखे ज्ञानथी, चारित्र विना नहि गुरुतो शुमाने अभिमानथी.॥४०॥
For Private And Personal Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬૩
कोइ कहे छे ग्रन्थ गृहस्थनो वांच्यो भावे, प्रगट्युं मुज समकित वदे इम मूढ स्वभावे; तेमाटे हुँ गुरु गृहस्थी मारा मार्नु, वदे एम मूरखनी आगळ कोइक छार्नु ग्रंथ वांचे गुरु हुवे तो सूत्र पहेलां मानीए, सूत्र विना नहि ग्रन्थ भव्यो तत्त्वथीज पिछानीए.॥४॥ प्रग ट्युं मुज समकित वदे इम मिथ्या वाणी, निश्चय नहि जणाय समकित वदता ज्ञानी%B व्यवहारे सम्यक्त्व वदो तो कांइ न हानि, समकितनहि व्यवहार विनामुनि श्रद्धाप्राणी; ग्रन्थ गुरु के ज्ञान छे तेनो अर्थ विचारजो, ज्ञान कहो तो गुरु ठा नहि समजी आतम
तारजो. ॥४२॥ प्रन्थ कहा गुरुरूप तदा तो ज्ञान ज नासे, गुरु ग्रन्थथी भिन्न जिनेश्वर एह प्रकाशे; परोक्ष गृहस्थी समकित दायक गुरु न कहीए, व्यवहारिकप्रत्यक्षपणे ते मन सद्दहीए, व्यवहारिक प्रत्यक्षथी मानो नहि जो वातने, नरकमांहि पामो परमाधामी लातने. ॥४॥ चलवीने पाखंड वदे जे उलटी वाणी, नहि ते श्रावक होय वदे जे मिथ्यावाणी. समकितदाता होय गुरू, नहि एवो प्राणी' सर्षव जेवा भव्य जनो तस वाणी घाणी, सर्व पापमां मोट• उत्सूत्र भाषण पाप छे, उत्सूत्र वाणी बोलतां तो दूरभविनी छाप छे. १.४४॥
For Private And Personal Use Only
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
नहिं परीक्षादृष्टि सत्य ते क्याथी पामे, घरबारी गुरुग्रही दीलमां मस्तक नामे, ग्रयुं गद्धापूच्छ मूक्युं ते कबू न जावे, गळे छछंदर सर्प दशा तेवी तो थावे, भद्रबाहु गुरु बोलिया कल्पसूत्रे जाणवू, असंयतिनी पूजना आश्चर्य दशमुं मानवं, ॥४५॥ घरबारी पूजाय साधुनी पेठे खोटो, वदी उत्सूत्र वेण वाळतो ग्रन्थे गोटो, पूजार्नु पाखंड कपटथी वचने भरियु, भोळा तो भरमाय पतंग ज्युं दीवे पडियुं, वात उपरथी वांचीने भोळाजन भरमाय छे, झांझवानुं जळ निहाळी मृगलांपोवा धाय छे. ॥४६॥ जिननें कांइक साच मिथ्यावचने मळियु, हावे सारु दुग्ध पण जेम विषे भळियु ग्रहे न समजु वेंण कपटनां जूठां माने, मिथ्यामतनी वात हेतथी सुणे न काने, अहो विषम कलिकालमां पन्थ पाखंड जागशे, कल्पतरु सम जैनधर्मने छेदवा ते लागशे. ॥४७॥ का कपटथी काल साधुनी निन्दामाटे, तजी मुनिरुप तीर्थ वळ्ता अवळे घाटे, कोइ कहे जो सत्य वैर तेनाथी राखे, दिलड़े तो नहि शुद्ध वात आतमनी दाखे, नहि अध्यातमलेश ज्यां कलेश भरिया बापडा भव्य लोको चेतजो ए सर्पना छे राफडा. ॥४८॥
For Private And Personal Use Only
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬પ
काळ अनादि तीर्थकरनी वाणी बोले, मुक्तिना महा मार्ग साधुनी कोइ न तोले, वैरागीनो वेष बेश आचारे चाले, अध्यातमना रस ग्रहीने मनमां म्हाले, मुनिवर एवा वंदतां मुक्ति मारग लीजीए, सडेल गृहि कुपैथडामां चित्त कबुनाहि दीजीए. ॥४९॥ निर्मल मुनिवर हंस सरोवर समता म्हाले जोइ मारग चक्षुथकी जयणाथी चाले, बसस्थावर प्रतिपाल जगत्मा जेह दयालु, 'परोपदेशे दक्ष मुनिवर महा कृपालु, कनक कामिनी परिहरी उपकारकती देखीए, पुण्यानुबंधोपुण्ययोगे परगट प्रेमे पेखीए. ॥५०॥ निश्चयने व्यवहार धर्मथी व्रत अजवाळे, द्रव्यानुयोगे धार्मिक जीवन सहु गाळे, अध्यातम सुवास हृदयमा निश्चय वासे, आतमनो उपयोग हृदयमा झळहळ भासे, व्रताचारे वेषने ज्ञाने मुनिवर शोभता, द्रव्यभाव या ग्रहीने भव्यजीवने थोभता, ॥५१॥ कनक कामिनी जूठ एम तो सहुजन कहे छे, पण काइ विरला भव्य तेहने त्यागी दे छे, दुःखपदा माया बहु सहु जन मुखथी भाखे, जाण्यं तेनुं धूळ रागथी तेने राखे, जाणवू ते सहेल छे ने त्यागवू मुस्केल छे, जाणी विषयो त्याग करवा नहि बालकनो
खेल छे. ॥५२॥
For Private And Personal Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૬૬
hree बोले बोल अध्यातमरसना दरिया,सदा होय छे निर्ग्रन्थे समता रसना भरिया, एवा नहि देखाय मुनिवर नजरे भाळा, अधुना वर्ते जेह तेहना डाकडमाळा, माटे नवीन पन्धने काढी मुनि उत्थापिया, गुरु गृहस्थी मानीने दुर्मति पक्षे छापिया. ॥५३॥
अध्यातमना जाण मुनिवर अधुना सारा; तार्किकना शिरताज मुनिवरना अवतारा, अध्यातम लयलीन करे उपदेशो प्यारा, दुःसम पंचम काळ मुनिवर जग आधारा, सत्य अध्यातम साधुनुं मेाहे नहि लेपाय छे, विषय वासना त्यागधी समता रंग सुहाय छे. ॥५४
उपदेशक नहि होय गृहस्था घरमा राता, माहे ललना मुख देखीने मनमां माता, श्रवण करी अध्यात्म मोहना त्याग न करता, व्यापारे लयलीन मोहना वनमां फरता, वैरागी थइ बोलता स्त्रीधन मारां नहि हवे, वेर गया के भूली जईने कामभोग भोगवे . ||१५|
अध्यातमना जाण मुनिवर निजगुण भोगी, रत्नत्रयीने योग साधता माटे योगी, sasमाले नवीन पन्थ नहि काढे साचा, बोले सुत्राधार मुनिनी निर्मल वाचा, कद्देता जेवुं ते करे काल योगे साधना, साधुनुं बहुमान करतां संयमनी आराधना. ॥५६॥
For Private And Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१७
गुरू गृहस्थी होय नहीं जाणो त्रिकाले, दुःषम काळ प्रभाव तेहना चढिया चाळे, घूकदृष्टिथी मुनि गुरुने कदा न भाळे, मिथ्या मदिरा घंन चढाव्यु पंचम काळे, मनमां आव्यु मानता आतमने नहि तारता मृत्यु ज्यारे पास आवे हाय हाय उच्चारता. ॥२७॥ गुरू गृहस्थी कया सूत्र आधारे मानो, साचुं बोलो सत्य भर्म नव राखो छानो, नहीं ग्रन्थनी साख नवीन पन्थे अवधारो, नहि सूत्रानुसार वात आवे निर्धारो, पिस्ताळीस आगमविषे वातन एवी दाखवी, तो दुर्गति मेमान थइ केम जूठोवाणी
भाखवी. ॥५॥ नहीं सूत्र प्रमाण करो तो पापी पूरा, सूत्र विना नहि गति एम समजे छे शूरा, सूत्र कहो प्रमाण तदा सहु वात ज लेखे, गुरू गृहस्थनो त्याग करी मुनिवरने पेखे, समजो समजु सानमां शाश्वत साधु पन्थ छे, याह्याभ्यंतर ग्रंथि त्यागी मूनिमहा निर्गन्थ छे. ॥१९॥ मुनिवर दे उपदेश भव्यनी दुर्मति टाळे, अनेकान्तमतवित् सदा संयम अजुवाळे, करता पर उपकार धर्मनां मोटा धोरी, बोले साचु वेंण कदा नहि करता चोरी, गामोगाम विहारथी सहु जीवोने तारता, वांची जिननी वाणीने तेमोह शत्रु मारता. ॥६॥
For Private And Personal Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
१८ धन्य धन्य अनगार मुनिवर महा हितकारी, करता कर्म विनाश भावथी समता धारी, मुनिवर महा दयाल प्रेमथी वंदन कोजे, खमासमण बेहाथ जोडीने भावे दीजे, निर्मल मुनिगुण गायतां कर्म कलंक कपाय छे, संयमनीअनुमोदनाथी आतम निर्मल थाय छे. ॥६॥ धन्य धन्य अवतार मुनिवर दर्शन पावे, प्रगटे पुण्योदय तदा मुनिश्रद्धा थावे, धन्य धन्य अनगार सदा संयम आराधे, पंचाचार प्रवीण ध्यानथी मुक्ति साधे, श्राद्ध मुनिनु आंतरं सर्षव मेरुः जेटलं, वंदो पूजो भव्य लोका वर्णन करीए केटलं. ॥६॥ उत्तराध्ययन मझार आंतरं एवं भाख्यु, देश.. सर्व विरतिथकी अंतर ए दाख्यु, जोजो श्री मूयगडांग सूत्रमा साधु सारा, जोजो आचारांग सूत्रमा जे आचारा, दशवकालिक सुत्रमा साधु महिमा सांभळेो, सत्य पामी जूठ त्यागी मेला मननो आमो. ॥६॥ शासनना सुल्तान सूरिवर वीरनी पाटे, समजी सत्य स्वरूप चालवू सवळी वाटे, स्वामि सेवक भाव मुनिवर श्राद्ध सुहायो, परमेष्ठिमा मुनि गण्या दीलमा ए आया, जोजो श्री नवकारमा मुनिवर मोटा लेखिया, अदाइज्जेसुपाठमा ते पूज्य परगट पेखिया. ॥६४॥
For Private And Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3१४
इच्छकार ए सूत्रथकी मुनिवन्दन कीg, गुरुगृहस्थो होय, एहवं कांइ न सिद्धयु, गुरु वादणां सूत्र वांचीने सत्य ज समजो, समजो सत्य स्वरूप धर्ममां प्रेमे रमजो, पंचिंदिय महासूत्र छे गुरू साधुने मानिया, घरबारी नहि गुरूगृहस्थी व्यापारी जे वाणिया ॥६५॥ वीरप्रभुए समवसरणमां संघ ज थाप्यो, महाकर्ममिथ्यात्वतको मारग उत्थाप्यो, शाशननो सहुभार कह्यो सूरिवरना माथे, गणधरशीर्षे वास कों पोताना हाथे; परंपरा निज पहनी सूरिवरथी शुभ चालशे, जैनशाशन गुरुमूरिनी संघ आज्ञा पाळशे. ॥६६॥ साधु सूरिवर थाय चतुर्विधसंवे सारा, जिनशाशन प्रतिपाळ जगत्मा जयजयकारा; आचारज उवझाय गणि रत्नादिक ज्यां छे, होवे एवो गच्छ संयतिवास ज त्यां छे, उपदेशमाळा भाखियुं गच्छ विना नहि संघ छे; संघनां सुलतान सूरियो समतानंद सुरंग छे. ॥३७॥ पूर्वाचार्यों वचन विचारो समजो साचं, लागे जेह धतींग तेहने समजो काचुं; मळीयो मानवदेह अरे गुं ? फोगट हारो, समजी भव्यो! सत्य सत्य आतमने तारो; ज्ञानिगुरुवर संगथी मानव ! आतम तारजो, दृष्टिरागे लीन थइने जीवनने नहि हारजो. ॥६८॥
For Private And Personal Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
३७०
