Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya AcArya zrI nemicaMdrasUrijI kRta pravacana sAroddhAra (gujarAtI anuvAda) : bhAga bIjo : -: anuvAdaka :pUjya AcAryazrI sthUlabhadrasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna munirAjazrI amitayazavijayajI mahArAja -: saMpAdaka :pUjya AcAryazrI kuMdakuMdasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna paMnyAsazrI vajasenavijayajI gaNivarya -: Arthika sahAyaka :zrI hIrasUrIzvara jagadguru saMgha jaina TrasTa malADa, muMbaI.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivamaratu sarvajJAtaH | huM namaH zrI zAMtinAthAya nama: zrI baLejA pArzvanAthAya namaH zrI kalyANI pArzvanAthAya namaH pravacana cAledAra (gujarAtI bhAvAnuvAda) bhAga-2 mULakartA parama pUjya AcAryadeva zrImada vijayanemicaMdrasUrIzvarajI mahArAja, - TIkAkAra - parama pUjya AcArya deva zrImad vijayasiddhasenasUrIzvarajI mahArAjA. - bhASAMtara kartA :parama pUjya sunirAja zrI amitayazavijayajI mahArAja - saMpAdaka :parama pUjya paMnyAsa zrI vasenavijayajI gaNivarya - Arthika sahAyaka :zrI hIrasUrIzvara jagadguru saMgha jaina TrasTa daphatarI roDa. denA beMka pAse, malADa (IsTa) muMbaI-40007
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prakAzaka * bhadrakara prakAzana jJAnamaMdira 49/1, mahAlakSamI sosAyaTI, sujAtA pAse, zAhIbAga, amadAvAda-380004 A kiMmata rUA. 80-00 saM. 2049 hiM. bhA. su. 4 (saMvatsarI mahAparva). - -: anuvAda - parama pUjya kavikulakirITa AcAryadeva zrImada vijaya labdhisUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayavikamasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna saraLa svabhAvI AcAryadeva zrImad vijaya sthUlabhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vidvAna munirAja zrI amitayazavijayajI mahArAja. : saMpAdaka-samAjaMka : parama pUjya kalikAla kalpataru sva. AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna parama pUjya paMnyAsa pravara zrI bhadrakavijayajI gaNivaryazrInA ziSyaratna parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kuMdakuMda surIzvarajI ma. nA ziSyaratna parama pUjya paMnyAsa zrI vajasenavijayajI gaNivarya...! vIra sa 2519 tA. 19-9-1993 ravivAra che mudraka ja kAMtilAla DI. zAha bharata prinTarI" nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. 7 387964
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI hArasUrIzvarajI jagadguru zve. mU. pU. tapAgaccha jaina saMdhanA sukRtAnI anumAdanA aDhAreka varSa pUrve malADa (muMbaI)mAM zrI jagavallabhapArzvanAtha bhagavAnanu eka mATu ane khIjA traNa-cAra nAnA dezasareA hatA. dhIre dhIre malADa ( pUrva )mAM ApaNA jainAnI vastI vadhatI hatI. paraMtu ArAdhanA karavA mATe kAI suvyavasthita sthaLa nahIMvat hatA. te vakhate keTalAka ArAdhaka jaina bhAIone parame pakArI pUjya panyAsajI zrI caraNavijayajI gaNivara taraphathI preraNA ane mAdana maLyA ane A sa`sthA astivamAM AvI. A sasthA hastakanA cha majalAnA vizALa bilDIMgamAM trIje mALe zrI zreyAMsanAtha bhagavAna Adi jinAmibenI pUjyapAda paMnyAsajI zrI caraNavijayajI mahArAjanA varaddahaste cala-pratiSThA thayA bAda, malADa (pUrva)mAM Aje jainenI vastI khukha ja vadhI rahI che. mULanAyaka zrI zreyAMsanAtha bhagavAna Adi jinabiMbenI a`janazalAkA 36 koDa navakAra maMtra ArAdhaka pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijayayaze devasUrIzvarajI ma. sA. nA varahaste amalanera mukAme thaI hatI. sauMsthAnA bilDIMgamAM ceAthe mALe zrI mahAvIrasvAmI bhagavAna, pAMcamA mALe zrI zakhezvara pArzvanAthajI ane chaThThA mALe zrI Adizvara bhagavAna Adi jinabiM pratiSThita karAyA che. jenI aMjanazalAkA ane pratiSThA amArA saghanA upakArI evA pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayahIrasUrIzvarajI ma. sA. tathA pa. pU. AcArya zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA. nA varadhaste thaI hatI. te prasa`ge eka sAthe 16 dikSAnA prasa`ga paNa mahesrava sAthe ujavAye hatA. A sasthAmAM Aja sudhI traNavAra upadhAna tapanI paNa ArAdhanA thaI che. sasthAnA grAunDa klAramAM vyAkhyAna vagere suMdara ArAdhanA thAya che. tathA kAyamI AyakhIla khAtu paNa cAle che. pahele ane khIjo mALa upAzraya tarIke vaparAya che. jemAM pU. paM. zrI caraNuvijayajI ma. sA.nA nAmathI suMdara jJAnabhaMDAra paNa che. je caturvidha saMghane ghaNAM upayeAgamAM Ave che. pahelA mALe pa. pU. paramApakArI gacchAdhipati siddhAntamahAdadhi AcArya deva zrImad vijayapremasUrIzvarajI. ma. sA. tathA pa. pU. zrI caraNavijayajI gaNivara ma. sA.nI mUrti pratiSThata thayelI che. temaja hAlamAM te sthaLe eka * navakAra-maMdira nI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa sthApanA thayelI che. jemAM chellA be varasathI satata akhaMDa cAvaze kalAka zrI navakAra maMtrane jApa cAlu rahe che. dUra-dUrathI anekabhAvika AkarSAI atre jApa karavA Ave che. saMsthAnA anvaye zrI zreyAMsanAtha svAmI snAtra maMDaLa, svayaM sevA maMDaLa, benDa vibhAga, pauSadha maMDaLa, zrAvikA maMDaLa, sAmAyika maMDaLa tathA sulasA bAlikA maMDaLa dvArA aneka dhArmika pravRttio sArI rIte cAlI rahI che. dhArmika abhyAsa mATe suMdara pAThazALA paNa cAle che. saMsthAnA anvaye zrAvikA upAzrayanuM paNa be varSa pahelA nirmANa thayeluM che. uparAMta dattamaMdira roDa (malADa pUrva) upara saMsthA anvaye eka nAnakaDA suMdara zaMkhezvara pArzvanAtha bhagavAnanA ghara derAsaranI paNa sthApanA thaI che. je "rajansI"nA derAsara nAme prasiddha che. zrI vardhamAna saMskRti dhAma (malADa) taraphathI paNa A saMsthAmAM anekavidha suMdara kAryakramanuM Ayojana karAya che. saMsthAe prazasta dhAro banAvyo che ke devadravya vagere khAtAmAM jarUra karatA vadhAre saMcaya karI rAkhave nahi. tethI ja Aja sudhImAM hastagiri vagere tIrthomAM lAkha rUpiyA devadravyamAMthI apAyA che ane aneka graMthonA prakAzanamAM zAnadravyane paNa suMdara vinicAga thaI rahyo che. Aja sudhI aneka pUjyanAM cAturmAsanI sAthesAtha pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayajayaghoSasUrijI ma. sA. Adi aneka zAsana suni bhagavaMtanA cAturmAsane lAbha maLe che, maLI rahyo che. je A saMgha-saMsthAnuM sadabhAgya che. deva-gurunI kRpAthI amArI saMsthAnA anavaye avasara-avasare zAstrIya grAnuM prakAzana thatuM rahe che. temAM parama pUjya. sva. zAsana prabhAvaka AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyarana parama pUjya paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInAM praziSyaratna paMnyAsa pravara zrI vajI senavijayajI gaNivaryanI preraNAthI parama pUjaya vidvAna sunirAja zrI amitayazavijayajI anuvAdita zrI pravacana sAroddhAra bhAga-2 ne lAbha paNa amane maLI rahyA che. zAsana devane prArthanA ke ane AvA suMdara prakAzana mATenAM avasara maLe ane ame prabhubhaktinI sAthe-sAtha jJAnabhakti karavA sadabhAgI banIe. lI. zrI jagadaguru hIrasurIzvarajI jaina saMgha malADa,
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Atma-kamala-labdhi-vikama-sthUlabhadrasUrIzvarajI sadaguru nama: ja anuvAdakIya taka laukika vyavahAramAM pratyakSa, anumAna, Agama ane upamAna-e cAra pramANe prasiddha che. e cAra pramANathI (koIpaNa padArthane nirNaya maLe). nirNita vastu ja buddhimAna vargamAM mAnya thAya che - pAMca Indriya ane mana dvArA nirNita padArtha pratyakSa pramANa mAnya kahevAya che. pratijJA, hetu, vyApti vagere dvArA nirNita padArtha anumAna pramANa mAnya kahevAya che. Asa purUSonA vAsa dvArA nirNita padArtha Agama pramANita kahevAya che ane saza padArtha dvArA je padArtha niti thAya, te upasnAna pramANuvAna gaNAya che. A cAre pramANamAM Agama pramANa agamyaadriya padArthanA nirNaya mATe khUba ja upayogI che. te Agama pramANu A purUSanA vacanarUpa che. Ata eTale vizvasanIya purUSa. jenA vacana paraspara visaMvAditA, visaMgati vagaranA heya che. jahAM sudhI AtmA sarvajJa banato nathI, tyAM sudhI te AtmAmAM rAga-dveSanI pariNatI rahe che ane te rAgazreSanI pariNati hevAnA kAraNe te AtmAnA vacanamAM visaMvAditA-visaMgati ke anyAya thavAno saMbhava rahe che. mATe ja arihate jyAM sudhI sarvajJatA prApta thatI nathI, tyAM sudhI prAya karI mauna rahe che. sarvajJatA prApta thayA pachI ja dezanA Ape che. gaNadharanI sthApana karI tripadI dvArA pravacana dvAdazAMgI rUpa tIrthanI sthApanA kare che. - dvAdazAMgInA kareka sUtramAMthI dravyAnuyega, carakaraNAnuyoga, gaNitAnuga ane dharmakathAnuga rUpa cAra-cAra artha nIkaLe che. A cAra-cAra anuga-- artha maya dvAdazAMgI pU. AryazakSitasUrijI ma. sudhI ekadhArI cAlI AvI. tyArabAda sAdhuonI dhAraNazakti ochI thavAnA kAraNe Arya rakSitasUrijI mahArAje cAra anuyAgamaya Aga karIne bIjA artha bhaMDArI dIdhA. vacamAM vacamAM bAra-bAra varSanA dukALa paDavAnA kAraNe paNa sUtronA, aryAdinA paThana-pAThana na thavAnA kAraNe sAdhuone ghaNA pATha vismRta thaI gayA. Akhare vIra nirvANa saM. 1000mAM devardhigaNi kSamAzramaNajI ma. sA. e valabhIpuramAM sAdhu saMmelana karI 500 AcAryone ekaThA karI Agama vAMcanA karavA dvArA, divI sahAya dvArA jayAM pATha bheda thayA tyAM badhA pATho noMdhI "tatva kevaligamyuM' karI badhA Ama lakhAvyA.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A Agama zarUAtamAM 84 hatA. jemanA nAme naMdisUtramAM temaja pakhisUtramAM Ave che. temAMthI paNa ghaNA Agamane nAza thatAM thatAM vartamAnakALamAM 45 Agame upalabdha thAya che. je Aga para paNa pUrva AcAryoe niryukti cUrNa, bhASya, TIkA, avasUri vagere ghaNuM ghaNuM sAhitya racyuM, je vartamAnamAM prApta thAya che. A badhuM ya. sAhitya mahAmedhAvI sAdhu bhagavaMte dvArA gamya hevAnA kAraNe AnA ja AdhAra upara pUrvAcAryoe maMdabuddhivALA cha mATe aneka prakaraNe, saMgrahaNIo, graMthanI racanA karI. je graMtha dvArA maMdabuddhivALA cha AgamanA rahasya jANI zake. emAM AjathI lagabhaga 800 varSa pahelAM pU. nemicaMdrasUrijI ma. sA.e aneka AgamonA sArarUpa vividha padArthothI bharapUra Agama tulya evA "pravacana sAroddhAra" nAmanA graMthanI racanA karI. jemAM cAre anugono viSaya samAvyuM che. jeno abhyAsa karavA dvArA Agama sAhityanA abhyAsamAM jene sArI sugamatA rahe che. je graMtha para pU. siddhasenasUrijI ma. sA. e vistRta suMdara TIkA racI che. je graMthanA rahasyane pAmavAmAM ghaNI sahAyaka bane che. saM. 2044 nI sAlamAM, amadAvAdamAM pU. municaMdravijayajI ma. sA. maLyA hatA, teoe prasaMganusAre A pravacana sAroddhAra graMthane bhAvArtha gujarAtImAM lakhavAnuM sUcana karyuM. e pachI gurubhagavaMtanI AjJA maLatA A graMthane anuvAda lakhavAnI zarUAta karI ane te arihaMtadevanI temaja pa. pU. paramagurudevazrI vijayavakamasurIzvarajI ma. sA. tathA pU. gurudevazrI vijayasthUlabhadrasUrIzvarajInI kRpAthI pUrNa thaI ane jemAM preraka banyA. pa. pU. munivarya zrI municaMdra vi. ma. sA. ane 5. pU. paMnyAsapravarazrI vasenavijayajI ma. sA. e graMthanuM saMzodhana saMpAdana kArya karyuM ane A graMthanA chApakAmanI saMpUrNa javAbadArI upADI graMthane suMdara banAvyuM che. sAdavajI ma. zrI subhadrAzrIjI nA nizrAvartI aneka sAdhvIjI mahArAje A graMthanI prathama presa kepI karI ApIne zrutabhaktine suMdara lAbha lIdhe che. A pramANe A graMthanA prakAzanamAM sahAyaka bananArA sarve pUjane huM RNI chuM. A graMthanA bhASAMtaramAM jinAjJA viruddha je kaMI lakhAyuM hoya te badala micchAmi dukkaDama mAMguM chuM. A graMthanA abhyAsa, vAMcana, manana dvArA sarva jI paramapada pAme e ja manekAmanA. gAMdhInagara-beMglora zrA. su. 5. -pa. pU. gurudevazrI sthUlabhadrasUrIzvarajI ma. sA. no ziSya muni amitayaza vi.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA saMpAdakIya che jagata-jIva ane karmanI A anAdi tripuTInAM jJAna mATe ApaNe saMsAranAM svarUpane jANavuM paDaze. saMsAramAM rahelA padArtho-dravyane vicAra kare paDaze. e badhuM zuM che? te jANavA mATe ja jJAnIbhagavaMtae AgamAMthI prakaraNarUpe padArthone batAvyA. temAM judA-judA prakaraNakAronAM upakArenI smRtinI sAthe-sAtha "pravacana-sAdAra kartA zrI nemicaMdrasurIzvarajI ma. sA. tathA TIkAkAra zrI siddhasenasUrIzvarajI ma. sA. nI smRti paNa thayA vinA nathI rahetI. te pUjIe jenadaSTie traNa lekakALa-dravya-guNa-paryAya vigerenI chaNAvaTa karatA, Agama pATho-sAkSI pAThothI bharapUra, 276 dvAre dvArA ekadama rasadAra evA graMthanI racanA karIne ApaNuM upara anahada upakAra karyo che. e graMthanA padArtho, alpa abhyAsavALA mumukSu AtmAe paNa sArI rIte samajI zake te mATe parama pUjya AcAryadeva zrImad vijayasthUlabhadrasUrIzvarajI mahArAjanAM ziSyaratna parama pUjya munirAjazrI amitayazavijayajI mahArAje khuba ja mahenata laIne bhASAMtara karyuM. te lakhANe aMge tathA bhASAMtarane sarala tathA suvyavasthita karavA munirAja zrI municaMdravijayajI mahArAje mArA laghuguru bhrAtA munizrI hemaprabhavijayajI mahArAjane vAta karI ane munizrIe mane vAta karI ke, "Apa A kArya saMbhALe, e rIte amAre paNa svAdhyAya thaze." ane mArI tabIyatanI asvasthatAmAM paNa deva-guru-dharmanAM pasAye tathA aneka mahAtmAonAM sahayegathI TUMka samayamAM be bhAgomAM A graMthanuM saMkalana-saMpAdana karavA baDabhAgI banI zakAyuM. temAM A graMthane prakAzita karavAmAM zrI jagadaguru harasUrijI saMghane Arthika sahakAra tathA zrAddhavarya zrI hIMmatabhAIne lAgaNIbharyo sahakAra maLatAM A graMthanuM prakAzana zakya banyuM. vizeSamAM A dvArane-9 vibhAgamAM goThavI zakAya te mATe judI anukramaNikA karI che. A graMtha aneka mahAtmAonAM sAtha-sahakArathI jhAjhA hAtha raLIyAmaNAnAM nyAye taiyAra thayela che. jenA abhyAsa dvArA ApaNe sau jagatanAM padArthonI heya-ya-upAdeyatAne samajIne jIvanamAM utArIne parama padanI prAptinA saddabhAgI banIe eja ekanI eka abhilASA paM. vajanavijaya. zrI zAMtinAtha jaina derAsara porabaMdara,
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ArakhI ma"Dana zrI devAdhidevavAsupUjayasvAmi-mahAvIra svAmijinenye namaH pUjyapAda sadgurudeva zrImad vijayabhadra-kArasUrIzvarenyeA namaH eka majhAnI yAtrA.... bhIgA bhIgA Treka para bhIgA bhIgA mArga ne e upara bhInI bhInI ApaNI zabdayAtrA. A yAtrA vadhu majhAnI tyAre thaI jAya che jyAre mahAna zabda svAmI cAritryapUta AcArya pravarAnI AMgaLI pakaDIne cAlavAnuM hAya ! che eka sukhada anubhUti. ? nemicandrIya ane siddhasenIya AMgaLIe pakaDIne pravacana sArodvAra 'nA bhIga bhIgA Treka para cAlavAnI kevI maA! mArga khUba bhInA che. AcAya pravarAnI jinAjJA pratyenI bhItarI bhInAza ahIM zabdo para lAgI cUkI che. ahAbhAvanI bhInAza... azabdanI bhInAza. AvA mahAna kRtikAronA zabdonI pAchaLa e mahAna AcAya pravarAnI sAdhanAnuM sazakta khaLa paDeluM heAya che. saMta dariyAe majhAnI vAta kahI che, pahelAnA kALamAM duzmana rAjAnI rAjadhAnImAM pravezavA mATe killAne daravAjo teADave paDatA. hAthI peAtAnA datUzaLane daravAjA joDe bharAve che, jora lagAve che ane kaDaDaDa karatA daravAjo tUTI jAya che. dariyA ahIM majhAnA vyaMga mUke che : dAMta grahe hasti khinA, peAla na tUTe kAya..." kAI mANusa hAthI dAMta laI daravAjAne Taca kare teA karavAne tUTI paDe kharA ? dAMtanI pAchaLa hAthInI tAkAta joIe. Aja rIte zabdonI pAchA AcArya pravAnI zakti hAya che. anubhavathI bhIga bhIgA e zabdo racayitAonI samagra sAdhanAnuM pratimbi pADe che. jo ke A bhInAzane mANavA mATenI paNa eka vidhi che. je vidhi hastagata na thAya te AvA bhIgA Treka para cAlavA chatAM yAtrI bhIge na bane, reInakATa utArI nAkhavA paDe. AvaraNA tamAma dUra karavA paDe. pachI bhIMjAvAnI majhA Ave. pelA bhInAzanA tALAne kheAlavA tamArI pAse ahAbhAvanI cAvI joIze. ahAbhAvanI mAsTarakIthI pelA tALAne kheAle che ane bhInAzanA rAjamahelamAM praveza
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakavedanA (bhA. 2 pR. 223) nuM svarUpa vAMcI hRdaya kaMpI UThe che. haTha parathI sarI paDe che bhaktiyegAcArya vIravijayajI mahArAjanI paMktio : "ze vaza sukhamAM svAmI na sAMbharyo re, teNe huM rajhaLe kALa anaMta narakavedanAnI A vAta uttarAdhyayana sUtramAM Avela mRgAputra caritra sudhInI mAnasika saphara ApaNane karAve che. mAtA-pitA pAse dIkSAnI anumati mAgatA mRgAputrajI narakanI vedanAnuM kevuM sajIva varNana Ape che! ane mAtA-pitAnI anumati maLatAM ja mRgAputra kevI rIte prabhunA mArge nIkaLI paDe che ! sUtrakAra maharSi lakhe che, "raNuya va paDe lagna nidhuNittANa nignae." kapaDAM paranI dhULa khaMkherIne keI nIkaLe tema mRgAputra saMsArane khaMkherIne cAlI nIkaLyA. bhInAzanI AMkhe jovAyela A pina narakavedanAne ApaNA mATe atItanI ghaTanA banAvI mUke che. daza prAyazcitta (bhA. 2, pR. 1) nuM svarUpa vAMcatA azrubinduone cuvAka thaze. virAdhanAnI vedanA tIvrarUpe kyAre maLe ? sAta nayanuM svarUpa vAMcatAM (bhA. 2. pR. 6) prabhu zAsananI vizALatAne bodha thAya che. darzanAcArya ane bhaktiyegAcArya pUjyapAda siddhasenasUri mahArAjAnuM sanmati prakaraNanuM atima maMgaLa yAda Ave che: "bhadraM micchAdaMsaNasamUha mayamsa amayasArasa jiNamayasa" mithyAdarzananA samUharUpa, amRtamaya jinazAsanane prakRti. ahobhAvathI bhIgI bhIgA banI " pravacana sAroddhAranI yAtrAe nIkaLIe.. ArakhI (vAyA DIsA) tA. 6-8-93 -yazovijayasUri
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ : upakAra smRti-RNa svIkAra: * jemaNe bAlyakALathI ja akhaMDa vAtsalyanA dheAdhamAM snAna karAvyuM, te puNyanAmadheya, siddhAMtamahAdadhi, pUjyapAda AcArya deva, zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjA. * samyagdarzana pradAnaikaniSTa, kalikAlapatarU, gacchAdhipati AcArya deva, zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA, * sa'sAra samudramAMthI ugArIne sayamI banAvanAra, adhyAtmayAgI, karUNA sAgara, pUjya paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaya. * parama tapasvIsamrATa-zAMtamUrti, sadA ArAdhanA magna, AcAya deva zrImad vijayarAjatilakasUrIzvarajI mahArAjA, * vartamAnamAM amArA sa'pUrNa cAga-kSemakAraka, parama gurubhakta prazAMtamUrti AcArya deva zrImad vijayamahedayasUrIzvarajI mahArAjA, * 5 4ra-paMdara varSa sudhI satata sa yamanI tAlIma ApI ane mArI 16 varSanI nAnakaDI uMmaramAM dravyAnuyAganA granthanuM vAMcana karAvanAra, tapasvIratna, dravyAnuyAganA samartha jJAtA, pUjya munirAja zrI mahAbhadravijayajI mahArAja, * vartamAnamAM guruvat sarva prakAre yAga-phrema karanAra, niHspRha-zirAmaNa, saraLa svabhAvI, sadAprasanna, AcArya deva. zrImad vijayapradyotanasUrIzvarajI mahArAja. # janmathI ja sayamanA preraka bananAra, pUjaya gurudeva, prazAntamUrti, taciMtaka, pratibhA sa'panna, parama pUjya AcArya deva zrImad vijayakuMdakuM'dasUrIzvarajI mahArAja.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 * dharmanAM saMskAra ApI dharmamArge joDanAra, kSamA, namratA, titIkSA Aminahara guNethI aMlakRta, pUjya upakArI pitA munirAja zrI mahAsenavijayajI mahArAja * A granthanA saMzodhana ane saMpAdananI preraNA karIne jJAnabhaktine avasara ApanAra | muni zrI municaMdravijayajI mahArAja. ja prastuta granthane anuvAda karIne saunA mATe jJAna sAdhanA mATe sahAyaka tathA amane - svAdhyAyanI taka ApanAra suni zrI amitayazavijayajI mahArAjA saMpUrNa pUjyabhAve mArI sAthe rahIne kAryamAM utsAhapUrvaka sahAya karanAra, A granthanA saMpAdana kAryamAM saMpUrNa rIte sahAyaka, sevAbhAvI evA mArA laghu gurubhrAtA muni zrI hemakhabhavijyajI mahArAja ne prathamathI saMzodhana karyA pachI, presa kepa, saMzodhana, anukramaNikA-zuddhipatraka Adi karI-karAvI ApanAra , sAThavIjI zrI jJAnazrIjI mahArAja sAThavIjI zrI kumudazrIjI mahArAja sAvIjI zrI sucanAzrIjI mahArAja sAvIjI zrI sulabhAzrIjI mahArAja A badhA pUjyanI kRpAthI tathA mahAtmAonA sahakArathI saMzAdhana-saMkalana tathA saMpAdananuM kArya zakya banyuM che tethI huM te nimitra mAtra chuM. - paM. vasenavijaya gaNi.:
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAranI anukramaNikA pravacana sAdvAra graMtha kharekhara.... pravacana eTale ke AgamanA sArane jaNAvanAro che. AgamamAM rahelA ati vizALa zrutajJAnane 276 dvAranI vivakSA dvArA vaNI levAmAM AvyuM che. ghaNuM dvAro ekabIjAnI sAthe saMgati dharAvatAM hovA chatAM chuTA chavAyA thaI gayA che. je vyavasthita rIte A graMthane abhyAsa karavo hoya te ekabIjA sAthe saMgata thanArA dhArAnA amuka vibhAga nakkI karIne vAMcana karAya to vAcakane A graMtha rasaprada banI rahe ane vAMcanamAM paNa vizeSa saraLatA rahe. A vicAra AvakAravA lAyaka lAgavAthI pravacana sAroddhAranA 276 kAronA kula nava vibhAga goThavyA che. ko ThAra kayA vibhAgamAM saMgata thAya che tenI sUci nIce pramANe che : 338 1. vidhivibhAga dvAranuM nAma dvArA peja prAsA dvAranuM nAma dvArA ji. prasA. naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM. bhAga bhAga caityavaMdana dvAra AkhA divasamAM karavAnA vaMdana kAra 2 41 1 vaMdananI saMkhyA 75 35ra pratikramaNa dvArA 3 76 1 | rAtri jAgaraNa 128 73 pratyAkhyAna dvAra AlocanA dAtAnI gaveSa/129 74 nirdhAmaka muni 1asajajhAya 268 457 2. ArAdhanA-vibhAga dvAranuM nAma dvAra peja pra.sA.| dvAranuM nAma dvAra peja prAsA, naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM. bhAga bhAga vizasthAnaka 10 157 1,bAvIsa pariSahe 86 368 1 vinayanA bAvana bheda 253 kAyotsarga dvAra aDhAra bhede brahmacarya 216 pacIsa zubha bhAvanA 72 341 1 indriyajaya vigere ta5 271 482 2 | pacIsa azubha bhAvanA 73 344 1 3. samyakatva ane zrAvaka dharma vibhAga dviAranuM nAma dvArA peja pra.sA. | dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. naM. naM. bhASAM, naM. naM. bhASA, bhAga bhAga. samyakatvanA saDasaTha bheda 148 129 2 | zrutamAM samyakRtva 113 40 2 samyakatvanA prakAra 149 142 2| sAmAyikanA cAra AkarSa 122 48 2 112
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 214 2 6 116 50 m 253 m dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA.[ dvAranuM nAma dvArA peja prasA. naM. na. bhASA. naM. naM bhASAM. bhAga - bhAga pariNAmanA ekaso ATha aNuvratonA bhAMgA 236 387 bheda zrAvaka pratimA 153 17ra | grahasthanA pratikramaNanA 124 aticAra prANAtipAtanA 243 bheda 166 213 2 | zrAvakanA ekavIsa guNa 239 409 4. sAdhu dhama-vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja prAsA, dvAranuM nAma dvAra peja prasA. bhASAM. bhASAM, bhAga bhAga satyAvIza muninA guNe 238 408 sthavira kalpI munionA aDhAra hajAra zIlAMgaratha 123 upakaraNanI saMkhyA 225 caraNasittarI sAvIjIonA upakaraNa 236 karaNasittarI 263 keTalA mUlyavALuM vastra mahAvratanI saMkhyA 350 | sAdhune kalpa 111 kSetromAM sAmAyika vigere vastragrahaNa vidhAna 125 cAritronI saMkhyA 76 35ra pAMca yathAjAta 127 nigraMtha 405 daMDa-khaMcaka 81 362 zramaNu-paMcaka 413 | tRNu paMcaka 363 saMsAracakramAM nigraMthapaNAnI carmapaMcaka 364 prApti 102 duSya paMcaka 365 pAMca vyavahAra 126 | pAMca prakAranAM avagraha jadhAcAraNa--vidyAcAraNanI upadhi dhovAno kALa 131 gamanazakti bhikSAcaryAnI vidhi 97 421 AcAryanA chatrIsa guNa 1 zayyAtarapiMDa 112 35 nigraMthanuM cAragatimAM pANI ane bhojananI sAta gamana eSaNA 96 418 dIkSAne ayogya aDhAra purUSa 107 grAseSaNA-paMcaka 95 413 dIkSAne agya vIsa bhojananA bhAga 132 78 prakAranI strI 108 kSetratIta 115 41 dIkSAne ayogya daza. mArgAtIta 116 prakAranA napuMsaka 109 31 - 2 kAlAtIta 117 41 dIkSAne ayogya vikalAMga 110 33 2 | pramANAtIta 118 42 m m 5 m m m m m m m m m 114. m m m m m m m
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 390 87 98 - 78 dvAranuM nAma dvAra pija pra.sA. { dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. naM. na. bhASAM, na, na, bhASA. bhAga bhAga UDilabhUminuM svarUpa 91 Adha-pada vibhAga pariSThAniko ane sAmAcArI sAta prakAranI mAMDalI uccArakaraNa 106 daza prAryAzvata sAdhuonA vihAranuM svarUpa 103 cakravAla sAmAcArI 101 apratibaddha vihAra 104 cAra prakAranI bhASA 139 vasatinI zuddhi 133 sola prakAranA vacana 140 vRSabha sAdhuo dvArA 135 aprazasta cha bhASAo 235 386 vasati grahaNa sthitaka95 353 salekhanA 134 81 jina kalpIonA upakaraNanI asthita ka5 354 'saMkhyA 60 222 jAta-ajAta ka95 105 21 2 | eka ja vastimAM utkRSTathI du:khazayyA jinakapIonI saMkhyA 63 239 sukhazamyA 120. 43 2 | yathAsaMdika kalpa 70 331 guru zuzruSAkALa pramANa 130 75 2 | parihAra vizuddhitapa 69 325 1 5. jIvaM-svarUpa vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. ! dvAranuM nAma dvArA peja pra. sA. naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM, - bhAga bhAga cauda prakAre jIvo - 222 353 - 2 | cAra aNuhArI - 233 384 ajIvanA cauda bheda 223 354 : 2 AhAraka svarUpa 273 509 : 2 -jIva saMkhyA kulaka 214 304 '..2 labdhio 270 475 - 2 kulakaTI saMkhyA sattara prakAranA maraNa 157 183 2 ni saMkhyA 151 jIva-ajIvanuM alpabahutva 263 448 traNa saMjJA-cAra saMjJA- 144La tiyaca-manuSya ane dethI daza saMjJA-paMdara saMjJA 147 kramazaH keTalA gaNI strIo? 137 dasamANa ' 170 sAta nArake 172 221 chone AhAra ane nArakonA AvAso 173 222 , zvAsa grahaNa nArakonI vedanA 174 223 cha paryApti 232 sAta samudhAta 231 nArakanuM AyuSya 226 , naraka-tiyaca-manuSya ane nAraka zarIra pramANa 176 227 2 devenI vimurvaNAne nArakonI utpatti ane utkRSTakALa 230 375 2 | vanane virahakALa * 177 229 2 ma 205 175
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 w nh 235 nh nh 163 nh nh 183 nh nh nh kAnuM nAma dvArA peja prasA, | dvAranuM nAma dvAra peja prAsA naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM. bhAga bhAga nArakenI lezyA 178 230 2 | maraNa AzrayI virahakALa nArane avadhijJAna 179 (cyavana virahakALa) 200 272 233 2 paramAdhAmI 180 234 upapAta ane udvartanAnI narakamAMthI nikaLelAone saMkhyA. (eka samayamAM utpatti ane cyavana) 201 273 labdhine saMbhava 181 denI gati 202 273 narakamAM konI konI utpatti 182 | devanI Agati 203 274 nArakamAM utpanna thanAra paMdara karmabhUmi 212 tathA cyavanAra 164 + ! trIsa akarmabhUmi 238 238 2 chanI saMkhyA 184 (75na) ataradvIpa 262 443 ekendriya, vilendriya, tiryaMca strInI utkRSTa saMjJI chanI kAyasthiti 185 238 garbha sthiti 240 412 ekendriya, vilendriya ane manuSya strInI utkRSTa saMjJI chanI bhavasthiti 186 240 garbhasthiti 241 ekendriya vagerenuM zarIra manuSya purUSanI garbhanI kAya sthiti 242 412 pramANa 187 garbhasthita jIvane AhAra 243 413 A jIvonI IndriyonuM keTalA-kALe garbhotpatti 244 413 svarUpa tathA viSaya grahaNa 188 244 garbhamAM keTalA putro-jIve A chane lezyA 189 247 utpanna thAya (ekI sAthe 245 414 ekendriyAdinI gati 190 248 keTalA garbha) ane eka + ekendriyAdinI Agati 191 252 putranA pitA keTalA ? 246 414 utpatti-maraNanA viraha 192 strIone garbha na rahevAne kALa ane saMkhyA 193 kALa ane purUSane abIja devanI sthiti (bhavanapati, thavAne kALa : 247 414 vyaMtara, jyotiSI zukra vigerenuM pramANa 248 415 ane vaimAnika) 194 255 je jIvo mRtyu pAmyA pachI devonA bhavana 195 264 bIjA bhavamAM manuSyabhava : devonA zarIranI avagAhanA 196 266 pAmatA nathI te cha vize 250 420 devonI lezyA 197 267 bharatAdhipatirUpa cakravatI 208, 294 davanuM avadhijJAna 198 268 LhaLadhara eTale baLadeva 209 295 devene pravicAra - 266 452 2 | hari eTale vAsudeva 210 295 utpattine virahakALa- 199 271 2 { prativAsudeva : : 211 295 nh nh bh bh bh 253 bh bh bh bh bh bh bh
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAra bhAga 225 367 dvAranuM nAma dvArA peja pra.sa.] dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. naM. naM. bhASAM. naM na. bhASA, bhAga bhAga yugapradhAna AcAryonI cauda ratna 212 296 sakhyA 264 451 , 2 jemanuM apaharaNa na thAya navanidhi 213 299 2! evI vyakti 261 442 6, kama sAhitya vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja prasA. ! dvArenu nAma prasAra naM. naM. bhASA ! bhASAM bhAga ATha karma 215 310 2 | kSapakazreNi 376 158 uttaraprakRti 216 311 upazamazreNi 90 384 beMtAlIsa puNya prakRti 219 342 cauda mArgaNuM khAsI pApa prakRti 220 343 | bAra upayoga 226 368 baMdha, udaya, udIraNa, paMdara vega 227. 369 piTA bheda sahita 1bhAva 221 sattAnuM svarUpa. 217 336 344 chasthAna vRddhihAni 260 437 abAdhA sahita karma sthiti 218 340 samyakatva vigere uttamaguNonI cauda guNasthAnaka 224 355 prAptimAM utkRSTathI paDatuM guNaThANAonuM kALa pramANa 229 373 aMtara 249 419 guNaThANuo upara paleka ATha prakAre pramAda 207 294 gati 228 372 ATha mada 165 213 7. tirthaMkara-vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja sA, | dvAranuM nAma pra.sA. naM. naM. bhASAM. bhASAM. bhAga bhAga tIrthakaranA nAma 7 154 1| varNa 30 180 1 tIrthakaronA mAtA-pitAnA AyuSya 32 1811 nAme 11 161 1| ATha mahAprAtihArya 39 1991 mAtA-pitAnuM kaMI gatimAM cetrIza atizaya 40 162 202 gamana 1 tIrthakaronuM dehamAna 179 aDhAra doSo 207 laMchana 29 180 1| dIkSA samayano parivAra 12 31 181
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 170 45 174 ja 6 6 13 163 dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM. bhAga bhAga jinezvarane dIkSA samayano kevaLajJAnI munionI 43 208 saMkhyA 21 169 jinezvaranuM kevaLajJAna mana:paryava jJAnI munionI samayanuM tapa 44 208 saMkhyA jinezvarane nirvANa samayanuM cauda pUrvadhara munionI tapa 209 sa khyA 23 171 nirvANa samaye parivAra 33 182 tIrthakaranA yakSa nirvANa gamana sthAna 183 yakSiNI 176 ' gaNadharanA nAma 157 jinezvaranAM AMtarA 183 pravatinInA nAma 157 tIrthaviccheda 1940 RSabhadeva vigere dareka utsarpiNInA aMtima tIrthakaronA gaNadharonI jinanA tIrthanuM saMkhyA 15 165 pramANu 265 45ra sAdhuonI saMkhyA 16 165 vicaratAM tIrthakare. sAvitrIonI saMkhyA 17 166 janmakAla Azraya zrAvakanI saMkhyA - 24 172 tIrthakaronI saMkhyA 14 163 zrAvikAnI saMkhyA 25 173 vikriya labdhidhArI munionI bhAvI covIzInA cha 46 209 saMkhyA 18 167 arihaMtanA cAra nikSepa 42 208 vAdi munionI saMkhyA 19 168 1 | | zAzvata jinapratimAnAM nAma 59 222 avadhijJAnI munionI | daza AzAtanA 194 saMkhyA 20 169 1 | | caryAzI AzAtanA 38 195 8. siddha-vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA.' dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. naM. naM. bhASAM. ! naM. naM. bhASAM. bhAga. bhAga siddhanA ekatrIsa guNa 276 114 siddhonI madhyama avagAhanA 57 2211 paMdara prakAre siddha 49 212 siddhonI jaghanya avagAhanA 58 222 siddhanuM saMsthAna 54 219 siddhazilAnuM varNana 55 220 urva-adhe ane skilekamAM siddhonI utkRSTa avagAhanA 56 221 | thanAra siddhanI saMkhyA 47 211 1 '
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA. | dvAranuM nAma dvArA peja prasA. naM. naM. bhASAM. naM. na. bhASAM. bhAga bhAga eka samayamAM thanAra siddhanI strI-purUSa-napuMsakaliMge thanAra saMkhyA 48 212 1| siddhanI saMkhyA 53 216 satata siddhigamananI saMkhyA para 215 avagAhanAe siddha gRhaliMga-a liMga-svaliMga 50 214 siddhanI saMkhyA 51 215 | siddhigatimAM viraha 204 275 84 9. dravya-kSetra-kAla-bhAva-vibhAga dvAranuM nAma dvArA peja pra.sA., dvAranuM nAma dvAra peja pra.sA. naM. naM. bhASAM. naM. naM. bhASAM. - bhAga bhAga trikAla dravyaSaka 152 161 2] unsedhAMgula, AmAMgula ane taSaka 256 433 | ane pramANAMgula 254 422 2 diza-ka95vRkSa 171 219 palyopama 158 1932 pAtALa-kaLaza 272 506 sAgaropama 159 198 tamaskAyanuM svarUpa 255 430 avasarpiNInuM svarUpa 160 201 caityapaMcaka - 78 358 utsarpiNI 161 203 pustaka paMcaka 79 361 pugala parAvartananuM svarUpa 162 204 pANIne kALa 136 pUrvAganuM mApa 251 420 dhAnuM abIja 154 pUrvanuM mApa 252 421 kSetra vagarethI acittatA 155 181 pAMca prakAranA mahinA 141 103 covIsa dhAnya 156 183 2 | pAMca prakAranA varSa 106 aDhAra prakAre bhakSya bhojana 259 2 | sAtanAM 124 pa6 leka svarUpa 143 107 - traNaso tresaTha pAkhaMDI 206 anAryadeze 274 511 2 | tera kriyAsthAna 121 Arya dezo 275 512 sAta bhayasthAne 234 385 naMdIzvara dvIpamAM rahelA aDhAra pApasthAnaka 237 jinAlaya 269 kAmanA vIsa prakAra 169 216 kRSNarAjI 267 454 aSTAMga nimitta 257 433 lavaNa samudranI zikhAnuM daza acorA . 138 85 - pramANa 253 421 daza sthAnane vyavacheda 88 375 mAna-unmAna ane pramANa 258 435. 2. cauda pUrvanA nAmo 92 402 180 142 436 280 406 470
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 yuga zuddhi patraka peja naM. paMkti azuddha zuddha peja naM. paMkti azuddha zuddha 10 kayAthI kAyAthI 84 gA. 881 8igg frDhALarigg 17 tayArovaNaM vayArovaNaM 86 13 pAtra nathI pAtra thayA nathI 30 ene ane 86 2 vIyA bIyA 19 gA. 776 matakSA anaMta 96 4/12/18 satyAmRSA satyamRSA 22 gA. 783 phira vijJA 106 19 phera , avara- avaradakikhaNA 106. 21 bAra bAra bhAga dikkhaNA 30 thavA eka thavAthI eka 1-2 AyamAi- AyAmai. yugathI 118 gA. 914 vamavaluM vAmakhaMDaM millevei nillevei 119 19 khaDo khaMDe 27 chellI bhASAja DatraNa bhASAjaDa traNa 132 15 jvalana ujavalana 9 vagere vagere 13 vardhita tAva 137 gA. 939 thatA vardhitaka 138 gA. 941 mAvo niko 5 AhAra AhAre 148 gA. 947 byuttaramANe samajIdamaNe 8 adinnaktI adinnavittI 149 gA. 950 vAra ghAsa 7 suhamA suhamA 149 gA. 950 vAra thAya 3 sakhabhAga saMkhabhAga. 149 "ga. 950 tathA vIcAra mettAu mettAu 151 gA. 953 racaMtA hoyato 9 paNa samyapha paNa zruta- 157 gA. 968 mAre mArA sAmAyika 157 gA. 968 nALi goLa samyakatva 165 8 kAryAlAsthi kAryAlAsthi para chelI rahurattaiTu saraphu 169 13 kahyA che. kahyA che. have pAMca 54 19 suthariyuddha surizuddha samitio kahIza 18 sesasabhAve sesasabbhAve 170 14 dvaSa dveSa 24 mukhapata mukhapatI 177 tavarimANa tuvarimANa . 75 11 pAsasthA to pAsasthA 178 gA. 991 hiraddhi siddhi 20 traNa bhAga traNa bhAga ane 180 gA. 996 nA jAya. pANInA be bhAga 21 cokhA coLAe 8 jakaDAI jakaDAI prasiddha che. 83 gA. 878 hIrAmaji lIlIyAkina | 191 12 dhatimAna dhRtimAna 83 27 kalpela kayA kalpela vastimAM | 193 jeTalI palya te patya kayA 210 __14 kApayaDhii kAyaDhii 54 73. 78 180
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ peja naM. 5kti azuddhe 215 gA. 1060 navA 216 gA. 1061 vir 217 gA. 1065 6 218 gA. 1066 rasa 223 231 241 249 256 260 SNaMgakIDA 318 318 320 328 3 viyALA 5 tene gA. 1099 srorUpaEgiNdip 383 386 gA. 1113 samAsutha gA. 1131 ze gA. 1141 vIsa sahassaM chellI paryAyI gA. 1181 ve gA. 1191 nIvA 315 gA. 1264 thAyA - zuddha nayANaM ca viraI sevana 'NaMgakIDA 14 / / satta viyaNA te te 273 276 282 284 - garbhadhAna 286 8 sahusiddha 289 gA. 1199 yaattavya 296 299 gA. 1219 gAmana gAmAgara 309 gA. 1246 manvAmayana maLyAmakhvA gA. 1214 puidi purohi opanitti sama nepuSi payaMge khINa sasaharusaM paryApta pakkheve jIvo garbhAdhAna sahaja siddha "cAvattane thAvA mihANaM bhihANaM gA. 1274 ma jutAneM jnma nuttALa 9 baMdhanA baMdhananA 22 azrutAnusAre zrutAnusAre niSekakALa 17 nA saMhatasya nAsaMhatasya 342 3 niSedhakALa 367 gA. 1303 zame 375 gA. 1311 vaijJaLa 383 gA. 1318 amarana 16 AhArapa gA. 1321 hoya 20 samme veyaNa amarANaM no AhArae hiliya peja naM. pukti 391 1 391 3 422 425 427 431 azuddha manakaraNa," vacanakarAvaNa kAyArUpa ane kAyArUpa manakaraNa, karaNa, karAvaNu vacana karAvaNa ane anumeAdana ane kAyA anumeAdana 390 gA. 1324 tinna tinni 392 gA, 1325 yuvA guNavannA 406 406 gA. 1351 vorimo koI rimo gA. 1353 yo'rimonolirimo gA. 1357 yavanutto ghavalajItto 9 tiryAM cINI tiya``ciNI 409 412 413 413 gA. 1362 avanattayA avanattA 6 ejAhArI AnahArI 413 gA. 1363 sarAyamonena noyamoneLa 2 putranA eka putranA gA. 1364 jorose 414 414 hoseLa 414 gA. 1366 meLa yameyaM 416 416 417 5 10 gA. 1171 yoni gA. 1377 sima dharaNIo 26 siddhA gA, 1394 miyamaMcuru [] citramAM zuddha mana-vacana ane 1721 yA. gA. 1408 maMmo 18 donni siMrdharaNIo siho niyamaMtruja [] pratara 2117 yA. bhomaM nizcaya yaNo 434 436 12 nizciya 43 gA. 1411 no 444 gA. 1425 AsannAM AsannA 444 444 gA. 1426 3muddAM ukamuhA gA. 1428 morfiLa yogAhikana 450 gA. 1435 nidhi ergidi
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ peija naM. paMkti azuddha zuddha 454 gA. 1442 vadi varada 457 4 vakSaya vahi 457 gA. 1450 saMnaHthA saMjamaghAI 457 21 vyuhagraha yugraha 457 chellI AdhyAya adhyAya 458 8 utpAti utapAta 458 8 vyuhagraha vyuga 461 22 sugImaka sugrImaka 465 gA. 1463 vaduravA 467 28 mAkhI pagane mAkhIne pago 471 gA. 1476 2gvArA 24huvA 472 gA. 1481 kro- joDhAMgrLo lAhahaNaNo 480 1 eka ane eka, be ane 491 gA. 1530 ta6 Turi taNuM ti 496 gA. 1546 nA [ peja naM. paMkti azuddha zuddha 59 gA. 1580 bAra mAdAra 512 14 nidhaNa nirSaNa 516 23 sthApanA dvArA sthApanA dvArA 517 17 samUha vaDe samUha 518 1-2 A pramANe temanA pachI dhanalekArtha vAMca- zvara sari thayA. jemaNe puMDarIka nAmanA vAdarUpI samudrane mathIne eTale puMDarIka nAmanA vAdIne chatI mujarAjAnI AgaLa jayalakSmIne prApta karI che. 12 gAmanA nagaranA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ no viSaya zloka peja 750 1| 762 812 * anukramaNikA * leka pejanaM. viSaya 1. daza prAyazcittanI sAmAnya 20. keTalA mUlyavALuM vastra vyAkhyA. - sAdhune kape. 797 2. AlocanA-pratikramaNanI 21. rUpiyAnuM pramANa 798 vizeSa vyAkhyA. 751 22, zayyAtara piMDa. 800 3. mizra-viveka-vyutsarganI 23. zayyAtara kyAre thAya ? 802 vizeSa vyAkhyA. 752 24. zayyAtaranI bhajanA. 803 4. tapAdi prAyazcittanI vyAkhyA. 754 25. zayyAtara piMDa levAnA do. 800 5. dha--padavibhAga samAcArI 759 26. zrutamAM samyaktva. 809 6. cakravAla samAcArI 760 - 9 27. nigraMthanuM cAra gatimAM gamana 810 dazavidha samAcArInI 28. kSetratIta. 811 vyAkhyA. 29. mArgAtIta. 8. bIjI rIte dazavidha samAcArI. 768 30. kAlAtIta. 813 9. saMsAracakramAM nigraMthapaNAnI 31. pramANAtIta. 814 32. duHkha zayyA. 816 10. sAdhuonA vihAranuM svarUpa. 770 33. sukhazA . 817 11. apratibaddha vihAra. 772 34. tera kriyAsthAna. 818 12. jAta-ajata ka5. artha-anartha kriyA. 819 13. pariThApanika ane uccAra 36. hiMsA-akasmAta-daSTi vipakaraNa sa kriyA. 821 14. dIkSAne ayogya aDhAra puruSa 790 37. mRNA-adattAdAna-adhyAtmakriyA 15. jaDa temaja duSTa puruSanI 38. mada-amitra-mAyA kriyA. vizeSa samaja. 39. lobha-IryApathikI kriyA. 832 16. dIkSAne ayogya vIsa prakAranI 40. sAmAyikanA cAra AkarSa. 836 trI. 792 41. vividha bhavamAM prApta thatA 17. dIkSAne ayogya dasa prakAranA AkarSo. 838 napuMsaka. 793 31 | 42, aDhAra hajAra zIlAMga ratha. 839 18. puruSomAM napuMsaka ane 43. eka prakAranA zIlanA aDhAra svAbhAvika napuMsaka-vacce hAra bhedo zI rIte thAya ? 840 taphAvata. 793 33, 44. yoga vagere padonI vyAkhyA. 841 19. dIkSAne ayogya vikalAMga. 795 33 / 45. bAkInA zIlAMgonA bhAMgA 844 prApti. - 783 22 49 51 para
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. viSaya zloka peja. [ naM. viSaya zloka peja 897 103 46. eka-eka zIlAMganI gAthA. ArSa 76. cAra prakAranI bhASA. 47. sAta naya. 847. 77. satyabhASAnA bhedanuM svarUpa. 891 48, nigama nayanuM svarUpa. 78. mRSAbhASAnA bhedanuM svarUpa. 892 49. saMgrahanayanuM svarUpa 79. mizrabhASAnA bheda. 893 18 50. vyavahAra nayanuM svarUpa 80. asatyAmRSAnA bheda. 894 51. RjusUtra nayanuM svarUpa. 81. sola prakAranA vacana. 896 52. zabdanayanuM svarUpa. 82. pAMca prakAranA mahinA. 53. samabhiruDha nayanuM svarUpa. - 83. nakSatra vagere mahinAonuM 54. evaMbhUta nayanuM svarUpa. ' dina pramANu. 898 104 55. sAte nayanA peTA bhedanI 84. cAMdra vagere pAMca prakAranA varSa 901 106 saMkhyA. 85. lokasvarUpa. 107 56. vastragrahaNa vidhAna. 849 86. urva-tiryaga ane adhe57. kevuM vastra maLe te zubha lekanuM svarUpa. 902 109 azubha 87. lekanuM saMsthAna 905 111 58. pAMca vyavahAranA nAma nideza. 88. cauda rAjalokanA khaMDa banA59. Agama vyavahAra 855 vavAnI rIta.. 906 112 60. zrata vyavahAra, AjJA vyavahAra 89. lokanA sarva khaMDonuM saMkhyA 61. dhAraNa vyavahAra pramANu. 911 115 62. chata vyavahAra 859 90. lekanuM rajaja pramANa. 912 116 63. pAMca yathAjAta. 860 91. lekanuM ghana banAvavAnI rIta. 913 64. rAtri jAgaraNa 861 73 92. urva lekanA khaMDamAM deva65. AlocanA dAtAnI gaveSaNuM. lekanuM sthAna. 66. guru zuzruSA kALa pramANa 863 75 93. traNa prakAre saMjJA. 918 122 67, upadhei dhovAne kALa. 864 94. dIrdhakAlapadezikI saMjJAnA 68. bhojananA bhAga. AdhAre saMjJI-asaMjJA 69, vasatinI zuddhi. 5. hetuvAdopadezikI saMjJAnA 70. saMlekhanA. AdhAre saMjJI-asaMjJI 920 71. vRSabha sAdhuo dvArA vasati 96. daSTivAdopadezikI saMjJAnA grahaNa. 878 83 AdhAre saMjJI-asaMjJI. 72. pANIne kALa.. - 881 84 97. cAra prakAre saMjJA. 923 126 73. tiryaMca-manuSya ane dethI 98. daza prakAre saMjJA. 924 127 temanI strIo keTalI gaNI. 883 99 paMdara prakAre saMjJA. 925 128 74. daza accherA. 885 85 100. samyaktvanA saDasaTha bheda. . 926 129 75. konA tIrthamAM keTalA Azcaryo. 887 95 / 101. cAra prakAranI zraddhA. 928 13) 858 = 916 9 123 A - 922 125
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya zleka pija | na. viSaya zleka peja d, 102. traNa prakAranA liMge. 929 131 131. pAMca vrato. 977 169 103. daza prakArano vinaya. 930 131 132. pAMca samiti-pAMca gati 978 169 104. traNa zuddhi. 932 132 133. pAMca jJAna ane pAMca cAritra 979 105. pAMca dUSaNa tyAga. 933 133 134. zrAvaka pratimA. 980 172. 106, ATha prabhAvaka. 934 133 135. pratibhAonuM kALamAna. 981 173 107. pAMca bhUSaNa. 935 134 136, darzana pratimA. 982 173. 108. pAMca lakSaNa. 936 135 137. vratta, sAmAyika, pauSadha 109, cha jaya 937 136 pratimA 983 174 110. cha AgAra. 939 137 138. kAusagna pratimA. 985 111. cha bhAvanA. 940 138 | 139. pratimA sivAyanA divase 112. samakitanA cha sthAne. 941 139 zrAvaka kevA prakAra hoya? 986 175 113. samyaktvanA prakAranuM sAmAnya 140. kAyotsargamAM zuM vicAre ? 987 176 nirUpaNa. 94-.142 | 141. abrahmavarjana pratimA. 988 176 114, samyaktvanA bhedane vistAra. 943 144] 142. sacittavajana pratimA. 989 177 115. kSAyika kSApazamikanI 143. AraMbha vajana pregyAraMbha vyAkhyA. 944 144 tyAga pratimA 990 116. kAraka-rocaka-dIpaka samyapha 144. uddiSTa bhojana vajana pratimA. 991 178 tvanuM varNana. 145. zramaNabhUta pratimA. 993 117. cAra-pAMca-daza prakAranA 146, dhAnyanuM abIjatva. samyaktvane vistAra. 47 1 118 nAraka vagere jIvomAM kSAyika 147. kSetra vagerethI acittatA. 1001 181 148. vIsa dhAnya. vagere samakitane vicAra. 1004 183 149. sattara prakAranA maraNa. 1006 183 119, kulakATInI saMkhyA. 963 157 120. yoni saMkhyA. 150. AvicI maraNa. 1008 184 968 157 121. yoninA anya prakAra. 151. avadhi ane AtyaMtika 970 159 maraNa 1009 184 122. trikAla-dravyaSaka. 971 161 152, valana ane vAta 1010 185 123. kALatrika. 972 161 153. antaH zalya maraNa. 1011 186 124. dravya Saka, 973 162 154. tabhava maraNa 1012 186 125. navatara. 974 163 155. bAla, paMDita ane 126. chavaSaka ane cha kAya, 975 164 mizramaraNa 1014 187 127. cha lehyA. 976 165 156. chaghastha ane kevalI maraNa. 1015 188 128. jAMbu khAnAra cha purUSe. 166 157. vaihAyasa ane gRdhrapRSTha 129. gAma-dhAtakanuM daSTAMtta. maraNa, 1016 188 130. kALane kAlAstikAya kema na bhakta parijhA, IMgini ane kahevAya ? pAdapegamana maraNu. 1017 190 178 180 154 168
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. viSaya zleka peja. naM. viSaya zleka ji. 1019 159, popama. 1018 193] 182. sUkSama dravya pugala 160. 55manI upamA kevA parAvata 1043 206 palyavaDe apAya? | 183. bAdarakSetra pudgala parAvarta. 1044 200 161. palya bharavAmAM kevA 184. sUkSmakSetra pugala parAvartA. 1045 207 vAlAco ? 1020 | 185. bAdarakALa pugala parAvarta 1047 208 162. bAdara uddhAra palyopama. 1021 194 | 186. sUmakALa pudgala parAvarta. 1048 209 163. sUkSma uddhAra palyopama. 1022 195 | 187. rasabaMdhanA sthAnenuM 164, 5lya bharyA pachI zuM karavuM ? 1023 196 parimANu. 1050 209 165. bAdara addhA palyopama. 1024 188. bAdara sUkamabhAva pudgala 166. sUkSama addhA palyopama. 1025 196 parAvarta. 1052 211 167. sUkamabAdara kSetra popama. 1026 197 189 paMdara karmabhUmi, 1053 212 168 ThAMsI ThAMsIne bharelA palyamAM 190. trIsa akarmabhUmi. 1054 212 asapRSTa AkAza pradeza zI 191. ATha mada. 1056 213 rIte ? 192. 243 prANAtipAtanA bhede. 1057 213 169, vAlAgra karatAM padyamAM 13. pariNAmanA 108 bheda, 1059 214 jeTalA AkAza pradeza hoya 194. saMkalpa vigerenuM svarUpa. 1060 215 te levA-e aMge praznottarI. 195. aDhAra bhede brahmacarya. 1061 216 170 sAgaropama. 1027 198 196. kAmanA covIsa prakAra. 1062 216 171, sUkSma uddhAra sAgaropamanuM 197. dasa prANu. 1066 218 prayojana. 198. dasa kalpavRkSonA nAmo. 1067 219 172, sUkSma addA sAgaropamanuM 199, kahyuM ka95vRkSa zu Ape. 1068 220 prayojana. 1030 200 200. narakanA nAmo. 1071 221 173. bAdara-sammakSetra sAgare 201. nArakanA AvAsa. 1073 222 5manuM svarUpa ane prayojana. 1031 202, naraka vedanA. 1074 223 174. avasarpiNInuM svarUpa. 1033 201 203. 5raspara udIrelI vedanA 225 175. cha ArAonA nAmo. 1034 20 204. paramAdhAmIkRta vedanA. 226 176. cha ArAonuM pramANa 1035 205. narakAyuM 1075 226 177. utsarpiNI. 1038 206. nAraka zarIra pramANa. 1077 227 178. pudgala parAvartananuM svarUpa. 1039 207. utkRSTathI uttara vaikriya 179. pugala parAvartanA bhedo. 1040 205 zarIra avagAhanA. 1079 228 180. bAdara dravya pudgala parAvarta. 1041 205 208. jadhanya avagAhanA 1080 228 181. matAMtare dravya pudgala 209. utpatti ane cyavanane parAvata 1042 206 | viraha kALa. 1081 229 198 1028
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ na viSaya 210. nArAnI lezyA. 211. nArakanuM avadhijJAna. 212. paramAdhAmI. 213. nArakamAMthI nIkaLelAone 1087 labdhinA saMbhava. 214. narakAmAM kAnI kAnI utpatti. 1091 215. tiya ceAnI narakamAM utpatti. 216. narakamAM utpanna thanAra ane cavanAra jIvAnI sakhyA 217. ekendriya, vikalendriya, sauMnI jIvAnI kAsthiti. 1094 --238 218. ekendriya, vikalendriya ane 1098 sanI vAnI bhavasthiti. 1096 219. pRthvIkAyanA bheda. 220. ekendriya vagerenuM zarIra pramANu. 221. jaLAzayanI UMDAI temaja tenA kamaLanuM dehamAna 222. ekendriyAnI avagAhanA. 223. vikalendriyanI avagAhanA. 224. tiya c pacendriya ane manuSyAnI avagAhanA. 225. A jIvAnI indriyanuM svarUpa tathA viSaya grahaNu. 1105 226. sparzendriyanA anubhava aMge praznottarI. 227. indriyAnI viSaya grahaNanI zakti. 228. jadhanyathI viSaya grahaNanu zlAka na. pramANa. 229. A jIvAne lesyA. 230. ekendriyAdinI gati. 1083 230 1084 233 1085 234 1098 26 peja. rt'. 1093 238 1104 1105 235 237 238 240 240 1100 241 1102 242 1103 243 241 243 244 245 1107 246 1109 247 1110 247 1111 248 viSaya 231, 5 cendriya tiya cA temaja vikalendriyanI utpatti, na. 232. asakhya varSAyuvALA manuSya tiya cAnI utpatti, 233. tApasa ane parivrAjakeAnI gati. 234. bhavya-abhavyanI gati. 235. sAdhu tathA zrAvakanI utkRSTa utpatti. 236. caudapUrvadharAnI jadhanya utkRSTa utpatti 237. sAdhu tathA zrAvakAnI jadhanya utpatti. 238. zeSa tApasa, caraka, pari trAjakanI jadhanya utpatti. 239. ekendriyAdinI Agati. 240. utpatti-maraNanA virahakALa ane saMkhyA. zlAka devIonuM utkRSTAyu. 249. bhavanapati ane vyantara devIonuM jadhanyAyuM temaja vyantara devAnu' utkRSTAyu. 250. jyAtiSI deva devIonI jadhanya utkRSTa sthiti. na. na 1113 1114 1115 1116 1118 1119 peja 1120 1121 1117 251 249 1139 249 250 250 251 251 1124 253 241. devAnA prakAra ane sa MkhyA. 1128 255 242. bhavanapati devAnA nAmeA. 1129 256 243. vANu vyantara devAnA nAmeA. 1130 244. vyantara bheda. 256 1131 256 245. jyAtiSInA bhedo. 1133 257 1134 257 246. vaimAnika devalAkanA nAmeA, 247. bhavanapati devAnu` AyuSya. 248. bhavanapati ane vyantara 1138 258 52 252 259 1140 200 1141 260
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM. viSaya zleka peja | no viSaya leka peja naM. na. 1143 261, 251. vimAnika devonI utkRSTa 272. je jIvana je avasthAmAM sthiti je AhAra hoya te. 1181 276 252. vaimAnika devanI ane 273. ekendriya vagerenA alaga devIonI jadhanya sthiti. 1145 AhAranI niyatatA. 1182 277 253. bhavanapati devonA bhavananI 274. devanA AhAramAM vizeSatA. 1183 kula saMkhyA temaja sthAna. 1147 264 275. sAgarepamanI saMkhyA vaDe 254. bhavanapatimAM dareka nikAyanI AhAra ane zvAsocchavAsanuM alaga alaga bhavana saMkhyA. 1148 264 kALamAna. 1185 278 255. vyantaranA nagaronI hakIkta 1150 264] 276. jaghanyAyuvALAnA zvAsozvAsa 256. saudharmendrAdi pAMca deva ane AhAranuM kALamAna. 1186 279 lekanA vimAnanI saMkhyA. 1151 265 | 277. eka sAgaropama sudhInI 257. lAMtakAdi sAta devalokanA sthitivALA devanA AhAra vimAnonI saMkhyA. 1152 265 ane zvAsozvAsanuM 258. raiveyaka temaja anuttarAdinA kALamAna. vimAnonI saMkhyA 1153 265 | 278. pAkhaMDInA traNa tresaTha 259, sarva vimAnonI saMkhyA. 1154 265 bheda kaI rIte ? 1188 280 260. denA zarIranI avagAhanA. 1155 266 | | 279, kriyAvAdInA ekaso eMsI 261. devonI lehyA. 1159 267 11 89 282 26ra, devanuM avadhijJAna, 1161 268 | 280. nitya-anityanA kALAdi 263. avadhijJAnanuM tiSNu ane pAMca sAthe bhedo kaI rIte urvakSetra pramANa. 1164 269 thAya ? 1191 282 264. bhavanapatithI IzAna sudhInA 281. akriyAvAdInA ceryAsI bheda. 1194 286 devone utkRSTa jadhanya upa 282. sva-paranA kALAdi cha bheda pAta virahakALa. 1167 271 sAthe karatAM jIvAdi sAta 265. sanakumAra Adi devAno tonA 84 bheda. 1196 287 upapAta virahakALa. 1168 271 283. ajJAnavAdIonA 67 bheda. 1199 289 266. maraNa AzrayI virahakALa. 1172 272 | 284. jIvAdi nava tanA 267. upapAta ane udvartanAnI salvAdi sAta bhAMgA sAthe saMkhyA. 1173 273 tresaTha bheda. 1201 291 268. devonI gati. 1174 273 285 tresaTha bhedamAM kayA cAra 269. devonI Agati, 1175 274 bhAMgA umeratAM saDasaTha ra70. siddhigatimAM viraha 1179 275 | thAya? te 1203 292 271. jIvane AhAra ane zvAsa : 286. vinayavAdInA batrIsa bhedo 1205 292 grahaNa 1180 276 | 287. ATha prakAre pramAda. 1207 294 bhede.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ na viSaya 288. bharatA bAra cakravartI. 289, nava baLadeva. 20. nava vAsudeva. 21. nava prativAsudeva. 22. cauda ratnA 293. vAsudevanA ratnA, 294. sAta ekendriya ratnAnu svarUpa. 306 jIva sakhyA kulaka 303. eka thI cha prakAre vA. 308. aMDaja vagere A prakAra javA 309 navathI cauda prakAre jIva. 310.5 darathI ekavIsa prakAre jIvA. 311. batrIsa prakAre jIve!. 312. jIvanA chappana, aThThAvana 1216 298 1218 299 1219 299 1220 300 1221 300 -300 pramANa. 25. nava nidhinA nAmeA. 296, naisarpa nidhimAM zuM che ? 297. pAMDuka nidhimAM zuM che ? 298, piMgala nidhimAM zu che ? 299. sa. ratna nidhimAM zuM che? 1222 300. mahApadma nidhimAM zuM che? - 1223 301. kAnidhimAM zuM che ? 302, mahAkAla nidhimAM zuM che? 303, mAvanidhimAM zuM che ? 304 zakha mahAnidhimAM zuM che ? 301 1224 301 1225 301 1226 302 305. nava nidhionuM* sAmAnya temaja ekasA sALa bheda kevI rIte klAka na. na na. 313. vAnA ekaso chetAlIsa bhedo. 1209 294 1211 295 1212 295 1213 295 1214 296 1215 298 28 1227 302 1228 302 1232 304 1232 304 1236 305 1237 306 1240 307 1243 307 1244 1246 308 na. 314. mULa ATha ka 315. uttara 158 bheda. 309 - 316. jJAnAvaraNIya 317. daza nAvaraNIya-vedanIya 318. meAhanIya. 319 AyuSya-gAtra-atarAya, 320, nAmakarma keTalA bhede ? 221. nAmakarma nA betAlIsa bhedA, kaI rIte ? 322, nAmaka nA saDasaTha bheTA kaI rIte ? 323. nAmakarmanA ekasA traNa baMdha kaI rIte ? 324. matijJAnanI vyAkhyA. viSaya ka. 325. zrutajJAna, 326, avidha, manaH5 va, devaLAna 327. cakSu'nAdi 9 bhedAnI 328. 329. dAmyA. vedanIya karmonI vyAkhyA. mAnIya karmo tathA kaSAyanI vyAkhyA. 330. nAthAya. 331, AyuSya, gAtra, atarAya kamanI vyAkhyA. 332. nAmakama mAM gati, jAti. 333. zarIra, upAMga 334, dhana, sudhAtana, saMghapaNu, 335. sasthAna 336, vadhu catu. 337. agurulaghu, upaghAta, parAdhAta, AnupUrvI. 338. ucchvAsa temaja te age praznottarI. phlAya peja na'. na.. 1249 310 1251 311 1253 312 1254 312 1256 313 1259 314 1261 315 1262 1267 1272 315 316 317 320 321 322 323 324 324 325 326 326 327 328 329 330 330 331
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 339. Atapa, udyota, vihAyAgati 340. trasa, sthAvarAdi. 341. pratyeka, sAdhAraNa tathA te aMge praznottarI. 342. sthira. asthirAdi. 343. yaza apayaza, nirmANa, tIrtha"kara. t'. 344. baMdha, uddaya, udIraNA, sattAnuM svarUpa. 345, baMdha vigere sthAnAnuM svarUpa. 346. khaMdhAdimAMuttaraprakRtie. 347. AThe karmAnI abAdhAsahita ka sthiti. 348. karmonI jadhanyasthiti. 349, karmAnI utkRSTa sthittinA zlAka na. na. na. 331 332 1276 29 333 334 1277 337 1279 339 336 1280 340 1281 341 1282 342 1283 342 abAdhAkALanuM pramANu, 350. beMtAlIsa puNya prakRti. 351. byAsI pApa prakRti. 352, peTA bheda siMhata cha bhAve. 1290 353. aupamika ane kSAyikanA 1287 343 344 e bhedAnI vyAkhyA. 354, kSAyeApAmika bhAvanA aDhAra bheda. 355. audiyaka bhAvanA ekavIsa bhedA. 356. pAriNAmika bhAvanA traNa 1294 bheda. 357. pAMce bhAvanA trepana bheda. 1294 358. saMyAgI bhAMgA. 359. avAMtara bhedA vaDe paMdara saceAgI bhAMgA 360. cha bhAMgA kayA jIvAmAM sabhave te 1295 335 366, sAsvAdana. 1291 345 1297 1292 346 1293 347 348 348 348 viSaya 361. guNuThANAmAM pAMca bhAvAnA vicAra. na', 349 362. jIvanA cauda prakAra. 363. ajIvanA cauda bheda. 364. cauda guNasthAnakanA nAma. 365. mithyAtva. 367. mizra, avirati, dezivarati. pramANu. 379. cAre gatinA jIvAnI 368. pramatta, apramatta. 369, apUrva karaNa. 370. anivRtti bAdara sUkSma saparAya 371. upazAMta meAha, kSINakaSAya. 372. sayeAgI kevalI, ayAgI kevalI 373. zailezIkaraNanI prakriyA. 374. cauda mA NA. 375. bAra upayAga 376. pauMdara yAga. 377,guNuThANA paralAka gita. 378.guNuThANuAonuM kALa upara vidhruNAnA utkRSTa kALa. 380. sAta samuddhAta 381. kayA jIvAne kA klAka peja vt. vt. 385. cAra aNuAhArI. 386. sAta bhayasthAnA. 387. aprazasta cha bhASAo. 350 388. aNuvratAnA bhAMgA 1299 352 1300 353 1301 354 1302 351 357 318 360 361 362 1303 1304 1301 364 364 365 366 367 36. 369 1306 372 1307 373 1310 375 1311 375 samuddhAta ? 1313 379 382. vistArathI kevalI samuddhAta 1313 383. cha paryApti. 1317 381 384. paryAsiAnA racanA kALa. 1318 383 1319 384 1320 385 1321 386 1322 387 662
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. naM. viSaya zloka peja | naM. viSaya zloka peja garbhasthiti 389. pahelA traNa bhedanI 406. bAra vratanA anusAre bheda. 1350 406 vyAkhyA. .1323 407. aDhAra pA5sthAnaka. 1351 406 390. bhagavatI sUtrAnusAra 408. muninA satyAvIza guNa. 1354 408 735 bheda. 1324 390 | 409. zrAvakanA ekavIsa guNe. 1356 409 391. graMthakAranI bIjI rIte 410. tiyacINInI utkRSTa prarUpaNuM. , 1325 392 392. pUrvanA nava bhAMgAnA 411 manuSya strInI utkRSTa 147 uttara bhAMgA 1326 33 garbhasthiti ane manuSya 393. zrAvakenA 735 bhede. 1327 393 purUSanA garbhanI kAyasthiti. 1360 412 394. A bhAMgAonA paccakra 412. garbhasthiti chavane AhAra. 1361 413 khANamAM kuzaLa keNa? 1328 394 | 413 keTalA kALe garbhotpatti. 1363 413 395. cha bhAMgAnA ekavIsa 414. garbhamAM keTalA putro-cha uttarabheda. 1329 394 utpanna thAya ane putranA 396. cha bhAMgAvaDe thatI devakulikA. 1330 395 pitA keTalA heya. 1364 414 397. eka-ki vigere saMyoga 415, strIone garbha na rahevAne jaNAvanAra guNakAranI kALa ane puruSane abIja saMkhyA kaI rIte Ave che. 1334 396 | thavAne kALa. 1365 414 398, sthApanAne keDe. 398 416, zukra vigere zarIranA AdhA399, bIjI rIte saMgonI ranuM kAraNa. 1367 415 saMkhyA jANavAno upAya. 1335 3985 417. manuSyanA zarIranI pAMsaLI, 40. bAre devakulikAonI kramasara jIbha, AMkha, mAthu vigeguNAkArarUpa saMkhyA, 1336 399 renuM pramANa. 401. bAre devakulikAonI kramasara 8, hRdaya, dAMta, kALajuM, hAtha, AMgaLI vigerenuM pramANa. 1370 416 guNya saMkhyA. 1338 399 402. ATha prakAre "dividhi 419 puruSanI nAbhimAMthI nIkaLatI trividha." 134ra 401 sAtaso naso zarIramAM kyAM kyAM jAya che ? 1372 417 403. 16808 zrAvakenA bhedanA | 420. strI ane napuMsakone A pahelA eka vigere sayogonuM naso keTalI hoya ? 1379 418 - parimANu batAvanAra guNa 421. saMpUrNa zarIramAM romarAja kAraka saMkhyA. 1344 401 keTalI ? 1380 418 404. pAMcamI devakulikAnI guNya 422, zarIramAM pezAba, lohI rAza. 1345 402 tathA carabInuM pramANa. 1381 418 405. pAMcamI devakulikAnI Avela 423. zarIramAMthI mala nIkaLavAnA saMkhyA. 1346 402 dvArA keTalA ? kayA kayA. 1383 419
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya zloka peja | naM. viSaya zloka peja 440 441 424. samyaktva vigere uttama 447. bhaksabhojananI vizeSa guNonI prAptimAM utkRSTathI samajUtI. 1413 436 paDatuM aMtara. 448. jasthAna vRddhihAninA nAmo 1418 425. mRtyu pachI kayA che 449. kaMDaka kone kahevAya ? 438 manuSya bhava na pAme ? 1385 420 450. TrasthAne keTalA che. 440 426, pUrvAganuM mApa. 1386 420 | 451. jasthAnamAM bhAga 427. pUrvanuM mApa. 1387 421 kevA levA ? 428. lavaNasamudranI zikhAnuM SaTasthAnanI sthApanA kevI pramANa. 1388 421 rIte karavI ? 429. traNa aMgulane nAmanirdeza. 1389 453. jemanuM apaharaNa na thAya 430. unmedhAMgula keTalA pramA evI vyakti. 1419 442 NanuM che? 1390 422 ] 454, laghu himavaMta parvatanI 431. utsavagulanI utpattimAM pUrva-pazcima dizAnA bIjA mApa. 1391 aMtardIpa 1420 443 432. ullevAMgulamAM paramANuM 455. IzAna vigere cAra vidizAkeTalA ? 1392 424 enA aMtare 1422 444 433. utsavAMgulano upasaMhAra. 1393 | 456, A dvIpa para rahelA manuSyanuM 434. AmAMgulanuM svarUpa, 1394 425 svarUpa 1429 445 435, AbhAMgulAbhAsa kone 457 cAre gatinA jIvo ane siddho kahevAya. 1395 425 AzrayI alpabadutva 1432 448 436. pramANAMgulanuM svarUpa. 1396 426 | 458 nAraka, tiryaMcAdi ATha jIvanuM 437. traNe aMgulInA traNa-traNa alpabahutva. 1433 448 bhedo. . 428 | 459. trasakAyAdi jIvonuM 438. kayA aMgUlavaDe padArtha alpabahutva. apAya ? 1397 460. ekendriyAdi jAtinI ape. 439, tamarUkAyanuM svarUpa, 1398 430 kSAe jIvonuM alpabahutva.1435 450 440. tamaskAyanuM saMsthAna 1401 430 461. jIva, pugala vigerenuM 441, tamAkAyano vilaMbha ane a85bahutva, 1436 450 paridhi. 1402 432 | 462, yugapradhAna AcAryonI 442. anaMtaSaTraka. 1404 433 saMkhyA. 1437 451 443. aSTAMga nimitta 1405 433, 463. utsarpiNInA aMtima 44. AThe nimitonI vyAkhyA. 1406 433] jinanA tIrthanuM pramANa. 1438 45ra 445. mAna-unmAna ane pramANa. 1410 435 [464. devone pravicAra. 1439 452 446. aDhAra prakAre bhajyabhajana 1411 4365 465. kRSNarAjInuM sthAna : 1441 454 1434 448
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 naM. viSaya zloka peja naM. viSaya zloka peja 466. kRSNarAjInuM svarUpa. 1442 454 891, siddhAyatanenuM pramANa. 1476 471 467. tenI sthApanA 1443 454 492. aMjanagirinI vAvaDIonuM 468. tenuM pramANa. 1444 456 varNana. 1479 472 469. temAM rahelA vimAnanI 493. vAvaDInA nAmomAM pharaka. 1487 473 saMjanA. 1445 456 ] 494. naMdIzvara dvIpa viSayaka 470. vimAnanA nAma. 1446 456 upasa hAra, 1491 474 471. temAM rahelA de. 1447 456 495. labdhionA nAma 1492 47pa 472. vimAnanA kramAnusAre nAmo. 1448 457 | 496. AmazauSadhi vagere pAMca 473. devone paravAra, 1449 457 labdhionI vyAkhyA. 1496 476 474. asa jajhAya kyAre thAya? 1450 457 497. saMbhinnazrote labdhinI 475. saMyamaghAtI bhedono cAra vyAkhyA. 1498 476 prakArano parihAra, 145ra 458 498. Rjumati-vipulamati 476, autpAtika 1453 459 labdhinI vyAkhyA. 1499 477 477. pAMzu temaja rajaudaghAtanI 499, AzIviSalabdhinI vyAkhyA. 1501 478 vyAkhyA. 1454 459 500. kSIramadhusapirAzava ane 478. deva. 1455 460 kASThaka buddhilabdhinI 479, digdAha, 1456 460 vyAkhyA. 1502 478 480. caMdragrahaNa, sUryagrahaNAdi 501. padAnusArI ane bIja buddhi vakhate. 1457 461 labdhinI vyAkhyA. 1503 478 481. cAra mahAmaha 1458 462 502. akSINa mahAnasIlabdhinI 482, sUrya-caMdra grahaNa samaye vyAkhyA, 1504 480 jaghanya utkRSTathI asajajhA 503. bhavasiddhika purUSa viSayaka ane kALa. 1459 462 labdhio 1505 483, vyagrahaja asajajhAya. 1461 tejalezyA-zItalezyA 484, zArIrika asajajhAya. 1464 465 labdhinuM varNana. 480 485. kALa ane bhAvathI aNutvAdi labdhionuM asajajhAya. 1465 466 sAmAnya varNana. 481 486, tiryaMcanA bIjA paNa 506. bhavya strIo tathA abhavya asvAdhyAya prasaMge 1467 467 puruSa-strIone kaI-keTalI 487, manuSya saMbaMdhita arajajhAya. 1469 468 labdhione abhAva. 1506 482 488. hADakAM saMbaMdhI arajajhAya. 1471 469 507. Indriyajaya tapa. 1509 482 489. naMdIzvara dvIpane vikaMbha. 1472 470 | 508. gazuddhi ta5. 1510 . 482 490. aMjanagiri vagerenuM 59. jJAna-darzana-cAritrane tapa. 1511 483 varNana, 1473 470 510 kaSAyavijaya tapa, 1512 483
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 511. kadana tapa. 512, laghusiMha niSkrIti tapa 513, mahAsiMha niSkrIDita tapa. 514, muktAvalInapa 515. ratnAvalI tapa. 51. kanakAvatI tA. 517, bhatapu na.. 518. mahAbhadrapa 519, bhadrotara tapa. 520, sa tAbhadra tapa, 521. sarva saukhya sapatti tapa 522, rAhiNI tapa. 123. zrutadevatA tapa. 524, sarvAMga su"dara tapa 525, niruzikha tapa para6. paramabhUSaNu tapa 527. Ayatijana grupa. 528. saubhAgyuM. kalpavRkSa tapa. 529. tItha karamAtA tapa. 530. samavasaraNu tapa. 531. amAvasyA tapa. 532. pu DarIka tapa. 533. akSayanidhi tapa. 534. vamaLyA. caMdrapratimA. 535. vajamA caMdrapratimA, klAka peja na. 33 viSaya 1561 501 536, sapta saptamikAnI pahelI cAra pratimA. 537. Aya bila vardhamAna tapa. -1564, 503 538. guNuratna sa'vatsara tarpa. 1566 504 1571 506 na 1513 483 1515 484 1519 486 1523 487 1525 488 1528 490 1530 491 1532 492 1535 493 1537 494 1541 495 1542 495 1543 496 1544 496 1545 496 1546 497 1547 497 1548 497 1550 497 1551 498 15. 1552 498 549. A dezAnA nAma, 1553 498 550, siddhanA ekatrIsa guNu, 499 551. khIjI rIte ekatrIsa siddhonA 1554 539. pAtALa kaLazanuM sthAna, 547. pAtALakaLAnA nAma vage 545. 546. 1572 506 1574 506 raMtu* vana. 54. pAtALakaLazanA adhiSThAyaka devAnA nAmeA. 542. laghupAtALa kaLaroAnI hakIkata. 1575 507 543. laghupAtALa kaLazAnu` pramANu. 1576 507 544. nAnA temaja moTA pAtALa kaLazAnA vAyu vagerenA vibhAga. AhArakanuM svarUpa. caudapUrvI zA mATe phlAka peja na. t'. AhAraka zarIra banAve ? 547. anA dezAnA nAma 548. sAmAnyathI anA dezanu 1555 499 guA. 1559 500 | 552. prazasti, phaeN 1577 507 1580 510 511 1582 1583 511 1586 '512 1587 512 1593 514 1594 515 1595 516
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 108 110 111 117 120 167 192 203 283 288 293 356 367 citra-yaMtranI anukramaNikA 4 - viSaya 1. aDhAra hajAra zIlAMgaratha.. 2. urvaka citra, 3. sAta naraka. 4. caudarAja lekane yathatha dekhAva. leka svarUpa (khaMDuka citra). caturdaza javAtmaka lekanI sthApanA . 7. cha lazyAnuM svarUpa. : 8. 5 pamanA mApa mATe dhanavRtta pyAlo. = 9, bAra ArAnuM kALacakra. 10. kriyAvAdI 180 bhedanI sthApanA. 11. akriyAvAdInA 84 bheda. . 12, ajJAnavAdIonA 67 bhede. 13. cauda guNasthAna (saMkSipta) 14. cauda guNasthAna (vistAra) . 15, kevaLI samuddaghAta 16. yogo ane karaNonA 21 bhAMgAne keDe. 17. yogo ane karaNonA 49 bhAMgAne koThe. 18 vratayaMtranI sthApanA 19. ghana-sUci-atara 20. aruNuvara samudramAMthI uchaLatI tamAkAyane dekhAva, 21. lavaNasamudramAM pa6 antarliMpo dekhAva. 22. aSTakRSNarAja citra 23. laghusiMhaniSkriDita tapanI sthApanA koThe. 24. mahAsiMha niSkriDita tapanI sthApanAne kaTho. 15. mukatAvalI tapanI sthApanA. 26, ratnAvalI tapanI sthApanA 27. bhadratapanI sthApanA. 28, mahAbhadra tapanI sthApanA. 29. bhadrottara tapanI sthApanA. 30. sarvatAbhadra tapanI sthApanA, 31, pAtAla kalaza, 380 389 32 YOY 427 431 455 485 486 487 489 492 493 43 44 508
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAlAra tIrthAdhipati zrI mahAvIra svAmine namaH aiM namaH pravacana-sAroddhAra (bhAvAnuvAda sahita) bhAga-2 98. daza prAyazcitta AloyaNa 1 paDikamaNe 2 mIsa 3 vivege 4 tahA viussagge 5 / / tava 6 cheya 7 mUla 8 aNava TThiyA ya 9 pAraMcie ceva 10 // 750 // 1. AlocanA, 2. pratikamaNa, 3. mizra, 4, viveka, 5. kAyotsarga, 6. ta5, 7, cheda, 8, mUla, 9. anavasthApya ane 10. parAMcita-e dasa prAyazcitta che. 1. AlocanA:- jema bALaka saraLatAthI karaNaya ane akaraNIya vAtane pragaTa kare che, tema Alecaka mAyA ane madarahitapaNe AlecanA kare. A" eTale (upara jaNAvelI maryAdAthI, lecanA eTale pragaTa karavuM, te AlecanA bhAvArtha e che ke, gurunI samakSa vacana dvArA je aparAdha sthAna pragaTa karavA te AlocanA. je aparAdhanuM prAyazcitta (zuddhikaraNa) AlecanA mAtrathI eTale gurune kahevA mAtrathI thAya che, te AlecanA prAyazcitta kahevAya che. 2. pratikamaNa:- doSathI pAchA pharavuM eTale te deSa pharI na sevavAnA bhAvapUrvaka micchAmidukkaDaM ApavuM te. pratikramaNane yogya je prAyazcitta te paNa pratikramaNa prAyazcitta. Ano bhAvArtha e che ke, guru samakSa pragaTa karyA vagara phakta "micchAmi dukkaDa' ApavAthI ja je prAyazcittanI zuddhi thatI hoya, te pratikramaNa prAyazcitta. te A pramANe, ekadama Upayoga vinA je veSamAdi nAMkhavAnuM thAya, tyAre keI jIvanI hiMsA vagere thaI na hoya te guru samakSa AlecanA karyA vagara mAtra micchAmi dukkaDaM ApavAthI zuddhi thAya, te pratikramaNa prAyazcitta che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra bhAga-2 3. mizra - je aparAdha sevyA pachI prAyazcittamAM guru samakSa AlocanA kare ane guru kahe ke, "pratikramaNa kara" pachI micchAmidukkaDaM Ape tyAre je zuddhi thAya, te AlocanA ane pratikramaNa-ema ubhayarUpa hovAthI, mizra prAyazcitta kahevAya. 4. viveka - viveka eTale tyAga. je. aparAdhamAM viveka karavAthI ja zuddhi thAya, bIjI rIte nahIM, te vivekaprAyazcitta. jemake AdhAkarma AhAra lIdhe hoya te tene tyAga karyA vagara te aparAdhanI zuddhi thatI nathI. 5. vyutsarga -butsarga eTale kAyAnI kriyAne niredha, kAyika kriyAnA nirodhanI je kriyA che. je aparAdha sthAnanI kAyaceSTA nirodharUpa upayoga mAtrathI ja eTale kAussagga dvArA zuddhi thAya te vyutsarga prAyazcitta jemake duHsvapnajanita aparAdhasthAna. da. tapa -je aparAdha sevavAthI nivi vagere cha mahinA sudhInA tapa, prAyazcitta rUpe apAya, te tapaprAyazcitta che. 7. chedaprAyazcitta - je aparAdhasthAna sevavAthI, je pUrva paryAya duSita thAya, te paryAyano bhAga kApI, bAkInA paryAyanI rakSA mATe je prAyazcitta apAya, te che prAyazcitta. jema duSTa vyAdhithI gherAyela zarIranA keI bhAgane bAkInA zarIranA avayavanI rakSA mATe kApI naMkhAya che, tema deSita paryAyane bAkInA paryAyanI rakSA mATe kApavAmAM Ave che, te chedaprAyazcitta. 8. mUlaprAyazcitta - je aparAdha sevavAthI samasta paryAyano cheda karI, pharI mahAvratarA paNa thAya, te mUlaprAyazcitta. 9. anavasthApyaH- je aparAdha sevavAthI chede sthApanA na thAya paNa keTalAka vakhata sudhI, prati viziSTa tapanI AcaraNa na kare tyAM sudhI ene vrata ane veSamAM rokI rAkhavAmAM Ave, pachI jyAre tene tapa pUrNa thatAM deSano nAza thayA pachI tratonI upasthApanA karavAmAM Ave, te anavasthA yogya hovAthI anavasthitaprAyazcitta kahevAya. athavA yakta tapa jyAM sudhI pUrNa na thAya, tyAM sudhI temAM ke liMgamAM sthApana na karAya te anavasthApya. 10. pAracitta - je aparAdha sevanathI liMga, kSetra, kALa ane tapane aMta AvI jAya che te pArAMcita. athavA pAra eTale prAyazcittane aMta. jenA pachI utkRSTatara prAyazcitta nathI eTale chelluM prAyazcitta athavA aparAdhonA pArane pAme evA svabhAvavALuM pAracitta ke pArAMcika prAyazcitta che. (750) have A prAyazcittonI vyAkhyA graMthakAra kare che. Aloijjai guruNo purao kajjeNa hatthasayagamaNaM 1 / samiipamuhANa micchAkaraNe kIrai paDikkamaNaM 2 // 751 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98. AlocanA-pratikramaNa prAyazcita 1. se hAthathI upara kArya mATe gamana vagerenI gurunI samakSa AlocanA karAya. 2. samiti vageremAM mithyAkaraNa eTale anyathA karavAmAM pratikamaNaprAyazcitta karAya. 1 AlocanA - bhikSA grahaNa vagere Avazyaka kAryo mATe se hAtha upara AvyA gayA hoya, to te AlocanA yaMgya che mATe guru samakSa tenI vacana dvArA AlecanA kare eTale pragaTa kare. Ane bhAvArtha e che ke, gurune pUchI gurue rajA Apela pote potAne lAyaka bhikSA, vastra, pAtra, zayyA, saMthAre pAdapUMchana (daMDAsaNa) vagere athavA AcArya, upAdhyAya sthavira, bAla, glAna, zaikSaka, tapasvI tathA asamarthane cagya vastra, pAtra bhajana, pANI, auSadhi laIne Avyo hoya athavA sthaDilabhUmithI ke vihAra karI AvyA hoya athavA caityavaMdana nimitte ke AgaLa lIdhela pIThanuM pATIyuM, pATa vagere pAchA ApavA mATe ke apUrva saMvijJa bahuzruta mahAmunine vaMdana mATe ke zAstranI zaMkA nivAraNa mATe, ke zrAvaka, svajJAtijano ke zithila vihArIonI zraddhAnI vRddhi mATe ke sAgharmika sAdhuone saMyamamAM utsAha mATe e hAtha upara dara ke najIka jaIne Avela ziSya, guru samakSa vidhipUrvaka AcanA kare. A AlocanAprAyazcitta avazya karavA lAyaka gamanAgamanAdi kAryomAM samyagU upagavALA nirdoSabhAvayukta, niraticArI chadmastha apramatta sAdhune jANavuM. jyAre sAticArI sAdhune te AgaLa kahelA prAyazcittane saMbhava che. kevaLajJAnIo te kRtakRtya hovAthI temane AlecanA hetI nathI. prazna -gamanAdi kAryo Avazyaka kartavyarUpa che, temAM samyagU upaga yukta nirdoSabhAvavALA niraticArI chadmastha apramatta sAdhune AlecanA prAyazcitta kema hoI zake ? kAraNa ke sUtrAnusArI pravRtti hovAthI AlocanA vagara paNa teo zuddha che. uttara - sAcI vAta che. phakta je pravRttinimittaka ke sUphamapramAdanimittaka sUkSamaAzrava kriyA che, te AlecanAmAtrathI zuddha thAya che, tethI tenI zuddhi nimitte AlecanAprAyazcitta che. - 2 pratikamaNuM prAyazcitta - samiti vagerene sahasAkArathI ke anupayogathI keIpaNa rIte pramAdanA kAraNe viparIta ke beTI rIte AcarI hoya te "micchAmi dukkaDaM? ApavArUpa pratikramaNaprAyazcitta karAya che. pAMca samitio A pramANe che. (1) isamiti, (2) bhASAsamiti, (3) eSaNa samiti, (4) AdAnabhaMDamattanikSepaNasamiti, (5) uccAraprazravaNa, khela, jala, siMghANa parijhApanikA samiti. vagere padathI gupti vagerenuM grahaNa karavuM.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra bhAga-2 (1) managuNi, (2) vacanagupti, (3) kAyagupti ema traNa gupti ane pAMca samiti A aSTapravacana mAtA che. ahIM bhAvanA A pramANe che. (1) IryAsamitimAM anupagathI ke sahasAkArathI cAlatA cAlatA je vAta kare. (2) bhASA samitimAM gRhasthanI bhASAmAM ke moTI rADa pADavApUrvaka bole. (3) eSaNA samitimAM AhAra pANInI gaveSaNamAM upaga vagarane rahe. (4) AdAnabhaMDamattanikSepaNasamitimAM pramArjanA pUjyA vagara upakaraNa vagere le-mUka kare. (5) pAriSThApanikAsamiti - paDilehaNa karyA vagaranI sthaDilabhUmimAM ThallA vagerene paraTha ane hiMsA doSa na lAgyo hoya. 6-7-8 manathI kharAba vicAryuM hoya, vacanathI kharAba bolyA hoya ane kayAthI kuceSTA karI hoya. temaja kAmaceSTA, hAsya (makarI) karI hoya. strIkathA, bhaktakathA, cerakathA, janapadakathA karI hoya, tathA krodha, mAna, mAyA, lobhanuM sevana karyuM hoya. zabda-rasa-rU5-gaMdha sparzarUpa vizvamAM sahasAtkArathI ke anupayogathI Asakti karI hAya-A sarve sthAnamAM temaja AcArya vagerenA viSe manathI TheSabhAva rAkhyo hoya, vANIthI vAtamAM vacce belavuM vagere azAtanA karI hoya, kAyAthI temanI AgaLa cAlavuM vagere AzAtanA karI hoya, tathA IcchA, micchA, tathAkAra vagere sAmAcArIrUpa prazastaga na sevyA hoya te "micchAmi dukkaDa" rUpa prAyazcitta hoya. (751) saddAiesu rAgAivirayaNaM sAhiuM gurUNa puro| dijjai micchAdukkaDameyaM mIsaM tu pacchittaM 3 // 752 // zabda vagere pAMca viSayamAM rAgAdi karyA hoya tene guru samakSa kahI micchAmi dukkaDa' Ape, te mizra prAyazcitta che. 3 mizra prAyazcitta - zabda-rUpa vagere ISTa aniSTa viSayamAM AsaktirUpa rAga ane aprItirUpa cheSa vagere phakta mana vaDe karyo hoya, te te guru samakSa kahIne je micchAmi dukkaDe apAya, te mizra prAyazcitta kahyuM che. Ane bhAvArtha A pramANe che. judA judA prakAranA indriyenAM viSayabhUta zabdAdi viSayane anubhavI keIne evI zaMkA paDe ke jIva zabdAdi viSayamAM rAga dveSa bhAvane pAmyA che tyAre te zaMkAnA kAraNe pahelA guru AgaLa AlacI pachI gurvAdezathI micchAmidukkaDa ApavArUpa mizraprAyazcittane bhAvathI svIkAre che. je amuka zabdAdi viSayomAM jIva rAga dveSa pAme che-ema nizcita hoya, te temAM tapa ke prAyazcittane pAme che ane jene nizcaya che ke pote rAga dveSabhAvane pAmyuM nathI, te zuddha hovAthI tene prAyazcitta AvatuM nathI. (752)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98. viveka-kAyAtsaga kajjo asaNijje gahie asaNAie paricAo 4 / kIra kAussaggo diTThe dussa viNamuhaM 5 || 753 / / grahaNa karela aneSaNIya AhAra vagerenA je tyAga karavA, te viveka prAyazcitta che. (5) duHsvapna vagere joyA hoya, teA lAge che. kAussagga prAyazcitta 5 4 vivekaprAyazcitta :-aneSaNIya, azuddha evA azana, pAna, khAdima, svAdimarUpa sa` AhAra ke aidhika upadhi ke Apagrahika upadhirUpa vastuo lIdhI hoya te tene tyAga karavA joIe. samyag upayAgavALA koi sAdhue bhAta-pANI vahAryA hoya ane pAchaLathI koipaNarIte khabara paDI ke lIdhela bhAtapANI aprAsuka che ke aneSaNIya che, te temAM lIdhela bhAta-pANIno tyAga karavA te vivekaprAyazcitta che. upalakSaNathI e paNa samajavuM ke kAika vakhata saraLatAthI parvata, rAhu, vAdaLA, dhUmmasa tathA dhULa vagerenA kAraNe sUrya DhaMkAI gayA hoya tyAre sUrya udayanI buddhithI athavA sUrya AthamyA nathI-e buddhithI azanAdi lIdhA hAya pAchaLathI khabara paDe sUrya AthamI gayA che ke ugyA nathI, te je lIdhuM che tenuM vivekaprAyazcitta kare pahelI pArisimAM lIdhela AhAra ceAthI perisI sudhI zaDha-azaTha bhAve rAkhyA hoya athavA aDaghA yAjana (be gAu) uparathI lAvela ke laI gayela azana vagere AhAranA viSayamAM vivekarUpa ja prAyazcitta che. zaThe-azaSThanu lakSaNa A pramANe che. indriya, vikathA, mAyA, krIDA vagere karavApUrvaka je AcaryuM... hAya te zaTha ane glAna, sAgArika, astha`Dila, bhaya vagere kAraNathI je AcayuM hoya te aza. 5. vyutsaga prAyazcitta :- duHsvapna vagere joyA hoya te tenI vizuddhi mATe kAryAtsaga karavAmAM Ave che. duHsvapna eTale jemAM prANAtipAta vagere sAvadya (pApa) ahula kriyA dekhAya te duHsvapna tathA pramukha zakhsathI gamanAgamana nAva vaDe nadI taravI vagere laI levuM. A badhA kAraNeAmAM kAcAsarUpa prAyazcitta thAya che. kahyuM che ke javA AvavAmAM, sUtramAM, rAtre svapna darzanamAM nAva vaDe nadI utaratA kAryAtsaga prAyazcitta hoya che. ahIM sUtramAM kahyuM te sUtraviSayaka kAyAtsaga uddeza, samuddeza, anujJA, prasthApana, pratikramaNa, zrutaskaMdha, aMga-parivartana vageremAM je avidhi thai hoya tenA tyAga mATe kAyAtsaga prAyazcitta che. (753) 1. kusvapna eTale rAgAtmaka svapna tenI zuddhi mATe kAyAtsaga prAyazcita Ave che.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra bhAga-2 nivigayAI dijjai puDhavAivighaTTaNe tava viseso 6 / / tavadudamassa muNiNo kijjai pajjAyavuccheo 7 // 754 // pRthvI kAya vagerenA saMghaThThAmAM nivi vagere ta pa vizeSa apAya te tapaprAyazcitta (7) tapathI vizuddhi karavA azakaca muninA paryAyane cheda karAya te chedaprAyazcitta 6 tapaprAyazcitta - sacitta pRthvIkAya vagerenA saMghaTTAmAM nivi vagerethI laI cha mahinA sudhIne je tapavizeSa chedagraMtha ke jitakalpAnusAre apAya, te tapa prAyazcitta. 7 chedaprAyazcitta - temaja tapa vaDe durdama eTale vizuddhi karavA azakaya sAdhune paryAya viccheda karAya che. eTale mahAvratAre paNa kALathI ahorAtrI paMcaka vage- . renA kramapUrvaka zramaNa paryAyano cheda karAya te. je cha mAsane upavAsa ke bIje kaThora tapa karavA samartha hevAthI tapathI abhimAnI thAya te tapadurdama kahevAya. te ema vicAre ke "AvA ghaNA tapathI mane zuM thavAnuM hatuM? athavA tapa karavA asamartha evA glAna, bALa, vRddha, asahu vagere, athavA tevA prakAranI tapanI zraddhA vagarane heya athavA niSkAraNa apavAda rUci heya te paNa tapa durdama kahevAya. (754) pANAivAyapamuhe puNatayArovaNaM viheyavyaM 8 / ThAvijjai na vaesu karAidhAyappaduTThamaNo 9 // 755 // (8) prANAtipAta vagere aparAdhomAM pharI vratanuM AropaNa karavuM te mULa prAyazcitta, (9) hAtha vagerenA ghA karavApUrvaka draSita manavALAne mahAvatemAM pharI sthApI na zakAya te anavasthApya prAyazcitta. 8 prAyazcitta :- prANAtipAta, mRSAvAda vagerenA aparAdha saMka9papUrvaka karyA hoya te pharIvAra vatAropaNa karavuM, te mUla prAyazcitta. AkuTTIthI paMcendriya jIvanI hiMsA karI hoya, darpathI maithuna sevana karyuM hoya tathA mRSAvAda, adattAdAna ane parigraha paNa utkRSTabhAve sevyA hoya athavA AkuTTIpUrvaka vAraMvAra sevyA hoya, te mUla nAmanuM prAyazcitta Ave che. (9) anavasthApya prAyazcitta :- hAtha, muThThI, lAkaDI vagere vaDe maraNa nirapakSapaNe (maraNanA vicAra vagara) potAne ke bIjAne, pitAnA pakSavALAne (sAdhune) ke parapakSavALA (gRhastha)ne ati saMkaliSTa pariNAmapUrvaka je ghA kare che, tene ati saMkaliSTa adhyavasAya hovAthI jyAM sudhI amuka ucita tapa na kare tyAM sudhI mahAvratanuM AropaNa na thAya, te anavasthApyaprAyazcitta kahevAya.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98. pArAMcita prAyazcitta cita tapa eTale ke tyAM sudhInA tapa karavA ke je tapa karatA zarIramAM UThavA esavAnI paNa zakti na rahe. jayAre UThI besI na zake tyAre bIjAne vinaMti kare huM A"! mAre ubhA thavuM che, tyAre te sAdhue tenI sAthe bAlyA vagara tene uThADavuM Adi kAma karI Ape. AvA prakAranA ucita tapa karyAM pachI tenI upasthApanA karAya. (755) 7 pAraMciyamAvajjai saliMganivabhAriyAisevAhi / avvattaliMgadharaNe vArasavarisAI sUrINaM 10 // 756 // svaliMgavALI sAdhvIne ke rAjAnI rANIne sevanArA AcAryone bAra varSAM sudhI avyakta liMga dhAraNa karavApUrvaka aparAdhanuM prAyazcitta apAya, te pArAMcitaprAyazcitta che. 10. pArAMcita prAyazrvitta :- svaliMgI sAdhvIne ke rAjarANIne sevanArA, sAdhu vadha karanAra ke rAjavadha karanArA, mahAsattvazALI AcAryane jaghanyathI cha mahinAthI laI utkRSTa bAra varSa sudhI avyakta ( apragaTa) liMga dhAraNa karavApUrvaka, jinakalpa samAna ( AcArapUrvaka ) bahAra rahI, vipula tapa karavApUrvaka aparAdhanuM je prAyazcitta karAya, te pArAMcitaprAyazcitta kahevAya. aticAra pAra pAmyA pachI eTale vizuddha thayA pachI ja pharI dIkSA apAya. (756) navaraM dasamAvatIe navamamajjhAvayANa pacchitaM / .. chammAse jAva tayaM jahannamukosao varisa || 757 // upAdhyAyAne dazamA prAyazcitta ceAgya aparAdhamAM navamuM ja prAyazcitta apAya che. te anavasthApya jaghanya cha mAsathI lai utkRSTa bAra mAsanu heAya che. have A prAyazcittamAM je vizeSatA che, te kahe che, upAdhyAyAne je aparAdhamAM dazamuM prAyazcitta AveluM hoya, tyAM temane navamuM anavasthApyaprAyazcitta ja apAya che. je je aparAdhAmAM pArAMcitaprAyazcitta AvatuM hoya, te te aparAdhA ghaNIvAra sevyA hoya chatAM upAdhyAyeAne anavasthApyaprAyazcitta ja apAya che, pArAMcita nahIM. kAraNa ke upAdhyAyeAne anavasthApya sudhInA ja prAyazcitta ApavAnuM vidhAna che. e pramANe sAmAnya sAdhuene anavasthApya ane pArAMcitaprAyazcitta ceAgya aparAdheAmAM mULa sudhInuM ja prAyazcitta apAya che. te anavasthApyaprAyazcitta janyathI cha mahinA ane utkRSTathI bAra mAsanuM che. A hakIkata AzAtanAanavasthApya Azrayine jANavI. bAkI pratisevanAanavasthApya
