Book Title: Jain Paramparano Itihas Vol 2
Author(s): Darshanvijay, Gyanvijay, Nyayavijay
Publisher: Charitra Smarak Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001077/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIMpa2e (c) ItihApta ja ama7. lekhaka : munizrI darzanavijyajI, munizrI. jJAnavijyajI munizrI. nyAyavijayajI ( tripuTI) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI cAritrasmAraka graMthamALA caM0 54 jaina paraMparAno ItihAsa [bhAga bIjo] : lekhaka : munizrI no vijaya (tripuTI mahArAja ) : prakAzaka : zrI. caMdu lA lA lakhu bhAI parIkha maMtrI : zrI cAritra smAraka graMtha mA lA nAgajI bhUdharanI paLa, mAMDavInI poLa, amadAvAda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prAptisthAna : caMdulAla lakhubhAI parIkha maMtrI : zrI. cA ripatra smA ra ka graMtha mA LA, | nAgajI bhUdharanI poLa, mAMDavInI poLa : amadAvAda kiMmata : 15 rUpiyA vi. saM. 2016 I. vIra saM0 2486 ka sa. cA mudraka : jayaMti : vasaMta zi ghelAbhAI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lItANA-zrIyazovijaya jaina gurukula saMsthApaka jya gurudeva zrIcAritravijayajI (kacchI) 40 14 dIkSA saM0 1960 mAgazara sudi 10 jAmanagara (saurASTra) sva0 saM. 1974 Aso vadi 14 aMgiyA (kaccha) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have pachI have pachI jaina Agame tathA graMthe vividha sAhityane dariye che. temAM ItihAsanAM amUlAM ratna patharAyelAM che. sau koI e ratnone bahAra lAvavA cAhe che. ame jena paraMparAne itihAsa bhAva 1 nA "have pachI"nA lakhANamAM jaNAvyuM hatuM ke pauratya ane pAzcAtya vidvAne jaina sAhityane prakAzita karavA avAranavAra mAgaNI kare che. AthI ame itihAsa jagatamAM upayogI evA "paTTAvalI samuccaya" bhA. 1-2 prakAzita karAvyA hatA ane saLaMga itihAsa rajU karavA "jena paraMparAne itihAsa" taiyAra karavA dhAryuM hatuM, jemAM 2500 varSanA jainAcAryo, jaina munivare, sAdhvIjIo, rAjA, rANIo, zeTha, zeThANI, vidvAna, dAnavIre, vividha vaMze sAhityanirmANa, racanAkALa, lekhanakALa, tIrtho ane vividha ghaTanAo vagere dAkhala karavAM. A bhAvanAthI ukta itihAsa mATe ame nIce mujaba dhAraNuM rAkhI hatI. bhA. 1-nigraMthagacha caMdrakula vanavAsIga7 caityavAsIyuga), vIra - nirvANu saM. 1 thI vi. saM. 1000 sudhIno itihAsa, digaMbara AcArya paTTAvalI. bhAra-vaDagaccha, vi. saM. 1000 thI vi. saM. 1250 ne Iti hAsa, jemAM vaDagaccha, mAnadevagaccha, rAjaga7, dharmazeSagaccha, pUrNatalagaccha, rudrapallIyaga7, kharataragaccha, pUnamiyAgaccha, aMcalagaccha, Agamikagaccha, caturdazIgaccha, kacalIgaccha, vAdidevasUrigaccha, nAgorIgaccha, ArAsaNagaccha, pAya caMdagaccha vagerenI paTTAvalIo. bhA03-tapAgaccha, saM0 1250 thI 1600 sudhIno itihAsa, tapA gacchanA paTAgaccha, kaDavAmata, kAmata, nAgapurIyalakAmata, Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnakamArga, terApaMthI vagerenI paTTAvalIo, vividha vaMzAvalIo. bhA. 4-hIyuga, saM. 1600 thI 2000 sudhIno itihAsa. bhAva pa-bhA. 1 thI 4 nI meTI InDekasa (Index) akArAdi nAmAvalI. bhAva 6-bhA1 thI 4 nA vaMzavRkSe. bhA. 7-prastAvanA vizeSa samajUtI vagere, navA prakAzanamAM jarUrI praznottarI vagere. pahele bhAga saM- 2009 nA kArtika sudi 15, tA. 1-11- 1952 mAM prakAzita thaye. AthI sau keIe mAMgaNI karI ke A graMtha jaladI taiyAra thavo joIe. amArI bhAvanA hatI ke, bhAga bIje tarata prakAzita thAya tema karavuM. paNa bhAvibhAvanA vege emAM ekAeka aMtarAya AvI paDyo. te A pramANe- | muni zrInyAyavijayajI saM. 2007 nA mAgazara sudi 4nA divase hRdayarogathI amadAvAdamAM kALadharma pAmyA. | muni jJAnavijayane saM0 2011 thI DAyAbITIsa (Diabetis)madhuprameha zarU thaye. muni darzanavijayane saM- 2015 nA mAgazara vadi 4 thI le blaDaprezara (Low Blood-Pressure)-raktagatimAMdyane rega zarU thaye, jenI vadhu asara thAya te laka (Paralysis) lAgu paDe. A kaparA saMyogomAM graMtha taiyAra thAya e vicitra savAla hate. paraMtu gurudevanI kRpAthI sahakArI nimitto AvI maLyAM, te A pramANe - - ame bane te ekabIjAnA pUraka rahyA. eTale jyAre jenuM svAthya sAruM hoya tyAre te kAma calAve ane e rIte paNa bhAga bIjAnuM kAma jArI rAkhyuM. - 1. DaoN0 nAnAlAla bhAIlAla-temanI tIrthakara nAmakarma upArjana kare tevI sAdhupadanI bhakti che. temaNe amArA svAnA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhArA mATe ghaNI kALajI rAkhI che. temanA taraphathI amane balavA, lakhavA, vAMcavAnI sApha manAI hatI, paNa sAthosAtha temaNe eTalI chUTa ApI hatI ke ApanI khAsa bhAvanA che te dhIme dhIme ItihAsanuM kAma karatA rahe, sAvadhAna paNa rahevuM. jarAka khaTake dekhAya ke ArAma levuM ane mane tarata khabara ApavI. temanI A kImatI sammatithI A graMthanA kAmano prAraMbha thaye. 2 zrImAna zeTha manubhAI jesiMgabhAI -sAdhAraNa rIte moTA zaheramAM jaina samAjamAM saMghanA jJAnadravyane meTo saMgraha che, paNa tenA vahIvaTadAromAM kaI kaI evA hoya che ke je sarasvatIne nahIM paNa mAtra lakSmIne ja oLakhatA hoya che. AthI temAM e dravyane sadupayoga karavAnI AvaData ja hetI nathI. bIjI taraphathI jenasamAjamAM evA vivekI jene paNa che, ke je pitAnI jAta mahenatathI lakSmI meLavI, tene satpAtramAM vAve che. zrImAna zeTha manubhAI jesiMgabhAI kAlidAsa AvA vivekIemAMnA eka che, jemaNe jaina sAhityanA vividha graMthe prakAzita karAvyA che. temaNe A itihAsane bhA. 1 vAMcIne jaNAvyuM ke, "Apa Ane bhA. 2 je jaladI prakAzita thAya tema kare. prAraMbhika Arthika rakama rekavAnI jarUra paDe te mane lAbha ApavA kRpA karaje." manubhAInI A preraNAthI amArA utsAhamAM ghaNo vadhAre karyo. 3-4. paM. vikAzavijayagaNi, muni zrIcaMdrodayavijaya-teo te 20 varSanA jUnA snehI munivare che. ame jena sosAyaTImAM hatA tyAM paNa zrIyuta AzArAmabhAI vagere saMgha amArI bhaktimAM utsuka hatuM paraMtu AgamaprabhAkara pUra puNyavijayajI mahArAja tathA ukta munivare ane nagarazeTha kuTuMbanA gurubhakta bhAIone Agraha hatuM ke ame zaheramAM ujamaphaInI dharmazALAmAM AvIe te sAruM. AthI amo saM. 2015nA vai0 va0 6 nA roja ujamaphaInI dharmazALAe AvyA. paMnyAsajI tathA bhaktipriya muni caMdrodayavijayajIe amArI Aja sudhI sarva rIte bhakti karI che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. tapasvI sAdhvIjI zrImaMjulAthIjI, sAdhvI madhukAntAzrIjI ane sAdhvI madhulatAzrIjIe paNa noMdhapAtra bhaktine lAbha lIdho che. ItihAsa maLe che ke, paMvIragaNie saM0 1160mAM "piMDaniyuktiInI TIkAnA nirmANamAM pitAne madadagAra munivaronAM nAma lakhyAM che. (jUo praka. 35, pR0 16) - ame paNa mAnIe chIe ke pUjya dAdA mUlacaMdajI mahArAja nI gAdIne pratApa, ukta munivarenI sabhara bhakti, Do. nAnAbhAInI AdarabharI lAgaNI ane zrAvakenI zubha manokAmanAthI amArA svAthyamAM ghaNe aMze kramazaH ArAma thato Avyo che ane A graMthanuM kAma sarala banyuM che. 6. paM. aMbAlAla premacaMda zAha -te vyAkaraNatIrtha che. keTalAka graMthonA saMpAdana ane lekhanathI khyAtiprApta che. purAtatva ane ItihAsane paNa UMDA abhyAsI che. temaNe A graMthanI zuddha presakepI ane mupha sudhAravAnI saMpUrNa javAbadArI pitAne mAthe lIdhI hatI. ekaMdare A graMthanA prakAzananI amArI saMpUrNa javAbadArI temaNe adA karI che. 7-8.A uparAMta sAkSaravarya paM. ratibhAI ane 50 bAlAbhAI (jayabhikhu)-e dezAI belaDI to zarUthI aMta sudhI graMthanA sau kAryamAM sarva rIte preraka rahe che. 9 zrI jayaMtilAla ghelAbhAI dalAla-vasaMta presanA vyavasthApakamenejIMga DIrekaTara che. temaNe preraNA karI ke, "Apa A graMthane ApanI kalamathI ja saLaMga pUro karI jagatane Ape. A kAma bIja pUruM kare e azakya che. yadi Apa A graMtha vasaMta presamAM chapAvavA dhAre che te huM Apane e bAMhedharI ApuM chuM ke Ane chApatAM chellA orDara muphamAM Apa je sudhArA-vadhAre dAkhala karaze tene ame saharSa svIkArI pharame chapAvIzuM." kharekhara, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA karmacArIo, kArIgaroe A nItinuM barAbara pAlana karI 7 mahinAmAM pUro graMtha chAkhe che. kAma saphAIdAra karyuM che. pharamAe. presamAM chapAyA tyAM sudhI temAM gya sudhArA-vadhArA karyA che paraMtu presamAM pharamA chapAyA bAda temAM vadhAravA yogya che je sAhitya maLyuM tene ame "ATaluM vadhAra" AvA saMketathI A graMthamAM pUravaNI rUpe dAkhala karAvyuM che. vAMcakane sAdara sUcanA che ke te te sthAne te te phakarAo jeDIne vAMce. 10-11 zrImAna sArAbhAI pipaTalAla gajarAvAlA, zrImAna caMdulAla lakhubhAI parIkha-teonI vAraMvAra preraNAnuM ja A pariNAma che ke, A graMtha prakAzita thAya che. TUMkamAM te bane te A graMthanA prakAzananA sarva rIte sUtradhAra che. ekaMdare devagurunI kRpAthI tathA uparanA sahakArIonI zubha kALajIthI A graMthanuM kAma sarala banyuM che. A graMthamAM pahelA bhAganI jema akArAdi nAmAvali (iphekasa) ApI nathI, bhAvanA che ke cAre bhAgonI akArAdi nAmAvali (iDekasa) bhAga : 5 mAM ApavI. A graMthanuM prakAzana kadAca vilaMba thAta kinta zeTha manubhAI jesiMgabhAI e Arthika madada ApI jaladI prakAzita karavA Agraha karyo tethI AnuM prakAzana samayasara thayuM tene amane harSa che. paMnyAsapravara caraNavijayajI gaNivara itihAsapremI munivara che. temaNe A bhAganI nakale kharIdI prakAzakane vadhu utsAhI karyA che te dhanyavAdane pAtra che. devagurunI kRpAthI zubha sahakArI nimitte AvI maLatAM A bIjo bhAga prakAzita thAya che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - have tevA zubha anukULa saMyogo maLatAM trIjA bhAganuM kAma hAtha dharAze. " basa, A graMtha bhAratIya saMskRtinuM ajoDa aMga bane ane saunuM kalyANa he, e IcchApUrvaka ame viramIe chIe. - ) ! vi. saM. 2016 zrAvaNa suda 1 - ravi puSya bhAratIya dinAMka zrAvaNa 2 tA. 24-7-60 ujamaphaInI jaina dharmazALA amadAvAda (gujarAta) li. muni darzanavijya muni jJAnavijya (muni nyAyavijya) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zeThANI zrI. vIja kerabAI sva. saM. 1990nA bIjA vizAkha sudi 3, tA. 16-5-34 jemanA puNyasmaraNArthe temanA putraratna zrI. manubhAI ziMgabhAIe A graMtha chapAvavAmAM sahAya karI che. [saM. 2016] Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zeTha zrI jesiMgabhAI kAlidAsa zeradalAla janma saM. 1929 catra vadi 8, . sva. saM. 2010 Aso vadi 3 tA. 20--1873 tA. 14-10-54 jemanA puNyasmaraNArthe temanA putraratna zrI. manubhAI jeziMgabhAIe A graMtha chapAvavAmAM sahAya karI che. saM. 2016se Only Fora Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praka 35. ghaTanA 0 udyotanasUri 84 gacchA jaina paraMparAnA itihAsa [ bhAga bande ] viSaya-a nu kra maNi kA pAnuM pra. nAge gaccha (kula) (3) nAgedragaccha paTTAvalI A vIr A caMdra A. abhayadeva A. vijayasiddha 0 vardhamAna A mahedra A AnaMda A. amaracaMdra A haribhadra A vijayasena A udayaprabha A mallikeNu syAdvAdamajarI sAmaprasa A A padmacaMdra A vidyAsAgara A guNasamudra nAgedra jJAti sAya sarAka hUMbaDa ra 3 4 4 4 5 5 6 } 6 9 9 8 8 8 9 10 10 10 ghaTanA ThAkAra cakula pUrNa talagaccha paTTA. (pUnamiyAgaccha) devacaMdrasUri A A caMdrasena A. zAMti mAnadevagaccha (707) A pradyumna sAdhvIo sAdhvI nima latizrI A padma pra0 nima lamatizrI caMdragaccha 14 14 saravAlamaccha 14 15 vA. vIraNa (rAhiDA, karkarA, vATADA) (18) caMdrarAjagaccha paTTA 16 15 A nana 1 A pradyumna 17 A abhayadeva 17 18 18 18 19 vAdamahANuM va A dhanezvara caitravAlAgni gacchA (caitragaccha) pAnuM 10 11 11 11 11 11 12 12 13 13 13 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 38 39 haka A0 vardhamAna vividha paTTabhedo A zIlabhadra A0 dhanezvara A devAnanda A0 pradyumna graMtha sAhityasaMzodhana (moDhamaccha) A0 caMdrasUri graMtha. A0 pUrNabhadra A0 prabhAcaMdra(saM. 1334) 27 A merUtuMga (saM. 1361) 27 A devendra 27 A0 bhadrezvara 28 A devabhadra A0 siddhasena A0 ranala A0 ratnAkara A0 siMhatilaka graMtha-maMtrarAja rahasya A0 paramANuMda A0 prabhA Ava bAlacaMdra graMtha-vasaMtavilAsa (nATako) gurucakramaMDala A jayasiMha 35 sarasvatI pratimA A0 ratnAkara (dedA pallIvAla) 28 A vaisvAmI A0 sAgaracaMdra rAjA kehaNa A malayedu 37 A0 mANekacaMdra 37 graMtha 38 zrAvaka nAnuM (sUcanA) gurupratimA 38 dharmaghoSaga7 A0 madhaSasUri DhAI dinakA jhuMpaDA dharmapracAra ajamera A ratnasiMha graMtha A jJAnacaMdra Abu jIrNoddhAra A0 sAdhuratna (nArI laoNkAmata) 44 A yazobhadra A udayaprabha (maMtrI me) 45 A devasena A0 muniratna amacaritra A mAnatuMga sijaja sacariya A caMdrasUri (saM. 1214) nitikula nirvatikAgaccha 44 30 44 30 45 @ ne @ je 45 je 33 33 47 34 35 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 50 para 84 5 . 53 6 53. 87 55 88 (diyANA tIrtha) vidyAdharagaccha paTTA kAsahUdagaccha upa0i nacaMdra graMtha dravyazuddhi jaliharagaccha paTTAvalI 54. pahelIvAla ciMi paTTAvalI 59 bhaTTArakA bha0 zrIsUri pallIvAla jJAti sAdhvI kIrtigaNinI sAdhvI bhAvasuMdarI sonI prathimasiMha (saM0 1420) 66 brahmANa sAvIo devAnaMdajI . A udyotanasUri che ja da 93 (kahezvara-kane Du) che. vaDasamA dAnapatra 78 bhImadeva (1) bakulAdevI jainAcAryo karNadeva AzApallI mInaladevI rUpazrI 88 malavAra kavi bi9Nu siMddharAja mAlavavijaya rudramALa (rudramALa) pRthvI jayaprAsAda (6) tIrthayAtrAnA niyamo 84 (siddharAjavihAra) tIrthomAM dAna (giranAra zatru jaya) siddhahemavyAkaraNa amArizAsana nyAyazAsana 97 (ka. mA. munazI) (7 siddha. musalamAna rAja parivAra (munazI) gUrjareza kumArapAla 100 ajamera rAjavaMza 105 (zuravIratA) allAla 108 68 70. paricaya 70 171 73 9 (8) vaDaga7 paraMparA (diyANA) (49) 71 yazAdeva 71, 72 zAkhAga rAjAvalI caulukya rAjAvalI (pATaNa sthApanA) 75 cAmuMDarAya (daMDanAyaka) 73 74 77 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ birudA (birudeza) ara kaheNu kille sAmanAtha zatruMjaya paramAta (rAjavidvArA) khAra trA jinaprAsAde tAraMgA tI vItabhayanagara graMthalekhana tADa, cADa, lADa dAna nArI sanmAna savata kaeNkavijaya vItabhayanagara tItha sadha thAyeA, isAvala chellI pratiSThA (sa0 1227) 126 127 127 129 129 129 130 131 aDhAra deza (84 dezI) rAjya vistAra (abhiprayA) sAta cakravartIe guNadoSa vizeSaNA 108 109 111 111 112 112 112 113 113 114 11 117 (124) 118 118 118 119 119 119 123 (118) 124 125 125 15 * rAjaparivAra svarga vAsa prazaMsA ayapAla (itihAsanA AdhArA) mUlarAja (2) zAhabuddona bhImadeva (2) eka kaTAkSa vIradhavala eka rAjaparivAra karaNa vAghelA jaina bhatrIA itihAsanA AdhAre (5) caulukaya rAjAvalI karNATaka lATanA vA rAdeDavA kalacurI vaMza (3) paramAra vaze araNyarAja pAlanapura (acalezvara mahAdeva) maMtrI kuMkaNu dhArAvarSAdeva prAdana pAlanapura sAmasa'hu AkhkhA kara mApha suMjava 132 133 133 133 134 136 137 138 139 139 139 143 145 146 146 148 151 151 151 152 1para 153 153 153 154 155 157 157 158 159 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ne 180 182 184 185 186 siMdhurAja 16 0 (3) kAlidAsa bhedeva 162 DAmara maMtrI 163 bha0 kulacaMdra 163 jainAcAryo 164 nIlapaTa 164 (kAlidAsa rAjazekhara) 164 bhoja maraNa (saM. 1112) 16 6 kavi jagadeva - 166 (4) cauhANa vaMza 167 rAjAvalI 168 189 192 vimalazAha vimalavasahI cAhila vaMza lAliga vaMza maMtrI pRthvIpAla vesara dezalaharAvaMza saM0 samarA zAha bIvatsa vaMza) AcAryo (paricaya) (noMdha) sajajanasiMha kecara zAha amAri mahAkavi depALa dozI-koThArI vaMza 0 talAzAha karmAzAha 36. A0 sarvadevasUri vaDagacha 195 197 198 198 200 170 170 te - che che AlaNa amAra Analade rAjaparivAra samarasiMha cAcigadeva kAnhaDade pRthvIrAja cauhANa cUDAsamA vaMza hamIra graharipu rA'kheMgAra meha jinaprAsAda amAri zilAlekha rA'mAMDalika mahammada begaDe nInA maMtrIvaMza 171 172 172 173 173 174 174 174 tIrtha 206 206, 207 207 207 208 174 174 dharmapracAra dIkSA vaDaga7 sthApanA (2) prabhAvako yupra. jyeSThIMga mahAkavi jaMbUnAga A jayadeva jayadevadAsa vRttaratnAkara 208 176 177 178 178 204 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) suvihitazAkhA paTTA. 210 (caMdrakula Adi) 210 A0 vardhamAna 211 215 (paM. jinavallabha gaNi) 215 A0 abhayadevasUri 216 217 218 219 219 222 223 ja 224 224 224 225 225 226 (prazasti ) tIrtha TIkAo A devadra A0 vadhamAna A jinacaMdra A nemicaMdra pAMca kalyANakA A yazadeva A0 vardhamAna vardhamAna tapa tIrtha adhiSThAyaka A0 haribhadra prantho prabhAvake (suhilavaja) caNaka zeTha bAMThiyA - jhAmaDa sIdhI bhaMDArI caMdrAvatI tIrtha (jayamala neNazI muNata) 232 pAvara tIrtha 233 rAmasena tIrtha 234 raghusena maMdira 234 kSemasiMha yakSa 235 bhorola tIrtha 235 (saMvata 6) 235 pipalakanagara 236 hIMgalAjadevI 238 bhIlaDiyAjI tIrtha 238 rAdhanapura 238 graMthabhaMDAra 238 pAvAgaDha tIrtha 240 kAlikA maMdira 242 pallaviyApArtha tIrtha 245 zrI sAdhvIjIe 247 aMbikApratimA 248 gurupratimA 248 pAnavihAra 249 IDaragaDha tIrtha 249 AghATanagara tIrtha 250 kaheDA tIrtha 251 rAvaNuM pArzvanAtha tIrtha 252 kAMgaDA tIrtha 2para A abhayadeva 252 vijayastaMbha 253 37. A0 devasUri 254 A0 phazumitra 254 (3) A0 vardhamAnasUri 254 (A vardhamAnasUrivara) 255 upATha Apradeva 255 226 226 227 227 227 228 228 228 228 229 229 : jAlerA 230 231 (5) nagarSi gaNi) Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma. 0 ka. Mii 0 0 ba ha 0 ba ha 0 A0 dharmaghoSa 255 A0 siddha jabUnAga 256 A0 nanna 256 A. vijayasiMha 256 virAcArya 256 vAdivetAla A zAMtisUri 256 (A0 zAMtirivara) 257 (84 vAda) 259 A municaMdra 26 0 dharmapracAra 261 ArAsaNagaccha thArApadragaccha 26 2, 265 maDAhaDagaccha 263 (4) paTTAvalI 265 (2) pipalakaga7 paTTA 270 A0 guNasena 274 A0 devacaMdra 274 zrI namisAdhu 274 Abu tIrtha 275 prazaMsA 28 0 gurupratimA 283 pAMca kalyANaka 28 3 oriyA 290 aligrAma acaLagaDha 290 kumAravihAra 292 darzanIya sthaLo. 294 prazaMsA 295 (vivaraNa) vivaraNa sAdhano, 297 ArAsaNa, 298 hamIragaDha 300 sAMDerAva tIrtha 302 saMDera gAma 304 38. ATha sarvadevasUri vaDagaccha paTTAvalI 306 A malayaprabha 307 sAdhvIo 307 (300 varSane khulAse) 307 A0 ratnasiMha 308 A vinayacaMdra 308 prasthA 308 A0 maheMdra zobhana 308 droNAcArya 311 sUrAcArya 311 (haNijutti) A0 gAviMda 320 A0 vardhamAna . 321 A0 mahezvara 321 caMdanAcArya 321 nigranthavANI 322 maladhAragaccha 323 A0 hemacaMdra 326 amArizAsana 327 kheMgAra pratibodha graMtha 329 viduSI sAdhvIjIe 330 paM. lakSmaNa gaNi 331 bha0 mAdhavacaMdra 332 bha, amRtacaMdra 332 mahAkavi siMha "3 32 312 290 328 che Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 356 356 333 333 357 azvarAja 4 putra, 7 putrIo maMtrI vastupAla (graMthalekhana) maMtrI tejapAla mahaM. anupamAdevI 3 34 357 457 334 335 335 358 dAna 358 335 336 3 37 359 360 361 361 3 37 37 364 338 314 365 338 zubhaMkara sAdhAraNa A caMdra graMtho A0 devaprabha rAjA vIradhavala A0 naracaMdra graMtho (tarkasaMgraha TIkAo) kAkustha keli nATaka sAdhvIjI A0 rAjazekhara mahaNasiMha 50 sudhAkalA saMgIta graMtha A0 lamIsAgara vastupAla rAsa mAladhAra jene mahAkavi dhanapAla sUkto rAjamahela prazasti (kadaMDachatralekhana) tilakamaMjarI sAlavArI grantha kaviprazaMsA (3) dhanapAle daMDanAyaka jINuzAha zeTha hemarAja caMDapa maMtrIvaza maMtrI sama (A0 pUrNabhadro) prazaMsA vastupAla tejapAla karUNIvayudha nATaka dazAvIzA hiMduvijaya (hamIra nATaka) nirbhaya gujarAta yAtrAsaMdha tejalapura A0 naracaMdra Abu luNigavasahI siMha jeThavo aMkevAliyA svarehaNuprAsAda 338 338 338 16 317 367 339 341 369 345 318 345 370. 371 347 350 350 352 352 353 355 374 375 dharmakAryo prazaMsAkA caritrasAdhane sAMbasiMha vaMza (2) varaNAga vaMza dAnavIra jagahU traNa dukALo koyalAdevI (2) siddhanAvaze 375 377 355 379 355 381 383 355 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 400 401 402 403 408 410 411 411 411 412 412 412 390 414 sAdhvI yazazrIzivAravI383 siddharAja poravADa 384 maMthalekhana 385 pipalAga7 385 sIdavaMza 386 jaina AcAryo 386 (3) zubhaMkara vaMza 387 sAdhu sAdhvI 387 bharata vaMza 388 sAdhu-sAvIe 389 sehI pallIvAlavaMza 389 sAdhu-sAThavI 389 vahuDiyA-pallIvAla nemA vANiyA 390 A0 vidyAnaMda dhamaSa 391 nemaDa pratiSThAo 391 karapaTTAdhIza vaMza (kapUrano khulAse) 39ra sama 392 viAhaDa 392 vAbhaTTAlaMkAra 392 ,, TIkAo 394 (graMtha samAnatA) 394 devavaMza 395 jinadeva vaMza 395 jAhila mahetAvaMza 395 kavi durlabharAja 35 kavi jagadeva 396 zeTha dehaDivaMza 396 nInA zrImAlavaMza 396 valAda, baladANunAganeza 397 staMbhana tIrtha cArUpa mahAtIrtha cANasamAM kaMbaI hArija serisA tIrtha aMtarIkSa pArzva kulapAka tIrtha muktAgiri kuMbha ja tIrtha nAzika kolhApura kedAra tIrtha ghoghA tIrtha pIramabeTa ziyAbeTa dIvabeTa 39. A0 yazobhadrasUri. A0 nemicaMdrasUri paTTadharo A nemicaMdrasUri grantho pravacana TIkAo prabhAvaka. A abhayadeva (1) A mahezvara A0 haribhadra A siddhasUri, kasUri A devasUri jIvANusAsaNaya jinadattAcArya rAjA elaka zrIpAla 414 414 416 416 416 416 417 417 418 418 418 418 419 419 419 420 420 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 430 graMtha 40. A0 municaMdrasUri 421 (A0 mAnadeva) (A0 AnaMda) 42 3 gabheda 424 grantho 424 (prazaMsA) 424 (11) municaMdrasUrivare 4ra6 A devaprabha 427 A jinavalabhasUri 427 gurunuM nAma 428 caMDikA sAdhanA cha kalyANaka 430 vidhibheda 431 (anAyatana/malyaraja) 433 madhukara che 434 rudrapalIyaga7 434 (rudrapaTalI pramANa) 434 A0 abhayadeva 435 (saMvatamAM matabheda) 435 A0 somatilaka 436 A0 vardhamAna 437 AcAradinakara 437 kharataragaccha 437 (prakAzana) 437 (14) visaMvAda 438 samAdhAna 441 ga7 sthApaka koNa? 441 (14) pramANe 442 (vicitra kalpanA) 443 kharataragacchanI (1) prAcIna paTTAvalI 445 (mAnyatA bheda) 445 (2) arvAcIna pAvalI 447 A jinadattasUri 447 (vividha mata) 447 zAkhA 445 AyatanAdi carcA 448 maNibhadra yakSa 449 (sAdhu sAdhvI saMkhyA) 449 auSTrikI vidyA 450 gujarAta aMge 45 (navI sAmAcArI) 451 (kharA tapA) 451 (saM. 1204) 452 ga7sAmAcArI 452 vacana-varadAno 453 zaherane tyAga 454 grantho 454 bhakta rAjAo 455 A jinacaMdra 455 abhivacanabhaMga 456 camatkAra 456 gurukAvyASTaka carcA 456 A jinapati 457 zrA uddharaNa 457 nemicaMdra bhaMDArI 457 kalyANanagara pratiSThA 457 caityavAsI pratimAcarcA 458 gra 458 saMdha sAthe vihAra 458 gurukAvyASTaka carcA 458 : Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 46 0 sariprazaMsA 458 (5) vidvAna munivare A jinezvara 460 sarasvatI prasanna 460 ahaMte -leka 46 0 managaDhaMta ghaTanA zAkhA-3 zrImAlIga7 461 grantha 461 (14) vidvAna munivaro 461 A jinaratna 46 3 siddhAMtaratrikA 46 3 (vidyAnaMdavyAkaraNa) 46 3 zrImAlIga7 paTTAvalI 464 A jinaprabhasUri 475 grantho 467 A saMmatilakasUri 498 A jinadeva 468 pAvalI 468 A0 cAritravardhana brantho 469 A jinaprabodha 470 zrImAlIgaccha 470 A jinakAla 471 pratiSThAo 471 derAura svapa 471 parivAra 471 A0 taruNaprabha 471 A jinapadma (paMjAbI) 472 A jineya 473 kAcara poravADa 473 upADa dharmavalabha vArAhI sAdhanA 473 zAkhA-4thI vegaDaga7 474 A jinabhadra 474 (18) vidvAna munivaro 475 zAkhA-5mI pipalaka 477 A jinavardhana 477 graMtha 477 vAmaDhAlaMkAra vRtti 477 A0 jinasAgara 477 paM. AjJAsuMdara 477 paM0 dharmacaMdra 477 A jinacaMdra 477 laMkAmata 478 A jinahaMsa 479 bAdazAha sIkaMdara 478 upasaMga 479 A jinadeva 479 zAkhA-6 AcArya ra7 478 A0 jinamaNikya 480 A jinacakra 480 kridhAra 480 navI paTTAvalIo 480 khaMbhAtathI lAhora 482 pharI vAra AgarA. 483 (maMtrI karmacaMdra) (3) bAdazAhI pharamAne 484 bha0 jinasiMhasUri 488 bha0 jinarAja 489 caumukhanI pratiSThA 489 naiSadha TIkA 489 (upAdhyAya) 489 483 473 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | . 499 499 upADa vallabha gaNi 490 grantha 490 di terApaMtha 490 zAkhA-7 AcAryaga7 490 zAkhA-8 bhaTTArakaga7 490 zAkhA-9 laghuAcAryagaccha 490 zAkhA-10 raMgavijayaga7 490 zAkhA-11 zrIsArIyaga7 490 rAjyAna zrImAlavaMza 491 kharataragaccha paTTAvalI 491 bha0 jinacaMdra 491 kharataragaccha paTTAvalI 491 bha0 jinasaukhyasuri 491 vahANa mAraphata 491 bha0 jinacaMdra 492 lakhanau makasUdAbAda 492 bha0 jinaharSa 492 jorAvaramala saMdha 492 bAroTanI ghaTanA 493 mahe kSamA kalyANa gaNi 493 49 3 graMtha 493 kharataragacchapaTTAvalI (2) 493 bha0 jinasAgara bha. jinakIrti 484 bha. jinama 495 pUnamiyAgaccha 495 (vividha mata saMvato) 456 bhatasthApaka 497 samAcArI - 497 A dharmaghoSa 487 A bhadrezvara 497 (vividhamata prAraMbha) 497 A0 paramadeva 487 A sarvAnanda 488 zirohI maMdira 498 zAkhAparaMparA 488 A0 visiMha 480 A zIlaguNa A. vijayacaMdra (1) pUnamiyA paTTAvalI 499 4. A caMdraprabhA 499 41 A. dharmaSa 489 A cakrezvara 499 (ekanAmavAlA) 498 A0 tilakagrantha 58 0. paM. vidyAkumAra 500. rANI nItaladevI 42 Ai devabhadra 501 A ajitaprabha 57 bha0 sumatina 502 (2, 3) pUnamiyA paTTAvalI 502 50 vidyAratna 503 bhImapalI zAkhA 583 vividha AcAryo 50 3 A0 bhAvaprabha 504 zAkhAo, gAtro 505 nANAvAlaga7 paTTA A sarva deva 506 (saMvata khulAso) 506 A0 udayaprabha 507 dharmapracAra 507 501 krioddhAra ba. 494 da Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapracAra 44 A. mahendrasiMha tapa A devendrasUri tIrthayAtrAe 521 para1 para2 para3 523 52 3 para4 525 5ra 5 526 46 A ajitasiMha cANasmA 48 A0 dharmaprabha amAra A0 munizekhara zekhara zAkhA A0 jayazekhara graMtha 51 A0 merUtuMga (caritrabheda) jIrAvAlAstotra 526 pa26 527 527 528 tilakazAkhA 508 valabhIga7 paTTA 500 maMtrI lahara piravADa 509 12 A0 jayaprala 510 dazA (saM. 1335) 510 cauhANa 510 ladhu zAkhA 510 aMcalagaccha paTTAvalI 511 4. A caMdraprabha 511 41 A Arya rakSita pa11 acalasAmAcArI 513 bhAleja jinAlaya 514 upadeza 515 (3) aMcala nAma 515 zeThANuM nADhA 516 upA0 narasiMha 516 vidhimata kAlIdavI : 516 parivAra, go dazAvIzabheda 516 nANAvAva getre 517 aMcala ge 517 4ra A0 jyasiMha 518 vAdidevasUri zAstrArtha 518 zA khA harSa 518 . pATaNamAM vAsa 519 maMtrI AMbAka 519 grantha 519 dharmapracAra 519 43 A0 dhamaSa para ghumalI jetAvAva 521 528 para parala 529 pa29 529 pa29 529 geDI pArzvanAtha zekhara zAkhA tuMga zAkhA A0 bhuvanatuMga A tilaka parivAra para A0 jayakIrti A0 mANikyasuMdara zrIdhara vagere graMtha 55 A bhAvaprabha prAkRta paDhAvalI A sumatiratna A dhamamUti sametazikhara yAtrA kriAddhAra 530 530 531 532 532 532 532 532 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ja 534 549 graMthabhaMDAro 533 graMtha-parivAra 533. cAra zAkhAo 134 58 A0 kalyANasAgara vardhamAna, padamazI 534 AgarApratiSThA 535 bhUjamAM rAjavihAra 535 amAripaTa 535 59 bha0 amarasAgara 536 saMvegIzAkhA 53 6 upATa vinayazIla 536 61 bha0 udayasAgara 536 jinAlaya baMdha 536 paM. devacaMdrajI gaNi 536 u0 darzanasAgara, jJAnasAgara 536 65 bha0 muktisAgara 537 zeTha narazI nAthA 537 zeTha motI zAha 53 7 6 6 bha ratnasAgara 539 zeTha kezavajI nAyaka 537 aMcalagaccha paTTAvalI (2) 538 muni gautamasAgarajI 539 sArdhapUnamiyAgaccha 539 tristutikamata 540 (2) paTTAvalI 540 41 A. zIlaguNa 540 59 A0 ANaMdaprabha A0 vivekarana AbhUnA vaMza 543 : bha saMyamaraTana 543 laghu zAkhA 543 sAdhvIjI 543 saM kacarA kIkA 543 caturdazI mata 544 itihAsa 544 padAvalI 546 42 A0 sumatisiMha 546 44 A devendra 546 tapA A. vijayacaMdra 547 45 A hemaprabha 547 trile prakAza prazasti) 547 kachalIgajI 548 paTTAvalI 42 A0 bhadrezvara 549 42 A0 zrI prabha 549 zrIvatsa kula 549 43 A0 mANikaya 550 A amaraprabha 44 A. udayasiMha 45 A0 kamalasiMha 552 47 A0 ratnaprabha 553 kachulI rAsa 553 41. A0 ajitadevasUri 554 jIrAvalA tIrtha 554 prabhAvake 554 yu. A0 dharmaSa 554 (3) A hemacaMdrasUri 554 A0 vinayacaMdra 554 A0 yazadeva 555 A devagupta 555 vIrAcArya 556 A amaracaMdra, haribhadra papa6 550 542 543 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAmacaMdra A nan vadhu mAnAcAya A jayamagala A pradyumnAMti A sumati A mallavAdI sAdhvIjIA A0 malayagiri granthA A caMdra A siddhasena A0 vAdi devasUri (maDAra gAma) vAdI munimitrA kuTu dIkSA be sAdhvIjI uddAtrasahI gurunA svaga vAsa devaeAdhi zleAka pratiSThA vAdI kumuddacaMdra sAdhvInA upAlaMbha sadhamAM Aya bilatapa vidyA ane zAstrA kAcuM pratijJApatra rAjamAtAne bhramaspheTa zAstra vyavasthA vAdi, prativAdI jJAnagammata 55 556 556 557 557 157 157 557 558 558 50 50 560 561 562 562 563 563 563 56 3 563 54 64 565 565 pa pa pa 567 567 567 23 pratijJApatra moMgalAcaraNu pakSAnI rajUAta maukhika zAstrAjaya lekhita zAstrAtha kATAkeATi carcA devasUriviya biruda-vijayapatra udAra mAgaNI (mahAna kumudacaMdra) praza MsA tuSTidAna rAjavihAra siddhavihAra jinAlaye ArAsaNa tItha bhAreAla tItha (maMtrI) dhama pracAra granthA svarga vAsa prazasA padmaparaMparA (15) paTTAvalI 42 A. bhadrezvara 43 A mANekacaMdra 47 A vinayacaMdra nADalAi tI 41 A0 guNubhadra 46 A. munibhadra 42 A0 naprala 168 568 569 569 569 170 170 570 570 170 171 171 171 571 171 572 173 173 573 573 573 575 505 576 576 576 177 177 577 577 178 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 582 A vijyasenA pa78 ratnAvatArikA pa79 vividha vAde 579 42 A0 pUrNabhadra 579 paMcataMtra 580 A0 5 44 A0 mANekacaMdra 580 nalAyana, nATaka 581 (zilAlekha-samIkSA) 581 42 A jinacaMdra 43 A0 madanacaMdra 582 44 A0 mahesUri 582 yaMtrarAjArAma 582 (A0 mahedra) 583 45 A0 malayacaMdra * 583 44 A0 munideva 584 zAMtinAthacaritra 585 43 A0 pradyumnasUri 585 udAyanavihAra carcA 44 A0 mAnadeva 585 45 A0 jayAnaMda 585 da9 salakSaNa 585 42 A mahezvara 585 44 A0 rAmabhadra nATaka 586 4ra A vimalacaMdra 586 sAdavI mayadA. 587 45 A0 vajamena 587 sAvIo 587 47 A0 nayanacaMdra 588 ziyALabeTa pratiSThA 588 be zAkhA 588 pa7 bha. zIladeva 589 vAdidevasUcchi 589 47 muni haribhadra, nAnuM 590 43 A0 rAmabhadra 591 44 A0 jayamaMgaLa 591 cAcigadeva prazasti 51 kavizikSA 591 45 A0 semacaMdra 591 vRttaratnAkara TIkA : 591 devAnaMdita pa91 nAgarI vaDagacha 591 42 A0 padmaprabha 591 bhuvanadIpaka 591 45 A0 jayazekhara 592 krioddhAra para nAgorI tapagaccha 592 46 A0 vasena 592 47 A0 hematilaka para 48 A0 ratnazekhara 592 graMtha dinazuddhi vizvaprabhA 593 (paTTAvalIbheda) 54 bha0 semaratna 594 pAyacaMda mata 594 sudharmagaccha 595 54 (A0 pArdhacaMdra) 594 (paTTAvalI) 595 (vaDaga7 zAkhA) 595 (siddhAMtatrikA) 595 56 bha caMdrakAti 596 graMtho 585 592 593 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 610 6 12 612 612 598 613 57 bha0 harSakIrti 596 bhavijayasuMdara 597 tapAtra A vijayatilaka 597 nAgorI tapA gAtra 597 tapAjena gAtro 597 tapagacchanAM 13 besaNuM 597 tapagaccha jJAti 598 ArAsaNa 598 4ra A0 jinabhadra 598 uMdaravasahI paha8 45 A0 paramANuMda 598 pAsInA tIrtha 598 bhinamAlagaca7 599 (mAMDavagaDha) rAmasenaga7 599 saradhanA pratimA 599 jIrAvAlA 599 kalsa AvahemacaMdrasUri 599 (svAna). dIkSA sarasvatI sAdhanA hemacaMdra AcAryapada pra. pAhinIzrIjI guru svargavAsa 603 rAjapraveza cAraNakAvya 605 pAMDavacaryA brahmacarya A vAdideva zAstrArtha pratiSThA 607 devabodha ghaTanA 6 08 nijaDa alitapa yAtrA zihera zatruMjaya, giranAra koDInAra bhaviSyavANuM kumArapAla AzIrvAda siddhahemacaMdra siddharAja mRtyu rAjA kumArapAla mAtA svargavAsa somanAtha mahAdevastuti tIrthoddhAra rAjavihAra graMthabhaMDAra siddhahemakumAra saMvata paM. vAmarAzi zakunikAvihAra udAyanavihAra zatruMjaya saMgha thApa, IsAvala chellI aMjanazalAkA goDI pArzvanAtha bhaviSyavANI dharmapracAra AcArya guNo svargavAsa 0 0 613 614 614 614 614 614 614 614 615 0 0 0 103 0 6 16 0 616 616 616 0 hemakhADa prazaMsA ziSya parivAra 617 617 617 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 649 2 Te ka ra ra ra ra ra ka kaTa - 24 - * cha - ja - - * - * - * 1 A0 bAlacaMdra 617 2 A0 rAmacaMda 618 AMkhe darada 619 guru AjJA graMtha 3 A0 maheMdra 624 4 paM. vardhamAna 116 athA 624 5 A0 guNacaMdra 624 6 50 yazazcaMdra gaNi 7 50 udayacaMdra 625 8 muni devacaMdra 625 nATaka 625 9 paM. udayasAgara 625 graMthasarjana 625 48 grantha 629 vyAkaraNanAM vivaraNe 6 32 bIjAM vivaraNo avataraNe 634 vANacAturI lekasAhitya prazaMsA rAjA bhuvanapAla 641 rANe rasiMha 682 rANe dhIrasiMha zidiyA 642 (2) rAjA kumArapAla 643 zeTha dhanadeva, kavi pavAnaMda 643 maMtrI zAnta (kaMkA gAma) 144 upAzraya 646 mahAkavi bihaNa 647 maMtrI muMjAla 648 vimalazAha mahAmAtya udayana zrImAlI 649 daMDanAyaka abaDa 654 mahAmAtya vAha! 6pa7 (mahAmAtya parivAra) 661 maMtrI sAmaMtasiMha kavi harihara baraNa maMtrI cAhaDa maMtrI sAlAka maMtrI sajajana tIrtharakSA maMtrI AMbAka sakaLI pAja dhavala jagadeva zrImAlI zeTha sajajana kavi zrIpAla kavi siddhapAla 670 kavi vijayapAla maMtrI Azuka piravADa 67ra maMtrI Azuka moDha sAdhvI marudevI gaNinI 673 sAvI devazrI gaNinI 674 maMtrI Aligadeva 6174 maMtro vAyUyanavaMza 675 maMtrI AhUlAdana 676 maMtrI nAhaDa 676 maMtrI Alama 177 senApati yazavIra rAjA kaTukarAja 677 - zeTha neminAga moDha 677 - - - ha - 6 35 673 642 643 646 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raha 678 zeTha chidakavaMza kavi vAhaDa 677 vATAlaMkAra 178 abhayakumAra tya zAstrArtha 678 zeTha somezvara 6i78 vAhaDa deva 678 (aSTAMgahayasaMhitA) 178 rAhaDakumAra vADmaTa 674 kAvyAnuzAsana vi0 gratho ka79 vAyaDagachano bAhaDa 680 681 sAdhvI zrIsAdhulabdhi 681 saM. khImo zeTha dhavala, zeTha verasiMha 682 zeTha bhImAzAha 683 bhIma kuMDaliyA 683 jagaDazAha seraThiyo. zeTha kuberadatta rudatAdhana 187 matro pRthvIpAla 687 zeTha yadhara 687 mahattama durlabharAja jagadeva 687 maMtrI jagadeva maMtrI yazadhavala kavi jagadeva 688 zrIDAhIdevI 681 traNa paTTadharo nItala rANI zeTha padi zAha 190 zeTha AbhaDa vasAha kavi yazapAla lAlanavaMza 698 vardhamAna padamazI 699 jAmanagara maMdira jagaDuzAha 701 jesojI 701 701 50 haMsarAja zAmajI 702 42. A vijayasiMhasUrijI 903 703 A. vijayasiMhasUrivare 703 A jinasiMhasUri 705 zAkhAgacho. 705 mAnadevagacha 705 granthaprazasti 70 6 kadAcAryagaccha 708 kharAtapAgaccha 708 dharma gheSagaccha 708 ghoSapurIyaga9 709 uchitavAlaga7 709 zodhitavAlaga devAcAryaga 709 devAnaMditagaccha 710 nAgarItapAgaccha jAlerAga 710 ArAsaNuga sinamAlaga 10 jIrAvalAgaccha rAmasenagaccha (malayacaMdra) 1711 688 689 710 cAMpalade 689 710 zeTha hemacaMda kavi yazazcaMdra mudritakumudacaMdra hAMsIdevI ArAsaNa 710 0 '0 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pippalakaccha mAhaDAgaccha zrImAlIgaccha vRddha tapAgaccha 13 gacchAnuM ekama mADhagaccha nAgaragaccha (3) nAgara vaza sajitaprasAda gAMdhI arajI ratnatilaka khAvaDa Anada dazAvAlavaza granthA jJAtizAkhA vazA AsavAla zrImAlI peAravAla sArahagaccha dhaka Tavaza krapAla seThiyA peAravAla lADavA zrImAlI gUjara bhaNazALI gura TImANA gAThI pallIvAla (3) nAgara vaMza rAvalA tItha phlAdhi pArzvanAtha 711 711 711 711 711 711 712 713 713 714 714 715 715 716 716 71} 716 717 717 717 717 717 718 718 719 720 721 722 722 722 722 726 9 varakrANuA tItha jaina vidyAlaya rAtA mahAvIra jemalamera sAhityarakSaNa vidyAra siddhapura sulatAna pArzvanAtha ziheAra 732 732 mArudevA Treka 033 zrIpUja TUMka 033 p. zrImuktivijaya gaNi 733 aitihAsika milana 733 733 533 734 734 734 734 734 534 135 35 dAna rA, jAtI navuM ziheAra gAhelava za pacchegAma bhAvanagara baMdara tAraMgA tI tArA-padmAvatI siddhazikSA, kATizilA zatruMjaya TUMka kumAravihAra tItha rakSA [ddhAra moTA guMdAra ceAkamAM racanAo dUrI dAna siddhazilA puNyapApa derI krATiziyA 728 729 729 329 728 731 731 73 737 337 738 738 738 738 739 739 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 751 751 751 751 739 751 751 751 be zAkhA dharma prabhAvake A vinayamitra A. vijayasena A udaya prabha AmalavAdI A0 vardhamAna A jinadatta A0 amaracaMdra vivekavilAsa pAsasthAne dAna (kacchI kahevata) veNIpANaamara (biruda). 751 751 1752 752 - 753 (753 bha0 vi0 dharmasUri 739 20 pAdukAo 739 vahIvaTa 739 goDIjI tIrtha 739 aMjanazalAkA pATaNamAM zeTha sAjana kAjala 740 megho mIThaDiyo 740 goDIpura 741 Ine bhoga 742 traNa pratimAo 742 vardhamAna tIrtha 743 sthApanA tIrtha 743 graMtharacanA 744 moDha pAjAvasahI 744 pratiSThA 745 masjida 45 jagaDu jinaprAsAda 745 traNa jinAlaye 745 vijayadharmasUri u45 A0 semaprabhasUri ha36 A0 maNiratnasUri (bIjA A0 semaprabha) pratiSThA 747 grantho 747 zatArtha kArya 748 (anekAthI kAbe) 728 tAthakAvya-kAvya 748 (dayAzrayakAvyo) 744 100 nAma 750 A0 maNiratnasUri G51. tapAgaccha 1751 753 953 754 754 754 754 754 755 755 746 paMarisiMha sUripratimA A siddhakakka - mAnavaralA kanyArakSA upA. padmaprabha A jinapati A0 mahendrasiMha ' A vinayacaMdra graMtha A0 bhuvanacaMdra 0i guNabhadra A0 vIra, jayasiMha nATaka sarasvatI pratimA A jayasiMha (A0 jayasiMha) 755 755 756 756 756 756 7pa6 756 756 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 770 (grantha) 1956 A. vijayasiMha 757 A mANekacaMdra 757 (14) mANikya namUnA sUrivare 757 A0 haribhadra, A0 bAlacaMdra 759 A pradyumna 75 A* padmaprabhu, A siMhatilaka 759 A0 vardhamAna 759 A0 malaya, A samaMtabhadra 759 paM. pArzva gaNi 760 sAvIsaMgha 760 sAthvI ajitasuMdarI ga76 0 sAvI jinasuMdarI ga. 760 sAdhu-sAdhvIo 760 sAthvI padmalakSmIjI 76 1 sAvIpratimA 761 rAjAe 761 vijajalarAya 761 vIra zivadharma 761 liMgAyatamata mAMgujI jhAlo 762 rANo durjanazalya 762 gADI pArzvanAtha 763 zaMkhezvara tIrtha nItaladevI 764 rAjA kehaNudeva 764 rAjamAtA AhaNudevI 74 rANI zRMgAradevI 714 rAjA pra9 dana 765 (jhADalI) 76 5 (trikaprAsAdadvAra) 765 (padya dAnazAsana) 765 mahAkavi AsaDa 761 gijhanImAM jene 43 aMtima maMgala 76 7 puravaNI 1 ATaluM vadhArajo A0 rAjazekhara (338) 769 bhIlaDiyA tIrtha (239) 769 maha. anupamAdevI (359) 770 padhasiMha, A amRtacaMdrasUri (389). 770 dIvabeTa (415) A nemicaMdra, pravacanasAroddhAra (417) 770 A jinacaMdra (482) A cakrezvara (499) A bhAvaprabha (pa31) bhaTTA, muktisAgara 774 zeTha motIzAha (537). 774 A0 devaratna (543) 775 A0 ratnaprabha (553) 776 A che munIzvara 776 muni jayazekhara (588) 776 upA) kanakahaMsa (588) 776 A somaprabha (746) 776 A mANijyasAgara(759)777 - sA. jinasuMdarI (760) 778 - 2. puravaNI samajUtI 778 1771 773 773 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa bhAga bIjo Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - // vande vIraM zrIcAritram ||jaina paraMparAno ItihAsa [mA mAnne] prakaraNa pAMtrIsamuM A0 udyotanasUri AsIJcandrakulodbhUto vikhyAto jagatItale / akSamArAjito'pyucaiH yaH kSamArAjitaH sadA // 6 // dharmo'tha mUrtimAneva saumyamUrtiH zazAGkavat ! varjitazcAzubhairbhAvai rAga-dveSa-madAdibhiH // 7 // sunirmalaguNairnityaM prazAntaiH zrutazAlibhiH / pradyumna-mAnadevAdisUribhiH pravirAjitaH // 8 // prazrutasya mahIpITha bRhadgacchasya maNDanam / zrImAn vihArukapraSThaH sUrirudyotanAbhidhaH // 9 // " (-saM0 1128 mA0 nebhiyabhUribhRta 'uttarapraya-vRtti' prazasti ) parivADIe jAo caMdakule vaDDagacchammi // 1 // siriujjoyaNasUrI uttamaguNarayaNabhUsiyasarIro / vehAruyamuNisaMtANa gayaNavarapunnimAcaMdo // 2 // somattaNeNa somaM khamaM khamAe ya jo abhikvivai / thirayAe merugiriM gaMbhIratteNa mayaranihiM // 3 // jammi ya gacche AsI siripajjunnAbhihANasUri tti| sirimANadevasUrI supasiddho devasUrI ya // 4 // " (-0 1138 pA0 nebhiyadramarita 'mahApAsyarita' prazasti) Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa A0 vimalacaMdrasUrinI pATe A udyotanasUri thayA, je vaDagacchanA pradhAna AcArya hatA. ItihAsane sAdhAraNa abhyAsI paNa e cokkasa rIte mAne che ke, bhagavAna mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI zarUAtathI gaNadharavaMza, vAcakavaMza, yugapradhAnavaMza tathA upakezavaMzamAM; vikamanI bIjI sadIthI gaNadharavaMzanA nAgendrakula, caMdrakula, nitikula tathA vidyAdharakulamAM vikamanI chaThThI sadIthI vanavAsIga7, vihArukagaccha, rAjagaccha, vaTezvaraga7, caityavAsI ga tathA saMvegI gacchamAM ane vikramanI bAramI sadIthI vaDaga7nA vAdidevAcArya a7, tapAgaccha, aMcalagaccha tathA kharataragacchamAM ghaNuM prabhAvaka AcAryo thaI gayA. gachavistAra- bhAratanA jaina saMghane saMgaThita banI rahevuM ghaNuM jarUrI hatuM, AthI bhava pArzvanAtha ane bhavya mahAvIrasvAmInI paraMparAne zramanI mULa cAra zAkhA, upazAkhA tathA munisaMghe, amuka amuka kSetramAM satata vihAra karatA rahetA ane dharmane pracAra karyo jatA hatA. AthI samaya jatAM A munisaMghe, tene pradeza, mukhya nagara, mukhya muni- nAyaka ke noMdhapAtra ghaTanAnA nAmathI prasiddhi pAmyA hatA. AvI rIte dhIme dhIme 84 ga banyA hatA. caityavAsIoe jaina saMghanA A ekamane kharI khabaradArIthI TakAvI rAkhyuM hatuM. vikamanI bIjI sahastrAbdImAM nIkaLelA gacchAe A ekamane teDI nAkhyuM ane chevaTe vikramanI 16mI zatAbdImAM nIkaLelA svacchadI matapaMthae te A ekamane vinAzanA paMthe mUkI dIdhuM. jema jaina zramaNAmAM 84 ga thayA tema gRhastha jainemAM paNa gAma vagerenA kAraNe 84 jJAtio banI. jema keosavAla, zrImAla, paravAla, pallIvAla, DIsAvAla, agravAla vagere prAcInakALamAM 84 jJAtio jaina hatI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A udyotanasUri nAge, caMdra, nirvati tathA vidyAdharakulane paricaya agAu AvI gayuM che. (jUo praka. 14, pR. 304 thI 306; praka. 15, pR. 341) temAM vizeSa paricaya nIce mujaba che-- A cAre kulemAM samakAlIna vibhinna gaccho maLI javAthI A kulo gaccha banI gayA. nAgendragaccha nAgaeNdragacchane paricaya agAu (praka. 14, pR. 305)mAM AvI gayuM che. A ga7mAM A siddhasena divAkarane ga7 sAmela thayAnuM manAya che. (praka. 11, pR. ra60) nAgaeNdragacchane vadhu ItihAsa nIce pramANe maLe che - pAailagaNuM- " AsInAgakule lkssmnnsuurinitaantshaantmtiH|| tadgacche gurutaruyan nAmnA'sti zIlarudragaNiH // 1 // ziSyeNa mUlavasatau jinatrayamakAryata / bhRgukacche tadIyena pArzvillagaNinA varam // 2 // rAsaMvat 12. ! " Ai lakSmaNasUri parama zAMta hatA. temanA gacchamAM moTA zIlabhadragaNI thayA. temanA ziSya paM. pAkvilyagaNie zaka saM. 10 1. A cAra ga mATe digaMbara graMthamAM judA judA ullekha maLe che- (4) digaMbare pitAne A caMdraguptasUrijInI paraMparAnA batAve che- "rIcavairAjarataH prasiddhamUvoNA caritnamAM 1 ' (-vidhyagiri zilAlekha, lekhAMkaH 108, 0 10) (A) iMdra, caMdra ane nAgaeNdragacchanA zramaNa (zvetAMbara) mithyAtva che. (-50 AzAdhAkRta "sAgAradharmAmRta" pR. 5, SaTraprAbhRta-TIkA, pR. 118, 239, 283, 323). Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo ( prakaraNuM (vi. sa0 1046)mAM bharUcamAM bhagavAna munisuvratasvAmInA zakunikAvihAra nAmanA meATA derAsaramAM traNa pratimAonI aMjanazalAkA karAvI. gujarAtanA kaDI gAmamAM jaina vidyArthI bhavananA ghara-derAsaramAM bha. pArzvanAthanI parikaravALI dhAtupratimA che tenI upara uparyuM kta lekha che. (-jaina satyaprakAza, kramAMka : 116 ) rAjagacchanA A0 varSa mAnasUrie sa0 1055 mAM * upadezapada'nI TIkA racI ane 50 pAvillagaNinI preraNAthI muni Amradeve e TIkAnI prati lakhI. A muni Amradeva te vaDagacchanA A udyotanasUrinA ziSya hatA, jeA upAdhyAya AmradevagaNinA nAmathI prasiddha hatA. upA. Amradeve e TIkAnI prazastinI pAchaLa puSpikA oDelI che, jemAM temaNe 50 pArzvillagaNine namaskAra karIne A lekhananA preraka patAvyA che. 50 sAMbasuni nAgedragacchanA 50 sAMkhamunie ca`dragacchIya mahAkavi ja khU muninA sa0 1005 lagabhagamAM racAyelA * jinazataka 'nI sa0 1025mAM vRtti racI. 1. nAgedragaccha paTTAvalI 1. A. vIsara--A AcAye maMDalapati canciMgane sa 1080mAM dIkSA ApI hatI. 1 2. A. vadhu mAnasUri--teo paramAra kSatriya hatA. 3. A rAmasara. 4. A. cadrasUri--temanA upadeza asarakAraka manAtA hatA. 1. A carciMga sivAya eka bIjo yampiMga nAme bhinnamAlane rAjA hatA, jeNe sa0 1326 mAM sevADI pAse kareDA gAmamAM bha. pArzvanAthanA jinAlayamAM dAna karyuM hatuM. (jUe, praka0 3, pR0 95; praka0 35, pR... jAlAranA sAnagarA cauhANAnI rAjAvalI na031) Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A udyotanasUri temaNe ghaNA manuSyane pratibodha karyo hate. temaNe saM. 1172 mAM paMcAzakacUrNi, saM. 1174mAM IryApathikIcUrNi, caityavaMdanacUrNi, vaMdanacUrNi, saM0 1176 mAM piMDavizuddhi, saM. 1180 mAM pakkhIsUtravRtti (graMthAgaH ra700)" vagere graMthanI racanA karI. A AcArya nAgaeNdragacchanA hatA ane e ja arasAmAM A0 zAlibhadranA paTTadhara A caMdrasUri nAme rAjagacchamAM thayA, jeo mahAna graMthakAra hatA. (-praka. 15, pR0 342; praka32, pR. 509 pra. 35muM) 5. Aga devasUri-teo parama zAMta tarIke oLakhAtA hatA. 6. A0 abhayadeva-kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrie rAjA pAse temanI prazaMsA karI hatI. 7. A0 dhanezvara-teo atirUpALA ane madhurabhASI hatA. 8. A vijayasiMhari-teo moTA vidvAna hatA. temaNe "sAmyazataka, sujanabhAvanA tathA saM0 1215mAM pAlImAM "jabUdIvasamAsa"nI "vineyajanahitA-vRtti" racI hatI tema ja kavivara AsaDanI "vivekamaMjarIne zuddha karI hatI. temanI pATe be AcAryo thayA. 1. A deveMdrasUri ane 2. A0 vardhamAnasUri - A deveMdrasUri A. vijayasiMhasUrinA gurubhAI hatA, paNa teo A. vijayasiMhasUrinI pATe AvyA hoya ema jaNAya che. temaNe saM. 1264mAM semezvarapuramAM "caMdraprabhacarita"nI racanA karI che. 9A0 vamAnasUri temaNe galakakulanA daMDanAyaka AhUlAdanane upadeza ApI, tenI pAse pATaNanA nAgaeNdragathvIya bha0 vAsupUjya svAmInA derAsarane jIrNoddhAra karAvyuM tema ja e ja daMDanAyakanI vinatithI saM. 129mAM pATaNamAM e ja derAsara pAsenA upAzrayamAM rahIne "zrIvAsupUjyacarita" (sargaH 4, graMthA: 5494)nI racanA karI. daMDanAyaka AhUlAdane saMskRtamAM "pArzvanAtha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prArA tetra" (le. 10) racyuM che. mAnanniAramALo (le. 10, caraNa 3) (jUo, praka. 41, "vArdhayAnavaMza" ) - 10. Aha udayaprabhasUri. 2. nAgaeNdragacchIya paTTAvalI 1. A maheMdrasUri--teo A0 zIlaguNasUri ane A devacaMdrasUrinI paraMparAmAM thayA. 2, A zAMtisUri-teo saM. 1150 lagabhagamAM vidyamAna hatA. temaNe saMbhavataH "vAsupUjyacati"nI racanA karI. 3. A AnaMdasUri, A amaracaMdrasUri-A baMne AcAryoe bALapaNathI samartha vAdI tarIke prasiddhi meLavI hatI. gUrjarezvara siddharAja jayasiMha temane "vyAghazizuka" ane "siMhazizuka" tarIke saMbaMdhita hato. A amaracaMdrasUrie "siddhAMtArNava" graMthanI racanA karI che. DaoN. satIzacaMdra vidyAbhUSaNe neMdhyuM che ke, mahAtArkika gaMgeza upAdhyAye pitAnA navya nyAyanA "tattvaciMtAmaNi" graMthamAM vyAptinAM be lakSaNonuM nAma siMha-vyAdhra ApyuM che, je uparyukta AcAryone birUdanA AdhAre ApeluM jaNAya che. 4. A0 haribhadrasUri-teo "kalikAlagautama" tarIke khyAti pAmyA hatA. temaNe "tatvaprabodha graMtha racyA che. temaja saM. 1250 mAM maMtrI nInAnA vaMzanA maMtrI pRthvIpAlanA putra ane gUrjarezvara kumArapAlanA mahAmAtya dhanapAlanI vinatithI "caMdraprabhacarita"nI racanA karI che. , 5, A vijayasenasUri-teo prakhara vaktA hatA. teo paMcAsara pArzvanAtha tIrthanA upAzrayamAM upadeza detA hatA. temanI vANuM amegha manAtI hatI. gujarAtanA mahAmAtya vastupAla-tejapAla vagere temanA ja zraddhALu bhakta zrAvake hatA. temaNe baMdhAvelAM samagra jinamaMdiranI pratiSThA A AcAryazrInA hAthe thaI hatI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] A udyotanarsara temaNe sa0 1287 mAM ' revaMtagiriAsu 'nI apabhraMzamAM racanA karI hatI. temanI pATe e AcAryAM thayA. 1. A cazedevasUri (sa 1302nA lekha) ane 2. A. ucaprabhasUri, jemanuM bInu nAma udayasenasUri paNa hatuM. (sa0 1305nA lekha) 6. A. udayaprabhasUri--te nAnI uMmaranA hatA tyAre dheAlerAmAM AvelA eka mANabhaTTa AkhyAnakAranI adbhuta AkhyAnakalAnI khyAti sAMbhaLIne A udayaprabhane tenI AkhyAnakalA jovAnI icchA thaI, tethI mahAmAtya vastupAle tenuM AkhyAna cha mahinA sudhI upAzraya pAse karAvyuM. te sAMbhaLIne AcAryazrIe temAMthI dhaNuM mAgdana meLavyuM. temaNe sa'0 1287mAM 'saMghapaticarita (zra para00), Arabhasiddhi, sukRtakIrtikallolinI, neminAthacarita, SaDazItiTippaNa, kastavaTippaNa ane sa0 1299mAM 'upadezamAlA 'upara 'upadezakarNikA ' nAme vRtti racI che. giranAratI'mAM prazasti banAvI che. te paikI * saMghapaticarita' aparanAma dharmAbhyudaya mahAkAvya' mahAmAtya vastupAle sa'0 1290nA caitra sudi 11nA divase khaMbhAtamAM lakhAvyuM hatuM. : : A. malliSeNusUri A. udayaprabhasUranA paricaya Ape che ke " mAtAMti ! nivaididghati me ceneyamAntastute nirmAtuM vivRti prasiddhayati javAdArambhasaMbhAvanA | yadvA vismRtamoSThayoH sphurati yat sArasvataH zAzvato mantraH zrIudayaprabheti racanAramyo mamAharnizam // 4 // nAgendragacchagovinda vakSo'laGkArakaustubhAH / 77 te vizvavandyA nandyAsurudayaprabhasUrayaH || 6 || 7. mahilaSaNasUri--A jinabhadrasUri A malliSeNusUrie zaka sa0 1214(sa'0 1349)mAM divALInA ddhine zanivAre 'anyayeAgavyavacchedikA ' upara ' syAdvAdama'jarI 'nAme TIkA thanI racanA karI, jemAM temanA ja nyAyazAstranA vidyAthI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa kharataragacchIya A0 jinaprabhasUrie sahAya karI hatI. vaLI, temanI sajajanacittavallabha" nAme paccIsa lokanI eka racanA paNa upalabdha thAya che. A0 jinabhadra saM. 1290 mAM mahAmAtya vastupAlanA putra jayaMtasiMha, je khaMbhAtane sUbe hatuM, tene mATe "prabaMdhAvalI"nI racanA karI hatI. 3. nAgaeNdragacchIya paTTAvalI 1. A hemaprabhasUri. 2. A0 dharmoSasUri. 3. A samaprabhasUri. 4. A vibudhaprabhasUri-temaNe saM. 1334 mAM sAta sargAtmaka "zAlibhadracarita'nI racanA karI, jenuM A pradyumnasUrie saMzodhana karyuM ane jene pa0 prabhAcaMdragaNie lakhyuM hatuM. . 5. A0 pavacaMdrasUri-teo AcArya thayA te pahelAM paM prabhAcaMdragaNi nAme oLakhAtA hatA, tyAre muni dharmakumAre saM. 1334mAM racelA "zAlibhadracarita'nI prati temaNe lakhI hatI. temanuM bIjuM nAma Ave prabhAnaMda paNa maLe che. samarA zAha osavAle saM. 1371 mAM zatruMjaya mahAtIrthane mATe uddhAra karAvyo tyAre teo tyAM vidyamAna hatA. 6. A0 ratnAkarasUri, che. A ratnaprabhasUri. 8 A0 siMhadattasUri-zeTha vIrapAla zrImALInA putra narasiMha, temanA putra melige saM. 1455nA piSa vadi 10ne somavAre pATaNamAM "pArzvanAtha carita" lakhAvI A AcAryane vaharAvyuM hatuM. meliganI patnI melAdevIe "kalpasUtra'nI prati lakhAvI hatI. ' (jUo, jainapustakaprazastisaMgraha, pra. 44) ' A vidyAsAgarasUri-saM. 1371 mAM thayA. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriImuM ] A udhavatanasuri A0 guNasAgarasUri-saM. 1522 mAM vidyamAna hatA. temanI pATe A guNasamudrasUri saM. 1512 mAM AvyA hatA. rAjagaccha paTTAvalI mAM nAgaeNdragacchanI paMcAsaramAM pAMca gAdI ane lelAutrAnI pAMcathI vadhu gAdI batAvI che, temaja A jIvadevasUrinA vAyaDagacchane nAgaeNkagacchamAM dAkhala karyo che. (-vividhagacchIya paTTAvalasaMgraha, pR. 61) nAgekajJAti ItihAsanA parizIlanathI jaNAya che ke, jainee prasaMge prasaMge jainadharmamAM mAnanArAonI ekeka samiti banAvI hatI, jeNe samaya jatAM jJAtinuM rUpa lIdhuM. A rIte osavAla, piravAla, zrImAla, nAgavaMza, nAgaeNdrakula, sAvayakula, huMbaDa vagere prAcIna jaina jJAtio banI. osavAla ane rivAlane paricaya pahelAM (praka. 1, pR. 19 thI 21) AvI gayuM che. - nAgavaMzanI utpatti pahelAM (prakaTa 8, . 184mAM) batAvI che ke, Arya naMdilanA upadezathI vikramanI bIjI sadImAM nAgavaMza bane. vaLI, bIjI vAta e paNa che ke, A0 nAgedrasUrithI vIra nisaM. 606mAM nAgaeNdragaccha banyuM. tenA upAsake paNa pitAne nAgeMdrajJAtinA batAvatA hatA. nAgaeNjJAtine pratimAlekha A prakAre maLe che- saM. 1492nA caitra vadi 1 dezI vijayAnaMdanI paraMparAmAM anukrame hema ane semacaMda thayA. teo nAgeMdrajJAtinA zrAvake hatA. (-A0 buddhisAgarasUri, lekhasaMgraha bhA. 1, lekhAMkaH 6) jene upara Aphata AvatAM jaine hijarata karI, pUrva bhArata choDIne rAjapUtAnAmAM AvIne vasyA ane jeo tyAM rahyA teo zaivadharmI banI rahyA. rAjapUtAnAmAM AvelA jaine vetAMbara ke digaMbaramAM bhALI gayA. AthI e paNa tAravI zakAya che ke, vIra nisaM. 606mAM nAgaeNdragaccha banyA pachI "digaMbaramata" nIkaLe. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAnA tahAsa bhAga 2jo [ prakaraNa sAthaya--jinAgamarakSaka pU. devadhigaNinI gurupara'parAmAM AhastisUrinI pATe A dhama thayA te sAvaya- zrAvaka geAtranA hatAH (praka0 13, pR0 294) 10 sarAka--bha pArzvanAthanA zAsanakALanA zrAvakeAnI paraparAmAM sAya jJAti hatI. bha. pArzvanAthanA zAsananA munie vastradhArI hatA. je zrAvake hijarata thayA pachI tyAM ja TakI rahyA te Aja sudhI 'sarAka ' tarIke eLakhAya che. ' huMbaDa--A jinadattasUri huMbaDa hatA. acalagacchanA A0 jayasiMhasUri paNa e ja jJAtinA hatA. 2 huMmaDA prAcIna jaina hatA. teo pUrva bhAratamAMthI hijarata karI rAjapUtAnAmAM AvyA ane have tee meTe bhAge zvetAMbara-vaDagaccha ane digaMbara--mUlasa dhanA bhaTTArAnI gAdIne mAne che. vaDagaccha ane huMDamAM zabdasAmya jaNAya che. eTale banavAjoga che, ke te vaDagaccha nIkaLyA pachInA zrAvakA hAya. jayapura, ghATamAM zeDa gulAbacaMdajI mUthAnA bha0 padmaprabhasvAmInA derAsaramAM eka caturvizatipaTTa virAjamAna che. temAM lekha che ke, ' giripura(DuMgarapura)nA huMkhaDajJAtinA 40 pUnAnI paraMparAnA zivAe paTa bharAvyA ane vRddha tapAgacchanA A0 ratnasiMhasUrinA hAthe sa01516 nA aSADa sudi 3 ne ravivAre tenI pratiSThA karAvI. eTale huMmaDA vAstavamAM zvetAMbara vaDagaccha ane tapAgacchanA zrAvakA hatA, hiraNyanagaranA zeTha abukanA vazaja zeTha ilAka vagere pUrNimA gacchanA upAsaka hatA. (-jainapustakaprazastisa Mgraha, pra0 9) ThAkAra (3-)--sAdhAraNa rIte AsavAla, pAravAla, zrImALI vagere jaina jJAtie sivAyanI huMkhaDa, pallIvAla, meADha, DIsAvAla, gUrjara, sAraThiyA vagere jJAtinA jainA mATe zilAlekha ane pratimA lekhAmAM 40' zabdanA prayoga kareleA maLe che, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIyamuM ] A udyotanasUri 11 caMdrakula-pUrNatallagacha paTTAvalI 1. A Amradeva--te caMdrakulanA pUrNatalagacchanA AcArya hatA. teo satata vihArI hatA. - 2. A0 dattasUri-temanI ghaNu rAjAoe sevA karI hatI. 3. Ara yazabhadrasUri-vAgaDedezanA ratnapuramAM yazobhadra nAme rAjA hatA. te jyAre vaTapadranagaramAM game tyAre A0 dattasUrine dharmopadeza sAMbhaLI jaina banya, zrAvakapaNuM svIkAryuM. teNe hiMduANAmAM covIza derIovALa mATe jinaprAsAda baMdhAvyo. A dattasUri pAse dIkSA laI jIvana paryata cha vinayane tyAga karyo tathA ekAMtare upavAsa karavAnI pratijJA karI. temaNe zAstrone abhyAsa karI, AcAryapada prApta karyuM. aMte vRddhAvasthAmAM giranAratIrtha upara 13 divasanuM anazana karI svargagamana karyuM. teo rAjarSi hatA. ghaNu rAjAo temane guru tarIke mAnatA hatA. teo vi. saM. 947 mAM vidyamAna hatA. 4. A pradyumnasUri-teo samartha vyAkhyAtA hatA. temaNe ThANagapagaraNa"nI racanA karI che. - pa. A0 guNasenasUri-teo naiSThika brahmacArI, uttama zIlasaMpanna, iMdriyavijetA, siddhAMtavizArada, pravacanabhAskara, karuNAsAgara cAritraratnane utpanna karanAra ane dharmarAja hatA. vAdivetAla A0 zAMtisUri (sva. saM. 109)e temanI preraNAthI 'uttarajhayaNa'. nI "ziSyahitA TIkA" racelI che. * 6. A devacaMdrasUri-teo navAMgIvRttikAra A0 ayadevasUrinA sahodara hatA ane A pradyumnasUrinA ziSya hatA. teo tIrthasamA saune pavitra karanArA ane syAdvAdanA ajoDa sthApaka hatA. teo A0 guNasenasUri pAsethI zAstrajJAna meLavIne AcAryapada pAmyA ane temanI pATe AvyA. 1. pUrNatalaga7ne keTalAka nAmasa dRzyathI "pUnamiyA 7' paNa kahe che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMpaNane ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa temaNe saM0 1146 nA phAgaNa vadi ne guruvAre azvinI nakSatramAM khaMbhAtamAM "mUlazuddhi"nI TIkA, saM0 1146 mAM "ThANagapagaraNa"nI TIkA, saM. 1160 mAM "saMtinAcariyuM" (maeN0: 12100), apabhraMza bhASAmAM "sula kUkhANa" (kaDavaka : 7) ane "kAlagajajakahA" (j0 360) racelAM che. A zAlibhadrasUrie pATaNamAM temanI mUlazuddhi-TIkA'nuM saMzodhana karyuM hatuM. 7. A pradyumnasUri, A hemacaMdrasUri-kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrie gUrjarezvara siddharAja jayasiMhane upadeza ApI jainadharmane premI banAvyuM temaja kumArapAla rAjAne pratibaMdha karI paramahaMta banAvyuM. temaNe vividha viSaya upara Akara graMtha racyA. teo saM. 1229mAM pATaNamAM svargastha thayA. temanA ziSya A rAmacaMdrasUri vageree paNa uttama keTinA graMthanI racanA karI tema ja se prabaMdha racyA che. (jUo, praka. 41, pR0.... ) * 8, A caMdrasenasUri-teo A pradyumnasUrinI pATe AvyA. temaNe saM0 1207mAM vyAkaraNa viSayaka "utpAdAdisiddhi prakaraNa" (0 32) temaja tenA upara paNa vRttinI racanA karI che. A zAMtisUri-teo pUrNatalagacchIya ATha vardhamAnasUrinI pATa upara AvyA. temaNe "vRndAvanakAvya, ghaTakarparakAvya, zivabhadrakAvya ane caMdradUtakAvya" ema cAra yamaka- kAnI vRtti, saM. 1175thI saM1180mAM nyAyAvatAravArtika, nyAyAvatAraTIkA, saM0 1180 mAM "vicArakalikA" tathA "tilakamaMjarI" vagerenAM TIkATippaNe racyAM che. (jUe, "paTTAvalI" bhAva 2, pR. 226) mAmaidevagaccha19. A0 mAnadevasUri teo caMdrakulanA vanavAsIgachanA 1. zrI mAnadevavaza--esavAlajJAtimAM paNa zeTha vIradevanA putra mAnadevathI mAnadevavaMza nIkaLyo hato, jenA vaMzajoe kharataragacchanA AcAryonA upadezathI ghaNu dharmakAryo karyA hatAM. (- jainapustakaprazastisaMgraha, pupikAH 95) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] AcArya hatA. (-rAjaccha paTTAvalI) temaNe zAkabharI jaI 'zAMtistava' racIne marakI zAMta karI hatI. (vadhu paricaya mATe jUo, praka0 19, pR0 359 thI 391) 20. A. mAnatu gari--paTTAvalIkA temane 19mA A0 mAnadevasUrinA paTTadhara batAve che, (praka0 20, pR0 362) paNa ame khANu, mayUra temaja rAjA vRddha bheAjanA kALanI apekSAe 27mA AcAryanI para parAmAM 29mA A jayAna dasUrinA samayamAM mUkayA che. (praka0 29, pR0 460thI463) temanI paraMparAmAM sa01292mAM 26mA A0 padmadevasUri thayA hatA. A mAnatuMgasUrine A. jayAnaMdasUrinA samayamAM sUkavAthI A meLa maLI rahe che. 21. A. buddhisAgarasUri 22. A. pradyumnasUri--temanA zramaNI-samudvAyamAM sAdhvI prabhAvatIzrI mahattarA, sA. jagazrI mahattarA, sA udayazrI mahattarA, sA. cAritrazrI mahattarA vagere hatAM. AcAryazrIe zeTha gaNiyAka dhAkaDanI patnI guNazrInI putrIne dIkSA ApI, sA. prabhAvatI mahattarAnI ziSyA banAvI, tenuM nAma sA. nilamatizrI ApyuM hatuM. mA udyotanari 23. A devacadrasUri temaNe peAtAnA e ziSyAne AcAya padma ApIne peAtAnI pATe sthApyA hatA. 1. A0 mAnadevasUri ane 2. A0 pUrNacaMdrasUri. 24. A0 mAnadevasUri tee A devacaMdranA mukhya padmapara hatA. teo siddhAMtanA pAragAmI ane vidvAnAmAM mAnya hatA, eTaluM ja nahIM, paNa tee zuddha brahmacArI, meTA iMdriyavijetA ane sattASI hatA. temanA gurubhAI A. pUrNa cadrasUri sama vAdI ane amegha dezanA ApavAnI zaktivALA hatA. 25. A. mAnatuMgasUri teo atyaMtta vairAgI hatA. 13 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje | prareNuM 26. A padevasUri-sAdhvI nirmalamati gaNinIe saM. 1292 nA kArtika sudi 8ne ravivAre dhaniSThA nakSatramAM Ave hemacaMdrasUrinA saTIka "yogazAstra'nA be prakAzanI pratie lakhI A0 padyadevasUrine ApI hatI. (jUo, jainapustakaprazastisaMgraha, pu. 25) caMdragaccha- rAjagaccha, vaDaga7nI saMvegIzAkhA, thArApadragacchanI saMvijJavihArIzAkhA, pUrNimAmata, mAnadevavaMza temaja saravAlaga7 mATe bhAge potAne sIdhA caMdragacchanA batAve che. AthI keTalAeka AcAryone ga7 tAravavAmAM gUMca paDI jAya che. sAvacetIthI tapAsa karIe te ja sAcI hakIkata jANavA maLe. saravAlaga7 (saM. 1160) - saravAlagacchanuM utpatti sthAna zrImAlapura ke saravAlanagara hatuM. zrImAlapuranuM bIjuM nAma bhinnamAla paNa che. saravAlanagara ajamera pAse nasIrAbAdathI ThekaDI jatAM moTara raste saDaka upara Azare 15 mAIla dUra AveluM Aje eka nAnA gAma saravAlarUpe vidyamAna che, je pahelAM meTuM nagara hatuM. A '; ahIM Aje jaina vasati che, jaina derAsara temaja jaina patinI gAdI vagere che. A nagaranA nAma parathI "saravAlagaccha nIkaLyo.. A saravAla ane kekaDInA jene nA pUrvajo pahelAM saravAlagacchanA hatA. Aje teo tapAgacchamAM dAkhala thayelA che. saravAlagachanI paraMparA nIce pramANe maLe che - A jinezvarAcArya-saM. 1173nA phAgaNa vadi 4nA roja saravAlamAM rahetA gacchapratipAlaka A jinezvarAcArya vardhamAnapuramAM zrI zAMtinAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI. - (jainatIrthasarvasaMgraha bhA. 1, khaMDa 1, pR. 96) vAcanAcArya samudraSasUri--teo tAMbarIya caMdragacchanA vasativihArI saravAlagacchanA vAcanAcArya hatA. teo samudranI jevA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * * putrIza] A uddaghotanasuri gaMbhIrabhASI hatA ane sakalavasatitilaka vAcanAcArya hatA. temane cAra ziSya prasiddha hatA, je devane paNa vaMdanIya manAtA hatA 1. vAcanAcArya mahendrasUri teo saMkala AgamanA pAra gAmI hatA ane sarvadA upadeza devAmAM tatpara rahetA hatA. 2. upAdhyAya devacaMdramaNi teo mukhyataH vicArazIla aucityanA jANakAra, mAganArAonI IcchA pUrNa karanArA ane vividhatAnA bhaMDAra hatA. 3. devacaMdragaNi-teo kriyApremI ane saraLa hatA temaja dazavidha yatidharma pALavAmAM zUrA hatA. 4 vAra vIragaNi lATa dezamAM karka rAhiNikA (kakkararAhiDA) 1. hiNikA te hiDA nagara. A0 munisuMdarasUrie zihiNikano upadrava nivAryo hate. 2. kaI te rahiDA pAse kakarA nAme moTuM gAma hatuM. A samasuMdarasUrinA ziSya paM. vivekasamudranA ziSya paMamaracaMde saM1518 nA phAgaNa sudi 11ne budhavAre karA mahAgrAmamAM "upadezamAlA nI avasUri lakhI hatI. (-muni caturavijayajI, jaina stotra saMdeha bhA. 2, pR. 93) karAvAsI vya, zeTha vije zAhanI putrI ane zeTha dAnI bIjI patnI laMbikAe tapAgacchanA A0 semasuMdarasUrinA upadezathI saM. 1470nA aSADa vadi 13 nA divase "zabdAnuzAsana' lakhAvyuM. (-jenapustakaprazastisaMgraha, pra. 98) Aje A gAmanuM nAma kAlIkAMkara che. karkarA gAma pAsenA beNapamAM nADhA zrAvikA rahetI hatI, jeNe aMcala gacchanI sthApanAmAM moTI madada karI hatI. 3. vaTapadra (vADA)-jhivita zrIvaTapakanAre trIjonapurariASTrashriivishaalraajsuuri-tcchissyaannu paM0 merurtngnni-tcchissyaannusNymsuurtignninaa| * (juo, jenapustakaprazastisaMgraha, prazasti 50, pa1) vATeDA-A gAma rahiDAthI naiRtya khUNAmAM che. ahIM kavetAMbara zrAvakonAM sAta ghara che. bha0 zAMtinAthanuM zikharabaMdhI moTuM jinAlaya che ahIM sa1171 nA jeTha suda 4 nA divase bha0 mahAvIrasvAmInI pRtiSThA thayAne lekha che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prANa athavA kAMkarAlI pAse vaTapadra (maDAda ke jATeDA) gAma che tyAM bhinnamAlaputhI AvIne paTagotrIya zeTha vadhamAna ane temanI patnI zamI vasyAM hatAM. temane vajrata nAme putra thayA. teNe A samudraghASasUri pAse dIkSA lIdhI ane vAcanAcAya vINi nAme khyAti pAmyA. A vIragaNie sa0 1160 mAM vaTapadramAM AA0 haribhadrasUrinI piDaniyukti ' (gAthA : 761) upara pAte ja racelI tathA adhUrI mUkelI TIkAne vIrAcArye pUrI karI hatI. tenA ja AdhAre temaNe 'piDaniyukti ' para mIjI ' ziSyahitA ' nAmanI TIkA (gra'0 7671) racelI che. A samayamAM A. mahendrasUri vageree 50 vIraNane ceAgya AhAra-pANI vagere jANI laI ne temanI sevAbhakti karI hatI. pATaNamAM vaDagacchIMya A. nemicaMdrasUri ane caMdragacchIya sakalAgamarahasyavedI caityavAsI A. jinadattasUrie A TIkAnuM sazodhana karyuM hatuM. , ' 6 cakula-rAjagajI--e caMdrakulagacchanuM bIjuM nAma 'rAjagaccha' paNa che. tenI paTTAvalI bhA0 1, praka0 32, pR0 506 thI 518 mAM ApI che, tenI vizeSa hakIkata nIce pramANe che 1. rAjagaccha paTTAvalI 1. A nannasUri--teo talavADanA rAjA hatA. eka vAra temaNe eka garbhavatI hariNInA zikAra karyAM. te haraNInA taDaphaDatA gane joI ne temane dayA AvI, bhAre pazcAttApa thayeA ane vairAgyabhAva jAgRta thayA. gurunI roodha karatAM vanavAsIgacchanA AcAya pAse jaI ne dIkSA lIdhI. zAstrajJAna prApta karI AcAya padavI meLavI, temanI paraparA 'rAjagaccha' nAme khyAti pAmI. A para parAmAM meATA vidvAna AcAryaM thaI gayA. pahelA sAta AcAryaM sama vAdI 1. tAvADA tyA tahanagaDha mATe jUlA. 1, pra0 34, 50 590, 191, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri 17 tarIke prasiddhi pAmyA hatA, jeo caMdragacchamAM jainazAsananA saptarSi manAya che. 2. Ara ajita yazodevasUri-ajita e temanA vAda sAmarthyane batAvanAruM vizeSaNa che. ("jaina pustakaprazastisaMgraha" pra0 28mAM) temanuM bIjuM nAma vAdisUri paNa jaNAveluM che. 3. A sahadevasUri-temanuM bIjuM nAma sarvadevasUri hatuM. (jUo, jaina putra praha saMva, pra. 28) 4. A pradyumnasUri-temanI buddhi tIvra hatI. temaNe bALapaNamAM ja veda, purANa ane darzana graMthane abhyAsa karyo hate. temaNe samakAlIna vividha dharmonI carcA-paripATIne anubhava karyo ane aMte jainadharmathI AtmakalyANa che evI khAtarI karI jenI dIkSA svIkArI. teo samartha vidvAna ane prakAMDa vAdI hatA. temaNe sapAdalakSa (savAlaka), gvAliyara, tribhuvanagiri vagerenI rAjasabhAemAM 84 vAdamAM jIta meLavI hatI ane te te rAjAone jaina banAvyA hatA. temaNe cittoDanA talavADAmAM allaTarAjanI sabhAmAM digaMbarAcAryane jItI laI pitAne ziSya banAvyuM hatuM. tenI yAdagIrImAM cittoDanA killAmAM vijayastaMbha UbhuM karavAmAM AvyuM hatuM, je Aje paNa tyAM Ubhe rahIne vijetA AcAryadevanI thazegAthA gAI rahyo che. rAjA allaTarAja AcAryazrIne upAsaka hate ane jaina banyo hato. (jUo, pra. 34, pR. 589) - pa. A abhayadevasUri -teo asalamAM rAjakumAra hatA. temaNe dIkSA laI, jJAna saMpAdana karyuM ane jainAcArya thayA. loke temane rAjarSi tarIke oLakhatA hatA. teo jJAna, cAritra ane tabalathI evA prAbhAvika hatA ke, temanuM caraNa pakhALeluM pANI chAMTavAthI asAdhya roge paNa zamI jatA hatA. teo mahAvidvAna ane ajoDa vAdI hatA. teo tarka paMcAnana abhayadevasUri tarIke vizeSa vikhyAta hatA. teo kharekhara, abhaya eTale bhayathI rahita Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa hatA ane rAjagacchanA sAta vAdIo paikI pAMcamA vAdI hatA. temaNe 84 vAdane jItyA hatA. - temaNe A siddhasena divAkare racelA "sanmatitarka" (gAthA : 167) upara TIkA (kaeN0: 25000) racI vidvattAne kIrtistaMbha Ubhe karyo che. A TIkAnI racanAzailI evI maulika ane prauDha che ke, je eka svataMtra graMtha jevI lAge che. tenuM bIjuM nAma vAdamahArNava" rAkhavAmAM AvyuM che. A graMthanI bhASA mane rama che, vAdagraMthamAM bhAta pADe evI enI vAdapaddhati che. temAM judA judA vAdIo pitApitAne pakSa rajU kare che, Akhare te dareka pakSenI syAdvAda daSTie baMne bAjuone rajU karI satyanuM nidarzana karAvyuM che. AmAM tulanAtmaka dRSTie ghaNuM ghaNuM jANavAne maLe che. jainajainetara darzanonI seMkaDe dArzanika vicAradhArAo jANavA-jevA maLe che. thArApadragacchanA vAdivetAla A0 zAMtisUri (sva. saM. 1096) A abhayadevasUrinA darzanazAstranA vidyArthI hatA. 6. A0 dhanezvari- zrIjainazAsananabhastalatigmarazmiH ___ zrIsadmacAndrakulapadmavikAzakArI / svajyotirAvRtadigambaraDambaro'bhUt zrImAn dhanezvaraguruH prathitaH pRthivyAm // A0 prabhAcaMdranA jaNAvavA mujaba, teo tribhuvanagirinA kardama nAme rAjA hatA. paTTAvalInA ullekha pramANe kanojanA rAjA kardamarAjanA dhana nAme rAjakumAra hatA. tenA zarIramAM jherI phellA UThI AvyA. tyAre ghaNuM ghaNuM upAye karavA chatAM te zamyA nahIM. Akhare teNe rAjarSi A abhayadevasUrinA caraNe dhoIne tenuM prakSAlana jala zarIre chAMTayuM tyAre tene rega zame. A prabhAva joI tene vairAgya thaI AvatAM pitAnI manAI hovA chatAM teNe AcAryazrI pAse dIkSA lIdhI. AcAryazrIe temane zAstrajJAna ApI, AcArya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tyArathI A paNa te vyA, ane patrIzamuM ]. A udyotanasuri banAvI, A0 dhanezvarasUri nAma ApI, pitAnI pATe sthApana karyA. A0 dhanezvara mahAna prabhAvaka hatA. temaNe dhArAnagarImAM rAjA muMjanI (saM. 1031 thI 105ra) rAjasabhAmAM zAstrArtha karI vijaya meLavyuM tyArathI rAjA muMja temane pitAnA guru tarIke mAnatA hatA. bIjA samakAlIna rAjAo paNa temane khUba mAnatA hatA. temaNe pitAnA 18 zikhene AcArya banAvyA, jemanAthI 18 zAkhAo nIkaLI, jemAM aSTApadagaccha, catravAlagaccha, dharmaghoSaga7 e mukhya zAkhAo hatI. paraMparAne vicAra karIe te tapAgaccha-vaDI pilALa ane bheMkAgacha e eka rIte tenI ja zAkhAo che. AcAryazrIe cittoDamAM 18000 brAhmaNane upadeza ApI jaina banAvyA. temaNe ahIM bhagavAna mahAvIrasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM. ahIMnI zAkhA caitravAlagaccha tarIke jAhera thaI. A paraMparAmAM A bhuvanacaMdrasUri, upATa devabhadragaNi vagere saM. 1285 mAM thayA ane A zAkhA tapagacchamAM bhaLI gaI. A0 dhanezvarasUrithI rAjagaccha prasiddhimAM AvyuM. 7. ATha ajitadevasUri-temanuM bIjuM nAma Ave ajitasiMhasUri paNa hatuM. teo mahAsaMyamI iMdriyavijetA hatA. temaNe arema" maMtragarbhita "pArzvanAthastotra" banAvyuM che. 8. ATha vardhamAnasUri-teo potAnA samayamAM bhUmaMDalamAM ghaNuM khyAti pAmyA hatA. temaNe saM0 1050 lagabhagamAM Ave vIramizragaNine pATaNamAM AcArya pada ApyuM hatuM, jeo yugapradhAna jyeSThAMgaNi tarIke prasiddhi pAmyA hatA. (jUo, praka. 34, pR. 586) 1 zrImaJcaitrapuraikamaNDanamahAvIra pratiSThAkRta-- tamAtrapurajhavadhatara cheH zrIcaitrakA choDanA tatra zrIbhuvanendrasUrisugurubhUbhUSaNaM bhAsura.. jyotiH sadguNaratnarohaNagiriH kAlakrameNAbhavat / / (juo ka. 44, paDhAMka-45), Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsabhAga rajo [ prakaraNa ATha vardhamAnasUrie zrIdharmadAsagaNinI "upadezamAlA"nI meTI TIkA, saM. 1055 mAM khaMbhAtamAM, "upadezapadanI TIkA tathA "upamitibhavaprapaMcanAma samuccaya" Adi graMthanI racanA karI che. vaDagacchanA upATha AgradevagaNie nAgaeNdragacchanA paM, pAdhiMllagaNinI preraNAthI "upadezapada"nI TIkAnI pahelI prati lakhI, tenI puSyikAmAM teo jaNAve che ke -"A0 vardhamAnasUri prazaMsAvimukha hatA ane mahAvratI hatA. temanA dilamAM jinAgamanI bhAvanA ThAMsI ThAMsIne bharelI hatI. temaNe potAnA karmakSaya nimitte A TIkA racI che. (jUo, jainasatyaprakAza, . 116) A prabhAcaMdrasUri jaNAve che ke, A vardhamAnasUri jainadarzana ane jainasaMghanA AdhArastaMbha hatA, lokomAM vyApelAM kuvyasanane dUra karanArA hatA. (jUo, prabhAvaka carita-prazasti) A0 vardhamAnasUri uparyukta prazaMsAne lAyaka hatA e temanA graMthimAMthI paNa tarI Ave che. vaLI, e paNa cokkasa vAta lAge che ke, te samaye rAjagaccha, nAgaeNdragaa7, thArApadragaccha, pUrNatallagaccha, mAnadevagacha ane vaDagacchamAM paraspara ghaNe nehabhAva pravartate hato. saMbhava che ke, teo saM. 1100 lagabhagamAM svarga saMcaryA haze. A AcAryanI pATe A0 zAlibhadra, A0 deveMdra vagere paTTadhare thaI gayA, te pachInI paTTAvalImAM kaMIka jaTilatA che. (1) A devabhadra saM0 1242 mAM lakhe che te mujaba-8. A0 vardhamAna, 9. A devacaMdra, 10. A0 caMdraprabha, 11. A. bhadrezvara thayA. (jUo, sirjasacariyuM) (2) A0 jayasiMhasUri saM. 1215mAM jaNAve che te mujaba- 8. ATha vardhamAna, 9. A caMdraprabha, 10. A0 bhadrezvara thayA. (jUo, jabUdavasamAsanI vRtti-vineyajanahitA) (3) A0 bAlacaMdrasUri saM. 128mAM jaNAve che te mujaba- Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM] A udyotanasUri 9 ATha deveMdra, 10. A bhadrezvara thayA. ATha devendra je A bhadrezvarane potAnI pATe sthApyA hatA. (jUo, vasaMtavilAsa kAvya) (4) A pradyumnasUri saM0 1334 mAM jaNAve che te mujaba - 9 A0 zAlibhadra, 10. A0 caMdraprabha tathA A0 dhanezvara. 9 ATha devacaMdra, 10. Aha bhadrezvara thayA. (jUo, samarAdityasaMkSepa) (5) A prabhAcaMdra saM. 1334 mAM jaNAve che te mujaba- 9. A zIlabhadra, 10. A0 zrIcaMdra vagere cAra. 11. A jinezvara, 12. A0 jinadatta thayA. (jUo, prabhAvaka carita) A rIte rAjagacchanA AcAryoe racelA graMthanI prazastiomAM mATe kamabheda maLe che. e darekane samanvaya karIe te eTaluM ja tAravI zakAya ke- e samaye jaina zramaNasaMghamAM e niyama hatuM ke, keI AcArya kAladharma pAme to temanI pATe svagotrIya gya munine AcArya banAvI pATe besADavAmAM AvatA hatA. saMbhava che ke, A zIlabhadrasUrie AvA vilakSaNa saMgamAM A0 devendranI pATe A0 dhanezvaranA ziSyane A0 caMdrasUrinA nAmathI tathA Ai deveMdrasUrinA ja ziSyane A0 bhadrezvara tarIke sthApyA haze. A caMdra eTale A0 caMdraprabha baMne samudAyamAM pradhAna hatA. A. bhadrezvara paNa temanI AjJAmAM rahetA hatA. tethI A bhadrezvara A caMdraprabhanI pATe manAtA haze. temaja A caMdra A0 zIlabhadrasUrinA paTTadhara ane A0 bhadrezvara A0 devendrasUrinA paTTadhara paNa manAtA haze. samudAyamAM ekatA hoya tyAre A kemabheda cAlyA ja kare. ame ahIM Ava devabhadra batAvela paTTAnukamathI paTTAvalI ApI che. 9 Ara zIlabhadrasUri-temanuM bIjuM nAma A0 zAlibhadra hovAnuM paNa jaNAya che. temaNe 12 varSanI nAnI vayamAM dIkSA lIdhI hatI ane dIkSAnA divasathI jiMdagIparyata cha vigaya-AhArane Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa tyAga karyo hato. teo amegha upadezaka hatA. temane upadeza kyAMya niSphaLa gaye nahe. yugapradhAna A0 phalyumitra te A ja sUri hevAne saMbhava che, jemane yugapradhAnakALa saM.1861thI 1110 che. temanI pATe 1. A dhanezvarasUri, 2. A caMdrasUri, 3. A bharatezvarasUri, 4. A0 dharmaghoSasUri ane pa. A sarvadevasUri- ema pAMca AcAryo thayA; jeo sarva rAjapUjita hatA-rAjamAnya hatA. A. zIlabhadrasUrinA bIjA ziSya paNa A pAMca AcAryonI pATe AvyA hatA. - 10. A0 dhanezvarasUri-teo A0 zIlabhadrasUrinA ziSya hatA. AcArya banyA hatA paNa kadAca apajIvI haze tethI temane vizeSa paricaya maLato nathI. A prabhAcaMdrasUri paNa A zIlabhadrasUrinI pATe cAra AcAryo thayAnuM lakhe che. temAM A0 dhanezvarasUrinuM nAma ApatA nathI. ekoMdhavAyegya hakIkata e che ke, temanA ziSya paM, pArzvadevane sUripada ApavAmAM AvyuM tyAre temanuM nAma Ave caMdrasUri rAkhavAmAM AvyuM ane teo A zIlabhadrasUri ke A devendrasUrinI pATe AvyA. teo dIrghajIvI hatA, temane pratApa tapato hato tethI lekhake A dhanezvaranuM nAma na detAM sIdhuM A0 caMdrasUrinuM ja nAma Ape che, paraMtu e hakIkata che ke, A0 dhanezvarasUrinI paTTaparaMparA AgaLa vadhI che tethI ja itihAsamAM temanA nAmanuM sUcana maLe che. 11. A0 zAMtisUri. 12, A devabhadrasUri. 2 1. zeTha semacaMdra zrImAlanI putrI mekhaladevIe pitAnA pitAnA zreya mATe A0 hemacaMdrasUrie racelA "zAMtinAthacarita'nI prati lakhAvI, te A AcAryane athavA samakAlIna bIjA A dhanezvarasUrine ApI. (juo, jene pustakaprazastisaMgraha pra. 18 mI) (jUo, jaina satyaprakAza, pu. 18) 2. A0 devabhadra mATe jUo praka. 29, pR. 463, 464; praka. 35, pRSTha 28 (upATa devabhadragaNi saM. 1285) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ]. A udyotanasUri 13. A0 devAnaMdasUri-temaNe 13mI sadImAM, te samayanAM ATha vyAkaraNathI caDiyAtuM "siddhasArasvata' nAmanuM vyAkaraNa racyuM che. temanI pATe A0 ratnaprabha tathA A paramAnaMda tathA A0 munideva thayA. A. paramAnaMdanI pATe A. vijayasiMhasUri AvyA. A devAnaMdasUrinA ziSya A munidevasUrie saM. 1322 mAM zAMtinAthacaritaracyuM che. (A vAdidevasUrinI paraMparAmAM) A0 madanasUrinI pATe paNa eka A0 munideva thayA hatA. 14, A0 ratnaprabhasUri. 15. A0 kanakaprabhasUri-teo A0 devAnaMdasUrinA ziSya hatA. eTale A devAnaMda ane A0 kanakaprabha e baMnenI pATe teo thayAnA ullekha maLe che. 16. A pradyumnasUri-aneka prabaMdhanA racayitA vAdevIputra A0 bAlacaMdrasUrithI teo nAnA ane A. vijayasiMhasUrithI meTA hatA. saMbhava che ke, rAjagacchane 13 mA A caMdrasUrie temane AcAryapada ApyuM hoya. teo Tha0 ahaNanA vaMzanA Tha0 dedA, saM. pethaDa vagerenA kulaguru hatA. mahAmAtya vastupAla temane bahumAna hatA. teo mahAkavi hatA ane ajoDa sAhitya saMzodhaka hatA. temaNe saM0 1324 mAM vaDhavANamAM maMtrI vAhaDa piravADane putra rANiga, tenA putra maMtrI raNamala tathA maMtrI seganI vinatithI samarAdityasaMkSepa" ra che, jenI pahelI prati 50 jagacaMdra 1. A pradyumnasUrie maga7nA guru jAhAragacchanA A hari prabhanI prArthanAthI saM. 1325mAM kAlakasUrikathA' (0 74) racI. temanA dhiSapurAyamacachanA A pramAnaMdade, A. vijayacaddhapaTe, A bhAvavapade A0 jayaprabhanA upadezathI huMDApadrapuranA bha0 pArzvanAthanA derAsaranA goThIvaMzanA zeTha AsapAla piravADanA putra zeTha sahadevanA putra zeTha AmAkanA putro suhuNA, punAka tathA haradeve "kalpapustikA' lakhAvI guruone ApI. (juo, jena 50 pra0 saMva, pu. 19) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa lakhI hatI. vaLI, "pravajyAvidhAna, mUlazuddhiprakaraNa" temaja tenI vRttinI racanA karI che, jenI A vAdi devasUrinI paraMparAnA Ave madanacaMdrasUrinA ziSya A0 munideve pahelI prati lakhI hatI. - ATha pradyumnasUrie samakAlIna vidvAnenA kAvyagraMzenuM saMzodhana karyuM hatuM. temAM ghaTate sudhArA-vadhAre karI pratiSThita banAvyA hatA. te paikInA keTalAka graMthanAM nAme nIce mujaba maLe che. - kavi AsaDaracita "upadezakaMdalI, vikamaMjarI upara Ave bAlacaMdrasUrie saM0 1248 mAM racelI vRttio; rAjagacchIya A0 deveMdrasUrie vi. saM. 1298nA kArtika vadi 6nA roja ravi-puSya nakSatramAM celA "upamitisAdvAra', nAgaeNgacchIya A0 udayaprabhasUrie saM. 1299mAM dhoLakAmAM racelI "upadezamAlA-karNikAvRtti', A0 vAdi devasUrinI paraMparAnA A madanacaMdrasUrinA ziSya A0 munideve saM. 1322 mAM racela "zAMtinAthacaritra", rAjagacchIya A prabhAcaMdrasUrie saM. 1334 mAM racelA "prabhAvakacarita', rAjagachIya A0 paramAnaMdasUrinA ziSya A ratnaprabhe racelA "kuvalayamAlAsaMkSepa" (jUo, rAjagacchanA muni rAmacaMdra lakhelA ane zeTha AsapAla piravADe lakhAvelI "vivekamaMjarIprakaraNa"nI vRttinI puSpikA), paM. dharmakumAre saM. 1334mAM racelA "zAlibhadracaritra" (a0 : 1224), rAjagacchIya A0 mAnatuMgasUrie saM. 1332 mAM racelA "zreyAMsanAthacaritra vagere graMthonuM temaNe saMzodhana karI pratiSThA ApI hatI. e spaSTa che ke, A pradyumnasUri e samayamAM vidvAne ane kavionA pUjyasthAne virAjamAna hatA. (jUo, prabhAvakacarita, naMdIsUtravyAkhyA, viSama padabhaMjikA, " sijaje sacariya (zreyAMsacaritra), samarAdityasaMkSepa bhava-1 vagere) 2. rAjagaccha paTTAvalI 9 Ara zIlabhadrasUri--temanI pATe pAMca AcAryo thayA. 10, A0 dhanezvarasUri. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A0 udyotanasUri 25 11. A. zAMtiprabha-teo caMdragacchanA hatA. 12. A. hariprabhasUri-teo A0 zAMtiprasane ziSya hatA. saM. 1212. 13. ATha yazabhadrasUri-saM0 1300, 0 1305 (jUo, prAcIna jainalekhasaMgraha bhA-2, lekhAMka : 545, 547) 3. rAjagaccha paTTAvalI (caMdrazAkhA) : 9. ATha zIlabhadrasUri-temanI pATe (1) A0 dhanezvara, (ra) Ai caMdrasUri, (3) A0 bharatezvara, (4) A dharmaSa ane (5) Ai sarva devasUri thayA. '10. A caMdrasUri-temanAM paM, pArtha deva, paM. pArdhacaMdra, A caMdra, A caMdraprabha vagere nAme maLe che. teo "viSamapadabhaMjikApaMjikA'mAM pitAne spaSTa paricaya Ape che tethI nakakI che ke, te A. zIlabhadrasUrine praziSya hatA ane A dhanezvaranA patra pArtha devagaNi nAmanA ziSya hatA. temane AcAryapada maLatAM A0 zrIcaMdrasUri banyA ane A caMdraprabhasUrinAmathI prasiddha thayA. teo lAMbu jIvyA hatA. teo siddhAMtanA ajoDa jJAtA, nyAyazAstranA pAragAmI ane parama dhyAnI hatA. teo samartha vivecanakAra ane gItavizArada gAyaka hatA. temanuM zAstravivecana ane artha nirUpaNa jJAnIo mATe amRtAMjana jevuM manAtuM hatuM. teo A zIlabhadrasUri, A devendrasUrinA parivAre ane rAjagacachamAM sarva mAnya hatA. temanA upadezathI zeTha ninnAnA vaMzaja mahAmAtya pRthvIpAle saM0 1206 mAM AbUtIrthamAM charI pALatA yAtrA saMgha sAthe jaIne vimalavasahane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. ... 1. iti zrIzAlibhadrasUriziSyasuvihItanAmadheyazrIdhanezvarasUriziSyaiH sAmAnyAvasthAprasiddhapaNDitapArzvadevagaNyabhidhAnavizeSAvasthAvagatazrIcandrasUrinAmabhiH svaparopakArArtha dRSTvA viSamapadabhajikApalikA parisamAptA // (juo, jainastotra saMdeha, bhA. 1, prastAvanA pRSTha : 31) mA. zrIkailAsasAgarasUri jJAnamandira zrImahAvIra jaina ArAdhanA kendra kovA (gAMdhInagara) pi 382001 " ka Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsabhAga ro [ praNa * 6 6. ' : > A. cadrasUrie sa0 1169nA phAgaNa suddi9 nA rAja audrAcArya dinAgakRta nyAyapraveza '* upara A. haribhadrasUrie racelI vRtti upara pajikA, sa1171mAM * sUkSmAvicArasAdha zataka-TIkA ', sa'0 1174mAM nizIthasUkSNi 'nI TIkA, caityavaMdanasUtra-vRtti, sasiddhAMtaviSamapadaparyAya, sumedhA sAmAcArI, sa 1222 mAM hittAsUtravRtti ' (tra 0 : 1950), saM0 1216mAM 'na'dIsUtra-du padmavyAkhyA ', sa'0 1227nA caitra sudi 13 ne ravivAre ' jItakalpamRhurlRNi-vyAkhyA (ma0 : 1120), sa0 1228mAM 'nirayAvalIsUtra-vRtti ' (ga0: 1746), sa'0 1203nA vaizAkha sukhri 5ne ravivAre ' hastakAMDa sAmudrika ', geyapaddhatimAM 'siddhacakrastavana ', 'saMgIta samayasAra, saMgItaratnAkara, padmAvatI sneAtra (aaa0 8), padmAvatIaSTaka-vApanna vyAkhyA sAthe (racanA sa0 1203, g. pa22)' vagere graMthAnI racanA temaja sa Mzodhana karyuM che. vaLI, uvasaggahara stAtra upara matrAsnAyapUrvakanI TIkA paNa racI che. temanI pATe A. pUrNa bhadra, A jinezvara, A jinaddatta ane A. padmadeva e cAra AcAyo thayA. A padmadeva uttama cAritrapAtra manAtA hatA. ' sa : > 6 11. A pUrNa bhadrasUri--jee sa` viSayanA bhAre vivecaka hatA. A AcArya zrIe athavA A vAdi devasUrinA paTTadhara A0 pUrNa - bhadre saM0 1254mAM rAjA siddharAja jayasiMhanA ma`trI sAmanI vinatithI paMcataMtra'nA pADeAddhAra karyo hatA. jAleArane zrImAlI zeTha yazedeva A AcAryanA paramabhakta hatA. tenA putra maMtrI yazeAvIra jAleAranA rAjA udayasiMha (saM0 1262 thI sa'0 1307)nA khajAnAnA uparI hatA, je zilpazAstranA pratiSThita vidvAna gaNAtA hatA. 12. A. caMdraprabhasUri--te tIkSNa buddhizALI ane jJAnI hatA. temanI pATe e AcAryAM thayA. (1) A0 prabhAcaMdrasUri ane (2) A. merunuMgasUri, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitra sunAsika rije temaNe eka pAMtrIzamuM ] A uddaghori 13. A prabhAcaMdrasUri-teo (pitA) zrIrAma ane (mAtA) lakSmInA putra hatA. temaNe kai so A0 hemacaMdrasUrie racelA aitihAsika "pariziSTaparva"nA anusaMdhAnamAM saM0 1334 nA caitra sudi 7ne zukravAre punarvasu nakSatramAM prabhAvakacarita" (: 5774)nI racanA karI che, jenuM rAjagIya (naM. 16mA) A0 pradyumnasUrie saMzodhana karyuM hatuM. A merUtuMgasUri-teo A0 caMdraprabhasUrinA paTTadhara hatA. temaNe saM. 1361nA phAgaNa sudi 15 ne ravivAre vaDhavANa zaheramAM prabaMdhaciMtAmaNi" graMthanI racanA karI che. A graMthe Aje gujarAtanA ItihAsanAM mULa sAdhane lekhAya che. 14. A0 guNacaMdrasUri-teo A merUtuMgasUrinA paTTadhara hatA. (jUo, prabhAvaka carita, prazasti kala0 1 thI 24; prabaMdhaciMtAmaNi.) 4. rAjagaccha paTTAvalI (caMdrazAkhA) 9. A zIlabhadrasUri. 10. A caMdrasUri. 11. A jinezvari--teo ghaNu rUpALA hatA. 12. A devendrasUri--temaNe saM. 1256 nA caitra sudi 13 ne zukravAre giranAratIrthamAM daMDanAyaka jagadevanA putra maMtrI abhayakumAranA putra vasaMtarAje bharAvelA naMdIzvaratIrtha paTTanI pratiSThA karAvI hatI. 5. rAjagaccha paDhAvelI (devedrazAkhA) - 9. A zIlabhadrasUri, A deveMdrasUri. A zIlabhadrasUrinI pATe cAra AcAryo thayA. | Ai deveMdrasUrinAM bIjAM nAme A0 devacaMdra ane A devendra paNa maLe che. temanI pATe A caMdrasUri, A0 bhadrezvarasUri, A dharma sUri vagere thayA hatA. A devabhadrasUri, A0caMdrasUrinI pATe A0 bhadrazvara thayAnuM mAne che. AthI ahIM e ja rIte paTTAvalIne krama Ape che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga. ra prakaraNa : 10. A. zrIcaMdrasUri--temanI pATe cAra AcAryo thayA. 11. A0 bhadrezvarasUri-teo A0 devendrasUrinA ziSya paM. zrIbhUSaNanA ziSya hatA, ane AcArya thayA pachI A deveMdrasUrinI pATe AvyA hatA, paraMtu teo A caMdraprabhAnI AjJAmAM rahyA hatA. - teo moTA tapasvI hatA. temaNe jiMdagI paryata ekAMtare upavAsa karyA hatA. temanA upadezathI saurASTranA daMDanAyaka maMtrI sajajana zrImAlIe saM0 1185 mAM giranAra tIrthane meTo uddhAra karAvyuM, temaja gujarAtanA mahAmAtya zAMtU mahetA temaja maMtrI sajajane vaDauda(vaDodarA)mAM moTe rathayAtrAne mahatsava karyo hato. AcAryazrIe mAMDalamAM bha0 mahAvIrasvAmInI pratiSThA karI hatI. temanI pATe A ajitasiha, A haribhadra, A abhayadeva ane A0 vardhamAna thayA. 12. Ara ajitasiMhasUri. 13. Aga devabhadrasUri-temaNe A bhadrezvarasUrinA karakamalathI dIkSA lIdhI hatI, temaja A ajitasiMha pAsethI vyAkaraNa, sAhitya, nyAya, piMgala, jyotiSa ane AgamanuM jJAna saMpAdana karyuM hatuM. teo bhAre pratApI, parama zAMta, gaMbhIra ane prakAMDa jJAnI hatA. temaNe saM. 1236 nA phAgaNa vadi 14 ne guruvAre pIMDavADA pAse jhAdavalI (jhADolI) gAmamAM zeTha soDhAe bharAvelA bha0 RSabhadeva ane bhava pArzvanAthanI pratimAnI ajanazalAkA karI pratiSThA karI hatI. (jUo, praka. 43, pR.....jainasatyaprakAza, ke 158) temaNe pravacanasAreddhAra TIkA, tabiMduprakaraNa, pramANuprakAza (padyamaya nyAyane graMtha) ane saM0 1242 mAM pATaNamAM potAnA ziSya paTTadhara A0 siddhasena tathA sarvavedI gurubhakta A jine zvaranI vinatithI ane 50 jinacaMgaNinI madadathI "sijaja sacariyaM"nI racanA karI che, jenI pahelI prati paM. vimalacaMdragaNie lakhI hatI. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 pAMtrIzamuM ] A uddaghotanasuri 14. A siddhasenasUri-temaNe saM. 1278 mAM A nemicaMdranA "pravacanasAredvAra'nI TIkA, 'padmaprabhacaritra, sAmAcArI ane stutio"nI racanA karI che. temane bIjA paTTadhara A municaMdrasUrinA ziSya paM. vIradevagaNie "mahIvAlakahA" (graM: 1828) racI che. 15. A yadevasUri-teo samartha vidvAna ane vAdI tarIke prasiddha hatA. 16. A0 mAnadevasUri-teo pavitra AtmA hatA. 17. AratnaprabhasUri--teo utkaTa cAritradhArI ane miSTabhASI hatA. temanA upadezathI mahAdAnI zeTha lAkhaNu palIvAle saM. 1299nA kArtika mahinAmAM khaMbhAtamAM "samarAIkahA" lakhAvI ane temaNe tenuM vyAkhyAna karyuM. saM. 1393, saM0 1396 mAM A0 haMsarAjasUri thayA hatA. - 18, A devaprabhasUri-teo mahAjJAnI, brahmacArI, tejasvI, saraLa ane miSTabhASI hatA. temanA upadezathI zeTha kaDavA dhAkaDe saM. 1308 mAM "uttarajhayaNasUra' lakhAvyuM. - 19. A0 ratnAkarasUri--teo saM. 1308mAM gurunA hAthe AcArya thayA. zeTha kaDavAe temane padamahotsava karyo. temaNe te zeThe lakhAvelA "uttarAyaNasutta nI pratinI prazasti racI hatI. (jUo, sijaja sacariyuM, mahIvAlakahA, jaina putra prasaM0, purva 27, 28) 6. rAjaga7 paTTAvalI (devendrazAkhA) 10. A caMdrasUri. 11. A bhadrezvarasUri teo caMdraga7nA hatA. 12. A haribhadrasUri-teo A bhadrezvaranA ziSya hatA, ane temanI pATe AvyA hatA. temaNe A0 vardhamAnanA ziSya paM. jinacaMdraguNine AcAryapade sthApana karyA hatA. 13. A. zAMtisUri. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - 14, A abhayadevasUri athavA A udayadevasUri.. 15. A prasannacaMdrasUri 16. A0 muniratnasUri. 17. A caMdrasUri. 18. A yadevasUri-A. devacaMdrasUri saMbhava che ke, rAjagacchanA 13 mA A0 jinacaMdrasUrie A0 yazedevane AcAryapada ApyuM hoya. A0 devacaMdra saM. 1298 nA kArtika vadi 6 ne ravivAre puSya nakSatramAM "upamitisAroddhAra" (graM0 : pa370)nI racanA karI che. rAjagacchanA A pradyumnasUrie tenuM saMzodhana karyuM hatuM A0 devacaMdranA paTTadhara A. vijayacaMdranA upadezathI zeTha ghuTaDInA putra tejapAlanI patnI lakSamIe saM. 1330nA zrAvaNa vadi 12 ne ravivAre "paryuSaNakapa" lakhyo che. (jUo, je putra praha, pra01) - 19. A vibudhacaMdrasUri-teo A0 thazedevanA ziSya hatA. 20. A0 siMhatilakasUri-temaNe saM. 1327 mAM "maMtrarAjarahasya-paNa lIlAvatI TIkA, caMdrasenasUrie racelA kalpanA AdhAre saM0 1323 mAM racele vardhamAnavidyAkalpa (kaleTa 75 6+13) parameSividyAyaMtra stotra, RSimaMDalayaMtra stotra, laghunamaskArayaMtra stotra, gaNitatilakavRtti, saM. 1326mAM A padmaprabhakRta bhuvanadIpaka'nI TIkA vagere graMthanI racanA karI che. temanA gurubhAI paM0 paddhadeva hatA. teo caMdrAvatInA zeTha sIda piravADanA putra pUrNa devanA ATha putre paikInA trIjA putra hatA. teNe nAgaeNdragathvIya vijayasiMhanA upadezathI pratibaMdha pAmI A. vibudhacaMdra pAse dIkSA lIdhI hatI ane AcArya pada prApta karyuM hatuM. temanA upadezathI moTAbhAI brahmadevanI patnI pihiNIe "triSaSTi. zalAkApuruSacaritra"nuM "AdinAthacarita" lakhAvyuM hatuM. ' paM. padmaprabha saM. 1294 mAM "kuMthunAthacaritra, munisuvratasvAmIcaritra, pArzvanAthastavana" vagere graMtha racyA che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzame ] A udyotanasUri 31 7. rAjavAstha paTTAvalI (deveMdrazAkhA) 9 Ava devabhadrasUri 10 Ara caMdrasUri 11. A bhadrezvarasUri 12. A abhayadevasUri. 13. Aya paramAnaMdasUri-caMdrAvatInA zeTha sI paravADanA putra pUrNa caMdrane ATha putra hatA. te paikInA trIjA putra bahudeva ane chaThThA putra yazavIre dIkSA lIdhI ane teo kamazaH A0 padmadeva ane A0 paramAnaMda nAme thayA. yazavIra (Ai paramAnaMda) saumAM vikhyAta ane paMDitamAM mukhya hatA. A. paramAnaMdasUrie saM. 1221 lagabhagamAM A0 gagarSie racelA "karmagraMtha "nI TIkA ane "hite dezamAlAprakaraNa" racyAM che. A paramAnaMda ane maDAhaDagacchIya A0 cakezvare saM. 1521 mAM caMdrAvatI nagaramAM "nAyAdhammakahAo" temaja "rayaNacUDakahA" tADapatra para lakhAvI che. 14. A0 ratnaprabhasUri-teo caMdrAvatInA zeTha sIda para vADanA vaMzanA zeTha valhaNanA trIjA putra hatA. temaNe dIkSA lIdhI ane A0 ratnaprabhasUri thayA pachI A paramAnaMdasUrinI pATe AvyA. temanA upadezathI pitA vIlhaNa piravADe saM. 1310 nA vaizAkha vadi 5 ne guruvAre ArAsaNatIrthamAM bha0 neminAthanA derA. saramAM staMbha karAvI ApyuM. temanA upadezathI temanA moTAbhAI AsapAle DAhApadramAM bha0 sumatinAthanI pratimA bharAvIne padharAvI. temaja saM. 1322nA kArtika vadi 8 ne somavAre "vivekamaMjarI"nI vRtti lakhAvI; jenI puSpikA rAjaga7nA 16 mA A pradyumnasUrie saMzAdhI hatI. A0 ratnaprabhasUrie "kuvalayamAlAsaMkSepa "ra che, jene uparyukta A0 pradyumnasUrie ja saMdhyo hato. (jUo, prAcIna jaina lekhasaMgraha bhA-2, lekhAMkaH 279, 280, 20, jaina pustakaprazastisaMgraha, 50 30) Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa 8, rAjagaccha paTTAvalI (deveMdrazAkhA) 9. A devendrasUri-teo caMdragacchanA hatA. A bAlacaMdra temanI pATe sIdhA A bhadrezvarane batAve che paNa ame ahIM paTTAMkanI ekavAkyatA mATe temanI pATe A0 zrIcaMdra ane temanI pATe A0 bhadrezvarane jaNAvyA che. 10. A caMdrasUri. 11. A bhadrezvarasUri. 12. A abhayadevasUri--teo "kalikAlagautama' tarIke vikhyAta hatA. temanA upadezathI mahAkavi AsaDa jaina banyuM hatuM; jeNe "vivekamaMjarI" vagere graMtha racyA che. 13. ATa haribhadrasUri. 14. ATha bAlacaMdrasUri-maDherAmAM dhArAdeva nAme moDha brAhmaNa rahete hato; je vidvAna hatuM ane jaina zAstrone jANakAra paNa hato. tenI patnI vIjaLIe muMjAla nAmanA bALakane janma Ape. A0 haribhadra bALaka muMjAlane upadeza Ape tethI te virAgyavAsita thaye. teNe tenA mA-bApanI anujJA meLavI, temaNe tene dIkSA ApI, tenuM nAma muni bAlacaMdra rAkhyuM. bAlamuni tejasvI hatA, tIvra buddhizALI hatA, temaNe caulukya rAjaguru paM. padmAditya pAse abhyAsa karyo. A vAdidevasUrinI paraMparAnA A0 udayasUri pAsethI sArasvata maMtra prApta karyo ane sarasvatI devInI sAdhanA karI. sarasvatIdevIe svapnamAM AvI varadAna ApyuM ke, "huM tArA sArasvata maMtrajApathI prasanna chuM. te mahAkavi kAlidAsanI keTine kavi banIza." tyArathI muni bAlacaMdranI kAvyazaktine pratidina vikAsa thavA mAMDyo. temaNe mahAmAtya vastupAlane uddezIne eka kAvya banAvyuM che ke 1. meDha mATe juo, praka. 32, 50 pa24. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddaghonanasUri gaurI rAgavatI tvayi tvayi vRSo baddhAdaraH tvaM yutaH / tvaM bhUtyA tvaM ca lasadguNaH zubhagaNaH kiMvA bahu brUmahe / zrImantrIzvara ! nUnamIzvarakalAyuktasya te yujyate bAlendu ciramuccakai racayituM tvatto'paraH kaH prabhuH // A padya sAMbhaLI mahAmAtya vastupAla AnaMda pAme ane muni bAlacaMdranA AcAryapada mahotsavamAM 1000 dramma vAparyA. kavi saMmezvara ane harihara vagere samakAlIna vidvAne mahAmAtya vastupAlane "vasaMtapAla" kahIne belAvatA hatA, tethI mahAkavi A0 bAlacaMdra vasaMtavilAsa" nAme mahAkAvyanI racanA karI, jemAM mahAmAtya vastupAla ane pitAnI saMpUrNa jIvanakathA gUMthI che. A0 bAlacaMdra vaidabharItine Alekhaka che, tethI aparAjite temane vaMdabharItinA sarvottama kavi tarIke biradAvyA che. temaNe saM. 1298 lagabhagamAM "vasaMtavilAsa mahAkAvya" (sargaH 14), saM. 1277 mAM "karuNAvAyudha nATaka" (aMka: 5), saM. 1247-48mAM mahAkavi AsaDanI "vivekamaMjarI " upara TIkA, temaja "upadezakaMdalInI TIkA ane prAsaMgikaleke vagerenI racanA karI che. temaNe "karuNAvajAyudhanATaka'mAM rAjA vAyudha ane kabUtaranI ghaTanA varNavI che. mahAmAtya vastupAlanA zatruMjayatIrthanA utsavamAM A nATaka bhajavAyuM hatuM. 9. rAjagaccha paTTAvalI mALavAnI ujainI nagarImAM bha0 zAMtinAthanA derAsaramAM eka 1. jaina sAhityamAM ghaNuM nATakonA ullekho maLI Ave che. "rAyapasaNIya suttamAM 32 nATake, "puphiyAsutta'mAM 32 nATako, "piMDanijajuti : mAM raWvAla nATaka, AsADhAbhUti nATaka, "uttarajajhayaNasuta' a13, gA 196; a. 18, gA0 140 mAM mahuyarIgata tathA samAyaNinA ulekha maLe che, temaja A0 nannasUrinuM vRSabhadhvaja, A0 zIlAMkanA "mahApurisacariyuM 'mAM varNaveluM vibudhAnaMda nATaka A0 meghaprabhanuM dharmAlyudaya nATaka arthAta chAyAnATayaprabaMdha, dazArNabhadra nATaka vagere prasiddha prAcIna nATake che. A nATaka sabhAmAM jAhera rIte bhajavAtAM hatAM, Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jena paraMparAne itihAsabhAga raje [ prakaraNa gurucakamaMDala" che, jemAM vacce 1 ane banne bAjunA parikaramAM cAra-cAra ema ATha e rIte kula nava gurumUrtio che; jemAM A prakAre zilAlekha che - (1) saM0 1322 jyeSTha zudi 13 budhe zrIbhadrezvarasUri, zrIjayasiMgha(ha)sUri-zrIhemaharSasUri-(2) zrIbhuvanacaMdrasUri-zrIdevacaMdrasUri-zrIjinezvarasUri-zrIjinadevasUri-(3) zrIjinacaMdrasUri-zrIzAMtiprabhasUri // amISAM mUrtiH paM0 naracaMdragaNinA (4) kArApitA pratiSThitA zrIvarddhamAnasUribhiH // zubhaM bhavatu // (jue, jainasatyaprakAza, kramAMkaH 218, 219, pR. 31) A zilAlekhanA A0 bhadrezvarasUri vagere AcAryo kayA gacchanA hatA ane kyAre kyAre vidyamAna hatA tene nirNaya karavAnuM kaI spaSTa pramANa maLatuM nathI, paNa anumAnathI kaMIka tAravIe chIe. vikramanI bAramI zatAbdImAM (1) rAjagacchanA A caMdrasUrinA paTTadhara saM0 1185, (2) saMvegi vaDagachanA A0 padmasUrinA paTTadhara saM. 1187 ane (3) vaDagacchanA AcArya vAdi devasUrinA paTTadhara saM0 1226 ema traNa bhadrezvarasUrio thayA. je A zilAlekha rAjagacchanA A bhadrezvarasUrine hoya te anukrame (11) A. bhadrezvara, (12) A0 jayasiMha, (13) A0 hemaharSa, (14) A0 bhuvanacaMdra, (15) A devacaMdra, (16) A. jinezvara, (17) A jinadeva, (18) A jinacaMdra, (19) A0 zAMtiprabha ane (20) A0 vardhamAna-e rIte paTTaparaMparA bane. bIjI rIte tapAsIe te nakkI che ke, AmAMnA ghaNA AcAryo teramI zatAbdInA samakAlIna AcAryo che. A gurucakamaMDala paM0 naracaMdragaNie karAvyuM che ane A vardhamAne tenI pratiSThA karI che. 1. hamIragaDha tIrthanA zilAlekhamAM A caMdrasiMhari saM. 1219, A pUrNacaMdrasUriziSya A0 vardhamAnasUri saM. 1346 mAM nAmo maLe che, Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A udyotanasUri 10. rAjagaccha paTTAvalI (devedrazAkhA) pAMtrIsamuM ] 9. A. devabhadrasUri. 10. A. caMdrasUri. 11. A. bhadrezvarasUri. 12. A0 vadhu mAnasUri--A AcArya kAnI pATe thayA te sabaMdhI spaSTa ullekha maLatA nathI. 13. A0 jinacaMdrasUri teo A. vamAnanA ziSya hatA ane A. bhadrezvaranA paTTadhara hatA. A. haribhadrasUrinA hAthe temane AcArya pada maLyuM hatuM. temane (1) A. sadeva, (ra) A kanakaprabhanA ziSya A0 padmadeva, (3) A. caMdra (bIjA)nA ziSya 0 yazeAdeva ane (4) A. jayasiMhane AcArya padma ApyuM hatuM. (14) A. bhuvanaca'drasUri--teo A0 jinacaMdranA ziSya hatA. temaNe tAraMgAtImAM sa0 1304, sa0 1305mAM zeTha dhanacaMdranA putra zeTha thADanA putrA bhuvanacaMdra tathA padmacaMdre bharAvelI bha. ajitanAthanIe kAusaggiyA pratimAonI aMjanazalAkA ane pratiSThA karI hatI. A pratimAe Aje tAragAtI ane pAlanapuranA meTA derAsaramAM virAjamAna che. all 35 14, A. jayasiMhasUri--temaNe sa0 1215mAM zarad RtumAM pAlI nagaramAM zeTha sAdhAraNanA gharamAM rahI, vAcaka umAsvAtinA jaMbUdIvasamAsa 'nI vineyajanahitA TIkA racI che temaja sa0 1215mAM A0 jinabhadragaNui kSamAzramaNanA ' khettasamAsa 'nI TIkA (ma'0 : 3000) racI che. cadragacchanA A. jayasiMhe sa 1280mAM khaMbhAtamAM vIravasahikAmAM sarasvatIdevInI pratimAnI pratiSThA karI hatI. 11. rAjagaccha paTTAvalI (devedrazAkhA) 9. A devendrasUri Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 10. Aha dharmasUri--temanuM bIjuM nAma A0 dharmaghoSa paNa maLe che. 11. A0 municaMdrasUri. 12. A0 ratnAkarasUri-temaNe saM. 1343nA piSa vadi ne budhavAre AhilavaMzanA pallIvAla Tha0 dedAna putra sAdhu pithaDe bharAvelI bha0 abhinaMdana svAmInI pratimAnI aMjanazalAkA karI hatI; je pratimA Aje zatruMjaya mahAtIrthamAM navA AdIzvara bhagavAnanA derAsaranA raMgamaMDapamAM DAbI tarapha khagrAsane virAjamAna che. 12. rAjaga7 paTTAvalI (bharatazAkhA) 9 AzIlabhadrasUri-temanI pATe pAMca AcAryo thayA hatA. 10. Aha bharatezvarasUri--teo prAmANika puruSomAM agraNI hatA. 11. Ara verasvAmI sUri-teo A zIlabhadranA ziSya hatA, paraMtu A0 bharatezvaranI pATe AvyA hatA. temaNe saM. 1212 nA mahA zudi 10 ne budhavAre AbUtIrthamAM moTI pratiSThA karI hatI. (jUo, "abuMda prAcIna jaina lekhasadehe lekhAMkaH 159, 160, 161) 12. A nemicaMdrasUri-temaNe kaNadamatanuM khaMDana karyuM hatuM. ( jUo, mANikyacaMdrakRta pArzvanAthacaritra prazasti; kAvyaprakAzasaMketa-TIkA-prazasti) 13. A0 sAgaracaMdrasUri temanA amIsamA upadezathI nADelane rAjA kehaNadeva (saM. 1221 thI 1249) tathA bIjA brAhmaNe jaina banyA hatA. (pra. 43) temaNe gujarezvara siddharAja jayasiMha vize varNanAtmaka kAvyo racyAM che. nivRti kulanA kAmyagacchanA A geviMdasUrinA paTTadhara ATha vardhamAnasUrie saM. 117mAM racelA "gaNaratnamahodadhi" (mudrita pR0 144)mAM temanuM eka padya A prakAre ApyuM che. (vividhagacchIya paTTAvalIsaMgraha, pR. 69,lekaH 97) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A uddaghAtanasUri 37 dravyAzrayAH zrIjayasiMhadeva ! guNAH kagAdena maharSiNoktAH / tvayA punaH paNDitadAnazauNDa ! guNAzrayaM dravyamapi vyadhAyi // (jUo, jainasAhityane saMkSipta itihAsa, pArA- 362) saMbhava che ke, temanI pATe A malayendu thayA hoya. (rAjagaccha paTTAvalI, la0 89, 90). 14. A mANikyacaMdrasUri-teo A0 sAgaracaMdrasUrinA gurubhAI hatA; chatAM A0 sAgaracaMdrane guru tulya mAnatA hatA. nAgaeNdragathvIya A0 udayaprabhasUrinA ziSya A0 jinabhadra lakhe che ke, A mANijyacaMdrasUri vaDakUpa (vaDavA)mAM sthiravAsa karatA hatA. mahAmAtya vastupAle khaMbhAta jaI temane tyAM padhAravA vinaMti karI; paraMtu AcAryazrI tyAM gayA nahi, tethI mahAmAtye be loka lakhIne temane mokalyA utplutyotplutya gatiM kurvan garvAdakharvajaDabuddhiH / vaTakUpakUpamadhye nivasati mANikyamaNDUkaH // jaDaje saMgame praharSI dvijihvajanavallabho'titucchapadaH / vaTakUpakUpamadhye nivasati mANikyamaNDUkaH // AcAryazrIe tene uttara paNa leka dvArA Akhyo guNAlIjanmahetUnAM tantUnAM hRd vipATayan / vaMzArdhArdhaparisphUrtyA re piJjana ! viz2ambhate // (jUo, nave triSaSTizalAkAcaritra bhaMDAra) mahAmAtye gussAmAM AvIne khaMbhAtamAM temanI pASALanI vastuo cerAvI laI surakSita sthaLe mukAvI dIdhI. AcAryazrIe rUbarUmAM jaI mahAmAtyane jaNAvyuM ke, "saMghamAM tamArA jevA moTA puruSe vidyamAna hoya chatAM pioSALamAM A upadrava kema thayA?" mahAmAtye vaMdana karI sukhazAtA pUchIne jaNAvyuM ke, "Apane ahIM padharAvavA mATe ja banyuM che. mahAmAtye hasIne A uttara vALI e badhI vastuo pAchI ApI. mahAmAtye saMghapUjA karI tyAre Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa AcArye temanI prazaMsA karIne jaNAvyuM ke, "ame sarasvatI putra chIe, tuM sarasvatI kaMThAbharaNa che, te jyAM hoya tyAM ame rahIe." (saM. 1290nI prabaMdhAvalI, purAtanaprabaMdhasaMgraha pR. 6, 76) temaNe saM0 1266 mAM "kAvyaprakAza nI saMketa TIkA, saM. 1276 nI divALImAM devakulapATakamAM "pArzvanAthacaritra (graM: para78), saM. 1276 nA A vadi amAsa ne semavAre karNAvatImAM "zAMtinAthacaritra" (sargaH 8, gaMpa574), mahAmAtya vastupAlanAM prazaMsA kAvya ane gharkaTavaMzanA maMtrI yazavIranAM prazaMsAkAvyuM vagere racAM che. mammaTanA "kAvyaprakAza"nA ullAsa 1 thI 10 che. tenA upara AcAryazrIe "saMketa" nAmanI TIkA racI che; je sauthI prAcIna TIkA che ane te vidvAne mAM atyaMta pramANabhUta manAya che. AcAryazrIe temAM bhAmaha, udbhaTa, rudraTa, daMDI, vAmana, abhinavagupta, mukula ane bheja vagere alaMkAranA vidvAnonA mate ApIne chevaTe pitAne abhiprAya darzAvyuM che. naM. 47 muni haribhadranA putra nAnue vaDagacchanA A guNAkarane saM. 1410 mAM temane "zAMtinAthacaritra"nI prati lakhAvIne arpaNa karI hatI. (pra. 1) 15. A0 hemaprabhasUri temanA saM0 1326, saM. 1400nA pratimAlekha maLe che, teo saM. 1400 nA pratimAlekhamAM pitAne gheSapurIyagacchanA batAve che. 16. ATa hariprabhasUri 17. bha0 meruca-temanI saM. 1891nI pratimA khaMbhAtamAM virAjamAna che. 1. " jena paraMparAne itihAsa" bhA. 1, praka. 32, pR. 517 mAM A mANijyacaMdrane A0 munizekharanA paTTadhara A0 sAgaracaMdranA gurubhAI tarIke lakhyA che te ullekha barAbara nathI ema samajavuM. nalAyana kartA A mANijyacaMdra vaDaga7mAM temaja "zrIdharacarita' vagerenA kartA Ava mANikaSacaMdra aMcalagacchamAM thayA hatA. juo, pra. 40,41) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa patriIzamuM] A uddaghotanasUri 13. rAjagaccha paTTAvalI (dharmaSagaccha) 9. A zIlabhadrasUri-temanI pATe A0 dhanezvara, A caMdra, A. bharatezvara, A dharmaSa ane A sarvadeva thayA hatA. 10. Aha dharmaSasUri-temanuM bIjuM nAma A dharma sUri paNa maLe che. teo vyAkaraNanA pAragAmI, nyAyazAstranA niSNAta, sUtra-arthanA samartha vyAkhyAtA ane apUrva buddhivALA hatA. teo cha ghaDImAM 500 zloka mukhapATha karI zakatA hatA. teo mahAvAdI hatA. temane aMbikAdevI prasanna hatI. temaNe nAgara, zAkaMbharI ane ajameranI rAjasabhAmAM vyAkhyAna ApyAM hatAM, ane tyAMnA rAjavIo temaja janatA upara prabhAva pADyo hato. nAgorano rAjA AlpaNa (nADelane rAjakumAra saM0 1167 thI 1218), zAkaMbharIne rAjAomAM ajayarAja, jeNe ajamera vasAvyuM rAjA arNorAja, jeNe potAnI putrI jalpaNuM (caMdralekhA) gUrjare zvara kumArapAlane paraNAvI hatI (mRtyu saM. 1208), cotho vigraha rAja (saM. 1212thI 1220) vagere rAjAo A dharmaghoSasUrine gurudeva tarIke mAnatA hatA. temaNe ajameramAM rAjA arNorAjanI sabhAmAM digaMbara vAdI guNacaMdrane harAvyo hato. bIjA ghaNuM vAdamAM vijaya meLavyuM hatuM. temanA upadezathI pratibaMdha pAmI ajameranA rAjA vigraharAje (vIzaladeve) jainadharma aMgIkAra karyo hato. pitAnA rAjyamAM agiyAraza vagere tithiomAM amAri paLAvI hatI. ajameramAM meTe rAjavihAra baMdhAvI, temAM bha0 zAMtinAthanI meTI 1. vAdicandra guNacandravijetA bhUpatitrayavibodhavidhAtA / dharmasUririti nAma purA''sId vizvavizvavidito munirAjaH // 39 // (jUo, rAjaga7 paTTAvalI abuMda prAcIna lekhasaMdeha, lekhakaH 1) sulabhavividhalabdhirbhAgyasaubhAgyabhUmirbhavazatakRtapuNyaprApyapAdaprasAdaH / jinapatimatacitrotsarpaNAkelikAro jayati kaliyuge'smin gautamo dhrmsuuriH|| (-rAjaga7 paTTAvalI, bhale. 71, 84, vividhagIya paTTAvalasaMgraha) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga ra ( prakaraNa jinapratimAnI pratiSThA karI hatI tenA kaLaza-daMDa caDAvyA hatA. ane tenI dhajA paNa arisiMha ane mAlavarAjane sAthe rAkhIne pote ja bAMdhI hatI. A sthAnane musalamAnoe nAza karyo, je sthAna atyAre "aDhAI dinakA jhuMpaDA" e kautukI nAmathI oLakhAya che. - A sivAya AcAryazrInA upadezathI rAjA vigrahanI mAtA suhavadevIe bahupura vagere 105 sthAnamAM bha0 pArzvanAthajI vagerenAM jinAlaya banAvyAM hatAM. saM. 1181 ke saM0 111 mAM phalodhi pArzvanAtha prakaTyA tyAre temanA prAkaTaya utsavamAM A0 dharmaSasUri tyAM hAjara hatA. temaNe saM0 1186mAM "dhammaka padume" tathA saM. 1186nA mAgazara zudi pa nA divase gRhidharmaparigrahapramANa graMtha banAvyA che. "maMgalatetra" (le. 15), "pArzvanAthastotra (le. 16) racyA che. gUrjarezvara siddharAja jayasiMhe temanI ghaNI prazaMsA karI hatI. dharmapracAra- AcAryazrIe brAhmaNa, mAhezvarI vaizya ane kSatriyone upadeza ApI jaina banAvyA hatA. vahIvaMcAnI vahIomAM lakhyuM che ke, saM0 11299mAM temaNe mudiyADanA brAhmaNone jaina banAvI nArAnA parivAranuM nahAra getra sthApyuM hatuM. saM. 1132 mAM vaNathalInA cauhANa rAjA pRthvIpAla vagerene jaina banAvyA. tenA sAtamA putra mukuMdane putra sAhAraNa, je vahANavaTu kheDatA hatA tenA parivAranuM bhANavaTu getra sthApyuM, saM0 1132 mAM ajayanagara pAse jyeSThA nagaranA paMvAra rAva, sura ane tenA nAnAbhAI sAMkalAne jaina banAvyA; ane temanA parivAranuM surANugetra tathA sAMkhalAgetra sthApyuM, jemane surANAgacha bane. e ja rIte AcAryazrIe navA navA jaine banAvI temanAM mIThaDiyA, sonI, usatavAla, khaTara vagere genI sthApanA karI hatI. ekaMdare A dharmaghoSasUrinA upadezathI esavAlamAM 105 ane zrImAlImAM 35 navAM jaina gotra banyAM. te badhA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A0 udyatanasuri 41 dharmaghoSagacchanA zrAvaka hatA. A dharmaghoSanI gAdIe tapAgacchanA zrIpUjanuM besaNuM che eTale dharmaghoSagacchanA sau gese tapagacchane mAne che. ajameramAM mahetAoe baMdhAveluM tapAgacchanuM bha0 pArzva nAthanuM jinAlaya che. zAkaMbharIne mahAmAtya dhanadeva A dharmaghoSasUrine paramabhakta hatuM. temanA putra kavi yazazcanTe "mudritakumudacaMdranATaka" vagere cAra nATakanI racanA karI che. temaNe (1) A0 ratnasiMhasUri, (2) A yazabhadra ane (3) A samudrazeSa vagere 20 ziSyane AcAryapada ApyuM hatuM. temanAthI "dharmaSagacchane AraMbha thayo. AcAryazrIe dharmASagacchanI surakSA mATe pitAnA sAdhuo zithila na thAya te mATe ane saMpUrNa vyavasthA mATe 16 zrAvakanI eka zramaNopAsakasamiti banAvI hatI, jemanI dekhabhALamAM zuddhi ane saMgaThananuM kAma sArI rIte cAlatuM hatuM. A dharmaghoSasUri bIjA yuganA 18 mA yugapradhAna AcArya hatA. temane yugapradhAnakALa vIra saM. 1520 thI 1598 hate. (jUo, praka. 8, pR0 197) 11. A0 ratnasiMhasUri-teo A dharmaghoSasUrinA paTTadhara hatA. temanAM bIjAM nAme A ratnAkara ane ratnakIrti paNa maLe che. teo A samudrasUrinA ziSya hatA. temaNe prAkRtamAM "pArzva nAthastavana" (le. 7) racyuM che. temaNe saM0 1248mAM "Atmahitakulaka" (gAthAH 25), "AtmAnuzAsanakulaka" (gAthA 56), "AtmAnuzAstikulaka" (gAthAH 25), "upadezakulaka" (gAthA: 26), "gurvArAdhanakulaka" (gAthAH 34), paramasukhadvAaizikA" (gAthAH 32), "paryatArAdhanA" (gAthAH 16), mane nigrahabhAvanA (gAthAH 44), "zrAvakavarSAbhigrahabhAvanA", "saMvegAmaya" (prAkRta, gAthAH 112), "saMvegAmRtapaddhati" (saMskRta, kSetra 43), "saMgaraMgamAlA" (gAthA 50), "gurustutikulake" 37 racyAM che. (jUo, jaina gUrjara kavio, bhA. 1, pR. 74) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 12. A devendrasUri-temanA ziSya paM. kanakaprabhe pa0 udayacaMdragaNinI preraNAthI "siddhahemacaMdravyAkaraNa"upara "nyAsa sAradvAra nAme TIkA racI che. 13. A ratnaprabhasUri. 14. A0 ANaMdasUri-temaNe AbUtIrthamAM vimalavasahImAM saM0 12-9mAM kuladharanA putrae bharAvela bha0 neminAthanI pratiSThA karI hatI. - 15. A0 amaraprabhasUri-temanA upadezathI semasiMhe saM. 1344 nA mAgazara sudi ne ravivAre "kalpasUtra" lakhAvyuM hatuM 16. A0 jJAnacaMdrasUri tAvat kavirnavakavitvavidhAnadakSo vAdrIzvara vati tAva vavAtAnA vaktA'pi tAvadamRtopamazaktirAsId . . jJAnendureti kuzakoTimatirna yAvat // (vividhagacchIya paTTAvalI saMgraha, pR. 68, "rAjagachIya paTTAvalI" 0 72) allAudIna khIlajIe saM 1368 mAM AbUtIrthanAM jaina maMdirane toDI nAkhyAM hatAM. A0 jJAnacaMdranA upadezathI maMDAvaranA zeTha gesala tathA zeTha mahaNasiMhanA putra zA. vIjaDa tathA lAliga vageree vimalavasahInI ghaNI derIone jIrNoddhAra karAvyo ane AcAryazrIe temAM saM0 1378nA jeTha sudi 9ne somavAre jinapratimAonI pratiSThA karI. A AcArya saM. 134 sudhI vidyamAna hatA. 17. Ara munizekharasUri-teo meTA vAdI hatA. A AcArya vimalavasahInA saM. 1378nA jIrNoddhAranI pratiSThA samaye hAjara hatA. temanI saM0 1386 mAM banelI mUrti maLe che. 18, A0 sAgaracaMdrasUri-teo saM. 143ramAM vidyamAna Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzvamuM ] A udyotanasari hatA. meTA vyAkhyAtA hatA. rAjagacchanI A0 bharatezvaranI paraM parAmAM A nemicaMdranI pATe A sAgaracaMdra, A0 mANekacaMdra thayA hatA. (jUo, pra. 35; pR. 36, 37) temanAthI A AcArya judA hatA. temanA mIThA upadezathI 50 kelpaNa vagere jena thayA.. (jUo, rAjaga7 paTTAvalI, phleTa 87) - 19. bha0 malayacaMdrasUri-temanA saM0 1461, saM0 1489nA pratimAlekha maLe che. khaMbhAtanA bha0 pArzvanAthanA derAsaramAM (1) bhaDa merucaMdra, (2) bha0 malayacaMdra ane (3) bha0 munitilakanI saMve 1491 mAM banelI mUrtio che. teo vidvAna, buddhimAna, nirIha hatA. temanI kIti bahu phelAI hatI. (rAjaga7 paTTAvalI) . teo camatkArI hatA. temanI pATe A. vijayacaMdra thayA hatA; jemanA upadezathI jIrAvalAtIrthamAM saM. 1893nA bhAdaravA vadi 7 ne guruvAre bhava pArzvanAthanA derAsaranI vIzamI derI banI hatI. 20, bha0 padyazekharasUri-temanA saM0 1480 nA kArtika vadi 10, saM. 141, saM. 1510 nA pratimAlekha maLe che. saMbhava che ke temanuM bIjuM nAma bha0 merucaMdra hoya. bha0 merucaMdra mATe (jUo, pra. 3pa, pR0 38) 21. bha0 padyAnaMdasUri-muni zrIkSamArane saM0 154panA kArtika sudi 3nA roja A nemicaMdrasUrinI "uttarajajhayaNa"nI TakA AcAryazrInA upAdhyAya bhAvazekhara mATe lakhI ApI. bha0 padmazekharane saM0 1537ne pratimAlekha maLe che. saM. 1531 mAM dharma zeSagacchamAM A0 lamIsAgarasUri thayA hatA. (mAlapurA lekha) 22. bha0 naMdivardhanasUri-temane saM. 1571nA mahA vadi pane zukravArane pratimAlekha maLe che. ra3. bha0 nayacaMdrasUri-temaNe bha0 paddhazekharasUrinA samaye - 1. saM. 1485 mAM A mAhItilakasUri, saM. 1537 mAM bha0 mahekasari, tatpade A zAlibhadrasuri saM0 1533 mAM thayA hatA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjaga7 paTTAvalI" banAvI che.. (-vividhagacchIya paTTAvalI saMgraha pR. 57 thI 71) - 24. bhara vijayacaMdrasUri-temaNe "uvasaggahara staMtranI TIkA banAvI che. 25. bha0 sAdhuratnasUri-saM. 1508thI 1587. dharmaSagacchamAM saM. 1557mAM puNyavardhana, saM. 1pa68 mAM nemicaMdra thayA hatA. (jUo, prabhAvaka caritraprazasti; amacaritraprazasti; zreyAMsanAtha caritraprazasti; zrInAhaTAjI saM0 rAjaga7 paTTAvalI, jaina satyaprakAza, kramAMkaH 128; jaina sAhityane saMkSipta itihAsa pR0 192 thI 196) 14. rAjagaccha paTTAvalI (dharmaSagaccha) 9. A zIlabhadrasUri. 10. A dharmaghoSasUri-temanI pATe vIza AcAryo thayA. 11. A yazebhadrasUri- sapAdalakSakSoNIzasamakSaM jitavAdinAm / zrIdharmaghoSasUrINAM paTTAlaGkArakArakAH // 1 // trivargaparihArA gdygodaavriisRjH| babhUvurbhUrisaubhAgyAH zrIyazobhadrasUrayaH // 2 // temaNe traNa vargonA vaNa rahita nAnuM "gadyagodAvarIkAvya" ane pratyakSAnumAnAdhikaprakaraNa" racyAM che. temanI pATe (1) A raviprabhasUri, (2) A devasena thayA hatA. (-pravacanasAraviSamapadArthovadha) 1. saMbhava che ke temanI yatiparaMparAmAMthI nAgarI kA nIkaLyA heya. (-vividhagacchIya padAvalI saMgraha, pR. 81) nAgorI kAma mATe (juo, pra. 13muM) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIza ] - A0 ughAtanasUri 12. A raviprabhasUri- abhinRpasabhaM gnggaagaurprvrtitkiirtyH|| tadanu mahasAM pAtraM jAtA raviprabhasUrayaH // 3 // teo dareka rAjasabhAmAM kIti prApta karatA. (-pravacanasAraviSamapadArthovadha) 13. A udayaprabhasUri-temaNe A0 nemicaMdrasUrinA "pravacanasAre dvAra'nuM Tipapana, "viSamapadArthovadha" (graM 3203), A0 zivazarmanA "paMcamakarmagraMthanuM Tippana ane prAcIna karmaprantha'nAM Tipano racyAM che. A municaMdrasUri ane 50 guNacaMdragaNie "viSapadArthava bedhanuM Tippana racavAnI preraNA ApI tenuM saMzodhana karyuM ane prathama Adarza lakhyo hate. (-viSamapadArthovadha-Tippana) 15. rAjagaccha paTTAvalI (dharmaSagaccha) 10 A0 dharmaSasUri. 11. A yAbhadrasUri-temanI pATe A raviprabha, A0 devasena thayA hatA. 12, A devasenagaNi-temanA upadezathI saM0 1215nA caitra sudi 8nA roja giranAratIrthamAM bha0 neminAthanA moTA derAsarane jIrNoddhAra thaye hato. 13. A0 pRvIcaMdrasUri temaNe kalpasUtra" upara Tippana rayuM che. . 14. A jayacaMdrasUri-temaNe saM. 1343ne mahA vadi 1 ne zanivAre jinapratimAonI pratiSThA karI hatI. (jUo, prabhAsapATaNane pratimAlekha) 1. A graMtha amadAvAdamAM prAgya jene vidyAbhavananA zrI cAritravijayajI jenanAnamaMdiramAM che, je saM. 1539 zrAva va0 ne budhavAre tapAgacchanAM zrAvaka maMtrI mevarAje pite lakhyA che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 16. rAjaga7 paTTAvalI (dharmaghoSagaccha) 9A zIlabhadrasUri. 10. Aha dharmaSasUri-jemanI pATe vIza AcAryo thayA. A0 muniratnasUri "amamacaritra"mAM caMdragathvIya A0 caMdraprabha ane A dharmaghoSane paricaya ApI temanAthI paDhAvalInI zarUAta kare che. 11. A samudraSasUri teo A dharmaSanA prasiddha paTTadhara hatA. mALavAnA viziSTa paMDitemAM temanI gaNanA thatI hatI. teo aneka vidvAne ane aneka munivaranA vidyAguru hatA. temaNe dhArAne naravarmadeva (saM. 1161 thI 110), gehUda-gedharAne rAjA ane gujarAtane rAjA siddharAja jayasiMha (saM. 1150 thI 119) vagerenI rAjasabhAmAM potAne tyAga ane vidvattAthI sammAna meLavyuM. hatuM. temanI pATe traNa AcAryo thayA. (1) A0 suraprabha, (2) A0 muniratna ane (3) A tilakacaMdra. A0 suraprabha moTA vidvAna hatA, mahAkavi hatA ane mALavAmAM vizeSa prasiddha hatA. temanI pATe A0 jinezvara vagere traNa AcAryo thayA hatA. 12. A muniratnasUri--teo vyAkaraNa, sAhitya, chaMda, nirukta, nyAya, tiSa ane siddhAMtanA pAragAmI hatA. temaNe A suraprabhanI pATe A jinezvarane tathA pitAnI pATe A jinasiMhane sthApyA hatA. vArAhInagarImAM zrImAlI bhaMDArI yazodhavala rahetuM hatuM, te gujarAtanA rAjA siddharAja jayasiMhanA khajAnAne maMtrI hatuM. tene jagadeva nAme vidvAna putra hatA. ka. sa. Ara. zrI hemacaMdrasUrie jagadevanI kavitAthI prasanna thaIne tenuM bAlakavi evuM bIjuM nAma rAkhyuM hatuM. bAlakavi jagadeva meTa thatAM dharma, gheSagacchanI zramaNopAsaka samitine adhyakSa banyA hatA. bAlakavine A0 muniratnasUri pratye avihaDa prema hate. A0 muniratnanA upadezathI pratibaMdha pAmela rAjatiSI rudradevane putra maMtrI nine, cUdanabhaTTa ane bAlakavi e traNe jainadharmanI unnatimAM ghaNe rasa letA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patromaM ] A udyotanasUri hatA. Alakavi jagadeve tA ujjainamAM rAjAnaravanI rAjasabhAmAM (sa0 1161 thI 1190)mAM zaivavAdIne harAvyA hateA. AcArya zrIe sa0 1252 mAM pATaNamAM khAlakavi jagadevanI vinatithI 'amamacaritra' racyu ane pATaNamAM zrIzAMtinAthanA derAsaranA upAzrayamAM vyAkhyAna karI vAMcI saMbhaLAvyuM, kavi kumAra, pUrNa pAla, cazaHpAla, bAlavi jagadeva e paDitasabhAnA traNa vaDAoe ane 50 mahAna tenuM saMzodhana karyuM hatuM. gUrjaravaMzanA udyotananA putra maMtrI udayarAjanA putra pAMDita sAgaracaMdre tenI prathama prati lakhI ane A. jinasiMhe tenI prazasti racI che. 13. A. jinasi'hasUri--temaNe sa0 1245mAM 'gurupara parAprazasti ' (zlAdeg 33) racI 'amamacaritra'nI pAchaLa joDI che. (jUe, amamaciratra) 17. rAjaguccha paTTAvalI 9. A zIlabhadrasUri--temanI pATe pAMca AcAryAM thayA temAM gacchapati A. dhadhASasUri hatA. 47 10. A. sa devasUri--teo bhAlejamAM zrImahAvIrasvAmInA derAsaramAM vyAkhyAna vAMcatA hatA, tyAre devIe AvI temanA hAthanI vavaDe rakSA karI hatI. temanI pATe A. caMdraprabha ane A jayasiMha vagere thayA. 11. A staMbhana pArzvanAthanA adhiSThAyaka pratyakSa hatA. cadraprabhasUrite moTA tapasvI hatA. temane 12. A. jinezvarasUrite atyaMta zAMta, samabhAvI ane savidyAmAM niSNAta hatA. temanuM lalATa tejasvI hatuM. 13. A ratnaprabhasUri--tee vidvAna hatA. 14. A mAnatugasUri--temaNe ' tripurAgama 'mAMthI uddharIne Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga jo [ prakaraNa svataMtra sUtragraMtha ane tenI pajJa TIkA racI che. temaNe saM. 1332 mahA vada 5 nA roja tripurA-sarasvatInI kRpAthI rAjagacchanA A0 devabhadra saM. 1242 mAM racelA "sijarjasacariya'nA AdhAre "zrI zreyAMsanAthacaritra" (graM: 5124) racyuM che. rAjaga7nA vRddha kavi guru A0 pradyumnasUrie tenuM saMzodhana karyuM hatuM (jUo, zrIzreyAMsanAthacaritraprazasti) 18. rAjagaccha paTAvalI 9. A zIlabhadrasUri. 10. A sarvadevasUri. 11. A0 jayasiMhasUri-rAjaga7nI devedrazAkhAmAM A jayasiMha thayA, (jUo, pra. 35, pR. 35) te temanAthI judA hatA. 12. A devedrasUri-temanI pATe A yazabhadra, A0 cazedeva, A0 zrIcaMdra ane A0 jinezvara thayA. 13. Ara zrIcaMdrasUri-temaNe saM. 1214nA Aso vada 8 ne budhavAre pATaNamAM kapUrapaTTAdhipanA putra sAmezvaranA gharamAM bIje mALe vasatisthAna rAkhI, temanA kuTuMbIonI prArthanAthI "saNayakumAracariya" (graM: 8000) racyuM, tenI pahelI prati 50 hemacaMdragaNie lakhI hatI. zrIcaMdra munie (A0 zrIcaMdra) rAjA mUlarAja selaMkInA (saM. 1232 thI 1234) rAjakALamAM pATaNanA zeTha sajajana piravADa (saM. 1155)nA putra kRSNanA parivAra mATe apabhraMza bhASAmAM "kathAkeza" (saMdhiH 53) nAme graMtha race che. nitigaccha- nivRtikulane paricaya praka. 14, pR. 305 mAM AvI gayuM che. temAM vizeSa hakIkata A prakAre che - nivRtigacchanA AcAryoe vikramanI dazamI, agiyAramI tathA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 patrIza ] A uddadyotanayuri bAramI sadImAM diyAyAtIrthanuM bha0 mahAvIra svAmInuM derAsara, bhAi zAMtinAthanuM derAsara tathA leTANanAM derAsaramAM jina pratimAonI pratiSThA karI hatI. keTalAka zilAle nIce mujaba che saM0 9 nA aSADa sudi 6 nA roja geDIoe nivRtigacchamAM jinapratimA bharAvI hatI. saM. 1137nA jeTha vadi 5 nA roja nivRti kulanA A0 Amradeve mokSa mATe jinapratimAyugala banAvyuM. saM. 1174 nA jeTha vadi 4nA roja A0 Agradeve loTANAnA caityamAM zeTha.......... piravADe bharAvelA bha0 vardhamAnasvAmInI pratiSThA karI hatI vagere vagere. (jUo, jainasatyaprakAza, kramAMkaH 15) - nivRtigacchamAM saM. 1150 mAM droNAcArya ane sUrAcArya thayA. (jUe, pra. 38muM) nivRtigacchanA mahAdhvaja A0 amadeva (abhayadevasUri, amRtadevasUri)nA ziSya caMdraprabha mahattare saM0 1127mAM deyAvaDa (diyANA) nagaramAM ziSya vIradevanI vinatithI "vijayacaMdacariya" racyuM che. nitigacchanA ATha aMbadeve saM. 1371mAM 'samararAsu" race che. saM0 1389 mAM A0 pArzvadatta thayA hatA. rAjaga7 paTTAvalImAM lakhyuM che ke, nivRtigacchamAM pASaDasUri thayA. A gaccha viccheda gayA che. (-vividhagacchIya paTTAvalI, pR0 62) nivRtigaccha-kAmyaga- A goviMdasUri (A viSNusUri), A0 vardhamAnasUri saM 117, 1. diyANAtI zrIarbudAbhidhamahIdharapArzvavartI prAmo'sti yo diyavarAbhidhayA prasiddhaH / . zrIvardhamAnajinanAyakatuGgazRGga prAsAdarAjaparivAritabhUmibhAgaH // diyANatIrthanAM diyavara ke devaDa, dayAvaTa vagere maLe che. (juo, zrI prazastisaMgraha, ba0 naM0 39, 48, 49, 110) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A mahezvarasUri sva. saM. 1100, A sarvadeva saM0 1100mAM nitikalanA kAmyagachamAM thayA hatA. (jUo, praka. 38, prAcIna jenalekhasaMgraha bhA. 2, pR. 544) vidyAdhara cha- vidyAdharagacchane paricaya praka. 14pR305, 306 mAM AvI ga che. vizeSa paricaya A pramANe che - vidyAdharagacchanI paTTAvalI 1. A saMgrAmasUri--teo vidyAdharakulanA hatA. teo vyAkaraNa, kAvya, alaMkAranA vidvAna hatA, mahAkavi hatA. rAjagacchanA A abhayadeva tathA digaMbarAcArya akalaMkanA vAyagraMthenA prakAMDa abhyAsI hatA. A. haribhadrasUrinA graMthonA vizada pADI hatA. vaizeSika, mImAMsA, nyAya, sAMkhya ane bhaTTapAdanAM zAstrone pacAvyAM hatAM. temaNe saM0 1064 ke saM0 1068 mAM zatruMjayatIrthamAM eka mahinAnuM anazana karI svargagamana karyuM. temane zreya mATe tyAM gaNa dhara puMDarIkasvAmInI pratimA banI. te pratimAlekhamAM A AcArya zrIne "vidyAdharakulanabhastilaka" batAvyA che. 2. A0 jayasiMhasUri-teo mahAvidvAna hatA. 3. A cakSadevasUri-temaNe nAgAramAM abhyAsa karyo hate. temaNe A haribhadrasUrinuM stutyAtmaka lekapaMcaka' racyuM che, je prasiddha che. (jUo, praka. 14, pR. 306; jenasatyaprakAza, kramAMkaH 136 prakai 34, pR. pa67) 4. paM. pArthanA gaNi-teo saiddhAMtika A yakSadevanA ziSya hatA. teo saM. 1228mAM vidyamAna hatA. vidyAdharagaccha-kAsadagaccha kAsahadaga e vidyAdharagacchane peTAgaccha che. jAliharagacchanA AcArya devasUri saM0 1254mAM paumacarica mAM lakhe che - Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkiyuM A udyotanasuri uccAnAgarI vijjAharI ya vairA ya majhimillA ya / eyAsiNaM sAhANa ko jANai samvanAmANi // 33 // vijAharasAhAe gucchAguccha vva savvasumaNamaNaharaNA / jAlihara kAsariyA muNimahuaraparigayA dunni // 34 // uccAnAgarI, vidyAdharI, vajI ane madhyamAM e kaTikagaNanI zAkhAo che. A pramANe bIjI paNa ghaNI zAkhAo nIkaLI che, jenAM nAme paNa kaI jANatuM nathI. jAlyadvAra ane kAsahada A e gae vidyAdharazAkhAnA che, je puSpagucchanI jema sau sajajanenAM manane haraNa karanArA ane munirUpI bhamarAothI zobhAyamAna che. jaina saMghe AbUnI AsapAsamAM zatruMjaya, ujajayaMta, zatrujayAta vatAra, bhagavAna mahAvIranI upasargabhUmi vagere sthApanAtIrtho racyAM che, tema brAhmaNoe paNa RSikeza, badarIkAzrama, dvArikA, maduA, vaziSThAzrama, brahmANanagara, kAzI vagere sthApanAtIrtho banAvyAM che, AbUnI nIce kAsada gAma che. tenI traNe bAjue AbUne lIlechama pradeza zebhe che. brAhmaNe A sthAnane laghukAzI kahe che. brAhmaNa batAve che ke, mAravADa ke gujarAtanA ze kAzI jeTale dUra jaI na zake, teo ahIMnI yAtrA karI kAzI yAtrAnuM puNya meLavI zake che. A rIte A sthAna tIrthadhAma che. kAsahadanI bahAra beTI nadI che, je gaMgA kahevAya che, tenA kAMThe zivAlaya che tene vizvanAthanuM saMdira kahe che. ahIM karavata levAnuM sthAna paNa sthApana kareluM che. ahIM eka samaye ghaNAM ghare hatAM, temaja saMskRta bhASAnuM paThanapAThana paNa cAlatuM hatuM. - kAsahada e jenenuM paNa mahatvanuM sthAna che. e kAsahadaga7nI utpattinuM nagara che. ' vidyAdharakula ane vidyAdharazAkhA e prAcIna asalanA zramaNasaMghe che. A0 pAdalipta, A siddhasena divAkara, A0 haribhadra, A. saMgama, A cakSadeva vagere ghaNuM prabhAvaka munivare A zAkhAmAM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga [ kAraNa thayA athavA cAra ga mukarara thayA tyAre temanA vaMzajo A zAkhAmAM bhaLyA. (jUo, praka. 14, pR. 305, 306) rAjaga7 paTTAvalImAM kAsIMdagacchamAM huMbaDa zAkhAmAM A khapuTane batAvyA che. (pR. 95) kAsahadagaccha e vidyAdharakula-zAkhAthI nIkaLe che. kAsahada gAmamAM UMcI TekarI (TIlA) upara vIza derIovALuM vizALa jaina derAsara che. temAMnI derIo ane pratimA upara saM. 1091, saM. 1291, saM. 12 vagere sAlanA kAsIMdagacchanA ullekhe che. eka derI para lakhyuM che ke, "saM. 1091 mAM ahIM bhinnamAlanagarathI Avela uttama guNavAna, dhanADhaya vepArI, jainadharmI zeTha vAmadeva pIravADe bha0AdinAthanuM sarva rIte manerama maMdira baMdhAvyuM. - saM. 1222 pahelAM kAsahadaga7mAM meTA prabhAvaka A udyotanasUri thayA. temanI pATe temanA prItipAtra Ara siMhasUri thayA. gujarAtanA rAjyasthApaka rAjA vanarAja cAvaDAnA maMtrI zeTha nInAnA vaMzanA mahAmAtya pRthvIpAlanA putra mahAmAtya dhanapAle saM0 1245mAM kAsahadamAM potAnA moTAbhAI jagadevanA kalyANa mATe bha0 zAMtinAthanI pratimA bharAvI temaja saM. 1245 mAM AbUtIrthanI vimalavasahImAM pitAnA kuTuMbanA kalyANa mATe vIza jinapratimAo bharAvI ane te darekanI aMjanazalAkA tathA pratiSThA A0 siMhasUrinA hAthe karAvavAmAM AvI. A siMhasUrie eka bhAgyavAna bALakane nAnapaNathI ja pitAnI pAse rAkhI anna-pAna vagerethI piSaNanI vyavasthA karAvI hatI, temaja tene kakko bArAkSarIthI laI vyAkaraNa, kAvya, sAhitya, chaMda ane jyotiSazAstrane abhyAsa karAvIne dIkSA ApI hatI. tene upAdhyAyapada ApI tenuM nAma u0 naracaMdragaNi rAkhyuM. upA. naragaM janmaprakAzavALe "janmaprakAza", "janmAdhi ', tenA upara saM. 1324 nA mahA sudi 8 ne ravivAre pajJa "beDAvRtti, praznazataka', tenA upara svapajJa beDAlaghubhaginI "jJAnadIpikA-vRtti" (: 1050) vagere Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triIyamuM ] - A udyotanasuri 53 graMtha racyA che. upATa. naracaMdra AcArya thayA... A0, naracaMdranA gurubhAI paM0 guNabhadra thayA. A0 naracaMdranI pATe temanA ziSya A0 ratnaprabha saM0 1418 mAM vidyamAna hatA. kAsahadagacchanA A devacaMdrasUrinA ziSya upATa devamUrtie saM. 1471 mAM "vikramacaritra" (sargaH 1) racyuM. saM0 1330 mAM kAsahagAmamAM "zrI zAMtinAthacaritra"nI prati lakhAyelI che. tenI puSpikAmAM lakhyuM che - zeTha dhanadAne kAsuhadanA bha0 AdinAthanA derAsaramAM bha0 AdinAthanI navI mUrti zuddha dravyathI bharAvI, tene mULanAyaka tarIke besADI." (le. 28) . . . . . . ahIM madhyayugamAM bha0 AdinAtha, bha0 neminAtha tathA bha0 mahAvIrasvAmInAM traNa derAsare hatAM. Aje ahIM bha0 AdinAthanuM bhavya ane vizALa maMdira UbhuM che. A maMdiranuM zikhara dUra dUrathI najare paDe che. kAsahadagacchanAM pramANe vikamanI paMdaramI sadInA aMta sudhImAM maLe che. tyAra pachI e aMgene keI nedhapAtra ullekha maLatuM nathI. . (jUo, praznazataka-vRtti, maMtrI nInAnI A vaMzAvalI, jenasatyaprakAza, kamAMkaH 145) rAjA zilAdityanA samaye yavanee valabhIpurane bhAMgyuM tyAre tyAMnA jinaprAsAdanI pratimAo jude jude sthaLe mokalavAmAM AvI. A sudi 15 ne divase bha0 mahAvIra zrImAlanagaramAM, bha0 AdinAtha kAsahadamAM, bha0 pArzvanAtha hArIjamAM ane valabhInAtha zatruMjayatIrthamAM pahoMcADavAmAM AvyA hatA. (jUo, purAtanabaMdhasaMgraha, pR. 83) vidyAdharagaccha-jAliharacha-.. vidyAdharakulanA jAlihara ane kAsahada ema be peTAganAM nAme maLe che. uccAnAgarI vijAharI ya vairA ya majjhimillA ya / eyAsiNaM sAhANa ko jAgai slvnnaamaanni.||33|| . Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsabhAga ra prakaraNa vijAharasAhAe gucchAguccha vva sncsumnnmnnhrnno| . jAlihara kAsariyA muNimahuaraparigayA duni // 34 // (saM. 1254, A devasUrikRta "paumacariya") jAlyAdvAragacchanA A0 guNabhadrasUrinA upadezathI jAlyadvAragacchanA meDhavaMzIya zrAvaka AsadevanA putra pA(c)Ne "naMdI dupadavyAkhyA"nI prati saM. 1026nA bIjA zrAvaNa sudi 3ne semavAre lakhAvI. (-jenapustakaprazatisaMgraha, puSpikA 90) jAliharagacchanAM bIjA nAme jAtidhara, jAlyadvAra, jAhida ane jAlera vagere che. saMbhava che ke, A gacchanuM utpattisthAna jAbAlipura, jAlera, jhAlarApaTTaNa ke jhAdavallI (jhADelI) hoya. jAliharagacchanI paTTAvalI 1. Ara bAlacaMdrasUri. 2. A sarvAnaMdasUri-temaNe "pArzvanAthacaritra" ra. 3. A dhamaSasUri-teo vidyAdharagacchamAM thayA. temanuM bIjuM nAma dharmasAra paNa hatuM. temanI pATe Ava ratnasiMha thayA. gujarAtanA maMtrI vimalazAhe temane ja upadezathI saM. 1088mAM AbU pahADa para vimalavasahI banAvI, jainatIrthanI punaH sthApanA karI. 4. A devasUri-teo A sarvAnaMdanA ziSya hatA. temaNe A devendra pAse nyAyazAstra ane A0 haribhadra pAse sarva siddhAMtane abhyAsa karyo hate. temaNe saM 1254mAM vaDhavANuzaheramAM "paumacariye"nI racanA karI che. - pa. A haribhakari-temanI pATe bha0 caMdrasiMha ane bha0 hariprabha thayA. bha. hariprabha pitAne A0 devasUrinA saMtAnIya batAve che. temanA saM. 1331, saM0 1339nA pratimAlekho maLe che. (jUo, prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMkaH 483, 484, 498) 6. bha0 caMdrasiMhasUri-temanuM nAma pavitra manAtuM hatuM. temanA gurubhAI bha0 hariprabha jJAtinA hatA. temanA AgrahathI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriImuM ] mA ullotanasUri rAjagacchanA A pradyumnasUrie saM. 1325mAM kAlakasUrikathA'. (74)nI racanA karI. (jUo, prAcIna jenalekhasaMgraha bhAra 2, lekhAMkat 483, 484, 498, jena puSmansa, pra. 19) 7. bhara vibudhaprabhasUri teo A haribhadranA ziSya hatA ane A caMdrasiMhanI pATe AvyA hatA. temaNe saM0 139-( vaizAkha sudi 3 nA reja vaDhavANa zaheramAM pAjAvasahI jinAlayamAM zeTha pAjAnI putravadhU ratnadevIe bharAvela bha0 neminAthanI saparikara pratimAnI pratiSThA karI hatI. pallIvAla- tanvAnA sakalA. kalApamadhikaM varjivAlaGkRtaM lakSmIzanaTIva yaM zritavatI preGkhadguNAdhyAsitam / raGgAnottaraNAbhilASamakarod vyAvarNatAmAgatA pallIvAla iti prasiddhamahimA vaMzo'sti so'yaM bhuvi // vaMzaH pallIvAlo'sti sazAkhaH satparvavAn / bhUbhRto'pyurarIcakre yenaikacchatritAtmanA // yatrAnekabudhA anekavayo dhiNyAni bhUyAsyalaM candrasyopacayaH kalaGkavikalaH saJjAyate sarvadA / vakraH ko'pi na dRzyate na ca gurumitrodaye niSprabhaH pallIvAlajanAnvayo navanabholakSmI dadhAno'sli vaH / / sacchAyaparvo dhanajainadharmaH sthAneSu sarveSu vizeSitazrIH / vaMzaH prasiddho muvi pallIvAlAbhidho'sti bhUmibhRti labdharUpaH // (-jenapustakaprazastisagraha, pra. 11, 27, saMva 129 pra59, 60) pAlI-mAravADamAM pAlI nAme moTuM nagara che. prAcIna gUja. rAtanuM pATanagara zrImAlanagara saM. 1071 mAM bhAMgyuM, tyAre tyAMnA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAno ItihAsa-bhAga raje [prakaraNa brAhmaNo, mahAjana vagere pAlImAM AvI vasyA. AthI pAlI vizeSa AbAda banyuM ane vepAranuM kedra thayuM. ahIM prAcInakALamAM pUrNa bhadra mahAvIranuM prasiddha jainatIrtha hatuM. - pAlInA vyApArIone sAMbhara, ajamera, nAgadA, pAlanapura ne pATaNa sAthe vyApArI saMbaMdha hatA. pAlInA vyApArIo ane vatanIo jyAM jyAM jAya tyAM potAne pallIvAla ke pAlIvAla tarIke oLakhAvatA hatA. . , jema upakezanagarathI upakezagaccha ane upakezajJAtinI kanyAM tema pAlInagarathI pallIvAlagaccha ane pallIvAlajJAti nIkaLyAM. . gUrjarezvara kumArapAla solaMkI (saM. 119 thI 1229)e. saM. 1207mAM caMdrAvatI thaI ajamera upara hale karyo. teNe pAchA vaLatAM ajamera, sapAdalakSa, meDatA tathA pAlImAM pitAnI ANa vartAvI mALavA tarapha prayANa karyuM. (-praka. 35, pR. rAjAvalI selaMkIvaMza) pAlInagaranA rahevAsIo jyAre gUjarAtanI senAe ajamera jItI lIdhuM ane pAchA pharatAM ahIM pAlI upara paNuM caDAI karaze 1. bhAratanA saMdhane saMgaThita banI rahevuM ghaNuM jarUrI hatuM AthI bhavya pAzvanAtha ane bha0 mahAvIra svAmInI paraMparAnA zramanI mULa cAra zAkhA, upazAkhA tathA munisaMdhe amuka amuka kSetramAM satata vihAra karatA rahetA ane mane pracAra karatA hatA. AthI samaya jatAM A munisaMghe te te pradeza, mukhya nagara, mukhya muninAyaka ke nedhapAtra ghaTanAnA nAmathI prasiddhi pAmyA hatA. A rIte dhIme dhIme 84 baco banyA hatA. 2. saM. 1207mAM pIlIne prathama bhaMga thaye- saMptottara-sUryazateM 'vikramasaMvatsare tvajayamerau / durge pallIbhara truTitaM pustakamidamagrahIt tadanu // 1 // alikhat svayamatragataM shriimjindttsuurishissybhvH| sthiracandrAkhyo gaNiriha karmakSayahetumAtmanaH // 2 // athota-saM. 1207mAM pAlI bhAMgyuM tyAre "paMcAzakatra' paNa khaMDita thayuM. tene AM jinadattarine praziSya paM. sthiracaMdragaNie lakhyuM. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri evA khyAlathI pAlI bahAra cAlyA gayA haze paNa pachI gUrjarezvara kumArapAle prajAne sAMtvana ApI pAlIne pUrva sthitimAM lAvavA dhyAna ApyuM haze. A ghaTanA banyA pachI gujarAtIo pAlImAM AvIne vasyA hoya ema jaNAya che. e sthaLa Aje paNa gujarAtI kaTarA" nAmathI prasiddha che. te pachI pAlI upara e ja zatAbdImAM bIjI vAra paNa Aphata UtarI. dilhInA bAdazAha zAhabuddIna gherIe bhArata upara traNa vAra AkamaNa karyuM hatuM. teNe hIjarI saM0 574 (vi.saM.11234)mAM gijhanIthI mulatAna thaI sIdhA gujarAta upara savArI mekalI; ane kutabudIna aibake saM. 1254 mAM gujarAta upara pharI vAra savArI karI. (juo, pra. 44, dilhInA bAdazAha) A samaye zAhabuddIne ke kutabuddIne pAlI bhAMgyuM hatuM. temAM musalamAna senAe e krUra vartAva karyo ke, pAlInI brAhmaNa, mahAjana, vaizya vagere hiMdu prajAe sadAne mATe pAlIne paNa tyAga karyo ane bIje jaIne vasavATa karyo. teo judA judA zaheramAM jaIne vasyA. pAlIthI ucALA bharI janArI A prajA pAlInuM pANI harAma karIne gaI te Aje paNa tene vaMzajomAMthI pAlI jAya che tyAMnuM pANI pItA nathI. temanA vaMzajo pallIvAla ke pAlIvAla nAmathI Aje paNa prasiddha che. A pallIvAlavaMzanI varaDiyA vagere aneka zAkhAo che. pallIvAlagaccha- A pAlIne eka zramaNagaccha hato, paNa tenI utpattinA ItihAsanI kaI vizvasta paTTAvalI maLatI nathI, paraMtu zilAlekhanA AdhAre tAravI zakAya che ke, vaDagacchanA A udyotanasUrie saM. 994mAM AbUnI taLeTImAM TelIgrAmanI pAse eka meTA vaDanA jhADa nIce potAnA 50 sarvadeva, pa0 pradyotana, paM0 mAnadeva, paM0 mahezvara vagere 8 ziSyone ekIsAthe AcArya banAvyA. te paikInA A udyotanasUrinA ziSya saM1144nA mahA sudi 11 sudhI "pradyotana Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa gaccha nA nAmathI oLakhAtA hatA. . (-prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMkaH 397) - A pradyotanasUrinA ziSya A0 iMdradevasUrie pAlInA pUrNabhadravIranA jinaprAsAdamAM eka jinapratimAnI pratiSThA karAvI hatI. A iMdradevasUrithI saM0 1150 mAM pAlInagaranA nAmathI pallIvAlagaccha" banyA. (prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMka: 396) - A gacchanAM pradyatanagaccha, pallIgaccha, pAlIvAlagaccha, palakIyagaccha, pADivAlagaccha vagere nAme maLe che. . A gacchamAM meTe bhAge kramathI ke akramathI A0 zAMtisUri, A yadevasUri, A0 nannasUri, A udyotanasUri A nAme gacchanAyakanAM rakhAtAM haze; kAraNa ke zilAlekhamAM A rIte nAme maLe che. . pallIvAla e vanavAsIgacchanI paraMparAmAMthI UtarI Avele zvetAMbara jainagacha che. nAkeDAjI ane mahAvIrajI e pallIvAlagacchanA prasiddha jainatIrtho che. - paraMtu bha0 mahezvarasUrinI paraMparAnA yati meghacaMdrajI saM. 1591 nA mahA vadi 11 ne guruvAranI, bikAneranA zrI. agaracaMda nAhaTAnA graMthabhaMDAranI, "AcArAMgasUtra"nI pratinA aMte lakhe che ke -pallIvAlagaccha e pArzvanAtha saMtAnIya ane bha0 mahAvIrasvAmInI zAkhAmAM thayele ga7 che. 1. saMbhava che ke, bha, pArzvanAthanA saMtAnanIya upakezaga7mAM ane keraTAgachamAM A0 cakSadeva, A0 nannasUri evAM nAme maLe che te nAmasAmyathI ukta yatire AvI kalpanA karI haze. che. A sivAya paDivAla ciMtAmaNizAkhA"nI saM0 1675 sudhInI eka prAkRta paTTAvalI maLe che. tyAM ene vetAMbaragaccha batAvyo che ane paTTAvalIkAre pitAne bha0 mahAvIrasvAmInA sIdhA vArasadAra batAvavAno prayatna karyo che. ' A paTTAvalImAM keTalAMka nAme aitihAsika che. jyAre keTalAMka nAme evAM che ke, jemanuM astitva nakkI karavA mATe vividha graMtha, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] A uddaghAtanasUri 59 prazastio ane zilAlekhonA AdhAre tapAsa karavI paDaze. te paTTAvalI A prakAre che- paDivAla-ciMtAmaNi zAkhA-paTTAvalI (1) gaNadhara sudharmasvAmI, (2) gaDha jaMbUsvAmI, (3) ga0 prabhavasvAmI, (4) A0 zayyabhavasvAmI, (5) A yazabhadra, (6) A saMbhUtivijaya, A0 bhadrabAha, (7) A sthUlabhadra. ahIM sudhImAM ni thayA. tenuM varNana vRddha-paTTAvalIkAre ApyuM che, temAMthI jANI levuM. (8) A mahAgiri, A0 suhasti sva. vIra vi. saM. ra1. (9) A0 mahAgiri ziSya A bahula sva. vIra ni saM0 325. (10) A0 umAsvAti, sva. vIra vi. saM. 32pa. A0 zyAmAcArya, sva. vIra ni saM0 336. (12) A0 zAMDilya-teo vIra rAjAnA putra hatA. sva. vIra nisaM. 39ahIM sudhInI A paraMparA aitihAsika che. temanA paricaya mATe jUo, praka. 8, pR. 180-182) (13) A0 guptateo subheja rAjAnA putra hatA. (14) A0 vRddhavAdI. (15) A siddhasena divAkara, sva. vIra nisaM. 207. (16) A0 nAgadizva--teo rAjakumAra hatA. sva. vi.saM. 87.. (17) Anaredeva-svavi. saM. 125 (meDatAmAM). (18) A0 surasena-sva. vi. saM. 137. (19) A dhamakIrti - sva. vi. saM. 210. (20) A0 dharmaghoSa, (21) A. nivRti. (22) A0 udAtta, (23) Ai caMdrazekhara. (24) A0 sughoSa, sva. vi. saM. 397. (25) A0 mahidhara, sva. vi. saM. 425. (26) A0 dAnapriya, (27) A0 municaMdra. (28) A dayAnaMda, sva. saM. 470. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa (29) A0 dhamakIrti, sva. saM. 512. (30) A0 somadeva, sva. saM. para5. A samaye pUrvene vicacheda thaye ane A devadhigaNi kSamAmaNe Agane graMthArUDha karyA. (31) A0 guNadhara, (32) A mahAnaMda-temaNe digabaravAdI vidyAnaMdane vAdamAM harA. sva. saM. 605. (33) A0 sumati-sva. saM. 670. A samaye AcAryomAM vicArabheda thaye, navI sAmAcArI banI ane caityavAsIo vadhyA. (34) A0 iMdradeva, (35) A0 bhasvAmI. (36) A jinaprabha, sva. saM. 750. (37) A0 mAnadeva--teo ugravihArI hatA. mAtra mokSamArgane upadeza detA hatA. temaNe "sanmatitarka" graMthanI racanA karI. sva. saM. 780. (38) A saravaNuM-teo pallIvAla brAhmaNa hatA. vedanA pAragAmI hatA. teo zulagathI kAladharma pAmyA. (39) A sara-temane keTigaNanA A0 jayAnaMde AcAryapada ApyuM. (40) della mahattara. (41) A durgasvAmI, A0 gargasvAmI. sva. saM. 912. (42) A siddaSi, sva. ra0 968. (43) A dharmamati, (44) AnemisUri. (45) A suvatI-A samaye navA navA mate nIkaLyA. saue pitapatAnA saMgha racyA. sva. saM. 1101. (46) A dinazekhara-teo vidvAna ane ugravihArI hatA, mahAprAbhAvika hatA. temaNe pATaNamAM mAhezvarI vANiyAone upadeza ApI jena banAvyA. (47) A0 mahezvara-temaNe nADelamAM pallIvAla brAhmaNone Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanari pratibadha karI jena banAvyA. temanAthI "pallIvAlagaccha nIka. sva. saM. 1150. (48) A devasUri-temaNe jAleranA killA upara bha0 pAzva nAthanA jinAlayanI pratiSThA karI tathA bha0 mahAvIrasvAmIne jinAlaya upara senAne kaLaza caDAvyuM. A samaye punamiyA vagere navA navA mate nIkaLyA. sva. saM. 1225. AvavAdidevasUrinA varNanamAM uparanA prasaMge maLe che. (jUo, praka. 41, pR0) (4) A jinadeva--teo meTA ratiSI hatA. temaNe sonagarA rAjapUtone pratibaMdha karI jena banAvyA. jAlaMdhara pAse jinAlayanI pratiSThA karI, sva. saM. 1272. (50) A kRSNa, (51) A vigu. (52) Ava Amradeva-temaNe "kathAkeza" vagerenI racanA karI. (53) A saMmatilaka, (54) A0 bhImadeva-temaNe saM. 1402 mAM keraTAmAM pratiSThA karI. (55) A vimalasUri-temaNe mevADamAM udayasAgaranA kinAre jinAlayamAM pratiSThA karI. (56) A0 nattama-sva. saM. 1491, (57) A svAti. (58) A hemasUri-teo ciMtAmaNi pArzvanAthanuM smaraNuM karavAthI saM. 151pamAM "ciMtAmaNIya" tarIke prasiddhi pAmyA hatA. temanAthI "ciMtAmaNi zAkhA" cAlI. (59) bha0 harakhasUri--teo piSALamAM rahevA lAgyA. (60) bha0 kamalacaMdra, (61) bha0 guNamAlI. (62) bha0 suMdaracaMdra, sva. saM. 1675. (63) bhavya prabhucaMdra-teo (paTTAvalIkAra)nA samaye vidyamAna hatA. 1. paTTAvalIkAra punamiyAmatane virodhI mata tarIke ullekha kare che. eTale saMbhava che ke, palIvALa7 caudazanA matane mAmato haze. : Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa palIvAlagacchIya prAcIna AcAryo- pallIvAlagacchanA keTalAeka prAcIna AcAryone chUTaka paricaya A pramANe maLe che- (1) A0 devabhadrasUripade A0 siMhasenasUri. (2) A0 mahezvara-temaNe kAlakakathA racI che. sva. saM. 1274. (3) A0 abhayadevanI pATe (4) Ava Amradeva--temaNe "gadyaprabhAvaka caritra" racyuM che. (5) A0 zAMtisUri-teo prAkRta bhASAmAM vividha denI racanA karatA hatA. (-rAjagacchIya paTTAvalI, vividhagacchIya paTTAvalI saMgraha-5, pR0 65) (6) A ajitadeva--temaNe vicArasAraprakaraNa" (gAthA H 89) kalpasUtra dIpikA, piMDavisehi dIpikA, AyaraMgasutta-dIpikA, uttara jhayaNasutta-dIpikA, ArAdhanA, caMdanabAlAvelI, caturvizativIzI" (gAthA 25) racyAM che. (7) A ajitadevasUri ziSya 50 hIrAnaMda, temaNe "caubelI pAI" racI che. pallIvAla bhaTTAraka paTTAvalI vividha zilAlekha, graMtha-prazastio vagerenA AdhAre pallIvAlagacchanI chellI bhaTTAraka paTTAvalI nIce pramANe maLe che - 1. A0 zAMtisUri-temaNe saM0 1458 nA phAgaNa vadi 1 nA roja mANavaka osavAle bharAvelI bha0 sumatinAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (nAhara, lekhasaMgraha, lekhAMka: 1237) saM. 1862 nA mahA vadi 4ne zukavAre chAjeDa lakhamaNe bharAvelI bha0 zAMtinAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (nAhara, lekhasaMgraha, lekhAMka: 2478) 1. saM. 1291 nI eka tADapatranI pratimAM A siddhasena, A pAIlitta, AmalavAdI, A0 bapabhadi vagerenAM prAkRtamAM gadya caritro maLe che. ' Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhatrImuM] A udaghotanasUri - 2. bha0 zrIsUri-teo bha0 zAMtisUrinA ziSya hatA. temaNe saM0 1465mAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (jainasatyaprakAza, kramAMkaH 255) ' 3. bha0 yazedeva-saM0 1485 thI saM. 1513. 4. bha0 nannasUri-saM. 1528, 1529 temaNe "sImadharasvAmIstavana" (kaDI : 135) racyuM. 5. bha0 udhotanasUri-saM. 1528 thI saM. 1549 - 6, bhaTa mahezvarasUri-saM. 1573 thI saM0 159 7. bha0 yazadeva. 8. bha0 nanna-saM1613. teo vardhamAna pallIvAlagacchanA hatA. A samaye saM. 1613 mAM nagarazeTha zAMtidAsa jhaverIe AgarAmAM "graMthabhaMDAra' banAvyuM. 9. bha0 udyotanasUri bha0 nannanI pATe bha0 ajitadevanA ziSya kSamAnaMde saM. 151nA kArtika sudi 10 ne zukavAre "upAsakadazAMgasUtra'nuM saMzodhana karyuM. 10. bha0 mahezvaranA parivAramAM u0 ratanacaMda, u0 khimANaMda, 50 lAbhacaMdra ziSya meghacaMdra saM. 1591 nA mahA vadi 11 ne guruvAre phadhi pArzvanAthatIrtha pAsenA meDatAnagaramAM "AcArAMgasUtra" lakhyuM 10. bha0 mahezvara-saM. 1626 thI 1681. temanI paraMparAmAM mahenacaMdragaNi mizra ziSya paM. vijayasAgaragaNie saM0 1626 nA mahA sudi 6 nA roja jodhapuramAM chAjeDanA pAMcamanA ujamaNuM mATe "paDAvazyaka bAlAvabodha" lakhe. 11. bhava thazedevasUri-saM. 1967thI 1681. temanI paraMparA mAM u0 harazekhara ziSya u0 kanakazekhara ziSya u0 dezekhara ziSya u0 sumatizekharanA upadezathI vIramapuranA nAkeDAtIrthamAM saM0 1667nA bhAdaravA sudi9ne zukravAre bhava pArzvanAtha tathA bha0 mahAvIrasvAmInA jinaprasAdane jIrNoddhAra karAvyuM. saM. 1679 nA bIjA aSADa sudi Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa 2 ne ravivAre navI cakI ane saM0 1681 nA caitra vadi 3 ne somavAre hastanakSatramAM pravezacakI banAvyAM. - jene-zilAlekhe ane prazastionA AdhAre jANavA maLe che ke, pallIvAla tathA chAjaDa, dhAkaDa, dhokhA, baherA ane DuMgaravAla vagere osavAla pallIvAlagacchanA jene hatA. palIvAla jJAti- pallIvAle mATe mAMDalika, Thakura (Tha0), sAha, saMghapati vagere vizeSaNa vaparAya che. ekaMdare pallIvAla dhanI, sukhI, me bhAvALA, rAjamAnya ane vetAMbara jene hatA. A pallIvAla jenee ghaNuM dhArmika kAryo karyA che - '$ pAlInA pradyotanagachanA lakhamaNanA putra dezale saM0 1151nA aSADa sudi 8 ne guruvAre pAlImAM pUrNabhadra mahAvIranA jinacaityanI derImAM bha0 RSabhadevanI pratimA padharAvI. (-jepu...saM), pra. 108) * $ meTA dAnavIra zeTha lAkhaNa pallIvAle saM. 1299nA kArtika mahinAmAM rAjagacchanA A siddhasenanA prapaTTadhara, jeo utkaTa cAritradhArI A0 ratnaprabha nAme hatA, temanA upadezathI "samarAIkahA' lakhAvI, temanI pAse vyAkhyAna karAvyuM. jenaputraprasaM0, pra035) - $ varahaDiyA ne maDa pallIvAlanA vaMzajoe zatruMjaya, giranAra, AbU vagere meTA meTA nagaramAM derAsara, derIo, jinapratimAo, parikare ane pratiSThAo karAvI hatI. ' : " (-praka. 38, varahaDiDyAvaMza, pra. 44) huM tenA pautra jinacaMdra saM1292 mAM, saM. 1296 mAM vIjA puramAM tapAgacchanA AcAryone padharAvI caturmAsa karAvyAM temaja jaina zAstro lakhAvyAM. (pra38, praka. 44, 45) $ varahaDiyAjinacaMdranA putra viradhavala ane bhImadeva, tapAgacchanA A vidyAnaMdasUri (saM. 1302 thI 13ra7, pra. 46) ane dAdA dharmaghoSasUri (saM. 1302 thI 1357, pra. 46) banyA, jeo meTA jJAnI, tyAgI ane tapasvI hatA. A baMne AcAryo pitAnI jJAtinA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri hevAthI palIvAle tyArathI temanI paraMparAnA vadhu rAgI banyA. $ sehI pallIvAlanA pautra AhaDa, temanA putra paddhasiMhanI putrI bhAvasuMdarIe sAdhvI kIrtigaNinI pAse dIkSA lIdhI hatI. AhaDanA putra zrIpAle saM. 1303 nA kArtika sudi 10 ne ravivAre bharUcamAM A0 kamalaprabhasUrinA upadezathI "ajitanAthacaritra" lakhAvyuM ane temanA paTTadhara Ave narezvarasUri pAse vyAkhyAna karAvyuM. (-praka38, sehIvaMza) huM sahajigapuranA ThaLa dehA pallIvAlanA putra mahIcaMdranA putra ratanapAla vijayapAle potAnA pUrvajonA kalyANa mATe bha0 mahilanAthanI derI tathA pratimA karAvI, tenI caMdragacchanA A0 hariprabhasUrinA ziSya A0 yazabhadrasUri pAse pratiSThA karAvI. (-prAcIna jenalekhasaMgraha, bhAva 2, lekhAMkaH 545) $ sAha Izvara pallIvAlanA putra kumArasiMhe nAzikamAM bha0 caMdraprabhasvAmInA jinAlayane pUro jIrNoddhAra karAvyo. (-vividhatIrthakalpamAM nAsikyapurakalpa) kapUrAdevI palIvAle saM. 1327 mAM "zatapadI dIpikA" lakhAvI. (jena putraprasaM, pra. 111) huM punA pallIvAlanA patra gaNadeve khaMbhAtanI pioSALamAM triSaSTizalAkA puruSacaritra" bheTa ApyuM. $ vIrapuranA dhanADhaya dedAdhara pallIvAlanI patnI rAsaladevIe gaNadhara sArdhazataka'nI TIkA lakhAvI. (je putraprasava, pra. 103) $ Tha0 vikramasiMha vagere 3 pallIvAlabhAIee Tha0 kumArasiMha pallIvAla tathA tenI patnI siMgAdevInA mA-bApanA kalyANa mATe saM. 1337 nA phA0 sutra 8 nA roja bha0 mahAvIrasvAmInI pratimA bharAvI tenI A0 mANekacaMdrasUri pAse pratiSThA karAvI. (-A0 buddhidhAtupratimA lekhasaMgraha, bhA1, lekhAMkaH 137) $ maMtrI AbhU pallIvAlanA vaMzamAM anukrame mahaNasiMha (patnI zrI), bhIma (patnI karAdevI), sonI sUra (patnI suhavadevI), sonI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa prathama prathimasiMha (patnI prImaladevI), sAlhA ane dhanarAja thayA. sonI prathimasiMhane siMha nAme bhAI ane siMhAka nAme putra hatA. sihAka prItivALa, guNavALe ane pratibhAzALI hato. siMhAke kAkA siMhanI AjJAthI saM. 1420 nA caitra sudi 10 nA roja pATaNamAM tapAgacchanA A0 jayAnaMdasUri tathA Ai devasuMdarasUrine AcArya padamahatsava karyo. $ siMhAka ane dhanarAje kAkA siMhanI AjJAthI saM. 1441mAM khaMbhAtamAM tamAlImAM staMbhana pArzvanAthanA caityane jIrNoddhAra karAvyo ane A devasuMdarasUrinA paTTadhara A jJAnasUrine sUripadamahotsava karyo. huM tenA ja kAkA bhAIe lakhamasiMha, rAmasiMha ane govAle saM. 1442 mAM A0 devasuMdarasUrinA paTTadhare A0 kulamaMDanasUri tathA A0 guNaratnasUrine sUripadamahotsava karyo. $ enI prathimasiMha palIvAlanA putra sAlhAe A0 devasuMdarasUrinA upadezathI saM. 1442 nA bhAdaravA sudi 2 ne somavAre khaMbhAtamAM paMcAzaka-vRtti" tADapatra para lakhAvI. (prazasti : 40) $ bharatapuranA divAna jegharAjajI pallIvAle bha0 mahAvIrasvAmInuM maMdira banAvI tenI vijayaga7nA bhaTTAraka pAse pratiSThA karAvI. $ vividha graMthaprazastionA AdhAre jaNAya che ke, naMdANuM gAmane jasad palIvAla A0 yazabhadrasUrine, AbhaDa pallIvAla Ave mAnatuMgasUrine, zeTha arisiMha tathA kumAradevI A0 jinaprabhasUrinA tathA AgamagachanA A ratnasiMhanA bhakta zrAvake hatA. huM pallIvAla zeTha sAhu padamAM patnI tejale kulagurunI AjJAthI bha0 munisuvratasvAmInI derI karAvI. (nAhara, jenalekhasaMgraha, lekhAMka : pa7) $ Tha0 palIvAle saM. 1271 nA aSADa sudi 8 ne ravivAre bha0 AdinAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI. A dhAtumUrti pATaNamAM virAjamAna che. (-A0 buddhisAgara, jenapratimA lekhasaMgraha, bhA1, lekhAMkaH 10) Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ! A udyotanasUri $ bhIma pallIvAlanA putra sela ane tene saM0 136 mAM bha0 zAMtinAthanI pratimA bharAvI. rAjagacchane A0 haMsarAjasUri pAse pratiSThA karAvI. (-AgarAnA ciMtAmaNi pArzvanAthanA - jinAlayanI dhAtupratimAne lekha) $ Tha0 chADA pallIvAlanI patnI nAyikadevIe pitAnA putranA kalyANa mATe saM. 1393 nA mahA sudi 10 ne zanivAre bha0 mahAvIrasvAmInI pratimA bharAvI. tenI dharmaghoSagacchanA A0 mAnatuMgasUrinA ziSya A haMsarAjasUri pAse pratiSThA karAvI. A dhAtupratimA mahesANAnA derAsaramAM vidyamAna che. (-A. vijayadharmasUrine jenapratimA lekha saM0 bhA1, lekhAMkaH 65) $ maMDalika lAlAka pallIvAle saM. 1510 nA phAgaNa vadi 3ne zukavAre bha0 caMdraprabhunI pratimA bharAvI. aMcalagacchanA A0 jayakezarisUri pAse pratiSThA karAvI. (-paTTAvalI samuccaya bhA. 1, "dharmaratna" mAsika varSa 1, jenasatyaprakAza, ka. 24, ka255; pR430, jaina pustakaprazastisaMgraha) brahmANagaccha saMbhava che ke, brahmANagaccha brahmaDhIpikA zAkhAnI paraMparA haze. AbU pahADanI pAse varamANa gAma che temAM brahmANagacchanI mULa gAdI hatI. A caityavAsIgaccha hato te AbunA pazcimI pradezomAM phelAyeluM hatuM. tenI sIdhI paTTAvalI maLatI nathI. zilAle ane graMthapuSpikAomAM A gacchanA AcAryonAM nAme vIkharAyelAM paDyAM che. te paikInAM keTalAeka nAme A pramANe che - A0 yazobhadra saM0 1124 A0 bhadra saM0 1124 A0 cazabhadra saM0 1185 A0 zAlibhadra saM0 1170 caitra sudi 13 rANakapura A0 yazobhadra saM01185, 1192 A0 deva saM0 1144 A0 jayaprabha saM. 1261 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje ! prakaraNa A zrIpati saM0 1188 A0 buddhisAgara saM0 1320, A0 vIra saM0 1213, 1305 saM. 1326, saM0 1380 A vimala saM0 1263, A0 vijayasiMha saM. 13pa1 saM0 1316 A0 jajajuga saM0 1311, A0 devacaMdra saM0 1432 saM. 1330, saM 1349 A0 municaMdra saM0 1434 A0 municaMdra saM. 1340, saM. 1446, saM. 1454 saM. 1370 A0 jajajugapaTTe A0 prajajunna A0 jagazcaMdrasUri saM0 1371 saM. 1493 bha0 hematilaka saM. 1434, A0 semacaMdra saM. 1440 saM. 1446, saM. 1454 A0 buddhisAgarapaTTe A0 salakhaNapurIya Ava.saM.1447 vimalasUri saM. 1615 bha0 buddhisAgara saM0 1429, bha0 municaMdrapaTTe A0 vIra saM. 1493 saM. 1524 A0 muniprabha saM0 1446 bha0 municaMdra saM. 1563, saM1512, saM0 152. chUTaka chUTaka ghaTanAo A pramANe maLe che - saM0 1144 mahA sudi 1 brAhmIgacchIya zrIdevAcArya. (jUo, prAcIna jenalekhasaMgraha bhAga 2, lekhAMkaH 382) saM0 1124 A0 bhadrAcArya, teja derAsaranA pabAsanane lekha. (jUo, jenasatyaprakAza, kramAMkaH 18) - saM0 112 nA jeTha sudimAM brahmANIyagacchanA A vimalAcAryanA zrAvake "navapadaprakaraNa laghuvRtti" kathA lakhAvI. sAdhvI mInAgaNi, naMdAgaNi, sisiNI lakhamI demata. - saM. 1261 nA jeTha suda 2 ne ravivAre brahmANagacchamAM A0 jayaprabhasUrie bha0 neminAthanI pratiSThA karI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzam A udyotanasUri saM. 1326 A buddhisAgare bha0 neminAthane vazavaTTo sthA. (jUo, zaMkhezvara mahAtIrtha-pratimAlekha) - saM. 1446nA vaizAkha vadi 11 bhaTTAraka suvatasUripade IzvarapaTTe bha0 vijayapuSNusUripaTTe bha0 ratnAkarasUripade bha0 hematilakasUrie pUnasiMhanA zreya mATe maMDapa karAvyuM. vRche brahmANI zrI yamarimi - saM. 1519 jeTha suda 9nA roja Abu upara bha0 sumatinAtha tathA bha0 vimalanAthanI paMcatIthI para upara mujabane ullekha che. AthI jaNAya che ke, te AcArya varamANamAM janmyA haze. (jUo, abuMda prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMka : 643) devAnaMdita-devAnaMdagaccha-A gacchanAM devAnaMdita ane devAnaMda ema be nAme maLe che. puSpikAomAM A gaccha mATe vetAMbara mahAga7 mahAvIrapraNIta naMditaga7 evuM vizeSaNa maLe che. AthI nakkI che ke, A ga7 vetAMbaragaccha che. AnI utpatti mATe spaSTa kaI hakIkata maLatI nathI. eTale A vize saMzodhana karavAnI jarUra che. Ama chatAM A ga7 mATe ame cAra anumAne karyA che. (1) vanavAsIga7nA aMtima A0 vimalacaMdrasUrine gurubhAInA ziSyanI paraMparAmAM devAnaMdaga7 vaDagacchano sagetrIya gacacha haze. (2) A udyotanasUrie vaDa nIce eka ja muhUrtamAM 8 sAdhuene AcArya padavI ApI te paikInA ekanI paraMparA haze. (3) devAnaMdagacha ane devAcAryagaccha eka haze. A rIte paNa devAnaMdaga7 vaDagane satrIya haze. (4) A abhayadevasUrinI paraMparAmAM 41 mI pATe A devAnaMda thayA che. devAnaMdagacchamAM- 35. A udyotanasUri. 36. A yazobhadrasUri 37. A devabhadrasUri tathA A0 codevasUri thayA hatA. temaNe saM. 1194mAM "pramANuntarabhAva" nAme graMtha race che. (praka. 44). temaja vAcanAcArya 50 guNakare saM0 1211 nA piSa sudi 14 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 je paraMparAne itihAsa-bhAga ra ( prakaraNa nA roja bhemAM A bappabhadita caturvizatinI prati lakhI hatI. (jainapustakaprazastisaMgraha, prazasti 66) devAnaMditagacchanA A zIlabhadrasaMtAnayanI saM. 1214 nI gurumati mahesANAnA moTA derAsaramAM vidyamAna che. A vimalacaMdrasUri-vanavAsIgacchanA chellA vihAruka AcArya hatA. temanI pATe A udyotanasUri thayA, je vaDagacchanA prathama AcArya hatA. AnemicaMdrasUri A udyotanasUrine paricaya TUMkAkSarImAM A rIte Ape che - A udyotanasUri bhaTa ja bUsvAmInI paraMparAmAM caMdrakulanI vihAruka zAkhAmAM thayA. teo vaDagacchanA alaMkArasamAM hatA. teo pAMca iMdriyathI sohAmaNa, kSamAdhara, jIvaMta dharmasvarUpa, saumya, sthira-gaMbhIra, azubha bhAvanAthI rahita, rAga-dveSa ane ahaMkAra vinAnA, nirmala guNavALA, navakalpa vihArI, vidyAvAna, A pradyumna, A0 mAnadeva, prasiddha A sarva deva vagere zramaNa parivArathI varAyelA hatA. (uttarajajhayaNasutta-vRtti, mahAvIracariya, saM0 1129, 1139 praka. 35, pR0 1) teo dIrdhAyuSI hatA. ghaNAM varSo sudhI AcAryapade rahyA hatA. temaNe saM0 997mAM jinapratimAnI pratiSThA karAvI hatI. (nAhara, jenalekhasaMgraha, lekhAMkaH 1079) temaNe saM0 94 mAM vaDagacchanI sthApanA karI hatI ane saMbhavataH saM. 1010 pahelAM svargagamana karyuM haze. teo hamezAM divasamAM eka vAra ja AhAra letA hatA. temanI kRpAthI caNaka vyApArI dhanADhaya banyuM hatuM. (-bhaktAmara stotra-vRtti) teo pUrva dezanAM tIrthonI yAtrA karI saM0 994 mAM AbupradezamAM yAtrArthe padhAryA. jyAre teo AbUnI taLeTImAM telI gAmamAM virAjamAna hatA tyAre AkAzamAM najara nAkhatAM pracAranA bhegathI ekAeka joyuM ke, "kAlano divasa uttama che, zubha graha ucca Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrImuM ] A uddaghotanasUri 71 sthAnanA bane che, chatraga thAya che, saMtAna-vRddhayoga thAya che, te mAre mArI pATe AvatI kAle navA AcAryanI sthApanA karavI joIe." ema vicArI A udyatanasUrie bIje divase zuddha veLA AvatAM pitAnA ziSya sarva deva, mAnadeva, mahezvara, pradyatana vagere ATha munione vaDanA jhADanI nIce AcAryapadavI ApI potAnI pATe sthApana karyA, tyArathI A munisumadAya "vaDagaccha" nAmathI prasiddhi pAmyo. vaDagaccha e nirgastha paraMparAne pAMcame ga7 che. vaDagacchanAM bIjAM nAme vagaccha (prAkRta) ane bahaga7 (saMskRta)mAM paNa maLe che. vaDagacchanI ghaNuM zramaNa paraMparAo cAlI che, je A pramANe che - paraMparA pahelI- (35) A udyotanasUri saM0 , (36) A sarvadeva saM. 1020, (37) Ai devasUri saM0 1110, (38) A sarva deva saM. 1129, (39) A nemicaMdra saM. 1139, (40) A municaMdra saM. 1178, (41) A. ajitadeva, A0 vAdideva saM. 1226. A zamaNuparaMparAmAMthI pUnamiyAmata, aMcalamata, tristutikamata, causiyAmata, tapAgaccha, nAgarItapAgaccha, devAcAryagacha, pAyacaMdamata, kaTukamata, laMkAmata, vijayamata vagere ghaNuM ga che--mate nIkaLyA. paraMparA bIjI- (35) A udyatanasUri, (36) ATha sarvadevasUri, (37) A0 . jinacaMdra (dhoLakAmAM), (38) Ava Amradeva, (39) A0 nemicaMdra, (40) Ai cadeva. saMbhava che ke temaNe "upadezamAlA"nI meTI TIkA, 1. Aje AbU pahADanI nIce dayAvaDa (diyANutIrtha) ane rAbaDa (rAhabaratIrtha ) ema be sthAne maLe che- diyANA zrIarbudAbhidhamahIdharapArzvavartI grAmo'sti yo diyavarAbhidhayA prasiddhaH / zrIvardhamAnajinanAyakatuGgazaGgaprAsAdarAjaparivAritabhUmibhAgaH // (vizeSa mATe jUo, praka. 35, pR. 49), Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa upadezapa-vRtti, rayaNacUDakA' vagerenI pahelI prata lakhI haze ane A abhayadevasUrine nava aMgeAnI TIkA lakhavAmAM sahAya karI haze. (-zrIprazastisa'maha, pra0 34, pR0 26; upadezamAlA-vRttinI prazasti) 72 paraparA trIjI~~ (35) A0 udyotanasUri saM. 994. (36) A0 pradyumnasUri. (37) A0 ajitadevasira (38) 50 yazadevagaNi--teo gRhasthapaNAmAM A0 pradyumna sUrinA nakhkhA thatA hatA ane munipaNAmAM A pradyumnasUrinA praziSya hatA. temaja A udyotanasUrinA ziSya A. municaMdrasUrinA nAnAbhAI thatA hatA. temaNe * raNacUDakahA'nI pahelI prati lakhI hatI ane A abhayadevasUrine saM0 1120 thI sa'0 1128 mAM nava geAnI TIkA racavAmAM sahAya karI hatI. paraparA ceAthI-- : (35) A0 udyotanasUri sa0 994. (36) A0 mAnadevasUri. (37) A0 jinadevagaNi, ' (38) A0 haribhadrasUri--temaNe sa0 1172 mAM 'prAcIna-karmIgraMtha'nI TIkA (tra0 : 850) sa0 1185 mAM ' kSetrasamAsa'nI TIkA, 'prazamaratiprakaraNa'nI TIkA, 'zreyAMsanAthacaritra', 'munipatiparitra' vagere graMthA racyA che. paraparA pAMcamI-- (35) A0 udyotanasUri sa0 994. (36) A0 municaMdrasUri--sa'0 1128. temanA deha saumya hatA. svabhAve zAMta hatA. A. ajitadevasUrinA ziSya 50 yazadevagaNi gRhasthapaNAmAM temanA nAnAbhAI thatA hatA. (rayaNacUDakahA-prazasti) paraparA chaThThI-- (35) A0 udyotanasUri sa'0 994; (36) A0 vaSaeN mAnasUra sva0 sa'0 1088, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddaghotanasUri (37) A jinezvarasUri. (38) navAMgavRttikAra A abhayadevasUri sva. saM. 1139. (39) A prasannacaMdrasUri, A0 vardhamAnasUri saM. 1172. A paraMparAmAMthI SakalyANakamata, rudrapallIyagaccha, kharataramata vagere ga -mate nIkaLyA. paraMparA sAtamI (35) A udyotanasUri saM0 94. (36) A pradyotanasUri-temanAthI "pradyatana zAkhA" nIkaLI ane A paraMparAnA A0 edradevasUri saM. 1150 thI pallIvAlagaccha nIkaLe. (jUo, praka. 35, pR0:58) para para AThamI (35) A udyotanasUri saM. 94. (36) A sarva devasUri saM0 1020. (37) A devasUri saM0 1110. (38) A0 sarva devasUri saM. 1129. (39) A0 jayasiMhasUri. (40) Ai caMdraprabhasUri (41) A dharmaSasUri. (42) A zIlaguNasUri (43) A0 mAnatuMgasUri-temaNe "siddhajayaMtI" nAme graMtha ra. (44) A0 malayaprabha-temaNe saM. 1260 mAM "siddhajayaMtInI vRtti banAvI. (-piTana riperTa 3, 37) (-uttarajhayaNasuttavRtti, mahAvIracariya, prAcInakarmagraMtha TIkA, navAMgavRttio, piMDavihiTakA, siddhajayaMtITIkA, tapAgaccha paTTAvalI, paTTAvalIo, zilAlekho, prazastio, jainasatyaprakAza, kamAMka : 243, 249) rAjAvalI prAraMbha vikramanI bIjI zatAbdInA ghaNA jainAcAryo, jainadharmapremI rAjAo ane maMtrIo sAthe judA judA dezanA ghaNuM rAjAonAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 - jena paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nAme saMkaLAyelAM che. adhUrA lekhake ghaNI vAra te te rAjAonI hayAtI ke kAlasAmya vagere bAbatomAM kalpita visaMvAda uThAve che. AthI sAmAnya vAcake zaMkAmAM paDI jatAM mUMjhAya che. tethI ahIM pahelAM te te rAjAo ane rAjavaMzenI bAbatamAM spaSTIkaraNa karavuM jarUrI che. mATe ame ahIM ghaNuM rAjavaMzenI tAlikA ApI che. lekhako ane vicArako AmAMthI ghaNe khulAse meLavI zakaze ane ItihAsane nyAya ApI zakaze. caulukya rAjAvalI caulukya e kanojanA pratihAravaMzanI eka zAkhA che. tenAM calukya, cirikya, cakya, calikya, cAlukya, cukya, caulakika, caulukka, caulukya, selukhI ane solaMkI evAM vividha nAme jANavA maLe che. moTe bhAge A vaMzanA rAjAo dakSiNamAM ane gujarAtamAM thayA che. dakSiNamAM caulukya vijayAdityanA vaMzajoe ane guja. rAtamAM caulukya sAmaMta rAjinA vaMzajoe rAjya bhegavyuM hatuM. - kenejanA pratihAravaMzIya bhejadevanuM bIjuM nAma AdivarAha hatuM. jyAre dakSiNanA caulukyonuM rAjacihna varAha hatuM ema jaNAya che. gujarAtanA caulukya rAjavIe jenadharma ane zaivadharmane samAna bhAve mAnatA rahyA hatA. tethI jena, bauddha ane zaiva e traNe dharmonA devacihna tarIke mAnya thayela baLada ja gujarAtanuM rAjacihna banyo hate. mauryavaMzamAMthI pratihAra vaMza UtarI Avyo e ja rIte caulukyo paNa maurya caMdraguptanA vaMzaja hatA tethI teo caMdravaMzI manAya che. pratihAra bhejadevanA samayamAM prAcIna gujarAta, bhinnamAlane pradeza, sArasvatamaMDala, lATa, navasArIne pradeza, mAlavA ane saurASTra e kanejane AdhIna hatAM paraMtu vanarAja cAvaDAe kanejanI sattA phagAvI daI, aNahilapura pATaNamAM gujarAtanuM svataMtra rAjya sthApana Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri 75 karyuM....1 e samayamAM bhinnamAla, lATa ane saurASTra vagere vibhAge kanAjanA pratihAravaMzanA sAmatarUpe ke svataMtra rAjyarUpe vidyamAna hatA. cAvaDAvaMza pachI caulukayavazanA rAjavIonA hAthamAM gujarAtanI sattA AvI, temAM caulukaya bhuvanAditya, je ucca keTine rAjapuruSa hatA ane jenAM birudo athavA khIjA nAmeA vyAlakAMti, byAlakAMcI, kAMcikabyAla ane muMjAla hatAM, temaja jene traNa rAjaputrA (1) rAjI (rAja), (2) khIja ane (3) daDuka (daMDaka) hatA, te paikI sAmata rAji ane tenA zo gujarAtanA rAjavIe manyA ane kanAjane AdhIna rahelA zeSa pradeze! peAtAne hAthakaratA rahyA. gujarAtanI caulukaya rAjAvalI A pramANe hatI--- 1. mULarAja (sa'0 998 thI sa'0 10para) vikramanI dazamI sadInA aMtamAM sAmatasiMha cAvaDA nAme gujarAtanA rAjA hatA. tenAM bIjA nAme bhUbhaTa agara bhUyagaDa hatAM ema jaNAya che. sAmatasiMhanA rAjakALamAM caulukaca bhuvanAdityanA putro rAja, 1. pATaNa-vanarAja cAvaDAe buddhimAna puruSone sahakAra sAdhI vi sa0 802 nA vaizAkha sudi 2 nA divase aNahilapura pATaNanuM zilArApaNu karyuM. saMbhava che ke, vi. sa'0 821 sudhImAM pATaNa taiyAra thaI gayuM haze ane te vakhate vanarAja cAvaDAne tyAM pharI vAra dhAmadhUmathI mATe rAjyAbhiSeka yeA haze. (praka0 31, 50 493, 494) 50 vinayasAgara saM0 1652mAM maheApAdhyAya dha sAgaragaNinA ziSya gUja radeza rAjAvalI 'mAM lakhe che ke~~~ < svastizrIrjayo maGgalAbhyudayazca / saMvat 802 varSe zAke 668 pravartamAne vaizAkha sudi 3 gurudine rohiNI nakSatre vRSasthe candra-sUryodayAd gataghaTI 17 siMhalagne vahAne, asyAM velAyAM zrImadaNa hilapurapattanaM sthApitaM, muhUrta kRtam / aNahilapura pATaNa sthApanAnI lagnakuMDalI (1) siha lagna, (3) tulAmAM zina, (6) makaramAM maMgaLa, (9) meSamAM khuSa, (10) vRSamAM sUrya, caMdra ane zukra, (11) mithunamAM rAju. A mujaba graheAnI sthiti hatI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa bIja ane daMDaka seminAthanI yAtrA karIne pAchA pharatAM pATaNa AvyA tyAre sAmaMtasiMhe azvaparIkSAne divasa gaThavyuM hatuM. A parIkSAmAM rAje potAnI alpakalApravINatA batAvI ApI tethI sau khuza thayA. leoe mAnyuM ke, A rAja ucca kulane nabIre have joIe. rAjavI sAmaMtasiMhe rAjanAM rAjalakSaNo ane kalApravINatA pArakhIne pitAnI bena lIlAvatInuM tenI sAthe pANigrahaNa karAvyuM. A lIlAvatInuM bIjuM nAma caMDikA hovAnuM paNa jaNAya che. lIlAvatI garbha vatI banI ane maraNa pAmI paNa kuzaLa rAjavaidyoe tenuM peTa cIrIne tenA garbhane-bALakane bacAvI lIdhuM. e bALaka mULa nakSatramAM janme hevAthI tenuM nAma "mULarAja' pADayuM. - sAmaMtasiMha dAruDiyo hato, te ghaNIvAra ghenamAM mUlarAjane gujarAtanI rAjagAdIe besADato ane sAna ThekANe Ave tyAre tene gAdIethI uThADI mUkato. AthI ekavAra mULarAjane rAjya maLatAM ja mAmA sAmaMtasiMhane mArI nAkhI te gujarAtane rAjA banI beThe. tene saM98mAM pATaNamAM rAjyAbhiSeka thaye. tenA rAjyAbhiSekanI be sAlo maLe che. (1) saM- 98 ane (2) saM. 1017 (vicArazreNI). mALavAnA muMjarAje ane sAMbhara ke raNathaMbheranA vigrahadeve tene zarUAtamAM kanaDagata karI hatI, paNa te kuneha vAparIne dhIre dhIre UMce UThavA lAgyuM. teNe nADolanA cauhANe sAthe maitrI sthApI. saurASTrane vizvavarAha praharipu, vaDhavANane dharaNavarAha, kacchane lAkhANI, lATane bArapa, Abu paramAra ane bhinnamAlanA siMdhurAjane jItI laI gujarAtanI sattA vadhArI. rAjA mULarAje pATaNamAM mULarAjavasati nAme jinamaMdira, mULa rAjasvAmI maMdira ane tripuruSaprAsAda baMdhAvyA. vaDhiyAra (vadhiviSaya)nA mAMDalI gAmamAM mUlezvaranuM maMdira sthApI tenI pUjA mATe saM0 1043 mAM kaI gAma dAnamAM ApyuM. te dara somavAre siddhapura emanAthanI yAtrAe jato hato, tenI pUjA mATe saM0 1043 mAM dAna ApyuM. teNe siddhapuramAM rudramALa banAva zarU karyo hato, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choche. pavIzAmuM] A uddaghAtanari pAchaLathI tenuM zuM thayuM tene cokkasa ullekha maLato nathI. " teNe kaneja tathA kAzInA brAhmaNone bolAvI, siddhapura (zrIpura) mAM vasAvyA hatA, jemanI audicya tarIke Aje paNa prasiddhi che. e samaye zihora tenA tAbAmAM nahotuM. tenAM vividha dAnanAM dAnapatre maLe che. te mATe dAnavIra hate. raMge kALa, svabhAve Darapoka, kAmI ane yuddha karatAM kunehane vadhu pasaMda karanAre hate. tene mAdhavI nAme rANI hatI, je cauhANa bheja rAjAnI kanyA hatI. cAmuMDa nAme yuvarAja hatA ane cAciNa nAme rAjakuMvarI hatI. tene lahadhara nAme daMDanAyaka hatA. vIra mahattama, je bUka ane jehAla e mahAmaMtrI hatA ane somazarmA nAme purahita hato. rAjA mULarAja saM. 10pa3 mAM siddhapuramAM agnipraveza karI maraNa pAmyA. 2. cAmuMDarAya (saM. 105ra thI 1065)- rAjA mULarAje saM0 1030 mAM cAmuMDane yuvarAjapada ApyuM hatuM. teNe yuvarAjakALamAM mAlaveza sindharAjane nasADyo hato. (vaDanagara prazasti). bArapane jItyo hate. (dvayAzrayamahAkAvya, sargaH 6,0 16; mahIpatarAma nIlakaMThakRta gujarAtane ItihAsa pra. 12) Ai vIragaNinA upadezathI tharAnA valahInAthanA maMdiramAM kaI hiMsA na kare tevuM tAmrazAsana ApyuM hatuM, saM0 1033 mAM vaDasamAnA jaina derAsaranI pUjA mATe khetara ApI tenuM tAmrazAsana lakhI ApyuM hatuM. te saM. 10paramAM rAjA bane tyAra bAda teNe pATaNamAM caMDanAtha tathA. . 1. te samayanA daMDanAyakane paricaya "catuSAdhyakSaH senAnIrtanA e zabdothI maLe che. tene artha e thAya che ke, hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLa e caturaMgI senAne nAyaka tathA daMDanItipUrvaka te dezane saMcAlako rAjyanuM vasUlI khAtu paNa tenA hAthamAM rahetuM. daMDanAyakane sAmAnya artha sarvesarvA sU" ke "gavarnara janarala' kahIe toya cAle rAjyanA adhikAramAM daMDanAyaka, rANA, maMDalika, sAmata-evo krama havAnuM jANavA saLe che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa pitAnI benanA nAmathI cAciNezvara maMdira banAvyAM, mahAmaMtrI mAdhavane kahedhara gAma ApyuM hatuM ane pitAnA dharmaguru vIragaNine meTA utsavathI Ayapada apAvyuM hatuM. - rAjA mULarAje potAnA hAthe saM. 105ra zrAvaNa sudi 11ne zukravAre anurAdhAnakSatramAM puSpArka ane vRSalagnamAM cAmuMDarAyane pATaNanI gAdI upara rAjyAbhiSeka karyo hato. tenuM rAjya mATe bhAge tenI bena cAciNIdevI calAvatI hatI. cAmuMDarAyane keI saMtAna nahotuM. rANuone kasuvAvaDa thatI hatI. A0 vIragaNie mahAmaMtrI vIranA kahevAthI rANIone vAsakSepa nAkhe ane cAmuMDarAyane (1) vallabharAja,(2) durlabharAja tathA (3) nAgarAja e traNa putro thayA. cAmuMDarAyane mALavA sAthe jhagaDo cAlu ja hatuM. teNe siMdhurAjane bhagADyo hato ane pitAnA putra vallabharAjane mALavA jItavAnI bhalAmaNa karI hatI. teNe potAnuM svAthya sAruM na hovAthI bena cAcinI salAhathI prathama vallabharAjane gujarAtane rAjA banAvyuM paNa te mALavA jatAM rastAmAM ja maraNa pAmyuM. eTale bIjA putra durlabharAjane gujarAtane rAjA banAvyuM. pachI cAmuMDarAya zuklatIrthamAM jaI saM. 1066 mAM maraNa pAmyo. tene traNa putre hatA. mahattama vIra ane mAdhava mahAmaMtrIo hatA, lAlazarmA nAme purohita hatA. cAmuMDarAya A0 vIragaNi bhakta hato. | vaDasamAnA dAnapatramAM nIce pramANe ullekha che - 'dAnaphalaM ca-jinabhavanaM jinabimba jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narAmarazivasukhaphalAni karapallavasthAni / yAte guptasamAzate dazaguNe sAgre trayastriMzatA, mArge mAsi tamisrapakSanavamI sUryAtmaje bhuJjati // 9 // saM0 1033 saDDhakAmbAmradevAdIn cAmuNDarAjasya mama matam // ' ("rAjA cAmuMDarAyanuM tAmrapatra' jUe, "bhAratIya vidyA" naimAsika, varSa : 2, aMka : 1) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] 3. vallabharAja (sa'0 1065)~ te sa0 1065nA AseA sudi 6ne maMgaLavAre gujarAtanI gAdIe AvyA. teNe gujarAtaneA rAjA banatAM ja pitAnI AjJA mujaba mALavA upara caDAI karI paNa rastAmAM kAI ajANyA vyAdhithI maraNa pAmyA. A udyotanasUri te rUpALA hatA tethI mannanazaMkara tarIke oLakhAtA hatA. vaLI te bahu zaramALa paNa hatA. tene ' jagajha paNa 'nuM biruda hatuM. teNe mAtra cha mahinA rAja bhAgavyuM. 78 4, durlabharAja (sa0 1066 thI 1078) vallabharAjanA maraNa pachI tenA bIjo bhAI dula bharAja sa0 1066nA caitra suDhi 5 nA roja gujarAtanA rAjA banyA. teNe pATaNamAM ghaTAdhara (ghaTikAyatraghara), dAnazALA, hAthIkhAnAvALA sAta mALano mahela, vallabharAjanA kalyANa mATe madanazaMkaraprAsAda ane durlabhasarAvara adhAvyAM. teNe lATane pradeza jItI lIdhA hatA. te ra Mge kALA hatA. (cA kA. sa07, aaa 60) te zRMgArI chatAM paranArIsaheAdara, brAhmaNanu dhana nahi lenArA, nyAyaparAyaNa ane yuddhaniSNAta hatA. tene dula bhadevI nAme rANI hatI, je nADAlanA cauhANa rAjA vigraharAjanI putrI ane rAjA mahedranI bena hatI. rAjA mahedre pAtAnI bIjI ena lakSmIne paNa tenA nAnAbhAI nAgarAja sAthe paraNAvI hatI. tene vIra mahattama ane neDha mahAmaMtrIe hatA ane muMja nAme purAhita hatA. teNe sa'0 1078 mAM peAtAnA nAnAbhAI nAgarAjanA putra bhImane gujarAtanI gAdIe besADayo ane pote vAnaprasthapaNuM svIkAryuM. tenA maMtrI vIre paNa sAdhupaNuM svIkAryuM" hatuM eTale A rAjA ane maMtrI banne viraktAtmA hatA. mAjI rAjA durlabharAja kAzInI yAtrAe mALavA thaI ne jatA hatA tyAre mALavAmAM rAjA bheAje tenAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa rAjacihno AMcakI lIdhAM, tethI te pAchA pATaNa AvyuM ane A hakIkata teNe rAjA bhImane jaNAvI. - gujarAta ane mALavA vacce sAmAnya vireAdha te hate ja, temAM A ghaTanAe ghInuM kAma karyuM. A virodhe bhaDakAnuM svarUpa lIdhuM. gujarAtanuM rAjya sthApanAra Adi puruSa vanarAja cAvaDo hate. teNe saM. 802 nA vaizAkha suda 2 nA divase gujarAtanA rAjyane svataMtra pAye nAkhe. tene rAjyAbhiSeka jainAcArya zIlaguNasUri tathA A devacaMdrasUrinA vAsakSepathI prathama paMcAsaramAM ane te pachI saM0 821 mAM pATaNamAM thayuM hatuM. AthI vanarAja cAvaDAe te AcAryone ziSya paraMparAnA hakamAM evuM pharamAna lakhI ApyuM hatuM ke- caityavAsI yatione sammata munie ja pATaNamAM rahI zake, bIjA rahI na zake." gujarAtanA rAjAoe Aja sudhI A pharamAnanuM akhaMDa pAlana karyuM hatuM. (jUo, praka. 31, pR. 43, 494) jena saMghamAM vi. saM. 47ra thI saM. 1300 sudhI caityavAsI tarIke oLakhAto eka zramaNavarga hato. (jUo, praka. 