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समजीने व्यवहारधर्मने हेते पाळो, आतमधर्मे लीन थइने जीवन जीवन गाळो यथाशक्ति अभ्यास करो शिक्षा दिल धारी, निंदादिक जे दोष कपट मिध्याने वारी: ज्ञानक्रियाथी मोक्ष के निश्चय ने व्यवहारमां, सर्वविरतिसाधनाथी साधुना अवतारमां । ६९||
शुं ? छे नयव्यवहार तेहनुं ज्ञान न होवे, निश्चय शुं ? कद्देवाय ज्ञानथी तेह न जोवे; शुद्धक्रिया व्यवहार तेहने निश्चय माने, त्यागे छे व्यवहारधर्मने मिथ्याज्ञाने; सत्यासत्य न पारख्युं हठ कदाग्रहजोरथी, पुष्टालंबन त्यागोने वर्ते मिध्यातोरथी. ॥७०॥
पुष्टालंबन गुरु ग्रहो तो मुक्ति पासे, गुरु विना नहि ज्ञान जिनेश्वर वाणी भासे; सत्संगम छे मुनि गुरुनो शिव सुखकारी, भवपाथोदधि नाव मुनिवर मंगलकारी; अनुभव अमृत पामोए गुरुभक्तिथी जाणीए, गुरु, पिता ने मात भ्राता मनमांहि ते आणीए ॥ ७१ ॥
गुरु वचनामृत पान कर्याथी समता पावे, गुरुपद पंकज नमन कर्याथी लघुता आवे; गुरुनी आज्ञा शीर्ष धर्याथी पाप प्रणाशे, गुरु विनये छे शाश्वत सुखडां सत्य प्रकाशे: मुनिगुरुनी भक्तिथी आतम निर्मळ कीजीए, सद्गुरु मुनि संगतिथी अनुभव प्याला पोजीए. ॥७२॥
For Private And Personal Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭૧
सागरनुं उपमान शीयळने शास्त्रे भाख्यु, सर्वव्रतोमां श्रेष्ठ एह, शास्त्रे दाख्यु; शीयळधारक मुनि गुरुने वन्दन कीजे, जोडीने बे हाथ वांदणां भावे दीजे; शीयळधारक साधुनो बोध सहुने लागतो, घरबारीनो बोध काचो काम जेने जागतो. ॥७३॥
माया ममतामूळ परिग्रह गृहना जेवो, धन धारणथी लोभ वधे छे समजो एवो; कुटुंब लक्ष्मी त्याग कर्याथी त्याग ज साचो, तजी बाह्यनी ग्रंथि मुनि देखीने माचो; माया ममता हेतुने त्याग्याथी सहु त्यागीए, निमित्त कारण मोहनुं तेजाणी घटमां जागीए. ॥७॥ धन्य धन्य अनगार जगत्मा साचा त्यागी, साचो आतम एक तेहनो जे छे रागी: आत्मस्वरूपे लीन सदा सयमने पाळे, त्यजी बाह्यर्नु भान, वृत्तियो अन्तर वाळे निर्ग्रन्थ एवा सेवीए साची सुखकर सेव छे, धर्मध्याने धीर साधु निज रमणता टेव छे. ॥७॥ उपदेशक मुनिराज जगत्मा छे उपकारी, त्यागो पुद्गल राग चेतना निश्चय धारी; श्रुतज्ञाने व्यवहार धर्मनो अंतर धारी, जीवन गाळे धन्य मुनिनी छे बलिहारी; यथाशक्ति अभ्यासथी संयममां राची रहे, दोषदृष्टि जीवडा एवा मुनिवर शुं ? लहे. ॥७॥
For Private And Personal Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૨. खाय पीवे ने वस्त्र धरे छे शास्त्राधारे, दीक्षा देइ भव्यजनोने भवजळ तारे; वेठीने बहु दुःख मुनिवर विचरे सारा, जंगम मुनिवर तीर्थ जगत्मां जय जयकारा; बहुमान कीजे साधुनुं त्वरित आतम तारीए, साधु निंदा द्वेष करतां भव्य जीवने वारीए. ७७॥ गुणो श्राद्धना नहि पोतामां मुनिने निंदे, बांधे बहुलां पाप उलटीमतिना छदे; गुण मूकी अवगुण ग्रहे छे निंदक पूरो, निंदा लवरी मुनिवरनी करवामां शूरो; शोक्य जेवा श्रावको ते दोषदृष्टि देखता, दोषनुं तो ठाम पोते नहि पोताने पेखता. ॥७॥ कोइ कहे छे वस्त्र धर्याथी साधु शानो? वस्त्र धरे त्यां राग एहवं मनमां मानो; मुनिवर होवे नग्न एहवु मनमा मार्नु, होवे मुनिवर नग्न एहवें सत्य पिछार्नु; आगम युक्ति न जाणता मत पोतानोताणता, जिन कल्पीने स्थविरकल्पने मूढमति नहि
जाणता. १७९॥ पकडयुं गद्धा पुच्छ पामर कदी न मूके, हठ कदाग्रह जोरतोरमां ज्यां त्यां मूंके; नहि समजे जे युक्ति मुक्ति तेनी शुं ? थावे, करी तीर्थ उच्छेद सुखडां क्यांथी पावे; वस्त्र उपर राग तो निज शरीर उपर सोगणो, वस्त्र करतां राग मोटो देहनो मनमां भणो. ॥८॥
For Private And Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३७३
वस्त्र तज्यां पण देह राग तो क्याथी त्यागे, कहेशो ज्ञाने देहराग तो क्षणमा भागे; ज्ञाने नासे देहराग वस्त्रे शो ? वांधो, करी कुयुक्ति ग्रह्या पक्षने फोगट सांधो; परिग्रह मूर्छा मूळ छे वस्त्र संयम हेत छे, मुक्ति अर्थ स्थविर कल्पे वस्त्रनो संकेत छे. ॥८॥ वस्त्र धरे संयमनी रक्षा हेते समजो, वस्त्र पात्र छ स्थविर कल्पमा निजमां रमजो; ज्ञानावरणी प्रतिबंधक छे केवलज्ञाने, नहीं देह प्रतिबंध वस्त्रने मिथ्या माने; उपशमादि धर्ममां हितनु नहि प्रतिबंध छे, प्रतिबंधक त्यां वस्त्र माने कदाग्रही ते अंध छे. ॥८२।।
नहि शरीरे राग ध्यानथी केवल प्रगटे, वस्त्र छतां किम ध्यानथकी ती केवल विघटे; प्रथम वस्त्रनो राग, ज्ञानिने ध्याने नासे, नाशे तनुनो राग, ध्यानथी ज्ञाने भासे; युक्ति युक्त सिद्धांत छे वस्त्रधारी सिद्धता, वस्त्रधारी सिद्धिया जिम मरुदेवाजी बुद्धता. ॥८३॥ संयम रक्षा हेत वस्त्रथी कशी न हानि, स्थविर कल्पीनो मार्ग समजतो नहि अभिमानी: तनु छे मुक्ति हेत ज्ञानिने वस्त्र ज तेवु, नग्न मुनिने पिंडग्रहण तनुरक्षण जेवू; शरीर रक्षाहेतुमा आहार तेवू वस्त्र छे, मूढ कदाग्रही मानवीने शास्त्र ते तो शस्त्र छे. ॥८४॥
For Private And Personal Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3७४
दुःषमकाळे यथाशक्तिथी संयम साधे, धन्य धन्य एवा मुनिवरनी कीर्ति वाधे; प्रतिक्रमणमां दोष थएला सहु आलोवे, समता जलथी पाप मेलने मुनिवर धोवे; सम्यक्त्व तेने जाणीए, साधु सेवा मनरुचे, चक्रवर्तिक्षीरभोजन रंकपेटे नहि पचे. ॥८॥ वीरप्रभुए स्थविरकल्पने स्थाप्यो हाथे, गणधर स्थाप्या स्थविर कल्पमांत्रिभुवन नाथे; स्थविरकल्प मुनि गच्छे वसतां मंगळमाळा, पामे अभिनव ज्ञान मुनिवर संयमपाळा; स्थविर कल्प मुनिगच्छमांयुगप्रधानोथावशे, थया केइक गच्छ नायक समजु मनमां भावशे. ॥८६॥ नहि मानो व्यवहारधर्मने जाणो क्याथी? वों छो व्यवहारे निश्चय मानो साथी? नयव्यवहारे वीरप्रभुन शाशन चाले, अज्ञानपणाथी पडे बाल केइ मिथ्याजाळे निमित्त ते व्यवहार छे ने गुरु तनुथी साधना, सद्गुरुगम ज्ञान लेजो नहिं करो विराधना; ॥८॥ गंभीर नयना वाद सूत्रथी समजे ज्ञानी, गुरुगम विण भटकाय मूरख निजमतिथीमानी गुरुगम ज्ञान ग्रह्याथी सघळु लेखे आवे, सूत्रतणा बहु भेद कुंचीओ तेनी पावे; मुनि कृपाथी पामीए सापेक्ष जे छे साध्यता, सातनयोना ज्ञानथी तो प्रगटशे परमार्थता. १८८||
For Private And Personal Use Only
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭૫
विधि अने प्रतिषेध सूत्रने ज्ञानी जाणे, करी कुयुक्ति मूर्ख मानवी मिथ्या ताणे; संयम खप करता मुनिवर इम ज्ञानी भाखे, शास्त्रोनो परमाथ सत्य तो समजु चाखे, सुंदर रास श्रीपाळनो यशोविजयजी बोलीआ, समजु ने आत्मार्थि जनना अन्तर पडदा
खोलीआ. ॥८९।। जिनाज्ञा प्रतिपाळ श्रावको शोभे सारा, गंभीर ने सुविनीत श्रावकना अवतारा; श्रद्धावंत दयालु लज्जागुणना धारी, अनिन्दक अक्रूर अने समतागुण धारी; प्रतिक्रमण दो वारनुं नय व्यवहारे जाणीए, सद्गुरुनी भक्तिमां ते लीन श्राद्ध पिछाणीए. ॥९०॥ वेर झेर ईर्ष्या क्लेशादिक दूरे वारे, ज्यां ज्यां देखे गुण हृदयमां ते ते धारे; संघ सदा विद्यमान चतुर्विध निश्चय धारे, तरतमयोगे मुनिवर्ग संप्रति जे भाळे; अवगुण उपर गुण करे ने परोपकारे रक्त छे, जिनेश्वरनी वाणी सुणवा प्रेमथी आसक्त छे. ॥९॥ मांस मदिरा अभ्यक्ष वस्तु कदी न खावे, अभक्ष्य वस्तु श्रावकने स्वप्ने पण नावे; जुगटुं वेश्या परदारानो श्रावक .त्यागो, जिनेश्वरनो धर्म खरो गुरुनो जे रागी; गुरुवन्दन त्रिकालमा यथाशक्ति व्रत धारतो, क्रोध माया दोषने सहु ज्ञानथी जे वारतो. ॥१२॥
For Private And Personal Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३७६ दृढ श्रद्धाथी श्रावक साचा शास्त्रे भाख्या, सद्गुरुगमयी सूत्रतणा रस जेणे चाख्या; जैन धर्मनीवृद्धिमाटे निशदिन राता, दुःखी श्राद्धने खवराव्या विण जे नहि खाता; तन मन धनने शक्तिथी जैनधर्म फेलावता, नव तत्त्वादिक जाणश्रावक जैनधर्म दीपावता. ॥१३॥ करे कमाणी न्यायवृत्तिथी श्रावक साचो, गुणधारक सुश्राद्ध देखीने मनमा राचो: चाले ज्ञास्त्राधार अन्यनां मर्म न भाखे, गुरु पासे पञ्चखाण करे समतारस चाखे; सद्गुरु श्रद्धा भक्तिमा जीवन जेर्नु जाय छ, मुनिगुरुनो भक्त श्रावक साचो तेह गणाय छ. ॥१४॥ जिन प्रतिमा पूजन वंदन करतो रहेवे, हितशिक्षाने धरी कोइने आळ न देवे; चोरी चाडी त्याग करीने सद्गुण सेवे, परने पीडाकारक वाणी कदा न कहेवे; मुनिवर भक्त सुश्राद्ध छे समजे समजु सानमां, गुरु गृहस्थी मानीने ते पडे नहि तोफानमां. ॥९५।। कोइ कहे छे सर्वधर्मनां पुस्तक वाचु, करी परीक्षा ग्रहुं हृदयमा जे छ साचुं; अन्य लिंगी पण मुक्ति गया इम शास्त्रे भाख्यु, जैनधर्मनी श्रद्धामा म दिल न राख्यु: बोले एवं बापडा अज्ञाने जे अन्ध छ, मिथ्यातत्त्वे खुंचीया तस हृदय चक्षु बन्ध छ. ॥१६॥
For Private And Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
3७७
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