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sArAddhAra bhAga-2 Ayine jaghanyathI eka varSa ane utkRSTathI khAra varSa sudhInuM jANavuM. kahyu` che ke temAM AzAtanAanavasthApya jaghanyathI cha mAsa ane utkRSTathI eka varSa sudhInuM che. pratisevanAanavasthApya jaghanyathI khAra mAsa ane utkRSTathI khAra varSa hAya che. AzAtanAanavasthApyuM te che ke je tIthaMkara, pravacana, gaNadhara vagerenI AzAtanA karanArA che. pratisevanAanavasthApya te che ke je hAtha vagerethI mAranArA, sAdhumika (sAdhu) anya dhArmikane mAranArA, cArI karanArA hoya che. (757) dasa tA aNusajjetI jA caudasapuvvi paDhamasaMghayaNI / te paraM mUlaMtaM duppasaho jAva cAritI ||758 || caudapUrvI ane prathama saMghayaNI sudhI dazeprAyazcitto hatA. temAMthI mUla sudhInA AThaM prAyazcitta duppusahasUri nAmanA sAdhu sudhI raheze. prazna :- A daza prAyazcitto zAsananA aMta sudhI raheze ke nahIM ? uttara :- jyAM sudhI caudapUrvIe ane prathama saMghayaNIe hatA tyAM sudhI daze prAyazcitto hato caudapUrva. dharA ane prathama saMghayaNI-e ane eka sAthe viccheda pAmyA che. temanA viccheda thavAthI anavasthApya ane pArAMcita viccheda pAmyA. anavarathApya ane pArAMcitanA viccheda pachI AlecanAthI mAMDI mULa sudhInA ATha prAyazcitto dupasahasUri ma. sA. sudhI raheze. temanA kALadhama pachI tI ane cAritra nAza pAmaze. (758) 99-100 Ava-pavibhAga sAmAcArI sAmAyArI ohaMma oha nijjuttijaMpiyaM savvaM / sA payavibhAga sAmAyArI jA cheyagaMthuttA // 759 // AghasAmAcArI AghaniyuktimAM kahela jANavI. ane pavibhAga sAmAcArI je chedagraMthamAM kahela che te jANavI. ziSTapuruSAe Acarela kriyA samUha, te sAmAcAra kahevAya. te sAmAcAranA je bhAva te sAmAcArI. te sAmAcArI (1) eghasAmAcArI, (2) darzAvedhasAmAcArI, (3) padivabhAga sAmAcArI--ema traNa prakAre che. eghasAmAcArI:-sAmAnyathI saMkSepamAM paDilehaNa vagere AcAra, te AdhaniyuktimAM kahela sarva viSaya ghasAmAcArI rUpe jANavA kemake temAM sAdhuone badhAye paDilehaNa vagere AcAra sAmAnyathI kahevAmAM AvyA che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101. cakravAla sAmAcArI. padavibhAga sAmAcArI - jitakalpa, nizItha vagere chedagraMthamAM kahela te padavibhAga sAmAcArI jANavI. vartamAnakAlIna sAdhuonI tevA prakAranI zruta bhaNavAnI zaktinI hAni, AyuSya vagerenI apatAnA kAraNe ghasAmAcArI navame pUrvanI trIjI AcAra vastumAMthI vIzamA prAbhUtanA AghaprAbhUtamAMthI AghaprAbhRtasAmAcArI racAI che. ane padavibhAgasAmAcArI navamAM pUrvamAMthI ja racAI che. (759) 101 cakravAla sAmAcArI icchA 1 micchA 2 tahakAro 3, AvassiyA ya 4 nisIhiyA 5 / bApujI 6 pragchA 7, iMdha ra 8 nimaMtair 3 II76 0 uvasaMpayA ya 10 kAle, sAmAyArI bhave dasavihA u / eesiM tu payANaM patteya-parUvaNaM vocchaM // 761 // (1) IcchAkAra, (2) micchAkAra, (3) tathAkAra, (4) Avazciki, (5) auSadhikI, (6) ApRchA, (7) pratipuchA, (8) chaMdaNA, (9) nimaMtraNa (10) upa saMpadA-A saMyamadhamanI kALaviSayaka daza sAmAcArI che. A daze padamAM darekanuM svarUpa kaheze. 1. icchAkAra :- je IrachavuM te IcchA. karavuM te kAra. icchAkAra eTale baLAtkAra vagara svecchApUrvaka je karAvavuM te. mAruM A kAma IcchAkArapUrvaka kara eTale ke baLAtkAra vagara tArI IcchA je hoya te mAruM A kAma kara. . 2. micchAkAra:- mithyA eTale khoTuM ke jUThuM mithyAkaraNa eTale mithyA karavuM te micchAkAra. saMyamayegamAM khoTuM AcaraNa thayuM hoya, te jinavacananA sArane jANakAra munie te kriyAne beTI jaNAvavA mATe mithyAkAra kare che. eTale ke "A mArI diyA mithyA thAo" "micchAmi dukkaDa" Ape. 3. tathAkAra :- tathAkaraNa eTale tahatti karIne vaDilanA vacanane svIkAra kare. eTale sUtraviSayaka ke bIjA keIpaNa viSayaka prazna vagerenA uttarane "tame je pramANe kahyuM ke te pramANe ja che. te tathAkAra. 4. AvazcikI -avazya karavA yogya kiyA te AvathikI. 5. naidhikI - niSedha eTale asaMyamita zarIranI kriyAnA nivAraNathI thatI je kriyA te naidhikI. jemake zA (upAzraya) vageremAM praveza vakhate te karAya che. 6. ApRcchA: pUchavuM te pRrachA. vihArabhUmi vageremAM javA vagere kriyAo gurune pUchIne karavI te ApRcchA.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 : - pravacana-sAroddhAra | 7. pratipRcchA : pratipRcchA eTale pharIvAra pUchavuM. AgaLa nakakI thayelA kAryane karanAre kArya karatI vakhate pharIvAra pUchavuM. kemake prajanabhUta kArya thaI gayuM hoya, to tene pharI niSedha paNa karAya mATe pratipRcchA karavAnI hoya che. ' 8. jIMdaNuM chaMdanA eTale vahArIne lAvela azana vagere vAparavA mATe AmaMtraNa ApavuM te chaMdanA. 9. nimaMtraNa - gocarI vahorI na hoya tyAre kahe ke huM tamArA mATe azana vagere laI AvuM? te nimaMtraNa. 10. upasaMpadA - upasaMpadA te vidhipUrvaka bIjA gacchamAM adhyayana Adi mATe javuM te. A kAla viSayaka sAmAcArI daza prakAre saMkSepamAM kahI che. have e darekane vistArathI kahevAnI IcchApUrvaka darekanI alaga alaga prarUpaNa kahevAze. (760-761) jai abbhatthijja paraM kAraNajAe karejja. se koI / tattha ya icchAkAro na kappar3a balAmiogo u 1 // 762 // . kAraNa utpanna thAya to anya sAdhune prArthanA kare athavA bIje kaI paNa tenuM kare tyAM ichAkArane Tega karo, sAdhune balAtkAra ka9patA nathI. 1. IcchAkAra - sAdhu niSkAraNa keIne paNa prArthanA (vinaMti) kare nahIM mATe je kaIka sAdhune mAMdagI vagere kaIka kAraNa utpanna thAya, te vinaMti karavA icchAkArano prayoga kare. - athavA kaIka sAdhu prArthanA karyA vagara paNa kaIka sAdhunuM kAraNa vizeSa kArya kare, te vakhate paNa prArthanA vinA tenuM kArya karavAnI IcchAvALA sAdhu pAse paNa IcchAkArano pravega karavo joIe. prArthanA vagara bIjAnuM kArya karanArA viralA puru hoya che. . prazna :- IrachAkAra prayoga zA mATe karavAmAM Ave che ? : 1 : uttara - baLAtkAre na karAvAya eTalA mATe icchAkAra prayoga che. keIpaNa kAraNe sAdhuo pAsethI icchA vinA kAma karAvAya nahi mATe IcchAkAra prayAga karavo. kayAreka kAraNa vizeSe belAbhiga paNa karAya che. (762) . . - saMgamano musi fift vitAriye ! . micchA eyaMti viyANiUNa micchatti kAyavvaM 2 // 763 // saMyamayogamAM ujamA thayela sAdhue je kaI paNa viparIta AcaryuM hoya ene meM A beThuM karyuM che- ema jANI micchAmi dukkaDa ApavuM te micchAkAra.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 101. cakravAla sAmAcArI. ra. micchAkAra samiti guNirUpa saMyamayegane ArAdhavA ujamALa thayelA sAdhue je kaMI paNa cheTuM AcaraNa karyuM hoya tene A viparIta AcaraNa che-ema jANIne taviSayaka "micchAmi dukkaDa" ApavuM. saMyoga viSayaka pravRttimAM viparIta AcaraNa thayuM hoya temAM "micchAmi dukkaDa deSa dUra karavA mATe samartha che. paNa utyikaraNaviSayaka eTale IrAdApUrvaka-jANI joIne karAtA tathA vAraMvAra sevAtA doSone dUra karavA samartha nathI. (763) kappAkappe pariniTThiyassa ThANesu paMcasu Thiyassa / saMyamatavaDDhagassa 3 avikappeNaM tahakAro 3 // 764 // kapAka9pamAM pariniThita (jANanAra), pAMca sthAnomAM sthita tathA tapa saMyamathI yukta mahApuruSanA vacanane tahatti karI svIkAravuM 3. tathAkAra jJAnasaMpatti, mUlaguNasaMpatti ane uttaraguNasaMpattithIyukta AcAryanI viANIne svIkAra karavo te tahakAra kahevAya che. (1) jJAnasaMpatti=sthavirakalpa ane jinakalpanI je vidhi athavA AcAra te ka9pa kahevAya. caraka ane bauddha AdinI dIkSA te aka9pa kahevAya. te baMne AcAranA saMpUrNa jANakAra evA AcArya jJAnasaMpatti yukta kahevAya. jemAM mumukSuo UbhA rahe te sthAna eTale mahAvate. te pAMca che. te pAMca sthAnamAM rahelA AcArya mUlaguNasaMpatti yukta kahevAya. ' ' ' ' saMyama eTale paDilehaNa pramArjanArUpa saMyama temaja anazana vagere bAra prakAranA tapathI yukta AcArya uttaraguNasaMpattiyukta kahevAya. - AvA mULaguNa uttaraguNa ane jJAna saMpaDhAthI yukta mahAtmAnAM vacanane nirvikalpapaNe satyapaNe svIkAravuM te tathAkAra ' ukta guNayukta guru vAcana vagere ApatA hoya temAM, prazna pUchyA pachI je javAba Ape tyAre tathA sAmAcArI zikSaNa Ape tyAre tame je pramANe kaho cho te te pramANe ja che' e bhAvasUcaka "tahatti' zabdano prayoga karavo. (764) / AvassiyA viheyA avassagaMtavvakAraNe muNiNA 4 / / :: tammi nisIhiyA jattha sejjaThANAi Ayarai 5 // 765 // munioe avazya kArya mATe jatI vakhate AvarUhi kahevuM. bahArathI pAchA Ave tyAre je vasatimAM rahe che tyAM praveza karatAM nisIhi kahevI.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 pravacana-sAroddhAra 4. AvarUhi - muni vasatimAMthI jJAnAdi traNa temaja bhikSATana vagere kAraNe bahAra nIkaLe tyAre AvayikI Avazlahi kahI nIkaLe, arthAt sAdhue niSkAraNa bahAra javuM nahi. 5. nisIhi :- sAdhu jyAre bahArathI AvI, jyAM je zayyAmAM eTale vasatimAM sthAna karavAno hoya, tyAre tyAM pravezatA nadhikI eTale nizIhi kahe. Adi zabdathI jinAlaya praveza vageremAM paNa nisAhi samajavI. Ano bhAva e che ke bahArathI AvI vasatimAM praveza karatA nihi karavI. (765) ApucchaNA u kajje 6 puvanisiddheNa hoi paDipucchA 7 / puvvagahieNa chaMdaNa 8 nimaMtaNA hoagahieNaM 9 // 766 / / kAryamAM ApRcchA, pUrvamAM eTale pahelA niSedha thayo hoya taviSayaka pratipRcchA, pahelA grahaNa karela AhAranI pRcchA te chaMdaNuM. AhAra levA jatA pUchavuM te nimaMtraNa. 6, pRcchA - pUchavuM te ApRcchA, te Icchita kArya karatI vakhate gurune pUchavuM ke he bhagavaMta! huM A kArya karuM?" te ApRchA. 7. pratipRcchA - pahelA niSedha karela kArya jemake gurue kahyuM hoya ke "tAre A kArya na karavuM?" "have te ja kArya karavAnI jarUra paDe tyAre gurune pharI pUchavuM ke pahelA Ape A kAryane niSedha karyo che. have te kAryanI pharI jarUra paDI che. je Apa AjJA Ape che te kArya karuM." A pramANe pUchavuM te pratipRcchA. athavA gurUe pahelA keI kAma potAne batAvyuM hoya, te kAma karavA mATe taiyAra thAya tyAre pharIvAra gurune kahevuM ke, Ape batAvela kArya karuM chuM te pratipRcchA. A pratipRcchA karavAnuM kAraNa e che ke kayAreka guru e kAmanA badale bIjuM kAma paNa batAve. athavA e kAma pUruM thaI gayuM hoya te niSedha paNa kare. - 8, chaMdanA : gocarI vaherIne lAvyA hoya, tyAre badhA sAdhuone gocarI vAparavA mATe jaNAvavuM-AmaMtraNa ApavuM te chaMdanA. jemake huM A azanAdi bhikSA lAvyo chuM. je Apane koIne paNa AmAMthI khapa AvatuM hoya te IcchA pramANe le-e chaMdanA. ( 9 nimaMtraNuH gocarI vahoravA jatAM pahelA je kahevAya te nimaMtraNa. jemake Aje huM tamAre egya bhikSA lAvIza. (766)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 101. cakravAla sAmAcArI. uvasaMpayA ya tivihA nANe taha dasaNe caritte ya 10 / esA hu dasapayArA sAmAcArI taha'nnA ya // 767 / / jJAna-darzana-cAritra. ema traNa prakAre upasaMpadA che. A daza prakAranI sAmAcArI che. bIjI rIte paNa daza prakAranI sAmAcArI che. 10. upasaMpadA upasaMpar thavuM te upasaMpadA. eTale ke IpaNa eka gurunA kulamAMthI bIjA viziSTadyuta vagerethI yukta gurunI pAse AvavuM te upasaMpadA. te jJAnaviSayaka, darzanaviSayaka ane cAritraviSayaka ema traNa prakAre che. temAM jJAna, darzana saMbaMdhI upasaMpadA traNa prakAre che. te A pramANe (1) vartanA, (2) saMdhanA, (3) grahaNa. AnA mATe upasaMpadA levAya che. (1) vartana eTale pUrvamAM bhaNela sUtra vagere je asthira hoya tene punarAvartana karavA mATe. () saMdhanA eTale pUrvamAM bhaNela je sUtra vagerene amuka bhAga bhUlAI gayela hoya te tene meLavavA ke jeDavAM mATe. (3) grahaNa eTale te ja sUtrane navesara bhaNavuM te grahaNa. A traNe (1) sUtrathI, (2) arthathI ane (3) tadubhayathI-ema traNa prakAre jANavI. Ama jJAnaviSayaka upasaMpadA nava prakAre thAya. dazana upasaMpadAmAM paNa darzanaprabhAvaka, sanmatita vagere zAstraviSayaka uparokta nava bheda jANavA. cAritraviSayaka upasaMpadA (1) vaiyAvaccaviSayaka ane (2) kSapaNa eTale tapaviSayaka -ema be prakAre che. eno bhAva e pramANe che ke cAritra mATe bIjA gacchanA AcAryanI vaiyAvacca karavAnuM svIkAre. te kALathI ItvarakAlika ane yAjajIva -ema be prakAre svIkAre praznaH ahIM bIjAo kahe che AmAM zenI upasaMpadA karavAnI hoya? potAnA gacchamAM ja cAritra mATe vaiyAvacca kema na kare? uttara - sAcI vAta che. potAnA gacchamAM vaiyAvacca vagere karavA yaMgya tevA prakAranI nirvAha vagere sAmagrI na hoya tyAre bIjA gacchanI upasaMpadA svIkAre. tapaviSayaka upasarpadA-A pramANe hoya che. je kaI tapa karavA mATe upasapaMdA svIkAre che, te tapavI itvakAlika ane yAjajIva-ema be prakAre che. temAM yAtmathika pAchaLathI anasana karanAro hoya che. ItvarakAliktapasvI, vikRSTatapasvI ane avikRSTatapasvI-ema be prakAre che-
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pravacanasAradvAra temAM aThThama, cAra upavAsa vagere karanAra vikRSTa tapasvI kahevAya. ane chaThTha eTale be upavAsa sudhI karanAro avikRSTa tapAvI kahevAya. ItyAdi vizeSa svarUpa Avazyaka vagere sUtromAMthI jANavuM. A dazavidha sAmAcArI cakranI jema te te sthAnomAM bhamatI hovAthI dezavidha cakravAla sAmAcArI kahevAya che tathA bIjI paNa AgaLa kahevAtI daza prakAranI sAmAcArI jANavI. (767), bIjI rIte dazavidha sAmAcArI :' paDilehaNA 1 pamajjaNa 2 bhikkhi 3 riyA 4 ''loya 5 muMjaNA 6 ceva / vayuvA 7 vivAre 8 vaM i rAvasAvA ? HI768 (1) pratilekhanA, (2) pramAjanA, (3) bhikSAcaryA, (4) pathikI, (5) AlocanA, (6) bhajana, (7) pAtrovana, (8) saMjJA tyAga svarUpe vicAra, (9) IMDila, (10) avazyaka, ema anya prakAre daze sAmAcArI che. (1) pratilekhanA - vastra-pAtra vagerenuM savAre ane sAMje paDilehaNa karavuM. . (2) pramAjanA - vasati eTale upAzrayanI savAre-sAMje prArthanA karavIkAje levo. . (3) bhikSAcaryAH pezAba vagere zarIra citA TALI, pAtrA laI Avassahi kahI upAzrayamAMthI nIkaLI, AhAra vageremAM mUccha karyA vagara AhAra grahaNanI eSaNAmAM sArI rIte upayogapUrvaka sAdhuo bhikSA grahaNa kare. (4) IryA pathikI - bhikSA laI nisAhi bolavApUrvaka upAzrayamAM praveza karI, name khamAsamaNuNuM bolavArUpa namaskAra karI, yogya jagyAe cakSudvArA joIne rajoharaNa vaDe pujIne iriyAvahi paDikakame. (5) AlocanA - kAussagnamAM mukAmamAMthI nIkaLI pAchA mukAmamAM Ave tyAM sudhI bhikSA mATe pharatI vakhate, je pura:karma vagere aticAro lAgyA hoya, te gurune jaNAvavA mATe citave. kAusaggapArI logassa bele. logassa belI bhAvathI cAritranA pariNAmaMyukta guru ke gurune mAnya vaDIla sAdhu bhagavata AgaLa bhAta pANI je pramANe vATakI vagere vAsaNa dvArA lIdhuM hoya te badhuye zAstrokta vidhipUrvaka AlecanA kare eTale jaNave. ' ' te pachI durolocita bhakatapana nimitte athavA eSaNa aneSaNa nimitte kAusage kare. te IrachAmi paDikamiu geyaracariyAethI laI tassa micchAmi dukkaDa tathA tasauttarI karaNathI appAnuM visarAmi kahI kAusagna kare. kAusaggamAM navakAra ane - 15 | * *
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. cakravAla sAmAcArI. sarUne aganhuM zujA " je mArI upara sAdhuo anugraha kare. te huM saMsAra samudrathI tarela thAuM (taruM) ema citave. ghaniryuktimAM kahyuM che ke taddhi durArorUca bhattapANaesaNa maNesaNAeu aThUssAse ahavA aNuggahAiva jhAejjA (1) / dazavaikAlikamAM A kAussagnamAM citavavA "jo nirvei karAvajJA' gAthA kahI che. kAussagnapArI logassa kahe. (6) bhajana - te pachI thAka vagere dUra karavA mATe eka muhUrta (48 miniTa), sAdhu besIne svAdhyAya kare pachI sAgArika eTale gRhastha vagaranA sthAne rAga-dveSa vagara navakAra gaNuM "virAra cAra belI gurunI rajApUrvaka ghA upara lepanI jema bhojana kare. (7) pAtrovana - bhejana karyA pachI cekhA pANI vaDe pAtrAne zAstraprasiddha traNa kalpa karavApUrvaka dhuve. eTale traNa vakhata pAtrAne cekhA pANI vaDe dhuve. te pachI ekAsaNanuM paccakhANa hovA chatAM paNa apramattabhAva mATe 'sAgAriyAgAreNaM, guru abhudrANeNuM AuMTa pasAreNaM, pAriThAvaNiyAgAreNa A pahelA lIdhela AgArone saMkSepavA mATe paccakhANa kare. (8) vicAra :- vicAra eTale saMjJA yAne Thale vagere javuM che. AnA mATe ? AgaLa kahevAtI vidhipUrvaka bahAra jaI sajJAnuM visarjana kare. (sthaDila - sthaDilabhUmi eTale bIjAne pIDA na thAya evI acitta bhUmine bhAga. te jaghanyathI tirjI eka hAtha pramANane hoya che. tenI paDilehaNA kare. te sthaDilabhUmi sattAvIza (27) prakAre che. te A pramANe. kAyikI eTale pezAba mATe vasatimAM cha thaMDile ane bahAranA bhAge che' aDile ema baMne maLI bAra thayA. e pramANe uccAra eTale Thalle javA mATe paNa bAra eTale kule vIsa UDila bhUmi thaI emAM kALagrahaNanI traNa sthaDilabhUmi umeratA sattAvIza (27) thAya. (10) Avazyaka :- pUrvokta vidhipUrvaka Avazyaka eTale pratikramaNa kare. Adi zabdathI kALagrahaNa vagere levuM. ema A anya prakAre paNa daza prakAranI dararojanI sAmAcArI saMkSepamAM varNavI vistArathI te paMcavastunA bIjA dviArathI jANI levI. (768) ' ' , , , 102 saMsAracakramAM nigraMthapaNunI prApti nigraMthapaNuM saMsAramAM jIvane pAMcavAra maLe e dvAra kahevAya che. A kAraNe zivAuM vAra nIvara zAmavuM nUi , tA puNa do egabhave khavagasseNI puNo egA // 769 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 pravacana-sAradvAra jIvane A saMsAracakramAM rahelA judA judA bhavamAM phakta cAravAra ja utkRSTathI upazamazraNa prApta thAya che. te upazamazraNa ekabhavamAM jIva utkRSTathI bevAra (kArmagraMthika mate) meLavI zake che. kSapakazreNa eka bhavamAM eka ja vAra meLavI zake. tethI tAtparyArtha A pramANe che, ke upazAMta ane kSINahaguNasthAnake ja nigraMthapaNuM hoya che. ane te upazamazreNImAM cAra vAra ane kSapakazreNImAM ekavAra ema utkRSTathI saMsAramAM vasatA jIvane kulle pAMcavAra nigraMthapaNuM hoya che. (769) 103 sAdhuonA vihAranuM svarUpa gIyattho ya vihAro bIo gIyatthamIsao bhaNio / etto taiyavihAro nANunAo jiNavarehiM // 770 // kRtyAkRtya lakSaNarUpa padArthane je jANe te gItArtha eTale bahuzruta sAdhuo. temane vihAra eTale vicaraNa, te prathama gItArtha vihAra kahevAya. gItArthe sAthe agItAe rahevuM te gItArtha mizra, teo saMbaMdhI je vihAra, te gItArthamika bIje vihAra jinezvaroe kahyo che. pAThAMtare gItArthanizrita paNa kahyo che. eTale gItArthanI nizrAe-Azraye, je vihAra thAya te gItArthanizritavihAra. A be sivAya eka aneka agItArtha sAdhu samUharUpa trIjo keI vihAra jinezvarae karavAnI anumati ApI nathI. (770) davvao cakkhusA pehe. jugamittaM tu khettao / kAlao jAva rIejjA, uvautto ya bhAvao // 771 / / vihAra dravya, kSetra, kALa ane bhAva, ema cAra prakAre kahyo che. temAM dravyathI AMkhavaDe mArgamAM rahela sarva jIvone joIne cAle, kSetrathI yugamAtra kSetra eTale sADAtraNa (3) hAtha pramANa bhUmine joIne cAle. yuga mAtra eTalA mATe kahyuM ke ati najIka joyelA paNa kaI jIva vagerenI rakSA karavI, te azakya che ane yugamAtrathI AgaLanI bhUmimAM nAnA sUthama cha jevA azakya hovAthI yugamAtra grahaNa karyuM che. kALathI muhUrta praharAdi sudhI cAle, bhAvathI samyagU upagapUrvaka cAle. (771)
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 apratibaddhavihAra apaviddho asayA guruvaseNa savvabhAvasuM / mAsAvihAreNaM vihareja jahociyaM niyamA // 772 || guruupadezathI haMmezA sabhAvAmAM apratibaddhapaNe yAcita niyamapUrvaka mAsakalpa Adi vihArarUpe vicaravuM te apratibaddhRvihAra kahevAya. apratibaddha eTale hamezA rAga rahita, guru upadezapUrNAMka dravyAdi sabhAvAmAM eTale zrAvaka vagere dravyeAmAM, vAyu vagaranI (nirvAta) vasati vagere kSetramAM, zaradaRtu vagere kALamAM ane zarIrapuSTi vagere bhAvAmAM apratibaddha eTale anAsaktabhAve siddhAMta prasiddha mAsakalpa vagere vaDe vihAra kare. saMghayAdi sthAcita zakti mujaba haMmezA vicare. eTale dravya vageremAM pratikhaddha thayelA sukhanI lAlasAthI eka jagyAe na rahe. paNa puSTa AlaMbanapUrvaka vicare. eTale dravyAdithI apratibaddhapaNe mAsakalpa vagere rUpa vihAra karanAranA ja vihAra sAka che. huM amuka nagaramAM jaIne tyAM mATI RddhivALA ghaNA zrAvakone bhegA karI evuM karu` ke jethI mane cheDI khIjAnA bhagata na thAya. ItyAdi drazyapratibaddhapUrvaka ' havA vagaranI vasati hovAthI zAtAkAraka amuka kSetra che paNa A kSetra evu' nathI. ' vagere kSetrapratibaddhapUrvaka. zarada vagere RtumAM pAkelI sugaMdhIdAra zAli vagere anAjanA pAkathI A Rtu ramaNIya che. emAM vicaratA Anada Ave ema kALapratibaddhapUrvaka. tyAM javAthI mane ghI telavALA snigdha ane mIThA AhAra maLaze, je mArA zarIrane puSTi vagere sukhakAraka banaze. ahIM tA evA khArAka maLatA nathI. athavA ugra vihArapUrvaka vicaratA mane joine leAkeA mane uvihArI ane amuka zithika che ema kaheze. AvA bhAva pratibaddhapUrvaka mAsakalpAdi vihArapUrvaka vicare tA paNa te vihAra kArya sAdhaka nathI paNa niSphaLa che. mATe sthiratA hoya ke vihAra hAya, te drAdithI apratibaddhapaNe karAya te ja saphLa che. (772) bIjAnA praznanA javAba ApatA nIcenA leAka kahe che: muttUNa mAsakappaM anno suttaMmi natthi u vihAro | tA kamAirahaNaM kaje UNAibhAveM ||773 | OM
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 104 apratibaddhavihAra sUtramAM mAsaka9pa sivAya bIjo koI vihAra batAvyo nathI to pachI "Adi zabda kema grahaNa karyo che? keI kAryamAM jUnAdhika kAraNasara vihAra karAya te jaNAvavA. prazna :-mUlAgamarUpa sUtramAM mAsaka5 sivAya bIje kaI paNa vihAra batAvyAja nathI. te pachI AgaLanI gAthAmAM mAsakalpa Adi vaDe vihAra kema batAvyo ? uttara -tevA prakAranA kAryamAM jUnAdhika kAraNe vihAra karAya te mATe Adi padanuM grahaNa karyuM che. Ane bhAvArtha e che, sAdhue mukhyatve te mAsakalpapUrvaka ja vicaravuM jAIe, paNa kAraNavazAt kyAreka apUrNa mAse paNa vihAra kare, kyAreka mAsathI adhika paNa rahIne vicare. mATe Adi pada grahaNa karyuM che. (773) kAlAidosao jai na davvao esa kIrae niyamA / bhAveNa tahavi kIrai saMthAragavaccayAIhiM / 774 / / kAla vagerenA dezathI je A mAsaka9pa dravyathI na karAya to paNa zayanabhUmi Adi pheravavA dvArA bhAvathI kare. kAlAdi deSanA kAraNe eTale dukALa vagere kALoSa, saMyamane pratikUla vagere kSetraSa, zarIrane pratikULa AhAra pANarUpa dravyadeSa, mAMdagI ke jJAnAdinI hAni vagere bhAvadaSanA kAraNe je mAsikalpa dravyathI eTale bAhyAcArarUpe na karAya, te paNa eka sthAnamAM rahela sAdhuo bhAvathI niyamA zayana (saMthArA) bhUmi pheravavA vagere dvArA mAsikalpa jarUra kare. Adi zabdathI upAzraya parivartana, mahollA vagerenuM parivartana samajavuM. Ane bhAvArtha e che ke - eka ja vasatimAM je dizAmAM eka mahine saMthAro karyo hoya, te dizAne mahine pUro thatA choDI bIjI dizAmAM saMthAro pAtharavo. e pramANe bIje upAzraya hoya, te mahinA pachI bIjI vasatimAM jAya. e pramANe karavAthI mAsaka5 vihAra na karavA chatAM paNa sAdhupaNAthI viruddha nathI. kahyuM che ke pAMca samiti ane traNa guptivALA tathA saMyama, tapa ane caraNamAM ughukta evA sAdhu eka jagyAe se varSa rahevA chatAM paNa ArAdhaka kahyA che. (774) have eka ja kSetramAM utkRSTathI keTalA samaya (kALa)nI sthiratA hoI zake te kahe che. kAUNa mAsakappaM tattheva ThiyANa tIsa maggasire / sAlaMbaNANa jiTThoggaho ya chammAsio hoi // 775 // tyAM ja mAsaka9pa karI tyAM comAsuM kare ane pachI mAgasara mahinA sudhI rahe ema sAlabanapUrvaka cha mahinAno peThAvagraha heya che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAre dvAra 19 koika kSetramAM aSADha mAsamAM mAsakalpa karI tyAM ja eTale te kSetramAM ja cAmAsu rahI pachI mAgasara mahinAnA trIsa divasa tyAM ja rahe ema puSTa ( viziSTa ) kAraNAthI rahenAra sAdhuonA eka ja jagyAe rahevArUpa cha mAsa utkRSTa avagraha thAya che. Anu tAtparya e che ke - jyAM unALAnA chellA mAsakalpa karyAM hoya, cAturmAsa yeAgya bIju kSetra na maLavAnA kAraNe tyAM ja cAturmAsa kare. cAturmAMsa pachI jo varasAda varasatA hAya tA khIjA dasa divasa tyAM rahe, te divase pUrA thayA pachI paNa jo varasAda varasatA hAya tA bIjA dasa divasa tyAM rahe. te divase pUrA thayA pachI paNa je varasAda varase teA trIjA dasa divasa 2he ema kulle trIsa divasa rAkAya. ema vRSTi vagere kAraNeAne AzrayI rahelA sAdhuene cha mAsa pramANunA utkRSTa avagraha eTale sthiratA thAya che. te A pramANe eka unALAnA chello mahinA, cAra mahinA caiAmAsAnA ane chaThTho mAgasara mahinA ema cha mAsa pramANunA utkRSTaavagraha thayA. mAgasara mahine varasAda na varasatA hAya ane rastA lIletarI kADhava vagaranA hAya tA zuM karavuM ? te kahe che (775) aha asthi payaviyAro caupADivaryami hor3a niggamaNaM / ahavAfva atissA ArovaNa suttanihiM // 776 // have jo vihAranI anukULatA thai gai hoya. cAra pratipadamAM-paDavAmAM eTale kArtika mahinAnI aMdara ja vihAra karI jAya ane na nIkaLe te sUtramAM kahelA prAyazcitta Ave. page cAlIne javAnI anukULatA hoya te cAra pratipadAnI paDavAnI aMdara (ahIM mahinAnI aMdaranA paDavAnI vivakSA karI che) eTale kArataka mahinAnI pachI tarata ja vihAra karI jAya. vihAra ceAgya samayamAM paNa jo na nIkaLe te te sAdhune vihAra na karavAnA kAraNe AgamamAM hela AropaNa prAyazcitta Ave che. (776) praznaH-yatanA parAyaNa sAdhuone paNa eka ja kSetramAM rahetA kula pratibaddhatA vagere ghaNA doSA thAya che. tA A yAgya zI rIte hoya te kahe che. egakhettanivAsI kA lAikaMtacAriNo javi / tahavi hu visuddhacaraNA visuddhaAlaMbaNA jeNa ||7774/4/ vizuddha Ala'bananA kAraNe kAlAtitkrAMticArI eka ja kSetramAM rahelA sAdhue paNa vizucAritrI che. eka ja kSetramAM vicaravuM te ekakSetranivAsa kahevAya. te ekakSetranivAsa karanArA siddhAMtamAM kahela mAsakalparUpa kALanuM uMghana karanArA kAlAtikrAMtacArI sAdhue
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 104 apratibaddhavihAra kahevAya. evA kAlAtikAMtacArI eka ja kSetramAM rahenArA sAdhuo paNa ghaDapaNa, cAlavAnI zaktinI kSINatA, vihAra yogya kSetrane abhAva vagere kapaTa rahita vizuddha AlaMbanavALA hovAthI niraticAra cAritravALA kahevAya che. (777) kyA kAraNe AlaMbana levuM te kahe che. sAlaMbaNo paDato attANaM duggame'vi dhArei / iya sAlaMbaNasevI dhArei jaI asaDhabhAvaM // 778 // durgama evA khADA vageremAM paDatA AtmAne je TekArUpa thAya te AlaMbana, te AlaMbana yukta te sAlaMbana, te je azaThabhAve levAya te sAlaMbanasevI kahevAya. paDate mANasa jenuM AlaMbana le Azraya kare te AlaMbana. te dravya ane bhAva ema be prakAre che. temAM khADA vageremAM paDatA jIvo je dravyanuM padArthanuM AlaMbana kare te dravyAlaMbana. te dravyaAlaMbana paNa puSTa ane apuSTa (DhIlu) ema be prakAre che. temAM ghAsa, DhIlI velaDI vagere durbala apuSTa AlaMbana che ane kaThora velaDI vagere puSTa AlaMbana che. bhAvAlaMbana paNa puSTa ane apuSTa bhedathI be prakAre che. temAM tIrtharakSA vigere AgaLa kahevAtA kAraNe puSTa AlaMbana che. ane mAyAthI mAtra matikalpanAthI uddabhavelA kAraNe e apuSTa AlaMbana che. te puSTapuSTa AlaMbana yukta hoya te sAlaMbana kahevAya. durgama evA khADA vageremAM paDatA potAnA AtmAne puSTa AlaMbanane Teke levApUrvaka bacAve te AlaMbana cukta hovAthI sAlaMbana kahevAya che. e pramANe puSTa kAraNe kaMIka nityavAsa vagerenuM sevana kare te sAlaMbanasevI sAdhu kahevAya. te saMsArarUpI khADAmAM paDatA pitAnA AtmAne bacAvavA azaThabhAve eTale mAyA rahitapaNe je AlaMbana le te te lAbhakArI che. (778) te AlaMbana kayA che te kahe che. kAhaM achittiM aduvA ahissaM, tavovahANesu ya ujjamissaM / gaNaM va nIisu ya sAraimsa, sAlaMbasevI samuvei mokkhaM // 779 // . huM zAsanane avyavacheda karIza, bhaNIza, tapazcaryA vageremAM ujamALa prayatnazIla, banIza, gacchanuM nItipUrvaka pAlana karIza AvA prakAranA AlaMbana sevanAro mokSane pAme che. kaIka ema vicAre ke "huM ahIM hoIza te rAjA vagerene dhama pamADavA vaDe
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra 21 jinadharmanI avyavacchiti karIza athavA darzanaprabhAvaka zAstro ke dvAdazAMgIne huM sUtrathI ke arthathI bhaNaza. athavA tapa labdhiyukta hovAthI tapa vidhAnamAM eTale vividha tapomAM prayatna karIza. gaNa eTale ga7-samudAyane sUtrokta nItio vaDe sAraNa karIza eTale guNo vaDe vRddhi pamADIza. A pramANe sAlaMbana sevI eTale uparokta AlaMbanene jayaNApUrvaka sevavA vaDe nityavAsa karavA chatAM paNa mekSane pAme che kAraNa ke jinazAsanane bhaMga karyo nathI. mATe tIrtha avyavaccheda vagere yakta jJAna-darzana cAritra traNa ke temAMthI kaI paNa ekanuM je vRddhijanaka kAraNa hoya te jinAjJAnA kAraNe AlaMbanIya thAya che. bIje ThekANe nahIM. nahIM to kahyuM che ke ajayaNAvALA che mATe te A saMpUrNa loka AlaMbanothI bharelo che. tethI lekamAM je jue tenuM AlaMbana kare che." (779) 105 bhAta ajAta ke95 jAo ya ajAo ya duviho kappo ya hoi nAyavyo / ekeko'vi ya duviho samattakappo ya asamatto / / 780 // jAta ane ajAta ema be prakAre kaha5 jANo. te paNa samAptaka5 ane asamApta ka9pa ema be prakAre che. jAtakalpa, ajAtaka5-ema be prakAre ka9pa eTale AcAra jANave. temAM jAta eTale zruta saMpadAthI yukta hovAthI Atama lAbhane prApta karela sAdhuo te jAta. tenAthI abhinna hovAthI te ka9pa paNa jAtaka5 kahevAya. enAthI viparIta te ajAtaka95 kahevAya. te baMne paNa samAptakalpa ane asamAptaka95 ema be be prakAre che. paripUrNa sahAyavALA sAdhu te samAptakalpavALA kahevAya ane tenAthI viparIta te asamAptaka9pa kahevAya. (780) have jAtakalpa vagere cAranI vyAkhyA kare che. gIyatthu jAyakappo agIyao khalu bhave ajAo ya / paNagaM samattakappo tadUNago hoi asamatto // 781 // uubaddhe vAsAsuM satta samatto tadUNago iyaro / asamattAjAyANaM AheNa na kiMci AhavvaM // 782 // . gItArthanA je vihAra te jAta ka9pa agItAthane je vihAra te
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 106 parijhApanika ane uccArakaraNa ajAtakala5, Rtubaddha kALamAM pAMca sAdhuno samudAya te samAptaka95 tenAthI je nyana sAdhu samudAya te asamAptakala5. varSAkALamAM sAta sAdhune samudAya te samAptaka5, tenAthI cana hoya te te asamAptaka5. asamApta ane ajAtakapIne utsagathI kaMI paNa vastu mAlikInI thatI nathI. gItArtha sAdhune je vihAra te gItArthavihAra. te jAtakalpa kahevAya che. agItArtha sAdhune je vihAra te ajAtaka9pa kahevAya. Rtu baddhakALa eTale comAsA sivAyano je kALa temAM pAMca sAdhu pramANanA gaNane je vihAra, te samAptakalpa kahevAya. pAMcathI nyUna be-traNa-cAra sAdhune je vihAra te aparipUrNa sahAyarUpa hovAthI asamAptakalpa kahevAya. varSARtumAM sAta sAdhu pramANane gaNa samAptakalpa kahevAya. te sAta sAdhuthI - ochA hoya te asamAptakalpa kahevAya. varSARtumAM sAtanuM vihAra varNana che, te khare khara varSARtumAM mAMdagI vagere prasaMge bIjA sthAnethI sahAyaka sAdhuo AvI zake nahIM tethI joIe teTalI sahAyatA maLI zake nahIM eTalA mATe varSotrakatumAM sAta sAdhuno vihAra kahyo che. asamAptakalapavALA ane ajAtakalpavALA sAdhuone sAmAnyathI utsarga mArge koIpaNa kSetra ke te kSetra saMbaMdhI (kSetramAMthI prApta thatI) ziSya, bhajana, pANI, vastra, pAtra vagere je Agama prasiddha vastuo temanI mAlikInI thatI nathI rahetI nathI. (781-782) 106 pariSThApanika ane uccArakaraNuM disa avaradikkhaNA 1 dakkhiNA ya 2 avarA ya 3 dakSiNApuvvA 4 / avaruttarA ya 5 puvvA 6 uttara 7 puvvuttarA 8 ceva // 783 // 1. pahelI dizA pazcima dakSiNa, 2. bIjI dakSiNa, 3. pazcima, 4. dakSiNa pUrva, 5. pazcimottara, 6. pUrva, 7, uttara, 8. pUrvottara che. acitta sAdhu eTale kALadharma pAmela sAdhune paraThavavAnI dizAmAM pahelI dizA pazcima dakSiNa eTale naiRtya javI. te na maLe te dakSiNa dizA tapAsavI, tene paNa abhAva hoya te trIjI dizA pazcima jevI. tene paNa abhAva hoya te cethI dakSiNa pUrva eTale agnidizA tapAsavI. tene paNa abhAva hoya, te pAMcamI pazcimettara
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra 23 dizA eTale vAyavya khUNe tapAsa. tenA abhAvamAM paNa pUrva dizA jovI. tenA abhAvamAM uttara dizA jevI tenA abhAvamAM pUrvottara eTale IzAna khUNe jevo. gItArtha sAdhuo je gAma vageremAM mAsaka5 ke cemAsuM rahyA hoya, tyAM prathamathI ja kALadharma pAmela sAdhuone pAThavavA mATe pUrva vagere dizAomAM najIkamAM, madhyamAM ane dUra-ema traNa mahA thaMDila bhUmionI pratyupekSA kare. eTale joI rAkhe. pahelI UDilabhUmimAM je kaMIka vyAghAta heya jemake khetara kheDayuM hoya. athavA te pANIthI bhijAyelu hoya lIlattarI thaI gaI hoya ke kIDIo vagere ubharAI hoya, gAma vasI gayuM hoya ke kaI sAthe tyAM paDAva nAMkhyo hoya, te bIjI spaMDilabhUmimAM paraTha. temAM paNa uparokta kAraNe hoya te pachI trIjI spaMDilabhUmimAM paraThave. (783) prathama dizA zuddha hoya chatAM bIjI dizAmAM paraTha te je doSa thAya che te kahe che. paura'nnapANa paDhamA bIyAe bhattapANa na lahaMti / taiyAe~ UvahimAI natthi cautthIe sajjhAjo // 784 // paMcamiyAe a saMkhaDI chaThThIeN gaNassa bheyaNaM jANa / sattamiyA gelanaM maraNaM puNa aTThame viti // 785 // prathama dizAmAM paraThave to ghaNuM AhAra pANI maLe. bIjImAM AhAra pANI na maLe, trIjImAM upadhi na maLe, cethImAM svAdhyAya na thAya, pAMcamImAM asaMkhaDI eTale kalaha thAya, chaThThImAM samudAyabheda thAya, sAtamImAM mAMdagI ane AThamImAM maraNa thAya. pahelI naiRtya dizAmAM paraThave te ghaNuM AhAra pANI vastra pAtra vagerene lAbha thAya che. tethI samAdhi prApta thAya che. pahelI dizA hovA chatAM bIjI dakSiNa dizAmAM paraThave te AhAra pANI na maLe. trIjI pazcima dizAmAM paraThave te upadhi vagere na maLe. ethI dakSiNa pUrva eTale agni khUNAmAM paraThave te svAdhyAyano abhAva thAya. pAMcamI pazcimettara eTale vAyavya khUNAmAM paraThave te sAdhu sAthe, gRhastha sAthe ke anyatIthio sAthe jhaghaDo thAya. chaThThI pUrva dizAmAM paraThave te gaNa gacchabheda thAya. sAtamI uttara dizAmAM paraThave te rogotpatti thAya. AThamI pUrvottara eTale izAna khUNAmAM mRtaka paraThave te bIjA keI sAdhunuM maraNa thAya. A dizAomAM pANI, cArabhaya vagere musIbate hovAnA kAraNe prathama kahelI (naiRtya) dizAo na maLe to pAchaLanI dizAomAM zaba paraThane te paNa pahelI dizAmAM kahela ghaNu anna pANInA lAbhArUpa guNa thAya che. jo pUrvanI dizAmAM hovA chatAM paNa pAchaLa kahelI dizAomAM paraThave te pAchaLanA ja de rahe che. ' .
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 106 parijhApanika ane uccArakaraNa acittasayata eTale kALadharma pAmelA sAdhune paraThavavAnI dizA kahI have dhaiDila (Thalle) karavAnI dizA kahe che. disipavaNagAmasUriyachAyAe~ pamajiUNa tikkhutto| jassoggahotti kAUNa vosire AyamejA vA // 786 // dizA, pavana, gAma ane sUryane pUTha karyA vagara chAyAmAM besIne traNavAra bhUmi pramAjI avagrahanI rajA laI sthaDila karI, Acamana kare eTale sApha kare. sAdhue IMDilanI zaMkA nivAratI vakhate uttara ane pUrva dizAmAM pUTha na karavI. tathA pavananI dizAne gAmane, ane sUryane pUMTha na karavI. chAyA paDatI hoya tyAM AgaLa IMDila karo. traNa vakhata sthaDila bhUmine pramAI paDilehIne thaMDila mATe bese. Thalle javAnI vidhi A pramANe che ke, - sAdhu Thalle javA mATe ekale, jhaDapathI nahIM eTale dhIme dhIme vikathA karyA vagara jAya. pachI besIne gudA sApha karavA mATe IMTa vagerenA TUkaDA le. pachI kIDI vagerenI rakSA mATe te TUkaDAone khaMkhere. pachI UbhuM thaI nirdoSa UDila bhUmie jaI upara nIce ane tichu eTale cArebAju jue temAM vRkSa ke parvata upara kaI che ke nahIM ? te jovA upara juve. khADo bila (ra) vagere ne jovA nIce juve. jatA AvatA ke ArAma karatA vagerene jovA mATe tichuM jove. je gRhasthano abhAva hoya te saMDAsAne pUMjI, jayelI pramArjana karelI nirdoSa bhUmi para spaMDila kare. tathA je mAlika heya. tenI rajA laI eTale aNajANaha jasuho kahI sthaDila kare ane gudA sApha kare. uttarapuvvA pujjA jammAe~ nisAyarA ahipaDaMti / ghANArisA ya pavaNe sUriyagAme avanno u // 787 // uttara ane pUrva dizA pUjya hovAthI tene pUTha karavI nahIM. rAtre dakSiNa dizAmAMthI rAkSase Ave che, mATe rAtre dakSiNa dizAmAM puMTha na karavI. pavananI dizAmAM pUTha karavAthI nAkamAM masA thAya. sUrya ane gAmane puTha karavAthI niMdA thAya che. uttara dizA ane pUrva dizA lokamAM pUjAya che. tethI pUTha karavAthI lakamAM niMdA thAya che. athavA keIka vANavyaMtara vagerene kepa thAya. jethI maraNa paNa thAya. mATe divase ke rAtre pUrva ane uttara dizAmAM pUTha vaje. dakSiNa dizAmAMthI rAtre pizAca vagere nizAcare uttara dizA tarapha AvatA hoya che. mATe rAtre dakSiNa dizAmAM pUMTha na karavI. kahyuM che ke divase uttara pUrva tarapha sthaDila mAtru kare. rAtrImAM dakSiNa dizA tarapha kare jethI AyuSyanI hAni na thAya."
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 106 parijhApanika ane uccArakaraNa pavananI dizAmAM pUTha karavAthI azubhagaMdha saMghAya che. ane tenA kAraNe nAkamAM masA thAya che ane lekamAM mazkarI thAya ke "A sAdhu viSTA saMghanArA che mATe pavananI dizAne pUMTha na karavI sUrya ane gAmane pUTha karavAthI lekamAM A pramANe niMdA thAya ke " A loke kazuMya jANatA nathI ke "lekane prakAzita karanAra sUryane temaja je gAmamAM rahyA hoya tene pUMTha na karAya." tethI A leke te sUryane-gAmane pUTha kare che. mATe gAmane ane sUryane pUMTha na karavI (787) saMsattaggahaNI puNa chAyAe niggayAe~ vosirai / chAyA'sai uNhaMmivi vosiriya muhuttayaM ciTTe // 788 // saMsaktagrahaNa eTale jenA peTamAM kRmi hoya, te chAyAmAM ja thaMDila kare. je chAyA na hoya te garamImAM (taDakAmAM) sthaDila karI eka muhurta eTale 48 miniTa tyAM Ubho rahe. jenuM peTa beindriya jIvavAnuM hoya te saMsaktagrahaNa kahevAya eTale enA peTamAM karamIyA vagere jIvAto hoya, te beIdriya jIvonI rakSA mATe phaLa phUlavALA jhADanI chAyA paDatI hoya tyAM sthaMDila kare. have je madhyAhnakALa hoya ane Thalle javuM paDe te tyAre chAyA na paDatI hovAthI taDakAmAM paNa potAnA zarIranI chAyA karI tyAM sthaDila sirAve. vosirAvI eka muhurta eTale ke TAIma sudhI tyAM ja Ubho rahe. jethI eTalA samayamAM potAnI meLe te cha pariNamI jAya eTale maraNa pAme tyAM sudhI Ubho 2he. je Ubho na rahe te te jIvone taDakAnA kAraNe ghaNI pIDA thAya. (788) have thaMDila karatI vakhate potAnA upakaraNe kyAM rAkhe te kahe che.. uvagaraNaM vAmagajANugaMmi matto ya dAhiNe hatthe / tattha'nattha va puMche tiAyamaNaM adUraMmi // 789 // DAbA jAnupara upakaraNa mUke, mAtraka eTale pANInuM pAtra jamaNuM hAthamAM rAkhe tyAM AgaLa ke bIjI jagyAe mATInA DhephA vagere vaDe gudA sApha kare ane najIka jagyAmAM paNa traNa vakhata pANIthI sApha kare. upakaraNa eTale dAMDe ane e DAbA sAthaLa para mUke ane jamaNA hAthamAM mAtra eTale pANInuM pAtra tathA DAbA hAthamAM mATInA DhephA pakaDe. spaMDila karyA pachI tyAM athavA najIkamAM bIjI jagyAe mATInA DhephA vaDe gudAne lUche. lUchIne pachI traNa
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 pravacana-sAroddhAra vakhata pasali ( be) vaDe gudAne cekhI kare, kahyuM che ke "tihiM nAvApUradfhuM mArASTra misTepha' nAvA eTale pasalI samajavuM. te Acamana (gudA prakSAlana) paNa najIkamAM kare. je dUra jaIne kare, te nidA thAya ke keIka joIne vicAre ke "A sAdhu gudA sApha karyA vagara ja gaye lAge che. (789) 107. dIkSAne ayogya aDhAra puruSa bAle 1 vuDDhe 2 napuMse ya 3, kIve 4 jaDDe ya 5 vAhie 6 / teNe 7 rAyAvagArI ya 8, ummatte ya 9 asaNe 10 // 790 // dAse 11 duDhe ya 12 mUDhe ya 13, aNatte 14 juMgie iya 15 / obaddhae ya 16 bhayae 17, sehanippheDiyA iya 18 // 791 / / bAla, vRddha, napuMsaka, lIba, jaDa, rogI, cera, rAjApakArI, unmatta, adha, dAsa, duSTa, mUDha, gaDhaNAta eTale devAdAra, nidita, avabaddhaka eTale parataMtra, nokara, zikSaniSphaTikA-A aDhAra puruSo saMyamane agya che. 1. bAla - janmathI AraMbhI ATha varSa sudhIne ahIM bALaka gaNAya che. te garbhamAM rahela nava mahinA sAdhika pasAra thayela paNa ATha varSa sudhI dIkSA na svIkArI zake. kAraNa ke tathAsvabhAvathI ja ATha varSathI nAnI uMmaranA jIne sarvavirati ke dezavirati svIkArane abhAva hoya che. kahyuM che ke "emanuM jaghanya vaya pramANa ATha varSanuM che. ema vItarAga bhagavaMte kahela che. anya AcAryo garbhathI mAMDI ATha varSanI vayavALAnI dIkSA mAne che. nizIthacUrNimAM kahyuM che ke "eka Adeze (vikalpa) garbhathI mAMDI ATha varSavALAnI dIkSA kahI che." prazna-ATha varSanI dIkSAmAM vAsvAmI bhagavaMtamAM virodha Ave che. teo cha mAsanA hatA te paNa bhAvathI sarva sAvadya virati svIkArI hatI. ema saMbhaLAya che. te A pramANe-"jIyu mArA samannityaM vaM" "cha mahinAmAM ja cha javanikAyamAM yatanAvaMta vAsvAmine tathA temanI mAtAne huM vaMdana karuM chuM." te pachI ATha varSa pahelA viratinA pariNAma na thAya ema kema kahe che ? uttaraH sAcI vAta che. paraMtu bhagavAna vAsvAmine bALavayamAM paNa bhAvathI je cAritrane svIkAra che te AzcaryarUpa ane kadAcita bananArI ghaTanA hovAthI vyabhicAra AvatuM nathI. paMcavastumAM kahyuM che ke, tadadho parihavakhettaM na caraNabhAvovi pAyameesiM / kAcamAvo su puLa doranAcAM |
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107. dIkSAne agya aDhAra prakAranA puruSa 27 ATha varSanI nIce rahelA eTale ATha varSathI ochI uMmaranA manuSya parAbhavanuM sthAna bane che. atibALaka hovAnA kAraNe jevA tevA mANaso dvArA parAbhava pAme. tathA cAritranA pariNAma prAyaH karI AThavarSathI ochI uMmaranAne thatA nathI. je zicaM.. vaMde kahyuM che te kadAcit bhAvane kahenAruM sUtra che, ema jANavuM. tethI ATha varSathI ochI uMmaranA parAbhavanuM kAraNa thAya che ane cAritranA pariNAmano abhAva hovAnA kAraNe temane dIkSA apAtI nathI. bIjuM bALakane dIkSA ApavAthI saMyama virAdhanA vagere deze paNa thAya kAraNa ke te lokhaMDanA goLA samAna jyAM jyAM jAya tyAM tyAM ajJAnatAnA kAraNe chajIvanikAyanI virAdhanA karanAro thAya che. tathA lekamAM niMdA thAya ke "A sAdhuo dayA vagaranA che. A bALakane dIkSArUpI jelamAM baLAtkArathI nAMkhIne enI svataMtratAne haNI nAkhe che." mAtAnI jema bALakanI sarabharA karavAthI mahAtmAone svAdhyAyane vyAghAta thAya che. 2. vRddha - sIttera varSathI uparanI uMmaranA vRddha kahevAya che. bIjA AcAryo kahe che ke, sIttera varSa pahelA paNa jo Idriya vagerenI hAni thaI hoya te sAMITha (60) varSanI upara paNa vRddha kahevAya che. tethI saMyamane yegya nathI kAraNa ke, temanA mananuM samAdhAna vagere karavuM kaThina hoya che. kahyuM che ke, "vRddha mANasa UMcu Asana Icche che. vinaya karatuM nathI. abhimAna dhAraNa kare che mATe vAsudevane tyAM utpanna thayela hoya te paNa gharaDAne dIkSA na ApavI." A vaya maryAdA so varSanA AyuSyanI apekSAo jANavI. bAkI te je kALamAM jeTaluM utkRSTa AyuSya hoya che, tenA daza bhAga karI ATha, nava, dazamA bhAgamAM rahelA vRddha kahevAya che. 3. napuMsaka strI-puruSa baMne bhegavavAnI IcchAvALo puruSAkArane puruSa napuMsaka kahevAya. te ghaNA doSone karanAre hovAthI dIkSA ApavA mATe yogya nathI. va yu ra the" (bAla, vRddha ane sthavira) e pramANene pATha nizItha vagere AgamamAM dekhAtuM nathI. te apekSAe nizIthasUtramAM upekSA karavAmAM AvI che. 4. kalaba - strInA bhaMga mATe AmaMtraNa maLavAthI ke vastravihIna strInA aMgopAMga joIne athavA teno avAja sAMbhaLIne ke kAmapreraka tene vArtAlApa sAMbhaLI utpanna thayelI kAmecchAne ja sahana na karI zake, te puruSAkAravALo puruSa kalaba che. te paNa puruSavedanA ati utkRSTa dedayavALo hevAthI baLAtkAre strIne AliMgana vagere kare te zAsananI apabhrAjanA karAvanAra hovAthI dIkSA mATe agya ja che. 5. jaDa -jaDa traNa prakAre che. (1) bhASAjaDa, (2) zarIrajaDa ane (3) karaNajaDa. (1) bhASAja DatraNa prakAre che. (1) jalamUka (2) manmanamUka. (3) elakamUka
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 pravacana-sAroddhAra 1. pANImAM DUbelAnI jema je baDabaDa karate belate hoya, te jalamUka che. 2. je belatA vAraMvAra khacakAte hoya ema aTakI aTakIne belata hoya, te mamanamUka. 3. muMgo hovAnA kAraNe je bakarAnI jema phakta avAja ja kADhI zake, te elakamUka. 2. je mArgamAM, bhikSA vagere pharavA mATe ke vaMdana vagere kriyAo karavA mATe : zarIranI sthULatA (jADAI) nA kAraNe asamartha hoya te zarIrajaDa. 3. karaNajaDa - karaNa eTale kriyA. emAM je jaDa te karaNajaDa. samiti, gupti, pratikramaNa, paDilehaNa, vagere saMyama pAlanarUpa kriyAone vAraMvAra zIkhavavA chatAM paNa, je ati jaDa hovAnA kAraNe te kriyAo zIkhI na zake, te karaNajaDa. AmAM traNa prakAranA bhASAjaDa jJAna grahaNa karavAmAM asamartha hovAthI dIkSita karAtA nathI. zarIrajaDa bahAra javA AvavAmAM, AhArapANa lAvavAmAM asamartha hoya che. tathA atijaDa (ati sthaLa) hovAnA kAraNe parasevAthI bagala vageremAM kahevATa thAya tene pANI vaDe dhovA vagere karavAthI kIDI vagere jI bhijAya che, tethI saMyama virAdhanA thAya che. tathA loke niMdA kare ke "aho A ghaNuM khAnAra che. nahIM te. A sAdhunuM zarIra ATaluM jADuM zI rIte hoya? kharekhara te khAvAne atyaMta lelupa che." tathA te jADA mANasane cAlatA zvAsa thato hoya che. sApa nIkaLe ke Aga lAge ane te najIka Ave tyAre bhAre zarIranA kAraNe dUra na khasI zake. mATe ene dIkSA na ApavI. karaNajaDa samiti guptinA AcAre zIkhavavA chatAM te zIkhI zakatA na hovAthI tene dIkSA na ApavI. 6. rogI - bhagaMdara, atisAra, (jhADA) ke, plIhA eTale baroLane roga, kAryuM eTale ati dubaLApaNuM, dama, tAva, vagere rogothI gherAyela hoya te rogI dIkSAne ayogya che. kAraNa ke tenI cikitsA karavAmAM SaDUjIvanikAyanI virAdhanA tathA svAdhyAya hAni thAya che. 7. cera :- khAtara pADavuM, chedavuM, mArgamAM lUMTavuM vagere cerInA kAmamAM joDAyela hoya te cara. te samudAyane vadha, baMdhana, mAra paDe vagere judA judA prakAranA anarthanA kAraNarUpa hovAthI dIkSAne agya ja che. 8. rAjA5kArI-rAjadrohI -- rAjabhaMDAra, aMtaHpura (rANIvAsa), rAjAnuM zarIra ke rAjakumAra vagerene droha karanAro rAjapakArI kahevAya. tene dIkSA ApavAthI gusse thayelA rAjA, mAre, phUTe, dezanikAla kare vagere de thAya che. " bAdhavA.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107. dIkSAne ayogya aDhAra prakAranA puruSa 9. umara - unmatta eTale yakSa, bhUta, preta vagere dvArA ke prabala mohanA udayathI paravaza thayela hoya te unmatta. te dIkSAne agya che. tene dIkSA ApavAthI bhUta, preta vagerene upadrava thavAno saMbhavahevAthI svAdhyAya, dhyAna, saMyama vagerenI hAni thavAnI zakyatA che. 10. adarzanIya-adhaH- jene darzana eTale daSTi (AMkha) na hoya te adarzanI eTale aMdha. ahIM thINuddhi nidrAnA udayavALAne paNa le kema ke darzana eTale samyakatva te jene na hoya te adarzana-e vyutpattithI thINuddhi nidrAvALAne paNa levA. AMdhaLAne dIkSA ApavAthI AMkha na hovAnA kAraNe game tyAM pharatA chajIvanikAyane virAdha, viSama khIlA, kAMTA vagere para paDavAthI vAge. dveSI thayela thINuddhi nidrAvALo gRhasthane ke sAdhu vagerene mAravA vagere upadrava kare. 11. dAsa gharanI dAsIthI utpanna thayela athavA duSkALa vageremAM paisA vagerethI kharIdela gulAma tathA devA vagerenA kAraNe pakaDela hoya, te dAsa kahevAya che. te dAsane dIkSA ApavAthI tene mAlika dIkSA cheDA vagere doSa thAya. ' 12. duSTa :- duSTa be prakAre che. (1) kaSAyaduSTa, (2) viSayaduSTa. (1) temAM gurue sarasavanI bhAjInA bhajIyA lIdhA te hakIkatathI gusse thayela sAdhu vagerenI jema "utkaTa kaSAyavAna, te kaSAyaduSTa. (2) parastrI vagerenA bhAgamAM ati Asakta hoya, te viSayaduSTa. te atisaMkilaSTa adhyavasAyavALo hovAthI dIkSAne agya che. 13. mUDha - snehathI ke ajJAnatA vagere parataMtratAnA kAraNe yathAvasthita vastunA jJAnathI zUnya manavALo te mUDha kahevAya. kAraNa ke jinazAsananI dIkSAnuM mULa jJAna ane viveka che. mUDha ajJAnanA kAraNe tathA kAryAkAryanA viveka rahita hovAthI agya che. 1. eka sAdhu gocarImAM masAledAra bhajIyA lAvyo ane tenA upara ene atigRddhi hatI. guru pAse laI gayo. gurue sahajabhAve badhA bhajIyA vAparI lIdhA. tethI sAdhune atikrodha Avyo. gurue khamAvyA chatAM paNa zAMta thayo nahi ane tamArA dAMta bhAMgI nAkhu ema kahyuM eTale gurune thayuM ke A mane asamAdhithI mArI nAkhaze ema mAnIne, potAnA sthAne bIjA AcAryane sthApIne, bIjA garachamAM jaIne anazana svIkArI lIdhuM; pachI te sAdhue pUchayuM ke "guru kayAM gayA?" bIjA sAdhuoe javAba na Apyo. bIjA pAsethI sAMbhaLIne jyAM guru gayA hatA tyAM gayo. tyAM rahelA sAdhuoe kahyuM ke, Aje ja kALadharma pAmyA ne zaba paraThavI dIdhuM. te vakhate te sAdhue pUchayuM ke temanuM zarIra kayAM che ? gurue pUrve kahelA cihethI teoe A te pApI che ema oLakhI lIdho ane pUchayuM ke, tuM zarIrane zuM karIza ? teNe kahyuM temanuM zarIra joIza. teoe zarIra kayAM pAThavyuM te batAvyuM A sAdhu zuM karaze ? ema gupta sthAnamAM rahelA te sAdhue tene jove che.gALa pattharathI zabanA dAMtane teDatA kahe che ke "sAsaNavAla (sarasavanA bhajIyA) khAvA che ne ? Ama kaSAya duSTa AtmAnuM dRSTAMta jaNAvyuM,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 pravacana-sAroddhAra 14. devAdAraH- jene rAjA, vepArI vagerenAM sonA vagerenuM devuM hoya te devAdAra (traNa) kahevAya. tene dIkSA ApavAthI rAjA vagere dvArA pakaDavA, bAMdhavA vagerene upadrava thAya. 15. jugita - jAti, karma ane zarIra vagere vaDe dUSita thayela hoya, te jugita kahevAya. je camAra, keLa, sUcika barUDa, harijana (bhaMgI) chIpA, vagere aspRzya, te jAti jugita kahevAya. (2) pRmAM paNa je strI eTale vezyA, mera, kUkaDA, popaTa vagerenA poSaka tathA vAMsa, doraDA para caDanArA, nAcanArA naTa, nakhane dhonArA, saurikatva (sAya, caMDALa), jALa vaDe pakSI vagerene pakaDanAra vAgurika vagere niMdita kAma karanArA karma jugita che. (3) hAtha, paga, kAna rahita tathA pAMgaLo, kUbaDe, vAmana eTale veMtiye, kANe vagere zarIrajugita che. A jugite dIkSAne agya che. kAraNa ke lekamAM niMdAno saMbhava che. 16. alabaddha - pisA levApUrvaka athavA vidyA vagere bhaNavA mATe huM ATalA divasa tamAro Azrita chuM.' e pramANe pitAnI jAtane bIjAne parAdhIna karI hoya, vecI hoya, te avabaddha kahevAya. kalaha vagerenA kAraNe te paNa dIkSAne agya che. 17. bhUtaka (nokara) :- rUpiyA vagerenI rojI (pagAra)pUrvaka dhanavAnonA ghare divasa, mAsa vagerenI kabUlAtapUrvaka tenA hukamanuM pAlana karanAra te bhUtaka eTale nokara kahevAya. te nokara dIkSAne 8 megya nathI. kemake tene dIkSA ApavAthI jene e pagAra le che, tene sAdhu pratye ghaNuM ja aprIti thAya. 18. zaikSaniSkaTikA :- zaikSa eTale dIkSA ApavA yogya je vyakti, niSphaTikA eTale apaharaNa. eTale mAtA pitA vagerenI rajA na maLI hovA chatAM ziSyane upADI jaI dIkSA ApavAnI IcchA kare te zaikSaniSphaTikA. te zaikSaniSphaTika paNa dIkSAne yogya nathI kAraNa ke mAtA pitA vagerene karma baMdhano saMbhava tathA adattAdAna vagere deSano saMbhava che. * ' e pramANe puruSanA puruSAkAranA aDhAre bheda dIkSAne agya che. (70-791) 108 dIkSAne ayogya vIsa prakAranI strI je aTThArasa bheyA purisassa tahitthiyAe~ te ceva / gugviNI 1 savAlavacchA 2 dunni ime huMti annevi // 792 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109. dIkSAne agya daza prakAranA napuMsaka 31 je puruSamAM aDhAra bheda dIkSAne ayogya kahyA te ja pramANe aDhAra strIomAM paNa jANavA. eTale dIkSA ayogya bALa vagere je aDhArabhedapuruSAkAravALA puruSane kahyA che, te ja bhede strI AkAravALI strIone paNa jANavA. te uparAMta bIjA paNa be bhede A pramANe che. (1) guNiI eTale garbhavanI (2) stanapAna karatA bALayukta je hoya te sabAlavatsA kahevAya. ema kule strIne vIsa bhede dIkSAne ayogya che. A badhAmAM je doSo che te AgaLa pramANe jANavA. (792) 10 dIkSAne ayogya daza prakAranA napuMsaka paMDae 1 vAie 2 kIve 3, kuMbhI 4 IsAluyatti ya 5 / sauNI 6 takkamasevI 7 ya, pakkhiyApakkhie 8 iya // 793 // sogaMdhie ya 9 Asatte 10, dasa ete napuMsagA / saMkilihitti sAhUNaM pavvAveuM akappiyA // 794 // paMDaka, vAtika, kalIba, kuMbhI, IrSA, zakuni, takarma sevI, pAkSika pAkSika, saiAgadhika, Asakta, A daza napuMsake atisaMkilaSTa cittavALA hovAthI dIkSA ApavA mATe agya che. nagaranA mahA dAvAnala samAna kAmanA adhyavasAyathI yukta hovAthI strI- puruSanI sevAne AzrayIne A sarvenuM sAmAnyathI saMkilaSTapaNuM jANavuM. A napuMsake strI puruSa baMnene sevanArA hoya che. 1 5Daka : 1. strI svabhAva, 2. avAja bheda, 3. varNabheda, 4. moTuM liMga, 5. vANuM 6. avAja sAthe phINa vagarane pezAba-A cha paMDaka napuMsakanA lakSaNa che. puruSAkAravALo hovA chatAM strInA jevA svabhAvavALe heya--e paheluM napuMsakanuM lakSaNa che. te A pramANe zithila gatie cAle, Akula vyAkula pagale dhImI gatie cAle. hamezA zaMkAvALe pAchaLa jete cAle. zarIra ThaMDu ane kemaLa hoya. strInI jema vAraMvAra tALIo pADe, strInI jema DAbA hAthanI hatheLI savaLI peTa upara rAkhIne temAM jamaNA hAthanI keNI TheravIne jamaNA hAthanI hatheLImAM mukha goThavIne bhujAne uchALate bele. vAraMvAra kammara para hAtha mUke. vastra na hoya tyAre strInI jema be hAtha vaDe chAtIne DhAMke, bolatI vakhate vAraMvAra AzcaryapUrvaka be bhramarone vAMkI ke, kaTAkSa pheke, vALa oLavA, vastra paheravA vagere strInI jema kare ane strInA dAgInA paheravA vadhu game. snAna vagere ekAMtamAM kare. puruSonI (sabhAmAM) vacce bhaya
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 pravacana-sAroddhAra sahita rahe. strIonI vacce niHzaMkapaNe bese. zrIgya rAMdhavuM, khAMDavuM, daLavuM vagere kAma kare te strI svabhAvavALo napuMsaka hoya. 23 svara eTale avAja ane varNa eTale zarIra saMbaMdhI raMga ane upalakSaNathI gaMdha, rasa, sparza vagere strI puruSathI judA prakAranA ja hoya che. 4 mehana eTale puruSa cihna moTuM hoya che. 5 vANI strI jevI kemaLa hoya che. 6 InI jema pezAba avAja sAthe phINa vagarano hoya che. A lakSaNe napuMsakanA hoya che. 2 vArika :- vAyu jene hoya, te vAtika (vAyunI prakRtivALo) je pitAnA nimitte ke bIjI rIte liMga stabdha thaye chate vikAra thatAM strIbhegA karyA vagara vedayane rokavA samartha thatuM nathI. 3. lIba - kalaba eTale asamartha. te cAra prakAre che. 1 daSTi, 2 zabda, 3 AleSTa, 4 nimaMtraNa. * 1. je strIne vasrarahita joIne kSobha pAme te daSTiklIba che. 2. je strIno avAja sAMbhaLI #bha pAme te zabdalIba. 3. je strIe AliMgana ApavAthI ke nimaMtraNa karavAthI pitAnA vratane rakSI na zake te 3 AzliSTaklIba ane 4 nimaMtritalIba che. 4 kuMbhI - vedamehanIyanI utkaTatAnA kAraNe jenA paMcihna ke aDakeSa kuMbhanI jema ujUna-stabdha thAya che te kuMbhI. 5. IrSAlu - strIne sevAtI joI jene ghaNI IrSyA pedA thAya te IrSAlu. 6. zakuni - zakuni eTale pakSI cakalAnI jema vAraMvAra ati vedanI utkaTatAnA kAraNe strIgamAM Asakta hoya te zakuni. 7. tatkamasevI -maithuna sevyA pachI vIryapAta thavA chatAM vedanI utkaTatAnA kAraNe kUtarAnI jema jIbha thI cATavuM vagere niMdanIya kAma karI je potAne sukhI mAne te tatkamasevI. 8, pAkSikApAkSika - jene zuklapakSamAM ativedeAdaya hoya ane kRSNa pakSamAM alpa hoya, te pAkSikApAkSika. 9. saugaMdhika :- je pitAnA liMgane suMgaMdhI mAnI suMghe te saigaMdhika kahevAya. 10. Asakta - je vIrya smalana pachI strIne bheTI tenA bagalaliMga vagere aMgamAM pravezIne (svaaMge lagADIne) rahe te Asakta kahevAya. A paMDaka vagerenI oLakhANa teonA ke temanA mitra vagerenA kahevAthI thAya che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109. dakSAne agya vikalAMga 33 prazna :- puruSamAM napuMsaka kahyA che ane ahiM paNa napuMsaka kahyA che te te bemAM zuM pharaka che? uttara :- tyAM AgaLa puruSAkAranuM grahaNa karyuM che ane ahiM napuMsakAkAranuM. nizIthacUrNimAM kahyuM che. prazna-:ahiM daza napuMsake kahyA che, te puruSamAM ja napuMsaka dvAramAMkahyA che ane je puruSomAM kahyA che, te ja ahiM paNa kahyA che te kaye bheda che? javAba - tyAM puruSAkRtinuM grahaNa che. ahiM bAkInA badhAnuM grahaNa che. e pramANe strIomAM paNa jANavuM. prazna :- AgamamAM te napuMsake soLa prakAre kahyA che, te ahiM daza prakAre kema kahyA che ? uttara - sAcI vAta che. paNa te soLa bhedamAMthI daza ja bheda dIkSAne ayogya che. tethI te ja daza bheda kahyA che. bAkInA cha bheda dIkSAne gya che. tathA kahyuM che ke, 1. vidhita, 2 cipita, 3 maMtre pahata, 4 auSadhiupahata, 5 RSizAsa, 6 devazata napuMsakane dIkSA apAya. 1 bhaviSyamAM rAjAnA aMtaHpuranA rakSaka tarIkenA pada vagere meLavavA mATe jene bALapaNamAM cheda karI be aMDagoLIo gALI nAMkhe, tene varjitaka kahevAya. 2 janmatA aMguThA ane AMgaLI vaDe jenA aMDakoSa goLIne-masaLI nAkhIne ogALI nAkhe te cipita. A pramANe karavAthI A baMnene napuMsakavedane udaya thAya che. 3-4 ke Ikane maMtraprayoga ke auSadhipraganA prabhAvathI puruSaveda athavA strIveda naSTa thavAthI napuMsakavedane udaya thAya che. 5 keIkane RSinA zrApathI eTale "mArA tapanA prabhAvathI A napuMsaka thaI jAo" evA prakAranA zrApathI napuMsaka thayela hoya te. keIkane devanA zrApathI napusakavedane udaya thAya che. A cha napuMsakene nizIthamAM kahela vizeSa lakSaNa hoya te dIkSA apAya. (793794) 110 dIkSAne ayogya vikalAMga hatthe pAe kanne nAsA uThe vivajjie ceva / vAmaNagavaDabhakhujjA paMgulakuMTA ya kANA ya // 795 / / pacchAvi hoti vigalA AyariyattaM na kappae tesiM / sIso ThAveyavvo kANagamahisova nimmaMmi // 796 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pravacana-sAroddhAra hAtha, paga, kAna, nAka, hoTha vagaranA, vAmanaka, vaDabha, kubaja= kubaDA, paMgu, dUThA ane kANuM hoya te dIkSAne ayogya che. dIkSA lIdhA pachI je vikalAMga thAya to AcAryapada temane na apAya. AcAya je vikalAMga thAya, te temanI jagyAe ziSyane sthApe ane AcArya kANuga mahiSanI jema gupta sthAnamAM rahe, be hAtha, be paga, be kAna, nAka, haTha rahita hoya tathA vAmana eTale hAthapaga vagere avayava hIna hoya eTale pramANa karatAM TUMkA hoya. vaDabha eTale pAchaLa athavA AgaLa zarIrane bhAga-khUdha nIkaLela hoya. eka paDakhAM vagarano hoya te kujja kahevAya. cAlavAnI zakti vagaranA hoya te paMgu kahevAya. hAtha vagaranA hoya te kuMTAhUMThA kahevAya. kANuM eTale eka AMkhavALA hoya te, A badhAya zAsananI niMdA vagere deSanA kAraNarUpa hovAthI dIkSAne agya che. have dIkSA lIdhA pachI, jeo vikalAMga thAya, to zuM kare te kahe che. sAdhupaNuM lIdhA pachI jene AMkha vagere phUTI javAthI vikalAMga thAya, te te AcArya guNothI yukta hoya, te paNa AcArya padavI pravacana hIlanAnA kAraNe na apAya. AcArya padavI lIdhA pachI vikalAMga thAya, te temane AcArya padavI rAkhavI na khape. paraMtu te vikalAMga AcArya jAte ja pitAnA pade AkRti vagere guNonA samUhathI prazasya ziSyane AcAryapade sthApe ane pote gupta sthAnamAM kANuka mahiSanI jema rahe. kANuka eTale corAyela (cArela) kahevAya che. jema rela pADAne keI na joI jAya te mATe gAma ke nagaranI bahAra nIcA pradezamAM athavA atigupta sthAnamAM rAkhe ke ati gahana vanamAM rAkhe. tema vikalAMga AcArya paNa atigupta sthAnamAM rahe. na rahe te pravacana hIlanAne prasaMga, jinaAjJAbhaMgane deSa thAya. e AcAryanuM je kaMI paNa kAmakAja hoya te badhuM sthavire kare. (796) 111 keTalA mUlyavALuM vastra sAdhune kape mullajuyaM puNa tivihaM jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / jahanneNa'dvArasaMga sayasAhassaM ca ukkosaM // 797 // mUlyavALuM vastra traNa prakAre che. (1) jaghanya, (2) madhyama ane (3) utkRSTa. 1. temAM jaghanyamUlya aDhAra (18) rUpiyA jevuM hoya te vastra. te jaghanyamUlyacukta vastra kahevAya.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112. zayyAtarapiMDa 35 se hajAra eTale lAkha rUpiyA pramANa mUlyavALuM vastra utkRSTa mUlyayukta vastra kahevAya. bAkInuM jaghanya, utkRSTa vaccenuM madhyama mUlya vastra kahevAya. A traNe mUlyavALuM vastra sAdhune levuM na kape paraMtu AmAMthI aDhAra 18 rUpiyA pramANavALA mUlyathI nyUna mUlyavALuM vastra khape. paMcakalpa bRhaddabhASyamAM kahyuM che ke, aDhAra rUpiyAthI nyUna mUlyavALA vastragrahaNanI anujJA sAdhune malI che. e sivAyanA vasanI sAdhune anujJA nathI. (797) rUpiyAnuM pramANa: do sAbharagA dIviccagA u so uttarAvaho ekko / do uttarAvahA puNa pADaliputto havai eko // 798 // do dakSiNAvahA vA kaMcIe nelao sa dugguNo u / ekko kusumanagarao teNa pamANaM imaM hoi // 799 // "sAbharake eTale rUpi. je dvIpa sthAna saMbaMdhI be rUpiyA vaDe uttarApathane eka rUpiye thAya che, te sAbharaka kahevAya che. surASTra (saurASTra) maMDaLamAM dakSiNa dizAmAM eka jana pramANa dariyAmAM gayA pachI je dvIpa Ave che te ahIM grahaNa karavuM. uttarapathanA be rUpiyA vaDe pATalIputra nagara saMbaMdhI eka rUpiye thAya che. A rUpiyA vaDe vastranuM mUlya karavuM. (798) have bIjI rIte rUpiyAnuM svarUpa kahe che. dakSiNApathanA be rUpiyA maLavAthI kAMcI nagarano eka nelaka rUpiye thAya che. te neka rUpiyAne Dambala karavAthI kusumanagara eTale pATalIputrano eka rUpiye thAya che te rUpiyAvaDe aDhAra rUpiyA vagere mUlya pramANa jANavuM. (79) 112 zayyAtarapiMDa sejjAyaro pahU vA pahusaMdiTTho ya hoi kAyavyo / ego Nege ya pahU pahusaMdidvevi emeva // 800 // sAgAriyasaMdiDhe egamaNege caukabhayaNA u / egamaNegA vajjA Negesu ya ThAvae egaM // 801 // zacyA eTale sAdhune rahevA mATe ghara vigere sthAna, te zayyA ApIne hustara evA saMsAra sAgarane je tarI jAya te zayyAtara. te zayyAtara be prakAre karAya che. (1) prabhu
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra eTale sAdhune rahevA mATe Apela upAzrayano mAlika. athavA (2) prabhusaMdiSTa eTale makAnamAlika vaDe pramANurUpe nirdeza karAyela vyakti che. AmAM prabhu eTale makAna mAlika eka paNa hoya,aneka paNa hoya. e pramANe prabhu saMdiSTa paNa eka hoya ke aneka paNa hoya. sAgarika eTale sAdhune Apela upAzrayano mAlika ane upAzrayanA mAlike nirdeza eTale pramANarUpe karela zayyAtare te prabhusaMdiSTa kahevAya, te eka paNa hoya athavA aneka paNa heya. tethI tenI caturbhagI thAya che. te A pramANe. (1) eka prabhu ane eka prabhusaMdiSTa, (2) eka prabhu ane aneka prabhusaMdiSTa, (3) aneka prabhu eka prabhusaMdiSTa, (4) aneka prabhu aneka prabhusadiSTa. te cArabhAgAnA zayyAtare eka hoya ke aneka hoya tene tyAga karavo joIe. ahIM apavAda kahe che. ghaNu zayyAtare hoya te temAMthI keI ekane apavAda mArge sthApI tene tyAga kare. Ane bhAvArtha e che ke, keI upAzraya ghaNuM lekanI mAlikIvALo sAdhAraNa ma hoya. tyAre sAdhu sAmAcArInA jANakAra zrAvake je ema kahe ke kaI ekane zayyAtararUpe sthApa. badhAno tyAga na kare. tyAre eka mAlikane zayyAtararUpe karI bAkInA zayyAtaronAM ghare gocarI jAya. je tyAM ghaNuM sAdhuo hoya ane badhAne je gocarImAM nirvAha thAya te badhA mAlikane zayyAtara kare. je baghAnuM pUruM na thatuM hoya, te ekane zayyAtara kare. bhikSAgrahaNanI vidhi A pramANe che. je be zayyAtara (mAlika) hoya te ekAMtare eka ekane tyAM bhikSAgrahaNane vAre Ave, traNa zayyAtara hoya, te dara trIje divase, cAra hoya te dara cothe divase zayyAtara thAya. ema vArA pramANe bhikSA grahaNa kare. (800-801) zayyAtara kayAre thAya? annattha vaseUNa Avassaga carimamannahiM tu kare / donivi tarA bhavaMtI satthAisu anahA bhayaNA // 802 / / rAtre eka jagyAe rahIne eTale sUine, carama eTale savAranuM pratikramaNa bIjI jagyAe jaI kare, to te baMne zayyAtara thAya. sAtha vageremAM anya prakAre zayyAtaranI bhajanA che. bIjA keIpaNa sAthe ke gAma vageremAM rahIne eTale rAtre sUIne savAre carama eTale (rAI) prAbhAtika pratikramaNa bIjA sthAne jaIne kare, te baMne sthAnanA mAlika zayyAtara thAya che. AnuM tAtparya e che ke je mAlikanA gharamAM rAtre sUtA hoya ane
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112. zayyAtarapiMDa 37 savAre rAI, pratikramaNa bIjA jenA makAnamAM karyuM hoya te baMne zayyAtara thAya che. e prasaMga sArtha vageremAM jatI vakhate thAya che. sArtha Adi zabdathI corane upadrava, bhaya vagere levuM. bIjo prakAra hoya tyAre zayyAtaranI bhajana-bIjA vikalpa che. jenA ghare rahyA hoya, te athavA bIjA paNa zayyAtara thAya che. (802) ziyyAtaranI bhajana - jai jaggaMti suvihiyA kareMti AvassayaM tu annattha / sijjAyaro na hoI sutte va kae va so hoI // 803 / / je suvihita eTale sArA AcAravALA sAdhuo rAtanA cAre prahara jAgI savA2nuM pratikramaNa bIje jaIne kare, te mULa upAzrayane svAmI zayyAtara na thAya. paraMtu tyAM sUtA hoya athavA savAranuM pratikramaNa karyuM hoya, te zayyAtara thAya. Ane bhAvArtha e che ke zayyAtaranA gharamAM AkhI rAta jAgI savAranuM pratikramaNa je bIje kare te jyAM rAta vItAvI hoya te mULa mAlika zayyAtara na thAya. paraMtu jenA gharamAM pratikramaNa karyuM hoya te zayyAtara thAya. je upAzrayanI saMkaDAza vagerenA kAraNe aneka upAzrayamAM sAdhu rahyA hoya, te AcArya je upAzrayamAM rahyA hoya, te ja zayyAtara thAya che, bIjA nahIM. (803). je makAnamAlika sAdhune makAna seMpI pite dezAMtara jAya te te ghara mAlika zayyAtara thAya ke na thAya? te kahe che. dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijjamAIhi 3 kAraNehiM / taM ceva annaM va vaejja desaM, sejjAyaro tattha sa eva hoi // 804 // keIka gRhastha sAdhune ghara sepI pitAnA patnI-putra vagere samasta parivAra sAthe vepAra vagere kAraNe te ja dezamAM ke bIjA dezamAM jAya ane tyAM ja rahyo hoya chatAM paNa te ghara mAlika ja zayyAtara thAya che. paNa dUra dezamAM raheluM hovAnA kAraNe zayyAtara na thAya ema nathI. (804) kenA kenA zayyAtare cheDavA joIe te kahe che. liMgatthassavi vajjo taM pariharao va bhuMjao vAvi / juttassa ajuttassa va rasAvaNe tattha didruto // 805 // liMgadhArI sAdhu zayyAtaranuM khAte heya ke na khAte heya chatAM paNa te liMgadhArI zayyAtarano tyAga karo. temAM dArUyukta ke dArU vagaranI dukAnanuM daSTAMta jANavuM
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra sAdhunA guNethI rahita liMgadhArI sAdhune je zayyAtara hoya ke cAritravAna sAdhuene zayyAtara hoya te choDavo joIe. bhale liMgadhArI sAdhu zayyAtaranuM khAto hoya ke na khAte heya chatAM paNa tene tyAga karavo joIe. sAdhunA guNavALo hoya ke sAdhunA guNa rahita sAdhu hoya chatAM temanA saMbaMdhita zayyAtarano tyAga karavo joIe. jema mahArASTra dezamAM badhIya dArUnI dukAne dArU hoya ke na hoya chatAM dArUnI dukAna che te jaNAvavA mATe dhajA baMdhAya che. je dhajA joI bhikSuka vagere anya che ema samajI tene tyAga kare che. tema liMgadhArI sAdhu guNa yukta hoya ke guNa rahita hoya chatAM enI pAse rajoharaNarUpa dhajA dekhAtI hovAthI tene zayyAtara paNa choDa. (805) zayyAtarapiMDa levAnA che ? titthaMkarapaDikuTTho annAyaM uggamovi ya na sujjhe / avimutti alAghavayA dullahasejjA u voccheo // 806 // tIrthakaranI AjJAne bhaMga, ajJAta ucha eTale ajJAtabhikSAnI zuddhi thatI nathI. uddagama vagere dezonI zuddhi na thAya, avimukti eTale gRddhine abhAva na thAya. alAghavatA na rahe, vasati durlabha thAya ke vasatine vicacheda thAya. badhAya tIrthakaroe zayyAtara piMDano niSedha karela che. tene grahaNa karavAthI tIrthakaranI AjJAnuM pAlana na karyuM kahevAya. ajJAta ucha eTale rAjA vagere dIkSita thayA che-evuM nahIM jaNAvavA vaDe ajJAtapaNe bhikSA levAya te ajJAta uMcha kahevAya. te ajJAta ucha bhikSA ja moTe bhAge sAdhuo le che, kahyuM che ke mannA visuddha' A vacananA AdhAre sAdhu ajJAta ucha grahaNa kare. najIkamAM ja rahevAnuM hovAthI atiparicayanA kAraNe sAdhunuM svarUpa jANatA hovAthI zayyAtaranA gharanI bhikSA letA deSanI zuddhi rahetI nathI. tathA zamyAtaranI bhikSA levAthI khape evA bhejana vagere banAvavA vagere rUpa uddagamanA dezonI paNa zuddhi thatI nathI. kAraNa ke najIkamAM rahevA vagerenA kAraNe vAraMvAra tyAM bhejana pANI mATe AvajAva thavAthI uddagamana deze thAya che. svAdhyAya zravaNa vagere vaDe zayyAtara premI (rAgI) thavAnA kAraNe khIra vagere snigdha dravya Ape (vaharAve) te levAthI vimukti eTale gRddhino abhAva thatuM nathI. lAghava eTale laghutA, tene je bhAva te lAghavatA, tene je abhAva te alAghavatA. te A rIte viziSTa keTIne AhAra maLavAthI bhAre zarIra thavAthI, zarIranI alaghutA thAya che ane zayyAtara ke tenA parivAra taraphathI upadhi maLavAnA kAraNe upadhi ghaNuM
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112. zayyAtarapiMDa thavAthI upadhinI alAghavatA thAya che. tathA vasati durlabha thAya che. kAraNake gRhasthane bhaya lAge ke je sAdhune makAna Ape tene AhAra vagere paNu Apavu paDe, mATe vasati na Ape. tathA zayyAtara vasatinA viccheda kare eTale makAna na Ape kAraNu ke kAraNa ke zayyAtaranA manamAM thAya ke je sAdhune makAna Ape, tene AhAra vagere paNa ApavA paDe evA bhayathI vasati ApavAnI baMdha kare. vasati abhAvanA kAraNe AhAra pANI zayyA vagerenA paNa viccheda thAya. (806) pacchimavajje avi kammaM jiNavareddi leseNaM / 39 bhutaM videhahi ya na ya sAgariassa piMDo u // 807 // pahelA ane chellA tItha karane choDIne bAkInA tathA videhakSetranA tI karanA sAdhuoe AdhAka vAparyu hoya che, paNa zayyAtapiMDa nahIM. pUrva eTale RSabhadeva bhagavAna tathA pazcima eTale vIrasvAmI-e e sivAya bAkInA madhyama bAvIsa tIrthaMkaro tathA mahAvidehakSetranA tItha karAe kaIka lezamAtra paNa AdhAkarma vAparyuM che. paraMtu zayyAtarapiMDa tA vAparyAM ja nathI. ' madhyama ane videhakSetranA tIrthaMkaranA sAdhuomAM jene mATe AdhAkarma karyuM hoya tene te na khape paNa bAkInA sAdhuone te AdhAkarmI bheAjana khape, eka rIte kathacita anumati che. paraMtu zayyAtarapiDanA te sarvathA rIte niSedha ja che, pAna 3. A zayyAtarapiMDa bAra prakAre che. te A pramANe. 1. azana 2. khAdima 4. svAdima pa. rajoharaNa 6. vajra 7. pAtra 8. kAmaLa 9. sAya 10. pipalaka (saLI) 11. kAnanI saLI 12. nakhakataraNI (neIlakaTara) kahyuM che ke, azana vagere cAra, pAipreAMchana eTale rajoharaNa AghA, vastra, pAtra, kAmaLI, sAya, brura eTale chUrikA (muNDana mATenA asro) kAnanI saLI, nakhataraNI A sAgArika piMDa che, ghAsa, DhephA vagere piMDa nathI. kahyuM che ke, 1. ghAsa 2. Dhephu 3. rAkha 4. mAtraka, (kuDI vagere) 5. zayyA (zayana mATe pATa ke mAruM pATIyu" vagere) 6. sathArA nAnA pATa pATIyuM 7. pITha (pAchaLa TekA levAnuM pATIyuM 8. lepa auSadha ke pAtra mATenA lepa vagere tathA upadhivALA ziSya, A vastue zayyAtarapiMDa rUpe na thAya.' A leAkamAM upadhivALA ziSya ema kahyuM eTale zayyAtaranA chokaro ke cheAkarI vajra pAtra vagere upadhi sAthe dIkSA le, teA te zayyAtara piMDa na thAya. (807) bAhullA gacchassa u paDhamAliyapANagAikajjesu / sajjhAyakaraNaAuTTiyA kare uggamegayaraM // 88 // bAvIsa tIrthaMkarA kaMika lezathI paNu gacchanI vizALatAnA kAraNe navakArazI, pANI vagere mATe javA AvavAthI tathA svAdhyAyakaraNuM vagerethI AkarSita thayela rAcyAtaraudgama vagere doSa kare.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 pravacana-sAroddhAra sAdhu samUharUpa gacchanI vizALatAnA kAraNe prathamAlikA, pANI vagere mATe zayyAtaranA ghare sAdhuonA vAraMvAra AvavA javAthI zayyAtara AdhAma vagere kaI paNa uddagamane doSa kare. prathamAlikA eTale bALa-glAna vagere mATe (savAranuM) prathama bhejana eTale navakArazI. pANI te prasiddha che. tathA niraMtara svAdhyAya karavAnA kAraNe tathA cAritranA kAraNe AkarSita thayela zayyAtara uddagamanA dene kare che. A zayyAtara aherAtrI pachI azayyAtara thAya che. kahyuM che ke yuthe va DorA~ Ano bhAvArtha evo che ke je sthAnamAM rahyA te sthAnamAMthI jyAre nIkaLyA tyArathI bIje divase te ja samaya pachI te azayyAtara thAya. tathA apavAda mArge mAMdagI vagerenA kAraNe zayyAtarapiMDa paNa levo khape che. duvihe gelannaMmi nimaMtaNe davvadullahe asive omoyariyapaose bhae ya gahaNaM aNunnAya (1) AgADha, anAgADha eTale gADhatara ke agAhatara ema be prakAranI bimArImAM zayyAtarapiDa paNa levAya. ene bhAvArtha evo che ke anAgADha bimArImAM traNa vakhata gAmamAM glAnogya levA mATe phare. je kSAnagya padArtha na maLe te zayyAtarane piMDa paNa grahaNa kare che. (1) AgADha bimArImAM to tarata ja zayyAtarapiMDa le. 2. zayyAtaranuM ati AgrahapUrvaka nimaMtraNa heya te ekavAra te piMDa le ane bIjIvAranA prasaMgane nivAre. 3. AcArya egya kSIrAdi dravya durlabha hoya eTale bIje sthAne maLatuM na hoya te zayyAtarane tyAMthI le. aziva eTale duSTa vyaMtara vagerenA upadravanA kAraNe tathA avamaudarya eTale duSkALanA kAraNe bIje bhikSA na maLatI hoya te zayyAtaranA ghare paNa bhikSA le. rAja vageree gusse thaI gAmamAM badhe bhikSAne niSedha karyo hoya te chUpI rIte zayyAtaranA gharethI paNa bhikSA le. bIjA sthAne cera vagerenA bhayanA kAraNe bhikSA vagere zayyAtaranA tyAMthI le. (808) 113 zratamAM sabhyatva caudasa dasa ya abhinne niyagA sammaM tu sesae bhayaNA / maiohivivajjAse hoi hu miccha na sesesu // 809 // : je sAdhune saMpUrNa dazapUrvethI laI cAdapUrva sudhI jJAna hoya temane nakakI eTale nizcayathI samyaktva hoya che. bAkIne kaMIka nyUna daza pUrvadhara vageremAM vikalpa eTale