23, pR0 401, 402) temanuM pATaNamAM varcasva hatuM. saMvegI, vanavAsI, vihAruka ke suvihita jaina sAdhu pATaNamAM rahI zakate nahIM. rAjA bhImadevanA zAsanakALamAM A maryAdAmAM ekAeka palaTe AvyuM. ' caMdrakuLanA vaDagacchanA A0 vardhamAnasUrinA paTTadhara A0 jinezvara ane A0 buddhisAgara prakAMDa vidvAne hatA, paramasaMvegI hatA. teo ra0 1080 mAM pATaNamAM AvyA tyAre temane rahevA mATe ahIM sthAna maLyuM nahIM. AthI rAjA durlabharAje caityavAsIone samajAvI, temanI sammatithI saMvegI sAdhuo paNa pATaNamAM rahI zake evI vyavasthA karI. rAjA A0 jinezvarasUrine bahu mAnato hato, temane rAjasabhAmAM mAnabhera AmaMtraNa Apato hato ane temane upadeza sAMbhaLato hato. rAjanI A sanmAnanI bhAvanAthI pATaNamAM suvihita sAdhuone vihAra khulle thaye ane temane mATe Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A0 udyotanasuri 81 upAzraye paNa banavA lAgyA. te pachI Ava nemicaMdrasUri vagere pATaNamAM padhAryA hatA. rAjA durlabharAja aMte saM. 1080mAM bAvAnA veze tIrthamAM jaI vasyo ane tyAM paralokanI sAdhanA karI mRtyu pAmyo. mahammada gijhanavIe saM. 1081 mAM pATaNa bhAMgyuM. rAjA durlabharAjane jJAnadeva nAme zaivAcArya dharmaguru hatA. paM. somezvara nAme purohita hatA ane neDha nAme mahAmAtya hate. 5. bhImadeva pahele (saM. 1078 thI 1120)- nADelanA rAja maheMdra cauhANe pitAnI meTI bena maheMdradevIne svayaMvaramAM rAjA durlabharAjane paraNAvI hatI ane nAnI bena lakSmIne tenA nAnAbhAI nAgarAja sAthe paraNAvI hatI. lakSmIrANIe bhImadevane janma Ape. rAjA durlabharAje potAnA hAthe ja saM. 1078 mAM bhImadevane gujarAtanI gAdIe besADyo. mahammada gijhanavIe saM0 1080mAM bhArata upara caDAI karI. saM. 1081 mAM (tA. 3-1-1025 guruvAre) bhinnamAla, pATaNa, caMdrAvatI, jUnAgaDha, delavADA ane se manAtha pATaNanA semezvarane toDapheDIne lUMTI lIdhuM, paraMtu te sArane toDI zakyo nahIM. e samaye rAjA bhImadeva kaMthakeTanA killAmAM saMtAI beThe hato. maha mude tyAM jaIne tene tyAMthI nasADyo ane pite siMdhamAM thaIne gijhanI cA gaye. gijhanI jatAM ajANyA raste levAthI tenA sainyanI bhAre khuvArI thaI gujarAta ane mALavAne paraspara vaimanasya cAlu hatuM. mAjI rAjA durlabharAjanI ghaTanAthI temAM vadhAre thaye hato. rAjA bhImadeva tene badale levAne takanI rAha joto hato. rAjA bheje gujarAta upara caDAI karavA prasthAna karyuM, paraMtu gujarAtanA cakara sAdhivigrahika (saMdhipAla) dAmere (DAmare) bahu ja yuktithI temAM pheraphAra karAvyo. bhejarAje tarata tilaMga para caDAI karavAnI goThavaNa karI ane A daramiyAna rAjA bhImadeva mALavA para caDAI na kare te khAtara eka hAthI-hAthinI bheTa mokalI bhImadevane khuza karyo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 jena paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa bhImadeva saM 109 mAM siMdhane jItavA gayo tyAre pAchaLathI bhejarAjAne senApati digaMbara bhaTTAraka kulacaMdra sainya sAthe AvyuM ane pATaNa bhAMgyuM. rAjamahelanA ghaMTAghara pAse keDIo dATI jayapatra meLavyuM, paraMtu tene khaMbhAtamAM sakhata hAra maLI. eTale te sIdhe mALavA cAlyo gayo. bheja rAjA samajI gayo ke, senApati kulacaMdra pATaNamAM koDIo dATI che tethI samaya jatAM mALavAnuM ugharANuM gujarAtane maLaze paNa have zuM thAya? bhAvibhAva. teNe kulacaMdrane kanyA tathA dhana ApI sukhI banAvyuM. eka vAra bhImadeva veza palaTo karI bhejanI sabhAmAM pahoMcI gaye. enA nIkaLI gayA bAda bheja rAjAne khabara paDI ke, gujarAtane rAjA bhImadeva sabhAmAM AvyuM hatuM. evI rIte eka vAra gujarAtanA sainiko tathA bheja rAjAne sAmasAme mukAbale paNa thayuM hatuM, paraMtu bheja rAjA aNizuddha bacI gayo hato. eka divase DAhaladezanA kalacUrI rAjA kaNe bhejane yuddha mATe netaryo. bheja rAjAe eka divasamAM 50 hAthanuM maMdira banAvavuM" enA AdhAre jaya-vijaya mAnavAnI zarata mUkI. aMte emAM bheja hAryo ane zarata mujaba te maMdiranA utsavamAM paNa hAjara thaye nahIM. AthI rAjA karNa karNATakanA rAjA semezvara vagerene sAthe laI dhArA para caDI AvyuM. gujarAtane bhIma paNa karNarAje "tamane mALavAnuM adhuM rAjya ApIza" evI kabulAta sAthe bolAvavAthI dhArA upara caDI AvyuM. rAjA bheja saM. 1012 mAM te ja rAte A badhuM jANIne maraNa pAme. - kaNe dhArAnagarane lUMTayuM, khajAno paNa laI lIdhe ane bhImadevane lUMTane mAla nahi paraMtu dharmavibhAgarUpe nIlakaMTha mahAdeva tathA ciMtAmaNi gaNapati vagere devamaMDala ApyuM. bhImadevane mALavA ane gujarAtanI vacceno pradeza paNa maLe. jo ke te pachI mALavAnA rAjA jayasiMhane senApati jagadeva tathA uttarAdhikArI udayAditye Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAzamuM ]. A0 udyotanasUri gujarAta sAthe yuddha karI temane ghaNe pradeza pAcho vALe, paraMtu kheDAmaMDala te gujarAtamAM ja rahyuM. Aje paNa paMcamahAla ane kheDAmaMDala gujarAtamAM ja che. mahAmAtya neDha, maMtrI senApati vimala, saMdhipAla dAmodara vagere paNa A mALavAnI laDAImAM sAthe hatA. dilhInA hiMdu rAjAe saM. 109mAM siMdha para humalo karyo gujarAtane rAjA bhIma, yuvarAja karNa, mALavAno bheja, nADelane aNahila cauhANa, karNATakano selaMkI somezvara, cedine kalacUrI karNa deva vageree tyAM jaI tene sAtha Apyo hato. temAM bhImadeve je bahAdurI batAvI tenuM savistara varNana 'dvayAzrayamahAkAvyamAM maLe che. siMdha jatAM rAjA bhImadeve thaTTAnA rAjAne harAvyo hato. dilhIpati sAthe maitrI bAMdhI hatI. AbUno rAjA dhaMdhUka tathA kRSNarAja paramAra ane nADelane rAja aNahila tathA ahila cauhANe svataMtra thavA mATe mAthuM UMcuM karyuM hatuM. temAM teo niSphaLa jatAM pharIthI teo gujarAtanA sAmaMta banI rahyA. bhImadeve cedirAja karNa sAthenI maitrIne vadhu gADha banAvI hatI. (dvayAzrayakAvya, sargaH 16, kale. 17 thI 64) bhImadeva bakulAdevIne para hato. tene ItihAsa e maLe che ke, bakulAdevI e vArAMganA kanyA hatI. te pATaNamAM sauthI vadhAre rUpALI hatI ane pavitra jIvana gALatI hatI. tene kuLavAna strInI jema eka puruSa sAthe rahIne lagnajIvana gALavAnI abhilASA hatI. rAjA bhImadeve A vRttAMta jANIne tenI pavitratAnI parIkSA mATe tene tyAM pitAnA nekare sAthe pANigrahaNanI vidhirUpe eka bahu kImatI khAMDu me kahyuM ane teNe bahu utsAhathI te ja rIte zubha muhUrta yuddha mATe prayANa karyuM. rAjAe mALavAnA yuddhamAM be varSa vItAvyAM. ahIM rANI bakulAe be varSa sudhI zobhAdAra vastro tathA AbhUpaNane tyAga karI, prativratAnA niyama pALI zuddha zIlanuM pAlana karyuMbhIma trIje varSe zatruone jItI pATaNamAM AvyuM. teNe 1. juo, tADapatrIya saM. 1475mAM lakhelo "prAcIna kumArapAlaprabaMdha." Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa--bhAga 2 [ prakaraNa bakulAdevInI pavitratAnI khAtarI karI tene potAnA rANIvAsamAM dAkhala karI. teNe kSemarAjakumArane janma ApyuMte pachI moTI rANa udayamatIe karNa devane janma Ape. kSemarAja ane karNadevane para spara gADha prema hato. kSemarAjane devaprasAda ane devaprasAdane tribhu vanapAla vagere traNa putra hatA. tribhuvanapAlane paNa traNa putra ane eka putrI hatAM. teomAM kumArapAla rAjalakSaNavALe hato. kSemarAjanuM bIjuM nAma haripAla hatuM. 1. bhImadevasya dve rAzyau, ekA bakulAdevInAma paNyAGgajA, pattanaprasiddha rUpapAtraM ca / tasyAH kulayoSito'pi atizAyinI prAjyamaryAdAM nRpatirnizamyaM tavRttaparIkSAnimittaM sapAdalakSamUlyAM kSurikAM nijAnucaraistasyai grahaNake dApayAmAsa / autsukyAt tasyAmeva nizi bahirAvAse prasthAnalagnamasAdhayat / nRpatirvarSadvayaM mAlavamaNDale vigrahAgrahAt tasthau / sA tu bakulAdevI taddattagrahaNakapramANena varSadvayaM parihRtasarvasaGgacaGgazIlalIlayaiva tasthau / nissImaparAkramo bhImastRtIyavarSe svasthAnamAgato janaparamparayA tasyAstAM pravRttimavagamya tAmantaHpure nyadhAt / tadaGgajaH kSemarAjaH / dvitIyA rAjJI udayamatI, tasyAH sutaH krnndevH| kSemarAja-karNadevI tatputrauM bhinnamAtRkau parasparaM priitibhaajau|...itshc kSemarAjasya putro devaprasAdakaH / tasya putrAstrayaH tribhuvanapAlAdayo'bhUvan , tribhuvanapAlasyaikA'bhUt sutA, trnyaastryH| AdyaH kumArapAlAkhyo rAjalakSaNalakSitaH // pATaNanA saMghavIpADAnA jaina graMthabhaMDAramAM rahela prAcIna "kumArapAla pratibodha prabaMdha'nI saM0 1475 mAM lakhAyelI tADapatrIya prati, panna 46. juo, pattanastha jaina graMthabhAMDAgAsUcI' pR0 15-17, sane 1937mAM prakAzita gAya e si naM. 76. - jaina satyaprakAza, kramAMkaH 228, pR. 223, 50 lA. bha0 gAMdhIne "udayavihAra' lekha. munimala jaina graMthamALA, amadAvAda, caM. 11, patra 3. 2. bhImadevanI IcchA hatI ke, kSemarAjane gAdIe besADave, paraMtu kSema. rAje prabhubhajanamAM ane tapa-dhyAnamAM pitAnuM jIvana gALavA jaNAvyuM ane te maMkezvaratIrthamAM jaIne rahyo. bhImadeva tathA kSemarAje karNadevane gujarAtanI gAdIe besADyo. karNadeve kSemarAjanA putra devaprasAdane dadhisthalI (dethalI) gAma garAsamAM ApyuM. "bhImarAje kSemarAjane ApavA mAMDayuM." -mahIpatarAma rUparAma nIlakaMTha kRta - saM. I. pR. 13. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udaghotanasUri bhImadevane trIjo putra mULarAja bahu ja paragaju hatuM. teNe eka bhayaMkara dukALamAM kheDUto para gujarAtI kanaDagata dUra karAvI hatI ane sajAne samajAvI temane vere paNa mApha karAvyo hato. AthI te mIThI daSTine pAtra banyuM. te trIje divase maraNa pAme. kheDUte bIje varSe be sAlane vere laI rAjA pAse AvyA. rAjA bhImadeve temAM bIjI rakama umerI te vaDe tripuruSaprAsAdane jIrNoddhAra karAvyuM. mahammada gajhanavIe seminAthanuM maMdira toDyuM hatuM tyAre saurASTra gujarAtane AdhIna na hato. bhImadeve tyAM paththaranuM nAnakaDuM kAma calAu maMdira baMdhAvyuM haze. saurASTra gujarAtane maLe tyAre te gUrjarezvara kumArapAle saM0 1208 mAM seminAthanuM vizALa maMdira baMdhAvyuM, jene allAuddIna khilajIe toDyuM hatuM rAjA bhImadeve pATaNamAM rAjA mULarAjInA tripuruSaprAsAdane pitAnA putra mULarAja (bIjA)nA kalyANa mATe jIrNoddhAra karyo hato. temAM teNe moTI rakama lagAvI hatI tathA kacchamAM bhadrAvatI nagarane killo baMdhAvyuM ane taLAva baMdhAvyuM. rANI udayamatIe "rANIvAva baMdhAvI hatI. meDherAmAM bha0 mahAvIrasvAmInuM kuMDavALuM vizALa maMdira hatuM, je meDhagacachanA AcAryone tAbAmAM hatuM. (jUo, pra. 32, pR. para2) A arasAmAM tene jIrNoddhAra thaye haze. je arsalamAM sUrimaMdira hatuM te Aje meDha vai viSNava banI jatAM sUryamaMdira tarIke oLakhAya che. bhImadevanI sabhAmAM A droNAcArya, A0 sUrAcArya, A geviMda, ArTa vardhamIna vagere avAranavAra jatA hatA, upadeza detA hatA. rAjA bhImadeva teone parama bhakta hatA. zrI droNAcArya tathA sUrAcArya rAjA bhImadevanA mAmA tathA momAI bhAI hatAM. A samaye rAjakuTuMbamAM tathA gujarAtamAM jainadharmanuM zuM sthAna hatuM te A uparathI saheje tAravI zakAya ema che. A samaye ghaNu kSatrie jainadharma svIkAryo hate. tA. 1 lI gujarAtamAM . A samaye Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa ke bhImadevanA maMtrI vimalazAhe saM. 1088 mAM AbU upara vimalavasati nAme jinamaMdira banAvyuM hatuM, jenI nakazI Aje paNa bhAratamAM sauthI zreSTha manAya che. vikamanI agiyAramI sadInI gujarAtanI sarvocca sthApatyakaLAnuM e jIvatuM jAgatuM pratIka gaNAya che. (jUo, praka. 35, AbU) rAjA bhImadevane dAdara tathA caMDazarmA saMdhipAla, neDha mahAmaMtrI, vimala daMDanAyaka, jAhila nANAMkhAtAne pradhAna ane muMjane putra mazarmA parehita hatA. tene udayamatI tathA bakulAdevI rANIo hatI ane kSemarAja, karNa deva tathA mULarAja e rAjaputra hatA. tenA samayamAM vIsanagara vasyuM hatuM. | (jUo, kyAzraya mahAkAvya, prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, tapagacchapaTTAvalI, satyapuramaMDana mahAvIrauchAha, tAmrapatra, prazastilekhe, gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, jaina sAhityane saMkSipta itihAsa, rAsamAlA, muMbaI gejheTiyara, IbnasIranI tabakAta I-sIrI, zramaNavaMzavRkSa) 6. karNadeva (saM. 1120 thI 11pa0) rAjA bhImadeva, kSemarAjakumAra tathA maMtrIoe ekamata karI, saM0 1120 mAM karNadevane gujarAtanI gAdIe besADyo. tyAra bAda kSemarAja tapasyA karavA muMDakezvara tIrthamAM jaI vasya. . "karNasuMdarI'nA AdhAre anumAna thAya che ke, rAjA bhImadeve saM. 10lmAM siMdha para humalo karyo tyAre karNadeva paNa temanI sAthe haze. zarUAtamAM mALavAnA rAjA bhejanA trIjA bhAI udayAditye sAMbharanA rAjA vigraharAjanI madadathI gujarAtanI sarahada para humalo karyo ane potAne keTalAka pradeza pAchuM meLavyuM. sevADInA zilAlekhamAM nADolanI rAjAvalImAM aNahila, jiMda 1. prathama bhImadevane maMtrI ne, daMDanAyaka vimala, kharca khAtAne pradhAna jAhila na hatA. (juo. "bhAratIya vidyA' saimAsika, bhA. 1, aMka: 1) Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] A uddadyatanasUri ane azvarAjanAM nAme ApyAM che. A jiMdanA putra pRthvIpAla tathA juja jale gujarAta sAme baLavo jagAvyo hato, paraMtu aMte teo karNadevanA sAmaMta banI gayA hatA. lATamAM gujarAtanA sAmaMta tarIke bArapa, bArapano putra, kIrtirAja ane trilocanapAla thayA hatA. rAjA karNadevanA samaye ahIM durlabharAja caulukya daMDanAyaka tarIke nimAyo hato. karNadeve cha lAkha bhIlanA saradAra AzAvalanA bhIlane jItI sAbaramatInA kinAre karNAvatI nagara vasAvyuM, karNasAgara (kAMkariyuM) taLAva baMdhAvyuM. kaNezvaranuM maMdira baMdhAvyuM temaja kocarabadevInuM maMdira ane jayaMtIdevInuM maMdira baMdhAvI tenI sthApanA karI. meDherAnI dakSiNe karNasAgara gAma vasAvyuM. pATaNamAM karNameruprAsAda karAvyo ane kacchanI bhadrAvatImAM eka vAva baMdhAvI. AzApallI vagere sthAne mATe vidvAne mAM meTe visaMvAda che; paraMtu vicAra karatAM AzApalI te asAravA, karNAvatI te amadAvAda, karNasAgara te kAMkariyuM, nadI udAyana maMtrIne vAsa, kaNezvara te nareDA gAmanuM narezvara ke nAlezvaranuM maMdira, kecharaba te keraba ane jayaMtIdevI te bhadrAvatI saMbhave che. gujarAtanA mahAmAtya udAyane karNAvatImAM vizALa jinAlaya baMdhAvyuM hatuM, jenI nizAnI nareDAmAM maLe che. ItihAsa kahe che ke, sUbA alaphakhAne AzAvalane keTa karAvyo hato. sulatAna ahamadazAhe (saM. 1467 phA. su3) amadAvAda vasAvyuM tyAre tene samarAvyuM haze, e baMdhabesatI tarkasaMgata ghaTanA che. A samaye karNATakamAM semezvara (mRtyu saM0 1132) ane vikamAditya chaThTho rAjA hate. govAmAM (pareDA nadIkinAre caMduramAM) SaSThIdeva eTale zubhakazI (saM. 1861 thI 1106) tathA jayakezI pahela (saM. 1106 thI 1136) karNATakanA sAmaMta rAjAo hatA. rAjA jayakezI chaThThA vikramAdityane mitra ane jamAI thato hate. tenI putrI maNuyaladevI eTale mInaladevIe karNadeva sAthe lagna karavAne Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga je prakaraNa nirNaya karyo eTale rAjA jayakezIe tene svayaMvara tarIke pATaNa mekalI. te kurUpa hatI. tethI karNadeve lagna karavAnI nA pADI. pachI te mAtAnA dabANathI ane karNATaka sAthe gADha saMbaMdha joDAya e rahasyathI tene te paraNyo paraMtu te mInaladevIne kurUpa jANuM bolAvata naheAte. eka vAra kahyuM keI nIca jAtinI strIne ekAMtamAM maLavAne saMketa karyo hato. mahAmaMtrI muMjAle te strInA badale mInaladevIne goThavI dIdhI. mInaladevIe jayasiMhakumArane janma Apyo. karNadeva bahu rUpALA ane kAma puruSa hatuM. te yuvarAja hatuM tyAre teNe saMbhavataH sauthI rUpALA A devasUrine rUpazrInuM biruda ApyuM ane rAjA thayA pachI atyaMta niHspRhatAnA kAraNe zarIranA melane paNa dUra na karanArA A abhayadevasUrine "mAladhAra'nuM biruda ApyuM hatuM. geviMdAcArya karNadevanA bAlamitra hatA. (jUo, prakaTa 37, 38) tenI sabhAmAM jainAcAryonuM mAnavaMtu sthAna hatuM. rAjA karNadevane aikyamallanuM biruda hatuM. - karNadevane dhavala, zAMtU ane muMjAla e traNa mahAmA hatA. jali kharca khAtAne pradhAna hatA. durlabharAja daMDanAyaka hato. AmazarmA purohita hato. jayA ane mInaladevI rANIo hatI. jayasiMha putra hato. bahArathI AvatA seminAthanA yAtrike pAsethI bhAledamAM muMDakAvero levAte hato te mInaladevIe rada karAvavAnI IcchAthI te gujarAtanI rANuM banI hatI. jayasiMhanA rAjyamAM teNe potAnI te IcchA pAra pADI. teNe ahIM maMtrI udayanane bhrAtA tarIke svIkAryo hate. teNe pitA jayakezInuM maraNa thatAM pitAnA kalyANa mATe somanAtha jaI tyAM traNa vedanA jANakAra eka brAhmaNane pApadhaTanuM dAna ApyuM hatuM. rANuM minaladevIe vIramagAmamAM minala-saravara ane dhaMdhukAmAM bIjuM sarovara baMdhAvyuM. siddharAja bAlaka hato tyAre ghaNAM varSo sudhI mayaNallAdevIe rAjakArabhAra sAcavyuM hatuM. * * che , Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A udyotanari . kAzmIranA kavi bihaNe caturaMkI "karNasuMdarI nATikA "mAM rAjA karNadeva tathA mahAmAtya zAMtUnI ghaTanA rajU karI che. nATikAmAM tIrthakaradevanuM maMgalAcaraNa kareluM che; e eka sUcaka vastu che. nATikAmAM mahAmAtya zAMtUe karNa ane minaladevIne milApa kaI rIte karAvyuM tenuM sarasa rIte Alekhana karyuM che. AmAM mahAmAtya zAMtane gaMdharAyaNanI sAthe sarakhAvyuM che. 7. siddharAja jayasiMha (saM. 1150 thI 119) - - rAjakumAra jayasiMha bALaka hato tyAre ja rAjA karNadeve devaprasAda rAjA banI na bese e kAraNe bALaka jayasiMhane zubha muhurtamAM pATaNanI gAdI para rAjyAbhiSeka karyo hato ane pote karNAvatImAM moTe bhAge raheto hato. jayasiMha moTo thayo tyAre karNa deve saM0 1150 nA piSa sudi 3 ne zanivAre zravaNa nakSatramAM tene bhAre ThAThathI rAjyAbhiSeka karyo ane te pachI karNa deva maraNa pAme. samaya jatAM jayasiMha siddharAja tarIke prasiddhi pAme. kSemarAjanA putra devaprasAde paNa karNadeva ane jayasiMhadevanA mananA samAdhAna mATe tribhuvanapAlane jayasiMhanA hAthamAM seMpI agnisamAdhi lIdhI. jayasiMha ane tribhuvanapAla vacce gADha maitrI hatI. - karNarAja maraNa pAme tyAre siddharAja ATha varSano hato ane maMtrI zAMtvanI dekharekha nIce AgaLa vadhyA hatA. siddharAje gujarAtane bRhad gujarAta banAvavA athAka prayatna karyo hato. teNe zarUAtamAM ja mahAmAtya zAMtUnI salAhathI vaidyakamAM niSNAta lIlA vaidyane pitAne ghare bolAvI 32 hajAranuM bAna laI chUTA karanAra pitAnA sagA mAmA madanapAlane marAvI nAkhyo ane "suNastha :" e rAjanItine uttama dAkhalo besADyo. teNe ATha varSanI uMmaramAM dhArAnagara bhAMgavAnI pratijJA lIdhI hatI, je maMtrI zAMtUe banAvaTI dhArA 1. kavi bihaNe vikramacaritra, karNasuMdarInATikA, bihaNASTaka pArzva nAthastotra ane caura paMcAzikA racA che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo prakaraNa banAvIne te pratijJA pUrI karAvI hatI. teNe luMTArAnA saradAra barakane jItIne pitAnI AjJA heThaLa Aryo hato. . itihAsa kahe che ke, gujarAtanA cAvaDAo cAMciyApaNuM karatA hatA, te cAMciyAgIrI vanarAja cAvaDAe baMdha karAvI hatI. soraThanA cUDAsamA rAjAo paNa e ja koTinA rAjAo hatA. teo keDInAra, prabhAsapATaNa, giranAra tathA dvArikAnA jena, zaiva yAtrikane lUMTatA hatA ane raMjADatA hatA. samudramAM vepArI vahANane paNa lUTatAM hatA. teo lUMTa, corI, cAMciyApaNuM ane vyabhicAranA mArge caDI gayA hatA. e kAraNe teo yAdava hovA chatAM "AbhIra' kahevAtA hatA. temanI e pAzavI lIlAno aMta lAvavA mATe siddha rAje potAnI taravAra uThAvI. rAjA siddharAje saM0 1170 mAM jUnAgaDhanA rAjA kheMgArane kapaTathI pakaDIne kedamAM pUryo. A rAjamAtA mInaLadevIne somanAthanI yAtrAnI utkaTa icchA hatI. siddharAje tene sAthe laIne somanAthanI pahelI yAtrA karI. bhAledane 72 lAkhanI AvakavALe yAtrAno karere teNe sadaMtara baMdha karAvyuM ane saM0 1170 thI siMha saMvata calAvyo. rA'kheMgAra ane rANakadevaDI saM0 1176 mAM maraNa pAmyAM. te pachI seraThamAM maMtrI sajajananI daMDanAyaka tarIke nimaNuMka karavAmAM AvI. A yuddhamAM tribhuvanapAla ane maMtrI udayana sAthe hatA. mALavA ane gujarAtanA vacalA pradeze mATe avAranavAra jhagaDe UbhuM thatuM hatuM. siddharAja saM0 1185 mAM somanAthanI yAtrAe gayo tyAre mALavAnA rAjA naravarmAnA yuvarAja yazovarmAe guja 1. cUDAsamA rAjA (1) hamIra, (2) dharaNIvarAha, (4) graharipu, (10) kheMgAranAM kAranAmAM itihAsane pAne lakhelAM maLe che. saM. 116 thI 1170nI vacce pATaNanA eka saMdhapati sAthe banI gayele chelle tAjo ja prasaMga hato. soraThano rAjA graharipu svataMtra thaI. jaI prabhAsanA somanAthanI yAtrAe janArane lUMTavA lAgyA. -mahI rU50 ne gujarAtane saMkSipta itihAsa, pR. 11) Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ! A udyotanasUri 9 rAta para humalo karyo hate. mahAmAtya zAMtUe te samaje evI yuktithI samajAvI tene pAcho vALyo hato. A daramiyAna mAtA mInaladevI maraNa pAmI hatI. siddharAje saM0 110 mAM maMtrI muMjAlane saMdhipAla banAvI dhArA meka. maMtrI Aligane pATaNanI rakSAne bhAra meM ane piote mahAmAtya zAMtu, nADelane sAmaMta AzarAja cauhANa, kirADuno sAmaMta udayarAja vagerene sAthe laI mALavA tarapha ravAnA thaze. godharAnA bhIlae tenI sAme laDavAne mera goThavyuM hatuM. maMtrI zAMtu mahetAe AsapAsanA gAmanuM sainya ekaThuM karI bhIlone nasADyA. rAjA siddharAje sIprA nadInA kinAre paDAva nAkhe. mALavAne jIta muzkela hatA. eka divase maMtrI muMjAlanA saMketa pramANe yazaH5Taha hAthI dvArA dakSiNa daravAjo toDI dhArAmAM praveza karyo. te daramiyAna rAjA yazovarmA marI gaye (saM. 1190). yazovarmAne sarva parivArane pakaDI keda karyo. mevADa mALavAnA zAsanamAM hato eTale te siddharAjanA zAsanamAM AvI gayuM. mahobakane rAjA madanavarmA atyaMta samRddha ane vilAsI hato. siddharAja yuddhamAM rakhaDate hato, tethI siddharAjane te "kabADI" kaheto hato. siddharAje mahebaka para caDAI karI, tyAMthI 96 karoDa naiyA daMDamAM lIdhA ane madanavarmA sAthe maitrIsaMbaMdha bAMdhyuM. siddharAje saM0 1193 mAM hAthIne hade besI dhAmadhUmathI pATaNa mAM praveza karyo. tenI IcchA hatI ke, rAjA yazovarmAne khullI taravAra ApI chaDIdAra tarIke hAthInI aMbADImAM pitAnI pAchaLa besADa, paraMtu saMdhipAla muMjAlanA kahevAthI rALa paDelI banAvaTI kaTAra ApI tene e rIte besADyo. A samaye A0 varasUri, A0 hemacaMdrasUri vageree rAjAne 1. "prabaMdhAvalI mAM mahAbakanuM nAma kAMtipurI ApeluM che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa vividha AzIrvAda ApyA. teNe e ja arasAmAM A. hemacaMdrasUrine vinati karI siddhahema vyAkaraNa 'nI racanA karAvI. eka vAra mlecchanA pradhAne pATaNamAM AvyA. siddharAje teone khuza karI pAchA meAkalyA hatA. eka vAra mlecchA pATaNa para caDI AvyA. mAMgu jhAlAe temane pAchA haThAvyA. karNATakanA rAjA para mInA sAmaMta jagadeva pATaNane mATe keTavAla hatA. pATaNanI rakSAmAM te ajoDa hatA. (kIrtikaumudI, sa : 2, zlo0 99) siddharAje maheAkhA nareza manavarmA, DAhalarAja, sAMbharapati aNNarAja, kAlhApuranA rAjA paramI, kAzInA yuvarAja jayacaMda e badhA sAthe maitrI bAMdhI rAkhI hatI. teNe sAMbharanA rAjA aArAjane mitra banAvI potAnI putrI kacanadevIne paraNAvI hatI. tenA putra sAmezvara pATaNamAM UcharIne moTA thayA hatA. siddharAje madirA, taLAva, vAva, killA, dAnazALA vagere dharmanAM aneka leAkeApayogI kAryo karyAM. tenAM prasiddha kAmeA mATe kahevAya che mahAlayo mahAyAtrA mahAsthAnaM mahAsaraH / 6 yat kRtaM siddharAjena tat kRtaM kena na kacit // ' (jUe, prabaMdhaciMtAmaNuM) siddharAje sarasvatI nadIne kinAre sa0 1152 mAM siddhapura vasAvyuM ane tyAM rudramALa bAMdhavA zarU karyAM. saM0 1184 mAM tenI pratiSThA karI zikhara para dhvajA caDAvI.ra 1. A. hemayadrasUrie AzIrvAda ApatAM kahyuM ke. bhUmiM kAmagavi ! svagomayara sairAsizva ratnAkarAH muktAsvastikamAtanudhvamuDupa ! tvaM pUrNakumbho bhava / dhRtvA kalpatarordalAni saralairdigvAraNAH ! toraNA - nyAdhatta svakarairvijitya jagatIM nanveti siddhAdhipaH || 2. rudramALanuM varNana 66 thara saU cauda ci Ala, thaMbha sarjI sattara niraMtara, aDhAra, maNimANika sayaMvara, sayaputtalI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A udyatana saM. 1198 sudhImAM rudramALa saMpUrNa taiyAra thayo. ujjainamAM evI rAjAjJA hatI ke, mahAkAlanA maMdiranI dhvajA pharake tyAre bIjAM maMdiranI dhajA pharakAvI na zakAya, tema rAjA siddharAje paNa rudramALane mahAkAlanI hADamAM mUkavAnI IcchAthI rudramALanI dhajA caDAvI tyAre dareka jena-ajaina maMdiranI dhajA utarAvI hatI. siddharAja zaivadharmI hato chatAM tenA dilamAM jenadharma pratye ghaNe prema hate. ahiMsA, tyAga, tapa, paropakAra ane sarasvatInI mUrti samA jainAcAryone sAttvika prabhAva tathA jainenI rAjavaphAdArInI sabaLa asara hatI, eTale e navuM zAsana nabhI zakayuM nahIM. eka tarapha zrIpuramAM brahmAjI tathA bha0 RSabhadevanA maMdiranI dhvajA UtarI ja na hatI. bIjI tarapha pote siddharAje paNa A0 hemacaMdra tathA A0 vIrasUrinA upadezathI ghaNuM derAsaro para dhvajA pharakatI karAvI hatI. eTale dareka jainamaMdira para samaya jatAM dhIre dhIre dhvajA pharakavA lAgI. (jUo, nyAyakaMdalIpaMjikA-prazasti, saM. 1385) siddharAje jema sarasvatInA kinAre rudramahAlaya baMdhAvyuM tema, bha0 mahAvIranuM derAsara paNa baMdhAvyuM. (jUo, dvayAzrayakAvya, sarga : 15, le16) siddhapuramAM vIza derIovALo siddhavihAra tathA tIsa sahasa dhajadaMDa, kalaza daza sahasa suvannaya; chapana keDi gayA turiya, laga tINuI mahAlaya, kavi gad saddhi Ima uccaraI sura nara romaciya savaI, suparasiddha jayasiMha kitti, Tamamama cAhaI cakravaI " siddharAje A kavita banAvanArane dara akSare ekeka sene Apo. . (juo, upadezasAra, saM. 1662) tatputra mAtA mInaladevI jAta siddharAja jayasiMhadeva varSa 49 rAjyam / tanmadhye sahasraliGgasarovaraniSpattiH karAvatAM varSa 30, mAsa 5, dina 10 laagaa| saM0 1198 rudramAla nipajAviu varSa 35, mAsa 4, dina 10 laagaa| putra na Tu ! (juo, dharmasAgaragaNi ziSya paM. vinayasAgara kRta "gUrjaradeza rAjAvalI' saM. 16pa2) Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa pATaNamAM rAjavihAra baMdhAvyA. (jUo, kumArapAlapaDibehA) mahAmAtya Alige siddhapuramAM caturmukhavihAra baMdhAvyuM. (jUo, upadezasAra). siddhapuramAM saM0 115ra mAM bha0 suvidhinAthanuM derAsara baMdhAvyAne paNa ullekha maLe che. - siddharAje durlabha sarovaramAM moTo pheraphAra karyo. teNe tyAM sAhasa liMga taLAva baMdhAvyuM. tenI pALa upara 108 zivAlaye, 108 devI maMdire, dazAvatAra, viSNunuM maMdira tathA kIrtistaMbhe goThavyA. siddharAja mALavAnI laDAImAM hatuM tyAM ja tene A taLAvamAM pANI bharAyAnA samAcAra maLyA. kavi cakavatI zrIpAle rudramALa, vaDanagarane kille ane durlabha sarovara eTale sahastraliMga taLAvanI "prazasti racI che. sahasaliMganI prazastine A0 rAmacaMdra vagere vidvAnoe sudhArI hatI. siddharAje somanAthanI eka yAtrA saM. 1170 ane bIjI saMve 1185 mAM karI hatI. pahelI yAtrAmAM bhAledanA ArAne yAtrAkara baMdha karAvyuM ane bIjI yAtrA putrakAmanAthI pagapALA karI. temAM giranAra para pRthvI jayaprAsAda vagerenA lAbha lIdhA. - maMtrI sajajane giranAra para bha0 neminAthane, rAjAne pRthvIne jaya karAvanAre "pRthvI jayaprAsAda" baMdhAvyuM hate. siddharAje tenI rakama khajAnAmAMthI ApavAnuM kabUla karyuM. temAM bha0 neminAthanI pUjA mATe 12 gAma ApyAM tathA tIrthanI pavitratA jaLavAI rahe eTalA mATe nIce mujaba niyama bAMdhI ApyA. ahIM koIe (1) Asana vagere upara besavuM nahIM, (2) zayyA para nidrA levI nahIM, (3) raI karavI nahIM, (4) bhUjana karavuM nahIM, (5) dahIM 1. siddhavihAranuM bIjuM nAma rAjavihAra hatuM. zeTha dharaNu pADe tene joI dharaNuvihAra (rANapurama) banAvyo hato. (jUo, jainasatyaprakAza, kramAMkaH 104, pR. 368, saM. 1941mAM ahIM pAMca derAsara hatAM (juo, jenatIrtha sarva saMgraha, bhA. 1) siddhapura A0 bhAnucaMdranI janmabhUmi hatI. ahIM upAyavijayajIe divALInA divase "jJAnasAra ra. Aje ahIM be derAsara che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A uddaghonanasuri 95 vavavuM nahIM, (6) strIsaMga karavuM nahIM ane (6) suvAvaDa kasvI nahIM vagere. A niyame Aja sudhI paLAya che. pachI rAjAe aMbAjInI TUMka, seminAtha tIrtha, keDInAranI aMbikAdevI tathA zatrujaya tIrthanI yAtrA karI. teNe bha0 RSabhadevanI pUjA karI, tenI pUjA mATe paNa 12 gAma bakSIsa karyA. A yAtrAmAM ka0 saM. A0 hemacaMdrasUri tathA mahAmAtya Azuka piravAla ane maMtrI bAhaDa vagere sAthe hatA. : zrIzaMkare siddharAjane kahyuM ke, "tArA bhAgyamAM putra nathI, tArA pachI kumArapAla gAdIe Avaze. (dvayAzrayakAvya, sargaH 15, le papa, cittoDa killAnA maMdirane lekha) - rAjA siddharAje mahAmaMtrasiddha A vIrasUrine Agraha karI pATaNamAM rAkhyA. sAMkhyamatanA vAdIbhasiMhane jItavA badala "jayapatra ApyuM. eka bAlikA mAraphata digaMbara kamalakItine jItavAthI khUba sanmAnyA. rAtejanA jaina derAsaranA balAnakamAM dhvajA caDAvI caityanuM gaurava vadhAryuM. A0 hemacaMdrane sUripada apAvyuM. A hemacaMdrasUrine vinati karIne temanI pAse sarvAMgasuMdara nAnI-moTI TIkAo 1. rAjA siddharAje giranAratIrthamAM tathA saM. 179 mAM zatruMjaya tIrthamAM pUjA mATe bAra gAme ApyAM tenA aneka ullekho maLe che - zrIsiddharAjaH samadhatta rAjavihAramAkrIDanagopamaM me|| grAmAMzca zatruJjayasAt cakAra sa dvAdazAsmanmahasaH pravRddhyai // 9 // 22 (dharmadevanI maMtrI vastupAla pratye ukti, jUo, bAlacaMdrasUrino "vasaMtavilAsa' saM. 1298) (jUo, rAjagacchIya A0 bAlacaMdrane vasaMtavilAsa, A prabhAcaMdranuM babhAvaritra', merUtuMgane "prabaMdhaciMmAmaNi, prakAzaH 3je A jaya. siMhanuM "kumArapAlacarita' sargaH 3, 0 310 thI 325, 32, 33, paM jinamaMDanagaNane "kumArapAlaprabaMdha', A munisuMdarasUrine "upadezaranAkara', paM. devavimalagazinuM "hIrasaubhAgyamahAkAvya', 17, 195, zrIyuta geviMdabhAI hAthIbhAI desAIne "gujarAtane prAcIna ItihAsa.' pR. 175, vagere. A udhyaprabhasUrinuM "dhabyulya mahAkAvya' sargaH 7, kSetra 74 thI 77) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa ane anuzAsanethI saMpUrNa "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana" taiyAra karAvyuM. e vyAkaraNane hAthInA hoddA upara mUkI sanmAna karIne bhaMDAramAM sthApana karyuM. 300 lahiyA rekI mATe rAjakIya jJAnabhaMDAra vasAvyuM. vyAkaraNanA ajoDa vidvAna kAkala kAyasthanI adhyakSa tAmAM tenuM paThana-pAThana zarU karAvyuM ane e dvArA gujarAtanuM gaurava sthApyuM. temaja caulukyavaMza, rAjA siddharAja tathA A0 hemacaMdrasUrinAM nAma amara banAvyAM. maladhArI A0 hemacaMdrasUrinA upadezathI gujarAtamAM pajusaNa parva, agiyArasa tathA meTA divasanI amAri pravartAvI ane temanA upadezathI khuza thaIne teone dara sAla 80 divasanuM amArizAsana lakhI ApyuM. jinamaMdiramAM senAnA kaLaze caDAvyA. jinamaMdiranA lAgA cAlu karAvyA. dhaMdhukA ane sAra vageremAM varaghoDAnI chUTa ApI. rAjaga7nA A0 dharmaghoSa tathA. A0 samudrazeSanuM bhAre sanmAna karyuM. pUnamiyAgacchanA AcArya dharmaghoSane satkAra karyo. A vAdi devasUrine, digaMbarAcArya kumudacaMdrane jItavA badala jayapatra ApyuM ane temanA caraNomAM senAmahorenI thelI dharI, jene AcAryazrIe lIdhI nahIM. tethI te rakamathI pATaNamAM "rAjavihAra" nAme jainamaMdira baMdhAvyuM. temAM saM0 1183 nA vizAkha sudi 12 ne divase cAra gacchanA cAra AcAryoe sAthe maLIne bha0 RSabhadevanI pratiSThA karAvI. nAgaeNdragacchanA naM. 3 A. AnaMdane "siMhazizu ane A0 amaracaMdrane "vyAghazizu" tathA A0 rAmacaMdrane "kavikaTTAramalla'nAM birudo arpaNa karyA. (jUo, praka. 35, pR. 6, praka. 41) 1. samAre vAvaNag (juo, piTarsanane riporTa) ekAdazImukhyadineSvamArImakArayat zAsanadAnapUrvam / (jUo, dharmopadezamAlAvivaraNa) prativarSa jIvarakSAM azItyahaM azotyaham / yasyopadezAt siddhezaH tAmrapatrevalIlikhat // 10 // ... (nyAyakaMdalIpajikAprazasti, prAkRta dayAzrayavRtti) : Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A0 uddadyotanasari siddharAje zihera vasAvI saM. 1185mAM brAhmaNane dAnamAM ApyuM. AzApallI vagere gAmagarA tathA dhana brAhmaNone dAnamAM ApyAM. siddharAja nyAyapriya rAjA hatA. tene eka prasaMga nuruddIna mahakhuda zakI A pramANe Ape che- gujarAtanA khaMbhAta zaheramAM agnipUjake ane sunnI musalamAne rahetA hatA. agnipUjake e musalamAnanI masjidane kAphira pAse baLAvI nAkhI ane e daMgAmAM 80 musalamAna marAyA. alIkhatIba (khutabA paDhanAra) bacI gaye hatuM. teNe aNahilavADa jaIne pikAra karyo, paNa koIe te tarapha dhyAna ApyuM nahIM. teNe jaMgalamAM zikAranA samaye rAjAne maLI banelI hakIkata rajU karI. jayasiMhe A vAtanI pUrI tapAsa karavA mATe potAnA pradhAnane jaNAvyuM ke, "huM traNa divasa janAnakhAnAmAM rahevAne chuM mATe tame rAjakAryanI saMbhALa rAkhaje." Ama kahIne sAMDhaNu dvArA ATha pahoramAM khaMbhAta jaI pahoMcyA. tyAM chUpI rIte tapAsa karI te badhI vAta sAcI hevAnI khAtarI thaI. te tyAMthI trIje divase pATaNa AvyuM. teNe cothe divase khatIbane AjJA ApI ke, "phariyAdIone arajI karavAnA samaye tuM arajI karI zake che. khatIbe pitAnuM pUruM khyAna ApyuM, tyAre tyAM kAphirenuM eka TeLuM tene DarAvavA tathA tenI vAtane jUThI TharAvavA cAhatuM hatuM, paNa rAjA jayasiMhe kahyuM ke, A dhArmika mAmale che tethI A aMge keInA upara vizvAsa na mUkatAM meM jAte khaMbhAta jaIne tapAsa karI che. mane khAtarI thaI che ke, musalamAne upara kharekhara julama gujAravAmAM Avyo che. mArA rAjyamAM sau koI ekasarakhI rIte sukha-zAMtine bhegave evI prajApAlananI suvyavasthA rAkhavI e mAruM kartavya che." A pramANe kahI rAjAe brAhmaNe ane agnipUjakanA dareka samudAyanA be-be bevaDI netAone gya daMDa karavAno hukama karyo. (jUo, vi. saM. 1267 nI 1. kanevAlAla mANekalAla munazIe pATaNanI prabhutA, gujarAtano nAtha ane rAjAdhirAja e traNa nevele lakhI che, jemAM siddharAjanI caritra ghaTanA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa-bhAga jo [ prakaraNa jameula hikAyata" IlIyaTa graM0 : 2, pR0 163, 164; "gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, pR. 270) musalamAnoe mAnI lIdhuM ke siddharAje musalamAna dharma svIkAryo. (jUo, mirAte ahamadI guja. ma0 rAjaI. pR0 ra74) varNavI che. te paikInI be novele to DumAnA zrI maTIyarsa ane TavenTI dharsa AkUTara'nI zailI, vAkyakhaMDa tathA zabdothI taiyAra karI che. koI koI sthAne ghaTato pheraphAra paNa karyo che. temaNe A naoNvelomAM rAjamAtA mInalane vyabhicAriNI, rAjapitA karaNane tevuM calAvI lenAro mUrkha ane siddharAjane jAraputra citaryo che. khaMbhAtanA khatIbanI sAcI ghaTanAne oLavIne "gujarAtano nAtha' praka. 13 mAM kAve tevI ghaTanA gaThavI che. temAM brAhmaNonA julmane chupAvI dhIradAracarita mahAmAtya udAyanane pAtra Alekhe che ane rAjA siddharAjanI nyAyapriyatAne chupAvI karipata maMjarInA patine e nyAyane yaza Apyo che. ekaMdare munazIe ItihAsano bhayaMkara kola karyo che. AmAM deSa kono? temanI bhArgavatAne vakIlAtI viSano, asahiSNutAne, kalpajALane ke kalamI lIlAne ? - eka bhArata bahArane musalamAna lekhaka siddharAjanI prazaMsA Ape ane eka gujarAtI lekhaka potAnI mAtRbhUminA ItihAsane bevaphA nIvaDe e to sau lekhakone zaramAvanArI bInA che." (jue, narasiMharAva bholAnAtha diveTiyanI gujarAtano nAtha'nI prastAvanA, rAmacaMdra zuklanuM "gujarAtI sAhitya, tenuM manana ane ciMtana' pR. 181, vizvanAtha bhadanuM vivecana mukura ', jayabhikhune udAyana" lekha, jainasatyaprakAza, kramAMka : 185, 187, 253.) hiMdI lekhake ka ma 0 munazInA svabhAvane paricaya nIce mujaba Ape che- kahAM sAhityika hRdayapradhAna vyakti, bhAvanAkI sAkAra mUrti? kahAM rAja. nItijJa hRdayazUnya vyakti kapaTakI sAkAra mUrti ? xxx sAhiAtyaka muMzI bhAvalokakA samrAT thA aura rAjyapAla muMzI rAjanIti lokakA gulAma-dAsAnudAsa-kAyadA kAnUnoMkI beDiyoMmeM jakaDA rAjyakA sabase baDA kedI ? xxx AjakAla rAjanIti hRdayahInatAkA paryAyavAcI hai| helo, "catratatrasarvatra" tA. 31--166, hiMdustAna (f) Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 pAMtrIzamuM ] A0 uddadyotanasuri siddharAja jayasiMhane...................rANI hatI. kaMcanadevI nAme putrI hatI. zAMtu, AcUka (Azu), Aliga, AnaMda, muMjAla, dAdAka nAgara, udAyana vagere mahAmAtyA hatA. lATane maMtrI caMdra, sajana, gAMgila nAgara, bAhaDa, sema, mahAdeva nAgara, aMbikAprasAda, pRthvIpAla vagere maMtrIo hatA. maMtrI udAyana, maMtrI sajajana daMDanAyako hatA. Amiga tathA kumAra purahita hatA. khajAnAne pradhAna yazodhavala zrImAlI hato. - kavi cakavatI zrIpAla, kavi vAgabhaTTa, zubha, vijayasiMha nAgara, kAkala kAyastha, maharSi, utsAha, sAgara, rAma, bhAnu ane kezava traNa vagere vagere vidvAna hatA. siddharAja gujarAtane cakavartI hato. tene barbarakajisu, avaMtInAtha ane siddhacakavatInuM biruda hatuM. tenI sabhAmAM vidvAne, tapasvIo, koTidhvaje, sAmate, ubhaTa ddhAo, vAdIo, maMtrasiddho vagere besatA hatA, eTale te siddharAja tarIke oLakhAto hate. siddharAjamAM ghaNu guNa hatA. mAtra asubhaTatA ane strIlaMpaTatA e be avaguNa hatA. A vastu madanavarmA, paramardI tathA svecchanA yuddhaprasaMgothI temaja rANakadevI ane jasamA oDaNanI ghaTanAothI spaSTa samajI zakAya che. siddharAja jayasiMhanA jIvana sAthe kapaTakaLA, maMtra-taMtra temaja bhUtanA prasaMge paNa saMkaLAyelA che. ___ muMzI muMzI hI rahe / muMzIgIrI eka esA pezA hai ki, usake karanevAloMke sIne meM dila nahIM rhtaa| x x x uttarapradezake rAjapAla zrI kanaiyAlAla mANekalAla muMzI yadyapi una munzIoMmeM nahIM haiN| xxx ye unake apane hI zabdoMmeM 'banake unmukta paMchI hai, kabhI isa DAla para kabhI usa DAla para ' aise rasabhIne hRdayavAle vyakti / koI yaha AzA kaise kara sakatA hai ki, yaha bhI koI pASANahRdayatA dikhAyegA ? xxx munzI Akhira munzI hI rhe| unakI vANImeM jisa sarasa sAhityakI chabI hai, vaha unake hRdayakI pujAra nahIM ! (tA. 1-8-16, navarata rAphelsa, 10 11 0 21 2) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa * siddharAja saM. 119 nA kArtika sudi 3 ne divase maraNa pAmyo. teNe gujarAtane bRhad gujarAta banAvyuM ane gujarAtane eka sAmrAjya banAvyuM. siddharAje saM0 1185 mAM pagapALA prabhAsapATaNanI yAtrA karyA bAda sAkSAt mahAdevavacana, A0 hemacaMdrasUrinI bhaviSyavANI tathA tiSIonA jyotiSajJAna vagerethI jANyuM ke, "mane saMtAna thaze nahIM ane kumArapAla gujarAtano rAjA thaze." AthI teNe vidhAtA sAme zetaraMja beThavI. "kumArapAla bhale rAjA thAya paNa te marIne mAre putra thayA pachI ja rAjA thAya." Ama bane te ja vidhAtAne lekha saphaLa thAya ane mArI manaHkAmanA paNa saphaLa thAya. teNe A hisAbe kumArapAlane mArI nAkhavA kAvatarAM goThavyAM, paNa vidhAtAe tene macaka ApI nahIM. chevaTe teNe maratAM maratAM paNa zetaraMjane chelle pAse pheMkyo. "mArA maraNa pachI hAthIsenAnA nAyaka mALavAnA rAjapUta cAhaDane gujarAtane rAjA banAva." teNe pitAnI A bhAvanAne saphaLa banAvavA mATe paTTarANI, pradhAne, sAmaMta ane senAdhipatio vagere pAsethI pAkAM vacana lIdhAM, paraMtu vidhAtAe tenI e IcchA bara AvavA na dIdhI. 8. gUrjarezvara kumArapAla (saM. 1199 thI 1229) gujarAtane rAjA bhImadeva pahele (saM. 1078 thI 1120) rAjakanyA rANI udayamatIthI karNane janma thaye, tenA pachI te (saM. 1120 thI 1150) gujarAtane rAjA bane. bIjI rANuM vArAMganAkanyA bakulAdevI, je vidhipUrvaka khAMDu mekalIne paraNelI rANI hatI. tene putra kSemarAja eTale haripAla rAjA karNathI meTe hato, paNa te sAdhucarita hato tethI bhImadevanI tene ja rAjA banAvavAnI IcchA hovAthI te muMDakezvaratIrthamAM jaIne vasya ane prabhubhajanamAM masta bane. te kSamAvALo hovAthI kSemarAja tarIke vikhyAta thaze. tenA putra devaprasAdane rAjA karNa dadhisthalI (dethalI) gAmane garAsa Ape. joke te eka rIte rAjyane vArasadAra hatuM, paNa tene rAjavaMzamAM khaTa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A udyotanasUri 101 paTa UThe e pasaMda nahotuM, tethI teNe pitAnA putra tribhuvanapAlane rAjA siddharAjanA hAthamAM saMpI agnisamAdhi lIdhI. siddharAja ane tribhuvanapAla vacce atUTa prema hato. tribhuvanapAlane kAzmIrAdevI rANI, mahIpAla, kItipAla ane kumArapAla e traNa putro tathA premaladevI ane devaladevI e be putrIo hatI. tribhuvanapAle premaladevIne moDherAnA rAjA kAnhaDa sAthe ane devaladevIne ajameranA cauhANa rAjA arNorAja sAthe paraNAvI hatI. kumArapAlano saM. 1150 mAM janma thayo hato. te bacapaNathI dayALu ane pArakI strIne mAbena samAna lekhanAre hato. tene caMdrAvatInA paramAra rAjAnA najIkanA bhAyAta jetalanI putrI pAladevI nAme rANI hatI. siddharAje patrakAmanAthI saM0 1185 mAM zatruMjaya, giranAra tathA prabhAsapATaNanI pagapALA yAtrA karI paNa tene putra thayuM nahIM. teNe sAkSAt zaMkara, A0 hemacaMdrasUri, jatiSIo, maMtravAdIo, sAsudrika ane nimittiyAo pAsethI sApha sApha jANyuM ke, pitAnA bhAgyamAM saMtAna nathI ane kumArapAlanA bhAgyamAM gujarAtanuM rAjya che. jo ke kSemarAjanA vaMzaje ucca kSatriye lekhAtA hatA. teone bIjA kulIna rAjavaMze sAthe reTI-beTIne saMbaMdha hatuM ane kumArapAla siddharAjane najIkano selaMkI pitarAI hatA. te siddharAjanA snehapAtra tribhuvanapAla nA putra hato. eTale rAjA thAya e sarva rIte yogya ja hatuM, paNa rAjAne eka ja vicAra mUMjhavate hato ke, kumArapAla rAjA thavAnuM che te "te marIne mAre putra banIne sukhethI rAjA thAya." e bhAvanA mATe kumArapAlane mArI nAkhavAmAM Ave te ja A banavuM zakya che mATe ene mArI nAkhave joIe. 1. punne vAsasahasse sayammi varisammi navanavaiahie hohI kumaranariMdo tuha vikkamarAyasAriccho // (rAjagacha padAvalI, vividha chIya paTTAvAlIsaMgraha, pR. 72) Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAnA pratihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa siddharAje tyArathI tene mArI nAkhavA mATe aneka upAyA ceAyA hatA ane temAM tene jema jema niSphaLatA maLavA lAgI tema tema tene kumArapAla mATe vairavRtti vadhavA lAgI. A tarapha 24 varSanA kumArapAla. paNa siddharAjanI durbhAvanA jANI dudhisthalIthI nIkaLI paradezamAM cAlyA gayA ane judA judA veze te jyAMtyAM bhaTakavA lAgyA. rAjAe tenI pAchaLa ceAkkasa mArA geAThavI rAkhyA hatA, paNa kumArapAlane kAI ne kAI madada maLatI rahetI ane te AbAda bacI jatA. khAsa karIne tenI upara A. hemacaMdrasUrinI kRpA hatI. matrI vAhuDa, matrI AliMga, maMtrI sajjana, matrI jAba, AliMga kuMbhAra, bhIme kheDUta, kaTuka vANiyA, viSNuputrI devala ane baTuka vAsiri brAhmaNa taraphathI bhUlI na zakAya tevI tene sahAya maLI hatI. kumArapAla e upakArIone kadI bhUlyA nahAtA. 102 siddharAja sa'0 1199 nA kArtika sudi 3 nA rAja pATaNamAM maraNu pAmyA. teNe maratAM maratAM jAhera karyuM ke, * mArI pAchaLa hastisenAnA nAyaka cAhaDane gujarAtanA rAjA banAvave.' cAhaDanAM cArulata, cArabhaTa, cAhaDa ane tyAgabhaTa evAM nAmeA maLe che. e mALavAneA rAjapUta hatA. kumArapAlane paradezamAM A samAcAra maLyA. te sIdhe! khaMbhAtamAM birAjamAna A0 hemacaMdrasUrinA AzIrvAda laI pATaNamAM peAtAnA anevI vaDA senAdhipati kAnhaDadeva pAse AvI paheAMcyA. cADe paNa peAtAne rAjya maLavAnI khAtarI hatI tethI kAI ADA paDe te tene dUra haThAvI zakAya evI majabUta taiyArI karI rAkhI hatI. rAjyanA kUTanItijJo parAyA cAhaDane rAjya maLe emAM rAjI naheAtA. prajA paNa kAI najIkane hakadAra rAjA thAya evA khyAlavALI hatI; paraMtu sau kAI ema jarUra cAhatuM hatuM ke, leAhInuM eka paNa TIpuM na paDe ane A kArya bane. piraNAme keAne rAjya ApavuM ene eka niNaeNya thaI zakayo nahIM. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A udyotanasUri 103 rAjAnA maraNa pachI bArame divase no rAjA jAhera thAya e niyama paNa sacavA nahIM. paMdarame divase eka sabhA maLI, temAM ekamate nakkI thayuM ke, "tribhuvanapAlanA keI paNa putrane rAjA banAvavo, emAM gujarAtanI zAna rahelI che." kAnhaDade meDherAne maMDalezvara hato. gujarAtanI azvasenAne adhipati hato ane kumArapAlane banevI hatuM. teNe senA taiyAra rAkhI ane sAhasa kheDayuM. eka pachI eka traNe bhAIone gAdIe besADavA AgaLa karyA. mahIpAla te UDatAM UThatAM ja hebatAI gaye, je pitAnAM kapaDAne paNa saMbhALI zakyo nahIM. kIrtipAla gabharAye nahIM paNa hAtha joDI Ubho rahyo. jyAre kumArapAla dhIra ane sAhasamUrti dekhAya. senApatie tathA saue kumArapAlane lAyaka mAnya ane gAdIe besADo. - pure hitAe maMgalAcAra karyo ane senApatie navA rAjAne paMcAMga namaskAra karyo, tene rAjA tarIke abhinaMdana ApyuM. kumArapAla A samaye pacAsa varSano prauDha hato. te rAM0 1199nA kArtika vadi 2 ne ravivAre mRgazIrSa nakSatramAM rAjA tarIke mananIta thaye ane mAgazara sudi 4 ne divase tene rAjyAbhiSeka mahotsava tha. cAhaDanA pakSavALAoe kumArapAlane mArI nAkhavA ghaNA peMtarA goThavyA, paNa te sarva niSphaLa gayA. kumArapAla sAMje devIpUjana mATe zaheranI bahAra ekale gayo hato tyAre teoe aMdhArAmAM daravAjA pAse mArAone goThavyA, paNa kumArapAla pitAnA aMgata mANasanI cetavaNIthI bIje daravAjethI zaheramAM AvI gayo. teNe khaTapaTiyA pradhAne tathA mANasane pakaDI pakaDIne mArI naMkhAvyA. senApati kAnhaDade rAjAne pitAnI kaThapUtaLI banAvavA IcchatA hato, tethI te saunI vacce jUnA vItakanI yAda devarAvI rAjAnI mazkarI karato hato. rAjAe eka vAra zAMtithI jaNAvyuM ke, "tamAre rAjasabhAmAM ke rAjasavArImAM manane khUMce evI mazkarI karavI nahIM, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jaina paraMparAne itihAsabhAga raje [ prakaraNa ekAMtamAM tame phAve tema karaje." kAnhaDadee tarata tochaDAIthI jaNAvyuM ke, "mUrkha ! gayA divasene yAda kara, tArA paga atyArathI ja jamInane aDatA nathI." rAjAe A sAMbhaLI mauna sAdhyuM, paNa bIje divase potAnA mANase dvArA tene adhamUo karIne cheDyo. sau A ghaTanA sAMbhaLI camakI gayA ane rAjAnI AjJA barAbara pALavA lAgyA. kumArapAlane pratApa tapavA lAgyuM. siddharAjanI sakhata manA hovA chatAM kumArapAla gujarAtane rAjA banya, tethI saue tene "prauDhapratApa" kahI biradAvyuM. kumArapAle rAjA thatAM ja pitAnA upakArIone yAda karyA. saune gyatA pramANe gAma, garAsa, padavIo vagere ApyAM. maMtrI udAyana tathA maMtrI Aligane mahAmAtya tarIke kAyama rAkhyA. maMtrI bAhaDane mahAmAtya banAvyuM. sajajana zrImAlIne mAlavAne daMDanAyaka nIye. bharUcanA siri baTukane lATa (mahI ane damaNa vaccenA pradeza)nA daMDanAyaka banAvyo. Aliga kuMbhArane citoDanuM 700 gAmanuM paragaNuM ApyuM. kaDavA zeThane vaDedarA ApyuM. devazrIne dhoLakA ApyuM. bhImA kheDUtane garAsa Ape ane keIne potAnA aMgarakSaka banAvyA. Aliga kuMbhAranA vaMzajo rAjya maLavAthI pitAne "sagA" tarIke oLakhAvatA. gUrjarezvara kumArapAla parAkramI hite, sAhasI hatuM, tene sauthI pahele paricaya janatAne ajameranA yuddhamAM maLe. tyAre sapAdalakSane rAjA kumArapAlane banevI arNorAja cauhANa hato, je AnAkanA nAmathI paNa oLakhAtuM hatuM. tenI gAdI ajameramAM hatI. ajamerane traNe bAjue kudaratI pahADI killo ane eka bAjue medAna hatuM. tyAM paNu jamInamAM ghaNA keza sudhI bAvaLa, khera, beraDI ane keraDAnI gIcogIca jhADI ugADelI hatI, eTale e killo durgama manAtuM hatuM. arNorAja paNa kAnhaDadenI jema kumArapAlane tuccha mAnate hate. - teNe saM. 1202 mAM yuvarAja vigraharAjanI saradArI nIce senA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A uddaghAtanasUri 105 mekalI gujarAta upara ociMto hale karyo. jAlora tathA nADelane khedAnamedAna karI nAkhyAM. caMdrAvatImAMthI yazedhavalane haThAvI vikramasiMhane rAjA banAvyuM. A sAMbhaLI kumArapAle cAhaDane tenI sAme meka. teNe vigraharAjane pAcho haThA ane baMbArA (siMdha) sudhIne pradeza sara karyo. saMbhava che ke, A samaye vigraharAja pAcho haThI gaye haze paNa vigraharAja ane cAhaDa vacce gupta maMtraNa jarUra beThavAI haze. cAhaDa pATaNa AvyuM paNa tene rAjA kumArapAla sAthe jhagaDe thatAM te baMbArA cAlyA gaye ane arNorAjane zaraNe gaye. teNe arNorAjanA ghamaMDane ugra banAvyuM. arNorAje prathama to kumArapAlane mArI nAkhavA mATe vAghajI nAmanA mArAne pATaNa mekalya, paNa tyAM te pakaDAI gaye. eTale arNorAje gujarAtanA uttara pradezanA rAjAene pheDaDyA. caMdrAvatIne vikama, nADolane yuvarAja kalhaNa vagerene pitAnA banAvyA. gujarAta ane sapAdalakSa vacce virodha vadhavA lAgyo. evAmAM rANI devaladevInA apamAne A AgamAM ghI hemyuM. - ajayarAja, arNorAja ane vigraharAja........e rAjAo rAjaga7nA A0 dharmaSanA bhakta hatA. teo temane guru mAnatA hatA. e kAraNe vigraharAje ajameramAM rAjavihAra baMdhAvyuM hatuM ane jenadharma pALato hato. arthAt rAjaparivAra jenadharmapremI hate. (jUe, praka. 35, pR. 39) Avo dharmapremI sajA jenadharma ke jene gurU 1. arAja atata rIte caDI AvyuM. (juo, "yAzrayakAvya' sargaH 17, zlo7) saM. 1226 no bIlyAno rAjA somezvarane lekha. (jarnala oNpha dhI beMgAla raoNyala eziyATika se kalahenanI epI. caM: 5 nI epenDIkasa. naM. 154) rAjA arAjanA rAjya mATe jAMgala zabda maLe che. bikAneranI pAsene pradeza te samaye " jAgala' tarIke prasiddha hato. rAva vikAe saM. 1545 mAM bikAnera vasAvyuM hatuM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa mATe vAMku bole e banavAjoga nathI. chatAM saMbhava che ke, teNe rANIne evuM meMNuM mAryuM haze ke je kaI hisAbe jenene paNa lAgI jAya. sAcI hakIkata game te he, paNa rAjAe rANInuM apamAna karyuM ane e kAraNe sALA-banevI raNamedAnamAM UtaryA. aMte rAjA kumArapAle saM. 1207 mAM yuddhanI taiyArI karI. bha0 zrI ajitanAtha prabhunAM darzana karI, temanI mAnatA rAkhI prayANa karyuM. te caMdrAvatI thaI ajamera pahoMcyuM. caMdrAvatInA vikramasiMhe tenuM caMdrAvatImAM ja kAsaLa kADhI nAkhavAnuM kAvataruM gaThavyuM hatuM. vikramasiMha rAjAne jamavAnuM naitaruM ApyuM paNa vicakSaNa kumArapAla eka vRddhanA IzArAthI cetI gayo ane tenI jALamAM sapaDAye nahIM. A tarapha rAjapUta cAhaDe gujarAtanA sAmaMte, mahAvata vagerene pitAnA banAvI lIdhA hatA, paNa kumArapAle jUnA mahAvata cAulIMgane dUra karI tenA sthAne zAmaLane 1. paM. zrI kulasAgaragaNi saM0 1662 mAM lakhe che ke - kumArapAla AnAka upara caDAI karavA taiyAra thaye teNe prathama morapAchIthI ghoDAnuM jIna sApha karyuM. A joIne sAthenA 72 rAjAo hasyA. saune manamAM thayuM ke, A vANiyA jevo yuddhamedAnamAM zuM karaze? rAjAe temanuM mana pArakhIne potAnA lAlA vaDe rastAmAM rahelI sopArInI guNane uThAvI AkAzamAM ulALI ane tene nIce paDatI bhAlA upara ja jhIlI lIdhI vaLI, bhAlAnA eka ja prahArathI dhobInI leDhAnI sAta kaDAIone vIMdhI nAkhI. A joIne sau vicAramAM paDI gayA. mahAkavi AMbeDa tarata ja bolI UThayo ke re rakakhaI lahu jIva, caDavi raNuI mayagala mAraI na pII aNugala nIra, heliya rAyaha saMhAraI, avara na baMdhaI koI, sadhara raNabhara baMdhaI, paranArI pariharaI pararAyeha lacachI raMdhAI e kumArapAla koI caDio, pheDaI sata kaDAha jima; je jisudhamma na mannasII, tIha vicADisu tima. 1. (-upadezasAra-saTIka, upadeza 32, saM. 1662), Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtrIzamuM A udyotanasara 103 6 mahAvata banAvyeA hateA. cADane A parivartananI khabara nahAtI. kumArapAla kapaMcAnana upara besI yuddhanA mAce AvyA. teNe sAmate ane senApatione yuddha zarU karavA hukama karyo paNa teoe te AjJA mAnI nahIM. kumArapAla samajI gayA ke, sAmA phUTI gayA che. have mAre ja ekale hAthe sAhasathI kAma levuM joIze. teNe zAmaLane hukama karyAM ke, hAthIne saunI meAkhare laI jA.' paNa cAhaDanA siMhanAdathI hAthI pAche haDavA lAgyA. rAjAne vahema gayA ke, mahAvata paNa phUTI gayA lAge che paNa zAmaLe rAjAne jaNAvI dIdhuM ke, ' rAjan! A zAmaLa ane kalahupoMcAnana kadApi phUTe tema nathI.' teNe tarata ja peAtAnA presanA e cIrA karI hAthInA kAnamAM bharAvI dIdhA. eTale hAthI vAyuvege ekadama AgaLa dhasI AvyeA. cADe mahAvata cAulIMga che e vizvAse kalapa cAnanA mAthe paga mUkayo, paNa zAmaLe hAthIne pAchA haThAgyeA, eTale cAhaDa dhaba daIne nIce paTakAyA. sainikAe tene pakaDI lIdheA. rAjA kumArapAle tarata ja bANathI aNNarAjane vIMdhI nAkhyA. asa, arNorAja hAryAM ane gU rezvara kumArapAlanA vijaya thayA. aNuaerAje kumArapAlanA sAhasathI prasanna thaI tene nagaramAM laI jaI khUba sanmAna karyuM" ane peAtAnI putrI jalheNAne tenI sAthe paraNAvI. rAjakumArI jalheNA A. dharmAMdhASanA upadezathI prabhAvita hatI, eTale aNNIrAje kumArapAlane te ApI hatI. rAjA kumArapAle tenuM nAma rANI caMdralekhA rAkhyuM. rAjA kumArapAle sa0 1207 mAM sapAdalakSa, meDatA ane pAlImAM potAnI ANa vartAvI mALavA tarapha prayANa karyu. (jUo, 50 35, pallIvAlagaccha pR0 56) gurjarezvara kumArapAle sa0 1207 mAM pANI jItyuM. rAjA aNurAjane tenA putre saM0 1208 mAM mArI nAkhyA. mALavAnA rAjA lakSmIvarmA teA kumArapAlanA sAmaMta hateA, paNa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa mALavAnA koI ballAle arNorAjanI zikhavaNIthI kumArapAla ajamera para caDAI kare tyAre pAchaLathI gujarAta para halle karavAnI taiyArI karI hatI. kumArapAlane tenI jANa thatAM teNe maMtrI udAyananI saradArI nIce senApati kAka, sAmaMta tathA nADolanI senAne tenI sAme mekalI hatI. teNe tyAM jaI ballAlane harAvI nasADyo hato. kumArapAla kulaparaMparAthI zaiva hatuM ane teNe A0 zrI hemacaMdrasUrinA mukhethI jANyuM hatuM ke, somanAtha mahAdeve kumArapAlane rAjA banAvyuM che, eTale tene khAtarI hatI ke, svayaM bhagavAne mane rAjya ApyuM che. teNe pite nahIM paNa tenA anuyAyIoe rAjA upara svayaM zaMkarane hAtha che evI chApa pADavA mATe tenA nAma sAthe kyAMka kyAMka umApativarabdhapraHi zabdo joDelA maLe che. 1. ballAla kezu hato tene koI ullekha maLato nathI. Adhunika vidvAne mAne che ke, te kadAca samudrane heziyAla yuvarAja vIra ballAla (saM. 1229 thI 1268) hoya paraMtu zilAlekho temaja graMthomAM Ane bhUpAla temaja mALavAne rAjA batAvyo che. e hakIkata jatI karavA jevI nathI, 2. kumArapAle pitAne mATe kyAMya samApatitraDhaprAH zabda vAparyo nathI. tenA anugAmIoe tene pratApa phelAvavA A vizeSaNa vAparyuM che. kadAca A vizeSaNa kulakamAgatA hoya te rAjAne paramAta thayA chatAM te vizeSaNa haThAvavAnuM kaMI kAraNa nahotuM. A vizeSaNa to samrATa akabara ane jahAMgIranA kALa sudhI khatapatromAM rUDhirUpe lakhAyeluM maLe che. " zrIyuta kehadhruve priyadarzanAnI prastAvanAmAM ane dukezAstrIe gu. ma. rA. Ipra13 mAM A aMge kheMcatANa karI che te dhArmika ghelachAvALI mAtra mIThI mIThI kalpanA ja che. rAjA kumArapAla jaina banyo hato mATe ja ajayapAladevane nirakvatAra banavuM paDayuM hatuM. A aMge vadhu jANavA icchanAre amAre lekha "kumArapAla" jesatyaprakAza, kramAMkaH 45 je. kumArapAle jene thayA pachI paNa zaivadharmane dAna ApyuM, e te jainadharmanI udAratA ane vizALatAnuM pramANa che. gujarAtanA mahAmAtya vastupAla ane tejapAle paNa zivAlayo, masjide vagere banAvyAM hatAM, samarAvyAM hatAM. e Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A udyotanara 0 pAMtrIzamuM 109 kumArapAle citoDanA killAmAM peAtAnA vijayasmAraka tarIke sa01207mAM siddhezvara mahAdevanu maMdira banAvI tenI pUjA mATe eka gAma ApyuM. digabara muni rAmakIrtie gujarezvara kumArapAlanI 28 lITInI prazasti banAvI che, je Aje tyAM cADelI vidyamAna che. A maMdiranA naratharamAM tIrthaMkaronA abhiSeka vagere paMcakalyANakA kaMDAryA che. A maMdira Aje rAjA mAkalajInA maMdira tarIke prasiddha che. rAjA kumArapAle sapAdalakSa tathA mALavA jItI pATaNamAM praveza karyAM ane saue tene vijayAyI, tejovizeSAyI tathA avaMtInAtha tarIke biradAvyA hatA. rAjAe pATaNa AvI, prathama bha. ajitanAthanI bhaktipUrvaka pUjA karI ane pote je mAnatA rAkhI hatI tene jaladI pUrI karavA manamAM gAMTha vALI. teNe ajameranI laDAImAM vizvAsaghAtI banelA sAmatAne snehabharyAM mIThA ThapakA ApyA . ane vikramasiMhane cadrAvatInI gAdIethI uThADI sAcA vArasadAra rAmadevanA putra yazeAdhavala paramArane cadrAvatInA rAjA banAvyA. sau kAI tenA tejathI aMjAI gayA. saue tene gaMbhIra vicAravALe mAnyA. rAjA A. hemaca`drasUrine potAnA guru mAnatA hatA. temanAM jaitAnI paradhama sahiSNutA ane dhama'meLanAM jIvaMta udAharaNA che. sa0 1212, sa0 1215, sa0 1218, sa0 1221, sa0 1228nI graMthapuSpakAomAM gUrjarezvara kumArapAtra mATe A pramANenAM vizeSaNA vaparA celAM maLI Ave che-- caulukayalakalikAvikAsa, koMTakarAjamAnama"nakara, sapAdalakSarASTravanadahanadAvAnala, mAlavarASTre nijAayA.........saMsthApanakara, mUtrarAja pATAhanarAdhaurya, pAtIpriyavaralabdhaprasAda, samastarAjAvalImAlAlaMkAra, mahArAjAdhirAja paramezvara paramabhaTTAraka prauDhapratApa nijabhuvikramarAMgaNunirjita zAka bharI bhUpAla mahAddhavasaMgrAma nivyU pratijJAprauDha jinazAsana virAjamAna vagere. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, bhA. 1, puSpikA naM. 69, 74, 83, 91, 93 vagere) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa dana tathA upadezamAM avAranavAra jatA hatA. te AcArya zrI pAse dhanIti sAMbhaLatA hatA ane matrI kapardInI preraNAthI rAjanIti jANavA mATe apeAre eka kalAka zAstrIjI pAse 'kAmadyakIya-nItizAstra' sAMbhaLatA hatA. eka divase kumArapAla rAjA meghathI paNa vizeSa che e sAMbhaLI upamAne badale aupamya zabda elyA. matrI kapardI e ekAMta mAM mIThA ThapakA ApyA ke, jagata rAjA vagaranuM rahe e sAru paNa rAjA mUkha hoya te sArA nahIM, te Ape abhyAsa karIne taiyAra thavu joI e. mANasa game te uMmaramAM bhaNI zake che.' te divasathI rAjAe kakko bhaNavA zarU karyuM ane eka ja varSamAM traNa vRttie ane traNa kAbyA bhaNI lIdhAM. AthI saue ene 'vicAracaturAnana' tarIke biradAvyeA. : teNe jaina banyA pachI saMskRtamAM AtmaniMdyAdvAtriMzikA ' banAvI che, je tenA sAhityaciMtananuM pramANapatrarUpa che. eka divasa rAjAnA masIyAI bhAI bhIliDayAnA sAmata AnAkane ghera lavaNuprasAdanA janma thayA. rAjAe tatkAlIna ceSTAnA AdhAre bhaviSyavANI kahI saMbhaLAvI ke, 'lUNapAka gujarAtane rAnta thaze paNu aNuhilapura pATaNanA nahIM.' A paNa tenI vicAraprauDhatAnu jIvaMta pramANa che. rAjAne eka divase itihAsamAM amara thavAnI bhAvanA jAgI. teNe AcArya zrI AgaLa peAtAnI bhAvanA kahI saMbhaLAvI. AcArya zrIe tene upadeza ApyA ke, ' tAre sAmanAtha pATaNanA zivAlayanA jIrNoddhAra karavA, paraMtu yAda rAkhavu joI e ke, dharmo rakSati rakSitaH tuM pahelA bhavamAM karelA dharmanA pratApe rAjA banyA che. rAjAnA dharma che ke, rAjyanA manuSya, pazu, paMkhI vagere prANImAtranuM rakSaNa karavuM joI e. sAcA kSatriya te ja che ke je bhacamAM sapaDAyelAne acAve. rAjAe kAI paNa prANInu mAMsa khAvuM na joIe. sAcA rAjA tA prajAvatsala ja heAya. tuM eve uttama rAjA bana. tuM seAmanAthanA maMdiranA jIrNoddhAra karAva ane enI saphaLatA mATe dArU, mAMsanA sarvathA tyAga kara, temaja brahmacaryanuM pAlana kara. AthI tAruM chA~dvAranuM kArya pAra paDaze.' Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potrAzayuM ] A udyotanasUri 111 A upadeza sAMbhaLIne rAjAe sa01207mAM seAmanAthanI punaH pratiSThA na thAya tyAM sudhI dArU-mAMsane tyAga karyo ane brahmacaryanI pratijJA lIdhI. teNe sa0 1208mAM vezyA, parastrI, cArI, zikAra, mAMsa, madirA ane jugAra e sAta vyasanAnA tyAga karyuM. peAtAnA rAjyamAM jugAra sathA baMdha karAvyeA, amAripatahu vagaDAvyeA ane matrI bAhuDanI dekharekha nIce pa`cAlI mekalI sAmanAtha pATaNanA zivAlayane pAyAthI jIrNoddhAra karAvyA ane vaDanagaramAM killA baMdhAvyeA. tenA A amAripaTane avAja cAre dizAmAM paheAMcI gayeA. sAmAe paNa A avAjane vadhAvI lIdhA ane potAnA rAjyamAM kAI paNa manuSya prANIvadha na kare tenI pAkI vyavasthA karI. ratnapura, kirADu, lATahada ane zienI vagerenA sAmatAnA sa0 1209, sa0 1211, sa'0 1212nA zilAlekhA A vyavasthAne puSTa kare che. rAjAe devInu mAMsabalidAna baMdha karyuM hatu, tethI te bhAre muzkelImAM sapaDAI gayA. paNa AcAryazrInI kRpAthI te temAMthI sAva kheMcI gayA, tyArathI saghaLe sthaLe deva-devIone mAMsa madirAne badale suga Mdhita dravya, dhUpa, dIpa, niveda ane phaLa caDavA lAgyAM. dareka mi sAttvika pUjAnAM sthAna banI gayAM. ekavAra nADAlanA rAjA kelheNu ( sa'0 1201 thI 1249 )nA sthagidhara lAkhAe leAlAka caityanA kSetrapAlane kAI na jANe evI rIte mAMsanuM rAmapAtra dharyuM . koTavAla trilocane rAmapAtra banAvanAra kuMbhAra mAraphata lAkhAne jANIne pakaDaco ane rAjA kelhaNe tene rAjyanI AjJAnA bhaMga karanAra aparAdhI TherAvI sakhata daMDa ka.1 (jUe, prabhAvakacaritra) 1. navA kAyadA ghaDAtA hAya tyAre tene virAdha karavA e nyAyasaMgata che, paNa kAyadA dhaDAine amalamAM Ave tyAra pachI tene teADavA e gune lekhAya. krAyadAnI kImata aMkAvavA mATe AvA gutegAreAne sakhata sajA karvAmAM Ave che. sau kAI jANe che ke, saurASTramAM vaherAnI masjidomAM mamI banAvavA mATe bALakAnuM apaharaNa karanArane kaparI zikSA thatI hatI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa - kumArapAla rAjAe saM. 1208 mAM brAhmaNonI vastIvALA vaDanagarane kile baMdhAvyuM ane tenI prazasti kavi cakavartI zrIpAle racI che ane te nAgara brAhmaNa paM. bAlaNe saM. 1208nA Aso sudi 2 ne guruvAre lakhI che. rAjA kumArapAle saM0 1208 mAM mahAmAtya udayananI saradArI nIcenADolanA AlhaNa cauhANanA moTAbhAI kIrtipAla vagere sAmaMtone mokalI saurASTranA bahAravaTiyA suMvarane dabAvyA hatA. A yuddhamAM maMtrI udAyanane vijaya ma paNa te sakhata rIte ghavAyo ane vaDhavANu AvyuM. te rAjazibiramAM samAdhipUrvaka maraNa pAme. - rAjA kumArapAla somanAthanuM maMdira taiyAra thatAM somanAtha javA nIkaLe. tenI vinatithI gurudeva A0 hemacaMdrasUri paNa vihAra karI zatruMjaya tathA giranAratIrthanI yAtrA karIne rAjAnA nagarapravezanA samaye ja prabhAsapATaNa pahoMcI gayA. rAjAe somanAthane bheTI pUjana karyuM. AcAryazrIe mahAdevane AhAna vagere paMcopacAra pUjanavidhi karyo ane janma-maraNanA prapaMcathI chUTelA tathA rAga-dveSathI rahita evA mahAdevane namaskAra karyA. rAjAe ahIMnA mahaMta bhAva bahaspatine vastro ne alaMkAro ApyA tathA putra-pautrAdinA hakamAM mahaMtapada ApyuM. (jUo, pATaNane bhadrakAlInA maMdiramAM rahela lekha-zilAkhaMDa) rAjA kumArapAle kacchanI bhadrAvatImAM moTuM taLAva baMdhAvyuM hatuM. jagaDu zAhe caudamI sadInA prAraMbhamAM tene samajAvyuM hatuM. (-jagaDUcaritra) maMtrI bAhaDe rAjAnI AjJA meLavI pitAnA pitAnA Adeza pramANe zatruMjayatIrthane meTo uddhAra karAvyuM ane temAM saM. 1213 mAM A0 hemacaMdrasUrinA hAthe bha0 AdIzvaranI pratimAnI mahotsava pUrvaka pratiSThA karAvI. zatruMjayanI taLeTInAM vAgabhaTapura vasAvyuM, kille baMdhAvyo, temAM tribhuvanapAlavihAra baMdhAvyo ane Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papatrIzamuM ] A udyotanari 113 te darekanI pUjA mATe jamIna vagere ApyAM. A kAmamAM kula 1,6000000 dravya vAparyuM. rAjAe pATaNanA pratApI jainasa MghamAM kusaMpa na pese eTalA khAtara taratamAM nIkaLelA navA jaina matAne pATaNa bahAra javAnA Adeza karyAM. evA sau gacchanAyakA bahAra gayA paNa A. vijayasiMhasUri mAtra potAnA buddhicAturyathI tyAM rahI gayA hatA. (jUe, ' a'calagaccha paTTAvalI ') rAjA kumArapAle jainadharmanuM jJAna meLavI sa'0 1216 nA mAgazara sudi 2 ne divase A hemacaMdrasUrinI pAse samyaktva tathA gRhasthanAM khAra tratA svIkAryo. te samayathI te paramArhata anyA. AcAryazrIe peAtAnA varada haste tene 'rAjarSiM'nuM biruda ApyuM tathA tenI vinaMtithI tenA medha mATe vItarAgastAtra ' tathA ceAgazAstra' vagere graMthAnI racanA karI. rAjA tenA nityapATha karatA hatA rAjAe savAramAM maMgalapADathI jAgavuM, namaskAranA jApa, vItarAgastAtra tathA yogazAstranA akhaMDa pATha, jinadana, caityavaMdana, kumArapAlavihAramAM caityaparipATI, gharaderAsaramAM bheAjananaivedya dharIne jamavuM, sAMje gharaderAsaramAM AMgIracanA, AratI, maMgaladIvA, prabhustutiguNagAna, rAtre mahApuruSAnA jIvananI vicAraNA ane nidrA e rIte peAtAne dinabharanA dhArmika kAryakrama geAThavyeA hateA. teNe caityavaMdana, guruvaMdana, sAmAyika tathA pratikramaNu mukhapATha karI lIdhA. AThama-caudazanA divase te ekAsaNuM karatA hatA. (jUe, prAkRta dvAzrayakAvya, kumArapAlapiDaThehA) sahasrAvadhAnI ane mahAna graMthakAra A munisuMdarasUri kumAra 1. kumArapAle baMdhAvelA tribhuvanapAlavihAra, kumArapAlavihAra vagere madirAnI prazastimAM te paramAhata tarIke ullekhAyela haze. paraMtu rAjA ajayapAle e madirAne vinAza karyA, eTale tenI pratie paNa nAza pAmI mAtra saM 1211 nA jAleranA zilAlekha maLe che. temAM tathA * abhidhAna citAaNu 'mAM kumArapAlane * paramAta ' tarIke oLakhAvyA che. 6 < Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jena paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa pAlanI vigatavAra dharmacaryA nIce pramANe batAve che rAjA kumArapAle samyaktva sahita bAra vratonuM sAtvika rIte pAlana karyuM. te hamezAM trikAla pUjA, AThama-caudaze upavAsa-pauSadha, pAraNe seMkaDe zrAvakane dAna, pisaha karanArane pAraNuM, dIna zrAvakane 1000 senAmahoranuM sAdharmika dAna, e rIte 14 sAlamAM 14 karoDa sonAmahora ApI. 98 lAkhanuM ucita sAdharmika dAna, 72 lAkhano sAdharmika kara mApha, rudatIdhana mApha, 21 graMthabhaMDAro lakhAvyA. hamezAM tribhuvanavihAramAM snAtra mahotsava, AcAryane nityadvAdazAvartavaMdana, sakala sAdhuone nityavaMdana, pauSadhadhArInuM bahumAna, dAna, sanmAna, aDhAra dezamAM amAri pAlana, nyAyaghaMTAvAdana, 14 dezanA rAjAo sAthe maitrI, jIvarakSA, sAta tIrthayAtrAo karI, 1444 derAsare baMdhAvyAM, 1600 derAsarane jIrNoddhAra karAvyo. (1) zrAvakanA pahelA vratamAM--"mAri" zabda belAI jAya te upavAsa karate. (2) bIjA vratamAM-bhUlathI jUThuM belAI jAya to te AyaMbila karate. (3) trIjA vratamAM-adattane tyAga, mRtadhanane tyAga. (4) saM. 1216thI navo vivAha karavo nahIM. ATha rANIo maryA bAda brahmacarya pALavuM. manathI bhUla thAya te upavAsa, vacanathI bhUla thAya te AyaMbila ane zarIrathI vrata bhAMge te ekAsaNuM karavuM. rAjA AratImAM rANuM pAladevInI mUrti rAkhIne kAma calAvI le. A kAraNe rAjA "padArAsadara " kahevAto hato. gurudeve tene vAsakSepa nAkhI rAjarSi biruda ApyuM hatuM. (5) 6 kareDa senuM, 8 kareDa tAra, 1000 dhaDI maNi-ratane, 33 hajAra maNa ghI, 32 hajAra maNa tela, traNa lAkha muMDA jAra, cokhA, caNA, maga vagere anAja, 500 ghara, 500 dukAna, 500 sabhA, 500 vahANa, 500 gADAM, 500 gADIo, 1100 hAthI, 1000 UMTa, 11 lAkha ghoDA, 50000 ratha, 18 lAkhanI senAne parigraha rAkhyo hate. (6) comAsAmAM pATaNathI bahAra javuM nahIM. (7) mAMsa, dAru, madha, mAkhaNa, bahubIja, pAMca uduMbara vagere abhakSya, anaMtakAya ane ghebarane Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 pAMtrIsamuM ] A uddaghanasari tyAga karyo. devane dharyA sivAya bhejana, phaLa, vastra vagere vAparavAM nahIM. sacittane tyAga, mAtra 8 pAnanI jayaNuM, rAte cauvihAra, comAsAmAM dUdha, dahIM, tela, mIThAI ane taLelI vastuo e pAMca vigayane tyAga, comAsAmAM bhAjapAnane tyAga, parvatithie brahma caryapAlana, sarva sacitta temaja sarva vigaIonA tyAgapUrvaka ekAsaNuM karavAno niyama rAkhe. (8) sAta kuvyasanane tyAga, dezamAMthI kuvyasanane dezavaTe Apyo. (9) savAra-sAMja sAmAyika karavuM, temAM sarvathA mauna rahevuM, mAtra gurudevanI sAthe besavAnI chUTa, hamezAM vitarAgastotra ane yogazAstrane pATha kare. (10) cemAsAmAM pATaNathI bahAra javuM nahIM. (11) pauSadha-upavAsa karavA, pATaNamAM pauSadha karanArane sAthe laI bhejana karavuM. rAjAne eka pauSadhamAM rAte makeDe karaDyo, te marI na jAya te khAtara eTalI cAmaDI utArI makaDAne chUTo karyo. (12) nirdhana jene bAra lAkhane kara mApha karyo. A hemacaMdrasUrinI piSALanA sAmAyika vagere karanArAone 500 ghoDesavAranI ane bAra gAmanA adhipatinI padavI ApI. bIjI pilALamAM sAmAyika Adi karanArAone 500 gAma ApyAM. saune zrAvakadharmamAM sthira karyA. kahevAya che ke te cheDA bhava karIne mokSe jaze. A0 hemacaMdrasUrie kumArapAlanI vinatithI "triSaSTizalAkApurUSacaritra' (graMthAgaH 36000) celuM che. (jUo, triza0pucca prazasti) rAjA samyaktvanI sthiratA mATe jena sAdhu mAtrane utsAhathI vaMdana karato hato. eka vAra teNe eka vezyA sAthe rahetA vezadhArI patita jaina sAdhune paNa vaMkana karyuM. nADolane yuvarAja A joIne haryo ane teNe gurudevane A vastu jaNAvI. AcAryazrIe rAjAne upadeza Apyo ke, saMyamavALe muni ja sAce muni che mATe saMyamIne vaMdana karavuM, paNa patitane vaMdana karavuM nahIM. rAjAe A upadeza aMgIkAra karyo. bIjI tarapha te bhraSTa munine te rAjAnA vaMdanathI Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa lAbha ja thayuM. tene vicAra AvyuM ke, rAja mane muni mAnIne vaMdana kare che jyAre huM muni nathI, patita chuM, pratijJAbhraSTa chuM, nAlAyaka chuM, paNa mAre AjathI sudharI javuM joIe. temaNe A pramANe vicArI vezyA, pAna tathA jeDA vagerene choDI dIdhA. gurunA caraNamAM AvI vairAgyabhAvathI pharI vAra pAMca mahAvrata svIkAryA ane sAthe sAthe anazana svIkAryuM. temanA darzana mATe sau AvavA lAgyA. rAjA paNa pitAnA aMtaHpura tathA parivAra sAthe temane vAMdavA AvyA. munivare tene hAtha pakaDI tene vAMdatAM reDyo ane jaNAvyuM, "rAjana ! tuM mAre dharmaguru che, te mane mArge caDAvyuM. tAre namaskAra mane na pace. tuM mArgane jANakAra che. te mArAmAM saMvega bharyo che mATe tuM mane vaMdana na kara." rAjAe te munirAjanI manA hovA chatAM temane caDatA bhAve vaMdana karyuM. - rAjAe mAMsane tyAga karyo hato. eka vAra tene ghebara khAtAM pahelAM kareluM mAMsajana yAda AvyuM, AthI teNe ghebarane sarvathA tyAga karyo ane gurudeva pAse AvI mAMsAhArathI pahelAM bAMdhela pApanI zuddhi mATe prAyazcitta mAgyuM. AcAryazrIe jaNAvyuM ke, tAre pitAnA nAmathI jenavihAra banAva ane 32 dAMtanI zuddhi mATe 32 derAsara baMdhAvavAM." maMtrI bAhaDanuM derAsara evI anukULa bhUmimAM hatuM. te rAjAe mAMgI lIdhuM ane tyAM bhavya kumAravihAra baMdhAvavA AjJA karI. maMtrI bAhaDe vAhaDavaMzanA zeTha garganA putranI dekharekha nIce kumAravihAra baMdhAvyuM. tenI cAre bAjue sAta sAta hAthanI 32 derIo banAvI, temAM mUlanAyaka tarIke nepAlathI maMgAvela caMdrakAMta maNinI 21 aMzula pramANa bhava pArzvanAthanI tathA 32 derIomAM 24 tIrthakara, 4 zAzvatA jinavara ane 4 hiNa, samavasaraNu, gurupAdukA tathA azekavRkSanI gurudevanA hAthe pratiSThA karAvI. caMdrakAMta maNinI pratimA pUnamanI rAte amI jharatI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ) , A0 udyotanasarika 117 hatI. e amInA prabhAve lokone AMkhanI pIDA vagerenAM darda nAza pAmatAM hatAM. maMtrI AMbaDe kumAravihAramAM rUpAnI RSabhadevanI pratimA sthApanA karI hatI. rAjAe bIjI vizALa bhUmimAM 72 derIovALo tribhuvanavihAra baMdhAvyuM. temAM gurudevanA hAthe bha0 neminAthanI 25 (125) aMgula pramANa pratimAnI tathA bhUta, bhaviSya ane vartamAna ema traNa vazInI 72 jinapratimAonI pratiSThA karI. A vize paM. kulasAgaragaNi lakhe che - mahArAjA kumArapAle pAlanapurane nareza pralAdana, zAkaMbharIne rAjA arNorAja (vigraharAja), mAMgu jhAlo vagere 72 rANAo, rivatatIrthane uddhAraka daMDanAyaka sajajana, 24 jinAlaya banAvanAra maMtrI AbhaDa, siddhapurane caumukhavihAra banAvanAra maMtrI Aligadeva, gurubhakta mahAmAtya zAMtU, 6 karoDa dravyane svAmI zeTha kuberadatta, 99 lAkha sonAne svAmI zeTha chADA, daza hajAra ane svAmI mahAmAtya udAyana, maMtrI AMbaDa, maMtrI bAhaDa zrImALI, zeTha vAhaDa piravAla vagere 1800 keTidhvaja vepArIo vagerene sAthe rAkhI tribhuvanavihAramAM pratiSThA, mahApUjA, dhvaja, kalaza tathA snAtretsava vagere karAvyAM. darekamAM thaIne kula 96 karoDa rUpiyA kharacyA. (jUo, upadezasAra-saTIka, upa0 48, racanA saM. 1662) rAjAe pATaNa, somanAtha pATaNa, tharAda, jAlera, lADala, khaMbhAta tathA tAraMga vagere sthAnamAM kumAravihAra sthApyA. e vize jene zilAlekhe ane graMthanA ullekha maLe che. tene bha0 ajitanAthanI pUjAthI sapAdalakSamAM vijaya maLyo hato, tethI teNe AjJA karI yazadevanA putra daMDAdhipa abhayakumAra pAse tAraMgAnA pahADa upara 3ra mALanuM derAsara taiyAra karAvI temAM bha0 ajitanAthanI pratiSThA karAvI, je Aje vidyamAna che. (kumArapAlapratibadha-prazasti bhA. 5, praka0 8) zatruMjaya tIrthamAM paNa kumArapAlanuM derAsara vidyamAna che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjA kumArapAla, tenA sAmaMte tathA prajAe ghaNAM derAsare baMdhAvyAM che. pariNAme sAligavasahI, karaMbavihAra, yUkAvihAra, uMdaravihAra, jhAlikAvihAra vagere 1400 (144) jaina derAsara banyAM hatAM ane zatruMjaya, khaMbhAta, bharUca, maDherA, gAMbhU, sAMDera vagere sthAnamAM 1600 jIrNoddhAra thayA hatA. rAjAe vItabhayanagara (mAhejadAre)thI jIvitasvAmInI pratimA lAvI tenuM svataMtra jinAlaya baMdhAvyuM. rAjA pATaNamAM caitra temaja A mahinAmAM rathayAtrA kADhato hato. mAMDalike paNa potapotAnA rAjyamAM rathayAtrAne mahotsava karatA hatA. ema dareka sthAne, dara varSe rathayAtrA nIkaLatI hatI. (jUo, kumArapAlapaDibehA) rAjAe 700 lahiyA rekI jaina Agama lakhAvyAM. 45 Agame ane paMcAMgInI senAnI zAhIthI sAta pratie lakhAvI, siddhahemavyAkaraNa tathA triSaSTizalAkA puruSacaritranI 21 pratie lakhAvI. judA judA sthAnamAM dAnazALAo sthApI hatI, jenA uparI tarIke zeTha neminAganA putra abhayakumArane nIme hato. (jUo, upadezasAra" u50 36) eka kahevata cAle che ke, rAjA kumArapAle tADa, cADa ane lADane dezavaTe A hato. tenuM rahasya e che ke, rAjAe graMthe lakhAvavA mATe tADanAM saghaLAM pAMdaDAM toDAvI maMgAvyAM hatAM eTale pATaNamAM tADa rahyAM nahIM. rAjapUta cAhaDa ajamera gayo eTale pATaNamAM cADa rahyo nahIM. kumArapAla jyAre siddharAjanA trAsathI jyAM-tyAM bhaTakato hato ane tene ghaNuM divasanA phAkA paDatA hatA tyAre eka lADavA vANiyAnI jAne tene khAvAnuM ApyuM nahIM tethI rAjAe potAnA rAjyamAM lADane amaladAra tarIke rAkhyA nahIM, eTale pATaNamAM lADavA zrImAlI rahyA nahIM. banavAjoga che ke, daMDanAyaka sirie lATamAM rAjyanA adhikArapade lADa nahIM paNa bIjAne niyukta karyA haze. A kahevata kumArapAlanA graMthalekhananA zekha ane rAjanItijJatAne puSTa kare che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A uphavotanasuri 119 eka divase AcAryazrI pATaNa padhAryA. temaNe te divase zAke. bharInA garIba dhanAzAhe pitAnI patnInA hAthe kaMtAvIne taiyAra karAvIne vahorAveluM khAdInuM kapaDuM paheryuM hatuM. rAjAe te dekhIne duHkha pAmI gurudevane vinaMti karI ke, "Apa mArA gurudeva che, tamAre AvuM jADuM ane barachaTa kapaDuM paheravuM na joIe, AmAM te mArI badanAmI thAya." AcAryazrIe hasIne jaNAvyuM ke, "sAdhu niHspRha hoya che. sAmAnya vastro paheravAthI tenI sAdhutA ghaTatI nathI, chatAM tane kharekhara zarama AvatI hoya te tArA rAjyamAM AvAM vastro denArA garIba jene che tene tAre vicAra karavo joIe." rAjA satya pAmI gaye. teNe tyAM ja pratijJA karI ke, "huM ekeka nirdhana jenane se se sonAmahora ApIza, dara sAla eka karoDa sonAmaheranuM dAna karIza ane saune dharma sAdhI zake evA sukhI banAvIza. (jUo, upadezataraMgiNI) rAjAe sAdharmika bhaktikhAtu kholyuM ane tenA uparI tarIke zeTha AbhaDa tathA maMtrI kapardIne nImyA. zeTha AbhaDe pahelI sAla potAnA khajAnAmAMthI jenene eka kareDanI sahAya ApI ane rAjAne vinaMti karI ke, "vepArI paNa rAjAne jaMgama khajAne che; te A lAbha mane ja levA de." - rAjAe hasIne javAba Apyo ke, "bhAI! zuM mane lobhiyo banavAnI Adata paDAvavI che?" ema kahI rAjAe teTaluM dhana khajAnAmAMthI maMgAvI zeTha AbhaDane ApyuM. pATaNamAM kuberadatta nAme eka dariyAI vepArI rahetuM hatuM. tenI pAse tenA parigrahanI neMdha mujaba-100 hAthI, 50 hajAra gheDA, 80 hajAranuM gokula, 1 hajAra javerAta-ratna-hIrA vagere javerAta, 500 hala, 500 gADAM, 500 vahANa, 5 ghara, 5 hATa, 2000 dhAnyanA koThAra, 6 kareDa senAmahera, 6 kareDane cAMdI vagerene kImatI mAla hato. tenA gharamAM ratnajaDita jinAlaya hatuM, jenuM bhUmitaLiyuM ratanathI jaDeluM hatuM. caMdrakAMta maNinI jinapratimA hatI. zeThane mAtA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga [ prakaraNa hatI, patnI hatI paNa kaMI saMtAna nahotuM. te eka rAte uparanI milakata mUkIne marI gayo. rAjA kumArapAla bIje divase savAre UThI sAmAyika, navakAramaMtranI mALA ane gazAstrano pATha karI bahAra AvyuM tyAre cAra vepArIoe jaNAvyuM ke, "rAjana ! kuberadatta aputri maraNa pAme che tethI aputriyAnuM dhana rAjAnuM bane che. te Apa atyAre ja padhAre ane e dhanane rAjakhajAnAkhAte ekalAvo." rAjA maMtrIo vagerenI sAthe tyAM gayo. teNe tenA parigrahanI noMdha vAMcI, derAsara joyuM. dhana puSkaLa hatuM, paraMtu zeThanI mAtA ane patnI chAtI phATa rudana karatI hatI. eka te gharane calAvanAra gaye ane tenuM dhana paNa rAjAne ghera jaze A vastu paNa rudananuM eka kAraNa hatI. rAjA temanuM rudana sAMbhaLI gaLagaLo thaI gaye ane kahyuM ke, "mAre AvuM dhana na joIe. je bIjAnuM dhana le che te tene putra thAya che. rAjA siddharAje putra mATe somanAthanI pagapALA yAtrA karI hatI. eka te putra na hoya tenuM dukha hoya ane tenuM dhana uThAvI jAya tyAre strInI zI dazA thAya? strInuM dhana levuM e te samasta nArIjAtinuM apamAna che, sabhyatAnuM kalaMka che. huM A dhana levA Icchato nathI. juo, anAjane vepArI dukALane, kulaTA nArI patinA maraNane, vaidyarAja (DaoNkaTara) dhanikemAM regotpAta, nAradajI kajiyAne, durjana pArakA chidrane, rAkSasa chala-bhedane ane rAjA dhanika vAMjiyAnA maraNane Icche che-A badhAM anicche che, narI duSTatA che. - bhAratanA rAjAo smRtizAstra (manusmRti a. 9, 189), arthazAstra (arthazAstra a0 3, a0 5, praka. 50) ane bIjAM pramANe (abhijJAna zAku tala, aMka : 6)ne AdhAre strIone retI mUkI vAMjiyAnuM dhana letA hatA. kumArapAle e rItane halakI mAnI temAM kAnUnI kAMti karI. lagabhaga 72 lAkhanA vArSika dhananI AvakavALo rudatIdhanane paTTo pANImAM nAkhI dIdho ane nArIjAtine puruSanA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] * A uddaghAtanasuri 121 samAna hakkavALI mAnI tene pati vagerenuM dhana maLe evuM na kAyado banAvyuM. bhAratIya saMskRtimAM strInA samAna hakkane pahelavahele kAyado e samaye thayo. A kAyado thavAthI gujarAtamAM kheLe levAno rivAja paNa baMdha thaye jyAre bIjA rAjyamAM rudatIdhana levAne ane chokare baLe levAno rivAja cAlu che. vartamAna bhArata sarakAre saM. 2013 mAM no kAyade ghaDI strIne sarva rIte puruSanI samevaDI banAvI che, paNa A kAyadAnuM mULa TheTha kumArapAlanA samayathI jaNAya che. kumArapAle A kAyado ghaDyo tyAre tenuM kavioe abhinaMdana karatAM kahyuM- " aputrINAM dhanaM gRhNan putro bhavati paarthivH| tvaM tu saMtoSato muJcan satyaM rAjapitAmahaH // " sau keIe rAjA kumArapAlane rAjapitAmaha tarIke biradAvyuM. ( -jUo, mehaparAjayanATaka, aMka: 3, 0 39 thI 42, upadezasAra-saTIka, upa07) bhAratamAM vikramanI bAramI zatAbdImAM ghaNA navA saMvata zarU thayA hatA. eka divase rAjAne paNa pitAne saMvat calAvavAnI IcchA thatAM AcAryazrIne te aMge vinaMti karatAM temaNe jaNAvyuM ke, "rAjana ! pRthvIne anRNa kare tene saMvat cAle, e kAma dhanathI thAya che. bIjI tarapha dhana paNa Akhare te anarthanuM mULa che. rAjAne vadhu dhana maLe te vadhu laDAI kheDe. vepArIne vadhu dhana maLe to te vepArane ekahaththu karavA prayatna kare. zUdrane dhana maLe to te vezyA 1. kalyANanA vIra vikramAditya telaMkIne saM0 113ra thI caitrI caulukya saMvata, khurAsAnanA bAdazAha sulatAna jalAluddInane saM0 1146 thI pArasI jalAla saMvata , gujarAtanA rAjA siddharAja jayasiMhane athavA zivasiMhane (athavA soraThanA maMDalezvara siMhane), saM0 1171 thI kArtikI siMha saMvata, baMgAlanA rAjA lakSmaNasenane saM0 1176 thI kArtikI lakSmaNusena saMvata. saMbhava che ke, rAjA kumArapAle saM0 1216 ke saM0 1199 thI potAne saMvata calAvyuM hoya. (jUo, jaina satyaprakAza, kramAMkaH 100) Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 jaina paraMparAne itihAsa--bhAga 2 [ prakaraNa Adi vyasanemAM phasAya. zikArIne dhana maLe to te bANane tINa banAve, meTI jALa banAve ane ghaNuM jIvono saMhAra kare. kasAIne dhana maLe te te vadhu pADo ane bakarAne vadha kare. vezyAne dhana maLe te te bhAre bhabhaka rAkhI puruSane phasAve. eTale mAtra dhana devAthI prajA unnata thatI nathI. prajAne Adarza banAvavI hoya te saumAM mAnavaprema, prANamaitrI, kSamAbhAva, jJAna, udAratA, sevAbhAva, svArthatyAga, paragajupaNuM ane paropakAravRtti vadhe e ja u ttama mAge che. AvA prajA ghaDanAra rAjA itihAsamAM amara bane che. rAjAe rudatIdhanane paTTo rada karI bIjA paNa kare mApha karyA ane kArtika sudi 1 thI "siddhahemakumAra saMvat " calAvyuM. A saMvatanA ullekha zatruMjaya tIrtha para caumukhanI bha0 zAMtinAthanI dhAtupratimA, abhidhAnaciMtAmaNi kAMDaH 6, 0 171, triSaSTizalAkA puruSacaritra parva 10, satra: 12, leTa 77 vageremAM maLe che. tene prAraMbha kaI sAlathI thaye che tenuM keI spaSTa pramANa maLatuM nathI. (jUo, jenasatyaprakAza, kramAMka : 93, 94, 98, 109) - kumArapAle maMtrI AMbaDa-rAjapitAmahane zilahAra rAjA madvikArjunane jItavA mATe mekalyo. te kAverI nadI UtarI pitAnI senAne vyavasthita karatuM hatuM, evAmAM zatruoe humalo karI tene harAvyuM. rAjAe tene pharI vAra saM0 1217 lagabhagamAM meka. tenI sAthe paramAra dhArAvarSa, cauhANa rAmezvara vagere hatA. maMtrIe kAverIne pula bAMdhI, sAme pAra jaI mallikArjunane harAvI tenuM mAthuM, rAjyanI kImatI cIjo, daMDanI moTI rakama vagere lAvIne pATaNamAM rAjA pAse dharyuM. rAjAe maMtrIne "rAjapitAmaha" biruda ApyuM. kaMkaNanA 32 svarNakaLazemAMthI 3 kaLaza udAyana caitya, zakunikAvihAra ane rAjaghaTIghara para caDAvyA. karNATaka ane koMkaNanI ekagAMTha manAtI hatI. kuMtalanA rAjA tailape kaMkaNane badalo levA gujarAta tarapha prayANa karyuM, paNa rAjA kumArapAla vRddha banI gayA hate. comAsAmAM yuddha karate hete. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzAmuM] A uddadyotanasUri 123 tethI sAmate comAsuM vItAvavA potapotAnA rAjyamAM cAlyA gayA hatA ane senA paNa chUTI chUTI vIkharAIne paDI hatI. AthI rAjA kumArapAla tailapa Ave che e sAMbhaLI vimAsaNamAM paDI ga ane gurudeva pAse jaI sarva vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. AcAryazrIe jaNAvyuM, "rAjana ! ciMtA na kara, sau sArAM vAnAM thaze." kharekhara, sAtame divase rAjA kumArapAlane pAkA samAcAra maLyA ke, rAjA tailapa ekAeka maraNa pAme che. A ghaTanA saM0 1222 lagabhagamAM banI hatI. karNATakanA navA rAjA paramardIe pitAnI putrI rAjAnA bhatrIjA ajayapAlane paraNAvI. A merUtuMge A ghaTanA karNanA nAme caDAvI che. ahIM "kaNuM" zabdathI karNATakanA rAjA le ThIka che. tyAM tene samaya saM0 1225 lagabhaga batAvyo che. (jUo, prabaMdhaciMtAmaNi, pra. 5; prabaMdhakeza pra11) eka vAra kAzIne paMDita kavi vizvezvara AcArya hemacaMdrasUrinI paMDitasabhAmAM AvyuM. teNe "vyASiA" ane "TILa" ema be samasyA mUkI. maMtrI kadI tathA A0 rAmacaMdrasUrie te samasyA pUrI karI. paMDite A sarasvatInI padaracanA che ema jaNAvI, maMtrInA gaLAmAM 50 hajArane hAra paherAvyuM. rAjAe paMDitane 10 ghoDA tathA 50 lAkha drammathI satkAra karI, pATaNamAM rahevA vinaMti karI, paNa kavirAja AtmakalyANa mATe somanAtha pATaNa jaI vasyo. prabhAsapATaNanA mahaMta bhAva bRhaspatie surApAna vagere vyavahArathI zivAlayane apavitra banAvyuM hatuM, AthI A0 hemacaMdrasUri nAkhuza thayA. rAjAe mahaMtane gAdIethI utArI nAkhyo. mahaMte pATaNamAM AvI AcAryazrI pAse cAra mahinA rahI bhUlanI mAphI mAgI 1. eka evo paNa ullekha maLe che ke, A dharmazekharasUrie karNa TakanI rAjasabhAmAM "namutthaNuM kalpane prabhAva batAvyo hato. saMbhava che ke, sajA kumArapAlanA pratApanuM A phaLa hoya. (juo, praka. 28, 50 454, praka. 43 vijajalarAya) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa eTale rAjAe tene pharI vAra gaMDanI padavI ApI. A ghaTanA saM. 1225 mAM banI hatI.' paM. vAmarAzie paNa rAjA siddharAjanA samaye AcAryazrInI khUba niMdA karI hatI. rAjAe tenI AjIvikA baMdha karI ane mAphI mAgatAM tene paNa pharI vAra AjIvikA bAMdhI ApI. - eka vAra saurASTranA eka cAraNe AcAryazrInI vAstavika prazaMsAvALuM kAvya banAvyuM. rAjAe tene traNa lAkhanuM InAma ApyuM. te samaye sAlapura paMjAba ke kAzmIra taraphathI pUjAnA mugaTA AvatA hatA, paNa tyAre rAjA navA mugaTAne prathama pite paherI pachI rAjya bahAra javA deto hato. rAjA kumArapAle tenI pAsethI abeTa zuddha mugaTa maMgAvyA, paNa teNe devAnI AnAkAnI karI. pariNAme rAjA kumArapAle tyAM senA mekalI tene pitAne tAbedAra banAvyuM ane tyAMthI zuddha mugaTA meLavyA. hajAre sAlavI kuTuMbone belAvI pATaNamAM vasAvyA. sALavIe jena banyA. pATaNamAM Aje paNa sALavIpADe prasiddha che. rAjAe AcAryazrInA upadezathI vItabhayanagaramAM jIvitasvAmInI pratimAM hovAnuM jANyuM tyAre mANase mekalIne te pratimA maMgAvI lIdhI ane navuM derAsara banAvI temAM virAjamAna karI. (jUo, triSaSTizalAkA putra ca0, aSTAhnikAvyAkhyAna) rAjA kumArapAlanA seminAtha pATaNanA hAkema kakkanA putra gumadeve ahIra rAjAne harAvyuM hatuM ane dharmAditya sUryamaMdirano jIrNoddhAra karAvyo hato. (zilAlekha) rAjAne kAzIrAja jayacaMda sAthe maMtrI hatI. tene maMtrI paghAkara pATaNanA sALavInI bALavidhavA suhaDadevIne padminI jANI, 1. rAjA kumArapAle saM. 1225 mAM mahaMta bhAva bahaspatine brahmapurI gAma ApI pharI vAra AjIvikA bAMdhI ApI. (jUo, pATaNanA bhadrakALInA maMdiramAM rahelo lekhazilAkhaMDa, bhAvanagara IskrIpzana, pR. 187) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri 125 kumArapAlanI AjJA meLavI kAzI laI gayA ane tene rakhAta banAvI. A rANI nAlAyaka hatI. miAjI hatI. teNe peAtAnA putrane rAjya apAvavAnI jIddathI musalamAnane belAvI vi. sa0 1249 (hI. saM0 589)mAM kAzI rAjyanA vinAza karAvyeA. rAjA jayacaMdranA Azrita kavi zrIharSe - naiSadhIyamahAkAvya ' anAvyuM. zAhabuddIna ghArIe saM0 1246 mAM pRthvIrAja cauhANane mArI nAkhI dilhI jItI lIdhuM. (jUe, prabaMdhaciMtAmaNi, pra0 5; prabaMdhakoza pra0 11, takhakAta I nAsIrI pR0 664 thI 669) maMtrI. AMbaDe sa'0 1222 mAM bharUcamAM zakunikAvihAranA jIrNo dvAra karAvyA ane A. hemacaMdrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. rAjA kumArapAla A maheAtsavamAM bharUca gayA hatA. Aje te A maMdira masjida tarIke UbhuM che. rAjAe saM0 1226 mAM zatru jayatI ne charI pALatA meATA saMgha kADhayo. A saMghamAM A. hemacaMdrasUri vagere AcAryo, munivarA, mahArANI bhApAladevI, caulukayanI putrI lIludevI, pAlanapurane rANA prahlAdana, zeThe AbhaDa, tenI putrI cAMpaladevI, kavicaka vartI zrIpAla, kavi siddhapAla, maMtrI kapa, rAjAnA dauhitra pratApa ala, 99 lAkhane svAmI zeTha cheDe, maMtrI AMbaDanI mAtA mAu ane bIjA keTidhvajo vagere sAthe hatA. (caturviMzatiprakhadha, pra0 10) A mahedrasUri lakhe che ke, A saMgha sa01219 mAM nIkaLyA hatA. (zatapadIpada, 105) saMdha dha dhukAmAM jhAlikAvihAranI yAtrA karI, valabhInagara thaI ne pAlItANA pahoMcyA. valabhInagarathI AgaLa ceAgaDha pAse thApe! ane IsAvala ema be pahADIo che. AcAryazrIe tenI taLeTImAM pratikramaNa vagere dharmavidhi karI hatI. rAjAe saMdhanI yAdagIrImAM te pahADIo para bha.AdIzvara tathA bha.pArzvanAthanAM derAsara banAvavAne AjJA karI. Aje tyAM A derAsaranA paththarA najare paDe che. tyAM e paththAmAM kAI e zivAlaya banAvyu che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 " jene paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjAe zatruMjaya tIrtha upara bha0 AdIzvaranAM darzana, pUjanamahatsava karyA. pachI saMgha giranAratIrtha para gayo. ahIMne caDAva kaThina hatA ane rAjA ghaNe vRddha hatuM. tethI rAjAo upara na caDatAM taLeTImAM ja bhagavAna neminAthanI pUjA karI tIrthane vadhAvyuM. pachI saMgha tyAMthI pATaNa AvyA. saM0 1227mAM A0 hemacaMdrasUrinA hAthe pATaNamAM meTe pratiSThAmahotsava ujavAye. rAjA kumArapAle temAM moTo lAbha lIdhe. rAjA kumArapAlane dauhitra pratApamala hato. te nItizALI, bahAdura, dharmapremI ane prajApriya hato. te rAjA kumArapAlanI sAthe ja rahetA hatA. rAjAe kADhelA zatruMjayanA saMghamAM paNa sAthe hate. te rAjA thavAne lAyaka hato. rAjapurohita semezvara tene samartha rAjyarakSaka batAve che. AcAryazrI mAnatA hatA ke, have siddharAja nathI ane kumArapAla vRddha che eTale selaMkI rAjya tapavAnuM nathI. AthI kaI yogya kSatriya gujarAtane rAjA bane temAM harakata jevuM nathI. rAjA kumAra pAlanI IcchA hatI ke, tenA pachI pratApamala rAjA bane. sau kaI e vAtamAM khuza hatA, paNa zeTha AbhaDe salAha ApI ke, "game te paNa pitAne hoya te sAre." saue A salAha mAnya rAkhI; paraMtu ajayapAla A vicAra sAMbhaLIne samasamI gaye hato. rAjA kumArapAlane pUrvabhava A pramANe jANavA maLe che - mevADanI pahADImAM paramArapallImAM jayatAka nAme rAjA hato. teNe eka vaNajArAne lUMTI lIdho. vaNajArAe gussAmAM AvI, mALavAnA rAjAnI madadathI paramArapIne vinAza karyo. jayatAkanI garbhavatI strIne tathA garbhane mArI nAkhyA. te bA banI, marI gayo ne siddharAjarUpe janme. jayatAka tyAMthI nAsI gaye. khaMDeragacchanA A0. yazobhadrasUrinA dharmopadezathI zuddha jIvana gALavA lAgyA. tilaMgana. 1. AmazarmA, jagadeva ane pratApamala na rahetAM rAjA bhImadevanuM rAjaya chinnabhinna thaI gayuM. (kortikaumadI, sarga 2, zlo- 97 thI 100) Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] * udghotanari 127 uragalanagaramAM sAvAha ADhArane ghera neAkara banIne rahyo. A yazAbhadranA upadezathI eDhAra paNa jaina banyA. AhAra ane jayatAka hamezAM jinapUjA karatA hatA. ADhAre pannusaNamAM prabhunI puSpapUjA karI. jayatAke paNa peAtAnA pAMca keADInA 18 phUla laI jinavarane caDAvyAM, upavAsa karyA ane pAraNe munivarAne AhAra ApyA. A jayatAka marIne kumArapAla thayA. siddharAje pUrvabhavamAM rANInA garbha nA nAza karyo hate. tethI te vAMjiyA rahyo ane tene kumArapAla sAthe vairabhAvanA anI rahI. jayatAke aDhAra phUlathI pUjA karI hatI tethI kumArapAla 18 dezanA rAjA thayeA. kumArapAle peAtAnA pUrvabhavanI khAtarI karavA mATe ragalamAM tapAsa karAvI hatI. tenA vaMzanI sthiradevI paNa A vRttAMta jANatI hatI. (jUe, prabaMdhakAza, pra010) kumArapAla gheADA bhavA evA paNa ullekha maLe che ke, rAjA karIne mekSe jaze. (1) gujarAta, (2) lATa, (3) saurASTra, (4) bhaMbherI (baberagaDha), (5) kaccha, (6) siMdha, (7) uccA (takSazilA pAsene pradeza), (8) jAlaMdhara (satalajanA pradeza), (9) kAzI, (10) sapAdalakSa (sAMbhara ajameranA pradeza), (11) antaveMdI (Anata ke dIvaeTa, pIramabeTa), (12) maru (mAravADa), (13) mevADa, (14) mALavA, (15) AbhIra (kIra-meraThanA pradeza ke giranA pradeza), (16) mahArASTra, (17) karNATaka ane (18) kAMkaNu--e aDhAra dezane kumArapAla rAjA hatA. A noMdhamAM mitrarAjye paNa sAmela che. 1 (jUe, upa0 kalpavallI, manha jINANunI prathama gAthAnI TIkA-kathA, zlA. 4 thI 7) 1. vaDagacchanA A vinayacaMdre ceAvIza tIrthaMkarAnAM caritra tathA 20 praznadhA, kavizikSA vagere saM0 1286 mAM racela che, te paikI temanI vi. zikSAmAM 84 dezonI mAhitI A prakAre maLe che------ caturazItivaizAH-- gauDa-vAcana-DhauchA-niAK-4, K-gopAlya Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A0 hemacaMdrasUri rAjA kumArapAle jItelA dezanI sAdhAraNadha A prakAre Ape che jiSNuzcedi-dazArNa-mAlava-mahArASTrAparAntAn kurUn sindhUnanyatamAMzca durgaviSayAn dorvIzazaktyA hariH / caulukyaH paramArhato vinayavAn zrImUlarAjAnvayI taM natveti kumArapAlapRthvIpAlo'bravIdekadA // (-triSaSTiza0pu0ca0 prazasti) kAmAkSa-auSTra-puNDra-uDIza-mAlava-lohita-pazcima-kAcha-vAlabha-saurASTra-kuGkaNa-lATazrImAla-abuda-medapATa-maru-varendra-yamunA-gaGgAtIra-antarvedi-mAgadha-madhya-kuru-kAhalakAmarUpa-kAJcI-avantI-pApAntaka kirAta-nepAla-Takka-turuSka-tAikAra-barbara-jarjarakAzmIra-himAlaya-lohapuruSa-zrIrASTra-dakSiNApatha- sindhala-caula-kauzala-pANDu-andhravindhya-karNATa-draviDa-zrIparvata-vidarbha-dhArA uralAjI-tApI-mahArASTra-AbhIra-narmadAtaTadvIpadezAzceti // hiruyANI ityAdi SaTkam / pattanAdidvAdazakam / mAtarAdizcaturviMzatiH / vaDU ityAdi SaTtriMzat / bhAlijAdizcatvAriMzat / harSapurAdidvipaJcAzat / zrInAraprabhRti SaTpaJcAzat / jambUsaraprabhRti SaSTiH / paDavANaprabhRti SaTsaptatiH / darbhAvatIprabhRti caturazItiH / peTalApadraprabhRti caturuttarazatam / SadirAlukAprabhRti dazottaraM zatam / bhogapuraprabhRti SoDazottaraM zatam / dhavalakkaprabhRti paJcazatAni / mANavAsAdyamardhASTa zatam / kokaNaprabhRti caturdazAdhikAni caturdazazatAni / candrAvatIprabhRti aSTAdazazatAni / dvAviMzatizatAni mahItaTam / navasahasrANi suraassttraaH| ekaviMzatisahasrANi lATadezaH / saptatisahasrANi gUrjaro dezaH / pAratazca / ahuDalakSANi brAhmaNapATakam / navalakSANi DAhalAH / aSTAdazalakSANi dvinavatyadhikAni mAlavo deshH| SaTtriMzalakSANi kAnyakubjaH / anantamuttarApathaM dakSiNApathaM ceti // (o, sva. cImanalAla dalAlano "pATaNanA bhaMDAre ane khAsa karIne temAM raheluM apabhraMza tathA prAcIna gujarAtI sAhitya lekhajuo, pAMcamI gujarAtI sAhitya pariSadano ahevAla; moda desAIne je sA0 saM. I. pArA pa64, Ti pArA 405, pR. 394 _ vibhA5 2, 50 4) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A0 udyotanari 129 A0 hemacaMdrasUri jaNAve che ke, kumArapAlanA rAjyanI sarahada uttaramAM turkastAna, pUrvamAM gaMgAnadI, dakSiNamAM viMdhyAcala ane pazcimamAM samudra sudhI hatI. (jUo, triza0 puca parva 10, sargaH 12,zleTa para) gujarAtanA zilAlekhomAM sAta cakravartI mAnavAmAM AvelA che- (1) bhImadeva, (2) karNadeva, (3) siddharAja, (4) kumArapAla, (5) ajayapAla, (6) mULarAja ane (7) bhImadeva. (gUjarAtane aitihAsika lekhasaMgraha, lekhAMkaH 166 thI 206) bIjI rIte sAta cakravartIonI gaNatarI AvI paNa che-(1) 1. karnala jemsa ToDa lakhe che ke-kumArapAlanI AjJAne pRthvI paranA sarva rAjAoe potAnA mastake caDAvI. teNe zAkaMbharInA rAjAne pitAnA caraNamAM namAvyo. khuda hathiyAra dhAraNa karI sapAdalakSa parvata caDAI karIne sarva gaDhapatione namAvyA. sAlapura (paMjAba) suddhAMne teNe te pramANe vaza karyuM. (ToDa rAjasthAna) kumArapAlanA zAsanakALamAM pATaNanA jene hiMda bahAra gijhanI sudhI pahoMcIne tyAM dhamadhekAra vyApAra calAvatA hatA. (-jameula hikAyata) sva. gau hI. ojhA lakhe che ke, kumArapAla ghaNo pratApI ane nItinipuNa hatA. tenA rAjyanI sImA dUra dUra sudhI phelAyelI hatI ane mALavA tathA rAjapUtAnAnA keTalAka bhAge tene AdhIna hatA. -rAjapUtAnekA ItihAsa, bhA. 1, pR. 219) durgAzaMkara kevalarAma zAstrI lakhe che ke, kumArapAlane siddharAja pAsethI ghaNuM vizALa ane atyaMta samRddha rAjya maLyuM hatuM ane kumArapAle tene sthira karyuM eTaluM ja nahIM paNa koMkaNano vijaya dhyAnamAM letAM kaMIka vadhAryuM hevAno paNa saMbhava che. (guja. ma. rA. I pra. 13, pR. 328) siddharAja ane kumArapAle evuM sAruM rAjataMtra goThavyuM hatuM ke, mULarAja je bALa rAjA paNa musalamAna humalAne sAmaMtonI madadathI pAcho haThAvI zakyo. kharI rIte bhImadeva bIjA jevA nabaLA rAjAnA rAjyakALamAM paNa ghaNu vakhata sudhI siddharAja ane kumArapAle goThaveluM rAjataMtra jaLavAI rahyuM hatuM. (-gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, pra. 15, pR342) Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa siddharAja, (ra) kumArapAla, (3) ajayapAla, (4) bIje mUlarAja, (5) vizaladeva, (6) arjunadeva ane (7) sAraMgadeva. (saM. 1333 no AmaraNa gAmane lekha, purAtattva, 501, aMka: 1) AthI spaSTa che ke, ItihAsa kumArapAlane gUrjaracakravatI mAne che. rAjA kumArapAlanA guNa-avaguNanI paNa cakkasa kasoTI maLe che. teNe eka vAra vRddha maMtrI Aligadevane pUchyuM ke, "siddharAja ane mArAmAM zuM taphAvata che te batAve." maMtrIe "sAcI hakIkata kahevAmAM guno thAya to mApha karavo' e bacAva karIne jaNAvyuM ke, "siddharAjamAM 96 guNa hatA ane 2 de hatA, jyAre ApanAmAM 2 guNe che ane 6 de che." ' rAjAe pitAne avaguNa mAnI pitAnI AkhomAM charI bheMkavAnI taiyArI karatAM mahAmAtya vinA vilaMbe khulAso karatAM belI UThyAH "siddharAjamAM asubhaTatA ane strIlaMpaTatA e be avaguNe hatA jethI tenA 6 guNe dabAI gayA hatA. ApanAmAM yuddhanI zUravIratA ane parastrIsahAdarapaNuM e be guNe che jethI tamArA 96 doSe dabAI gayA che. rAjA A khulAso sAMbhaLI zAMta paDyo, svastha thaye. A ghaTanA uparathI kumArapAlanA svabhAvane kaMIka paricaya maLI rahe che. ke sAmAnya rIte joIe te rAjAe cAhaDane hada uparanuM dravya ApavAnI manAI karI. salAka gavaiyAne mAtra 116 kanma ApyA. maMtrI AMbaDane bharUcamAM dAna karato rokyo ane kAnhaDadeva-banevI sAthene Akara vartAva vagere tenA jIvananI UNapa che ane upakArI pratye kRtajJatA, phUTelA sAmatane paNa mAphI ApavI, kapadI jevAnA mIThA ThapakAne paNa hitakara mAna vagere tenA jIvananI guNa-vizeSatA che. - zilAlekhe tathA etihAsika aMze kumArapAlane vividharUpe oLakhAve che tenAM keTalAMka udAharaNe A pramANe che- Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrozamuM ] A0 uddadyotanasUri (2) kumArapAtraulukyo anarSi: paramAtaH | mRtasvamoktA dharmAtmA mArivyasanavArakaH / (AhemacaMdrasUrikRta abhidhAnaciMtAmaNi, kAMDa : 3, 0 376, 377) (2) vorthazavajyA [4] Hi caucaparamAtaH | (-triSaSTi za050 prazasti) (3) kRtayugapravartakahaririti jJAtaH prabhAvAjane / zuddhAcAranavAvatArataraNiH saddharmakarmakramaprAdurbhAvavizArado nayapathaprasthAnasArthAbhidhaH // 14 yaH kRtayugaM saMpratyavAtArayat // (-saM. 1208 nI vaDanagara killAnI prazasti) (4) gejhocAlAkSama: vima:, jo pUrAbhapuraH che. (-zrIdharakRta "prabhAsapATaNanI prazasti ") (5) tejovizeSodayI, acintyamahimA, ballAladharAdhipajAGgalanarezavijetA, aiocapadma: 11 20- (-gaMDa bhAvabahaspatinI prabhAsapATaNanI prazasti) (6) trailokacakulakalpadruma, vicAracaturAnana vagaire (-abhinava siddharAja jayasiMhanuM tAmrapatra) (7) vItarAgarateyasya mRtavittAni muJcataH / devasya nRdevasya yuktA'bhUdamRtArthatA / / (-kavi saMmezvarakRta "kIrtikaumudI" sargaH 2, 0 43) (8) taTastha rIte jonArane paNa ekaMdara rIte kumArapAla lekapriya ane sAre rAjA hate ema kabUla karavuM paDaze. (-durgAzaMkara zAstrIne guja. madhya rAja Iti, praka. 13, pR. 330) (9) rAjA kumArapAlane prauDhapratApa, vijayedathI, te vize dayI, Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa avaMtInAtha, vicAracaturAnana, rAjavaiM, rAjapitAmaha.... ane cakravartI vagere birudA hatAM, jenA ullekha te te prasage AvI gayA che. A pramANAthI saheje tAravI zakAya che ke, rAjA kumArapAla janatAne sanmArgamAM doranAra, nItinA pracAraka, rakSaNasamartha, pratApI vicAraka, bahAdura, pratavatsala, guNavAna, leAkapriya ane videhI rAjA hatA. rAjA kumArapAlane 2 bhAI A, 2 baheno, bheApAladevI, jalheNA (caMdralekhA) tathA padmAvatI e 3 rANI, lIludevI vagere sAta putrIe, pratApamala dauhitra ane kAnhaDadevano putra bheAjadeva bhANeja hatA. Amiga tathA sarvadeva purAhita hatA. brAhmaNa rudrarAja jyAtiSI hatA. maMtrI Aliga, Azuka, bAhaDa, mahAdeva nAgara, cazedhavala, kumArasiMha, gallakakulano vAyana, pRthvIpAla, kapa, zAbha * nAgarano putra valla, dAnazALAnA uparI zeTha abhaya, dharaNIdhara (karNAMvatI) vagere mahAmAtyeA tathA judA judA khAtAnA maMtrI hatA. maMtrI udAyana, AMkhaDa, sajjana, AMkhAka, jagadeva zrImAlI (saurASTra), cAhaDa, vaijaladeva, sahajiMga guhila sIseAdiyA, (saurASTranA) gehilAnA Adi puruSa ane vAiisara daMDanAyakA hatA. paramAra dhArAva, vikrama siMha, vApanadeva, somezvara, AlheNu, kelheNu vagere nAnA-moTA 72 rANA hatA, sAmatA hatA, ka. sa0 A. zrIhemacaMdrasUri, A0 rAmacadrasUri vagere temanA ziSyaparivAra, kavi cakravatI zrIpAla, siddha pAla, kapa, bAhuDa vagere temanI paoNMDitasabhAnA vidvAneA hatA. sollAka vagere gavaiyA hatA. [mahApracaMDa daMDanAyaka vAsiri te sa0 1228 nA jeDa suddhi 14 nA divase lAdeza mahIkramanakanA vacalA pradezane! mahAdaDanAyaka hatA. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, puSpikA : 69) mahAmAtya zrIkumAra. (-jaipu.prasaM., puSpikA : 89) mahu. vAyana (pAlAudragAma) (-jaipu.prasa., puSpikA : 91)] sa0 1229 mAM A. hemacaMdrasUri svage gayA. rAjA kumArapAla ra Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 3 patriIzamuM ] A uddaghAtanasUri paNa te ja sAlamAM temanI pachI cha mahine svargastha thaye. A merUtuMgasUri rAjAnuM mRtyu saM. 1229 pioSa sudi 12, tA. 28-12-1172 mAM batAve che. (-vicArazreNi) gujarAtanA rAjavaMzemAM kumArapAla selaMkInuM rAjya bahu tapyuM hatuM e vAta aneka prAcIna-arvAcIna purAvAothI spaSTa thAya che. graMthakAre rAjA kumArapAlanI khUba prazaMsA kare che, tenAM keTalAMka udAharaNo A pramANe che - jiSNuzcedi-dazArNa-mAlava-mahArASTrA'parAntAn kurUn / sindhUnanyatamAMzca durgaviSayAn dorvIryazaktyA hariH // (-A. hemacaMdrasUrinuM triSaSTi zapuca parva: 10) sattvAnukampA na mahIbhujAM syAd ityeSa klapto vitathapravAdaH / jinendradharma pratipadya yena zlAghyaH sa keSAM na kumArapAlaH ? // (-A0 semaprabhasUrino "kumArapAlapaDibehe " pR0 475) svarge na kSitimaNDale na vaDavAvaktre na lebhe sthiti trailokyaikahitapradA'pi vidhurA jIyAddayA yA ciram / caulukyena kumArapAlavibhunA pratyakSamAvAsitA, nirbhIkA nijamAnasaukasi bare kenopamIyeta saH / / (-mehaparAjaya, racanA saM. 1232) (jUo, triSaSTizalAkA puruSacaritra, parva 10, sargaH 12, saMskRta-prAkRta dvayAzrayamahAkAvya, kumArapAlapaDibeho, prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, mehaparAjayanATaka, prabaMdhakoza, kumArapAlaprabaMdha, kumArapAlacaritra, gujarAtano itihAsa, zilAlekhe, bhAratIyavidyA 50 1, aMka: 1, paramahaMta mahArAja zrIkumArapAla, jenasatyaprakAza, kamAMka : 45) 9. ajayapAla (saM1229 thI 1232) rAjA kumArapAla pachI tenA moTAbhAI mahIpAlane putra ajayapAla gujarAtane rAjA thaye. te agya rAjA hato. tenA amalamAM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 jena paraMparAne itihAsa-bhAga raje gujarAtanA rAjyanuM patana thavuM zarU thayuM. teNe zarUAtathI ja potAne "kalikAlaniSkalaMkAvatAra" tarIke jAhera karI barbarazAhI calAvI. teNe mahArAjA kumArapAle baMdhAvelAM ane samarAvelAM pATaNa, meDherA, gAMbhU vagere sArasvatamaMDalanAM saghaLAM maMdire toDavA mAMDyAM. maMtrI kapardIne eka divase mahAmAtya banAvI te ja rIte telanI kaDakaDatI kaDAImAM jIvato taLAvyo. maMtrI AMbaDane lazkara dvArA gherI laI mArI naMkhAvyo. A rAmacaMdrasUrine tAMbAnI tapAvelI pATa upara besADI bhuMjAvyA, jenene dabAvyA, graMthabhaMDArane banAvI nAkhyA, ple jevuM vartana calAvyuM, teNe tAraMgA, jAlera vagere dUranAM jinAlayane teDavA javAnI taiyArI karI. zeTha AbhaDa ajayapAlane rAjA banAvavAnI tarapheNamAM hato, te paNa A julamathI duHkha pAme. teNe bIjA maMdire ne rAjAnA kepamAMthI bacAvavA yuktithI kAma lIdhuM. rAjAnA prItipAtra zIlaNa bhAMDane ghaNuM dhana ApI taiyAra karyo, 1. karnala jemsa ToDa lakhe che ke-ajayadeva musalamAna thaI gayo hato. (vesTa IMDiyA, pR. 91). je ke ajayapAla musalamAna thayo nahoto, paNa musalamAna lAge tevuM tenuM vartana hatuM. A rAjAnA kAraNe maMtrI udAyana tathA zeTha AbhaDanI saMtatimAM dhamaparAvartana thavAnuM manAya che. | durgArAma kevaLarAma zAstrI lakhe che ke, "ajayadeva jainadharmane kaTTara virodhI hovAnI vAtamAM zaMkA nAkhe che" (guja. ma. rA. I., pR. 333) eTale jenonA maMdira, graMthabhaMDAre, munivaro ane jena maMtrIone vinAza tathA niSkalaMkAvatAra banavAne dA vagere te zAstrIne mana kaMI ja aitihAsika ghaTanA lAgatI nathI. ajayadeva dharmAdha zaiva hato. (-rA ba0 mahIrU50 nIlakaMThane gujaLa saM. itika pU0 16) rA, ba0 geviMdarAma hAthIbhAI lakhe che ke, "ajyapAle gAdI para besatAM ja jene para julama karavA mAMDo. ajayapAle krUra, unmata ane daMzalI cAla calAvI che emAM kaMI zAka nathI. A julamI rAjAnuM rAjya dhaNa varSa TakI zakyuM nahIM. (gujarAta prAcIna itihAsa, pra. 203-204) Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ]. A uddaghenanari jethI bAkInAM bIjAM maMdire bacI jAya tevuM kare. zIlaNe eka sAMThIone prAsAda banAvyuM, gheLA, cItarAvyo. rAjA ajayapAlane potAne tyAM padharAvI tenA hAthamAM potAnA pAMca putra tathA A prAsAda bhaLAvyA ane be hAtha joDI vinaMti karI ke, mAre putre che, huM vRddha thayo chuM, AthI tIrthayAtrAe javA IcchuM chuM. mane AjJA Ape ke, mArA jIvananuM kalyANa karuM." te A pramANe kahI saunI rajA laI eka dizA tarapha ravAnA thaye, paraMtu zIlaNa jAya che eTalAmAM te tenA pAMca putrae A prAsAdane DAMge vaDe toDIpheDI jamInadasta karI dIdhuM. zIlaNa toDavAno avAja sAMbhaLIne ne pAcho pharyo ane putrane tiraskArabharI vANI uccArI chelyaH re abhAgiyAo ! A kutRpa che te to sAre che paraMtu tame mArA kuputre te tenAthIye adhama che. rAjAe te pitAnA pitAnA maraNa bAda tenAM dharmasthAne pADI nAkhyAM, jyAre tame te huM so DagalAM dUra pahoMce eTalIye rAha na joI." rAjA A hakIkata sAMbhaLI zaramAI gaye. teNe derAsara toDavAnuM kAma sadaMtara baMdha karyuM, eTale bAkInAM derAsare bacI gayAM ane jene pitAnA adhikArapade kAyama rahyA. rAjAe potAnA mitra A0 bAlacaMdrane pitAnA gacchanA drohI ane gurudrohI tarIke khUba tiraskAra karyo. ajayapAle jene virodha karavAmAM mauna dhAraNa karyuM, paNa tene unmatta svabhAva sudharyo nahato. rAjapurohita jaNAve che ke, te rAjAone ghaNo daMDa deto ane hamezAM navI navI strIne pitAnA aMtaHpuramAM dAkhala karate. (kItikaumudI, sarga: 2, leTa para thI pa5) tene eka evI kuTeva hatI ke, te game te strIne pakaDI leto ane temanA putro sAthe te strIone vidroha karAvate. AthIye ghaNuone rAjA ajayapAla pratye roSa hate. teNe ajameranA rAjA semezvara (saM. 1226 thI 1236)ne khUba daMDa dIdho. mevADane rANe sAmaMtasiMha (saM. 1228 thI saM. 1236) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa tenI sAme thaye, yuddha thayuM ane ajayapAla ghavAye. pAlanapuranA rAjA prahUlAdane tene bacAvyA, jyAre rAjyanuM zAsana calAvanAra AlaNadevane putra kIrtipAla A yuddhamAM marAya. ajayadevane aMgarakSaka vaijala hato, jenI mAtA kulaTA hatI. rAjAe teNIne pitAnA mahelamAM rAkhI ane tenI pAse tenA matavALA putrane maka. vijale gussAmAM AvIne dhAMgAne tathA rAjAne mArI nAkhyA. gujarAtanA eka nAlAyaka rAjAne nAza karyo. A ghaTanA saM. 1232 nA phAgaNa sudi 2, (mArca, sane 1176)nA divase banI. A rAjAthI selaMkI rAjavaMzanI avanati zarU thaI rAjA ajayapAlane nAyakIdevI rANI hatI, je karNATakanA rAjA paramardInI putrI hatI. tene mUlarAja ane bhImadeva nAme putra hatA, ane raNe lUNapasAka solaMkI tathA vayajaladeva vagere daMDanAyake 1. saM. 1405 nA "prabaMdhakoza "mAM ullekha che ke, dilhInA bAdazAhe gujarAta para hallo karyo, jene maMtrI vastupAle haThAvI pAchA kADhayo. A ullekha "kIrtikaumudI' ane "sukRtasaMkIrtana mAM nathI, chatAM sAce che. "kIrtikaumudI', saM. 1288 ne revaMtagirirAsu ane prabaMdhaciMtAmaNimAM ullekha che ke, siddharAje seraTha para caDAI karI hatI. A ullekha "yAzraya' tathA "vaDanagaraprazasti mAM nathI, chatAM e hakIkta sAcI che. "satyapuramaMDanamahAvarotsAhamAM semanAthabhaMgane ullekha che, bIje nathI, paNa te satya che. e ja rIte prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakozamAM ajayapAlanI barbaratAno ullekha che bIje A ullekha nathI, chatAM te satya che. koI koI ghaTanA samakAlIna graMthomAM na lakhAI hoya ane bIjA purAvAothI te puSTa thatI hoya te te ghaTanA sAcI manAya. durgAzaMkara zAstrI paNa kabUla kare che ke, game tyAM khUNe paDela zilAlekha paNa aitihAsika kasoTIe pAra Utarato hoya to te mAnavAmAM vAMdho nahIM. " (guja. madhya rAja InAM prabaMdhAtmaka sAdhane) teo Ama kabUla kare che paNa ajayapAlanI ayogyatA vize kaMI ja jaNAvatA nathI. etihAsika viziSTa hakIktane paNa kabUla karavAmAM saMpradAyika vyAmoha ke bhAga bhajave che tenuM A pramANa che, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 patriIzamuM ] A udaghotanasuri hatA, kumAradeva purohita hato ane nAgaDamalla siri vagere mahAmA-maMtrIo hatA. (jUo, prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza, purAtana prabaMdhasaMgraha, AbhaDaprabaMdha) 10. bAla mUlarAja (saM. 1232 thI 1234). ajayapAla pachI tene putra mULarAja gAdIe Avyo, je sagIra vayane hatA. daMDanAyaka sajajana zrImAlI rAjya calAvata hatA. aphaghAnistAnanA bAdazAha mahammada zAhabuddIna ghorIe gijhanIthI mulatAnanA raste thaI saM. 1234 (hi. saM0 574 I. sa. 1178)mAM gujarAta para halle karyo. tenuM sainya ane gujarAtanuM sainya AbUnI nIce kAyaMdrA pAse banAsane kAMThe gADara araghaTTamAM gADariyAghATamAM sAmasAme goThavAyAM. rANuM nAyakIe daMDanAyakanI vyuharacanA pramANe bALa rAjAne khoLAmAM besADI UMce sthAne besIne yuddhanuM zAsana karyuM. gujarAtanA sAmaMto kehuNu vagere taiyAra hatA, paraMtu ecite varasAda paDavAthI ghorI hAryo ane bAla rAjA sAthe saMdhi karIne cAlyA gaye. rAjanItivizArade mAne che ke, A vijaya rAjA siddharAja ane rAjA kumArapAle gaThavelI surAjyavyavasthAne AbhArI hato. (jUo, tabakata I. nasIrI, pR. 451, 45ra) rAjA mULarAjanA samaye meTo dukALa paDyo tyAre purohita kumAra nAgare rAjAne samajAvI prajAne kara mApha karAvyuM. (jUo, "suratsava" sargaH 15, le. 33) mULarAja saM. 1234 nA caitra mAsamAM maraNa pAme. (-prabaMdhaciMtAmaNi, kIrtikaumudI, sukRtasaMkIrtana, mInarAja u0sirAja, IphirastA, saM01266nuM tAmrapatra, jema ula hikAyata) 1. tharapArakara pAse paNa eka guDaragiri che, jenI upara bha0 RSabhadevanuM derAsara hatuM. (A mahendrasiri kRta "aSTottarazata tIrthamAlA, gAH 83) ne cAlyA gayelA ghArI hAryo ane je taiyAra hatA, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138. jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa phArasI itihAsa kahe che ke, mULarAja te bAlyAvasthAmAM hatuM, paNa tenI mAtAe sainya ekatra karI bhAre parAkramathI duzamana lazkarane nasADI mUkyuM. e yuddhamAM zAhabuddInane bhAre nukasAna pahoMcyuM. hAra khAIne te pAcho gijhanI AvyuM. e samaye gijhanImAM pATaNane eka dhanADhaya vepArI raheto hate. enI pAse eTalI milakata hatI ke, yuddhanuM badhuM ja nukasAna tenI ekalAnI pAsethI vasUla thaI zake. AthI zAhabuddInanA keTalAka darabArI e bAdazAhane kahyuM ke, "A vepArIne lUMTI le, tethI yuddhanuM badhuM nukasAna bharapAI thaI zakaze. paraMtu zAhabuddIne ema karavAnI nA pADI ane javAba Apyo ke, "AvI rIte je huM paradezI vepArIene lUMTI laIza te mArA rAjyamAM vepAra karavAne keNa Avaze? yuddhanuM nukasAna te jyAM thayuM che tyAMthI ja huM vasUla karIza." (jUo, jAmeula hikAyata; bheTa ja sAMDesarAnuM vastupAlanuM vidyAmaMDala ane bIjA lekhe pR0 110, 111) A ullekhathI spaSTa thAya che ke, pATaNanA jene dhanADhaya hatA, moTA vepArI hatA ane gijhanI sudhI pahoMcyA hatA. temaja dharmAdha rAjAo paNa potAnA rAjyamAM vasatA duzmana rAjyanA vepArInA rakSaNa mATe pUrI kALajI rAkhatA hatA. 11. bheLe bhImadeva (saM. 1235 thI 128) rAjA mULarAja pachI tene nAno bhAI bhImadeva gujarAtane rAjA thaye. te sagIra vayane hato, vikala hato paNa puNyazALI hate. te Akho divasa saiddha ane meTu e be gADaraNene ramAData, navarAvate, dhavarAvate ane laDAvatA hatA. te sahasakalA vezyAne aMtaHpuramAM rAkhI beTho hato. tene rAjyanI javAbadArInuM bhAna nahotuM, tethI tenA sAmaMta svataMtra thaI gayA. rAjA ajayapAlathI rAjyanI 1. 60 ke. zAstrI lakhe che ke, "sukRtasaMkIrtana, kautikaumudI, prabaMdhaciMtAmaNi vagere prabaMdhee jena maMtrI vastupAlanI tathA enA AzrayadAtA vAghelAonI vAta karavAnA vegamAM bicArA bhImadevane anyAya karyo che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzam A uddaghotanasuri 139 avanati zarU thaI hatI, temAM kaMIka vadhAre thaye, paNa rAjA siddharAja ane kumArapAle je nakkara rAjyataMtra goThavyuM hatuM tenA AdhAre te TakI rahyo. kumArapAlane mAse dhavala vAghele nAme hate. tenA saMtAnamAM AnAka (arNorAja), luNapasAka (lavaNuprasAda), vIradhavala ane vizaladeva e maMDalezvara hatA. teo zarUAtamAM vAgha pura ke vAgasInanA garAsadAre hatA pachI bhIlaDInA rAjA banyA ane chevaTe dhULakAnA rAjA rANaka tathA mahAmaMDalezvara banyA. temanI vaphAdArIthI rAjA bhImadevane ghaNI madada maLI. vIramadevane kumArabhaktimAM dhULakA maLyuM hatuM. bhImadeva vikala hatuM, tethI tene zarUAtamAM gAdI ApavAmAM paNa saune ekamata nahato, paNa AnAka vAghelAe raNasiMhane mArI nAkhe ane bhImadevane gAdIe besADyo. saM1236 mAM ajamerane cauhANa semezvara gujarAta sAme paDyo ane temAM te marA, tyArathI bhImadeva ane pRthvIrAja cauhANa (saM. 1236 thI 1249) vacce vaira vadhatuM gayuM. eTale ke cauhANe svataMtra thayA. mevADa paNa svataMtra thayuM hatuM, paNa rANu sAmaMtasihanA bhAI kumArasihe gujarAtanI madada laI AhaDanuM rAjya pharI vAra sthApyuM. dilhIno bAdazAha ebaka saM. 1253 mAM meravADAnA mere upara caDI AvyuM, paNa gujarAtanI madada pahoM sAthosAtha zAstrIjI e paNa jarUra samajatA haze ke, je babbevAra gAdI uparathI UtarI gaye e kaThapUtaLI jevA rAjAnA varNana mATe prabaMdhoe sakAraNa mauna sevyuM haze. 1. tAmrapatromAM AnAka lUNupasAka ane vIrama e paNa rAjA bhImadevanI vaphAdAra rolaMkI paraMparA maLe che. A solaMkI paraMparAnA ane dhavalanI vAghelA paraMparAnA lUNupasAka vagere eka ja hoya to tatkAlIna itihAsamAM eka navuM ajavALuM pADe. khAsa dhyAna kheMce evI bInA e che ke, baMne paraMparAmAM lUNupasAkane parama zivopAsaka ane bhImadevane aMgata puruSa batAvyuM che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa cavAthI te hArI jaI ajameranA killAmAM bharAI gaye. te saM. 1254 (hI. saM0 54, I. sa. 1197)mAM pharI vAra caDI AvyA. AbUnA ghATamAM paramAra dhArAvarSa deva tathA gujarAtanI senAne jItI laI pATaNa Avyo ane teNe tyAM potAnI sattA jamAvI. A yuddhamAM gujarAtane senApati jIvana mAryo gaye hato, ebaka kutabUdIna gijhanInA hukamathI dilhI cale gaye. (tajalima AsIra, tabakAta I nAsIrI, pR. 520, pa21). mALavAnA paramAra rAjA viMdhyavarmA, subhaTavarmA (saM. 1266) ane arjunavarmA(saM. 1267 thI 1273)e gujarAta para caDAI karI. arjunavarmAe saM. 1270 mAM mALavAne svataMtra banAvyuM ane bharUcane pradeza paNa pitAne AdhIna karyo. ' sAmaMta siMha solaMkI saM. 1278 mAM rAjA bhImadevane uThADI pATaNane rAje banI beThe. te bharUcane pradeza pAchA meLavavAmAM niSphaLa nIvaDyo hato. A daramiyAna luNapasAka solaMkIe gabhUtA pathakamAM pitAnI mAtAnA nAmathI salakhaNupura vasAvyuM, Analezvara mahAdeva tathA salakhaNezvaranAM maMdira baMdhAvyAM ane te aMge bhUmidAna karyuM, tyAre ekaMdare gujarAtamAM sarvathA arAjakatA vartatI hatI. lavaNuprasAda tathA vIradhavala vAghelAe dAdAnA nAmathI dhoLakane AbAda karyuM ne tyAM potAnI rAjagAdI sthApI. tene cAhaDa nAmane brAhmaNa maMtrI hatA. devagirinA yAdava rAjA sighaNa tathA bharUcanA rAjA zaMkha vacce laDAI cAlatI hatI, tyAre viradhavale ecita chApa mArI khaMbhAta sudhI pradeza pitAne tAbe karyo. teNe eka nAnakaDuM rAjya banAvyuM. have viradhavale mAMDalanA 3 lAkhanI mUDIvALA vepArI ane rAjA bhImadevanA mahetA vastupAla-tejapAlane, teo jyAre zatruMjayanI yAtrA karIne pAchA pharyA tyAre, saM. 1277 mAM pitAne mahAmAtya banavAne jaNAvyuM. ema karavAmAM viradhavale evI zarata paNa kabUla karI ke, "je ame gusso karIne kADhI mUkIe te tamArA traNa lAkha Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri rUpiyA ame pAchA ApIe.' rAjAe tathA mahAmAtyAe salAha karIne gohilavADa, vaMthalI, vAAmA, nagajendra, cUDAsama, vAlAka, dIvabeTa ane kaccha-bhadrezvara para peAtAnI sattA besADI. rAjA, amala dArA ane vepArIo pAsethI puSkaLa dhana ekaThuM karI mATuM sainya UbhuM karyuM. ane matrIone meAkalI khaMbhAtanA cAMciyA saddIkane marAvyA; vaDuA baMdara tathA bharUcanA rAjA zaMkhane nasADI mUkayo. godharAnA lUTAru rAjA vikrama ghUghalane marAyaiA ane pote nADola, AbU, jAleAra tathA AhuDanA rAjA sAthe bhImadevane vaphAdAra rahevA pUratI saMdhi karI. sa0 1279 mAM maMtrI vastupAlanA putra jayaMtasiMhane khaMbhAtanA daMDanAyaka nImyA. devagirinA siMghaNa sAthe saMdhi karIne pATaNanI sattA mahArASTra sudhI vistArI ane sa0 1283 mAM jayasiMha solaMkIne haThAvI, bhImadevane phrI vAra gAdIe besADaco. gujarAtanuM rAjataMtra vyavasthita banyuM ane rAjA bhImadeve maMDalezvara lavaNuprasAdane rAjyanA sarvezvara tathA maMtrI vastupAla-tejapAlane mahAmAtya banAvyA. A sarvezvarane artha evA samajAya che ke, rAjAnA mukuTa paheravA ane rAjA tarIkenI sahI karavI, e sivAyanA sarva adhi kAra lavaNuprasAdanA hAthamAM haze. gaNataMtra rAjyanA rASTrapati ane vaDA pradhAnanI jema rAjA ane sarvezvaranAM sthAnA-padavIe haze. AthI ja keTalAeka teA lavaNuprasAda tathA vIradhavalane mahArAjAdhirAja ane vastupAla-tejapAlane mahAmAtya paNa kahetA hatA. lavaNuprasAda pATaNamAM ane vIradhavala dhoLakAmAM rahetA temaja ane maMtrIe ane sthAnAnuM kArya saMbhALatA hatA. rAjA bhImadeve kacchamAM bhadrezvaranA kille baMdhAvyA hatA. tharapArakaranA rAjA pIThadeve kaccha para caDAI karIne te kille teADI pADacA. 1. yAdava sighaNe gujarAta para cAra vAra caDAI karI: (1) zakhane bhagADayo. (2) za Mkhane mAryA. (3) lavaNuprasAda sAthe saMdhi karI ane (4) saM 1295 mAM tene rAma senApati marAyA ane rAjA vizaladevanA jaya thaye. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa eTale dAnavIra jagaDuM zAhe rAjA lavaNuprasAda solaMkI pAsethI sainyanI madada meLavI bhadrAvatIne killo pharIthI baMdhAvyuM. (-jagaDUcaritra) - siMdhanI musalamAna senAe saM. 1280 mAM nAgadAne bALyuM tyAre rANe jaitrasiMhe te senAne haThAvI mUkI hatI. saMbhava che ke emAM gujarAtanI senAe paNa madada karI hoya. * dilhInA bAdazAha altamaza zamasuddIna (saM. 1266 thI saM. 1293) amIra zikAra (mIlacchIkAra)nA senApati ghArI Isape saM. 1283-84 mAM gujarAta upara caDAI karI hatI. maMtrI vastupAle AbUnI ghATImAM eka tarapha gujarAtanI senA ane bIjI tarapha AbUnI senA-ema baMne senA vacce bhIDIne tenA sainyane vinAza karyo hato. gujarAta tathA mAravADanA rAjAonA saMgaThane ja A vijaya apAvyuM hato. pachI maMtrIe nAgaranA saMghapati zeTha pUnaDa, jene bAdazAhanI begama premakalA bhAI tarIke mAnatI hatI te tathA bAdazAhanI mAtA temaja dharmagurune prema meLavI teo dvArA dilhInA bAdazAha tathA gujarAtanA rAjAo sAthe maitrIsaMbaMdha jeDAvyA hatA. A rIte saM. 1286thI gujarAtane dilhInA bAdazAhane bhaya TaLI gayo ane gujarAtamAM AnaMda pravaryo. maMtrIoe A AnaMdanA samayamAM zatruMjaya tIrtha vagerenA meTA yAtrA-saMgha kADhayA; giranAra tathA AbU upara bhavya jainaprAsAde baMdhAvyA; je Aje paNa kalAkArIgarInA uttama namUnA lekhAya che. rAjAe paNa paM. AzAdharane bhUdAna karyuM hatuM. rANI lIlAnA nAmathI lIlApura vasAvI tyAM bhImezvara tathA lIlezvaranAM maMdire sthApana karI saM0 1263 mAM te maMdiranA nibhAva mATe IMdalA gAma ApyuM hatuM. saM. 1273 mAM somanAthamAM meghanAdamaMDapa karAvyo hate. - rAjA tathA rANIe mAMDalanA mUlezvaranA maMdiranA mahaMta vedagarbha rAzine saM0 1283, saM. 1287, saM. 1288, saM. 125 ane saM. 1296 mAM Analezvara tathA salakhaNezvaranI pUjA tathA brahmabhejana mATe vividha dAnapatra ApyAM hatAM. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A uddaghotanasUri 143 rAjA viradhavale dhULakAmAM varadhavala nArAyaNaprAsAda banAvyuM hatuM. saM0 1294 mAM te maraNa pAmyuM. te e prajAvatsala hato ke, tenI citAmAM caDIne 120 mANaso tenI sAthe maraNa pAmyAM. maMtrI tejapAle masANa upara cakI mukAvI bIjAone maratA bacAvI lIdhA. tene jayatala rANI temaja vIramadeva (pratApamala) tathA vizaladeva putra hatA. viramadeva ugra svabhAvane hovAthI gAdIne lAyaka nahote. tethI varadhavale tene nAlAyaka jAhera karyo hato. maMtrI vastupAle vizalane tenI gAdIe besADyo ane mahAmaMDalezvara banAvyuM. - eka vAra A rAjA ane maMtrI vastupAlanI vacce rAjAnA mAmA siMha jeThavAnI uddhatAIne kAraNe khaTapaTa UbhI thaI hatI paNa sarve dhara rAjA lavaNuprasAda temaja purehita somezvare vacce paDI tenuM sukhada samAdhAna karAvyuM hatuM, sarvezvara saM. 1296 sudhI vidyamAna hato. - saM. 127-98mAM maMtrI vastupAla ane saM0 1298 mAM rAjA bhImadeva maraNa pAmyA. rAjA bhImadevane lIlAvatI temaja sumaladevI nAme rANIo hatI ane tribhuvanapAla nAme putra hato. lIlAvatI jAleranA sonagarA cauhANa kItipAla (saM. 1236 thI 1239)nA putra samarasiMha (saM. 1239thI 1262)nI putrI hatI. bhImadevanI te paTTarANI hatI. sumaladevI lUNapasAka solaMkInI putrI hatI. teNe ghusaDImAM sumalezvara tathA varamezvaranAM maMdire baMdhAvI, saM. 125 mAM dAnapatra ApyuM hatuM. te saM. 1296 mAM maraNa pAmI. caMda varadAIe "pRthvIrAjarAsAmAM bhImadevanI trIjI patnI maMdedarI nAme batAvI che ane IcchanakumArInI ghaTanA ApI che paraMtu purAtattvanA abhyAsIo e vidhAnane sAcuM mAnatAM nathI. rAjA bhImadevanA zuMbhanadeva (saM. 1247 lATa) ane gallakakulane AhUlAdana (saM. 1296) daMDanAyake hatA. maMtrI ratnasiMha (saM01247 lATa), rANiga cAcigadeva (saM. 1264 taLAjA), zrIkAbU (saM1265 caMdrAvatI), ratnasiMha saM0 1266 siMha saM0 96 vaMthalI) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa ane galaka kulane AMbaDa (saM. 1296) mahAmA hatA. meDha vayajaladevane putra zrIkuMvara (saM. 1256), tene putra siri (saM. 1263), kAyastha semasiMha (saM. 1283 thI 1296) mahAkSapaTalike hatA ane Tha0 bhImAka (saM. 1256), Tha0 zrIsUtra (saM. 1263), Tha0 vahudeva (saM. 1283 thI 1288), Tha0 vayajaladeva (saM. 12lpa96) dUta-mahAsaMdhipAlaka hatA. . (-prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza, sukRtasaMkIrtana, kIrtikaumudI, tAmrapatro, graMthapuSpikAo, prabaMdhAvalI, temaja maulAnA mahAjauddIna abuumara (saM. 1250 thI 1331)nI tabakAta I nAsIrI pR. 516; pa20, para1, eka aitihAsika zrutaparaMparA ane tenI parIkSA je. sA. saM. khaMDaH 3, aMka: 1) 12. tribhuvanapAla (saM. 1298 thI 1300) tribhuvanapAla gujarAtane chelle selaMkI rAjA hato. tenA maraNa pachI sarvezvara rAjA vIradhavala vAghelAnA vaMzajo gujarAtanA rAjA banyA; jemanAM nAma nIce pramANe che - 1. vIsaladeva-(varadhavalane nAne putrI saM. 1294 thI 1318. mahAmAtya vastupAla-tejapAla, nAgaDa nAme brAhmaNa maMDalezvara saM. 1310 thI 1317 sudhI. 2. arjunadeva-(vIzaladevane putrI saM. 1318 thI 1331. mahAmAtya-rANaka zrImAladeva. 3. sAraMgadeva-( ) saM. 1331 thI 1360. mahA 1. "dhULakAnA rAjA vizaLadeve tene (tribhuvanapAlane gAdI)thI uThADI mUko. (pR. 18) navA rANAe vANiyA kanethI vacharAta laI nAgaDa nAmanA brAhmaNane soMpI. I. sa. 1244 mAM aNahilavADa upara savArI karI tyAMnA nabaLA rAjA tribhuvanapAlane kADhI mUkIne pote gujarAtane dhaNu thayo." (pR018) (rA, mahIpatarAma rUparAma nIlakaMThane gujarAtane saMkSipta itihAsa ') Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasari 145 mAtya-kAnha saM. 1332, madhusUdana saM0 1349 athavA 1343, vAdhUyana saM0 1350 4. karaNa vAghela-( L) saM13pa3 thI 1360 mahAmAtya-mAdhava nAgara. nAgara maMtrI mAdhave saM0 13pa6 thI 1360mAM dilhInA bAdazAha allAuddInanA bhAI alaphakhAna tathA vajIra nasaratakhAnane sainya sAthe laI AvI gujarAtanA hiMdu rAjyane mULathI vinAza karAvyuM. rANu kamalAdevI bAdazAhanI begama banI. sUbA alaphakhAne pATaNa tathA AzAvalanA killA banAvyA ane pATaNamAM masjida banAvI. gujarAta parAdhIna banyuM. mAdhava mahitaI karyuM adharma, navi chUTII jea gilyA karma." (-nAgara kavi padmanAbhane "kAnhaDade prabaMdha', saM. 1512) vanarAja cAvaDAe gujarAtanuM svataMtra rAjya sthApyuM hatuM. cAvaDA solaMkI ane vAghelAoe tenA upara zAsana karyuM. gujarAtamAM selaMkIyuga khUba phAlyophUlyo hato, e suvarNakALa hato. kemake e samaye gujarAtamAM rAjasattA, mahAjana vyavasthA ane grAmapaMcAyato pitapitAnI pharaja adA karatAM hatAM. jenadharma ane paurANika dharmanA pracAra hato. e samaye vyAkaraNa vagere vividha viSayanuM sAhitya sayuM. gujarAtane sAce ane saLaMga ItihAsa ghaDI zakAya tevA prabaMdha ane caritro lakhAyAM. AbU, giranAra, rudramAla ane somanAthanAM maMdire jevAM dharmasthAne ane anupama kaLAdhAme UbhAM thayAM. maMdirekane teDanArA bAdazAha(saM. 1369)nA ja zAsanakALamAM zatruMjaya (saM. 1371), AbU (saM. 1378) vagere sthaLonAM maMdire pharI vAra taiyAra thayAM, evI kuneha ane samayasUcaka buddhi khIlelI hatI. taravArathI ke sAhasathI sAdhI na zakAya evAM kAryo sadhAvanArI vyavahArakuzaLatA vikasI hatI. vepAra vadhyuM hatuM. dhananI relamachela hatI, e samayathI ja gujarAtane sadAne mATe vepArI Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa buddhine vAraso maLatA rahyo. jainamaMdiza, zaivama diza, brAhmaNA ane vidvAnone dAna apAyAM hatAM. A badhuM jotAM e samaye gujarAta dhI, zrI ane dharmathI samRddha hatA. gujarAta zarUAtamAM sArasvatamaMDala pUratA ja hatA. te solakI rAjyanA prAraMbhamAM uttara-dakSiNe 50 mAIla ane pUrva-pazcime 40 mAIlanA vistAravALA anyA. ane siddharAja temaja kumArapAlanA sAmrAjyakALamAM uttaramAM siMdha-pajAba, pUrvamAM jillA-ujjaina, dakSiNamAM mahArASTra ane pazcimamAM arabI samudra sudhInA mahAgujarAta banI gayA. eka nAnakaDA cheDa cAra saikAmAM gheghura vaDalA banI gayA. A vikAsa sAdhanAmAM jaina maMtrIonA meATA phALeA hateA. eka aitihAsika vANI saMbhaLAya che---- gaurjarAtramidaM rAjyaM vanarAjAt prabhRtyabhUt / sthApitaM jainamantryAdyaiH taddveSI naiva nandati // (vanarAjaprabaMdha, praboMdhaciMtAmaNi, prazna dhakAza, vastupAlaprakha dha) cAvaDAthI zarU thayu che; je temanI IrSyA karanAra kadI samRddha (jUe, praka0 31, pR0 494) -A gujarAtanuM rAjya vanarAja jaina maMtrIoe sthApana karyuM che. thatA nathI. maMtrI jAkha, (cAMpe!), lahIra, vIra, vimala, zAMtu, muMjAla, Aliga, sajjana, udAyana, AMbaDa, vADa, yazeAdhavala, AbhaDa, kapa, vastupAla, tejapAla, ratnasiMha, AMkhaDa, AhlAdana, vAdhya vagere matrIAe gujarAtane svataMtra ane samRddha banAvavA khUba prayAsa karyo. ekadare jainAe gujarAtane vasAvyA, vikasAvyo ema kahIe te temAM atizayAkti nathI. 1 1. stra0 maNibhAI nabhubhAI dvivedI lakhe che ke-- * te vakhatamAM ghaNAkharA kavio, vidvAnA thaI gayA ane temAM paNu jaina paMDitAe te sarasvatInI apUrva sevA bajAvI che.' (-- priyaMvadA * julAi, sane 1887) C Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A udyotanari 147 uparyukta zlAkanuM ceAthuM caraNa jeneAne nAme gujarAta para AkSepa karanArA rAjA bhAja, rA AnAka ane rAjA ajayapAla vagerene sva. mAhanalAla dalIcaMda desAI lakhe che ke 'saM0 1175 mAM zrImAlamAM dukALa paDayo tethI tyAMnA zrImAle ane peravADAnAM aneka kuTuMbe pATaNamAM AvI krAyamane mATe vasI gayuM ane sajjana maMtrI saurASTranA daMDanAyaka banyA eTale zrImAlI saurASTramAM (-jaina sAhityanA saMkSipta itihAsa, pArA0 308) zrI. 40 mA. munazI tA. 21-2-22 nA divase bhAvanagaramAM Apela ' hiMdu ke jaina ' viSayaka bhASaNumAM ekarAra kare che H-- jaine vasyA.' ' jaina ane bauddha dharmanA saMskAro vaDe ja hiMdu saMskRti ane hiMdu rASTrIyatAnuM gaurava ATaluM UMcuM che ane khAsa karIne gujarAtanA itihAsanA vijayI divaseAmAM sattAprabhAva ane vidvattA jainemAM ja hatAM, te joI temanI pAchalI kArakIrdi mane zRMgAra samI lAge che. gujarAtanuM gaurava eTale rainAne ja itihAsa. x x ceAthe vibhAga kumArapAlanA ke jyAre jainamata pATaNanA siMhAsana upara birAjyA.' tA. 24-12-1922nuM 'jaina ' pR0 621) durgAzaMkara zAstrI lakhe che ke-- " A samaya daramiyAna x x jainadhama -vizeSata: zvetAMbara jainadhama nA pracAra (thayA che, pR0 222). jaina AcAya' droNAcAya' bhImadevanA mAmA hatA. x x x e vakhate aneka kSatriya kuTuMbee jainadhama svIkAryA evI prasiddhi che. eTale emAM kaMi asaMbhavita nathI. bhImadevanuM meAsALa naDUlamAM hatuM ane tyAM jainadharmonuM jora hatuM e paNa suvidita che. vaLI, mULarAjanA maMtrI vIra mahattama, bhImA matro vimaLa ane RNunA maMtrIo muMjAla tathA zAMtu e paNa jeteA ja hatA. dhIre dhIre jainadhanuM jora vadhatuM gayuM ane kumArapAlanA rAjyamAM enI TAca AvI gaI ema kahevAmAM vAMdhA nathI. (pR0 223) sAhityanI bAbatamAM joIe chIe teA chellAM seA varSIne bAda karatAM bAkInA vakhatamAM jaineAnI ja sAhityapravRtti jovAmAM Ave che. (pR0 448) brAhmaNA- . nI graMtharacanA pravrutti tA saM0 1275 pachI jovAmAM Ave che. (pR0 448) siddharAjakumArapAlanA vakhatamAM e sAlakrI sAmrAjyanI parama unnati vakhate pATaNa zahera pazu unnatinI TAMca joI haze. (pR0 453) (-' gujarAtanA madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, bhA. 2, para. 1, pR0 444 thI 445) Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa lAgu paDe che. kharekhara, rAjA ajayapAla solakIe avicArIpaNe buddhipradhAna gujarAtIonA vinAza karI, gujarAtanA vikAsanA mULamAM kuhADA mAryA tyArathI gujarAtanA patananA zrIgaNeza beThA. jo ke te tenA pratihAranI kaTArathI mAryAM gayA paNa peAtAnA traNa varSanA rAjakALamAM gujarAtane patananA mArge dhakelI gayA. pariNAma spaSTa che ke, gujarAta bhAratanI svataMtratAnA yugamAM paNa peAtAnI svataMtratAne meLavI zakayo nahIM. jo ajayapAle bhUla karI na heAta tA AjanuM gujarAta koI navA svarUpe ja jagatanA cAkamAM UbhuM hAta. sakSepamAM kahI zakAya ke, solaMkI rAjayuga eTale gujarAtane unnatikALa. 1 * 2. caulukaya rAjAvalI (bhinnamAla) sa0 202 mAM bhinnamAlamAM ajitasiha solaMkI nAme rAjA hatA. e samaye sIra meracAe hallA karI bhinnamAla bhAMgyu. pachI 300 varSanI rAjavaMzAvalI maLatI nathI. 1. siMha--sa0 103 mAM bhinnamAlamAM siMha nAme solaMkI rAjA hateA. e samaye bhinnamAlamAM 31 hajAra brAhmaNAnAM ghara hatAM. e pramANe bIjI kAme! paNa meTI saMkhyAmAM hatI. rAjAne koI saMtAna naheAtuM tethI teNe jarkayANa kumArane khALe lIdheA hatA. ra. jayANu----te siMha rAjAnA khALe beThA ane sa0 pa27 mAM bhinnamAlanI gAdIe AvyuM. 3. zrIkaraNa--sa'0 581 mAM gAdIe beThA. e ja varSomAM tene rAjyAbhiSeka thayA. 4. mULajI--rAja sa0 60pa. 5. geApAlajI--rAja sa0 645. 1. jUe, gujarAtanA musalamAna sulatAne tathA saurASTranA gohelavaMzanA itihAsa, praka0 44. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzakuM ! A uddaghonasUri 149 6. rAmadAsa-rAja saM. 675. tene jayaMta ane vijayavaMta nAme putro hatA. te paikIne jayaMta bhinnamAlane rAjA thayA. vijayavaMtane lahiyANano garAsa maLe. 7. vijayavaMta--te lehiyANane rAjA bane, paNa moTAbhAI jayaMte tenuM rAjya khUMcavI lIdhuM. AthI te pitAnA mosALamAM bennAtaTa (beNapa) madada levA gaye paNa comAsuM AvI javAthI te zaMkhezvaratIrthamAM rahyA. ahIM A sarvadevasUrinA upadezathI saM0 723 mAM jainadharmapremI banyuM. pachI mAmA vajasiMha jayaMtane samajA ane vijayavaMtane lahiyANanuM rAjya pAchuM maLyuM. teNe A0 sarvadevasUrine lehiyANamAM padharAvI, temane upadeza sAMbhaLI, jenadharma svIkAryo. zrAvakanAM bAra vrata lIdhAM ane bha0 kaSabhadevanuM maMdira baMdhAvyuM. tene ATha rANIo hatI ane yamala, jAdava, jege ane jayavaMta ema cAra putro hatA. eka pachI eka traNa bhAIo tenI gAdIe AvyA. 8. jayamala-rAja saM0 735. 9. jogAjI -rAja saM0 741. 10. jayavaMta-rAja saM. 749 tene traNa rANIo hatI ane zrImalla tathA vanAjI ema be putro hatA. temAMnA zrImale nAgeMdraga7mAM dIkSA lIdhI ane somaprabha nAmanA AcArya banyA ane vanajI pitAjInI hayAtImAM ja pANImAM DUbI maraNa pAmyA. 11. bhANajI-te saM0 764 mAM lahiyANanI gAdIe Avyo ane te pachI jayaMta rAjA nirvaza javAthI tene bhinnamAlanI bAla maLI. tene kaMI saMtAna nahotuM, tethI te eziyAnA zeTha jayamala osavAlanI putrI ratnAvatIne "putra thaze to tene rAjya ApIza" evI chUpI zarata jayamala zeTha sAthe karIne para. ratnAvatIe be putrone janma Apya-1. rANe ane 2. kuMjI. rAjA bhANajIe tathA rANI ratnAvatIe saM. 75 mAM mAgazara sudi 10 ne ravivAre zaMkhezvaragathvIya A0 udayasUri pAse bAra Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo t prakaraNa vrata svIkAryA ane bIjAone jainadharmI banavAmAM ghaNI madada karI. 12. rANAjI tathA kuMbhejI-rAja saM. 800 lagabhaga. te pachI paDihAravaMza bhinnamAla ane kanejanI gAdIe AvyuM jene pahelo rAjA nAgAvaloka saM0 813 mAM gujarAtane tathA mALavAno rAjA banyuM. (jUo, praka. 32, pR. 534 thI 541; aMcalagacchanI gujarAtI meTI paTTAvalI) 3. caulukaya rAjAvalI (jAra) 1. rAjA kAnhaDade-saM. 713. te jAlerane solaMkI rAjA hato. A0 svAtisUrinA upadezathI te jena banyuM. jAleramAM teNe zrIcaMdraprabha bhagavaMtanuM derAsara baMdhAvyuM. 2. rAyadhana. 3. vAha-te pAlanapura jaI vasya. 4. vyAsa de. 5. vAhaDa. 6. luMgejI-tene sahajA ane Azadhara nAme putra hatA. 7. Azadhara. 8. puSyapAla. 9. jINeja. 10. dharaNa. 11. padmAjI-teNe jainadharma cheDI dIdho. 12. gehojI. 13. parvata-tene pijI, nAgajI ane vIrejI ema traNa putra hatA. e traNe bhAI enI garAsabhUmi piluDImAM hatI, tethI teo tharapArakaramAM Avela piluDImAM jaIne vasyA. 14. ThApethojI-te pitAnI patnI janmAjI sAthe piluDImAM rahete hate. 15. ThA. rAvajI-saM0 1229. tene sArAdevI nAme patnI hatI. rANAjI ane kAnajI nAme be putra hatA. bIjI patnI rUpAdethI lakhadhIrajI ane lAlanajI nAme be putre thayA. lAlanajInA zarIre kaDharoga phUTI nIkaLe; je A0 jayasiMhasUrinI kRpAthI zamI gaye. ThA. rAvajI, Tha0 rUpAdevI tathA kumAra lAlaNa saM. 1229mAM jaina banyA. rAjAe se sonAmahora kharacI piluDImAM jena derAsara baMdhAvyuM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddaghAtanasUri 151 16. ThA. rANAjI tathA lakhadhIrajI--emanA samayamAM lAlaNa rIsAIne kacchamAM AvelA pitAnA mesALa DeNa gAmamAM jaIne vasyo. teNe tyAM pAdaramAM taLAvane kAMThe pitAnI mAtAnA samAdhisthAne derI banAvI, je Aje "AInA sthAna" tarIke prasiddha che. (jUe, aMcalagacchanI gujarAtI meTI paDhAvalI, pR 167thI 173) 4. caulukaya rAjAvalI (karNATaka-kuMtala) 1. tailapadeva--te rASTrakUTa rAjAne jItI dakSiNane rAjA thaye. tene senApati mahAmaMDalezvara bArapa lATamAM rahetuM hatuM. ' 2. satyAzraya-saM. 1054. 3, vikramAditya pAMcame. 4. jayasiMha-saM. 1074 thI 106, pa. somezvara pahele-saM. 1096 thI 1125. teNe kalyANa nagara vasAvI tyAM potAnI rAjagAdI sthApI. 6. somezvara bIje-saM0 1125 thI 1131. 7. vikramAditya chaThTho-saM0 1132 thI 1182. 8. somezvara trIjo-saM. 1182 thI 113. 9. parma-saM. 11lDa thI 1206. 10. narmadItailapa-saM. 1206 thI 1221. tenI pachI kalacUrIvaMzanA bIjale saM0 121ra thI 1216 sudhI ane tenA putre saM0 1216 thI 1239 sudhI rAjya karyuM. 11. somezvara cothe-saM. 1239 thI 1245. (1) senApativaMza (lATa) 1. bAra5 caulukaya te tailapanA mahAmaMDalezvara. 2......... 3. kIrtirAja-saM. 1075. 4. trilocanapAla-saM 1107 (1) rAThoDavaMza (hathuMDI) 1. rAjA harivarmA. 2. vidagdharAja-saM0 73. 3. mammaTarAja-saM. 988. 4. dhavalarAja-saM0 1053. 5. bAlaprasAda-saM0 1113, saM0 1117. (-vizeSa mATe jUo, praka. 34, pR0 592 thI 55) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA tihAsa-bhAga 2jo 5. caulukaya rAjAvalI (karNATaka) 1. tailapadeva-te rATheADa rAjAne harAvI dakSiNanA rAjA banyA. tenA senApati mArapa lATane mahAmaDalezvara hatA. 153 2. satyAzrayasa0 1054. 3. vikramAditya pAMcamA-mR. sa0 1074, 4. jayasiMha-mR. sa0 1096. 5. sAmezvara paheleA-mR. sa0 1125. teNe kalyANa vasAvI, peAtAnI rAjagAdI tyAM sthApana karI. [ prakaraNu 6. sAmezvara bIjo-mR. sa0 1131. 7. vikramAditya chaThTho-mR. sa0 1182. 8. sAmezvara trIjo-mR. sa0 1193, 9. 50-'0 sa0 1206. teNe bhAvAcAgacchanA A0 vIrasUrine 5 hAthI ApyA. AcAryazrIe tenI rakama jinAlayamAM vAparI. (-rAjagaccha paTTAvalI pRSTha 65) 10. tailapa-mR0 sa`0 1221. te pachI rAjA khijala kalacUrIe ane tenA putre kalyANunuM rAjya karyuM. sa0 1239. 11. sAmezvara ceAtheAmR. sa0 1245. kalacurIvaza (tripurI-cedI) 1. keAkkala-sa'0 932. 10. karaNa-sa0 1096. 11. yazaHkaraNasa'0 1177. 12. gajakaraNa-sa0 1207. 1. paramAravaMza (caMdrAvatI) 1. sindhurAja----rAjA dhruvanA khInne putra iMdradeva sa0860mAM gujarAtane rAjA banyA. A arasAmAM paramAravaza udayamAM AnyA. tenA mUla puruSa dhUmarAja hatA. tenA vaMzanA siMdhula paramAra caMdrAvatInA pahelA rAjA hatA. cadrAvatInuM asala nAma caDAulI ane caDAvalI maLe che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 pAMtrIsamuM ] A udyotanasUri - 2. u5larAja-duzalya. 3. araNayarAja-tenuM mULa nAma pAmhaNa hovAnuM saMbhave che. te saM0 1001 lagabhagamAM rAjA che. tyAra pachI tene araNyamAM rahevuM paDayuM. teNe eka vAra acalagaDhanI taLeTInA jaina derAsaranI pittalanI jema pratimAne gaLAvI nAkhI tene naMdI banAvyuM ane te derAsarane zivAlaya banAvI dIdhuM. AthI tene koDha rega phUTI nIkaLyuM. teNe zAMti mATe karelA saghaLA upAye niSphaLa gayA. jaMgalamAM tene A zIladhavala manyA. teNe temane pitAnI bhUla jaNAvI ane prAyazcitta mAgyuM. AcAryazrIe tene upadeza Ape. tene AzvAsana ApatAM kahyuM : "tuM navI jinapratimA banAvI, tenI pUjA kara, enA huvaNa jaLathI tAre riga zamI jaze." rAjue e pramANe karyuM ane tene rega zamI gayo. zarIra navapallava jevuM banI gayuM. rAjAe saM0 1011 mAM dhAMdhAra pradezamAM pAlanapura vasAvyuM, darabAragaDha banAvyuM, tenI bArImAMthI bhagavAnanAM darzana thaI zake e rIte rAjavihAra baMdhAvyuM ane temAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karI. tenA nibhAva kharca mATe navA navA lAgA bAMdhI ApyA ane rAjA paNa ghaNo samaya ahIM rahevA lAgyuM. A sthAna Aje pAlanapuramAM palaviyA pArzvanAthanA nAmathI prasiddha che. 1. A zIlAMkari saM0 933, (jUo, praka. 34, pR. 561) A samayamAM jAbAligacchamAM paNa eka zIlasUri thayA hatA. 2. acalezvara mahAdevanuM meTuM devAlaya che te mULa jainamaMdira hatuM evuM anumAna thAya che. jyAre saM- 2003 nA phAgaNa mAsamAM huM A pahADa upara game tyAre A devAlaya meM barAbara nihALeluM che. A devAlayanA garbhagRhanI traNe bAjue pharI zakAya evo bahu sAMkaDo mArga rAkhelo che. pAchalI dIvAle madhyamAM eka ADe paththara mUkele che, jenI nIce thaIne pharanAra nIkaLI zake che. gabhArAnuM bArazAkha ane bahAranA maMDapanuM bArazAkha jotAM devaLa purANuM jaina devaLa ja che. garbhAgAramAM zivaliMga nIcANanI bhUmi upara che ane cheka dIvAlanI najIkamAM UMDe khADe che, jemAM pANI hoya ema jaNAya che. jamAnA mApanI dRSTie A jinamati nIcenI kUmanI jagA che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 154 jena paraMparAne itihAsa-bhAga raje ' '[ prakaraNa tenA maMtrI kuMkaNe caMdrAvatImAM jinAlaya baMdhAvyuM hatuM ane vaDagacchanA ATha sarvadevasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. . (jUo, zrIhIrasaubhAgyakAvya, hIrasUrirAsa, sehamakulapaTTA- valI u0 4, pAlanapura gajhala, AtmAnaMdaprakAza, varSa : - para, aMka: 6, 7 saM. 2012ne piSamAha aMka, gurnAvalI) - A ullekhathI spaSTa che ke, saM. 1001 lagabhagamAM bha0 pAzva nAthanuM maMdira acalezvaranuM maMdira banyuM hatuM ane saM0 1011 mAM pAlanapuramAM pallaviyA pArzvanAthanuM maMdira banyuM hatuM. - zrI. durgAzaMkara kevaLarAma zAstrI pitAnA saMzodhanamAM sApha sApha jaNAve che ke, "acalezvara mahAdevanuM meTuM devAlaya mULa jainamaMdira hoya evuM anumAna thAya che. ' 4. karaNarAjabIjuM nAma kAnhaDade. 5. dharaNavarAhate hathuMDInA rAjA dhavala rATheDane zaraNe gaye, paNa solaMkI mULarAje tene harAvyuM. Abune te pradeza (saM. 1053) gujarAtanA tAbe gaye. (jUo, praka. 34, pR. 55) 6. devarAja-bIjuM nAma mahIpAla saM0 1059 7. dhaMdhUka-A samaye caMdrAvatImAM 444 jena derAsare, 99 zivAlaye hatAM, je lAkaDAnAM banelAM hatAM. mahammada gijhanIe saM. 1080 mAM caMdrAvatI, delavADA, somanAtha tathA pATaNa bhAMgyAM. A samaye rAjA bhImadeva kaMthakeTamAM bharAI beThe eTale rAjA dhaMdhUke svataMtra thavA mAthuM UMcakayuM, paNa maMtrI vimale sainya sAthe caDAI staMbhe suMdara che ane maMDapa vizALa che. temAM jamaNI bAjue ghaNuM rAjAonI mUrtio che ane ghaNuM para lekhe paNa che. A devaLanI pAchaLa eka vAva che ane AjubAju nAnAM-moTAM zivAlayathI cogAna rokAI gayuM che. temAMthI be-traNa zivAlaye suMdara che. acalezvaranuM devAlaya ghaNuM purAtana che ane purANunI vAta mujaba te pArzvanAthanuM ja hatuM. A devaLane zaivadevaLamAM koNe pheravyuM tene lekhita purAvo batAvavo muzkela che. (- gujarAta' mAsika, 50 12, aMka: 2, acalagaDha AtmAnaMdaprakAza, putra 53, aMka: 7, saM. 2012 mAha) Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM 1 : A udyotanasuri 155 karIne caMdrAvatIne kabaje lIdhe. dhaMdhUka bhejavane zaraNe cAlyo gayo hato, tene belAvI, samajAvI pharI vAra gujarAtane mahAmaMDalezvara banAvyuM. A dhanezvare saM0 105 mAM "surasuMdarIcariya" racyuM. maMtrI vimale paNa sa 0 1088 mAM AbU upara "vimalavasahI" jinaprAsAda baMdhAvyuM ane zrIdevInA nAme sItrA gAma vasAvI, temAM jaina derAsara baMdhAvyuM, jenAM khaMDiyere Aje tyAM gAma bahAra che. 8, puNyapAla-saM0 109 thI 1102. 9. kRSNarAja bI -te puNyapAlane bhAI hato. teNe svataMtra thavA prayAsa karyo. AthI rAjA bhImadeve tene pakaDIne kedamAM nAkhe ane nADelanA rAjA bAlaprasAda cauhANunA kahevAthI tene choDyo. tenAthI kirADunI zAkhA nIkaLI, jemAM 10. secharAja, 11. udayarAja, 12. somezvara saM0 1218 mAM thayA. 10. dhruva bhaTa. 11. rAmadeva, 12. vikramasiMha-te rAmadevane bhAI hato. te baLajabarIthI rAjA banI beThe hato. jyAre rAjA kumArapAle ajamera para caDAI karI tyAre teNe vizvAsaghAta karyo hato eTale rAjA kumArapAle tene gAdI parathI uThADI mUkyo. . 13. yazedhavala-te rAmadevane putra hato. saM. 1202 mAM gujarAtane mahAmaMDalezvara hato. tene saubhAgyade rANI hatI, je caulukya kanyA hatI. kAko vikramasiMha ajameranA rAjA arNorAjanI madadathI khaTapaTa karIne yazodhavalane haThAvI AbUne rAjA banya. ane teNe rAjA kumArapAle saM. 1207 mAM ajamera para caDAI karI tyAre vizvAsaghAta karele, AthI kumArapAle tene haThAvI dhavalane caMdrAvatInI gAdI upara besADyo hato. rAjA yazaidhavale gujarAta taraphathI rAjA ballAlane harAvyo hato. 14. dhArAvarSAdeva-saM0 1220 thI 1276. te rAjA kumArapAlane prItipAtra hato. maMtrI AMbaDe kaMkaNapati mallikArjunane Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa mAryo tyAre te sAthe hatA. aphaghAnane mahammada zAhabuddIna ghorI saM. 1232-34 mAM gujarAta para caDI AvyuM ane hAryo tyAre tene harAvavAmAM paNa dhArAvarSanI pUrI madada hatI. jo ke zAhabudInanA sUbA kutabudIna aibake saM0 1254 mAM AbUnI taLeTImAM tene harAvyuM hatuM, tyAre ebaka pATaNa jaI pAcho cAlyA gaye hato. A rAjAnA samayanA 14 zilAlekhe maLe che. kacholIgacchanA A0 udayasiMhe saM. 1263 mAM caMdrAvatImAM A rAjAnI adhyakSatAmAM maMtravAdIne harAvyuM hatuM. AbU upara traNa pADAne eka ja bANa vaDe vIMdhatI A rAjAnI saM0 1pa36 nI mUrti vidyamAna che. A rAjAe saM. 1245 nA bhAdaravA sudi 1 ne budhavAre AbU pahADanA phIlaNI gAmanA vaziSThAzramanI rakSA mATe zilAlekhIya hukama bahAra pADyo hato. je paththara Aje paNa AbureDathI pazcimamAM maMDAra jatI saDaka upara vidyamAna che. tene gIgAdevI ane zRMgAradevI nAme be rANIo hatI. zRMgAradevIe bhai pArzvanAthanA derAsaranA nibhAva mATe jamIna ApI hatI. (jUo,zrI. vivezvaranAtha reune "AbUke paramAra nAmane lekha) rANuM zRMgAradevI nADelanA maMDalezvara kelDaNa cauhANa (saM. 1221 thI 1249)nI putrI hatI. pIMDavADA pAsenuM jhADelI tene kApaDAmAM maLyuM hatuM. kAmadAra nAgaDa tenA taraphathI tyAM vahIvaTa karate hato. gaThiyAe saM0 1134 nA vaizAkha vadi 13 ne ravivAre jhADolInA bha0 mahAvIrasvAmInA maMdirano jIrNoddhAra karAvyuM ane tenuM cha cekIvALuM trikaprasAda dvAra banAvyuM. temAMnI be cekIne kharca maMtrI nAgaDe Ape hatuM ane rANI zuMgAradevIe saM. 1255 nA Aso sudi 7 ne budhavAre bha0 mahAvIrasvAmInI pUjA mATe meTI AvakanI kUvAvALI jamIna bheTa ApI. (-prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhakaH 430, je sapranTa, kramAMka : 158) 1. jhADelI mATe juo praka. 43, zRMgAvI' vize TippaNa. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A uddadyatana 157 dhArAvarSane nA bhAI prahalAdana hatA. te parAkramI, kavi, zAstrane jANakAra, paropakArI ane mATe dAnI hato. tene kurcAla sarasvatInuM biruda hatuM. (prabodhakeza) gUrjarezvara kumArapAlanA purehita AmiranA putra sarva deva tathA kumAradeva tenA vidyAthIo hatA. kavi saMmezvara paNa A ja kAraNe tene pitAnA pitAnA guru tarIke oLakhAve che. teNe "pArtha parAkamavyAyoga' nAme nATakavizeSanI racanA karelI che ane rAjA muMjadeva tathA bhejadeva aMge karuNa rasavALI kathA banAvI hatI, je Aje maLatI nathI. teNe bIjA graMtha paNa banAvyA che. gujarAtane rAjA ajayapAla (saM. 1229thI 1232) mevADanA rANu sAmaMtasiMha sAthe yuddhamAM ghavAye tyAre praphlAdane tenA prANanI ane rAjyanI vIratAthI rakSA karI hatI. teNe saM0 1274 mAM pAlanapura vasAvyuM. keTalAeka lekhako A aMge rAjA atharAjanI jema rAjA prahUlAdanano itihAsa Ape che. tene sAra e che ke, rAjA prahUlAdane jinapratimAne gaLAvI nAkhI tethI tene keDha rega thaye. A zIladhavalanA upadezathI teNe navI jinapratimA bharAvI, jeknI pUjAthI tene koDha dUra thaye. AthI teNe pAlanapura vasAvI, tyAM rAjavihAra baMdhAvI, temAM pallaviyA pArzvanAthanI pratiSThA karAvI, tene nibhAva mATe judA judA lAgA bAMdhI ApyA vagere vagere. ahIM kalpanA thaI zake che ke, rAjA pralAdane rAjA ajaya 1. devI sarojAnanasaMbhavA kiM kAmapradA kiM surasaurameyI / prahalAdanAkAradharA dharAyAM AyAtavatyeSa nu nizcayo me // 39 // -50 semezvarakRta lekhaprazasti zrIprahalAdanamantareNa virataM vizvopakAravratam // (-surathotsava, sargaH 15, le. para) 2. e samaye vAgacchamAM [41] A dharmasUrinI pATe [2] A zIlaguNa thayA hatA. (jUo, praka. 38, makao a5) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNuM pAlanI zikhavaNIthI pratimAne tADI haze paraMtu caMdrAvatImAM jenAnuM prabhutva, rAjA kumArapAla, rAjA dhArAva, rANA prahUlAdanane arasaparasanA snehasaMbaMdha, rANI zrRMgAradevInI jainadharma pratyenI abhiruci, jainamaMdirane ApelAM dAna temaja kumArapAle kADhelA saMghamAM rANA prahlAdane saMgha sAthe yAtrA karavI ane prahlAdananuM parAkrama, vidvattA, udAratA vagere jotAM tenA hAthe AvuM anADIpaNuM thAya e savita nathI eTale AnA spaSTa nirNaya lAvavA vadhu AdhArAnI apekSA rahe che. ahIM eTaluM savita che ke, prahlAdane jUnA pAlanapurane pharIthI AbAda karyuM haze. rAjavihAranA jIrNoddhAra karI pharIthI navI pratimA pratiSThita karAvI haze ane maMdiranA nibhAva mATe lAgA mAMdhI ApyA haze, athavA pAlanapura temaja rAjavahAra navesara anAvyAM haze. A samaye pallaviyA pArzvanAthane hamezAM 1 mUDA ceAkhA, 16 maNa seApArI vagere lAgAnI Avaka thatI hatI. 15. seAmasiha--te rAjA bhImadeva bIjAnA mahAma Dalezvara hatA tyAre mahAmAtya tejapAle sa0 1287 mAM AvyU upara lUNigavasahI jinaprAsAda baMdhAvyA hatA, je Aje paNa tenI sthApatyakaLA vaDe dviguDhigatamAM gavAya che. rAjAe luNagavasahI ane vimalavasahIne karamukta jAhera karyAM hatAM ane lUNigavasahInA nibhAva mATe DakhANI gAma ApyuM hatuM. 16. kRSNarAja----tenuM bIjuM nAma kAnaDade hatuM. te lUNigavasahInA utsavamAM hAjara hatA. te rAjA thatAM mevADanA rANA caitrasiMhe cadrAvatIne peAtAnA kAbUmAM lIdhuM paraMtu rAjA tathA yuvarAje cadrAvatI tene pAchuM vALyuM. 1. rANA prahlAdane rAkha kumArapAlanA bha. zAMtinAyanA derAsaranI pittalanI 3 pratimAete gaLAvI naMdI-peADiye banAvyA tethI tene koDha rAga thayeA. (juo, aMcalagacchanA vAcaka vinayazIlanuM 'abu haiM caityaparipATI stavana' saM. 1742) . Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 patriIzamuM ] A udyotanasUri 17. pratApasiMha alAuddIna khilajIe saM 1368 mAM caMdrAvatI bhAMgyuM, lUMTayuM ane tene nAza karyo tyArathI caMdrAvatInuM patana zarU thayuM. Aje tenuM astitva cheka bhuMsAI javA AvyuM che. * saMbhava che ke, caMdrAvatI, pAlanapura ane jagANune A rojavaMza saurASTra tarapha cAlI gayo haze. temAMthI mULIne paramAravaMza janme lAge che. 2. paramAravaMza (jAlora) 1. vAkpatirAja, 2. caMdadeva, 3. devarAja, 4, aparAjita, 5. vIjaDa-tenuM saM0 1165 nuM dAnapatra maLe che. 6. tihuaNudeva tathA dhArAvarSa. 7. vIzaladeva-saM. 1174, (jAleranA killAmAM saM. 1174ne zilAlekha che.) (-jUe, jenasatyaprakAza, kramAMka: 114) 3. paramAravaMza (mALavA) 1. kRSNarAja-tenuM bIjuM nAma upendra hatuM. te kheDAmaMDalamAM harasola (harSapura)ne rAjA hatA. mALavAne mAMDalika hato. 2. vairisiMha, 3. sIyaka-saM. 1005 thI 1030. tenAM bIjAM nAme siMhadaMta siMhabhaTTa ane zrIharSa maLe che. kheDAmaMDala prathama kane janA paDihAronA tAbAmAM hatuM ane saM0 960 lagabhagamAM mAla kheDanA rASTrakUTanA tAbAmAM AvyuM. temAM harasela, vAghAsa, kapaDavaMja vagere 750 gAme hatAM. trIjA kRSNarAja (saM0 993 thI 1023)nA samaye sIyaka kheDAmaMDalane mahAmAMDalika hato. teNe mALavA jaI urjanamAM rAjagAdI sthApanA karI. saM. 1029 mAM rASTrakUTanI dhUMsarIne phagAvI dIdhI. mALavAne A pahelA paramAra rAjA hato. teNe dattaka putra muMjane rAjya ApyuM ane putra siMdhurAjane yuvarAja banAvyuM. mR0 0 1030. . 4. muMjadeva-saM0 1031 thI 1052. tenuM bIjuM nAma vApatirAja hatuMte bahu rUpALe hato. rAjA sIyakane te muMja ghAsa Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bha jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa mAMthI maLyo hato, tethI teNe tene muMja nAma ApI mALavAnI gAdI ApI. muMje potAnA janmanI vAtane chupAvavA mATe rANIne mArI nAkhI, siMdhurAjane dezavaTe Ape ane pAcho AvatAM kedamAM pUrI rAkhe. muMjadeva yuddhakuzaLa hatuM. teNe AhaDa bhAMgyuM AthI mevADane rANe khumANa (zAlivAhana) ane gujarAtane rAjA mULarAja hathuMDInA rAjA dhavala rATheDa(saM. 1953)ne zaraNe gayA hatA. teNe tilaMga deza para caDAI karI paNa tyAM te pakaDAyo ane kedI bane. mALavAnA maMtrIoe tene laI javA suraMgane raste taiyAra karyo paNa muMja jelamAM tailapanA kAkA devalanI rakhAtanI putrI ane zrIpuranA rAjA caMdranI vidhavA mRNAlanA premamAM phasAye hato. rAjA tailape tenI dvArA suraMganI vAta jANuM muMjane rIbAvI rIbAvIne mArI nAkhe. te ane tahanagaDhane rAjA rAjagacchanA A dhanezvarane guru tarIke mAnatA hatA. (-jUo, praka. 35, pR. 19) - te vidvAna hato. tene cele graMtha maLato nathI paNa tene graMthanAM avataraNe kSemendranI racanAmAM maLe che. tenAM prAsaMgika padya prabaMdhaciMtAmaNi" tathA "bhejaprabaMdha"mAM paNa maLe che. kavi dhanapAla (saM. 1029), kavi padmagupta parimala, kavi dhanaM. jaya (dazarUpakakartA), A0 amitagati (saM. 1050 tathA subhASita ratnasaMdeha-kartA), paM. halAyula (piMgalasUtravRttikAra) vagere tenI sabhAnA vidvAna hatA. tene tilaMgapati tailapadevanI bahena kusumavatI rANI hatI. rudrAditya nAme dIvAna hato. teNe hArija pAse muMjapara vasAvyuM. te tilaMganI jelamAM saM0 1052 mAM maraNa pAme. tailape tenuM mAthuM rAjacekamAM zailI upara paDyuM. tene te hamezAM dahIM caDAvato hate. paMDitae muMjanA maraNa pachI eka ja uccAra karyo-ba muje varApu ni sarasvatI !" 5. siMdhurAja-te sIyakane sAro putra hatuM. muMje tene dezavaTo Ave tyAre teNe AbU pAse kAsahuda gAma vasAvyuM. te pAchA AvyA tyAre muMje tene mALavAne prAMta oM paNa prasaMga Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddaghotanasuri 161 maLatAM kedamAM pUryo, te mALavAno rAjA banyuM nathI paNa bheja nAne hato tethI mALavAnuM taMtra teNe calAvyuM. tenA traNa putra mALavAnA rAjA banyA hatA. AthI siMdhulanuM nAma rAjAvalImAM dAkhala thayeluM maLe che. teNe gujarAta para caDAI karI tyAre yuvarAja cAmuMDe tene pAcho haThAvyo hato. te tapasvI kRSNarSine bhakta hato. tenA rAvata kRSNa zrIkhamA RSi pAse dIkSA lIdhI hatI. temanI dIkSAmAM kudaratI rIte puSpavRSTi thaI hatI. (jUo, praka. 34, pR. 579) te saM. 1075 mAM maraNa pAme. kavi parimala A rAjAne Azrita kavi hatA, jeNe "navasAhasakacarita" racyuM che; je trIje kAlidAsa kahevAya che. 1. kAlidAsa aneka thayA che ane rAjazekhara paNa eka karatAM vadhu thayA che- (1) purAvo vijha: zA TU: zAstravittA dhanurvedaM caurazAstraM rUpake dve tathA'karot / tasyAbhavannarapateH kavirAtmavarNaH zrIkAlidAsa iti yo'pratimaprabhAvaH / duSyantabhUpatikathAM praNayapratiSTAM ramyAbhidheyacaritAM sarasAM cakAra / vi. saM. 200nI AsapAsamAM zAlivAhana gautamIputra zUdraka rAjA thaye hato. teNe dhanurveda, caurazAstra, mRchakaTika tathA padmaghAbhUta banAvyAM tenI sabhAnA brAhmaNa kavi kAlidAse "abhidhAnazAkuMtala' vagere (traNa nATake) racyAM. (jUo, samrATa caMdraguptanuM "kRSNacarita') (2) samrATa caMdraguptane sabhAkavi hariNa, jene kAlidAsanI upAdhi hatI teNe raghuvaMza, kumArasaMbhAva, meghadUna, naladaya tathA RtusaMhAra (pAMca kAvyo) banAvyAM. te raghukAra tarIke vikhyAta che. teNe samrATa caMdraguptane (saM. 442) kRSNacaritra banAvavAmAM utsAhita karyo hato. (-samrATa samudraguptanuM kRSNacaritra) A0 hariNi kAlidAse meghadUtamAM "zAvAto me munIracanAkuttei rApa" padya ApyuM che, tethI vidvAne kArtika sudi 11 nA divase jayaMtI manAve che. vikramanI viduSI putrI priyaMgumaMjarI vidyottamA tenI patnI hatI. je aMge "rita zcit vAviroSaH" e vAkyanI ghaTanA prasiddhi pAmelI che. te samudragupta 442, caMdragupta 470 ane skaMdagupta para5 nA samaya sudhI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa 6. bhAjadeva--(sa`0 10para thI 1112 ) te sIyakanA sAcA pautra ane siMdhulanA meATA putra hatA. mu Mjadeve silarAjane kanaDyo hatA ane bheAjanI janmakuMDalImAM 50 varSanA rAjayAga jANIne tenA putrane rAjya maLaze nahIM evI dahezatathI bheAjane marAvI nAkhavA peMtarA racyA hatA, paNa te khacI gayA. te yuvarAja banyA ane te mALavAnA rAjA paNa anyA, teNe dhArAnagara vasAvIne pATanagara banAvyuM. bhAjadeva zUravIra, vilAsI, vidyArasika, vidvAna ane dAnavIra rAjA hatA. te samaye gujarAtamAM bhImadeva (sa0 1078 thI 1120), karNATakamAM vikramAditya sAlakI pAMcame (sa'0 1065 thI 1074), jayasiMha (saM0 1074 thI 1096) tathA somezvara (sa0 1096 thI 1125), DAhuladeza (kalasUrI) ceDhInI tripurImAM gAMgeya kalasUrI (saM 1074 thI 1094) tathA karaNadeva rAjAe hatA. bhAjadevane te dareka sAthe vaira hatuM. teNe gujarAtanA eka vakhatanA rAjavI durlabharAjanAM rAjacihno khUMcavI lIdhAM, tethI gujarAta ane mALavA vacce baira vadhyuM. rAjA bhImadeva tene pahoMcI zake tema naheAtA. chatAMye tenA badale levAnI te taka joI rahyo hatA. eka vAra bheAje gujarAta para caDAI karavAnI racanA karI. pahelA paDAvamAM 'rAjivaDaana nATaka' bhajavAyuM, tyAre gujarAtanA saMdhipAla dAmeAdara tyAM AvyA hatA. zarIre te kUbaDA hatA paNa te catura vita hatA. teNe chellA ' jyeAtiviMdAbharaNu ' nAmaneA graMtha banAvele che. * 1 (3) te bheAjarAjanA pitA sindhutra vikrama paramArane sabhAvi hatA. teNe ' navasAhasAMkracarita' racyu che, jemAM sindhula vikramanuM vana che. tenuM khIjuM nAma kavi padmagupta parimala paNa hatuM. bheAjanI sabhAneA mahAvi rAjazekhara jaNAve che ke naiko'pi jIyate hanta ! kAlidAso na kenacit / zRGgAre lalitodgAre kAlidAsatrayI kimu ! // zRMgAravaNaeNnamAM eka kAlidAsa paNa jitAya evA nathI te pachI traNa kAlidAsAnI te! vAta ja zI ? Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddadyotanasuri 163 buddhivALe hate. bhejadeve tene mazkarImAM pUchyuM : "bhImadeva pAse saMdhipAle keTalA che?" DAmare ThAvakAIthI javAba Ape : "mahArAja ! ghaNuM che. tenA uttama, madhyama ane adhama evA traNa vibhAga che. je rAjA hoya te saMdhipAla tenI pAse mokalavAmAM Ave che." rAjA tenI AvI hAjarajavAbIthI ghaNo khuza thayo. bheje pUchyuM: "bhImaDiye hajAma zuM kare che? " dAmodare mIThe javAba vALyo : teNe ghaNu rAjAonuM mAthuM mUMDI nAkhyuM che, ekanuM palALI rAkhyuM che tene have mUMDaze." bhAjadeva A javAba sAMbhaLIne te thIjI gaye. rAjAe nATakamAM jyAre tailapadevanuM pAtra AvyuM tyAre dAmedarane pUchyuM: "nATakamAM rasa te sarasa Utaryo che ne ?" dAdare tene samacita javAba vALe: "rasa khUba Utaryo che, paNa nATakakArane nATakanAM pAtronuM vAstavika jJAna nathI. jemake, tilaMgarAja tailapadeva te muMjarAjanuM mAthuM hAthamAM hoya te ja oLakhAya. naTa ajJAnI che tethI teNe tema karyuM nathI." rAjAnA dilamAM A mArmika zabdoe ghA karyo. tenA dilamAM vira bhabhUkI UThayuM. teNe yuddhanI dizA badalI tilaMgane rasto lIdho. dAdare jAhera karyuM ke, gujarAtane rAjA pitAnA sainya sAthe mALavAnA sImADe AvI Ubhe che. je dAdarane eka hAthI-hAthaNInuM yugala ApI kahyuM ke, "tuM tArA rAjAne samajAva ke, te A varSe mALavA para caDI na Ave." saM. 119 mAM bhImadeve siMdha para caDAI karI, tyAre bhejarAjAnA senApati digabara bhaTTAraka kulacaMdra pATaNa upara hallo karI pATaNane bhAMgyuM. rAjamahelanA ghaMTAghara pAse keDIe dATI jayapatra meLavyuM, paNa khaMbhAtamAM sakhata hAra khamavI paDI, eTale te mALavA cAlyA gaye. bhejadeve sarva vRttAMta jANIne tenA patine jaNAvyuM ke, "teM pATaNamAM keDIe dATI te bhUla karI che. AnuM pariNAma spaSTa che ke, eka divasa mALavAnuM ugharANuM gujarAtamAM jaze." pachI bheja deve kulacaMdrane eka kanyA ane dhana ApI sukhI karyo. eka vAra bhIma vezapalaTa karI dhArAnI sabhAmAM pahoMcI gayo, paraMtu Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jaina para parAnA katihAsa-bhAga ro [ prakaraNa bheAjadevane tyAre tenI khabara nahAtI paDI. evI ja rIte eka vAra bhAjadeva ane gujarAtanA sainikAne sukAbalA thayA hatA paraMtu temAM bhAjadeva aNizuddha bacI gayA hatA. 1 rAjA bheAjanI sabhAmAM kavIzvara dhanapAla, vidyApati, varuci, rAjazekhara bIjo vagere vidvAnA hatA. e sabhAmAM A. mahendra sUri, vAcanAcArya zAlana, A. cadanAcAya, A sUrAcAya, A vAdivetAla zAMtisUri, A. ajitasena ziSya A* jine zvastara vagere jainAcAryAM padhAryA hatA. te A. jinezvarane (sa0 10para thI 1112) bhakta hatA. te vidvAnA ane viduSIone mAna-sanmAna ane dAna ApatA hatA. sarasvatI kuTuMbanI kanyA tathA vijayA vagere viduSIene te teNe pAtAnI rANI ke rakhAta manAvI hatI. A samayamAM nIlapaTa nAme eka navA zevamata nIkaLyA hatA. eka strI-puruSa sajoDe eka dhAtI paherI sAthe rahetA hatA. A matamAM vAmapaMthanI pradhAnatA hatI. bheAjaputrI tenI bhakta banI. bhAje e matanA vRttAMta RRNI te pathane mAnanArA 49 mANasone marAvI nAkhyA ane temanI sAthenI 49 strIene bhagADI mUkI, A matanA nAza karyAM. (-prama dhAvalI) rAjamRgAMka jyAtiSa, rAjamArtaMDa jyotiSa, sarasvatI ka'ThAbharaNa, alaMkAra rAjamAMDa, ceogazAstra, pUrvamAMDa dharmazAstra, samarAMgaNa zilpazAstra, campU rAmAyaNa, zRMgArama jarIkathA vagere graMthA bhAja devanI racanA manAya che. A prathA tenA che ke tenA nAme caDelA che tenA nirNaya thaI zake ema nathI. 1. bhAratamAM kAlidAsa, varuci, vidyApati, rAjazekhara vagere nAmavALA ke biruvALA aneka vidvAneA thayA che. keTalAeka aitihAsika ullekhAthI samajI zakAya che ke, vikramanI navamI sadImAM vRddha bhAja thayeA tenA samaye vi mAtra, mAnatuMgara, akAlada rAjaro kharI vagere vidvAnA thayA hatA. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM 1 A uddadyotanasUri bhejarAja gvAliyaranA rAjA naravarmanI putrI subhadrAne rAdhAvedhathI paraNavAnI IcchAe rAdhAvedha zIkhate hate. bheje eka vAra dhanurvidyAne abhyAsa karatAM eka zilAne vIMdhI nAkhI tyAre tyAM AvelA vRddha sarasvatI birudavALA caMdanAcArya eka leka banAvIne belyA. bhejadeva te sAMbhaLIne khuza thaye, paNa bIjI paLe ja te lekanA devatA dhArA dharitrI padane bIje artha kalpIne javAba Apyo ke, Apa zAstronA pAragAmI che chatAM Ape dhvatA dhArA prayoga karyo je dhArAnA vinAzanI AgAhIrUpa che. kemake jena ninI vANI kadApi asatya hotI nathI. sUrAcAryuM paNa eka prasaMge bheja devane e ja leka saMbhaLAvyo hato. bhojadeve karelI aTakaLa sAcI hatI. eka divase kavi kapUre cedInA karaNadevanI prazaMsAnuM kAvya banAvyuM jemAM teNe karaNane badale vidhinI pradhAnatA varNavI hatI, eTale kavine InAma maLyuM nahIM. have kavie kavi nAcirAjanuM prazaMsAkAvya banAvyuM. temAM varNana hatuM ke, sarasvatInI AMkhe che muMja ane bheja. te cAlyA jatAM sarasvatI AMdhaLI banI che, paNa tenI TekA-lAkaDI kavi nAcirAja che.nAcirAje A sAMbhaLI kavi kapUrane InAma ApyuM, paraMtu rAjA karNa A zlokamAMthI bhaviSyavANI tAravI ke, kavi kapUra jIvatA bhejane marelo lekhe che tethI bhojarAja have marI jaze e nakkI vAta che. teNe dUta mokalIne bheja devane kahevarAvyuM ke, "dhArAnagaramAM tamArAM 104 maMdire che, 104 gItaprabaMdho che, 104 birude che paNa huM 136 rAjAone svAmI chuM. ApaNe baMne dvayuddha, caturaMga senAyuddha, caturaMga vidyAvAda ke dAnasAmarthya khelIe; kAMto tame mane jItIne 105 birudadhArI bane ane kAMte hAra khAIne mane 137 rAjAono rAjezvara banAve. bhejadeva have yuddhapriya rahyo nahoto. te vilAsI banyuM hatuM. tene khajAne paNa khAlI thavA AvyuM hatuM. teNe yuddha TALavA eka zarata mUkI ke, "huM ujajainamAM ane tame kAzImAM eka ja divase Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa eka ja muhUrtamAM maMdirane pAye nAkhIe ane ekeka maMdira pa0 hAthanuM banAvIe. je rAjA tema karIne pahele kaLaza caDAvaze te vijetA manAze. parAjita rAjAe e kaLaza caDAvavAnA utsavamAM hAthI upara besI chatra-cAmara cheDI hAjara thavuM." karaNadeve A zarata kabUla rAkhI. teNe te pramANe karyuM paNa bhojarAjA tenA utsavamAM Avyo nahIM. AthI karaNadeve karNATakanA rAjA semezvara vagerene sAthe laI dhArA para hallo karyo. ane bIjI tarapha "tamane maLavAnuM arthe rAjya ApIza." evI kabUlAta ApI. bhImadevane paNa dhArA upara caDI AvavA kaheNa mokalyuM. bhejadeva A baMne taraphanI bhIMsamAM muMjhAI gaye. tenuM dila tUTI gayuM ane saM. 111ramAM maraNa pAme. karaNa rAjAe dhArAne lUMTI khajAne hastagata karyo ane temAMthI bhImadevane mAtra dharmavibhAga Apyo. A yuddhamAM bhImadevane mALavA tathA gujarAtanI vacceno pradeza maLe. dhArAnagarInA vinAza pachI amuka samaya jatAM mAMDavagaDha mALavAnI rAjadhAnI banI hatI. 7. jayasiMha-(saM. 1112 thI 1116) te siMdhurAjane bIjo putra hatuM. tenA senApati jagadeve gujarAtanA sainyane harAvyuM (-jenadane zilAlekha) 8, udayAditya-(saM. 1116 thI 1143) te siMdhurAjane trIjo putra hatuM. tene traNa putro hatA. 1 lakSamadeva, 2 naravarma ane 3 jayadeva. ' 9 umadeva-(saM0 1143 thI 1160) * 10. naravarma-(saM. 1161 thI 1190) te vidvAna rAjA hate. te rAjagacchanA A dharmaSa, A samudraghoSa tathA A jina 1. A merUtuMga (saM. 1361), paM. zuzIlagaNi (saM. 1400 pachI) rAjavalalabha (soLamI sadI) 50 ratnamaMDanaguNi (saM. 1507) ane kavi ballAla vageree muMjadeva tathA bheja devanAM caritre vividha zailIthI AlekhyAM che, te darekamAM ghaNuM vigate ekasarakhI maLe che. hatuM. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A udyotanasUri 167 vallabhane bahu mAnato hato. vArAhInA bAlakavi birudavALA jayadeve tenI sabhAmAM zaiva vAdIne harAvyuM hatuM. (-jUo praka. 35, pR. 47 temaja "jena sAhityane saMkSipta itihAsa" pArA : 374) 11. yazovarmA(saM. 1190 thI 112) A samaye maLavA gujarAtane tAbe thaye. 12. jayavarmA-ajayavarmA. 13. lakSmIvarmA(saM. 1200) te viMdhyavarmAne bhAI hate. 14. harizcaMdra-(saM. 1236) 15. vidhyavarmA-te harizcaMdrane kAko hatA. teNe gujarAtathI svataMtra thavA prayatna karyo. rAjapurohita kumAre tene pAchA kADho ane tenuM gegA gAma dabAvyuM. 16. subhaTavarmAteNe gujarAta para caDAI karI, parva parvata (pAvAgaDha) pAse yuddha thayuM ne te hArIne cAlyo gayo. 17. arjunavarmA-saM0 1267, saM. 1272. teNe gujarAtamAM bharUca sudhI pitAnI sattA jamAvI. gujarAtane sAmaMta jayasiMha tenI sAme gaye paNa bhAgI AvyuM. AthI saurASTranI senAe jaI rAjA arjunadevane AgaLa vadhato rokI rAkhe. 1. caihANa rAjAvalI (nADela) cauhANe caudaziyA AcAryanA bhakta jene hatA. kahyuM che ke- "sasodiyA sAMDesarA, caudaziyA cauhANa, caityavAsiyA cAvaDA, kulaguru eha pramANa." nADela rAjyanA cauhANo prAcIna kALathI jainadharmapremI hatA. A0 droNAcArya, A0 sUrAcArya cauhANe hatA ane nADela temaja nADalAI e prAcIna kALathI jenenuM tIrthadhAma hatuM. Aje paNa e tIrthasvarUpa che ane e pradezamAM jene vidyamAna che. nADelanA cauhANenI rAjAvalI nIce pramANe che - 13. vAkapatirAja pahele-tene traNa putro hatA. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 jena paraMparAno itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 14. lakSamaNarAja-saM0 1024 thI 1029 zAkaMbharIne lakSmaNa cauhANa AjIvikA mATe paradeza jato hato tyAre eka rAte naphUlanI bahAra taLAvanA kAMThe devAlayamAM rahyo. e samaye navUlamAM brAhmaNe vasatA hatA. mevADIe nakUlamAM AvI avAranavAra dhADa pADIne lUMTatA hatA. AthI lakSamaNa cauhANe teone mArI-bhagADI nADelanuM rakSaNa karyuM. A kAraNe brAhmaNoe tene bahAra gAma jatAM ahIM rekI rAkhe. lakSamaNa cauhANe AsapAsane pradeza jItI laInADolanuM rAjya sthApyuM. te ahIM eka jaina zeThanI putrIne paraNya. tenAthI tene Asala vagere traNa putre thayA. A jaina rANuno parivAra osavAla bane ane temanuM bhaMDArIgotra banyuM. 15. zobhija. 16. balirAja-rAjA muMjane samakAlIna. 17. vigrahapAla-te lakSmaNano putra hato. 18. maheMdra-te hathuMDInA rAja dhavalanI madadathI rAjA banya. (jUo, praka. 34, pR. 55) 19 aNahilla-tene ahila nAme bhatrIje hate. 20. bAlaprasAda-bhImadeva ane bhejarAjane samakAlIna. 21. jayeMdra-tenuM bIjuM nAma jida hatuM. 1. pitAnI hayAtImAM ja rAjakumAre paNu rAja manAtA hatA, e hisAbe A rAjAvalImAM nAma vadhelAM che. vAstavamAM nADolanA cauhANamAM anukrame-13 vAkpati, 14 lakSmaNa, 17 vigrala, 18 maheMdra, 19 aNahila, 21 jiMda, 24 azvarAja, 26 kaTurAja jayaMtasiMha, 27 Aha7, 28 kehuNa, 29 jayaMtasiMha rAjAo thayA hatA ema sevADI vagerenA zilAlekhamAM krama maLe che. purAtana prabaMdha saMgraha' (pR. 101-102)mAM nADelanI rAjAvalI nIce pramANe batAvI che-vAsadeva, naradeva, vikrama, valabharAja, durlabharAja, cAMdana, ga, ajayarAja, vIdharA, siMdharA, 14 rAvala lAkhaNa, balirAja, sehI, mAhiMda, aNahila, jiMdarAja, AsarAja, AhaNa, kIta (kItipAla), samarasiMha, udayasiMha, cAcigadeva; sAmaMtasiMha, kAnhaDadeva ItyAdi, Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzcama ] A. udghotanari 22. pRthvIpAla--rAjA karaNane samakAlIna, putra ratnapAla. 23. jojalasa'0 1147. tenuM bIju nAma jojaka hatuM. 24. azvarAja----sa` 1167 thI 1200. te jiMdanA putra hateA. te rAjA siddharAjanA sAmaMta hatA tyAre yuvarAja kaTuka, matrI yazeAvIra, maMtrIpautra thallaka vagere hayAta hatA. e vakhate yuvarAjonu bhaktinagara sevADI hatuM. matrIe sa0 1172nA mAha vide14nA rAja bha0 mahAvIrasvAmInA geAkhalAmAM bha. zrIzAMtinAthanI pratiSThA karAvI ane yuvarAje mAlamitra thallakanI preraNAthI tenI pUjA mATe 8 draSmanA kharca bAMdhI ApyA. teo sAMDerakagacchanA upAsaka hatA. (-jUe, jinavijayajI, prAcIna jainalekhasaMgraha bhA0 2 lekhAMka : 323, jaina sa. pra0 *0 73) 169 25. rAyapAla--sa0 1189 thI 1202. te rAjA pRthvIpAlanA putra ratnapAlanA putra hatA. tenI patnI mInalade tathA putro rudrapAla, ane amRtapAle sa0 1189mAM nADulAI tImAM dAna karyuM hatuM. 26. kaTukarAja--sa'0 1200 thI 1209. te rAjA adharAjanA yuvarAja hatA tyAre teNe sa0 1172mAM sevADInA bha. mahAvIrasvAmInA derAsarane dara sAla 8 drammanA kharce AMdhI ApyA. te jainadharmapremI hatA, tene sAmatasiMha nAme yuvarAja hatA. (-jUo, prAcIna jaina lekhasaMgraha bhA0 2,le0 323,324) saM0 1202 lagabhagamAM ajameranA yuvarAja vigraha cauhANe nADAla para hallA karyA hatA ane rAjA kumArapAla taraphathI cAhaDarAja ghaTTe AvI vigraharAjane pAchA haTAbyA hatA. 27. AlaNadeva-saM0 1209 thI 1218. te kaTukarAjanA nAnA bhAI hatA. rAjagacchanA A0 dharmagheASanA te upAsaka hatA. tene mAlaNadevI nAme patnI tathA kehuNa, gajasiMha vagere putro hatA. teNe rAjA kumArapAlanuM amArizAsana sAMbhaLI sa0 1209nA mAhu dvi 14ne zanivAre karADu vagere traNa gAmeAmAM 8, 11, 14 tithie mATenu amArizAsana pravartAvyuM hatuM, jemAM rAjA ane uparyu kta Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga jo [ prakaraNa baMne rAjakumAranI sahIo karelI che. (-jinavijayajI, prA. je. lesaM0 bhAva 2, lekhAMka : 346) - rANI Analade rASTrakUTa sahalanI putrI hatI. teNe saM. 1221nA mAha zudi 2 nA roja sAMDerAvanA jaina maMdiramAM bha0 mahAvIrasvAmInuM janmotsava mATe vArSika lAge A hate. (-prAje. le. saM. bhAga 2, lekhAMka 349) 28. kedyaNudeva--saM. 1241 thI 1249 te rAjA AlaNane meTo putra hato. rAjA kumArapAlane prItipAtra hatuM. rAjagacchanA A sAgaracaMdranA upadezathI te jena banyuM hatuM, tene mAtA AlaNade, rANI jalaNa, putro kIrtipAla, lAkhaNa pAla, abhayapAla, meDhaladeva, ane jayaMtasiMha temaja zRMgAdevI nAme putrI hatI. vAhaNa nAme mahAmAtya hatuM. te sau jainadharmapremI hatA. teNe pitAnA rAjyamAM saM0 1209 mAha vadi 14, 8, 11, 14nI tithiomAM amAri pravartAvI hatI. mAMsanuM balidAna sadaMtara baMdha karAvyuM hatuM. te AjJAno bhaMga karanAra pratye sakhata valaNa dAkhavate. (jUo, prabhAvaka caritra, hemaprabaMdha, muMbaI gejheTiyara graM. 1, bhA. 1, pR. 193) rAjA kehulaNa tathA rAjamAtAe saM0 1221mAM saMDarakanA jaina maMdiramAM citra zudi 13nA utsava mATe vArSika kharca bAMdhI Ape. rANI jalaNadevIe saM. 1236mAM bha8 pArzvanAthanA derAsaramAM staMbha karAvI Ape, sAliyANuM paNa bAMdhI ApyuM. rAjakumAra meDhale saM. 1241 mAM ghaMghANaka (ghaMghANI)tIrthanA bha0 mahAvIrasvAmInA derAsaranI sAlagIrA mATe jakAta AvakamAMthI kharca bAMdhI Ape. putrI zRMgArade te caMdrAvatInA rAjA dhArAvarSa paramAranI rANIe saM. 1255 mAM jhADelInA derAsaramAM bha0 mahAvIrasvAmInI pUjA mATe bahu AvakavALI vADInuM dAna karyuM. tenA kAmadAre paNa dAna karyuM. (prAcIna jevelebsa bhA2, lekhAMka : 346 thI 350, 424 thI 430) Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM A udyotanasUri 171 tene kIrtipAla nAme putra hatA. (lekhAMka : 347, 348) kAI koI tene tenA bhAI mAne che. kIrtipAla jAleranA rAjA banyA. AthI e vaMza senagarA cauhANa kahevAye. 29. jayaMtasiha--sa0 1249 thI 1251. tenI para parAmAM rAjA dhAMdhalade (sa0 1265 thI 1283) thayA hatA. 2. cauhANAnI rAjAvalI (jAleAra * seAnigarA) 27. AlaNadeva--sa'0 1209 thI sa0 1218. te nADAlanA rAjA hatA. tene kelaNudeva, gajasiMha ane kIrti pAla e traNa putro hatA. zilAlekhA (naM0 347, 348)mAM tene rAjA kelaNane putra matAnyA che. kIti pAla jAlera gayA ane tyAMnA rAnta banyA. 28. kIti pAla--sa'0 1236 thI 1239. 29. samarasiMha----sa0 1239 thI 1262. teNe jAleAra-sohanagaDha samarAbyA tyArathI tenA vaMzajo sonigarA cauhANa kahevAyA. tenA khIjA putra mahaNasiMhanA vaMzajo AmUnA ane pachI sazahInA rAjA banyA. tenI putrI lIlAdevI rAjA bhImadevanI rANI anI hatI. tenA bhaMDArI pAvIranA putra ma`trI yazAvIra tathA ajayapAle sa0 1239mAM jAheramAM bha. RSabhadevanu maMdira boMdhAvyuM. rAMgamaMDapa karAbyA ane te prasa Mge bhajavavA mATe A vAdeivasUrinI paraMparAnA A. rAmabhadre prabuddhAhiya' nATaka racyu hatu. te rAjAnI AjJAthI maMtrI yazAvIre saM0 1242 mAM kumAravihAranA samuddhAra karAvyA ane tyAra pachI tAraNuM, dhvaja, maMDapa, daMDa-kaLaza vagere caDAvyA. 30. uddayasiMha--sa'0 1262 thI 1306. tenA khajAnAnA maMtrI yazeAvIra zilpazAstranA mATe jANakAra hatA. teNe sa0 1287 mAM lUNigavasahInI zilpa aMgenI bhUlA batAvI hatI. (-jUe, prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza, upadezatara'giNI) duHsAdhavaCzanA udayasiMha ane tenA putra yazAvIra paNa A Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17ra jaina paraMparAne itihAsabhAga raje [ prakaraNa rAjAnA mAnItA jena maMtrIo hatA. temaNe paNa AbU , jAlera, mAdaDI vagere sthaLe jinamaMdira banAvyAM. 31. cAcigadeva-saM. 1309 thI 1334. teNe saM0 1321nA caitra vadi amAvasyA ne semavAre, athavA saM. 1326 mAM sevADI pAse kareDA gAmamAM bhava pArzvanAthanA derAsaramAM pUjA mATe lAge bAMdhI Ape temaja saM0 1333 nA Aso sudi 14 ne somavAre thArApadragacchanA A0 pUrNa caMdranA upadezathI temanI nizrAnA bha0 mahAvIrasvAmInA maMdiramAM yAtrA-utsava mATe dara sAla anAja tathA drammane lAge bAMdhI Ape, jemAM maMtrI gajasiMha ane te dezanA vahIvaTadAra temaja karmasiMhanAM nAme che. (prAcIna jelesaM. bhA2, lekhAMkaH 330, je sapranTa, kramAMka : 11, praka. 35, pR. 4) 32. sAmaMtasiMha-saM. 1338 thI 1353. 33. kAnhaDade alAuddIna khilajIe saM. 1366 mAM jAheramAM laDAI karI temAM A kAnhaDade ane viramade mAryA gayA hatA. padmanAbha kavie saM. 1512 mAM tenA vize 'kAnhaDade prabaMdha" e hate. 34. mAladeva--te kAnhaDadene nAno bhAI hato. 35. vaNavIra. 36. raNavIra. 3. cauhANonI rAjAvalI (sirohI) 32. samarasiMha-saM. 1239 thI 1262. 33. mahaNasiMha -te AbUne rAjA thaye. 34. pratApamala. 35. vIjaDa-saM. 1333. tenAM bIjAM nAme viramade ane dazaratha hatAM. tene luNiga, lUDha, lakSamaNa ane lUNavarmA nAme putro hatA. 36. kuMbhAjI-saM. 1337 thI 1378. tenAM bIjAM nAme lUM, kuMbha, luM, lAliga vagere hatAM. - 37. tejasiMha-tenA samaye saM0 1378 mAM AbU upara zeTha jallAnA vaMzanA zA. lAliga, vajaDa vagere 9 bhAIoe vimala Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM] A uddaghotanasUri 173 vasahIne jIrNoddhAra karAvyo ane tejasiMhanA bhAI tihuNake vaziSThanuM maMdira baMdhAvyuM. 38. kAnhaDade-saM. 133 thI 1400. 39 sAmaMtasiMha, 40. salakhaNa, 41. mahArAva raNamala, 42. zivabhANa-teNe saM. 146ramAM killA sAthe siraNavAva gAma vasAvyuM. 43. sahasamalla-teNe saM. 188ranA vaizAkha sudi 2 nA divase siraNavAva pAse sirehI vasAvyuM. te tapAA0 zrI munisuMdarasUrine bhakta hato. ahIM pahADI nIce eka paDathAra para ekIsAthe 14 jinAlayo Aje paNa zobhI rahyAM che. 6. cauhANanI rAjAvalI (zAkaMbharI-ajamera) 13. vAkpatirAja pahele-tene traNa putro hatA. 14. siMha rAja-saM. 1013, 1pa. vigraharAja bIjo-saM0 1030, 16. tene bhAI durlabharAja, 17. tene bhAI gAviMda, 18. vAkapatirAja bIje, 19. vIryarAja-saM. 1082, 20. tene bhAI cAmuMDa, 21. durlabharAja (rAjA karaNane samakAlIna), 22. vigraharAja trIje, 23. pRthvIrAja pahele, 24. ajayadeva--teNe ajamera vasAvyuM. 25. arNorAja-tene putra jagadeve saM. 1208mAM mArI nAkhe. 26. jagadeva, ra7. vigraharAja ceAthe-saM. 1212 thI 1220. 28. amaragaMga, 29. pRthvIrAja bIje, 30. somezvara-saM. 1226 thI 1236. te arNorAja-kaMcanadevIne putra ane siddharAjane dauhitra ha. 31. pRthavIrAja cauhANa trIjo-saM. 1236 thI 1249 tene zahAbuddIna gherIe saM. 1246mAM mArI nAkhe. 32. harirAja-somezvarane bIjo putra hato. cUDAsamA rAjAvalI (jUnAgaDha) ItihAsa kahe che ke, gujarAtanA cAvaDA cAMciyApaNuM karatA hatA paNa vanarAja cAvaDAe tene sadaMtara baMdha karAvyuM. 1. juo, dilhInA musalamAna bAdazAhone ItihAsa praka. 44. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jaina para parAne itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa * seAraThanA cUDAsamAnI gAdI giranAranI taLeTImAM jUnAgaDhamAM hatI. teo paNa giranAra, kADinAra ane seAmanAthanA yAtrikone lUMTatA, ane raMjADatA hatA. dariyAnAM vepArI vahANAne lUTavAnI cAMciyAgIrI karatA. teo mAMsa khAtA, dAru pItA, vyabhicAra karatA ane sAMonI lAja lUMTatA hatA. temanA pAzavI jIvananA citAra 'dvAzrayamahAkAvya 'mAMthI jANavA maLe che. teo yAdava hatA paraMtu A dhaMdhAthI AbhIra kahevAtA hatA. kacchanA rAva ane siMdhanA mlecche temanA sAgarIta hatA. meTA bhAge lUMTArA rAjA mATe tiraskArasUcaka 'hammIra' zabda vaparAya che. cUDAsamAnA rAjavaMza nIce pramANe jANavA maLe che-- 1. hammIra--teNe sa`0890 lagabhagamAM goMDalanA soMghapati dhArazInA saMghane yAtrA karatAM rAkaco ane tenA putro temaja subhaTane mArI nAkhI dhana lUMTI lIdhuM. AthI A0 apaTTi ane rAjA nAgAvaleAka ahI AvyA tyAre giranAra tIrthaM pahelAMnI jema zvetAMbara jainAne apAvyu. (praka032, pR0 131, 132) 2. mULarAja. 3. vizvavarAha (dharaNIvarAha). 4. graharipu~teNe saM0 996 lagabhagamAM eka yAtrAsaMdhane lUTavA dhAryuM. paNa A. alibhadrasUrinI vidyAthI tene temanI AgaLa namavu paDayu. teNe mAphI mAgI ane sa Mghe nirbhayapaNe yAtrA karI. (praka0 34, pR0 575, 576) rA. sA0 mahIpatarAma nIlakaMTha lakhe che ke, sArAneA rAjA graharipu prabhAsa-seAmanAthanI yAtrAe janArane lUTavA lAgyA. gUjarapatie tene sajA karavAne caDAI karI. e samaye kacchanA rAjA lAkhA tathA keTalAka mitra ane mAMDalika rAjA seAraThanA rAjAnI kumake gayA, tethI tenI kane jamaru lazkara thayu. mULarAje tene parAjaya karyAM. graharipu ane lAkhA raNamAM paDacA,' (-gujarAtanA saMkSipta itihAsa, pR0 11) 5. kavAta-sa'0 1038, 6. rA' dayAla-sa0 1059, 7. navaghaNu Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzamuM ] A uddaghAnasuri 175 pahele-saM. 1080, 8. kheMgAra-saM 1100. te eka divase zikAramAM bhUle paDyo. teNe eka cAraNane mArga pUchaLyo. cAraNe sApha sApha saMbhaLAvyuM ke, jIvadayA e ja uttama mArga che. rA'e khuza thaI tene garAsa Ape. 9 navaghaNa bIje-saM0 1123. 10. rA' kheMgAra---teNe pATaNanA dhanADhaya yAtrAsaMghane lUMTavAne Irada karyo. temAMthI tene puSkaLa dhana ane senA-jhaverAtanA dAgInA maLavAnI meTI AzA hatI. teNe tyAM saMdhapatine eka divasa vadhu rokyo paNa rAjamahelamAM te ja rAte acAnaka meTuM maraNa thayuM. mAladhArI A0 hemacaMdrasUri rAjAnuM mana kaLI gayA hatA. temaNe A maraNanA bahAnAthI rAjamahelamAM jaI rAne upadeza ApyuM ane rAne nItine mAge vAje. rAjA siddharAjane jyAre khabara maLI tyAre teNe seraTha upara caDAI karI ane rA'kheMgArane jIvate pakaDI pAMjarAmAM pUryo ane kAyamane mATe e pAzavIlIlAno aMta Aye. (-A0 caMdrasUrikRta "muNisuvayacariya" pra. 38) 11. navaghaNa trIjo-sva. saM. 1196. 12. rA' kavAta-sva. saM. 1208. 13. rA' jayasiMha-sva0 0 1228. 14. rAyasiMha. 15. mahIpAla-saM. 1231 thI 12para. 16. jayamala-saM. 1252 thI 1286. 