समजे नहि सिद्धांत गुरुगमथी जे साचों, नास्तिक वाणी विषसम वचनो सर्वे काचां: धोकुं तेटलं दूध न होवे समजो शाणा, समज्या विण ते करे पामरो ताणताणा सर्व वृक्षमां आम्रनी आश जेवी राखवी, सर्व मतमां धर्मनी तो आश तेवी दाखवी. ॥९७॥ घोळी तेली साकर एवं कबू न दीहुँ, वर्ते घोळु लूण लोक तो कहेवे मोठं: साचा जूठा मनुष्यनो जेवी छे वाणी, पुरुषप्रतीते वचनसत्यता मनमां जाणी; चोरप्रभुनो वाणीमां आप्तता श्रद्धा ठरी, सर्वज्ञ वचनो सत्यसूत्रे वात तो हृदये घरो. ॥९८॥ सागरतुल्या जिननी वाणी सत्य प्रमाणी, एकान्तमत नदियो सर्वे तो तत्र समाणी: सापेक्षमत दर्शनने जे निजमां समावे, स्याद्वाद जिनवाणी तोले कोइ न आवे; नमिनाथना स्तवनमां आनंदघनजी भाखता, पिस्तालीश आगमतणो तो स्वाद भन्यो चाखता. ॥९९॥
जिनना तो समज्याथी सहु समज्यं साचुं, जिननां तो समज्या विण समज्युं सह काचुं; जैनधर्मने समज्याविण परमां जे दोडे, मणि मूकीने पत्थरथी ते माधुं फोडे; सन्निपातक प्राणिया कदो नहि ठामे ठरे, ज्युं हडकायुं कूतरुं त्युं भमी भमीने ते
For Private And Personal Use Only
मरे. ॥ १०० ॥
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૭
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुनिं गुरु अवलंव्याथी साधुं समजाशे, ज्ञानी मुनिनां वचने शाश्वत सुखडां थाशे; सेवो सद्गुरु संत सदा जे ज्ञाने भरिया, धरो ज्ञानथी ध्यान मुनि अनुभव सुख वरिया; सद्गुरु मुनिवर सेवतां तत्त्वामृतनी क्यारी छे, आसन्नभवि सुश्रावकोना दिलमां सदा ते प्यारी छे. ॥ १०१ ॥
ज्ञानी ध्यानी वीर शूर वैरागी पूरा, धर्मक्रियामां रक्त नारीथी रहेवे दूरा: विकथानो परिहार ब्रह्मनी गुप्ति धारे, लही आत्मनुं ज्ञान, वृत्तियो तेमां ठारे: नहि ममता के मान के मुनिगुरु गुणखाण छे, करी उपाधि दूर जेथे सद्गुरु मुनि भाण छे. ॥ १०२ ॥ ममतावारक, समताधारक, ध्याने धोरा, धर्मधुराना धारक जिनशासनमां वीरा; उत्सर्ग अपवाद सूत्रनी शैली जाणे, करी कुयुक्ति मति दोषधी अर्थ न ताणे; जैनशासन उन्नतिना कर्ता साधु साच छे, पंचमेरुभार संयम धरे सत्य तो वाच छे. ॥१०३॥ रंगाणी छे धर्मरागथी जेनो काया, धन्य धन्य ते कूळ' मुनिवर जेमां जाया; अगंधनकूळ नागटेकने मनमां धारी, निश्चल सुरगिरि जेम साधुजी गुण. गणकारी; वन्दन वारंवार छे, धन्य धन्य अनगारता, आप तरे ने अन्यने जे देशनाथी तारता. ॥ १०४ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
७१ शरा क्षत्रीवटनी टेक धरीने चाले, लडी मोहनी साथ मुनिवर मुक्ति म्हाले; अन्तर सुरता लगनी लगावी घरमां बेठा, स्थिरोपयोगे अनुभव भवने सहेजे पेठा; सद्गुरु निथना दर्शने भवपार छ, सदुपकारी साधुनो अहो धन्य धन्य अवतार छे.॥१०५।। सद्गुरु मुनिने वन्दे श्रावक भाव धरोने, सद्गुरु मुनि गुण गावे श्रावक धर्म वरीने; अन्ध बनीने दृष्टिरागिया निन्दा करता, साधुनु अपमान करीने ठाम न ठरता; कुलगुरु कहीने पापिया संयत गुरु उत्थापता, मिथ्या मदिरा घेन वेर्या तीर्थवृक्षने कापता. ॥१०६।। नवीनपन्थनी इच्छा उत्कट मनमां जागी, कुमति लागी दील सुमति त्यांथी भागी; गृहस्थगुरुनो पंथ चलावे डाकडमाळे, प्रगटे छे कुपंथ जगत्मां आ कलिकाळे मुनिपंथने छेदवा दिगम्बर शरणुं आहे, नहीं श्रद्धा सूत्रनीते ज्ञान मारग शुं ? लहे. ॥१०७॥ कोइक पूछे सूत्रवात तो आडं बोले, बोल्यानुं नहि भान मूरख ते तरणा तोले; कपटकळाथो भोळा जनने ते भरमावे, बकवृत्तिने धरी ध्यान तो जूठ लगावे; कपटकळा भणकारथी भोळा जनने भोळवे, उस्सूत्र भाषण भाषीने ते सत्य सूत्रो ओळवे. ॥१०८॥
For Private And Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उ८०
कोइ कहे छे दृहस्थावासे जिन पूजाया, इन्द्रादिक देवोए वांद्याने बळी गाया; तद्वत् गृहस्थ गुरुने वंदन पूजन करशु, गृहस्थ गुरुनुं शरण ग्रहीने पार उतरशं; करी कुयुक्ति बोलता उत्सूत्र मोटुं पाप छे, मत पोतानो स्थापवाने कुमतिनो आलाप छे. ॥१८॥ कल्पातीत ए वात जिनेश्वरनी छे जाणो, तीर्थकरनामोदयथी महिमा ए मानो: खमासमणथी वांद्या नहि इन्द्रादिकदेवे, यथायोग्यआचारविनयथी जिनने सेवे: गृहावासे जिनजी छे चोथा गुणस्थानक धणी, गृहस्थ जिनने वांदता नहि साधु वात
सोहामणी. ॥११०॥ दीक्षा लेवे जिनजी त्यारे संयत वंदे, समजी साची वात पडो नहि कुमतिर्फदे; लोकांतिक देवो आवो बोले कर जोडी, वर्तावोने तीर्थ प्रभु घरबारने छोडी; आगार तजीअनगारता ग्रही प्रभुए सुखकरी, द्रव्यदीक्षा ग्रही प्रभुए क्षयोपशमभावे धरी. ॥११॥ गृहस्थावासे गुरु न होवे जुओ विचारी, तीर्थकर पण दीक्षा लेवे शिव सुखकारी; नयव्यवहारे चरण ग्रह्याथी शासन चाले, तीर्थ नहीं व्यवहार विना जाणो त्रिकाळे मानो जो व्यवहारने गुरु गृहस्थी फोक छे, संयतगुरुने सत्य समजे भव्य समजु लोक छे.॥११२।।
For Private And Personal Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮૧ वंदन ते करजोडन नमन ते शीश नमावे, यशोविजयजी वाचक ज्ञानी एम ज गावे; मातपिताने कळागुरुने वन्दन एवं, तथा नमन छे मोटा जनने जगमां एg; चर्चा तेनी नहीं अहीं कंइ तेमां कांइ न हानि छे, शिष्टाचारे वात एवी शास्त्रमा तो मानी छे. ॥११३॥ तेवा वन्दन नमने अत्र न चर्चा चाली, पंडित एवी करे न चर्चा फोगट खाली; मुनिपेठे घरबारी गुरुने मानी पूजे, खमासमणने देवे पापनाभयथी न ध्रुजे; पाखंड चलवे मोहथी चर्चा तेनी थाय छे, गृहस्थने तो साधु वांदे महा ए अन्याय छे. ॥११४॥ लिंग अने आचार ज्ञानथी संयत सारा, खमासमण देइ मुनि वंदो जग जयकारा: यथायोग्य गुणमान जगत्मां सहुनुं कीजे, सद्गुण दृष्टि धरी हृदयमा गुणने लीजे; तत्त्वाभ्यासी मुनिवरा सेवीए सुखकार छे, ध्यानदृष्टि जागता जे वन्दन वार हजार छे. ॥११॥ मुनिभक्तिथी शक्ति प्रगटे जोजो जागी, अनेकांतदृष्टिना धारक आतमरागी; आतममां लयलोन सदा अंतरमा वासी, नहि हर्ष के शोक मटी छे सकळ उदासी: मुनिवर एवा वंदतां कर्मकलंक कपाय छे, स्फुरे संयम शक्तियो सहु आतम निर्मल थाय छे.॥११६।।
For Private And Personal Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૩૮૨ समकितदायक यदि मुनि तो. महा उपकारी, तनमन धनथो कीजे गुरुनी भक्ति भारी; गुरुभक्तिथी रोग शोक सहु दूरे जावे, गुरुना विनये विनेय विद्या सघळी पावे; सद्गुरु शिष्यो पामता तत्त्वामृत सुखकार छे, गुरुना विनये रक्त तेनो धन्य धन्य अवतार छे. ॥११७॥ वांची सूत्रो ग्रन्थ, कर्मनो नाश करता, उपशमादिक सत्यधर्मने सहु ज वरंता; व्रतपालनमां शूर क्षमागुणथी जे दोपे, सत्य ज्ञान वैराग्य थको मोहशत्रु जीये; निन्दकनी निंदा सहे विषय विकारो टाळता, नमो नमो ते मुनिवरा जे पाप पंक पखाळता.॥११८॥ चरण करणमां स्हाय साधुने जे जन आपे, सुख पामे ते भव्य' कर्मन अष्टक कापे; वसतिमुनिने आश्रय हेते जे जन देवे, मुनिवर वैयावच्च करीने शिव सुख लेवे; त्रसस्थावर प्रतिपाळ छे, मुनिवर मंगलकारीछे, समिति गुप्ति अष्टमाता चित्तमां जयकारी छे।।११९॥ निर्वृत्तिमयमोक्षमार्गमां मुनिवर चाले, डगे मेरु पण मनटुं संयमथी नवो. हाले: अखंडस्थिरोपयोग धरीने घटमां जागे, कोटि कष्टो शिर पडतां दीक्षा नहि भागे; गुरुकुलवासे जे वसे संयम खप करता रहे, वैराग्यरंगे चित्तवाळी मोक्ष संपद् झट लहे. ॥१२०॥
For Private And Personal Use Only
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૮૩ सदुपदेशे चित्त सदा जे परउपकारी, पंचम आर मझार के निर्मल संयमधारी; वशमा राखे चित्त विकल्पो सघळा वारी, पिण्डस्थादिक ध्यान धरे मनटुं त्यां ठारी: सर्वोपाधि त्यागीने अनुभवामृत चाखता, यथा नाम तथा गुणा ए वाक्य साचुं राखता. ॥१२॥ समयोचित व्यवहार धर्मना जे छे धोरी, द्रव्यादिक अनुयोग ज्ञाननी हाथे दोरी; श्रोतायोग्य सुपात्र देशना तेवी देवे, उपनीतादिक भेद ज्ञानथी समजी कहेवे; गीतार्थज्ञानी साधुने वंदन वार हजार छे, जाण्युं तेनुं साच समजो धन्य धन्य अनगार छे. ॥१२२॥ भाखे नहि परमर्म मुनिवर संयमधारी, देवे नहि पर आळ मुनिवर निंदावारी; पडे प्राण पण निंदा परनी कदी न करतो, धरी त्याग वैराग्य मुनिवर संयम वरतो; परनां छिद्र न खोलतो महामुनि गंभीर छे, जीवन गाळे ज्ञानमां ते धर्मध्याने वीर छे. ॥१२३।। क्षांत्यादिक दश धर्म धरे मुनिवर वैरागी, स्वप्ने पण रामाना मुनिवर थाय न रागी: एकचित्तथी शीयळ पाळे समतासंगी, आत्मस्वभावे स्थिर मुनि अनुभवना रंगी; दुर्लभ मुनिवर दर्शने भविकजीव लोभाय छे, साधुसंगत सेवनाथी जन्मफेरा जाय छे. ॥१२४॥
For Private And Personal Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३८४
गुरुमाहात्म्यने