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117. kAlAtIta 41 samyaktva paNa hAya ane mithyAtva paNa hAya. matiajJAna ane vibhagajJAna hoya te nizcayathI mithyAtva hAya che. kemake mithyAtvanA kAraNe ja matijJAna ane avadhijJAna viparItapaNAne pAme che. zrutajJAnanuM viparyAsa eTale viparItapaNuM te jaNAveluM ja che. bAkInA mana:paryava ane kevaLajJAnamAM mithyAtva hAtuM ja nathI. (809) 114 nigra thanuM' cAra gatimAM gamana caudasa ohI AhAragAvi maNanANi vIyarAgAvi / huti pamAyaparavasA tayaNaMtarameva caugaiyA // 810 // cAda pU`dharA avadhijJAnI AhAraka labdhidhArI sAdhue tathA manaHpavajJAnI vItarAga eTale upazAMtameAhI (ahIM kSINamAhIonuM patana nathI hAtuM mATe emane na levA.) A badhAe pramAdAdhIna--viSaya kaSAya vagerethI kaluSita cittavALA thavAnA kAraNe te bhava pachInA khIjA bhavamAM nAraka, tiya ca, deva, manuSyarUpa cAre gatimAM jai zake che. (810) 115 kSetrAtIta jaggae raviMmi atAvakhettaMmi gahiyamasaNAi | kappar3a na tamuvabhattaM khettAIyaMti samauttI // 811 // siddhAMta pramANe kSetrAtIta eTale je sUrya ugyA pahelA eTale atApakSetramAM arthAt rAtrI samaye je azana-pAna--khAdima--svAdima grahaNa karyuM... hAya te. te vAparavuM sAdhuone khape nahIM. (811) 116 mArgAtIta asaNAI kappai kosaduga bhatarAu Au / parao ANijjaMta maggAIyati tamakappaM // 812 // sAdhuene azana vagere be gAumAMthI lAvavuM khape. be gAu uparathI lAvela azana vagere mArgAtIta hAvAthI sAdhuone akalpa che. eTale na khape, (812) 117 kAlAtIta paDhamapaharANIyaM asaNAra jaINa kappae bhotuM / jAva tijAme ur3aDhaM tamakappaM kAlakaM // 813 // 1. keTalAka caiAdapUrvI AhAraka lidhadhArI nathI heAtA mATe AhAraka labdhidhArI lIdhA che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana- sAroddhAra pahelAM praharamAM lAvela azana vagere sAdhuone divasanA traNa prahara vAparavuM khape. traNa prahara pachI cothA praharamAM kAlAtikrAMta hevAthI tene siddhAMtamAM niSedha hevAthI traNa prahara pachI cethA praharamAM akalpa che. (813) 118 pramANAtIta kukkaDiaMDayamANA kavalA battIsa sAhuAhAra / ahavA niyayAhAro kIrai battIsabhAehiM // 814 // hoi pamANAIyaM tadahiyakavalANa bhoyaNe jaiNo / egakavalAikaNe UNoyariyA tavo taMmi // 815 // kukaDInA iMDA jeTalA pramANane eka koLiye thAya, tevA batrIsa keLiyA AhAra sAdhune hoya che. bIjI rIte keLiyAnuM pramANa kahe che. jeTalA pramANunA AhAra vaDe sAdhunuM peTa khAlI paNa na rahe ane adhikapaNa na thAya teTalA pramANanA pitAnA AhAranA batrIsa bhAga karatAM je batrIsamo bhAga te eka keLiye samajavo. A batrIsa keLiyAnA pramANathI adhika keLiyAnuM bhojana sAdhu kare te pramANAtIta bhajana thAya che. tathA A batrIsa keLiyA pramANa AhA2thI eka, be, traNa, cAra, pAMca vagere keLiyA nyUna AhAra karavAthI udarInAmane tapa thAya che. (814, 815) 119 duHkhazacyA pavayaNaasadahANaM, 1 paralAbhehA ya, 2 kAmaAsaMsA, 3 / vhANAipatthaNaM, 4 iya cattAri'vi dukkhasejAo // 816 // 1. pravacananI asahaNuM, ra. paralAbhanI IcchA, 3. kAma AzaMsA, 4. snAna vagerenI icchA. ema cAra prakAre dukhazayyA che. jemAM suvAya te zayyA. duHkha ApanArI zayyA te duHkhazayyA; te dravya ane bhAva ema be prakAre che. temAM dravyathI kharAba khATalArUpa dukhazayyA che. bhAvathI duHkhazapyA kharAba cittapaNathI duzramaNapaNanA svabhAvavALI cAra prakAre che. 1. pravacana eTale jinazAsana, tenI azraddhA, pravacana eTale jinazAsananI azraddhA rUpa che. azraddhA eTale "A ApramANe ja che." evI zraddhAne asvIkAra. 2. paralAbhecchA. eTale bIjAo pAsethI vastra vagere prApta karavAnI IcchA. 3. kAma
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121. tera kriyAsthAna 43 AzaMsA. eTale manejha zabdarUpa rasa vagerenI abhilASA. 4. snAna vagere eTale snAnAdinI prArthanA eTale zarIrane mAlisa karavuM, dabAvavuM, nahAvuM vagerenI IrachA AkAMkSA. " A philaSTa svabhAvavALI sAdhupaNArUpa zayyAmAM rahelo jIva kayAre paNa sAdhupaNAnA sukhane pAmI zakatuM nathI. (816) 120 sukhazacyA suhasejAo'vi cauro jaiNo dhammANurAyarattassa / vivarIyAyaraNAo suhasejAutti bhannati // 817 // dharmAnurAgathI rakta eTale jinadharmanI gADhatara IcchAmAM Asakta evA sAdhunI sukhazayyA cAra prakAre che. je cAra prakAranI pravacana azraddhArUpa dukhazayyA che, tenAthI viparIta rUpe cAra prakAre sukhazayyA che. 1. pravacananI zraddhA, 2. paralAbhanI anicchA, sva eTale AtmA ane para eTale pudgala AthI paralAbha eTale paugalika padArthonI IcchA, tene abhAva te paralAbhecchArahitatA. 3. kAmanI anAzaMsA. 4. snAna vagerenI aprArthanA. e pramANe cAra prakAre sAdhunI sukhazayyA che. emAM rahela sAdhu parama saMteSarUpa amRtamAM magna banIne hamezA tapa-anuSThAna vagere kriyAomAM rakta banI sukhane prApta kare che. (817) 121 tera kriyAsthAna aTThA 1 NahA 2 hiMso 3 'kamhA 4 diTThI ya 5 mosa 6 dinne 7 ya / ajjhappa 8 mANa 9 mitte 10 mAyA 11 lobhe 12 riyAvahiyA 13 // 818 // 1. artha, 2. anartha, 3. hiMsA, 4. akasmAta, 5. daSTiviparyAsa, 6. mRSA, 7. adattAdAna, 8. adhyAtma, 9 mAnakiyA, 10. amitrakiyA, 11. mAyAkriyA, 12. lobha, 13. iryApathikI. A tera kriyA sthAno che. karmabaMdhanA kAraNarUpa ceSTA te kiyA. tenA sthAne eTale bhede, te kriyAsthAna kahevAya. te tera (13) prakAre che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-sAroddhAra (1) potAnA ke bIjAnA prayajana mATe je kriyA karAya te artha kriyA. (2) potAnA ke bIjAnA prayajana vagara je kriyA karAya te anartha kriyA. 3. hiMsA mATe je kriyA te hiMsAkiyA. che. akasmAtakiyA eTale anabhisaMdhi eTale upayoga vagara je kriyA thAya te. pa. daSTi eTale daSTiviparyAsakiyA. 6. mRSAkiyA. 7. adattAdAnakriyA. 8. adhyAtmakriyA. 9. mAna kiyA. 10. amitrakriyA. 11. mAyAyiA . 12. lebhakiyA. 13. IryA pathikI kriyA-ema tera kriyAsthAne che. 818 .1 athakiyA. tasathAvarabhUehiM jo daMDa nisaraI u kajeNaM / Ayaparassa va aTThA aTThAdaMDaM tayaM viti 1 // 819 // 1. rasa ke sthAvara jIve para pitAnA ke bIjAnA kArya mATe eTale prajanathI je daMDa eTale hiMsA karAya (kare) tene arthadaMDa kahyo che. beIndriya vagere trasa jIve, pRthvI vagere sthAvara ane bhUta eTale prANIo para je kaMI daMDa karAya arthAt jenA vaDe pote athavA bIjA prANuM daMDAya te daMDane artha hiMsA. te hiMsA pitAnA zarIra vagere mATe ke bIjAnA eTale bhAI vagerenA kArya mATe kare te arthadaMDa kahevAya. kriyA ane kriyAvAnanA abheda upacArathI arthadaMDane arthakriyA tIrthakara bhagavaMte kahe che. (819) 2. anaWkriyA jo puNa saraDAIyaM thAvarakAyaM va vaNalayAIyaM / mAreuM chidiUNa va chaDDeI so aNaTThAe 2 // 20 // je saraTAdi eTale kAcaMDA, uMdara vagere trasakAyane tathA vanalatA vagere sthAvarakAyane prajana vagara mArIne kApIne je cheDI (pheMkI) de te dharma ane dharmInA abheda upacArathI anaWkiyA kahevAya. (820)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 121. tera kriyAnuM vistRta varNana 3. hiMsAkriyA ahimAivairiyassa va hisisu hiMsaI va hiMsehI / jo daMDaM AraMbhaI hiMsAdaMDo havai eso 3 // 821 // A sApa vagere verI amArI hiMsA kare che, hiMsA karI hatI, hiMsA karaze, evI dhAraNapUrvaka sApa vagere athavA zatrune je daMDa kare eTale vadha kare, te hiMsAdaMDa kahevAya. A kriyA paNa dharma ane dharmanA abheda upacArathI thAya che. (821) 4. akasmAta kiyA annahAe nisirai kaMDAI annamAhaNe jo u / jo va niyaMto sassaM chidijA sAlimAIyaM // 822 // bIjA haraNa, pakSi, sarIsRpa eTale sApa vagerene mAravA mATe bANa, patthara, vagere pheMke ane tenA vaDe te prANa haNavAnA badale bIjuM prANI ke vyakti haNAya, te akasamAta kriyA. anabhisaMdhi eTale upaga vagara sahasAkArathI bIjAne haNavA mATenI pravRtti vaDe enA sivAya bIjAne vinAza thAya te akasmAtadaMDa. je kApavAnI buddhithI ghAsa vagerene jote bIjA cokhA (DAMgara) vagere dhAnyane paNa anAgathI kApI nAMkhe te akasmAta daMDa. jemake DAMgara vagere bIjA pAkanI vacce rahelA ghAsa vagerene kApavA taiyAra thayela anAgathI bIjA DAMgara vagere dhAnyane kApI nAMkhe te akasmAtadaMDa. (822) 5. draSTiviparyAsa kiyA. esa akamhAdaMDo 4 didvivivajjAsao imo hoi / jo mittamamiti ya kAuM ghAejja ahavAvi // 823 // gAmAI ghAejja va ateNa teNatti vAvi ghAejjA / didvivivajjAseso kiriyAThANaM tu paMcamayaM 5 // 824 // daSTi eTale buddhi, tene viparyAsa eTale viparIta paNuM eTale mativizvama te daSTiviparyAsa. tenAthI A pramANe daDa thAya che. je mitrane paNa duzmana che evI buddhipUrvaka mAnI vadha kare te dRSTivipasadaMDa athavA gAma vagerenI hiMsA kare, te A pramANe. gAmamAM rahelA keIke kaIne keI aparAdha karyo hovAthI saMpUrNa gAmanI je hiMsA kare te daSTi viparyAsa daMDa, athavA aArane A cera che ema mAnI vadha kare te daSTiviparyAsa. e pAMcamuM kriyAsthAna che. (823-24)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 pravacana-sAroddhAra 6. mRSAkiyA attaTTanAyagAINa vAvi aTThAe jo musaM vayai / so mosappaccaio daMDo chaTTo havai eso 6 // 825 // pitAnA mATe ke bIjA nAyaka vagere para mATe je mRSA eTale jUThuM bole te mRSAnimittaka chaThTho daMDa (825) 7. adattAdAnakriyA emeva AyanAyagaaTThA jo giNhaI adinnaM tu / eso adinnavattI 7 ajjhatthIo imo hoi // 826 // mRSAvAda daMDanI jema adattAdAnadaMDa paNa potAnA ke nAyaka vagere paranA mATe bIjAe ApyA vagaranuM grahaNa karavuM te adattAdAna-daMDa. bIjo artha jJAtijanone ravajene mATe ApyA vagaranuM grahaNa karavuM (826) 8. adhyAtmakriyA navi koi ya vici bhaNai tahavi hu hiyaeNa dummaNo kiMci / tassa'jjhatthI sIsai cauro ThANA ime tassa // 827 // koho mANo mAyA lobho ajjhatthakiriya evesA 8 / vo vAramavArUM gaThThaviAM tu mA 828 adhyAtma kriyAsthAna A pramANe che. adhyAtma eTale mana, te manamAM bAhya nimitta vagara je zoka, vagerenI utpatti te adhyAtma. je te sAme kaI kaMI paNa kharAba bele nahIM chatAM manamAM kaMIka vicArIne atizaya dubhAyA kare tene AdhyAtmikIkriyA kahevAya. A AdhyAtmika kriyA utpanna thavAnA kedha, mAna, mAyA ane lebha. ema cAra kAraNe che, bAhyanimitta vinA (sva prakRtithI ja) aMdaramAM niSkAraNa kaidhAdi karIne duHkhI thavuM te AdhyAtmakriyA che ema rahasyArtha che. (827-828) 9 madAkiyA ___ matto hIlei paraM khisai paribhavai mANavattesA 9 / mAipiinAyagAINa jo puNa appevi avarAhe // 829 // - je jAti, kula, rUpa, bela, zrata, tapa, lAbha, aizvarya-ema ATha prakAranA mAna vaDe mada vaDe je matta thaI potAnA sivAya bIjAne jAti vagere dvArA tiraskAra kare ke "A halakaTa (halake) che vagere vacane vaDe niMdA kare. ane aneka prakAranI kadarthanA karavA vaDe parAbhava kare. e mAnakriyA sthAna che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 121. tera kriyAnuM vistRta varNana 10 amitrakriyA - tivvaM daMDa kuNaI dahaNaMkaNabaMdhatADaNAIyaM / tammittadosavatti kiriyAThANaM bhave dasamaM 10 // 830 // mAtA-pitA-jJAtijanonA apaaparAdhamAM paNa, bALavuM. (DAmadeva) AMkavuM, bAMdhavuM, mAravuM vagere je tatra daMDa kare te mitra Savarti kriyA sthAna te amitrakriyA che. temAM dahana eTale uMbADIyA vagere vaDe DAma Apa, akavuM eTale kapALa vageremAM sAya vagere vaDe cihna karavA, baMdhana eTale doraDA vagere dvArA bAMdhavuM. tADana eTale cAbUka vagere dvArA mAravuM. Adi zabdathI anapaNane (AhArano virodha karavA. (827-828-829-830) 11 mAyAyiA ? egArasamaM mAyA anaM hiyayaMmi anna vAyAe / annaM AyaraI vA sakammaNA gUDhasAmattho / 831 // gUDha sAmarthyavALA hRdayamAM judu, vacanamAM juduM ane kriyAmAM judu ema visaMvAdI pitAnI ceSTA vaDe kare te mAyAkriyA che. hRdaya eTale manamAM jude eTale bole enAthI juduM ja vicArate heya. vANImAM judo eTale je vicAryuM hoya tenAthI juduM ja bole bele. ane vicAro gUDha sAmarthyavALo karatA judA prakAranI pitAnI ceSTA-igitAkAra kare che. A mAyA pratyAyika phiyAsthAna che. (831) 12 bhakiyA - mAyAvattI esA 11 etto puNa lohavattiyA iNamo / sAvajAraMbhapariggahesu satto mahaMtesu // 832 // taha itthIkAmesu giddho appANayaM ca rakkhato / annesi sattANaM vahabaMdhaNamAraNe kuNai // 833 // moTA sAvadyAraMbha parigrahamAM ati Asakta, tathA strInA viSe tathA kAmaga viSe ati lupI, pitAne kaSTamAMthI rakSaNa karavA mATe bIjA jIno vadha, baMdhana, mAravuM. vagere kare, bhakiyA. jIvavirAdhanA vagere rUpa sAvadyAraMbha tathA ghana dhAnya vagerenA saMgraharUpa parigrahamAM gADha IcchAvALA tathA strIomAM temaja kAma eTale suMdara, rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabdarUpa pAMca IndriyanA viSayamAM atyaMta Asakta tathA potAne musIbate (kacche) mAMthI sAvacetIpUrvaka bacAvo, bIjA jIvonA vadha baMdhana mAraNa vagere kare.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 pravacana-sAroddhAra lAkaDI vagere vaDe mAravuM te vadha, doraDA vagere vaDe bAMdhavuM te baMdhana, prANa nAza rUpa mAravuM te maraNa AvA svarUpavALuM lebha pratyayika phiyAsthAna siddhAMtamAM kahela che. (832, 833) 13 irSApathikImiyA - eseha lohavattI 12 iriyAvahiaM ao pavakkhAmi / iha khalu aNagArassA samiI guttIsu guttassa // 834 // sayayaM tu appamattassa bhagavao jAva cakkhupamhaMpi / nivayai tA suhamA hU iriyAvahiyA kiriya esA 13 // 835 // A kiyAsthAna samiti guptithI sugupta evA sAdhune hoya che. satata apramata sAdhu bhagavaMtanA AMkhanA palakArA mAtra jeTalo sUkSma IryA pathika kriyA sthAna hoya che. gamana karavuM te IryA. te IryA eTale gamanathI viziSTa je patha eTale mArga te IryApatha, te saMbaMdhita je kriyA te IryApathikI kiyA. A artha vyutpatti mAtra che. pravRtti nimittaka artha A pramANe che. ' upazAMta meha vagere traNaguNa sthAnavartI ane kevaloga pratyayika je sAtAvedanIya karma baMdha, te IryA pathikI. IrSA samiti vagere samitithI yukta temaja mana vagere guptithI gupta evA susaMvRtta sAdhuo je apramatta eTale upazAMtamUha, kSINameha ane sagi kevalirUpa traNa guNasthAnake rahelA che, teone A kiyA hoya che. bIjA apramata sAdhuone kaSAya pratyayika karmabaMdha hoya che. mATe temane phakta ega nimittaka karma baMdhane saMbhava na hovAthI ahIM apramatta zabdathI temane lIdhA nathI. AvA sAdhu bhagavaMta AMkhane palakAro mAre te A yoganuM upalakSaNa che, eTale AMkhane ughADa baMdha mAtra eTalo ga saMbhave che. teTalI sUkama eTale eka samaya pramANu baMdha hevAthI ati alpa zAtA baMdha rU5 kiyA thAya che te A teramuM IryApathikI kriyA sthAna che. (834-835) 122 sAmAyikanA cAra AkarSa : cAra prakAranA sAmAyikanA eka bhavamAM je AkarSe thAya te kahe che. sAmAiyaM cauddhA suya 1 dasaNa 2 desa 3 savva 4 bheehiM / tANa ime AgarisA egabhavaM pappa bhaNiyavvA // 836 // tiNha sahassapuhuttaM ca sayapuhuttaM hoi viraIe / egabhave AgarisA evaiyA huMti nAyavvA / / 837 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122. sAmAyikanA cAra A (1) zrutasAmAyika, (2) danasAmAyika, (3) dezaviratisAmAyika ane (4)saviratisAmAyika-ema sAmAyika cAra prakAre che. teonA eka bhavane Ayine pahelA traNa sAmAyikanA sahasra pRthatva AkaSa ane saviratinA zatapRthakatva-AkarSA hoya che, ema jANavuM. sama eTale rAga-dveSanI vacce rahelA madhyastha. te madhyasthanuM samabhAvavALAnuM gamana eTale meAkSamAmAM je pravRtti, te samAya. tenA bhAva te sAmAyika. ekAMta upazamabhAvane pAmavuM, te sAmAyika kahevAya. te cAra prakAre che. 1. zrutasAmAyika, 2. danasAmAyika, 3. dezivaratisAmAyika, 4. sarvAMvitisAmAyika. 49 te cArenA ekabhavane Azrayi ane upalakSaNathI anekabhava Azrayine AkarSI kahe che. AkaSa eTale AkaSa Nu. prathamathI athavA cheADelA bhAvane pharIvAra pAmavA te AkaSa. te ekabhavAzrayi ane anekabhavAzrayi ema be prakAre che. temAM pahelA ekabhavAzrayi AkarSI kahe che. 1. samyaktvasAmAyika, 2. zrutasAmAyika ane 3. dezivetisAmAyikAnA ekabhavamAM utkRSTathI sahasra eTale hAra pRthakktva AkarSI hoya che ane saritanA ekabhavamAM utkRSTathI zata eTale se pRthaa AkarSI hAya che. pRthaa eTale bethI nava sudhInI saMkhyA. ATalA AkarSI utkRSTathI eka bhavamAM jANavA. te pachI te bhAvathI patana thAya che. athavA tenI prApti thatI nathI. cAre sAmAyikanA jaghanya ekaja AkaSa eka bhavamAM hoya che. Avazyaka-- cUrNimAM kahyuM che ke zrutasAmAyikanA ekabhavamAM jaghanyathI eka AkaSa hoya che. utkRSTathI sahasrapRthakktva heAya che. e pramANe samyaktvasAmAyika ane dezivaratimAM paNa samajavuM. sarvAMviratimAM jaghanyathI eka AkaSa hoya che ane utkRSTathI zatapRthakktva AkaSa eka bhavamAM heAya che. (836-837) have vividha prakAranA bhavamAM prApta thatA AkarSAnu pratipAdana kare che. tiha asaMkhasahassA sahasapuhuttaM ca hoi viraIe / nANabhave AgarisA evaiyA huMti nAyavvA || 838 // traNa sAmAyikanA judA judA bhavAzrayI asaMkhya hajAra pRthavru AkarSI hoya che ane viratinA sahasra pRthatva AkaSaI jANavA. samyaktvasAmAyika, zrutasAmAyika, dezaviratisAmAyikanA anekabhavAzrayathI utkRSTathI asaMkhya hajAra AkarSI hoya che. kAraNa ke A traNenA ekabhavAzrayI hajAra pRtha 7
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 pravacana-sArAddhAra bhAga-2 AkarSI kahelA che ane bhavA kSetrapalyeApamanA asakhyAtamA bhAgamAM rahelA AkAzapradeza tulya che. kahyuM che ke, 'saMmatta desavirayA paliyassA sakhabhAgamettAu' sahasrapRthaktvane tenA vaDe guNavAthI asa`khyAta hajArA thAya che. judA judA bhavA AzrayI saviratinA utkRSTathI sahasrapRthaa AkarSA thAya che. saviratinA ekabhavamAM zatapRthahtva AkarSyA kahyA che ane bhavA ATha che. tethI zatapRthahtvane ATha vaDe guNatAM sahasrapRthakva thAya che. ATalA vividha bhavAzrayI AkarSI jANavA. bIjA AcAryA kahe che. "phor saslamasaMva" emAM paNa samyaktvasAmAyika joDe avinAbhAva saMbaMdhavALuM hovAthI nahi kaheluM heAvA chatAM paNa zrutasAmAyika te pramANe svIkAravuM. vividhabhavAmAM to akSarAtmaka sAmAnyazrutanAM ana`taguNA AkarSI hoya che. 123. aDhAra hajAra zIlAMgaratha sIliMgANa sahassA aTThArasa ettha huMti niyameNaM / bhAveNaM samaNANaM akkhaMDacarittajuttANaM // 839 // akhaMDa cAritra yukta bhAvasAdhuone bhAvathI niyamA aDhAra hajAra zIlAMgA hAya che. zIlAMga eTale cAritranA aMzA athavA tenA kAraNeA. zAsanamAM ke sAdhudharmamAM te niyamA aDhArahajAra hoya che, paNa ochA vadhatA hAtA nathI. te vizuddha pariNAmarUpa bhAvathI hAya che. paNa dravyathI AcAra sevanamAM AchA paNa heAya. A aDhAra hajAra zIlAMgA sarva virativAna sAdhune ja hAya che, paNa zrAvakane hAtA nathI. ukta sakhyAMvALA zIlAMgeAsaviratidharAmAM ja saMbhave che. athavA dravyasAdhuAne hAtA nathI paNa bhAvasAdhuone ja hoya che. te bhAvasAdhue saMpUrNa cAritravAna hAya che. paNa drupa prati sevAvaDe khaDita cAritravALA hotA nathI. prazna :- akhaMDa cAritravAna ja sa`viratidhara heAya che. te kha'Dita cAritranA saba dhathI saM viratipaNAnA abhAva thAya che. " DivannarU avacce va " (pAMce vratane jIva pAme ane khaMDita paNa kare) e Agama vacana mujaba sarvaviratidharane pAMce mahAtratAnA sAthe ja svIkAra hoya che. ane pAMcanA sAthe atikrama eTale bhaMga hoya che, eka vagere vratanA nahIM. tA pachI saviratinuM dezathI khaMDana (bhaMga) zI rIte hAya ? sAcI vAta che. paraMtu A vAta pAMca mahAvratanI pratipatti eTale apekSAe saviratipaNAmAM jANavI. pAlana karavAnI apekSAe uttara :sarva svIkAranI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123, aDhAra hajAra zIlAMgaratha 51 saMjavalana kaSAyanA udayanA kAraNe anya prakAre paNa hoya. AthI ja kahyuM che ke "badhAye aticAra saMjavalana kaSAyane udayanA kAraNe thAya che. ane aticAro cAritranA dezathI khaMDanarUpa ja che. mATe eka vratanA bhaMgamAM sarvatrata bhaMga je kahyuM che te paNa amuka apekSAe che. te apekSA A pramANe che. je aticAranA prAyazcittamAM cheda sudhInuM prAyazcitta Ave temAM eka vratanuM khaMDana (bhaMga) thatuM nathI. paNa je aticAramAM mUlaprAyazcitta kyAM Ave tyAM eka vratanA khaMDanamAM sarvatratanuM khaMDana thAya che. A pramANe ja daza prakAranA prAyazcittanuM vidhAna saphala thAya che. nahIM te mUla vagere ja prAyazcitta thaze. vyavahAranayane AzrayI ja aticAro saMbhave che. nizcayanayathI te e sarvaviratipaNAne bhaMga ja thAya che. vadhu vistArathI sayuM. (839) eka prakAranA zIla (cAritra)nA aDhAra hajAra bhedo zI rIte thAya, te kahe che. . joe 3 karaNe 3 sannA 4 iMdira 5 bhomAi 10 samaNadhamme ya 10 / sIlaMgasahassANaM aTThAragassa niSphattI // 840 // yoga che, karaNa 3, saMjJA 4, IdrIya 5, pRthvIkAya vagere 10 ane dazavidha zramaNadharma vaDe aDhAra hajAra zIlAMganI utpatti thAya che. karaNa-karAvaNa vagere karaNanA viSayabhUta te ga. ganA ja viziSTa sAdhana je mana vagere te karaNa. cetanA vizeSarUpa AhAra vagere saMjJAo, kAna vagere iMdri, pRthvIkAya vagere nava jIvakAryo tathA dazamuM ajavAya, kSamA vagere daza yatidharmamAM prastuta aDhAra hajAra zIlAMga samUhanuM parimANa utpanna thAya che. (840) yoga vagere padanI vyAkhyA kare che. karaNAi~ tini jogA maNamAINi havaMti karaNAI / AhArAI sannA cau soyAiMdiyA paMca // 841 // bhomAI nava jIvA ajIvakAo ya samaNadhammo ya / khatAi dasapayAro evaM Thie bhAvaNA esA // 842 // karaNa, karAvaNa vagere traNa yoge, mana vagere traNa karo, AhAra vagere cAra saMjJAo, kAna vagere pAMca Indriye, pRthvIkAya vagere nava jIvakAya ane avakAya ema daza kSamA vagere daza prakArane zramaNadharma ane e pramANe AnI bhAvanA karavI. karaNa, karAvaNa ane anumodana ema traNa prakAre ga che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 pravacana-sAroddhAra bhAga-2 mana vagere eTale mana-vacana-kAyAnA garUpa traNa ja karaNe che. vedanIyakarma, bhayamahanIya, vedamohanIya ane lebha kaSAdayathI thayela adhyavasAya vizeSarUpa AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha viSayavALI cAra saMjJAo che. pazcAnupUrvathI kAna, AMkha, nAka, jIbha ane cAmaDI ema pAMca indriya che. uttarottara guNonI prAptithI sAdhya zIlAge che. e jaNAvavA mATe indrimAM pAnu pUrvIkama che. pRthvIkAya, aSkAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beidriya, teIndriya, cauriMdriya, pacaMdriya ema nava prakAre chavakAya che ane dazamuM ajavAya che. te dazamuM ajavAya tyAjya kahyuM che. te mahAmUlyavAna vastra, pAtra, senA, cAMdIrUpa che, tathA duSpaDileheluM tathA apaDileheluM vastra, pustaka carmapaMcaka, tRNa eTale ghAsa paMcaka vagere rUpa che. dazaprakAranA yatidharma kSamA, mArdava (namratA), saraLatA, mukti eTale nirlobhatA, tapa, saMyama, satya, zauca, aparigraha ane brahmacaryarUpa che. A pramANe uparokta nyAyapUrvaka AgaLa gAthAmAM kahela panA traNa traNa, cAra, pAMca, daza, daza saMkhyAvALA mUla padanA samUhamAM A zIlAMganI siddhinA viSayavALI A bhAvanA vaDe zIlAMganA bhAMgA thAya che. (841-842) na karai maNeNa AhArasannavippajaDhago u niyameNa / soiMdiyasaMvaraNo puDhavijie khatisaMjutto // 843 // kare nahIM e prathama karaNarUpa ga jaNAvyuM, "mana vaDe e prathama kAraNa jaNAvyuM, AhArasaMjJA rahita paNa e prathama saMjJA jaNAvI, tathA avazyameva "endriyanA viSayane saMvara eTale rAgAdimaya zrotrendriyanI pravRttine nirodha karyo che. AnA vaDe prathama iMdriya jaNAvI. AvA prakArane jIva zuM nathI karate te kahe che. "pRthvIkAya che viSayaka AraMbha samAraMbha na kare e prathama jIvasthAnaka kahyuM "kSamA dharmayukta" ema * kahevA vaDe prathama zramaNa dharmane bheda kahyo che. eTale A pramANe "AhAra saMjJAthI rahita, zrotrendriyanAM saMvaravALe kSamAdharmathI yukta, pRthvIkAyanA AraMbhane manathI kare nahIM" ema eka zIlAMganI prApti thAya. (843) *. have bAkInA zIlAMganA bhAMga paNa saMkSepamAM jaNAve che. iya maddavAijogA puDhavIkAe hAti dasa bheyA / AukAyAIsuvi ia ee piDiaM tu saMyaM // 844 // soiMdieNa evaM sesehivi jaM imaM tao paMca / AhArasannajogA iya sesAhiM sahassagaMdu // 845 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123. aDhAra hajAra zIlAMgaratha 53 evaM maNeNa vayamAiesu evaM tu chassahassAI / na kare sesehipi ya ee savvevi aTThArA // 846 // pRthvI kAyamAM mArdava vagere daza yatidharma sAthe dazAMgA thAya. e pramANe akAya vageremAM paNa samajavuM e badhA bhAMgAne saravALe eka se thAya. e e bheda zrotraMdriyanA thayA. e sivAyanI bIjI cAra IndricenA bhAMga karatA pAMcase thAya. e pAMcasone AhAra vagere cAra saMjJA sAthe soga karatA be hajAra thayA. e pramANe manavaDe be hajAra bhAMgA thAya. ema vacana vageremAM karatA cha hajAra bhAMgA thAya. te cha hajAra "na kare vagere traNa sAthe joDatA kule aDhAra hajAra thayA. AgaLa upara kahyA pramANe mArdavAdi eTale namratA, saraLatA vagere padanI sAthe pRthvIkAyane AzrayIne pRthvIkAya AraMbha ema kahevApUrvaka bhAMgA karatA daza zIlanA bheda thAya che. ema aplAya vagere navasthAmAM paNa jANavuM. A pramANe daza yatidharma tathA pRthvIkAyanA pade sAthe bhAMga karatA so bhAMgA thAya. A se bhAMgAne zrotrendriya sAthe guNatA se thAya. bAkInI AMkha vagere cAra Indriyane paNa se so bheda gaNatA badhA maLI 500 (pAMca) bhAMgA thAya che. kemake Inidraye pAMca che. ane A bhAMgAne AhAra saMjJA sAthe saMyoga karatA pAMcase bhAMgA thayA bAkInI bhaya vagere traNa saMjJAone upara pramANe pAMca pAMcase bheda thAya che. te badhA meLavatA cAra saMjJA hevAthI 2000 (be hajAra) bhedo thAya che. e be hajAra bhedane manovega sAthe saMga karatA manoganA be hajAra bheda thAya che. e pramANe vacana kAyAnA paNa darekanA be be hajAra bheda karatA kulle che hajAra bhedA thAya che. karaNage traNa prakAre che. A cha hajArane "na kare e padanI sAthe saMyoga karatA kule cha hajAra bhAMgA thayA. ema "na karAve, ane na anude, enA cha-cha hajAra meLavatA kule aDhAra hajAra zIlanA bhede thayA. eka eka zIlAMganI gAthA A pramANe bane che. na karemi maNasA''hAra sannaviraou soya saMgutto / puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM // zretrendriyathI gupta. AhArasaMjJAthI virata ane kSAntiguNamAM rahela e huM pRthavIkAyane AraMbha manathI na karuM. (1) e pramANe mArdava guNamAM rahele, (2) Arjava guNamAM raheze. yAvat braghracarya guNamAM rahele huM ema 10 bhAMgA thAya A pramANe aplAya viSayaka paNa gAthAo kahevI. kAremi na maNasAhArasannavirao u soyasaMgutto / puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM / /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 pravacana-sAroddhAra bhAga-2 - tathA zretrendriyathI gupta. AhAra saMjJAthI virata, ane kSatiguNamAM rahelo e huM pRthvIkAyanA AraMbhane manathI na karAvuM vigere. ..na'Numanne maNasAhArasannavirao u soyasaMgutto / . puDhavIkAyAraMbhaM khaMtiguNe vaTTamANo'haM // tathA zretrendriyathI gupta. AhAra saMjJAthI virata ane bhAtiguNamAM rahele e huM pRthvIkAyanA AraMbhane manathI na anuduM vigere. prazna :- eke ekanA yoge je aDhAra hajAra bhAMgA thAya. be vagere padanA saMye- - ganA je bhAga laIe te ghaNuM bhAMgA thAya. te A pramANe eka be vagere saMga vaDe yegamAM sAta vikalpa, karaNemAM paNa sAta vikalpa. saMjJAnA paMdara, IndrimAM ekatrIsa pRthvIkAya vageremAM 1023 ane daza yatidharmanA paNa 1023 bhAMgA thAya. A saMkhyAene paraspara saMyeAga karI bhAMgA karatA be hajAra karoDa traNa karoDa corAsI karoDa, ekAvana lAkha, tresaThahajAra, baso pAMsaTha (23845163265) bhAMgA thAya che. te pachI aDhAra hajAra bhAMgA kema kahyA? - uttara - zrAvakadharmanI jema keI paNa bhoge sarvaviratipaNuM ja manAtuM hoya, te A bhAMgA kahevA te vAta barAbara hatI. paNa sarvaviratimAM to A aDhAra hajAra bhAMgAmAMthI eka paNa bhAMgIne bhaMga thavAthI zIlAMgane bhaMga thAya che. eTale sarvaviratapaNu rahetu nathI. kahyuM che ke ittha imaM vinneyaM aidaMpajjaM tu buddhimaMtehiM ekaMpi suyarisuddhaM sIlaMga sesasabhAve (1) ahIM zIlAMganA viSayamAM buddhimAnoe A pramANe tAtparya jANavuM. eka paNa suparizuddha zIlAMga tyAre ja hoya che, jyAre bIjA zIlAMga hoya te ja. mATe be traNa vagere sAMgika bhAMgAo karavAnI jarUra nathI. paNa badhA padamAM chellA bhAMgAne aDhAra hajAra paNa kahyuM che. kAraNa ke sAdhune trividha trividhamAM nava bhAMgA kahyA che. tethI zrAvakene A bhAMgA hatA ja nathI. paraMtu mananI sthiratA mATe anumodanA (anumati) pradhAnatAe pitAne anulakSIne gAthA balavArUpa hoya che. te gAthA uccAraNa A pramANe che. na kareMtI maNasAhArasannavirayA u soyasaMguttA / puDhavIkAyAraMbhaM dhannA je khaMtiguNajuttA // 1 // evaM dhannA je maddavujjuttA, dhannA je ajjavajuttA / evaM yAvadadhannA je baMbhaguNajuttA // vagere je AhAra saMjJAthI virata, zretrenidrayathI gupta, kSamAguNa yukta, pRthvIkAyano AraMbha manathI na kare teone dhanya che. 1. mArdavaguNayuktane dhanya che. ArjavaguNavALAne dhanya che. yAvat brahmacarya guNavALAne dhanya che. tyAM sudhI kahevuM. (844-845-846)
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ // zrIzIlAMgaratha // 1 // je nokarati mAsA, nijjiyaahaarsnnaasoiidii|| pUDhavIkAyAraMbha, khaMtijunA te muNI vaMde // 1 // khaMtIprajjavamadava, muttItavasaMjame ya bodhave // saca soya akiMcaNaM ca, baMbhaM ca jAdhammo // 2 // joe karaNe sannA, iMdiya bhUmAi samaNadhammo ya // sIlaMgasahassANaM, advArasasahassaniSphattI // 3 // karaNAI tiNNi jogaa,mnnmaainniyohvntikrnnaaii| AhArAIsannA cau, sopAi iMdiyA paMca // 4 // .. 123. aDhAra hajAra zIlAMgaratha. rAjanIpharati jainokazayati janA aNumA 4000 || 5000 yati4000 u maNasA // vaNasA taNuNA 2000 2000 // 2000 FANAME nijiyaA||nijiyabhayo nijiyameha nijiyapari hArasanA // sannA || sajA gahasammA 400 pa00 500 www sIIpI / cakvidI || dhANiMdI rasaNiMdI|| pAsiM pagasiMdAROK: 100 100 100 // 900 900 nA/ caA//pani //raMbha 90 //raMmA soyajubhA AkiMdhAtIla baIdiAta bharaMbha-10 smA // paMdhibhika rama 10 mAtAajIpasa 10 sajamA sacyA teNIvaMda tamuNI vNd| tamuNI jati OE com AND paMDhavIkAyA AukAyA|| taMukAthA|| vAukAyA|yaNassaIkA raMbha 20 raMbhaM 20 raMbha 20 2 0 yAraMbha 20 yatijuA, samadRvA.saajjayA samutiNa tavaja tamaNIpa|| tamuNIcaMda temuNIyANIpaMda|| tamaNI A FOLLO RAy KirtanRISM NilderzI - - UU
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124. sAtanaya negama 1 saMgaha 2 vavahAra 3 rijjusue 4 ceva hoi boddhavve / sadde 5 ya samabhirUDhe 6 evaMbhUe 7 ya mUlanayA // 847 // (1) naigama, (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) gajajusUtra, (5) zabda, (6) samabhiruDha ane (7) evabhUta-A sAta mUlana jANavA. aneka dharmAtmaka padArthanA keI paNa eka nitya vagere dharmane anavadhAraNA eTale "ja" kAra vagara pratipAdana karavApUrvaka pitAnI buddhimAM je abhiprAya vizeSa utArAya te jJAtAne abhiprAya vizeSa te naya. Ane bhAvArtha A pramANe che. je naya bIjA nAnI apekSApUrvaka syAdvAda sahita padArthanA svarUpane svIkAre, te vAstavikapaNe saMpUrNa vastune svIkAratA hovAthI pramANamAM ja tene samAveza thAya che. te bIjA nonI apekSA vagara pitAne icchita dharmane anavadhAraNa eTale "ja" kAra vagara padArthane jANavAnI IcchA kare, te vastunA eka aMzane svIkAranAra hovAthI naya kahevAya che. te naya niyamA mithyAdaSTi ja hoya che. kAraNa ke te padArthane yathAvasthita rUpe savIkArato nathI AthI ja bIjA graMthamAM kahyuM che, ke- "sarva na mithyAvAdI che. mATe ja nayavAda e mithyAvAda che. tethI ja jina siddhAMtane jANanAre mithyAvAdipaNune tyAga karavAnI icchAvaDe dareka padArthane svAtkAra pUrvaka bele paNa kyAreya syAtakAra vagara na bele. jo ke vyavahAramArgamAM rahelA badhI jagyAe hameMzA sAkSAturUpe svAtakArano prayoga nathI karatA, chatAM paNa upalakSaNathI syAt zabdano prayoga belanAranI kuzaLatAnA kAraNe temAM hoya che. kahyuM che ke- "bolanAra je kuzaLa hoya te, svAtkArano prayoga dareka sthaLe na karavA chatAM paNa sthAkAra, vidhAna ane niSeghamAM arthapattithI jaNAya che. tema ahIM tathA bIje anuvAda tathA kathanAdi prasaMgomAM samajI levuM. te na mUla bhedanI apekSAe sAta che. te A pramANe (1) naigama, (2) saMgraha, (3) vyavahAra, (4) RjajusUtra, (5) zabda, (6) samabhirUDha (7) evaMbhUta. nagama - eka nahIM te naka, ahiM naDyuM nathI paNa na che. tethI "jana ghare e sUtra nathI lAgatuM. taika eTale aneka ghaNu e artha le. tethI ghaNI saMkhyAvALA mAna vaDe eTale mahAsAmAnya, avAMtara, sAmAnya ane vizeSa vagere aneka viSayarUpa pramANe vaDe padArthane jANI zakAya te naigama. 1. pRSodarAdithI nigamarUpanI siddhi thAya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124. sAtanaya 57 athavA nizcita gama eTale Adha te nAgama. paraspara vibhAjita sAmAnya vagere padArthone grahaNa karavA tenaigama. athavA gama eTale mA. jenA eka mArga nahIM paNa aneka mArga che, te naigama. eTale aneka prakAre padmA ne svIkAranAra, te nAgama. A sattAlakSarUpa mahAsAmAnya tathA dravyatva, guNatva katva, vagere rUpa avAntara sAmAnya che. tathA atya eTale sakala asAdhAraNarUpa avAMtara vizeSa. je para rUpane bhinna karavA samartha che sAmAnyathI atyaMta judA svarUpe je svIkArAya che. jethI A padArthonI vyavasthA A pramANe sthApavAmAM AvI che. dravya vagere badhA padArthomAM je sat, sat ema avizeSarUpe pratIti (utpanna) thAya che ane dravya vagere asaCvyApaka hAvAthI tathArUpa pratyaya vacanaprayAga paNa thAya che--A pratIti ane vacanaprayAga dravyAdimAtrathI nathI thatA kAraNa ke dravyAdi asavavyApaka che. (ane sat pratItitA vyApaka che.) te A pramANe:- jo dravyamAtranA kAraNarUpa 'sat' e pratyaya thAya tA te pratyaya guNu vageremAM nathI thatA kemake tyAM dravyatvanA abhAva che. jo sapratyaya guNu mAtranA kAraNarUpa hoya, tA dravyAdimAM tenA anubhava na thAya, kAraNa ke dravyamAM guNatvanA abhAva che. e pramANe dareka jagyAe vicAravuM. mATe dravya vagerethI bhinna mahAsattA nAmanuM sAmAnya jenA vazathI avizeSarUpe badhI jagyAe 'sat' rUpanI pratIti karAve che. tathA nave dravyAmAM A dravya-dravya che. evA prakAranI eka sarakhI pratItinA darzanathI dravyatva nAmanA avAntara sAmAnyanA svIkAra thAya che. e pramANe guNatva, katva,gAtva, azvatva vageremAM paNa che. ane A avAntara sAmAnyA sAmAnya vizeSarUpe kahevAya che. kemake A dravyatva vagere pAtapeAtAnA AdhAra vizeSeAmAM eka sarakhI pratItikAraka vacananA kAraNarUpa hAvAthI sAmAnya che ane potAnI jAtine khIjI jAtiothI judA pADanAra hovAthI vizeSarUpe che. mATe e sAmAnyavizeSa ema anne rIte kahevAya tathA tulyajAti guNakriyAnA AdhArarUpa je paramANu, AkAza, dizA vagere nitya dravyeAmAM atyanta bhinnatA eTale judAinI buddhinA kAraNarUpa je atya vizeSa che, te vizeSo yegiAne ja pratyakSa che. ApaNA jevAne te anumAnathI jaNAya che te A pramANe - : tulyajAti, guNakriyAnA AdhArarUpa paramANue, bhinnatva eTale vyAvRtti pratyayanA viSayavALA heAvAthI vyAvartaka eTale bhinnatAkAraka dhama sabadhita che. meAtInA DhagalAmAM nizAnIvALA meAtInI jema. 1. te prajJAdinA kRtigaNu rUpe svAtha mAM jhA pratyaya lAgavAthI nagama'nI siddhi thAya che .
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAdvAra bhAga-2 je avAMtara vizeSa che te ghaDA (ghaTa-paTa) ane karavAmAM samatha che. te nAnA bALakathI laI vRddha ane vajranI jema eka bIjAne bhinna strIone paNa pratyakSa che. A mahAsAmAnya, avAntarasAmAnya, aMtyavizeSa, avAntaravizeSa-e paraspara bhinna svarUpavALA che, te ja pramANe jaNAtA hAvAthI e pramANe samajAya che. te A pramANe sAmAnyagrAhI vijJAnamAM vizeSajJAna nathI ane vizeSagrAhI jJAnamAM sAmAnyajJAna nathI. tethI te badhAye paraspara eka bIjAthI bhinnarUpe svataMtra svarUpe che. tenA prayAga A pramANe thAya che. 58 je je pramANe jaNAya che. tene te pramANe svIkAravuM ane te paraspara bhinna svarUpavALA svarUpa thayuM. svIkAravu" jemake nIlane nIlarUpe jaNAya che. e pramANe naigamanayanuM prazna:- jo A naigamanaya sAmAnya vizeSane svIkAranAra hAya te je sAmAnya che te dravya ane je vizeSa che te paryAyA, ema paramArthathI teA dravyAstika ane paryAyastikanayanA tevA prakAranA svarUpane samyag jainasAdhunI jema svIkAranAra heAvAthI naigamanaca samyagdRSTirUpa bane ja che. kemake jinasiddhAMtanA svIkAra karatA heAvAthI tevA prakAranA samyag jainasAdhunI jema te sabhyaSTi ja che. mithyASTi zI rIte kahevAya ? uttara : A vAta barAbara nathI, kemake jinamatanA tattvanA svIkAra thatA nathI mATe A naya sAmAnya ane vizeSane paraspara bhinnarUpe ja svIkAre che. te A pramANe--A naigamanaya sAmAnya ane vizeSa e baMnene paraspara ekAMte bhinnarUpe ja svIkAre che. guNa ane guNI, avayava ane avayavI, kriyA ane kriyAkArakamAM atyaMta bheda mAne che. paNa jainasAdhunI jema dareka jagyAe bhedAbheda rUpa padmA ne svIkAratA nathI. tethI kaNAda RSinI jema mithyArdaSTi che. kaNAda RSie paNa peAtAnuM samasta zAstra dravyAstika ane paryAyAstikarUpa bane naceAthI samarthita karyuM che. chatAM te mithyAzAstra che, kemake svaviSayanI pradhAnatArUpe sAmAnya vizeSane paraspara nirapekSapaNe svIkAra kare che. mATe kahyuM che ke, je sAmAnya vizeSane vastuthI paraspara atyaMta bhinnarUpe mAne che. te kaNAdanI jema mithyA-STi che, uluka ane nAe zAsra mAnanAra hovA chatAM paNa mithyAtvI che kemake ekakhIjAthI nirapekSapaNe svaviSayanI pradhAnatAvALA hovAthI. (2) saMgrahanaya :- samasta vizeSAne DhAMkavApU je grahaNa kare te saMgraha. te A pramANe mAne che che. vizeSA nahIM. kasAmAnyarUpe saMpUrNa jagatane sAmAnya eja eka tattvarUpe
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 sAtanaya 59 te vizeSa bhAvalakSaNa sAmAnyathI bhinna che ke abhinna che? bIjI gatine abhAva hovAthI pahelA pakSamAM te vizeSa hotA ja nathI. kemake bhAva (sattA)thI bhinna evA AkAzanA phUlanI jema, bIje pakSa vicArIe te vize paNa bhAvarUpe ja che. te A pramANe-vizeSa bhAva mAtra ja che. kemake tenAthI abhinna che. mATe je jenAthI abhinna hoya, te te svarUpe ja hoya che. jema bhAvanuM svarUpa. tethI nakakI thayuM ke bhAvathI vizeSa abhinna che. vizeSa vyavasthApaka pramANane abhAva hovAthI vizeSane Agraha vizeSa prakAre cheDI devA eMgya che. te A pramANe-vizeSe bheda rUpe che. temAM kaI paNa bheda pramANa maLatuM nathI. pratyakSa te bhAvathI utpanna thayelI sattA che. AthI tene ja sAkSAtkAra karI zakAya che, paNa abhAvane nahIM. abhAva samasta zaktinA viraharUpa hovAthI tenI utpattimAM prayatnane abhAva che. anutpanna padArthane je pratyakSa karate heya, te sarva padArthanA sAkSAtkArano prasaMga Avaze. te pramANe thavAthI te vizeSAbhAvathI badhAne jenAra sarva- dazI thAya ane A vAta barAbara nathI. tethI bhAvagrAhakane ja pratyakSarUpe svIkAravuM. te bhAva badhe aviziSTarUpe che. te pramANe tenA vaDe grahaNa karavA gya che. mATe pratyakSarUpe vizeSanuM jJAna nathI ane anumAna vagere bIjA pramANethI paNa vizeSanI jANakArI nathI. kemake bIjA pramANe pratyakSanA AdhAre ja cAle che. mATe paramArthathI sAmAnya eja sat che. vize nahIM. ema saMgraha naya thaye. (3) vyavahAra - vyavahAramAM Ave te vyavahAra athavA vizeSanuM pratipAdana kare te vyavahAranaya che. te vyavahAranaya A pramANe vicAre che. "sata' A pramANe kahevAthI ghaTa-paTa vageremAMthI keIpaNa eka anirdiSTa svarUpavALA vizeSanuM ja jJAna thAya che. paNa saMgrahanayathI saMmata sAmAnyanuM jJAna thatuM nathI. kAraNa ke te sAmAnya artha kiyAnA baLa rahita hovAthI samasta lekavyavahAra mArganI bahAra che. mATe vizeSa ja che, sAmAnya nathI. AthI upalabdhinA lakSaNathI yukta te sAmAnyanI anupalabdhi (ajJAna) hovAthI te sAmAnya nathI. je upalabdhi lakSaNa yukta "sa" na maLe te asat che. e pramANe vyavahAra karavo. jema phakta (mAtra) jamIna upara kayAreka ghaDe nathI hote. saMgrahanaya mAnya sat upalabdhi lakSaNa vaDe yukta na maLatuM hovAthI sAmAnyanA svabhAvanI anupalabdhi che. prazna:- sAmAnya e vizeSathI bhinna che ke abhinna che? uttara :je pahelo bhinna pakSa mAne te sAmAnya abhAva ja thaze. kemake vizeSathI bhinna sAmAnyane asaMbhava che. AkAza ane kusuma e baMne alaga-alaga
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 pravacanasArAddhAra bhAga-2 sattArUpe che. parantu vizeSanI vicAraNA karatA khIlelA-akhIlelA AkAzapuSpathI kaMI kArya thatu nathI. have jo bIjo abhinna pakSa mAnIe te vizeSo ja che, sAmAnya nathI. kemake vizeSathI abhinna hovAnA kAraNe te sAmAnya vizeSarUpa ja che. je kahyu` che ke'bhAva saMpAdiMta sakala sattArUpe 'sat' pratyakSa che. AthI tene sAkSAtkAra karI zakAya che.' vagere te paNa khALa pralApa che. pratyakSa te kahevAya ke je saMpAdita sattAvAna hAya. je utpanna thayela 'sat' rUpa pratyakSanA sAkSAtkAra kare ane je pratyakSanA sAkSAtkAra thAya che. te ghaTapaTa vagere rUpa vizeSanA ja thAya che. paNa saMgrahanaya mAnya sAmAnyanA nahIM. ghaTapaTa vagere rUpa vizeSa bhAvAtmaka hAvAthI abhAvarUpe nathI. mATe akriyAzakti rahita na heAvAthI vizeSa nirdoSa che. mATe pratyakSa vagere pramANathI siddha vizeSa ja che paNa sAmAnya nathI. mATe sAmAnyanA Agraha cheADI devA paNa vizeSanA Agraha na cheDavA. kAraNa ke je akriyAkArI che te ja kharekhara paramAthI 'sat' che. gAya dohavA vagere kriyAomAM gatvarUpa sAmAnya kAma nathI AvatuM paNa gAya vagere rUpa vizeSeA ja upayeAgamAM Ave che, mATe ja vizeSa e tAttvika che. sAmAnya nahIM. A vyavahAranaya lAkavyavahAramAM tatpara che. tethI lAka je mAne te A naya paNa mAne che. khAkInuM tA sat' heAya te paNa na mAne, bhramara vageremAM vAstavikapaNe pAMce raMgA hAvA chatAM paNa lAkamAM kALA raMge svIkArAya che. kemake te kALA raMga spaSTarUpe temAM vizeSa jAya che. tethI A vyavahAranaya paNa leAkAnuyAyI hovAthI te zyAma raMgane ja svIkAre che, paNa bIjA sapheda vagere ra`geA heAvA chatAM mAnatA nathI. 4. RjusUtra naya :-Rju eTale ati saraLa-kuTilata! vagaranuM, bhUta-bhaviSya ke pArakuM e vicAra vinA-vartamAnakAlina potAnu" grahaNa karanAra-mAnanAra te RjusUtra. Rjuzruta eve zabda saMskAra hoya te temAM Rju eTale pUrvokta vakrathI viparIta saraLatA taraphanuM je zruta eTale jJAna jemAM che te Rjuzruta. khIjA jJAnanA svIkAra na thatA hAvAthI Rjuzruta. te A pramANe A naya tene ja paTTA rUpe mAne che ke je pratyakSa vagere pramANeAthI siddha hAya ane peAtAnA a kriyA karavAmAM samatha heAya te padArtha vamAnakAlina ja che. paraMtu bIjA bhUtakALa saMbaMdhi ke bhaviSyakALa saMbaMdhI padArtho nAza pAmela temaja peAtAnA svarUpane na pAmelA hAvAthI tathA akriyA karavAmAM samartha na heAvAthI ane pratyakSAdi pramANeA vaDe jANI na zakAtA heAvAthI padmArUpe nathI. bhUtakALa ke bhaviSyakALanA A vidyamAna padArtha mAnIe taiA sasalAnA zIMgaDAne paNa padArtha mAnavAnA prasa'ga Avaze. mATe akriyA karavAnA sAmarthya rahita ane pramANAthI asiddha hAvAnA kAraNe bhUtakAlina ke bhaviSyakAlina paTTA e padArtha nathI.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 sAtanaya je pArakI vastu te vAstavikapaNe asat che kAraNa ke bIjAnA dhananI jema prajana vagaranI hovAthI. A RjusUtranaya vartamAna kAlina padArthane ja svIkAre che. ligavacana bhinna hoya te paNa eka rUpe ja mAne che. eTale tadA taTI, tAM A traNe liMgane te ekarUpe ja mAne che. ekavacana, kivacana ane bahuvacana jemake gura: guda gurava ema traNe vacanane ekarUpe ja mAne che. paryAyavAcI zabda jemake jhA gAma mApa:- -4tra strI vagerene paNa ekarUpe ja mAne che. ane nAma, sthApanA, dravya bhAva A cAre nikSepAone paNa eka mAne che. 5. zabdanaya -jenA vaDe vastunuM pratipAdana thAya te zabda. zabdano je vAgye artha eTale padArtha tene je naya vaDe tAtvikarUpe jANI zakAya, bIjA vaDe nahIM, te naya upacArathI zabdanaya kahevAya che. A nayanuM bIju nAma sAMprata paNa che. kAraNa ke A naya vartamAnakAlina vastune ja svIkAratuM hovAthI sAMprata kahevAya che. A naya paNa RjusUtranI jema vartamAnakAlina ja vastune svIkAre che, paNa bhUtakAlina ke bhaviSyakAlina vastune svIkAra nathI ane vartamAnakAlina paNa pArakA padArthane svIkAratA nathI. cAre nikSepa vicAraNAmAM to phakta bhAvanikSepane ja mAne che. paNa nAma vagere nikSepone nahIM ane nAma vagere nikSeponA khaMDana mATe pramANa paNa kahe che. ghaTakAryakArIpaNAno abhAva hovAthI nAma, sthApanA-dravya rUpaghaDI e ghaDA nathI. ghaTarUpa kArya karavAne abhAva hovAthI, je ghaTanuM kArya na karI zake te ghaDo heto nathI. jema paTa eTale vastra. A nAmAdi ghaDAo ghaTakArya karanArA na hovAthI ghaDA nathI. nAmAdi ghaDAmAM ghaTavAne abhAva che. ahIM ghaTatvano abhAva tenA liMga nahIM dekhAtA hovAthI ane nAmAdi ghaDAmAM ghaDAnuM je liga pRthu, budha, udara vagere AkArarUpa tathA pANI dhAraNa karavArUpa kAryanI prApti thatI nathI. te liMgo na maLatA hovAthI te nAma vageremAM zI rIte ghaTano vyapadeza ame karI zakIe? RjusUtra nayavALAne nAma vagere ghaTa ghaTa rUpe kahetA pratyakSa virodha thAya che. kemake nAma vagere nikSepA paTanI jema aghaTarUpe pratyakSapaNe dekhAya che. bIjuM A naya liMga ane vacananA bhedathI vastune bheda svIkAre che. jema raTI zabdathI vAcya padArtha juda che. taraH puliga zabdathI vAgye padArtha judo ane napusaka taraM thI vAcya padArtha jude che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 ema eka vacana guNa zabdathI vAgyAthe jude. bahuvacana puravAthI vAcyArtha bhinna che. tethI bahuvacanathI je vAgyAthe che te ekavacana vaDe na belAya. ekavacanathI vAgyAthe bahuvacana vaDe na belAya. tathA puliMga padArtha napusakaliMga vaDe na belI zakAya, temaja strIliMge paNa na bolAya. tema napuMsaka padArtha puliMga ke strIliMga vaDe ane strIliMga padArtha puliMga ke napusakaliMga vaDe na bolI zakAya. kAraNa ke arthanI sAthe saMbaMdha na hovAthI teo arthathI judA che. tene prayoga A pramANe che. - je paraspara arthathI asaMbaMdhita hoya, teone bhinna (padArtha) artha rUpe vyavahAra kare jema ghaTa, paTa. kemake liMga vacananA bhedathI bhinna zabdane paraspara arthathI saMbaMdha nathI hotuM. jema Indra, zaka, puraMdara vagere zabdomAM surapati vagere lakSaNe eka abhinnaliMga vacanane AzrayI te abhinnaliMga vacanavALA te zabdonA abhinna ja artha ema ekAI paNuM che. 6. samabhisa8: namaH ekI sAthe, moti vyutpatti pramANe caDhe, te samabhirUDha. zabda vyavahAramAM ekI sAthe vyutpattinA nimittane pAmIje pravRti kare te samabhirUDha. A naya paryAyavAcI zabdomAM paNa bhinna artha mAne che. jemake ghaTanAnuM ghara eTale je ghaTe te ghaTa-viziSTa keIpaNa je ce. jema je ghaDo strInA mastaka para caDhavArUpa kriyAne pAmyuM hoya te ja vAstavikapaNe ghaDe kahevAya ane upacArathI te kriyAyukta sAdhanamAM ja "ghaDo" zabda vaparAya. e pramANe kuTa zabda (dhAtu) kauTilya eTale kuTila-vakatA artha mAM che AthI ahIM pRthu, buddha, peTa, Doka, kAMThale vagere vakra AkAranA kAraNe ghaDo e kuTa kahevAya. ma dhAtu pUraNa arthamAM che. ane huM zabda pRthvI artha mAM che eTale "ku' para je rahe athavA pRthvInI jagyA pUre te kuMbha. e pramANe badhAya paryAyavAcI zabdo judA judA rUpe svIkAre che ane kahe che ke bIjA zabda vaDe kahevA yogya vastu dravya ke paryAya te anya zabdathI kahevA yogya vasturUpamAM pariNamatuM nathI. paTa zabdathI vAcca je padArtha che, te kyAreya paNa ghaTa zabda vAcya padArtharUpe thato hoya tevuM jaNAtuM nathI. ane je anya padArtha rUpe thAya, te padArtha sAMkarya (zaMkara deSa) no deSa Avaze. ane te pramANe thavAthI AkhA jagatamAM prasiddha dareka viSaya (padArtha) nI nakkI thayela pravRtti-nivRtti rUpa vyavahArano uccheda thaze. tethI ghaTa vagere zabdothI vAcya padArtho kuTa vagere zabdothI vAra padArtharUpe prApta na thatA hovAthI kuTAdi zabdo ghaTa vagere padArthane jaNAvanArA nathI mATe paryAyavAcI zabdo alaga artha jaNAvanArA che. A vAtane pramANathI siddha kare che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 sAtanaya 63 je je zabdo bhinna bhinna vyutpatti nimittaka che, te te zabda bhinna padArtha sUcaka che. jema ghaTa (ghaDA), paTa (vastra) zakaTa (gADu), vagere zabdo mATe bhinna vyutpattivALA paryAyavAcI zabda che. je vicAryA vagara paryAya zabdane amuka pratIti balanA kAraNe eka artha jaNAvavApaNuM svIkAre che, te atiprasaMga deSanA kAraNe barAbara nathI. kemake pratIti ane yuktithI rahita padArthone aMgIkAra karAya te maMda maMda prakAzamAM moTI jagyAmAM rahelA zarIravALA judA judA lIMmaDe, kadaMba, pIpaLa, keThA vagere jhADanI eka jhADanA AkArane dhAraNa karavArUpa pratIti thAya che. te te jhADene ekarUpe svIkAravA joIe paNa te pramANe thatuM nathI. paNa bhinna bhinna tenA svarUpane grahaNa karAvanAra viruddha pratyAyanA AgrahathI bAdhita hovAthI pUrva pratItithI alaga prakAre ja tenuM grahaNa thAya che. e pramANe bIjA sthaLomAM paNa vicAravuM ane bIju te he zabdanayA - jo tuM paraspara arthathI bhinna hovAnA kAraNe liMga ane vacanathI bhinna zabdone bhinna arthe rUpe vyavahAra kare che. te pachI paryAyavAcI zabdone bhinna artha rUpe kema vyavahAra karatA nathI? tethI karIne ja teo paraspara arthathI bhinna hevAnA kAraNe paryAyavAcI zabdo paNa eka artha (padArtha) vAcaka thatA nathI. (7) evaMbhUta naya - evaM zabda eTale prakAra, je prakArane jaNAvanAra je zabda hoya tenA arthapradhAnatAne svIkAranAra je naya te evaMbhUtanaya. je pramANe zabdanI vyutpatti thatI hoya, te pramANe padArtha jemAM maLe, te evaMbhUta zabda kahevAya tene samarthana karanAre naya paNa upacArathI evaMbhUta kahevAya. A naya zabdano artha vaDe vizeSita kare che eTale zabdane arthanA vazathI niyatabhAvamAM sArI rIte sthApe che. jema te ja vAstavikapaNe ghaDe che ke je ghaDAnI kriyA yukta arthane jaNAvato hoya. tathA arthane zabda vaDe vizeSita kare eTale zabdanA vazathI te zabda vaDe jaNAtA arthane niyata bhAvamAM sArI rIte sthApe che. jema ghaTa zabda vaDe jaNAvanArI je prasiddha kiyA ghaTanAnuM ghara je ghaTe te ghaTa evI vyutpattivALA arthanI bhAvanAnA balathI strI vagerenA mastaka para caDhelA ghaDAne pANI lAvavAnI kriyA yukta hoya, te ghaDe kahevAya. paNa jagyA pUravArUpa kiyAvAna hoya te nahIM. tethI je artha mAM zabdanI vyutpatti thatI heya, te vyutpatti nimittaka artha svarUpamAM hoya che. te ja svarUpamAM te zabdane te ja vakhate prajavA Iche, bIjA vakhate nahIM. strInA mAthA para rahela ghaDe je vakhate pANI lAvavAnI viziSTa kriyA karate hoya, te ja ghaDo "ghaTa' zabda vaDe kahevA yogya che. bIjA ghaDA nahIM. kAraNa ke ghaTa zabdanI vyutpatti nimittathI rahita che paTanI jema. tathA ghaTa zabda paNa vAstavika te ja che, ke je ceSTAvAna artha (padArtha)nuM pratipAdana karatA hoya, bIjA arthanuM nahIM.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 pravacanasArAdvAra bhAga-2 kemake bIjA artha potAnA abhidheya athathI zUnya che. ema A naya vyutpatti nimitta astitvathI bhUSitane ja tAttvika zabda kahe che. je pAMca Indriya, traNakhala vagere rUpa daza prANAne dhAraNa kare, te nAraka vagere rUpa ja saMsArI prANI ja jIva zabda tarIke kahevAya. paNa siddha bhagavaMta nahIM, kAraNa ke sUtramAM kahelA prANa dhAraNarUpa lakSaNanI vyutpattithI rahita hAvAthI, siddha e AtmA vagere zabdathI jaNAya che. te A pramANe tti eTale naskRti je satata jJAna, darzIna, sukha vagere te te paryAyAne pAmI rahyA che evA AtmAdi zabdanI vyutpatti ghaTe che tethI siddho e AtmA kahevAya che. (847) have A sAta nayAnA peTA bhedonI saMkhyA kahe che. raat ya sayavo satta nayasayA havaMti evaM tu / bIoviya Aeso paMceva sayA nayANaM tu // 848 // ekeka nayanA sA sA bheda gaNatA sAta nayanA sAtaseA bhedo thAya. bIjA mate nayanA pAMcaJA bheda thAya che. mUlabhedanI apekSAe naceA uparAkta rIte sAta prakAre che. te darekanA peTA bhedo sA sA che. tethI te sava bhedonA saravALA karatA sAtase nayanA bhedo thAya che. AmAM bIjo paNa mata che. khIjA mate pAMcase bheda nayanA thAya che. te A pramANe zabda, samabhirUddha ane evabhUta. A traNa nayA zabda pradhAna hAvAthI traNenA eka ja bheda gaNAtA mULa nA pAMca ja thAya che ane darekanA seA seA. peTA bheda gaNatA pAMca nayAnA pAMcasA bheda thAya che. gAthAmAM kahela vi zabdathI chaseA, cArasA, khase bheda paNa nayanA jaNAvyA che. temAM chase naya A pramANe che. naigamamAM je sAmAnya grAhI che, tene saMgrahamAM ane vizeSa grAhInA vyavahAramAM samAveza karatA mULanaceA cha thAya te darekanA seA seA bheda gaNatA cha nayanA chaseA bheda thAya. saMgraha, vyavahAra, RjusUtra ane zabda ema cAra mULa naya mAnIe ane darekanA seA seA bheda gaNatA peTA bheDhA cArasA thAya. naigamathI laI RjusUtra sudhInA cAre naye dravyAstika dravyapradhAna che. ane zabda vagere traNa paryAya pradhAna hAvAthI paryAyAstika--ema dravyAstika ane paryAyAstika e bhedo gaNI tenA darekanA sA-sA bheda gaNatA khasA bheda thAya. jeTalA vacananA mArga eTale bhedo teTalA nace ema gaNIe ta| asa khyAta nayAnA svIkAra thAya che. (848)
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 vastragrahaNu vidhAna janna tayaTThA kIya neva vuyaM nevagahiyamannesi / AhaDa pAmiccaM ciya kappae sAhuNo vatthaM // 849 // je vastra sAdhu mATe kharIdyu na haya, vaNyuM na hoya, bIjA pAse baLAtkAre lIdhuM na hoya, sAme lAvyA na hoya, udhAra lAvyA na hoya, AvuM vastra sAdhune levu khape. vastra ekendriya, vikalendriya, ane paMcendriya jIvonA avayamAMthI banatA hovAthI traNa prakAranA vastra che. kapAsa vageremAMthI banatA sutarAu kapaDA ekendriya niSpanna che. kezeTA vagere vikalendriyanA avayavamAMthI banatA rezamI vastra vikalendriya niSpanna che. te vastra kAraNe ja sAdhuthI levAya. una vagerenA garama vastro paMcendriyanA avayavamAMthI banelA hoya che. A darekanA (1) yathAkRta (2) alpa parikama, ane (3) bahu parikarma ema traNa traNa bhede che. (1) temAM je vastra parikama eTale sivavA vagerenA saMskAra vagara svAbhAvika maLe te yathAkRta kahevAya. (2) je vastra ekavAra phADIne sIvyuM hoya te alpaparika vastra kahevAya. (3) je vastra ghaNI jagyAe phADIne sIvyuM hoya, te bahuparikame. AmAM alpaparikarmavALuM vastra bahuparikarmavALA vastranI apekSAe alpa saMyama virAdhanAvALu hovAthI te apekSAe zuddha che. baMnethI yathAkRta vastro atizuddha che. kemake jarApaNa saMyamavirAdhanArUpa doSono abhAva che. mATe vastra lenAre pahelA yathAkRta vastro levA, te na maLe te a9paparikarmavALA vastra che, ane te na maLe te bahuparikarmavALu paNa vastra le. A badhAye va garachavAsione khape [kalpa) evA ja levA. te A pramANe je vastra sAdhu mATe kharIdyuM hoya, je vastra sAdhu mATe vayuM (tuccuM) hoya, je vastra sAdhune ApavA mATe chekarA vagere IcchatA na hoya; chatAM tenI pAsethI tenuM vastra baLAtkAra laIne Ape, te evA prakAranuM vastra na grahaNa karavuM e pramANenI ahIM vicAraNuM che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 abhyAhata eTale sAme lAvIne, apramatya eTale udhAra bIjA pAsethI lAvIne Ape te vastra sAdhune na khape. abhyAhata be prakAre che. svagrAmAbhyAhata ane paragrAmAbhyAhata. je bIjA gAma vagerethI sAdhune vahorAvavA mATe vastra lAve, te paraprAmAbhyAhata. dukAna vageremAMthI sAdhune na dekhAya te rIte sAdhu mATe ghare je vastra lavAya te svagrAmAbhyAhata. AvuM vastra sAdhune na khape. paNa dukAna vageremAMthI sAdhu jaI zake e rIte vaa ghare lAvIne sAdhune vaherAve che te khape. apramiyaka eTale udhAra. bIjA pAsethI udhAra laIne je Ape te na khape. piDamAM jema doSa lAge che, tema AmAM paNa doSa lAge che. bIju vastramAM paNa vidhikeTI ane avizedhikeTI-ema be bheda deSanA jANavA. je vastra mULathI sAdhunA mATe ja vadhyuM vagere karyuM hoya, te te vastra avizAdhikeTInuM che. je vastra sAdhune ApavA mATe joyuM hoya, te vizAdhikaTInuM che. je vastra khape evuM lAge, te tenA be cheDA pakaDIne cAre taraphathI vastrane jevuM kema ke, te vastramAM gRhasthanuM maNi vagere ke suvarNa ke bIju rUpiyA vagere bAMdheluM nathI te khyAla Ave, ane je ema jaNAyato gRhasthane kahe ke A vastrane tame badhI taraphathI joI le ane te vastra jatA maNi vagere jaIne laI le barAbara ane tene maNi vigere na dekhAya te sAdhu pate te maNi vagere batAvIne kahe ke A laI le. prazna :- gRhasthane maNi vagere laI levAnuM kahevAthI adhikaraNa na thAya? uttara :- gRhasthane levAnuM kahevAthI a9padoSa che. ane na kahevAthI mahAna zAsananI apabhrAjanA vagere thavA rUpa deSa che. (849) have kevuM vastra maLe te zubha thAya ane kevuM vastra maLe te azubha thAya te kahe che. aMjaNakhaMjaNakaddamalitte, mRsagabhakkhiyaaggividaDDhe / . uniya kuTTiya pajjavalIDhe, hoi vivAgo suho asuho vA // 850 // navabhAgakae vatthe cauro koNA ya dunni aMtA ya / do kannAvaTTIu majjhe vatthassa ekaM tu // 851 // cattAri devayA bhAgA, duve bhAgA ya mANusA / / AsurA ya duve bhAgA, ego puNa jANa rakkhaso // 852 // devesu uttamo lAbho, mANusesu ya majjhimo / Asuresu ya gelana, maraNaM jANa rakkhase // 853 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 125 vastragrahaNa vidhAna aMjana, khaMjana eTale dIvAne mela, kAdava vagere lAgela, udare khAdhela (kAtarela), AgathI baLela, tuNela, kANuM paDela, paryAyalI (thIgaDuM mArela) vastrathI zubhAzubha vipAka thAya. vastranA nava bhAga A pramANe kare. cAra khUNuM, be cheDA, be kAnapaTIyA ane eka vastrane madhya bhAga-A nava bhAgamAM cAra khUNA deva bhAgamAM che, be cheDA mAnava bhAgamAM, be kAnapaTIyA asura bhAgamAM ane vacceno madhyabhAga rAkSasa bhAgamAM jANavo. vastramAM devabhAga hoya te uttama lAbha, mAnavabhAgamAM madhyama lAbha, asura bhAgamAM glAnatA eTale mAMdagI, rAkSasa bhAgamAM maraNa thAya che. - sauvirAMjana athavA telathI, kAjala banAvela aMjana, khaMjana eTale divAne mela, kAdava vagerethI kharaDAyela vastra, tathA uMdarothI khavAyela ane upalakSaNathI kaMsArI vagere jIvAte vaDe khAdhela ke katarAyela, AgathI vizeSa baLela, tuNanAre potAnI kaLAnI hAMzirIyAthI tUNela eTale paDelA kANuM vagerene pUrela vastra, dhabI vaDe kapaDA pachADatA paDela kANAvALuM vastra tathA jUnA vagere paryAthI yukta eTale ghaNuM jUnuM vastra thavAnA kAraNe kharAba raMga vagere vALuM thayela vastra-AvA prakAranuM vastra levAthI zubha ke azubha vipAka rUpa je pariguma thAya, te kahe che. tenI vicAraNA A pramANe che. grahaNa karela vastranA nava bhAga karavA. temAM keTalAka bhAgomAM aMjana, khaMjana vagere havAthI zubhaphaLa thAya ane keTalAka bhAgomAM na hovAthI azubha phaLa thAya che. have te bhAge kahe che. vastranA ka9panAvaDe nava bhAgo karavA te bhAge A pramANe jANavA. vastranA cAra khUNA, be cheDA jyAM dazI rahelI hoya. be karNapaTTakA eTale kAnapaTTIyA ane vastrane vacceno madhya bhAga. khUNA karNapaTIkA khUNuM asura deva cheDA , madhya bhAga cheDA manuSya ? rAkSasa manuSya khUNA kaNupaTIkA khUNA asura A vibhAgonA kramasara svAmi kahe che. vastranA cAra khUNArUpa bhAgo deva saMbaMdhi
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 pravacanasAroddhAra bhAga-2 che. be dazInA cheDAvALe bhAga manuSyanA svAmi saMbaMdhi che. be kAnapaTTIyAno bhAga asura saMbaMdhi che. sarva madhyamabhAga rAkSasa saMbaMdhi che. ema kramasara nava bhAgonA svAmi jANavA. have A navabhAgamAM aMjana vagere lAgela hovAthI je zubha-azubha phaLa thAya, te kahe che. deva bhAgarUpa khUNAmAM je aMjana vagere lAgela vastra hoya, te te levAthI sAdhuone-vastra pAtra vagerene uttama lAbha thAya. manuSya saMbaMdhi be bhAga rUpa be cheDe je aMjana vagere lAgela vastra hoya, te madhyamasarane lAbha thAya. asura saMbaMdhi bhAga je aMjana vagerethI dUSita hoya, te tevuM vastra levAthI sAdhuone mAMdagI thAya. rAkSasa saMbaMdhi bhAga je aMjana vagerethI dUSita hoya, te sAdhuonuM maraNa thAya ema jANavuM. (850-853) 126 pAMca vyavahAra Agama 1 suya 2 ANA 3 dhAraNA 4 ya jIe 5 ya paMca kvahArA / kevala 1 maNo 2 hi 3 caudasa 4 dasa 5 navapuyAi 6 paDhamo'stha // 854 // Agama, zrata, AjJA, dhAraNuM, jIta-A pAMca vyavahAra che. emAM pahele AgamavyavahAra kevaLajJAnI, mana:paryAvajJAnI, avadhijJAnI caudapUrvI, dazapUrvI navapUvane heya che. jIva vagerene jenA vaDe vyavahAra karAya, te vyavahAra athavA vyavahAra kare te vyavahAra eTale mekSAbhilASI jIvonI pravRtti nivRttirUpa je kriyA te vyavahAra, te vyavahAranA kAraNarUpa je jJAna vizeSa paNa vyavahAra ja kahevAya, te pAMca prakAra A pramANe che. (1) Agama eTale jenA vaDe padArtho jANI zakAya te, (2) zrata eTale je zravaNa karAya athavA saMbhaLAya te (3) AjJA eTale jenI AjJA ke Adeza karAya te, (4) dhAraNA eTale je dhAraNa karI rakhAya te, (5) jIta eTale je chatAya te. 1 AgamavyavahAra ? emAM AgamavyavahAra cha prakAre che te A pramANe:- kevaLajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, cAdapUrvI dazapUrvI, ane navapUrvI. A badhAye AgamavyavahArI kahevAya.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 126 pAMca vyavahAra AmAM AlocanA karanArane prathama kevaLajJAnI maLe te tenI pAse ja AcanA kare, te na hoya, te mana:paryavajhAnI pAse, tenA abhAvamAM avadhijJAnI pAse, tenA abhAvamAM zaidapUrvI, tenA abhAve dazapUrvI ane te paNa na hoya te navapUrvI pAse AlocanA kare. (854). badhA kevalI vagere AgamavyavahArIo pote jAte ziSyanA aticArone jANatA hovAthI jAte te pragaTa karI prAyazcitta Ape che ke bIjI rIte Ape che. te kahe che. kahehi savvaM jo vutto, jANamANo'vi gRhai / na tassa diti pacchitta, viti annattha sohaya // 855 // na saMbhare ya je dose, sabbhAvA na ya mAyao / paccakkhI sAhae te u, mAiNo u na sAhae 1 // 856 // badhu kahe-ema kahevA chatAM je ziSya) pite jANatA hovA chatAM aticArane chupAve tene prAyazcitta ApatA nathI. paNa bIje aticAra zuddhi karavAnuM kahe. jene svabhAvikapaNe aticAre yAda na AvatA hoya ane mAyAthI chUpAvate na hoya tene pratyakSajJAnI guru yAda karAve paNa mAyAvIne yAda na karAve. AgamavyavahArI gurue je ziSyane kahyuM hoya, ke badhAye aticAre kahe chatAM paNa je jANatA hovA chatAM mAyAvIpaNAthI potAnA dene chupAvato hoya, te mAyAvI ne AgamavyavahArIo prAyazcitta na Ape. paNa kahe ke bIjA pAse jaI prAyazcitta le. paNa jene svabhAvikapaNe keIka doSa yAda na Ave te tene te doSo pratyakSajJAnI, AgamavyavahArI yAda karAve paNa mAyAvIne na kahe. te A pramANe. Agama vyavahArI je kevaLajJAna vagerenA AdhAre jANatA hoya ke "Ane yAda karAvavAthI zuddhabhAvavALo hovAthI vAtano sArI rIte svIkAra karaze te yAda karAve ke tArA amuka aticAra AvavA bhUlAI gayA che. mATe tenI paNa AcanA kara" ane je jANe ke A pramANe "A kahevA chatAM mAyAvIpaNathI aticArone sArI rIte svIkAraze nahIM te te na svIkAranArane niSphaLa hevAnA kAraNe yAda karAvatA nathI. kAraNa ke AgamavyavahArI bhagavaMte amUDhalakSI hoya che. AthI ja Alecaka AlecanA ApyA pachI sArI rIte AvRtta eTale pAcho vaLe che ema jANIne tene prAyazcitta Ape. have je Alecaka AlecanA pachI pratyAvRta eTale pAcho vaLyo na hoya te prAyazcitta na Ape.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 ' ' praznA caudapUrvI vagere zI rIte pratyakSajJAnI kahevAya? kema ke teo zrutajJAnI che ane zrutajJAna te parokSajJAna che. 1 uttara- caudapUrva vagerenA balathI je jJAna utpanna thayuM hoya, te pratyakSa jevuM che. jethI jene je rIte aticAra karyo hoya tene te pramANe A caudapUrvI vagere sarve jANe che. prazna - have je AgamavyavahArIne sarvabhAva viSayaka jJAna hoya, to temanI AgaLa jaI AlocanA zA mATe kare ? temanI AgaLa jaIne kahI de ke "mArA aparAdhe tame badhA jANe che tenuM mane prAyazcitta ApI de. uttara - guru AgaLa AlocanA karavAthI ghaNA guNonI prApti thAya che. tathA samyam ArAdhanA thAya che. te A pramANe -AlecanAcArya te Alocakane utsAhita kare ke "he vatsa! tuM dhanya che, tuM bhAgyazALI che, kemake tuM mAne cheDI Atmahita mATe tArA gupta pApa pragaTa kare che. A kAma mahAduSkara che. A pramANe utsAhita karavAthI pariNAmanI vRddhi thavAnA kAraNe vadhatA pariNAmavALo sArI rIte zalyarahita thaI yathAsthita AlecanA karI prAyazcitane svIkAre. tethI aMtakALe ArAdhaka thaI thoDA vakhatamAM mokSa pAme (855-856) have zrata vyavahAra ane AzAvyavahAra kahe che. AyArapakappAI sesaM. savvaM suyaM viNididaThaM 2 / : - saMtaraDhiyALe vALa kALA rU. 867 che. | AcArapraka95 (nizitha) vagere bAkInuM samasta zrena te mRta vyavahAra bIjA dezamAM rahelA gItAtha pAse je gUDha pado vaDe AlocanA karavI te AjJAvyavahAra rayutavyavahAra - have zrutavyavahAra kahe che. AcAraprakalpa eTale nizithathI mAMDIne ATha pUrva, agyAra aMga, vyavahAra sUtra ane dazAzrutaskaMdha vigere samasta zruta te zrutavyavahAra. nava-daza vagere pUrvone jJAnanuM zruta hovA chatAM paNa atiMdriya padArthomAM atizayavALA hovAthI viziSTa jJAnarUpe kevaLajJAna vagerenI jema te paNa AgamavyavahArI kahevAya che. ' zrutavyavahArIo spaSTa jANavA mATe Alecaka pAse traNa vakhata aticAronI AlecanA karAve eTale belAve. kemake eka ke be vAra Alecana karAvavAthI AnA - vaDe sArI rIte AlecanA karI ke na karI te vizeSa (barAbara) prakAre jaNatuM nathI. prazna- kevI rIte traNavAra AlocanA karAve ?
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71 126 pAMca vyavahAra - uttara- pahelIvAra AlocanA kare tyAre jANe uMghatA na hoya te rIte sAMbhaLe. ane kahe ke "mane uMgha AvI gaI eTaNe kaMI barAbara na sAMbhaLyuM. mATe pharIvAra AlecanA kara" bIjIvAra AlecanA kare tyAre kahe ke "huM atyAre upaga vagarano hevAthI meM barAbara dhAryuM nathI mATe pharI AlocanA kara." - ema traNavAra eka sarakhI AlecanA kare te jANavuM ke A mAyAvI nathI. viSama AlocanA kare te jANavuM ke A pariNAmathI kuTila che, eTale mAyAvI che. ema thaye chate tene paNa khabara paDe ke "huM eka sarakhuM na belavAnA kAraNe mAyAvI rUpe jaNAye chuM." mATe pahelA tene mAyAjanya aticAranuM prAyazcitta ApavuM te pachI aparAdha nimittaka prAyazcitta ApavuM. 3. AzAvyavahAra - AjJAvyavahAra kahe che. judA judA dezamAM rahelA be gItArthone je gUDha pado vaDe pata pitAnA aticAronI AlocanA karavA rUpa je vyavahAra, te AjJAvyavahAra. te A pramANe - sUtrArthanI sevanA dvArA gItArtha thayelA temaja jaghA bhULa kSINa thayela AcAryo vihAra kamanA kAraNe dUra dUra dezamAM rahelA hovAthI ekabIjAnI pAse javA asamartha hoya ane aticAra lAge tyAre prAyazcitta levA mATe evA prakAranA egya gItArtha ziSya na hovAthI buddhi dhAraNAmAM kuzaLa evA agItArtha ziSyane siddhAMtanI bhASAmAM aticAra sevananA gUDha artha pade kahIne dezAMtaramAM rahelA gItArtha pAse mekale. te tyAM jaIne gUDha pade kahe te sAMbhaLIne te gItArtha AcArya dravya, kSetra, kALa, bhAva, saMghayaNa, ghati bala vagere joI vicArIne pote jAte tyAM jAya athavA tevA gya gItArtha ziSyane jANakArI ApIne mokale. tevA ziSya na hoya to te AvanAra sAdhune ja gUDhArtha paNe aticAra zuddhi kahe. (857) have dhAraNAvyavahAra kahe che : gIyattheNaM dinnaM suddhi avahAriUNa taha ceva / ditassa dhAraNA taha uddhiyapayadharaNarUvA vA 4 // 858 // gItAthe je prAyazcitta zuddhi ApI hoya tene ja dhAraNuM karI prAyazcitta ApanArane dhAraNuvyavahAra athavA uddata pada dhAraNarUpa dhAraNuvyavahAra che. 4 dhAraNA vyavahAra: saMvigItArtha AcArya vaDe keIka ziSyane keI aparAdhamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva puruSa, pratisevanA joIne je prAyazcitta ApyuM hoya, te prAyazcittane te pramANe dhArI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7ra pravacanasAroddhAra bhAga-2 laI te ziSya jyAre bIjI vakhate bIjA koIne te ja aparAdha tevA dravyAdikanA anusAre thaye hoya. te tene te pramANe prAyazcita Ape. te vakhate A dhAraNe nAme cothe vyavahAra kahevAya athavA uddhAra karela padanI dhAraNurUpa paNa dhAraNuvyavahAra che. te A pramANe - vaiyAvacca vagere karavA dvArA gaccha para upakAra karanAra keIka sAdhu ke je haju samasta zrutajJAnane yegya na thaye haya, te tenA para upakAra karI guru mahArAja keTalAka prAyazcittapadane zAstramAMthI uddharIne kahe. ane te padone te dhArI rAkhe te dhAraNAvyavahAra kahevAya. (858) have jItavyavahAra kahe che. davvAi ciMtiUNaM saMghayaNAINa haannimaasjj| pAyacchittaM jIyaM rUDhaM vA jaM jahiM gacche 5 // 859 // saMghayaNa vagerenI hAninA kAraNe dravyAdine vicAra karI je prAyazcita apAya te jItavyavahAra athavA je gacchamAM je prAyazcitta apAtu hoya ane te rUDha thayela hoya te paNa chata kahevAya. 5 jItavyavahAra pUrvanA AcAryo je aparAdhamAM ghaNuM tapa dvArA zuddhi karatA hatA, te ja aparAdhamAM vartamAnakALa dravya, kSetra, kALa, bhAvane vicArI saMghayaNa, ghati, bala vagere hAninA kAraNe cogya ucita evA tapa Adi prakAre gItArtho je zuddhi batAve te siddhAMtanI bhASAmAM jIta kahevAya. athavA je prAyazcitta keIka AcAryanA garachamAM kAraNe sUtra sivAyanuM bIjuM pravaryuM hoya ane ghaNAe tene anusaryA hoya, te tyAM rUDha thayela hoya te te jIta vyavahAra kahevAya che. A pAMce vyavahAramAMthI keIpaNa vyavahAravALA gItArtha guru prAyazcitta ApavAnA adhikArI che. aneka doSane saMbhava hevAthI agItArtha prAyazcitta ApavAnA adhikArI nathI. kahyuM che ke agItArtha cAritravALe prAyazcitta zuddhine jANatA na hovAthI ochuM adhiku prAyazcitta Ape. jethI pitAne ane AlocanA karanArane saMsAramAM pADe che. (859) 127 pAMca yathAjAta paMca ahAjAyAI colagapaTTo 1 taheva rayaharaNaM 2 / uniya 3 khomiya 4 nissejjajuyalayaM taha ya muhapottI 5 // 860 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 127 pAMca yathAjAta | lapaTTo tathA rajoharaNa (e) garama tathA sutarAu ema be nizathIyA tathA muhapatti A pAMca yathAvata che. calapaTTo tathA rajoharaNa, unanuM tathA sutarAu ema be nizathIyA tathA muhapatti A pAMca yathAkAte che. yathAjAta eTale janma. te ahIM sAdhupaNAnA janmAzrayI jANavuM. sAdhuno janma phakta calapaTTA vagere upakaraNa yukta ja thAya che. AthI te kAraNe A upakaraNe yathAjAta kahevAya. emAM lapaTTo prasiddha che. bahAra ane aMdaranA nizathIyA vagaranuM ekaniSadyA jevo rajoharaNa eTale A te vartamAnakALamAM dazIo sAthe dAMDIne bAMdhavAmAM Ave che. sUtronusAre te te dAMDI ekalI ja hoya che. dazI sAthe nathI hotI. tenI traNa niSadyA (nizethIyA) hoya che. temAM je dAMDI para vIMTavA mATe traNa AMTA vIMTI zakAya eTaluM pahoLuM ane eka hAtha lAMbu kAmaLIno je TUkaDo te paheluM nizathIyuM, tenA AgaLanA bhAge hAthanA trIjA bhAga jeTalI lAMbI dazIo bAMdhavAmAM Ave che. A dazavALu nizathIyuM ahIM rajoharaNa tarIke kahevAya. kahyuM che ke - eka niSaghAvALuM rajoharaNa che. bIju nizathIyuM A rajoharaNane tirlDa ghaNA AMTA vaDe vIMTavA dvArA karAya che. te kaMIka eka hAthathI adhika lAMbu ane eka hAtha pahoLuM sutarAu kApaDanuM aMdara nizethayuM hoya che. je ahIM sutarAu nizathIyA tarIke levAyuM che. trIju nizathIyuM te aMdaranA sutarAu upara ja tIrtho ghaNuM AMTA vIMTavApUrvaka bAMdhavAmAM Ave che. je eka hAtha ne cAra AMgaLa pramANa cerasa garama kApaDanA TUkaDAmaya che. jene vartamAna kALamAM ghArIyuM kahevAmAM Ave che. je besavAnA kAmamAM paNa Avatu hevAthI vartamAna kALamAM pAdaprIMchanaka (Asana) tarIke rUDha thayuM che. A bahAranuM nizathIyu kahevAya che. Ane ahIM garama nizathIyA tarIke levAmAM AvyuM che. moTuM DhAMkavA mATenuM vastra te mukhapata eTale muhapattI, muhapattI eka veMta ne cAra AMgaLa pramANanI hoya che. (860) 128 rAtri jAgaraNa savve'vi paDhamajAme donni ya vasahANa AimA jAmA / taio hoi gurUNaM cauttha savve gurU suyai // 861 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 badhAye sAdhue pahelA prahare jAge. pahelA be praharamAM vRSabha sAdhue jAge, trIjA prahare guru eTale AcArya jAge ane ethe prahare save sAdhue jAge ane guru sUI jAya. badhAye sAdhue rAtrInA prathama praharamAM svAdhyAya adhyayana vagere karavA dvArA jAge che. pahelA be praharamAM vRSabha eTale gItArtha sAdhuo prajJApanA vagere svArthanuM parAvartana karatA jAge che ane bIjA praharamAM ja sUtravAna sAdhuo che te sUI jAya che. trIjA prahare guru eTale AcArya jAge che kAraNa ke be prahara vityA pachI vRSabha sAdhuo sUI jAya che ane guru uThIne prajJApanA vagere svArthanuM parAvartana cothA prahara sudhI kare. cothA prahare badhAya sAdhuo uThI verattikALanuM kALa grahaNa le ane kAlikakRtanuM punarAvartana kare. guru eTale AcArya cethA prahare sUI jAya. na sUve te savAre uMghavALI AMkha hovAnA kAraNe pITha (baraDe, vAMso) tUTate hovAthI bhavyajanone upadeza vagere ApavArUpa vyAkhyAna karavA prayatnazIla na thaI zake. (861) 129 AlocanA dAtAnI gaveSaNa salluddharaNanimittaM gIyassa'nnesaNA u ukkosA / joyaNasayAI satta u bArasa vAsAI kAyavvA // 862 / / zoddhAra mATe gItAthanI gaveSaNa eTale zedhI . utkRSTathI sAtase yojanamAM bAra varSa sudhI kare. zaddhAra eTale AlocanA. te mATe gItArtha gurunI zodhakheLa kSetrathI utkRSTathI sAta janamAM karavI joIe. kALathI utkRSTapaNe bAra varSa sudhI karavI joIe. Ano bhAvArtha A pramANe che ke, najIkamAM ja kaI gItArtha guru je na maLe, te sAta jana pramANa kSetramAM utkRSTathI zodhakhoLa kare ane kALathI bAra varSa sudhI AvavAnI rAha jue. prazna - sAta jana jeTalA kSetramAM zodhavA mATe pharatA ane bAra varSa sudhInA kALamAM AvavAnI rAha jotA vacce ja je AcanA karyA vagara kALa karI jAya che te ArAdhaka thAya ke na thAya?