17. rA' meha-jenAM bIja nAme rA" mahIpAla ane rA" mAMDalika paNa maLe che. tapAgacchanA A lakSmIsAgarasUri (saM. 1470 thI 146) bAla muni hatA tyArathI ja balavAmAM catura hatA. temaNe rA mahIpAlane raMjita karyo hate. rA' mahIpAla tapAgacchanA ADasemadevasUrinI samasyApUtinI kalAthI paNa ghaNe khuza hato. rA' mahIpAle vRddha tapAgacchanA A0 ratnasiMhasUrinA upadezathI pAMcama, AThama, agiyArasa, caudaza, pUnama, amAvAsyA e che parvatithionI amAri pravartAvI hatI. e saMbaMdhI saM. 1507nA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa mAha sudi 8ne guruvArane zilAlekha giranAranA uparakoTamAM vidyamAna che. (dadesAIne jainasAhityane saMkSipta itihAsa pArAH 719. rA" mahIpAle Ava ratnasiMhasUrinA upadezathI giranAratIrthamAM bha0 neminAthanA jinaprAsAdane senAnA patarAMthI maDhAvyuM. tene zilAlekha giranAra para che, temAM A prakAre ullekha che-- vaMze'smin yadunAmakAmbarapateratyugrazauryAvalerAsId rAjakulaM guNauSavipulaM zrIyAdavakhyAtimat / atrAbhUnnRpamaNDalInatapadaH zrImaNDalikaH kramAta prAsAde guru hemapatratatibhiryo'cIkaraneminaH // 9 A0 ratnasiMhasUrinA paTTAbhiSekanA upalakSamAM jUnAgaDha-uparakeTane amAri-zilAlekha A prakAre che - svastazrIsaMvat 1507 varSe mAghasaptamIdine guruvAre zrIrANAjImelagadesuta-rAulazrImahipAladesuta-zrImaNDalikaprabhuNA sarvajIvakaruNAtatpareNa audAryagAmbhIryacAturyazauryAdiguNaratnaratnasiMhasUrINAM paTTAbhiSekAvasare staMbhatIrthavAstavya sA0 devAsuta-hAMsAsutarAjakulIna......samasta jIvAbhayadAnakaraNa......kArakena paJcamI-aSTamI-caturdazIdineSu sarvajIvaamAriH kaaritaa| rAjA.....nantaraM siMhAsanopaviSTena zrImaMDalikarAjAdhipena zrIamAri prAlikhitasvahastalikhitazrIkarisahitaM samarthitam / purApi ekAdazI-amAvAsye pAlyamAne staH / saMprati eteSu paJcamI-aSTamI-ekAdazI-caturdazI-amAvAsyAdineSu rAjAdhirAjazrImaMDalikena sarvazreyaHkalyANakAriNI sarvaduritadurgopasarganivAriNI sarvajIvaamAri kArya....ciraM vijayatAm / / * A lekha pachI za" mAMDalikanI prazaMsA saMskRtamAM lakhelI che. tenI nIce paMdara lITImAM gujarAtI zilAlekha A prakAre che- (1) prathama zreya jagati jIva tarpavA sahI, . (2) bIjA loka samasti jIva na viNAsavA, Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 trInAmuM ] A udyotanasUri (3) lAvakamAra (lAvarAM mAra) ani ciDImAra siMcANakarahiM vi AheDAM na karavA krivaa| (4) mora mArivA (5) bAvara khAMTa turaka ehe dahADe jIva koi na viNAsai, je mArasi vadha nima lesi / . (6) kuMbhakAra paMca dina nibhADa na kri| (7) jI koi dINi eNavi ANAbhaMga karai, e haNIi, rA' mAMDalika nAthANI ANA sava kaNai pAlavI, tehanai guNa ghaNA hosii, ji ko jana cukai e doSanI te haNai, amAri pravartAvaNahAra zrImaMDalika prabhukai AzAtaNAi chai / (-A. vijayavallabhasUri smArakagraMtha, hiMdI vibhAga, pR 135) 18. rA'kheMgAra 19rA" maMDalika-te saM. 1316mAM rAjA thayuM. teNe narasiMha mahetA ane nAgabAI cAraNI vagerene ghaNe trAsa Aye hato. rAjavIne na chAjatA AvA vartanathI te prajAne prema gumAvI beThe. teNe jhAlAvADanA eka rAjyanA divAna bhejAzAhanuM apamAna karyuM tethI te divAna tene badale levA mATe mahammada sulatAnane belAvI lAvyo. (-aMcalagacchanI meTI gujarAtI paTTAvalI, pR. 9) sulatAna mahammade potAnA putra ahammadane saurASTra upara mekalya. teNe dvArakAnA rAjA bhImane mAryo. rA' maMDalikane jIvato pakaDI laI musalamAna banAvyuM ane tene khAnajahAna nAma ApI amadAvAda laI gayo ane Akhara sudhI tyAM ja rAkhe. khAnajahAna amadAvAdamAM maraNa pAme. tenI kabara amadAvAda zaheranA mukhya bajAramAM che. (-rAma, rU nIlaka De sane 1867 mAM lakhele gujarAtano saMkSipta itihAsa, AvRtti H 6, pR. 24, 25) sulatAna mahammade saM. 1541 mAM cAMpAnera para savArI mokalI tyAMnA rAjA jayasiMha patAI rAvala tathA pradhAna DuMgarazIne mArI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 jaina paraMparAne tihAsa--bhAga ro [ praNa pAvAgaDhane jItI lIdhA. teNe e gaDhA jItyA hAvAthI megaDA kahevAyeA. ahamade rANapura bhAMgyu ane zatruMjayatInAM dine paNa teADayAM hatAM. * maMtrIvaza zrImAlanagaramAM narasiMha pAravADa hatA. teNe eka divase kAlikAnA derAmAM besI humata karAvI, eTale devIe tene keDhiyA anAnyeA. A0 udayaprabhasUrie tene koDha rAgathI mukta karyAM ane jainadharmanA premI banAvyeA. tene nAnAga nAme putra hatA, jenuM bIjuM nAma nIne zeTha hatuM. saM 795.2 (-acalagacchanI meATI gujarAtI paTTAvalI ) paTaNAnA maMtrI kalpake paTaNAnA naMdarAjyane maMtrIvaza ApyA tevI ja rIte nInAe gujarAtanA cAvaDA temaja solaMkI rAjAone udAtta ane dhIra eve! matrIvaza ApyA. DaMkapura nIno zrImAlanagaramAM rahetA hatA. te zrImAlanagarathI nIkaLelA pAvADavazano hatA. tene eka divase lakSmIdevIe pragaTa thaI ne jaNAvyu','tArA abhyudaya gAMbhR nagaramAM javAthI thaze.' eTale te gAMbhUmAM AvIne vasyA tyAM te saMpanna thayA. rAjA vanarAja cAvaDAe pATaNa vasAvI gujarAtanA rAjyanI sthApanA karI hatI. te ceAgya puruSAne melAvIne pATagumAM vasavATa ApatA. teNe nAnA zeThane uttama puruSa lekhI pATaNamAM saparivAra vasavA mATe AmaMtraNa ApyuM. AthI te peAtAnA piravAra laI pATaNa AvIne vasyA. te vidyAdharagacchanA jaina hatA. teNe pATaNamAM jalyAdvAragaccha- 1. jUe, gujarAtanA sulatAne ane saurASTranA gehelavaMzane itihAsa, pra4044. 2. nInA zeThe petAnI mAtA nAragadevInI yAdamAM nAragapura vasAvI, temAM saM0 836 mAM nADelagacchanA A dharmasUrinA hAthe bha pArzvanAthanuM derAsara banAvI pratiSThA karAvI. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 patriIzamuM] A uddadyotanasUri vidyAdharagacchanuM bha0 RSabhadevanuM derAsara baMdhAvyuM. rAjA vanarAja tene pitA samAna mAnato ane sanmAnato hato. lahIra' lahIranAM bIjAM nAme lahara ane laharapara paNa maLe che. te pATaNane daMDanAyaka hatuM. te hAthIonI parIkSA karavAmAM nipuNa hato. eka divase te uttama prakAranA ghaDAo laI zreSTha prakAranA hAthIo levA viMdhyAcala gayo. te jyAre hAthIone laI gujarAta Avate. hatuM tyAre zatru rAjAoe te hAthIo khuMcavI levA tenI sAthe yuddha kheDayuM paraMtu lahIre viMdhyavAsinI devInI kRpAthI zatruone mArI haThAvyA. vanarAja cAvaDAe lahIrane sAMDera gAma InAmamAM ApyuM. lahare sAMDeramAM maMdira banAvI tenAM viMdhyavAsinI devInI sthApanA karI ane te devInuM nAma "dhaNuhAvI" rAkhyuM. tene lakSamIdevI ane sarasvatIdevI baMne prasanna hatAM. lakSmIe tene prasanna thaI vittapaTayaMtra Apyo ane lahIre te paTane TaMkazALAmAM sthApana karyo, temaja lakSamIdevIne mudrAomAM (calaNI nANAmAM) sthApanA karI. enI paraM. parAmAM be-eka peDhI pachI maMtrI vIra the. vacalI beeka piDhInAM nAme maLatAM nathI. laharane pautra, prapautra lahadhara ane tene putra vIra haze. pAchaLanA lekhakoe nAmasAmyathI te baMnene eka gaNI lIdhA lAge che. maMtrI vIranI vaMzaparaMparA nIce mujaba maLe che - 1. vIra mahattama-te solaMkI rAjA mULarAja, cAmuMDarAja, vallabharAja ane durlabharAjane mahAmAtya hato. tene vIramatI nAme patnI hatI. neDha, vimala ane cAhilla ema traNa putro hatA. te vaDagacchanA AcArya vimalacaMdrasUrine ziSya hato temaja A vIragaNine bhakta hate. (jUo, praka. 34, pR. 585) te maMtrI hovA chatAM 1. banArasathI lagabhaga 10 mAIla dUra mIrajApura pAse 6 mAIla dUra vidhyAvAsinI devInuM mULa sthAna che. ahIMthI viMdhyAcala pahADI zarU thAya che. te maMdiramAM pazuhiMsA ghaNuM thAya che. 2. saDera mATe juo praka. 37. 1 durlabharAja cAhila ja hato Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa aMtaraMgathI vairAgI hatI. pAchalI vayamAM teNe dIkSA lIdhI hatI ane saM. 1085mAM svargagamana karyuM. tene trIjo putra mahaM. cAhila hatA. tene rANaka nAme putra ane narasiMha nAme pautra hata. Tha0 narasiMhe saM0 1200 nA jeTha vadi 1 ne zukravAre vimalavasahI (derI naM. 11)mAM bha0 munisuvratasvAmInI parikaravAnI pratimA bharAvI ane tenI A nemicaMdrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. 2. netra ane vimala-e baMne sarasvatI ane lakSmInA nivAsasthAna jevA hatA. temane vAhila nAme trIjo bhAI hato ema A0 rAjazekharasUri batAve che. neDha gujarAtanA rAjA prathama bhImadevane mahAmAtya hatuM ane vimala daMDanAyaka hato.1 maMtrI vimale bhAratanI zipakalAne amara banAvI tethI ItihAsamAM tenuM nAma suvarNAkSare lakhAyeluM che. vimala-vIra mahattamane bIjo putra hatuM. tenI patnInuM nAma zrIdevI hatuM. te nAnapaNathI tINa buddhivALe, zUravIra ane laDaviyo hate. tenuM bANa kadI niSphaLa jatuM nahIM tethI te amegha bANavalI kahevAtA. rAjA bhImadeva tenA ekalAthI khUba prasanna hatuM. te vaDe senApati paNa hato. teNe yuddho karI, vijaya meLavIne gujarAtanI sImA vadhArI hatI. enA samayamAM caMdrAvatIne rAjA baMdhaka paramAra gujarAtane khaMDiyo rAjA hato. te dhIre dhIre gujarAtanI dhUMsarI phagAvI daI svataMtra thavAnI taiyArIo karI rahyo hato. rAjA bhImadeve tene pitAnA tAbe rAkhavA mATe senApati vimalane sainya sAthe caMdrAvatI mekalya. dhaMdhUka to vimalanuM nAma sAMbhaLIne ja mALavAnA rAjA bhojadeva paramArane zaraNe mevADamAM nAsI gaye. vimala zAhe caMdrAvatIne hAthamAM laI bhImadevanI ANa pravartAvI. 1. bhImadeva pahelAne maMtrI neDha, daMDanAyaka vimala ane kharca khAtAne pradhAna jAhila e traNe jena hatA. (bhAratIya vidyA bhA0 2, pR....) maMtrI tene dhavala temaja lAliga nAme be putro hatA. maMtrI vimalane koI saMtAna nahotuM. daMDanAyakanA paricaya mATe (jUo, praka. 35, pR. 77, Tiva naM1) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrIzamuM ] A udyatanasUri 181 rAjA bhImadeve paNa vimalane caMdrAvatIne daMDanAyaka banAvyuM. nADolanA rAjAe vimalane suvarNajaDita siMhAsana ApyuM ane dilhIpatie chatra bheTa karyuM. (-jUo jinaharSakRta 'vastupAlacaritaprastAva, 8) teNe siMdha paranI laDAImAM rAjA bhImadevane bhAre madada karI ane rastAmAM nagaraThaThThAnA rAjAne traNa divasamAM ja bAMdhI lIdhuM hatuM. daMDanAyaka vimale caMdrAvatImAM rahIne rAjA dhaMdhUkane kunehathI samajAvI pharI vAra bhImadevanA zAsana taLe mUkyo ane AbUne rAjA banAvyuM. maMtrI vimala vRddha thavA AvyA eTale te pAchalA samayamAM caMdrAvatImAM ja rahevA lAgyA. vidyAdharakulanA jAlIharagacchanA A0 sarvAnaMdasUrinA ziSya A dharmaghoSasUri e samaye caMdrAvatImAM caturmAsa rahyA hatA. maMtrIe niyamita rIte cAra mAsa sudhI temane dharmopadeza sAMbhaLe. AcAryazrIne upadezathI te khUba prabhAvita thayA. temane dharmadhyAna tarapha vizeSa ruci pragaTI ane pote yuddhamAM mAnavajAtane bhAre saMhAra karyo hato tene pazcAttApa karatAM AcAryazrI pAse prAyazcitta mAgyuM. AcAryazrIe kahyuM ke, "tuM AbUtIrthane uddhAra kara. e sAmarthya tArAmAM che. ema karavAthI prAyazcitta pUruM thaze. temanI patnI zrIdevIne paNa e vAta pasaMda paDI. maMtrIe patnI zrIdevInI preraNAthI aThThama karI aMbikAdevInI ArAdhanA karI. aMbikAe prasanna thaI kahyuM ke, "vatsa! bela, tArI zI IcchA che?" maMtrIe javAba Ape, "devI ! eka te putranI IcchA che ane bIjI IcchA AbU upara jinaprAsAda baMdhAvavAnI che. ApanI kRpAthI mArI te baMne IcchAo pUrI thAya." devIe kahyuM: "te be vara nahIM maLI zake. bemAMthI game te eka mAga." maMtrI vimala ane tenI patnI zrIdevIe salAha karIne devI pAsethI tIrthoddhAra karavAnI bhAvanA pradarzita karI. "tathAstu, tuM utsAhathI kAma kara. tane daivI sahAya maLyA karaze." ema kahIne aMbikAdevI aMtardhAna thaI gayAM. cchiA che?' acchA Aba chAe Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa maMtrI vimale mahArAjA bhImadeva, AbUrAja dhaMdhUka ane meTA bhAI neTanI AjJA lIdhI ane te Abu upara AvyA. brAhmaNoe ahIM jena tIrthasthAna karavA devAne sakhata virodha karyo, tethI vimale aThThama karI aMbikAnuM smaraNa karyuM. aMbikAdevIe jaNAvyuMH "ahIM prAcInakALamAM (naMdivardhananA samayamAM) jainatIrtha hatuM. te savAramAM caMpAnA jhADa nIce jyAM sAthiye hoya tyAM khedakAma karaje. sau sArAM vAnAM thaze." maMtrI vimale savAre zuddha-pavitra banIne devInA jaNAvyA mujaba karyuM. caMpAnA jhADa nIce khADo khodatAM bha0 RSabhadevanI prAcIna pratimA nIkaLI AvI. A joI brAhmaNe aMcabe pAmI mUMgA banI gayA. prAcInakALanA jainatIrthanI sAbitI siddha thaI eTale virodha karI na zakyA, paNa jenamaMdira mATe jamIna ApavA temanI taiyArI nahotI. maMtrIe dhAryuM hota to rAjasattAthI jamIna maphatamAM paDAvI zakata paNa te je rAjanItijJa hatuM te dharmanItijJa paNa hato. dharmakAryamAM rAjasattAno upayoga anu cita gaNAya ema samajIne maMtrIe brAhmaNone jamInanA badalAmAM meMmAgI rakama ApavAnuM pate jaNAvyuM. brAhmaNee jaNAvyuM ke, tame jamIna upara senAmahore pAthare. jeTalI jamInamAM senAmahere patharAya teTalI jamIna tamArI ane senAmahere amArI." vimale vicAryuM ke, mahera geLa hoya che te pAtharatAM vacamAM jagA khAlI raheze. maMdiranA kAmamAM eTalI rakama ochI ApavI te nyAyayukta nathI. teNe tarata ja carasa senAmahore taiyAra karAvI, te pAtharIne tenA badalAmAM jamIna lIdhI. eka mahoranA paccIsa rUpiyAnA hisAbe gaNIe te A jamInanA badalAmAM rUA. 4,53,60,000 ApyA haze evuM anumAna thAya che. brAhmaNe to e rakama laIne khuza khuza thaI gayA ane vimala maMtrInI nyAyavRttinI vAhavAha gAvA lAgyA. brAhmaNo e dhana laIne bIjA nagaramAM jaIne vasyA. maMtrI vimale A jamInamAM 140 phUTa lAMbuM ane 90 phUTa pahoLuM 54 derIovALuM bhavya jinAlaya baMdhAvyuM tathA jaina zilpa(citra)zALA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri manAvI, jenI chatamAM jIvaMta evA vividha bhAvAnuM zilpa-Alekhana karAvyuM. A maMdira Aje paNa jagatanI AzcaryakAraka vastue paikInuM eka gaNAya che. temAM kula 18,53,00,000 rUA. kharacAyA hatA. tyAMnA kSetrapAladeva maMdira baMdhAvavAmAM muzkelIo UbhI karatA hatA tethI tene paNa maMtrI vimale naivedya ane sAttvika sAmarthyathI anu La karyAM hatA. matrI vimala zAhe pratiSThAprasaMge mahArAjA, rANA, maMDalika, jaina-ajaina saune AdarabharyuM AmaMtraNa ApyuM hatuM. nAge, cadra, nivRti temaja vidyAdhara ema cAra pradhAna gacchAnA jainAcA ne ahIM padharAvyA hatA. A cAra guccho paikI te vidyAdharagacchane upAsaka hatA ane te gacchanA AcArya dharma ghASasUrinA upadezathI ja temaNe A tIrtha sthApana karyuM hatuM. caMpAnA jhADa nIcethI bha0 AdinAthanI je pratimA pragaTa thaI hatI tene temaNe ceApana derIe paikInI 20 mI derImAM sAmAnya rIte sthApana karI hatI. sthApanAnA divase atIva zuddha ane zubha muhUrta hatuM. te mUrtine temAM sthApana karyA pachI ma MdiranuM kArya khUba sArI rIte ane jhaDapathI thavA lAgyu eTale te mUrtine tyAMthI na uThAvatAM tyAM ja kAyama rAkhI ane mULanAyaka tarIke bha. AdIzvaranI dhAtunI navI pratimA taiyAra karAvI. tenI sa0 1088 mAM rAjagacchanA A va mAnasUri vagere cAra gAnA AcAryanA karakamala vaDe pratiSThA karAvI. 'AbUrAsa' (sa0 1289)mAM jaNAvyuM che ke-- ' cahuM AyariyehiM paiTThiya bahubhAva bharaMta || ' te divase AbhUpata para sonAnA sUrya UgyA hatA. satra AnaMda ane ullAsa chavAyA hatA. maMtrI vimala ane mahu. zrIdevInA dilamAM harSanA maherAmaNa UchaLatA hatA. temaNe prabhunI pratiSThA karI abhiSeka karyAM. gurumahArAjene bhaktibharI aMjali ApI. Aga tuka sarva janAnuM bhAvabharyuM svAgata karyuM . yAcakane meAMmAgyuM dAna ApyuM. e divasa dhanya hatA. AvelA sau peAte gaurava anubhavatAM hatAM ane sau 183 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa bhAgyazALIo pitAne tyAM paNa A divasa ane ghaDI Ave evI abhilASA rAkhatAM visarjita thavA lAgyAM. bhATa-cAraNee paNa pitAnA AzIvaMdanA kezamAM vimaruzrIsukamAtamunI puNya nAmAvali UmerI. A tIrtha Aje paNa ajoDa zilpadhAma gaNAya che. e ja kAraNe vimala maMtrI ItihAsamAM amara nAmanA noMdhAvI gayela che. semadharmagaNie upadezasatatikA'mAM lakhyuM che ke, e maMdirane maMDapa temanA nAnA bhAI cAhile baMdhAvyuM hatuM. maMtrI vimale zrIdevInA nAmathI zrIpura vasAvyuM, je Aje satarA nAme vidyamAna che. A tIrthanI sthApanA pachI mahAmAtya vIrane vaMzaje pitAne vIravaMzanA tathA vimalavaMzanA batAve che. (jUo, abuMda prAcIna jainalekha saMdeha, lekhAMka : pa3, 92) vimalavasahI maMdira bhavya, vizALa ane mane hara che. AbUmAM dara cha mahine dharatIkaMpa thatuM hovAnA kAraNe tenuM zikhara nAnuM banAveluM che. e ja kAraNe AbU uparanAM jena temaja ajena bIjAM maMdiranA zikhare nAnAM banAvelAM che. vimala maMtrIe zatruMjayano saMgha kADho hato, jemAM cAra karoDa sonAmahore kharacAI hatI. vimala maMtrIe Abu, zatruMjaya, ArAsaNa (kuMbhAriyA) ane pATaNamAM vimalavasahI maMdira baMdhAvelAM hatAM, te Aje paNa vidyamAna che. temanA vaMzajoe hamIrapuratIrthanI sthApanA karI hatI. (-prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza, jinaharSanuM vastupAlacarita pra. 8, upadeza saptatikA upa0 4, vimalaprabaMdha, kalyA zrayamahAkAvya, A jinabhadrane purAtana prabaMdhasaMgraha) vIra mahattamane trIjo putra mahaM. cAhilla hatuM. tenI para parAmAM anukrame (2) cAhila, (3) rANaka ane (4) narasiMha thayA. Tha0 narasiMhe saM0 1200nA jeTha vadi 1 ne zukravAre vimalavasahI (derI naM. 11)mAM bRhadgachanA A0 nemicaMdrasUrinA hAthe bha0 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - patriIzamuM ] A udyotanasUri 185 munisuvratasvAmInI parikaravAnI pratimA bharAvI, sthApanA karelI che. mahuM cAhilanA vaMzajo pitAne zeTha nInAnA vaMzanA, maMtrI vIranA vaMzanA ke maM0 vimalanA vaMzanA batAve che. (jUo, abuMda prAcIna jainalekhasaMgraha, lekhAMka : pa3, 92) e ja vaMzamAM abhayasiMha, tenA putra jagasiMha, lakhamIsiMha, kurasiMha tathA jagasiMhane putra bhANasiMha nAme thayA. teoe saM. 1394 mAM vimalavasahImAM aMbikAdevInI pratimA bharAvI hatI. mahaM. cAhilanA vaMzanA zeTha vallabhadAsa vikamanI aDhAramI sadImAM pATaNanI piravAla jJAtimAM agresara hatA. temanA putra zeTha mANekacaMde saM. 1785 nA mAgazara sudi 5 nA divase covIza jinanA covIzavaTTA banAvIne tenI bha0 vidyAsAgarajInA hAthe pratiSThA karAvI hatI. (-acalagacchanI gujarAtI meTI paTTAvalI) 3. dhavala ane lAliga-A baMne bhAIo gujarAtanA rAjA karNadevanA maMtrIo hatA. dhavala mahAmAtya hato. tene AnaMda nAme putra hato. maMtrI lAliga kAmadeva je rUpALo hato. tene mahedu nAme putra hatuM, te paNa maMtrI hatA. te dekhAvaDe, zIlavAna, jina-gurU bhakta amAtya hatuM. tene hemaratha ane dazaratha nAme putro thayAM. hemaratha vivekI, zAMta, dharmiSTha ane jIva-ajIva Adine vicAra karanAre, pApabhIru ane buddhimAna hato. dazaratha paNa gaMbhIra, saraLa, kSamAzIla, dAkSiNyatAvALe, saMtoSI ane buddhimAna hatuM. tene aMbikAdevI prasanna hatI. teNe saM. 1201 nA jeTha sudi 1 ne zukravAre AbU upara vimalavasahImAM maMtrI pRthavIpAlanI snehabharI daSTithI naM. 10nI derIne jIrNoddhAra karyo, temAM bha0 neminAthanI navI pratimAnI pratiSThA karI ane eka ArasanA vizALa paththaramAM maM0 nInA, maM0 lahara, maM0 vIra, maMtra neDha, maM0 lAliga, maMtra mahiMdu, hemaratha tathA dazarathanI mUrtio karAvI ane bIjA paththara Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa upara gajArAhI ma vimala ane azvArohI dazarathanI mUrti anAvelI che.1 4. AnaH--maMtrI AnaMdane padmAvatI ane salUNA nAme e patnIe hatI. mahe. padmAvatIe pRthvIpAlane ane salUNAe nAnUne janma ApyA. nAnUne tribhuvanadevI nAme patnI hatI ane nAgArjuna tathA nAgapAla nAme putro hatA. nAgArjuna IMDanAyaka manyA hatA. mahAmAtya Ana de sa0 1212 mAM vimalavasahImAM daMDanAyaka nAgArjunanA zreya mATe bha. saMbhavanAthanI pratimA bharAvI ane rAjagacchanA A vasvAmInA hAthe sthApana karI. nAgapAle paNa sa0 1245 mAM vimalavasahImAM peAtAnI mAtA tribhuvanadevInA zreya mATe bha. mahAvIrasvAmInI aMjanazalAkA tathA pratiSThA karAvI hatI. nAgapAlane AsavIra nAme putra hatA. (-arbu`da prAcIna jainalekhasa dAha, le0 : 169, 153) maMtrI AnaMda para sUryaputra raivata ane dhaNuhAvI devI prasanna hatAM. temanA kAraNe ja te samRddha anyA hatA. upasage AvatAM te badhA temanA prabhAvathI zAMta thaI jatA. tene dina-pratidina prabhAva vikasatA gayA. mahu. padmAvatI paNa surUpA, suzIlA, guNiyala, gurubhakta ane dharmAMrAgiNI zrAvikA hatI. tenuM piyera sAyaNavAdamAM ane meAsALa cadrAvatImAM hatuM. 5. pRthvIpAla--maMtrI pRthvIpAlane nAmaladevI nAme patnI zrIzrImAla kulodbhavavIramahAmantrisanmantrI | zrIneDhaputra lA liga - tatsutama hindukasutenedam // nijaputra kalatrasamanvitena sanmantridazarathenedam / zrI neminAthabimbaM mokSArthaM kAritaM ramyam // mAnU-vimalavasahI bhamatInI dUrI na10nA traNa zilAlekhA, aqhuda prAcIna jainalekhasaMdeha, lekhAMka : 47, 50, 51; gujarAtanA aitihAsika lekhA bhA. 3, lekhAMka : 2,39, 50 251) Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamaM ] A. udyotanari 187 hatI ane 40 jagadeva ane dhanapAla nAme putro hatA. jagadeva bharayuvAnImAM marI gayA. tenI patnInuM nAma mAladevI hatuM. pRthvIpAla pratApI ane udAra hRdayaneA hateA. te rAjA siddharAja jayasiMha ane rAjA kumArapAlanA mahAmAtya hatA. tenuM samasta kuTuMba rAjacchanA A0 caMdrasUrinuM bhakta hatuM. teNe sa0-1201nA jeTha vida 6 ne rivavAre pAlInA bha. mahAvIranA maMdiramAM bha anaMtanAthanuM jinayugala samarpaNa karyuM hatuM. (-jUe, prAcIna jainalekhasaMgraha bhA0 2, lekhAMka : 381) teNe sa0 1204 thI 1206 sudhImAM vimalavasahInI ghaNIkharI derIonA jIrNoddhAra karAvyeo. navI hastizALA badhAvI, jemAM sa0 1204 mAM gheADA upara matrI vimalanI mUrti sthApana karI ane tenI pAchaLa zeTha nInA, ma. lahara, ma vIra, ma. teDha, maM dhavala, ma0 AnaMda ane ma' pRthvIpAlanI mUrtie banAvI sthApana karI. teNe pitAnA klyANa mATe daMDanAyaka zeTha nInAe pATaNamAM baMdhAvelA jAlihariya-vidyAdharagacchanA bha. RSabhadevanA maMdiramAM ragama Dapa karAvyeA. mAtAnA kalyANa mATe pATaNamAM paMcAsarA pArzva nAthanA derAsarane raMgamaDapa karAvyeA. nAnI mAnA kalyANa mATe cadrAvatInA vidyAdharagacchanA derAsaramAM raMgamaMDapa karAvyeA. nAnA meAhuNanA kalyANa mATe rAha vagere khAra gAmavALA rAhamaDalanA sAyavAdapuramAM bha. zAMtinAthanuM derAsara baMdhAvyuM. 1. A samaya lagabhaga saM0 1206 mAM rAjagacchanA A. caMdrasUrinI sAthe vimala maMtrInA vaMzajo saMgha laIne AkhU upara AvyA hatA ane temaNe ddhAranA utsava karyA hatA. ... saM0 1206 // zrIzIlabhadrasUrINAM ziSyaiH zrIcandraprabhasUribhiH / vimalAdisusaMghena yutaistIrthamidaM stutam ||1|| ayaM tIrthasamuddhAro'tyadbhuto'kAri dhImatA / zrImadAnandaputreNa zrI pRthvIpAla mantriNA // 2 // (-a`da prAcIna jainalekhasaMdeha, lekhAMka : 72, pra40 35,pR0 25) Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraprAnA itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa satrI pRthvIpAla naraparIkSA, nArIparIkSA, gajaparIkSA azvaparIkSA ane ratnaparIkSAmAM nipuNa hatA. te mahAdAnI hatA. teNe sa0 1206 thI 1223 mAM gUjarezvara kumArapAlanA rAjyamAM pATaNamAM vaDagacchanA vivihArI A. haribhadrasUrine vinaMti karI temanI pAse cAvIza tIrthaMkaronAM prAkRta caritro banAvyAM hatAM, jemAMnAM * neminAhacariya', sayakumAracariya', caMdrupahucariya' ane malinADucariya'Aje upalabdha thAya che. ' 18 pa 6. dhanapAla~te maMtrI pRthvIpAlanA nAnA putra hatA. te gUja rezvara kumArapAlanA mahAmAtya hatA. tene mATA bhAI jagadeva, patnI rUpiNI ane putra narapAla hatA. rUpiNInuM bIjuM nAma piNAI hAvAnuM paNa jANavA maLe che. teNe ASTranA vimalavasahImAM sa0 1237 mAM 40 jagadeva, ma. dhanapAla ane narapAlanI mUrtie sthApana karelI che. vimalavasahInA jIrNoddhAra adhUrA hatA te pUruM karavAnuM kAma teNe mAthe lIdhuM. saM0 1245 nA vaizAkha suddhi pa ne guruvAre jIrNoddhAra karI navIna pratimA bharAvI derIe pratiSThita karAvI. matrI dhanapAla, tenA dAdA ma. ANaMda, dAdI mahu. padmAvatI, pitA ma. pRthvIpAla, mAtA nAmaladevI, kAkA nAna, kAkI tribhuvanadevI, kAkAne putra nAgapAla, meTAbhAI jagadeva, bhAbhI mAladevI, patnI rUpeNI ane putra narapAlanA nAmanI lagabhaga cAvIza mUrtio banAvI che. tenA zreya mATe je je vidyamAna hatA temaNe pAte ane je je vidyamAna naheAtA tenA mATe ma0 dhanapAle mUrtie bharAvI sthApana karI che. A kuTuMbanI dareka pratimAonI pratiSThA kAsahadagacchanA A siMhasUrinA hAthe thayelI che. bIjA jainoe paNa ghaNI pratimA bharAvI che ane A. siMhasUri temaja judA judA gacchanA AcAryonA hAthe pratiSThita karAvI che. ma dhanapAle A ajanazalAkAmAM meATAbhAI jagadevanA zreya mATe kAsa,hadanA derAsaranA mULanAyaka bha. zAMtinAthanI pratimAnI A. siMhasUrinA hAthe aMjanazalAkA karAvI hatI ane te kAsudanA jinAlayamAM virAjamAna Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIsamuM ] A uddaghotanasuri 189 karavAmAM AvI hatI. (--jUo, praka. 35, pR0 pa2) nAgaeNdragacchanA A0 haribhadrasUrie Azare saM0 1250 mAM pATaNamAM maMtrI dhanapAlanI vinatithI "caMdraprabhacaritra" racyuM. (jUo, praka. 35, pR0 6) 7. narapAla-saM. 1245. (-saM. 1223 lagabhagamAM zrIharibhadrasUrikRta "caMdapehacariya". nI prazasti, te ja AcArya kRta "mallinAhacariya"nI prazasti, saM. 1361 mAM zrImerUtuMgasUriracita "prabaMdhaciMtAmaNi', saM. 1405 mAM zrI rAjazekharakRta "prabaMdhakeza", pU0 jayaMtavijayajI saMpAdita "abuMda prAcIna jenalekhasaMdehamAna vimalavasahInA lekhe, sattaramA saikAnA kavivara lAvaNyasamayakRta "vimalaprabaMdha', 50 lAva bha0 gAMdhIne "gujarAtane prAcIna maMtrIvaMza" lekha, jainasatyaprakAza, kramAMka : 203) vesaTazAhavaMza-dezalaDarAvaMza 1. vesaTa-te osiyAne jaina nagarazeTha hato. tene vepArIo sAthe virodha thatAM esiyA choDI kirATakUpa (kizaDu) AvIne vasyA. tyAM rAjA jedrasiMhane maMtrI banyA ane tene upadeza ApI rAjAne dayApremI banAvyuM. 2. varadeva--te kirATakUpane nagarazeTha ba. 3. jinadeva. 4. nAge-tenuM bIjuM nAma nAyaMda hatuM. te araDakamala ozavAla ha. 5. saddhakSaNa-te eka sArthavAha pAsethI gujarAtanI prazaMsA sAMbhaLIne pAlanapura AvI vasyuM. teNe ahIM bhagavAna pArzvanAthanuM jinAlaya baMdhAvyuM. 6. AjaDa-kaIullekha AjaDane saddhakSaNanA pitA batAve che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa . gesala-te nirdhana thaI gaye ane maraNa pAme. te sAta tIrthomAM prasiddha hatA. tene guNamatI patnI hatI ane 1. AzAdhara, 2. saM. dezala ane 3. lAvaNyasiMha nAme putro hatA. - (1) saM-AzAdhara-te gesalane meTe putra hato. tene ratnazrI patnI hatI. teNe devagirimAM jaI vepAra kheDyo, dhana kamAye ane yaza meLavyuM tathA saM0 13paramAM pAlanapuramAM upakezagachanA kakudAcArya saMtAnIya A0 siddhasUrinA upadezathI pitAnA pitAnA kalyANa mATe "uttarajhaNusutta"nI vRtti lakhAvI, jene A0 devaguptanA ziSya paM. pAsamUtie vAMcI saMbhaLAvI. zeTha AzAdharanI pustakalekhana vizenI mAnyatA evI hatI ke mRtathIna: vI gharma naiva rasa pustaka vinA pustakAni tu likhyante lekhakailabdhavetanaiH // " (-jaina pustakaprazastisaMgraha, praza0 34) saM0 AzAdhara nAnI vayamAM maraNa pAmyA. tene putra nahote. paNa mANikadevI, sehagadevI, kAzmIrIdevI ane mAukAdevI ema cAra putrIo hatI. tenI gAdIe dezala zAhane mATe putra sahajapAla AvyuM. tenI patnInuM nAma sahajaladevI hatuM. . . (2) saMdezala-tenI vigata AgaLa jaNAvIzuM. (3) lAvayasiMha-tenuM bIjuM nAma lUNasiMha hatuM. tenI patnInuM nAma lAchI hatuM. te nyAyasaMpannavibhava hato ane dekhAve rUpALe hate. nAnI vayamAM ja te maraNa pAme. tene be putro (1) sAmaMta ane (2) sAMgaNa nAme hatA. (1) sAmaMta-tene mATe keI ullekha maLato nathI, (2) sAMgaNu-saMbhavataH tenuM nAma sAraMga hatuM athavA tene sAraMga nAme putra hato. sAraMga dilhI rahetuM hatuM. te rAjamAnya hatA. saM. samara zAha ane sAraMga vacce gADha sneha hato, e ja kAraNe ItihAsamAM samarA-sAraMganI joDI vikhyAta banelI che. : 8. saMdezala zAha-te buddhimAna hato. teNe moTAbhAI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A uddadyotanasUri 19ii AzAdharanA maraNa pachI kuTuMbane samagra bhAra upADI lIdhe. teNe pitAnA traNa putro temaja lUNasiMhanA putrone zikSaNa ane saMskArathI AgaLa vadhAravAnI cIvaTabharI vyavasthA karI. teNe devagirimAM bha0 pAzvanAthanuM jinamaMdira baMdhAvyuM ane A0 siddhasenasUrinA vAsakSepathI pratiSThA karAvI. pachI te pAlanapura Avyo ane tyAMthI khAsa kAraNe pATaNamAM AvI vasyuM. teNe zatruMjayatIthane saMgha kADhI saM. 1371nA mAha sudi 7ne guruvAre potAnA putra samarA zAhanA hAthe zatruMjayane jIrNoddhAra karAvyuM. te saMghapati banya hatuM. tenA vaMzaje dezalaharA nAmathI prakhyAti pAmyA. tene (1) sahajapAla, (2) sAhazupAla ane (3) samarasiMha temaja (4) janakudevI nAme putrI vagere saMtAna hatAM. . (1) sahajapAla-te pitAnI AjJAthI devagirimAM dAdA AzAdharanI gAdIe jaIne beThe. tyAMnA rAjAe prasanna thaI tene kapUravALuM pAnanuM bIDuM ApyuM tethI bhAToe tene "kapUradhArApravAha birudathI navAje. pitAnI AjJA maLatAM teNe vizALa bhUmi upara bha0 pArzvanAthano jinaprAsAda banAvyuM, jemAM zikharavALe gabhAre, raMgamaMDapa, bhamatI ane killo banAvyAM. bhamatImAM 24 jinanI derIo banAvI ane bIjI cAra nAnI derIo banAvI. A0 siddhasenasUrinA vAsakSepathI pitAnA hAthe 1 pArzvanAtha, 24 tIrthakare, sacikAdevI, 1. A kakkari kapUradhArApravAha mATe lakhe che ke-- sahajaH zrIdevagirau rAmadevanRpaM guNaiH / / tathA nijavazaM cakre yathA nAnyakathAmasau // 935 / / karpUrapUrasubhagaM tAmbUlaM yasya ycchtH| karpUradhArApravAhavirudaM bandino daduH // 936 // (-saM. 1393ne zatruMjaya tIrthoddhAprabaMdha, prastAva bIje, pR. 101) AthI samajAya che ke madhyayugamAM bhAratamAM rAjA-mahArAjAo jene kapUravALuM pAna-bIDuM ApatA tene janatA "kapUradhArApravAha" evA birudathI navAjatI hatI. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 jena paraMparAne itihAsa--bhAga 2 [ prakaraNa aMbikAdevI, sarasvatIdevI ane gurumUrtinI pratiSThA karAvI. (-nAbhinaMdana jiddhAraprabaMdha, pra2, 0 940) tenI patnInuM nAma sahajaladevI hatuM. keI lekhaka tene sAraMga nAme putra hovAnuM jaNAve che. (2) sAjanapAla-tenI patnInuM nAma rAjimatI hatuM. tene tenA pitAe khaMbhAta mekalyA. tenA vaMzajono ullekha maLatuM nathI. saMbhava che ke, sAdhu sajajanasiMha tenI gAdIe Avyo hoya. 9. saMsamarasiMha-te dezala zAhane nAne putra hatuM. tenI patnInuM nAma raMbhelI hatuM. samarasiMha pitAnI sAthe ja rahe hate. te pitAnI sAthe pATaNa AvI vasyA. e samaye dIlhInA bAdazAha allAuddIna khilajIe alaphakhAnane sainya ApI gujarAta jItI levA meka. teNe gujarAta jItI lIdhuM ane tyAne sUbe thaI beThe. te pATaNamAM sarvamAnya samarasiMhanA zuddha vyavahAra ne dekhI tenA upara khUba prasanna hatuM. te samarasiMhanI dareka vAtane barAbara sAMbhaLate, mAnya karato ane te amalamAM mUkavA prayatnazIla rahe. saM. 136mAM muslima sainya gujarAta ane saurASTramAM hiMdutIrtho upara vinAza veryo. mUrtio toDI nAkhI. e veLA zatruMjaya tIrthamAM paNa ghaNuM teDapheDa karI ane mULanAyaka zrI AdIzvaranI mUtine khaMDita karI. A aMge chUTAchavAyA evA ullekha maLe che ke, musalamAne mUrtio bhAMge che evI dahezatathI leke bha0 RSabhadevanI pratimAne pIramabeTa laI gayA ane tyAM surakSita sthaLe chupAvI dIdhI. sAdhAraNa janatAe mAnI lIdhuM ke tIrthanI rakhavAla devIe te pratimAne gupta sthAne chupAvI che. zeTha gosalane tIrthane bhaMga thayeluM jANuM bhAre AghAta lAgyuM. teNe A siddhasena pAsethI zatruMjayatIrthanA agAunA uddhArane itihAsa sAMbhaLI putra samarA zAhane AjJA karI ke, 'tuM zatruMjayatIrthane uddhAra karAva." samarAzAhe guru pAse jaI pratijJA karI ke, "jyAM sudhI zatru Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriIzaE ]. A udyotanasUri jayatIrthane uddhAra na thAya tyAM sudhI huM pratidina be vakhata bhejana, talAvyaMga snAna, eka vigaI tyAga karIza ane bhUmisaMthAre karIza." samarasiMha samaya joIne sUbA pAse gayA. sUbe AnaMdamAM hato. samarasiMhane joIne khuza thaye. samarasiMhe lAga joI kahevA mAMDayuM. khudAviMda! hiMduonAM tIrthone nAza thavAthI dharmakAryo aTakI paDyAM che, te mane AjJA Apa ke, huM zatruMjayatIrthane pharIthI taiyAra karyuM. taDajoDa e vidhinA hAthamAM che. tIrthane teDavuM ane banAvavuM e tamArA hAthamAM che. to tuM Ane vidhi bana ane mane pharamAna lakhI Apa." A vAtathI prasanna thaI sUbAe samarasiMhane pharamAna lakhI ApyuM eTaluM ja nahi paNa saurASTranA hAkema malika baherAmane AjJA karI ke, "zeThane tIrtha bAbatamAM sarva prakAranI sagavaDa karI ApavI." samarA zAhe bahirAma zAhane khuza karI tenI sammati paNa meLavI lIdhI. samara zAhanI IcchA hatI ke, maMtrI vastupAle mUrti mATe chupAvI rAkhela manmANI paththaramAMthI navI pratimA banAvavI paNa pATaNamAM bha0 ariSTaneminA maMdiramAM A siddhasenanI mukhyatAmAM saMdha maLe. saMghe gaMbhIra vicAraNA karI AjJA ApI ke, maMtrI vastupAlavALI phalahI hAla ema ne ema rAkhavI ane ArAsaNathI navI phalahI maMgAvavI ne temAMthI navI pratimA ghaDIne sthApana karavI. samarA zAhe pitAnI AjJA meLavI mANasene visaMgamakara makalyAM. temaNe tyAM jaI tyAMnA rAjA mahIpAlanI AjJA meLavI khANamAMthI moTI zilA kaDhAvI ane zilpIo pAse navI mUrti ghaDAvI taiyAra karAvI. A tarapha samarA zAhe mULa AdIzvara prAsAdane pAyAthI te kaLaza sudhIne uddhAra karAvyuM. bIjA te zrIvatsakuLanA zrIvatsavaMza(1) chAhaDanA vaMzamAM (43) A mANikyaprabha temaja (49) A kamala prabhasUri thayA. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 jaina para parAnA pratihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa zeTha sthiradevanA putra lUDhaka vagere zrAvakoe bIjI bIjI derIenA uddhAra karAvyeA. daramiyAna ghaDAyelI navI pratimA bhAMDu, pATaNa, pIparALI thaI pAlItANA paheAMcatI karavAmAM AvI. cha divasamAM te pratimAne zatru Mjayagiri upara caDAvI devAmAM AvI. sarvavidyAvizArada muni khAlacaMdrajI pahelethI ja sAthe hatA. temaNe navI mUrtine mULa gAdI upara sthApana karAvI. saMghavI dezale gurunI AjJA laI, muhUrta jovarAvI, dezadeza Ama traNa mokalI, zubha divase pATaNathI zatru jayane charI pALatA yAtrA sa`gha kADhaco. gujarAtanA sUbA alapakhAne saMghanI rakSA mATe mADu sainya sAthe meAkalyuM. A saMghamAM bheAjana-pAMgaraNu vagerenI dekharekha sa samarA zAhe rAkhatA hatA ane zeTha seAmapAla sa`ghanI dekharekha rAkhatA hatA. saMghe pIparALI gAma pAse AvI dUrathI zatru jayatInAM darzana karyA. pAlItANA AvIne zrIsa`ghe ma`trI vastupAlanAM dharma patnI lalitAdevInA nAmathI baMdhAyelA lalitA sarAvaranA kinAre paDAva nAkhyA. e ja samaye khaMbhAtathI sAjanapAla ane devagirithI sahaja: pAla saMgha sAthe pAlItANA AvI paheAMcyA. pitA, putra ane bhAI Ane kuTubameLAvaDA pAlItANAmAM thayA ane sau harSa pAmyA. (2) yoATanA vazamAM (42) A0 zrIprabha thayA temaja (46) A prajJAtilakasUri thayA. (47) A0 ratnaprabha thayA. (4) zrIkumAra-teNe vRddha gAmamAM A0 kamalaprabhane AcArya pada apALyu. patnI abhayazrI, putrA zAbhAka, kheDAka, sAlhAka (9) jasAka-teNe tathA ena vIMjhIyAe peAtAnA vaMzanA A ratnaprabhunA upadezathI upadezamALA la khAvI. (jaipu.pras., pra0 86) sthirapAlanA pUrvajo (1) dhanadeva pAravADa (jAlAra), sahejaladevI, (2) brahmAka, (3) jhAMjhaSNu, (4) AzAdhara, (5) gegila, (6) padma (suralakSmI), (7) sthirapAla (daivikA) sa0 1418 kArtika vadi 10. (-jaina pustakaprazastisaM, pra0 86) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patriocamuM ] A uddadyotanasUri 19pa A saMghamAM upakezagachanA A devaguptasUri, A0 siddhasenasUri ane A0 kakkasUri (upakezaga7 paTTAvalI, paDhAMkaH 64, 65, 66, praka1) nAgeMdragacchanA A prabhAnaMdasUri, bhAvaDAragacchanA A vIrasUri, hemasUrisaMtAnIya A0 vasena, thArApadragathvIya A sarva devasUri, brahmANagacchanA A jagatasUri, nitigacchanA Ava AmradevasUri, nANakagacchanA A0 siddhasenasUri, bahargacchanA A dharmaSasUri (praka46), vRddha piASALagacchanA A0 ratnAkarasUri (praka. 43 paTTAka. 49) vagere mukhya AcAryo A saMghamAM padhAryA hatA. samarA zAhe saM. 1371nA mahA sudi 7ne guruvAranA divase bha0 AdIzvaranI pratiSThA karAvI. saMghavIzadivasa girirAja upara rahyo. saM. sahajapAle AcAryo, vAcanAcAryo, upAdhyAye, munio vagere 200 sAdhuone satkAra karyo. 1. saM 1368mAM zatruMjaya tIrthane bhaMga thayo ane saM 1371nA mahA sudi 7ne guruvAre tIrthane uddhAra karAvyo. A prasaMge ghaNu gacchanA AcArya vidyamAna hatA. (A AcAryonA vizeSa paricaya mATe juo A devaguptasUri, A siddhasenasUri, A0 kakkasUri (praka. 1, upakezaga7 paTTAvaLI, paTTAMkaH 64, 5, 66, pR. 32, 33) A0 vibudhaprama, paTTadhara A pramAnaMda, bIjuM nAma A0 padmacaMdra (praka. 35, nAgaeNdragaccha paTTAvalI trIjI, paDhAMka: 5, pR8) A0 varasUri (praka. 34, bhAvAcAryagacchapadAvalI, paDhAMkaH 7, pR. 57) A0 vardhamAnasUri ziSya A sarva devasUri (prakaTa 35, thArApadravachIyA paTTAvalI, paTTAMka: 12, pR...) A jamatacaMdrasUri (praka. 35, brahmANaga7, pR68) A0 vajana, A0 hematilakasUri (praka. 41, vAdivasUri saMtAnIya) A AdevasUri (praka. 35, niti kula, pR. 49) A0 siddhasena (praka.nANAvAlaga7, paTTaka ... A0 ratnAkara (praka. 43, tapAgaccha vaDIpavALa paTTAMkaH 49) A0 dharmaghoSa (praka. 46 vaDaga-tapAgaccha-laghukALa paTTAMka: 46, pR..) . ahIM nadhipAtra hakIkata e che ke, A saMghamAM ane A jIrNoddhAra prasaMgamAM kharataragaccha tathA pUnamiyAgacchanA AcAryo sAmela na hatA. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo ( prakaraNa saMghamAM 700 cAraNa, 3000 bhATa, 1000thIye vadhu gAyA hatA, tene khuza karyAM. cAtrIe temaja zilpIe vagerene rAjI karyA. saMdha tyAMthI giranAra tImAM gayA. tyAM daza divasa rokAyA. tyAMthI prabhAsapATaNa, vaNathalI, devapATaNa, ajArA, koDInAra, ane dIvadara thaI pharI vAra pAlItANA gayA. ht A. siddhasUrie u. merugirine sa0 1371nA mahA sudi panA rAja AcAya pada ApI A sUri banAvyA. saMgha pATaDI, hArija, meAIlA thaine pADhaNa AvyA. nagarajanoe saMghanA satkAra karyAM. sa. dezale sa'0 1375mAM 7 laghu AcAryo vagere sAthe zatrujayanA bIjI vAra charI pALatA saMgha kADhayo. A0 siddhasena sa0 1376nA caitra sudi 14nA roja pATaNamAM svargastha thayA. samarA zAhe zatrujaya upara aSTApadmacaitya tathA dezalavasahI jinA layA badhAvyAM. dezalavasahImAM A0 siddhasena, saM. zeTha AzAdhara, saM dezala, zeTha bhrUNasiMha vagerenI a MjalimudrAmAM mUrti sthApana karI, je Aje pahelI TrakamAM chUTIchavAyI cADelI vidyamAna che. dilhInA bAdazAha kutabuddIne samarA zAhane dilhI khelAvI Adara karyAM ane dilhImAM vepArIenA vaDA tarIke temanI nimaNuMka karI. samarasiMha mahAdAnI hatA. teNe eka gavaiyAne eka dhruvapadmathI khuza thaI 1000 TakA ApyA hatA. gayAsuddIne paNa samarA zAhanA bhAre satkAra karyAM. TUMkamAM ddilhI darabAramAM samarA zAhanI lAgavaga ghaNI vadhI gaI. bAdazAhe pAMDu dezanA rAjA vAravallane kedamAM pUryAM hatA, samarasiMhe tene cheDAvI pAMDu dezanI gAdIe besADavo, AthI samarasiMhane 'rAjasthApanAcArya ' tarIkenuM biruda maLyuM. samarasiMhe sa0 1375mAM pharIvAra charI pALatA zatrujayanA yAtrAsaMgha kADhayo. samarA zAhe bAdazAhanuM kmAna meLavI A jinaprabhasUri sAthe mathurA, hastinApura vagere tIrthonI yAtrA karI. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzcamuM ] A udghotanari 197 samarA zAhu devigira gayA. tyAM gayAsuddInanA navAbajAdo ugha khAna nAme hateA. teNe samarasiMhane peAtAnA bhAI jAhera karI khUba sanmAna karyuM. tene tilaMganA rAjA banAvyeA. te tene tilaMganA saradAra tathA cAcA kahI melAvatA hatA. musalamAna sainye pAMDu dezanA rAjA-prajA vagere 11 lAkhane kedamAM pUryAM hatA. tene samarasiMhe cheDAvI mUkayA ane devigiramAM navA jenene vasAvI rAmarAjya pravartAvyuM. raMgalamAM navuM jinamaMdira baMdhAvyuM. samarA zAha sa'0 1393mAM maraNa pAmyA. A. kakkasUrie te ja sAlamAM pATaNamAM 'nAbhinadanajineAdvAraprabaMdha 'nI racanA karI zatruMjayauddhAraprama dha ga0 : 2243 manAvyeA. (-jUe, nAbhinaMdanajinAdvAra pradha, zatru jaya uddhAra prabaMdha racanA sa'0 1393, prabaMdha-prastAva 5, gra0 : 2243 vagere) samarA zAhanI patnInuM nAma rabheAlI hatuM. temane 1 sAlDa, 2 satya, 3 DuMgara, 4 sAlika, 5 svapAla ane 6 sAdhu sajjanapAla ema cha putrA hatA. te paikI bIjA putra satyasi huM zatru jayatIrthanA charI pALatA saMdha kADho hatA tathA mAvana jinAlayavALe mATA jinaprAsAda baMdhAvyA hatA. trIjo putra DuMgarasiMha dilhImAM bAdazAhanA mAnItA hatA. cothA putra sAlika zAhe meTA dvArA karAvyA hatA. pAMcamA putra svapAle zatruMjayatInA charI pALatA saMgha kADhayo hatA, jemAM sAthe cAvIza jinAlayeA hatAM. chaThTho putra sajjanasiMha atyaMta sAdhuvRttine hateA. ! 10. sAdhu sajjanasiMha--te saM. samarA zAhanA chaThTho sauthI nAnA putra hatA. samarA zAhunA mATAbhAInuM nAma sajjanapAla hatuM ane A chaThThA putranuM nAma paNa sajjanasiMha maLe che. A rIte meATA kAkA ane bhatrIjAnuM eka ja nAma hAya e samajAtuM nathI. paNa eka nAma heAvAthI khanenI jIvanaghaTanAone alaga karavAnu kAma azakaya che. zilAlekhAmAM sAdhu sajjanasiMha 'sAdhu' birudavALA ane jagatanA jIvAnuM kalyANa karanAra lekhAyA che. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa itihAsa kahe che ke te samaye salakSaNupura nagara, je Aje zaMkhalapura nAmathI prasiddha che, temAM vizA piravADa jJAtinA zeTha vidA zAha, temanI patnI vIramade ane temane putra kecara zAha rahetA hatA. kecara nAnapaNathI ja dharmazIla ane dayALu hate. e zaMkhalapura pAsenA bahucarAjInA maMdiramAM meTe prANIsaMhAra thatA hato. evI kavAyakA che ke, svecchAe bahucarAjIne kukaDe mArI khAdhe. te kUkaDe savAra thatAM teonA peTamAM kUkaDuka kUkaDuka karavA lAge. AthI te devInuM mAhAtamya vadhI gayuM. ahIM te jIvavadha joIne kocara zAhane bhAre duHkha thatuM hatuM. te ekavAra vyApAranA kAraNe khaMbhAta gaye. tyAM caudazanA divase zrIdevasuMdarasUrinA paTTadhara A sAdhuratnasUrinA vyAkhyAnamAM gaye. vyAkhyAnamAM meTA meTA dhanADhaya zreSThIo beThA hatA. saue kecara zAhane sAdharmika baMdhanA hisAbe sauthI AgaLa besADaze te samaye khaMbhAtamAM sulatAnanuM rAjya hatuM. dezalaharAvaMzane araDakamala sAdhu sajajanasiMha ozavAla rAjamAnya meTo jena hato. te paNa A vyAkhyAnasabhAmAM hAjara hato. AcAryazrIe svAbhAvika rIte ja jIvadayA para sacoTa vyAkhyAna ApyuM. A sAMbhaLI kecara zAhe bahucarAjImAM thatA prANIsaMhAra vize sabhA samakSa nivedana karyuM ane tene aTakAvavA saune vinaMti karI. AcAryazrInA kahevAthI sAdhu sajajanasiMha kecara zAhane pitAnA ghera laI gaye. temane jamADyA pachI te sulatAna pAse laI gaye. sulatAnane samajAvI kecara zAhane zaMkhalapuranA bAra gAmane phejadAra banAvyA. kocara zAhe zaMkhalapura jatAM ja bAra gAma-1 salakhaNapura, 2 hAMsalapura, 3 vaDAvalI, 4 sItApura, 5 nAviyANuM, 6 bahicara, 7 TraaDa, 8 delavADu, 9 denamAla, 10 meDherA, 11 kAlahari ane 12 chamachaMmAM amAripaTa vagaDAvyo ane jIvahiMsA baMdha karAvI. A gAmamAM taLAvamAM naMkhAtI jALa baMdha karAvI. zikArI prANIene uDADavA mATe TeyA goThavyA. pazu-paMkhIo mATe anAja tathA pANInAM kUMDAM mukAvyAM ane parabamAM pANI gaLAvavAne prabaMdha karyo. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasuri 199 dilhInA rAjamAnya sAraMga zAha tathA DuMgara zAhane kavi Thakura depAla pharate pharate zaMkhezvaranI yAtrAe jatAM zaMkhalapura AvyA. teNe amAri paLAtI joI te khaMbhAta gaye ane teNe tyAM caudazanA vyAkhyAnamAM kavitta karI kecara zAhanI khUba prazaMsA karI. tyAMthI te zaMtrujaya tIrthanI yAtrAe gaye. A tarapha, teNe kecara zAhanAM karelAM vakhANunuM phaLa UlaTuM AvyuM. sAdhu sajjanasiMhane IrSyA thaI AvI ke, kecara zAhane UMce lAvanAra huM chatAM mAruM nAma paNa nahIM ane kecara zAhanAM ATalAM vakhANa ! ThIka che, joI laIza. teNe sulatAnane avaLI pATI bhaNAvI ane tarata ja kecara zAhane pakaDAvI jelamAM purAvyuM. AthI lekamAM sajajanasiMhanI niMdA thavA lAgI ane zaMkhalapura-bahucarAjImAM jIvahiMsAne dera chUTe thaye--khUba hiMsA thavA lAgI. Thakura depAla pharI khaMbhAta Avyo tyAre tene pitAnI bhUla samajAI. tene spaSTa thayuM ke sajanasiMhane cIDavavAmAM huM ja nimitta the chuM. tene bhAre duHkha thayuM. sajajanasiMhane rojavavAne teNe IrAde karyo. te sajajanasiMha pAse gayA ane kavinI jhaDI varasAvavA lAgyo. Akhare tene khuza karyo ane sAthe sAthe jaNAvI dIdhuM ke, tArI kRpAthI bahucarAjInA pUjArIo pADAo kApe che. tArI maherabAnI che ke avaLI mUThe amAri paLAya che. " sajjanasiMha A sAMbhaLIne zaramAye. teNe kecarane choDI mUkI pharIthI bAra gAmane hAkema banAvyo. kecara zAhe zaMkhalapuramAM pharIthI bAra gAmamAM amAri pravartAvI. A ghaTanA uparathI samajI zakAya che ke, sAdhu sajjanasiMhe kecara zAhane UMce lAvI bAra gAmamAM amAri paLAvI hatI. mATe ja zilAlekhamAM ullekha maLe che ke, saM. 144ramAM te jagatanA jenA kalyANa mATe thaye, saMbhava che ke A ghaTanA saM0 144ramAM banI hoya. sajajanasiMhe pachI zatruMjaya tIrtha upara A bhUlanuM prAyazcita karyuM hatuM ane saMbhavataH brahmacaryavrata svIkAryuM hatuM. e rIte Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa teNe zilAlekhamAM jaNAvyA mujaba tIrtha pada meLavyuM, AthI te "sAdhu tarIke prasiddhi pAmyuM. (-nivRtiga7nA A0 Amadevane "samararAsa," saM0 1371 A0 kakkasUrino nAbhinaMdanajidvAraprabaMdha; dezalaharA zeDa zivazaMkaranI patnI devaladevIe saM. 1516nA citra sudi 8ne ravivAre upakezagachanA A0 kakkasUrinA vAcanAcArya vittasArane vahoravela svarNAkSarI ka9pasUtranI lekhanaprazasti lo. 6 thI 17, A. vijayasenasUri praziSya muni guNavijayajIkRta "kecara vyavahAriyAne rAsa" saM. 1687, DIsA aitihAsika rAsasaMgraha'bhA. 1ne rAsa-saMkSipasAra) mahAkavi depAla-te bhejaka jJAtine jena hatA. kavi RSabhadAsa tenA vize jaNAve che ke - haMsarAja vAcha depAla" (kumArapAlarAsa. eTale te samaye gaNAtA mahAkaviomAM tenI gaNanA thatI hatI. jenA bhejake pitAne ThAkura tarIke oLakhAve che. e rIte te pitAne ThAkura batAve che. Tha0 depAla dezalaharAvaMzanA saM0 samarA zAhanI nizrAmAM dilhImAM ja rahetuM hatuM. teNe "1 sthUlabhadra kakkAvalI, 2 caMdanabAlA copAI 3 hariyALI, 4 saM. 1522mAM racelI vAsvAmInI pAI, 5 AdrakumArasUDa, 6 rehiNiyA corane rAsa, 7 jAvaDa zAha rAsa, 8 zreNike-abhayakumAracarita, 9 saM. 15raranA aSADa sudi 15nA roja racele "bUsvAmI pAMca bhava rAsa, 10 sthUlibhadra phAga (TUMkaH 27), 11 maMgaladIvo' vagere rAsa Adi graMtho racyA che. dezIvaMza - 1. rAjakoThArI-gvAliyarane rAjA Ama A bappabhaTTasUrine upAsaka hatuM. tene rAjakoThArI banAvyuM. te osavAla jJAtimAM dAkhala thayA ane tene vaMza ke ThArI tarIke jAhera thaye. tenI paraM. parA A pramANe che Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 patriIzamuM ] A0 uddaghAtanasari 1. saraNudeva-gvAliyarane rAjA nAgAvaleka, jenuM bIjuM nAma Ama rAjA hatuM, te A bappabhadisUrine upAsaka hatA. tene eka rANa vaNikaputrI hatI. (jUo, praka. 32, pR0 pa38) Ama rAjAne te vaizya rANIthI eka putra thaye, tenuM nAma saraNa deva hatuM. saraNadeva esavAla jJAtimAM dAkhala thaye. Ama rAjAe tene rAjya koThArI banAvyA, tenAthI koThArIvaza cAlyuM. te cittoDamAM rahetuM hatuM. tenI paraMparA A rIte maLe che - 2. rAmadeva, 3. lakSmIsiMha, 4 bhuvanapAla, pa. bheja deva (bhejarAja), 6. ThakakurasiMha (amarasiMha), 7. khetAka (khetejI), 8. narasiMha. 9 desI telAzAha -te mevADanA sAMgA rANuM (saM. 156pathI 1585)ne mitra hatuM. te kApaDane vyApArI banyuM. eTale dezI kahevAya. tolAzAha mATe zilAlekhamAM "0" zabda vaparAya che. tene 1. tArAdevI, 2. lIludevI nAme be patnIo hatI. saM. telAzAha ane lIlUdevIne 6 putre tathA 1 putrI ema sAta saMtAna hatAM. putrane paricaya A pramANe che - (1) dezI ratnAzAha-tene rajamalade nAme patnI hatI tathA zrIraMga nAme putra hatuM. dezI ratnAzAhe cittoDanA killAmAM meTa jinaprAsAda banAvyo hato. (2) pime-tene paDyA ane pATade patnIo hatI temaja mANeka ane hIre nAme putra hatA. (3) guNarAja-tene gurade ke gArade patnI hatI ane devarAja nAme putra hate. (4) dazaratha-tene devalade ane karamade patnIo tathA kehalo nAme putra hato. (5) bhejaka-tenuM bIjuM nAma sosAga maLe che. tene bhAvalade ane harSadevI patnIo tathA maMDana nAme putra hate. kasmazAha-te dezI talAzAha tathA saM0 lIlUdevIne sauthI Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nAne chaThTho putra hate. dezI talAzAhanA samaye cittoDanI gAdI para sAMgA rANe hatuM ane dezI karmazAhanA samaye kuMbhArANAnI pATe rANo rAjamalajI, tene putra rANe saMgrAmasiMha, tene putra rANe ratnasiMha rAjA hato. A samaye amadAvAdamAM sulatAna mahammada begaDA(saM. 1516thI 1570)nuM rAjya hatuM. mahammada begaDAnA putra ahammada sikaMdare saM. 1pa2pa-ra7 mAM saurASTra para savArI karI. somanAtha pATaNa, giranAratIrtha, dvArikAtIrtha ane zatruMjaya tIrtha vagere hiMdu tIrtha dhAne vinAza karyo. maMdire bhAMgyAM, pratimAo teDI. A vAta sAMbhaLIne tolA zAhane ghaNuM duHkha thayuM. A arasAmAM tapAgacchanI vaDI piSALanA naM0 57mA A0 ratnasiMhasUri ane A dharmaratnasUri raNathaMbheranA mahAmaMtrI saMghapati dhanarAjanA charI pALatA yAtrA saMgha sAthe AbU vagere tIrthonI yAtrA karI cittoDa padhAryA. sAMgA rANAe teonuM ghaNuM mAna-sanmAna karyuM. dA. tolA zAhe A0 ratnasiMhasUri pAse jaI jaNAvyuM ke, "bhagavan! musalamAnee zatruMjaya mahAtIrtha bhAMgyuM che. saM0 samarA zAhe saMe 1371 mAM zatruMjaya mahAtIrthane meTo uddhAra karAvyo hate, te mULa pratimAne paNa toDI nAkhI che te kRpA karIne e jaNAve ke, A mahAtIrthanI sthApanA have kaI rIte thaze? mAre A mane ratha pUre thAya te raste batAvo." AcAryazrIe dozIne zAMta pADI jaNAvyuM ke, "mahAnubhAva! jinazAsana jayavaMtu che. tuM bhAgyazALI che. tArA putra karmAzAhanA hAthe ja A uddhAra thavAnuM che eTale tArA kuLane ja A lAbha maLavAnuM che. eTale tArA putranA hAthe ja tAre A moratha purAze." dozI talAzAha gurumahArAjanA mukhethI A bhaviSyavANI sAMbhaLIne ne ghaNe khuza thayA. te pachI AcAryazrIe kAryanI siddhi mATe 1. saM0 dhanarAja mATe jUo, praka. 45, jUo, zeTha abhayasiMhane vaMza pRSTha : . Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanasUri 20.3 upA. vinayama`Danane cittoDamAM rAkhI temaNe AgaLa vihAra karyo. te pachI dozI teAlAzAha svargavAsI thayA ane gujarAtamAM mahammada begaDAnA maraNa pachI mujaphphara zAha, ahammad sikaMdara tathA laghu mahammada sulatAnA thaI gayA. te pachI sa0 1583 nA zrAvaNa sudi 14nA rAja mahAdura zAha gujarAtanA sulatAna (sane 1526 thI 1537) anyA. te pahelAM peAtAnA pitAthI rIsAIne cittoDa gayA hatA ane tyAM dozI tAlazAhanA atithi manI rahyo. A samaye zAhujAdA bahAdUrazAha ane karmAzAha vacce gADha maitrI thaI hatI. teNe gujarAta jatAM pahelAM de. karmAMzAha pAsethI vATakharacInI rakama mAgI hatI. karmAzAhe tene vinA zarate eka lAkha rUpiyA ApyA hatA. 10. karmAMzAha--te dozI teAlAzAhanA sauthI nAnA ane chaThTho putra hatA, dha premI hatA, bhAgyazALI hatA, buddhimAna hatA. tene A0 ratnasiMhasUrinI bhaviSyavANI mujaba pitAnI AjJAthI zatrujaya mahAtIrthanA mATe uddhAra karavAnI utkaTa bhAvanA hatI. upA. vinayamaDana karmAMzAhane A mATe vAravAra upadeza detA hatA. evAmAM tapAgacchanA A. vijayadAnasUri cittoDa padhAryAM. temaNe paNa do0 karmAzAhane tIrthoddhAra mATe upadeza ApI vadhu utsAhita karyo. (-jUe, naMdivardhanajinaprAsAdaprazasti) bahAdUrazAha gujarAtanA sulatAna banyA che zAha amadAvAda gayA ane sulatAnane maLyA. lAkha rUpiyA pAchA ApI premabhAve pUchyuM ke, kAma heAya te batAva.' 6 * karmAMzAhe jaNAvyuM ke, 'tame AjJA Ape! to mAre zatrujayatIrthaMmAM mArA bhagavAnanI pratimAe besADavI che teA mane rajA Ape..' sulatAne prasanna thaI kozAhane pharamAna lakhI ApI zatru jaca upara tI sthApanA karavAnI paravAnagI ApI. karmAMzAha amadAvAdathI khaMbhAta gayA ane tyAM upA. vinaya ema jANIne karmo sulatAne tene eka mArA yeAgya khIjuM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa maMDanane hakIkata jaNAvI ane zatruMjaya tIrtha para padhAravAnI vinaMti karI. karmAzAha paNa saMgha sAthe pAlItANuM gaye ane seraThanA sUbA khAna majhadakhAne maLe ane tene sulatAnanuM pharamAna ApyuM. sUbe zatruMjayatIrtha sthapAya emAM rAjI nahote, paNa sulatAnane hukama hovAthI te nirUpAya hato. te mauna rahyo. tene ravirAja ane narasiMga nAme maMtrIo hatA. karmAzAha baMne maMtrIone dhana-manathI saMtuSTa karI potAnA kAmamAM madadagAra banAvyA. upATa vinayamaMDana sAdhu-sAdhvInA parivAra sAthe pAlItANuM padhAryA. eka tarapha mULa jinaprAsAdane jIrNoddhAra cAlyA ane bIjI tarapha mahAmAtya vastupAle mUkI rAkhelI mammANI pASANanI zilAne bahAra kaDhAvI upAya vinayamaMDana ane paM. vivekadhIragaNinI dekharekha nIce zAstrAnusAra bha0 RSabhadevanI jinapratimA taiyAra karavI. saM0 karmAzAha charI pALa yAtrA saMgha laIne pAlItANuM Avyo. saMghe lalanA (lalitA) sarovarane kinAre paDAva nAkhe. karmAzAhe ahIM jenAcAryonA varada haste jinapratimAnI aMjanazalAkAne mATe vidhi karAvyo ane saMghajamaNa karyuM. saM0 karmAzAhe saM. 1587 zAke 1543 ne vizAkha vadi 6 ne ravivAre dhanalagnamAM, zuddha navAMzamAM, zatruMjaya tIrthamAM jIrNoddhAra karela prAcIna jinaprAsAdamAM tapAgacchanI vaDI pilALanA A0 vijayadharma sUrinA ziSya A0 vidyAmaMDanasUrinA hAthe bha0 AdIzvaranI navI jinapratimAnI pratiSThA karAvI ane zatruMjaya mahAtIrthane 16 me mATe uddhAra karAvyuM. zatruMjayatIrthanA 16mA moTA uddhAranI prazasti tapAgacchanA A samayaratnanA ziSya 50 lAvaNyasamayagaNie banAvI ane 50 vivekAdhIragaNie zilA upara lakhI hatI. A prazastimAM eka leka A prakAre che- Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMtrIzamuM ] A udyotanari yat karmarAjena kRtaM sukAryamanyena kenApi kRtaM hi tanno / yanmleccharAjye'pi tadAjJayaivoddhAraH kRtaH SoDazama yena ||35|| (zatruMjaya tItha paranA prazasti zilAlekha) saM. karmAMzAhe karela A tI pratiSThAnA utsavamAM A0 seAmajaya vagere 10 AcAryAM ahIM hAjara hatA. te saue sarvAnumate TharAva karyo ke, A zatru MjayatIrtha mahAtI che ane 84 gacchanuM zvetAMbara jainatI che. 205 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa chatrIzamu * A. sarva devasUri Apa sadevasUri (sa0 988 thI 1061)-A. udyotanasUrinI pATe A. sarva devasUri thayA. te samaye A samudAyamAM A mAnadeva, A. ajitadeva, 50 yathAdeva, A0 deva, 50 Amradeva, ema devAnta nAmavALA ghaNA AcAryAM thayA hatA. te pachI paNa traNa pATa sudhI devAMta nAmeAvALA AcAryo thayA. A sau AcArcamAM A deva khUba prasiddha hatA, je sarva devasUrinA nAmathI khyAti pAmyA. temanA paTTadhara paNa A. devasUri nAme hatA. A. sarva devasUri saM0 994 mAM telI gAmamAM vaDa nIce peAtAnA gurudevanA hAthe AcArya pada pAmyA. AcArya padmanuM murhuta sarvottama hatuM ane A. sadevanI ziSyaparaparA lAMbI cAlI, je Aje paNa e ja para parAnA munivarA vidyamAna che. A. sa`devasUri sUrimatranA prabhAve RddhidhArI hatA. zuddha cAritrazIla ane samartha pratimAdhaka hatA. gautamasvAmInI jema ziSyalabdhivALA hatA. temaNe jaina zAsananI unnati karI ane sa0 1055 lagabhagamAM svargastha thayA hatA. (-gurvAvalI) tI-- - temanA upadezathI rAjA raghusene rAmasenanA prAcIna jinAlayane jIrNoddhAra karAvI 'rAjavihAra 'nI sthApanA karI hatI ane temAM sa0 1010 mAM AcAryazrInA hAthe bha. caMdraprabha, bha. ajitanAtha vagere ghaNI pratimAenI aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvI hatI. 1. bha. ajitanAthanI kalApUrNa khaDgAsana pratimA Aje amadAvAdamAM jhaverIvADamAM AvelA bha. ajitanAthanA derAsaranI bhamatInI gherImAM vidyamAna che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIrAmaM ] A sarvadevasari 207 te samayathI A sthAna raghunAthanA maMdira tarIke ane tIrtha tarIke prasiddhi pAmyuM che. dharmapracAra- - AcAryazrIe saM. 988 mAM hathuMDInA rAva jagamAlane sapaskiAra jaina banAvyuM ane jhAmaDa getranI sthApanA karI. saM. 1021 mAM AbU pAse DhelaDiyAnA paMvAra saMdharAvane saparivAra jena banAvyuM. tenA putra vijayarAve saMghapati banI yAtrA saMgha kADhyo, tenuM siMghI (saMghavI)gotra sthApana karyuM. temanA vaMzajo Aje sejitamAM vidyamAna che. dIkSA- caMdrAvatInA rAjA araNyarAja paramAranA maMtrI kuMkuNe caMdrAvatImAM vizALa jinaprAsAda banAvI, tenI saM. 1010mAM AcAryazrInA hAthe pratiSThA karAvI hatI. ane AcAryazrInA upadezathI vairAgya pAmI temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. (-gurnAvalI, tapAgaccha paTTAvalI, paTTAvalIo, vahIvaMcAnI vahIo, acalagacchanI (gujarAtI) meTI paTTAvalI pR. 74, zaMkhezvara mahAtIrtha pR. 4, 5) . (36) A sarvadevasUri-upadezamAlA'nI prazastimAM e ullekha che ke, A sarvadevasUrie dharmANa saMniveza pAse vaDanI nIce sAta grahanA gamAM zubhalagna vaDagacchane janma ApyuM. . . te prazastine sAra e che ke, AbUnI pavitra chAyAmAM AvelA dharmANa saMniveza pAse meTuM vaDanuM jhADa hatuM, jene seMkaDe DALIo hatI. tenI nIce moTA moTA saMghe, sArthavAha AvIne sukhethI ArAma karI zakatA hatA. lagabhaga 500 gADAM cheDI zakAya evI vistAravALI jagA hatI. A sarva devasUrie pitAnA jJAnabaLathI lagnamAM sarvakAryasAdhaka grahane vega jANIne AcAryo banAvyA tyArathI caMdragaccha vRddhi pAmI vaDagaccha bane. A ga7mAM zrI sImaMdharasvAmInuM varNana karanArA (37) A jinacaMdrasUri thayA. je LakAnA caityamAM hatA. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa temanI pATe nayanA vidvAna (38) Ava Amradeva thayA. temanuM vyAkhyAna zuddha hatuM. teo zuddha graMthanI racanA karanArAomAM tIvra buddhivALA ane prabhAvazALI hatA. temanI pAse aMbikAdevI AvatI hatI. temanI pATe (39) A0 nemicaMdra thayA, je dharmanA AdhArarUpa hatA. temaNe be tIrthakarenA caritra racyAM, tethI vadhu khyAti pAmyA. temanAthI trIjA (40) A0 yadevasUri thayA, je saccAritrapAtra hatA. temane mahimA prasiddha hato. zuddha dhAraNAvALA hatA. caMdrasamA amI jharAvatA hatA. zAMta svabhAvI ane hasamukhA hatA. teo vyAkaraNa, sAhitya vagerenA vidvAna hatA. temaNe mArA aMdhArabharyA hRdayamAM prakAza relAvyuM hatuM. A yadevasUri te ja pa0 yazedevagaNi hovAnuM saMbhava che. - (khaMbhAtanA zrI zAMtinAthajInA jJAnabhaMDAranI tADapatrI upadezamAlAnI vRtti prazasti--jUo, zrI prazastisaMgraha, - praka. 34, pR. 26). cheA arasAmAM aneka jena AcAryo, prabhAvake, jena rAjAo, zAstra, tIrtho ane jaina stUpanI racanA thaI. prabhAvake- allaTa rAjAnA guru A pradyumnasUri, muMja rAjAnA guru A dhanezvara, rAjA allaTanA guru A0 nannasUri, sAmaMtasiMha cAvaDAnA guru Ava balabhadra, A vAsudeva, A mallavAdI, cAmuMDarAyanA guru A0 vIragaNi (temane paricaya agAu praka. 32, pR0 507, 508; praka. 34, pR. 566 thI 187 mAM AvI gaye che te) thayA hatA. yugapradhAna ThAMga gaNi-temane yugapradhAnakALa saM0990thI 1061 che, teo ja A vIragaNi hovAno saMbhava che. (pra.34, pR0 587) mahAkavi jaMbUnAganee caMdragacchanA hatA. vidvAna hatA. temaNe saM0 1005 mAM "maNipaticariya, jinazatakakAvya ane caMdradUtakAvya" vagere racyAM che. nAgeMgachanA A sAMba munie saM0 1025 mAM jinazatakanI vRtti racI che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sarva devasUri A jayadevasUri-- temaNe ' jayadevachaMda ' nAme graMtha racyA che, temAM piMgalasUtranI jema 8 adhyAyeA che. temAM vaizvika cha MdonA paNa vyavasthita samAveza karyAM che. maMgalAcaraNamAM bha0 mahAvIradevanI stuti karI che. tenI upara bhaTTa mukulanA putra haTe vRtti banAvI che. jaya devacha das 'nI sa0 1181 mAM lakhAyelI tADapatrI prati maLe che. tenA upara A. vamAne vRtti racI che ane zrIcaMdrasUrie e vRtti upara TippaNanI racanA karI che. 6 ' 5'- halAyudha bhaTTe ' piMgalachaMda 'nI TIkAmAM, suttuNe kedArabhaTTanA 'vRttaratnAkara 'nI TIkAmAM,' alaMkArazAstrI abhinavagupte nATyazAstra 'nI abhinavabhAratI TIkAmAM, nAgavarmA (I0 sa0 890)e kAnaDI ' chaMdonmudhi 'mAM, kavi svayaMbhU (AThamI sadI)e ' chaADAmaNi 'mAM, zrI ima sAdhue rudraTanA 'kAvyAla'kAra ' para sa'0 1122 lagabhagamAM racelA TippanamAM, ka0 sa. hemacadrasUrie chaMdonu zAsana 'nI svApanna vRttimAM, mahAkavi vAgbhaTe racelA 'kAvyAnuzAsana paranI svApanna vRttimAM, A amaracaMdre racela ' chaMdoratnAvalI'mAM A. jayadevachaMdanAM avataraNA ApyAM che ane tenI upara potAnA abhiprAya darzAvyeA che. 6 5'0 halAyudha bhaTTa rAjA muja (sa0 1031 thI 1052)nI sabhAnA vidvAna tathA paM0 sulheNu A. jayadevane zvetAMbara jainAcArya batAve che. AthI spaSTa che ke, A. jayadeva vAstavamAM vikramanI navamI sadI pahelAM thayA hatA. karNATakamAM digaMbara A. jayakIti tathA temanA ziSya amalakIrti thayA. temAM jayakIrtie A ' jayadevaR das 'nA AdhAre 'cha MdonuzAsana' ATha adhyAyamAM banAvyAnuM lakhyu che, je sa0 1192mAM tADapatrI para lakheluM che. A amalakIrtinI paNa saM0 1192 mAM lakhAyelI 209 1. rAjA karaNadevanA purAhita vamAnanA ziSya trivikrame nahIM paraMtu rAdhavAcAyanA putra trivikrame ' vRttaratnAkara 'nI sauthI pahelI TIkA racI che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa tADapatrIya "gasAra"nI prati maLe che eTale bAramI sadImAM jayadevachaMdasUnA AdhAre banelA "chaMdenuzAsana thI jaNAya che ke te graMtha tethIye prAcIna ane lokapriya graMtha che. (jainasatyaprakAza, kamAMkaH 181, pR. 84, zrImad vijayarAjendrasUri ardhazatAbdI graMtha, pR. 681) " zrImAna nemikumArane putra mahAkavi vAlmaTa A0 jayadevanI kAvyAnuzAsananI TIkAmAM nIce pramANe prazaMsA kare che - "(TI-) chornapurve - sadyatisevitapAdaM varagaNadharamUrjitapravaravRttam / zrIvardhamAnamAlI garva maphato vaje che" 1. suvihita zAkhA-vaDagaccha paDhAvalI A vardhamAnasUrinI paraMparAnA AcAryo pitAne graMthamAM ane zilAlekhamAM caMdrakulIna, bRhadgachIya, suvihita, apratibaddhavihArI tarIke oLakhAve che. temanI aneka ziSya paraMparAo maLe che, te A pramANe - (jUo, praka. 35, pR0 72) 1. muMbaI vilasana kolejanA prAdhyApaka haridAmodara velanakare A0 jayadeva, A0 jayakIrti, paM. kedArabhaTTa ane A0 hemacaMdra racelA daryane saMgraha "yadAmana' e nAmathI prakAzita karyo che. 2. caMdrakulIna, suvihita, apratibaddhavihArI. (-A abhayadevasUrikRta "ThANuga' TIkA-prazasti, "nAyA dhammakatAo' TIkA prazasti, mahAvIracariyuM) vaDaga7mAM A jinacaMdra (-A. haribhakta "mallinAthacariya" neminAthacarci', "mahAvIracarci') caMdrakulamAM A jinacaMdra, A devabhadra, A0 devAnaMda vagere (-saM. 1294 mAM racAyela munisuvratasvAmicaritra) caMdrakulamAM A0 jinavalalabhasUri thayA. -saMdhapaka vRtti) Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 chatrIsamuM ] A sarvadevasUri 35. A udadhotanasUri-saM. 94. 36. ATha vardhamAnasUri-saM. 1008." vikramanI dazamI zatAbdInA aMtamAM sapAdalakSa dezamAM cittoDanA rAjavI allaTarAjane putra tribhuvanapAla nAme rAjA hatA. te samaye Abhehara dezanA kucerA nagaramAM caityavAsI jinacaMdrAcArya hatA, temanI AjJAmAM 84 caitya hatAM. temane vardhamAna nAme ziSya hatuM. temaNe ceno tyAga karI vanavAsIga7nA suvihita A udyotanasUri pAse dIkSA lIdhI ane zAstrAbhyAsa karyo. A0 udyotanasUrie saM0 95 mAM pitAnA sarvadeva vagere ATha zine AcArya pada ApyuM ane te pachI temane paNa ajArImAM bha. mahAvIra svAmInA maMdiramAM AcAryapada ApyuM. te zAstrAnusAra munijIvana gALatA hatA, tethI temanI paraMparA suvihita tarIke vizeSa prakhyAta che. A jinezvara ane A0 buddhisAgara temanA paTTadhara hatA. te saM. 1088 mAM patyapadramAM anazana karI svarga gayA. A abhayadevasUri temane paricaya A pramANe Ape che- 'taccandrakulIna-pravacanapraNItApratibaddhavihArahAricaritavardhamAnAbhidhAnamuni (-rAhu' vRtti) 37. A jinezvarasUri, A0 buddhisAgarasUri--banArasamAM paM. kRSNugupta nAme brAhmaNa hatA. tene zrIdhara ane zrIpati nAme putra hatA. te baMne buddhimAna hatA. tethI teo vedavedAMtanA pAragAmI thayA. ekadA teo tIrthayAtrAe nIkaLyA ane pharatAM pharatAM mAlavAnI dhArAnagarImAM AvyA. baMne jaNa bhikSA dvArA jIvananirvAha karatA. te samaye dhArAmAM bhejadeva (saM. 1057 thI 1112) rAjA hato ane lakSamIpati nAme dhanADhaya jena zrAvaka raheto hato. te zrIdhara ane zrIpatine hamezAM bhikSA Apato hato. 1. vardhamAnasUrei . (jUo, praka. 32, 50509) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa tenA gharamAM bhIMta para vIza lAkha TakAne leNadeNane hisAba noMdhAcele hatuM. baMne bhAIo e hisAbane roja jotA hatA, tethI baMnene te mukhapATha je thaI gaye hate. eka veLA zeThanA gharamAM Aga lAgI, temAM e hisAba nAza pAmyuM. AthI zeTha gamagIna banI gaye. bIje divase baMne bhAIo rojiMdA niyama pramANe bhikSA mATe zeThane ghera AvyA. zeThane zekagrasta thayelo joI vastusthiti pAmI gayA. temaNe zeTha pAse AvIne pitAnI yAda pramANe noMdha karAvI dIdhI. AthI zeTha te baMne upara khuza thaI gaye. teNe baMnene AvA buddhizALI jANa, je teo jena sAdhu bane to sAce ja prabhAvaka thAya ane jenazAsananI unnati kare. Ama vicArI teone paricaya A0 vardhamAnasUrine karAvyuM. te baMnee A guru paramatAraka lAge che ema jANIne temanI pAse dIkSA lIdhI. dhIme dhIme jaina zAstrone abhyAsa karI chevaTe AcArya pada meLavyuM. gurumahArAje teonuM nAma A0 jinezvara ane A0 buddhisAgara rAkhyuM. baMnene gujarAta tarapha vihAra karavA AjJA ApI, "bRhannurvAvalI "mAM Ave vardhamAnasUri vagere 18 sAdhuo hatA, e ullekha karyo che. vanarAja cAvaDAe gujarAtanA svataMtra rAjyane pAye saM. 802 nA vaizAkha sudi 2 nA divase nAkhe. tene rAjyAbhiSeka prathama paMcAsaramAM ane pachI saM0 821 mAM pATaNamAM jainAcArya zIlaguNasUri ane A devacaMdrasUrinA prabhAvaka vAsakSepathI thaye hate. vanarAje paNa tyAre e guruone ziSya paraMparAnA hakamAM tAmrapatrapharamAna lakhI ApyuM ke, "A AcAryone mAnanArA caityavAsI catione sammata munirAje ja pATaNamAM rahI zake, bIjAe rahI zakaze nahIM." gujarAtanA rAjAoe A pharamAnanuM Aja sudhI akhaMDa pAlana karyuM hatuM. (jUo, praka31, pR. 4uM, 494) A pharamAnanA AdhAre pATaNamAM caityavAsIonuM varcas hatuM. saMvegI, vanavAsI, viharuka ke bIjA sAdhuone rahevA mATe pATaNamAM sthAna maLatuM nahotuM. saM. 1080 mAM pATaNane rAjA bhImadeva hato Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzam | A sarvadevasUri 263 ane rAjapurehita somezvara hato, je A jinezvara ane A buddhisAgarane mA thate hato. AcAryoe temane tyAM jaI veda, upaniSad ane jenAgama sammata AzIrvAda Apyo te A pramANe- je hAtha, paga ane mana vinA svIkAre che, AMkha vinA jUe che, kAna vinA sAMbhaLe che ane vizvane jANe che paNa tene kaI jANatuM nathI evA niraMjana, nirAkAra mahAdeva e ja jinezvara che te tamAruM kalyANa kare." purohita A sAMbhaLIne camakyo. semezvara ane AcAryo vacce vArtAlApa thaye. vAtavAtamAM jANavAmAM AvyuM ke, baMne AcAryo temanA bhANeja thatA hatA ane caityavAsIonA kAraNe teone UtaravA yogya sthAna maLyuM nathI. AthI teNe tarata ja AcAryone ati AdarapUrvaka potAnA makAnanA meDA upara utAro Apyo. yAjJika, smArta, dIkSita, agnihotrI vagere keTalAye vidvAne AcAryazrIne satsaMga karavA AvyA ane temanI vidvattA joI-jANIne khuza thaI gayA. jainAcAryonI vidvattAnI vAta nagaramAM phelAI gaI. caityavAsIonA mANase sAMje tapAsa karavA AvyA ane teoe AcAryone jaNAvyuM, "A caityavAsIonuM kSetra che ane tame caityavAsI nathI mATe tarata pATaNamAMthI cAlyA jAo." purahite teone kahyuM: "Ane nirNaya rAjasabhAmAM thaze" ema samajAvIne teone pAchA mokalyA. bIje A divase purohite rAjasabhAmAM jaIne jaNAvyuM ke, "deva! jenAcAryo mArA atithi che. jenoe temane UtaravA gya sthaLa ApyuM nathI. meM temane guNagrAhakadaSTie ja mAre tyAM utAre Apyo che. je 3. AmAM mArI bhUla thaI hoya te mane daMDa Apaze." - rAjAe javAba Ape ke, "mArA rAjyamAM kaI paNa guNavAna paradezI rahI zake che. ene rahevAnI mane kema karAya?" caityavAsIoe pitAne muddo rajU karyoH "caityavAsIone sammata munirAje ja pATaNamAM rahI zake, bIjAe na rahI zake-A pharamAnane amala Aja paryata barAbara thato rahyo che ane have pachI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaccha paNa tene barAbara amala thavo joIe, asala vastu A che. have Apa jaNa tema karIe." - rAjAe kahyuM: "ame pahelAMnA rAjAonI AjJAne daDhatAthI pALavAne taiyAra chIe, paraMtu sAthe sAthe ame ema paNa IcchIe chIe ke, guNIjanenuM sanmAna rUMdhAvuM na joIe. tamArA jevA uttama puruSanA AzIrvAdathI ja rAjAo pitAnA rAjyane AbAda banAve che, e vAta paNa dhyAna bahAra javI na joIe. have ahIM eTaluM ja banI zake ke, Apa mArI AgrahabharI vinaMtithI AjJA Ape jethI e AcAryo pATaNamAM rahI zake." cityavAsIoe rAjAnI mAgaNIne kabUla rAkhI saMvegI munivarone pATaNamAM rahevAnI sammati ApI. (jUo, praka. 35, pR0 80) - zevAcArya jJAnadeva temaja purohita semezvaradeve navA upazrayano pAyo nAkhyuM ane saM0 1080 thI pATaNamAM suvihita sAdhuone egya upAzraya banya. ' te pachI baMne AcAryo mAlavA tarapha vihAra karI gayA ane tyAM jaI abhayakumArane dIkSA ApI. gurudevanI sevAmAM AvyA. teonI bene paNa dIkSA laIne mahattarApadavI prApta karI, jenuM nAma lyANatrI mahattara hatuM, tathA marUdevI gaNinI vagere sAdhvIo paNa hatI. temanI pATe (1) A jinacaMdra, (2) A abhayadeva ane (3) A0 dhanezvara ema traNa AcAryo thayA. temaja upAdhyAya dharmadeva, upA. sumati ane upATa vimala ema traNa upAdhyAya thayA. A paikI A0 dhanezvaranuM bIjuM nAma A jinabhadrasUri paNa hatuM. temaNe saM0 10lpamAM caMdrAvatImAM "surasuMdarIcariya" racyuM che. temane yazapAla nAme ziSya hatA. - 1. kharataragaccha padAvalImAM A traNe guru bhAIone eka pachI eka kimaH padhara batAvyA che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrImuM ] A sarvadevasUri 215 zrI jinavallabhagaNi paNa A jinezvarasUrinA ja ziSya hatA. (jUo, praka. 40) graMthe - A jinezvarasUrie saM. 1080 mAM jAleramAM hAribhadrIya aSTakaprakaraNa-vRtti, chaThThANu-pagaraNagAthA-111, paMcaliMgI prakaraNa gAthA101, pramAlakSma mULaka 405, tenI vRtti graMthAga 4000, saM. 1092 mAM AzAvala (amadAvAda)mAM "lIlAvaIkahA" graMthAga : 18000, saM. 1092 mAM jAvAlipuramAM cityavaMdanavivaraNagraMthAga : 1000, saM. 1108 mAM DIMDuANakamAM cemAsAmAM kahAkesapagaraNa-gAthA: 30, tenI kahAvivaraNavRtti vagere graMtha racyA che. - A buddhisAgarasUrie saM. 1080 mAM jAbAlInagaramAM buddhisAgara graMthA "saptasahastraka9pama' 7000 ra. e vyAkaraNa graMtha padyamAM hato. "zabdalakSyalakSma ane paMcagraMthI e tenAM bIjAM nAme che. A abhayadevasUri e baMne AcAryone paricaya nIce mujaba Ape che- A jinezvarasUri, pramANazAstra, prakaraNa ane prabaMdhenA racanAra, jJAnIone mAnya, samartha vyAkhyAtA, pravacanane zuddha artha batAvanAra, suvihita munizimaNi hatA temaja A0 buddhisAgarasUri temanA nAnA bhAI, vyAkaraNazAstra vagerenA racayitA chajoyukta miSTabhASI, zrutasAhityanA bhaMDAra, suvihita ane cAritra niSTha hatA. (-ThANuMgasutta-vRtti, nAyAdhammakahAo-vRtti prazasti) 1. zrImAna nemikumAra bhAMDAgArI paravAle saM. 11 38 nA piSa vadi 7 nA roja keTayAcAryanI "vizeSAvazyaka bhASya TIkA ' graMthAgraH 13700 nI pupikAmAM lakhyuM che ke, puta vaMvidhutazrIjhinezvarasUristhi ninavAjamoriti (-jaina liTarecara enDa laiisAphI, pustaka naM. 1106 nI pupikA, prazastisaMgraha bhATa 3, bhAMDArakararienTala ricarsa insTITayuTa, pUnA. mehanalAla dalIcaMdana jainasAhityane saMkSipta itihAsa' pR. 219) Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jaina para parAnA pratihAsa-bhAga 2o te ane AcArcIe purAhita somezvara, jJAnadeva, rAjasabhA ane caityavAsIo upara je te tenI vidvattA ane samajAvavAnI zailIne zAMtithI sa kAryone sAdhI zakatA hatA. 38. A. abhayadevasUridhArAnagaramAM zeTha mahIdharane dhanadevI nAme patnI hatI, tene abhayakumAra nAme putra hatA. te ahu buddhizALI hatA ane A. jinezvarasUri temaja A. buddhisAgarasUrinA upadeza sAMbhaLI vairAgya pAmyA ane nAnI uMmaramAM ja dhArAnagarImAM dIkSA lIdhI. gurue tene grahaNa ane AsevanarUpa zikSA ApI, temaja AgameA bhaNAvI yAgyatA prApta thatAM AcAyapadavI ApI. A. abhayadevasUri pahelethI ja tapasvI ane jJAnI hatA. te saune AgamanI vAcanA ApatA hatA. A samaye paNa caityavAsIo ane savijJavihArI sAdhuo vacce saMgharSa cAlu hatA. AcAryazrIne AyaMbila ne lUkhAsUkA AhAra temaja atiparizramanA kAraNe raktadoSa lAgu paDyo hatA. A reganI jANa thatAM taphAnI tattvAe vAta vahetI mUkI ke, A. abhayadeva utsUtraprarUpaka che tethI temanA zarIre kADha-rAga phATI nIkaLyA che. A sAMbhaLIne AcAryazrIne bhAre duHkha thayu. temaNe dharaNendranuM dhyAna karyuM temAM dharaNedra pAsethI rAgazamananA upAya maLI AvyA. daivI sUcanA mujaba AcArya zrI tyAMthI vihAra karIne seDhI nadInA kinAre thAmaNA gAmamAM padhAryAM. kAMtinagaranA zeTha dhanapatine samudramAMthI ati prAcInakALamAM bharAvelI bha. pArzvanAthanI pratimA maLI hatI, te teNe lAvIne [ prakaraNa yAjJikA, zaivAcArya prabhAva pADayo che paricAyaka che. teo 1. temane janma sa0 1072mAM, dIkSA sa1077mAM thai hatI. A jinezvarasUrie gujarAtathI ahIM AvIne temane dIkSA ApI hatI, eTale dIkSA saM0 1080mAM manAya ane A. vadhu mAnasUrinI hayAtImAM AcAya 56 Apyu hAya te| AcAya pada saM0 1088 sudhImAM maLyuM gaNAya. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sarvadevasUri 217 pitAnA gharaderAsaramAM sthApanA karI hatI. rasasiddha gIzvara nAgAjune A0 pAdaliptasUri pAse tenuM mAhAsya sAMbhaLI, tene cerI lAvI, nadI kinAre chupAvI tenI sanmukha rasasiddhi karI hatI. A pratimA gupta hatI. thAmanA paTela mahIyalanI gAya niraMtara tyAM jaI tenI upara dUdha jharI AvatI hatI.' A abhayadevasUrie tyAM AvI, te sthAnanI pAkI bhALa meLavI khAtarI karI. temaNe tenI sAme besIne dhyAna dharyuM, 'naya tigmaLavaU" thI zarU thatA batrIza gAthAnA stotra vaDe zrI pArzvanAtha prabhunI stuti karI. pariNAme adhiSThAyaka deva prasanna thatAM zrI pArzvanAthanI pratimA pragaTa thaI. tenA havaNa jaLathI AcAryazrIne rega zamI gaye. - zrI. abhayadevasUrie vyAkhyA ane maulika che je racyA che tenI yAdI nIce mujaba che 1. ThANaMgasutta-TIkA graMthAgra: 14rapa0, 0 1120. 2. samavAyAMgasutta-TIka graM0 : 3pa75, saM. 1120. 3. vivAhapaNuttisutta-TIkA kaeN0 : 18616, saM0 1128. 4. nAyAdhammakahAo-TIkA graM0 : 4rapara (3800), saM01120 A sudi 10 (pATaNa) 5. uvAgadAsAMga-TIkA eN0 : 900. 6. aMtagaDadAsAMga-TIkA graM: 1300. 7. aNuttavavAdasAMga TIkA eN0 100. 8. paNahAvAgaraNa aMga-TIkA eN0 : 4600. 9. vivAgasuya-TIkA kaeN0 : 900. 1 nAgArjune te pratimAnI sAme rasasiddhi karI hatI. te rasa ghuMTavAne mATe rAjA zAlivAhananI rANI caMdralekhAne hamezAM ahIM lAvato hato. rasasiddhi thatAM ja caMdralekhAnA putroe vizvAsa jamAvI nAgArjunane mArI nAkhe ane te putra paNa vizvAsaghAtanA phaLarUpe maraNa pAmyA. e rasa koIne maLe nahIM. (prabhAvakacaritra, pra. 19, prabaMdhaciMtAmaNi-paracUraNa prabaMdha, prabaMdhakoza pra. 17; praka. 19, pR. 141) Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo 10. uvavAIsutta-TIkA gra'0 3125, sa0 1120, 11. pannavaNAsutta, taIcapayasaggahaNI, gAthA : 133. 12. hAribhadrIya pacAsaga-TIkA gra0 :...., sa'0 1124 (dhALakA) 13. chaThThANupagaraNa (jijJesarIya)bhASya graM0: 14. paNiggathI pagaraNa pra0 : 218 15. ArAhuNAkulaya' pra0 : 86. 16. jayatihuaNuthaya gAthA : 30, sa'0 111117. A0 jinacaMdragaNikRta navatattvaprakaraNa bhASyavRtti. 18. sattarI-graMthabhASya. 19. mahAvIrathaya (jaIjA samaNeA) gAthA : 22. (-jainastAtrasa dAha, pR0 197) 20. zAtAriprakaraNavRtti-gAthAma 21. nige hRSatriMzikA. 22. pudgalaSatrizakA. 23. sAmbhiyavacchalakulaya' gAthA : 29. 24. vakruNyabhAsa gAthA : 33. [ prakaraNa A. abhayadevasUri temanA samayamAM samartha zAstrakAra hatA, te A uparathI samajAya che. te peAtAnA paricaya A rIte Ape che "taccandra kulIna pravacanapraNItApratibaddhavihArahAricarita zrIvardhamAnAbhidhAnamunipatipAdopasevinaH pramANAdivyutpAdanapravaNaprakaraNaprabandhapraNayinaH prabuddhapratibandhapravaktupravINApratihata pravacanArthavAkprasarasya suvihitamunijanamukhyasya zrIjinezvarAcAryasya tadanujasya ca vyAkaraNAdizAstrakartuH zrIbuddhisAgarAcAryasya caraNakamalacaJcarIkakalpena zrImadabhayadevasUrinAmnA mayA mahAvIrajinarAja santAvarttinA mahArAjavaMzajanmaneva saMvignamunivargazrImadajitasiMhAcAryAntavAsiyazodevagaNinAmadheyasAdhoruttarasAdhakasyeva vidyAkriyApradhAnasya sAhAyyena samarthitam / " (-ThANa gasutta-TIkA-prazasti, sa'0 1120) " Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIzAmuM ] A sarva devasUri 219 spaSTa che ke, A abhayadevasUri caMdrakulanA saMvijJavihArI A vardhamAnasUrinA praziSya hatA. samartha jJAnI suvihita A jinezvarasUri tathA A0 buddhisAgarasUrinA ziSya hatA. bha0 mahAvIrasvAmIthI UtarI AvelI paraMparAnA hatA. mahArAjavaMzamAM janmyA hoya ema uttama munivaMzanA hatA ane temane sahAyaka saMvijJavihArI A ajitasiMhasUrinA ziSya vidvAna ane kriyApradhAna paM. yazedevagaNi hatA. "mArAnaverAgara' e zabdaprayega bahu sUcaka che. saMbhava che ke, temaNe upakezagaccha, rAjagaccha ke caityavAsInI harelamAM pitAnA munivaMzanI uttamatA batAvavA mATe A prayoga karyo hoya. tIrthasthApanA- thAmaNamAM seDhI nadInA kinAre zrI pArzvanAthanI pratimA A0 abhayadevasUrie pragaTa karI te samaye malavAdIgacchanA AcArya vidyamAna hatA. A abhayadevasUri ahIM padhAryA tyAre saMgha ekaThe thaye ane saMghe gAmajamaNa karyuM hatuM. pratimA mATe jinaprAsAda bAMdhavAno nirNaya thatAM eka lAkha Trampane phALe karyo hato. mallavAdIgacchanA AcAryanA upadezathI zrAvakee zilpI Akrezvara ane mahiSa pAse bhavya jinAlaya taiyAra karAvyuM ane A abhayadevasUrinA karakamalathI tenI pratiSThA karavAmAM AvI. te samayathI thAmaNa tIrtha banyuM. jaya tihuaNu" tetranI racanA saM. 1111 mAM thayelI manAya che. eTale A ghaTanA pachI navAMga vRttio racAI ema saMbhave che. - AcAryazrIe "jaya tihuaNu'nI be gAthAo dharaNenI sUcanAthI gupta rAkhI che, tethI Aje tenI 30 gAthAo ja vidyamAna che. TIkAracanA nitigacchanA ATha zIlAMkasUrie saM0 933 nI AsapAsa mAM AyaraMgasutta, suyagaDAMgasutta ane vivAhapaNuttisuttanI TIkAo 1. juo piTarsanane riporTa trIje, pR. 25, epenDikasa pR. 245, jaina gUrjara kavio-bhAga 2, pR. 674, 712 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jaina paraMparAno itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa racI hatI. bIjA aMgasUtre upara subedha TIkAonI ghaNI jarUra hatI. A abhayadevasUrie zAsanadevInI daivI preraNAthI AyaMbilanI tapasyA cAlu rAkhIne sahegathI nava aMgasUtre para TIkA racI, jemAM saMvijJavihArI A0 ajitadevasUrinA ziSya kiyAniSTha vidvAna paM. cadevagaNie meTI madada karI hatI. te samayanA vRddha zrutadhara nirvatikulanA A droNacArya vagere guNavAna zAstrae te vRttione zuddha karI hatI ane te pachI zrAvakoe tenI pratio lakhAvI hatI. AcAryazrIne eka daivI AbhUSaNa maLeluM, jene rAjA bhImadeve traNa lAkha kanma ApIne kharIdI lIdhuM hatuM. te rakama navAMgavRttionI nakala karAvavAmAM khapa lAgI hatI. pATaNa, khaMbhAta, AzAvala ane dhoLakAnA jenAe navAMgavRttinI ghaNI nakalo lakhAvI hatI. dhoLakAne jINuM zAha bahu nirdhana hatuM. te AcAryazrInI AjJAthI pUjA-pATha ane jApa karavAthI sukhI thaye hatuM. te seraThane daMDanAyaka banyuM hatuM. teNe A abhayadevasUrine dhoLakAmAM padharAvI temanA karakamalathI pite taiyAra karelAM be jinAlayomAM bha0 AdinAtha tathA bhava pArzvanAthanI ( kaTInI) pratimAnI pratiSThA karAvI. dhoLakAmAM yationI jakAta baMdha karAvI. navAgavRttinI ghaNuM pratie lakhAvI tathA zatruMjayatIrthano saMgha kADho hato. (-bhaktAmaravRtti, saM0 1426) te pachI AcAryazrI saM. 1135 ke saM0 1139 mAM samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. A abhayadevasUrinA svargavAsanA samaya ane sthAnanA vividha ullekha maLe che. temanA svargavAsanI sAla saM. 113pa ane saM0 1139 maLe che. temanA svargavAsanuM sthAna "prabhAvakacaritramAM pATaNa, maha0 kSamAkalyANanI "paTTAvalImAM kapaDavaMja ane vIra vaMzAvalI pR0 1lpa mAM gopanagara svargabhUmi batAvela che. temanI pATe A prasannacaMdrasUri AcArya thayA. temane u0 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 chatrIsamuM ] A sarva devasUri vimalagaNi nAme ziSya hate e ullekha paNa maLe che.. ekaMdare A abhayadevasUri vikramanI bAramI zatAbdInA pUrvArdhamAM thayelA mahAna prabhAvaka hatA. upATa sajajananA ziSya A0 mahezvara A0 abhayadevasUrine zrutaguru ane yugapradhAna tarIke navAje che. teo jaNAve che ke - " namiUNa abhayasUriM suyaguruM jugappahANaM ca / seyaMvarakulatilayaM tavalacchI-sarassainilayaM // sajaNagurussa sIso puSphavaiyaM kahaM kahai / " A0 mahezvarasUrie sa0 1109 nANapaMcamIkahA" tathA "puSpavatIkathA racI che. 39A prasannacaMdrasUri, A0 vardhamAnasUri--teone mATe vibhinna cAra ullekha maLe che- (1) A0 padmasUri saM. 1294 mAM kahe che - ' cakre zrIjinacandrasUrigurubhidhuryaH prasannAbhidhastena granthacatuSTayI sphuTamatiH zrIdevabhadraH prabhuH // 3 // (-munisuvratasvAmicaritra-prazasti) A jinacaMdrasUrie prasannacaMdrasUrine meTA banAvyA ane temaNe paNa buddhimAna devabhadrasUrine potAnI pATe sthApana karyA, jemaNe cAra graMtha racyA che. AthI spaSTa che ke, A prasanacaMdra meTA hatA. A vadhe. mAnasUri ane A azacaMdra temanAthI nAnA hatA. A prasannacaMdrasUri A0 jinacaMdrasUrinA ziSya hatA ane A abhayadevasUrinA vidyAziSya hatA. nyAya ane AgamanA jJAtA. hatA. A jinacaMdra pitAnI pATe A0 harisiMhane ane A azekacaMdra A0 abhayadevanI pATe A prasannacaMdrane sthApana karyA. te pachI A abhayadeve pitAne dIkSA-zikSA ziSya A0 vadha. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa mAnane pitAnI pATe sthApana karyA. AthI A abhayadevanI pATe be AcAryo thayA. (2) ATha vardhamAnasUri-saM 1172 mAM "dharmakaraMDakavRttimAM saMzodhanakAra tarIke upAya pArdhacaMdra ane azokacaMdragaNinuM nAma ApyuM che. AthI spaSTa che ke, A0 azokacaMdra saM0 1172 pachI AcArya thayA, je A0 vardhamAnasUrithI nAnA hatA. (3) eka ullekha e maLe che ke, A azokacaMdra A0 abhayadevanI pATe A jinacaMdranA ziSya A prasannacaMdrasUrine ane te ja samaye upA. sumatinA ziSya A devabhadrane AcArya pada ApyuM hatuM. A vigatathI samajAya che ke, A azekacaMdra meTA hatA ane A prasannacaMdra nAnA hatA. (-paTTAvalIsamuccaya bhA0 2, puravaNa, pR. 223) (4) A jinezvarasUrinA ziSya upATa dharmadevagaNinA bhrAtA paM. sahadevagaNinA ziSya paM. azekacaMdra hatA. A jinacaMdra temane pitAnI pATe sthApIne temanuM nAma A0 harisiha ApyuM. (-yugapradhAna gurnAvalI) A cAra ulemAMthI eTaluM ja tAravI zakAya che ke, A jinacaMdra ane A0 harisiMhe (azekacaMdra) A prasannacaMdrasUrine A abhayadevasUrinI pATe prathama sthApyA. pachI A abhayadeve A vardhamAnasUrine pitAnA hAthe pitAnI pATe sthApana karyA ane A azekacaMdra saM0 1172 pachI A jinacaMdrasUrinI pATe sthApita thayA. saMbhava che ke, A prasannacaMdrasUri a5-AyuSI haze. 40. A devabhadrasUri-teo A prasannacaMdranA ziSya upA. dhyAya sumatigaNi ane temanA ziSya guNacaMdragaNi nAme hatA. A prasannacaMdrasUrie temane saM0 1139mAM AcArya padavI ApI A devabhadra nAma rAkhI potAnI mATe sthApana karyA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sarvadevasari 223 guNacaMdragaNie saM0 1125 mAM "saMgaraMgazAlA"nuM saMzodhana karyuM. temaNe saM0 1139mAM mahAvIracariyuM, saM0 1158 mAM bharucamAM kahAyaNakoso", saM0 1168 mAM bharUcanI AMbaDa vasatimAM "siri pAsanAcariyuM, pramANaprakAza, ArohaNa, aNutajiNathayuM, thaMbhaNapAsanAhathayuM, vItarAgastavana" vagere graMtha racyA che. temaNe saM0 1167 mAM cittoDamAM A0 jinavallabhane ane saM. 1169nA vaizAkha vadi da dine A jinadattane AcAryapada ApyuM. temanI pATe A prabhAcaMdra, A0 tilaka, A0 devAnaMdasUri thayA. A0 prabhAcaMdra "vItarAgastotra'nuM vivaraNa racyuM che. A tilakasUrie "gautamapRcchA" racI che. 41. A devAnaMda-teo zuddha cAritrapAtra hatA. 42. A devaprabha. 43. A0 padmaprabhasUri-temaNe saM. 1294 mAM "munisuvratasvAmicaritra" racyuM che. (-prabhAvaka caritra, prabaMdhakoza, navAgavRttiprazasti, zilAlekha, munisuvratasvAmicaritra prazasti, vItarAgatetravivaraNa-prazasti, pAvalI samuccaya bhAva 2, pR. 221 thI 23) 2. suvihita paTTAvalI 38. Ava abhayadevasUri. 39 ATha vardhamAnasUri-te A abhayadevanA dIkSA-zikSA ziSya hatA. A abhayadevasUrie temane potAnA hAthe pATe sthApana karyA hatA. temaNe saM0 1140 mAM "maNaramAkahA', saM0 1160 mAM khaMbhAtamAM "AdinAhacariyaM" a5 ane saM0 1172 mAM "dharma karaMDaka" pajJavRtti sahita racyAM che. dharmakaraMDaka'nuM upATa pArtha caMdra, paM. azekacaMdragaNie saMzodhana karyuM hatuM. temAM nemicaMdra (A AmadevanA ziSya) ane dhanezvaranAM nAme ullekha che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 3. suvihita paTTAvalI 36. A0 vardhamAnasUri.. 37. A jinezvarasUri 38. A0 jinacaMdrasUri-temane 18 nAmamAlAo mukhapAThe hatI. temaNe A abhayadevanI vinatithI saM. 1125 mAM "saMvegaraMgasAlAkahA" graM0 : 18000, "dinacaryA' gAthAH 30, "-vivaraNa gaM0 : 300 ane "upadezasaMgraha" racyA che. saMgaraMgasAlA"nuM saMzAdhana 50 prasannacaMdragaNi, 50 guNacaMdragaNi ane paM. jinavallabhagaNie karyuM hatuM. temane (1) ATa Adeva, (2) Ai caMdrasUri, (3) A azokacaMdra vagere aneka ziSya hatA. A azakacaMdranI pATe A0 harisiMha thayA. 39 Ara Amadeva--temaNe saM0 110 mAM dhoLakAmAM vaDagacchanA A nemicaMdrasUrie racelA "AkhyAnamaNikAza"nI vRtti graM H 14000 racI che, jemAM paM. nemicaMdragaNi, paM. guNAkaragaNi ane paM, pArzva devagaNie sahAya karI hatI. temanI pATe A vijayasena, A0 nemicaMdra ane A0 thaze deva thayA. 40. Aha nemicaMdra--teo saM. 1190 thI 1200nA gALAmAM AcArya thayA. temaNe "atAmicariya" tathA "pUyagaThuM " graMva : 1870, "mANasajanmakulaya" gAthA : 22 racyAM che. temane (41) jayAnaMdagaNi ziSya hatA, jemaNe saM. 1201mAM tIrthakarenAM 120 kalyANake, dehavarNa, dIkSAtapa, kevalitapa, mekSitapa ane dehamAnanA ullekhavALe gadyapadya prAkRta bhASAmAM ArasapaTTa taiyAra karAvyA hatuM, je Abu upara vimalavasahInI dazamI derInI bahAra DAbI bAjunI divAla para geThavela Aje paNa vidyamAna che. temAM bha0 mahAvIrasvAmInAM cha nahIM paNa zAstrAnusArI pAMca kalyANaka batAvyAM che. A paTTathI e mAnyatA acUka siddha thAya che ke, A varSa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 chatrIzamuM ] A sarvadevasUri. mAnasUri, A jinezvarasUri, A jinacaMdrasUri, A abhayadevasUri nI ziSya paraMparA bha0 mahAvIradevanAM pAMca kalyANaka mAne che. (-jainasatyaprakAza, kramAMkaH 145 50 jayaMtavijayajIne abuMda prAcIna lekhasaMdeha, lekhAMka : para) 41. A0 zAMticaMdrasUri, 50 jayAnaMdagaNi-A. zAMtisUrie vi. saM. 1161mAM puDDavIcaMdacariya" racyuM che. 42. A0 municaMdrasUri-te A0 AbhradevanA ziSya hatA. 4. suvihita paDhAvalI * 38. A jinacaMdra. 39 A0 Amradeva. 40. A0 yazedeva-zilAlekhamAM temanA nAma sAthe sArasApa" zabda vaparAya che. 41. A0 devacaMdrasUri-temaNe saM. 1245mAM AbU uparanI vimalavasahImAM ghaNI jinapratimAonI pratiSThA karAvI hatI. (prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, pU0 jayaMtavijayajIne, abuMda prAcIna jainalekhasaMdeha, leTa : 124 thI 144) 42. A vardhamAnasUri-te mahAna tapasvI hatA. temaNe AbUtIrthamAM saM0 1319mAM jinapratimAonI pratiSThA karI hatI. (-abuMda prAcIna jele saMva, leTa : 135) temanA upadezathI maMtrI vastupAle zaMkhezvaratIrthane saMgha kADho ane jIrNoddhAra karAvyo. - jyAre maMtrI vastupAla ane maMtrI tejapAla maraNa pAmyA tyAre AcAryazrI jainazAsanane mahAna staMbha tUTI paDyo ema kheda pAmyA ane viziSTa vairAgyathI AyaMbilanuM akhaMDa vardhamAna tapa karavA lAgyA. saMghe pAraNA mATe vinaMti karavA chatAM zaMkhezvara 1. A micaMdranA paTTadhara A0 yazadeva mATe jUo, praka. 36, pR. 208). Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jena paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa pArzvanAthanAM darzana karI pAraNuM karIza e abhigraha lIdho. A tapa paMdara varSa sudhI temaNe cAlu rAkhyuM hatuM - temaNe saM 0 1319 lagabhagamAM tapa pUruM karI AbUnI pratiSThA karI hatI. zrIsaMgha sAthe zaMkhezvaratIrthamAM javA vihAra karyo. teo vRddha hatA, tapasvI hatA, dhoma dhakhato hato eTale rastAmAM visAme levA eka jhADanI chAyAmAM nIce beThA ane te ja sthaLe zaMkhezvarajI nA dhyAnamAM ekatAna thaI jatAM AyuSa pUruM thavAthI samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA ane marIne zaMkhezvaratIrthamAM ja tIrthAdhiSThAyaka tarIke utpanna thayA. adhiSThAyakarUpe tIrthamAM vividha paracA pUravA lAgyA. A adhiSThAyake zrI sImaMdharasvAmI pAse jaIne maMtrInA bho jANI lIdhA. eka vAra nAgarane zeTha subhaTa ozavAla zaMkhezvaranI yAtrAe AvatAM rastAmAM lUMTAyo tyAre adhiSThAyakadeve tene madada karI ane lUMTAyele mAla pAcho apAvyo. A AcAryazrI vaDagacchanA hatA. (-zrIjinaharSagaNinuM "vastupAlacarita" pra. 8, pleTa 590 thI 633; prabaMdhakoza pR0 128, purAtanaprabaMdhasaMgraha, pR. 68, zaMkhezvara mahAtIrtha, bhA. 1, pR. 65, 66, bhA. 2, pR0 46 thI 49) 5. suvihita paTTAvalI 38. A jinacaMdrasUri. 39. A caMdrasUri-teo vyAkaraNanA pAraMgata, sAhityanA sAgara, vAdivijetA, kAmavijetA ane zAstrasiddhAMtanA pAragAmI hatA. (-malinAhacariya-prazasti) ArAsaNAnA eka lekhamAM temane navAMgavRttikAra A abhayadevasUrinA saMtAna tarIke oLakhAvyA che. (prAcIna jenalekhasaMgraha, bhAga 2, leTa: 283) 40. A0 haribhadrasUri-temaNe saM0 117ramAM paM0 jina Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sava devasUri 237 : vallabhagaNi racita ' AgamikavastuvicAra 'nI vRtti zra'0 : 850 racI che, pATaNanA zeTha nInA peravAlanA vazaja temaja gUja 2zvara kumArapAlanA mahAmAtya pRthvIpAlanI vinaMtithI prAkRtaapabhraMza bhASAmAM cAvIza tIrthaMkaronAM caritrA racyAM che; temAMnAM Aje sa0 1216nA kArtika suddhi 13 ne seAmavAre pATaNamAM racela apabhraM'za bhASAnuM 'neminAhucariya'', ' sayakumAracariya'', sa'0 1213 lagabhagamAM racela 'caMdru pahucariya' 'ga'0 8032, tathA prAkRtabhASAnuM mallinADucariya` ' prastAva traNanuM vidyamAna che. 41. A. sadevagaNi--temaNe peAtAnA gurune cAvIza tItha karInAM caritrA racavAmAM sahAya karI hatI. 41. A0 yazeAbhadrasUri----teo caMdragacchIya A. haribhadranA ziSya hatA. temanA sa0 1300nA vaizAkha vidgha 1 ne budhavAranA pratimAlekha maLe che. (-prAcIna lekhasaMgraha, bhA0 2, le0 : 545) 41. A0 ajitasiMhasUri--zrAvaka rAmadeva peAravAle lakhAvelI A nemica MdrasUrinI prazasti puSTikAmAM anukrame A0 abhayadevasUri, A haribhadrasUri, A ajitasiMhasUri--evA krama ApyA che. e parivAranA munivaro potAne A0 abhayadevasUrinA saMtAna batAvatA haze tethI A krama apAyele sabhave che. 6 42. A. hemasUri. ' 43. A0 mahendrasUri--temanA upadezathI zrAvaka rAmadeva peAra vAle A. nemicaMdrasUrie racela * mahAvIraciraca" lakhAvI 50 bhuvanacaMdragaNine vaheArAkhyuM. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, pra0 6) zeTha zivanAga, rAjA ahlaTa, sa0 1010 bhuvanapAla, mihira bheAja, dhavala, sa'0 1053 jaina rAjA sudhAnadhvaja, suhiladhvaja saMva 10561 vagerenA paricaya praka0 34 (pR0 589 thI 600)mAM AvI gayA che. 1. rAjA suhiladeve sa0 1080 lagabhagamAM kaTilA nadInA kinAre gAMDAthI agnikAMDamAM rahela narAvagaja khAtenI aitihAsika laDAImAM mahummuda Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 | [ prakaraNa rAjA cAmuMDarAye tharAmAM apAtAM balidAna baMdha karAvyAM ane jinAlayane tAmrazAsana ApyuM te bIna paNa (praka. 35, pR. 78 mAM) AvI gaI che. caNaka zreSThI-caNaka vepArIe A udyotanasUrinA upadezathI "bhaktAmara stotrane pATha cAlu karyo eTale te sukhI thaye. teNe pATaNamAM bha0 AdIzvaranuM jinAlaya karAvyuM, lakSmIdevInA maMdirane jIrNoddhAra karAvyo ane tIrthayAtrAne saMgha kADhayA. rAjA vRddha bhImadeva tene bahu mAnato hato. te vikramanI 11mI sadInI madhyamAM thaye hate. (-A0 guNAkaranI "bhaktAmarastetra" lera6nI vivRti) bAMThiyA jhAmaDagetra, siMghIgetrane paricaya praka. 34, pR. 600 mAM AvI gayo che. (tathA jUe, praka. 36, pR0 ra07) bhaMDArI tra-zAkaMbharInA lakSmaNa cauhANe naskUlamAM AvIne tyAMnuM rAjya jamAvyuM. (saM. 1024 thI 1029) tenI rANI naphUlanA zeThanI putrI hatI. te jaina hatI. te rAjAne 32 putra hatA. rAjAe temane bhaMDAra upara nImyA. A 32 putre ozavAlavaMzamAM dAkhala thayA ane temanuM bhaMDArItra jAhera thayuM. (-purAtanaprabaMdhasaMgraha, pR0 102) bhaMDArI asalathI jaina hatA. te pahelAM sAMDerakagacchanA zrAvake hatA. pachI tapAgacchanA zrAvake thayA. Aje samasta bhaMDArItravALA tapAgacchanA upAsake ja manAya che. (jUo, praka. 34, pR. 601) caMdrAvatI- AbUnI taLeTImAM caMdrAvatI nAme moTuM nagara vaseluM hatuM. tenAM caDAvalI, cAvalI, caDAulI vagere nAme maLI Ave che. gijanavInA sipAhAlAra, saiyada sAlAra, masauda gAjIne harAvI mArI nAkhyo hate. A jaina rAjavaMza hato. (avadha gejheTiyara va. 2, pR. 308; vai0 3, pR. 283-284 tathA praka. 34, pR. 599, praka. 44 dilhInA bAdazAho) Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] A sarvadevasUri 229 jyAre saM0 840 mAM kanejamAM vatsarAja pratIhAra ane saM. ' 860 varmA pratIhAra rAjA hatA tyAre gujarAta tenA tAbAmAM hatuM. saM. 860 mAM mAla kheDanA rAjA goviMda rAThoDe gujarAta jItI laI tyAM potAnA bhAI iMdrane gAdIe besADyo. e samayanA saMgharSamAM paramAravaMzane udaya thayuM ane temaNe caMdrAvatI vasAvyuM. temAM pAMca sadI sudhI paramAravaMze rAjya karyuM ane caMdrAvatI temanA zAsanamAM jAhojalAlInI Toce pahoMcyuM. rAjA dhaMdhUka paramAranA samaye ahIM 444 jinAlaye hatAM, 9 zivAlaye hatAM, je lAkaDAnAM banelAM hatAM. e sivAya vAve, dharmazALAo vagere ghaNAM hatAM. A samayamAM ja maMtrI vimalazAhe vimalavasahI baMdhAvI AbUne zreSTha tIrthadhAmenI hAlamAM mUkI dIdhuM. caMdrAvatInA killAmAM 360 karoDapati vasatA hatA. teo vArApharatI hamezAM AbU upara pUjA bhaNAvatA ane caMdrAvatImAM sahammIvacchala jamADatA hatA. teo navA AgaMtuka jainane pitAnA taraphathI ekeka iMTa, naLiyuM, thALI ane rUpiye Apane eka ja divasamAM dhanADhya banAvI detA. teo evA udAra hatA. ' A dhanezvare saM0 1095 mAM ahIM "surasuMdarIcariyuM' racyuM hatuM. maMtrI kuMkaNe ahIM saM. 1010 mAM jinAlaya baMdhAvyuM ane te pachI dIkSA lIdhI. kalIgacchanA A udayasiMhe saM0 1263 mAM ahIMnI rAjasabhAmAM maMtravAdIne harAvyo hate.. mAMDavagaDhanA maMtrI pithaDakumAra tathA gayAsuddIna khilajInA maMtra saMgrAma sanIe ahIM jinAlaye baMdhAvyAM hatAM. mahammada gijhanavIe saM0 1080 mAM tathA allAuddIna khilajI : e saM. 1368 mAM pratApasiMha paramAranA rAjyamAM caMdrAvatI bhAMgyuM. ane lUTyuM hatuM. tenA vaMzaja sahasamala. cauhANe saM0 1482. nA vizAkha vadi 2 nA reja sirehI vasAvyuM tethI caMdrAvatInuM mUlya ghaTayuM ane amadAvAdanA bAdazAha ahamadazAhe saM0 1500 pachI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jaina paraparAnA itidvAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa caMdrAvatI teADIne tene dharAzAyI manAvyuM ane tenA paththaro te amadAvAda laI gayA. karnala jemsa ToDe Isa0 1822 (sa0 1879)mAM cadrAvatInAM khaDiyezanAM citro 'TrAvelsa Ina vesTana iMDiyA 'mAM chapAvyAM che. sara cArlse kAlvilsa I0 1824 (sa'0 1881)mAM cadrAvatI AvyA tyAre ahIM 20 jaina maMdirAnAM avazeSo spaSTa hatAM. relve vibhAganA kArya vAkAe paNa ahIMthI relve lAIna nIkaLyA pachI paththaro ane nakasI kAmanA paththaranA namUnAe laI jaI judA judA sTezaneAmAM geAThavyA. sirAhI rAjye A a Mge kAyadA dvArA paththaro laI javAnI manAI karI tyAre te ahIMnA paththarA dUra dUra laI javAyA hatA. ame paNa ahIM sa0 1992 mAM cadrAvatInAM khaDiyerA jovA gayA hatA, tyAre ahIM 37 jaina madirAnA TIlA (TekarA) vidyamAna hatA ane eka ja paththaramAM e bAjue ghaDelI dvizarIrI eka jinapratimA amane maLI hatI, je pAchaLathI sirAhInA myujhiyamamAM mUkavAmAM AvI hatI. jAlAragaDha mAravADamAM jodhapurathI dakSiNe 70 mAIla ane eranapurArADathI pazvimamAM 38 mAIla dUra sukaDI nadInA kinAre pahADanI taLeTImAM jAleAranagara vaseluM che. tenAM AkhAlipura, jAvura vagere bIjA nAmeA paNa maLe che. nagaranI pAse ja 1200 phITa UMcA pahADa che, je svaNagiri, kanakAcala, seAhanagaDha vagere nAmeAthI eLakhAya che. prathama rAjA nADe ahIM killA badhAnyA hatA ane vi. saM 270 mAM ahIM yakSavasatiprAsAda baMdhAvI temAM A. pradyotanasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. khIjA ullekha mujaba zeTha dhanapatie e prAsAda baMdhAvI pratiSThA karAvI hatI. e samaye karoDapatie A killA upara rahetA hatA ane lakhapati vagere A killAnI bahAra vasatA hatA. rAjA amarasiMha cauhANe vikramanI bAramI sadImAM A killAnA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sarva devasari 231 jIrNoddhAra karAvyo. AthI tenA vaMzajo senagarA cauhANa tarIke khyAti pAmyA. A kille atyAre 1200 phITa UMcI TekarI para che, 800 vAra lAMbe-pahoLe che. temAM sUrajapaLa, dhruvapaLa, cAMdapiLa ane lehapaLa evA cAra daravAjA che. aMdara traNa jaina derAsare che, je paikI caumukhajInuM derAsara be mALanuM che. A pradezanuM prAcIna nAma pilavAhikAmaMDaLa hovAnuM jaNAya che. Aje tene jAlora paragaNuM kahe che. ahIM pratIhAre ane sisodiyAe vikamanI navamI sadI sudhI, paramAe saM0 1178 sudhI, cauhANee saM. 1336 sudhI, khilajIvaMza, mevADanA rANAo, cauhANe, vihArI paThANe, rATheDe vikamanI sattaramI sadI ane te pachI jodhapuranA narezanuM rAjya hatuM. ahIM saM. 1686 mAM rAjA gajasiMha ane saM. 1742 mAM ajitasiMha vagere rAjAo thayA hatA. A jinezvarasUrie saM. 1080mAM ahIM A0 haribhadrasUrinAM aSTaka upara TIkA racI ane A0 buddhisAgare "buddhisAgaravyAkaraNa" (gaM0 : 7000) ahIM racyAM hatAM jagadguru zrIhIravijayasUrinA ziSya udayavanagaNi, temanA ziSya paM. kuzalavardhanagaNi, temanA ziSya paM. nagaSigaNie ahIM saM. 1651 mAM cAturmAsa karIne "jAvura paMcacaityaparipATI" ane varakANu pArzvanAthastotra" racyAM che. te samaye jAleramAM (1) bha0 AdIzvara, (2) bha0 zAMtinAtha, (3) bha0 neminAtha, (4) bha0 1. paM. nagarSigaNie saM. 1649mAM rAmasItA rAsa, alpabahurta vicAragarbhita bha0 mahAvIra svAmInuM stavana gA0 49, daMDakaavacUrNi saM 1651nA zrAvaNa sudi 3nA roja jAramAM, vakANA pArzvanAtha stavana saM. 1651nA bhAdaravA vadi 3nA roja, "jAvurapaMca caityaparipATIstavana' ane saM. 1657nA vaizAkha sudi 7nA roja sthAnAMgadIpikA graM0 18000, temaja saM. 1957mAM gujarAtImAM kaDIbaMdha "kalpAntarvAca" vagere graMthe ramyA hatA. temanAthI nagavadha nazAkhA nIkaLI che. jio, praka. 58) (-jainatyaprakAza kramAMka: 114) Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa pArzvanAtha ane (5) bha. mahAvIrasvAmInAM maMdire hatAM, je paikInuM bha0 pArzvanAthanuM derAsara kharataravAsamAM hatuM. A jodhapuranA mahAdAnIzvarI maMtrI jayamala muhaete ahIM * 1. rAva jodhAjI rAThoDe jodhapura ane tenA putra rAva vIkAjI rAThoDe saM. 154pamAM bikAnera vasAvyAM che. jodhapuranA rAvasiMha rAThoDanA vaMzamAM AsathAna, dhUhA, ane rAyamala thayA. rAyamala rAThoDane 13 putro hatA. te paikI bIjo putra mohanasiMha tapAgacchIya jaina bane ane tenAthI muhaNAta gotra zarU thayuM. sUjA mAhatane acalojI nAme putra hato ane sejAjI nAme pautra hatA. sejane jayavaMtA nAme patnI hatI, tenAthI saM0 16 38nA mahA vada 8nA dine yamala nAme putra thayo. jayamala muhaNotane sarUpadevI patnIthI neNazI, suMdaradAsa, AsakaraNa, tathA sahAmade patnIthI narasiMha ane jagamAla ema kula pAMca putro hatA. te paikInA neNasI muhote "neNasIrI khAta' nAme graMtha racyo, je Aje mAravADanA ItihAsa mATe prAmANika hakIkato pUrI pADe che. - zA. jayamale rAjakAraNamAM praveza karyo. te phledhi ane jAhera paragaNAne hAkema banyo. tyAM tenI kArakIrdi saphaLa nIvaDI. jodhapuranA rAjA surasiMhajInA putra rAjA gajasiMha rAThoDe tene jodhapura bolAvI saM.0 1686mAM tene pitAne divAna banAvyA. saM. 1687mAM gujarAta tathA mAravADamAM bhayaMkara dukALa paDyo tyAre divAna jayamalajIe ghaNuM dhana vAparI janatAne kImatI rAhata ApI hatI. tene janatAe "jagaDuzAha" tarIke biradAvyuM hatuM. teNe saM0 1681mAM 50 jayasAgara gaNInA hAthe ane saM. 1686mAM A0 vijayadevasUrinA hAthe aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvyAM, navuM derAsara baMdhAvyuM. tenI strIoe paNa saM. 1683mAM pratiSThA karAvI hatI. divAna jayamalajIe jAloranA killA paranA bha0 mahAvIrasvAmInA kumAravihAra, caumukhajInuM maMdira temaja trIjA maMdirone jIrNoddhAra karAvyo. nADelanA bha0 , padmaprabhunA derAsarane jIrNoddhAra karAvyo. jAlera, sAcera, jodhapura ane zatruMjayatIrthamAM navA jinAlaya baMdhAvyAM ane temAM uparyukata aMjanazalAkA karelI pratimAo besADI. saM0 1686nA bha0 prAprabha Aje nADelanA rAjavihAramAM mUlanAyaka tarIke virAjamAna che. temaNe jAleranA tapAvAsamAM upAzraya baMdhAvyo hato ane bIjA aneka dharmakAryo karyA hatAM. (-jaina satyaprakAza, va0 5, pR. 437, kramAMka: 114) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ]. A sarvadevasUri parvata para killAmAM saM. 1681 nA prathama caitra vadi 5 ne guruvAre tapAgacchanA A zrIvijayadevasUrinA AjJAvatI ane mahApAdhyAya vidyAsAgaragaNi, temanA ziSya paM. sahajasAgaramaNi, temanA ziSya paM0 jayasAgaranA hAthe navA jinAlayamAM aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvyAM temaja saM0 1686 nA prathama aSADa vadi ane zukravAre A. vijayadevasUrinA hAthe aMjanazalAkA karAvI hatI. tenI patnIe saM0 1683 mAM navA maMdiramAM pratimAo sthApana karAvI hatI ane kilA paranAM traNa derAsarane jIrNoddhAra karAvyo hato. Aje jAheramAM lagabhaga 2000 vetAMbara jainenI vasatI che, 14 jena derAsare che, te paikInAM 1-3 gaDha upara, 4-7 bha0 AdInAtha, bha0 zAMtinAtha, bha0 neminAtha, bha, mahAvIrasvAmInAM tapAvAsamAM, 8 bhava pArzvanAthanuM kharataravAsamAM, 9 bha0 munisuvratasvAmInuM khAnapuravAsamAM, 10 bha0 vAsupUjyanuM phephaliyAvAsamAM, 11 bha0 pArzvanAthanuM kAMkarizyAvAsamAM, 12 jIrAvalA pArzvanAthanuM mANekacokanI pAse lahuDIpavALamAM ane 13-14 derAsare zaheranI bahAra AvelAM che. (-jenasatyaprakAza, kramAMka : 114, va, pa, . 437, praka. 17, pR. 349, praka. 60, pR......) bhepAvara tIrtha- mahI nadIne kinAre pAvara gAma che. tenuM prAcIna nAma bhejakaTa hatuM. kRSNa vAsudevanI rANI rukamaNInA bhAI rukamaNakumAre A nagara vasAvyuM hatuM. teNe sumeru zikharavALe jinaprAsAda baMdhAvyo hatuM ane temAM zrI zAMtijinanI khagrAsanavALI zyAma raMganI pratimA padharAvI hatI. kRSNa vAsudeve A pAvara pAsenA amakAjhamakAdevInA sthAnathI rukimaNInuM haraNa karyuM hatuM. Aje ahIM bha0 zAMtinAthanI pratimA virAjamAna che. te 12 phITa UMcI che. temAM prabhunA baMne hAthanI nIce devIonI suMdara AkRtio che. pratimA prAcIna, bhavya ane mane hara che. 30 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga je prakaraNa . A sthAna Aje bhepAvaratIrtha tarIke vikhyAta che. (-jena tIrthone itihAsa, pAvaratIrthane riperTa) rAmasena tIrtha - bha0 RSabhadevanuM A prAcIna tIrtha che. A bappabhaTTasUri ahIM virAjatA hatA tyAre bhinnamAlanA pratIhAra rAjA yazovarmAnI bIjI rANIe Ama rAjAne ahIM janma Ape hate. e rANI tathA rAjakumAra AcAryazrI pAse AvyA hatA.' (praka. 32, pR0 pa2pa, pa26, 536) rAmasenanA rAjA raghusene A maMdirane jIrNoddhAra karAvyuM ane saM0 1010 mAM vaDagacchanA prasiddha A sarvadevasUrinA hAthe temAM bha0 caMdraprabha vagere pratimAonI aMjanazalAkA tathA pratiSThA karAvI, tyArathI A maMdira "raghusenanA maMdira tarIke prasiddhi pAmyuM ane vizeSa jAhojalAlImAM AvyuM. - saM. 1010 mAM raghusenanA jinAlayamAM bharAvela bha0 ajitanAthanI eka kalApUrNa khaJAsana pratimA Aje paNa amadAvAdanI vAghaNapoLanA bha0 ajitanAthanA derAsaranI bhamatInI derImAM vidyamAna che. musalamAna bAdazAhe rAmasenatIrthane vinAza karyo hate. saM. 16ra9 mAM jagadguru A hIravijayasUrinI vidyamAnatAmAM ahIMnI jamInamAMthI bha0SabhadevanI bhavya pratimA nIkaLI AvI hatI tene bheMyarAmAM padharAvI hatI. A vijayasenasUri saM.....mAM tenI yAtrAe padhAryA hatA. rAmasenathI eka mAIla dUra TIMbAo che, temAMthI eka sarva dhAtanuM parikara maLI AvyuM che. temAM utkIrNa thayelA lekhamAM jaNAvyuM che ke, A vaTezvarasUrithI thArApadragaccha nIkaLyA. temAM aneka AcAryo thayA. A0 vAdivetAla zAMtisUrine ziSya A pUrNabhadre saM. 1084 nA caitra sudi 15 nA roja raghusenanA jinAlayamAM bha0 AdinAthanI pratiSThA karI hatI. (jUo, praka. 31, pR. 472) Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM]. A sarvadevasUri 235 Aje A sthAna nadI kinAre vidyamAna che. camatkArI manAya che. jena-ajene sau koI atyaMta zraddhAthI tene ArAdhe che. A sthAnane ogaNIsamI zatAbdImAM jIrNoddhAra thayo che. yakSa-- A maMdiramAM kSemasiMha nAme yakSarAjanI mUrti che, tenI stuti A rIte karelI maLe che " zrInAbheyajinAdhipAMhiyugalIsevAnibaddhAdaro bhUdevAhavayasaMbhavo vijayate yakSAdhinAtho bhuvi / kSudropadravavidrutivyatikarAdhyakSaprabhAvodayaH sphAterdhAma sa rAmasIti mukuTaH zrIkSemasiMhAhvayaH / / " (-A. munisuMdarasUrinI gurnAvalI, vaDagacchAcArya guNasamudra nI saM0 1414mAM lakhAyelI zAMtinAthacaritranI pupikA, jaina tIrthone itihAsa, jenasatyaprakAza, kramAMkaH 5) bharela- gujarAtanI uttara dizAmAM vAyaDa gAma che, jyAMthI vAyaDagaccha ane vAyaDajJAtinI utpatti thayelI che. ahIM prAcInakALamAM bha0 mahAvIrasvAmInuM bhavya derAsara hatuM. vAyaDa paMthakanA maMtrI nIMbAe tene jIrNoddhAra karAvI saM. 6 (vanarAja saMvat)mAM vAyaDaga7nA AcArya zrI jIvadevasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. te ja AcArya. zrInA upadezathI mahAsthAnanA zeTha lalle jainadharma svIkArI pimpalakanagaramAM meTa jinaprAsAda baMdhAvyuM hatuM ane tenI eka derImAM 1. saMvAre pravRtti saSag varSa pUrvataH . gateSu saptamasyAntaH pratiSThA dhvaja kumbhayoH // prabhAvaka rita-jIvadevasUri prabaMdha saM. 6thI vanarAja saMvata (vi.saM827) athavA vi. saM. 1006 levAya che. A chavadevasUri musalamAnee saM0 780 athavA saM. 832mAM gujarAta para humalo karyo te pachI ane kavizvara dhanapAla vi. saM. 1078nI pahelAM vidyamAna hatA. (-praka. 34, pR. 546 thI 555) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa karejanI rAjakumArI mahaNa kUvAmAM paDIne vyaMtarI thaI hatI tenI bhavanadevI tarIke sthApanA karI hatI. vaDagacchanA vAdidevasUri AcArya thayA pachI pimpalakanagara padhAryA hatA, tyAre tyAM AsapAsamAM bhayaMkara jagala hatuM. tyAM vihAramAM temane siMha sAme maLe, paNa AcAryazrInI tapasyAnA prabhAvathI te upasarga TaLI gayo. (-prabhAvakacastri) saMbhava che ke tyArathI ahIM bhayala nAme ekI gAma vasyuM hoya. thArApadragacchanA ATha vAdivetAlasUrinA saMtAnaya A0 zAMti sUrie saM0 1222 mAM pATaNamAM zeTha siddhapAlanA derAsaramAM pitAnA ATha ziSyane AcArya banAvyA ane pimpalakagachanI sthApanA karI. eTale ke temaNe potAnA gacchanI mukhya gAdI thArApadrane badale pipalakamAM rAkhI. AthI samajAya che ke, vikramanI teramI sadI sudhI pipalakanagara AbAda hatuM. te pachI mahammada gherI ke bIjA keI muslima humalAthI e nagara ane jaina derAsarane vinAza thaye. Aje A baMne sthAne rAjamahela ane devatabheDA taLAvanA nAmathI prasiddha che. A vAdidevasUrivALI siMhanI ghaTanA devatabheDAnA sthAne banI hoya evuM anumAna thAya che. bharelathI pazcimamAM rA mAIla dUra rAjamahelane TIMbe che. tyAMthI prAcIna iMTe nIkaLe che. bharelathI pUrvamAM gaNezapurane raste 1 mAIla dUra jUnuM devatabheDA taLAva che. tyAM Aje bAvana derIvALA jinaprAsAdanA avazeSo dekhAya che. taLAvanI pAse ja "vANiyAkeruM khetara" che tyAM agAu vANiyAvAsa, vANiyAonI dukAne ke derAsaranA nibhAva mATe ApeluM jaina khetara haze. * pipalakanagara nAza pAmyuM ane bherelanagara AbAda thayuM. tenuM bIjuM nAma bharala paNa maLe che. bharalanA zeTha muMjA zAha zrImAlIe saM0 1202(1302)mAM bharalamAM meTo jinaprAsAda baMdhAvI, tenI valabhIgacchanA ATha puNyatilakasUri (saM0 1207 thI saM. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] A sarvadevasUri 1259)nA hAthe pratiSThA karAvI ane vAva baMdhAvI. (aMcalagacchanI (gujarAtI) maTI paTTAvalI, pR. 89, 100, 281) A muMjA zAhanuM derAsara paNa kALAMtare nAza pAmyuM. bharelathI vAyavya khUNAmAM 72 derIovALe ane 1444 thAMbhalAvALo eka jinaprAsAda hato te paNa nAza pAme. ahIM jamInamAMthI nakazIdAra paththare temaja thAMbhalAo nIkaLI Ave che. tenI pAse muMjA vAva che, tethI A derAsara zeTha muMjA zAhe baMdhAveluM hoya evuM saMbhave che. rola e Aje DIsAthI 50 mAIla, sAcorathI 30 mAIla, tharAdathI 13 mAIla, vAvathI 12 mAIla ane pipalakanA TIMbAthI rA mAIla dUra raheluM nAnuM gAma che, je judA judA traNa vAsamAM vaheMcAyeluM che. ahIM Aje 300 ghare vidyamAna che, tenI vastI kula 1200 mANasanI che. temAM zrAvakanAM 20 ghara che. derAsara, pAThazALA ane dharmazALA paNa che. bharela pAse medalA taLAva che, jemAM pahelAM 1 vAva hatI, 150 kUvA hatA, paNa Aje tyAM 15 kUvAo dekhAya che. saM. 1lpa6mAM "vANiyAkeruM khetara mAMthI kheDatAM kheDatAM eka kheDUtane khaMDita 4 jinapratimAo maLI AvI hatI. jenee tene dhanataLAvamAM laI jaI padharAvI dIdhI. saM. 1962 mAM ghaNo varasAda paDatAM tenI mATI dhovAI gaI ane pratimAo dekhAvA lAgI. bharelanA ThAkare jenene A pratimAo laI javA jaNAvyuM, AthI saMgha te pratimAo laI AvIne bha0 AdIzvaranA derAsaramAM besADI, paNa tyAM haMmezAM navA navA camatkAre thavA lAgyA. AthI jenasaMghe saM. 199nA phAgaNa sudi 3 nA divase temAMnI bha0 neminAthanI pratimAne mULa gAdIe mULanAyaka tarIke birAjamAna karI che. A pratimA 4 phUTa UMcI, zyAma raMganI, prAcIna ane camatkArI che. rela tyArathI tIrtha tarIke oLakhAya che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saM. 2014 nA bhAdaravA vadi 6 tA. 23-10-1958 ne budhavAre derAsaranA cekanA khUNAmAM khedakAma karatAM 32 jinapratimAo nIkaLI AvI che. keI keI upara saM 1355 pippalAga7nA AcArya ane pIMpalapurapATananA ullekha che. ahIM be devInI mUrtio che. tenI upara nIcenI matalabavALA lekhe karelA che- 1. hIMgalAja devI-"saM. 1668 nA jeTha sudi 14 hIMgalAja mUrti. saMbhava che ke, mahaNIka devIne badale A mUrti banI haze, tenuM asala nAma bhulAI javAthI lekee A nAma rAkhyuM haze. zatruMjayatIrthamAM pahADanA caDAvamAM vacce rastA upara hIMgalAja devInuM sthAna che. kiMvadaMtI evI che ke, A devIne tharapArakarathI lAvIne ahIM sthApana karelI che. 2. kAlikA devI-saM. 13papa vaizAkha pimpalakagAmamAM bha0 neminAthanI adhiSThAyikAdevI aMbikAdevInI mUrti." zilAlekha mujaba to A aMbikAdevInI ja mUrti che paNa bhulAI javAthI lekee tenuM nAma kAlikAdevI rAkhyuM haze. A pramANothI siddha thAya che ke pippalakanagara, DhImAgAma ane bherelagAma e vAstavamAM eka ja che ane prAcIna jainatIrtha che. (-prabhAvaka caritra, aMcalagacchanI paTTAvalI, jaina tIrthone ItihAsa, "kalyANa" mAsika, va0 1, aMka: 2 ne vizeSAMka) bhIlaDiyA tIrtha - bhIlaDiyA e bhava pArzvanAthanuM prAcIna tIrtha che, tenuM saMskRta nAma bhImapallI hatuM. ahIM bha0 mahAvIrasvAmIne derAsaramAM saM. 1218 phAgaNa vadi 10 nA A0 jinacaMdranI dIkSA thaI hatI. A bhIlaDiyA vikamanI teramI sadImAM lavaNaprasAda vAghelAnA tAbAmAM hatuM. vaDagacchanA AcArya zatArthI A0 somaprabhasari, A0 jagacaMdrasUri vageree saM. 1273 mAM bhIlaDiyAnI yAtrA karI hatI. A abhayatilakasUrie saM. 1307 mAM ahIM "mahAvIrarAsa"nI WWW.jainelibrary.org Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrImuM ] A sarvadevasari racanA karI hatI. A jinezvare saM0 1313 mAM pAlanapuramAM zrAvakadharmaprakaraNa" racyuM hatuM. saM0 1317mAM tene uparanI TIkA (gaM: 15000)nI racanA karI. e ja sAlamAM bha0 mahAvIrasvAmInA derAsarane jIrNoddhAra thayo. zeTha bhuvanapAla osavAle tene dhvajadaMDa caDAvI, tene maMDalikAvihAra nAma ApyuM. temaja "dhannAzAlibhadracaritra" ane "kRta puNyaka caritra" lakhAvyAM. A0 jinaprabodhe saM0 1334 mAM zrIgautamasvAmInI pratimA padharAvI. ahIM saM0 1334 mAM caturmAsamAM be kArtika mahinA hatA. caturmAsa bIjI kArtikI pUrNimAe pUruM thAya paraMtu tapAgacchanA A semaprabhe (AcAryapada saM. 1332, svargavAsa saM0 1373) AkAzadarzanathI jANyuM ke, najIkanA divasemAM bhIlaDiyAne vinAza thavAnuM che eTale temaNe apavAdane AzrayI pahelI kArtika pUrNimAe comAsu pUruM karyuM ane tarata tyAMthI vihAra karyo. bIjA paNa sAdhu-sAdhvIo tathA jene bhIlaDiyAthI ucALA bharI gayA ane temaNe eka sthaLe jaIne nivAsa karyo. e sthaLe rAdhanapura zahera vasyuM. pachI to bhIlaDiyAmAM Aga saLagI UThI, Age pitAnA nagna svarUpe tAMDava mAMDayuM ane temAM bhIlaDiyA tArAja thaI gayuM. tyAM rahelA AcAryo temaja janatA sarva keI e AgamAM bharakhAI gayAM. jAna-mAlanI bhAre khuvArI thaI gaI te pachI bhIlaDiyA pharI vasyuM. lakhapatio AvI vasyA ne AbAda paNa thayuM. (jIvAbhigama puSikA) saM. 1557 mAM tapAgacchanA A hemavimalasUrinA samudAyanA upA. jinamANikyagaNinA ziSya anaMtaraMsagaNi ahIM vicaryA hatA. temanA upadezathI ahIMnA cekasI pAsavIra paravAle ahIM graMthabhaMDAra sthA. temAM 6,36000 lekapramANa siddhAMta graMtha lakhAvyA hatA, je dareka graMthanuM 50 zubhabhUSaNe saMzodhana karyuM hatuM. (pra. 55, paTTAvalI bhA. 2, pR. 253) kharataragacchanA A0 jinadayanI ahIM dIkSA thaI hatI, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 , mi ka na karAya e pakira vArI jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa samaya jatAM bhIlaDiyAnI AbAdI ghaTavA lAgI.. te pachI chevaTe rAmasenathI 12 keza dUra saM. 187ra mAM bhIla DiyA gAma pharI vasyuM. Aje ahIM zrAvakenAM 5 ghara che. saM0 1892 mAM eka nAnuM gharaderAsara banAveluM te vidyamAna che. - gAmanI bahAra meTuM derAsara tIrthadhAma che. temAM tIrthanAyaka tarIke bhIlaDiyA pArzvanAthanI nAnI zyAma parikaravAnI pratimA che, paNa te gAdImAM mULanAyakanA sthAne nathI paNa paDakhe bhAravaTAnI nIce virAjamAna che ane mULanAyakanA sthAne bha0 neminAthanI pratimA virAjamAna che. muslima samayamAM tIrthanAyakanI rakSA karavA mATe A vyavasthA karavAmAM AvelI che. bhIlaDiyA A rIte prAcIna jaina tIrthadhAma che. pAvAgaDha- vanarAja cAvaDAe saM. 802 mAM pATaNa vasAvI gujarAtanuM rAjya sthApana karyuM tyAre tenA maMtrI cAMpA zAhe cAMpAnera vasAvyuM ne pAvAgaDha upara kille bAMdhyuM. teNe ahIM jena derAsara paNa baMdhAvyuM. ahIM ghaNuM jaina maMdira banyAM hatAM, temanA keTalAkanA ullekha nIce mujaba maLI Ave che - (1) zrIsaMghanuM bAvana derIvALuM bha0 abhinaMdasvAmInuM prAcIna maMdira hatuM, jene jIrNoddhAra ane pratiSThA A guNasAgarasUrie saM. 1112 nA vaiizAkha suda 5 ne guruvAre karAvyAM hatAM. A pratiSThA -utsavathI saMghamAM AnaMdI vAtAvaraNa phelAyuM hatuM. (2) jIrAvalA pArzvanAthanuM maMdira hatuM, tenI pratiSThA zrIsaMghe A0 guNasAgaranA hAthe saM. 1112 nA vaizAkha sudi pa ne guru vAre karI hatI. mahammada begaDAe cAMpAnera bhAMgyuM tyAre zrIsaMghe A maMdiranA mULanAyakanI pratimA jamInamAM bhaMDArI hatI. tapAgacchanI sAgarazAkhAnA bhaTTAraka zrI zAMtisAgare pitAne AvelA svapnadarzana mujaba Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIsamuM ] A sarvadevasUri 241 saM. 1889 nA mAha vadi 11 nA roja te mUrti jamInamAMthI pragaTa karI hatI ane saM. 1896 ne mahA sudi 13 nA roja vaDedarAmAM mAmAnI paLamAM derAsara karAvI temAM te mUrtinuM sthApana karavAmAM AvI, je Aje jIrAvalA pArzvanAtha tathA kalyANa pArzvanAthanA nAmathI vikhyAta che. (3) bha0 mahAvIrasvAmInuM maMdira hatuM. A AryarakSitasUri ahIM AvyA tyAre A maMdira paNa vidyamAna hatuM. A0 mahendrasUri tIrthamAlAmAM bha0 mahAvIrasvAmIne A rIte namaskAra kare che- vAvayiiravarasidare kudavanI zuo vI " (4) mahAmaMtrI tejapAle godharAnA rAjA ghUghalane jItI AvI ahIM utsava karyo te pachI ahIM bha0 mahAvIranuM sarvatobhadra nAme maMdira baMdhAvI pratiSThA karAvI hatI. temAM AMbU jevI jhINI nakasI paNa karAvI hatI. musalamAnee te maMdirane toDI nAkhI jumA masjidanA rUpe parivartita karI nAkhyuM.' (5) zrIsaMbhavanAthanuM maMdira hatuM, jemAM khaMbhAtanA zeTha meghAzAhe temAM saM. 1457 thI saM. 1499 sudhImAM 8 derIo banAvI hatI. tenI A0 semasuMdarasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. A0 semasuMdarasUrinA ziSya A bhuvanasuMdarasUri, jemaNe "mahAvidyAviDaMbane" upara TippananI racanA karI che, temaNe "saMbhavanAthanuM stotra racyuM che, temAM pAvAgaDhane zatruMjaya mahAtIrthane avatAra batAvyuM che. mAMDavagaDhanA saMghapati vallAke pAvAgaDhatIrthane saMgha kADhavyo ane bhavya saMbhavanAthanI pUjA karI paramazAMti meLavI hatI. (-guruguNaratnAkarakAvya) A0 lamIsAgaranA ziSya A samajayanA upadezathI zeTha chADAnA vaMzaja saMi khImA ane saM0 sahasAe pAvAgaDhamAM moTuM jinabiMba bharAvI, saM. 157nA piSa vadi 5 nA roja pratiSThA karAvI hatI. (6) bhIDabhaMjana pArzvanAthanuM maMdira hatuM, jenI mULa pratimA vaDeirAnA dAdA pArzvanAthanA derAsaramAM virAjamAna che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa (7) pATaNanivAsI zeTha chADAnA vaMzaja saMghavI khImasiMha ane saM0 sahasAe saM. 157nA piSa vadi 7 nA roja pAvAgaDhamAM jinamaMdira baMdhAvI, moTA biMbanI pratiSThA karAvI hatI. teo A lakSmIsAgarasUrinA zrAvaka hatA. (8) cAMpAneranA zeTha jayavaMte saM. 163ranA vaizAkha sudi 3nA reja ahIM pAvAgaDhamAM jinAlaya baMdhAvI tene A vijayasenasUrinA hAthe pratiSThA-mahotsava karAvyo hato. (-vijayaprazasti, sarga = 8, 0 40 thI 45) (9) saM. 1746 mAM pa0 zItavijayajIe racelI "tIrthamAlA. mAM bha0 neminAthanA maMdirane ullekha A rIte karyo che cAMpAnerI nemi jida, mahAkAlI devI sukhakaMda. (10) kAlikAnuM maMdira-cothA tIrthakara bha0 zrIabhinaMdanasvAmInI zAsanadevI kAlIdevI che. bha0 abhinaMdana svAmInA maMdiramAM tenuM maMdira hatuM ane temAM jaina zilpa pramANe mUrti banAvIne sthApanA karI hatI, je pAvAgaDhanI kAlIdevI tarIke gujarAtanA garabAmAM mAnabhera gavAya che. nagArakhAnAnA daravAje 226 pagathiyAM caDavAthI kAlikA mAtAnuM maMdira Ave che. A Arya rakSite tenI ArAdhanA karI saM. 1169 mAM vidhipakSaga7 (aMcalagaccha)nI sthApanA karI hatI ane kAlikAdevIne aMcalagacchanI adhiSThAyikA devI mukarara karI hatI. A devI prabhAvaka ane bhaktonI IcchA puranArI manAI che. pRthvIrAja cauhANanA vaMzajo pAvAgaDhanA rAjavIo hatA. tyAre teo A devIne rAjyanI rakhevALI karanArI mAnatA hatA. paMdaramI zatAbdI sudhI pAvAgaDhane unnata kALa hatA. pAvAgaDhanA patAI rAvalane dubuddhi sUjhI ane teNe sakhIo sAthe garabAmAM sAkSAt AvelI kAlikA mAtAne hAtha pakaDI tene pitAnI durbhAvanA jaNAvI. devIe rAjAne ghaNuM samajAvyuM paNa te mAnya nahIM, eTale devIe zApa Ape. pariNAme mahammada begaDe ahIM caDI Avya, cAMpAnera bhAMgyuM, pAvAgaDhanuM patana thayuM, jaina maMdire lUMTAyAM. A Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A. sava devasUri samaye jainasaMghe ghaNI jinapratimAone bhUmimAM bhaMDArI dIdhI. mahammade sa0 1541 mAM rAjA jayasiMha, patAI rAvala, DuMgarazI pradhAna vagerene mArI nAkhI pAvAgaDha jItI lIdheA. tyArathI cAMpAneranuM rAjya khAlasA anyuM ane mahammadazAha trIjo (sa'0 1516 thI 1569) e killAnA rAjA banavAthI begaDA kahevAyA. teNe peAtAnA nAma uparathI mahemadAvAda vasAvyuM. (jUe, praka. 44) A ghaTanA mATe pAvAgaDhathI UtaryAM mahAkAlI re' e garame lAkavizruta banyA. bhadrezvaranA zeTha vardhamAna ane padyamazIe A maMdiranA moTA choddhAra karAvyA hatA. pAvAgaDhamAM aneka jaina zvetAMbara munivarA vicaryAM hatA. A0 guNasAgara, nAgedragacchIya A vijayasenasUri, A sAmadevasUri, A. vijayasenasUri (tapA0) vageree ahIM pratiSThA karI hatI. A. ArakSitasUrie ahIM ja mahAkAlIdevInI sAdhanA karI hatI ane acalagacchanA sUtrapAta ahIM karyAM hatA. tapAgacchanA A0 sAmadeva (sa01pa71) mahAkavi hatA. kAvyakaLAmAM kuzaLa hatA. sama dharmopadezaka hatA. temaNe mevADanA kuM bhe rANA, junAgaDhanA rA' mAMDalika ane pAvAgaDhanA rAjA ga`ga cauhANanA putra rAjA jayasiMhane peAtAnI vidvattA ane gAnakaLAthI rajita karyo hatA. khaMbhAtamAM rAtribhAjana utthApyuM hatuM. .. (-paTTAvalI samuccaya bhA0 2, pR0 265) tapAgacchanA (55) A0 hevimalasUrinA paTTadhara (57) A0 seAvimalasUri, jee sa'0 1602 mAM vIjApuranA sa0 tejapAle cha'rI pALatA kADhelA zatruMjayanA saMghamAM sAthe gayA hatA ane pAchA pharatAM amadAvAdamAM temaNe evA abhigraha karyAM hatA ke, * khelavuM nahIM, sUvuM nahIM, AhAra levA nahIM paNa jo cAMpAneranA pArekha kAlAne putra jIvarAja ghera melAvIne 3 AkhAM ane 1 bhAMgeluM ema 4 khAjA vaheArAvaze te pAraNuM karIza, nahitara pATaNa jaI ne pAraNuM karIza.' temanA A abhigraha cAthe divase pUrA thayA hatA ane temaNe 243 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jaina para parAnA itihAsa-bhAga ro saM0 1502 nuM caturmAsa amadAvAdamAM karyuM hatuM. (tapAgacchIya laghu pASALa seAmazAkhA paTTAvalI; sAmivamalasUrirAsa.) tapAgacchanI ANusUrazAkhAnA A vijayarAjane ahIM sa 1701 mAM paMnyAsapada ApavAmAM AvyuM hatuM. (jUo, praka. 58) (-paTTAvalI samuccaya bhA0 2, pR0 265) Abhuvanasu darasUrie bha.saMbhavanAthanuM stAtra, (aaa. : 92) racyuM che. A. bhuvanasa'dasara, 50 zIvijayagaNIe ahIMnI yAtrA karI hatI. acalagacchanA A. udayasAgarasUrie sa0 1797 mAM sAcA devanI tathA pAvAgaDhanAM mahAkAlInI yAtrA karI hatI. ahIM aneka zrAvake soMdha laI ne yAtrA karavA AvyA hatA. pAvAgaDhamAM eka suMdara jinamaMdira che, tenI dIvAlamAM traNa zvetAMbara jinapratimAo che, jemanA hAthe kaMkaNa che, bhujAomAM AnubaMdha che ane ekanA hAthamAM hAthInuM cihna che. [ prakaraNa ahIM sthAne sthAne jinamUrti AnA khaDita bhAgA cADI dIdhelA che. temAM lageATa paNa spaSTa dekhAya che. ahIM satAbhadra nAmejinamaMdira jhummA masjidamAM palaTAI gayuM che. eka bAvana derIvALuM vizALa maMdira dharAzAyI jovAya che. nagArakhAnA pAse 5 derAsarA, dUdhiyA taLAva pAse 3 derAsarA ane chAziyA taLAva pAse 1 derAsara vagerenAM sthAne STigeAcara thAya che. paMcamahAla jillAnA kaleTare eka sthaLe jaNAvyuM che ke, A badhAM khaMDiyerA zvetAMbara jainenAM madirA hatAM. mejara je0 Dablyu0 vaoNTasane Isa0 1877 mAM ane mi. je se I sa0 1885 mAM pAvAgaDhanA zikhara upara killAmAM prAcIna jaina madirAno jaththo hAvAnuM lakhyuM che. A dareka ullekhA parathI pAvAgaDhanA madhyakAlIna vaibhavanuM ane patananuM digdarzIta maLe che. spaSTa che ke, pAvAgaDha e jaina zvetAM. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A sarvadevasUri - 245 barenuM madhyakAlIna jaina tIrthadhAma hatuM.. (paM. zrIlAlacaMda gAMdhInuM "pAvAgaDhathI vaDedarAmAM pragaTa thayelA jIrAvalA pArzvanAtha jaina tIrthone itihAsa.) pallaviyA pArzvanAtha- gujarAtanI uttare pAlanapura zahera che. tenAM pralAdanapura, pAlanapura, parNavihAranagara, vagere bIjAM nAme paNa maLe che. ahIM pallaviyA pAnAthanuM vizALa jaina tIrthasthAna che. te aMge be prakAranA ullekho jANavA maLe che. (1) caMdrAvatIne rAjA pAlanasiMha nAme paramAra hatA. te jaMgalamAM vizeSa pharyA karato tethI tenI araNyarAja nAme prasiddhi hatI. teNe dharmAdhatAnA kAraNe acalagaDhanI taLeTImAM rahelA jaina derAsaramAM mahAdevanuM liMga sthApana karI dIdhuM ane tyAMnI dhAtunI pratimAne gaLAvI nAkhI tene naMdI banAvyA. A akRtyanA pariNAme tenA AkhA zarIre koDha rega phUTI nIkaLe. teNe regazamana mATe aneka upacAra karyA paNa te badhA niSphaLa nIvaDyA. kaMTALIne te jagalamAM cAlyA gaye. tyAM tene rastAmAM vihAra karatA A zIladhavalasUri manyA ane temane upadeza sAMbhaLI pitAnI thayelI bhUla jaNAvI, prAyazcittanI mAgaNI karI. AcAryazrIe tene sAMtvana ApI jaNAvyuM ke, "tuM navI pratimA bharAvI, tenI pUjA karIne tenuM havaNa jaLa AkhA zarIre lagADIza te tAre rega zamI jaze." rAjAe te pramANe karyuM tethI tene rega zamI gaye. tenuM AkhuM zarIra navapalava jevuM banI gayuM. jenadharma prati tene daDha zraddhA thaI. AthI teNe sarka 1011 mAM te ja pradezamAM pAlanapura nagara vasAvyuM, temAM darabAragaDha banAvyuM ane pAse ja rAjavihAra jenamaMdira baMdhAvI temAM te navI banAvelI jinapratimAnI pratiSThA karAvI. teNe rAjamahela ane rAjavihAra sAmasAme evI rIte baMdhAvyA ke rAjA savAre pitAnI bArImAMthI prabhunAM darzana karI zake. rAjAe derAsaranA nibhAva mATe Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jena paraMparAno ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa lAge bAMdhI Apyo. te sthAna pallaviyA pArzvanAthanA nAme khyAti pAmyuM. (jUo, praka. 35, pR. 153) ' (2) caMdrAvatInA rAjA dhArAvarSadeva paramAranA bhAI rAjA prahUlAdane lebhathI jinapratimAne gaLAvI nAkhI, tethI tenA zarIre kaDha roga thaI AvyuM. teNe A zIladhavalanA upadezathI bhava pArzvanAthanI navI pratimA bharAvI, tenI pUjA karI tenuM nhAvaNa jaLa AkhA zarIre lagADavAthI tene rega zamI gaye. AthI teNe pAlanapura nagara pharI vasAvI temAM rAjavihAra-jena maMdira baMdhAvyuM, je pallaviyA pArthe. nAthanA nAmathI tIrthanI khyAti pAmyuM. tenA nibhAva mATe teNe lAgI bAMdhI ApyA. (jUo, praka. 35, pR. 157, hIrasaubhAgyakAvya, hIrasUrirAsa, pAlanapura gajhala AtmAnaMda jena prakAza, varSa pa3, aMka: 2-7) mahammada gijanIe saM. 1080mAM ane alAuddIna khIlajIe saM. 1768 mAM caMdrAvatI ane pAlanapura bhAMgyAM. pAlanapuramAM pallaviyA pArzvanAthanuM traNa mALanuM vizALa derAsara che. asalamAM ahIM mULanAyakanI pratimA senAnI hatI paraMtu saMghe AzAtanAnA bhayathI tene bhaMDArI dIdhI ane ArasanI pratimA padharAvI evI kavAyakA che. ahIM upakezagacchanA A0 kakkasUrie saM. 1274nA kArtika sudi 5 ne guruvAre aMjanazalAkA karelI sapheda ArasanI 1 phUTa UMcI pratimA Aje virAjamAna che. A samaye derAsaranA nibhAva mATe judA judA lAgA bAMdhI ApyA hatA, jethI hamezAM 16 maNa sepArI ane 1 mUDe cokhA vagerenI moTI Avaka thatI hatI. - pAlanapuramAM A maMdira sauthI prAcIna che. saM. 1284 mAM bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara banyuM hatuM te Aje masjidarUpe UbhuM che. temAM saM0 1285, saM. 1347nA zilAlekhe vidyamAna che. - pAlanapuramAM Aje (1) pallaviyA pArzvanAtha, (2) bha0 zAMtinAtha (traNa mALanuM), (3) bha0 AdinAtha, (4) bha0 neminAtha vagere maMdire che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 chatrIzamuM ] A sarva devasUri - ahIM saM0 1071 thI 1088 nA gALAmAM nANAvAlagacchanA A0 varacaMda tathA nADolagacchanA A semiprabha eka sAthe caturmAsa rahyA hatA. te baMne zithila banyA ane ahIMthI pAlakhImAM besavAnuM zarU karyuM. ahIM saM0 1277 mAM A0 jinapati svarge gayA. saM. 1284mAM mahAtapasvI A0 jagacaMdrasUrie ahIM caturmAsa karyuM. saM. 129 mAM aMcalagacchanA A devendrasUri jamyA. saM. 1312mAM A jinezvaranA ziSya upA0 abhayatilake saMskRta " dvayAzrayamahAkAvyanI vRtti (maeN : 6000) racI. saM. 1304 athavA saM0 1323 mAM tapAgacchanA vidyAnaMda AcArya banyA. te samaye palaviyA pArtha nAthanA derAsaramAM kesaranI vRSTi thaI hatI. zeTha kumAra osavAlanI patnI padmazrIe saM. 1313 nA caitra sudi 8 nA roja ahIM "paMcamIkathA lakhAvI ane te jinasuMdaragaNinI ziSyA lalitAsuMdarIgaNinIne vaherAvI. saM. 1313 mAM kharataragacchanA A jinezvare "zrAvakadharma prakaraNa". racyuM. upATa lakSamItilake saM0 1317 mAM tenI TIkA (j0: 15000) racI. temanA dAMDAnA ahIM be TukaDA thavAnA sUcanathI saM0 1313 mAM temanA gacchamAM be vibhAga paDyA. saM. 1375 mAM kharataragacchanA A jinadayasUrijamyA. saM. 1430mAM tapAgacchanA A semasuMdara jamyA. saM. 1503 mAM kharataragacchanA A jinarAjasUri ziSya paM0 jayasAgaragaNie mAlahA zrAvakanI vasatimAM rahI 50 ratnacaMdra gaNinI madadathI "pRthvIrAjarAjarSicaritra" racyuM. A ja arasAmAM sonagarA maMtrI jhAMjhaNa zrImALIe pAlanapuramAM bha0 zAMtinAthanuM maMdira baMdhAvyuM. saM. 1533 pachI pAlanapuravAsI zA chavA ezavAlanI vinatithI A0 lakSmIsAgare AgamamaMDanane amadAvAdamAM vAcakapada ApyuM. (-guruguNaratnAkarakAvya) pallaviyA-varahaDiyAvaMzaneneDa pallIvAla pAlanapuramAM AvI vasyuM hatuM. tenA vaMzaje tyAMthI nIkaLIne vijApura jaI vasyA hatA. (praka. 38) vesaTavaMzane salakSaNu osavAla pAlanapura AvIne vasyA hatA, Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa teNe ahIM bha pArzvanAthanA jinaprAsAda baMdhAvyA hatA. (praka0 35, pR0 189) vesaTava'zanA sa` N geAzalanA putra saM. AzAdhare sa'0 13para mAM pAlanapuramAM 'uttara ayaNasutta'nI TIkAnI prati lakhAvI hatI. rANapurA nagarazeThanA pUrvaja sa0 1172 mAM pAlanapura AvI vasyA hatA. (praka0 58) kacchelIMgacchanA (42) A. zrIprabha, (43) A. ANaMda, (44) A amaraprale sa'0 1315nA phAgaNa suda 4 ne budhavAre aMbikAdevInI mUrtinI pratiSThA karAvI hatI. A pratimA Aje pAlanapuranA vizalarAyavihAramAM bha. supArzvanAthanA jinAlayanI bhamatImAM virAja mAna che. kAraTagacchanA A sarva devanI saM0 1274 nA phAgaNa suda 5 ne guruvAranI pratimA pAlanapuramAM vidyamAna che. bha. sImaMdharasvAmInI sa`0 1331 nI pratimA kAraTagacchanA caityamAM virAjamAna che. kAraTagacchanA upA. muniprabha gaNinA ziSya munei haMsarAje sa0 1325nA phAgaNa suda 4 ne budhavAre gaNadhara zrIpuDarIkasvAmInI pratimAnI pratiSThA karI hatI. tapAgacchanA A. hemavamalasUri (sa0 1548 thI sa0 1583) nI ziSyapara'parA 'pAlanapurazAkhA' tarIke prasiddhi pAmI hatI. tapAgacchanA devasurasaMgha zAkhAnA bha. vijayaratnasUri sa 1711 mAM pAlanapuramAM janmyA hatA. u. vimalavijayagaNI temanA bhAI-gurubhAI hatA. (jUe, praka0 58, vijayadevasUrisaMdha) pAlanapuranA tapAgacchanI saMvegIzAkhAnA (69) muni tapasvI kItivijayajI gaNivara sa'0 1837 mAM pAlanapuramAM janmyA hatA. upAzrayamAM 50 jitavijayagaNanA nAmane sa'0 1857 nA vaizAkha sudi 13 ne rivavAranA kASphalekha vidyamAna che. (50 58) sa'0 1583 mAM jagadguru hIravijayasUri ahIM janmyA. ahIM zAMtamUrti munivara zrImeAhanalAlajI mahArAje tapAgacchanI sAmAcArI aMgIkAra karI. kharataragacchanA vidvAna phavIdrasAgara ahIM janmyA. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : chatrIzamuM ] sarva devari 249 A rIte pAlanapura aneka aitihAsika prasa geAnuM dhAma banI raheluM che. mAlavAmAM AveluM Agara pAsenuM paNa vihAra (pAnavihAra) AnAthI jUdu sthaLa che. . (-guruguNaratnAkarakAvya) pAlanapuramAM Aje zvetAMbara jainAnAM 500 ghara ane sthAnakamAgI jaineAnAM 300 ghara che. temAM sArA sapa che. ahIM 4. derAsare che. ghaNA upAzrayA che, pustakAlaya che, udyogamadira vagere sthAna che. IDaragaDha---- A gujarAtanA IzAna khUNAmAM IDara zahera che. tenuM saMskRta nAma IlAduga maLe che. ahIM samrAT sa'pratinA samayanuM jaina derAsara hatuM. ahIM saMghapati vatsarAja esavAlane rANIdevIthI cAra putrA (1) gAviMda, (2) vIsala, (3) akrUrasiMha ane (4) hIrA thayA. zeTha gAviMda rAjamAnya hatA. teNe A seAmasuMdarasUrinA upadezathI zatruMjaya, giranAra ane seApArakanA yAtrAsaMgha kADhaco hatA. gujarAtanA cakravartI kumArapAlanA tAraMgA tInA khatrIza mALAvALA bha0 ajitanAthanA kumAravihAranA jIrNoddhAra karI, temAM bha0 ajitanAthanI navI pratimA padharAvI. saMghavI visala cittoDanA rANAnA mAnItA hatA. teNe A sAmasuMdarasUrinA upadezathI cittoDamAM bha0 zreyAMsanAthanuM derAsara ane delavADAmAM nadIzvarapaTa banAvI pratimA karAvI, meTA mahAtsava karI, 5. vizAlarAjane upAdhyAyapada apAvyuM. IDaramAM A. munisuMdarasUrie RSabhadevastAtra banAvyu'. A guNaratne saM0 1466 mAM 'kriyAratnasamuccaya' racyA. A lakSmIsAgare sa'0 1533 mAM bha0 ajitanAthanI pratiSThA karI ane sa0 1518 mAM A0 sumatisAdhu vagere traNane AcAryapada Apyu. A sAmavimalanI AcAya padavI thaI. zeTha meghA zAhanI patnI mANekadevIe sa0 1547mAM mahAkriyAddhAraka A.ANu vimalasUrine janma ApyA. samrATa akabarane 'kRpArasakeza' vaDe ahiMsaka banAvanAra maheApAdhyAya zAMticaMdragaNie nArAyaNa rAjAnI sabhAmAM dvigaMbaravAdI bhUSaNane hurAjye, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa tapAgacchanA A vijayadevasUri saM0 1634nA piSa sudi 13 ne ravivAre jamyA. temaNe traNa pratiSThA karI. saM. 1681nA vizAkha sudi 6 ne semavAre upA) kanakavijayane AcArya pada ApIne A vijayasiMhasUri nAma ApyuM. IDaranareza kalyANamale A0 vijayadevasUrinA upadezathI pahADa para raNamalakI sthApanA karI ane tyAM bha0 neminAthanuM derAsara baMdhAvyuM. TekarIo para zatruMjayAvatAra ane giranArAvatAra banyA. upA0 guNavijaye "vijayaprazasti mahAkAvya 'nI TIkA racavAne prAraMbha karyo. A. vijayadevasUrie 64 sAdhuone paMnyAsa banAvyA. te ja mAsAmAM paMpadmasAgaragaNie rAjA kalyANanI sabhAmAM vAdI brAhmaNone harAvyA. tapAgacchanI zAkhA kamalakaLazAgacchanA A sudhAnaMdane "ja5maMjarI" ane "IDara caityaparipATI" banAvI hatI. (jUo, pra053) maha0 vinayavijayagaNie potAnA iMdrakUta" kAvyamAM IlAdurganuM varNana karyuM che. A rIte IDaragaDha zvetAMbara jainenuM tIrthadhAma che. (-jaina tIrthone ItihAsa) AghATa nagara (AhaDa)- mevADanA mitravaMzI rANAomAM ghaNAeka jena hatA. rAvala allaTarAja (saM0 922 thI 1010) chellAM varSomAM vadhu pramANamAM AghATa nagaramAM ja rahetA hatA, e kAraNe enA vaMzajo "AhaDiyA rAvala" nAmathI prasiddhi pAmyA. e rAjAe ahIM derAsara baMdhAvI temAM saMDerakagacchanA A0 yazabhadranA hAthe bhava pArzvanAthanI pratiSThA karAvI hatI. vaDagacchanA aMtima A0 jagacaMdrasUri bAra varSothI AyaMbilanuM tapa karatA hatA. teo saM. 1285 mAM AghATa nagara padhAryA. tyAM teo nadI kinAre AtApanA letA hatA. rANe jaitrasiMha (saM. 1270 thI 1309) temanI prazaMsA sAMbhaLI AghATa AvyuM ane AcAryazrInuM adbhuta tapasteja joIne temanA caraNamAM mastaka jhukAvyuM. temaNe tene prazaMsAnA ugAre kADhayA : "bhagavad ! Apa te mahAna tapasvI che." Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatrIzamuM ] A0 sarvadevasUri 251 basa, A samayathI saM. 1285thI A jagacaMdrasUrinA ziSya tapAgaccha' tarIke prasiddhi pAmyA che. eTale AghATa nagara tapasyAnuM tIrtha che, tapA birudanuM punita dhAma che ane tapAgacchanA A0 jagacaMdrasUrinI tapasyAnuM pratIka che. mevADanA rANuo tyArathI tapAgacchanA AcAryone pitAnA guru mAne che. tapAgacchanuM bahumAna kare che, rAjavIo tapAgacchanA bhaTTArakone pacheDI oDhADI sanmAna Ape che. (jUo, praka. 44, sisodiyAvaMza) zeTha hemacaMde rANuM jetrasiMhanA rAjakALamAM sarva Agame tADapatra upara lakhAvyAM hatAM. AmAMnAM ghaNAM AgAme khaMbhAtanA bha0 zAMtinAthajInA jaina graMthabhaMDAramAM vidyamAna che. udayapura ane udayapura sTezananI vacce udayapurathI 1 mAIla dUra AhaDa gAma che. ahIM prAcIna cAra jinAlaye che. rANuM udayasiMhe vi. saM. 1924 mAM udayapura vasAvyuM ane tene rAjadhAnI banAvI. te pachI AhaDanI jAhojalAlI osarI hoya ema lAge che. (pU. munirAja zrIvidyAvijayajIne "udayapuranAM maMdire" ne lekha, jainasatyaprakAza, ke : 10, pR. 318, 319) karaheDA tIrtha (saM. 1039) mevADamAM cittoDa ane udayapuranI vacce karaheDA sTezananuM gAma che. e kaheDA pArzvanAthanuM prAcIna tIrthadhAma che. ahIM bAvana derIvALuM moTuM derAsara che. temAM pATa upara saDerakagacchanA A0 thazebhadrasUrinA saMtAnIya A0 zyAmAcAryane saM0 103ne zilAlekha che. mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDanA putra maMtra jhAMjhaNe A0 dAdA zrIdharma ghoSasUrinA upadezathI A derAsarane jIrNoddhAra karAvyo ne sAta mALanuM maMdira baMdhAvyuM. (sukRtasAgara, taraMga : 8) na derAsara pUrvAbhimukha che. pUrva dizAnI divAlamAM eka chidra evI rIte rAkhyuM che ke, bha0 pArzvanAthanA janma divase mAgazara vadi 10 nI savAre sUryodaya thatAM ja tenAM kiraNe barAbara bha0 karaheDA pArzvanAthanA mukha upara paDe. (-jaina tIrthone ItihAsa) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para rAvaNA pArzvanAtha alavara zaherathI 4 mAIla dUra AvelI eka pahADI nIce rAvaNA pArzvanAthanuM prAcIna tIrthaM hatuM. Aje teA tenAM mAtra khaDiyeza ja najare paDe che. jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo prakaraNa eka vAra rAjA rAvaNa ane rANI maMdodarI vimAna dvArA ahIM AvI UtaryAM. rANI jinapUjA karyAM vinA anAja letI nahAtI ane teo potAnI sAthe mUrti rAkhavAnuM bhUlI gayA hatA tethI teee ahIM veLunI pratimA banAvI, temAM tItha karadevanu AhvAna, sanidhIkaraNa, sthApana vagere karI moharI rANIe e mUrtinI pUjA karyA pachI bhAjana karyuM. A pratimA rANInA zIlanA prabhAvathI nakkara manI gaI ane tyAM rAvaNA pArzvanAthanuM tItha banyuM. Aje A viccheda tI che. A mATe evI kalpanA che ke, mevADanA mitravaMzI rANAe rAvala tarIke oLakhAtA hatA. temAM ghaNA rANA ane rANIe jaina thayAM hatAM. rANA allaTa rAvale (saM0 922 thI 1010) potAnA nAmathI allaTapura vasAvyuM ane temAM rAvalA pArzvanAthanI sthApanA karI, athavA e prAcIna tIrthanA jIrNoddhAra karyo tyArathI A tItha tarIke prasiddhi pAmyuM. (jUe, praka0 34, pR0 589 thI 591, jaina tIrthonA itihAsa) kAMgaDA----- pAmanu A prAcIna tIrthaM che. ahIM zeTha siddharAjanA putra DhaMgane jyeSTha' nAme putra hatA, tene ratI nAmanI patnIthI kuMDalika ane kumAra nAme putro thayA. kumAra rAjagacchIya A. vAdiabhayadevasUrinA ziSya A amalacaMdranA upAsaka hatA. teNe AcA zrInA upadezathI sa0 1030 mAM kAMgaDAnA killAmAM jinapratimA bharAvI tenI pratiSThA karAvI hatI. (--kAMgaDAnA pratimAlekha, praka0 32, pR0 308) Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253, chatrIsamuM ] A sarvadevasUri vijayastaMbha- rAjagacchanA A pradyumnasUrie rAjA alaTanI cittoDanI sabhAmAM digaMbarAcAryane harAvI pitAne ziSya banAvyuM. tenI smRtimAM cittoDa parane jenastaMbha banele vidyamAna che. tene jIrNoddhAra saM. kumArapAla piravAle karAvyo hate. (jUo, praka. 34, pR. 604) A staMbha pAse A dhanezvaranA upadezathI bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara banyuM hatuM, jene uddhAra tapAgacchIya A0 semasuMdarasUrinA upadezathI ane rANu mokalajInI preraNAthI saM. guNaje saM. 1485 mAM karAvyuM hatuM. (jUo, prakapa0), Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa sADatrIsamuM A0 devasUri A sarvadevasUrinI pATe A devasUri thayA. gujarAtI "paTTAvalI mAM temanuM bIjuM nAma ajitadeva paNa maLe che. temanA jIvana vize keI noMdha maLatI nathI. teo bahu rUpALA hatA tethI gujarAtanA rAjA karNadeve temane "rUpazrI nuM biruda ApyuM hatuM. rAjAe e biruda pitAnI nAnI uMmaramAM ApyuM hoya te AcAryazrIne svargagamanakALa saM. 1110 lagabhaga gaNAya ane rAjA thayA pachI ApyuM hoya te saM0 1125 lagabhagamAM manAya. A phagumitra- teo yugapradhAna hatA. temane yugapradhAnakALa saM. 1061 thI 1110 hato. A yugamAM rAjagacchanA A zIlabhadra ke vaDagacchanA A0 devasUri yugapradhAna hoya e saMbhava che. kemake teo e samayane saumyamUrti AcAryo hatA. A arasAmAM ghaNuM prabhAvaka AcAryo thayA hatA. AbUtIrthanI sthApanA A samayamAM ja thaI hatI. ATha vardhamAnasUri- A nAmanA samakAlIna traNa AcAryo jANavA maLe che." 1. vardhamAnasUri nAmanA ghaNuM AcAryo thayAnuM jaNAya che(1) rudra5llIyagacchanA AcArya, jemaNe "svapnapradIpa' . 167 racyo che. (2) kharataragacchanA A0 jemaNe "AcAra dinakara' graMtha banAvyo che. (3) navAgavRttikAra A abhayadevasUrinA paTTadhara saM 1140, 1172. (4) pUrNatallaga7nA AcArya saM. 1175. (praka. 35, pR012) Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 sADatrIsamuM ]. A devasari (1) rAjagacchanA A ajitasiMhanA paTTadhara saM. 155.. (praka35, pR0 19) - (2) vaDagacchanA suvihita AcArya saM. 1088. . . (praka36, pR0 211) (3) nAgegacchanA A vIranA paTTadhara saM 1088. (praka. 35, pR0 4) upAdhyAya Ava- teo A udyotanasUrine ziSya hatA. temaNe saM. 155mAM nAgaeNdragacchanA 50 pArivallagaNinI preraNAthI rAjagacchanA A vardhamAnanI "upadezapadavRtti nI pahelI prati lakhI hatI. te pachI teo upAdhyAya thayA. A. nemicaMdrasUri temanA ziSya hatA. teoe pitAnA gurudevane dethI sarvathA rahita, kSamA, mRdutA, saraLatA vagere ekAMta guNenA AdhAra batAvyA che. A (-upadezapada-vRtti, uttarajhayaNa-vRtti, mahAvIracariyanI prazasti) A dharmASa- teo vidyAdharagacchanI jAlIhara zAkhAnA hatA, saM0 1088. (5) nivRtiylanA A goviMdanA paTTadhara saM 1197. ' (praka. 35, pR. 49) (6) nAgeMganA A vijayasiMharinA paTTadhara saM. 1299. (praka. 35, pR. 5) (7) ka sa A hemacaMdrasUrinA ziSya vardhamAna jemaNe kumAravihAra-- . zataka' racyuM. (8) vaga7nA saMvijJavihArI A devacaMdranA paTTadhara saM. 1319. (9) maDAhAgacchanA A samaprabhanA paTTadhara saM. 1335. (10) rAjagacha ke vaDaga7nA A0 zAMtipramanA paTTadhara saM0 1332.. (11) suvihita AcArya. (prakao 35, pR225) 1. pazcilaNaNI saM. 1046 (prakaTa 5, pR. 2) Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa A siddhasari, paMjabUnAga- teo upakezagacchanA hatA. AcAryazrIe saM. 1072 mAM pATaNamAM zeTha kapardI zAhanA derAsaramAM bha0 mahAvIra svAmInI pratiSThA karI hatI. temanA ziSya jaMbUnAga levAnA rAjAne mahammada gijhanavInA hallAnI bhaviSyavANI karI hatI. temaNe dravAmAM rAjAprajAne prema meLavI bha0 mahAvIrasvAmInA maMdiranI sthApanA karAvI hatI. temanI paraMparAmAM anukrame devaprabha mahattara, kanakaprabhu mahattara ane upATa padmaprabha thayA hatA. (praka. 1, pR0 27-28) A nakSasUri teo upakezagacchanA AcArya hatA. temaNe 39 vaMzane jaina banAvyA hatA.' (praka. 1, pR. 28) A vijayasiMha- teo zIghrakavi hatA. kekaNanA rAjA nAgArjune temanA khagakAvyathI prasanna thaI temane "khadgAcArya nuM biruda Apyu hatuM. mahAkavi sela, temanI "udayasuMdarI "mAM A AcAryazrIne Azu kavi ane pitAnA mitra tarIke saMbodhe che. A0 vIrAcArya- temaNe saM. 1078mAM "ArAdhanApatAkA" racI che. saMbhava che ke, "jIvAnuzAsana"nA kartA A devasUri temanA ziSya haze. paM. vIragaNi AnAthI jUdA hatA. (praka. 34, pR. 579) vAdivetAla A0 zAMtisUri (sva. saM. 1096) yugapradhAna A0 hArilasUrinA gacchamAM thayelA A vaTezvara sUrithI "thArApadragacha nIkaLe, jemAM aneka vidvAna AcAryo thayA. thArApadraga7mAM vijayasiMha nAme AcArya hatA. teo caitya vAsI hatA. te saMpankara (zAMta) mahetAnA caityamAM rahetA hatA. eka divasa rAdhanapura pAsenA uNa gAmamAM teo gayA. tyAMnA derAsaranAM darzana karyA pachI temanI najara eka chokarA upara paDI, Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 sAtriIzamuM ] A0 devasari tenA lakSaNomAM prabhAvakatAnAM spaSTa cihno varatAtAM hatAM. e chokare UNanivAsI zrImAlI zeTha dhanadeva ane patnI dhanazrIne bhIma nAme putra hatA. bhIma bacapaNathI ja tIrNa buddhivALo hato. tenuM vizALa bhAla, DhIMcaNa sudhInA lAMbA hAtha ane bIjA aneka lakSaNathI e tejasvI lAgato hato. - AcAryazrI dhanadeva zeTha pAse gayA ane saMghanA kalyANa mATe emanA putranI mAgaNI karI. zeThe meTo lAbha thate jANIne pitAne putra temane seM. AcAryazrIe tene dIkSA ApI muni zAMtibhadra nAma rAkhyuM. temane zAstro siddhAMta bhaNAvIne A0 zAMtisUri nAmathI prasiddha karyA. chevaTe temane gacchane bhAra zeMpI anazana laI svarga vAsa karyo. 1. pratyeka gacchamAM aneka A zAMtisUri (AzAMtibhadrasUri) thayelA jANavA maLe che- (1) nAgeMdragacchamAM A0 maheMdanA ziSya saM. 1150 lagabhagamAM thayA. (2) thArApadragacchamAM (1) jayeSThAcAryanA ziSya (prakaTa 31, pR. 472), (2) vAdivetAla sva. saM. 1096, (3) A0 nemicaMdranA ziSya saM. 1222mAM pipalakaganA saMsthApaka. (3) rAjagamAM (1) A0 zIlabhadranA trIjA paTTadhara A0 dhanezvaranA ziSya (praka. 35, pR. 22), (2) A0 haribhadranA ziSya. (4) sarakacchamAM A0 zAMtisUri. (praka34, pR. 568) (5) bhAvAcAryaga7mAM A0 zAMtiri thayA. temaNe zauryapuranA rAjAnI rANInI vyaMtarapIDA haThAvI. AthI rAjA rANI ane prajAjanamAMnA keTalAka jaina thayA. rAjAe tyAM jenamaMdira baMdhAvI pratiSThA karAvI. rANIe pAMcamanA tapanI ArAdhanA karI. (A0 guNakaranI bhaktAmara stotra le 25nI TIkA) (6) pUrNatalagacchamAM A0 vardhamAnanA ziSya mahAna kAvya-TIkAkAra thayA. (7) tilakamaMjarInA TippaNukAra saM. 1175 thI 1180. (8) pallIvAlagacchamAM thayelA AcArya zAMtisUri (9) vaDagaramAM (1) suvihita A abhayadevanA ziSya (ArAsaNAne lekha), (2) vAdidevasUrinA ziSya saM. 1226 lagabhaga Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A0 zAMtisUrie rAjagacchIya mahAtArkika A abhayadevasUri pAse tarkazAstra ane thArApadrIyagacchanA A sarvadevasUri pAsethI jinAgamanuM jJAna meLavyuM hatuM. pATaNa jaI rAja bhImadeva (saM. 1078 thI saM. 1120)nI rAjasabhAmAM pitAnI pratibhA vaDe kavIndra" ane "vAdicakravatInAM mAnada birude meLavyAM hatAM. dhArAmAM bhejarAjanI paMDitasabhAnA pradhAna kavi dhanapAle "tilakamaMjarIkathA"nI racanA karI hatI te mATe temaNe mahendrasUrine pUchayuM ke, "A kathAnuM saMzodhana keNa karI zake?" AcAryazrIe vAdivetAla zAMtisUrinuM nAma ApyuM. kavizrI e mATe pATaNa AvyA ane sarvaprathama emanA eka ziSya sAthe vArtAlApa karavA lAgyA. vArtAlApathI temane khAtarI thaI ke, AvA vidvAna ziSyanA guru vidyAsAgara hoya emAM navAI nathI ja. temaNe AcAryazrIne dhArA padhAravA vinaMti karI ane pite sAthe rahIne temane saMtu 1083 lagabhagamAM dhArA nagarI tarapha laI gaye. eka rAte sarasvatIe AcAryazrIne AzIrvAda ApyuM ke, "tame tamAro hAtha UMcA karI vAda karaze te tamane dareka sthAne vijaya maLaze.' dhArA pahoMcatAM agAunA mukAme rAjA bhojarAje temanI sAme AvIne jaNAvyuM ke, "dhArAnI sabhAmAM ubhaTa vAdIo che, temAMnA jeTalA vAdIone Apa jItaze teTalA lAkha mAlavI dramma tamane ApIza. jeuM chuM ke gujarAtanA jena sAdhuomAM vidvattAnuM keTaluM sAmarthya che ?" (10) nANAvAlagacchamAM saM. 1265nA lekhavALA. (11) maDAhaDagacchamAM A0 yazadevasUrinI pratimAnA pratiSThApaka. (12) tapAgacchamAM (1) A. vijayazatisUri (AbuvALA), (2) A vijaya zAMtisUri (kacchavALA). ' (13) nANAvAlamachamAM maunI zAMtisUri, jemaNe 18000 brAhmaNane jaina banAvyA. (-rAjaga7 paTTAvalI, pR. 64) Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devasUri 259 AcAryazrIe bhejanI sabhAnA 84 jeTalA vAdIone jItI lIdhA. pachI te bIjA 500 vAdIe zAstrArtha mATe dhArAmAM AvI caDyA. zrI zAMtisUri A badhA vAdIone jItI leze evA vicArathI dravyane AMkaDo gaNatAM rAjA vimAsaNamAM paDI gayuM. kavIzvara dhanapAle rAjAnuM mana pArakhI toDa kADhayo ke, AcAryazrInuM nAma zAMti che, paNa te vAdIonI sAme vetAla jevA che tethI have vadhu vAda karavAnI jarUra nathI. rAjAe AcAryazrIne 84 lAkha mAlavI kamma ApavAnA hatA, jenuM gujarAtI nANuM 12 lAkha thAya. te dravyathI dhArAmAM jenamaMdire bAMdhavAmAM AvyAM. kavIzvare pitAnA taraphathI 6000 kamma ApyA. te AcAryazrInI AjJAthI tharAdanA jainamaMdira mATe mekalavAmAM AvyA. tharAdanA saMghe te drammamAMthI AdinAthanA derAsaramAM DAbI tarapha eka derI karAvI ane ratha banAvyuM. AcAryazrIe "tilakamaMjarI"mAM usUtraprarUpaNuM na rahe eTalA pUratuM saMzodhana karI ApyuM. rAjAe AcAryazrIne "vAdivetAla"nuM mAnavaMtu biruda ApI gujarAtanA samartha vidvAnanI kadara karI. . 1. 84 vAda-te ve caturazAtivAhinaH -- baMbha aTTha nava buddha naga aTThAraha jitIya / saiva sola dahabhaTTa sattaM gaMdhavva vijitIya // jitta digaMbara satta puNa khattiya cAra du joI / eka dhIvara eka milla aru eka hi bhoI / / ityeteSAM yogena caturazItiH bhavanti / / (-mahe kSamA kalyANane phalavardhisthApanA-vAdidevasUrisaMbaMdha', parvakathAsaMgraha' saM. 1860 phAgaNa vadi 1, bikAnera) 1 jaina, 2 naiyAyika, 3 sakha, 4 bauddha, 5 vaizeSika ane 6 cArvAka e cha darzanenA 17 piTAbhe maLIne kula 102 mato che. (je satyaprakAza, kramAMkaH 122, 50 142) - Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa AcAryazrInA ziSya puNyabhaTTe saM0 1084mAM tharAdamAM zamasenanA rAjA raghusenanA jinAlayamAM bha0 AdinAthanI pratiSThA karI hatI ane te ja derAsaramAM DAbI tarapha kavi dhanapAle ApelI rakamamAMthI derI banAvAI hatI. AI zAMtisUri rAjA bhImadevanI vinatithI dhArAthI vihAra karIne kavi dhanapAlanI sAthe pATaNa padhAryA. ahIM pATaNamAM zeTha jinadeve pitAnA putra paddhadevane sApa karaDavAthI tene jamInamAM dATI rAkhyo hate. AcAryazrIe tene bahAra kaDhAvI amRta ciMtavI hAthathI sparza karyo ane padhadevanuM jhera UtarI gayuM. zeTha jinadeve AcAryazrIne bhAre utsavapUrvaka potAne ghera padharAvI upAzraye pahoMcADyA. AcAryazrI potAnI 32 ziSyane pATaNamAM nyAyane abhyAsa karAvatA hatA. vaDagacchanA A0 municaMdrasUri nADelathI vihAra karI pATaNanI caityaparipATI karavA mATe pATaNa padhAryA. teo eka divase bha SabhadevanAM darzana karI A0 zAMtisUri pATha ApI rahyA hatAM tyAre temanI pAse AvI, namaskAra karIne besI gayA. e samaye bauddha darzananA prameyane pATha cAlate hato. A municaMdra ahIM 10 divasa rahI, pATha samaye hAjarI ApI e pAThane vinA pustake ekAgratAthI avadhAraNa karI lIdhe, paraMtu AcAryazrInA ziSya e pAThane dhArI na zakyA. AthI AcAryazrIne bhAre kheda thaye. A municaMdra A joI AcAryazrInI AjJA meLavI e daza divasane pATha anukrame kahI saMbhaLAvyuM. A sAMbhaLI AcAryazrIe ekadama UbhA thaI utsAhathI temane AliMgane karyuM ane kahyuM : kharekhara, tuM to dhULamAM DhaMkAyeluM ratna che, tuM mArI pAse rahIne abhyAsa kara. AcAryazrIne khyAla hatuM ke, pATaNamAM saMvegI muniene rahevA mATe sthAna maLatuM nathI, tethI temaNe A municaMdrane TaMkazALanI pAchaLa eka gharamAM rAkhyA ane temane darzanene abhyAsa karAvyuM. A0 municaMdra vinA parizrame te dhArI lIdhe. e divasathI pATaNamAM caityavAsIo taraphathI suvihita sAdhuone sulabha Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * sADatrIsamuM ] A devasUri 261 tAthI vasatI maLavA lAgI. A ghaTanA saM. 1094 lagabhagamAM banI heye e saMbhava che. kaula matanA A dharma paMDita kavIzvara dhanapAlanI sUcanA mujaba vAdivetAla A. zrI zAMtisUri pAse pATaNa AvyuM. temanI sAthe vAda karavAnI zarUAta karI. teNe prathama praznacaka calAvyuM, AcArya zrIe pitAne deva ane paMDitane kUtaro banAve evo javAba Ape. pachI te paMDite vitaMDAvAda zarU karyo. AcAryazrIe te pAThane akSarazaH saMbhaLAvyuM. temaja tenA gapaTa vagere laI hUbahu tenI nakalarUpe aMgaceSTA karI batAvI. paMDite temanA caraNamAM mastaka jhukAvIne kahyuM : "kavIzvara dhanapAle jevA kahyA hatA tevA ja tame vidvAna che." AcAryazrI svabhAvataH zAMta hatA. tethI te paNa zAMta banI gaye. AcAryazrIe eka draviDanA vidvAnane paNa jItI laI zAMta banAvyA hatA. dharma pracAra- AcAryazrIe 415 rAjakumArane jena banAvyA. dhULane keTapaDI javAnI bhaviSyavANI kahI saMbhaLAvI. 700 zrImAlI kuTuMbane bacAvI lIdhA ane teone daDha jenadharmI banAvyA. A0 zAMtisUrinA upadezathI DIDaka zrImAlI jena banyA hatA. temaNe bha0 AdIzvaranuM caitya baMdhAvyuM hatuM ane te mahIla gotranA hatA. samaya jatAM teo pallIvAlagacchanA banyA hatA. (-jenapustakaprazastisaMgraha, pra. 35) temaNe je paMthe banAvyA che tenI noMdha nIce mujaba che - (1) uttarajhayaNa-pAIyaTIkA-temaNe anya vRttio hovA chatAM pUrNatallagacchanA A guNasenanI vinatithI pATaNamAM bhinnamAlavaMzIya mahAmAtya zAMtUnA caityagRhamAM rahI svAdhyAyavyAsaMgathI vAdazaktinA killA samI uttarAdhyayananI TIkA banAvI che, jenuM bIjuM nAma "pAI-TIkA che. A vAdidevasUrie A TIkAnA AdhAre ja siddharAjanI sabhAmAM digaMbarAcArya kumudacaMdrane harAvyo hato. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - (2) jIvaviyArapayara -gAthA : 51. | (3) saMghAcAracaityavaMdanabhASya--tenuM bIjuM nAma "saMghasAmAcArabhASya" paNa che. gAthA : 910. (4) dhammaraNapayaraNa-(dharmazAstra). (5) parva-pajikA (ahaMdabhiSekavidhi) -tenuM sAtamuM parva "bRhatuMzAMti che. (1) aMgavijA-tene uddhAra karyo. | (2) tilakamaMjarI-kavi dhanapAle racelI A kathAnuM saMzodhana karyuM. - AcAryazrInA vyAkhyAnamAM nAginI devI AvatI hatI ane gurue vAsakSepa nAkhelA pATalA para besatI hatI. eka divase AcAryazrI vAsakSepa nAkhavAnuM bhUlI gayA, tyAre devIe tarata jaNAvyuM ke, "bhagavad ! have Apa cha mahinA jIvaze, te pahelAM Ape gacchanI vyavasthA ane parabhavanI sAdhanA karI levI joIe." AcAryazrIne 32 ziSya hatA. temAMthI muni vIrabhadra, muni zAlibhadra ane muni sarvadevane bIje divase temaNe AcArya banAvyA. AmAM A0 vIrabhadra te rAjapurImAM ja kAladharma pAmyA. temanI ziSya paraMparA cAlI nahIM, paraMtu te sivAyanA baMne AcAryonI ziSya paraMparA lAMbA kALa sudhI cAlI che. - aMte A zAMtisUri zeTha yazanA putra seDhe kADhelA giranAra tIrthanA yAtrAsaMgha sAthe giranAra padhAryA. tyAM temaNe bhUkha, tarasa ane UMghane tyAga karI 25 divasanuM anazana karyuM ane saM. 1096nA jeTha sudi 9 ne maMgaLavAre kRttikA nakSatramAM samAdhipUrvaka kALadharma pAmI svargagamana karyuM. TUMkamAM teo anazana svIkArIne deva thayA. peTAgaccha- A zAMtisUrinI ziSya paraMparAmAMthI thArApadragaccha, ArAsaNagaccha, maDAhaDAgaccha ane pipalakacha e nAme upaga ane bhinna zAkhAo nIkaLI che, te A prakAre che- Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devari 263 ArAsaNagacha- 4. A0 vAdivetAla zAMtisUri. 5. A0 pUrNabhadrasUri 6. A. zAlibhadrasUri. 7. A vardhamAnasUri. 8. A0 cazedevasUri-teo ArAsaNanA hatA. temanAthI "ArAsaNuga7" nIkaLe. maDAhaDAgacha-thArApagaccha gujarAtamAM AburoDathI dakSiNe pazcima tarapha da mAIla dUra maMDasthala ane phIlaNa gAme che. jayAre 25 mAIla dUra mahAra gAma che. maDArathI 4 mAIla dUra kusumA, varamANa gAme che. temAMnAM keTalAeka te vikramanI sAtamI sadI pahelAMnAM vaselAM che. phIlaNuM gAma AbU parvatanA dakSiNa DhALa para hatuM. te gAmanI uttaramAM vaziSThAzrama hato. ahIM umaraNa (amarAvatI) gAmanA rAjA aMbarIze RSikezanuM maMdira baMdhAvyuM ane tenI rANe tArAdevIe madhusUdananuM maMdira baMdhAvyuM tyArathI eTale saM. 1288 pachI phIlaNI gAmanuM bIjuM nAma "madhuvAjI" jAhera thayuM. ' AburoDathI pazcima tarapha maMDAra jatI meTaranI saDaka para Azare cha mAIla dUra eka paththara Ubhe che temAM ullekha che ke, mAMDalika surazaMbhu paramAra dhArAvarSadeva saM. 1245nA bhAdaravA sudi 1 ne budhavAranA rejanI AjJA che ke, phIlaNanA vaziSThAzramanI rakSA karavI. nukasAna kare tene daMDa de." " (-jenapatra, varSa : 18, aMka: 3, pra. 35, pR. 156) ahIM Aje madhuvAjI RSikeza ane keDidhvaja dhAme che. madhuvAjInA maMdira pAsenI bhUmimAM prAcIna jaina derAsaranuM taraNuM tathA thAMbhalA Ajeya vidyamAna che. (-jainasatyaprakAza, kramAMkaH 268) muMDasthala paNa prAcIna jaina tIrtha che. (jUo, pra. 1, pR. 61) maMDAra gAmanAM bIjAM nAme mAhaDA, madahuta, mAdhuhaDA, maDhAra, maMDhAra, maMDAra maLI Ave che. Aje ahIM jenAM 200 ghara vidyamAna che. tapAgaccha, aMcalagaccha, maDAhaDAgaccha ane bheMkAgacchanA upAzraye Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 jaina paraMparAnA tihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa che. bha0 dhanAtha temaja bha. mahAvIrasvAmInAM derAsarA che. vaDagacchanA A vAdidevasUri (janma sa0 1143), thArApadragacchamAM A. cakrezvarasUri (sa'0 1184-1221), upazagacchanA A siddhasUrinA satAnIya A. devaguptasUri (sa0 1486) ahIM janmyA hatA; kemake temanA nAmanI pahelAM maDAhaDIya, maThThArIya vizeSaNA lagADelAM jovAya che. (-arbuda prAcIna jainalekhasa` dAha, lekhAMka : 114, 622) maDArathI maDAhaDAgaccha nIkaLyo te A cakrezvarasUrithI zarU thayA hatA. pratimAlekhAmAM A cakrezvarasUrine vaDagacchanI savijJa vihArI zAkhAnA A vadhamAnasUrinA ziSya batAvelA che, paNa teo kANu ane kacAre thayA tenA nirNaya karavA e eka jaTila samasyA che. kemake itihAsanA parizIlanathI jaNAya che ke, vikramanI bAramI sadInA uttarArdhamAM vaDagacchamAM savegI vadha mAnasUrie e thayelA che. te A prakAre 1. vaDagacchanA A udyotanasUrinA ziSya A.vardhamAnasUrinI suvihita paraMparAnA navAMgIvRttikAra A. abhayadevasUrinA bIjA paTTadhara A va mAnasUri (sa0 1140-sa0 1172) hatA. 2. Ama te vaTezvaragaccha prAcIna che paNu vaDagaccha pachI nIkaLyA che. ane gacchAnI zabdasAmyatA ane sAmAcArInI ekatAthI keTalAeka vidvAne anene eka mAnI vaTezvaragacchamAMthI nIkaLelA thArApadragacchane vaDagacchanA peTAgaccha batAve che. (praka031, pR0 473) A sAdhAraNa mAnyatA anusAra thArApadragacchanA A zAlibhadra nI pATe sarvijJavihArI A. vadha mAnasUri (sa'0 1150 lagabhaga) thayA. AthI ahIM evI bhramaNA thAya che A. cakrezvarasUri A baMnemAMthI kayA AcAryanA ziSya hatA ? Ane khulAsA ApaNane thArApadrIyagacchanA zeDa siddhadevanI sa0 1187 mAM lakhAyela 'bhagavatI sUtra'nI vizeSa vRttinI puSTikAmAMthI maLe che. temAM lakhyuM che ke, zeTha siddhadeve A pustaka A. zAlibhadrasUrinA para A Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devasUri 265 vadhamAnasUrinA A cakrezvarasUrine arpaNa karyuM.' (jena pustaka prasaM0,pra. 3) 1. maDAhaDagaccha paTTAvalI A cakezvarasUri ane zeTha siddhadeva baMne thArApadragacchanA ane baMne maDAhaDana hatA. AthI mAnavuM paDe che ke, thArApadragachanA A0 vardhamAnasUrinA ziSya A cakezvarasUrithI maDahaDagacha zarU thayA. pratimAlekhane AdhAre jaNAya che ke, maDAhaDagaccha e vaTezvara gacchanI zAkhA che. sAdhAraNa rIte vaDagaccha ane vaTezvaragaccha eka manAya che, tethI te vaDagacchanI zAkhArUpe neMdhAyo che. khAsa neMdhapAtra ghaTanA e che ke, A saMvijJavihArI ga7 (saM. 1187, saM. 1335, saM. 1337, saM. 1338) hate. saM. 133pa ane saM0 1370, saM. 1371, saM0 1387nA pratimAlekhamAM mIya ane mahAyajInA spaSTa ullekhe maLe che. eTale e vAta cokkasa thAya che ke, vaTezvara gachanA A cakezvarasUrithI maDAhaDagaccha zarU thaye. (-prAcIna jenalekhasaMgraha bhAga 2, lekhAMka : 184, 284, 21, 292, papa0; abuMda prAcIna jainalekhasaMdeha, lekhAMka: 114, 297, 543) maDAhaDagacchanI ghaNuM paraMparAo cAlI che. temaja temAMthI ratnapurA, jakhaDiyA, jAlora vagere zAkhAo nIkaLI che. caMdragacchanA A hArilasUrithI hArilazAkhA nIkaLI, jenuM bIjuM . nAma hArijagaccha saMbhave che. (-praka. 27, pR. 447 thI 492) te paraMparAnA A0 vaTezvara kSamAzramaNe gujarAtamAM AvIne navA jeno banAvyA ane temane parivAra "vaTezvaragaccha " nAmathI jAhera thaye. ghaNA vidvAne vaTezvaragaccha ane vaDagacchane eka samajI le che. A gacchanI eka zramaNa paraMparA thArApadramAM vicaratI hatI, je thArApadragaccha tarIke vikhyAta thaI hatI. thArApadragacchanI eka paraMparA A pramANe maLe che ? 34 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 1. jayeSThArya. 2. A. zAMtibhadrasUri. - 3. siddhAMtamahedadhi A sarvadevasUri. 4. A0 zAlibhadrasUri-temanuM prasiddha nAma vAdivetAla zAMtisUri (sva. saM. 1096) hatuM - pa. A pUrNabhadrasUri-temaNe gurudevanI AjJAthI saM. 1084mAM tharAdamAM rAmasena nagaranA rAjA raghusenanA jinaprAsAdamAM bha0 AdIzvaranI pratiSThA karAvI. (praka. 31, pR. 472) 6. A zAlibhadrasUri-teo vAdivetAla A0 zAMtisUrinA hAthe AcArya thayA hatA. temaNe "saMgrahaNIvRtti" banAvI che. 7. A0 vardhamAnasUri-temaNe caityavAsa choDI, kiddhAra karI, saMvegIpaNuM svIkAryuM hatuM, AthI teo saMvivihArI tarIke vikhyAta thayA hatA. (-prA. jeTalensa, lekhAMka: 284, 292, 550) A kAraNe temanI paraMparAnA AcAryo pitAne vardhamAnasUrinA saMtAnIya oLakhAvavAmAM gaurava mAnatA hatA. (prAjeTalensa, lekhAMka : 114, 27) A vardhamAnasUrithI ghaNI ziSya paraMparA cAlI che - saM. 1184 mAM A0 vardhamAnasUrinA A cakezvarasUri, A paramAnaMdasUri, A yadevasUri, A prabhasUri vidyamAna hatA. (-jenapustakaprazastisaM), pra. 2) A0 vardhamAnasUrinI pATe A paddhasUri ane temanI pATe A bhazvarasUri thayA. temaNe saM. 1187nA phAgaNa vadi ka ne somavAre AbU tIrthamAM bhadrasiNukanA zeTha bAhaDa piravAle bharAvela bha0 RSabhadevanI pratimAnI pratiSThA karI. (-prA. jailensa, lekhAMkaH 184) 8. A cakezvarasUri-teo maDAhaDAmAM janmyA hatA. temanAthI maDAhaDaga7" nIkaLe. te tathA temanA ziSya A0 paramAnaMdasUrinA upadezathI zeTha dezala piravAle bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM. saM. 1184nA mAha sudi 11 ne ravivAre pATaNamAM gUrjarezvara rAjA siddharAjanA rAjyamAM "jJAtAdharmakathAMga" vagere sUtre tathA TIkAo. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 sADatrIzamuM ] A devasari vagere cAra pustake lakhAvyAM. zeTha siddharAja piravAla tathA tenI panI rAjimatIe saM0 1187nA kArtika sudi 2 nA roja pATaNamAM Agama, niryukti, cUrNi, bhASya vagere AgamanAM pustako lakhAvyAM. te zrAvake saM. 121ramAM caMdrAvatImAM gUrjarezvara rAjA kumArapAlanA prItipAtra rAjA dhArAvarSa devanA rAjakALamAM "yaNacUDA-kahA" lakhAvI. (-je putraprasaM), puSpikA - 69) saM. 1187nA phAgaNa vada 8 ne somavAre AbU tIrthamAM bha0 RSabhadevanA biMbanI pratiSThA karI. temanI pATe A0 paramAnaMdasUri, A0 jayasiMhasUri, A. padmacaMdra, A0 jinadatta, A dharmaSa vagere AcAryo thayA hatA. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, puSikAH 2, 3, jesAsaM. Iti pArA 400, Tiva pAtra 337, pR. 218) 9. A siMhasUri. 10. A0 semaprabhasUri. 11. A0 vardhamAnasUri-temanA saM. 1335, saM0 1337, saM. 1338nA pratimAlekho maLe che. temanA upadezathI ArAsaNAmAM "samalikAvihArane ArasapaTTa banAvavAmAM AvyA hatA. (-prA. jeTalensa, lekhAMka: 284, 291, 292) 12. A sarvadevasUri-samarA zAhe saM0 1371 nA mAha sudi 7 guruvAre zatruMjaya tIrthane meTo uddhAra karAvyo tyAre te tyAM vidyamAna hatA. 2. maDAhaDagaccha paTTAvalI 8. A cakezvarasUri. 9. A pAprabhasUri 10. A0 jayacaMdrasUri. 11. yazodevasUri. 12. A0 zAMtisUri-saM. 1370, saM. 1371, saM0 1373, 1. rAjaga7nI devendrazAkhAmAM A0 paramAnaMdanA ziSya 250 ratnaprabha saM. 1310 mAM thayA. (jUo, prakao 35 pR. 31) Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saM0 1387, saM. 1203. (-abuMda prA. jeTale saMva, lekhAMka 543 prArA je lensa, lekhAMka : pa08) 13. A hemasUri-saM. 1381. . (-abuMda prA. jeTalensa, lekhAMka : 551) 14. A0 ratnasAgarasUri-saM 13890 (-abuMda prA. jeTale saMva, lekhAMka : pa58) 15. A saMmatilakasUri-saM. 1351, saM. 1391. 3. maDAhaDagaccha paTTAvalI 8. A0 cakrezvarasUri 9 A jinadattasUri. ( 10. A devacaMdrasUri 11. A0 guNacaMdrasUri. 12. A dharmadevasUri. 13. A jayadevasUri-A. devasUri saM0 1389 14. A0 pUrNacaMdrasUri-saM0 14ra0. 15. A0 haribhadrasUri-saM. 1441, 1462. 16. A0 kamalaprabhasUri-"saM. 1paranA aSADa sudi 2 ne guruvAre A kamalaprabhanA upadezathI sirohI nagaramAM bha0 ajitanAthanA derAsaramAM maDAhaDagacchamAM bha0 ciMtAmaNi pArzvanAthane bhadra prAsAda bane. AcAryo temAM sarvadhAtunI parikaravALI te pratimA nI pratiSThA karI" A lekha tenA kAusagiyA nIce che. A0 kamalaprabhanA ziSya paM. amaracaMdra saM0 1517mAM kalpasUtrane bAlAvabodha ra. 17. A0 guNakIrtisUri--temaNe "kAlikAcAryakathA" racI. A dharmaprabhasUri-saM. 1pa20. 18. A0 dayAnaMdasUri. 19. A0 bhAvacaMdrasUri. 20. A0 karmasAgarasUri. 20. paM0 manakacaMdra. 21. A0 jJAnasAgara-kavi sAraMga temane zrAvaka hatuM, jeNe saM. 1938mAM jAheramAM "bilaNapaMcAzikApAI', saM. 1951 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A0 devasari 269 mAM "bhejaprabaMdhopAI', saM. 1978mAM pAlanapuramAM "kRSNarukimaNIvelI "nI saMskRta TIkA racI. te AcArya zrI mATe lakhe che ke - vaDagacchazAkhA caMdra vicAra, maDAhaDagaccha gacchasiNagAra; sUripadi jayavaMtA jANa, jJAnasAgara sUrIza vakhANa." 22. A saubhAgyasAgara. 23. bha0 udayasAgara. 24. bha0 devasAgara. 25. bha0 kamalasAgara. 26. bha0 haribhadra. 27. bha0 vAgasAgara. 28. bha0 kesarasAgara. 29 bha0 gopALajI. 30. bha0 yazakaraNajI. 31.50 lAlajI-saM01787 32. mahAtmA hukamacaMda. 33. ma0 iMdracaMdra. 34. maphUlacaMdra. 3pa. ma0 ratanacaMdra. 4. maDAhaDagacchanA chUTaka AcAryo 6 A0 dharmaghoSasUrinI pATe A0madeva ratnapurIya-saM0 1350. $ A caMdrasiMhasUrinI pATe A0 ravikarasaM. 1367. $ A0 AnaMdaprabha-saM. 13pa8. A udayaprabha-saM0 143, 1469, 1481. $ A0 dharmacaMdra ratnapurIya-saM. 1480, 0 1485, saMve 1501--temanI pATe A0 kamaLacaMdra-saM. 1541. 8 A0 pAsacaMdra-saM. 146 6. $ A0 munibhadra-saM. 1446, saM. 146 6. huM A sAmadevanI pATe A dhanacaMdra-saM. 1453, saM0 1463. $ A0 munideva saM. 1411-temanI pATe A0 semacaMdra - saM. 1453." huM A semadevanI pATe A jJAnacaMdra-saM. 1493. huM A0 semaprabhanI pATe A0 zrIsUri-saM. 1516. $ A0 muniprabhanI pATe saM. 1458, saM0 1473. $ A0 nayanakIrti-saM. 1507. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jena paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa $ A0 matisuMdara-saM. 1559 huM A0 vIraprabhanI pATe A0 guNacaMdra-saM. 1557. $ A0 ravicaMdra-saM. 1535. . $ A0 pUrNacaMdranI pATe upAtra AnaMdameru jAkhaDiyA-saM. 1557. $ A kamalacaMdra jAkhaDiyA-saM. 1535, saM. 1557. mANeka ratna-saM. 1620 (-abdaprAle.saM), le: 64) $ bha0 devacaMdra, bha, lAlajIe saM0 1787mAM mANibhadra vIra tathA A cakezvarasUrinI caraNapAdukAnI sthApanA karI. vikamanI aDhAramI sadI sudhI maDAhaDagacchanA bhaTTArake, mahAbhAo vidyamAna hatA. (-zilAlekhe, maDAhaDAgaccha paTTAvalI, jenasatyaprakAza, kamAMka : 233, 238, 242, 243, 249). maDAhaDIya- upakezagacchanA A siddhasUrinA saMtAnIya maDDArIya A devaguptasUrie saM. 1886nA vaiizAkha sudi pa ne guruvAre upakezagacchanA maMtrI khetasIe bha0 vimalanAthanI paMcatIthI pratimAnI pratiSThA karI. (-abuMda prAcIna jainalekhasaMdeha, lekhAMka : da22) 1. pippalakagacchanI paTTAvalI 6. A zAMtibhadrasUri-teo caMdrakuLanA thArApadragacchanA hatA. 7. A nemicaMdrasUri. 8. A0 zAMtibhadrasUri (A0 zAMtisUri) temane A sarvabhadre dIkSA ApI. A caMdrasUrie sAhitya, nyAya ane Agama bhaNAvI AcArya pada ApyuM. temanuM bIjuM nAma A0 zAMtisUri paNa maLe che. teo rUpALA, parama zAMta, dANiNyatAvALA, kSamAzIla ane miSTabhASI hatA. teo paramasaMvegI ane cAritracUDAmaNi hatA. bahu yazasvI, meTA vAdI ane mahAkAvyakAra hatA. temane cakrezvarIdevI prasanna hatAM, tethI teo vadhu prabhAvaka banyA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devasUri 271 hatA. temanI upAsanA karavAthI maDAra gAmane thArApadragacchane siddharAja piravAla jaina saMghane mAnya ane namaskAra karavA yogya banyuM hatuM. temaNe vIra saM0 1631 (vi. saM. 1221)nA kArtika sudi 15 ne kRttikA nakSatramAM ziSya municaMdranI vinatithI "pRthvIcaMdracaritra" (j0 : 7500) racyuM temaja jIvavicAra prakaraNa, dharmaratnaprakaraNa-mULa, tenI paNa TIkA vagere graMtha racyA che. temaNe visaM. 1222 mAM zubha muhUrte zeTha siddhanAga piravAlanA vaMzanA zeTha siddharAja piravAle baMdhAvelA bha0 neminAtha (athavA bha0 mahAvIrasvAmI)nA jinaprAsAdamAM ekIsAthe pitAnA ATha ziSyane AcArya banAvyA. 1. A0 mahendrasUri, 2. A vijayasiMhasUri, 3. A devendrasUri athavA devacaMdrasUri, 4. A padhadevasUri, 5. A0 pUrNa deva ke pUrNacaMdrasUri, 6. A0 jayadevasUri, 7 A0 hemaprabha, 8. A0 jinezvara. A0 zAMtisUrie upara mujaba pitAnA ziSyane AcAryapada ApyA pachI pitAnA thArApagacchane "pipalakagaccha" evA nAmathI jAhera karyo. saMbhava che ke, tyAre pippalakanagara jAhera kSetra ane jaina tIrthasthAna haze. tharAda, pippalaka, sAra tIrtha e pippalAga7nAM kSetre hatAM. pa. A0 pUrNadevathI pUrNacaMdrazAkhA cAlI, je paraMparAmAM (15) A paddhatilaka, (16) A dharmasAgara, (17) rAjapAla thayA. rAjapAle saM. 1642 nA mAha vadi 7 nA roja "jabU kumArarAsa" banAvyuM. - A. vijayasiMhasUri--temaNe saM. 1208 mAM DaDalA gAmamAM jinapratimAnI pratiSThA karI ane saM0 1183 nA citra mAsamAM "zrAddhapratikramaNa-cUrNi" (maM: 459) racI che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 10. A devabhaka-rAjAo ane rANAe temane bahumAna ApatA hatA. 11. A dharmaghoSa-temanI pATe be AcAryo thayA. 12. A zIlabhadra, A0 paripUrNadeva. 13. A. vijayasena-temaNe bhava pArzvanAtha paTTane uddhAra karAvyo. 14. A dharmadeva--temane devI prasanna hatAM. teo devI mAraphata bIjAonA traNa bhavanI vigata jANI zakatA hatA. AthI teo tribhaviyA" tarIke prasiddha thayA. temanI ziSya paraMparA "tribhaviyA zAkhA" tarIke prasiddhi pAmI. temaNe gujarAtanA rAjA sAraMgadevane traNa bha batAvavAthI te tathA tharAdanA ghUghala vagere temanA bhakto banyA. bIjA paNa ghaNuM rAjAe temane maLavA AvatA hatA. temanI kRpAthI ghUghala rANe banyo hato. rANuM ghaghale sarasvatImaMDapa banAvyuM. 15. Ara. dharmacaMdra-teo caudazanI pANInI sthApanA ghaNI yuktithI karI zakatA hatA. rAjA mekha temanA upadezathI saMghapati bajo hato. teo saM. 1311 mAM vidyamAna hatA. * 16. A dharmaratna-A AcArya sudhInI pimpalagacchanI racAyelI gurastuti saMskRtamAM (la0 15) maLe che. - 17. A dharmatilaka-te pimpalagacchanA prabhAvaka hatA. saM. 1437. 18. A dharmasiMha-teo kavi hatA. temanI vANamAM amegha zakti hatI. te tathA A dharmaprabhasUrinA upadezathI guMdImAM mATe jinaprAsAda banyo ane amuka divaso mATe amAri paLAvavAne nirNaya thaye hato. 19 Ara dharmaprabha-teo zeTha dhirarAja ane patnI zrIdevInA putra hatA. zeTha pAlDa ane zeTha pethaDa sodAgare temane pATa 1. A arasAmAM traNa sAraMgadeva thayA hatA. (1) sAraMgadeva vAghelA saM. 1331 thI 1353. (praka. 35, pR. ...) (2) sAraMgadeva gohela saM. 1531, (3) sAraMgadeva gohela bIje, kAnAjI gohelane putra. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devari 273 mahatsava karyo hate. teo vyAkaraNa, sAhitya, chaMda piMgala ane AganA vidvAna hatA, guNavALA hatA ane tribhAviyA zAkhAnA prabhAvaka hatA. e samaye sAraMgadeva rAjA hatA ane guMdIne sUbe ThAkura sAdhu hate. e sUbAne maMtrI zeTha hemacaMda jaina hate. zeTha hemacaMde saM. 1447 mAM A dharmaprabhanA hAthe zrIcaMdraprabhanA jinaprasAdanI pratiSThA karAvI ane AcAryazrIne comAsu rAkhI temanI pAse kalpasUtra" sAMbhaLyuM tathA zrIcaMdraprabhanA jinaprAsAdamAM mahAvIrasvAmIne janmAbhiSeka-mahotsava karyo. 20. A dhamazekhara-te miSTabhASI hatA. temanI vyAkhyAnakaLA AkarSaka hatI. 21. A dharmasAgara-temane rAjA ane rANAo bahumAna ApatA hatA. temanI ziSya paraMparAmAM (22) A vimalaprabha, (23) saubhAgyasUri ziSya (24) rAjasAgara thayA. paM. rAjasAgarajIe saM. 1647 mAM tharAdamAM 'prasannacaMdrarAsa", saM. 1672 jeTha vada 0)) tharAdamAM "lava-kuzarAsa" banAvyA che. 22. A dharmavallabha. 23. A dharmavimala. 24. A dhamahaSa-saM. 1670. A zAkhAnA yatio mATe bhAge tharAda, pimpalakanagara ane sAra tarapha vicaratA hatA. 2. pippalakacchanI paTTAvalI zilAlekhe, pratimAlekhe, graMthaprazastio vagerenA AdhAre pimpalakagacchanA jUdA jUdA AcAryonAM nAme nIce mujaba che-- A0 vIradevasUri-(saM. 1414 thI 1503) temanI pATe traNa AcAryo thayA. 1. A0 sumatiprabha-saM. 1454. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . dr 274 jaina paraMparAne ItihAsa-mAga 2 [ prakaraNa - 2. A vIraprabha- saM. 1485 thI 1489. - 3. A0 hIrAnaMdasUri, hIrasUri-saM0 1485 thI 1503. temaNe saM. 1485 mAM "vidyAvilAsapavADe', saM. 1494 mAM "vastupAlatejapAlarAsa, dazArNabhadrarAsa, bUvivAha', saM0 1489 mAM "kalikAlarAsa, sthUlibhadra bAramAsa" vagere banAvyA che. A0 guNaratnasUri-saM. 1507 thI 1517. A samaye ANaMdamerue "kAlikAcAryakathAbhAsa" banAvyuM. teo asalamAM taLAjAnA hatA. temanI pATe A0 guNasAgara (saM. 15ra4 thI 1528) ane temanI pATe A zAntisUri (saM. 1546) thayA. A0 dharmaghoSasUri-tenA upadezathI saM. 1483 mAM jIrAvalA tIrthamAM eka derIne jIrNoddhAra thaye. (-jIrAvalAlekha) * A0 lalitacaMdra-temaNe saM0 1491 nA phAgaNa vadi 2 ne somavAre bha0 saMbhavanAthanI jinapratimAnI aMjanazalAkA karAvI. temAMnI eka jAmanagaramAM zeTha rAyazI zAhanA jinAlayamAM ane bIjI mahesANAnA jinAlayamAM vidyamAna che. bhara vijayadeva, bha0 zAlibhadra-saM. 1510 mAM thayA. (-jaisapra0, kao : 255) pipalakagacchamAM A0 vIraprabha saM. 1435, A0 sumatiprabha saM. 1454mAM thayA. mahAiDagacchamAM paNa A nAmanA AcArya thayA che. - A guNasenasUri, A devacaMdrasUri-teo pUrNatallagacchanA prasiddha AcAryo hatA. (praka. 