श्रमण, संयत, साधु, मुनि, भिक्षुक आदि नामा, पर्यायवाची शब्दनाम समजे हितकामा; अर्थ एकता दील धरी सद्गुरुनी सेवा, कीजे प्रेमे परगट मुनिवर ए छे देवा: संयत सद्गुरु देवता दर्शन वंदन कीजीए, तीर्थजंगम महामुनिवर सेवे शिवपुर लोजीए. ॥ १२५ ॥ गायुं जंगमतीर्थसुरागे, वांची अर्थ विचारी भव्यो मनमां जागे: साधुं पंडित मनमां लागे सार ग्रह्याथी, दोषदृष्टिथो दोष ज भासे दोष ग्रह्याथी; सवासो छप्पाथकी ग्रंथ कोधो प्रेमथी, गुरुस्तुतिथी गुणवृद्धि प्रगटती ए नेमथी. ॥ १२६ ॥ पार्श्वप्रभु ने पद्मप्रभुमंदिरथी सोहे, सानंद सारुं शहेर भव्यना मनमां मोहे: ओगणीशत्रेसठ साल चातुर्मासी कोधी, कथी देशना श्राद्धजनोने शिक्षा दीघो; भाद्रवद एकादशी ग्रंथ पूरी ए कर्यो, परंपरागम पामीने में पक्ष साचो अनुसर्यो ||१२७|| श्रीसंखेश्वर पार्श्वजिनेश्वर मंगलकारी, धर्मप्रभावक पार्श्वयक्ष जेना गुणधारो: धरणेंद्र पद्मावती सेवित मंगळ करशो, चिंतामणि तुज नाममंत्रथी वांछित सरशो; शाशन रक्षा स्हायमां महिमा अपरंपार छे, बुद्धिसागर पार्श्वनामे जगमां जयजयकार छे. ॥१२८॥ ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः
For Private And Personal Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Acharya s
૩૮૫
॥ अथ सत्तानयनिश्चयगर्भितनयगर्भित गुरुगीता ॥
विश्ववन्द्य क्रमाम्भोज, यस्य तं सद्गुरुं नुमः । त्रातारं सर्वधर्मस्य, पूर्णानन्दं महेश्वरम् ॥ १ ॥ सन्त्यज्य सर्वशङ्कादीन , सद्गुरुं शरणं शुभम् । सेवस्व पूर्णसत्प्रीत्या, नान्यत्किश्चिद् गुरुं विना ॥२॥ साकारं च निराकारं, मायातीतं महोदयम् । जगन्नेत्रं गुणाधारं, चिदानन्दं स्वयंभुवम् ॥ ३ ॥ वर्णातीतं कलातीतं, धर्माधारं सदा ध्रुवम् । सदेहं सत्यमात्मानं, सद्गुरुं नौमि भावतः ॥ ४ ॥ एकदेशि भवेच्छास्त्र, सर्वदेशी गुरुः स्मृतः । तस्मात् सर्वप्रयत्नेन, सेव्यः श्रीसद्गुरुः सदा ॥ ५ ॥ सद्गुरोः सेवनात् सर्वे, देवेन्द्रा वरदायिनः । अनेकजन्मजं कर्म, नश्यति नात्र संशयः ॥ ६॥ गुरोराज्ञा मुदा सेव्या, सर्वस्वार्पणभक्तितः। आज्ञापालनतो मुक्तिरन्यथा भ्रमणं भवे ॥७॥ सद्गुरोः कृपया धर्मों, नृणां सजायते ध्रुवम् । गुरोः कृपां विना शिष्या, धर्मयोग्याः कदापि नो॥८॥ गुरोकृपा सदा याच्या, सद्गुरोराशिषः सुखम् । हृदि स्याचेद् गुरोमूर्तिर्यमो रुष्टः करोति किम् ? ॥९॥ द्वन्द्वातीतं चिदात्मानं, कर्मातीतं निरञ्जनम् । धर्मोद्धारकयोगीन्द्रं, गम्यागम्यस्वरूपकम् ॥१०॥ समाधिरूपतीयेश, विश्वेशं च विरागिणम् । सक्रिय निष्क्रिय पूर्ण, विश्वाधारं गुरुं स्तुमः ॥ ११ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३८६ अनेकमेकरूपं च, सर्वपर्यायभाजनम् । दर्शनज्ञानचारित्रं, यतीन्द्रं सद्गुरुं स्तुमः । १२ ॥ ॐकारं सत्यहींकार, श्रींकारं सद्गुरुं भज। सर्वे दोषाःक्षयं यान्ति, मुक्तिः स्यात् स्वात्मनो ध्रुवम् १३ सर्वदा साक्षिरूपं च, निर्मलं नित्यमद्वयम् । सर्वव्यापकचैतन्यं, नामातीतं गुरुं स्तुमः ॥ १४ ॥ व्यक्ताव्यक्तगुणाधार, वाच्यावाच्यस्वरूपकम् । ज्ञानगम्यं महाशक्त, सर्वतीर्थशिरोमणिम् ॥ १५ ॥ अनक्षराक्षरं शुद्धं, निर्लेपं व्योमवत् सदा । दृश्याऽदृश्यं जडातोतं, ब्रह्मरूपं सनातनम् ! १६ ॥ कल्पनातीतचित्कोश-मव्ययं निर्विकल्पकम् । सर्वपापहरं शश्वत्, सद्गुरु नौमि भावतः ॥ १७ ॥ ॐ ह्री श्री धर्मदेष्टारं, विश्ववन्यं महेश्वरम् । सर्वतीर्थस्वरूपं च, कालातीतं विभासुरम् ॥ १८ ॥ ॐ ह्रीं ब्लू धर्मदेष्टार, धर्मोद्धारकसद्गुरुम् । सर्वज्ञं विश्वरक्षायै, धृतकाय नमाम्यहम् ॥ १९ ॥ ॐ ही श्री धर्मतीर्थशं, दैवीसंपद्धरं गुरुम् । शरण्यं सर्वजीवानां, नौम्यहं भक्तिभावतः ॥ २० ॥ ॐ ह्री श्री धर्मदातारं, चिदानन्द जगद्गुरुम् । सर्व समर्प्य सद्भक्त्या, वन्देऽहं भक्तिभावतः॥२१॥ जन्मातीतं जरातीतं, कायातीतं गतव्यथम् । वाचातीतं मनःपारं, वन्देऽहं भक्तिभावतः ॥ २२ ॥ सर्वशक्तिप्रदातारं, सर्वदोषापहारकम् ॥ ॐ सद्गुरुमहादेवं, वन्देऽहं भक्तिभावतः ।। २३ ।।
For Private And Personal Use Only
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सर्वशक्तिप्रदं तूर्ण, धर्मविद्याप्रकाशकम् । समं विश्वं सदा यस्य, वन्देऽहं भक्तिभावतः ॥ २४ ॥ सर्वधर्मस्वरूपं च पूर्णज्योतिधरं सदा । तन्मयेनैव भावेन, वन्देऽहं भक्तिभावतः ॥ २५ ।। ॐ हो झौ मंत्ररूपाय, निर्विकारपरात्मने । रत्नत्रयीस्वरूपाय, नमः श्रीगुरवे सदा ॥२६॥ लक्ष्यालक्ष्यस्वरूपाय, सत्यधर्मार्थधारिणे । अनाद्यनन्तरूपाय, नमः श्रीगुरवे सदा ॥२७॥ शुद्धानन्तप्रकाशाय, धर्माधाराय भूतले । सर्वज्योतिःस्वरूपाय, नमः श्रीगुरवे सदा ॥ २८ ।। सद्गुरोः स्तवनात् पाप, नैव तिष्ठति मानसे । गुरोरवज्ञया पापी, नानोति स्वर्गसम्पदः ॥ २९ ॥ श्रोतव्या न गुरोनिन्दा, प्राणैः कण्ठगतैरपि । अद्रष्टव्यमुखा मयां, सद्गुरोद्रोहकारकाः ॥३०॥ सद्गुरोमहिमाऽपारः, केनापि नैव पार्यते । अतः श्रद्धाबलेनैव, सेवनीयो गुरुः सदा ॥ ३१ ।। सद्गति व कस्याऽपि, भवेत्सद्गुरुमन्तरा । सद्गुरोः शापतः स्थैर्य, कस्यापि नैव जायते ॥३२॥ सङ्गः कदापि नो कार्यों, गुरोविश्वासघातिनाम् । विश्वासो नैव कर्तव्यः, कदाचित् सद्गुरुद्रुहाम् ॥३३॥ आज्ञाभङ्गो न कर्तव्यः, प्राणनाशेऽपि सद्गुरोः । सद्गुरो ममन्त्रस्य, जापः कार्यः क्षक्षणे ॥३४ ।। सद्गुरोः सेवका नैव, दुर्गतिमाप्नुवन्ति हि । श्वासोच्छ्वासे भवेद् धर्म स्तस्यान्तो नैव पार्यते॥३५॥
For Private And Personal Use Only
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३८८
ऐ रे सद्गुरवे नित्य, नमः स्याद्वाद्धर्मिणे । गुरोर्नाम स्मरन्भक्तो, ब्रह्मभूयाय कल्पते ॥ ३६ ॥ आराधिते गुरौ सर्वे, देवा आराधिताः सदा । विराधिते गुरौ सर्वे, देवा नित्यं विराधिताः ॥ ३७॥ सर्वतीर्थाधिराजस्य, सद्गुरोः सेवनं शुभम् । सेविते सद्गुरौ सर्वतीर्थानि सेवितानि वै ॥३८॥ अभेदः सर्वदा मान्यः, सद्गुरोश्च परात्मनः । गुरोर्गुणानुरागेण, सेवा कार्या सदा मुदा ।। ३९ ॥ गुरुर्गुरुः सदा जापः, कर्तव्यो मनसि सदा । नैव वाच्यो गुरोमन्त्रो, नास्तिकाग्रे कदाचन ॥४०॥ गुरोः कृपां विना कोऽपि, नैव सिद्धो न सेत्स्यति । अतो विशुद्धरागेण, याचनीया गुरोः कृपा ॥ ४१ ।। गुरोः कृपाप्रभावेण, दुष्टबुद्धिविलीयते । पदे पदे च माङ्गल्यमीप्सितं भवति ध्रुवम् ॥ ४२ ॥ सर्वकार्याणि सिद्वयन्ति, सद्गुरोराशिषो द्रुतम् । पूर्णश्रद्धां समालम्ब्य, सेवनीयो गुरुः सदा ॥४३॥ पिता माता तथा भ्राता, गुरुरेव न संशयः। . सत्यमित्रं गुरुः साक्षाद्, भीतानामभयप्रदः ॥४४॥ शरण्यः सर्वजोवानां, जन्ममृत्युविनाशकः । नान्यो गुरु विना कश्चिद्, धर्मदाता महीतले ।। ४५।। कार्या कदापि नो शङ्का, गुरोर्वाचि क्रियासु च । रहस्यमेतच्छद्धाया, भाषितं सत्ययोगिभिः ॥ ४६॥ अर्हमह गुरुः सेव्यो, मनोवाकायकर्मभिः। श्रद्धैव फलदा सत्या, यत्र तत्र स्वभावतः ॥४७॥
For Private And Personal Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
"
૩૮૯
"
3
सर्वदेव गुरुः सेव्यः, पूर्णनिष्कामभक्तितः । विनेयानां ध्रुवं सिद्धि, भोषिता सत्ययोगिना ॥ ४८ ॥ तत्त्वमस्यादिभावेन, पूर्णब्रह्मस्वभावतः । कर्मयोगप्रवृत्त्या च सेव्यो ध्येयः सदा गुरुः ॥ ४९ ॥ अन्तर्मुक्तो बहिः सर्व, कर्त्तव्यं कुरुते सुधीः । सर्वकर्मसु निर्लेपः, सर्वत्र सद्गुरुं स्मरन् ॥ ५० ॥ ब्रह्मरूपो गुरुयैयः सर्वलोके चिदात्मकः । सद्गुरुब्रह्मयोगेन ब्रह्मरूपः स्वयं भवेत् ॥ ५१ ॥ स्वात्मनश्च गुरोरैक्यं, भाव्यं सर्वत्र सर्वदा । सर्वथा सर्वकर्माणि कर्त्तव्यानि विवेकतः ॥ ५२ ॥ पापात्किञ्चिन्न भेतव्यं, शरण्ये सद्गुरौ मति । सद्गुरुं शरणीकृत्य, कर्मयोगी सदा भव ।। ५३ ।। महाप्रभुगुरोर्भक्तो भवेद् योगी न संशयः । कर्म कुर्वन्सदा मुक्तः, सिद्धो बुद्धः सनातनः ॥ ५४ ॥ अन्तत्यागी बहिर्योगी, गुरूपं चराचरम् । पश्यन्कर्माणि कुर्वन्सन्, मुक्तो योगीश्वरः सदा ॥ ५५ ॥ महागुरुर्निजात्मैव, ब्रह्मैव सद्गुरुर्महान् । मत्वैवं योगदृष्टात्मा, बद्धो भवति नैव सः ॥ ५६ ॥ गुरुर्ब्रह्म गुरुर्ब्रह्म, निधाय हृदये जनः । लययोगं समादाय, व्यक्तितः पूर्णतां नयेत् ॥ ५७॥ सर्वयोगा गुरोः पादे, तिष्ठन्ति नात्र संशयः । गुरुकृपाभवा योगा, रहस्यं योगिनां मतम् ॥ ५८ ॥ कोपितव्यो गुरुर्नैव, तिरस्कारादिकर्मभिः । महाकालो गुरुः क्रुद्धः सर्वारिष्टप्रदो यमः ॥ ५९ ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
30