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 130 guru suzruSA kALa pramANa uttara:- AlocanA karavAnA samyak pariNAmavALo uparokta kAraNe AlocanA karcA vagara vacce marI jAya te paNa vizuddha adhyavasAya yukta hovAthI ArAdhaka ja che. . kahyuM che ke, AlecanA karavAnI buddhithI pariNata thayelo guru pAse javA mATe samyapha prakAre nIkaLe che, temAM vacce ja kALa kare eTale maraNa pAme te paNa ArAdhaka che." A pramANe zekheLa karavA chatAM paNa kahela guNavALA guru na maLe te saMvijJa gItArthanI pAse paNa AlocanA karavI. saMbhaLAya che ke apavAdathI gItArtha vijJa pAkSika pAse, siddhaputranI pAse, pravacana eTale zAsanadevatAnI pAse ane chevaTe siddhanI sAkSIe paNa AlocanA karavI. kAraNa ke zalyasahita maraNa saMsAranuM kAraNa che. saMvijJa gItArtha na hoya pAsasthA vagere sArupIka pAse paNa AlocanA karavI. (862) guru vagerenI azuddha zuddha dravya vaDe keTalA vakhata sudhI zuzruSA karavI te saMbaMdhI. 130. guru zuzruSA kALa pramANu jAvajjIvaM guruNo asuddhasuddhehi~ vAvi kAyavyaM / vasahe bArasa vAsA aTThArasa bhikkhuNo mAsA // 863 // gurunI zuzraSA yAjajIva sudhI azuddha-zuddha dravya vaDe karavI. vRSabhasAdhunI bAra varSa ane sAdhunI aDhAra mahinA sudhI karavI. guru eTale AcAryanI, zuddha eTale AdhAkarma vagere doSothI aduSita zuddha AhAra, pANI, auSadha vagere vaDe ane azuddha dravya vaDe yAjajIva sudhI vaiyAvacca karavI joIe. Ane bhAvArtha e che ke, guru jIve tyAM sudhI sAdhue tathA zrAvakee zuddha ke azuddha AhAra, pANI vaDe temanI vaiyAvacca karavI. kemake samasta garacha temane AdhIna hovAthI ane niraMtara yathAzakti sUtrArtha nirNayanI pravRtti cAlu hovAthI. vRSabha eTale upAdhyAya vagere gItArthanI bAra varSa sudhI zuddha-azuddha dravyathI vaiyAvacca karavI. te pachI zakti hoya te bhejana tyAga kare eTale anazana kare. kemake bAra varSanA samayamAM samasta ga7bhAra vahana karavA samartha bIjA vRSabha sAdhu taiyAra 1. saMvigna gItArthanI gerahAjarImAM jJAnI evA pArzvastha vigere,
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 pravacanasArAddhAra bhAga-2 thaI jAya che. sAmAnya sAdhuonI aDhAra (18) mAsa sudhI zuddha azuddha dravya vaDe vaiyAvacca karavI. te pachI parama sAdhyarUpe zakti hoya teA anazana svIkAravuM ceAgya che. AcArya vagerenI zuddha-azuddhe azana vagere dvArA je vaiyAvacca kahI che. te roga vagerethI gherAyela dehavALAnI kSetrakALa vagerenI hAninA kAraNe bheAjana vagere na maLatu hAya, teA karavAnI kahI che nahIM ke svastha avasthAmAM rahelA AcArya vagerenI. vyavahAra bhASyamAM sarva sAmAnya plAna evAnI vyavasthA mATe A pramANe gAthA lakhela che. chammAso Ayario kulaM tu saMvaccharAi tinnibhave saMvaccharaM gaNo khalu jAvajjIvaM bhave saMgho AcArya mahArAja glAnanI (bimAra sAdhu) nI cikitsA pahelA cha mahinA sudhI karAve. chatAM paNa jo svastha na thAya, te te glAna sAdhu kulane samarpaNa kare. te kula paNa traNa varSa sudhI tenI cikitsA karAve, te chatAM paNa jo bimArI na jAya, teA kula te sAdhu gaNane soMpI de. te gaNu paNa eka varSa sudhI te bimAra sAdhunI zuzruSA karAve. chatAM paNa rAga na jAya, teA te gaNu te rAgI sAdhune saMdhane sApe saMdha te sAdhunI nirdoSa dravyathI sevA kare. nirdoSa dravya na maLe teA doSita padArthothI paNa yAvajrajIva sudhI bhakti kare. A vAta je sAdhu anazana karavA asamartha hoya, tene mATe che. je sAdhu anazana karavA samartha hAya temane aDhAra mahinA sudhI ja pahelA cikitsA karAvavI, te pachI svasthatA thAya tA sAruM, na thAya te anazana karavuM. kemake saMsAramAM viratiyukta AyuSya ( jIvana ) nI prApti duprApya che. (863) 131. upadhi dhAvAnA kALa apatte ci vAse savvaM uvahiM dhuvaMti jayaNAe / asaIe udagassa u jahanao pAyanijogo || 864 // varSARtu AvyA pahelA jayaNApUrvaka badhI upadhine dhruve, je pANI na hAya, tA jaghanyathI pAniyoMga dhruve. varSARtu AvyA pahelA eTale varSARtunA AvavAnA thADA ja TAima pahelA pANI vagere sAmagrI saMpUrNa hAya, teA utkRSTathI badhI upadhi eTale upakaraNAne yatanApUrvaka sAdhue ve che. jo pANInA abhAva hoya, te jaghanyathI pAtra niyerTIMga eTale pAtrAnA vacce te jarUra ve.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 upadhi devAne kALa 77 pAtra niryoga eTale pAtrAnA upakaraNa-jemake pAtrabaMdhana eTale jhoLI vagere kahyuM che ke, pAtra, pAtrabaMdhana (jheLI) pAtrasthApana, pAtrakesarIkA (caravaLI), pallA, rajasANa, gura che A pAtranA upakaraNa che. prazna - badhAnA ja vastro varSAkALa pahelA ja dhevAya? ke emAM kaI keIna viSayamAM taphAvata che? (864) Ayariya gilANANaM mailA mailA puNovi dhoijA / mA hu gurUNa avaNNo logammi ajIraNaM iare // 865 / / AcArya ane plAnanA malina vastro vAraMvAra dhu-kAraNa ke malina vastrathI guru tathA glAnanI lokamAM niMdA na thAya. glAnane ajIraNa na thAya mATe. uttara - pravacananA arthanI vyAkhyA karavAnA adhikArI tathA saddadharmanI dezanAdAtR vagere ghaNu guNa samUhavALA AcAryanA malina vastrone vAraMvAra dhuve. ahIM AcAryanA upalakSaNathI upAdhyAya vagere vaDIlone paNa grahaNa karavA. tathA glAna eTale bimAra teonA melA vastrone vAraMvAra dhuve. AcArya vagerenA vastra vAraMvAra jovAnuM kAraNa A pramANe che. guru eTale AcArya jo malina vastro pahere, te lokemAM niMdA thAya ke "A AcArya tiraskaraNIya che. durgadhI melane zarIra para lepa karelA che. to AvA AcArya pAse javAthI amane zuM maLaze? bimArane melA vAnA kAraNe ajIrNa na thAo eTalA mATe vAraMvAra dhuve. melavALuM vastra paheravAthI ThaMDA pavana vagerenA saMparkathI ThaMDaka thavAnA kAraNe khAdhela AhAra na pacavAnA kAraNe bimArane vadhu mAMdagI thAya che. varSARtunA najIkanA kALa sivAyanA bAkInA kALe sAdhue.ne vastra dhovA na joIe kAraNake jIvonI virAdhanA upakaraNa bakuzatA vagere aneka doSone saMbhava hevAthI. prazna :- uparokta de te varSARtunA najIkanA kALe paNa hoI zake che. te pachI tyAre paNa vastra na devA joIe ne? uttara :- A vAta barAbara nathI. te vakhate sUtrokta vidhi pramANe vastra dhevAthI ghaNo lAbha thAya che. ane je jIvavirAdhanA vagere deze che te paNa jaNApUrvaka dhanArane thatA nathI. je sUtrAjJAne anusAre jayaNApUrvaka sArI pravRtti kare, tene je kaMI paNa jIva virAdhanA thAya chatAM paNa te pApane bhAgIdAra thatuM nathI ane tIvra prAyazcittano bhAgI thato nathI. kAraNake sUtranA bahumAna ane jayaNApUrvakanI pravRtti hevAthI. AthI ja kahyuM che keH "ghuvaMti kayANa jayaNAthI dhuve. (865)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 pravacanasArAddhAra bhAga-2 132 bhAjananA bhAga battIsa kira kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisasa mahiliyAe aTThAvIsaM bhave kavalA ||866|| puruSanA peTapUratA madhyama pramANa AhAra batrIsa kALIyA ane srInA peTapUratA madhyama pramANunA AhAra aThThAvIsa keALIyA che. have bhAjananA bhAganuM pratipAdana kare che.(866) addhamasaNassa savvaMjaNassa kujA davassa do bhAe / vAyaviyAraNaDA chanbhAgaM UNayaM kujjA // 867|| peTanA cha bhAga kalpI temAMthI aDadhA bhAgamAM vyaMjana sahita azananA, be bhAga pANI vagere pravAhInA ane eka bhAga vAyunA halanacalana mATe khAlI rAkhavA. (867) sIo usiNo sAhAraNo ya kAlo tihA muNeyavvo / sAhAraNaMmi kAle tatthAhAre imA mattA // 868 // ahIM AhAranuM pramANa kALanA pramANe hAya che. jevA jevA kALa heAya te te pramANe AhAranuM pramANa hoya che. kALa zIta eTale ThaMDA, uSNu eTale garama ane sAdhAraNa eTale zIteASNu-ema traNa prakAre che. sAdhAraNa eTale zIteANukALamAM AhAranuM pramANa uparokta pramANe jANavu', 868 sIe davasa ego bhatte cattAri ahava do pANe / usiNe davasa dunnI tinnI va sesA u bhattassa ||869 || zItakALamAM pANInA eka bhAga ane bheAjananA cAra athavA traNa unALAmAM pANInA be AthavA traNa bhAga ane bAkInA bhAga bhAga bhAjananA. zIta eTale ati ThaMDA kALamAM pANInA ekabhAga karavA ane bheAjananA cAra bhAga rAkhavo. madhyama zIta kALamAM be bhAga pANInA rAkhavA ane traNa bhAga bhAjananA. uSNu kALamAM eTale madhyama uSNu kALamAM be bhAga pANInA ane zeSa traNa bhAga bhAjananA rAkhavA. atitIvra unALAmAM traNa bhAga pANInA ane be bhAga bhAjananA rAkhavA. dareka kALamAM chaThTho bhAga tA vAyunA halanacalana mATe khAlI ja rAkhavA. (869) have cha bhAgAnA niyata ane aniyata vibhAga kare che.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 vasitanI zuddhi ego vassa bhAgo avaTThio bhoyaNassa do bhAgA / vaDUti va hAyaMti va do do bhAgA u ekeke 1870 || pANIne eka bhAga ane bhAjananA be bhAga avasthita che. bhAjana ane pANInA be be bhAganI hAni-vRddhi thayA kare. pANInA eka bhAga ane bhAjananA be bhAga niyata che. eTalA kAyama mATe che. kyAreka na heAya ema nathI. khAkInA be bhAge| eTale bheAjananA ane pANInA be bhAgeAmAM vadhArA-ghaTADA thayA kare te A pramANe. ati ThaM'DAkALamAM bhAjananA be bhAga vadhe che, ane ati uSNakALamAM pANInA e bhAga vadhe che. ge ati uSNakALamAM bhAjananA be bhAga ochA thAya che. ane ati ThaM DAkALamAM pANInA be bhAga ghaTe che. (870) 133 vasatinI zuddhi paTTIvaMso do dhAraNA cattAri mUlavelIo / mUlaguNerhi visuddhA esA hu ahAgaDA vasahI ||871 // pRSThavaMza eTale pATaDA, be dhAraka, cAra mULavaLIe eTale vAMsa. A yathAkRta vasati mULa guNavarDa vizuddha che. gharanA uparanA bhAge tisthya eTale ADA je rAkhavAmAM Ave te pATaDA athavA mAbha kahevAya, e meATA vAMsaDA ke jenA upara pATaDA ADA (tIche) rakhAya te e mULadhAraka kahevAya che. cAra vAMsa vaLI je gharanA cAra paDakhe rakhAya che, ane je ane bAju mULa dhArakAnA e be paDakhe hoya che, te cAra mULavelI kahevAya che. A vastInA sAta mULaguNA che. A mUlaguNe vALI sajjana puruSA vaDe peAtAnA mATe karAvelI vasati vizuddha thAya che. ane je vaLI A vasati spaSTa rIte sAdhune uddezIne karAyelI hAya, teA AdhAkarmI kahevAya. (871) mULaguNavALI vasati kahI, have uttaraguNavALI vizuddha vasati kahe che. te uttaraguNa e prakAre che. (1) mULa uttaraguNa (2) uttara uttaraguNa, temAM prathama mULAttaraguNa kahe che. vaMsagakaDaNokaMNa chAyaNa levaNa duvArabhUmI ya / parikrammavimukkA esa mUluttaraguNe ||872 ||
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 muleAttaraguNa vizuddha vasati; je vAMsa, keTa, utkrabaNu, chAdana eTale DhAMkavuM, lIMpavuM, bAraNuM karavu., jamIna sarakhI karavI. AvA parikama eTale e sa`skArathI rahita hAya. 80 1. vAMsa ke je mULa vaLIAnI upara rAkhavAmAM Ave che. 2. kaTana eTalepATaDAnA upara ti sADI vagere dvArA cAre taraphathI paDakhAne DhAMkavuM. 3. utkrabana eTale upara rahelA ka'khIkA (vAMsa ke vaLI) tene khAMdhavuM. 4. ghAsa vagere dvArA chAparuM DhAMkavuM. 5. kAdava ke chANa vaDe bhIMtane lIMpavI te lepana. 6. sAdhu mATe vasatinuM bAraNuM khIje karavuM ke nAnu` mADhu karavuM. 7. viSamabhUmine sarakhI karavI. A sAta mULabhUta uttaraguNA che. eTale uttaraguNAmAM A mULa guNeA che. A sAta dveSa rUpa parikama eTale saMskAra sAdhu mATe karAyA hAya, te mUleAttara doSavALI vasati kahevAya. te doSothI rahita vasati mUlAttaraguNa vizuddha vasati che. eTale--A sAta saMskAra je vasatimAM sAdhu mATe karAyA na hoya, te mUlAttaraguNu vizuddha vasati che. A pRSTha vaMzA (pATaDA) vagere cAda dASA vizeAdhikATInA che. 872 je uttarAttaraguNeA vizeAdhikATInA che. te A pramANe. dUmiya dhUviya vAsiya ujjoiya balikaDA avattA ya / sittA samahAviya visohikorDi gayA vasahI ||873 || dUmita eTale sukumAra lepathI kAmala karAyelI athavA cunAthI dhALelI, dhupa Apela, sugaMdhita karela, prakAzavALI karela, balI karela, lIMpaNa karela, pANI chAMTela vAsIdu vALela. A vasati vizeAdhikeATi doSavALI che. sAdhu mATe kahevAtA A kArya karavAthI vasati uttarAttara guNA ke je vizeAdhikATInA DhASA che. te doSavALI thAya che. jema ke, 1. je vasatinI bhIMtane sukumAra lepa vaDe kemala karAi hoya athavA cUnA vaDe dheALavAmAM AvI hAya kRmita kahevAya. 2. agara vagere dhUpa vaDe dudegdha dUra karavA mATe dhUpa apAya te pita. 3. durgaM 'dhI dUra karavA mATe paTavAsa tathA phUla vagere vaDe sugaMdhita karAya te vAsita. 4. ratna, dIvA vagere dvArA adhArAmAM prakAza karavA te prakAzita. pa. pUDalA, krUra vagere vaDe mila karavI te alikRta. 6. chANamATIvALA pANI vaDe jamInane lIMpavI te lipaNuM.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133. vasatinI zuddhi. 7. phakta pANI vaDe bhInI karavI, pANI chAMTavuM te siktA. 8, kacaro kADhavo. A uttarotara guNe vaDe saMyata nimitte karAyelI vidhiTinA dezone prApta thayelI vasati che. paNa avizoSikeTinA nathI. jyAM sAdhu mATe A kAryo na thAya te vasati vizuddha ja che. - mUluttaraguNasuddhaM thIpasupaMDagavivajjiyaM vasahiM / sevijja savvakAlaM vivajjae huMti dosA u // 874 // mULa uttaraguNa zuddha ane strI, pazu, napuMsaka rahita vasatine denA tyAgapUrvaka hameMzA seve. mULa uttaraguNathI zuddha ane strI, pazu, napuMsaka rahita vasatine haMmezA seve. strI vagerenA saMparkavALI azuddha vasatimAM doSa hoya che. A pramANe catuHzAlA eTale cerA (varaMDA) vageremAM paNa mULa uttaraguNane vibhAga jANavo. ahIM sUtramAM catu zALA vagereno mUlattara guNa vibhAga sAkSAt nathI kahyo tenuM kAraNa e che ke vicaratA sAdhuone zratane svAdhyAya vagerene vyAkSepa (aMtarAya) na thAya mATe meTe bhAge sAdhuo gAma vageremAM vase tevo saMbhava che. te gAmamAM vasati pATaDA vagere vALI ja hoya che. tethI te ja vasatinuM pratipAdana karyuM che. kahyuM che ke mULottara vagere guNomAM sAkSAt catuH zALA vagere na kahela hovA chatAM paNa Aja mULattara guNano vibhAga catuHzALA vageremAM paNa jANa. samApta thayA che kArya jemanA evA vicaratA sAdhuo moTe bhAge gAmaDAomAM vase che. ane tyAM vasati prAyaH karI pATaDA vagere vALI hoya che. (874) 134. saM lekhanA cattAri vicittAI 4 vigaInijjahiyAI cattAri 8 / saMvacchare ya donni u egaMtariyaM ca AyAmaM 10 // 875 // nAivigiTTho ya tavo chammAse parimiyaM ca AyAmaM / avare'vi ya chammAse hoi vigiheM tokammaM 11 // 876 // vAsaM koDIsahiyaM 12 AyAmaM kaTu ANupuvvIe / girikaMdaraM va gatuM pAovagama pavajei / / 877 // cAra vaSa vicitra (judA-judA) prakArane tapa kare. cAra varSa vicitra tapa vigaI rahitapaNe kare. be varSa ekAMtarA AyaMbila saha upavAsa kare.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 pravacana sAroddhAra-bhAga-2 pachI cha mahinA ati vikR tapa nahIM paNa kaMIka haLa tapa ane pAraNe parimita AyaMbila pachI bIjA cha mahinA vikRSTa tapa kare. pachI eka varSa keTi sahita AyaMbila kare. A pramANenI anupUrvI eTale kemapUrvaka bAra varSa sudhI utkRSTa lekhanA karI parvatanI guphAmAM jaI pAdapapagamana anazanane svIkAre. - saMlekhana karavuM te saMkhanA eTale Agamakta vidhipUrvaka zarIra vagerene zoSavuM, te "saMlekhanA. 1. jaghanyathI cha mAsanI, 2. madhyama eka varSanI ane 3. utkRSTathI bAra varSanI -ema traNa prakAre che. utkRSTa saMlekhanA pahelA cAra varSa vicitra eTale vividha prakArano tapa kaThora kare eTale cAra varSa sudhI kyAreka upavAsa, kyAreka chaThTha eTale be upavAsa, kyAreka aThThama (traNa upavAsa) kyAreka dazamabhakta, dvAdazabhakta (cAra, pAMca upavAsa) kare ane pAraNamAM udgama vagere deSa rahita maneIcchita AhAra vApare. te pachI bIjA cAra varSa upara pramANe ghera vividha prakArano tapa kare ane pAraNAmAM vigaI rahita AhAra vApare eTale utkRSTarasanA tyAgapUrvakanI nivi kare. te pachI bIjA be varSa sudhI ekAMtarA AyaMbila kare eTale AMtarAmAM upavAsa karI pAraNe AyaMbila kare. A pramANe daza varSa pUrA thAya. pachI agiyAramAM varSamAM pahelA cha mahinAmAM atigADha eTale kaThora tapa na kare eTale upavAsa ke chaThTha, kare paNa aThThama vagere tapa na kare. pAraNAmAM parimita AyaMbila eTale udaripUrvakanuM AyaMbila kare. te pachI bIjA cha mahinAmAM vikRSTa eTale aThThama, dazamabhakta, dvAdazabhakta vagere kaThora tapa kare. pAraNAmAM huM jaladI mRtyu nA pAmuM-ema vicArI UMdarI vagara saMpUrNa peTa bharIne AyaMbila kare. bAramA varSamAM keTi sahita niraMtara AyaMbila kare. nizithacUNimAM kahyuM che ke bAramA varSamAM niraMtara hAnipUrvaka eTale barAka ocho karavApUrvaka garama pANI sAthe AyaMbila kare te keTi sahita hoya che. koTi eTale AyaMbila sAthe AyaMbilanuM maLavuM." "bAramA varSamAM upavAsa karI pAraNe AyaMbila, upavAsa karI pAraNe AyaMbila kare vagere ema aneka matAMtare bAramA varSa saMbaMdhI jovAmAM Ave che. paNa graMtha vistAranA bhayathI lakhatA nathI. bAramA varSe dararoja bhojana karatI vakhate ekeka keLIye ocho karavApUrvaka UnodarI karatA chele phakta eka ja keLIye AhAramAM rahe. te pachI bAkInA divasamAM
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135. vRSabha sAdhuo dvArA vasati grahaNu. eka kALIyAmAMthI paNa eka dANA echAvALA kALIyA, be dANA echAvALA kALIyA, traNa dANA ochAvALA kALIyA vApare. chelle eka ja dANA khAya. kAraNa ke jema divAmAM tela ane vATa baMne sAthe pUrA thAya tema anazanInA paNu zarIra ane AyuSyanA sAthe ja kSaya thAya mATe A pramANe kare. bIju khAramA varSInA chellA cAra mahinA sudhI ekAMtare meDhAmAM telanA ghU TaDA (kAgaLA) lAMbA vakhata sudhI rAkhe, pachI te ghUMTaDAne rAkhamAM nAkhI garamapANIthI mADhuM cAkhkhuM karI le. jo telanA kegaLA karavAmAM na Ave, te lukhAzanA kAraNe mehu jakaDAI javAnA saMbhava hAvAthI aMta samaye navakAra khAlI na zake. A krama pramANe khAravanI utkRSTa sa`lekhanA karI paryaMtanI guphAmAM jaIne eTale upalakSaNathI khIjI paNa je, cha jIvanikAyanI virAdhanA vagaranu' ekAMta sthAna hAya, tyAM jaIne pApApagamana athavA bhaktaparijJA athavA IMginI maraNane svIkAre. 83 madhyamasa lekhanA uparokta rIte ja khAra mahine vicAravI ane jaghanyasa lekhanA khAra pakhavADIye eTale cha mahine jANavI, madhyama ane jaghanya salekhanAmAM varSoMnA sthAne mahinA ane pakhavADIyAmAM uparokta tapavidhi saMpUrNa paNe kare. (875-876-877) 135. vRSabha sAdhuedvArA vasati grahaNu nayarAie pas vasahI punvAmuhaM Thaviya vasu / vAmakaDI nividuM dIhI aggimekapayaM // 878 // nagara ke gAma vageremAM sAdhue prazasta pradezamAM vasati le temAM AgaLanA eka paga lAMbe karIne pUrva dizA sanmukha, DAbA paDakhe beselA baLadanI kalpanA (sthApanA ) karI vasati le. Ane bhAvArtha eveA che. jeTalA pramANu jagyA vasati tarIke levAya te badhI jagyAmAM pUrva dizA tarapha sukha rAkhI DAbA paDakhe besela vRSabhanI kalpanA karI sArI jagyAmAM sAdhu vasati le. 878. siMgakkhoDe kalaho ThANaM puNa neva hoi calaNesu / ahiThANe poTTarogo pucchaMmi ya pheDaNaM jANa // 879 // muhamUlami ya cArI sire ya kauhe ya pUyasakAro | khaMdhe paTTIya bharo pumi ya dhAyao vasaho ||880 // A pramANe vRSabharUpa kalpela kathA aMge vasavAthI zuM phaLa thAya te, kahe che. baLadanA zIMgaDAnA bhAge rahevAthI sAdhuone rAja jhaghaDA thAya, paganI jagyAe
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAra-bhAga-2 rahevAthI sAdhunuM te vasatimAM rahevAnuM thatuM nathI (vihAra turta karavuM paDe ) tathA baLadane gudAnA bhAge vasavAthI sAdhuone peTane roga thAya. pUMchaDAnA bhAge rahevAthI vasatine nAza thAya che. (arthAt bIjA manuSya kabaje kare) mukhanA pradezamAMnI vasatimAM vasavAthI sAdhuone suMdara bhejana maLe. be zIMgaDAnI vacce mAthAnA bhAge athavA kuda eTale khudhanA bhAganI vasatimAM rahevAthI uttama vastra pAtra, vagere maLavArUpa pUjA tathA abhyasthAnAdi (UbhA thavuM vagere mAna-sanmAna-vinayAdi) satkAra sAdhuone thAya. tathA skaMdhanA bhAge ane pIThanA bhAge vasavAthI hameMzA AjubAjumAMthI sAdhuo AvavAnA kAraNe vasati bharacaka rahe che. peTanA bhAge rahelI vasatimAM vAsa karavAthI vRSabha (vRSabhasamAna) sAdhuvarga tRpta thAya che. (arthAt saMyamopayogI sarva sAmagrI maLe che.) 136. pANIno kALa ukALela acitta pANIno sacittarUpe thavAno kALa." usiNodaga tidaMDukkaliyaM phAsuyajalaMti jaikappaM / navari gilaNAikae paharatigovarivi dhariyavyaM // 881 // traNa ukALAvALuM garama acitta pANI sAdhuone kaccha (khape) che. paraMtu traNa prahara uparanA samaye te glAna vagere mATe rAkhI zakAya. traNa daMDa eTale traNa ukALAthI, ukaLela je garama pANI tathA je svakIya-parakAya zastrathI acitta thayela che, te ja pANI sAdhune levuM khape. AmAM pahelA ukALAvALuM pANI thoDuM acitta thayela hoya ane thoDuM sacitta hovAthI mizra hoya che. bIjA ukALAmAM ghaNuM pANI acitta hoya che ane thoDuM sacitta hoya che. trIjA ukALAmAM saMpUrNa paNe acitta thAya che. mATe traNa ukALAvALuM pANI grahaNa karavuM. A sarva pANI sAdhue traNa praharamAM ja vAparavuM kemake traNa prahara pachI kALAtikAMta nAmanA deSano saMbhava hovAthI vAparavA lAyaka rahetuM nathI mATe rAkhavuM nahIM. phakta glAna bimAra vRddha vagere mATe te traNa prahara uparAMta paNa rakhAya. (881) jAyai sacittayA se gimhami paharapaMcagassuvari / caupaharovari sisire vAsAsu puNo tipaharuvari // 882 // unALAmAM pAMca prahara pachI, ziyALAmAM cAra prahara pachI ane mAsAmAM traNa prahara pachI pANI sacittarUpe thAya che. bimAra vagere mATe rAkhela acitta ukALeluM pANI unALAmAM pAMca prahara pachI
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137. tiryaca-manuSya ane devothI kramazaH keTalA gaNI strIe? sacitta thAya che. kemake unALAmAM ati luo (rukSa) kALa hovAthI lAMbA gALe pANI jIva saMsargavALuM eTale sacita thAya che. ziyALAmAM kALa kaMIka bhejavALe hovAthI pANI cAra prahare sacitta thAya che. varSAkALamAM kALa ati bhejavALo hovAthI acitta pANI paNa traNa prahara pachI sacitta thAya che. A kALa vItyA pachI je rAkhavuM hoya, te pANImAM kSAra (cune) nAMkhave jethI pharI sacitta na thAya. (882) 137. tiryaca-manuSya ane devothI kramazaH keTalA gaNI strIo? have tiryacINI, strI ane devIo, tiryaMcapuruSa ane devathI keTalI gaNI ane keTalI adhika che te kahe che. tiguNA tirUvaahiyA tiriyANaM itthiyA muNeyavyA / sattAvIsaguNA puNa maNuyANaM tayahiyA ceva // 883 // battIsaguNA battIsarUvaahiyA ya taha ya devANaM / devIo pannattA jiNehiM jiyarAgadosehiM // 884 // rAga-dveSane jItanAra jinezvaree kahyuM che ke, puruSada tiyAthI AvedI tiyacINI traNa gaNI ane traNa adhika che ema jANavuM. Ano bhAvArtha e che ke tiryacani vALA dareka puruSane traNa traNa tiryaMcINI ApIe te chelle traNa tiryaMca strIo vadhe, ke jene mATe kaI paNa tiryaMcapuruSa hato nathI. A pramANe ja mAnava strI ane devInA viSayamAM paNa vicAraNA karavI. manuSyamAM mAnavapuruSo karatAM strIo sattAvIsa guNI ane sattAvIza adhika che. devapuruSo karatA devIo batrIsa guNa ane batrIsa adhika che. 138. daza accherA uvasagga 1 gambhaharaNaM 2 itthItitthaM3 abhAviyA parisA 4 / kaNhassa avarakaMkA 5 avayaraNaM caMdasUrANaM 6 // 885 // harivaMsakuluppattI 7 camaruppAo 8 ya aTThasayasiddhA 9 / , assaMjayANa pUyA 10 dasavi aNaMteNa kAleNaM // 886 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAra-bhAga-2 1. upasarga, 2. garbhApaharaNa, 3. strItIthakara, 4. abhAvita parSadA, 5. kRSNanuM aparakakAgamana, 6. caMdra-sUryanuM avataraNa, 7, harivaMza kulanI utpatti, 8. camarendrano utpAta, 9, 108 nuM mekSagamana, 10. asaMya tenI pUjA-A daza AcherA anaMtakALe thayA che. zA eTale vismayapUrvaka. eTale jaNAya. loka vaDe vismayapUrvaka je jaNAya te Azcarya. addabhUta padArtho arthAt adabhUta viSaye te Azcaryo daza che. 12 upasarga:- upasarga eTale tApa vagere dvArA prANa bAdhita thAya, pheMkAya te. deva-manuSya vagere vaDe karAyela upadravo te upasarga. se jana pramANa kSetramAM dukhe karIne vArI zakAya evA vera, marakI, duSkALa, vivara eTale tIDa vagere upadravane uddeka paNa jemanA prabhAve zAMta thAya che evA zreSTha puNyanA sthAnarUpa, tIrthakara bhagavAna mahAvIradevane chadmasthakALa ane kevalikALamAM paNa manuSya tiryaMca ane deve dvArA upasargo thayA. AvuM bhUtakALamAM thayuM nathI. tIrthakaro samasta deva-manuSya ane tiryacenA sanmAnanIya ja rahyA che. paNa upasarganA pAtra nathI. anaMtakALe A prasaMga banyA hovAthI, lekamAM adabhUta AzcaryarUpe prasiddha thaye. ra. garbhApaharaNa -garbha eTale strInI kUkhamAM utpanna thayela jIva. tene bIjI strInI kUkhamAM laI ja te garbha saM haraNa-A abhUtapUrva prasaMga mahAvIrasvAmi mATe banyo. te A pramANe zrI mahAvIra svAmIne jIva marIcinA bhave upArjana karela nIcagetra karmanA kAraNe dazamA prANuta devakanA puttara vimAnamAMthI cyavI, brAhmaNakuMDagAmamAM RSabhadatta apara nAma mila brAhmaNanI patnI devAnaMdAnI kukSimAM aSADha suda chaThThanA divase avataryA. khAsI divasa vItyA pachI saudharmAdhipati iMdra avadhijJAnane upaga mUkavA dvArA jANI vicAryuM ke, "tIrthakaro kyAreya paNa nIca kulamAM utpanna thatA nathI. Ama vicArI tribhuvana guru paramAtmAnI bhaktithI bhAvita manavALA teoe haribhegameSi senApatine Adeza karyo ke "A bharatakSetramAM carama tIrthaMkara pUrvopAjita karmanA udayathI tuccha kulamAM utpanna thayA che. tethI emane tyAthI saMharaNa karI kSatriyakuMDagAmamAM prasiddha siddhArtha rAjAnI patnI trizalAdevInI kUkhamAM sthApana kare." tyAre hariNegameSie "tahatti" kahI vacana svIkAra karI A (bhAdaravA) vadI 13 nA divase rAtri samaye pahelA be praharanI vacce devAnaMda nAmanI brAhmaNInI kukSimAMthI trizalAdevInI kukSimAM bhagavAnanuM saMharaNa karyuM. A paNa anaMtakALe banela hovAthI AzcaryarUpe che. 3. strI tIrthakara - strItIrthakara vaDe utpanna thayela dvAdazAMgI ke saMgharUpa je tIrtha te strItIrtha. tIrthanuM pravartana traNa bhuvanamAM atizayarUpa nirUpama mahimAvALA puruSe (tIrthakara ) ja kare che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138. daza accherA. 87 A avasarpiNImAM bharAjAnI malli nAmanI putrIe egaNIsamA tIthakara rUpe utpanna thaIne tI pravartAvyuM te A pramANe A jaMbUDhIpamAM pazcima mahAvidehamAM salilAvatI vijayamAM, vItazekAnagarImAM mahAbala nAme rAjA hatA. teNe lAMbe vakhata rAjayanuM pAlana karI peAtAnA khAlyAvasthAnA cha mitrA sAthe a Mt dharma sAMbhaLIne varadhama munIndra pAse dIkSA lIdhI. te sAte jaNAe evuM nakkI karyu ke eka jaNa tapa kare to khIjAe paNa karavA pachI upavAsa vagere tapa sAthe karavA lAgyA. AmAM mahAkhala muni A badhAthI viziSTatara phUlanI IcchAthI pAraNAnA divase Aje mAthu du:khe che, Aje peTa du:khe che, Aje bhUkha nathI ' AvA bahAnA kADhI mAyAthI temane chetarI vadhu tapa karyAM. te mAyA mizrita tapathI srIveda kama bAMdhyuM' ane akvAtsalya vagere vIsa padonI ArAdhanA vaDe tIrthaMkara nAmakarma bAMdhI atima samaye siddhAMtAkta ArAdhanA ArAdhI kALa karI vaijayaMtavimAnamAM deva tarIke utpanna thayA. tyAMthI cyavI mithilAnagarImAM kuMbharAjAnI rANI prabhAvatInI kUkhe pUrvabhavamAM karela mAcAvaDe khAMdhela strIveda karmAMnA kAraNe malri nAme putrI tarIke utpanna thayA. kramapUrvaka yuvAvasthA prApta karI dIkSA laI kevalajJAna pAmI. ATha mahAprAtihA vagere tItha karanI samRddhithI zAbhita tInuM pravartana karyuM. A vastu paNa ana'takALe thayela hAvAthI Azcaya rUpe che. 4. abhAvita paNaMdA :- abhavya eTale cAritradharmane aAgya. pada eTale tIrthaMkaranA samavasaraNamAM rahelA zrAtA. saMbhaLAya che, ke bhagavAna va mAnasvAmine jambhikagAmanI bahAra ajoDa kevaLajJAnarUpa prakAza utpanna thayA. te vakhate krIDA devAe samavasaraNanI racanA karI. te joIne aneka manuSyA ane tiya cA bhakti ane kutuhalathI AvyA. bhagavAne sAne pAta-potAnI bhASAmAM samajAya evI ane meghanA nAda jevI gaMbhIra ane maneAharavANIthI badhAne saMbhaLAya te rIte mahAnadhvanithI dharmadezanA ApavA chatAM koie paNa viratinA svIkAra na karyo. phakta prathama samavasaraNamAM tI kare avazyameva dharmadezanA ApavI joIe-e pirapATInuM pAlana karavA mATe ja dharmAMkathA thaI AvuM koipaNa tItha karane bhUtakALamAM thayuM nathI te Azcarya. 5. apara ka`kAgamana -navamA vAsudeva kRSNanuM aparakakA nAmanI nagarImAM javAnuM thayuM te bhUtakALamAM na thayela hovAnA kAraNe Azcarya, te A pramANe hastiAnAgapuramAM yudhiSThira vagere pAMce pAMDave kAMpilyapuranA rAjA drupadarAjAnI putrI draupadInI sAthe vArApUrvaka viSayasukhane bhAgavatA AnaMdathI divaseA pasAra karatA hatA.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAra-bhAga-2 eka vakhata nArada muni managamatA dezeAmAM bhamatA bhamatA draupadInA mahele AvyA. draupadIe A aviratIdhara che--e pramANe mAnIne namaskAra karavA jevA paNa tene satkAra na karyAM. tethI manamAM krodhita thayelA nArade vicAryuM ke Ane zI rIte duHkhI karuM ? kemake bharatakSetramAM kRSNanA bhayathI tene kAI duHkhI na kare tethI tenA mahelamAMthI nIkaLI dhAtakIkhaMDanA bharatakSetramAM caMpAnagarInA rAjA kapila vAsudevanA sevaka strI lapaTa padmanAbha rAjAnI aparakakA nAmanI nagarImAM gayA. te rAjA paNa ekadama UbhA thaI satkArapUrvaka peAtAnA aMtaHpuramAM laI jaI peAtAnI badhI rANIe batAvI nAradane pUchyuM ke ' he bhagavAna satata badhI jagyAe apratibaddhapaNe pharatA tame AvI strIo joI che? ' nArade paNu mAruM kAma AnAthI siddha thaze. ema manamAM nakkI karI javAba ApyA ke he rAjana ! kUvAnA deDakAnI jema AvI rANIethI tuM zuM AnaMti thAya che? jaMbudvIpanA bharatakSetranA bhUSaNurUpa hastinAgapura nagaramAM pAMDavonI patnI draupadI AgaLatA A badhI dAsI jevI ja lAge che.' A pramANe kahI nAradamuni AkAzamAM uDI gayA. draupadIne meLavavA mATe vyAkula padmanAbha rAjA pAtAlavAsI pUnA mitradevane tapa vaDe ArAdhI pratyakSa karyAM. deve pUchyuM 'huM zuM karuM ? tyAre tene kahyuM ke, 'pAMDavAnI strI draupadIne ahIM lAvIne mane ApeA.' deve kahyuM he rAjan ! draupadI mahAsatI che. pAMDavA sivAya bIjAne manathI paNa patirUpe icchatI nathI, chatAM paNa tamArA AgrahathI ahIM lAvuM chuM.' ema kahI hastinAgapurathI avasvApinI nidrA ApI rAtre sUtelI draupadInu' apaharaNa karI tene ApI. jAgelI draupadI peAtAnA pati vagere parivArane na jovAthI gabharAyela draupadIne padmanAbha AnaMdathI kahevA lAgyA ke, he mRgAkSi ! DarIza nahIM. mArAvaDe ja tuM ahIM lavAyelI che. 6 88 huM dhAtakIkhaMDanA bharatakSetranI aparakaMkA nagarInA padmanAbha nAme rAjA chuM. tane huM mArI priyA banAvavA IcchuM chuM. tethI mArI sAthe tuM tArI icchA pramANe ghaNA bhAgone bhAgava ! draupadIe paNa tenA vacana sAMbhaLI tatkAlina autpAtikI buddhipUrvaka kahyuM ke, jo mAro saMkha'dhI koi paNa cha mahinAmAM ahIM na Ave to tamArI icchA huM pUrI karIza. rAjAe paNa jaMbudvIpanA kAIpaNa mANasa ahIM Avave asaMbhava che--ema vicArI tenI vAta svIkArI. A tarapha pAMDavAe savAre draupadIne na joI, badhI jagyAe khUkha zeAdha kheALa karavA chatAM tenA samAcAra na maLyA tethI A sarva hakIkata kRSNa vAsudevane jaNAvI. kRSNa paNa vimAsaNamAM paDI gayA. eTale zuM karavu. joie e pramANe mUDha thayA. te vakhate acAnaka nArada muni peAte karela ananA phulane jovA mATe tyAM AvyA. kRSNe nAradane pUchyuM ke, rokaToka vagara badhe janArA tame koI jagyAe draupadIne
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138. daza accherA joI che? tyAre temaNe kahyuM ke, dhAtakIkhaMDamAM aparakaMkAnagarImAM padmanAbha rAjAnA mahelamAM draupadI jevI keI strIne meM joI che. ema kahIne bIje ThekANe nArada gayA. kRSNa pAMDavone kahyuM ke, padmanAbha rAjAvaDe draupadInuM apaharaNa karAyuM che. huM tene (dvIpadIne) ahIM laI AvIza tame jarA paNa ciMtA na karaze ? ema AzvAsana ApI moTI senA laI pAMDe sAthe dakSiNa samudranA kAThe AvyA. pAMDee paNa atyaMta bhISaNa apAra evA dariyAne joI kRSNane kahyuM "he svAmin ! A samudra manathI paNa alaMkya che. te ApaNe zI rIte pAra karIzuM ? kRSNa kahyuM ke " tamAre kaI paNa jAtanI ciMtA na karavI" ema kahI ame tapa vaDe lavaNasamudranA adhiSThAyaka susthita nAmanA devane ArAdhyA (pragaTa karyA.) pragaTa thayela deve pUchayuM ke "zuM kAma che? kRSNa kahyuM ke he surazreSTha ! padmanAbha rAjAe apaharaNa karela draupadIne dhAtakIkhaMDa dvIpathI ahIM jaladI lAvI zakAya tema kare" deve kahyuM "padmanAbha rAjAne pUrvanA mitradeve apaharaNa karIne draupadI ApI che. tema tamane paNa huM ApuM. athavA te rAjAne vAhano ane lazkara sAthe dariyAmAM nAMkhIne tene laI AvuM vagere ghaNuM ghaNuM kahyuM. kRNe kahyuM ke A badhA rastA yazakArI nathI. mATe mAre ane pAMDanA ema cha ratha dariyAmAMthI pele pAra kaI paNa jAtanA vidana vagara jAya ema raste karI Apo, jethI jAte ja tyAM jaIne tene yuddhamAM jatI draupadIne ame lAvIzuM." susthita paNa te pramANe raste karI ApatA kRSNa pAMca pAMDa sAthe be lAkha yojana pramANano dariye jamInanI mAphaka oLaMgI aparakaMkAnagarInA bahAra bagIcAmAM rahIne prathama dAruka nAmanA dUtane mokalI draupadInI mAMgaNI karI. padmanAbhe paNa te dUtane kahyuM ke, te tyAM ja vAsudeva che. ahIM vaLI pAMca pAMDava yukta cho paNa A vAsudeva mAre mATe kaMI ja nathI mATe tyAM jaI tArA svAmIne yuddha mATe taiyAra kara." ema abhimAnapUrvaka kahIne yuddha karavA mATe sainya sAthe taiyAra thaI teja udyAnamAM AvyA. kRSNa paNa dArukanuM vacana sAMbhaLI bevaDA gussAvALA thayelA tene sainya sahita Avate joI zaMkha vagADe. tenA avAjathI trIjA bhAganuM sainya nAsI gayuM. te pachI dhanuSya TaMkAranA avAjathI bIjuM trIjA bhAganuM sainya nAsI gayuM. padmanAbha rAjA paNa bAkI rahelA trIjA bhAganA sainya sAthe raNamedAnamAMthI nAsI jaI potAnI nagarImAM praveza karI nagaranA daravAjA baMdha karI dIdhA. kRSNa paNa gussApUrvaka rathamAMthI UtarIne narasiMhanuM rUpa karI atyaMta tarjanA karatA pitAnA paganI lAtathI nagaranA daravAjAne pADI nAkhe. tethI bhayabhIta thayela padmanAbha he devI mApha kara ! mApha kara ! A phodhI kRSNathI mArI rakSA kara ! rakSA kara ! 12
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAra-bhAga-2 -ema belate draupadInA zaraNe gaye. tyAre draupadIe tene kahyuM ke "tuM strIno veSa paherI mane AgaLa karI kRSNanA zaraNe jA" teNe paNa e pramANe karyuM. kRSNa paNa draupadI pAMDavone ApI teja mArge rathamAM besI pAchA pharyA. te vakhate te kSetramAM caMpAnagarInA udyAnamAM munisuvrata nAmanA tIrthakara samesaryA hatA. temanI pAse beselA kapila nAmanA vAsudeve pUchayuM "he svAmina ! A kenA zaMkhane avAja saMbhaLAya che ?" tyAre bhagavAne Akheya draupadIne vRttAMta kahyo. tyAre kapile "jabUdvIpanA bharatArthanA adhipati AvyA che. te temanuM svAgata karavA huM jAuM.' ema bhagavAnane pUchyuM. tyAre bhagavAne kahyuM ke "eka ja jagyAe be cakravartI, be arihaMta ke be vAsudeva hatA nathI. chatAM keIka kAraNathI AvyA hoya, te paNa eka bIjAne maLI zaktA nathI" ema kahevA chatAM kutU halathI kRSNane jovA mATe dariyAkAMThe gayA. te vakhate dariyAmAM jatA evA kRSNanA rathanI dhajA joI kapile spaSTAkSaravALe za kha vagADI jaNAvyuM ke "he vAsudeva! tamane maLavAnI (vAnI utkaMThAvALe huM kapila vAsudeva ahIM Avyo chuM mATe pAchA vaLo tyAre kRSNa paNa zaMkha vagADI kahyuM ke "ame ghaNA dUra nIkaLI gayA chIe. mATe tamAre amane kaMI na kahevuM" ema jaNAvI pitAnA sthAne AvyA. 6 sUrya-caMdrAvataraNa :- kauzaMbInagarImAM samavasarelA bhagavAna vardhamAna svAmIne vaMdana karavA mATe pAchalA prahare AkAzamAMthI sUrya-caMdra baMnenuM eka sAthe mULa zAzvata vimAna sAthe AvavuM thayuM te Azcarya. anya vakhate te uttaravaikriya vimAna vaDe Ave che. 7 harivaMzapatti :- hari eTale harivarSakSetranA puruSa vizeSane je putra-pautra vagere paraMparArUpa vaMza te harivaMza. harivaMza rUpa je kula tenI je utpatti te harivaMza kulotpatti. kule aneka prakAranA che. tethI harivaMza vaDe vizeSita karyuM. A banAva paNa pUrve na banela hovAthI AzcaryarUpa che. A ja bUdvIpanA bharatakSetranA kauzaMbInagarImAM sumukha nAme rAjA hate. eka vakhata vicitra vilAsavALI vasaMtaRtu AvI tyAre hAthI para besI te rAjA ramavA mATe nagarInI bahAra rahela udyAnamAM jatA rastAmAM vIraka nAmanA vaNakaranI nirupama lAvaNya ane suMdara dehavALI vanamALA nAmanI strIne joI, te strI paNa premane IcchatI AkhapUrvaka vAraMvAra IcchApUrvaka jevA lAgI ane rAjA paNa tene animeSa nayane pRhApUrvaka jete, kAmathI haNAyele te tyAMja hAthIne pheravate jANe keInI rAha jote heya, tema AgaLa na gaye. tyAre sumati nAmanA maMtrIe rAjAnA bhAvane jANavAnI IcchAthI pUchayuM" he svAmin ! badhuMya sainya ahIM AvI gayuM che, te zA mATe vilaMba karo che? rAjA maMtrInA
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 138, daza akherA 91 vacanathI manane jema tema svastha karI lIlA udyAnamAM gaye. tyAM zUnyamanaskavALe havAthI suMdara udyAna hovA chatAM ke IpaNa jagyAe AnaMdita na thaye. AthI te udvigna cittavALA rAjAne sumati maMtrIe pUchyuM, he deva ! Aje tame zUnyamanaska jevA kema jaNAe che? je manano vicAra chUpAvavA je na hoya, te kahe. rAjAe kahyuM "tuM mArA manovikArane dUra karavA samartha che, tethI tArAthI chUpuM kazuM ja nathI." ema kahI potAnI hakIkata kahI. maMtrIe kahyuM "he deva ! tamAru mane bhilaSita huM jaladI pUrNa karIza mATe svastha thaIne ApaNuM mahele cAle. maMtrIe A pramANe kahevAthI pitAnA mahele gayA. te pachI maMtrIe vividha upAmAM paMDitA evI AyikA nAmanI paritrAjikAne vanamAlA pAse mokalI. teNe paNa tyAM jaI viraha vyAkuLa vanamAlAne kahyuM, "he vatsa! Aje kema tuM udAsa dekhAya che? tAruM je duHkha hoya te jaNAva." te vanamAlAe paNa niHzvAsa mUkI potAnI duprApya IcchArUpa je vAta hatI te kahI. AyikAe paNa kahyuM ke, "mArA maMtra-taMtrothI kaI paNa vastu asAdhya nathI. tethI savAre ja rAjA sAthe tAro meLApa karAvI daIza." ema AzvAsana ApI maMtrI pAse jaIne rAjAnuM kAma lagabhaga pUruM thaI gayuM ema jaNAvyuM, maMtrIe paNa rAjAne A vAta jaNAvI khuza karyA. bIje divase savAre paritrAjikA vanamAlAne laI rAjamahele gaI rAjAe paNa premavaza tene aMtaHpuramAM rAkhI tenI sAthe ghaNuM saMsAra sukha bhegavavA lAgyo. A tarapha vIraka vaNakara paNa vanamALAne na jovAnA kAraNe "he priya vanamAlA ! tuM kayAM gaI ema aneka prakAre bolate gAMDAnI jema traNa rastA, cAra rastArUpa ceka vageremAM bhamate-bhamato rAjAnA mahela najIka AvyA. te vakhate rAjAe paNa vanamAlA sAthe, zUnyamanaska ane vikRtAkAravALA temaja he vanamAlA ! e pramANe bolate tene joI vicAryuM ke, "are ApaNe ubhayalaka viruddha atiniSphara kArya karyuM che. ApaNane te narakamAM paNa rahevAnuM sthAna jarAya nathI. A pramANe potAnI AtmaniMdA karatA hatA te vakhate te baMne para acAnaka AkAzamAMthI vIjaLI paDI ane mRtyu pAmyA. marI baMne paraspara snehanA kAraNe zubha dhyAnathI harivarSa nAmanA trIjA kSetramAM hari ane hariNI nAme yugalarUpe utpanna thayA. tyAM AgaLa kalpavRkSa dvArA IcchAne pUrNa karatA paraspara snehanA kAraNe satata sAthe rahIne dIrdhakALa sudhI vilAsa karatA hatA. vIraka vaNakara paNa te baMnenuM mRtyu jANavAthI DAhyo thaIne duSkara e kaMIka ajJAna tapa karIne marIne sadharma devalekamAM kilibaSika devarUpe utpanna thaye.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAra-bhAga-2 adhijJAna vaDe peAtAnA pUrvabhava ane hara-hiraNI nAmanA potAnA pUrvabhavanA vairIone joIne gussAthI lAla AMkha karIne teNe vicAra karyA ke, A baMne jaNA harivaSa kSetramAM kSetra prabhAvathI avadhya che, eTale marIne avazya devalAkamAM jaze. tethI akALe maraNadAyaka tathA durgatinA kAraNarUpa evA khIjA kSetramAM laI jAuM-ema nizcaya karI te baMne jaNAne kalpavRkSa sAthe tyAMthI apaharaNa karI bharatakSetranI caMpApurImAM lAvyA. te vakhate te nagaramAM ikSvAkuva`zanA caMdrakIrti nAmanA rAjA, putra rahita mRtyu pAmyA. tethI tenI prajA rAjya caiAgya bIjA puruSane zeAdhavA mATe cAre tarapha pharatI hatI, tene te deve AkAzamAM rahI peAtAnI samRddhi vaDe badhA leAkeAne Azcaya pamADatA AdarapUrNAMka kahevA lAgyA, he rAjya hitaciMtako! tamArA ja puNyanA kheMcANathI huM riva kSetramAMthI rAjya ceAgya hari nAmanA puruSa ane hiraNI nAmanI patnI-ema yugalarUpe emanA AhAra yeAgya kalpavRkSa sAthe ahIM lAvyA chuM. tethI A tamAro rAjA thA ane emane kalpavRkSanA phaLa sAthe pazu-pakSInuM mAMsa-dArU vagere AhAra paNa ApavA. prajAe paNa e vAta svIkArI ane harine rAjya para sthApana karyAM. te deve paNa peAtAnI zaktithI temanI Ayusthitine nAnI karI tathA zarIrane sA dhanuSya pramANu karIne adRzya thayA. hirae paNa samudra sudhInI pRthvI jItIne ghaNA lAMbA vakhata rAjaya karyu.. tyArathI laI pRthvImAM temanA nAmanA vaMza pratyeoN. 8. camarendranA utpAta : 92 asurakumAranikAyanA indra camarendranA utpAta uparanA devalAkamAM javuM te. te paNa Akasmika ( acAnaka ) thayu' hAvAthI Azcaya che. bharatakSetramAM, khilela nAmanA gAmamAM puraNa nAmanA dhanika gRhastha rahetA hatA. te eka vakhata rAtre vicAravA lAgyA ke nizce pUrvabhavamAM karela meATA tapanA prabhAvathI A lakSmI ane mAnapAna malyA che. tethI AvatA bhavamAM viziSTa phaLa meLavavuM hoya, tA gharavAsa cheADI kaMika duSkara tapa karu'-ema vicArI savAre potAnA badhAya svajanone pUchI, putrane peAtAnuM sthAna ApI prANAma nAmanA tApasa vratane svIkAryuM. te divasathI jAvajIva sudhI chaThTha eTale e upavAsarUpa tapa karavA mAMDayo. pAraNAnA divase lAkaDAnA cAra khAnAvALuM bhikSA pAtra lai madhyAhna vakhate bhikSA mATe pharatA hatA. pahelA khAnAmAM je bhikSA Ave te musApharI vagerene ApatA, bIjA khAnAmAM Avela bhikSA kAgaDA vagerene, trIjA khAnAmAM Avela bhikSA mAchalA vagere jaLacara jIvAne ApI, ceAthA khAnAmAM Avela bhikSA rAga-dveSa vagara te khAtA. e pramANe bAra varSa sudhI khAlatapa karI aMtima samaye eka mahinAnuM anazana karI maraNa pAmI camaracaMcA rAjadhAnImAM camarendra tarIke thayA. adhijJAnathI AjubAju jJAna vaDe jotA upara sAdharmovata samAM saudharmAMndrane joi devAne kahevA lAgyA ke, are! A kANu durAtmA che? je na icchavA yeAgya ( maraNa ) nI icchA karatA mArA mAthA upara rahIne Ama meAja kare che,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138. daza akherA 93 devoe kahyuM "pUrvabhavamAM upArjana karela puNya vaDe sarvAtizayavALI samRddhi ane parAkrama yukta saudharma devalokanA adhipati zakeMdra che." A sAMbhaLI adhika gusse thayela pitAnA parivAre aTakAvavA chatAM paNa yuddha karavAnI IcchAvALo "A avajJA karanArane huM zikSA karuM" ema bolato parigha (zastra)ne laI cAle. te khUba zaktizALI che ema saMbhaLAya che. te tenAthI huM parAjita thAuM te kenuM zaraNa laIza? ema vicArato te susumAra nagaramAM pratimA (dhyAna)mAM rahela bhagavAna mahAvIranI pAse AvI temane namaskArapUrvaka kahyuM ke, "he bhagavAna! tamArA prabhAvathI zakedrane huM jItIza" ema vinaMti karI. lAkhAjanA pramANanuM ativikRta pitAnuM zarIra karI parigha -zastrane cAre bAju pheravate aphaLAvata (pachADato), garjanA karate, devone trAsa pamADate, abhimAnamAM aMdha banelA saudharmedra tarapha UDyo. pachI eka paga saudharmAvalaMsaka vimAnanI vedikA para ane bIje paga sudharmA sabhAmAM mUkI parigha vaDe IndranA khIlAne traNa vakhata tADanA karI aneka prakAre zakeMdra para Akroza karavA mAMDayo. zake avadhijJAnathI tene oLakhIne gussAthI jAjavalyamAna ghaNA ja kharatA agninA taNakhAvALu vaja tenA tarapha choDayuM. camareMdra paNa pAchaLa AvatA vAnA tejane jovAmAM asamartha banIne zrI mahAvIranuM zaraNu levAnI IcchAthI zarIranA vistArane saMketa ekadama utAvaLathI bhAgyo. ekadama najIka AvelA vajane joI "zaraNa-zaraNa" ema , bolate sUmarUpa karI bhagavAnanA be paga vacce pesI gayo. te zake vicAryuM ke, arihaMta vagerenI nizrA vagara asurenuM ahIM AvavAnuM piotAnI zaktithI saMbhavatu nathI eTale avadhijJAnathI tenI hakIkata jANI tIrthakaranI AzAtanAnA bhaye tyAM AvI bhagavAnanA pagathI cAra AMgaLa dUra rahela vajane turata ja pAchuM laI lIdhuM ane bhagavAna sAthe kSamApanA karI amareMdrane kahyuM "tane bhagavAnanI kRpAthI mukta karyo che, have tane kaI bhaya nathI" ema camareMdrane AzvAsana ApI pharIvAra bhagavAnane namI zaka potAnA sthAne gayA. camareMdra paNa devendra gayA pachI bhagavAnanA be paga vaccethI nIkaLI praNAma karI bhagavAnanI stuti karI te A pramANe- "he zrImAna vIrajinendra ! tamAruM haMmezA atula kalyANa thAva. je kalyANanA advitIya divya mahimAthI mizrita tamArI nizrA vaDe kaMIka karmanI buddhithI prANIone sAmI AvatI ane vistAra pAmatI Apattio paNa nAza pAme che ane saMpatti vilAsa kare che! A pramANe stuti karIne camacaMcA nagaramAM gayA. 9, ekase AThanuM eka samaye mokSagamana - eka samayamAM utkRSTa avagAhanAvALA ekase ATha siddha thayA. A bharatakSetramAM A avasarpiNI kALamAM
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArodvAra-bhAga-2 bhagavAna RSabhadevanA nirvANu vakhate ekaseAne ATha eka samayamAM utkRSTa avagAhanAvALA siddha thayA ema sabhaLAya che. saMghadAsagaNue vasudeva cAratramAM kahyuM che ke, jagadguru bhagavAna RSabhadeva eka lAkha pUrva varSamAM eka hajAra varSAM nyUna samaya kevalIpaNe vicarI aSTApada parvata para daza hajAra sAdhue sAthe nirvANane pAmyA. AmAM paramAtmA pote potAnA 99 putro ATha pautra sAthe caudabhakta eTale cha upavAsapUrvaka mahA vada (peASa vada) terasanA divase abhijItanakSatramAM cadranA yoga hatA tyAre eka ja samayamAM nirvANa pAmyA. bAkInA 108 ochA evA daza hajAra sAdhue eja nakSatramAM samayAMtare siddha thayA. A paNa anaMtakALe thayuM hAvAnA kAraNe Azcarya rUpa che. A Azcaya utkRSTa avagAhanAvALAne Azrayi jANavu', madhyama avagAhanAvALA aneka ekase ATha siddha thAya che, mATe temAM Azcarya nathI. 94 10 asa yatInI pUjA :- asaMyatI eTale AraMbha parigrahavALA abrahmacArIonI je pUjA-satkAra te asa yatInI pUjA, jaina zAsanamAM haMmezA sayamIe ja pUjavA yAgya che. A avasarpiNIkALamAM AnAthI viparIta eTale asa yatAnI paNa pUjA vagere thaI te Azcaya. zrI suvidhinAthasvAminA nirvANu kALa pachI keTalAka samaya gayA khAda huM DA avasarpiNInA doSanA kAraNe sAdhuone! viccheda thayA, tethI dhamAnA ajANu leAkeA sthavira (vRddha) zrAvakone dharmamArga pUchavA lAgyA te sthavira zrAvako peAtAnA jJAnAnusAra kaMIka dharma kahetA hatA, temane te leAkeA zrAvakajana yAgya dhana, vajra vagere ApavA vaDe pUjA karavA lAgyA. teo paNa te pUjAthI abhimAnI banIne te vakhate peAtAnI buddhithI zAstrAmAM jamIna, makAna, pathArI, seAnuM, rUpuM, leAkhaMDa, tala, kapAsa, gAya, kanyA, hAthI, gheADA vagerenA dAnA AlAka-paralAkamAM mahAphaLa ApanArA che-ema gUMthaNI karI. ane mahAAsaktinA kAraNe " ame ja dAnane ucita supAtra chIe bAkInA bIjA badhA apAtra che." e pramANe upadeza karavA vaDe badhA leAkeAne ThagatA hovA chatAM paNa tevA prakAranA gurunA abhAvathI lAkonAM guru banI gayA. A pramANe A kSetramAM samasta tInA uccheda thavAthI zrI zItalanAthasvAmInA tItha sudhI asaMyamI evA te brAhmaNeAnI vistRta pUjA thaI. A daze Azcarya ana"takALa pachI A avasarpiNImAM thayA. upalakSaNathI A daza Azcarya che. e sivAya bIjA paNa je ana'takALe thanArA hAya, te te paNa Azcaya rUpe jANavA. 5 cavastumAM AvatI cArUM...' gAthA dvArA jaNAvI che. (885-886)
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138. daza ache 95 siririsahasIyalesu ekakke malli neminAhe ya / vIrajiNide paMca u egaM samvesu pAeNaM // 887 / / / zrI RSabhadeva, zItalanAtha, mallinAtha ane temanAthanA tIrthamAM eka-eka Azcarya thayuM. mahAvIra svAmInA tIrthamAM pAMca Azcaryo ane eka Azcarya prAyaH badhAnA tIrthamAM thayuM. have kyA tIrtha karanA vakhatamAM keTalA Azcaryo thayA te kahe che zrI RSabhadeva ane zItalanAthanA tIrthamAM eka-eka Azcarya thayA. eka se AThanuM eka samayamAM mokSagamana RSabhadevanA tIrthamAM ane harivaMzanI utpatti zItalanAthanA tIrthamAM thaI hatI. mallinAtha ane nemanAthanA tIrthamAM paNa eka-eka Azcarya. A pramANe thayA. strItIrtha mallinAthathI pravaryuM ane kRSNanuM aparakaMkAgamana nemanAthanA tIrthamAM thayuM. vIra jinendranA tIrthamAM 1. garbhApaharaNa, 2. upasarga 3. camarendrotpAta (4) abhAvita parSadA, (5) caMdra sUryAvataraNa-A pAMca Azcarya kamasara thayA. asaMya tenI pUjArUpa eka Azcarya prAyaH karI badhAya tIrthakaronA samayamAM thayuM. A ja vAtane spaSTa rUpe kahe che. (887) risahe aTTha'hiyasayaM siddha sIyalajimi harivaMso / nemijiNe'varakaMkAgamaNaM kaNhassa saMpannaM // 888 // itthItitthaM mallI pUyA assaMjayANa navamajiNe / avasesA accherA vIrajirNidassa titthaMmi // 889 / / RSabhadevanA tIrthamAM eka se AThanuM mokSagamana zItalanAthanA tIrthamAM harivaMzanI utpatti nemanAthanA tIrthamAM kRSNanuM aparakaMkAgamana mallinAthanA tIrthamAM strI tIrthakara. navamA suvidhinAthanA tIrthamAM asaMtonI pUjA. bAkInA Azcaryo vIra jinendranA tIrthamAM thayA. ahiM gAthAmAM je "pUyA bA~nayALa navamaLei" kahyuM che te sarvathA tIrtho cheda thavAne kAraNe asaMyatInI pUjAnI zarUAtane Azrayine jANavuM. suvidhinAthathI laI zAMtinAtha bhagavAna sudhI ATha tIrthakaronA sAta AMtarAmAM tIrthoracheda thavAnA kAraNe asaMya tenI pUjA thaI hatI. je RSabhadeva vagerenA samaye marIci, kapila vagere asaMyatinI pUjA saMbhaLAya che te tIrthanI vidyamAnatA hatI ne thaI hatI. AthI ja AgaLanI gAthAmAM gi , pAnuM kahyuM che. (888-889)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 139. cAra prakAranI bhASA padamA bhAsA saccA 1 vIyA u musA vivajjiyA tAsi 2 / saccA musA 3 asaccA musA 4 puNo taha cautthIti // 890 // 1. pahelI satyabhASA, 2. bIjI tenAthI viparIta pRSAbhASA, 3. satyAmRSA, 4. asatyAmRSA ema cArabhASA che. eAlAya te bhASA. te bhASA cAra prakAre che. 1. satyabhASA. sat eTale mULa uttara guNA ja jagatamAM muktipada apAvavA vaDe parama zAbhArUpa hAvAthI trUpa che. athavA sat eTale bhagavAne upadeza karelA vidyamAna jIva vagere padArtho e satya che. jayAre bIjA vaDe kalpanArUpe racAyela sat rUpa vAstavikapaNe asarUpa che. padArtha sat hita karanAra te satyabhASA. satya bhASAthI viparIta svarUpavALI je bhASA te mRSAbhASA che. 3. satya ane asatya ema kha'ne svabhAvavALI je bhASA te satyAmRSA. 4. satyamRSA : bhASAmAM na hoya eTale traNe bhASAnA lakSaNa je bhASAmAM na ghaTatA hAya, AmatraNa, AjJApana vagere viSayavALI asatyA amRSArUpa ceAthI bhASA che. (890) have e bhASAonA uttara bhedo kahe che. jaNavaya 1 saMmaya 2 ThavaNA 3 nAme 4 rUve 5 paccasacce ya 6 / vavahAra 7 bhAva 8 joge 9 dasame ovammasacce ya 10 // 891 // janapada, sammata, sthApanA, nAma, rUpa, pratItya vyavahArabhAva, cAga ane upAya-A daza prakAre satyAbhASA che. janapada satyA vagere deza prakAre satyabhASA che. 1. janapada eTale je dezAmAM je zabda je amAM rUDha hAya, te zabdane khIjA dezAmAM te aMrUpe prayAga karAya, te te satya janapada satyA kahevAya. jema kAMkaNu vigere. dezeAmAM pANIne cinIra-uTha vagere rUpe kahevAya che. A bhASAnI satyatA, adRSTa vivakSAne hetu hovAthI tathA bhinna bhinna dezeAmAM ISTa padArthanA 1. gAthAmAM vivajjiyA 56 che. tene saMskRta chAyArUpa artha vivarjIta evA thAya che. e pramANe padanA akarIe tA taitti eTale 'te satyabhASAthI vivata bhASA khIjI tRSA che. ema a zaI zake che.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139. cAra prakAranI bhASA (satya bhASA) svIkAranuM kAraNarUpa ane vyavahAramAM pravRtti thatI hovAthI che. A pramANe AgaLanA bhedamAM paNa vicAraNA karI levI. 2. samatasatyAH sakaLalekanI saMmatipUrvaka je satyArUpe prasiddha thayuM hoya te sammata satya. jema kAdavamAM kumuda,kuvalaya, utpala, tAmarasa vagere eka sarakhA utpanna thavA chatAM paNa govALa vagere sAmAnya lekamAM araviMda ja kamaLarUpe prasiddha che, bIjA nahIM. A pramANe araviMdamAM ja kamaLarUpa saMmati hovAthI te saMmatasatya kahevAya. kuvalaya vageremAM asaMmata hovAthI temAM kamaLa zabda asatyarUpa kahevAya. 3. sthApanA satyA :- je tevA prakAranA AMkaDAnI racanA ke mudrAnI racanAne Azrayine je prayoga karAya te sthApanA satya. jema ekaDA AgaLa be mIMDA karavAthI se kahevAya. ane ekaDA AgaLa traNa mIMDA karavAthI hajAra thAya. tathA mATI vagere para tevA prakAranI mudrAonA nyAsane joIne A mAsa che, A kArSA paNa che--ema nANArUpe vyavahAra thAya che. lepyAdikama eTale raMga vagerethI mUrtinuM Alekhana karavuM te arihaMta AdinA vikalpathI sthapAya te sthApanA. tenA viSayamAM satya te sthApanAsatya. pratimA jina na hovA chatAM tathA gurunI pratimA AcArya na hovA chatAM sthApanAnI apekSAe sthApanA satya kahevAya. 4. nAmasatyA - je nAmathI satya tenAmasatya. jema kulane vadhAranAra na hovA chatAM kulavardhana nAma levAthI kulavardhana kahevAya. tema dhanane vadhAranAra na hovA chatAM dhanavardhana nAmathI kahevAya. yakSa na hovA chatAM nAmathI yakSa kahevAya. 5. rUpasatyA:- rUpanI apekSAe je satya te rUpasatya. jema daMbhathI ke mAyAthI dIkSita thaye hovA chatAM paNa te dIkSita sAdhu rUpe kahevAya. 6. pratitya satya - pratitya eTale amuka vastu Azrayine je satya te pratitya satya. jemake anAmikA AMgaLI TacalI AMgaLIne AzrayI moTI che paNa madhyamAM AMgaLIne Azrayine nAnI che. ema na kahevuM ke eka ja vastumAM tAvika nAnA-moTApaNuM paraspara virodha hovAthI zI rIte saMbhave, kAraNa ke je nAnA moTApaNuM eka ja vastumAM kahevAya che te judA judA nimittone Azrayine kahevAya che. tethI paraspara virodha rahetuM nathI paNa phakta ekaja TacalI ke madhyamA AMgaLI Azrayine je svatva (nAnApaNuM) ke meTApaNuM jaNAvAya te virodha Ave. kAraNa ke eka nimitta vaDe paraspara be viruddha kArya thavAne asaMbhava che. 13
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAroddhAra-bhAga-2 jyAre eka AMgaLI Azrayi nAnApaNuM ane bIjI AMgaLI Azrayi moTApaNuM e sat asanI jema bhinna nimittaka hovAthI paraspara virodha thatuM nathI. prazna - have je hrasva-dIrghatva tAvika hoya, te te Rjutva eTale sarakhApaNuM ane vakatva eTale vAMkApaNAnI jema para nirapekSa kema jaNAtA nathI? mATe ja paropAdhika eTale para Azrayine hAvAthI nAnA moTApaNuM kAlpanika che. uttara :- A vAta barAbara nathI. kemake padArthonA dharmo be prakAre che. 1. sahakArI beMgyarUpa eTale sahakArI kAraNa maLavAthI pragaTa thanAra ane 2. Itara eTale asahakArI beMgyarUpa eTale sahakArI kAraNanI apekSA vagara svayaM ja pragaTa thanArA. temAM je pANInA saMsargathI pRthvInI gaMdha pragaTa thAya che, te sahakArI beMgyarUpa che. ane emane ema sahajabhAve je kapUra vagerenI gaMdha jaNAya te asahakArI beMgyarUpa che. ema hRsvatva ke dIrghava paNa sahakArI beMgyarUpe che. tethI teo te te sahakArI kAraNe meLavIne pragaTa thAya che. mATe doSa nathI. 7. vyavahAra satyA - lekavyavahAra Azrayine je satya te vyavahAra satya. jema parvata baLe che. vAsaNa jhare che. peTa vagaranI kanyA, remarAjI vagarano bakaro, AmAM parvata paranuM ghAsa baLatuM hovA chatAM ghAsa parvatanI sAthe ekI bhAvanI virakSA karIne leka parvata baLe che-ema kahe che. vAsaNamAM pANI gaLatuM hovA chatAM paNa pANI ane vAsaNanI abhinna vivakSAnA kAraNe vAsaNa gaLe che ema kahevAya. saMganA bIja dvArA je peTa thavuM joIe te na thatuM hovAthI anudarA eTale peTa vagaranI kanyA kahevAya. | lavana eTale kApavA gya rema eTale unano abhAva hovAthI ahemikA bakarI kahevAya. tevA prakAranA lekavyavahAranI apekSAe sAdhuo paNa A pramANe bele te te vyavahAra satyabhASA che. 8, bhAvasatyA - bhAva eTale varNa vagere svarUpe satya te bhAvasa. te zI rIte che? je varNa vagere bhAva jemAM vadhAre pramANamAM hoya tene mukhya rUpe karI belAya te bhAvasatya. jema bagalAmAM pAMce raMga hovA chatAM paNa sapheda raMganI adhikatAnA kAraNe bagale sapheda che ema kahevAya che. 9. gasatyA - yoga eTale saMbaMdha. te saMbaMdha vizeSanA kAraNe jene bolAvAya te gasatya. jema ke I mANasa pAse chatra hoya ane tenA kAraNathI duniyAmAM chatrI (chatravALA) rUpe prasiddha thayo hoya, pAchaLathI chatra na hoya te paNa chatranA go saMbhava hovAthI chatrIrUpe ja bolAvAya che. e pramANe daMDa hovAnA kAraNe ThaMDIrUpe kahevAya che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 139, cAra prakAranI bhASA (asatyabhASA) 10. aupaccasatyA - upamA e ja aupacyuM. te upamA vaDe ja satya te aupasatya. jema taLAva samudra jevuM che. (891) bIjI mRSAbhASAnA bheda kahe che. kohe 1 mANe 2 mAyA 3 lobhe 4 pejje 5 taheva dose 6 ya / hAsa 7 bhae 8 akkhAiya 9 uvaghAe 10 nissiyA dasahA // 892 / / 1. krodha, 2, mAna, 3, mAyA, 4, lAbha, 5, prema, 6, Sa, 7, hAsya, 8. bhaya, 9. AkhyAyikA, 10. upaghAta-A daza prakAre asatya che. asatyabhASA kodha vagere dvArA nIkaLavAthI daza prakAre che. 1. krodhaasatyA - krodhathI abhibhUta visaMvAdita buddhivALe thaI bIjAne vizvAsa pamADate je sAcuM-jahuM je kaMI bele, te badhuMye asatya che. kAraNa ke tene Azaya ati duSTa che. te je kaMI ghuNAkSara eTale aNa upagathI je kaMI bele, te athavA zaThabuddhi eTale ThagavAnI buddhithI je kaMI sAcuM bolAya te paNa Azaya doSanA kAraNe asatya che. jemake pitA gusse thaIne putrane kahe ke "tuM mAro putra nathI." "nekara na hoya tene nekara kahIne bolAve." ra. mAnaasatyA - mAna eTale abhimAnathI je kaMI belAya te mAnaasatyA. jema pUrvamAM pite na anubhavelA aizvarya eTale vaibhavane paNa pote potAnI moTAI batAvavA mATe A vaibhava pate bhegavela che ema kahe te mAnaasatyA. 3. mAyAasatyA - mAyAthI je belAyela te mAyAasatyA. je bIjAne ThagavAnI buddhithI sAcuM-juduM je kaMI belAya te mAyAasatyA. 4. lebha asatyA - lebhathI je bolAya te lebhaasatyA. vepArI vagere je kaMI Ama nathI kharIdya, Ama kharI che vagere bole te lobhaasatyA. 5. premaasatyA :- jema ati premanA kAraNe premikAne kahe ke "huM tAre dAsa chuM' te premathI bolAyela asatyA che. 6. dveSaasatyA - zreSathI belAyela asatyA. jema IrSyA vagerenA kAraNe guNavAnane paNa A nirguNa che" ema kahe te dveSa asatyA. 7. hAsyaasatyA:- hAsyathI je asatya belAya te hAsya asatyA. jema kAMdapiMka eTale mazkare mANasa keInI kaMIka vastu lIdhI heya chatAM pUche te mazkarIthI kahe ke, meM joI nathI te hAsyaasatyA. 8. bhayaasatyA - cAra vagerenA bhayathI je jUThuM bolAya te bhayaasatyA. 9. AkhyAyikAasatyA - AkhyAyikA eTale kathA vageremAM rasa jamAvavA mATe asaMbhavita vAta kahevI te AkhyAyikAasatyA.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ' pravacana sAroddhAra-bhAga-2 10. upaghAtaasatyA - upaghAta eTale AkSepa ALarUpa je belAya te, jemake "tuM era che vagere te upaghAtaasatyA. (892). have trIjI mizrabhASAnA bheda kahe che. uppanna 1 vigaya 2 mIsaga 3 jIva 4 ajIve 5 ya jIvaajjIve 6 / tadda mIsA tA 7 varitta 8 drA 1 addhA 20 8 rUA. 1. utpanna, ra, vigata, 3. mizra, 4, jIva, 5. ajIva, 6. jIvAjIva, 7. aNuta, 8. paritta eTale pratyeka, 9. addA eTale kALa, 10. addAdaema mizrabhASAnA daza bhede che. utpanna mizra vagerenA bhede mizrabhASA daza prakAre che. 1. unnamizrA - saMkhyA pUravA mATe na utpanna thayelAnI sAthe mizrita karI je belAya te utpanna mizrita kahevAya. e pramANe bIjA bhedomAM paNa yathAyegya vicAraNA karavI. jemake keIke gAma-nagaramAM ochA vadhatA bALakane janma thaye heya, chatAM "Aja daza bALake jamyA che." vagere bole te vyavahArathI satya ane jUTharUpe mizrita che. AvatI kAle tane se rUpiyA ApIza" ema kahI pacAsa rUpiyA ApavAthI lekamAM jUThANuM na dekhAvAthI ane bAkInAM na ApavAthI jUThapaNAne vyavahAra thata havAthI mizra che. 2. vigata mizrA - upara pramANe maraNanA viSayamAM utpanna mizranI jema jANavuM. jema "A gAmamAM Aje daza DesA marI gayA che. te vigata mizra. 3. upadmavigata mizramizritA :- janma - maraNanA viSayamAM nakakI karela saMkhyA kahevAthI, tethI temAM visaMvAdIpaNuM thavAthI mizra mizrita eTale utpanavigatamizra bhASA thAya che. jemake "Aje daza chokarA (bALake) jamyA ane daza vRddho marI gayAM. 4, jIvamizrA - ghaNuM jIvatA ane cheDA marelA zaMkha-chIpalA vagereno eka jagyAe Dhagalo joI keI ema bole "A jIvone meTo Dhagalo che. tyAre te bhASA jIvamizra kahevAya. AnuM mizrapaNuM A pramANe che. jIvatA jI viSe satyapaNuM ane marelA viSayaka asatyapaNuM ema mizrapaNuM jANavuM. 5. ajIvamizrA :- jyAre ghaNA marelA ane thoDA jIvatA jIvALA zaMkhalA vagerene eka jagyAe Dhagalo joIne kahe ke "A maDadAne mATe Dhagale che. tyAre te bhASA ajIvamizra kahevAya. AmAM paNa satyAsatyanI mitratA marelAmAM sAcArUpe ane jIvatAmAM jUThArUpe jANavI. 6. jIvAjIvamizra mizritA :- te zaMkhalA vagerenA DhagalAmAM ATalA
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139cAra prakAranI bhASA (mizrabhASA) 101 jIvatA che ane ATalA marelA che. Avo nirNaya karatA temAM visaMvAditA thavAthI jIvAjIvamizritA rUpa mizrabhASA che. 7. anaMtamizrA - jema muLA vagere anaMtakAyamAM tenA ja cAre bAjuthI pILA paDI gayelA pAMdaDA vagere tathA bIjI keIka pratyeka vanaspati sAthe hoya te joIne A badho anaMtakAyano Dhagalo che. ema bole te anaMtakAya mizrabhASA kahevAya. 8. pratyekamizrA - pratyeka vanaspati sAthe anaMtakAya rahela hoya evA DhagalAne joI A badhI pratyeka vanaspati che. ema bolavAthI pratyeka mizrabhASA thAya che. 9 addhAmizrA :- addhA eTale kALa. ahIM rAtri athavA divasa rUpa jANo te rAtri divasa rU5 mizrita je kALa te addhA mizrakALa. jemake keIka keIne utAvaLa karAvavA mATe divasa hovA chatAM ema kahe ke "UTha, UTha, rAta thaI gaI che." athavA rAtri hovA chatAM paNa kahe ke 'UTha UTha, divasa UgI gaye che." 10. adAdAkALamizrA - divasa athavA rAtrine eka bhAga ke aMza te addhAddhA kahevAya. tenAthI je mizra te addhAdvAmizritabhASA. jema pahele prahara cAlatA hoya chatAM keIkane kyAreka utAvaLa karAvavA ema kahe ke cAla cAla madhyAhna (bapora) thaI gaye. (893) have cothI asatyAmRSA bhASAnA bheda kahe che. AmaMtaNi 1 ANamaNI 2 jAyaNi 3 taha pucchaNI ya 4 pannavaNI 5 / paJcakkhANI bhAsA 6 bhAsA icchANulomA ya'7 // 894 // aNabhiggahiyA bhAsA 8 bhAsA ya abhiggahaMmi 9 boddhavvA / saMsayakaraNI 10 bhAsA voyaDa 11 avvoyaDA 12 ceva // 895 // AmaMtraNa, AjJApanI, yAcanikA, pRcchanIyA, prajJApanIyA pratyAkhyAnI, IcchAnulomA, anabhigRhitA, abhigRhitA, saMzayakaraNI, vyAkRtA (pragaTa)ane avyAkRtA (apragaTa).ema bAra prakAranI asatyA mRSA bhASA che. asatyamRSAbhASA AmaMtraNa vagere bhede bAra prakAre che. 1. AmaMtraNa - "he devadatta!" vagere. A bhASA AgaLa kahela traNa satya vagere bhASAnA lakSaNothI rahita hovAthI satyarUpe nathI, asatyarUpe nathI, temaja satyAsatyarUpe paNa nathI paNa phakta vyavahAramAtranI pravRtinA kAraNarUpa asatyAmRSArUpa bhASA che. A pramANe AgaLanA dareka badhAye bhedamAM vicAraNA karavI. 2. AjJApanI - bIjAne kAryamAM joDavuM jemake "tame A kAma karo. 3. yAcanI - keInI pAse vastu vizeSa mAMgavI. jemake "A mane Apo"
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 pravacana sAroddhAra-bhAga-2 4. pRcchanI - nahIM jANelA saMdehavALI keke padArthane jANavA mATe tenA jANakAranI pAse pUchavuM ke A zI rIte che? vagere. 5. prajJApanI - ziSyane upadeza Apa jemake hiMsAthI aTakavAthI cho bhavAMtaramAM dIrdhAyuSI thAya che. vagere 6. pratyAkhyAnI :- mAMganArane niSedha (nakArAtmaka) vacana kahevA te. 7. IcchAnulomA :- (anumati ) jema keIka kaMIka kAma zarU karatA keIkane pUche to te tene kahe ke "tame A kAma kare che te mane paNa Icchita che mATe kare. 8. anabhigrahitA - jemAM vAtane (padArthane) viSaya nakkI na hoya te. jemake kAMIka ghaNuM kAryo AvI paDyA hoya ane keIne pUche ke "have huM zuM karuM ?" tyAre te kahe ke "je ThIka lAge te karo." 9. abhigRhitA - jemAM padArthanI vAtano viSaya nakakI heya te, jemake hamaNuM tamAre A kAma karavuM, A nahIM" athavA jemAM koI padArthanI dhAraNA vagara je DIlya vagere bolAya te anabhigRhitA. jemAM ke padArthane anulakSIne je ghaTa vagere belAya te abhigRhitA. 10. saMzayakaraNa - aneka arthavALA zabdane pravega karI paraspara zaMkA UbhI karavI te. jemake "saidhava lAva" saidhava zabdathI mIThuM (khA), vastra, puruSa, ghaDe thAya che. AmAMthI zuM lAvavuM, te khabara na paDe ane zaMkA rahe. 11vyAkRtA - spaSTa pragaTa arthavALI bhASA. 12. avyAkRtA - apragaTa ati gaMbhIra zabdArthavALI athavA avyakta akSaravALI bhASA avibhAvita arthavALI hovAthI te avyAkRta bhASA kahevAya. (894-85) 140 sela prakAranA vacana kAlatiyaM 3 vayaNatiya 6 liMgatiyaM nava taha parokkha 10 paccakkhaM 11 / uvaNaya'vaNayacaukaM 15 ajjhatthaM ceva 16 solasamaM // 896 // kALatrika, vacanatrika, ligatrika, parokSavacana, pratyakSavacana, upanayaapanaya catuSka ane adhyAtma. emaLa prakAranAM vacana che. kALatrika tathA vacanatrika tathA liMgatrika, pakSa, tathA pratyakSa tathA upanaya-apanaya, catuSka tathA soLamuM adhyAtmavacana che. A gAthAnA padano artha che. 1-3 kALatrika - temAM karyuM, kare che, karaze". A bhUtakALa vagere traNa kALa jaNAvanAra vacana e kALatrika vacana che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141. pAMca prakAranA mahinA 103 4-6 vacanatrika - "eka, be, ane bahu e ekavacana vagere jaNAvanAra je zabdasamUha te vacanatrika che. 7-9 liMgatrika :- "A strI che. A puruSa che. A kuLa che. A traNa liMgapradhAna vacane liMgatrika che. 10 parokSavacana - "te e parokSa nirdezaka vacana che. 11. pratyakSavacana - 'A' e pratyakSa nirdezaka vacana pratyakSa vacana che. upanaya guNakti stuti apanaya doSa kathana-nindA vacana cAra prakAre che. te A pramANe. 12. upanaya apanaya vacana - A strI rUpavAna che. paNa durAcArI che. 13. upanaya upanaya vacana :- A strI rUpavAna ane sadAcArI (zIlavatI) che. 14. apanaya upanaya vacana - A strI kadarUpI che. paNa zIlavatI che. 15. upanaya apanaya vacana :- A zrI kadarUpI ane durAcArI che. 16 adhyAtmavacana :- bIjAne ThagavAnI buddhithI manamAM bIjuM rAkhI vacana vaDe bIjuM kahevAnI IcchAvALo acAnaka jema manamAM hoya te ja belI jAya te adhyAtma vacana (896) 141 pAMca prakAranA mahinA mAsA ya paMca sutte nakkhatto 1 caMdio 2 ya. riumAso 3 / Aicco'viya iyaro 4 'bhivaDhio taha ya paMcamao 5 // 897 / / (1) sUtramAM nakSatramAsa, (2) candramAsa (3) tumAsa, (4) sUryAsa, (5) abhivardhita mAsa. ema pAMca prakAranA mahinA kahyA che. nakSatra vagere pAMca mahinAo paramezvara eTale arihaMtanA siddhAMtamAM kahyA che. 1. nakSatramAsaH- nakSatra vaDe saMbaMdhita thate je mahine te nakSatramAsa, te caMdramA paribhramaNa karatA jeTalA vakhatamAM abhijita nakSatrathI laI utarASADhA nakSatra sudhImAM paribhaRNa pUrNa kare teTalA vakhatane nakSatramAsa kahevAya. athavA caMdrane AkhuM nakSatramaMDaLa pharatA je (kALa) thAya te upacArathI mahine paNa nakSatramAsa kahevAya. ra. caMdramAsa - caMdramA saMbaMdhI mAsa te caMdramAsa. yuganI AdimAM zrAvaNa (aSADha) vada ekamanA divasathI laI pUnama sudhI je kALa (pramANa) te cAMdramAsa. vada ekamathI pUnama sudhIne mahine caMdramAsa. athavA caMdra bhramaNathI banela je mAsa te upacArathI cAMdramAsa che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 pravacana sAroddhAra-bhAga-2 3. ratumAsa - lekarUDhIthI Rtu sATha (60) rAtri divasa pramANu be mAsanI che. te RtunA ardhabhAga pramANa je bhAga te mAsa kahevAya che. avayavamAM samudAyane upacAra thavAthI aDadhA bhAgane mAsa kahevAya che. te tumAsa arthathI saMpUrNa trIsarAtrI divasa pramANe che. A RtumAsano karmamAsa sAvanamAsa rUpe paNa vyavahAra thAya che. 4, AdityamAsa - sUryane je mAsa te AdityamAsa. te eka dakSiNAyana ke uttarAyaNanA chaThThA bhAga pramANa sUryamAsa che athavA sUryanA paribhramaNa dvArA je mAsa bane te upacArathI sUryamAsa kahevAya. pa. abhivadhita mAsaH- abhivardhita eTale mukhyatAe tera caMdramAsa pramANa varSa hoya che. je bAra cAMdra mAsa pramANa vaSa hovA chatAM eka mahine vadhu hovAthI abhivati mAsa kahevAya che. avayavamAM samudAyane upacAra thavAthI abhivardhita tarIke gaNAya che. A pramANe nakSatra vagere pAMca mahinA nAmathI kahyA. (897) have A mahinAonuM dina pramANa kahe che. aharatta sattavIsaM tisattasattadvibhAga nakkhatto 2720 / caMdo auNattIsaM visaTThibhAyA ya battIsaM 2933 // 898 // uumAso tIsadiNo 30 Aicco tIsa hoi addhaM ca 30 / abhivaDhio ya mAso cauvIsasaeNa cheeNaM // 899 // bhAgANigavIsasayaM tIsA egAhiyA diNANaM tu 31133 / ee jaha niSphatiM lahaMti samayAu taha neyaM // 900 // 1. nakSatramAsa sattAvIza ahorAtra ane saDasaThThIyA ekavIza bhAga pramANa 270 divasa pramANa che. - 2. caMdramAsa ra9 divasa ane bAsaThIyA batrIsa bhAga pramANu ra922 divasa pramANu. 3. gaDatumAsa trIsa divasano. ka, AdityamAsa trIsa divasa ane aDadho divasa eTale 30 divasa pramANa 5. abhivardhita mAsa 31 divasa ane 124 bhAgamAMthI 121 bhAga pramANu eTale 3112 divasa pramANe che. A mAsenI je rIte utpatti thAya che. te rIte siddhAMtamAMthI jANavI. nakSatra saMbaMdhita mahine sattAvIsa (27) rAta divasa pramANa ane eka aherAtranA saDasaTha bhAga karI temAMthI traNa vakhata sAta bhAga eTale ekavIsa bhAga pramANa che. eTale 27 divasa pramANane che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141. pAMca prakAranA mahinA 105 2. caMdramAsa ogaNatrIsa (29) divasa rAta ane ahArAtranA khAsaTha (62) bhAgamAMthI khatrIsa bhAga pramANunA che. eTale 296rphe divasa pramANunA che. 3. RtumAsa sauMpUrNa trIsa rAta divasanA che. 4. Aditya eTale sU mAsa saMpUrNa trIsa rAta divasa ane upara aDadhA divasa eTale sADAtrIsa divasa (30) divasanA che. 5. abhivRtimAsa eka divasa adhika, trIsa eTale ekatrIsa divasa rAta pramANu ane eka ahArAtranA 124bhAgamAMthI 121 bhAga pramANa 3112o rAta divasa pramANanA che. A pAMca mAsAnA divase je rIte prApta thAya te siddhAMtamAMthI jANI levuM, te divaseAnI prAptinI rIta siddhAMtAnusAre ziSyeAnA upakAra mATe kaMika batAvAya che. caMdra, caMdra, abhivardhita, caMdra, abhivardhita-rUpa, pAMca vaSa~nA pramANu cuganI aMdara aDhArasA trIsa (1830) ahorAtra thAya che. 242 e aDhArasA trIsa divasa zI rIte thAya te kahe che. . sUryanA uttarAyaNa ane dakSiNAyana e ane ekasAyAMsI (183) rAtri divasa pramANunA che. eka yugamAM pAMca dakSiNAyana ane pAMca uttarAyaNu maLI deza ayana thAya che, tethI eka ayananAM divase eksesa tyAMsI thAya che. (183) tene dasathI guNutA uparAkta aDhAraso trIsa (1830) divasa thAya che. A divasanA samUhanI sthApanA karI nakSatra, candra, Rtu ane sUryaMmAsanA divase lAvavA mATe anukrame saDasaThe(67), bAsaThe (62), ekasaTha (61), sAMiTha (60) bhAga ApatA uparokta pramANuvALA nakSatra vagere mahinAnA divaseAtu parimANu Ave che. te A pramANe1. eka yuganA divasanuM pramANu aDhArasotrIsa divasa che. tenA saDasaTha (67) nakSatra mAse eka yugamAM thAya che. mATe tene saDasaThe (67) bhAgatA, sattAvIsa (27) rAtra divasa Ave che. upara eka ahe|rAtranA saDasaThe bhAga karatAM ekavIsa bhAga pramANa thAya eTale 274 bhAga divasa pramANa nakSatramAsa thAya che. 2. te ja aDhAraseAtrIsa divasa pramANanA yugamAM cAndramAseA khAsaTha (62) thAya che. mATe te divaseAne khAsaThe (62) bhAga karatA je bhAgAkAra Ave te caMdramAsanA divasA thAya che. 3. tathA Aja yuganA divasomAM RtumAsA ekasaTha thAya che. te yuganA divaseAne ekasaThe bhAgatA uparokta RtumAsanuM dina pramANa Ave che. 4. eka yugamAM sU mAsA sATha che. te sADha mAsa vaDe yuganA divaseAne bhAgatA sUryamAsanA uparokta dina pramANa Ave che. kahyuM che ke 14.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra-bhAga-2 nakSatra vagere mAsAne lAvavAnA upAyanuM A karaNa che ke yuganA dina pramANa aDhAraso trIsane sthApanA karI tene nakSatra mAsathI laI sU mAsa sudhInA saDasaTha, khAsaTha, eksaTha, ane sATha bhAgeA vaDe bhAga karatA dina pramANa Ave che. eka yugamAM trIjA ane pAMcamA abhivardhita cAMdramAsA thAya. te abhivardhita varSanA divaseAnA abhivardhitamAsa tarIke gaNAya che. have taira mAsavALA abhivarSita vanA divase 383 divasa ane eka ahArAtranA khAsaTha bhAganA cummAlIsa bhAga ( 383e ) pramANu divasa thAya che. te A pramANe. eka caMdramAsamAM 29 haiM? divasa hoya che. ane mahinA tera che. tene caMdramAsanA divasa ane aMza (bhAga) sAthe guNutA traNase satyotera divasa ane cArasA sAla bhAgA thAya che. te bhAgAne divasanA 6ra bhAgA vaDe bhAgatA cha dvivasa ane 44 bhAga Ave che. tene uparokta 377 divasamAM meLavatA 383 divasa thAya ane OM bhAga thAya. varSanA khAramAsa hAya che. tethI mahine lAvavA mATe varSanA divaseAne mAre bhAgatA ekatrIsa divasa AvyA ane upara agyAra divasa (11) ane hU~ bhAga vadhyA. te divaseAne 124 bhAga karavA mATe tene 124 vaDe guNutA terasA cAsaTha bhAga thAya, je uparanA cummAlIsa bhAga che. te 124nA bhAga karavA mATe e vaDe guNatA aThThayAsI (88) bhAga thAya. te 88 bhAgAne uparanA 1364 bhAgamAM umeratA 1452 bhAga thAya tene mAre bhAga karatA 124nA bhAgAmAMthI 121 bhAga Ave che. eTale abhivardhita mAsanuM pramANa 31 divasa ane upara 1} bhAga pramANa thAya che. kahyuM che ke 106 eTale vRddhimAsavALA varSamAM tera khAra bhAga karatA eka eka bhAga je varSamAM tera caMdramAsA hoya te varSanA mAra karatA je khAramA bhAga hoya che, te abhivardhitamAsa kahevAya. (898-899-900) 142 pAMca prakAranA varSa : -- saMvaccharA u paMca u caMde 1 caMde 2 'bhivaDUDhie 3 caitra / caMde 4 bhivaDUDhie 5 taha bisaTTimAsehiM jugamANaM // 909 // 1. caMdra 2. caMdra 3. abhivardhita 4. cadra 5. abhivadhita, e pAMca varSonA nAma che. A pAMca varSa vaDe bAsaTha (62) mAsa vaDe eka yuga thAya che. 1. cAMdra ra. cAMdra 3. abhivardhita 4, cAMdra ane 5. abhivardhita. A pramANenA krame varSoMnA pAMca prakAra thAya che. ane pAMca varSo bhegA thavA eka yugathI ane che tene yuga saMvatsara e pramANe kahevAya che. temAM uparokta svarUpavALA caMdramAsa vaDe utpanna
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143. lekasvarUpa 107 thavAnA kAraNe varSa paNa cAMdra kahevAya che, te varSanuM pramANa 354 divasa ane u52 eka ahorAtranA khAsaTTIyA bAra bhAga che 354 3 divasa che. te A pramANe thAya che. eka mahine ra9 divasa ane bAsaThThIyA batrIsa bhAga pramANane che. ra9 tene bAra mAsa vaDe guNatA upara pramANe caMdra saMvatsaranuM pramANu Ave che. A pramANe bIjA tathA cethA cAMdra saMvatsaranuM dina pramANa jANavuM. | caMdra saMvatsaramAM eka mahine vadhavAnA kAraNe abhivardhita saMvatsara thAya. tenuM dina pramANa 383 divasa ane bAsaThThIyA cummAlIsa bhAga 383 thAya che. te A pramANe che. abhivardhitamAsanA 31 divasa ane upara eka ahorAtranA 124 bhAgamAMthI 121 bhAga pramANa divase che. 31 dina pramANa che. tene bAra vaDe guNatAM traNa benera divasa thayA ane 121 bhAgane paNa bAre guNatA 145ra bhAga thayA. tene 124 vaDe bhAgatA agyAra divasa AvyA tene 372mAM umeratA 383 divasa thayA, upara 88 bhAga vadhyA te bhAjya saMkhyAne bhAjaka ekase covIsa (124) bhAjaka saMkhyAne yakta bhAga lAvavA mATe be e bhAga karatA uparokta saMkhyA Ave che. eTale tu bhAga thAya che. A pramANe abhivardhita saMvatsaranuM dina pramANa thAya che. e pramANe pAMcamuM abhivardhita saMvatsara jANavu. A pAMce caMdra saMvatsara vagere vaDe eka yuga thAya che, te yuga bAsaTha caMdramAsa pramANa che. te A pramANe che. eka yugamAM traNa caMdra saMvatsara ane eka ca dra varSamAM bAra caMdra mAsa eTale traNane bAre guNatA 36 mAsa thayA tathA abhivardhita saMvatsara eka yugamAM be hoya che. ane te varSamAM caMdramAse tera hoya che. adhika mAsa levAthI tethI bene tere guNatA chavvIsa mAsa thAya. uparokta 36 mAsa ane 26 mAsa meLavatA bAsaTha caMdramAso thayA. (901) 143. lekasvarUpa mAdhavaIe~ talAo IsiMpanbhArauvarimatalaM jA / caudasarajjU logo tassAho vitthare satta // 902 // uvari paesahANI tA neyA jAva bhUtale egaa| tayaNuppaesavuDDhI paMcamakappaMmi jA paMca // 903 // puNaravi paesahANI jA siddhasilAe~ ekkagA rajjU / dhammAe logamanjho joyaNaassaMkhakoDIhiM / / 904 // mAghavatInA taLiyethI laI ISada yAbhAra pRthvInA uparanA bhAga sudhI codarAjaloka pramANa loka che. te loko nIceno vistAra sAta rAja
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 pravacana sAroddhAra-bhAga-2 che. pachI eka eka pradeza hAni thavApUrvaka upara bhUtale ekarAja pramANu che. te pachI eka eka pradeza vRddhi thavApUrvaka pAMcamA devaloka pAMca rAjaka che. pharIvAra paNa eka eka pradezanI hAnipUrvaka siddhazilAe eka rAja pramANa loka che. dhammA pRthvIe asaMkhyAta kroDa yojana pramANa lokano madhyabhAga che. udarva lokacitra - - 1, vijaya 2, vaijayanta 3,jayanta ja, AyarAjita ---- silita 5. Rtu ja 5, sarvArthasiddha 2 vayaka che. -----phAtIta-24 12. devaloka 1,dharma 2, IzAna sanaskumAra 4 sApha * 9 5 IS vAmiDa karI --+-- 09loka 6lApha 7, mahAruddha 8,saMhasara hanata 20Nata 21, Ara. 12, azruta 9 laoNAMtipha 1,sAravata 2, Ahnitya 8, vali 4 aNa bAra kilbiSika De, ti -cara sthira jyotiSTha 3 avyAbAdha 8. rAta & AriMSTa nAkA e. TrIpa-bru
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134. lokasvarUpa 109 mAghavatI eTale tamatama prabhA nAmanI sAtamI naraka pRthvInA taLiyethI eTale alakane pazela sahuthI nIcenA bhAgathI laI ISadaprAgabhArA nAmanI siddhazilAnA sarvopari lekane sparzala lokAntarUpa bhAga sudhI caudarAja pramANa leka thAya che. te lekanI nIce eTale sAtamI naraka pRthvIne nIceno bhAga vistArathI deza Una eTale kaMIka ochA evA sAta rAja pramANa che. graMthakAre dezana paNuM alpa hovAthI tenI vivakSA karyA vagara saMpUrNa sAta rAja jaNAvyA che. tyAra pachI alokathI upara eka eka pradezanI hAni eTale tirNa aMgulanA asaMkhya bhAgarUpa pradeza hAni karatAkaratA tyAM sudhI jANavI ke jyAre tirjIkano madhyabhAga rUpe samabhUtala jamInano bhAga Ave tyAre vistAra phakta ekarAja pramANa rahe. te pachI samabhUtala bhUmibhAgathI AgaLa, upara tarapha eka eka pradezanI vRddhi eTale tirtho aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa vRddhi tyAM sudhI jANavI ke jyAM sudhIpAMcamA brahmadevalokanA pAMca rajaju pramANa vistAra Ave tyAra pachI AgaLa upara tarapha eka eka pradezanI hAni siddhazilA upara rahela lekAMta sudhI thAya che. ane tyAM AgaLa lekane vistAra ekarAja pramANa rahe che. dhamma athavA ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvI upara samabhUtala bhUmi bhAgathI asaMkhyAtA jheDa jana oLaMgyA pachI lakano madhyabhAga Ave che. caudarajalAka pramANa lakanA traNa bhAga thAya che. te A pramANe (1) Urvaka, (2) tirthaka ane (3) adhalaka. temAM upara nIcenI apekSAe aDhArase jana pramANa tirjIkanA madhyabhAge jaMbudvIpamAM ratnaprabhAnA bahusamabhUtala bhUmibhAge meruparvatanI barAbara madhyabhAgamAM ATha racaka pradeza che. te gAyanA AMcaLanI jema cAra pradeza upara ane cAra nIce-ema ATha rucaka pradeza che. A rucaka pradezathIja badhI dizA vidizAono vyavahAra gaNAya che. A rucaka pradezathIja Urvalaka, aleka ane tirjIkanA vibhAgo thAya che. te A pramANe : rucaka pradezathI upara nIce navase navase jana tirjIka che. te tirjIkanI nIce adholeka ane upara urva leka che. tethI urvaleka dezena eTale kaIka nyUna sAta rAja pramANa che. ane ardhaleka sAdhika sArAja pramANa che. vacce aDhArase (1800) jana UMce tirjIka che. tethI ATha rucaka pradezanA samabhUtalabhUmi bhAgathI nIce tarapha asaMkhyAtA kroDa jana gayA pachI ratana prabhA pRthvImAM cIkarA ja rUpa le kano saMpUrNa sAtArAja loka pramANane lekane madhyabhAga Ave che. (902, 903, 904)
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 - sAta kAraka 7 2Ajallauha pramANa | adhalApha 1800 thojana 900 thIjana[. lazkelay tichalAMka 900thojana. 900 jana nIce aoNlaoNje napha, merU parvata lanDa maMDaLa-sUrya-caMdi atyaMkhya ranamude 1.dhamA. 2. vaMzA. kalA. ratnaprabhA 1lI na23 zakra prabhA2jI napha vAlukA prabhA 3jI napha paMka prabhA 4thI narapha 4 aMjanA. dhUma prabhA pa mI napha 5. riMchA. chemadhA. tamaH prabhA uThI na23 7. mAdhavatI tama:tamA prabhA 7.mI narapha pravacana sAroddhAra bhAga-2
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 143. lakasvarUpa have lekanuM saMsthAna eTale AkAra kahe che - heTThAhomuhamallagatullo uvariM tu saMpuDaThiyANa / aNusarai mallagANaM logo paMcatthikAyamao // 905 / / caudhAja lokanI yathArtha dekhAva - urva lona 72ju udarve loka prabhA tiryaba zarkarAmabhA| vALA prabhAvI 72ju adya loka muvI tamastanA pravyo
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 pravacana sAroddhAra: bhAga-2.: nIcenI tarapha adhomukha eTale UMdhA karelA keDiyA-mahUka-zarAvaDA samAna AkAravALe ane upara tarapha saMpuTa karelA eTale eka zarAvaDAne bIjA zarAvaDA vaDe DhAMkela hoya evA zarAvaDA samAna AkAravALe leka che. Ane bhAvArtha e che ke pahelA eka zarAvaDA (keDiyA)ne UMdhu mUkavuM pachI tenA upara bIju zarAvaDu mUkavAmAM Ave, pachI tenA para trIju zarAvaDu uMdhu mUkavAmAM Ave. A pramANe goThavatA traNa zarAvaDAnA AkAra samAna saMpUrNa laka rahela che. te loka dharma, adharma, AkAza, pudgala ane jIvarUpa paMcAstikAyathI vyApta che. (905) have caudarAjalokamayalokanA asat kalpanAthI khaMDa vibhAgo batAvavA mATe khaMDa banAvavAnI rIta kahe che - tiriza sattAvanA vahu vaMva hRti rehA , pAesu causu rajjU caudasa rajjU ya tasanADI // 906 // sattAvana tiSThI (ADI rekhAo ane pAMca ubhI rekhAo doravI, cAra pAda eTale khaMDeviDe eka rAja thAya, caudarAja pramANu trasanADI che. pATI vagere upara tirachI eTale (ADI) sattAvana (57) rekhAo deravI. pachI tenA para UbhI eTale uparathI nIce sudhInI pAMca rekhAo doravI. cAra pade eTale khaMDa vaDe ekarAja thAya. ahIM cAra khaMDe vaDe eka rAjanI kalpanA karI che. tethI ekarAjanA cothA bhAgane khaMDa ke pAda kahyo che. uparathI nIce sudhI trasanADI caudarAja loka pramANa che. AnI vicAraNA A pramANe che. ADI relI sattAvana rekhAo upara UbhI rela pAMca rekhA vaDe chappana khaMDe (khAnA) thAya che. cAra khaMDa vaDe ekarAja loka e niyama pramANe chappana (56) khaMDene cAravaDe bhAgatA uparathI nIce sudhImAM caudarAja thaze. trasanADI upara ke nIcenA dareka bhAge UbhI pAMca rekhAnA kAraNe ADI (tarichI) phakta ekaja rAja thAya che. A pramANe trasanADImAM uparathI nIce sudhImAM thatA khaMDe kahyA. (906) have samasta lekanA tirtho (ADA) khaMDane kahe che. temAM prathama Udave lekamAM rucaka ATha pradezathI lekAMta sudhI je tirtho khaMDo thAya che te kahe che - tiriyaM cauro dosu cha dosu aTTha dasa ya ivikke / bArasa dosuM solasa dosuM vIsA ya causuMpi // 907 // tijIMkhaDo mAM prathama be (paMkti)mAM cAra cAra khaMDe, bemAM cha cha khaMDa pachI ekamAM ATha ATha, ekamAM daza daza, bemAM bAra bAra emAM sevA seLa ane cAra paMktimAM vIsa vIsa khaMDo che.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143. lekasvarUpa 113 ATha rucakapradezarUpa samabhUtala bhUmibhAgathI upara tarapha jatA pahelI be eTale ogaNatrIsamI (29mI) rekhAnI uparanI ADI be rekhAnA cAra cAra khaMDe je traNanADImAM ja che. tyAM trasanADInI bahAra khaMDene abhAva che. tenI uparanI be paMkitamAM cha cha khaMDe che. temAM cAra khaMDa trasanADImAM ane baMne tarapha nA paDakhe eka eka khaMDa trasanADI bahAra che. te pachInI eka paMktimAM ATha khaMDe ane bIjI eka paMktimAM dasa khaMDe che. te A pramANe eka paktimAM vasanADImAM cArakhaMDe ane baMne taraphanA paDakhAmAM be-be khaMDe che. ema kulle ATha khaMDe thAya che. bIjI paMktimAM cAra khaMDa nADImAM ane nADI bahAra baMne paDakhe traNa traNa khaMDe ema kule dasa khaMDa thAya. te pachInI be paMktimAM bAra bAra khaMDe che. jemAM vaccenA cAraDe lekanADI mAM ane lekanADI bahAra cAra cAra khaMDa che. te pachInI be paMktimAM soLa soLa khaMDa emAM cAra vacce lekanADImAM ane AjubAjunA paDakhe cha cha khaDe che. tenI uparanI cAra paMktimAM darekanI aMdara vIsa vIsa khaMDe che. temAM vaccenA cAra lekanADImAM ane AjubAjunA paDakhe ATha ATha khaMDa che. A pramANe UrvakamAM cauda paMktimAM yathAyogya khaMDanI vRddhi kahI. (907) have A ja cauda paMktimAM khaMDanI hAni kahe che. puNaravi solasa dosuM bArasa dosupi huMti nAyavvA / tisu dasa tisu aTThacchA ya dosu dosupi cattAri // 908 / / pharI uparanI be paMktimAM sevA seLa khaMDenI, bemAM bAra bAranI, traNamAM dasa dasanI, traNamAM ATha AThanI, be mAM cha cha nI, ane emAM cAra khaMDenI hAni che. pharI uparanI be paMktimAM soLa soLa khaMDenI hAni che. tenI vicAraNA dareka sthaLe AgaLa pramANe (907) gAthA pramANe jANavI. te pachI nI be paMktimAM bAra bAra khaMDanI, te pachInI traNa paMktimAM dasa dasa khaMDenI, te pachInI traNa paMktimAM ATha ATha khaMDe, te pachInI be paMktimAM cha-cha khaMDanI hAni, te pachI sahuthI uparanI be paMktimAM cAra cAra khaMDe nADImAM ja che. A pramANe pitAnA (TIkAkAranA gurue) batAvela sthApanAnusAre rUcakapradezathI laI lekanA aMta sudhInA tiriya ra3ro ropuM vagere be gAthAmAM kahela khaMDanI vyAkhyA karI.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pravacana sAroddhAra bhAga-2 bIjA AcAryo bIjI rIte paTamAM sthApanAne jotA eTale "lakanA aMtathI laI lokanA madhyabhAga sudhI khaMDenI vicAraNA e pramANe A gAthAnI vyAkhyA kare che. (908) have alakanI sAte pRthvIomAM uparathI nIce sudhImAM je khaMDa thAya che, te oyariya loyamajjhA cauro cauro ya savvahiM neyA / tiga tiga duga duga ekikago ya jA sattamI puDhavI // 909 / / lokanA madhyabhAgamAMthI nIce tarapha jatA badhI pRthvIomAM cAra cAra khaMDa trasanADImAM jANavA, nADI bahAra bIjI vagere pRthavImAM anukrame traNa-traNa, be-be, eka-eka khaMDa sAtamI pRthvI sudhI jANavA. lekanA aMta bhAgathI lekanA madhyabhAga sudhI AvI pachI tyAMthI eTale ATha rucakapradezathI laI nIce badhIye pRthvIomAM cAra cAra khaMDa trasanADImAM jANavA trasanADInI bahAra bIjI vagere pRthvIomAM anukrame traNa-traNa, be-be ane eka-eka khaMDa sAtamI pRthvI sudhI jANavo. Ane bhAvArtha A pramANe che. ratnaprabhApRthvInI trasanADI bahAra khaMDe nathI. mATe zarkarA prabhA bIjI pRthvInA uparanA bhAgethI laI DAbI jamaNI bAjue dareka hAramAM ticcha ADA traNa traNa khaMDe uparathI nIce sAtamI pRthvInA taLiyA sudhI jANavA. te pachI vAlukAprabhAnA uparanA bhAgethI baMne tarapha traNa khaMDanI AgaLa bIjA traNa traNa khaMDe sAtamI pRthvI sudhI jANavA. te pachI paMkaprabhAnA uparanA bhAgethI laI baMne tarapha pUrvokta khaMDothI AgaLa be-be khaMDo sAtamI pRthvI sudhI jANavA. te pachI dhUmaprabhAnA uparanA bhAgathI laI baMne tarapha be be khaMDo sAtamI pRthvI sudhI che. - tyAra bAda pharI tama prabhAthI laI baMne tarapha ekeka khaMDa sAtamI pRthvI sudhI sthApavA, te pachI sAtamI pRthvImAM paNa pUrvokta khaMDathI AgaLa baMne tarapha ekeka khaMDa dareka hAramAM (paMkti) mAM chellI nIcenI paMkti sudhI jANavA. A pramANe alekamAM uparathI nIce sudhI khaDe kahyA. (09) have tamastamaprabhA pRthvIthI laI ratnaprabhA sudhI tirtho (ADA) khaDenuM pramANa kahe che. aDavIsA chavvIsA cauvIsA vIsa sola dasa cauro / sattAsuvi puDhavIsu tiriya khaNDuyagaparimANa // 910 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143. lekasvarUpa 115 aThThAvIsa, chabbIsa, grevIsa, vIsa, sela, dasa, cAra A pramANe sAte pRthvIemAM ticchakhaMDanuM pramANa che. tamastamaprabhA nAmanI sAtamI pRthvImAM ticcha aThayAvIsa khaDe che. te A pramANe che. trasanADI bahAra eka paDakhe bAra khaMDe che. ane bIje paDakhe bAra khaMDa ane trasanADInA cArakhaMDa ema kula 12+12+4=28 khaMDo thAya che. chaThThI pRthvI tama prabhAmAM chavvIsakhaMDe che. te bahAra baMne tarapha agyAra khaDe che ane vacce trasanADImAM cArakhaDe ema kula 11+11+4=3 6 khaDe. dhUmaprabhAmAM covIsa khaMDe che. emAM cAra vacce baMne taraphanA paDakhe daza daza khaMDe che. ema kula 10+10+4=44 khaMDe. paMkaprabhAmAM vIsa khaMDo che. temAM vacce cAra khaMDe ane baMne bAju ATha ATha khaMDe che. ema kula 8+8+4=20 khaDe. - vAlukAprabhAmAM baMne tarapha cha cha khaMDe ane vacce cAra ema kula 6+6+4=16 khaMDe che. zarkarAmabhAmAM ticha daza khaMDe che. cAra varace ane baMne tarapha traNa, traNa khaMDe che. ema kula 3+3+4=10 khaMDe. ratnaprabhAmAM trasanADImAM rahelA cAra ja tiracchakhaMDe che. A pramANe sAte tamatamaprabhA vagere pRthvIomAM ticcha khaMDe eTale cerasa kalpita AkAzanA bhAgarUpa khaMDanuM saMkhyA pramANa jANavuM. (10) have samasta lekanA sarva khaMDanuM saMkhyA pramANa kahe che. paMca sayaM vArasuttara heTThA tisayA u caura abbhahiyA / aha uDDhaM aTTha sayA solahiyA khaMDuyA savve // 911 // adholokamAM pAMcase bAra (512) khaDe che. tathA UrvalokamAM traNa cAra (304) khaMDo A baMnene meLavatA kula AThase soLa (816) khaDo thAya che. adhelokamAM pAMcasa bAra (512) khaMDa che. te A pramANe karavI vagere gAthAmAM kahelA khaMDonI saMkhyAno saravALo karI dareka pRthvInA aThThAvIsa-chavIsa vagere khaMDa saMkhyAvALI paMktio cAra cAra bhAgavALI hovAthI te saMkhyAne cAre guNatAM pAMcase bAra thAya. ane Urva lekamAM traNa cAra khaMDo che. A khaMDanI saMkhyA tithiM ro ropu vagere be gAthAmAM kahelA khaMDono saravALo karI tene cAre guNatA uparokta saMkhyA Ave che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAdvAra bhAga-ra adheAleAka ane UvalAkanA sarva kha'DonA saravALA karatA AThaseA seALa thAya che. (911) have samasta leAkamAM jeTalA jeTalA rajajue thAya che, te batAve che. 116 battIsaM rajjUo heTThA ruyagassa huMti nAyavvA / goNavIsa igavannA savvapiMDeNaM // 992 // ADha rucakapradezAthI nIce adhelAkamAM batrIsa (32) rAja thAya che-ema jANuvu' ane UvalAkamAM AgaNIsa (19) rAja thAya-ema AkhA lAkanA kulle (51) ekAvana rAja thAya che. jenu svarUpa AgaLa kahevAyuM che--evA ATha rucakapradezAthI nIce adhelAkamAM batrIsa rAja thAya che--ema jANavuM. ahIM rAju traNa prakAre che. 1. sUcirajaju 2. prata22' 3. ghanarajju, 1. jADAIthI ekakhaMDa pramANanI kha`Da zreNI sUcI AkArarUpe cArakhaMDa vaDe anela che. tenI sthApanA 10000 A pramANe, 2. upara batAvela A cArakhaMDa pramANurUpa vaDe sUcIrajjune tenA vaDe eTale sUcI rajI vaDe ja guNAkAra karavA AthI dareka cAra khaMDa vaDe banela cAra sUcIrUpa upara nIce kha'Da sahita seALakhaMDa pramANanI pratararajI Ave che. tenI sthApanA - A pramANe thAya che. ...e pratarane ja sUci vaDe guNatA lakhAI paheALAI ane jADAI eka sarakhI sakhyAvALI hAvAthI badhI bAjuthI cArasa ghanarajI thAya che. laMbAI vagere traNe sthAneA eka sarakhA hoya te ghanarUpe kahevAya che. prata22A lakhAi paheALAI vaDe eka samAna hAvAthI eka khaMDa rUpa ja che. ane A ghanarajju cAsaDha khaMDarUpe che. kemake AgaLa kahela cAra khaMDarUpI sUcI vaDe seALakhaMDarUpa pratarane guNatA cAsaTha (64) khaMDa thAya che. tenI sthApanA A pramANe che. AgaLa kahela seALakhaMDarUpa prataranA upara traNa vakhata uparAuparI seALa sALa kha'DarUpa traNa prato geAThavavAthI eka ghanarajI thAya che. A ghananI laMbAI, paheALAI ane jADAI eka sarakhI hAvAthI thAya che. kahyuM che ke 'cAra khaDA vaDe sUcIrarjo. sALakha'DA vaDe pratara rajju ane ceAsaTha khaDA vaDe ghana raju jANavA. tethI 512 (pAMcaso khAra) adhelAkanA khaDA samUhanuM pratararajaju lAvavA mATe sALe bhAgatA khatrIsa pratararaju thAya ane urdhvalAkamAM enA 304 (traNaseA cAra) khaMDane sALe bhAgatA egaNIsa (19) pratararaju thAya. tathA adhAlAka uva - leAkarUpa banelAkamAM rajjunA saravALA karatA kulle ekAvana (51) pratara2ju thAya che. (12)