35, pR0 11) nami sAdhu-teo A zAMtisUrinA ziSya hatA. temaNe saM. 1122 mAM AvazyakavRtti, caityavaMdanavRtti tathA rudraTanA kAvyAlaMkAra para Tippana racyAM che. te TipanamAM teo apabhraMza bhASA mATe lakhe che ke, "apabhraMza bhASA prAkRtamAMthI UtarI AvI che. tenA dezabhede aneka bhedo che. tenAM vividha lakSaNa che, te jANavA mATe te te dezanI janatAne saMparka sAdhave joIe" Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM ] A devasUri ra75 AbU tIrtha- nAgendra-candra-nirvRti-vidyAdharapramukhasaMghena / arbudakRtapratiSTho yugAdijinapuGgavo jayati // (-vIra vaMzAvalI, vividhagacchIya paTTAvalI, pR. 188) AbU parvata para delavADA, eriyA ane acalagaDhamAM jaina derAsaro che. delavADAmAM pAMca derAsare che. temAM vimalavasahI ane luNigavasahI mukhya che. pAMce maMdire bhavya ane vizALa che. te tIrthasthAna manAya che. AbUnA rAjAoe avAranavAra pharamAne bahAra pADI delavADAnAM derAsarane karamukta jAhera karyA che. 1. vimalavasahI (vimalavasati) - | gujarAtanA mahAmAtya vIrane (1) neDha, (2) vimala ane (3) cAhila ema traNa putro hatA, te paikI vimala bhAre baheza hato. te amegha bANAvalI hate. pukhta vaye te rAjakAraNamAM paDyo ane te sarvaprathama senApati banyuM. teNe pitAnI jiMdagInAM chellAM varSo zAMti mATe caMdrAvatImAM vItAvyAM. tyAM vidyAdharagacchanA jAlIhara zAkhAne A0 dharmaghoSane caturmAsa karAvyuM. temanuM vyAkhyAna sAMbhaLIne ne yuddhamAM lAgelAM pApanuM teNe prAyazcitta mAgyuM. AcAryazrIe jaNAvyuM ke, "tuM AbU tIrthano uddhAra kara. tuM e mATe samartha che. ema karavAthI tArA pAponI zuddhi thaze." e pachI teNe aMbikAnI ArAdhanA karI tyAre aMbikAe prasanna thaI vara mAgavA kahyuM. maMtrIe jaNAvyuM : "mane putra prApta thAya ane AbU tIrthane uddhAra karavAnuM sAmarthya maLe. devIe kahyuM: "tArI be mahecchAomAMthI eka ja pUrI thaI zakaze, mATe e bemAMthI ekanI mAgaNI kara." vimala maMtrIe pitAnI patnI zrIdevI sAthe vicAra karIne tIrthoddhAra karavAnI mAgaNI karI. aMbikA tathAstu" kahIne aMtardhAna thaI gaI maMtrI vimale rAjA bhImadeva (saM. 1078 thI saM. 1120), AbUnA rAjA dhaMdhUka (saM. 1080) ane meTAbhAI neTanI AjJA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa laI Abu upara derAsara karAvavAnuM nakakI karyuM. e samaye A upara brAhmaNonI vasatI hatI, badhI jamIna brAhmaNanA tAbAmAM hatI. te badhA tyAM jaina maMdira baMdhAvavA mATe virodha karatA hatA, eTale jamIna meLavavAnuM kAma ghaNuM muzkela hatuM. maMtrI dhAre te rAjasattAthI maphatamAM jamIna laI zake tema hatuM, paNa dharmakAryamAM rAjasattAnA prabhAva ke dabAvane upaga karavAnI tenI IcchA nahotI. te jamInanA mAlikane saMtuSTa karIne dharmanuM kArya karavAmAM mAnato hato. e samaye lekenI evI mAnyatA paNa hatI ke prAcIna kALe AbU naMdivardhana jaina tIrtha hatuM, paNa tenAM kaI eMdhANa ke nedha maLatAM nahotAM. evuM kaI pramANa maLe te brAhmaNane virodha haLavo karI zakAya. eka divase maMtrIne svapna AvyuM ke, "pahADa upara caMpAnA jhADa nIce khADo khodatAM lokamAnyatAne samarthaka evuM prAcIna pramANa maLI Avaze." maMtrIe svapna mujaba karI joyuM to tyAM bha0 RSabhadevanI prAcIna pratimA nIkaLI AvI. lokavAyakA sAcI paDI. brAhmaNe e joI jANIne narama paDyA. pachI to teoe jamInanI kImata ApI na zake evI kImatane tukko ajamAvyuM ke, "jeTalI jamIna joIe teTalI jamIna upara senAmahora pAtharIne laI lo. jamIna levA mATe A eka ja mArga che. maMtrI te brAhmaNo mAge te karatAMye vadhu kiMmata ApavA taiyAra hatA eTale temaNe brAhmaNone vadhu saMtuSTa karavA jaNAvyuM: "sonAmahira te geLa hoya che eTale vacce jagA khAlI rahe, te purAya e rIte kImata ApavAnI mArI IcchA che." e khAtara maMtrIe carasa senAmahAre banAvIne brAhmaNane 140 phUTa lAMbI ane 90 phUTa pahoLI jamInanA 60,000 rUpiyA ApI dharabI dIdhA. brAhmaNe te mAlAmAla thatAM maMtrIne harSabhera AzIrvAda ApIne anyatra rahevA cAlyA gayA. maMtrIe ahIM ArasanuM 54 derIovALuM vizALa ane bhavya derAsara baMdhAvyuM. AbU upara dara cha mahine dharatIkaMpa thato hovAne Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM 1 A. devari 277 kAraNe maMdiranuM zikhara nAnuM banAvyuM. temAM raMgamaMDapa, derIo ane chatamAM meATI meTI gummo utArI che. chatAmAM manuSya-strI, pazupakSI, deva-devI, haMsavAhinI sarasvatI, abhiSeka karAvatI lakSmI, gajavAhinI, pAMca kalyANakA, cauda svapnA, chappana dikumArI utsava, abhiSeka, dIkSAnA varagheADA, loca, kAyAtsaga dhyAna, samavasaraNu, traNa gaDhA, sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA, ayeAdhyA, takSazilA, bharatakhADuMalinAM cha yuddho, dIkSA, bha. zAMtinAthane megharathanA bhava, bha nemi nAthanI jAna, vivAha, nemijIvanacarita, ArdrakumAranA gajaupadeza, namaskAramudrA, caityavaMdanamudrA, kAyAtsa mudrA, paMcAMga namaskAra, aSTAMga praNipAta, pUjAthe gamana, phUlamALA, gurujI, guruvaMdana, guru bhakti, guruupadeza, vyAkhyAnasabhA, ThavaNI, avanatamudrA, vAsakSepadAna, kRSNajIvananI ghaTanAo, nAga-nAgiNI, kAlIya ahidamana, cANuramadyayuddha, nRsiMhAvatAra, zeSazazayana vagere aneka ghaTanAo ArasamAM kAtarIne geAThavI che. Arasane evI rIte kaMDAryA che ke, te jonArane jANe kAtarelA kAgaLa ja lAge. tenI nakasI evI jhINuvaTavALI che ke, sArAmAM sAre citrakAra paNa tenI nakala na karI zake. AkRtio paNa hUmaDuM utArelI lAge che. jANe ajoDa bhAratIya kaLAzilpa-AkRtizALA UbhI karelI jovAya. A maMdira taiyAra karavAmAM e samaye 18,53,00,000 rUpiyAnA vyaya thayA hatA. A kArya taiyAra thavAmAM tyAMne kSetrapAla vAlInAha aDacaNA UbhI karatA hatA. maMtrIe tene naivedya dharAvIne sAttvika baLathI anukULa karyAM hatA. matrI vimale bha. RSabhadevanI pittalanI bhavya pratimA taiyAra karAvI tene mULanAyakanA sthAne sthApana karI ane bha. RSabhadevanI je prAcIna pratimA jamInamAMthI nIkaLI hatI tene bhamatInI 20mI derImAM sthApana karI. matrI vimale A pratiSThA mATe cAra saMghane AmatraNa Apyu tyAre jaina samAjamAM caityavAsa cAlu hateA. nAge, caMdra, nivRti ane vidyAdhara e cAre gaccha tathA tenA peTAgacchanA AcAyo ekatra Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa maLIne pratiSThA karI rahyA hatA.vimala maMtrIne vaMza vidyAdharagacchane hato. teNe nAgaeNdragacchanA A0 vIra, A0 vardhamAna, caMdragacchanA rAjagacchIya A0 zIlabhadra, vidyAdharagacchanA A dharmaghoSa vagere AcAryone karakamalathI saM. 1088 mAM vimalavasahImAM bha0 zrI RSabhadeva vagere pratimAonI pratiSThA karAvI. zrIsaMghamAM jayajayakAra varyo. - A divasa e AnaMdamaya hato ke saunA mana upara e avismaraNIya chApa mUkato gaye. sau keAI pitAne mATe "vizrIsumati' evI bhAvanA laIne vidAya thayA ane A sthAna devakulapATaka-delavADA nAmathI jAhera thayuM. (praka. 35, pR. 183, 184) 1. cihuM Ayariehi paiTThiya bahubhAva bharaMta / ' -kavi pAlaNane "AbUrAsa' saM. 1289) A sivAya saM. 140pamAM racAyele "prabaMdhakoza', saM. 1466nI "gurnAvalI' bhApara, saM. 1480ne "abdakalpa' . 10, saM. 166rane "upadezasAra' vagere graMthamAM saM0 1088mAM cAra AcAryonA hAthe thayelI vimalavasahInI pratiSThAnA ullekho maLe che. saM. 1497nI upadezataraMgiNI mAM A0 dharmasiMha ane jinaharSanA "vastu pAlacaritra" prakAza 8mAM A0 ratnasiMhane vimalavasahInA pratiSThApaka batAvyA che. cAra kuLanA AcAryA ekatra maLIne pratiSThA vagere kare e tatkAlIna saMghavAda ane jaina ekatAnuM sUcaka pratIka gaNAya. vikramanI bAramI sadIthI navA navA mato nIkaLyA tyArathI A ektA jokhamAI che. pariNAme cityavAsI ane kharataragaccha ke upakezagacha ane kharataragaccha ekasAthe besIne pratiSThA A da kare e asaMbhavita jevuM banI gayuM che. vidhicaitya-avidhicaityanI kalpanA, udayanavihAranI carcA ane bIja gacchamAM kanyA na ApavI vagerenI bhedanItie A saMgaThanane toDI nAkhyuM che, je Aja sudhI joDAyuM nathI. 2. zatimRti itihAsaNa pUjya zrI jayaMtavijayajI mahArAje A pradezamAM vicarIne "AbUtIrthane itihAsa' pAMca bhAgamAM lakho ane saMkalita karyo che. temaNe "AbunI vimalavasahInA pratiSThApaka keNu" e saMbadhe svataMtra lekha lakhI suMdara prakAza pADyo che. teo jaNAve che ke, kharataragacchanI keTalIka padAvalIomAM saMvijJavihArI vagacchanA suvidita zAkhAnA A vadhamAnasUrinA upadezathI ane karakamala Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 sADatrIsamuM ] A devasUri vimalavasahInuM maMdira Aje paNa AtmazAMtinA zodhake ane bhAratIyakalAnA upAsako mATe tIrthadhAma banI gayuM che. jenAcAryo thI vimalavasahInI pratiSThA batAvI che, paraMtu nIcenA pramANathI jaNAze ke te vAta sAcI nathI. (1) kharataragacchanI e paTTAvalIo vikramanI paMdaramI sadI pachInI banelI che. banavAjoga che ke, garachanI mamatAnA kAraNe upara mujabane ullekha thaye hoya, paNa bhUlavuM na joIe ke, "aMcalagacchanI (gujarAtI) moTI paTTAvalI " pR. 170mAM paNa lakhyuM che ke, acalagacchanA (peTAga7) zaMkhezvaraga7 tathA valabhIgaccha zAkhAnA A samaprabhe saM. 1888mAM vimalavasahInI pratiSThA karAvI che, e ja rIte kharataragacchanI paTTAvalIoe A vadhamAnasUranuM nAma dAkhala karI dIdhuM che. (2) kharataragacchanA 50 rAmalAlajImaNi "mahAjanamuktAvalI'mAM lakhe che ke, bikAneranA mahAtmA, kulaguru ane vahIvaMcAoe A jinacaMdranA svAgatamAM bhAga na lIdhe, athI maMtrI karmacaMdra bachAvate teonA cepaDA ane vaMzAvalIone nAza karAvyo ane navI paTTAvalIo, navI vahIo taiyAra karAvI. A ghaTanA sAcI hoya to te samaya pachI banelI kharataragacchanI paTTAvalIo prAcIna pramANonA AdhAre nahIM paNa samakAlIna guruparaMparAnI maukhika vAto ane daMtakathAonA AdhAre lakhelI manAya. (3) e padRvalIomAM vimalavasahInA mULanAyakanI pratimA zAnI che e aMge ekavAkyatA nathI. temaja vimala zAhane na jaina banAvavAmAM, Avyo hoya evI Dhabe cItaryo che, e paNa ThIka nathI. (4) kharataragaccha sivAyanA koI paNa prabaMdha, paTTAvalI ke aitihAsika graMthamAM A0 vardhamAnasUrie vimalavasahInI pratiSThA karyAno izAre paNa nathI. (5) A0 uddadyotanasUrie saM. 994mAM ATha AcAryo banAvyA ane maMtrI vimale saM. 1988mAM pratiSThA karAvI to zuM A0 vardhamAnasUri 94 varSa jIvyA? (6) kharataragacchanA samartha itihAsakAra A jinaprabhasUrie pitAnA vividhatIrthakalpa'nA "abdakalpa 'mAM A0 vardhamAnasUrie maMtrI vimalane upadeza karyo ke vimalavasahInI pratiSThA karI evuM lakhyuM ja nathI. (7) zrI. agaracaMdajI nAhaTAnA "aitihAsikakAvyasaMgraha ' pR. 45 mAM ApelI kharataragaccha paTTAvalInI gAthA 14, 15, 16mAM lakhyuM che ke, vika Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa tene khUba kare che ane kalAdhare paNa A maMdiranI prazaMsA karatAM thAkatA nathI. saM. 1024mAM rAjA durlabhanI sabhAmAM A jinacaMdrane "kharatara' biruda maLyuM, to AcAryazrI 64 varSa vidyamAna rahyA? (-jainatyaprakAza, kramAMka: 44) (8) AgarAnA vijayadharmAlamI jJAnamaMdiranI eka hastalikhita paTTAvalImAM A0 vardhamAnanuM varNana che temAM paNa maMtrI vimala ke vimalavasahI aMge kaMI ja lakhyuM nathI. A tathA bIjA aneka pramANothI tAravI zakAya ema che ke A vardhamAnasUrie vimalavasahInI pratiSThA karI nathI. jyAre bIjA sabaLa purAvAo maLe che ke, cAra gacchanA AcAryoe te pratiSThA karI che. caMdragaccha taraphathI rAjaga7nA AcAryo vidyamAna hatA. (-jenasatyaprakAza, kramAMka: 44) eka muddAnI vAta te e che ke, caityavAsI AcAryo ane suvihita AcAryo ekatra thaI pratiSThA karAve che tyAre saMbhavita nahotuM. 9. " The design and execution of this shrine, and all its accessories are on the model of the preceeding, which, however, as a whole, it surpasses. It has more simple majesty, the fluted columns sustaining the Mandap (Portico) are loftier, and the vaulted interior is fully equal to the other in richness of sculpture and superior to it in execution, which is more free and in finer taste. " The dome in the centre is the most striking feature and a magnificent piece of work, and has a pendant, cylindrical in form and about three feet it length, that is a perfect gem," and "which where it drops from the ceiling appears like a cluster of the half closed lotus, whose cups are so thin, so transparent and so accurately wrought, that it fixes the eyes in admiration." Col. Tod. Amongst all this layish display from the sculptor's chisel, two temples viz. those of Adinath and Nemnath, stand out as pre-eminent and specially deserving of notice WWW.jainelibrary.org Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 sADatrIzame ]. 2410 Barbie maMtrI vimala zAhe AbU pAsenA pradezamAM zrIdevIne nAmathI zrIpura gAma vasAvyuM je Aje "sarotarAnA nAmathI vidyamAna che. emAM baMdhAvelA maMdiranAM khaMDiyere Aje paNa vidyamAna che. vimalavasahInA jIrNoddhAra ghaNA thayA che. mahAmAtya varanA and praise, both being entirely of white marble and carved with all the delicacy and richness of ornament which the resources of Indian art at the time of their creation could devise. The amount of ornamental detail spread over these structures in the minutely carved decoration of ceilings, doorways, pillars, panels and niches, is simply marvellous, while the crips thin transculent shall like treatment of the marble surpasses anything seen elsewhere, and some of the designs are just dreams of beauty. The general plan of the temples, too, with its recesses and corridor, lends itself very happily in bright and shade with every change in the Sun's position. Col. Erskin. It hangs from the centre more like a lustere of crystal drops than a solid mass of marble, and is finished with a delicacy of detail and appropriateness of ornament which is probably unsurpassed by any similar example to be found anywhere else. Those introduced by the Gothic Architects in Henry the Seventh's Chapel at Westminister, or at Oxford, are coarse clumsy in comparision. Mr. Ferguesson. (The Eminent Archeologist ). There are two places, Umeer (Amber) and Jaipur, surpassing all which I have seen of the Kremlin, or heard of the alhambra......and the Jain temples of Aboo........ ............rank above them all. Bishop Heber. Architectural style is perfect and complete in all parts when we first practically meet with it in the early part of 11th century at Abu or at Girnar. From that point it Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prastu vaMzanA dazarthe sa'0 1201 mAM dazamI derIneA uddhAra karAvyeA hatA. temAM bha. zrIneminAthanI pratimA padharAvI eka meTA ArasamAM peAtAnA pUja zeTha nInnAthI laI ne ATha puruSAnI mUrtie kAtarAvI ane bIjA paththaramAM gajArAhI matrI vimala zAha tathA azvArAhI dazarathanI mUrti keAtarAvI. e ja vaMzanA maMtrI pRthvIpAle sa 1204 thI sa0 1206 mAM rAjagacchanA A0 ca`drasUrinA upadezathI tyAMnI ghaNI derIenA uddhAra karAvyeA. navI hastizALA banAvI. temAM gheADA upara matrI vimalane ane pAchalA sAta hAthIe upara zeTha nInnAthI laIne peAtAnA sudhInA sAta puruSAne besADayA. tenA putra maMtrI dhanapAle sa0 1245 mAM vimalavasahInA pUrA NI dvAra karAvyA. derIemAM navI jinapratimAe besADI peAtAnA kuTuMba vatI 24 tIrthaMkarAnI jinapratimA bharAvI besADI. khIjA zreSThIoe paNa bIjI pratimA bharAvI sthApana karI ane te darekanI pratiSThA kAsadagacchanA A. sihasUri vagere bhinna bhinna gacchanA AcAryo pAse karAvI che. matrI dhanapAle sa0 1237 mAM hastizAlAmAM 3 hAthIe para pAte be bhAI ane eka peAtAnA putra ema traNa mUrtie gADhavI che. allAuddIna khilajIe sa'0 1368 mAM jAleArathI AmU AvI vimalavasahI ane NigavasahInAM madirA teDI nAkhyAM. jinapratimAone khaDita karI ane aneka nakasI kAmanA vinAza karyAM. AthI dhaghASagacchanA A jJAnaca'dranA upadezathI mAvaranA zeTha geAsalanA putra vIjaDa vagere cha bhAI e tathA mahaNasiMhanA putra lAliga vagere 3 bhAIe ema kulle 9 bhAIoe maLIne progresses during one or two centuries towards greater richness but in doing so, it looses its purity and perfection. it has attained in the earlier period and from that culminating point its downward progress can be traced through abundant examples to the present day.' 33 (......) Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 sADatrIsamuM ] A devasUri saM0 1378 nA jeTha sudi 9ne somavAre vimalavasahIne jIrNoddhAra karyo. temAM gabhAre ane gUDhamaMDapa sAdA ja banAvyA. zeTha gosala, tenI patnI guNadevI, zeTha mahaNasiMha ane tenI patnI mINaladevInI mUrtio banAvIne sthApanA karI. vimalavasahI ane luNigavasahIne chelle jIrNoddhAra saM...mAM amadAvAdanI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIe 22 lAkhathI vadhu rUpiyAnA kharcathI zarU karyo che, je Aje paNa cAlu ja che. vimalavasahImAM ghaNI jinapratimAo ane bIjI mUrtio paNa che. saM. 1396nI A0 jJAnacaMdranA paTTadhara A0 munizekharanI, saM. 1661 nI maha0 labdhisAgara pratiSThita jagadaguru A0 hIravijayasUrinI parikaravAnI gurupratimAo che. jagadgurunI pratimA nA parikaramAM be bAjue be munivare che. temanI nIce be zrAvake beThA che. maMtrI vimalanA vaMzanA maMtrI zA abhayasiMhanA putra maMtrI jagasiMhanA putra maMtrI bhANake saM. 1394 mAM sthApana karelI aMbikAdevInI mUti temaja lakSmInI mUrti paNa che. hastizAlAmAM gajArUDha tathA azvArohI zrAvakanI mUrtio che ane chatamAM vividhatAbhareluM suMdara sthApatya che. vimalavasahImAM vikamanI bIjI sahastrAbdInA aitihAsika ghaNuM zilAlekho-pratimAlekhe che. bhamatInI 10mI derInI bahAra DAbI tarapha eka kalyANaka paTTa che, jene bRhadgacchanI suvihita zAkhAnA A0 vardhamAnasUrinI paraMparAnA A nemicaMdranA ziSya pa0 jayAnaMdagaNie saM. 1201 mAM gadya-padya prAkRta lekha taiyAra karIne dAkhala karAvyuM che, temAM Arasa para covIza tIrthakaronA 120 kalyANake, dehavarNa, dIkSAtapa, kevalitapa, nirvANutapa ane dehamAna kerelAM che, temAM bha0 mahAvIrasvAmInAM pAMca kalyANa ke batAvyAM che. A paTTathI acUka rIte siddha thAya che ke, tyAM sudhI samasta jainasaMgha vaDagaccha ane A vardhamAnasUrinA zramaNe bha0 mahAvIrasvAmInA siddhAMta mujabanA pAMca kalyANaka ja mAnatA hatA. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo 284 2. luNagavasahI (lUNavasahI)-- zeTha AzarAja pAravAlane cAra putrA ane sAta putrIe hatI. te saumAM vadhu tejasvI vastupAla ane tejapAla nAmanI baMdhubelaDIe gujarAtanA teramA saikAnA rAjakAraNanA itihAsamAM viziSTa Adara ane prasiddhi meLavyAM hatAM. teo mAtra jaina saMskRti nA nahIM paNa gUrjara saskRtinA rakSaNahAra ane sUtradhAra hatA. temane lugi nAme moTA bhAI hatA. te bharayuvAnImAM svargastha thayeA. temaNe maraNa samaye A bhAI enA AgrahathI mananI vAta jAhera karI ke, - mane AbU tImAM eka derI banAvavAnI tIvra IcchA hatI, paNa mArA bhAgyamAM e lAbha levAnuM nahIM hAya. have tamArAthI banI zake teA tame e lAbha avazya leze.' [ prakaraNa vastupAla ane tejapAla sa`0 1276 mAM mahAmAtya anyA. temanA dilamAM meTA bhAI luNage je bhAvanAnAM khIja rAkhyAM hatAM temAMthI ghaTAdAra vRkSa manAvavAnA temaNe saMkalpa karyAM ane sa0 1286 mAM rAjA bhImadeva, rAjA sAmisaMha paramAranI AjJA meLavI ane ANu upara delavADAmAM vimalavasahInI pAsenI bhUmimAM gi vasahI ' nAme vizAla ane bhavya jinaprAsAda UbhA karyAM. 6 temAM vimalavasahInA dheAraNe mATuM derAsara, nAnuM zikhara, bhamatImAM 48 derIo, chatamAM ArasanuM kAraNIbharyuM" zilpa, hastizAlA, hastizAlAmAM hAthI, hAthIe pAsenI dIvAlanA ArasamAM A vijayasena, A0 uttayaprabha ane potAnA pUrvajonI vagerenI racanA karI che. vimalavasahImAM je je ghaTanAe kAtarI che te te ahIM paNa ArasamAM utArI che. A uparAMta bha. neminAtha tathA kRSNa-vAsudevanA jIvananI viziSTa ghaTanAe paNa dAkhala karI che. kArya paddhati-- derAsara mATenA paththare vagere eriyA taraphnA raste paryaMta para caDAvavAmAM AvyA hatA. dareka keza para pANI, bheAjana ane dukAnA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM 1 A devasUri 285. nI vyavasthA hatI. AthI majUro ane zilpIone pUrI anukULatA rahetI hatI. derAsaranuM kAma thayA pachI zatruo paNa A raste caDI na Ave evI agamacetI dAkhavI A rastAne sadaMtara baMdha karI pahADI bhAgane viSama banAvI dIdhuM. AbUmAM ThaMDI ghaNuM rahe che. e ThaMDI kArIgarone na naDe te mATe sagaDIonI Aga kArIgaranI najIka tapatI rahe ane kArIgara tenI hUMphamAM masta rahI Arasane kaMDArato rahe, evI pAkI vyavasthA karI hatI. maMtrIoe derAsarane sarvAMgasuMdara banAvavA mATe kalAdharane uttarottara cAra vAra sakriya pretsAhana ApyuM hatuM. derAsara pUruM banI rahyuM ane bhAvavAhI karaNe tiyAra thaI eTale bIjI vAra temAM navI kAraNa karanArane kAraNe karatAM nIkaLelA cUrAnI bhArobhAra cAMdI ApI, trIjI vAra keraNa karatAM nIkaLelA cUrAnA bhArobhAra senuM ApyuM ane cothI vAra keraNa karatAM nIkaLelA cUrAnA bhArebhAra matIo ApI zilpIonI kadara karI hatI. e kAraNe temaNe A zilpakaLAne chellI Toce pahoMcADI dIdhI che. maMtrIo rAjyanA kArobAramAMthI phurasada meLavI zake ema nahotA chatAM teo avAranavAra AvIne tapAsa karI jatA ane yogya salAhasUcana ApatA. bAkI te A kAmanI saMpUrNa javAbadArI maMtrI tejapAlanI patnI mahaM. anupamAdevIne zire hatI. anupamAdevIe pitAnA bhAI udalane sAthe rAkhI A javAbadArIne ghaNI saphaLatApUrvaka pAra karI. A luNigavasahI te pitAnA moTAbhAI luNiga, mahaM. anupamAdevI ane tenA putra lUNasiMhanA zreya mATe banAvI ane temAM be gokhalAo tejapAlanI bIjI patnI suhaDAdevInA zreya mATe banAvyA che. A be gokhalAo eTale be derIo zilpakaLAnA abhuta namUnArUpe Aje paNa pratIti karAvatA vidyamAna che. maMtrIoe nAgaeNdragacchanA A vijayasenasUrinA hAthe saM 1287nA phAgaNa vadi 3 (hiMdI caitra vadi 3)ne ravivAre luNiga Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . kAvI 286 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa vasahImAM bha8 neminAtha vagere pratimAonI meTA mahatsavapUrvaka pratiSThA karAvI. A utsavamAM AbUne rAjA sAmasiMha paramAra, amaladAre, paMca, 4 mahAdhare, 12 mAMDalika, 84 rANuM, 84 jJAtinA mahAjana ane dUra dUranA jena, jenetara bhAIo vagere AvyA hatA. saue ekIavAje luNigavasahInI prazaMsA karI. jAleranA dIvAna cAvIra, jeo zipasthApatyanA mahAvidvAna manAtA hatA, te maMtrI vastupAlanA AgrahathI ahIM AvyA ane maMdiranA zilpa-sthApatyane nihALI mukhya zilpI zanidevanI prazaMsA karI. sAthosAtha jenA pariNAme maMtrI kuTuMbane ke luNigavasahIne nukasAna thAya evI nAnImoTI 13 bhUla hatI te zilpIone vigatavAra samajAvI. AvAM dharmasthAne racAvavA mATe temaNe maMtrI tejapAlanI atyaMta prazaMsA karI hatI. maMtrIoe A utsavamAM rAjA, prajA, jene, ajenenI hAjarImAM pitAnA kuTuMbanI tathA caMdrAvatInA jaina saMghanI amuka vyaktionI vyavasthA samiti banAvI te samitine A luNigavasahIne vahIvaTa saMpyo hato ane e paNa nakkI karavAmAM AvyuM hatuM ke, delavADAne saMgha luNigavasahInI sArasaMbhALa rAkhe ane caMdrAvatI, UmaraNI, kisaraulI, kAsahada, varamANu, dhaulI, mahAtIrtha maMDasthala, heMDAudrA, DabANI, maDAhaDa tathA sAhilavADanA jaina saMgha dara sAla pratiSThAnI sAlagIrI upara AvIne ekeka divasa vahecI daI aSTAdvikA mahotsava kare. - A rIte tIrthanI rakSAne prabaMdha karavAmAM Avyo ane vimalavasahI temaja luNigavasahIne karamukta jAhera karavAmAM AvyAM. rAjA semasiMha paramAre bhagavAnanI pUjA mATe DabANa gAma bheTa ApyuM hatuM. luNigavasahIne saM0 1286 mAM prAraMbha thaye. saM. 1287 mAM pratiSThA thaI, saM. 1289 mAM dhvajA-daMDa-kaLazanI pratiSThA thaI, saM. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM ] A devasUri 287 1287 thI sa0 1293 sudhI derIenI pratiSThA ane sa0 1297 mAM prasiddha kalAmaya geAkhalAonI pratiSThA thaI. luNigavasahInA nirmANa ane utsavamAM e samaye kula maLIne 1,25,30,000 dravyane kharaca thayA hatA. luNigavasahI Aje zilpakaLAnuM pradarzanagRha che. vimalavasahInI koTinuM bIjI maMdira che. prekSakA, sthApatyarasikA, citrakAra ane kaLAdharA tene pharI pharI vAra jUe tepaNa dharAtA nathI. luNigavasahInA jIrNoddhArA ghaNA thayA che. allAuddIna khilajIe sa0 1368 mAM jAleArathI AyU AvI vimalavasahI ane luNagavasahInAM maMdiramAM toDaphoDa karI, jinapratimAne khaDita karI, ghaNIeka kAraNInA nAza karyAM ane hastizAlAnA hAthIone paNa khaMDita karyAM. AvA suMdara ane kaLAmaya maMdirane astavyasta joI caMDasiha peAravAlanA putra sa. pethaDa zAhe sa0 1378 mAM ghaNuM samArakAma karAvyuM ane meTA madiranA pUrA jIrNoddhAra karI bha0 neminAthanI pharI pratiSThA karAvI. eNupa ba'daranA zeDa jagadevanA putra sAma tathA guNabhadra vintapura jaI vasyA hatA. temaNe paNa luNigavasahInA A jIrNoddhAramAM bhAre sahayoga ApyA hatA. amadAvAdanI zeDa ANu dajI kalyANajInI jaina peDhI taraphathI saM ....thI yuNigavasahInA chelle jIrNoddhAra cAlu che. luNigavasahImAM ghaNI jinapratimAe virAjamAna che. A0 1. eNuSabaMdaranA zeTha jagadave rA sAthe jakAtane jhaDe paDavAthI 18 lAkha drazyane kharaca karo baMdaranA sAta gAunA krinAro paththara ane kacarA bharI purAvI dIdhA. eTale te samayathI epanuM baMdara baMdha paDyuM, vepArI vahANA AvatAM baMdha thayAM, nagara pazu ujjaDa thavA lAgyuM ane sthAnika vepArIo paNa beNapate cheADI khIje cAlyA gayA. A samaye zeTha jayadevanA putre somacaMdra ane guNabhadra vijApura jai vasyA. temaNe sugivasahInA jIrNodhAra karAvyeA. (-aMcalagacchanI gujarAtI meATI paTTAvalI, pR0 99) Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa vijayasenasUri, A. udayaprabhasUrinI pratimA, maMtrIonA pUrvajonI mUrtie, ArAsaNanA AsapAla pAravAle 19mI derImAM sa'0 1338 mAM azvAvadha samalikAvihAranA paTTa sthApyA hatA. gUDhamaMDapamAM sa'0 1515 nI satI rAjimatInI kalApUrNa pratimA che ane chatamAM sudara kAraNIbharyuM zilpa che. sthAne sthAne aitihAsika zilAlekhA paNa lAgelA che. 28 ujjaya tAvatAra-lugivasahInA meATA daravAjA pAse uttara tarapha nAnA daravAjo che. tyAM AgaLa jatAM UMcA bhAga para giranAratInI 4 TrakAnI sthApanAnI 4 derIo che. 3. mahAvIrasvAmInuM derAsara-- vimalavasahInI bahAra hastizALA pAse bhagavAna mahAvIrasvAmInuM derAsara che, je vikramanI aDhAramI sadInA prArabhamAM banyuM che. 4. pittalaharanuM maMdira-- saMbhavataH kuM bhalameru durgInA zeTha bhImA zAha peAravADe delavADAmAM bha. AdIzvaranuM derAsara baMdhAvyuM ane temAM 51 AMgaLanI pratimA anAvavA pittalanA uttama rasa taiyAra karyAM. pAlanapuranA zeTha dhanAzAhe temAM peAtAnA bhAga rAkhavA vinaMti karI, paNa bhImA zAhe nA pADI. AthI teNe hAthamAM seAnuM chupAvI lAvI bhaThThI para ja te rasamAM seAnuM meLavI dIdhuM. pratimAjI taiyAra thaI paNa bhImA zAha maraNa pAmyA. peAtAnA geAtrama'dhunA e kAne pUruM karavAnI bhAvanAthI A....caMDasiMha pAravAlanA putra saM pethaDa zAhe te pratimAne senAthI rasAvI majabUta banAvI, paNa tene ahIM padharAvavAmAM musalamAnAnA humalAne bhaya hatA. AthI kuMbhalameranA tapAgacchIya zrIsaMghe durgAMmAM caumukhajInuM maMdira baMdhAvI, temAM mukhya dizAmAM sa'0 1518 nI pahelAM A pratimAne besADayAM ane bAkInI traNa dizAmAM bIjI 1. mevADanA kuMbhA rANAe saM 1506nA aSADa sudi 2 nArAja DUMgara bheAAnI vitithI AkhUnA yAtrikAneA muMDakAve mApha karyAM hatA, jenA zilAlekhA luNigavasahInA daravAjA pAse vidyamAna che. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM ] A devasUri 289 pratimAo besADI hatI. A pratimAo sonAvALI hevAthI kALI paDatI nathI. tyAra bAda amadAvAdanA mahamuda begaDAnA rAjA-prajA mAnya dIvAna suMdara tathA tenA putra bIjA dIvAna gadA gUrjara zrImAlIe saM. 1515 mAM meTA yAtrA saMgha sAthe AvI maMdirano jIrNoddhAra karyo. bha0 RSabhadevanI 108 maNa dhAtunI pratimA (120 maNa pittalanI) banAvI ane tenI saM0 1515 mAM tapAgacchIya A0 lakSmIsAgarasUri nA hAthe te maMdiramAM pratiSThA karAvI. (jUo, praka. 53) maMtrI gadAnA putra zrIraMge paNa saM. 15rapa mAM ahIM ghaNI pratimAo bharAvI, te pachI ahIM saM. 1531 mAM baMne gekhalAnI ane saM. 1547 sudhImAM bIjI derIonI pratiSThA thayelI che. ahIM kula 20 derIo che. A maMdiramAM pittalanI pratimAo che tethI A maMdira " pittalaharamaMdira" athavA "bhImAzAhanuM maMdira " kahevAya che. pittalaharamaMdiranI bahAra maNibhadravIranuM maMdira che, surIlekha che, satIne piLiye che ane saM0 asune lekha che. (-upadezataraMgiNI, abdaprAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMkaH 467) 5. caumukhanuM maMdira- A maMdira traNa mALanuM che. dareka mALamAM caumukha pratimA virAjamAna che. daraDAgetranA zA. maMDalika osavAla tathA tenA parivAre saM. 1515 mAM A maMdiramAM kharataragacchanA A jinacaMdrasUrinA hAthe pratiSThA karAvI hatI. e samaye mULanAyaka zrI pArzvanAtha hatA. saMbhava che ke, A maMdiranA nirmANamAM vimalavasahI ane lUNavasahImAMthI bacele mAlasAmAna vaparAye hoya. zilpIe-salATe vageree kaMIka avaitanika kAma karyuM haze, temAMnA staMbhe banAvyA haze. AthI A maMdira "salAvaTane maMdira" tarIke prasiddhi pAmyuM che. be-traNa thAMbhalAmAM salATenAM nAma kotarelAM maLe che paNa eTalA uparathI tene salATenuM maMdira kahI na zakAya. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa A maMdirane "caumukhajInuM maMdira, kharataravasahI ane salATenuM maMdira" paNa kahe che. eriyA Abu upara delavADAthI IzAna khUNAmAM 3 mAIla dUra eriyA gAma che. ahIM nAnuM jinAlaya che. temAM paMdaramI zatAbdImAM bha0 zAMtinAthanI pratimA virAjamAna hatI, paNa Aje te bha0 AdinAtha virAjamAna che. ahIM zAligAmamAM jaina derAsara hatuM paNa Aje nathI. acalagaDha-te delavADAthI 6 mAIla dUra che. ahIM cAra derAsare che. 1. caumukhajInuM maMdira saMghavI ratnA ane saMva dharaNu e sarahaDiyAgetranA poravAla hatA. temanA vaMzamAM anukrame saM. sAliga ane saM0 sahasA thayA. saM. sahasA mAMDavagaDhanA bAdazAha gayAsudInane dIvAna hate. teNe tapAgacchanI kamalakalaza zAkhAnA A0 sumati suMdarasUrinA upadezathI saM. 1554 mAM sirohInA rAjA jagamAla (saM. 1540 thI 1580)ne rAjyamAM acalagaDhane meTA zikhara upara caumukhajInA be mALanA derAsarane pAyo nAkhyo. bhavya prAsAda taiyAra thaye, AthI saM0 sahasAnI patnI saMsAra ane anupamAde, putrakhImarAja, devarAja, piautre-jayamala ane manajI vagere parivAra tathA ATha jayakamalasUri vagere caturvidha saMgha sAthe ahIM AvyuM. teNe te maMdiramAM uttaranI gAdIe saM. 1566 nA phAgaNa vadi 10nA reja tapAgacchIya kamalakaLaza zAkhAnA A0 jayakamalasUrine hAthe bha0 RSabhadevanI pratimA bharAvI virAjamAna karAvI. (jUo, praka7 5) saM. 1518 nA vaizAkha suda 4ne zanivAre tathA saM. 15ratnA vaizAkha vadi 4 ne zukravAre A lakSmIsAgarasUrinA hAthe DuMgara puramAM mahAaMjanazalAkA thaI hatI, jemAM DuMgarapura, kuMbhalameru Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A0 devasUri 291 vagerenA saMghe DuMgarapuranA rAvala semadAsanA maMtrI sAlahA vageree ghaNI pratimAo bharAvI hatI. (jUo, praka. 53) saM0 sahasA temAMnI pratimAo ahIM lAvyuM ane caumukhajInI bIjI traNa gAdIomAM virAjamAna karAvI ane chUTA chUTA sthAnamAM pitAnI aMjanazalAkAvALI pratimAo besADI. maMtrI sahasAe saMghabhakti karI yAcakone khuza karyA ane vividha rIte tIrthaprabhAvanA karI, jemAM pAMca lAkhanI rakama vAparI hatI. saM. ratnAnA putra saM. senA, tene putra saM0 AzA paNa A yAtrAsaMghamAM sAthe Avyo hato. teNe A pratiSThA-utsavane lAbha lIdho hato. caumukhajInI cAra pratimAo pittala-senAnA mizraNanI banelI che ane tenuM vajana 1444 maNa che. darzake tene sAva senAnI banelI mAne che. (-guruguNaratnAkarakAvya, sargaH 3, praka. 4pa, acalagaDhanA zilAlekha) bAdazAhanA dIvAnanuM A derAsara che tethI ke tene "bAdazAhanuM maMdira" kahe che. ahIM bIjI evI paNa lokavAyakA che ke, mevADanA rANuM kuMbhAjInA dIvAne A maMdira banAveluM che, ane rANe pitAnA acalagaDhanA rAjamahelamAM besIne caumukhajInA darzana karato hato. 1. rANuM kuMbhAjI jainadharmapremI hatA. tene rAjyamAM dharaNA zAha poravAla thayo. tenuM ghaNuM rAjAo mAna-sanmAna karatA hatA. zeTha dharaNu zAhe zatruMjaya vagere tIrthonA moTA yAtrAsaMgha kADhayA hatA. ajArI, piMDavADA, sAlerA vagere sthAnamAM maMdira baMdhAvyAM hatAMghaNA jarNoddhAra, padasthApanAmAnsa, dAnazAlAo, saMghabhakti, tIrthayAtrA, duSkALa vagere dharmakAryomAM madada karI hatI. rANuM kuMbhAe vasAvelA rANakapuramAM saM. 1496mAM traNa mALanuM caumukhajInuM ailadIpaka maMdira banAvI, temAM A somasuMdarasUrinA varada hastathI bha0 RSabhadeva vagere jinapratimAonI aMjanazalAkA-pratiSThA karAvI hatI. A maMdiranI mAMDaNI ajoDa che. temAM 1444 thAMbhalAo che. mukhya maMDapanA moTA staMbha karaNathI suzobhita che. A Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa ahIM 50 rUpavijayajI gaNIe saM. 1888 nA mAha sudipane semavAre pratiSThita kareluM gurumaMDala che, jemAM vacce jaMbusvAmInI ane ATha dizAomAM A0 vijayadevasUri vagere ATha paTanAyakenI pAdukAo che. 2. zrISabhadevanuM maMdira- - amadAvAdanA zeTha zAMtidAsa zrImAlIe A maMdiranA mULanAyaka bha0 RSabhadevanI pratiSThA karelI che. bhamatImAM 24 derIo che. ahIM sarasvatI tathA cakezvarInI mUrtio paNa vidyamAna che. 3. zrI kuMthunAthanuM maMdira tapAgacchanA A lakSmIsAgarasUrie saM. 1pa23 nA vaiizAkha sudi 8 nA roja aMjanazalAkA karelI bha0 kuMthunAthanI manahara dhAtu pratimA mULa gAdI upara virAjamAna che. saMbhava che ke, A derAsara saM. khetA zAhe baMdhAvyuM hoya. ahIM pAse ja jena kArakhAnuM-saMghanI peDhI che. temAM gAdInI chatrI pAse azvArohI traNa mUrtio che, je DuMgarapuramAM banelI che. temanuM vajana rA maNa che ane kImata 101 mahamUdI lAgelI che. temAM eka kalaMkInA putra dharmarAjA dattanI che, jene caumukhajInA bhakta zAka pannAnA putra zArdule saM1566 nA mAgazara sudi 15nA reja banAvelI che. bIjI be mUrtio sinehInA rAjA jagamAlanI che, jene sirohInA derAsaranA pUjArIe saM. 1566mAM banAvI che. 4. zrI zAMtinAthanuM maMdira (kumAravihAra) - acalagaDhanI taLeTInuM acalezvaranuM maMdira tathA acalagaDhanI pagathInI jamaNI bAjunI TekarI paranuM rAjA kumArapAlanuM maMdira- A baMne aMge judA judA chatAM eka sUcanAvALA ane aneka aitihAsika ullekha maLe che, jemAMthI be muddAo tAravI zakAya che - maMdiranI bhavyatA ane vizALatAnI sAthe sAthe AbanAM maMdironI paraMparA UtarI AvI che. A rIte rANakapura jenuM moTuM tIrthadhAma che. (jUo, praka. 45, 50) Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAtrIzamuM ] A devasari 23 (1) pahelI ghaTanA e che ke, ASTranA rAjA araNyarAja paramAre acalapArzvanAthanA maMdiranuM acalezvara madira khanAkhyuM ane sa0 1011 mAM pAlanapura vasAvI tyAM pallaviyA pArzvanAthanuM maMdira baMdhAvyuM. (ra) bIjI ghaTanA e che ke, rAjA prahlAdana paramAre acalagaDhanA jinAlayanI jinapratimAne gaLAvI, tenA nadI anAvyA ane sa'0 1274nI AsapAsamAM pAlanapura vasAvI tyAM pallaviyA pArzvanAthanuM maMdira baMdhAvyuM. (--jUe, praka0 35, pR0 153, 157, pallaviyA pArzvanAtha, praka0 36, pR0 245) acalezvaranA devaLamAM Aje zivaliMga che. zilAlekhAthI jANavA maLe che ke, maMtrI vastupAle sa0 1290 mAM A devaLanA jIrNoddhAra karAvyeA hatA. A maMdiramAM Aje sa0 1464mAM banelA pArkicA che. sa0 1686 mAM banelI kavi durAzA cAraNanI mUrti che. devaLanI mAMDaNI, pradakSiNAnI bhamatI ane pabAsana vagere asalamAM A jaina derAsara hAya ema puravAra kare che. leAkeA asalanI ghaTanAne bhUlI gayA ane eka jaina maMtrIe tenA jIrNoddhAra karyAM, eTalI e purANI ghaTanA che. ahIM eka kALe navina tIrthaM hatuM, evI hakIkata mAtra paTTAvalIomAM paNa kavacit lakhelI maLatI hatI. zrIdurgAza Mkara kevalarAma zAstrI A maMdiranA itihAsa upara prakAza pADatAM jaNAve che ke, * acalezvara mahAdevanuM meTuM devAlaya che te mULa jaina maMdira hatuM evuM anumAna thAya che.' (-acalagaDhane lekha, gujarAta mAsika, varSa : 12, a0 2, AtmAnaMda jaina prakAza, varSa : 53, aMka 6-7) acalagacchanA bhaTTAraka amarasAgaranA ziSya vAcaka vinayazIla sa'0 1742 mAM lakhe che ke, rAjA prahlAdane rAjA kumArapAlanA bha zAMtinAtha jinacaityanI traNa jinapratimAone gALI nAkhI naMdI anAvyA, AthI tene kADha rAga thayA. e roganI zAMti mATe teNe pAlanapuramAM jainaprAsAda badhAnyeA ane khaMbhAtathI bha. zAMtinAthanI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa pratimA lAvIne kumAravihAramAM sthApana karI. " (-aMcalagacchIya vAva vinayazIlaracita "abu datya paripATIstavana" DhALa 5, gAthA : 6 thI 12) acalezvara ane kumAravihAra aMgenA A ullekho pAlanapurane ItihAsa sarje che, paNa te baMnemAM vAstavika ghaTanA kyI che te e viSayanA abhyAsIo ja nirNaya lAve e IcchavAyegya che. kumAravihAra Aje acalagaDhamAM bha0 zAMtinAthanA derAsara tarIke vidyamAna che. ahIM mULanAyakanI gAdI upara prathama bha0 neminAthanI pratimA hatI. saM. 1380 pachI bha0 mahAvIrasvAmInI pratimA hatI ane Aje bha0 zAMtinAthanI parikaravAnI pratimA virAjamAna che. A jinaprabhasUrie "vividhatIrthakalpa'mAM A0 semasuMdarasUrie "abdaka9pamAM tathA A0 jJAnavimalasUrie saM. 1755mAM racelI "tIrthamAlAmAM ahIM bha0 mahAvIra svAmInuM maMdira batAvyuM che ane saM. 1879mAM racAyelI eka apragaTa tIrthamALAmAM ahIM bha0 zAMtinAthanuM caitya darzAvyuM che eTale samajI zakAya ke, kumAravihAramAM mULanAyaka jinapratimAone upara mujaba pheraphAra thato rahyo hato. darzanIya sthaLa ane tIrtho-AbU upara jena-ajaina tIrtha dhAme vidyamAna che. ghaNAM darzanIya sthAna vagere che, te A pramANe che - vimalavasahI, luNagavasahI, delavADAnAM jaina maMdira ane acalagaDhanAM jainamaMdire, guruzikhara, acalezvara mahAdeva, maMdAkinI kuMDa, bhatuMhariguphA, gepIcaMdaguphA, keTezvara, zrImAtA-kanyAkumArI, rasi vAlama, nelaguphA, pAMDavaguphA, abudAdevI (aMbikAdevI-adharadevI), pApakaTezvara, raghunAtha maMdira, caMpAguphA, rAmajharukho, hastiguphA, rAmakuMDa, gerakSiNadevI, vaziSThAzrama, gemukhIgaMgA, RSikeza, dUdhavAvaDI, nakhItaLAva, TeDareka, zrAvaNa-bhAdara, acalagaDhano kille, harizcandraguphA, revatIkuMDa, bhRgu Azrama, bhImaguphA, guruzikhara, Trevara taLAva, kaeNga piiTa, maunabAbAkI guphA, saMtasarovara, naka, sanaseTa poIMTa, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM huM eka paga mAM oDa sADatrIsamuM ]. A devasari 295 zAMtiAzrama, javAlAdevI guphA, jena maMdiranuM khaMDera, guruguphA, jamadagniAzrama, gautama Azrama, mAdhavAzrama, koDIdhvaja vagere. prazaMsA ulekhe- vIsamI sadInA itihAsa vivecakee vimalavasahI tathA luNagavasahInI ghaNI prazaMsA karI che. temAMnA keTalAka uccakeTinA vidvAnonA abhiprAye ahIM dhIe chIe- mitra pharagyusana lakhe che ke, A maMdiramAM ke je ArasanAM banelAM che te hiMduonA ati parizrama karanArAonA TAMkaNue phUTapaTTI jevI sUkamatAthI evI manahara AkRti banAvI che ke, jenI nakala kAgaLa upara utAravAmAM ghaNo samaya ane ghaNI mahenata karavA chatAM huM saphaLa banyuM nathI. (-pikacarsa IlasTrezana oNpha InesaMTa ArkiTekacara Ina iDiyA, hisTrI opha iDiyana ArkiTekacara, modave desAIkRta jesAsaMI pR0 214). karnala jemsa TaoNDa lakhe che ke, hiMdustAnabharamAM A maMdira zreSTha che. tAjamahAla sivAya bIjuM kaI (sthApatya) enI sarakhA maNImAM UbhuM rahI zake tema nathI. (-TrAvelsa Ina vesTarna iDiyA) phArbasa jaNAve che ke, A maMdiranI kataraNanA kAmamAM svAbhAvika nirjIva padArthonAM citro banAvyAM che. eTaluM ja nahIM paraMtu sAMsArika jIvananAM dazya, vyApAra tathA naukAzAstra saMbaMdhI viSaya te zuM paNa raNakSetra suddhAnAM citro paNa kotaravAmAM AvyAM che. chatamAM jainadharmanI aneka kathAonAM citro paNa aMkita che. (phAbasarAsamALA, merA dava desAIkRta jesAsaMI, pArA 289) rA0 ba0 gaurIzaMkara ojhA apane itihAsameM ullekha karate haiM ki, aitihAsika dRSTi se bhI AbU ullekhanIya aura prazaMsanIya hai, paraMtu AbUkI itanI prasiddhi aura yazasvitAmeM khAsa kAraNa to aura hI hai, aura vaha hai Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 'AbU-delavADAke jainamaMdira / ' (-sirohIthI kRtihAsa, rANapatAne tihAsa) kArIgarImeM vimalavasahIkI samatA karanevAlA dUsarA koI mandira hiMdustAnameM nahIM hai| (-rAjapUtAnekA itihAsa, khaMDa : 1, pR0 193) durgAzaMkara kevalarAma zAstrI neMdhe che ke, vimalavasatinA maMdiranI keraNa vize taja kahe che ke A devaLa enA aNizuddha nakazIkAmathI prekSakane vicAraNAmAM garaka karI de che. e eTaluM te pUrNa che ke, temAM kaMI paNa pheraphAra na ja thaI zake. khAsa karIne maMdiramAM sapheda Arasa para je nakasI kAma karyuM che tenI jhINavaTa adbhuta che, paNa A badhI zebhA aMdaranA bhAgamAM ja che. bahArathI te A maMdire taddana sAdAM lAge che. phargyusananA kahevA pramANe sthApatyakaLAnI Tocane A namUne che. ane te pachInA be-eka saikAmAM (luNigavasahImAM) e (kaLA) amuka bAbatamAM thoDIka caDe che, paNa pUrNatA ane zuddhinI bAbatamAM te dhIme dhIme A dezanI sthApatyakaLA e pachI UtaratI gaI che. (-gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, bhA1, pra. 11, pR. 24) gujarAtanA rAjAo, maMtrIo ane zrImaMta vepArIoe ghaNuM uttejana ApyuM hatuM ane zilpanA nahIM paNa sthApatyakaLAnA uttama namUnA e kALe sarjAyA hatA. (-gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, bhAga 2, pariziSTa 1, pR. 448) 1. jUo, pharagyusananI "hisTrI oNpha IDiyana A yara', hAlanuM ezyanTa Akacara eNpha iDiyA ', suratanI sAhitya pariSaddanA chapAyelA riporTamAM gajAnana vizvanAtha pAThakano gujarAtanuM sthApatya' nibaMdha, tathA gujarAtanAM tIrthasthAne 50 141 thI 153. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM ] A devasUri AbU tIrthanAM vivaraNa sAdhane- 1. abuMda prAcIna jaina lekha saMdeha, pU. muni zrI jayaMtavijayajI vimalavasahInA saM. 1201, saM. 13Sa0, 0 1378 vagerenA pratimAlekhe; luNAvasahInA saM. 1287 vagerenA pratimAlekhe. 2. tilakamaMjarI, dhanapAla kavi. 3. dvayAzrayamahAkAvya, saM0 1216, kaTu satra A0 hemacaMdrasUri. 4. cittoDanA kilAne saM. 1208ne kumArapAlane lekha. 5. hammIramadamardana, saM. 1285, A0 jayasiMhasUri 6. sukRtasaMkIrtana, saM. 1287, kavi arisiMha. 7. saMghapaticaritra, saM. 1290, A udayaprabhasUri 8. sukRtakIrtikarlolinI, A udayaprabhasUri 9 AbUrAsa, saM. 1289, kavi pAlaNa. 10. prabaMdhAvalI (purAtanaprabaMdhasaMgraha), saM. 1290, A jina bhadrasUri. 11. vasaMtavilAsa, saM. 1296, A bAlacaMdrasUri. 12. vividhatIrthaka5, saM..... A0 jinaprabhasUri. 13. prabaMdhaciMtAmaNi, saM. 1361, A metuMgasUri. 14. prabaMdhakeza, saM. 140pa, A0 rAjazekharasUri. 15. gurnAvalI, saM0 1466, A0 munisuMdarasUri. 16. abdaka95, saM. 1480, A0 semasuMdarasUri. 17. kumArapAlaprabaMdha, saM0 1492, upA. jinamaMDanagaNi. 18. vastupAlacarita, saM. 1497, paM. jinaharSa. 19. upadezataraMgiNI, saM0 147, paM0 ratnamaMDanagaNi. 20. guruguNaratnAkarakAvya, saM. 1541, 50 semacAritragaNi. 21. hIrasaubhAgyakAvya-saTIka, saM. 1656, 50 devavimalagaNi. 22. upadezasAra, saM. 1662, 50 kulasAgara. 23. vimalaprabaMdha, kavi lAvaNyasamaya. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2jo ArAsaNa (kuMbhAriyA7)-- thArApadragacchanA A0 yagAdevasUri (sa0 1184)thI ArAsaNagaccha nIkaLyA che. [ prakaraNa maMtrI vimala zAhe AbU upara sa0 1080 mAM vimalavasahI sthApana karyuM te pachI taratamAM e vazajoe ke cadrAvatInA dhanADhya jenAe ArAsaNamAM vimalavasahI jevI suMdara keAtaraNIvALA vimalavasahInA kArIgarA pAse vizALa jaina maMdirA baMdhAvyAM. darekanI racanAnA cAkkasa samaya maLate nathI paraMtu A aai te samayanAM manAya che. Aje ahIM pAMca jaina vidyA che. A (1) bha neminAthanuM maMdira--e prAcIna maMdiranI A. vAdi devasUrinA hAthe mATI pratiSThA thaI hatI. pAchaLathI mULanAyakanI pratimA khaMDita thavAthI veArA rAjapAle A maMdiranA jIrNoddhAra karAvI, bIjI navI pratimA bharAvI A. vijayadevasUrinA hAthe tenI pratiSThA karAvI. A marimAM sa0 1310 thI 1345 sudhInA zilAlekhA maLe che, jemAM pratiSThApaka tarIke A. jinabhadra, A paramAnaMda, navAMgIvRttikAra A. abhayadevasUrinA saMtAnIya A. caMdra, A. sAmaprabhanA paTTadhara A0 varSa mAna, A0 cakrezvara ane vaDagacchanA A0 vijayasiMhasUrinAM nAme maLe che. A maMdiramAM vimalavasahI jevuM kAraNI kAma che. (2) bha0 mahAvIranuM maMdira--A maMdiramAM mULanAyakanI beThaka * para saM0 1118nA phAgaNa sudi 9 ne seAmavAranA lekha che. pharatI 24 derIe che. ahIM paNa mULanAyakanI pratimA kha MDita thavAthI sa0 167panA mAha suda 4 ne zanivAre A vijayadevasUrie pratiSThA karelI pratimA mULanAyaka tarIke virAjamAna che. maMdiranA ragama DapamAM chata para suMdara kAraNI karelI che. nakasImAM vividha jIvanaghaTanAe upasAvI che. (3) bha. zAMtinAthanuM maMdira A maMdiramAM kula 16 derIe Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIzamuM ] A. devasUri 299 che. sa'0 1138 thI sa'0 1146 sudhInA zilAlekhA maLe che. ghummaTa ane tAraNA suMdara nakasIthI bharelAM che. (3) bha0 pArzvanAthanuM maMdira--A madira sauthI mATuM vizALa ane prAcIna che. ahIMnA eka geAkhalAnI vedI upara lekha che ke, A. vAdidevasUrie sa0 1216 nA vaizAkha suddhi 2 nA rAja gokhalAmAM bha. pArzvanAthanI pratiSThA karI. maMdiranI beThakamAM sa`0 1259nA A0 dharmAMdheASasUrinA lekha paNa che. khIjI beThakamAM sa0 1365ne lekha che. ahIM paNa Aje te mULanAyaka tarIke A vijayadevasUrie sa'0 1675 mAM pratiSThita karelI mUrti virAjamAna che. A maMdiramAMnI kamAnA, teAraNA ane chatamAM adbhuta kAraNI karelI che. (5) bha. saMbhavanAthanuM maMdira--A maMdiramAM bhamatI nathI ane tethI derIe banelI nathI. temaja keAraNI paNa nathI. sAmAnya mAnyatA evI che ke, maMtrI vimala zAhe ja A madirA aMdhAvyAM che. vimalavasahI banAvatAM paththarA acyA hatA, ArasanI khANu paNa pAse ja hatI. siddhahasta kArIgarone ja kAme lagADayA hatA ane musalamAneAnA humalAthI khacI zake evuM ekAMta sthAna najIkamAM A ja hatuM. eTale saMbhava che ke, maMtrI vimala zAhe A badhAM derAsarA baMdhAvyAM hoya. Aja sudhI A miza TakI zakayAM che te uparanAM kAraNeAne AbhArI che. matrI vimala zAhane ArAsaNanI pahADIomAMthI sAnAnI khANA maLI AvI hatI. e khANAnuM khanija lAvIne bhaThThImAM gaLAvI seAnuM ekaThu karyuM hatuM. tenAthI jinapratimA ane uparyuMkta devAlaye banAvyAM hatAM. Aje paNa kuMbhAriyAmAM e khanija gALavAnI bhaThThIenAM nizAne dekhAya che. e bhaThThI anAvanArA kuMbhArAnuM nivAsasthaLa samajAtAM kuMbhAriyAnA nAmathI vikhyAta thayuM che. ASTra pradezanA jinAlayeAmAM zAsanadeva tarIke moTe bhAge brahmazAMtideva ane akhikAdevInI pratimAe maLe che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa bIjI rIte paNa maMtrI vimala zAhane aMbikAdevI prasanna hatAM. eTale teNe A maMdiranA gherAvAnA praveza bhAgamAM ja bha0 neminAthanA maMdiranI adhiSThAyikA tarIke aMbikAnuM paNa bhavya maMdira baMdhAvyuM, je Aje aMbAjInA sthAnathI prasiddha che. devInA mULa sthAnamAM sattarethayaMtra-170 ne vijayayaMtra che. asadubhUta sthApanA che. tenI upara banAvaTI kheALuM caDAveluM che. zrImAlI vANiyA, piravAla vANiyA ane jenenuM A pavitra dhAma che. hamIragaDha- AbUnI pUrva dizAmAM judI pahADI upara ArAsaNa tIrtha che tema AbU pahADanI pazcima dizAmAM AbUnA DhaLAvamAM ja hamIra pura tIrtha che. A sthAna bahu prasiddha nathI. ahIM nAnAM meTAM cAra derAsare che. eka derAsaranA eka paththara upara vimalavasahInA namUnAnI ja suMdara keraNI che. kalApremI ane zAMtinA Icchuka mATe A sthAna Adarza che. maMtrI vimalanA bhAInA vaMzajoe A tIrthanI sthApanA karelI che. siAhathI nityamAM 9 mAIla dUra, siMdarathathI dakSiNa dizAmAM 3 mAIla dUra ane aNudarAthI IzAna khUNAmAM 13 mAIla dUra hamIragaDhanuM sthAna AveluM che. hamIra devaDAe saM. 808 mAM hamIragaDha vasAvyuM. A vaMzanA devaDAoe caMdrAvatI ane sirohImAM rAjya karyuM hatuM. musalamAnI AkramaNa vakhate hamIragaDha tUTayuM ane te sthaLe pAchaLathI mIrapura vasyuM. - ahIM saM. 1573 mAM A0 pArdhacaMdrasUri, jemaNe pArdhacaMdragaccha"nI sthApanA karI che te jagyA hatA. saM. 1576 mAM tapAgacchanI kutubapurA zAkhAnA A saubhAgyanaMdie "mauna ekAdazInI kathA" racI hatI. saM. 1755mAM A jJAnavimalasUrie cAra derAsaranI yAtrA karI hatI. ahIM Aje paNa cAra derAsare vidyamAna che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADatrIsamuM ] A devasUri (1) ArasanuM maMdira-saMbhava che ke maMtrI vimala zAhanA bhAInA vaMzajoe A tIrthanI sthApanA karI hoya. bhavyatA, kalA ane keraNImAM A maMdira vimalavasahInA derAsaranI yAda karAve che. dIvAlamAM tIrthakare, gurumahArAje, deva-devIo, zeTha-zeThANuonI meTI meTI mUrtio kotarelI che. maMdiranA tharomAM paNa vividha bhAvanAM dazya che. megharatha rAjAnuM dAna, 14 sva, gurudevanI vyAkhyAnasabhA, muninA hAthamAM derAvALI tarANI, hAthamAM muhapatti ema vividha bhAve kaMDArelA che. A maMdira pAyAthI zikhara sudhI ArasanuM baneluM che, jemAM saM0 121 A. caMdrasiMhasUri, saM. 1346ne A0 pUrNacaMdrasUri ane A vardhamAnasUrinA pratimAlekhe maLe che. temaja saM. 1para, saM. 1556 nA tapagacchanA A dharmaratnasUri, A0 udayasAgarasUri, A0 hemavimalasUrinA upadezathI derIonA jIrNoddhAra thayAnA lekho che. A derAsaranuM asala nAma "jagannAthaprAsAda" che. temAM prathama jIrAvalA pArzvanAthanI pratimA mULanAyaka tarIke hatI. te pachI geDI pArzvanAthanI pratimA mULanAyaka tarIke hatI. te ja pratimA Aje muMbaIne gaDIjInA maMdiramAM mULanAyaka tarIke vidyamAna che ane pUjAya che. mIrapuranuM A maMdira pratimA vinAnuM khAlI che. (2-3) ArasanA mukhya maMdirathI thoDI dUra be nAnI TekarIo che. tenI upara be nAnAM sAdAM maMdire che, paNa te mUrti vinAnAM khAlI paDelAM che. saMbhava che ke, jodhapuranA ozavAla dIvAne A maMdira baMdhAvyAM hAya. (4) rastA para eka sAduM maMdira che, je bIjA-trIjA maMdire pahelAM banyuM hoya ema lAge che. A rIte mIrapuramAM cAra jinAlaye che. ahIMne vahIvaTa sirohInI zeTha kalyANajI paramAnaMdajInI peDhI kare che. kalApremI ane zAMtinA Icchuka mATe A sthAna darzanIya che. (-pU0 jayaMtavi0 makRta "hamIccaDha' pustikA) Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo sAMDerAva tI zaMkarAcAryanA trAsathI jainA magadhathI hijarata karI rAjapUtAnAmAM cAlI AvyA, enA itihAsa agAu (praka0 32, pR0 502504mAM) AvI gayA che. jainAe tyAMnI prAcIna jinapratimAe lAvIne rAjapUtAnAmAM sthApana karI che. zabdasAmyathI tAravI zakAya che ke, kSatriyaku'Da bha. mahAvIranI janmabhUminI naMdivardhana pratiSThita pratimA nAMkriyAmAM, temanA dIkSAsthAnanI pratimA maMDasthalamAM, R vAlukAnI pratimA nANAmAM, nirvANasthAna pAvApurInI pratimA DhiyANAmAM, keTivanagaranA keAkigacchanI kATacaka mAM, brAhmaNakuMDanI pratimA brAhmaNavADAmAM sthApana karI che ane A pradyumnasUrie tyAM (pUrva dezamAM) jaIne navAM jinAlayo baMdhAvI te te sthaLe pAdukAe sthApana karelI che. itihAsa kahe che ke, bha. mahAvIrane suSumaNI gAma mahAra khIlAnA upasarga thayA hatA. tyAM leAkAe bha. mahAvIranuM maMdira aMdhAvyuM hatuM. A pratimA kacAM sthApana karI haze e sa MzAdhanane viSaya che. aitihAsika dRSTiethI vicArIe te A kAlakanI ziSyapara parA khaDilagaccha tarIke prasiddha hatI. saMbhava che ke, saDaeNrakagaccha tenuM ja apabhraMza nAmAMtara haze. saDaeNragacchanA itihAsa prathama (pra0 34, pR0 568 thI 589) AvI gayA che. A rIte joI e tA saDeragacchanA AcAryAe suSamaNInI e pratimA lAvIne saMDerakamAM sthApana karI hAya tA banavAjoga che. mAravADanuM sAMDerAva e sAMDerakagacchanuM kedradhAma che. tyAM bha. mahAvIrasvAmInuM prAcIna jinAlaya che, jemAM sa0 111pa, sa0 1193nA zilAlekhA vidyamAna che. " zrIsAMDerakacaitye paNDitajinacandreNa goSThiyutena dhImatA / devanAgagurormUrtiH kAritA muktivAcchatA // || saM0 1993 vaizAkha badi 3 // " [ prakaraNa Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 sADatrIsamuM ] A devasari A lekhavALI gurumUrti tyAM vidyamAna che. tenA gaLA pAchaLa e che. pAchaLa bhAmaMDaLa che. bhAmaMDalanI upara tIrthakaranI pratimA che. mUrtinI nIce cAra bhaktonI mUrtio che. (2) pannA, jemanA hAthamAM kapaDuM che. (2) paM. vinacaMndra, je gurudevanA paga dAbe che, tene DAbI bagalamAM ochuM che. (3) thirapAtra, je hAtha joDIne Ubhe che. (4) sumaznara, jenA hAthamAM phUlachAba che. ahIM suSamiNInI jinapratimA AvelI che tene puravAra karate zilAlekha che. bha0 mahAvIrasvAmInA derAsara sAme jaina upAzraya che. temAM pahelI lAInanI pAMca cekImAMnI bIjI, trIjI, cothI cekInA pATaDA upara bIjI paMkti, trIjI cekInA pahelA thAMbhalA upara zilAlekha che, te lekha A prakAre che- "(1) 9 // saMvat 1269 varSe phAguNa sudi 4 gurau adyeha zrIsAMDe rknivaasishresstthigunnpaal(2) putrI jyAWI-jo-: suSamaLI svAmikAyA zrImahAvIracaitye khattikA kArApitA // " A zilAlekhathI spaSTa che ke, suSamiNa gAmanI bahAra bha0 mahAvIrane khIlAne upasarga thayuM hatuM. tyAMnI pratimAne jene hijarata samaye ahIM saMDeramAM lAvyA ane virAjamAna karI. A pradezamAM je jIvitasvAmInI pratimAo kahevAya che te vAstavamAM hijarata samayamAM ahIM lAvIne sthApana karelI lAge che. eTale sAMDerAva ati prAcIna jenadhAma che. derAsaramAM bhamatInA moTA dara. vAjAnI cekInA pATaDA upara traNa lITIne paDimAtrAmAM saMskRta zilAlekha che, tene sAra e che ke, saM. 1221 nA mAha vadi 2 ne zukravAre ahIMnA rAjA AvheNudevanA rAjyamAM tenI mahArANI AnaladevIe sAMDerAvanA mULanAyaka bha0 mahAvIradevanA caitra sudi Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 13 nA kalyANakanA vArSika utsava mATe amuka jAranuM dAna karyuM che. (jUo, praka. 35, pR. 170) bheMyarAnA daravAjA upara zilAlekha che- saM. 1268 ne mAha vadi 5 ne somavAre naDUlanA mahArAjA saMgrAmasihaMnA rAjyamAM zeTha karmasiMha vageree dAna karyuM. sAMDerAvanA derAsaramAM DAbI bAjue eka sApanI AkRti (mUrti) banAvelI che ane tyAM ghIne akhaMDa dIvo prajavalita rahe che. sAMDerAvamAM saMghanI zrI zAMtinAtha jaina peDhI che. temAM 180 purANA sikkAo che, jemAM khareSTrI lipi ane vacce rAjAnuM mahoruM che, tathA pAchaLa 000 vagere che. Dera- pATaNathI 6 keza krUra saMDera nAme gAma che. tyAM gAmanI vacce eka meTA paDathAla upara eka ziva maMdira ane eka devI maMdira che. vanarAja cAvaDAe zeTha nInAnA putra maMtrI lahIrane A gAma InAmamAM ApyuM hatuM. (jUo, pra. 35, pR. 179) maMtrI lahIra viMdhyAcalanI pahADImAMthI viMdhyavAsinI devIne ahIM lAvyA hatA ane tene dhaNuhAvI nAma ApI sthApana karI hatI. e devI maMtrI lahIra ane tenA vaza jene prasanna hatI. evuM kahevAya che ke, maMtrI lahIra laDAI karavA jatA tyAre A devI kALI cakalI rUpe tenA bhAlA upara AvIne besatI ane maMtrI lahIrane vijaya maLate. saMDeranA derAsaramAM mULanAyaka bha0 caMdraprabha jinezvaranI pratimA che. tenI nIce bIjA parikaramAMthI chUTI paDI gayelI gAdI besADelI che. temAM eka lekha che, tene sAra e che ke, saM0 1302 nA mAha sudi 15 ne zukravAre hArI jagacchanA zrImaheMdrasUrinA ziSya A0 zrIguNabhadranA upadezathI pitRvya nAgadevI vagerenI sammatithI tenA putra zremasiMha zeTha jayatAnA zreya mATe dero karAvI, temAM bha0 mahA vIranI pratimA padharAvI. WWW.jainelibrary.org Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 sADatrIzamuM ] A0 devasari derAsaramAMnI pAdukA upara traNa lITIne lekha che tene sAra e che ke, saM. 19...nA zrAvaNa sudi 6 nA roja sakalapaMDitaziremaNi paM. mANekavijayanA ziSya paM. zAMtivijaya, tenA ziSya paM ravivijayanI pAdukA che. ahIM dhAtumUrtio upara nIce mujabanA lekha che- 6 saM. 1507, zAMtinAtha, pratiSThApaka tapAva Ava ratnazekharasUri. 3 saM. 1564nA jeTha sudi 12 zukravAra, saMbhavanAtha, pra. A0 labdhisAgarasUri. huM saM. 1480 jeTha sudi 13, poravADa jayatAka, jayataladee muni suvratasvAmInuM biMba karAvyuM. pra. tapAtra A0 semasuMdarasUri. $ saM. 1521 piSa sudi 11 zani, neminAtha, dvivaMdanIka vRddha zAkhAnA A siddhasUri. unAuA-vAstavya. zrutakevalika95 mahopAdhyAya yazavijayajIgaNinI AjJA pramANe chevaTe saM. 1749mAM A jJAnavimalasUrie kiyoddhAra karI ahIM saMvegI mArga svIkAryo. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ADatrIsamuM A sarvadevasUri A0 devasUrinI pATe A sarvadevasUri thayA. A AcAryazrInA jIvana vize koI ullekha maLato nathI. mAtra temaNe A. vijayacaMdra, A0 yazabhadra, A0 jayasiha, A0 nemicaMdra, A0 raviprabha, A0 caMdraprabha vagere AThane AcArya padavI ApI hatI, eTalI hakIkata jANavA maLe che. A0 nemicaMdra saM0 1129 ane saM0 113nbA gALAmAM AcArya thayA hatA eTale saMbhava che ke, A sarva devasUri saM0 1037 mAM svargastha thayA haze, paraMtu bIjI rIte saM0 115 paNa maLe che. vaDagaccha A0 jayasiMhasUrinI paTTAvalI A prakAre maLe che. 39. A jayasiMhasUri-teo vaDagacchanA AcArya hatA. A sarva devasUrinA hAthe AcArya banyA hatA.' 40. A caMdraprabha, 41. A0 dharmazeSa, 42. A0 zIlaguNa. 43. A mAnatuMgasUri-temaNe "siddhajayaMtI " graMtha racce che. temAM "bhagavatIsUtramAM nirdiSTa kauzAMbInI rAjakumArI jayaMtInA praznottarane saMgraha karyo che. 44. A malayaprabhasUri-teo piravADajJAtIya zeTha zubhaMkaranA vaMzanA sevAkaputra yazodhana, temanA putra sumadevanA putra hatA. A vaMzamAMthI Ave malayaprabha, A0 vAdidevasUri paraMparAnA A0 naM0 1. temanI padaparaMparA ane pUnamiyA-tristutika matanI paraMparAmAM nAmanI sAmyatA jovAya che, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtrIza ] A sarvadevasUri 43, A madanacaMdra, A0 udayacaMdra, A0 lalitakIrti, A0 jayadeva, paM0 dhanakumAragaNuM, sAdhvI jinasuMdarI gaNinI, sAdhvI caMdanabAlA gaNinI vagere dIkSita thayAM hatAM. A0 malayaprabhasUrie saM0 1260 mAM "siddhajayaMtI" graMthanI vRtti racelI che. tenI saM0 1261 mAM piravADajJAtIya zeTha yazadevanI patnI zrAvikA nAue 50 mujAla pAse muMkuzikA gAmamAM prati lakhAvI ane te A. ajitaprabhasUrine teNe vaherAvI hatI. (-piTarsanane riporTa 3, pR. 37, 43, 45, jenA pustaka prazasti saMgraha, puSpikA: 13, 23) 45. A0 samatabhadrasUri-saM. 1286 ne phAgaNa sudi 3 nA ullekhamAM teo pitAne caMdragacchanA batAve che. vaDagacchanA A0 mAnatuMganA vaMzanA A dharmacaMdranA paTTadhara A vinayacaMdranA upadezathI saM. 1443 nA kArtika vadi 14 ne zukavAre rAjA vanavIra cauhANanA samayamAM nADalAInA ujajayaMtAvatAra tIrthane jIrNoddhAra thayo hato. (-praka. 34, pR. 605) 38. A sarvadevasUri- A sarva devasUrie saM. 1023 nA mAdhu sudi 10 nA roja zaMkhezvaratIrthamAM lehiyANanA rAjAne upadeza ApI jena banAvyA te bAra vratadhArI zrAvaka thaye paNa saMyegavazAt badalAI gaye. chevaTe pAMceka varSa pachI pharIthI e ja tIrthamAM tene daDha vratadhArI banAvyuM. A rAjAe jenadharmanAM sArAM kAryo karyA. 1. pUjya yaMtavijayajI mahArAja jaNAve che ke, aMcalagacchanI paTTAvalImAM A ghaTanAne saMta 723 Ave che ane e sAlamAM 300 varSa umeravAthI barAbara vikrama saMvata sAthe meLa maLI rahe che. e rIte A ghaTanA saM. 1023 mAM banI hatI. ' (-zaMkhezvara mahAtIrtha) paraMtu amane te A saM. 723 te vahI lakhavAnA prAraMbhano cityavAsI saMvata lAge che eTale AmAM 472 varSa umeravAthI vikrama saMvata banaze. A rIte A ghaTanA saM0 1195mAM banI che, ema manAya. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 39 A0 raviprabhasUri-temane A sarva deve AcArya padavI ApI hatI. 40. A ratnasiMhasUri--temane saiddhAMtika A municaMdrasUrie AcAryapadavI ApI hatI. 41. A vinayacaMdrasUri-temaNe covIza tIrthakaronAM caritre, vIza prabaMdhe, saM. 1285 mAM "pArzvanAthacaritra', saM. 1286 mAM mallinAthacaritra', te pachI "munisuvratacaritra" sargaH 8, A0 apabhadisUrinI "kavizikSA nA AdhAre "kavizikSA" vagere graMtha racyA che, jemAM bhAratanA 84 dezenI mAhitI ApI che. temaNe kaThulIvAlagacchanA A udayasiMhe saM0 1286 mAM racelI "dharma vidhi-vRttinuM saMzodhana karyuM hatuM. saM. 1325 mAM "kapadurgapada nirukta saM1345 mAM "dIpAlikAka95, neminAtha catuSpAdikA (pAI 40), AnaMdasaMdhi, upadezamAlAkathAnaka chapaya' vagere graMtha racelA che. (jUo, praka. 35, pR0 127) Ara mahendrasUri ane vAcanAcArya zobhana A maheMdrasUri caMdragacchanA hatA. prAsuka vasatImAM UtaranArA viharUka AcArya hatA. teo vidvAna hatA. temanI upadezazakti amAgha hatI. teo aMgavijA ane cUDAmaNizAstranA jANakAra hatA. bIjI rIte paNa teo niHspRha hatA. eka veLA teo vihAra karatA karatA dhArAnagarImAM padhAryA. madhya bhAratanA sAMkAzya nagara paMDita devarSi, je dhArAmAM AvIne vasyo hato, teNe pitAnuM dhana guptarIte bhUmimAM dATI rAkhyuM hatuM. tene putra sarva deve te dhananI bhALa meLavavA prayatnazIla hate. sarvadeva brAhmaNa dharmane upAsaka hatuM, chatAM vidvattA, tyAga, satyavAditA ane viziSTa jJAnazaktinA kAraNe jaina munio prati tene AkarSaNa hatuM. tene dhanapAla ane zobhanA nAme be vidvAna putra hatA. dhArAmAM AvelA A0 mahendrasUrinI vidvattA vize teNe joyuM. cUDAmaNizAstranA jANakAra te AcAryazrI pAse sarvadeva gaye ane Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devasUri 309 ekAMtamAM temane vinaMti karI ke, "mArA pitAe mArA gharamAM dhana dATeluM che Apa kRpA karIne mane e sthAna batAvaze te mane bhAre AnaMda thaze. e dhanamAMthI Apane aDadhuM dhana ApIza. Apane paNa lAbha thaze." gurue jaNAvyuM ke, "tArA gharanI saghaLI vastuomAMthI huM mAnuM te aDadhuM tAre mane ApavuM." paMDite te kabUla karyuM ane AcArya mahArAje batAvelA sthAnamAMthI puSkaLa dhana meLavyuM. te AcAryazrIne dhana devA mATe gaye paNa AcAryazrIe dhana levAnI nA pADI ne jaNAvyuM ke, "tAre ApavuM hoya te gharanI vastuo paikI tArA be putromAMthI mane eka putra Apa." A sAMbhaLI paMDita vimAsaNamAM paDI gaye, paNa teNe pitAnI kabUlAta pALavA mATe baMne putrone eka pachI eka bolAvI jaNAvyuM ke, 'tuM AcAryane ziSya banI mane RNamAMthI choDAva-mane A saMkaTamAMthI mukta kara." pitAnuM A vacana sAMbhaLI dhanapAla dhamadhamI UThaDyo. teNe uttara vALyuM ke, "pitAjI! huM brAhmaNane putra chuM, bhUdeva chuM, muMjarAjane mAnIta ane bhejarAjane mitra chuM. huM jaina sAdhu banuM e traNe kALamAM banavAnuM nathI. tamAruM tame jANo. A vAta mane pUchaze nahIM." bIjo putra zani pitAjIne khUba vahAle hato. pitA tene ApavA nAkhuza hatA. Ama chatAM temaNe zobhanane pUchyuM tyAre zuMbhane e vAtane saharSa svIkAra karatAM jaNAvyuM : "pitAjI! huM jaina sAdhu thavAne taiyAra chuM. ApanI AjJA mAthe caDAvuM chuM. mane gurujInA kheALAmAM besADe, huM temane bhakta banIza. mAruM jIvana pavitra paNe gALIza." basa, paMDitajInI AzA phaLIbhUta thaI. teo bhanane laIne upAzraye gayA ane AcAryazrIne zebhana arpaNa karyo. temaNe gaLagaLA avAje AcAryazrIne vinaMti karI ke, "mahArAja! A mAre putra mane khUba vahAle che. Apane paNa priya lAge evuM che. tene dIkSA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa ApI mAruM kuLa ajavALe ane ApanuM nAma dipAve evuM ghaDatara karaje. AcAryazrIe zenane dIkSA ApI ane tyAMthI gujarAta tarapha vihAra karyo. paM. dhanapAle jyAre zobhananI dIkSAne prasaMga sAMbhaLe tyAre tene khUba gusso Avyo. teNe muMjarAja ane bhejarAja pAse jaIne kahyuM: "jaina sAdhue zAMtinA bahAnA heThaLa kumaLA bALakone phosalAvIne laI jAya che" ema samajAvI rAja-AjJA dvArA mALavAmAM jaina vetAMbara sAdhune vihAra baMdha karAvyuM. dhArAnagarInA jainasaMghe A0 mahendrasUrine A khabara pahoMcADI. zobhana munine A ghaTanAnI jANa thatAM emaNe vicAra karyo ke, mArA kAraNe A kaparI ghaTanA banI che te tenA nivAraNano upAya paNa mAre ja kare joIe. teo vAcanAcArya banyA pachI gurunI AjJA meLavIne dhArAnagarImAM padhAryA. temanA ziSya kavi dhanapAlane tyAM bhikSA arthe gayA. temanA gharamAM traNa divasanuM dahI hatuM. dahImAM trasa jIvo utpanna thaI gayA che ema jaNAvI dahI levAnI nA pADI. kavi dhanapAle tyAM najIka AvI pUchyuM: "AmAM ja kayAM dekhAya che? | munioe dhanapAlane aLatAne bhUke maMgAvavA jaNAvyuM. e bhUko dahI upara bhabharAvyuM. dahImAM utpanna thayelA jIva upara tarI AvyA te batAvyA. dhanapAlane munio upara zraddhA beThI. tene jenA siddhAMta vijJAnasiddha havA mATe vizvAsa utpanna thayo. teo bapore zobhana muni pAse AvyA. temane namaskAra karIne jenA tyAganI prazaMsA karI, jena siddhAMte vize vizeSapaNe jANavAnI IcchA darzAvI. vA. zobhane tene sudeva kudeva, suguru-kuguru, sudharma-kudharmanuM svarUpa samajAvyuM ane tene sAce jena banAvyuM. e pachI kavie rAjAne samajAvI, jaina sAdhuone mALavAmAM vihAra karavAnI chUTa apAvI. kavi A mahendrasUrine dhArAmAM mahatsavapUrvaka laI AvyuM ne temaNe jainadharmanuM sarvatomukhI jJAna prApta karyuM. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamaM ] A sarva devasUri 311 vA. zobhana munie eka vAra camakAla kAramAM ceAvIza tI karAnI (padya-96) banAvI. gurue tenI bhAre prazaMsA karI. kavine paNa peAtAnA bhAI mATe gaurava UpajayuM. kavie te stutionI TIkA racI ane temAM zezabhana muninA A rIte paricaya ApyA-- stuti * paMDita devaSa~nA pautra ane 50 sarva devanA putra zAlana (jaina) muni thayA. (1-2) temanI AMkheA kamaLa jevI vistRta che, zarIra rUpALu ane guNAthI tee pUjanIya che. tee temanA nAmathI ja nahIM paNa zarIrathIye zeAlana che. (3) teo temanA sarva danAnA jANakAra che. sAhityanA pAragAmI che. mahAkavienA namUnArUpe che. (4) tee bAlabrahmacArI che, kAmavijetA che. sa` pApakriyAethI rahita che. (5) je meATA dha mUrti svarUpa che, jemaNe sahaja paNe kadApi keAI jIvaneya mAryo nathI vagere (6). kiva dhanapAla tathA A. mahendrasUri sa0 1090 pachI svastha thayA hatA. (-prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, zAlana stuti-TIkA.) A droNAcAya ane A sUrAcAya nADAlanA pradezamAM je cauhANa kSatriyA vasatA hatA teo prathama te nivRtigacchanA caityavAsIone ane pachIthI caturdazIpakSanA zrIpUjyeAne peAtAnA kuLaguru mAnatA hatA. " sIseAdiyA sAMDesarA, causiyA cauhANa; caityavAsiyA cAvaDA, kulaguru eha pramANu." nADAlanA pradezamAM saMgrAmasiMha ane droNasiMha nAme be cauhANa bhAI A vasatA hatA. droNasiMhe nivRtigacchamAM dIkSA lIdhI. te caityavAsI hatA. teo AgamanA paragAmI paMDita hatA, je itihAsamAM droNAcAryanA nAme khyAti pAmelA che. teo gujarAtanA rAjA bhImadeva (sa'0 1078 thI sa01120)nA mAmA thatA hatA. rAjadarabAramAM temanI ghaNI pratiSThA hatI. rAjavaze sAthene ghaniSTa saMbaMdha, vidvattA ane tyAga e triveNI saMgama jyAM hAya tyAM tIrthaM guNa pragaTe che. temanAmAM evI tIrtharUpatA hatI. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa caMdrakuLanA suvihita A abhayadevasUrie saM0 1120 lagabhagamAM mULa nava aMge, paMcAga vagerenI vRttio banAvI che jenuM saMzodhana zrI droNAcArya pAse karAvyuM hatuM. evA e vidyuta zratadhara hatA. zrI droNAcArye saM0 1149 mAM ghaniryuktinI vRtti racelI che temAM temanI vidvattAne paricaya maLe che. temaNe ghaNAye cauhANe ane solaMkIone jena banAvyA hatA. AcAryazrIne jIvana vize vizeSa hakIkata jANavA maLatI nathI, paNa eTaluM cokkasa che ke, teo emanA samayamAM bahumAnya AcArya hatA. temane samaya saM. 1060 thI saM0 1145 sudhIne kalpI zakAya. temanI pATe prasiddha vAdI A0 sUrAcArya thayA, jeo saMsArI saMbaMdhamAM temanA bhatrIjA thatA hatA. (-prabhAvakacaritra, navAMgavRttinI prazastio) gujarAtanA rAjA durlabharAja ane nAgarAja-baMne bhAIo nADelanA cauhANa rAjA mahedranI be sagI bahenone paraNyA hatA. eTale nADolanA cauhANa rAjAne tyAM bhImadevanuM mesALa gaNAya. tyAM saMgrAmasiMha ane droNasiMha nAme be cauhANa bhAIo hatA. te pikI droNasiMha te bacapaNathI ja jaina sAdhu banI droNAcAryanI khyAti meLavI cUkyA hatA. saMgrAmasiMhane putra mahIpAla tIvra 1. "eNijuti nI graMthAma saMkhyAnI noMdha judI judI maLe che te A pramANe- (ka) graMthAgra : 1164 (1170) --praka6, 50 123. (ga) graMthAgra H 1132, saM0 1154 mAM lakhAyelI prati. (jUo, jaina pustakaprazastisaMgraha, pupikAH 7) (i) ekArasahi saehiM aTThahi aiehiM sammattA / / granthAgraM pratyekAtaH / gAthA // saMvat 1181 jyeSTha, kRSNa 13 zanI municandrasAdhunA likhiteti / (-jaina pustaka prazasti saMgraha, pupikA: 26) A sthitimAM graMthAga cokkasa thaI zake ema nathI. ame samakAlInatAne vicAra karI anumAna karyuM che ke ethanirvatinI racanA saM0 1149 che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrIzamuM ] A sava devasUri 313 buddhizALI ane uttama lakSaNavALA hatA. saMgrAmasiMhanA maraNa bAda tenI patnIe A ALaka droNAcAryane soMpI dIdhA hatA. AcArya zrIe tene vyAkaraNa, nyAya, sAhitya tathA siddhAMta zAstrone pAragAmI vidvAna banAvIne dIkSA ApI hatI. temaNe tene AcArya patnane yAgya banAvI sUrAcArya nAma ApIne peAtAnI pATe sthApana karyAM hatA. zrIdroNAcArya rAjA bhImadevanA mAmA thatA hatA ane sUrAcAya mAmAI bhAI thatA hatA. AthI paNa te temane khUba mAnatA hatA. ekavAra rAjA bhoje pATaNanA rAjaDitAnI parIkSA karavA mATe sadhipAla matrI sAthe nIcenI gAthA lakhI meAkalAvI-- "helA niddaliya gaiMdakuMbhapADayapaDAvapasarassa / sIhassa miyeNa samaM niggaho neha saMdhANaM // " je ramata ramatamAM hAthIenA kubhasthaLane teADavAmAM pratApI che evA siMhane haraNa sAthe laDAI karavAnuM ke maitrI karavAnuM na zele. gujarAtanA paDitAe tenA uttara ghaDayo paNa rAjA bhImadevane te pasada na paDayo. AthI rAjAe A gAviMdAcAryane rAjasabhAmAM khelAvI A gAthAnA uttara ApavA vinati karI. tyAre sAthe rahelA A. sUrAcAye tarata ja tenA uttararUpe nIcenI gAthA banAvI, kahI saMbhaLAvI-- " adhayasuyANa kAlo bhImo puhavImmi Nimmio vihiNA / jeNa sayapi na gaNiyaM kA gaNanA tujjha ekassa // ,, --vidhAtAe aMdhakanA se| putrAnA vinAza mATe bhUmi upara eka bhImane manAvyA, jeNe sAneya na gaNyA te tenI AgaLa tArA jevA ekanI zI gaNanA? rAjA bhIma teA A camatkArabharI racanAthI khUba khuza thayeA, jyAre rAjA bhoja A gAthA sAMbhaLI cupa banI dAMta kacakacAvavA lAgyA. teNe AvA uttaranA raciyatA sAme yuktithI kAma levAne vicAra karyAM. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saM. 1084 pachIne A prasaMga hatuM. zrIsUrAcArya vAcanAcArya paNa hatA. teo ziSyane bhaNAvatA hatA. temane e garva hato ke mArA ziSyone mArA jevA ucca keTinA vidvAna banAvuM. paNa saunI buddhi ekasarakhI hotI nathI. tethI ziSya arthanuM barAbara avadhAraNa na kare to AcAryazrI temane AghAthI zikSA karatA. A rIte mAratAM mAratAM eghAnI dAMDI vAraMvAra tUTI jatI. AthI AcAryazrIe eka zrAvaka pAse leDhAnI dAMDI lAvavA jaNAvyuM. A droNAcAryane A vAtanI khabara paDI tyAre temaNe nehathI zrIsUrAcAryane jaNAvyuM: "loDhAnI dAMDI e te yamarAjanuM zastra che. sAdhune e te parigraharUpa che. AthI evI dAMDI tyAnya gaNAya. tuM evI bhUla karIza mA....' zrIsUrAcArye namratAthI javAba vALyo ke, "pUjyazrI ! Apane hAtha mArA upara che te mArAmAM evI nirdayatA AvavAnI nathI. lehadaMDa batAvavA mATe che, mAravA mATe nahIM ane e paNa mArA ziSyamAM mArA guNa Utare e mATe ja prayatna che." gurujIe kahyuM : "vatsa! tArAmAM kyA guNe che? DuM bharyo tyAM abhimAna AvI gayuM ?" sUrAcArye vinamrapaNe kahyuM : "prabha! mane garva nathI paNa meM pratijJA karI che ke, mAre evA vidyArthIo taiyAra karavA che ke je sarva sthaLe vAdIone jItI le, ApanuM nAma vadhAre ane jene zAsanane unnata banAve." guru mahArAje hasIne javAba Ape : "echI buddhivALA ziSya pAsethI AvI AzA na rakhAya. tAre jainazAsananI kharekhara prabhAvanA karavI ja heya to mALavAmAM jaI bhejarAjAnI paMDitasabhAne jItI Ava." pitAnI vidvattA mATe jene AtmavizvAsa hato evA sUrAcAryo gurunA A TeNAne AjJArUpe vadhAvI lIdho. temaNe gurune AzIrvAda mAgatAM pratijJA karI ke, huM jayAM sudhI bhejarAjanI paMDitasabhAne jItI na lauM tyAM sudhI huM cha vigayo tyAga karIza." Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devari 315 gurue sUrAcAryanI pITha thAbaDI "zAbAza kahI mAthe hAtha mUkIne AzIrvAda Ape. A tarapha bhejarAje temanI gAthAnA uttaradAyaka zrIsUrAcAryane mALavA belAvavA dUta mokalyuM. te rAjA bhImadeva pAse AvIne zrIsUrAcAryane mekalavA vinaMti karI. zrIsUrAcAryane gurunA AzIrvAda upara A kaheNa ISTApatti jevuM lAgyuM. temaNe dhArA tarapha prayANa karyuM. bhejarAje zrIsUrAcAryane hAthI upara besADI dhArAmAM praveza karAvyuM. teo jinamaMdiramAM darzana karI caityavAsI AcArya cUDa sarasvatInA upAzrayamAM AvI UtaryA. eka divase bhejarAjane judAM judAM darzananA vividha vidhAne joI teone eka karavAnuM sUjhayuM. teNe ye darzananA temaja upadarzanenA hajAreka dharmAcAryone bolAvI eka vADAmAM pUryA ane jaNAvyuM ke, tame sau jude jude dharmavidhi batAvI janatAne bhramamAM nAkhe che te tame sau maLIne eka evuM darzana banAve ke janatAne bhramaNa na rahe. tame AvI vyavasthA karaze te ja ahIMthI chUTI zakaze." - saue maLIne zrI sUrAcAryane A vAtanI jANa karI ane temane vinaMti karI ke, "gujarAta enA viveka ane vyavahArakuzaLatA mATe khyAta che, Apa gujarAtanA vidvAna che, buddhimAna che te e upAya je ke rAjavInI AvI jIdda maTe." zrIsUrAcArye te dharmAcAryone AzvAsana ApyuM ane teo bhejarAjane maLyA. AcArya : "rAja! teM A paMDitane vADAmAM pUryA che tethI mane bahu duHkha thAya che. huM gujarAta tarapha javAne tArI anujJA levA Avyo chuM. tyAM jaIne A ghaTanA vize huM rAjA bhImadevane jaNAvIza." bhejarAja: "tame amArA atithi che tethI huM tamane kaMI paNa kahI zakuM tema nathI, paNa tame e vAta mane samajAve ke A darzane judAM judAM kema che? AcAryaH "rAjana ! dhArAnagaramAM 84 prAsAda, 84 cauTAM, 84 bajAra vagere alaga alaga kema che ? tamArA hisAbe te e darekane Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa eka sthAne eka karI devA joIe, ema karavAthI gharAkone bhamavAnuM duHkha TaLI jaze." bhejarAja : "saune jude jude mAla joItA hoya che, te ja eka sthAne ekaThA thaI jAya to maTI garabaDa macI jAya. AthI jarUriyAta mujaba judI judI dukAne goThavelI che. zaheranI vyavasthA jALavavA mATe paNa ema karavuM bahu jarUrI che." - AcArya : "he rAjana! prajAnI bhinna bhinna rucine pUrI karavA mATe jema judI judI dukAne goThavI che tema alaga alaga dharmavyavasthA paNa jarUrI che. ene nAza kayI rIte ISTa gaNAya? jUo, sAMbhaLe- 'dayApremI hoya te jainadharma pALe, khAvA-pIvAne zokhIna kauladharma ne seve, vyavahArane IcchanAra vedone mAne ane mokSa meLavavAnI IcchAvALe niraMjanadevanI upAsanA kare." - "AvA mAnavasaMskAro cirakALathI jAmelA che. te svAbhimAnI mAnavI pite mAnelA darzanane ekadama kema cheDI zake?" rAjAe AcAryazrInI yuktithI saMtoSa mAnyo ane badhA dharmA cAryone choDI dIdhA. dhArAnagaramAM sau koI AcAryazrInI pratibhAthI prabhAvita thayA. ekavAra AcAryazrI dhArAnA saMskRtavidyAlayamAM gayA. tyAM bhejavyAkaraNane abhyAsa cAlato hato. temAM A prakAre maMgalAcaraNa kareluM hatuM-- "caturmukhamukhAmbhojavanahaMsavadhUrmama / mAno ramatAM nitye sarvazrI sarasvatI !" AcArya A zleka sAMbhaLIne kahyuM, 'mALavAmAM zuM AvA vidvAne vase che ? sau koI sarasvatIne kumArI, brahmacAriNI mAne che jyAre A zlekamAM tenuM vadhUrUpe varNana karyuM che te Azcarya che. dakSiNIo mAmAnI putrIne paraNe che, saurASTravAsIo bhAbhIne paNa paraNe che tema mALavAmAM zuM pArakI strI mATe mAna che ramatAM mama evI chUTa che? kharekhara, A zleka mALavAnI vizeSatA darzAve che." Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasari 317 adhyApake rAjA AgaLa A vRttAMta kahyo ane tene paNa vicAra karato karI mo. rAjavIe sUrAcAryane rAjasabhAmAM belAvI temanuM mahAmevuM sammAna karyuM ane kavIzvara dhanapAle paNa temanI asAdhAraNa buddhinI prazaMsA karI. eka vAra bhejarAje potAnI rAjasabhAnA 500 paMDitene jaNAvyuM ke, tame sUrAcAryane zAstrArthamAM harAve te ThIka thAya. paraMtu keI paMDita AgaLa AvyuM nahIM, sau cUpa rahyA. paNa eka catura paMDita rAjAnI sammati meLavI eka eve tAgaDe racyuM ke, eka catura buddhimAna 16 varSanA bheLA bALakane nyAyanA khAsa phakarAo gekhAvI pipaTa paMDita banAvyuM. AcAryazrIe tene vacamAM rekIne pUchyuM : 'tuM khoTuM pada kema che ?" bAla sarasvatIe bedhaDaka kahyuM mahArAja ! mane khAtarI che ke, mArI pArTImAM e ja pramANe lakheluM che.' sUrAcArya hasIne belyA : "je bhajavyAkaraNane maMgalapATha e ja bhejasabhAne A zAstrArtha ! mALave che ane mAMDA paNa khAdhA. mAdhavarAja! basa, have huM jAuM chuM." ema kahI te upAzraye cAlyA gayA. rAjAnA dilamAM kodha ane zarama mAtAM nahotAM. tene e darda hatuM ke, e ziva nahIM paNa jena, brAhmaNa nahIM paNa kSatriya, paMDita nahIM paNa bhikSu, sAdhAraNa mAnavI nahIM paNa eka zatru rAjAne bhAI ane te paNa gaMdhaya gAthAthI mArI beIjajatI karanAra gujarAtI yuvAna dhArAnI sabhAne jItIne mALavAmAMthI jIvate cAlyA jAya che. A kema banI zake? A0 cUDa sarasvatIe sUrAcAryane cetavI dIdhA ke, "tame zAsananI prabhAvanA mATe A kare che te sArI vAta che paNa A sabhAmAM jaya ke parAjaya baMne sarakhA che. bhejarAja pitAnI sabhAne jItanAra ne jIvate javA detuM nathI. mane duHkha thAya che ke, tamArA mATe paNa e ja prayatna thaze." Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa sUrAcArye kahyuM ke, "ApanI kRpAthI sau sArAM vAnAM thaze." kavIzvara dhanapAle sUrAcAryane jaNAvyuM ke, "Apa gupacupa mAre tyAM AvI jAo." bIje divase savAre ATha cUDasarasvatInA caitya ane upAzrayanI cAre tarapha joDesavAranI pAkI cakI mukavAmAM AvI. UparI ghoDesavAre A cUDasarasvatIne jaNAvyuM ke, bhejarAjA sUrAcAryane vijayapatra ApavA bolAve che to temane satvara mokale." sUrAcArya paristhitine pAmI gayA. teo kharebapore pracaMDa garamImAM subhaTo oLakhI na zake e rIte meluM ane phATeluM vastra paherI hAthamAM ghaDe laI kavIzvarane ghera cAlyA gayA. kavie potAnA gharanA bheMyarAmAM temane chupAvI rAkhyA. te pachI kavIzvarane jIva heThe beThe ke, have AcArya bacI jaze. kavIzvare eka pAnanA vepArIne daza sonAmahora ApI tenI sAthe AcAryazrIne guptavezamAM gujarAta tarapha mekalI dIdhA. A ghaTanA saM0 1084 pachI banI hatI. A tarapha dhArAmAM subhaTee trIjo pahera thatAM eka puSTa dehavALA sAdhune pakaDIne bhejarAjAnI sabhAmAM hAjara karyo. bhejarAjA ene joI Abhe ja banI gayela ane tene samajAI gayuM ke gujarAtI sAdhu mArI sabhAne ja nahIM paNa mArI cAlAkIne paNa jItI gayo che. rAjA bhImadevane A samAcAra maLatAM ja zrIdroNAcArya ane keTalAka rAjapuruSa zrIsUrAcAryanI sAme gayA. pitAne ziSya hemakhema pAcho AvI rahyo che e samAcAre gurujIne apAra AnaMda thaI rahyo hato. ziSya dUrathI AvatA gurujIne joyA ane hAtha joDyA. najIka AvIne te gurujInA caraNamAM namI paDyA. droNAcArye ziSyanA mAthe hAtha pheravatAM kahyuM: "putra ! mArI AzA saphaLa thaI che. tArI mAtAnI AzA te pUrNa pUrI karI che. tArA AvavAnA samAcArathI saMghamAM AnaMda vatI rahyo che." sUrAcArya namratAthI kahyuM : "bhagavad ! huM utAvaLe utAvaLe dhArAmAM gayo ane ApanI kRpAthI bhejanI sabhAne jItIne AvyA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ADatrIzamuM ] 319 chuM. A ziSyAe Apane phariyAda na karI hAta ane meM garvathI sabhAne jItavAnI pratijJA lIdhI na heAta teA mAre mAthe ApanA varada hAtha che enuM kadApi jJAna thayu na hAta.' gurue kahyuM : * e pratijJA duSkara hatI ja. tuM gayA tyArathI Aja sudhI sau sAdhuo temaja zrIsa Mghe AyaMbilanuM tapa cAlu rAkhyuM che. AthI zAsanadevIe tArI rakSA karI che ane tAruM mukha jovA sau bhAgyazALI thayA che. tu sAce ja Aptajana che, tu ja e pratijJAne pUrI zake.' rAjAe kahyuM ke, * Apa sama " sarva devasUri che tethI ja tyAMthI sukharUpa kaI saMtAna che ? ' ' ahIM AvI gayA che. zuM bhAjane AcArya javAba ApyA ke, rAjan ! A jIbha bhImadeva sivAya khIjAnI prazaMsA karatI nathI. me bhAjarAjane hitazikSA ApI ke, AmUnA paramAravaza bhedAze ane dhArA dharAtalamAM dhasI paDaze.' rAjA saharSa khelI Uco : * mArA bhAI bheAjane jItI AvyA che tyAre huM paNa bheAjane avazya jItI zakIza.' rAjA ane zrIsUrAcArye hAthI upara besIne dhAmadhUmathI pATaNamAM praveza karyo. ( zrIsUrAcAye lAgelA DhASAnuM guru pAse prAyazcitta lIdhuM ane zuddha thayA. temaNe sa`0 1090 mAM gadya-padyamaya * neminAthacaritra 'nI racanA karI. te pachI 'nAbheyanemi dvisaMdhAnakAvya ' racyuM. peAtAnA ziSyAne vAdIndra banAvyA. navA ziSyA vadhAryAM, zAsananI vividha rIte sevA karIne chevaTe 35 divasanuM anazana karI svargagamana karyuM. temanA 'nAbheya-nemi dvisa dhAna 'nuM saMzodhana kavIzvara dhanapAle karyuM hatuM. zrIsUrAcArya sama vAdI, prauDha prajJAvALA ane dharmapracAranI dhagazavALA prabhAvaka AcArya hatA. temanA samaya sa0 1070 thI sa'0 1150nA kalpI zakAya. (-prabhAvakacaritra, praka0 18, prabaMdhaciMtAmaNi) Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa A goviMdasUri, ATha vardhamAnasUri- zrIgeviMdAcArya nivRtikulanA caityavAsI vAcanAcArya hatA. temanuM bIjuM nAma A viSNusUri jANavA maLe che. temanI pAse caityavAsI ane saMvegI e dareka zremaNe bhaNatA hatA. AcArya paNa darekane putra jevA vAtsalyathI bhaNAvatA hatA. itihAsa temanA caritranA mAtra traNa prasaMge raju kare che. saMbhava che ke A AcArya "kamastava"nI TIkA racI hoya. (1) dhArAnA rAjA bhejadeve gujarAtanA rAjA prathama bhImadevanA paMDitenI parIkSA karavA mATe vALe bleka mekalyo. tyAre rAjA bhImadeve vAcanAcArya geviMdane rAjasabhAmAM bolAvI A gAthAne saNasaNato javAba ApavAnI vinati karI hatI. pAse beThelA sUrAcArya tenA uttaramAM tarata ja ca0 gAthA banAvI ApI. pariNAma e AvyuM ke, mALavA ane gujarAtanI vacce taratamAM jhagaDo thayo hato te aTakI gaye ane bhejarAjAe AmaMtraNa mokalI zrIsUrAcAryane mALavAmAM bolAvyA hatA. (praka. 38) (2) teo gujarAtanA rAjA prathama karNadeva (saM. 1120 thI saM0 1150)ne bAlamitra hatA. (prabaMdha 20) (3) rAjA siddharAjanA samaye sAMkhyamatane vAdI siMha Ave hatuM, je ajeya manAto hato. rAjAe vidAcAryane vinati karI. goviMdAcAryanI sUcanA mujaba temanA ja vidyAziSya ane bhAvadevAcAryagacchanA A0 varasUrie mattamayUrachedamAM ane apahUnuti alaMkAramAM vAdanI sthApanA karI. vAdI siMha to A kavitA sAMbhaLIne ne ja mana banI gaye ane gujarAtanI paMDitasabhAne yaza maLe. A ulekha parathI spaSTa che ke, gujarAtanA rAjA bhImadeva, karNadeva ane siddharAjadeva goviMdAcAryanA bhakta hatA. vIrAcArya jevA temanA vidyAzi hatA. temane samaya vi.saM. 1080 thI 1180 nA madhyagALAmAM kalpI zakAya ema che. A geviMdasUrinuM bIjuM nAma A viSNusUri hoya te teo nivRti kulanA ane kAmyagaccha Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAtrIzamuM ] A sava devasUri 331 nA hatA. temanA paTTadhara A va mAnasUri hatA. A geAviMdAcArya vAcakavaMzanA A. goviMdasUrithI judA hatA. (--praka0 8, pR0 188, praka0 35, pR0 49) A vardhamAnasUri--teo gAviMdasUrinA ziSya hatA. temaNe sa'0 1197 mAM zAkaTAyananA vyAkaraNa para * gaNaratnamaheAdhi 'nAmane graMtha svApannavRtti sAthe racyA che. temAM mULarUpe zlokabaddha nAmagaNe ApyA che ane tenI TIkAmAM gaNeAnA pratyeka padanI vyAkhyA karI che. udAharaNA temaja vividha vaiyAkaraNAnA matA ApI tene bahu vizada anAvI che. gaNaratnamaheAdhi ' ane siddhahemanyAsa 'nI racanA samakAlIna manAya che. A AcArya siddharAjanA varNanarUpe kAI graMthanI racanA karI hAya ema mAnavAmAM Ave che. A abhayadevasUri--temanA paricaya agAu (prakaraNa 36, pR0 216)mAM AvI gayA che. : A mahezvarasUri teo prasiddha mATA jJAnI ane yazasvI hatA. tee sa'0 1100 nA bhAdaravA vidve 2 ne sAmavAre zrIpathApurImAM zrIvijaya rAntanA samaye svarge gayA. temane sAdhu deva nAme ziSya hatA. (jUe, prAcIna jainalekhasa'graha, bhA0 2,le. : 544) kalakattAmAM zrIpUracaMdajI nahAranA jinAlayamAM---- saMo o 10 ne 30 10 maheravAnAryazrAvaTM / ' eveza pratimA lekha che. (-nahArajIne jainalekhasaMgraha, le0 : 387) bIjA A. mahezvara mATe (jUe, praka0 36, pR0 211) zrIcaMdanAcAya - --A AcArya sabaMdhI vizeSa hakIkata maLatI nathI. prAsaMgika varNanAthI eTaluM samajAya che ke, teo mALavAmAM vikramanI bAramI zatAbdInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA. teo zIghra kavi hatA, vRddha sarasvatI birudavALA hatA. temaNe sulalitapadovALI 1. A graMtha I sa0 1879 thI 1881 sudhImAM ekSige sa MzAdhana karI chapAvyA che. ' Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 jaina para parAne itihAsa-bhAga 2ne [ prakaraNa ' azeAkavatI-kathA ' racelI che. mahAkavi sANlanI ' uddayasuMdarI-kathA ' mAM temane mahAkavi tarIke ane peAtAnA mitrarUpe oLakhAvyA che. mAlavarAja bheAja (sa0 10para thI sa'0 1112) eka divasa savAre zilAnuM nizAna karIne dhanurvedanA abhyAsa karatA hatA, tyAre zrIcaMdanAcArya padhAryA ane kheAlyA ke-- viddhA vidrA zileyaM bhavatu paramataH kArmukakrIDitena rAjan ! pASAvaidhavyasanasitAM mumra veva ! prIta / krIDayaM cet pravRddhA kulazikharikulaM kelilakSyaM karoSi dhvastAssdhArA dharitrI nRpatilaka ! tadA yAti pAtAlamUlam / 'he rAjana ! zilAtA vIMdhAI gaI, have dhanuSanI ramatathI khasa thayuM. huM nRpatilaka ! jo A Adata vadhatI jAya ane tuM kuLapatAne nizAna banAvI vIMdhavA lAge te! A pRthvI AdhAra rahita anI pAtALanA taLiye cAlI jAya. mATe he naradeva ! paththarane vIMdhavA mATenI vadhatI jatI A Adatane tuM cheADI de, prasanna thA.' bheAjarAja A rItanI peAtAnI prazaMsA sAMbhaLIne prasanna thaye paraMtu bIjI ja paLe A zlAkanA bIje kalpita artha gaDhavIne nirAzApUrvaka eklyA ke, 'tamane sarva zAstronuM jJAna hAvA chatAM tame A racanA vastA dhArA nA prayAga karyAM che te dhArAnagarIneA nikaTamAM vinAza thavAnuM sUcave che. kemake, prAcIna nimanthAnI sahaja rIte nIkaLelI vANI kadI jUThI paDatI nathI. rAjA bheAjanI A aTakaLa sAcI paDI ane dhArA upara nAzanI nAkhata gagaDI. DAhalapati kalacUrI rAjA karNadeva, gujarAtanA sAlakI rAjA bhImadeva ane karNATakanA rAjA sAmezvara e traNee ekIsAthe dhArA upara hallA karyo. bheAja rAjA AthI gabharAI gayA ane sa 1112 mAM te ja rAte maraNa pAmyA ne dhArA nagarI dhvasta thaI. (-jUe, praka0 35, pR0 166) Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri 323 dhArA nAza pAmI ane caMdanAcAryanI akasmAta nIkaLI paDelI vANI sAcI paDI. saMbhava che ke, A ca'danAcAya caityavAsI heze. tee zIghra kavi hatA e vAta cAkkasa che. maladhAragaccha cittoDanA suprasiddha rAjA allaTe alavara vasAvyuM ane rANI haricadevInA nAmathI hapura vasAvyuM. puSkaranI pAsenuM hAMseTa e ja hapura hatuM. tyAM zrI jainasa`ghe A priyagraMthasUrinI majhimA zAkhAnA praznavAhanakulanA AcAryane padharAvyA ane tyArathI e praznavAhanakulanA zramaNAnuM 'ha purIyagaccha' nAma paDayu. temAM vikramanI bAramI sadImAM A vijayasiMhasUri thayA. temanA ziSya A0 abhayadevasUrithI gujarAtanA rAjA karNadeva (sa`0 1120 thI sa 1150) nA samayamAM harSa purIyagacchanuM nAma 'maladhAragaccha' paDayuM. A gacchanI paraMparA ghaNAM varSo sudhI cAlI hatI. tenA AcAryo ke zrIjonI para'parAnA viccheda thatAM temanI gAdIe tapAgacchanA zrIpUjo besatA hatA. (jUe, praka0 34, pR0 567, 168) maladhAragacchanI paTTAvalI A prakAre maLe che-- 1. A. abhayadevasUri--tee harSa purIyagacchanA A vijayasiMhasUrinA ziSya hatA. te zarIra pratye ekadama niHspRha hatA. vomAM mAtra eka cAlapaTTo ane eka pacheDI (uparanuM ADhavAnuM kapaDuM) paheratA hatA. teo niraMtara chaThThuM-aThThamanuM tapa karatA hatA. jAvajIva sudhI pAMca vigayanA tyAga karyo hatA. teo mahA vidvAna hatA. temane cakrezvarIdevI prasanna hatAM. gUjarezvara Nu deva eka divase bahAra jatA hatA. yuvarAja (siddharAja) jayasiMha paNa tenI sAthe hateA. tyAre temaNe melA zarIra ane melAM kapaDAMvALA A. abhayadevasUrine joyA. te AcAryazrInI kaDaka niHspRhatAthI prasanna thaI temane maladhArI (AliyA)nuM Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 jaina para'parAnA itihAsa-bhAga 2ne biruda ApyuM. (sa'0 1120 thI 1150)1 vidvAna vIrAcArya temane sUrimatra ApyA. te sUrimaMtra nI ArAdhanAthI dina-pratini vadhu prabhAvaka banyA. zAka bharInA rAjA vizaladeva (trIjA vidmahurAja)nA putra prathama pRthvIrAje (sa'0 11....) AcAryazrInA patrathI raNathaMbhAranA jaina derAsara para sAnAne laza sthApana karyAM. AcAryazrIe gvAliyaramAM rAjA bhuvanapAlane upadeza ApI ahIMnA adhikArIoe bha0 mahAvIranA derAsarane daravAjo baMdha karAvyA hatA te kheAlAngeA. AcAryazrIe cadravaMzI rAjA elaka zrIpAlanI vinaMtithI zrIpura padhArI sa0 1142nA mAha suda 5 ne ravivAre bha. aMtarikSa pArzva nAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI. rAjAe aMtarikSa pArzvanAthanI pUjA mATe sirapura gAma vasAvI ApyuM ane pratimAjI je sthaLethI pragaTa thayAM hatAM te sthaLe jaLakuMDa banAvI Apyu. AcArya zrIe tyAMthI kupAka tIthanI yAtrA karI ane devigiramAM AvIne caturmAsa karyuM. sArAnA rAjA kheMgAra paNa temanA bhakta hatA. AcAryazrIe meDatAmAM kaDamaDayakSa tathA hajArA brAhmaNAne pratiedhI tyAM bha. mahAvIrasvAmInuM maMdira karAvyuM. gujarAtanA rAjavI siddharAja jayasiMhe teeAzrInA upadezathI peAtAnA dezamAM zrAvaNa vi 12 thI bhAdaravA suDhi 4 sudhInA paryuSaNApa ane agiyArasa vagere visAmAM amAri pravartAvI hatI, pazuvadha baMdha karAvyA hatA 1. zrInA vivuM tattva maSArIyaghoyala ka [ prakaraNa (mala. a. rAjazekharakRta 'nyAyakadalI-TIkA 'nI prazasti, tathA prAkRta dvAzrayavRtti-prasti, sa0 1387) jassa malahArI NAmaM dinaM kanneNa naravaiNA | (-. padmadevakRta sadguru pahita) jayasiMhara yeNa... gayakhaMdhAo osariUNa dukkarakArao tti dinnaM mldhArIti nAma 5 (-jinaprabhasUriSkRta ' vividhatIrthaMkalpa ', 395 : 40) Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 9 . ADatrIsamuM ]. A sarvadevasUri ane e aMgenuM rAjapharamAna ApyuM hatuM. AcAryazrInI sUcanAthI mahAmAtya zAMtUe bharUcanA samaLIvihAra jinamaMdiramAM sonAnA kaLaza caDAvyA hatA. - temaNe anazana karyuM tyAre teramA divasanA upavAsa vakhate pATaNanA mukhya zrAvaka sIyake bharamAMdagImAM maratAM pahelAM AcArya zrInA darzananI abhilASA darzAvI. AcAryazrIe tyAM jaIne tene upadeza Apyo. tenI pAse egya kSetromAM 20 hajAra drammanuM dAna karAvyuM. AcAryazrIe kula 47 divasanuM anazana pALI saM. 1168 lagabhagamAM pATaNamAM samAdhipUrvaka svargagamana karyuM. rAjA siddharAja anazanamAM temanA khAsa darzana mATe gayo hato. AcAryanA aMtima zabanI pAlakhI nIkaLI tyAre rAjA tathA temanA parivAre gaDhanI pAchalI aTArIe AvIne temanA zabanAM aMtima darzana karyA hatAM. loke AcAryazrIne agnisaMskAranA sthAnethI rakha laI gayA tyAM sudhI ke rAkha na rahI tyAre tyAMnI mATI paNa laI gayA ane e rIte tyAM moTe UMDe khADe banI gayuM. temanA zarIranI rAkha paNa prabhAvazALI hatI. AcAryazrI parama zAMta hatA. sau koI temane jotAM zAMta banI jatA hatA. temane rAjA mahArAjAo bahu mAnatA hatA. keTalAye maMtrIo te temanA ziSya jevA paramabhakta banI gayA hatA. -A. jayasiMhasUrikRta dharmopadezamAlA-vivaraNa prazasti, saM. 111; A0 rAjazekharasUrikRta "prAkRta dvayAzrayamahAkAvyanavRtti" prazasti, saM. 1387; A0 rAjazekharasUrikRta nyAyakaMdalIpuMjikA prazasti, saM0 1385. A0 pA. devasUrikRta "saddagurupaddhati". A caMdrasUrikRta "muNi1. jeNa jayasiMhadevo rAyA bhaNiUNa sayaladesammi / kArAvio amAri pajosavaNAisu tihisu // ekAdazImukhyadineSvamArImakArayat zAsanadAnapUrvam / - (-dharmopadezamalA vivaraNa, praka. 35, pR096) Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 jena paraMparAne itihAsa-bhAga 2 1 prakaraNa suvrayacariya" prazasti, saM. 1193; A0 jinaprabhasUri kRta "vividhatIrthakalpa" saM. 1327 thI 1386 maho. pAdhyAya bhAvavijayagaNikRta "aMtarIkSatIrthamAhAbhya" saM. 1725piTarsanane ripaTa, pR. 10, 11, 89, 96) 2. A0 hemacaMdrasUri-teo A abhayadevasUrinA ziSya hatA. e samaye eTale gujarAtanA rAjA siddharAja ane kumArapAlanA samaye jainazAsanamAM A0 hemacaMdrasUri nAmanA traNa samartha AcAryo vidyamAna hatA. mAladhArI A0 hemacaMdrasUri e saumAM ummarathI meTA hatA. zAMta ane prabhAvaka hatA. A abhayadevasUrinA upadezathI mahAmAtya pradyumna vairAgya pAme tyAre lAkhanI milakata, rUpALI strIo-patnIe, sAhyabI ane maMtrIpadane choDI daI dIkSA lIdhI ane zAstro bhaNI-gaNIne gurumahArAjanA hAthe AcArya pada prApta karyuM, te ja aMte maladhAra hemacaMdrasUrinA nAmathI khyAti pAmyA. A hemacaMdrasUri svabhAvathI ja namra, vinayazIla, parama zAMta, bahuzruta, satyapriya ane sthitaprajJa hatA. temanI jIvana ghaTanAo ane graMthamAM temanA A guNonI jhaLaka maLe che. teo vadhu pramANa mAM upamitibhavaprapaMcA-kathAnuM vyAkhyAna ApatA hatA, tyArathI ja e kathA vadhu prasiddhi pAmI. rAjA siddharAja temanA nasargika guNethI AkarSAye hato. te temanA vyAkhyAnamAM pitAnA parivAra sAthe ghaNI vAra jato hato ane cittane svastha banAvI vyAkhyAna sAMbhaLato hato. temanA darzana mATe avAranavAra Avato hato. AlApa-saMlApa paNa karato hato ane kaI kaI vAra AcAryazrInI rAjamahelamAM padharAmaNI paNa karAvate hato. rAjAe eka vAra AcAryazrIne rAjamahelamAM padharAvyA. UMce besADI DAbha vagere vastuothI AcAryazrInI traNa vAra AratI utArI ane AcAryazrInA caraNamAM paDIne temane paMcAMga namaskAra Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 ADatrIzamuM] A sarva devari karyA. pitAne mATe pirasAIne AvelA thALamAMthI AcAryazrIne cAra prakArane AhAra vaherAvya. jANe pitAnuM jIvana saphaLa thayuM ema mAnIne teNe saharSa jAhera karyuM ke, "huM mAnuM chuM ke Aje bha0 mahAvIra sAkSAt mArA AMgaNe padhAryA che. rAjAe AcAryazrIne upadezathI gujarAtanAM jinamaMdire upara sonAnA kaLaza caDAvyA. bharUcanA daMDanAyaka zAMtu mahetAe AcAryazrInA upadezathI samalIvihAra upara senAne kaLaza caDAvyo. dhaMdhukA, sAra vagerenA ajene jene kanaDatA hatA. jenI rathayAtrAnA utsavamAM vidhra nAkhatA hatA. rAjA siddharAje AcArya zrInA upadezathI A kanaDagata dUra karAvI. rathayAtrA nirvidane nIkaLI zake e pAke prabaMdha karAvyo. rAjayanA amaladAree sattAnA madathI jinamaMdiranA lAgA baMdha karAvyA hatA te rAjAe pharIthI cAlu karAvyA. kaI kaI gAmamAM te lAgAnI rakama rAjakhajAnAmAM dAkhala thaI gaI hatI te paNa jaina derAsarane pAchI apAvI. (-piTarsana riporTa, pAnaH 14-16) eka divase rAjA siddharAje AcAryazrInA upadezathI khuza thaI dara sAla mATe varSanA 80 divasamAM amArizAsana karyuM. te 1. pratibodhya siddhabhUdhavamuddaNDakanakakalazairyaH / uttasitavAn paritaH svadeza-paradezacaityAni // 9 -prAkRta kathAzrayakAvyavRtti-prazasti, saM. 1387, nyAyakaMdalI paMjikA-prazasti, saM. 1385, piTarsanane ripaTa, pAna 14, 16) sakalanijadharitrImadhyamadhyAsitAnAM jinapatibhavanAnAM tuGgazaGgAvalISu / anaghayadupadezAt siddharAjena rAjJA sphuradaviralabhAsaH sthApitA svrnnkumbhaaH|| -piTarsane riporTa, pAnaH 89) Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa zAsana tAmrapatra para lakhAvI AcAryazrInA caraNamAM arpaNa karyuM.' A0 devaprabhasUri siddharAjanA e zAsanane TUMkAkSarImAM A rIte rajU kare che-"mAladhArI A0 abhayadevanA paTTarUpI AkAzamAM A hemacaMdrarUpI caMdra Uge. rAjA siddharAje tenA vacanarUpI amInuM pAna karyuM ane rAjyanA sau prANuo dIrdhAyuSI banyA. A0 hemacaMdranA upadezathI pATaNathI giranAratIrtha ane zatru jayatIrthane charI pALA yAtrA saMgha nIkaLe. AcAryazrI paNa sAthe ja hatA. zrIsaMghe vaNathalImAM paDAva nAkhe. saMghanA puruSe ane strIo nAhI-dhoI zarIre kesara coLI, bahumUlya vastro paherI, ratnajaDita dAgInA dhAraNa karI derAsaramAM darzana-pUjA-prabhAvanA karI rahyA hatA. saMghapati pAse paNa ghaNuM dhana sAthe hatuM. A badhuM joI seraThanA rAjA rA'kheMgAranI dAnata bagaDI. "caMpAraNa surApazuLo nAthe maLa tuTuM " 68 pAsavAnee paNa rAjAne caDAvyuM ke, "rAjana ! samajI le ke gujarAta pATaNanuM ghaNuM dhana tArA puNyapratApe tAre AMgaNe AvyuM che. mAna ke, lakSamI tane cAMllo karavA AvI che. "tA givha tumhaM eyaM bhaMDAro hoi tuha jahA poddho| ___ saMbhAvijjai NANaM ekAe davakoDIe // 70 // " rAjana ! A saMghane lUMTI le, tAre khajAno chalakAI jaze. eka karoDanuM lekhuM saMbhave che. 1. prativarSa jIvarakSA azItyahamazItyaham / yasyopadezAt siddhezaH tAmrapatrevalIlikhat // 10 // (-prAkRta dayAzrayakAvyavRtti-prazasti, nyAyakaMdalIpajikA prazasti) 2. rAjA rAjyanA kevaLa manuSyone ja nahIM paNa saghaLAM prANIone rakSaka bane che tyAre tenuM rAjya bahu tape che. rA'kheMgAra, rAjA siddharAja, rAjA kumArapAla, bAdazAha akabara, kacchanareza ane merabInareza vAghajI ThAkora vagere aneka dAkhalAo e aMge maLe che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A0 sarva devasari 329 A sAMbhaLI rAjAnuM mana pIgaLI gayuM. teNe sarvasva lUMTI levAne manasUbe karI lIdhe paNa tene rAjamaryAdAne bhaMga ane apayazane mATe Dara hato, tethI zuM karavuM enI vimAsaNamAM te paDI gayuM. teNe saMghane jANI joIne eka divasa ahIM vadhu rokANa karAvyuM. eka divasa te saMghapatine maLe ja nahIM. bIje divase rAjakuTuMbamAM koI moTuM maraNa thayuM. A hemacaMdra rAjA kheMgAranuM mana pArakhI lIdhuM hatuM tethI temaNe A maraNanA bAnAthI rAjamahelamAM jaI rAjAne upadeza Apyo. rAjavIne nItinA mArge doravaNuM ApI. rAjAe paNa upakAra mAnI prasanna thaIne saMghane AgaLa prayANa karavAnI rajA ApI. saMgha tyAMthI ravAnA thaI zatru jayatIrthanI yAtrA karI pATaNa gaye. zrIsaMgha giranAratIrthane 50,000 ane zatruMjaya tIrthane 30,000 pArunthayanI bheTa dharI hatI. (A) caMdrasUrikRta muNisuvayacariyuM, gAthA H 63 thI 76) maladhAra hemacaMdrasUrie nIce pramANenA graMthanI racanA karI che, jenuM pramANa lagabhaga lAkha zleka jeTaluM thAya che...? 1. Avasmaya TippaNuka AvazyakapradezavyAkhyA, gaM0 : pa000. 2. sayaga kamphaggathe vivaraNa, graM0 : 4000 3. aNuogadArasuttavittI, graM 6000. 4. uvasamAlA-puSphamAlApagaraNa mUla, jhaM. : pa. pukhumAlA pajJavRtti, graM : 14000. 6. jIvasamAsa vivaraNa, graM0 : 7000, saM0 1164 nA caitra sudi 4 ne somavAra, pATaNa. (temaNe saM0 1164 mAM racelA A 1. granthalakSavinirmAtA nirgranthAnAM vizeSakaH // 8 // " (nyAyakaMdalIpajikA-prazasti) ___ yena grathitagranthasya lakSamekaM manAk sanam // | (A0 jayasiMhasUti "dharmopadezamAlA vivaraNa') Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa vivaraNanI tADaprati Aje khaMbhAtamAM vidyamAna che. eTale graMthakAranA hAthe ja lakhAyelI A prati gaNAya che.) 7. bhavabhAvanA mUla, saM. 1170, meDatA ane chatrApallI. 8. bhavabhAvane pavRtti, graM 13000, saM. 1170, meDatA-chatrApallI. 9. naMdisutta Tipana. 10. visAvasmaya-bahavRtti, graM0 : 28000, saM. 1175. temane "vise sAvasmaya vRtti racavAmAM 1. paMra abhayakumAra, 2. paM0 dhanadeva gaNi, 3. paM. jinabhadra gaNi, 4. paM. lakSamaNa gaNi, 5. muni vibudhacaMdra, tathA 6. sAdhvI ANaMdazrI mahArA ane 7. sAdhvI vIramatI gaNinIe sahAya karI hatI. temanA graMthamAM bhavabhIrutAne paricaya A prakAre maLe che- "mane gurujanee jJAna ApyuM che. huM temAMthI je je samaje chuM tene AtmasmaraNa mATe meM ahIM goThavyuM che. AmAM je je de hoya te munijanee mArA upara prasanna banIne zodhavA. kemake jagatamAM sau karmane AdhIna che. so chaghastha che ane mArA jevA to sadbuddhivihoNA che, ne mativizvama to kone thatuM nathI?" (-Avasmaya Tizyana) temanA ziSyamAM cAra bahu prasiddha hatA. 1. A vijayasiMhasUri-temaNe saM0 111 nA mAha vadi 3 nA roja kRSNarSinA ziSya A jayasiMhasUrinI "dharmopadezamAlA gAthA 98 nuM vivaraNa graM: 14471 racyuM, jemAM temanA gurubhAI paMcha abhayakumAra gaNie sahAya karI hatI. A AcArya ghaNuM rUpALA ane zAMta hatA. 2. A caMdrasUri-teo lATadezanA nANApradhAna maMtrI hatA. 3. A vibudhacaMdra-te paNa lAdezanA maMtrI hatA. temaNe maMtrIpada tacha daI dIkSA lIdhI. temaNe gurudevanI "visAvasmaya'nI 1. juo, jaina pustaka prazasita saMgraha, pupikA : 14. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsAmuM ] A sarva devasUri 331 bRhavRttinuM tathA Ai caMdrasUrie racelA "muNisubramacariya"nuM saMzodhana karyuM hatuM. temanA ziSya upAdhyAya pAcaMdra hatA. 4. 50 lakSmaNa gaNi-temaNe saM0 11-aa mAha sudi 10nA reja gurjarezvara kumArapAlanA rAjyamAM mAMDalamAM 'supAsanahacariya" graMthAgraH 10000 pramANu racyuM che. A0 hemacaMdrasUrie ghaNuM dharmaprabhAvanA karI hatI. giranAra tIrthane kabaje apAvyo hato. amAri pravartAvI hatI. sAdhuone thato parAjaya nivAryo hato. caityavAsane phelAve na thAya e mATe temaNe sakiya prayatna karyo hato. jinamaMdire mATe thatAM vidhro dUra karAvyAM hatAM. lagabhaga eka lAkha zloka pramANa graMthanI racanA karelI che. teo sAta divasanuM anazana karI pATaNamAM svarge gayA. rAjA siddharAja temanI smazAna yAtrAmAM cheDAeka mArga sudhI sAthe gaye hatuM ane e rIte pitAne AcAryazrI pratyene hArdika pUjyabhAva vyakta karyo hate. - AcAryazrI paramaniSThika paMzvetAMbacArya bhaTTAraka tarIke prasiddha hatA. ekaMdara teo vikramanI bAramI zatAbdInA prabhAvaka AcAya hatA. (jUo, jIvasamAsanI svalikhita prata) (-A. caMdrasUrikRta "saNayakumAracariya" ane "muNisunvayacariya" prazastio, A. vijayasiMhasUrikRta "dharmopadezamAlavivaraNa-prazasti, paM. lakSmaNagaNikRta "supAsanAhacariya" prazasti; A devaprabhasUrikRta "nyAyAvatAra-Tippana, A devabhadrakRta "pAMDavAyana'; A0 rAjazekharasUrikRta "nyAyataMdalIpajika-prazasti ane prAkRta dvayAzrayamahAkAvyavRtti" prazasti; piTarsana riporTa pAtra 89 thI 6, jenasatyaprakAza" kamAMka 136, "jaina" aMka tA-2-10 1927. pAna 67) 2. A hemacaMdrasUri pite "jIvasamAsanI vRtti" mAM pitAne paricaya Ape che ke, "yama, niyama, svAdhyAya ane padasthadhyAnAnuSThAnarata, Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa paramaniSThika paMDita vetAMbarAcArya bhaTTAraka zrI hemacaMdrAcArye saM. 1164 nA caitra sudi 8 ne somavAre pATaNamAM jayasiMhanA rAjyamAM jIvasamAsavRtti" (: 700) lakhI che. A prati Aje khaMbhAtanA bhaMDAramAM vidyamAna che. (-prazasti : 14) A0 hemacaMdrasUrinA cAra ziSyo prasiddha hatA. A sivAya bIjA ziSya paNa hatA. temanI paNa je ziSya paraMparA cAlI te A prakAre che- 3. mAladhArI bhaTTAraka mAdhavacaMdrasUri-teo dharma, upazama ane damanI pratyakSa mUrti hatA. 4. bha0 amRtacaMdrasUri-teo bharata piravAlanA vaMzaja padmasiMha piravAlanI putrI mahiNIdevI, je kaTukarAja piravAlanI patnI hatI, tene amRtalAla nAme putra hatA. teo bha0 mAdhavacaMdranA ziSya thayA ane bhaTTAraka banyA. teo niSThika brahmacArI, meTA tapasvI, mahAtyAgI, vidvAna , meTA vAdI ane sarva vidyAmAM pravINa hatA. jenazAsananI rakSAmAM samartha hatA. teo jaMgama sarasvatI svarUpa hatA. eka vAra teo vihAra karatA karatA khaMbhaNavADu-pATaNamAM padhAryA. tyAre ahIMne zAsaka rAjA raNadhIrane putra ballAlane mAMDalika bhUle nAme ThAkara hatuM, te ThA. gohilane putra hatA. e samaye baMbhaNavADumAM zrImAlIjJAtinI zAkhA gurjaravaMzanA jene hatA, te sau bha0 amRtacaMdrasUrinA bhakto hatA. temAMne eka gUrjaravaMzane zeTha ralhaNa (devaNa) nAme vidvAna hate. saMskRta ane prAkRtabhASAne jANakAra hato ane vivekI jene hato. tene paMpAI nAme patnIthI traNa putre thayA. te A pramANe- (1) siMha-zuddha samyakatvadhArI vetAMbara jaina hatuM. te abhaNa hate paNa bha0 amRtacaMdrasUrinI kRpAthI sarasvatIdevInuM varadAna meLavI 1. A baMbhaNavADu te brAhmaNavADA tIrtha ke varamANa saMbhave che ane ballAla te gUrjarezvara kumArapAlane virodhI rAjA ballAla saMbhave che. (juo, praka. 35, pR. 108) Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 ADatrIzamuM ] A sarva devasUri siddha sArasvata bane. te cAra bhASAne vidvAna hatA. paM. siMhe saM.....mAM baMbhaDavADumAM apabhraMzabhASAmAM "pajajunnakahA(pajajucariya)nI racanA karI hatI. teNe A kathAmAM dareka saMdhinA cheDe zArdUlavikrIDita chaMdamAM banAvele ekeka leka jeDyo che, jemAM teNe jarUrI bAbata tathA pitAne ane potAnA vaMzane paricaya rajU karyo che. . (2) zubhaMkara-te premALa hato ane sajajanene priya hato. vidvAna ane jJAnI hato. rAjAnA je prabhAvazALI hatA. (3) sAdhAraNa-te dekhAvaDe hato ane jenadharmamAM atyaMta premavALe hato. (pajajukahA) 3. A caMdrasUri-teo rAjA siddharAjanA lATadeza khAtenA nANApradhAna hatA. temaNe rAjamudrA choDI daI sAdhu mudrA grahaNa karIne jainadharmanI prabhAvanA karI hatI. temaNe nIce mujabanA graMtho banAvyA che- - 1. musuivyayacariyaM-saMthAgaH10994. teo jyAre dhoLakAmAM AvyA ane zeTha dhavala poravADanA bharucAvasahInA nAmathI oLakhAtA bha0 munisuvratasvAmInAM darzana karavA padhAryA tyAre zeThe temane "munisuvratacaritra racavAnI vinaMti karI. AthI AcAryazrIe AzAvalamAM zeTha nAgila zrImAlInA putronI vasatimAM caturmAsa nigamana karyuM ane saM0 1193 nA Ase vadi amAvAsyAnA divase A caritranI racanA pUrNa karI. "saNuMkumAracariyaM" tene ja avAMtara bhAga che. 2. saMgahaNumutta-AjinabhadragaNi kSamAzramaNanA "saMgahaNIsutta'nA AdhAre A graMthanI racanA karI. . . . 3. laghusamAsa-meTA "kSetrasamAsamAMthI uddhArarUpe A graMthanI racanA karelI che. tenI prAraMbhagAthA A prakAre che- "namAM vIra vayasthamAM ' A0 caMdrasUrinI pATe be AcAryo thayA. (1) A municaMdrasUri. (jUo, paTTAMka 4) " 11. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2 ne [ prakaraNa (2) A. devaprabhasUri--teo emanA samayanA pratiSThita vidvAna hatA. A. municaMdrasUrie temane AcArya padavI ApI hatI. temaNe potAnA gurue racelA 'sa'gahaNIsutta' ane ' khittasamAsa 'nI vRttio racI che. jemAM Agama-graMthA, TIkAo vagerenA AdhAre bhUgALakhagALanuM vizad pratipAdana karelu che. temaNe ' nyAyAvatAra' para A siddhRSie racelI vRtti upara ppina racela che. 4. A. munica'drasUri--jemaNe caulukacava`zI rAjA Analane dIkSA ApI hatI. temanA vize prasaMga evA anyA ke, eka divasa rAjA Anala zikAre gayA hatA tyAM tene bhAre kaSTanA anubhava thayA. A. municadrasUrinAM darzane jaI ne teNe peAtAnI vItaka kathA kahI. te uparathI temaNe upadeza ApyA ane te vairAgyavAsita thatAM saMsAranI mAyA tajI daI A. municaMdranA caraNe gayA ane dIkSA aMgIkAra karI. A. municaMdrasUrinI pATe traNa AcAryAM (1) A0 devAna'dasUri, (2) A devaprabhasUri, (3) A yazAbhadrasUri thayA. 5. A devaprabhasUri--temanA upadezathI dhALakAnA rAjA vIradhavale mAMsa, zikAra ane madirAneA tyAga karyo. te rAjA temanA upadezathI tattvanA jANakAra ane buddhizALI banyA hatA. (-prama'dhaciMtAmaNi) 334 AcAryazrIe pAMDavAyana tathA dharmasAra (mRgAvatIcaMritra) graMthA racyA che. A pAMDavAyanane A. yazAbhadrasUri joI gayA hatA ane jJAnamUti A. nacaMdrasUrie pAtAnI buddhi anusAra tenuM sa MzAdhana karyuM hatuM. teo peAtAne kATika gaNu, vRkSasamAna phelAtI madhyamAM zAkhA, praznavAhana kula, sumaneAthI zAlatA hapurIyagaccha ane maladhAragacchanA batAve che. (-pAMDavAcana prazasti) 6. A. naracadrasUri--A. devAnaMdasUri ane A. devaprabhasUrinI pATe A. naracaMdrasUri thayA.` te jJAnamUrti hatA. 1. devAnandamunIzvarapadapaGkajasevanaikaSaTcaraNaH / jyotiHzAstramAIrnaracaprANyo munivaraH // (-nAracaMdra jyaMtil ) Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ! A sarva devasari 335 A0 naracaMdrasUri bhAre buddhizALI hatA. temane sarasvatI prasanna hatAM. teo maMtrIzvara vastupAlanA mosALa pakSanA dharmA cArya hatA. teo maMtrI vastupAlanA gADha saMbaMdhamAM hatA. teo temane khUba mAnatA hatA. temaNe temanA saMbaMdhathI je saM. 127677 mAM zatruMjayatIrthane cha'rI pALato saMgha kADhavyo hato. AcAryazrIe maMtrI vastupAlanA mAthe hAtha mUkyo hato. pite chellA bimAra paDayA tyAre mahAmaMtrI vastupAlane jaNAvyuM ke, "have mAruM AyuSya pUruM thayuM che ane te paNa agiyArame varSe (saM. 1298nA bhAdaravA suda 10 athavA saM. 1296 mAha sudi..ravivAre svargavAsI banIza. temaNe A pramANe kahI maMtrIne dharmopadeza Ape. ane saM. 1298 nA bhAdaravA sudi 10 nA roja svargavAsa karyo. rAjagacchanA A pradyumnasUrie Ave naracaMdrasUri pAse "uttarAdhyayanasUtra"nuM adhyayana karyuM hatuM. rAjapurohita semezvaradeve A naracaMdrane "kIrtikaumudI mAM mahAkavi tarIke navAjyA che. ' A naracaMdrasUrie nIce pramANenA graMtha racelA jANavA maLe che- (1) yamakamaya caturvizati jinarajastotra, stutikAvya subhASita. (2) kathA 15 ratnasAgara, maMtrI vastupAlanI preraNAthI racanA karI. (3) jyotiSasAra (nAracaMdra jena ti). (4) zrIdharakRta "nyAyakaMdalI" upara Tipana.' tatkramiko devaprabhasUriH kila pANDavAyanacaritram // 13 // , tadIyasiMhAsanasArvabhaumaH sUrIzvaraH zrInaracandranAmA // 14 // (-nyAyakaMdalI prazarita) 1. maharSi kaNAdanA "tarkasaMgraha' upara prazastapAde bhASya racyuM che, tenA upara cAra TIkAo banI che. maNivAcAryanI vyomavatI, 2. zrIdharA. cAryanI nyAyakaMdalI, 3. udayanAcAryanI kiraNAvalI ane 4. zrIvatsAcAryanI lIlAvatI. AnaracaMdrasUrie "nyAyakaMdalI " para Tipana racyuM che ane A rAjazekharasUrie "paMjikA" racI che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - (5) murArikRta "anaI rAghava" para Tipana (graM0 : ra350) A0 ' vimalasUrinI preraNAthI racyuM. . (6) siddhahema-prAkRtadIpikA, eN0 : 1500. . (7) behapaMcAsiyA upadeza. , (8-9) giranAra para maMtrI vastupAle baMdhAvelA jinamaMdiranI be prazastio saM. 1288. . (10) vastupAla prazasti, leTa 26. !A uparAMta temaNe A devaprabhanA "pAMDavAyana" tathA A0 udayaprabhasUrinA "dharmAbhyadayamahAkAvya" (saM. 1288)nuM saMzodhana karyuM hatuM. A0 naracaMdranA ziSya racelA graMze nIce mujaba jANavA maLe che - - (1) A0 nareMdraprabhasUri-teo A0 naracaMdranA priya ziSya hatA. meTA tapasvI ane prakAMDa vAdI hatA. temaNe ghaNuM vAdIone jItyA hatA, rAjAone pratibodha karyo hato. mahAmAtya vastupAlanA AgrahathI temaNe "alaMkAramahedadhi" (prakAza : 8) nAme graMthanI racanA karelI che. tenA upara pajJavRtti paNa racI che. "kAkusthakeli" (: 1500) "vivekapAdapa, vivekakalikA', giranAra para maMtrI vastupAle baMdhAvelA jaina maMdiranI prazastio saM. 1288 vagere racyAM che. temaNe raceluM "kAkusthakeli' emanA samayamAM bhajavAyuM hatuM (2) A paddhadevasUri. (3) paM0 guNuvallabha-temaNe A0 naracaMdranI preraNAthI saM. 1271 mAM " vyAkaraNacatuSkikA" racI che. (-vastupAlacaritra, nyAyakaMdalIpajikAprazasti, tisAraprazasti, dinazuddhidIpikA prastAvanA, jenasatyaprakAza, kao : 24, pR. 403; Do. bhegIlAla sAMDesarAkRta "vastupAlanuM vidyAmaMDala." 1. kAsahadaga7nA A0 naracaMdrasUri mATe juo praka. 35, pR... Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A 337 ha purIyagacchanA maladhArI AcAryanI AjJApAlaka sAdhvI ajitasuMdarI gaNinIe sa'0 1258 nA zrA. sudi cha ne seAmavAre pATaNamAM triSaSTibhASya lakhyu. 6 sarva devasUri m 7. A. padmadevasUri----emanA samayamAM thayelA A. prabhAnaMdasUrinA sa` 1321 nA pratimAlekha maLe che. 8. A0 tilakasUri-----temanA sa0 1378 nA pratimAlekha maLe che. 9. A rAjazekharasUri--temaNe zrIdharanI ' nyAyaka'lI ' upara pajikA sa0 1385, prAkRta dvAzrayamahAkAvyavRtti sa. 1387, vineAdAtmaka caturazItiprakha dhakathAkeAza (84 kathA), syAdvAdakalikA, dAnayatriMzikA, SaDyunasamuccaya (aaa0 180), prabaMdhakoza (caturviM zatiprama dha) sa0 140pa, neminAthaphAga sa0 1405 vagere prathAnI racanA karI che. temaNe A. merunuMgasUrinA 'staMbhane draprakha'dha 'nuM zodhana karyu" hatuM. 'rAjagacchapaTTAvalI'mAM temane vAAidhakti batAvyA che. (pR0 65) temaNe kaTTAravIra duHsAdhavaza'nA zeDa khakhake, jeNe abyulImAM jinamadira kha`dhAvyuM hatuM, tene putra guNupAla, je savAlakamAM janmyA hatA, tenA putra nUnaka, tene putra sADhaka, tenA putra jagat siha mahamuda begaDAneA mAnItA hatA. te jagatasiMhane zrIdevI patnI hatI, tenA putra mahasiMhanI vinaMtithI AcAryazrIe sa'0 1405 nA jeTha suDhi 7 nA rAja dilhImAM jagatasiMhanI vasatimAM rahIne 'prakha`dhakAza'nI racanA karI. temanA sa'0 1387, sa01418nA zilAlekhA maLe che.ra * 1. du:sAvadhavaza mATe jumA praka0 43. 2. pratimAlekhA mATe jUe pU. zrIjaya vijayajInA * amu'da prAcIna jainalekhasaMdeha, zrIjinavijayajIne ' prAcIna jaina lekhasaMgraha ' bhA02 ane jaina'nA aMkaH 13-1-1914, saM0 2010 jeTha sudi 9 nA divase pragaTa thayellI pratimAtA lekha. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa temaNe saM0 1010 mAM vaDagacchanA A0 munibhadrasUrie racelA zAMtinAthacaritramahAkAvya"nuM saMzodhana karyuM hatuM. A kAvyakartA temane saumyamUrti tarIke navAje che. (-zAMtinAthacaritra prazasti, 0 11) sArdha punamiyAgacchane A paM jJAnacadra "ratnAkarAvatArikA" upara TipaNa celuM che tenuM paNa temaNe ja saMzodhana karyuM hatuM. A sivAya temaNe "sUrimaMtravicAra" nAme kRti racelI che. A0 rAjazekharasUrinA ziSya 50 sudhAkalaze saM0 1380 mAM saMgItopaniSad', saM0 1406 mAM "saMgItapaniSasAra" (a06) racyA che. A0 munizekharasUri-temane saM0 1428 nA vaizAkha vadi 1 ne pratimAlekha maLe che. 11. A0 munisAgarasUri-temane saM. 1554, saM. 1555 nA pratimAlekhe maLe che. 12. A0 guNasAgarasUri -bha0 guNasuMdaranA (8) saM. 1522nA pratimAlekha maLe che. A0 guNasAgarajInI pATe A lakSmI sAgarasUri thayA. teo saM. 1548 mAM AcArya thayA. saM. 1575 mAM svargastha thayA. temaNe "vastupAlarAsa"nI racanA karelI che. maladhAragacchanA jaina maladhAragacchanA AcAryoe banAvelAM jainagenAM nAme nIce mujaba maLe che- 1. pagAriyA (gelIyA, kaThArI, sIMghI), 2. koThArI, 3. giriyA, 4. baMba, 5. gaMga, 6. gahelaDA ane 7. khImasarA. A gotra maladhAragacchanA munivare ane zrIpUjonI paraMparAne vicacheda thatAM tapagacchanA zrIpUjenI sattAmAM AvyAM che. eTale Aje A getre tapagacchanAM manAya che. (-maladhAragacchanA kulaguruonI vahIonA AdhAre) Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] mahAkavi dhanapAla-- A sava devasUri madhyadezanA sAMkAzyanagaranA brAhmaNa devarSiM peAtAnA parivAra sAthe dhArAnagarImAM AvIne vasyA hatA. te vastutaH~ 338 'zAstreSvadhItI kuzalaH kalAsu bandhe ca bodhe ca girAM prakRSTaH / ' nI ukti mujaba hatA. te zAstrajJa, kalAkuzala, jJAnI, tArkika ane miSTabhASI hatA. devarSe pote gRhaspati jevA vidvAna, puNyazAlI, rAjamAnya ane meTA dAnI hatA. te dhArAnagarImAM utka pAmyA. teNe ekaThuM kareluM dhana bhUmimAM dATI rAkhyuM hatuM, paNa tenI kAI ne mAhitI naheAtI. tene sadeva nAme putra hatA. tenI patnInuM nAma somazrI hatu. temane dhanapAla ane zAlana nAme be putro hatA. 50 saMdeve peAtAnA pitAe dATelA dhananuM sthAna jANI laI puSkaLa dhana prApta karyuM hatu tenA madalAmAM teNe AcArya zrIne peAtAnA nAnA putra zaiAlana soMpyA hatA. kavi dhanapAla, je muMjarAja ane bhAjarAjanA purohita hatA, teNe rAjAnA kAna bhaMbherIne mALavAmAM jaina zvetAMbara sAdhuonA vihAra mATe pratibaMdha mukAvyA hatA. zAlanAcArya vAcanAcArya banyA pachI dhArAmAM AvyA ane kavi dhanapAlane jaina siddhAMtAnA khyAla ApIne jaina banAvyeA. pachI teA teNe A. mahendrasUrine dhArAmAM padharAvI mALavAmAM jaina sAdhuonA vihAranA pratibaMdha dUra karAvyA. kavi dhanapAla ane zAlanAcAya e ane prakAMDa vidvAne hatA. temanI prathama mulAkAta kaDaka zabdothI thaI hatI ane chevaTe miSTabhASAmAM piraNAma pAmI hatI. e ramujI mulAkAta jANavA jevI che-- dhanapAla~~~temanta ! manutta ! namaste ! zeAbhanAcArya --virRdhAsya ! vacaya ! suvuM te? / dhanapAla ahA ! tame paNa vidvAna mAlama paDeA che. tame te khelavAnI chaTAmAM mane paNa jItI lIdheA, paNa batAve ke, ahIM tame keAnA atithi thayA che ? zAbhana--mahAkavi dhanapAlanA. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa dhanapAla--bahu khuzInI vAta che. teA padhArA mAre ghera jamavA. zezabhana--ame eka gherathI bhikSA letA nathI. mAdhukarI vRttithI ja AhAra karIe chIe. 340 dhanapAla-emAM zuM doSa che ? zebhana--RSioe kaheluM che ke, mAdhukarIvRttithI mlecchakuLanuM paNa anna levuM paNa bRhaspati jevAnuM ekalAnuM na levuM- na ja khAvuM. A. zayyaMbhavasUrie kahyuM che ke, jJAnI puruSA bhamarA jevA che. teo eka sthaLe sthira rahetA nathI, eka gharanuM anna khAtA nathI ane iMdriyAne chUTo dera ApatA nathI. A pramANe varte te ja sAcA sAdhu che. dhanapAla--huM jaina munienA AvA tyAgathI khuza thAuM chuM. pachI te lAMbI vAtacItane aMte kavi dhanapAlane peAtAnA bhAI tarIke zobhanAcAnI jANa thatAM bhAre AnaMda thAya che ane temanI vidvattA joI ne hu pAme che. eka divase kavi dhanapAlane tyAM sAdhue bhikSA levA AvyA. dahInA yAga hatA paNa te traNa divasanuM hatuM. sAdhuoe ' traNa divasanA dahImAM jIveAtpatti thAya che tethI te amane na khape' ema kahIne nA pADI. kavi dhanapAlane te AvI vAtamAM zraddhA ja nahAtI eTale teNe jaNAvyuM ke, 'AmAM jIva matAvA te huM tamArI vAta mAnuM ane zAstronI saccAInI mane pratIti paNa thAya.' vaheAravA AvelA sAdhue kuzaLa ane vidvAna hatA temaNe aLatA magAvI ApavA jaNAvyuM. te aLatA dahI upara pAtharI devAmAM AvyA tyAre kavine jIvAtpattinI sAcI khAtarI thaI AvI. zAbhanAcAye jaina siddhAMtA vizenI bhUmikA racI ja hatI ane jaina sAdhuonA saMparkamAM AvavAthI temanA vize tenA UMcA khyAla baMdhAyelA ja hatA tyAM A pratyakSa jIvavijJAne tenA upara krAMtikArI asara nipajAvI. tene jaina siddhAMteAnI saccAI vize saMdeha na rahyo. teNe jainadharma svIkAravA mATe aDagamane nizcaya karI lIdhA. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 ADatrIsamuM ! A sarvadevari meM Aja sudhI thaDA gAmonA dhaNI ane mAgyuM na Ape evA rAjAonI mehavaza khuzAmata karI paNa have te AjathI traNa bhuvananA nAyaka ane mokSadAtA evA vitarAgadevanI bhaktithI sevA karIza." kavIzvara dhanapAla AjathI jena banyuM. teNe potAnI vidvattAne pravAha jainazAsananA dhorI mArge vahA. kavi dhanapAla mATe vidvAna hato. muMja rAjAe tene potAnA putra je mAnya hato ane pitAnA kheALAmAM besADI "kurcAlasarasvatI" (dADhI-mUchavALI bhAratI)nA birUdathI bhAvyuM hatuM. bheja rAjAe paNa tene pitAne bAlamitra, vaDIla, hitaiSI ane rAjyane vaphAdAra vidvAna mAnyo hato. teNe tene "kavIzvara" ane "siddhasArasvata" evAM be birudathI alaMkRta karyo hate. kavizvara dhanapAla vidvAna, satyavAdI ane niDara vaktA hatA. te bheja rAjAnI sAbhAne mukhI hato. bheja tene pitAnI sAthe ja rAkhato hato. te tenI kAvyakaLAthI AnaMda Apato hato. bhejarAja tene prasaMgacita judI judI vastuonuM varNana karavA kahete tyAre te camatkArika, zabdalalita, prAsAdika ane arthagaMbhIra vANImAM varNana karo. vIzvaranAM sUktonI mahAvidvAne paNa prazaMsA karatA hatA. temanAM keTalAMka sUkto suMdara ane jANavA jevAM che- zaMkarabhejarAja ! zaMkara ane pArvatI sAthe beThelA che tethI ja tenA darzanamAM mane zarama Ave che. huM bAlaka hota to judI vAta hatI paNa have tyAM kema javAya? bhaMgI-mArA svAmI zaMkara che. te digaMbara che te temane dhanuSyanI zI jarUrata che? zastra rAkhe che te bhasmanI zI jarUrata che? bhasma lagAvIne rahevuM che te strInI zI jarUra che? ane strI rAkhavI che te kAma para dveSa zA mATe rAkhe che? bhaMgI sevaka pitAnA svAmInI AvI paraspara viredhI ceSTAthI hADapiMjara jevo banI gaye. kAmadeva--je virahanA kAraNe strIne zarIramAM ja dhAraNa karI Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 jaina para parAne tihAsa-bhAga ro [ prakaraNa zakhe che e zakare mane jItyA hatA ema hasatA ane ratinA hAthamAM tAlI detA kAmadeva jayavaMta che. yAjJavalkayasmRti--rAjana! zrutimAM viSTA khAnArI gAyane sparza, jhADanI pUjA, bakarAne vadha, pUrvajone tarpaNu, brahmabheAjana, agnimAM baliaNu, mAyAvIne mAnavA vage2e dhamArga batAvelA che tene sAcA kema manAya! gAya--gAya pazu che, viSTA khAya che, pati-putrIne bheda rAkhatI nathI, kharIthI jIvAne mAre che, bIjAne zIMgaDuM mAre che AvI gAyane namaskAra zA mATe karavA? e dUdha Ape che mATe ja jo vanIya hAya te bheza paNa vaDhanIya gaNAya. yajJapazu-- nAhaM svargaphalopabhogatRSito nAbhyarthitastvaM mayA saMtuSTaH tRNabhakSaNena satataM sAdho ! na yuktaM tava / svargaM yAnti yadi tvayA vinihatA yAge dhruvaM prANino yajJaM kiM na karoSi mAtR-pitRbhiH putraistathA bAndhavaiH // zikAra--he deva ! tArA asrathI bhaya pAmI prANIe potAnI jAtanA rakSaNa mATe baLavAnanuM zaraNu le che. jema haraNa caMdramAmAM rahelA haraNa tarapha doDe che ane bhUMDa AdivarAhanI tarapha nIce jamIna khAtare che. rasAtalaM yAtu yadatra pauruSaM durnItireSA dharaNIbhRtAnAm / ... nihanyate yad balinA hi durbalo hahA ! mahAkaSTamarAjakaM jagat // A merutu gasUri kahe che ke, rAjAe A vacana sAMbhaLIne dayA upajatAM AjIvana pazu zikAranA tyAga karyAM. taLAva eSA taTAkamiSato varadAnazAlA matsyAdayo rasavatI praguNA sadaiva / pAtrANi yatra bata sArasa- cakravAkAH puNyaM kiyad bhavati tatra vayaM na vidmaH // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 ADatrIzamuM ] A sarva devasUri A rItanAM kavinAM aneka sUkto uttama manAya che. tenI samasyApUti paNa prauDha pAMDityavALI gaNAtI hatI. eka vAra bheja rAjAnI sabhAmAM eka vahANavaTIe rAmezvaranA zivAlayanI prazastinI mINanA pATiyAthI utArelI nakala mUkI, temAM ghaNuM ke truTaka hatA. rAjapaMDitoe truTaka pAThanA sthAnamAM navAM navAM caraNo banAvyAM. rAjAne tenAthI saMtoSa na thayuM. teNe siddhasArasvata paM. dhanapAlane te caraNenI pUrti karavA nivedana karyuM. kavizrIe "sanAtA tigta " padyanAM traNa caraNa hatAM temAM cethuM caraNa umeryuM. vaLI "harirasa' padyanAM be caraNe hatAM temAM be caraNe nIce mujaba umerI batAvyAM- harazirasi zirAMsi yAni rejuH hariharitAni luThanti gRdhrapAdaiH / ayi ! khalu viSamaH purAkRtInAM vilasati jantuSu karmaNAM vipAkaH // -rAvaNanA zira para je mAthAM zubhatAM hatAM te (lakSmaNanA hAthe kapAtAM) gIdhenA paga taLe kacarAya che. kharekhara, prANIomAM pahelAMnAM karmonuM viSama phaLa vikase che. eka paMDite A samasyAne kalpanAnuM rUpa batAvyuM. AthI bheja rAjAe te maMdiranI prazastinI bIjI nakala maMgAvIne joyuM to temAM A rIte ja leka hatA. kavi dhanapAlanI A zakti IrAjA prasanna tho ane kavine ghaNA Adara-mAnathI jovA lAgyA. kavinI spaSTavAditAthI rAjA prasanna hatuM, paNa te kyAreka nArAja paNa thaI jatuM. samaya jatAM tene siddhasArasvata AgaLa namatuM jokhavuM paDatuM. rAjA tene savinaya vinavato. eka vAra rAjAe vicAra karyo ke A kavIzvara yajJahiMsA ane zikAra vagerenI niMdA kare che te AnuM kAsaLa kADhI nAkhavuM joIe. kavi paNa rAjAnA A bhAvane kaLI gayuM hatuM. eka vAra eka bAlikA sAthe rAjamArgamAM UbhelI DozIe 9 vAra mAthuM dhuNAvyuM tyAre rAjAe kavizrIne pUchyuM ke, "bele, A DozI zAnI manA kare che? Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa kavie kahyuM, "rAjana ! te bAlikAe 9 prazno karyA che ane te DezIe tene 9 vAra niSedha karyo che te A prakAre haze ema mAnuM chuM-- kiM nandI kiM murAriH kimuta surapatiH kiM nalaH kiM kuberaH kiM vA vidyAdharo'sau kimu ratiramaNaH kiM vidhuH kiM vidhaataa| nAyaM nAyaM na cAyaM na khalu nahi navA nApi nAsau na caiSaH ___krIDAM kartuM pravRttaH svayamiha hi hale ! bhUpatirbhojadevaH / / -bAlikA pUche che ke zuM A mahAdeva che? viSNu che? IMdra che? nala che? kubera che? vidyAdhara che? kAmadeva che? caMdra che ke brahmA che ? tene DezImAe uttara ApyuM ke, he bheLI bAlikA ! A temane keI nathI paNa kIDA karavAne jaI rahelo A bhejadeva che. rAjA manamAM khuza thayA ane be, "kavirAja ! mane viSa vagerenI upamA apAya te egya nathI. AmAM to atizayokti rahelI che. kavizrIe tarata javAba Apyo ke, tamane viSNunI upamA ApI che te barAbara che, tenuM kAraNa sAMbhaLo- abhyudyatA vasumatI dalitaM ripUraH kroDIkRtA balavatA balirAjalakSmIH ekatra janmani kRtaM tadanena yUnA * namUtra caDha%rot puruSa purANaH | -viSNue pRthvIne uddhAra, zatrunI chAtI cIravI ane balirAjanI lakSmIne grahaNa karavAnAM kAryo traNa janma laIne karyA hatAM jyAre tame eka ja janmamAM e traNe karmo karyA che. - bhejarAje A zIghra kavitvathI prasanna thaI kahyuM, "kavirAja ! je IcchA hoya te mAge, jarUrathI ApIza." - kavizrIe bIjuM kaMI na mAgatAM pitAnA jIvitavyanuM varadAna mAgyuM, tyAre rAjAe tenI A manovijJAnakaLAthI acaMbo pAmI tene na mAravAnI pratijJA lIdhI. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarvadevasUri 345 bhojarAje "sarasvatIkaMThAbharaNa" nAme rAjamahela banAvyuM hatuM. tenA daravAjAnA gokhamAM rati sAthe hAthatALI detI kAmadevanI mUrti besADI hatI. kavi dhanapAle mahelanI prazasti racI zilAmAM ketarAvI. temAM A leka paNa dAkhala karyo hato. rAjAe e prazastinA upalakSamAM svarNakaLaza pAritoSika tarIke A hato. eka vAra bhejarAje kahyuM, "kavirAja ! tame tamArI mane vijJAnakaLAthI jaNAve ke, huM Aje A sarasvatI mahelamAMthI kayA daravAjethI bahAra nIkaLIza?" kavizrIe eka bhejapatra para "teDelI chatamAMthI" evA zabda lakhIne e bhejapatra eka dAbaDAmAM mUkyuM ane te dAbaDe rAjAnA aMgarakSakone Ape. rAjAe kavizrIne kheTA pADavA mATe uparanI chata toDAvI nAkhI ane te raste bahAra nIkaLe. pachI kavizrIne javAba jevA mATe jyAre teNe dAbaDe che ane vAgyuM tyAre te te kavizrInI A addabhuta zakti upara mugdha thaI gayo. eka vAra bhojarAje kavizrIne devanI pUjA karavAnI anujJA * ApI. kavi to snAna vagerethI zuddha thaI eka pachI eka kAlikA, viSaNu, ziva ane jinezvaranAM maMdiramAM gayo. prathamanAM traNa maMdire mAMthI te pUjA karyA vinA dukhAtA. dile pAcho pharyo. cothA jinamaMdiramAM gayA ane tyAM pUjA karI prasannavadane bahAra AvyuM. rAjAe jAsusa mAraphata A ghaTanA vize jANI lIdhA pachI kavizrIne pUchayuM, "kahe, kenI kenI pUjA karI ?" kavie nikhAlasapaNe javAba Ape, "huM prathama mahAkAlikAdevInA maMdiramAM gaye to te devI mahiSAsurane haNavAmAM vyagra banelI 1. saMbhava che ke, musalamAnoe e mahelanI ja majida banAvI hoya. e masjidanI dIvAlamAMthI bhejarAje racela kodaMDachatra lakhelI zilAo maLI AvI che. tenI pratilipi dilhInA myujhiyamamAM che. zrImAna dayArAma sahAnIe saM. 1989mAM amArI pAse tenI pratilipine pATha vAMcIne tenI nakala taiyAra karI hatI. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa hatI. tenA hAthamAM parI hatI, zastro hatAM. tenuM rUpa mahAraudra hatuM. e joIne mane lAgyuM ke, devI atyAre krodhamAM che tethI tenI pUjA karavI na zobhe. "pachI viSNumaMdiramAM game tyAre viSNunI pAse satyabhAmA, rukimaNI vagere beThelAM hatAM. rAsalIlA cAlatI hatI eTale mane thayuM ke, ekAMtamAM beThelA deva pAse na javAya. bIjAe paNa atyAre tyAM javuM ThIka nathI eTale huM tyAM paDade nAkhIne pAcho vaLe. "pachI huM zivAlayamAM gaye. tyAM te mane samajaNa ja na paDI ke, zivajInA kayA aMganI pUjA karuM. kema ke jyAM kaMTha nathI tyAM phUlamALA kyAM paherAvuM? nAka nathI tyAM dhUpa devAne artha nathI. kAna nathI tyAM gIta kene saMbhaLAvavA? paga nathI tyAM praNAma kene karavA ? eTale mAre ahIM kenuM pUjana karavuM teno vicAra thaI paDyo. "pachI jinAlayamAM gayA. tyAM vItarAganI saumya mUrtinAM darzana thayAM. temanI AMkhamAM amI hatuM. mukha prasanna hatuM. khoLe strIsaMgathI khAlI hato, hAtha zastrothI rahita hatA. ahIM sAcuM devatva dekhI meM te devAdhidevanI pUjA karI. mane tyAM khUba zAMti maLI. rAjana ! tame mane devapUjAnI AjJA karI te mane jyAM devatva jovAyuM tyAM meM pUjA karI. kavizrIe A pramANe varNana karyuM. te pachI kavie rAjAne devatattva, gurutattva ane dharmatattva saMbhaLAvyuM. rAjA e badhuM sAMbhaLIne khuza thaye. eka vAra rAjAe pUchayuM, "kavirAja ! mahAkAlinA maMdiramAM pavitrA mahotsava thAya che. tArA devane e mahotsava kema thato nathI? ' dhanapAle javAba Apyo ke, "pavitrAhi te je apavitra heya tene pavitra banAvavA mATe che; jyAre jinezvaradeva to sadAya pavitra che tene pavitra karavAnI kazI jarUrata nathI." - have kavi dhanapAle AtmakalyANa tarapha pitAnuM mana vizeSapaNe Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 ADatrIsamuM ] A sarva devasUri lagADayuM. teNe dhArAmAM bha0 AdIzvaranuM suMdara caitya baMdhAvyuM. temAM A0 mahesUrinA hAthe pratiSThA karAvI ane niraMtara pUjA cAlu rAkhI. tenI stutirUpe "RSabha paMcAzikA" racI. te cUDAmaNizAstrane abhyAsI hato, jenadarzanane jJAtA ane bAra vratadhArI hatI. je sAte kSetramAM dAna Apate hate. kavi dhanapAle kAvyanI camatkRtiothI bharapUra, alaMkAra ane nava rasethI sabhara evI RSabhadevanI stutipradhAna gadyakathA (maMtra : 12000 pramANa) banAvI. gujarAtanA pradezamAM vicaratA A0 zAMtisUrine dhArAmAM mahotsava pUrvaka padharAvI temanI pAse e kathAnuM saMzodhana karAvyuM. temaNe ghaNuM vAdIone jItyA hovAthI temane rAjAnA hAthe "vAdivetAla"nuM mAnavaMtu biruda apAvyuM. te kathA ziyALAmAM rAtanA vakhate rAjA bhojane saMbhaLAvI. e sAMbhaLIne rAjA ghaNe prasanna thayo. AvA lAlityabharyA varNanathI tenuM mana lalacAyuM ane kahyuM, "mitra! huM tArI pAse e mAgaNI karuM chuM ke A kathAmAM jyAM pAtu ninaH nA sthAne pAtu rivA, 3yodhyAnA sthAne avantI (dhArA), zakrAvatAra thaityanA sthAne mahAkAlamaMdira, RSabhadevanA sthAne mahAva ane rUdranA sthAne mona eTaluM parivartana karI de to tuM mAgIza e huM ApIza. tArI A kathA amara banI jaze emAM zaMkA nathI. kavirAje javAba Ape ke, "rAjana ! A rIte parivartana karavuM e te mArA hRdayane gaMbhIra aparAdha che. e AtmaghAtI pagaluM che. dUdhanA vAsaNamAM surAnuM eka TIpuM paDe to te apavitra banI jAya. evuM parivartana karanAra vidvAna e vidvAna nathI paNa dvijihu-khala che ema mAruM mAnavuM che. vaLI sUrya ane AgiyAmAM je taphAvata che te paNa kadApi bhUMsI zakAya tema nathI." rAjAne A nagna satya vAta sAMbhaLIne bhAre gusso caDyo. teNe e kathAne pAsenI sagaDImAM mUkIne bALI nAkhI. kavie paNa rAjAne kaDaka zabdomAM ghaNuM ghaNuM saMbhaLAvyuM. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAM sUI gayA hatA tenuM kAraNa ane pAtA 348 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A prasaMga pachI kavi ghera AvyA ane dukhAtA hRdaye khATalAmAM sUI gayA. temanI nava varSanI nAnI putrI tilakamaMjarIe pitAnI gamagInI joI pitAjIne tenuM kAraNa pUchyuM. tilakamaMjarI tenA pitAnI vahAlasoyI putrI hatI. pitAe tene pitAnI vidyAne vAraso A hato ane nava varSanI vaye paNa te eka viduSI banI cUkI hatI. te pitAjInI e kathA reja vAMcI jatI ane yAda karI letI. tilakamaMjarI e hakIkata sAMbhaLIne pitAne AzvAsana ApatAM kahyuM, "pitAjI ! rAjAe tamArI kRtine bALI nAkhI tethI ciMtA karavA jevuM nathI. mane te kathA akSarazaH yAda che." putrInI vAta sAMbhaLI kavizrI AnaMdita thaI gayA. temaNe bhejana karyA pachI bAlikAnA mukhethI e kathA-pATha sAMbhaLIne lakhI lIdhe. ema karatAM thoDA divasomAM ja e kathA pharIthI lakhAI gaI. jo ke temAM kaI kaI bhAga bAlikAe sAMbhaLyuM ke vAMcyuM na hatuM tethI te bhAga adhUro rahI gaye paNa kavizrIe tyAM no pATha umerIne badhe saMbaMdha joDI kathAne akhaMDa svarUpa ApyuM. kathA pUrNa rIte taiyAra thatAM tenuM nAma "tilakamaMjarI" rAkhyuM. A ghaTanA visaMve 1084 lagabhagamAM banI hatI. e ghaTanA pachI ja nirvatigacchanA A0 sUrAcArya dhArAmAM AvyA hatA ane temaNe bhejarAjanI sabhAne jItI lIdhI hatI. kavi dhanapAle temanA mahAmeMghA jIvanane bhejarAjathI bacAvI lIdhuM. - pachI te kavine paNa lAgyuM ke have dhArAmAM rahevuM yaMgya nathI. teo dhArAne cheDIne sAceramAM AvIne rahyA. tyAM temaNe sAcAranA jinamaMdiramAM mULanAyakanI mUrti joIne apabhraMzamAM suMdara stuti karI. e stuti uparanI ghaTanA upara jhAMkhe prakAza pAtharatI Aje aitihAsika mahatva dharAve che. bharUcane brAhmaNaputra kaulAcArya dharma nAme paMDita dhArAnI rAja. sabhAmAM AvyuM ane paMDitane zAstrArtha mATe lalakAryA. dhArIne vidvAna tenI sAme hAma bhIDI zake ema na hatuM. AthI rAjAne Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasari 349 kavIzvara dhanapAla yAda AvyA. teNe sAcAra mANasa meAkalIne kI. zvarane Ama MtraNa mokalyuM. paNa kavIzvara teA prabhubhaktimAM lIna hatA tethI AvyA nahIM. bheAjarAje bIje mANasa meAkalI kavIzvarane vina Mti karI ke, ' kavirAja ! tame meTA che huM nAnA chuM. meTAe nAnAnA kaheNu upara gusso karavA na joI e. jo ke tame tIsevAmAM lIna che. paNa mArA sateASanI khAtara eka vAra dhArA AvI jAe. mALave jIte ke hAre paNa e tamArI janmabhUmi che. eka paradezI kaula paMDita dhArAne jItI jAya e tamane ThIka lAge che ? vadhu zuM kahuM? tame vivekI che. tamane ThIka paDe tema kare.' kavIzvara mAtRbhUminA prema khAtara dhArA gayA ane dharma paDitane zAsrA mATe paDakAra karyo. tarata ja zAstrAnI caiAjanA thaI. dharma Dite maMgalAcaraNa karyuM -- sArasvate zrotasi me plavantAM palAlakalpA dhanapAlavAcaH / ' ----dhanapAlanI vANI mArA sArasvata pravAhamAM tarakhalAnI jema taNAtI raheA. ' kavizrIe e ja zrlAkanA padaviccheda karI bIjo artha manAvI patine bheAMThA pADyo. eTale ke A dhama paMDita Icche che ke, dhanava-De dhanapati rAjana! me AjavAna:--mArI zreSThavANI, sarasvata zrotti-siddhasArasvata dhanapAlanA svaramAM, paTTAchajjA-tarakhalAnI jema, vantAk--taNAtI rahe. pachI baMne vacce zAsrA jAmyA. temAM dhama paMDita hArI gayA. kavi dhanapAlanI AgaLa tenA garva gaLI gayA paNa rAjAe kavi dhanapAlanI sammatithI dharma paDitane lAkha drumsanu dAna karyuM. paMDite jaNAvyuM, ' mane have khAtarI thaI che ke kavIzvara dhanapAla buddhinidhAna ane ajoDa paMDita che.' kavie kahyu', 'pa'DitajI! ema na kaheA. pRthvI ratnanI khANu " Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa che. pATaNamAM A. zAMtisUri pAse jA, tyAM tamane sAcuM pAMDitya jovA maLaze.' paMDitane parAjaya thavAnA kAraNe bahAra javuM ja hatu tethI teNe kavizrInI vAtane vadhAvI gujarAta tarapha prayANa karyuM. dharma paDita bheAjanI sabhAmAM bIje divase AvyA nahIM eTale kavIzvare jaNAvyu ke, ' dharma paMDite dhama jIte ane adharmI hAre e kahevatane kheATI pADI che, paNa dharmasya tvarita gatiH nI kahevatane sAcI pADI che.' bheAjarAje mALavAnuM gaurava jaLavAyuM ema mAnIne Ana MdanA krama khecyA. kavIzvare vRddhAvasthA thavAthI bheAjarAjanI AjJA laI A. mahendrasUri pAse salekhanA karI zubha samAdhithI maraNa pAmI pahelA devaleAkamAM vAsa karyo. kavIzvara dIrghAyuSI hatA, kemake saM0 1029 mAM mAlaveza sIyakarAje mannakheDa bhAMgyuM tyAre te tenI sAthe hatA. e vakhate sIyakanI uMmara 20-22 varSanI haze ja. sa0 1081 mAM mahammada gIjanIe sAmanAtha tADayu hatuM. sa0 1084 lagabhagamAM 'tilakama jarI'nI racanA karI ane sUrAcAryane jAnathI macAvyA. te pachI te sAcAra tImAM gayA. te pachI paNa te ghaNAM varSo sudhI jIvyeA. A hisAbe tenA saM0 1010 mAM janma thayA haze ane sa`0 1090 pachI maraNu pAmyA haze ema kalpI zakAya. A. mahendrasUri paNa sa0 1090 pachI anazana laI samAdhipUrNAMka kALadharma pAmI svage gayA. kavIzvara dhanapAle saMskRta ane prAkRtamAM nIce mujabanA graMthAnI racanA karI che. 1. pAIyalacchI nAmamAlA-(gAthA : 275) kavIzvare A graMtha saM0 1029 mAM A prAkRta kezanI racanA mannakheDa bhAMgI pAchA vaLatAM rastAmAM karI che. saMbhava che ke, teNe A graMtha peAtAnI patnI lakSmI mATe banAvye hAya. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 ADatrImuM ] A sarva devasUri 2. dhanaMjaya keza (j0 : 1800)-A saMskRta bhASAnA kezana ullekha zrIhemacandrasUrine "abhidhAnaciMtAmaNi" ane "dezInAmamAlA" nI TIkAmAM Ave che. saMbhava che ke AnA AdhAre ja "dhanaMjayanAmamAlA keza" (graM : 200)nI racanA thaI haze. 3. tilakamaMjarI-A kathAmAM ja kavizrI lakhe che ke, meM bhejane jinAgamanI kathA sAMbhaLavAnI IcchA thatAM tenA mATe A "tilakamaMjarI" graMtha race (le5). A kathAnA kAraNe ja kahevAyuM che ke, rASTrasatyapAtu siddhAsthate - kri-siddha sArasvatamAM zabdavyAkaraNa ane sAhityanA doSe kyAMthI hoya? - vAdivetAla zAMtisUrie saM. 1084 mAM A kathAmAM usUtra kathana na Ave eTalA pUratuM ja A kathAnuM saMzodhana karyuM hatuM. e saMskRta kathA adbhuta nava rasothI bharapUra ane recaka che. A kathA paNa saMskRta gadya kathAsAhityamAM jevI ke, subaMdhunI vAsavadattA, bANanI kAdaMbarI, daMDInuM dazakumAracarita, trivikramanI navakathA ane phulanI udayasuMdarI nI jema gauravavaMtu sthAna bhegave che. kaTa satra zrI hemacandrasUrie pitAnA "kAvyAnuzAsana" tathA "chaMdenuzAsana'mAM tilakamaMjarInAM padyo utAryA che. tilakamaMjarI para pUrNatalaga7nA A0 zAMtisUrie saM. 1180mAM Tippana, paM0 padmasAgaragaNie TIkA (0 : 8000) ane vartamAnamAM vijayalAvaNyasUrie tenA upara parAga nAmanI vizada TIkA (eN0 : 20000)nI racanA karelI che. - A tilakamaMjarIne AdhAre--(1) digaMbara 50 dhanapAle saM. 1261 mAM "kathAsAra", (2) vetAMbara paM. lakSmIdhare saM. 1281 mAM "kathAsAra" (3) paM. padmasAgaragaNie kathAsAra ane (4) eka vidvAne kathAMza racelA che. 4. zobhanakRta-caturvizatinI TIkA. 5. sAvagadhammapagaraNa (sAvagavihipagaraNa)-gATa : 24. (-je sapranTa, kramAMkaH 155) Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga ra prakaraNa 6. usabhapaMcAsiyA-(gAthA: 50) A prAkRtamAM racelI stutie che. tenAM padya sulalita che. tenA upara eka prAcIna vyAkhyA maLe che ane bIjI vyAkhyA 50 hemavijayakRta maLe che. mahA dharma zekharagaNie racela saMskRta-prAkRta avasUri (gaM0 : 336), hArijagacchanA A0 vIrabhadranA ziSya " taraMgavatIsAra 'nA racayitA A0 nemicaMdrasUrinI avasUri, tapATa cAritrahema gaNinI (saM. 1526) sirohImAM avacUri, eka ajJAta nAmanI avacUri vagere vivaraNa maLe che. 7. vIrathuI (gAthAH 30) vidhAlaMkAramayastuti. 8. varastuti (gAthA : 11) saMskRta-prAkRta caraNavALI stuti. 9 sUrAcAryakRta nAbheyanemi dvisaMdhAna kAvyanuM saMzodhana. 10. satyapurIya mahAvIretsAhaH gAthA : 15. graMthakAre ane kavie kavi dhanapAlanI A prakAre prazaMsA kahe che - (2) rA-sAhityotu siddhasArasvata nu vim ? / (2) samasyAmarpayAmAsa siddhasArasvataH kaviH / (3) vyutpattirdhanapAta: | (A) hemacaMdra, abhidhAnaciMtAmaNi-TIkA) (4) vacanaM dhanapAlasya candanaM malayasya ca / sarasaM hRdi vinyasya ko'bhUnAma na nirvRtaH / / (A merUtuMga, prabaMdhaciMtAmaNi pra. 2) ekaMdara paMDita dhanapAla te kavIzvara, kurcAlasarasvatI ane siddha sArasvata tarIke vikhyAta agiyAramI zatAbdIne dhuraMdhara vidvAna. te Azu kavi, Adarza graMthakartA, samartha vAdI ane parama jaina hate. (5) paramazrAvakeNa dhanapAlenApyuktam / / (maheka cavijayajI, dharmaparIkSA) dhanapAla nAmanA traNa kavio prasiddha che-- (1) kavIzvara dhanapAla te tilakamaMjarInA kartA. (ra) dhakkaDavaMzIya dhanapAla-jeNe apabhraMzamAM bhavisayattakahA racI. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri 313 , (3) pallIvAla dhanapAla--jeNe sa0 1261nA kArtika sudghi 8 nA divase tilakama jarIkathAsAra ' racyA che. kavie peAtAnA ane temanA kuTuMbanA paricaya graMthanA prAraMbhamAM ja ApyA che. teo badhA dhanapAla nAma heAvA chatAM sAhityapAla banyA hatA. (-prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, bhAjaprabaMdha, upadezataraMgiNI) daMDanAyaka jiNAzAha jihu zreSThI dhoLakAnA vatanI hatA. tenuM geAtra zrImAlI hatuM, enA pitAnuM nAma hatuM . pAhA zeTha. jiNAzAha ghaNA nina hatA, paNa taMdurasta ane alavAna hateA. ghI, kapAsa tathA anAjanI pherI karI jAtamahenatathI pAtAnA tathA kuTuMbane nibhAva karatA hatA. te zraddhALu jaina hatA. pratidina jinapUjA ane guruvaMdana karatA hatA. eka divase navAMgIvRttikAra mahAprabhAvaka A. abhayadevasUrie tene padmadalamAM sthApita bha. pArzvanAthanI pUjA tathA 'bhaktAmarastotra'nA pADaeNnA vidhi batAvyA. jiNAzAhe pUjApATha akhaMDa rIte cAlu rAkhyA. teNe eka divase ghInA gADavA laI pherIe jatAM rastAmAM tene mAravAne AvelA traNa lUTArAone mAtra traNa mANuthI ja mArI nAkhyA. A vAtanI jANa thatAM gujarAtanA rAjA bhImadeva solaMkI (sa0 1078 thI 1120)e tene pATaNa khelAvI taravAra, paTTo tathA seAnAnI mudrA ApI dheALakAne daMDanAyaka banAvyA. ( A samaye tyAM rahelA senApati zatruzailye kahyuM, 'annadAtA ! jiNA zeThane rU tathA kApaDanA vepAranI AvaData che. mATe tene te gaja ane kAtara apAya paNa taravAra na apAya'. jiNAzAhe tarata ja saMbhaLAvI dIdhuM ke, 'taravAra, dhanuSya, bANu, bhAleA ane zaktine upADanArA te ghaNAye hAya che paNa yuddhamAM zUrA tA viralA ja hAya che.' senApatie tene mArmika javAba sAMbhaLIne kahyuM, 'zastra ane zAstra ceAgya puruSane meLavIne ja yAgya mane che.' jiNAzAha daMDanAyaka banyA. teNe prajApAlana mATe khUba dhyAna Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa ApyuM. teNe sarvaprathama cera ane lUMTArAone pakaDI lIdhA ane e pradezamAMthI ceranuM nAmanizAna bhUMsI nAkhyuM. eka cAraNe zAhanI tAkAtanI parIkSA karavA mATe UMTanI cerI karI. rAjapuruSa cAraNane pakaDI dhoLakAmAM zAhanI sAme laI AvyuM. jiNAzAha te vakhate derAsaramAM pUjApATha karate hate. daMDanAyake pahelAM bAMdhelI vyavasthA pramANe rAjapuruSe jiNa zAhane derAsaranI bahAra belAvIne pUchyuM ke, "A cAraNe UMTanI corI karI che to zuM daMDa devo?" zAhe tyAM UbhA UbhA ja AMgaLI upara AMgaLI ghasIne tathA phUlanuM dIThuM kApIne saMketathI ja jaNAvyuM ke, tene vadha karavo. - cAraNa vAta samajI gaye, teNe kahyuM - - "eka jiNahAne jiNavaraha, na milaI tAre tAra; jehiM amAraNa pUjaI te kima mAraNahAra ?" - A sAMbhaLI jiNa zAhe kahyuM, "je pharI vAra corI karIza te mAryo gaye samajaje." cAraNane choDI devAne hukama karyo tyAre te cAraNa che ke - " vora sI vAra ravojI ne mAruM nI corI nuM vaDuM tu vAra cora na thA "zAhajI! cAra kadApi gharamAM saMtADI na zake evA UMTanI corI kare khare? ane cAraNa kadApi zerI kare khare? A to tame jena che eTale tame dhAka kayI rIte besADe che e mAre jANavuM hatuM." he khuzI thaI cAraNane sonAmahoranuM InAma ApyuM. : jiNazAhe peLakAmAM be jinamaMdira baMdhAvyAM. gharaderAsara mATe kaTInI bha0 pArzvanAthanI pratimA bhAvI ane saMghanA derAsara mATe bha0 AdIzvara, mukha tathA cakezvarIdevInI pratimA bharAvI. te darekanI A abhayadevasUrinA karakamalathI aMjanazalAkA tathA pratiSThA karAvI ane ghaNu dharmakAryo karyA. jiNAzAhe LakAmAM jaina yationI jakAta baMdha karAvI, je saM. 1026 sudhI baMdha hatI. (-tapAgacchIya pataMdira-gaNi ziSya paMratnamaMdiragaNinI Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] ' A sarva devasUri 355 "upadezataraMgiNI' taraMga 3; A0 guNAkaranI bhaktA marastotra kAvya 33 nI TIkA) zeTha hemarAja zeTha hemarAja mALavAnI dhArAnagarImAM raheto hato. te bhaktAmararatrane akhaMDa pADI hato, rAjA bhoje (saM. 1022 thI 1112) eka vAra brAhmaNanI zikhavaNIthI zeThane bAMdhIne kUvAmAM nAkhe. zeTha bhaktAmarauMtranA jApanA prabhAvathI baMdhana toDI kUvAnI bahAra nIkaLI AvyuM. A joI rAjA paNa bhaktAmara stotra mATe zraddhALu ba. (-A0 guNAkaranI saM0 1426nI bhaktAmara stotraTIkA, kAvya 1-ranI vivRti) caMDapa maMtrIvaMza- 1. caMDapa-te piravADa jaina hato. tene cAMpaladevI nAme patnI hatI. rAjA bhImadevane te bhaMDArI hato. 2caMDaprasAda-te rAjA karNadevane maMtrI hatA. tenI patnInuM nAma jayazrI hatuM. tene zUra ane soma nAmanA be putro hatA. baMne bhAIo rAjA siddharAjanA maMtrI hatA. buddhizALI, zUravIra ane dharmapremI hatA. 3. sema-tene sItAdevI nAme patnI hatI. te dAnI, saguNa, guruAjJApAlaka ane dharmAtmA hato. (je savapra, varSa : 2, pR. 67) te tIrthakara bhagavaMtane deva, nAgaeNdragacchanA A0 hari bhadrane guru temaja siddharAja jayasiMhane rAjA mAnato hate. e sivAya bIjAne namato nahoto. te siddharAjane khajAnacI maMtrI hatuM. teNe saM. 1254 mAM pATaNamAM rAjagacchanA A0 pUrNabhadra ke A vAdidevasUrinA ziSya A0 pUrNabhadra pAse "paMcataMtra' graMthane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. teNe saM. 1284 mAM derAsaramAM staMbhadAna karyuM hatuM . 1. (1) vaDagacchanA A0 vAdidevasUrinA ziSya A0 pUrNabhadra siM.. 12 54, saM. 1285 (2) rAjaga7nA A0 caMdranA ziSya pUrNabhadra siMha Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa pATaNane zeTha kapUrapaTTAdhIza putra samapiravADa saM. 1216 mAM paNa A ja samaye thaye hate. 4. AsarAja (abdharAja) -te mAtRbhakta vivekI jena hite. teNe sAta tIrthonI sAta vAra yAtrA karI hatI. chellI yAtrAmAM bALako vastupAla-tejapAla sAthe hatA. te pATaNamAM rAjakAryamAM niyukta hatA. eka vakhata te mAlAsaNa game tyAre tyAM mAladhAra gacchanA kalikAlagautamAvatAra A0 haribhadrasUri pAsethI prAsaMgika rIte zeTha AbhU piravAlanI putrI bAlavidhavA kumAradevIne sulakSaNa jANuM tenI sAthe lagna karyuM ane te suhalAka (sopAraka) cAlyo gaye. tene tyAM cAra putra ane cha putrIo thaI te parivAra nIce mujaba hato - (1) luNiga-te rAjakAryamAM kuzaLa hatA. tene lUNadevI nAme patnI hatI. te yuvAnImAM AvatAM ja maraNa pAmyuM. e samaye enuM kuTuMba garIba dazAmAM hatuM tethI gharanA mANasee tene parabhava mATe traNa lAkha navakAra maMtro ApyA, paNa vastupAle maratI veLA pUchyuM ke, "moTAbhAI! tamArI koI IcchA hoya te jaNAve" luNige javAba Ape ke, "bhAI! mane AbU tIrthamAM bhagavAnanI ekAda derI banAvavAnI utkaTa bhAvanA hatI paNa mArA bhAgyamAM nahIM tethI e bhAvanA te bhAvanArUpe ja rahI che. je tamane anukULatA thAya te mArI e bhAvanAne saphaLa banAvaje. saunA manamAM e vAta ramI gaI paNa paristhiti AgaLa sau lAcAra hatA tethI sau mauna rahyA. vastupAla-tejapAlanA dilamAM A bhAvanAnuM bIja ropAyuM, tethI teo gujarAtanA maMtrI banyA te pachI e bIjamAMthI jANe kalpavRkSa UbhuM thayuM. Aje AbU uparanuM baluNigavasahI" nAmanuM 1239 (praka. 32, pR. 510, praka. 35, pR....) (33) kharataragacchIya A0 jinapatinA ziSyanI tathA sumatimaNinI nAnI dIkSA saM0 1260nA jeTha sudi 6 nA roja thaI hatI. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarvAM devasUri 350 danIya ane vizALa jainamaMdira Ubhu che tenuM zreya A luNiganI bhAvanAne phALe jAya che. (2) malladeva--te mahAjanamAM vaDA hatA. maMtrI hatA. tene lIlAdevI ane pratApadevI nAme patnIo hatI. lIlAdevIthI pUrNa - siMha, sahajaladevI tathA sajamaladevI nAme saMtAna hatAM. pUrNasiMhane paNa alaNAdevI tathA mahaNadevI nAme patnIo hatI. ahulaNAdevIthI pethaDa nAme putra tathA allAla nAme putrI hatAM. tene mATe eka leAka * purAtanaprabaMdhasaMgraha 'mAM noMdhAyelA maLe che'dhrmvidhaane bhuvanacchidrapidhAne vibhinnasaMdhAne / sRSTikRtA na hi sRSTaH pratimallo malladevasya // ' (3) vastupAla--te gujarAtanA mahAmAtya hatA. A. vijayasenasUrinA upadezathI dharmapremI banyA hatA. tene 40 kAnhaDa, 40 rANudevI pAravADanI buddhizALI putrIe lalitAdevI tathA vejaladevI nAme patnIo hatI. lalitAdevIne jayaMtasiMha nAme putra hatA. te rAjakAryamAM kuzaLa hatA, je sa0 1279 mAM khaMbhAtanA daDanAyaka banyA hatA. tene jayatala, janmaNa ane rUpA nAme patnIo hatI. tenI vinatithI A0 jinabhadre sa0 1290 mAM prakha'dhAvalI 'nI racanA karI hatI. daMDanAyaka jayaMtasihe peAtAnI AdheDa vayamAM patnI suhuladevIthI janmela putra pratApasiMhanA kalyANa mATe pustaka racAvIne lakhAvyuM hatuM. (-jaipuSpransa' puSpikA : 7) maMtrI vastupAle sa'0 1290 mAM ' dharmAbhyudayamahAkAvya 'lakhyuM 6 * hatuM. ' (4) tejapAla--te gujarAtane kuzaLa mahAmAtya hateA. bhAre laDavayeA hatA. tene cadrAvatInA zeTha gAMgajI pAravADanA putra dhariNaganIputrI anupamAdevI tathA pATaNanA 40 jhAlaNa, 40 rANI meADhanI 1. saMvat 1290 varSe caitra zudi 11 khau staMbhatIrtha velAkulamaNupAlayatA maha0 vastupAlena zrIdharmAbhyudayamahAkAvyamidamalekhi ||Tha|| . jImamatu zrotra-vyAyAtRLAm III (-zrIprazastisa Mgraha, pra40 70, pR050) Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakAranuM putrI suhaDAdevI nAme patnIo hatI. anupamAdevIne buddhizALI, pratApI ane udAradila lUNasiMha nAme putra hate. lUNasiMhane ratanA tathA lakhamI nAme patnIo hatI ne gauradevI nAme putrI hatI. suhaDAdevIthI suhaDasiMha nAme putra ane bakulA nAme putrI hatAM. suhaDasiMhane suhaDAde tathA sulakhaNa nAme patnIe hatI. suhaDasiMha saM. 1297 mAM maraNa pAme. tejapAlanI patnI anupamAdevInuM ene samayamAM bhAratIya nArIomAM UMcuM sthAna hatuM. te caMdrAvatInA zeTha dhaNiga ane patnI tribhuvanadevIne khIme, AMbe, uddala ema traNa putra ane anupamA nAmanI A putrI hatI. anupamA buddhizALI chatAM kadarUpI hatI. tejapAle tenI sAthe sagapaNa thayA pachI te teDavAne ghaNe prayatna karyo hato. chevaTe bha0 caMdraprabhanA yakSa vijayane ATha drampa caDAvavAnI mAnatA paNa mAnI hatI, paNa bhAvibhAvane keNa pheravI zake? te tejapAlanA gharamAM AvI tyArathI ja tenAM kuMkuma pagalAMthI kuTuMbanI unnati thavA lAgI. AthI thoDA divasamAM ja te saune priya thaI paDI. gharanuM eka paNa kAma tenI salAha vinA thatuM nahatuM. AbU upara luNigavasahInA nirmANamAM tene ja sakriya phALo hato. te pitAnA bhAI uddalane sAthe rAkhI ghaNu kALa sudhI AbU upara rahI hatI ane pitAnI jAta dekharekha nIce A kArya pUruM karAvyuM hatuM. svabhAve te zAMta ane udAra hatI. ullekha maLe che ke, eka vAra te yatione vahorAvatI hatI tyAre temanA hAthamAMnuM ghInuM pAtra acAnaka mahaMtu anupamAdevI upara paDyuM. tenAM kapaDAM ghIthI taraboLa thaI gayAM. AthI maMtrI tejapAla gusse thaI gaye paNa anupamAdevIe tarata ja zAMta magajathI javAba Ape ke, "je ghAMcInA ghera janmI heta to zuM dazA heta? paNa mArAM ahAbhAgya che ke, mArA upara bIjA keInuM nahIM paNa pUjya gurudevanA pAtranuM ghI DhaLyuM che." maMtrI A sAMbhaLI zAMta thaI be, "mIThI vANu sAthenuM dAna, abhimAna vagaranuM jJAna, Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri kSamA sAthenuM sAmarthya ane tyAgabhAvanA sAthe paise-A cAre vastu atyaMta durlabha che. mahaM. anupamAdevI saune chUTe hAthe dAna ApatI hatI, tethI te SadarzanamAtA tarIke khyAti pAmI hatI. tenuM kaMkaNa kAvya hatuM. tenA hAthe apAya ke bIjAo mAraphata apAya tenuM phaLa maLe ke na maLe paNa pitAnA hAthe ja apAya tenuM phaLa maLe ja che. - teNe naMdIzvara tapanA ujamaNumAM jinaprAsAda pUro na thAya tyAM sudhI ekAsaNuM karI vAmadeva salATa dvArA zatruMjaya tIrthamAM naMdIzvara jinaprAsAda banAvyuM ane te ja tIrthamAM anupama sarovara baMdhAvyuM. . teNe saM. 1292 mAM paMcamItapanuM ujamaNuM karyuM, tyAre 25 samavasaraNa banAvyAM, zatruMjayatIrthanI taLeTImAM 32 vADIo, giranAratIrthanI taLeTImAM 16 vADIe banAvI. tejalapuramAM jinAlaya, pipALa, tenI sAthe kumAra sarovara banAvyAM. jhAjhariyA gAmamAM jinaprAsAda, vAva ane taLAva banAvyAM hatAM. teNe luNigavasahInA nibhAva mATe DAka ane DamANI gAma apAvyAM, tapodhananA upakaraNo mATe te te nAmanAM pAtra, derU, lI, dAMDA vagere gAma ApyAM. (-prabaMdhAvalI, purA pra. sa0, pR0 63, 65) samakAlIna kavioe paNa mahaM. anupamAnI khUba prazaMsA karI che, jemake - - "lakSamI caMcaLa che, pArvatI caMDI che, iMdrANI zakyavALI che, gaMgA nIce vahenArI che, sarasvatI te kevaLa vANInA sAravALI che, paNa anupamA anupama che." eTale bhAratIya nArIonA itihAsamAM anupamAnuM sthAna anu pama che ema kahevAmAM atizayokti nathI. . anupamAdevIe saM. 1293nA piSa sudi 13 nA roja vaDa gacchanA A0 madanacaMdrasUrine "ghaniryukti" vahorAvI hatI. tenI puSyikAmAM tene....mahuM vagere vizeSaNe vAparelAM che. . (pa-11) sAta putrIo-1. jAhu (bhAu), 2. mAu, 3, Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa sAu, 4. dhannA, 5. sehagA, 6. vayaju ane 7. paramaladevI (padamaladevI). (5) vastupAla-tejapAla-sarAjanA 11 saMtAnamAM vastu pAla ane tejapAla e baMne bhAIo gujarAtanA itihAsanA amara puruSa che. temane janma saM. 1235 thI 1240 lagabhagamAM thayo hato. te sau bhAIbene (mAtA-pitAnA maraNa bAda) saM. 1250 pachI mAMDala AvI vasyAM. vyApAra karatAM teonA bhAgyane sitAro camakyo. dhana vadhyuM. traNa lAkha kamma thayA ane saunAM lagna paNa thayAM. teo rAjA bhImadevanA mahetA paNa hatA. temane maMDalezvara vIradhavala sAthe gADha maitrI hatI. kavi somezvara maMtrI tejapAlane viradhavalane advitIya baMdhu batAve che. " (-Abuprazasti, leTa 64) vastupAla-tejapAle pitAnI nAnI uMmaramAM saM0 1249 mAM mAtA-pitA sAthe zatruMjayatIrthanI yAtrA karI hatI. teoe ahIM dhana vadhyA pachI bAvalAmAM derAsara baMdhAvyuM ane saM0 1276 mAM nAnakaDo zatruMjayane yAtrA saMgha kADhyuM. teone haDAlA gAme jatAM mAlama paDayuM ke, rastAnA rajavADAo musApharone lUMTI le che. AthI teoe keI na jANe evA sthAnamAM 1 lAkha dramma dATI rAkhavAno nirNaya karyo. paraMtu teo rAte jyAM dhana dATavA gayA tyAMthI ja khADo khedatAM teone senAne caru maLe. anupamAdevIe teone salAha ApI ke, ApaNA bhAgyane sitAre camake che. dhanane bhUmimAM dATavAnI jarUra nathI. bhUmimAtA te ApaNane sAmethI dhana Ape che. mATe A dhanane have pahADa upara goThave, eTale ke pahADa upara vizALa dharmasthAne banAvo. temaNe zatruMjayanI yAtrA karI, tyAM lalitA sarovara, navAM maMdire tathA jIrNoddhAre zarU karAvyA. tyAMthI nIkaLI giranAra tathA prabhAsapATaNanI yAtrA karI dhoLakA AvyA. tyAre gujarAtane rAjA bheLe bhImadeva ha. te ghele ane uDAu hatuM. tethI tenA sAme te Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarvadevasUri 361 svataMtra thavA lAgyA hatA. gujarAta-saurASTranI sthiti kathaLavA lAgI hatI. tene sva. pitAmaha kumArapAle svapnamAM sUcavyuM ke, tuM lavaNaprasAdane sarvezvara banAva. te rAjyane bacAvI zakaze. (-sukRtasaMkIrtana) lavaNuprasAda ane tenA putra viradhavala vAghelAe te samaye dhoLakAne pitAnuM pATanagara banAvI, khaMbhAta sudhI pradeza jItI laI pitAnuM rAjya sthApyuM hatuM. gujarAtanI devI mahaNudevIe A pitA-putrane svapnamAM jaNAvyuM ke, "tame gujarAtano uddhAra kare. vastupAla-tejapAlane mahAmAtya banAve. AthI tamAre pratidina uddhAra thaze." A pitA-putre rAjapurohita semezvaranI salAhathI ane guja. rAtanA rAjA bhImadevanI sammatithI vastupAla-tejapAlane saM. 1277 mAM potAnA mahAmAtya banAvyA. teo mahAmAtya banyA te pahelAM rAjA viradhavala tathA rANI jayatala temane maLavA gayAM hatAM. tyAre anupamAdevIe pitAnA piyerathI lAvele jhaverAtane hAra rANIne paherAvyo hato, paNa rAjAe te pAcho ApI dIdho. vastupAla-tejapAle mahAmAtya banavA pahelAM sau janatA samakSa rAjA pAsethI vacana mAgI lIdhuM ke, Aje amArI pAse traNa lAkha dra" che. tamArI sAthe amAre vadhuM paDe tyAre tamAre amArA A dhanane sparza karavo nahi." rAjAe A zarata kabUla rAkhI teone pradhAna banAvyA. maMtrIoe saM. 1277 mAM zrIsaMgha sAthe zatruMjayane yAtrA saMgha kAThaDyo. lalitAsarevara AgaLa paDAva nAkhyo hato. dAdAnI yAtrApUjA karI temaNe tyAM svarNakaLaze, cekIo, ArAdhyamatio, iMdramaMDapa tathA derAsara banAvyAM ane zatruMjayanI yAtrA mATe kumAra pAlanA haDA sudhInI pAja baMdhAvI. A prasaMge ahIM "karuNavajAyuddha-nATaka bhajavAyuM hatuM. saMgha zatruMjaya, giranAra tathA pATaNanI yAtrA karI LakA AvyuM. A semaprabhasUri, paM0 jagacaMdramaNi vagere A saghamAM sAthe hatA. dazA-vIzA vagere jJAtio - saMbhava che ke, A arasAmAM dazA-vIzAnA bheda paDyA hoya. e sunA haDA sudhInI banAvyuM ane jo Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jaina para parAne itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa vize eve khulAse maLe che ke, mahAjananI 84 jJAti gaNAtI te samaye te meTe bhAge jainadhama pALatI hatI. A jJAtiomAM kayAMka kacAMka vidhavAvivAha paNa pracalita hatA. evA vivAha karanArA chUTAchavAyA hatA, temanI kAI eka vyavasthita jJAti naheAtI. maMtrI vastupAlanA samaye teNe jJAtinuM svarUpa lIdhuM hoya ema lAge che. eka vAra vastupAla-tejapAle sAdharmika vAtsalya karyuM. saune nAtaru devAmAM AvyuM, paNa eka zeThanA putra, je nina banI gayA hatA tene nAtaruM ApavAnuM bhUlI javAyuM. te zeThanA putre 84 jJAtinI vizALa sabhAmAM yuktipUrvaka vAta mUkI ke, ' ame kulIna chIe paNa garIba thaI gayAnA kAraNe amArI TAla karavAmAM AvI che. vastupAlatejapAla vidhavAnA putrA che paNa dhanADhaya che ane rAjasattAmAM mahAmAtyapade che. tamane jamaNa maLe che eTale tamane amArA garImanI zI paDI hAya?' zeThanA putranA A zabdoe sabhAmAM vIjaLI jevA AMcakA pedA ko. hAhA thavA lAgI. pachI te A sabhAmAMthI keTalAka UThIne cAlavA mAMDayA. je gayA te vIzA' kahevAyA ane e maMtrInI sAthe rahyA te dazA' kahevAyA. cArAzI jJAtiomAM A bhedo paDayA. A jJAtibhedanuM e pariNAma AvyuM ke, vIzA ane dazAmAM eka roTI-vyavahAra cAlu rahyo paNa eTIvyavahAra baMdha thaI gayA. jo ke dazA e vidhavAnA saMtAnane peAtAnA vargamAM meLavI lenArA samudAya che, paNa vidhavAvivAhanA himAyatI nathI. eTale dazAmAM paNa vidhavAvivAha thatA te nathI ja. pachI te! emAM paNa je vidhavAvivAha karanArA nIkaLyA te tenAthI judA paDacA ane samaya jatAM te pAMcA, aDhiyA, savAyA tarIke jAhera thayA. Aje gujarAtanA bhAleja gAmamAM pAMcAnI jJAti vidyamAna che. karNATakamAM digabarAmAM caturthAM paMcama jJAti vidyamAna che. varaDiyA zA. nemaDanA vaMzajemAM bIjI jJAtienI kanyA vadhu 1. jUe, acalagacchanI (gujarAtI) meTI paTTAvalI, pR0 91, Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtrIzamuM ] A sarva devasUri 36 3 pramANamAM AvI tethI tenA vaMzajo "nemA vANiyA kahevAyA. temAM paNa dazA-vIzAnA bhede paDayA. zeThane putra vagere lATanA (mahI ane damaNa vaccenA pradezanA) hatA. tenA mitro ane parivAra gujarAtanI dakSiNamAM TheTha tApI nadI sudhI cAlyA gayA te "lADavA zrImAlI kahevAyA. maMDalezvara lavaNuprasAda ane viradhavale baMne maMtrIonI madadathI gujarAtanI bagaDelI sthitine sudhAravA prayatna zarU karyo. temaNe sarvaprathama saurASTranAM nAnAM-moTAM rajavADAMone kAbUmAM lIdhAM. jUnA amaladAra tathA vepArIo pAsethI ghaNuM dhana ekaThuM karIne meTuM sainya UbhuM karyuM. mahAmAtya vastupAle khaMbhAtanA dhanika cAMciyA sadIkane mArIne tene teja turIne karaMDiye hAtha karyo ane tenuM dhana rAjabhaMDAramAM dAkhala karyuM. tene sAgarIta bharUcane rAjA siMdhurAjane putra zakha hatuM, jeNe maMtrI vastupAlane khaMbhAtanA hAkema banAvavAnI lAlaca ApI hatI. (-je sapranTa, varSaH 3, pR. 435) maMtrI vastupAle zaMkhanI e lAlacane mahApApa mAnI tenI sAthe laDAI AdarI. zaMkhane harAvI nasADyo ane pitAnA putra jayatala(jayaMtasiMha)ne saM0 1279 mAM khaMbhAtane daMDanAyaka nImyo. maMtrI tejapAle godharAnA lUMTAru rAjA ghUghalane mAryo ane e rIte khaMbhAtane dariyAmArga, lATa ane godharAne pradeza vepArIo ane vaTemArguo mATe nirbhaya banAvyuM. rAjAe paNa devagirine cAdavarAja siMghaNa ane mAravADanA rAjAo sAthe navI saMdhi karI bIjAM tophAnI tane dUra haThAvyAM. saM. 1283 mAM gujarAta, mAravADa ane mahArASTranA hiMdu rAjAonuM punaH saMgaThana karyuM. vastupAle saM. 1282 mAM khaMbhAtanA A0 malavAdInA vyaMgya upadezathI pitAnI cAMdInI pAlakhI dAnamAM ApI. te cAMdImAMthI jinapratimA banAvI snAtra pUjA mATe bharUcanA zakunikAvihAramAM arpaNa karI. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa dilhImAM bAdazAha altamaza zamazuddIna (sa1266 thI 1293) amIra zIkAra (mIlacchIkAra)nA senApati ghArI Isapa sa. 1283-84 mAM gujarAta upara caDI AvyeA tyAre hiMdu rAjAonuM soMgaThana saphaLa banyuM hatuM, tethI mahAmAtya vastupAla mahaNulladevIne ArAdhI, varadAna meLavI, eka lAkha gheADesavArA sAthe pATaNathI nIkaLyeA. te pAlanapura thaI AbU gayA ane yuddhane vyUha gADhavI taiyAra rahyo. tenI sAme bAdazAhanA sainye AbUnI ghATImAM AvI paDAva nAkhyo. ke tarata ja vastupAle dakSiNa dizAmAMthI mArA calAvyeA ane dhArAva daiva vagere kha`DiyA rAjAee pAchaLathI uttara dizAmAMthI mArA calAvye ane e rIte mAdazAhI sainyanA ghATImAM ja vinAza karyo. maMtrI vastupAla vijaya meLavI, pATaNa thaI dhoLakA AvyA, prajAe tenuM umaLakAthI svAgata karyuM. te divase 1 phUlanI kiMmata 1 sikkA dravyanI thaI hatI. prajAe evAM moMghAM puSponI mALAthI maMtrInuM svAgata karyuM hatuM. matrIe A vijayanA upalakSamAM tAra`gA tImAM bha. ajita nAthanA derAsaramAM gokha karAvyA hatA, jemAM sa0 1284 nA phAgaNa suda 2 ne rivavAre bha0 AdinAthanI pratimAnI pratiSThA karI hatI. (jai 0 sa. pra0 varSa : 2, pR0 67) maMtrIne hajI mATe Dara hatA ke, kutabuddIna aibakanI jema bAdazAha altamaza paNa gujarAta para pharI vAra bhayaMkara humalA karaze. AthI te enA upAya zodhI rahyo hatA. | 364 nAgeAranA saMghapati zeTha pUnaDa jaina hatA. bAdazAha altamazanI priya begama premakalA tene peAtAnA dharmabaMdhu mAnatI hatI. te mATe soMgha laI zatru Mjaya tIrthanI yAtrAe jatA hatA. sa01286 mAM te mAMDala AvyA eTale maMtrI vastupAla tene tyAMthI dhALakA laI Avye 1. bharUcana! maMdiranA 0 jayasihasUrie A vijayane uddezI sa. 1285 lagabhagamAM 'hammIramadamadana ' nAmaka nATaka racyuM. ane te nATaka khaMbhAtamAM bhImezvara mahAdevanA yAtrA-utsava prasaMge bhajavavAmAM AvyuM hatuM. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ATha sarvadevasari ane saMghavInuM dabadabAbharyuM svAgata karyuM. te pachI bAdazAhanI mAtA pharIdA begama makakA zarIphanI yAtrA mATe nIkaLI, tene dharmaguru Alama paNa tenI sAthe hato. te samudra raste javA mATe khaMbhAta baMdare AvI pahoMcI. tyAre maMtrI vastupAle ghaDelI yojanA pramANe lUMTArAoe te begama mAtAne lUMTI lIdhI. mAtAe maMtrI AgaLa phariyAda karI. maMtrI vastupAle tyAM AvIne tene pAI e pAIne samasta mAla pAcho apAvyuM. tene bahu satkAra karyo. te yAtrA karIne pAchI pharatAM pharI khaMbhAta AvI. tyAre paNa maMtrIe tenuM ghaNuM sammAna karyuM. bAdazAhanI mAtA kusadA begame maMtrI vastupAlane pitAne dharmaputra kahI pitAnI sAthe tene dilhI laI gaI ane mAtAe bAdazAha AgaLa maMtrI vastupAlanI bhAre prazaMsA karI. AthI bAdazAha ane maMtrI vastupAla vacce gADha maitrIsaMbaMdha baMdhAye. maMtrI vastu pAla dilhIthI pAchA pharyo te pahelAM bAdazAha pAsethI pAkuM vacana lIdhuM ke, "huM jIvana paryata gujarAta para caDAI nahIM karuM." e rIte maMtrI vastupAle gujarAtane dilhInA bAdazAhathI nirbhaya banAvyuM. vaLI, bAdazAhanI sammatithI Arasane paththara meLavI bha0 AdinAthanI pratimA ghaDAvI zatruMjaya tIrtha upara sthApana karI. have gujarAtamAM sarvathA zAMti hatI. maMtrIoe zAMtiparva tathA zivapurANa vagerenA leke vaDe rAjA vIradhavalane mAMsa, zikAra ane madirAthI vimukha banAvyuM ane mala. A devaprabhanA upadeza saMbhaLAvI, dharmane tAtvika premI banAvyuM. (jUo, praka. 38, pR. 334) maMtrI vastupAle saM0 1287 mAM zatru jaya tIrthane mATe yAtrA saMgha kADhayo. vaDhavANanA nagarazeThe tene satkAramAM dakSiNAvartI zaMkha Ape. maMtrI vastupAle te bheTarNa svIkArI tenA badalAmAM tene pitAne prabhAvazALI zaMkha ApI sAdharmika premane dAkhalo besADyo. A saMghamAM nAgendraga7nA AcAryo A0 vijayasena Ave. udayaprabha, A0 vardhamAna, maladhAragacchanA A0 naracaMdra, nAgaeNkagaccha Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2ne ( prakaraNa nA A. mallavAdI, A0 vardhamAnasUri, vAyaDagacchanA A. jinadatta, rAjagucchanA A. bAlaca'dra, caitravAlagacchanA A. bhuvanacaMdrasUri, vaDagacchanA A jagaccadrasUri vagere 700 AcAryAM, 2100 sAdhue, ghaNI sAdhvIo, 1100 digaMbarAcAryAM, ghaNA laghu saMghapati, 134 jinapratimAe, 1900 zrIkarI, 700 pAlakhI, 4005 sejavAlAM, 450 jaina bheAjakA, 1000 cAraNA, 3300 bhATa, 1000 ka doI, 1000 suthAra, 1000 luhAra, 2000 peADhiyA, 4500 gADAM, 700 UMTa, 4000 gheADA, 1800 vAjA, 4 rAjasuraga, 7 lAkha manuSyAnI meATI senA ane e ja hisAbe taMbU, pANInI TAMkIe ane sarasAmAna hatA. e maMtrIe sa0 1277 tathA sa0 1287 mAM pAlItANAmAM lalitA sarAvara, upAzraya tathA parama aMdhAvyAM hatAM. zatru Mjaya tIrthaM mAM zakunikAvatAra, satyapurAvatAra, staMbhanatIrthAMvatAra tathA aMbA, zAMkha, pradyumna ane avaleAkana e cAra zikharAyukta ujjaya tAvatAranAM navAM madirA temaja pote pAtAnA pUrvajo, bhAI e tathA ane rAjAenI mUrtio, meDharapurAvatAramAM peAtAnI ArAdhaka mUrti, bha AdIzvaranuM maMdira vagerenA iMdramaMDapA, tAraNA, svarNakaLaze tathA suvarNInuM ratnajaDita pUMDhiyuM, sarasvatInI pratimA, kapI yakSane maMDapa ane anupamA taLAva vagere dhAvyAM. gujarAtanA mahAmatra vAhaDadevanA devadAyamAM vadhArA karyAM. tathA ahIM tInI sabhALa mATe cAra jaina kuTuMbene vasAvyA. eka Mdare ahIM 189600000 dravya vAparyuM hatuM. tejalapura-- maMtrIoe zatru jayanI taLeTImAM lilatA sarAvaranA kAMThe, jyAM saghanA paDAva hatA tyAM, tejalapura vasAvyuM. tene koTa karAvyA ane temAM bha0 pArzvanAtha ane mahAdevanAM kriza adhAvyAM. tyAM navA jenA vagerene vasAvyA. tapAgacchIya A. devasudarasUrinA zrAvaka ghAghAnA sa0 saravaNe Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri 367 lalitAsarovarane sudharAvyuM ane tenA nAnAbhAI dhAMdhe bha. pArzvanAtha nA jinAlayanA CddhAra karAvyA. (-praka0 49) A nagaranA mahammada begaDAnI senAe nAza karyo AthI tyAMnA vatanIe pAlItANAmAM jaI vasyA. samrAT akabaranA zekha abulakjale saurASTranA mahesUlI vibhAga pADayA. tenA trIjA vibhAgamAM lakhe che ke, tenA trIjo vibhAga zatruMjayanI Du MgarInI taLeTImAM che, temAM eka jUnuM paDatI dazAnuM zahera che. ' (-saurASTranuM itihAsasidigdarzana) A sthAna Aje zatruMjaya pahADanI uttaramAM ane jaya taLeTIthI pUrvamAM bhUtezvara mahAdevanA nAmathI vikhyAta che. saMgha zatruMjaya, prabhAsapATaNa, giranAra, vaMthalI thaIne dheALakA AvyA. tyAM rAjA vIradhavala, matrI tejapAla tathA zaheranA AgevAne e saMghanA suMdara satkAra karyAM. maMtrI vastupAla vicArazIla jaina hatA. te dharmaprabhAvanA mATe jaina dharmasthAnAnI mAphaka jainetara dharmasthAnA paNa maMdhAvatA hatA paNa bIjo kAI jaina enA pagale cAlI jainetara dhasthAnane uttejana Ape te te vAta tene pasaMda naheAtI. A saMghanA eka yAtrike jaina tIrthAMmAM gheADu dAna karyuM" ane sAmanAthamAM vizeSa dhana ApyuM. A hakIkata jANIne maMtrIe jaNAvyuM ke, * A saMdhamAM AvelA bIje sthaLe vadhu dAna ApI na zake ane keAI evI bhUla kare to teNe prAyazcitta levuM joI e. koI paNa vyakti pAte svata Mtra sa Mdha kADhI tenI IcchA mujaba vatI zake.' te yAtrike maMtrInI vAtane nyAyI mAnIne jaina tIrthamAM meTI rakamanuM dAna karyuM. maladhAra A. naracaMdrasUri A sAlamAM bhAdaravA vida 10nA roja samAdhipUrvaka svaCstha thayA. temaNe maMtrI vastupAlane bhaviSyavANIrUpe kahyuM hatuM ke, AjathI daza varSe tAruM maraNu thaze.' matrI tejapAle sa0 1286 mAM AvyU uparanA delavADAmAM vimalavasahInI pAse navI jamIna kharIdI temAM luNagavasahInuM Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa kAma zarU karyuM. temAM sa0 1278 mAM bha. mallinAthane ge khale bhAI malladevanA kalyANa mATe aMdhAvavAmAM AvyeA. maMtrIe sa0 1287 nA phAgaNa vida 3 ne ravivAre A. vijayasenasUrinA hAthe luNigavasahInA maMdiramAM bha. neminAtha vagerenI pratiSThA karAvI. A utsavamAM 4!mahAdharA, 12 mAMDilakA, 84 rANA, 84 jJAtionA mahAjanA vagere hAjara hatA. jenI kAraNI Aje jagatabharamAM advi tIya manAya che te luNigavasahI maMdira upara sa0 1292 mAM dhajAIMDa caDAvyeA. sa'0 1293 ane sa'0 1297 mAM paNa ahIM potAnI mAtA, pitA, baheneA, lalitAdevI, haDAdevI, putrI vagerenA nAmathI derIe banAvelI che. eTale A maMdiranirmANanuM kArya sa 1297 sudhI cAlatuM hatuM. ahIMnA dareka kAryamAM maLIne 125300000 dravya kharacAyuM che. (jUe, praka0 37, pR0 284 thI 287) maMtrI vastupAle giranAra tIrtha upara peAtAnA tathA parivAranA kalyANa mATe tIthe dvAra karyAM. zatrujayAvatAra, aSTApadmAvatAra, sameta zikharAvatAra, sta MbhanatIrthovatAra, satyapurAvatAra ane kAzmIrAvatAra, sarasvatI vagere prAsAdo banAvyAM. te darekanI sa'0 1284nA phAgaNa sudi 10 ne budhavAre A. vijayasenasUri pAse pratiSThA karAvI. AsarAjavihAra, kumAradevIsarAvara ane upAzraya banAvyA. vRddha yAtrALu A mATe DeAlIe vasAvI. ahIMnA bhaTTo yAtrikA pAsethI kara letA hatA te kara mApha karAvyA. ahIM 128800000 dravya vAparyuM. prabhAsapATaNamAM aSTApadmAvatAra prAsAda adhAtmyA ane AsapAsa bIjA laukika tIrtho paNa baMdhAvyAM. bane bhAI e A0 jagacca drasUri, upA0 devabhadra, A0 devendra surinA tapa-tyAgabharyo vairAgyanA upadezathI prabhAvita hatA. temanA mahetAe A. jagaccadrasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. maMtrI vastupAle A devedrasUri khaMbhAta hatA tyAre temanA vyAkhyAnamAM saune muhapattinI prabhAvanA karI hatI. sa'0 1294 mAM rANA vIradhavala maraNa pAmyA, maMtrI vastupAle Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devari 369 tenI IcchA mujaba tenA bIjA putra vIzaladevane ghoLakAnI gAdIe besADayo. vizaladeve sattAnA madamAM nAgaDa brAhmaNane mahAmAtya banAvyuM ane baMne maMtrIone tenA hAtha nIcenA nAnA maMtrIonI jagA ApI. samarAka pratIhAranI bhaMbheraNIthI bane maMtrIo pAse ghananI mAgaNI karI ane dhana na hoya to tenI khAtarI karavA ghaTasarSanuM divya mAgyuM. dAdA lavaNuprasAde tene tema karatAM vAryo paNa teNe pitAnI haTha cheDI nahIM, eTale rAjapurohita semezvare tene samajAvI A akRtyathI reDyo. eka divase eka kSullake upAzrayane kacare bhUlathI nIce pheMkyo. te raste jatA rAjAnA mAmA siMha jeThavA upara paDyo. mAmAe gusse thaI te kSullakane mAryo ane gALo ApI. A sAMbhaLI maMtrI vastupAle rAjaputra bhUNapAlane mokalI mAmAne hAtha kapAvI maMgAvI pitAnA mahelanI AgaLa laTakAvya. baMnenI senAo laDavA mATe taiyAra thaI rAjA vizaLadevane tyAre vimAsaNa thaI ke have zuM karavuM? aMte purohita semezvare rAjA, mAmA, tathA maMtrIone samajAvI zAMta pADyA. rAjAe mAmA pAse maMtrInI mAphI maMgAvI ane maMtrI tathA temanA dharmanuM gaurava vadhAryuM. ' maMtrI vastupAle vicAra karyo ke, A naracaMdrasUrinA bhaviSya kathana mujaba have mAruM AyuSya ochuM che. tethI saM. 127-98 mAM te zatruMjaya tIrthanI yAtrA mATe saMgha sAthe nIkaLe ane rastAmAM aMkevAliyA gAmamAM gurudeva pAse nirmANa karI samAdhipUrvaka maraNa pAmyA ane mahAvideha kSetramAM rAjAnA ghera tene janma thayo. maMtrI tejapAla ane maMtrI jayaMtasiMhe aMkevAliyAmAM taLAva khedAvyuM tathA vastupAlanA zabane zatruMjayanA pradezamAM lAvIne agnisaMskAra karyo. ahIM svargArohaNa prAsAda baMdhAvyo ane aMkevAliyA gAmamAM jinaprAsAda, sarovara tathA dAnazAlA baMdhAvyAM. mahAmAtya tejapAla paNa saM. 1308 mAM zaMkhezvaratIrtha pAsenA caMdUra gAmamAM chelle pahere samAdhipUrvaka maraNa pAmyuM. tyAM tene Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa putre bhavya jinaprAsAda baMdhAvyuM je Aje paNa vidyamAna che. maMtrI vastupAla-tejapAle ghaNAM dharmakAryo karyA che. temAMnA keTalAkanI yAdI nIce mujaba che - - jinaprAsAde 1304 dhoLakA vageremAM, jIrNoddhAra 2300 paMcAsarA pArzvanAtha, staMbhana pArzvanAtha vagerenA savA lAkha jinabiMbe, 984 upAzraye, 500 AcAryanAM siMhAsana, 500 kapaDAnA samavasaraNa maMDapa, 700 brahmazALAo, 700 pAThazALAo, 3002 varadhavala, nArAyaNa vagere kRSNa ane zivAlaye, 700 maThe, 700 annazALAo sthApanA karI. pratidina 500 vedapAThIonA kuTuMbanA nirvAhanI vyavasthA karAvI. dara sAla traNa vAra saMghapUjA, 32 paththaranA navA killAo, 64 masjido, 84 taLAve, 634 vAva, 700 kUvA, aneka vepArI maMDIo, davAkhAnAM, para vagere baMdhAvyAM. teoe 63 yuddhamAM vijaya meLavyuM. pitAnI patnIonAM sapanAM meTAM ujamaNuM karAvyAM. pAMcama ane agiyArazanA ujamaNuM mATe pAMca tathA agiyAra nirdhana jainene dhana ApI lakhapati banAvyA. sAta karoDanuM dravya khacI jJAnabhaMDAra banAvyA. sarvasiddhAMtanI ekeka nakala sonAnI zAhIthI ane bIjI nakala tADapatra ane kAgaLa upara lakhAvI (upa) ra6). paMDitene bakSIsa temaja garIbane ghaNuM dAna ApyuM. zatruMjaya, giranAra ane AbU upara maLIne abajonuM dravya kharacyuM. temaNe 18 varSamAM kula 20731800000 dravya kharacyuM hatuM evI mAhitI maLe che. maMtrI vastupAla pite vidvAna hatuM temaja vidvAnane parIkSaka ane piSaka hato. teNe "nara-nArAyaNanaMdamahAkAvya" (sargaH 16), giranAramaMDana zrIneminAthastotra, aMbikAdevIstotra tathA ArAdhanA (le. 10) vagere kRtio racelI maLe che. A kRtio temanI ( 1. A aMge prabaMdhakAza, sutasaMkIrtanamAM nAnI nAnI nadhi maLe che ane jinaharSakRta "vastupAlacaritramAM teno vigatavAra nedha maLe che, Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] . A sarva devasUri 371 kavipratibhAnI sAkSI pUre che. temaNe racelAM prAsaMgika sUkto paNa maLe che. dAkhalA tarIke - "ziyALo, unALo ane comAsu e Rtuo eka pachI eka Ave paNa Aje unALo ane comAsu e baMne Rtuone ekIsAthe anubhava thaI rahyo che, kemake mahArAjA vIradhavalanA maraNathI janatAnA dilamAM unALAne tApa saLagI rahyo che jyAre AkhemAM comAsu UmaTI rahyuM che.' temaNe "dharmAbhyadayamahAkAvya "nI saM1290 mAM pitAnA hAthe karelI nakalanI prati maLI Ave che. vidvAne AvA vidyAsevIne sarasvatIputra" kahe che temAM kazI atizayokti nathI. temanI sArasvata sabhAmAM rAjapurohita kavIzvara semezvaredeva, harihara, madana, subhaTa, nAnAka, pAmhaNa, paM. yazavIra, Tha, arisiMha, A. vijayasena, A0 udayaprabha, A0 naracaMdra, A0 nareMdraprabha, A0 mANijyacaMdra, A0 bAlacaMdra, A0 jayasiMhasUri, A amaracaMdra vagere vidvAna hatA. A0 pradyumnasUri tyAre UgatA kavi hatA. A badhA vidvAne e maMtrI vastupAlanI vividharUpe prazaMsA karI che- tamArAmAM juvAnI che paNa madanavikAra nathI, lakSmI che paNa garva nathI, sajajana-durjananI parIkSA karavAnI buddhi che paNa kapaTa nathI, tamArI AvI AkRti koNe ghaDI ? (-vIradhavalanA vastupAla prati udgAre) pIyUSAdapi pezalA zazadharajyotsnAkalApAdapi, ___ svacchA nUtanacUtamaJjarIbharAdapyullasatsaurabhAH / vAgdevImukhasImasUktavizadodgArAdapi prAJjalAH, . keSAM na prathayanti cetasi mudaM shriivstupaaloktyH|| (-upadezataraMgiNa taraMga 1le prabaMdhakoza, paM. jinaharSakRta "vastupAlacaritra) sUro raNeSu caraNapraNateSu somaH vakro'tivakracariteSu budho'rthabodhe / nItau guruH kavijane kavirakriyAsu mando'pi ca grahamayo nahi vastupAlaH // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ ra -he vastupAla ! tuM raNamAM sUrya, Azrita pratye caMdra, duSTa pratye maMgala, jJAnamAM budha, nItimAM guru, kaviomAM zuka ane pApamAM maMda chee rIte praha je hevA chatAM grahamaya nathI. (-ajJAta, upadezataraMgiNI) ... 'zrIvastupAla ! tava bhAlatale jinAjJA . vANI mukhe hRdi kRpA karapaGkaje zrIH / dehe dyutirvilasatIti ruSaiva kIrtiH paitAmahaM sapadi dhAma jagAma nAma // (-apahezataniel) dakSaH zastre ca zAstre ca dhane ca pradhane ca yaH / vastupAla-yazovIrau satyaM vAgdevatAstutau // (vaamaansthliin| 50 yazo52-susta sIna, sarga : 3, Al0 43) sUtre vRttiH kRtA pUrva durgasiMhena dhImatA / visUtre tu kRtA teSAM vastupAlena mantriNA // annadAnaiH payodAnaiH dharmasthAnaizca bhUtalam / yazasA vastupAlena ruddhamAkAzamaNDalam / / (-4 purezaDita vi somezvara) viracayati vastupAla: caulukyasaciveSu kaviSu ca pravaraH / na kadAcidarghyaharaNaM zrIkaraNe kAvyakaraNe vA / anvayena vinayena vidyayA vikrameNa sukRtakrameNa ca / kApi ko'pi na pumAnupaiti me vastupAlasadRzo dRzoH pathi // (-24 puDita somezvarakRta mAbhUprazasti) nAnarca bhaktimAn nemau nemau shngkr-keshvau| jaino'pi yaH sa vedAnAM dAnAmbhaH kurute kare / / (-24 puDita somezvarakRta pratibhuTTI) vibhutA-vikrama-vidyA-vidagdhatA-vittavikaraNavivekaiH / yaH saptabhirvikAraiH kalito'pi babhAra na vikAram // (-maladAra Ava naracaMdrasUrikRta giranAratIrtha jinAlaya prazasti, na pusta: prazasti saDa, piDA : 7) Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrIzamuM ] A sava devasUri kSatriyAH samarakelirahasyaM jAnate na vaNijo bhrama eSaH / ambaDo vaNigapi pradhane kiM mallikArjunanRpaM na jaghAna // dUta re [ vaNigahaM raNaTTe vizruto'si tulayA kalayAmi / maulibhANDapaTalAni ripUNAM svargavepatanamatho vitarAmi || (-A0 bAlacaMdrakRta vasaMtavilAsa', sa` : 5, vajraM vajrabhave vanaM vanasave puSpaM vasantatave, vAsaH svastarave vacaH sugurave dIpo yathA bhAnave / dhUpaM cAgarakhe sitekSaparakhe rAprAbhRtaM meve, . itthaM te sacivendra ! kAvyakaraNaM rociSNave jiSNave // (-A. udayaprabhasUri vacana, upadezasAra, u50 36) bauddhaibaddhaH vaiSNavairviSNubhaktaH zaivaiH zaivo yogibhiryogaraGgaH / jainaistAvajjaina eveti kRtvA sattvAdhAraH stUyate vastupAlaH // : (-prema dhAvalI) mahAmAtya vastupAlane 24 birudo hatAM, jemAM sarasvatIka'ThAbharaNu, sacivacUDAmaNi, sarasvatIdharmaputra, laghu bheAjarAja, dAtRcakravartI, caturacANAkaya, majjAjjaina, sarvajana mAnya ane RSiputra vagere mukhya birudo hatAM. upara zlA0 43-44) ekaMdare te dAnavIra, nRpaprItipAtra, prajAne mAnItA, gujarAtanA catura mahAmAtya, raNamedAnamAM laDavaiye, dharmAtmA temaja lakSmIne lADIle| ane sarasvatInA sapUta hateA. teNe zatruMjaya tIrthAMmAM bha. RSabhadevanI yAtrA karI temAM eka ja mAgaNI karI che ke yad dAye dyutakArasya yat priyAyAM viyoginaH / yad rAdhAvedhino lakSyetad dhyAnaM me'stu te mate // (prama dhAvalI) Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa maMtrI vastupAla-tejapAlanA jIvanacaritanAM sAdhana1. nara-nArAyaNanaMdakAvyaprazasti, vastupAlaracita. 2. kItikaumudI (saM. 1282 lagabhaga), "ullAsarAghava"mAMnA dareka sarganA aMtima kaleke, suratsavane chelle sarga, AbUnI saM. 1287nI prazasti, giranAranI saM. 1288nI prazasti, naM. 1, 3, kartA-rAjapurohita kavIzvara Tha0 somezvaradeva. 3. saM. 1288 nI giranAra prazasti (naM. 2, 4, 5) kartA maladhArI A0 naracaMdrasUri. 4. sukRtasaMkIrtana (sargaH 11) saM. 1285, kartA-arisiMha 5. dharmAlyudayakAvya (sargaH 16), sukRtakItikallolinI, gira nAranI saM. 1288 nI (naM. 6) prazasti, kartA-A udaya prabhasUri. 6. hammIramadamadana nATaka saM. 1285, kartA-A. vIra ziSya A0 jayasiMhasUri. 7. zakunikAvihAra prazasti, kartA-A. bhadrezvarasUri, saM. 1290. (-prabaMdhAvalI) 8. vasaMtavilAsa saM. 1297, kartA-A. bAlacaMdrasUri. 