Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 13 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका २०१८ उ०७ १०२ उपध्यादिस्वरूपनिरूपणम् १०३ प्रकारकं मनोवाकायात्मकं त्रिविधमपि दुष्पणिधानं भवतीति । दुष्प्रणिधानविरोधिनं सुपणिधानं निरूपयन्नाह-'कइविहे थे' इत्यादि । 'कइविहेणं भंते' कतिविधं खलु भदन्त ! 'मुप्पणिहाणे पन्नत्ते' सुमणिधानं प्रज्ञप्तमिति प्रश्नः भगवानाह'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'तिविहे सुप्पणिहाणे पन्नत्ते' त्रिविधं सुप्रणिधानं प्रज्ञप्तम् त्रैविध्यमेव दर्शयन्नाह-'तं जहा' इत्यादि । 'तं जहा' तद्यथा 'मणसुप्पणिहाणे वइसुप्पणिहाणे कायमुप्पणिहाणे' मनासुपणिधानं वचःसुप्रणि धानं कायसुपणिधानम् । 'मणुस्साणं भंते !' मनुष्याणां भदन्त ! 'कइविहे सुप्प णिहाणे पन्नत्ते' कतिविध सुपणिधान प्रज्ञप्तम् भगवानाह-‘एवंचेव' प्रश्नोक्तवदेवोत्तरम् मनुष्याणां त्रीणि सुपणिधानानि भवन्ति, एतानि च त्रीणि सुप्रणिधा. प्राणिधान होते कहे गये हैं । उसी प्रकार से दुष्पणिधानों के सम्बन्ध में भी ऐसा ही कथन कर लेना चाहिये । अब दुष्प्रणिधान विरोधी सुप्रणिधान की प्ररूपणा करने के निमित्त प्रश्नोत्तर के रूपमें उसका स्पष्टीकरण किया जाता है। इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है । 'कहविहे गं भंते ! सुप्पणिहाणे पण्णत्ते' हे भदन्त ! सुप्रणिधान कितने प्रकार का कहा गया है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा०' हे गौतम! सुप्रणिधान तीन प्रकार का कहा गया है जैसे-'मणसुप्पणिहाणे.' मनासुप्रणिधान वचनसुप्रणिधान, और कायसुप्रणिधान ।
अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं 'मणुस्साणं भंते ! कइविहे सुप्पणिहाणे प०' हे भदन्त ! मनुष्यों के कितने सुप्रणिधान कहे गये हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'एवं चेव' हे गौतम! मनुष्यों के ये तीनों પંચેન્દ્રિયથી આરંભીને વૈમાનિક સુધીના જીવમાં મન, વચન, અને કાયરૂપ ત્રણે પ્રણિધાન કહ્યા છે. એ જ રીતે દુપ્રણિધાનના વિષયમાં પણ આ પ્રમાણે જ સઘળું કથન સમજવું.
હવે દુપ્રણિધાનનું પ્રતિપક્ષ જે સુપ્રણિધાન છે, તેની પ્રરૂપણા કરવા भाट गौतम स्वामी प्रभुने पूछे छे -"कइविहेणं भंते! सुप्पणिहाणे पण्णत्ते' 3 सावन् सुप्रणिधान ८ प्रार४ाम मावत छ ? तेना उत्तरमा प्रभु छ-"गोयमा!" गौतम! सुप्रणिधान त्रण रखें ४डेवामां आवे छे. भ3-मणसुप्पणिहाणे०” भन: सुप्रधान, पयन સુપ્રણિધાન, અને કાયસુપ્રણિધાન, ફરીથી ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને એવું પૂછે छे -"मणुस्साणं भंते ! कइविहे सुप्पणिहाणे पण्णत्ते" डे लावन् मनुष्यने કેટલા સુપ્રણિધાન કહેવામાં આવ્યા છે તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે – "एवं चेव" है गीतम! भनुष्याने मात्र प्रश्न सुप्रणिधान हेवामा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