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143. lekasvarUpa 117 AS ]]SS ]] 1 I TTTT lity | | | | | | | | | T TT TTTS T TT TT TT TT TTH** TT TT TT TTT TTT " _| | TTT TT IN LITH __L L T TT TTTS T TT TA. ITI 1: [ T 3 - janay] 1 ] makara 1 TO >>[TT TT TT TT ]** 1 || TT T TT TT TT TTDay s[ TIT T kabaTTTTi ma INE 6 AAR = = ta : = s N: LIii ja ra crita) R
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 pravacana sAroddhAra bhAga-2 have ghana rajajunI saMkhyA pratipAdana karavA mATe pahelA lekane ghana banAvavAnI rIta kahe che. dAhiNapAsa dukhaMDA vAme saMdhija vihiya vivarIyaM / nADIjuyA tirajjU ur3aDhAho satta to jAyA // 913 / / heTThAo vAmakhaMDaM dAhiNapAsaMmi Thavasu vivarIyaM / uvarima tirajjUkhaMDaM vAme ThANaMmi saMdhijA // 914 // jamaNI bAjunA be khaMDone laI DAbI bAju viparIta ( UlaTI rIte) 5Ne goThave. tethI be khaDo vaDe jajunA vistArapUrvaka sADI sAthe karavAthI badhI tarapha traNa rAjano vistAra thAya che. AthI upara nIce sAtarAja thAya che. nIcethI DAbA khaMDane jamaNI bAju UlaTI rIte sthApana kare ane upara traNa rajajunA khaMDane DAbI bAjunA sthAne joDe. UrvalokamAM trasanADInI jamaNI bAjunA brahmalokamAMthI upara nIcenA be khaMDe laI temane UlaTI rIte eTale uparano khaMDa nIce ane nIceno khaMDa upara e pramANe DAbI bAjue jaDe. tethI te be khaMDenA rajaju vistAra vaDe trasanADIthI yukta thavAthI pahoLAI traNa rAjanI thaI ane uparathI nIcenI UMcAI sAtarAja thaI-A pramANe UrvilakanI goThavaNa thaI. have alakamAM trasanADIthI DAbI bAjunA khaDane kalpanAthI laI jamaNI bAjue UlaTe goThave. te pachI uparano taiyAra thayela Urvilaka saMbaMdhita traNa rAja vistAravALA khaMDane adholokanA taiyAra thayela khaMDanA DAbA bhAge sthApe. (be bAjue joDe.) AnI vicAraNuM A pramANe che. ahIM lokasvarUpathI upara nIce sudhI cauda rAja pramANa che. temAM nIce vistArathI kaMIka nyUna sAtarAja pramANa che. tirjIkanA madhyabhAge 1 rAja pramANa che. ane brahmalakanA madhyabhAge pAMca rAjapramANa vistAra che. upara lokone eka rAja pramANa vistAra che bIjA sthAneno vistAra aniyata che. A pramANe be hAtha kammara para rAkhela ane be paga pahoLA karI rahela puruSanA AkAravALe lekane ghana karavA mATe pahelA uparanA lekAIne ghana taiyAra kare che te A pramANe badhI jagyAe eka rAjanA vistAravALI trasanADInA jamaNI bAjunA be khaMDe brahmadevalokamAMthI upara nIcenA je be khaDe kUparAkAre (keNInA AkAre) rahelA brahmalokamAM je baMne rAjanA vistAravALA che ane kaMIka nyUna sADAcAra rajajulakanI UMcAIe rahelA te be khaMDene buddhi kalpanAthI laI trasanADInA uttara (DAbA) paDakhe UlaTI rIte joDavo-e pramANe upara lokAIne traNarAjane vistAra ane kaMIka nyUna
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 143. lekasvarUpa sAtarAjanI UMcAI thAya che. ane jADAI brahmalakanA madhyabhAge pAMcarAja pramANa che. ane bIje sthAne aniyata jADAI che. te pachI adhelokamAM traNanADInI jamaNI bAjue adhalakanA khaMDa je nIcenI tarapha kaMIka nyUna traNarAjanA vistAravALo ane pachI kamasara uparathI rajajunA je asaMkhya bhAgane viSThabha Ave tyAM sudhI ghaTatA vistAravALe ane sAdhika sAtarAjanI UMcAIvALA khaMDane kalpanAthI laI trasanADInA ja uttara DAbe paDakhe upara nIcenA bhAgane UlaTekarI ke, A pramANe karavAthI nIceno lekAIbhAga je dezane cArarAja vistAravALo ane sAdhika sAtarAja UMcAIvALo ane jADAIthI paNa nIcenA bhAge kyAreka kaMIka nyUna sAtarAja pramANane ane bIjA sthAne aniyata pramANane thAya che. te pachI uparanA aDadhA bhAgane kalpanAthI laI nIcenA aDadhA bhAganA bIjA paDakhe joDI de. A pramANe karavAthI kyAreka sAdhika sAtarAja UMce, kyAreka dezana sAtarAja UMce ane vistArathI dezanA sAtarAja pramANane ghana thAya che. temAM je sAtarAjanA upara je adhika che te laIne upara nIcenA vistAramAM joDatA vistArathI paNa sAtarAja saMpUrNa thAya che tathA joDelA uparanA khaMDanI jADAI kaMIka pAMcarAja pramANa che ane nIcenA khaMDanI jADAI nIcenA bhAge yathAsaMbhava dezena sAtarAja che. uparanA khaMDanI jADAIthI nIcenA khaMDanI jADAI dezona be raju vadhe che. tethI A adhika paDatI jADAImAMthI aDadhI laIne uparanA khaMDanI jADAImAM joDavI. A pramANe karavAthI keTalAka bhAgamAM kaMIka nyUna che rAjapramANa jADAI thAya che. vyavahArathI A sarva khaDo cerasa AkAranA AkAzanA bhAgarUpe thAya che. te sAtarAja pramANa ja kahevAya che. kemake vyavahAranaya kaMIka nyUna sAta hAtha vagere pramANavALA vastra vagere vastuone saMpUrNa sAta hAtha pramANu ja mAne che. ane dezathI paNa kaMIka nyUna jADAIvALA padArtho jaNAtA hoya te paNa saMpUrNa vasturUpe skUla daSTipaNAnA kAraNe vyavahAra karAya che. AthI ja te vyavahAranayanA mate ahIM sAtarAjanI jADAI badhI tarapha jANavI. laMbAI pahoLAImAM paNa jyAM dezanA sAtarAja pramANa che tyAM paNa vyavahArathI sAtarAja pramANa jANavuM. A pramANe vyavahAranayanA mate dareka laMbAI pahoLAI ane jADAI vaDe sAtarAja pramANane ghana thAya che. A ghananI vicAraNu parI vagere para AlekhIne vicAravI (913, 14)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 pravacana sAroddhAra bhAga-2 caturdazarajvAtmakalokasthasthApanA fan& harte meLavelA pAse meLavela maLavela pAnuM ekarAja paLIyodarAja ucI sanADI meLavelA pAsu miLavela pAsu have ghana karela lekanI rajaju saMkhyAnuM pratipAdana tinni sayA teyAlA rajjUNaM Tuti savvalogammi / cauraMsa hoi jayaM sattaNha ghaNeNimA saMkhA // 915 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143. lakasvarUpa 121 badhI taraphathI samarasa sAta (7) ghanarAjalokanI rajaju saMkhyA sarvalokamAM A pramANe thAya che ane te traNase teMtAlIsa (343) rAjaloka thAya che. saMpUrNa caudarAjarUpa lakane ghana karavAthI traNaso teMtAlIsa (343) ghanarAjaleka thAya che. have ghana karatA loko AkAra nIce kahyA pramANe thAya che. cAre taraphathI lekane AkAra bhego karavAthI samarasa thAya che. A traNa teMtAlIsa (343) ghanarajaju saMkhyA. "sarakhI saMkhyAne traNavAra guNavAthI ghana thAya che." e nyAye sAtanI saMkhyAne traNa vakhata guNavAthI 243 rAjaleka thAya che. te A pramANe ekatrita karela lekanI laMbAI-pahoLAI ane jADAI dareka sAtarAja pramANa che. mATe sAtane sAte guNavAthI ogaNapacAsa (49) thAya che. te ja ogaNapacAsane pharI sAta (7) vaDe guNavAthI traNaso teMtAlIsa (343) thAya che. A rAjalekanI saMkhyA vyavahAranayane Azrayine che. nizcayathI te (239) base ogaNacAlIsa ghanarajaju thAya che. te A pramANe. tiricai ro ropuM (gAthA 907-908) vagere gAthAmAM kahela chappana (56) paMktiomAM jaNAvelA cAra vagere pratarakhaMDe che. temane dareka paMktinA pratane alaga alaga varga karavo (varga eTale sarakhI saMkhyAne paraspara guNAkAra) eTale cAra vagere saMkhyAne cAra vagere vaDe guNavA eTale seLa vagere javAba Ave. te badhAya ne meLavatA (15,26) paMdara hajAra baso cha-- khaMDa thAya che. A saMkhyAne ghanarajaju lAvavA mATe cesaThathI bhAga ApatA ghanarajajunI saMkhyA 239 (baso ogaNacAlIsa) thAya che. kahyuM che ke chappana (56) pratane pratyakSa daSTa khaMDeno alaga alaga vaga karavo, have traNe jagatane gaNita pada eTale varga A pramANe thAya che. alakamAM agyAra hajAra base batrIsa (11,232) khaMDo. te eka sarakhI laMbAI-pahoLAI vaDe samarasa rajaju pramANunA che. tathA urvalakanA cAra hajAra cosaTha (4064) khaMDo che. eTale baMne lekanA meLavatA kulle khaMDa 15,26 (paMdara hajAra baso chananu) thAya che. have cesaThathI bhAgatA baso ogaNacAlIsa (239) ghanarajaju thAya che. (915) have udarva lekamAM je je khaMDomAM je je devaloka che te kahe che. chasu khaMDagesu ya dugaM causu dugaM dasasu huMti cattAri / causu caukaM gevejaNuttarAI caukaMmi // 916 // cha khaMDamAM be devaka, cAramAM be, dazamAM cAra, cAra khaMDamAM cAra ane cAra khaMDamAM caiveyaka ane anuttara devaloka che. 16
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 pravacana sAroddhAra bhAga-2 ATha rucaka pradezanA samabhUtalA bhAgathI upara taraphanA cha khaMDamAM eTale deDharAja leka pramANa kSetramAM saudharmadevaleka ane IzAna devaleka-ema be devaleTa che. tenI uparanA cAra khaMDo eTale eka rAjalaka pramANa kSetramAM sanas kumAra ane mahendra ema be devaloka che. te pachI tenA upara daza khaMDamAM eTale aDhI rAjakamAM brahmaleka, lAMtaka, zukra, sahasAra ema cAra devaloka che. te pachInA cAra khaDe eTale eka rAjakamAM ANuta, prAkRta, AraNa, azruta nAmanA cAra devaloka che. te pachI sarvoparI cAra khaMDomAM eTale chelA rAjalokamAM navaraiveyaka tathA vijya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha nAmanA pAMca anuttara vimAne tathA siddhakSetra che. (916) have rajajunuM svarUpa kahe che. sayaMbhupurimaMtAo, avaraMto jAva rjjuo| eeNa rajjumANeNa, logo caudasarajjuo // 917 / / samasta dvIpasamudranA cheDe rahelA svayaMbhUramaNa nAmanA samudranI pUrvavedikAnA cheDethI laI te ja samudranI bIjI eTale pazcima vedikAnA cheDA sudhInuM je pramANu, te eka rAjalaka pramANa che. A rajajupramANa vaDe cauda rAjalakanI UMcAI jANavI. (17) 144. traNa saMjJA sannAu tini paDhame'ttha dIhakAlovaesiyA nAma / taha heuvAyadiTThIvAuvaesA tadiyarAo // 918 // traNa prakAre saMjJA che. (1) dIrghakAlapadezikA, (2) hetuvAdepadezikA, (3) daSTivAdepadezikA. saMpAna, saMjJA ane jJAna-e traNe eka arthavALA che. te saMjJA traNa prakAre che. A traNa saMjJAomAM pahelI saMjJA dIrghakAlapadezikA nAmanI che. je saMjJA bhUtakALa, bhaviSyakALanA padArthanA viSane jaNAvanAra athavA kahenAra hovAthI te saMjJA dIrghakAlapadezikA kahevAya che. bIjI hetuvAdopadezikA ane trIjI daSTivAdezika saMjJA che. - temAM hetu kAraNa nimitta vagerenuM je kathana te vAda. te vAda bAbatane je upadeza eTale prarUpaNuM jemAM hoya te hetuvAdopadezikA. daSTi eTale darzana samyakatva tenuM je kathana te vAda, darzanane je vAda te daSTivAda. te daSTivAda bAbatane je upadeza eTale prarUpaNA jemAM hoya te daSTivAdopadezikI.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 144. traNa saMjJA have dIrghakAle padezikIsaMjJAnuM vizeSa svarUpa jaNAvavA mATe saMzI jaNAve che. (918) eyaM karemi eyaM kayaM mae imamahaM karissAmi / so dihakAlasabhI jo iya tikAlasannadharo // 919 // "A huM karuM, "Ama karyuM, "A huM karIza? A pramANe je traNe kALanI saMjJA eTale jJAna dharanAra je hoya, te dIrghakAlikasaMgI che. A huM karuM chuM", "A meM karyuM', "A huM karIza" A pramANe je bhUta, bhaviSya ane vartamAnarUpa traNe kALa saMbaMdhita padArthaviSayaka je saMjJA eTale mane vijJAna. tene je dhAraNa kare te dIrghakAlikasaMjJI che. dIrghakALaviSayakasaMjJA jene heya te dIrghakAlikasaMjJI che. mana:paryAptivALA te saMjJIo garbhaja tiryaca, manuSya tathA deva, nAraka jANavA. kema ke teone ja trikALa viSayaka vicAraNuM vagere saMbhavI zake che. prAyaH karI A saMjJI badhA artha (padArtha)ne spaSTarUpe prApta karI zake eTale jANuM zake. jema ke AMkhavALe divA vagerenA prakAzathI spaSTapaNe padArthane jue che. tema mane labdhisaMpana A saMjJI paNa mana dravyanA AlaMbanathI pragaTela vicAranA AdhAre pUrvAparanA anusaMdhAnanA kAraNe yathAvasthita spaSTa padArthane jANI zake che. AthI jene tevA prakArane trikALa viSayaka vicAravimarza nathI, te asaMsI che-ema upalakSaNathI jaNAya che. te asaMzIo saMmUcchima paMcendriya, vikasendriya vagere jANavA. kema ke teo atyaMta alpa, atyaMta alpatara, mane labdhi yukta hovAthI aspaSTa-aspaSTatara padArthane jANe che. te A pramANe. saMjJI paMcendriyanI apekSAe saMmUchima paMcendriya aspaSTa padArtha jANe che. tenAthI aspaSTa caurendriya jANe. tenAthI aspaSTatara teIndriya jANe. tenAthI aspaSTatama beInidraya ane atyaMta aspaSTatama ekendriya jANe. kema ke tene prAyaH karI mane dravyane asaMbhava che. phakta avyaktarUpe kaMIka atIva alpatara mane dravya hoya che. jethI AhAra vagere saMjJAo avyaktarUpe pragaTa thAya che. (19) have hetuvAdopadezikI saMjJA vaDe saMsI, asaMsI kahe che. je uNa saMciMteu iTThANiDhesu visayavatthusu / vataMti niyattati ya sadehaparipAlaNAheuM / / 920 // pAeNa saMpaicciya kAlaMmi na yAvi dIhakAlaMmi / te heuvAyasannI nicceTThA huMti hu asannI // 921 // je ISTa ke aniSTa viSaya ke padArthone vicArI temAMthI pitAnA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sAdvA2 bhAga-2 124 . zarIranA pAlana mATe pravRtti kare ke aTake te paNa prAyaH karIne vartamAnakALane anulakSIne ja paraMtu dIrghakALIne anulakSIne nahIM, te hetuvAdopadezikI saMjJI che ane asaMsI o ceSTA vagaranA che. jeo chA, taDake ane AhAra vagere rUpa ISTa-aniSTa viSayaka vastuone vicArI potAnA zarIranA pAlana-poSaNa mATe ISTa vastumAM pravRtti kare ane aniSTa vastuothI dUra khase, te paNa prAya: karI vartamAnakALa viSayaka ja paraMtu bhUtakALa ke bhaviSyakALarUpa dIrghakALane anulakSIne nahIM. ahIM prAyaH kahevAthI keIka vakhata teo bhUtakALa ke bhaviSyakALane anulakSI paNa pravRtti kare che. chatAM paNa te ati dIrghakALanI na hovAthI te beIdriya vagerene hetuvAdopadezikI ja saMjJA che. tethI teo te saMjJAnusAre saMjJI che. jeo taDakA vagerethI tapavA chatAM paNa te dUra karavA mATenI pravRtti ke nivRttithI rahita evA pRthvIkAya vagere jIvo asaMsI ja hoya che. jeo buddhipUrvaka eTale vicAraNApUrvaka potAnA zarIranA pAlana poSaNa mATe Icchita AhAra vagere padArthomAM pravRtti kare ane na gamatA padArthothI aTake, te hetuvAdyapadezasaMjJI che. te saMzarUpe beIdriya vagerene paNa jANavA. te A pramANe Icchita ke anicchita viSayamAM pravRtti ke nivRttinI vicAraNA mananI pravRtti vagara saMbhavI na zake ane mana vaDe vicAravuM te saMjJA. te saMjJA beidriya vagerene paNa hoya che. teone paNa amuka niyata ISTa-aniSTa viSayemAM paNa pravRtti-nivRtti dekhAya che. tethI beidriya vagere paNa hetuvAdopadezikI saMjJA vaDe saMzI jaNAya che. paraMtu emanI vicAraNuM prAyaH karI vartamAnakALa viSayaka che, bhUta ke bhaviSyakALa viSayaka nathI mATe teo dIrghakAlikIsaMjJA vaDe saMjJI nathI. jemanI amuka dhAraNapUrvakanI pravRtti ke nivRttinI zakti nathI, te prANIo hetuvAdopadezikI saMjJA vaDe asaMjJI kahevAya che. te pRthvIkAya vagere ekendriye jANavA. kema ke teonI ghAraNapUrvakanI ISTa-aniSTa viSayamAM pravRtti ke nivRtti dekhAtI nathI. je AhAra vagere daza saMjJAo pRthvIkAya vageremAM A graMthamAM temaja prajJApanAmAM kahI che, te saMjJAo paNa atyaMta avyaktarUpe tathA mehadayathI pedA thayela hovAthI azobhanIya hovAnA kAraNe te saMjJAonI apekSAe paNa teone saMjJIpaNAne vyavahAra thato nathI. , , , , lokavyavahAramAM paNa paise paI mAtra hevAthI dhanavAna kahevAtuM nathI ane sAmAnya rUpa hovA mAtrathI rUpavAna kahevAtuM nathI. bIje sthaLe paNa hetuvAdopadezasaMsIne Azrayine kahyuM che ke "hAlatA-cAlatA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144, traNa saMjJA 125 mana sahita karamIyA, kIDA, pataMgIyA vagere trase cAra prakAre che tathA mana vagaranAM pRthvIkAya vagere je pAMca prakAranA che." (1) (20-921) have daSTivAdopadezikI saMjJAnA AdhAre saMsI-asaMzI kahe che. sammadiTThI sannI saMte nANe khaovasamie ya / asannI micchattami didvivAovaeseNaM // 922 // daSTivAdopadezikI saMjJA vaDe kSAyopathamika jJAna hoya che, te samakadRSTi saMjJI kahevAya che ane mithyAtvamAM asaMzI kahevAya che. daSTivAdopadezikI saMjJA vaDe kSApazamika jJAnI eTale samyagudaSTi ja saMjJI che. kemake saMjJAna eTale jANavuM te saMjJA. te saMjJA-samyagajJAna yukta hovAthI saMjJI kahevAya. mithyASTi te viparIta rUpe hovAthI asaMjJI che. vAstavika rIte te samyagajJAna rUpa saMjJA rahita hovAthI asaMzI che. jo ke mithyAdraSTi paNa samyagRSTinI jema ja ghaTa vagere vastuone jANe che ane pravRtti kare che, chatAM paNa te tatsaMbaMdhI vyavahAra mAtrathI te jJAna paNa nizcayathI syAdavAdanA Azraya vaDe ajJAna ja kahevAya che. kAraNa ke jJAnanA kAraNarUpa bhuvanaguru eTale tIrthakara vaDe nakakI thayela yathAvasthita vastunA svIkArane kyAreka abhAva thato hovAthI ajJAna kahevAya che. prazna-je viziSTa saMjJA yukta hovAthI samyagRSTi saMjJI rUpe levAya che, te pachI kSApazamika jJAnayukta ene zA mATe le che? kemake te saMjJA kSAyika jJAnamAM viziSTatara prApta thazete pachI te kSAyika jJAnavALAne ja saMjJA kema svIkAratA nathI ? uttara-je bhUtakALanI yAda ane bhaviSyanI je vicAraNA te saMjJA kahevAya che. tevI saMjJA kevaLajJAnIone hotI nathI. kema ke kevaLIone sarva padArtho jaNAtA hovAthI yAda ke vicAraNA hatI nathI. mATe sAyopathamika jJAnavALA samyagadaSTi ja saMjJI che. prazna-kharekhara te pahelA hetuvAdopadezasaMjJA vaDe saMjJIo kahevA joItA hatA kemake hetuvAdopadezasaMjJA vaDe alpa mAlabdhivALA beIdriya vagerene saMjJIrUpe grahaNa karavA joItA hatA kAraNa ke teonuM jJAna (saMjJA) avizuddhatara che. te pachI dIrghakAlopadeza saMjJA vaDe saMjJI levA joItA hatA. kemake te hetuvAdyapadezasaMzIo karatA dIrghakALopadeza saMzIo mana paryApti vaDe yukta hovAthI vizuddhatara che. te A pramANe na letA viparIta (UlaTI) prarUpaNa kema karI ? uttara-ahIM AgamamAM dareka sthaLe jayAM jyAM saMjJI ke asaMjJI levAmAM Ave che, tyAM badheya prAyaH karI dIrghakAlapadezasaMjJA vaDe saMjJI hoya te ja levAya che. paNa hetuvAdyapadezikI ke daSTivAde padezikI saMjJA vaDe saMjJI nahIM. A vAta jaNAvavA mATe prathama dIrghakAle padezikI saMjJA vaDe saMjJInuM grahaNa karyuM che. kahyuM che ke
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126. pravacana sAroddhAra bhAga-2 samasta sUtramAM je saMsI ke asaMsIne ja vyavahAra che te prAyaH karI dIrghakAlepadezasaMjJA vaDe karAya che tethI tene prathama karAI (kahI) che. (1) tyArabAda apradhAna eTale gauNa hovAthI hetuvAdopadezasaMjJA vaDe saMjJIe lIdhA che. tyArapachI sarvamAM pradhAna hovAthI chelle dRSTivAdepadezasaMjJA vaDe saMsI lIdhA che. (22) 14pa cAra saMjJA AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 rUvAo huti cattAri / sattANaM sannAo AsaMsAraM samaggANaM // 923 // saMsAramAM rahelA samagra jIvane bhavavA paryata (1) AhAra, (2) bhaya, (3) parigraha, (4) maithunarUpa cAra saMjJAo hoya che. saMjJAna saMjJA eTale Aga (upaga vicAra). te saMjJA be prakAre che. (1) kSApazamikI ane (2) audayikI. temAM pahelI saMjJA jJAnAvaraNIyanA kSapazamathI utpana thayela buddhinA bhedarUpe che. te AgaLanI gAthAmAM kahI gayA chIe. bIjI audayikIsaMjJA sAmAnyathI AhAra vagere rUpe cAra prakAre che. (1) AhAra saMjJA :-sudhAvedanIyanA udayathI kavala (keLIyA) vagere AhArAdi mATe tevA prakAranA pudgalene grahaNa karavAnI je IcchA, te AhAra saMjJA. te AhArasaMjJA AbhegAtmika (upagAtmaka) che. te cAra kAraNethI utpanna thAya che. sthAnAMga sUtramAM kahyuM che. "cAra sthAne (kAraNe)thI AhAra saMjJA utpanna thAya che. te A pramANe. (1) khAlI peTa hovAthI, (2) sudhAvedanIya karmanA udayathI, (3) buddhithI, (4) AhAranA upayogathI." temAM (1) avamakeSTapaNAthI eTale khAlI peTa thavAthI, (2) sudhAvedanIya karmanA udayathI, (3) AhAranI vAta (kathA)ne zravaNa vagere dvArA utpanna thayela buddhithI, (4) tadarthopegena eTale satata AhAranI cintA eTale vicAraNAthI AhAra saMjJA utpanna thAya che. bhayasaMjJA :- bhaya mohanIyanA udayathI bhayathI vihaLa thayelAnI AMkha ane meDhAnuM vikRta thavuM, tathA romarAjI khaDI thaI javI vagere je kiyA te bhayasaMjJA. A bhayasaMjJA paNa cAra kAraNe utpanna thAya che. kahyuM che ke (1) hIna sarvIpaNuthI, (2) bhayavedanIya karmanA udayathI, (3) bhayanI buddhithI, (4) tadarthopagathI." (1) hinasattva eTale satva rahitapaNAthI, (2) bhayavedanIya karmanA udayathI, (3) bhayanI vAta, zravaNa, bhayaMkara dazyanA darzana vagerethI utpanna thayela buddhithI, (4) tadarthopaga eTale A loka vagere sAta bhayanA lakSaNone vicAravAthI.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146. daza saMjJA 127 (3) parigrahasaMjJA -bhanA udayathI, saMsAranA mukhya kAraNarUpa AsaktinA kAraNe sacitta ke acitta dravyanuM grahaNa karavuM te parigrahasaMjJA che. A paNa cAra kAraNethI utpanna thAya che. kahyuM che ke (1) "avimukta paNAthI, (2) lobhavedanIya karmanA udayathI, (3) buddhithI, (4) tadarthopagathI (1) avimukta eTale saparigrahapaNAthI. (2) lebhavedanIya eTale lebhamehanIya karmanA udayathI. (3) sacetana vagere dravyanA parigrahanA dazanathI utpana thayela buddhithI. (4) tadarthopaga eTale parigrahanI vicAraNAthI. (4) mithuna :- puruSadanA udayathI maithuna mATe strIne jevuM, prasanna thavuM. taMbhita thavuM. jAMgha vagere kaMpavI vagere lakSaNarUpa je kriyA te maithunasaMjJA. A maithuna saMjJA paNa cAra kAraNothI utpanna thAya che. kahyuM che ke : (1) lohImAMsanA bharAvAthI, (2) mohanIyakarmanA udayathI, (3) buddhithI, (4) tadarthopagathI". (1) mAMsa-lehIne jene vadhu bharAvuM hoya tethI. (2) (ve) mehanIyakarmanA udayathI. (3) surata eTale saMbheganI vAte-kathA sAMbhaLavA vagerethI utpana thayela buddhithI. (4) tadarthopaga maithunanI vicAraNA karavAthI. A cAre saMjJAo ekendriya vagerethI laI paMcendriya sudhInA sarva ane jyAM sudhI saMsAramAM rahevAnuM hoya, tyAM sudhI hoya che. tathA keTalAka ekendriya vagerene A saMjJAo spaSTarUpe jaNAya che. jemake pANI vagere AhAra vaDe jIvavAthI vanaspati vagerene AhAra saMjJA. saMkecanI velaDI vagerene hAtha vagerenA sparzanA bhayathI avayava saMkecana vagere vaDe bhayasaMgrA. bilava (bilI) palAza vagerene nidhAne eTale dATelA paisA vagere upara mULiyA vagere phelAvavA dvArA parigrahasaMjJA. kurUbaka, azoka, tilaka vagere jhADe ne suMdara strInA AliMgana, paganI lAta, AMkhanA kaTAkSa vagere vaDe te jhADanA pallava, phUla vagerenI utpattithI mithunasaMjJA jaNAya che. (923) 146 daza sa jJA AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 taha koha 5 mANa 6 mAyA 7 ya / lobho 8 ha 9 loga 10 sannA dasabheyA savvajIvANaM // 924 // AhAra, bhaya, parigraha, mithuna tathA krodha, mAna, mAyA, lobha, ogha ane leka, A dasa saMjJAo sarva ne jANavI.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 jenA vaDe A jIva che ema jaNAya te saMjJA. te sajJAe vedanIya, mAhanA udaya Azrayine tathA jJAnAvaraNu-danAvaraNunA kSApazama Azrayine vividha AhAra vagerene prApta karavAnI je kriyA, te sa'jJA. te upAdhi bhede dasa prakAre che. temAM AhAra, bhaya, parigraha, maithuna sa'jJAnI vyAkhyA AgaLanI gAthAmAM karI che. 128 (5) krodhavedanIya (mAha)nA udayathI kreAdhAvezanA kAraNe kaThora mukha, AMkha, dAMta, hATha vagere kaMpavA vagerenI ceSTarUpa krodhasa jJA (6) mAnakaSAyanA udayathI ahaMkArarUpa, utkatA vagerenI pariNatirUpa mAnasaMjJA. (7) mAyAkaSAyanA udayathI azubha saMphlezanA kAraNe asatyabhASaNu vagerenI kriyA te mAyAsa'jJA. (8) lAbhavedanIyanA udayathI lAlasArUpe sacitta-acitta dravyAnI IcchAte lAbhasa jJA (9) matijJAnAvaraNukarmanA kSAyeApazamathI zabda vagere vaDe paTTAne jaNAvatI sAmAnya jJAnarUpa je kriyA te AdhasaMjJA, (10) te ja vizeSa jJAnarUpa je kriyA te leAkasa'jJA. eTale ema nakkI thayu` ke danApayAga te AghasanA ane jJAnepayAga te leAkasa'jJA, A ThANAMgasUtranI TIkAnA abhiprAya che. paraMtu AcArAMga TIkAmAM kahyuM che ke, avyakta upayAgarUpa te eghasaMjJA. jema velaDInu divAla vagere para caDavuM vagere ane lAsa nA tA svachaMdapaNe karela kalpanAthI lAkAvaDe Acarela kriyArUpa che. jemake 'saMtati vagaranAnI paraleAkamAM gati thatI nathI. kUtarAe yakSarUpe che. brAhmaNA deva che. kAgaDAe dAdA che. meArane pAMkhanA pavanathI gabha rahe che. vagere' bIjAe 'jJAnApayeAgane Aghasa'jJA ane danApayAgane leAkasa'jJA che' ema kahe che. A daze saMjJAe 'A jIva che.' ema jaNAvavAnA kAraNarUpa hAvAthI saMjJA kahevAya che ane badhAye saMsArI jIvAne hoya che. pa'cendriyAne AzrayI spaSTarUpe sukha pUrNAMka (sahelAIthI) jANI zakAya che. ane ekendriyAne A saMjJA avyakta (apragaTa) rUpe jaNAya che. (924) 147 5dara saMjJA AhAra 1 bhaya 2 pariggaha 3 mehuNa 4 suha 5 dukkha 6 moha 7 vitigicchA 8 / taha koha 9 mANa 10 mAyA 11 lohe 12 loge ya 13 dhammo 14 he 15 / / 925 / / 1. AhAra, 2. bhaya, 3. parigraha, 4. maithuna, 5. sukha, 6. duHkha, 7. meAha, 8. vicikitsA, 9. krodha, 10, mAna, 11, mAyA, 12. leAbha, 13. lAka, 14, dha, 15. Aghasa'jJA,
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148. samyavanA saDasaTha bheda 129 prakaraNAnusAra Avate saMjJA zabda darekane joDavAthI AhAra saMjJA vagerethI laIne eusaMjJA sudhI paMdara saMjJAo thAya che. temAM daza saMjJAonuM svarUpa AgaLa kahyA pramANe ja jANavuM. (11-12) zAtA-azAtAnA anubhavarUpa sukha-dukha saMjJA. (13) mithyAdarzanarUpa mehasaMjJA. (14) citta vihuti eTale cittanI asthiratA (caMcaLatA)rUpa vicikitsAsaMjJA (15) kSamA vagerenA sevanarUpa dharmasaMjJA. A saMjJAo vizeSa svIkAryA vagara eTale sAmAnyapaNe sarvajIvane jANavI. A saMjJAo keIka graMthamAM cAra kahI che. keIke sthaLe daza prakAre kahI che. keIka jagyAe paMdara prakAre paNa kahI che. tethI kaI kaI saMjJAo vAraMvAra kahevAI hoya te paNa punarukta deSanI zaMkA na karavI. AcArAMgasUtramAM vipralApa eTale rUdanarUpa ane vaimanasya (DhInatA)rUpa zekasaMjJA nAmanI soLamI saMjJA umerI saLa saMjJA kahI che. (925) 148 samyaktvanA saDasaTha bheda causadahaNa 4 tiliMga 3 dasaviNaya 10 tisuddhi 3 paMcagaya dosaM 5 / aTThapabhAvaNa 8 bhUsaNa 5 lakkhaNa 5 paMcavihasaMjuttaM // 926 / / ' chavihajayaNA 6 ''gAraM 6 chabbhAvaNa 6 bhAviyaM ca chaTThANaM 6 / iya sattayasadvilakkhaNabheya visuddhaM ca sammattaM // 927 // cAra zraddhA, traNaliMga, dasa vinaya, traNa zuddhi, pAMca deza ATha prabhAvanA, pAMca bhUSaNa, cha jayaNuM, cha AgAra, cha bhAvanA, cha sthAna. A saDasaTha lakSaNenA bhedothI vizuddha samyaktva kahevAya che. jemAM cAra zraddhAna che, te cAra saduhaNa eTale cAra zraddhAna yukta samyakatva heya che. traNa liMga, daza vinaya ane traNa zuddhi sahita, pAMca deSa rahita, ATha prakAranI bhAvanA, pAMca prakAranA bhUSaNa ane pAMca prakAranA lakSaNothI yukta, cha yatana ane cha AgArathI yukta cha prakAranI bhAvanAthI hameMzA bhAvita, cha sthAna yukta e pramANe 67 (saDasaTha) lakSaNanA bhedothI vizuddha paramArtha thI samyakatva hoya che. jenA vaDe samyahavane nizcaya thAya, te zraddhA vagere lakSaNo che. ane te zraddhA vagerenA paramArtha saMstava vagere bhede che. te bhedathI vizuddha samyaktva pAramArthika che. samyak zabda prazaMsA ke avireAdhanA arthamAM che. samyapha eTale jIva, tene je bhAva te 17
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 pravacana sAroddhAra bhAga-2 samyakatva. jIvane mekSa taraphane avireAdhI prazasta je svabhAva vizeSa, te samyaktva (26-927). have dareka lakSaNe bhedanuM pratipAdana karavA mATe prathama cAra saduhaNAnI vyAkhyA kare che. cAra zraddhA - paramatthasaMthavo vA 1 sudiTThaparamatthasevaNA vAvi 2 / vAvanna 3 kudaMsaNavajjaNA ya 4 sammattasaddahaNA / / 928 // (1) paramArtha saMstava, (2) sudaSTa paramArtha sevana, (3) vyApanna darzana vajana, (4) kudazana vajana ema samyaktva saddahaNa cAra bhede che. 1. paramArtha saMstava :- parama eTale tArivaka, artho eTale jIva-ajIva vagere padArtho, tene saMstava eTale paricaya arthAt bahumAnapUrvaka jIvAdi padArthonA bedha mATe abhyAsa, te paramArtha saMstava. (2) sudaSTa paramArtha sevana - suhu eTale samyam nItipUrvaka, daSTa eTale prApta karyA che (jANyA che) paramArtha eTale jIvAdi padArtho jeNe sArI rIte. jIvAdi padArthone jANanAra AcArya vagerenI sevA, te sudayparamArtha sevana eTale AcAryAdinI yathAzakti vaiyAvacca karavI. (3-4) vyApanna kudarzana varjana - (3) vyApanna eTale nAza pAmyuM che darzana eTale samakita jemanuM evA nihnava vagere vyApana darzana kahevAya. (4) kutsita eTale kharAba che darzana jemanuM te. mithyAtvI bauddha vagere kudarzana kahevAya. te vyApana darzana ane kudarzana ema bannenuM je varjana eTale choDI devA te vyApanna darzana varjana ane kudarzana varjana kahevAya. samyaphatvanI malinatA na thAya eTalA mATe vyApanadarzanavALA ane kudarzanavALAnuM varjana karyuM che. jenA vaDe samyakatvane svIkAra thAya te samyahatva sahayuM kahevAya. prazna - paramArtha saMstava vagere aMgAramaIkAcArya Adi mithyAtvImAM paNa saMbhave che, te vyabhicAra doSa na lAge? uttara-na lAge. kAraNa ke ahIM tAvika paramArtha saMtava vagereno adhikAra che. ane te tAtvika sahaNane temane asaMbhava che. (28) traNa liMga - susmusa 1 dhammarAo 2 gurudevANaM jahAsamAhIe / veyAvacce niyamo 3 sammadidvissa liMgAI // 929 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131. 148. samyaktvanA saDasaTha bheda (1) zuzraSA (2) dharmarAga (3) samAdhi thAya te pramANe gurudevenI vaiyAvaccane niyama-e traNa samyagadaSTinA lige che. (1) zraSA -zuzruSA eTale sAMbhaLavAnI icchA. saddabodha mATe saphaLa kAraNa rUpa je dharmazAstra zravaNanI abhilASA te zuzruSA. te caturAI vagere guNayukta yuvAna puruSa kinnarInA gItene je rAgapUrvaka sAMbhaLe tenAthI paNa adhika rAgapUrvaka samakitI. jinavANIne sAMbhaLe. (2) dharmarAga mRtadharma ane cAritradharmaema be prakAre dharma che. temAM zrutadharma zuzruSA5damAM AvI jato hovAthI ahIM dharmarAgapadathI cAritradharmane rAga jANavo. te tevA prakAranA karmadiSathI cAritradharma pALI na zakAya te paNa jaMgalamAMthI Avate dukhI, bhUkhathI durbaLa evA brAhmaNanI je ghevara khAvAnI IcchA hoya, tenAthI paNa vadhu icchA A cAritradharma mATe hoya che. (3) yathAsamAdhi gurudevanI vaiyAvacca-guru eTale dharmopadezaka AcArya ane deva eTale ArAdhyatama arihaMte, te gurudeva. ahIM devaguru na kahetA guru AgaLa mUkI gurudeva kahyuM te amuka vivakSAe guruenI pUjyatA jaNAvavA mATe che. kemake gurunA upadeza vagara sarvajJa bhagavaMtanI oLakhANa (jANakArI) thatI nathI. yathAsamAdhi eTale samAdhAna eTale samAdhine bhaMga karyA vagara je vaiyAvacca karavI te yathAsamAdhi. vaiyAvacca eTale temanI sevA-vizrAmaNA-pUjA vagereno je niyama eTale avazya karavAne svIkAra kare che. A guNe samakitanI hAjarImAM hoya che. A samyaphadaSTinA eTale dharma ane dharmIno abheda upacAra hovAthI sammahatvanA liMgo che. eTale A zuzruSA vagere traNa ligo vaDe samakita utpanna thayuM che- e nizcaya thAya che. je ke upazAnta meha vagere jIvone kRtakRtya hovAthI zuzruSA vagere sAkSAt na jaNAtA hovA chatAM paNa phaLarUpe te hoya che. upazAMta vagere bhAve zuzruSAnuM phaLa che mATe. (929) daza vinaya - arahaMta 1 siddha 2 ceiya 3 sue ya 4 ghamme ya 5 sAhuvagge ya 6 / Ayariya 7 uvajjhAesu 8 ya pavayaNe 9 daMsaNe 10 yAvi // 930 // .. bhattI puyA vannajjalaNaM, vajjaNamavannavAyassa / AsAyaNaparihAro, daMsaNaviNao samAseNaM // 931 / /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 pravacana sAroddhAra-bhAga-2 1. arihaMta, ra. siddha, 3. citya, 4. zrata, 5. dharma, 6. sAdhuvarga, 7. AcArya, 8. upAdhyAya, 9. pravacana 10, dazana- A dazanI bhakti, pUjA, guNedabhAvana, avarNavAda eTale niMdAne tyAga ane AzAtanA tyAga, A saMkSepathI darzanavinaya che. 1. ahata eTale tIrthakara, 2. ATha karmathI mukta siddha, 3. jinezvaranI pratimA rUpa citya, 4. AcArAMga vagere AgamarUpa zrutajJAna, 5. kSamA vagere daza prakArano yatidharma, 6. zramaNa samudAyarUpa sAdhuvarga, 7. AcArya, 8. upAdhyAya, 9. jIva vagere tane kahe te pravacana eTale saMgha 10. darzana eTale samyatva, darzana ane darzanIne abheda bhAve gaNavAthI upacArathI darzanavALA paNa darzana kahevAya che. A arihaMta vagere daza sthAnane viSe (1) lakti-bhakti eTale sAme levA javuM. Asana ApavuM. paryuM pAsanA eTale sevA karavI, hAtha joDavA. jAya tyAre mUkavA pAchaLa javuM vagere bhakti kare. (ra) pUjA-gaMdha (dhUpa) mALA, vastra, pAtra, AhAra, pANI ApavA vagerethI satkArarUpa pUjA. (3) varNavalana-varNa eTale prazaMsA. javalana eTale jJAna vagere guNonuM prakaTIkaraNa. prazaMsA karavApUrvaka daze sthAnenA guNe prakaTa kare te varSo javalana, (4) avarNavAdano tyAga-niMdAne tyAga. (5) AzAtanA parihAra-mana vacana kAyA vaDe pratikULa vartanane je tyAga te AzAtanA parihAra. daza sthAnanA viSayarUpe hovAthI A dasa prakArano darzana vinaya che. A darzanavinaya, samyakatvanI hAjarImAM hovAthI samyakatva vinaya saMkSepathI jANa. vistArathI te bIjA zAstrothI jANavo. (930-941) traNa zuddhi :mottaNa jiNaM 1 mottaNa jiNamayaM 2 jiNamayaTThie motte 3 / saMsArakaccavAraM ciMtijjataM jagaM sesaM // 932 // 1. jina, ra. jinamata, ane 3. jinamatamAM rahelA sAdhu vagere sivAya AkhA jagatane saMsAranA kacarArUpe vicAre. 1. jinezvara vItarAga sivAya, 2. tathA syApada yukta, jinezvara praNIta yathAvasthita jIva-achavAdi tatvarUpa jinamata-Agama sivAya, 3. ane jinamatamAM rahelA eTale jinezvaranA pravacanane svIkArela sAdhu Adi sivAya bAkInA ekAMtavAdarUpa grahathI pakaDAyela jagatane saMsAramAM kacarAnA DhagalArUpa asAra vicAre.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148. samyakatvanA saDasaTha bheda 133 - jinezvara vagere traNa ja jagatamAM sArarUpe che, te sivAyanuM badhuMye asAra che -ema vicAravAthI samyakatvanI zuddhi thAya che. mATe A traNa zuddhi kahI. (932) pAMca dUSaNa tyAga - saMkA 1 kaMkha 2 vigicchA 3 pasaMsa 4 taha saMthavo kuliMgIsu 5 / sammattassa'iyArA parihariyavvA payatteNaM // 933 // zakA, kAMkSA, vicikitsA, mizrAdaSTiprazaMsA, midaSTisaMstava eTale paricaya- e samyakatvanA pAMca aticAro prayatnapUrvaka cheDavA. (1) zaMkA - sarvajJabhagavaMte kahelA vacanomAM saMzaya karavo te zaMkA, (2) kAMkSA :- anya darzane eTale dharmonI IcchA te kAMkSA. (3) vicikitsA - saddaAcAra tathA sAdhuo vagerenI niMdA te vicikatsA (4) kuliMgI prazaMsA -kuliMgI eTale anyadarzanI, tenI prazaMsA te kuliMgI prazaMsA (5) kuliMgI sastava :- kuliMgIone saMstava eTale saMbhASaNa, vAtacIta vagere vaDe paricaya kare te kuliMgIsaMstava. A zaMkA vagere pAMce samyaktvane malina karanAra levAthI aticAre eTale deze che. te samyagadaSTioe prayatnapUrvaka choDavA. AnuM vizeSa svarUpa (chaThThA) zrAvaka pratikramaNa aticAra dvAramAM pratipAdana karyuM che. (933) ATha prabhAvaka :pAvayaNI 1 ghammakahI 2 vAI 3 nemittio. 4 tavassI 5 ya / vijjA 6 siddho ya 7 kavI 8 advaiva pabhAvagA bhaNiyA // 934 // (1) pravacanika, (2) dharmakathI, (3) vAdI, (4) naimittika, (5) tapasvI, (6) vidyA, (7) siddha, (8) kavi-A ATha prabhAvake kahyA che. 1. pAvacanika-pravacana eTale dvAdazAMgI. te jemanI pAse atizaya pUrvaka hoya, te pravacanI eTale yugapradhAna-Agamadhara vigere. 2. dhamakathI -jemanI dharmakathA eTale vyAkhyAnazakti suMdara hoya, te dharmakathI. je kSIrAzrava vagere labdhisaMpanna hovAthI pANI bharelA vAdaLa jevI vanipUrvaka AkSepaNI, vikSepaNI, saMveganI ane nirvedanI-rUpa cAra prakAranI lekanA manane AnaMdakArI dharmakathA kare. 3. vAdI -1. vAdI, 2. prativAdI, 3. sabhya, 4. sabhApati-evI cAra prakAranI sabhAmAM pratipakSa eTale virodhI pakSanA khaMDanapUrvaka svapakSanA sthApana mATe je avazya bole te vAdI. nirupamavAdalabdhi yukta hovAthI vAcALavAdIonA samUha vaDe paNa jenI vANuM parAsta (nisteja) na thAya te vAdI.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 pravacana sAroddhAra bhAga-2 4. naimittika - je traNakALanA lAbha alAbhane jaNAvanAra zAstrane jANe-bhaNe te naimittika. eTale sArI rIte nizcayapUrvakabhUtakALa vagere traNe kALane je jANe te naimittika. pa. tapasvI - viprakRSTa eTale akrama vagere kaThora duSkara tapa karanAra je hoya te tapasvI. 6. vidyAvAna -jemane prajJapti vagere vidyAdevIe ke zAsanadevatA sahAyakarUpe hoya te vidyAvAna. jema vajAsvAmi 7. siddha -aMjana, pAlepa, tilaka, guTikA, sakalajInuM AkarSaNa, vaikiyalabdhi vagere siddhio vaDe je siddha thayA hoya te siddha, eTale jemanI pAse uparokta siddhi hoya te siddha. 8, kavi - 4vare phari vi eTale navI navI racanAnI caturAI yukta atyaMta paripava ane rasadAra-rasanA AsvAda vaDe sajajanenA hRdayane AnaMda karAvanArI samasta bhASAnI vidvattAyukta, suMdara gadya-padya racanAo vaDe je varNana kare te kavi. A pravacanika vagere AThe- zAsanane-pravacanane prabhAvita karatA hovAthI prabhAvaka kahevAya che. zAsana pravacana svayaM prakAzaka svabhAvavALuM ja che. tene dezakALa vagerene ucita pravRtti vaDe sahAya karavA dvArA prakAzita (prabhAvita) kare, tethI prabhAvaka kahevAya. te prabhAvakenuM je kArya te prabhAvanA. te zAsana prabhAvanA samyakatvane nirmaLa kare che. bIjA graMzemAM ATha prabhAvake bIjA prakAre paNa kahyA che. 1. atizeSaRddhivALA atizaya (labdhivALA), 2. dharmakathaka (vyAkhyAnakAra), 3. vAdI, 4. AcArya pa. kSapaka (tapasvI), 6. naimittika, 7. vidyAvaMta, 8. rAjagaNasaMmata (rAjamAnya). A ATha tIrthane prabhAvita kare che. jemAM atizeSa eTale avadhijJAna mana paryavajJAna AmaSaSadhi vagere atizaya eTale labdhirUpI Rddhio jemanI pAse hoya te atizeSaddhi. rAjasamata eTale rAjAne priya. gaNasammata eTale mahAjana vagerene bahumAnya. (934) pAMca bhUSaNa - jiNasAsaNe kusalayA 1 pabhAvaNA 2 ''yayaNasevaNA 3 thirayA 4 / bhattI ya 5 guNA sammattadIvayA uttamA paMca // 935 // (1) jinazAsanamAM kuzaLatA, (2) prabhAvanA, (3) AyatanasevanA, (4) sthiratA, (5) bhakti-A pAMce samyaktvane prakAzita (dedipyamAna) karanArA uttama guNe che. 1. jinazAsanamAM kuzaLatA :-jinazAsana eTale ahaMdu darzana. temAM kuzaLatA eTale nipuNatA prApta karI hoya, te jinazAsanakuzaLa. (te jinazAsananI kuzaLatAnA kAraNe judA judA upAye vaDe sukhapUrvaka bIjA ne pratibadha karI zake ).
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148. samyatvanA saDasaTha bheda 135 ra. prabhAvanA -jinazAsana viSayaka prabhAvanA prabhAvanA eTale jinendrazAsanane utpanna kare te (eTale bIjAnA hRdayamAM jinazAsana pratye Adara-bahumAna pragaTAveutpanna kare te.) utpattimAM je prayojaka eTale kAraNarUpa hoya te prabhAvanA. te prabhAvanA kare te prabhAvaka. tenA ATha prakAra AgaLa kahI gayA chIe. A prabhAvanA pharI ahI kahevAmAM Ave che, tenuM kAraNa e che ke te sva-parane upakArI ane tIrthakara nAmakarmanA baMdhanuM kAraNa hovAthI tenI pradhAnatA batAvavA mATe che. 3. Ayatana AvanAH- Ayatana eTale ghara sthAna. te Ayatana be prakAre che. dravya ane bhAvathI. temAM jinamaMdira vagere dravyAyatana ane jJAna, darzana, cAritranA AdhAra rUpa sAdhu vagere bhAvAyatana che. te AyatananuM Asevana eTale parya pAsanA. 4. sthiratA - jina dharmamAM asthira cittavALA thayelA bIjAne sthira karavA athavA bIjA anya dhamI onI samRddhi camatkAra jevA chatAM paNa pite jinazAsanamAM sthira rahevuM. pa. bhakti - pravacana (zAsana) pratye vinaya vaiyAvacarUpa sevA karavA vaDe bhakti kare. A pAMce samyaktvanA dIpaka prabhAsita karanArA uttamaguNarUpa bhUSaNa che. eTale A guNo vaDe samyahava alaMkRta thAya che-zobhe che. (35) pAMca lakSaNa :uvasama 1 saMvegovi ya 2 nivveo 3 taha ya hoi aNukaMpA 4 / atthikkaM ciya 5 ee saMmatte lakkhaNA paMca // 936 // (1) upazama, (2) saMvega, (3) nirveda, (4) anukaMpa ane, (5) Astiphaya- A pAMca samyaktvanA lakSaNa che. (1) upazama - aparAdha karanArA upara paNa gussAne je tyAga te upazama. te keIkane kaSAyanI pariNatinA kaDavA vipAka eTale phaLa javAnA kAraNe hoya che. te koIkane svabhAvathI ja hoya che. (2) saMvega :- deva manuSyanA sukhanA tyAgapUrvaka muktinA sukhanI je IrachA te saMvega. samyagadaSTi cakravartI tathA IndranA viSayasukhane duHkha mizrita (saMparkavALA) hovAthI duHkharUpe mAnate mokSa sukhane ja sukharUpe mAne che ane Icche che. . (3) nirveda - nAraka, tiryaMca vagere sAMsArika duHkhathI nirviNatA eTale kaMTALo, te nirveda. samyagdaSTie duHkhathI atigahana saMsArarUpI jelamAM kedakhAnAmAM) atibhAre karmarUpa koTavAla vaDe bhinnabhinna prakAre viDaMbanA pAmatA tene pratikAra na karI zakavAthI nirmamabhAve (mamatva vagara) duHkhathI nirviNatA (vairAgya) pAme.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136. pravacana sAroddhAra-bhAga-2 bIjA AcAryo saMsArathI vairAgyabhAvane saMvega kahe che ane mokSanI icchAne nirveda jaNAve che. A pramANe A baMnenA arthanI viparItatA che. (4) anukaMpA - duHkhI jIvanA duHkhane niSpakSapaNe dUra karavAnI je icchA te anukaMpA. pakSapAtapaNe potAnA putra vagerenA duHkhane dUra karavAnI dayA te vAgha vagerene paNa hoya che, te anukaMpa na kahevAya. te anukaMpA dravyathI ane bhAvathI -ema be prakAre che. chatI zaktie duHkhano pratikAra kara, te dravyathI dayA ane A eTale kamaLa-kuNA hadayapUrvaka duHkhano pratikAra te bhAvathI dayA che. (5) Astikya :- vidyamAnapaNanI buddhi jene hoya te Astika. te Astikano je bhAva athavA karma, te Aritakya. bIjA dharmonuM tattva sAMbhaLavA chatAM paNa jinakathita tattvane nirAkAMkSabhAve je svIkAra kare te AstikatA. A upazama vigere pAMca samyahatvanA lakSaNe che. A lakSaNethI bIjAmAM rahela parokSa evuM samyakatva paNa sArI rIte jANI zakAya che. (936) cha jayaNa - noannatitthie annatithideve ya taha sadeve'vi // gahie kutitthiehiM vadAmi na vA namasAmi // 937 // neva aNAlatto Alavemi no saMlavemi taha tesiM / demi na asaNAIyaM pesemi na gaMdhapupphAi // 938 // anyatithI eTale anyadhamIne, anyadhAmanA devane tathA anyadhamIe lIdhelA sudevane huM vaMdana karuM nahIM; namuM nahIM. kutIrthIe pahelA bolAvyA vagara teone bolAvuM nahIM ke bolu nahIM tathA temane anAdi AhAra ApuM nahI temaja gadha-55 vigere mekavuM nahIM. anyatIrthika eTale paradharmI parivrAjaka, bhikSuka, bauddha vigerene temaja anyatIrthika deva eTale mithyAtvIdeva zaMkara, viSNu, bauddha vigerene tathA svadevo eTale arihaMta pratimArUpa sudevonI pratimAne, kutIrthike eTale digaMbara vigere e grahaNa karela athavA bauddha vigere mithyAtvIoe grahaNa karela mahAkAla vigerene mastaka namAvavA rU5 vaMdana karuM nahIM. praNamapUrvaka madhura davanithI guNagAna karavArUpa namaskAra karuM nahIM, kAraNa ke tema karavAthI tenA bhaktonA mithyAvAdinuM sthirIkaraNa thAya che. tathA anya tIrthike pahelA belAvyA vagara teonI sAthe ekavAra belArUpa AlApana karuM nahIM ane vAraMvAra belavA rUpa saMlApana karuM nahIM. "" upasarga ISada arthamAM levAthI kaMIka bolavuM te AlApana kahevAya ane vAraMvAra bolavuM te saMlApana kahevAya."
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 148. samyaktvanA saDasaTha bheda te mithyAtvIo sAthe belavAnA kAraNe teo sAthe paricaya tha, temanA kriyAkAMDa sAMbhaLavA, jevA vigerethI mithyAtvane udaya paNa thAya. je e mithyAtvI pahelA belA te asaMbhramapaNe lokaniMdAnA bhayathI kaMIka bolavuM tathA te anyadharmIone azana-pAna khAdima-svAdima, vastra-pAtra vigere huM AvuM nahIM. te AhArAdi ApavAthI pitAne temaja jenArA bIjAone te mithyAtvIo para bahumAna saddabhAva vigere thavAnA kAraNe mithyAtva pAme, jinazAsanamAM anya dharmIone bhaktithI azanAdinuM dAna karavAne niSedha che. anukaMpAthI niSedha nathI anukaMpanIya je teo jaNAtA hoya, te teone paNa dAna ApavuM. kahyuM che ke... "durjaya evA rAga-dveSa mehane jItanArA jinezvaree jInI dayA mATe dAnane kyAMya niSedha karyo nathI. anya de ke anya dharmIoe grahaNa karela eTale emanA kabajAmAM rahela jinapratimA vigerenI pUjA vigere mATe gaMdha, kula vigere mokalIza nahIM, Adi zabdathI emane vinaya, vaiyAvacca, yAtrA, snAtra vigere paNa karuM nahIM, kema ke te karavAthI lokonuM mithyAtva sthira karAya che. paratIrthika vigerene vaMdana-namaskAraApana-saMlapana, azanAdinuM dAna, gaMdha, puSpa vigere mekalavA rUpa A cha yatanAo vaDe yatanA karate samyakatvane atikrama nathI-ulaMdhate nathI(937-938) cha AgAra H gayAbhiogo ya 1 gaNAbhiogo 2, balAbhiogo ya 3 surAmiogo 4 / katAravittI 5 guruniggaho ya 6, cha chiDiAo jiNasAsaNammi // 939 // jinazAsanamAM (1) rAjAbhiyoga, (2) gaNAbhiyoga, (3) balAbhiyoga, (4) devAbhiyoga, (5) kAMtAravRtti, (6) gurunigraha. A cha AgAro che. IcchA na hovA chatAM paNa je pravRtti ke kriyA karavI paDe te abhiyoga. (1) rAjAbhiga :- rAjAne je abhiga te rAjAbhiyega. (2) gaNubhiyoga - gaNa eTale svajana sagA vahAlAne samUha tene je abhiga te gaNAbhiga. (3) balAbhiga :- baLavAna puruSa haThapUrvaka je karAve te balAbhiyoga. (4) surabhiga :- kula devatA vigerene je abhiga te surabhiga. | (5) kAMtAravRtti - kAMtAra eTale jaMgala temAM je vRtti eTale nirvAha karavo, te kAMtAravRtti athavA jaMgala jema bAdhA eTale muzkelInuM kAraNa che. mATe ahiM katAra zabdathI bAdhA arthanI vivakSA karavI. tethI bAdhAthI-muzkelIthI vRtti eTale prANa dhAraNArUpa nirvAha thAya, te kAMtAravRtti. jemAM muzkelIthI jIvananirvAha thAya te kAMtAravRtti. 18
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 pravacana sAroddhAra bhAga-2 (6) gurunigraha - guru eTale mAtA-pitA vigere. kahyuM che ke "sajananA mate mAtA-pitA-kalAcArya emanI jJAtio tathA vRddho (vaDIle) dharmopadezaka A guruvarga kahevAya che. A guruvargane je nigraha eTale Agraha te gurunigraha. A cha apavAda jinazAsanamAM che. arthAt samati svIkArela jIvane paradhama vigerenA vaMdanane niSedha che. paNa je rAjA vigerenA cha abhiyegone kAraNe bhakti vagara dravyathI vaMdanAdi kare, te samyakatvane aticAra lAgatuM nathI ke bhaMga thatuM nathI. (39) cha bhAvanA : mUlaM 1 dAraM 2 paiTThANa 3 AhAro 4 bhAyANaM 5 nihI 6 / ___ ducchakkassAvi dhammassa sammattaM parikittiyaM // 940 // samyaktvane bAra prakAranA zrAvadharmanA (1) mULa, (2) dvAra, (3) pratiSThAna, (4) AdhAra, (5) bhAjana ane (6) nidhirUpa kahyuM che. (1) maLI - tIrthakara bhagavaMtee pAMca aNuvrata, traNa guNavrata, cAra zikSAvratarUpI bAra prakAranA cAritradharmanuM A samyakatvane mULa rUpa kahyuM che. jema mULa vagaranuM jhADa pracaMDa pavana vaDe dhrujatuM tarata ja nIce paDe-ema dharmavRkSa paNa majabUta evA samakita rUpa mULa vagara vidharmIo rUpa pavanathI alita thaIne sthiratAne pAmatuM nathI. (2) dvAra - praveza karavA mATenuM bAraNuM, jema daravAjA vagaranuM nagara cAre bAju killAthI viMTaLAyela hovA chatAM paNa lekanuM AvAgamana na thatuM hovAthI nagara rUpe rahetuM nathI. ema dharmarUpa mahAnagara paNa samakita rUpI bAraNuM vagara pAmavuM azakya che. (3) pratiSThAna (pITha) - jenA upara prAsAda eTale mahela Take te pITha (plIntha) kahevAya, tethI je pITha samAna hoya te pITha kahevAya. jema pANI na Ave tyAM sudhI jamInamAM pAye bedI tene pUryA vagara je makAna karAya te te sthira thatuM nathI. tema dharmarUpI makAna samyaktva rUpI pITha vagara nizcala-sthira thatuM nathI. (4) AdhAra -AdhAra eTale Azraya. jema pRthvInA AdhAra ke Azraya vagara A jagata nirAlaMbana rUpe rahI zakatuM nathI. tema dharma rUpa jagata paNa samyaktva rUpa AdhAra vagara TakatuM nathI. (5) bhAjana -bhAjana eTale pAtra, vAsaNa, jema kuMDI vigere vAsaNa vizeSa vagara dUdhapAka, khIra vigere dravyane samUha nAza pAme che. tema dharma dravyane samUha paNa samakitarUpa vAsaNa vagara nAza pAme che. (6) nidhi - nidhi eTale khANa jema vizALa khANa, vinA ghaNA moMghA motI, senuM vigere dravya maLatuM nathI. tema samakita rUpa mahAnidhAnane meLavyA vagara nirupama sukha ApanAra cAritra dharma prApta thatuM nathI.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148. samyaktvanA saDasaTha bhedo 139 A cha bhAvanA vaDe bhAvita thatuM samyapha vilaMba vinA nirupama mekSa sukhanuM sAdhaka thAya che. (940) cha sthAna - atthi ya 1 micco 2 kuNaI 3 kayaM ca veei 4 asthi nivvANaM 5 / atthi ya mokkhAvAo 6 chassammattassa ThANAI // 941 // (1) AtmA che (2) nitya che (3) kAma kare che. (4) karela kama bhogave che. (5) mokSa che. (6) mokSane upAya che. A samakitanA che sthAne che, (1) AtamA che -ati eTale che. ane ca zabda evakAra eTale "ja" kAra rUpa hevAthI e artha nIkaLe che, "jIva che ja" kema ke dareka prANImAM svAnubhava rUpa pramANa prasiddha caitanyanI prApti thAya che. kahyuM che ke A caitanya bhUtano dharma (svabhAva) nathI. je caitanya bhUtene svabhAva hoya, te pRthvInI kaThinatAnI jema badhI jagyAe haMmezA jaNAvo joIe. paNa mATInA DhephAmAM ane maDadAmAM citanya jaNAtuM nathI. caitanya e bhUtanuM kArya paNa nathI. atyaMta vailakSaNya eTale bilakula judA svabhAvavALuM hovAthI ja kArya kAraNubhAvanI prApti thatI nathI. pratyakSathI bhUte kAThinyAdi svabhAvavALA ja jaNAya che. jyAre caitanya tenAthI judA svabhAvanuM che, te pachI bhUta ane caitanyane kAryakAraNa bhAva zI rIte thAya? mATe caitanya e bhUtono dharma nathI ke bhUtenuM kArya nathI. dareka prANIothI anubhava siddha citanya vidyamAna che. AthI nakkI thayuM ke A caitanya jene heya, te jIva che. AnA vaDe nAstika matane nirasana karyuM. (2) AtmA nitya che -te chava nitya che. eTale utpatti-nAza vagarano che. kAraNa ke jIvane utpanna karanArA kAraNane abhAva hovAthI ane salUne sarvathA vinAza na thato hovAthI jIva nitya che. jIva je anitya hoya, te baMdha mekSa vagere kriyAo ekaja jIva padArthamAM ghaTI zake nahi te A pramANe, je AtmAne nitya na svIkArIe ane AgaLa-pAchaLanI tUTelA kSaNanA anusaMdhAne rUpa jJAna kSaNa rUpa ja che-ema mAnIe te karmano baMdha bIjAne thAya ane karmane kSaya eTale mekSa anyane thaze, bhUkha bIjAne lAge ane tRpta bIje thAya, anya anubhava kare tenI smRti bIjAne thAya, cikitsAnI pIDA bIje anubhave ane roga rahita bIjo thAya, tapanuM kaI bIjo anubhave ane svarga sukha bIjo anubha, zAstrano abhyAsa bIje kare ane zAstrane pAra bIjo pAme-eTale atiprasaMga AvatuM hovAthI A vAta barAbara nathI. A pramANe bauddhanA siddhAMta rUpa aMdhakArane nAza karyo.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 . pravacana sAroddhAra bhAga-2 (3) jIva kartA che :- te jIva kare che eTale kartA che jIva, mithyAtva, avirati, kaSAya vagere baMdhanA kAraNethI joDAIne te te karmone bAMdhe che. (kare che.) je jIva karmane kartA na hoya, te dareka jImAM jaNAtA judA-judA prakAranA sukha-duHkha vigerenA , anubhava te nahiM thAya te A pramANe. lekamAM je sukha athavA duHkhanI vicitratA jaNAya, che te sukha duHkhAnubhava rUpa e vicitratA kAraNa vagara nathI. je te kAraNa vagaranI hoya, te haMmezA saddabhAva athavA abhAva mAnavAne prasaMga Avaze. "nityaM saravamasarva vAtocAna vekSA(pramANa vArtika 3/35) hetuM na hovAthI, anyanI apekSA na hovAthI nitya, sarva athavA asarava heya." e nyAya che tethI A sukha-duHkhanA anubhavarUpa kAryamAM jIvanA pitAnA karelA karma ja kAraNa che, mATe jIva karmono kartA che ema siddha thayuM ane kapilamata eTale sAMkhya matanuM khaMDana thayuM. prazna :- A jIva sukhane abhilASI che. kyAre paNa pote duHkhanI IcchA karate nathI. A sarva sAmAnya niyama che, have je jIva pitAnA karmone kartA hoya te pachI duHkha Ave tevA karmo zA mATe kare che? uttara :- nirogapaNane icchate paNa rogI, rogathI parAbhava pAmela hevAthI apathya kriyA bhaviSyamAM nukasAnakAraka che ema jANatA hovA chatAM paNa jema apathya kliAne seve che, tema A jIva paNa mithyAtvAdithI parAbhava pAmela hovAthI kaMIka jANatA hovA chatAM paNa duHkhadAyaka karmone kare che. (4) AtmA karmone bhaktA che - te jIva potAnA karelA zubhAzubha karmonA phaLane pote jAte ja bhagave che. te anubhava lekavyavahAra ane Agama pramANa vaDe je rIte ghaTe che te A pramANe. je jIva potAnA karela karmonA phaLane bhaktA na hoya, te siddhabhagavaMta ane AkAzanI jema tene sukha-duHkhane anubhava na thAya kemake temane sukha-duHkhanA anubhavamAM kAraNabhUta zAtA-azAtA vedanIyakarmonI hAjarI nathI, kAraNa ke dareka prANImAM svasaMvedanA siddha, sukha ane duHkhano anubhava jaNAya che. lokamAM paNa A jIva prAyaH karI bhaktA tarIke manAya che. jema ke kaIka sukhI puruSane joI lo ke kahe che ke "A puNyazALI che. ke je AvA prakAranA sukhane anubhave che." tathA AgamamAM ane jenetara graMthamAM paNa chava bhaktA tarIke prasiddha che. te A pramANe. sarva karma (jIva) pradeza rUpe bhagave che. paNa anubhava eTale rasathI bhajanA che." seMkaDe-kaDa kalpa (varSe) paNa karelA karma kSaya thatAM nathI.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148. samyaktvanA saDasaTha bheda 141 A vAtamAM lokapratIta tathA vartamAna AgamAM keIpaNa vivekadraSTivALAne virodha nathI. kAraNa ke virodha karavAthI karela kArya niSphaLa javAne prasaMga Ave, ane te hakIkata barAbara nathI. kema ke vepArIo ke kheDUte pitAnA karelA zubhaazubha karmonA phaLane pratyakSa jogavatAM jovAmAM Ave che. mATe nakkI thayuM ke, "A jIva pitAnA karelA karmone bhogavanAra che. A pada vaDe jIva abhaktA che. (ktA nathI) ema mAnanAra durnayane tiraskAra karyo (khaMDana karyuM), (5) AtmAne mekSa che - A jIvane mokSa hoya che eTale sat evA jIvane rAga, dveSa, mada, moha, janma, jarA, roga vigere duHkhanA kSaya (nAza) rUpa jIvanI avasthA vizeSa svarUpa mekSa che. A vAta kahevAthI je bauddho kahe che ke, "divAnA bUjhAvA (olavAvA) rUpa (jIvanA) abhAva svarUpa nirvANa eTale mekSa che." e vAtanuM khaMDana thayuM, kema ke bauddho divAnI jayetanI jema jIvanA sarvathA nAzane ja mokSa kahe che. te A pramANe jaNAve che ke jema dive bUjhAI gayA pachI pRthvImAM jete nathI, AkAzamAM ja nathI. keI dizAomAM ke kaI vidizAomAM paNa te nathI. paraMtu telano kSaya thavAthI kevala zAMtine pAme che. tema mekSa pAmela jIva paNa pRthvImAM ja nathI ke AkAzamAM jo nathI ke kaI dizAomAM ke vidizAomAM ja nathI. paraMtu phaleza nAza thavAthI phakta zAMtine pAme che. paraMtu A mAnyatAthI dIkSA vigere pAlanano prayAsa nirarthaka thAya che ane divAnuM daSTAMta asiddha che, te A pramANe che. divAnI to sarvathA vinAza nathI. paraMtu pudagalanI tevA prakAranA pariNamananI vicitratAnA kAraNe ja te agninA (jetanA) pudgale je prakAzarUpa hatA te aMdhakArarUpane pAme che. tathA dave bUjhAye chate tarata ja aMdhakAranA pudgalarUpa vikAra utpanna thAya che tethI te dIrghakALa dekhAtuM nathI. aMjananA 2janI jema A aMdhakAra sUkSamasUkSamatara pariNAma svarUpa hevAthI pavanavaDe haraNa karAtI aMjana (mezanI) je kALI raja uDe che, te abhAvathI nahi paNa sUkSama pariNAma svarUpa hevAthI dekhAtI nathI. tethI uparokta svarUpavALe dIve anya pariNAmane pAmIne bUjhAyele (nirvANa pAmela) kahevAya che. tema karmarahita e jIva paNa phakta amUrta Atma svarUpa anya pariNAmane pAmIne nirvANa pAmya kahevAya che. eTale vidyamAna jIvanI dukhanA kSaya svarUpa jIvanI je avasthA te nirvANa ema nakkI thayuM.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 pravacana sAroddhAra bhAga-2 (6) AtmAnA mekSane upAya che :- mokSa eTale nivRtti. tene upAya eTale samyAdhana. te samyaphadazana-jJAna-cAritra muktinA sAdhakarUpe ghaTe che, te A pramANe - badhAye karmonA baMdhananuM kAraNa mithyAtva-ajJAna-jIvahiMsA vigere che. mATe tenA viredhIrUpe samyagadarzana vigerene abhyAsa pravRtti samasta karmane ukheDavA samartha che ja. paraMtu mithyAdazanIoe kapelA te muktinA upAya hiMsAdi deSathI kaluSita hovAthI saMsAranA kAraNa che, Apada vaDe mekSanA upAyane abhAva che. evuM pratipAdana karanArA durnayanuM khaMDana karavAmAM AvyuM che. AtmA che vigere A cha pade samyakatvanA 6 sthAne che. A cha sthAnanI zraddhA hoya, te ja samyaktva hoya che. ahi "AtmA che vigere dareka sthAnonI siddhimAM ghaNuM kahevA jevuM che. paNa graMtha gahana (kaThIna rahasya sabhara) thavAnA kAraNe kahyuM nathI. (941) 149 sabhyatvanA prakAra :egaviha 1 duviha 2 tivihaM 3 cauhA 4 paMcaviha 5 dasavihaM 6 samma / davvAi kAragAI uvasama bheehi vA samma // 942 // ekavidha, dvividha, vividha, caturvidha, paMcavidha, dasavidha samyaktva hoya che. te dravya, kAraka, upazama Adi bhedethI heya che. eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre, cAra prakAre, pAMca prakAre-ema daza prakAre samyaktva hoya che. tatvArtha zraddhArUpa eka prakAre samyaktva che jyAre dvividha vigere bheda jaNAtA nathI mATe gAthAmAM jaNAvyA che. be prakAre samyakatva - dravyAdi bhedathI be prakAre che. "dravya" zabdanA sUcana mAtrathI dravya ane bhAvathI ema be prakAre che. temAM dravyathI samyatva te viziSTa vizuddhi vaDe vizuddha karelA mithyAtvanA je pudgala, te dravyasamakita che ane viziSTa vizuddhinA AlaMbane utpanna thayela jinezvara 'bhagavaMte kahela tatva upara ruci, te rUpa jIvane pariNAma, te bhAvasamyaktva che. dvividha samyakatva anya prakAre paNa che te A pramANe. : '! '' .'' . nizcayasamyakatva ane vyavahArasamyatva, pigalikasamyakatva ane apagalikasamyakatva, naisargikasamyaktva ane adhigamikasamyatvanA bhedathI paNa be prakAre che. ' ' '' '' 1. tegAthAmAM jaNAvyuM kahyuM) nathI. to paNa upAdhibhedanI vivekSA na karI hovAthI sAmAnya rUpathI jaNAya che.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149. samyaphavanA prakAra 143 | nizcaya vyavahAra samyaktva : deza, kALa ane saMghayaNane anurUpa yathAzakti, yathAvat saMyamAnuSThAna rUpa saMpUrNa sAdhvAcAranA pAlanarUpa je mana, te nizcayasammahatva che, vyavahArasamyakatva phakta upazama vigere liMgathI lakSaNe jaNAtA AtmAnA zubha pariNAma rUpa ja nathI. paNa samyaktvanA kAraNarUpa, je arihatanA zAsanane rAga Adi paNa che, kAraNa ke kAraNomAM kAryane upacAra karavA vaDe samyakatva manAya che, te kAraNe paNa paraMparAe zuddhacittavALAne apavarga eTale mokSanA kAraNarUpa thAya che. kahyuM che, ke je mauna eTale muni paNuM te ja samyaktva che ane je samyaktva che te, ja mana muni paNuM che. A ja nizcayasamyaktva che. vyavahAranayanA mate samyakatva ane sabhyatvanA kAraNe paNa samyaktva che. jenazAsanamAM vyavahAranaya paNa pramANarUpa che, kema ke tenA AdhAre ja tIrtha pravarte che. te vyavahAranaya je na hoya, tIrthavicchedane prasaMge upasthita thAya che. kahyuM che, ke je jinamatane svIkAratA he, te vyavahAra ane nizcayane choDatAM nahIM. kema ke vyavahAranayane ucheda (nAza) karavAthI tIrtha eTale zAsanane nAza avazya thAya che. paigalika samyakatva - mithyAtva svabhAva jemAMthI dUra karyo che, te samyakatva pujanA pudagalanA vedana svarUpa kSApathamikasamyahava te pidagalika che. apagalika samyakatva - mithyAtva, mizra ane samakti mehanIya rUpa-darzana mohanIyanA pudgalone sarvathA kSaya ke upazama thavAthI utpanna thayela kevala jIvanA ja pariNAmarUpa kSAyika ke pathamika samakti, te apIddagalika samyatva che. naisargika ane adhigamika samyaktvanuM varNana AgaLa kaheze. traNa prakAre samyakatva -kAraka, recaka ane dipaka-ema traNa prakAre samyakatva che. te traNa prakAranuM samyaktva bIjA prakAre paNa che, te aupazamika, kSAyika ane kSAyopathamika cAra prakAre samyaktva:- kSAyika, aupazamika, kSApazamika ane sAsvAdana bhede-ema samyakatva cAra prakAre che. pAMca prakAre samyaktva :- pazamika, kSAyika, kSApazamika, sAsvAdana ane vedaka-ema pAMca prakAre sabhyatva che. daza prakAre samyakatva - A pAMce bhede nisarga ane adhigamanA bhedathI daza prakAre che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 prazna :- samyaktvanA dvividha vigere bhedo zI rIte kahyA che ? uttara HaviparItapaNe AgamamAM kahela te prakAre samyaktvanA bheda kahyA che, paNa peAtAnI buddhinI kalpanAthI nathI kahyA. (942) have A ja gAthAne spaSTa kare che. 144 gavi sammaruI 1 nisagga'bhigamehi 2 taM bhave duhiM | tivihaM taM khaiyAI 3 ahavAvi huM kAragAIhiM // 943 // (1) sabhyaci rUpa eka prakAre (ra)nisarga ane adhigama ema e prakAre. (3) jJAyika vigere bhede athavA kAraka vigere bhede traNa prakAre samakita kahela che. eka prakAre :- upAdhi bhedanI vivakSA vagaranuM je samakti, te eka prakAre samakita che. te samyagruci rUpe che. samyag eTale ajJAna, saMzaya, viparyAsanA tyAgapUrvaka A ja tattva che." evA nizcayapUrvaka jinezvara bhagavaMte kahelA jIvAdi padArthI para abhIprIti eTale je rAga, te samyagruci kahevAya. tApa e che ke jinezvare kahyA pramANe tatvArtha zraddhArUpa samyaktva eka prakAre che. be prakAre :- nisarga ane adhigama vaDe samyaktva e prakAre che. temAM nisarga eTale guruupadeza vigere kAraNeAthI nirapekSapaNe je svAbhAvika samyaktva pedA thAya che, te nisa samakti. jema nA2ka vigerene thAya che. adhigama eTale gurunA upadeza vigere kAraNeAnA lIdhe je sabhya thAya, te adhigama samakita, tIthaMkara vigerenA upadeza vagara peAtAnI meLe ja jIvane karmAnA upazama vigere thavAthI je samakita utpanna thAya, te nisarga samakita che. tIrthaMkara vigerenA upadeza, jinapratimAnA darzana vigere khAdyanimittanA AlekhanathI karmanA upazama vigere thavAthI je samakita utpanna thAya, te adhigama samakti kahevAya che. traNa prakAre : kSAyika vigere bhede athavA kAraka vigere bhedathI samyaktva che. (943) have kSAyika kSAyeApazamIkanI vyAkhyA kare che - sammattamIsa micchattakammakkhayao bhaNati taM khaiyaM / micchattakhaovasamA khAovasamaM vavaiti // 944 // gAthA :- samyaktvamAhanIya, mizramehanIya, mithyAtvamAhanIya karmAMnA kSayathI je thAya, te kSAyikasamakita kahevAya che. ane mithyAtvamAhanIyanA kSaye pazamathI je thAya te kSayApazama samakita kahevAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 145 149 samyakatvanA prakAra samyaktvamehanIya, mizramehanIya ane mithyAtvamehanIyakarmanA kSayathI je samati utpanna thAya, tene kSAyisamakita tIrthakara, gaNadharo kahe che. traNa prakAranA darzana mehanIyane mULathI nAza thavAthI eTale kSaya thavAthI thayela je samakita, te kSAyikasamakita kahevAya. Ane bhAvArtha A pramANe che. cAra anaMtAnubaMdhi kaSAyanA kSaya thayA pachI mithyAtvamehanIya, mizramehanIya ane samatimohanIyarUpa traNe darzana mohanIyakarma puMja eTale DhagalIono sarvathA kSaya thavAthI kSAyika samakita thAya che. tathA udayamAM Avela mithyAtvamehanIyakarmanA kSayathI ane udayamAM na Avela karmanA upazamathI samyakatva prAptirUpa ane aTakAvI dIdhela mithyAtvanA udaya svarUpane kSApazamika samyaktva kahe che. udayamAM Avela je mithyAtvamehanIya che, tene vipAkedayarUpe bhogavIne nirja re eTale kSaya kare. ane je bAkI sattAmAM rahela che. paNa udayamAM AvyuM nathI tene upazamAve che upazAMta eTale jenA udayane aTakAvyo che, ane mithyAtvasvabhAvane dUra karyo che te mithyAtva ane mizramehanA puMjanA udayane aTakAvI dIdhela che ane zuddha pUMjAzrayI mithyAtvasvabhAvane dUra karyo che. e pramANe artha tha. A pramANe udayamAM Avela mithyAtvano kSaya karavAthI ane udayamAM na AvelAne upazama karavAthI thayela tathA jeno rasa tUTI gayo che evA zuddha puMjarUpa mithyAtva paNa kSApazamika samyaktva kahevAya che. ati svaccha vastra jema AMkhane AvaraNa karanArUM thatuM nathI, tema zuddha thayela mithyAtvamehanIyanA pudgala yathAvasthita tattavarucirUpa adhyavasAya svarUpa sabhyatvane AvaraNa karanArA thatA nathI. AthI te mithyAtva puddagale paNa upacArathI samyakatva kahevAya che. (944) micchattassa uvasamA uvasamayaM taM bhaNaMti samayanna / taM uvasamaseDhIe AimasammattalAbhe vA // 945 // siddhAMtane jANanAra mithyAtvamehanIyanA upazamane opazamika samakita kahe che. te upazama zreNamAM ane prathama samakita pAmatI vakhate heya che. mithyAtvamehanIya karmane pradezadaya ane vipAkedaya e baMne prakAranA udayane rAkhathI DhaMkAyela agninI jema roka te upazama kahevAya. tene ja siddhAMtane jANanArAo pazamikasamyakatva kahe che. te samakti upazamazreNImAM jeoe upazamazreNI mAMDI hoya, tevA ane anaMtAnubaMdhI cAra tathA darzanatrikane upazama karavAthI hoya che.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 pravacana sAroddhAra bhAga-2 prazna - A samakti upazamazreNimAM rahelA ne ja hoya che ? uttara :- nA, anAdi mithyASTi jIvane je prathama samyakatvane lAbha thAya tyAre upazama samakti hoya che. anAdi mithyAdaSTi jIva, AyuSya karma choDI sAta karma prakRtione anAga eTale anupagapaNe thayela yathApravRtti karaNa vaDe dareka prakRtinI sthitine khapAvatA khapAvatA papamane asaMkhyAta bhAga nyUna eka keDA keDI sAgaropama pramANanI sthiti prApta thAya, tyAM sudhI khapAve che. kahyuM che ke mana; jarAM tu pariNAmo-karaNa eTale pariNAma e vacanAnusAre adhyavasAya vizeSarUpa apUrvakaraNa vaDe atigADha majabUta rAgadveSarUpa pariNAmathI banela vajApaththara jevI ke IthI bhedAya nahi evI karmanI gAMThane bhede che-toDe che. te teDIne jIva anivRttikaraNamAM praveza kare che ane te anivRttikaraNamAM dareka samaye vizuddhine pAmate te karmone ja satata apAvate ane udayamAM Avela mithyAtvane bhAgavate, udayamAM na Avela te mithyAtvanuM upazamarUpa aMtamuhUrta kALa pramANanuM aMtarakaraNa kare che. tenI vidhi A pramANe che. aMtaHkaraNa sthitimAMthI dalike laI laIne pahelI ane bIjI sthitimAM nAMkhe che. e pramANe jyAM sudhI saMpUrNa badhuM aMtaHkaraNa dalika kSaya na thAya, tyAM sudhI dareka samaye nAMkhe. aMtamuhUrta kALamAM saMpUrNa dalikano kSaya thAya che. tyArabAda te anivRttikaraNa puru thaye chate ane udayamAM Avela mithyAtvane kSaya thaye chate, tathA udayamAM na Avelane pariNAmanI vizuddhi vizeSathI udaya rokavA dvArA jIva ukhara bhUmi sarakhA mithyAtvavivarane pAmI aupazamikasamyakatvane pAme che. ane temAM rahela jIva sattAmAM rahela mithyAtvane zuddha karI, traNa paMjarUpe avazya sthApe che. jema miNa pAyela kedarAne keIka auSadha dvArA zuddha kare, tyAre zuddha karatAM keTalAka kedarA zuddha thAya, keTalAka aDadhA ja zuddha thAya ane keTalAka jarApaNa zuddha thatA nathI-e pramANe jIvapaNu adhyavasAya vizeSathI jinavacana rucimAM pratibaMdhaka azubha rasane nAza karavA vaDe mithyAtvane zuddha kare che, tene zuddha karatAM te mithyAtvanA zuddha, ardha zuddha ane azuddha-ema traNa prakAra thAya che. temAM zuddha puMjarUpa bhAga sarvajJadharmane samyaka svIkAramAM apratibaMdhaka eTale vidana karanAra na hovAthI upacArathI samyakatvapuM ja kahevAya che. bIjo ardhazuddharUpa bhAga mizrapuMja kahevAya che. tenA udayamAM jinadharma pratye udAsInatA ja hoya che. azuddha puMjamAM arihaMta Adi pratye mithyApratipatti eTale sudeva tarIke temane svIkArabhAva na thatuM hovAthI mithyAtvapuMja kahevAya che. A pramANe aMtarakaraNa vaDe aMtamuhUrta kALa sudhI aupazamikasamyakatvano anubhava karIne, tyArabAda jIva niyama kSapazama samyakatvI ke mizradaSTi ke mithyASTi thAya che. A karmagraMthakArane mata che.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 149 samyaktvanA prakAra siddhAMtane mata A pramANe che. keIka anAdi mithyAdaSTi jIva graMthi bheda karI tevA prakAranA tIvra pariNAmavALo apUrvakaraNa para ArUDha thaI mithyAtva mihanIyanA traNa puMja kare che. kahyuM che ke "pujvaLa vivuMs fmachai Laru karavovamayA" tyArapachI anivRttikaraNanA baLathI zuddhapuMjanA pudgalene bhagavate, opazamikasamyaktvane pAmyA vagara ja prathamathI ja kSapazamika samyagadRSTi thAya che. ane keI jIva yathApravRttikaraNa vagere traNa karaNanA kramapUrvaka aMtarakaraNamAM pathamika samyakatva pAme che. paraMtu traNa puMja kareta ja nathI. tyAra pachI pathamika samaktithI paDI avazya mithyAtve ja jAya che. prazna - parAmika samitimAM kSApazamika samyaktvathI kaI vizeSatA che? kemake baMnemAM avizeSa eTale sAmAnyathI udayamAM Avela mithyAtvano kSaya ane anudayamAM rahelano upazama kahyo che. uttara - vizeSatA che. kSApazamika samyaktvamAM mithyAtvane pradezadaya hoya che jyAre aupazamika samyakRtvamAM pradezodaya paNa te nathI. bIjA AcAryo kahe che ke, ' upazama zreNImAM rahela pazamika samakitamAM pradezadaya hotuM nathI paNa bIjA eTale samati pAmatI vakhatanA pathamika samakitamAM pradezadaya nathI ema nathI. chatAM paNa tyAM AgaLa samyaktvanA AzuonA bhogavaTAne abhAva eja vizeSatA che. (945) have kAraka, recaka, dIpaka samyakatva kamasara kahe che. vihiANuTTANaM puNa kAragamiha royagaM tu saddahaNaM / micchaddiTThI dIvai jaM tatte dIvagaM taM tu // 946 // Agameta anuSThAna karavuM te kAraka. ane tenI sahayuM eTale zraddhA karavI te recaka, mithyASTi je tattvane dipAve eTale kahe te dIpaka samakita che. kAraka-samyakatva vicAramAM AgamamAM vihita eTale kahela je anuSThAna karavuM te kArakasamyakatva kahevAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che :- je paramavizuddhirUpa sambhatva hate chate sUtramAM je pramANe anuSThAna kahyuM che, tene deza, kALa, saMghayaNAnusAre zakti chupAvyA vagara te pramANe kare. tethI sadanuSThAnane karAve che eTale te kAraka kahevAya. A samyakatva sAdhuone jANavuM. recaka-zraddhA mAtra rU5 recakasabhyatva che. Ane bhAva e che, ke je samyaktva sanuSThAnene phakta cADe jagamADe ja paNa te anuSkAne karAve nahi. tevA prakAranI vizuddhinA saddabhAvathI Agamata anuSThAna gumAve te rocaka kahevAya. jema zreNika vagerene.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 pravacana sAroddhAra bhAga-2 dIpaka - je pote aMgAramaIkAcArya vagerenI jema mithyASTi ke abhavya hoya ane dharmakathAthI mAyApUrvaka anuSThAna karavA dvArA athavA keIka atizaya vaDe, jinokta keIka tane dipAve eTale bIjA AgaLa tene prakAza kare, pragaTa kare tethI, te mithyAtvane dIpakasamyaktva kahevAya che. prazna - pote mithyAdRSTi hoya ane tene samyaktva zI rIte kahevAya? virodha na Ave? uttara - te mithyASTine paNa je pariNAma vizeSa che te ja samakita svIkAranAra ne samyaktvanA kAraNa rUpe thAya che. kAraNamAM kAryanA upacArathI samyaktva kahevAya che. jema ghI ne AyuSya kahetA keI deSa lAgatuM nathI. (946) have cAra prakAre samyaktva kahe che. / khaDyAI sAsAyaNasahiyaM taM cauvihaM tu vinayaM / taM sammuttabhaMse micchattA''pattirUvaM tu / / 947 / / kSAyikAdi traNane sAsvAdana sahita karatA cAra prakAre samyakatva jANavuM te samakitathI paDayA bAda ane mithyAtva prApta na thayuM hoya tyAre hoya che. kSAyika vagere traNa samyaktvane sAsvAdana sAthe meLavatA cAra prakAre samyakatva jANavA. te sAsvAdana samakita, anaMtAnuM baMdhI kaSAyanA udayathI pathamikasamyakatvathI bhraSTa thayA pachI jIvane jyAre haju mithyAtva prApta na thayuM hoya tyAre jANavuM. Ane bhAvArtha A pramANe che : aMtarakaraNamAM pazamikasamyaktvanA kALe jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA kALa bAkI heya, tyAre keIka jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya thAya che tethI te kaSAyadayanA kAraNe aupazamika sabhyatvathI paDanArane haju sudhI mithyAtva prApta thayuM nathI tyAre jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikA kALa pramANa sAsvAdana samyakatva hoya che. tyArabAda A jIva niyamAmithyAtvanA udayathI mithyAdaSTi thAya che. (947.) have pAMca prakAre samyaktva kahe che. veyayasaMjuttaM puNa eyaM ciya paMcahI viNiddi / / sammattacarimapoggalaveyaNakAle tayaM hoi // 948 / / uparokta cAre prakAranA sabhyo sAthe vedakasamyaktva bheLavatA pAMca prakAre samyakatva kahyA che. te vedakasamyaktva, samakita mehanA chellA pudgalenA bhegavaTA kALe heya che. vItarAga bhagavaMtee uparokta cAre prakAranA samyakatvamAM vedaka bheLavatA samyakatvanA pAMca prakAra kahyA che, te vedakasamyakatva, samyakatva mohanIya puMja ghaNe kSaya thayA pachI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149. samyaktvanA prakAra 149 tenA chellA puddagalanA bhagavaTAnA kALe hoya che. samyaktvanA pudagalene je bhagaveanubhave te vedaka. te vedakathI eTale anubhavanArathI samakti abhinna hovAnA kAraNe samyaktva paNa vedaka kahevAya. athavA jema AhArAya te AhAraka tema je vedAya te vedaka. Ano bhAvArtha A pramANe che, kSapakazreNI svIkAranAra anaMtAnubaMdhI kaSAya catuTya khapAvI mithyAtva ane mizrapujane paNa saMpUrNa kSaya karI nAMkhe pachI samyakatvanA pujanI paNa udIraNA karI karIne bhogavavA vaDe khapAvatA udIraNA pUrI thAya pachI chelle bhAga - bAkI hete chate haju paNa je keTalAka samakitamohana pujanA pudgalene, bhagavate (vedato) hovAthI tene vedakasamyaktva utpanna thAya che. prazna -je vedaka samiti A prakAranuM che, te lApazamikathI AmAM zuM vizeSatA che? kAraNa samakitapujanA muddagalone bhegavaTo te baMne jagyAe samAna che. uttara:- sAcI vAta che. paraMtu A vedakasamyakatva saMpUrNa udayamAM AvelA pugalane udayamAM anubhavanArane kahyuM che. jyAre A kSacopazamasamyaktva, jemane samyakatva mohanIyanA pudgalo udayamAM AvyA che ane udayamAM nathI AvyA tevAne hoya che. A vizeSatA che. bAkI vAstavika paNe to vedaka paNa kSApazamika ja che. kAraNa ke chellA bhAgamAM bAkI rahelA pudgaleno kSaya thato hovAthI ane chellA bhAgamAM rahelA pudagalane mithyAsvabhAva dUra thavA rUpa upazamane saddabhAva hovAthI kSayapazama ja che. (948) have daza prakAre samyakatra kahe che. ___ eya ciya paMcavihaM nissaggAbhigagabheyao dasahA / ahavAvi nisaggaruI iccAi jamAgame bhaNiaM // 949 // AgaLa kahelA pAMca prakArone nisaga ane abhigama ema be bhede guNatAM dasa prakAra thAya che. athavA AgamamAM kahelanisarucivigere jANavA. upara AgaLa kahelA pAMca prakAranA samyaktvane nisaMga ane adhigama e be bhedevaDe guNatA daza prakAra thAya che. kSAyika, kSApathamika, aupazamika, sAsvAdana ane vedaka A darekanA nisargathI pAMca bheda ane adhigamathI pAMca bheda-ema dasabheda thAya che. athavA eTale bIjI rIte nisargaruci, upadezaruci, vagere bhede dasa prakAre prajJApanA vagere AgamamAM kahyA che. (949) tahAhi-nissaggu 1 vaesararUI 2 ANaruI 3 sutta 4 vIyaruI meva 5 / ahigama 6 vitthAI 7 kiriyA 8 saMkheva 9 dhammaruI 10 // 950 // nisargazaci, upadezaruci, AjJAsaci, sUvaruci, bIjaruci, adhigamaruci, vistAraci, kriyAruci, saMkSeparuci, dharmaci,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 pravacana sAroddhAra bhAga-2 1. nisagaruci:- nisarga eTale svabhAvaruci, jinakathita tatvanI abhilASA. svabhAvikapaNe jinakathita tatvanI abhilASA jemane hoya, te nirsagaruci. 2. upadezaruci-upadeza eTale guru vageree kahela tatvavaDe je ruci utpanna thAya, te upadezaruci. 3. AjJAruci -sarvajJa vacanarUpa AjJAmAM jenI ruci eTale abhilASA, te AjJAruci. 4. sUvaraci - AcArAMga vagere aMgapraviNa sUtra ane Avazyaka-dazavaikAlika vagere aMga bAhya sUtravaDe jene ruci thAya, te sUtraruci. - pa. bIjaruci - bIjanI jema ekapaNa vacana (pada) aneka arthane bedha karAvanAru thAya, te vacanavaDe jene ruci thAya, te bIjaruci. 6. adhigamaruci - viziSTa parijJAna jANakArI. tenA vaDe jene ruci thAya, te adhigamaruci. 7. vistAraruci - vistArapUrvaka samasta dvAdazAMgInI navaDe je vicAraNA, te vistAra. A vistAravaDe bhAvita thayela ruci jene heya, te vistAraruci. 8. kriyAci:- samyapha saMyamAnuSThAnarupa kriyAmAM jene ruci hoya, te kriyAruci.. 9 saMkSeparuci - saMkSepa eTale saMgraha, vistRta arthanI jANakArInA abhAvathI jene saMgraha (saMkSepa)mAM ruci hoya, te saMkSepaca. 10, dhamasaci:- dharma eTale astikAyama athavA kRtadharma vageremAM jene ruci haiya, te dharmaci. ahiM je samyakatvane jIvathI ananyatvarupe eTale abhedarupe kahyuM che, te guNa ane. guNavAnane kathaMcitapaNe ananyatvabhAva eTale abheda bhAva che te jaNAvavA mATe kahyuM che. 950 have graMthakAra jAte ja A padane vistArathI kahe che. 1. nisagaruci - jo jiNadiThe bhAve caubihe saddahei sayameva / emeva nannahatti ya sa nisaggaruitti nAyavvo // 951 // jinezvarAe joyela bhAvone cAra prakAre pote jAte ja je zraddhA kare ke A A pramANe ja che emAM kaMI anyathA nathI tene A nisarga ci jANavI. je jinadaSTi eTale tIrthakaroe jANelA jIvAdi padArthone dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhede athavA nAmasthApanA, dravya, bhAvanA bhede cAra prakAre bIjAnA upadezanI.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149. samyaktvanA prakAra 151 apekSA vagara jAte ja eTale jAtismaraNa, pratibhAthI svayameva je zraddhA kare. te kevI rIte zraddhA kare che, te kahe che. A jIvAdi padArtho jinezvaroe je pramANe joyA che te pramANe ja che paNa anyathA prakAre nathI" A nisargaruci kahevAya ema jANavuM. (51) 2. upadezaruci - ee ceva u bhAve ubaiThe jo pareNa saddahai / chaumattheNa jiNeNa va uvaesaruitti nAyavyo / / 952 // jina ke chaghastharUpa bIjA vaDe upadeza karAyela Aja bhAvene je zraddhA kare, te upadezaruci che-ema jANavuM. chadmastha ke jinezvarAe upadeza karelA jIvAdi padArthone zraddhA kare, tahatti karI svIkAre, te upadezaruci jANavA. chAdana kare eTale DhAMke te chadma kahevAya. te cha cAra ghAtikarUpa che, te cAra ghAtikarmomAM je rahyA hoya, te chavAstha kahevAya. jemane kevaLajJAna utpanna thayuM nathI te chadmastha. rAga vagere jeNe jItyA che te jina kahevAya. jene kevaLajJAna utpanna thayela che. te tIrthakara vagere jina kahevAya. gAthAmAM prathama chadyapada jaNAvyA che te jinAvasthAnI pUrve chadmastha avasthA hoya che te jaNAvavA mATe tathA chadmastha upadezakenI pracuratA vadhu hoya che. te jaNAvavA prathama chadmastha pada mUkayuM che. (5ra.) 3. AzAruci - rAgo doso moho annANaM jassa avagayaM hoi / ANAe royaMtA so khalu ANAraI nAma // 953 // jenA rAgadveSa, moha, ajJAna nAza thayA che tene AjJAvaDe je ci thAya, te AjJAruci che, abhivaMga eTale AsaktirUpa rAga aprItirUpa cheSa, bAkInI mehanIyanI prakRttirUpa meha tathA mithyAjJAnarUpa ajJAna, jenA dUra thayA che. ahIM sarvathA rAgAdinuM dUra thavuM asaMbhava hovAthI jenA dezathI eTale kaMIka rAgAdi dUra thayA che. tene phakta tIrthakara vagerenI AjJAvaDe ja kuhanA abhAvathI siddhAMtamAM kahela padArthone moSatuSa vagerenI jema tahatti kare-svIkAre tene AjJArucirUpe svIkAravo. (53.) 4. sUtraruci - jo suttamahijjato sueNamogAhaI u sammattaM / aMgeNa bAhireNa va so suttaruitti nAyavyo // 954 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra pravacana sAroddhAra bhAga-ra - je Agama sUtrane bhaNato te ja AcArAMgAdi agapraviNa tathA AvazyakAdi aMga bAhya sUtravaDe samyakatvane pAme te sUvaruci jANa-- gAthAmAM tu akSara adhika arthane sUcaka hovAthI sUtrane bhaNatAM bhaNatAM prasanna prasannatara eTale zubhazubhatara adhyavasAyavALA goviMda vAcakanI jema sUtraruci samaktiI. che ema jANavuM. (954) 5. bIjarUci - egapae'NegAI payAiM jo pasaraI u sammatte / udaevva tillaviMda so bIyaraItti nAyavyo // 955 // pANImAM telanA biMdanI jema eka pada vaDe aneka padomAM je samakita eTale zraddhA vyApe (phelAve) te bIjaruci jANo. java vagere keIpaNa eka padArtha jANavA vaDe aneka jIva vagere padArthomAM je samyakatva eTale zraddhA phelAya, te sUtraruci kahevAya. ahi dharma ane dharmanA abhedya upacArathI AtmA samyakatvavALe thaI ruci rUpe vyApe che. jyAre vaca = namrate evo pATha hoya tyAre eka pada viSayasamyaktva hoya che te te aneka padArthomAM rUcirUpe ja sArI rIte phelAya che. e pramANe akSarArtha thAya. che gAthAmAM "tuM" zabda avadhAraNa arthamAM che eTale "prasare ja che." e artha thAya che. pANInA eka bhAgamAM telanuM TIMpu paDayuM hoya te AkhA (saMpUrNa) pANImAM phelAya che tevI rIte tattvanA ekabhAgamAM utpanna thayelA ruci vaDe AtmA tevA prakAranA kSayapazamanA kAraNe samasta tattvamAM rucivAna thAya che. AvA prakArane samaktiI bIjarucivALe jANo. jema ekabIja anekabIjanI utpattinuM kAraNa che tema Ane paNa ruci viSaya bIjI aneka rucionI utpattinA kAraNa rUpa thAya che. (55.) 6. abhigamaruci - so hoi ahigamaruI suyanANaM jassa asthao didaM / ekkArasa aMgAI painnagA dihivAo ya // 956 // jene AcArAMga vagere agyArasaMge, uttarAdhyayana, naMdi sUtra vagere.. prakIrNa ke, (pannA) daSTivAda parikarma sUtra vagere zrutajJAnane arthathI joyA che, jANyA che tene adhigama ruci samyaktva thAya che. daSTivAdane aMgasUtramAM samAveza thatuM hovA chatAM tenI pradhAnatA batAvavA mATe gAthAmAM alaga grahaNa karAyuM che. gAthAmAM . kahela "a" zabdathI aupapAtika vagere upAMgo paNa samajI levA. (56.)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 149. samyaktvanA prakAra 7. vistAraruci : davvANa savvabhAvA savvapamANehiM jassa uvaladdhA / savvAhiM nayavihIhiM vitthAraruI muNeyavvo // 957 // sarva pramANe vaDe ane sarvanayavidhio vaDe dravyonA sabhAne jene prApta karyA che-jANyA che tene vistAra ruci jANu. dharmAstikAya vagere badhAye dravyanA paNa tathA tenA sarvabhAva eTale paryAne pratyakSa vagere badhAye pramANe vaDe jene prApta karyA che. eTale je pramANane jyAM upavega ( ga) hoya, te pramANa vaDe ja padArtha jANe tathA naigama vagere sarvenanA bhedavaDe eTale A bhAva A naya vaDe, A bhAva A nayane irache che e rIte sarva dravya-paryAne vistAra vaDe jANavAthI jenI ruci ati nirmala thaI hoya, tene vistAraruci jANa. (57) 8. kiyAruciH nANe dasaNacaraNe tavaviNae savvasamiiguttIsu / jo kiriyAmAvaruI so khalu kiriyAruI nAma // 958 // jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya, sarvasamiti, guptirUpa kriyAomAM bhAvathI ruci heya tene kriyAci kahevAya. jJAna, darzana, cAritra, tapa, vinaya tathA isamiti vagere samiti, managupti vagere sarva guNio, satya eTale nirupacarita vAstavika samitigupti athavA avisaMvAdi yogarUpa hoya te samiti guNirUpa kriyAomAM je bhAvathI ruci eTale jJAnAcAra vagere kriyAmAM bhAvathI jene ruci hoya, tene ja kriyArUcisaphatva kahevAya. ahIM tapa vagereno cAritramAM aMtarbhAva thatuM hovA chatAM pharIvAra vizeSarUpa lIdhA che. te tapa vigere mokSanA aMga rUpe che ema jaNAvavA mATe lIdhA che. (58) 9. saMkSepazciannbhigghiykuditttthii saMkhevaruitti hoi nAyavyo / avisArao pavayaNe aNabhiggahio ya sesesu // 959 // anabhigrahita eTale kudarzanane jeNe svIkAra nathI karyo. tathA jinapravacanamAM avizArada che. ane bIjAo kapila vageremAM paNa je anabhi. grahita che te saMkSeparuci jANo. 20