9 prabaMdhaciMtAmaNi saM0 1361, kartA-A. merUtuMgasUri 10. vividhatIrthakalpa saM0 13...., kartA-A. jinaprabhasUri. 11. caturvizatiprabaMdha (prabaMdhakAza) saM. 145, kartA A rAjazekharasUri. ' 12. vastupAlacaritra saM0 147, kartA-A. jinaharSasUri. 13. upadezasArasaTIka saM. 1662,kartA-paM. kumArasAgara gaNi. 14. vastupAla-tejapAlarAsa saM0 1484, kartA-hIrAnaMda, 15. vastupAla-tejapAlarAsa saM. 1550, kartA-maladhAra A0 lakSamIsAgara. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A. sava devasari 275 16. vastupAla-tejapAlarAsa sa0 1565, kartA-pArzvacaMdrasUri. - 17. vastupAla-tejapAlarAsa sa0 1682,kartA-upA. samayasuMdara. 18. vastupAla-tejapAlarAsa sa0 1721, kartA-AnadasUragIya 50 meruvijaya gaNi. 19. vIravaMzAvalI, jainasAhityasa zeAdhaka, khaMDa 1, aMka: 3. 20. jainasAhityasaMzodhaka, khaMDa : 3, aMka : 1, pR0 105 vaMzAvalIo sAMsi'hava'za-- 1. sAMsiMha te pAravADa hatA, tenuM bIju nAma sAmaMtasiMha hatuM, ra. zAMti. 3. brahmanAga. 4. nAga. 5. AbhU--te mAlAsaNamAM rahetA hatA ane maladhAragacchane zrAvaka hatA. 6. kumAradevI--te Abhu pAravADanI putrI hatI ane azvarAja (AsarAja)nI patnI hatI. tene 11 saMtAna hatAM. te saumAM maMtrI vastupAla ane tejapAla khahu vikhyAta ane aitihAsika puruSo hatA. (1) vAgavaza-- 1. vAga----te rAmasenanA vatanI zrImAlI jaina hatA, mahAdAnI hatA. pAtAnA getrIya bhAI e pratye atyaMta vAtsalyavALA hatA. saMbhava che ke, maMtrI zAMtU paNa temanA ja putra hAya. 2. vIsala. 3. padma--tene sAMgaNa, raNasiMha, abhayaDa, kelheNu ane vIljAka nAme putrA hatA. 4. vIlhAka----tene saMsAradevI nAme patnI hatI. hariya nAme putra hatA. bIjI patnI maMjulAdevIthI mahIpa ane hari nAme putrA thayA, pa. harite dekhAvaDA hatA. subhaTa ane dharmAtmA hatA. tenI Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa patnInuM nAma haredevI ane putranuM nAma rAsila tathA nAnu hatAM. bane putra rUpALA hatA. temAM rAsika puNyazALI, vyavahAranipuNa, vizALa manane, samRddha, udAra, sumati, paragaju, popakArI ane dharmapremI hate. harie vaDagacchanA ATha vAdidevasUrinI paraMparA A0 guNasamudra pAse dIkSA lIdhI ane haribhadra nAme muni thayA. te sAdhubhakta hatA. sAdhuvAtsalyamAM sadA tatpara rahetA. teo gurunI AjJA meLavI, zatruMjaya gayA ane anazana laI svarga saMcaryA. 6. nAnuM-te hari nA putra hate. dharmAtmA hatuM. teNe saM. 1414 nA phAgaNa sudi 5 ne guruvAre rAmasenamAM rAjagacchanA A0 mANekacaMdrasUrie saM. 1276 mAM racelA "zrI zAMtinAthacaritra" (sarga: 8;graM : papa74)nI prati lakhAvI, A guNasamudrasUrine vaherAvI. e AcAryazrIe ja tenI puSpikAmAM prastuta dAnaprazasti ApI che. (jUo, zAMtinAthacaritra prazasti, praka. 35, pR0 38, saM0 1414) (2) varaNugavaMza 1. varaNAga-zrImAlIvaMzamAM viyadu nAme bahu yazasvI zeTha hatuM. teNe saMghabhakti karavA sAthe derAsara, vAva, dAnazAlA, paraba vagere baMdhAvyAM hatAM. te kacchanA kaMthakeTamAM raheto hato. tene varaNAga nAme putra thaye. te dharmAtmA hatuM. teNe zatruMjaya, giranAra vagere tIrthonA saMgha kADhayA hatA. garIbene khUba madada karI dAnavIra tarIke prasiddhi meLavI hatI. (rAmasenane varaNAga A kaMthakoTanA varaNAgathI judo samaja.) 2. vAsa-te meTe dAnI ane satyavAdI hatuM. tene 1. vIsala, 2. vIradeva, 3. nemi, 4. cAMDU ane 5. zrIvatsa nAme putro thayA. 3. vIsala-te guNavAna hatuM. tene 1 lakSa, 2 sulakSaNa, 3 lAka ane 4 sahI nAme putra hatA. zeTha vIsala marIne deva thaye. lakSa vidvAna hato. sulakSaNa saguNa hato. salAka yazasvI hite. sahI pitAne guNethI lokapriya banyA hatA. te zAMta ane dAnavIra Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] hatA temaja vepArIomAM vaDA hatA. 4. sAla----tenI nAmanA khUba phelAyelI hatI. tene zrI nAme rUpALI patnI hatI. te kathakeTa cheADIne bhadrezvara nagaramAM AvI vasyA. te samaye bhadrezvara meATuM nAmI nagara hatuM. vepAranuM moTuM pIThuM hatuM. ahIM rA nAme devI hatI, je kAmitadAyinI manAtI hatI. selane 1 jagatUM, 2 rAja, 3 padma----ema traNa putro hatA. pahelA putrane yaze matI, bIjAne rAjalade ane trIjAne padmA nAme patnIo hatI. rAjane vikramasiMha tathA dhAMdhala nAme be putro ane hasI nAme eka putrI hatI. 5. jagadRzAha--te traNe bhAI AmAM vaDerA hateA. dAnI hatA. tene eka bakarInA gaLAmAM AMdhelA hAramAMthI lakSmIvarSAMka maNi maLI gayeA tyArathI te dhanapati thaI gayA. te chUTe hAthe dhana detA hatA. tenI patnInuM nAma yazeAmatI hatuM. tene prItimatI nAme eka putrI hatI. prItimatIne zeTha yazedeva sAthe paraNAvI ke tarata ja te vidhavA banI. pitAe te vidhavAnA vivAha karavAne vicAra karyo paNa e vRddhAoe yuktipUrvaka samajAvyA eTale te samasamI gayA. teNe putrInA zreya mATe vAva, kUvA vagere baMdhAvyA. A sava`devasUri jagaDU zAha tathA yazeAmatIne putra na heAvAnA kAraNe bhAre ciMtA rahetI hatI. jagatU zAhe sAta upavAsa karI samudranA adhiSThAyaka varuNadevane pratyakSa karyo ane tenI pAse putranI yAcanA karI. deve spaSTa jaNAvyuM, ' zeTha ! tArA bhAgyamAM putra nathI; paNa tAre tyAM lakSmI sthira thaI ne raheze, tArA bhAI rAjane putraputrI thaze. ' deva A rIte kahI zeThane ratnA ApI cAlatA thayA. zAhe peAtAnA munima jayaMtasi'hu ezavAlane vepAra mATe samudrayAtrAe mAkalyA. jayaMtasiMha ArdrapuramAM gayA. tyAM makAna bhADe rAkhI peAtAnuM kariyANuM utAryuM. ahIM dariyAkAMThe eka sarasa zilA hatI. jayaMtasiMhane te zilA laI javAnA vicAra thayA. khaMbhAtanA tukI jahAnnenA vaDA paNu ahIM AvyeA hateA tenI najara paNa A zilA upara paDI ane tene laI javAne teNe paNa IrAdo karyAM. 377 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga [ prakaraNa AthI baMne vacce hariphAI cAlI. zilA laI levA mATe baMne vacce caDAve che. Akhare jayaMtasiMhe tyAMnA rAjAne traNa lAkha rUpiyAnI rakama ApI te zilA pitAnA kabaje karI. teNe tyAM jagaDU zAhane yaza vadhAryo ane zilAne vahANamAM caDAvI bhadrezvara pahoMcADI. jagaDU zAhe te zilA oTalA AgaLa paga devAnI jagAe mUkI. jagaDu zAhe eka divasa eka gInA mukhathI sAMbhaLyuM ke, "A zilA chupAvI rAkhavA jevI che. eTale jagADU zAhe te zilAne teDI nAkhI te temAMthI tene ratnane saMgraha maLI AvyuM. eka divase tharapArakaranA rAjA pIThadeve kaccha upara caDAI karIne rAjA bhImadeve baMdhAvele bhadrezvarane kile toDI nAkhyuM ane jAhera karyuM ke, "have to je gadheDAne zIMgaDAM Uge to ja bhadrezvarane kille bane." jagaDU zAhe pATaNathI gujarAtanA rAjA bhImadevanA ane arAja solaMkInA putra lavaNaprasAda pAsethI sainyanI madada meLavI senAnI dekharekha nIce cha mahinAmAM bhadrAvatI no kille Ubho karyo. tenA eka khUNAnA bhAgamAM rAjA pIThadevanI mAtAnI mUrti ane tenI upara zIMgaDAvALo gadheDe banAvyo. tenA zIMgaDAMne senAthI maDhI lIdhAM. rAjA pIThadeva A joI, AghAta pAmI maraNa pAme. pUnamiyAgacchanA A0 paramadeve zaMkhezvara tIrthamAM vardhamAna tapa zarU karyuM. saM. 1302 nA mAha sudi pa nA divase zravaNa nakSatramAM kaDedamAM zeTha devapAlanA gharethI AhAra vaherI pAraNuM karyuM. temaNe sAta yakSane upadeza ApI zaMkhezvaranA bhakta banAvyA. rAjA durjanazilyane zaMkhezvara tIrthanI upAsanA karAvI, keDha regathI mukta karAvyuM ane e ja rAjA pAse zaMkhezvara tIrthane uddhAra karAvyuM. te pachI A0 paramadeva bhadrAvatI tIrthanI yAtrAe padhAryA. temanA upadezathI jagaDU zAha dharmapremI banyo. A samaya daramiyAna rAjA bhImadeva selaMkInA maraNa pachI viradhavala tathA vIsaladeva (saM. 1302 thI 1318) gujarAtanA rAjA banyA. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIe 1 ADatrIzamuM ]. A sarva devasUri 379 jagaDU zAha rAjA vIsaladevanI AjJA meLavI zatruMjaya tathA giranAra tIrthanI yAtrAnA charI pALatA saMgho kADhayA. pUnamiyAgacchatathA caudaziyAgacchanA ghaNA jainAcAryo temAM sAthe padhAryA hatA. A. vIrasUrie sthApana karela bha0 mahAvIrasvAmIne jinaprAsAdane jagaDu zAhe senAnA daMDa-kaLaza caDAvyA, parakoTa banAvyuM, ArasanI traNa derIo, aSTApadAvatAra jinAlaya, 170 jinAlaya banAvyAM. trikhaMDeza zrI pArzvanAthanI mUrti bharAvI, temAM putrI prItimatInA kalyANa mATe svarNapatra taiyAra karAvyuM. rAjA karNadevanI vAvane jIrNoddhAra karAvyuM. rAjA mUlarAja tathA kumArapAlanAM taLAva samarAvyAM. jinapUjA mATe meTI phUlavADI banAvI bheTa ApI. kapilakeTamAM bha0 neminAtha tathA kRSNanAM maMdire samarAvyAM. kunaDAmAM zivAlaya tathA viSNu maMdira samarAvyAM. DhaMkAmAM zrI RSabhadevanuM navuM derAsara baMdhAvyuM. vaDhavANamAM cAvIza derIvALo vIrajinaprAsAda baMdhAvya, sevADImAM bha0 RSabhadevane bAvana derIvALo prAsAda banAvya, zatruMjayatIrtha, salakhaNapura tathA delavADAmAM navAM derAsara banAvyAM, bhadrezvaramAM A0 paramadeva mATe upAzraya baMdhAvyuM. temAM AcArya zrI mATe tAMbAnI pATa gaThavI. A0 paramadevanA ziSya A0 zrINane AcArya pada apAvyuM. temane potAnA vaMzanA kulaguru sthApana karyA. bhadrezvaramAM seMkaDe vAva baMdhAvI. te devanI yAdagIrImAM derI banAvI. musalamAna vepArIo mATe khImalI masjida baMdhAvI. eka vAra A0 paramadeve jagaDU zAhane jaNAvyuM ke, saM. 1313, 1314, 1315 mAM samagra dezamAM trivarSa meTo dukALa paDavAne che mATe anAjane saMgraha karI leje. zAhe jeTaluM maLI zakayuM teTaluM anAja ekaThuM karyuM hatuM. AcAryanI bhaviSyavANI sAcI paDI. trivaSa dukALa paDyo tyAre rAjAonA ke ThAre khAlIkhama hatA. sarvatra hAhAkAra thavA mAMDyo. rAjA vIsaladeve rAjakeDAra tapAsyuM tyAre temAMthI mAtra 13 dANu maLyA. paraMtu pATaNamAM jagaDu zAhe garIbene 1. rAkA-caturdazIpakSasaMbhUtairbhUrisUribhiH / sa saMghaH zuzubhe gaGgA-yamunoparivArNavaH // sa0 6, lo0 33 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380. jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa ApavA mATe nakkI karelA anAjanA 700 kekAra hatA. tethI rAjAe nAgaDa maMtrI dvArA jagaDu zAhane belAvI anAjanI mAgaNI karI. jagaDuzAhe kahyuM ke, "A anAja te garIbanuM che, meM ApI dIdhuM che, eTale te mAruM nathI." rAjAe namratAthI kahyuM, "te mArI prajAnI zI dazA thaze?" e pachI jagaDu zAhe vasaladevane ane bIjA rAjAone anAja pUruM pADyuM. anAja ApyAnI vigata A rIte maLe che -jagaCzAhe rAjA vIsaladevane 8000 mUDA, siMdhanA hamIrane 12000 mUDA, mALavAnA madanavarmAne 18000 mUDA, dilhInA majudInane 21000 mUDA, kAzInA rAjA pratApane 62000 mUDA, (mevADanA rANAne 3ra000 mUDA) kaMdilane 12000 mUDA anAja ApyuM ane soraTha, gujarAta tathA revA kAMThAmAM 33 dAnazALAo, kaccha, mAravADa tathA dhArAmAM 30, mevADa, mALavA tathA DhALamAM 40 ane bIjI chUTIchavAyI 9 ema kula maLIne 112 dAnazALAo sthApanA karI. jagadga zAhe A dukALamAM kula 9000 mUDA, (806070pa72 maNa) anAjanuM dAna karyuM hatuM. garIbane lajajApiMDamAM kareDe senAmahAranuM dAna ApyuM hatuM e rIte teNe sarvatra dAnavIra tarIkenI khyAti prApta karI. jagaDu zAha ane nAgaDa maMtrI vacce gADha maitrI jAmI hatI e samaye ja rAjA visaladevanA ghaDAne prasaMga banyo hato. eTale e maitrImAM ghaNuM ja vadhAro thaye. A paramadevane svargavAsa thayo ane A0 zrISeNa temanI pATe AvyA. teo paNa mahAprAbhAvika hatA. temaNe gAruDIyegInA sApanuM jhera utArI tene jItI lIdhuM. degI te pachI sApa karaDavAthI sAtamA divase kaMthakoTamAM maraNa pAme. jaga zAha dharmadhyAnamAM masta banI saM. 1320 thI 1330nA gALAmAM maraNa pAme. te 72 varSa jIvyuM. tenA maraNanA samAcAra sAMbhaLI bhAratabharamAM khUNe khUNe zeka chavAye. dilhInA bAdazAhe tenA mAnamAM pitAne mukuTa utAryo. siMdhapatie be divasa mATe anna Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sIdhI jaLarASTramAM ziva ADatrIsamuM ] A sarva devasUri 381 tyAga karyuM. rAjA arjunadeve (saM. 1318 thI saM. 1331) ghaNuM rudana karyuM, teNe khAdhuM paNa nahIM. A0 zrISeNe upadeza ApI temanA bhAI rAja ane padmane zeka mukAbe ane baMne bhAIone vizeSapaNe dharmamAM prIti lagADI. (-A. dhanaprabhasUri ziSya A sarvAnaMdacita jagaDUcarita mahAkAvya, sargaH 7, leka 387, jenasatyaprakAza, kaH 116) saurASTranA dakSiNa vibhAganA samudra kAMThAnA pradezamAM sAdhAraNa janatAnI lekavANImAM zeTha jagaDU zAhanI yazagAthA chupAyelI maLe che. saurASTranI pazcimamAM, dakSiNamAM ane pUrvamAM samudra vIMTAyela che. samudranA vyApArIe A raste thaI ghaNI vAra pasAra thAya che. bhadrAvatIthI jaLarasta khaMbhAta javuM hoya te samudra kinAre ghaNuM baMdare Ave che. saurASTramAM dakSiNa cheDe samudra kinAre keyalA nAme pahADI che. tenI upara vikramanI caudamI zatAbdImAM devInuM maMdira hatuM. e devI tathA maMdira dakSiNAbhimukha hatAM. musAphare ema mAnatA hatA ke "madhyAhna samaye A maMdiranI nIce devInI daSTie mArgamAM je vahANa Ave te nAza pAme." eka vAra jagaDu zAha potAnA dattaka putra tathA parivArane sAthe laI bhadrAvatIthI vahANamAM besI cAlyA jato hato. madhyAhna thavAne DIeka vAra hatI ane sAme devInuM maMdira dekhAtuM hatuM, tyAre khalAsIo bolyA : "zeThajI, ApaNuM vahANane hAla turatamAM DI ghaDIo mATe ahIM ja laMgAravAM paDaze, kAraNa ke madhyAhna samaye A devInI daSTimAM je vahANa Ave che te sarvathA nAza pAme che. jagaDu zAhe lekamAnyatAne jANuM tyAM samudra kinAre vahANa thaMbhAvyAM ane ApaNe thoDAka divasa ahIM rokAvuM che ema jAhera karyuM. zeTha karuNAmUrti hato, sAce dayAbhakta hatA. teNe pahADI caDI devInA maMdiramAM jaI Asana jamAvI eka pachI eka traNa upavAsa karyA. e tapathI prasanna thaI devIe zeThane pUchayuM, "zuM joIe che? varadAna mAgI le." zeThe be hAtha joDI vinati karI, "mAtAjI! samudra Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nA musAphare bapore ahIMthI pasAra thAya te teo jAnamAlathI jAya che. mAtA e mAtA ja che, to tAre tArA A putro upara vAtsalyabhAva lAvI A mAnavasaMhAra baMdha karavo joIe evI A bALakanI vinaMti che." devI dhamadhamIne belI, "e nahIM ja bane. tuM tArI haTha choDI de ane cAlyo jA." zeTha khUba karagaryo eTale devI belI ke, "tAre je saMhAra baMdha ja karAvavuM hoya te mArI derIe caDavAnAM 108 pagathiyAM che, e dareka pagathiye eka eka pADAnuM balidAna Ape to A mAnavasaMhAra sadAne mATe baMdha karIza. basa, have mAtra be ja mArga che : balidAna Apa athavA cAlyo jA." zeTha devInI vANI sAMbhaLI vicAramAM paDyo. mAnavasaMhAra rokavA mATe pazuone saMhAra! A to kevaLa saMhAralIlA ja che, paraMtu zeThe tarata ja munimene hukama karI pADA maMgAvyA. 106 pADA AvI gayA. sAre divasa joI balidAna devAno prabaMdha goThavyuM. te divase pahele pagathiye jaI devIne vinaMti karI ke, mAtAjI ! tuM mAnavasaMhAra baMdha kare e mATe A bhega ApavAmAM Ave che. huM, mAre putra ane 106 pADA taiyAra che, paNa te mAnavasaMhAra sadAne mATe baMdha karaje ema kahI zeThe hAthamAM taravAra laI jaya mAtA kahI taravArane potAnI garadana upara ugAmI paNa ekAeka ajavALuM thayuM, sau kaI prakAzamAM cakAeMdha banI gayA. keIadazya hAthe AvI zeThanA hAthane pakaDI rAkhe ane gebI avAja karyo, "basa, zeTha ! mAre tAruM satva jevuM hatuM. tArA sAhasa ane prANIpremathI huM prasanna thaI chuM. have tuM eka kAma kara. A pahADI para mArI dakSiNamukhI derI che tene sthAne uttaramukhI derI banAvIne mane temAM besADaje jethI dariyAnA musApharone bhaya AjathI dUra thAya. have eka paNa vahANa mArA kAraNe nAza nahIM pAme." jagadga zAhe tyAM devInI uttaramukhI derI banAvI ane temAM devIne besADI. lekee A sAhasavIra upakArI pitA-putranAM pUtaLAM banAvI te derInI bahAra besADyAM ane devInI AratI thayA pachI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri te bannenI AratI utAravAnuM zarU karyuM. Aje paNa kAyalA pahADInI devIne meLA bharAya che ane lekA devonI AratI utAryAM pachI jagaDU zAha tathA tenA putranI AratI utAre che. (1) siddhanAgavaza-- 1. ze siddhnAga--te pAravADa jJAtinA hatA. tene atrinI nAme patnI hatI ane pADhaka, vIraDa, vana ane droNuka ema cAra putrA hatA. te sAcAranA vatanI hatA, paNa peAtAnA parivArane laI ne Sipadra(IyA athavA dAheAda)pattanamAM AvI vasyA. teNe daSipadmanA bha. zAMtinAthanA derAsaramAM seAnA tathA pittaLanA mizra dravyathI bha. zAMtinAthanI pratimA bharAvI padharAvI. 383 ra. pAdaka--tene aMbudatta, abhuvana ane sajjana nAme putrA hatA temaja be putrIe hatI. peAtAnA piravArane laIne te maMDAra AvIne vasyA. teNe ahIMnA mahAvIrasvAmInA derAsaramAM bha. supArzvanAtha tathA bha. pArzvanAthanI pASANanI pratimAe bharAvI. tenI ane putrIAe dIkSA lIdhI hatI, je yazaHzrI gaNanI ane zivAdevI mahattarA nAme khyAta hatI. 3. sajjana--tene mahalacchi nAme patnI tathA dhavala, visala, desala, rAhaDa ane mAhaDa nAme putrA hatA tathA zAMti ane dhAMdhikA nAme putrI e hatI. dhavalane bhalaNI nAme patnI, vIracaMdra ane devacaMdna nAme putrA thayA. zAMtine zuka vagere putrA thayA. vIsala ane desalane koI saMtAna naheAtu. khAne jinamatI nAme patnI ane jasaDu nAme putra thayA. 4. rAhaDa----te vidvAna, guNavAna, sajjanapriya, dharmapremI, dAtA ane udAra hatA. te haMmezAM jinapUjA, jinastavana, guruvaMdana, zAstrazravaNa, dAna-zIla-tapa vagere kAryamAM divasa vyatIta karatA hatA. tene dematI nAme patnI temaja cAhaDa, kheAhiDa, AsaDa ane AzAdhara nAme putra hatA tathA azvadevI, dUdhI, mA, tenuya ane Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 jene paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjuya nAme putravadhUo hatI. teone yazadhara, yazavIra, yazaHkarNa vagere putre tathA ghauM, jAsu, jayaMtu nAme putrIo hatI. zeTha rAhaDanuM kuTuMba meTuM hatuM. temAMthI bahaDi nAmane putra ekAeka maraNa pAme. AthI tene saMsAranI asAratAnuM bhAna thayuM. dharma pratye vadhu prema janme. teNe pitAnA hAthe kamAyelA dravyamAMthI gharamAM pUjavAyegya bha0 zAMtinAthanI pittalanI pratimA bharAvI hatI. uparane prasaMga banatAM teNe saM. 1227 nA bhAdaravAmAM pATaNamAM suzrAvaka rAjA kumArapAlanA rAjyamAM A0 devacaMdrasUrikRta "zAMtinAthacaritra" lakhAvI. A0 yaza prabhanA paTTadhara A0 paramAnaMdasUrine vaharAvyuM. je akSare ane citrathI zebhAyamAna hatuM. tenI prazasti A0 cakrezvarasUrinA ziSya A0 paramAnaMdasUrie racI che. (je. putra pra. saM0, puSikaH 5) (2) siddhanAgavaMza - 1. siddhanA-te piravADa jJAtine hato. teNe potAnI jAtakamAImAMthI ghaNAM jinabiMba bharAvyAM hatAM. tene Dhaka, vIraDa, vardhana ane droNuka ema cAra putra hatA. 1. 2. vIraDa-te jinabhakta ane gurubhakta hato. tenI patnInuM nAma dhanadevI hatuM. te maMDAramAM AvIne vasyA. 3. varadeva---te saraLa hatA. jenadharmamAM daDha anurAgI, kRpALu ane janamAnya hatuM. teNe bha0 mahAvIrasvAmInI pittalanI pratimA temaja samavasaraNa banAvyAM ane vAdivetAla A0 zAMtisUrine vinati karI uttarAyaNa"nI pAIya TIkA banAvarAvI ane te jJAnanI atibhaktithI te lakhAvI. tene sAkSAt lakSmI jevI lakSmI nAme patnI hatI ane siddharAja nAme putra hato. cAMpUzrI, amRtadevI, jinamatI, yazarAja ane pAjukAaMbA nAme putrIo hatI. zeTha varadeve maratI veLA siddharAjane jaNAvyuM hatuM ke, "tAre mArA zreya mATe tIrthayAtrA, saMgha ane jinapUjAmAM dhana vAparavuM, chatAM pustaka lakhAvavAmAM vizeSa dhana ApavuM." - . siddharAja-te pATaNamAM AvI vasyA. te sau koIne Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 ADatrIsAmuM ] A sarvadevasUri priya thAya tevI mIThI vANuM belanAre, guNane pakSapAtI, vIra, rUpALe, jainadharmamAM atyaMta rAgI, jinaprAsAde baMdhAvanAra, rAjamAnya, daDha pratijJAvALa, dAkSiNyazIla, dAnI ane sadAcArI hatuM. tene 1 rAjimatI ane 2 zrIdevI ema be patnIo hatI. vIradatta, aMba, saraNa vagere putra hatA. varikA, jasahiNI vagere putrIo hatI. te badhA parivAra sadAcArI ane kapriya hate. zeThANuM rajimatIe maratI veLA pitAnA patine vinaMti karI ke, "tame mArA zreya mATe "bhagavatIsUtra nI be pratie lakhAvaje." zeTha siddharAje pitAnA pitA ane patnInA zreya mATe nIce pramANenI pratio lakhAvI-1. sUyagaDaMgasuttanijuttivRtti, 2. uvAsagadasAo aMgavRtti, 3. uvavAIsuttavRtti, 4. rAyapaseNiyasutta, pa. kapasuntabhAssa, 6. kapasuttazuNi, 7. dasayAliyasuttaNijuttivRtti, 8. uvaesamAlA, 9. bhavabhAvanA, 10. paMcAsagasuttavRtti, 11. piMDavizuddhivRtti, 12. jasadevasUri racita prathama paMcAsagaguNi, 13. laghuvIracariyA, 14. rayaNacUDakahA, 15-16. bhagavatIkuttamUla, 17. bhagavatIsuttavRtti-ema 10 Agame ane bIjA graMthe maLIne kula eka lAkha leka pramANathIye vadhu evA graMtho lakhAvyA. temAM bhagavatIsUtranI vRttivALuM pustaka saM. 1187nA kArtika sudi 2 nA roja pATaNamAM gUrjarezvara siddharAja jayasiMhanA rAjyamAM lakhAvI taiyAra karavAmAM AvyuM hatuM, je A zAlibhadra ane A0 vardhamAnasUrinA paTTadhara saMvijJavihArI A cakrezvarAcAryane vaherAvyuM. (jUo praka. 37 pR0 264) zeTha siddharAjanA pUrvajo asalamAM maDAhaDa(maMDAra)nA vatanI hatA. te dadhipadra(dayA)mAM rahetA hatA pote pATaNamAM AvIne vasyA hatA. thArApadragacchanA A zAMtisUrie zeTha siddhadevanA derAsaramAMupAzrayamAM saM. 1222 mAM pitAnA ATha ziSyone AcArya banAvyA ane pitAnA gacchanuM nAma "pipalakagaccha" rAkhyuM. saMbhava che ke AcAryazrIe pitAnA gacchanI gAdI tharAdane badale pimpalaka nagaramAM Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa rAkhI hAya athavA temaNe A paDhavIpradAna pIpaLanA vRkSa nIce kayu hAya. vaDagaccha ane pippalakagaccha e samAnAMtara sUcaka nAme che. (-jaina pu.prazastisaMgraha, praka037, puSpikA : 3, 5, praka037o 0271) sIvaza-- 1. sIkra--te pAravADa jJAtinA hatA. cadrAvatImAM rahetA hatA. dhanakubera hatA. nagaramAM pratiSThita vyakti tarIke tenI gaNanA thatI. te yazasvI hatA. tene vIradevI nAme patnI hatI. ra. pUrNacaMdra--tenuM jIvana pavitra hatuM. teNe nAge dragacchIya A vijayasiMhasUrinI upAsanA, derAsara, jinabiMbe, bharAvavAM, paropakAra, peAtAnA be putrAnI dIkSAnA utsave vageremAM puSkaLa dhanavyaya karyuM hatuM. temane 1. brahmadeva, 2. eDi, 3. bahudeva, 4. AmaNu, 5. varadeva, 6. yazeAvIra, 7. vIracaMda, 8. jinacadra ema 8 putrA hatA. te paikI brahmadeva ane tenI patnI pAhiNIe jagatamAM bhAre khyAti meLavI. teoe A padmadevanA upadezathI tri zarU pu. caritra AdinAtha caritra lakhAvyuM, bhagavAna mahAvIrasvAmInA be meTA jinaprAsAda banAvyA. (3) bahudeve nAgedragacchanA A0 vijayasiMhanA upadezathI pratibedha pAmI A. viSNudhacadrasUri pAse dIkSA svIkArI ane te A. padmadevasUri anyA. (6) yazeAvIra vidvAna hatA te paDitAne paNa mAnya hatA, teNe meATI nAmanA meLavI hatI ane rAjagacchanA devendra zAkhAnA (12) A abhayadevasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. te (13) A0 paramAna HsUri nAme jAhera thayA. temanI pATe (14) A0 ratnaprabhasUri AvyA. (jUe, praka0 35, pR0 31) 3. vADi--te meATA guNavALA hatA. tene AMbI nAme patnI hatI. 4. vilheNu--tene rUpiNI nAme patnI hatI. tene AzapAla, sIdhu, jagatasiMha, padmasiMha nAme putrA ane vIrIdevI nAme putrI hatI. te paikInA jagatasiMhe rAjacchanA A paramAnaMdasUri pAse dIkSA lIdhI ane te ja A0 ratnaprabhasUri nAmathI khyAti pAmyA. vilheNe A0 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sarva devasUri 387 ratnaprabhasUrinA upadezathI saM. 1310 mAM ArAsaNamAM bha0 neminAthanA derAsaramAM staMbha karAvyo. (-rAjagaccha paTTAvalI, naM0 7) 5. AzapAla-te sau bhAI-benemAM meTe hato. tene khetukA nAme patnI hatI. sajajana, abhayasiMha ane sahaja nAme putra hatA. teNe A0 ratnaprabhasUrinA upadezathI DAhApadramAM bha0 sumatinAthanuM derAsara tathA pratimA banAvyAM ane saM0 1322 nA kArtika vadi 8 ne somavAre "vivekamaMjarI'nI vRtti lakhAvI. A vRtti rAmacaMdra lakhI che ane tenI prazasti rAjagacchanA A pradyumnasUrie zeAdhI che. (-jaina pustaka prazasti saMgraha, puSpikA : 30, sAtamI rAjaga7 paTTAvalI, praka. 35, pR0 31) zubhakaravaMza 1. (1) te saM0 119mAM sAMDerAvamAM thaye. (jUo pra. 37, pR. 303) zubhaMkara-te pioravADa jJAtine hate. vidhapakSagachane hato. (2) baMbhaNavADumAM zubhaMkara gUrjara zrImALI jaina thayela che. (jUo praka. 38 pR. 333 2. sevAka. 3. yazodhana-tene uddharaNa, satyadeva, sumadeva, bAddha ane lIlAka nAme putra hatA. sumadevanA putra vaDagacchanA A0 zrImalayaprabhasUri thayA che. 4. bAdra-tene dAhaDa, lADaNa, lakhamaNa, lakhamiNIdevI, suSamaNidevI, jasahiNidevI ane jehAdevI nAme saMtAna hatAM. ' 5. dAhaDa-tene zrIdevI nAme patnI ane salAka, vAsala, madana, vIruka tathA sAuka, nAme saMtAne thayAM. te paikInA madane dIkSA lIdhI. te A0 madanacaMdrasUri nAmathI prasiddha thayA. 6. lAka-tene lakSaNa nAme patnI hatI. udaya, caMdra, cAMdAka, ratna, vAlvAkadevI tathA dhAhIdevI nAme saMtAna hatAM. caMdra dIkSA lIdhI, je A udayacaMdrasUri nAme khyAti pAmyA. lIdhI. te tene lakSaNa TavI nA saMgIta pAmyA. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje prakaraNa vAllAkanA putra dIkSA lIdhI je A0 lalitakIti tarIke prasiddha thayA. cAMdAkanA putra pUrNadevanA putra tathA putrIe dIkSA lIdhI, jenAM nAma paM0 dhanakumAra gaNi ane sAdhvI caMdanabAlA gaNinI hatAM. cAMdAkanI putrI nAulIdevIe dIkSA lIdhI, tenuM nAma sAdhvI jinasuMdarI gaNinI paDayuM. te viduSI hatI. (saM. 1313, 1329) tene parivAra mATe hatuM. tenA upadezathI saM. 1313nA caitra sudi 8 ne ravivAre rAjA visaladeva ane nAgaDa maMtrInA rAjakALamAM pAlanapura mAM zeTha vIrajI ezavAlane putra zrI kumAra ane tenI bIjI patnI padmazrIe "jJAnapaMcamInI kathA' lakhAvI. te prati sAdhvI lalita suMdarI gANinIne vaherAvI. 7. udaya-tene pAsavIra, bAhaDa, chAhaDa, vAlIdevI, divatiNIdevI, vastiNidevI vagere saMtAna hatAM. bAhaDane vasuMdharI nAme patnI hatI. temane guNacaMdra, gAMgI vagere saMtAna thayAM. guNacaMdranuM bIjuM nAma kulacaMdra hovAno saMbhava che. guNacaMdrane rumiNe patnI hatI. 8. pAsavIra-tene sukhamati patnI hatI tathA sevAka, hari caMdra (te A0 jayacaMdrasUri), bhelAda, lahaDIdevI, khIMbaNadevI vagere saMtAna hatAM. ( 9 sevAka-tene pAmhaNude patnI hatI. teNe saM0 1329ne zrAvaNa sudi 8 nA "pariziSTaparva" lakhAvyuM. bharatane vaMza-- 1. zeTha bharata-te pioravADa jJAtine hate. moTA moTA rAjA e paNa tene mAna ApatA hatA. 2. yazonAga-te ghaNe sohAmaNo ane guNavAna hate. 3. paddhasiMha-te rAjamAnya hatuM. zrIkaraNamudrAvALo hato. tene tihaNAdevI patnI hatI. yazarAja, AsarAja, semarAja, rANiga, sedrakA ane mAhiNI nAme saMtAna hatAM. te paikInA semarAje dIkSA lIdhI ane rANigane zeTha kulacaMda tathA jAsuladevInI putrI rAjalade patnI tathA saMgrAmasiMha nAme putra hate. saMgrAmasiMhanI Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamaM ] A. sava devasUri patnI ane zeTha abhayakumAra tathA salakSaNAdevInI putrI suhaDAdevIe A maladhAgacchanA gurunA upadezathI temaja patidevanI madadathI 'paryuSaNAkalpa'nuM navuM pustaka lakhyuM. tene kaI saMtAna naheAtuM. 4. yazeArAja----tene pRthvIsiMha, prahlAdana, pethukAdevI ane sajjanadevI nAme saMtAna hatAM. pa. prahlAdana--tene mAdhalA nAme patnI hatI ane devasiMha, sAmasiMha, padmAdevI, sadnAdevI ane rANIdevI nAme saMtAna hatAM. 6. devasiMha. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, puSpikA : 10) sAhI pallIvAlanA vaMza 389 1. sAhI--te pallIvAla hatA. te pavitra AtmA, rUpALA ane vivekI zrAvaka hatA. tene suhuvA nAme patnI hatI. 2. pAsanAga--tene padmazrI patnI hatI. temane sAjana, rANaka, AhaDa, padmI ane jesaladevI nAme saMtAna hatAM. rANaka ArAdhanApUrvaka maraNa pAmyA. 3. AhaDa--tene caMdna nAme patnI hatI ane AsarAja, zrIpAla, dhAMdhaka, padmasiMha, lalatu ane vAstudevI nAme saMtAna hatAM. vAstunI putrI manasudarI ane padmasiMhanI putrI bhAvasu'darI kIrtigaNinInI ziSyA banI hatI. 4. zrIpAla--tene velu nAme patnI hatI. tenA putranuM nAma vIlA hatuM. teNe sa0 1303nA kArtika sudi 10 ne ravivAre bharUcamAM A kulaprabhasUrinA upadezathI peAtAnuM nyAyasaMpanna dravya kharacI A hemacaMdrasUrinA triSaSTizalAkApuruSanA bha. ajitanAthathI bha. zItalanAtha sudhInA tI karAnAM caritrAnI prati lakhAvI ane A N kulaprabhasUrinA paTTadhara A. narezvarasUri pAse tenuM vyAkhyAna karAvI sAMbhaLyuM. tenI puSpikAmAM pallIvAlava zanuM varNana A pramANe che tanvAnA sakalA kalAyamadhikaM varyArjavAlaMkRtaM, lakSmIzanaTIva yaM zritavatI preGkhadguNAdhyAsitam / Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsabhAga ra [ prakaraNa . raGgAnnottaraNAbhilASamakarod vyAvarNatAmAgatA pallIvAla iti prasiddhamahimA vaMzo'sti so'yaM bhuvi|| (-jaina pustakaprazastisaMgraha, puSpika: 11) varaDiyA vaMzapallIvAla - astIha zreSThaparvaparicitaH mAmRtAptapratiSThaH __ sacchAyazcAruvarNaH sakalasaralatAlaGkRtaH zastavRttaH / pallIvAlAkhyavaMzo jagati suviditastatraM yukteva sAdhuH ___ sAdhuvAtapraNantA varahuDiriti satlyAtimAn nemaDo'bhUt / (-jaina pustakaprazastisaMgraha, puSpikAH ra9) 1. varadeva-saM0 1150 pachI pAlIthI zvetAMbara pallIvAlaga7 nIkaLe. e rIte pAlInI prajA pAlInI bahAra gaI te pallI vAla tarIke prasiddhi pAmI. emAMne pallIvAla zeTha varadeva nAgAramAM rahete hato. tenAthI varahaDiyA getra thayuM. tene Asadeva ane lapharmadhara nAme be putro hatA. lakSmIdevane thiredeva, guNadhara, jayadeva ane bhuvana ema cAra putro hatA. 2. Asadeva--tene nesaDa, AbhaDa, mANika ane salakhaNa ema cAra putro hatA. 3. nemaDa-te pAlanapura AvIne vasyA. tene rAhaDa, jayadeva ane sahadeva--ema traNa putro hatA. rAhaDane be patnIo ane pAMca putro hatA. jayadevane jAhaNadevI nAme patnI hatI. tenAthI tene traNa putro thayA. 1. vIradeva (patnI vijayazrI), 2. devakumAra (patnI devazrI), 3. hAlU (patnI harasiNa). sahadevane kheDA ane gosala nAme be putra hatA. kheDAne kIlakhI nAme patnI hatI. temane jehaMDahemacaMda, kumArapAla ane pAsadeva nAme putra hatA. gosalane guNadevI patnI hatI. temane haricaMda putra ane dematI nAme putrI hatAM. nemaDanA vaMzaje nemA vANiyA kahevAyA. 4. rAhuDa-tene be patnIo hatI. temAM prathama lakSmI nAmanI Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarvadevasUri 391 patnIthI jinacaMda ane dalaha nAme putro thayA ane bIjI patnI nAIkIthI dhanezvara, lAhaDa ane abhaya nAme putre thayA. dhanezvarane dhanazrI nAme patnI hatI ane arisiha nAme putra hatA. zeTha lAhaDe saM. 1307mAM "saTIka-bhagavatIsUtra"nI ane saM0 1309hnA bhAdaravA sudi 15 nA roja "vyavahArasUtrane prathama khaMDa lakhAvyo. A (-jaina pustakaprazastisaMgraha, pupikAH 29) 5. jinacaMda-tene cAhi7 nAme patnI hatI. pAhiNI nAme putrI hatI ane saM. devacaMdra, nAmapara, mahIdhara, varadhavala ane bhImadeva nAme putro hatA. zeTha jinacaMda, tenA bhAIo, kAkA bhAIo vagere mATe parivAra hatA. teo tapagacchanA A0 devendra ane A. vijayacaMdranA upAsaka hatA. zeTha jinacaMdane parivAra vijApuramAM raheto hato tyAre vijApuramAM saM. 1292mAM 50 devabhadra, paM0 malayakIti, 50 ajitaprabha vagere, saM. 1296mAM A0 devendra, A. vijayacaMdra, upA. devabhadra vagere cAturmAsa rahyA hatA. (-me da0 depArA pada) - 6. viradhavala-bhImadeva-vIjApuramAM varadhavalanuM lagna thavAnuM hatuM ane lagnamaMDapa UbhuM karavAmAM Avyo hato te ja samaye A devendrasUri vIjApura padhAryA hatA. temanA vairAgyajanaka upadezathI varadhavala ane bhImadeva baMne bhAIo vairAgyavAsita banyA. lagnane maMDapa dIkSAne maMDapa banI gaye. A devendrasUrie te baMnene saM. 1302mAM dIkSA ApI. te baMne vidyAdhyayana karIne A vidyAnaMdasUri (saM. 1323 thI 1327) ane A0 dAdA dhamaSasUri (1327 thI 1357) nAmathI khyAti pAmyA. (praka. 46) pratiSThA - zAka nemaDanA vaMzajoe AbU uparanA luNigavasahImAM derIo, parikare ane pratiSThA karAvI hatI. zatruMjaya, giranAra, AbU, tAraMgA, jAlora, cArUpa, pATaNa, vIjApura, lADola, pAlanapura ane nAgora, vagere sthAnamAM derAsara, derIo, pratimAo, parikare ane Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo pratiSThA karAvI hatI. (-akhuda prAcIna jainalekhasa deha, lekhAMka : 345 thI 356); jainasatyaprakAza, kramAMka : 18, pR0 368; jaina pustakaprazastisaMgraha, puSpikA : ra9mI, vyavahArasUtra-puSTikA sa'0 1309, saTIka bhagavatIsUtra puSpikA, sa0 1307) pUrapaTTAthIza vaMza-- 1. kapUrapaTTAthIza--te pAravADa jJAtinA hatA. 2. sAma--tenA gharamAM sAdhue AvIne UtaratA hatA. rAjagacchanA A0 caMdrasUrie sa'0 1214 mAM tenA gharamAM rahIne 'saNa kumAracariya'' (ma'0 : 8000)nI racanA karI hatI. te sa'0 1226 lagabhagamAM maraNa pAmyA. 3. vADi--te zeTha sAmaneA putra hatA. kalikAlasarvajJa A hemacaMdrasUrinA bhakta hatA. te saMskRta, prAkRta, apabhra'za ane pizAcI bhASAnA vidvAna hatA. teNe ' vAgbhaTTAlakAra ' nAme graMtha racyA che. teNe pAdarAmAM ' uMdaravasahikA ' nAme jina`dira baMdhAvI, temAM bha0 mahAvIrasvAmInI pratiSThA karAvI hatI. tenA vize vAgbhaTTAla kAranA keTalA eka zlokA tene dharma, pitA, vidyamAnatAkALa ane alaMkArakalA upara prakAza pADe che, jemAMnA keTalAka zleAkeA A che zriyaM dizatu vo devaH zrInAbheyaH jinaH sadA / mokSamArge satAM mUte caDhAmavAvachI / / (-pari. 1, aaa0 1,) 1. A kakkasUri kapUradhArApravAha mATe lakhe che ke sahajaH zrIdevagirau, rAmadevaM nRpaM guNaiH / tathA nijavazaM cakre, yathA nAnyakathAmasau // 35 // [ prakaraNa karpUrapUrasubhagaM tAmbUlaM yasya yacchataH // karpUradhArApravAha birudaM bandino daduH // 36 // ( sa0 1393 zatruMjayatIrthehiAraprabaMdha, prastAva bIjo, pR 101) AthI samajAya che ke madhyayugIna bhAratamAM rAjA-mahArAjAo jene kapUravALuM pAnanuM bIDu ApatA tene janatA pUradhArApravAda biruda ApatI hatI. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 ADatrIzamuM ] A sarva devasUri bhartuH pArvati ! nAma kIrttaya na cet tvAM tADayiSyAmyahaM, krIDAbjena ziveti satyamanadhe kiM te zRgAlaH patiH / no sthANuH kimu kIlako na hi pazusvAmI na goptA gavAM dolAkhelanakarma gIti vijayA-gauyoMgiraH pAntu vaH // . (-520 4, so0 16) jayati pratApapUSA jayasiMhaH mAbhRdadhinAthaH / / (-pa2i0 4, 0 45) yasyAsti narakakoDanivAse rasikaM manaH / so'stu hiMsA-'nRta-steyatatparaH sutarAM janaH // (-520 4, 077) AH syandanadhvajadhRtoddhuratAmracUDaH / zrIkarNadevanRpasUnurayaM rnnaagre|| . (-520 4, 0 81) astvastu pauruSaguNAjayasiMhadeva0 (-5:20 4, 0.85) aNahillapATakaM puramavanipatiH karNadevanRpasUnuH / zrIkalazanAmadheyaH karI ca ratnAni jagatIha / / (-520 4, so0 132) baMbhaMDamuttisaMpuDamuttiamaNiNo pahAsamuha vva / sirivAhaDa tti taNao Asi buho tassa somassa / / (-520 4, so0 148) vAgabhaTAlaMkAranA pAMca paricchedo che. tenA kule 260 zloke che. tene cothA paricchedane 12 me 2leka akSarane baneluM che, je neminirvANumahAkAvya 'mAM rAjimatInA tyAgaprasaMge samudranA 1. kavi vAhaDa paravADe pitAnA alaMkAragraMthanA cethA parichedamAM ka akSaravAmA kakAku0 // 12 // yo mAyA cha ta 'nabhiniziyana nahIM paNa "minirvANamahAkAvya 'ne che. eTale have e saMzodhana karavAnuM bAkI rahe che ke A "naiminirvANakAvya" paNa che ke anyaka ? Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa varNanarUpe che. zeTha nemikumAranA putra vAmbhaTe pitAnA "kAvyAnuzAsana mAM jaNAvyuM che ke, paM. daMDI, vAmana ane vAlmaTa vageree 10 guNe batAvyA che jyAre meM mAtra madhuratA, ojasa ane prasAda e traNa guNa ja mAnyA che, jemAM uparanA 10 guNone samAveza thAya che. eTale ke kAvyAnuzAsanakAra vADmaTa ane alaMkArakAra vAkSaTa bhinna bhinna che, eka nathI. vAmbhaTTAlaMkAranI upara nIcenA vidvAnoe TakAo racelI maLe che - ' (1) A jinavardhana, (2) paM. kSemahaMsa, (3) paM. anaMtabhaTTaputra gaNeza, (4) upA0 rAjahaMsa ane (5) paM. siMhadevagaNi. pa0 siMhadeva gaNie pitAnI TIkAmAM A vADmaTane mahAmAtya jaNAvyuM che paNa te ThIka nathI. te mahAmAtya nahIM paNa mahAmAnya zreSThI hata. 4. zaraNudeva--tene suhaDAdevI nAme patnI hatI ane viracaMda, pAsaDa, AMbaDa temaja rAvaNa nAme putra hatA. teNe saM. 1275 mAM ArAsaNanA derAsaramAM be dADhAdhara karAvyA. tenI cAra putrIoe saM. 1310 mAM ArAsaNanA derAsaramAM 170 tIrthakarane paTa karAvyo. AMbaDane abhayasiri nAme patnI ane vIje, kheta nAme putra hatA. rAvaNane hIru nAme patnI ane beDasiha putra hato. beDasiMhane jayatalade nAmanI patnI hatI. - pa. vIracaMda-tene sukhamaNi patnI, pUne nAme putra ane sehagadevI nAme putravadhU hatI. zeTha vIracaMde saM. 1338 nA jeTha 1. kavi vAhaDa poravADe potAnA alaMkAgraMthanA cothA paricchedamAM- samAna ra0 28 ramaKTmAM rU naitiH rUA catuSAnti mArU rUA vAtAsUmau0 rUjA durvAse rU. ninanIvije. mArA dhare muna dA-vagere zloko saMbhavataH zeTha nemikumAranA putra kavi vAhaDanA "neminirvANakAgya'nA che. AthI saMbhava che ke A baMne kavi vAhaDe samakAlIna vidvAno haze. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ) A sarvadevasUri 395 sudi 14 ne zanivAre ArAsaNamAM bha0 vAsupUjyasvAmInI pratimA karAvI. temAM vaDagacchanA A paramANaMdasUrinA hAthe bha0 vAsupUjyanI pratiSThA karAvI. saM. 1245 mAM sametazikhara mahAtIrthanI yAtrA karI ane sametazikharane paTa banAvI tenI mukhya pratiSThA karAvI, tene pasInA tIrthamAM sthApana karI. (-ArAsaNAtIrthanA lekho, prAcIna jenalekhasaMgraha, leTa: 279 thI 20) devavaMza 1. deva--te pioravADa jJAtine hato. 2. dhIraNa. ' 3. yazedhana-tene yazematI nAme patnI tathA aMba, gesa, zrIdhara, AzAdhara ane vIra ema pAMca putro hatA. A bhAIoe saM0 1212 nA jeTha vadi 8 ne maMgaLavAre vimalavasahInA gUDhamaMDapanA gokhalAmAM pitAnA kalyANa mATe bha0AdinAthanuM biMba bharAvI padharAvyuM. jinadeva vaMza- 1. jinadeva-te pioravADa jJAtine hate. mahAtmA hatuM. guNavAna, pratiSThita ane vivekI jena hate. 2. sarva deva. 3. somadeva-teNe vaDagacchanA A vijayasiMhanI pAse dIkSA lIdhI, jeo prasiddha zatAthI A0 semaprabhasUri tarIke vikhyAta thayA. - kumArapAlapaDibeho) jAhila mahattama vaMza - 1. jAhila-rAjA bhImadevane vyakaraNa amAtya (kharacakhAtAne pradhAna) hate. te pioravADa jJAtine jena hate. 2. narasiMha-te paNa mahattama hate 3. durlabharAja-te rAjA kumArapAlane mahattama hate. kavi hite. teNe saM0 1216 mAM "sAmudrikatilaka" nAme graMtha race che. tenA putra jagadeve temAM madada karI hatI. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 4. jagadeva--teNe "svapnaciMtAmaNi" nAmane graMtha (a: 2, lekaH 311) race che. zeTha dehaDine vaMza 1. dehaDi-te jainadharmane premI hatA. sAdhuone bhakta hatuM. te pATaNamAM TaMkazALanI pAchaLa pitAnI vasatimAM sAdhu-munione utAra Apate hatA. vAdivetAla A0 zAMtisUri, A nemicaMdra ane A0 municaMdra vagere prati Adarabhakti rAkhatuM hatuM. teNe saM. 1129 mAM A0 nemicaMdrasUrie racelI "uttarajhayaNasutta-laghuvRtti" (2 : 1400)nI pahelI prati pitAnA hAthe lakhI hatI. zeTha jAsaka-tenI patnInuM nAma vasuMdharA. te baMne jaNa meTA dAnavIra hatA. temanA AgrahathI A devasUrie saM. 11dara mAM pATaNamAM tenI vasatimAM rahI "jIvANusAsaNa" (gAthAH 308) tathA tenI vRtti eka ja mahinAmAM racIne pUrNa karI hatI. 3. vIra-saM0 1102. zeTha nInAne zrImAlavaMza- tenA pUrvajomAM zeTha nADA te zrImAlanagarane bhAradvAja gotrI zrImALI brAhmaNa hatA. te zaheramAM pUrva daravAje bhaTTavADAmAM rahetA hate. pAMca karoDane te AsAmI hato. teNe saM0 795 mAM jainadharma svIkAryo. caMpakavADImAM bha0 zAMtinAthanuM caitya hatuM tene goSThika bane. tenI paraMparA nIce mujaba hatI 1 zeTha nADA, bhAryA sUramade, 2 guNA, bhAryA raMgAI, 3 haradAsa, bhAva mAhavI, 4 bhale, bhAryA gagaI 5 govAla, bhAryA maraghA, 6 AzA, bhAryA puhatI, 7 vAga, bhAryA karamI, 8 zi, bhAryA patI, 9mahIrAja, bhAryA kamAI, 10 rAjA, bhAryA pUrI, 11 gaNapati, bhArthI rahI, 12 jhAMjhaNa, bhAryA kapU, 13 maNera, bhAryA hApI, 14 kuMvarapAla, bhAryA vAchI, 15 pAsA, bhAryA premI, 16 vastA, bhAryA vanAde, 17 kAnhA, bhAryA sAMpU, 18 nAne, bhAryA pUgI. saM0 1111 mAM bhinnamAla bhAMgyuM. lAkho manuSya marI gayA. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtrIzamuM ] A sarva devasara 397 ghaNu kedamAM purAyA. zeTha nAne zrImAlI bhinnamAla cheDI nAThe ane kalihArAmAM pAyacI gAme jaI vasyo. tene vaMza nIce mujaba cAle-- 18 zeTha nAno, bhAryA pUgI, 19 amare, bhAryA Au, 20 harade, bhAryA hAMsalade, 21 gopI, bhAryA gurIde, 22 joge, bhAryA hApU, 23 nAdila, bhAryA nAMdalAI, 24 sAriMga, bhAva nAriMgadevI. te saM. 1225 mAM potAnA sAsare pATaNamAM phephaliyAvADAmAM jaI vasyA. 25 zrIdhara, bhAryA sarIyAde. te saM0 1285 mAM gAMbhu pAse sAsare narelImAM jaI vasya. 26 anA, bhAryA anede, ra7 mUle, bhAryA mAlaNade. teNe saM0 1316 mAM aMcalagacchanA A ajitasiMhanA upadezathI bha0 AdinAthane covIzavaTa banAvyuM. 28 vardhamAna, bhAryA vayajalade. zeTha vardhamAnane nA bhAI zeTha jatA potAnA sAsare cANasmA jaIne vasyA. teNe tyAM A ajitaprabhasUri ke A bhuvanataMgasUrinA upadezathI saM. 1315 mAM bhaTevA pArzvanAthanA maMdira ne jIrNoddhAra karAvyuM. ra9 zeTha karamaNa, bhAryA karamAde. te sAdra mahaM. dAdhelIyune tyAM meDherA jaIne vasya ane saM0 1395 mAM mahaM0 (maMtrI) banyo. A parivAranA vaMzajo vaLAda, pATaNa, baladANA, nAganeza, khaMbhAta, tArApura, mAMDavagaDha, vaDedarA vagere sthaLAmAM jaIne vasyA. (-jena sAhitya saMzodhaka, khaMDa 1, aMka : 4, . 163 thI 166) staMbhana pAnAtha tIrtha (khaMbhAta) zrI pArzvanAtha bhagavAnanI be pratimAo ane eka zrIneminAtha bhagavAnanI pratimA prAcInatA ane prabhAvakatA mATe khUba prasiddhi pAmI hatI. te traNe pratimAne ItihAsa e maLe che ke e pratimA ene svayaM IMdra pUjA karavA mATe devalekamAM laI gaye hate. sUryadeva ane caMdradeva pitAnA vimAnamAM laI gayA hatA. bhuvanapati devanA IMdra pAtAlamAM laI gayelA. varuNa rAjA ane rAmacaMdrajIe te pratimAo samudra kAMThe rAmezvaramAM mUkI hatI. yAdavee dvArikA nagarI Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 398 mAge che (sa ekAeka ja pratimA upara jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa sthApana karI tyAre te pratimAone dvArikAmAM sthApana karIne pUjA karI hatI. RSi dvIpAyane mULa dvArikAne bALI nAkhI naSTa karI mUkI tyAre yAdavae e pratimAone samudramAM padharAvI hatI. pachI keTalAye varSo sudhI e pratimAo samudramAM rahI. ' , eka vAra zrIkAMta nagarane jena dhanapati (sAgaradatta) vepAra arthe vahANone laIne samudramArge jaI rahyo hato ane tenAM vahANe e pratimA upara thaIne javA lAgyAM tyAre tenAM vahANe ekAeka thaMbhI gayAM. ghaNA prayatna karavA chatAM te vahANe AgaLa jaI na zakyAM. zeThe pUjApATha karyo tyAre AkAzavANI thaI ke, "A sthAnamAM prAcIna evI traNa pratimAo che. te pratimAonA adhiThAyaka bhakta evA meM tArA vahANe thaMbhAvyAM che. mATe e pratimA ene tArA vahANamAM laI le te pachI ja tArAM vahANa AgaLa saphara karI zakaze." zeThe tarata ja khAravAone samudranI aMdara utArI pratimAo bahAra kaDhAvI vahANamAM padharAvI. zeTha e pratimAone kAMtinagara laI gaye ane potAnA gharaderAsaramAM padharAvI pUjana karavA lAgyo, AthI zeThane badhI rIte lAbha thaze. e ja arasAmAM DhaMkagirinA kSatriya raNasiMhanI putrI bhUpAladevIne putra nAgArjuna vanaspatividyAne pAragAmI vidyAsiddha puruSa hatA. teNe vidyAsiddha A pAdaliptasUrinI sAdara sevA karIne AkAzamAM uDDayana karavAne pAdalepa meLavyo hato. gurujInI smRti mATe teNe temanA nAma uparathI pAdaliptapura (pAlItANA) vasAvyuM hatuM. girirAja upara bha0 mahAvIrasvAmInuM jinAlaya, giranAranI nIce killA pAse dvArakAnA rAjamahele, dAramaMDapa, rAjA ugrasenane rAjamahela, vivAhavedikA, bha0 neminAthanuM dIkSA mATe prayANa vagere racanAo banAvI hatI, (praka. 11, pR. 241) ane e ja gurudevanA mukhethI sAMbhaLyuM hatuM ke, bha0 pArzvanAthanI pratimAnI nizrAmAM banAvelo rasa keTidhI bane che. te mujaba rasa siddha karavA mATe zrIkAMtanagaranA zeThanA derAsaramAMthI bha0 pArzvanAthanI pratimA upADI lAvIne seDhI nadInA kAMThe Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM ] A sava devasUri 399 jaMgalamAM chupAvI rAkhI hatI. tenI sAMnidhyamAM teNe rasane siddha karyAM ane ahIM thAMbhaNA (tAlukA-ANuM) gAma vasAvyu hatuM. e samayathI e pratimA seDhInadIne kAMThe khAkharAnA jhADanI ghaTAmAMnI bhUmi nIce daTAI rahI hatI. vikramanI bAramI zatAbdImAM thAMbhaNAnA paTela mahIyalanI gAya e sthaLe AvIne e pratimA upara haMmezAM dUdha jharI jatI hatI. : vaDagacchanA sa`vegI suvihita A. abhayadevasUri dharaNendranI sUcanA mujao ahIM padhAryA tyAre temaNe gAvALiyAnA mukhethI gAyanA dUdha jharavAne vRttAMta sAMbhaLyeA. temaNe e sthaLe dhyAna mudrAmAM besIne 'naya tidubaLa ' sneAtra (gAthA : 32) banAvI bha. pArzvanAthanI stuti karI. AthI te pratimA tyAMthI pragaTa thaI AvI. pratimA pragaTa thayAnA samAcAra sAMbhaLI zrIsaMgha tyAM AvyA ane te khuzAlInA prasaMgamAM gAma jamaNa karyuM. jainoe tyAM ne tyAM lAkheka rUpiyAnA phALA karyAM. zrIsaghe madhavAdIgacchanA AcAryanA upadezathI sthapati Amezvara tathA mahiSa pAse jinaprAsAda taiyAra karAvyA ane temAM A. abhayadevasUrinA hAthe sArA muhUrtamAM bha. pArzvanAthanI pratimA nI pratiSThA karAvI. (praka0 36, pR0 216, 217) A maMdiranA maMtrI vastupAle jIrNoddhAra karAvyA hatA. sabhava che ke, A tIrtha paNa muslima humalAthI bacyuM na heAya. eTale e pratimAne samudra kinAre vizAla jinAlaya baMdhAvI temAM sthApana karI, tyArathI khaMbhAta e stabhana pArzvanAthanuM tIrtha anyuM. staMbhanapura (khaMbhAta) paNa samudramAM vahANA staMbhI gayelAM te sthaLe vasyuM che. A pratimAjInA prabhAvathI zrIrAmacadrajIe rAmezvaranA setu bAMdhyA hatA. siddhayeAgI nAgArjune kATivadha rasa khAMdhyA ane khaMbhAtamAM dariyA baMdhAyA tethI e sta`bhana pArzvanAthanA nAme khyAta che ane khaMbhAta sta Mbhana pArzvanAthanA tIrtha tarIke leAkamAM prasiddhi pAmyuM che. sthapati Amradeva tathA mahiSane mukhya sUtradhAra tarIke niraMtara eka draSma maLatA hatAM. temaNe peAtAnI AvakamAMthI bacata karIne Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 jaina paraMparAne tihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa moTI rakama ApI A maMdiramAM eka derI banAvI hatI. dhoLakAne mukhya zrAvaka piSa dazamInA divase A pratimAjInI pahelI pUjA karatA hatA. - A pratimA sAthenI be pratimAo paikI eka bha0 pArzvanAthanI pratimA cArUpamAM ane bIjI bha0 ariSTaneminI gujarAtanA pATaNa zaheramAM vidyamAna che ane pUjAya che. staMbhanaka pArzvanAthanI pratimA prathama thAMmaNumAM virAjamAna hatI. pachI kaI kAraNe samudrakinAre tamAlinI nagaramAM vizALa jinAlaya baMdhAvIne sthApana karavAmAM AvI hatI. samaya jatAM te sthAna khaMbhAta sAthe joDAI jatAM khaMbhAta-staMbhana pArzvanAthanuM tIrtha banyuM. A ghaTanA saM0 1441 pahelAM banI hatI. (-prabhAvakacaritraprabaMdha: 19, prabaMdhaciMtAmaNi, paracUraNaprabaMdha, caturvizati prabaMdha: 17, muni zrInemivijayakRta saM. 1811 ne staMbhana pArzvanAtha Adi stavanarAsa, DhALa - 27, jaina tIrthone ItihAsa, jaina paraMparAne itihAsa, praka 11, pR. 245, jenA pustaka prazastisaMgraha, puSpikAH 40) cArUpa mahAtIrtha pATaNathI 6 kesa dUra cArUpa nAme gAma che, jyAM zrIzAmaLA pArzvanAtha bhagavAnanuM tIrtha che. (jUo, praka. 1, pR. 56) - khaMbhAtanA varNanamAM joyuM ke, zrIkAMtanagaranA zeTha dhanapatinAM vahANe samudramAM thaMbhI gayAM ane e ja sthaLe samudra taLiye rahelI traNa atiprAcIna pratimAone zeThe bahAra kaDhAvI tyAre ja e vahANe AgaLa cAlI zakyAM. te paikInI eka pratimA, je nAgA na thAmaNAmAM laI gayo hato te staMbhana pArzvanAthanI pratimA tarIke prasiddhi pAmI. bIjI bha0 pArzvanAthanI pratimA cArUpamAM AvI ane trIjI zrI neminAtha bha0 nI pratimA pATaNa zaheramAM sthApana karavAmAM AvI hatI. A prabhAcaMdrasUri prabhAvaka caritra'mAM lakhe che ke- "teSAme ja pAme tIrtha pratiSThita !" te uparyukta baMne pratimAo pATaNa vasyA pachI pATaNa ane cArUpa Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM 1 mAM AvI hAya evA sabhava che. ahIM cArUpa tIrthamAM nAge...dragacchIya A. zIlaguNasUri sa MtAnIya A devedrasUrie cArUpa mahAtIrthamAM bha pArzvanAthanI pratimA sthApana karyAnA lekha maLe che. A lekhane sa Mvat ghasAI gayA che tethI samayanA ni ya thaI zakatA nathI. vaLI, devedrasUri nAmanA aneka AcAryAM thaI gayA che. eka AcArya navamI zatAbdImAM ane eka caudamI zatAbdImAM thayA hatA. e paikInA kayA . AcArye kacAre A mati sthApana karI e jANI zakAyu nathI. Ama chatAM cArUpanA mahAtI tarIke ullekha thayA che e pAchaLa A tIrthanI mUrtinI ati prAcInatA ane prabhAvakatA kAraNarUpa haze. vaDiyA nemaDanA vaMzandee ahIM jinAlaya banAvyuM hatuM. (praka0 38, pR.....) bhAvAcArya gacchanA prasiddha siddha puruSa zrIvIrAcArya pAlIthI pATaNa jatAM ahIM cArUpamAM padhAryAM hatA. e samaye gUja nareza siddharAja jayasiMha temane pATaNamAM padhAravAnI vinaMti karavA cArUpamAM Avye hateA. ahIM matrIzvara vastupAle bha. AdinAthanA gUDhamaDapavALA prAsAda karAvyeA hateA. (AmrU-lekha) temaja maMtrI pethaDazAhe bha. zAMtinAthanuM madira baMdhAvyuM hatuM athavA mitra padharAvyuM hatuM. (-gurvAvalI, jaina tIrtha nA itihAsa) A sarva devasUri 401 cANasmA-- pATaNathI dakSiNa dizAmAM 10 kAza dUra cANasmA nAme gAma che, jenuM saskRta nAma caMdrAvatI. ema kahevAya che ke, ahIMnI masjidamAM cAMda jovAne mATe bAra bArIo mUkelI che tethI gAmanuM nAma * cAMdasamA--cANasmA ' paDayuM. ahIM bhaTevA pArzvanAthanuM tI che. pratimA jo ke nAnI che paNa prAcIna che. eve saMbhava che ke, te asalamAM mAravADanA bhaTevara gAmathI AvI hAya. cANasmA pAsenA narAlI gAmamAM jayatA nAme eka zeDa Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rahetA hatA. tene bhAI jayatA cANasmA para hatuM. e jayatA zeTha narelIthI ucALA bharIne cANasmA AvIne vasyA. teNe bhaTevA pArzvanAthanuM maMdira pharI baMdhAvyuM ane saM. 133pa (saM. 1345)mAM acalagacchIya A0 ajitaprabhasUrinA hAthe ke A bhuvanatuMgasUrinA hAthe) bhaTevA pArzvanAthanI pratimA karAvI hatI. (-aMcalagacchIya meTI paTTAvalI) che , e pachI A maMdira pharIne nAza pAmyuM ane pratimAjIne bhUmimAM saMtADavAmAM AvI. eka divase ravacaMda nAmanA eka nidhana zrAvakane svapnamAM adhiSThAyaka deve jaNAvyuM ke, "bhaTura gAmanI pAsenA khetaramAM bhava pArzvanAthanI pratimA che te laI Ava." zeTha svapna mujaba e khetaramAM gayo ane e pratimA laI AvyuM. adhiSThAyaka deve tene pharIthI svapnamAM nidhAnanuM sthaLa batAvyuM. zeThe e dhanathI tyAM jinamaMdira baMdhAvyuM ane saM. 1535 mAM te maMdira mAM bhaTevA pArzvanAthanI mUrti sthApana karI pratiSThA karAvI. saM. 1735 mAM paM. satyavijaya gaNinA ziSya kapUravijayajI ane temanA ziSya vRddhivijayajInI dIkSAvidhi A sthaLe thaI hatI. A maMdirane chelle uddhAra saM. 1872 mAM thayo hate. A maMdiranA bhoMyarAmAM saM0 1247ne hArijagacchane ane eka jena gaNezamUtine lekha che. (jUo, praka. 32, pR. 452) cANasmAnA zrImAlI zeTha bhImajInA putra harajIno saM0 1680 nA caitra sudi 11 nA roja janma thayo hato. teNe saM0 1689mAM khaMbhAtamAM dIkSA lIdhI ane muni harSasAgara nAma dhAraNa karyuM. saM. 1692 mAM amadAvAdamAM A0 rAjasAgarasUrinI pATe AvyA ne A0 vRddhisAgarasUri nAma rAkhavAmAM AvyuM. temane svargavAsa amadAvAdamAM saM. 1747 mAM thayo. (jUo praka. 58, sAgara paTTAvalI) ahIM saM0 1682 mAM vijayagaccha ane sAgaragacchanA samAdhAna mATe munisamelana bharAyuM hatuM, paNa te niSphaLa nIvaDayuM hatuM. - cANasmAthI zaMkhezvara jatAM vacce koI tIrtha tathA hArija Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIzamuM A sarvadevasUri 407 gAma Ave che. A hArija gAmathI hArijagacha nIkaLyuM hatuM, enuM bIjuM nAma hArilagaccha hoya e saMbhava che. hArija gAmanI bahAra kevalAsthalIne TIMbe che, je AcAryonI mazAna bhUmi hatI. tyAMnI eka khAMbhI upara saM0 1131 ne A siMhadattano lekha paNa vidyamAna che. (jUo, praka. 1, pR. 32, praka. 27, pR. 45ra; kaDI prAMta - sarvasaMgraha, aitihAsika rAsasaMgraha, bhAva 3 nI prastAvanA) erisA tIrtha- | gujarAtamAM mahesANA ane vIramagAmanI vacce kaDI gAmanI pAse "serisA" nAme jena tIrtha che. bha0 pAnAthanuM prAcIna ane camatkArI tIrtha manAya che. tenI sthApanAne itihAsa judA judA graMthamAM judI judI rIte maLe che. (1) A jinaprabhasUri jaNAve che ke, navAMgavRttikAra A abhayadevasUrinI zAkhAnA A0 deveMdrasUrie maMtrabaLe anya sthaLethI cAra meTI jinapratimAo lAvIne serisAmAM padharAvI. (-vividhatIrthakalpa-adhyAkala5) . (2) A jinaprabhasUri bIjI vAra lakhatAM nirdeza kare che ke, chatrApAlIyagacchanA A devendrasUrie serisAmAM AvI jamInamAMthI eka moTI pASANanI phalaDI(pATa) kaDhAvI ane tenI jinapratimA e banAvavA mATe padmAvatIdevInuM ArAdhana karyuM. devIe jaNAvyuM ke, "sopArakanA eka aMdha sthapatine belAvI lAvI tenI pAse pratimAo taiyAra karAvo. je te eka ja rAtamAM pratimAo ghaDIne taiyAra karI Apaze te te mahAprAbhAvika thaze." serisAnA zrIsaMghe te sthapatine belA ane tene phalahI ApavAmAM AvI. sthapatie eka ja rAtamAM zrI pArzvanAtha bhaTa nI pratimA ghaDIne 1. aMcalagacchamAM saM0 1217mAM chatraharSa nAmanI eka zAkhA nIkaLI hatI. 2 A devendrasUri te rAjakIya paM, pArzvagaNi saMbhave che. (jUo, praka. 35, pR0 25, 2) Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jaina para parAnA itihAsa-mAgaro [ prakaC taiyAra karI, paNa pratimAnI chAtImAM eka maseA rahyo hatA. tene dUra karavA sthapatie te sthaLe haLavA hAthe TAMkaNuM lagAvyuM ne tyAMthI lAhInI dhArA vachUTI. AcAryazrIe AMgaLI dAkhI leAhIne rokI dIdhuM. te pachI bIjI cAvIza pratimAe taiyAra karAvavAmAM AvI. AcAryazrI te ja rAtre bIjI cAra pratimAe peAtAnI divya zaktithI bahArathI lAvavAnA hatA. traNa pratimA te! AvI ane savAra paDI gaI. ceAthI pratimA lAvatAM jyAM prabhAta thayuM te sthaLe eTale pArAcaNanA khetaramAM padharAvI. pratimA rAte manelI hAvAthI tenA avayaveA sApha dekhAtA nathI. gUjarezvara kumArapAle ahIM ceAthI pratimA bharAvI caumukhajInI sthApanA karI te ja pratimAo Aje paNa pUjAya che. (-vividhatIrthaMkalpa, pR0 24-25) ' (3) 50 ratnamadira gaNu jaNAve che ke, ' kSullaka devacaMdre cakrezvarIdevInuM ArAdhana karyuM ane tenI pAse eka ja rAtamAM bha. pArzvanAthanI pratimA ane vizALa evA jinaprAsAda banAvyA. A rIte serisA mahAtIrtha banyuM. (--upadezataraMgiNI) ' (4) kavivara lAvaNyasamaya sUcave che ke, A. vidyAsAgara serisA padhAryAM. temanI sAthe 500 ziSyAnA parivAra hateA. temAMthI e ziSyAe chUpI rIte maMtrArAdhanA karI bAvana vIrAne sAdhyA, teoe vIzane hukama karyAM ke, * jinapratimA sAthenuM vizALa jinamadira laI AvA.' e vI AkAzamArge jinamaMdira lAvI rahyA hatA. eTalAmAM gurumahArAja jAgyA ane te ziSyAnuM kAma samajI gayA. temaNe tarata padmAvatIdevIne beAlAvIne jaNAvyuM ke, ' ahIM bhaviSyamAM upadrava thavAnA che tethI A pratimA ahIM Utare e lAbhaprada nathI.' AthI devIe e jinapratimAne adRzya rAkhI. te pachI A devacaMdre bha. pArzvanAthanI pratimA dharaNendra mAraphata magAvI tenI ahIM sthApanA karI. te pratimA pAtAlamAMthI AvI hatI. adhiSThAyakadeva tene pAtAlamAM laI javA icchatA hatA, tethI te DAlatI hatI. AthI tenuM nAma 'lADaNa pArzvanAtha 'paDayu. A devacaMdre bIjI Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devasUri 405 23 jinapratimAo lAvI ahIM padharAvI. pATaNanA maMtrI caMDaprasAda tathA maMtrI vastupAle ahIM bha0 neminAthanI pratimA pratiSThita karAvI. A pramANothI eTaluM spaSTa che ke, A deveMdrasUrie maMtrabaLathI serisAnuM tIrtha sthApana kareluM che. (-serisA stavana saM. 1562, jenasatyaprakAza, kao : 39) saM. 1721 mAM musalamAnee A maMdira toDI nAkhyuM. A vijayanemisuri ahIM padhAryA tyAre temaNe ahIMne TIMbe sApha karAvI pratimAone bahAra kaDhAvI. e samaye amadAvAdanA nagarazeTha kuTuMbamAM thayelA zeTha sArAbhAI DAhyAbhAI dhanavAna, buddhimAna ane zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhImAM eka kuzaLa vahIvaTakartA AgevAna vyakti hatA. tapAgacchIya bAlabrahmacArI zAMtamUrti AzrI vijayakamalasUrinA teo ananya bhakta hatA. temaNe A nemisUrinA upadezathI serisAmAM vizALa jinaprAsAda taiyAra karAvyo. temane svargavAsa thavAthI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhIe saM0 2002 ne vaizAkha sudi 10 nA roja e. jinaprAsAdamAM A0 zrIvijayanemisUrinA hAthe tyAMnI pratimA enI pratiSThA karAvI. A maMdira vizALa che ane pratimAo bhavya che. (-jaina tIrthone ItihAsa) pa. tapAgacchIya A dhamaSasUri(saM. 1328)e "pAzvanAthastotra racyuM che, tenA chaThThA kalekamAM jaNAvyuM che ke, "zirISa (serisAInagaramAM bhava pArzvanAthanI upasarganA prasaMga pachInI nAgarAjathI vIMTAyelA caraNavALI, phaNathI zebhatI ane dhyAnastha pratimA che." A varNana uparathI e pratimAnA svarUpa upara prakAza paDe che. 6. jagadguru A0 zrIhIravijayasUrinI paraMparAnA 50 muni zrIne vijayajI jaNAve che ke, zrIkAMtanagara, jenuM bIjuM nAma jaina kuMtI athavA vaDanagara hatuM, tenA zeTha dhanapatinA gharamAM traNa 1. vikramanI bAramI, teramI zatAbdImAM devendrasuri ane dharmavasara nAmanA eka karatAM vadhAre AcAryo thayA hatA. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga ra aa prakaraNa prAcIna pratimAo hatI. temAMnI eka mULanAyakanI pratimA vidyAsiddha nAgArjuna laI gayo hato tethI zeThe tenI jagAe zrIvIra bhagavaMtanI pratimAne sthApanA karI hatI. e samaye eka AcAryane samudAya e nagaramAM yAtrA karavA AvyuM. zeThanuM maMdira ane mUrtio joI saune AnaMda thayo. e samudAya tyAMthI bIjA nagaramAM gayo. tyAM jinamaMdira hatuM. eTale AcAryazrInA be ziSyoe guru mahArAjane kahyA vinA temanI maMtrapothImAMthI bAvana vIrene AkarSaNa karavAnI vidyAne prayoga karyo. AthI bAvana vIra hAjara thayA. te ziSyae teone jaNAvyuM ke, "kAMtinagaramAMthI mUrti sameta maMdira laI Ave." vIre te jinAlaya levA jatA hatA tyAre teoe jaNAvyuM ke, "kukaDe bole te pahelAM ame e karI laIzuM paNa kukaDe belyA pachI kAma thaI zakaze nahIM." vare tyAMthI AkAzamAge maMdira lAvI rahyA hatA tyAre AcAryazrIe jANuM lIdhuM ke A kAma pelA be celAonuM che. paraMtu bhaviSyamAM A nagaramAM dharma pravRttine nukazAna thavAnuM che ema guruzrIe jANIne e derAsara ahIM Ave te pahelAM ja kukaDAne avAja karyo tethI vIree e maMdira te sthaLe rastAmAM jaMgalamAM ja utAryuM. temAM mULanAyakanuM sthAna khAlI hatuM. |eka vAra A dharmaghoSasUri ahIM darzanArthe padhAryA. temaNe prathama dharaNendra ane nAgaeNdrane ArAdhI temanI pAsethI bha0 pArzvanAthanI bIjI pratimA meLavIne ahIM mULanAyakanI jagAe sthApanA karI. dhIme dhIme tyAM gAma vasyuM. mULanAyakanI pratimA DelatI hatI tethI tenuM nAma leDaNa pArzvanAtha paDyuM. pachI AcAryazrIe maMtra vaDe te pratimAne sthira karI. pratimAnA kAraNe te sthAnanuM mAhAsya vadhyuM ane te sthaLa 48 kezamAM meTA nagara rUpe vasI gayuM. derAsaranI cAre bAjue gIca vastI hatI. tyAM javA mATenI zerI paNa sAMkaDI banI gaI hatI. AthI e sthAna zerIsA ane kaDI nAme vikhyAta thayuM. ke ahIM zrIvaMta nAme eka dhanADhaya zrAvaka vasate hate. saMghamAM mukhya AgevAna hatA. jaba vahANavaTI hato. dharmazraddhALu paNa hatuM. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva devasUri mADatrIzamuM ] 407 te bhagavAna pArzvanAthanI nitya pUjA karato. gurubhakti karatA. pu divase upavAsa, pauSadha vagere karatA hatA. te 120 varSanA thaye, A sava eka divase tenAM badhAM vahANu samudramAM DUbI gayAM ane vakhAramAM bhale mAla cAreza upADI gayA. AthI te nirdhana anI gayA. leAkeA tene kaI paNa uchInuMye ApatA nahIM, paNa tenA dharaMga jarAye Utaryo nahAtA. eka divase pannusaNamAM sau keAI vyAkhyAnamAM beThA hatA eTalAmAM zrIvaMta zeThanI patnI AvIne upAzrayamAM saunI AgaLa besavAne javA lAgI, tyAre eka strIe meNuM mAryuM ke, ' gharamAM paisA maLe nahIM ane zeThANI thaI ne AgaLa besavuM che ! meTAInuM mAna levuM hoya te saMvatsarI dAna de ane prabhAvanA kara.' zeThANI turata elI ke, Aje te meTA pa divasa che, gharamAM saMpatti hAya tA teneA lAbha ke na le? jo kudarata kRpA karaze te kAle ja navakArazI jamADIza. ' ema kahI UThIne te cAlatI thaI. , teNe ghera AvI zrIta zeThane badhI vAta kahI, ane temane samajAvIne upAzraya meAkalI AvatI kAlanI navakArazInA jamaNanuM saune neAMtaruM apAvyu. paraMtu gharamAM phUTI badAma paNa hatI nahIM ane kAI udhAra Ape tema paNa hatuM nahIM. zeTha rAte pavitra thaI, vasrA paherI, dhUpa-dIpa karIne serisA pArzva nAthanuM akhaMDa dhyAna karavA lAgyA. thADe samaya thatAM eka sa nIkaLI AvyA ane tarata khIlamAM pesI gayA. zeThANIe vicAra karyA ke, ' A khIlamAM hAtha nAkhu te sApa karaDaze. AthI AphatamAMthI bacI javAze.' teNe khIlamAM tarata hAtha nAkhyA tyAM te tenA hAthamAM sonAnI sAMkaLa AvI. e sAMkaLa vecIne zeThe navakArazInuM jamaNu karyuM, ane temanI Akharu sacavAI gaI. jeNe e sAMkaLa vecAtI lIdhI hatI teNe te peAtAnA khajAnAmAM mUkI rAkhI. jyAre te tene pharIthI jovA gayA te teNe sAMkaLane badale sApa joyA. lAphAe A vRttAMta jaNyu ane Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa A kArya adhiSThAyaka devanuM che ema samajI satra pArzvanAtha bhagavaMtanA camatkAra phelAye.. (-thaMbhaNa pArzvanAtha stavana, serisA pArzvanAtha stavana, za khezvara pArzvanAtha stavana-rAsa, DhALa 15-24 racanA sa1811 phAgaNa suda 13 somavAra, praka0 58 maheA0 kalyANavijaya gaNinI zramaNapara parA na 66 50 neminAthagaNi vIrava zAvalI) 48 atarIkSa pArzvanAthatItha (sa'0 1142) laMkA nagarInA prativAsudeva rAjA rAvaNanA mAnItA mAlI tathA sumAlI rAvaNunI AjJAthI vimAnamAM besI kAI kAma mATe nIkaLyA. te tItha karanI pUjA karyAM sivAya bhAjana karatA naheAtA. keAI veLAe te te vida'mAM nIce UtaryAM. nAkare rasoI taiyAra karelI paraMtu te jinapUjAnI peTI laMkAmAM ja bhUlI AvyA hatA. eTale teNe zuddha bhAvathI zrIpArzvanAtha bhagavatanI kaNAvALI pratimA veLunI banAvIne mAlI-sumAlIe tenI pUjA karI, ane tene pAsenA sarovaramAM (kuvAmAM) padharAvI dIdhI. e pratimA tyAM vajra jevI kaThaNa banI gaI. kUvAne deva tene pUjavA lAgyA. e sthaLa matsya dezanA viMgAlI vibhAganuM vairATa (vedI) nagara hatuM. tethI te vibhAga varADa nAme prasiddha thayA. elicapuramAM zrIpAla nAme rAjA hateA. tenA zarIramAM kADha rAga phUTI nIkaLyA eTale te rAjapATa cheDIne ataHpurane sAthe laI ja galamAM jaI vasyA. teNe eka divase sAMje te ja sarovaramAM hAthapaga dhAyA ane pANI pIdhuM tethI tene te rAta ArAmamAM pasAra thaI. rANIe joyuM te rAjAnA kADha rAga zamI gayA hatA. teNe rAjA pAsethI gaI kAlanI sahakIkata jANI ane taLAva pAse jaI ne dhUpa-dIpa karyAM. rANIne te rAte svapna AvyuM ke, ' ahIM bhagavAna pArzvanAthanI pratimA che. tenA prabhAvathI rAjAne ArAma thayeA che. have tame A pratimAne bahAra kADhI tamArA sthAne laI jAo. sAta divasanA janmela gAyanA vAcharaDAMnI joDIthI jotarelA rathamAM pratimAjIne Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devariTa padharAvo ane tame AgaLa cAlaje. ratha ApoApa tamArI mAchalI Avaze, paNa yAda rAkhajo ke, tamAre pAchA vaLIne jevuM nahIM ane pAchaLa ratha Ave che ke nahIM tenI zaMkA paNa karavI nahIM. jyAre tamane zaMkA thaze tyAre te sthaLe pratimAjI sthira thaI jaze." 5 rANIe savAre svapnanI badhI vAta jaNAvI. rAjAe svapna anusAra badhI vyavasthA goThavI ane te elicapura tarapha cAlya. paraMtu vaDa nIce jatAM jatAM rAjAne zaMkA thaI ke ratha Ave che ke nahIM ? rAjAe pAchaLa vaLIne joyuM eTale pratimA tyAM ja sthira thaI gaI ane ratha nIcethI nIkaLI gayo. pratimAjI tyAM eTalAM adhara hatAM ke nIcethI panihArI hela laIne nIkaLI jAya. pachI kALanA prabhAve te dhIme dhIme nIce AvatI gaI. Aje te eTalI adhara che ke, tenI pAchaLa rAkhelA dIvAne prakAza AgaLa sudhI Ara. pAra nIkaLI Ave AthI e adhara hevAne kAraNe aMtarIkSa pArzva nAtha" nAmathI khyAti pAmI. - rAjA zrIpAle tyAM zrIpura nagara vasAvyuM ane temAM vizALa jinAlaya baMdhAvyuM, paNa tenA manamAM garva thaye eTale pratimAjI maMdiramAM beThAM nahIM. pachI vetAMbara jaina saMghe tyAM ja bIjuM maMdira taiyAra karAvyuM ane mAladhArI A0 abhayadevasUrie saM0 1142 nA mahA sudi 5 ne ravivAre te maMdiramAM bha0 aMtarIkSa pArzvanAtha nI pratimAnI pratiSThA karI. A samaye pratimA cAra AMgaLa adhara hatI. rAjAe pUjA mATe zrInagara bheTa ApyuM. (jUo praka38, pR. 32) * tapAgacchIya Ai vijayadevasUrinA AjJAdhAraka mahopAdhyAya bhAvavijayagaNi pUrva karmanA udayathI AMkhe AMdhaLA thaI gayA hatA. temane manamAM vizvAsa hato ke, aMtarIkSa pArzvanAtha bhagavaMtanI yAtrA karavAthI lAbha thaze eTale teo pATaNanA zrIsaMgha sAthe ahIM yAtrAe padhAryA. temaNe ahIM prabhu sAme besI ekAgratAthI ane ullAsathI tetra gAyuM. e rIte bhakti karatAM AMkhanAM paDaLa UghaDI gayAM ane temane prabhunAM darzana thayAM. temaNe tyAM ja prabhunuM Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa je tetra banAvyuM che te upalabdha che. pachI to teo gujarAtamAM padhAryA, temane mahAmahopAdhyAyanI padavI maLI. temaNe "uttarAdhyayanasUtra'nI bhAvavAhI TIkA banAvI. tetramAM aMtarIkSa pArzvanAthane aitihAsika paricaya Ape che. temanA upadezathI vetAMbara saMghe saM. 1715 mAM aMtarIkSajI tIrthane jIrNoddhAra karAvyo ane maMdiramAM A0 vijayadevasUri tathA mahotra bhAvavijaya gaNinI caraNapAdukA padharAvI. ahIM mANibhadravIranI prAcIna sthApanA che. mULanAyakajInI aDhIso varSa purANI cAMdInI AMgI vidyamAna che, je eTalA purANuM samayamAM AMgI banatI hatI tene purAvA Ape che, Aje paNa mULanAyakanI pratimA nIcethI jaMgaluchaNuM nIkaLI jAya eTalI te adhara che. (jUo praka. 58, maha0 vimaLaharSa gaNinI paraMparA) eka vAra eka lUMTArAe ahIM pAsenA eka gAmamAM lUMTa calAvI gAma bhAMgyuM. te gAmamAM eka jaina digaMbara maMdiramAM tIrthakaranI digaMbara pratimAo hatI. zvetAMbara saMghe bhAIcArAthI te pratimA ene zrIpuramAM lAvI maMdiramAM rAkhI ane te samayathI digaMbara jaina bhAIo paNa ahIM yAtrArthe AvavA lAgyA paraMtu enuM pariNAma e AvyuM ke, digambara jenene lAlaca lAgI ane tIrthane potAnuM banAvavA teoe jhagaDe zarU karyo, paraMtu temAM temane kerI niSphaLatA ja maLI. A tIrthane vahIvaTa Aje bAlApuranA zeTha harakhacaMda hausIlAla, pAnAcaMda vagere tapAgacchane zrIsaMgha kare che. (-mahAva bhAvavijayajI racita "aMtarIkSa pArzvanAthamAhAsya 0 144, tIrthamAlAo, ajAtazatru A. vijayakamalasUrikRta aMtarIkSa pArzvanAtha mAhAtmya saM. 1964 caitra su. 8 muH aMtarIkSa) dakSiNamAM cAra vetAMbarI tIrtho vidyamAna che. (1) kulapAkajI, jeno paricaya agAu (praka. 28, pR. 455) mAM AvI gayuM che, Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 ADatrIzam | A sarva devasUri (2) aMtarIkSa pArzvanAtha, jene paricaya upara AvI gayuM che. (3) mukatAgiri e zAmaLiyA pArzvanAthanuM prAcIna vetAMbara jaina tIrtha che. enuM prAcIna nAma gajapada ke meDhagiri hatuM (jUo praka. 1, pR. 60) * pa0 zalavijayajI pAMca tIrthomAM mukatAgirine paNa gaNAve che. ahIMne vahIvaTa vetAMbara jainonA hAthamAM hatA. saM. 1938 sudhImAM zeTha mANekacaMda DAhyAbhAI zvetAMbara jaina ozavAla ahIMne vahIvaTa karatA hatA. pachI temaNe AsapAsamAM digaMbara jaine vadhu hovAthI digaMbara jaina bhAIo paNa tIrthabhaktine lAbha le evI sadbhAvanAthI ane bhAIcAranA hetuthI ene vahIvaTa digaMbhara bhAI ene saeN ane digaMbara tIrtharakSaka kamiTInI ekataraphI valaNanA kAraNe temaNe A tIrthane pUrNa rIte digaMbara tIrtha banAvavAnA prayatna cAlu rAkhyA che. (4) bhejatIrtha -kehApura ane sAMgalInI vacce eka nAnakaDI pahADI para jagavallabha pArzvanAthanuM traNa mALanuM UMcuM ane bhavya derAsara che. nIcethI upara 1. bha0 ajitanAtha, 2 bha0 jagavallabha pArzvanAtha, 3 bha0 caMdraprabhasvAmI mULanAyaka che. cekamAM cAra derIo che. be derIomAM jina pratimA, trIjI derImAM padmAvatI devI ane cothI derImAM mANibhadra vIranI mUrtio che. pahADa nIce dharmazALA che. pahADathI gAma dUra che. ahIM tapAgacchanA bhaTTAraka zrIpUja vijayAnaMdasUrinA upadezathI saM. 1791 mAM jIrNoddhAra thaye hato. nAzika-A vetAMbara jenuM prAcIna tIrtha che. ahIM pallI. vAla sAha Isarane putra mANikya, tenI patnI nAudevI, tenA putra sAha kumArasiMhe bha0 caMdraprabha jinaprAsAdane jIrNoddhAra karAvyuM hatuM. teNe pAyAthI zikhara sudhI na jinaprAsAda baMdhAvyo hato. - sAdhu pethaDa kumAre nAzikamAM bha0 caMdraprabha jinezvaranuM, devagirimAM bha0 mahAvIrasvAmInuM, setubaMdhamAM bha0 neminAthanuM jinAlaya vagere Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa baMdhAvyAM hatAM. kAranagaramAM bhavya raNa caDAvyuM hatuM. (jUo praka. 35, pR. 65 (A jinaprabhasUrikRta (gurnAvalI) vividhatIrthaka5) atyAre nAzikamAM uparyukta sthAne nathI. kelhApura-caMdrakuLanA kRSNarSigacchanA A0 nannasUrinA upadezathI dharkaTagotranA zAtra devadhara ozavAlanI putrI mUlu ane tenA putra vairAke saM. 1368 mAM kelhApuramAM potAnA mAtA-pitAnA zreya mATe "zrImahAvIracaritra" kharIdIne A0 nannasUrine vaherAvyuM ane AcAryazrIe e mahAvIracaritra vyAkhyAnamAM vAMcI saMbhaLAvyuM. (-jena pustakaprazastisaMgraha, prazasti 36) - kedAra prativAsudeva rAjA rAvaNanA adhikArI kedAre aSTApada tIrthanI pAse kedAra pArzvanAthanuM tIrtha sthApyuM hatuM. Aje A tIrtha vidyamAna nathI. ghaMghA tIrtha- - ghoghA saurASTramAM AveluM prAcIna baMdara che. ahIMnA zA0 hIrA nANuMviTI zrImAlIe saM. 1168 mAM vizALa jinaprAsAda baMdhAvI temAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA A0 mahedrasUrinA hAthe karAvI hatI. . sulatAna mahammada begaDAnA bIjA putra ahamada sIkaMdare saM. 1531 (sane 1474) mAM rANajI gehelanuM rANapura bhAMgyuM tethI rANAjI gohelanI paraMparAnA mekhaDajIe ghoghAmAM AvI potAnI gAdI sthApanA karI. te pIramabeTane bAdazAha kahevAtuM hatuM. e dariyAnA vepArI vahANone lUMTate hatA. dilhInA bAdazAha mahammada bina taghalakhe (sane 1325 thI 1351) tenI A cAMciyAgIrInA dhaMdhAthI krodhe bharAIne ghoghA upara musalamAnI senA mekalI ane mokhaDAjI gohila sane 1347mAM musalamAna senApatinA hAthe bedapura pAse maraNa pAmyo. te pachI teno putra DuMgarajI gehela ghoghAne rAjA banya.. * bAdazAha mahammadanI senAe ghoghAmAM zrI pArzvanAthanI uparyukta pratimAne toDIne nava TukaDA karI nAkhyA hatA. A nava TukaDA lApasImAM Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ADatrIsamuM ] A sarva devasUri dAbI rAkhavAthI joDAI gayA hatA paNa tenA sAMdhA spaSTa dekhAtA hatA, tethI A pratimA navakhaMDA pAzvanAtha nAme oLakhavA lAgI. Aje paNa ghoghAnuM tIrtha navakhaMDA pArzvanAthanA nAmathI prasiddha che. e ane enI mUrtione anulakSIne prAcIna jainAcAryoe e nAmanAM te paNa racyAM che.' e pachInA samayamAM gheghAbaMdaranA rahevAsI zeTha sAMDA zrImAlInA putra saM0 saravaNe tapAgacchIya A0 devasuMdarasUri (saM0 1420 thI 1466) nA parivAranA munivarenA upadezathI ahIM navAM jinAlaya baMdhAvyAM ane zatruMjaya tathA giranAra tIrthanA charI pALatA yAtrA saMgha kAkyA. teNe pAlItANAmAM lalitA sarovaranuM samArakAma karAvyuM hatuM. - zeTha sAMDA zrImAlInA bIjA putra dhodhe dukALamAM dAnazAlAo khullI mUkI janatAne mATe upakAra karyo hato. pAlItANAmAM maMtrI tejapAle baMdhAvelA bha0 pArzvanAthanA jinAlayano jIrNoddhAra teNe karAvyuM hatuM. bIjA paNa ghaNuM dharmasthAna baMdhAvyAM hatAM. saM. saravaNanA putre "nAyAdhammakahA" saTIkanI prati lakhAvI hatI. (jena pustaka prazasti saMgraha, pra57) ghoghAnA maMtrI tejA zrImAlIne putra megha maMtrI hatA. tene dharmiNI patnI ane kaDuo, dhAge nAme putro hatA dharmiNI vageree saMi 1491 bhAva vadi 1 A0 somasuMdarasUrinA upadezathI "caMdapannattivRtti graM 50 tADapatrI upara lakhAvI. (zrI prazastisaMgraha pR. ~). ghoghAnivAsI zA samajI A. vijayadevasUrine zrAvaka hatuM. te marIne deva thaye. pachI tenA kuTuMbIo vidhamI banI gayA. samajI deve e vAta jANIne saune upadeza Ape temaja camatkAra batAvyuM. te pachI te badhA A vijayadevasUrinA bhakta banyA. 2 . (tapAgaNaguNapaddhati) tapAgacchanA mahopAdhyAya kalpAyavijaya gaNinI paraMparAnA upAya kuMaravince saM. 1720 mAM ghoghAmAM caturmAsa karyuM hatuM ane tIrthapaTTanI sthApanA karI hatI. (jainasatyaprakAza, praka. 59, kramAMka : 117) Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne tihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa saM0 1781 nA kArtika sudi 13 nA rAja ghAghAmAM bha0 pArzva nAthanA jinaprAsAdanA bheAMyarAmAM zeTha mIThA sudarajInI zeThAImAM tapA gacchanA bhaTTAraka vijayaratnasUrinA ziSya AjJAdhAraka bha0 rAjasAgarasUrinA zilya 50 devavijaya gaNie bha. suvidhinAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (bheAMyarAnA zilAlekha, praka0 58) rAjA akherAjajI gAhele sa0 1719 nA vaizAkha suDhi 3 nA rAja vaDavA pAse bhAvanagara vasAvyu ane tene aMdara banAvyuM. ghAghA aMdara tyArathI aMdha paDayuM. pIramabeTa--ghAghAbaMdarathI 7 keza krUra kharasAliyA gAmanA pUrva kinAre pIramabeTamAM jainenAM ghaNAM gharo hatAM ane jinAlaya hatuM. allAuddIna khilajInA sUbA alakkhAna sa0 1369 mAM zatruMjaya tIne toDavA AvyA tyAre pIramabeTanA hiMduoe zatruMjaya tIrthaM nA bha. AdIzvaranI pratimAne uThAvI lAvI pIramabeTamAM chupAvI hatI. A pratimAnA pachInA itihAsa maLatA nathI. pIramabeTamAMthI jinapratimAeAnA avazeSA maLI AvyA che. ziyAlageTa A vAdeivasUrinI paraparAnA (47) A nayana cadrasUrie sa0 1343 nA mahA suddhi 10 ne guruvAre ziyAlayeTamAM bha. neminAthanI pratimAnI pratiSThA karI hatI. (-praka0 41) dIvabeTa--dIvanA 40 madana, 40 AlheNu, 40 jayaMta, 40 jetA, 40 rAjA, 30 padmamasiMha vageree sa0 1306 ma030 1 nA rAja mahuvAnA graMthabhaMDArane meATI madada karI hatI. (praka0 45) vi. sa0 1593mAM phIragIee dIvabeTane peAtAne kabaje karyo. prabhAsa pATaNane zeTha abhayarAja dIvakhadaramAM AvI vasyA. tenI pAse cAra pAMca vyApArI vahANA hatA. te (1) abhayarAja (2) tenI patnI amarAdevI (3) tenA bhAInI patnI (4) putra meghakumAra (5) putrI gaMgAdevI (6-7-8-9) cAra munie ema nava jaNAe khaMbhAta jaI ja. 30 A. hIravijayasUrIzvaranI pAse khaMbhAtanA ka sArIpuramAM rAyaNanAM jhADa nIce AcAya 414 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 ADatrIzamuM] A sarva visari devanA varada haste dIkSA lIdhI hatI. (sUrIzvara aura samrATa pR0 213 thI 216) ja0 guA0 hIravijayasUri, A. vijayasenasUri A. vijayadevasUri, A. vijayaprabhasUri vageree dIvanA phiraMgIone upadeza ApI dayApremI tathA dharmapremI banAvyA hatA. ja.gu. A hIravijayasUrie saM. 165 mAM comAsuM karyuM hatuM. A. vijayaprabhasUrinA upadezathI dIvanA saM0 nemidAse zatruMjaya tIrthane charI pALA yAtrAsaMgha kADhavyo hato. dIvamAM 9 jinAlaye hatAM. unAnA jaina saMghe navamI sadImAM dIvanA 3 jinAlayone jIrNoddhAra karI temAM 9 jinAlayenI jinapratimAo padharAvI. Aje giranAra tIrthanI paMcatIthI karanArA jena yAtrike unA zahera, jagadgurutUpa ajArAtIrtha ane dIvabaMdaranI yAtrA kare che. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ogaNacAlIsa A0 yazobhadrasUri, Ava nemicaMdrasUri ( saMvat 1169 ). A sarvadevasUrinI pATe A yazobhadrasUri ane ATha nemi caMdrasUri thayA. saMbhava che ke, A yazobhadrasUri saM0 1148 sudhI vidyamAna hoya ane temanI pATe athavA A0 jayasiMhasUrinI pATe A prabhAcaMdrasUri AvyA heya. A nemicaMdra te A0 udyotanasUrinA ziSya upAdhyAya A devanA hastadIkSita ziSya hatA. AcArya thayA pahelAM temanuM pa0 devendramaNi nAma hatuM. A sarva devasUrie A0 yazobhadra, A jayasiMha, A0 nemicaMdrajI, A reve prabha, A prabhAcaMdra vagere AThane AcAryo banAvyA. A0 nemicaMdrajI saM0 1129 ane saMtu 1139 nA gALAmAM AcArya thayA hatA. temaNe te ja gALAmAM Ave municaMdrane AcAryapada ApI pitAnI pATe sthApana karyA. A nemicaMdra saM0 1169 pachI svarge gayA. saMbhava che ke A yazobhadra ke A0 jayasiMhanI pATe A prabhAcaMdra ane A0 nemicaMdranI pATe A0 municaMdra AvyA hoya. A0 municaMdra Ava AnaMda, A0 mAnadeva, A ajita, A vAdideva vagerene AcAryapadArUDha karyA hatA. temanI vidyamAnatAmAM ja A prabhAcaDhe pUnamiyA matanI sthApanA karI hatI. A nemicaMdra AcArya thayA pahelAM ane pachI ghaNA graMtha racyA che te A prakAre hevAnuM jaNAya che- 1. A. vijayacaMdranA ziSya A yazobhadrasUri hatA ane temanA ziSya A0 devaprabha thayA. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgacAlIzamuM ] A. yoAbhadrasUri, A nemicadrasUri 417 1. rayaNacUDa-tilayasuMdarIkahA--(ga0 3000) teo gaNI hatA tyAre A kathA racI che ane vaDagacchanA A. pradyumnasUrinA naptA tathA praziSya 50 yazodevagaNie (sa'0 1120-1128) tenI pahelI prati lakhI che. (jUe praka0 35 pR0 7ra) 2. uttaraayaNusutta-vRtti--'0 12000, (? 14000) 50 devendragaNIe sa'0 1129mAM pATaNamAM dahiDa zeThanI vasatimAM rahIne gurubhrAtA municaMdranA vacanathI vAdivetAla zAMtyAcAya nI pAIya-TIkAnA AdhAre eka pATha darzAvatI laghuvRtti racI che. 50 sava devagaNIe tene prathama pATI para lakhI ane guNabhakta zeTha TIhaDie tenI pahelI prati lakhI che. (jUe, praka0 38, pR0 396) 3. AkhyAnamaNikAza--temaNe AcArya pada prasaMge A graMtha ceAjyA hatA. suvihita A. Amradeve sa0 1190 mAM dhoLakAmAM tenI (gra'0 14000 pramANa) TIkA banAvI che, jemAM temanA ziSya 50 nemicadragaNI, 50 guNAkara ane 50 pArzvadeve sahAya karI hatI. (jUe, praka0 36, pR0 224) 4. mahAvIracariya-(ga0 3000) A0 nemi saM0 1139 mAM rAjA karNadevanA rAjyamAM pATaNamAM zeTha kreDiDanI vasatimAM rahI potAnA karmoMmaLa dhovA mATe A ciratra banAvyuM. 5. pravacanasArAhAra--A jaina AgamAmAMthI upayAgI prAkRta gAthAnA saMgraha karyo che. tenI upara jainAcAryAe vividha vivaraNA manAvyAM che. (1) rAjagacchanA A. udayaprabhasUrie A. municaMdra vagerenI preraNAthI * pravacanasArodvAra'nu Tippana, viSamapada bAlAvabedha gra: 3203 manAvyA. jenu A. municaMdrasUrie soodhana karyuM" hatu. (jUe, praka0 35, pR0 45) (2) rAjagacchanA A. siddhasene sa0 1278 mAM 'pravacanasArA(praka0 35, pR0 29) (3) 5'0 padmamamaMdira gaNie pravacanasArAdvAranA gujarAtI khAla dvAra-TIkA' banAvI. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo 418 meSa atha banAvyeA. (je chapAI gayA che.) graMtha sa'zAdhana-- temaNe sa0 1162 mAM A0 devasUrinA, jIvANusAsaNu-saTIka' (pra0 2200) tathA sa0 1160 mAM cadrakulIna saravAlagacchanA vAcanAcArya vIra gaNInI 'piMDanizruttI 'nI * ziSyahitA' nAmanI vRtti(pra0 7671)nuM pATaNamAM saMzodhana karyuM [ prakaraNa hatuM. (praka0 35, pR0 15) A arasAmAM aneka prabhAvake thayA hatA. navAMgIvRttikAra A abhayadevasUri (praka0 36, pR0216), A0 AmradevasUri sa0 1190. (praka0 36, pR0 224) (1) A. mahezvarasUri--nivrUtikULanA kAmyakUgacchamAM A viSNusUrinI pATe A. mahezvarasUri thayA. tee meATA jJAnI hatA, prasiddha hatA, bahu yazasvI hatA. te sa0 1100 nA bhAdaravA vida 2 ne seAmavAre zrIpathApurImAM zrIvijayanA rAjakALamAM svage gayA. temane sAdhudeva nAme ziSya hatA, e vizenA eka zilAlekha rajapUtAnA (rAjasthAna)nA yAnA gAmamAM vidyamAna che. (-prAcIna jaina lekhasaMgraha bhA0 2, lekhAMka : 544, jUe praka0 35, pR0 50, praka0 38, pR0 321) (2) A. mahezvarasUri--te upAdhyAya sajjananA ziSya hatA. A. abhayadevasUrinA vidyAthI hatA. temaNe ' nANupaMcamIkahA ' tathA ' puvaikA ' racelI che. (praka0 36, pR0 221) nANupaMcamIkahA ' nI prati upara lekhana saMvata 1009 ke sa0 1109 aMka saMdigdha che je sa0 1109hAvA joI e. tenA khulAse maLe che ke 'puvaikahA'mAM tapa ane jJAnanA bhaMDAra A. abhayadevane peAtAnA zrutaguru batAvyA che. e hisAbe temanA saM0 1109 vadhu sAcA lAge che. A nANuparyaMcamInA AdhAre dhaDavaMzanA digambara 50 dhanapAle ' visayattakahA' banAvI che. 6 (praka0 34, pR0 559, praka0 38, pR0 352) Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ egaNacAlIzamuM ] A. yazeAbhadrasuri, A. temicadrasUri A. haribhadrasUrisa'0 1172, sa'0 1185. (praka0 31, pR0 72) A siri, A. kakkasUri (sa0 1152)A0 siddhasUrie dIkSA lIdhI tyAre temanuM nAma sAdhAraNa kavi hatuM. e samaye temaNe sa0 1213 mAM ' samarAIccakahA'nI eka ghaTanAnA AdhAre ' vilAsavaI kahA ' (saMdhi: 11)nI racanA karI hatI. AcArya padavI ApavAmAM AvI tyAre siri nAma rAkhavAmAM AvyuM. e pachI temaNe keTalAMka stuti-stotrAnI racanA karI hatI. ' temanI pATe A. kakkasUri (sa'0 1152 thI 1212) AvyA. te kriyApAtra, moTA tapasvI ane camatkArI hatA. temaNe sa 1155 mAM kriyAndrAra karyAM ane temanA parivAra 'kakakudAcAya ga' nAmathI prasiddhi pAmyuM. (jUe praka0 1, pR0 29) 419 A. devasUri (sa'0 1162)--A0 vIrasUrinA ziSya vimaladilavALA A0 devasUrie sa0 1162mAM rAjA siddharAjanA rAjyamAM pATaNamAM zeTha dehi (dAhaTTI)nI vasatimAM rahIne ' jIvANusAsaya' (gA0 : 323) tathA tenA putra dAnavIra zeTha jAsaka ane zeThANI vasuMdharAnA putra vIra vagerenA upaSTa'bhathI te graMtha upara eka ja mahinAmAM svApanna vRtti (maiM : 2200)nI racanA karelI che. (praka0 38, pR0 396) A graMthamAM temaNe e samaye navA nIkaLelA 38 matabhedonI zAstrAdhAre AleAcanA karelI che. A mULa graMthanuM saMzodhana saptanigrahanivAsI sakala guNNAnI khANu jevA tathA siddhAMtarahasyavedI A jinadattasUrie karyuM hatuM ane A. mahedrasUri vageree sanmati " ApI hatI. A graMtha vaDagacchanA nAyaka zuddha siddhAMta vyAkhyAkAra siddhAMtamaheAdhi zrInemicaMdrasUrinA upadezathI madhyasthabhAvamAM rahIne banAvyo ane temaNe ja A graMtha tathA tenI TIkAnuM saMzodhana karyuM. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yre che jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa iyasirisiddhaMtamahoyahINa sirinemicaMdasUrINaM / uvaesAo majjhatthayAe siridevasUrihiM // 307 // A A jinadattasUri caMdrAvatInA caityavAsI AcArya hatA. temaNe sakalAmarahasyavedI tarIke nAmanA meLavI hatI. A maheMdrasUri nAgaeNdragacchanA AcArya hatA, athavA saravAlagacchanA A samudrazeSane paTTadhara A mahendrasUri hatA ane A0 nemicaMdra te pATaNamAM virAjamAna vaDaga7nA vayasthavira, zrutasthavira ane cAritrasthavira A0 nemicaMdrasUri hatA. vAcanAcArya samudraSa, vA. vIragaNi (saM. 1160)ne paricaya pahelAM (praka. 35, pR. 6, 14) AvI gayo che. rAjA elaka zrIpAla-te vidarbha dezamAM AvelA elicapurane rAjA hatA. teNe saM0 1142 nA mAha sudi 5 nA divase zrIpuramAM mAladhArI A0 abhayadevasUrinA hAthe aMtarIkSa pArzvanAtha tIrthanI sthApanA thaI ane elicapuranI pAse AvelA gajapada tIrtha- muktAgiri nAmaka tIrthane jIrNoddhAra vagere karAvyuM. (praka. 38, pR0 408) Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa cAlIzama * A. municaMdrasUri zrImunindramunIndro vAtu maLi saMdhAya || (-nurvAvalI, Aaa0 72) A0 cazobhadrasUri ane A. nemicadrasUrinI pATe saiddhAntika A. municaMdrasUri thayA. temanuM bIjuM nAma caMdrasUri hovAnuM paNu jANavA maLe che. te khAlabrahmacArI hatA. temanuM nAma ja zAMtika maMtra manAtA hatA. (muni mAlanI bRhadgasthya-padya-nurvAvalI) temano janma DabhAImAM thayA hatA. temanA pitAnuM nAma ci'taka ane mAtAnuM nAma maiAMdhIbAI hatuM. temanuM ciMtayakuLa hatuM. temaNe laghu vayamAM ja A yazAbhadrasUri pAse dIkSA lIdhI hatI. dIkSAnA divasathI jiMdagIparyaM ta mAtra 12 vastue ja AhAramAM lIdhI hatI. sauvIranuM pANI pIdhuM hatuM. cha vigaya ane bIjA khAvAnAM dravyeAnA sarvathA tyAga karyAM hatA ane AyaMbilanuM tapa cAlu rAkhyuM hatuM. teo upAdhyAya vinayacaMdranA vidyAziSya hatA. sa'0 1094 lagabhagamAM te peAtAnA gurudevanI sAthe pATaNamAM caityaparipATI mATe padhAryA. A samaye pATaNamAM caityavAsIone bhAre prabhAva hatA. savegI sAdhu mATe UtaravAne tyAM yAgya sthAna nahAtAM. pASALA banI na hatI. munizrI eka divase thArApadragaccha nA caityamAM bha. RSabhadevanAM dana karI pAsenA sthAnamAM nivAsa karatA A. vAdivetAla zAMtyAcAya potAnA 32 ziSyAne bauddha darzananA prameyavAdane viSaya bhaNAvatA hatA tyAM jaI temane namaskAra karIne besI gayA. pachI te! e viSayane! rasa lAgatAM te nira tara daza divasa sudhI tyAM gayA. temaNe te pATha ekAgratAthI vinA pustake avadhAraNa karI lIdhe| paraMtu AcAryazrInA ziSyeAmAMthI kAI e Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa viSayane dhArI zakyo nahIM. AthI AcAryazrIne bhAre kheda Upaye. A joI-jANuM 50 municaMdra AcAryazrInI AjJA meLavI daza divasa sudhI Apele pATha kamabaddha kahI saMbhaLAvyo. e sAMbhaLI AcAryazrIe harSAvezamAM UbhA thaIne munizrI municaMdrane AliMgana karyuM ane kahyuM: "kharekhara tuM te dhULamAM DhaMkAyeluM bahumUluM ratna che. tuM mArI pAse rahIne nyAyazAstrane abhyAsa karI le." AcAryazrI jANatA hatA ke, pATaNamAM saMvegI munione UtaravA mATe yogya sthAna nathI tethI temaNe TaMkazALanI pAchaLa AvelA zeTha dehaDinA gharamAM UtaravAnI vyavasthA karAvI ane temaNe ye darzane abhyAsa A0 zAMtisUri pAse karyo. munizrIe parizrama vinA ye darzanene avadhAraNa karI lIdhAM. basa, e samayathI saMvegI sAdhuene sulabhatAthI vasati maLavA lAgI. (jUo, praka. 37, pR. ra70) temaNe sAMbharamAM rAjA arNorAjanI sabhAmAM zaiva vAdIne harAvyo hato ane digaMbara vAdI guNacaMdranI sAthe rAjagacchanA A0 dharmaghoSasUrinA thayelA vAdamAM A dharmaghoSasUrine madada karI hatI ane guNacaMdrane harAvyA hatA. A0 municaMdra zAMta, tyAgI, navakalpavihArI, nirdoSa vasati ane AhAranA gaSaka temaja zrIsaMghamAM saune mAnanIya vidvAna hatA. ATha nemicaMdra ane A0 municaMdra e baMnenI vaya, dIkSA paryAya tathA padasthaparyAyamAM najIvuM AMtaruM hoya ema jaNAya che. upATa Amradeva ekanA dIkSAguru te bIjAnA dIkSAdAyaka haze. baMnemAM 1. A0 municaMdrasUri navakalpavihArI hatA. (-paryuSaNAvicAra) A0 municaMdrasUri sAdhu nimitte banAvelI vasatimAM rahetA nahotA. paNa dareka veLA pATaNamAM judA judA pADAmAM judI judI jagAe raDatA hatA, (padaH 105 muM) teo vaDaganA hatA. teo potAne cityavAsIomAMthI nIkaLelA nahIM paraMtu pahelethI ja vasativAsI mAnatA hatA. kemake derAsara, pratimA, pivALa ane jaina vaMze te cityavAsI paraMparAnAM hatAM. -A. maheMdrasUrinI saM. 1294nI zatapadI, padaH 105, tathA 108) Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A. muniya MdrasUri 423 guNasAmyatA ane gADha prema hAvA joIe, tethI ja A nemi caMdrasUri potAnI pATe sthApana karelA A municaMdrane peAtAnA gurubhAI tarIke ullekhe che. temanA A premanA kAraNe ja A prabhAcadranA dilamAM IrSyAnuM bIja AreApAyuM haze ema lAge che. A nemicaMdrasUri saM0 1129thI sa01139nI vacce A0 sarva devanA hAthe AcArya banyA ane temaNe e ja varSamAM A.municaMdrane peAtAnI pATe AcArya tarIke sthApana karyAM. A. municaMdre A nemicadranI AjJAmAM rahIne peAtAnA gurubhAI A. AnaMda, A. devaprabha, A0 mAnadeva tathA ziSyA A. ajitaprabha, A0 deva, temaja A.ratnasiMha vagerene dIkSA, zikSA, tathA AcArya padavIthI alaMkRta karyAM.3 A ane AcAryoe AcArya pada prApta karyAM agAu ane pachI aneka graMtheAnI racanA karelI jANavA maLe che. A baMne AcAryo saiddhAMtika tarIke prasiddha hatA. mahAdhyayanI vIragaNinA saMtAnIya : A yaAAdevanI sa0 1176 mAM racelI 'piDaviseAhI'nI 'subeAdhA' nAmaka TIkA (ma`0 : 2800)mAM ' zrutahema nikaSa pUjya municaMdrasUri' e prakAranA vizeSaNathI oLakhAve che. eTale te yugamAM A. municaMdrasUri zratanI khAkhate saMghamAM AdhArastaMbha hatA. te samayanA zrIsa'gha A. municaMdrasUrithI prabhAvita hatA ane prabhAvanAnAM kAryA A. municaMdrasUrinI adhyakSatAmAM karatA hatA. 1. paTTaparaMparAmAM 40 A. municaMdrasUri, 41 A0 mAnadevasara, 42 A0 yuro devasUri, temanA upadezathI nAgapAlaputra zeDa zrIdhara, temanA putra Ana de 'dazavaikAlikasUtravRtti' lakhAvI. (-jaina pu. prazastisaMgraha, prazasti 100) 2. A. suniyatre saM0 1170mAM 'suhumaviyAralava'---sUkSma tha' sA - zatakanI cUrNi banAvI che ane A dhanezvare tenA upara sa0 1171mAM vRttinI racanA karI che, jemane 50 municaMdra, 5 0 vimalacaMdra vagere ziSyA hatA. 3 AnaMdasUri gRhasthAvasthAmAM A municaMdrasUrinA sagA hatA. ratnasiMhanA paTTadhara A. vinayacaMdre racelA 'mallinAtha caritra'nI praznastimAM A. municaMdrane saiddhAMtika batAvyA che. A Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa eka zrAvake saM0 11499mAM pratiSThA karAvI tyAre teNe vAdIbha A caMdraprabha vagere moTA AcArya vidyamAna hovA chatAM A0 municaMdrasUrine pratiSThA mATe laI javAnI mAgaNI karI. A caMdraprabhAne AmAM pitAnuM apamAna lAgyuM. tethI temaNe sAdhuo pratiSThA na karAve ane pUname pAkhI pALe vagere navI prarUpaNAvALe pUnamiyAmata calAvyuM. A0 municaMdrasUrie "AvarsIyasattarI" banAvI saMghane sanmArganI prarUpaNa karI. A0 municaMdrasUri khaMbhAtathI nAgora sudhInA pradezamAM vicaryA hatA. temanA parivAramAM pa00 sAdhuo hatA. ghaNu sAdhvIo hatI. teo saM. 1178 nA kArtika vadi 5 nA roja pATaNamAM samAdhipUrvaka kAladharma pAmI svarge saMcaryA. temanA ziSya A0 vAdidevasUri pitAnA parivAra sAthe aMbikAdevInI sUcanAthI A prasaMge hAjara hatA. temaNe te samaye guruvirahavilApa tathA muNicaMdasuri thaI racyAM hatAM. -prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza, zAMtinAthamahAkAvya-prazasti, kalAvaIcaritra-prazasti, bRhadgacha gurvAvalI, guruvirahavilApa, muNicaMdrasUrizuI gacchAcArapatrayanI vijayavimalIyA vRtti-prazasti, gurnAvalI, tapAgaccha-paTTAvalI) graMtharacanA - A municaMdrasUrie ghaNA graMtha racyA che, temAMthI jenAM nAma jANavA maLe che te A prakAre che- 1. prabhAtika stuti, (vasaMtatilakA, 0 9). 2. aMgulasattari, gAthA 70 pajJavRtti sahita. 3. vaNasaIsattari, gAthA : 70 - 3. A mANabhaTTe saM. 1384mAM "kalAvaIcariyuM rahyuM che temAM A0 municaMdrane saiddhAMtika batAvyA che. temanA ja prapaTTadhara A0 munibhadra paNa A0 municaMdrane saM0 140mAM racelA "zAMtinAtha-mahAkAvya"mAM jaNAve che ke-sanmA pravarIzvara maLavAna co nIvamaitrI karAra / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri 425 4. Avasmayasattari, gAthA : 70 5. uvaesapaMcAsiyA, gAthA : pa. 6. mopadeza paMcAzaka, graM. 51 7. uvaesa paMcavIsiyA, gAthA : 25, jemAM dayA vagerenuM svarUpa che. 8. hiovaesa, gAthA : rapa 9 visayaniMdA kulaya, gAthA : 25 10. sAmaNaguNovaesa, gAthA 25 (sAmAnya guNopadeza kulaka) 11. ANusAsaNuMkusaM, gAthA 2pa 12. uvasAmaya, gAthA : 32, jene prAraMbha-vamasamIro thI thAya che. visAyaM biI kulakaM. 13. segaharAvIesa, gAthA : 33 14. rayaNagyakulaya, gAthA : 31 15. bArasavayaM athavA sAvayavayasaMkhe, gAthA : 94, saM. 1186 ASADha sudi 3 ne somavAranA divase racanA thaI che. 16. kAlasayaga, gAthA : 100 17. tisthamAlAtharya, gAthA : 112 18. paryuSaNa parvavicAra, leka: 125, jenA AdhAre paryuSaNAdivicAra" lakhAya che. (jUo, bhAMDArakara eriyaMTala ricarsa InsTITayUTa, jenavibhAga prazastisaMgraha, bhA. 2, naM. 56) 19 gAhAkese (sAula gAthAH 304) 20. praznAvalI. 21. sanmatupAyavihi, gAthA : ra9 22. suhamathaviyAlava, (aprApya) 24 : 150 nI cUrNi, saM. 1170mAM A0 dhanezvarasUrie tenI vRtti racI. (jemane paM municaMdra, pa0 vimalacaMdra nAme ziSya hatA) 23. uvaesapada (upadezapadasukha saMbodhinI TIkA) graMthAgaH 14000, Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa saM. 1171 nAgorathI pATaNa A graMthamAM pa0 rAmacaMdragaNie sahAya karI hatI. 24. kammapayaDI Tipapana, vra : 150 (karmaprakRti-vizeSavRtti) 25. dharmabiMduvidhRti, graM0 : 3000, saM0 1181. 26. gabiMduvRtti, () ra7. lalitavistarAkhaMjikA, gaM1800. 28. anekatajayapatAkedyatadIpikA-Tippanakama 29. zaMkhezvara pArzvanAtha stavana, 20 10. 30. kalikuMDa pArzvanAtha stavana, le. 10. udayaprabhasUri racita pravacanasArodvAra-viSama padaparyAyanuM saMzodhana karyuM. (jUo, praka. 35, pR0 45) A0 municaMdrasUrivara- A nAmane ghaNuM jainAcAryo thayA che te A pramANe- 1. vaDagacchapratiSThApaka A0 udyotananA ziSya (A0 cazadevanA moTAbhAI saM. 1178. (praka. 35, pR0 71) 2. suvihita A AmadevanA ziSya tathA A0 zAMticaMdranA paTTadhara zrutahemanikaSapaTTa vizeSaNavALA (praka. 36, pR. rara5) 3. vaDagacchanA saiddhAMtika 40mA paTTadhara AcArya sva. saM. 1178. 4. vaDagacchanA AcArya dhanezvarasUrinA ziSya. 5. mAladhAragacchanA A caMdrasUrinA paTTadhara saM. 1250. (pra. 38, pR0 334) 6. saM. 1318 mAM thayelA AcArya, temaNe nAgAnaMdakAvya, tathA "naiSadhIyakAvyatIkAsAra" graM : 1200 nI racanA karI che. 7. punamiyAgacchanA A0 cAritracaMdranA paTTadhara saM. 1pa78. 8. "maDutrI paripuchatI ramudritA vALI praznAvalI le. 15 nI racanA karI che te. 9 pipalAgacchanA A0 zAMtibhadranA ziSya saM. 1211 (praka. 37, pR. 271) Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 10. rAjagacchanA A siddhasena, A dharmaSanA paTTadhare. (praka. 35, pR0 29, 36) 11. pAyacaMdagacchanA bhaTTAraka, svargavAsa saM. 1750. (pra41) A devaprabhasUri- teo A. vijayacaMdrasUrinA ziSya A0 yazabhadranA ziSya hatA. A municaMdra hastaka teo AcArya pada pAmyA hatA. A samayamAM eka dharkaTagotrIya jAvaDa nAme zeTha hatA. temane traNa patnIo hatI. bIjI patnI sarvadevIthI tene 1. devanAga ane 2. ujijala nAme be putre thayA. A AkhuMye kuTuMba satyanuM anurAgI ane vidhinuM pakSapAtI hatuM. ujijale A0 jinavallabhasUri (sva saM0 1167). pAse samyakatvadharma svIkAryo. te sAdhubhakta, satyavAdI, AgamatA, bodhavALo, dAnI ane jiteMdrabhakta hatA. teNe bha0 neminAtha prabhunuM derAsara baMdhAvyuM. tene uttamacAritrapAtra, gItArtha cUDAmaNi, vidyAnA bhaMDAra, puNyaprabhAvaka A0 municaMdrasUri pAse dIkSA levAnI bhAvanA hatI paNa te ekAeka svargavAsI thaye. tene lakSamI nAme patnI hatI. tenAthI tene cha putre thayA. trIjA putra rAmadevane maheMdra nAme putra hato. maheMdranI patnI rAjyazrIe A devacaMdrasUrie raceluM "zAMtinAthacaritra lakhAvI A devaprabhasUrine vaharAvyuM hatuM. (jUe, jenA pustaka prazastisaMpraha, prazasti 51) 37. A jinezvarasUri- te vaDagacchanI suvihita paraMparAnA AcArya hatA. saM. 1080. (jUo, praka. 36, pR0 211) 38. A jinavallabhasUri- vikamanI bAramI zatAbdImAM jena saMghamAM caityavAsIonI pradhAnatA hatI. teo vidvAna zaktisaMpanna ane jaina dharmanA rAgI hatA. dharmanI rakSA tathA tenA utthAnamAM tatpara rahetA hatA paNa teo AcArathI zithila rahetA. kharataragacchanI paTTAvalIomAM caityavAsIone caityavAsI, mRdupakSIya, kaumalya, kaMvalA vagere nAmethI paricaya maLe che. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa teonI judA judA nagaramAM mukhya gAdIo hatI. cittoDanA caityavAsI maThanI eka zAkhA kUrcapura (kUcerA-mAravADa)mAM hatI. AsIkAdurganivAsI A0 jinacaMdra (jinezvara) tenA adhyakSa hatA. temane jinavallabha nAme ziSya hato, je 500 draznathI lIdhela. gurue tene vyAkaraNa, kAvya, nyAya vagere zAstrono abhyAsa karAvyo hato. sarpa karSaNa, sacinI vidyAo ApI vAcanAcAryapada ApyuM. tene tathA jinazekharane Agama bhaNavA mATe pATaNamAM A0 abhayadevasUri pAse mokalyA. ahIM te baMnene vivekapUrvaka jinAgama bhaNatAM sAcA mArganuM sAcuM jJAna thayuM. temaNe jyotiSanuM jJAna paNa meLavyuM. aMte te gurunI AjJA meLavI vaDaga7nI saMvegI zAkhAnA A0 vardhamAnasUrinA paTTadhara paramasaMvegI A0 jinezvaranA zrIjinavallabha nAme ziSya banyA. teo potAne tathA samakAlIna lekhako temane A0 jinezvaranA ziSya tathA A abhayadevasUrinA vidyAziSya batAve che.. 1. kharataragacchanI paTTAvalInA racayitA 50 jinavalabhagaNine A A mayadevasUrinA ziSya batAve che te te mAtra kalapanA ja che. vAstavamAM teo A jinezvarasUrinA ja ziSya hatA. 4 paM. nemikumAra paravAla "Avayavise sabhAsa'nI pupikAmAM lakhe che ke- likhitaM pustakaM cedaM nemikumArasaMjJinA / prAgvATakulajAtena zuddhAkSaravilekhinA // saM0 1138 poSa vadi // koTyAcAryakRtA TIkA samApteti / granthAgramasyAM trayodazasahasrANi saptazatAdhikAni // 13700 // pustakaM cedaM vizruta. zrIjinezvarasUriziSyasya jinavallabhagaNeriti // puSpikA-visphUrjitaM yasya guNarupAttaiH zAkhAyitaM ziSyaparamparAbhiH / puSpAyitaM yadyazasA sa sUrijinezvaro'bhUd bhuvi kalpavRkSaH // 4 // hAlAkoTTa va ta vivRddhazuddha buddhicchadapracayavaJcitajAtyatApaH / Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] AmunicaMdrasUri 429 temaNe caityavAsIo sAme moTI jhuMbeza uThAvI hatI. cittoDa jaIne caMDikAdevInI sAdhanA karI hatI. "vRddhAcAryaprabaMdhAvalI"mAM jaNAvyuM che ke, temaNe caMDikAnA nAmathI pitAne ga7 calAvyo hato. vAgaDamAM 10000 gharanA mANasane navA jaina banAvyA hatA. eka zrImAlI jJAtine sAdhAraNa nAmane zrAvaka nirdhana hato tene parigraha parimANanuM meTuM vrata karAvyuM tethI te dhanavAna banI gayo. teNe cittoDamAM bha0 mahAvIrasvAmInuM navuM derAsara baMdhAvyuM. mALavAne rAjA naravarma AcAryazrIne khUba mAnate hate. (jayaMtavijaya-kAvya) A abhayadevasUri e samaye jena siddhAMtanA pAragAmI vidvAna hatA. cityavAsI ane saMvegI badhAye AcAryo temane mAnatA hatA. AvI samartha zaktivALAnI pATe besavAne sau koI che e svAbhAvika hatuM. (jUo, praka. 35, pR. 216) A abhayadevasUrinI pATe A prasannacaMdrasUri tathA ATha vardhamAnasUri (saM. 1172) AvyA. jinavalabhagaNi paNa temanI pATe besavAne utsuka haze paNa te zakya nahotuM. temanI AcArya padavIne prazna A0 abhayadevasUrinA svargagamana pachI ghaNA varSo UDyo paNa caturvidha ziSyo'sti zAstrakRtadhIrjinavallabhAkhyaH sakhyena yasya viguNo'pi jano guNI syAt // 5 / / (-jaina pustakaprazastisaMgraha pra. 1; jaina liTarecara enDa philosophI, pu. naM. 1106nI pupikA; bhAskara eriyaMTala risarca InsTITayUTa pUnA-prakAzita prazastisaMgra, bha che ke, jaina sAhityane saMkSipta itihAsa, rA: 219) A brUhi zrIjinavallabhastutipadaM kIdRgvidhAH ke satAm // 159 // avarRri - ravo-ini-Dazva-rasa-3-12HA majurojinezvarasUra: (-praznottara SaSTizataka) i lokAcyekUrcapura gacchamahAghanottha muktAphalojjvalajinezvarasUriziSyaH / prAptaH prathAM gaNirjinavallabho'tra, yasyopasaMpadamavApya tataH zrutaM ca // (-machatakhtatA ) Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saMghe temane "A pArakA che, kemala pakSanA che" vagere jaNAvI AcAryapada ApavAne virodha karyo paraMtu suvihita A devabhadra AvA zaktisaMpanna sAdhune bIje javA na devAnA vicArathI ane dIrdhadaSTie joIne (hiMdI) saM. 1167 nA aSADha sudi 6 nA divase cittoDamAM temane AcAryapada ApyuM. "vRddhAcArya paTTAvalI" mAM te A0 abhayadevasUrie pite ja saM. 1167mAM temane AcAryapadavI ApI ema jaNAvyuM che. cittoDanAM derAsare tyavAsIonA tAbAmAM hatAM. A jinavallabhasUrine kalyANakanA divasomAM temAM praveza maLato nahato, paraMtu temAM praveza kare jarUrI hatuM AthI A jinavallabhe bhAdaravA vadi 10 nA roja bha0 mahAvIrasvAmInI garbhapahAratithine kalyANaka tarIke jAhera karI, bha0 mahAvIranA derAsaramAM praveza karyo. Ama derAsaramAM praveza karavAmAM saphaLatA maLI paNa temaNe chaThuM kalyANuka calAvI tIrthakarenAM pAMcane badale cha kalyANakenI prarUpaNa karI. AthI temane gaccha jude thaye. te samaye jaina zramaNomAM A0 jinavallabhanuM sthAna UMcuM hatuM. temanA graMthe paNa mAnya lekhAtA hatA paraMtu chaThThA kalyANakanI prarUpaNuM karyA pachI temAM taphAvata paDI gaye. A jinadattasUrie upadezarasAyana gAthA: 21 mAM saMghabAhya kaTAkSa karyo che te uparyukta ghaTanAnuM sUcaka che. AcArya jinavallabhasUri te divasathI jainadharmanA sevakane badale 1. A0 mahendrasUri saM. 1294 mAM lakhI jaNAve che ke, A jinavalabhe huM kalyANaka sthApana karyuM. ekaharI muhapatti karAvI ane cevavAsIonI niMdA karI "saMdhapaTTaka'mAM temaNe jinapratimAne viDiza tathA pizivanI upamA ApI ane vAMdaNAnA kara parAvartana karAvyA. (zatapadI-padA: 107) A merUtuMgasUrie saM. 1438nI vicArazreNimAM saM. 1144mAM kharataramatanI utpatti batAvI che. saMbhava che ke A sAla kalyANaka prarU paNAnI heya. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIsamuM ] A municaMdrasUri 431 eka svataMtra gacchanA pratiSThApaka banI gayA. temanI ziSya paraMparAmAMthI madhukaragaccha, kharataragaccha ane rudrapallIpagaccha nIkaLyA. e ja kAraNe te gonI sAmAcArIo bhinna bhinna maLe che. A jinavallabhasUri AcArya thayA pachI mAtra cha mahinA jIvyA hatA. saM. 1167 nA kArtika vadi 12 nA roja kAladharma pAmyA hatA. "vRddhAcArya prabaMdhAvalI"mAM lakhyuM che ke, teo svarga gayA tyAre e gacchamAM ATha AcAryo hatA. A jinavallabhasUrie gaNipada ane AcAryapada maLyA pachI ghaNu graMthanI racanA karI hatI. 1. piMDavihipagaraNa, saM. 1144. 2. sUkSmArthasiddhAMtavicAra (sArdhazataka), gAthAH 150. 3. SaDazIti AgamikavastuvicAra. 4. pisahavidhi prakaraNa, 0 40 (jemAM prathama IriyAvahI paDikkamIne pisaha levAnuM vidhAna che.) 5. saMghapaTTaka. 6. pratikramaNa sAmAcArI. 7. dharmazikSA. 8. dharmopadeza-dvAdazakulakasaMgraha. 9 praznottara SaSTizataka, zlo0 160. 10. zRMgArazataka. 11. svapnASTakavicArasaMgraha. 12. citrakAvya. 13. laghu-ajitazAMtistava. 14. bhAvArivAraNastotra. 15. paMcakalyANakartAtra, gAthA 26. 16. jinastotra. 17. pArthastotra, le9 18. vIrastava. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 jena para* jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 19. tetre. 20. aSTasakhatikA. 21. pAsaNahathutta, gAthA: 22. A jinavalabhe cittoDa, nAgara, naravara ane marupuramAM saM. 1164 mAM aSTasaptatikA, saMghapaTTaka tathA dharmazikSA Adi graMtha zilApaTTamAM khodAvyA hatA. temaNe saM0 1125 mAM A0 jinacaMdrasUrie racelI "saMgaraMgazAlA"nuM saMzodhana karyuM hatuM piMDavihipagaraNa (racanA saM0 1144)-tenA upara saM. 1176 mAM caMdrakulanA A yAdeve vivaraNa racyuM che. saM. 112 mAM kaDDalIvAlagacchanA A udayasUrie dIpikA racI che. pallIvAlagacchanA ATha ajitasiMhe dIpikA racI ane bIjA AcAryoe avacUrikA, paMjikA racI che. vikramanI soLamI sadImAM tapAgacchIya paM. saMgadeve bAlAvabodha rahevAnuM jANavA maLe che. sUmArtha siddhAMtavicAra (karmagraMtha gAthA : 150) tenA upara bhASya racAyuM che. saM. 1170mAM A0 municaMdra cUrNi racI, saM. 1171mAM caMdrakulanA A0 dhanezvarasUrie vRtti racI. A jinavallabhasUri. ziSya A rAmadeve vivaraNa racyuM ane A cakrezvare TippaNa banAvyAM che. SaDazIti-AgamikavastuvicAra (gAthA : 86), tenI upara Ave municaMdra saM0 1170 mAM cUrNi racI. saM. 1173 mAM A0 jinavallabhaziSya A0 rAmadeve TippaNa racyuM. saM. 1176 mAM caMdrakulanA A0 yazedeve vivaraNa racyuM. suvihita vaDagacchIya A0 haribhadra vRtti (graMn : 850) racI. nivRti kulanA A0 malayagirie vRtti racI ane upATa meruprabhe paNa vRtti vagerenI racanA karelI che. pisahavidhi (sla0 40), jemAM prathama IriyAvahI paDikkamIne pachI pisaha levAnuM vidhAna che. tenI upara saM0 1617 mAM Ave jinacaMdra vRtti banAvI. saMghapaTTaka upara (saM. 1223 thI 1278mAM) A jinapati Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri e bRhadravRtti banAvI. upATa harSarAje laghuvRtti racI, saM. 1513 mAM zeTha varadAsanA putra zeTha hamIranA putra paM. lakSmIne laghuvRtti racI. saM. 1619mAM paM0 sAdhu kItie avacUrinI racanA karI. 'dvAdazakulaka upara saM. 1293 mAM upATa jinapAle vRtti racI che. temaNe svapnASTaka upara saM. 1292 mAM bhASya racyuM che. praznottarazataka upara saM0 1483 mAM tapAgacchIya A0 semasuMdarasUriziSya............TIkA racI che. saM. 1640 mAM upADa puNyasAgare vRtti racI che. stotro upara judA judA vidvAnoe vRttio banAvI che. A rIte A0 jinavallabhasUrinA graMtha pratiSThA pAmyA hatA. temanA ziSya paM. rAmadevagaNie saM. 1173 lagabhagamAM SaDazIti'nuM Tipana, "sattarinuM Tippana tathA "siddhAMtavicAranuM prAkRta vivaraNa racyuM che.' paMnemikumAra pioravAle saM0 1138 mAM paM. jinavallabhagaNi mATe keTavAcAryanA "AvasayabhASya" uparanI TIkA lakhelI che ane nemicaMdra bhAMDAgArike "saUiMsaya pagaraNuM banAvyuM che tathA saM0 1245mAM jUnI gujarAtImAM A0 jinavallabhasUrinuM gIta banAvyuM che. nemikumAra ane nemicaMdra bhAMDAgArika e baMne judI judI vyaktio che. nemikumAre vizeSabhAsanI aMte joDelI puSyikAthI A jinavalalabhanA gurUne nirNaya thaI jAya che ane temanI ummarano aMdAja paNa maLI rahe che. 1. A mahendrasUri lakhe che ke, vaDazItinA TippaNumAM anAyatananI carcA che. paraMtu pratimAmAM mArA-tArAne bheda rAkhave e sarvajJano abhakti che. arihaMtane parAyA mAnavAthI paththara ane pittala ja pitAnAM rahe che. gurune pakSapAta UDI jAya che. caityamAM vidhra nAkhavAthI mahAmithyAtva lAge che. graMthabhedano asaMbhava thaI jAya che vagere vagere. (-zatapadI padaH 107) Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa madhukaragaccha-ddhapallIgaccha- A jinavalabhasUrinI paTTAvalI nIce mujaba maLe che, jenuM nAma madhukaragaccha hatuM ane 42 naMbaranA A0 abhayadevasUri pachI tenuM bIjuM nAma rudrapalIya (rudelIyA) gaccha paDyuM. graMthapuSpikAo spaSTa nirNaya Ape che ke, gaMgA nadInA dakSiNa kinAre vaDahara dezamAM rudrapallI nagaramAM AveluM hatuM. temAM saM. 1207, 1208 mAM goviMdadeva nAme rAjA hato. 38. A jinavallabhasUri-temanA caityavAsI guru tathA saMvegI guru e baMnenAM nAmo "jina" zabdathI zarU thAya che, tethI AcArya thayA pachI A0 vallabhasUrinA nAmamAM paNa "jina" zabda gaThavavAmAM AvyuM ane temanA paTTadharomAM paNa jina zabda kAyamI banI gaye. 39. A jinazekharasUri teo paNa kuryapurIya caityavAsI A jinezvarasUrinA ziSya hatA. te gurunI AjJAthI pa0 jinavalalabhagaNinI sAthe ja A abhayadevasUri pAse siddhAMta bhaNavA AvyA hatA ane saMvegI thatAM A0 jinavallabhanA ziSya banyA hatA. teo A jinavallabhanI pATe AvyA. temaNe samyakatvasati, zIlataraMgiNI, praznottararatnamAlAnI vRtti vagere graMthanI racanA karI che. teo kharataragacchanI sAmAcArIne mAnatA naheAtA. 1. kAtantrottarAparanAma-vidyAnanda [vyAkaraNa] saM0 1208 iti vijayAnandaviracite kAtantrottare vidyAnandAparanAmni taddhitaprakaraNaM samAptam / / (pATaNa, taravasahIurTavasthitamAiETIR) dinakara-zatamiti saMkhye'STAdhikAbdayukte zrImadgovindacandradevarAjye jAhnavyA dakSiNakUle zrImadvijayacandradeve vaDaharabhujyamAne zrInAmadevadaktajamapurIdigavibhAge purarAhapurasthitipauSamAse SaSThayAM tithau zauridine vaNigjalhaNenAtmajasyArthe taddhitavijayAnandaM likhitamiti yathA dRSTaM tathA likhitam , zubhaM bhavatu / paM0 vijayAnandakRtaM kAtantrasaMbandhikAraka-samAsa-taddhitapAdapaJjikAyAH kAtantrottaraH / / (jena pustakaprazastisaMgraha, prazasti kara, 63) Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 40. A padacaMdrasUri-saMbhava che ke temanA samaye saMve 1204 mAM "madhukara" ane "kharatara ema be ga7 judA paDyA hoya. 41. A vijayasiMhasUri-temanAM bIjAM nAme A0 vijayacaMdra ane A. vijayendu paNa maLe che. 42. A abhayadevasUri-temaNe kAzInI rAjasabhAmAM moTA vAdIne harAvyuM, tethI kAzIrAje temane "vAdisiMha'nuM biruda ApyuM hatuM. temaNe saM. 1278 mAM zrI aMkita "jayaMtavijaya mahAkAvya" banAvyuM che. temanAthI madhukaragacchanuM rudrapalIyagaccha evuM bIju nAma paDayuM. rudrapallIya A sighatilakasUri lakhe che ke - paTTe tadIye'bhayadevasUrirAsId dvitIyo'pi guNAdvitIyaH / jAto yato'yaM jayatIha rudrapallIyagacchaH sutarAmatucchaH // 1 (-sabhyatvasativRtti-prazasti) A devendrasUri spaSTa jaNAve che ke - yasmAdAsIdasImaprazamamukhaguNairadvitIyo vareNyaH SaTatarkagranthavettA'bhayapadapurato devanAmA munIndraH / yasmAt prAleyazailAdiva bhuvanajanavAtapAvitryahetujeje gaGgapravAhaH sphuTadurukamalo rudrplliiygcchH|| (-praznottararatnamAlikA-vRtti) 1. kharataragacchanI saM. 1582nI "padya-paTTAvalImAM saM0 1169 mAM ane gadya-paTTAvalIomAM saM. 1204-120pamAM A0 jinazekharathI rudrapalIyagacchanI utpatti batAvI che. paraMtu rudrapalIyAne AyAryanA utta ulekhathI paTTAvalIonuM kathana nirAdhAra banI jAya che. eTale saM 1169mAM madhukara, saM. 1204 mAM kharatara ane te pachI rudrapallIyaracha utpanna thaye e yuktisaMgata lAge che. e paNa pratItikara vAta che ke rudrapallIyagacchanA AcAryo pitAnA nAma sAthe pUrvamAM "jina" zabda joDatA nathI. badhAM kAraNothI rudrapalIyagacha temaja kharataragaccha baMne judA judA go che. e baMnenI sAmAcArI bhinna bhinna che. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 43. A devabhari (saM. 1302)-A. devaprabhanA ziSya A0 kamalaprabhe jinaprabhastotra racyuM. 44. A prabhAnaMdasUri-temanI pATe A mahAnaMda, A0 caMdra, A vimalacaMdra, A0 guNazekhara vagere ghaNuM AcAryo thayA hatA. te pachI A gacchanI uttarottara vRddhi thaI. A0 caMdranI pATe A jinabhadrasUri thayA hatA. 4pa. A saMghatilakasUri-temanuM bIjuM nAma A0 jagatatilaka paNa maLe che. temaNe saM0 1422 mAM "samyakatvasati "nI vRtti racI che. temanI pATe traNa AcAryo thayA. (1) A0 sematilakasUri-temaNe saM0 132 mAM Ave jayakItiracita "zIpadezamAlA" upara zIlataraMgiNavRtti, viraka95, SadarzanasUtra-TIkA, laghustava-TIkA, kumArapAladevacarita (pra740)nI racanA karI che. temanI pATe A hemacaMdrasUri AvyA. (2) A devendrasUri-temaNe vimalacaMdranI "praznottaramAlikA upara vRtti, dAnapadezamAlA, tenI paNa TIkA ane muni hemacaMdranI vinatithI trizat caturvizatinAM 10 stavanonI racanA karI che. 46.(3) A0 guNacaMdrasUri-temanuM bIjuM nAma guNaprabha hovAnuM paNa jaNAya che. teo saM. 141pamAM vidyamAna hatA. temanA ziSya muni guNakare saM0 14ra6 mAM A0 abhayadevasUrinA rAjyamAM bhaktAmarastutravRtti racI. A0 guNaprabhanA saM0 1410, 1415nA pratimAlekhe maLI Ave che. temanI pATe (1) A abhayadeva ane (2) A0 dhanaprabha AvyA. A0 dhanaprabhanA saM0 1518, saM. 1525 nA pratimAlekha prApta thAya che. temanI pATe A0 cAritraprabha thayA, je saM. 1580 mAM vidyamAna hatA. 47. A abhayadevasUri-teo bahu vikhyAta hatA. saM. 1426 mAM vidyamAna hatA. 48. A0 jayAnaMdasUri-te saM. 1868 mAM vidyamAna hatA, je ugravihArI hatA. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 437 49 ATha vardhamAnasUri-te A0 abhayadevanA ziSya hatA. A0 jayAnaMdasUrinA hAthe AcAryapada meLavI, temanI ja pATe AvyA hatA. teo tIvra buddhivALA ane zAMta hatA. temaNe saM. 1468 nA kArtika sudi 15 nA reja jAlaMdhara pradezanA naMdanavana nagaramAM rAjA anaMtapAlanA rAjakALamAM "AcAradinakara" (udaya H 41) race che. tenI prazastinA leka: 32 mAM pitAnI paTTAvalI ApI che. te pitAne keTikagaNa, vajazAkhA, caMdrakulanA ane rudrapallIthagachanA batAve che. A0 jayAnaMdanA ziSya muni tejasakIrtie "AcAradinakaranI pahelI prati lakhI hatI. A0 vardhamAnasUrie "svapnapradIpa" (udyota H pa, leka 167)nI paNa racanA karI che. rudrapallIyagacchanA u0 naracaMdramaNinA ziSya u0 devacaMdragaNie saM. 1501nA jeTha sudi 14 ne guruvAre "bhatRharizatakatraya" lakhyAM. (zrIprazastisaMgraha bhATa raje, prazasti naM0 29) kharataragaccha chellAM 800 varSomAM vaDagaacha, devAcAryaga7, tapagaccha, aMcalagaccha ane kharataragacchamAM aneka prabhAvaka AcAryo ane munivare thayA. temAM jainadharmanA saMrakSaNamAM kharataragacchane phALe paNa kImatI che, paraMtu aitihAsika graMtha, te gacchanA AcAryonA graMze tathA khataragacchanI paTTAvalIomAM ghaNuM eka aitihAsika vigatamAM ekatA nathI. e eka jaTila vastu che. temAMnA keTalAka visaMvAda nIce mujaba che...? 1. pUraNacaMdajI nAhare "kharataragaccha paTTAvalI saMgraha' prakAzita karyo che. temAM saM. 1582 nI eka padya padAvalI ane traNa gadya-pada valIo chapAvI che. jena vetAMbara konpharansa heralDa' pustakaH 14, aMkaH 4, 5, 6, pRSTha : 163 vageremAM nAharanA bhaMDAranI hastalikhita kharataragacchanI paTTAvalIne paricaya che. zrI agaracaMda nAhaTAe aitihAsika jena kAvya saMdeha' prakAzita karyo che, temAM aneka bhASA padAvalIo chapAvI che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438, jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 1. kharataragacchanI judI judI paTTAvalIomAM guruparaMparA judI judI maLe che. kharataragacchanI padyapaTTAvalImAM ane mahera kSamAlyANa nI paTTAvalImAM paNa paTTAnukama vibhinna che. 2. A abhayadevasUri pitAnI navAMgIvRttimAM pitAne A jinezvara tathA A0 buddhisAgaranA paTTadhara batAve che, jyAre paTTAvalIkAre temane A0 jinacaMdranI pATe gaThave che ane dara cothI peDhIe A jinacaMdranuM nAma rAkhavAnuM joDe che. (jUo, praka. 36, pR. 218) 3. A abhayadevasUri-navAMgIvRttiomAM, A devaprabha "mahAvIracariya"mAM, A0 cakezvara tathA A0 vardhamAnasUri pratimAlekhamAM pitAne caMdrakulanA, vaDagacchanA ane suvihita zAkhAnA jaNAve che, jyAre paTTAvakAro temane kharataragacchanA lakhe che ane A jinahaMsa te A0 udyotanasUrine paNa kharataragacchamAM goThave che. ja. nemikumAra piravAla saM. 1138 nI "vise sAvasmayabhASya". nI TIkAnI puSyikAmAM A0 jinavallabhane ane A jinavallabha pitAnA praznottaraSaSTizataka" tathA "aSTasaptati "mAM pitAne A jinezvaranA ziSya batAve che. vaLI, suvihita A devabhadra temane saM. 1917 mAM AcArya pada Ape che, tyAre A abhayadevasUrinI pATe teonA hAthe sthApelA A0 vardhamAnasUri vidyamAna hatA (praka. 36, pR. 213) eTale temanI pATe bIjA AcAryonI jarUrata nahotI chatAM paTTAvalIkAro A jinavallabhane A abhayadevanI pATe gaThave che. - pa. "prabhAvaka carita" nA ullekhathI spaSTa che ke, suvihita sAdhuparaMparA prAcIna kALathI cAlu hatI ja. te sAdhuone mAtra pATaNamAM praveza thato nahoto. A jinezvara tathA A0 buddhisAgare pATaNamAM AvI vAdavivAda karIne nahIM paraMtu pitAnA tyAga, tapa ane jJAnanA siMdho jaina graMthamALAe saM. 2013 mAM " kharataragaccha brahad gurnAvalI' prakAzita karI che, jemAM saM. 130panI yugapradhAnAcArya padAvalI ane saMtu 1582 lagabhaganI "vRddhAcArya prabaMdhAvalI' chapAvI che. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 cAlIzamuM ] A che municaMdrasUri AjathI pATaNanA rAjA tathA prajAnA dilamAM suvihita paraMparAnI pratiSThA jamAvI hatI. mAjI rAjA durlabharAje paNa zAstrArtha ke tenA vijayanA kAraNe nahIM, paraMtu teonI pavitra jIvanacaryAnA kAraNe caityavAsIone bahumAnathI samajAvI teonI sammati meLavI upAzraya banAvavAnI AjJA ApI, (jUo praka. 35, pR. 80) jyAre paTTAvalIkAe A prasaMge zAstrArtha karyAnuM jaNAvyuM che ane e vijayanA upalakSamAM "kharatara" biruda goThavI dIdhuM che. 6. ItihAsa kahe che ke, pATaNamAM saM. 1078 thI saM. 1120 sudhI bhImadeva pahelAnuM rAjya hatuM, chatAM paTTAvalIkAe saM. 1080 mAM rAjA durlabhanI sabhAmAM zAstrArtha tathA kharatara birudane varNavyAM che. 7. zrInAharajInI padyapAvalImAM saM. 1024 mAM durlabharAya sabhAmAM, vRddhAcArya paTTAvalImAM saM. 1024 mAM durlabharAjAnA rAjyamAM pahelI aDhAramI sadInI gadyapaTTAvalImAM saM. 1080 mAM durlabharAjAnI sabhAmAM, bIjI saM. 1830nI mahera kSamAlyANanI paTTAvalImAM saM. 1080mAM durlabharAjanI sabhAmAM trIjI saM. 1680nI paTTAvalImAM prAkRta kavitanA AdhAre saM. 1024 mAM durlabharAjanI sabhAmAM, zrIyuta nAhaTAjInA aitihAsika jaina kAvyasaMdeha"nA pR. 45 mAM gAthAH 14, 15, 16, mAM saM. 1204 mAM durlabharAjanI sabhAmAM, saM. 1297 mAM 84 vAdaya, kharatara biruda, nAharajInA bhaMDAranI pratimAM saM. 1204 mAM pATaNamAM kharatara biruda manyAne ullekha che. A rIte paTTAvalIomAM meTa visaMvAda che. yugapradhAnAcArya gurnAvalImAM A0 jinezvarasUrine kharatara biruda maLyAne ullekha nathI. . 1. varSAdhi-vakSA gra-zipramANe meDavi caiH zaratavira rU 8 2. dasasayacauvIse vacchare // 3. dasasayacihuvIsehi, nayara pATaNa aNahillapuri, suvihitakharataragacchabiruda / / 1 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga [ prakaraNa 8. saM. 1280 ne AburAsa, saM. 1290 nI prabaMdhAvalI saM. 1405ne A rAjazekharane prabaMdhakeza, saM. 1466 nI A munisuMdaranI gurnAvalI, saM. 1480 ne A0 semasuMdarasUrine abuMdakalpa, saM. 1622 ne 50 kulasAgaragaNune upadezasAra vagere etihAsika graMthomAM ullekha che ke, cAra ga7nA AcAryoe Abu upara saM. 1088 mAM vimalavasatinI pratiSThA karI hatI. (jUo, praka. 35, pR. 183) kharataragacchIya mahAjinapAlagaNI "yugapradhAnAcArya-gurnAvalImAM, A jinaprabhasUri "vividhatIrthakalpamAM vimalavasatinA pratiSThApaka tarIke A0 vardhamAnasUrine batAvatA nathI ja, chatAM paTTAlIkAre tenA pratiSThApaka tarIke A0 vardhamAnasUrine goThave che. e ja rIte aMcalagacchanA paTTAvalIkAre tenA pratiSThApaka tarIke valabhIgacchanA AdamaprabhasUrine batAve che. 9. kharataragacchanI paTTAvalIomAM phadhitIrthanI pratiSThA tavRta batAvI che. maho. kSamAkalyANe parvakathAmAM A0 vAdidevasUrinA vAsakSepathI phalodhitIrthanI sthApanA jaNAvI che. chatAM kaI kaI lekhaka ene yaza kharataragacchane Ape che. 10. AIna I akabarI, bAdazAhI pharamAne, akabara bAdazAhe A jinacaMdrane ApeluM mulatAnanuM pharamAna ane tatkAlIna graMthanA AdhAre nakkI che ke, pU A jagadaguru zrIhIravijayasUrie samrATa akabarane pratibaMdha karyo ane dayApremI banAvyuM, jyAre paTTAvalIkAree A0 jinacaMdra samrATa akabarane pratibaMdha karyAnuM jaNAvyuM che. 11. tuja ke jahAMgIranA ullekhathI spaSTa thAya che ke, bAdazAha jahAMgIra A jinacaMdranA paTTadhara upATha mAnasiMha (A0 jinasiMha) pratye nArAja hatuM ane tethI teNe AgarAmAM temanA yationo vihAra baMdha karAvyuM hatuM. (jUo, praka. 44, jahAMgIra) A jinacake, maha0 vivekaharSagaNi, paM. mahAnaMda, paM, paramAnaMda vagerenA sahayogathI te vihAra khullo karAvyo hato jyAre kaI kaI lekhaka vihAra baMdha karAvyAne doSa bIjAo upara oDhADavA prayatna kare che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 , cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 441 12. kalikAlasarvajJa A hemacaMdrasUrIzvarajI ane gUrjarezvara kumArapAlanuM svargagamana saM0 1229mAM thayuM hatuM. paTTAvalIkAre saM. 1178 thI 1231 sudhI teonI vidyamAnatA batAve che. 13. saM. 1690 nI kharataragacchIya paTTAvalImAM A udhotanasUrie gacchavardhaka muhUrtamAM A vardhamAne ja AcArya pada ApavAnuM jaNAvyuM che ane maMtrI vimalane suprabhAta nAme putra hatuM ema batAvyuM che. jyAre kharataragacchanI bIjI paTTAvalIo ane bIjA gacchanI vibhinna paTTAvalIomAM A0 udyotanasUrie A0 sarvadeva vagere ATha AcAryone AcAryapada ApavAnuM ane maMtrI vimala zAhane kaI saMtAna na hovAnuM jaNAvela che. 14. A jinadattasUrinI svargavAsa tithi mATe paTTAvalIomAM ekamata nathI. AvI rIte nAnA moTA ghaNu matabhede UbhA che, eTale satyatA tAravavAmAM ghaNI ja kuzaLatA rAkhavI paDe tema che. A visaMvAde kema paDayA te eka nAjuka prazna che, chatAM kharataragacchIya mahoyativara rAmalAlajI gaNinI racanAmAMthI te aMge kaMIka khulAse maLe che. teo "mahAjanavaMzamuktAvalI'mAM lakhe che - bikAneranA kulaguru mahAtmA ane vahIvaMcAoe kharataragacchanA A jinacaMdrasUrinuM svAgata karyuM nahIM, AthI kharataragacchanA zrAvaka bikAneranA maMtrI karmacaMdra bachAvate teonI vehIo ane vaMzAvalIone baLajabarIthI vinAza karyo. te pachIthI navI vahIo, navI vaMzAvalI ane navI paTTAvalIo taiyAra karAvI, vagere vagere. A vAta sAcI hoya te spaSTa che ke, kharataragacchanI paTTAvalIo satyatA para nahIM kintu gaccharAga para nirbhara che. AvI sthitimAM kharataragacchane ItihAsa lakhavAmAM bahu saMbhALa rAkhavAnI jarUra che gaMbhIra parizIlananI jarUra che. gacchasthApaka koNa? A saghaLA visaMvAdanA mULamAM kharataragacchanA pahelA AcArya Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa koNa? e ja mukhya prazna che. ene nirNaya thatAM AmAMnA ghaNuM visaMvAdane ApoApa nikAla AvI jAya tema che, te ApaNe tene vicAra karIe. kharataraMgacchanA Adi AcArya keNa che? enI vicAraNAmAM 1A jinezvarasUrisaM. 1080 ane ra-A. jinadattasUri saM. 1204, baMne AcAryonAM nAme apAya che to ApaNe pahelAM e tapAsI laIe ke, kharataragacchanI saMskRti e baMnemAMthI konA tarapha vadhu . (1) paM. sumatigaNie "gaNadharasArdhazataka' nI brahavRttimAM A jinezvarasUrinuM caritra darzAvyuM che temAM kharatara biruda maLyAno ullekha nathI. (2) mahera jinapatie "yugapradhAnAcArya gurnAvalI" (kharataragacacha bRhadgurnAvalI) racI che, temAM A jinezvarasUrine kharatara biruda maLyAne ullekha nathI. ' (3) A jinezvaranI paraMparAnA suvihita A devabhadra, A0 cakezvara A0 vardhamAna, A0 patra, A0 padmaprabha vagere AcAryo zilAlekhamAM ane graMthamAM pitAne vaDagachanA batAve che jyAre A jinadattanI paraMparAnA AcAryo pitAne kharataragacchanA batAve che. (4) A jinavallabhanA ziSya pitAne "madhukara " nA batAve che ane A jinadattanI paraMparAnA AcAryo pitAne kharatara batAve che. (5) A jinezvaranA ziSya vaDaga7nI sAmAcArIne vaphAdAra rahe che. A jinadattanA ziSya kharataragacchanI sAmAcArIne vaphAdAra rahe che. (6) kharataragacchavALA A0 jinezvarane nahIM kintu A0 jinadattasUrine ja dAdA (gacchanA Adi puruSa) mAne che, temanI mUrtio tathA pagalAMnI sthApanA kare che-pUjA kare che, pratikamaNamAM temanI ja ArAdhanA kare che. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] ATha municaMdrasUri 443 (7) A jinezvara jaina zAsananA kalyANanI kAmanA kare che. A jinadatta vIre ane ginIo pAse mAtra kharataragacchane mATe ja varadAna mAge che. (8) A jinezvaranA anugAmIo jaina saMghanI rakSA ane utkarSa tathA jinAlaya banAvavA vagerene zAsanasevA mAne che, jyAre A0 jinadattanA anugAmIo vizeSataH kharataragacchanI rakSA ane utkarSa tathA dAdAvADI banAvavI vagerene zAsanasevA mAne che. ' (9) A jinezvaranA ziSyae kalikAlasarvajJa A hemacaMdrasUri ane paramahaMta kumArapAla mahArAjAne dharmanA staMbha mAnyA che, jyAre A jinadattanA saMtAnIoe teonI viruddha kalama calAvI che. (10) gUrjarezvara kumArapAle jaina saMghanuM ane pATaNanuM aikya jokhamAya nahIM eTalA khAtara navI sAmAcArIvALA jena gacchAne dezavaTe A hatuM, tyAre A jinezvaranA ziSya gujarAtamAM ja 1. tataH zaGkito manasi hemAcAryoM na choTayati, tadA hemAcAryabhaginI zrI madattaransfsta, yom, 'choTacatu ?, taima, 'huM jivitamati yaH choTayiSyati tasya jinadattasUrINAmAjJA'sti ' tena bIbhemi / mahattarayoktam , 'ko jinadattaH ? na ko'pi bhavadIyasamo gacchAdhipaH, ahaM choTayAmi, kumArapAlena dattam / tayA choTitamAtre tatkAlaM netradvayaM patitam , andhA jaataa| pustakaM bhANDAgAre muktam , rAtrau vahnirlagnaH / sarvaM pustakaM prajvalitam / tat pustakamAkAzamArgeNa bauddhAnAM samIpe gatam / (-saM. 1690 sudhInI-sattaramI sadInI kharataragacchapaTTAvalI, thoDA pheraphAra sAthe mahALa kSamAkalyANanI kharataragacchapaTTAvalI) kharataragacchanI gadya-paTTAvalIomAM A jinadatta ane A0 jinezvara bIjAne UMcA batAvavA ane kalikAlasarvajJa hemacaMdrasUri temaja gUrjarezvara kumArapAlane nIcA batAvavA mATe AvI vAto jeDI kADhavAmAM AvI che. paraMtu A jinezvara bIjAne samaya visaM. 1278 thI 1331 che. jyAre kahe che A hemacaMdrasUri ane gUrjarezvara kumArapAlane samaya saM. 1199 thI 1229 che. sAvI hemazrInuM nAma paNa kalpita che. AthI nakkI che ke paTTAvalIkAe ghaNI ghaTanAo gaccharAgathI UbhI karI che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 jena paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa rahyA hatA ane A jinadattane parivAra saM. 1204 pachI gujarAtanI bahAra vicarate hate. A jinadatta gujarAta bahAra ja svargastha thayA. te pachI paNa vimalavasahIne jIrNoddhAra, luNavasahInI sthApanA, vastupAlane saMgha ane pratiSThA, zatruMjayane mATe jIrNoddhAra vagere dharma-utsamAM e parivAranI upasthiti maLatI nathI e paNa eka sUcaka vastu che. (11) A jinavallabhe cittoDa maMdiranI prazasti ane prazno tara SaSTizataka temaja A jinadattasUrie gaNadharasArdhazataka (gAthAH 76) vageremAM A0 jinezvarasUrinAM prazaMsAkAvyo racyAM che kharAM, paraMtu A jinezvarasUrithI kharataragaccha nIkaLe e IzAre paNa karyo nathI. suvihita A devabhadrasUrie temane "mahAvIracaritrya"mAM spaSTa lakhyuM che ke, A jinezvarathI kharataragaccha nahIM paraMtu vimalatara eTale suvihita zramaNa-paraMparA cAlI che. - (12) A jinadattasUri saM 1169 nI pahelAMnA keI paNa graMtha ke zilAlekhamAM A jinezvarathI kharataragaccha nI kanyAne ullekha maLato nathI. te pachInA graMthamAM e ullekha thaye che. (13) aitihAsika prabaMdhakAre A jinezvarane temaja A abhayadevane prabhAvaka AcAryo mAne che. A jinavallabha ke A jinadattane nahIM. (14) vRddhAcArya prabaMdhAvalI ane bIjI paTTAvalIomAM A jinezvarasUrinA caritra aMge moTe matabheda che. A ane A jAtanAM bIja pramANenA AdhAre nirvivAda mAnavuM paDe che ke, kharataragacchanI sthApanAnuM zreyaH A0 jinezvarane nahIM paraMtu A jinadattasUrinA phALe jAya che. jo ke A jinavallabhe che kalyANakanI prarUpaNA karI ane A jinadatta temanI pATe beThA paraMtu A jinadatte A jinavallabhanI sAmAcArIthI bhinna sAmA Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM A municaMdrasUri 445 cArI racI kharataragacchane janma ApyA. Ama chatAM prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, praznadhakAza vagere aitihAsika prathA, je samAnya prabhAvakezanAM caritrA che, temAM A jinadattanA ullekha nathI. paraMtu temanAmAM evuM sAmarthya hatuM ke, temaNe caityavAsIe sAme Takkara lIdhI ane sa0 1204 mAM eka svataMtra maLavAna gaccha sthApana karyo. te kharataragacchanA sarva prathama AcArya hatA ane kharataragaccha paNa Aja sudhI temane ja vaphAdAra rahyo che. e ja kAraNa che ke, kharataragacchIe temanAM madirA aMdhAve che, temanI mUrtie ke caraNapAdukAone pUje che ane pratikramaNamAM paNa temane ja acUka rIte saMbhAre che. kahevAnI jarUra nathI ke, kharataragaccha haze tyAM sudhI A. jinadattanuM nAma paNa amara raheze. A jinadattasUrie vividha sthAnAmAM jinapratimAenI pratiSThA karI hatI te pratimAe ke pratimAlekhA Aje maLatA nathI. paraMtu keTalAeka tioe gurubhaktithI ke gurubhakto pAsethI vadhu nakarAnI rakama meLavavAnI lAlacathI AvA pratimAlekhA kAtarAvyA che. sau kAI jANe che ke, 50 kalyANavajiya gaNie jAhera lekhA ApI A pratimAlekhAnA bhramaspheTa karyo che-tevA lekhA banAvaTI hovAnuM puravAra karyu che. (-AtmAnaMda prakAza) A ja rIte kAI yatie ka. sa0 hemacadrasUrinA nAmanA banAvaTI pratimAlekhe! paNa keAtarAvyA che. ame AvA pratimAlekhA ajArImAM joyA hatA ane tyAMnA zrIsaMghane sApha jaNAvyuM hatuM ke A lekhA banAvaTI che. kharataragacchanI paTTAvalI-- A. jinadattasUri upara mujaba kharataragacchanA Adi puruSa che 1. A0 jinallAnI sAmAcArImAM, sAmAyika tathA pauSadhamAM riyA vahI pachI karemi bhaMtenuM vidhAna che. A. jinadattanI sAmAcArImAM sAmAyika tathA pauSadhamAM remi late pachI iriyAvahInuM vidhAna che vagere taphAvata che. (jUo, rudrapakSIyagaccha sAmAcArI) Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa eTale kharataragacchanI paTTAvalI temanAthI zarU thAya che. kharataragacchanI paTTAvalI sAmAnya rIte be jAtanI maLe che - ' (1) sattaramI sadI sudhInA paTTAvalIkAroe pitAnI paraMparA naMdIsUtra'nA vAcakavaMza sAthe joDI dIdhI che. saMbhava che ke, temane pitAnI akhaMDa guruparaMparAnuM jJAna nahIM hoya. (2) ogaNIsamI sadInA mahera kSamA kalyANe A munisuMdarasUrinI "gurnAvalI nA AdhAre guruparaMparA jevI che. A paTTAvalI vyavasthita che. tethI kharataragacchamAM Aje te prAmANika manAya che. ahIM baMne jAtanI paTTAvalIo ApIe chIe- kharataragacchanI paTTAvalI pahelI 1. bhagavAna mahAvIrasvAmI 2. gaNadhara sudharmasvAmI 3. A ja bUsvAmI 4. A0 prabhavasvAmI pa. A0 zayyabhava 6. A0 yazabhadra 7. A0 saMbhUtivijaya 8. A0 bhadrabAhu 9. A0 sthUlabhadra 10. A mahAgiri 11. A0 suhastisUri 12. A0 vAsvAmI 13. A0 ArakSita 14. A0 durbalikAputra 15. A0 naMdi 16. A0 nAga 17. A0 revatI 18. A samiti 19. A0 paMDilla 20. A0 himavAnuM 21. A nAgArjuna 22. A geviMda 23. A0 saMbhUti 24. A0 lAhitya 25. A0 puSpagaNi 26. vA0 umAsvAti 27. A0 jinabhadra 28. A0 vRddhavAdI A0 siddhasena 30. A. haribhadra 31. A0 deva 32. A0 nemicaMdra 33. A udyatana 34. A0 vardhamAna 3pa. A jinezvara, saM. 1024 36. A0 jinacaMdra * Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 37. A abhayadeva 38. A. jinavallabha 39 A jinadatta 40. A jinacaMdra 41. A jinapati 42. A0 jinezvara 43. A jinaprabaMdha 44. A jinacaMdra 45. A0 jinakuzala, saM. 1390 46. A jinapadma 47. A jinalabdhi 48. A jinacaMdra A jinadaya 50. A jinarAja 51. A0 jinabhadra para. A0 jinacaMdra paDe. A jinasamudra 54. A jinahaMsa, saM01582 55. A jinamANikya, saM. 1582 - kharataragacchanI padya-paTTAvalIo ane keTalIka gadya-paTTAvalIomAM gheDA pheraphAra sAthe upara mujabane paTTAnukama maLe che. kharataragaccha paTTAvalI bIjI 39. A jinadattasUri lpadrumeruma nathati zrIrainadratto gujaH | (-paTTAvalI) temane saM0 1132 mAM dhaMdhUkAmAM janma, saM0 1141 mAM dIkSA, saM. 1169 mAM cittoDamAM AcAryapada, saM. 1204 mAM gaSNavyavasthA ane saM. 1211nA aSADha sudi 11 nA divase ajameramAM svarga gamana thayuM.' - dhaMdhukAnA vatanI zeTha vAchiga (vividha, vAcaka) huMbaDanI patnI vAhaDadevIe eka bALakane janma Ape ane tenuM nAma semacaMda rAkhyuM. vAcaka dharmadeve (jayadeve) sAdhvInI preraNAthI - 1. zrIpUraNacaMdajI nAhare prakAzita karela cAre paTTAvalIomAM A jinadatasUrinA pitAnuM nAma, dIkSAgurunuM nAma, AcAryapadatithi, bikAneramAM dIkSitonI saMkhyA, 7 vyasana, 7 varadAna-vara denArA, niSiddha vihArakSetre, camatkAra vagere ghaNI bAbatomAM ekamatatA nathI eTale satya zuM ane kalipata zuM tene nirNaya thaI zake tema nathI. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA tihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa mAlaka sAmacaMdane 9 varSanI vaye dIkSA ApI. muni semacaMda pahele divase gurubhAI 50 sadevagaNi sAthe sthaMDila gayA ane tyAM teNe ghAsanA tAjA UgelA arAone ukheDI nAkhyA. 50 sarvadeve tene ThapakA ApatAM jaNAvyuM ke, AvuM karIza teA tArA sAdhuveza laI laIzuM. khAla munie peAtAnI bhUlanI mAphI na mAgatAM sAmeA kaDaka javAma vALyA ke, ' mArI cATalI lAveA ane tamArA veza laI le.' 50 sa deve joyuM ke bAlaka hAjarajavAkhI che. (-gaNadharasA zataka-vRtti) 448 bhAvaDAgacchanA AcArya muni seAmacaMdane paMjikAnuM jJAna ApyuM. A azAca, vaDI dIkSA ApI. A. harisi`huM siddhAMta ane matrapATha zikhavyeA. A devabhadre sa0 1176 mAM cittoDamAM suvihita A. jine zvarasUrinA ziSya 50 jinavallabhane AcArya pada ApyuM hatuM. temaNe cha kalyANakanI prarUpaNA karI hatI te pachI teo mAtra cha mahinA jIvIne kALadharma pAmyA hatA. temane jinazekhara vagere ziSyA hatA, paNa te madhura svabhAvanA haze, gurunI jhubezane vega Ape evA nahIM hoya eTale A jinavallabhanI pATe kANa bese e prazna Ubhe thayA. daramiyAna muni JAmaca'da vihAra karI cittoDa AvyA. temane pATe besADavAnI vAta cAlI, paraMtu AcAryanA ziSyAne khaThThale bIjAne pATe esADavAnA prazna vikaTa hatA. jhagaDA thaI javAnA bhaya paNa hatA. AcAryapaDhavI mATe traNa muhUrto levAyAM hatAM, emAM jema vilaMba thAya tema lAbha hatA. aMte suvihita A devabhadre trIjA muhUtamAM sa0 1169mAM vaizAkha vada 9 (vaizAkha suddhi 1, vaizAkha sudi 10)nI sAMje sa MdhyA samaye gAja lagnamAM muni semacaMdrane A jinadattasUri nAma ApI A jinavallabhanI pATe sthApana karyo. vRddhAcArya prazna dhAvalI 'mAM lakhyuM che ke, 'AcArya pada jAleAramAM khIjA muhUtamAM thayuM hatuM.' temanA raMga kALA hatA ane zarIra ThIMgaNuM hatuM. eka divase A jinadatte kaDaka hAthe kAma lIdhu, eTale upa ' Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri sthita AcAryoe temane gaccha bahAra karyA ane A0 jinavallabhanA ziSyoe temane amAnya rAkhI paMjinazekharane AcArya banAvI svataMtra saMghADe calAvyuM, je "madhukaragaccha" nAmathI jAhera thaye. A jinadatta jotiSanA abhyAsI hatA. temaNe hiMmata na hAratAM uttaramAM vihAra laMbAvyo. saM. 1170 mAM nAgaramAM praveza karyo. ahIM dhanadeva nAme zeTha rahetuM hatuM. te A0 jinavallabhane bhakta hatA. teNe bha0 neminAthanuM derAsara baMdhAvyuM hatuM. teNe A jinadattane "Ayatana, anAyatana, vidhimaMdira, avidhimaMdira vagere carcAo" tajI devA vinati karI hatI, paNa AcAryazrIe tene Adara na karyo. AcArya bikAnera jaI zAMtistotra pAThathI marakIne upadrava dUra karAvyuM. AthI temane bikAneramAMthI ghaNA sAdhu-sAdhvIone lAbha thayo. temaNe nAranelanI eka bAlavidhavAne caityavAsI sAdhvIonI ziSyA banAvI hatI, tene navI banelI sAdhvIo seMpI ane tene mahattarapada ApyuM. ghaNuM cityavAsI yatione pitAnA ziSya banAvyA. temaNe mulatAna jaI tyAMnA caityavAsIone potAnA zrAvaka banAvyA. temane saMpanna banAvavA mATe makarANAmAM sAte zuddhithI zubha lagnamAM eka pavitra jinapratimA taiyAra karAvI, paNa tene mulatAna lAvatAM vacamAM nAgAramAM ja eka caityavAsI AcAryo te pratimAnI aMjanazalAkA karI nAkhI. AthI mulatAnane lAbha nAgarane maLe. vaLI, temaNe zrAvakone bhaTanerAnA derAsaranI mANi bhadra yakSanI pratimA lAvavA mATe mekalyA. mulatAnI zrAvake e pratimAne gherI lAvyA, paNa te pratimA paMjAbanI nadIomAM ja rahI gaI. A jinadatte mulatAnathI tyAM jaI pAMca nadIonA kinAre mANibhadra yakSa, musalamAnI pAMca pIre, sema vyatara ane sImA pahADIne khADiye kSetrapAla (Diye hanumAna) vagere devanI sAdhanA 1. A dIkSitonI saMkhyA cAre paTTAvalIomAM judI judI batAvI che. A akSapta Li75, B 500 sAdhu, C 500 sAdhu ane 700 sAdhvIo D 500 sAdhu ane 300 sAdhvIo. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa karI ane te pachI 64 jogaNIone paNa sAdhI hatI. kharataragacchanI paTTAvalIomAM A pIra-sAdhanA ane bIjI camatkAranI vAte ghaNA vistArathI ApI che, jemAM vAyaDagacchanA A jIvadevasUri ane marelI gAyanI ghaTanA praka. 34, pR. pa46 thI 556) temaja dAdA dharmaghoSasUri ane sApanA jheranI ghaTanA (prakaTa 46) vagere jevA camatkAra paNa sAmela che. ekaMdare temane moTA camatkArI puruSa tarIke varNavelA che. A jinadattasUri saM. 1204mAM pATaNamAM hatA tyAre eka dhanikanI strIe jinamaMdiramAM AzAtanA karI. AcAryazrIe te mATe sakhata hAthe kAma lIdhuM ane sAthe sAthe strIone mATe jinapUjAne sarvathA niSedha karyo. A ghaTanAthI pATaNanA saMghamAM mATe khaLabhaLATa macI gaye. AcAryazrI tarata ja agamacetI vAparIne tyAMthI nIkaLI gayA ane oSTikI vidyAnA baLe ekadama jAlera pahoMcI gayA. e ullekha maLe che ke, gUrjarezvara mahArAjA kumArapAle pATaNa nA jaina saMghanI-mahAjananI ane pATaNanA rAjyanI ekatA khamAya nahIM eTalA mATe navI sAmAcArIvALA jena gacchane dezavaTe Apyo hato. pATaNamAM praveza tathA vasavATa nivAryo hate. AthI pATaNanA saMghamAM zAMti patharAI gaI maheka jinapAlanI "yugapradhAnAcArya-gurvAvalI "nA ullekhathI samajAya che ke, A jinadattasUri gujarAtathI bahAra gayA te pachI 1. vAjhALa (1204) saumiva -sauSTriAkSa (-rAjagacchapAvalI, kaDuAta padAvalI-vividha padAvalI saMgraha) 2. kharataragacachanI paTTAvalImAM ka satra A0 hemacaMdrasUri tathA gUrjarezvara kumArapAlanA virodhamAM mUThI kalama calAvI, tenuM A ja kAraNa haze. e gachane vihAra teramI sadImAM gujarAtamAM maLato nathI, tenuM paNa A ja kAraNa haze. aMcalagacchanI paTTAvalImAM jaNAvyuM che ke, A jayasiMha mahArAjA kumArapAlanI sammati meLavI pATaNamAM rahyA hatA. (-, praka. 35, pR 195) Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 451 pahelavahelAM A jinapati saMgha sAthe gujarAtamAM tIrthayAtrA mATe AvyA paNa temaNe zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI nahIM; kevala giranAra temaja khaMbhAtanI yAtrA karI hatI. A yAtrAvarNanamAM A akalaMke mAravo TomeDatiyUjhamApI (pR. 36); A0 tilakapratye jUrnAtrAmAM vaM siMha ruva (pR. 38); sAdhu kSemadhare rAtrImathe mavataH samIpe (pR. 39) vagere je zabda vAparyA che tethI spaSTa thAya che ke, tyAre gujarAtanA jene mATe kharataragaccha aparicita gaccha je banI gayuM hatuM. A jinapati pachI janatAne navesarathI kharataragaccha maLe. tyAM sudhI te dezavaTAnI sthitimAM hoya ema lAge che. A0 jinadattasUri gujarAta bahAra gayA paNa teo kAryakSama hevAthI temaNe saM. 1204 mAM A0 jinavallabhe prarUpelAM cha kalyANake, strIne jinapUjAne niSedha vagere mAnyatAone pradhAnatA ApI, navA niyame bAMdhI svataMtra kharataragaccha calAvyuM ane te divasathI 1. bhAMDAzAlika saMbhave-paradu rAtrA pUro (pR43) 2. acalagacchanA A maheMdrasUrilakhe che ke, A jinavallabhe 6, A jinadatta 25, A jinacaMdra 3, A jinapatie 7 jeTalI navI pravRttio calAvI, jemAM chaThuM kalyANaka, strIne pUjAne niSedha, maMdiramAM yuvAna vezyAnA nAcane niSedha, zrAvakanI pratimAo banAvavAno niSedha, pitAne yugapradhAna pacIsamo tIrthakara, tribhuvanaguru vagere banAvavA, guru pratimAne pracAra, tenA dravyanI vyavasthA, bIjA gacchavALAnI kanyA levA devAnI manAI akhaMDa kulanirmAlya nahIM, 3 navakAra ane 3 karemi bhaMtethI sAmAyika uccaravuM, mAsaka5 viccheda, devone kulakurI paTTa, sAdhu-upAdhi maryAdA vida, dehavatranI saphAI vagere. (-zatapadI padaH 107) A kharataragacchanI jema saM. 1308 mAM upakezagachanI kharA tapA pakSa' nAmanI zAkhA nIkaLI hatI. (-AbU prAcIna lekhasaMdeha le: naM. 60) Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa upakezaga7nA caityavAsIonuM nAma kemalaga7 (kaMvalAga7) paDayuM. jema bauddhone bhArata choDyA pachI vadhu lAbha thayo tema A jinadattasUrine gujarAta choDyA pachI vadhu lAbha maLe. teo mAravADanA te kalpavRkSa tarIke jAhera thayA. temaNe kharataragacchane svataMtra sAmAcArI ApI che, jenA keTalAeka niyama nIce mujaba che-- bha0 mahAvIranAM cha kalyANaka mAnavAM, pAMca nadInI sAdhanA karavI, AcArya sivAya bIjo koI tIrthakaranI pratiSThA na kare. strI pUjA na kare, derAsaramAM nartakI nAce nahIM, catuSpavI sivAyanA divasomAM pauSadha thAya nahIM, pauSadhamAM AhAra levAya nahIM, AyaMbilamAM bethI vadhu cIjone upaga na thAya. sAmAyikamAM 3 zani maMte bolavAM ane te pachI rUriyAvahI sUtrapATha bela. tithi vadhe te pahelI tithine mAnavI, caudaza ghaTe te pUname pAkhI karavI, zrAvaNa vadhe to bIjA zrAvaNamAM saMvatsarI karavI. bhAdare vadhe te pahelA bhAdaravAmAM saMvatsarI karavI vagere. (-usUtradghATanakulaka, gAthAH 18, pajJa avasUri) A jinadatte pAMca nadInA pAne-dene kharataragacchanA adhiThAyaka banAvyA. teone sAta vacana ApyAM ane teonI pAsethI 1. vi0 saM0 1204 varSe pattane pauSadhazAlivanavAsinovivAdaH kavalAMgacchaH kharataragacchazceti nAmanI abhUtAm / -pUraNacaMdajI nAhara saMgRhIta paTTAvalI, jaina vetAMbara konpharansa heraDa, pustakaH 14, aMka: 4, 5, 6, pAnuM 163; paTTAvalI samuccaya, bhA. 1, pR. 56) 2. kalpadrurmarumaNDale sa jayati zrIjainadatto guruH / marusthalIkalpataruH sa jIyAd yugapradhAno jinadattasUriH // 51 // -vRdhAcArya prabaMdhAvalI Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 cAlIzamuM 1. A municaMdrasUri sAta varadAna lIdhAM, te A pramANe che - sAta vacane (1) gapati siMdhamAM jAya te pAMca nadIne sAdhe. (2) ga7pati hamezAM 200 (1000) sUrimaMtrano jApa kare. (3) gacchane sAdhu hamezAM 300 (2000) navakAra gaNe. (4) kharataragacchIya zrAvaka hamezAM sAta smaraNano pATha kare. (zrAvikA trizatI phere) (5) zrAvaka pratidhara 1 (2) khIcaDInI mALA phe. (6) zrAvaka dara mahine be AyaMbila kare. (7) gacchAti (sAdhu) haMmezAM ekAsaNuM kare. sAta varadAne- (1) dareka gAmamAM kharataragacchane eka zrAvaka dIpa thAya. (2) kharataragacchano zrAvaka garIba na rahe. (3) saMghamAM kumaraNa na thAya. (sAdhu-sAdhvI sApathI mare nahIM) (4) gacchanI brahmacAriNuM sAdhvIne Rtudharma Ave nahIM. (5) ga7ne zrAvaka siMdhamAM jAya te dhanavAna thaIne Ave. (6) saMghamAM koIne zAkinI chaLe nahIM. (7) "jinadatta" nAmathI vIjaLI na paDe. saM. 1674 nI paTTAvalImAM mANibhadranAM pAMca varadAne upara mujaba batAvyAM che, temaja gaNInAM bIjAM sAta varadAne paNa 1. "vRddhAcArya prabaMdhAvalA 'mAM lakhyuM che ke, kolAyAyaMnA jIva pAsethI sAta varadAna maLyAM. je A varadAnothI bhinna che. padya-padAvalI mAM somadeve eka ja varadAna ApyAno ullekha che. pachInI gadya padAvalIomAM varadAtA ane varadAnenI saMkhyAmAM vadhAre thayeluM jovAya che. uparyukta vacane ane varadAnanuM bahudhA pAlana thayuM nathI. cothuM varadAna levAne ke devAne ze hetu che te samajAtuM nathI. zIla pAlananI AvI vicitra kaseTI to na ja heya. "yugapradhAnAcArya gurnAvalI " mAM varadAnane IzAro sarakhe nathI.. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa darzAvyAM che; jemAM kharataragacchanA sAdhu prAyaH mUrkha na rahe, vacanasiddhivALe ane; sAdhvI RtumatI na thAya ane dilhIthI uparaAgaLa gayelA zrAvaka dhanavAna ane vagere varadAnAnI noMdha che. A0 jinadattasUrie e paNa abhivacana ApyuM che ke, " kharataragacchanA AcArya lhiI, ajamera, bharuca, ujjaina, mulatAna, uccanagara ane lAheAra e sAta nagarAmAM jAya nahIM. khAsa kAraNe tyAM jAya te rAtavAseA kare nahIM, AhAra kare nahIM. " sAMbhava che ke te samaye te te nagarAmAM bIjA gacchanuM jora vadhu hAya. A jitte sa0 1211 nA vaizAkha sudi 6 nA rAja khikAneramAM A. jinacaMdrane potAnI pATe sthApana karyAM. kharataragacchamAM AcArconAM nAma pahelAM ' jina ' zabda jeDavAnuM tyArathI cAlu thayuM che. temaNe 10 vAcanAcArya ane 5 mahattarAe banAvI hatI. temaNe caityavAsI ane mAhezvarIAne peAtAnA jaina banAvyA hatA. graMthA-- temaNe racelA graMthA nIce mujaba jANavAmAM AvyA che-- 1. gaNadharasA zataka, prAkRta gAthA : 150 (pAMtrIza AcAryanI stuti) 2. sadAdAlAvalI, prAkRta gAthA : 150 3. gaNadharasaptati, prA. gAthA : 70 4. sarvAdhiSThAcistAtra, prA. gAthA: 26 5. sugurupArataMtmya, prA. gAthA : 21 6. vighnavinAzistatra, prA. gAthA : 14 7. vyavasthAkulaka, prA0 gAthA : 62 8. caityavaMdanakulaka, prA. gAthA : 29 9. prAkRtaviMzikA 10, upadezarasAyana, apabhraMza eaa0 80 11. kAlasvarUpa, apa0 zrlA0 32 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 12. carcarI, apa0 0 47. emanA upadezathI tahanagaDhane rAjA kumArapAla yAdava (saM. 1210 thI 1252) jena banyo hato.(-bhAratIya vidyA, bhA. 1, aMka: 1) A AcAryanA samayamAM saM0 1169 thI "madhukaragaccha " nIkaLe ane temAMthI Avya abhayadevanA samaye "rudrapallIga7" nIkaLe. yugapradhAnAcArya-gurnAvalI"mAM temano svargavAsa saM0 1211nA aSADha vadi 11 nA roja thaye ema jaNAvyuM che. A jinadattasUri kharataragacchanA sthApaka, zAsaka, prathama AcArya, kAryakSama gacchanAyaka ane dAdA hatA. teo saM. 1211 nA aSADha sudi 11 nA divase ajameramAM svargavAsI thayA. zrAvakee te sthAne samAdhistUpa banAvyuM, jenI pratiSThA saM0 1221 mAM AvI jinacaMdrasUrie karI hatI. A jinapatisUrie saM. 1235 mAM ajameramAM comAsu karyuM ane A jinadattasUrinA stUpanI moTA mahotsava pUrvaka pratiSThA karI. temanA agnisaMskAranuM asala sthAna bhUlAI javAthI ajameranA jenee bIje sthAne bhava pArzvanAthanuM derAsara tathA dAdAvADI banAvyAM che, je Aje vidyamAna che. 40. maNidhArI jinacaMdra temane saM0 1197 nA bhAdaravA sudi 8 nA roja janma, saM. 1218 ne phAgaNa vadi 8 nA roja ajameramAM ( dillImAM) dIkSA, saM. 1211 (1205?)nA vaizAkha sudi 6nA roja bikAneramAM AcAryapada ane saM0 1223 nA bIjA 1. A jinakuzale saM. 1383 mAM caityavaMdanakulakanI vRtti 4400 zleka pramANa racI. paM. sumatimaNie gaNadharasArdhazatakanI bRhaddavRtti saM. 1295) nI 50 kanakacaMdragaNikRta bahavRtti, A jinezvara ziSya upAka paghamaMdire laghuti graM : 2380, 50 cAritrasiMhe "aMtargata prakaraNa racyuM che. upATa jinapAle saM. 1294 mAM carcarInI vRtti, saM. 1292 mAM "upadezarasAyananI vRtti, upA. suraprabhe "kAlasvarUpa'nI vRtti ane paMprabodhacaMdra saMka 1320 mAM saMdehadelAvalInI bRhadravRtti racI che. Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa bhAdaravA vadi 14 nA roja dilhImAM svargavAsa thaye. temanA pitAnuM nAma rAsala ane mAtAnuM nAma delhaNadevI hatuM. temane A jinadatte pitAnA hAthe AcArya padavI ApI pitAnI pATe sthApyA hatA. temaNe beDiyA kSetrapAlanI sAdhanA karI hatI. temaNe pUrvadezanI yAtrA karI pAchA pharatAM rAjA madanapAlanI vinatithI gurudevanuM abhivacana teDI dilhImAM comAsu karyuM ane (ginInA chalathI) tyAM ja temane svargavAsa thayo. temaNe atibala nAme adhiSThAyaka sthApya hatA. temanA pitAnA kapALamAM maNi hato. koI zrAvakanI gaphalatathI eka vidyAsiddha yegI temane maNi upADI gaye. temanI mAMDavI mukarara sthAne na pahoMcatAM vacamAM maraghaTamAM (masANamAM) utAravAthI vacamAM ja rahI eTale zrAvakoe temane tyAM ja agnisaMskAra karyo ane te sthAne sUpa banAvyuM. khADiye kSetrapAla tyAM paracA pUrato hato. pAchaLathI stUpanI caraNapAdukA musalamAnee upADIne pheMkI dIdhI ane tyAM khADo banAvI mUkyo che, tenI pUjA bhakti kare che. A stUpa kharataragacchamAM camatkArI manAya che. saM. 2013 nA Aso vadi 11 ne zanivAra tA. 19-10-'17 ane A0 va amAsa budhavAra tA. 23-10-'17nA roja tyAM corI thaI tyArathI camatkAra manAtuM nathI. e samayathI kharataragacchamAM dareka cethI pATe "jinacaMdrasUri " nAma rAkhavAne pracAra zarU thayuM che.' temanA ziSya upA. jinamata saM. 1215 mAM "rAkSasakAvyanI TIkA racI che. temaNe A jinapatine upATha padmaprabha sAthenA guru-kAvyASTaka nA zAstrArthamAM bahu madada karI hatI. upADa jinamatane svargavAsa saM. 1242 mAM thaye hato. (-jainasatyaprakAza, kamAMkaH 235, pR0 143, kamAMkaH 239) - 1. khoDiyAkSetrapAlastatstUpe'dhiSThAtA / turye turye paTTe zrIjinacandrasUrinAma sthApanam (-saM0 1711nI kharataragaccha paTTAvalI) Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A jinapatisUri-- A municaMdrasUri tatpaTTe zrIjinapatisUrirjajJe'tha paJcaliGgIM yaH / zrIsaMghapaTTakamalaM vivRtya cakre budhAzcaryam ||6|| 457 (-abhayakumAracaritra-prazasti) vAgminAM ca ziroratnaM vande martyezvarastutam / bhaktyA sumedhasAM dhuryaM zrImajjinapatigurum // teo bikAneranA zA. yazeAvana mA hatA. temanuM nAma narapati hatuM. temanA sa0 1210 nA caitra vida8 nA roja mULa nakSatramAM janma thayeA hateA. saM0 1218 nA phAgaNa vida 8 (saM0 1217 nA phAgaNa sudi 10) dilhImAM dIkSA thaI hatI, sa0 1223 nA kArtika sudi 13 nA rAja mamberakamAM A0 jayadevanA hAthe AcArya padma, sa0 1277 nA aSADha sudi 10 (sa0 1278 nA mAha sudi 6)nA rAja pAlanapuramAM svargavAsa thayA hatA. temaNe 36 vAda jityA hatA. temaNe AsapuramAM pratiSThA karAvI tyAre maNivALA yAgIe jinapratimAnuM staMbhana karyuM hatuM. AthI temaNe vAsakSepa nAkhI te staMbhana dUra karyuM hatuM. A kAraNe yAgI paNa temanA bhakta banI bhAla-maNi temaja stabhinIvidyA ApIne cAlatA thayA. AcAye te vidyA grahaNa na karI. ane sUhavadenA putra kheDanA matrI uddaNa sAdharmikAne vastradAna vagere ghaNuM dAna ApatA hatA. teNe nAgAramAM derAsara baMdhAvyuM, tenI pratiSThA A jinapatie karI, ane te kuTuMbane kharataragacchanuM bhakta manAvyuM. marAThanA micadra bhaMDArInA putra akhaMDa (devadatta) dIkSA levAne taiyAra thayA tyAre bhaDArIe A. jinapatinI parIkSA karI temane peAtAnA putra soMpyA. temaNe sa'0 1233 mAM kalyANanagaramAM bikAneranA zA. mAnadeve bharAvela bha0 mahAvIrasvAmInI pratiSThA karI. (-vividhatIrthaMkalpa) Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAtA itihrAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa A. vAhi~devasUrie sa0 119nA phA0 30 10 dine leAdhimAM tInI sthApanA karI tyAre tyAM kharataragacchanuM vidhicaitya naheAtuM tethI A. jinapatie sa0 1234 mAM kledhimAM bha. pArzvanAthanuM navuM kharataragacchIya caitya banAvyuM. 453 temaNe sa0 1248 lagabhagamAM AsAvala, karNAvatI nagaramAM unnayanavihAranA caityavAsIoe pratiSThA karela jinabi bAne apUjanIya DarAvI carcA UbhI karI. A carcAe meTuM rUpa pakaDayuM. e aMgetra'the anyA ane sa0 1248mAM karNAvatImAM zAstrArtha thayA. A. vAdidevasUrinA saMtAnIya A. pradyumnasUrie A aMge 'vAdasthala' nAme graMtha racyA ane Ajinapatie tenA uttaramAM 'prakheAdhyavAdasthala' nAme graMtha anAnyeA. e sivAya temaNe camakamayacaturviM zitijanastavana zrlA0 30, tImAlA, pa'caliMgIprakaraNa vivaraNa ane saMghapaTTakanI bRhata TIkA racI. A jinabhadranA parivAranA 50 harAje AnA AdhAre saMghapaTTakanI nAnI TIkA manAvI che. A jinapatinA upadezathI marAThanA zeTha AzApAla dhaTanI patnI zuSaNie sa0 1282 mAM anekAOabhidhAnakoza' lakhAvyeA. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, prazastiH 8) temaNe sa'0 1244 mAM punamiyA A akalaMkadeva sAme sAdhu saMgha kaDhAvI sAthe jAya evuM nirUpaNa karyuM. < upakezagacchanA upA. padmaprabhe ajameramAM visalarAjanI sabhAmAM saM0 1239 mAM A. jinapatine * guru kAvyASTaka ' aMgenA vAdamAM harAvyA. te pachI paNa te mane vacce bIjI vakhata paNa zAstra thayeA hate. (--upakaizagaccha paTTAvalI, praka0 1, pR0 28, jainasatyaprakAza, kramAMka : 239) A. jinapatie kharataragacchane vyavasthita rUpa ApyuM, tethI kharataragacchanA paTTAvalIkArA temane vidhinamooLaH / / 62, varatA sUtradhAraH, gacchasUtrANAM sUtradhAraH, gacchasAmAcArIpravarttakaH, paramasaMvegI vagere vizeSaNAthI navAje che, Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri A samaye kharataragacchamAM sagetrI 540 AcAryo hato. A jinapatinA ghaNuM zikhya vidvAna hatA. te paikI keTalAkanI mAhitI nIce mujaba che - (1) maho. jinapAla-temaNe saM. 1305 nA aSADha sudi pU nA roja "yugapradhAnAcArya gurnAvalI" (graM : 201242), saM. 1262 mAM "sthAnaka vRtti, sanatkumAramahAkAvya-saTIka, saM. 1292 mAM upadezasAyana-vivaraNa, saM. 12ae mAM A0 jinavRllabhasUrinA dvAdazakulakanuM vivaraNa, saM. 1294 mAM cacarI vivaraNa tathA svapna vicArabhASya" banAvyAM che. teo saM. 12dalmAM jAramAM upAdhyAya banyA hatA. (2) paM. sumatigaNi-temaNe saM0 125 mAM khaMbhAtathI dhArA nalakacchaka mAMDavagaDha sudhInA vihAramAM A jinadattanA "gaNa dharasArdhazataka'nI brahavRtti racI, jene prathama Adarza paM0 kanakacaMdra lakhe. paM. cAritrasiMhe tenA AdhAre "gaNadhara aMtargata prakaraNa" racyuM ane upATa sarvarAje (upATha padmamaMdira gaNie) laghuvRttinI racanA karI. (3) 50 pUrNabhada-temaNe saM. 1275 mAM upAsakazAkathA, saM. 1282 mAM pAlanapuramAM atimuktakacaritra, saM. 1285 mAM jesalameramAM dhanya-zAlibhadracaritra (pari0 6), saM. 1305 mAM kRtapuNyaka caritranI racanA karI. (4) ATha sarvadeva-temaNe paMca pUrNabhadrane dhanyazAlibhadracaritra banAvavAmAM sahAya karI hatI ane saM. 1297 mAM jesalameramAM svapnasaptatikA racI che. temaNe saM. 1278 mAM jAheramAM Ave jinezvarane AcAryapada ApyuM hatuM. (5) upATa sUraprabha-temaNe paMpUrNabhadranA "dhanya-zAlibhadracaritra'nuM saMzodhana karyuM, kAlasvarUpakulakanI vRtti racI. staMbhaneza pArzvastavana banAvyuM. temaNe khaMbhAtamAM digaMbara vAdI yamadaMDane harAvyo tathA padyabaddha "brahmakalpa race. u0 caMdratilakane vidyAnaMdavyAkaraNa bhaNAvyuM. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 42. A jinezvarasUri--teo mareThanA nemicaMdabhaMDArI ane temanI patnI lakSmIdevInA aMbaDa nAme putra hatA. temane saMtu 124pa ne mAgazara sudi 11 nA roja bharaNI nakSatramAM janma thayo hate. saM0 125pamAM kheDamAM dIkSA thaI tyAre temanuM nAma muni vIraprabha rAkhavAmAM AvyuM. saM. 1278 nA mAha sudi 6 nA roja jAloramAM A0 sarvadevanA hAthe AcArya padavI thaI tyAre A jinezvara nAma rAkhavAmAM AvyuM ane saM0 1331 nA A vadi da ne reja jAleramAM anazanapUrvaka svargagamana karyuM. lagabhaga 33 varSanI uMmare teo AcArya thayA paNa jJAnavALA nahetA AthI temane sarasvatI nadI oLaMgyA pachI pATaNamAM praveza karatAM pitAnI ajJatA mATe kheda thaye. AthI pitAnuM maraNa thAya te sAruM e vicAra paNa AvyuM. A kAraNe sarasvatI devIe prasanna thaI temane vidyAnuM varadAna ApyuM. temaNe pATaNamAM jaI_mato matta " stuti kaleka racyuM. sarasa vyAkhyAna ApyuM. A ghaTanAne ulekha "yugapradhAnAcArya-gurnAvalI'mAM che paNa arvAcIna "vRddhAcArya-prabaMdhAvalI"mAM nathI. kharataragacchanA paTTAvalIkAe A jinezvaranuM sthAna UMcuM banAvavA mATe kai saha A hemacaMdrasUri tathA gUjarezvara kumAra pAla mahArAjA mATe managaDhata ghaTanAo joDI dIdhI che, je vastu "yugapradhAnAcArya-gurnAvalI"mAM ke "vRddhAcArya prabaMdhAvalI mAM nathI. vastutaH paTTAvalIkAre gacchanA rAgamAM taNAIne aitihAsika satyane sarvathA bhUlI gayA che. A jinezvarasUri to jarezvara kumArapAlanA maraNa bAda ghaNAM varSo vItyA pachI jamyA hatA ane bIjI tarapha A jinezvaranA ziSyae ka satra A0 hemacaMdrasUrinA graMtha upara vivaraNe racyAM che, tyAre kabUla karavuM paDe ke, A jinezvaranA pari. vArane kaTa satra hemacaMdrasUri pratye bahumAna hatuM. rudrapallIya A0 sematilake "kumArapAladevacarita" nI racanA paNa karI che. Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri pAlanapuramAM A0 jinezvarasUrinA dAMDAnA be TukaDA thaI gayA, AthI temane lAgyuM ke mAre ga7 be bhAgamAM vaheMcAI jaze, to mAre mArA hAthe enI vyavasthA karavI joIe ke, be bhAgalA paDe chatAM moTuM nukasAna na thAya. eTale temaNe pitAnI pATe pitAnA hAthe be AcAryo sthApana karyA. (1) A jinasiMhasUri saM. 1280 ane (2) A jinaprabodhasUri saM0 1331. (vRddhAcArya-paTTAvalI, pra. 8) A jinasiMhasUri lADaNanA zrImAlI hatA. temanAthI saM. 1313 (? saM. 1331)mAM trIje laghu kharataragaccha nIkaLe, jenuM bIju nAma zrImAlIgaccha paNa maLe che. A jinezvare saM0 1313 mAM pAlanapuramAM "zrAvakadharma prakaraNa" racyuM. upAlakSamItilaka saM. 1317 mAM tenI TIkA (graM: 15000) racI. A sAlamAM bhImapallI (bhIlaDiyA)mAM bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara banyuM. saM. 1334 nA vizAkha vadimAM bhIlaDiyAmAM gaNadhara gautamasvAmInI pratimA birAjamAna karavAmAM AvI. A jinezvare "yamakamaya caturvizati jinastavana" zleTa 31, tathA "pArzvanAtha jinastavana" le. 21nI racanA karI. paM. somabhUtie saM.1331mAM "jinezvarasUrirIkSArAsa' banAvyo che. A jinezvare jaina saMghane ghaNuM vidvAna ziSyo ApyA che.' (1) upADa vivekasamudramaNi-temanuM bIjuM nAma upADa vivekasAgara hatuM. zeTha vAhaDane putra bahitya, temanA putre A jinezvara pAse dIkSA lIdhI, jeo vivekasamudra nAmathI vikhyAta thayA. temaNe saM0 1304 nA vizAkha sudi 14 nA roja dIkSA lIdhI. saM. 1. sUrijinaratna iha buddhisAgarasudhIramarakIrtiH kaviH pUrNakalazo budhH / jJau prabodhendugaccha-lakSmItilako prabodhendumUrtyAdayo yadvineyAH / (-zrI ajayatilakakRta saMskRta-dvayAzrayavRti prazasti) Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 1323 mAM jesalameramAM vAcanAcArya pada maLyuM. sa0 134ra nA vaizAkha suDhi 10nA roja jAleAramAM A0 jinacaMdranA hAthe upAdhyAyapada ane saM0 1369 nA je surdimAM svagamana thayuM hatuM. temaNe ja A kuzalasUrine bhaNAvyA hatA, temaja paDhavI apAvI hatI. upAdhyAye 'pratyekabuddhacaritra, pitA AhityanI vinaMtithI khaMbhAtamAM divALInA dvivase narava caritra (sarga : 5, gra0 : 5424) sa0 1334nA prathama kArtika sudi 15nA roja jesalameramAM puNyasAra-kathA '(x0 : 342) racyAM che; temaNe ' vivekasAgara sabhyarAla kAra ' graMthanI paNa racanA karI che. temanI puNyasAra-kathAnuM saMzodhana A0 jinaprakhAdhe karyuM hatuM. sa'0 1518 mAM tapAgacchamAM A sAmasuMdarasUrinA ziSya 50 vivekasamudragaNi nAme hatA. (praka. 50) (ra) vA0 pUrNa kalazagaNi--teo A jinezvaranA dIkSAziSya ane A. jinaratnanA vidyAziSya hatA. temaNe sa0 1307 mAM 30 sa. A. hemacaMdrasUrinA ' prAkRta-dvAzrayamahAkAvya 'nI vRtti (maMdra : 1500) racI, jenuM gurubhAI u. lakSmAtilake sa Mzodhana karyuM hatuM. vAcakazrIe yaMtra-maMtravALu 8 staMbhana-pArzvanAthastotra ' (aaa0 37) svApanna vRtti sAthe racyuM hatu. (3) upA. lakSmItilaka--te upA. jinaratna pAse vidyA bhaNyA hatA. temaNe upA. abhayatilaka vagerene bhaNAvyA hatA. sa0 1317 mAM ' zrAvakadharmaprakaraNa 'nI TIkA (maM. : 15000) racI tathA sa'0 1311mAM pratyekabuddhacaritramahAkAvya' (sa : 17)nI racanA karI. (4) upA. abhayatilaka--te A0 jinezvaranA dIkSAziSya ane upA. lakSmItilakanA vidyAziSya hatA. temaNe upA. lakSmItilaka pAse nyAyane abhyAsa karyAM hatA. saM0 1312 mAM pAlanapuramAM A hemaca drasUrinA saMskRta-dvAzraya mahAkAvya ' (sa : 20)nI vRtti (pra0: 6000) racI. temaNe ' nyAyAlakAra 'nuM Tippana (ma: 54000) racyuM, je 1. akSapAdanuM nyAyatarka, 2. vAtsyAyanabhASya, ' t Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 463 3. bhAradvAjanuM vArtika, vAcaspatinI tAtparya TIkA, 4. udayananI nyAya-tAtparyaparizuddhi ane pa. zrIkaMThanI nyAyAlaMkAravRttie uttarottara pAMca graMtha para paMcaprastha nyAyatakanI vyAkhyA che. A paMcaprastha lekhananI prazasti A jinezvaranA ziSya kavi kamare racI che. upATha abhayatilake upATa caMdratilakanA "abhayakumAracaritra'nuM saMzodhana karyuM ane upadezamAlAnI bRhaduvRttinI prazasti banAvI. (5) upATa caMdratilaka-teo 50 nemicaMdragaNi pAse sAmAyikazruta bhaNyA, paLAyA. muni siddhasena pAse "prabhANi" zIkhyA. A jinezvarane ziSya vAcanAcArya guNabhadra pAse paMjikA zIkhyA. sUraprabha pAse vidyAnaMda vyAkaraNa bhaNyA. trivedya A. vijayadevasUri pAse nyAya bhaNyA ane mahe-jinapAla pAse "naMdIsUtra" vagere mUla Agama graMthane abhyAsa karyo hate. saMbhava che ke temanuM dIkSAnAma semaketi haze. temaNe saM. 1411 mAM pATaNamAM svataMtra paMjikA lakhI che. temaNe saM. 1312 mAM khaMbhAtamAM "abhayakumAracaritra" (yaMtra: 9036) racyuM, jenuM saMzodhana upATa lakamItilaka tathA upATha abhayatilake karyuM hatuM. amarakIrti kumAra kavie 'abhayakumAracaritranI prazasti banAvI che. (6) muni sUraprabha. (7) muni dharmatilaka-temaNe saM. 1322 mAM "ullAsikasmaraNa-TIkA ane ajitazAMtistavana-TIkA" racyAM che. , (8) A jinaratna-temaNe "nirvANalIlAvatIsUtra, tenI vRtti, siddhAMtarannikA-vyAkaraNasUtra, tenI vRtti ane nyAyavilAsa racyAM che. temaNe upATha pUrNakalaza ane upATa lamItilakane bhaNAvyA hatA. 1. vidyAnaMda kiraNa be maLe che--(1) kAta-nuM bIjuM nAma vidyAnaMda. (juo, praka. 40, pR. 434). (2) tapAgacchanA a'devendrasurinA prathama paTTadhara a 0 vidyAnaMdasarie paNa "vidyAnaMda vyAkaraNa' banAvyuM hatuM. (-gulI lo0 171, praka. 46) Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa 50 proAdhacaMdra gaNinI ' sa MdohadolAvalI 'nI mRtyudghattinA saMzedhanamAM madada karI hatI. 6 (9) 50 prAdhA'dra gaNu----teo 50 padmadeva pAse vyAkaraNa, sAhitya, upA. guNabhadra pAse kAta...tra-pa`jikA ', A vijayadeva pAse nyAya, upA. jinapAla pAse Agama zIkhyA hatA. temaNe sa0 1301mAM saMdohadolAvalI 'nI bRhavrutti racI che. upA. lakSmI tilaka, upA0 jinaratna ane upA. caMdratilake tenuM sa Mzodhana karyuM hatuM. (10) prakhAyamUrti --jUe praka0 40 mAM naM0 43nA 0 jinaprabAdhasUri. (11) upA. devamUrti--temaNe upA. hemaprabhanI praznottararatnamAlA "nI prazasti racI che. ' (12) upA0 guNusamudra gaNi----te meTA vidvAna hatA. (13) kavi kumAra amarakIrti--te vidvAna hatA. mathAnu saMzAdhana sArI rIte karI zakatA hatA. temaNe upA abhayatilaka gaNinA poMcaprastha vyAkhyAnI prazasti banAvI hatI. upA. caMdratilakanA * abhayakumAracaritra 'nI prazasti banAvI hatI. ' (14) jaga'--temaNe ( sa'0 1278 thI 1330 nA gALAmAM ) ' samyaktvamAi-caupaI racI che. (-jaina sAhityanA sa MkSipta itihAsa, pArA: 607) * (3) laghukharataragaccha-zrImAlIgaccha A jinezvaranA mukhya paTTadhara ane zrImAlIgacchanA prathama A0 jinasiMharacita paTTAvalI A prakAre maLe che-- 42. A0 jinezvarasUri--svargavAsa sa0 1331. 43. A0 jinasi MhasUri--te lADaNunA zrImALI hatA. teo padmAvatIne maMtra pAmyA. sa0 1280 mAM gurujInA hAthe AcArya thayA. temanAthI sa0 1333 (sa'0 1331)mAM ' laghu kharataragaccha' nIkaLyo, jenuM bIjuM nAma zrImAlagaccha paNa che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A. muniyadrasUri 465 temaNe gurunI AjJA laI zrImAlIonA pradezamAM vihAra karyAM. ahIM temane ghaNA ziSyA thayA. temaNe hIlavADInA suhaDapAlane dIkSA ApI ane saM0 1341 mAM AcArya padma ApyuM. padmAvatInA maMtra, je peAtAne siddha thatA naheAtA te paNa temane ApyA. te pachI teo svargastha thayA. (-vRddhAcArya prabaMdhAvalI, pra0 9) 44. A. jinaprabhasUri--DIlavADImAM tAMbI geAtranA zeDha mahIdharane ratnapAla nAme putra hatA. ratnapAlane khetaladevIthI pAMca putrA thayA. e saumAM vaceTa suhaDapAla hatA. A. jinasiMhe zeTha pAsethI tene mAgI lIdhe ne sa0 1326 mAM tene dIkSA ApI. sa0 1341 mAM kiDhavANA nagaramAM temane AcArya pada Apyu ane A jinaprabha nAma ApI peAtAnI pATe sthApana karyAM, temaja padmAvatInA vidyApATha paNa ApyA. A. jinaprabhasUrie padmAvatIdevInI vidhipUrvaka sAdhanA karI, tethI devIe prasanna thaI temane varadAna Apyu. AcAryazrIe dilhI jaI dhArAdhara oSI dvArA mahummuda taghalaka (sa0 1382 thI 1407) bAdazAhane upadeza ApI peAtAnA bhakta banAvyA ane jainadharmInI meATI prabhAvanA karI. temaNe dilhImAM ghaNA camatkAro batAvyA hatA. eka divasa jyAre AcArya zrI sthaDila jatA hatA tyAre musalamAneAe temane paththara mAryo paNa te paththara ApoApa mAranArAene vAgavA lAgyA. AcAryazrIe khAdazAhanI begamanI vyaMtara pIDA dUra karI, AthI begama temane pitAtulya mAnavA lAgI. kAzInA paMDita rAghavacetane bAdazAhanI vIMTI AcAryazrInA eghAmAM chupAvI dIdhI ane bAdazAhe jyAre saunI jaDatI lIdhI tyAre te vIMTI paDitajInI pAghaDImAMthI nIkaLI. AcArya zrIe cADa cAginIAne vyAkhyAnaveLAe pATalA upara thaMbhAvI dIdhI hatI. eka sAMIkIre bAdazAhanI sabhAmAM peAtAnI kula(TApI) uDADI AkAzamAM addhara caDAvI dIdhI. AcAryazrIe rajoharaNa-AdyA mAkalI te mArakRta TApIne nIce utArI dIdhI. phakIre eka panihArInA ghaDAne Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga [ prakaraNa AkAzamAM thaMbhAvI dIdhuM. AcAryazrIe te ghaDAne tyAM pheDI nAkhe paNa temAMnA pANIne baraphanI jema tyAM ja thaMbhAvI rAkhyuM. te pachI bAdazAhanI vinatithI tene nIce varasAvyuM. eka vAra bAdazAhe AcAryane pUchyuM ke, "AvatI kAle mAre rAjapATikAe javAno rasto karyo haze te jaNAvo." AcAryazrIe eka cabarakhImAM baMdarabUraja ane rastA lakhIne Ape. bIje divase bAdazAha te bUraja teDIne rAjapATIe gaye ane jyAre pelI cabarakhI vAMcI tyAre bAdazAhane AcAryazrI pratyakSa paramezvara jevA lAgyA. bAdazAhe musApharImAM eka vaDane sAthe laI javAnI IcchA darzAvI tyAre AcAryazrInA hukamathI (ane vijayamaMtranA prabhAvathI) vaDavRkSa bAdazAha sAthe pAMca keza sudhI gayuM ane AcAryazrIe manAI pharamAvI tyAre te vaDa pAcho pitAne sthAne AvI Ubhe. A0 jinapatie kalyANanagaramAM saM0 1233 mAM je bha0 mahAvIranI pratimAnI pratiSThA karI hatI te pratimAne musalamAne uThAvI lAvyA ane saM0 1385 mAM dilhInA bAdazAhI mahelanA pagathiyAmAM gaThavI dIdhI. te pratimAne A jinaprabhe bAdazAha pAsethI meLavIne tenI kalyANanagaramAM pratiSThA karI. bAdazAhe tenI pUjA mATe be gAma arpaNa karyA. bAdazAha zatruMjaya tIrthanI yAtrAe gaye tyAre AcAryazrIe rAyaNa vRkSamAMthI dUdhanI vRSTi karAvI hatI. AcAryazrIe AvA aneka camatkAre batAvyA hatA. temaNe kalAlane dhaMdhe karatA khaMDelavAlone te dhaMdhe cheDAvI jena banAvyA. (-vRddhAcArya prabaMdhAvalI, pra. 10) - A0 jinaprabhe saM. 1349mAM nAgendragacchIya A0 malleiSaNa pAse abhyAsa karyo hate. temane "pUrNa sarasvatI' ane 'pratyakSa sarasvatI ema be biruda maLyAM hatAM. A jinaprabhane evI pratijJA hatI ke, hamezAM ochAmAM ochI pAMca navI gAthAo racyA pachI ja AhAra levo. AthI temaNe Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 7 cAlIza ] A0 municaMdrasUri racelA ghaNA graMthe ane tetro maLe che. - 1. vividhatIrthaka95 (saMskRta-prAkRta) saM. 1327 thI 1389 2. kAtaMtra-vibhrama-TIkA, (j0:261) saM0 1352, dilhI. 3. saMskRta-DyAzrayakAvya (zreNikacaritra), saM. 1356. 4. vidhiprapA, saM. 1363 nA A0 sutra 10, ayodhyA. 5. siddhAMta Agamarahasya. 6. saMdehaviSauSadhi, saM0 1364, ayodhyA. 7. bhayaharastotra-TIkA, saM. 136pa. 8. uvasaggahara-vRtti, saM. 1365, adhyA . 9 ajitazAMti-vRtti, saM. 1365, ayodhyA. 10. samasmaraNa-vRttio, saM. 136pa, ayodhyA. 11. paMcaparameSThistava. 12. sUrimaMtrapradezavivaraNa (rahasyakapalma) 13. varastuti-svarNasiddhirUvAvasUri, (graM 90) saM. 1380. 14. sAdhu pratikamaNa-vRtti, saM. 1364. 15. saMskRta-prAkRtastavane-stotra. 16. apabhraMza bhASAne graMtha-stotro. 17. madanarekhAsaMdhi, saM. 1297. 18. varasvAmacaritra, saM. 1316. 19. neminAtha-munisuvrata-janmAbhiSeka. 20. dvacakSaranemistava. 21. padmAvatIcatupadikA. temaNe A jinasenanA ziSya A0 malliNane "bhairavapadmAvatIkalpa" racavAmAM ane A0 udayaprabhanA ziSya A0 malliNane syAdvAdamaMjarI" racavAmAM madada karI hatI. maladhAragacchanA A0 rAjazekhara temanI "nyAyakaMdalInA vidyAthI hatA e ja A0 rAjazekhare "nyAyakaMdalI-vRtti" banAvI ane A saMghatilaka paNa temanI pAse bhaNyA hatA. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa 50 ravivardhanagaNi lakhe che ke, A jinaprabhasUri pATaNa padhAryA ane tyAM tapagacchanA A0 semaprabhasUri je poSALamAM virAjamAna hatA tyAM UtaryA. temaNe karela zAsanaprabhAvanAnI A0 somaprabhu prazaMsA karI tyAre A jinaprabhasUrie jaNAvyuM ke, "ame bAdazAhanI sAthe rahIe chIe tethI parAdhIna chIe. tame cAritradhara che, tamArA jevA vidyamAna che tethI ja jenazAsanamAM cAritra vate che.' bane AcAryo vacce ATalo vArtAlApa thayo ane banemAM prema vage. A jinaprabhasUrie paSALamAM uMdarane upadrava hato te maTADaDyo. (-jinaprabhasUrikalpa) paM. Adigupta "siddhAMtastavana nI avasUrimAM A jinaprabhasUri mATe lakhe che ke - yena (jinaprabhasUriNA) pratidinaM navyastotrAdikaraNAnantaramevAhAragrahaNAbhigraheNa naikAni stotrANi viracitAni / padmAvatIdevIvacanAt tapAgacchamabhyudayacantaM samIkSya zrIsomatilakasUraye (saM0 1373-1424) 900 stotrANi samarpitAni / bIjo paNa ullekha maLe che ke- padmAvatIvacanato'bhyudayaM vibhAvya __ yat sUraye stavanasaptazatI svakIyAm / sUrirjinaprabha upapradade prathAyai voDaDyuM jatAM tapaLo na thaM prarAsyaH? (juo, praka. 48) A ghaTanAthI e paNa tAravI zakAya che ke, A jinaprabhasUrine tapAgaccha upara ghaNe prema hato. maladhAragacchIya A rAjazekhare A jinaprabha pAse "nyAyakaMdalIne abhyAsa karyo hate. A jinaprabhanI pATe A jinadevasUri thayA. 45. A0 jinadeva-temaNe "kAlakAcArya-kathA ane haimInAmamAlAzioMchanI racanA karelI che. A jinadevanI pATe A0 sumatisUri Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzanuM municaMdrasUri ' thayA. temaNe ' dazavaikAlikalaghu vRtti ' (gra0 : 3500) racI che. 46. A0 jinamerusUri. 47. A jinahitasUri 48. A0 jinasarvasUri 49. A0 jinacaMdrasUri. 50. A. jinasamudrasUri. 51. A. jinatilakasUri. teo sa0 1661 mAM zakadharapuramAM cAmAsu hatA tyAre maheA rAjahaMsa gaNu, maheA. samayasa gaNa, 50 ratnasAgara gaNu vagere temanI sAthe hatA. (-prazastisaMgraha, bhA0 2, pra0 64) para. A. jinarAjasUri--moTA kharataragacchamAM paNa (49) A0 jinadayanI pATe (50) A0 jinarAjasUri thayA hatA. te A AcArya thI judA samajavA. 53. A0 jinahitasUri--saM0 1477. temane upA. kalyANarAja nAme ziSya hatA. 54. A cAritravanasUrite A. jinahitasUrinA ziSya upA. kalyANarAjanA ziSya hatA. te samartha vidvAna hatA. temaNe ghaNA TIkA graMthA vagere racyA che- 1. meghadUta-TIkA, (tra'0 : 112) sa0 1524, araDamala zrImAlInI vinaMtithI racI. 469 2. kumArasaMbhavanI zizuddhitaSiNI vRtti, (sarga : 7) sa0 1492 nA mAha surdi 8. 3. ravaza-vRtti. 4. sindUraprakara-TIkA, (gra0: 4800) sa0 150panA vaizAkha sudi 8 guruvAra. 5. naiSadhIya-TIkA, sa0 1511 vaizAkha suda. 6. zizupAlavadha-TIkA, 7. kalyANamaMdirastotravRtti 8. bhAvArivAraNa-stAtra vRtti. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 9. rAghava-pAMDavIya-vRtti. 43. A jinaprabodhasUri-teo zA zrIcaMda ane zrIdevInA putra hatA. temane saM. 1285 mAM janma thayo. temanuM nAma parvata pADavAmAM AvyuM. temaNe saM. 1296 nA phAgaNa vadi 5 nA roja tharAdamAM dIkSA lIdhI tyAre temanuM nAma prabodhamUrti rAkhavAmAM AvyuM. saM. ....vAcaka pada maLyuM ane saM. 1331 nA A vadi 5 nA roja AcAryapada ApyuM tyAre nAma A jinaprabodhasUri rAkhyuM. saM. 1331 nA phAgaNa vadi 8 nA roja jAramAM AcArya padamahatsava thayo. saM. 1341 mAM temane svargavAsa thaye hatuM. temaNe saM. 1334 mAM jesalameramAM "pUrNasAra-kathA'nuM saMzodhana karyuM hatuM. temaNe saM0 1321 mAM "saMdehadalAvalI"nI vRtti racI, jenuM upA, lakSmItilaka, upA. jinaratna ane upATa caMdritilake saMzodhana karyuM hatuM. AcAryazrIe saM. 1328 mAM "kAtaMtravyAkaraNa" para durga padapraya racyuM hatuM. A jinacaMdra saM0 1351 mAM temanI pratimA banAvelI, te khaMbhAtamAM vidyamAna che. saM. 1333 mAM A jinasiMhathI trIjo zAkhAgaccha "laghu kharataragaccha" nIkaLe. ( 44. A jinacaMdrasUri-teo samIyANAnA maMtrI devarAja chAjeDa ane temanI patnI kamalAdevInA putra hatA. temane saM0 1326 nA mAha sudi 4 nA roja janma thayo. nAma khaMbharAya pADavAmAM AvyuM. temaNe saM0 1332 mAM jAheramAM dIkSA lIdhI. temane saMtu 1341 nA vaizAkha sudi 3 ne somavAranA roja jAheramAM AcArya pada prApta thayuM. temane saM. 1376 mAM kesavANa gAmamAM kaMpavAthI svargavAsa thaye hate. temaNe cAra rAjAone pratibaMdha karyo hato, AthI te samaye kharataragaccha rAjagaccha evA nAmathI paNa oLakhAvA lAge. kharataragacchanA paTTAvalIkAre A jinacaMdrane kalikAlakevalI tarIke oLakhAve che. Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 471 45. A jinakuzalasUri-teo samayaNAnA maMtrI jilDagara chAjeDa ane temanI patnI mahaM. jayazrInA putra hatA. temane janma saM. 1330 mAM thaye hate. saM. 1347 mAM dIkSA lIdhI ane saM0 1377 nA jeTha vadi 5 nA roja pATaNamAM rAjendrAcAryanA hAthe AcArya pada prApta thayuM hatuM. temane svargavAsa saM. 1389 nA phAgaNa vadi amAvAsyA dine derAuramAM anazanapUrvaka thayo hato. temaNe saM. 1380 mAM zA) tejapAlanA saMgha sAthe zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI, navamI TUMkamAM mAnatuMga nAmane jinaprAsAdamAM bha0RSabhadevanI ra7 AMgaLapramANa pratimAnI pratiSThA karAvI. saM. 1377mAM bhIlaDiyAmAM bhuvanapAlane 72 derIvALA jinAlayamAM bha0 mahAvIrasvAmInI, jesalameramAM jasadhavale bhavelA ciMtAmaNi pArthe nAthanI ane jAleramAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. temaNe caityavaMdanakulaka-vRtti vagere graMthe banAvyA che. . . teo derAuramAM, jyAM svargastha thayA tyAM, tUpa banAvavAmAM AvyuM hato paNa musalamAnee te toDI nAkhatAM hAla tene patto lAgate nathI. khataragacchamAM A0 jinadattasUri jema dAdA tarIke prasiddha che tema A jinakuzala paNa dAdA tarIkenI khyAti pAmyA che. teo paNa camatkArI hatA ema kahevAya che. paNa temanA stUpane patto nathI e purANapremIo ane kharataragacchanA anuyAyIo mATe duHkhane viSaya gaNAya che. temanA parivAramAM A0 jinapadmasUri u0 lablinidhana upA vinayaprabha, upAvivekasamudra, upATa jayasAgara vagere 1200 sAdhuo ane 105 sAdhvIo hatI. upA. vinayaprabha saM0 1412mAM gautamasvAmIne rAsa racyo, je Aje ghera ghera vaMcAya che. . A0 taruNaprabha paNa A samaye thayA hatA. te A0 jinacaMdrasUrinA ziSya A rAjeMdracaMdranA vidyAziSya A jinakuzaLanA paTTadhara hatA. temaNe A jinapadma saM0 1390, A jinalabdhi Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saM0 1400, A jinacaMdra saM0 1406, A0 jinediya saM. 1415 (1414) vagerene AcAryapadavI ApI hatI. temaNe saM. 1411mAM A0 va0 amAse bAlabedha-"zrAvaka-pratikramaNasUtra-vivaraNa" racyuM che. A0 jinakuzale saM0 1388mAM 50 tarUNakItine AcArya pada ApI temanuM A0 taruNaprabha nAma rAkhyuM. 46. A jinapari --teo paMjAbanA chAjeDa osavAla hatA. saM. 1382mAM janmyA hatA. temane saM. 130nA jeTha sudi 6nA roja harapAlanA utsavamAM derAuramAM AcAryapada ApavAmAM AvyuM, ane saM0 1400nA vaizAkha sudi 14nA roja pATaNamAM temanuM svagamana thayuM. A0 taruNapratye temane "sUrimaMtra Apyo hate. kharataragacchanA paTTAvalIkAre A AcAryanI vidvattA mATe paNa A jinezvara jevI ja ghaTanA batAve che, eTale A jinapadmasUri paMjAbanA hovAthI vidvAna nahotA. temane pATaNamAM sarasvatIe varadAna ApyuM ane pATaNamAM to mAvatta. lekanI racanA karI, vyAkhyAna paNa sarasa AyuM. yugapradhAnAcArya paTTAvalImAM A ghaTanAne ullekha nathI. temane "bAladhavala kUla sarasvatInuM biruda hatuM. A jinabhadra, A0 jinakuzala, A0 jinapadma ane A jine zvara (vegaDa) e cAre chAjeDa gotranA hatA. 47. A jinaladhisUri-temane saM0 1400nA aSADa sudi 1nA roja pATaNamAM A0 taruNaprabhasUrinA hAthe AcArya padavI maLI ane teo saM. 1406mAM nAgAramAM kAladharma pAmyA hatA. teo vidvAna hatA. aSTAvadhAnI hatA. e samaye te gacchamAM 84 ziSyo vyAkaraNanA vidvAna hatA. A arasAmAM musalamAnee aja. meramAM halle karyo hate. A 48. A0 jinacaMdrasUri-temane saM. 1806nA mAha suda 5 (1)nA reja nAgaramAM (jesalameramAM) A0 taruNuprabhasUrinA Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "cAlIzamuM ]. A municaMdrasUri 473 vAsakSepathI AcArya padavI maLI ane saM. 1415nA aSADa vadi 13nA roja khaMbhAtamAM svargastha thayA. teo paramasaMvegI hatA. temanI ziSyA sAdhvI guNasamRddhi mahattarAe saM. 1406mAM "aMjanAsuMdarIcaritra' (0:504) racyuM. 49 A0 jinadayasUri pAlanapuranA zArUMdapAla mA ane temanI patnI dhAraladene samare nAme putrane janma saM. 137pamAM thaye. samarAe bhIlaDiyAmAM dIkSA lIdhI ne teo muni semaprabha nAmathI oLakhAvA lAgyA. saM. 1815nA aSADa sudi 2 (13)ne reja khaMbhAtamAM A0 taruNaprabhanA hAthe AcArya padavI meLavI ane A jinadayasUri nAma rAkhavAmAM AvyuM. saM. 143ranA bhAdaravA vadi 11nA roja pATaNamAM temane svargavAsa thaye. teo pAMce tithie upavAsa karatA hatA. teo saubhAgyazALI hatA. temanA hAthe ghaNuM pratiSThAo, ghaNA pada temaja saMghapatio thayA. temanA samayamAM tapagacchanA A devasuMdarasUrinA paTTadhara A0 sAdhunasUrinA upadezathI zaMkhalapuranA hAkema zAkecara paravADe bahucarAjInAM bAra gAmamAM amAri pravartAvI hatI. (praka. 35, pR. 198; kecara vyavahAriyAne rAsa) AcAryazrIe saM0 141pamAM vikamarAsa racyo che. A jinadayanA ziSya upA. merunaMdane jinadayavivAha tathA saMskRta, apabhraMzamAM stavananI racanA vagere karelI che. paM jJAnakalaze saM. 141pamAM "jinadayasUripaTTAbhiSekarAsa" racyo che. te samaye jesalameranA chAjeDa getranI vegaDazAkhAnA upATa dharmavallabha vidvAna hatA. AcAryazrIe temane AcAryapada ApavAne vicAra karyo paNa temanA deze jANavAmAM AvatAM ane zA udayakaraNanI salAha maLatAM temane AcArya banAvyA nahIM. temanA kuTuMbIo maMtrI vagere adhikArapade hatA. dhanavALA hatA. upATa dharmavallabhe sAcAra jaI "vArAhI" devInI sAdhanA karI. rudrapallIgacchanA AcArya saM. 14raramAM temane pATaNamAM AcAryapadavI Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "474 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa ApI, A0 jinezvara nAma rAkhyuM. temaNe kuTuMbIonI madadathI navo gaccha calAvyuM. A rIte kharataragacchamAM saM0 1422mAM "vegaDagacha nIkaLe.' 