दुरुल्लयो गुरोः शापो, नानादुःखादिकारकः । तरन्ति ते भवाम्भोधि, गुरोराशीरता जनाः॥६० ॥ कर्मातीतं गुरोरूपं, ध्यायन्ति ये जना मुदा । आप्नुवन्ति परब्रह्म, धूतरागादिकल्मषाः ॥ ६१ ।। प्रवृत्तिमार्गमारूढा, गुर्वाज्ञातत्परा जनाः । भवन्ति ज्ञानयोगेन, स्युश्च नित्तियोगिनः ॥१२॥ सद्गुरोः पादमूलं हि, तीर्थ सत्यं महीतले । धर्ममूला गुरोर्वाणी, मोक्षमूलं गुरोर्मनः ।। ६३ ॥ कृपामूला भवेत्सिद्धिः, सत्यं तत्र न संशयः । गुरोः सेवां विना सारः, कश्चिन्नैव महोतले ।। ६४॥ अगभ्यं सद्गुरोवृत्त-मगम्यं सद्गुरोर्मनः । सद्गुरोराशयाः सर्वे, गम्यन्ते नैव कैरपि ॥६५॥ अतः श्रद्धां समालम्ब्य, कर्तव्यं कर्म सत्सदा । मुक्तो भवति भक्तात्मा, गुर्वाज्ञाकर्मतत्परः ॥६६॥ निरीक्ष्या न गुरोर्दोषा, मिथ्यावासितबुद्धितः । दोषाः कदाचिनोवाच्याः,प्राणान्तेऽपि च सद्गुरोः॥६७॥ गुरुः स्पर्शमणि यो, गुरुश्चिन्तामणिः सदा । कामकुम्भो गुरु यः, कल्पवृक्षः सतां मतः ॥ ६८ ॥ गुर्वाज्ञामन्तरा मिथ्या, यमादीनां प्रवृत्तयः । गुर्वाज्ञापालने सिद्धि व्रतादीनन्तरा ध्रुवा । ६९ ॥ माहात्म्यं सद्गुरोभूरि, प्रत्यक्ष देववद् महद् । नैव प्रत्युपकारः स्यात्, कोटाकोट्युपकारतः ॥७॥ सर्वोपायैः सदा सेव्या, गुर्वाज्ञा पूर्णभावतः । सन्त्यज्य भोतिखेदादीन् , कृत्वा सर्वसमर्पणम्॥७॥
For Private And Personal Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3१
दास्यसख्यादिभावेन, सेव्यो ध्येयः सदा गुरुः । आत्मोल्लासेन भक्तस्य, भवन्ति सर्वसिद्धयः । ७२।। सद्गुरोर्दर्शनं पुण्यं, तीर्थसारो गुरु मंतः। तीर्थ फलति कालेन, सद्यः सेवा तु सद्गुरोः॥७३॥ ब्रह्मविष्णुमहेशाद्या, ददते यन्न भूतले । तद्ददाति गुरुः पूज्यो, वाचा प्रसनमानसः ॥ ७४॥ गुरुप्रसादमूलाय, लोके सर्वविभूतयः । अतोगुरुप्रसादाथै, कार्य सर्वमुपायतः ॥ ७५ ॥ पूर्णाऽसङ्ख्यप्रदेशात्मा, चिच्छक्त्या व्यापकः सदा। पूर्णानन्दस्वरूपेण, सद्गुरुर्वपुषि स्थितः ॥ ७६ ॥ दाहेनादाह्यरूपो य, आत्मा सद्गुरुधर्मराट् । ज्योतिषामपि यज्ज्योतिर्यद्भासा भासते जगत्।।७७॥ इन्द्रियैर्यः परः ख्यातः, सर्वेषां हृदि संस्थितः। जीवकः सर्वसत्त्वानां, ज्ञानगम्यो निरन्तरम् ।७८॥ योगाङ्गैः स्वोन्नतिकता, छेत्ता कर्माष्टभूभृतः । ज्ञायकः सर्वलोकस्य, ब्रह्मात्मा गुरुरुच्यते ॥७९॥ आत्मा स्वयं गुरुर्बोध्य, उपादानस्वभावतः। दर्शनज्ञानचारित्रदानादिसद्गुणैर्महान् ॥ ८० ॥ आत्मैक्यं सत्तया बोध्यं, भिन्नाभिन्नमपेक्षया। अनेकान्तं समाश्रित्य, सद्भिः सेव्यो गुरुः सदा॥८१॥ मा भ्रम कुत्रचिजीव !, स्वीकुरु सद्गुरूं परम् । गुर्वाश्रयप्रभावेण, मुक्तो नूनं भविष्यसि ॥ ८२॥ प्रियात्प्रियो भवेद् भक्तो, गुरोश्चित्तानुसारतः । प्राप्नोति सद्गुरोर्हार्दान्, संभूय सद्गुरोर्मनः ॥ ८३ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૯૨
गुर्वात्मनः सदा सात्म्यं, योक्ता शिष्यो भवेद् गुरु'। रहस्यमेतज्जानन्ति, केचित्पुण्यानुसारतः ॥ ८४ ॥ बहिरन्तः परं ब्रह्म, सद्गुरूपासकस्य तत् । अन्तःशून्यं बहिः शून्यं, नास्तिकस्याविवेकतः।।८५॥ श्रीसद्गुरोमहासेवा, पूर्णपुण्येन लभ्यते । लब्ध्वा श्रीसद्गुरुं देवं, सेवा कार्या प्रतिक्षणम् ॥८६॥ सर्वधर्मसमावेश, आज्ञायां पूज्यसद्गुरोः । सर्वधर्मान् परित्यज्य, सद्गुरोः शरणं व्रज ॥ ८७ ॥ सर्वशक्तिः समादेया, सद्गुरुज्ञानयुक्तितः। सर्वशक्त्या गुरुः प्राप्यो, निर्बल नैंव लभ्यते ॥ ८८ ॥ ज्ञानवीर्यतपोहीना, लभन्ते नैव सद्गुरुम् । मूढनास्तिकजीवैस्तु, दृश्यते नैव सद्गुरुः ॥ ८९॥ गुर्वाज्ञापालका जीवाः, प्राप्नुवन्ति परं सुखम् । मायाम्भोधिसमुत्तीर्णाः, सिडा बुद्धा भवन्ति ते ॥१०॥ ये ये ह्यारोपिता भावाः, स्वकीया नैव ते कदा । आत्मज्ञानेन निश्त्यि, सेवनीयो महागुरुः ॥ ९१ ॥ त्यक्त्वा नामादिकां वृत्ति, निधाय हृदि सद्गुरुम् । प्राप्तकालानुसारेण, विकास्याः सर्वशक्तयः ॥ ९२ ॥ सर्वावस्थासु सानन्दं, मत्वा कृत्वा स्वयोग्यताम् । पूर्णब्रह्म समासेव्यं, गुरुब्रह्मैव नापरः ॥९३ ॥ नैष्ठिकब्रह्मचर्येण, प्राप्यते ब्रह्मसद्गुरुः । स्वयं ब्रह्मगुरुभूत्वा, परज्योतिर्मयो भवेत् ॥ ९४ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
33
S
गुरुस्वरूपम् . निर्विकल्पस्वभावेन, साक्षादात्मा स्वयं गुरुः । सविकल्पस्वभावे तु, गुरुरन्यो विधीयते ॥ ९५ ॥ गुर्वाज्ञापारतन्त्र्येण, तत्वज्ञानस्य लाभतः । चिदानन्दघनावाति, भांषिता सत्ययोगिभिः ॥९६॥ सद्गुरुभक्तियोगेन, परात्मा हृदि दृश्यते । पूर्णश्रद्धा सदा धार्या, सेयं धर्मस्य जीविका ॥ ९७॥ गुरुश्चक्षुगुरूं: शीर्ष, गुरुश्चित्तं गुरुर्धनम् । गुरुरात्मा गुरुः सर्व, प्रियं यत्तत्स्वकं गुरुः ॥ ९८ ।। गुरुनिं गुरुः प्राणा, गुरुर्ययो गुरुमहान् । गुरुर्वाचि गुरुश्चित्ते, दृश्याऽदृश्यं स्वयं गुरुः ॥ ९९ ।। गुरुः शुद्धो गुरुर्बुद्धो, गुरुः कृष्णो महायतिः । सर्वचिन्त्यो गुरुः पूज्यः, सर्वज्ञेयो महागुरुः ॥ १०० ॥ सापेक्षदृष्टितः सर्व, विश्वं हि लीयते गुरौ । अस्तिनास्तित्वधर्मैश्च, नयैः सर्वमयो गुरुः ।। १०१ ॥ सद्गुरुर्ज्ञायते सम्यगरूपी निश्चयेन तु। बोद्धव्यो व्यवहारेण, नामरूपात्मसद्गुरुः ॥ १०२ ॥ निश्चयेन सदा सत्यो, व्यवहृत्योपचारवान् । इत्यनेकान्तत स्वस्माद्, भिन्नाभिन्नो जगद्गुरुः ॥१०३।। नयैर्भङ्गुरुज्ञेयः, षड्धाकारकचक्रवान् । वङ्कनालसुषुम्णायां, स्थितिं कृत्वा समाधितः॥१०४॥ शुद्धोपयोगतः स्वस्मिन् , पूर्णात्पूर्णः प्रकाशते। व्यष्टिसमष्टिमान्स्वामी, स्वात्मासंजायते गुरुः॥१०० बहिरन्तः स्वयं साक्षाद्, गुरुश्चैतन्यधारकः । इन्द्रियप्राणयुक्तो यः, स्वान्यवस्तुप्रकाशकः।। १०६ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
3८४
गुरुसेवाफलम् सिद्धाचलादितीर्थानां, यात्रातो यत्फलं भवेत् । ततोऽनन्तगुणं बोध्यं, फलं सद्गुरुसेवया ।। १०७॥ गुरुस्तीर्थ गुरुस्तीर्थ, जानन्ति ब्रह्मचक्षुषः । गुरुस्तीर्थ न जानन्ति, तेषां तीर्थं निरर्थकम् ।। १०८ ॥ यत्र तत्र गुरुः साक्षाद्, ब्रह्मरूपो निरञ्जनः । ज्ञेयो ध्येयो विवेकेन, सर्वकर्तव्यकर्मसु ॥ १० ॥ कलौ श्रीसद्गुरोः सेवा, सर्वकर्मापहारिणी। कलौ श्रीसद्गुरोभक्तः, सर्वभक्तशिरोमणिः।।११०॥ गुरोभक्तिः कलौ श्रेष्ठा, सर्वपापापहारिणी। श्रहयाऽऽराधितःप्रीत्या,साक्षान्मुक्तिप्रदो गुरुः।।११।।
गुर्वाज्ञा. गुर्वा व पराभक्ति, गुज्ञैिव परं तपः। गुर्वा व परा यात्रा, गुर्वाज्ञायां परं फलम् ॥ ११२।। गुर्वा व परो जापो, गुर्वाज्ञा मुक्तिकारिणी। गुर्वाज्ञाभ्रष्टलोकानां, सर्वधर्मों निरर्थकः ॥ ११३ ।। गुर्वाज्ञाहार्दविज्ञाता, शिष्यो भवति सद्गुरुः । देशकालादिविज्ञाता, सद्गुरुर्धर्मरक्षकः ॥ ११४ ।। गुर्वा व परं तत्त्वं, गुर्वा व महद् बलम् । गुर्वा व महाधों, न भूतो न भविष्यति ॥११५।। गुर्वा व परा कीर्ति, गुज्ञैिव परं धनम् । गुर्वाज्ञापालनेनैव, भवन्ति स्वात्मसंपदः ॥ ११६ ॥ गुर्वा व परो देवो, रत्नत्रयीसमर्पणे । तपोवताद्या लीयन्ते, गुर्वाज्ञायां निरन्तरम् ॥११७॥
For Private And Personal Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,
गुर्वाज्ञापालकः कोऽपि, स्वाधिकारेण शक्तितः । ज्ञानयोगी भवेत्सूर्ण, प्रवृत्तः सर्वकर्मसु ॥ ११८ ॥ सर्वदा पूर्ण निर्लेपः, सर्वस्वार्पणकारकः । आत्मज्ञसद्गुरोस्तुल्यं, नैव किञ्चिज्जगत्त्रये ॥ ११९ ॥ गुर्वाज्ञाराधनातुल्यं, पुण्यं नैव जगत्त्रये । गुर्वाज्ञाखण्डनातुल, नैव पापं जगत्त्रये ॥ १२० ॥ गुर्वाज्ञापूर्णविश्वासी, स्तुत्यो भक्तो जगत्त्रये । महत्तायाः पदं बोध्यं सद्गुर्वाज्ञा जगत्त्रये ॥ १२१ ॥ पूर्णप्रीतिर्गुरौ यस्य तस्य नीति सन्मतिः । गुरौ भावं विना नैव वन्दनाद्याः फलप्रदाः ॥ १२२ ॥ गुर्वाज्ञामन्तरा प्राप्ति, नैंव स्यात्परमात्मनः । कदापि कस्नो मुक्ति', सद्गुरुमन्तरा मता ।। १२३ ।। सद्गुरोः प्रेमवृद्धव्यर्थ, वर्तितव्यं विवेकतः । स्वाच्छन्वं नैव कर्त्तव्यं, त्रियोगेमहतः कचित् ॥ १२४॥ यादृशी तादृशी पाल्या, गुर्वाज्ञा सत्यभावतः । शङ्काखेदौ न कर्तव्यौ, गुर्वादिष्टेषु कर्मसु ॥ १२५ ॥ गुर्वादिष्टे कृते कार्ये, मुक्तिरेव न संशयः । स्वाधिकारः सदा तेsस्तु, गुर्वाज्ञादिष्टकर्मसु ॥ १२३ ॥ नैव प्रत्युपकारः स्यादात्मोद्धारक १द्गुरोः । येन केन प्रकारेण, सेवनीयः सदा गुरुः ॥ १२७ ॥ बुद्धेः परं गुरोर्वृत, कल्पनातीतसद्गुरुः । पारं प्राप्नोति न कोऽपि, श्रीसद्गुरोः कदाचन ॥ १२८|| सद्गुरोः स्वापणं कृत्वा, पात्कार्यां न नीचता । त्याज्याऽहं ममतावुद्धिर्नामरूपात्मत्रस्तुषु ॥ १२९ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
६ नामरूपात्मिकां वृत्ति, विना सर्वप्रवृत्तिषु । गुर्वाज्ञया प्रत्तःसन् , निबन्धः शिष्यराट् सदा ॥१३०॥ पूर्णप्रीत्या गुरोर्भक्तिः, सर्वशक्तिप्रदायिका । प्राप्या भक्तैर्महापुण्यैः, पूर्णानन्दप्रदायिनी ॥ १३१ ॥ महाभक्त्या मया प्राप्तः, सद्गुरुधर्मबोधकः। इत्येवं हृदये धार्या, भावना शर्मकारिका ॥ १३२ ॥ मानेऽमाने सुखे दुःखे, गृहेऽरण्ये च सद्गुरुः । स्मर्तव्यः पूर्णसत्प्रीत्या, मन साम्यं निधाय सः॥१३३।। दर्शनज्ञानचारित्रैः, स्वात्मारामो जगद्गुरुः । आविर्भवति सद्व्यक्त्या,स्वात्मा वेद्यो य आत्मना १३४!
