________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ મીઠી લાગે છે, તેટલી દીઠેલી નથી લાગતી. આવી જગતની સ્થિતિ હોય છે. તેમાં પણ રમણીઓ જેઓ બીજાની આંખથી જોવાવાળી અને વિશ્વાસ રાખનારી હોય છે, તેને તો આ વિશેષપણે હોય છે. ત્યારપછી પુત્રીના મનોભાવ જાણીને પુરુષોત્તમ રાજાએ પોતાના મુખ્ય પુરુષોને રણસિંહ રાજાને લાવવા માટે મોકલ્યા. “નાગવલ્લી જેમ સોપારીના વૃક્ષનો આધાર ઇચ્છે છે, તેમ સુંદરાંગી રત્નાવતી ઉત્તમમુખવાળા અને આધાર આપનાર વરની અભિલાષા કરે છે. એ પ્રમાણે તમે કહેજો. સંદેશો લાવનાર તેઓ રણસિંહ પાસે આવ્યા અને પ્રણામ કરીને પોતાના સ્વામીનો સંદેશો જણાવ્યો. રણસિંહે કહ્યું કે, “આ વિષયમાં કનકરાજા પ્રમાણ છે.” ત્યારપછી રણસિંહકુમારને જુહારીને નીકળ્યા અને કનકશેખર પાસે આવ્યા. પુરુષોત્તમ રાજાનો સંદેશો જણાવ્યો. ત્યારપછી પ્રણામ કરીને સુખાસન પર બેઠા. તેણે પણ કહ્યું કે, “તે પણ મારી ભાણેજ છે અને મને પુત્રી સમાન છે, તો તેનો વિવાહ મારે જ નક્કી કરવાનો છે.' ત્યારપછી કનકશેખર રાજાએ રણસિંહને તરત પોતાની પાસે બોલાવીને માર્ગમાં ઉપયોગી ઘણી વિશાળ સામગ્રી સહિત આવેલ મનુષ્યો સાથે સોમાનગરીએ મોકલ્યો. રોકાયા વગરના અખંડ પ્રયાણ કરતાં કરતાં માર્ગ વચ્ચે આવેલા પાટલીખંડપુરમાં એક સ્થાનમાં શ્રેષ્ઠ બગીચો હતો, તેના સુંદર પ્રદેશમાં પડાવ નાખ્યો. થોડા પરિવાર સાથે ચિંતામણિયક્ષના ભવનમાં પહોંચ્યો. તેને પ્રણામ કરીને તેના મદોન્મત્ત હાથી ઉપર જેટલામાં બેઠો, તેટલામાં તેની જમણી આંખ ફરકી એટલે વિચારવા લાગ્યો કે, “ આજે મને પ્રિય મનુષ્યનાં દર્શન, અગર પ્રિય મનુષ્યનો મેળાપ અહિં થશે. અથવા યક્ષના પ્રસાદથી કયા મોનરથ સિદ્ધ થતા નથી ?
આ સમયે પાટલીખંડના રાજા કમલસેનની પુત્રી કમલવતી ચિંતામણિ યક્ષની પૂજા કરવા આવી. સુંદર સુગંધી પુષ્પો, કેસર, ચંદન વગેરે પૂજાની સામગ્રીથી પૂર્ણ છાબડી જેના હાથમાં રહેલી છે, જેની પાછળ સુમંગલા દાસી અનુસરી રહેલી છે. વિકસિત નેત્રરૂપી નીલકમળ વડે લક્ષ્મી સરખી મૃગાક્ષીની પૂજા કરતો હોય તેમ તે કન્યાને દેખી. ઇષ્ટ પદાર્થ જોવો કોને ન ગમે ? લક્ષ્મી અને સરસ્વતી બંને પરસ્પર વિરોધી છે, એક બીજાને તેઓ સહેતા નથી. અથવા તો બંનેનો સમાયોગ કરવા માટે દેવે આને બનાવી છે. જેઓનું માનસ ભેદવા માટે મદનબાણ સમર્થ નથી, તે ખરેખર બુઠ્ઠા થઇ ગયા છે. તેવાઓના માનસ ભેદવા માટે જ વિધિએ આ તીવ્ર કટાક્ષો આમાં બનાવ્યા છે. દુસ્તર કામદેવના બાણથી સજ્જડ વિંધાએલા મારા હૃદયના ઘાને રૂઝવનારી આ સુંદરાંગી મહાઔષધી આવે છે. અમૃત, સુંદર અંગના સાથે કામદેવના પ્રસંગનો આનંદરસ, સજ્જન સાથેની ગોષ્ઠી આ ત્રણ પગથિયાં સુખપર્વત ચડવા માટે જણાવેલાં છે.” આ પ્રમાણે ચિંતવન કરતા તે કુમારની સન્મુખ સ્નેહપૂર્ણ શરીરવાળી કંઈક કટાક્ષપૂર્ણ નેત્રથી નજર કરતી યક્ષ પાસે જાય છે.
