Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 13 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 856

ર
भगवतीसूत्रे
"
सर्वः कर्कशः सर्वो लघुः सर्व उष्णो देशाः स्निग्धा देशो रूक्ष इति चतुर्थ चतुभङ्गयस्तृतीयो भङ्गः ३ । सर्वः वः सर्वो लघुः सर्व उष्णः, देशाः स्निग्धाः देशा रूक्षाः ४, अत्र सर्वे मिलित्वा पोडश भङ्गाः १६ भवन्ति, तत्र कर्कशस्य सर्वतः प्राधान्यं वर्कशान्तर्गतो गुरुको लघु गुरु लघुकयो घटक शीतोष्णौ, faraat a rearनेकस्वाभ्यां सर्वत्र प्रविष्टावेत्र एवं चैकस्वानेकत्वाभ्यां स्निग्वरूक्षघटितशीतोष्ण संवदित गुरुलघुकघटिताः कर्कश मुख्य विशेष्यकाः
तृतीयभंग इस प्रकार से है- 'सर्वः कर्कशः सर्वः लघुकः, सर्वः उष्णः, देशाः स्निग्धाः देशो रुक्ष:' इसके अनुसार वह सर्वांश में कर्कश, सर्वाश में लघु, सर्वांश में उष्ण, अनेक देशों में स्निग्य और एकदेश में रूक्ष स्पर्शबाला हो सकता है ३, इसका चतुर्थ भङ्ग इस प्रकार से है - 'सर्वः कर्कशः, सर्वः लघुकः, सर्व उष्णः देशाः स्निग्धाः, देशाः रूक्षाः ४' इसके अनुसार वह सर्वांश में कर्कश, सर्वांश में लघु, सर्वांश में उष्ण, अनेक देशों में स्निग्ध और एकदेश में रूक्ष स्पर्श वाला हो सकता है, इस प्रकार से ये चारों चतुभंगी के सत्र भङ्ग मिलकर यहां १६ होते हैं इन १६ भङ्गों में कर्कशरूप स्पर्श की सर्वत्र प्रधानता है, कर्कश के अन्तर्गत गुरु और लघुरूप स्पर्श है, गुरु लघु के साथ शीत और उष्ण स्पर्श हैं, तथा स्निग्ध एवं रूक्ष स्पर्श हैं, इनमें एकस्व और अनेकत्व विवक्षित किया गया है और ये सब ही भङ्गों के साथ हैं इस प्रकार
'सर्व': कर्कशः सर्वः लघुकः सर्व उष्णः देशाः स्निग्धाः देशो रूक्षः ३' पोताना સર્વાશથી કશ સ્પર્શીવાળા, સર્વાશથી લઘુ સ્પર્શવાળા, સર્વાશથી ઉષ્ણુસ્પર્શીવાળો અનેક દેશમાં સ્નિગ્ધ-ચિકણા સ્પર્શ વાળે અને એક દેશમાં રૂક્ષ સ્પશવાળો હોય છે. આ ચેથી ચતુ`ગીના ત્રીજે ભંગ છે. ૩ अथवा ते 'खत्रः कर्कशः, सर्वः लबुकः, सर्व उष्णः देशाः स्निग्धाः देशाः रूक्षाः ४' ते पोताना सर्वाशश्री उश स्पर्शवाणी, सर्वाशथी लघु-ला સ્પર્શીવાળા, સર્વાશથી ઉજ્જુ વાળા અનેક દેશેામાં સ્નિગ્ધ સ્પર્શીવાળો અને અનેક દેશમાં રૂા સ્પવાળા હોય છે. આ ચેાથી ચતુર્ભ ́ગીના ચેાથે। ભ’ગ છે. ૪ આ રીતે આ ચારે ચતુ ́ગીના કુલ મળીને ૧૬ ભગા થાય છે. આ ૧૬ સાળ ભગામાં `શ સ્પર્શીની ખધે જ પ્રધાનપણુ છે. સ્પની અન્તર્યંત ગુરૂ-લઘુ સ્પર્શ છે અને ગુરૂ-લઘુની સાથે ઠંડા અને ઉષ્ણુ સ્પર્શી છે. તથા સ્નિગ્ધ-રૂક્ષ સ્પર્ધા છે. એમાં એકપણા અને અનેક પણાની વિક્ષા કરવામાં આવી છે. અને તે બધા જ ભંગામાં સમજવાની
શ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