गुरुभक्तः । गुरौभक्तिः सदा येषां, देवास्ते देहवासिनः। गुरोभक्ता महासवा, भवन्ति सत्यवेदिनः ।। १३६॥ शापादीनां भवेन्नाशः, सद् गुरोः सत्यभक्तितः। वादे रणे विपत्तौ च, स्युर्दैवा रक्षकाः सदा ॥१३६॥ कामादीनां विजेता स्यानिर्भयः सर्वथा भवेत् । सत्यसेवाकरो भक्तः,सत्यचिन्तामणीयते ॥१३७ ॥ सर्वधर्मस्वरूपेण, विश्वव्यापकसद्गुरुः । अतो व्यापकसद्भक्त्या, सेव्यो ध्येयो विवेकतः॥१३८॥ सद्गुरुं शरणीकृत्य, त्यक्त्वा च सर्वसंशयान् । स्वाधिकारेण यत्कर्म, तत्कुरु शिष्य ! यत्नतः ॥१३९॥ धर्मस्यास्तित्वरक्षादि-कार्येषु देशकालतः। सद्गुर्वाज्ञा भवेद्या या, सा सासेव्या प्रयत्नतः।१४॥
For Private And Personal Use Only
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦૭ गुरुसेवोद्भवं ज्ञानमप्रतिपातितां व्रजेत् । सेवाफलं न तन्नश्येत्, कदापि दैवयोगतः ॥ १४१ ।। शोकः कदापि नो कार्यों, भेतव्यं नव भीतितः। शुद्धब्रह्मस्वरूपेण, गुरुः सर्वत्र रक्षकः ॥ १४२॥ दीनता नैव कर्तव्या, सर्वकर्तव्यकर्मसु । स्मृत्वा शुद्धगुरोरूपं, वर्तितव्यं स्वभावतः ॥ १४३ ॥ चिदानन्दं गुरोरूपं, स्वात्मनश्च तथैव तद् । शुद्धब्रह्मगुरोरेवं, रूपं शुद्धस्वभावतः ॥ १४४ ॥ वर्तमान स्त्रिकाले स, गुरुः कालात्परः सदा । वस्त्रवद्देहसंबन्धो, गुर्वात्मा देहतः पृथक् ॥ १४५ ॥
गुरुब्रह्म. देहोत्सर्गान नश्येत्स, गुर्वात्मा तु सदा ध्रवः । शाश्वतः सद्गुरूबाध्यः, सर्वसाक्षी सनातनः॥१४६॥ देहादिसर्वपर्याया, भवन्ति कत्र्तकर्मतः । कर्मदेहादितो भिन्नं, शुद्धरूपं गुरोः सदा ॥१४॥ छिनत्ति संशयान्सर्वान् , देहाधिष्ठितसद्गुरुः । छिनत्ति संशयान्सर्वान् , देह भिन्नोऽपि सद्गुरुः॥१४८॥ छिनत्ति संशयान्सर्वान् , प्रत्यक्षः सद्गुरुर्महान् । परोक्षेऽपि गुरुवा॑नाच्छिनत्ति सर्वसंशयान् ॥१४९॥ ममैव सद्गुरोरूपं, शुद्धनिश्चयतः स्वयम् । अहंत्वंभावनाशे तु, सदैक्यं सत्तया खलु ॥१५०॥ अहंत्वभेदनिभिन्नः, पूर्णशुद्धात्मसद्गुरुः । स्वेनानुभूयते स्वस्मिन् , नैव वाचा प्रकथ्यते ॥१५१।।
For Private And Personal Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४८
अनन्तं सद्गुरोरूपं, किश्चिद् वृत्त्या तु बोध्यते । स्वानुभूतमहो किश्चिद् , वाण्या वक्तुं न शक्यते ॥१५३ ।। सूत्रं सनातनं बोध्यमनन्तं ब्रह्म सद्गुरुम् । ब्रह्मदृष्टिं विना ज्ञातुं, कोऽपि शक्तो न भूतले । १५३।। ज्ञायते ब्रह्मणा ब्रह्म, सद्गुरुः पूर्णचिद्धनः । ज्ञात्वा वाचो निवर्तन्ते, सानन्दं परमं गुरुम् ।।१५४॥ सर्वज्ञानसमावेशो, यत्र स सद्गुरुमहान् । उन्मनीभावतःप्राप्यो, व्याप्यव्या कयोगिराट् ॥१५५।। सद्गुरुबह्मविद्भक्तो, ब्रह्मरूपो भवेत्स्वयम् । गुरुर्बह्म स्वयं ब्रह्म, वक्तव्यं नावशिष्यते ॥ १५६ ॥ व्यक्तब्रह्मगुरुः साक्षात् , तेनाव्यक्तं प्रकाश्यते। दीपको दोपकात्तच्छिष्यः सद्गुरुणा मतः ॥१५७॥ पूर्णप्रीति समर्यि ! सद्गुरोः शरणं व्रज । गुरुस्त्वां सर्वकर्मभ्यो, मोचयिष्यति मा मुहः ।।१५८। सद्गुर्वाज्ञापरो धर्मो, मत्वा कर्म समाचर । यादशी तादृशी मान्या, गुर्वाज्ञा ते गतिः शुभा॥१५॥
गुरुध्यानम्. गुर्वात्मज्योतिषो ध्यानान्मोहो नश्यति तत्क्षणे । आविर्भवति शुद्धात्मा, तत्र किश्चिन्न संशयः ॥३०॥ सदेहसद्गुरुध्यानात्, पूर्णश्रद्धानयोगतः । नश्यन्ति सर्वपापानि, भक्तानां नात्र संशयः ॥१६॥ सदेहसद्गुरुध्यान, श्रद्धागम्यं विशेषतः । प्रत्यक्षे च परोक्षे तत्, सद्गुरुः सर्वशक्तिदः ॥१३॥
For Private And Personal Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૯૯
कातयं नैव कर्त्तव्यं, गुरुसेवासु सर्वथा । प्रीतितः सद्गुरौ भक्तिभुक्तिदा नैव संशयः॥१६॥ नास्तिकानां कुतच, नैव मोयं कदाचन । सद्गुरूध्यानलीनानां, मिथ्याशङ्का विनश्यति ॥१६४॥ सद्गुरूध्यानमग्नानामानन्दाद्वैतसंभवः। स्वानुभवः प्रमाणं तत् ,सत्यं सत्यं वचो ह्यदः॥१६६।।
गुरुमाहात्म्यम् । अधिवत्पूर्णगम्भीरो, भानुवद्विश्वभासकः । क्षमा धरित्रीवत्पूर्णा, चन्द्र वच्छीतलः सदा ॥१६६॥ मेरुरिव सदा धीरो, निर्लेपो व्योमवद्गुरुः । अनौपम्यं गुरौ बोध्यं, वृत्त्यतीतो न वर्ण्यते ॥१६॥ पूर्णप्रीति विना नैव, लभ्यस्तु सद्गुरुः कलौ। लभ्यः कदापि नो देवो, विश्वस्मिन्सद्गुरुं विना ॥१६८॥ गुरुरेव प्रभु यः प्रभुरेव गुरुः सदा। ब्रह्मसत्ताऽविशेषेण, द्वयोरैक्यमभेदतः ॥ १६९ ।। तारको भवपाथोधेर्वारकः सर्वदोषतः । स्मारकः सर्वतत्त्वानां, धारको ज्ञानवारिधेः ।।१७०॥ गायकः सत्यगेयानां, नायकः सर्वदेहिनाम् ।। दायको धर्मदानानां, कोऽपिनास्तिगुरोः समः ॥१७१।। ॐ ही श्री सद्गुरुं नौमि, पूर्णप्रीत्या सनातनम् । सोऽहं सोऽहं त्वमेवाहं, सत्तया व्यापकः सदा ॥१७२॥ ॐ रौ सद्गुरुं नौमि, पूर्णशक्तिप्रदायकम् । सर्वव्याधिहरं तूर्ण, शक्तिरूपं सनातनम् ॥१७३॥
For Private And Personal Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૦૦
सर्वकर्त्तव्यकार्येषु, निर्लेप सत्यशक्तिदम् ।
७
'क्ली झौ सद्गुरुं स्तौमि, निष्कलं सकलं शुभम् ॥ १७४॥ चमत्कारा गुरोः पादे सर्वत्र सर्वदर्शने । इत्येवं ज्ञायते सम्यक्, सद्गुरोरुपदेशतः ॥ १७५ ॥ सर्वदेवगुरुश्चित्ते, मन्त्रबीजस्वरूपकः । स्वर्गसिद्धिर्भवेत्तस्य कथ्यते ज्ञानयोगिभिः ॥ १७६ ॥ महाधन्यो महाराजस्तारका महामणिः । दृष्टं सर्व गुरौटे, स्मृतं सर्वं गुरौ स्मृते ॥ १७७ ॥ आत्मज्ञानं कृपां कृत्वा, दत्तं सर्वप्रकाशकम् । परोपकारिणां मुख्यं वन्देऽहं सद्गुरुं सदा । १७८ ।। कृपाम्भोधिस्सदाशुद्धो, निर्दोष: पूर्णतां गतः पूर्णरत्नत्रयीयुक्तः प्रीत्या पूज्यो गुरुर्महान् ।। १७९ ।। अहंत्वं भावनिर्मुक्तस्त्वमहं व्यवहारयुग् । सर्वानन्दधरः श्रीमान्, सद्गुरुर्भ्रान्तिनाशकः ॥ १८० ॥ सर्वकार्याणि सिद्धव्यन्ति, सद्गुरोराशिषा ध्रुवम् । आशीहतुर्गुरोः सेवा, कार्या विश्वासभावतः || १८१ || पूर्णश्रद्धा सदा यस्य, गुरौ तस्यैव मङ्गलम् । जायते सर्वकार्येषु नान्यत्किञ्चिन्न कुत्रचित् ।। १८२ ॥ इन्द्रियायैः कृतं सर्व, गुरोः कृत्वा समर्पणम् । निःसङ्गो जायते भक्तः, कर्मयुक्तोऽपि वाद्यतः ॥ १८३॥
धर्माधर्मफलम् ।
सद्गुर्वाज्ञापितो धर्मः, प्रान्ते सिद्धिसुखप्रदः । अन्यो हितार्थविज्ञातोऽप्यधर्मो दुर्गतिप्रदः ॥ १८४ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सद्गुर्वाज्ञा स्वधमौऽस्ति, कर्तव्यो विधिना सदा। आज्ञाभिन्नोऽन्यधर्मस्तु, स्वोन्नतिशर्मनाशंकः ॥१८॥ प्रत्यक्षे सद्गुरौ ज्ञाते, देवे जाते परोक्षके। गुर्वाज्ञायां च ता मान्ति, देवाज्ञा व्यवहारतः ॥१८६॥ फलादिविधिवन्मुक्त्वा, नत्वा स्तुत्वा च भक्तितः। प्रीत्योपविश्य विधिवच्छ्रोतव्या धर्मदेशना ॥ १८७ ।।
सद्गुरुकृपा. प्रशस्योन्नतयः सर्वाः, सद्गुर्वादिष्टयुक्तिभिः । कार्या भक्तैः प्रयत्नश्च, गुप्तहाद प्रकीर्तितम् ॥१८८॥ गुर्वाज्ञया प्रवृत्तौ च मृत्युः श्रेयस्करो मतः । गुर्वाज्ञाया निषेधाच्च, जीवनं मृत्युतोऽशुभम्॥१८९॥ विहाय चित्तस्वाच्छन्द्य, देहाध्यासं विहाय च । सर्वशक्तिप्रकाशाथै, सद्गुरोः शरणं भज ॥१९०॥ कदाऽपि निर्बलो मा भूः, सद्गुरुप्राप्त्यनन्तरम् । कुरुष्वार्जुनवत्कर्म, स्वाधिकारे विवेकतः ॥ १९१ ॥ दुःखं सुखं समं कृत्वा, मा मुहोऽयोग्यकर्मसु । योग्यकर्त्तव्यतो भक्त ! प्रान्ते मुक्तो भविष्यसि॥१९२॥ सद्गुर्वाज्ञा सदा सत्या, नैवाऽसत्येति भावय । क्षेत्रकालादितो योध्या, निश्चयव्यवहारतः ॥१९३॥ आज्ञायां कुरु मा शङ्कां; श्रद्धातस्त्वं यतस्व भो। सर्वदुःखानि नश्यन्ति, सद्गुरोः कृपया ध्रुवम्॥१९४॥ चिन्त्यते यच्च मनसा, यस वाचा प्रकाश्यते । देहेन क्रियते यद्यत , तत्तत्सेवा हिं सद्गुरोः॥१९॥