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 pravacana sAroddhAra bhAga-2 jene bauddha vigere darzanane svIkAra karyo nathI tathA jina prarUpita siddhAMta pravacanamAM avizArada hoya ane kapila vageree kahela zAstromAM paNa je anabhigrahita hAya eTale mukhya upAdeya jJAnarUpe grahaNa na kare, te anabhigrahita. AgaLa kahela anabhigrahita kudaSTivaDe bIjA darzananA svIkArane niSedha karyo che. ane A anabhigrahita vaDe anyadarzana saMbaMdhita jJAnamAtrano paNa niSedha karyo che-e bane anabhigrahita vacce taphAvata che. AnuM tAtparya e che ke uparokta vizeSaNavALe jIva saMkSepathI cilAtIputranI jema upazama vagere traNa pada vaDe tatvacine pAme che. te saMkSeparuci kahevAya. (59) 10. dhamaruci - jo asthikAyadhammaM suyadhammaM khalu carittadhammaM ca / sadahai jiNAbhihiyaM so dhammaruitti nAyavyo // 960 // je jIva tIrthakaree kahela astikAyanA dhamane, kRtadharmane ane cAritra dharmane sahe-tahatti karI svIkAre, te dharmaci jANo. je jIva tIrthakaroe kahela astikA vagere eTale dharmAstikAya vagerene dharma eTale gati sahAyaka vagere svabhAva, aMgapraviSTa vagere AgamarUpa zrutadharma, sAmAyika vagere cAritradharmane tahatti karI svIkAre, zraddhA kare tene dhamaruci jANavo. ahIM AgaLa A pramANe upAdhibhedathI samyakatvanA bhede kahyA che, te ziSyanI buddhinA vikAsa mATe kahyA che. nahIM te nisarga ane upadezamAM athavA adhigama vagere kaImAM keTalAkane aMtarbhAva che ja. uparokta kSAyika vagere traNa samakti prasaMgAnusAre nAraka vagere mAMvicAre che. (60) AIpuDhavIsu tIsu khaya 1 uvasama 2 veyagaM 3 ca sammattaM / vemANiyadevANa paNiditiriyANa emeva // 961 // sesANa nArayANaM tiriyatthINaM ca tivihadevANa / natthi ha khaiyaM samma annesi ceva jIvANaM // 962 // pahelI traNa pRthvImAM kSAyika, pathamika ane vedakasamakita hoya che. tathA vaimAnikadevone ane paMcendriya tiryane paNa A ja traNa hoya che, bAkInA nArake, tiryaMca strIo ane traNa prakAranA devone kSAyika samakita hetu nathI. A sivAyanA bIjA ne samakita hetuM nathI. ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA-A traNa pahelI nAraka pRthvIomAM sUtra sU vAta nyAyAnusAre ca-3varama-veca pada parathI kSAyika, aupathamika ane vedakasamyakatva hoya che.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 149. samyaktvanA prakAra ahIM AgaLa jemAM zuddhasamyaktva pujanA pudgalA vedAya anubhavAya, te veda- kSAyeApazamika samyaktva kahevAya che. aupamika kSAyikasaMmyaktvamAM te pudgalavedana- bhAgavaTAnA bilakula abhAva che. je khapAvA. samyaktvapu ja puddagalanA chellA bhAgarUpa je veikasamyaktva AgaLa kahyuM che, tene ahIM kSayApazamathI alaga na gaNyuM kAraNa ke puddagala bheAgavaTAnI prakriyA baMnemAM samAna hAvAthI kSaceApazamasamakitamAM ja veikasamatinA aMtarbhAva thAya che, tethI A pramANe bhAvArtha thAya che. pahelI traNa naraka pRthvIemAM rahelA nArakone kSAyika, aupazamika, kSAyeApazamika, traNa samyaktva hoya che, te A pramANe je anAdi mithyAdaeNSTi nAraka prathama samyaktva pAme che tyAre tene AMtarakaraNakALe aMta dhRta kALa pramANunuM aupazamika samati hoya che. aupazamika samyaktva pachI zuddha samakita pujanA pudgalAne bhAgavatA tene kSAApazamikasamyaktva thAya che. manuSya, tiya``camAMthI je kSAyeApazamika samyagdaSTinArakAmAM utpanna thAya che. temane pArabhavika ( parabhava sa`kha'dhI ) kSayeApazamasamakita hoya che. saiddhAMtika mate kAika virAdhita samyaktvavALA samyaktva sAthe chaThThI naraka sudhI utpanna thAya che. kAma graMthika mate tA, vaimAnikadeva sivAya bIjA sthAne tiryaM ca athavA manuSyA kSayApazamasamyaktvanA vamanapUrvaka utpanna thAya che. paNa samyaktva yukta nahIM. jyAre kAIka manuSya narakAyunA baMdha karIne pachI kSapakazreNIne AraMbhe tyAre te bahvAyu heAvAthI tene pUrNa karatA nathI phkta inasaptakane khapAvI kSAyika samakita pAme che. tyArapachI jyAre manuSyAyu pUrNa thAya tyAre marIne narakAmAM utpanna thAya che. te vakhate pahelI traNa narakAnA nArakone pArabhavika kSAyikasamata hoya che. paraMtu taddabhava saMbaMdhita nathI hAtuM. kAraNa ke manuSyabhavamAM ja manuSya tenA Arabha karanArA hoya che. tathA vaimAnikadevAne ane 'vaLiti tiriyALa' e padyanA vyAkhyAnathI vizeSa jANakArI A che, ke-paMce driya, tiya "cA ane manuSyA saMkhyAtavarSAyuvALAne ja AgaLa kahyA pramANe traNe samyaktvA hAya che. vaimAnikadevAne aupamisamakita nArakonI jema jANavu. kSAyeApazamika te aupamika samati pachInA kALe thanAru hovAthI taddabhava saMbaMdhI paNa hAya che. je kSAyeApazamika samakitI tiya ca ke manuSya hAya che. teo vaimAnikAmAM ja utpanna thAya che. temane parabhava saMbaMdhita kSAye pazamikasamakita kahevAya. manuSyA, sakhyAta varSAyu ane asakhyAta varSAyu-ema be prakAre che. temAM saMkhyAta varSAyuvALA manuSyAne aupamikasamyaktva AgaLa kahyA pramANe prathama samyaktva prApti vakhate hAya che. athavA upazamazraNamAM hAya che. te aupazamikasamyaktvanA kALa pachI tA taddabhava sauMbaMdhI kSAyeApazamisamakti hoya che. kSAyeApazamikasamakitI devA vagerenI manuSyAmAM ja utpatti hAvAthI pAravika kSAyeApazamika samakita manuSyAne hoya che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 . pravacana sAddhAra bhAga-2 kSAyika samakti manuSyone kSapakazreNamAM taddabhava saMbaMdhita hoya che. devo ane nArakanI utpatti manuSyamAM ja thatI hovAthI parabhava saMbaMdhita kSAyikasamakti manuSyone hoya che. asaMkhya varSAyuvALA manuSyane aupazamika ane kSAvikasamati nArakanI jema jANavuM. kSApazamikasamakita, aupathamika kALa pachI thanAruM hovAthI AgaLa pramANe taddabhava saMbaMdhita hoya che. parabhava saMbaMdhita kSapazamasamakti asaMkhya varSAyuvALA manuSyone hetuM nathI. kAraNa ke kSApizama samyakatvavALA tiryaMca manuSya te vaimAnikamAM ja utpanna thAya che, bIje nahi. jemane mithyAdaSTi avasthAmAM Ayu bAMdhyuM hovAthI asaMkhya varSAyuvALA manuSyamAM utpanna thAya te paNa teo maraNa vakhate mithyAtve jaIne emanAmAM utpanna thAya che. A pramANe pArabhavika kSApazamika samyaktva emane prApta thatuM nathI ema kArmagrathike kahe che. siddhAMtakAronA mate kSApazamikasamakita sahita paNa baddhAyuvALA keTalAka manuSya asaMkhya varSAyuvALA manuSyamAM utpanna thAya che. A pramANe emane parabhava saMbaMdhI kSApazamikasamyatva hoya che. asaMkhya varSAyuvALA tiryane asaMkhya varSAyuvALA manuSyanI jema traNe samakita hoya che. bAkInA eTale pahelI traNa naraka pRthvI sivAyanA paMkaprabhA vagere nIcenI cAra narakanA nArako, asaMkhyAta varSAyuvALA sI paMcendriya tiryaMca tathA temanI strIo tathA bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI-ema traNa prakAranA devene kSAyikasamati hetuM nathI. kSAyikasamakitanA prAraMbhika saMkhyAta varSAyuvALA manuSya ja hoya che. AthI emane taddabhava saMbaMdhita kSAyikasamakita hetuM nathI. tathA kSAyikasamyagdaSTionI eomAM utpatti thatI na hovAthI A pArabhavika kSAyikasamakti paNa hotuM nathI paraMtu pathamika ane kSApazamikasamakti hoya che. A sivAyanA bIjA ne samyakatva ja hetuM nathI. Ane bhAva A pramANe che ekendriya, beidri, teIdriya, cariMdri, asaMjJI paMcendriyone taddabhava ke parabhavanI apekSAe A traNamAMthI eka paNa samyakatva hetuM nathI. sAsvAdasamyakatva, bAdarapRthvIkAya. bAdaraakAya, bAdaravanaspatikAya, beidriya, teIndriya, reMdriya ane asaMjJI paMcendriyane aparyApta avasthAmAM pArabhavika hoya che. paryAptasaMjJI paMcendriyamAM te tadubhavika paNa hoya che. sUkSama ekendrimAM tathA bAda teukAya, vAyukAmAM leza paNa samyatvavALAnI utpattino abhAva hovAthI sAsvAdanasamati hetuM nathI. A karmagraMthika mata che. siddhAMtanA mate te pRthvIkAya vagere ekendriyane sAsvadanasamakita hotuM nathI. prajJApanAmAM kahyuM che ke puDhavijhApharA puchI joyama, puvivArUyA no saviddI mirajhAvIThThI, no sanmAnichAviddI have sAva vArasaTTAcA 5 (pada 19 sU. 1402 ) pRthvIkAyanI pRcchA he gautama! pRthvIkAyike samyagdaSTi nathI. mithyASTi che. samyagRmithyAdaSTi nathI. e pramANe vanaspatikAya sudhI jANavuM. (61-62)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150. kulakeTI saMkhyA cArasa satta ya tini ya satta ya kulakoDisayasahassAI / neyA puDhavidagAgaNivAUNaM ceva parisaMkhA // 963 // kulakoDisayasahassA sattaTTha ya nava ya aTThavIsaM ca / . beiMdiyateiMdiyacauridiyahariyakAyANaM // 964 // addhatterasa bArasa dasa dasa nava ceva sayasahassAI / jalayarapakkhicauppayaurabhuyasappANa kulasaMkhA // 965 // chavvIsA paNavIsA suraneraiyANa sayasahassAI / bArasa ya sayasahassA kulakoDINaM maNussANaM // 966 // egA koDAkoDI sattANauI bhave sayasahassA / pannAsaM ca sahassA kulakoDINaM muNeyavvA // 967 / / 1. bAralAkha pRthvIkAyanI, 2. sAta lAkha aplAyanI, 3. traNa lAkha agnikAyanI, 4. sAtalAkha vAyukAyanI, pa. sAta lAkha beidriyanI, 6. AThalAkha IdriyanI, 7. navalAkha cerindriyanI, 8. aThAvIsa lAkha samasta vanaspatikAyanI, 9. magara mAchalA vagere jaLamAM pharanArA jaLacaronI sADAbAralAkha, 10. mera kAgaDA vagere pakSIonI bArAkha, 11. gadheDA hAthI vagere catuSpadanI dasa lAkha, 12. sApa vagere uraparisarpanI dasa lAkha, 13. ghe, neLiyA vagere bhujaparisarpanI navalAkha, 14, bhavanapati vagere samasta devanI chavvIsa lAkha, 15. nArakonI pacIsa lAkha ane 16. manuSyanI bAralAkha kulakeTi che. uparokata kulakeTinI kulphasaMkhyA eka karoDa sattANuM lAkha pacAsa hajAra (1,7,50000) jANavI. (63-967) 151. cenisaMkhyA puDhavidagaagaNimAruye ekeke satta joNilakkhAo / vaNapattaya aNate dasa caudasa joNilakkhAo // 968 / / vigaliMdiesu do do cauro cauro ya nArayasurekheM / tiriesu hoti cauro caudasa lakkhA u maNuesu // 969 / / pRthvI, pANI, agni, vAyu-e darekanI sAta-sAta lAkha, pratyeka vanaspatinI dasalAkha, anaMtakAya vanaspatinI cUMdalAkha, vikaseMdriyanI be-be lAkha, nArakanI cAralAkha, devatAnI cAralAkha, tiryaMca paMcendriyanI cAra lAkha, manuSyanI caudalAkha yoni che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 pravacana sAroddhAra bhAga-2 ni zabda su-mitro e dhAtunA AdhAre thayo che. bIjI bhavanA parivatana vakhate taijasa-kAzmaNa zarIravALo jIva, dArika vagere zarIra yogya pudgala skaMdha sAthe jyAM AgaLa mizra thAya, te sthAnane ni kahevAya che. athavA jIvonuM je utpatisthAna te yoni kahevAya. pRthvI, apU, agni, vAyu-A darekanI sAta-sAta lAkha eni che, te A pramANe sAtalAkha pRthvIkAya, sAta lAkha aSkAya, sAta lAkha agnikAya, sAta lAkha vAyukAya. vanaspatikAya pratyeka ane anaMtakAya-ema be prakAre che temAM dasa lAkha pratyeka vanaspatikAya, codalAkha anaMta vanaspatikAyanI yuni che. beidriya, teIdriya, cariMdriyarUpa vikeleMdriyanI darekanI be-be lAkha yoni che. cAralAkhoni nArakenI, cAralAkha devonI, cAralAkha tiryaMca paMcaMdriyanI ane caudalAkhani manuSyanI che. sarvasaMkhyA meLavatA eTale kulle coryAsI lAkha (8400000) ni thAya che. anaMtA jIvonA utpatti sthAne anaMtA hovA joIe ema na kahyuM. kAraNa ke, jIvone sAmAnyathI AdhArabhUta je leka che te paNa asaMkhyAta pradezarUpa ja che ane vizeSAdhArarUpa sthAne jevA ke naraka, niSphaTa, devazayyA, pratyeka sAdhAraNa vanaspatikAyanA zarIra paNa asaMkhyAtA ja che tethI anaMtA chavo hovAM chatAM emanA utpattisthAne asaMkhyAtA ja hoya bhale tyAre asaMkhyAtA utpattisthAne ho ema kahe te paNa barAbara nathI. kAraNake kevalibhagavaMte joyelA koIka varNa vagere dharmanA sarakhApaNanA kAraNe ghaNuM sthAne paNa eka ja nirUpe manAya che. tethI anaMtA jIvonI paNa kevali bhaga-. vaMtanI vivakSAe varNa vagerenI samAnatAnA kAraNe arasaparasa ekabIjAmAM aMtarabhAva thatuM hovAthI coryAsI lAkha saMkhyArUpa ja cemio thAya che, vadhAre ochI nahi. (998-969) samavannAisameyA bahavo'vi hu joNilakkhabheyAo / somannA dhippaMtiha ekkagajoNIi gahaNeNaM // 970 // samAnavadi yukta ghaNuM lAkhoyoni bheda hovA chatAM temane sAmAnyathI eka ja yonirUpe grahaNa karAya che. samAnavaNa vagerevALA eTale eka sarakhA varNa, gaMdha, rasa sparzavALA ghaNA lAkhe. caninA bhede paNa sAmAnyathI eka ja ninI jAtirUpe grahaNa karAya che. vyakti bhede ghaNuM bhedo hovA chatAM paNa eka sarakhA varNa, gaMdha, rasa, sparza, hovAnA kAraNe sAmAnyathI eka ja ni gaNAya che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151. ceni saMkhyA prazna -ni ane kulamAM zuM taphAvata che? uttara:- jInuM utpattisthAna te ni che. je vichI vagerenI ni chANa vagere che. ane enimAMthI utpanna thatA kula che. eTale eka ja nimAM aneka kule heya. jema chANarUpa nimAM karamiyAnuM kula paNa haya, kIDAnuM kula paNa hoya, vichInuM kula paNa hoya vagere athavA chANa Adi eka nimAM utpanna thayelA paNa te ja vichI vagerenA kAbara cittarA, lAla vagere varNabhedathI aneka prakAranA kule hoya che. ninA anya prakAra-1. zIta Adi prakAra have prajJApanA vagere AgamAnusAre niviSayaka bIje vizeSa viSaya batAve che. jema zItAni, uSNani, mizrani. ema traNa prakAre ni che. temAM nArakanI zIta ane uNani che. pahelI traNa pRthvImAM uSNavedanA hovAthI tyAM zItani che. cothImAM ghaNuM uparanA uSNavedanAvALA narakAvAsamAM zItani che. ane nIcenA thaDA zItavedanAvALA narakAvAsamAM uNani che. pAMcamI pRthvImAM ghaNuM zItavedanAvALA narakAvAsamAM uSNani che. ane thoDA uSNavedanAvALA narakAvAsamAM zItani che. chaThThI ane sAtamI pRthvImAM zItavedanAvALA nArakone ni uSNa ja che. zItAnivALAne uSNavedanA adhika pIDe che. ane uNanivALAne zItavedanA vadhAre paDe che. nArakene jema pIDA vadhu thAya tema prAyokarI dareka vastu pariName che. tethI vedanAkamathI ulaTI rIte nikama saMbhave che. deva, garbhaja tirya"ce ane manuSyane zItaSNarUpa mizrasvabhAvavALI ni hoya che. je ekAMte zIta nathI temaja uSNa paNa nathI. paraMtu anuSNa, azIta temanuM upapAta kSetra eTale utpatti sthAna che ema bhAva che. pRthvIkAya. aSkAya. vAyukAya, vanaspatikAya, beIdriya, teIdriya, cauriMdriya, saMmUcchima, tiryaMca paMcendriya, saMmUchima manuSyanA utpattisthAno zItasparzavALA, uSNasparzavALA, ane mizrasparzavALA hoya che. e teonI traNa prakAre ni che. keTalAkanI zIta, keTalAkanI uNa, ane keTalAkanI, mizrAni hoya che. * agnikAyanI uNani ja hoya che. kAraNa ke uSNasparzathI pariNuta kSetramAM ja teonI utpatti che. 2. sacitta Adi prakAra: sacitta, acitta ane mitraema traNa prakAre paNa ni che, temAM nAraka ane devonI acitta ni che. kema ke teonuM utpattinuM sthAna ke I paNa jIva vaDe grahaNa karAyeluM na hovAthI acetana che. je ke sUkSama ekendriye samasta lekamAM phelAyelA hevA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 pravacana sAroddhAra bhAga-2 chatAM, tenA pradezo sAthe utpatti sthAnanA pagale ekabIjAmAM maLI javArUpa saMbaMdhavALA nathI, tethI temane acittani che. ekendriya, beIdriya, teI driya. ceridriya, saMmUrzima tiryaMca ane manuSyanI. traNe prakAranI ni hoya che. jIvatI gAya vageremAM utpanna thayelA karamIyA vagerenI sacittani che. acitta lAkaDA vageremAM utpanna thatA ghuNA vagerenI acittani che sacitta-acitta evA lAkaDA, gAya vagerenA ghAmAM je ghaNA ke karamIyA utpanna thAya te mizrani. garbhaja tiryA ane manuSyanI mizrani. kamizrita lehInA pudagalo je ni vaDe AtmasAta karAyA hoya te sacitta ane bIjA acitta-ema mizrani hoya che. 3. saMvRta Adi prakAra - saMvRtta eTale DhAMkela, vivRta eTale khullI tathA saMvRtta-vivRttarUpa ubhaya-ema traNa prakAre ni che. temAM deva, nArake ane ekendriyonI saMvRttani che. nArakenA utpatti sthAnarUpa niSphaTa, DhAMkela gavAkSa eTale jharUkhA jevA che. devazayyAomAM DhAMkela devadUSyanI aMdara devonI utpatti thAya che. ekendriyanI ni spaSTarUpe jaNAtI na hovAthI saMvRtta beIdriya, teIdriya, cAridraya, samUriSThama tiryaMca manuSyanI nivivRtta eTale AvaraNa rahita che kAraNa ke temanA utpatti sthAnorUpa jaLAzaya vagere spaSTarUpe jaNAya che. garbhaja tiryaMca manuSyanI saMvRtavivRttarUpa ubhaya yoni che. kAraNa ke garbha saMvRtta vivRttarUpa hoya che. garbha peTamAM rahevAnA kAraNe jaNAtuM nathI. mATe saMvRta ane bahAra peTa vadhavuM vagere lakSaNothI javAnA kAraNe vivRtta-ema saMvRtta vivRttarUpa ubhayani che. manuSyani viSayaka je vizeSatA che, te jaNAve che. manuSyonI ni traNa prakAre che. kUrmonnatA. zaMkhAvartA ane vaMsIpatrA. kAcabAnI pIThanI jema je yoni UMcI hoya, te pharmonnatA, je enimAM zaMkhanA AvatanI jema Avarte heya, te zaMkhAvartAyani, joDAyela be vAMsanA pAMdaDAnA AkAre je ni che, te vaMzIpatrA." tIrthakara, cakavartI, baLadeva, vAsudeva, kUrmonnatA nimAM utpanna thAya che. sAmAnya manuSyo vaMzIpatrAnimAM utpanna thAya che. zaMkhAvartAni te strI ratnane ja hoya che. temAM garbha utpanna thAya kharo paNa janmI na zake kAraNa ke prabaLatama kAmAgninA tApathI garbhane nAza thAya che ema vRddhavAda che. (700)
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 trikAla-dravyaSaka traikAlyaM 3 dravyaSaTkaM 6 navapadasahitaM jIvaSaTkAyalezyAH 6, paJcAnye cAstikAyA 5 vrata 5 samiti 5 gati 5 jJAna 5 cAritra 5 bhedAH / ityete mokSamUlaM tribhuvanamAhitaiH proktamahadbhirIzaiH, pratyeti zraddadhAti spRzati ca matimAna yaH sa vaizuddhadRSTiH // 971 // traNakALa, cha dravya, navatatva, cha jIva, chakAya, cha lezyA, pAMca astikAya, pAMcavrata, pAMca samiti, pAMca gati, pAMca jJAna, pAMca cAritra. A badhAne tribhuvana pUjya arihaMta bhagavaMtoe mokSanA maLarUpe kahyA che. ene je buddhimAna jANe che, zraddhA kare che, Adare che ane sparze che te vizuddha daSTi che. traNakALano je samUha te trikALa, trikALa e ja saikAlya eTale bhUtakALa vagere traNakALo, dharmAstikAya vagere cha bheda te dravyaSaka, java vagere navapada eTale nava to, dravyaSarkane jANavAnI jema, ekendriya vagere cha prakAranA che, pRthvIkAya vagere SakAya; kRSNa lezyA vagere cha vezyAo. dharmAstikAya vagere paMcAstikAya, prANivadha viramaNarUpa pAMcadrate, Isamiti vagere pAMca samiti, narakagati vigere pAMca gatio, matijJAna vigere pAMca jJAne. ane sAmAyika vagere pAMca cAritre. uparokta A badhA padArtho traNabhuvanavaDe eTale traNa lekavaDe pUjAyelA "svAbhAvikapaNe, karmakSaya thavAthI ane devovaDe karAyela" ema trIsa atizayarUpa parama aizvarya vaDe zobhatA tIrthakara vaDe mokSanA kAraNarUpe upadezAyA che, kahevAyA che, AthI je buddhimAna puruSa eTale sArA vivekavALe puruSa A padArthone svarUpa vaDe jANe che. "A ja tava che. e pramANe AtmAne (potAne) rucADe-gAmaDe eTale zraddhA kare ane sparza che eTale yathAsthitapaNe sArI rIte tenI sevA kare che, te spaSTa pragaTapaNe zuddha dRSTi che. zuddha eTale mithyAtvarUpa malathI rahita daSTivALo eTale samyakatvavALo che. (971) A lekanI vyAkhyA karavAnI icchAvALA graMthakAra kALatrikanI vyAkhyA kare che. | kALatrika - eyassa vivaraNamiNaM tikAlamaIyavaTTamANehiM / hAi bhavissajuehiM davvacchakaM puNo eyaM // 972 // bhUta, bhaviSya ane vartamAna-ema traNakALa che ane cha dravya A pramANe che. 21
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 pravacana sAroddhAra bhAga-2 AgaLa kahelAhyam vagere rUpa stragdharA chaMdamAMnA lekanuM vivecana je AgaLa kahevAnuM che te A pramANe jANavuM. temAM bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa ema traNa kALa che. atIta eTale gatizana rUH toDatItaH atyaMta gayele je kALa te atItakALa, jemAMthI vartamAnapaNuM nIkaLI gayuM che te atItakALa. je vate che, hAlamAM ja utpanna thayela che te vartamAnakALa. badhAyathI sUma, vibhAga rahita eka samaya pramANane che. je thaze te bhaviSya, je kALe vartamAnapaNuM prApta karyuM nathI eTale je kALa haju AvyuM nathI te bhaviSyakALa. 972. dravyaSaka : dhammatthikAyadavvaM 1 davvamahammatthikAyanAma 2 ca / AgAsa 3 kAla 4 poggala 5 jIvadavyassarUvaMca 6 // 973 / / dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudagalAstikAya, jIvAstikAya svarUpa che dravyo che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudagalAstikAya, jIvAstikAya svarUpa cha dravyo che. dharmAstikAya :- svayaM gatikriyAmAM pariNata thayelA che tathA pudgalano te gati kriyArUpa svabhAvane dhAraNa eTale poSavAnA kAraNarUpa je dravya te dharma, ahIM asti eTale pradeze jANavA. te pradezane je samUha te kAya. tethI dharma e ja astikAya, te dharmAstikAya, samastakamAM phelAyela, asaMkhya pradezarUpa amUrta eTale arUpI je dravyavizeSa te dharmAstikAya. adharmAritakAya -gati pariNata jIva tathA pudgalene tenA svabhAvamAM adhAraNa eTale na piSavAnA svabhAvavALuM je dravya, te adharma. adharma e ja astikAya te adharmAstikAya. sthira rahevAnA pariNAmamAM pariNamatA te jIva pudgalenA pariNAmane sahAyarUpa, amUrta, leka vyApI asaMkhya pradezarUpa je dravya, te adharmAstikAya. A baMne dravya loka pramANa che. A be dravyanA AdhArarUpa AkAzavibhAga ja lekarUpa che. A be dravyanuM aleka vyApIpaNuM thAya, te jIva ane pudgalenI paNa tyAM gati thavAno prasaMga AvavAthI alakane paNa leka kahevo paDe. AkAzAstikAya :-mApha upasarga maryAdA artha mAM che eTale maryAdApUrvaka bIjA dranAM saMga hovA chatAM paNa pitA potAnA svarUpamAM rahevAthI sarvathA tenA svarUpane nahIM pAmavArUpa lakSaNa vaDe prakAze che, svAbhAvika rIte hAjarI mAtrathI jayAM padArtho prakAze te AkAza.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152. trikAla-dravyaSaTka 163 have zrAdgha upasanA artha abhividhimAM karIe teA sabhAvA saMpUrNa phelAvArUpa abhivyAptipUrvaka jemAM jaNAya che te AkAza. AkAza e ja astikAya che te AkAzAstikAya. e leAkAleAka vyApI anaMtapradezarUpa dravya vizeSa che. kAla - samasta vastu samUhanuM kalana eTale sakhyAna-jANavuM te kAla, athavA utpanna thayelAne AlikA muhUdghi samaya thayA che, ItyAdi prakAre sarva sacetanaacetana vastune kevalI vagere jenA vaDe jANe, te kAla-samaya AvalikAdirUpa dravyavizeSa che. pudgalAstikAya H :- pUraNu, galana svabhAvavALA puddagalA che. je paramANuthI lai anaMtANuskaMdha paryaMtanA hAya che. A puddagalA kAika dravyAmAMthI chUTA paDe che. te koIka dravyane peAtAnI sAthe joDIne puSTa thAya che. puddagalA te ja astikAya te pudgalAstikAya. jIvAstikAya H- je jIve che, jIvaze ane jIvyA che te jIvA. jIvA e ja astikAya te jIvAstikAya. te dareka asaMkhya pradezarUpa saMpUrNa leAkamAM rahela vividha jIvadravyanA samUha che. jIva tathA pudgalAnI gati anyathA nahIM ghaTavAthI dharmAstikAya dravyanI jIva tathA puddagalAnI sthiti anyathA nahIM ghaTavAthI adharmAstikAya dravyanI. jIvAdi padArthonA AdhAra anyathA nahIM ghaTavAthI AkAzAstikAya dravyanI, bakula, azAka, caMpA vRkSonI phaLa phUla ApavAnI je niyatatA anyathA nahIM ghaTavAthI kALa dravyanI. ghaTa vagere kAryaM anyathA nahIM ghaTavAthI pudgalAstikAya dravyanI. dareka prANImAM svAnubhava siddha caitanya anyathA nahIM ghaTavAthI jIvAstikAya dravyanI. vidyamAnatA (sattva) jANavI. navatattvA jIvA 1 jIvA 2 punnaM 3 pAvA 4 sssava 5 saMvaro ya 6 nijjaraNA 7 / baMdho 8 mokkho 9 ya imAI nava payAI jigamammi ||974 || jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, savara, nirjarA, badha, meAkSa.-A navapade jinamatamAM eTale zAsanamAM che. 1. sukha duHkha upayoga lakSaNavALA jIvA che. ra. jIvathI viparIta adharmAstikAya vagere ajIva dravyA. 3. zubha prakRtirUpa ka te puNya. 4. enAthI viparIta azubha prakRtirUpa te pApa. 5. jenAthI karmo Ave te Azrava, je zubha-azubha karma grahaNanA kAraNu hiMsA vagere rUpe che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAdvAra bhAga-2 6. saMvara eTale aTakAva. gupti vagere dvArA AzravAnA je nirodha eTale aTakAva te savara. 164 7. jharavuM, kharavuM te nirjarA. vipAka eTale bhAgavaTA dvArA ke tapa vaDe krarmAne dezathI khapAvavA te nija rA. 8. jIva ane karmonuM ati gADhapaNe je joDANa te baMdha. 9. sa`pUrNa karma kSayathI AtmAnuM peAtAnA AtmAmAM je rahevuM te meAkSa A nava saMkhyAnA pramANavALA pado eTale tattvA bhagava'tanA zAstromAM jANavA. jinamata eTale ariha'ta A navamAM Azrava, baMdha, puNya ane pApa saMsAranA mukhya kAraNa hAvAthI heya che. saMvara ane nirA meAkSanA mukhya kAraNa che ane mekSa mukhya sAdhya che. ema traNe tattvA upAdeya che. e pramANe ziSyane heya upAdeyanA jJAna mATe madhyama prasthAna eTale mAnI apekSAe nava tatva che. ema kahyuM che. bAkI sakSepatAnI apekSAe jIva ajIva e emAM ja puNya pApa vagerenA samAveza sa'bhavatA hAvAthI tattvanI e ja sakhyA kaMhevA ceAgya che. sthAnAMgasUtramAM kahyu` che ke je lAka che te saMpUrNa be prakAre che. te A pramANe jIva ane ajIvarUpe. (sU. 57) vistArathI tA tattvanA uttara-uttara bhedanI vivakSAe anaMtAbhede paNa thAya che. prazna :- puNya pApa vagerenA jIva ane ajIva e emAM zI rIte samAveza thaI zake ? uttara H- puNya pApa e karmarUpa che ane baMdha paNa karUpa ja che ane kA~puddagalAnA ja eka piraNAma che. puddagalA ajIva che. jIvane je mithyAdarzIna vagere rUpa pariNAma te Azrava che. te piraNAma AtmA ane pudgaleAne cheDI khIjA kAne hAya? koIne nA hoya. Azrava nidharUpa AtmAnA deza bhede tathA sarvAM bhede nivRttirUpa je pariNAma te saMvara. kA~nA nAza te nirA. jIva peAtAnI zakti vaDe kA~ne AtmAthI judA kare te nirA. meAkSa paNa sapUrNa kamarahita AtmA ja che. bIjA sthaLe puNya pApanA madhamAM samAveza karI lIdhe heAvAthI sAta tattvA paNa kahyA che. (974 ) jIvacchaka iga 1 bi 2 ti 3 ca 4 parNidiya 5 arNidiyasarUvaM 6 | chakkAyA puDhavi 1 jalA 2 nala 3 vAu 4 vaNassai 5 tasehiM 6 / 975 // ekendriya, eindriya, teIndriya, cariMdriya, pacendriya, anidriya svarUpa cha prakAranA jIve che. pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane sakAya -ema cha prakAre kAyA che.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152. trikAla-dravyaSaka jIvaSaTka = -ema cha prakAranA * jIvA che. jene phakta eka sparzendriyarUpa iMdriya hoya te ekendriya. jemake pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati, 2. spena ane rasanA-ema e iMdriya jemane hoya te eindriya jIvA che. jema ke zaMkha, chIpalI, caMdanaka, kADA, jaLA, karamIyA, gaMDAlaka, peArA vagere. 165 ekendriya, eindriya, teindriya, caurindriya, pace driya ane aniMdriya 3. spuna, rasanA ane trANu-ema traNa IMdriya jene hoya te taiindriya. jemake ju, mAMkaDa, gabhaka, ( gayA ) IndragApa, kuMthuMA, ma`kADA, kIDI, udhai vagere. kAryasAsthi eTale kapAsanA ThaLIyA, trapusabIjaka eTale kADInA khIja, tu kharU eTale tuMbaDuM vagere vanaspatikAyanA jIvA che. ( ahIM TIkAkAre teIMdriya jaNAvyA che. te zA AdhAre che te vicAraNIya che.) 4. spana, rasanA, ghrANu, cakSurUpa cAra iMdriya jene hoya te cauridriya, jema bhamarA, mAkhI, DAMsa, macchara, vIMchI, kIDA, pataMgIyA vagere. 5. spana, rasanA, ghrANu, cakSu ane zretra-ema pAMca indriya jene hoya te paMcendriya jIve che. jemake hAthI, magara, mAra, manuSya vagere. sala kama thI mukta hAvAthI tathA zarIra rahita hovAthI jemane sparzana Ardi iMdriyA hAtI nathI te anidriya eTale siddha bhagavaMtA kahevAya che. chakAyaH- pRthvIkAya, alkAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya -ema cha kAcA che. kaThinatAdi svarUpavALI pRthvI che; te pRthvI e ja kAya eTale zarIra che je jIvAnuM te pRthvIkAyika. 2. jaLa eTale pANI. pANI e ja jemanuM zarIra che te jaLakAyika, 3. anala eTale agni, te agni ja jemanuM zarIra che te agnikAyika. 4. vAyu eTale pavana, havA e ja jemanuM zarIra che te vAyukAyika. 5. latA vagere rUpa vanaspati ja jemanu zarIra che te vanaspatikAyika. 6. trasana svabhAvavALA eTale cAlavAnA svabhAvavALuM jemane zarIra che te trasakAyika che. (975) challesAo kaNhA 1 nIlA 2 kAu ya 3 te 4 pauma 5 siyA 6 | kAlavihiNaM davvacchakaM iha asthikAyAo // 976 // kRSNa, nIla, kApAta, tejo, padma, zukla-ema cha leyAe che. kALa rahita cha drabyA ja ahIM pacAstikAyarUpe jANavA.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 pravacana sAroddhAra bhAga-2 cha leDyA - jenA vaDe jIva karmo sAthe joDAya. cAMTe te vezyA kahevAya. te lezyAo kRSNa, nIla, kapota, teja, pava, zuklavarNa svarUpadravyanI sahAyathI jIvanA je zubhAzubha pariNAma vizeSa che. kahyuM che ke, saphaTIkanI jema kRSNa vagere dravyanI sahAyathI (AdhArathI) AtmAne je pariNAma thAya che, tyAM A leNyA zabdano prayoga karAya che. kRSNa vagere dravyane keTalAka "yo pariNAmo sevA' e vacanAnusAre ga aMta gata dravya kahe che. bIjA AcAryo vAsa varSa prakRti nicaHT jevA eTale. badhI ye karma prakRttinA rasarUpa eTale sArarUpe legyA che. bIjA keTalAka "#ArmaLa rAvata gva kramaeTa vALa vaLA nidaqjJAni zrAri dravyANi lezyA" kAmaNa zarIranI jema ATha karmothI judA ja kAmaNavargaNAthI banelA kRSNAdidravya lezyA che. ema jaNAve che. tattva te tIrthakara bhagavaMte jANe. pariNAma vizeSarUpa A vezyAo cha che. te A pramANe, kRSNalezyA, nIlezyA, kApatalezyA, tejalezyA, padmavezyA, zulalezyA. gAthAmAM kRSNa dravyarUpa athavA kRSNadravyavaDe banela je vezyA, te kRSNalezyA, e pramANe nIlalezyA vagere padomAM paNa vicArI levuM. te cha mAM pahelI traNa azubhalezyAo che ane pAchalI traNa zubhalezyA che. emanuM vizeSasvarUpa jaNavavA mATe jAMbu khAnAra cha puruSanuM tathA gAma bhAMganArAnuM daSTAMta kahevAya che. jAMbu khAnAra cha purUSo : keIka jaMgalamAM atyaMta bhUkhyA evA cha puruSoe atyaMta pAkela rasadAra phaLonA bhArathI nameluM evuM kalpavRkSa samAna eka jAMbunuM vRkSa joyuM, tyAre badhA AnaMdita thaIne bolyA ke are ! samayasara A ApaNA jevAmAM AvyuM. have ApaNe bhUkhane dUra karIe. badhAye A jAMbunA jhADanA svAdiSTa moTA phaLo ApaNI IcchA pramANe khAzuM ema eka manavALA thayA tyAre temAMthI eka je philaSTa pariNAmavALo hato, teNe kahyuM ke, "phakta A ja barAbara che ke caDhavAmAM kaThIna evA A jhADa para caDhatA jIvanane paNa bhaya rahe che. mATe dhAradAra kuhADA vaDe A jhADane mULathI kApIne jamIna para tirachu pADI sukhapUrvaka AnA badhAye phaLone ApaNe khAIe. Ane AvA prakAranA je pariNAma che, te kRSNalezyAne pariNAma che. bIjAe kaMIka dayApUrvaka kahyuM ke "ATaluM meTuM jhADa zA mATe kApavuM? A jhADanI eka moTI DALa kApIne phaLa khAo." AvA prakAranA nIlezyAnA pariNAma che. trIjAe kahyuM "A moTI DALa zuM kAma kApavI paNa te DALanI zAkhArUpa eka nAnI DALa ja ApaNe kApIe." AvA prakAranA pariNAma kApatalezyAnA che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152. trikAla dravyaSaTka kRSNa lazyA vai, nIla laeNzyA 3, kApAta lazyA -laizyA 4, tejA phlaeNzyA 5, padma yA 6, zukla dzyA 167
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 ceAthAe kahyuM ke bicArI nAnI DALane paNa zA mATe kApavI ? e DALane lAgelA keTalAka jhumakhAene kApIe A teolezyAnA piraNAma che. 168 pAMcamAe kahyuM ke 'ApaNe jhumakhA paNa zA mATe teADavA? paNa te jhumakhAmAMthI sArA pAkelA khAvA lAyaka keTalAka phaLA ja levA.' A padmalezyAnA pariNAma che. chaThThAe kahyuM ke te phaLe teADavAnI paNa zI jarUra che? ApaNane jeTalA joie che teTalA pramANamAM A jhADanA phaLeA nIce jamIna para paDelA ja che, tA . enAthI ja ApaNe peTa bharIe. zA mATe ADa ukheDavA vagerenI takalIpha laIe ? A zuklalezyAnA pariNAma che. gAma ghAtakanuM dRSTAMta : koIka gAmamAM dhana anAja vageremAM Asakta evA cha cArAnA svAmiee ekaThA thaine dhADa pADI, teemAMthI eke kahyuM ke, ' e pagavALA ke cArapagavALA prANio, puruSa, strI, bALaka, gharaDA vagere je kAIne tame jue te badhAne mAre.' AvA prakAnA kRSNalezyAnA pariNAma che. nIlalezyAnA pariNAmavALA khIjAe kahyuM manuSyAne ja mAro 'pazuone zA mATe mAravA? 6 kApAtalezyAvALA trIjAe kahyuM 'puruSAne ja mAravA.' strIone zA mATe mAravI? tejolezyAnA pariNAmavALA cAthAe kahyuM 'zastrayukta puruSane ja mArA, niHzasrane zA mATe mAravA ? padmalezyAnA pariNAmavALA pAMcamAe kahyuM. zasravALAmAM paNa je yuddha kare tene ja mArA. bIjA niraparAdhIne zA mATe ? chaThThA zulalezyAnA pariNAmavALAe kahyuM are! A to ghaNu' agya che. eka tA tame dhana cArA che ane uparathI bicArA leAkeAne mArA che ? tethI tamAre dhana cAravu' hAya tA bhale paNu badhAye leAkeAnA prANAnI rakSA karo. pAMca astikAya :- kALarahita eTale kAla lakSaNa rahita pUrve kahela cha dravyA e ja astikAyA che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya, rUpa pAMca astikAyadravyA AgaLa kahyA pramANenA svarUpavALA jANavA, prazna :-jema dharmAstikAya kahIe chIe tema kAlAstikAya zA mATe kahetA nathI ? uttara H- ema na kahevAya. kAraNake je dravyane ghaNA pradeza hAya, tene ja astikAya kahevAya. jyAre kALamAM ghaNAM pradeza hAtA nathI. kAraNake bhUtakALanA samayeA nAza pAmyA che. bhaviSyanA samayeA hajI utpanna thayA nathI. AthI prajJApakanA belavAnA vakhate phakta vartamAna eka samayarUpa ja kALapradezanI vidyamAnatA hAya che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra. trikAla dravyaSaka - 169 prazna :- je A pramANe hoya te muhUrta, AvalikA divasa vagere vagerenI prarUpaNane abhAva thavAne prasaMga Avaze. kAraNake AvalikA vagere paNa asaMkhyAta samayarUpa hovAthI pradeza bahutvanI prApti thAya. uttara - sAcI vAta che. phakta sthira sthala traNakALamAM rahela vastunA svIkAra karanAra vyavahAranayanA matAnusAre AvalikA vagere kALanI prarUpaNa karavAmAM AvI che. nizcayanayanA matAnusAre to tene abhAva ja che. mATe kALamAM astikAyatA nathI. 976) pAMca vate - pANivaha 1 musAvAe 2 adatta 3 mehuNa 4 pariggahehi 5 ihaM / paMca vayAI bhaNiyAI paMca samiIo sAhemi // 977 // zAstravihita je niyama te vrata kahevAya. te vrata zabdane dareka sAthe joDatA prANivadhaviramaNavrata, mRSAvAdaviramaNavrata, adattAdAnaviramaNavrata, mithunaviramaNavrata, parigrahaviramaNavrata-ema pAMcavate, jina siddhAMtamAM kahyA che. (977) pAMca samiti-pAMca gati : iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 gahaNa 4 pariTThavaNa 5 nAmiyA tAo / paMca gaIo nAraya 1 tiri 2 nara 3 sura 4. siddha 5 nAmAo // 978 // isamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, grahaNamiti, paristhA5nAsamiti-e pAMcasamitio che. pAMcagatio che. tenA A pramANenA nAma che. 1. nAraka, 2, tiryaMca, 3. manuSya, 4. deva ane 5 siddhagati, Isamiti, bhASAsamiti, eSaNasamiti, grahaNa eTale AdAna nikSepasamiti, parijhApanikAsamiti-ema A pAMca samiti che. (trata ane samitinuM svarUpa 66 ane 67 mAM dvAramAM vistArathI jaNAvyuM che.) nArakagati, tiryaMcagati, manuSyagati, devagati ane siddhagati nAmanI pAMca gatio che. gati eTale potAnA karmarUpI deraDAvaDe kheMcAIne jIvavaDe je prApta karAya te gati. Tkhya prAthane phari mtiH nArakonI je gati te naragati. ekendriya vigere tiryanI je gati te tiryaMcagati. manuSyanI je gati te manuSyagati. devonI je gati te devagati. siddhagati te karma janya na hovAthI zAstramAM kahelI nathI. paraMtu phakta jIte rUti natiH e vyutpatinI sAmyatAnA kAraNe ahIM AgaLa kahevAmAM AvI che. (978) 22
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 pravacana sAroddhAra bhAga-2 pAMca jJAna ane pAMca cAritra : nANAI paMca mai 1 suya 2 ohi 3 maNa 4 kevalehi 5 bhaNiyAI / . sAmAiya 1 cheya 2 parihAra 3 suhuma 4 ahakkhAya 5 caraNAiM // 979 // matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna. ema pAMca jJAno kahyA che. sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaM5rAya, yathAkhyAta-ema pAMca cAritra che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevalajJAna-ema pAMca bheda jJAnanA che. emanI vyAkhyA AgaLa karavAmAM Avaze. caMte-te-kAvya mavoH pUradUmiti vAni. jenA vaDe bhavarUpa samudrane sAme kinAre pAmI zakAya, te caraNa eTale cAritra che. te pAMca prakAre-A pramANe che. sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUmasaMpAya, yathAkhyAtacAritra sama eTale rAgadveSa rahitapaNe, aya eTale gamana-javuM te samAya. A samAyanA upalakSaNathI bIjI paNa sAdhukriyAo samAyarUpe jANavI, kAraNa ke badhIye sAdhukiyAo rAga-dveSa rahitapaNAthI hoya che. samAya vaDe banela athavA samAyamAM je thayela hoya, te sAmAyika che. athavA sama eTale jJAna, darzana, cAritranA lAbharUpa Aya che jemAM te samAya che. samAya e ja sAmAyika che. vinayAdithI AkRti gaNarUpe svArthamAM rULa pratyaya lAge che. te sAmAyika sarva sAvadyanI viratirUpa che. jo ke, AkhuM cAritra avizeSapaNe sAmAyikarUpe ja che. chatAM paNa cheda vagere vizeSa kriyAothI viziSTa thavAnA kAraNe arthathI ane zabdAntarathI vividhatA (alaga bhedI) thAya che. pahelA te vizeSaNa rahitapaNe sAmAnya zabda sAmAyika ja rahe che. te Ivara ane yAvaskathika ema be prakAre che. temAM ceDA kALanuM te Ivara. A sAmAyika bharata, airavata kSetramAM pahelA ane chellA tIrthakaranA tIrthamAM mahAvratAropaNa thayuM nathI evA navadIkSitane jANavuM. A janmamAM jyAM sudhI AtmAnI jIvanakathA che. teTalA kALa pramANanuM yAvatukartha kahevAya. te yAvatakathaM e ja yAvaskathika eTale jIve tyAM sudhI. A yAvatruthika bharata, airAvatakSetramAM vaccenA bAvIsa tIrthakaranA tIrthamAM temaja videha kSetranA tIrthakaranA tIrthamAM munione hoya che. kAraNa ke temane upasthApanA hotI nathI. prazna - ItvarakAlika sAmAyika zani maeta sAmAyi jAvaklIvama e pramANe vrata grahaNa vakhate jIvanaparyatanuM grahaNa karyuM hoya che tene upasthApanA vakhate choDI devAthI pratijJA bhaMga kema na thAya?
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra trikAla dravyaSa 171 uttaraH- AgaLa ja kahyuM che ke A badhAya cAritra avizeSabhAvathI sAmAyika rUpe che. kemake badhAmAM paNa sarva sAvadhaganI viratine sadabhAva che. phakta cheda vagere vizuddhinI vizeSatAthI viziSTa thavAnA kAraNe artha ane zabdAMtarathI judA judA bhedo thAya che. tethI jema yAvat kathika sAmAyika ke vedo pasthApanIya cAritra. parama vizuddhi vizeSarUpa sUphIsaMparAya vagere cAritranI prApti thavA chatAM bhaMga pAmatA nathI. tevI rIte IvarasAmAyikano paNa vizuddhirUpa chedo pasthApanAnI prAptimAM bhaMga thatuM nathI. jyAre pratrajyA choDI devAya che, tyAre ja te sAmAyikano bhaMga thAya che. nahIM ke te sAmAyikanI ja vizuddhi vizeSanI prAptimAM. je cAritramAM pUrva paryAyane cheda karI mahAvatemAM upasthApanA karAya, te chedepasthApanA. te ja chedapasthApanIya cAritra che. athavA jyAM te pUrva paryAya cheda ane mahAvrata sthApanA hoya, te chedepasthAnika te sAticAra ane niraticAra -ema be prakAre che. temAM niraticAra Ivara sAmAyikavALA navadIkSitane apAya che athavA tIrthAtara saMkrAtimAM che. eTale eka bhagavAnanA zAsanamAMthI bIjA bhagavAnanA zAsanamAM jAya, tyAre chedepasthApanA apAya che. jemake pArzvanAtha bhagavAnanA tIrthamAMthI vardhamAna svAminA tIrthamAM AvatA pAMca mahAvratane svIkAratI vakhate hoya che. mULaguNane ghAta karanArane pharI je tratAropaNa thAya, te sAticAra che5sthApanIya cAritra kahevAya. pariharaNa karavuM te parihAra, je eka tapa vizeSa che. te tapa vaDe ja vizuddhi eTale karmanirjarA je cAritramAM hoya, te parihAravizuddhicAritra. te be prakAre che. nirvizamAnaka ane nirviSTakAyika. vivakSita cAritrane sevanArAo nirvizamAnaka kahevAya che. ane jemane vivakSita cAritra sevyuM che, te nirvikAyika kahevAya che. cAritrIthI cAritra bhinna na hovAnA kAraNe cAritra nizimAnaka ane nirviSTakAyika kahevAya che. AmAM nava sAdhuno gaNa hoya che. emAM cAra nirvizamAnaka che, cAra temanI vaiyAvacca karanArA hoya che. eka kalapasthita vAcanAcArya hoya che. A cAritranuM vistArathI svarUpa ogaNasItteramAM (69) dvAramAM kahyuM che. jenAthI saMsAramAM paryaTana eTale rakhaDavAnuM thAya, te saMparAya eTale kaSAyadaya. jemAM lebhanA aMzarUpa sUphamakaSAya bAMkI rahyo che, te sUmasaMpAya. te vizuddhayamAnaka ane saMphilazyamAnaka-ema be prakAre che. kSapakazreNI ke upazamazraNa caDhatAne vizuddhayamAnaka ane upazamazreNIthI paDatAne saMphilazyamAnaka sUmasaM5rAya cAritra hoya che. atha zabda yathAtathya arthamAM che. upasarga abhividhi arthamAM che. yathAtathyapaNe abhividhipUrvaka je khyAta eTale kahyuM che, te athAkhyAta. enuM bIjuM nAma
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 pravacana sAroddhAra bhAga-2 yathAkhyAta che. yathAkhyAtane artha A pramANe che. yathA eTale je pramANe saMpUrNa jIvalekamAM khyAta. eTale prasiddha akaSAyacAritra thAya che te pramANenuM je cAritra te yathAkhyAta. te chAvasthika ane kaivalika ema be prakAre che. chAvasthika yathAkhyAta, upazAMta moha ane kSINa guNasthAnake hoya che. kevalika yathAkhyAta, sogikevalI ane agikevalI guNasthAnake hoya che. (79) 153. "zrAvaka pratimA " daMsaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha 4 paDimA 5 abaMbha 6 saJcitte / AraMbha 8 pesa 9 uddiDha 10 vajjae samaNabhUe 11 ya // 980 // 1. dazana, 2. vrata, 3. sAmAyika, 4. paiSadha, 5. pratimA, 6. abrahmacarya, 7. sacitta vajana, 8, AraMbha vajana, 9, pRSNavajana, 10. udiSTavajana, 11. zramaNuMbhUta-ema zrAvakanI agiyAra pratimAo che. 1. darzana eTale samyaktva, 2. aNuvrata vagere vrata. 3. sAvadyAga tyAga anavadyavega sevanarUpa sAmAyika, 4. AThama, caudasa vagere parva divasoe ArAdhavA yogya je anuSThAna vizeSa, te pauSadha. 5. pratimA eTale kAtsarga, 6. abrahmanuM vajana te brahmacarya, 7. sacetana dravyano vajana te sacittavarjana. ahIM darzana vagere pahelI pAMca pratimAo vidheya eTale karavArUpa-AcaravArUpa pratimA eTale abhigraha vizeSarUpe che. (6 abrahmacarya ane 7. sacina e be pratimAo niSedharUpa eTale tyAjya-tyAga karavA rUpe che.) 8. jAte khetI vagere karavArUpa AraMbhane tyAga. 9. bIjAne pApa vyApArakriyAmAM joDavArUpa preSaNane tyAga. 10. udiSTatyAga eTale pratimApArI zrAvakane uddezIne sacetanane acetana karavuM athavA acetana ne rAMdhavuM te udiSTabhaMjana kahevAya, te udiSTa bhejana tyAga. A badhAnI sAthe pratimA zabda joDe kema ke ahIM pratimAne viSaya che. ahIM pratimAone viSaya hovA chatAM paNa pratimA ane pratibhAvAnanA abheda upacAranA kAraNe pratimAnAnane nirdeza karyo che. e pramANe AgaLa paNa jANavuM. 11. zramaNa eTale sAdhu. te sAdhunI jevA zrAvaka te zramaNabhUta, ahIM bhUta zabda upamAna arthamAM che. A badhA vrata vizenuM darzanapratimA, vrata pratimA vagere rUpe uccAraNa karavuM. zrAddha eTale zrAvakenI A agiyAra pratimAo eTale pratijJAo-abhigraha vizeSa hovAthI zrAddhapratimA kahevAya che. (980.) - have A dareka pratimAonuM svarUpa pratipAdana karatAM pahelA A pratimAonuM kALamAna-sAmAnya svarUpa kahe che.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 153. "zrAvaka pratimA jassaMkhA jA paDimA tassaMkhA tIeN huti mAsAvi / kIraMtIsuvi kajjAu tAsu puvvuttakiriyA u // 981 // je pratimAnI je saMkhyAvALA kramAMka-AMka che te kramAMka-saMkhyA pramANa mahinA. te pratimAnuM kALamAna thAya che. te-te pratimAonA kArya karatI vakhate pAchaLanI badhIye pratimAonI kriyA paNa karavAnI hoya che. je pratimA jeTalA saMkhyA pramANa eTale pahelI pratimA, bIjI pratimA ema jeTalA kramAMka hoya, te pratimAnuM teTalA mAsapramANa kALamAna hoya che. Ano artha A pramANe che. pahelI pratimAnuM kALamAna eka mahine, bIjI pratimAnuM kALamAna be mahinA, trIjI pratimAnuM traNa mahinA. ema agyAramI pratimAnuM agyAra mahinA pramANu kALamAna che. je ke A kALamAna dazAzrutaskaMdha vagere graMthamAM spaSTarUpe kahyuM nathI, chatAM paNa upAsakadazAmAM pratimAkAraka AnaMda vagere zrAvakanI agyAra pratimAone kALa sADA pAMca (pA ) varSarUpa jaNAvyuM che. te kALamAna uparokta pramANe eka be vagere vadhavApUrvaka bese che. tathA AgaLa AgaLanI pratimAo karatI vakhate pAchaLa pAchaLanI pratimAomAM jaNAvela badhI ye anuSThAnarUpa kriyAo karavAnI hoya ja che. Ano bhAvArtha A pramANe che. bIjI pratimA karatI vakhate pahelI pratimAmAM kahela saMpUrNa anuSThAna karavAnuM heya che. trIjI pratimAmAM pahelI ane bIjI-ema be pratimAnuM kahela anuSThAna paNa karavAnuM hoya che. e pramANe agyAramI pratimAmAM AgaLanI dasa pratimAomAM kahela badhuM ya anuSThAna karavAnuM hoya che. (981) 1. darzana pratimA pasamAiguNavisiha kuggahasaMkAisallaparihINaM / / sammadaMsaNamaNahaM daMsaNapaDimA havai paDhamA 1 // 982 // pramAdiguNa viziSTa, yugraha zaMkA vagere zothI rahitapaNe anagha eTale nirdoSa samyagdarzanarUpa pahelI dana pratimA hoya che. prazama, saMveda, nirveda, anukaMpA, AstikyarUpa-pAMca guNothI yukta tathA tatva pratye zAstra bAdhita paNe je kutsita abhiniveza te kugraha tathA zaMkA, kAMkSA, vicikitsA mithyAdaSTi prazaMsA, mithyAdaSTi saMstava eTale paricayarU5 samyaktvanA pAMca aticAra, A kugraha ane zaMkA vagere aticAre ja zalyarUpe eTale bAdhakarUpe je jIvone thAya tethI te zalya kahevAya. te kuha, zaMkA vagere rUpa zalyathI rahitapaNe hevAthI ja nirdoSa evuM samyagadarzana ja pahelI darzana pratimArUpe che. Ane bhAvArtha A pramANe che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 pravacana sAroddhAra bhAga-2 aNuvrata vagere guNethI rahita tathA kugraha zaMkA vagere doSothI rahita samyagdarzanane je svIkAra, te darzana pratimA. samyagdarzanane svIkAra te pahelA paNa hoya che. paraMtu ahIM phakata zaMkA vagere doSa tathA rAjAbhiga vagere cha AgArothI rahitapaNe yathAsthitapaNe samyagdarzananA AcAro vizeSanA pAlananA svIkArarUpe pratimA saMbhave che nahIM te zA mATe upAsakadazAMgamAM pahelI pratimA eka mahine pALavA vaDe, bIjI pratimA be mahinA pALavA vaDe, ema agyAramI pratimA agyAra mahinA pALavA vaDe-ema sADApAMca varSamAM agyAra pratimAonuM arthathI pAlana batAve ane A artha dazAzrutaskaMdha vageremAM maLatuM nathI. tyAM AgaLa te tene phakta zraddhA mAtrarUpe jaNAvI che. e pramANe AgaLa darzana (trata) pratimA vageremAM vicAravuM. (982) vrata, sAmAyika ane paiSadha ema traNa pratimAo viSe kahe che. bIyANuvvayadhArI 2 sAmAikaDo ya hoi taiyAe 3 / hoi cautthI cauddasIaTThamimAIsu divasesu // 983 // posaha caunvihaMpi ya paDipuNNaM samma so u annupaale| baMdhAI aiyAre payattao vajjaImAsu // 984 // bIjI pratimAmAM aNuvratadhArI, trIjI pratimAmAM sAmAyika karanAra hoya, cothI pratimAmAM AThama, codasa vagere divase cAra prakArane patipUrNapaiSadha sArI rIte pALe ane A pratimAomAM prayatanapUrvaka baMdha vagere aticArono tyAga kare che. 2. tratapratimA : sthUla prANAtipAta viramaNa vagere pAMca aNuvrata, upalakSaNathI traNa, guNavate ane cAra zikSAne vadha-baMdha vagere aticAra rahitapaNe nirapavAdapUrvaka dhAraNa karI sArI rIte pAlana karatA bIjI vrata pratimA thAya. sUtramAM pratimA ane pratibhAvAnane abheda upacAra hovAthI A pramANe nirdeza karyo che. 3. sAmAyikapratimA : trIjI sAmAyika pratimAmAM sAvadyoga tyAga ane niravadyAga sevanarUpa sAmAyika dezathI jeNe karyuM hoya, te sAmAyikakRta kahevAya. Ane bhAva e che ke jene paiSadhapratimAne svIkAra na karyo hoya evA darzanavrata pratibhAvALAe re ja be TAIma sAmAyika karavuM te trIjI pratimA che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 153. "zrAvaka pratimA 4. pauSadhapratimA : cAdara, AThama, amAsa, pUnama vagere parvatithirU5 divasee AhAra, zarIrasatkAra, abrahmacarya ane vyApAra tyAgarUpa cAra prakAranA piSadhane saMpUrNapaNe pAlana kare che. viASadhapratimA svIkAranAra bIjA keIpaNa prakAre nyUna nahIM evI rIte AgamatavidhipUrvaka sArI rIte ja te pratimAne pALe che, seve che, A cAre paNa vratAdi pratimAemAM baMdha, vadha, chaviccheda vagere bAravratanA sAITha (60) aticArono prayatnapUrvaka tyAga kare che. (983-944.) sammamaNuvvayaguNavayasikkhAvayavaM thiro ya nANI ya / aTThamicauddasIsu paDimaM ThAegarAIyaM // 985 // samyakatva, aNuvrata, guNavrata, zikSAtratavALe, sthira, avicala-satvavAna jJAnI e AtmA AThama-caudase eka rAtri pratimAmAM rahe che. 5. kAusaggapratimA : aNuvrata, guNavrata, zikSAvrata jemane hoya che teo eTale AgaLa kahela cAra pratibhAvALe, sthira eTale avicala sattavAna hoya te ja kAusaggapratimAne ArAdhaka che. bIje A pratimAne virAdhaka thAya che. kAraNa ke A pratimAmAM rAtre caTA vagere sthaLoe kAussagna kare ane tyAM ghaNA upasargo thAya che. te sattavAna hoya te ja sahI zake, bIje virAdhaka thAya che. jJAnI eTale pratimAnAM AcAra vagere jJAnayukta heya. ajJAnI te badhe agya che te pachI A pratimA svIkAravAmAM kema cAle ? AThama, cadasa ane upalakSaNathI AThama-caudasa-amAsa-pUnamarUpa piSadhanA divase paNa pratimAmAM eTale kAtsargamAM ubho rahe, eTale kAussaga kare, dhAtuo aneka arthavALA hovAthI "Ubho rahe "ne kAussagna kare evo artha thAya. * keTalI rAta pramANa kAusagga kare ? eka rAta pramANa eTale saMpUrNa rAtri kAussagna pratimAmAM rahe Ano bhAvArtha e che ke, samyagdarzana aNuvrata, guNavata, zikSAtratavALo savavAna sthira jJAnI zrAvaka AThama, cidasa, amAsa, pUnamarUpa paiSadhanA divase saMpUrNa rAtri kAusagga mudrAmAM rahe. A pratimavALo bAkInA divase kevA prakAra hoya che te kahe che. asiNANa viyaDabhoI mauliyaDo divasabaMbhayArI ya / rati parimANakaDo paDimAvajjesu divasesu // 986 / / pratimA vagaranA divase mAM astAnI (snAna vagarano) vikaTe eTale
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 pravacana sAroddhAra bhAga-2 prakAzamAM athavA divase jamanAra, kAchaDI bAMdhyA vagara, divase brahmacArI, rAtrie parimANa (pramANu) kare. kAussagna pratimadhArI pratimA vagaranA apava divasomAM snAnane tyAgI. vikaTa bhajana karanAra eTale divase paNa prakAzavALI jagyAmAM bhojana karanAra ane rAtribhejanane tyAgI hoya che. AgaLanI pratimAomAM rAtribhejanane niyama hotuM nathI. mATe A pramANe kahyuM. mukulibaddha eTale kaccha, kAchaDI bAMdhyA vagara dhotIyuM (vastra) paheranAra tathA divase brahmacarya pALanAra, rAtre paNa strIonuM athavA strInA bhAgonuM parimANa eTale pramANa kare. A pramANe bAkInA divase e rahe. (986) have kAryotsargamAM rahI je vicAre te kahe che. jhAyai paDimAe~ Thio tiloyapujje jiNe jiyakasAe / niyadosapaccaNIyaM annaM vA paMca jA mAsA // 987 // kAusagna pratimAmAM rahele jIva railokyapujya, jitakaSAya evA jinezvaranuM dhyAna kare che. bIjuM potAnA dezonA duzamanane (zagune) pAMca mahinA sudhI dhyAve che. kAussaga pratimAmAM rahelo zrAvaka kAussagyamAM ailekapujya, samasta cheSa vagere doSono nAza karanAra tIrthaMkaranuM dhyAna kare che. jinanuM dhyAna na kare te bIjuM potAnA doSanA pratyanika-duzmana eTale pitAnA kAma, krodha vagere dUSaNonA virodhI evA kAmaniMdA kSamA vagere guNonuM pAMca mahinA sudhI dhyAna kare che. 6. abrahmavarjanapratimA - siMgArakahavibhUsukarisa itthIkahaM ca vajjito / vajjai abaMbhamegaMtao ya chaTThIi chammAse // 988 / / zaMgArakathA, vibhUSAnA utkarSane, strI kathAne tathA saMpUrNa abrahama eTale mithunane, A chaThThI pratimA svIkAranAra cha mahinA sudhI tyAgI de, tyajI de che. zRMgAra eTale kAmakathA, snAnavilepana; dhUpana vagere rU5 vibhUSA zaNagAra vagerene utkarSa eTale adhikatAno tyAga kare. vibhUSAne utkarSa levAthI e bhAva Ave che ke phakta zarIranurUpa vibhUSA kare tathA strInI sAthe khAnagImAM premakathAno tyAga karato A abrahma varjanarUpa chaThThI pratimA svIkAranAra, maithuna-abrahmano cha mahinA sudhI tyAga kare che. AgaLanI pratimAomAM divase ja mithuna tyAga hato. rAtre tyAga na hatuM. AmAM te divase ane rAtre paNa sarvathA maithunano niSedha che. AthI ja A pratimAmAM cittane DAmADoLa karanAra kAmakathA vagere pravRttine niSedha karyo che. (988)
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 153. "zrAvaka pratimA 7. sacittavana pratimA : sattami satta u mAse navi AhArai sacittamAhAraM / jaM jaM heDillANaM taM tavarimANa savvaMpi // 989 // sAta mAsanI sAtamI pratimAmAM sacitta AhArane khAya nahi. je-je nIcenI pratimAnI vidhi che te AgaLanI pratimAmAM paNa kare. sAta mAsanI sAtamI sacitta vajanarUpa pratimAmAM sAta mahinA sudhI sacetana eTale jIvavALo AhAra je azana, pAna, khAdima, svAdimarUpa hoya che, tene vApare nahIM, khAya nahIM. tathA je je nIcenI eTale pAchaLanI pratimAonuM je anuSThAna hoya che. te te badhuM ye upara eTale AgaLanI pratimAomAM saMpUrNapaNe kare che. A vAta AgaLa kahI hevA chatAM pharIvAra bhUlakaNuM ziSyone yAda karAvavArUpa upakAra mATe kahyuM che. e pramANe bIje paNa samajavuM. (989) 8 AraMbhavarjanapratimA : AraMbhasayaMkaraNaM aTThamiyA aTTha mAsa vajjei / navamA nava mAse puNa pesAraMbhe'vi vajjei // 990 // AThamI pratimAmAM ATha mahinA sudhI svayaM AraMbhane tyAga kare. navamI pratimAmAM nava mahinA sudhI prepyArabhane tyAga kare. svayaM AraMbha tyAgarUpa AThamI pratimAmAM ATha mahinA sudhI pRthvIkAya vagerenA manarUpa AraMbha samAraMbhano pote jAte karavArUpa tyAga kare. ahIM "jAte" karavArUpa vacanathI e nakkI thayuM ke AjIvikA mATenA AraMbhemAM tevA prakAranA tIvra pariNAma vagara bIjA nokara cAkara vagere pAsethI sAvadya paNa vyApAra (kAma) karAve. prazna - jAte AraMbhamAM joDAyA na hovA chatAM paNa nokara vagere pAsethI karAvatA jIvahiMsA te tevI ne tevI ja rahI te AraMbhatyAgathI zuM lAbha? uttara - sAcI vAta che chatAM je te jAte AraMbha karavA vaDe ane bIjA pAse karAvavA vaDe-ema be rIte hiMsA thatI hatI. te jAte na karavA vaDe teTalI hiMsAne tyAga thaze. mATe DA paNa AraMbhane choDatA, vadhatA mahAvyAdhinA cheDA, ati ceDA kSaya (nAza) thavAnI jema tenAthI hita ja thAya che. 9 pRSNAraMbha tyAgapratimA : pregyAraMbha tyAgarUpa A navamI pratimAmAM nava mahinA sudhI putra, bhAI vagere upara AkhA kuTuMba vagereno bhAra saMpI dhana, dhAnya vagere parigrahanI a5 AsaktithI pite jAte te tyAga kare paNa nekara, cAkara vagere pAse paNa moTA khetI vagere pApakArI 23
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 pravacana sAroddhAra bhAga-2 AraMbha samAraMbhano tyAga karAve. Asana apAvavuM vagere kriyArUpa ati nAnA AraMbhane niSedha nathI. kAraNa ke tevA prakAranA karmabaMdhanA kAraNano abhAva hovAthI AraMbha paNAnI prApti thatI nathI. (990) 10. udiSTa bhejanavarjana pratimA - dasamA dasa mAse puNauddiDhakayaMpi bhatta navi je / so hoi u churamuMDo sihAliM vA dhArae koI // 991 // jaM nihiyamatthajAya pucchaMta suyANa navari so tattha / jai jANai to sAhai aha navi to bei navi yANe // 992 // dasamI pratimAmAM dasa mahinA sudhI udiSTakRta bhejana khAya nahIM ane astrathI muMDana karAve. athavA koIka ceTalI paNa rAkhe. je dATeluM dhana bAbata putra pUche te tene jANatA hoya te kahe ane na jANato hoya to na kahe. dasa mahinA pramANanI dasamI pratimA uddiSTa bhojana tyAgarUpa che. jemAM pratimA dhArI zrAvakane ja uddezIne je bhojana karAyuM hoya, te uddiSTakRta. AvA prakAranA bhAta vagere uddiSTa bhojanane pratimAghArI khAya nahIM te pachI bIjI sAvaghakriyA karavAnuM te dUra ja rahe. ema api zabdano artha che. te dasamI pratimAdhAraka zrAvaka astrAthI mastaka muMDAve athavA keIka mAthe coTalI paNa rAkhe ane te ja zrAvaka te dasamI pratimAmAM rahyo chate jamIna vageremAM dATela sena, paisA vagere dravya bAbata putro vagere ane upalakSaNathI bhAIe vagere pUche te je jANatA hoya te temane kahe, na kahe to AjIvikA nAzane prasaMga Ave. ane na jANatA hoya te kahe ke "huM kaMIpaNa jAte nathI" ATaluM choDIne (AnA sivAya) bIju kaMIpaNa gharanuM kAma karavuM te zrAvakane khape nahIM. e bhAva che. (91-92) 11. zramaNabhUta pratimA : khuramuMDo loeNa va syaharaNa paDiggahaM ca giNhittA / samaNo huo viharai mAsA ekArasukkosaM // 993 / / utkRSTathI agyAra mahinA sudhI rajoharaNa-pAtrA laI, lagna karAvI athavA astrAvaDe muMDana karAvI zramaNabhUta eTale sAdhu jevo thaI vicare, amAthI mastaka muMDAvIne athavA hAthathI vALa kheMcavArUpa leca karIne muMDAvela mAthAvALe, rajoharaNa eTale e tathA pAtrA laI, AnA upalakSaNathI badhA prakAranA
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153. "zrAvaka pratimA 179 sAdhuonA upakaraNe laIne zramaNa-nirgatha eTale sAdhunA jevA anuSThAna karavA vaDe te zramaNabhUta eTale sAdhu jevo kahevAya. AvA prakArano sAdhu jevo thaI gharethI nIkaLI samasta sAdhunI sAmAcArI pALavAmAM hoMziyAra e samiti gupti vagerene sArI rIte pALa, bhikSA mATe gRhasthane tyAM praveza karatI vakhate pratimAdhArI zramaNopAsakane bhikSA Apo ema belI praveza kare. kaI pUche ke "tame keNa che!" te kahe ke "pratimAdhArI zramaNopAsaka huM chuM." ema jaNAvate gAma-nagara vageremAM sAdhunI jema mAsakapa vagere karavApUrvaka agyAra mahinA sudhI vicare. A kALamAna utkRSTathI kahyuM che. jaghanyathI agyAre pratimAo dareka aMtamuhUrtAdi pramANavALI che te kALa, maraNa vakhate athavA dIkSA lIdhelAne saMbhave che. bIjI rIte nahIM. mamakAre'vocchinne vaccai sannAyapalli daTuM je| tatthavi sAhuvva jahA giNhai phAsu tu AhAraM // 994 // mamatvabhAvane nAza na thayo hovAthI svajananA gAmamAM temane maLavA mATe tyAM jAya. tyAM AgaLa paNa sAdhunI jema ja prAsuka AhAra grahaNa kare, mArApaNuM je karavuM te mamakAra, mamatvabhAva dUra na thayo hovAthI svajanane maLavA mATe temanA gAma tarapha jAya. A kathana vaDe mamatvabhAva svajanane maLavAnuM kAraNa jaNAvyuM. bIjA sthaLoe te sAdhunI jema bhale rahe paraMtu te vajananA gAmamAM paNa sAdhunI jema ja vate. paNa svajananA kahevAthI ghara ciMtA vagere na kare. jema sAdhu prAsuka, nirdoSa, eSaNIya AhAra le che tema zramaNabhUta pratimAna dhAraka zrAvaka paNa prAsuka eTale acitta eSaNIya azana vagere AhAra kare. sagA vahAlA sneha (rAga)thI aneSaNaya bhejana vagere banAve, Agraha karavApUrvaka te vaherAvavAne Irache. teo anuvartana karavA gya prAyaH karIne hoya che. AthI te aneSaNaya AhAra levAnI saMbhAvanA hoya che. chatAM paNa te AhAra grahaNa na kare. e bhAva che. Avazyaka cUrNimAM pAchaLanI sAta pratimAonA judA prakAre paNa nAme maLe che. te A pramANe. rAtribhojana pariNArUpa pAMcamI. sacittAvAra pariNArUpa chaThThI. divase brahmacArI rAtre parimANakRta sAtamI. divase ane rAtre paNa brahmacArI, asnAna tathA dADhI, mUcha romarAji ane nakhanI zuzruSA tyAgarUpa AThamI. sAraMbha parissArUpa navamI. preSya AraMbha parissArUpa dasamI tathA uddiSTa bhakta tyAga zramaNabhUtA nAmanI agyAramI pratimA che. (94)
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154. dhAnyanuM abIjatva java 1 javajava 2 gohuma 3 sAli 4 vIhi 5 dhannANa koTThayAIsu / khiviUNa pihiyANaM littANaM muddiyANa ca // 995 // ukkoseNa Thii hoi tinni varisANi tayaNu eesi / viddhaMsijjai joNI tatto jAyei'bIyattaM // 996 // java, javajava, ghauM, zAli eTale DAMgara, zrIhi eTale cokhA A anAjane kaMThI vageremAM nAkhI, barAbara DhAMkI upara lIMpI ane mudrita karAyela anAjanI traNa varSanI sthiti che. te pachI A anAjanI enino vidhavaMsa thAya che. tethI te abIja thAya che. java ane ghauM prasiddha che. A badhA anAjone keThI, kethaLA, khADA vageremAM nAMkhIne tevA prakAranA DhAMkaNa vagerethI DhAMkela, koThAra vagerenA meDhAne DhAMkavA sAthe chANa vagere vaDe cAre bAjuthI lIMpela tathA mATI vagere vaDe mudrita karela A anAja utkRSTathI traNa varSa sudhI avinaSTa eTale akhaMDa nivALu rahI zake che. tyArapachI A java vagere pAMce anAjanI yoni eTale aMkurAnI utpattinuM kAraNa nAza pAme che. AthI te anAja abIjapaNane pAme che. jethI vAvavA chatAM paNa aMkurAnI utpatti thatI nathI. (95-96) tila 1 mugga 2 masUra 3 kalAya 4 mAsa 5 cavalaya 6 kulattha 7 tuvarINaM 8 / taha kasiNacaNaya 9 vallANa 10 koTTayAIsu khiviUNa // 997 / / olittANaM pihiyANa laMchiyANaM ca muddiyANaM ca / ukiDaThiI varisANa paMcagaM to abIyattaM // 998 // tala, maga, aDada, cokhA, masUra eTale goLAkAra anAja vizeSa che jene bIjA AcAryo canakika kahe che. kalAya eTale tripuTa nAmanuM eka anAja vizeSa che. tuvarya eTale tuvera, vRtacaNuka eTale zikhA vagaranA caNuM eTale vaTANa. kulatha eTale cokhAnA jevuM eka capaTuM anAja vizeSa che tathA vAla-A daza prakAranA anAjone ke ThAra vageremAM nAkhIne DhAMkelA tathA lIMpelA pachI lITI vagere karavA vaDe lAMchita eTale mudrita karelAnI vadhumAM vadhu sthiti pAMca varSanI akhaMDa nipaNAnI hoya che. tyArabAda abIjapaNane pAme che. (97-98)
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155. kSetra vagerethI acittatA ayasI 1 laTTA 2 kaMgU 3 koDsaga 4 saNa 5 varaTTa 6 siddhatthA 7 / kova 8 laga 9 mUlaga bIyANaM 90 koTTayAI // 999 // nikkhittANaM eyANukomaThiIeN satta varisAI | ho jaNa puNo aMtamuhUta samaggANaM // 1000 // 181 aLasI, ladde kasuMbA, kaoNMgu, kATusanna, zaNu, baMTI, sarasava, kAdarA, rAlaka, lakSmIjane kAThAra vageremAM nAMkhelAnI utkRSTa sthiti sAta varSanI hAya che ane badhA anAjanI jaghanyasthiti aMtarmuhUta che. aLasI, laTTa eTale kusubha kasukhA, kaMDu eTale pILA cAkhA, karadUSaka eTale eka jAtanA kAdarA, chAlapradhAna eka jAtanuM anAja vizeSa che, zaNa, khaMTI je sapAdalakSa vagere dezAmAM prasiddha che. sarasava, keAdarA, rAlaka eTale eka prakAranuM kaMzu vizeSa che, mUlakanA khIja eTale eka jAtanA zAka vizeSanuM khIja. A daze prakAranA anAjane kAThAra vageremAM nAMkhI ane upalakSaNathI DhAMkI upara lIMpI ane lAMchita karavAvaDe mudrita karI rAkhelane vadhumAM vadhu kALa sAta varSanA hoya che. upara kahela badhAye anAjanA jadhanyathI eTale ochAmAM oche kALa aMtarmuhUta hAya che pachI peAtAnuM Ayu pUrU' thavAthI acittapaNAne pAme che. te acittatA vAstavikapaNe atizayi jJAnavaDe ja sArI rIte jANI zakAya che. paraMtu chAdyasthika jJAnavaDe jANI na zakAya. e kAraNathI vyavahAra mArgamAM te na Ave AthI ja tarasathI duHkhI thayelA sAdhuone paNa svabhAvathI peAtAnuM AyuSya kSaya thavAthI acitta thayelA taLAvanA pANIne pIvA mATenI rajA va mAnasvAmI bhagavAne na ApI, kAraNa ke A pramANe acitta thayela pANIne jANI zakavu' e chadmasthA mATe asa'bhava jevuM hovAthI pAchaLanA sAdhuone badhI jagyAe sacitta taLAvanA pANI pIvAnI pravRttinA prasaMga na thAya eTalA mATe rajA na ApI. (999-1000) 155. kSetra vagerethI acittatA . joyasa tu gaMtA aNahAreNa tu bhaMDasaMkaMtI | vAyAgaNidhUmeha ya viddhatthaM hoi loNAI || 1001 // se yAjana gayA pachI anAhArapaNAnA kAraNe tathA phakta mAlane eka jagyAethI bIjI jagyAe pheravatA. havA, agni, dhUmADA vagerenA kAraNe mIThA vagere dravyeA acitta thAya che. seA ceAjana eLaMgyA pachI mIThA vagere dravyeA peAtAnA dezanA svabhAvika AhAra na maLavAnA kAraNe acitta thAya che. AnA bhAva A pramANe che, jyAre amUka kSetramAMthI
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 pravacana sAroddhAra bhAga-2 bIjA kSetramAM mIThuM vagere laI javAya, tyAre te dravya dararoja (DuM thoDuM) acitta thatAM thatAM so jana jeTaluM jAya, A so jana bAda vaLI judA prakAranA AhAranA kAraNe tathA ThaMDI vagere lAgavAnA kAraNe niyama acitta thAya che. keTalAka so jananI badale se gAu kahe che. nizIthacUrNimAM kahyuM che ke "padaMtivacanA " prAkRtanA kAraNe vibhaktino pheraphAra thayo hovAthI bhAMDa eTale mAlane eka sthaLethI bIje sthaLe khaseDavA-saMkrAMta karavA vaDe eTale eka vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM nAMkhavAnA kAraNe ke eka goDAunamAMthI bIjA goDAunamAM laI javAnA kAraNe athavA vAyu, agni, dhUmADe vagerenA kAraNe se jana gayA vagara paNa potAnA sthAne athavA bIjA sthAne rahela mIThuM vagere dravya acitta thAya che. A pramANe kSetra vagerenA keme pRthvIkAya vagerethI vanaspati sudhInA badhAyanuM acittapaNuM svIkAravuM. (1901) hariyAlo maNasila pippalI u khajjUra muddiyA abhayA / AinnamaNAinnA te'vi hu emeva nAyavvA // 1002 // haDatAla, manazila, pIMpara, drAkSa, khajura, haraDe-A dravya paNa A pramANe eTale AgaLanI gAthAmAM kahyA pramANe se ceMjana pachI uparokta kAraNe acitta thAya che. so ejanathI AvyA hoya to paNa A dravyomAM keTalAka AcINuM che ane keTalAka anAcI che. temAM pIpara, haraDe vagere AcINa hovAthI laI zakAya ane khajUra, drAkSa vagere anAcINa hovAthI acitta hovA chatAM paNa levAtA nathI. (1002) ___ AruhaNe oruhaNe nisiyaNa goNAiNaM ca gAumhA / bhommAhAraccheo uvakkameNaM tu pariNAmo // 1003 // te dravyone caDAvatA, utAratA, tenA para besatA, gAya vagerenA zarIranI umA, pRthvI vagere AhAra na maLavAnA kAraNe vagere upakramethI pariNamana acittatA thAya che. mIThA vagerenI acittatA thavAnA kAraNe kahe che. te mIThA vagere dravyone gADAmAM baLada vagerenI pITha para caDAvatA tathA gADA vageremAMthI utAratA tathA niSadanA eTale mIThAM vagere para besatA puruSa ane baLada vagerenA zarIranI uSmA eTale garamInA kAraNe, mIThA vagere je dravyane je pRthvI vagere AhAra hoya tene te na maLavAnA kAraNe upakama lAgavAthI eTale ghaNA vakhata sudhI bhegavavA gya AyuSya paNa thoDA vakhatamAM jenA kAraNe pUruM thaI jAya, te upakrama kahevAya. je svAya zastra vagere rUpe che. keIkane kaIka svAya zastra hoya che. jema khAruM pANI mIThuM pANInA zastrarUpe che. keIkane parakAyazastra hoya, jema vanaspatine agni parakAyazastra che. keIkane ubhayakAyazastra hoya che. jema mATIvALuM pANI cokhkhA pANInuM zastra che. A upakrama lAgavAthI pariNAma-acittapaNa thAya che. A kAraNathI sacitta dravya paNa acittapaNArUpe pariName che. (1003)
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156. vIsa dhAnya dhannAi cauvIsa java 1 gohuma 2 sAli 3 vIhi 4 saTThI 5 ya / kodava 3 aNuyA 7 kaMgU 8 rAlaya 9 tila 10 mugga 11 mAsA 12 ya // 1004 // ayasi 13 harimaMtha 14 tiuDaga 15 niSphAva 16 siliMda 17 rAyamAsA 18 ya / ikkhU 19 masara 20 tuvarI 21 kulattha 22 taha dhannaya 23 kalAyA 21 // 1005 // vIsa prakAranA anAja A pramANe che. jemake 1. java, 2. ghauM, 3. zAli eTale DAMgara, 4. vahI eTale sAmAnya cekhA, pa. SaSThikA eka zAline prakAra che. je 60 (sATha) rAtrIe pAke che. 6. kedarA, 7. aNukA, 8. kaMgu, 9. rAlaka, 10. tala, 11. maga, 12. aDada, 13. aLasI, 14. harimaMtha eTale kALA caNA, 15. tripuTaka eTale mAlavA dezamAM prasiddha anAja, 16. vAla, 17. zAlindA eTale maTha, 18. rAjamASa eTale cALA, 19. IkSu eTale baMTI dhAnyavizeSa, 20. masUra, 21. tuvarI eTale tuvera, 22. kulattha, 23. dhAnyaka eTale dhANuM (kusuMbharI), 24. kalAyA eTale gaLa caNuM vaTANA-A badhA mATe bhAge loka prasiddha che ane AgaLa kahyA che. aNukA eTale yugadharI. meTI nasavALA kaMgu kahevAya. ane a5 nasavALA rAlaka kahevAya. 157. sattara prakAranA maraNa AvIi 1 ohi 2 aMtiya 3 balAyamaraNaM 4 vasaTTamaraNaM ca 5 / aMtosallaM 6 tabbhava 7 bAlaM 8 taha paMDiyaM 9 mIsaM 10 // 1006 // chaumatthamaraNa 11 kevali 22 vehAyasa 13 giddhapiTTamaraNaM 14 ca / maraNaM bhattaparinnA 15 iMgiNi 16 pAovagamaNaM ca 17 // 1007 // 1. AvI cimaraNa, 2. avadhimaraNa, 3. AtyanikamaraNa, 4. valanamaraNa, pa. vazAmaraNa, 6. aMtazalyamaraNa, 7. taddabhavamaraNa, 8. bAlamaraNa, 9. paMDitamaraNa, -10. mizramaraNa, 11. chaghasthamaraNa, 12. mevalimaraNa, 13. vaihAyasamaraNa, 14. gRdhapRSThamaraNa, 15. bhakta parijhAmaraNa, 16. iginImaraNa, 17. pAdapapagamanamaraNa. (1006-1007) A maraNanuM vivaraNa karavA IcchatAM graMthakAra prathama AvicImaraNa kahe che.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 pravacana sAroddhAra bhAga-2 1. AvicImaraNa - aNusamayaniraMtaramAviisanniyaM taM bhaNati paMcavihaM / davve khette kAle bhave ya bhAve ya saMsAre // 1008 // dareka samaye satata AyuSya ochuM thavArUpa AvIci nAmanuM maraNa che te dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAva-ema pAMca prakAre saMsAramAM kahyuM che. dareka samaye samaye te amuka samayane AzrayIne paNa hoI zake che. AthI brAti na thAya mATe kahe che ke samayanA aMtara vagara satata AvIci nAmanuM maraNa che. je maraNamAM dareka samaye bhagavatA AyuSyamAM bIjA bIjA AyunA daliyAnA udayathI pUrva pUrvanA AyuSyadaLiyAnA kSaya thavA rUpa je avasthA hoya te AvIcimaraNa kahevAya che. AvIci eTale cAre tarapha taraMgonI jema AyuSyanI hAni thavI te AvIci. te AvIcinI saMjJA jene che te AvIcisaMjJita. vIci eTale viccheda. tene abhAva te AvI ci. baMne sthaLe maraNa ja artha Icchita che. AvA prakAranuM dareka kSaNe AyuSyadravyanA kSaya thavArUpa AvI cimaraNa A jagatamAM pAMca prakAre tIrthakara gaNadhara vageree kahyuM che. te pAMca prakAre dravya, kSetra, kALa, bhava, bhAvarUpe che. eTale dravya AvIcimaraNa, kSetra AvI cimaraNa, kALaAvI cimaraNa, bhavaAvI cimaraNa ane bhAva AvI cimaraNa. dravyaAvI cimaraNa eTale je naraka, tiryaca, manuSya ane devonI utpattithI laI pita potAnA AyukarmanA dalike dareka samaye bhegavI bhAgavIne nAza karavo, te dravyavacimaraNa, te nAraka vagere bhede cAra prakAre che. e pramANe naraka vagere cAragatinI apekSAe taviSayakakSetra paNa cAra prakAre che. tenI pradhAnatAnA kAraNe kSetrAvIcimaraNa paNa cAra prakAre che. kAlaAvI cimaraNamAM AyuSyakALa levo paNa addhAkALa na levo, kAraNa ke te devagati vageremAM hoto nathI, te kALa devAyukALa vagere bhede cAra prakAre che. AthI te kALanI pradhAnatAnA kAraNe kALAvI cimaraNa paNa cAra prakAre che. nAraka vagere cArabhavanI apekSAe bhavAnIcimaraNa paNa cAra prakAre che. te ja nAraka vagerenA cAra prakAranA AyukSayarUpa, bhAvanI pradhAnatAnI apekSAe bhAvAvacimaraNa paNa cAra prakAre che. (1008) have avadhimaraNa ane AtyaMtikaraNa : emeva ohimaraNa jANi mao tANi ceva marai punno| emeva hoAiatiyamaraNaM navi marai tANi puNo // 1009 / / je avasthAmAM maryo che te ja avasthA pAmIne pharI mare te avadhimaraNa. AtyaMtika maraNa eTale je maryo che te pharI na mare.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157. sattara prakAranA maraNa 185 ra. avadhimaraNa: je pramANe AvI cimaraNa dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAva-ema pAMca prakAre che. tema A avadhimaraNa paNa che. je hAlamAM maryo che te ja pharIthI maraze. te avadhimaraNa che. Ane bhAvArtha A pramANe che. avadhi eTale maryAdA tethI je naraka vagere bhavanA kAraNe AyuSyanA daliyAone bhogavI maraNa pAme che. pharIvAra je te ja daLiyAone anubhavIne maraze tyAre te dravyAvadhimaraNa kahevAya. kAraNa ke te dravyonI apekSAe pharI te dravya grahaNa karavA sudhI jIvAmRta hoya che. grahaNa karI choDI dIdhelA karmalikane pharI grahaNa karavArUpa kriyA pariNAmanI vicitratAnA kAraNe saMbhave che. e pramANe kSetra kALa vageremAM paNa vicAravuM. 3. AtyantikamaraNa : AtyaMtikamaraNa avadhimaraNanI jema dravya vagere bhede pAMca prakAre che. A maraNamAM A vizeSatA che ke te te dravyarUpe pharIthI maratA ja nathI ane bhAva A pramANe che. naraka vagere AyuSyapaNe karmadaLiyAne anubhavIne (bhegavIne) mare. ane marela pharIvAra te daLiyAone anubhavIne maraze nahIM. e pramANe je maraNa thAya, te dravya apekSAe ati aMtavALuM thatuM hovAthI AtyaMtika kahevAya che. e pramANe kSetra vageremAM paNa vicAravuM. (1009) have vanamaraNa ane vazAta maraNa kahe che. saMjamajogavisannA maraMti je taM valAyamaraNa tu / iMdiyavisayavasagayA maraMti je taM vasaTTa tu // 1010 // saMyama yogathI viSaNa eTale uga pAmI je mAre te valanamaraNa kahevAya ane indriyonA viSayone AdhIna thaI jeo mare, te vArtamaraNa kahevAya che. 4. vanamaraNa: saMyama vyApArarUpa yogothI athavA rogomAM viSaNu thayelA udgavigna thayelA te saMyamayega viSaNa kahevAya che. ati duSkara tapa ane cAritrane AcaravA mATe asamartha thayela ane je kula vagerenI lajajAthI saMyama choDI na zakanAra vicAre ke amAre A kaSTakriyAthI kaI paNa rIte chUTakAro thAo-ema vicArate mare te vanamaraNa kahevAya. saMyamAnuSThAnathI je vaLatA (paDatA) (pAchA pharatAnuM) pariNAmavALAnuM je maraNa te valanamaraNa. jemanI vrata pariNati bhagna thaI che tevA sAdhuone ja A maraNa hoya. bIjAone saMyamayegone ja asaMbhava che te temane viSAda kyAMthI hoya? saMyamane ja abhAva hete chate saMyama viSaNutA kyAMthI hoya? 24
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 pravacana sAroddhAra bhAga-2 5. vazartamaraNa - AMkha vagere idrinA suMdararUpa vagere viSayone AdhIna thayelAo saLagatA divAnI diveTa ( ta) joIne emAM Asakta thayela pataMgIyAnI jema mare che. AthI te vazArtamaraNa kahevAya che. idrinA viSane parAdhIna thavAnA kAraNe je duHkhI thayelA hoya, te vazArtA kahevAya che. temanuM maraNa paNa upacArathI vazAmaraNa kahevAya che. (1010) 6. atAzalyamaraNa: gAravapaMkanibuDDA aiyAraM je parassa na kahati / dasaNanANacaritte sasallamaraNaM havai tesi // 1011 // gAravarUpa kAdavamAM DUbelAo darzana, jJAna, cAritra saMbaMdhI je aticAro che, te bIjAne kahetA nathI. temanuM sazalyamaraNa thAya che. zAtAgArava, RddhigArava, rusagArava-traNe kALAza-kaluSitatAnA kAraNarUpa hovAthI kAdavarUpe kahevAya che. te kAdavamAM DUbelAo eTale te kAdavane svIkAratA je aparAdha ke aticAro, AlecanA levA gya AcArya vagerene kahetA nathI eTale vicAre ke amAre AlocanA yaMgya AcArya vagerenI pAse jatA, temane vaMdana vagere karavAthI tathA temane kahela tapa vagere anuSThAna AcaravAthI Rddhi, rasa ane zAtAne abhAva thavAno saMbhava na ho. AnA upalakSaNathI A paNa jANavuM. A a5hyutavALA, bahuzrutavALA evA mArA zalyane uddhAra zI rIte karaze? Ane huM vaMdana vagere zI rIte karuM? "A karavuM te to mArI apabhrAjanA che." e pramANe abhimAnathI athavA zaramathI ayogya anuSThAnathI aTakavA svarUpa aticArone nathI kahetA. zaMkA vagere darzanaviSayaka, kALAtikama vagere jJAnaviSayaka, samiti na pALavArUpa cAritraviSayaka aticArone kahetA nathI je zalya eTale kAMTAnI jema kALAMtare paNa aniSTaphaLa kare ja che te zalya kahevAya. te zalya sahita hoya te sazalya kahevAya. te zalya sAthenuM je maraNa te sazalyamaraNa-antAzalyamaraNa gauravarUpa kAdavamAM DUbelAne hoya che. (1011) 7. taddabhavamaraNa - mottu akammabhUmiya naratirie suragaNe ya neraie / sesANaM jIvANaM tabbhavamaraNaM ca kesiMci // 1012 // akarmabhUminA manuSya ane tiyA , deva ane nArakAne cheDIne bAkInA jIvone taddabhavamaraNa hoya che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157. sattara prakAranA maraNa 187 devakuru-uttarakuru vagere akarmabhUmimAM utpanna thayela manuSya, tiyAne, temanA yugalikabhava pachI devAmAM ja utpatti hoya che. tathA devanikA eTale cAre devanikAyamAM rahelA devenI tathA narakamAM rahelA nArakenI emanA te bhava pachI tiryaMca ane manuSyamAM ja utpatti hoya che. AthI akarmabhUminA yugalika, deva ane nArake sivAyanA bIjA jIvo eTale karmabhUminA manuSya ane tiyAne taddabhavamaraNa hoya che. kAraNa ke te jenI pharI tyAM utpatti thAya che. je maraNamAM pharI te ja bhavamAM utpanna thAya, te taddabhavamaraNa kahevAya. tiryaMca manuSyarUpa bhavamAM rahela jIva te ja bhava cogya ja AyuSya bAMdhI te bhava pUro thaye marI pharI te ja bhavamAM utpanna thAya tene tadabhavamaraNa hoya che. gAthAmAM tu zabda che te saMkhyAtA varSAyuvALA tiryaMca manuSyane ja tadabhavamaraNa hoya che e vizeSatA jaNAvavA mATe che. asaMkhyAta varSAyuvALA yugala dharmavALA hovAthI akarmabhUminA chanI jema devAmAM ja utpanna thAya che. te taddabhava maraNa saMkhyAta varSAyuvALA badhAne nathI hotuM paNa keTalAkane ja hoya che ke jemaNe taddabhavanA kAraNarUpa AyuSya karma bAMdhyuM hoya. (1012) mottaNa ohimaraNaM AvI (i) aMtiya tiyaM ceva / sesA maraNA savve tabbhavamaraNeNa nAyavvA // 1013 // avadhimaraNa, AvI cimaraNa, AtyaMtikamaraNa choDIne bAkInA badhA maraNo taddabhavamaraNapUrvaka jANavA. A gAthAne bhAvArtha sArI rIte samajAtuM nathI. tathA uttarAdhyayana cUrNi vageremAM paNa AnI vyAkhyA karI ja nathI eTale ame paNa AnI upekSA karIe chIe. (1013) have bAlamaraNa, paMDitamaraNa ane mizramaraNa kahe che. - avirayamaraNa bAlaM. maraNaM virayANa paMDiyaM viti / jANAhi bAlapaMDiyamaraNa puNa desavirayANaM // 1014 // aviratidharanuM bAlamaraNa, viratidharanuM paDitamaraNa ane dezaviratidharanuM bAlapaMDita maraNa jANavuM. 8. bAlamaraNa - viramaNa eTale virata-hiMsA jUTha vagerethI aTakavuM. jemane A viramaNa-virata nathI te avirata kahevAya. maraNa vakhate paNa dezaviratine nahIM svIkAratA evA avirata samyagdaSTio ke mithyASTionuM je maraNa te aviratamaraNa kahevAya. te bALaka jevA hovAthI bAla eTale ajJAnI-avirata temanuM je maraNa te bAlamaraNa kahevAya.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 9. paDitamaNu : virata eTale sarva sAvadhanI nivRtti svIkAranArAonuM je maraNa, tene tItha kara gaNadhara bhagavatAe paDitamaraNu kahyuM che. bAlapaDitamaraNu 10, pravacana sArAddhAra bhAga-2 -: khAlapa'DitamaraNu te mizramaraNa jANavuM, saravaratInI apekSAe dezathI sthUla prANinI hiMsA vagerethI virata thayela te dezavarati, temanu je maraNa te khAlapa`DitarUpamizramaraNu che. (1014) caraNa (cAritra) dvArA khAla vagere traNa maraNeA kahI have jJAnadvArA chadmastha ane kelimaraNa kahe che. java hinANI sumainANI maraMti je samaNA / chaumatthamaraName kevalimaraNaM tu kevaliNo // 1015 / / mana:pavajJAnI, avadhijJAnI, zrutajJAnI, matijJAnI, zramaNeAnuM je maraNa te chadmasthamaraNa che. kaivalajJAnInuM je macchu te kelimaraNa che. 11. chadmasthamaraNa - manaHpavajJAnI, avadhijJAnI, zrutajJAnI, matijJAnI zramaNA eTale tapasvIe je mare te chadmasthamaraNu kahevAya. je DhAMke Avare te chadma. eTale jJAnAvaraNa vagere karyAM, te karmAmAM je rahyA hAya, te chadmastha, temanuM je maraNu te chadmasthamaraNa, ahIM gAthAmAM pahelA mana:paryAMva jaNAvyuM che te vizuddhinI pradhAnatAnA kAraNe, cAritrIene A jJAna utpanna thAya che. ema svAmikRta pradhAnatAnI apekSAe jANavuM. e pramANe avadhijJAna vageremAM paNa yathAyAgya pAtAnI buddhithI hetuonI vicAraNA karI levI. 12. kelimaraNa : jemane kevaLajJAna utpanna thayuM che evA kevalienuM samastakarma pudgalakSaya thavAthI je maraNa thAya, te kevalimaraNa kahevAya. (1015 ) have vaihAyasa ane gRdhrapRSThamaraNa kahe che. giddha ibhakkhaNaM giddhapiTTha ubbaMdhaNAI vehAsaM / ee donivi maraNA kAraNajAe aNunnAyA // 1016 || gidha vagerene khAvA mATe peAtAnu' zarIra Apavu' te dhrupRSThamaNuM, UMce peAtAne bAMdhI maravuM te vaihAyasamaraNu, kAika kAraNu utpanna thaye chate A baMne maraNunI anujJA che. 13, pRsmaraNa H gIdhA prasiddha che ane AdvipadathI samaLI ziyALa vagere vaDe peAtAnuM zarIra
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157. sattara prakAranA maraNa 189 khavAtuM hoya, te paNa tene aTakAvyA vagara ane temanA bhaya hAthI, UMTa vagerenA mRta zarIramAM praveza karI khAvAde te gRdhrapRSThamaraNa. jemAM gIdhovaDe sparza thAya te gRdhraskRSTamaraNa. athavA gIdhenuM bhakSya maranAranI pITha ke upalakSaNathI peTa vagere je maraNamAM che, te gRdhrapRSThamaraNa kahevAya, te maranAra aLatAnI pUNanA putra potAnI pIThapara ApI potAnI pITha vagere gIdha vagere pAse khavaDAve. A maraNa pAchaLa kahyuM hovA chatAM ene pahelA kahyuM. kAraNa ke atimahAsatvaviSayaka hovAthI karma nirjarAmAM ene pradhAnatA che. te jaNAvavA mATe prathama kahyuM che. 14. vihAyasamaraNa - jhADanI DALI vagere upara UMce baMdhAvuM te uddabaMdhana, Adi pada jhADa, parvatanA DhALa vagere parathI paDavA vagere dvArA pitAnI jAte ja potAnA AtmAnuM je maraNa kare te uddabaMdhana vagere maraNa kahevAya. vihAyasi eTale AkAzamAM je thAya te vaihAyasa. UMce baMdhAyelAo AkAzamAM ja hoya che. tethI AkAzanI ja pradhAnatAnI vivakSAnA kAraNe vaihAyasamaraNa kahyuM. prazna - je e pramANe heya, te gRdhrapRSTa paNa ApaghAtarUpa hovAthI tene paNa vaihAsamAM ja samAveza kema nathI karatA? uttara:- sAcI vAta che. phakta A vRdhapRSThamaraNa apasavavALA jIvone AdaravuM azakya che, te jaNAvavA mATe bheda pADavApUrvaka jaNAvyuM che. prazna - AgamamAM kahyuM che ke, mAviya niLavALarLa, mamatta ravina nathi du viNelo, gagbaMmi pavi , to vakare DhagumaDavi. 1 jinavacanathI bhAvita, mamatvarahita jIvone pitAne ke bIjAne e ke vizeSa bheda nathI hoto mATe baMnenI pIDAne tyAga karavo joIe. A pramANe AgamamAM kahyuM che. te A be maraNa AtmAne atyaMta pIDAkAraka che. te Agama virodha kema na thAya? AthI ja bhaktaparijJA vageremAM pIDAnA tyAga mATe kahyuM ke, pahelA cAra varSo sudhI chadra vagere vividha tapa kare pAraNe vigaI vApare, pachI cAra varSo sudhI te ja tapa vikRtithI rahita kare. arthAt pAraNe vigaIna vApare. A pramANe saMlekhanAvidhi ane pANI vagerenI vidhi temAM kahI che ane darzana eTale zAsananI malinatA baMne sthaLa che. uttara - upara kahelA gRdhrapRSTha ane vaihAyasa nAmanA e be maraNe darzana eTale zAsananI malinatA apabhrAjanA dUra karavA vagere athavA bIjA kAraNe hote chate udAyI rAjAnI pAchaLa maranAra tevA prakAranA gItArtha AcArya bhagavaMtanI jema anujJA Apela hovAthI deSa nathI. (1016)
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 pravacana sAroddhAra bhAga-2 have chellA traNa maraNa kahe che. bhattapainnA iMgiNi pAyavagamaNaM ca tinni maraNAI / kannasamajjhimajeTThA dhiisaMghayaNeNa u visiTThA // 1017 / / bhakta parijhAmaraNa, IginimaraNa, pAdapagamana e traNa maraNe dhRti saMghayaNumAM viziSTatAnA kAraNe jaghanya, madhyama ane utkRSTarUpe che 15. bhaktapariNAmaraNa: bhakta eTale bhajana, tenuM je parijJAna eTale jJAna te parijJA. te parijJA be prakAre che. jJapariNA ane pratyAkhyAnaparijJA, jJaparijhAvaDe ame bhUtakALamAM aneka prakAranuM khAdhuM. bhojana karyA ane A kAraNe badhuM pApa che. ema je jJAna te jJapariNA ane "cAre prakAranA azana pAna vagere sarvane ane je bAhyaupadhi tathA atyaMtara upadhine jAvajajIva sudhI sirAve" A pramANe Agama vacanathI pratyAkhyAna parijhAvaDe cAra prakAranA ke traNa prakAranA AhAra jAvajajIva sudhI tyAga karavA rUpa je pratyAkhyAna paccakkhANa te bhaktaparijJA kahevAya che. 16. IginImaraNa - je anazanakriyAmAM amuka nakakI karela jagyAmAM ja, ceSTAkriyA kare te iginI, bhaktaparijJA anazanamAM trividha ke caturvidha AhAranuM paracakakhANa hoya che. ane zarIranI sevA pote jAte kare athavA bIjA pAse paNa karAve. jyAre iMginamAM niyama cAre AhArano tyAga hoya che. ane bIjA pAse sevA paNa karAvavAnI nahIM, piote jAte nakkI karela kSetramAM svayaM potAnI uddavartanAdi (paDakhuM badalI bIjA paDakhe suvuM vagere) kriyArUpa parikame samAdhi thAya te rIte kare eTale A be anazanamAM taphAvata che. 17. pAdapopagamana araNa - nIce jamInamAM phelAyelA mULiyArUpa paga vaDe pIe te pAipa eTale jhADa-vRkSa. upazabda te upamA arthamAM che. ane sadezatA eTale sarakhApaNumAM paNa jovAya che. mATe jhADanI jema sarakhAI eTale sadezatA jemAM pamAya, te pAdapopagamana, Ane bhAva A pramANe che. - jema jhADa keIka sthaLe keIka rIte paDI gayeluM A sama che ke asama che ema na vicAratuM nizcala ja rahe che, tema A anazanI muni bhagavaMta paNa sarakhI asarakhI jagyAmAM aMgopAMga pahelethI jema paDayA hoya tene te pramANe ja rahevA de. tene tyAMthI khaseDe nahIM te pAdapo pagamana anazana che. AvA prakAranA anazanethI oLakhAtA. maraNane paNa e pramANenA nAmathI kahyA. AthI ja kahyuM ke traNa maraNe che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157. sattara prakAranA maraNa 191 A traNa maraNenuM kaMIka svarUpa kahe che. kaniSTha eTale nAnuM jaghanya. madhyama eTale nAnA ane meTAnI vacce rahela te madhyama. cejha eTale sahuthI moTuM. A traNe maraNe caNAyegyapaNe kaniSTha, madhyama ane jyeSTha jANavA. saMyama pratye citta svasthatA e vRtti. zarIra baLanA kAraNarUpa vARSabhanArAca vagere saMghayaNa. A traNe maraNodhati ane saMghayaNa baLa vaDe viziSTa hoya che. jethI traNe maraNamAM A pramANe bhAvanAthI bhAvita thAya ke, "dhIra puruSe paNa maravAnuM che ane kAyara puruSe paNa avazya karavAnuM che. A pramANe avazya karavAnuM ja hoya, te dhIratApUrvaka maravuM e ja uttama che. 1 vagere bhAvanAthI bhAvita thayela zubhAzayavALo ja A anazana svIkAre che. A traNenuM phaLa paNa eka sarakhuM vaimAnika devapaNuM ke mokSarUpa che. mATe kahyuM che ke "suvihita muni A paccakkhANane sArI rIte pALIne vaimAnika deva thAya che. athavA siddha thAya che chatAM viziSTa, viziSTatara ane viziSTatama dhatimAnane ja AnI prApti thAya che. mATe jayeSapaNuM vagere emanI vizeSatA kahevAya che. tathA bhaktapariNAmaraNa sAdI vagerene paNa hoI zake kahyuM che ke, khavvAvi ya ajjAo savveviya paDhama saMghayaNa vajjA / savvevi desavirayA paccakkhANeNa u marati / / 1 / / ni. mA. nA. 128 badhIya sAdhavIo, pahelA saMghayaNa vagaranAM badhA sAdhuo, badhA dezaviratidharo paccakakhANa vaDe mare che. 1 ahIM paccakakhANa zabda vaDe bhaktaparijJA ja kahI che. kAraNa ke AgaLa pAdapapagamana vagere bIjI rIte kahyA che. iMginI maraNa te viziSTa dhati saMghayaNavALA sAdhune ja hoya che. AthI sAdhavI vagerene ene niSedha jaNAI Ave che. pAdapopagamana nAma vaDe ja viziSTatama ti saMghayaNavALA tathA vARSabhanArAca saMghayaNavALAne ja hoya che. kahyuM che ke, parvata ane divAla samAna majabUta paheluM saMghayaNa che. temano paNa cadapUrvIna viccheda thatA viccheda thaye. tIrthakara sevita hovAthI pAdapopagamananuM jyeSTapaNuM che ane be anazana viziSTa sAdhu vaDe sevita hovAthI anyathApaNuM che eTale jayeSTapaNuM nathI. jethI kahyuM che ke, badhA kALamAM, sarva karmabhUmiomAM, sarva badhAthI pUjAyelA, sarvanA guru, sarva merU upara abhiSeka karAyelA sarva labdhivALA, badhAya parisihone parAjita karIne badhAya tIrthaMkara pAdapapagamana vaDe siddhi pAmyA. 2. bAkInA bhUtakALa, vartamAnakALa bhaviSyakALanA sarve sAdhuomAM keka pAdapapagamana paccakhANa vaDe keTalAka iMginImaraNa vaDe tathA keTalAka bhaktaparijJA vaDe siddhi pAmyA che. tethI bhaktapariNA kaniSTha, iMginI madhyama, pAdapapagamana jyeSTha che. (1017)
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 alc dhanavRtta pyAlA. pravacana sArAddhAra bhAga-2 palyopamanA mApa mATa 4 gAu ll &
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158. palyopamAM paliovamaM ca tivihaM uddhAra'ddhaM ca khettapaliyaM ca / ekeka puNa duvihaM bAyara suhuma ca nAyavvaM // 1018 // uddhAra, addhA ane kSetrapalya ema traNa prakAre palyopama che. te traNenA bAdara ane sUkSma-ema be-be bhede che. palya eTale goLAkAra anAja bharavAnuM sAdhana, jene kaThI kahevAmAM Ave che. AgaLa jenuM svarUpa kahevAmAM Avaze te palyanI upamAvALe kALa pramANa jemAM che, te palyopama. te papama traNa prakAre che. 1. uddhArapApama, 2. addhApapama ane 3. kSetrapalyopama. 1. AgaLa kahevAze evA svarUpavALa vALanA agra bhAga ane tenA TukaDAono uddhAra eTale kADhavA vaDe dvIpa samudrone paNa dareka samaye uddhAra eTale apahAra kara te uddhAra, te uddhAraviSayaka athavA uddhArapradhAna je patye pama tene uddhArabhepama kahe che. 2. addhA eTale kALa. te kALa prasaMge kahevAze evA vAlAnA athavA tenA TukaDAone dareka se so varSarUpa kALe kADhavArUpa uddhArakALa levAya che. athavA A addhA pApamavaDe nAraka vagerenA AyuSyarUpa kALa mApI zakAya te addhAkALa. te addhApradhAna athavA addhAviSayaka je palyopama te addhApalyopama kahevAya. 3.vivakSita AkAza pradezarUpa kSetrane je uddhAra pradhAna je palyopama te kSetrapApama che. A darekanA bAdara ane sUkSama ema be-be bhede jANavAthI temAM vALAnA sUkSma TukaDA karyA vagara jema che te ja skUlarUpe grahaNa karAtA hovAthI bAdara ane te ja vALA asaMkhyAta sUma TukaDA karavA vaDe levAya te sUphama. (1018) kevA prakAranA pallavaDe palyopamanI upamA apAya che te kahe che, ja joyaNavicchinnaM taM tiuNaM pariraeNa savisesaM / tAvaiyaM uviddhaM pallaM paliovamaM nAma // 1019 / / je eka yojana vistAravALe ane kaMIka adhika traNa guNa paridhivALe ane eTalI ja eTale eka yojana UMDAIvALo je khADe te 5ya kahevAya che. 25
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 pravacana sAroddhAra bhAga-2 dhAnyanI keThI jevA palya je pahelA kahI gayA che te patya, palyopamanA viSayamAM jANa. je ulledhAMgula ejanathI eka jana vistArane che. goLAkAra hovAthI laMbAI paNa eka jana jANavI. te ejanane kaMIka adhika e traNa guNe karatA te palyanI paridhi Ave che. gaLAIne AzrayI gaLaparidhinuM mApa kaMIka nyUna cha bhAga adhika traNa gaNuM hoya che. AthI A palyanI paNa paridhi cha bhAga adhika traNa jana jANavI. te palya laMbAI pahoLAIthI eka jana ane UMcAI paNa eka jana ja che. ane paridhi kaMIka nyUna cha bhAga adhika traNa jana che. AvA mApavALe paya ahIM papamamAM jANa. evuM tAtparya che. (1019) kevA prakAranA vALAgro vaDe A palya bharavAmAM Ave che te vALAnuM svarUpa jaNAve che. egAhiyabehiyatehiyANa ukkosa sattarattANaM / sammaTuM saMniciyaM bhariyaM vAlaggakoDIhiM // 1020 // eka divasanA, be divasanA, traNa divasanAthI laI utkRSTathI sAta rAta-divasa sudhInA vALanA sUkSma agrabhAga eTale cheDAethI ThAMsI ThAMsIne kAMThA sudhI bhara. eka divasanA ugelA ekANikya, be divasanA ugelA je vALa te dvAhikya, traNa divasanA ugelA cAhiya te eka divasanA, be divasanA, traNa divasanA, cAra divasanAthI laI utkRSTa sAta rAta divasanA ugelA vALanA ja ati sUkSama havAthI agrakaTi eTale cheDA te vAlAgakeTine bharela A pAle che te ahIM samajo. muMDAvelA mAthA para eka divasamAM jeTalA pramANavALA vALA uge te ekANikya kahevAya. be divasamAM jeTalA pramANavALA vALAgra uge te dvavyAhiya, traNa divasanA trayAphikya. ema sAta rAtamAM ugelA vALA sAsarAtriI kahevAya. te vALAgakeTine zI rIte bhare te kahe che. A karNa eTale palyanA kAMThA sudhI dabAvI dabAvIne saMpUrNa bhare. jethI A bharela palyamAMthI keIpaNa rIte te vALAne vAyu uDADI na zake, agni bALI na zake ane pANI aMdara pesI kehavaDAvI na zake. anugadvAra sUtramAM kahyuM che ke "te vALAne agni bALa nathI, vAyu harato nathI ane pANI kehavaDAvatuM nathI. (1020) 1. bAdara uddhApalyopama - tatto samae samae ikike avahiyaMmi jo kAlo / saMkhijjA khalu samayA bAyarauddhArapallaMmi // 1021 // te pachI samaye samaye eka eka vALAgrane kADhatA je kAla thAya, te bAdaraudArapapama kahevAya che. temAM saMkhyAtA samaye thAya che.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158. papama 195 te pachI upara kahela vALAgathI bharelA khADAmAMthI samaye samaye eTale dareka samaye eka eka vALAgrane kADhIe temAM jeTale samaya-vakhata lAge eTale dareka samaye vALAne kADhatA jeTalA kALe te pyAlo sAva khAlI thaI jAya eka paNa vALAgra bace nahi. teTalA vakhatane bAdarauddhAra palyopama kahevAya che. A bAdarauddhArapApamamAM saMkhyAtA ja samaye thAya che. asaMkhyAtA nahIM. kAraNa ke vALA paNa saMkhyAtA che. AthI temane dareka samaye kADhatA saMkhyAtA ja samaye Avaze. (1021) bAdarauddhAra55ma karyuM. have kamAnusAra sUmauddhArapapama kahe che. 2. sUmauddhAra5lyopama : ekkakkamao lomaM kaTumasaMkhijakhaMDamahissaM / samacheyANatapaesiyANa pallaM bharijjAhi // 1022 // eka eka vALAgrarUpa lemanA, joI na zakAya evA asaMkhyAtA TukaDA karavA. te TukaDA paraspara eka samAna (sarakhA) anaMta pradezarUpa hoya enAthI palya bhara. sahaja vALAthI bharela palyamAMthI eka eka lema eTale AgaLa kahelA vALArUpa lemane na joI zakAya tevA asaMkhyAtA TukaDA kare ane bhAva e che ke, AgaLa svAbhAvika (sahaja ) vALo lIdhA che ahIM te ja vALAnA darekanA asat kalpanAe TukaDA karavA ke ekeka vAlAjhanA adazya eTale joI na zakAya evA asaMkhya TukaDArUpe eka eka vALAgranA thAya. te dareka vALAnA TukaDA dravyathI atyaMta nirmaLa AMkhavALe chadmastha puruSa je ati sUkSamapudgala dravyane jue che. tenAthI paNa asaMkhyAtamAM bhAge te TukaDA hoya. kSetrathI sUkSamAnaka eTale sevALanuM zarIra jeTalA kSetramAM rahI zake-avagAhI zake tenAthI asaMkhyaguNa kSetramAM rahenAra TukaDo hoya e TukaDArUpa vALAgranuM dravya pramANa che. anugadvArasUtramAM paNa kahyuM che "te eka eka vALAgranA asaMkhyAta TukaDA karavA. te vALAgranA TukaDA daSTinI avagAhanAthI asaMkhyAtamA bhAga pramANa, sUkSamApanaka jIvanA zarIranI avagAhanAthI asaMkhyAtaguNa che." vRddho A pramANe vyAkhyA kare che. "bAdara paryApta pRthvIkAyanA zarIra tulya pramANa anugadvArasUtranA mULa TIkAkAra zrIharibhadra sU. ma. kahe che. "bAdara paryApta pRthvIkAyanA zarIra tulya asaMkhyAta khaMDe ema vRddhavAda che. A pramANe karIne zuM karavuM te kahe che. te pachI A badhAye vALAnA paraspara eka sarakhA TukaDA karela dareka vALA haju paNa
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 pravacana sAroddhAra bhAga-2 anaMta pradezarUpa eTale anaMta paramANurUpa che. te vALAgra vaDe pUrvoktapalya buddhi kalpanAthI saMpUrNa bhare. (1022) te palyane bharyA pachI je karavAnuM che te kahe che. tatto samae samae ekeke avahiyaMmi jo kAlo / / saMkhijja vAsakoDI suhume uddhArapallaMmi // 1023 // te pachI samaye samaye eka eka vALAne apaharatA saMkhyAtA koDa varSa pramANu je kALa thAya, te sukSma uddhAra palyopama kahevAya che. tyArabAda sUkama TukaDA karela vALAgrothI bharela palpamAMthI dareka samaye eka eka sUphamavALAganA TukaDAne apaharatA jeTalo vakhata lAge teTalA vakhatane sUkSama uddhAra palyopama kahevAya. A sUkSama uddhAra palyopamamAM saMkhyAtA koDa varSo thAya che ema jANavuM. ahIM dareka vALA asaMkhyAta khaMDAtmaka hevAthI eka eka vALAnA TukaDAene kADhatA asaMkhyAtA samaye AvatA hovAthI badhA vALAnA TukaDAone apaharatA saMkhyAtA kroDa varSo ja thAya. (1023) 3, bAdaraaThThApalyopama - vAsasae vAsasae ekkakke bAyare avahiyami / bAyara addhApaliya saMkhejjA vAsakoDIo // 1024 // eka eka bAdara vALAne se se varSe apaharatA (kADhatA) saMkhyAtA kroDa varSa pramANu bAdaraaddApalyopama thAya che. utsadhAMgula pramANane eka yojana pramANane lAMbe, pahoLo ane UMDe palya AgaLa kahela sahaja bAdara vALA vaDe bhare. bharAyA pachI dareka se se varSe eka eka vALAgrane kADhatA jeTalA vakhate te pAlo khAlI thAya, teTale kALa bAdaraaddhApalyopama jANa. bAdaraddhiApalyopamamAM saMkhyAtA kroDa varSo thAya che. (1024) 4. sUphamaaddhApalyopama - vAsasae vAsasae ekeke avahiyammi suhumaMmi / suhumaM addhApaliyaM havaMti vAsA asaMkhijjA / 1025 / AgaLanI jema ja te khADe asaMkhyAta TukaDA karela sUkSamavALA vaDe saMpUrNa bharo. pachI se varSa vItyA pachI eka eka sUthamavALAne kADhatA jeTalA vakhate te palya saMpUrNa khAlI thAya teTale kALa sUkSama addhApalyopama jANa. te sUkSama addhA palyopamamAM asaMkhyAtA varSe eTale asaMkhya koDa varSo thAya che. (1025)
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 158. papama 5-6, sUkSma-Adara kSetrapalyopama :bAyarasuhumAyAse khettapaesANusamayamavahAre / bAyarasuhumaM khetaM ussappiNIo asaMkhejjA // 1026 // sUkSmabAdara vALAthI bharelA parAnA AkAzakSetranA pradezane dareka samaye apaharatA eTale kADhatA sUkSmabAdara kSetrapalyopama thAya che. jemAM asaMkhyAtI upaNI thAya che. pUrvokta palyamAM rahelA svAbhAvika ane asaMkhyAta TukaDA karela bAdara ane sUkSama vALA, je AkAzapradezane avagAhI rahela che. te AkAza kSetranA je pradeze eTale jenA be bhAga na thaI zake evA AkAzanA vibhAga svarUpa pradeze tene dareka samaye eka eka kADhatA eTale kALa lAge, te kALane anukrame bAdara kSetrapAma ane sUkSamakSetra palyopama kahevAya che. AnI vicAraNA A pramANe che. utsadhAMgulathI eka jana pramANa lAMbA, pahelA ane UMDA palyane AgaLanI jema eka rAtri divasathI mAMDI sAta rAtri divasamAM ugelA vALA vaDe kAMThA sudhI ThAMsI ThAMsIne bharo. te pachI te vALA vaDe je AkAza pradeze sparzAyelA che te AkAza pradezane samaye samaye eka eka AkAzapradeza-ema dareka samaye kADhatA jeTalAM vakhatamAM saMpUrNa paNe te AkAzapradeza khAlI thaI jAya, teTalA kALa vizeSane bArakSetra palyopama kahe che. A bAdarakSetra palyopamamAM asaMkhyAta utsarpiNI pramANu kALa thAya che. kAraNa ke kSetra ati sUkSama hovAthI eka eka vALA rahela kSetranA pradezane paNa dareka samaye eka eka pradeza kADhatAM aMgutrasaMvamAne jovo ajJA " "aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga kSetramAM asaMkhyAtI utsarpiNI thAya" e vacanAnusAre asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI thAya, te pachI samasta vALA vaDe avagAhelA kSetra pradezane apahAra karatA kema na lAge ! lAge ja. Agala kahela te khADe ja AgaLanI jema eka eka vALAgranA asaMkhyAtA TukaDA karIne TukaDA vaDe kAMThA sudhI dabAvI-dabAvI bharavo. jethI jarApaNa agni vagere tene nukasAna na karI zake. A pramANe bharela te palyamAM je AkAza pradeze vALAgrovaDe sparzayelA che ke sparzAyelA nathI te badhAne dareka samaye eka eka AkAzapradezane apaharIne kADhatA jeTalA vakhatamAM saMpUrNapaNe niSThA pAme teTalA kALa vizeSane sUkSamakSetra palyopama kahevAya. A kALamAM paNa asaMkhyAtI utsarpiNa-avasarpiNI pramANu kALa thAya. phakta AgaLanA kALa karatAM asaMkhyAtaguNa kALa hoya che. kAraNa ke vALAgavaDe sparzAvela AkAza pradezathI nahi sparzAyelA AkAzapradeze asaMkhyAtaguNa che. ..