50. A jinarAjasUri-temane saM0 1433nA phAgaNa vadi 6nA roja pATaNamAM AcArya pada maLyuM. saM. 1461mAM delavADAmAM svargagamana thayuM. A jinavardhane saM. 1868mAM delavADAmAM temanI pratimAnI pratiSThA karI. teo nyAyanA prakAMDa abhyAsI hatA, ane sarva siddhAMtanA pAragAmI hatA. teo kSamAzIla hatA. temaNe (1) A0 svarNaprabha, (2) A0 bhuvanaratna ane (3) A0 sAgaracaMdrane AcArya padavI ApI hatI. A jinaprabhasUrinI paraMparAmAM A0 jinarAja thayA che te A sUrithI jUdA che. (jUo, praka. 40, pR. 469) ' temanA parivAramAM 3 AcAryo, 12 upAdhyAye, ane 36 vAcanAcAryo hatA. - 51. A jinabhakisUri-A. sAgaracaMdrasUrie saM0 1461 mAM delavADAmAM A0 jinarAjanI pATe A jinavardhanane sthApana karyA. A. jinavardhane jesalameramAM bha0 ciMtAmaNi pArzvanAthanA derAsaramAM mULanAyakanI pAse besADela kSetrapAlanI mUrtine uThAvI bahAra besADI. AthI AcAryazrI ane kSetrapAla vacce jhagaDe paDyo. kSetrapAle AcAryazrIne brahmacaryavratanA bhaMgavALA TharAvyA. AthI A0 sAgaracaMdra A0 jinarAjanI pATe A0 jinavardhananA badale A jinabhadrane besADyA. temAM 1 bhAdA nAma, 2 bhANasela gAma, 3 bhaNasAlI netra, 4 bhadrA karaNa, 5 bharaNI nakSatra, 6 bhadrasUri nAma ane 7 bhaTTAraka pada-ema sAta bhakAra meLavyA. 1. A0 jinavardhane saM. 1474mAM zivAdiyaracita "saptapadAthI 'nI TIkA racI temaja "vAlsaTAlaMkAra'nI paNa TIkA racI A0 jinasAgaraziSya paM. dharmacaMde rAjazekharanI "kapUramaMjarI'nI TIkA racI. - 2. mahA sudi 15nA roja kadApi bharaNI nakSatra na ja hoya. Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 475 A jinabhadrasUrine saM. 1850mAM janma, saM0 1461mAM dIkSA, saM. 1875nA mahA sudi 15nA roja bhaNaselamAM AcAryapada thayuM. saM. 1514nA mahA vadi nA rAja kuMbhalameramAM svargavAsa thayA hate. e rIte teo ghaNAM varSo jIvyA hatA. A jinabhadra jiNasattari gALa : 220, apavarganAmamAlA, dvAdazAMgIpadapramANukulaka gA. 21 vagere racyAM che. temaNe giranAra, cittoDa, maMDovara vageremAM jina pratimAonI pratiSThA karAvI hatI. mAMDavagaDha, jesalamera, jAlera, pATaNa, khaMbhAta nAgara vagere sthAnemAM graMthabhaMDAre sthApAvyA hatA. temane ghaNA ziSya-praziSyo hatA. temaNe jagatane AcArya, upAdhyAya, paMnyAsa vagere 18 vidvAna munivare ApyA hatA. te A pramANe A bhAvaratnasUri. A0 kItiritnasUri-temaNe saM. 1515mAM kuMbhalamerumAM A jinacaMdrane AcArya pada bhaTTArakapada ApyAM. A0 kItiratnanA ziSya paM0 lAvaNyazIlagaNinA upadezathI saM. 1501nA caitra su. 1nA rAja pATaNamAM zeTha nAgarAjavaMzajazeudayasiMhe senerI zAhIthI naMdIsUtra lakhAvyuM hatuM. (-zrIprazastisaMgraha, bhA. 2, praka. 28) mahera kamalasaMyama gaNi-te moTA vidvAna hatA. temaNe saM. 1476mAM dIkSA lIdhI hatI. temaNe saM. 1524mAM vibhAragiri tIrthamAM A0 jinabhadranI caraNapAdukAnI pratiSThA karI hatI. saM. 1526mAM jenapuramAM zeTha mallarAjane upadeza ApI siddhAnta lakhAvyA. saM. 1544mAM "uttarajajhayaNasutta nI sarvArthasiddhi kamalasaMyamI TIkA banAvI. saM. 154mAM karmastava-vivaraNa, siddhAMtasaddhAra, samyakalAsa kaDIH 13 vagere banAvyA che. - maheka siddhAntaruci gaNi-temane jIrAvalA pArzvanAtha upara ghaNuM bhakti hatI. temanI upara tyAMne adhiSThAyaka prasanna hato. temaNe te devanI maherabAnI meLavI mAMDavagaDhanA sulatAna bAdazAha mahammada gyAsuddInanI rAjasabhAmAM vAdIone harAvyA hatA. eleme veo F1222 Melection Carcaich siche Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa temaNe eka vidhavAnA nAnu nAmanA putrane maMtravALuM mAdaLiyuM ApyuM. AthI nAnu bAdazAha gyAsuddInane mAnIto banyA hatA. saMbhava che ke, A nAnuM te neNA bhaNazALI zrImAlI heya. tenA vaMzamAM kavi maMDana, kavi dhanada thayA. temanA ziSya sAdhue saM. 1512mAM puSpamALAprakaraNanI TIkA, saM. 151mAM mahAvIracaricaMnI vRtti, caritrapaMcaka vRtti, naMdIzvaradvIpastavana-vRtti banAvI che. mahera jayasAgara gaNi-te A jinarAjasUrinA ziSya hatA ane A jinavardhananA vidyAziSya hatA. temaNe saM. 1484mAM sinthamAMthI A0 jinabhadrasUri upara vijJaptirUpe "vijJamitriveNI" racIne mekalI hatI. saM. 1478mAM pATaNamAM "parvaratnAvali" (gA6ra1) banAvI. saM. 1497mAM "nagarakeTacaityaparipATI" banAvI. saM. 145mAM "saMdehadelAvalI-vRtti" banAvI. "tIrtharAjastavana, vividha stitravRtti saM. 1503mAM pAlanapuramAM "zrI pRthvIcaMdracaritra" graM, 2654 vagere banAvyA hatA.' mahe. jayasAgaranA ziSya u0 ratnacaMda saM. 1501nA pi0 sutra 11 ravivAre "sabIjakiyAratnasamuccaya' lakhe. mahe. jayasAgara gaNivarane (1) u0 ratnacaMdra gaNi, (2) paM megharAja, (3) paM. semakuMjara, (4) satyaruci ema 4 ziSya thayA. upA ratnamUrti gaNi, temanA ziSya u0 merusuMdare saM. 15rapamAM mAMDavagaDhamAM A0 taruNaprabhanA Avazyaka bAlAvabodha'nA AdhAre 1. RSi sajjane saM0 1700 ca0 va0 1 ravivAre citrA nakSatramAM vajavATaka dugamAM "pRthvIcaMdracaritra" lakhyuM hatuM. tyArabAda kharataragacchanA naM parama bha0 jinamANijyasUrinI paraMparAnA (56) paM. sumatimaMdira gaNi (57) 50 jayanaMdana gaNi (50) paM. premadhIra gaNi (59) paM dulIcaMda ga, (60) 50 rodaya gagnA ziSya (61) 50 mahalagaNie saM. 1838 a. va. 5 guruvAre tenA AdhAre kharataraganA bha0 jinacaMdranA zAsanamAM lakhanaumAM navAba gAjauddIna haidaranA rAjyamAM prati lakhI. (zrI prazastisaMgraha, bhA. 2, praka. 1-76 6) Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri bAlAvabodha banAvyuM. u0 munirAja.... paM. puNyavimala gaNi paM. vizAla gaNi paM mativimala gaNi paM. labdhivizAla gaNi 50 matirAja gaNi paM. sahajazIla gaNi ' pa0 padmameru gaNi paM. sumatisena gaNi mu. vinayatilakajI mukriyAtilakajI mu. bhAnuprabha musamayaprabha muha dayAkamala vagere. temane rAvala virasiha rAjA vyaMbakadAsa vagere bhakta hatA. A jinabhadrasUri, A jinacaMdrasUri, maheo kamalasaMyama gaNi vagerenA upadezathI ghaNA graMthabhaMDAre banyA che. graMtha lakhAvyA che. sonAnI zAhIthI naMdIsUtra, zrIka9pasUtra paNa lakhAvelAM maLe che. A jinabhadrasUri saM. 1501nA vai0 sutra ane ravivAre jesala meramAM pitAne hAthe siddhahemazabdAnuzAsanavRtti lakhI che. (-zrIprazastisaMgraha, bhA. 2, praka. 31) A jinabhadranA samaye kharataragacchamAM saM0 1461mAM, saM0 146pamAM pipalaka gAmamAM A0 jinavardhanasUrithI pAMcame "pi5. laka' nAmane zAkhAbheda nIkaLe che. A jinavardhane saM0 1474mAM zivAdityanI "saptapadAthI nI vRtti ane "vAbhaTTAlaMkAranI vRtti banAvI. A jinavardhanapaTTe, A0 jinacaMdrapaTTe, A jinasAgara (saM. 1489 thI 1550) hemalagvRtti draDhikA" tathA "kapUraprakaraNanI avasUri banAvI. A jinavardhanaziSya paMAjJAsuMdare saM. 1516mAM "vivAvilAsanarendra-copAI' banAvI. A jinasAgaraziSya paMca dharmacaMdra gaNie rAjazekharanI kapUramaMjarInI TIkA banAvI. para. A jinacaMdrasUri-teo jesalameranA zA. vaccharAja Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa camaDa ane temanI patnI vAllAdevIne putra hatA. temane saM0 1487 mAM janma thaye ne saM. 142 mAM dIkSA thaI. temane saM0 1515 nA vizAkha vadi 2 nA divase kuMbhalamerumAM AvakI tiratnanA hAthe AcAryapada maLyuM. saM. 1530(1537) mAM jesalameramAM svargavAsa thayo. temaNe jesalamera, AbU, cittoDa vagere sthAnamAM jinapratiSThA karAvI. cittoDamAM kubhA rANAnA bhaMDArI velacaMde zAMtinAthanuM zRMgAra cakI maMdira karAvyuM. tenI temaNe pratiSThA karI. A0 guNaratna, A dharmaratna, A jinasamudra vagerene AcArya banAvyA. A arasAmAM saM0 1508mAM amadAvAdamAM laMkA lahiyAe pratimA utthApI ane saM0 1524 (1530)mAM "lakAmata" calAvyuM. A matane bAdazAha pIrojazAhe Teko Ape. (-upATha kamalasaMyamakRta "siddhAMta sAddhArasamyaphallAsa, kaDI 13) 53. A jinasamusUri--teo bAhaDameranA pArekha dekA zAha ane temanI patnI devaladevInA putra hatA. temane saM. 1506 mAM janma thaye. temaNe saM. 1512 (1521)mAM dIkSA lIdhI. saM. 1533 nA mAtra sudi 13 nA roja puMjapuramAM A0 jinacaMdrasUrinA hAthe temane AcAryapada maLyuM ane saM. 1555 mAM amadAvAdamAM temane svargavAsa thaye. teo paramatyAgI hatA. temaNe paMcanadIpIranI sAdhanA karI hatI. temaNe jesalameramAM saM. 1536 mAM temaja bIjA sthAnamAM pratiSThAe karAvI hatI. jodhapuranA rAjA tathA eka dhanADhaya jATe saM0 1547 mAM A0 jinasamudrane maDavara AmaMtraNa ApI ghaNuM sanmAna karyuM hatuM. temanA ziSya A0 jinasAgaraziSya paM. dharmacaMdra "sidUraprakaraTIkA racI che. A jinasamudranI ziSyA sAdhvI rAjalakSamI gaNinI saM. 1520nA mAgazara vadi 10 nA roja pAlanapuramAM hatI. (-zrI prazastisaMgraha, bhA. 2,pra. 106) Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 cAlIzamuM]. A0 municaMdrasUri 54. A jinahaMsari--teo setrAvAnA zAmegharAja copaDA ane temanI patnI kamalAdenA putra hatA. temane saM. 1524mAM janma thaye. temaNe saM. 1535mAM jesalameramAM dIkSA lIdhI. dIkSA nAma muni dharmaraMga rAkhavAmAM AvyuM. temane saM. 1555mAM amadAvAdamAM AcArya pada ApavAmAM AvyuM. saM. 1556 nA vaizAkha sudi 3 dine (jeTha sudi 9 ravivAre) rohiNI nakSatramAM bikAneramAM A0 zAMti sAgaranA sUrimaMtrathI bhaTTArakapada maLyuM ane saM. 1582mAM amadAvAdamAM traNa divasanuM anazana karI temane svargavAsa thayo hate. jyAre AcAryazrI 14 sAdhuo sAthe AgarA padhAryA tyAre tyAMnA zrIsaMghe temane nagarapravezamahotsava karyo hato. paraMtu tyAMnA bAdazAha sIkaMdara ledIe (I. sa. 1488thI 1507) keInI kAna bhabheraNanA kAraNe AcAryazrI, 13 sAdhuo temaja 500 mANase vagerene dheLapuranI kedamAM pUrI dIdhA hatA. e sthitimAM traNa varSa pasAra thaI gayAM. (jUo, praka. 44, bAdazAha 33, sikaMdara ledI) AcAryazrIe vividha devenuM ArAdhana karyuM paNa kaMI na vaLyuM. Akhare A ajitadevasUri pratiSThita jIrAvalA pArzvanAthanuM ArA. dhana karyuM-nIra paThThIpurApArzvanAthapayA ? zA temanI kRpAthI teo kedamAMthI chUTyA. temaNe 500 kedIone paNa choDAvyA ane bAdazAhane upadeza ApI amAri pravartAvI. vRddhAcArya paTTAvalI"mAM jaNAvyuM che ke, A jinadattanuM abhivacana teDavAthI AvA vadha-baMdhana thAya. A0 jinahaMse ghaNuM pratiSThA karAvI hatI, yAtrAsaMghe kaDhAvyA hatA. ghaNA navA AcAryo banAvyA hatA. saM. 1582mAM temaNe "AyaraMgasutta-dIpikA racI. bAdazAha sIkaMdara (I. sa. 1489 thI 1507) lodIe A jinahaMsane kedamAM pUryA tethI A0 zAMtisAgare A jinasamudranI pATe A0 jinadevane navA AcArya banAvI sthApana karyA. kharataragacchamAM saM0 1564-65mAM mAravADanA reyA gAmamAM A0 jinadevathI chaThTho "AcAryagaccha" (vaDo AcAyayaga) nIkaLe. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A samaye saM. 1582 nA mAha sudi 5 nA roja amadAvAdamAM sthavira paraMparAnI paghaprazasti le110nI racanA thaI. upA- sAdhu raMga gaNue saM. 159lmAM "suyagaDaMgasutta-dIpikA" (graM: 13416) racelI che. papa. A jinamANijyasUri-teo kukaDA paDAgotranA zArAja (rAula jIvarAja) tathA temanI patnI rannAdevI (rayaNAdevI pannAdevI)nA putra hatA. temane janma saM. 1549 mAM thaye. temaNe saM. 1560 mAM dIkSA lIdhI. saM. 1592 nA bhAdaravA vadi 9 (mAha sudi 5)ne roja pATaNamAM A0 jinahaMsanA hAthe AcArya padavI meLavI ane saM0 1612 nA aSADa sudi 5 nA roja anazanapUrvaka svargavAsa tha. teo gujarAta, pUrvadeza ane siMdhamAM vicaryA hatA. temaNe pAMca nadIne sAdhI hatI. saM. 154 mAM bikAneramAM maMtrI smRsiMhanA derAsaramAM bha0 neminAthanI pratiSThA karAvI hatI. teo jesalameramAM ghaNAM varSo sudhI sthira rahyA. eTale kharataragacchanA yatio zithila banI gayA ane lokAgaccha phelAvA lAgyuM. AthI maMtrI saMgrAmasiMhe AcAryazrIne zithilAcAra cheDI kiddhAra karavA vinati karI. AcAryazrIe jaNAvyuM ke, "huM derAuranI yAtrA karI AvIne pachI kiddhAra karIza." teo derAuranI yAtrA karI jesalamera tarapha AvatA hatA, 25 keza sudhI AvyA paNa tyAM pANI na maLavAthI (saM. 1612 a su 5) anazana laI kAladharma pAmyA. te pachI temanA ziSyo upATha kanakatilaka vageree kiyoddhAra karyo. A jinabhadrasUrinI paraMparAnA upA0 ratnAkara gaNie saM. 1610 nA zrAvaNa vadi 8nA roja "jIvavicAra"nI prAkRta vRttinA AdhAre saMskRta-TIkA racI. - pa. A jinacaMdrasUri-teo vaDalInA rIDagetranA zAka zrIvaMta ane temanI patnI zrIdevInA putra hatA. temane janma saM. 155mAM thayuM hatuM. temaNe saM0 1604mAM dIkSA lIdhI. saM. 1612 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri nA bhAdaravA sudi 9 nA roja jesalameramAM temane AcAryapada maLyuM. saM. 1970 nA Aso vadi 2 nA divase bilADAmAM svargavAsa thaye. diAra- temaNe saM. 1613 nA citra sudi 7 nA roja upAya kanakatilaka sAthe parigraha cheDI kiddhAra karyo. e samaye bikAneramAM 84 ga7nA upAzraye hatA. bIjA gacchanA mahAtmAo, yatio, kulaguru ke vahIvaMcA A0 jinacaMdrane mAnatA na hatA. sAmaiyAmAM sAme jatA nahotA. bikAneranA maMtrI saMgrAmasiMhanA putra maMtrI karmacaMdra bachAvata je AcAryazrInA bhakta hatA temane A0 jinacaMdrane na mAnavAnA kAraNe te mahAtmAo, vahIvaMcAo vagere prati bhAre gusso Avyo. temaNe gacchanA daSTi rAgathI bIjA gacchanA mahAtmAo vagerenI paTTAvalIo ane vahIo vagerene nAza karyo. "prAcIna itihAsa para paDade paDaDyo." pAchaLathI temaNe navI paTTAvalIo ane vahIo taiyAra karAvI.' te pachI bikAnerane rAjA rAyasiMha temaja "rAjarasanAmRta" banAvanAra tenA bhAI pRthvIrAja sAthe khaTapaTa thavAthI maMtrI karmacaMdra AgarA gayA ane tyAM samrATa akabaranA aMgata khAtAmAM nimAyA. (-rAjarasanAmRta, pR. 34, dhAraH 4) A jinacaMdra pATaNamAM zAstrArtha thayo temAM A0 abhayadevasUrine kharataragacchanA siddha karAvavA sabaLa prayatna karyo hato. A0 vAdidevasUrinA vAsakSepathI sthapAyela phadhi tIrthamAM kharataragacchIoe praveza meLavavA bhAre jahemata uThAvI hatI. e ja arasAmAM dilhInI gAdIe megala samrATa akabara hato. teNe gujarAtanA sUbAne patra lakhI A0 hIravijayasUrine guja. rAtathI AgarA belAvyA. saM. 1639mAM temane upadeza sAMbhaLyo. pitAnA rAjyamAM chUTaka chUTaka cha mahinAnI amAri paLAvI. cha 1. vadhu vivaraNa mATe juo, kharataragacchIya mahe. rAmalAla gaNinI 'mahAjanavaMzamuktAvalI.' Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa dezamAM ahiMsAnAM pharamAne mokalyAM. samrATe temane "jagadgurune khitAba Ape ane samaya AvatAM temane zatruMjaya tIrthane paTTo lakhI Apyo. jagadguru zrIhIravijayasUrie ahIM cAra varSa vicarIne zAsanaprabhAvanA karI, gujarAta tarapha vihAra karyo. basa, e samayathI mogala darabAramAM jaina munione praveza zarU thaye. (jUo, pra8) A jinacaMdranA ziSya paM. tilakagaNIe saM. 156mAM khaMbhAtamAM "prAkRta zabdasamuccaya" racyuM. temanA praziSya dharmasamudra saM. 1567 mAM "sumitrakumArarAsa" nI racanA karI. - maMtrI kamacaMdra A0 jinacaMdrane AgarA belAvyA. AcArya zrIe saM. 1648nA aSADa zu0 8nA reja khaMbhAtathI vihAra karI jAleramAM paryuSaNa tathA comAsu pasAra karI phAvazu. 12 nA roja teo lAhora padhAryA. AcAryazrI DuM lAheramAM rahyA ane pachI hApuDa padhAryA. AcAryazrIe lAhoramAM samrATa akabarane upadeza Ape, ane A0 hIravijayasUrine amArinAM pharamAna ApyAM hatAM tevA mAsI aThThAI mATe pharamAnenI mAgaNI karI pharamAna meLavyuM. khaMbhAtanA dariyAmAM mAchImAronI jALa baMdha karAvI. maMtrI karma caMdra meTA samArehathI AcAryazrIne yugapradhAnapada ApyuM. tathA vAmAnasiMhane AcAryazrInA hAthe A jinasiMhanA nAmathI AcAryapada apAvyuM. A utsavamAM samrATe nahIM paNa samrATanA dharmaguru zekha abulaphajale hAjarI ApI hatI. samrATa akabara saM0 1662 nA kArtika sudi 15nA roja maraNa pAme. te pachI jahAMgIra dilhIne bAdazAha bane. A jinasiMhe evI bhaviSyavANI karI hatI ke, zAhajAde khuzaru dilhIne bAdazAha banaze. AthI bikAnerane rAjA rAyasiMha, yuvarAja dalapata temaja maMtrI karmacaMdra bachAvata vageree zAhajAdA khuzane pakSa karyo hate. samrATa jahAMgIre e vAta dADhamAM rAkhI samaya AvatAM bikAneranA rAjavaMzanuM ane maMtrI karmacaMdra bachAvatanA vaMzanuM yuktithI mULathI nikaMdana kADhI nAkhyuM. teNe A jinasiMha mATe tujuke Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIrAme ] A municaMdrasUri 483 jahAMgIra (jahAMgIranAmA)mAM khUba tiraskArabharyA zabdo lakhyA che. A sthitimAM AgarA pradezamAM jena tione, temAMye khAsa karIne kharataragacchanA yatione vihAra sadaMtara baMdha thaI gaye. e ja arasAmAM tapAgacachanA mahera bhAnucaMdra gaNuMvara ane te pachI maha0 vivekahaSa gavara, paM0 mahAnaMda, paM. paramAnaMda vagere AgarAmAM vicaratA hatA. A jinacaMdrasUrinI tIvra bhAvanA hatI ke yatione vihAra e pradezamAM cAlu karAve. eTale teo vRddhAvasthAmAM paNa AgarA padhAryA ane mahevivekaharSa gaNI tathA paM. paramAnaMda gaNIne sAthe rAkhI bAdazAha jahAMgIrane maLyA ane bAdazAhane rAjI karI saune mATe AgarA pradeza taraphane vihAra khullo karAvyo. A AcAryazrIe ghaNI pratiSThA karAvI hatI. ziSyonI padasthApanA paNa karI hatI. e rIte vividha dharmakAryo karyA hatAM. khara0 50 jayame saM. 16pa0 mAM lAheramAM "karmacaMdracaritra" racyuM. 50 guNavinaye saM. 1655 mAM "karmacaMdrapAI" racI che. 1. "tujAre jahAMgIra' ne muMzI devIprasAdakRta hindI anuvAda sArAMzajahAMgIranAmA, saM. 1962 kArtika sudi 11, kalakattAmAM chapAvela, tenA pRSTha 15 para, 66, 70, 97, 108, 152, 181, 209mAM juo. 2. maMtrI karmacaMdra bachAvata-te bikAnerane maMtrI saMgrAmasiMha bachAvatane putra hatuM. te bAhoza hato ane deva-guru temaja dharmane premI hato. te prathama bikAneranA rAjA rAyasiMhane maMtrI hato rAjakuTuMba sAthe khaTapaTa thavAthI AgarA gayA ane samrATa akabaranA aMgata khAtAne maMtrI banyA. te A jinacaMdra ane upAmAnasiMhane parama upAsaka hatA. tene kharataragaccha pratye bhaktirAga nahIM paNa dRSTirAga hato. AthI tenI sevA kusevA banI gaI. pariNAme te pote, tenuM kuTuMbatene gaccha ke jenazAsana-e badhAmAMthI koIne kaze lAbha thaze nahIM. te ghaTanA A prakAre che- () kharataragacchanA mahA rAmalAlajI gaNI lakhe che ke-bikAneranA kulaguruo vageree A0 jinacaMdranuM svAgata na karavAthI kharataragacchanA zrAvaka bikAneranA maMtrI karmacaMdra bachAvate teonI vahIo temaja vaMzAvalIo vagerene Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa bAdazAhI pharamAna samrATa akabara ane tenA uttarAdhikArI bAdazAhae jenAcAryone judI judI bAbato mATe avAranavAra pharamAne ApyAM che. zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI "sUrIzvara ane samrAmAM, baLajabarIthI nAza karyo ane pachI navI vaMzAvalIo ane navo padAvalIo, taiyAra karAvI. (-mahAja muktAvalI) eTale jaina itihAsane dhakko pahe, paNa khuzInI vAta che ke, te kulaguruoe bIjA bIjA zaheranA graMthabhaMDAro tathA gAdIonI vahIonA AdhAre vahIo ane vaMzAvalIo vyavasthita karI lIdhI. Aje vibhinna ganI je paTTAvalIo maLe che te A ghaTanA pachInI maLe che. (2) mahattvAkAMkSI A0 bAlacaMdra jema rAjA ajayapAla solaMkInI tarapheNa karI hatI tema maMtrI karmacaMdra bachAvate zAhajAdA khuzasanI tarapheNa karI hatI paNa temAM temane saphaLatA maLI nahIM. bAdazAha jahAMgIrane A ramatanI khabara paDI tyAre teNe A ramatanA khelADI rAjA rAyasaMha ane maMtrI karmacaMdranA vaMzanuM temanA aMgata mANasa pAse ja nikaMdana kaDhAvyuM. temaja kharataragacchanA yatione vihAra dilhI ane AgarAnA pradezamAM baMdha karAvyA. (-tujuke jahAMgIra) khuzInI vAta e che ke, A jinacaMdra, mahA vivekaharSagaNi, paM. mahAnaMda, 50 paramAnaMda vagere AgarAmAM bAdazAha jahAMgIrane maLyA ane temane samajAvIne yativihAra khule karyo. (3) RSi raghunAtha lakhe che ke, bikAneramAM 27 mahelAo vaselA che. te paikInA 13 mahelAo bha0 ciMtAmaNi pArzvanAtha taraphanA che ane 14 mahelA bha0 mahAvIra svAmInA jinAlaya taraphanA che tyAM saM. 1640 sudhImAM kaI jhagaDe nahato. paNa maMtrI karmacadra rAjA rAyasiMhanA rAjakALamAM 13 mahelAomAM kharataragacchanA bhaTTArako mATe vAjAM vAge bIjAo mATe vagADI na zakAya evI maryAdA bAMdhI hatI ane ThAkarazI vede rAjA surasiMhanA rAjakALamAM 14 mahellAmAM kavalAMgacchanA bhaTTArako mATe vAjA vAgI zake, bIjAo mATe na vagADI zakAya evI maryAdA bAMdhI ApI hatI. tapAgaccha, lokAgaccha vagerenA AcAryo Ave tyAre 27 mahollAmAM vAjAM vagADI zakAta nahIM. teone pravezatsava vAjAM vinA ja thato hato. koI A maryAdAne teDe to moTa kaleza Ubho thato. nAgorI lokAgacchanA bha0 sadAraMga saM. 1766 mAM bikAnera padhAryA tyAre Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ]. A0 municaMdrasUri 485 zrI jinavijayajIe "kRpArasakezanI prastAvanAmAM pharamAnenA pheTA, phArasI pAkaeN, aMgrejI-hindI-gujarAtI anuvAda ApyA che. kaI kaI pharamAnane sArAMza nIce mujaba che - (1) ahiMsAnuM pharamAna-akabara bAdazAha lakhe che--mArI bhAvanA che ke mArI prajA prasanna rahe, AkarSita rahe, evuM zubhAcaraNa ApaNe karavuM joIe. game te mane mahApuruSa hoya te je pavitra rahe, AtmadhyAnamAM masta rahe, prabhunA dhyAnamAM magna rahe te huM tenA bAhya vyavahArane na jotAM tene mAnasika abhiprAyane jevA tenI senata karI vicAravinimaya karuM chuM. mane AvA mahApuruSe temanA bhaktoe bikAneranA rAjAnI AjJA meLavI A maryAdA toDIne bhadArakane nagarapraveza karAvyo hate. (-nAgapurIyalakAga7 paTTAvalI prabaMdha, saM. 1989 paTiyAlA, vividhachoyapada vAlIsaMgraha, pR. 92. vizeSa mATe jUo praka. 53) A gamatAgraha bIjA ga mATe ja nahIM paNa pitAnA gacchanI vibhinna zAkhAonA bhaTTArako mATe paNa hato. jayapuranI gAdInA bhaTTAraka bikAnera jAya to temanA mATe tyAM vAjAM vAgI zakatAM nahIM. e ja rIte jayapuranI gAdInA bhaTTArake puranA rAjAnI AjJA meLavIne bikAneranA bhaTTAraka jayapura Ave to temane mATe vAjAne pratibaMdha karAvyo hate. 25mArA sAmenI ja eka ghaTanA banelI ke bha0 dharaNaMdrasUri bikAnera jAya te mAna-sanmAna thatuM na hovAthI zaheramAM praveza karatA nahIM. eka vAra bhAraka jinayAtrisUri pura AvyA ane sTezana para ja pugalIyAnI jaina dharmazALAmAM rahyA. temane vIja vagerethI nagarapraveza thaI zakyo nahIM, tethI te jayapura zaheramAM gayA nahIM. khuzInI vAta che ke, A vijayavallabhasUri saM. 2004mAM tA. 14-41948 nA roja padhAryA tyAre tyAMnA vetAMbara jainasaMghe A saMkucita maryAdA sadAne mATe toDI, temane dhAmadhUmathI nagarapraveza karAvyo. Aje e kaleza bikAneramAM thI. paraMtu maMtro karmacaMdrane kharataragaccha pratye kevo rAga hato te A ghaTanA uparathI jANI zakAya che. maMtrIne meTI meTI abhilASAo hatI paNa kudarate tene sahakAra Ape nahIM. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga raje ( prakaraNa pratye prema thAya che. huM AvA kAryane pasaMda karuM chuM. A mATe meM gujarAtathI ATha hIravijayasUrine ahIM belAvyA hatA. te sapore vAra ahIM AvyA che. temanAmAM ugra tapa, asAdhAraNa pavitratA vagere che, je sarvathA AdarapAtra che; sanmAnogya che. te have gujarAta padhAre che. temanI IcchA che ke bAdazAha anAthane rakSaka che. te zrAva va. 12 thI bhAva su. 6 ema pajusaNanA 12 divase pavitra che. temAM kaI paNa sthAne koI paNa pazupANI marAya nahi evuM karavuM joIe. Ama karavAthI duniyAmAM prazaMsA vadhe. ghaNuM jIve vadhathI bacI jAya, Ama karavAthI prabhu paNa bAdazAha upara prasanna raheze. teonI A IcchA che. A IcchA amArA dharmathI pratikULa nathI. pavitra musalamAna dharmane anukULa che. temanI A mAgaNIne svIkArI ame hukama jAhera karyo ke- "keIe paryuSaNanA 12 divasamAM jIvahiMsA karavI nahi. A hukama hamezAM mATe che tenuM barAbara pAlana karavuM-hIjarI sana 92 jamAdulasAnI miti-7. A pharamAnanI nakala 6 sthAna mATe banAvI che. (1) gujarAtanA sUbA, (2) mALavAnA sUbA, (3) ajameranA sUbA, () dilhI phatehapurane pradeza, (5) lAhera-mulatAnane pradeza ane (6) sUrijInI pAse rAkhavA mATe banAvI. ujajainamAM mAlavAnA sUbA para mokalAvela asala pharamAna surakSita che, jenI laMbAI 2 phUTa, pahoLAI 10 IMca che. moTA majabUta kapaDA upara sonerI zAhIthI lakhela che. te kaI kaI sthAne phATI gayuM che. mejara janarala sara jona mAlakame pitAnA memAya epha seMTrala iMDiyA pustakanA bhA2, pR. 135-136mAM tene aMgrejI anuvAda prakAzita karyo che. (2) jaina tIrthonA dAnanuM pharamAna-akabara bAdazAha lakhe che ke, mArA tAbAnA mAlavA, zAhajahAMnAbAda, lAhera, mulatAna, amadAvAda, ajamera, meraTha, gujarAta, baMgALa vagere mulaka tathA bIjA je navA tAbAmAM Ave te mulakanA sUbA, karoDapati ane Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri jAgIradArone sUcanA karavAmAM Ave che ke vetAMbara AcArya hIravijayasUri tathA temanA ziSya je pavitra manavALA sAdhupuruSe che, teonA darzanathI mane ghaNe AnaMda thayuM che. teonI mAgaNI che ke amArAM tIrtha siddhAcalajI, giranArajI, tAraMgAjI, kezariyAnAthajI, AbUcha, rAjagRhInI pAMca pahADI, sametazikharajI vagere vetAMbara tIrthasthAne che temAM tathA tenI AsapAsanI bhUmikAmAM keIjIvanI hiMsA thAya nahIM e hukama kare joIe. amane A mAgaNuM vyAjabI lAge che. tapAsa karatAM nakakI thayuM che ke A sthAne kavetAMbara jainAnAM che. huM A sau sthAne veA hIravijayasUrine arpaNa karuM chuM ke, teo e pavitra sthAnamAM zAntithI prabhunI upAsanA kare. A sthAne vetAmbara samAjanAM che. teonI mAlikIvALAM che. jyAM sudhI sUrya caMdra tape tyAM sudhI A pharamAna jaina zvetAMbarane mATe amara rahe. A pharamAnanA amalamAM keIe dakhala karavI nahIM. A tIrthonA parvatenI upara nIce ke AsapAsa yAtrAdhAmamAM kaI e kaI jAtanI jIvahiMsA karavI nahIM. A hukamane pAke amala kare. keIe ulaTuM vartavuM nahIM. bIjI sanada mAgavI nahIM-julasI sana 37, mAhe urdIbaherU mutAbika ravIula avala, miti 7mI. A pharamAna amadAvAdamAM zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhImAM che. tenI laMbAI 2 phUTa, pahoLAI 1 phUTa 5 iMca che. dhoLA kapaDA upara senerI zAhIthI lakhela che. upara DAbI tarapha bAdazAhI mahora lAgelI che. rAjakoTanI rAjakumAra kolejanA munazI mahammada aba dullAe tene aMgrejI anuvAda karyo che.. (3) ahiMsAnuM pharamAna-bAdazAha akabara lakhe che - kharataragacchanA A jayacaMdrasUri (A jinacaMdrasUri) te bhagavadbhaktivALA che, teonI mAgaNI che ke tame pahelAM A0 hIravijayasUrine darasAla mATe pajusaNanA 12 divasanuM kaI manuSya, pazu, pakSI, mAchalI vagerene na mAravAnuM ane teone bacAvavAnuM pharamAna Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa ApyuM che te mane paNa darasAla aSADa suDhi 9 thI aSADa sudi 15 sudhInI aThThAImAM kAI kAI jIvane mAre ApavuM joI e. nahIM evuM kramAna asalI vAta e che ke, jyAre paramezvare manuSyAne khAvuM vagere kAma mATe judA judA padArtha banAvyA che te AdamIe kayAreya kAI prANIne duHkha ApavuM na joIe. nahIM teA AdamI peAtAnA peTane pazuonu masANa banAve e vyAjabI nathI. hAlamAM A0 jinasiMhasUri eTale u0 mAnasiMhe arajI karI che ke pahelAM A matalabanAM pharamAnA nIkaLI cUkayAM che paraMtu tenI nakalA gUma thaI che. tenI A arajathI huM e ja matalabanuM A pharamAna ApuM chuM. saue A hukamanu khUba pAlana karavuM. AnA niyameAmAM gaDabaDa karavI nahIM. IlAhI sana 49 khuzrvAda miti 31. zA A pharamAna prayAganI hiMdI mAsika patrikA sarasvatInA Isa0 1912 nA khUnanA (bhAga : 13, sakhyA : 6) aMkamAM prakAzita thayuM che. phArasI bhASAmAM prakAzita thayuM che ane jodhapuranivAsI muzI devIprasAdajIe tenA hiMdI anuvAda karyAM che. (kRpArasakAza sa`skaraNa bIjAnI zrI jina vijayajInI prastAvanA, pR. 31 thI 39) 57. bha0 jinasiMhuM--te gaNadhara copaDAgotranA cAMpasI tathA temanI patnI caturAdenA putra hatA. temanA sa0 1615 nA mAha sudi 15 nA rAja khetAsaramAM janma thayeA hateA. temanuM nAma mAnisaMha hatuM. sa0 1623 mAM temaNe khikAramAM dIkSA lIdhI. temane sa0 1640 mAM jesalameramAM vAcakapada, sa01649 nA phAgaNa suda 2 nA rAja lAheAramAM AcArya padma maLyuM ane saM 1674 nA poSa sudi 13 nA rAja meDatAmAM temanA svargavAsa thayA. A arasAmAM svayaMbhU pArzvanAtha pragaTayA ane kAparaDA tIrthanI sthApanA thaI. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri samrATa jahAMgIra bha0 jinasiMhasUri upara khUba nArAja hatuM, jenuM varNana teNe pitAnA tujuke jahAMgIra (jahAMgIranAmA) graMthamAM prasaMge prasaMge karyuM che. je e bhamaralI ghaTanA banI na hota to A bhaTTAraka megala darabAramAM suMdara dharmaprabhAvanA karI zakyA hota. temanI pATe be AcAryo thayA : (1) bhaTTAraka jinarAjasUri ane (2) A jinasAgarasUri saM0 1674. 58. bha0 jinarAja-teo zAdharamazI tharA ane temanI patnI rAjalanA putra hatA. temane janma saM. 1647 nA caitra sudi 7 nA roja thayo hato. saM. 1656 nA mAha sudi 3 nA roja bikAneramAM temaNe dIkSA lIdhI tyAre temanuM nAma rAjasamudra pADavAmAM AvyuM. saM. 1668mAM AzAvalamAM temane vAcaka pada ApavAmAM AvyuM. saM. 1675 nA phAgaNa sudi 7ne reja meDatAmAM AcAryapada maLyuM tyAre temanuM nAma A jinarAjasUri rAkhavAmAM AvyuM. saM. 169nA aSADa sudi 9 nA roja pATaNamAM temane svargavAsa thayo hate. A jinarAja ane jinasAgara e baMne eka ja divase AcArya thayA hatA. te bannee saM. 1675 mAM zatruMjaya tIrtha upara savA majInI mukhajInI TUMkamAM bha0 rASabhadevanI caumukha pratimAnI pratiSThA karI hatI. e uparAMta teoe bhANavaDa, amadAvAda, meDatA vagere sthAnamAM pratiSThA karI hatI. - A jinarAja vyAkaraNa, kAvyasAhityanA vidvAna hatA. temaNe naiSadhIya mahAkAvya" upara jinarAjIyA TIkA racelI che. A jinaprabhasUrinI paraMparAmAM eka A0 jinarAjasUri thayA che te AnAthI judA hatA. 1. A pratiSThA utsavamAM mahe0 jayasama gaNi, upA. vijya gaNi, upA dharmanidhAna gaNi, paM. AnaMdakIrti gaNi vagere munivara hAjara hatA. A uddhArane ane pratiSThAne lAbha saMsamajInA putra saM0 rU5jI vageree lIdhe hate. (-za3 tIthalekha) Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa A samaye padmarAja gaNi ziSya 50 jJAnatilaka gaNie sa 1660 mAM gautamakulaka-vRtti ' racI che. ( , 490 2. e samaye mahA. jayasAgaragaNinI paraMparAnA upA. jJAnavimalanA ziSya vAcanAcArya upA. vallabha gaNi vidvAna hatA. temaNe sa0 1699 mAM 1. vijayadevamAhAtmyakAvya, sa : 19, upakezazabdazrutAtti, 3. sa0 1654, A0 jinezvaranA zileAMchanAmakAza-TIkA, 4. sa0 1661mAM liMgAnuzAsana-TIkA, sa'0 1661mAM durgA padaprAdhavRtti, sa0 1667mAM jodhapuramAM abhidhAnaciMtAmaNi sArAhAravRtti, 6. aranAthanistutikAvya-svApajJavRtti sAthe, 7. sArasvataprayAganirNaya, 8. vidvatprAdha pari0 3, zlA0 142, balabhadrapura, 9. catu zasvarasthApanavAnasthala vagere graMthAnI racanA karI che. mahA jayasAgara gaNinA ziSya 50 ratnacaMdre sa0 1501 pA. 30 11 ne ravivAre bIja sahita ' kriyAratnasamuccaya ' lakhyA hatA. temanA samaye sa0 1690 mAM 'gadya-kharatagacchapaTTAvalI 'nI racanA thaI. e ja samaye bha. jinasAgarasUrithI AcAyIyagaccha nIkaLyeA. A zatAbdInI ate eka dare kharataragacchamAM cAra gacchA thayA. kharataragacchanA 50 banArasIdAse sa`0 1680 mAM digambara matamAM bhaLI terApatha calAvyeA. kharataragacchamAM sa0 1686mAM A0 jinarAjanA AThamA ' bhaTTarakagaccha,' sa0 1686 mAM A0 jinasAgarathI navamA 'laghuAcAIyaguccha,'sa 1700 mAM upA. raMgavijayathI dazamA raMgavijaya zAkhAgaccha' ane temAMthI maheA. zrIsArathI agiyAramA 'zrIsArIyagaccha' nIkaLyA. A rIte kharataragacchamAM eka dare agiyAra gacchA thayA. A. jinargavijayanI zAkhA nIkaLI tyAre tapagacchanA keTalAeka zrAvaka upA. raMgavijayanA pakSamAM rahyA hatA. teo tyAra Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri 291 pachI kharataragacchanA anuyAyI manAya che. virATanagaranA zeTha bhAramalajI rAkayAnanA putra zeTha iMdracaMdrajI rAkamAna zrImAlI tapAgacchanA zrAvaka hatA. jagadguru zrIharavijaya sUrinA upAsaka hatA, temaNe saM. 1644 mAM baMdhAveluM jinAlaya (idravihAra) Aje paNa virATanagaramAM zilAlekha sAthe vidyamAna che. temanA vaMzaje zrImAna lAlA kherAtIlAlajI, lA. bAbumalajI, lA. javAharalAlajI rokyAna vagere Aje dilahImAM vase che, je Aje kharataragacchanuM pAlana kare che. paM. vinayavallabhe A0 jinaraMganA samaye kharataragara chapaTTAvalI banAvI che. 59 bha0 jinaratna-temane vairAgya thavAthI mAtAnI sAthe dIkSA lIdhI hatI. temane svargavAsa saM. 1711mAM akabarAbAdamAM thaye hato. 60. bha0 jinacaMdra-temaNe maDavaramAM pratiSThA karI hatI. temanA samaye saM0 1711 mAM "gadya kharataragacchapaTTAvalI" banI. temane svargavAsa saM. 1763 mAM suratamAM thaye hato. 61. bha0 jinasa ri-teo prabhAvaka AcArya hatA. temanA samaye ghoghAthI vahANa dvArA sIdhA khaMbhAta javAtuM hatuM. yatie tathA cha'rI pALato tIrthayAtrAsaMgha e raste AvatA jatA hatA. temane svargavAsa saM. 1780nA jeTha vadi 10nA roja RNInagaramAM thayo hato. 62. bha0 jinabhakti--temaNe saM0 1779 mAM dIkSA lIdhI. saM. 1780mAM bhaTTArapada prApta thayuM ane saM. 1804 mAM mAMDavI baMdaramAM svargavAsa thayuM hatuM. temaNe keTalIka tIrthayAtrAo ane pratiSThA karI hatI. temane upATa rAjama, upATa rAmavijaya vagerenA mATe yati parivAra hate. 63. bha0 jinalAbha-temaNe moTI mAravADa, golavADa, mevADa, vaDhiyAra, gujarAta, saurASTra, kaccha vagere pradezamAM vihAra karI vividha tIrthayAtrAo karI. temanI sAthe yAtrAmAM se-se basa-base yatio sAthe rahetA hatA. temane svargavAsa saM. 1834 nA A vadi 10 nA roja gUDhAnagaramAM thaye hate. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A samaye saM. 1807nA mAha sudi 3 ne somavAre jodhapuramAM kSemakItizAkhAnA vAcaka zAMtiSa, temanA ziSya muni jinaharSa, temanA ziSya muni sukhavardhana, temanA ziSya muni dayAsiMhanA ziSya vAcaka rUpacaMdra "gautamIyamahAkAvya" (sargaH 11)nI racanA karI che. bha. jinalAbhe saM. 1833 nA kArtika sudi 5 nA roja manAra baMdaramAM "Atmabodha" (prakAzaH 4) racyA che. muni kSamA kalyANe tenI prathama prati lakhI hatI. A 64. bha0 jinacaMdra-temaNe mAravADa, meTI mAravADa, pUrvadeza, dakSiNa soraTha vagere pradezamAM vicarI tIrthayAtrAo karI hatI. pUrva dezanI yAtrAmAM upADa amRtadharma, upATha kSamAkalyANa vagere temanI sAthe hatA. temaNe lakhanaumAM traNa comAsAM karyAM hatAM. makasUdAbAdanA zrIsaMghe saM. 1845nA mAha sudi 11ne zukravAre mahimApura mAM banAvelA bha0 suvidhinAthanA jinAlayanI pratiSThA karI hatI. temaNe tathA laghu AcAryAya bhaTa jinacaMdrasUrie maLIne parasparamAM ekatA sthApI hatI. temane svargavAsa saM. 1856 nA jeTha suda 3nA reja sUratamAM thayo hate. 65. bha0 jinaharSa-temaNe sUrata, devIkeTa, jAlera, bikAnera vagere sthAnamAM jinapratiSThA karI hatI. zatruMjaya giranAra, aMtarikSajI, makasIjI, kesariyAjI, sametazikhara vagere tIrthonI yAtrAe karI hatI. temaNe saM. 1870 mAM ane bIjI vAra saM. 1876 mAM saMgha sAthe sametazikhara tIrthanI yAtrA karI hatI. saM1866 nA citra sudi 15 nA roja saMgha sAthe zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI hatI. teo chellA jesalameranA bAphaNa bAdaramela bherAvaramalanA saMgha sAthe zatruMjaya tIrthanI yAtrA mATe nIkaLyA ane maMDevaramAM mAsu rahyA. tyAM ja saM. 182 nA kAtika vadi 9 nA divase maMDovaramAM anazana laI svagayA. zeTha bAdaramalajI bAphaNAne saMgha comAsA pachI maDavarathI Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 493 nIkaLI zatruMjaya tIrthamAM gayA. tyAM saMghapatinI mAtAjIe bha0 RSabhadeva dAdAne metIne hAra paherAvyo paNa bhATee te hAra tarata ja uThAvI lIdho. bhATenI AvI johukamIthI saMghapatie temanI sAme sakhata hAthe kAma lIdhuM ane bhATonI johukamIne aMta A. A arasAmAM bha0 jinabhaktisUrinA ziSya paM. prItisAgare ziSya upATha amRtagaNanA ziSya mahe. kSamAkalyANagaNuM samartha vidvAna thayA hatA. temaNe kidAra karI pILAM vastro dhAraNa karyA hatAM. temaNe cityavaMdana caturvizati, parvakathA saMgraha saM. 1860nA phAgaNa vadi 11 bikAnera, kharataragacchapaTTAvalI saM. 1830 jUnAgaDha, gautamIyamahAkAvya-TIkA saM0 18para nA bhAdaravA sudi 11 ne somavAra, jesalamera vagere graMtho racyA che. temaNe "kharataragaccha paTTAvalImAM bhavya jinacaMdra ane bhavya jinaharSasUrinA paTTAnukama pAchaLathI vadhAryA che. temaNe bha0 jinacaMdranI sAthe pUrva dezanAM tIrthonI yAtrA karI hatI. mahimApuranA pratiSThAlekhamAM temanuM nAma maLe che. teo saM. 1874 mAM bikAneramAM svargavAsI thayA hatA ane temanA ziSya paM. dharmAnaMdagaNie saM. 1874 mAM bikAneramAM temanI caraNapAdukAnI pratiSThA karI hatI. 66. bha0 jinasobhAgya-temane janma saM. 1862mAM thaye. saM. 1877mAM temaNe dIkSA lIdhI. saM. 1892nA mahA sudi 7ne guruvAre bikAneramAM bhaTTArapada mahetsava thayo ane saM. 1917mAM svargavAsa thaye.. 67. bha0 jinasiMha--temane saM. 195mAM bikAneramAM svargavAsa thaye. 68. bha0 jinacaMdra. 69 bha0 jinakIti. kharataragaccha paTTAvalI trIjI (laghu AcAryA gaccha) pa7. bha0 jinasiMha-temane saM0 1674mAM meDatAmAM svargavAsa thayo. (jUo, praka. 40, pR0) Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 894 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 t prakaraNa 58. bha0 jinasAgara-teo AcAryAyagacchanA prathama AcArya hatA. bha0 jinarAja tathA bha0 jinasAgara e baMnee saM0 1674 mAM meDatAmAM ekIsAthe bhaTTArakapada meLavyuM. temaNe saM0 1675mAM zatruMjayatIrtha para savA samajInI caumukhanI TUMkamAM bha0 2SabhadevajInI caumukha vagere pratimAonI pratiSThA karI. A jinasAgara kAvya-sAhitya ane nyAya vagere viSayanA vidvAna hatA. temane svargavAsa saM. 1720nA jeTha vadi 3nA roja amadAvAdamAM thaye. 59. bha0 jinadharma-temaNe zatru jayanI yAtrAmAM chaThTha aTTama vagere tapa karyA hatAM. teo sarvadezamAM vicaryA hatA. temane svargavAsa saM. 1746nA mahA vadi 8nA reja lUNukaraNasara nagaramAM thaye hato. 60. bha0 jinacaMdra-temane svargavAsa saM. 1794nA jeTha sudi 15nA roja bikAneramAM thayuM hatuM. 61. bha0 jinavijaya-temane svargavAsa saM. 1797nA A vadi 6nA roja jesalameramAM thayuM hatuM. 62. bha0 jinakIti-temaNe pUrvadezanI yAtrAo karI hatI. makasUdAbAdamAM traNa caturmAsa gALyAM hatAM. temane svargavAsa saM. 181nnA reja bikAneramAM thayo hato. 63. bha0 jinamukti-temaNe bAra varSanI uMmare dIkSA lIdhI hatI. seLamA varSe bhaTTArakapada maLyuM hatuM ane ekavIzamA varSe saM 1824nA Are vadi 12nA roja jesalameramAM svargavAsa thaye hate. 64. bha0 jinacaMdra-teo vyAkaraNa tathA siddhAMtanA vidvAna hatA. bikAnerane rAjA temane bhakta hate. zrIsaMghe A bhaTTAraka tathA bhaTTArakazAkhAnA bha0 jinacaMdra vacce meLa karAvyuM hatuM. A bhaTTAraka 72 varSanI uMmare eTale saM. 1875nA kArtika sudi 15nA reja jesalameramAM svarge gayA hatA. 65. bha0 jinadaya-temaNe saM. 18TsamAM maMdasaramAM ane saM. 1897nA vaizAkha suda 6nA roja bikAneramAM jinapratimAnI Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 495 pratiSThA karI hatI. teo saM. 187nA vaizAkha sudi 13nA reja bikAneramAM svargastha thayA hatA. 66. bha0 jinahemasUri-temane janma saM. 1866nA aSADa sudi 1nA roja puSya nakSatramAM sAliyANA gAmamAM thaye hato. saM. 1883nA vizAkha sudi 3nA roja dIkSA lIdhI hatI. temane saM. 1897nA jeTha sudi panA reja bikAneramAM bhaTTArakAda mahetsava thaye hatuM. temaNe IderanA saMghamAM jhaghaDo hate te dUra karAvyo hatuM ane tyAM jinapratimAnI pratiSThA karI hatI. madamAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karI hatI. temaNe sarva dezamAM vicarI tIrthayAtrAo karI hatI. pUnamiyAgacha-pUrNimA pakSa (saM. 1159) vagacchanA A sarvadevasUrinI pATe ATha AcAryo thayA. temAM sauthI moTA A0 jayasihasUri hatA. temanI pATe A caMdraprabhasUri thayA. teo vidvAna ane vAdI hatA. vaDagacchamAM vaDerA hatA. temane vAdIbhasUrinuM biruda hatuM (praka. 39, pR0 416) temanAthI nAnA A0 municaMdrasUri hatA. teo parama zAMta, tyAgI ane lokapriya hatA. emanI lokapriyatAe navA gacchane janma devAnuM kAraNa ApyuM. (praka. 40, pR. 423) saM. 1149 nuM e varSa hatuM. eka zrAvake meTA AcAryazrIne vinaMti karI ke, "mAre pratiSThA karAvavI che mATe Apa A0 municaMdrasUrine AjJA Ape jethI teo tyAM AvIne mAruM kArya siddha karI Ape." A caMdraprabhasUrine A vinaMti pitAnA apamAna svarUpa bhAsI. temane ema lAgyuM ke, A zrAvaka A0 municaMdrane laI javA rAjI che paNa amane laI javAnI tenI IcchA nathI. AthI ja amAre A0 municaMdrane paNa tyAM mekalavA na joIe. AcAryazrIe Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa zrAvakane javAba Apyo ke, "mahAnubhAva ! pratiSThA e sAvadya kriyA che, te zrAvakanI kriyA che, sAdhunI e vidhi nathI. mATe A municaMdra tyAM nahIM Ave." A0 caMdraprabhe A rIte sAdhuo pratiSThA karAvI na zake evI navI prarUpaNa karI. bIjA suvihita AcAryoe temanI A navI prarUpaNuM sAme virodha uThAvya, AthI A caMdraprabha saM0 114lmAM pitAnA paraMparAgata gacchathI judA paDyA. temaNe saM0 115lhI no pUnamiyAgaccha calAvyo. (praka40, pR. 424) 1. hu nandendriyarudrakAlajanitaH (1159) pakSo'sti rAkAGkito vedAbhrAruNakAla (1204) auSTrikabhavo vizvArkakAle(1214)'JcalaH / SaT-tryarkeSu (1236) ca sArdhapUrNima iti vyomendriyArkeSu (1250) ca va tristutiko'kSa-maGgala-ravau (1285) gADhagrahastApasaH // pAThAntare-(kAle tristutikaH kalau jinamate jAtaH svakIyAgrahAt / / (-vividhagacchIya padAvalIsaMgraha, pR. 64, pR. 225) vaDagacchAo puNNima puNNimio saDDhapuNNimA gmiaa| dohiM vi AgamanAmo kuccayarAo kharayaro jAo / 1. pUrNimAga saM1159, 2 01140 mAM vakalyANaka, 3. saM. 1204mAM kharataragaccha, 4. aMcalagaccha saM. 1214, 5. sArdha pUrNimAma saM. 1236, 6. tristutika-Amika saM. 1250, 7. tapAgaccha saM. 1285 mAM thayA, e sivAya 1 kalyANaka-madhukaragaccha saM. 1278 mAM, 2 luMpakaccha saM. 1508, 3 kaTukaccha saM. 1564, 4 bIjAmata saM. 1570, ane 5 pArdhacaMdragaccha saM. 1572 mAM nIkaLyA. (dazamata) vaDaga7mAMthI pUrNimAgacha nIkaLe. pUrNimA mAMthI sArdha pUrNimAgaccha ane Agamikagaccha nIkaLyA, ane kharataragaccha kucerAga chathI nIkaLe. jiNadattAo kharayara puNNima caMdasUriNo jaayaa| pallaviyaSADhAyarie tavomayaM devabhaddAo / A jinadattathI kharatara, A0 caMdrasUrithI pUrNimA, ASADhAcAryathI 5lavika ane A devabhadrathI tapAgaccha nIkaLyA. -saM. 1666 nI dasayAliyasutta-be-prazasti, bhAMDArakara eriyaMTala risarca InsTITa, sucI bhA. 2, pR0 724) Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 497 caMdrakulanA vaDagacchamAMthI "pUnamiyAgaccha" nIkaLe, temAM zrAvaka pratiSThA kare, pAkhI pUname karavI, chamAsI na hoya, cha mahinA pahelAM upasthApanA na devI vagere sAmAcArI hatI. pUrNimApakSanA ATha devAnaMda lakhe che - durvAdidviradAGkuzaH samayavit zreNIziromaNDanaM zrIcandraprabhasUrirAT sa bhagavAn prAcIkazat pUrNimAm / tasmAjjainavaco'mRtaM bhRzamadhuH zrIdharmaghoSAdayaH zrIbhadrezvarasUritastvacakalat zAkhA dvitIyA prathAm / / (-kSetrasamAsavRtti prazasti) (kSetramAra temaNe caudazanI pAbI pALanArA pAMca caityavAsIone pitAnA pakSamAM meLavI dIkSA ApI hatI. temanAM nAma A prakAre hevA saMbhave che. (1) Ava dharmaSasUri--teo 500 derAsare ane traNa lAkha dravyanI rakama choDIne sAdhu thayA. (2) A bhadrezvarasUri--temanA bIjA para A0 zrIprabhathI kachUlIgacha nIkaLe. A0 bhadrezvaranI ziSya paraMparAmAM mahAtapasvI mAtra paramadeva 1. A mahedrasUri lakhe che ke, A zAMtithiI pIpaLiyAga, A devendrathI saMgamakheTiyA; a0 caMdraprabha, A zIlaguNa, A paddhadeva ane A bhadrezvarathI pUnamiyAgacchanI (pUnamiyA, tristutika, agamika ane kacholI) 4 zAkhAe; A0 municaMdra, A0 vAdidevasUrithI prAcIna vaDagacchanI paraMparA, A0 buddhisAgarathI zrImAlaga7 ane A0 malayacaMdrathI AzApalIyaga7 nIkaLyA che. vaga7vALA pitAne caityavAsI mAnatA nathI. zarUAtathI ja asalI vasatIvAsI mAne che paNa derAsaro, pratimAo, pilALa ane jena vaMze te caityavAsI paraMparAnA che. A caMdraprabhe saM0 1149 mAM "pUnamiyAga' prakA ane upA vijayacaMdra 0 1169 mAM vidhipakSa pragaTa karyo. (zatapadI pada 108) Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa thayA. temaNe vardhamAna tapa karI tenuM pAraNuM saM0 1302nA mAgazara sudi panA zravaNa nakSatramAM kaDeda gAmamAM zeTha devapAlanA ghera karyuM, zaMkhezvaratIrthamAM 7 yakSene pratibadhI saMghane anukULa banAvyA. zaMkhezvara pArzvanAthanuM ArAdhana karI jhIMjhuvADAnA rAjA durjanazalyane keDha rega maTADavo ane upadeza ApI zaMkhezvarajInA derAsarane mATe jIrNoddhAra karAvyuM. dAnavIra zeTha jagaDUzAhe temane dhAmadhUmathI bhadrAvatInagaramAM praveza karAvyo hato. temanA ziSya A zeSasUrine mahotsava pUrvaka AcAryapada apAvyuM. temanI pAsethI traNa varSane dukALa paDaze ema jANI laI anAjanA bhaMDAre bharI dukALamAM rAjA-prajA sau janatAne meTI madada karI hatI. A paramadevanI pATe A0 zeSasUri thayA. teo saM. 1302 pahelAM svarge gayA. (-A. sarvAnandanuM jagapnacaritra, zaMkhezvara pArzvanAtha stotra naM. 40, pU. jayaMtavijayajI ma.nuM "zaMkhezvaramahA tIrtha' pR. 47 thI 21; praka. 38, pR. 377) temanI ziSya paraMparAmAM A sarvAnanda thayA. temaNe "jagadgacaritra racyuM, tenA chaThThA sargamAM "pUnamiyAgaccha" tathA "caturdazIyagachanuM sUcana che. A sarvAnandasUrie saM. 146pamAM, saM. 1490mAM aMjanazalAkA karAvI, je pratimAo AbUtIrthamAM virAjamAna che. (-abuMda jaina lekhasaMdeha, le402, 628) temaNe kacholI gAmamAM bha0 zAMtinAthanI pratimA tathA parikaranI pratiSThA karI. temanA ziSya guNasAgara, temanA ziSya yati yazavardhana (saM. 1521 thI 1540)nI pratimA sirohIne bhai ajitanAthanA derAsaramAM che. A0 bhadrezvaranI paraMparAmAM anukrame (41) A0 bhadrezvarasUri, (42) A0 munIzvara, (43) A0 ratnaprabha, (44) A mahendra ane A0 ratnAkara thayA. (45) A0 ratnAkare saM. 151ranA mahA sudi 5 ne somavAre bha0 zAMtinAthabiMbanI pratiSThA karAvI. A dhAtupratimA mahesANAmAM bha0 mahAvIrasvAmInA derAsaramAM che, Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri 499 (3) A. vijayasi'ha--tee caityavAsI hatA. caMdrAvatInA navagRhacaityamAM rahetA hatA. vidvAna hatA. temaNe 'upadezamAlA'nuM vyAkhyAna karatAM karatAM vairAgya pAmI A. caMdraprabhanI nizrA svIkArI. (4) A zIlaguNa--teo nANAvAlagacchanA caityavAsI hatA. te tathA temanA paTTadhara A0 devabhadrathI "tristutikamata" nIkaLyo. (5) A0 vijayacaMdra--teo nANAvAlagacchanA caityavAsI upAdhyAya hatA. A. zIlaguNa temanA mAmA thatA hatA. temaNe temanI sAthe ja pUrNimApakSa svIkAryo ane sa0 1169mAM vidhipakSa tathA sa0 1213 (1214)mAM acalagaccha prakaTa karyAM.1 (-A. mahendrakRta zatapadIpada : 108) 40. A caMdraprabha-temaNe dazanazuddhi, prameyaratnAza, tathA stAtrA vagere kRtionI racanA karI che. hatA. 500 41. A0 dha ghoSasUri teo caityavAsI derAsaranI Avaka, vahIvaTa temaja 3 lAkha dravyanI rakama cheDI daI sAdhu thayA. temaNe pacAsa varSa sudhI ekAMtara upavAsa karyAM ane pAraNAmAM paNa mAtra kAMjI ane khIca letA hatA. te vidvAna hatA. niHspRha-tyAgI hatA. temane rAjA siddharAja bahu mAnatA hatA. temaNe zabdasiddhi' tathA 'maharisIkulaya" (RSima'Dala) racyAM che. A0 zerghoSanA ziSya A hemaprabha 'praznottararatnamAlAvRtti' (sa'0 1243)mAM lakhe che ke-- -- jajJe zrIjayasiMhabhUpatinataH zrIdharmaghoSaprabhuH // ... nirgranthacUDAmaNiH || temanI pATe thayelA AcAryAMnAM nAme nIce mujama maLe che(1) A0 cakrezvarasUri--teo caityavAsI A0 varSa mAnanA ziSya hatA. maThAdhIza hatA. paramazAMta hatA. temaNe A0 caMdraprabhanI nizrA svIkArI hatI. temanA upadezathI 415 rajapUtA jaina banyA 1. A. vijayasiMha ane A. vijayacaMdra ekaja saMbhave che. tema mA devaprabha ane A0 devabhadra (saM0 1224) paNa eka ja heAvAne saMbhava che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 jena paraMparAno ItihAsa-bhAga jo [ prakaraNa hatA. temaNe A caMdraprabhanI 'darzanazuddhi para TIkA racI paNa te adhUrI rahI che. (jainasatyaprakAza, varSa : 7, pR. 155) temanI paraMparAmAM anukrame 43. zivaprabha, 44. A tilakaprabha 45. A0 padmaprabha thayA hatA. A0 tilakapratye saM0 1261mAM pratyekabuddhacaritra, pauSadha prAyazcitta sAmAcArI, caityavaMdana-guruvaMdana pratyAkhyAna laghuvRtti, zrAvakapratikamaNasUtravRtti, sAdhu pratikamaNusUtravRtti, zrAvaka prAyazcitta sAmAcArI, saM. 1274mAM jIvakalpavRtti, saM. 1304mAM dayAliyasatta-TIkA, saM. 1277mAM darzanazuddhinI saMpUrNa TIkA, saM. 1296mAM Avasmaya-laghuvRtti (j0 12325), saM. 1304mAM sAmAcArI, pratikamaNavRtti pAkSikasUtra-avasUri, pAkSika khAmaNuavacUri vagere racyAM che. ATha padmaprabhe gurudevane "Avasmaya-laghuvRtti racavAmAM sahAya karI hatI, ane paM0 yazastilake tenI prathama nakala karI hatI. (2) A0 vardhamAnasUri-temanI pATe A dharmaghoSanA ziSya A abhayadevasUri--abhayazeSasUri thayA ane A abhayadevanI pATe yazazcaMdra thayA. huMbaDa zrAvaka Ilake temane saM. 1192mAM Avasayasutta vahorAvyuM. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, praka. 9) A0 abhayaghoSanA ziSya paM. vidyAkumAranA upadezathI pATaDInA rANa sUrAkanA bhAI zAMtipadevanA putra vijayapAla jhAlAnI patnI nItalladevIe pATaDImAM bha0 pArzvanAthanuM citya karAvyuM, poSALa karAvI, ane yegazAstranA prastAva ra nI (graM0 3300) prati lakhAvI. tene rANuM paddhasiMha nAme putra, rUpalAdevI nAmanI putrI ane rANe durjanazalya jhAle jamAI hate. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, praka. 89, pATaNa bhaMDAragraMthasUcI, zaMkhezvara mahAtIrtha) . (3) A0 yazeSasUri-temanA ziSya A0 hemapratye saMve 1243mAM maMtrI haripAlanI vinatithI A0 vimalasUrinI praznottara Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] a. municaMdrasUri ratnamAlA'nI vRtti racI. (4) 5'0 vimalagaNi--temaNe danazuddhinI nAnI TIkA racI. temanA ziSya A0 devaprabhasUri hatA. 42. A0 devabhadrasUri teo 50 vimala gaNinA ziSya hatA. teo A. dharmaghASasUrinI pATe beThA. temaNe sa0 1224mAM 'danavizuddhi'nI laghuvRtti upara vivaraNa racyuM, jemAM temanA ziSya zAMtiprabhe sahAya karI hatI, ane munibhadre tenA prathama Adarza lakhyA hatA. A. caMdraprabhanI paraMparAmAM A0 devaprabha, A. tilakaprabha, A ajitaprabha thayA hatA. A. ajitaprabhe sa0 1307mAM 'zAMtinAtha caritra' racyuM. (-jaina satyaprakAza, kramAMka : 106) 43. A. jinadatta. 44. A 51 zAMtibhadrasuri--te A. devabhadranA ziSya hatA. bahu guNavAna hatA. temanuM bIju nAma A zAMtiprabha paNa maLe che. temaNe peAtAnA gurudevane 'darzanazuddhi-vivaraNa ' racavAmAM sahAya karI hatI. 45, A. bhuvanatilaka. 46. A0 ratnaprabhasUri teo AgamanA vettA hatA. 47. A. hematilakasUri--temaNe kacchanA kaMthakoTamAM godhana yakSane pratiAdhI sanmArgamAM sthApana karyAM. rAva samasi'-(rAya sumarA)ne pratidha karyAM. 48. A0 hemaratna--sa0 1386. A samaye A. guNacaMdra paTTe A guNaprabha, temanI pATe A. guNabhadrasUri thayA. saM 1427 (50 87) 49. A0 hemaprabha. 50. A0 ratnazekharasUri--te mATA vAdI hatA. haMmezAM alyuya pAmatA hatA. sadA prasanna rahetA. sa'0 1432. 51. A0 ratnasAgara. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa02 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2jo prakaraNa para. A0 guNasAgara-saM. 1483. 53. bha0 guNasamudrasUri-saM. 14992 thI 1512. teo kaliyuganA kalpataru hatA. temaNe saM. 1475mAM "jinadattakathA" racI. 54. A0 guNasuMdara-- saM. 1506. temane bIjA paTTadhara A0 guNadhIra saM. 1524nA vaizAkha suda 2 ne ravivAre thayA. guNasamudraziSya paM. satyarAje saM. 1514mAM "zrIpAlacaritra (le. 498) racyuM. 55. bha0 sumati prabha. (bha0 sihaprabhasUri) pa6. bha0 puNyaratna-saM. 1pa1pa thI 1pa60. teo bha0 sumatiprabhanA nAnA bhAI hatA. teo bacapaNamAM ja gacchanAyaka banyA hatA. temane 50 jayasiMha nAme ziSya hatA. 57. bha. sumatiratna--saM. 1561 thI 1587. teo maMtrI mudhAgara zrImAlI ane temanI patnI mahaMtu jayavIrAnA putra hatA. rUpALA, lakSaNavaMta ane bhAgyazALI hatA. temane saM. 1528mAM janma, saM. 1535mAM dIkSA, saM. 1543nA vizAkha sudi 5 ne guruvAre mAMDavagaDhamAM gurujInA hAthe bhaTTAraka padavI apAI hatI. temanI vANuM amImaya hatI. temaNe sa156panA mahA sudi pa ne guruvAre bha0 caMdraprabhasvAmInI paMcatIthInI pratiSThA karAvI. (-bhAdaka tIrthanA lekha) 58. paM. udayasamudra-temaNe saM. 1580mAM pUrNimAga7 gurvAvalI kaDI : 18, gurustuti kaDIH 22, ane kalaza-chapaya-1 racyA che. (-jenayuga, putra paaMka: 4- saM. 1986 mAgazara paSa, pR0 167 thI 170, ga mataprabaMdha, pR. 58; paTTAvalI samuccaya bhA. 2, . 14pa thI 148) pUnamiyAgajI paTTAvalI bIjI 40. A0 caMdraprabha (saM. 1149) 41. A0 dharmaghoSa. 41. A0 bhadrezvara-temanA bIjA paTTadhara A0 zrIprabhathI "kacchalIga7" nIkaLe. 42. A0 muniprabha (A0 munIzvara). 43. A sarvadeva. 44. A0 semaprabha. 45. A0 ratnaprabha. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A. munica MdrasUri 46. A0 caMdrasiMha. 48. A0 padmatilaka. 50. A. devacaMdra. para. A. devAnaMda--teo bIjuM nAma devamUrti heAvAnuM paNa 503 47. A0 devasiMha. 49. A0 zrItilaka. 51. A0 padmaprabha. padmaprabhanA ziSya hatA. temanuM jaNAya che. temaNe zaka sa0 A 1320 (sa'0 1455)mAM 'kSetrasamAsa' anetenI svApanna vRtti racI, 53. A0 ayacaMdra. 54. A0 rAmacaMdra temaNe sa0 1490nA mahA sudghi 14nA roja DabhoImAM ' vikramacaritra 'nI 32 kathA racI, * paMcadaMDAtapatrachatra prabaMdhakathA '(ma` : 2250) racI. N punamiyAgacchapaTTAvalI (bhImapallI zAkhA) trIjI 40. A0 caMdraprabha. 41. A0 dhauASa, 42. A0 sumatibhadra. 43. A0 jayacaMdra--sa0 1503 thI 1516. 44. A0 bhAvacaMdra--temaNe sa0 1535mAM gadya-zAMtinAtha caritra' (tra : 7000) racyuM. 45. A0 cAritracaMdra-sa0 1536nA pratimAlekha maLe che. 46. A. municaMdra--sa0 1578nA pratimAlekha maLe che. 47. 50 vidyAratna--temanu bIjuM nAma A. vidyAprabha paNa maLe che. temaNe saM0 1557 (sa'01578)mAM amadAvAdamAM saMskRtamAM 'kurmAputracaritra' racyuM, jenuM 50 kula gaNie saMzAdhana karyuM hatuM. 50 vidyAratnanA gurubhAI 50 jayarAje sa0 1553mAM ' matsya dara rAsa' racyo. 47. A0 municaMdranI pATe A. vinayacaMdra thayA. temane sa0 1598nA pratimAlekha maLe che. A paTTAvalI pUrNimAgacchanI bhImapallIzAkhAnI che. 47. A0 vidyAprabhanI pATe sa0 1654 ma0 10 1 A. lalitaprabha hatA. pUrNimApakSanA keTalAeka AcAryAM A. bhadrezvaranI paraMparAmAM A0 paramadeva, sa0 1302. (-jagaDUciratra) Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa A0 kamalapratye saMva 137ramAM "puMDarIkacaritra racyuM. A saMmatilaka saM. 1461. A munitilaka saM. 1473mAM aMjanazalAkA karAvI. (-abudAcala prAcIna lekhasaMdeha, le612) A0 pAsacade saM0 1474mAM aMjanazalAkA karAvI. (arbada lekhAMkaH 613) A bhadrezvaranA saMtAnIya bha0 sarvAnaMdasUri saM0 1465 saM. 1492. : yati guNasAgara, yati yazavardhana saM. 1521 thI 1540. A0 munizekharanI pATe A0 sAdhuratna saM0 1503nA jeTha sudi 7 ne somavAra. A malayaprabhanA paTTadhara A0 bhuvanaprabhe saM0 1pa33mAM aMjanazalAkA karAvI, je pratimAo Aje pATaNa pAsenA rUpaparanA derAsaramAM vidyamAna che. pUnamiyAgacchamAM anukrame A vivekasiMha, A0 rAmacaMdra, A0 dhIrasiha, A0 abhayasiMha thayA che. temanA upadezathI rehelAnA sAmaMta zrImAlIe saM0 137pamAM tri. za0 putra ca0nuM bha0 neminAthacaritra" lakhAvyuM. A0 dharmazekharanA paTTadhara A vizAlarAja saM. 1530mAM thayA. (-jena satyaprakAza, kamAMkaH 256) A0 mahimApraziSya bha0 bhAvaratnasUrie saM. 1756mAM jhAMjhariyA muni sajhAya, saM. 176lmAM rUpaparamAM haribalamAchIrAsa, saM. 1770nA kArtika sudi ne budhavAre cANasamAmAM "bhaTevA pArzvanAtha utpatti stavana, saM. 1797mAM pATaNamAM "subhadrAsatIrAsa", saM. 1799mAM pATaNamAM "buddhi-vimalAtI rAsa, saM. 1800mAM abaDAsa, navAvADa sajhAya, ASADhAbhUtistavana, stuti vagere racyAM che. bha0 mahimAprabhanA paTTadhara A bhAvapratye saM. 1774nA jeTha sudi 8 ne somavAre pittalanuM trigaDuM banAvyuM, je Aje pATaNanA Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 cAlIsAmuM ] amunicaMdrasUri nagarazeThanA gharamAM che. temaNe maho. yazovijayajInI pratimAzataka' para saM. 1799nA mahA sudi 8 ne guruvAre TIkA racI che. "UThI savArevALI adhyAtmahuti paNa temanI racanA che. temane saMtu 1768ne pratimAlekha maLe che. pUnamiyAgacchanI pradhAna, bhImapallIya, bharuca, chApariyA, ane caturthazAkhA ema vividha zAkhAonA pratimAlekha maLe che, pUnamiyAgacchanAM gotra-1 sAMDha, 2 siyAla, 3 sAlecA, 4 pUnamiyA, 5 meghANI, 6 dhanerA vagere pUnamiyAgara chanAM jena gotra che. (-pUnamiyAga7 mahAtmAnI vahInA AdhAre) aMcalagaccha pAchalAM 800 varSomAM vaDaga7, devAcAryagaccha, tapagaccha, aMcala gaccha ane kharataragacchamAM aneka prabhAvaka munivare thayA che. aMcala gache paNa jainadharmanA saMrakSaNa ane saMvardhanamAM kImatI phALe A che. A metuMgasUrie saM 1438 mAM aMcalagacchanI saMskRta paTTAvalI racI che. tenA AdhAre bIjI paTTAvalIo tathA judI judI anupUtione vadhAre thayo che. muni zrIdharmasAgarajIe saM. 1984 mAM te paTTAvalIo, anupUrtio, zilAlekhe, vahIvaMcAnI vahIo vagerenA AdhAre gujarAtImAM aMcalagacchanI meTI paTTAvalI lakhI che, jemAM aMcalagachIya AcAryo, prabhAvake ane tatkAlIna ghaTanAone saMgraha karyo che. A bhavasAgare 1580mAM saMskRta paTTAvalI banAvI che. zaMkhezvaragacchapaTTAvalI-nANAvAlaga7paTTAvalI aMcalagacchanI meTI paTTAvalImAM zaMkhezvaragaccha ane vaDaga7 ema be gacchanI paraMparA joDAyelI che, temAMthI zaMkhezvaragacchanI paTTAvalI nIce mujaba tAravI zakAya che. A paTTAvalImAM vahIvaMcA saMvata (bhATasaMvata) vaparAyA che. (1) A udyotanasUri-teo zaMkhezvaragacchanA AcArya hatA. teo vi. saM. 723 mAM vidyamAna hatA. dika Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa aMcalagacchanIpaTTAvalImAM temane saM0 700 mAM thayela A raviprabhanI paraMparAnA cethA paTTadhara batAvyA che, temane vaDagacchanA sthApaka darzAvyA che ane saMvata 723 ne batAvyuM che, e vAta barAbara nathI. A AcArya zaMkhezvaraga7nA caityavAsI hatA. jyAre vaDaga7nA AcArya vihaka zAkhAnA saMvegI AcArya hatA, jeo saM. 5 mAM thayA hatA eTale e baMne AcAryo judA judA hatA.' A AcAryanI paraMparAmAM thayelA zaMkhezvara, lehiyANu, nANuM, nADola, valabhI vagere ga7nA AcAryonA maThe saMbhavataH caMdrAvatImAM hatA. - vaTezvaraga7nA dAkSiNyacihna A udyotanasUri vi. saM. 835 mAM thayA, te paNa uparyukta AcAryothI bhinna hatA. (praka27, pR. 4pa1) (2) sarvadevasUri--teo saM. 723 mAM zaMkhezvaramAM caturmAsa rahyA hatA. lohiyANAne selaMkI rAjA vijayaMta meTAbhAI jayaMte lahiyANAnuM rAjaya khUMcavI levAthI bennAtaTa (beNapabaMdara)mAM nAnA pAse AvyuM ane comAsu zAMtithI pasAra karavA mATe zaMkhezvaramAM AvI rahyo, teNe AcAryazrIne upadeza sAMbhaLI saM0 724 nA mAgazara sudi 10 nA roja jainadharma svIkAryo, jyAre te lahiyANAne rAjA bane tyAre AcAryazrIne lohiyANAmAM padharAvI samajaNapUrvaka bAra vratadhArI zrAvaka banAvyuM. teNe lehiyANAmAM jaina maMdira tathA piSiALa banAvI. A sarvadevasUri saM0 74pamAM svargastha thayA. vaDagacchanA mukhya ATha sarvadeva uparyukta sarvadevAcAryathI judA AcArya hatA. teo saM. 1010 mAM vidyamAna hatA. temanA prapaTTadhara A sarvadevasUri saM. 1037mAM svargastha thayA. (pra. 36, 38) (3) A padyadevasUri--teo vAdI hatA. temaNe sAMkhya vAdIone harAvyA hatA, tethI teo sAMkhyasUrinA nAmathI paNa khyAta hatA. 1. koI koI graMthakAra bhramathI gupta saMvata , bhATa saMvata, zaka saMvata ane vikrama saMvatane eka mAnI le che. temaja vaTezvarane ane vaDaga7ne paNa eka mAnI le che. ahIM paNa tema banyuM hoya te nA nahIM. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 7 cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri (4) A udayaprabhasUri-teo saM. 772 mAM A paddhadevanI pATe AvyA. teo samartha prabhAvaka hatA. lehiyANanA rAjA jayaMta solaMkInA putra zrImale nAgaeNdragacchamAM dIkSA lIdhI hatI, jeo samaprabhAcAryanA nAmathI prasiddha hatA. jayaMtane pautra bhANajI selaMkI saM. 764 mAM lahiyANanI gAdIe beThe. bhinnamAlanuM rAjya paNa teNe pitAne kabaje karyuM hatuM. te A udayaprabha ane A0 semaprabhate bhakta hatA. teNe A somaprabhanA upadezathI zatruMjaya ane giranArane saMgha kADhaDyo hate. A samayamAM kulagurunI vyavasthAmAM garabaDa thavAthI tatkAlIna caityavAsI AcAryoe maLIne kulagurunI maryAdA bAMdhI ane vaMzAvalIe lakhavAnI zarUAta karI. e samayathI vahIvaMcAne AraMbha thaye. itihAsa kahe che ke, vi. saM. 47ra thI vahIvaMcAne AraMbha thaye che cArathI vahIvaMcA saMvat ke bhATa saMvata hovAnuM lekhI zakAya. bhANa rAjAne saMtAna na hatuM tethI esiyAnA zeTha jayamala osavAlanI putrI ratnAkumArIne te paraNya. tene raNe tathA kuMbha nAme be putro thayA. teNe saM0 795 nA mAgazara sudi 10 ne ravivAre bA, udayaprabhasUri pAse zrAvakanAM bAra vrata aMgIkAra karyA. dharmapracAra AcAryazrIe bhinnamAlanA zrImAlI tathA piravADanAM seMkaDe kuTuMbane pratibodhI jaina banAvyA. teo saM. 832 mAM anazana svIkArI nADelamAM svarge gayA. temanI pATe be AcAryo thayA. (1) prabhAnaMdasUri ane (2) vallabha mUri. prabhAnaMdasUrithI "nANuvAlagaccha" nIkaLe ane vallabhasUrithI vallabhIgacha nIkaLe, jenuM bIjuM nAma "nADolagaccha" hatuM. tene samaya saM0 832 gaNAya. (5) A0 prabhAnaMdasUri-temaNe nANAnA rAjA zatruzalyane upadeza ApI jena banAvyuM. temanA upadezathI rAjA zatruzalya zatru jayane saMgha kADhayo. sAdhamikene senAmaheranI lahANI karI. dharmanI Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa. prabhAvanA karI. AcAryazrI saM. 880 mAM prabhAsapATaNamAM svarga gayA. vIravaMzAvalI"mAM A AcAryanuM nAma ApyuM nathI. A AcAryathI "nANuvAlagaccha nIkaLe. (6) AdadharmacaMdrasUri teo saM. 880 mAM AcArya thayA. (7) A suvinayacaMdrasUri-teo saM. 922 mAM AcArya thayA. (8) A0 guNasamudrasUri-teo saM. 957 mAM AcArya thayA. (9) A. vijayaprabhasUri-teo saM0 95 mAM AcArya thayA. (10) A naracaMdrasUri--teo saM0 1013 mAM AcArya thayA. (11) A0 vIracaMdrasUri teo saM. 1071 mAM AcArya thayA. A samaye valabhI zAkhAnA A0 semaprabhasUri hatA. te baMne AcAryo ekasAthe pAlanapuramAM comAsu rahyA. baMne pAlakhImAM besatA hatA. temanA yatiomAM zithilAcAra vadhI rahyo hato. A vIracaMdra saM0 1133 mAM vaDhavANamAM svargastha thayA. A arasAmAM ja mahammada ghorIe bhinnamAla bhAMgyuM. (12) A0 jayasiMha--teo upAtra thazedevanA ziSya hatA. A vIracaMdra kAladharma pAmatAM gacchanA AcAryoe temane saM0 1133 mAM sUripade sthApana karyA ane temaNe nava ziSyane caMdrAvatImAM AcArya padavI ApI. (zatapadIpadaH 108) upAdhyAya vijayacaMdra temanA ziSya hatA. A0 jayasiMhanA gurubhAI upAdhyAya munitilake pATaNamAM pitAnA dhanADhaya kAkAnI madadathI svayaM AcAryapada lIdhuM, jenAthI "tilakazAkhA" nIkaLI. A0 jayasiMha ghaNuM zithila hatA. teo saM. 1169mAM vaDhavANamAM svarga saMcaryA. - AcAryanA nAnA bhAI temanA ziSya hatA, jemanuM nAma muni rAjacaMdra hatuM. te parakAyapravezinI vidyAnA jANakAra hatA. (13) a. vijayacaMdra-teo A0 jayasiMhanA ziSya hatA. upAdhyAyapade hatA. teo prathama AcArya thayA nahatA. A. yazebhadra AnemicaMdrasUrinA ziSya A zIlaguNasUri temanA mAmA Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri thAya. A zIlaguNasUrie A0 caMdraprabhanI sAthe pUnamiyAgaccha Adaryo. upATa jayasiMhe paNa saM0 116mAM mAmAnA gacchanI nizrAe kiradvAra karI "vidhimArga pakSanI sthApanA karI. teo ja aMcalagacchanA prathama A Arya rakSitasUri hatA. zaMkhezvaraga7, nANuvAlagaccha tathA valabhIga7 te samayathI aMcalagacchamAM joDAI gayA. (-zatapadIpadaH 108) Ava bhAvasAgarasUrie prAkRta "vIravaMzapaTTAvalI "mAM (35) A0 uddadyatanasUri, (36) A sarvadevasUri, (37) A paddhadeva, (38) Ai udayaprabha, (39) A0 prabhAnaMda, (40) A dharmacaMdra, (41) A suvinayacaMdra, (42) A0 guNasamudra, (43) A. vijayaprabha, (44) A0 naracaMdra, (45) A0 vIracaMdra, (46) A0 munitilaka, (47) A0 jayasiMha, (48) A0 Arya rakSita-A rIte nANAvAlagacchanI paraMparA anusAre paTTAnukama Ape che. (gAthA 3ra thI 36) valabhIgaccha-nADelagaccha paTTAvalI (1) A0 udyotanasUri-zaMkhezvaragacchanA prathama AcArya, saM0724. (2) A0 sarvadevasUri-sva. saM. 745 (3) A paddhadeva (4) A0 udayaprabha-sva. saM. 832 (5) A0 vallabhasUri-temane nADelamAM saM0 832 mAM A0 udayaprabhasUrie AcArya pada ApyuM. A AcArya nADelagacchanA prathama AcArya hatA. A samaye nANAvAlagaccha ane nADolagaccha (valabhIga7) ema be vibhAga paDyA. 6. A dharmacaMdra-teo saM. 837 mAM AcArya thayA. pATaNanArAjavI vanarAja cAvaDAnA maMtrI lahIra piravADe pitAnI mAtAnA nAmathI nAraMgapura vasAvI, temAM A AcAryazrInA upadezathI saMtu 832 mAM bhava pArzvanAthanuM derAsara baMdhAvyuM. 7. A0 guNacaMdra-temane saM0 869 mAM AcArya padavI maLI. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51. jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 8. A devacaMdra-temane saM899 mAM AcArya padavI maLI. 9. bha0 sumaticaMdra-temane saM0 925 mAM AcArya pada maLyuM. 10. bha0 haricaMdra-temane saM0 954 mAM AcArya pada maLyuM. 11. bha0 ratnasiMha-teo saM. 970 mAM AcArya thayA. temaNe saM. 1005 mAM raNathaMbhera pAsenA Achabu gAmamAM DIDragetranA zeTha dhAMdhalane jena banAvI, kAMTiyAgetra sthApyuM. te gotranI lIMbaDiyA, senI ane jhaverI zAkhAo thaI (aMcalagacchapaTTAvalI pR. 204) 12. bha0 jayaprabha-teo saM. 1051 mAM AcArya thayA. temaNe saM0 1007 mAM bhinnamAlanA rAvata somakaraNa paramArane tathA tenA parivArane jaina banAvI saM. 12lpamAM vaDerAgotra sthApyuM. saM. 133pa nA vaizAkha suda 5 nA rojathI vaDerAgetranI laghuzAkhA nIkaLI. 13. bha0 semaprabha-teo saM. 1051 mAM AcArya thayA. teo ekavAra nANAvAlagaacchanA A0 vIracaMdra sAthe pAlanapuramAM caturmAsa rahyA, tyArathI te baMnee pAlakhImAM besavAnuM zarU karyuM. teo 'mahAtmA' banyA. maMtrI vimalazAhe Abu upara baMdhAvelA vimalavasahI jinAlayanI saMva 1088 mAM temaNe pratiSThA karI. 14. bha0 suraprabha-teo saM. 1094 mAM AcArya thayA. 15. bha0 kSemaprabha-teo saM. 1145 mAM AcArya thayA. 16. bha0 bhAnuprabha--teo saM. 1177 mAM AcArya thayA. A samaye nANuvAlagaccha, nADelagaacha-vallabhIgacha thayA. teoe aMcalagacchanI sAmAcArI zarU karI. 17. bha0 puNyatilaka-teo saM. 1207 mAM AcArya thayA. te mahAna prabhAvaka hatA. temaNe saM. 1211 mAM beNapanagaranA rAva mila DeDiyA paramArane jena banAvyuM. cAra lAkha parejInA kharacathI zatruMjayane saMgha kaDhA, be lAkha pIranI dAnazAlA maMDAvI. saM. 1244 mAM hathuMDIne rAva vanavIra cauhANane jena banAvyuM. cauhANazAkhAmAM UMDanA zeTha vanAjIthI "laghu sAjanIzAkhA" nIkaLI. bhaTTArakajInA upadezathI zA muMjA zrImAlIe saM. 1202 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 511 mAM bherelamAM derAsara baMdhAvyuM, vAva baMdhAvI, jurelInA zA. muMjAe AdinAthanuM maMdira baMdhAvyuM. bhinnamAlane zeTha saMghA piravADa pATaNamAM AvIne vasyA hatA. tenA vaMzaja zeTha khetazI pArekhe saM. 125 mAM pATaNamAM A AcAryazrInA hAthe bhava pArzvanAthanA maMdiramAM pratiSThA karAvI ane khetalavasahInI sthApanA karI. (aMcalagacchapaTTAvalI, pR. 113) 18. bha0 guNaprabha-teo saM. 1259 mAM AcArya thayA. AcArya sihaprabha ane A ajitaprabha e baMne temanA ziSya hatA. 19 A0 sihaprabha-aMcalagacchanA AcArya dharmaSanA paTTadhara A maheMdrasUri saM. 1309 mAM khaMbhAtamAM kAladharma pAmyA tyAre khaMbhAtanA saMghe gaMdhArathI bha0 guNaprabhanA ziSya valabhIgacchanA bha0 sihaprabhune AmaMtraNa ApI temanI pATe sthApana karyA. tyArathI valabhIgaccha aMcalagacchamAM bhaLI gaye. A valabhIgacchanA zAkhAcArya A0 jayacaMde saM0 1382 mAM bADameranA samaratha nAmanA kSatriyane jaina banAvI tenuM mahAjana gotra sthApana karyuM. (-aMcalagacchapaTTAvalI, pR. 117 -118 ane pR0 203 thI 213) aMcalagaccha aMcalagacchanI moTI paTTAvalImAM zaMkhezvaragaccha ane vaDaga7 ema be gacchanI paraMparA joDAyelI che. temAMthI aMcalagaccha nIkaLe. nANAvAlagaachanA A0 Arya rakSitasUrie pUrNimAgacchanI nizrAmAM dIkSA laI nANAvAlagacchamAM krioddhAra karyo ane saM. 1169 mAM vidhipakSagaccha ane saM. 1213 mAM aMcalagacchanI sthApanA karI. temAM 70 belanI prarUpaNa karI. 40. A caMdraprabhasUri-teo vaDagacchanA A nemicaMdrasUrinA ziSya hatA. temaNe saM0 1159mAM pUnamiyAga7 calAvyuM. 41. Ara Arya rakSitasUri-AbU pAsenA daMtANuM gAmamAM piravADa zeTha droNa ane temanI patnI derIe saM0 1136 mAM guru Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa mahArAjanA AzIrvAdathI eka bALakane janma Ape, jenuM nAma duhakumAra rAkhavAmAM AvyuM. - nANAvAlagacachanA A0 jayasiMha tathA temanA ziSya yati rAja. caMdra, jeo parakAyapravezinI vidyAnA jANakAra hatA. te sAdhu parivAra sAthe vihAra karatA saM0 1141 mAM daMtANI gAmamAM AvyA. zeTha koNe pitAne gehakumAra temane vahorA. saMghe zeTha droNane anargala dhana ApI satkAra karyo. * - AcAryazrIe duhakumArane laIne khaMbhAta tarapha vihAra karyo. khaMbhAtamAM arabastAnane karoDapati vepArI sAdikane AcAryazrIe bhejapatra upara yaMtra lakhI Apyo hato. tenAthI tene putranI prApti thaI. AthI teNe AcAryazrIne ghaNuM bheTazuM ApyuM. senAnI pAlakhI paNa samarpaNa karI. ' saM0 1146nA piSa sudi 3 nA divase khaMbhAtamAM ja goduhane dIkSA ApI tenuM nAma muni Arya rakSita rAkhyuM. gurujIe tene vyAkaraNa vagere bhaNavI zAstrajJAna ApyuM. yati rAjacaMdra maMtra-taMtra ane kAyapravezinI vidyA ApI. gurue saM. 1159nA mahA sudi 3 nA roja pATaNamAM AcArya pada ApyuM. te pachI teo Ara Arya rakSitasUri nAmathI prasiddhi pAmyA. jyAre temaNe AgamanuM manana karavA mAMDyuM tyAre temane jaNAyuM ke, atyAranuM sAdhujIvana zithila che. eTale temaNe gurunI AjJA meLavI pitAnA mAmA muni zIlaguNanI sAthe pUnamiyAgacchanI nizrA svIkArI. | saM0 1159nA mAha suda 5 nA roja kriyeddhAra karyo ane pharI dIkSA laI upAya vijayacaMdra nAma rAkhyuM. teo vihAra karIne pAvAgaDha AvyA, tyAM temaNe tapasyA karI tethI kALIdevI temane sahAyaka thaI pachI teo bhAleja AvyA. tyAM zeTha yazadhavala bhaNazALI jaina hovA chatAM ajaina je banI gaye hato. tene temaNe camatkAra batAvI kuTuMba sahita jena banAvyo. saM. 1169 nA vaizAkha sudi 3 nA divase temaNe bhAlejamAM Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM] . A municaMdrasUri 513 pharI nANAvAlagacchamAM bhaLIne Ava jayasiMhasUrinA hAthe AcAryapada svIkAryuM ane pharIthI A ArakSita nAmathI khyAti pAmyA. teo A. vijayacaMdranA nAmathI paNa oLakhAtA hatA. sAmAcArI temaNe pUname pAkhI, abhivardhita varSamAM zrAvaNuM ke pahelA bhAdaravAmAM saMvatsarI, ethI thaIne niSedha, parvamAM pauSadha, sAdhune jinapratiSThAne niSedha, zrAvakane dIpapUjA ane phalapUjAne niSedha, muhapattine niSedha, guruvaMdanamAM bIjA khamAsamaNane niSedha, parva sivAya pauSadhane niSedha, upadhAnamAlA paNa niSedha, rAte jinapUjA ane rAte nRtya pUjAno niSedha karyo. sAdhu ane zrAvakanA cityavaMdanamAM bheda karyo. navakAramaMtra tathA meltha zuM vagere sUtromAM pAThabheda karyo. A prakAre lagabhaga 70 belanI prarUpaNa karI. (jUo, zatapadI). vidhipakSagacchanI sthApanA karI. te ga7 saM1214mAM aMcalagaccha tarIke khyAti pAme. A0 ArakSita, A0 jayasiMhasUri, (43) A0 dharmaghoSa saM. 1263mAM racelI prAkRta "zatapadI" uparathI temanA ziSya A0 mahendrasUrie saM. 1294 mAM saMskRtamAM "zatapadI" (aM) 5342) racI che. temAMnA keTalAka neMdhavAyegya pade A che - 3. sAdhu jinapratimAnI pratiSThA na karAve. 4. dIpaka pUjA zAstramAM upadezI nathI. 6. phaLapUjA zAstramAM jaNAvI nathI. 15. traNa thAya kahevI. 20. zrAvake muhapatti na rAkhe. 22. sAdhune vAMdatAM eka khamAsamaNa devuM. 36. parva divase ja pauSadha kare. 39 sAMja-savAra ema be samaye ja sAmAyika karavuM. 82. saMvatsarI pacAsamA divase ane abhivardhita varSamAM vIsamA divase karavI. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 2. zrAvake sAdhunI jema caityavaMdana na kare. 9. upadhAna-mAlArepaNa karavAM nahIM. 7. rAte jinapUjA temaja pUjAmAM nRtya na karavuM. 9 navakAra ane sumentha zuM vagere sUtromAM pAThaphera kare che. 112. cemAsI-pAkhI pUname karavI. 117. chelle bela che. (jUo, A0 mahendrasUrikRta "zatapadI') zaMkhezvaragaccha, nANAvAlagaccha ane nADolagacchanA valabhIga paNa uparyukta sAmAcArIne svIkAra karyo. temanA upadezathI zeTha yazodhane bhAlejamAM vizALa jinAlaya baMdhAvyuM. temAM kSetrapAla vyaMtara naDatara karato hato. AthI AcAryazrIe AkarSaNI vidyA ane khaMbhinI vivAthI tene kAbUmAM lIdhe ane jinAlayanA kAryamAM madadagAra banAvyuM. zeThanI sammatithI derAsaranA daravAjAmAM teNe kSetrapAlanI cAra hAthavALI mUrti banAvIne besADI. AcAryazrInA upadezathI zeTha yazelane zatruMjayane cha'rI pALato yAtrAsaMgha kADhayo. rastAmAM mahAkAlIdevIe AcAryazrInI be vAra parIkSA karI. baMne prasaMge kheDAmAM banyA. eka vakhata jyAre AhAra taiyAra hato tyAre vaheravA jatAM temaNe te devapiMDa che ema jANI laI te AhAra na lIdhe ane bIjI vakhate jyAre saMghano paDAva kheDAmAM hato tyAre AcAryazrInI sAme senAne thALa dharavAmAM AvyuM. AcAryazrIe niHspRhatAthI te thALa lIdhe nahIM paraMtu temAMnI eka senAmahora laI kaI zrAvakane sAdhAraNa khAtAmAM vAparavA ApI dIdhI. tyArathI devIe vidhipakSagacchanI rakhevALI karavAnuM vacana ApyuM. te devIe sAthesAthe e paNa jaNAvyuM ke, "tame eka senAmahora lIdhI che tethI tamArA gacchane eka zrAvaka jarUra lakhapati banI raheze." - AcAryazrInA jIvanamAM paNa vAyaDagachanA A jIvadevasUri nI peThe gAyanI ghaTanA banelI joDavAmAM AvI che. saM. 1172 mAM teo pArakaranA surapATaNamAM padhAryA. tyAM marakIne upadrava thaye hate. te temaNe zAMta karI dIdhuM. tyAMnA paramAra rAjA Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 515 mahIpAlane upadeza ApI jaina banAvyuM. rAjAe bha0 zAMtinAthanuM derAsara baMdhAvyuM ane tenA vaMzajo ozavAla banyA. te badhA mIThaDiyAgetranA nAmathI prasiddha thayA. tene maMtrI dharaNanAme jena hatA. beNapanA karoDapati zeTha kapardinI putrI samayazrI(mAI)e AcAryazrIne upadezathI saMsArane asAra samajI pitAnI bahenapaNuo sAthe dIkSA lIdhI. samaya jatAM te sAdhvIne mahattarAnI padavI paNa maLI. e kadi zeThane gUrjaranareza siddharAje pitAnA rAjyane bhaMDArI banAvyuM ane tene 18 gAma bakSisamAM ApyAM. (pR. 108, 139, 140) vidhipakSanuM bIjuM nAma aMcalagaccha kema paDayuM e aMge bhinna bhinna ullekha maLe che - ' (1) rAjA siddharAje patrakAmeSTiyajJa AraMbhe tyAre tyAM eka gAya marI gaI. rAjavInI vinaMtithI A0 AryarakSite parakAya. pravezinI vidyAnA baLe te gAyane yajJazALAnI bahAra kADhI, AthI rAjAe temane "acala' evuM biruda ApyuM. A gAyanI ghaTanA vAyaDagaachanA A jIvadevasUrinA jIvanamAM paNa banI hatI. e ghaTanA A0 Arya rakSitasUrinA nAme paNa caDI che. rAjA siddharAje saM. 1184 pachI patrakAmanA mATe yAtrAo vagere karI. e hisAbe aMcalagaccha saM0 1185 thI saM. 119nA gALAmAM astitvamAM AvyuM. (-jUo, acalagaccha paTTAvalI) (2) gUrjarezvara kumArapAlanA samaye (saM. 119 thI 1229) A0 Arya rakSitasUri pATaNa AvyA tyAre zeTha kAdie temane khesanA cheDAthI-aMcalathI vaMdana karyuM tethI e ga7 "aMcalagaccha nAme prasiddhi pAme. (3) karkara gAma pAse AvelA beNapa gAmamAM nADhA (nAnI, nAthI) nAmanI pUnamiyAgacchanI dhanADhaya zrAvikA hatI. te svakuTuMba, svajana, ane sAdharmikone pALatI hatI. (praka. 35, pR. 15) ekavAra eka pUnamiyAgacchanA AcArya zrAvakane dharma ane Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa nirvAha vize pUchyuM, tyAre zrAvakoe jaNAvyuM ke, "ahIM nADhAnA prasAdathI sau vAte sAruM che.' AcAye kahyuM, "nADhA koNa che? enA prasAdathI nahIM paNa deva-guru prasAdathI ema kahe." A vAta sAMbhaLIne nAThAne gusso caDyo. saMghe AcAryazrIne dvAdazAvarta vaMdana karyuM. nADhAnI pAse muhapatti nahatI tethI AcArya saMghanuM vaMdana svIkAryuM, paNa nADhAnuM vaMdana na svIkAryuM. e ja arasAmAM pUnamiyAgacchane eka netravALA maMtravAdI upATa narasiMhe saM. 116mAM zrAvakane pratikamaNane niSedha karyo. teNe "vidhipakSamata" sthApyo hato. pAvAgaDhanI hiMsApriya kAlIdevInuM 21 upavAsathI ArAdhana karyuM ane cakrezvarIdevI hAjarAhajura che ema jAhera karyuM. temaNe beNapamAM AvI zrAvakane muhapattine niSedha karyo. nADhA tathA saMgha pAse calathI vaMdana karAvyuM. AthI nADhA khuza thaI ane 8000 rUAne kharca karI naDiyAdanA caityavAsI AcArya pAse upAdhyAyane AcArya pada apAvyuM ane temanuM nAma A0 Arya rakSita kAyama karyuM. A rIte saM. 1213 mAM muhapattine badale kapaDAnA cheDAno vaMdanavidhi calAvyuM, eTale vidhipakSa aMcala nAmathI jAhera thaye. (dazamata.........., jaina itihAsa, pra. jainadharma vidyA pracAraka varga, pAlItANA, saM. 1964) temanA parivAramAM 12 AcArya, 20 upAdhyAya, 70 paMDita, 103 mahatta, 82 pravattinI ane bIjA sAdhu-sAdhvI hatA. temaNe saM. 1226 (1236)mAM 100 varSanI uMmare A0 jayasiMhasUrine gacchane bhAra seMpI pAvAgaDha upara 7 divasanuM anazana karI svargavAsa karyo. - AcAryazrIe zrImAla ane ozavAlanAM aneka navAM jena gotra sthApana karyA, jemAM mIThaDyiA ane gAMdhI vagere mukhya getre che. dazA-vIzAne bheda- . A samaye jena mahAjanamAM dazA-vIzAnA bhedo hatA. "aMcalaga7paTTAvalImAM lakhyuM che ke, nANAvAlagacchanA A udayaprabhasUrinA Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 517 upadezathI kAtyAyana zrImAlI jene thayA. tene AdipuruSa bhinnamAlanagarane bha0 zAMtinAthanA derAsarane goSThika zeTha zrImalla nAme hato. zeTha meghA, zeTha muMjA, zeTha jinadAsa vagere tenA vaMzajo hatA. zeTha jinadAsa beNapamAM raheto hato. te kAmadeva je rUpALo hato. e samaye beNapamAM rAjA bhIma rANe hato ane jegA nAme divAna hato. rAjAne koI saMtAna nahotuM tethI teNe jogAnI putrI mAnAne pitAnI putrI karIne rAkhI hatI. eka veLA divALInA divase rAjA mAnAne pitAnA oLAmAM laI sajasabhAmAM beThe hatuM, te vakhate zeTha jinadAsa luhAra karavAne rAjasabhAmAM AvyuM. mAnAkumArI tene joIne mehita thaI gaI. rAjAe tene jinadAsa sAthe paraNavA mATe pUchyuM. tyAre mAnAe hA pADI. paNa jinadAse vadhe lIdhe ke, "ame vIzA zrImALI chIe, jyAre jogo dazA zrImAlI che eTale te kanyAne huM paraNuM zakuM nahIM." rAjAe baLajabarIthI te baMnenAM lagna karyA. zeTha jinadAsa tyAMthI nIkaLI ArAsaNamAM jaIne vacce ane tenAthI saM. 1185 mAM 'laghu sAjana zAkhA nIkaLI. eka rAAla ArAsaNamAM bhayaMkara marakI phATI nIkaLI. ArAsaNa UjaDa thayuM. zeTha jinadAsanA vaMzajo tyAMthI nIkaLI IDara jaIne vasyA. temAMnA maMtrI nAyake saM. 1301 mAM kherAlumAM bha0 zrI RSabhadevanuM maMdira baMdhAvyuM. A vaMzanA zeTha bharathAnI strI jhAlIe saM. 1311 mAM bhava pArzvanAthanuM derAsara tathA jhAlAsara nAme taLAva ba dhAvyuM. (aMcalagaccha paTTAvalI, pR0 91) nANuvAlagacchanAM gotro-raNadhIra, kAvaDiyA, DhaDhDhA, zrIpati, talerA, ke ThArI vagere che. (-nANAvAla mahAtmAonI vahInA AdhAre) aMcalagacchanAM netro-1. gAlDa, 2. AgottA, 3. buhaDa, 4. subhadra, pa. baherA, 6. siyAla, 7. kTAriyA, keTecA, rAnapurA baherA, 8. nAgaDa, 9. mIThaDiyA vahorA, 10. gharelA, 11. vaDera, 12. gAMdhI, 13. devAnaMdA, 14. gautama, 15. dezI, 16 sonIgara, 17. Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa keTiyA, 18. hariyA, 19 deDiyA, 20. berecA, 21. lAlana vagere che. 42 A0 jayasiMhasUri-epArakanA zeTha dAhaDa ezavAlane neDhI nAme patnI hatI. zeThANa neDhIe eka divasa svapnamAM kaLaza je. pariNAme saM0 1179ne citra sudi 9nA roja teNe jinakalaza nAmanA putrane janma ApyuM. te putra moTo thatAM tyAM padhArelA A0 kakkasUrinA vyAkhyAnamAM javA lAgyuM. AcAryazrI vyAkhyAnamAM "jabUcaritra" vAMcatA hatA. emanA upadezathI e bALakanA dilamAM vairAgyane aMkure UgI nIkaLyA. A AryarakSite tene saM0 114 ne mAha sudi 3 nA roja pATaNamAM dIkSA ApI, muni, yazazcadra nAma ApyuM. bAla muni tIvra buddhizALI hatA. tene vyAkaraNa, tarka, maMtra-taMtra ane siddhAMta bhaNAvI saM. 117 mAM upadhyAyapada ApyuM ane temanuM nAma upATa jayasiMha rAkhavAmAM AvyuM - saM0 1180 lagabhagamAM rAjA siddharAjanI sabhAmAM vetAMbaracArya vAdidevasUri ane digaMbarAcArya bha0 kumudacaMdra vacce zAstrArtha thaye tyAre upATa jayasiMhe vetAMbara munisaMghane kImatI sahaga Apyo hato. A Arya rakSitasUrie temane saM. 1502 mAM mAMDalamAM AcAryapada ApyuM hatuM. A0 mahendrasUri jaNAve che ke, vaDagacchanA AcArya rAmadevasUrie pAvAgaDha pAse maMdArapuramAM saM0 1202 mAM temane AcAryapade sthApana karyA hatA. temanA kulaguru digaMbara bhaTTAraka chatrasena hatA. te maMtravAdI hatA. A0 jayasiMhe temane jItI laI pitAnA ziSya banAvyA. temanuM nAma chatraharSa ApavAmAM AvyuM. zAlavIo zvetAMbara jaina banyA. upAdhyAya chaaharSathI saM. 1217 mAM "harSa zAkhA" nIkaLI. gUrjarezvara kumArapAle pATaNanA saMghanuM tathA rAjyanuM ekama jokhamAya nahIM, te khAtara navI sAmAcArIvALA jena gacchane dezavaTe Akhe. eTale ke pATaNamAM AvavAnI ane tyAM rahevAnI manAI karI hatI. e samaye pUnamiyAgaccha, kharataragaccha vagerenA sAdhu Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 519 o bahAragAma cAlyA gayA hatA paraMtu A jayasiMha yuktipUrvaka gUrjaranareza kumArapAlanI sammati meLavIne pATaNamAM ja rahyA hatA.' paTTAvalIkAre ahIM Ava jayasiMhanI mahattA batAvavA A0 hemacaMdrasUrinA mukhathI prazaMsA varNavI che ane gurjaranareza kumArapAlanuM mRtyu A hemacaMdrasUrinI pahelAM batAvyuM che. A AcArya ugra vihArI hatA. temaNe ghaNAM tIrthonI yAtrA karI hatI. temanA upadezathI zeTha AMbAke prabhAsapATaNamAM bha0 caMdraprabhasvAmInA derAsarano jIrNoddhAra karAvyo hato. teo saM. 1259 mAM prabhAsapATaNamAM devaloka pAmyA. temaNe nIce jaNAvelA graMtho racyA che. "karmagraMthanI bRhadU-TIkA, kammapayaDI-TIkA, karmagraMtha vicAra Tippana, karmavipAka, sthAnAMgasUtranI TakA, jenata vAtika, nyAyamaMjarI Tipana vagere. saM. 1330 mAM yugAdidevacaritra' racyuM jene ApanI putrI lakSamI tathA putra AMbaDe bhaktithI lakhAvyuM hatuM A0 jayasiMhe ghaNu navA jene banAvyA hatA. saM. 1208 mAM hathuMDInA rAjA atakhtasiMha rAThoDane jaledarane rega maMtrajalathI maTADI dIdho hato ane tene jena banAvyuM hitete rAjavIe bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM. tenA vaMzajo hathuDiyA rAThoDa ozavAla banyA. saM0 1224 mAM zaMkhezvara pAsenA lelADAnA rAva phaNagara rAThoDane jena banAvyuM hatuM. saM. 1228 mAM pArakaramAM umarakeTanA mehaNasiMha paramArane jaina banAvyuM. umarakoTamAM bha0 ajitanAthanuM derAsara banyuM. temanAthI nAgaDA getra cAlyuM. e ja nAgaDA getranA zeTha tejasIe saM. 1624 ane zeTha rAjasI neNusIe jAmanagaranuM prasiddha evuM bha0 zAMtinAthanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. e sivAya nAgaDA getranA zeTha narasI nAthAe saM. 1920 mAM zatruMjaya upara narazI nAthAnI TUMka baMdhAvI ane nIce pAlItANAmAM dharmazALA baMdhAvI. zeTha Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa saubhAgyacaMda kapUracaMde paNa tyAM dharmazALA baMdhAvI. saM. 1229mAM pArakaramAM pIluAnA ThA. rAvajI selaMkI, rANuM rUpAde, kumAra lAlaNa vagerene jaina banAvyA. temanAthI lAlanagetra cAlyuM. (pra. 41, pR0) saM. 1231 mAM dharI bihAra DIDune jena banAvyuM. saM. 1255 mAM jesalameranA rAu devaDA cAvaDAne jena banAvyo. tenA putra jhAmare jAleramAM bha0 AdinAthanuM derAsara baMdhAvyuM. e vaMzanA loke deDhiyA kahevAyA. A vaMzanA jenee ghaNuM derAsare, upAzraye ane vAva baMdhAvyAM, saMgha kADhayA. temAMthI saM. 1645 mAM laghusajajanazAkhA' nIkaLI. A vaMzanI ghaNI strIo satI thaI hatI. saM. 1211 mAM ziva koTaDAnA lUMTAru rAjA somacaMda yAdavane jena banAvyuM. teNe ekavAra A0 jayasiMhane lUMTI lIdhA hatA. Akhare te sudharyo tyAre temane bhakta jena banyo hato. teNe bha0 pArzvanAthanuM zikharabaMdhIderAsara baMdhAvyuM. tenAthI gAhAtra cAlyuM. saM. 1244 mAM pUjavADAnA rAva kaTAramalajI cauhANane ezavAla jaina banAvyuM. tenAthI kaTANyiA gAtra cAlyuM. rAva karoDapati hatuM. teNe hathuMDImAM bha0 mahAvIranuM derAsara baMdhAvyuM. rehiDAnA virajI kaTAriyAe saM. 1296 mAM ratnapuramAM bha0 zAMtinAthanuM derAsara baMdhAvyuM. saM. 1244 mAM keTaDAnA lUMTAru rAva rAjasena paramArane jena banAvyuM. tenA vaMzajo polaDiyA ozavAla banyA. saM. 1256 mAM cittoDanA ThA0 varadatta cAvaDA jena banyo. - saM0 1257 mAM nalavarane rAva raNajita rAThoDa jena banyuM. tenA vaMzajo rAThoDa jene kahevAyA. saM. 1259nA mAha sudi 5 nA roja keTaDAne rAThoDa jena bane. tenA vaMzaje rATheDa ezavAla kahevAyA. 43. A dharmaSasUri- mAravADamAM mahAvapuramAM piravAlajJAtIya zrIcaMda nAme zreSThI Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri hatAM. tene rAjalade nAme patnI hatI. teNe saM0 1208mAM dhanakumArane janma Ape. A0 jayasiMhasUrie tene saM0 1226 mAM dIkSA ApI temanuM nAma dharmagheSa muni rAkhyuM. saM. 1230 mAM temane upAdhyAyapada ApavAmAM AvyuM ane saM0 1234 mAM bhaTahari gAmamAM teo AcAryapadastha thayA. sAMbharanA kSatriya sAmaMte e AcArya padamahotsavamAM hajAra senAmahore kharacI hatI. AcArya zrI saM. 1268 mAM kacchanA nADeNa gAmamAM 69 varSanI uMmare kAladharma pAmyA hatA. - temaNe saM. 1262 mAM prAkRtamAM "zatapadI" nAme graMtha racce, jemAM aMcalagacchanuM maMtavya rajU karyuM che. temanA samaye saM. 1236 mAM baraDA pAsenA ghumalI gAmamAM zeTha netAe deDha lAkha TaMkA kharacIne jetAvAva baMdhAvI hatI. ghumalInA rAjA vikramAditye temane ghaNuM mAna ApyuM hatuM. temaNe sAMbharanA sAMbhara kSatriyane, mehalanA behaDa nAmanA kSatriyane, banArasanA dinakara bhaTTane, jAleranA bhIma cauhANane ane lAkhaNa bhAlaNInA raNamalla paramArane jena banAvyA hatA. jAleranA cauhANa bhIme temanA upadezathI saM0 1266 mAM DoDa gAmamAM bha0 vAsupUjya svAmInuM derAsara baMdhAvyuM hatuM. e DeDiyAlecAvaMzanA zeTha vIrAe jAleramAM bha0 caMdraprabhasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM hatuM. A dharma zeSanA samaye jhAleDIgacchanA A0 jayaprabhasUrie aMcalagacchane svIkAra karyo hate. A0 dharmazeSa digaMbara bhaTTAraka vIracaMdane jItI laI vallabhIzAkhAnA AcArya banAvyA hatA. 44. A0 mahendrasiMha- sarAmAM devaprasAda nAme audicya brAhmaNa paMDita hate. tenI patnInuM nAma kSIradevI. teNe saM. 1208 mAM mahendrane janma Ape. A dharmaghoSasUri tyAM caturmAsa rahyA. paMDita AcAryazrInA ziSyone vyAkaraNa bhaNAvatA hatA. paMDitane pAMca varSane putra mahendra munie Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para2 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa sAthe khUba haLI gayuM hatuM. te AcAryazrInA meLAmAM jaIne besate, pAtro leto, paMDita ane paMDita patnI baMne jainadharmanAM anurAgI banyAM hatAM. pitAnA putrane eka viziSTa paMDita banAvavA mATe teNe AcAryazrIne pitAne putra vaherAvyo ane zeTha ruNake khuzI thaIne paMDitane AjIvikA mATe puSkaLa dhana ApyuM. AcAryazrIe maheMdrakumArane saM. 1237 mAM dIkSA ApI. temane bhaNAvI-gaNAvIne saM0 1257 mAM upAdhyAyapadavI ApI ane saMtu 1263 mAM nADelamAM AcAryapada ApyuM ne A0 mahendrasUri nAma rAkhyuM. A mahendrasUrie kirADUnA zeTha AhAkane tenA gharamAM beraDI nIce daTAyeluM daza lAkha TaMkAnuM dhana batAvyuM ane e ja vakhate temaNe traNa varSane duSkALa paDavAnI AgAhI paNa karI hatI. AthI zeTha AlphAke e dhanane sadupayega karI levAne nirNaya karyo. pariNAme teNe jyAM tyAM kUvAo khedAvyA, dAnazALAo khullI mUkI ane manuSyo temaja prANIone khUba madada maLe evI sagavaDa karI ApI. A ghaTanA saM0 1257 thI 1263 mAM banI hatI. dahIMthalInA vAghelA rAjAnA maMtrI hAthIe bha0 RSabhadevanuM maMdira baMdhAvI, tenI pratiSThA saM. 1301 mAM A0 mahendrasUri pAse karAvI. (pR. 114) A0 maheMdrasUri tharAda padhAryA tyAre tapAgacchanA paramasaMvegI A0 devendrasUri saM 1307 mAM tyAM AvyA hatA. temaNe A0 mahesUrine mahAvratanA aticAre samajAvI jaNAvyuM ke, "tame suvihita AcAryuM che tethI suvihite nimitte kahevuM ke batAvavuM na joIe. eTale thayelA pApanI tamAre AleyaNa levI joIe. paraMtu teo kaMI kare te pahelAM saM. 130lmAM paryuSaNa parvamAM khaMbhAtamAM kalpasUtra vAMcatAM vAMcatAM vAyunA prakepathI pATa para ja kAladharma pAmI gayA. temane rUpacaMda vagere 13 ziSya hatA. khaMbhAtanA saMghane teo gya na lAgavAthI vallabhAzAkhAnA AsiMhaprabhane gaMdhArathI Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri para 3 khelAvI lAvI temanI pATe sthApana karyo. nADAlanI valabhIzAkhA tyArathI acalagacchamAM bhaLI gaI. A. mahedrasUrie aneka jainatIrthanI yAtrA karI hatI. temaNe prAkRtamAM 'tI mAlA'(tra' : 111) ane tenA upara (pra0 : 3000)nI svApanna TIkA racI che. A. dharma ghASanI prAkRta ' zatapadI 'nuM temaNe sa0 1294mAM saskRtamAM vivaraNa (ga0 534ra) cyuM che. temaja guruguNaSatrizikA ' vagere graMthA racelA che. r 2 45. A. sihaprabhasUri sa0 1283mAM temanA vijApuramAM janma thayeA hateA. sa 1291mAM dIkSA lIdhI, sa0 1309mAM khaMbhAtamAM AcArya pada meLavyuM ane sa0 1313mAM bharayuvAnImAM ja kALadharma pAmyA. teo gujarAtanA vIjApura gAmanA arisiMha pAravADa ane temanI patnI prItimatInA putra hatA. pAMca varSanI uMmara thatAM ja tenA mA-bApa marakImAM maraNa pAmyA. kAkA harie tene vallabhIzAkhAnA bha. guNaprabhane dhanavAna jANI se| seAnAmahAramAM vecI nAkhyA. teNe dIkSA lIdhI ane siddhAMtA vagere bhaNIne samartha vAdI tarIkenI nAmanA meLavI. chevaTe khaMbhAtanA saghe temane ceAgya jANIne A mahendra sUrinI pATe sthApana karyo, paNa teo yuvAnI ane adhikArane pacAvI na zakayA. eTale te parigrahadhArI zithila caityavAsI bhaTTAraka banyA ane 30 varSanA yuvAkALamAM ja kALadharma pAmI gayA. temanA upadezathI sa0 1301mAM IDaranA maMtrI nAyake kherAlumAM AdinAtha bhagavAnanuM maMdira baMdhAvyuM. 46. A. ajitasiha-- DADa gAmamAM zrImAlI jinadeva nAme zreSThI hatA. tene jinadevI nAme patnI hatI. teNe sa0 1283mAM sAra'gakumArane janma ApyA. sAraMgakumAranA mAtA-pitA yAtrA karavA khaMbhAta gayA ane tyAM ane tAvanA rAgathI maraNa pAmyA. sAta varSanA sAragakumAra mATe prazna UbhA thayA. khaMbhAtanA zrIsa Mghe te kumAra vallabhIzAkhAnA Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa24 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa bha0 guNaprabhane Apyo. bhaTTArake tene saM0 121mAM dIkSA ApI. ajitasiMha muni nAma ApyuM. te paNa A0 sihaprabhanI sAthe caiityavAsI banI gayA hatA. te pAlakhImAM besatA, chaDI, cAmara ane subhaTe rAkhatA hatA. teo rUpALA hatA. maMtravAdI paNa hatA. temaNe mahAkAlInI sAdhanA karI hatI. pUraNacaMda sAlavIe zatruMjayane saMgha kADho hatuM, temAM teo sAthe gayA hatA tyAre samarasiMha cAvaDAe temane lUMTI lIdhA hatA. bhaTTArake mahAkALInI sahAyathI tene khaMbhita karI hiMsA temaja lUMTanI pratijJA karAvIne cheDyo hato. - teo saM. 1316mAM jAloramAM bhaTTAraka banyA. temaNe pATaNamAM pitAnA 15 ziSyone upAdhyAya banAvyA. - A samaye saM0 1485mAM rUpA zeThe beNapamAM kU banAvyA paNa temAM pANI na AvyuM. devIe tenA pautra kAnajInuM balidAna mAgyuM. zeTha sAMje mahAjana sAthe kuvA najIka gayA ane kumAra kAnajIne kUvAmAM pAraNAmAM suvAkyo. savAre joyuM to kUve pANIthI bharAI gayo ane bALaka temAM ramate jIvatA nIkaLe. (pR. 109). - temanA upadezathI relI Adi gAmanA mULa vagere zrAvakoe saM. 131damAM bhavya RSabhadeva vagere pratimAnI pratiSThA karAvI. e vaMzanA zeTha vardhamAnano bhAI jayatA narelIthI ucALA bharI potAnA sasarAnA gAma cANasamAmAM AvIne vasyo. teNe A ajitaprabhanA upadezathI saM. 133pamAM cANasamAmAM bha0 bhaTevara pArzvanAthanA maMdirane jIrNoddhAra karAvyuM ane saM0 1345mAM bhava pArzvanAthanI pratiSThA karAvI. A bhuvanatuMgasUri A vidhimAM sAthe hatA.' . bhaTTAraka ajitasiha saM. 133lmAM A devendrane pitAnI pATe sthApana karI devaloka gayA. - temanAM ajitasiMha ane ajitaprabha evAM be nAme maLe che. 1. pUrNimApakSanA A vijayasiMharinA saMtAnaya A0 ajitapratye saM. 1707 mAM "zAMtinAthacaritra" racyuM che. (-jaina satya prakAza, kra. 106) Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para cAlIzamuM 1 amunicaMdrasUri 47. A devendrasiMha pAlanapuranA zeTha sAMt zrImAlInI patnI saMteSe saM. 1299mAM devacaMdra nAme bALakane janma Ape. bha0 ajitasiMhe tene saMtuM 1316mAM pAlanapuramAM dIkSA ApI. saM. 1323mAM timirapuramAM AcAryapada ApyuM. saM. 1371nA mAgazara sudi 13nA roja teo pAlanapuramAM svarge gayA. teo vidvAna hatA, kavi hatA. vidvAne temanAM kAvya sAMbhaLavAne temanI vyAkhyAnasabhAmAM AvatA hatA. temaNe "jena meghadUtakAvya (?) temaja citrabaddha kAvyavALI jinastutio racI che. ' zeTha dhokAzAhe saM0 1325mAM kuNageramAM bhavya AdinAthanuM maMdira baMdhAvI A0 devendrasiMhanA hAthe pratiSThA karAvI. (aMcalagacchapaTTAvalI, pR0 88) 48. A dharmaprabhasUri bhinnamAlamAM lIMbA piravAla nAme zreSThIne vIjaladevI nAme patnI hatI. teNe saM. 1331mAM eka bALakane janma Apyo. teNe saM0 1351mAM jAloramAM dIkSA lIdhI. saM. 135mAM AcAryapada prApta karyuM, saM. 1393nA mahA sudi 10nA roja eseTI gAmamAM svargagamana thayuM. temaNe saM0 138mAM "kAlikAcAryakathA" racI. temaNe nagarapArakaranA paramAra kSatriyane jIvahiMsAnI pratijJA karAvI hatI. 49. A siMhatilakasAri- mAravADamAM erapuranA zeTha AzAdhara paravAlanI patnI cAMpaladee saM. 1345mAM tilakacaMdane janma Ape. temane bIjo putra karmacaMdra janmathI ja bahere-ge hate. bhava dharma pratye tene badhI rIte late ane sAMbhaLata karyo. mA-bApe e putra gurujIne vahe. rAvyo. bhaTTArake tene saM. 1361mAM ziheramAM dIkSA ApI. saM. 1371mAM ANaMdapuramAM AcArya padavI ApI ane saM0 139mAM pATaNamAM gacchanAyakapada bhaLAvyuM. temaNe khaMbhAta vagere sthaLomAM Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa aneka pratiSThAo ane aMjanazalAkA karAvI hatI. saM. 135nA caitra sudi -aa roja teo kALadharma pAmyA. 50. Aha mahendraprabhasUri- vaDagAmanA zeTha Asu zrImAlInI patnI jIvanadevIe saM. 1363mAM mahendrane janma Apyo. zizuvayamAM ja tenA mAbApa marI javAthI mAmAe tene bhava siMhatilakasUrine harAvI dIdho. bhaTTArakajIe tene saM0 137pamAM eziyAmAM dIkSA ApI, saM. 134mAM pATaNamAM AcAryapada ApI ane saM0 1395 (138)mAM khaMbhAtamAM gacchanAyakanuM pada dIdhuM. A0 maheMdraprabhasUri saM 1409mAM mAravADamAM AvelA rANI (nANI) zaheramAM caturmAsa hatA. e vakhate 40 divasa sudhI varasAda paDyo nahIM. bhaTTArakajIe dhyAna karavA mAMDyuM ne tarata ja varasAda paDayo. A sudi 8nI madhya rAte temane kALe sApa karaDyo. ATha-daza para dhyAna karavAthI tenuM jhera paNa UtarI gayuM. teo saM0 1444 (saM. 1445)nA mAgazara vadi 11nA roja zatruMjayamAM svarge gayA. saMbhava che ke, temaNe "jIrAvalA pArzvanAthastotra - 4pa banAvyuM hAya. temaNe sAdaDI, ayavADI, vichI vADiyA gAma vageremAM pratiThAo karAvI hatI. temaNe pitAnI pATe traNa AcAryo banAvyA. (1) A0 munizekhara-temanAthI "zekharazAkhA" nIkaLI. (2) Ava jayazekhara-temane khaMbhAtanI rAjasabhAmAM kavi cakravartInuM biruda maLyuM. A0 jayazekhare saM. 1836mAM narasamudramAM upadeza ciMtAmaNi-pajJa sAvacUri' (maM0 1200), saM. 146ramAM khaMbhAtamAM "prabaMdha ciMtAmaNi, saM. 146ramAM "dhammilacaritra kAvya" jena kumArasaMbhava, zatruMjaya batrIzI, giranAra batrIzI, mahAvIra batrIzI, Atmabodhakulaka. 12 kulaka, dharmasarvasva, upadezamAlAnI avasUri, puSpamALA-avasUri, navatatvagAthA-17, ajitazAMtistava Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 527 le 17, saMdhasaptatikA, nala-damayaMtIca, kalpasUtra sukhAvabodha nyAyamaMjarI, gujarAtI tribhuvanadIpakaprabaMdha kaDI : 432, prabodhaciMtAmaNi copAI aMtaraMga copAI neminAtha phAga kaDI : 58, stavane" vagere racyAM che. teo potAne vANIdattavara tarIke oLakhAve che. (3) Ara merUtuMgasUri- micchattatimiranAsaNa, ahiNavaguru merutuMgadiNarAo // 182 // (vIravaMzapaTTAvalI) 51. A merUtuMgasUri- zrIdharmamUrtinI paTTAvalImAM lakhyuM che ke, mAravADamAM nANA gAmanA zeTha varasiha mIThaDiyA vaherAnI patnI nAhUNadevIe saM0 1405mAM bhAlaNane janma ApyuM. teNe sa. 1418mAM dIkSA lIdhI. merUtuMgasUrirAsaramAM lakhyuM che ke, mAravADamAM AvelA nANuM gAmanA zeTha vairisiha piravAlanI patnI mAladevIe saM. 1403mAM mukhamAM sUrya praveza karI hoya evuM svapnamAM joyuM. e svapnAna sAra vastiga nAmanA putrane teNe janma Ape. saM. 1410mAM teNe dIkSA lIdhI. bha0 mahendraprabha bhAlaNa (vastiga)ne saM0 1418 (saM. 1410) mAM nANamAM dIkSA ApI ane saM0 1416 (1432)mAM pATaNamAM AcAryapadavI ApI. A merUtuMge . 1444mAM lelADA gAmamAM maMtranA prabhAvathI amadAvAdanA bAdazAha mahammadazAhanA sainyane halle rekI rAkhyo hatuM ane tyAMnA ThA, megha rATheDane jaina dharmane premI banAvyA hato. saMghe vinati karI AcAryazrI pAse nakkI karAvyuM ke, lelADAmAM pratisAla sAdhuo caturmAsa mATe padhAre. 1. paTTAvalI ane rAsamAM Avo pharaka maLe che. e sivAya bIjI bAbatamAM paNa pheraphAra jovAya che. saMbhava che ke, padAvalInA bIjA AcAryonI bAbatamAM paNa AvA pheraphAra haze. anyonya sAdhanothI tene ThIka karI levA joIe. Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - AcAryazrIne sApa karaDa hatA, tenuM jhera temaNe pote dhyAnathI utAryuM hatuM. ahIM eka ajagara bahu nukasAna karatA hatA te mATe "jIrAvalAstotram namo vavAya (gAthA: 14) racI upasarga dUra karyo hate. (jenasatyaprakAza, kramAMkaH 109) saM. 144panA phAgaNa vadi 11nA roja pATaNamAM gurumahArAje temane gacchanAyakapada ApyuM ane A ratnazekharane yuvarAjapada ApyuM. - AcAryazrIe vaDanagaramAM nagarazeThanA putranuM jhera utArI nAgara brAhmaNone jaina banAvyA hatA. temane upadeza ApI jaina derAsaro ane upAzraye baMdhAvyA hatA. "jesAjI prabaMdha'mAM temaNe jaNAvyuM che ke, temanA upadezathI jesAjI lAlane umarakeTamAM 72 derIvALo bha0 zAMtinAthane jina prAsAda baMdhAvyuM ane zatruMjaya Adi meTAM tIrthone saMgha kADho. e saMghanuM varNana paNa temAM ApyuM che. - zatruMjayamAM dIvAthI caMdare baLI rahyo hato te temaNe khaMbhAtamAM beThA hAthamAMnI muhapattine coLI nAkhIne halavyuM hatuM. temanI pAse devIo AvatI hatI ema paNa kahevAya che. - temanA upadezathI ghaNI pratiSThA ane aMjanazalAkAo thaI hatI. temaja keTalIka dAnazALAo paNa khullI mukAI hatI. - teo saM. 1471mAM (saM. 1473nA mAgazara sudi 15nA roja pATaNamAM) jUnAgaDhamAM A0 jayakItine pitAnI pATe sthApana karI svarge gayA. chetemaNe saM. 1444mAM kAtaMtranuM bAladha-vyAkaraNa, bhAvakarmA prakiyA, meghadUtavRtti, zatakabhASya, jenemeghadUtakAvya, nAbhivaMzasaMbhavakAvya, yaduvaMzasaMbhakAvya, nemiktakAvya, mutyu |-TIkA, suzrAddhakathA, upadezamAlAnI TIkA, Sadarzana nirNaya, saM. 1453mAM zatapadIsAra, rAyanAmAMkacaritra saM0 140mAM, kAmadevakathA saM0 1413 mAM, Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri , 529 saMbhavanAthacaritra, dhAtupArAyaNa, lakSaNazAstra, rAjImatI-nemisaMbaMdha, sUrimaMtraddhAra (graM0 558), saM. 144mAM sattaribhASyavRtti, kaMkAlaya rasAdhyAya, (jaLa prabaMdha) saM. 1438mAM, aMcalagacchapaTTAvalI tathA vicArazreNi racyAM che. temanA samaye pArakaramAM geDI pArzvanAthanI utpatti thaI hatI. emanA samayamAM gurubhAI A0 razekharathI "munizekharazAkhA" cAlI ane A0 bhuvanatuMgathI 'tuMga zAkhA" cAlI. A0 mahedraprabhasUrinA ziSya zAkhAcArya bhuvanatuMgasUrie jUnAgaDhamAM rA'kheMgAranI sabhAmAM gAruDIne haThAvI sApane dhaMdho choDAvyo tema temanA upadezathI ghANI, bhaThThIo baMdha rahI, macchImAree jALa teDI. temaNe raSimaMDaLa, AurapaccakhANa, catura zaraNanI TIkAo racI. teo meTA maMtravAdI hatA. A samartha zAkhAcArya A0 abhayasiMhanA upadezathI saMtu 143ramAM pATaNamAM zA. khetA teDA mIThaDiyAe bhava pArzvanAthanI pratimA bharAvI je geDI pArzvanAtha tarIke prasiddha thaI che. e samaye bhuvanatuMgasUri tathA zAkhAcArya A0 jayatilaka (saM. 1471) e baMne mahAprAbhAvika hatA. temaja zAkhAcArya mahItilaka (saM. 1471) samartha AcAryo hatA. A merUtuMgasUrinA parivAramAM A0 ratnazekhara, A mahItilaka, A merunaMdana, A0 mANeka suMdara, A guNasamudra, A0 jayakIrti vagere 6 AcAryo, mANekazekhara vagere 4 upAdhyAye, paMnyAsa, sAdhu, sAdhvI, mahimAzrIjI mahattarA, pravartinI vagere parivAragaNuM hata. (rAsa) paraA0 jayakItisUri- timirapuranA zeTha bhUpAla nAme hatA. temane bhramarIdevI nAme patnI hatI. temaNe saM0 1433mAM jayaMtakumArane janma Apyo. A merUtuMgasUrie tene saM. 144mAM dIkSA ApI. saM. 1867mAM khaMbhAtamAM AcArya pada ApyuM ane saM0 1473mAM temaNe pATaNamAM Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 jene paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa gacchanAyakapada prApta karyuM. temaNe saM0 1447mAM bAlavayamAM ja jherathI mUchita banelA keTalI gAmanA sAhasaka zivAlanA kuTuMbane viSApahAramaMtrathI bacAvI lIdhuM hatuM. teo saM. 1500mAM cAMpAneramAM svargastha thayA. temanA upadezathI ghaNI eka pratiSThAo thaI hatI. temaNe "uttaradhyayanasUtraTIkA, kSetrasamAsaTIkA, ane saMgrahaNI TIkA" vagere graMtha racyA che. temanA ziSya upAdhyAya lAvaNyakIrtithI kIrtizAkhA" nIkaLI. A0 jayakIrtinA ziSya (1) Rddhivardhane saM. 151ramAM cittaDamAM "nala-davadaMtIrAsa tathA jidrAtizayapaMcAzikA, 24 caityavaMdana" vagere racyAM che. A0 jayakati ziSya (2) mahAmerue "kriyAgupta jinastutipaMcAzikA, ka9pasUtrAvacUri, jenameghadUtakAvya TIkA vagere racyAM che. A0 jayakatinA ziSya (3) zIlarane saM0 141 nA caitra vadi pa ne budhavAre pATaNamAM A merUtuMganA meghadUtanI TIkA banAvI, jenuM saMzAdhana A0 mANeka suMdare karyuM hatuM tathA jinacaityavaMdana covIzI, aSTaka vagere racyAM che. A mANikyasuMdarasUri (mANijyazekhara)-temanuM bIjuM nAma mANikyazekhara paNa maLe che. teo A0 merUtuMgasUrinA ziSya hatA. teo A0 jayazekharasUri pAse bhaNyA hatA. temaNe saM. 1463mAM "zrIdharacaritra, catu pavakathAcaMpU, zukarAjakathA, pRthvIcaMdracaritra saM0 1478, guNavarmAcaritra saM. 1484 sAcera, caMdradhavala dharmadattakathA, ajAputrakathA, mahAbala-malayAsuMdarIcaritra sargaH 4, saMvibhAgavatakathA, kapaniryuktiavasUri, AvatsayasuttaNijajurITIkAdIpikA, oghaniryuktidIpikA, piMDaniryuktidIpikA, dasayAliyadIpikA, uttarajhayaNadIpikA, AyaraMgasutta-dIpikA, navatatva vivaraNa" vagere graMtha racyA che, je dareka "mANikyAMka vALA che. temaNe zrIdharacaritra sargaH 9, tenA upara pajJa durgapadavyAkhyA saM0 1463mAM dela Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A. municaMdrasUri vADAmAM racI che. mULa tathA vyAkhyA maLIne graMthAJa 1689 che, (A. graMtha cAritrasmAraka graMthamAlA taraphathI prakAzita thayA che) 53. A. jayakezazirasUri--temanA sa'0 1461mAM pAMcAlanA thAma gAmamAM zeTha devazIozavAlanI patnI lAkhaNudenI kukSithI dhanarAjanA janma thayA. sa0 1475mAM dIkSA, sa0 1494mAM AcArya padma, ane sa0 1542mAM amadAvAdamAM svagamana karyuM. temaNe amadAvAdanA bAdazAhane 'varApahArastetra' temaja mahAkAlInI sahAyathI varamukta karyAM hatA. bAdazAhe jhaverIvADamAM temanA catie mATe upAzraya baMdhAvI ApyA hatA. temaNe dahIyAnA rajapUta hemarAjane jaina banAvyA. temaNe aneka pratiSThA ane aMjanazalAkA karAvI hatI. teo prabhAvaka bhaTTAraka hatA. 54. A0 siddhAMtasAgarasUri--temane sa0 1506mAM pATa NamAM seAnI kuTuMbamAM janma thayA hatA. pitAnuM nAma jAvaDa, mAtAnuM nAma puralI, peAtAnuM nAma seAnapAla. sa0 1522mAM temaNe dIkSA lIdhI, sa0 1541mAM AcArya pada meLavyuM ane sa0 1542mAM gacchanAyakapadma prApta karyuM, sa0 1560mAM mAMDalamAM svargagamana karyuM. temaNe ghaNI pratiSThA ane aMjanazalAkAe karAvI hatI. temane cakrezvarIdevInI sahAya hatI. te pachI cakrezvarIdevI ahIM AvatAM aMdha thayAM hatAM. , temanA samaye upAdhyAya bhAvava nathI vanazAkhA ', kamalarUpathI 'kamalazAkhA ' ane dhanalAbhathI ' lAbhazAkhA ' nIkaLI hatI. A samaye sa'0 1546 mAM A0 udayasAgare ' uttarajhayaNasuttadvIpikA' racI. zrIkIrtivallabha gaNie amadAvAdamAM sa0 155ra mAM 'uttarajhayaNa-vRtti, sa'01pa72 mAM divALInA divase vA. vinayaDu se uttaraayaNa laghuvRtti ane dasaveyAliya-TIkA' racI. 55. A0 bhAvaprabhasUri--temane saM0 1516 mAM tuNi mAM zA. sAMgAnI patnI zRMgAradevIthI janma thayo. tenuM nAma bhAvaDa AkhavAmAM AvyuM. sa0 1520 mAM khaMbhAtamAM temane A. jayakesaranA 531 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa hAthe dIkSA apAI hatI. temane saM. 1560 mAM mAMDalamAM AcAryapada-gacchanAyakapada maLyuM hatuM. teo saM. 1583 mAM khaMbhAtamAM svargastha thayA hatA. temaNe prAkRtamAM "vIravaMzapaTTAvalI (gA) : 231) banAvI che. te moTA prabhAvaka hatA. temanA upadezathI ghaNuM aMjanazalAkAo ane pratiSThAo thaI hatI. temanA samaye acalagacchanA bIjA zAkhAcAryo A suvihita, A0 sumatiratna vagere vidyamAna hatA. pa6. ATha guNanidhAnasUri-teo pATaNanA zeTha nAgarAja zrImAlInI patnI lIlAdevInI kUkhe saM. 1558 mAM janmyA hatA. temanuM nAma enapAla. temane saM0 1552 mAM dIkSA apAI. saM. 1pa6pa mAM khaMbhAtamAM AcArya padagacchanAyakapadavI maLI. temanuM saM. 1602 mAM amadAvAdamAM svargagamana thayuM hatuM. temanA upadezathI ghaNuM aMjanazalAkAo ane pratiSThAo thaI hatI. temanA ziSya A dharmabhUtie saM. 1617 mAM A0 meru taMgasUrikRta "acalagacchanI paTTAvalI nI anupUti karI. A guNanidhAnasUrine zrAvaka zrIraMga cedharI alavaramAM rahetA hato. tenI patnI zrAvikA raMgazrI saM. 1586mAM alavaramAM hatI. 57. A dharmabhUtisUri-khaMbhAtanA haMsarAja ezavAlane patnI hAMsIe saM. 1585 nA piSa sudi 8 nA roja dharmadAsane janma Apyo. A0 guNanidhAne tene saM. 159 mAM dIkSA ApI, dharmabhUti muni evuM nAma rAkhyuM. saM. 1602 mAM amadAvAdamAM AcAryapada ApyuM. abudAdevIe temane naiSThika brahmacArI jANa vidyAo ApI. amadAvAdanA zrIsaMghe temane saM0 1629mAM gapradhAnapada ApyuM. teo ugra vihArI hatA. temaNe sametazikharanI traNa vAra yAtrAo karI. saM. 1615 mAM zatruMjaya upara kiyeddhAra karyo. temanA upadezathI ghaNI aMjanazalAkAo ane pratiSThA thaI Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533 cAlIzAmuM 1 A0 municaMdrasUri hatI. vaLI jyAM-tyAM upAzraye, vratagrahaNa, utsa, dIkSAo ane cha'rI pALatA saMghe paNa nIkaLyA hatA. temanA upadezathI AgarAnA zeTha aSabhadAsa letAe saM. 1618mAM zikharajIne cha'rI pALato rAMgha kADhavyo hato. RSabhadAsa leDhAe saM. 1556 mAha sudipa ne guruvAre AgarAmAM jJAnadravyamAMthI graMthabhaMDAre banAvyuM. tenA putre zeTha kurapAla ane sonapAle saM. 1628 mAM zreyAMsanAtha ane bha0 mahAvIrasvAmIne derAsarAne pAye nAkhe. paNa te jamIna ThIka na hovAthI saM. 166pa nA mAha sudi 3 nA roja hastizAlAnI bhUmimAM pharI pAye nAkhe. temaNe upAzraya paNa baMdhAvyuM. sametazikharane saMgha kADhyo ane zikharajImAM jIrNoddhAra karAvyo. zeTha tejasIe saM. 1624 nA piSa sudi 8 nA roja jAmanagaramAM be lAkha kerI kharacI bha0 zAMtinAthanuM maMdira baMdhAvI pratiSThA karAvI. te maMdirane akabaranA sUbA khAna Ajame mujaphara vatI sainya lAvI teDI nAkhyuM. tethI zA tejasIe saM. 1949nA mAgazara sudi 4 nA roja tene pharI jIrNoddhAra karAvyuM tathA pAMca lAkha kerI kharacI zatruMjayane charI pALate yAtrA saMgha kADhayo. dIvanA zA, nAnacaMda bhaNazALIe bha0 zItalanAthanI pokharAjanI pratimA bharAvI. zeTha mehaNasiMhe saM. 1648 nA mAha sudi 5 nA roja jAmanagaramAM samudramAMthI maLelI jIvitasvAmI bha0 neminAthanI pratimAnuM ghara-derAsara baMdhAvyuM. jesalameranA zrI saMghe saM. 1957mAM meTo graMthabhaMDAra sthA. eka gAmamAM bAlabhakSaka kApAlikane upasarga haThA. saM. 1669 mAM pAlanapuranA navAbanI begamane ekatariyo tAva utArI dIdhuM. AthI navAbe pAlanapuramAM upAzraya baMdhAvI dIdhe. temaNe "paDAvazyaka-vRtti, guNasthAnakamArehavRtti ane saM01617mAM aMcalagaccha paTTAvalI" vagere graMtha racyA che. temanA parivAramAM 7 mahopAdhyAya, pa upAdhyAya, 9 pravartake, Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 82 yatio, 5 mahattarAo, 11 pravattinIo ane pa7 sAdhvIe hatAM. e saumAM maheka ratnasAgarajI mukhya hatA. teo vidvAna, vAdI ane madhurabhASI hatA. temanA samayamAM mUrtizAkhA, caMdrazAkhA, kIrtizAkhA ane varSa mAnazAkhA nIkaLI. teo saM. 1670 nA caitra sudi 15 nI savAre prabhAsapATaNamAM padmAsana lagADIne svargastha thayA. 58. A. kalyANasAgarasUri-lelADAnA zrImALI nA niga kekArInI patnI nAmilAdee saM. 1633 nA aSADa suda 2 ne guru vAre rAtanA Adra nakSatramAM keDinakumArane janma ApyuM. te pAMca varSanI uMmare tenA pitA sAthe zrIdharmamUrti AcAryane vaMdana karavA jato hato tyAre AcAryazrInA meLAmAM besI jate, temanI muhapattithI ramata. A badhAM lakSaNe joI tenA pitAe e putra AcAryazrIne vahorAvI dIdho. AcAryazrIe tene saM0 1642 nA vaizAkha sudi 3 nA divase dhoLakAmAM dIkSA ApI. saM. 1644 nA mAha sudi pa nA roja pAlItANAmAM vaDI dIkSA ApI. saM. 1949 nA vaizAkha sudi 3 nA roja amadAvAdamAM AcArya pada ApyuM. udayapuranA saMghe saM. 1669 mAM yugapradhAnapada ApyuM. temanA upadezathI zeTha vardhamAna padamazIe saM. 1950mAM 32 lAkha korI kharacI bhadrezvarathI zatruMjayane charI pALate tIrthayAtrA saMgha kADho. zatruMjaya para be derAsarone pAye nAkhe. saM. 1675 mAM, saM. 1676nA phAgaNa sudi 2 nA roja te baMne-zrIzreyAMsanAtha ane zrI zAMtinAthanAM be derAsaranI pratiSThA ane aMjanazalAkAe karAvI.saM. 1676 mAM, saM0 1678 mAM jAmanagaramAM chUtakalela pArzvanAthanA derAsaramAM cAMdInA daravAjA karAvyA. bhadrezvaramAM mANeka ane nIlamanI cAra pratimAo bharAvI, ujamaNuM karyuM, sAdhamikene uddhAra karyo. zeTha rAjazI nAgaDAe saM. 16pa0 mAM zatruMjaya upara derAsara ne pAye nAkhe. saM. 1675 mAM temAM doDha lAkha kharacI bha0 zAMti Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri 535 nAthanI pratiSThA karAvI. saM. 16para mAM teNe zatruMjayano saMgha kADho hite. zAneNasIe jAmanagaramAM be lAkha kerI kharacIne zA. rAjazI tejazIe baMdhAvelA maMdiramAM saM. 1678 mAM saMbhavanAthane caumukhaprAsAda-gabhAro banAvyA. AgarAnA maMtrI kuMrapAla-sonapAla loDhAe saM. 1971 nA vaizAkha sudi 3 nA roja AgarAmAM bha0 zreyAMsanAtha ane bha0 mahAvIrasvAmInAM baMne derAsaranI pratiSThA karAvI ane 450 pratimA enI aMjanazalAkA karAvI, meTo upAzraya baMdhAvyuM. megala samrATa jahAMgIra te maMdirekane teDavA Avyo hato, paNa AcAryazrIe pratiSThA karelA bha0 mahAvIrasvAmInI pratimAne dharmalAbha ane AzIrvAda sAMbhaLI camatkAra pAmI prabhune temaja AcAryazrIne namaskAra karIne cAlyA gaye. ema kahevAya che ke, nAganI phaNA upara pratimAlekhomAM rAjA tarIke samrATa jahAMgIranuM nAma utkIrNa karyuM, te dekhIne jahAMgIra khUba prasanna thaye. leDhA maMtrIoe zatruMjayane charI pALatA yAtrAsaMgha kADhyo. bhUjanA rA" bhAramalajIe AcAryazrInA maMtrita pANIthI vAyumukta thatAM mAMsAhAra choDyo hato ane rAjavihAra jinAlaya baMdhAvyuM hatuM. vaLI, kacchamAM paryuSaNanA ATha divasa mATe dara sAla mATe amAripaTa vajaDA. bhUjanA zrIsaMghe bha0 ciMtAmaNi pArzvanAthanuM moTuM derAsara baMdhAvyuM. pATaNanA sALavI saMghe saM0 1715 mAM A0 kalyANasAgarasUrinI jIvaMta caraNapAdukAo banAvI derAsaramAM sthApana karI. A0 kalyANasAgarasUrie "zrI zAMtinAthacaritra, surapriyacaritra, vividha chaMdamAM citramaya jinatetra temaja geDI pArzvanAthanAM sahastranAmAmaya stavana"nI racanA karI che. temanA parivAramAM 11 mahopAdhyAye, 113 sAdhuo, 228 sAdhvIjIo hatAM. teo saM. 1718 nA vaizAkha sudi 3 nA sUryodaya thatAM bhUjamAM kALadharma pAmI gayA. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa 59. bha0 amarasAgarasUri- temaNe saM. 161 nA zrAvaNa suda 7 nA roja bhUjamAM vadhu mAna-paddhasihacaritram sargaH 9 tathA "aMcalagacchapaTTAvalI racyAM che. A bhaTTArakanI eka saMyamadhArI yatizAkhA pAlItANAmAM hatI, jemAM anukrame zrImunizIla, zrIguNazIla, upA. vinayazIla thayA. upA. vinayazIle saM. 1742 mAM vaDanagaramAM "abudAcala caityaparipATI-abdaka95" racce hato. - saM. 1762 nA zrAvaNa sudi 7 nA roja dhoLakAmAM temane dehotsarga thayo. 60. bha0 vidyAsAgara-temaNe ghaNI pratiSThA karAvI hatI. temane svargavAsa saM. 1797nA kArtika sudi panA ja pATaNamAM thaye. 61. bha0 udayasAgara saM. 1725 mAM musalamAnee jAmanagara para caDAI karI e samaye zrIsaMghe badhI jinapratimAone bheMyarAmAM bhaMDArI dIdhI hatI ane badhAM maMdire baMdha karI nAkhyAM hatAM. kharataragacchanA pU. devacaMdrajI mahArAjanI AjJAthI maMtrI talakazIe saM. 1788 nA zrAvaNa sudi 7ne guruvAre badhAM derAsara khelI nAkhyAM, pratimAone pharIthI sthApanA karI ane bha0 udayasAgaranA upadezathI saM. 1790 mAM te badhAne jIrNoddhAra karavAmAM AvyuM. bhaTTArakajIe saM. 1802 nA zrAvaNa sudi 6 nA roja kalyANasAgarasUrirAsa, snAtra paMcAzikA, - kalpasUtra-laghuvRtti, zrAvakavratakathA' vagere racyAM che. temanA cAra ziSya upAdhyAyapadadhArI hatA. (1) upATha kItisAgara, (2) upA. da sAgara, (3) upATa jJAnasAgara ane (4) upATha buddhisAgara. - A paikInA upATa darzanasAgaranaLiyAnA audicya brAhmaNa devazaMkara nAmanA mANabhaTTa hatA. teNe pitAnI patnI marI jatAM dIkSA lIdhI hatI. temaNe saM. 1827 mAM "AdinAtharAsa ane stavanavIzI" racyAM. upA- jJAnasAgare saM. 1828 mAM suratamAM "aMcalagacchapaTTA Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri 537 valI" racI che ane muni sahajasAgarajIe "gurnAvalI-stavana" racyuM che. 62. bha0 kIrtisAgara-temane sva. saM. 1843nA bhAdaravA sudi 6nA roja surata baMdaramAM thayo. temanA ziSya zivarane cauda guNasthAnakastavana" (kaDIH 98) racyuM che. 63. bhara puNyasAgara-temane saM. 1870 nA kArtika sudi 13 nA roja pATaNamAM svargavAsa thaye. 64. bha0 rAjendrasAgara-temane saM. 1892 mAM mAMDavI baMdaramAM svargavAsa thaye. 65. bha0 muktisAgara-temaNe saM. 1893 mAM zatruMjaya upara suratanA zeTha metIzAhanI TUMkamAM 700 jeTalI pratimAonI, saM0 187 nA mAha sudi 5 nA roja naLiyAmAM nAgaDAgetranA dazA ezivAla zeTha narazI nAthAnA bha0 caMdraprabhanA derAsaranI, zatruMjaya para narazI nAthA TUMkanI, muMbaImAM metIzAhanA derAsara vagere ghaNA sthAnamAM pratiSThA ane aMjanazalAkAe karAvI hatI. zeTha narazI nAthAe pAlItANAmAM dharmazALA baMdhAvI hatI ane muMbaImAM jene ghaNI madada ApI kacchI prajA upara bhAre upakAra karyo hate. bhaTTArakajI saM. 1914mAM svargastha thayA hatA. muMbaInA zAha sodAgara zeTha motIzAhe pAlItANAmAM dharmazALA baMdhAvI zatruMjayane saMgha kADhyo ane kuMtAsarane khADe purAvI TUMka baMdhAvI. muMbaI vageremAM ghaNuM dharmazALAo, pAMjarApoLa, davAkhAnAM banAvyAM. muMbaImAM bhAyakhalAmAM derAsara baMdhAvyuM. te saMcha 182 bhAdaravA sudi 12 ravivAre muMbaImAM maraNa pAmyA. temanA putra khImacaMde saM. 1893 nA mAha mahinAmAM zatruMjaya upara 10 lAkha kharacI metIzAha TrakanI pratiSThA karAvI. saM. 1885nA mAha zudi 6nA muMbaImAM bhAyakhalAmAM bha0 AdIzvaranA derAsaranI pratiSThA karAvI. 66. bhara ratnasAgara-temanA samayamAM koThArAnA dazA ezavAla gAMdhI zeTha kezavajI nAyake saM. 1921nA mAha sudi ne guruvAre zatruMjaya upara TUMka baMdhAvI. tenI aMjanazalAkA ane Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jaina para parAne itihAsa-bhAga 2jo [ prakraraNa pratiSThA bha0 ratnasAgare karI. zeThe temAM daza lAkha rUpiyA kharacyA. pAlItANAmAM dharmazALA baMdhAvI. bhaTTAraka saM0 1928nA zrAvaNa sudi 2 nArAja sutharImAM svastha thayA. 67. bha. vivekasAgarasa0 1948nA phAgaNa surdi 3 ne guruvAre muMbaImAM svastha thayA. 68. bha. jinendrasAgara--sa'0 1985. vidyamAna. A arasAmAM sutharImAM zeTha vasanajI trikamajI thayA. zeTha vasanajInA pitA trikamajI (sva0 sa0 1930) ane mAtA lAkhAkhAI (sva0 sa0 1922) hatAM. vasanajInA janma sa0 1922mAM thayA. temane traNa patnIo hatI ane premAbAI, khIlakhAI, zAmajI, meghajI, lakSmIbAI temaja kimaca'dra (janma sa0 1960) vagere saMtAna hatAM. temaNe sAyarAmAM derAsara khaMdhAvyuM. jenene aneka prakAranI madade ApI. pAThazALA, dharmazALA ane bIjA dharma kAryo karyAM. (-jaina itihAsa, prakA. jainavidyApracArakava) acalagacchanI paTTAvalI bIjI 58. A kalyANasAgara--sva0 0 1768. 59, mahA0 ratnasAgara temane cAra ziSyA hatA. 60. upA. meghasAgara----temane traNa ziSyA hatA. 61. upA. vRddhisAgara--temane traNa ziSyA hatA. sva sa0 1733. 62. upA. hIrasAgar-stra0 sa0 1773. teo prabhAvaka hatA. camatkAra batAvatA hatA. sa0 1804nA kArtika sudi 2 nA rAja seAjitrAmAM kALadharma pAmyA. 63.50 sahajasAgara. 64, 50 mAnasAgara. 66. 50 phatehasAgara. 65. 50 raMgasAgara. 67, yatidevasAgara--temaNe sa0 1925mAM duSkALa paDayo tyAre mAravADamAM 9 ziSyA banAvyA, tee sa0 1928mAM kALadharma pAmyA. Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 539 para teo ane vikAsa pratikamaNane muni gauta cAlIsAnuM ] . A municaMdrasUri 68. yati svarUpasAgara, 69 muni gautamasAgarajI-teo pAlInA zrImAla brAhmaNa nA putra hatA.saM. 1920mAM janmyA, saM. 1940mAM yatinA ziSya banyA paraMtu munijIvana vItAvavA lAgyA. saM. 1946nA phAgaNa sudi 11 nA roja pAlImAM zrI pArdhacaMdragacchanA muni bhAyacaMdajInI pAse kiddhAra karI aMcalagacchanA muni gautamasAgarajI banyA. teo baMne vihAra karI gujarAtamAM AvyA. teo pATaNamAM tapagacchanI sAmAcArI mujaba pratikramaNa karatA hatA. muni bhAvasAgarajI, muni bhAyacaMdajI ane muni gautamasAgarajI e traNee pATaNamAM saM. 1946mAM bIjA bhAdaravA sudi udaya 4nA reja saMvatsarI pratikramaNa karyuM hatuM. te pachI muni gautamasAgarajI kacchamAM ekAkI vicaratA hatA. temane saM. 194nA mahA sudi 10 nA roja muni uttamasAgara nAme prathama ziSya thayA. te pachIthI temane parivAra vadhyo. teo aMcalagacchamAM prabhAvaka thayA. saM. : mAM svarge gayA. temanA ziSya muni nItisAgaranA ziSya muni dharmasAgare saMva 1984mAM aMcalagacchanI meTI paTTAvalI banAvI. 70. A0 dAnasAgarasUri. 71. A0 nemasAgarasUri vidyamAna che. sArdhapUnamiyAgaccha (saM. 1236) jaina saMghamAM vikramanI bAramI zatAbdinA uttarArdhathI navA navA mate nIkaLyA tyArathI jaina saMghanI ekatA tUTavA lAgI. gurjarI nareza kumArapAle pATaNamAM jaina saMghanuM ekama na jokhamAya e khAtara pUnamiyA, aMcala, kharatara vagere navA gacchAne pATaNa bahAra vihAra karavA pharamAna karyuM hatuM. eTale e govALA mATe bhAge gujarAta bahAra ... gujarAtanA tatkAlIna dharmotsavamAM paNa e matavALAnuM nAma maLatuM nathI. e samaye pUnamiyAgacchanA A0 sumatisiMhasUri saM0 1236mAM pATaNa AvyA. teo zAMta svabhAvanA hatA. zrAvakee temanA gaccha vize pUchaparacha karI tyAre Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa temaNe yuktipUrvaka javAba Apyo ke, "ame pUnamiyA nathI. paNa sArdha pUnamiyA chIe. A rIte saM. 1236mAM A0 sumatisiMhathI sArdhapUnamiyAgaccha nIkaLe. A matamAM-zrAvaka prabhunI dhUpapUjA, dIpapUjA ke phaLapUjA na kare. sAdhu jinapratimAnI pratiSThA na karAve paNa pAkhI caudaze pALa vagere sAmAcArI hatI. AmAM zrAvakane sAdhu je mAnya che. tethI e matanuM "sAdhu pauNimiyaka" evuM bIjuM nAma paNa maLe che. "caturdazIgaccha paNa AnuM ja trIjuM nAma hovAnuM saMbhave che, A gacchanA AcAryo jinapratimAnI pratiSThA karatA hatA. - sAIpUnamiyAgacchanA A guNacaMdranA ziSya jJAnacaMdra "ratnAkarAvatArikA-Tipapana" racyuM che, jenuM maladhAragacchanA AcArya rAjazekhare saMzodhana karyuM hatuM sArdhapUnamiyAgacchamAM anukrame A dharmatilaka saM. 1457, A dhanya tilaka thayA. temaja anukrame A0 sAgaracaMdra, A0 semacaMdra (samasuMdara) saM. 1509 A0 rAmacaMdra saM. 1504, A puNyacaMdra saM. 1506 thI saM. 1512, A vinayacaMdra saM0 1513, A udayacaMdra saM. 1517 thI saM. 1561, A municaMdra saM. 1572, bhaTTAraka vidyAcaMdra saM. 156mAM thayA. tristutikamata (Agamikaga7)- 4. A caMdraprabhasUri-temanAthI saM0 1159mAM "pUnamiyAga7" nIkaLe. 41. A zIlaguNasUri--teo caityavAsI hatA. temaNe tathA temanA bhANeja nANAvAlaga7nA caityavAsI upA. vijayacaMdra pUnamiyAgacchamAM praveza karI kiddhAra karyo. upA. vijayacaMdra te saM0 116mAM vidhipakSanI sthApana saM1213thI aMcalagaccha calAvyuM. A zIlaguNasUri tathA A devabhadra paNa vidhipakSamAM bhaLyA. temaNe zatruMjayatIrthamAM bIjA sAta-ATha brAMta cittavALA yatione pitAnA banAvyA. zrutadevatAnI stutine niSedha Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 541 cAlIzamuM 1 A municaMdrasUri karyo ane aMcalagacchanA AdhAre " tristutikamata" calAvyuM. 42, A devabhadrasUri-teo A zIlaguNasUrinA sahacArI hatA. te temanI pATe AcArya banyA. temaNe saM. 1250mAM traNa thaIvALe "Agamikamata" calAvyuM. teo AgamikagacchanA sUtradhAra hatA. 43. A dhamaSasUri-teo AgamanA jANakAra hatA. 44. A yazabhadrasUri. 45. A sarvAnandasUri. 46. A abhayadevasUri-temaNe zAsananI prabhAvanA karI hatI. 47. A vasenasUri-teo AgamanA jANakAra hatA. 48. A jinacaMdrasUri-teo moTA vAdI hatA. 49A hemasiMhasUri-temanI ziSya paraMparAmAM anukrame (50) A munisiMha, (51) paM. udayaratna thayA. paM. udayaratna saM. 1430 nA phAi sudi 13 ne somavAre mahuvAmAM siddhacaka" lakhyuM hatuM. 50. A0 ratnAkarasUri-saM. 1894mAM vidyamAna hatA. A0 jayAnaMdapaTTe saM. 1508 thI saM. 1531; A devaratna saM. 1573, A0 semaratna saM. 1587, A udayaratna thayA. saM. 1531 A0 devaratnanI pATe A zIlavardhana thayA. 51. A vinayacaMdrasUri-saM. 1885 thI saM. 1512. A0 amarasiMhanI pATe saM. 1514 mAM A0 hemaratna thayA. para. A guNasamudrasUri. pa3. A abhayasiMhasUri-temanuM nAma levAthI pApa nAza pAmatuM hatuM, evA e pavitra hatA. 54. A sAmatilakasUri-temaNe bAlyAvasthAmAM upadeza ApI mithyAtvIone bujhavyA hatA. teo samartha vAdI paNa hatA. 55. A semacaMdrasUri- 56. A0 guNaratnasUri-A. ratnAkarasUri-saM. 1494. Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 jaina para'parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa temaNe AdinAtha janmAbhiSeka' racyeA. guNaratnaziSya devarane gaja siMhakumArarAsa' racyA. 57. A. munisa'hari-saM0 1485 thI saM1513. te zAMta svabhAvI hatA. temaja sayamI ane dayAnI mUrti hatA. tee akhaMDa jinajApa karatA hatA. saM0 1492mAM temaNe pratiSThA karAvI hatI. (mAlapuranA lekhA) temanA sa0 1499nA pratimAlekha maLe che. 58. A. zIlaratnasUri--temanuM bIjuM nAma bha0 zivaratna paNa maLe che. sa`0 150 (?) tee vidhipakSagacchanA maDanarUpa hatA. temaNe sa'0 1pa07mAM pratiSThA karAvI hatI. temaNe tathA A. spAdiprale sa 1512mAM pratiSThita karelI jinapratimA madanavADAmAM virAjamAna che. 59. A. ANuMdaprabhasUri--sa0 1513 thI sa'0 1pa71. teo vidvAna hatA. temanAM bIjAM nAmeA A. Adiprabha, A. AnaMdaratna evAM maLe che. temaNe sa0 1512mAM pratiSThA karAvI hatI. A cAritraprabhanA ziSya A. jayatilakasUrie 'harivikramamaheAdayakAvya sa : 12 ane malayAsuMdarIcaritra sarga : 4" racyAM. temanA ja bhAI 50 amarakIdigaNie sa0 1502nA kA0 10 13 budhavAre IDaramAM tenI pahelI prata lakhI hatI. (-zrI prazastisa graha, bhA0 2 jo praza. 20 35) 50 amarakIrti mahA. amarasAgara anyA hatA. AgamacchamAM sa0 1512mAM A. hemaratna hatA. saM0 1536mAM 50 udayaratna hatA. 60. 6 A. asararatnasUri--sa0 1470 thI 1547. 60. ya A. muniratnasUri--sa0 1542. te gaMbhIra hatA ane alaMkAravALI mIThI bhASA khelatA hatA. 61. upA. munisAgara--temaNe gurukAvyanavaka, AgamagacchapaTTAvalI, gurustuti, ane pacatIrthIstuti vagere racyAM che. (-jaina gUrjara kavio bhA. 1, pR0 415 thI 452, 615, 702 bhA0 2, pR0 2224, paTTAvalIsamuccaya bhA. 2, pR0 158 thI 162) Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 543 vAlIzamuM ] A0 municaMdrasUri A0 amarasiMha-saM. 1475. (jainasatyaprakAza, kramAMkaH 124) A0 sAdhuratna ziSya A0 jayAnaMda. saM. 1476 thI 146. AgamagacchanI bIjI paraMparA- AgamagachamAM eka judI vyavasthita paTTaparaMparA maLe che. saMbhava che ke te A0 jayatilakasUrinI paTTaparaMparA hoya. te A pramANe che (1) bha0 cAritraprabhasUri, A sAdhuratnasUri. (2) A0 jayAnaMdasUri-temaNe cAra upAdhyAyane AcArya banAvyA. temanA upadezathI sAMDeranA AbhU piravADanA vaMzaja saM. maMDalike ghaNuM tIrthone jIrNoddhAra karAvyuM. saM. 1438mAM dukALamAM prajAne anAja-pANInI madada karI. saM. 1477mAM zatruMjaya tIrthane charI pALate yAtrA saMgha kADhyo hate. (jUo pra. 4pa, pR0) temaNe pitAnA ziSya devaratna mATe "svAdisamuccaya-dIpikA racI 3. A devaratna-A AcArya ane A viveka ratnasUri sudhInA AcAryo gurubhAIo che. banavAjoga che ke te eka padApaka AcArya banyA hoya. 4. A zIlarAja, Ai zIlavardhana. 5. A zIlaratna. 6. A vivekaratnasUri-temanA upadezathI zA AbhU piravADanA vaMzaja vyavahArI DuMgara, vya, narabade ceAthuM vrata svIkAryuM eka upAdhyAyane sUripada apAvyuM. vya parvata, vya. kAnhAe sUri padane utsava karyo. saM. 1571mAM jaina siddhAnta tathA graMtha lakhAvyA. vya0 sahasA vIra vageree vividha graMtha lakhAvyA. (zrI prazastisaMgraha bhAga 2, pra. 241. 269 thI 272 jUe praka45 pR0 ) 7. bha saMyamaratnasUri A samaye Agamaga7nI laghuzAkhAmAM A saubhAgyasuMdara, A dharmaratnasUri, pravatinI sahamazrI zikhyA sAdhvI mahimAzrIjI Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 jena paraMparAne itihAsabhAga raje [ prakaraNa mATe paM, jayasuMdare sa. 1640 nA A sutra 3 nA roja dekApuramAM graMtha lakhAvyuM hatuM. (pra. 4ra3, 633) 8. bha0 kulavardhanasUri. 9. paM0 jayaratnamaNi (paM. jayasuMdara gaNi). 10. RSi devaratnajI. 11. RSi vinayaratnajI te saM. 1961mAM vidyamAna hatA. (praza0 naM0 655.) A. sihadattapaNe A0 semadeva (saM. 1573), AgamagacchanA bha0 siMharatnasUri-saM. 1821mAM pATaNanA zeTha kacarA kIkAe kADhelA zatruMjayanA saMghamAM sAthe hatA. (-jenasatyaprakAza, kramAMka : 94 thI 98) caturdazIzAkhA- jaina zramaNasaMghanA nAgaeNka, caMdra, nivRti ane vidyAdhara ema cAra zramaNakuLa ane tene paTAgo meTe bhAge vi. saM.1000 lagabhagamAM cityavAsI banI gayA hatA. zrI droNAcArya, sUrAcArya, goviMdAcArya, zAntAcArya, vIrAcArya vagerenuM caritra tapAsIe to spaSTa thAya che ke, teo vidvAna, zAstrajJa, anekAMtane yathArtha vyavasthApaka, vivekI, Apasa-ApasamAM premavALA ane dharmarakSAmAM sadA udyazIla hatA. utsava hAya, yAtrA hoya ke pratiSThA heya te sau maLIne dharmaprabhAvanA karatA hatA. tethI teo navA jene banAvI zakatA ane jena thayelAne vadhu sthira ane daDha banAvI zakatA hatA. teo dharma upara thatA AkamaNane eka sAthe maLI sAmane karatA hatA. teo 4 saMgha, 7 kSetra, tathA dharmasthAne, dharmadAya vagerenI pUrI rakSA karatA hatA. teo badhI rIte zAsanane vaphAdAra rahI dharmanI rakSA karatA rahetA. chelle teo anazana laIne AtmakalyANa paNa sAdhatA hatA. teomAM AcArazuddhi hatI, vicArazuddhi paNa rahetI. mAtra vyavahArazuddhi nahotI. eTale ke teo zithila hatA. e temanI mATI UNapa hatI, jene dUra karavAnI anivArya AvazyakatA hatI. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasuri 545 khIjI tarapha cadrakulanA vanavAsI ane vaDagacchanA zramaNeA zithila na hatA. zarUAtathI ja teo pavitra saMvegI zramaNA hatA. teemAM ke caityavAsIomAM AcAra, vicAra ke prarUpaNAnA bheda nahAtA. eTale ja te manemAM paraspara meLa rahetA hatA. sau gacchavALA AvA zuddha zramaNA ane e sarvathA jarUrI hatuM. A udyotana, A sarva deva, A vamAna, A jinezvara A aMge sAvadhAna hatA. saMghanI ekatA tUTe nahIM ane kArya thAya e rIte prayatnazIla hatA. mAtra mATalA kriyAndrAra sarvathA IcchanIya hateA. bAramI zatAbdithI keTalAeka navA matA zarU thayA. teee Ayatana, anAyatananA bheda, vidhicaitya, avidhicaityanA bheda, pAsaDa mATe pa ane apane bheda, sAmAyika mATe saMdhyA, asa dhyAne le; ArAdhanA mATe zAsanadeva ane pIranA bhe; jinapUjAmAM puruSa-strInA bheda; kanyA paraNAvavAmAM svaccha, paragacchanA bheda; ceAtha-pAMcamanA bheda, caudaza-pUnamane bheda...evI bhedanIti svIkArI peAtAnA vADA jamAvyA ane jainasaMghane chinnabhinna karI nAkhyA, je Aja sudhI akhaMDa banI zako nathI. akhaMDa manAvavAne bahAne nave! mata Ubhe thatA, jenA piraNAme jainasagha aneka pakSeAthI vicitra ane amaryAdita banI gayA che. vikramanI seALamI zatAbdinA navA matAe te tyAMsudhI mAjhA mUkI ke navA jeneA banAvavAnA zuddhamA ekAeka ruMdhAI gayA. A navA matAe je zithilatA upara kAgAroLa macAvI mUkI hatI te zithilatA te temanAmAM caityavAsIo karatAMye vizeSa pramANamAM hatI. eTale have teA tee potAnI navI prarUpaNAnI rakSA mATe vADA bAMdhIne rahyA hatA. A vADAma`dhIe jainetara vargamAM paNa jainadharma mATenI bhrAMti phelAvavAmAM vizeSa bhAga bhajyeA. jainadhama ane Agraha e e paraspara virodhI valaNeAe dharma upara kuThArAghAta karyo eTaluM ja nahIM pAtAne besavAnI DALI upara ghA karyo che ane saMghamAM eka ja saMyukta kuTuMkhamAM vividha mAnyatAothI bheda pADI nAkhyA che. AvI vADAbadhI tUTe te ja jainadharma jagatanuM kalyANa Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa karavAnI kSamatA rAkhI zake. gurjaranareza kumArapAlane AvI vADAbaMdhInAM kaTu pariNAme khyAla Avyo ke tarata ja saMghanI ekatAne kAyama rAkhavA navA matavAdIone bahAra vihAra karavAnuM pharamAna karyuM hatuM. e samaye teo gujarAtanI bahAra gayA ane avasara maLatAM gujarAtamAM pharI AvIne vasyA. te matomAMnA keTalAka navA mata pitAnI prarUpaNAne cheDI daI thaDeghaNe aMze asala mArge AvI gayA. evA matamAM caturdazIzAkhA paNa eka mata hato. - nAgaeNdra, caMdra, nivRti, vidyAdhara, caityavAsI, khaMDeraka, bhAvAcArya, kAmyaka, saMDesarA, rAja, caitravAla, nANAvAla, valabhI, vanavAsI, kUcerA, vaDagacha vagere sau caudaze pAkhI karatA hatA. temAMthI A0 caMdrapratye saM0 1159 mAM pUnamiyAgaccha calAvyuM ane pUname pAkhI karavAnI prarUpaNa karI. je ke prAcIna badhAye go caudaze pANI pALatA tethI temAMnA keIekenuM caturdazIgaccha evuM prasiddha nAma nahotuM. AthI navA matavALA, ATha caMdraprabhanA gurubaMdhu A0 municaMdrane caturdazIgacchanA kahevA lAgyA. paNa teo parama siddhAMtika ane vaDaga7nA AcArya tarIke vikhyAta hatA. e pUnamiyAgacchamAMthI 75 varSa bAda eTale saM. 1236 mAM "sAdhapUnamiyAgaccha nIkaLe. teNe pharIthI caudaze pAkhI. nI sthApanA karI. eTale saMbhava che ke, te gaccha samaya jatAM caturdazI. gacha banI gayuM hoya. tenI paTTAvalI A pramANe banI zake- - 40. A0 caMdraprabhasUri-saM0 1159 pUnamiyAga7. - 41. A vijayasiMhasUri-teo agAu to caMdrAvatInA navagRhatyanA caityavAsI hatA. 42. Ara sumatisiMhasUri-temaNe saM0 1236 mAM "sArdha pUnamiyAgaccha calAvyuM 43. A0 ......temaNe caturdazIzAkhA nAma rAkhyuM haze. 44. A devendrasUri--teo pitAne caturdazIzAkhAnA ja Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ]. A0 municaMdrasUri 547 batAve che. temano AbU tIrthamAM rahela bha0 zAMtinAthanI pratimA para A pramANe lekha maLe che , ___ saM0 1331 vai0 zu07 zukravAre zAMtinAthabiMbapratiSThA pUNimApakSIyacaturdazIzAkhAyAM zrIdevendrasUri-upadezena kAritA pra0 sUribhiH / (pU0 jayantavijayajInuM abu lekhasaMdeha, la0 530) spaSTa vAta che ke A devendrasUri pUnamiyAgachanA hatA paNa caudaze pAkhI mAnatA hatA. variyA cauhANa e kadAca A gacchane mATe lakhAyuM haze. tapagacchanA tapasvI A jagacaMdrasUrinA paTTadhara A devendrasUri hatA. (sva. saM. 1327) upATa devabhadra gaNi temanA ziSya nahIM paNa upA hatA ane vijayacaMdra gaNi bIjA upATa hatA. AcArya zrIe upA. vijayacaMdrane pitAne ziSya hovA chatAM agya jANI AcAryapada ApyuM na hatuM ane tethI ja A devendrasUrie paNa temane AcAryapada ApyuM nahIM. eTale upATa devabhadra gaNinI preraNAthI caturdazI pakSanA A devendrasUrie upA. vijayacaMdra gaNine saMtu 1296mAM AcAryapada ApyuM. 45. A hemaprabhasUri--teo jhIMjhuvADAnA mahAmaMDalezvara rANu durjanazalyanA guru hatA. temaNe saM. 1305 ne mAha suda 13 ne guruvAre " kyaprakAza" (kevalAdarza) nAmane prasiddha tAjika graMtha (dma: 1160) racyo che, je tiSI vidvAnemAM ghaNe prAmANika manAya che. 1 kRto'yaM kevalAdarzastrailokasya prakAzakaH / __ zrImaddevendraziSyeNa zrIhemaprabhasUriNA // 57 // iti pratibhAsarvajJa-vidya-vRndAraka-mahAmaNDalezvara-rANakazalya-zrIdurjanazalyadevagurubhiH praNatapAdazrIzrIdevendrazidhyaiH zrIhemaprabhasUribhirviracite trailokyaprakAze jJAnadapaNAparanAmni navyatAjike dina-mAsa-varSAghakANDamaNDalapaddhatiH samAptA // (pATaNa, jaina bhaM0 DiTa karyo 2, (gAe siva) Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa saM. 1506mAM caturdazI pakSanA DeDarIyA A pArdhacaMdra vidyamAna hatA. temaja caturdazI pakSanA caitragacchanA A0 guNadevanA paTTe A jinadeva vidyamAna hatA. (A0 buddhisAgarasUrikRta dhAtu pratimA lekhasaMgraha bhA. 1-2) eTale ke teo vRddha tapAgacchamAM maLI gayA hatA. ' eka junI bhASA paTTAvalImAM ullekha che ke A. vijayadevasUrinA samaye tapagacachanAM 13 besaNAM hatAM. 13mAM causIyAgacchanuM paNa nAma che. AthI spaSTa che ke causIyAga ane tapagacchanI samAcArI eka hatI. te zrAvake tapagacchamAM maLI gayA che. (paTTA samu. bhA2, pR0 256) kachUlIgaccha pUrNimAgacchanA A bhadrezvarasUrinI eka ziSya paraMparA kahUlI gaccha nAme jAhera thaI hatI. kAchalI gAma AbU girirAjanI taLeTImAM che. tenAM kachUkI, kachUlI ane kacchalikA evAM nAma maLe paNa che. A sthaLethI kachUlIgacha ane kalIjJAti nIkaLyAM, jenAM bIjAM nAme kacholIvAlagaccha ane kaccholIvAlajJAti evAM maLe che. ahIM kalIgacchanuM bhava pArzvanAthanuM bhavya ane vizALa maMdira che. kacholIga7nA A0 udayasiMhasUrinA svargavAsa pachI saM. 1303 mAM ahIMnA zeTha zrIpAla vagere gehI zrAvakee bha0 pArzvanAthanI pratimAne jUnA parikarane badale navuM parikara banAvela che. te samaye kaI gacchAcArya na hovAthI chorItranAmupaTTerona ema lakhyuM che ane mULa biMba khaMDita thaI jatAM tenA sthAne iti zrIdevendrasUriziSyazrIhemaprabhasUriviracitamarghakANDam // saM0 1305 mAgha sudi 13 gurau niSpannamidaM tAjikam // . (-vaDAdarA, prAcyavidyAmaMdiranI prati naM. 12087, saM. 1245 ha0 li0 prati, patra : 18) Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlIzamuM ] A municaMdrasUri 549 saM. 1978 mAM e purANI parikaramAM ja bha0 saMbhavanAthanI pratimA besADavAmAM AvI. pUrNimAgacchanA A bhadrezvarasUrinI eka ziSya paraMparA kalImAM AvI te " kambulIgaccha' tarIke jAhera thaI. e gacchanA AcAryo ke yatio rahyA nahIM tyAre zrAvake pUrNimAgacchanI AjJAmAM hatA. kAchalInI jinapratimAo upara pUrNimApakSanA bhaTTAraka sarvAnaMdasUri (saM. 1465, saM. 142)nuM nAma maLe che. sirohImAM bhavya ajita nAthanI derIo para ane AbUnAM jaina maMdiramAM pUrNimApakSe kacchavAgala che, bhadrezvarasUri saMtAne bha0 sarvAnaMdasUri (saM. 1465 thI 142) bha0 guNasAgarasUri ane cati udayavardhana (saM. 1521 thI 1540 sudhI) vagere ullekha maLe che eTale kahUlagaccha pUrNimAgacchanI zAkhA che e nakakI vAta che. kachUlIgachapaTTAvalI A pramANe maLe che - 40. A caMdraprabhasUri-saM. 1159. 41. (Ava dharmaSa tathA) A bhadrezvarasUri-teo pUrNimA gachanA hatA. teo cha vigaInA tyAgI hatA. temanI pATe paTTadhara A0 zrIprabhasUri thayA. pUnamiyAgacchanA AcArya racelI saMskRta "kSetrasamAsanI vRttimAM jaNAvyuM che ke, A bhadrezvarasUrithI pUrNimAgacchanI bIjI zAkhA nIkaLI. 42. A0 zrIprabhasUri-teo kachulInA zrIvatsa kuLanA zeTha chAhaDa piravAlanI zAkhAnA zeTha jahaDanA putra hatA. temaNe zrIvatsakuLanI madadathI karachulIgaccha sthApana karyo. teo chulIgacchanA Adi AcArya hatA. kriyApAtra, vidhimAga, guNavAna ane tapasvI hatA. te cha vigaIne tyAgI hatA. ekAMtare upavAsa ane AyaMbila karatA hatA. temanI pAse vyAkhyAnamAM zAMtidevI ane te brahmazAMti yakSa AvatuM hatuM. temaNe kavilakeTamAM mAlAropaNa karAvyuM. temAM 500 zrAvaka temaja zrAvikAone bAra vrata tathA samakita vagere ApyAM. 1. zrIvatsa kuLa mATe juo, (praka. 35, pR193) Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa3 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga jo [ prakaraNa temaNe dharmavidhi nAme graMtha race che. teo ArAsaNamAM anazana karI kALadharma pAmyA. 43. A mANikyasUri-te kavilakoTanA zrIvatsakulanA bIjA bhAI yazabhaTanA vaMzanA zeTha choDanA putra hatA. temaNe zrIprabhasUri pAse dIkSA laI vyAkaraNa, chaMda, nyAya ane AgamanuM adhyayana zarU karyuM. gurue temane guNavAna jeI karachUlImAM bha0 pArzvanAthanA derAsaramAM AcAryapada ApyuM. teo niraMtara AyaMbila ke navI karatA hatA. mahAna tapasvI hatA. temanA caraNodakathI rAjA dhavala (yazedhavala saM. 1220)nI rANuM maravAnI aNI upara hatI te nIrogI thaI gaI. teo dharmaprabhAvaka hatA. temaNe pitAnuM maraNa najIkamAM jANIne karachUlI jaI bAsalanA putrane dIkSA ApI. temaja saMgha meLavIne bhava pArzvanAthanA derAsaramAM temane AcAryapada ApI pitAnI pATe sthApana karyA. te pachI e AcArya kALadharma pAmyA. 42. A. zrIprabhasUrinI bIjI paraMparAmAM 43. A nemiprabha, 44. A0 lalitaprabha ane 4pa. A0 sAgaracaMdrasUri thayA. temaNe maMtrAdhirAjakalpa pAMca paTalamAM 0 600 lagabhaga racyA che. (-jaina stotra saMdeha bhAga 2, pR. 227 thI 288) vaLI, 42. Ada zrIprabhasUri, 43. A0 ANaMdasUri, 44. A0 amarAbha-temaNe saM. 1315 nA phAgaNa sudi 4 ne budhavAre aMbikAnI pratimAnI pratiSThA karI. A mUrti pAlanapuramAM vizalarAya vihAra -bha0 supArzvanAthanI bhamatImAM che. 44. A udayasiMhasUri-teo kacaThThalInA zeTha bAsalanA putra hatA. teo ajoDa vAdI, amegha vyAkhyAtA, tyAgI ane tapasvI hatA. A mANikyaprabhasUrie temane bhava pArzvanAthanA derAsaramAM dIkSA ApI hatI ane DA divasamAM ja saMghane meLavIne AcArya padavI paNa ApI dIdhI hatI. AcArya vihAra karatA karatA caMdrAvatI padhAryA tyAre ahIM rAjA dhaMdhala (dhArAvarSa : Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 551 cAlIzame ]. A0 municaMdrasUri saM. 1263) hato. tenI sabhAmAM eka kabADI cAkhaDI paherIne AvyuM. teNe UbhA UbhA ja jAhera karyuM ke, "huM meTa vAdI chuM. meM moTA moTA paMDite, brAhmaNa ane tapasvIone harAvyA che. tArI sabhAmAM e kaI vidvAna che ke, je mArI sAthe vAda kare ?" rAjAe manamAM vicAra karI nirNaya karI lIdhuM ke, je A0 udayasiMhasUri ahIM padhAre to mArI sabhAnI lAja rahe tema che. rAjA pite upAzraye gaye ane AcAryazrIne vinati karI ke, "Apa rAjasabhAmAM padhAre ne caMdrAvatIne vijayamALA apAve." AcArya rAjA tathA saMgha sAthe rAjasabhAmAM jaI kabAliyA sAthe vAda mAMDyo. AcArya tene zAstrArthamAM harAvyo ane pachI maMtravAdamAM paNa A rate harAvyo. - te kabAliyAe bhayaMkara kALe riMga sarSa vizeM. AcAryuM garuDa mekalI tene pakaDAvI lIdhA. teNe eka dhasamasate vAgha vikuoM ne rAjasabhAmAM khaLabhaLATa macI gaye. AcAryazrIe rajoharaNa mokalI vAghane dUra haThAvya ne sabhAmAM harSanAda thayA. teNe potAnuM khappara AkAzamAM UMce uDADyuM tyAre AcAryazrIe te khapara nIce kabAliyA upara utAryuM ne tenA mAthe paDatAM tene TukaDe TukaDA thaI gayA. AthI kabAliyAnuM meM zaramathI zyAma paDI gayuM. sabhAe bUmAbUma macAvI dIdhI. kAliya doDato AvIne AcAryazrInA caraNamAM mUkI paDyo ane teNe temanI mAphI mAgI. sabhAmAM mATe avAja UThaDyo ke AcArya jItI gayA, jItI gayA. AcAryazrIe e aparanA TukaDA joDI tene maMtrathI sAMdhI daI miSTAnnathI bharI dIdhuM ne AcAryazrIne jayakAra thaye. AcAryazrI tyAMthI vihAra karI nAgahada tIrthanI yAtrA karI AhaDa padhAryA. ahIM ToDara nAme digaMbara vAdI hato, je jALa, kedALI, nIsaraNI laI, peiTe pATo bAMdhI pharato hato ane te kevalibhukti temaja strImuktine niSedha karato hato. 1. sa. 126 5 thI 1243 sudhImAM nADolamAM dhAMdhaladeva cauhANa rAjA hite, (jUo, praka. 35, pR. 171) Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa AcArya udayasiMhasUrie tenI sAthe vAda karyo. temaNe jIva mAtra siddha avasthAmAM tathA vakagatinA traNa samayamAM AhAra letA nathI, bAkI to te niraMtara AhAra le ja che. eTale kevalIne AhArane abhAva mAne e to bhramaNA ja che. A vize naMdimuni vagere aneka daSTAMte maLe che. marudevI mAtA hAthInA hoddA upara beThelI avasthAmAM mokSe gayAM. AthIye e cakkasa che ke, strI mekSe jaI zake che. ItyAdi pramANe ApI tene harAvyuM. temaNe "DivihIdIpikA, saM. 1295 mAM ceIviMdadIpikA ane saM. 12pa3mAM zrIprabhasUrie racelA "dharmavidhi graMtha upara TIkA (jo : 5520) racI che. AcAryazrIe Akhare caMdrAvatI padhArI zrAvakane bhalAmaNa karI ke, "kachUlImAM sAjaNa zeThane eka cha mahinAne putra che tene mArI pATe sthApajo." teo saM. 1302 mAM kALadharma pAmyA. te pachI bIje varSe eTale saM. 1303 mAM goThI zeTha zrIpAla vagere zrAvakee bha0 pArzvanAthanA derAsaramAM mULanAyaka bha0 pArzvanAthanA derAsaranI pratimAnA jUnA parikone sthAne navuM parikara banAvyuM. 45. A0 kamalasiMhasUri-teo kacchalInA zrIvatsakuLanA zeTha chAhaDa piravAlanA vaMzanA zeTha sAjananA putra hatA. temane janma saM. 1301mAM, dIkSA saM. 1306mAM ane saM. 1308nA vizAkha sudi 3 nA divase temane AcArya pada maLyuM. saMghe temane A udayasiMha sUrinI pATe sthApana karyA. temaNe gautamasvAmIne maMtra sAdhyuM. temaNe godhAna kya. agiyAra aMgenuM adhyayana karyuM. gujarAta, mevADa, mAlavA, ujajaina vagere sthAne vihAra karI ghaNI zAsanaprabhAvanA karI. temaNe saM. 1337mAM yaNa nagaramAM pitAnI pATe A prajJAtilakane sthApanA karI anazana svIkArI AtmakalyANa sAdhyuM. 46. A0 prajJAtilakasUri-teo zrIvatsakuLanA zeTha chApaDanA vaMzanA poravADa hatA. temane saM0 1337 mAM AcAryapada maLyuM. temanA Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 553 cAlIzamuM ] A municaMdrasUri ziSya saM. 1363 mAM keraTAnA derAsaramAM "kacchalIrAsa" ra. 47. A ratnaprabhasUri-teo zrIvatsakuLanA zeTha chAhaDa piravAlanA vaMzanA hatA. saMbhavataH temaNe ja saM. 1367 mAM " kacchalIrAsa" banAvyuM. jasAkanI bahena vIMjhIe temane "upadezamAlA" vaharAvI. saMbhavataH A ratnaprabhasUri saM. 1371mAM zatru dvAramAM hAjara hatA. 48. A0 naracaMdrasUri-saM. 1418 nA kArtika vadi 10 nA reja kaDDalImAM temanA bhAI guNabhadra nAme hatA. (-kachulIrAsa, kAlIderAsaranA zilAlekha, paTTAvalIsamu aiya bhA2, jenasatyaprakAza kamAMka : 145, jainapustaka prazastisaMgraha, prazasti H 86) kacholIgacchamAM saM. 1500 mAM A sakalacaMdra ane saM. 1573 mAM A. vijayarAja tathA temanA paTTadhara A0 vidyAsAgara thayA hatA. Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa : ekatAlIzamu * A. ajitadevasUri A. municadrasUrinI pATe A. ajitadevasUri thayA. te A. municaMdrasUrinA ziSya hatA. paTTadhara hatA. chaye da nAnA nyAyagraMthAnA pAragAmI hatA. saMskRtamAM gadya-padya rIte zIvratAthI kheAlI zakatA hatA. tarkanA sAgara hatA. AthI vADhIe temanAthI hAra pAmI dUra dUra cAlyA jatA hatA. (-dvisaMdhAnakAvya) teo saurASTramAM ghaNA kALa vicaryAM. temaNe sa0 1191mAM jIrAvalAtI nI sthApanA karI. A arasAmAM ghaNA prabhAvaka jainAcAryo, jaina rAjAo, jaina vidvAnA, jaina strIratnA ane vividha sAhityanuM nirmANa vagere thayAM. yugapradhAnAcAya dhama ghASasUri (sa0 1188)-- temanA yugapradhAnakALa sa0 1110 thI 1188 hatA. teo rAja gacchanA A. dharmaghASasUri hAvAne saMbhava che. (pra03pa, pR. pra039) A. hemacaMdrasUrivarA rAjA siddharAja ane rAjA kumArapAlanA rAjakALamAM A hema caMdrasUri nAmanA traNa vidvAnA thayA hatA. (1) maladhAragacchanA AabhayadevasUrinA paTTadhara sa0 1164. (praka0 38, pR0 326) (2) pUrNatalagacchanA A devacaMdrasUrinA paTTadhara kalikAlasarvajJa A. hemacaMdrasUri, sva. sa0 1239, (3) vaDagacchanA A. vijayasiMhasUrinA paTTadhara A vinayacaMdrasUri (sa0 1166)-- tee vaDagacchanA A. udyotanasUrinA ziSya upA. AmradevasUrinA ziSya hatA, upAdhyAya hatA, temaNe saiddhAMtika A. muni (praka0 41) (praka0 42) Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri caMdrasUrine abhyAsa karAvyA. saM. 1166mAM "kathAkeza" nAme graMthanI racanA karI. A yadevasUri (saM. 1177-1182) teo prasiddha A0 vIragaNi mizranA praziSya hatA. (prakaTa 34, pR. 589) temaNe ghaNu graMtha racyA hatA. te A prakAre che- 1. paMcAsaga vRtti, saM -1172. 2. IyApathikIcaityavaMdana-vaMdanakacUrNi, saM. 1174. 3. A jinavallabhakRta "piMDavihInI laghuvRtti (caM2800), saM. 1176mAM, jene vaDagacchanA kRtanikaSapaTTa pUjya municaMdrasUrie zeAdhI hatI. kaDDalIgacchanA A udayasiMhe A vRttinA AdhAre saM. 125mAM "piMDavihI-dIpikA racelI che. 4. pakikhasuttanI sukhAvAdhikAvRtti. 5. khAmaNa-avasUri maeN0 3100, saM0 1180mAM rAjA siddharAjanA rAjyamAM pATaNamAM senI nemicaMdranI jALamAM racI. (pUnA-prazastisaMgraha, prati naM. 1155) 6. paccakakhANa sarUvaM, saM0 1182. 7. pAraDDA saMThiaM-caDDAvalImAM teno uddhAra karyo. (praka. 34 pR. 589) A devaguptasUri - A0 devagupta savA lAkha dramma cheDI dIkSA lIdhI. temanAM muni dhanadeva, upADa thaze ane A devaguptasUri evAM nAme maLe che. 1. temaNe saM0 1165mAM pATaNamAM bha0 mahAvIra svAmInA upakezagacchanA derAsaramAM pitAnA pUrvaja A0 devagupta (praka. 1, pR. 2) celI "navapadaprakaraNanI laghuvRtti para "bRhadravRtti racI. 2. saM. 1174mAM te ja sthAne temaNe navatattva prakaraNa'vRtti racI. 3. saM. 1178mAM "caMdraprabhacaritra racyuM, je AzApuramAM zarU karIne pATaNamAM pUrNa karyuM. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa6 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - teo saM. 123ra sudhI vidyamAna hatA. temaNe potAnI pATe pitAne gurubhAI siddhasUrine sthApana karyA ane temanuM svargagamana thavAthI saM. 123ramAM A kakakasUrine sthApana karyA. (-praka. 1, pR. 29, 30) zrIvIrAcArya - teo bhAvAcAryaga7nA siddhapuruSa hatA. rAjA siddharAjanA guru hatA. temane paricaya juo, praka. 34, pR. papa7mAM) kalyANanA rAjA paramardie temane 5, hAthI bheTa ApyA hatA. (vigava paTTA saM0 pR0 65) A amaracaMdrasUri, A haribhadrasUri- A0 amaracaMdrasUrie "siddhAMtArNava'nI racanA karI ane A haribhadra saM0 1250mAM "tattvabodha" tathA "caMdapahacaritra' racyuM. (jUo : praka. 35, pR0 6) A sAgaracaMdrasUri- teo rAjagachanA A varasvAmInA paTTadhara A0 nemicaMdrasUrinA paTTadhara hatA. ATha vardhamAnasUri jaNAve che ke, temaNe rAjA siddharAja vizenA varNanane graMtha racyuM hatuM. temanI vANI prAsAdika hatI. jemake dravyAzrayAH zrIjayasiMhadeva ! guNAH kaNAdena maharSiNoktAH / tvayA punaH paNDitadAnazauNDa ! guNAzrayaM dravyamapi vyadhAyi // temanI pATe temanA gurubhAI mANikyacaMdra AvyA hatA. 0 (-mudrita guNaratnamahodadhi, pR. 144. mo. da. desAIne jainasAhityane saMkSipta itihAsa, pArA- 362, praka735, pR036) A nannasUri- temaNe saM0 1199mAM "dhammavihI" graMtha ra. zrIvardhamAnAcArya - teo nivRtikulanA kAmyakacchanA zrIgoviMdAcAryanA ziSya hatA. temaNe saM0 1197mAM "gaNaratnamahodadhi (vyAkaraNa viSayaka) Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM ] A ajitadevasUri 557 graMtha racyuM. (jUo praka. 35, pR. 46 praka. 38, pR0 ) A0 jayamaMgalasUri- jAleranA devAcAryagacchamAM A0 jayamaMgala (saM. 1319 thI 1334) thayA che te A AcAryathI judA che. (jUo praka. 41 ) temaNe saM. 1190 thI saM. 1198nA gALAmAM pATaNamAM rAjA siddharAjanI sabhAmAM "kavizikSA' nAmanA graMthanI racanA karI. A pradyumnasUri, A0 zAMtisUri- pUrNatalagacchamAM thayelA kasaA0 hemacaMdrasUrinA gurubhAI A pradyumnasUri saM. 1229 tathA A zAMtisUri saM0 1180mAM thayA. (jUo praka. 35, pR0 12) A sumatisUre-- teo saMDerakagacchamAM A izvarasUrithI 8mI pATe thayA. temaNe dasayAliyasutta'nI TIkA racI che, je saM. 1188mAM tADapatra upara lakhAyelI che. (praka. 34, pR. 568) ATha malavAdI temane paricaya agAu jaNAvyuM che. (jUo praka. ra3, pR. 380) sAdhvI devazrI gaNinI temaNe saM. 1192mAM kheDAmAM rAjA siddharAjanA maMtrI gAMgilanA kALamAM kheDAnA vahIvaTadAra rAja0 semadevanA samaye A mahezvarasUrie racelI "puSpavaIkahA'nI prati tADapatramAM lakhAvI. (jena sAhityane saMkSipta itihAsa, pArA: 355) sAdhvIjI- pUjya mUlacaMdajI gaNivaranA samudAyanA munivara zrIyazavijayajInA saMgrahamAM saM0 1205nI mahattarA sAdhvIjInI pratimA vidyamAna che. - pATaNanA aSTApadajInA derAsaramAM saM. 1205nI sAdhvIjI dematI gaNinInI mUrti virAjamAna che. saMbhava che ke, A dematI gaNinI te brAhmaNagacchanA A0 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga je prakaraNa vimalasUrinI sAdhvI mInAgaNi ziSyA naMdANinI, temanI ziSyA lakSmIdematI heya. (jUo praka. 35, pR0 68) mAtaranA derAsaramAM saM. 1298nI AryA pachInI pratimA che. (-jenayuga (navuM) va0 2, aMka: 1) A0 malayagiri teo vikramanI bAramI sadInI samApti samayanA samartha graMthakAra hatA. Amika rahasyanA saphaLa prakAzaka hatA. A AcAryazrInA jIvana vize koI mAhitI maLatI nathI. aMdhArAmAM dIvA jevo eka mAtra ullekha maLe che ke, A devacaMdrasUri, A0 hemacaMdrasUri ane A malayagirie ekIsAthe sarasvatInI sAdhanA karI hatI ane temanI pAsethI varadAna meLavyuM hatuM. A malayagirie siddhAMtonI saraLa TIkA karavAnuM varadAna mAgyuM hatuM, ane devIe tathaStu' kahyuM hatuM. te pachI temaNe kImatI sAhityabhaMDAra rajU karyo. e graMthanA nAma A prakAre che- 1. bhagavAIsutta zataka bIjAnI vRtti. 2. bhagavAIsutta zataka vIsamAnI vRtti. 3. rAyapaNIsutta-vRtti (graM: 3700). 4. jIvAjIvAbhigamasutta-vRtti (graM: 13000). 5. pannavaNAsuttavRtti (maM0 16000). 6. sUrapaNutti-vRtti (a09000). 7. caMdapaNutti-vRtti (0: 9411). 8. jabUdIvapatti -vRtti. 9. naMdIsUavRtti (maeN0H 7735). 10. mahAkapisUa-peDhiyAvRtti (gaM: 1314). A vRtti adhUrI rahI che. A kSemakItie tene pUrI karI che. 11. vavahArasutta-vRtti (gaM0:33625). 12. jeIsakaraMDaya-vRtti (gaM0 5000). 13. AvasmayasuttavRtti (maeN0: 22000). Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 559 ekatAlIzamuM ] A ajitadevasari 14. hanijajutti-vRtti, (eN0 7500). 15. piMDanijajutti-vRtti, (baM0 7000). 16. vise sAvasaya-vRtti, (saM. ). 17. kammapayaDI-vRtti. 18. khittasamAsa-vRtti. 19. hAribhadrIya dhammasaMgahaNa-vRtti. 20. dharmasAra-vRtti. 21. caMdraprabha mahattarakRtapaMcasaMgaha-vRtti, (baM: 18850). 22. SaDazIti-vRtti. 23. saptatikA-vRtti. 24. muSTi vyAkaraNa-(zabdAnuzAsana) a. 12, pajJa-vRtti sAthe saM. 1208. 25. dezInAmamAlA, saM. 1208. AcAryazrIe pitAnA graMthamAM zabdasiddhi mATe pitAnA "muSTivyAkaraNa"nAM ja sUtro TAMkyA che ane pitAnI "dezInAmamAlA ne upayoga karyo che. AcAryazrIe rAjA siddharAjanA samaye "muSTivyAkaraNa" ane rAjA kumArapAlanA samaye tenI TIkA banAvI che. "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana" ane "muSTivyAkaraNamAM sUtra tathA pragonI evI sAmyatA che ke sAmAnya manuSya emAM bhUla karI bese. jemake - - " siddhiH syAdvAdAt // lokAt // khyAte dRzye // adahadarAtIn kumArapAI: " (-siddhahemacandra vyAkaraNa) siddhidAttAt | jAdu varNana dare marapATorAtIna " (-muSTivyAkaraNa) jIvAjIvAbhigamasUtra'nI vRttimAM dezanAmamAlAnAM je pramANe ApyAM che te kavi dhanapAla ane A0 hemacaMdrasUrinI "dezInAmamAlAnAM nathI, eTale mAnI zakAya ema che ke, A pATha paNa vyAkaraNanI jema pitAnI ja "dezInAmamAlAnA ApyA che. Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56. jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa teo "AvasmayasuttanI vRttimAM kai sI hemacaMdrasUrine - tathA rAhu stutipu guravA" kahI saMbodhe che. AcAryazrIe A graMtha racatAM eka ja kAmanA rAkhI hatI ke, mane A graMtha banAvavAthI je lAbha thAya te vaDe jagatanA tamAma cha bedhibIjane pAme, ema huM IcchuM chuM.' A graMtha racanAnA phaLarUpe mArI e ja abhilASA che ke, sau che samyaktva pAme, AtmakalyANa sAdhe ane mokSa meLave." teo A parahita bhAvanAthI ja jagatane mATe graMthasaMgraha ApI gayA che. A kSemakIrtiri temanAM malaya nAma ane sAhityanI mIThAzane mitAkSarImAM zraddhAMjali arpatAM kahe che ke - ' AgamadurgamapadasaMzayAditApo vilIyate viduSAm / yadvacanacandanarasaiH malayagiriH sa jayati yathArthaH / / ' (saM. 133ranA jeTha sudi 10 ne ravivAre 5bhASyanI moTI TIkA kaeN0: 4ra600) (-jena satyaprakAza, kramAMka : 73-7475-eka ja aMka) ATha caMdrasUri-te nAgaeNdragacchanA hatA. temaNe vividha praze banAvyA hatA. saM. 1180 mAM rAjA siddharAjanA rAjyamAM temaNe pATaNamAM senI nemicaMdanI piSALamAM pakikhasuttanI vRtti (gaM: 3100) racI hatI. A vRttine vihArI gItArtha AcAryoe zeAdhI hatI. (pUnA, prazastisaMgraha, pra. naM. 1155) vizeSa mATe jUo praka. 35, pR. 4) A siddhasenasUri upakezagacchanA muni sAdhAraNa kavie saM0 1123 mAM dhaMdhukAmAM vilAsavaIkahA" racI. te pachI teo A siddhasenasUri thayA. A vAdidevasUri gujarAtanI uttare AvelA AbU pahADathI naiRtya khUNAmAM 25 Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A0 ajitadevasUri mAIla dUra maThAra nAme gAma che. tyAM vIranA nAme rivAla zreSThI raheto hato. tene jinadevI nAme patnI hatI. e kuTuMba A0 municaMdrasUrine guru tarIke mAnatuM hatuM. eka vakhata jinadevIe svapnamAM pitAnA mukhamAM pesatA caMdramAne je ne teNe saM0 1143nA mAgha mAsanI vadi 6ne somavAre hastanakSatramAM pUrNa caMdra nAmanA bALakane janma Ape. ekavAra bhayaMkara dukALa paDatAM zeTha varanAga maDAra cheDI bharUca AvIne vasyA. tyAM A0 municaMdrasUri padhAryA hatA. temanA upadezathI tyAMnA zrAvakee vIranAgane badhI rIte sahAya ApI. ATha varSane pUrNa caMdra paNa masAlAnI pherI karavA lAgyuM. te khAsa niyata gharamAM jato hato. tyAMthI tene drAkSa vagere cIjo khAvAne maLatI. ahIMnA eka zeThane pApanA udayathI gharamAM senaiyA ane rUpiyA kelasa banI gayA hatA. te teNe ukaraDe nAkhyA. evAmAM pUrNa caMdra pherI karatA karatA tene ghera gaye ane ukaraDe dhana paDeluM joIne te zeThane kahevA lAgyuM : "zeThajI! tame A dhana ukaraDe kema nAkhyuM che?" zeThe pUrNacaMdrane bhAgyazALI samajI jaNAvyuM ke, "bhAI ! tuM A dhana vAMsanI chAbamAM bharI bharIne mane Apa." saraLa bALake te mujaba karyuM eTale kolasA senuM-rUpuM banI gayA. zeThe prasanna thaI pUrNacaMdrane eka sonAmahora InAmamAM ApI. A0 municaMdrasUrie A vRttAMta jANa vIranAgane kahyuM : mahAnubhAva ! lakSmI A bALakane varavA Icche che, evAM enA lakSaNe che. e bALaka bhAgyazALI che. je e sAdhu thAya te zAsananI bhAre unnati kare. AcAryazrIe A pramANe kahI tenI pAse pUrNa caMdranI mAgaNI karI. zeThe vinItabhAve jaNAvyuM, "gurudeva! huM vRddha thaye chuM. tenI mA paNa vRddha che. amAre A eka ja putra che. amAruM bhAvi ene upara ja che. chatAM 'gurudevanI A AjJA huM saharSa 1. maDAra gAma ane maDAhaDagacchanA paricaya mATe juo (praka. 37, pR0 26 ) ke Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa svIkAruM chuM." zAsananI unnati mATe huM putravAtsalyane bhega ApuM chuM. - AcAryazrIe pUrNacaMdranA mA-bApanI rajA meLavI saM. 1152 mAM tene dIkSA ApI tenuM nAma muni rAmacaMdra rAkhyuM. zrIsaMghe paNa zeTha vIranAga ane jinadevI AnaMdathI jIvana gujAre ane nizcitapaNe dharmadhyAna karI zake evI vyavasthA karI dIdhI. | muni rAmacaMdra vyAkaraNa, sAhitya, nyAya ane siddhAMtanuM jJAna meLavyuM. temaNe thoDA samayamAM ja vAdazakti meLavI lIdhI. e ziktithI temaNe dhoLakAmAM zivasukha brAhmaNane, sAcoramAM kAzmIra sAgara (kirapura)ne, nAgoramAM digaMbara guNacaMdrane, cittoDamAM zivabhUti bhAgavatane, vasubhUti mImAMsakane, gvAliyaramAM gaMgAdharane, dhArAmAM dharaNIdharane, puSkariNumAM padmAkarane, bharUcamAM kRSNa brAhmaNane, naravaramAM dhIsArane tathA tahanagaDhamAM geruA vastradhArIne harAvI vAdI tarIkenI nAmanA meLavI. e samaye khyAtanAmA vidvAne vAdI muni rAmacaMdra, mahApaMDita vimalacaMdra, buddhizALI haricaMdra, paM. somacaMdra, kulabhUSaNa pArdhacaMdra, vidvAna zAMticaMdra (zAMtikaLaza) ane svaccha AzayI azokacaMdra prAjJa e darekamAM paraspara gADha prema hate. - A kathanane vizALa artha e thAya che ke, paM. rAmacaMdra te vaDagacchanA A vAdI devasUri, paM. vimalacaMdra te upAdhyAya vimalacaMdra gaNi, haricaMdra te vaDagacchanA A0 haribhadra (saM. 1223mAM caMda5hacariyanA kartA), paM0 semacaMdra te kai satra A0 hemacaMdrasUri, paM. pArdhacaMdra te jagacchanA A caMdrasUri, paM. zAMticaMdra te pimpalagarachasthApaka A0 zAMtisUri ane azokacaMdra te suvihitazAkhAnA A azokacaMdrasUri e sau samakAlIna vidvAna munivaro hatA, jeo Apa ApasamAM atyaMta premabhAvane vartAva rAkhatA. - gurumahArAje saM. 1174 tapa(mahA)mAsa sudi 10 nA roja mahAmAtya Athaka poravADanI vinatithI pa0 rAmacaMdrane AcArya pada ApyuM, jeo A devasUrijI, devAcArya, A0 devacaMdrasUri Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A. ajitadevasUri 53 tathA A vAdidevasUri ema vividha nAmeAthI vikhyAta thayA. A devasUrie peAtAnI phrAI ne dIkSA ApI, tenuM nAma sAdhvI ca'danabAlA rAkhyuM. A. devasUrinA kuTuMbamAMthI mAtA, pitA, bhAI.. vijaya, ane ena sarasvatIe temaja vimalacadra vageree te pahe lethI dIkSA aMgIkAra karI hatI. zeTha udayane meALakAmAM zrIsImadharasvAmInI pratimA bharAvI. tenI aMjanazalAkA karavA mATe aThThama tapa karI zAsanadevIne pUchyuM. devIe jaNAvyuM ke, A devasUri yugapradhAna che. temanA hAthe A pratimAnI pratiSThA karAvaje, A. devasUrie te zeThanI vinatithI dheALakAmAM AvIne sa0 1175mAM te pratimAnI aMjanazalAkA ane pratiSThA karI, je sthAna ' udghAvasahI 'nA nAmathI prasiddha thayuM. 1 A AcAryazrIe nAgeAra tarapha vihAra karyAM. teo saparivAra AmrUtImAM padhAryA. pahADa upara caDatAM rastAmAM mahetA akhA prasAdane sApa karaDayo hatA, paNa AcAryazrInA padmapakSAlana karelA pANIthI tenu te jhera UtarI gayuM. saue AnaMdapUrvaka upara jaI ne bha. RSabhadevanI yAtrA karI. ahIM abikAdevIe pratyakSa thaI AcAryazrIne jaNAvyuM ke, 'gurudevanuM AyuSya mAtra 8 mahinA bAkI che. te! tame pAchA pha ane pATaNa padhAro. ' AthI AcAryazrI vihAra karI pATaNa padhAryA. ane A. municaMdrasUrie sa0 1178nA kArtika vaddhi panA divase pATaNamAM vidhipUrvaka anazana AdarI svargavAsa karyo. A daramiyAna bhAgavataddananA ubhaTa vidvAna devaedhi pATaNamAM AvyA. te vAdamasta hatA. teNe rAjasabhAnA daravAje pATiyuM laTakAvI temAM nIcenA bleka lakhyA : -dvi-tri-dhatu:-pazca-menamanena aa ? 1 devabodhe mayi kruddhe SaNmenakamanena kaH ? // ' 1. matrI bAhaDe che.LakAmAM udAvasahInA sthAne udayavihAra 'nI sthApanA karI hatI. . } Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsabhAga [ prakaraNa cha mahinA pasAra thaI gayA paNa kaI vidvAna enI sAthe vAda karavA taiyAra thaye nahIM, rAjA siddharAja muMjhAye. maMtrI aMbAprasAde rAjavIne sUcavyuM ke, "A lokane paramArtha A devasUri batAvI zakaze.' A devasUri pAse rAjAnI vinaMti AvI tyAre AcAryazrIe A kalAkane artha A rIte karI batAvyuM- cArvAka, vaizeSika, niyAyika, sAMkhya, prabhAkara ane mImAMsaka ema ghaNuM darzane che. temAMnA keI eka pratyakSa pramANa, koI pratyakSa sAthe anumAna ema be pramANa, keI Agama sAthe traNa pramANa, keI upamAna sAthe cAra pramANa, kaI arthapatti UmerIne pAMca pramANa ane koI pratyakSa, anumAna, Agama, upamAna, arthapatti tathA abhAva ema cha pramANa mAne che. mAtra huM devabodhi rUThuM to cha dazane ke ghaNAM darzanemAMthI eka paNa na rahe. A khulAsAthI devabodhine Azcarya sAthe khuzI thaI ane rAjavIne parama AnaMda thayo. A AcAryazrInA upadezathI zeTha thAhaDe pATaNamAM derAsara baMdhAvI bha0 mahAvIrasvAmInuM tejasvI biMba bharAvyuM ane AcAryazrIe saM. 117lmAM tenI aMjanazalAkA tathA pratiSThA karI. AcAryazrI vihAra karI nAgara gayA, tyAre tyAMnA rAjA arAja cauhANa (praka. 35, pR. 173) tathA mastavAdI devabadhie AcAryazrInuM bhAvabhInuM svAgata karyuM hatuM. AcAryazrI pATaNa AvI gayA tyAre rAjA siddharAje zAkaMbharI para hallo karI tyAM pitAnI AjJA pravartAvI hatI. AcAryazrIe pATaNamAM caturmAsa gALyuM ane bIje varSe kahyuMvatImAM siddha zrAvakanA upAzrayamAM caturmAsa vItAvyuM. karNATakanA rAjAnA guru digaMbarAcArya vAdI kumudacaMdranuM paNa te varSe caturmAsa karNAvatImAM hatuM. tene A devasUri sAthe vAda karavAnuM mana thayuM. teNe eka divase vAcAla cAraNane zikhavADIne A devasUri pAse mekalyA. Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM] A0 ajitadevasUri 565 eka vAra vAdI kumudacaMdra eka vRddha vetAMbara sAdhvI sarasvatIzrInI ghaNI kadarthanA karI. sAdhvIjIe A devasUri pAse AvI e vRttAMta jaNAvyuM. ane sAthe sAthe uttejaka vANImAM jaNAvyuM ke, meTA mahArAje tamane AcArya banAvyA te amArI viDaMbanA jevA mATe ja ke? tamArI vidvattA zuM kAma Avaze? tamArI meTAI zuM kAmanI ? zatrune na jitAya te hathiyAra zA kAmanA ? akSamya parAbhava vadhato jAya evI samatA zA kAmanI ? anAja sukAI jAya evI samatA zA kAmanI? ene enI duSTatAnuM phaLa jyAre maLaze tyAre maLaze paNa tamAre Azrita saMgha te tamArA A samabhAvathI patana pAmaze.' AcAryazrIe khUba zAMti ane dhIrajathI A badhuM sAMbhaLyuM. sAdhvIjIne zAMta karI upAzraye mekalyAM ane pATaNanA saMghane paM mANekacaMdra pAse patra lakhAvI jaNAvyuM ke, "ahIM digaMbara vAdI che. te vAda karavA Icche che. amArA vicAra che ke tenI sAthe pATaNamAM zAstrArtha kare. A mATe amAre pATaNa AvavAnuM che vagere vagere." khepiye karNAvatIthI nava kalAkamAM pATaNa pahoMcyA ane zrIsaMghane te patra ApyuM. pATaNanA saMghe AcAryazrIne tarata jaNAvyuM ke, "Apa jaladI pATaNa padhAre. saMghanI rakSA tathA mahattA ApanA ja hAthamAM che. Apa siddharAjanI sabhAmAM ja zAstrArtha kare. ame sau Apane vijya jevAne utsuka chIe. saMghamAM 307 zrAvake e nakkI karyuM che ke, "e zAstrArtha cAle tyAM sudhI Apane vijaya mATe ame sau AyaMbilanuM tapa karIzuM." A0 devasUrie vAdI kumudacaMdrane jaNAvyuM ke, "huM pATaNa jAuM chuM. tame paNa pATaNa Ave. tyAM rAjasabhAmAM zAstrArtha thaze." - A devasUrie pATaNa tarapha vihAra karyo. mArgamAM ghaNuM sArA zakune thayA. teo pATaNa jaIne rAjAne maLyA. digaMbarAcArya kumudacaMdra paNa pATaNa tarapha vihAra karyo. temaNe Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa azubha zakunAne paNa zubha mAnI pATaNamAM praveza karyAM. temaNe khAnAnA maMtrI gAMgila nAgara, zAstrArtha sabhAnA traNa kezava vagere sabhyA, ane navA darzanavALAone maLIne dhana apAvI peAtAnA pakSamAM lIdhA. zeTha thAhaDa ane zeH nAgadeva maDhe A. devasUrine uparanI ghaTanA jaNAvIne vinaMti karI ke, 'amAruM dhana dharmanI rakSA mATe ja che te! ApaNe dhanathI kAma levuM joI e. AcArya zrIe hasIne uttara Apyo ke, ' mahAnubhAvA ! dhanathI vijayane kharIdavA, enI keAI kImata nathI. eve vijaya ane parAjaya eka ja sarakhAM che. vijaya te vidyAthI ja maLavA joIe. khIjI khaTapaTanI jarUra nathI. deva-gurunI kRpAthI sau sArAM vAnAM thaze, tamAre kAI e A raste dravyarvyaya karavA nahIM.' digaMbarAcArya potAnI patrikA sthAne sthAne caDAvI ane yatienA vIza upAzrayAmAM vAjategAjate jala-tRNa mukAvyAM. zeTha thAhaDe rAjasabhAnA daravAje laTakatI patrikA phADIne pheMkI dIdhI. rAjA siddharAje kavicakravatI zrIpAla mAraphata A vRttAMta jANyA. rAjAnA hukamathI maMtrI gAMgala ane te pachI tenA bhAI pratijJA patra lakhAvavA gayA paNu AcAryazrIe temane phUTelA jANI kaI ja javAba na AkhyA, eTale rAjAe 50 vijayasenane mekalIne anenuM pratijJApatra lakhAvyuM. rAjamAtA mayaNAdevIne piyaranA kAraNe digabara AcArya tarapha pakSapAta hatA eTale A. hemacaMdrasUri temane rAjamahelamAM maLyA. temaNe jaNAvyuM ke, 'mAtAjI! rAjasabhAmAM zAstrArtha thaze temAM ddigaMbare evuM siddha karavAnA che. ke, strIoe karele dharma nakAmeA jAya che. jyAre zvetAMbara evuM siddha karavAnA che ke, strIAe karelA dhama nakAme jate nathI.' rAjamAtAne paNa tapAsa karyo pachI nakkI thayuM ke A. hemacaMdranI vAta sAcI che.eTale temaNe digaMbarA taraphanA pakSapAta cheDI dIdhe. Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A atidevasari pa67 A tarapha A devasUri, A0 hemacaMdrasUrinA ziSyae ane paMDitae judA judA digaMbarAcArya pAse jaI jANI lIdhuM ke, digabarAcArya siddhAMtamAM pUrA kuzaLa nathI. rAjAe zAstrArtha mATe saM. 1181 (sa. 1182)nA vizAkha sudi 15 ne divasa nakkI karyo. te divase sau rAjasabhAmAM AvavA lAgyA. digaMbarAcArya taraphathI kumudacaMdra tathA traNa kezava paMDite AvyA. tAMbare taraphathI A vAdidevasUri, A0 hemacaMdra, ATha yazabhadra, A0 jayasiMha, kavicakavatI zrIpAla, keravarAja ane bhAnucaMdra (bhAbhU) vagere AvyA. rAjasabhAnA sabhAsado maharSi, utsAha, sAgara ane rAma vagere vidvAne AvyA. hajI zAstrArthane samaya thayuM nahotuM. tethI thoDA samaya mATe vidvAne gya evI zabdArthanI gammata cAlI. A0 kumudacaMdra-vInaM tAm ? chAza pIdhI ne ? A hemacaMdra--Apa asatya kema bole che? vRddha che eTale? tatra tu zvetaM mavati na tu patana -chAza to dhoLI hoya che pILI hotI nathI, samajyA ne? A0 kumudacaMdra-tuM hajI bALaka che. tArI sAthe vAda zuM kare? A0 hemacaMdra-bALaka keNa che? jene laMgoTI paNa na hoya te. Apa juo che ke meM tene kapaDAM paheryA che. A0 kumudacaMdra-vetAMbaree A raNagaNamAMthI satvara palAyana karavuM e ja ucita mArga che. A devasUri-A zAstrArtha che. jyAM zAstranI kImata che, tyAM zastro sajAvavAmAM Ave ane raNAMgaNa bane to teo je "zIdhra palAcana karavAnuM kahe che temaNe ja nAsI javuM ucita che. rAjA jayasiMha--have zAstrArtha zarU kare- digabaree lakhAvyuM ke A0 kumudacaMdrane A mata che Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa 'kevali hUo na bhuMjai cIvarasahiyassa natthi nivvANaM / itthI huA na sijjhai mayameyaM kumudacaMdassa / ' -kevaLajJAnavALe AhAra na kare, vastradhArI manuSya mekSe jAya nahIM ane strI melane sAdhI na zake. vetAMbaroe lakhAvyuM ke, A devasUrine mata che ke - "veTi sUko vi muMba vIvaradiyarasa nivvA ! itthI huA vi sijjhai mayameyaM devasUrINaM // ' -kevaLajJAnavALe paNa AhAra kare, vastradhArI paNa mekSe jAya ane strI paNa mekSane sAdhI zake. baMnenuM pratijJApatra A pramANe hatuM - A zAstramAM je digaMbara hAre te te pATaNa choDIne cAlyA jAya. vetAMbara hAre te te vetAMbara dharma choDI digaMbara banI jAya ane zvetAMbara dharma hAryA pachI ahIM rahe nahIM. A hAra-jItamAM e paNa muddo hato ke, vAdI kumudacaMdrane gujarAtamAM vivekI vidvAne che, rAjA siddharAja cakavatI che, pATaNa narasamudra che vagere biruda aMkita zabado paNa khaTakatA hatA. te traNene khoTA TharAvavA hatA. (-prabaMdhAvalI) A0 kumudacaMdra maMgalAcaraNa karyuM kekhdyotdyutimaatnoti savitA jI gorNanAbhAlaya cchAyAmAzrayate zazI mazakatAmAyAnti yatrAdayaH / itthaM varNayato nabhastava yazo jAtaM smRtergocaraM tad yasmin bhramarAyate narapate ! vAcastato mudritAH // -TUMkAmAM he rAjana ! tArA yazanA mukAbalAmAM A anaMta AkAza paNa bhamarA jevuM dIse che, AthI vadhu kahevAne mArI jIbha cAlatI nathI. zrotAo samajI gayA ke, A zAstrArthamAM vAdI kumudacaMdranI jIbha nahIM cAle. A0 devasUrie maMgalAcaraNa karyuM ke - Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 569 nArINAM vidadhAti nirvRtipadaM zvetAmbarapronmiSat kIrtisphAtimanoharaM nayapathaprastArabhaGgIgRham / yasmin kevalino na nirjitaparotsekAH sadA dantino ___ rAjyaM tajinazAsanaM ca bhavataH caulukya ! jIyAcciram // -he caulukyarAja ! strIone paNa mokSanI prAptinuM vidhAna karanArA vetAMbarethI vikasita ane skurAyamAna kIrti vaDe je manehara lAge che. vaLI, nayamArganA vividha prakAre ane bhaMge jemAM darzAvyA che ane bIjAo-paravAdIonA garvano sadA parAjaya karanArA hAthIo jevA kevaLajJAnIo jemAM che, evuM tAruM rAjya ane jinezvara bhagavaMtanuM zAsana cirakALa jaya pAme. ' zretAo samajI gayA ke, A maMgalAcaraNa ja vetAMbarene vijaya batAve che. vAdI kumudacaMdra svapakSa rajU karyo ke, strI jUTha, sAhasa, kapaTa, tucchatA vagerenuM ghara che, tethI mekSa mATe te sarvathA agya che. A devasUrie siddha karyuM ke, strI eka mahAna sattvavALI zakti che. tIrthakaronI mAtA, rAjamAtA mayaNaladevI, sItA, subhadrA, rejimatI, anasUyA vagere devI svarUpa nArIe sAtvikatAnAM pratIka che. eTale ke, strI paNa pitAnA sattvathI mokSe javAne gya che. AmAM prathama 500 prazno ane tenA pa00 uttare thayA, temAM 25 divasa vItI gayA. te pachI AcAryazrIe vAdivetAla A0 zAMtisUrinI "uttarayaNa"nI pAIyavRttinA AdhAre strI-mukti aMge aneka vikane upanyAsa karyo. vAdI kumudacaMdra A vastune barAbara dhArI zakyA nahIM eTale AcAryazrIe e vAda traNa vAra kahI saMbhaLAvyuM. A kumudacaMdre jaNAvyuM ke, "A vAdane vastra para lakhI le." zAstrArthasabhAnA paMDita maharSie jAhera karyuM ke, "vAdI vAdane lakhavAnuM kahe che, eTale maukhika vAda samApta thAya che. maukhika vAdamAM Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa digaMbara hArI gayA ane vetAMbara jItyA che. have lekhita vAda zarU thAya che." rAjAnI AjJAthI paM. kezave A devasUrinA vAdane lakhI lIdhe. vAdI kumudacaMdra te vAMcyo. temAM vaparAyela DhoTADhoTi zabda upara temaNe vAMdho uThAvyo. A samaye rAjavInI sUcanAthI rAjyanA prasiddha vyAkaraNajJAtA paM. kAkala kAyastha pANinIya temaja zAkaTAyana vyAkaraNanAM TApaTI sUtrathI nirNaya Apyo ke, voTA Ti, ToTi ane TizoTa e traNe zabdo vyAkaraNasiddha ane zuddha che. vAdI kumudacaMdra pitAne parAjaya anubhavyuM eTale have maMtrataMtranuM zaraNa lIdhuM, paNa temAMye temane kerI niSphaLatA ja maLI. basa, A0 kumudacaMdrane kahevuM paDayuM, "devAcArya mahAna che, teo mahAvAdI che." sabhAmAM tarata ja garava che ke, "A vAdI devasUrine vijaya thayo che." rAjavIe temane vAdIndranuM biruda ApyuM ane vijayapatra lakhI Ape. - AcAryazrIe rAjavIne jaNAvyuM ke, "A zAstrIya vAda che. tethI huM AzA rAkhuM chuM ke, hAranArane keIe tiraskAra kare joIe nahIM." rAjAe temanI A vivekI mAgaNIne kabUla rAkhI. A0 kumudacaMdra rAjasabhAnA pAchalA daravAjethI cAlyA gayA. 1. A. kumudacaMdra vikramanI bAramI sadInA samartha digabara AcArya hatA. temaNe digaMbara saMdhane aneka vidyA ziSyo ApyA hatA. digaMbarAcArya kuMdakuMdAcAryanA pravacanasAra'nI tAtparyAvRtti racanAra A jayasena paNa temanA ja vidyAziSya hatA. te pitAnI prazastimAM jaNAve che ke - " ajJAnatamasA hiblo mA: ratnatrayAnamAra ! tatprakAzasamarthAya namo'stu kumudendave // 1 // " Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM] A ajitadevari pa71 Aje pATaNamAMthI ja nahIM paNa gujarAtabharamAMthI digaMbarene paga sadAne mATe UkhaDI gaye. ... yadi nAma kumudacandraM nAjedhyad devasUrirahimaruciH / kaTiparidhAnamadhAsyat katamaH zvetAmbaro jagati ? // -sUrya jevA tejasvI A devasUrie kumudacaMdra upara vijaya na meLavyuM hota te jagatamAM kaye zvetAMbara kaTI paridhAna karata? arthAt badhAne digaMbara banavuM paData. (prabhAvaka caritra) jene e vAjategAjate vijotsava manAvyo. rAjA siddharAja eka gujarAtI paMDitanA vijayamAM gujarAtane vijaya mAnatA hate, evA AnaMdanuM ene gaurava hatuM. tethI te A devasUrinA hAthane Teke jhIlIne temanI sAthe cAlatuM hatuM. zeTha thAhaDe A vijayanI khuzImAM bhATa-cAraNa ane mAMgaNene traNa lAkha rUpiyAnuM dAna karyuM. sau rAjasabhAmAMthI vAjategAjate nIkaLIne zeTha thAhaDanA derAsaramAM bha0 mahAvIranAM darzana karI AcAryazrIne upAzraye laI gayA. rAjAe A vijayanA upalakSamAM AcAryazrIne chAlA vagere 12 gAma tathA eka lAkha dravya ApyuM paNa AcAryazrI niHspRha sAdhu hatA. temaNe e dAna svIkAryuM nahIM. vAdIndra devasUri tuSTidAna letA nathI e jANI rAjAe e rakamamAMthI pATaNamAM bhavya jinAlaya baMdhAvyuM, tathA bha0 RSabhadevanI 85 AMgaLa UMcI pittalanI bhavya pratimA bharAvI ane saMtu 1183nA vaizAkha sudi 12nA divase cAre kulanA AcAryone meLavI A devasUrinA hAthe te derAsaramAM tenI aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvI. A sthAna "rAjavihAra' nAmathI khyAti pAmyuM. A vijyanA upalakSamAM rAjA siddharAjanI preraNAthI maMtrI Alige siddhapuramAM caturmukha jinaprAsAda baMdhAvyuM. ' A0 vAdidevasUrie saM. 1175mAM dhoLakAmAM udAvasahInI, saM0 117mAM pATaNamAM zeTha thAhaDanA jinacaityanI ane saM0 1183mAM pATaNanA rAjavihAranI pratiSThA karI. saM1198mAM siddhapuramAM rudra Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa72 jaina paraMparAno itihAsa-bhAga [ prakaraNa mahAlayanA vyavasthApaka maMtrI AliganA catumuMbaprAsAda nAmanA rAjavihAranI pratiSThA karI. eka vAra ArAsaNAnA mahaM. gogAne putra pAsila zreDI ahIMnA rAjavihAranuM khUba sUkSmatAthI nirIkSaNa karIne e maMdirane mApavA lAge tyAre tyAM darzana mATe AvelI Tha0 chADAnI putrI hAMsIe mazkarI karI ke, "bhAI ! mApa lo cho te zuM tamAre kaI derAsara baMdhAvavuM che ?" pAsile hAjara javAba Ape ke, "bena! tArA meMmAM sAkara. tuM e pratiSThA-utsavamAM jarUra Avaje. bola, AvIza ne ?" hAMsIe tenI mAgaNI svIkArI. A tarapha pAsile ArAsaNamAM jaIne devInI sAdhanA karI dhana meLavyuM. 45 hajAra sonAmahora kharacIne bhava neminAthanuM bhavya derAsara ArAsaNAmAM baMdhAvyuM. hAMsIe 9 lAkha kharaca karIne temAM meghanAda nAme raMgamaMDapa baMdhAvyuM. A devasUrie saM. 1193nA vaizAkha sudi 10ne guruvAre tenI pratiSThA karI. keI kaI sthAne sa0 1226 mAM pratiSThA karyAnuM lakhyuM che. AcAryazrIe zAkaMbharI tarapha vihAra karyo tyAre meDatAmAM caturmAsa vItAvyuM. phelodhimAM mAsakalpa karyo. e arasAmAM phaledhimAM bha0 pArzvanAthanI camatkArI pratimA pragaTa thaI. AcAryazrIe pitAnA ziSya 50 dhAmagaNi tathA paM. sumatigaNine vAsakSepa ApI mokalyA ane saM. 11-aa phAgaNa sudi 10ne gurUvAre te mUrtino praveza karAvyuM. A jinacaMdrane mekalI saM. 1204nA mahA sudi 13 ne zukravAre pratimAjI, derAsara ane kaLaza-dhvajAdaMDa vagerenI pratiSThA karAvI. eTale phadhi pArzvanAthanuM tIrtha A0 devasUripratiSThita manAya che. ajamera, nAgaranA jene ane jAMbaDe ahIMnA gaMThI banyA hatA. (-purAtanaprabaMdhasaMgraha) eka vAra AcAryazrI pimpalavATakanA jaMgalamAM jatA hatA Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM A atidevasUri 173 tyAre temanI sAme eka siMha doDatA AvIne UbhA rahyo. temaNe ADI rekhA kheMcIne tene rAkI rAkhyA. A jaMgalamAM khAla tathA vRddha munione bhUkhane pariSaddha UbhA thayA. AcAryazrIe manamAM vicAra karyo eTalAmAM teA eka sAvAtu e mArge thaI ne nIkaLyeA. teNe AhAra-pANIthI munibhaktinA lAbha lIdho. samaya jatAM ahIM bhArAla tI thayu.M dhama pracAra--temanA upadezathI mahAmAtya sAMtae peAtAnA navA gharanI pASALa banAvI. 35 hajAra ghare eTale sADA traNa lAkha manuSyAe jainadharma svIkAryAM. e ja rIte keraTAnA maMtrI nAhaDa, matrI sAliga vageree paNa jainadharma svIkAryAnu manAya che. graMthAAcArya zrIe pramANanayatattvAlAkAla kAra' paricchedya : 8, mUlasUtra 374, tenA upara meATI TIkA 'syAdvAdaratnAkara' gaH 84000 banAvI che. ' muNicaMdrasUriguruthuI pra0 : 42 (41), guruviravilApa, dvAdazatrutasvarUpa, kurukullAdevIstuti, pArzva-dharagre drastuti, kaliku'DapArzvanAthaya trastavana zlA 10, jIvAjIvAbhigama-lavRtti, yatidinacaryAM, upadhAnasvarUpa, prabhAtasmaraNa, upadezakulaka, sa'sArAdvigna maneArathakulaka ' vagere graMthA racyA che. sa0 1174mAM nAgAramAM, pATaNamAM peAtAnA gurudevane 'uvaesapada-TIkA' racavAmAM sahAya karI hatI. teo A bhadrezvarasUrine potAnA gaccha bhaLAvI saM 1226nA zrAvaNa vide 7ne guruvAre 83 varSanI vayamAM samAdhipUrvaka 1. ' moralatItha' mATe jue praka0 36, pR0 235 2. 