For Private And Personal Use Only
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४०२
सद्गुरुभावना.. ॐ होरूपं शिवसुखमयं दर्शनज्ञानरूपं, सत्याऽऽधारं परमहितद्वं पूर्णशान्तिस्वरूपम् । विश्वाधारं सहजमखिलं निर्मल धर्ममूर्ति, पूर्णप्रीत्या सकलगुणिनं सद्गुरुं तं नमामि ॥१९६॥ परमशान्तिविधायकचेतनं, तिमिरन्दविनाशक
सन्मणिम् । परमशमविवेचकतत्त्वद,प्रतिदिन प्रणमामि जगद्गुरुम्।। सदा ह्यनन्तं परमात्मरूप, विश्वत्रयाधारमनन्तधर्मम्। स्याद्वादरूपं शिवशान्तिकार,वन्दे सदाऽहं गुरुदेवपादम्।। रत्नत्रयाधारमखण्डरूपं, पूर्णप्रकाशं गतरागदोषम् । साम्यप्रदं सच्चिदनन्तमूर्ति, वन्दे सदाऽहं गुरुदेवपादम्। धन्योऽहं कृतपुण्योऽहं, विश्ववन्धोऽहमीश्वरः । शुद्धात्मधर्मद्रष्टाऽहं, जातः सद्गुरुभावतः ॥ २००॥ गुरुशरणं भयहरणं संसाराब्धौ तरिः प्रशमकरणम् । जगति हि सद्गुरुदेवो हृदयचक्षुःप्रकाशको जयति ॥ कृतगुरुशरणो भव्यो जन्मजरामृत्युनाशको भवति। भूत्वा निर्भययोगी विश्वोद्धारकसत्पदं वहति॥२०२।।. दीयते यन देवश्च, देवीभियन दीयते । तद्दातुं सद्गुरुस्तुष्टः, समर्थोऽस्ति न संशयः ॥२०३॥ सुगुप्तं ब्रह्मविद्यास्त्रं, गोतायामत्र निश्चितम् । प्राप्यते हि गुरोभक्तः, सर्वविद्यास्त्रजिन्महत् ॥२०४॥ दत्तो हि गुरुणा मन्त्रः, सर्वशक्तिप्रदायकः।। प्रत्यहं विधिवजाप्यः, सर्वेष्टार्थप्रदो ध्रुवम् ॥ २०५॥
For Private And Personal Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
"
www.kobatirth.org
गुरुमन्त्रः सदा जाप्यः, सद्गुर्वाम्नायपूर्वकम् । सर्वकार्याणि सिद्ध्यन्ति, पूर्णश्रद्धासुयोगतः ॥ २०३ ॥ राज्यं देयं शिरो देयं देयं सर्व धनादिकम् | नैव देयगुरोर्मन्त्रो, नास्तिकेभ्यः कदाचन || २०७|| गुरुमन्त्रो महाभक्त्या, ग्राह्यश्च विधिवजनैः यादृक्तादृग्मनुष्याग्रे वाच्यो नैव कदापि सः ॥ २०८ ॥ दर्शन प्रत्यहं कार्य, सद्गुरोः पूर्णभावतः । प्रत्यहं सद्गुरोरग्रे वाच्यं सर्व निजात्मनः || २०९ ।। गुरुबुद्धिः ।
स्वबुद्ध्या न कदा कार्याः, शिष्यैः शङ्काः स्वसद्गुरोः । मनोवचनकायानां विरोधिनीप्रवृत्तिषु ॥ २२० ॥
"
"
૪૩
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
गुरोः कृपां विना शिष्यरात्मज्ञानं विना तथा । परस्परविरोधिन्यो, ज्ञायन्ते हि प्रवृत्तयः ॥ २१२ ॥ किन्तु नैव विरोधिन्यः, सद्गुरूणां प्रवृत्तयः । श्रीसद्गुरोः कृपां प्राप्य, विज्ञायन्ते सुशिष्यकैः ॥ २१२ ॥ सद्गुरु महिमा. रङ्क करोति देवेन्द्र, मूढं च स्वर्गुरोः समम् । आत्मानं च परात्मानं, गुरुस्तस्मै नमोनमः ॥२९३॥ यस्य कृपाकटाक्षेण विकासन्ते सुशक्तयः । परोपकारिमुख्यस्य, गुरोस्तस्मै नमोनमः ॥ २१४ ॥ गुरुरेव पिता माता, जीवन्देवो वपुः स्थितः । सद्गुरुं तं महाभक्त्या प्रत्यहं समुपास्महे ।। २१६ ।। एकस्मिन्सद्गुरौ श्रद्धा, धार्या विश्वेशभावतः । तस्यैकस्य कृताज्ञा या, कार्या प्राणात्ययेऽपि सा ॥ २१६ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
एकस्यैव गुरोः श्रद्धा, सर्वकर्मापहारिणी । कुविकल्पान् परित्यज्य, सत्यमेव गुरुं भज ॥२१॥ नाभितः सद्गुरोराशीनिःसृता फलति ध्रुवम् । अतः शिष्यमहाप्रीत्या, गुरुः सेव्यो मुहुर्मुहुः ॥२१८॥ पूर्णानन्द स्वयं ज्ञात्वा, मत्वा कर्म समाचार । पूर्णप्रीत्या महाशक्त्या, निष्कर्मा भवसि प्रभुः ॥२१९॥ गुरो ! त्वं प्राणेशः शिवमुखमयः सत्यसुखदः, त्वमेवाहं पूर्णों विभुगतिसरूपो जयकरः। परब्रह्मैव त्वं जगति जयदः पूर्णवरदः, सदा स्वात्मैक्येन स्मृतिनतिगतिस्त्वं मम गुरुः ॥२२०॥
विधा योगरूपस्त्वमेव त्वमेव, त्रिधा योगकार्यस्वरूपस्त्वमेव । गुरो त्वां विना नास्ति किञ्चित् पृथिव्यां, सदा ज्यातिषां भासकोऽसि त्वमेव ॥२२॥ अनेकान्तरूपस्त्वमेव प्रवाच्यस्त्वनन्तस्वरूपस्त्वमेव त्वमेव । तिरोभाव चाविःस्वरूपस्त्वमेव, स्वनन्तात्मरूपस्त्वमेव त्वमेव ॥ २२२ ॥ भविष्यन्ति भूताश्च ये ये भवन्ति, सदा क्षेत्रभेदादिरूपेण धर्माः। गुरोः सत्यरूपेण तेषु त्वमेव, चमत्काररूपेण वा सर्वदाऽसि ॥२२३ ॥ त्वमेवाहमेवाहमेव त्वमेव, सदा तत्वमस्यादिरूपेण पूर्णः ।
For Private And Personal Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૪૦૫
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
महांस्त्वं गुरुः सर्वशक्तिप्रदाता, शरण्यः शरण्यः सदा त्वं सदा त्वम् ||२२४|| रविश्वन्द्रतेजस्त्वमेवाब्धिरूपो, महीवृक्षनद्यादिरूपस्त्वमेव । सदा सर्वरूपो महाशक्तिरूपः, परब्रह्मरूपस्त्वमेवाहमेव ॥ २२५ ॥ पितामातृदेवो महातीर्थराजो, महामित्ररूपः सदाप्रेमरूपः । प्रियं यच्च यद्द्दश्यनिर्दृश्यरूपमखण्डात्मरूपस्त्वमेव त्वमेव || २२६ ॥ सदा सर्वकार्येषु साक्षी त्वमेव, सदा सर्वकार्यावलोकी त्वमेव । सदा सर्वकार्येषु योक्ता त्वमेव, अलक्ष्यश्च लक्ष्यस्सदैव त्वमेव || २२७ ॥ सदा सर्ववेदस्वरूपस्त्वमेव, पुराणोपलक्ष्यस्वरूपस्त्वमेव । सदा सर्वसिद्धान्तरूपस्त्वमेव, अनाकार साकाररूपो गुरुत्वम् ॥ १२८ ॥ महामन्त्रयन्त्रादिरूपस्सदा त्वं, महासत्वतन्त्रादिरूपस्सदा त्वम् । महापुष्करावर्त्तमेघस्सदा त्वं,
महत्सु प्रभुत्वं महासूक्ष्मरूपः ।। २२९ ॥ कदाप्यग्निना नैव दायो गुरुत्वमलाग्यो ह्यभेद्यः प्रभुः शङ्करस्त्वम् । aatगोचरो नैव योगी सदा त्वं, महारोगहन्ता सदा सत्यशास्ता ॥ २३० ॥
For Private And Personal Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૦૬
अन्तर्यामी मम शुभगुरुः सर्वदोषप्रहन्ता, स्वात्मारामी शिवसुखकरः सर्वसाहाय्यकर्त्ता कर्त्ता हर्त्ता नयनमनसोः पूर्णशान्तिप्रदाता, 'वन्देऽहं त्वामनुभवगतं सद्गुरुं पूर्ण भक्त्या | २३ गम्यागम्यं सकलसुखदं सर्वदा साक्षिरूपं, ज्ञेयाधारं सकल शिवदं पूर्णतेजःस्वरूपम् । ज्ञानाधारं यतिततिपतिं पूजितं सर्वदेवे - वन्देऽहं त्वामजम विचलं सद्गुरुं मङ्गलेशम् ॥ २३२ ॥ मनसोऽगोचर निर्व्यय ! कृतसुरनरपतिसेव ! | त्वां वन्देऽहं भावतः सर्वशक्तिमय ! देव ! || २३३ || षट्कारकचक्रस्याधार ! निर्जितभवहेतुमहामार ! | जय शङ्कर! सागरगम्भीर। जय जय श्रीधृतिमत्सुधीर । गुरोः सर्वचेष्टा गुरुज्ञानगम्या, विधेया न शङ्का विकल्पाः कदापि ! अनन्तात्मवृत्त्या गुरुस्तु त्रिकाले, सदाऽस्ति व्ययोत्पादनित्यस्वरूपः ॥ २३५ ॥ स्वधर्मा अनन्ता गुरौ त्रिस्वरूपाः, सदा सर्वभावेषु धर्मा अनन्ताः ।
अनन्तास्तु भावाः सदा त्वत्स्वरूपा, अतः सर्वरूपी त्वमेव त्वमेव ॥ २३६ ॥
सदा सर्वधर्मस्वरूपी गुरुस्त्वं । सदा सर्व शान्तिस्वरूपी गुरुस्त्वम्, चिदानन्दरूपेण वा यत्र तत्र, प्रभुत्वं गुरुस्त्वं महामङ्गलस्त्वम् || २३७ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४०७