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 pravacana sAroddhAra bhAga-2 prazna :- je vALA vaDe ThAMsI ThAMsIne saMpUrNa bharelA palpamAM agni vagere paNa jarAye asara karI zakatA nathI tyAM vALa vaDe nahIM sparzAyelA AkAzapradezo zI rIte saMbhave? jethI tame kahI zake ke vALA vaDe askRSTa AkAzapradeze che ? uttara - vALAnA asaMkhyAtA TukaDA karavA chatAM paNa, AkAzapradeze ati sUkSama hovAthI tenA karatAM asaMkhyaguNa che. ahIM A bAbatamAM praznottara rUpe anuga dvAranuM sUtra kahe che. "tyAM eka praznakAra prarUpakane A pramANe kahe che ke "te palyanA je AkAzapradeze che, te vALA vaDe nahIM sparzAyelA ema hoya? hA. hoya che. emAM kayuM daSTAMta che. jema keIka eka khADe hoya tene keLAvaDe saMpUrNa bharyo hoya, temAM bIjerA nAMkhe te te paNa temAM samAya. temAM AmaLA nAMkhe te te paNa temAM samAya, temAM bera nAMkhe to te paNa samAya. temAM caNa nAMkhe te te paNa samAya. ema A daSTAMta vaDe te palyanA AkAzapradeza te vALA vaDe asparzAyelA hoya che. sUtra (337) A pramANe arvAn daSTi eTale bAdaradaSTivALA yakta pAlAmAM polANanA abhAve aspaSTa AkAzapradezanI saMbhAvane na kare chatAM paNa sUkSama paNa vAlA bAdara che te AkAzapradeza ati sUkSama hevAthI asaMkhyAtA AkAzapradezo asparzAyelA hoya che. ati ghana majabUta evA thAMbhalA hovA chatAM paNa temAM khIlI vagerene ThekatA te ghaNI aMdara pesI zake che. te thAMbhalAmAM pilANa vagara saMbhave nahi. prazna - je AkAzapradeze vALA vaDe sparzAyelA ke na sparzAyelA levAnA hoya, te pachI vALAnI zI jarUra che? A pramANe ja prarUpaNuM karo ke useMdhAgula pramANathI eka jana lAMbA, pahoLA, UMDA palpamAM jeTalA AkAzapradeza rahelA hoya te levA ema kahe. uttara :- sAcI vAta che. phakta A sUkSama palyopamavaDe daSTivAdamAM pRSTa askRSTa bhede dravya pramANa karAya che. jemake je vALA vaDe AkAzapradeza sparzAyelA che. temAMnA ekeka AkAzapradezane dareka samaye apaharatA je bAdarakSetra palyopama thAya che, teTalA pramANavALA A dravyo che. je AkAzapradeze vALAvaDe sparzAyelA hoya ke na sparzAyelA heya teonA dareka samaye eka eka AkAzapradezane apaharatA je sUkSmakSetra palyopama thAya, teTalA pramANavALA A dravya che. mATe daSTivAdamAM vALAgro vaDe prajana hevAthI tenI prarUpaNa karIe chIe. (1026). 159. sAgaropama uddhArapallagANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekkassa bhave parImANa // 1027 //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159. sAgarApama 199 ulhAra paDyeApamane jo dasa kADAkIDI vaDe guNavAmAM Ave teA, te eka sAgaropama pramANa thAya che. ati meoTAInI samAnatAnA kAraNe samudranI upamA je kALane apAya che, te sAgarApama. te sAgarApama uddhArasAgaropama, ahAsAgaropama ane kSetrasAgaropama-ema traNa prakAre che. te traNe sAgaropama paNa bAdara ane sUkSma ema e-e prakAre che. emAM AgaLa kahela sUkSma bAdara bheda yukta bane palyApamane dasa kADAkADI vaDe guNutAM, bAdarauddhArasAgaropama ane sUkSmauddhAra sAgaropamanuM pramANa thAya che. dasa kADAkoDI bAdarauddhArapApamathI mAdarauddhArasAgaropama ane dasa koDAkADI sUkSmauddhArapalyApama vaDe sUkSmauddhArasAgarApama thAya che. (1027) sukSmauddhRArasAgarApamanu' prayAjana kahe che. jAvaio uddhAro aDDhAijjANa sAgarANa bhave / tAvaiA khalu loe havaMti dIvA samuddA ya / / 1028 / / aDhI sUkSma uddAra sAgaropamanA jeTalA samayeA thAya teTalA lAkamAM dvIpa samudrA che. aDhI uddhAra sAgaropama eTale paccIsa kADAkeADI palyApama vALAgrAnA uddhArathI thayela samaya samUha pramANa ja lAkamAM dvIpA ane samudro thAya che. Ane bhAvA A che. ahI uddhAra sUkSma sAgarApamanA jeTalA samayeA thAya, teTalA lAkamAM dvIpa samudro che. ahI sUkSmauddhArasAgaropamamAM ke paccIsa kADAkoDI sUkSmauddhArapalyApamamAM vAlAganA uddhAra viSayavALA jeTalA samayeA thAya, teTalA tirthyaleAkamAM sadvIpa samudro thAya che. jo ke ahIM sUtramAM sAmAnyathI kaheluM heAvA chatAM paNa sUkSmauddhAra sAgarapamanuM dvIpa samudranI sakhyA lAvavArUpa A prayeAjana ja jANavuM. anuyogadrArasUtramAM A sUkSmauddhArapalyApama sAgaropamavaDe dvIpa samudronA uddhAra levAya che. bAdarauddhAra sAgaropamanuM kAipaNa pratyeAjana nathI. phakta bAdaranI prarUpaNA pachI sUkSmanI prarUpaNA kramasara prApta thavAthI te prarUpaNA sukhapUrvaka karavA ceAgya tathA sukha eTale sahelAIthI jANI zakAya tevI thAya che, AthI tenI phakta prarUpaNA ja karI che. e pramANe khAdara addhA ane bAdarakSetra sAgaropama ane traNe bAdarapalyApamamAM paNa jANavuM. (1028) taha addhApallANaM koDAkoDI bhavejja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u parimANaM havai egassa // / 1029 // sUkSma ane bAdara addhApalyApamane dasa koDAkoDIvaDe guNutA bAra aApalyA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 pravacana sAroddhAra bhAga-2 pamana bAdara addhAsAgaropama thAya che. ane sUkSamaaddhApalyopamanA sUphamaaddhAsAgaropama thAya che. Ane bhAvArtha uddhArasAgarepamanA jevo che. (1029) have sUkSma addhAsAgaropamanuM prayojana kahe che. suhumeNa u addhAsAgarassa mANeNa savvajIvANaM / kammaThiI kAyaThiI bhavahiI hoi nAyavvA // 1030 // sUkSmaaddhAsAgaropamanA pramANathI sarvajIvanI kamarasthiti, kAyasthiti, bhavasthiti mapAya che. sUphamaaddhAsAgaropamanA pramANuvaDe nAraka-tiryaMca vigere sarva jIvonI karmasthiti, kAyasthiti, bhavasthiti mApI zakAya che. ema jANavuM. jJAnAvaraNIya vigere karmonI trIsa koDAkaDI sAgaropama Adi karmonI je sthiti te karmasthiti. ahIM kAya eTale pRthvI vigere cha kA apekSita che. tethI eka kAyamAM pharI-pharIne tyAM ja utpanna thavA rUpa, je asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNIrUpa sthiti te kAyasthiti. nAraka vigere ke Ika eka jIvane vivakSita je janma te janmamAM je sthiti eTale AyuSyakarmanA anubhavAtmakarUpa tetrIsa sAgaropama vigere je sthiti, te bhavasthiti eTale AyuSya. A karmasthiti, kAyasthiti ane bhavasthiti sUkSamaaddhAsAgaropamavaDe mapAya che. (1030) have bAdara-sUkSmakSetra sAgaropamanuM svarUpa ane sUkSmakSetra sAgaropamanuM prayojana kahe che. iha khettapallagANaM koDAkoDI haveja dasaguNiyA / taM sAgarovamassa u ekassa bhave parImANaM // 1031 // eeNa khettasAgarauvamANeNaM havijja nAyavvaM / puDhavidagaagaNimAruyahariyatasANaM ca parimANaM // 1032 / / bAdarakSetra palyopamane dasa kalAke DIvaDe guNatA sUmakSetra sAgaropamanuM pramANa thAya che. Ane bhAvArtha AgaLa pramANe che. A sUkSamakSetra sAgara pamavaDe pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAyajInuM pramANa eTale A jIvonI keTalI saMkhyA che te jANI zakAya. A. viSe ghaNuM daSTivAda eTale caudapUrvemAM jaNAvyuM che, bIjA sthaLe eka ja vAra. sUkSmauddhAra, addhA ane kSetra palyopamanuM paNa A ja prayajana che-ema jANavuM. (1031-1032)
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160. avasapi NInuM svarUpa dasa koDAkoDIo addhAayarANa huMti punnAo / avasappiNIeN tIe bhAyA chacceva kAlassa ||1033 // dasa koDAkoDI ahrAsUkSmasAgarApama pUrNa thAya, tyAre avasarpiNI thAya che. te kALanA cha bhAgeA che. je kALa Are Are AchA thatA hAya, te athavA je kALa AyuSya, zarIra vigerenA bhAvAne ochA karatA hoya, te avarSiNIkALa. te avasarpaNIkALamAM sUkSmaaDhA sAgaropama dasa kADAkADI saMpUrNa thAya. jene taravuM eTale pAra pAmavuM azakaya che evA ghaNA kALe tarAtA eTale pAra pamAtA je kALa, te aMtara eTale sAgaropama. arthAt sUkSmaaTThA dasa koDAkoDI sAgaropameA vaDe avasarpiNIrUpa kALa vizeSa jANavA. te avarsApaNImAM suSama-suSamA vagere cha kALanA bhAgA thAya che. (1033) susama samAya 1 susamA 2 taiyA puNa susamadussamA 3 hoi / dUsamasusama catthI 4 dusama 5 aidUsamA chaTThI 6 // 1034 // 1. suSama-suSamA, re. suSamA, 3. suSama-duSamA, 4. duSama-suSama, 5. duSama, 6. atiduSama, suSama-suSamA H- je kALamAM sama ( varlDa ) atyaMta suSamA suSama-suSamA. eTale duHkhanA avasarpaNInA pahelA bhAga che. suSamA. eTale kSetra zAbhana hoya te prabhAvathI rahita ekAMta suSamArUpa khIjA suSama. trIjo suSama-druSama. je kALamAM sama eTale kSetra duSTa kharAba hoya te duSamA, suSamA ane duSamA suSama-duSamA. je kALamAM suSamA sukhanA prabhAva ghaNA heAya ane duHkhanA prabhAva thADA hAya te suSamaSamA. ane suSama te ceAtheA duSama-suSama, duSama duSama--suSamA eTale je kALamAM duSamaduHkhanA prabhAva ghaNA hoya ane suSama-sukhanA prabhAva thADA hoya, te duSama-suSama. pAMcamA duSama. chaThTho atizayapUrNAMka duSNamA. te atidruSNamA, bilkula suSamAnA prabhAvathI rahita te duSama-druSNamA. (1034) 26
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ che . 202 pravacana sAroddhAra bhAga-2 have suSama-suSamA vigere cha ArAonuM pramANa kahe che. susamasusamAe~ kAlo cattAri havaMti koddikoddiio| tini susamAe~ kAlo dunni bhave susamadusamAe // 1035 // ekA koDAkoDI bAyAlIsAe~ jA sahassehiM / vAsANa hoi UNA dUsamasusamAI so kAlo // 1036 / / aha dusamAe~ kAlo vAsa sahassAI ekavIsa tu / tAvaio ceva bhave kAlo aidUsamAevi // 1037 // 1. suSama suSamA ArAmAM cAra kalAkeDI sUkSama addhAsAgaropama kALa thAya che. 2. suSamAmAM traNa keDA-cheDI. 3. suSamaduSamamAM be keDAcheDI. 4. duSama suSamAmAM beMtAlIsa hajAra varSa jUnI eka kaDAkoDI sAgaropama. 5. duSamAmAM ekavIsa hajAra varSa. 6. ati duSamAmAM teTalo ja eTale ekavIsa hajAra varSane kALa che. A avasarpiNIkALamAM zarIranI UMcAI, AyuSya, kalpavRkSa vigere zubhabhAvanI pachI-pachI anaMtaguNa hAni thatI hoya che. te A pramANe - suSama-suSamAmAM manuSyanA zarIranI UMcAI traNa gAu ane AyuSya traNa-palyopama, kalpavRkSa vigere zubha pariNAme paNa aneka hoya che. suSamAmAM be gAunuM zarIra, be palyopamanuM Ayu ane kalpavRkSa vigere zubha pariNAma paNa hInatara hoya che. suSama-suSamAmAM eka gAunuM zarIra, eka pApamanuM Ayu ane kalpavRkSa vigere pariNAme paNa hinatama hoya che. duSama-suSamamAM pAMcase dhanuSathI sAta hAthanuM zarIra, Ayu pUrva krioDa pramANu, ka5vRkSa vigere pariNAma nAza pAmyA hoya che. duSamAmAM dehamAna tathA Ayu aniyata che. je zarUAtamAM so varSa uparathI laI chelle vIsa varSanuM utkRSTa Ayu che. zarIranI UMcAI paNa be hAthanI che. auSadhinI, vIryanI parihAni anaMtaguNI che. ati duSamAmAM paNa zarIranI UMcAI vigere badhuM aniyata che. eka hAtha pramANa zarIra ane soLa varSanuM utkRSTa AyuSya che. samasta auSadhi vigerene nAza che. A pramANe A ArAonuM bIjuM svarUpa samaya eTale siddhAMtamAMthI jANavuM. (1035-1037)
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra ArA 68 kAlacakra jaze pa ma - We ja 2 supa ma | - p vasa 3 suSamakSama 2 1. 2.ke.ko.sAga 3 the , paNa is 1.ko.ko-sAM. amajaduSamakSu varSa (42000varSa jA pAlana divasa, pAMsaLA. aLatrimANa zirIra 1 gAu che Ayu1 malya * pAlana. je vasa zarIra ma00thanuSa bApu: mUrve krIDava" ( che vAsaLA pramANa ayuH 120 varSa 66Samadupama 5. du: co - AhAra 2divase, 008e/ ko AhIrAdi * anIyata - zarIra 2 gAu zarI2.7. hAtha trAgAra4 kAMDAro ja snAyu: 2- palyo 1 | 2 su ema 49davasa, : Ayu: 20 varSa 20 choTa She unrein po000) yama supama zarIra.2 DUtha anen an RHE 21SIKC INCE 21216 renigin E:falle gara 20 5 HABER:33! Het /bo003e | jakADA koDI, ko. ke. u supama buca 9.kAkAsAmAM 27000 (4200 varSa, of aicile is I e7e | the | ta2 2.kA.kA.sAgara , 2815 EUR ga 2 C Herlein /hea:8the A 2 ma nI pa. - Slsa pigI 161. utsarpiNuM avasappiNIva bhAgA havaMti ussappiNIivi cha ee / paDilomA parivADI navari vibhAesu nAyavvA // 1038 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 avasarpiNInI jema utsarpiNImAM paNa A ja cha bhAgeA thAya che. para`tu enA kramanI paripATI ArAomAM pratilAmathI eTale ulaTI rIte jANavI. 204 ArAnI apekSAe vadhatA je kALa te utsarpiNI athavA AyuSya vagere bhAvAne vadhAranAra kALa te utsarpiNI. A utsarpiNImAM paNa avasarpiNInA ja suSama suSamA vigere cha ArArUpa kALa vibhAgo che. paraMtu ArArUpa vibhAgomAM viparIta paripATI eTale viparIta krama jANavA. arthAt avasarpiNImAM suSama-suSamAthI laI duSama-drumA sudhI cha ArA kahyA che. te utsarpiNImAM duSama-druSNamAthI laI suSama-suSamA payatanA cha ArA thAya che. A pramANe vIsa kADAkeADI sUkSma ahvAsAgaropama pramANu khAra ArA thAya che. A bAra ArArUpa utsarpiNI, avasarpiNInuM kALacakra, pAMca bharata ane pAMca airavatamAM anAdi anaMtakALathI cAle che. jema rAta-divasanI zarUAta ke a`tamAM prathama rAta ke divasa te je kahI zakAtuM nathI kemake rAtri divasanu cakra anAdithI cAle che, tema A kALacakra paNa anAdithI cAle che. (1038) 162. pudgala parAvartananuM svarUpa dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa puddagala-parAvartana dvAra kahevAya che. osappiNI anaMtA poggalapariyaDao muNeyavvo / te'NatA tIyaddhA aNAgayaddhA anaMtaguNA // 1039 / / ana ta utsarpiNI-avasarpiNI e pudgala parAvata kALa jANavA, te bhUtakALamAM anaMtI thai che ane bhaviSyamAM anaMtaguNI thaze. ana"tI utsarpiNI avasarpiNIo ekatrita thavAthI pudgala parAvata kALa jANavA. gAthAmAM avarpiNI kahI che tenA upalakSaNathI utsarpiNI paNa jANavI. te puddagala parAvartI bhUtakALamAM anatA thayA che eTale bhUtakALa anaMta pudgala parAvata svarUpa che. ane bhaviSyakALa atitakAlanI apekSAe anaMtaguNA che. prazna H bhagavatI sUtramAM "baLAyaDhDhAne tIDhALo. samayAyi "anAgatakALa atita kALathI samayAdhika che." e pramANe sUtramAM bhaviSyakALa bhUtakALathI eka samaya adhika che, ema kahyuM che tathA bhUtakALa ane bhaviSyakALa anAdipaNAthI ane anaMtapaNAthI baMne samAna che, te benI vacce bhagavAnanA prazna samaya ""
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 162 pudgala parAvartananuM svarUpa hoya che, te nAza na pAmyuM hovAthI bhUtakALamAM AvatuM nathI ane avinaSTapaNAnI samAnatAnA kAraNe anAgatamAM tene nAkhatA bhUtakALathI bhaviSyakALa samayAdhika thAya che. te pachI bhUtakALathI bhaviSyakALa anaMta guNe kaho cho te te virodha kema na thAya ? uttara : jema bhaviSyakALano aMta nathI tema bhUtakALanI Adi eTale zarUAta nathI. ema baMnene aMta abhAvamAtrathI tulyatAnI vivakSA karI che mATe doSa nathI. je bhUtakALa ane bhaviSyakALa vartamAna samayamAM sama hoya, te samaya vItyA pachI anAgatakALa eka samaya khUna thaze. te pachI bIjA vigere samayathI vadhAre ocho thaze. e pramANe tulyapaNuM raheze nahIM mATe bhUtakALathI bhaviSyakALa anaMta guNa che ema nakkI thayuM. AthI anaMtakALa gayA pachI paNa A bhaviSyakALa nAza pAmate nathI. vartamAna eka samaya rU5 vartamAnakALa paNa che. te ati sUkSama hovAthI ahIM pRthagarUpe kahyo nathI. (1039). have pudgala parAvartanA bhede kahe che. poggalapariyaTTo iha davvAi caubiho muNeyavyo / thUleyarabheehiM jaha hoi tahA nisAmeha // 1040 // A jinezvara bhagavAnanA zAsanamAM pudagala parAvarta dravya, kSetra, kALa, bhAvanA bhedathI cAra prakAre che. te A pramANe (1) dravya pudagala parAvartana (2) kSetra pudgala parAvarta (3) kALa pudgala parAvata (4) bhAva pudgala parAvarta. A cAre pudgala parAvartanA darekanA bAdara ane sUkSama-ema be bhedo che. te A pramANe-(1040) 1. bAdara dravya pudgala parAvata orAlaviuvvA teyakamma bhAsANa pANa maNaehi / phAsevi sabapoggala mukkA aha bAyaraparaTTo // 1041 // dArika, vaikriya, vaijasa, kANu, bhASA, zvAse zvAsa ane manavaDe sarva pudagalone sparza karI jeTalA vakhatamAM mUke, teTalA kALane bAdaradravya pudgala parAvarta kahe che. na keI eka jIva vikaTa bhavarUpI vanamAM bhamatA-bhamatA anaMtA bhavamAM audArika, vaikiya, tejasa, kAmaNa, bhASA, zvAsozvAsa ane mana-e sAta padArthorUpe cauda rAja
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 pravacana sArAddhAra bhAga-2 lAkamAM rahelA sa puddagalAne sparzI eTale bhAgavI-bhAgavI jeTalA vakhatamAM mUkI de, e bAdara puddagala parAvata kahevAya. AnuM tAtpa e che ke jeTalA vakhatamAM eka jIva jagatamAM rahelA badhAye paramANuone yathAyeAgyapaNe audArika vagere sAta vArUpe bhAgavI-bhAgavIne cheDI de teTalA vakhatane bAdara dravya puddagala parAvata kALa kahevAya... AhAraka zarIra vadhAremAM vadhAre eka jIvane cAra ja vAra hAI zake tethI te puddagala parAvata mATe anupayeAgI hAvAthI grahaNa karyuM nathI. (1041) matAMtare dravya puddagala parAvata kahe che. ava imo davvAI orAlavinvateya kammehiM / nIsesa davva gahaNaMmi bAyaro hoi pariyaTTo || 1042 || khIjA AcAryAMnA mate audArika, vaikriya, taijasa, kANu rUpa cAra zarIrA vaDe eka jIva samasta dravya grahaNa karavA vaDe saMpUrNa lokamAM rahelA pudgalAne bhAgavI-bhAgavI tyajI de, te mAdara yAne sthUla dravya pudgala parAva thAya che. je pudgala parAvartanI Adi eTale zarUAtamAM dravya zabda che te dravya puddagala parAvata kahevAya. (1042) 2. sukSma dravya puddagala parAvata dave sumaparaTTo jAhe egeNa aha zarIreNaM / phAsevi savvamoggala aNukkameNaM naNu gaNijjA // 1043 // kAipaNa eka zarIravaDe anukrame sa pudgalAne sparze te gaNatarIthI bhAgavI-bheAgavI mUke te dravya sUkSma pudgala parAvarta kahevAya. dravya viSayaka sUkSma puddagala parAvata jyAre audArika vigere koipaNa eka zarIra vaDe kAIka eka jIva saMsAramAM bhamatA-bhamatA badhAya pudgalAne anukrame bhAgavI-bhAgavI tyaje tyAre sUkSma dravya puddagala parAvata thAya. arthAt jeTalA vakhatamAM leAkAkAzamAM rahelA sarvAM paramANuone audArika vagere koIpaNa eka vivakSita zarIrarUpe bhAgavI-segavI pUrA kare teTalA kALa vizeSane sUkSmadravya pudgala parAvata kahe che. puddagala eTale paramANuone audArika vagere kAI eka vivakSita zarIrarUpe athavA sAmastyarUpe je pariNamana jeTalA vakhatamAM thAya, teTalA vakhatane pudgala parAva kahevAya. A vyAkhyA pudgala parAvata zabdanI vyutpatti nimittathI thaI. A vyutpatti nimitta vyAkhyA vaDe peAtAnA eka ja artha eTale padArthanI samavAyI pravRtti nimitta anaMta utsarpiNI-avasarpiNInA pramANu svarUpa kAryaM jaNAya che. AthI kSetra pudgala parAvata vageremAM puddagala parAvartanane abhAva hovA chatAM paNa pravRtti nimitta anaMta utsarpiNI-avarrArpaNI pramANu svarUpanI hayAti hovAthI pudgala parAvata zabdanI pravRtti virUddha thatI nathI. virAdha pAmatI nathI.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 162 pudagala parAvartananuM svarUpa jema gAya zabdanI vyutpatti AgaLa gamana arthamAM karI hatI. te gamana zabda vaDe vyutpatti nimittaka potAnA eka ja padArthamAM samavAyI saMbaMdhathI rahelA kharI, khUdha, pUchaDuM, sAsnA eTale godaDI vigere rUpa pravRtti nimittarUpa padArtha prApta thAya che. AthI gamana rahita hovA chatAM gopiMDa eTale gAyanA dehamAM pravRttinA nimitane saddabhAva eTale vidyamAnatA hovAthI gAya zabda vaparAya che. A pudgalene vivakSita eka zarIra vaDe bhogavavA rUpa anukrama vaDe ja gaNe. AnuM tAtparya e che ke, A sUkSamadravya pudgala parAvartamAM amuka nakakI karela zarIra sivAya bIjA zarIra rUpe je paramANu bhegavI choDaDyA hoya te na gaNavA paraMtu ghaNe vakhata gayA pachI je pudgalo amuka nakkI karela zarIrarUpe pariNamAvI tyajAya te paramANuo ja gaNAya che. pahelA pakSanA abhiprAye te dArika vigere sAtamAMthI keIpaNa eka vargaNa vaDe AgaLa kahyA pramANe sarva pudagalane sparza karatAM sUkSma pudagala parAvarta thAya che. (1043) 3. bAdara kSetra pudagala parAvata logAgAsapaesA jayA maraMteNa ettha jIveNaM / puTThA kamukkameNaM khettaparaTTo bhave thUlo // 1044 // A jagatamAM jIva vaDe jyAre lokAkAzanA sarvapradezane maraNadvArA krama ke utkramathI paze tyAre eka bAdara kSetra pudgala parAvarta thAya che. cauda rAjalakanA AkAzapradeze eTale jenA be bhAga na thaI zake evA AkAzakSetranA bhAgo. tene A jagatamAM jIva jyAre maraNa dvArA spaze eTale te AkAzapradeza para rahI mare, te AkAzapradezanA aMtara vagara eTale kamapUrvaka athavA utkramathI kama vagara game tyAM rahelA AkAzapradezane sparzI mare, tyAre bArakSetra puddagala parAvarta thAya che, arthAt jeTalA vakhatamAM eka jIva kamasara ke kramavagara jyAM tyAM maravA vaDe badhAya kAkAzanA pradezane maraNarUpe spaze teTalA kALa vizeSane bAdara kSetra pudgala parAvarta kahevAya. (1044) 4. sUkSma kSetra pudgala parAvata : jIvo jaiyA ege khettapaesaMmi ahigae marai / puNaravi tassANaMtari bIyapaesami jai marae // 1045 // . evaM taratamajogeNa sabakhetami jai mao hoi / suhumo khettaparaTTo aNukkameNa naNu gaNejjA // 1046 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 pravacana sAroddhAra bhAga-2 jIva jyAre eka kSetra pradezane pAmIne te sthAne mare. pharI paNa tenI bAjumAM ja rahelA bIjA pradezamAM mare-e pramANe taratamoge sarvakSetramAM kramazaH maraNa dvArA spaze to sUkSmakSetra pula parAvata thAya. keI eka jIva anaMtabhava bhramaNa karatA-karatA jyAre keI eka kSetrapradezane kalpanA vaDe prApta karI eTale te pradeza para rahI mare che-prANa choDe che. ahIM kalpanAthI samajavuM kAraNa ke vAstavikapaNe jIvane asaMkhyAta pradezanI avagAhanA hoya che. pharIvAra paNa te ja prathama maraNa sparzata pradezanI bilakula bAjumAM ja rahelA bIjA pradezamAM je maraNa pAme, pharI paNa tenI bAjumAM rahelA trIjA pradezamAM mare, e pramANe taratamacage eTale bAju-bAjunA pradeza para maraNa pAmavA vaDe saMpUrNa lekAkAzarUpa kSetramAM maraNa pAme tyAre sUyama kSetra pudgala parAvartana thAya-ema jANavuM. ahIM kSetra pradezane anukrame eTale prathama pradezanI bilakula bAjumAM rahelA pradezonI paraMparAnI hArapUrvaka ja gaNavI. paraMtu AgaLa sparzAI gayela athavA AMtarApUrvakanA je pradeza para mare te pradeza na gaNavA. Ano bhAvArtha A pramANe che. je ke jIvanI jaghanyathI paNa asaMkhyAta pradeza pramANa avagAhanA hoya che. chatAM paNa amuka keIka bhAgamAM maranAranI vivakSAthI kaIka eka pradezanI maryAdApUrvaka vivakSA karAya che tyArabAda te pradezathI bIjA sthaLe rahelA je AkAzapradeza che, tene maraNa vaDe sparza karavAmAM Ave, te gaNAya nahIM. paraMtu anaMtakALa gayA pachI, paNa vivakSita pradezanI bilakula bAjumAM rahela je pradeza che, tenA para maraNa pAme te te gaNAya. tenA pachI tenI bAjumAM rahela je pradeza tenA para mare te te gaNAya. ema pradezanA AMtarA vagara satata pradezanI paraMparA vaDe jeTalA vakhatamAM sarvakAkAza pradezane maraNa vaDe spaze, teTalA kALa vizeSane sUkSmakSetra pudgala parAvarta kahevAya. bIjA AcAryo ema vyAkhyA kahe che ke je, AkAzapradeza para rahI jIva maraNa pAmyA hoya te badhAye AkAzapradeze gaNavA. paNa te AkAzapradezamAM rahela amuka keIke eka ja AkAzapradeza nahIM paNa badhAye AkAza pradeze gaNavA. (1045-1946) 5. bAdarakALa pudgala parAvata : osappiNIeN samayA jAvaiyA te ya niyayamaraNeNaM / puTThA kamukkameNaM kAlaparaTTo bhave thUlo // 1047 // avasarpiNInA upalakSaNathI utsarpiNanA paNa jeTalA samaye je atisUkSama kALa vibhAga che. te samaye ne jyAre eka jIva potAnA maraNa vaDe kramapUrvaka ke kamavagara spaze tyAre te sthUla eTale bAdarakALa pudgala parAvarta thAya che. Ano bhAvArtha e che ke
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162. pudgala parAvartananuM svarUpa 209 jeTalA kALamAM eka jIva avasarpaNI-utsarpiNInA sarvAM samayeAne kramasara ke kramavagara maraNuvaDe sparze teTalA kALa vizeSane mAdara kALa pudgala parAvata kahevAya. (1047) 6. sukSmakALa pudgala parAvata : sumo puNa osappiNI paDhame samayami jaimao hoi / puNaravi tassANaMtara bIe samayami jai marai || 1048 || evaM tara majoeNa savvasamaesa caiva eesuM / jai kuNa pANacArya aNukameNaM naNu gaNijA // 1049 // avasarpiNInA je prathama samayamAM jo maryo hoya ane pharI tenI bAjumAM rahelA bIjA samayamAM jo mare, e pramANe taratamayAge Asava samaceAmAM je anukrame prANa tyAga kare, te samayeA gaNavAthI sUkSmakALa puddagala parAvata thAya che. kAIka eka jIva avarpiNInA prathama samaye jo maryAM hoya pharI vAra te avasarpiNInA prathama samayanI khIlkula khAjumAM rahelA bIjA samaye mare. e pramANe taratamayAge eTale AMtarA vagara kramasara samayAe maraNa pAmavA svarUpa avasarpiNI-utsarpiNInA badhAye samayeAe jo prANatyAga kare tyAre sUkSmakALa pudgala parAvata thAya che. ahIM paNa samayeAne anukrame eTale prathama samayanI pAchaLa AvatA khIjA-trIjA samayeAnI paraparAnI pakti pUrvaka ja gaNavA paNa AgaLa sparzAvela samayeA ke AMtarAvALA samayA gaNavA nahIM. ahIM paNa AnI vicAraNA A pramANe che. avasarpiNInA prathama samaye kAIka jIva mRtyu pAmyA. tyArabAda jo eka samaya nyUna vIsa kADAkoDI sAgaropama pasAra karyA pachI pharIvAra paNa te jIva avasarpaNInA bIjA samaye mare tyAre te khInne samaya maraNu sRSTa tarIke gaNAya. bAkInA samayeA maraNu pRSTa hovA chatAM paNa na gaNAya, jo te avasarpiNInA dvitIya-khIjA samaye na mare paNa anya samayamAM mare, te te samaya paNa na gaNAya, paraMtu anata avasarpiNI utsarpiNI pasAra thayA pachI jyAre avasarpiNInA bIjA samaye ja maraze tyAre te samaya gaNAya. e pramANe AMtarA vagaranA samayeApUrNAMka maravA vaDe jeTalA vakhate avasarpiNIutsarpiNInA badhA samayeA maraNuvaDe sparzAya teTalA kALa vizeSane-sUkSma pudgala parAvata kahevAya che (1048-1049) have be prakAranA bhAva pudgala parAvata kahetA pahelA anubhAga eTale rasabaMdhanA sthAnAnuM parimANu eTale saMkhyA kahe che. ega samayami loe te tasaMkhaloya humAgaNijiyA u je upavisaMti / satullA asaMkhejA || 1050 // 27
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 pravacana sAroddhAra bhAga-2 A lokamAM eka samayamAM jeTalA jIvo sUkSama agnikAyamAM praveza kare che, te asaMkhyAta lokanA pradeza samAna asaMkhyAtA che. A jagatamAM eka samaye je pRthvIkAya vigere jI, sUkSama nAmakarmanA udayavALA sUkSma agnikAyanA jIvanamAM praveze eTale utpanna thAya che, te utpanna thanAra jI asaMkhyAtA thAya che. asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa A asaMkhyAta jANavuM. ahIM vijAtiya jIvanuM bIjI jAtirUpe utpatti te praveza kahevAya. prajJapti (bhagavati) sUtramAM praveza zabdano A pramANe artha kahela che, tethI je jIva pRthvIkAya vigere bIjI kAramAMthI tathA bAdara agnikAyamAMthI nIkaLI, sUkSama teukAyarUpe utpanna thAya, te jIve ahIM levA. paraMtu je pahelAM utpanna thayelAM sUkSma teukAye che teo ja marIne pharIvAra te sUkSama agnikAyanA paryAyarUpe utpanna thAya te ahIM na levA kAraNa ke teoe AgaLathI temAM praveza karela che, AthI eka samaye utpanna thayela sUkSama agnikA sahuthI thoDA che. (1050) tato asaMkhaguNiyA agaNikAyA u tesi kApayaThii / tatto saMjama aNubhAga baMdha ThANANisaMkhANi // 1051 / / te eka samaye pravezIta sUkSma agnikAyathI asaMkhya guNa agnikAya jIve che ane tenAthI temanI kAyasthiti asaMkhya guNa che. tenAthI asaMkhya guNa saMyamanA sthAna tathA rasabaMdhanA sthAne paraspara tulya che. eka samayamAM utpanna thayelA sUkSama agnikAya jIvothI asaMkhyAta guNa AgaLa utpanna thayela sUkSama agnikAya jIvo che. te A rIte che. utpanna thayela eka sUkSama agnikAyano jIva, aMtamuhUrta Ave che kAraNa ke temanuM AyuSya eTaluM ja hoya che. te aMtarmuhurtamAM je samaye che, te dareka samayamAM asaMkhyAta kAkAzanA pradeza pramANa sUkSama agnikAya jIva utpanna thAya che. AthI nakakI thayuM ke eka samaye utpanna thayela sUkSama agnikAyikethI pUrvamAM utpanna thayelA badhA sUkSama agnikAyike asaMkhyAta guNa che. pUrvotpana badhA sUkSama agnikAyikethI darekanI kAyasthiti eTale vAraMvAra te kAyamAM ja utpanna thavArUpa kAyasthiti asaMkhyAta guNa che. kAraNa ke eka-eka sUkSma agnikAyanI asaMkhyAta utsarpiNI-avasarpiNuM pramANa kAyasthiti utkRSTathI jaNAvela che. te kAyasthitithI paNa saMyama sthAno ane anubhAga eTale rasabaMdhanA sthAne e baMne asaMkhyAtaguNa che. kAraNa ke kAyasthitimAM asaMkhyAtA sthitibaMdha che. ane eka-eka sthitibaMdhamAM asaMkhyAta anubhAga baMdhanA sthAne che. saMyama sthAne paNa anubhAga baMdhanA sthAnonA jeTalA ja samAna che. AthI te saMyama sthAnenuM grahaNa karyuM che. emanuM svarUpa AgaLa kahIzuM.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162. puddagala parAvartAnanuM svarUpa 211 prazna - anubhAgabaMdha sthAnane zuM zabdArtha che? uttaraH- jemAM jIva rahe te sthAna kahevAya. anubhAga eTale rasabaMdha eTale anubhAga baMdhasthAna. eka kaSAyavALA athavasAya vaDe grahaNa karAyelA karma pudgalene je vivakSita eka samaye baMdhAyela rasa samudAyane je samudAya te anubhAgabaMdhasthAna kahevAya. te anubhAgabaMdhasthAne asaMkhyAtA kAkAzanA pradeza jeTalA che te anubhAgabaMdhasthAnane utpanna karanArA je kaSAdayarUpa adhyavasAya vizeSa che. te paNa kAraNamAM kAryane upacAra karAtuM hovAthI anubhAgabaMdhasthAnake kahevAya che. te anubhAgaba dhanA adhyavasAye paNa asaMkhyAtA kAkAza pradeza jeTalA che. (1051) 7. bAdara sUmabhAva pudagala parAvarta - tANi maraMteNa jayA puTThANi kamukkameNa savvANi / bhAvaMmi bAyaro so suhumo ya kameNa boddhavvo // 1052 // te badhA rasabaMdha sthAne jyAre jIvakramathI ke vyutkramathI maraNuvaDe paze, tyAre te bAdara bhAvapudgala parAvarta kahevAya. sukSma bhAvapudgala parAvartimAM kramapUrvaka te sthAne spaze ema jANavuM. - asaMkhyAtA lokAkAza pradeza pramANa sarve anubhAgabaMdhanA adhyavasAya sthAnane jyAre eka jIva kemapUrvaka eTale hArabaddha ane utkrama eTale hAra vagara spaze tyAre bAdara bhAvapudgala parAvata thAya che. Ane bhAva A pramANe che. jIva jeTalA vakhatamAM kamasara ke kama vagara badhAye anubhAgabaMdha adhyavasAyamAM rahI maraNa pAme teTalA vakhatane bAdara bhAvapudgala parAvarta kahevAya che. 8. sUkSmabhAva pudgala parAvarta : sUkSmabhAva pudgala parAvarta jayAre kamapUrvaka badhAya anubhAga baMdha adhyavasAya sthAnone maraNavaDe spaze, tyAre thAya che. AnI vicAraNA A pramANe che. keIka jIva sarva jaghanya kaSAdayarUpa adhyavasAya sthAna para rahI maraNa pAme, pachI jyAre te ja jIva anaMtakALa gaye chate prathama adhyavasAya sthAnanI bIlakula pAse ja rahelA bIjA adhyavasAya sthAna para rahI mare tyAre te maraNa gaNAya. u&mapUrvaka-kama vagara je anaMtA maraNe thayA hoya tathA kALAMtare pharI paNa jo bIjA adhyavasAya sthAnanI bAjumAM rahelA trIjA adhyavasAya sthAne rahetA mare tyAre trIjuM maraNa gaNAya. paNa vacce thayelA anaMtA paNa maraNa gaNatA nathI. e pramANe kramasara badhAya anubhAgabaMdhanA adhyavasAya sthAnone jeTalA kALe maraNavaDe spaze, teTalA kALa vizeSane sUkSmabhAva pudgala parAvarta kahevAya. ahIM bAdarapudgalaparAvartanI prarUpaNa karavAthI sUkSamapudagalaparAvarta sahelAIthI
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 pravacana sAroddhAra bhAga-2 ziSya sArI rIte jANI zake mATe bAdarapudagalaparAvartanI prarUpaNa karI che. paraMtu keIpaNa bAdarapudgalaparAvartanI siddhAMta pradezamAM-zAstromAM jarApaNa projana jaNAtuM nathI. cAre sUphamapudgalaparAvartAmAMthI jIvAbhigama vigere sUtromAM kSetra sUmipudgala parAvarta moTe bhAge lIdhe che. kAraNa ke kSetrathI mArgaNAmAM tevuM grahaNa karyuM che. te sUtra A pramANe-"je sAdi saparyavasita mithyAdaSTi che te jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI anaMtakALa, te kALathI anaMtI utsarpiNa-apasapiNa kALa pramANa che. ane kSetrathI dezanUna apAI pudgala parAvarta kALa che." tathA bIje paNa jyAM vizeSa nirdeza na hoya, te tyAM paNa pudagala parAvarta grahaNa karIe te kSetrapudgalaparAvarta ja levo ema saMbhave che. AmAM tattva bahu ja jANe che. (10 para) 163. paMdara karmabhUmi bharahAi 5 videhAI 5 eravayAI ca 5 paMca patteyaM / bhannati kammabhUmI u dhammajoggA u pannarasa // 1053 / / bharata, mahAvideha ane eravata-e dareka pAMca-pAMca gaNatA dharma yogya paMdara karmabhUmi kahI che. pAMca bharata, pAMca mahAvideha ane pAMca airavata-ema paMdara karmabhUmi che. emanuM svarUpa A pramANe che. zratadharma ane cAritradharmane yogya eTale ene yogya ucita kriyAo A karmabhUmimAM ja hoI zake che. Ano bhAva e che ke karma eTale khetI, vepAra vigere athavA mekSanI kriyAo te karma. te karmapradhAna bhUmi te karmabhUmi. te paMdara che. te A pramANe eka bharatakSetra jabudvIpamAM, be bharata te dhAtakIkhaMDamAM, ane be puSkarAI dvIpamAM-ema pAMca bharata che. e pramANe mahAvideha ane airAvatakSetro paNa pAMca-pAMca jANavA. (1053) 164. trIsa akarmabhUmi hemavayaM 1 harivAsaM 2 devakurU 3 taha ya uttarakurUvi 4 / rammaya 5 eranavayaM 6 iya chabbhUmI u paMcaguNA // 1054 // eyA akammabhUmIu tIsa sayA jualadhammajaNaThANaM / dasavihakappamahasamuttha bhogA pasiddhAo // 1055 / / himavata, harivarSa, devakuru tathA uttarakura, ramyapha, hiraNyavaMta-e che bhUmine pAMca guNa karatAM trIsa akarmabhUmi thAya. A trIsa akamabhUmi
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166. 243 prANAtipAtanA bhede 213 haMmeza yugaladharmIonuM sthAna che, ane dazaprakAranA mahAkalapakSethI utpanna thayela bhegavALIe bhUmi tarIke prasiddha che. himavata, harivarSa, devakaru tathA uttarakuru, ramyapha, hiraNyavaMta-A cha bhUmione pAMce guNatA trIsa akarmabhUmi eTale uparoktakarmathI rahita bhUmi thAya che. eTale trIsa akarmabhUmio che. A badhI bhUmio haMmezA yugalikanuM AzrayasthAna che, eTale tyAM AgaLa yugaladharmavALA manuSya tiryaMco vase che. tathA dasa prakAranA je mahAvRkSa jemanuM svarUpa AgaLa kahevAmAM Avaze temanI pAsethI maLelA annapANI, vastra, alaMkAra vigere bhagavaDe te bhUmi prasiddha che. (1054-1055) 165. " ATha mada' jAi 1 kula 2 rUva 3 bala 4 suya 5 tava 6 lAbhi 7 ssariya 8 atttthmymtto| eyAI ciya baMdhai asuhAI bahuM ca saMsAre // 1056 / / 1. jAti, 2. kula, 3. rU5, 4. bala, pa. zrata, da. ta5, 7. lAbha ane 8, aizcarya-A ATha madathI madonmatta thaI saMsAramAM A jIva ghaNuM azubha jAti vigere maLe tevA karma bAMdhe che. 1. jAti, 2. kula, 3. rUpa, 4. bala, 5, zrata, 6. tapa, 7. lAbha 8. aizvaryaA ATha mada eTale abhimAnane AdhIna thaI javo, A jAti vigere azubha eTale hinatvarUpe meLave che. ane lAMbA-ghaNuM kALa sudhI A saMsAramAM bhame che. Ane bhAva e che ke, jAtimada karanAre jIva bIjAbhavamAM halakI jAti pAme che. ane bhayaMkara-kaThIna bhavarUpa jaMgalamAM bhame che. e pramANe AgaLanA madamAM vicAravuM. mAtA saMbaMdhI athavA brAhmaNa vigere jAti, pitA saMbaMdhita kula hoya che athavA ugrakula vigere kula kahevAya, zarIra zobhA svarUpa rUpa kahevAya. samarthatArUpa bala, aneka zAstranI jANakArIrUpa zrutajJAna, anazana vigererUpa tapa, Icchita vastu prAptirUpa lAbha, mAlikIrUpa aizvarya. (1056) 166. 243 prANAtipAtanA bhedo bhU 1 jala 2 jalaNA 3 nila 4 vaNa 5 vi 6 ti 7 cau 8 paMcidiehiM 9 nava jiivaa| maNavayaNakAya 3 guNiyA havaMti te sattavIsaMti // 1057 // ekkAsII sA karaNakAraNANumaitADiyA hoi / sacciya tikAlaguNiyA dunni sayA hoti teyAlA (243) // 1058 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-ra pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, eindriya, teiMdriya, cauriMdriya ane pa'ce'driyaA nava bhede nava prakAranA jIvA che, te jIvAne mana-vacana-kAyA rUpa traNa karaNavaDe guNatAM sattArvIsa (27) bhedA thAya che. te sattAvIsane karaNa, karAtraNa, anumeAdanAvaDe guNutA ekayAsI (81) thAya che. e ekavAsI bhedone bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vamAnakALa rUpa traNukALavaDe guNutA khasA tetAlIsa (243) bhe thAya che. AnA bhAvA A pramANe che. 214 pRthvIkAya vigere nave prakAranA jIvAnA mana-vacana-kAyAthI vadhunA sa'bhava hovAthI sattAvIsa (27) bhedA thAya. temAM pRthvI vigerenA vadhane kAika mana vigere vaDe jAte kare, kAika bIjA pAse karAve ane kAika khIjA karanAranI anumeAdanA kare. ema ekavAsI bheda thAya. A ekayAsI bhedo traNe kALamAM hAi zake. eTale khaseA teMtAlIsa bheDhA prANAtipAtanA thAya che. (1057-1058) (( 167. pariNAmanA ekasA ATha bheda cha saMkaSpAitieNaM 3 maNamAIhiM 3 taheva karaNehiM 3 / kohAtaraNa 4 pariNAmeottarasyaM ca // 1059 / / sakalpa vigere traNane mana vigere NavaDe tathA traNa karavaDe ane krodha vigere cAravaDe guNutA ekase ATha pariNAmanA bhedo thAya che. ahIM saMkalpa `zabdavaDe sara...bha paryAyavAcI zabda jANavA, saMrabha, samAraMbha ane Ara.bha-e traNane mana-vacana-kAyAvaDe guNatA nava thAya che. tathA e navane karaNuM-karAvaNu ane anumeAdanavaDe guNutA sattAvIsa thAya che. karaNanI sAthe karAvaNu ane anumeAdanane paNa grahaNa karI levA. te sattAvIsa bhedane krodha-mAna-mAyA-lobharUpa cAra- kaSAyeAvaDe guNutA, pariNAmanA eTale citta vigerenI pariNati vizeSarUpa ekase ATha bhedo thAya che. ahIM A pramANe tAtpaya che : jene krodhanA je pariNAma pragaTa thayA che evA AtmA jAte kAyAvaDe saMra`bha eTale saMkalpa kare, te eka vikalpa. tathA mAnakaSAya utpanna thayela AtmA jAte kAyAvaDe sa'rabha kare, e bIjo vikalpa. jene mAyA pariNati thai che, evA AtmA jAte kAyAvaDe saMraMbha, kare e trIjo vikalpa. tathA leAbhathI pakaDAyelA AtmA jAte kAyAvaDe sara...bha kare e cAtheA vikalpa. e pramANe karavA vaDe cAra vikalpa, karAvavAvaDe cAravikalpa, ane anumativaDe cAra, vikalpa, ema kula bAra vikalpa kAyAvaDe thayA. tathA vacanavaDe mAra ane manavaDe paNa khAra, badhA maLI chatrIsa vikalpa sa`raMbha eTale saMkalpavaDe thayA. ema samAraMbhavaDe chatrIsa vikalpA tathA AraMbhavaDe chatrIsa vikalpe--ema kula ekaso ATha bhedo pariNAmanA thAya che. (1059)
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167. "pariNAmanA ekaso ATha bheda." 215 saMkalpa vigerenuM svarUpa - saMkappo saMraMbho 1 paritAvakaro bhave samAraMbho 2 / AraMbho 3 uddavao suddhanayA caNaM savvesi // 1060 // saMraMbha eTale saMka9pa. samAraMbha eTale paritApa vaDe pIDAkAraka thAya ane AraMbha eTale jIvanI hiMsA. e artha sarvazuddhanayone mAnya che. hu prANAtipAta karUM evo je saMka95 eTale adhyavasAya te [saMraMbha kahevAya. bIjAne je pIDAkAraka kriyA te samAraMbha, ane jIvathI mArI nAkhavArUpa je kriyA te AraMbha. A saMraMbha vigere traNeya badhA zuddhanayone mAnya che. Ane bhAva e che kenigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta-ema sAta no che. aMdara zuddhi karatA hovAthI zuddha eTale je na jIvanA kamalene zuddha kare te zuddha nagama, saMgraha, vyavahArarUpa traNa zuddha naye che. A na anuyAyI eTale jenI paraMparA pAchaLa cAlatI rahe evA dravyane svIkAranArA che. tethI bhavAMtaramAM karelA karmonA phaLano bhagavaTa saMbhavI zakato hovAthI sadharma dezanA vigere pravRttithI tAvika zuddhi thAya che. tethI ja A na zuddha che. jusUtra, zabda, samabhirUDha, evaMbhUtarUpa cAra na azuddha che. kAraNa ke teo phakta paryAyane ja svIkAre che. ane paryAmAM paraspara eka bIjAthI AtyaMtika bhedane svIkAre che. A pramANe hovAthI karela kAryane nAzarUpa kRtavinAza Adi deSa Avaze. te A pramANe- manuSya karela karmane deva bhagave che. manuSya avasthAthI deva avasthA judI che. tethI manuSya karela karmane nAza thAya che. kAraNa ke manuSya karela kama teo bhogavI na zakatA hovAthI ane devo phalo bhegavatA hovAthI temano akRtAbhyAgama eTale na karela kAryanA phaLanI prAptirUpa doSa Ave che. kemake deve te kArya na karyuM hovAthI kRtanAza vigere deSa jANe chate keIpaNa dharmazravaNa anuSThAnamAM pravartaze nahIM. AthI mithyAtva zuddhine abhAva thAya che. te zuddhino abhAva hovAthI A naye azuddha che. athavA ahIM gAthAmAM prAkRtanA kAraNe zuddhanacALa nI AgaLa rahela kArane lopa thayo che. ema jANavuM. mATe azuddha badhAye nayane A saMraMbha vigere traNe mAnya che. paNa zuddhanayone nahIM. tethI nigama, vyavahAra, saMgraharUpa pahelA traNa na vyavahAraparaka hovAthI azuddha che. ane pAchaLanA cAra na nizcayakAraka hovAthI zuddha che. Ane bhAva A pramANe che - saMraMbha, samAraMbha ane AraMbharUpa trika naigama vigere traNa nAne ja saMmata che. kAraNa ke vyavahAraparaka hovAthI temanA mate traNene saMbhava hoI zake.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 pravacana sAroddhAra bhAga-2 RjusUtra vigere te hiMsA vicAranA prasaMge prakaraNamAM bAhya vastumAM rahela hiMsAne mAnatA nathI. AthI temanA mate tevA prakAranA hiMsaka adhyavasAya yukta AtmA ja hiMsA. che. paNa manuSyo vigere paryAnA nAzarU5 bAhya hiMsA nathI. kahyuM che ke - sAya veva 3 hiM" "AtmA ja hiMsA che." tethI saMraMbha eTale saMkalpa ja hiMsA che, samAraMbha tathA AraMbha hiMsA nathI. A pramANe RjusUtra vigere no mata che. (1860) 168. "aDhAra bhede brahmacarya" divyA kAmaraisuhA tivihaM tiviheNa navavihA virai / orAliyAuvi tahA taM babhaM aTThadasabheyaM // 1061 // divyakAma rati sukhano trividhe-trividha tyAga karavArUpa nava prakAranI virati tathA e pramANe dArika, zarIra saMbaMdhI paNa nava prakAranI virati-ema aDhAra bhede brahmacarya che. - divi eTale devalokamAM thayela te divya te vaikiya zarIramAM hoya che. je IcchAya te kAma eTale viSaye, te viSayomAM rati eTale Asakti. te AsaktithI je sukha, te kAmarati sukha eTale surata-saMbhogasukha. te divya kAmasukha ratinI karavA-karAvavAanumedavArUpa mana-vacana-kAyAthI tyAga karavApUrvaka trividhe-trividha nava prakAre je virati te divya kAmasukha rati virati. e pramANe audArika zarIravALA tiryaMca manuSyathI thatI kAmasukha ratinI paNa trividhe-vividha nava prakAranI virati-A pramANe aDhAra prakAre brahmacarya thAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che. mana vaDe abrahma huM karuM nahIM, karAvuM nahIM ane karatAne anumadu nahIM. e pramANe vacanathI traNa prakAra ane kAyAthI traNa prakAra thayA. divya brahmacaryamAM navabhedo ane audArikamAM paNa nava bheda-ema aDhAra bheda thAya che. (1961) 169. kAmanA covIsa prakAra kAmo cauvIsaviho saMpatto khalu tahA asaMpatto / caudasahA saMpatto dasahA puNa hoasaMpatto // 1062 // vIsa prakAre kAma che. te sAmAnyathI be prakAre che. 1. saMprAsa ane asaMprAsa. emAM kAmIonA paraspara melApathI je kAma thAya te saMprApta. vigarUpa asaMprAsa.. temAM cauda prakAre saMprApta kAma che ane dasa prakAre asaMprApta kAma che. zeDo viSaya hovAthI asaMprApta kAma pahelA kahe che.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169. kAmanA cAvIza prakAra tattha asaMpattthA 1 citA 2 taha saddha 3 saMbharaNa 4 meva / vikkavaya 5 lajjanAso 6 pamAya 7 ummAya 8 tabbhAvo 9 || 1063 // . maraNaM ca hoi dasamo 10 saMpattaMpi ya samAsao vocchaM / diTThIe saMpAo 1 diTThIsevA 2 ya saMbhAso 3 // 1064 || 217 hasiya 4 lalio 5 vagUhiya 6 daMta 7 nahanivAya 8 cuMbaNaM 9 ceva / AliMgaNa 10 mAdANaM 11 kara sevaNa 13 'NaMgakIDA // 1065 // asaMprAsamAM 1. atha, 2. ciMtA, 3. zabda, 4. smaraNa, 5. vikalpa, 6. lajajAnAza, 7. pramAda, 8. unmAda, 9. tadbhAva ane 10, dasameA maraNa che. sa'prAsamAM 1. dRSTi sa'pAdana, 2. dRSTisevA, 3. saMbhASaNa, 4. hAsya, 5. lalita, 6. avagrahana, 7. dAMta mAravA, 8. nakha mAravA, 9. cuMbana, 10. AliMgana, 11. AdAna eTale grahaNa, 12. karasevana, 13. Asevana, 14. anaMgakriyA. saMprApta ane asa'prApta e e kAmAmAM asa'prApta kAma A pramANe che. 1. atha eTale IcchA karavI te. je na joI hAvA chatAM zrI vigerene sAMbhaLIne tenI phakta IcchA karavI te a. 2. ciMtA eTale vicAra karavA te jemake * ahA...! kevuM suMdara rUpa che'ema te strInA guNAne rAgathI vicAravA te ciMtA. 3. zraddhA eTale tenA milananI IcchA. 4. saMsmaraNu eTale saMkalpita karela tenA rUpanA citra vigere joIne pote AnaMda kare. 5. vizrvatA eTale strInA viraha duHkhanI adhikatAthI AhAra vigerenA upekSAbhAva. 6. lajajAnAza eTale vaDIla vigerenI samakSa paNa strInA guNNA gAvA. 7. pramAda eTale zrInA mATe badhAye ArabhAmAM pravarte. 8. unmAda eTale zUnyacittapaNAthI game tema khele. 9. tadbhAvanA eTale thAMbhalA vigeremAM paNa te strInI kalpanAthI te thAMbhalA vigerene bheTavuM. 10. maraNu-e dasameA asa'prApta kAmanA bheda che. ahIM sarvathA prANa tyAgarUpa maraNu na jANuMchuM. kemake zrRMgArarasanA bhaMga thaI jAya paraMtu maraNutulya nizceSTa mUrchA jevI kaMIka dazA thavI, te maraNu jANavuM. 28
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 pravacana sAroddhAra bhAga-2 bharata TIkAkAra abhinava gupta paNa A pramANe vyAkhyA karI che. have saMprApta kAma saMkSepathI kahe che. 1. daSTisaMpAta eTale strInA stana vigere jevA. 2. daSTisevA eTale hAva-bhAvapUrvaka tenI AMkhathI AMkha meLavavI. 3. saMbhASaNa eTale yegya vakhate kAmakathA karavI. 4. hAsya eTale vakti -kaTAkSapUrvaka hasavuM. 5. lalita eTale pAsA vigerethI ramata karavI. 6. upagUDha eTale gADhapaNe vaLagavuM. 7. daMtapAta eTale dAMta chedanavidhi-dAMta karaDavA. 8. nakhanipAta eTale nakha mAravA. 9. cuMbana eTale mukha meLavavA. 10. AliMgana eTale kaMIka sparza karavuM. 11. AdAna eTale stana vigere pakaDavA. 12. karasevana eTale surata kriDAnA AraMbharUpa yaMtra eTale Asana karavuM te. je vAtsyAyana graMthamAM coryAsI prakAre prasiddha che. 13. Asevana eTale maithunakiyA. 14. anaMgakriDA eTale maDhA vigeremAM artha kriyA karavI. (1063-1965) 17. saprANuM idiya 5 bala 3 UsAsA 1 u 1 pANa cau chaka sapta adveva / igi vigala asannI sannI nava dasa pANA ya boddhavA // 1066 / / Indriya, bala, zvAse zvAsa, AyuSya e pramANe dasa prANe che. ekendriyane cAra, vikaledriyane cha, sAta ane ATha, asaNIne nava ane saMsIne dasa prANe jANavA. Indriya, bala, zvAse zvAsa ane AyuSya prANa kahevAya che, te pramANe A pramANe dasa prakAre che. sparzendriya vigere pAMca indriya, mana-vacana-kAyArUpa traNa bala, ucchavAsa zabda sAthe sadA sAthe rahenAra niHzvAsa paNa le eTale zvAsozvAsa ane AyuSya-ema dasa mANe che. have je jIvane jeTalA prANe, saMbhavI zake te kahe che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170, dasaprANa 219 ekendriyone cAra prANa, vileMdriyamAM beIdriyane che, teIndriyane sAta, ane caurendrayane ATha prANa che tenI vicAraNA A pramANe che. sparzanendriya, kAyabala, zvAsozvAsa, AyuSya-ema cAra prANe pRthvIkAya vigere ekendriyane hoya che. sparzanendriya, rasaneMdriya kAyabala, vacanabala, zvAse zvAsa ane AyuSya-ema che prANe beIndriyane heya che. uparokta cha prANene ghaNe driya sahita karatA sAta prANe teIndriyane hoya che. uparokta sAta praNane cakSuriMdriya saha gaNatA ATha prANe cIraMdriyane hoya che. pAMca Indriya, kAyabala, vacanabala, zvAsozvAsa ane AyuSya-ema nava prANa asaMjJI paMcendriyane jANavA. saMjJI paMcendriyane pUrvokta daza prANa hoya che. (1066) 171. "dasa kalpavRkSa" mattagayA ya 1 bhiMgA 2 tuDiyaMgA 3 dIva 4 joi 5 cittaMgA 6 / cittarasA 7 maNiyaMgA 8 gehAgArA 9 aNiyaNA ya 10 // 1067 // mattAMgaka, bhAMga, taDitAMga, dIpa, jyoti, citrAMga, citrarasA, maNiaMga, gehAkAra, anagnA-e dasa kalapavRkSe che. 1. matta eTale mada. tenuM je aMga eTale kAraNa, te madirA, madirAne ApanArA te mattAMgaka athavA matta eTale mada. tenuM aMga eTale kAraNa te madirArUpa che. jemAM te mattAMga-mattAMga ja-mattAMga kahevAya. 2. bhUtAMga bhUta eTale bharavuM puravuM. tene kAraNarUpa bhatAMga eTale vAsa-bhAjane kahevAya. bharaNakriyA vAsaNa vagara thAya nahIM, tethI te prApta karAvanAra vRkSe paNa bhUtAMga kahevAya. prAkRtamAM "miMgA" kahevAya. 3. truTita eTale sUrya vAjiMtra. tenA kAraNarUpa je vRkSo te truTitAMga kahevAya. 4. dIpa eTale prakAzaka vastu. tenA kAraNarUpa je vRkSa te dIpAMga kalpavRkSa kahevAya. 5. jyoti eTale agni. suSamasuSamA kALamAM agnine abhAva hovAthI jAtinI jema je vastu garamIvALA prakAzavALI hoya che, te vastunA kAraNarUpa hovAthI te kalpavRkSe tiraMga kahevAya. 6. citra zabda aneka prakAranI vivakSApUrvaka pradhAnatAvALo hevAthI (vividha prakAranI) mALAonA kAraNarUpa je kalpavRkSa te citrAMga.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 pravacana sAre dvAra bhAga-2 7. citra eTale vividha prakAranA suMdara mIThA raso vigere je kalpavRkSamAMthI maLe te citrarasA. 8. maNionI mukhyatAvALA AbhUSaNenA kAraNarUpa je kalpavRkSe te mayaMga. 9. je kalpavRkSane ghara jevo AkAra hoya te gRhAkAra ka9pavRkSa. 10. vicitra vastra ApanAra hovAthI tyAM rahenArA loke nagna rahetA nathI. je vRkSanA kAraNe te anagna ka9pavRkSo. A pramANe A dasa kalpavRkSe hoya che. (1067) have A kalpavRkSamAMthI jenI pAse je maLe che te kahe che. mattaMgaesu majaM suhapeja 1 bhAyaNA ya bhiMgesu 2 / tuDiyaMgesu ya saMgayatuDiyAI bahuppagArAI 3 // 1068 // dIvasihA 4 joizanAmagA ya ee kareMti ujjoyaM 5 / cittaMgesu ya mallaM 6 cittarasA bhoyaNaTThAe 7 // 1069 // maNiyaMgesu ya bhUsaNavarAI 8 bhavaNAi bhavaNarukkhesu 9 / taha aNiyaNesu dhaNiya vatthAI bahuppayArAI 10 // 1070 / / 1. mattAMgamAMthI sukhapeyA magha, 2. bhatAMgathI vAsaNa, 3. guTitAMgamAMthI ghaNA prakAranA saMgata vAjitro maLe che. 4-5. dIpazikhA ane tiraga nAmanA be prakAza kare che. 6. citrAMgamAMthI mALA ane 7, citrarasa bhejana mATe che. 8. maNiaMgamAMthI uttama bhUSaNe maLe che. 9 bhavanavRkSamAMthI ghara. 10, anagnamAMthI bahu prakAranA ghaNuM vastro maLe che. 1. mattAMga kalpavRkSAmAM atizaya UMcA prakAranA raMga vigerethI viziSTa hovAthI pIvAnI IcchA karavA yogya, sukhe pIvA lAyaka, sArI rIte pAkela drAkSa vigerenA rasamAMthI banela madirA thAya che. Ane A bhAva che ke A kalpavRkSanA phaLo viziSTa baLa, vIrya kAMtinA kAraNarUpa svAbhAvika rIte rasadAra, sugaMdhI, vividha paripAkane pAmelA suMdara pariNamela madirAthI saMpUrNa bharelA hoya che. te phaLa phUTI phUTIne madirAne cheDe che eTale jhare che. 2. bhatAMga para thAla vigere vAsaNa hoya che. Ane bhAva e che ke, ahIM jema maNi sonA-cAMdI vigerenA vividha vAsaNe jovAmAM Ave che. tema svabhAvikarUpa pariNamelA ghaNu thALA, kALA, kaLaza, karaka eTale camacA vigere vAsaNe phaLonI jema zobhatA dekhAya che. 3. truTitAMga para saMgata eTale sArI rIte joDAyela. truTita eTale vAjiMtra, je tata, vitata, ghanazaSira eTale pilA-ema vividha prakAranA phaLonI jema hoya che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171. dasa kalapavRkSa 221 vaNA vigere tata kahevAya. paDaha vigere vitata kahevAya. kAMsI jeDA vigere ghana kahevAya ane kAhalA vigere zuSira kahevAya che. 4-5. dIpazikhA ane jyotiSika nAmanA A be kalpavRkSa prakAza kare che. Ane bhAvArtha A pramANe che. jema ahIM telavALI baLatI suvarNa--maNimaya dIvI prakAza karatI dekhAya che. tenI jema svAbhAvikarUpa pariNamela dIpazikhA nAmanA kalpavRkSe zreSTha prakAranA prakAzavaDe badhAyane prakAzita kare che. jyotiSika kalpavRkSe sUryamaMDalanI jema potAnA teja vaDe badhAne prakAzita karatA hoya che. 6. citrAMga para aneka prakAranI sarasa suMgadhavALI judA-judA raMganI kulanI mALAo rUpa hoya che. ( 7. yugalikenA bhejana mATe citrarasa kalpavRkSo hoya che. Ane bhAva A che ke- ahIMnA jevI viziSTa dALa, kalamI cekhA, zAlanaka pakavAnna vigerethI ati ghaNuM svAdiSTa vagere guNayukta Indriya, baLa vigerenI puSTinA kAraNarUpa AhalAdakArI, khAvAlAyaka bhejya padArtha vaDe saMpUrNa phaLavaDe zobhatA citrarasa kalpavRkSe rahelAM che. 8. mayaMga kalpavRkSa para svAbhAvikarUpe pariNamelA kaDA, keyura, eTale bAjubaMdha, kuMDala vigere AbhUSaNe hoya che. 9 bhavana eTale gRhAkAra nAmanA kalpavRkSa para svabhAvikarUpe pariNamelA ja bhavane je mATInA killAthI DhaMkAyelA, sukhe caDhI zakAya tevA pagathIyAnI hAravALA, vicitra citrazALAvALA, meTI bArIo, aneka gupta temaja khullA oraDAo, chate vigerethI alaMkRta judA-judA prakAranA gharo hoya che. 10. anagna kalpavRkSa para ghaNuM vividha prakAranA vacce svabhAvikarUpe ja ati jhINuM sukumAra, devaduSya jevA mahara, nirmala tejavALA vastra thAya che. (1068-1970) 172. "naraka dhammA 1 vaMsA 2 selA 3 aMjaNa 4 riTThA 5 maghA 6 ya mAdhavaI 7 / narayapuDhavINa nAmAI huMti rayaNAI gottAI // 1071 // rayaNappaha 1 sakkarapaha 2 vAluyapaha 3 paMkapahabhihANAo 4 / dhUmapaha 5 tamapahAo 6 taha mahAtamapahA 7 puDhavI // 1072 / / dhammA, vaMzA, selA, aMjanA, riTA, maghA mAghavatI-e narakapRthvIenA nAme che. tathA ratnaprabhA vigere gADyo che. 1. ratanaprabhA, 2. zarkarAprabhA, 3. vAlukAprabhA, 4. paMkaprabhA, 5, dhamaprabhA, 6. tama prabhA, 7. tamatama prabhA.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-ra je anAdikALathI prasiddha ane anurUpa nahIM, tevuM, je nAma, te sarvakALe yathAkatha cit rUpe eTale game te rIte athanI apekSA vagara pravartatuM hovAthI nAma kahevAya che. je arthayukta hoya te gAtra jemake ze eTale peAtAnuM kahenAra vacana. ne trALAt eTale pAlanAt eTale yathA atha prApta karAvavA vaDe je pALanAra hAya te gAtra. dhammA, va'zA, zailA, aMjanA, riSTA, maghA, mAdhavati-ema anukrame sAta naraka pRthvInA nAme che. 222 padanA eka bhAgavaDe Akhu' pada jaNAya. e nyAye caLa pada parathI ratnaprabhA vigere gAtrA che, emAM prabhA zabda bahulatAvAcaka che. tethI kaketana vigere ratnAnI prabhA eTale bahulatA jemAM che, te ratnaprabhA. eTale ratnanI adhikatAvALI pRthvI e bhAva che. e pramANe zarkarA eTale paththarAnA krUDArUpa kAMkarAnI bahulatA jemAM heAya, te zakarAprabhA. vAlukA eTale kaThora dhULanA DhagalArUpa eTale retInI bahulatA jemAM heAya, te vAlukAprabhA. pa'kaprabhA eTale kAdavanI jevA AbhA-tejavALA dravyAnI bahulatA jemAM hoya, te paMkaprabhA. dhUma eTale dhUmADAnI bahulatAvALA dravyA jemAM hoya, te dhUmaprabhA, jemAM tamaH eTale adhakAranI bahulatA hoya, te tamaHprabhA. mahAtamaHprabhA eTale ati aMdhakAranI bahulatA jemAM hAya, te mahAtamaHprabhA. bIjAo tamAtama prabhA kahe che. adhikatama a"dhakAranI bahulatA jemAM hAya, te tamaHtamaH prabhA ema mAne che. (1071-1072) 173. nArakAnA AvAsa tIsA ya 1 panavIsA 2 pannarasa 3 dasa 4 ceva tinni 5 ya havaMti / paMcUNa sayasahassaM 6 paMceva 7 aNuttarA narayA // 1073 || sAte narakAmAM kramasara trIsalAkha vigere narakAvAseA A pramANe hoya che. 1. pahelI pRthvImAM trIsalAkha, 2. bIjI pRthvImAM pacIsalAkha, 3. trIjI pRthvImAM paMdaralAkha, 4. ceAthI pRthvImAM dasalAkha, 5. pAMcamI pRthvImAM traNulAkha, 6. chaThThI pRthvImAM pAMca AchA evA ekalAkha eTale 99.995 ane sAtamI pRthvImAM anuttara eTale sahuthI nIce rahelA pAMca narakAvAse che. te A pramANe pUrva dizAmAM kAla, pazcima dizAmAM mahAkAla, dakSiNa dizAmAM rAruka, uttara dizAmAM mahArAka ane vacce apratiSThAna nAmanA narakAvAsa che--ema sAte narakanA maLI kulle cAryAsI (84)lAkha narakAvAsA che. (1073)
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174. narakavedanA sattasu khettasahAvA anno'nnuddIriyA ya jA chuTThI / tisu AimAsu viyANA paramAhammiyasurakayA ya // 1074 | kSetra svabhAvavALI vedanA sAte narakamAM, paraspara ekabIjAnI udIraNA rUpa vedanA chaThThI sudhI ane pahelI traNa sudhI paramAdhAmI devAe karela vedanA hAya che. kSetranA svabhAvathI utpanna thayela duHkha vedanA sAte narakapRthvIemAM che. anyonya uIritarUpa vedanA eTale nArakoe ja paraspara ekabIjAne karela vedanA-pIDA pAMcamI sudhI hAya che . AnA bhAvArtha A che ke :-paraspara karAtI vedanA e prakAre che. 1. zastrAvaDe karAyela ane 2. zarIravaDe karAyela veDhanA. temAM zasravarDa karAyela vedanA pahelI pAMca sudhI ja hoya che. ane zarIravaDe karAyela vedanA sAmAnya sAte pRthvImAM hoya che. A vAta anA eTale apramANu-azAsrIya nathI kemake jIvAbhigama nAmanA upAMgamAM kahyuM che ke, "he bhagavaMta! A ratnaprabhA pRthvImAM rahelA nArakA eka rUpa viSuvva sama hAya che ke, bhinna eTale ghaNA rUpe vikrurvA sama hAya che ? eka rUpa vikrutA hoya che teA eka meATA mudagararupa athavA karavata, talavAra, zakti, haLa, gadA, musala, cakra, nArAca eTale khANa, kuMta eTale bhAlA, temara, zULa, laguDa eTale daMDa cAvat bhiDimAlarUpe viSuve che, pRtha eTale ghaNA rUpA vikuve to paNa mudnararUpathI bhiDimAla sudhInA ghaNAya rUpe viSuve che,te rUpa saMkhyAtA ja hoya che, asaMkhyAtA nahIM. saMbaddha hoya che, asaddha nahIM. eka sarakhA hoya paNa judA judA nahIM. evA vidhruve che. vidhurthIne ekabIjAnA zarIrane AkramaNa karatAM pIDA utpanna kare che. e pramANe dhUmaprabhA pRthvI sudhI jANavuM. chaThThI sAtamI pRthvImAM nArA leAhita-kuMthavAnArUpa vajra jevA meDhAvALA, chANunA kIDA samAna vidhurthIne eka-bIjAnA zarIrapara gheADAnI jema caDhatA-caDhatA eTale AkamaNu karatA, khAtA khAtA, zeraDInA karamIyAnI jema cAlatA-cAlatA aMdara praveza karatA vedanA pIDA utpanna kare che. ahIM pRthag zabda bahutvavAcI che, tethI pRthag eTale ghaNA mudrAthI bhiDimAla eTale eka jAtanuM zastra vizeSa che. tyAM sudhInA zasrA viSu'tA gheADA peAtAnA zarIrane lAgelA samAna rUpavALA vidhruve che, asa khyAtA peAtAnA zarIrathI judA, eka sarakhA nahIM evA zastra vivA mATe tevA prakAranA bhavasvabhAvathI zakti na hAvAnA kAraNe
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 pravacana sAroddhAra bhAga-2 vidurvatA nathI. tamagomALA ramaturamALA eTale sarakhA be ghaDAnI jema vartatA eTale ghoDAnI jema eka bIjA para caDhavAnI jema laDatA DhaparvamA eTale zeraDInA karamIyAnI jema cAlatA-cAlatA zarIramAM cAle che. pahelI traNa pRthvImAM paramAdhAmI deve karela pIDA paNa hoya che. temAM kSetrasvabhAvathI utpanna thayela uNu pIDA ratnaprabhA, zarkazaprabhA, vAlukAprabhAmAM hoya che. A nArakenI zItAni paNAthI phakta barapha jevA ThaMDA pradezarUpa nisthAnathI bIjA sthaLanI samastabhUmi vigere kheranA aMgArAthI paNa atyaMta tapelI hovAthI atyaMta uSNavedanAne anubhava hoya che. e pramANe bIjI pRthvIomAM paNa jANavuM. paMkaprabhAmAM ghaNA uparanA bhAganA narakAvAsamAM usNavedanA che. nIcenA cheDA narakAvAsamAM zItavedanA che. dhUmaprabhAmAM ghaNAmAM zIta ane DAmAM uSNavedanA che. chaThThI-sAtamI pRthvImAM phakta zItavedanA ja che. A badhI vedanAo paNa jema-jema nIce jaIe tema-tema anaMtaguNa tatra-tIvratara-tIvratama thatI jAya che.--ema jANavuM. pravacananA jANakAro uSNuvedanA ane zItavedanAnuM svarUpa A pramANe batAve che. jema unALAmAM aMtimakALamAM madhyAhna vakhate AkAzamAM madhyabhAge prauDha pratApI sUrya AvyuM hoya ane bIlakula vAdaLa vagaranuM AkAza hoya, jarApaNa pavana pharato na hoya ane jene ghaNo pitta prakopa thayo hoya ane taDake dUra karavAnuM chAparuM vigere kazuM na hoya. badhI taraphathI saLagatA agninI javALAothI jenuM zarIra gherAyela che evA keIka puruSane evI uSNavedanA hoya che. jenI saMvedanA vacanAtIta hoya che. tenAthI paNa uSNavedanAvALI narakamAM rahelA nArakene anaMtaguNa uSNavedanA hoya che. je e nArakane uNavedanAvALI narakamAMthI upADI bhuMgaLI vaDe pheMkI-phUMkIne saLagAvAtA kheranA aMgArAnA DhagalAnI pathArI para sUvaDAvavAmAM Ave tyAre tene amRtathI siMcIne ThaMDI karela jANe na hoya tema atyaMta sukhane anubhava karate AnaMdita manavALa thaI UMghI paNa jAya. piSa mahAmahinAnI rAtrimAM bilakula vAdaLAothI rahita AkAzamAM cAre taraphathI zarIrane dhrujAvanAre pavana vAto hoya, baraphanA pahADanA zikhara para rahyo hoya, tyAM baraphanA karA samUha potAne aData hoya, agni hoya nahIM, keIpaNa jAtanuM chAparuM vigere Azraya sthAna na hoya tevA vastra vagaranA puruSane je ThaMDInI pIDA thAya tethI zIta vedanAvALA narakamAM nArakene anaMtaguNI vedanA che. je te nArakane zItavedanAvALI narakamAMthI upADI uparokta puruSanI jagyAe mUkavAmAM Ave tyAre te nArakone biskula pavana vagaranI jagyAnI jema nirUpama sukha thavAthI nidrAne paNa pAmI jAya che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANe 174. narakavedanA 225 AgamomAM nArakene bhUkha, tarasa, khaMjavALa, paravazatA, tAva, dAha, baLatarA, bhaya, zeka vigere bIjI paNa pIDA saMbhaLAya che. te 2 haMmezA nAza na pAme evI bhUkharUpI agnithI baLatA zarIravALA hoya che. je bhUkha AkhA jagatamAM rahelA sArI cikAzavALA ghI vigere muddagalone AhAra karavA chatAM paNa zAMta na thAya. tarasa paNa hamezA gaLuM, heTha, tALavuM, jIbha vigerene sUkavI nAkhatI ane samasta dariyAnA pANI pIvA chatAM paNa zAMta na thAya. khaMjavALa paNa charI vigerethI khaNavA chatAM paNa nAza na thAya. e pramANe- paravazatA, tAva, dAha-baLatarA, bhaya, zeka vigere paNa ahIM karatAM anaMtaguNa pIDA hoya che. nArakane je avadhijJAna ke virbhAgajJAna hoya, te paNa temane dukhanA kAraNarUpe thAya che. teo dUrathI ja upara-nIce ke ticcha bhAgathI haMmezA duHkhanA kAraNone AvatA jue che. jeIne bhayathI kaMpatA zarIravALA udvegathI ubhA rahe che. A badhI kSetranA svabhAvathI utpanna thayela duHkha pIDA che. have paraspare udIrelI vedanA kahe che. samyagdaSTi ane mithyAdaSTiema be prakAre nAraka che. emAM je mithyASTio che, te mithyAjJAnathI lepAyela cittavALA paramArthane na jANatA ekabIjAne duonI udIraNa kare che. jyAre samyakraSTi vicAre ke ame pUrvabhavamAM karela keIka jIvahiMsA vigere pApanA kAraNe ghaNuM duHkharUpa samudramAM paDyA chIe ema vicAratA bIjAe karela duone sArI rIte sahe che. paNa bIjAone duHkha pamADatA nathI, pIDA karatA nathI. kAraNa ke pitAnA karmone vipAka joyeluM hovAthI teo mithyASTiothI adhikatara duHkhI AgamamAM kahyA che. kAraNa ke ghaNuM mAnasika duHkhavALA saMbhave che. je mithyAdaSTie che teo paraspara ekabIjAne udIre che. te A pramANe jema A jagatamAM bIjA gAmamAMthI keI navA kUtarAne Avate jaI te gAmamAM rahela kUtarAo te kUtarA upara koIvALA thAya che ane nidaryapaNe paraspara prahAra karatA laDe che. tema nArake paNa virbhAgajJAnanA baLe dUrathI ja ekabIjAne joI krodhAMdha thaI bhayAnaka vaikiyarUpa banAvI pita-pate jAte ja narakAvAsamAM kSetranA prabhAvathI thayela pRthvI pariNAmarUpa zULa, zilA, mudagara, bhAle, temara, talavAra, lAkaDI, parazu eTale kuhADI vigere vaikiya zastro laI, te zastrovaDe hAtha-paga-dAMtavaDe ekabIjAne haNe che. tathA paraspara ghA karavAthI vikRta aMgavALA teo raDatA-raDatA tIvra dukhavALA katalakhAnAmAM rahelA pADA vigerenI jema lehInA kAdavamAM ALoTe che. AvI rItanI paraspadIrita dukhavedanA che. 29
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 tapela zIzuM khavaDAvavuM, tapAvela lAkhaMDanI strIne AliMgana karAvavuM, phUTa zAmila jhADanI TAMce caDAvavA, lAkhaDanA ghanavaDe TIpavA, phrIvaDe cheAlavA, ghA vigere para khArA nAMkhavA, garama tela chAMTavuM, bhAlA vageremAM parAvavuM, bhADabhujanI jema bhuMjavuM, yaMtramAM pIlavuDa, karavatavaDe phADavuM, vaikriya aneka prakAranA kaka pakSI, ghuvaDa, siMha vigere pazu pakSI dvArA kadanA karavI, tapelI retImAM utAravA, talavAra jevA pAMdaDAvALA vanamAM praveza karAve, vaitaraNI nadImAM DUbADe, paraspara leAkhaMDanA ghana vigere mAravA dvArA utpanna karela pIDAo paramAdhAmI kare che. pAra vagaranI pIDA siddhAMtarUpa sAgaramAMthI jANavI. ane kuMbhIomAM pakAvAtA tIvratApanA kAraNe nArakA UMce pAMcasA yeAjana sudhI utkRSTathI uchaLe che. jIvAbhigamamAM kahyuM che ke, 226 se...kaDA vedanAethI sArI rIte pakaDAyelA duHkhavaDe upadravita thayelA nAraka utkRSTa pAMcase yeAjana sudhI-UMce UchaLe che." pAchA paDatA vacce vA jevA vidhruve lA meDhAvALA pakSIe cAMcavaDe emane tADe che. ane jamIna para paDatAM ja vAgha-vigere vikherI nAkhe che. phADI nAkhe che. (1074) 175. 'narakAsu sAgaramegaM 1 tiya 2 satta 3 dasa 4 ya sattarasa 5 taha ya bAvIsA 6 / tettIsa 7 jAva ThiI sattasu puDhavIsu ukkosA // 1075 / / " , sAte naraka pRthvIemAM anukrame utkRSTasthiti eTale AyuSya A pramANe che. ratnaprabhA pRthvImAM eka, zarkarAprabhAmAM traNa, vAlukAprabhAmAM sAta, pa"kaprabhAmAM dasa, dhUmaprabhAmAM sattara, tama prabhAmAM khAvIsa, tamAtama prabhAmAM tetrIsa sAgaropama utkRSTa AyuSya che. ( 1075 ) jA paDhamAe jeTThA sA bIyAe kaNiTTiyA bhaNiyA / taratamajogo eso dasavAsa sahassa rayaNAe || 1076 || je AyuSya pahelImAM utkRSTarUpe che te bIjImAM jaghanya Ayu tarIke kahyu` che, e pramANe taratamayeAge ratnaprabhAmAM daza hajAra varSa che. have sAte naraka pRthvIemAM jaghanya sthiti kahe che. je pahelI ratnaprabhA narakamAM utkRSTa sthiti eka sAgarApama kahI che, te khIjI zarkarAprabhA narakapRthvImAM jaghanyarUpe hI che. jaghanya utkRSTa sthitirUpa A taratamayeAga badhIye pRthvIemAM vicAravA te A pramANe, je khIjI narakamAM Ayu utkRSTa te trIjI narakamAM jaghanya, je ceAthImAM utkRSTa
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176. nArakazarIra pramANa 227 te pAMcamImAM jaghanya, je pAMcamImAM utkRSTa te chaThThImAM jaghanya, je chaThThImAM utkRSTa te sAtamImAM jaghanya. pahelI ratnaprabhA pRthvImAM dasa hajAra varSa jaghanya sthiti che. AnA abhiprAya A pramANe che- pahelI ratnaprabhA pRthvImAM jaghanya sthiti dasa hajAra varSa che. zarkarAprabhAmAM eka sAgarApama, vAlukAprabhAmAM traNa sAgaropama, paMkaprabhAmAM sAta sAgaropama, dhUmaprabhAmAM dasa sAgarApama, tama:prabhAmAM sattara sAgaropama, tamaHtama prabhAmAM khAvIsa sAgaropama jaghanyasthiti kALa vigere cAra narakAvAsamAM jANavI. badhIye narakAmAM jaghanya ane utkRSTa vaccenI sthiti madhyamarUpe jANavI. ( 1076 ) 176. nAraka zarIra pramANa paDhamA puDhavIe neraiyANaM tu hoi uccattaM / sattaNu tinnirayaNI chacceva ya aMgulA puNNA // 1077 // sattama puDhavI puNo paMcaiva dhaNussayAI taNumANaM / majjhima puDhavI puNo aNegahA majjhimaM neyaM // 1078 // nArakAne pahelI pRthvImAM sAta dhanuSa, traNa hAtha ane pUNa cha AMgaLa rUpa UMcAi hoya che. sAtamI pRthvImAM pAMcase dhanuSanuM zarIra pramANa hAya che. madhyanI-vaccenI pRthvIomAM aneka prakAra madhyama dehamAna jANavuM. jIva jemAM avagAhe eTale rahe te avagAhanA, zarIra, tanu vigere eka avALA zabdo che. te zarIra bhavadhAraNIya ane uttara vaikriya ema e prakAre che. bhava eTale naraka vigeremAM AyuSyanA aMta sudhI je eka sarakhuM zarIra dharAya te, bhavadhAraNIya-svAbhAvika zarIra kahevAya, uttara eTale sahaja zarIra grahaNa karyA pachInA je kALa te uttarakALanA kAryane AzrayI je vividha kriyA karAya, te uttaravaikriya zarIra. te baMnenuM paNa jaghanya ane utkRSTa ema be prakAranuM dehamAna che. emAM prathama dareka pRthvInI bhavadhAraNIya utkRSTa avagAhanA kahe che. pahelI ratnaprabhA pRthvImAM nArakAnI utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA sAta dhanuSa, traNa hAtha ane pUrA cha AMgaLa eTale utsedhAMzula pramANa vaDe savA ekatrIsa hAthanI UMcAI che e bhAva che. sAtamI pRthvImAM pAMcaseA dhanuSanuM utkRSTathI nArakAnA zarIranI UMcAI che. zarkarAprabhAthI laI tamaHprabhA sudhInI pRthvIomAM madhyama eTale pahelI ane sAtamI pRthvInI UMcAI vaccenI UMcAI aneka prakAre che. AgaLa-AgaLanI pRthvI karatAM pAchaLa-pAchaLanI pRthvIemAM begaNu -begaNuM ( Dakhala-Dakhala ) zarIra pramANu 'utkRSTathI jANavuM.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 pravacana sAroddhAra bhAga-2 te A pramANe-ratnaprabhA nArakanA zarIra pramANuthI be gaNuM zarkarA prabhAmAM paMdara dhanuSa, be hAtha bAra AgaLa zarIra pramANa che. e pramANe vAlukAprabhAmAM ekatrIsa dhanuSane eka hAtha, paMkaprabhAmAM bAsaTha dhanuSane be hAtha, dhUmaprabhAmAM eka pacIsa dhanuSa, tama:prabhAmAM aDhIse (2pa0) dhanuSa, tamatamaprabhAmAM pAMcase dhanuSanuM dehamAna che. (1077-1078) have dareka pRthvImAM utkRSTathI uttara vaikriya zarIra avagAhanA kahe che. jA jammi hoi bhavadhAraNijja avagAhaNA ya naraesu / *sA duguNA boddhavA uttaraveuvi ukkosA // 1079 // je narakamAM je bhavadhAraNIya avagAhanA hoya, tenAthI triguNI AvagAhano, uttaravaikiya zarIra utkRSTathI hoya che. sAte naraka pRthvIomAM je narakamAM utkRSTa bhavadhAraNIya avagAhanA kahI che. te dviguNI karatAM jeTalI avagAhanA thAya teTalI te naraka pRthvImAM utkRSTathI uttaravaikriya avagAhanA jANavI. te A pramANe- ratnaprabhAmAM utkRSTa uttaravaikriya avagAhanA paMdara dhanuSa ane aDhI hAtha che. zarkarAmabhAmAM ekatrIsa ghanuSa ane eka hAtha, vAlukAprabhAmAM bAsaTha dhanuSa be hAtha, paMkaprabhAmAM eka pacIsa dhanuSa, dhUmaprabhAmAM base paccAsa dhanuSa, tamaprabhAmAM pAMcase dhanuSa, tamatama prabhAmAM eka hajAra dhanuSanuM uttaravaikiya mAna che. (1079) have bhavadhAraNuya ane uttarakriya zarIranI jaghanya avagAhanA kahe che. bhavadhAraNijjarUvA uttara viuvviyA ya narae / ogAhaNA jahannA aMgula assaMkhabhAgo u // 1080 // narakamAM bhavadhAraNIya ane uttarakriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulane asaMkhyAtamo bhAga che. badhIye naraka pRthvIomAM nArakenI bhavadhAraNIya ane uttarakriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulane asaMkhyAtame bhAga che. A jaghanya avagAhanA utpatti samaye jANavI. bIjA vakhate nahi. uttaravaikiyanI jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. te paNa prAraMbha vakhate jANavI. te paNa uttarakriyanI racanA vakhate prathama samaye paNa tevA prakAranA prayatna na hovAthI aMgulane saMkhyAtamo bhAga mAtra ja che. paNa asaMkhyAta bhAga pramANa nathI. keTalAka AcAryo "kucha vasaMta mAro " e pramANe belatA uttarakiya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulane asaMkhyAtamo bhAga pramANa kahe che." te vAta barAbara nathI kAraNa ke siddhAMta sAthe virodha Ave che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177. nArakenI utpatti ane vyavanane virahakALa 229 prajJApanA sUtramAM kahyuM che ke -"tartha =aa nA sattara veraviyA sA =jonuM aMgura kAra mAM koNe ghaNutA temAM je uttarakriya che, te jaghanya aMgulane saMkhyAtame bhAga ane utkRSTathI hajAra dhanuSa." tathA anugadvArasUtramAM haribhadrasUri paNa kahe che "uttaravaikiya tevA prakAranA prayatnanA abhAvathI pahelA samaye paNa aMgulanA saMkhyAtamA bhAga pramANa che. (1080) 177. nArakanI utpatti ane cyavanano virahakALa cauvIsaI muhuttA 1 satta ahoratta 2 taha ya pannarasa 3 / bhAso ya 4 doya 5 cauro 6 chammAsA 7 virahakAlo u // 1081 // ukoso syaNAisu savvAsu jahanao bhave samao / emeva ya uvvaTTaNa saMkhA puNa sura varU tullA // 1082 // ratnaprabhA vigere sarva narakamAM 1. vIsa muhUrta, ra. sAta ahorAtra, 3. paMdara divasa, 4. eka mahine, pa. be mahinA 6. cAra mahinA 7. cha mahinA utkRSTathI (anukrame) virahakArI che. jaghanyathI eka samaya hoya che. e pramANe vana-maraNane virahakALa che ane avana-maraNanI saMkhyA denA samAna jANavI. narakagatimAM tiryaca-manuSyagatinA cha eka dhArA satata utpanna thAya che. temAM kyAreka aMtara paNa paDe che. te aMtara sAmAnyathI badhI narakagatine AzrayI jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI bAra muhUrta che. ATalA vakhata sudhI bIjI gatimAMthI AvI eka paNa jIva narakagatimAM utpanna thatuM nathI. e bhAva che. A hakIkata sUtra (gAthA)mAM nahIM hovA chatAM paNa jAte jANI levI. samavAyAMgasUtramAM kahyuM che ke, "he bhagavaMta! narakagatimAM keTalo kALa upapata-virahano kahyo che. he gautama! jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI bAra muhUrta. dareka pRthvIomAM utkRSTathI utpatti eTale janmane aMtarakALa eTale virahakALa A pramANe che. 1. ratnaprabhAmAM vIsa muhUrta, 2. zarkarA prabhAmAM sAta aherAtra, 3. vAlukAprabhAmAM paMdara divasa, 4. paMkaprabhAmAM eka mAsa, 5. dhUmaprabhAmAM be mAsa, 6. tamaHprabhAmAM cAra mAsa, 7. tamatama prabhAmAM cha mAsa utkRSTathI virahakALa che, jaghanyathI ratnaprabhA vigere badhIye pRthvIomAM darekane eka samayane virahakALa che. je pramANe utpatti virahakALa kahyo e pramANe udvartana eTale maraNane virahakALa paNa jaghanya ane utkRSTathI kahe. Ano bhAva A pramANe che ke, narakamAMthI nArake