17 A vRtra, 37 A detra, 3 41 0 va didevasUrinA upadezathI nAhaDa vagere jaita thayAnu manAya che. evuM lakhANa maLe che ke, A vAdidevasUri temanI vRddhAvasthAmAM sa0 1225mAM kAraTamAM cAmAsu karavA padhAryA tyAre ahIM matrI nAhaDa, maMtrI sAlima vagere AcAryazrIne upadeza sAMbhaLI jaina thayA. teoe 72 jinavihArA banAvyA. meM sAlige pratinA karI hatI ke, jinapUtna karyo vinA mukhamAM anAjane dANA paNa nAkhave. nahIM. Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2ne [ prakaraNa kALa karI svage gayA. (-prabhAvakacarita, prabaMdha ciMtAmaNi, upadezataraMgiNI, paTTAvalIe, zilAlekhA, A0 42 zrIjayazekharanu vAdIndradevasUri mahAkAvya, jainasatyaprakAza, 30 56) prazaMsA jaina lekhako vAdidevasUrie meLavelA vAdivajayane bhAre gaurava thI lalakAre che. e vize keTalAMka pramANeA A che-- 1. jemaNe diga Mbara vAdIne hitavANIthI zamamA mAM sthApana karyAM ane rAjAnA nigrahathI bacAvyA, temaja jee saune sanmati Ape che te devasUri sadA Anada Ape. (-tatkAlIna rAjavaitAlikanuM kavita, prabhAvakacarita) yadi nAma kumudacandraM nAjegyad devasUrirahimaruciH / kaTiparidhAnamadhAsyat katamaH zvetAmbaro jagati ? | (-A. hemacaMdrasUrinI ukti, prabhAvakacarita, prabaMdhaciMtAmaNi, rAjagacchapaTTAvalI, pR0 63) AsthAne jayasiMhadevanRpateryenAstadigvAsasA / strInirvANasamarthanena vijayastambhaH samuttambhitaH // 3 // (-A0 ratnaprabhasUrinI upadezamAlATIkA-prazasti) 2. 2. pAyaM pAyeM pravacanasudhA pIyate yA prakAmaM svairaM svairaM vahati kRtinAM kIrtivallIvaneSu / dogdhrI kAmAn navanavarasaiH sA bhRzaM prINayantI mAdRg vastAn jayati jagati zrIgavI devasUreH || 3 // (-A0 ratnaprabhasUrinI upadezamAlAnI deoghaTTIvRtti-magalAcaraNu) 4. Tvigabara AcArya kIrtirUpI gAdaDI oDhIne nagnatAne bhaga karyAM ane A0 devasUrie te! te geADIne phADI nAkhI, tene phrI nirthe banAvyo. (-A. udayaprabhasUri, prabaMdhaciMtAmaNi) Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 575 ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 5. nagno yat pratidharmAt kIrtiyogapaTaM tyajan / hiyevAjyAji bhAratyA devasUrirmude'stu vaH // yaH zvetAmbarazAsanasya vijite nagne pratiSThA guruH / taddevAd guruto'pyameyamahimA zrIdevasUriprabhuH / / (-A0 merUtuMgasUrikRta prabaMdhaciMtAmaNi) 6. vastrapratiSThAcAryAya namaH zrIdevasUraye / yatprasAdamivAkhyAnte sukhaprazneSu sAdhavaH // -vastranI pratiSThA karanArA A0 devasUrine namaskAra che. guru vaMdanamAM "svAmI zAtA che" e praznanA uttaramAM munivare "devaguruprasAdAt " ema kahe che, te temanI kRpAnuM pratIka che. . (-rAjagacchanA A pradyumnasUrikRta saM. 1324ne samarAdityasaMkSepa, prabaMdhaciMtAmaNi) 7. atiSThipad nirvRtimaGganAjane vijitya yo dikpaTamAgamoktibhiH / vivAdavidyAviduraM yadA yadA jayanti te'mI prabhudevasUrayaH / / zvetAmbarANAmapi yaizca darzana sthiraM kRtaM gUrjarabhUmimaNDale / calAcalaM dikpaTavAdavAtyayA manomude te mama devasUrayaH / / (saM. 1410 vAdidevasUri saMtAnIya A0 munibhadrakRta zAMtinAthamahAkAvya-prazasti) 8. vaharata ja muni vastra tamu na 6 suda na hota (-muni mAlanI bRhadgaccha-gurnAvalI) 9 vidvAna kavi yazazcanTe A vijayane anulakSIne mudritakumundra nAmaka nATakanI racanA karelI che. paTTaparaMparA- A vAdi devasUrie potAnI pATe A0 bhadrezvarasUrine sthApana karyA. bIjA ghaNA ziSya ane praziSyane AcArya padavI ApI. temanAthI vaDagaccha, devAcArya saMtAnIya, nAgorI, nAgarItapA, satya. Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa purIya, bhinnamAla, jIrAvalA, rAmasena vagere zAkhAe nIkaLI. ane aneka padmaparaMparA ApI te A pramANe che 1. vaDagaccha padAvalI 41. A. vAdidevasUri--10 sa01226. 4ra. A. bhadrezvarasUri--tee vAdidevasUrinA mukhya paTTadhara hatA. svabhAve zAMta hatA. A. municaMdrasUrie racelA ' sAvayavayasaMlevo ' nA AdhAre A. vAdideve zrAvakeAne vrata uccarAvyAM ane A bhadrezvare tenA AdhAre sAcavayapariggahuparimANa ' (gA. : 94) graMtha sa0 1186 nA Ase! sudi ne seAmavAranA rAja pATaNamAM racyA. temaNe 'syAdvAdaratnAkara 'nA nirmANamAM potAnA gurudevane pUrI sahAyatA karI, e mATe A. devasUri pote ja A. bhadrezvarasUri ane A ratnaprabhasUrinA paricaya A prakAre Ape che kiM duSkaraM bhavatu tatra mama prabandhe yatrAbhinirmalamatiH satatAbhimukhyaH / bhadrezvaraH pravarasUktasudhApravAho ratnaprabhaH sa bhajate sahakAribhAvam // temaNe ArAsaNa vagere sthAnAmAM jinapratiSThA karAvI hatI. A0 ratnaprabhasUrie racelI 'upadezamAlAnI doghaTTI-vRtti'nuM temaNe saM 1238 mAM sAdhana karyuM hatuM. 43, A. vijayaca`drasUri, A- paramAnaMdasUri " A vijaye dusUri A. vAdi devasUrinA ziSya hatA. teo meTA vAdI hatA. A. paramAna dasUrie * kAvyaprakAza para kha`Dana-maDanAtmaka TippaNa racyuM che. * 44. A. mANekacadrasUri--temanAM (1) A0 mANabhadrasUri ane (2) A0 mAnatuMgasUri evAM nAme paNa maLe che. teo A vijayacaMdrasUrinA ziSya hatA. sama vAdI hatA. temaNe ' kalAvaIcariya'' racyuM che. teo A. municaMdrasUrine saiddhAMtika tarIke Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 577 ektAlIzamuM ] A ajitadevasUri oLakhAve che. A ajitaprabhasUrie saM. 1384mAM racelA "zAMtinAthacaritramAM temanuM nAma ApeluM che. temanA traNa ziSya suprasiddha hatA. (1) A0 haribhadrasUri, (2) guNabhadrasUri ane (3) paM vidyAkara gaNi. A mANekacaMdrane upATa vimalacaMdra gaNi nAme ziSya hatA. 45. A haribhadrasUri-paM. vidyAkara gaNie saM0 1368 mAM "siddhahemazabdAnuzAsana'nI vRttinI dIpikAne uddhAra karyo, temAM teo jaNAve che ke, mArA vaDila gurubhAI tathA vidyAguru A haribhadrasUrinI kRpAthI huM dIpikAne uddhAra karI zakyo chuM. 46. A dharmacaMdrasUri-temanI preraNAthI paM. ratnadeva gaNie saM0 1393 mAM vetAMbara paM0 jayavallabhanA prAkRta " vijAlagna "nI TIkA racI che. 47. A vinayacaMdrasUri---temanA upadezathI zrIsaMgha saM. 1443nA kArtika vadi 14 ne zukravAre cauhANa vanavIradevanA rAjakALamAM nADalAI tIrthanA ujajayaMtAvatAra tIrtha jAdavAjInA derAsarane jIrNoddhAra karyo. (-praka. 34, pR. 605) 2. vaDagaccha paTTAvalI 41. A vAdidevasUri. 42. A bhadrezvarasUri 43. A. vijayacaMdrasUri. 44. A0 mANekacaMdrasUri. 45 A0 guNubhadrasUri---teo A0 mANekacaMdranA ziSya hatA. teo mahAna kavi hatA. mahamuda bAdazAhe (I. satra 1326 thI 1351) temanA eka lekanI racanAthI khuza thaI temanA caraNe daza hajAra senAmahoranI thelI dharI hatI, paNa AcAryazrIe te lIdhI nahIM. temaNe bAdazAhanI pAse zuddha mArganI sthApanA karI zuddha munimArga batAvye hato. teo vyAkaraNa, chaMda, sAhityaalaMkAra, nATaka ane nyAya vagere zAstronA talasparzI vidvAna hatA. 46. ATha munibhadrasUri--temane bAdazAha pIrojazAha bahu Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 jaina paraparAnA itihAsabhAga ro [ prakaraNa mAnatA hatA. temaNe A. munidevasUrie sa0 1322 mAM racelA saMkSipta * zAMtinAthacaritramahAkAvya '1 ne joIne peAtAnA hArA karmonA vinAza mATe sa0 1410 mAM * zAMtinAthamahAkAvya ' (graM0 : 6272) racyuM che. t teo A kAvyamAM khAsa sUcana kare che ke, jema jainAcAryA hAla peAtAnA ziSyAne mithyAtvathI bharelAM pAMca kAvyA bhaNAve che tema tee navA sAdhune samyaktvamAM sthira karavA mATe tathA zabdajJAnane khIlavavA A mahAkAvya jarUra bhaNAve. A kAvyanuM maladhAragacchanA A0 rAjazekharasUrie sazodhana karyuM hatuM. (-zAMtinAthacaritramahAkAvya-prazasti, Aaa 1 thI 17) bAdazAha phirojazAhanI(isa0 1352 thI 1388)nI sabhAmAM A AcArya zrInI sArI pratiSThA hatI. 3. vaDagaccha paTTAvalI 41. A0 vAdi devasUri. 42. A. ratnaprabhasUri te A. vAdidevasUrinA vidvAna paTTadhara ziSya hatA. mitra munie temane ratnAkaranA nAmathI sakhe!dhatA. temaNe sa'0 1181 mAM thayelA A. kumudacaMdra sAthenA zAstrArthImAM praznacakravAlamAM vAdI kumudacaMdrane kUtarA ane peAtAne deva banAvI temanI buddhinI parIkSA karI hatI. gurudeva paNa 'syAdvAdaratnAkara'mAM A0 bhadrezvaranI jema ja A0 ratnaprabhane paNa apU sahAyaka batAve che. (jUo, zlA. pR. > A. vAhi~devasUrinA bhAI vijaye dIkSA laI A0 vijayasenasUri nAmathI khyAti meLavI hatI. temanI preraNAthI A ratnaprabhasUrie dharmadAsaNinI 'upadezamAlA' upara doghaTTI (ma0 111pa0) nAmanI vRtti sa0 1236 (1238)mAM bharUcanA azvAbAdha tIrthaM - ' 1. vAdidevasUri saMtAnIya A. madanacaMdrasUrinA ziSya A munideve saM0 1322 mAM prauDha saMskRta bhASAmAM saMkSipta zAMtinAthacatra ' racyuM hatuM. (-praka0 41, sAtamI vagaccha paTTAvalI) Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM ] A ajitadevasUri 579 mahAvIra maMdiramAM racI hatI. temAM apabhraMzamAM racelA saMdarbho paNa che. ghaTTI eTale be hATavALA zeThanA sthAnamAM ke temanI preraNAthI banAvelI athavA be bhASAmAM banAvelI. haddI zabdane artha haDehATa e thAya che. A ghaTTI vRttinuM A0 bhadrezvarasUrie saMzodhana karyuM che. temaNe "pramANanayatattvAlekanI laghuvRtti "ratnAkarAvatArikA " (pa000) racI che. temAM zabdonI ramakajhamaka ane pratibhAne paricaya maLe che. cakSuvyaMjanAvagraha (cakSuprApyakAritA)ne vAda so vRttomAM banAvIne pitAnA kavitvane khyAla Ave che ane zivasiddhividhvaMsa eTale jagat kartutvanirAsavAda mAtra 13 varNo te- ta tha dha na pa va ma ma ya ra 4 va' ane "ti te si TI ta" e pratyavALA prayogomAM gUMthIne adbhuta vayAkaraNatva ane kavitvane paricaya karAvyuM che. e sivAya temaNe neminAhacariyuM, mataparIkSA paMcAzat (5000), aMtaraMgasaMdhi (apabhraMza bhASAmAM 9 kaDavakamAM), apabhraMza kulaka' saM0 1232 mAM racelAM maLe che. 4. vaDagacha padAvalI 41. A vAdidevasUri. 42A0 guNacaMdrasUri--temaNe saTIka "hemavibhrama" vyAkaraNa viSayaka nAno graMtha race che. vaLI kavicakravatI paddhajJAtA ane zabdAnuzAsananA pAragAmI paM. kAkalanA upadezathI pa0 puMDarIke racelI "tavaprakAzikAnI vRtti racI hatI. (-hemasamIkSA, pR. 48) 5. vaDaga7 paTTAvalI 41. A vAdidevasUri. 42. A0 pUrNabhadrasUri-A AcAryazrIe ke rAjagacchanA A0 caMdrasUrinA ziSya pUrNabhadra saM0 1254 nA phAgaNa vadi 3 nA 1. (1) vaDagacchanA A vAdidevasUrinA ziSya A0 pUrNabhadra saM. 12 54, saM. 1285. Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa reja pATaNamAM maMtrI temanI vinatithI rAjanItinA vivecana mATe paMcataMtrane pAThaddhAra karyo hato. (- bhegIlAla ja sAMDesarAnA gujarAtI paMcataMtranI prastAvanA) 43. ATa padyadevasUri, A brahmadevasUri--temanuM bIjuM nAma A0 padmacaMdra paNa maLe che. A padyadevasUri AvavAdidevasUrinA ziSya hatA paraMtu A pUrNabhadre temane AcArya padavI ApIne pitAnI pATe sthApana karyA hatA. temaNe saM0 1215 nA vaizAkha sudi 10 ne maMgaLavAre bha0 zAMtinAthanI pratimAnI aMjanazalAkA karI tyAre teo pANinIya paM. padmacaMdra gaNi nAmathI oLakhAtA hatA ane saM. 1288, saM. 1293, saM. 1296mAM aMjanazalAkA temaja pratiSThA karAvI temAM A paddhadeva tarIkenI khyAti meLavI cUkyA hatA. temaNe kavi AsaDe racelI "upadezakaMdalI" vagere graMthanuM saMzodhana karyuM hatuM. (-prAcIna jenalekhasaMgraha, bhAga 2, lekhAMkaH 364, 365, abudAcala prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMka 231, para4, 125, praka. 43, pR0) ATha brahmadeve saM. 1307 nA jeTha vadi 5 nA roja Abu tIrthamAM pratiSThA karAvI. (-abudAcala prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMkaH 333) * 44. A0 mANekacaMdrasUri-temanAM A0 mAnadeva, A mANekadeva, A0 mANekacaMdra, A0 mANekazekhara vagere nAme maLe che. amadAvAdanA jhaverIvADamAM AvelA bha0 saMbhavanAthanA jinAlayamAM bha0 (2) rAjagachanA A caMdrasUrinA ziSya A pUNabhadra saM. 1239 (-praka. 35, pR. 26) (3) kharataragacchanA A jinapatisUri (saM. 1223 thI saM. 1078)nA ziSya pUrNabhadra, temanI tathA paM. sumati gaNinI nAnI dIkSA saM. 126nA jeTha suda 6 nA roja thaI hatI. (-praka. 40, pR. 459) 1. maMtrI sema mATe juo, praka. 38, pR. 355. Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ]. A ajinadevasUri 581 mahAvIrasvAmInI dhAtupratimA upara temane lekha A prakAre maLe che - saM0 1327 phA0 su0 8 pallIvAlajJAtIya Tha0 kumArasiMgha bhAryA- kumaradevI suta sAmaMta bhAryA siMgAradevI pitroH puNyArtha Tha0 vikramasiMha Tha0 lUNA Tha0 sAMgAkena zrImahAvIrabiMbaM kA0 pra0 vaDagacchezazrIpadmacandrasUriziSyazrImANikyasUribhiH // lekhano sAra e che ke, A mANijyadeva te A vAdidevasUrinA saMtAnIya A0 padmacaMdranA paTTadhara hatA. (-A0 buddhisAgarasUrisaMkalita dhAtupratimA lekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMkaH 137) e ja lekhasaMgrahamAM lekhAMkaH 91 mAM paNa temaNe saM0 1375 mAM bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karyAne bIje ullekha maLe che. A0 mANikyadeve navamaMgalAMka "nalAyanacaritra" sakaMdha 10, sarga : 99, graMTa : 4050 racyuM che. temAM temaNe dareka skaMdhane aMte pitAne paricaya ApyuM che. e uparathI tAravI zakAya che ke - A mANideva vaDagacharUpI AkAzamAM caMdra jevA hatA. teo kaviomAM mukhya hatA. kautukarasika, sukavi, sAhityanA marmajJa mahAkavi hatA. temaNe "nalAyana racyuM te pahelAM "yazedharacaritram sargaH 14, 1. jenI pratimAlekha ghaNuM prakAzita thayA. zrIpUraNacaMdrajI nAhare lekha saMyaha bhA. 1, 2, 3 prakAzita karyA che. temAM gaccha AgrahanA kAraNe keTalA eka jarUrI lebo paNa levAyA nathI A hIrasUrinA leba levAyA nathI. bIjA lekhemAM kaMIka zaMkAo paNa rahe che. A buddhisAgarasUrie dhAtupratimAlekhasaMgrahanA be bhAga pragaTa karAvyA che temAM moTe bhAge nizALanA zikSakone mahenata zuM ApIne saMgraha karAve haze. tethI temAM aneka azuddhio ane khalanAo rahI javA pAmI che. bhAratabharanA samasta derAsaronI pASANa temaja dhAtupratimAonA lekha levaDAvavAnI zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI jevI saMsthAe vyavasthA karavI joIe. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa82 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa munimanehara, anubhavasAravidhi ane pAMca nATakanA graMtha racyAM che.' 6. vaDagaccha paDhAvalI 41. A vAdi devasUri - 42. A jinacaMdrasUri-temanuM bIjuM nAma A jinabhadrasUri saMbhave che. temaNe gurudevanI AjJAthI saM. 1204 nA mAha sudi 13 ne zukavAre phadhei pAzvanAtha tIrthanI sthApanA karI hatI. 43. A madanacaMdrasUri--te zubhaMkara piravADanA vaMzanA dAhaDanA madana nAmanA putra hatA. (jUo praka. 38, pR. 387) teo A vAdidevasUrinA saMtAnIya hatA paNa kena ziSya te spaSTa jANavA maLatuM nathI. maMtrI tejapAlanI patnI maha. anupamAdevIe saM. 129 ne piSa sudi 13 nA divase temane "ghaniryuktinI prati vahorAvI hatI. zubhaMkara piravADanA vaMzanA dAhaDanA putra madane dIkSA lIdhI te A0 madanacaMdrasUri thayA. (-praka. 38, pR. 359) 44. A mahedrasUri-temanA ziSya A0 mahendrasUri te bharUcamAM vizeSa rahetA hatA. meTA ratiSI hatA ane rAjamAnya hatA. temaNe "yaMtrarAjAgama" adhyAya 5, 20 : 180 mAM paMcAMga viSayaka ti graMtha racyuM che. temanA ziSya A0 malayacaMdrasUrie tenA para TIkA racI che. maMgalAcaraNamAM teo jaNAve che ke - zrIsarvajJapadAmbujaM hRdi parAmRzya prabhAvapradaM, zrImantaM madanAkhyasUrisuguruM kalyANakalpadrumam / lokAnAM hitakAmyayA prakurute 'sadyantrarAjAgamaM' nAnAbhedayutaM camatkRtiparaM sUrirmahendrAbhidhaH // 1 // aMte teo kahe che - abhUd bhRgupure bare gaNakacakracUDAmaNiH, kRtI nRpatisaMstuto madanasUrinAmA guruH / 1. nATaka mATe juo, praka. 35, pR. 33 TipaNa. Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. ajitadevari tadIyapadazAlinA viracite suyantrAgame, i mahendraguruNa dhRtA'jani vicAraNA yantrajA // a05, shlo067|| teo gurudevanI jema moTA jyAtiSI hatA. pirAjazAha bAdazAha ane tenI rAjasabhAnA caiAtiSI para A AcAryanA prabhAva hatA. teonA AgrahathI temaNe A yaMtrarAja' nAmaka graMtha racyA. ekatAlIzamuM ] 45. A0 malayacadrasUri--temaNe gurue racelA ' catrarAja' upara sugamaTIkAnI racanA karI che. temaNe TIkAmAM zAke 1292, sa0 1427 thI sa0 143pa nA vacalA gALAnI keTalIka pUnama, amAsa ane nakSatrAnuM spaSTa gaNita ApyuM che. temaja sa0 1427 thI saM 1494 sudhIne nakSatranA kAThA (kASTaka) ApyA che. A graMthanA adhyAya 1 nA zloka 40 mAM jaNAvyuM che ke- 'ayaM granthaH zAke 2262 varSe niSpannaH / ' AthI spaSTa che ke, A TIkAgraMtha saM0 1427 ( mAM banyA. AdimAM temaNe jaNAvyuM che ke 66 'praNamya sarvajJapadAravindaM surermahendrasya padAmbujaM ca / tanoti tadgumphitayantrarAjagranthasya TIkAM malayendusUriH ||" aMte tee lakhe che- zrIpIroja kendra sarvagaNakaiH pRSTo mahendraprabhu jataH sUrivarastadIyacaraNAmbhojaikabhRGgayutA / : 183 1. (1) A samaye kR-igacchamAM paNa A prasannayadrarinI 5 2 bhAdazAha mahammada prazasita A mahedrasUri thayA hatA, (jUe, praka. 33, pR. para0) (2) caitracchamAM jabAhurIzAkhAmAM saM0 1522 mAM disamIya bha malayacaMdrasUrinI pATe bha. lakSmIsAgara cAMdasanIya thayA hatAM. (-dhAtupratimAlekha, bhA. 1, le0 15) (3) vAyaDagacchanA A. amaracaMdrasUri (veNIkRpANu)nA ziSya pa0 mahedra hatA. tene 50 mAnadra (saM0 1349) nAme ziSya hatA. [-pratimAlekha] Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo sUri zrImalayendunA viracite'smin yantrarAjAgame, vyAkhyAne pravicAraNAdikathanAcyA yo'gamat paJcamaH // (-a0 5, zlAka 67nI TIkA-prazasti) 7. vaDagaccha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri. 4ra. A. jinacaMdrasUri. 43. A0 madanacaMdrasUri. 44. A. munidevasUri--temaNe rAjagacchanA A. pradyumnasUrie racelI pratrajyAvidhAna 'nI vRttinI pahelI prati lakhI ane pote racelA ' zAMtinAthacaritra'nuM temanI pAse saMzAdhana karAvyuM, 6 ' (jUe, praka0 35, pR0 24.) poravAla zA. zaktikumArane AsAhI nAme putra hatA. temane zivAdevI nAme patnI tathA 1 vAsiri, 2 sADhala, 3 sAMgA ane 4 puNyasiMha nAme putro thayA. vesiri vagere cAra bhAIoe pitA AsAhInA kalyANa mATe 'aSTApadya' nAmanuM caitya banAvyuM ane tenI A. munidevasUrinA hAthe pratiSThA karAvI. temaNe AcArya zrIne * zAMtinAthacaritra' racavAnI vinaMti karI. [ prakaraNa * (-zrIprazastisa Mgraha, pra0 naM0 134, pR. 83) pUrNa talagacchanA A. devacaMdrasUrie sa0 1160 mAM sati nAhariya' (pra0 12100) banAvyuM hatuM. A munideve tenA AdhAre sa0 1322 nA phAgaNa sudi 2 ne budhavAre navuM ane saMkSipta ' zAMtinAthacaritra ' (20 491) racyuM. vaDagacchanA A. guNabhadrasUrinA paTTadhara A. municaMdre sa0 1410 mAM A zAMtinAthacaritra 'nA AdhAre kAvya-sAhityanA lakSaNA yukta zrIzAMtinAtha mahAkAvya ' (pra0 6272) racyuM che. ( (praka0 35,pR0 120, praka0 41, vaDagacchapaTTAvalI khIjI, pR0) A. munideve sa0 1324 mAM kRSNaSiMgacchanA A. jayasiMhasUri nI ' dharmopadezamAlA ' (gAthA : 98)nuM vivaraNa (gra'0 : 6500) racyuM. d Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 585 ekatAlIrAyuM ] A ajitadevasUri - 585 8. vaDagacha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri. 42. A mahendrasUri-temaNe "jIrApallI pArzvanAthastotra" racyuM che. 43. A pradyumnasUri-AzAvalamAM caityavAsI bhaTTArake pratiSThita karelo prAcIna "udayanavihArI hato, tenI pratimAo vaMdanIya nathI ema kharataragacchIya A0 jinapatisUri (saM. 1223 thI 1278)e jAhera karyuM tyAre A pradyumnasUrie pitAnA pitA zrema. karanA pratibodha mATe te vicAranuM khaMDana karato "vAdasthala" nAme graMtha racyo. A jinapatisUrie pitAnA gacchanA pratipAdana mATe "prabodhyavAdasthala" nAmano graMtha race che. 44. A0 mAnadevasUri-temanA mATe zilAlekhemAM prayuktasUriporA evuM vizeSaNa maLe che. e samaye ghaNA A mAnadevasUri ane A mANikyacaMdra thayA hatA. temanAthI judA batAvavA mATe uparyukta vizeSaNa ApavAmAM AvyuM hoya ema jaNAya che. A kapa, A0 jayAnaMdasUri-temaNe saM0 1305 nA vaizAkha sudi 3ne zanivAre giranAra tIrthamAM gUjarAtanA mahAmAnya udAyananA vaMzaja pautra daMDanAyaka salakSaNasiMhe bharAvelI bha0 pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karI. (-gujarAtanA aitihAsika lekho bhA. 3, lekhAMka 213) 9. vaDagaccha paTTAvalI 41. A vAdidevasUri. 42. A mahezvarasUri-temaNe A0 munisuMdarasUrie spelI pabisittarI nI "sukhabodhikA " vRtti racI; jemAM paMvasene gaNie madada karI hatI. 50 vasenanA ziSya paM. harizcaMdra "karaprakaraNa" temaja "neminAhacariya" racyA che. 43. A0 jayaprabhasUri-temaNe saM0 1261 nA jeTha sudi . Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa 2 ne ravivAre brahmANagacchamAM bha0 neminAthanI pratimAnI pratiSThA karI. 44. A rAmabhadrasUri-temaNe prabuddhahiNeyanATaka" aMka: 6, temaja "kAlikAcArya-kathA" racyAM che. jAleranA rAjA samara siMha tathA udayasiMha (saM. 1239 thI saM. 1306)nA maMtrI yazavIra tathA ajayapAle jAheramAM saM0 1239 mAM bha0 AdinAthanuM derAsara tathA raMgamaMDapa baMdhAvyA. tenA yAtsavamAM "prabuddhadehiNeyanATaka bhajavAyuM hatuM 10. vaDagaccha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri.. 42. A vimalacaMdrasUri. muni mAla lakhe che ke - vimalacaMdra uvajhAI bhAI tasu padi praSThadhI; vratanIcaMda uvajhAyANI, tasu pache na kIdhI." - AthI samajAya che ke, A vAdidevasUrinA bhAI vijaye dakSA lIdhI hatI. te A0 vAdidevasUrinA upAdhyAya hatA. saMbhava che ke, A mAnadevasUrine paNa upAdhyAya hoya. teo AcArya thayA pachI A0 vimalacaMdrasUri nAmathI jAhera thayA. temanuM bIjuM nAma A. vijayasenasUri paNa maLe che. A vimalacaMdra ja A gacchanA pahelavahelA upAdhyAya hatA. e pachI te gacchamAM upAdhyAya thayA nathI ane sAdhvIomAM pravatinI paNa thaI nathI. saMbhava che ke, temanI mAtA mahattarA ke pravatinI haze. te pachI bIjI pravartinI banI na hoya. 1. itihAsa kahe che ke, tIrthakara bhagavAnanA zAsanamAM sAdhuo karatAM sAvIonI saMkhyA lagabhaga traNa gaNI hatI. madhyakALamAM saLIonI saMkhyA sAdhuo karatAM ochI hatI. vikramanI vIsamI sadInA uttarArdhathI sArIonI saMkhyA vadhI che paNa saMvamAM teo pratyenuM Adara-sanmAna ane temane zAsana hita mATe vizeSapaNe taiyAra karavAnI bhAvanA vadhI nathI. saMbhava che ke, ekavIsamI sadImAM bhAratanA rAjataMtramAM strIonI saMkhyA meTI rahetAM jaina saMghataMtramAM sArIonI saMkhyA paNa vadhe ane baMne taMtramAM e aMge palaTo Ave. Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 587 ekatAlIzamuM ] A ajitadevasari sAdhAraNa vyavasthA e hatI ke, mahattA ane pravatinI AcAryanI AjJAmAM rahetA ane sAdhvIsamUhapravatinInI AjJAmAM rahete. AvI uttama vyavasthA hatI. vartamAnamAM sAdhvIo paMnyAsa ke sAdhuonI sIdhI AjJAmAM rahe che. A vyavasthA uttama na gaNAya. sAdhvIsaMghanA abhyadaya mATe pharIvAra evI prAcIna vyavasthA calAvavI jarUrI che. 43. A0 mAnadevasUri--teo A vimalacaMdrasUrinA ziSya hatA. temanuM bIjuM nAma A0 mANijyasUri paNa hatuM. 44 A0 dharma devasUri--teo A mANijyasUrinA ziSya hatA. 45. A vasenasUri-teo A dharmadevanA AjJApAlaka ziSya hatA. A vasenasUri A dharmadevanA paTTadhara hatA ane A0 vAdidevasUrisaMtAnIya A0 jayazekharasUrinI pATe paNa 46. A vAsenasUri thayA hatA. A rIte eka ja nAmanA be A0 vasena hevAthI keTalIka bAbatamAM satya tAravI zakAtuM nathI. koI koI vidvAna te eka A0 vasenasUrine A vAdidevasUrinA ja paTTaziSya paNa mAne che. te baMne AcAryonI bAbatamAM upalabdha thatAM pramANenA AdhAre nirNaya karavo joIe. ame maLelA pramANe nA AdhAre paTTAnukama Apyo che. A A0 vajasenasUrie saM0 1384 nA Aso sudi 1 ne somavAre zrImAlanagaramAM sAdhvI zrImatI suMdarI, vijayalakSmI, sArA padmalacchI ane sArA cAritralakSamInI vinatithI pitAnA zreya mATe ane samasta AcArya, upAdhyAya, mukhya sAdhuonA vAMcavA mATe "zrI zAMtinAthacaritra lakhyuM hatuM. (-zrIprazastisaMgraha, bhA. 2, pra0 naM0 108, pR. 70) 11. vaDagaccha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri. 42. A vimalacaMdrasUri-teo prathama upAdhyAya hatA. AcArya thayA pachI temaNe A gacchamAM upAdhyAyapada ane sAdhvInuM pravatinIpada baMdha karyA hatAM. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa - 43. A mAnadevasUri. - 44. A haribhadrasUri, ATha sarvadevasUri-A. sarva devane paM. udayacaMdra (saM. 1360) nAme ziSya hatA. - 45. A pUrNacaMdrasUri, A. hariprabhasUri-saM. 1331, saM0 1349 (prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMka : 483, 488, 498) 46. A nemicaMdrasUri-teo A pUrNabhadranA ziSya hatA. 47. A nayanacaMdrasUri-temaNe saM1343 nA mAha sudi 10 ne guruvAre saurASTranA ziyALabeTamAM bha0 neminAthanI pratiSThA karI hatI. - 48, A munizekharasUri--teo tyAgI hatA. yugapradhAna hatA. teo jyAre bhakkaMgamAM hatA tyAre zatruMjaya upara lAgelI Agane hAlavI dIdhI hatI. temane muninAyaka (saM. 1417) nAme ziSya hatA. 49 A tilakasUri, A dharmatilakasUrisaM. 1394, saM. 1439 1pa. A bhadrezvarasUri. 51. A0 munIzvarasUri-temanAthI AcArya zAkhA ane bhakAraka zAkhAe cAlI. , A samaye saM. 1519 nA jeTha sudi 9nA roja vaDagacchanA A udayaprabhe AbU tIrthamAM bha0 sumatinAtha ane bha0 vimalanAthanI paMcatIrthInI pratiSThA karI hatI. (-abuMda prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMka : 643) A udayaprabhasUri varamANunA rahevAsI hatA. para. bha0 mahendra, A0 ratnAkara-bhatra mahendranA paTTadhara bha0 kamalacaMdrasUri (saM. 188ramAM) thayA. (-abuMda prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMka : 620) 53. bha. merubha, A0 rAjaratna. 54. bha0 munideva, A0 ratnazekhara. Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri pola 55. bha. supuNyaprabha, A sayamarAja-bha. puNyaprabha sUrinA ziSya muni vijayadeva (sa'0 1613) hatA. (-anuda prAcIna jainalekhasa` dAha, lekhAMka : 389) 56. bha. bhAvadeva, A. udayarAja, 57. bha. zIladeva, A suredra--bha. zIladeva te bha. bhAvadevasUrinA ziSya hatA. temaNe sa01619mAM mahimApuramAM saTIka 'tijItakalpa' 'zrAddhajItakalpa' ane sa0 1636mAM 'zrIvatttAruvRtti' racI che. temaja temaNe sa0 1644nA vaizAkha sudi panA rAja iMdu-mRgazISa nakSatramAM AdazAha akabara lAhAramAM hatA tyAre sarasvatIpattana (sarasAvA)mAM 'vinayadharacaritra' (ma0 2285) racyuM che. temanA samayamAM muni mAladeve bRhadgaRpaTTAvalI.' (bhASA : 38) 'jIraNu zeThanI dAnabhAvanAstavana racyAM che. 1 muni mAladeva gRhasthAvasthAmAM ja kavi tarIke khyAti pAmyA hatA. kavivara RSabhadAse 'kumArapAlarAsa'mAM temane mahAkavinI keDiTamAM mUkayA che. 58. bha. mANikayadeva, A. guNavaMta. 59. bha. dAmAdara, A devasUri. 60. bha0 nareDadradeva--zrIsaMghe maLIne A bhaTTArakane uparanI ane zAkhA upara sthApyA. tee vidvAna hatA. vaidyakamAM niSNAta hatA. temanA pagale pagale Rddhi hatI. prAtaHsmaraNIya hatA ane yugapradhAna samA hatA. (-muni mAlanI 'bRhadgurvAvalI' jainasatyaprakAza kramAMka : 77) 12. vAdidevasUrigaccha--vaDagaccha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri 42. A. jinabhadrasUri--temanA upadezathI zeTha vADiDa pAra vADe pAdarAmAM daravasahI khaMdhAvI pratiSThA karAvI hatI. temaNe sa' 1. zIladeve sa0 1636mAM 'zrI vandAruvRtti' lakhI hatI. ( zrI prazastisagraha bhA. 2, praka. 1 (40 433) Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa 1204mAM "upadezamAlA-kathA" racI che. saM. 1218mAM maMtrI yazedhavalanA amAtyapaNAmAM pATaNamAM tADapatra upara "kAcUrNi" lakhAvI. temanA bIjA paTTadhara A0 ratnaprabhasUri thayA. (paTTA. 15mI) 43. A zAMtisUri-te paramatyAgI hatA. temane vAdidevasUrinA hAthe AcArya padavI maLI hatI. temanI sevAmAM deve AvatA hatA. 44. A0 guNakarasUri-temanuM deve paNa sAMnidhya karatA hatA. 45. A0 ratnaprabhasUri-te tIvra buddhizALI hatA ane belavAmAM catura hatA. 46. A0 guNasamudrasUrite svabhAve saraLa hatA ane zAsana pratye atyaMta rAgavALA hatA. saM. 1414. - 47. muni haribhadra-rAmasenanA zeTha vilhAne maMjulAde patnI hatI. teNe mahIpa ane hari nAme be putrone janma Apyo. hari nAne hate. tenuM mukha manahara hatuM. te subhaTa ane dharmaniSTha hate. tene hamIrade nAme patnI hatI. tenAthI temane rAsila ane nAnu nAme be putra thayA. te pachI harie A0 guNasamudrasUri pAse dIkSA lIdhI. temanuM nAma muni hari pADavAmAM AvyuM. teo parama sAdhubhakta hatA. temaNe guru AjJA meLavI anazana AdarI svargagamana karyuM. tenA putra nAnue rAjagacchanA A mANijyacaMdra racelA zAMtinAthacaritram sargaH 8, (j0 5574) navI prati lakhAvI, A0 guNasamudrasUrine vaherAvI. A0 guNasamudra tenI puSyikAmAM A dAnaprazasti lakhI che. (-zAMtinAthacaritra-puSpikA, saM. 1414) 13. devAcAryagacha paDhAvalI (jAlora) 41. A vAdidevasUri-rAjA kumArapAle saM. 1221mAM jAleranA suvarNagaDha upara bha0 pArzvanAthane kumAravihAra sthApana karyo ane temAM savidhi pravartI e khAtara vaDagacchanA ATha vAdIndra devAcAryanA pakSamAM te prAsAda AcaMdrA samarpita karyo. 42. A0 pUrNadevasUri-temanuM bIjuM nAma pUrNacaMdra hovAnuM jaNAya che. jAleranA maMtrI yazavAre rAjA samarasiMha cauhANanA Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] A ajitadevasUri 591 AdezathI saM0 124ramAM kumAravihArane jIrNoddhAra karAvyuM. saM. 1256nA jeTha sudi 11nA roja A0 pUrNacaMdrasUrinA hAthe tenA daMDa-kaLaza, vijA-taraNa vagerenI pratiSThA karAvI hatI. saM. 1279 mAM teo pitAne devasUrigacchanA batAve che. (-dhAtupratimA lekhasaMgraha bhATa 2, leTa 622) temaNe sUrimaMtragarbhita-labdhistotra prAkRta gAthA 15 ane zatruMjaya upara pAMca upavAsa karIne sUrimaMtrakalpanuM "dugapadavivaraNa (jhaM: 238) racyuM che. 43. A rAmabhadrasUri-temaNe saM. 1268mAM divALInA divase kumAravihAranA raMgamaMDapa upara svarNakaLazanI pratiSThA karI hatI. temanuM bIjuM nAma A0 rAmacaMdra paNa maLe che. ' (-prAcIna jainalekhasaMgraha, bhAga 2, lekhAMkaH 35ra, jAleralekha) 44. A jayamaMgalasUri-temaNe duHsAdhya maMtrI thazevIranI prazaMsAnA loko racyA che. mAravADamAM AvelI sudhAnI pahADI para jAleranA rAjA cAcigadeva (saM. 1309thI 1334) vALI prazasti, apabhraMza gujarAtImAM "mahAvIra janmAbhiSeka padya : ra7, "kavizikSA graMtha tathA "bhadikAvyanI TIkA" racI che. 45. A semacaMdrasUri-temaNe saM. 132mAM "vRttaratnAkarInI subodhinIvRtti racI che. devAnaMdita -4ramA A0 zIlabhadranA saMtAnIya zrAvanI saM. 1214mAM je mUrti banI hatI te Aje mahesANAnA moTA derAsaramAM vidyamAna che. (vizeSa mATe jUo, praka. 35, pR. 69) 14. nAgorIvaDagaccha - nAgorI tapAgaccha paTTAvalI 41. A0 vAdidevasUri. 42. A0 padmaprabhasUri-temaNe saM0 1221mAM "bhuvanadIpakagraha bhAvaprakAza" nAme praznagraMtha racyuM che. A siMhatilakasUrie tenA upara saM0 1326mAM "bhuvanadIpakavRtti racI che. A AcArya nAgera-sAMbhara tarapha vizeSa vicaratA rahyA hovAthI temanI paraMparA Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nAgarIzAkhA" nAmathI vikhyAta thaI 43. A prasanacaMdrasUri-teo kriyAzithila hatA. 44. A guNasamudrasUri-temane rAjA tribhuvanapAla bahu mAna hatuM. temano svargavAsa saM. 1308mAM thaye hate. 45. Ara jayazekharasUri-teo ugra vihArI hatA. temaNe saM. 1301mAM tapAgacchanA A0 jagazcaMdrasUrinI nizrAmAM ddhiAra karyo hato, te samayathI nAgarIzAkhA 'nAgarI tapAgaccha tarIke prasiddha thaI. temaNe bAra gAtrone jena banAvyAM. temaNe "vAdIndradevasUrimahAkAvya racyuM. . (jaina satyaprakAza, kramAMka : pada) - raNathaMbharanA rAya hamIre temane kavirAjanuM biruda ApyuM hatuM. 46. A0 vasenasUri teo meTA vidvAna hatA. amegha upadezanI zaktivALA hatA. temane sAraMga bhUpatie saM. 1343mAM dezanA jaladhara"nuM biruda ApyuM hatuM. alAyadIna khilajIe temanA yoganA camatkArathI khuzI thaI maMtrI sihaDa rANuM mAraphata ruNA gAmamAM hAra tathA vividha pharamAne ApyAM hatAM. temaNe saM. 134ra mAM leDhAgetranAM 1000 ghare jaina banAvyAM, "laghu triSaSTizalAkA purUSacaritra" tathA "guruguNaSatrizakA" racI. teo saM. 1354mAM AcArya thayA hatA. - A vasenasUrinA ziSya paM. harigheNe "kapUraprakara ane kaneminAtha caritranI racanA karI che. 47. A0 hematilakasUri-temaNe saM0 1382mAM bhATIrAjA tathA dulacIrAyane upadeza ApI jena banAvyA. temaNe bhuvanadIpaka graMthanI vRtti paNa racI che. samarAzAhe saM0 1371 nA mAha sudi 7 ne guruvAre zatruMjaya tIrthane mATe uddhAra karyo tyAre A hemAcArya tyAM hAjara hatA. 48. A ratnazekharasUri-temane saM0 1372mAM janma, saMva 1385mAM dIkSA, saM. 1800mAM bilADAmAM AcArya pada ane saM. 1428 pachI svargavAsa thaye, Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 3 ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri temaNe kharataragacchanA A jinaprabhasUri pAse abhyAsa karyo hatA. temane "micyAMdhakAranabhemaNi'nuM biruda maLyuM hatuM. temaNe saM. 1447mAM guNasthAnakamAreha pajJavRtti, vIra jayakSetrasamAsa pattavRtti, guruguNaSatrizakAvRtti, saMbodhasirIvRtti, saM. 1418 mAM sisirivAlakahA, siddhacakalekhanavidhi, diNasuddhidIpikA gA 144, chaMdaratnAvalI ane vadarzana samuccaya" vagere graMthanI racanA karI che. A graMthanA lekhake saM. 1983nA kArtika sudi pa nA roja muMbaImAM dinazuddhidIpikAnI gujarAtI vizvaprabhA nAme TIkA racI che. saM0 1407mAM phirojazAha taghalakhane AcAryazrIe upadeza Ape ane bAdazAhe temane saM0 1414mAM vividha pharamAne ApyAM hatAM. AcAryazrIe 1000 gharonA mANasane navA jena banAvyA. temanA ziSya 50 semacaMdragaNie saM. 1504mAM "kapUraprakara graMtha bAlAvabodha-kathA'H 157 (ThaM, rara60) racyA che. - 49. A hemacaMdrasUri-temaNe saM. 1418mAM temanA guru devanI "sirisirivAlakahAne prathama Adarza lakhyA hatA. saM. 1424 mAM pUrNacaMdra AcArya thayA hatA. 50. A0 hemahaMsari-temanuM bIjuM nAma hemacaMdra paNa maLe che. teo A pUrNa caMdranA ziSya hatA. temane saM0 1431mAM janma, saM. 143lmAM dIkSA, saM. 1453mAM AcArya pada thayAM. temanI paraMparAmAM anukrame pa1. paM. lakSmInivAsa, para. 50 puNyaratna, 53. paM0 sAdhuratna vagere yatio thayA. 51. bha0 ratnasAgara-temanuM TUMkuM nAma ratnAkara hatuM. temanuM bIjuM nAma bha0 ratnaprabhasUri paNa maLe che. temaNe saM. 1492mAM "AdinAtha janmAbhiSeka tathA saM. 1508mAM amadAvAdamAM "vasaMtavilAsa" ra. 1. A ratanazekharathI A0 hemasamudra sudhInA AcAryonA paTTAnukrama mATe zilAlekhe, caMdrakIrtirIkA tathA paTTAvalIomAM visaMvAda jovAya che.. Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 [ praka jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa temanI pATe (para) A hemacaMdrasUrinA ziSya (53) upAdhyAya lalitakIrtigaNie saM. 1516nA bhAdaravA sudi 9 ne guruvAre unnenamAM "dhanyacaritra-dAna kalpadruma" lakhe. (zrI prazastisaMgraha, bhA. 2, praka. 90) para. bha0 hemasamudra-te vidvAna hatA. temane padmasuMdara nAme upAdhyAya hatA, jeo paM padmamerunA ziSya hatA. u0 pAsuMdara vAdI hatA. temanI vidvattAthI prabhAvita thayelA samrATa akabare temane bahumAnapUrvaka gAma, pAlakhI, paherAmaNI vagere ApyAM hatAM. temaNe pramANasuMdara nyAya, dhAtupADa, bUcaritra, pArzvanAtha mahAkAvya, rAyamalAvyudaya mahAkAvya, vagere graMtha racyA che. teo kAladharma pAmatAM temane jJAnabhaMDAra samrATa akabare saM. 164ramAM jagadguru hIravijayasUrine arpaNa karyo. jagadgurue paNa AgarAmAM samrATa akabaranA nAmathI ja e jJAnabhaMDAranI sthApanA karI hatI. u0 vaccharAje "zAMtinAthacaritra" tathA "samyaktvakaumudI' racyAM che. 53. bhara hemaratna- paMpuSyaratnanA gADha mitra hatA. 54. bha0 semaratnasUri-saM 1545 thI saM. 1579. temaNe paM. sAdhuratnanA ziSya yati pAcaMdrane upAdhyAyapada ApyuM. upATa pArdhacaMdrathI saM. 1572mAM "pAyacaMdamata nIkaLe. ane pArzva 1. upATa pArdhacaMdra te (48) A hemacaMdra, (50) A0 hemahaMsa, (pa) A0 lakSmInivAsa, (52) puNyarana, (53) paM0 sAdhuratnanA ziSya hatA. bha0 samaratnanA upAdhyAya hatA. 54. A pArdhacaMdrasUri-Abu pAse AvelA hamIrapuramAM zeTha velajI nAme poravADa rahetA hatA. temanI patnInuM nAma vimalA. teNe saMe 1537 mAM eka bALakane janma Ape, je chevaTe A pArdhacaMdrasUri nAme khyAti pAmyA. eTale temano janma saM. 1537, paM. sAdhurana pAse saM0 1546 dIkSA lIdhI. saM. 1565mAM nAgaramAM upAdhyAyapadavI meLavI, saM. 1599 mAM bhArapada prApta karyuM ane sa. 1612 nA mAgazara sumimAM jodha. - puramAM svargavAsa thayA. temaNe saM. 1572 mAM 11 belanI prarUpaNa karIne "pAyacaMda mata'. Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM] A ajitadevasUri pa95 caMdraga7nA vinayadevathI saM. 1602nA vaizAkha sudi 3ne semavArathI 'sudharmagaccha zarU thaye. calAvyuM, je samaya jatAM pAyacaMdagaccha nAmathI jAhera thayuM. temaNe 50 jamarSi gaNi sAthe vAdamAM jodhapuramAM rAjA mAladevanuM zaraNa lIdhuM. temaNe ghaNuM AganA khyA lakhyA che. saM. 1588 mAM temaNe "zreNikarAsa" ra. lekiAganA virodhamAM 122 bela banAvyA che. vividha 26 sajajhAyo racI che. (-A0 jayacaMdakata pArdhacaMdracaritra dUhA : 47, hIra saubhAgyakAvyaprazasti, pAyacaMda paTTAvalI vagere) pAyacaMdajInI padAvalI A pramANe maLe che - 54. A pArdhacaMdrasUri-sva. saM. 16 12, jodhapura. 55. A samAracaMdrasUri-sva. saM. 1626, khaMbhAta. 56. A0 rAjacaMdrasUri-sva. saM. 1669 nA jeTha sudi 6, khaMbhAta. temanI pATe (57) ratnacaMdra, (58) vaccharAja thayA che. 57. A vimalacaMdrasUri-sva. saM. 1674nA Aso sudi 13, amarA 58. A0 jayacaMdrasUrisvasaM. 1699 nA aSADa sudi 15. temaNe saM0 1654 mAM rAyaratna rAsa, pArdhacaMdrasUrihA 47, rAjacaMdrasuri bAramAsA vagere racyAM che. temaNe saM. 1654 nA "rAsarana'mAM potAne vaDagacha batAvyo che. eTale saMbhava che ke, saM. 1654 pachI pAyacaMdagacha nAma paDyuM haze 59. bha0 padmacaMdrasUri-sva. saM. 1744nA Aso suda 10, vIramagAma. 60. bha0 municaMdrasUri-sva. saM. 1750nA Aso vadi 10,,, 61. bha0 nemicaMdrasUri-sva. saM. 1797nA vaizAkha vadi 5, bikAnera, 62. bha0 kanacaMdrasUri-sva. saM1810nA mAha vadi 10, bikAnera 63. bha0 zivacaMdrasUri--sva. saM. 1823nA prathama caitra sudi 9, vaDu. 64. bha0 bhAnucaMdrasUri-sva. saM. 1837nA kArtika vadi 8, viramagAma. 65. bha0 viveksaMdrasUri-sva. saM. 1854nA zrAvaNa vadi 13, ujajena. 66. bha0 labdhicaMdrasUri-sva. saM. 1883nA kArtika vadi 10, bi0 temaNe "siddhAMta ranikAvyAkaraNa, tiSajAtaka' vagere graMtha racyA che. temanA upadezathI udayapuranA paTavA jorAvaramalajIe paccIsa lAkhano kharca karI zatruMjayane charI pALato saMdha kADho. 67 bha0 harSacaMdra-sva. saM. 1913nA phAgaNa vadi 14, zaMkhezvara, Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa 55. bha- rAjaratna--temanuM prasiddha nAma jayasvAmI hatuM. bha. vinayakIrti ane bha0 mAnakIrti A samaye thayA hatA. 196 56. bha- caMdrIti --temaNe sa0 1668mAM 'sArasvata vyAka raNa'nI cadrIti nAme TIkA, zAradIya nAmamAlA, yogaciMtAmaNi, ane sa0 1630mAM A0 ratnazekharanA 'prAkRta chaMda kAza'nI TIkA racelI che. bha- caMdrakIti sUrithI bIjI paNa paTTAvalI maLe che-56. bha. cadrakIrtisUri, pa7. bha. mAnakIrtisUri. 58. bha0 amarakIrtisUri----temanA ziSya muni dhamakIrtie sa0 1657nA Ase sudi 1 ne seAmavAre nAgAramAM 'zrIpAlacaritra' lakhyuM ne tenI prazastimAM peAtAne keATikagaNa, vazAkhA cadrakuLa vaDagaccha ane nAgapurIyatapAgacchanA temaja A. devasUrinI zramaNapara parAnA batAve che. (-jUe zrI prazastisa Mgraha bhA0 2, pra0 naM0 628) 57. bha. ha kIti --temanuM mULa nAma munei hakIkata maLe che. teo jyAre upAdhyAya hatA tyAre temanuM nAma upA. padmacaMdra hatuM. temaNe sa'0 1668 mAM ' sArasvata-TIkAnI pahelI prati lakhI. sa0 1668 mAM kalyANamaMdirastAtranI vRtti, sa'0 1654 nA pASa vi4 nA roja bRhaddhAMtiavasUri (50 : 245), siMdraprakaraNa-vRtti ane vaidyakasArAhAra' vagere graMthA racyA che. 68. bha. hemacaMdra--100 1967nA caitra vade cha, bikAnera. 69. A. bhAtR'drasUri----temaNe sa0 1937nA vaizAkha sudi 11nA rAja mAMDalamAM kriyAhAra karyAM. sva. sa0 1972nA vaizAkha vada 8 budhavAra, (-paTTAvalIsamuccaya, bhA. 2, praka. 53, pR0 248) rAjanagara. 70. A0 sAgacaMdrasUri -te bahu zAMta hatA, maLatiyA svabhAvanA hatA. temane zramaNusaMdhanI ekatA ane jaina dharmanI unnati mATe dhaNI dhagaza hatI. teo saM0 1990 mAM amadAvAdamAM akhila bhAratavarSIya muni sammelana maLyuM temAM AvyA hatA ane nirNaya ApanArI pravara munisamitimAM te nimAyA hatA. Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri * 597 A paraMparAnA bha0 vijayasuMdare saM0 1673 mAM sirohImAM A. vijayasenasUrinA ziSya paM. rAmavijayane sUripada ApI temanuM nAma A0 vijayatilakasUri rAkhyuM. ' sAthe vijayAlakari rAkhyuM. (jUo, praka. 58, ANaMdasUragaccha paTTAvalI, nAgarI tapAgaccha paTTAvalI vagere) nAgorI tapAgacchanAM netro-1. gehalANI, navalakhA, bhUteDiyA. 2. pIpADA, hiraNa, gegaDa, sIdiyA, 3. rUlIvAla, vegANuM, 4. hiMgaDa, lAMgA, 5. rAmasanI (rAmasenI), 6. jhAbaka, jhamaDa, 7. chalANI, chajalANI, ghoDAvata, 8. hIrA, kelANI, 9 gokharu, cedharI, 10. jagaDa, 11. beriyA, chAmaDA, 12. laDhA, 13. sUriyA, mIThA, 14. nAhara, 15. jaDiyA. (-nAgorI tapAnA mahAtmAnI vahInA AdhAre) tapAgacchanAM jaina gotra-1. varaDiyA, badariyA, bAdiyA, 2. bAMThiyA, kavADa, zAha, harakhAvata, 3. chariyA, 4. DaphariyA, pa. lalavANI, 6. gAMdhI, vedagAMdhI, rAjagadhI, 7 khajAnacI, 8. braDa, 9. saMghavI, 10. muNata, 11. pagAriyA, 12. caudharI, 13. solaMkI, 14. gujarANu, 15. kacchole, 16. mora17. sAlece, 18. kekArI, 19 khaTola, 20. binAkiyA, 21. sarApha, 22. laukaDa, ra3. mInnI, 24. AMcaliyA, 25. geliyA, 26. osavAla, ra7. goTI gaThI), 28. mAdareca, 29 laleca, 30 mAlA vagere. tapAgacchanAM tera besaNAM che. sau eka sAmAcArIvALA che. te sarva gacchanA jene tapAgacachamAM sAmela thayA che. 1. tapAgacchanA bhaTTArakanA tAbAmAM 13 gacchonI yAdI hatI te A pramANe-1. tapAgaccha, 2. saDeraka, 3. cauddazIyA, 4. kamalakalazA, 5. caMdra, . kaTika7, 7. katakapurA, 8 kereTa 7, 9 citroDAgaccha, 10. kAjapurA, 11. vaDaga7, 12. upakeza-osavAlaga7, 13. mAladhArI gai. A 13 gacchanA jene tapAgacchanA vijayadevasUrisaMdhanA zrIpUjanI AjJA pALatA hatA. (-zrItapagaccha zramaNuvaMzavRkSa, 50 36) Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 598 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa esavAla, piravADa, mAru, seraThiyA, zrImAlI, gUrjarabhaNasAlI, agravAla, pallIvAla, kapALa, nAgara vagere aneka jJAtiovALA tapAgacchanA jaine che. - 15, vaDagaccha paTTAvalI (ArAsaNa)' 41. A0 vAdidevasUri. 2. A jinabhadrasUri-temanA upadezathI zeTha vAhaDa piravADe pAdarAmAM uMdaravasahI banAvI pratiSThA karAvI hatI. temaNe saM. 1204 mAM "upadezamAlA-kathA" racI. saM. 1218 mAM maMtrI yazedhavalanA maMtrIpaNumAM pATaNamAM "kalpacUrNi"nI tADaprati lakhAvI. temanA bIjA paTTadhara A0 zAMtisUri hatA.(jUo, paTTAvalI 12mI) 43. A0 ratnaprabhasUri-temanA upadezathI zeTha vAhaDanA moTA putra brahmadeve saM. 1275mAM ArAsaNanA derAsaramAM dADhAdhara karAvyuM. 44. A0 haribhasUri. 45. Aha paramANaMdasUri-temanA upadezathI zeTha vAhaDanA bIjA putra zaraNadeva, temanA putra vIracaMda, pAsaDa, AMbaDa tathA rAvaNe saM0 1310 mAM ArAsaNamAM 170 tIrthakarene paTTa karAvyuM. zeTha vIracaMde saM. 1338 mAM ArAsaNamAM bhavya vAsupUjyanI derI banAvI, pratimA bharAvI, pratiSThA karAvI. saM1345 mAM sametazikhara tIrthanI yAtrA karI, sametazikharane paTTa banAvyuM ane e padranI mukhya pratiSThA karAvI, posInA tIrtha mAM sthApana karyo. (-ArAsaNane lekha, prAcIna jenalekha saMgraha, bhA. 2, lekhAMkeH ra79 290) 1. ArAsaNuka AcArya yazodeva mATe juo, praka. 36, pR. 225 ArAsaNaga7 mATe juo, prika. 37, pR. 263] ArAsaNuM tIrtha mATe jUo, [praka. 37, pR. 298] - 2. A samaye rAjagamAM [13] A0 paramAnaMda, [14] A0 ratna prabha thayA. temanA upadezathI saM0 1310 nA vaizAkha vadi 5 nA roja zeTha vIradeva poravADanA vaMzanA vahaNe ArAsaNamAM bha0 neminAthanA derAsaramAM staMbha karAvyo. [praka. 35, rAja 0 paTTA sAtamI, pR. 31] Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 599 16. bhinamAla vaDagaccha A ga7 kayA gacchane paTAgaccha che tene spaSTa AdhAra maLatA nathI, paraMtu eka ullekhanA AdhAre ame tene vAdidevasUri ne saMtAnaya batAvyo che. temAM anukrame 1. A0 vIrasUri, 2. A0 amaraprabhasUri, 3. A. kanakaprabhasUri thayA hatA. zrImAlI vaherA gopAle temanA upadezathI saM. 1551 nA vaizAkha sudi 6 ne zukravAre punarvasu nakSatramAM mAMDavagaDhanI dakSiNa taLeTImAM bha0 pArzvanAthane prAsAda baMdhAvyuM. (-jainasatyaprakAza, kao : 25, paTTAvalI samuccaya, bhA. 2, 225) aMcalagacchamAM paNa bhinnamAlagaccha e zAkhAgaccha hovAnI prazastio maLe che. 17. rAmasenIya vaDagaccha bRhadgacchamAM rAmasenIyAvaTaka A0 malayacaMdrasUri thayA. temaNe saM. 1509 mAM pratiSThita karela bha0 zAMtinAthanI dhAtupratimA saradhanA (u. pra)mAM virAjamAna che. - 18. jIrAvAlA vaDagaccha A gacchamAM saM. 1651 nA vizAkha sudi 5 ne zukravAre bha0 devAnaMdasUripaTTe A semasuMdarasUri thayA. ' kalikAlasarvajJa Ara hemacaMdrasUri (saM. 1229) kiM stumaH zabdapAthodhehemacandrayatermatim / nA idi ene rASTra nurAsanam | gUjarAtanA dhaMdhukA nagaramAM moDha jJAtino zeTha sAco (sAciMga) rahetuM hatuM, tene pAhinI nAme patnI hatI. te jemAM prasiddhi pAmelA zreSThI neminAgaDhanI bahena hatI. te jaina dharma pALatI hatI. - eka veLA teNe svapnamAM ciMtAmaNiratna joyuM, je guru pAse Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa jaIne camakavA lAgyuM. eka AMbe che, je bIje sthaLe jaI phAlya phUlya. A devacaMdrasUrie e svapnanA phaLa vize jaNAvyuM ke, "tuM eka naramaNine janma ApIza, je meTa thatAM gurumaNi thaze. tAre e putra dhIme dhIme vikAsa sAdhI eka mahAna puruSa banaze. teNe saM0 1145 ne kArtika sudi 15 nI rAte eka tejasvI bALakane janma Apyo. tenA mAtA-pitAe e bALakanuM nAma caMgadeva rAkhyuM. caMga eTale uttama. - pUrNatalagacchanA A devacaMdrasUri eka divasa dhaMdhUkAmAM meDhajJAtinA derAsaramAM darzane padhAryA. teo caityavaMdana karatA hatA tyAre pAhinIdevI paNa derAsare darzana karavA AvI hatI ane derAsaramAM pradakSiNA detI hatI. e samaye bALaka caMge paNa upAzraya mAM jaIne AcAryazrInA Asana para besI gaye. AcAryazrI ane mAtAe tyAM AvIne joyuM ke bALaka gurupadane abhilASI che. AcAryazrIe pAhinIne yAda ApI ke, "bahena ! e bhavya svapna tamane yAda che? A bALaka jagadguru thavAne janmyo che. je A tenI ja nizAnI che, te jAte ja joI le, have vicAra karI le. tAre A bALaka guru mahArAjane vaherAva joIe." mAtAe javAba Ape ke, "tenA pitAjInI AjJA hoya te mArI sammati che, paNa tene pitA AjJA Ape te azakya che. pAhinI devIe vicAra karyo ke, mAre cAMge je nizcitarUpe. sAdhu thavAno hoya te pachI mArA pitAnA hAthe tene yegya gurune kema na pa ? teNe pitAnA bhAIneminAranI sAthe salAha karI lIdhI ane caMgadeva A devacaMdrasUrine seM. 1. svapnamAM ciMtAmaNi (prabhAvakacarita), abe (prabaMdhakoza ane sehamakulapaTTAvalI). - 2. pUrNatalaga7nA A0 devacaMdrasUri mATe jUo, praka. 35, 50 11. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri dIkSA-- A devacaMdrasUri cAMgadevane sAthe laI vihAra karatA karatA karNAvatI padhAryAM. karNAvatImAM zeTha udAyana rAjamAnya zreSThI hatA. sAcA zeTha cAMgane pAche laI AvavA karNAvatI gayA. teNe zeTha udAyananA bhAvabhInA satkArathI ane yuktibharyAM. vacanAthI khuza thaI potAnA putra AcAryazrIne vaheArAjyeA. pachI AcAryazrIe khaMbhAta tarapha vihAra karyAM. bha0 pArzvanAthanA derAsaramAM (AliMgavasahImAM) sa0 1150 nA mAha sudghi 14 ne zanivAre puSya nakSatramAM gerajanA samaye (gAdhuli lagnamAM), kanyAnA lagnamAM, pahelA bhuvanamAM guru, pAMcamA nItidharma bhuvanamAM budha, chaThThA bhuvanamAM diva, maMgala; AThamA bhuvanamAM zukra (dhiSya zukra), navamA dharma bhuvanamAM rAhiNInA zazina ane agiyAramA bhuvanamAM puSyane cadra hatA tyAre e pAMca varSanA bAlaka cAMgadevane dIkSA ApI ane tenuM nAma muni semacaMdra rAkhavAmAM AvyuM. A dIkSAne utsava pitA sAcA zeThe karyo. (-prabaMdhaciMtAmaNi) 601 sarasvatI sAdhanA-- ,, muni somacaMdranI buddhi tIvra hatI. AcAryazrIe tene vyAkaraNa ane sAhityanuM adhyayana karAvyuM. muni seAmacaMdra vidvAna banyA. teo niraMtara ekAgrapaNe sarasvatIdevInuM dhyAna karatA hatA. temanA manamAM evI abhilASA hatI ke, kAzmIra jaI sarasvatIdevIne prasanna karI " siddha sArasvata banavuM. AcArya zrIe temanI bhAvanAne pUrNa karavA kAzmIra tarapha vihAra karyA. khAla munie revatAcalamAM nahIM paraMtu raivatAvatAra tIrthamAM ekAgra banI sarasvatInuM dhyAna karyuM. sarasvatIe pratyakSa thaI temane jaNAvyuM, ' vatsa ! tArI bhaktithI huM prasanna thaI chuM. tArI vAMchA pUrI thaze. tAre have kAzmIra javAnI jarUra nathI.' 1 raivatAvatAra tItha te khaMbhAtamAM e nAmanuM derAsara. jema AkhUdelavADA ane nADalAimAM e nAmanI TekarIo che, Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa muni semacaMdra sarasvatInA A varadAnathI khuza thaI temaNe kAzmIra javAnuM mulatavI rAkhyuM. eka evI mAnyatA che ke, A devInA varadAnanI ghaTanA ajArI tIrthamAM banI hatI. A0 hemacaMdrasUrine daivI sahAya hatI, e aMge paNa eka kiMvadaMtI maLe che ke, A devacaMdrasUri, muni semacaMdra ane muni malayagiri--e traNee eka bheMyarAmAM nagna rahI kumArIA gAmanA zrImALI zeThanI pavinI strIne pitAnI sAme nagna UbhI rAkhI devInuM dhyAna karyuM. tyAM zeThane khullI taravAre UbhA rAkhyA ane temane sUcanA ApI rAkhI ke, "amArAmAMthI je kaI calAyamAna thAya tenuM mAthuM tAre taravArathI uDADI devuM. teoe 10 divasa sudhI e prakAre dhyAna dharyuM. teonA brahmatejathI ane dhyAnanA AkarSaNathI agiyAramA divase deva pratyakSa thayA. deve varadAna ApyuM ke, "A devacaMdrasUrine bAvana vIre vazamAM raheze. muni semacaMdrasUri rAjAne pratibaMdha karI zakaze ane muni malayagiri siddhAMtanI vRttio banAvI zakaze." AmAM zrImAlI zeThane karoDa rUpiyAne lAbha thaye ane badhAye tyAMthI vihAra karI revatAvatAra tIrthanI yAtrAe gayA. (-sahamakulapaTTAvalI, vIravaMzAvalI) eka gAmamAM eka zrImaMtane putra aMtarAyakarmanA udayathI nirdhana banI gaye hate. gharanuM dhana mATI ane kelasA banI gayuM hatuM. AthI te duHkhI hate. muzkelIthI pitAne nirvAha calAvato hato. teNe pitAnA gharanA bheMyarAmAMthI kacaro kADhI gharanA ekanA eka khUNAmAM rAkhI mUkyo hato. evAmAM AcArya zrI vihAra karatA karatA te gAmamAM padhAryA ane zeThanA putranA ghera gocarI mATe padhAryA. zeThanA putre ghaNuM AdarathI AcAryazrIne gheMsa vahorAvI. bAlamuni somacaMdra gharamAM ane cokamAM najara pheravI to temane pelo kacarAne Dhagale sonAne dekhAyo. temane vicAra Avyo ke A gRhastha karoDapati he joIe, paraMtu gecarImAM IMsa joIne Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 603 temane thayuM ke, A lebhI hovo joIe. temaNe gurujIne gupta saMketa karyo, paNa gurujI kaMI samajI na zakyA. paNa catura zeThane putra e hakIkata pAmI gaye. teNe UbhA thaI bAlamunine UMcakIne te DhagalA upara ja besADI dIdhA. e bAlabrahmacArI cAritraniSTha bAlamuninA cAritranA prabhAvathI kacarAne Dhagale pragaTa rIte senAne banI gaye. zeThanA putre harSa pAmIne gurumahArAjane vinaMti karatAM jaNAvyuM ke, "nAnA mahArAja te pratyakSa svarNa puruSa che. e semacaMdra nathI paNa hemacaMdra che. gurudeva ! Apa A munine AcAryapadavIthI alaMkRta kare ane te utsavamAM A zrAvakane lAbha maLe evI kRpA kare." AcArya mahArAje paNa muni semacaMdrane hemacaMdrarUpe nihALyA. (-vIravaMzAvalI, sahamakulapaTTAvalI, paTTAvalIsamuccaya, bhAga 2) AcAryapada gurudeve A bAlamunine kAmavijetA ane sarva rIte egya jANuM saM0 1266 nA vizAkha sudi 3 nA divase madhyAhna samaye karka lagnamAM pahele guru, trIje rAhu, chaDuM maMgaLa, navame zuka-ketu, dazame sUryabudha ane agiyArame caMdra-zani hatA-e yogamAM khaMbhAtanagaramAM AcAryapadavI ApI, tenA karNane caMdana-kapUrathI suvAsita karIne sUrimaMtra ApyuM ane tenuM nAma A0 hemacaMdrasUri rAkhyuM. A samaye mAtA pAhinIe ghaNuM ullAsathI dIkSA lIdhI. A navA AcAryazrInI bhAvanA anusAra AcAryazrIe sAdhvI pAhinIne pravatinIpada ApyuM ane saMghe pravatinIne siMhAsana upara besavAnI anumati ApI. A devacaMdrasUri saM0 1167 lagabhagamAM samAdhithI kAla karI sva gayA ane A0 hemacaMdrasUri saparivAra vihAra karatA karatA pATaNa padhAryA. * eka divase rAjA siddharAjanI savArI bajAramAMthI pasAra thaI rahI hatI. rAjA hAthI upara beThe hate. A hemacaMdrasUri paNa e Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 4 jaina para parAnA itihAsa-bhAga rane [ prakaraNu ja avasare bajAramAM thaI ne jaI rahyA hatA. rAjAe AcAryazrI C : pAse AvIne pUchyuM, mahAtman ! tamAre kaI kahevuM che ?" avasarana AcAya zrIe prasannamukhe jaNAvyuM, * siddharAja! tArA gajane zaMkA rAkhyA vinA ja AgaLa calAva. kadAca diggajo gabharAI jAya te tene tAre vicAra karavA nahIM. kemake pRthvIne te tuM ja dhAraNa karI rahyo che.' rAjavIe AcArya zrI upara cIThI najara nAkhI. siddharAjanA dilamAM gyAtrAnA vicArA UDyA hatA. barAbara e ja samaye tene prasannamukha AcArya zrInAM darzIna thayAM. temanA ja zrImukhethI mahAma galarUpa AzIrvAda maLyA, eTale rAjavIe A ghaTanA mahAzakunavaMtI mAnI lIdhI ane AcAryazrIne vinati karI ke, 'Apa hamezAM bapAre mane prameAda-vineAda ApavA padhArajo. rAjamahelamAM praveza AcAryazrIe rAjAnA A AmatraNane zubha zakuna mAnI laI te AjathI rAjamahelamAM javA lAgyA. te peAtAnA cAritryakhaLathI ane pratibhAthI dhIme dhIme rAjasabhAmAM pratiSThA pAmyA. rAjasabhAmAM AcAryazrInA utkaSa joI bIjA paDitAnA dilamAM sAkSaraH sAkSaraM dRSTvA e nyAye irSyAe janma lIdheA. paNa AcArya zrI tA saumyabhAvathI temane zAMta karatA ane peAtAnI pratibhAthI prabhAvita karatA rahetA. eka divasa eka cAraNu kavi rAjAnI sabhAmAM Avyo. te apabhraMza bhASAmAM kavitta banAvIne kheAlavA lAgyA. te kavittanA prAraMbhamAM AcArya hemacaMdranu nAma hatuM tethI te sAMbhaLIne khIjA paDitAne gusso Avyo paNa pachInAM caraNA jyAre temaNe sAMbhaLyAM tyAre te badhA khuza thayA eTaluM ja nahIM paNa tee Azcaryacikata thaI gayA. cAraNe AcArya zrInA kahevAthI e kavittane traNa vAra UMce svare lalakAryuM. AthI sabhyAe AcAryanA upadezathI te cAraNane trIza hajAranuM inAma ApyuM. cAraNe harSita thaI kahyuM : vAra kavitta sabhaLAvyuM che te mArA gajA pramANe kharAkhara che ane meM traNa Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ! A ajitadevasUri sabhyoe mane trIza hajAranI rakama ApI che te mArI sAta peDhI mATe barAbara che." AcAryazrI caumukhajInA derAsaramAM ja vyAkhyAna ApatA hatA. bha0 neminAthanuM caritra cAlatuM hatuM. cheke darzanavALAo AvIne tene utsAhathI sAMbhaLatA hatA. brAhmaNa zrotAoe, pAMDee jaina dIkSA lIdhI e vAta upara virodha uThAvyuM ane rAjAne vinaMti karI ke, "A jainAcArya vedavyAsanA kathanathI judI vAta kare che. tethI smRtine anAdara thAya che te temane viparIta bolatA zekavA joIe." siddharAje AcAryazrIne bolAvI khulAso mAgyo. pAMDavoe jaina dIkSA lIdhI che e vAtanuM pramANa mAgyuM. AcAryazrIe gaMbhIrapaNe jaNAvyuM ke, "rAjana ! vyAsajI mahAbhAratamAM pAMDanuM himAlayagamana jaNAve che, jyAre jainAcAryo pAMDee dIkSA lIdhAnuM jaNAve che, paNa te pAMDe ane A pAMDave eka ja che evuM zAstramAM sUcana nathI. pAMDe ghaNuM thayA che. sAMbhaLe, gAMgeya pitAmahe pitAnA parivArane jaNAvyuM hatuM ke, mAruM maraNa thAya tyAre mArA zarIrane evI bhUmimAM agnidAha deje ke jyAM bIjA keIne paNa agnidAha tha na hoya. bhISma pitAmaha maraNa pAmatAM tene parivAra evI bhUminI tapAsa mATe eka pahADanA UMcA zikhara upara AvyuM tyAre tyAM devavANI thaI ke "matra manarAtaM vaM pAi vAnAM rAtatram | droNAcAryasahasraM tu karNasaMkhyA na vidyate / / ' -ahIM 100 bhISma, 300 pAMDave, 1000 droNAcAryo ane gaNI na zakAya eTalA karNane agnidAha devAya che. . "spaSTa vAta che ke, ahIM pAMDe ghaNA thayA che. ame te batAvIe chIe ke e kALe jaina pAMDa thayA haze. emAM zaMkA karavAnuM kaI kAraNa nathI. temanI pratimAo zatruMjaya tIrthamAM ane Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nAsikanA zrIcaMdraprabhunA derAsaramAM vidyamAna che. tema kedAratIrthamAM paNa che. tethI jene jyAM zraddhA hoya te tyAM temane pUje. jyAM pragaTa jJAna che tyAM dharma che. jJAna game tyAM hoI zake. jJAna ane gaMgA e keInI dharohara nathI." brAhmaNe A khulAse sAMbhaLI mauna rahyA. rAjAe AcAryazrIne vyAkhyAna cAlu rAkhavAne vinaMti karI. eka divase purohita Amige AcAryazrIne jaNAvyuM, 'tamArI upadezasabhAmAM strIo zaNagAra sajIne Ave che ane jene pitAne mATe taiyAra karAvele pauSTika AhAra tamane Ape che tyAre tamAruM brahmacarya kevI rIte TakI zake ? kAraNa ke, patrabhejI pArAzara RSi vagere paNa strImAM meha pAmyA, te pachI dUdha, dahIM, ghI vagere khAnArA mAnavI potAnI iMdriyane kAbUmAM rAkhe e te samudramAM viMdhyAcala DUkhyA jevI vAta che." - AcAryazrIe hasIne javAba Ape, "puhitajI! tamAre nirNaya vicArapUrvakane nathI. sAMbhaLo, siMha baLavAna che, te haraNa, Dukkara vagerenuM mAMsa khAya che. chatAM varSabharamAM eka ja vAra viSayasevana kare che. jyAre kabUtara kAMkarA ane dhAnya khAya che chatAM niraMtara kAmI banI rahe che tenuM zuM kAraNa? A samaye siddharAje jaNAvyuM ke, "uttara devAnI tevaDa na hoya chatAM rAjasabhAmAM phAve tema bele e utAvaLiye svabhAva kahevAya." purohita A ThapakAthI zaramiMda banI gaye. - vAdI guru A devasUrie siddharAjanI sabhAmAM saM. 1181nA vaizAkha sudi 15nA reja digaMbarAcArya kumudacaMdrane harAvI vijaya patAkA meLavI ane vetAMbaree jainadharma ane gujarAtane gauravavaMtu banAvyuM, temAM A hemacaMdrasUrine paNa sabaLa hAtha hatA. digaMbarAcArye paisAnA baLathI khajAnApradhAna gAMgila, rAjasabhAnA kezava nAmanA traNa sabhya ane bIjA darzanIone pitAnA pakSamAM lIdhA hatA. Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzanuM ] a ajitadevasUri 607 A. vAdidevasUrie evI rIta na dAkhavI. tee te mAnatA hatA ke, je vijaya vidyAthI maLe che te ja sAcA vijaya che. dhanathI meLavAyelA vijaya sAceA nathI hAteA. paNa A prasaMge eka mAtra rAjamAtAnA bhaya hatA. rAjamAtA minaladevI temanA piya ranA kAraNe hi~ga kharAcArya tarapha pakSapAta batAve e vAta tarapha A. hemaca'drasUrinuM lakSa gayuM. teo hamezAM rAjamahelamAM jatAAvatA. avAranavAra rAjamAtA paNa AcArya zrInA upadeza sAMbhaLatAM. teo A prasaMge rAjamahelamAM jaI rAjamAtAne maLyA ane jaNAvyuM, 'mAtA ! digaMbare A zAstrArthamAM evuM siddha karavAnA che ke, strIoe karelA dhama nakAmA jAya che, jyAre zvetAMbarA evuM siddha karavAnA che ke, strIoe karelA dharma phAka jatA nathI.' rAjamAtAe A aMge pAkI tapAsa karI ane A0 hemacaMdrasUrinI vAtane sAcI mAnyA pachI digaMbarAnA pakSa choDI dIdhuM. piraNAme vAdya mATenA nyAya meLavavAmAM ADakhIlI naDI nahIM. A vAdidevasUrinI pramaLa yukti AgaLa A. kumudacaMdra jhAMkhA paDI gayA ane dakSiNanA paDatA para gujarAtanA A vidvAna vAdIe vijayanI maheAra mArI. (jUe, praka0 41, pR0 570) A samaye A. hemacaMdrasUri 36 varSanI uMmaranA hatA. paNa te naiSThika brahmacaryanA ejasthI sanatkumAra vagerenI jema Ala muni jevA dekhAtA hatA. digabarAcArye temanI mazkarI karavA dhAryuM paNa AcAryazrIe temane lajAve eve rokaDA javAba vAnyA. temaNe saMbhaLAvI dIdhuM ke, ' tame mane khALaka mAnA che paNa kharA bALaka tA e ja che ke, je laMgATI paNa vIMTI zakatA nathI. jeI le, me te kapaDAM paherelAM che.' e sAMbhaLI sau hasI paDayA. rAjA siddharAje A zAsrArthanA upalakSamAM A0 vAdidevasUrine lAkha rUpiyAnI rakama tathA khAra gAma ApavAne jaNAvyuM tyAre AcAryazrIe te dAnanA svIkAra na karyAM. AthI rAjAe te dravya varDa pATaNamAM moTA jinaprAsAda badhAvyA ane temAM sa'0 1183 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 jaina para parAneA pratidvAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa nA vaizAkha sudi 12nA roja A0 vAdidevasUrinA hAthe 5 AMgaLa UMcI bha. RSabhadevanI pittalanI pratimAnI pratiSThA karAvI, je sthAna 'rAjavihAra' nAmathI prasiddhi pAmyuM. (-jUe cAlu prakaraNa pR0 570, 571) eka vAra bhAgavatamatanA AcAya edha pATaNamAM AvyA, je siddha sArasvata' vidvAna hatA. rAjAe tene rAjasabhAmAM padhAravA AmatraNa ApyuM. teNe uttara vALyA ke, 'kAzInareza ane kaneAjanA narezA joyA che. te A nAnakaDA gujarAtane rAjA zI visAtamAM che ?' teNe rAjavInu AmatraNa pAchu ThelyuM. rAja rAjakavi zrIpAlane sAthe laI tene maLavA gayA ane 50 devaLeAdhanI sAme ja jamIna upara besI gayA. devabedhe kavicakravatI zrIpAlanI mazkarI karI eTale e ane vidvAneA vacce jhagaDA thayA. rAjAe devabodhane kAI rakama bheTa na karI. siddharAje baMdhAvelA rAjavahAramAM sa0 1183mAM bha0 RSabhadevanA pratiSThAmahAtsava hatA. e utsavamAM dekhedhe hAjarI ApI saune pAtAnA pAMDityathI Azcaryacakita karI nAkhyA. temaNe e vAta taTasthapaNe spaSTa jaNAvI ke~zaMkara jevA keAI rAgI nathI, kemake te sadA ardhAMnArIzvara banI rahe che. jinezvara jevA koI vItarAga nathI, kemake te nArInA saMgathI rahita che. khIjAo vacagALAnA che je viSayabhAgane pUrA sevI zakatA nathI ane tene sarvathA cheADI zakatA nathI.' rAjA siddharAje khuza thaI 50 devameAdhane lAkha dravya ApyuM. bIjI tarapha te surA pItA hatA e vAta virAja zrIpAle guptacarA dvArA jANIne rAjAne paNa vAkepha karyAM hatA. AthI rAjAe tene dhana ApavuM aMdha karyuM. 50 devabeAdhane kharca lakhalUTa hatA eTale te traNa varSamAM sAva nirdhana jevA banI gayA. have teNe A0 zrIhemacaMdrasUrine maLavAnu gAThavyuM. kavirAja zrIpAle AcAryazrIne vinati karI ke, 'Ape 50 devaLeAdhane maLa Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] A ajitadevasUri 6 09 vAnI taka na ApavI. tene satkAra paNa na kare." - AcAryazrIe gaMbhIrapaNe kavirAja zrIpAlane jaNAvyuM ke, "mahAnubhAva ! e asAdhAraNa siddha sArasvata paMDita che. e nirabhimAnI banIne Ave te tene satkAra Ape ja joIe." eka divase paM. devabodha A0 hemacaMdrasUrine maLavA upAzraye AvyuM. AcAryazrIe tene pitAnA ardhaAsana upara besADI satkAra karyo. paM. devabaMdha AcArya zrI mATe belyA ke- 'pAtu vo hemagopAlo daNDa-kambalamudvahan / ____ SaDdarzanapazugrAmA~zcArayan jainavATake / / ' -je SadarzanarUpa pazuone jena gocaramAM cArI rahyA che te daMDa ane kAMbaLIvALA hema-gopAla tamAruM rakSaNa kare. AcAryazrIe tyAM tyAre ja kavirAja zrIpAlane belAvI te baMne vacce maitrI karAvI dIdhI, kemake jhagaDe maTADe e sAdhune prathama dharma che. vaLI, rAjA pAsethI tene lAkha dravya apAvyuM ane te pachI devabodha AtmakalyANa mATe gaMgAkinAre cAlyA gaye. ekavAra rAjAe yAtrAe jatAM A0 hemacaMdrasUrine vAhana upara besavAnI vinaMti karI, tyAre AcAryazrIe sAdhu mATe te akathya batAvI InkAra karyo. AthI rAjAe kahyuM ke, "tame jaDa che." AcAryuM TUMke uttara Apyo, "hA, ame nijaDa chIe." te pachI rAjA cothe divase upAzraye AvyuM tyAre AcAryazrI AyaMbila karatA hatA. rAjAne te vize khabara nahotI. rAjAe paDade UMcakI joyuM te AcAryazrI lUkhusUkuM bhajana karI rahyA hatA te tenA pratyakSa jANavA-jovAmAM AvyuM. rAjA AcAryazrInA tyAga, tapasyA ane zAMta sAbhAvathI khUba prabhAvita thaye. siddharAjane putra nahe. enuM tene moTuM duHkha hatuM. te putrakAmanAthI saM0 1185mAM ughADe page tIrthayAtrA karavA nIkaLe. teNe AcAryazrIne paNa sAthe lIdhA. Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjAe brAhmaNone zihera gAma ApyuM. zatruMjayatIrthamAM bha0 RSabhadevanI pUjA mATe 12 gAma ApyAM. giranAratIrthanA jIrNodvAranI pUrI rakama ApI. tIrthamAM yAtrikoe pALavAnA niyama banAvyA. bha. zrI neminAtha, aMbikAdevI tathA avalokanazikhara (pAMcamI TUMka)mAM bha0 neminAthanAM darzana-pUjana karyA, ane prabhAsapATaNa jaI seminAtha mahAdevanI yAtrA karI. (-jUo praka. 35, pR. 94, lpa, 97) AcAryazrIe ahIM zivAlayamAM mahAdevanA guNenuM pratipAdana karatI stuti karI yatra tatra samaye yathA tathA, yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH sa ced bhavAn eka eva bhagavan ! namo'stu te // 31 // (-agavyavacchedika, le. 31) rAjAe ahIM ghaNuM dAna karyuM. AcAryazrIe keDInAra jaIne aThThamatapa karI aMbikAdevIne ArAdhI ane rAjAnA saMtAna mATe pUchyuM. devIe jaNAvyuM ke, "jAnA bhAgyamAM putra nathI, paNa tenA pachI kumArapAla gujarAtane rAjA thaze, je rAjyane vadhAraze, bhagavaze ane mATe paramahaMtazrAvaka thaze." * AcAryazrIe siddharAjane A vigata jaNAvI. rAjA tyAMthI nIkaLI rAjadhAnImAM Avyo. teNe pATaNanA jyotiSI, maMtravAdI ane nimittiyAo vagerene pUchIne khAtarI karI te AcAryazrInI bhaviSyavANI sarvathA sAcI hatI. have tene nirNaya baMdhAyo ke, tenI pachI tribhuvanapAlane putra kumArapAla gujarAtane mahAna rAjA thaze. (jUo praka. 35, pR0 100) AcAryazrI saM. 1192nI sAlamAM khaMbhAtamAM caturmAsa virA Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 611 ektAlIzamuM ] A ajitadevari jamAna hatA, tyAre kumArapAla vakhAne mAryo temanI pAse Avyo hate. AcAryazrIe tene oLakhI lIdhe ne sArA Asana upara besADIne AzvAsana ApyuM. temaNe spaSTa nirNaya ApyuM ke, AjathI sAtame varSe tuM rAjA banIza." zrAvakoe tene rastAnI kharacI mATe 32 dramma ApyA. rAjA siddharAje mALavA para caDAI karI tyAre tene Ava vIrasUri ane A0 hemacaMdrasUrinI maMgalavANuM thaI hatI. te jItIne pAcho vaLe. temanI vANune te A vijayanuM mULa zakuna mAnate hatuM. rAjAe saM. 119mAM mALavA jItIne pATaNamAM dhAmadhUmathI praveza karyo. ATha varasUri, A hemacaMdrasUri ane bIjA AcAryo temaja vidvAnoe rAjAne vividha AzIrvAdathI vadhAvyuM. gujarAta gauravAnvita banyuM. eka divase rAjasabhAmAM rAja avaMtIthI AvelA graMthabhaMDAranA graMthane jete hate. evAmAM tene hAthe bhejavyAkaraNa caDI gayuM, tyAre AcAryazrIe jaNAvyuM ke, "bhejarAjA mahAvidvAna hato, jeNe A graMtha race che." siddharAje utkaMThApUrvaka pUchyuM, "zuM ApaNuM graMthabhaMDAromAM AvI keTinA graMtha nathI? zuM gujarAtamAM e keI vidvAna nathI ke AvA mahAna graMtha racI zake ? tyAM upasthita badhA vidvAnee tyAre AcAryazrI sAme najara kendrita karI ane rAjAe AcAryazrIne vinaMti karI ke, "bhagavAna Aje je "kAtaMtra vyAkaraNa bhaNAvAya che te nAnuM che. enAthI vidyAthIne vyutpatti thatI nathI. bIjI tarapha pANinIyavyAkaraNa vaidika prakriyAthI kilaSTa banI gayuM che, te he munivara ! tame jagatanA upakAra mATe saraLa ane subodha evA rASTriya vyAkaraNanuM nirmANa kare ane mahApuNyanA bhAgIdAra bane. mane yazane bhAgI banAve ane gujarAtane sAhityika gaurava apAve." AcAryazrIe rAjavInI vinaMtine svIkAra karyo. temaNe emanA samaya sudhInAM samasta vyAkaraNonuM bArIkAIthI nirIkSaNa karyuM ane Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa navuM 'siddhahemacaMdra vyAkaraNa' racyuM. temAM 8 adhyAya tathA 32 pAda rAkhyAM, dareka pAdanI aMte ekeka zlAka ane chelle cAra bleka ema kula 35 zrlAka neDI; temAM caulukacarAjavaMzanuM lAkSaNika dana karAvyuM che. e vyAkaraNanI saraLatA mATe pUrtimAM lavrutti, bRhavRtti, dhAtupATha, anuzAsana, dhAtupArAyaNu, zabdakozo, hrayAzraya kAvya vagere jarUrI aMgopAMga prathA banAvyA. rAjapurAhita ane vidvAna sabhAsadoe e vyAkaraNanu traNa vAra vAcana-manana karI tene zuddha vyAkaraNa tarIke jAhera karyuM. rAjAe te vyAkaraNane hAthInI aMbADI upara padharAvI, nagaramAM pheravIne satkAra karyo. 300 lahiyAe rokI tenI ghaNI nakale lakhAvI dezeAdeza mAkalI. 20 nakalA kAzmIra meAkalAvI ane pATaNamAM vyAkaraNanA ajoDa vidvAna kAla kAyasthanI adhyakSatAmAM siddhahemacaMdra vyAkaraNanuM paThana-pAThana zarU karAvyuM. (praka0 35, pR0 96) AcAryazrIe bIjA paNa vividha viSayanA graMthA racyA che. AcArya zrI sa0 1198 nA caturmAsamAM khaMbhAtamAM hatA tyAre rAjA siddharAja sa0 1199 nA kArtika sudi 3 nA rAja pATaNamAM maraNa pAmyA. kumArapAla khaMbhAta AvIne zeTha sAMkhanI sAthe AcAryazrI pAse AvyeA. te AzIrvAda meLavI pATaNa gayA ane sa'0 1199 mAM gujarAtanA rAjA banyA. AcArya zrI vihAra karatA karatA pATaNa padhAryA. ahIM sa 1207 mAM temanAM mAtA pUrva pravartinI pAhinIjIe anazana karyuM. zrAvakAe puNyamAM 3 karoDa vAparyo ane AcAryazrIe traNa lAkha zlAkanuM puNya ApyuM ne pravartinIjI kAladharma pAmyAM. emanA zakhanI zikhikA tripuruSa-dharmasthAnanA khAvAoe teADI nAkhI eTale AcAryazrIe e vAta rAja kumArapAlane jaNAvI. rAjavIe tene ceAgya zikSA karI. e ja samaye rAjavI kumArapAle AcAryazrIne pratidina rAja mahelamAM padhAravA vinaMti karI ane AcArya zrInA rAjamahelamAM Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevari 13 Adarabharyo satkAra thavA lAgyuM. rAjA rANI hamezAM temane upadeza sAMbhaLatA ane temane guru mAnatA. gUrjarezvara rAjA kumArapAle AcAryazrIne upadezathI saM0 1207 mAM prabhAsapATaNanA somanAtha maMdirane pAyAthI zikhara sudhIne jIrNoddhAra karavAne saMkalpa karI temanAthanA maMdiranI dhvajAo caDe tyAM sudhI mAMsa-madirAne tyAga karyo, pachI sAta vyasane paNa cheDyAM. saM. 1208mAM samasta rAjyabharamAM amAripaTala vagaDA. jugAra sarvathA baMdha karAvyuM ane saM0 1211 mAM prabhAsapATaNamAM mahAdevanI pratiSThA karAvI. AcAryazrI e pratiSThA prasaMge prabhAsapATaNa padhAryA. tyAMnA pAzupatAcArya mahaMta bhAva bRhaspatie AcAryazrIne hAtha jhAlI temane zivAlayamAM praveza karAvyuM. AcAryazrIe tyAM zivapurANanI vidhi mujaba mahAdevanuM AhvAna, avagUThana, mudrA, nyAsa ane visarjana karI aMtima stutipATha uccAryo- yatra tatra samaye yathA tathA, yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH sa ced bhavAn eka bhagavan ! namo'stu te // (-agavyavadikA, 0 31) bhavabIjAGkurajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai / . (-mahAdevastotra, le. 44) -je te samaye, jevA tevA, je te nAmathI je te che, paNa he bhagavana! tame je deSa rahita ho te tamane ekalAne ja namaskAra karuM chuM. (1) -jemaNe janma-maraNanA aMkurAne ugADanArA rAga vagere dene nAza karyo che tevA brahmA, viSNu, mahAdeva ke jinezvara je he teone namaskAra thAo. (2) mahAmAtya vAhaDe saM. 1213 mAM zatruMjaya tIrthane mATe uddhAra karAvI A0 hemacaMdrasUrinA hAthe bha0 RSabhadevanI pratiSThA karAvI. 7 , . Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa AcAryazrIe rAjA kumArapAlane upadeza Ape, tethI saM0 1216 mAM rAjAe samyaktva sAthe zrAvakanAM bAra vata uccaryA. AcAryazrIe tene AzIrvAdamAM paramahaMta ane rAjarSi evAM birude ApyAM ane rAjAnA AgrahathI tenA AdhyAtmika badha mATe vItarAgastotra" ane "saTIkagazAstranI racanA karI. rAjA kumArapAle AcAryazrInA upadezathI ghaNuM kumArapAlavihAre-1444 derAsare, ghaNAeka jIrNoddhAre, 21 jJAna bhaMDAra karAvyA ane ghaNI dAnazAlAo khelI. nirdhana jenenesvAmI bhAIone 14 kareDanI madada karI. rUdatI dhanane niyama rada karyo ane janatA upara paDelA ghaNuM karene mApha karyA. te pachI teNe siddhahemakumAra saMvat calAvyuM. paM. vAmarAzie rAjA siddharAjanA samaye AcAryazrIne gALe ApI hatI. tethI AcAryazrI nArAja thatAM tenI AjIvikA baMdha karavAmAM AvI hatI, temaja prabhAsapATaNanA zivAlayanA mahaMta bhAva bahaspatie zarAba sevana vagerenI bhUla karI hatI. tethI temanI AjIvikA baMdha karavAmAM AvI hatI. te baMnee AcAryazrInA caraNe AvIne bhUlanI mAphI mAgI hatI eTale rAjA kumArapAle teonI AjIvikA pharIthI cAlu karI hatI. A ghaTanA saM0 1225 mAM banI hatI.' mahAmAtya AMbaDe jIrNoddhAra karAvI bharucanA zakunikAvihAramAM saM. 1222 mAM bha0 munisuvratasvAmInI pratiSThA karI. temaja maMtrI abaDe pitAnA pitAnA udayanavasatine vistAra karI udayanavihAra baMdhAvyuM, te baMnenI pratiSThA paNa saM. 1223mAM AcAryazrInA hAthe karAvI. rAjA kumArapAle AcAryazrInA upadezathI saM0 1226 mAM 1. mahaMta bhAva buDapatine saM0 122 mAM pharI vAra AjIvikA bAMdhI ApI te vize juo, pATaNanA bhadrakALI maMdiramAM zilAlekha-khaMDa tathA juo, praka. 35, pR. 124nuM TipaNa. Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIsamuM ] A ajitasUri 615 zatruMjaya tIrtha ane giranAra tIrthane charI pALane yAtrA saMgha kADho. rAjAe zatruMjayamAM ghaNe lAbha lIdhe paNa te vRddhAvasthAnA kAraNe giranAra pahADa upara caDI zakyo nahIM. jyAre saMghane paDAva valabhIpurathI AgaLa cAlyA ne cegaTha pAse thApA ane IsAvala e baMne pahADIonI taLeTI najIka karavAmAM Avyo hato. rAjAe e baMne pahADIo upara bha0 RSabhadeva ane bhava pArzvanAthanAM derAsara baMdhAvyAM. A derAsaranA paththare Aje paNa tyAM najare paDe che. keIe e paththaramAMthI UbhuM kareluM nAnakaDuM zivAlaya Aje vidyamAna che. - AcAryazrIe saM. 1228 mAM pATaNamAM aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvI. temanA hAthe karAyelI A pratiSThAo chellI hatI. AcAryazrIne A0 bAlacaMdra nAme mahatvAkAMkSI ziSya hatA. A0 bAlacaMdra e manasUbe karyo ke jema A0 hemacaMdrasUri ane rAjA kumArapAlanI jeDI che tevI kumArapAla rAjA pachInA rAjA ajayapAla sAthe pite joDAIne vikhyAta thavuM. AcAryazrIe lagnavelA sAdhavA mATe A bAlacaMdrane ghaTIyaMtra upara besADyA. A bAlacaMdra pitAnI svArtha sAdhanA mATe muhUrtanA samayamAM garabaDa karI vAstavika lagna AvyA pahelAM ja lagna AvyuM che ema jAhera karyuM ane e ja samaye uparyukta pratimAonI aMjanazalAkA ane pratiSThA karavAmAM AvI. vaDedarAne vepArI zeTha kAnajI vase theDI vAra pachI hAMphaLaphAMphaLo thate AcAryazrI pAse Avyo, te pitAnA derAsaranA mULanAyakanI pratimAne aMjanazalAkA karAvavA lAvyA hatA, paNa sAmagrI meLavavAmAM samaya vItI javAthI rAjapuruSee tene aMdara AvavA dIdho nahote. pratiSThAnuM kAma samApta thatAM te AcAryazrI pAse AvI page paDI revA lAgyuM. kRpAmUrti AcAryazrIe bahAra AvIne AkAzamAM najara nAkhI, sUkSma dRSTie joyuM ne tarata ja belI UThayA: "are ! A zuM thayuM ? je samaye aMjanazalAkA-pratiSThA Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 16 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa thaI che te muhUrta tA dUSaNavALu che te pratiSThApaka tathA pratimAjIne vadhumAM vadhu traNa varSanuM AyuSya ApanAruM che. AcAryazrIe tarata ja sAcuM muhUrta AvatAM zeTha kAnajInI pratimAnI aMjanazalAkA karI, je pratimA atyaMta prabhAvazALI banI. saMbhavata: A traNe jinapratimA e te--1. gADIpuranI, 2. mahe madAvAdanI ane 3. tAraMgAnI che. (-jUo, 50 nemavijayagaNanuM gADIjIpArzvanAthanuM stavana, praka058) AcAryazrIe e utsavamAM jAhera karyuM ke mAruM AyuSya have mAtra cha mahinAnu bAkI che ane kumArapAla paNa mArA pachI cha mahine maraNa pAmaze. dharma pracAra AcAryazrIe pAMtrIza hajAra jeTalAM gharAnA mAnavIone jaina banAvyA. Ama teo badhI rIte samartha hatA, teo dhArata te peAtAnA navA gaccha sthApIne calAvI zakata, paNa teo evA garviSTa mahattvAkAMkSI nahAtA. teo samadarzI hatA, adhUrA naheAtA, utAvaLiyA naheAtA, sthitaprajJa hatA, jJAnanA sAgara hatA. ahunA pUjArI naheAtA, vItarAganA anugAmI hatA. AthI temaNe navA patha calAvavAnA svapne paNa khyAla na karyAM ane tI karanA zAsananI satA mukhI rakSA karavAne sadA udyamazIla rahyA. vaLI, temanA zarIra ane kAryakSamatAnuM varNana A prakAre maLe che temanAmAM seAnA jevI zarIra kAMti hatI, kamalanI pAMkhaDI jevI AkhA .hatI. jonArane harSa utpanna kare tevuM sukha hatuM. temanuM cAritra camatkArI hatuM. temanAmAM khAvIze parISahe! jItavAnuM sAmarthya hatuM. tapasyAnI paNa zakti hatI. temanI buddhi viSayA zAstrane ukelI zakatI. vyAkaraNa jevA graMthA racavAnI kuzaLatA hatI, paravAdIne jItavAnI tIkSNa tarkazakti hatI. dhArI asara kare tevI kavitva zakti hatI. ayeAgya ane patitane paNa dharmAMmAM sthApavAnu ane temAM Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 217 sthira karavAnu prabhAvabaLa hatuM. temanI vANI madha jevI mIThI hatI. nipuNa puruSo A. hemacaMdranI apUrva zakti pratyakSa joI ne prAcInakALamAM thaI gayelA sarvajJa tIrthaMkaro ane gaNadharAnA viziSTa sAmarthya'mAM vizvAsa karatA hatA. (-A. sAmaprabhasUriSkRta ' kumArapAlapaDiohA, gA 20 thI 24 ane zrI. madhusUdana medrIkRta 'haimasamIkSA') AcArya zrI hemacadrasUri saM0 1229 mAM pATaNamAM saMdha samakSa A. rAmacaMdrane potAnI pATa soMpI, samAdhimAM rahI, brahmaraMdhrathI prANa cheADI kAla karI svage gayA ane te pachI e ja sAlamAM rAjA kumArapAla paNu svagamana karI gayA. rAjA ane prajAe AcAryazrIne mRtyu-utsava manAvyeA. rAjA sAmatA ane prajAe AcAryazrInA agnisa`skAranA sthAnethI tilaka karavA mATe rAkha lIdhI ane jyAre rAkha rahI nahIM tyAre janatAe khAdI khAdIne mATI lIdhI. pariNAme tyAM meTA khADA paDaDyo, je sthAna 'hemakhADa ' tarIke prasiddha thayuM. rAjapurohita rAjakavi sAmezvaradeve adha zrlAkamAM aitihAsika tathya batAvyuM che ke AcArya zrI vize eka ' vaiduSyaM vigatAzrayaM zritavati zrImacandre divam / ' (-surathAtsava, sa : 15, zlA. para) ziSyaparivAra 30 sa. A. hemacaMdrasUrinA jIvanaprasaMgeAmAM jude jude sthaLe temanA ziSya-praziSyAnAM nAma Ave che. teonA TrakA paricaya A pramANe che 1. A bAlaca'drasUri A. hemacaMdrasUrinA te kruziSya hatA. temane rAjA ajayapAlane peAtAnA banAvI, pAte rAjaguru khanavAnA kADa hatA. paraMtu temaNe gurudroha karI chellI pratiSThAmAM muhUrtanI garabaDa karI hatI. rAjA ajayapAle paNa rAjA thayA pachI A khAlacaMdrane gurudrohI ane gacchadrohI TharAvI marAvI nAkhyA, A Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa bAlacaMdrasUri vidvAna hatA, paNa A rAmacaMdrasUrinA prakhara virodhI hatA. temaNe ja A0 rAmacaMdrane marAvI nAkhyA hatA. temaNe racelI snAtanI stutio khUba prasiddha che. 2. A rAmacaMdrasUri-ekavAra rAjA siddharAje A. zrI hemacaMdrasUrine pUcheluM ke, "Apa sarasvatI putra che, sarvajJaputra che, paNa ApanI pATane bhAve evo adhika guNavALe vidvAna ziSya keNa che? - AcArya mahArAje te samaye jaNAveluM ke, "rAjana paM. rAmacaMdra mAre guNavAna ziSya che, je saMghamAnya paNa che." ' A sAMbhaLI rAjA 50 rAmacaMdranAM darzana karIne AnaMdita thaye hato. eka divase rAjA unALAnA divasemAM rANIone sAthe laI grISmakrIDA karavA mATe udyAnamAM gaye. teNe tyAM paM. rAmacaMdrane joIne ekadama pUchayuM, "unALAnA divase moTA kema hoya che? zIghra kavi rAmacaMdra kAvyamAM uttara Ape ke - 'deva ! zrIgiridurgamalla ! bhavatA digajaitrayAtrotsave dhAvadIraturaGganiSThurakhurakSuNNakSamAmaNDalAt / vAtodbhUtarajo'milat surasarit saJjAtapaGkasthalI ___ dUrvAcumbanacaJcurA ravihayAstenAtivRddhaM dinam // he giranAranA vijetA, he naredeva tArI divijaya yAtrA mAM deDatA ghoDAonI khurIothI UDelI dhULa AkAzamAM jaIne suragaMgAmAM paDI ne tyAM kAdava thaye. temaja dhare paNa UgI nIkaLI. A tAjI dhare khAvAne mATe sUryanA ghaDAo rekAtA jAya che tethI ja divasa mATe thaye che. - rAjAe A camatkArabharyuM kAvya sAMbhaLI tyAM ja saunI samakSa paM. rAmacaMdrane "kavikaTAramala'nuM biruda ApyuM. - kavi cakavatI zrIpAla piravADe sahastraliMga sarovaranI prazasti racI tyAre rAjavIe tenuM saMzodhana karavA mATe uttama koTinA sarva paMDitane belAvyA. A hemacaMdrasUri pite tyAM padhAryA nahIM, Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM 1 A ajitadevasUri 619 paNa 50 rAmacaMdrane tyAM meAkalyA. temane sAtheAsAtha sUcanA karI ke, jo sau vidvAneAnI prazastine sammati maLe te tamAre kazI paMDitAI atAvavI nahIM.' pa0 rAmacaMdra tyAM padhAryAM. prazastikAvyo vacAyAM, sau DitAe Anada vyakta karyAM. temAM eka nIce mujabanuM kAvya hatuM---- ' kozenApi yutaM dalairupacitaM nocchettumetat kSamaM 5 svasyApi sphuTakaNTakavyatikaraM puMstvaM ca dhate na hi / eko'pyeSa karoti kozarahito niSkaNTakaM bhUtalaM matvaivaM kamalA vihAya kamalaM yasyAsimAzizriyat // ' --A lakSmIe kamaLane tajI rAjA siddharAjanI taravAranu zaraNa lIdhuM che, kemake te kamaLakAza (doDavA tathA khajAnA)vALu che ane daLa (pAMdaDI tathA lazkara)vALu che. chatAMya peAtAnA kAMTAne haThAvI zakatuM nathI, tema kadApi puruSatvane pAmI zakatuM nathI. jyAre A asi(taravAra) kezarahita ane daLa rahita heAvA chatAM ekalI ja pRthvInA kaTakAne haThAve che. temaja puruSatvane paNa dhAraNa kare che. sau paDitAe A kAvyane khUba vakhANyuM eTale rAjAe 50 rAmacaMdranA abhiprAya mAgyA. temaNe dhImethI vAMdhA uThAvyeA ke, A kAvyamAM 7 zabda sainyanA arthamAM vAparyAM che ane ma zabdane nitya napuMsaka batAvye che. A prayAgo khAsa vicAravA jevA che. paMDite A hakIkata sAMbhaLIne vicAramAM paDI gayA. aMte rAjAnA AgrahathI sau paDitAe teADa kADhayo ke, nA artha rAjAnu sainya paNa thaI zake ane maja zabda puliMgamAM paNa vaparAya che. tethI ahIM 'puruSatvane dhAraNa karI zakatuM nathI.' tene badale kamala puruSatvane pAse ke na pAme evA zaMkA-vikalpa pATha levo. - siddharAja 50 rAmacandranI AvI teja ane tenI sAme atyaMta snehabhAve ekITaze candrane upAzrayamAM pahoMcatAM ja eka AMkhe sphuraNAthI prasanna thayA joI rahyo. 50 rAmaUpaDyu ane temanI te AMkha sadAne mATe cAlI gaI. temanI eka AMkha gaI paNa Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsabhAga je prakaraNa vicakSaNa kAvyazakita te evI ne evI ja sateja hatI. A0 hemacaMdrasUrie temane AcAryapada ApyuM hatuM ane potAnA aMta samaye temane ja potAnI pATe sthApyA hatA. A rAmacaMdrasUri samartha vidvAna hatA. jenadharmamAM atyaMta zraddhAvAna hatA, gurubhakata hatA ane sAcI svataMtratAnA moTA pakSapAtI hatA. temaNe eka AMkha javA chatAM kadApi dInatA batAvI nahotI. temaNe potAnI jinastuti batrIzIo paikInI bha0 munisuvratasvAmI batrIzI, upamA batrIzI, prAsAda batrIzI vageremAM tIrthakare ne karuNAnA sAgara ane sarva jAtanA regenA zAmaka tarIke varNavyA che. chatAM pote temanI pAse potAnI gayelI AMkhane mAgatA nathI. temaNe sattara jinastuti DizamAM chello eka loka nIce mujaba Apyo che- - "svAminanattapataroDamirAma candrAvadAtacaritAJcitavizvacakra ! / zakrastutAMhisarasIruha ! duHsthasvArthe deva ! prasIda karuNAM kuru dehi dRSTim / / ' AthI eTaluM nakkI thAya che ke, temaNe potAnI AMkha gayA pachI ja A stutio racI che ane dRSTinI mAgaNI karI che paNa temaNe daSTi zabdane je artha karyo che te uparathI mAnavuM paDe che ke, temaNe A stutithI AMkha nahIM paNa divyadaSTi mAgI che. A che temanA hRdayanA udgAre-- ' sAkSAtkAraH sakalajagatAM syAd yataH kevalaM tat cakSuH kiJcid dizati kRtinAM deva ! yuSmatprasAdaH / andhAnAM tanniyataviSayAM dRSTisRSTiM dadhAnaH vAva saMtavanavavasA jore sariSNuH " . (-prasAdadvArvizikA, lo. 15) Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A jitadevasUri svatantra deva ! bhUyAsaM sArameyo'pi vartmani / mAsma bhuvaM parAyattastrilokasyApi nAyakaH ' // 15 // " (-gheADazikA) ' svAtantryazrIpavitrAya paramabrahmamUrtaye / sAdhitAzeSasAdhyAya namo bhagavate'rhate // 1 // temanA A zabdo temanA svabhAvano paricaya karAve che ke, teA svataMtratAnA pUjArI hatA. teo sthUla sRSTinA nahIM paNa divya dRSTi eTale kevaLajJAnanA Icchuka hatA. 621 A rAmacaMdra rAjA kumArapAlanI rAjasabhAnA samartha kavi hatA. koI paNa mahAranA vidvAna kavi rAjasabhAnI parIkSA karavA aTapaTI samasyA mUke teA A0 rAmacaMdra potAnI adbhuta zaktithI te samasyA pUratA hatA, je sAMbhaLIne AgaMtuka kavi mAthuM dhuNAvI detA hatA. A. mAlacadra ane A0 rAmacaMdra vacce kAramuM vaimanasya hatuM. sa0 1230 mAM ajayapAla solaMkI gujarAtane rAjA thayA tyAre teNe A. bAlacaMdranI zikhavaNIthI A0 rAmacaMdrane kahyuM ke, 'tame A hemacaMdranI pATe A khAlaca Mdrane sthApo.' AcAryazrIe sApha zabdomAM jaNAvI dIdhuM ke, tema karavAnI gurudevanI AjJA nathI. e banavAnuM nathI.' " rAjAe hukama karyo ke, 'mArA rAjahukama che ke tame e pramANe karA; nahIMtara rAjAnA lopavAnA daMDa tarIke tapAvela tAMbAnI pATa upara besI jAo.' AcAryazrIe gurudevanI AjJAnA pAlana mATe tyAM peAtAnu balidAna ApyuM. teo chelle eTaluM ja bAlyA ke- "jagatane prakAza ApanArA sUrya paNa Athame che mATe je thavAnuM hAya te ja thAya che." 'raghuvilAsanATaka'nI prastAvanAmAM A0 rAmacaMdra pAtAnA vize kahe che--- Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 6 2. jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga ro paJcaprabandhamiSapaJcamukhAnakena vidvanmanaH sadasi nRtyati yasya kIrtiH / vidyAtrayIcaNamacumbitakAvyatandraM kastaM na veda sukRtI kila rAmacandram // ' khIje paNa kahevAyu che ke ' sUktayo rAmacandrasya vasantakalagItayaH / svAtantryamiSTayogazca paJcaitA harSavRSTayaH || ' A0 rAmacaMdranA nAmathI apabhraMza bhASAmAM keAie jaNAvyu che kemahilA phUTacaritta, aMbha puNu pAra na yANuE; krina DaracaI doraDaI, racaNI visahara pheNu meADaI, uMdira diI uddhasaI, kAni dharI vAghaha rolaI; uMbarI caDatIya DhalI paDaI, caDhi Du'garI aNiyAlaI sAta samudra lIlA taraI, sukti nadI muvi maraI, rAma kavIsara Ima kahaI, zrI vizvAsa na ke kara' (-kulasAgaragaNikRta 'saTIka-upadezasAra' u5032, sa01662) A0 rAmacaMdra e samayanA zabdazAstra, kAvyazAstra ane nyAyazAstranA vidvAna, udbhaTa kavi, saphaLa prabaMdhakAra ane viziSTa nATakakAra hatA. temaNe racelA prathA A prakAre jANavA maLe che-- 1. dravyAla kAra-svAyattavRttisahita--A0 rAmacaMdra ane A. guNacadra e manee maLIne racyA che. temAM, 1 jIva, 2 pudgala ane 3 dharmadharmAdi ema traNa prakAza che. [ prakaraNa nAcaNa--svApanna vRttisahita--A0 rAmacandra ane A. guNacadra e manee maLIne racyA che. jemAM 55 nATaka-prakha'dheAnA ullekhA ane dazarUpakAne badale bAra rUpake darzAvyAM che. 1. dravyAla kAranI sa0 1202mAM lakhAyelI tADapatranI prati jesalameramAM surakSita che. 2. nATako mATe jue praka0 31, pR0 33nuM TippaSNu. Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM A ajitadevasUri 3. satyaharizcaMdra nATaka. 4. nalavilAsa nATaka (saptAMkI), 5. kaumudImitrANuMda nATaka (dazAMkI, rUpakanATaka, kutuhulapUrNa). 6. rAghavavilAsa nATaka (rAghavALyudaya). cha. ya uvilAsa nATaka (yAdavAbhyudaya). 8. nirbhayabhImavyAyeAga nATaka, 9. mallikAmakaraTTha nATaka. 10. rAhiNImRgAMka prakaraNa. 11. vanamAlI nATikA. 12. kumArivahArazataka-prazasti, 13. sudhAkalaza-subhASitakAza. 14. haima-bRhavruttinyAsa, g'0 13000. 15. RSabha dvAtriMzakA. 16. vyatireka dvAtriMzikA, 17. prasAda dvAtriMzikA. 18. apati dvAtriMzikA. 19. arthAntaransAsa dvAtriMzikA. 20. jinastuti dvAtriMzikA. 21. dRSTAMtagarbhA jinastuti dvAtriMzikA, 22. zAMti dvAtrizikA, 23. bhakti dvAtriMzikA. 24. nemi dvAtriMzikA. 25. munisuvrata dvAtriMzikA. 26-31 jinastutiSoDazaka, batrIzI. 32. stAtrA. . 33. dhoLakAnA uyanavihAranI prazasti, ble0 104 623 (-jainasatyaprakAza, kramAMka : 222; vizeSa mATe jUe 'navilAsa' prastAvanA) Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa temaNe 11 nATake ane ghaNA prabaMdhe banAvyA che, jemAM temanI kavi tarIkenI pratibhA, svataMtra skuraNA, bIjAnuM anukaraNa karavAne abhAva vagere spaSTa tarI Ave che. (prabhAvaka caritra, prabaMdha ciMtAmaNi, upadezataraMgiNI, upadezasAra) 3. A mahedrasUri-temaNe saM0 1241mAM anekArthakaumudI anekArtha kezanI TIkA racI, gurudevanA nAma para caDAvI che. A semaprabhasUrie "kumArapAlapaDibehe' racIne prathama A0 mahendrasUri, paM0 vardhamAnagaNi, ane pa0 guNacaMdraguNine saMbhaLAvyuM hatuM. temanI sUcanA mujaba tene vyavasthita paNa karyo. 4. (50) vardhamAnagaNi-temaNe "kumAravihAra--prazastikAvya" tathA tenI vyAkhyA racI che. temaja 87mAM lekanA 116 artho karI batAvyA che. (j0 900), te kAvya nIce mujaba che - 'gambhIraH zrutibhiH sadAcaraNataH prAptapratiSThodayaH saGkrAntAracata priyo bahuguNo yaH sAmyamAlambate / zrIcaulukyanarezvareNa vibudhazrIhemacandreNa ca zrImadvAgbhaTamantrigA ca parivAdinyA ca mantreNa ca // ' A prazastikAvyanA 31mA padyanA arthamAM rAjA kumArapAlanuM, 41mA padyanA arthamAM A0 hemacaMdrasUrinuM, 109mA padyanA arthamAM maMtrI vADmaTanuM varNana kareluM che paNa e kumAravihAranI prazasti maLatI nathI. 50 vardhamAnagaNi saM. 1241mAM vidyamAna hatA. 5. A0 guNacaMdragaNi-saMbhava che ke teo A0 rAmacaMdrasUrinA ziSya hatA. kemake, A rAmacaMdra ane temaNe maLIne pagravRtti sAthe dravyAlaMkAra, ane nATyadarpaNa graMtha racyA che. temane saM0 1241 pachI AcArya padavI maLI hatI. 6. paM. yazazcaMdragaNa-te mahAna jotiSI, aMgavidyAnA abhyAsI ane maMtravAdI hatA. teo AcAryazrInA ananya bhakta hatA. temaNe saM0 1241mAM A0 semaprabhasUrie racele kumAra Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 625 ekatAlIzamuM ] A0 ajitadevasUri pAlapaDibeho" pUrepUre vAMcIne pasaMda karyo hato. 7. paM. udayacaMdramaNi-te vyAkaraNanA ajoDa vidvAna hatA. teo rAjA kumArapAlane "gazAstra'nuM vyAkhyAna ApatA hatA. temAM prakAzaH 3, 0 107mAM karmAdAna viSayaka-- "tta-rA-naravAsthi tva-roLa amAre te e kaleka belatAM vAraMvAra moLo pATha bolyA. AcAryazrIe pATha badalavAnuM kAraNa pUchyuM. gaNivare uttara Apyo ke, "prANuonA aMge ane vAjiMtrene ThaMdrasamAsamAM ekavacana Ave che. A javAba sAMbhaLI rAjA tathA zrotAoe temanI khUba prazaMsA karI. paM. udayacaMdragaNinI preraNAthI rAjagacchanA A dharmaSasUrinA paTTadhara A ratnasiMha, temanA paTTadhara ATha devacaMdra, temanA ziSya muni kanakaprabhe "siddhahemacaMdravyAkaraNa" para "nyA dvAra" racyuM che. - 8, muni devacaMdrajI-temaNe "mAnamudrAbhajananATaka" aMka: 5, tathA "caMdralekhA vijaya prakaraNa aMka: 5 ema be nATaka racyAM che. pahelA nATakamAM cakavartI sanata kumAra tathA vilAsavatInuM citraNa che. bIjAmAM kumArapAle aNarAja sAthenA yuddhamAM batAvelI vIratAnuM varNana karyuM che. AmAM caMdralekhAne vidyAdharI batAvI che, te aNuMrAjanI bena jalpaNa che. A nATakanI racanAmAM zeSabhaTTArake sahayoga ApyuM hatuM. pATaNanA kumAravihAramAM bha0 ajitanAthanA vasaMtetsava prasaMge A nATaka bhajavAyuM hatuM. 9. paM. udayasAgaragaNa-temanA ziSya A0 devendra "siddhahemacaMdra vyAkaraNa" para durgapadavyAkhyA racI che. A0 hemacaMdrasUrinuM graMthasarjana A0 hemacaMdrasUri bhAratIya graMthakAramAM mokhare che. temaNe vividha minA maulika-mane vicanApUrNa mAryA e bhAgye ja koI viSaya haze je AcAryazrInI kalamathI lakhAye na hoya. e ja kAraNe bhAratanA graMthavidhAtAe temane "kalikAlasarvajJa mAne che ane pAzcAtya vidvAne temane Ocean of the Knowledge Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa kahIne biradAve che. DoTa piTarsana temane bhArata bhUmine kehInUra gaNAve che. AcAryazrIe vidvAnane mArgadarzana karAvyuM che tethI ja temanI pachIne saMskRta bhASA ane gujarAtI bhASAne kALa "hamayuga" (svarNakALa) tarIke manAya che. AcAryazrI pite pitAnA graMthanI racanAnuM kAraNa nIce mujaba rajU kare che-meM siddharAja jayasiMhanI vinatithI siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana vyAkaraNa vRttisahita, sAMge pAMga ane sugama banAvyuM che. temaja rAjA kumArapAla mATe gazAstra, lekenA upakAra mATe dvayAzrayakAvya, chedanuzAsana, abhidhAnacitAmaNi keza vagere racyA che ane rAjA kumArapAlanA anurodhathI tenA tathA lekanA upakAra mATe "triSaSTizalAkApuruSacarita' racyuM che. (jUo triSaSTizalAkA puruSacaritaprazasti) temanI pratibhAnuM mahAna sarjana te "siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana. gujarAtanA cakravartI rAjA siddharAja jayasiMhe mAlavA upara vijaya meLavIne tyAre rAjakIya graMthabhaMDAra te pATaNa lAvyA. temAM bhejavyAkaraNa joI tene vicAra udbhavyuM ke, gujarAtI vidvAne Ave graMtha racIne gujarAtane paNa vidyAsaMsakArI dezanI hAlamAM sthApe evuM kaMIka karavuM joIe. teNe tarata ja A hemacaMdrasUrine e aMge vinaMti karI ane AcAryazrIe sagapUrNa "siddhahemacaMdrazabdAnu zAsana'nI racanA karI. sarvAgapUrNa eTale jemAM mULa pATha, laghuvRtti, bRhavRtti, nyAsa, 1. yazo mama tava khyAti puNyaM ca muninAyaka ! / yura ToparA nAM zakadrAnurAnuzAsanam. (-prabhAvaritra) namana - 2. sivirapuriyA lakhI * * * * * : * **** zabdAnuzAsanasamUhakadathitena / abhyarthito niravamaM vidhivad vyadhatta zabdAnuzAsanamidaM munihemacandraH // (-siddhahema prazasti) Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM ] A agitadevasUri 627 gaNapATha, NAddipATha hAya. vaLI, temaNe zabdAnuzAsananI mAphaka liMgAnuzAsana, kAvyAnuzAsana, IMdAnuzAsana, vAdAnuzAsana vagere pAMca anuzAsane racyAM. zabdakeza, dvAzrayathana vagere sAMgeApAMga rASTrIya vyAkaraNa racyuM. AcArya zrIe siddhahemanI svapanna brahavRttimAM yAka, gArgI, vedamitra, zAkala, iMdra, kakkala, kalApaka, jayAditya, vAmana, kSIrasvAmI, bauddha caMdragAmI, jaya tIkAra, durgAsiMha, devanadi (pUjyapAda), bhASyakAra pata Mjali, zeSarAja, zrIzeSa, bheAja, vAmana, vArtikakAra, kAtyAyana (vara uci), vizrAMtavidyAdhara (vAmana), zAkaTAyana, zrutapAla ane zivazarmA vagerenA mateA rajU karyA che. jayAhityanI kAzikA (pUrvavRtti), vAmananI kAzikA (uttaravRtti), cadragAmInuM cAMdra, pUjyapAdanuM jainendra, jinedrabuddhinA kAzikAnyAsa, pANinIya (I sa. pU0366), 'pataMjalinuM mahAbhASya, kAtyAyananuM (I sa0 pUrve 250) vArtika, vizrAMtavidyAdharanI kAzikA-uttaravRtti, zAkaTAyana, zivazarmAnuM kAtra, A. prabhAcaMdrane zabdAMbheAjabhAskara, A zrutakIrtinI jenedra pacavastuprakriyA, A. buddhisAgaranuM buddhi sAgarabyAkaraNa vagerenAM pramANeA TAMkayAM che. jo ke upara darzAvelAM vyAkaraNa graMthAnAM aMgaupAMge judA judA vidvAnoe judA judA samaye joDayAM che. jyAre ekalA A Dema cadrasUrie ja siddhahemacaMdra zabdAnuzAsananAM samasta aMga-upAMgo sarjyo che ne sAtheAsAtha joDayAM che. A A vyAkaraNamAM sUtrayeAjanAnI kuzalatA, zailInI supAcatA, bhASAnI saraLatA, racanAnI pUrNatA, viSayanI vyApakatA, viSayA jJAnanuM alAkhala, dRSTAMta geAThavavAnI caturatA, khAsa khAsa siddhAMteAnI sugama saMkalanA ane vivecananI taTasthatA vagere vastuo AcAryazrInI javalaMta pratibhAne vyakta kare che. e vyAkaraNa vizvabharamAM ajoDa maLyuM che. saMskRta, prAkRta, zaurasenI, mAgadhI, pizAcI, cUlikApizAcI ane apabhraMza bhASAonu Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa sarvAgapUrNa vyAkaraNa banyuM ane tenuM nAma rAkhyuM "siddhahemacaMdra zabdAnuzAsana. temAM ATha adhyAya ane batrIza pAda che. rAjA siddharAja vicArazIla hatA, vicakSaNa hatuM. teNe pitAnA rAjapurohita tathA rAjasabhAnA vidvAnane besADI A vyAkaraNane cakAsyuM ane tene A vyAkaraNa sagevAMga pUrNa ane zuddha che evI khAtarI thaI tyAre teNe e vyAkaraNane hAthInI aMbADImAM padharAvI, vAjategAjate zaheramAM pheravI, rAjamahelamAM padharAvI tenI pUjA karI. tene mATe 300 lahiyA besADI tenI ghaNI nakale lakhAvI, jemAMthI 20 nakale kAzmIramAM mokalI ane bIjI nakale gujarAta bahAra judA judA dezamAM mokalI temaja vyAkaraNanA ajoDa adhyApaka kakkala kAyasthane niyukta karI pATaNamAM siddhahemanA paThanapAThananI sugama vyavasthA karI. AthI siddhahema khUba prasiddhi pAmyuM. eka vidvAna te tyAM sudhI jaNAve che ke - - bhrAtaH ! saMvRNu pAginipralapitaM kAtantrakanthA vRthA ' mA kArSIH kaTuzAkaTAyanavacaH kSudreNa cAndreNa kim / kiM kaNThAbharaNAdibhirbaTharayasyAtmAnamanyairapi . zrUyante yadi tAvadarthamadhurAH zrIsiddhahemoktayaH // ' A hemacaMdrasUri vyAkaraNa racIne amara thayA. te pachI te temaNe judA judA viSayanA aneka graMtha racyA che. teo ekI sAthe pAMca, sAta, daza lahiyAone AtaruM na paDe e rIte kuzaLatAthI pitAnA racelA graMthonuM Alekhana karAvatA hatA. temanI avadhAnazakti ajaba hatI. pote je viSayane gUMthavA dhAre te te viSayanA saMskRta bhASAnA jANakAra lahiyAone eka paMktimAM besADI ekeka viSayane navo na leka banAvI temane kamazaH lakhAvatA hatA. A kAma eTaluM zIvratAthI thatuM hatuM ke, lahiye pitAnA viSayane eka zleka lakhe eTalAmAM ja AcAryazrI bIjA lahiyAone tenA tenA viSayanA navA ke lakhAvI tene Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 629 bIje nava loka lakhAvatA hatA. temaNe AvI avadhAnazaktithI jagatane mATe sAhityabhaMDAra Ape che. temaNe racelA graMthonAM nAma nIce mujaba che - 1. siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana mULa-saMskRtasUtra-3pa66, prAkRta sUtra-1119. kula sUtra saMkhyA : 4685, graM0 : 1100 (saM. 1193). 2. siddhahemacaMdra-laghuvRtti, jo : 6000. 3. siddhahemacaMdrabRhavRtti, mR. 18000 (saM. 11lsa). 4. siddhahemacaMdabRhanyAsa, 84000 (pUra maLatuM nathI. saM. 1197 pachI). * 5 liMgAnuzAsana, leka: 138. 6. liMgAnuzAsanavRtti, graM0H3684 (saM. 117 pachI). 7. gaNapATha. 8. uNudigaNapATha, sUtraH 1006 (saM. 119). 9. uNadigaNapAThavRtti, graM: 3250 (saM. 1197 pachI). 10. dhAtupATha, dhAtu: 2200 (saM. 113). 11. dhAtupArAyaNa, graM: pa600 (saM. 1193 pachI). 12. dhAtupArAyaNa saMkSipta. 13. prAkRta vyAkaraNa, prAkRtasUtra-30, zaurasenasUtra-ra7, mAgadhI. sUtra-16, pizAcIsUtra-22, cUlikApizAcIsUtra-4, apabhraMza sUtra-20 e cha bhASAnAM kula sUtra : 1119. 14. prAkRta vyAkaraNa laghuvRtti, graM0: 2200. 15. prAkRta vyAkaraNabRhadvRtti, (aprApya) 16. bAlabhASA vyAkaraNa 17. bAlabhASAvyAkaraNavRtti. 18. abhidhAnaciMtAmaNikeza, kAMDaH 6,01541, (saM01216). 19. abhidhAnaciMtAmaNikezavRtti, H 10000. Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 30 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ praraNa 20. abhidhAnaciMtAmaNizeSa, ma'0:204 (A0 jinadevakRta pari ziSTa che.) 21. anekA saMgraha, kAMDa : 7, zlA0 1829. 22. anekAsaMgrahavRtti anekA kairavakaumudI, ma0 : 6000. 23. nirdo'TukAza, (aprApya). 24. nighaMTuzeSa, kAMDa : 6, 25. dezInAmamAlA, varga : 8, kula zabdo : 3978, gAthA H 634. 26. dezInAmamAlA-TIkA ratnAvalI, pra0: 3500, zlA 396 (pariziSTa che.) 27. kAvyAnuzAsana, adhyAyaH8, sUtra : 208 (sa'0 1196). 28. kAvyAnuzAsanavRtti-alaMkAracUDAmaNi, maM: 29. kAvyAnuzAsanaviveka, kula pra0: 6800 (saM0 1200 pachI) te (cha MdAnuzAsana pachI racAyA.) 30. dvAzrayamahAkAvya,` sa : 20, blo0 2435, x 0 : 2828, saMskRta saM0 1216 (caulukathava Avana). prAkRta sa0 1226 lagabhaga (kumArapAlaciraya) pra0: 1500, 1. vi. saM0 196 sudhI jaina AgamA cAra anuyAgavALA hatA, te pachI eka anuye gavALA thayA. Aje paNa e anuyoge khyAla ApatuM udAharaNa maLe che. jemake dhammo mAlikuMtA svaNu siddhi paraka a pazu maLe che. A pAdaliptasUrie gAnuyaLa vIstuti gA. : 5 dvArA te batAvyA che. A hemacaMdrasUrinuM saMskRta dvayAzraya siddhahemavyAkaraNunA sAta adhyAyeAnA kramazaH prayAga| sAdhatuM rAjA mUtrarAjathI kumArapAla sudhInA rAjAnuM vaNuna kare che, jyAre prAkRta dvAzraya siddhahemavyAkaraNanA AThamA adhyAyanA kramazaH prayogA sAdhatuM rAjA kumArapAlanuM caritra varSo ve che. A jinaprabhasUrie zreNika dvaSAzrayamAM paNa kAtaMtra vyAkaraNanI - siMhavRttinA prayAgA sAdhavA sAthe mahArAjA zreNikanuM caritra varSoMdhyuM che. x (saM0 1356). A graMtheAmAM be artho darzAvyA che. zanArthI vagere anekAthanA mATe jue praka0 43 aneA sAhitya. Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 31 ekatAlIzamuM ] A0 ajitadevasari 31. IdanuzAsana, adhyAyaH 8, sUtraH 764 (saM. 1196) 32. cha denuzAsanavRtti-chaMdabrUDAmaNi, eN0:3000, 33. triSaSTizalAkApuruSacarti, parva: 10, graM: 36000 (saM 1216). (A graMthanI saM. 1294 mAM lakhAyelI tADapatranI pratimAM A0 hemacaMdrasUri ane rAjA kumArapAlanuM citra aMkita che.) 34. pariziSTaparva, (ItihAsa) sargaH 13, graM0 : 3500, (saM. 1216). 35. sakalArtastotra, graM: ra7 (28). 36. agavyavacchedikA-dvAtrizikA (vIrastuti), zloTa 32. 37. anyagavyavacchedikA-dvAtrizikA (vIrastuti), 0 32. 38. pramANamImAMsA, adhyAyaH 5, (saM. 1200 pachI, chedenuzAsana - pachI banAvI che, apUrNa maLe che.) 39 pramANamImAMsAvRtti. 40. vAdAnuzAsana (aprApya). 41. balAbalavAdanirNaya. 42. balAbalavAdanirNaya-bRhadvRtti. 43. dvijavadanacapeTikA (vedAMkuza), graM: 1000. 44. vItarAgastatra, stavaH 20, : 189 (saM. 1217) 45. mahAdevastotra, le. 44, (saM. 1185) 46. yogazAstra (adhyAtmapaniSatuM), prakAzaH 12, (saM. 1218). 47. yogazAstravRtti, gaM0 : 12570, (saM. 1220). 48. saptatatvavicAraNA, pleTa : 140. A sivAya ahaMnnAmasahasrasamuccaya, saptasaMdhAna mahAkAvya, dvatrizadvAtrizikA, nivRtti-vyAvRttivyAga ane ahaMnnIti vagere graMtha AcAryazrInI racanA manAya che. ahaMnnIti graMtha prAcIna nathI. vikramanI vIsamI sadImAM banelI -rAmAkAvya che. Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2jo siddhahemacaMdrazabdAnuzAsananA vivarNa graMthA-- bRhadnyAsa (svApanna)--g0:84000, laghunyAsa--A0 rAmacaMdrakRta, ga0: 53000, ladhunyAsa --A. dharma ghASa racita, pra0: 9000, laghunyAsa--pra0 : 3000. laghunyAsa---prazasti-avasUri, muni udayacaMdra. durgA padmavyAkhyA A. hemacaMdrasUrinA praziSya. nyAsAdvAra--rAjagacchIya A devedrasUriziSya A0 kanakaprabhasUri. hemalaghuvRtti--kAyastha kAkala (sa0 1200), siddhahema-avasUri-bha. jayAnaMdasUri ziSya A amaracaMdrasUri 632 (sa'0 1264). haima gRhavrutti DhikA----50 saubhAgyasAgara (sa0 1591). haima hRDhikA-sa`skRta--50 vinayacaMdra. [ prakaraNa haima uDhikA-prAkRta--A hemavimalasUriziSya 50 udayasaubhAgya gaNi (saM 1591). haimalaghuvRtti u DhikA munizekhara. haimalaghuvRtti-adhyAya : 4, lRDhikA-khara0 A. jinasAgarasUri (sa'0 1500). haima-avasUri----50 dhanacaMdra haimacatuSkapAvRtti--50 udayasaubhAgya gaNi, (sa'0 1pa91). "haimavyAkaraNa-dIpikA--zrIratnazekhara. siddhahema-rahasyam g0:1500. siddhahema prAkRta-prakAza--maladhArI A. naracadrasUri. siddhahema prAkRta-dIpikA--A. hariprabhasUri. hema durgA paTTaproAdha--A. jJAnavimalasUri ziSya 50 vallabhavimala (sa'0 1661). jhuma kArakasamuccaya--A zrIprabhasUri (sa'0 1280). haimavRtti A. zrIprabhasUri (sa'0 1280), kAnamAM bhA 500 * Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM] A ajitadevasUri AcAryazrInA bIjA grathanAM vivaraNe- liMgAnuzAsana-vRtti-A. jayAnaMdasUri liMgAnuzAsanadurga padapravRtti-saM. 1661 (zrIvalebhagaNi). dhAtupATha-paM. puNyasuMdara gaNi. haima-kavikalpadruma-svapajJavRtti, A0 hemavimalasUri ziSya zatAthI paM. harSakula gaNi (praka. 55). kiyAratnasamuccaya-A. guNaratnasUri, graM: pa661, (saM. 1466, mu. IDara). haimavizvama-saTIka-A. vAdidevasUri saMtAnIya A0 guNacaMdrasUri haimavizvamasivRttika-A. jinaprabhasUri. svAdisamuccaya-ullAsaH 4,0:54, graMH 1300, vAyaDagacchIya veNukRpALu A0 amaracaMdrasUri, (saM. 1243 thI 1261). kAvyAnuzAsana alaMkAra-cUDAmaNivRtti, A0 amaracaMdrasUri. svAdisamuccayavRtti-A0 amacaMdrasUri. svAdizabdadIpikA--AgamaMgacchIya zrI jayAnaMdasUri, saM. 1450. prAkRta zabdasamuccaya-khara A jinacaMdrasUriziSya paM. tilakagaNi, saM. 1569, khaMbhAta. anekArthavRtti-A. mahendrasUri, gaM0 : 12000 (saM. 1240). dvayAzraya-kAvyavRtti-saMskRta-A. jinezvara ziSya upATa abhayatilaka gaNi, (saM. 1312) mu. pAlanapura dvayAzrayavRtti-prAkRta-A. jinezvaraziSya paM0 pUrNakalaza gaNi, (saM. 1307). dvayAzrayavRtti-prAkRta-mala0 A0 rAjazekhara (saM. 1387). vItarAgastatra-vivaraNa-suvihitazAkhAnA prabhAcaMdrasUri sakalAhityavaMdanavRtti-paM. kanakakuzalagaNi, saM. 1654. snAtasyAstuti-vRtti-paM. kanakakuzalagaNi, saM. 1658. anyagavyavarachedakAaizakA-TIkAsyAdvAdamaMjarI-nAgaeNdragathvIya A0 malliSeNasUri, graM0:3000, saM0 1349 Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 34 jena paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa alaMkAcUDAmaNivRtti-mahoyazovijaya gaNi. pratimAzataka : 9 pajJavRtti, graM0 : 3250. - dhAturatnAkara-A. vijayalAvayasUri. haMmadhAtumAlA-zrIguNavijaya. nyAyasaMgraha nyAyArthamaMjUSAnyAsa-vyAkaraNanyAyaH 141, 50 hemahaMsa gaNi. saM. 1515-1516, amadAvAda. - abhidhAna ciMtAmaNinirNati-mahobhAnucaMdragaNi. abhidhAnacitAmaNi sAroddhAravRtti-u0 zrIvallabhagaNi saM0 1667. haimInAmamAlA- zika-khara A0 jinaprabhasUrinA paTTadhara A0 jinadevasUri zicha nAmakeza TIkA-u0 zrIvallabhagaNi saM. 1654. koTizaH vaMdana che e zabdasAgarasamAM A0 hemacaMdrasUrine. siddhahema vyAkaraNa parathI avatArita vyAkaraNe- siddhasArasvata-A. devAnaMdasUri, (saM. 1334) hemalaghuprakriyA-mahA vinayavijaya gaNi, (saM. 1712) hiMmaprakiyA prakAza (bRhanyAsa)-maha0 ,, ,, graM0 35000 caMdraprabhA haimakaumudI)-mahA meghavijayagaNi, gaM0 7000 saM0 1758). hemazabdacaMdrikA-mahetu meghavijayagaNi. hemaprakiyA-maheMdrasuta varasI. bAlabhASA vyAkaraNusUtra-vRtti. bRhahemaprabhA-A. vijayanemisUri lahemaprabhA--- 5 ) paramaladhu hemaprabhA che , siddhaprabhA-A. sAgarAnaMdasUri. prAkRta vyAkaraNa-A. jinakRpAcaMdrasUri. >> >> padya-A. rAjedrasUri.. hemabRhaprakiyA-paM. girajAzaMkara zAstrI, Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 635 salela ] A ajitadevasari hemasaMskRta pravezikA (gujarAtI) bhA. 1-2-paM. zivalAla nebhaya (pATa) prAkRta caMdrikA varSe jJAnanavartubhUmikalite (1698) mAse zubhe zrAvaNe pakSe zukla iti dvitIyadivase buddhAnagaryAmatha // ziSyo devanarendrakIrtigaNinAM nAmnA jagannAthasan (:) pustaM lekhayati prazastamanaghaM satprAkRtavyAkRteH // zubhaM bhavatu / / zloka 1500 // (-zrI prazastisa aDa, mA0 2, 500 751, pR0 210) A pustaka chANInA zrIvijayadAnasUri saM. zAstrasaMgrahamAM che. A hemacaMdrasUrinI vANacAturInA namUnAkssunnnnaaH kSoNibhRtAmanekakaTakA bhagnA'tha dhArA tataH __kuNThaH siddhapateH kRpANa iti re mA maMsata kSatriyAH / ArUDhaprabalapratApadahanaH saMprAptadhArazcirAt pItvA mAlavayoSidazrusalilaM hantAyamedhiSyate // (-siddhahemazabdAnuzAsana-prazasti) akRtrimasvAdupadAM paramArthAbhidhAyinIm / sarvabhASApariNatAM jainI vAcamupAsmahe // 1 // (-kAvyAnuzAsana-maMgala) zabdamAtro mahAdevo laukikAnAM mate mataH / zabdato guNatazcaiva hyarthato jinazAsane // 6 // bhavabIjAGkarajananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // 44 // (-mahAdevastotra) imAM samakSa pratipakSasAkSiNAmudAraghoSAmavaghoSaNAM bruve / na vItarAgAt paramasti daivataM na cApyanekAntamRte nayasthitiH // 28 // na zradrayaiva tvayi pakSapAto na dveSamAtrAdaruciH pareSu / yathAvadAptatvaparIkSayA tu tvAmeva vIra ! prabhumAzritAH smaH // 29 // Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa yatra tatra samaye tathA yathA yo'si so'syabhidhayA yayA tayA / vItadoSakaluSaH sa ced bhavAnneka eva bhagavan ! namo'stu te // 31 // (-ayogavyavaccheda-dvAtriMzikA) svayaM vivAdagrahile vitaNDApANDityakaNDUlamukhe jane'smin / mAyopadezAt paramarma bhindannaho ! virakto muniranyadIyaH // 10 // na dharmaheturvihitA'pi hiMsA notsRSTamanyArthamapodyate ca / svaputraghAtAnRpatitvalipsAsabrahmacAri sphuritaM pareSAm // 11 // pratikSaNotpAda-vinAzayogisthiraikamadhyakSamamIkSamANaH / jina ! tvadAjJAmavamanyate yaH sa vAtakI nAtha ! pizAcakI vA // 21 // (-anyayogavyavaccheda-dvAtriMzikA) kuNThA'pi yadi sotkaNThA tvadguNagrahaNaM prati / mamaiSA bhAratI tahiM svastyetasyai kimanyathA ! // 2-7 // kSaNa saktaH kSaNaM muktaH kSaNaM kruddhaH kSaNaM kSamI / mohAdyaiH kriDayaivAhaM kAritaH kapicApalam // 16-4 // tava cetasi varte'hamiti vArtA'pi durlabhA / maJcitte vartate cet tvamalamanyena kenacit // 19-1 // tava preSyo'smi dAso'smi sevako'smyasmi kiGkaraH / omiti pratipadyasva nAtha ! nAtaH paraM bruve ||20-8 // svayaM jJApayase tattvaM mArga darzayasi svayam / svayaM ca trAyase vizvaM tvatto nAthAmi nAtha ! kim // (-vItarAgastotra) bane padmAsanA''sInaM kroDasthitamRgArbhakam / kadA''ghrAsyanti vaktre mAM jaranto mRgayUthapAH // 145 // zatrau mitre tRNe straiNe svarNe'mani maNau mRdi / mokSe bhave bhaviSyAmi nirvizeSamatiH kadA ? // 146 // (-aDolabhAvanA, yogazAstra, pra0 3) Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 ekatAlIsAmuM ] A ajitadevasUri 137 abhavAya mahezAyAgadAya narakacchide / arAjasAya brahmaNe kasmaicid bhagavate namaH // 13-4 // yAvannApnomi padavIM parAM tvadanubhAvajAm / tAvanmayi zaraNyatvaM mA muJca zaraNaM zrite // 17-8 // (-vItarAgastotra) brAhmaNajAtiradviSTo vaNigjAtiravaJcakaH / priyajAtiranIrSyAluH zarIrazca nirAmayaH // 743 // vidvAn dhanI guNyagarvaH strIjanazcApacApalaH / rAjaputraH sucaritraH prAyeNa na hi dRzyate // 744 / / (-triSaSTizalAkApuruSacarita, sa0 1) AcAryazrIe kAvyAnuzAsana tathA chaMdanuzAsananI TIkAmAM vividha avataraNa ApyAM che ethI spaSTa samajI zakAya che ke, AcAryazrI sAkSarasamAja, madhyamajanatA, tathA grAmaprajAnA lekasAhityathI pUrepUrI rIte paricita hatA. tenA keTalAka A namUnA che - dvau vajravarNI jagatIpatInAM sadibhaH pradiSTau nanu sArvajanyau / yaH syAjapAvidrumabhaGgazoNo yo vA haridvArasasaMnikAzaH // (-kAvyAnuzAsana, ratnanaipuNyam , a0 1, lokazAstreSu viveka) haMho snigdhasakhe ! viveka ! bahubhiH prApto'si puNyairmayA gantavyaM katicidinAni bhavatA nAsmatsakAzAt kvacit / tvatsaGgena karomi janma-maraNoccheda gRhitatvaraH ko jAnAti punastvayA saha mama syAd vA na vA saGgamaH // (-kAvyAnuzAsana, a0 1, sato0 viveka) sandhyAM yat praNipatya lokapurato baddhAJjaliryAcase. dhatse yacca nadI vilajja ! zirasA taccApi soDhaM myaa| zrI jAtA'mRtamanthane yadi hareH kasmAd viSaM bhakSitaM mA strIlampaTa ! mAM spRzetyabhihito gauryA haraH pAtu vaH / / (-kAvyAnuzAsana, a0 2, praNayerSA; TIkA pR0 72) Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga rajo gaNDollAsavibhAvitaH pazupatehasyodgamaH pAtu vaH // (- kAvyAnuzAsana, aM0 2, etatsaMkramaH; TIkA, pR0 75) kanakakalazasvacche rAdhApayodharamaNDale navajaladharazyAmAmAtmadyutiM pratibimbitAm / asitasicayaprAntabhrAntyA muhurmuhurutkSipan [ 42 jayati janitavrIDAhAsaH priyAhasito hariH || ( - kAvyAnuzAsana a0 2, etatsaMkramaH0 TIkA, pR0 76) kRSNenAmba ! gatena rantumadhunA mRd bhakSitA svecchayA satyaM kRSNa ! ka evamAha musalI mithyAmba ! pazyAnanam / vyAdehIti vikAzite zizumukhe mAtA samagraM jagat dRSTvA yasya jagAma vismayapadaM pAyAt sa vaH kezavaH // ( - kAvyAnuzAsana, a0 2, divyadarzana0 TIkA, pR0 80 ) svAsthyaM pratibhA'bhyAso bhaktirvidvatkathA bahuzrutatA / smRtirdADharyamanirvedaH mAtaro'STau kavitvasya || ( - kAvyAnuzAsana, a0 1, sato0 viveka) jai sa-saNehI to muai aha jIvai niha / bihiM vipayArehiM gaia dhaNa kiM gajjai meha // 4-367 // ammI satthAvatthehiM sudhiM ciMtijja mANu / pIe diTThe hallohalle koceyai appA ||4-396 // putte jAe kavaNu guNu avaguNu kavaNu bhueNa / jA bappIkI mu~haDI campajjai avareNa // 4-315 // sarihiM sarehiM na saravarehiM na vi ujjANavaNehiM / desa khaNNA honti vaDha ! nivasantehiM suaNehiM // 4-422 // ekamekkauM jaivi joedi hari sunu sAreNa / to vidrehi jahiM virAhI ko sakkai saMvarivi dRDhanayaNAnehiM pluTThA // Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM] A ajitadevasUri ekkakuDullI paMcahiM rUddhI, taha paMcahaMvi juaNjuabuddhii| bahiNu ! etaM dharu kahi kiMva naMdau, jattha kuDumbau appaNa chNd||4-422 (-siddhama sa0 8, prAkRta apabraza vibhA) mA kuDulevaNI dhavalakuTTime paravaDaM NieUNa / kusumAlia kurukuriyaM karesu kulaphaMsaNo hohI // (-dRzInAmamAtA, at : 2, ||thaa : 42) gaMgahe jamnuhe bhItaru mellai sarasai majjhi haMsu jai jillai / taya so vetthu ramai pahuttau jitthu yAi so mokkhu niruttau // . (-prAkRtaghyAzrayakAvya, sarga : 8, gAthA : 15) bhallataNu jai ma hasi bhallappaNu pasameNa / jai karievvau pasamu vijau to karevvauM karaNahaM // (-prAkRtaghyAzrayakAvya, sarga : 8, gAthA : 76) A0 hemacaMdrasUrinA prazaMsAkA - judA judA vidvAnoe AcAryazrInI stuti karI che, temAMnA keTalAMka kAvye A prakAre che- kiM stumaH zabdapAthoghehemacandrayatermatim / ekenApi hi yenedRk kRtaM zabdAnuzAsanam // 1 // stumastrisandhyaM prabhuhemasUrerananyatulyAmupadezazaktim / atIndriyajJAnavivarjito'pi yaH kSoNibhartuLadhita prabodham // 1 // . (-410 somapralasU22thita-bhA2pAsAThamADa)) klaptaM vyAkaraNaM navaM viracitaM chando navaM dvayAzrayA 'laGkArau prathitau navau prakaTitau zrIyogazAstraM navam / tarkaH saMjanito navo jinavarAdInAM caritraM navaM baddhaM yena na kena-vidhinA mohaH kRto dUrataH // (-AsemaprabhasUriracitazatAtha kAvya 8nI TIkA) Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 na 52 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa gururgurjararAjasya cAturviyai kasRSTikRt / triSaSTinarasavRttakavirvAcAM na gocaraH // - (-mA0 bhuniratnasUrizthita-mabhayaritra) santyanye kavitAvitAnarasikAste bhUrayaH sUrayaH kSmApastu pratibodhyate yadi paraM zrIhemasUregirA / unmIlanti mahAmahAMsyapi pare lakSANi RkSANi vai no rAkAzazinA vinA bata bhavatyujjAgaraH saagrH| .. (640 jinamana ta-bhA2pAsamadha, pR0 53) zabda-pramANa-sAhitya-cchandolakSmavidhAyinAm / zrIhemacandrapAdAnAM prasAdAya namo namaH / / (400 bhadrasUri-mA0 guSya sUri) . sAhitya-vyAkaraNAdyanekazAstranirmANapratnaprajApatiH zrIhemacandrayatipatiH / / (-50 pUrNa sazati -prAkRta dayAzraya-11 prAma) vaiduSyaM vigatAzrayaM zritavati zrIhemacandre divam // (2044vi somezva2312thita-surathotsava, saNa : 15, zyo0 52) sadA hRdi vahemaH zrIhemasUreH sarasvatIm / suvatyA zabdaratnAni tAmraparNI jitA yayA // (-2045vi somezvaradeva) yaH sujaiH sarvavit proktaH kalikAle'pi sUrirAT / tasya zrIhemacandrasya pramANaM me'tra vartatAm // . (-zrI madhusUna mAhIta bhasamIkSA-prA21) AcAryA bahavo'pi santi bhuvane bhikSopabhogakSamA - nityaM pAmaradRSTitADanavidhAvetyugrajAgatkarAH / caulukyakSitipAlabhAladRSadA stutyaH sa ekaH punaH nityottejitapAdapaGkajanakhaH zrIhemacandro guruH / / (-mA0 minabhadrasUrizta-pramAvalI) Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 mehatAkSI ] A ajitadevasUri niHsImapratibhaikIvitadharau niHzeSabhUmispRzAM ___puNyaughena sarasvatI-suragurU svAGgaikarUpau dadhan / yaH syAdvAdamasAdhayannijavapurdRSTAntataH so'stu me sadabuddhacambunidhiprabodhavidhaye zrIhemacandraH prabhuH // 2 // ye hemacandramunimetaduktagranthArthasevAmiSataH zrayante / saMprApya te gauravamujjvalAnAM pade kalAnAmucitaM bhavanti // 3 // (--mA0 madisaNusUrita-syAvAmA manasAya2) cAturvaidyamahodadherbhagavataH zrIhemasUregirA ___ gambhIrArthavilokane yadabhavad dRSTiH prakRSTA mama / drAghIyaH samayAdarAgrahaparAbhUtaprabhUtA'tha yaM tannUnaM gurupAdareNukapikA siddhAJjanasthorjitam // 2 // yeSAmuJcalahetuhetiruciraH prAmANikAdhvaspRzAM __ hemAcAryasamudbhavastavanabhUrarthaH samarthaH sakhA / teSAM durnayadasyusaMbhavabhayAspRSTAtmanAM saMbhava- tyAyAsena vinA jinAgamapuraprAptiH zivazrIpradA // 1 // (-A. malliSeNasUrikRta-syAdvAdamaMjarInI aMtima prazasti) saptarSayo'pi satataM gagane caranto rakhaM kSamA na mRgI mRgayo sakAzAt / jIyAciraM kaliyuge prabhuhemasUrirekena yena bhuvi jIvavadho niSiddhaH // (-vividhAchIya paTTApasIsa aDa, pR0 13) viziSTa rAjAo ane zreSThIo rAjA bhuvanapAla-vikramanI agiyAramI sadImAM rAjA alaTa ane rAjA kardama thayA. (praka. 34, pR. 589, 591) e ja samaye alaTa rANAno putra bhuvanapAla thayA. te sapAdalakSa (savAlakone Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa rAjA hato. rAjA allaTa cittoDane rAjA hatA. te A pradyumnasUrine paramabhakta jaina hato. tene putra bhuvanapAla savAlaka kUcerAne rAjA hatA. te ahIM sagotrI tarIke AvIne gAdIe beThe. (-praka. 34, pR. 592) rAjA allaTanI paraMparAmAM cittoDanI gAdIe rANe raNasiMha thaye. rANe raNasiMha (saM. 1211)-A rANunAM saMgrAmasiMha ane samarasiMha evAM nAme paNa maLe che. te saM0 1211 mAM thaye hate. A rANuM raNasiMhathI sIdiyA rAjAo "rANuM "thI oLakhAvA lAgyA. tene karaNasiMha nAme putra ane dhIrasiMha nAme pautra hate. te dhIrasiMhe saM. 122tnI AsapAsamAM jainadharma svIkAryo ane tenAthI "sIsodiyA ozavAlavaMza" calAvyo. - sadiyA ozavAle mevADanI nirjayamAM AvelA bhUlAnagaramAM rahetA hatA. bhUlAnagara daTTanapaTTaNa thatAM tyAMnuM eka sIdiyA kuTuMba amadAvAda AvI vasyuM, je Aje nagarazeThanA kuTuMba tarIke prasiddha che. bhUlAnagaranI AsapAsanA pradezamAM pAMcamanI tithi mATe "pAMcamanA kAmamAM paMcAta paDe." evI mAnyatA che. e ja rIte nagara zeThanA kuTuMbamAM paNa pAMcamane divasa azubha lekhAya che. te mATe evI daMtakathA maLe che ke, sIsodiyAvaMzanI eka kumArikA pAMcamanA divase zubha kAma mATe gaI hatI. tene rastAmAM khUba pajavaNI thaI ane rastAmAM ja te maraNa pAmI. tyArathI sIsodiyA ozavAlo pAMcama nA divase kaI paNa jAtanuM zubha kAma karatA nathI. pAMcama mATenI A mAnyatA bhUlAnagara ane nagarazeThanA kuTuMbane prAcIna saMbaMdha hovAnuM puravAra kare che. cheDAeka varSo pahelAM bhUlAnagaranuM khedakAma thayuM tyAre temAMthI ghaNuM jinapratimAo maLI AvI hatI. te pratimAo Aje zahiDAnA jinamaMdiramAM vidyamAna che. (-jUo, praka. 58, nagarazeThavaMza tathA paTTAvalIsamuccaya, bhA. 2, pR0 212) Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] zeTha dhanadeva, kavi padmAnaMda-- nAgAranA zeTha dhanadeve zrIneminAtha bha.nuM maMdira baMdhAvyuM. kharataragacchanA A0 jinadattasUri saM0 1170 mAM nAgeAra AvyA tyAre zeThe AcAryazrIne Ayatana, anAyatana, vidhi, avidhi viSayane na cavA sUcanA ApI hatI, paNa temaNe te mAnI nahIM. tenA putra kavi padmAnade vairAgyazataka 'nI racanA karI che. A jitadevasUri : rAjA kumArapAla (sa'0 1229) te gujarAtane cakravartI rAjA hatA. teNe jaina vrate svIkArI paramANu tanI khyAti meLavI. te jainadharmanA ajoDa sarakSaka hatA. (jUo, praka0 35, 0 100 thI 133) rAjA kumArapAla-- te tahanagaDhanA yAdavavaMzI rAjA hate. jainadharmanA premI hatA. te saM0 1252 mAM maraNa pAmyA. (jUo, praka0 34, pR0 391) maMtrI zAMtu (dhaTavaMza) 43 satpatrarAja zubhaparva ramyaH chAyI suzAkhI saralaH suvarNaH / saddharmakarmA kSitibhRtpratiSThavaMzo bhuvi dharkaTanAmadheyaH // sadvRttivinirmitA'khilajanaprItiprakarSodayaH prodbhUtonnatibhAsuraH saralatAzAlI suparvatrajaH / dharmAya pravareNa bhUrivilasat saMpadmareNAzcitaH sa zrImAn jagatItale vijayatAM vaMzazviraM dharkaTaH // (-jaina pustaka prazastisaMgraha, pra0 82) vaTapadramAM zrImAlIjJAtIya dharakaTa gotranA varkaMga nAme zreSThI hatA. te thArApadragacchanA hatA. tene saMpUrI nAme patnI hatI ane zAMtu nAme putra hatA. zAMtunAM saMtUka, zAMti, saMpat, sa`patthara vagere nAmeA maLe che. tene zIlAdevI nAme patnI tathA ninno ane gIge nAme putra hatA temaja vayajU nAme putrI hatI. gIgAnuM bIjuM nAma Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa mahuM devala paNa maLe che.' zAMtUe rAjA bhImadevanA samaye rAjakAraNamAM praveza karyo. prathama te pAMca hajAra gheDesavArone senApati thaye ane te pachI teNe kramazaH maMtrI, daMDanAyaka ane mahAmAtyanI padavI meLavI. rAjA siddharAje saM0 1150 mAM pATaNamAM gAdIe besatAM ja atyAcArane dabAvavA maMtrI zAMtunI salAhathI kAma lIdhuM. teNe sarva prathama pitAnA mAmA madanapAlane mArI nAkhe. siddharAje saM0 111 lagabhagamAM mAlavA para caDAI karI tyAre tenI sAme paMcamahAlane bhalee laDAIne merA goThavyuM hatuM. mahAmAtya zAMtUe AsapAsanA gAmamAMthI sainya ekaThuM karIne e mera teDI nAkhe. te pachI zAMta bharUcane daMDanAyaka banyuM hatuM. teNe pATaNamAM zAMtvasahI caitya, tharAdamAM thArApadragacchanuM derAsara, pitAnA mosALa maMkA gAmamAM potAnI mAtAnA kalyANa mATe saM0 1126 nA vaizAkha vadi 11 ne zanivAre mULanAyakanuM parikara tathA 160 jinezvarane paTTa, AbU upara vimalavasahInI 13 mI derImAM saM. 1119 mAM potAnA putranA kalyANa mATe jinapratimA bharAvI ane AzAvalamAM zAMtvasahI baMdhAvI. mala0 A abhaya 1. thArApadrIyasantAne bhImabhUpAlavallabhaH / zAntAmAtyo mahIkhyAto'jani zrAvakasattamaH // bhAryA tasya zivAdevI zreyase pratimAmimAm / nijA-pAyo [to] ravAnA nirmAn haM 1111 (-prAcIna jaina lekhasaMgraha, bhA0 2, pR126) 2. hArIjathI cANasmA jatAM 5 koza dUra jatAM vacce maMkA gAma Ave che. Aje ahIM eke zrAvaka nathI tema derAsara paNa nathI. ahI saM. 1934 mAM jamInamAMthI 75 jinapratimAnAM parikaro nIkaLyAM hatAM, temAMnA keTalAMka hArIja, jamaNapura, kaMI vagere tIrthomAM vidyamAna che. (-jaina satya prakAza, 40 15, 50 124) 3. gujarAtanuM pATanagara amadAvAda, pR. 19. Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM ] A. ajitadevasUri 645 devanA upadezathI bharUcamAM samalIvihAra para svarNa kaLaza caDAvyuM. temaNe vAMkA ane nihANA gAmamAM be meTAM jaina derAsare baMdhAvyAM. e baMne gAma vacce eka gAunI suraMga banAvI hatI, te dvArA zrAvake eka derAsaramAM pUjA karIne bIjA derAsaramAM pUjA mATe jaI zakatA hatA. rAjagacchanA tapasvI A0 bhadrezvarasUri, jeo ekAMtare upavAsa karatA hatA, temanA upadezathI maMtrI zAMtu ane daMDanAyaka sajajane vaDaudayamAM moTI rathayAtrA kADhI hatI. (jUo, praka. 35, pR. 28) paM. mekhadeve saM0 1197 nA caitra vadi 8 ne maMgaLavAre jyAre rAjA jayasiMhanA mahAmaMtrI zAMtu gujarAtanA daMDanAyaka tarIke vaDodaremAM hatA tyAre esabaMba mATe "paMcavabhukammathava"nI TIkA lakhI hatI. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, pra. naM. 65) eka vAra maMtrI hAthaNI upara besIne pharato pharato zAMtvasahImAM prabhudarzane AvyuM, tyAre tyAM eka caityavAsI yati vezyAnA khabhe hAtha rAkhIne UbhuM hatuM. maMtrIe tene paNa vidhipUrvaka vaMdana karyuM ane thoDI vAra pachI tene pharI vAra namana karyuM. e yatine khUba zarama AvI. ene manamAM thayuM ke, jamIna jagA Ape te temAM samAI jAuM. teNe maMtrInA gayA pachI vairAgya jAgavAthI badhuM choDI maladhArI A0 hemacaMdrasUri pAse dIkSA lIdhI ane zatruMjaya tIrthamAM jaI tapa AdaryuM. emanAM e rIte bAra varSa vItI gayAM. maMtrI eka vAra zatruMjayanI yAtrAe gayA. tyAM temaNe A tapasvIne joyA paNa oLakhyA nahIM. maMtrIe temane temanA guru vagerenuM nAma pUchyuM. tapasvIe tarata jaNAvyuM ke, "mAre sAco guru mahAmAtya che." zAMtUe pitAnA kAne hAtha daIne kahyuM, "Apa ema kema bele che?" tapasvIe vigatavAra khulAso karyo ane maMtrIne dharmamAM vadhu sthira banAvyuM. maMtrI thArApadragacchanA A0 zAMtisUri, maladhArI A abhaya. deva, A0 hemacaMdrasUri, rAjagacchanA A bhadrezvara, vaDagacchanA A0 vAdidevasUri, kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUri vagerene upAsaka Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa hatevAdivetAla zAMtisUrie maMtrInI vasahImAM 'uttarajhayaNanI pAIyaTIkA racI hatI. upAzraya- maMtrIe 84 hajAra naiyA kharacI pATaNamAM eka navuM ghara baMdhAvyuM. sau kaI te gharanAM vakhANa karatAM hatAM. maMtrIe A0 vAdidevasUrine saparivAra ahIM padhAravAnuM AmaMtraNa ApyuM ane e makAna batAvyuM. maMtrIne khyAla hatuM ke, AcAryazrI A gharanI prazaMsA karaze ja, paraMtu AcAryazrI makAna joyA pachI mauna ja rahyA. maMtrIe pUchyuM, "gurujI ! sau keI A ghara joI tenI prazaMsA kare che. Apane A gharamAM kaMI vAMdha dekhAya ke zuM? Apa e vize kema kaMI kahetA nathI ?" A0 mANekacaMdrasUrie javAba Apyo ke, "maMtrIzvara ! A te gRhasthanuM ghara che. AraMbha-samAraMbhanuM kedra gaNAya. sAdhu tenI prazaMsA kare nahIM. hA, tame piSALa banAvI hota to AcAryazrI tene yogya prazaMsA jarUra karata." A sAMbhaLI maMtrIe te gharane upAzraya banAvyuM ane temAM puruSa jevaDAM moTAM be darpaNe raMgAvyAM ane temAM sarvaprathama Ave vAdidevasUrine padharAvyA, tyArathI e mukhya pipALa banI. - kavi bihaNu-kAzmIrane kavi bihaNa maMtrane Azrita kavi hatuM. teNe "karNasuMdarInATikA(aMka: 4) racI, temAM maMtrI zAMtune rajA vatsarAjanA mahAmAtya gaMdharAyaNa sAthe sarakhAvyuM che ne mahAmAtya tarIke varNave che. A nATikAnA maMgalAcaraNamAM tIrthakaranI stutithI zarUAta karI che. pATaNamAM bha0 AdinAthanA yAtrA mahotsava prasaMge zAMti utsavagRhamAM A nATikA bhajavAI hatI. mahAkavi bihaNa (I. sa1066 thI 1085) - 1. mukitakalaza-te agnihotrI brAhmaNa hate. madhyapradezamAMthI kAzmIranA zrInagarathI 3 mAIla dUra namukha (jayavata) gAmamAM AvI vasyo. Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A ajitadevasUri 147 . 2. rAjakalaza--te agnihotrI hate. dAnI, parAkramI ane vidvAna hatA. te vedavidyAne pAraMgata hato. teNe mAnanA hita mATe vyAkhyAnasabhAo racI hatI ane kUvA temaja paraba vagere baMdhAvyAM hatAM. 3. jayeSThalaza-teNe pANini vyAkaraNa upara racAyela "pAtajala-mahAbhASya" upara TIkA racI. tene nAgadevI nAme patnI hatI ane 1. IjharAma, 2. bihaNa ane 3. AnaMda ema traNa putre hatA. traNe vidvAno ane kavio hatA. 4. bihaNa-te vyAkaraNa, sAhitya, vedavedAMga vagerene mATe paMDita hatA. tenI vidvattA mATe te sarvatra paMkAte hate. te rAjakalazanI vidyamAnatAmAM rIsAIne kAzmIra cheDI nIkaLI gayuM. te mathurA, vRMdAvana, prayAga ane kAzI jaIne tyAMnA vidvAne sAthe zAstrArtha karI DAhala, dhArA, gujarAta, pATaNa, rAmezvara thaI kalyANapura gaye. kalyANapuranA rAjA vikramAditya solaMkIe kavi bilDaNane kalyANapuramAM rekI ghaNuM sammAna karI pitAnI vidvatsabhAne vidyApati banAvyo. vikramAMkadevacarita) teNe nIce mujabanA graMtha racyA che- (1) pArzvanAthastotra, (2) pArzvanAtha aSTaka, le9, aSTaka aMtima kaleka A pramANe che - iti jinapateH stotraM citraM mahAkavibilaNa prthitmkhiltrailokyaikprkaashnbhaasvtH| paThati satataM yaH zraddhAvAnna majati sajano bhavajalanidhau dyumnaH sa pradyumnasthitimAzritaH // 9 // 1. A sivAya bIjo paNa eka kavi bihaNa thayuM che, jenuM khaMDakAvya bi9Na paMcAzikA (caura paMcAzikA) 0 50 prasiddha che. keTalAka viThAnee baMne bihaNonI ghaTanAe ekanI samajIne judI judI kalapanAthI bilDaNanA jIvana vize lakhyuM che. Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa A lekamAM ghumna ane A0 pradyumnasUrinAM nAma che, eTale saMbhava che ke kavine mAladhArI A0 hemacaMdrasUri ane A caMdrasUri sAthe paricaya thayo hoya. (-jainastotra deha, bhA. 2, te naM0 pa3, pR0 194) (3) karNasuMdarInATikA-jemAM nAMdImAM tIrthakaranuM maMgalAcaraNa che). (4) vikramAMkadevacarita-saM0 1142 (dakSiNanA solaMkIone ItihAsa che). maMtrI zAMtu parAkramI, buddhizALI, catura rAjanItijJa, dharmapremI jaina hatuM. teNe potAnA jIvanamAM deva, guru ane rAjavI mATe nizcita maryAdA bAMdhI lIdhI hatI. e mujaba deva tarIke tIrthakane, guru tarIke susAdhuone ane rAjA tarIke jayasiMhadevane ja mAnato hato ane namaskAra karato hato bIjAne te evI mahattA Apate nahote. eka vAra siddharAja jayasiMhathI rIsAIne te mAlavA cAlya gaye paNa te tyAMnA rAjavIne name nahIM. teNe jaNAvyuM, "rAjavI tarIke jayasiMha sivAya bIjAne huM mAruM mAthuM nahIM namAvuM" A rAjabhaktinI hakIkata sAMbhaLIne jayasiMhe tene premathI gujarAta bolAvyo ane mevADa-mALavAne saMdhi jevA AhaDa gAmamAM chelle pahere anazana laI svargastha thaye. maMtrI zAMtu dIrdhAyuSI hate. mALavAnA jaya pachI eTale saM. 115 lagabhagamAM te maraNa pAme. maMtrI muMjAla- te karNadevane maMtrI hatA. rAjA siddharAje mALavA upara caDAI karI tyAre te dhArAnagarImAM sAMdhivigrahika tarIke hato. teNe ja bahAra rahelA rAjA siddharAjane dhArAne kille teDavAne bRha batAvyuM hatuM. teNe pATaNamAM muMjAlavasahI baMdhAvI hatI. "gadaSTisamuracayanI tADapatranI pratinI puSpikAmAM lakhyuM ke, "saM 1146mAM karNadevane Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ektAlIzamuM ] A ajitadevasUri 649 rAjyamAM pATaNamAM mahAmAtya muMjAlanI vasahImAM rahI A prati lakhI che. eTale muMjAle eka upAzraya baMdhAvyuM hatuM. te muMjAla e zUravIra, buddhimAna, rAjanItinipuNa ane jainadharmapremI hate. (-prabaMdhaciMtAmaNi, durgAzaMkara zAstrIne gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta itihAsa, praka. 12, pR0 266) vimalazAha (dharkaTazrImAlI) maMkAnagaramAM zrImAlIvaMzane dhakeTagetrane ane thArApadragacchane zeTha vA nAme jaina raheto hato, tene baLavAna ane vimala dilavALe vimala nAme putra hato. A vimalakumAre paM0 1126nA vaizAkha vadi 11ne zanivAre parikaravAnI jinapratimA banAvI. A parikara Aje jamaNapuranA derAsaramAM mULanAyakanI gAdI nIce vidyamAna che. (-jenasatyaprakAzaka : kamAMka : 15, pR0 122) mahAmAtya udayana zrImALI (saM. 1208) mAravADamAM jAlora ane rAmasena vacce AvelA vAgharA gAmamAM zeTha behityanI paraMparAmAM anukrame zeTha avezvara, zeTha yakSanAga, zeTha vadeva, ane zeTha udayana thayA hatA. zrImALIvaMzanA A kuTuMbamAM udayana (udA) mahetA prathama ghIne vepAra karatA hatA. temane suhAdevI nAme patnI hatI. udA mahetAe eka rAte eka khetaramAM keTalAka pANI vALiyAne joyA ane teone pUchyuM, "tame keNa che?" teoe pite amukanA majUra chIe ema jaNAvyuM tyAre mahetAe pharIvAra pUchayuM, "mArA majUre kyAM che temaNe uttara vALyuM ke, "karNAvatImAM." e ja arasAmAM mahArAjA karNadeve sAbaramatInA kAMThe karNAvatI vasAvI hatI. - udA mahetA majUranA uparyukta javAbane zakuna mAnI patnI suhAdevI ane putre cAhaDa ne bAhaDa vagere kuTuMbane sAthe laI karNA vatImAM AvIne vasya. - ahIM AvatAM te sarva prathama vAyaDagacchanA jaina derAsaramAM prabhu darzane gaye. e ja samaye zAlApati tribhuvanasiMhanI patnI lacchI Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa chIpaNu (lakSamI bhAvasAra) pitAnAM dAsa-dAsI sAthe prabhudarzana mATe tyAM AvI hatI. teNe udA mahetAne paradezI AgaMtuka sAdhama jANI pUchyuM, "bhAI! tame konA mahemAna che ?" udayane jaNAvyuM ke, "bahena! ame paradezI chIe to tame mAnI le ke ame tamArA ja mahemAna chIe." lacchIe utsAhathI kahyuM, "mAre tyAM sAdharmika bhAI mahemAna hoya evAM mArAM ahobhAgya kayAMthI ? tame sau mAre tyAM cAle." udayana sahakuTuMba tene tyAM gaye ane teNe ApelA gharamAM te rahevA lAgyA." - udayane tyAM vepAra kheDyo ane dhana maLavA lAgyuM. teNe kAcA makAnane pAkuM iMTenuM banAvavAne IrAde karyo. tyAre pAye bedatAM tene aDhaLaka dhana maLyuM. teNe tarata ja lAchIne bolAvI be hAtha jeDI kahyuM, "A dhana tArA makAnamAMthI nIkaLyuM che mATe e tAruM dhana che, te tuM laI jA." lAchIe uttara vA ke, "bhAI! e te tArA nasIbanuM che mATe e dhana tAruM che. te tuM rAkha." basa, AjathI udayana zrImAlInA bhAgyane sitAro camakavA lAgyuM. te dhIre dhIre AgaLa vadhyo ne karNAvatI nagarazeTha ba. saM. 1176 pachI te rAjA siddharAjane maMtrI banyA. rA'kheMgArane mAryA pachI te "maNiga" upAdhithI prasiddhi pAmyuM. prabaMdhakAre udayanane "rANaka tarIke saMbodhe che. (-purAtana prabaMdhasaMgraha, pR. 32, 40; prabaMdhakAza, pR0) chevaTe te khaMbhAtane daMDanAyaka banyuM. teNe rAjamAtA minaladevInI AjJAthI bhUlAdane yAtrikaverA mApha karyo. teNe saM. 1150mAM khaMbhAtamAM A0 hemacaMdrasUrine dIkSA apAvI hatI. nuruddIna mahamamuda zAphIe lakhyuM che ke, "udayananA amala vakhate khaMbhAtamAM brAhmaNe tathA agnipUjake e sunnI musalamAne para kera vartAvyo hato, 80 musalamAnone mArI nAkhavAmAM AvyA hatA. 1. daMDanAyakane paricaya, jUo (praka1 35, 50 77) Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatArlIzamuM ] A ajitadevasUri ane masjidane bALI nAkhavAmAM AvI hatI. A prasaMge maMtrI udayane ghaNuM samabhAvathI kAma lIdhuM hatuM. e samaye rAjA siddharAje gupta rIte khaMbhAta AvI sAcI bAtamI meLavI. brAhmaNo temaja agnipUjakone daMDa karyo hato. (-nuruddIna mahammada zAphI kRta "jame ula hikAyata gujarAtane madhyakAlIna rAjapUta ItihAsa, pR0 270; jUo praka. 35, pR0 97) udayana siddharAjane vizvAsapAtra sUbe hato. siddharAje kumAra pAlane zatru tarIke jAhera karyo ane te pachI kumArapAla saM0 1192mAM khaMbhAtamAM AvyuM tyAre kumArapAle siri brAhmaNane mahAmAtya pAse mokalyA hatA. mahAmAtye tyAre sApha sApha jaNAvyuM ke, 'tuM rAjAne zatru che, mATe tuM ahIM AvIza te udayana tane pakaDI leze." ema jaNAvIne rAjyanI vaphAdArI vyakta karI hatI. rAjA siddharAja maraNa pAme tyAre mahAmAtye senApati, rANI, maMDalezvara, sAmaMte ane rANakenI sammatithI kumArapAlane gujarAtane rAjA banAvyA. rAjA kumArapAle tene khaMbhAtane sUbe kAyama rAkhyo ane tenA putro paikI bAhaDane pitAne mahAmAtya ane AMbaDane daMDanAyaka banAvyuM. rAjA kumArapAle saM. 1208mAM vaDanagarane kile baMdhAvyo te mahAmAtya udayana ke mahAmAtya bAhaDanI dekharekha nIce banyuM hatuM. kemake te kilAnA jUnA bhAgamAM mahuM 34 evA zabda kerAyelA che. (-rAsamAlA, bhA. 3, pR0 351) rAjA kumArapAle soraThanA uddhata bahAravaTiyA kuMvara (sAMgaNA DeDIyA)ne dabAvavA mATe vRddha maMtrI udayanane melagapura mekalya, temanI sAthe rAjAne bhrAtA kIrtipAla, nADelane rAjA AhaNa cauhANa vagere hatA. e samaye mahAmAtya udayane jatAM jatAM vacalA gALAmAM samaya meLavI zrI zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI hatI. e samaye tyAM mULa Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa mamaMdira lAkaDAnuM hatuM. teNe tyAM prabhunAM dana-pUjana karyAM ane caityavaMdana karyuM. te samaye teNe joyuM ke, eka uMdara dIveTamAMthI eka saLagatI vATa laI ne doDAdoDa karI rahyo hatA. te daramAM praveza kare te pahelAM derAsaranA rakhevALAe tenI pAsethI vATa cheDAvI lIdhI. A ghaTanA joIne mahAmAtye vicAryuM ke, jo uMdara kaIka vAra maLatI vATane daramAM laI jaze te Aga lAgI jaze ane moMdiranA nAza thaze; tethI ahIM jIrNoddhAra karI paththaranuM navuM derAsara banAvavuM joie. mahAmAtye tyAre tyAM ja manathI pratijJA karI ke, huM A maMdiranA jarNoddhAra karAvIza. mahAmAtya yAtrA karIne lAMbuM prayANu AraMbhI senA sAthe maLI gayA. teNe yuddha karI suvarane jItI lIdhA. paNa yuddhamAM zarIre ghaNA ghA paDavAthI ane vRddhAvasthAnA kAraNe te azakta khanI gayA. te senA sAthe vaDhavANanI chAvaNImAM AvI paheAMcyA. tene lAgyuM ke, have mAruM AyuSya tUTI rahyuM che. teNe rAjabhrAtA kIrtipAla tathA sAmatAne ekaThA karIne jaNAvyu ke, 'have huM jIvI zakuM ema lAgatuM nathI, eTale me je pratijJA karI che te pUrI nahIM thAya te huM devaRNamAMthI mukta nahIM thAuM. e kAma mArA putrAe karavAnuM che. tame mArA putrA mAhaDa ane AMkhaDa vagerene sadeze paheAMcaDajo ke, teo zatruMjaya tIrthanA mATe pAye jIrNoddhAra karAve. bharucanA zakunikAvihAranA paNa jIrNoddhAra karAve ane zatruMjaya tIrtha upara caDavAne mATe pAja badhAve. bIjI mArI e IcchA che ke, atyAre keAI munirAja AvI mane mRtyunI aMtima ArAdhanA karAve.' kIrti pAla vageree javAba vALyo ke, ' mahAmAtya ! Apa ciMtA na karaze, ame tamArA sa MdezA tamArA putrAne pahoMcADIzu, ane tee tamArI IcchAone jarUra pAra pADaze. eTalu ja nahIM, ame paNa e kAryamAM amArA pUrepUro sahayoga ApIza.' mahAmAtyanI IcchA mujaba ahIM tAtkAlika sAdhune khelAvAya ema hatuM nahIM, tethI sAmatAe eka yuvAna bahurUpIne jaina sAdhune Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A atidevasUri 653 veza paherAvI anAvaTI sAdhu anAvI gheADI ghaNI zikhAmaNa ApI mahAmAtyanI sAme hAjara karyAM. mahAmAtya udAyane tene namaskAra karI svayaM daza prakAranI maraNasaMbaMdhI ArAdhanA karI ane hasate cahere sa0 1207-1208 mAM vaDhavANumAM svargavAsa karyAM. * A tarapha te yuvAnane paNa vicAra Avyo ke, mArA jevA nAnA mAnavI jaina sAdhunA veza paheravA mAtrathI mahAmAtyane pUchya banyA teA have jo sAcA sAdhu banuM te mane dhaNA ja lAbha thaze. mArA AtmAnuM kalyANa thaze.' Ama vicAra karI te sAcA jena sAdhu banyA. bhAva sAdhu thayA ane zuddha sAdhujIvana pAmI teNe te giranAra tImAM jaI ne anazana karyuM. mahAmAtya uDDayane traNa jinamadirA baMdhAvyAM hatAM-(1) ma`trIe sa'0 1149 lagabhagamAM karNAvatI (AzAvala)mAM aheAtera derIvALA udayanavihAra baMdhAvyA, jemAM caityavAsIone hAthe bhUta-bhaviSya ane vamAna cAvIzInI jinapratimAonI pratiSThA karAvI hatI. (prabaMdhaciMtAmaNui), tenAM khakhaDayerA Aje nara-udA-narADAmAM tapA dhanavAsamAM vidyamAna che. kharataragacchanA A jinapati (sa0 1223 thI 1278)e AzAvalanA uDDayanavihAranAM jinabi bene apUjanIya DarAvavA savAla UbhA karyAM hatA. AthI vAdi devasUrinA praziSya A pradyumnasUrie sa'0 1148 mAM zAsrA karI ' vAdasthala 'nAme graMtha racyA. A jinapatie kharataragacchIya mAnyatAnA AdhAre tenI sAme 'pramAdhyavAdasthala'graMtha racyA. AzAvalamAM saMskRta vidyApIDha paNa banyuM hatuM, jemAM saM 1221 mAM 50 vayasiMha vagere adhyApaka hatA. (jainasatyaprakAza : kramAMkaH 225) (2) mahAmAtya udayane dheALakAmAM unnAvasahI ' nAme maMdira aMdhAvyuM hatuM, temAM sa0 1175 mAM A0 vAdidevasUrinA hAthe bha0 sImaMdharasvAmInI bhavya pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. te pachI te ' Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 54 jena paraMparAne ItihAsabhAga raje [ prakaraNa gujarAtane maMtrI banyA hate. (-prabhAvacarita, pra. 21, 0 48 thI para) kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrinA upadezathI maMtrI AMbaDe udAvasahImAM 24 derIo baMdhAvI "udayanavihAra" nAma ApyuM. dhoLakAnA zeTha dhavalanA putra tathA maMtrI AMbaDanA mitra zeTha vairi siMhe AcAryazrInI AjJAthI tenI upara 31 svarNa kaLaza caDAvyA hatA. prabaMdhazatakartA A0 rAmacaMdra tenI prazasti le 104nIbanAvI che. joLakAnA raNachoDa maMdiranI pAchalI divAlamAM eka zilAkhaMDa che, temAM A lekhanA zleTa 70 thI 104 sudhInA leke che. (-jainasatyaprakAza, kamAMkaH 222) (3) mahAmAtya udayane khaMbhAtamAM paNa suMdara jaina maMdira baMdhAvyuM hatuM. temAM te pratidina dazana-pUjana karato hato. thArApadragacchanA A vijayasiMhe saM0 1315 mAM khaMbhAtanA udayanavihAramAM tIrthakaronA vIzavaTAnI pratiSThA karI hatI. maMtrI udayanane be patnIo hatI. pahelI patnI padmA(suhAdevI)e bAhaDa ane cAhaDa e be putrane janma Ape hato ane te pachI maraNa pAmI hatI. maMtrI vAhaDe 70 varSanA pitAne bIjuM lagna karavA vinaMti karI paNa pitAe InakAra karyo. eTale bAhaDe svajane dvArA dabAva lAvI temane pharIthI paraNavAne kabUla karAvyuM ane pite ja vAyaDanI mau nAmanI moTI uMmaranI vaNika kanyAne zodhI lAvI temanI sAthe paraNAvI. mahaM. mAu gUrjarezvara kumAra pAle zatruMjayane cha'rI pALato saMgha kADhayo hato temAM te yAtrA gaI hatI. maMtrI udayanane kula cAra putro hatA. tenI vaMzAvalI nIce mujaba che - (1) daMDanAyaka AMbaDa-te mahAmAtya udayanane meTo putra hate. mahAmAtya udayananA sthAne te mahAmAtya ane daMDanAyaka banyuM. te kavi hite, meTe parAkramI hatI. te udAra ane mATe dAnI hate. Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A. ajitadevasUri temanA nAmanuM tatkAlIna bhASAnuM eka sUkta maLe che re rakkhara lahu jIva, caDavi raNai mayagala mArai, na pIi aNagala nIra, heli rAyaha saMhArai, avara na baMdhai koi saghara rayaNabhara baMdhai, paranArI paraharai, para rAyaha lacchI saMgha, e kumArapAla kopaI caDio, phoDai sattakaDAha jIma / je jiNadhamma na mannasII, tIha vicADisu tima || (50 kulasAgaragaNinA 'upadezasAra saTIka' upa 32, sa'0 1662, praka0 35, pR0 106) maMtrI AMkhaDane dRDha sakalpa hatA ke, deva tarIke vItarAgane, guru tarIke A. hemacaMdrasUrine ane svAmI tarIke gUrjarezvara kumArapAlane ja namavuM. saM0 1213 mAM zatrujayanA meoTA jINoddhAra prasaMge teNe zatru jayanI pazcima dizAnI pAja badhAvI hatI, je Aje gheTInI pAga tarIke prasiddha che. mahAmAtya AMkhaDa rAjA kumArapAlanI AjJAthI kAMkaNanA zilAhAra kulanA rAjA mallikArjuna, jene rAjapitAmahanuM birudgha hatuM, tene jItavA mATe sainya laI kAverI nadIne pAra karIne sAme kinAre paheAMcyA, paNa tenI senA vyavasthita thaI paDAva nAkhe te pahelAM ja mallikArjune tenI upara ociMtA hallA karI, tenI senAne chinnabhinna karI mUkI. AthI maMtrI AMbaDa hAra pAmIne pATaNa pAcho AvyA. rAjAe sa0 1217 mAM pharIthI mallikArjunane jItavA mATe mahAmAtya AMkhaDane mekalyA. tenI sAthe paramAra dhArAvarSAdeva vagere mAMDilakA tathA sAmatAne paNa meAkalyA. teNe kAverI upara pUla khAMdhIne senAne pAra utArI, vyavasthita rIte goThavI mallikArjunanI sAthe yuddha karyuM. pote jAte ja sAhasa karIne mallikArjunanA hAthI upara caDI jaI mallikArjunane nIce pADaco ane te tenuM mastaka 55 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 jaina para parAtA tihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa laI pATaNa Avye ne sAtheAsAtha kAMkaNu rAjyamAMthI daMDa tarIke tathA lUTamAM 1 sADI, 1 khesa, 1 hAra, 1 mAMgalika chIpa, 32 seAnAnA kaLazeA, 6 meAtInI mALA, 1 cAra dAMtavALA hAthI, 120 pAtra tathA 1,45,000000 dhana laIne Avyo. rAjA kumArapAle tene cha rANAonI vacce mahAmaDalezvara tathA rAjapitAmahanAM biruda aThyAM. te kAMkaNamAMthI 3ra suvarNanA kaLazeA lAvyA hatA te paikInA 3 kaLazeA--1 udayana caityamAM, 2 zakunikAvihAramAM ane 3 rAjAnA ghaTIghara (TAvara) upara caDAvyA. matrI AMkhaDe sa'0 1216 pachI pitAnI AjJA mujaba bharucanA atyaMta jINu thayelA zakunikAvihAranA jIrNodvAra zarU karyo tyAre A tIrtha bapuTAcAryanA saMtAnIya Avimalasi MhasUrine AdhIna hatuM. temAM maMtrIne ghaNI aDacaNA naDI hatI paNa A. hemacaMdrasUri ane temanA ziSya, je aMgavijjAnA prakAMDa abhyAsI ane ma`travAdI evA 50 yazazcaMdra gaNinA prayAsathI ane peAtAnA sAhasathI te aDacaNA dUra thatAM teNe meTA ddhAra karAvyA ane temAM sa'0 1222 mAM kalikAlasarvajJa A. hemacaMdrasUrinA hAthe bha0 munisuvratasvAmI vagere tIrthaMkaronI pratimAonI pratiSThA karAvI. maMtrIe A prasaMge AnadamAM masta khanI daravAnane gheADA, baMdIjanane hAthInuM kaMkaNu vagerenu meTuM dAna ApyuM ane kAMkaNathI lAvelA svarNa kaLaza maMdiranA zikhara upara sthApana karyAM. AratI utAravA prasaMge tene rAjA kumArapAle tilaka karyuM` ane 72 sAma tAe cAmara DhALyA. 30 sa0 A. hemacadrasUrie Aja sudhImAM kadI paNa manuSyanI stuti karI naheAtI, paNa tee AMkhaDanI udAratAthI prasanna thatAM ekAeka elyA : ha 1. matrI AMbaDe kraSNunA kAdabharAjA mallikArjunane harAvI, mArI nAkhyA. (jUe, A bAlacadranuM ' vasa MtavilAsakAvya ', sa` : 5, zlA 33 ane 50 risi Mhanu * sukRtasa'kIta na ' sa : 2, zlA) . Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 657 ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri kiM kRtena na yatra tvaM yatra tvaM tatra kaH kaliH / kalau ced bhavato janma kalirastu kRtena kim // -he AMbaDa! jyAM tuM nathI tyAM kRtayuga phegaTa che, jyAM tuM che tyAM kaliyuga hoya teye zuM? tAro janma thavAthI kaliyuga paNa zreSTha che, kRtayuganuM zuM kAma che? A jIrNoddhAramAM be karoDanI rakama kharacAI hatI. (hasta prabaMdhaciMtAmaNi) te pachI maMtrI AMbaDe saM. 1225 pachI pATaNanA kumAravihAramAM bha0 zrISabhadevanI cAMdInI pratimA bharAvI sthApanA karI hatI. temaja dhoLakAmAM potAnA pitAnI udAasahImAM 24 derIo vadhArI udayanavihArIne mATe banAvyuM hatuM. rAjA kumArapAla pachI ajayapAla saM. 1230 mAM gujarAtane rAjA banyA. te duSTa rAjA hatA. teNe sAmatanI bhaMbheraNIthI rAjapitAmaha maMtrI AMbaDane hukama karyo ke, "tuM jema kumArapAlane namatuM hatuM tema tAre mane paNa namana karavuM joIze, nahitara yuddha mATe taiyAra thaI jA." maMtrI AMbaDe rAjAne duSTa svabhAvane samajIne rAvAmiyA thI paNa lAbha na joyo tyAre mauna sevyuM. rAjAe tene mAravA mATe tenA ghera mANasa mekalyA. maMtrIe paNa pitAne ghera jaI tIrthaMkaranI pUjA karI anazana svIkAryuM, ane potAnA mANasone sAthe laI laDavA mATe sAme AvyuM. e rAjAnA mANasane vikhera vikherate ghaTIghara sudhI pahoMce ane tyAM ja maraNa pAmyo (jUo praka. 35, pR0 134) DAhyA mANasee maMtrInuM maraNa sAMbhaLI eTaluM ja kahyuM ke, "have dhana joIe te bhATa banaje, vyabhicArI banaje vezyAnA ustAda banaje, dagAra banaje paNa kaI rIte paMDita na banaje, kAraNa ke udayanane putra maMtrI AMbaDa svargamAM cAlyo gayo che." (2) mahAmAtya vAhaDa- te mahAmAtya udayanane bIjo putra hato. rAjA siddharAjane Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa maMtrI ane kumArapAlane mahAmAtya temaja rANaka banyo hato. (-purAtana prabaMdhasaMgraha, pR.39 thI 42, prabaMdhakeza, pR0 48, kumArapAlacarita, sa) : 9, le364) kAMTelAnA zilAlekhamAM tene gaMbhIra zrIbAhaDa tarIke saMbodhya che. teNe siddharAjanA pratipannaputra rajapUta cAhaDanuM sthAna pUchyuM hatuM. te mutsaddI ane gaMbhIra hato. kaTelA zilAlekhanuM vizeSaNa tene mATe upayukta ja hatuM. rAjA siddharAje saM0 1185 mAM saMtAna kAmanAthI pagapALA tIrtha yAtrA karI tyAre mahAmAtya Aliga ane maMtrI vAhaDa tenI sAthe hatA. pUrjarezvara kumArapAle somanAthanA zivAlayane jIrNoddhAra karAvyo. tene samasta prabaMdha maMtrI vAhaDane AdhIna hato. mahAmAtya vAhaDe pATaNamAM suMdara jinAlaya baMdhAvyuM hatuM. nevuM lAkhanA AsAcI zeTha chake te derImAM eka gokhalo banAvI temAM Ave hemacaMdrasUripratiSThita bha0 ajitanAthanI pratimA padharAvI hatI. maMtrIe A derAsara rAjA kumArapAlane ApyuM ane rAjavIe maMtrI vAhaDanI dekharekha nIce tene vistAra karI kumAravihAra baMdhAvyuM. maMtrI vAhaDe pitAnI AjJA anusAra rAjA kumArapAlanI AjJA laI rAjya bhaMDAranA dravyanI madadathI saM. 1200 mAM zatruMjaya tIrtha nA mULa derAsarane eTo jIrNoddhAra zarU karyo. mahAmAtya vAhaDe zatruMjaya parvatanI taLeTImAM pahADapura vasAvyuM. saM. 1211 mAM dezasara taiyAra thaI gayuM, paNa bhamatImAM pahADI tophAnI havAnuM dabANa AvavAthI te derAsara ekadama dhasI paDayuM ane tUTI gayuM. maMtrI vAhaDane prathama derAsara taiyAra thaI javAnI khabara maLI tyAre teNe khabara ApanArane khuzAlImAM 16 jIbhanuM InAma ApyuM ane bIje divase derAsara dhasI paDayAnI khabara lAvanArane cAMdInI 32 jIbhanuM InAma ApyuM. kemake maMtrI buddhipradhAna hato. teNe bIjA InAma vize khulAse karyo ke, "mArI hayAtImAM derAsara paDI gayAnI khabara paDI tethI pharIvAra paNa tene banAvI zakIza, paNa mArA maraNa Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 659 bAda te nAza pAmyuM hota to te kayAre bane e zaMkAnI vAta raheta." maMtrIe pitAne zrIkaraNamudrAno adhikAra cheDAeka divasa mATe maMtrI kapadIne se ane pite cAra hajAra ghoDesavAra sainya sAthe pAlItANA jaIne vasyA. teNe tyAM vAglaTara vasAvyuM. teNe salATa pAsethI jANI lIdhuM ke, derAsaranI bharatImAM pahADI havAnuM dabANa vadhavAthI derAsara dhasI paDayuM che. kadAca matI na banAvavAmAM Ave te derAsara bacI jAya paNa tevuM derAsara banAvanArane vaMzavelo nAza pAme. maMtrIe dIrdhadaSTi vAparI bhamatIvALuM derAsara taiyAra karAvyuM ane pachI gabhArAnI divAla temaja bhamatInI divAla vacceno gALe cUnA-paththarathI bharIne purAvI dIdhuM. AthI e divAla lagabhaga pAMca gaja paheLI banI gaI. A rIte majabUta derAsara taiyAra thayuM. teNe bha0 RSabhadevanI ArasanI bhavya pratimA bharAvI kaLaza ane dhvajA taiyAra karAvyAM. - saM0 1213mAM zatruMjayatIrthamAM kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrinA varada haste bhava RSabhadeva vagere jinapratimAonI bahu dhAmadhUmathI teNe pratiSThA karAvI. A pratiSThA mahotsavamAM TImANAne eka nirdhana jenA nAme bhIme phATayAM-tUTyAM kapaDAM paherIne Avyo. tene mahAmAtyane jovAnI IcchA hatI paNa saMkecanA kAraNe te temanI pAse jaI zakato nahoto. maMtrIe A hakIkata jANI tyAre tene nehabhAvathI belA ane pitAnI gAdI upara besADIne kahyuM, "tuM mAre dharmabaMdhu che. mArA yogya je kaMI kAma hoya te jaNAvo." A rIte maMtrIe pitAnA sAdharmika premane mIThe paricaya karAvyo. tIrthanA jIrNoddhAra mATe TIpa cAlatI hatI temAM te bhImAe sAta drampanI pUrI mUDI ApI dIdhI tyAre mahAmAtye AvI niHspRhatA. ane bhakti mATe tenA pratye lAgaNIbharyo AnaMda vyakta karyo ane bhImAnuM nAma jIrNoddhAranI TIpanI vahImAM sarva prathama lakhAvyuM. tIrthamAlAnI belI belAtI hatI tyAre rAjA kumArapAla, mahA Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga ra ( prakaraNa mAtya vAhaDa vagere hatA. mahAmAtya cAra lAkha dramya belIne caDAvAne AraMbha karyo. belI vadhavA lAgI. mahavAna zeTha jagaDu zera ThiyA paravADe savA kareDa TrampanI belIthI Adeza laI pitAnI mAtAne tIrthamAlA paherAvI. te jagaDU zAha pAse savA karoDanI kImatanAM pAMca mANeka hatAM, temAMthI eka zatruMjaya tIrthamAM, bIjuM giranAra tIrthamAM ane trIjuM prabhAsa tIrthamAM ApyuM. zrIsaMghe senAne kaMThe banAvI te belImAM apAyeluM mANeka temAM goThavyuM ane te kaMThe bha0 saSabhadevane paherAvya saMghamAM AnaMda va. maMtrI vAhaDe A rIte zatruMjaya tIrthano caudame me jIrNoddhAra karAvyo. vaLI, vADmapuramAM tribhuvanapAlavihAra baMdhAvI temAM bharapArzva nAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI. tenI pUjA mATe 24 vADIo ApI. e nagarane pharato killo baMdhAvyA. devamaMdirane garAsa bAMdhI ApyA. makAne baMdhAvyAM ane tIrthoddhAra vageremAM maLIne 16,00,000 kharacyA. gUrjarezvara kumArapAle saM. 1223 mAM zatruMjaya, giranAra vagere tIrthone bheTe cherI pALato yAtrA saMgha kADhayo hate. giranAra tIrthane caDAva kaThina hatuM. rAjA kumArapAlanI IcchA hatI ke, ahIM bIjI pAja baMdhAvavI. mahAmAtya vAhaDe rAjAnI AjJAthI mahaM. rANiga zrImAlInA putra vAhaDa pAse saM0 1222-1223 mAM giranAra upara tresaTha lAkhanA kharce navI sugama pAja baMdhAvI. A rasto "sAMkaLI pAja' nAme prasiddha che. rAjavI yAtrArthe giranAra gaye paNa vRddhAvasthAnA kAraNe e rastethI paNa caDI zakyo nahIM. eTale taLeTInA derAsaramAM bha0 neminAthanAM darzana-pUjana karI, temAM ja pitAnI yAtrA saphaLa mAnI pAcho vaLe. 1. mahAmAtya vAhaDe zatruMjaya tIrthano 14mo moTo jIrNoddhAra karAvyuM hato, tema samara zAhe 15me ane dezI kazAhe 16 me moTo jIrNoddhAra karAvyo hato. (juo, praka. 35, pR. 195, 204) mahAmAtya tejapAle saM. 1287mAM vATapurane sthAne tejalapura vasAvyuM (jUo, praka. 38, pR. 36 6) Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAthIrAmaM ] A. ajitadevasUri } } 1 mahAmAtya vADane mahuM padmasiMha nAme putra hatA. tene prathimI devIthI maNasiMha, matrI sAmatasiMha ane daMDanAyaka salakhasiMha ema traNa putrA thayA. rAjA vIsaladeve (sa'0 1302 thI sa0 1318) salakSaNasiMhane saurASTranI vyApAramudrA (zrIkaraNamudrA lAge che) paherAvI ane pachIthI tene daMDanAyaka nImyA hatA. ma MtrI salakhaNe sa0 1305 nA vaizAkha suddhi 3 ne zanivAre peAtAnA pitAnA kalyANu mATe bha. pArzvanAthanI pratimA bharAvI tenI vaDagacchanA A. vAdidevasUri saMtAnIya (43) A0 pradyumnasUrinA paTTadhara (44) A0 mAnadevasUri, temanA paTTadhara (45) A0 jayAnaMdasUrinA hAthe giranAra tImAM pratiSThA karAvI hatI. A pratimA Aje vastupAlanA derAsaramAM vidyamAna che. te pachI traNa-cAra varSamAM ja te maraNa pAmyA. (jUo, praka0 41, paTTA0 8mI, pR0 555) mathI sAmaMtasihe daMDanAyaka salakhasiMhanA kalyANa mATe kRSNanI salakSaNu nArAyaNa pratimA banAvI sthApana karI hatI ane giranAranA zikhara upara bha. neminAthanA prAsAda pAse bha. pA nAthanA jinaprAsAda badhAnyeA hatA. rAjA vIsaladeva tathA rAjA arjunadevanA zAsana (sa'0 1318 thI sa0 1331)mAM sAmaMtasiMha sAranA daMDanAyaka hatA. teNe mAtA prathimIdevInA zreya mATe samudra kinAre dvArakA pAse AvelA revatIkuMDanA jIrNoddhAra karAvyeA. navA pagathiyAM baMdhAvyAM ane temAM gaNeza, kSetrapAla, sUrya, caMDI, mAtRkA, ziva, kRSNa, revatI tathA khaladevanI pratimAe banAvI besADI. kUvA, havADA banAvyAM. tenuM amI jevuM pANI gAyA pItI hatI. A darekanI sa0 1320 nA jeTha sudi 8 ne budhavAre pratiSThA karAvI hatI. A maMdiranI prazasti matrI sAmatasiMhanA kuTuMbanA mAnItA ane meAkSAkaranA putra kavi hire lakhI che.1 1. saM0 1333 nA (-gujarAtanA aitihAsika lekhA, bhA0 3, lekhAMka : 213, 216, pR0 206, 207) je sude 5 ne ravivAre sArgadevanA rAjyamAM Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa " (3) maMtrI cAvaDa-te mahAmAtya udayanane trIjo putra hato. tenAM bIjAM nAma AhaDa ane AsthaLa maLe che. tenI mAtAnuM nAma mAU hatuM. te bahu parAkramI ane dAnI hato. tene "rAjagharaTTa'nuM biruda maLyuM hatuM. te mAlavAno daMDanAyaka hato. - keTalAka vidvAne nAmanI ekatAnA kAraNe A maMtrI cAhaDane siddharAjane pratipannaputra mAne che paNa te bhUla che. e samaye eka bIjo cAhaka hato, te mAlavAno rajapUta hato. rAjAnI hastizALAno adhyakSa hato. hAthIsenAno senApati hato. rAjA siddharAja tene gujarAtane rAjA banAvavA Icchato hato. teNe saM. 1202 mAM rAjA kumArapAlanA rAjyamAM ajameranA vigraharAjane harAvyuM paNa aMdarakhAnethI te tene mitra banI gaye. . pachI rAjA kumArapAla sAthe jhaghaDo thavAthI te sAMbhara gaye ane rAjA arNorAjane rAjA kumArapAlanA virodhamAM Ubhe karyo. pariNAme rAjA kumArapAle tyAM jaI sAhasapUrvaka arNorAjane jItI lIdhuM ane tyAM pitAnI ANa pravartAvI. eTale A rajapUta cAhaDa ane maMtrI cAhaDa e baMne bhinna vyaktio hatI, paNa itihAsamAM A baMne cAhaDanI keTalIka ghaTanAo seLabheLa thaI gaI che. (jUo, praka. 3pa, pR. 105 thI 107) maMtrI cAhaDane sAta putro hatA. temAMnA chaTThA putra kumArasiMhane rAjA kumArapAle koThArI tarIke nIme hato. eka graMthapupikAmAM ullekha che ke, saM. 1225 mAM kumArasiMha rAjA kumArapAlane mahAmAtya hate. (-zAMtisUricita "pRthvIcaMdracarita'nI puSikA) (4) maMtrI sellAka-te mahAmAtya udayanane ce putra hato. tenuM bIjuM nAma chellAka maLe che. tene "sAmaMtamaMDalIcAvaDA vaMzanA bhejadevanA putra raNake mAtA senAnA kalyANa mATe AbaraNa gAmamAM dadhimatInA kinAre saurASTranA adhikArI pAha vagere paMcanI samakSa bha0 zrI sumatinAthanI pUjA mATe eka vADInuM dAna karyuM. " (-gujarAtanA aitihAsika lekho, bhA. 3, lekhAMka : 220, pR. 221) Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri satrAgAra'nuM biruda hatuM. teNe tathA maMtrI sAmaMtasiMhe maMtrI vastu pAlanI jema viSNu maMdira vagere baMdhAvyAM hatAM. tethI kaI kaI vidvAne tene mAhezvara mAne che. banavAjoga che ke teNe rAjA ajaya pAlanA dabANathI AvuM mizra valaNa akhatyAra karyuM hoya. joLakAnA raNachoDajInA maMdiramAM udayanavihArane lekha che e paNa eka sUcaka ghaTanA che. (-prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhasaMgraha, prabaMdha keza, upadezasArasaTIka, kumArapAlaprabaMdha, pra. 41; jenasatyaprakAza, kamAMkaH rarara, 225) (4) maMtrI sajajana saGghAdhipatyAdipadapratiSThAsamanvitaibhavyajanairvizAlaH / dAnAdipuNyodayajanmabhUbhiH zrImAlavaMzo vidito jagatyAm // (jenapustakaprazastisaM. pra. 61) jAMba vanarAja cAvaDAnA maMtrI tarIke prasiddha hato. te jAMbanA vaMzamAM zrImAlI mahaMtu zariMga thaye. tene traNa putro hatA. (1) sajajana, (2) AMbAka ane (3) dhavala. maMtrI sajajana eka vAra uMdizathI khaMbhAta jato hato. vacce sakarapuramAM eka bhAvasArane tyAM Utaryo. bhAvasAranA gharamAM kaDAImAM senAmahere bharelI hatI, paNa te tene kolasA samajato hato. sajajane pUchayuM ke, "bhAI ! senAmahoro AmAM kema rAkhI che?" bhAvasAra sajajanane bhAgyazALI mAnI te badhI sonAmahoro tene ApI dIdhI, paraMtu sajajanane pratijJA hatI ke bIjAnI vastu levI nahIM. tethI sajajane te sonAmahora rAjA siddharAjane ApI dIdhI. rAjA sajajanane zuddha nitika bhAvanAvALe ane zuddha zrAvaka jANIne khuza thaye. tene rAjyamAM UMce ho ApavAno paNa nirNaya karyo. rAjA siddharAje saM. 1170 mAM " kheMgArane harAvyA ane tenA maraNa bAda ahAmAtya vAhaDanA kahevAthI sajajanane saurASTrane daMDanAyaka nIye. teNe saurASTrane unnata banAvyuM. giranAranA pahADa upara bha0 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 jena paraMparAne itihAsa-bhAga [ prakaraNa neminAthanuM derAsara lAkaDAnuM baneluM hatuM, te jIrNa hAlatamAM hatuM. maMtrI sajane rAjagachanA A bhadrezvarasUri, jeo sadA ekAMtare upavAsanuM tapa karatA hatA, temanA upadezathI e derAsarane pAyAmAMthI jIrNoddhAra karAvyo ane e kAryamAM saurASTranI ugharANuMmAMthI 72 lAkha jeTaluM dravya kharacIne bhavya jinaprAsAda baMdhAvyo. rAjA jyAre e upajanI rakama mAge tyAre vaNathalInA saMgha pAsethI e rakama maLe evo prabaMdha paNa karyo. e prAsAda zilpazAkta "pRthvI jayaprAsAda" banyuM hatuM. e prAsAdanA phaLa vize jaNAvyuM che ke "gvaMvidhuM vidhare ya prasAdaM kRthivIkAyansa pRthvIM vijayate kRtsnA nirjitAriH sa pArthivaH // " (-bhejakRta samarAMgaNusUtradhAra, a. pa7) rAjA siddharAja saM. 1185 mAM giranAramAM yAtrA nimitte Avya, tyAre A "pRthvIjaya prAsAda" joIne ghaNo ja prasanna thayuM. teNe saurASTranI upajanI rakama mAgI tyAre maMtrI sajajane yathAsthita vAta jaNAvIne khulAse karyo ke, "mahArAja! meM A prAsAdamAM upajanI rakama kharacI nAkhI che, chatAM Apa AjJA karo to vaNathalIna zrIsaMgha pAsethI eTalI rakama lAvI ApuM." rAjA te A prAsAda joIne khuza thayA hatA eTale teNe kahyuM, "maMtrIvara ! tame A jinaprAsAda rAjyanA khajAnAmAMthI banAvyo e ucita ja thayuM che, kemake pRthvIjaya prAsAdano lAbha pRthvI patine ja maLavo joIe. huM A lAbhane kema jato karuM? A rakama rAjyanA copaDAmAM jinamaMdira khAte udhArI de, vaNathalIthI lAvavAnI jarUra nathI." tIrtharakSA- rAjA siddharAje bha0 neminAthanI pUjA karI ane kAyamI pUjA mATe 12 gAma bheTa karyA. tIrthanI pavitratA jaLavAI rahe te mATe yogya niyama ghaDI ApyA :-A tIrthamAM koIe (1) Asana vagere upara besavuM nahIM, (2) zayyA upara nidrA levI nahIM, (3) Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A ajitadevasUri raI karavI nahIM, (4) bhUjana karavuM nahIM, (5) dahIM valovavuM nahIM, (6) strIsaMga kare nahIM, (7) suvAvaDa karavI nahIM vagere A niyama Aja sudhI paLAya che. vaNathalInA zeTha bhIma sAthariyA vagere zrIsaMghe bha0 neminAthanA prAsAdanA jIrNoddhAra mATe 72 lAkha rUpiyAnI TIpa karI rAkhI hatI, paNa e lAbha rAjA siddharAje lIdhe tethI saMghe 72 lAkha kharacIne vaNathalImAM bhavya derAsara baMdhAvyuM. zeTha bhIme bha0 neminAthane jhaverAtane hAra paherAvyA. - maMtrI sajajana pAke jaina hato. te pratidina jinapUjA ane pratikamaNa karato hato. teNe yuddhaveLAye paNa pratikramaNa choDayuM nahotuM. maMtrI sAMtU tathA maMtrI sajajane rAjagacchanA tapasvI A0 bhadrezvarasUrinA upadezathI vaDaudayamAM meTI rathayAtrA kaDhAvI hatI. (-sirjasacariya) rAjA kumArapAle saM. 1208 mAM mALavA jI ane tyAMnA daMDanAyaka tarIke maMtrI sajajanane nIkhe. maMtrIe paNa samidhezvaranA maMdiramAM dIvA mATe eka ghANAnuM dAna ApyuM hatuM. rAjA kumArapAle pATaNamAM saM0 1216-17 mAM tribhuvanapAlavihAranI pratiSThA karI. te utsavamAM maMtrI sajajana tyAM hAjara hate. (-upadezasAra, upa0 48) sajajana saurASTrane daMDanAyaka hato. te arasAmAM bhinnamAla temaja pATaNanA zrImALI jainenAM ghaNuM kuTuMba saurASTramAM AvIne vasyAM hatAM. maMtrI sajajana bAla mULarAjanA samaye (saM. 1232 thI saM. 1234) gujarAtane mahAmAtya hato. rAjAne tenI vyuharacanA 1. caturAdhyakSaH senAnIdanAra . (jUo, praka. 35, pR. 77) - hAthI, ghoDA, ratha, pagapAlA senA e caturaMgI senA tathA daMDanItithI pradezanuM zAsana karanAra hoya te daMDanAyaka kahevAya che. Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa bhAga [ prakaraNa mujaba bAdazAha mahammada zAhabuddIna sAthe yuddha karavAthI lAbha thaye hato. (jUo, praka. 35, pR0 137) maMtrI sajajana pachI rAjA kumArapAle kavi siddhapAlanI bhalAmaNathI temanA bIjA bhAI AMbAkane saurASTrane daMDanAyaka banAvyuM. jUnAgaDhathI giranAra para caDavAne che ke pAja banI hatI paNa te raste kaThina hato eTale maMtrI AMbaDe saM0 222-23 mAM 63 lAkha dravya kharacIne sAMkalI gAma taraphanI sAMkaLIpAja baMdhAvI. maMtrI AMbAke aMcalagacchanA A0 jayasiMhasUrinA upadezathI seminAtha pATaNamAM bha0 caMdraprabhusvAmInA jinaprAsAdane jIrNoddhAra karAvyuM. (-praka. 40, pR. 219) trIjA bhAI dhavale giranAra tIrthamAM paraba besADI. ekaMdare traNe zrImAlI bhAIoe giranAra tIrthane vividha rIte zobhAvyuM che. maMtrI AMbaDa pachI saurASTrane daMDanAyaka jagadeva zrImAlI banyo. maMtrI sajajanane parazurAma nAme putra hato. (-prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, purAtanaprabaMdhasaMgraha, prabaMdhakoza, kumArapAlacarita, sijajesariya, vasaMtavilAsa, upadezataraMgiNI, upadezasAra, gujarAtanA aitihAsika lekha, bhA, 3, lekhAMkaH 15ra, 153) (2) zeTha sajajana-te pATaNane piravADa hatuM. teNe saM. 1155 mAM pUrNatalagacchanA A0 devacaMdrasUrinA upadezathI zaMkhezvara tIrthano uddhAra karAvyo- paJcAzadAdau kila paJcayukte ekAdaze varSazate vyatIte / nivezitaH sajanazreSThinA tvaM vande sadA zaGkhapurAvataMsam / / (-zaMkhezvaratIrthastotra, pra. 1, pR. 55) A zeTha sajajanane kRSNa nAme putra hatA. zrIcaMdramunie mULarAja (saM. 123ra thI 1234)nA rAjakALamAM zeTha kRSNanA parivAra Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri mATe apabhraMzabhASAno "kathAkeza" saMdhi : pa3mAM racyuM che. (-jUo, praka. 35, pR0 48) (3) zeTha sajajana--A sajajana zeTha sAceranA siddhanAga piravADane patra hate. (-praka. 38, pR. 383) kavi zrIpAlane kavivaMza sanmaryAdo gabhIro dhanarasanicitaH sAdhupAThInahetunityaM lakSmyA nivAsaH kuladharanilayaH sadvasusthAnamuccaiH / kulyAdhAro garIyAn pracurataralasatkoTipAtropazobhI vaMzaH prAgvATapuMsAM kSititalavidito vartate sindhukalpaH // (1) lakSamaNuM-te pATaNa piravADa hato. teNe gujarAtane kavivaMza Ape che. prajJA kAvaTe e kahevatane caritArtha karI batAvI che. tene (1) zrIpAla ane (2) zebhita ema be putra hatA. bhitanI patnInuM nAma zAntA hatuM. teNe AzUka nAmanA putrane janma Ape, je gujarAtanA mahAmAtyanI padavIne varyo hato. (2) kavi zrIpAla-te prajJAcakSu (baMdha) hatuM, paNa udbhaTa kavi ane vidvAna hato. rAjA siddharAja tene pitAne bAlamitra ane baMdhu mAnato hato. kaparo prasaMga AvI paDatAM te kavi zrIpAlane pUchato hato ane kavizrI paNa rAjAnA mane gatabhAvane baMdhabesatuM kAvya vinA vilaMbe rajU karato hato. AthI rAjAe tene "bAlasakhA" ane "kavicakravatI'nAM biruda ApyAM hatAM ane pitAnI paMDitasabhAne movaDI banAvyuM hatuM. vastutaH kavi zrIpAla kharbhASA kavicakavatI hate. 1. (a) ekAhaniSpannamahAprabandhaH zrIsiddharAjapratipannabandhuH / zrIpAlanAmA kavicakravartI prazastimetAmakarot prazastAm // (-rAjA kumArapAle saM. 1208 nA A sudi 2 guravAre baMdhAvelA vaDanagaranA killAnI prazasti). (A) zrIsiddhAdhipatiH kavIndra iti ca bhrAteti ca vyAharat // -A. semaprabhasUrie saM0 1241mAM racele kumArapAlapaDiho). Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa kavicakravartInA biruda vize evI hakIkata jANavA maLe che ke, eka vAra siddharAje peAtAnI paMDitasabhAnA samasta vidvAneAne eka prAsaMgika prabaMdhakAvya racavAne jaNAvyuM tyAre kAI vidvAne te mATe hAma na bhIDI jyAre kavi zrIpAle eka ja divasamAM vaironnanaparAgayamahApravandha racyA ane rAjAe paNa A adbhutakaLAthI prasanna thaI ne ja tene * vicakravatI 'nuM birudgha ApyuM hatuM. }}e AvI rIte rAjA siddharAje khIjI vAra eka samasyA pUravAthI kavi zrIpAlane potAnA sarvazgAra paNa ApI dIdhA hatA. (-upadezatara'giNI) saM0 1181 mAM pATaNanI rAjasabhAmAM digaMbarAcArya kumudacaMdra ane A vAdidevasUri vacce zAsrA thayA, temAM kavizrIe mukhya bhAga bhajavyA hatA. te A. vAdidevasUrinA upAsaka hateA, dharmaziSya hatA. te jaina munivarone peAtAnA adhAvelA upAzrayamAM utArA ApatA hatA. vaDagacchanA A0 zrIvijayasiMhasUrinA paTTadhara A hemacandre tenA upAzrayamAM rahIne * nAleyanemidvisaMdhAnakAvya racyuM hatuM ane tenuM sAdhana kavi zrIpAle ja karyuM hatuM. A sAmaprabhasUrie paNa sa'0 1141 mAM e kavinA ja upAzrayamAM rahIne ' kumArapAlaDiAhA ' nAmanA prabaMdhanI racanA karI hatI. ' " bhAgavatAcArya devabeAdhi siddha sArasvata vidvAna hatA. paNa te vyavahAramA MthI viruddha vana calAvatA hatA. te ane kavi zrIpAla vacce sadAcArane uddezIne jhagaDA paDayo hatA. paNa kalikAlasarvajJa A. hemacaMdrasUrie sa'0 1184 mAM te ane vaccenA jhagaDA dUra karAvI, maitrI karAvI dIdhI hatI. temaNe rAjA siddharAja pAsethI devaLeAdhine eka lAkha dravya apAvyuM ane tene AtmAbhimukha manAvyo. (jUe, praka0 41, pR0 608, 609) kavi zrIpAle racelA graMthA A prakAre jANavA maLe che (3)I nivnna...sudhIrimaMzodhitamAna pravardham // (-A. hemacaMdrasUriSkRta nAbheyanemidrisadhAnakAvya) Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri (1) vairecanaparAjayamahAprabaMdha. (2) vaDanagaradurga prazasti, laeN0 29, saM. 1208 Aso sudi 2 ne guruvAra. - (3) sahastraliMgasara:prazasti. (A taLAvanAM bIjAM nAme-- durlabhasAgara sarovara ane nemirAja saravara hatAM ema paNa jANavA maLe che.) (4) rudramAlaprazasti. (5) camakamaya caturvizati jinastuti, 0 29. (6) zatAthakAvya, 0 1. (7) nAbheyanemidvisaMdhAnakAvyanuM temaNe saMzodhana karyuM hatuM. kavi zrIpAlanuM mULa zatAtha kAvya A prakAre che - bhUbhAroddharaNo rasAtalAmaH svarge'dya zobhAvanaH sAradyogaparaH prabhAvasavitA satyAgaveSToditaH / vyApannora - siddharAjavasudhA maddavyakSarAmevalI sannAgaH saharIrasAhitamaho rAjyAya sAdhUrataH // kavie traNa ane kArya racanAo jeI preraNA pAmI A zatAthI kAvya banAvyuM che. AmAM siddharAja vagere 100 jaNa sAthe 100 artha ghaTAvyA che, je sene kama nIce mujaba che - 1. siddharAja, 2. svarga, 3. ziva, 4. brahmA, 5. viSNu, 6. bhavanapati, 7. kArtikeya, 8. gaNeza, 9. iMdra, 10. vaizvAnara, 11. dharmarAja, 12. naiRta, 13. varuNadeva, 14. upavana, 15. kubera, 16. vasiSTha, 17. nArada, 18. kalpavRkSa, 19. gaMdharva, 20. divyabhramara, 21. devAzva, 22. garuDa, 23. harasimara, 24. jinavaredra, 25. buddha, 26. paramAtmA, 27. sAMkhya puruSa, 28. deva, 29. lokAyata-puruSa, 30. gaganamArga, 31. sUryagraha, 32. caMdra, 33. aMgAraka, 34. budha, 35. guru, 36. zuka, 37. zani, 38. varuNa graha, 39. revaMta, 40 megha, 41. dharma, 42. sUryadeva, 43. kAma Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }7 jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa deva, 44. meru, 45. kailAsa, 46. himAlaya, 47. maMdarAcala, 48. bhUbhAra, 49. samudra, 50. parazurAma, 51. rAma, para. alabhadra, 53. hanumAna, 54. pathi-pArthiva, 55. yudhiSThira, 56. bhIma, pa7, arjuna, 58. ka, pa9. rasa, 60. rasasiddha, 61. raseAtsava, 62. avadhUtacegI, 63. pAzupatAcArya, 64. brAhmaNa, 65. kavi, 66. amAtya, 67. no-daDAdhyakSa vijJaptikA, 68. krUtavAkaya, 69. varaka, 70, vIrapuruSa, 71. nRparAja, 72. nRpaturaMga, 73. vRSabha, 74. hAthI, 75. jalAzaya, 76. deDake, 77. ArAma, 78. siMha, 79. savRkSa, 80. sAvAha, 81. sAMyAtrika, 82. satpuruSa, 83. vezyApati, 84. zarakramaya, 85. siddharAjayuddha, 86. pratipakSa, 87. varaNAyudha, 88. cAra, 89. jAra, 90. durjana, 91. zakhara, 92. rasAtalagAmI, 93. lukamagAdhipa, 94. mahAvarAha, 5. zeSa, 96. vAsuki, 97. kanakacUlA, 98. balidaitya, 9. diggaja, 100, sArasvata maMtra. kavi zrIpAle A zatAthInA Adi magalamAM siddharAja ane aMtima maMgalamAM sArasvata matrane geAThavI AstikatA vyakta karI che ane aMtima prazastimAM peAtAne kavirAja, vicakravartI tathA eka divasamAM prabaMdhanA raciyatA tarIkenA paricaya karAvyeA che. (-jaina satyaprakAza, kramAMka : 131) A rIte kavi zrIpAla siddharAja jayasihanI sabhAnA aoDa vidvAna hatA. evA ullekha maLe che ke, sa0 1226 mAM mahArAjA kumArapAle zatrujayane saMgha kADhayo temAM A kiva sAthe hateA. A uparathI te dIrghAyuSI hatA ema jaNAya che. tenA kavitvakALa saM. 1150 thI 1210 sudhIne manAya. (3) kavi sipAla--te kavi zrIpAlane putra hatA. te paNu mahAkiva hatA. rAja kumArapAlanA prItipAtra ane vizvAsu mitra hatA. te kayAreka kacAreka rAjAne zAMtarasa tathA vairAgyarasanI vAte saMbhaLAvatA hatA ema ' kumArapAlapiDemehA 'mAM evuM eka vyAkhyAna maLe che. ' sumatinAcariya' 'mAM ullekha che ke, rAjA tene kavimaMDalInA Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 671 le kATalA nAyaka nI bhalAmaNathI mA ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri mastakamaNi mAna hatuM. rAjAe tenI ja bhalAmaNathI maMtrI AMbaDa zrImAlIne saurASTrane daMDanAyaka namyuM hatuM. te saM. 1226 mAM rAjA kumArapAle kADhelA zatruMjaya saMghamAM paNa sAthe hate. eka vAra rAjA kumArapAle sAdharmikanI bhaktimAM dravya ApyuM. kavi siddapAla te prasaMge be - kSiptvA bArinidhistale maNigaNaM ratnotkaraM rohaNo reNvAvRtya suvarNamAtmani dRDhaM badhvA suvarNAJcalaH / mAmadhye ca dhanaM nidhAya dhanado bibhyat parebhyaH sthitaH kiM syAt taiH kRpaNaiH samo'yamakhilArthibhyaH svamartha dadan // -samudra maNione pitAnA taLiye chupAve che. rehaNAcala ratnane dhULa sAthe seLabheLa karIne rAkhe che, kubera dhanane jamInamAM dATI rAkhe che. he rAjana! tuM te dAnavIra che. te tane e maMjura senI upamA kema apAya ? pUrvaM vIrajinezvare bhagavati prakhyAti dharma svayaM prajJAvatyabhaye'pi mantriNi na yAM kartuM kSamaH zreNikaH / aklezena kumArapAlanRpatistA jIvarakSA vyavAd yasyAsAdhyavacaH sudhAMzuparamaHzrIhemacandro guruH // -bhagavAna mahAvIra jevA gurudeva hatA, abhayakumAra je. maMtrI hatA chatAM rAjA zreNika je jIvarakSA na karI zakyo te jIvarakSA A0 zrI hemacaMdrasUri jevA jenA paramaguru che evA kumArapAla rAjAe AcAryazrInI vANI sAMbhaLIne te saraLatAthI pasAra karI. A bIju kAvya-padya paM. zrIdharanI ukti manAya che. rAjAe A kAvyanA badalAmAM lAkha lAkha dramma ApyA. (-prabaMdhakeza, prabaMdha 10 mo) te kavi siddhapAla pitAne ghara-upAzrayamAM jaina munivarezane padhasavate hate. A0 semaprabhasUrie saM0 1241 mAM siddhapAla kavi Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa nI vyavasthAvALA upAzrayamAM rahIne ja "kumArapAlapaDiho'nI racanA karI hatI. - A kavirAja siddharAja, kumArapAla, ajayapAla ane bAla mULarAjanI sabhAne mAnya vidvAna hatA eTale tene samaya saM. 1180 thI saM. 1245 sudhI jaNAya che. (4) kavi vijayapAla-te kavi siddhapAlane putra hatuM. teNe saMskRtamAM "draupadIsvayaMvaranATaka" aMka: 2 racyuM che. rAjA bhImadeva (bIjA)nA rAjakALamAM tenI AjJAthI vasaMtotsavamAM tripuruSadevanI sAme bhajavAyuM hatuM, je sAMbhaLIne pATaNanI janatA khUba khuza thaI hatI. " (-prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, upadezataraMgiNI, kumAra pAla paDihe, sumatinAhacariya, prazastio ane abudA cala prAcIna jenalekhasaMdeha, lekhAMka: 207) maMtrI Azuka poravADa - Abu upara vimalavasahInI hastizAlA pAsenA sabhAmaMDapane eka staMbhanI pAchaLa eka nAno paththara Ubhe che. temAM eka tarapha zobhita, tenI patnI zAMtA ane putra AzukanI mUti ketarelI che. bIjI tarapha zebhitanI ghoDesavAra mUrti ketarelI che tenI nIce A prakAre lekha katarela che- " prAgvATAnvayavaMzamauktikamaNeH zrIlakSmaNasyAtmajaH zrIzrIpAlakavIndrabandhuramalaprajJAlatAmaNDapaH / zrInAbheyajinAGghripadmamadhupaH tyAgAdbhutaiH zobhitaH zrImAn zobhita eSa puNyavibhavaiH svarlokamAsedivAn // cittotkIrNaguNaH samagrajagataH zrIzobhitaH stambhakotkIrNaH zAntikayA samaM yadi tayA lakSmyeva dAmodaraH / putreNAzukasaMjJakena ca dhRtapradyumnarUpazriyA sArdhaM nandatu yAvadasti vasudhA pAthodhimudrAGkitA // spaSTa che ke, pATaNanA zeTha lakSamaNu piravADane be putra hatA. Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 73 ektAlIzamuM ] A ajitadevasUri (1) kavIndra zrIpAla, (2) zejita zeTha zebhita ahIM puNya bAMdhI ne maraNa pAme. A staMbha tenI yAdagIrImAM UbhuM karavAmAM AvyuM che. A staMbhamAM zrImAna bhita, zrImatI zAMti ane tene rUpALo putra Azuka che. Azuka siddharAjane mahAmAtya banyuM. tenI vinatithI A0 municaMdrasUrie saM. 1174 mAM temanA ziSya vAdidevasUrine AcAryapada ApyuM hatuM. rAjA siddharAje saM. 1181 mAM digaMbarAcArya kumudacaMdrane vAdamAM jItavA mATe A0 vAdidevasUrine vijayapatra lakhI ApyuM ane moTI rakamanuM bheTANuM karyuM paraMtu jenenA siddhAMta mujaba te AcAryazrIe dhana lIdhuM nahIM tyAre rAjAe maMtrI Azukane e rakamathI jinAlaya baMdhAvavAnI AjJA karI hatI. maMtrIe e rakamamAM pitAnA taraphathI bIjI vadhu rakama umerI bha0 RSabhadevanuM derAsara taiyAra karAvyuM ane rAjAe saM. 1187 nA vaizAkha sudi 12nA divase A vAdidevasUri vagere cAra gacchanA AcAryo pAse tenI pratiSThA karAvI. rAjA siddharAje saM0 1185 mAM patrakAmanAthI pagapALA somanAthanI yAtrA karI tyAre teNe giranAramAM daMDanAyaka sajajane taiyAra karAvelA bha0 neminAthanA pRthvI jayaprAsAdane kharca rAjyanA khajAnAmAMthI Ape. pUjA mATe 12 gAmanuM zAsana ApyuM ane zatruMjaya tIrthamAM prabhunI yAtrA karI pUjA mATe 12 gAme ApyAM hitAM. A kAma mahAmAtya AzukanI salAhathI karyA hatAM. vanarAja cAvaDAne paNa Azuka nAme moDha maMtrI hatA. (praka. 21, pR. 498) (-prabhAvakacaritra praka. 21, 22; dharmAlyudaya-saMghapaticaritra, vasaMtavilAsa, abuMda prAcIna lekhasaMdeha, lekhAMka: 207) saM. 1179 mAM pATaNamAM rAjA jayasiMhadevanA rAjyamAM mahAmAtya AzukanA samaye prAMtIjanA pradyumna jena tathA gaThIoe ajiMkA maradevIgaNinI tathA gelilakA vAlamatI gaNinIne bhaNavA Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa mATe yakSadeva pAse tADapatra upara "uttarajhayaNa lakhAvyuM, te prati pATaNamAM che. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, pra. 25) sanmaryAdo gabhIro dhanarasanicitaH sAdhupAThInahetu-.. nityaM lakSmyA nivAsaH kuladharanilayaH sadvasusthAnamuccaiH / kulyAdhAro garIyAn pracurataralasatkoTipAtropazobhI vaMzaH prAgvATapuMsAM kSititalaviditaH vartate sAdhukalpaH / / saM. 111 nA bhAdaravA suda 8 ne bhamavAre dhavalakkamAM kheDAnA paM. vAmuke gaNinI devazrI mATe "puSpavatI-kathA" lakhI. (jena pustakaprazastisaMgraha, pra. 38) maMtrI AliMgadeva mahAmAtya Aliga paNa itihAsanA pAne camake che. saM. 115ra mAM rAjA siddharAje siddhapura vasAvI tyAM saM0 1184 mAM siddhavihAra tathA rukamAla baMdhAvyAM. maMtrI Alige te ja samaye siddhapuramAM caturmukhavihAra karAvyo, A caturmukhavihAranA dhoraNe zA dhannAzAha piravADe saM. 1896 nA phA. va0 5 nA roja rANakapuramAM bha0 RSabhadevasvAmIne tralokapadIpaka prAsAda nAmano caturmukhajinaprAsAda banAvyA. maMtrI Aligadeve khaMbhAtamAM upAzraya banAvyuM hatuM. temAM ATha saMmatilakasUri saM0 1373 mAM svarge gayA. siddharAje saM0 112-93 mAM mALavA para caDAI karI tyAre pATaNanI rakSAno bhAra maMtrI Aligane saeN hato. rAjA kumArapAle eka vAra pUchayuM ke, "maMtrIvara! e batAve ke, huM siddharAjathI Utarato chuM ke temanA sarakhuM chuM ke temanAthI caDiyAta chuM? huM vacana ApuM chuM ke, AnA uttaramAM tame je kaheze te sAMbhaLIne huM jarAye gusso nahIM karuM. mATe je vAstavika hoya te ja batAvaje." maMtrI Azuke javAba Apyo, "rAjana ! rAjA siddharAjamAM 6 Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 675 guNe hatA ane 2 de hatA; jyAre tamArAmAM 2 guNe che ane 96 de che." rAjA kumArapAle A uttara sAMbhaLIne pitAne adhama puruSa mAnI pitAnI AMkha phoDI nAkhavA mATe charI hAthamAM lIdhI, e ja vakhate maMtrIe tarata ja temane rokIne jaNAvyuM, mAre javAba pUre sAMbhaLyA pahelAM tame utAvaLa karI rahyA che, sAMbhaLa-siddha * rAjamAM asubhaTatA ane parastrIlaMpaTatA e be meTA de hatA, je temanA 96 guNone DhAMkI detA hatA, jyAre tamArAmAM zUravIratA ane parastrIsahedaratA e be mukhya guNe tamArA lebha vagere 96 dezene DhAMkI de che." A javAba sAMbhaLIne rAjA zAMta thaye-svastha bane. maMtrI Aliga satyavAdI, mutsadI ane anubhavI jena hate. abhinava siddharAjanA samayamAM paNa maMtrI Aliga hatuM, jenuM eka rAjavijJatipatra paNa maLe che. (-lekhapaddhati, gADha esI. naM 19, prabaMdhaciMtAmaNi, upadezasAra, upa0 48) * vAdhUyanane maMtrIza 1. zeTha vA-te galakakulane hate. gadyakakula nAgacchanuM upAsaka hatuM. vAdhUe saMgamakheTaka (saMkheDA)mAM bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara karAvyuM ane tenI pUjA mATe 100 haLa jamIna bheTa ApI, jemAM cAra vADIo hatI. saM. 1226nA bIjA zrAvaNa sudi 3 ne semavAre pAlAudra gAmamAM mAMDalanA jAddhAragacchanA meDha pAmhaNe jAlyadvAragacchanA A guNabhadrasUri mATe naMdIsUtranI "durga padavyAkhyA" lakhI temaja saM. 1227 mAM daMDAjaya-pathakanA pAlAudra gAmamAM tADapatra upara Ave zIlakasUrinuM "mahApurisIriyaM" lakhAyuM. e samaye vAdhUyAna gUrjarezvara kumArapAlane mahAmAtya hate. (-jaina pustakaprazastisaMgraha, pra. 90) 2, kapadI-teNe vaTasaramAM bha0 AdinAthanuM caitya baMdhAvyuM Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 76 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje [ prakaraNa . 