नव्यं नव्यं स्वनुभवमयं शिक्षण सद्गुरुस्त्वं, यघद् दुःख शिरसि पतति ज्ञानहेतुर्गुरुस्त्वम् । सर्वीयस्त्वं निगमजनका स्वान्तरो रामसीता, कालस्य त्वं कलयनपरो ज्ञेयभावस्यगीता ॥२३८।। देहे वासः परिमितगुणा यद्यपि त्वं तथा नो, सत्तातस्त्वं प्रभुविभुकलोऽनन्तशक्तिस्वरूपः । किं किं भाषे गुरुगुणगणान् पार्यते नैव पारं, व्यक्ताव्यक्तो नवनिधिमयः सद्गुरुस्त्वं कृपालु॥२३९।।
गानं च तानं च सदैव गाता, स्रष्टा च सृष्टिश्च सदैव सृज्यम् । पुत्रः कलत्रं च सदैव बन्धु, हृद्यो गुरुस्त्वं मम धर्मसिन्धुः ॥ २४० ॥ आकर्षणं तद् गुरुरात्मनस्त्वमाकृष्यतत्त्वं स्वयमेव तत्त्वम् । सर्वप्रियस्त्वं मम सद्गुरुस्त्वमद्वैतमन्यच्च सदैव सत्वम् ॥ २४१ ॥ सेवा च सेव्यश्च सदैव नेता, कार्य क्रिया त्वं च सदैव वैद्यः सङ्घश्चतुर्धा जनता महांस्त्वं,
त्रैलोक्यशक्तिस्सुखदो गुरुस्त्वम् ॥२४२॥ पराभाषोत्थसङ्कल्प-शब्दाद्यस्त्वं गुरुः सदा । पश्यन्त्यात्मस्वरूपं ते, पश्यन्ति ज्ञानिनः स्वयम् ॥ अत्यद्भुतं महिम्नस्ते, पारं प्राप्नोति कोऽपि नो । यावन्मानं स्वरूपं ते, ज्ञातं तावन्न कथ्यते ॥२४४॥ जगदुद्धारकाः सन्तस्त्वत्स्वरूपं हि वस्तुतः। सत्तयैको विशेषेण, नानात्वं व्यक्तिमात्रतः ॥२४॥
For Private And Personal Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૪૦.
"
गुप्तसिद्धान्तसारोऽयं, संरक्ष्यो हृदि युक्तितः । यस्य कस्यापि नो देयः, सत्यश्रद्धां विना कदा ॥ २४६ ॥ नो वाच्यो नास्तिकस्याग्रे, प्राणान्तेऽपि प्रयत्नतः । गुल्लाद् गुह्यतरं तत्त्वं प्रधानं सर्वशक्तिषु ॥२४७ सर्वनयैर्गभीरार्था, गुरोर्गीता शुभङ्करा । धृतिबुद्धिसुसम्पत्ति- कारिका च सतां मता ॥ २४८ ॥ प्राप्तव्यं यच्च तत्सर्वं भक्तः प्राप्नोति पाठतः । सद्गुरुमन्त्रसंजापान्मङ्गलानि पदे पदे ॥ २४९ ॥ सर्वगीतासु प्राधान्यमस्या मह्यां प्रवर्त्तते । श्रीच्या वाच्या सदा प्रीत्या, सर्वसिद्धिप्रदायिका | २५० | कर्मयोगी महाज्ञानी, भवेद् गीताप्रपाठकः । सद्गुरोराशिषा नित्यं प्राप्यन्ते सर्वसम्पदः ॥ २५२ ॥ ॐ ह्री श्री सद्गुरुर्ब्रह्म, श्रीही कीर्तिकृपालयः । गुणी सदैव लोकेषु, रुचिदं यद्वचः सदा ॥ २५२॥ बुधव्रजानां सकलार्थदः स्याद्वितोपदेष्टा निखिलप्रजानाम् ।
"
"
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सारं सुशास्त्रस्य ददात्यभीक्ष्णं, गम्पो गुरूणां गुरुरस्ति लोके ॥ २५३ ॥ रति सदेह सुगुरौ करोति, सूच्यग्रबुद्धिर्यतिभिः प्रशस्यः । रिपोर्जयी ब्रह्ममयप्रवृत्तिताsस्ति लोके गुरुवर्य एषः ॥ २५४ ॥
गुरुगीता समाप्ता,
For Private And Personal Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
५०९
as
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अथ श्रीमद् देवचन्द्रजी कृत श्री सिद्धाचलगिरि मंडन श्री आदिजिन विनतिरूप स्तवन प्रारंभः
रत्नाकर पच्चीशो अनुवादरूप.
सुण जिनवर शत्रुंजय धणोजी, दासतणो अरदास ए-राग. श्रेय श्रीरति गेहलोजो, नरसुरपतिनतपाय; सर्वजाण अतिशय निधिजी, जय उपयोगी अमाय. १ जगतगुरु विनतडो अवधार. (ए टेक )
जग आधार कृपामयी जी, निष्कारण जगबंधु; भवविकारगद टाळवा जी, वैद्य अच्छे गुणसिंधु ज०२ जाण भणी जे भाषवुं जी, ते तो भालिमभाव; पिण अशुद्धता आपणी जी, विनवीये लहि दाव, ज०३ मावित्र आगळ बालके जी, इयुं लीलें न कहाय; साधुं पश्चात्तापथी जी, निज आशय कहिवाय. ज०४ दान शील तप भावना जी, जिन आणाओं न कीध; वृथा भम्यो भवसागरे जी, आतमहित नवि लीध. ज०५ क्रोध अगनि दाधो घणुं जी, लाभ महोरग दष्टः मान ग्रस्यो माया कळ्यो जी, किम सें परमेष्टि. ज०६ हित न कर्यो में परभवं जी, इहां पण नवि सुख चुंप; हे प्रभु ! अमशत भव 'कथा जो, केवल पूरणरूप. ज०७
१ कर्या.
For Private And Personal Use Only
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रभु मुख चंद्रसंयोगथी जी, महानंदरस. जोर: नवि प्रगटयो तिण वज्रथी जी,मुजमन अतिहि कठार.८ भव भमवे दुर्लभ लहोजी, रत्नत्रयी तुम साथ; ते हारी निज आलसें जी, किहां पुकारुं नाथ. ज०९ मोहविजय वैराग्यजे जी, ते परवंचन काम: निज पर तारन देशना जी, ते जनरंजन ठाम. ज०१० विद्यातत्वे परिखवा जी, ते परजीपण ढाल; परमदयाल किंतो कहुं जी, मुज हांसीनी चाल. ज०११ परनिंदा मुख दुखव्या जी, पर दुःख चिंत्यारे मन्न: परस्त्री जोवे आंखडी जी, किम थास्युं हुं धन्न. ज०१२ कामवश्यं विषयीपणे जी, भोगविडंबन वात; ते श्युं कहिये लाजता जो, जाणो छो जगतात. ज०१३ परमातमपद नीपजे जी, श्रीनवकार प्रभाव; तेह कुमंत्रे ध्वंसियो जो, इंन्द्रीसुखने दाव. ज०१४ श्री जिन आगळ दुखव्यो जी, करी कुशास्त्रनो रंग: अनाचार अति आचर्या जी, भूलिं कुदेवने संग. ज०१५ इष्टिप्राप्य प्रभुमुख तजी जी, ध्यावं नारीरूप; गहनविषे विषघूमथी जो, न ग्रहुँ आत्मस्वरूपः ज०१६ मृग नयणी मुग्ब निरखतां जी, जे लागो मन राग; न गयो श्रुतजल धेोवतां जी,कुण कारण महाभाग.ज०१७ अंग चंग गुण नवि कला जी, नवि वर प्रभुतारे कांयः तो पण साचुं लोकमें जी, मान विडंबित काय. ज०१८
२ वंचन.
For Private And Personal Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५११ प्रतिक्षण आउखो घटे जी, न घटे पातकबुद्धि योवन वय जातां वधे जी, विषयाभिलाष वृद्धि; ज०१९
औषध तनु रखवालवा जी, सेव्या आश्रयकाडि: पिण जिनधर्म न सेविया जी, ओ औ माह मरोडि.ज०२० जीव कर्म भव शिव नहीं जी, विटमुख वाणीरे पीध; तुज केवलरवि उगम्ये जी, आप संभाळ न कीध. ज०२१ पात्र भक्ति जिन पूजना जी, नवि मुनिश्रावकधर्म; रत्न विलापपरे को जी, मुन माणसना जम्म. ज०२२ जैनधर्म सुखकर छते जी, सेव्यु विषय विभाव; सुरमणि सुरघट ईहना जी, ऐ ऐ मूढ स्वभाव. ज० २३ भोगलील ते रोग छे जी, धन ते निधन समान: दारा कारा नरकनी जी, न विचारूं ए निदान. ज० २४ साधु आचार न पाळीयो जी, न कों पर उपकार; तीर्थ उद्धार न नीपनो जी, ते गयो जन्मारो हार.ज०२५ दुर्जन वचन खमे नही जी, श्रुतयोगे न विरागः लेश अध्यातमनवि रम्यो जी,किम लहस्युं भवताग.ज०२६ न कर्यों धर्म गये भवेजी, करवो पण अतिकष्टः वर्तमान भवरंगना जी, तिण तीने भव नष्ट. ज० २७ प्रभु आगळ शुं ? दाखवू जी, मुज आश्रय परचार; तीनकाल जाणग अछोजी, तरीये तुज आधार. ज. २८ भद्रक मुनिवुद्धं नमैं जी, तेमां हरवुरे आप: मुनिपद हंस करुं नहीं जी, ए सबलो संताप. ज० २९ जिनमतवितथा प्ररूपणा जी, करतां न गणोरे भीतिः जस ईद्री सुख लालचे जी, कोथु काल व्यतीत. ज. ३०
For Private And Personal Use Only
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર
ज० ३१
'तत्त्व अतये गयेखणा जी, करवी पिण अतिदूर; तत्त्वप्ररुपक मानथी जी, विस्तारै भवभूरि. तुम सम दीन दयालुओ जी, नवि बीज जिनराज; दया ठाम मुज सारिखो जी, छे बीजो कुण आज. ज० ३२ श्री सिद्धाचलमंडणी जी, ऋषभदेव जिनराज; रत्नाकरसूरे स्तव्या जी, निर्मल समकितकाज. ज० ३३ निज नाण दंसण चरण वीरज परम सुख रयणायरो, जिनचंद्र नाभि नरिदनंदन त्रिजग जीव नभायरो; उवझाय वर श्री दीपचंदह सोस गणि देवचंद ए, संथव्यो भगतें भविकजनने करो मंगलवृंद ए०
ईति स्तवन संपूर्ण. ॐ शांति: ३ ॐ अर्हमहावीर शान्तिः ३
For Private And Personal Use Only
३४
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org For Private And Personal Use Only