Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 13 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१९ उ०१० सू०१ वानव्यन्तराणामाहारकरणनि० ४६७ किमिति प्रश्नः, भगवानाह-‘एवं जहा' इत्यादि, ‘एवं जहा-सोलसमसए दीवकुमारुद्देसओ' एवं यथा षोडशशते द्वीपकुमारोद्देशकस्तथैव इहापि सर्व वक्तव्यम् , तथाहि-'यो इणटे समढे' नायमर्थः समर्थः सर्वे वानव्यन्तराः न समाहाराः, न समशरीरवन्तः, नवा समोच्छ्वासनिःश्वासान्त इति । षोडशशतकीयैकादशे द्वीपकुमारोद्देशकेऽपि प्रथमशतकीयद्वितीयोद्देशकस्य द्वीपकुमारवक्तव्यता सूचिता 'जाव समाहारा समसरीरा समुस्सासनिस्सासा' इत्यन्ता, इतः षोडशशतकीयद्वीपकुमारप्रकरणमित्थम् । तत्रत्यालापके वानव्यन्तरं नियोज्य आलापं दर्शयतिहोते हैं ? इस प्रकार के इस गौतम के प्रश्न का उत्तर देते हुए प्रभु उनसे कहते हैं- एवं जहा' हे गौतम ! सोलहवें शतक में जैसा द्वीप. कुमारोदेशक हैं वैसा ही यहाँ पर भी वह सब कह लेना चाहिये। इस विषय में स्पष्टीकरण इस प्रकार से है-'णो इण? समडे' सब ही वानभ्यन्तर समान आहारवाले हों, समान शरीरवाले हों और समान उच्छ्वास निश्वासवाले हों ऐसा अर्थ समर्थ नहीं है अर्थात् सब ही वानव्यन्तर न समान आहारवाले होते हैं, न समान शरीरवाले होते हैं और न समान उच्छ्वाप्सनिःश्वासवाले ही होते हैं । १६ वे शतक के ११ वें उद्देशक में भी प्रथम शतक के द्वितीय उद्देशक में कथित द्वीपकुमारों की वक्तव्यता सूचित की गई है 'जाव समाहारा समसरीरा समुस्सा. सनिस्सासा' इस अन्तिम पाठ तक १६ वें शतक का द्वीपकुमारप्रकरण આ પ્રકારના ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતાં પ્રભુ તેમને કહે છે एवं जहाड गौतम! सोभा शतम भा२ ६शामा २ प्रमाण કહેવામાં આવ્યું છે, એ જ પ્રમાણે અહિયાં પણ તે તમામ કથન સમજવું. मा विषयतुं स्पष्टी३२१ मा प्रमाणे छे. 'णो इणठे समढे' मा पान વ્યન્તર સરખા આહારવાળા હય, સરખા શરીરવાળા હોય, અને સરખા ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસવાળા હોય એ અર્થ બરોબર નથી. અર્થાત્ બધા જ વાન વ્યન્તર સરખા આહારવાળા હોતા નથી. સરખા સ્વભાવવાળા હોતા નથી. સરખા શરીરવાળા હોતા નથી અને સર આ ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસવાળા પણ હોતા નથી. આ વિષયનું વધુ વિવેચન સોળમા શતકના ૧૧ અગીયારમાં ઉદેશામાં પહેલા શતકના બીજા ઉદ્દેશામાં કહેલ દ્વીપકુમારોના કથન પ્રમાણે સમજવા ભલામણ કરી છે તે જ રીતે અહિયાં પણ તે વિષય સમજવા ત્યાંના यन . 'जाव समसरीरा समुस्सासनिस्सासा' ! मतिम पासधा ગ્રહણ કરવું. ૧૬ સોળમા શતકનું દ્વીપકુમાર પ્રકરણ આ પ્રમાણે છે–ત્યાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
