________________
૧૦ - 3} : -
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ યક્ષની પૂજા કરીને પ્રાર્થના કરવા લાગી કે, “હે દેવ ! બીજા બધા પતિની ચિંતાથી મને સર્યું. તમારા મંદિરના દ્વારમાં રહેલા છે, તે જ મને પતિ હો.” “પહેલાં પણ મેં કન્યા આપી છે, અત્યારે તો વળી અતિથિનો સત્કાર થશે, અવસરોચિત યોગ આવી પહોંચ્યો.' - એમ વિચારીને યક્ષે તે વાત સ્વીકારી. નેત્રરૂપી દોરડાથી જકડીને મારા સ્વામીને સાથે લઇ જાઉંએમ વિચારતી હતી. વળી જતાં જતાં ફરી ફરી પ્રેમપૂર્વક કુમાર તરફ નજર કરતી કુમારી પોતાને ઘરે ગઇ. ક્ષણવાર વૃદ્ધ દાસી સાથે આદરપૂર્વક વાતચીત કરીને નામ, ઓળખાણ, પરિચય વગેરે પરસ્પર તેઓએ જાણી લીધા. રણસિંહ પોતાના માનસથી ચિંતામણિ યક્ષના ભવનને અને આખા જગતને તે કન્યા વગરનું શૂન્ય માનતો પોતાના નિવાસસ્થાને પહોંચ્યો. બીજા દિવસે કમલવતી યક્ષની પૂજા કરીને પંચમ સ્વરથી મનોહર કંઠ અને મૂર્છાના સહિત વિણા વગાડવા લાગી. ત્યાં આગળ રણસિંહ પાસે આવીને કન્યાના સ્નેહમાં પરાધીન બનેલા કુમાર તરફ તિછ આંખથી નજર કરતી એવી તેણે પોતાનો આત્મા કુમારને અર્પણ કર્યો. “સામો મનુષ્ય ખુશ છે કે રોષવાળો છે, અનુરાગવાળો છે કે અનુરાગ વગરનો છે, એવા બીજા વિકલ્પો લોકોના નેત્રથી જાણી શકાય છે.” ઘરે આવેલી તે વિચારવા લાગી કે, હું તેની સાથે જ પરણીશ, જો કદાચ એમ ન થાય તો મારે જીવવાથી સર્યું.'
ત્યારપછી કુમાર પોતાના નિવાસસ્થાને પહોંચ્યો, એટલે પુરુષોત્તમ રાજાના સેવકોએ પોતાની નગરી તરફ પ્રયાણ કરવાની વિનંતિ કરી. “આજે શા માટે વિલંબ કરો છો ?' ત્યારે રણસિંહે કહ્યું કે, “આજે મારે તેવું રોકાવાનું ખાસ પ્રયોજન છે, તો તમે આગળ પ્રયાણ ચાલુ રાખો. મારું ઇચ્છિત કાર્ય પૂર્ણ થશે, એટલે તરત નિર્વિઘ્ન હું આવી પહોંચીશ.'
ત્યાં આગળ કમલસેન રાજાની સેવા કરવા માટે ભીમ નામનો રાજપુત્ર આવેલો હતો, તે પણ કમલવતીને પરણવા માટે ઇચ્છા કરતો હતો. કમલવતીની ધાવમાતાને વસ્ત્ર, સુવર્ણ આભૂષણ, કપૂર વગેરે પદાર્થો આપી લલચાવતો હતો. ધાવમાતાએ કમલાવતીને ભીમકુમારની અભિલાષા જણાવી, તો તેનું નામ સાંભળવા પણ તે ઇચ્છતી નથી જે ઉપચાર કરે, પ્રપંચ કરે, ખુશામતનાં પ્રિયવચનો ઉચ્ચારે નજર પણ નાખે, પરંતુ પ્રતિકૂલ વામાઓ (સ્ત્રીઓ) તેને તૃણસમાન ગણે છે. યક્ષમંદિરમાં જાય છે એમ જાણ્યું ત્યારે તે તેની પાછળ પહોંચ્યો. “જો મધુર વચનોથી બોલાવીશ, તો કદાચ મને ઇચ્છશે.” “ધનદાન, લોકસન્માન, રૂપ, સૌભાગ્ય, મીઠાં વચનો તે સર્વે મનોહર સ્નેહ આગળ તૃણની જેમ કશાં કારણ નથી.” યક્ષમંદિરના દ્વાર-પ્રદેશમાં તે ધીઠો થઈને બેઠો એટલે દાસીને કુમારીએ કહ્યું કે, પૂજા કર્યા પછી આપણે ઘરે કેવી રીતે જઇ શકીશું ? કારણ કે, આ કાર વચ્ચે જ બેઠો