3. Azvadeva--tenI patnInuM nAma reNukA hatuM. . 4. devacaMdra-tenI patnInuM nAma padminI hatuMtene (1 AMbaDa, (2) jalaNa, (3) AhUlAdana ane (4) prahUlAdana era cAra putro hatA. A cAre bhAIe rAjyanA judA judA khAtAna - maMtrIo hatA. 5. AhUlAdanamaMtrI AMbaDa saM. 1296 mAM rAjA bhIma devane mahAmAtya hato ane AhalAdana daMDanAyaka hato. AMbaDa saM. 1296 mAM maraNa pAmyo eTale maMtrI AlAdana mahAmAtya bane. maMtrI AhUlAdana tharAdamAM raheto hato. teNe sAceramAM vIra tyamAM bha0 RSabhadevanI tathA tharAdanA AdinAtha caityamAM bha0 pArtha nAtha, bha, caMdraprabha, bha0 sImaMdharasvAmI, bha0 yugamaMdharasvAmI, devI sarasvatI ane aMbAdevInI mUrtio padharAvI. vaTesara tathA saMkheDAmAM jinamaMdirane jIrNoddhAra karAvyuM, navI pratimAo bharAvI, pharI pratiSThA karAvI. ATha vardhamAnasUrinA upadezathI bha0 vAsupUjya nA derAsarane jIrNoddhAra karAvyo. nAgaeNdragacchanA upAzrayane jaNe ddhAra karAvyo. vividha graMtha lakhAvyA. ATha vardhamAnasUri pAse saM0 1299mAM vinaMti karIne "vAsupUjyacaritra', sargaH 4 nI racanA karAvI ane pote paNa pArzvanAthastavana, leka: 10 racyuM, jemAM temaNe jaNAvyuM che ke, " ma namannigharama9mo " (-jainastatra deha, bhA. 2, stotraH para) (vAsupUjyacaritaprazasti, mahApurisacariyapuSpikA, maMtrAdhi rAjaciMtAmaNi stotra, naM0 : para, praka. 35, pR. 5) maMtrI nAhaDa- vanavAsIganA (17) A0 vRddhadevasUri, vaDagacchanA (37) A devasUri ke (41) A0 vAdi devasUrinA upadezathI keraTAne maMtrI nAhaDa vagere jena banyA hatA ema manAya che. (-praka. 17, pR. 347, praka. 41, pR. 573) A vAdi devasUrie keraTAmAM maMtrI nAhaDa, maMtrI saliga vagere Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A. ajitadevasUri 677 500 kuTuMbane jaina anAvyAM. AcAryazrIe caDikAdevIne prati medha ApI nAhaDane jIva-hiMsAmAMthI mukta karAvyo. maMtrI nAhuDe nAhaDavasahI baMdhAvI ane temAM sa'0 1252 mAM pratiSThA karAvI. (-upadezataraMgiNI, upadezasAra) matrI Aligane pratijJa! hatI ke jinapUjA karyA sivAya anAja khAvuM nahIM. senApati yazAvIra, rAjA kuTukarAja-- te nADeAlanA rAjA azrvarAja (sa0 1167 thI 1200) cauhANanA senApati hatA. sAMDerakacchanA jaina hatA. tene bAhaDa nAme putra hatA ane thallaka nAme pautra hatA. thallaka rAjA azrvarAjane kRpApAtra ane yuvarAja kaTukanA mitra hateA. matrI yazeAvIre sa'0 1172 nA mAha vadi 14nA dine sevADInA bha0 mahAvIrasvAmInA derAsaramAM eka geAkha banAvI, temAM bha. zAMtinAthanI pratiSThA karAvI. yuvarAja kaTukarAje sa0 1172 nA zivarAtrinA divase thallanI preraNAthI tenI pUjA mATe dara sAla 8 drammanA kharca bAMdhI ApyA. te kaTukarAja (sa'0 1208mAM) nADolanA rAjA thayA. (-prAcIna jainalekhasaMgraha, bhA. 2, lekhAMka : 323, 324, jainasatyaprakAza, kramAMka : 73, praka0 34, pR0 93, sevADI praka0 35, pR 169) zeDha neminAgane vaMza-- astIha sadratnanivAsadhiSNyamurupaJcAvRta bhUmipIThaH / zrImAnanekAGgigaNAzrayazca sanmoDhavezaH zaradIzatulyaH ||2|| (jai. pu. pra0 sa. pra0 66) 1. neminAga--tenuM bIjuM nAma nemikumAra paNa maLe che. te A. zrIhemacaMdrasUrinA mAmA hatA. mADha jaina hatA. tene abhaya ane vAhaDa nAme be putro hatA. vAhuDa kavi ane vidvAna hatA. teNe 'neminirvANukAvya ' ane ' kAvyAnuzAsana ' racyAM che ane peAtAnA Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o kAvyAnuzAsanamAM ' vAgbhaTAla kAra 'nA ullekha karyo che. , 2. abhayakumAra--tene padmA nAme patnI hatI ane hiracaMda nAme putra hatA. rAjA kumArapAle dAnazAlAnuM khAtuM tenI dekharekha nIce rAkhyuM hatuM. A sAmaprabhasUrie sa0 1241 mAM 'kumArapAlapiDemAhA ' racIne sarva prathama abhayakumAra vagere parivArane saMbhaLAvyA hatA. temaja abhayakumAre paNa te graMthanI ghaNI pratie lakhAvI hatI. saMbhava che ke, zeTha abhayakumAra te ja zeTha abhayaDe sa0 1248 mAM AzApallImAM daMDanAyaka hatA tyAre tenI sanmukha vAdi devasUrigacchanA A. pradyumnasUriane kharataragacchanA A jinapatisUri vacce udayanavihAranI vanikA khAkhata zAstrA thayA hatA. (-jainasatyaprakAza, praka0 255, pR0 585) 672 3. haricaMda. 30 sa0 A. hemacaMdrasUri, jAliharagacchanA A. caMdrasiMhasUri ane rAjagacchanA A0 mAlacaMdrasUri vagere jainAcAryo mADha jJAtinAM ratnA hatAM. (meDha mATe jUe, praka0 32, pR. para4) zeTha sAmezvara-- 1. kapaTTAdhIzanA putra, mRtyu sa0 1217 pahelAM. (praka0 38, pR0 392) 2. maMtrI vastupAlanA dADho. tenI vinatithI A. pUrNa bhadre saM 1254 mAM ' paMcataMtra 'nA pAThoddhAra karyo. (praka0 38, pR0 355) zrImAn vAhaDadevA 1 1. maMtrI udayananA putra, je gUjarAtane [ prakaraNa sa0 1213. mahAmAtya hateA. (praka0 41, pR0 654) 2. kapUrapaTTAdhIzanA putra zeTha sAmezvaranA putra, jeNe rAjA siddha 1. A pahelAM sihaNumnasUnu kiva vAgbhaTTa thayA hatA. teNe aSTAMga hRdayasaMhitA ' zlA0 7385 racI che. maMgalAcaraNu-- rAgAdidoSAn satatAnuSaktAn, azeSakA yaprasRtAnazeSAn / autsukyamohAratidAn jaghAna, yo'pUrvavaidyAya namo'stu tasmai // Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A ajitadevasUri rAjanA rAjyamAM "vATAlaMkAra' (pari. 5, 0 260) ra. pAdarAmAM uMdaravasahikA nAme jinAlaya baMdhAvyuM ane temAM vAdidevasUrisaMtAnaya A jinabhadrasUrinA hAthe bha0 mahAvIrasvAmInI pratiSThA karAvI. (praka. 38, pR. 392) 3. zeTha neminAga moDhane bIjo putra. teNe "minirvANa mahAkAvya racyuM hatuM. (praka. 41, pR. 677) 4. maMtrI makalapane mahAdevI nAme patnI hatI. temane rAhaDa ane nemikumAra nAme be putra hatA. rAhaDakumAre rAhaDapura vasAvyuM ane bha0 RSabhadevane jinaprAsAda banAvyo. zeTha nemikumAra, je rAhaDakumArane nAne lakSmaNa je bhAI hatuM, te mevADanA karaheDA tIrthanA bhagavAna neminAthane bhakta hatA. teNe mevADamAM bha0 pArzvanAthanI pratiSThA karAvI mATe yAtrA-utsava ujavyuM hato tathA rAhaDapuramAM bha0 neminAthanuM moTuM jinAlaya banAvyuM. jAtamahenatathI dhana meLavI nATakamAM bha0 RSabhadevanA jinaprAsAdamAM dakSiNa dizA tarapha 22 derIo banAvI. te nemikumArane vAgabhaTa nAme putra thaye. te mATe vidvAna hatA. vividha zAstrone jJAtA hate. sarva kalAmAM nipuNa hato. mahAkavi hato. teNe pajJa vRttivALuM kAvyAnuzAsana, RSabhadevacaritramahAkAvya, neminirvANakAvya (sargaH 15, 0 988) jinacaturvizati, chaMda, alaMkAra, nATaka, mahAprabaMdha vagere graMtha racyA che. te vetAMbara, digabara ane ajena zAstrane abhyAsI hato. tenA graMthamAM A traNe sAhityanI chApa che. tenA sAhityamAM kavi dhanapAlanAM ghaNAM sUkta maLe che. saMbhava che ke, A vidvAna digaMbara jaina hoya athavA tene digabara dharmathI vizeSa paricaya hoya. tenI sAhityaprasAdI "kAvyAnuzAsana mAM A prakAre jovA maLe che sarvArdhamAgadhI sarvabhASAsu pariNAminIm / sarvapa tolAcaM sArvajJa prAdhyade ! (kAvyAnuzAsana-maMgala) sadyatisevitapAdaM varagaNadharamUrjitapravaravRttam / zrIvardhamAnamAdau jayadevaM bhaktito vande / / (-kAvyAnuzAsana, TIkA- danaipuNya) Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa . ekaMdare vAlmaTa e mATe jaina vidvAna hato. - zeTha semane putra kavi vAhaDa ane zeTha nemikumArane putra vAhaDi e baMne samakAlIna vidvAna hatA. - pa. nADelanA maMtrI yazavIrane putra, tenA putra thakanI preraNuMthI yuvarAje kaTake saM0 1172 mAM sevADInA bha0 mahAvIrasvAmInA derAsara mATe kharca bAMdhI Ape. (praka. 41, pR. 677) - da. zAha vAhaDika tenA pautra kharataragacchanA upATa vivekasamudra gaNi hatA. saM. 1304 thI saM. 1369. (praka. 40, pR. 461) 7. vaDhavANane maMtrI vAhaDa peravADa, tene putra zaNiga, tenA putra maMtrI raNamala tathA maMtrI seganI vinatithI rAjagacchanA A0 pradyumnasUrie saM0 1324 mAM "samarAdityasaMkSepa" ra. (praka. 35, pR. 23) 8. vAhaDa siddhanAga paravADane vaMzaja sajajanane putra hate. (jUo, praka. 38, pR0 384) 9. vAyaDagachane bahaDa-saM. 1297. gujarAtamAM bhAyaNa tIrthathI 6 keza dUra sUraja gAma che. tyAMnA saMghe saM. 2006nA jeTha sudi 15 ne budhavAre anurAdhA nakSatramAM savAre kalAka 8 miniTa 49 nA samaye bha0 kuMthunAthanA be mALanA prAcIna jinaprAsAdane jIrNoddhAra karyo. A graMthanA lekhake muni darzanavijaya, temanA gurubhAI muni jJAnavijaya ane muni darzanavijayanA ziSya muni nyAyavijaya tripuTInA hAthe be mALamAM rapa jinapratimAonI pratiSThA karAvI hatI. temAM eka trigaDuM che, vigaDAnA bIjA gaDhamAM eka zilAlekha che te A prakAre che- saM0 // 1290(7) zrIvAyaTIyagacche zrIjIvadevamukhyasaMtAne sUrayajanAme zre0 vAhaDena pitRvya zre0 deza-mAtR lAhiNIzreyo'tha tatputryAtmajasaMdhApAsUbhAryAyAH puNyArthaM ca samavasaraNaM kAritaM // .. eTale ke, saM. 1297 mAM vAyaDagacchanA zrAvaka dezane bhatrIjo Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlImuM ] A jitadevasUri ane zeThANI lAhiNInA pautra vAhaDa nAme thayA. 10. vAhaDa--maMtrI AbhU senagarA zrImALInA vajra sa. jhAMjhaNanA putra, tenA vazamAM vivara maDana ane kiva dhanada thayA, je A jinabhadranA zrAvakA hatA. (praka0 45) zeTha chika (chADA) vaMzAvalI te pATaNanA vIzA pAravADa jJAtine jaina hatA. meATA vepArI hatA. 9 lAkha sAnaiyAnA mAlika hatA. teNe maMtrI vAhuDanA derAsaranA eka geAkhamAM 30 sa. A. hemacaMdrasUrie pratiSThita karelI bha0 ajitanAthanI camatkArI pratimA sthApana karI hatI. rAjA kumArapAlane A pratimAnI mAnatA rAkhavAthI ajameramAM vijaya maLyo hatA. zeTha chADA sa'0 1216-17 nA tihuaNupAlavihAranA pratiSThAmahotsavamAM sAmela hatA. tenA vaMzanI va'zAvalI A prakAre maLe che zeTha chADAne hAMsIdevI nAme putrI hatI. (1) zeTha chADA, (2) kAryo, patnI ku, (3) sAdA, patnI lalatU, (4) deveza. 6 21 (1) zeTha chADA, (2) kAryo, (3) rAjaDa, patnI gAmatI, (4) khImasiMha, patnI dhanAI, (5) dvetA, patnI kanakAI, (6) sonapAla, amIpAla, pUrI, jAsu, khAsu. pUrIe dIkSA lIdhI, tenuM nAma sAdhvIzrI sAdhudhdhi pADavAmAM AvyuM hatuM. (5) khImasiMha, banne putra netA, patnI lAlI. (6) napAla. pUnAnA nAnA bhAI Izvara, patnI jivI, ena malhAI (6) hemarAja; dharaNu. (4) khImasiMha, nAnA bhAI sahasA, patnI vAru. (5) samadhara patnI vAdhU. zeTha chADAnA vazamAM seALamI sadImAM sa'- khImA, saM. sahasA ema be bhAI o thayA, teo tapAgacchanA A. lakSmIsAgarasUri (sa'0 1508, sa'0 1517) ane A0 sAmajayasUrinA zrAvakA hatA. teoe A. jayacaMdrasUri pAse potAnI pautrI purI, je dIkSita Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa thaI hatI te sAdhvI sAdhulabdhine gaNinIpada apAvyuM hatuM ane saMghapUjA karI hatI. saM. 1527nA piSa vadi 5 nA roja pAvAgaDha upara melA jinabiMbanI pratiSThA karAvI. saM. 1533mAM zatruMjaya tathA giranAra tIrthane charI pALatA yAtrA kADhaDyA, tathA dAnazALAo sthApana karI ane sAdharmikanI bhakti karI dIddhAra karyo. samyagdarzana medaka banAvI temAM rUpAnANuM goThavI lahANuM karI. gacchanI paridhApanikA, pratiSThA, gurupadasthApanA, pravezatsava, tIrthoddhAra, ane ghaNAM parepakAranAM kAryo karyA. A0 lakSmIsAgarasUri ane A0 semajayanA upadezathI saM. 1538mAM sarva jaina siddhAMte lakhAvyA, jenuM A samaye saMzodhana karyuM ane apramatta 50 jayamaMdiragaNie tenI vyavasthA karI. (jainasatyaprakAza, kao 130, 131) (-prabhAvakacaritra-hemacaMdrasUricaritra, upadezasAra-saTIka, paM. lA. bha0 gAMdhIkRta "tejapAlane vijaya'nuM prAstAviko zeTha dhavala, zeTha vairasiMha- te dhoLakAne vatanI zrImAlI jena hato. teNe dhoLakAmAM bha6 munisuvratasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM. tenI vinatithI maladhAragacchane A0 caMdrasUrie "muNisuvayacarica" racyuM. saMbhava che ke, tenI patnI rukimaNIe saM. 155mAM muni sumatisiMhane "tilakamaMjarI' vaherAvI hAya. temane virasiMha nAme putra hatuM, je maMtrI vAhaDane mitra hato. teNe khaMbhAtamAM bha0 pArzvanAthanuM citya baMdhAvyuM ane saMbha che ke, A hemacaMdrasUrinI AjJA meLavI teNe AzAvala ke dhULa kAnA udayanavihAra upara 31 svarNakaLaze caDAvyA heya. (-muNisuvayacariya, dhoLakAnA udayanavihAranI prazasti, leTa 92, jenasatyaprakAza, kamAMka 222, praka. 41, pR0 654) Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 683 (5) bhImAzAha- (1) vaNathalIno nagarazeTha bhIma sAtha-iteNe saurASTranA daMDanAyaka sajajananI preraNAthI giranAratIrthanA jIrNoddhAra mATe 72 lAkha dravyanI TIpa karI rAkhI hatI, paNa rAjA siddharAje tene kharca Ave eTale zrIsaMghe e rakamamAMthI vaNathalImAM derAsara baMdhAvyAM. zeTha bhIme saM. 1185mAM giranAramAM bha0 neminAthane hAra caDA, ane giranAra para bhImakuMDa baMdhAvyuM. (2) bhImAzAha khaMbhAtane vepArI hato. teNe khaMbhAtamAM jagA na maLavAthI zaheranI bahAra hAthIdAMtanI pilALa baMdhAvI, vastI vadhavAthI te poSALa Aje nagaranI aMdara gaNAya che. (-upadezataraMgiNI) (3) bhImAzAhate khaMbhAtane vatanI hatA. teNe saM. 1327mAM A0 devendrasUrinuM svargagamana thayuM jANI zakathI 12 varSa sudhI anAjane tyAga karyo. teNe AkhA bhAratamAM 700 sthAnamAM caturthavratadhArI puruSa ane strIone eka rezamI sADI tathA pAMca hIrAgala sADI ema cha vastranI lahANI karI hatI. mAMDavagaDhanA maMtrI pethaDazAhe tathA tenI patnI padminIe pitAne A lahANI maLatAM batrIza varSanI uMmare sajoDe brahmacaryavrata svIkAryuM hatuM (tapAgacchapaTTAvalI, praka. 45) (4) kuMbhalameru duganA zeTha bhImAzAha-te kuMbhalamerudurgane rahIza hato. jJAtie piravAla jaina hato. teNe AbUtIrthamAM pittalahara nAmane mATe jene prAsAda banAvyuM. (praka. 37, pR. 288) (5) bhIma kuMDaliye mahAmAtya vAhaDe saM. 1213mAM zatruMjaya tIrthamAM mULa maMdirane jIrNoddhAra karAvyuM. tene pratiSThA-utsava cAlu hato te samaye TImANune cIMtharehAla bhIma nAme jena AvyuM. te kuMDalAnA ghIne vepArI hatuM. teNe pitAnA gAmathI 6 drammanuM ghI lAvI tenI saMghamAM pherI karI eka rUpiye ne sAta drampanI kamANI karI. temAMthI teNe eka rUpiyAnA phUla kharIdI prabhunI pUjA karI. A jIrNoddhAra Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2o [ prakraraNa karAvanAra maMtrI vADa kevA che e jANavA-jovAnI icchA karIne maMtrInA taMbU pAse AvyA paNa temAM jatAM tene saMkoca thata hatA. maMtrIe tenA bhAva pArakhIne tene khelAvI peAtAnI pAse ardha Asana upara besADI badhA vRttAMta jANI lIdhe. ma`trIe tene jaNAvyuM ke, 'tuM mAre! sAdharmika bhAI che tethI mArA cAgya kai kAma heAya teA jaNAvaje. ' e ja samaye tIrthoddhAranA vahIvaTadArA tIrthoddhAranI rakama pUrI karavA mATe TIpa karI rahyA hatA. bhIme peAtAnA bacelA je sAta drumsa hatA te saghaLI mUDI TIpamAM ApI dIdhI. maMtrIe tenI AvI niHspRhatA joI, tyAgabhAvanAthI prasanna thaI tenuM nAma TIpanI vahImAM mekhare lakhAvyuM ane bIjA zeThiyAone jaNAvyuM ke, 'tyAga te AnuM nAma. Ane kAle khAvAne mATe sAdhana nathI chatAM dharmakAryamAM AvA tyAga kare che.' matrIe 500 drasma ane 3 rezamI vasro maMgAvIne tene bheTa dharyAM. bhIme hasIne javAba ApyA, 8 maMtrIvara ! A nAzavaMta dhananA leAbhamAM huM mAruM puNya vecI na zakuM... tame pUrvabhavamAM puNya karyuM che te Aje A sthitimAM che ne mArA jevAne A rIte badale ApavA e te dharmamAM chetarAmaNI karyAM jevuM kahevAya. maMtrIe tenA Ave viveka joI-sAMbhaLI tene khUba dhanyavAda ApyA. chevaTe tene pAnanuM bIDu ApI tenuM ati sammAna karyuM, te sAMje ghera AvyA tyAre tenI kazA patnI Aje jANe DAhI DamarI banI gayelI jovAI. kemake tene gamANamAMthI gAya bAMdhavAnA khIleA ThIka karavA jatAM cAra hajAra sAnAmahArA maLI AvI hatI ane te vAtanI habhera khabara ApavA te utsAhita thayelI hatI, zeTha bhImAne nirNaya thayA ke, A prabhupUjAnuM ja phaLa che. temaNe bIje divase saMghamAM AvIne maMtrI vADane A rakama ApI ane jaNAvyuM ke, A rakamaneA tIrthAMmAM A rakama levAne sApha InkAra karyAM. bhIme vyaya karo.' maMtrIe vinItabhAve hyuM: Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri 685 maMtrIjI ! mArI pAse eka baLada che te basa che. A dhana rAkhIne te phekaTane kaleza ja vahoravAne che." Ama kahyAM chatAM maMtrIe te rakama svIkArI nahIM. A rakajhakamAM tene divasa pUre thaye. rAtre kapardI yakSe AvIne bhImane samajAvyuM ke, "huM tArI puSpapUjAthI prasanna thayo chuM tethI meM tane A dhana ApyuM che. e dhanane tAre mATe ane dAna devAmAM upaga kara, have e dhana tAre tyAM khUTavAnuM nathI." bhIme trIje divase savAre bha0 RSabhadevanI svarNa, ratna tathA puSpa vaDe lAkheNI pUjA karI, ane kapada yakSanI paNa pUjA karI. pitAne ghera jyAre AvyA tyAre tene bhaMDAra chalachala bharela hato. AvI tyAgabhAvanAthI te sukhI the. bhIme zatruMjaya upara "bhImakuMDa' baMdhAvyuM. (-prabhAvaka caritra, chelle prabaMdha) jagaDuzAha sAraThi- mahavAmAM haMsAzAha soraThiye nAme paravADa jena hato. te vahANavaTAne vepArI hatA. tene dhAru nAme patnI ane jagaDa nAme putra hatA. tenI pAse savA-savA karoDanI kiMmatanAM pAMca mANeka hatAM, ane bIjuM paNa ghaNuM dhana hatuM. teNe maraNa samaye potAnA putrane jaNAvyuM ke, "A pAMca mANeka che te paikI eka zatruMjayanA mULanAyaka bha0 RSabhadevane, bIju mANeka giranAranA mULanAyaka bha0 neminAthane ane trIjuM mANeka prabhAsa pATaNanA mULanAyaka bha, caMdraprabhune caDAvaje ane be mANeka tArA mATe rAkhaje." - haMsAzAhe AvI vyavasthA batAvI bha0 RSabhadevanuM zaraNa svIkArI, anazana karIne, sau ne khamAvI svargastha thayo. jagaDa zAhe pitAnI maraNettara kriyA patAvI. jagaDuzAha tarata ja tenI mAtA dhArune laIne zatruMjaya Avye. e samaye rAjA kumArapAlane charI pALate yAtrA saMgha tyAM AvyuM hato. tIrthamAlanI bolI bolAtI hatI tyAre A jagaDazAha savA karoDane caDAvo belya. rAjA ane amAtya to A jagaDazAhane hatAM, mA ke, "A mANasa Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phi86 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa veza jeIne AvI meTI rakama vasUla thaze ke kema tenI zaMkAmAM paDI gayA. paNa zeThe tarata ja pitAnI pAsenuM savA kareDanuM mANeka batAvyuM tyAre saue harSanAdathI tene Adeza Apyo. jagaDazAhe pitAnI mAtAne tIrthamAlA paherAvI ane maMtrI vAhaDe bhagavAna mATe eka ratnajaDita kaThi banAvI temAM te mANekane goThavyuM. jagaDazAhe bIjA be mANeka giranAra ane prabhAsapATaNamAM jaIne ApyAM. (-prabaMdhakeza, hemacaMdrasUriprabaMdha) Aje paNa zatruMjaya upara sAlagIrInI dhvajA caDAvavAne haka rayiA jenene manAya che. bhadrAvatIne prasiddha dAnavIra jagaDuzAha zrImAlI A jagaDazAhathI judo ane pachI saM0 131pamAM thayo hato. (--jUo praka. 38 pR0 377) sataramI sadImAM zeTha vardhamAna zAha lAlanane putra jagaDuzAha thaye hato te paNa maTe dAnI hato. te trIje jagaDUzAha hate. (praka. 41) zeTha kuberadatta pATaNamAM kuberadatta nAme eka dariyAI vepArI hato. tenI pAse tenA parigrahanI noMdha mujaba-1,000 hAthI, pa0,000 gheDA, 80,000 kula, 1000 ratnahIrA vagere jhaverAta, 500 haLa, 500 gADI, pa00 vahANa, 5 ghara, 5 hATa, 2000 dhAnyanA keDAre, 6 kareDa semore, 6 karoDa cAMdI vagere dravya hatuM. tenA gharamAM ratnajaDita jinacaitya gharaderAsara hatuM, temAM bheMyataLiye ratno jaDelAM hatAM. jinapratimA paNa caMdrakAMta maNinI hatI. zeTha kuberadattane mAtA hatI, patnI hatI paNa kaMI saMtAna naheAtuM. eka rIte te acAnaka maraNa pAme. e samaye aputriyAnuM dhana rAjAne maLe e kAyade hatA. tethI rAjA kumArapAla bIjA vepArIonA kahevAthI tenuM dhana levA mATe tenA ghare AvyuM. rAjA zeThanA parigrahanI noMdha vAMcI khUba khuza thaye. Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIma ] A jitadesara 687 paraMtu zeThanI mAtA ane patnI eka te zeThanA maraNathI kapAMta karatAM ja hatAM temAM teenu badhuM dhana paNa rAjA levA AvyA che e jANIne atyaMta rudana karavA lAgI. rAjA AvI karuNa sthiti joI ne gaLagaLA thaI gayA. teNe tyAM ja makkama vicAra karIne kahyuM : * AvuM dhana levuM e te strIjAtinu bhayaMkara apamAna che. mAre A dhana na joIe.' : khasa, te ja divasathI teNe rudatIdhanane je paTTo hatA te pANImAM nAkhyA ane e dhana maranAranI patnI pAse rahe evA kAyado jAhera karyAM. strInA samAna hakanA bhAratavarSanA A pahelA kAyadA hatA, je Aja sudhI cAlu che. prajAe rAjA kumArapAlanuM AvuM prajAvAtsalya oI ne tene 'rAjapitAmaha' kahIne biradAvyA. (-mehurAjaparAjaya nATaka AMka : 3, zlA 39-42; kumArapAlacaritra, upadezasAra-saTIka upa07, praka0 35, pR0119) matrI pRthvIpAla-- maMtrI pRthvIpAla te ninnayavazanA maMtrI AnaMdanA putra hateA, pAravADa hateA. rAjA siddharAja tathA kumArapAlanA maMtrI hatA. (sa'0 1204). (praka0 35, pR0 187, praka0 37, pR0 282) zeTha yoAdhana te pAravADa hatA. tenA kalyANa mATe tenA putrA AMkhe vageree sa0 1212mAM vimalavasahInA gAmamAM bha. RSabhadevanI pratiSThA karAvI. mahattama durlabharAja, (2) jagadeva-- A pAravADajJAtIya pitA-putra sa0 1216nI AsapAsa 'sAsu Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa drikatilaka' ane 'svapnaciMtAmaNi (le. 321) nAme graMtho racyA che. (praka. 38, pR0 396) * * * * (1) maMtrI jagadeva- maMtrI sajajana ane maMtrI AMbAnI pachI maMtrI jagadeva zrImatI saM. 1208 lagabhagamAM karNAvatIne sUbe hate. pachIthI te saurASTrane daMDanAyaka banyA. te jANe rAjA kumArapAlanuM ja bIjuM teja hoya te pratibhAzALI hato. tene abhayadeva nAme putra hate. ane vasaMtapAla nAme pautra hatA. vasaMtapAla paNa rAjakumAra je dekhAvaDo hato. teNe dAdA jagadevanI AjJAthI saM. 1256 caitra sudi 13 ne zukravAre giranAra tIrtha upara naMdIzvarane paTTa karAvyuM ane tenI (rAjagacchanA) Ai caMdrasUrinA ziSya A jinezvaranA ziSya Ave devendra pAse pratiSThA karAvI. (-gujarAtanA aitihAsika lekha, bhA. 3, pR0 12 - rAjavijJaptikA, lekhapaddhati praka. 35, pR. 27) ke maMtrI yazadhavala bAlakavi jagadeva- te vArAhIne zrImALI jaina hatuM. rAjA siddharAjanA samaye te khajAnAno maMtrI hatA. rAjA kumArapAlanA samaye mahAmAtya padane upara hato. A0 vAdidevasUrinA A0 jinabhadra saM0 1218mAM pATaNamAM tenA mahAmAtyapaNumAM "ka95cUNiInI tADaprati lakhAvI. saM. 122nA poSa sudi 15 ne guruvAre udayapura (gvAliyara)nA zilAlekhamAM paNa tene mahAmAtya batAvyo che. bALakavi jagadeva--tene jagadeva nAme putra hatuM, te kavi hatA. kaTa satra A0 hemacaMdrasUrie tenI kavitAthI prasanna thaI tene bALakavi'nuM biruda ApyuM hatuM. te dharmASagacchanI zramaNopAsaka samitine vaDo hato. A muniratnasUrine bhakta hatA. teNe ujjainamAM rAjA naravarmanI sabhAmAM zivavAdIne harAvyuM hatuM. A * * * * * * Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] a. ajitadevasUri 689 muniratnanA upadezathI pATaNanA rAjatiSI rudradevane putra maMtrI nizvaya, tathA maMtrI cUdana bhaTTa jena banyA hatA. te banne jagadevanA mitra hatA. e traNe jainadharmanI unnatimAM ghaNo rasa letA hatA. kavi jagadevanI vinatithI A0 munirane saM. 12paramAM pATaNamAM "amamacaritra racyuM hatuM. bAlakavi jagadeva tathA kavi kumAra vagere vidvAne e tenuM saMzodhana karyuM hatuM - kavi kumAra, pUrNapAla, yazalpAla, maNu, mahAnaMda vagere kavi jagadevanA samakAlIna vidvAna hatA. (praka. 35, pR0 47) zrIDAhIdevI- te pATaNanA zeTha satyakinI putrI hatI. te bacapaNathI ka. sa. A0 hemacaMdrasUrine vaMdana karyA sivAya bhejana letI nahatI. pitAe tene vivAha khaMbhAtamAM karyo. tyAM paNa te bha0 munisuvratasvAmInI tathA AcAryazrInI caraNapAdukAnI pUjA karIne ja jamatI hatI. teNe A niyamanuM jIvanaparyata pAlana karyuM hatuM. (-A0 guNAkaranI bhaktAmarastetra vivRti, kAvya: 14, saM. 1826) cAMpalade- pATaNanA zeTha AbhaDa vasAnI e putrI hatI. bAlavidhavA thavAthI te tenA pitAne tyAM ja rahetI hatI. te ghararakhu, catura, vivekI, dharmAtmA ane sAmAnA mananI pArakhuM temaja viduSI hatI. " (jUo, praka. 41, pR. 63) zeTha hemacaMda teNe sAdiyA rANA jetrasiMha (saM. 1270 thI 1309) nA rAjyamAM mahAmAtya jagatasiMhanA samaye AhaDamAM samasta jaina siddhAMte lakhAvyA. kavi yazazcaka- zAkaMbharImAM dhake vaMzIya zrImAlI dhanadeva nAme hato. te cauhANa rAjAne mahAmAtya hatuM. tene padmacaMdra nAme putra ane yazazcaMdra Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 prakaraNa nAme patra hato. te rAjAne Azrita kavi hato. teo dharmazeSa gacchanA zrAvake hatA. - kavi yazazcadra be mahAkAvya tathA cAra nATakanI racanA karI hatI. nATakamAM "mudritakumudacaMdranATaka" ane "rAjimatIpradha" e e nATake jANItAM che. pATaNanI rAjasabhAmAM saM. 1191mAM A vAdidevasUrio digaM. barAcArya kumudacaMdra sAthe zAstrArtha karI vijaya meLavyuM e ghaTanAne gUMthatuM etihAsika nATaka "mudritakumudacaMdra" (sargaH 5) nAme racyuM che. tenI racanA prauDha pAMDityanuM darzana karAve che. hAMsIdevI te pATaNanA zeTha chADA vIzA poravAlanI vidhavA putrI hatI. te ekavAra rAjA siddharAjanA rAjavihAramAM jinadarzana karatI hatI tyAre sAmAnya lAgato pAsila nAmane jena te derAsaranuM khUba bArIkAIthI nirIkSaNa karato hato ane maMdiranI laMbAI-pahoLAI vagerenuM mApa paNa leto hato e joI hAMsIe mazkarImAM pUchyuM ke, "bhAI ! zuM kaI derAsara baMdhAvavuM che te mApa laI rahyA che ?" pAsile hAjarajavAbI uttara Ape ke, "bena ! tArA memAM sAkara. tuM e maMdiranA pratiSThAutsavamAM jarUra Avaje. jarUra AvIzane!' hAMsIe "hA" pADI, pAsile ArAsaNumAM bha0 neminAthanuM derAsara 45 hajAra kharacIne baMdhAvyuM ane hasIe temAM 9 lAkhe kharacIne maMDapa baMdhAvyuM. A vAdidevasUrie saM. 119nA vai0 sudi 10 nA roja tenI aMjanazalAkA ane pratiSThA karI, temAM hAMsIdevI AvI ane pAsilanI mahecchA pUrI thaI. (praka. 41, pR. 572, 681) nItala rANuM- te pATaDInA rANu surAka jhAlAnA laghubaMdhu zAMtidevanA putra vijayapAla jhAlAnI patnI hatI. te jainadharma pALatI hatI. teNe pUnamiyAgacchanA A abhayaghoSanA ziSya paM. vidyAkumAranA upadezathI pATaDImAM bha0 pArzvanAthanuM derAsara baMdhAvyuM, pilALa banAvI Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ejatadevasUri 691 ane jaina graMthanI prati lakhAvI. (praka. 40, pR. 500) (-pATaNanA jJAnabhaMDAranI "gazAstra nI puSpikA) zeka kapardi (1)- te pATaNane vepArI hatA. teNe bha0 mahAvIrasvAmInuM derAsara baMdhAvyuM. temAM suvarNa ane pittalamizrita ane lAkha lAkha dravyanI kImatanA nIlamaNinI cakSuvALI bha0 mahAvIranI pratimA bharAvI. tenI upakezagacchanA A siddhasUrinA hAthe saM. 1072 mAM pratiSThA karAvI. - (-upakezagacchanI paTTAvalI, pra. 1, pR. ra7) zeTha kadi zAha (2) zeTha zaMkA zAhanA putranuM nAma kapardi hatuM. tene tyAM pa00 gheDIo hatI. te pratyeke lagabhaga eka ja samaye vacherAone janma ApyuM. tethI tenuM nAma "kuDI vyavahArI' paDyuM. rAjA siddharAje A kapardine daMDanAyaka na hatA ane InAmamAM tene bAra gAma ApyAM hatAM. teNe saM0 1185 mAM pATaNamAM derAsara baMdhAvyuM ane A0 jayasiMha pAse temAM pratiSThA karAvI. A vaMzanA semA zAhanI putrI somAdevIe A Arya rakSitasUri (saM. 1159) pAse dIkSA laI mahattarApada meLavyuM hatuM. A vaMzanA zeTha nAnA vIsale pitAnA 21 mitro sAthe A dhamaSasUri (saM. 1268) pAse dIkSA lIdhI hatI. (-aMcalagacchIya maTI gujarAtI paTTAvalI, pR0 108, praka. 40, pR. 515) maMtrI kAdi (3)- maMtrI kapardi mULe nirdhana hato. teNe guru AjJAthI "bhaktAmaratetrane pATha zarU karyo. agiyAramA lekane jApa cAlu rAkhyA. AthI te dhIre dhIre AgaLa vadhyuM. tene kAmadughA gAya maLI hatI ane maMtrIpada paNa maLyuM. te kai so AzrI hemacaMdrasUrine bhakta hate. te nAnapaNathI kAvyakalAne zekhIna hate. racanA karate hato. tenAM prAsaMgika sUkto ane samasyApUrtio prabaMdhomAM maLe che. Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 jaina paraMparAne dhRtihAsabhAga 2 [ prakaraNa teNe "ra3ru nA hakAranI vizeSatA tathA urvazI, vizvala ane vigraharAjanA nirukta arthe gaThavI saune Azcaryacakita karyA hatA. te A0 hemacaMdrasUrinI vikasabhAne pradhAna vidvAna hato ane rAjA siddharAjanA samaye bhaMDArI tarIke niyukta thaye hato. rAjA kumArapAla abhaNa ane rAjanItithI paNa anabhijJa hato tethI kapardinI preraNAthI teNe kAmaMdakIya nItizAstrane tenI pAse abhyAsa karyo. vaLI, eka ja varSamAM kakakAthI zarU karI traNa vRtti ane traNa kAvyanuM jJAna saMpAdana karyuM. eTale kumArapAla tene bahu mAnato hato. te rAjA kumArapAlane prItipAtra banyuM ane chevaTe tenI vicArasamitine sabhya paNa banyuM. rAjavIe sAdharmika jene madada karavAnuM je khAtuM khelyuM hatuM tenI vyavasthAnuM kAma zeTha abhaya, zeTha AbhaDa ane maMtrI kapadine soMpyuM hatuM. maMtrI vAhaDe zatruMjaya tIrthamAM derAsara baMdhAvyuM ane te pavananA jesathI dhasI paDayuM tyAre pote jAte jaIne bIjI vAra te derAsara taiyAra karAvyuM. e samaya daramiyAna mahaM kadi pATaNamAM zrIkaraNamudrAne adhikArI banyA hate. (-prabaMdhaciMtAmaNi) rAjA kumArapAlanI evI IcchA hatI ke, pitAnA maraNa bAda gUjarAtane rAjA pratApamala thAya. maMtrI kapardi paNa e ja vicArane hato. AthI ajayapAla tene mArI nAkhavAne Icchato hate. selaMkI ajayapAla saM. 1229mAM gujarAtane rAjA banyuM. teNe maMtrI kapardine mahAmAtyanuM pada ApavA belA. kapardine rAjA pAse jatAM apazakune paNa thayA chatAM padavInA lebhamAM teNe te gaNakAryA nahIM. rAjAe tene je divase mahAmAtya banAvyo te ja divasanI rAte tene pakaDAvI, bIjAo pAse tiraskAra karAvI, kakaLatI telanI kaDAImAM naMkhAvyuM. eTale te saM. 1229-30 mAM maraNa pAme. maratAM maratAM te hasate mukhe beH "ame yAcakane karaDenuM dAna ApyuM, vAdamAM virodhIone paNa harAvyA, rAjAone segaDAMnI jema uThADyA ne besADyA; eTale ame karavAyegya badhuM karI Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A0 ajitadevasUri 687 lIdhuM che. have vidhAtAne amArI jarUrata hoya to ame tyAM paNa javAne taiyAra chIe." te vidvAna, zIghrakavi, rAjanItijJa, udAra ane gurubhakta hato. (-prabhAvaka caritra, prabaMdhaciMtAmaNi, prabaMdhakoza 10 me prabandha, bhaktAmarastotra-vivRti) kapardizAha (4) te rAjA kumArapAlanA mahAmAtya vAdhUyanane putra hato. teNe vaTasaramAM bha0 AdinAthanuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. (praka. 41, pR. 675) zeTha AbhaDa vasAha (saM. 1170 thI 1257) pATaNanA koTavraja zeTha nAga zrImAlInI patnI suMdarIne AbhaDa nAme putra hatA. te daza varSa thaye te daramiyAna tenAM mAbApa maraNa pAmyAM ane dhana paNa nAza pAmyuM. te eka kaMsArAne tyAM ghUgharA ghasato hato ane roja vizepaka kamAto hate. te java khAto hate. bIjI rIte te buddhizALI ane catura hatA. teNe ratnaparIkSAno abhyAsa karyo ane jhaverIone tyAM anubhava meLavIne ratnane pArakhu banI gaye. teNe eka vAra ka. sa. Ai zrI hemacaMdrasUri pAse jaIne 700 sonAmahoranA parigraha parimANanuM vrata devA AcAryazrIne vinaMti karI. AcAryazrIe tenA hAthanI rekhAo joI tene khUba samajAvIne Akhare traNa lAkha sonAmahAranA parimANane niyama karAvyuM. te mA-bApanI hayAtImAM ja nAnI uMmare lAchaladene para hato. tene cauda varSanI uMmare putra thaye. strI nAnI uMmaranI hovAthI putrane dUdha ochuM maLatuM tethI teNe bakarI kharIdI lAvavAno vicAra karyo. te gAma bahAra bharavADa pAse bakarIonA ToLA AgaLa gayo. temAM eka bakarInA gaLe lIle paththara bAMdhyo hato. maNinA pArakhu AbhaDe te paththara joIne bakarI kharIdI lIdhI. e paththara nIla. maNi hatA. tenA pAsA paDAvI rAjA siddharAjane te maNi vecI Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa dIdhe. rAjAe te maNi pitAnA mukuTamAM jaDavA mATe lAkha senaiyA ApIne kharIdI lIdho. AbhaDe A dravyathI vepAra kheDavA mAMDyo. teNe eka divase vahANamAM AvelI majIThanI guNe kharIdI lIdhI. temAM keTalIka guNemAM vahANavaTIoe cAMciyAnI bIkathI sonAnI lagaDIo saMtADI rAkhI hatI te zeTha AbhaDane tenA nasIbe prApta thaI. A rIte AbhaDa cheDA samayamAM ja kareDapati banI gaye. tene te mAtra traNa lAkhano niyama hato, eTale teNe khule hAthe dhana vAparavA mAMDyuM. teNe 24 vartamAna vIzInAM derAsara baMdhAvyAM. ghaNA derAsaranA jIrNoddhAra karAvyA. 84 poSALe baMdhAvI, sAta kSetramAM 90 lAkha senAmahere vAparI. devabhakti, gurUbhakti ane sAdharmika bhaktinA lAbha lIdhA. saM. 1228mAM pATaNamAM tenA upAzrayamAM rAjagacchanA A caMdrasUrie "nirayAvaliyAsutta nI TIkA racI. te pUrNatalagacchane zrAvaka hate. ka sA A0 zrI hemacaMdrasUrine bhakta hatA. rAjA kumArapAlane prItipAtra hatuM. rAjAe nirAdhAra zrAvakone sahAya karavAnI pratijJA lIdhI hatI e mujaba tene e khAtAne UparI banAvyo hato ane AjJA karI ke, "tAre nirAdhAra kuTuMbadITha 100 senAmahera ApavI. A rIte sAtabharamAM je rakama apAya te rAjyanA khajAnAmAMthI laI levI. AbhaDe pahelI sAla jene kareDa senaiyAnI madada karI ane rAjAne jaNAvyuM ke, vepArI paNa rAjAne ja khajAne che mATe A dAnane lAbha mane levA de." rAjAe javAba Apyo ke, "zuM tAre mane lebhI banavAnI Adata pADavI che ? rAjAe tarata ja khAnAmAMthI kareDa senaiyA magAvIne zeTha AbhaDane arpaNa karyA. eka rAte A0 hemacaMdrasUri pAse rAjA kumArapAla, zeTha AbhaDa, maMtrI kapadI vagere beThA hatA. bhaviSyamAM gujarAtane rAjA ke e vize carcA cAlI. AcAryazrI te spaSTa rIte mAnatA hatA ke, ajayapAla rAjA tarIke lAyaka nathI. te dharmasthAnene nAza karaze Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] a. ajitadevasari ane AvA vizALa rAjyane sAcavI nahIM zake. rAjA banAvavAne lAyaka te rAjapautra pratApamalla ja che. rAjA kumArapAla paNa pratApamalane ja rAjA banAvavAne Icchato hato paraMtu zeTha AbhaDe jaNAvyuM ke, "badhIya vAta sAcI che paNa je teya pitAne ja sAre eTale ajayapAlane ja rAjA banAva joIe." saM0 1229mAM AcAryazrI svarge gayA. rAjA kumArapAla paNa maraNa pAme ane ajayapAla gujarAtane rAjA banya. te kunapati hatuM. teNe gAdIe AvatAM ja kumArapAle banAvelAM pATaNanAM tathA AsapAsanAM jaina derAsara toDI naMkhAvyAM. A0 rAmacaMdra, maMtrI kapardi, maMtrI vAhaDa vagerene mArI naMkhAvyA. zeTha AbhaDe AvuM dhAryuM nahotuM paNa te rAjAnI AvI ugratA joIne maunapaNe besI rahyo. have ajayapAle dUranA tAraMgA tIrtha vagere sthaLanAM jaina derAsaro toDavAne vicAra karyo. zeTha AbhaDe rAjAne kepamAMthI AvA maMdire bacAvavA yuktithI kAma lIdhuM. rAjAnA prItipAtra zIlaNu bhAMDane khUba dravya ApIne bAkInAM derAsare bacI jAya e mATe taiyAra karyo. sIlaNe eka yukti racI. teNe eka sAMThIne prAsAda baMdhAvyuM. tene dhaLAbe, cItarAvyuM. pachI rAjA ajayapAlane potAnA ghera padharAvI temanA hAthamAM tenA pAMca putre tathA A prAsAda bhaLAvyA ane be hAtha joDI vinati karI ke, "mahArAja ! mAre putra che. temanA mATe badhI vyavasthA che. huM have vRddha thaye chuM, AthI huM tIrthayAtrAe javAnI IcchA rAkhuM chuM, to mane AjJA Ape ke huM mArA jIvananuM kalyANa karuM." te rAjAnI AjJA laI saunI pAsethI vidAya mAgIne eka dizA tarapha cAlavA lAge. sIlaNa DuM AgaLa gayo ke tarata ja tenA pAMca putroe DAMga mArIne A prAsAdane toDI nAkhI jamInesta banAvyuM. sIlaNa A dhaDAdhaDanA avAjo sAMbhaLI pAcho Avyo ane putrone uddezIne tiraskArathI belavA lAgyuM: "re abhAgiyAo ! Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A kupa che chatAM sAre che, kemake teNe pitAnA pitAnA maraNa pachI tenAM dharmasthAne pADI nAkhyAM jyAre tame kuputre to tenAthIye vadhu adhama che, kAraNa ke tame te huM so Daga bharuM eTalIye rAha joI nahIM." rAjA A sAMbhaLIne zaramAI gaye. teNe derAsare teDavAnuM kAma sarvathA baMdha rAkhyuM. eTale bAkInAM derAsara bacI gayAM. jenee A samaye jena graMthane bacAvavA jesalamera jevA surakSita pradezamAM mokalI ApyA. (praka 35, pR0 135) rAjA ajayapAla tenA nIca svabhAvanA kAraNe trIje varSe pitAnA aMgarakSaka vejalanA hAthe mAryo gayo ane tenI pachI bAla mUlarAja ane bheLe bhImadeva (saM. 1235 thI 1298) gujarAtane rAjA banyo. - eka vAra zeThe eka nAlAyaka mahetAne kADhI mUkyo, teNe rAjA bhImadevanA kAna bhaMbheryA. rAjAe zeThane bhUlamAM phasAvI paise kaDhAvavAnI yukti zodhI kADhI. teNe eka dAsI sAthe zeThane ghare mAMsane thALa mokalyA. zeTha jinapUjAmAM beThA hatA. AthI tenI putrI cAMpaladee dAsIne satkAra karyo ane dAsIe cAMpaladene thALa arpaNa karIne kahyuM : "utsava cAle che tethI rAjAe tamArA gaurava mATe A prasAda mekalAvyo che." zeThaputrIe thALane mAnapUrvaka lIdhe ane upara rUmAla ughADIne jyAre teNe joyuM ke tarata te samajI gaI ke nAlAyaka mahetAnI A karatUta lAge che. teNe AgamacetI vAparIne prasAdane bIjA thALamAM laI lIdhe ane thALane metIe vadhAvI pAcho Aye. rAjA mATe savA lAkhane hAra mekalya, ane dAsIne kaMThe paherAvI khuza karI pAchI ravAnA karI. dAsI to khuzI thaI cAlI gaI. cAMpaladee bhejana karyA bAda potAnA pitAjIne A vRttAMta jaNAvyuM ane sAthesAthe jaNAvyuM ke, "pitAjI! tamArA mahetAnI, bhaMbheraNIthI rAjA tamane lUMTavA Icche che. have te ApaNuM badhuM Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 697 ekatAlIzame A. ajitadevasUri dhana laI leze te pahelethI ApaNe upAya kare joIe. tame eka kAma kare ke, rAjAne ApaNI dolatanI neMdha batAvIne kahe ke, "he nAtha ! tamArI marajI hoya te A dolata laI le." zeThe e pramANe karyuM. rAjA to A neMdha jeIne sAzcarya lajijata banI gaye. bIjI rIte tene AvA manapArakhu mAnavI mATe AnaMda paNa thaye. rAjAe tene bhaMDArIne kahyuM : "re mUrkha ! vidhAtA jene dhana Ape che tene tenA rakSaNanI buddhi paNa Ape che. te tAre zeThanI IrSA karavI na joIe. ThIka, je thayuM te thayuM, paNa have zeThanA pagamAM paDIne mAphI mAgI le." - mahetAe zeThanI mAphI mAgI ane rAjAe temanI eka keDI paNa lIdhI nahIM. zeThanAM aneka sukRte cAlu hatAM. temanA taraphathI dAnazALA cAlu hatI. te guruone eka ghaDA jeTalA ghInuM roja dAna karato hato. sAdharmika vAtsalya, saMghapUjA, jIrNoddhAra, graMthabhaMDAra, ane pratimAonI pratiSThA karAvato hato. zeThe saM0 12pa7mAM pATaNanI pratyeka piSiALamAM rahelA AcAryo. nI bhakti ghaNuM dhana kharacIne karI hatI. A rIte te zeTha nIrogI, sukhI ane lAMbu AyuSya bhogavI samAdhipUrvaka maraNa pAmyuM. teNe kula 10,80,00,000 dravyanuM dAna karyuM hatuM. zeThane AsapAla vagere pAMca putra hatA. zeThe tenA mATe gharanA cAre khUNAmAM cAra caru dAvyA hatA paNa te badhA nibhaMgI hatA tethI te carue teone maLyA nahIM. zeThanA be putrane parivAra to rAjA ajayapAlanA dabAvathI ajena banI gaye. cAMpalade paNa dharmArAdhana karI svarge gaI. (jUo pR. 689) - zeTha AbhaDe pAMca selaMkI rAjAone rAjakALa je hato eTale Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa nakkI che ke, sa'0 1170 thI sa'0 1258 sudhI te vidyamAna hatA. (-praba dhaciMtAmaNi, pramadhakAza pra0 23me, purAtana prazna dhasa graha, upadezataragiNI, zatapadIpada 10pa mu) 41 kavi yazaHpAla--te mAdravaMzanA maMtrI dhanadeva ane rukimaNInA putra hatA, je moTA vyApArI hatA, vidvAna hatA. rAjanItinA jANakAra hatA ane ajayapAlanA samayamAM jaina maMtrI hatA. teNe "mAhaparAjaya nATaka" manAvI rAjA ajayapAlanA rAja kALamAM sa0 1229 thI 1232) tharAdamAM kumAravihAranA bha mahAvIrasvAmInA utsava prasaMge bhajavyuM hatuM. temAM gurjarezvara kumArapAle ka. sa0 A. hemacaMdrasUrinI hAjarImAM sa0 1216 nA mAgazara suda 2 nA divase kRpAsuMdarInuM pANigrahaNa karyuM tenu AdhyAtmika varNana che. (meAhuparAjaya nATaka) lAlanavaza-- pIluA (pIluDI)nA DA. rAvajIne cAra putrA hatA. te paikI cothA putra lAlanane kADhanA rAga thayA. te A. jayasi hasUrinA prabhAvathI zamI gayeA. AthI zeTha rAvajI ane lAlane te AcAryazrI pAse sa0 122mAM jainadharmanA svIkAra karyAM. lAlananeA parivAra esavAlamAM bhaLI gayA, tenAthI lAlanavaMza cAlyA; jenI vaMzAvalI nIce mujaba che (1) lAlana--tene be putrA hatA. (ra) mANeka, (3) meghA, (4) lubhA, (5) sahadeva, (6)TeDAjI, (7) lagAjI, (8) sevA-- eka zilAlekhamAM ahIMthI 12mA pata sudhInAM nAmeAmAM pheraphAra maLe che, (9) siMha, (10) harapAla, (11) devanaMda, (12) paryaMta, (13) vaccharAja-patnI vAladevI. (14) amarasiMha--patnInuM nAma vaijayaMtI, jenuM mInu nAma liMgadevI hatuM. te ArIkhANAmAM raheto hato. tene (1) vaya mAna, (2) cAMpazI ane (3) padamazI ema traNa putra thayA. Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIzamuM ] A ajitadevasUri (15) zeTha vardhamAna tathA padamazI--vardhamAna sauthI moTo hato. tene vannAde patnIthI vIra ane vIjapAla tathA navaraMgade patnIthI jagaDu ane bhAramala putra hatA. bIjA bhAI cAMpazIne amaracaMda nAme putra tathA rAmajI, bhImajI nAme pautro ane lAlade nAme pautrI hatI. trIjA bhAI padamazIne kamalAde patnI hatI, jenuM mULa nAma sujANade hatuM. tene zrIpAla, kuMrapAla ane raNamala ema traNa putro thayA. zrIpAlane nArAyaNa putra ane kRSNadAsa nAme pautra hate. kuMarapAlane sthAvara ane vAghajI nAme putro hatA. - zeTha vardhamAna ane padamazI sAthe rahetA hatA. teone ArIkhANamAMthI siddharasa maLI AvyuM. eTale teo bhadrezvara jaIne rahyA. teone samudranA vepArI culInacaMganI sAthe kaMtAnanI ADatane vepAra karavAthI dhana vadhavA mAMDayuM. teoe saM. 1950mAM A0 kalyANasAgaranI adhyakSatAmAM zatruMjayane cha'rI pALA yAtrA saMgha kADho. teone vaTabhAI cAMpazI tathA vevAI rAjasI nAgaDA paNa saMghamAM sAthe hatA. bhAdaraNa nadInA kAMThe saMghavIne hAthI gAMDa thaI gaye paraMtu AcAryazrInI agamacetIthI baMne bhAIo hAthI upara te divase beThA nahotA. A saMghamAM 200 sAdhuo, 300 sAdhvIo, ane 15000 yAtrike hatA. saMgha mAgazara vadimAM pAlItANuM pahoMce. e ja mAgazara vadimAM zeTha vardhamAna, zeTha padamazI ane zeTha rAjasI nAgaDAe zatruMjaya para derAsare baMdhAvavA mATe pAyA nAkhyA. A saMghamAM batrIsa lAkha kerI vaparAI hatI. A bhAIo tathA rAjasI jAmanagaranA jAma jasavaMtanA AgrahathI kAyamane mATe jAmanagara AvIne vasyA. teoe zaMtrujaya tIrtha upara A0 kalyANasAgaranI adhyakSatAmAM saM. 1675nA vaizAkha sudi 3nA rehi dine bha0 zAMtinAtha vagere 204 jinapratimAnI tathA saM0 1676nA phAgaNa sudi 2 ne zukravAre revatI nakSatra dine bha0 zreyAMsanAtha vagere 100 Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h hf jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2o jinapratinI aMjanazalAkA karAvI. vaLI, A mane bhAI Ae jAmanagaramAM A0 kalyANasAgaranI adhyakSatAmAM sa0 1676nA vaizAkha suDhi 3 ne budhavAre tathA sa0 1678nA vaizAkha sudi 5 ne zukravAre bha. zAMtinAthanA 72 derIovALA derAsaramAM aMjanazalAkA ane pratiSThA karAvI, jemAM sAta lAkha kArI vAparI. [ prakaraNa Aje jAmanagaramAM vadhamAna zAhanuM derAsara atyaMta prasiddha che. tenu keTaluMka kAma salATenI bedarakArIthI khAkI rahI gayu che. A bhAI ee chIkArI gAma tathA meDaparamAM paNa jinapratimA enI pratiSThA karAvI hatI. eka vAra jAmanareze zeTha vardhamAnane 9000 kArInI ciThThI lakhI meAkalI. ane te ja ciThThImAM duSTa buddhivALA Thakkara haDamata luhANAe be mIDAM vadhArI dIdhAM hatAM. baMne zeDa ciThThI vAMcI muMjhAyA. devIe AvIne tene citrAvalI ApI tethI zeThe tarata ja 9,00000 kArI rAjAnA khajAnAmAM meAkalI dIdhI. zeTha vardhamAna tathA padamazI AmAM koI duSTa mAnavInA hAtha che. ane kAIka SaDyatra racAyuM che ema samajIne tarata ja jAmanagara cheDI cAlyA gayA ane bhadrezvara jaI ne vasyA. teoe pAvAgaDhamAM mahAkAlIdevInA maMdiranA jIrNoddhAra karAjyeA. bhadrezvaramAM ariSTaratnanI bha. neminAthanI, mANekanI bha. vAsupUjyanI, nIlamanI bha. pArzvanAthanI, ane nIlamanI bha. malTinAthanI pratimAo bharAvI. navapada ane jJAnapaMcamInAM ujamaNAM karyAM. bhadrezvara vagere tIrthInA jIrNoddhAra karAvyA. kalyANakabhUmimAM dAna ApyuM. sAdharmikAnA uddhAramAM sAta lAkha kArI vAparI. sa0 1685mAM bhadrezvaramAM amarasAgarajIne AcArya pada apAvyuM. cAraNAne hujArA UMTa vagerenu dAna ApyuM. zeTha vardhamAna sa0 1689nA kArtika sudi 15 nI savAre pauSadhanI sthitimAM ArAdhana karIne svarge gayA. zeTha padamazIe Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekatAlIAmuM ]. A ajitadevasUra 1 temana! agnisa MskAranI bhUmimAM vAva baMdhAvI. te vAvanI pAse bha. zAMtinAthanI derI karAvI. thoDA divasa pachI citrAvelI paNa cAlI gaI. sa`0 1689mAM bhadrezvaramAM marakI, mahAvAta, ane jaLapralaya vagere kudaratI kApa UtaryAM ne bhadrezvara tArAja thayuM, ujjaDa thayuM. AthI zeTha padamazI peAtAnA piravAra sAthe mAMDavI baMdaramAM jaI ne vasyA, ane zeDa vamAnanA putro pAtAnA parivAra sAthe bhUja jaI ne vasyA. zeTha padamazI sa0 1694nA pASa sudi 10nA rAja mAMDavI maMdaramAM maraNa pAmyA. (16) jagaDUzAha--te zeTha vardhamAnane moTo putra hatA. mahAdAnezvarI hatA. te sa0 1691mAM bhUjanagaramAM jaI ne vasyA. (-A. amarasAgaranuM sa0 1691nA zrAvaNa sudi 7nA rAja bhUjamAM baneluM 'vamAna padmasiMhacaritra,' vahIvaMcA suMdararUpanA mAravADI va mAna prabaMdha, cAraNu merunAM 700 kavito, zatruMjaya tathA jAmanagaranA zilAlekhA, acalagacchanI gujarAtI meATI paTTAvalI pR0 167thI 173; 266 thI 292; 311 thI 342) lAlanavaMzanA zA. velajI nagarapArakaramAM raheto hato. tene varajAga ane jesAjI nAme putro hatA. jeseAjIne lakSmI prasanna hatI. teNe bhAratanAM meTAM nagaramAM ane gAmemAM sAkara ane sikkAnI lahANI karI. A. meruttuMgasUra (sa'0 1432 thI 1473) nA upadezathI umarakeTamAM bha. pArzvanAthanA 72 zikharavALe jinaprAsAda karAvyA. zatruMjaya tIrthanA mATe yAtrAsaMdha kADhayo. tene jagad dAtAra'nuM biruda maLyuM hatuM. (-acalagacchanI meATI paTTAvalI, pR. 172, 173, 225, jesAjIpraba dha) vikramanI egaNIzamI zatAbdImAM jAmanagaranA phatehacaMda kapUracaMda lAlana eka vidvAna ane vicAraka thayA. teNe bhArata bahAra amerikA vagere dezAmAM jaI ne vyAkhyAnA dvArA saune jainadhama nA paricaya karAvyeA. te dara sAla vabharamAM 1800 sAmAyika karatA hatA. Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2ne [ prakaraNa e ja arasAmAM jAmanagaramAM zrI haMsarAja zAmajI lAlana thayA. te kagraMthanA ajoDa abhyAsI hatA. temaNe sAdhu-sAdhvIzrAvaka ane zrAvikAone dravyAnuyoganA abhyAsa karAvyA. A graMthanA lekhakeAe paNa sa`0 1973nA caturmAsamAM pAlItANAmAM pATaNavALI dharmazALAmAM kagraMthanA abhyAsa temanI pAse karyo hato. 72 temanA putro hIrAlAla tathA pautro manasukhalAla vagere paNa vidvAnA, sAhityapremI ane dharmapremI che. Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa betAlIzamuM A. vijayasiMhasUri (saM. 1235) A ajitadevasUrinI pATe A visiMhasUri thayA. teo atyaMta rUpALA ane sukomaLa hatA. miSTabhASI hatA. temanA ekamAM ja kAmadevanAM pAMce bANenI mAhinIkaLI AvI vasI hatI, paNa naiSThika akhaMDa brahmacArI hatA tethI teo eka hovA chatAM temane jagata vaza hatuM. (dvisaMdhAna kAvya) teo samartha vAdI hatA. temaNe saM. 1206mAM pratiSThA karAvI hatI, tene lekha ArAsaNa tIrthamAM vidyamAna che. teo saM. 1235 sudhI vidyamAna hatA. temanI pATe (1) Ai hemacaMdrasUri, (2) zatAthI A semaprabhasUri ane (3) A0 maNiratnasUri ema traNa AcAryo thayA. A0 hemacaMdra pitAnA saMsAra-duHkhane dUra karavA "nAbheyanemidvisaMdhAnakAvya racyuM che. kavi cakavartI zrIpAla piravAle tenuM saMzodhana karyuM hatuM. temAM AcAryazrIe A0 municaMdrasUri tathA A0 mAnadevasUrithI pitAnI prazasti ApI che. (-jUo praka. 41) (-prAcIna jaina lekhasaMgraha bhATa 2, lekhAMka: 289; nAbheyanemidvisaMdhAna mahAkAvya, tapAgacchapaTTAvalI) A vijayasiMhasUrivare- A. vijayasiMha nAmanA ghaNA AcAryo thayA che - 1. Arya khapUTAcAryanA vaMzamAM (1) jemaNe bharUcanA zakunikA 1. ekAhaniSpannamahAprabandhaH shriisiddhraajprtipnnbndhuH| zrIpAlanAmA kavicakravartI sudhIrimaM zodhitavAn prabandham // (-nAbeya nemidisaMdha na mahAkAvya) vizeSa mATe juo prakaraNa : 41, pR. 667 Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa vihArane jIrNoddhAra karAvI kASThaprAsAda baMdhAvyuM. (gA) jemaNe maMtrI vAhaDa dvArA saM. 1216, saM. 1222, saM. 1246 mAM zakunikAvihArane jIrNoddhAra karAvI zilAprAsAda baMdhAvyuM. bhAvAcAryagacchamAM to A0 bhAvedeva, A. vijayasiha, A0 vIra, A0 jinadeva, ATha yazadeva e nAmanA pAMca paTTadhare thayA hatA. (4) vijayasiMha jeo paramazAMta hatA. saM. 912 (prakao34,pR0557) () jeo paramavAdI hatA. saM. 1160 ( , , ) (6) saM. 1237nA aSADha vadi 7nA roja kheDAmAM bhAvaDAragacchanA bha0 RSabhadevanA derAsaramAM saMghe banAvelA toraNanI pratiSThA karI. (jainasatyaprakAza, kamAMkaH 214) (phe) jeo saM. 1312 pachI thayA. (praka. 34, pR. 558) saM01422, saM.14pa3, jemaNe saM. 1478mAM pratimAnI aMjanazalAkA karI, je paikI bha0 zItalanAthanI pratimA amadAvAdamAM che. jemaNe saM. 1566, saM. 1573mAM pratiSThA karelI te prati mAo khaMbhAta vagere sthaLe vidyamAna che. 3. nAIlagacchanA A samudranA paTTadhara saM0 975 (praka. 34, pR. 559 pra. 35, pR. 27) khaDugAcArya birudavALA. (praka. 37 pR. 2pa6) rAjagacchamAM (ga) (13) A0 devAnaMdasUrinA prapaTTadhara ane A0 pradyumnasUrinA gurubhAI saM 1314 (praka735, pR. 23) (IT) 19mA A0 malayacaMdranA ziSya, jemanA upadezathI saM. 1883mAM (1493mAM) jIrAvalA tIrthamAM eka derIne jIrNoddhAra thaye. (praka35, pR. 43) thArApadragacchamAM A0 vijayasiMhasUri nAmanA ghaNA AcAryo thayA hatA. () A vAdivetAla zAMtisUrinA guru saM. 106 pahelAM. (A) jemaNe saM. 131pamAM khaMbhAtamAM udayanavasahImAM cAvI Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetAlIzamaM ] 7. .. 9. A vijayasiMhari vaTAnI pratiSThA karI. (praka0 42) vaDagacchamAM (tra) betAlIsamA paTTadhara. (1) vAdidevasUrinA prapaTTadhara A0 vijayacaMdra. harSa purIyagacchamAM (3) chellA AcArya, jemanA paTTadhara maladhArI A. abhayadevasUri thayA. (praka0 34, pR0 567; praka0 38, pR0 323) pipalakagacchamAM A. zAMtibhadrasUrinA ziSya sa'0 1183. (praka0 37, pR0 271) 10. pUnamiyAgacchamAM A. caMdraprabhasUrinA ziSya (praka0 40) 11. rudrapallIya 41mA AcArya saM0 1204. (praka0 40, pR0 435) 12. nAgedragacchamAM (1) A0 dhanezvaranA paTTadhara sa0 1215 (praka0 35, pR0 5) temaNe kavivara AsaDanI vivekama'jarI'nuM saMzAdhana karyuM hatuM. (praka0 35, pR0 5; piTarsana ripeTa 3, pR0 103) 13. 2Dagaccha(rAjagaccha sabhave che)nA AcArya, jemaNe saM 1452mAM bha0 pArzvanAthanI pratiSThA karI, je pATaNanA maNi yAtI pADAnA derAsaramAM che. 605 14. tapAgacchamAM A. vijayadevasUrinA mukhya paTTadhara sva. sa0 1708 navInapura-amadAvAda (jUe praka0 58) noMdha-ma vijayasiMhasUri ghaNA thayA che, tema A0 jayasiMhasUri paNa ghaNA thayA che. jyAre A. jinasiMhasUri be thayAnA ullekheA maLe che. [1] dha ghASagacchanA A. muniratnanA paTTadhara. (jUe praka0 35, pR0 47) [2] kharataragacchanA AcArya (praka0 40, pR0 488 ) zAkhAgache. mAnadevagaccha (vaDaga7)-- caMdrakuLanA vanavAsIgacchanA vihAruka A mAnadevasUrinI Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 jaita para parAtA itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa eka paraMparA mAnadevagaccha tarIke vikhyAta hatI paNa A zAkhA gacchanA AcAryo mukhya gacchanAyakanI AjJA mAnatA hatA. mAnadevagacchanI para parA pahelA bhAga (praka0 35, pR0 12)mAM AvI gaI che. A paraMparAnA AcAryAM A. pradyumnasUri, A. devacaMdrasUri, vi. sa0 994mAM vidyamAna hatA. te sau vanavAsI vihAruka gacchanAyaka A. udyotanasUrinI AjJAmAM hatA. A micaMdrasUri lakhe che ke-- pradyumnamAnaddavAtisUrizmi: pranirAnitaH / uttara ayaNusuttavRtti-maza jammiya gacche AsI siripan junnAbhihANasUri tti / sirimANa devasUrI supasiddho devasUrIya // (mahAvIra caritra) eTale ke A udyotanasUri, A. pradyumnasUri, A. mAnadeva, prasiddha A. sadeva vagere zramaNuparivArathI varAyelA hatA. (jUA praka0 35, pR. 1, pR. 7) zAkhAcAryA hatA, A pradhumna, A mAnadeva te samakAlIna je mAnadevagacchanA hatA. A udyotanasUrie sa0994mAM vaDanI nIce eka sAthe 8 navA AcAryAM manAvyA hatA. (praka0 pR0 70) saMbhava che ke, A samaye temaNe mAnadevava zanA A0 devacaMdranA ziSya 50 mAnadevane paNa AcAya pada ApyuM hoya ane A mAnadevanA zramaNavaza paNa navA gacchanAyaka A. sarva devanI AjJAmAM vaDagaccha tarIke vikhyAta thayA hoya. A0 mAnadevasUri pachInI sUri paraMparAnI eka graMthaprazasti maLe che, temAM A dhanaprA potAnA pUrvAcA mAnadevasUrine tathA peAtAne vaDagacchanA batAve che. eTale banavAjoga che ke mAnadevagaccha sa0994 thI vaDagaccha banI gayA hAya. te graMthaprazasti A pramANe che zrIzAMtinAtha caritra - prazastiH saM* 1538 varSe AzvinamAse kRSNapakSe dvAdazI somavAsare zubhanakSatra Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 707 betAlIzamuM ] A vijayasiMhasUri lagnayoge mAlakadeze pAtasAha gyAsadInivijayarAjye / sAkarIyA prAme / zrImabRhadgacche / shriimaandevsuuri-shriimaantuNgsuuri| zrIpadmadevasUri-zrIudayaprabhasUri / zrIpramANaMdasUri--zrIdharmacaMdra suuri| zrIvinayacaMdrasUri / shriivijyprbhsuuti-shriinrendrsuuriN| tatpaTTAlaMkArazrIvIracaMdrasUriziSya AcAryazrIdhanapabhasUribhirliSito // svaparopakArAya // mAnadevagacha vaDagacchanI sUriparaMparA A rIte bane che - 19 A0 mAnadeva 20 A0 mAnatuMga 21 A0 buddhisAgara 22 A0 pradyumnasUri 23 A. devacaMdrasUri 24 A0 mAnadevasUri, A0 pUrNacaMdrasUri 25 A0 mAnatuMgasUri 26 A paddhadevasUri (saM. 1292 nA kArataka suda 8 ne ravivAra dhaniSThAnakSatra putra pra. sa. pra. naM 25. praka. 35, pR 12) 24 A0 mAnadevasUri saM0 94 25 A0 mAnatuMgasUri 26 Ara padyadevasUri, A udayaprabhasUri 27 A0 prabhANaMdasUri, A dharmacaMdrasUri 28 A0 vinayacaMdrasUri vaDagacchanA A mAnatuMgasUrinA gacchanA A0 dharmacaMdrasUrinA paTTadhara A0 vinayacaMdranA upadezathI saM. 113 nA kArataka vadi 14ne zukavAre cittoDanA rANA vanavIra cauhANanA rAjakALamAM nADolAImAM ujajayaMtAvatAra tIrthane jIrNoddhAra hate. (jUo praka. 34, pR. 605; praka. 38, pR. 307) ra9 A. vijyaprabhasUri, A0 narendrasUri 30 A0 vIracaMdrasUri 31 A. dhanaprabhasUri-te A vIracaMdrasUrinA ziSya hatA. temaNe saM0 1538 nA Aso vadi 12 ne somavAre zubha nakSatramAM Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga ja prakaraNa zubha lagnamAM mAlavAna. sAkariyA gAmamAM sulatAna gyAsuddInanA rAjyamAM pitAnA ane bIjAonA upakAra mATe "zrI zAMtinAthacaritra" lakhyuM. (zrI sAhitya pradarzana-zrI prazastisaMgraha, bhA. 2 pra. naM. 174) zAkhAga che vikamanI bAramI teramI zatAbdImAM ghaNuM zAkhAo nIkaLyA che. keTalAeka A pramANe che - kakakuMdAcAryagaccha-upakezagacchamAM A0 kakkasUri (saM. 115ra thI 1212mAM) thayA. temaNe kiddhAra karyo ane temane munigaNa "kakuMdAcArya tarIke prasiddhi pAmyuM. (praka. 1, pR.28) kharAtapAgacacha (saM. 1308).upakezagacchamAMthI saM. 1308mAM A zAkhA nIkaLI. trizRGgamAkhye sadgrAme mahIpAlasthite prbhau| kharatapeti birudaM vasvabhrAgnyekavarSe ca // (upakezagaaccha gurnAvalI, jenasatyaprakAza, kamAMka: 119) Uesagacche siddhAcAryasaMtAne zrIkharatapApakSe bha0 zrIzrIzrIkakasUriziSyamuni muktihaMsa, muni kanakaprabha // (abudAcala prAcIna jaina lekhasaMdeha, lekhAMkaH 67) upakezaga7nI dvivaMdanIzAkhAmAMthI "tAratna" zAkhA nIkaLI che. (jUo praka. 1, pR. 36, 37) saMbhava che ke, e dvivaMdanIka zAkhAmAMthI tapAgacchanI nizrAmAM kiddhAra karI "kharatara tapAgaccha nIkaLe che. A bAbatamAM vadhu saMzodhananI jarUra che. dharmaghoSagaccha-caMdrakulanA rAjagacchanA yugapradhAna A dharma ghoSasUrithI saM0 118thI "dharmazeSagaccha" nIkaLe. (jUo praka. 35, pR. 39) Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A vijayasiMhasUri 709 ghoSapurIyagacha-rAjagacchanA A hemaprabhasUri pitAne gheSapurIyagacchanA batAve che. (praka35, pR. 38) 1 A0 pramAnaMda (prabhAnaMda) teo gheSapurIyagacchanA samartha AcArya hatA. guNavAna hatA ane A cAritravALA hatA. 2 A. vijayacaMdra-teo bahu jJAnI hatA. 3 A0 bhAva devasUri-teo meTA jJAnI hatA ane samartha paMDita hatA. 4 A jayaprabhasUri--teo ghaNu guNavAna hatA. huMDApadrapuranA bha0 pArzvanAthanA derAsaranA gaThIvaMzanA zeTha cArumala piravAlanI paraMparAmAM anukrame 1. zeTha cArula, patnI jAsadevI 2. sahadeva (patnI nAgaladevI), 3. AmAka (patnI raMbhA)ne putro suhuNa, punAka, tathA haradeva thayA. te putroe mAtAnA kalyANa mATe A jayaprabhane eka "kalpasUtra'nI prati vahorAvI. (zrI pustakaprazastisaMgraha, bhA. 2,pra95; prakao 3pa, pR0 23) tapAgacchanA (62) bhavya vijayaprabhasUri ghoSA gotranA vizA osavAla jaina hatA. uchitavAlagacha-A gacchanuM nAma stavAla paNa maLe che. vizeSa paricaya maLato nathI. nAgapurIya lokAgacchanI saM. 1989nI paTTAvalIthI mAnavuM joIe ke A gaccha rAjagacchanA dharmaghASagacchane piTAga7 hato. (jUo, vi. vi. paTTA. saM. pR. 80) dhitavAlagaccha-A ga7 zuddhadatI tIrthamAM thaye hato, paNa e aMge bIjI kaI vigata maLatI nathI. (jUo, A jinaprabhasUrine vividhatIrthaka5) devAcAryagaccha-A vaDagacchanI zAkhA hatI. (1) Ai devasUri (rUpazrI)nI zramaNa paraMparA. (praka. 37, pR. 254) (2) A vAdidevasUrinI zramaNa paraMparA (praka. 41, pR. 589, pa90) Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAno ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa devAnaMditagaccha-(jUo praka. 35, pR069, pra041, 5050) nAgerI tapAgaccha-vaDagachanA A0 vAdidevasUrinI pareparAnA A0 jayazekhare tapasvI A jagavyaMdrasUrinI nizrAmAM kiddhAra karyo. temanAthI saM. 1301mAM nAgAramAM nAgerItAgacha nIkaLe. (praka. 41, paTTA. 14mI, pR. 591) jAlorAgaccha-A vaDagachanA devAcAryagacchanI zAkhA hatI. (jUo praka. 31, paTTA. 13mI, pR. 590) ArAsaNugacha-A vaDagacchanI zAkhA hatI. (praka. 41, paTTA15mI, pra598) bhinnamAlagacha-A vaDagacchanI zAkhA hatI. temAM anukrame A0 vIra, A0 amaraprabhanA paTTadhara Ai kanakaprabhanA upadezathI verA gopAla zrImAlIe mAMDavagaDhanI dakSiNa taLeTIvALA tArApura gAmamAM saM. 1551nA vaizAkha sudi 6 ne zukravAre punarvasu nakSatramAM bha0 supArzvanAthane jinaprAsAda baMdhAvyuM. (jUo praka. 41 paTTA. 16, pR059, jenasatyaprakAza kamAMka : 25) jIrAvalAgaccha-A vaDagacchanI zAkhA hatI. vaDagacchanA A0 devendranA paTTadhara, A jinacaMdranA paTTadhara A0 rAmacaMdrasUrie saM. 1411, saM 141pamAM jIrAvAlA tIrthamAM naM0 48mI derIne jIrNoddhAra karAvI pratiSThA karI. (AbU pradakSiNA lekhasaMgraha, jIrAvalAne lekha, leTa naM. 119-120, praka. 41, pR. 59) saM. 16para vizAkha suda 5 bha0 devAnaMda A0 somasuMdara thayA hatA. rAmasenagaccha--vaDagarachanI zAkhA hatI. (jUo praka. 41, pR. 59) temAM rAmasenIyAvATaka A malayacaMdrasUri thayA hatA. * A malayacaMdrasUri ghaNA thayA che. te A pramANe 1. rAjagachanA A malayendu (jUo praka. 35, pR. 37) 2. moTA tivI A0 mahendrasUrinA paTTadhara. (juo praka041, pR. 183) 3. caitravAlagacchamAM cAMdalIya bhaTTAraka malayacaMdra. (praka. 44, pR. ) Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzam ] A. vijayasiMhasUri 711 pipalakagaccha-thArApadrIyagacchanA vAdivetAla A zAMtisUrinI paraMparAnA (8mA) A zAMtibhadrasUrie saM. 1222mAM zeTha siddharAjanA bha0 mahAvIrasvAmInA jinAlayamAM ekasAthe 8 zine AcAryapada ApyuM tyAre thArApadraga7 pimpalakagaccha evA nAmathI jAhera thaze. eTale te gacchanI gAdI tharAdane badale pipalaka nagaramAM sthapAI tyAre pippalaka jaina tIrtha hatuM. " (vizeSa paricaya mATe jUo praka. 37, pR. 270) maDAhaDAgaccha-thArApadragacchanA saMvivihArI A cakezvarasUri maDAnA hatA. temanAthI saM. 1194mAM A cha nIkaLe. (jUo praka. 37, pR0 265) zrImAlIgaccha-A. jinadattasUrithI saM0 1204mAM kharataragacha nIkaLe. temAMthI saM. 1331 mAM pAlanapurathI "osavAlagaccha ane "zrImAlIgacchara ema be zAkhAo jUdI paDI hatI. . (jUo praka. 40, pR. 465, 464) vRddhatapAvaDagacchanA A jagacaMdrasUrie meTuM tapa karyuM, temanAthI saM0 1285mAM AhaDamAM vaDagachanuM nAma 'tapAgaccha paDayuM. e tapAgacchanA AcAryonI nizrAmAM judA judA gacchanA AcAryoe kiddhAra karyo. tethI nAgerItA, kharApA, kRSNarSitapA vagere ga banyA. A0 jagacaMdrasUrinA ziSyothI saM. 1319mAM khaMbhAtamAM (1) laghu piSALa ane (2) vRddha pinkALa ema be zAkhAo cAlI. (jUo praka. 44-45) A uparAMta bIjI paNa samazAkhA, kamalakalazA, kutubapurA vagere zAkhAo nIkaLI che. (praka. 44 thI 58) 13 gacchanuM ekama-tapAgaccha prAcIna ganI sAmAcArIne sarva rIte vaphAdAra rahyo che. AthI eka sAmAcArIvAlA prAcIna ane samakAlIna 13 gacchanI gAdI tapagacchanA (60) bhaTTAraka A0 vijayadevasUrigacchane ApI che ane te te gacachanA jene tApaga7mAM dAkhala thayA che. tenAM nAma kaTikagaccha, caMdragaccha, Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa citroDAgaccha, vaDagaccha, upakezagaccha keraMTAgaccha, sAMDerakagaccha, maladhAragaccha, kamalakalazA, katakapurA, kAjapurA, cauddezIyA tapAgaccha che. (jUo "tapagaccha zramaNavaMzavRkSa pR. 39, praka. 41, pR. 597) megaccha-A bappabhaTTasUrinI gAdI maDherAmAM hatI. temanI paraMparA meDhaga7 nAme hatI. (jUo praka. 32, pR. para2) rAjagachanA A pradyumna saM0 1325mAM meDhagacchanA A0 hariprabhasUrinI vinatithI "kAlikAcArya kathA" banAvI. (jUo praka. 35, pR0 ra3) - nAgaragaccha-jaina mahAjananI 84 jJAtio che. temAM nAgara paNa eka jJAti che. te jJAtivALA vaDanagara, visanagara, metrANuM ane siddhapuranA pradezamAM vasatA hatA. teo vRddha tapAgaccha ane aMcalagacchanA jena hatA paNa gujarAtamAM valabha saMpradAya Avyo tyAre teNe zarUAtamAM thaDA nAgane vaiSNava banAvyA. dhIme dhIme vaiSNave vadhyA. teoe ektA karI, jene para kanyAnI levaDadevaDa aMge dabANa mUkyuM eTale jene ekadama ghaTI gayA. nAgara jenee amadAvAdanI samagra jJAti vacce AjIjI karI ke ame jaina chIe, amane jJAtimAM meLavIne bacAvI le. tapAgacchAdhirAja pU. mUlacaMdajI gaNivara, sAgaragacchanA zrIpUja bha0 zAMtisAgara, zeTha premAbhAI vagere teone meLavI levA sammata hatA. paNa amadAvAdanA jJAtinA ThekedAro dharma premI hovA chatAM teoe jJAtipremane vadhu vajana ApyuM. enuM pariNAma e AvyuM ke nAga e vikamanI vIzamI sadInA madhyakALamAM jainadharma choDyo ane sau vaiSNava banI gayA. nAga nAgaragacchanA jainAcAryone zrAvaka hatA, zilAlekhamAM nAgaragacchane ullekha maLe che-nAgaragacchanA A pradyumnasUri(saM. 1309 thI 1394)e saM. 130hnA vizAkha sudi, 3 ne budhavAre brahmANagacchanA zrAvakoe bharAvelI bha0 zAMtinAthanI pratimAnI pratiSThA karI. saM. 13raranA vaizAkha vadi 7 ne budhavAre bha0 pArzvanAthanI pratiSThA karI vagere. nAgaragacchanuM bIjuM nAma "vaDanagaraga' hatuM. metrANA e madhyakALamAM nAgaragacchanuM jaina tIrtha hatuM. Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A vijayasiMhasAra 713 1-nAgaravaMza--gujarAtanuM kAvI tIrtha paNa nAgara nee sthApana kareluM che. tenI vaMzAvalI A prakAre maLe che - " gUrjaramaNDalamaNDanamabhayaM vaDanagaramasti tatrAsIt / nAgaralaghuzAkhAyAM bhadrasiyANAlaghugotre // " (1) gAMdhI depAla zAha -te vaDanagaramAM raheto hato. te nAgarajJAti, dazA zAkhA ane bhadrasiyA gotrane vyApArI hato ane dharma premI hato. (2) alue. (3) lADakacaMdra-tene patnI nAme patnI hatI ane bADuka (bAhuo) tathA gaMgAdhara ema be putro hatA. (4) bAhuka-te nAgara vyApArIo sAthe vaDanagarathI nIkaLI khaMbhAtamAM AvIne va. te jagadgara A0 zrIhIravijayasUrinA upadezathI daDha jena banyo ane parivAra temaja dhanathI saMpanna thaye. tene pipaTI ane hIrA nAme be patnIo hatI ane traNa putro hatA. pipaTIthI kuMvarajI ane hIrAthI dharmadAsa tathA varadAsa nAme putro hatA. bAke kAvImAM jUnA maMdirane jIrNoddhAra karAvatAM pUrva tathA pazcimamAM 90 phUTa ane uttara-dakSiNamAM 61 phUTa parimANa bhUmimAM bAvana jinAlayavALo bha0 RSabhadevane sarvajitaprAsAda karAvyuM. A. vijayasenasUrie jagadgurunI AjJAthI saM. 1649nA mAtra zu. 3 nA roja khaMbhAtathI lAhera tarapha vihAra karyo ane zeTha bAhuke pitAnA traNa putrone sAthe rAkhI AcAryazrInA vAsakSepathI temanA ziSyonA hAthe saM0 1649nA mAha sudi 13 ne somavAre sarvajitaprAsAdanI pratiSThA karAvI ane temAM pahelAM aMjanazalAkA karelA prAcIna bha0 naSabhadeva tathA bha0 mahAvIrasvAmInAM biMbanI pratiSThA karAvI. A sarvajitaprAsAda bhavya hato. vizALa hato paNa tene daravAjo nAno hato. musalamAnI dhADAMothI bacAvavAne mATe dara Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 jaina para parAnA tidyAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa vAjo nAnA anAvavAnI pravRtti hatI. saMbhava che ke zeTha mADuka sa0 1655 lagabhagamAM maraNa pAmyA hAya, kemake temanA traNe putrAe sa'0 1656 nA vaizAkha sudi 7 ne budhavAre te ja maMdiramAM A. vijayasenasUrinA hAthe bha. RSabhadevanI caraNapAdukAnI pratiSThA karAvI hatI. (prAcIna jainalekhasaMgraha, bhA0 2, lekhAMka : 451) (5) gAMdhI arajI--tene tejalade nAme patnI hatI ane kAnajI nAme putra hateA. zeTha kuvarajIe kAvI tImAM khIju vizALa maMdira aMdhAvyuM che. virAja kavibahAdura dIpavijayajIe e madiranA itihAsa ApatAM jaNAvyu che ke, tejaladenA zarIranA badhA U ceA hato. sajitaprAsAdamAM praveza karatAM tenuM mastaka daravAjAnA uttaraga sAthe athaDAyuM tyAre te tenI sAsune kahevA lAgI : ' sAsujI ! derAsara to bhavya aMdhAvyuM. paNa daravAje nAnA anAvyA.' tyAre hIrAdee meNuM mAryuM ke, evI vAta che to tuM evuM derAsara dhAvaje.' tejaladee A vAtanI gAMTha vALI ke huM meATA daravAjA vALuM derAsara baMdhAvIza. C A ghaTanA sAcI hA ke kalpita hA paNa e ceAkkasa vAta che ke, pitA-putre peAtAnI jAtamahenatanI kamANIthI kAvImAM sAthe sAthe be derAsara badhAvyAM. tyAMnA zilAlekhathI spaSTa thAya che ke, zeTha ku arajI gAMdhIe sa0 1654 nA zrAvaNa vadi 9 ne zanivAre Avana derIvALA ' ratnatilaka' nAme prAsAda baMdhAvI pratiSThA karAvI. A. vijayasenasUrie sa0 1655 nA mAgazara suda 5 ne guruvAre amadAvAdanA zakadaraparAmAM, zeDa lahu dvArA bha. zAMtinAthanI pratimAne aMjanazalAkA maheAtsava karAvyA, temAM zeTha kuvarajInI bha0 dhanAthanI pratimAnI aMjanazalAkA karAvI ane muni vidyA 1. amadAvAdanA saMghapati sahajapAlane putra saM. ku arjI thayA hatA, te A gAMdhI arajIthI judA hate. ( saM. arajIe saM0 1628 mAM kalpa karaNAvalI 'nI se kra prata (jUe, praka0 55, mahA dharmAMsAgaragaNi paricaya) lakhAvI hatI. Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetAlIzamuM A vijayasi'hari 715 vijaya temaja muni meghavijayane panyAsapadavI ApI. zeTha kuMvarajIe bha. dhanAthanI pratimAnA ratnatilaka prAsAdamAM praveza karAvyeA. A vijayasenasUri kha'bhAta padhAryA tyAre tyAM zeTha zrImalle aDDAImahAtsava karyAM, temAM A0 vijayasenasUrie sa0 1656 nA vaizAkha su4i ne somavAre pa0 vidyAvijayane AcAya anAvI zrIvijayadevasUri nAma ApyuM ne peAtAnI pATe sthApana karyA. temaja Thakakura kIkAe aThThAImaheAtsava karAvyA. temAM A0 vijayasenasUrie 40 kIkAno bha. neminAthanI paMcatIrthI, moDha kAnabAInI bha0 pA nAthanI paMcatIrthI ane zeTha kuarajI gAMdhI vagere traNa bhAIoe anAvelI bha. RSabhadevanI caraNapAdukAnI aMjanazalAkA karAvI hatI. temaja gAMdhI kuarajIe peAtAnI patnI tejalade tathA peAtAnA putra kAnajInA nAmathI bha0 dhanAthanu parikara, bha. zAMtinAtha ane bha sabhavanAthanI pratimAnI aMjanazalAkA karAvI hatI. A ba'ne jinaprAsAdomAM zilAlekhA tathA pratimAjI uparanA lekhA vidyamAna che. saumAM pratiSThApaka tarIke A. vijayasenasUrinu nAma che. vizeSatA e che ke, AcAryazrInA vAsakSepathI temanA ziSyAe pratiSThA karI ane temAM te AcAryane namaskAra paNa karyo ane pratiSThApaka tarIke te ja AcAryane batAvyA. pratiSThAne Ave niyama hAya che. (6) gAMdhI kAnajI-bha0 dhanAthanA parikaramAM tenuM nAma maLe che. eTale ke gujarAtanA kAvI aMdara pAse eka mAIla dUra kAvI gAma che, jenuM prAcIna nAma koMkAvatI hatuM. tyAM Aje bha. RSabhadeva ane bha0 dhanAthanAM be gaganacUmI vizALa madirA UbhAM che, je nAgara jaineAnI kIti gAI rahyAM che. 2nAgavaMza-- (1) mAha--te dharmapremI hato. (2) AnaMda--teNe pIllahikA (pIlavAI) gAmamAM jinAlayanA jIrNoddhAra karAvyeA. tene anupamA nAme patnI hatI ane 1. Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 jaina paraparAne itihAsa-bhAga 2o dhAMdhA, 2. ratanA, 3. jagatisaMhu nAme putrA hatA. (3) jagatasiMha--te nyAyI, dAnI ane deva-gurunA pUjaka hato. teNe 'paryuSaNAkalpa ' pustikA lakhAvI. (3-nAdInAgara, pR0 722) (-jainapustakaprazastisaMgraha, prazasti: 99) dIzApAlava za-- jema vaDanagarathI nAgaragaccha ane nAgarajJAti nIkaLyAM tema DIsAnagarathI dIzApAla jJAti nIkaLI, tenuM IjuM nAma dIsAvAla paNa che. tenu varNana A prakAre maLe che~~~ " asti vistAravAnuyamacyutazrIsamAzrayaH / na dInasattva saMpUrNo dIzAvAlAncayArNavaH || " DIsAvAla jJAtimAM anukrame zeTha 1 deka, 2 vIlhA, 3 vIrA, thayA. vIrAne jayaMta, tuhuNa ane jAlheNu ema traNa bhAI hatA. vIrAe jayatanA maraNa pachI tapAgacchanA Adya AcArya zrIjagacca drasUrinA upadezathI sa`0 1295 nA caitra sudi 2 ne maMgaLavAre pATaNamAM rAjA bhImadeva (bIjA)nA rAjyakALamAM dhammakahAe ' vagere cha aMga graMtho lakhAvyA temaja tenI TIkAo paNa lakhAvI. sa`0 1297 mAM ja gharAla gAmamAM bha. AdIzvaranA derAsaramAM A0 devendrasUri pAse te graMthA vaheMcAvyA. ' nAyA. A ullekhathI sUcana maLe che ke, dIzAvAle! tapAgacchIya jene (-jainapustakaprazastisaMgraha, pra0 26, praka0 44, 45) jJAti-zAkhAva zeA hatA. [ prakaraNa ' vimalacaritra ' tathA 'vimalaprabaMdha'mAM vANiyAnI 84 jJAti batAvI che. te samaye te sau jJAtivALA jaina hatA. tyAra pachI zvetAM ara jaina, digambara jaina ane mAhezvarI ke vaiSNava dharmamAM te vahe cAi gayA. A dareka jJAtiomAM zAkhA jJAtie ghaNI nIkaLI che. jemake-- 1. AsavAla--temAM Azare 500 jeTalAM gAtrA che. temAM eka geAtra zrImAlI nAmanuM paNa che. Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meDAlIzamuM A vijayaMsa hari 717 2. zrImAlI--zrImAlI, lADavA zrImAlI, dha Ta,1 gUrjara, bhaNusALI vagere zrImAlI jJAtinA zAkhAvaze che. Aje mATe bhAge vIzA zrImAlIe mUrtipUjaka jaina che. 3. pAravADa--pAravADa, sAraDiyA, kapAla, kaDAliyA, mAru vagere pAravADa jJAtinA vaze che. peAravADa jJAti mATe ullekha maLe che ke-- " saptadurgapradAnena guNasaptakaropaNAt / * pusatakavanto'mI prAgvATa iti vizrutAH || 65 || AdyaM pratijJAnirvAho dvitIyaM prakRtiH sthirA | tRtIyaM prauDhavacanaM catuHprajJAprakarSavAn // 66 // paJcamaM ca prapaJcajJaH SaSThaM prabalamAnasam / saptamaM prabhutArAkSI pravATe puTasaptam // JA" (vimalacaritra) " tato rAjaprAsAdAt samIpapuranivAsato vaNijaH prAgvATanAmAno babhUvuH // teSAM bhedatrayam Adau zuddhaprAgvATA: dvitIyAH surASTre gatAH kecit saurASTraprAgvATAH tadavaziSTAH kuNDala mahAsthAnanivAsato'pi kuNDalaprAgvATA babhUvuH // " sAraogaccha--sAlakIyugamAM zrImAlI ane pAravADA bhinnamAlathI nIkaLI pATaNa AvyA. tema saurASTramAM paNa jaI ne vasyA. 84 jJAtiomAM zrImAlI ane pAravADA e be meATI jJAtio che ane jainadhama pALatI rahI che. kapALa sAraDhiyA ane ka DAliyA e peAravADa jJAtinI zAkhAe 1. zrImAlIva'za (18) "6 zrImAlAcalamaulimUlamilitastrailokyasuzlAghitaH / vaMzo'sti sadauSadhinidhiH zrIdharkaTAnAM prabhuH // ' (zrIprazastisaMgraha, bhA0 2, pra0 eTale ke dhaTavaza te zrImAlIjJAtine mahAmAtya zAntu, vimala zAha, kavi yazazcaMdra, vagere thayA hatA. (jue, praka0 41, pR0 643, 649, 689, praka0 45) 16, pR0 12; pra0 2, pR. 2) zAkhAvaza che. A vazamAM du:sAvazane zeTha jagasiddha Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNu che. kapALa zabdamAM paNa prajJAvrajavuM: prAvATe evA dhvani maLI Ave che. kapALa ane sAraDiyA e ane jJAtivALA saurASTranA dakSiNapUrva vibhAgamAM patharAyelA che. teo madhyakALamAM meTA vahANavaTI vepArIe hatA. rAjA kumArapAle zatru jaya tIrthanA saMgha kADhelA temAM mahuvAnA jagaDU seriyAe bahu nAmanA meLavI hatI. 18 (-praka0 41, pR0 685) prAcIna kALamAM paNa Arya suhastisUrinA 9mA paTTadhara A. RSiguptanA ziSyAnI cAra zAkhAomAM seriyA zAkhA paNa maLI Ave che. (praka0 8, pR0 178) A sAragaccha tenAthI jUdo che. seAriyA jene sAraDiyAgacchanA jainAcAryanA zrAvakA hatA. A gacchanuM nAma "jaina gUrjara kavio" bhA0 3, pR0 543 vageremAM maLe che paNa gaccha vize vizeSa hakIkata kaMI ja maLatI nathI. A banne jJAtie vaiSNavAcArya nA prayatna ane dabANathI dhIre dhIre vaiSNava khanI gaI che. e banne jJAtioe bharAvelI jinapratimAe te te pradezanA jinAlayAmAM Aje paNa vidyamAna che. vaLAmAM ebhala rAjA hatA tyAre tyAM kaDALiyA vANiyAnI mATI vasatI hatI. tyAM eka lagnamAM kaDALiyA vANiyA ane tenA gera brAhmaNeA vacce moTo jhaghaDA thayA. piraNAme rAjAe brAhmaNAne jIddI mAnI mArI naMkhAvyA. rANapuranA rANajI gAhele sa mAM A . brahmaghAtanA khAnAthI rAjA ebhalane mArI vaLA jItI lIdhuM. (jUe praka0 44) eTale pAravADa--1. pAravADa, 2. sADiyA ane 3. kaDAliyAkapALa ema traNa prakAre che. ' araDakamalla ' e esalAleAnuM biruda che. tema 'pragaTamalla ' e pAravADAnuM biruda che. " (-maNibhAI mArabhAI vyAsakRta zrImAlI enA jJAtibheda, pR. 106, 107) lADavA zrImAlI jJAti--musalamAnI senAe sa'0 1171 mAM bhinnamAla bhAMgyuM tyAre tyAMthI je nIkaLyA te zrImAlI tathA pAravADa Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A. vijayasiMhasUri 719 kahevAyA. temAMnA mahInadI ane saMderanI vaccenA lATa pradezamAM AvI vasyA te lADavA zrImAlI kahevAyA. lADavA zrImAlI asalamAM jena hatA. teo lATamAM judA judA sthAnanA adhikArI hatA paraMtu gurjarezvara kumArapAlane rAjA thatAM pahelAM lADavA zrImAlInI jAna taraphathI eka kaDavo anubhava thaye. tethI teNe rAjA banyA pachI lADavAone adhikAramAM rAkhyA nahIM. lATanA daMDanAyaka sirie paNa lADavAo pratye sakhtAIbharyuM vartana calAvyuM. pariNAme lADavA zrImAlI gujarAta rAjyamAM adhikArapade rahyA nahIM. (jUo, praka. 35, pR118) maheka bhAnucaMdra gaNivaranA ziSya khuzaphahama maho. siddhicaMdra gaNinA eka jIvanaprasaMgathI ApaNane jANavA maLe che ke burahAnapuramAM 32 cerene mAravAnA hatA te saune temaNe akabaranI sammati meLavI tyAM jaIne bacAvyA ane e ja rIte jayadAsa japA lADavA zrImALIne hAthInA page kacaDI mArI nAkhavAne hato, tene paNa bacAvya. jayadAsa japAe upAdhyAya siddhicaMdra gaNinA upadezathI burahAnapuramAM meTo jinaprAsAda banAvyo. | (sUrIzvara aura samrATa, praka. papa, pR. 157) bIjA ullekho uparathI e paNa jANavA maLe che ke lADavA zrImAlI te tapAgacchanA A sumatisAdhusUri, A hemavimalasUri, A. vijayasenasUri, A. vijayadevasUri, A. vijayatilakasUri, A. vijayANaMdasUri vagerenA zrAvake hatA. lADavA zrImAlIoe teonI pAse jinAlayanI pratiSThA karAvI ane teonA upadezathI jaina graMtha lakhAvyA che. (-maNilAla bakorabhAI vyAsakRta zrImAlI ene jJAtibheda, pR. 224 thI 221) 1. gUrjara-te asalamAM bhinnamAlathI nIkaLelA zrImAlI hatA. bhinnamAla ane pATaNanI vacce bhUmibhAga te samaye gujarAta Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga rajo [ prakaraNa kahevAto hato. te zrImAlIo zarUAtamAM tyAM AvI vasyA ane pachI amadAvAda, gujarAta, saurASTra tathA kacchamAM phelAyA te "gurjara zrImAlI " kahevAyA. 2. amadAvAdanA mahammada begaDA (saM. 1516 thI 1570)ne divAna suMdarajI tathA gadarAja vagere gUrjara zrImAlI hatA. teoe sojitrA, amadAvAda, AbU tIrthamAM jinaprAsAde, graMthabhaMDAre sthApyA hatA. (jUo, praka. 53, pR...., praka37, pR. 289) gUrjara zrImAlI-vikamanI 12 mI zatAbdImAM baMbhaNavADu pATaNamAM gUrjara zrImALI jainenAM ghaNAM ghare hatAM. teo mAladhAra gacchanA A0 amRtacaMdrasUrinA zrAvake hatA. tyAMnA vatanI siddhasArasvata mahAkavi siMhe "pajajunnakahA" apabhraMza bhASAmAM banAvI hatI. (jUo, praka. 38, pR0 332) gUrjaravaMzanA kezAdhipati devaprasAdanA vaMzamAM bAlaprasAda, pethaDa vagere thayA. (je putraprasaM), pra. 53) rAjagacchanA A0 munirane saM0 12para mAM pATaNamAM "amama caritra banAvyuM. tenI pahelI prati gurjaravaMzanA paM0 sAgaracaMdra lakhI hatI. (jUo, praka. 35, pR047) gujaravaMzanA zeTha sema, zuMbhanadeva, mahaNasiMha vagere kharataragacchanA A jinaprabhasUri tathA tapAgacchanA A0 sematilakasUri vagerenA upAsaka jene hatA. (je putraprasaM), prazasti 17) bhaNazAlI gUrjara-bhaNazAlI te gUrjara zrImALI jJAtinI zAkhA che. zrImAlI vairasiMha bhaNazAlIe caMdragacchanA AcAryane "samarAdityacarita" lakhAvI vaherAvyuM. (jo putraprasaM0, praza0 58) neNa bhaNazAlI zrImAlInA vaMzamAM kavivara maMDana vagere thayA. gUrjara zrImAlI lala bhaNazAlI thaye. jeno moTe vaMza cAlya che Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 721 betAlIzamuM ] A. vijayasiMhari lala bhaNazAlI gUrjara zrImAla (lalikA) le laka devakumAra (lI ) yazazcaMdra (jidikA)dAnI (chaDikA) kumArapAla (vAhinI) yazapAla (jayadevI) rAjikAde (zobhanadevA) sale pade zivIra siMdhukAdevI pAzvadeva (padmazrI) yAhuNa AMbaDa (madadara) (mANikI) || varaNiga pArzvakumAra dhanasiMha ranasiMha jagatasiMha (dhanadevI) (pRthvIdevI) (dhAMdhala) (jaladI (jA99NuM) pethu selukA lallavaMzanA Tha0 AMbaDa tathA Tha0 pAmhaNe A0 vardhamAnasUri. racita "RSabhadevacarita' lakhAvyuM. (je putraprasaM, prazasti 24) saMbhava che ke Tha0 abaDa, Tha0 pAhaNa TIMbANanA haze. te saM0 1306 mAM thayA haze. (praka4pa) maho. semavijaya gaNi ane mahA kItivijaya gaNie jagaduguru A0 hIravijayasUri pAse dIkSA lIdhI tyAre teonI sAthe zAha vaccharAja bhaNazAlIe paNa dIkSA lIdhI hatI. jagathuru A0 hIravijayasUri saM. 1652 mAM unAmAM comAsu hatA, tyAre jAmanagarane divAna abaja bhaNazAlI temane vAMdavA unA gayA hatA. teNe tyAM AcAryadeva tathA sAthenA sau munivaronI senAmahorathI pUjA karI hatI. (praka58, pR. ) aMcalagacchane A dharmamatisUri (saM. da 02 thI 1629)nA upadezathI dIvabaMdaranA zA0 nAnacaMda bhaNazAlIe bha0 zItalanAthanI piokharAja ratnanI pratimA bharAvI hatI. (praka. 40, pR. 533) Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 jaina paraMparAne itihAsa-mAga 2 [ prakaraNa kacchamAM gurjara jene, gurjara brAhmaNa, gUrjara sutAra tathA bhaNazAlI jenenI vasatI moTA pramANamAM che. dilhImAM lAlA mAThumalajI bhaNazAlI dharmapremI jena hatA. dilhInuM pArzvanAtha bhagavAnanuM jinAlaya tathA kutubanI meTI dAdAvADIno vahIvaTa hAla temanA vaMzaje kare che. goThI-madhyakALamAM jinAlayanI sArasaMbhAra karanAra mitramaMDaLI banatI hatI. A maMDaLInA sabhAsado gaThI kahevAtA hatA. goThIo jainasaMghamAM uttama zrAvake manAtA hatA. AthI ja AcAryoe meTI zAntinA stotramAM "geSThikAnAM zAntirbhavatuM kahIne teo mATe "zAntinI kAmanA karI che. - saMbhava che ke osavAla, zrImAlI, pioravADa e sau jJAtimAM ane sau gachAmAM goThI getra banyAM haze. teo vahIvaTadAre ja hatA. itihAsamAM huMDApadranI geDI jJAtine ullekha maLe che. (jUo, praka. 3pa, pR. 23; praka. 42, pR0 ) Aje bharatapura, zivagaMja vagere sthAne beThI gotranA jene che. atyAre jene ajenone geDI banAve che, tethI jenadharma, jinAlaya, jenatIrthone nukazAna thayuM che. digambaranA jinAlayamAM jaina gaThI hoya che te prazasta vastu che, tethI e samAjane lAbha thaye che. - pallIvAla-saM. 1207 mAM pAlI nagara bhAMgyuM ane tyAMnA nAgarika bahAra cAlyA gayA. te "pallIvAla" kahevAyA. A bhaMgamAM paMcAzaka khaMDita thayuM, jene A0 jinadattasUrinA ziSya sthiracaMdra vyavasthita karyuM. (jainapustakaprazastisaMgraha, pupikA pa9) tyAra bAda zAhabuddIna ghorIe saM. 1234 ke saM0 1254 mAM pAlI bhAMgyuM lAge che. (jUo, praka. 35, pR0 pada, pa7, 64) 3-nAgaravaMza-nAgavaMzanI zAkhA nAdInAgara hatI, je pATaNamAM rahetI hatI(jUo zrI prazastisaMgreDa, bhA. 2, prazasti 155) jIrAvalA tIrtha (saM. 1191) varamANunA zeTha dhAMdhala zrImAlInI gAya sehilI nadIkinAre Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 723 betAlIzamuM ] A vijayasiMhari pahADanI guphAmAM jaI dUdha jharI AvatI hatI. bharavADe te vAta zeThane jaNAvI. zeThe paNa tyAM jaI e vAta sAcI hovAnI khAtarI karI. zeThane te ja rIte svapnamAM lIlA ghoDA upara beThelA eka suMdara puruSe AvIne kahyuM ke, "tyAM bha0 pArzvanAthanI pratimA che. huM tene adhiSThAyaka chuM, e pratimAnI pUjA prabhAvanA thAya tema kara" zeThe savAre tyAM jaI pratimAjIne bahAra kADhI ane rathamAM besADI. e ja samaye jIrAvalAnA saMghe tyAM AvIne jaNAvyuM ke, "A prati, mAjI amArA gAmanI sImamAMthI nIkaLI che, eTale amArI che." A takarAra maTADavA nakkI thayuM ke, rathamAM eka baLada varamANune ane bIje baLada jIrAvAlAne ema be baLada joDavA. e baLade je tarapha jAya te sthaLe pratimA laI javAno nirNaya thayA. baLade. to jIrAvalA tarapha ja javA lAgyA eTale saue mAnyuM ke, adhiThAyakanI evI IcchA lAge che. pratimAjI jIrAvalAmAM AvyAM ane bha0 mahAvIrasvAmIne derAsaramAM te pratimAne padharAvyAM. te pachI zrIsaMghe meTuM derAsara baMdhAvI temAM vaDagacchanA A ajitadevasUrinA hAthe saM0 111 mAM te pratimAnI pratiSThA karAvI. te samayathI e jIrApallI pArzva nAthanuM tIrtha prasiddhimAM AvyuM ane mahimA vadhavA lAge. eka vAra jAleranA musalamAnee A tIrthane toDavAne IrAde karyo paNa temAM teo phAvyA nahIM. AthI sAta zekha-melavIe jena yatine veSa dhAraNa karI maMdiramAM AvyA. teoe rAtre maMdiramAM lehI chAMTI tene apavitra banAvyuM ane pratimAne toDIne nava TukaDA karyA. A kRtyathI teo bebhAna thaI nIce paTakAI paDyA ane bahAra nIkaLI zakyA nahIM. savAre pakaDAI gayA tyAre tyAMnI janatAe teone pakaDIne mArI nAkhyA. A ghaTanAthI saune duHkha thayuM. zeThe upavAsa karyo ane deve rAtre svapnamAM jaNAvyuM ke, "tame kheda na kare. bhAvibhAva hoya te ja bane che. have daravAjo baMdha karIne nava zera lApasI banAvI temAM Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 jaina paraMparAno tihAsa-bhaga ro pratimAnA nave TukaDA sAta divasa sudhI dAkhI rAkho.' zrIsaMghe e mujaba karyuM paNa sAtame divase ja tyAM eka cha'rI pALatA yAtrA sadha AvyeA. tenA ati AgrahathI sAtame divase daravAjo khelavAmAM AvyeA. saue prabhunAM darzona karyAM. pratimAnAM nava aMga joDAI gayAM hatAM, mAtra rekhAe rahI hatI. eTale e khADAe kAyama banI rahyA. e ja arasAmAM jAleAranA sUbAne tyAM bhayAnaka upadrava thayeA. teNe divAnanA kahevAthI jIrAvalA jaIne bha. pArzvanAthanI pratimA sAme AthuM muMDAvI mAI mAgI eTale tene zAMti thaI. tyArathI ahIM mAthuM muMDAvavAnA rivAja zarU thaye; je vikramanI seALamI zatAbdI sudhI jArI hatA. samaya jatAM zrIsa the e pratimAne gAdImAM DAbI bAjue padharAvyAM ane mULa gAdImAM dAdA pArzvanAtha nI bIjI pratimAne sthApana karI. A tInA vahIvaTa zeTha dhAMdhalanA voMzajonA hAthamAM hatA. tenI caudamI peDhIe thayelA zeTha sIhaDa sa0 1503 mAM A tInA vahIvaTadAra hatA. tyAra bAda sa Mghe jIrAvalA pArzvanAtha ane dAdA pAnAtha e ane pratimAone musalamAnI humalAthI bacAvavA mATe gabhArAnI bahAra DAbI taraphanI divAlanA e geAkhalAomAM virAjamAna karelI che. e gAkhalAe evI rIte banelA che ke, humaaA AvatAM ja eka pATiyuM DhAMkIne pratimAjInI saheje rakSA karI zakAya. [ praraNa have zrIsaMghe mULanAyakanA sthAne bha. neminAthane sthApana karyo che. A derAsaranA aneka jIrNoddhArA thayA che. maMtrI pethaDe tene jIrNoddhAra karAvyeA hatA. padaramI zatAbdImAM bRhattapAgacchanA A0 ratnasiMha, A. bhadrezvara sa0 1483, tapAgacchanA A0 jaya', A jinasuMdara, A. bhuvanasuMdara sa0 1483, kRSNaeigacchanA tapA gacchIyAcAya puNyaprabha, A. jayasiMha, acalagacchanA A jayakIti, pippalakagacchanA A0 dhama zekhara, dharma ghASa (rAjagaccha) Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM 1 A. vijayasiMhari 725 nA A0 malayacaMdra, A. vijayacaMdra vagerenA upadezathI alaga alaga bAvana derIonA jIrNoddhAra thayA. A semasuMdarasUrinA pari. vAranA upadezathI AmAM ghaNA uddhAra thayA. hAla vikamanI ekavIsamI zatAbdImAM judA judA gAmanA tapagacchanA saMghanI madadathI e tIrthane mATe jIrNoddhAra thaye che. A tIrtha ghaNuM prAbhAvika manAya che. ahIMnI yAtrA mATe aneka AcAryo, yAtrAsaMghe ane yAtrike zarUAtathI te Aja sudhI AvatA rahyA che. keI paNa sthAne jinapratiSThA hoya tyAre navA derA saramAM mULa maMtra tarIke kesarathI prathama rAvaaArthanAthAya nama:' ema lakhavAmAM Ave che. A0 vAdidevasUrinA ziSya A pradezamAM vicaratA hatAjeo jIrAva lAgacchanA nAmathI khyAti pAmyA. (jUo praka. 41, pR. 59) - jIrAvalA e pahADInI vacamAM AveluM gAma che. pradeza lIlAchama che. zebhanIya sthAna che. AbU pahADathI te pazcima dizAmAM che. ahIMthI maDAra 7 kesa ane varamANa 4 kesa dUra che. aNadarAthI 10 kesa thAya che. ahIM zrAvakenAM daza ghara che ane upAzraya che. bAvana jinAlayavALuM A tIrtha maMdira pahADanI taLeTImAM vidyamAna che. mULa gAdI upara bha0 neminAthanI mUrti pratiSThita che. jyAre gabhArA bahAra DAbI taraphanI divAlanA khAMcAnA be gokhamAM bha0 jIrAvalA pAzvanAthanI ane dAdA pArzvanAthanI ekasarakhI be nAnI pratimAo virAjamAna che. prathama jagannAthapurImAM jIrAvalA pArzvanAtha hatA. saM. 1191 thI jIrApallImAM jIrAvalA pArzvanAtha che. Aje A tIrthanA AdhAre ghANerAva, nADalAI, nADela, joTANu pAsenuM belela, ghATakopara (muMbaI) vagere aneka sthAnemAM jIrAvalA pArzvanAthanI pratimAo 1. varamANa mATe jUo, praka. 35, pR. 67; praka. 37, pR. 263. Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara jaina paraMparAnA itihAsa-bhAga 2ne [ prakaraNa besADavAmAM AvI che. (-upadezaptatikA, sa'0 1503, vIrava zAvalI, jainasatyaprakAza, 60 : 162 thI 168) kharatagacchanA (51) A0 jinabhadranA mahA. siddhAMtaruci, tathA (54) A0 jinahaMsa jIrAvalA pArzvanAthanA moTA bhakta hatA. (jUe praka0 41) lAdhi pArzvanAtha tIrtha, saM. 119, sa0 1204 vaDagacchanA A vAdidevasUrie zAkabharI tarapha vihAra karyo tyAre meDatAmAM caturmAsa vItAvyu hatuM ane leAdhimAM mAsakalpa karyuM hatuM. teo meDatAmAM hatA tyAre sa0 1199 nA phAgaNa suda 10 ne guruvAre leAdhimAM zeDa pArasadAsanA hAthe bha. pArzvanAthanI pratimA pragaTa thaI tyAre AcAryazrIe peAtAnA ziSyA 50 dhAmagaNi ane 50 sumatine vAsakSepa ApIne tyAM mokalyA hatA. zeThe temanA vAsakSepathI te divase pratimAjIne uDAvI nagarapraveza karAvyo ane sthApanA karI. te pachI A sthAna phlAdhi pArzvanAtha nA nAmathI prasiddha thayuM. zeDa pAsa rAjagacchanA A. dhaghASasUrinA bhakta hatA. te dharmapremI hatA paNa nina hatA. tene vizALa jinAlaya baMdhAvavAnI utkaTa bhAvanA hatI. AthI pratimAnA adhiSThAyakadeve tene jaNAvyuM ke, 'tuM prabhu sAme haMmezAM cAkhAneA sAthiyA karaje, je svayaM sAnAnA anI jaze. zeThe A rIte seAnu` maLavAthI caitya baMdhAvavAnA prAraMbha karyo, paNa eka divase zeDanA putrAe pitAne pUchyuM ke, 'ApaNe nidhana chIe te maMdira mATe A rakama kayAMthI Ave che ?" zeThe teone devasahAyane vRttAMta jaNAvyA. putro e vAtanI pAkI khAtarI karavA mATe rAte derAsaramAM satAI gayA, te divasathI adhiSThAyaka deve sAthiyAne seAnAne manAvavAnu baMdha karyuM. pariNAme derAsara adhUruM rahyuM. have zrIsa ghe A derAsaranuM kArya saMbhALI lIdhuM. zeDa laTe caitya baMdhAvyuM. saghe maDapa baMdhAvye! ane zeTha municaMdre uttAnapaTa Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A vikisUri karAvyuM ane maMdira pUruM baMdhAI gayuM. A vAdidevasUrie A0 jinacaMdrane phadhi mokalyA. zrIsaMghe temanA vAsakSepathI saM. 1204 nA mAha sudi 13 ne zukravAre bha0 pArzvanAthanI pratiSThA karI, kaLaza, dhajAdaMDa caDAvyA. - saMbhava che ke, A utsavamAM rAjagachanA munivare paNa padhAryA haze. A rIte A tIrtha A vAdidevasUrinA vAsakSepathI sthApana thayuM. temanA paTTadhara Aha mahedrasUrie stotra racyuM che. paMsomadharma gaNinA jaNAvavA mujaba zeTha municaMdra A pratiSThAne lAbha lIdho hate. te pachI zeTha dasADhe saM. 121 nA mAha sudi 6 nA divase ahIM cittoDI sIlavaTa tathA caMdra arpaNa karyA. (-jenasatyaprakAza, kamAMka : 47, pR. 161) A0 jinaprabhasUri lakhe che ke, zAhabuddIna A pratimAne toDavA Avyo hato. teNe caityane nukazAna karyuM, paNa pratimAne teDI nahIM ane jAhera karyuM ke, "gat TevamAsa veLavi meLo na thavo " saMghe maMdirane toDelA bhAgane tarata samarAvI lIdho. A ghaTanA saM0 1234 mAM banI hatI. mahera jinapAla lakhe che ke, "saM- 222 4 vardhijA vidhicaitye pArzvanAthaH sthApitaH' (-gurvAvalI) A ullekha uparathI anumAna thAya che ke, te samaye A tIrthamAM bIjuM maMdira banyuM haze. athavA kharataragacchIya AmnAyanuM jUduM maMdira banyuM haze ane temAM pratimAo sthApanA karI haze. game te he, paNa zAha buddIne tIrtha pratimAne toDI nathI, eTale tenI pharI pratiSThA thaI nathI. kharataragacchanI paTTAvalIomAM phaledhine tAvatita tIrtha batAvyuM che. A vAdidevasUrinI eka paraMparA "nAgorI tapA" evA nAmathI paNa prasiddha hatI mATe ja e zabdo lakhyA hoya ema lAge che. maha0 mAkalyANe paNa phalavadhi tIrthanI sthApanA A0 vAdidevasUrinA hAthe thayAnuM jaNAvyuM che. (-parvakathA) Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 je paraMparAne ItihAsa-bhAga raje [ prakaraNa maha0 bhAnucaMdra gaNi tathA siddhicaMdra gaNi jahAMgIranA Ama traNathI pharI vAra AgarA padhAryA tyAre vacamAM meDatA ghaNA divasa rokAyA hatA tyAre A tIrtha mATe kharataragacchavALAe jhaghaDe Ubhe karyo hato. mahopAdhyAyajIe pramANe ApI A tIrthane tapAgacchanuM batAvI tapAgacchane soMpAvyuM hatuM. ahIM derAsaramAM saM. 1625 nA phAgaNa vadi 10 ne guruvAre mUla nakSatramAM siddhigamAM pratiSThita thayelI A dharmaghoSasUrinI caraNapAdukA che. A phalodhi tIrtha Aje meDatA sTezana pAse vidyamAna che. tyAM jenenAM ghare nathI. mAtra tIrtha maMdira maujuda che. (-nAgendragathvIya A0 jinabhadranI prabaMdhAvalI saM. 1290, A0 jinaprabhasUrikRta vividhatIrthaka5, maha0 jinapAlanI gurnAvalI, upadezataraMgiNI, paM0 semadharmanI upadezasatatikA saM. 1503, mahopAdhyAya dharmasAgaranI tapagacchapaTTAvalI, maha0 kSamA kalyANano parvakathAsaMgraha, saM. 1860, jenasatyaprakAza, kAMkaH40, 44, 47) varakANuM-- rANa sTezananI pAse varakANA nAme nAnuM gAma che. ahIM vikramanI teramI zatAbdImAM jaina maMdira baMdhAyeluM che. raMgamaMDapanI cokImAM saM0 1211 ne lekha che. ahIM mULanAyaka bhava pArzvanAthanI prAcIna dhAtupratimA che. tenuM parikara saM. 1707 mAM baneluM che. mevADanA rANuM jagatasiMhe tapAgacchIya A0 vijayadevasUrinA upadezathI ahIMnA mAgazara vadi 8, 9, 10, 11 ne divase bharAtA meLAmAM mahesUla mApha karyuM teno zilAlekha ahIM vidyamAna che. golavADanI paMcatIthInuM A eka meTuM tIrtha che. A. vijayadAnasUrie saM0 1628 mAM varakANumAM bha0 pArzva nAthanA jinAlayamAM 1.pa0 rAjavimala, 2. paM. dharmasAgara ane 3. 50 hIraharSane upAdhyAyapada ApyuM hatuM. (jUo praka. 58) Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 729 betAlIzamuM ] A vijayasiMhari ahIM keI zrAvakanuM ghara nathI paNa vAkANu pArzvanAtha jaina vidyAlaya che, jemAM jene bALakane rahevA-jamavAnI ane bhaNavAnI sArI vyavasthA che. (-jena tIrthone ItihAsa) rAtA mahAvIra (hathuMDI)- . prAcIna hathuMDI gAmathI 1 kesa ane vijApurathI 1 kesa temaja sevADI pAse jaMgalamAM, mAravADa ane mevADanA pahADI rastAnA mukha AgaLa A tIrtha AveluM che. -vizeSa paricaya mATe jUo praka. 34, pR0 593, jena tIrthone ItihAsa) jesalamera rAvala rAjAonI mULa gAdI lAdavAmAM hatI. temAM dusAjI rAvalane mATe putra jesala nAme hatuM. teNe dravAthI 10 mAIla dUra TekarI para killo bAMdhI jesalamera nagara vasAvyuM. temAM Aje meTA sAta jJAnabhaMDAre, 10 jaina derAsara, 18 upAzraya ane vetAMbara jenenI moTI vastI che. sAhityarakSaNa- jainadharma bhAratavarSane prAcIna ane mukhya dharma che. jainadharmane AcAryo janatAnA kalyANa mATe hAtha, paga, jIbha ane dila e badhuM dharma kAje samarpaNa karIne khUba khaMtathI kAma letA hatA. temaNe amUlya sAhityanuM sarjana karyuM che. ahiMsAne dhvaja laIne ughADe mAthe ane ughADe page bhAratanA pratyeka sthaLamAM bhramaNa karyuM che ane te siddhAMtane lekavyApI banAvavA prayatna karyo che. bha0 mahAvaranA siddhAMtone saMdeza ghera ghera pahoMcADyo che. jagatamAM lezanAM mULa evAM jara, jamIna ane jerune cheDI potAnA ane paranA hita mATe kevaLa upakAra buddhithI bhAre jahemata uThAvI che. bha0 mahAvIrasvAmIthI laIne Aja sudhInA kALamAM jenoe dara sAla navIna sAhityanuM sarjana karyuM. jena sAhityanI tulanAmAM bhAratavarSanuM sarvasAhitya telavAmAM Ave toya ochuM hoya ema Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa manAya che. vastutaH bhAratanI prAcIna saMskRti jALavavAmAM jaina sAhitya mATe phALo Apyo che. - A pradeza tarapha musalamAne avAranavAra humalAo karIne nagare bhAMgatA ne janatAne lUMTI letA. derAsare ane maMdiranI mUrtione teDatA ane saMgharelA sAhityane paNa bALIne bhasma karI nAkhatA. bhAgye ja evuM kaI nagara haze je musalamAnonAM dhADAMothI baceluM hAya. pariNAme sAhityane mATe lAga AvA humalAone bhega bane che. bacelA sAhityanuM rakSaNa karavuM e ja mAtra saunI ciMtAno viSaya hato. jesalamera evA sthaLe vasyuM ke jyAM cAre tarapha keza sudhI mAtra retInAM bhayAnaka medAne ja najare paDe. senAo ke dhADAMo tyAM javAne bhAgye ja vicAra kare. AvA ekAMta ane surakSita sthAnane lAbha levAnuM jainAcAryone sUjhI AvyuM ane pATaNa, khaMbhAta, bharuca, vaDanagara, vaDhavANa vagere sthaLenA sAhityabhaMDAre A sthaLe lAvIne moTA jJAnabhaMDAre sthapAvyA. A rIte Aja sudhImAM saMgrahIta thayelA sAhityamAM moTI moTI tADapatrIomAM lakhelA aneka graMtha ahIMnA jJAnabhaMDAromAM surakSita rahI zakyA che. AgamaprabhAkara pUra munirAja zrIpuNyavijayajIe athAga parizrama ane parISahe sahIne e graMthabhaMDArenuM nirIkSaNa karyuM, eTaluM ja nahi tenI surakSA mATe sAre prabaMdha paNa karyo che. vaLI, e sAhitya sulabha bane e mATe temaNe tyAMnI mahattvanI ane anyatra anupalabdha prationI philama utarAvavAnI vyavasthA paNa karelI che. khuzI thavA jevuM to e che ke, keTalAka prAcIna graMthe je alabhya hatA tenI pratio ahIMthI maLI AvI che. je "vAdamahArNava" mAM prAcIna graMthanA pAThe ramazuddha maLatA hatAjemAM vikamanI navamI zatAbdI pahelAMnA pUrva pakSe saMgrahIta che, je upalabdha bauddha sAhityanA AdhAre paNa zuddha thaI zake tevA nahotA tenA vizuddha pADe ahIMthI maLelI pratimAMthI maLyA che. AvA aneka graMthe vize Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ]. A. vijayasiMhasUri 731 kahI zakAya. vaidika sAhityanA graMthe paNa ahIMthI vipula pramANamAM maLI AvyA che. eTale ke, bhAratIya sAhityane apUrva vAra jesalameranA bhUgarbhamAM surakSita paDela che. A rIte Ane jenonuM ja nahi paNa bhAratanuM sAhityatIthI athavA tene sArasvatatIrtha kahIe te cheTuM nathI. ahIM AvatA jaina sAdhuone pANInA abhAve bhAre takalIpha veThavI paDatI. tethI A0 semaprabhasUrie suvihita sAdhuone A tarapha vicaravAnI manAI karI hatI paraMtu ema karavAthI to tyAM jainadharmane nukazAna pahoMcatuM hatuM tethI Akhare ahIM ANaMdavimalasUrie saM. 1582 lagabhagamAM mahopAdhyAya parama tapasvI u0 vidyAsAgarane mokalI vihAra khulle karyo. tyAM pharIthI jenadharmane pracAra karyo. (jUo, praka. 47, praka. 55) jesalamerathI 1 keza dUra amarasAgaramAM paNa meTAM jaina maMdire che. amarasAgarathI 4 koza dUra lokavAmAM anuttara vimAnanA namUnA jevuM vizALa jinAlaya che. siddhapura rAjA siddharAje saM0 115ra mAM siddhapura vasAvyuM hatuM. temAM saM. 1184 mAM ruddhamAla baMdhAvyuM ane jena siddhavihAra baMdhAvyuM. siddhavihAranuM bIjuM nAma rAjavihAra hatuM. mahAmAtya Aligadeve paNa te ja samaye ahIM caumukhavihAra baMdhAvyuM hatuM. e paNa ullekha maLe che ke, ahIM saM. 1152 mAM bhaya suvidhinAthanuM derAsara baMdhAvavAmAM AveluM hatuM. (jUo praka. 35, pR. 4, praka. 41, pR. 674) zeTha dharaNu zAhe ahIMnA caturmukhavihAranA AdhAre saM. 1496 mAM rANakapuramAM dharaNuvihAra-zailekyadIpakaprAsAda baMdhAvyuM. (jUo praka. 41, praka. 5) mahAmAtya AliMgadeve caumukha vihAramAM bha0 pArzvanAthanI pratimA Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa ] padharAvI hatI. allAuddIna khilajIe e pratimAne teDavAne IrAde karyo, paNa bhejake e bAdazAhanI hAjarImAM ja dIpaka rAga gAIne 108 dIvA pragaTAvyA, tyAre eka sarpa pragaTa thaIne sulatAna sAme AvI beThe. sulatAna te A badhuM joI Azcaryacakita thaI gayo. teNe kahyuM : "A deva te bAdazAhanA bAdazAha sulatAna che." ema samajIne teNe e pratimA teDI nahIM. te samayathI e pratimA "sulatAna pArzvanAthanA nAmathI prasiddhi pAmI. siddhapuramAM saM. 1645 mAM nAgara vagere jenenAM ghare hatAM. e samaya sudhI pAMca derAsare hatAM. ahIM ja mahApAdhyAya bhAnucaMdragaNine janma thayo hato. mahopAdhyAya thazevijayajI gaNivare ahIM ja divALInA divase mAM "jJAnasAra"nI racanA karI hatI. Aje ahIM jenenAM ghare che. be derAsare che. upAzraya paNa che. bha0 vijayaratnanI AjJAmAM rahetA paM. ke sarakuzale saM. 1758 nA kArtika sudi 5 nA roja ciddhapuramAM "saubhAgya paMcamI" stavana (kaDIH 75) racyuM che. pATaNanA zeTha kacarA kIkAbhAIe saM. 1821 nA mAha vadi 2 nA roja suratathI yAtrA saMgha kADhayo hato, jemAM ANaMdasUragacchanA bha0 vijayedasUri vagere hatA, te siddhapuramAM yAtrA nimitte AvyA tyAre ahIM cAra derAsaro vidyamAna hatAM. (-jenasatyaprakAza, kra94 thI 98) (-dvayAzrayamahAkAvya, sargaH 1pa, le16, kumArapAlapaDibeho, jena tIrthone itihAsa, jainatIrtha sarvasaMgraha, jena satyaprakAza, kra. 104, pR. 368) zihera- bhAvanagara ane pAlItANAnI vacce pahADIothI gherAyeluM zihera nAme nagara che. tenuM saMskRta nAma zrI pura hovAnuM jANavA maLe che. rAjA siddharAje tene AbAda karI brAhmaNone dAnamAM ApyuM hatuM. vasAjI gohile te jItI lIdhuM tyArathI te bhAvanagara rAjya mAM gaNAya che. Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 33 betAlIzamuM ] A vijayasiMhari - 733 ahIMnI pahADImAM zatruMjaya tIrthanI mAdevA nAme TUMka che. tapAgacchanA zrIpUja vijaya jinendrasUri ahIM kALadharma pAmyA hatA, temanI paNa ahIM TUMka che. temanI caraNapAdukA vagere ahIM vidyamAna che. zatruMjaya tIrtha upara paNa temanI "zrIpUja TUMka" banelI che. . . (jUo praka. 58) tapAgacchAdhirAja zrImuktivijayajI gaNivare ahIM catu rmANa karyuM hatuM. teo A pahADI upara madhyAhune tathA bIjA-trIjA pahere cAra cAra kalAka dhyAna karatA hatA. ahIMno jaina saMgha temane bhakta che. saMghe temanI pratimAjI paNa padharAvI che. temane ziSya munivara guNavijayajI ahIM jalajAtrAnA varaghoDAmAM paleThI vALIne samAdhipUrvaka svargastha thayA hatA. pU. A0 AtmArAmajI tathA pUva gulAbavijayajI mahArAjanuM saM1943 mAM ahIM aitihAsika milana thayuM hatuM. Aje ahIM vetAMbaranAM...ghara che. be derAsare che. upAzraya ane pAThazALA vidyamAna che. vastutaH siddharAje jema siMha saMvata calAvyo tema siMhapura paNa vasAvyuM. A merUtuMgasUri lakhe che ke, "rAjA siddharAje koI avasare vAlA, pradezanI pahADI bhUmimAM siMhapura nAme brAhmaNone ajhahAra siMhapura sthApana karyuM. tenI nIce 103 gAma hatAM. (-prabaMdhaciMtAmaNi ahIM (1) raNu (rAjakartA) ane (2) jAnI (yajJa karanAra) ema be prakAranA brAhmaNe vasatA hatA. temAM eka kanyAnA kAraNe bhAre kaleza UbhuM thayuM. te banne pakSo sAmasAme laDyA. brAhmaNe marAyA te bhUmi Aje paNa "gojhArI bhUmi" nAme prasiddha che. raNAe gAriyAdhAranA ThA. kAMdhAjI gohilanI madada mAgI. uma rAlAne vIsAjI gehele ociMte halle karI ziherane pitAnA kabaje karyuM. loke gejhArI bhUmi samajIne tyAM vasyA nahIM, eTale Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 * jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa visAjIe navuM zihera vasAvyuM. tenuM khAta karatA camAre toraNa bAMdhyuM hatuM gohela vaMzane paricaya pahelAM (praka. 23, pR. 386 mAM) AvI gaye che. (praka. 44 mAM paNa Avaze) tenA vaMzajo mehadAsa gehela (luNI nadInA kinAre AvelA khera gAmamAM) hatA. tenA putra sejakajI, tenA putre mAravADa cheDI saurASTramAM saM. 1260 mAM AvIne sejakapura vasAvyuM. tenA vaMzamAM anukrame (1) sejakajI, (2) raNujI, (3)...(4)... (5) khaDAjI, (6) DuMgarajI, (7) vInejI, (8) kAnajI, (9) sAraMgajI, (10) zivajI, (11) jetajI, (12) rAmadAsajI, (13) saratAnajI, (14) vIseLa thayA. e vIrojI gohele navuM zihera vasAvyuM. tenA bhAI devAjIne pachegAma garAsa maLe. visAjIe I. sa. 1575 thI 1600 sudhI ziheramAM rAjya karyuM. bhAvanagaranA rAjA bhAvasiMhajI gohele pilAjI gAyakavADanA kaMthAjIne bhagADI ziheramAM pitAnI sattA jamAvI. rAjA bhAvasiMhajIe saM. 1779 nA vaizAkha sudi 3 nA roja vaDavA gAme bhAvanagara vasAvI tene baMdara banAvyuM. teNe I. sa. 1722 sudhI rAjya karyuM. (-zrIyuta goradhanadAsa nAgadAsa mahetA, zihora - vALA racita "saurASTravaMzanuM itihAsadarzana ) tAraMgA tIrtha gujarAtanA uttara pradezamAM tAraMgAhIla e uSNa havAmAnavALI svaccha pahADI che. tenAM nAma-tAraMgakagiri, tAragiri, tAraNadurga, tAraNagaDha, tAraMgaDha, tAraMgA vagere maLe che. vaidika sAhityamAM tAraMganAga, bauddhasAhityamAM tArAdevI ane jena sAhityamAM sutArAdevI, padmAvatI vagere nAmo maLe che. lekamAnyatA che ke, enA AdhAre A pahADanuM nAma paDyuM che. jaine padmAvatIti tvazubhadalanA tAM ca gaurIti zaive . tArA baudAgame tvaM prakRtiriti matA devi ! sAGkhyAgame tvam / Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 35 betAlIzamuM ]. A. vijayasiMhari gAyatrI bhaTTamArge tvamasi ca vimale kaulike tvaM ca vajrA . ... vyAptaM vizvaM tvayeti sphuraduruyazase me'stu padme ! namaste // 6 // tAre tArAvatAre vidalitaditije ! devi ! padme ! supame! // 8 (-vetAMbaracakacUDAmaNi zrIyazebhadrAcAryaziSya zrIcaMdrasUri racita "adbhutapadmAvatIka9pa, pAtravidhilakSaNa prakaraNa pAMcamuM) tripRSThA triphaNA tArA totalA tvaritA tulA // 1 trirUpA tripadA trANA tArA tripurasundarI // 3 (-padmAvatI sahastranAmastotra-lIlAvatIzatama) kAmAkSA jagadambA ambA jagadIzvarI tArA // 4 (-padmAvatIoNtra 13 kalekavALuM, bhairava padmAvatIka9pa, pR. 8, pR0 pa3, pR. 57) bauddhomAM tArAdevInI pradhAnatA che. jyAM jyAM te devI che tyAM tyAM te nAmanAM gAma ke pahADa hovAnuM jaNAvyuM nathI. ahIM vAstavamAM to A pahADanuM nAma tArAdevInA nAma uparathI paDayuM nathI, paraMtu tArAdevInuM maMdira ane tAraNagaDhanA nAmasAmyathI e rIte joDI devAmAM AvyuM hoya. kharuM jotAM to ahIM siddhazilA ane kaTizilA che e tAraka tIrthasthAna hovAthI pahADanuM nAma paNa tAraNagiri hovAnuM sArthaka jaNAya che. - zatruMjaya tIrthanAM 108 nAme che. temAM zatruMjayanI TUMke, zikhare ane saurASTra temaja gujarAtanI aneka pahADIonAM nAme samAveza thayela che. temAM tAragiri evuM TUMkuM nAma che te A tAraMgAne ja batAve che. A prabhAcaMdra lakhe che ke, "vikramanI pahelI zatAbdImAM thayelA Arya khapUTAcA guDasanthanagaramAM bauddhavAdIne harAvyuM hatuM, yakSamatine pitAnA page paDAvI hatI ane tyAMnA rAjA temaja prajA vargane jena banAvyA hatA. (prabhAvaka caritra, pAdaliptasUriprabaMdha) Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa A0 semaprabhasUri lakhe che ke, guDasanthane rAjA veNuvaccharAja prathama jaina hato. teNe tArAdevInuM maMdira baMdhAvyuM ane tArApura vasAvyuM. vaLI, teNe siddhazilA ane kaTizilAmAM jaina derAsara baMdhAvyAM. pAchaLathI tene digaMbare dabAvI beThA. gUrjarezvara kumAra pAlanI AjJAthI yazadevanA putra daMDanAyaka abhayakumAre ahIM bha0 ajitanAthanuM 32 mALanuM unnata jinAlaya baMdhAvyuM. (kumArapAlapaDibeha, prastAnAH pa, pR. 8) sAkSara mehanalAla desAI jaNAve che ke, ahIM Arya khapuTanA samaye tArAdevInuM maMdira ane pAchaLathI siddhAyikAdevInAM maMdiro banyAM hatAM. (-jaina sAhityane saMkSipta itihAsa, pR. 100) A pramANathI spaSTa che ke, tAraMgAgiri e prAcIna kALathI jena tIrtha rahyuM che. madhyayugamAM tenuM mAhAtmya ghaTI gayuM haze paraMtu vikamanI teramI zatAbdIthI teNe potAnI pUrvakAlIna jAhojalAlI punaH prApta karI che. chellA 800 varSane tene itihAsa A prakAre maLe che - gUrjarezvara kumArapAle ajamera jItavA mATe chellI caDAI karI, tyAre maMtrI bAhaDanI preraNAthI tenA ghara derAsaranA gokhalAmAM virAjamAna bha0 ajitanAthanI pratimAnI pUjA-bhakti karIne prayANa karyuM hatuM. temAM tene vijaya maLyuM hatuM. te pachI saM0 1216 mAM te paramahaMta-jena banyA. tene mAMsAhAranI pratijJA hatI. eTale eka * * * * vAra ghebara khAtAM tene mAMsAhArane rasAsvAda Avyo. AthI teNe gurumahArAja pAse tenuM prAyazcitta mAgyuM. AcAryazrIe tene prAyazcitta ApyuM ke, "batrIza dAtenI zuddhi mATe tamAre 32 jinAlaya banAvavAM joIe." gUrjarezvare prAyazcittamAM pATaNa, zatruMjaya, (giranAra), AbU, nADola (), jAlora vagere sthaLe judA judA tIrthakaronAM 3ra kumAra vihAra-jinAlaya baMdhAvyAM. eka divase tene smaraNa thaI AvyuM ke, "mane bha0 ajitanAthanI sevAthI vijaya ma hatuM eTale temanuM vizALa maMdira baMdhAvavuM joIe, AcAryazrIe paNa tenI Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A. vijayasiMhasUri 737 A bhAvanAne puSTa karatAM jaNAvyuM ke, "rAjana ! tAraMgAgaDha e zatruMjaya tIrthanA ja parivAramAM che, tyAM vihAra-jinAlaya banAvavuM joIe." gUrjarezvara kumArapAle tarata ja vaDanagara paMthakanA maMtrIne Adeza Apyo ke, "tAraMgA para vijayastaMbha je batrIza mALane UMce ane bhavya ajitanAtha-prAsAda baMdhAve." maMtrIe e prAsAda taiyAra karyo paNa te ghaNe UMce hevAthI havAnA dabANanA kAraNe dhasI paDyo. AthI pharIvAra meTA cAra mALa ane tenI upara kegaranAM lAkaDAMnA 28 mALa goThavI 24 (84) gaja UMce bAvana derIvALe jinaprAsAda baMdhAvyo ane gUrjarezvara kumArapAle saM0 1221 mAM temAM gurudeva A0 hemacaMdrasUrinA karakamalathI bha0 ajitanAthanI 101 AMgaLa pramANa-125 AMgaLathI UMcI ratnanI pratimA bharAvI pratiSThA karAvI. A maMdira Aje vidyamAna che. bhAratanAM samagra maMdiramAM A maMdira tenI UMcAIne kAraNe vikhyAta banyuM che. aneka purAtatvavidee A maMdirane pitAnI prazaMsAnAM puSpa caDAvyAM che. (-kumArapAlapaDibehe, prabhAvakacaritra, prabaMdhaciMtAmaNi, maharAjaparAjaya nATaka, kumArapAlaprabaMdha, upadeza taraMgiNI, vIravaMzAvalI, jUo praka. 35, pR. 147) rAjA ajayapAle kumArapAlanAM dareka smArakone vinAza karyo hatuM, temAM A tIrthane nAza karavAne paNa te IrAdo rAkhato hate; paraMtu bahurUpI zIlabhAMDanA yuktiprayogathI A tIrtha bacI gayuM paNa te pachI allAuddIna khilajInA humalAe A tIrthane khUba nukazAna pahoMcADyuM. (praka. 32, pR0 135) IDaranagaranA rAva pUjAjInA mAnItA IDaranA nagarazeTha saMghavI vasarAja ozavAlane mATe putra saM vida ATha semasuMdarasUrine ananya bhakta hatA. teNe gurumahArAjanA upadezathI zatruMjaya, giranAra, pAraka vagere tIrthonA saMgha kADhayA ane saM. 1879mAM A maMdirane jIrNoddhAra karAvI, ArAsaNathI zilA maMgAvIne tAraMgA para caDAvI ane bha0 ajitanAthanI navI pratimA bharAvI, meTe saMgha eka Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa trita karI, A. sAmasudarasUrinA hAthe pratiSThA karAvI, temaNe 50 jinamaDanane ahIM te ja divase eTale sa'0 1479 mAM vAcakapada ApyuM hatuM. (praka0 50) A utsavamAM ahIM A. sAmasuMdarasUrinA 1800 sAdhue hAjara hatA. te pramANe caturvidha sa MghA meATA pramANamAM hAjara hatA. mULanAyakanI eka bAjue sa0 1304 nA bIjA jeTha suddi 9 ne seAmavAre ane bIjI bAjue sa0 1305 nA aSADa sudi 7 ne zukravAra ema be saMvanA lekhavALI bha. ajitanAthanI kAusaggiyA pratimAe che, jene zeDa dhanacaMdranA putra vamAna, tenA putrA--(1) zA. leAhadeva, (2) zeDa ane (3) AzAdhara. temAM zA. cehaDanA putra bhuvanacaMdra ane padmacaMdra te bharAvelI che ane vAdI dharma ghASagacchanA A. jinacaMdra tathA A. bhuvanacandre sa0 1304, sa'0 1305mAM temanI pratiSThA karAvI che. (praka0 35, pR0 35) te pachI vikramanI sattaramI sadInA uttarA mAM zrIsaMghe A vijayasenasUrinA upadezathI A maMdiranAmeATA jaNoddhAra karAvyeA hatA. (-vijayaprazasti, sa : 21, zlA0 61) maMdiranI cAre bAjue vizALa cAka che. te cAkamAM ja khIjA nAnAM traNa-cAra derAsarA che. sAta dvIpasamudro, AThamA naMdIzvaradvIpa, nadrIzvaranI bAvana derIe, samavasaraNa, aSTApadya, sametazikhara vagere racanAe ane 145ra gaNadharAnAM pagalAM, sahasrakUTa caitya, navapada jInuM maMDala, lAbhInA dRSTAMtanI racanA, madhubiMdunA dRSTAMtanI racanA, kalpavRkSa, cauda rAjaleAka ane caumukhajInI derI vagerenAM ArasamAM manelAM nakasI kAme che. mULa maMDhiranA pAchaLanA cAkamAM ghaNA bhUmibhAga tathA derIe dvigaMbara saMghane ApI che. temaNe te derIo upara potAnA banAvaTI prAcIna-arvAcIna zilAlekhA ceADI dIdhA che ane mAnastaMbha paNa banAvI dIdheA ane ahIMnA zvetAMbara-dveiga kharAneA jhagaDA zamI gayA che. (1) maMdirathI uttaramAM ardhuM mAIla dUra siddhazilAnI TekarI Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A vijayasiMhari 78 che. tyAM kUve che, kuMDa che, tAMbarIya comukha pagalAMnI derI che. tenI bAjumAM eka digaMbarIya derI che. (2) maMdirathI pUrvamAM ardho mAIla dUra TekarI para puNya pApanI derI che. ahIM saM. 1245 nuM parikara che. (3) maMdirathI dakSiNamAM taLAva tathA guphA pAse thaIne keTazilA javAya che. ahIM kareDa munivare mokSe gayA hatA. raste bihAmaNuM che. tyAM derImAM caumukha virAjamAna che. caumukhanI nIce cAre tarapha 20 jinapAdukAo che. temAM lakhe che ke -zrImAlIsaMghavI tArAcaMda phatecaMde saM. 1822 mAM tapAgacchanA bhaTTAraka vijayadharmasUrinI AjJAthI 10 RSabhadevanI pAdukA sthApana karI. vIze pAdukAomAM AvI matalabane lekha che. mAtra bhagavAnanAM nAma judAM judAM ApyAM che. pAse ja bIjI vetAMbarIya derI che. digabae te jinapratimAne kaMdare ghasI nAkhe che. - A rIte A prAcIna vetAMbara tIrtha che. tene vahIvaTa amadAvAdanI vetAMbara saMghanI saMsthA suprasiddha zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI kare che. (-jaina tIrthone ItihAsa) geDIjI tIrtha-- - kalikAlasarvajJa A0 hemacaMdrasUrie saM. 1228 mAM pATaNamAM meTI aMjanazalAkA-pratiSThA karAvI hatI. tyAre chellA vaDodarAnA jena kAnajInI traNa pratimAonI paNa aMjanazalAkA karI hatI. A traNe pratimAo bahu camatkArI banI hatI. temAM eka geDI pArzvanAthanI pratimA paNa hatI. jhIMjhuvADAne zeTha geDIdAsa ane sAdAjI jhAle duSkALa paDavAthI mAlavA gayA. tyAMthI pAchA pharatAM eka sthAne rAtavAso rahyA hatA. tyAM siMha nAmanA keLIe zeThane ociMte ghA karI mArI nAkhe. jhAlAne AnI jANa thatAM teNe keLIne mArI nAkhe. zeTha marIne vyaMtara thayo ane tene gharamAM je bhava pArzvanAthanI pratimA hatI tene adhiSThAyaka banI tenI pUjA-bhakti karavA lAgyo. tyArathI Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 jaina para parAnA tahAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa tenA nAma uparathI A pratimA gADI pArzvanAthanA nAmathI vikhyAta thaI. (praka0 41, pR0 615, 616) adhiSThAyake sAtAjIne sahAya karI sukhI karyAM. sADhAjIe paNa gADI pArzvanAthane peAtAnA gharamAM lAvI padharAvyA. te tenI pUjA karavAthI atyaMta sukhI thayA, jhIMjhuvADAnA rAjA banyA, temaja gUja rAtanA mahAmaDalezvara paNa banyA. tenA bhAI mAMgu jhAlAe paNa A adhiSThAyakanI sahAyathI phUlA kuMvarInuM bhUta kADhayuM hatuM. maMDalezvara sAhA jhAlAne durjanazalya nAme putra hatA. te paNa rAjA bhImadeva sAla kI (bIjA)nA maDalezvara hatA. teNe sa0 1305 thI saM 1310 nA gALAmAM zrIzaMkhezvara pArzvanAtha tIrthAMnA moTA derAsaranA jIrNoddhAra karAvyA, (praka0 43) te pachI gADI pArzvanAthanI pratimA pATaNamAM lAvavAmAM AvI. 1356-1360 nA gALAmAM bAdazAha allAuddIna khilajInA bhAI alakhAne gUjarAta para caDAI karI ane karaNa vAghelAne bhagADI pATaNamAM peAtAnI gAdI sthApana karI. (jUe praka0 45) A musalamAnI hallA thayA te samaye jene e pratimAjIne jamInamAM khADA karI temAM padharAvI hatI. sa0 1432 lagabhagamAM pATaNane sUbA hasanakhAna (hIsAyuddIna) hatA. tene gheADAhAramAMthI gADIjInI pratimA maLI AvI. tenI bIbI asalamAM jaina kanyA hatI. bIbI A pratimAne hamezAM pUjavA lAgI. sUbAne eka rAte svapnamAM avAja AvyA ke, 'tAre A pratimA nagarapArakaranA seDa meghAne ApI devI.' e samaye nagarapArakaramAM bhUlezvara gAma hatuM. temAM vaDerAnA vaMzanA zeTha AhvAnA putra zeTha sAjana rahetA hatA. tene kAjala, ujala ane zAmala ema traNa putro hatA ane maraghA nAme putrI hatI. kAjaLazAhe dhanavAna hatA. e ja nagarapArakaranA dhezvaramAM sa0 1398 mAM zA. khetA sIDiyA rahetA hatA. tene bheAjo, udaya ane maidhe ema traNa putra hatA. kAjaLa zAhe peAtAnI bena maraghA zeTha meghA sAthe paraNAvI. Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzAmuM ] A0 vijayasiMhasUri 741 A sALA-banevImAM ghaNe snehabhAva hato. ekavAra meghA zAha kAjaLa zAha pAsethI paisAnI madada laIvepAra mATe pATaNamAM jaI pahe. tyAM tene svapnamAM sUcana maLyuM ke, "ahIMnA sUbAne tyAM jinapratimA che, tene dAma ApIne tuM laI leje." meghA zAhe 125 dramsa (athavA 500 dekaDA) ApI te pratimA laI lIdhI. aMcalagacchanA A0 metuMgasUri (saM. 14ra6 thI saM. 1471)nA mukhethI meghAzAha A pratimAne prabhAva jANIne tene rAdhanapura thaI nagarapArakara laI AvyuM. tyAM teNe mahatsavapUrvaka nagarapraveza karAvyo ane saM0 1432 ne kArtika sudi 2 ne zanivAre (athavA saM. 1465 mAM) eka gAdI upara goDI pArzvanAthanI pratimAne sthApanA karI. cAre tarapha lokomAM te camatkArI mUrtinI khabara phelAI jatAM sau koI tenA darzane AvavA lAgyA. zeTha kAjale zeTha meghA zAha pAse pitAnI rakama mAgI paNa jyAre teNe jANyuM ke, meghA zAha mArI mUDImAMthI paththara lAvyo che tyAre te meghA zAha sAthe laDyo ne vera baMdhAyuM. meghA zAha pratidina pratimAnI pUjA karato hato. tene maIye ane mehara nAme be putre paNa thayA ane e rIte bAra varSa vItI gayAM. meghA zAhane eka rAte e pratimAne ajANyA sthaLe laI javAnuM svapnamAM sUcana maLyuM. meghA zAhe savAre vahelA UThI eka vahelamAM te pratimAne padharAvI, vahelane be navA vAchaDA jotarI, te ajANyA sthaLa tarapha laI javA teNe prayANa AdaryuM. te DAbA thalamAM jaI pahoMcyA. tyAM cAre bAjue nirjana verAna hatuM. tyAM teNe svapnanI sUcanA mujaba geDIpura nagara vasAvyuM. tyAM pANIne kU nIkaLe ane dhoLA AkaDA nIcethI tene dhana maLyuM. zeThe tyAM derAsarane pAye nAkhe. derAsaranuM kAma zarU thayuM. sirohInA salATe te kAma bhaktithI upADI lIdhuM. meghA zAhanI kIrti cAre tarapha phelAvA lAgI. AthI zeTha kAjalane tenI IrSA thavA mAMDI. zeTha kAjaLe pitAnI putrInA lagnamAM meghA zAhanA AkhA kuTuMbane Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 jaina paraparAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakraraNa peAtAne tyAM bekalAvyu ane meghA zAhane jhera ApIne mArI na MkhALyA. zeTha kAjale derAsaranuM kAma mAthe upADI lIdhuM. derAsaramAM geADI pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karAvI ane meghA zAhanA putra mehare derAsara upara kaLaza caDAvyeA. TruDa-dhajA caDAvI. A rIte sa0 1444 mAM gADI pArzvanAthanuM tIrtha sthApana thayuM. te pachI zeTha kAjale zatru Mjaya ane giranAra tIrthane charI pALatA yAtrAsaMgha kADhayo hateA. (kavi nathurAma su'darajIkRta 'jhAlAvaMzavAridhi' jainasatyaprakAza, kramAMka : 145) acalagacchIya meTI gujarAtI paTTAvalI pR. 164, 206, 2266 5'0 vIravijayajIkRta 'goDIjI pArzva nAthacaritra") gADI pArzvanAthanI pratimA chellA pAMca saikAmAM mahe prabhAvazALI manAya che. A pratimA lupta thatI ane jude jude sthaLe pragaTa thatI rahetI tenI yAtrA mATe meTA meTA saghA AvatA hatA. A prati mAjIne je raste thaI nagarapArakara laI gayA te te sthAnAmAM geDI pArzvanAthanA pagalAM sthApana thayAM, je Aje varakhaDI' nAmathI oLakhAya che. (58) jagadguru AcArya hIravijayasUrinA praziSya (60) 50 zuvijaya gaNi, temanA (61) ziSya 50 bhAvavijayajI, temanA ziSya (62) 50 siddhivijayajI, (63) rUpavijayajI, temanA ziSya (64) kRSNavijaya, temanA ziSya (65) 50 ragavijaya, temanA ziSya (66) 50 nemivijaye sa0 1807 nA bhAdaravA suDhi 13 ne semavAre gADIjI pArzvanAthanuM stavana ' (DhALa: 1pa) racyuM che. te lakhe che ke 6 6 dhavala dhIMga gADI dhaNI, sahu ke Ave saMga; mahemadAvAde meATakA, tAragA navara'ga." temaNe sa'0 1811 mAM staMbhana pArzva Adi racyAM che. stavane paNa (praka0 58, maheA0 kalyANuvijayapara parA) Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM ] A. vijayasiMhari 747 arthAta kara saka A0 hemacaMdrasUrie pratiSThA karelI te pratimAo (1) geDIpuramAM, (2) mahemadAvAdamAM ane (3) tAraMgAmAM che. vadhamAna-sthApanA saurASTramAM vaDhavANu e prAcIna aitihAsika nagara che. bha0 mahAvIrasvAmIe dIkSA lIdhI pachI paheluM caturmAsa merAka saMniveza ane asthigrAmamAM karyuM. te asthigrAmanuM asala nAma vardhamAnanagara hatuM. tyAM nadIkinAre zUlapANu yakSe bhagavAnane ghaNA upasargo karyA ane pachI thAkIne mAphI mAMgI, khamAvIne prabhunI pUjAbhakti karI. tyArathI tenuM nAma brahmazAMti paDyuM. tyAM jainatIrtha sthApana karyuM hatuM. te samayanA pravAhamAM viccheda pAmI gayuM. jene zaMkarAcAryanI kanaDagatathI hijarata karI mAravADa tarapha AvyA. tyAM teo je je pratimAo vagere sAthe lAvyA hatA te te pratimAo, stUpa vagerene sthApana karI nAMdiyA, diyANu, joTANA, sAMDerAva, nANA, muMDasthala, keTayarka, bAmaNavADA vagere sthaLe sthApanA tIrtho banAvyAM. (praka. 37, pR. 302) A tIrthonI sthApanA moTe bhAge nivRti kulanA AcAryone hAthe thaI hatI. A ja rIte vidyAdharagacchanA AcAryoe vikamanI 9mI sadImAM vaDhavANa vagere sthAnamAM sthApanA tIrtho banAvyAM. saravAlaga7nA caityavAsI A0 jinezvarasUrie saM. 1173 nA phAgaNa vadi 4 nA roja vaDhavANamAM zrI zAMtinAthanI pratimAnI pratiSThA karI hatI. gUjarAtane mahAmAtya udayana saM. 1208 mAM saurASTramAM AvelA vaDhavANamAM samAdhipUrvaka maraNa pAme. tene agnisaMskAra vaDhavANamAM bhegAvA nadInA kinAre thaye ane mahAmAtyanA vaMzajoe tathA zrIsaMghe nadIkinAre vardhamAna tIrthanI pharI sthApanA karI. ahIM derI banAvI, bha0 mahAvIrasvAmInI caraNapAdukA sthApana karI haze. te pachI A sthAnane vAraMvAra jIrNoddhAra thato rahyo che. chello jIrNoddhAra vaDhavANanA jainasaMghe vikramanI 19 mI sadImAM karyo hato. Aje A Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 je jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa sthaLa yAtrAnuM dhAma manAya che. nadIkinAre nirjana pradeza che. zAMtinuM ekAMta sthAna che. ahIM yAtrike avAranavAra yAtrA karavA Ave che. e samayamAM vaDhavANanA pradezamAM vidyAdharagacchanA jAliharazAkhAnA temaja caMdragacchanI rAjagacchazAkhAnA AcAryo vicaratA hatA. jAtiharagacchanA A devasUrie saM0 1254mAM vaDhavANa zaheramAM "paumacariya"nI racanA karI che. rAjagacchanA A mejIMgasUrie saM0 1361 nA vaizAkha sudi 15 ne ravivAre vaDhavANa zaheramAM aitihAsika graMtha nAme "prabaMdhaciMtAmaNi nI racanA karI che. A graMtha Aje gujarAtanA itihAsanI sAmagrImAM mahattvano phALo Ape che. rAjagacchanA A pradyumnasUrie saM. 1324 mAM "samarAdityasaMkSepa rayo che. vaDhavANa zaheramAM sau pahele ullekha pAjAvasahIne maLe che. ahIM maDhavaMzanA pAjA zAhe vikramanI 13 mI sadImAM pAjAvasahI banAvI, temAM vidyAdharagacchanA AcAryonA hAthe pratiSThA karAvI. A vizALa jaina maMdira hatuM. te pachI tenI pautravadhUe te derAsaramAM navI jinapratimAonI pratiSThA karAvI hatI, jene pratimAnA parikara uparane lekha A prakAre che- // 60 // saM0 139[-] vaizAkha sudi 3 moDhavaMze zre0 pAjAnvaye vya0 dedAsuta vya0 muJjAlamAryayA vya0 ratanadevyA Atmazreyo) zrIneminAthabimba kAritaM pratiSThitaM zrIjAlyoddhAragacche zrIsarvANandasUrisantAne zrIdevasUripaTTabhUSaNamaNiprabhuzrIharibhadrasUriziSyaiH sugRhItanAmadheyabhaTTArakazrIcandrasiMhapaTTAlaGkaraNaiH zrIvibudhaprabhasUribhiH // zrIpAjAvasahikAyAM // bhadraM bhavatu // - vaDhavANa zaheramAM zAmaLA pArzvanAthanA zikharabaMdhI derAsara pAsenA upAzrayamAM kALA raMganA paththaranuM parikara che tenI para upara mujabane lekha che. 1. A lekhanI nakala zAsana ddhAraka paM zrIhaMsasAgarajI gaNivare amane mokalI hatI. Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetAlIAmuM ] A vijayasi MhasUri jAlyAdvAragaccha mATe (jUe praka0 35, pR0 54) ekaMdare sa0 139 (?) mAM zeTha pAjAzAhanI putravadhU ratanadevIe pAjAvasahImAM bha. neminAthanI pratimA sthApana karI hatI. musalamAnI yugamAM A derAsarane nAza thayeA ane tenA eka bhAganI musalamAnoe 'pADA masjida' manAvI. A derAsara vizALa bhUmimAM patharAyelu hatuM. rAjamahela tathA AsapAsanI jamIna khADhatAM tenAM nizAnA maLI Ave che ane ghaNIkharI pratimAe paNa nIkaLI Ave che: 745 kacchanI bhadrAvatI nagarInA dAnavIra zeTha jagaDU zAhe caudamI sadImAM ahIM derIvALA jinaprAsAda baMdhAvyA hatA tene paNa saMbhavataH musalamAneAnA hAthe nAza thayeA. te pachI vaDhavANa zaheramAM zrIsa ghe (1) bha. RSabhadeva temaja (2) bha. zAmaLA pArzvanAthanAM e derAsarA baMdhAvyAM. te mane maMdira Aje vidyamAna che. zrIsa the chellA zrIRSabhadevanA derAsara pAse ja (3) bha. zAMtinAthanuM be mALanuM bhavya derAsara baMdhAvyuM che. A maMdiranI pratiSThA sa0 2004nA vaizAkha Dhi 6 ne zanivAre (tA0 29-4-'48)nA divase tapAgacchatA gacchAdhirAja zrIbhUlacaMdajI gaNivaranA paTTadhara A. zrIvijayakamalasUriziSya A. vijayameAhanasUriziSya A. vijayapratApasUriziSya samartha upadezaka A zrI vijayadhama sUrie karI che. Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa betAlIzamuM - A somaprabhasUri, A maNiratnasUri A. vijayasiMhasUrinI pATe 43. A samaprabhasUri ane A maNiratnasUri ema be paTTadhara thayA. tataH zatArthikaH khyAtaH zrIsomaprabhasUrirAT / sUrirmaNiratnazca bhAratyAstanayAviva // 25 // (-A0 guNaratnakRta "jiyAratnasamuccaya" guruparvakrama, saM. 1466) somaprabho munipatirviditaH zatArthItyAsId guNI ca muniratnagururvitIyaH // . (-A. munisuMdarakRta "gurnAvalI" saM. 146 6) mahAmaMtrI jinadeva nAme poravADa jena hato, te hamezAM jinapUjA karate hato. tene sarvadeva nAme putra ane emadeva nAme potra hato. madeve A. vijayasiMhasUri pAse dIkSA lIdhI. vyAkaraNa, kAvya, sAhitya, nyAya ane jena Agama zAstronuM talasparzI adhya. yana karyuM ane gurudevanA karakamalathI AcArya pada prApta karyuM. gurudeve temane A0 semaprabhasUri nAma ApI potAnI pATe besADayA.' ' 1. (47)mI pATe paNa bIja A0 semaprabhasUri (saM. 1327 thI 1373) thayA (prakai 47) hatA, jemaNe saM. 1333 mAM bhIlaDiyAmAM caturmAsa karyuM hatuM tyAre bIjA gacchanA kula maLIne 11 AcAryo tyAM hatA. caturmAsane che. saM. 1334mAM be kArtika hatA ane poSa mahinAno kSaya hatA. be citra ke phAgaNa hatA, eTale AcAryazrIe AkAzanA praha joI bhIlaDiyA nagaranA taratamAM ja vinAza thaze e jANI saM. 1334 mAM pahelA kArtika mahinAnI pUname ja caturmAsa pUrNa karI tyAMthI vihAra karyo. (prakaH 36, pR. 239; prakao 89, pR...) Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlIzamuM A0 semaprabhasUri, A mazinari 747 . A samaprabhasUri nyAyanA pAragAmI, sarva zAstronA jANakAra, zIghra kavi ane samartha upadeSTA hatA. teo A0 vijayasiMhasUrinA bIjA paTTadhara hatA ane zatAthI samaprabhasUri tarIke prasiddha hatA. A temaNe saM. 1283 mAM bhIlaDiyA tIrthamAM bhava pArzvanAthanI yAtrA karI, vaDAvalI (vaDAlI)mAM comAsuM karyuM hatuM. saM. 1284 mAM saMgha sAthe zatruMjaya tIrthanI yAtrA karI aMkevAliyA gAmamAM caturmAsa gALyuM ane saM0 1284 mAM e caturmAsamAM ja aMkevAliyAmAM teo svargastha thayA. - AcAryazrIe saM0 1238 nA mAha sudi 4 ne zanivAre mAtRkAcaturvizatipaTTanI pratiSThA karI, je paTa Aje zaMkhezvara tIrthamAM pUjAya che. A0 semaprabhasUri samartha graMthakAra hatA. temaNe nIce mujaba graMthanI racanA karelI che - (1) sumatinAhacariyaM-(j0 500) saM. 1208 thI saM0 1240 pATaNamAM mahAmAtya siddhapAlanI paSALamAM racanA karI. (2) siMdUraprakara-jemAM ahiMsA vagere vIza viSaya upara sarala, subodha ane hRdayaMgama 100 subhASita jevAM padya cheA graMthanuM bIjuM nAma "sUktamuktAvalI" ane "somazataka" paNa maLe che. tAMbara, digaMbara ane sthAnakavAsI sau jene, eTaluM ja nahi ajene paNa A prakaraNane mAne che ane bhAvathI vAMce che. A prakaraNanA vize viSayamAMnA ISTa ISTa viSayenI ArAdhanAnA hisAbe digaMbara jainonA vIzapaMthI ane terApaMthI bhede paDyA che. AcAryazrIe A prakaraNanA ghaNuM kaleke pitAnA "kumArapAlapaDibehamAM utAryA che. A "siMdUraprakara" upara kharataragacchIya A0 jinahitasUrinA. ziSya A cAritravardhane saM. 1505 nA vaizAkha suda 8 ne guru vAre graM0 : 4800 pramANu TakA racI che. nAgarItapAgacchanA bha0 (naM. 57) harSakIrtisUrie saM. 1660 lagabhagamAM tenA upara eka TIkA Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAtA itihAsa-bhAga 2 jo [ prakaraNa racI che. vaLI, kiMga khara terApaMthI matanA pravartaka banArasanA 50 anA rasIdAse sa0 1691 mAM teneA hiMdI padyAnuvAda karyAM che, jyAre eka vidvAne tene gujarAtI padyAnuvAda karelA paNa maLI Ave che. graMthamAM zRMgAra 748 (3) zRMgAra-vairAgyataragiNI-zlokaH 46, A nAM dUSaNe matAvI vairAgyane puSTa karyo che. (4) zatAkAvya--AcAryazrIe eka zrloka manAvI pote ja tenA 100 artha karI batAvyA che. AthI te zatAthI tarIke prasiddhi pAmyA hatA. te mULa kAvya A prakAre che-- 1. jaina AcAryAe paMcazatAthI, zatA, saptAthI, SAthA, caturathI ane dUSaE ema aneka prakAranAM anekArthI kAvyeA racyAM che, jemAMnAM keTalAMeka nIce mujabanAM jANavA maLe che anekAI sAhitya (1) A. bappabhaTTasUrinuM zatArthI kAvya. (2) nitigacchanA x 1090. tattArIgarI aSTazatAtha 108 a vALu A sUrAcAyanA RSabha-naimidvisaMdhAnakAvya ' graMtha (3) vaDagacchanA A0 hemacaMdrasUrinuM nAbheya-naimiDrisaMdhAna ' kAvya sa 1190 lagabhaga (4) vicakravartI zrIpAlatu 'mUmAroho'nA Adi padmavALu zatAthI pUrvI, saM 1190 pachI. (5) A0 ratnaprabhasUrae racelI 'ratnAkarAvatArikA 'nuM eka zatArthI pa (6) 30 sa. A0 hemacaMdrasUrinA ziSya 50 vamAnagaNanA * kumAravihAraprazastizataka'nuM 87muM kheADazAdhikazatAthI vivaSNu. * * * (7) vaDagacchanA A. sAmaprabhasUrinu` 'vantyALasar.' zatAyI' kAvya, saM 1235 thI 1240. (jue, cAlu prakaraNa) (8) tapAgacchanA A. sAmatilakanuM 'zrIsiddhArthanarendra' paMcaviMzati atha kAvya. (jina 24 + guru 1 = 25) sa0 1400, (9) A0 sAmatilakanI 'zrItIrtharAjJa.'caturadhI svApannavRttistuti sa0 1400, (10) A. jinamANikayaranuM zatAthI kAvya, sa0 1539, Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 749 betAlIzamuM ] A samaprabhasUri, A maNiratnasUri 749 " kalyANasArasavitAnaharekSamohakAntAravAraNasamAnajayAdyadeva / dharmArthakAmadamahodayavIradhIrasomaprabhAvaparamAgamasiddhasUreH // " A kAvyamAM 1, 2, 3 akSarene dugdhada, 4, 5, 6 akSarene zaMkha, 7, 8, 9 akSaranuM zubhavRtta, 10, 11, 12 akSarene zubhra chaMda, 13, 14 akSarane strIIda ane 1 thI 14 akSarone vasaMtatilakAchaMda paNa batAvela che. - AcAryazrIe A lekanI pajJa vRtti racI che, temAM prathama se nAme ApIne temAM te nAme sAthe se artho ghaTAvyA che. te nAme nIce pramANe che - (11) A hemavimalasUriziSya paM. harSakulanI namo arihUMtA na 110 artha, saM. 1580. (12) zrImAnasAgaranuM yogazAstra, prala 2, 20 10mAnuM zanArthIvivaraNa. (13) A semavimalasUrinuM zatAthavivaraNa. (14) AgamikagacchanA A devaratnasUrinuM "namo strosavvasAhULa" e padamAMnA "satra' zabdanuM 39 arthanuM vivaraNa, saM. 1571. (15) A jayasuMdaranuM yegazAstra, pra. 2, 0pamAnuM zatAthI vivaraNa. (16) zrIudayadharmanuM "upadezamAlA'nI 51mI gAthAnuM zatAthI vivaraNa, saM. 1605. (17-18) A0 vijayadAnasuri ziSyanuM zrInAminandranagarepuo saptAthakAvya ane bIjuM kIvardhamAnanita vaDatha kAvya, saM. 16 19. (19) mahera kalyANavijaya gaNinA ziSya upa0 lAbhavijaya gathinuM 'yoga zAstranA leka: 1nuM paMcazatAthavivaraNa, saM. 16 39. (20) mahA samayasuMdara gaNinuM "rAnAno te sauNyam' e eka caraNanuM aSTalakSAthI vivaraNa, saM. 1652, lAhora. (21) mahe. vinayavijaya gaNie "vAri ma ra voca' gAthAnA vIza arthe karyA che. (22) mahemeghavijayagaNikRta "satasaMdhAnamahAkAvya' graMtha saM. 176 0. temaNe "paMcatIrthI stuti' upara paNa pacAthavRtti paNa racI che. (23) gurudeva zrIcAritravijayajInuM "siddhArtha " caturathIstuti. (prakaTa 76) (24) dayAzraya kAvya (vagere mATe juo praka. 41, pR0 630). Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2o [ prakaraNa (1 thI 24) tIthaMkarA, (25) puMDarIka, (26) sUra, (27) upAdhyAya, (28) siddha, (29) muni, (30) gautamasvAmI, (31) sudharma svAmI, (32 thI 36) pAMca mahAvrata, (37) Agama, (38) zrutadevI, (39thI 42) cAra puruSArtha, (43) vidhi, (44) nArada, (45) veda, (46) viSNu, (47) khaladeva, (48) lakSmI, (49) pradyumna, (50) cakra, (51) zaMkha, (para) ziva, (53) pAtI, (54) skaMda, (55) hera, (56) kailAsa, (pa7 thI 65) navaheA, (66 thI 72) ATha dikpAla, (73) jayaMta, (74) dhana, (75) madirA, (76) sAnuM, (77) samudra, (78) siMha, (79) ghoDA, (80) hAthI, (81) kamaLa, (82) sarpa, (83) zuke, (84) araNya, (85) mAnasarovara, (86) dhanuSya, (87) avaidya, (88) hanumAna, (89) patnI, (90) A0 siddhasena divAkara, (91) A0 haribhadrasUri, (9) A0 vAdidevasUri, (93) A. hemacaMdrasUri, (94) rAjA siddharAja, (5) rAjA kumAra pAla, (96) rAjA ajayapAla, (97) rAjA mULarAja, sa'0 1234, (8) kavi dhanapAla, kavi siddhapAla, (9) A. atidevasUri (100) A0 vijayasiMhasara, (101) zatAthI somaprabhasUri 750 A0 seAmaprabhasUrie 'jyALasAra' e kAvyanA zatAthI vizvaraNamAM uparyukta sa artha ghaTAvyA che. (5) kumArapAlaDibADA (prastAva : 5, ga0 8811) AcArya zrI 'kumArapAlapiDaheA 'nI prazastimAM jaNAve che ke, sa0 1241 mAM pATaNamAM gujarezvara kumArapAlanA prItipAtra kavicakravartI sid pAlanI vasatimAM A graMtha banAvyA. A graMtha 30 sa. A hema caMdrasUrinA ziSyA A. mahedrasUri, 50 vamAna gaNi ane 50 guNacaMdra gaNie sAdyaMta sAMbhaLyA hatA. zeDa neminAga meADhanA mukhya putra zeTha zrAvaka abhayakumAra, tenI patnI padmA, putra! hira ca'da vagere putrIo ane devI vageree atyaMta AnaMda pAmI A graMthanI pratA lakhAvI hatI. Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tretAlIzamuM ] 43. A. maNiratnasUri A vijayasiMhasUrie peAtAnI pATe 1 A. hemacaMdra, 2 Av sAmaprabha, 3 A. maNiratna--ema traNa AcAryaMne sthApana karyA hatA. A. maNiratna sauthI nAnA hatA. teo atyaMta vinayI ane saMdhamAM saune priya hatA. temanA jIvananI khAsa noMdha maLatI nathI. saMbhavataH te sa0 1274 mAM svarga gayA. A. jagaccadrasUri temanA ziSya hatA ane temanI pATe AcArya thayA. A0 jagaccaMdrasUrithI sa0 1285 mAM AghATapuramAM tapAgaccha nIkaLyA ane temanA e ziSyAthI sa0 1319 mAM khaMbhAtamAM 1 tA vRddha pASALa ane ra tapA laghupeASALa ema be zAkhAe nIkaLI. (jUe, praka0 44, 45 vagere) A samayamAM ghaNA dhamaprabhAvakA thayA. te A pramANe-- yuga A. vinayamitra--temanA yugapradhAnakALa sa0 1188 thI sa0 1274 hatA. saMbhava che ke, A. maNiratnasUri yugapradhAna hAya. A vijayasena, A udayaprabha, A. malTipeNa--A traNe nAgedragacchanA AcAryA hatA. maMtrI vastupAla-tejapAlanA vaMza nA dharmaguru hatA. sa0 1287. (-praka0 35, 50 6, 7) A salavAdI--tee nAge dragacchanA khaMbhAtanA caityavAsI AcArya hatA. temanA upadezathI sa0 1282 lagabhagamAM maMtrI vastu pAle potAnI cAMdInI pAlakhI bheTa ApI hatI. e cAMdImAMthI bharucanA zakunikAvihAramAM snAtrapratimA banAvI hatI. A sAmaprabhasUri, Ava maNiratnasUri 1299. (vizeSa mATe jUo, praka. 23, pR. 380) A va mAna--tee nAgedragacchanA AcArya hatA. sa (jUe praka0 35, pR. 5,) A jinadatta, A. amaracaMdra-te vAyaDaganA AcArya hatA. saM 1006 mAM A0 jIvadevasUri thayA. temanI pATe vAyaDagacchamAM dara trIjA AcAryanuM nAma jinadatta rAkhavAmAM AvatuM hatuM. (praka0 34, pR0 546) A0 jinadatte sa0 1265 mAM jAlera 751 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 jena paraMparAne ItihAsa-bhAga [ prakaraNa nA mahAmAtya devapAlanA putra dhanapAla mATe "vivekavilAsa" graMtha ra. saMskRtamAM "ajitazAMtistavana" (lo15) racyuM ane ghaNuM navA vaMzane jaina banAvI, vAyaDagacchamAM dAkhala karyA. teo saM. 1287 mAM maMtrI vastupAle kADhelA zatruMjaya tIrthanA yAtrA saMghamAM sAthe hatA. e samaye temaNe ja maMtrIne upadeza Apyo hato ke, "saMghamAM rahela pAsasthA vagerene paNa AhAra vagerenuM dAna ApavuM te vyavahArazuddhi che." pAsasthAo che te ja ni nitha tarIke oLakhAya che vagere. (sukRtasaMkIrtana, prabaMdhakoza praka. 34, pR. 546 thI pa56) vAyaDagacchanA zrAvaka vAhaDe eka paththaranuM trigaDuM banAvyuM hatuM, je Aje bheya tIrtha pAse sUraja gAmanA bha0 zItalanAthanA derAsaramAM vidyamAna che. tenI upara suMdara akSaromAM saM. 1297ne lekha che. (jUo praka. 41, pR. 680) A amaracaMdra-temanI pATe A0 amaracaMdrasUri thayA hatA. A0 jinadattanA bhakta ane kavirAja arisiMhanA teo prItipAtra vidyArthI hatA. kavirAje temane siddhasArasvata maMtra Apyo. tenI temaNe vAyaDagacchanA kaThArI padma zreSThInA gharamAM 21 AyaMbila karIne vidhipUrvaka sAdhanA karI hatI. tethI sarasvatIe prasanna thaI tene pitAnA kamaMDalanuM pANI pAyuM ane siddha kavi tathA rAjapUjita thavAne AzIrvAda Ape. A0 amaracaMdra "bAlabhArata" (sargaH 11, 0 6)mAM prabhA tanA varNanane eka kaleka ra che ke -"valeNuM karatI strInI 1. kacchI bhASAmAM A AzayanI kahevata maLe che ke - paDyo paTo kuratA, paTayo ke paNa che ? mAM paTavo na veta, bIyA sArA evAje kaya? tame Ane mAre re, mAre piTa kahe che ema piTa piTo kahe che te piTavAnuM paNa kalyANa he, kemake mUpiyA na hoya to bIjAo sArA kayI rIte kahevAya ? Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53 betAlIzamuM ] A semaprabhasUri, A maNiratnasUri veNIrUpa taravArane kAmadeva nirdaya rIte pherave che. AthI vidvAnoe temane "veNukRpANa amara" evuM biruda ApyuM. temanI kavitva zaktine prabhAva TheTha mahArASTra sudhI phelAye hate. joLakAnA rAjA visaladeve (saM. 1300 thI 1318) maMtrI Tha0 vijalane mokalI AcAryane pitAnI rAjasabhAmAM padharAvyA hatA. - ahIM kavi saMmezvara, vaMthalIne kavi somAditya, kRSNanagarane kavi kamalAditya, vIsalanagarane kavi nAnAka vageree A amAracaMdrane 108 samasyAo pUchI te badhI samasyAonI pUrti temaNe zIvratAthI karIne saune Azcaryacakita karyA hatA. temaNe bAlabhArata, kavikalpalatA, te (kavikalpalatA)nI pajJa vRtti nAme kavizikSAvRtti, kAvyakalpalatA paricaya, alaMkAraprabaMdha, svAdisamuccaya, ullAsaH 4, zloka : pa4, ratnAvalI-maMjarI vRtti, kalAkalApa, sUktAvalI, padmAnaMdakAvya (vIza tIrthakarAnAM TUMkAM caritrenI racanA, je koThArI padmanI vinatithI racyuM che) vagere graMtho racyA che. maha0 yazavijaya gaNie A "kAvyakapalatA"nI vRtti graM: 3250 racI hovAnI mAnyatA che paNa saMbhavataH e vRtti ka0 sa0 A0 hemacaMdrasUrie racelA kAvyAnuzAsananI racelI pajJa vRtti alaMkAracUDAmaNivRtti" uparanI vRtti haze. A0 amaracaMdra kavirAja arisiMhane pitAnA kalAguru tarIke rAjA visaladevanI sAme rajU karyA hatA. rAjAe paNa kavirAja arisiMhanI abhuta kavitA sAMbhaLI tene mATe grAsa bAMdhI Apyo hato. (jUo praka. 45) A0 amaracaM ke chelle graMtha koThArI padmanA kahevAthI "padmAnaMdA 1. dadhimathanavilolalloladagveNidambhAdayamadayamanaGge ! vishvvishvaikjetaa| bhavabhavibhavakopatyaktabANaH kRpANazramamiva divasAdau vyaktazaktiya'nakti / / (-bAlabhArata-prabhAtavarNana) 2. temane vizvAriAta, ghaTAmAiH vagere birudonI jema kada kUtaro veLInoDara: evuM biruda ApavAmAM AvyuM hatuM. Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga ro [ prakaraNa nyudayamahAkAvya' nAme racyA che, temAM sa : 14 mAnA zloka : 75 thI 82 mAM trivarga (' ke ' thI 'Nu' akSara) rahita ane zlA0 105 thI 109 mAM paMcavarga ('ka' thI 'ma' akSarA) parihAravALI racanA karI che. AcAryazrIe 'sminnasAre saMsAre' e zleAkanA uttarArdhathI mahAmAtya vastupAlane bhakta banAvyA hatA. : 754 A AcAryanI mUrti pATaNamAM TAMDiyAvADAnA maMdiramAM virAjamAna che, jenI pratiSThA sa0 1349 nA caitra va6i ne zanivAre 50 mahendraziSya madanacadre karI hatI. (-jainalekhasa`graha, bhA0 2, lekhAMka : para3) A siddhasUri, A. kakkasUri, A. devaguptasUri te uSakezagacchanA AcAryo hatA. A siddhasUrie sa0 1255 mAM siddhacakranA cAMdInA prAcIna paTTanA uddhAra karyo. sa0 1274 mAM A0 jinabhadragaNI zramAzramaNakRta 'kSetrasamAsa'nI vRtti racI che. temanA gurubaMdhu 5'0 vIradeve eziyA tIne zAhabuddIna ghArInA humalAthI bacAvyuM hatuM. A0 kakkasUrie sa0 1274mAM pAlanapuramAM pallaviyA pArzvanAthanI pratimAnI pratiSThA karI hatI. (jUe praka0 36, pR0 246) mAnavarakSA A devagupte peAtAnA ziSyAne mahAvidvAna banAvI prabhAvaka banAvyA hatA. temanA ziSya 50 harizrcaMdre kacchanA rAvane upadeza ApI kacchamAM " kanyAne dUdhapItI" karavAnI hiMsaka prathAne sathA baMdha karAvI hatI. (-vizeSa mATe jUe praka0 6, pR0 30, 31) upA. padmaprabha (sa0 1277)---- 25 te gujazvara siddharAja jayasiMhanA pitarAI bhatrIjA hatA. temaNe upakezagacchanA upA0 jaMbUnAganI para parAmAM dIkSA lIdhI hatI. gUja rezvara kumArapAlanA rAjakALamAM siMdhamAM sAmareDI gAmamAM upadeza ApIne jaina derAsara baMdhAvyuM hatuM. temaNe tripurA (sarasvatI) devIne prasanna karI vasiddhi meLavI hatI. rAjA bhImadeva bI Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vetAlIzAnuM ] A samaprabhasUri, A maNiratnasUri 755 (saM. 1235 thI 1298) tathA tenI paTarANI lIlAvatI upAdhyAyajIne guru tarIke mAnatAM hatAM. temaNe saM. 1239mAM ajameranA rAjA visaladevanI sabhAmAM A0 jinapatisUri (saM. 1223 thI 1277)ne gurukAvyASTaka" aMge vAdamAM jItI laI jaya meLavyo hate. (praka1, pR. 28, praka. 40, pR. 458) A jinapatisUri-teo kharataragacchanA AcArya hatA. saM0 1223 thI 1278. (praka. 40, pR. 4pa6 458) A0 mahendrasiMhasUri-teo aMcalagacchanA AcArya hatA. saM0 1263 thI 1309 (praka. 40, pR. para1) A vinayacaMdrasUri- (1) vaDagacchanA A sarvadevanI pATe A yazedeva, A0 raviprabha vagere thayA. temanI pATe A ratnasiMha thayA, jemane saiddhAMtika A municaMdrasUrie AcAryapada ApyuM hatuM. temanI pATe A vinaya caMdrasUri thayA. teo mahAvidvAna hatA. temaNe saMbhavataH covIza tIrtha karonAM caritra ane vIza prabaMdha racyA che. (2) A vinayacaMdra jinacaritro paikInA "zrI pArzvanAthacaritranI racanA saM0 1285, "zrImalinAthacaritranI racanA saM0 1286 ne te pachI "zrI munisuvratacaritra', sargaH 8 racelAM maLe che. saM. 1286 lagabhagamAM. A bapabhadisUrinI "kavizikSA"nA AdhAre na "kavizikSA" graMtha racyuM che, temAM bhAratanA 84 dezenI mAhitI ApI che. temaNe kahlIgacchanA A0 udayasiMhe saM0 1286 mAM racelI dharmavidhivRttionuM saMzodhana karyuM hatuM. (praka. 35, pR. 127, me dava desAIne jainasAhityane saMkSipta itihAsa, pArAva pa64, Tiva pArA0 405) (3) A vinayacaMdra saM0 1325 mAM "kapadurgAdanirukta", saM. 1345 mAM "dIpAlikAka95" temaja neminAthacatuSpAdikA (kaDI: 40), 'AnaMdasaMdhi, upadezamAlA, kathAnaka chappaya" vagere racyAM che. (jUo praka. 38, pR. 308) Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para parAnA itihAsa-bhAga 2jo [ prakaraNa A jIvanacaMdra--tee A dhanezvarasUrinI paraparAnA citravAlagacchanA AcArya hatA. temanA ziSya 50 devabhadra gaNIe A0 jagaccaMdrasUrinI nizrAmAM sa'0 1285mAM kriyAndrAra karyAM hatA. teA jagacca'drasUrie temane upAdhyAyapada ApyuM hatuM. (jUe praka0 44) A guNabhadrasUri--nivrutikulanA jAlyoddhAragacchamAM A guNabhadrasUri thayA hatA. mAMDalanA jAlye dvAragacchanA pAlheNa meDhe temanA rUpadezathI sa0 1226nA khIjA zrAvaNa sudi 3 ne sAmavAre gUjarezvara kumArapAlanA maMtrI vAdhyananA samaye pAlAudra gAmamAM 'nadIsUtra'nI durgA vyAkhyA lakhI. (-jainapustakaprazasti, na. 90) A prazastimAM jANyAdvAragacchane nivrutikulanA zAkhAgaccha batAvyA che, jyAre A devasUri jAlyAhAragaccha tathA kAzahadagacchane vidyAdharakulanA peTAgaccha hAvAnuM lakhe che. (jUe praka0 35, pR0 53) A vIra, A. jayasiMha--te caMdragacchanA ane bharucanA madiranA caityavAsI AcArya hatA. A. jayasiMhe sa'0 1285 lagabhagamAM ' hammIramadamananATakanI racanA karelI che. temAM matrI vastupAle bAdazAha atamaza upara vijaya meLavyA tenuM varNana karyuM che. A nATaka khaMbhAtamAM bhImezvara mahAdevanA yAtrAtsavaprasa ge bhajavAyuM hatuM. caMdragacchanA A0 jayasiMhe sa0 1280mAM khaMbhAtanI vIravasahikAmAM sarasvatI devInI pratimA sthApana karI hatI. A jayasi'hu--te kRSNaSiMgacchanA AcArya hatA. temaNe sa'0 1301 mAM mAravADamAM maMtrathI jaLa upajAvIne sa Mghane jivADayo hatA. (-A0 jayasi MhasUriSkRta 'kumArapAlacarita-prazasti) 756 1. kRSNaviMgacchanA A0 jayaMsa hari (saM0 1301)nI pATe A0 mahendrasUri thayA. teo nibhi hatA. bAdazAha mahammada temane bahu mAnatA hateA. temanA ziSya A. jaysiddhasUrie sAraMga paDitane vAdamAM harAvyeA. saM. 1422mAM kumArapAlacaritra graM : 6307banAvyuM. bhAsananA nyAyasAranI nyAyatAtpaya' TIkA, vyAkaraNa banAvyuM. Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (757 betAlIzamuM ] A0 semapramasari, A0 maNiratnasUri 757 A vijayasiMha-teo bhAvAcAryagacchanA caityavAsI AcArya hatA. saM. 1237. - A vijayasiMha-teo khapuTAcAryagaccha (huMbaDagaccha)nA cityavAsI AcArya hatA. saM. 1246. A0 mANekacaMdra--teo rAjagacchanA vidvAna AcArya hatA. teo TekIlA hatA, saM. 1246-1276. (praka. 35, pR. 37) mANikya nAmanA sUrivare A nAmanA aneka AcAryo thayA hatA - (1) rAjagacchanA A0 sAgaracaMdrasUrinA gurubhrAtA temaja paTTadhara jemaNe saM0 1266 mAM "kAvyaprakAza-saMketaTIka" vagere racyAM che. (praka. 35, pR. 37) (2) kaDDalIgachanA A0 zrIprabha paTTadhara nAme mANikyaprabhasUri thayA. (praka. 40, pR. 550) (3) jemaNe saM. 1328 mAM "zakunasAddhAra" nAme graMtha racyo che te A mANijyasUri (4) vaDaga7nA A0 vAdidevasUrinI paraMparAmAM ghaNuM AcArya mANijyasUri thayA, jemanAM bIjAM nAma A0 mAnadeva tathA A0 mANabhadra paNa maLe che. . (jUo praka. 41, pR. 576, 580,585, 587,588, 589) (5) acalagacchanI 51 mI pATe thayelA A merUtuMgasUrinA ziSya A mANikyasuMdarasUrinAme thayA, jemaNe "guNavarmAcaritra,zrIdharacaritra', pajJa TIkA sAthe, "dharmadattakathA, ajAputracaritra, zakarAjakathA, kRSNaviMgacchanA A jayasiMhasUrie saM. 1453 mAM mAMDavagaDhanA sulatAna mahammada khilajInA mahAmAtya ane raNathaMbhAranA daMDanAyaka (zAsaka) dhanarAja paravADanI vinatithI "dhanarAja prabodhamAlA ' racI hatI. (jUo praka. 45; kRSNapiMga mATe jUo praka. 32, pR0 518 thI para1) Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 prakaraNa caturvakathA, pRthvIcaMdracaritra, aSaranAma vAgavilAsa" saM. 1478 dIpikAo vagere graMtha racyA che. praka. 40, pR. 530) (6) vRddha tapAgacchanA A0 jayatilakasUrinA ziSya A ratnasiMha, temanA ziSya mANijyasuMdara gaNi nAme hatA, jemaNe saM. 1501 mAM mAladhAraga7nA A0 hemacaMdrasUrinI "bhavabhAvane" graMthane be racyo che. (7) kharataragacchanA pa5 mA AcArya jinamANijyasUri saMtu 1612 aSADha sudi pa nA reja kALadharma pAmyA hatA. (jUo praka. 40 pR. 480) (8) vRddhatapAgacchanA A0 jayatilakasUrinA ziSya A0 mANikyasUri, jemaNe saM. 1581 mAM "ratnacUDAsa" race che. (jUo praka. 44) (9) tapAgacchIca 50 ratnacaMdragaNInA ziSya paM. mANikyacaMdra, jemaNe "kalyANamaMdiratetra"nI dIpikA-vRtti racelI che. (jUo praka. 53) (10) A hemavimalasUrinA parivAramAM mahojinamANika gaNi hatA. (praka36, pR. 239) (11) maDAhaDaga7nA zrIpUja bhaTTAmANikayaratna, saM. 1620. (praka. 35, pR. 270) (12) pU mehanalAlajI mahArAjanI paraMparAnA A jinamANikyasUri, jeo tapAgacchanI sAmAcArI AcaratA hatA. saM. 1990 mAM amadAvAdamAM akhila bhAratavarSIya moTuM munisamelana maLyuM temAM kharataragacchanA pratinidhi tarIke teo virAjamAna thayA hatA. teo jUnA ane navA vicArone samanvayane mAnanArA hatA. temaNe samelanamAM ghaNI samasyAomAM gaMbhIra vicAraNAo ApI che. teo zAsanapremI hatA. temaNe bhAratamAM ghaNe vihAra karyo hato. temaNe "kalpasUtra, prathama karmagraMtha, vyavahArasUtrabhASya vagerenAM hiMdI bhASAMtara karelAM che. Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAlIzamuM ] A0 semaprabhasUri, A maNiratnasUri 758 ' (13) suprasiddhi AgamavedI A0 sAgarAnaMdasUrinA paTTadhara Ave mANijyasAgarasUri, jeo parama zAMta ane vidvAna che, teo AgamanA UMDA abhyAsI paNa che. teo paNa saM. 1990 nA amadAvAdanA munisamelanamAM gurudeva sAthe vidyamAna hatA. A0 sAgarAnaMdasUrie saM. 1912 nA vizAkha sudi 4 ne zanivAre pAlItANAmAM (1) A0 mANekasAgarasUri, (2) A vijayatilakasUri, (3) A. vijayakumudasUri, (4) A. vijayaprabhasUri ema cAra AcArya banAvyA hatA. (14) vijayamANisiMhasUri-te jaina yAtisaMsthAnA paNa premI hatA. teo vidvAna hatA, AgamanA abhyAsI hatA. saM. 190 mAM amadAvAdamAM akhila bhAratavarSIya jaina munisamelana maLyuM, temAM te navA vicAra dharAvanArAonA mukhya pakSakAra hatA. temanI taraphanA prazno ane AgamavedI A0 sAgaranaMdasUrinA samAdhAnanA saMgharSamAM sau munivarene ghaNuM jANavAnuM maLyuM hatuM. te zAstrIya carcA UbhI karI zakatA hatA. temaNe gujarAtImAM vividha pUjAe banAvI che, je ghaNI lokapriya banelI che. A0 haribhadra, A0 bAlacaMdra, A0 pradyumnasUri-e badhA rAjagachanA AcAryo hatA. saM. 1297. (-praka. 3pa, pR0 17, 32) A0 bAlacaMdra "vasaMtavilAsakAvya" racyuM che. A0 padmaprabhasUri, A siMhatilakasUri-teo rAjagachanA AcArya hatA. saM. 1294, saM. 1326. (-praka. 35, pR. 28, 30) ATha vardhamAna-vaDagacchanI 4 thI suvihita zAkhAnA naM. 42 mA AcArya hatA. saM. 1318 mAM temanA dilamAM zaMkhezvara tIrtha pratye atyaMta bhakti hatI. maMtrI vastupAla-tejapAla pratye guNAnurAga hato. AyaMbila tapa prati bhAre AsthA hatI. - (praka. 36, pR. 225) A0 malayamabha, A samaMtabhakateo vaDagacchanA AcArya Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvaNa sudApAlaka ajita cIsittarI-bhAga 760 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNa hatA. saM. 1260, saM. 1286. (praka. 38, pR. 306, 307) - pArthanAga gaNi-vidyAdharagacchanA hatA. saM. 1288. (praka. 35, pR0 pa0) sAdhvI saMdha (1) maladhArI sAdhvI ajitasuMdarI gaNinI- zrIharSapurIyagacchamAM mAladhArInI AjJApAlaka ajitasuMdarI gaNinIe saM. 1258nA zrAvaNa suda 7 ne somavAre pATaNamAM (jUo praka. 38, pR. 337) " (2) sAdhvI jinasuMdara gaNinI--vidhipakSanA zrAvaka zeTha zubhaMkara paravADanI paraMparAmAM anukrame sevAka, yazedhana, bAhU, dAhaDa, lAka, cAMdAka ane pUrNa deva thayA, temAM zeTha carodhanane putra sumadeva, temanA putra dIkSA lIdhI, jeo A0 malayaprabhasUri nAmathI prasiddha thayA. zeTha selAkanA bhAIe dIkSA lIdhI, je A madanaprabhasUrinI pATe A0:udayacaMdrasUrinAmathI khyAti pAmyA ane rikSA laIne Ave jayadeva nAmathI prasiddhi meLavI. cAMdAnI putrI nAchalIe dIkSA lIdhI, jenuM nAma sAthvI jinasuMdarI gaNinI hatuM. pUrNadevanA putra ane putrIe dIkSA lIdhI, temAM putranuM nAma 50 dhanakumAra gaNi ane putrInuM nAma sAdhvI caMdanabAlA rAkhyuM hatuM. ekaMdare A kuTuMbe ghaNuM sAdhu-sAdhvIo ApyAM. (jUo praka. 38, pR. 307, 387, 388) A ja vaMzanA zeTha pAsavIranA putra A0 jayadevasUri thayA hatA. sAdhvI jinasuMdara gaNinI emanA samaye bhAre pratiSThita hatAM. A devanAge saM. 1288 mAM temane mATe muni zIlabhadra pAse paM. goviMda gaNInA "karmastava" upara TIkA lakhAvI hatI. A0 jinasuMdara gaNinIe saM. 1313 nA caitra sudi 8 ne ravivAre gujarAtanA rAjA vIsaladeva vAghelA(saM. 124 thI saM. Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 761 betAlIzamuM ] A0 semaprabhasUri, A0 maNiratnasUri 1718)ne rAjyamAM mahAmAtya nAgaDanA kALamAM pAlanapuramAM sAdhvI lalitasuMdarI gaNinI mATe zeTha vIrajI ezavAlanA putra zrIkumAranI dharmapremI patnI padmazrI pAse "paMcamI-kathA"nuM pustaka lakhAvyuM. -jenapustakaprazastisaMgraha, praza0 12, praza0 13) (3) sAvI padmalakSamIjI-temanI saM. 1299nI eka pratimA maLI Ave che, je mAtara tIrthanA derAsaramAM virAjamAna che. (jenayuga, navuM varSa H bIju, aMka: 1) (sAdhvI padmalamI mATe juo pra. 41, paTTA10, A0 naM0 4pa, A0 vasenasUri. pR. 587) ' rAjAo saja vijalarAya (saM. 1239) vijala e kalacUrIvaMzane hate. caulukya vaMzanA rAjA narmadI tailapa (saM. 1206 thI saM. 1221) trIjA telapane senApati hato. te vaMzaparaMparAthI jena hato. teNe caulukyarAja talapa pAsethI karNATakanI sattA chInavI lIdhI ane te karNATaka rAjA banyo. tenI rAjadhAnI kalyANa mAM hatI. e samaye vIrazaivadharmanA anuyAyIeAe prapaMca zarU karyo ane rAjya nabaLuM paDayuM, te sthitino lAbha devagirinA yAdavane tathA dvArasamudranA hoyazalene maLe. "jarnala raoNyala eziyATika sosAyaTI" aMka: 4, pR. 1tnI kuTaneTamAM sApha lakhyuM che ke, "vijala jainadharmane mahAna pakSakAra hate, chatAM te paradharmasahiSaNa hatuM. teNe liMgAyate upara eTale sudhI kRpA batAvI ke, liMgAyate tenA virodhI banI gayA ane tene aMta lAvavAmAM phAvI zakyA. dakSiNamAM jainonA virodhamAM vIrazaivadharmanI sthApanA thaI. temAM 1. revana, 2. mArula, 3. ekArAma (ekAMtaDa miyA) ane 4 paM ArAdhya mukhya hatA ane te pachI paM0 vasava ane paM. cannavasave e saMpradAyane punaruddhAra karI "liMgAyatamata" sthApana karyo. Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra jena paraMparAne ItihAsa-bhAga 2 [ prakaraNuM paM vasava zivabhakta hato. rAjA vijelane maMtrI hate. jAte brAhmaNa hatA. teNe rAjAne pitAnI jALamAM phasAvavA mATe rAjA sAthe pitAnI bena rUpasuMdarI padmAvatIne paraNAvI. rAjA tene mehAdhIna bane ane maMtrI vasave e rANI dvArA dareka jAtanI sattA pitAnA hAthamAM laIne rAjAne mArI nAkhyuM ane liMgAyatamatane pracAra zarU karyo. te pachI tene putra gAdIe Avyo. A rIte rAjA vijajala tathA tenA putra saM. 1221 thI 1239 sudhI rAjya karyuM. te pachI cothA semezvara karNATakane rAjA banya. (jUo praka. 35, pR. 152) A samaye gujarAtamAM rAjA kumArapAla parama jena hato, tenA AjJAvatI dareka dezomAM jainadharmano prabhAva hato. eka ullekha e maLe che ke, A dharmazekhare karNATakanI rAjasabhAmAM "nameltha zuM-stava ne prabhAva batAvyA hatA. A ghaTanA rAjA zaMkara, rAjA buddharAja ke rAjA vijajalanA samaye kalyANImAM banI haze. (jUo, praka. 28, pR. 454, 455, jainasatyaprakAza, kamAMka : 71 thI 5) mAMgujI jhAle, rANe durjanazalya-- siMdhanA kIrtigaDhane rAjA kesaredeva jhAle saM0 114pa mAM hamIra sumarA sAthenA yuddhamAM marAye. tene putra harapAladeva ajoDa bANa. vaLI hatuM. teNe gUjarAtamAM AvI rAjA karNadevanI nekarI svIkArI. saM. 1180 lagabhagamAM pATaDI vasAvyuM. te tene seDhAjI, mAMgujI ane zekharejI ema traNa putro hatA. rAjA siddharAje jhIMjhuvADAne killo baMdhAvyuM eTale e bhAIe jhIMjhuvADA jaIne vasyA. traNe bhAIo nidhana hatA. mAMgujI bANavaLI hatI, te rAjA siddharAjanI sevAmAM dAkhala thaye. eka vAra dukALa paDatAM jhIMjhuvADAno zeDa geDIdAsa ane seDhAjI jhAle. mAlavA gayA. tyAMthI pAchA vaLatAM rastAmAM siMha nAmanA keLIe: Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trettAlIzamuM ] A sAmaprabhasUra, A maNiratnasUri 763 ecitA ghA karI zeThane mArI nAkhyA ane jhAlAe te keLIne mArI nAkhyA. zeTha marIne vyaMtara thayeA. e zeThanA gharamAM bha. pArzvanAthanI pratimA hatI. vyaMtara zeTha tenA adhiSThAyaka banyA. e pratimA 'gADIcA pArzvanAtha'nA nAmathI prasiddhi pAmI hatI. adhiSThAyaka deve seDhAjIne sahAya karI sukhI karyAM. sADhAjIe gADI pArzvanAthane peAtAnA ghera lAvIne padharAvyA. temanI pUjAthI te atyaMta sukhI thayA. (praka0 42, pR0 768) te jhIMjhuvADAnA rAjA anyA ane gujarAtanA mahAmaDalezvara thayA. tenA bhAI mAMgujIe paNa A pratimA tathA adhiSThAyakanA pratApe phUlAkuMvarInu bhUta bhagADayuM' hatuM. mAMDalezvara sADhAne dunazalya nAme putra thayA. te rAjA bhImadeva (sa0 1298), tribhuvanadeva(sa0 1300) tathA visaladeva(sa0 1318)ne mahAmaDalezvara hatA. te caturdazI zAkhAnA AdevendrasUri (sa0 1296, 1321) tathA mahAn jyAtiSI A. hemaprabha(sa0 1305)ne pAtAnA guru tarIke mAnatA hatA. (jUA praka0 40, caturdazIzAkhA pR. 547) tenA zarIramAM dhIre dhIre kADha-rAga phUTI nIkaLyeA. teNe te roga zAMta karavAne ghaNA upacAra karyAM paNa te badhA niSphaLa gayA. teNe te mATe jhIMjhuvADAnA sUryanArAyaNanI ArAdhanA karI. eTale sUryadeve eka rAte svapnamAM jaNAvyuM ke, 'tArA rAga duHsAdhya che. te ahIM maTavAnA nathI, zakhezvara tIrthamAM jA, tyAM bha. pArzva nAthanI sevAthI tArA rAga zamI jaze.' A. hemaprabhasUrie paNa tene zakhezvarajI javAne vadhu utsAhita karyAM. AthI te parivAra sAthe zakhezvara tImAM AvI vasyA ane prabhunI pUjAsevA-bhakti karavA lAgyA. pUrNimAgacchanA A. paramadeva (sa'0 1302), jee mahAn tapasvI hatA te za MkhezvarajImAM padhAryA. temaNe zaMkhezvara pArzvanAthanuM ArAdhana karyuM. rAjAne pUjAnA AmnAya ApyA. ethI rAjAnA kADha-rAga zamI gayA. rAjAe paNa AcAryazrInA upadezathI zakhezvara pArzvanAthanA derAsaranA meTa Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje prakaraNa jIrNoddhAra karAvyuM ane devavimAna je jinaprAsAda baMdhAvyuM. (praka 40, pR. 498) rANane rUpalAdevI ane zrIdevI nAme be rANIo hatI. rUpalAdevI pATaDInA raNa vijayapAlanI rANI nItaladevInI putrI hatI. (pra. 41, pR. 500) rANI zrIdevIne udayasiMha nAme parAkramI putra hatuM. tenA vaMzamAM saurASTranA vAMkAneranA jhAlA rAjAo thayA. (-kavi nathurAma suMdarajI ojhA "jhAlAvazavAridhi', jenasatyaprakAza, kao : 14pa, pR. 18, zaileyaprakAzanI gadya prazasti, prabaMdhaciMtAmaNi, A0 municaMdra vagerenAM zaMkhezvara pArzvanAthanAM stotra, jagaDUcaritra, sargaH 6, hIrasaubhAgyakAvya-saTIka, paM. vIravijayajInuM goDI pArzvanAtha caritra, muni jayaMtavijayajInuM zaMkhezvara mahAtIrtha, pR. 47 thI 21) rAjA kehaNudeva, rAjamAtA AnaladevI nADelanA rAjA AhaNadeva(saM. 1209 thI saM. 1218)ne AhRNadevI nAme rANa hatI ane kehaNudeva nAme yuvarAja hatuM, je saM. 1221 mAM rAjA thaye hato. te rAjagacchanA A0 sAgaracaMdranA upadezathI jena banyo hato. kehuNa jainadharma pratye bahu Adara dharAvato hato. teNe pitAnA rAjyamAM saM. 1209 mAM dareka AThama, agiyArasa, caudazanA divase mAM amAri pravartAvI hatI. mAMsabali ApanArane te sakhata daMDa karate hate. tenI mAtA AnaladevIe saM. 1521 mAM sAMDeraka nagaranA bha0 mahAvIra svAmInA derAsaramAM mahAvIrajanmatsava nimitte rAjakIya mahesUlamAMthI kharaca bAMdhI ApyuM hatuM. temaja tenA piyariyAM, rASTrakuTakhAtu ane rAjA kehaNe paNa juduM kharca bAMdhI ApyuM hatuM. rANuM jalDaNadevI, rAjakumAra meDhaladeva ane rAjakumArI zRMgAra devIe paNa judAM judAM gAmanAM jaina maMdiranA nibhAva mATe madada Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ betAlIzamuM 1 A0 semaprabhasUri, A maNiratnasUri karI hatI. (jUo praka. 35, pR 16, 170, prAcIna jainalekha saMgraha bhATa 2, lekhAMkaH 346 thI 350; 426 thI 430, jenasatyaprakAza, kramAMka : 158) rANa zRMgAradevI (saM. 12papa)-e nADelanA mahAmaMDaLa zvara rAjA kehuNadeva (saM. 1221 thI 1249) cauhANanI putrI hatI ane te AbUnA rAjA dhArAvarSAdeva paramAranI bIjI rANe hatI. teNe saM0 1255nA A sudi 7 nA roja jhADelI gAmamAM bhava mahAvIrasvAmInI pUjA mATe meTI vADI arpaNa karI hatI. (praka35, pR. 156, 170) rAjA pralAdana paramAra (saM. 1274)-te jainadharmI rAjA hatA. (prakao 3pa, pR. 152, 157) teNe pAlanapuramAM pralAdana nAtha tIrthane uddhAra karyo hato. 1. jhADelI-pIMDavADA ane brAhmaNavADA tIrthanI vacce jhADelI gAma che, jenAM duMdubhi, jhAdavalI, jhADavalI, jhADaulI, jhAdapallI, jhADelI vagere nAmo maLe che. ahIM bha0 mahAvIra svAmInuM prAcIna maMdira che, temAM keTalAka zilAlekho vidyamAna che, jemake-saM0 1145 nA jeTha vadi 2 nA rAja bha0 RSabhadevanI pratimA pratiSThita thaI saM0 1234 nA vaizAkha vadi 13 nA roja goThIoe bha0 mahAvIrasvAmInA maMdirano jIrNoddhAra karyo, saM. 1236 nA phAgaNa vadi 14 ne guruvAre bha0 bhadeva tathA bhatra pArzvanAthanI pratimA banI, jenI pratiSThA rAjagachanA A devabhadde karI. saM. 1255nA Aso suda 7 ne budhavAre ge ThIoe derAsaranI AgaLa cha cekIvALuM triloka prAsAda dvAra baMdhAvyuM. jhADolI e zRMgAradevInA kapaDAnuM gAma hatuM, jhADolInA maMtrI nAgaDa be cekIne kharca Apo. rANI zRMgAradevIe bhatra mahAvIra svAmInI pUjA mATe vizALa vADI ApI. tenuM zAsana lakhI ApyuM, jemAM dANika vagerenI sAkSI che. A tilakasabhAsarie dAnazAsanane kabaddha racyuM ane salAToe paththaramAM utkIrNa karyuM. -prAcIna jenalekhasaMgraha, bhA. 2, leka 430; jainasatyaprakAza, kramAMka : 10) Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 [ prakaraNe kavio kSatriya mahAkavi AsaDa- bhinnamAlakulanA kSetriya kakarAjane AnaladevI nAme patnI hatI. tene AsaDa ane jAsaDa nAme be putro hatA. AsaDa vidvAna hate, kavi hato. teNe keTalAka graMthanI racanA karelI che. teNe "meghadUtakAvya"nI TIkA racI, jemAM evuM snehasiMcana karyuM ke rAjasabhAe "kavisabhAzRMgAra'nuM biruda ApyuM. tene rAjaDa nAme putra hato. tene paNa bAlasarasvatI'nuM biruda maLyuM hatuM paraMtu rAjaDa taruNavayamAM ja maraNa pAmavAthI AsaDane bhAre AghAta thayo. e prasaMge rAjagacchanA (11)mA A bhadrezvarasUrinA paTTadhara "kalikAlagautama" biradadhArI, (12)mAM A abhayadevasUrie tene pratibidha karyo ane AzvAsana ApyuM. kavizrI AcAryazrInA upadezathI jenadarzanamAM pravINa thayA ane graMtharacanA karI. temaNe "upadezakaMdalIprakaraNa, vikamaMjarI" tathA gadya-padya stutio racI che. nAgaeNdragacchanA A. vijayasiMhasUri tathA vaDagacchanA A0 padmasUrie te graMthanuM saMzodhana karyuM hatuM (praka. 3pa, pR. 32; praka. 41, pR. 580) ukta (12) A0 abhayadevasUri, temanA ziSya (13) A0 haribhadrasUri, temanA ziSya (14) siddhasArasvata A0 bAlacaMdrasUrie saM. 1247-48 mAM "upadezakadalI" ane "vivekamaMjarI"nI TIkAo racI, jenuM rAjagacchanA A pradyumnasUrie saMzodhana karyuM hatuM. (praka. 35, pR17, 24, 32) - kavi AsaDa e vikamanI teramI sadInA madhyakALane kSatriya jena vidvAna hate. gijhanImAM jene - gijhanIne bAdazAha mahammada zAhabuddIna ghorI (saM. 1234, sane 1178 mAM) gUjarAta upara caDI AvyuM hatuM, te hArIne gADiyA ghATamAMthI pAchA gijhanI cAlyA gaye. te samaye tyAM jena vepArIo Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 767 tAlIzamuM ] A samaprabhasUri, A0 maNiratanasUri rahetA hatA. te badhA dhanADhaya hatA ane tyAM dhamadhokAra vepAra karatA hatA. kalikAlasarvajJa A hemacaMdrasUri ane gUrjarezvara kumArapAlanA prabhAvanuM e phaLa hatuM. (-jAme ula phArasI itihAsa, vastupAlanuM vidyAmaMDaLa ane bIjA lekhe, pR. 110, 111, praka. 35, pR. 137, 138; praka. 44, zAhabuddIna ghorI) -- -----aMtima maMgala--- arhanto'rhapadAstrilokamahitAH siddhAzca siddhAtmanaH ___ AcAryAH samatAguNaikasadanaM vAgIzvarA vAcakAH / sarve sAdhyaratAstriratnakhacitA loke'naghAH sAdhavaH pUjyA vaH parameSThino'navarataM tanvantu zaM maGgalam / / - - - 1 ja che. bhAga bIjo che saMpUrNa = Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. pUravaNI ATaluM vadhAraje nIce lakhelA prakaraNanA pRSThomAM te te AcAryo vagerenA paricayamAM nIce mujaba sudhAre vadhAre samaja 1. praka. 35, pR. 338, ATha rAjazekharasUri- maladhAragacchanA A rAjazekharasUrinA ziSya paM. sudhAkalaza gaNie saM0 1380 (I.sa. 1324)mAM "saMgIte paniSadu" saM. 1406 (I. sa. 1350)mAM "saMgIte paniSassAra" a6, tathA ekAkSaranAmamAlA"nI racanA karI hatI. 2. praka. 36, pR. 239 mIDiyA tIrtha - saM. 1334 mAM cAturmAsamAM be kArtika mAsa hatA. jemAsAmAM chellA cothA mahinAnI vRddhi hatI. saM. 1334 mAM kArtika be hatA. piSa mahinAne kSaya hatuM ane citra ke phAgaNa mahinA be hatA. A samaye bhIlaDiyA AbAda hatuM. kharataragacchanA A jinapradhasUrie saM. 1334mAM ahIM jinaprAsAdamAM zrIgautamasvAmInI pratimA padharAvI hatI. tyArabAda saM. 1353 mAM paNa be kArtika hatA. piSane kSaya hatuM ane be caitra ke phAgaNa hatA. saM. 135ra mAM ahIM 12 jainAcAryo comAsu rahyA hatA. comAsu bIjI kArtika pUrNimA e pUruM thAya, paraMtu tapAgacchanA (naM. 47) A0 somaprabhasUrie (saM. 133ra thI 1373) AkAzadarzanathI jANyuM ke, najIkanA divase mAM melaDiyAne vinAza thavAne che, AthI temaNe apavAdane AzrayI pahelI kArtika pUrNimAe mAsuM pUruM karyuM ane tarata ja tyAMthI vihAra karyo. bIjA sAdhu-sAdhvIo paNa tyAMthI nIkaLI gayAM ane jaina bhIlaDiyAthI ucALA bharI gayA. teoe eka sthAne jaIne nivAsa karyo. e sthaLe rAdhanapura zahera vasyuM. pachI te bhIla Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (770 770 jaina paraMparAne ItihAsa-bhAga raje DiyAmAM Aga saLagI UThI, Age pitAnA nagna svarUpe tAMDava mAMDayuM ane temAM bhIlaDiyA tArAja thaI gayuM. tyAM rahelA jainAcAryo temaja janatA sarva koI AgamAM bharakhAI gayAM, jAnamAlanI bhAre khuvArI thaI tyArabAda bAdazAha allAuddIna khIlajInA senApati alaphakhAne paNa saM. 1355-56 mAM bhIlaDiyA bhAMgyuM hatuM. (jUo praka. 43, pR0 746, pUravaNI pRSTha 776, praka. 47) 3. praka. 38, pR. 359 mahaM. anupamAdevI tenuM kaMkaNuM kAvya hatuM ke, avasara vItyA pachI apAya ke bIjAo mAraphata apAya, tenuM phaLa maLe ke na maLe, paNa avasare ane vivekathI pitAnA hAthe apAya tenuM phaLa maLe ja che. 4. pra. 38, pR. 389 paghasiMha te paikInA semarAje dIkSA lIdhI ane mahiNInA putra amRta lAle paNa dIkSA lIdhI hatI. te maladhAragacchanA bhaTTAamRtacaMdra sUri thayA hatA. (jUo pra0 38, pR. 332) 5. praka. 38, pR. 415 dIvabeTa- acalagacchanA A dharmamUrtisUri (saM. 1902 thI 1970)nA upadezathI dIvabaMdaranA zeTha nAnacaMda bhaNazAlIe bha0 zItala nAthanI pekharAjanI pratimA bharAvI tenI pratiSThA karAvI hatI. AvijayasenasUri ane temanA ziSya mahotra naMdivijaya gaNivare dIvanA phIraMgI rAjyanA adhikArIo guru kAjI, kaptAna, maMtrI kalAsa ane pAdarI vagerenI vinatithI vahANa dvArA dIva jaI teone upadeza Ape hato. (jUo vijayaprazasti mahAkAvyanI TIkA sarga-2 leka ka6, 47 thI para, sargaH 21maleka: 11thIra) 6. pra. 39 pR0 417 A0 nemicaMdrasUri- - pravacanasAre ddhAra--AmAM jaina AgamomAMthI upayogI prAkRta gAthAne saMgraha karyo che. A nemicaMdrasUri tenI prazastimAM jaNAve che ke - Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI, ATaluM vadhAro 771 A 0 jinaca MdrasUrinA ziSya A. AmradevasUrinA traNa ziSyA (1) A. vijayasenasUri, (2) A. nemicaMdrasUri, (3) A0 yazAdevasUri thayA. (jUe praka0 35, pR0 71 paraMparA mIjI, praka0 36, pR0 207) A nemicaMdrasUrie ziSyAnI vinatithI AgamaratnAkaramAMthI ratnA jevA 'pravacanasAroddhAra '(50 : 1599) banAvyeA. A nemicaMdrasUrie 'pravacanasArodvAra'nA 276 nA dvAramAM jIvasaMkhyA kulaka ' banAvIne joDyu che. (jUo gAthA : 1248) jainAcAryoe pravacanasAroddhAra 'nI upara vividha vivaraNe manAvyAM che. te A pramANe 6 ' ' pravacanasAroddhAra ' tathA rAjagacchanA A siddhasenasUrie gurunI AjJA thavAthI sa0 1148 athavA saM0 1178 nA caitra sui 8 ne ravivAre puSya nakSatramAM banAvela tenI sumedha-vRtti 'tattvajJAna vikAzinI ' nAme prakAzita thaI che. , 7. praka0 40, pR0482, A jinacadrasUri dharmaguru zekha abulaphajale hAjarI ApI hatI. mahA zrI vallabhagaNi lakhe che ke tejaH zrImadakabbarAbhidhanRpaH zrIpAta sAhirmudA' vAdId yat suyugapradhAna iti sannAmnA yathArthena vai // 4 // zrImantrIzvarakarmacandravihitodyatkoTiTaGkavyayaM zrInandyutsavapUrvakaM yugavarA yasmai dadau tvaM padam || zrImallAbhapure dayAdRDhamatizrIpAta sAhAgrahAnadyAcchrIjinacandrasUriguruH sa sphItatejo yataH // 5 // (amidhAvintAmaNi nAmamAMjA--TIjA) kharataragacchanA (A0 naM. 56) jinacaMdrasUrinA mukhya ziSya (57) maheApAdhyAya sakalaca MdragaNinA ziSya (58) mahA samayasuMdara gaNivara thayA. te paNa AcAryazrInI sAthe lAhora padhAryAM hatA. Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina para'parAnA itihAsa-bhAga 2jo mahA0 50 samayasuMdara gaNivara temanA sa0 1610 ke 1620 mAM sAcAramAM zA. rUpazI pAravADanI patnI lIlAdevIthI janma, sa 1628mAM dIkSA, sa'0 1640nA mahA sudghi panA jesalameramAM gaNipatra, sa'0 164nA phAgaNa suda 2 nA lAhoramAM upAdhyAyapada, sa'0 1672 mAM mahopAdhyAyapadya, ane sa0 1703 caitra su1i3 nA rAja amadAvAdamAM svaga gamana thayAM che. 772 temaNe sa'0 1687nA saMhAraka dukALamAM jagatanI vicitratA nihALI saMvegabhAva vadhArI sa0 1691mAM kriyAddhAra karI savegi paNuM svIkAryuM hatuM. temane 42 ziSya-praziSyAnA parivAra hatA. temaNe sa0 1649 zrAvaNa sudi 13nI sAMje kAzmIramAM samrAT akabaranI sabhAmAM rAtrAno te sauNyam e eka ja caraNanA 8 lAkhathI vadhu arthA goThavI aSTalakSI arthI ratnAvalI' banAvyA hatA. temaNe saMskRtamAM sArasvata TIkA, liMgAnuzAsana avasUri, aSTalakSI a ratnAvalI, raghuvaMza-TIkA, mAghanA trIjA sanI TIkA, kalpasUtranI TIkA, dazavaikAlika sUtranI TIkA, vizeSa zataka, vicArazataka, gAthAsahasrI, kathAkAza, caritragraMthA, bhaktAmara stotra, pAdapUrti, bhaktAmarastotra-TIkA, kalyANama Mdirastotra-TIkA, jayatihuaNu stotra-TIkA vagere. tathA gujarAtI bhASAmAM rAmA, bhAsa, gIta khelI, stavana sajjhAya vagere manAvyAM che. vicitratA e che ke--keTalIeka sajjhAyA evI maLe che ke jenA kartA tarIke mahA. samayasuMdaragaNivara ane bIjA vidvAn kiva munivaronAM nAma maLe che. (samayasuMdara-kRtikusumAMjalI) vi. sa0 1687 mAM gujarAtamAM ane mAravADamAM bhayaMkara dukALa paDayo hatA. maheApAdhyAyajIe A aMge hiMdImAM savaiyA tathA kavitta anAvyAM hatAM temaja temaNe zrIvizeSazatanI prazastimAM A dukALanuM saskRtamAM svarUpa varNavyuM che. te A pramANe Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 773 pUravaNI, ATaluM vadhAro zrIvizeSazatakaprazasti - muni-vasu-SoDazavarSe (1687) gurjaradeze ca mahati duHkaale| mRtakairasthigrAme jAte zrIpattane nagare // 1 // bhikSukabhayAt kapATe jaTite vyavahAribhirmezaM bahubhiH / puruSairmAne mukte sIdati sati sAdhuvarge'pi // 2 // . jAte ca paJcarajatairdhAnyamaNeH sakalavastuni maharthe / .... paradezagate loke muktvA pitRmAtRbandhujanAn // 3 // hAhAkAre jAte maarikRtaanekloksNhaare| kenApyadRSTapUrve nizi kolikaluNTite nagare // 4 // tasmin samaye asmAbhiH kenApi hetunA ca tisstthdbhiH| zrIsamayasundaropAdhyAyailikhitA ca pratireSA // (zrIprazastisaMgraha bhA2, pra0 naM0 697) " vi. saM. 1987 nA dukALamAM divAna jayamalajI muNota tathA neNusI muNAta vagere jenee jodhapurarAjya ane gujarAtamAM prajAne meTI madada karI hatI. (jUo praka. 36, pR. 232, praka. 160) 8. praka. 40, pR. 48, A cakezvarasUri temaNe A caMdraprabhanI darzana vizuddhi" para TIkA banAvavAnI zarUAta karI hatI paNa te TIkA adhUrI rahI che. (jainasatyaprakAza, va0 7, pR. 155) vaLI, temaNe "vardhamAna-vidyAstava" gAI : 12, sArdhazatakanI prAkRta vRtti, zatakabRhad bhASya graM0 : 1413, pauSadha vidhi prakaraNa gAi 92, siddhAMtasAroddhAra, gA: 113, padArtha sthApanA saMgraha, gA: 119, upadhAnapauSadhaprakaraNa, sUmArtha saptati gAya : 75, caraNakaraNasaptati gApapa, sabhApaMcaka gATa : 43; sUkSmAthuMTippana vagere graMtha banAvyA hatA. 9. praka. 40, pR. 531, bhara bhAvaprabhasUri A aMcalagacchanA (55) A0 bhAvaprabhasUri pUrNimAgacchanI mukhya gAdI pATaNanA DhaMDheravADAmAM hatI tenA ullekho A pramANe maLe che - Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaja jaina paraMparAne ItihAsa--bhAga 2 (1) zrIbhavAnIsahasranAmastotram (pra0 1122) saM0 1774 varSe zAke 1640 pravarttamAne zrIpUrNimApakSe pradhAnazAkhAyAM DhaMDherapATake bha0 zrI 5 zrIbhAvaprabhasUriNA likhitaM madhumAse kRSNapakSe trayodazyAM guruvAre paM0 zrItejaratnapAThanAya / zrIrastu / / (2) zrIsacitra sonerI bArasAsUtra (pra0 1125) saMvat 1775 varSe bhAdravA sudi caturthyAM paryuSaNAyAM zrIagahillapurapattane DhaMDherapATake osavaMzajJAtIyalaghuzAkhAyAM dosI zrIrAja tatsutasAraMgastatsutau dosI zivacaMda kAlIdAsa iti dvau bhrAtarau / dosI zivacaMdasuta lakSmIdAra (muMnabAi putrI) lakSmIdAsabhAryA jIvAM tatsuta caMdramANa / vijayasiMga kaN . caMda prayAgadAsa uttamacaMda dosI prayAgabhAryA zrIkhallasuta nAthAcaMda sAH / caMda ANaMdI dosIprayAgadAsena suvarNAkSaramayazrIkalpasUtrapustakaM dravye gRhItaM tadbhAryA zrAvikA zrIkhalla iti nAmanI zrIpUrNimApakSe DhaMDherasaMjJake bhaTTAraka zrImahimAprabhasUrivaraziSya bhaTTArakazrIzrIbhAvaprabhasUribhyaH saparivArebhyaH pradattaM jJAnavRddhayarthaM puNyaprakAzanAya / vAcyamAnaM ciraM nandyAt / zrIrastu kalyANamastu srvdaa| (zrIprazastisa mA0 2, pR0 280, 291, prazasti naM0 1122, 1925) 10. 40 40, 50 537, mA0 mutisAra : maya27bhA (65) mA bhutisaa||2, 24 motizA-- te muMbaInA zAha sedAgara hatA. vahANavaTIne dhaMdho karatA hatA. tenI pAse 8 vahANa hatAM. teNe cIna vahANa mekalyAM, temAM tene bAratera lAkha rUpiyA maLyA. te temaNe zatruMjaya upara kharacavAnuM nakkI karI rakama judI mUkI rAkhI. temaNe nagarazeTha hemAbhAI pAse zatruMjaya upara jamIna mAgI, paNa khAlI jagyA hatI ja nahIM. kuMtAsaranI maTI khAI hatI, je 9mI ane 1 lI TUMka vacce moTI UMDI jA hatI te zeTha metizAhane pasaMda paDI. khAI purAvI maMdira pApA nI yu. 80 varanA ho parAyAM mane yA2 (3.001) Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI, ATaluM vadhAro baja Ane eka hAMDA zetruMjI nadIthI pANI lAvatA hatA. zeThe maiAtizAha sa0 1892 nA bhAdaravA sudi 1 ne divase svarge gayA. zeThanA putra zeTha khImacaMda ane zeThanA mitrA amaracaMda haMmata, phUlacaMda tathA kasaLacaMde maMdiranuM kAma AgaLa vadhAryuM ane madira pUrNa karyuM. zeThANI divALIbAI tathA zeDanA putra khImacaMde zrI zatruMjayane saMgha kADhayo. saMgha sa'0 1893 nA poSa vaDhi 1 nA divase pAlItANA pahoMcyA. tyAM amadAvAdathI zeTha vakhatacaMda vagere savA lAkha trikA AvyA hatA. 77 zeTha khImacandre saMgha pAlItANA gayA tyArathI aDhAra divasa dhI nAkArazI karI hatI. jhAMpe ceAkhA mUkayA hatA. navakArazImAM khA gAmanA loko ane badhA yAtrikeAne jamavAnuM hatuM. A AkArazImAM eka neAkArazInA kharcI lagabhaga rUpiyA 40,000 lAgatA hatA. A utsavamAM khUba zAnti rahI hatI ane pratiSThA thaI hatI. A vakhate eka mAravADI DAzIe nAkArazI karavAnI rajA mAgI tyAre tene paisA kacAM che ema pUchavAthI eka geAdaDImAMthI sAnAmahArA kADhI batAvI hatI ane eka nAkArazInA Adeza lIdhA hatA. tyArabAda zeTha meAtizAhanAM patnI zeThANI divALIAI muMbaImAM svage gayAM. 11. pra0 40, pR0 543, A devaratnasUri-- jayAnaMdasUri : (3) A0 devaratnasUri te AgamikagacchanA A nA dIkSAziSya ane vidyAziSya hatA te temanI pATe AvyA hatA. te vidvAn hatA. niruktazAstranA moTA abhyAsI hatA. temaNe namA lAe savvasAhUNaM 'nA savva zabda upara prAkRta gAthAH 48 nuM vizvaraNa karI ghaNA artho karyA hatA temaja ra gajasiMhakumArarAsa amanAbyA hatA. A AcArya ane A. vivekaratnasUri sudhInA AcAryo guru Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga raje bhAIo hatA. banavAjoga che ke, teo eka pachI eka AcArya banyA hoya. . 12. praka. 40, pR0 553, A0 ratnaprabhasUri kacholIgacchamAM (47) A0 ratnaprabhasUrie ja saM0 1363 mAM "kacchalIrAsa" banAvyuM hatuM. 13. pra. 41, pR. 588, (51) A0 munIzvarasUri- temanAthI AcArya zAkhA ane bhaTTArakazAkhAo cAlI. temanI paraMparAmAM ziSya (para) u0 kime gaNiziSya (53) u. maneya gaNi ziSya (54) muni jayazekhare saM0 15ra6 nA piSa vadi 8 ne ravivAre uttarA karmane divase bahAdUrapura (bahudravyapura)mAM kAMkarIyAgetranA zAka sudayanacchanI patnI zrAvikA puNyaprabhAvika hemIne bhaNavA mATe tathA pitAne mATe Avazyaka sUtramAM lakhyuM. (zrI prazastisaMgraha, bhA. 2, prazasti naM 131, 149) 14. pra. 41, pR. 588, (51) A munIzvarasUri- temanI upAdhyAya paraMparAmAM u0 kanaka haMsa tathA muni malayahaMsa thayA. teo saM. 1pa33 nA kArtika sudi 1 ne zukavAra svAti nakSatra ane AyuSyamAnoge dilhImAM hatA. (zrIprazastisaMgraha, bhA. 2, praza0 naM0 157) 15. praka. 43, pR. 746, (TippaNI) A0 semaprabhasUri- 1. A0 somaprabhasUrinI paraMparAmAM A0 naM0 47) bIjA A semaprabhasUri thayA hatA. teo saM. 1332 mAM AcArya banyA. teo tthA bIjA 11 jainAcAryo saM. 13para mAM bhIlaDiyAmAM comAsuM hatA. saM13pa3 nI sAlamAM kArtika mahinA be hatA. piSane kSaya hate ane caitra ke phAgaNa mahinA be hatA. AcAryazrIe eka rAte AkAzamAM joyuM ane grahonA cArathI jANI lIdhuM ke, bhIlaDiyA zaherane thaDA divasamAM ja vinAza thaze, tethI ahIM vadhu rahevuM salAmatIbharyuM nathI. AcAryazrIe A pramANe vicArI bIjA 11 Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUravaNI, ATaluM vadhAro gacchanAyakAnI manA hovA chatAM saM0 1353 nA pahelA kArtika mahinAmAM sudi 14 ne divase cAmAsI pratikramaNa karI pahelA kArtika sudi 15 ne divase bhIlaDiyAthI vihAra karyAM. bIjA gacchanAyakA bhIDiyAM ja rahyA, jee bIjA kArtika sudi 15 ne divase vihAra karavAnA hatA. (jUe praka0 36, pR0 239, pUravaNI pR0 770) tyArabAda bhIliDayAmAM ekAeka utpAta macceA. bhIDiyAnA vinAza thayA. madazAha allAuddIna khIlajInI musalamAna senAe AvI sa'0 1355-56 mAM bhIDiyA bhAMgyuM ane pachI pATaNa para caDI jaI rAjA kaNa deva vAghelAne nasADayo. sa AcAryazrIe tyArabAda ghaNAM zubha kAryo karyAM hatAM. teoe 0 1373 mAM svagamana karyuM. (jUe praka0 47) 16. praka0 43, pR0 756, (TippaNI) A. jayasiMhasUri temaNe vyAkaraNa banAvyuM. temanA paTTadhara A. prasannacaMdranA bIjA paTTadhara A. nayanacaMdrasUrie ' kumArapAlacarita 'nI pahelI prati lakhI hatI tathA ' hammIramahAkAvya 'sa H 14 ane ' 2bhAmaMjarI nATikA 'nI racanA karI hatI. 777 17. praka0 43, pR0 759, A. mANikyasAgarasUri-- A sAgarAna'dasUrie sa0 1992 nA vaizAkha suddhi 4 ne zanivAre pAlItANAmAM A0 mANekasAgarasUri vagere cAra AcArya anAvyA hatA. A. mANekasAgarajIe (1) A hemasAgarasUri (2) A0 caMdrasAgarasUri banAvyA che. 17. praka0 43, pR0 760, sAthI jinasu darIgaNinI A. udayaca drasUrinA nAmathI khyAti pAmyA ane zeDa pAsavIranA bIjA putra haricaMde dIkSA laIne A. jayadevasUri nAmathI prasiddhi meLavI. Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1992 jaina paraMparAne itihAsa-bhAga 2 2. puravaNI samajUtI 1. A graMthanAM vividha lakhANomAM je je graMthane AdhAra lIdhe che te te graMthonAM nAma goLa () ane cokhaMDA [ ] brekeTamAM ApyAM che. vAcakone vizeSa jANavA icchA thAya te te te AdhAre vAMcI levA. A graMthamAM prakaane pR0 ApyAM che. te A itihAsanA bhAga 1 thI 4nAM prakaraNa ane pAnAM samajavAM. 3. A graMthamAM mudraNadoSathI kane, mAtrA, hasva, dIrgha, anusvAra, visarga, akSara ke AMka UDI gayA hoya tyAM vAMcakee sudhArIne vAMcavuM. Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain Education Internatlonal