Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 13 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०९ सू० १ भव्यद्रव्यनारकादिनां निरूपणम् १९७ भदन्त !' भवियदव्यनेरइया भवियदव्वनेरइया' भव्यद्रव्यनैरयिका भव्यद्रव्यनैरयिकाः भविष्यतू पर्यायस्य यत् कारणं तत् द्रव्यमिति कथ्यते द्रव्यतया नारका द्रव्यनारकाः न तु भावेन भविष्यकाले नारकत्वेन उत्पस्यमानत्वात् । अतः भव्यशब्देन विशेषिता इति ते च नैरयिकत्वेन उत्पत्स्यमानाः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिको वा मनुष्यो वा भव्यद्रव्यनैरयिकतथा व्यपदिश्यन्ते एते च भव्यद्रव्यनैरयिका एकमविक-बद्धायुष्काऽभिमुखगोत्रभेदात् त्रिविधा भवन्ति तत्र एकमविका:-ये विवक्षितकभवानन्तरमेव नैरपिकरूपेण उत्पत्स्यन्ते एकमविकाः कथ्यन्ते ।। आगत यावस्पद से प्रदर्शित की गई है। इस प्रकार से क्या पूछा सो ही विषय 'अस्थि णं भंते ! भवियवनेरइया २' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट किया गया है। भविष्यत् पर्याय का जो कारण होता है वह 'द्रव्य' है ऐसा कहा गया है। द्रव्य की अपेक्षा जो नारक हैं वे द्रव्य नयिक हैं । वर्तमान पर्याय से जो नारक हैं वे द्रव्यनैरयिक नहीं वे भावनारक हैं किन्तु भविष्यकाल में जो जीव नारक की पर्याय से उत्पन्न होनेवाला है चाहे वह पंचेन्द्रियतिर्यश्च हो चाहे मनुष्य हो वही जीव भव्यदिव्यनैरयिक रूप से कहा गया है। ये भव्यद्रव्य नैरयिक एकभविक, बद्धायुष्क और अभिमुखनामगोत्र इस प्रकार से ३ प्रकार के कहे गये हैं, जो जीव विवक्षित एकभव के अनन्तर ही नारकरूप से उत्पन्न होने के योग्य हैं, अर्थात् आगे उत्पन्न होनेवाले हैं वे एकभविक भव्यद्रव्यनैरयिक कहे गये हैं । बद्धायुष्क-जो पूर्व भव संबंधी आयु के तृतीय भाग आदि के शेष रहने पर नारक की आयु भन्ने : नविनय सहित प्रभुने L प्रमाणे ५७यु'--"अत्थि णं भंते ! भवियन्वनेरइया" भविष्यत् पर्यायर्नु २ ॥२६५ डाय छे. ते "०"तम કહેવામાં આવ્યું છે. દ્રવ્યની અપેક્ષાએ જે નારક છે. તેઓ દ્રવ્યનરયિક છે. વર્તમાન પર્યાયથી જે નારકો છે, તે દ્રવ્ય નૈરયિકો નથી તેઓ ભાવનૈરયિક છે, પરંતુ ભવિષ્યકાળમાં જે જીવે નારકની પર્યાયથી ઉત્પન્ન થવાના છે, ચાહે તે તે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ હોય કે મનુષ્ય હોય તે જીવ ભવ્ય દ્રવ્ય નૈરયિક કહે વાય છે. આ ભવ્ય દ્રવ્ય નરયિક એક ભવિક ૧, બદ્ધાયુષ્ક ૨, અને અભિમુખ નામત્ર ૩, એ રીતે ત્રણ પ્રકારના કહ્યા છે. જે જીવ એક ભવ પછીના ભાવમાં નારકપણાથી ઉત્પન્ન થવાને ગ્ય હેય અર્થાત ભવિષ્યમાં ઉત્પન્ન થવાના હેય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