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 pravacana sAroddhAra bhAga-2 prAyaH karI satata maratA ja hoya che. kyAreka emAM aMtara paNa paDe che. te sAmAnyathI narakagati AzrayI jaghanyathI eka samaya utkRSTathI bAra muhurtane virahakALa che. vizeSathI vicAratA te jaghanyathI badhIye pRthvIomAM yavanane virahakALa eka samaya che ane utkRSTathI ratnaprabhAmAM covIsa muhUrta, zarkarA prabhAmAM sAta divasa, vAlukAprabhAmAM paMdara divasa, paMkaprabhAmAM eka mahine, dhUmaprabhAmAM be mAsa, tama prabhAmAM cAra mahinA ane tamatama prabhAmAM cha mahinA eka nAraka jIva maraNa pAmyA pachI vadhumAM vadhu ATalA vakhate bIje nAraka jIva eve che e bhAva che. eka samayamAM keTalI saMkhyAmAM nArake utpanna eTale janme che ane zyave eTale mare che. tenI saMkhyA kahe che. te nArake devonI saMkhyA samAna mare che ane janme che. eTale je pramANe devonI saMkhyA kahevAze te pramANe jANavI. A pramANe jaghanyathI eka samaye nArakonI uttapatti ane cyavananI saMkhyA eka athavA be hoya che ane utkRSTathI saMkhyAta athavA asaMkhyAtA hoya. (1081-1082 ). 178. nArakonI lezyA kAU 1 kAU 2 taha kAUnIla 3 nIlA 4 ya nIlakiNhA 5 ya / kiNhA 6 kiNhA 7 ya tahA sattasu puDhavIsu lesAo // 1083 // 1. kApata, ra. kApata, 3. kApatanIla, 4. nIla, pa. nIlakRSNa, 6. kRSNa, tathA 7. kRSNa. A pramANe sAte pRthvIomAM leyA che. sAmAnyathI nArakane cha legyAmAMthI pahelI traNa kRSNa, nIla, kApata nAmanI ja lezyA hoya che. te traNa lezyAo dareka narakamAM kaI-kaI hoya che te kahe che. temAM kApata vigere lezyAo sAte naraka pRthvIomAM yathAsaMkhya hoya che. te A pramANe. ratnaprabhAmAM phakta eka kApata lezyA ja hoya che, zarkarA prabhAmAM paNa kApota lezyA ja che. paNa ratnaprabhA karatAM likhatara jANavI. e pramANe badhA sthaLe sajAtIya ane vijAtIya vezyAo jema jema nIce jaIe tema-tema philaNatara, philawtama kahevI. vAlukAprabhAmAM kApata ane nIla glezyA hoya che. eTale uparanA keTalAMka pratamAM kApata lezyA che ane nIcenA keTalAMka prataramAM nIlaleyA che evo bhAva che. paMkaprabhAmAM phakta nalalezyA ja che. dhUmaprabhAmAM nIlalezyA ane kRSNalezyA che. eTale uparanA keTalAMka prataramAM nIlalezyA che ane bAkInA nIcenA pratomAM kRSNalezyA
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178. nArakenI legyA 231 che. tama prabhAmAM phakta kRSNalezyA che. ane tamAma prabhAmAM atisaMphilaSTatama kRSNalezyA ja che. prazna :- ahIM keTalAka kahe che ke nArakone tathA AgaLa kahevAze e dene bAhyavarNarUpa dravya lezyAo ja jANavI. ema na hoya te sAtamI pRthvInA nArakene je samakita prApti AgamamAM kahI che, te ghaTaze nahIM. kAraNa ke tejalezyA vigere traNa lezyAomAM ja te samakti prApti kahI che. Avazyaka sUtramAM paNa kahyuM che - "samaya ti, karimANu parijhamALo ropha, puvva paDivannao puNa annayarIe u lesAe / 1 / samyaktvane svIkAranAra uparanI eTale pAchaLanI traNa lezyAmAM hoya che ane pahelA svIkArI lIdhela keIpaNa legyAmAM hoI zake. uparanI eTale pAchaLanI traNa lezyA temane hotI nathI. kAraNa ke sAtamI pRthvImAM kRSNalezyA ja kahI che. tathA saudharma devalokamAM phakta tejalezyA ja kaheze. tejalezyAnA prazasta pariNAma hevAnA kAraNe saMgama vigerene tribhuvanapati vardhamAnasvAmIne raudra upasarga karavAnuM ghaTaze nahi tathA kahela che ke "kApita, nIla ane kRSNa e traNa vezyA narakamAM hoya che. vigere rUpa niyama paNa virodha pAmaze. jIvasamAsamAM paNa kahyuM che ke, "deva ane nArakane A dravyalezyAo hoya che. bhAva parAvartanAe deva-nArakane cha lezyAo hoya che." mATe kahevAze te devone tathA nArakone bAhyavarNarUpa ja lezyA A che. ema mAnavuM joIe. uttara :- zAstrane abhiprAya na jANatA hovAthI tamArI A vAta barAbara nathI. lezyA zabdanI vyAkhyA zubhAzubha pariNAma vizeSarUpa che. te pariNAma vizeSa utpanna karanArA kRSNa vigere rU5 dravya haMmezA jIva pAse ja rahelA hoya che. A kRSNa vigere dravaDe jIvanA je pariNAma vizeSa thAya che, te ja mukhyatayA leNyA zabdarUpe kahevAya che. gauNapaNe kAraNamAM kAryane upacAra thAya e nyAye A kRSNa vigerarUpa dravyo vezyA zabdarUpe vivakSAya che. tethI nArakane ane dene je legyA che, te dravya lezyA jANavI. tene vezyA dravya te-te nAraka athavA dene haMmezA avasthita udayavALA ja jANavA e bhAva che. paNa bAhyavarNarUpa na jANavA. te vezyA dravya tiryaMca manuSyane bIjI vezyA dravyane saMparka thaye chate jema vizuddha kapaDuM maMjiSTa-kIramajI vigere raMga lAgavAthI bilakula pitAnuM svarUpa choDI te raMgarUpe pariName che. tema te vezyA dravya bIjI legyA dravyarUpane saMparka thavAthI te lezyarUpe pariName che. ema na hoya te A vezyAnI traNa palyopamanI sthiti saMbhavatI hevA chatAM paNa AgamamAM aMtamuhUrta pramANu kahI che tene virodha thaze.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-ra nAra-devanI lezyA dravyAne tAmIjI lezyAnA dravyane saparka thavAthI tenA AkAra mAtrarUpa ke tenA pratibiMba eTale phakta chAyA mAtrarUpa ja thAya che. paNa peAtAnuM svarUpa cheADI te svarUpane pAmatI nathI te A pramANe 232 jema vaiDU vigere maNi kALA dorAmAM parAvatA tenA saparka thavAthI ke'ka aspaSTa tenA AkAra mAtrarUpe te vaNu pariName che. jayAre sphaTika patthara jAsudanA phUla vigerenA sacAga thavAthI spaSTarUpe tenA pratibiMba eTale chAyArUpe thAya che. paNu pratibiMba mAtra ke tadAkAra mAtra e baMnemAM tarUpatA thatI nathI. tathA kRSNa vigere lezyA dravyA pa nIla vigere lezyA dravyAnA jaththAne meLavI kyAreka aspaSTa tadAkAra bhAvamAtrane ke cAreka spaSTa tapratibiMba mAtrane svIkAre che. paNa te nIladravyanA va, gaMdha, rasa, sparUpe pariNamI nIla vigere lezyAnA dravyarUpe thatA nathI. A hakIkta amArI mati kalpanAnI nathI. kAraNa ke prajJApanAsUtramAM lezyApadamAM A pramANe ja pratipAdana karyu che. te sUtra vistAra bhayanA kAraNe ahIM lakhatA nathI. e pramANe sAtamI pRthvImAM paNa jyAre kRSNalezyA-tejolezyA vigerenA dravyAne pAmI tadAkAra mAtra ke tat pratibiMba mAtravALA thAya che. tyAre sadAvasthita kRSNalezyAnA dravyanA yAga hovA chatAM paNa sAkSAt teolezyA vigere dravyAnA ja jANe saparka na hAya, tema zubha pariNAma nArakane thAya che. lAla jAsudanA phUlanA saMparkathI sphaTIkane jema lAlAza Ave che tema. 66 A pramANe teolezyAnA pariNAma heAvAthI sAtamI narakanA nArakane samyaktva prAptimAM virodha thatA nathI. ane A pramANe teolezyA vigere hAvA chatAM sAtamI narakamAM phakta kRSNe lezyA che' ema kahenArA sUtreAnA vyAghAta thatA nathI. kAraNa ke tyAM kRSNalezyA hamezA rahenArI che ane teolezyA vigere AkAra mAtra ke pratibiMba mAtrarUpe kayAreka thanArI che ane te tejalezyA vigere paNa utpanna thaI hoya teA paNu lAMbA kALa rahenArI nathI. ane rahe te paNa te lezyAmAM kRSNavezyAnA dravyeA khIlakula peAtAnuM svarUpa cheADI detA nathI. tethI A adhikRta sUtramAM "sAtamI narakamAM kRSNalezyA ja kahI che." e pramANe badhe sthaLe vicAravuM. (1083) AthI ja saMgama vagerene paNa AkAra mAtrathI kRSNaGezyAnA saMbhava hovAthI tribhuvanaguru arihaMta upara upasarga karavAnI vAta ghaTe che. bhAva parAvartanathI deva nArakAne je cha lezyAo kahI che, te paNa AgaLa kahela AkAra bhAvamAtra vagere rUpe ja ghaTe che. bIjI rIte nahIM. traNe lezyAnA niyama te hamezA avasthita udayavALI lezyA dravyanI apekSAe hAvAthI avirUddha che.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179. nArakone avadhijJAna 233 A vezyAo bAhyavarNarUpa che te viSayamAM prajJapti (bhagavati)mAM kahyuM che ke, he bhagavaMta!nArakIo badhA samAna varNana che? he gautama! A artha samartha nathI eTale A vAta saMbhavatI nathI. he bhagavaMta! kayA kAraNathI ema kahe che, ke A vAta saMbhavatI nathI? he gautama! nArakIo be prakAre kahyA che, te A pramANe pUrvotpanna ane pazcAtatpanna. temAM je pUrvotpanna che teo avizuddhattara varNavALA che. ane je pazcAtatpanna che. teo avizuddhatara varNavALA che. mATe hegautama! A kAraNathI ema kahevAya che, ke badhAnArakIo samAna varNanA nathI. A pramANe varNanuM svarUpa kahI, have vezyAnuM svarUpa kahe che. he bhagavaMta! nArakIo badhA samAna vezyAvALA che? he gautama! A artha samartha nathI. eTale A vAta saMbhavatI nathI. he bhagavaMta! kyA kAraNathI ema kaho cho ke A vAta saMbhavatI nathI. he gautama! nArakIo be prakAre kahyA che. te A pramANe pUrvotpanna ane pazcAtatpanna. temAM je pUrvotpanna che teo vizuddhatara vezyAvALA che. ane je pazcAtpanna che teo avizuddhatara lezyAvALA che. mATe he gautama! A kAraNathI ema kahevAya che, ke nArakIo badhA samAna lezyAvALA nathI. ema vezyAnI hakIkata judI kahI che. varNone ja vezyArUpe svIkAra che. ane vargonuM pratipAdana AgaLanA sUtravaDe karyuM che. (1083) 179. nArakene avadhijJAna cattAri gAuyAI 1 addhaTThAI 2 tigAuyaM ceva 3 / aDDhAijjA 4 donni ya 5 divaDDha 6 megaM ca 7 narayohI // 1084 // 1. cAra gAu, ra. sADA traNa gAu, 3. traNa gAu, 4, aDhI gAu, 5. be gAu, 6. doDha gAu, 7, eka gAu, ATalA kSetra pramANu avadhijJAna nArakIone sAte narakamAM kramazaH hoya che. ahIM ratanaprabhAnA narakAvAsamAM utkRSTathI avadhijJAnanuM kSetra pramANe cAra gAunuM thAya che. zakaraprabhAmAM sADA traNa (3) gAu, vAlukAprabhAmAM traNa gAu, paMkaprabhAmAM aDhI (rA) gAu, dhUmaprabhAmAM be gAu, tamaH prabhAmAM doDha (1) gAu ane sAtamI naraka tamatama prabhAmAM eka gAu utkRSTa avadhijJAnanuM kSetra pramANa che. have sAte pRthvIomAM darekanA utkRSTa avadhijJAnanA kSetra pramANamAMthI aDadho gAu ochu karavAthI jaghanya avadhijJAnanuM kSetra pramANa thAya che. te A pramANe-pahelI narakamAM sADA traNa gAu che, bIjI narakamAM traNa gAu, trIjI narakamAM aDhI (rA) gAu, cethI narakamAM be gAu, pAMcamI narakamAM deDha (1 ) gAu, chaThThI narakamAM eka gAu, sAtamI narakamAM aDadhe gAu jaghanya avadhijJAnanuM kSetra pramANa che. kahyuM che ke, "vadhudurAcArda bannatyaM adANacaMtADuM" jaghanya sADA traNa (3) gAuthI aDadhA gAu sudhI. (1084) 30
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180. paramAdhAmI aMbe 1 aMbarisI 2 ceva, sAme ya 3 sabalei ya 4 / ruddo 5 varudda 6 kAle ya 7, mahAkAlitti 8 Avare // 1085 // asipatte 9 dhaNU 10 kuMbha 11, vAlU 12 veyaraNI iya 13 / kharassare 14 mahAghose 15, pannarasa paramAhammiyA // 1086 // 1. aba, ra. aMbarISa, 3. zyAma, 4. zabala, 5. rIka, 6. upara, 7. kAla, 8, mahAkALa, 9. asipatra, 10, dhanu, 11. kuMbha, 12, vAluka, 13. vitaraNi, 14. kharasvara, 15. mahASa-ema paMdara paramAdhAmIe che. saMphilaSTa pariNAmavALA hovAthI parama adhArmikane paramadhArmika kahevAya che. teo asura vizeSe eTale asurakumAra nikAyanA che. teo vyApAra eTale kiyA bhede paMdara prakAranA che. 1. je nArakone AkAzamAM laI jaI nisaMkecapaNe choDI mUke te aMba nAmanA paramAdhAmIo che. 2. jeo haNAyela nArakane kAtara vaDe TukaDA karI bhujavA yogya kare che mATe aMbarISa eTale zuM javAnA saMbaMdhanA kAraNe aMbarISa nAmanA che. 3. jeo deraDA, hAtha vagerenA prahAravaDe mAravuM, kUTavuM vagere kare che. ane raMgathI zyAma eTale kALA hovAthI te zyAma nAmanA che. 4. jeo nArakanA AMtaraDA, vasA carabI, hRdaya, kaleju vagere ukheDI nAkhe che. ane raMgathI zabala eTale kAbara citarA hoya, te zabala kahevAya che. 5. jeo nArakene zakita, bhAlA, vageremAM pave che. teo raudra hovAthI zidra nAmanA che. 6. jeo nArakenA aMgopAMgone bhAMgI nAkhe che. te atyaMta raudra hovAthI uparaudra kahevAya. 7. je nArakene kuMDA vageremAM pakAve che. ane raMgathI kALA hovAnA kAraNe kAlanAmanA paramAdhAmIo che. 8. nArakIonA mAMsanA TukaDAone khAMDI khAMDIne khavaDAve tathA raMgathI ghaNA kALA hovAthI mahAkALa nAmanA paramAdhAmI kahevAya che. 9 asi eTale talavAra. te AkAranA pAMdaDAnuM vana vimurtI eTale banAvI je nArake te vanamAM Azraya kare temane talavArarUpa pAMdaDA pADI tala jevA nAnA TukaDAo karI je kApe che, te asipatra paramAdhAmI che. 10. je nArakene dhanuSamAMthI ardhacaMdra vagere bANa choDI, kAna vagere avayavone bheda-cheda kare che. te dhanu nAmanA paramAdhAmIo che.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 181. nArakamAMthI nIkaLelAone labdhine saMbhava bhagavatI sUtramAM te mahAkALa pachI asi, te pachI asipatra, te pachI kuMbha nAmanA paramAdhAmIo kahyA che. temAM jeo talavAra vaDe nArakene kApe che. te asi nAmanA paramAdhAmI che. bAkInA te ja pramANe jANavA. ' 11. je kuMbhI vageremAM nArakene pakAve che, te kuMbha nAmanA paramAdhAmIo che. 12. je paramAdhAmIo kadaMba puSpanA AkAravALI athavA vajAkAravALI vaikriya tapelI retImAM caNAnI jema nArakene pakAve che. te vAsuka nAmanA paramAdhAmI che. 13. je nadIne taravAnuM prayajana virUpa eTale kharAba che. te vaitaraNa, A pramANe yathAyogya arthavALI nadI che. je ati tApathI ukaLatA paru, lehI, zIzu, tAMbu vagerethI bharela nadIne vikva temAM nArakane tarAvI je khUba kadarthanA eTale herAna kare te vaitaraNi nAmanA paramAdhAmI che. 14. je vA jevA kAMTAvALA zAmalInA jhADa para nArakane caDAvI kaThera avAja karatA karatA nArakene ekadama jhADa parathI kheMce, te kharasvara nAmanA paramAdhAmIo che. 15. bIkathI nAsabhAga karatA nArakene je mahA avAja karavApUrvaka pazuonI jema vADAmAM pUre che, te mahAgheSa nAmanA paramAdhAmI che. A paMdara prakAranA paramAdhAmIe pUrvajanmamAM saMlijha kurakriyAvALA, pApamAM rakta, paMcAgni vagererUpa mithyA kaSTakArI evuM tapa karIne, raudrI AsurI gatine prApta kare che. te AsurI svabhAvanA kAraNe, pahelI traNa naraka pRthvIomAM nArakene vividha prakAranI vedanAo udIre che. eTale pIDA Ape che. tevI rIte pIDAtA nArakene joI ahIM jema bakarA, pADA, kUkaDA vagerenA yuddhane joI manuSya AnaMda pAme che. tema paramadhAmio nArakene pIDAtA joI AnaMdita thaI aTTahAsa kare che. vastra uchALe che. tripadI eTale traNavAra paganuM pachADavuM, aphALavuM vagere kare che. vadhAre kahevA vaDe zuM? A paramAdhAmIone haMmezA atyaMta manohara nATaka vagere jevAmAM jeTalI majA nathI AvatI, teTalI majA nArakene pIDavAmAM Ave che. (1085-1086) 181. nArakamAMthI nIkaLelAone labdhino saMbhava tisu tittha cautthIe u kevalaM paMcamIe sAmanna / chaTTIeN virai'viraI sattamapuDhavIe sammattaM // 1087 // pahelI traNa narakamAMthI Avela tIrthakara, cethImAMthI Avela kevalI (thaI zake che.) pAMcamImAMthI AvelA sAdhupaNuM, chaThThImAMthI Avela zrAvakapaNuM (pAmI zake che.) ane sAtamImAMthI Avela samyakatva pAme che. pahelI traNa nArakamAMthI nIkaLela bIjA bhavamAM tIrthakara thAya che. paNa ethI vagere bIjI nArakamAMthI Avela nahIM. A tIrthakara vagere thavAno saMbhava che. paNa niyama
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 pravacana sArodvAra-bhAga-2 nathI. A pramANe AgaLanI labdhionA viSayamAM paNa samajavuM. tethI pUrve (pahelA) jene narakAyuSya bAMdhyuM hoya ane tIrthakara nAmakarmanA kAraNe vaDe tIrthakara nAma gotra bAMdhI zreNaka vagerenI jema narakamAM jAya, teo ja tyAMthI nIkaLI bIjA bhavamAM tIrthakara thAya che. paNa bIjA nahIM. - ekathI cAra narakamAMthI Avela keTalAke sAmAnyathI kevaLajJAna pAme che. paNa tIrthakara niyamA thatA nathI. pAMca sudhInI narakamAMthI AvelA (nIkaLelA) sarva viratirUpa sAdhupaNAne pAme che. paNa kevaLajJAna pAmatA nathI. cha sudhInI narakamAMthI nIkaLelA dezavirati pAmI zake che. paNa sAdhupaNuM pAmI zaktA nathI. sAtamI narakamAMthI nIkaLelAone samyagadarzana prApta thAya che. paNa dezavirati vagere maLatuM nathI. Ane bhAva e che ke, pahelI traNa nArakamAMthI nIkaLelA jI, tIrthakara thAya che. cAra narakamAMthI nIkaLelAo kevaLajJAnI thAya che. pAMca narakathI nIkaLelA saMyamI thAya che. cha narakathI nIkaLelAo dezavirati pAmI zake che. sAta narakathI nIkaLelAo samyagdaSTi thAya che. (1087) paDhamAu cakavaTTI bIyAo rAmakesavA huMti / tacAo arahaMtA taha'takiriyA cautthIo // 1088 // pahelImAMthI cakravarti, bIjImAMthI baLadeva vAsudeva, trIjImAMthI arihaMta, cAra narathI nIkaLela ataHkriyA mokSa pAme. pharIthI paNa vizeSa ladhinA saMbhavane batAvatA kahe che. pahelI ratnaprabhA narakamAMthI ja nIkaLelAe cakravarti thaI zake che. bAkInI narakamAMthI nIkaLela nahIM. pahelI be narakamAMthI nIkaLelAo baLadeva vAsudeva thAya che. trIjIthI (prathama traNa narakamAMthI) nIkaLelA arihaMte thAya che. ethIthI (cAra narakamAMthI) nIkaLelA aMtakriyAnA sAdhaka thAya che eTale mokSagAmI thAya che. A pramANe sarva ThekANe maryAdA vicAravI. (1088). uvyaTTiyA u saMtA neraiyA tamatamAo puDhavIo / na lahaMti mANusataM tirikkhajoNi uvaNamati // 1089 / / chaTThIo puDhavIo ubaTTA iha aNaMtarabhavaMmi / / bhajjA maNussajamme saMjamalaMbheNa u vihINA // 1090 // tama:tamaprabhA nAmanI sAtamI narakamAMthI nIkaLelA jI niyamA manuSyapaNuM pAmatA nathI. paraMtu tiryacanine pAme che. tathA chaThThI tamaprabhA nAmanI narakamAMthI nIkaLelA nArake, bIjA bhavamAM keTalAka manuSya janma pAme che. ane keTalAka nathI pAmatA eTale manuSya janmanI prAptimAM bhAjanA che ane je manuSya janma pAme che, teo paNa niyama sarva viratinI prApti vihIna hoya che. eTale saMyamajIvana kadIye pAmatA nathI. (1089-1990)
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182. narakamAM kenI tenI utpatti assannI khalu paDhamaM docaM ca sarisivA taiya pakkhI / sIhA jati cautthi uragA puNa paMcami puDhavi // 1091 // chaTTi ca itthiyAo macchA maNuyA ya sattami puDhavi / eso paramuvavAo boddhavvo narayapuDhavIsu // 1092 // asaMsI cho pahelI narakamAM jAya che, sarisRpe bIjI naraka sudhI jAya che, pakSIo traNa naraka sudhI jAya, siMha cAra sudhI, sApa pAMca pRthvI sudhI, strIo cha naraka sudhI jAya che ane sAtamI pRthvImAM manuSya ane mAchalA jAya che. A pramANe naraka pRthvIomAM utkRSTa upapAta eTale utpatti jANavI. asaMjJI eTale saMmUchima paMcendriye ja pahelI naraka pRthvI sudhI jAya che. asaMzIo pahelI naraka pRthvI sudhI ja jAya che. tenAthI AgaLa nahIM. asaMjJIe ja pahelI narakamAM jAya e niyama nathI. paraMtu garbhaja sarisRpa vagere temaja AgaLanI cha narakamAM janArAo paNa tyAM pahelI narakamAM jAya che. A pramANe AgaLa paNa avadhAraNarUpe "ja" kAranI vicAraNA karavI. ahIM asaMsIrUpe saMmUchima paMcendriya tiryaMce jANavA, kemake saMmUcchima manuSya te aparyApta avasthAmAM ja maraNa pAmatA hovAthI, narakagamanane abhAva che. te narakamAM paNa asaMjJAo palyopamanA asaMkhyAtA bhAganA AyuSyavALA ja thAya che. kahyuM che ke, asaMjJIe narakAyuSya bAMdhatA jaghanyathI dasa hajAra varSanuM ane utkRSTathI pApamanA asaMkhyAtamA bhAganuM bAMdhe che. bIjI naraka pRthvI sudhI ja sarisRpa eTale garbhaja bhujaparisarpo, ghe, neLiyA vagere jAya che. bIjI pRthvIthI AgaLa na jAya. A pramANe trIjI pRthvI sudhI garbha ja gIdha vagere pakSIo jAya che. jethI naraka sudhI siMha, upalakSaNathI ja garbhaja catuSpade jAya che. pAMcamI naraka sudhI garbhaja ura parisaryo sApa vagere jAya che. chaThThI naraka sudhI mahAraMbhAdi yukta strIratna vagere jAya che. sAtamI naraka sudhI garbhaja mAchalA vagere jaLacara ane manuSya, je atikrAdhyavasAyavALA mahApApa karavAvALA heya, te jAya che. A jIva vizeSa bhede utkRSTa utpatti narakamAM jANavI. jaghanyathI badhA nI ratnaprabhAnA prathama prataramAM utpatti jANavI. jaghanyathI ogaLa pitapotAnA utkRSTa utpattisthAna pahelAmAM je utpatti thAya, te madhyama u5pAta jANa. (1091-1992)
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 pravacana sArAddhAra bhAga-2 have keTalAka tiyaca ceAnivALA javAnI bahulatAne AzrayI narakatimAM utpatti kahe che. vAlesu ya dADhIsu ya pakkhIsu ya jalayaresu vavannA / saMkhijjAuThiIyA puNo'vi narayAuyA huMti // 1093 // narakAmAMthI nIkaLI nAkA sApa vageremAM, dADhavALA vAgha, siMha vageremAM, gIdha vagere pakSIomAM ane mAchalA vagere jaLacarAmAM, sakhyAtA AyuSyavALA utpanna thaI pharI pAchA krura adhyavasAyavALA thaI paMcendriya jIvAnA vadha vagere karI narakAcu khAMdhI narakamAM utpanna thAya che. A hakIkata bahulatAne AzrayI jANavI. niyamarUpe nahIM. kAraNa ke narakamAMthI nIkaLI keTalAka samyaktva vagere prApta thavAthI zubhagatine paNa prApta kare che. (1093) 183-184. nArakamAM utpanna thanAra tathA cyavanAra jIvAnI sakhyA * nArakamAM utpanna thanAra tathA cavanAra eTale maraNa pAmanAra ( nIkaLanAra) jIvAnI sakhyArUpa dvAranA vivaraNanA prasaMga che. para`tu utpatti ane maraNurUpa saMkhyA ' utpatti ane nAzanA virahakALa 'rUpa dvAramAM saMghA puLa suravatu, e 1082 gAthAnA padmavaDe uparokta baMne dvArAnI spaSTarUpe AgaLa vyAkhyA karI hovAthI pharI tenI vyAkhyA karatA nathI. 185. ekendriya, vikalendriya, sa'nIvAnI kAsthiti 1 assaMkhosappiNisappiNIu ergidiyANa ya u / tA ceva U aNatA vaNassaie u boddhavvA // 1094 // vAsasahassA saMkhA vigalANa ThiIu hoi boddhavvA / sattabhavA u bhave parNiditirimaNuya ukkosA // 1095 / / cAra ekedriyAnI kAyasthiti asakhyAta utsarpiNI avasarpiNI, kALa ane vanaspatikAyanI anaMta utsarpiNI avasarpiNI kALa jANavI, vikalendriyAnI sakhyAtA hajAra varSAnI ane paMcendriya tiya ca manuSyanI utkRSTa kAyasthiti, sAta ATha bhavanI jANavI. pRthvIkAya, aplAya, teukAya, vAyukAya e cAre ekendriyanI darekanI utkRSTa kAyasthiti eTale marI-marIne pharIvAra te ja kAyamAM utpanna thavArUpa je avasthA, te kAyasthiti. te asa`khyAta utsarpiNI avasarpiNI kALarUpa che. A kAyasthitinuM pramANu.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185. ekendriya vikalendriya saMjJIjInI kAyasthita 239 kALathI che. kSetrathI asaMkhyAtA leka pramANa eTale asaMkhyAtA kAkAzamAM rahelA AkAzapradezane dareka samaye apaharatA sarva AkAzapradezano apahAra jeTalI asaMkhyAtI utsarpiNI avasarpiNImAM thAya, teTalA kALa pramANa kAyasthiti jANavI. vanaspatikAyanI utkRSTa kAyasthiti anaMta utsarpiNa avasarpiNI kALa pramANa jANavI, A paNa kALathI che. ane kSetrathI AgaLa kahyA pramANe anaMtA kAkAza pramANanI che. te asaMkhyAtA pudagalaparAvartakALa pramANa che. ane te pudgala parAvarte AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAge jeTalA samaye thAya, teTalA samaya pramANa jANavA. A kAyasthiti saMvyavahAra rAzinA jIva AzrayI jANavI. asaMvyavahAra rAzinA ja AzrayI anAdi kALa jANa. tethI marudevAmAtAnA prasaMga sAthe vyabhicAra AvatA nathI. pU. kSamAzramaNujIe kahyuM che ke, tathA kAyasthitine kALa vagere jIva vizeSane AzrayIne che. paNa je saMvyavahArarAzi bAhya anAdi vanaspati eTale avyavahAra rAzi che tene AzrayI je asaMvyavahArika jIvanI anAdikAya sthiti che, te paNa keTalAka jAnI anAdi aparyavasAna eTale anAdi anaMta kALanI jANavI, kemake te jIve kyAre paNa asaMvyavahAra rAzimAMthI nIkaLI saMvyavahAra rAzimAM AvavAnA nathI. mATe keTalAka jInI anAdi saparyavasAna eTale anAdisAMta kAyasthiti che. kemake te ja asaMvyavahAra rAzimAMthI nIkaLI vyavahArarAzimAM AvanArA che. mATe prazna - asAMvyavahAra rAzimAMthI nIkaLI ja saMvyavahAra rAzimAM Ave che? uttara:- vizeSaNavRttimAM kahyuM che ke "ahIM jeTalA ja saMvyavahAra rAzimAMthI siddha thAya che. teTalA che temAM anAdi vanaspatikAyanI rAzimAMthI Ave che. temAM je ja anAdi sUkSama nigodamAMthI nIkaLI anya jIvanikAyamAM utpanna thAya che, te che pRthvIkAya vagerenA vividha vyavahArane pAmavAnA kAraNe sAMvyavahArika kahevAya che. je vaLI anAdi kALathI laI sUma nigadamAM rahyA che. teo tevA prakAranAM pRthvI vagerenA vyavahAra rahita hovAthI asAMvyavahArika kahevAya che. * temAM sAMvyavahArika jIve sUkSama nigodamAMthI nIkaLI bIjI javanikAmAM utpanna thAya che. te anya jIvanikAmAMthI nIkaLI keTalAka pharIvAra paNa te ja nigodamAM utpanna thAya che. paraMtu tyAM paNa te jIvo saMvyavahAra rAzinA ja kahevAya che. kAraNa ke -vyavahAramAM AvyA hovAthI. te vyavahAra nigodamAM gAthAmAM (sUtra) kahela utkRSTa avasthAna eTale utkRSTa kAyasthiti kALamAna jANavuM. asAMvyavahArika jIvo te haMmezA nigodamAM ja janma-maraNa pAmanArA hevAthI, kyAre paNa trasAdibhAvane pAmyA nathI. vikalendriya eTale beIndriya, teIndriya ane cariMdriyanI darekanI kAyasthiti saMkhyAtA hajAra varSanI che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 pravacana sAroddhAra bhAga-2 paMcasaMgrahamAM kahyuM che, ke "vijhALa 2 vAnararsa saMkasaMjJI paMcendriya paryApta tiryaMca manuSyanI utkRSTa kAyasthiti sAta ATha bhavanI che. temAM sAta bha saMkhyAtA varSanA AyuSyavALA tiryaMca manuSyanA hoya che. AThame bhava asaMkhyAta varSanA yuvALAne ja hoya che. Ane bhAva e che ke, paryApta manuSya ke paryApta saMjJI paMcendriya tiryace satata uparA-uparI sAta manuSya tiryaMcanA anubhavI je AThamA bhAvamAM pharIvAra tiryaMca manuSyamAM utpanna thAya te niyama asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMca manuSyamAM ja utpanna thAya, paNa bIje nahIM. ane asaMkhyAyuSyavALA marIne devamAM ja utpanna thAya che. tethI navamo bhava manuSya ke tiryaMcane niraMtara thato nathI. ATha bhomAM utkRSTathI kALamAna traNa palyopama sAdhika pUrvaDa pRthaphatva thAya che. jaghanyathI badhAnI kAyasthiti aMtamuhUrtanI che. (1094-1095). 186. ekendriya, vikalendriya ane saMsI jIvonI bhavasthiti bAvIsai sahassA satteva sahassa tinni'horattA / vAe tinni sahassA dasavAsasahassiyA rukkhA // 1096 / / saMvaccharAI bArasa rAidiya huti auNapannAsaM / chammAsa tinni paliyA puDhavAINaM ThiukosA // 1097 // pRthvIkAyathI laI manuSya sudhInAnI AyurUpa utkRSTasthiti A pramANe che. pRthvIkAyanI bhavasthiti bAvIsa hajAra varSa, aSkAyanI sAta hajAra varSa, teukAyanI traNa ahorAtrI, vAyukAyanI traNa hajAra varSa, vanaspatikAyanI daza hajAra varSanI che. tathA beindriyanI bAra varSa, teIndriyanI 49 divasanI, cIridriyanI cha mahinAnI saMjJI. paMcendriya manuSya tiryaMcanI traNa palyopamanI utkRSTa bhavasthiti che. A utkRSTasthiti prAyaH karI nirupadrava sthAnamAM rahelAonI jANavI. e pramANe AgaLa paNa jANavuM. (1096-1997) A pramANe sAmAnyapaNe pRthvIkAyanI utkRSTasthiti kahI have pRthvIkAyanA bheda vizeSa kahe che. saNhA ya 1 suddha 2 vAluya 3 maNosilA 4 sakarA ya 5 kharapuDhavI 6 / ekaM 1 bArasa 2 caudasa 3 solasa 4 aTThAra 5 bAvIsA 6 // 1098 // marusthala (mAravADa) vagerenI jhalakSaNa pRthvIkAyanuM eka hajAra varSanuM utkRSTa AyuSya che, zuddha eTale kumAramATI tenuM bAra hajAra varSanuM, vAlukA eTale retI tenuM cauda hajAra varSa, manaHzilAnuM seLa hajAra varSa, zarkarA eTale patharA jevA kAMkarAnuM aDhAra hajAra varSa, khara pRthvI eTale zilA ke patthararUpa pRthvIkAyanuM bAvIsa hajAra varSanuM utkRSTa AyuSya che. jaghanyathI te badhAnuM aMtamuhUrta che. (1998)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187. ekendriya vagerenuM zarIra pramANu joyaNasahassamahiyaM ohapaegidie tarugaNesu / macchajuyale sahassaM uragesu ya gabbhanAIsu // 1099 // ghapaNe eTale sAmAnyathI ekendrimAM, vanaspatikAyamAM sAdhika eka hajAra yojana (utkRSTapaNe) dehamAna che tathA matsya yugala ane garbha ja uraparisarSamAM eka hajAra cojana dehamAna hoya che. ekendriyamAM Aghapade eTale sAmAnyathI vicAratA eTale pRthvIkAya vagere vizeSa bheda grahaNa karyA vagara ekendriyanI avagAhanA e bhAva che. ane bheda vizeSa vicAratA pratyeka vanaspatikAyanuM utkRSTa dehamAna sAdhika eka hajAra jana pramANa jANavuM. A dehamAna samudramAM gotIrtha vagere sthAnamAM rahelI lattAo ke kamaLanI nALa vagerene AzrayI jANavuM. bIjI jagyAe ATalAM dArika dehamAnane asaMbhava che. temaja paMcendriya tiya jaLacara, sthaLacara ane khecara-ema traNa prakAre che. emAM jaLacara saMmUchima ane garbhaja ema be prakAre che ane te baMne bheda paNa paryApta ane aparyApta ema babbe bheda gaNatA cAra bheda jaLacaranA thayA. sthaLacaro, catuSpada ane parisa paM--ema be prakAre che. catuSpade garbha ja ane saMmUchima-bhede che. ane te baMne bhedo paryApta ane aparyApta bhede gaNatA kulle cAra bheda catupadanA thayA. uraparisarSa ane bhujaparisapa-ema be bhede parisaryo che. A baMne bhedanA cAra bheda catuSpadanI jema jANavA e pramANe sthaLacaranA badhA maLI bAra bheda thayA. jaLacaranI jema khecaranA paNa cAra bhedo che. ema tiryaMcanA vIsa bhedInA zarIra pramANanI vicAraNAmAM matsya yugala eTale saMmU7ima ane garbha jarUpa jaLacarenuM dehamAna tathA sApa vagere garbha ja uraparisarpo A darekanuM dehamAna saMpUrNa eka hajAra jana che. (1099) ussehaMgulaguNiyaM jalAsayaM jamiha joyaNasahassaM / tatthuppanna naliNaM vineya bhaNiya mittaMtu // 1100 // jaM puNa jalahidahesu pamANajoyaNasahassamANesu / uppajjai varapaubhaM taM jANasu bhUviyAraMti // 1101 // je jaLAzaya usedhAMgula pramANu vaDe eka hajAra yojana UMDuM hoya, tyAM utpanna thayela kamaLanuM AgaLa kahela dehamAna jANavuM. je samudra ke 31
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 pravacana sArAddhAra bhAga-2 sarAvara pramAAMgula mApe hajAra cAjana UMDA che. tyAM utpanna thayelA kamaLAne pRthvIkAyanA vikArarUpe jANavA. prazna :- ' kSed pramALo miLayu phe' e vacanAnusAre zarIra pramANa utsedhAMzule mapAya che. samudro, padmasarovara vagerenuM pramANAMgulavaDe pramANa gaNAya che. tA pachI samudra vagerenuM ekahajAra ceAjananI UMDAI pramANAMzulavaDe gaNatA temAM rahelA kamaLanI nAla vagere utsedhAMgulanI apekSAe atyaMta lAMkhA thaze. tA pachI utsedhAMgula pramANe sAdhika hajAra ceAjananI avagAhanA zI rIte ghaTaze? uttara:- paramANurajI vagere kramAnusAre banela utsedhAMgulanA mApathI je jaLAzayeA. jevA ke samudra gAtI vagere je hajAra ceAjana pramANunA manuSyalAkamAM che. temAM utpanna thayelA kamaLA AgaLa kahela sAdhika hajAra yeAjana pramANanA jANavA. je samudro sarovara vagere pramANAMzula mApe hajAra cAjana UMDA hAya, temAM je uttama kamaLeA utpanna thAya che, te kamaLeA pRthvInA vikArarUpe jANavA, paNa vanaspatirUpe nahIM. AnA bhAva evA che ke, ahIM samudramAM je pramANAMgulathI hAra ceAjana avagAhamAM kamaLA rahelA che, te pRthvIkAyarUpe ja che. jema padmasAvaramAM lakSmIdevInuM kamaLa. je kamaLA bIjA gAtI vagere sthAnAmAM rahelA che. te kamaLA vanaspatirUpe hoya che. kAraNa ke te gAtI vagere jaLAzayAmAM, velaDI vagere utkRSTathI uparAkta pramANavALA thAya che. " vizeSaNavatImAM paNa kahyuM che ke, ' lakSmIdevInA nivAsarUpa kamaLa pRthvInA piraNAma rUpe che. ane gAtIrthaMmAM vanaspatinA pariNAmarUpe hoya che. je khAkInA jalAzayAmAM utsedhAMzula hajAra ( ceAjana ) hAya che tyAM velaDI latA vagere paNu AyAma eTale laMbAIthI hajAra (ceAjana') thAya che. (1100-1101) pratyeka vanaspati sivAya pRthvIkAya vagere pAMcanI a'gulanA asa`khyAta bhAga pramANanI avagAhanA kaheze temAM je vizeSa che te kahe cheekendriyAnI avagAhanA :- raDatasarInAmanirusIga vALuM / analodagapuDhavINaM asaMkhaguNiyA bhave buDDhI // 1102 / / ana takAya vanaspatinA zarIrathI eka sUkSmavAyukAyanA zarIranuM pramANu asa`khyagaNu, tevAyuthI agnikAyanu* asaMkhyagaNuM, tenAthI ap kAyanu` zarIra asaMkhyagaNu', tenAthI pRthvIkAyanu asaMkhyagaNu meATuM jANavuM. sUkSma ane takAya. sAdhAraNa vanaspatikAyanA asaMkhyAtA zarIreAnA pramANa vaDe eTale sUkSma sAdhAraNu vanaspatikAyanA asaMkhyAtA zarIraze kharAkhara sUkSma vAyukAyanuM eka zarIra thAya. prajJaptimAM eTale bhagavatIsUtramAM kahyuM che ke,
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187, ekendriya vagerenuM zarIra pramANu 243 sUkSma ana'takAya vanaspatinA jeTalA zarIrA che tenA kharAkhara eka sUkSma vAyukAyanuM zarIra che, ana`tI vanaspatine ekathI laI asa`khyAtA zarIra che. paNa anatA zarIrane abhAva che. te pachI sukSma vAyukAyanA zarIrathI agnikAya, akAya, pRthvIkAyanA sUkSma bAdara zarIronI anukrame asa`khyaguNI vRddhi eTale mATAI jANavI. AnA bhAva A pramANe che. jeTalA pramANunu eka sUkSma vAyukAyanuM zarIra che. tenAthI asaMkhyaguNuM moTuM eka sUkSma tejaskAyanuM zarIra che. tenAthI asa`khyaguNu' moTuM eka sUkSma aplAyanuM zarIra che. tenAthI asakhyaNu chu. eka sUkSma pRthvIkAyanuM zarIra che. tenAthI asaMkhyaguNu' eka mAdara vAyukAyanuM zarIra mATuM che. tenAthI asa'khyAtaguNuM mATuM eka bAdara agnikAyanuM zarIra che. tenAthI asaMkhyAtaguNuM mAruM eka khAdara aplAyanuM zarIra che. tenAthI asaMkhyAtaguNu moTuM eka khAdara pRthvIkAyanu zarIra che. tenAthI asaMkhyAtaguNu moTuM eka mAdara nigeAnu zarIra che. A badhI hakIkata bhagavatIsUtranA ogaNIsamA zatakanA trIsamA uddezAnA AdhAre kahI che. nahIM ke peAtAnI kalpanAnusAre. ahIM pRthvIkAya vagerenI aMgulanA asakhyAtamA bhAganI avagAhanA hAvA chatAM paNa aMzulanA asakhyAtamA bhAganA asakhya bhedI hAvAthI eka bIjAnI apekSAe asaMkhyaguNapaNAmAM virodha AvatA nathI. (1102 ) vikalendriyanI avagAhanA - vigaliMdiyANa bArasa joyaNA tini caura kosA ya / sANogAddaNayA aMgula bhAgo asaMkhijjo // / 1103 // eindriya, teIndriya, caurindriyarUpa, vikalendriya zarIra pramANa anukrame khAra ceAjana, traNa gAu ane eka yeAjana eTale cAra gAu che AnA bhAva evA che ke, zaMkha vagere eindriya jIvAnu` utkRSTathI dehamAna khAra yAjana che. kAnakhajurA, makADA vagere teIndriyAnu utkRSTa dehamAna traNa gAu che. bhamarA vagere caurindriyanuM utkRSTa dehamAna eka cAjana che. bAkInA jIvA eTale pRthvIkAya, akhAya, agniSThAya, vAyukAya, sAdhAraNa vanaspatikAya, saMmUmi manuSyA ane badhAye aparyApta jIvAnI utkRSTa avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga che. (1103) tiya ca pacendriya ane manuSyeAnI avagAhanA gabbhacauppaya chaggAuyAI bhuyagesu gAuyapuhuttaM / pakkhI dhaNuputtaM maNuesu ya gAuyA tini // 1104 // gajacatuSpadanI avagAhanA cha gAu, bhUjarisapa`nI gAu pRthatva, pakSIonI dhanupRtha ane manuSyanI avagAhanA traNa gAu che.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 pravacanasAroddhAra bhAga-2 hAthI vagere garbhaja catuSpadanI utkRSTa avagAhanA eTale dehamAna cha gAu che. ghe, noLiyA vagere garbhaja bhuja parisarponI utkRSTa avagAhanA gAu pRthaphatva che. (pRthakRtva eTale bethI navanI saMkhyA jANavI) vyAkhyAnathI vizeSa pratipatti thAya che. e nyAyAnusAre garbhaja saMmUrNima gIdha vagere pakSIo rUpa becaranI avagAhanA dhanuSa pRthakRtva che. garbhaja manuSyamAM utkRSTa avagAhanA traNa gAu che. saMmUcchima catuSpada gAya vagerenI utkRSTa avagAhanA gAupRthakRtva che. saMmUchima bhuja parisarponI utkRSTa avagAhanA dhanupRthakatva che saMmUchima ura parisarpa jana pRthakva che. A avagAhanA ame prajJApanA graMthanA avagAhanA saMsthAnapadanA kathanAnusAre kahI che. A badhuMye dehamAna utkRSTapaNe kahyuM che. jaghanyathI badhAye jInI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI utpatti samaye jANavI. (1104) 188. A jIvonI IndriyanuM svarUpa tathA viSayagrahaNa IndriyanuM svarUpa - - kAyaMbapuSphagolaya 1 masUra 2 aimuttayassa kusumaM ca 3 / soyaM 1 cakkhU 2 ghANa 3 khurappaparisaMThiaM rasaNaM 4 // 1105 // nANAgAraM phAsidiyaM tu bAhallao ya savvAI / aMgulaasaMkhabhAgaM emeva puhuttao navaraM // 1106 // kadaMbanAM puSpa Akare eTale geLAkAre kAna, masuranA AkAre AMkha, atimuktaka eTale zirISanA kalAkAre nAka, kSurama eTale astrAkAre jIbha che. spazendriya vividha AkAre che. vaLI badhIye jADAIthI aMgulanA asaMkhya bhAge che ane pahelAIthI paNa e pramANe ja che. punAta kundrA eTale AtmA. badhAye dravyanI prAptirUpa zreSTha ezvarya bhagavanAra hovAthI AtmA e Indra che. te IndrarUpa AtmAnuM je liMga ke cihna te Indriya. te Indriye, dravyendriya ane bhAvendriya ema be prakAre che. temAM dravyendriya 1. nivRttirUpa ane 2. upakaraNarUpa-ema be prakAre che. | nivRtti eTale viziSTa AkAra vizeSarUpe che. te nivRtti bAhya ane atyaMtara ema be prakAre che. bAhyanivRtti 3. bahAra dekhAtA kAna, nAka vagere che. te vividha svarUpe che. mATe tene keI nakkI viziSTa AkAra kahI zakAto nathI. jema mANasanA kAne AMkhanA be paDakhe rahela bhammaronI uparanA be bhAge, zravaNabaMdhanI apekSAe sama rahelA che. gheDAnA be kAna AMkhanA uparanA bhAge cheDe aNIdAra AkAranA che.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188. A jInI IdriyanuM svarUpa tathA viSayagrahaNa 245 vagere jAti bhedathI judA judA prakAranA che. atyaMtara nivRtti te badhAye jIvonI eka sarakhI hoya che. tene AzrayIne ja A gAthAmAM kahela saMsthAna AkAra jANavo. prAyaH karIne phakta spaze driyanA bAhya atyaMtara AkAramAM pharaka nathI. tattvArthanI mULa TIkAmAM kahyuM che. talavAra sthAnIya bAhyanivRtti Indriya che tenI je talavAranI dhAra samAna svachatara pudgalanA samUharUpa abhyatra nivRttirUpa Indriya, tenI je (viSaya pArakhavAnI) zakti vizeSa te upakaraNarUpa dravyendriya kahevAya. A upakaraNa ane aMtanivRttirUpa dravyendriyane kathaMcit zakti ane zaktimAnane bheda hovAthI arthAtara bheTa che. A baMnene kathaMcita bheda A pramANe che te aMtanivRtti Inidraya hote chate dravyAdine AghAta lAgavAthI upakaraNanA vighAtane saMbhava che. Ane bhAva e che ke, kadaMba puSpa vagere AkArarUpa aMtanivRttirUpa indriyane ati kaThoratara vALAnI garjanA vagerene AghAta lAgavAthI upakaraNarUpa zaktine nAza thavAthI jIvo zabdAdina dha karavA samartha thaI zakatA nathI. bhAvendriya paNa labdhi ane upagarUpa-ema be prakAre che. labdhi bhAvendriya:zretrendriyAdinA viSayarUpa, samasta Atmapradezane AvaraNa karanArA karmone je kSaye pazama te labdhibhAvendriya AtmAnI zrotrendriya vagerenA viSayane pArakhavAnI je zakti vizeSa te labdhi. upayogendriya - eTale Idrine pitAnA viSayamAM labdhirUpa IMdriyenA anusAra AtmAne je vyApAra, praNidhAna, te upayoga, te zretra vagerenA bhede pAMca prakAre che. temAM kAna atyaMtara nivRttine AzrayI kadaMba puSpanA AkAre mAMsanA goLArUpe che. AMkha kaMIka UMcA ane vacce goLAkAra masUra nAmanA anAjanA dANuM jevI dekhAya che. nAka atimuktaka eTale ziriSanA kulanI jema kaMIka gaLAkAra ane vacce UMDu che. jIbha lAMbA trikoNAkAravALA, karNATaka dezamAM prasiddha suraka nAmanA zastrAkAre che. cAmaDI aneka vividha AkAre che. kemake zarIranA asaMkhya bheda che tathA A sarve IndriyanI jADAI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge che. prazna:- je sparzendriyanI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jADAI hoya te talavAra vagerenA ghA thavAthI zarIramAM pIDAne anubhava zI rIte thAya che? uttara - sAcI hakIkata na jANatA hovAthI tamArI A vAta egya nathI. spazendriyanA viSayarUpe zIta vagere sparze che. jema AMkhane viSaya rU5 che. talavAra vagereno ghA thavAthI zarIranI aMdara ThaMDaka vagere sparzane anubhava thato nathI. paraMtu phakta duHkhano ja anubhava che ane te duHkhane anubhava tAva vigerenI vedanAnI jema AtmA saMpUrNa zarIravaDe anubhave che, phakta cAmaDI vaDe bhegave che evuM nathI. mATe kaI doSa nathI.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 pravacanasAroddhAra bhAga-2 prazna - ThaMDu pANI pIvAthI aMdara ThaMDA sparzano anubhava thAya che. te te zI rIte ghaTe che? uttaraH A sparzendriya badhI jagyAe vaLI pradeza paryantavartI che. ema pUrvAcAryoe vyAkhyA karI che tathA prajJApanAnI mULa TIkAmAM paNa kahyuM che ke, sarva pradezaparyantavartI havAthI cAmaDInA aMdaranA bhAge paNa pilANanA upara cAmaDI ja che." tethI aMdarathI paNa polANanA upara sparzendriyanI vidyamAnatA svIkArAya che. mATe aMdaranA bhAge zIta sparzano anubhava thAya che. A pramANe eTale aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANunI pahoLAIvALI ja badhI Indriye jANavI. (1105-1106) aMgulapuhutta rasaNaM pharisaM tu sarIravitthaDaM bhaNiyaM / bArasahiM joyaNehiM soya parigiNhae sadaM // 1107 // rUvaM giNhai cavakhU joyaNalakkhAo saairegaao| gaMdha rasaM ca phAsa joyaNanavagAu sesAI // 1108 // rasaneMdriya vistArathI agula pRthaphatva ane sparzendriya zarIra vistAra pramANu kahI. zrotrendriya bAra yojanathI Avelo zabda grahaNa karI zake che. sAdhika lAkha jana dUrathI AMkha rU5 grahaNa karI zake che. ane bAkInI jIbha, nAka ane cAmaDI anukrame rasa, gaMdha ane spazane nava jana dUrathI grahI zake che. aMgula pRthakatva vistAravALI rasaneMdriya che. spazendriya zarIra pramANa vistAravALI che. eTale je jIvane jeTalA pramANamAM zarIrane vistAra hoya, teTalA pramANamAM sparza nendriyane paNa vistAra hoya che. IdriyonI viSaya grahaNanI zakti - utkRSTa bAra ejana dUrathI AvelA vAdaLAnI garjanA vagere avAjane kAna grahI zake enAthI AgaLathI AvelA avAjane grahI na zake kAraNa ke bAra yojana karatA adhika dUrathI Avela avAjanA pudgala tathA svabhAve maMda pariNAmavALA thavAthI kAna pitAnA sAMbhaLavAnA viSayarUpa grahaNa karavA samartha thatA nathI. eTale zretrendriyanuM evuM addabhuta baLa hotuM nathI. ke je AgaLathI Avela zabdane sAMbhaLI zake. ' cakSurindriya paNa utkRSTathI sAdhika eka lAkha yojana dUra rahI sAdaDI, bhIMta vagere avarodha vagaranA rUpane grahI zake eTale jANI zake che. enAthI AgaLanuM rUpa avarodha vagaranuM hoya te paNa AMkhanI zaktino abhAva hovAthI grahI na zake. A hakIkata aprakAzita dravyone AzrayI jANavI. prakAzita dravyanI apekSAe pramANagulAzrayI
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 189 vezyA. ekavIsa lAkha janathI paNa AgaLanA padArtho joI zake che. kahyuM che ke jema puSkaravaradvIpArdhamAM mAnuSettara parvata pAse rahelA manuSya karka saMkrAMtimAM ekavIsa lAkha, cetrIsa hajAra, pAMcase sADatrIsa (2134537) yojanathI adhika dUra rahelA sUryanA bibane jue che. A AMkhanA viSayanuM pramANa puSkaravAhI pAIvAsI manuSyanuM che. A pramANu pUrva (dizA) ane pazcimadizAnuM juduMjudu jANavuM. bAkInI nAka, jIbha ane cAmaDI anukrame gaMdha, rasa ane paza ema darekane utkRSTathI navajanathI AvelAne grahI zake. enI AgaLanAne nahIM. AgaLathI AvelA viSaye maMDhapariNAmavALA thAya che tathA ghANa vagere indriye te viSayane te rUpamAM jANavA samartha thatI nathI. (1107-1108) have jaghanyathI viSaya grahaNanuM pramANa kahe che. aMgula asaMkhabhAgA mugati visayaM jahannao mottuM / cakhaM taM puNa jANai aMgulasaMkhijjabhAgAo // 1109 // cakSurindriya sivAya bAkInI kAna vagere cAra Indriye jApathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANathI Avela pita pitAnA zabda vagere viSayane jANe che. kAraNa ke A indriya prApta arthanAM viSayane jANatI hovAthI. cakSurindriya aprAptakArI hovAthI aMgulanA saMkhyAmA bhAge dUra rahela padArthane jaghanyathI joI zake che. tenAthI najIka rahela padArthane na joI zake. A vAtanI khAtrI dareka jIvane che. tathA ati najIka rahelA AMkhamAM AMjela meza, raja, mela vagerene AMkha joI zakatI nathI. ahIM vistAra pramANa sparzendriya sivAya bAkInI cAra iMdriyone AtmAMzula pramANuthI jANavo. ane sparzedriyane utsadhAMgula pramANuthI jANa. viSaya grahaNa pramANe te darekano AtmAMzula vaDe ja jANa. ahIM baMne sthaLonI carcA vistArathI bhASyamAMthI jANavI. (1109) 189. A jIne lezyA puDhavIAuvaNassaibAyarapattesu lesa cattAri / gambhe tiriyanaresu challesA tinni sesANaM // 1110 // bAdara pRthavIkAya, bAdara akAya, bAdara pratyeka vanaspatikAyamAM cAra lehyA che. garbhaja tiryaMca manuSyamAM cha lezyAe che. ane bAkInAmAM traNa lezyAo che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 bAdara paryApta pRthvIkAya, aplAya, pratyeka vanaspatikAyamAM pahelI cAra kRSNa, nIla, kApAta ane teolezyA hAya che. A badhA paryApta grahaNa karavA jethI teolezyA ghaTI zake. prazna :- A jIvAne tejalezyA zI rIte prApta thAya che? uttara : -IzAna devalAka sudhInA devA AmAM utpanna thatA heAvAthI keTaleAka phALa tejAlezyA sabhave che. je lezyAmAM jIva mare che te ja vezyAmAM parabhavamAM utpanna thAya che, paNa pAchaLanA bhavanA chellA samaye khIjIlezyA hAya ane AgAmIbhavanA pahelA samaye bIjI lezyAne pariNAma hoya, ema banatuM nathI. AgamamAM kahyuM che ke, je lezyAnA dravce laI jIva kALa kare, te ja lezyAmAM jIva utpanna thAya che.'phakta tiya ca manuSyeA AgAmI bhava sakha dhI lezyAnuM aMtarmuhUta vItyA pachI, deva nArakA peAta-peAtAnA bhava saMbaMdhI lezyAnuM aMtarmuhUtakALa bAkI rahyA pachI paraleAkamAM jAya che. gaja tiryaMca manuSyA anavasthitalezyAvALA heAvAthI chaye lezyA hoya che. pRthvIkAya vagere tiya cA ane gaja sa'mUrcchima manuSyAne zuklalezyA cheADI je lezyA hAya, te badhI laizyAe jaghanyathI ane utkRSTathI aMta dhRta kALanI che. zulalezyA jaghanyathI a'ta dhRta kALanI che. ane utkRSTathI kaMika nyUna nava varSa UNu pU kreDa pramANa kALanI che. A utkRSTasthiti pUrva kroDa varSathI upara sAMcama prAptinA abhAva hAvAthI che. pUrva kroDa vanA AyuvALA kAIka sAdhika AThavanI uparanI uMmaravALA jIva kevaLajJAna prApta karela hoya evA kevaLajJAnIne jANavI. bAkI khIjA chadmasthAne tA aMtarmuhUta kALanI utkRSTathI paNa jANavI. 248 bAkInA teukAya-vAsukAya, sUkSma pRthvIkAya, aplAya, sAdhAraNa vanaspatikAya tathA aparyApta khAdara pRthvI, pANI, pratyeka vanaspatikAya, eindriya, te iMdriya, cauridriya, saMmUrcchima, poMca'driya, tiya ca manuSyane kRSNa, nIla, kApAta, lezyAe heAya che. (1110) 190. ekendriyAdinI gati egeMdIyajIvA jaMtI naratiricchesu juyalavajjesuM / atiriyA evaM narayamivi jati te paDhame // 1111 // taha saMmucchimatiriyA bhavaNAvivaMtaresu gacchati / jaM tersi ubavAo paliyA saMkhejja Au || 1112 // mana vagaranA sudhI jAya che. jyAM temanI ekendriyA yugalika sivAyanA manuSya ttiyacamAM jAya che. tiyacA paNa upara pramANe ane narakamAM paNa pahelI naraka tathA sa'sUcchima tiya ceA bhavanapati ane vyataramAM jAya che. utpatti palyApamanA asakhyAtamA bhAganA AyuSyamAM thAya che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190. jIvAnI lezyA viSe. 249 ahIM sAmAnyarUpe ekendriya kahyA hovA chatAM teukAya-vAyukAya. levA nahIM, kemake teonI manuSyAmAM utpatti nathI. kahyuM che ke, sAtamI narakanA nArako, teukAya, vAyukAya, tathA asa`khyAyuSyavALA (tiya "ca-manuSya) jIvA bIjAbhavamAM marIne sIdhA manuSyapaNuM pAmatA nathI. tethI ekendriyajIvA eTale pRthvIkAya, aplAya, vanaspatikAya jIvA yugalika sivAyanA manuSyeAmAM eTale sakhyAtAvarSAyuvALA manuSya ane tiya cAmAM jAya che. deva-nArakA asaMkhyavarSAyuvALA manuSya, tiya`camAM utpanna thatA nathI. tathA mana vagaranA eTale asa'nI pace'driya tiya "cA paNa upara pramANe saMkhyAtA varSoMcuvALA manuSya tiya cAmAM utpanna thAya che ane narakamAM paNa pahelImAM ja te jAya che. AnA bhAva evA che. ke asa'nI pa'cendriya tiya``cA cAre gatimAM utpanna thAya che. phkta naraka ane devagatimAM utpanna thanArAmAM A vizeSatA che. temAM naragatimAM prathama nArakImAM jAya che. khIjI narakAmAM nahIM temAM paNa utkRSTathI palyApamanA asakhyAtamA bhAganA AyuSyamAM ja utpanna thAya che. adhika AyuSyamAM nahIM. devagatimAM utpanna thanArAnI vizeSatA kahe che. daivAmAM utpanna thanArA samUcchima tiya cA, bhavanapati, vyatAmAM ja utpanna thAya che, jAtiSa vageremAM nahIM. tethI sa`sUcchima tiya``cA, devAmAM palyApamanA asaMkhyAta bhAganA AyuvALAmAM ja utpanna thAya che. adhika AcuvALAmAM nahIM. (1111-1112) paMcidiyatiriyANaM uvavAukosao sahassAre / narasu samaggasuvi viyalA ajuyalatirinaresu // 1113 // pacendriya tiya cAnI utkRSTa utpatti sahasrAradevalAka sudhI che. ane samagra narakamAM paNa utpatti che. vikalendriyA yugalika sivAyanA manuSya tiya AAmAM utpanna thAya che. pacendriya tiya cAnI utkRSTa utpatti sahasrAradevalAka sudhI ja thAya che ane badhIye narakAmAM utpatti thAya che, AneA bhAvArtha e che ke, sakhyAtA AyuSyavALA saMjJIpaMcendriya tiya cA cAregatimAM utpanna thAya che. phakta devagatimAM sahasrAradevalAka sudhI ja utpanna thAya che. paraMtu tathAvidha cAgyatAnA abhAve sahasrAra devalAkathI AgaLa Anata vagere devalAkamAM utpanna thatA nathI. eindriya, tendriya, caurindriyarUpa vile'driye! yugalika sivAyanA tiya'ca manuSyeAmAM utpanna thAya che. deva nArakeAmAM nahIM. (1113) : naratiriasaMkhajIvI joisavaje jati deve / niyaAuyasamahINAuesa IsANa aMtesu // 1114 // 32
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 pravacana sAroddhAra bhAga-2 asaMkhya AyuvALA manuSya-tiryaMce tiSa sivAya izAna devaloka sudhInA devAmAM samAna ke hInAyuSyavALAmAM upanna thAya che. asaMkhya varSAyuvALA manuSya, tiryaMcA, jyotiSa sivAyanA devAmAM utpanna thAya che. devagati sivAyanI bIjI traNa gatiomAM ane mokSamAM teo jatA ja nathI. e ahIM bhAva che. jo ke ahIM sAmAnyathI asaMkhya varSAyuvALA manuSya tiryaMce kahyA che. chatAM sUvAravAnuM sUtra e nyAye viziSTa becara tiryaMca paMcendriye ja ane aMtaradvIpamAM utpanna thayela tiryaMca manuSya jANavA te A pramANe asaMkhya varSAyuvALAo devAmAM pitAnA AyuSya samAna sthitimAM athavA pitAnA AyuSyathI ochI sthitivALA devAmAM utpanna thAya che. paNa potAnA AyuSyathI adhika AyuvALA devomAM utpanna thatA nathI. tethI palyopamanA asaMkhya bhAga mAtra AyuSyavALA asaMkhya varSAyuSI khecara tiryaMca paMcendri, aMtaradvIpanA tiryaMca manuSya, tiSa sivAyanA devAmAM utpanna thAya che. eTale tiSa, saudharma, IzAna sivAyanA devamAM utpanna thAya che. kAraNa ke teonI adhika sthitivALAomAM utpattine abhAva che. jyotiSa vageremAM paNa utpanna thatA nathI. kemake tiSamAM jaghanyAyu pAmane AThamo bhAga ane saudharma IzAnamAM eka popamanI jaghanya sthiti che. bAkI asaMkhya varSAyuvALA haimavata vagere kSetramAM janmelA tathA suSamasuSamA vagere traNa ArAmAM bharata aravatamAM janmelA tiryaMca manuSya potAnA AyuSya samAna AyuvALA ke hIna AyuSyavALA badhAye IzAna sudhInA devAmAM utpanna thAya che. tenA upara te sarvathA niSedha che. kAraNa ke IzAna devakathI upara sanatakumAra vagere devalekamAM jaghanyathI paNa be sAgaropama vagerenI sthiti che. ane asaMkhya varSAyuvALA tiryaMca manuSyanI utkRSTathI paNa traNa palyopamanI ja sthiti che (1114) uvavAo tAvasANaM ukoseNaM tu jAva joisiyaa| jAvaMti baMbhalogo caragapariyAya uvavAo // 1115 / / tApane utkRSTa u5pAta jyotiSadeva sudhI che. caraka parivrAjaka upapAta brahmadevaleka sudhI che. mULa-kaMda ane phaLAhAra karanArA vanavAsI, bALatapasvI evA tApasanI utkRSTa utpatti jotiSa devaloka sudhI hoya che. enAthI upara utpanna thatA nathI. tathA caraka parivrAjake eTale ghATI bhikSA vaDe jIvanArA tridaMDIo athavA kacchaTaka vagere caraka ane kapilamuninA sunu eTale zikhe te caraka ane parivrAjaka utkRSTaupapAta pAMcamA brahmadevaleka sudhI che. (1115) jiNavayaukkiTThatavakiriyAhiM abhavvabhavyajIvANaM / . gevijesukkosA gaI jahannA bhavaNavaIsu // 1116 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 10. jInI legyA viSe. jinezvara vaDe kahelA vrata, utkRSTa tapakriyA vaDe abhivya ane bhavya jIvanI utkRSTagati raiveyaka sudhI che. jaghanyagati bhavanapatimAM thAya che. jinezvarae kahelA prANAtipAta viramaNa vagere vrata tathA aThThama vagere viziSTatapa dararoja karavA yogya paDilehaNa vagere kriyAo vaDe bhavya-abhavya mithyAdaSTijIvo devamAM utkRSTapaNe vaiveyakamAM utpanna thAya che. AnuM tAtparya e che ke, je samati rahita bhavya ke abhavya jeo zramaNaguNane dhAranArA tathA saMpUrNa sAmAcArInuM pAlana karanArA dravyaliMgadhArIo che teo paNa phakta kriyA kalApanA prabhAvathI uparanA raiveyaka sudhI ja utpanna thAya che. A loka anuSThAna hovA chatAM cAritranA pariNAmathI rahita hovAthI asaMya ja che. jaghanyathI emanI gati bhavanapatimAM che. A jaghanya upapAta devagatinI apekSAe jANa. nahIM te devapaNAthI bIje paNa yathAdhyavasAya utpatti thAya che. (1116) chaumatthasaMjayANaM ubavAukosao a sabaDhe / uvavAo sAvayANa ukkoseNa'ccuo jAva // 1117 // chadyastha saMyata eTale sAdhuonI utkRSTa utpatti sarvArthasiddha vimAna sudhI che ane zrAvakanI utkRSTa utpatti bAramA azruta devaloka sudhI che. AtmAnA yathAvasthitasvarUpane je AvareDhAMke te cha eTale jJAnAvaraNa vagere karmo, temAM je rahyA hoya te cha . te chadmastha sAdhuo utkRSTapaNe sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya che. dezaviratidhara manuSya evA zrAvakenI utkRSTa utpatti bAramA amrutadevaloka sudhI che. (1117) uvavAo laMtagaMmi caudasapuvvissa hoi u jahanno / ukoso savaDhe siddhigamo vA akammassa // 1118 // caudapUrvadharanI jaghanyathI utpatti chaThThA lAMtaka nAmanA devaLeka sudhI hoya che. utkRSTathI sarvArthasiddha vimAna sudhI thAya che. akarmaka eTale ATha karmakSaya thayA che evA caudapUrvIone tathA upalakSaNathI kSINaka anya manuSyone mokSa prApti thAya che. (1118) avirAhiyasAmannassa sAhuNo sAvayassa'vi jahanno / sohamme uvavAo vayaMbhaMge vaNayarAIsuM // 1119 // avirAdhita sAdhupaNuvALA sAdhuo ane zrAvakenI jaghanya utpatti saudharmadevalokamAM che. tratabhaMga thayethI vyaMtara vageremAM paNa thAya che. dIkSA le tyArathI laI akhaMDitapaNe sAdhupaNAne virAdhyA vagaranA sAdhuo tathA avirAdhita zrAvakapaNavALA zrAvakanI jaghanyathI utpatti pahelA saudharmadevaloke thAya che. kevaLa tyAM paNa sAdhuonI jaghanya sthiti palyopama pRthaphatva ane zrAvakenI eka palyopama heya che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 - pravacana sAroddhAra bhAga-2 sAdhuo ane zrAvakane pitAnA vratano bhaMga thayuM hoya, te temanI jaghanyathI utpatti vanacara eTale vyaMtara vageremAM thAya che. - sAdhuo ane zrAvakane pitAnA vratano bhaMga thaye heya, te jaghanyathI utpatti bhavanapati, vyaMtara vagere mAM thAya che. prajJApanAmAM kahyuM che ke, virAdhita saMjamavALAono jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI sIdhama devalokamAM" tathA "virAdhita saMyamasaMyama (dezavirati)vALAone jaghanyathI bhavanapatimAM utkRSTathI jyotiSamAM" (utpAta thAya che) ahIM virAdhita saMyama eTale vrata saMpUrNapaNe khaMDita thayuM hoya pharIvAra prAyazcitta svIkAravA vaDe saMyamanuM tathA saMyamasaMyamanuM saMdhAna na karyuM hoya jemane te virAdhita saMyamavALA tathA virAdhita saMyamasaMyamavALA jANavA. (1119) sesANa tAvasAINa jahannaovaMtaresu uvavAo / bhaNio jiNehiM so puNa niyakiriyaThiyANa vinneo // 1120 // tIrtha karIe bAkInA tApasa, caraka, parivrAjaka vagerene jaghanyathI upapAta vyaMtaramAM kahyo che. prajJApanAmAM tApasane "jaghanyathI bhavanapatimAM che, ema kahyuM che. A upapAtavidhi potapotAnA zAstromAM kahelA AcAronA pAlanamAM rakta hoya temano jANa, paNa pitAnA AcAramAM bhraSTa thayelAne nahIM. (1120) 191. ekendriyAdinI Agati neraiyajuyalavajA egidisu iMti avaragaijIvA / vigalatteNaM puNa te havaMti aniraIya amarajuyalA // 1121 // nArakIo ane yugalike sivAyanA bIja gatinA jIvo ekendriyamAM jAya che. nArake, deva ane yugalika sivAyanA cha vikalendriyapaNe thAya che. nArakI ane yugalike sivAya bIjI gatinA che eTale saMkhyAta varSAyuvALA ekendriya, beIndriya, Indriya, cauriMdriya, paMcendriya tiryaMce, manuSya, bhavanapati, vyaMtara, jatiSI ane saudharma IzAna develekanA de, e kendriyamAM pRthvIkAya vageremAM Ave che. paraMtu sanatakumAra Adi devo pRthvIkAya vigeremAM AvatA nathI. de tathAsvabhAvathI teja, vAyu sivAyanA paryAptabAdara ekendriyamAM Ave che ema jANavuM. tathA nArake, de, yugalike sivAyanA tiryaMca ane manuSyo vikaleMdriyarUpe thAya che eTale beidriya, teIdriya, cIridriyamAM Ave che. (1121). huMti hu amaNatiricchA naratiriyA juyaladhammie mottuM / gabbhacauppayabhAvaM pAti ajuyalacaugaiyA // 1122 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192-193. utpatti-maraNane virahakALa ane saMkhyA. 253 - yugalika manuSya, tiryaMca sivAyanA bIjA manuSya tiya asatti tiryaMca thAya che. garbhaja catuSadamAM yugalika sivAyanA cAre gatinA cho Ave che. yugalika tiryaMca manuSya sivAyanA bIjA manuSyatiya asaMgni eTale mana vagaranA tirtha e thAya che. upalakSaNathI amanaska manuSya paNa thAya che. Ane bhAva e che ke saMkhyAta varSAyuvALA manuSya tiryaMce ja asaMjJI paMcendriya tiryaMca manuSyamAM utpanna thAya che. paNa deva-nArake nahIM. - tathA yugalika manuSya tiryane choDI cAre gatinA jIvo garbhaja catuSpadabhAvane pAme che. paraMtu deva sahastrAra sudhInA ja jANavA. kemake Anata vagere uparanA devalokanA devo manuSyamAM ja utpana thAya che. e pramANe bAkInA garbhaja tiya"ca paMcendriyanuM paNa jANavuM. jIvAbhigama vageremAM cAragatinA jIvanI jaLacara vageremAM utpatti kahI che. (1122) neraiyA amarAvi ya tericchA mANavA ya jAyati / maNuyatteNaM vajitta juyaladhammiyanaratiricchA // 1123 // nArakIo, deve tathA yugalika manuSya, tiryaMca sivAyanA tirya, manuSya, garbhaja manuSyarUpe utpanna thAya che. (1123) 192-19. utpatti-maraNane virahakALa ane saMkhyA minnamuhUtto vigaleMdiyANa samucchimANa ya taheva / bArasa muhUtta gambhe savvesu jahannao samao // 1124 // beIndriya, teIdriya, cariMdriyarUpa vikalendriya, asaMjJI paMcendriya tiryaMcarUpa saMmUrzime A darekano utkRSTathI utpattine virahakALa bhinna muhUrta eTale aMtamuhUrta che. tathA garbhaja paceMdriya tiryaMcane utkRSTa utpatti virahakALa bAra muhUrta che. jaghanyathI badhAya vikasendriya vagerene upapAta virahakALa eka samaya che. (1124) uvvadRNAvi evaM saMkhA samaeNa suravaru tullA / naratiriyasakha samvesu jati suranArayA ganbhe // 1125 / / uddavartanA eTale maraNa paNa upapAta pramANe jANavuM. enI saMkhyA eka samayamAM devonA samAna jANavI. saMkhyAtAvarSAyuvALA manuSya tirtha badhAmAM jAya che. deva nArake garbhamAM jAya che. viklendriya, saMmUcchi ane garbhaja paMcendriya tiryaMcane utpatti virahakALa sarakhuM maraNa virahakALa paNa jANa.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 6 A beIndriya vagerenI ja eka samayamAM utpatti ane maraNamAM je saMkhyA haiya che te devAnA samAna jANavI. te A pramANe kahI che. eka samayamAM eka, be, traNa, sakhyAta, asa khyAtA jIvA utpanna thAya che ane maraNa pAme che. cA badhA sthAnamAM jAya che eTale cAre gatimAM saMkhyAta varSAyuvALA manuSya, tiya 254 utpanna thAya che. sUtrasya sUcAmAtraparavAr e nyAye suranArathA name thI evA artha karavA ke deve ane nArakA gaja paryApta saMkhyAtA varSAyuvALA tiya ca manuSyeAmAM utpanna thAya che. Aje nahIM. paraMtu devA ekendriyamAM paNa jAya che. kahyuM che ke 'devAnI khAdara paryAsa pRthvIkAya, aplAya, vanaspatikAyamAM utpatti che. te utpatti izAna sudhInA devAMnI che. tenA uparanA devAnI nahIM. (1125) bArasa muhutta ganbhe muhutta sammucchimesu cauvIsaM / uko virahakAlo dosuvi ya jahannao samao // 1126 // emeva ya uccaTTaNasaMkhA samapaNe suravarutullA | maNue uvavajje'saMkhAuya mottu sesAo / / 1127 // gaja manuSyamAM utkRSTa virahakALa bAra muhUta ane samUcchima manuSyamAM utkRSTa virahakALa cAvIsa muhUrta che. jaghanya anemAM virahakALa eka samaya che. e pramANe maraNanA virahakALa jANavA. eka samayamAM utpatti maraNanI sakhyA devAnA samAna che. manuScAmAM asaMkhya varSAyuvALAne cheDI bAkInA badhA jIvA utpanna thAya che. tiya cAnA upapAta, cyavananA virahakALa ane eka samayamAM saMkhyA kahI. prasaMgAnusAre sAmAnya gati dvAra paNa kahyuM. have A badhA viSaya manuSyane AzrayI kahe che. gaja manuSyanA utkRSTa upapAta virahakALa bAra mudbhUta che. ane samUcchima manuSyanA utkRSTa upapAta virahakALa cAvIsa mudbhUta che. jaghanyathI baMnenA eka samayanA virahakALa che. tathA unA eTale cyavananA virahakALa, upapAta virahakALanA samAna jANavA. utpanna thatA ane maratA manuSyAnI eka samayanI saMkhyA devA samAna jANavI, te A pramANe. ' eka samayamAM eka, be, traNa, saMkhyAta--asa`khyAta jIvA utpanna thAya che. ane maraNa pAme che. 1. ahIM asaMkhyAtapaNu sAmAnyathI gaja ane samUcchimanA saMgrahanI apekSAe jANavuM. tathA asaMkhyAta varSAyu manuSya tiya iMcanA upalakSaNathI sAtamI narakanA nArakA ane tejovAyune cheDI bAkInA badhA devA, nArakA tiya cA ane manuSya, manuSyamAM utpanna thAya che. (1126-1127)
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vaimAnika devenI sthiti bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavimANavAsiNo devA / dasa 1 aDha 2 paMca 3 chabbIsa 4 saMkhajuttA kameNa ime // 1128 / / bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, vimAnavAsI A deve anukrame dasa, ATha, pAMca ane chavIsa ema saMkhyAvALA che. - bhavanapati pUrvabhavamAM prApta karela puNyanA samUha vaDe viziSTa bhega sukhavALA jIva vizeSa te deva. jeo AkAzamAM rahyA dIpI rahyA che, te deve. temanA mULabheda cAra che. te A pramANe 1. bhavanapati, 2. vyaMtara, 3. tiSI, 4. vimAnavAsI. bhavanenApati eTale temAM vasavA vaDe tenA svAmI te bhavanapati deva ane te rahevApaNuM maTe bhAge nAgakumAra vagerenI apekSAe jANavuM. kemake teo prAyaH karI bhavanomAM vase che. kyAreka AvAsomAM asurakumAre ghaNe bhAge AvAsamAM vase che. kyAreka bhavanamAM vase che. bhavana ane AvAsa vacce A pramANe taphAvata che. bhavano bahArathI goLa ane aMdarathI corasa che. nIcenA bhAge karNikAnA AkAranA che. AvAso kAyamAna sthAnIya mahAmaMDaparUpa che ane vicitra eTale vividha prakAranA maNiratnanA prakAzavaDe samasta dizA samUhane prakAzita karanArA che. vANuvyaMtara jemano parvatenA aMtara eTale madhyamAM, guphAonA aMtaramAM, vananA aMtaramAM ema vividha prakAranA aMtaramAM vAsa (Azraya) che te vAnara kahevAya che. athavA manuSya sAthenuM aMtara jemanAmAMthI nIkaLI gayuM che. te vyaMtare, cakavartI, vAsudeva vagere manuSyanI paNa keTalAka de nekaranI jema sevA kare che. mATe kahevAya che ke manuSya vaccenA aMtara vagaranA che. vAnamaMtara e pATha laIe te temAM paNa vananA aMtarAo te vanAMtare, te vanAMtaromAM utpanna thayelA athavA vaselA te vAnamaMtara. ahIM te vyutpatti nimitta ke pravRtti nimittamAM badhe jAtibhedane ja anusaravAnuM che. jyotiSI je jagatane prakAzita kare che, jatiSI, te jyotiSI vimAnamAM utpanna thayelA deve jyotiSIdeva kahevAya che. vimAnavAsI je puNyavAna cha vaDe vividha prakAre bhagavAya te vimAna. te vimAnamAM vasanArA de te vimAnavAsI eTale vimAnika de kahevAya che. A bhavanapati vagere denAM anukrame daza, ATha, pAMca ane chatrIsa bheda che. (1128) have A cAre devonA kamasara bheda kahe che, temAM prathama bhavanapatinA bheda kahe che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 pravacanasAroddhAra bhAga-2 bhavanapati: asurA 1 nAgA 2 vijjU 3 suvanna 4 aggI 5 ya vAu 6 thaNiyA 7 ya / udahI 8 dIva 9 disAviya 10 dasa bheyA bhavaNavAsINaM // 1129 / / bhavanavAsInA daza bhedo A pramANe che. 1. asurakumAra, 2, nAgakumAra, 3. vidyutakumAra, 4. suvarNakumAra, 5. agnikumAra, 6. vAyukumAra, 7, svanitakumAra, 8, udadhikumAra, 9. dipakumAra, 10. dizI kumAra bhavanavAsI denA peTabheda AzrayI nAgakumAra Adi daza bhedo thAya che. prazna:- A deva kumAra ema zA mATe kahevAya che? uttara:- kumAranI jema ceSTA-vartana karanArA hovAthI te A pramANe A badhA ja deve kumAranI jema zRMgAra karavAnI IcchAthI viziSTa viziSTatara uttara rUpa kriyA, uddhatarUpa veSabhUSA, bhASA, AbharaNa, hathiyAra ane enA AvaraNa, yAna vAhanavALA, ati utkaTa rAgavALA ane 2mata parAyaNa kumAra jevA hevAthI kumAra kahevAya che. bhedane A krama gAthAnubaMdha tathA gAthAnulamanA kAraNe keIka jagyAe A pramANe paNa kahyo che. paraMtu prajJApanA vageremAM A kama kahe che. 1. asurakumAra, 2. nAgakumAra, 3. suvarNakumAra, 4. vidyutakumAra, pa. agnikumAra, 6. dviIpakumAra, 7. udadhikumAra, 8. dizikumAra, 9, pavanakumAra, 10. ratanitakumAra A bhavanavAsinA dasa bhede che. (1129) vyaMtara - pisAya 1 bhUyA 2 jakkhA 3 ya rakkhasA 4 kinnarA 5 ya kiMpurisA 6 / mahoragA 7 ya gaMdhavvA 8 aTThavihA vANamaMtariyA // 1130 // have vyaMtaranA bhedo kahe che. 1. pizAca, 2. bhUta, 3. yakSa, 4. rAkSasa, 5. kinara, 6. kripuruSa, 7. maheraga, 8. gAMdharva-ema ATha prakAre vAnamaMtara de che. (1130) ahIM bIjA ATha vyaMtarabhede che. te kahe che. aNapanniya 1 paNapanniya 2 isivAiya 3 bhUyavAie 4 ceva / kaMdiya 5 taha mahakaMdiya 6 kohaMDe 7 ceva payage 8 ya // 1131 // iya paDhamajoyaNasae rayaNAe aTTa vaMtarA avare / tesu iha solasiMdA ruyagaaho dAhiNuttarao // 1132 // 1. aprajJaptika, ra. paMca prajJaptika, 3. vivAdita, 4. bhUtavAdita, 5. kaMdita, 6. mahAkadita, 7. kUSmAMDa, 8. pataMga ratanaprabhAnA pahelA sa yojanamAM A ATha aMtara che. temanA soLa Idro rUcakanI nIce uttara-dakSiNa dizAmAM che.
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 194. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa, ane vaimAnika devonI sthiti. aprajJasika, paMcaprajJaptika, RSivAdita, bhUtavAdita, kRti, mahAkrati, kuSmAMDa ane pataMga e pramANe bIjA pizAca vagere sivAya ATha vyaMtaranA bhede che. teo ratnaprabhA, pRthvInA pahelA eTale uparanA sa yojanamAM hoya che. Ane bhAvArtha e che ke, ratnaprabhApRthvInA uparanA ratnakAMDarUpa ekahajAra yojanamAM upara nIcenA se se jana cheDI vaccenA ATha yojananA bhAgamAM pizAca vagere ATha vyaMtaranikAya che. temAM upara je se yojana choDyA hatA temAM upara nIce daza, daza jana choDI vaccenA (eMsI) janamAM aprajJapti vagere ATha vyaMtaro rahe che. te aprApti vagere ATha vyaMtara nikAmAM rUcaka pradezanI nIce uttara ane dakSiNa taraphanA bhAganA be be idro hevAthI seLa IMDho thAya che. e pramANe pizAca vagere ATha nikAmAM seLa, daza bhavanapatiomAM vIsa idro hoya che. AthI vIsa bhavanapatinA IMdro batrIsa vyaMtaranA idro, sUrya, caMdranA asaMkhya idro hovA chatAM jAtimAtrarUpe gaNatA sUryacaMdranA be idro eTale tiSInA be idro ane daza saudharma vagere develekanA idro A badhA meLavatA cesaTha (64) IMdro thAya che. (1131-1132) jyotiSI :caMdA 1 sUrA 2 ya gahA 3 nakkhattA 4 tArayA 5 ya paMca ime / ege cala joisiyA ghaMTAyArA thirA avare // 1133 / / caMdra, sUrya, graha, nakSatra, tArA-ema pAMca jatiSInA bhede che. temAM je manuSya kSetramAM rahelA jyotiSIo merunI cAre bAju pradakSiNArUpe haMmezA pharatA hovAthI cala che. bIjA je mAnuSettara parvatathI AgaLa svayaMbhUramaNa samudra sudhImAM rahyA che, te badhAye haMmezA sthira rahevAnA svabhAvavALA ane nahIM cAlavAnA svabhAvavALA hevAthI ghaMTAkAra jevA eTale ghaMTanI jema sthAnamAM rahenArA hovAthI acala kahevAya che. (1113) sohaMmI 1 sANa 2 saNakumAra 3 mAhiMda 4 baMbhaloyamihA 5 / laMtaya 6 sukka 7 sahassAra 8 ANaya 9 pANayA 10 kappA // 1134 // taha AraNa 11 accuyA 12 vihu iNhi gevijavaravimANAI / paDhamaM sudarisaNaM 13 tassa biiyaM suppabuddhaMti 14 // 1135 // taiyaM maNoramaM 15 taha visAlanAmaM 16 ca savvaobhaI 17 / somaNasaM 18 somANasa 19 mahapIikaraM ca 20 Aicca 21 // 1136 // vijayaM ca 22 vejayaMta 23 jayaMta 24 maparAjiyaM 25 ca savaDhe 26 eyamaNuttarapaNagaM eesiM caunihasurANaM // 1137 / / 33
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 - pravacana sAroddhAra bhAga-2 vaimAnika :- . . . kopana ane kapAtIta ema be prakAre vaimAnika che kalpa eTale AcAra. te AcAra ahIM Indra, sAmAnika, trAyazcizata vagere vyavasthArUpa jANavo. te ka9payukta je hoya, te kapepanna ane kalparahita hoya, te kalpAtIta. kapana deve bAra prakAre che. te A pramANesaudharma devaleTamAM rahenArA saidharma deve kahevAya. IzAnadevalokamAM rahenAra IzAnadeve kahevAya. ema AgaLa badhe vicArI levuM. jema tAravyAta taduparA eTale jyAM rahetA hoya te te rUpe kahevAya. dA.ta. paMcAladezamAM rahenArA pAMcAla kahevAya che. e pramANe bAra devoMkanA de 1. saidharma, 2. IzAna, 3. sanatakumAra, 4. mAhedra, pa. brahmadevaleka, 6. lAMtaka, 7. mahAzukra, 8. sahastrAra, 9. Anata, 10. prANata, 11. AraNa, 12. azruta. kalpAtIta deve greveyaka ane anuttaravAsI ema be prakAre che. te badhAye aharmio che. temAM veyaka eTale leka puruSAkAranA grIvA eTale DekanA bhAge jemanA vimAne rahelA che. te raiveyaka nava prakAre che. 1: sudarzana, 2. suprabuddha, 3. manorama, 4. vizAla, pa. sarvatobhadra, 6. sumana, 7. saumanasa, 8, prItikara, 9. Aditya. jemanAthI uttara eTale pradhAna zreSTha vimAna nathI te anuttara te 1. vijaya, 2. vaijayaMta, 3. jayaMta, 4. aparAjita ane 5. sarvArthasiddha-e pAMca prakAre che. A vimAnamAM rahenArA de paNa A nAmanA ja kahevAya che. badhA maLI vaimAnikanA chavvIsa bheda thayA. have mULabhedanI apekSAe bhavanapati vagere cAra prakAranA devanI AyuSyarUpa sthitinuM pratipAdana kare che. (1134-1137) camaracali sAramahiyaM sesANa surANa AuyaM vocchaM / / dAhiNa divaDDhapaliyaM do desUNuttarillANaM // 1138 // camaredra ane balIdranuM AyuSya eka sAgaropama ane sAdhika sAgaropama che. dakSiNa dizAnA devenuM deDha palyopamanuM ane uttaradizAnA devenuM dezena be palyopama che. bhavanapatimAM asurakumAra vagere daza nikA che. temAM te nikAnA merunI dakSiNa dizA tarapha ane merunI uttaradizA taraphaema be bhAgo che. temAM asurakumAranA dakSiNadizA taraphanA Indra camareMdra nAmanA che ane uttaradizA taraphanA balidra nAmanA IMdra che. camareMdra ane baliMdranuM utkRSTa AyuSya anukrame sAgaropama ane sAdhika sAgaropama che. eTale dakSiNa dizAnA asuredra camaranuM utkRSTa AyuSya eka sAgaropamanuM che. ane uttara dizAnA asuredra baladranuM utkRSTa AyuSya sAdhika eka sAgarepama che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187. bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSI, ane vaimanika devAnI sthiti. 259 camara ane khali sivAyanA bAkInA nAgakumAra vagere nava nikAyanA dharaNendra vagere iMdronuM utkRSTa AyuSya graMthakAra kahe che. dakSiNa dizAnA nAgakumAra vagere navanikAyanA adhipati dharaNe dra vagere nava iMdronuM utkRSTa AyuSya dADha palyApama che. uttaradizAnA nAgakumAra vagere navanikAyanA bhUtAna da vagere nava IMdronuM utkRSTa AyuSya kaIka nyUna e palyApama che. uttara ziAmAM rahelA A Indro svabhAvathI ja zubha ane dIrghAyuSI hoya che. dakSiNa dizAmAM rahelA enAthI viparIta heAya che. (1138) bhavanapatidevAnuM utkRSTAcu kahyuM. have bhavanapati ane vyaMtaradevIonuM utkRSTa Ayu kahe che. adbhuDa addhapaMcamapalioma asurajuyaladevINaM / sesavaNadevayANa ya desUNapaliyamukosaM // 1139 // asura yugaladevIonuM sADA traNa ane sADA cAra palsepama AyuSya che bAkInI navanikAyanI devI ane vyaMtaradevIonu dezAna eka palyApama ane aDadhe palyApama AyuSya che. asurAnA indra, camaredra ane malIMdra e benI devIonu utkRSTa AyuSya anukrame A pramANe che. camarendre devIenuM sADA traNa patyeApama che ane khalIndradevIonuM sADAcAra paDyeApama che. bAkInA nAgakumAra vagere navanikAyanA uttaradizAnA-IM dronI devIonuM tathA vyaMtarAnI uttara dakSiNa dizAnI devIonuM tathA nAgakumAra vagerenA navinakAyanA dakSiNa dizAnA IMdronI devIenu. anukrame utkRSTa AyuSya kaIka nyUna eka palyApama ane aDadhA palyApama che. AnA bhAvAtha e che. uttaradizAnA nAgakumAranA IMdronI devIonu utkRSTa AyuSya IMzAna paLyeApama eTale eka patyeApamamAM thADA bhAga e che. dakSiNadizAnA navanikAyanA IMdronI devIenuM temaja dakSiNa ane uttaradizAnA vyaMtara IMdronI devIonu utkRSTa Ayu aDadhA palyApama che. have keTalAka vya'taradevIonuM utkRSTa AyuSya zrI ThThI vRttiIrtivuddhicaH poSamasthitacaH evA vacanA sAMbhaLI eka pApamanI sthiti kahe che. te temanI AgamanI ajJAnatAnA vilAsa che. kemake prajJApanAmAM kahyuM che ke, vANamaMtarINaM bhaMte kevaikAlaM ThiI pannatA ? goyamA ! jahanneNaM dasavAsa sahassAiM ukkoseNaM advapattiotramanuM ' * he bhagavata ! vANavyaMtarIonI keTalI sthiti eTale AyuSya che ? he gautama! jadhanyathI daza hajAra varSa ane utkRSTathI aDadhA palyApama che, '
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 zrI vagere devIo bhavanapati nikAyanI che. haribhadrasUri mahArAje saMgrahaNI TIkAmAM kahyuM che ke, tAsAM bhavanapatinikAyAntargatatvAta. teo bhavanapatinikAyAMtargata che. (1139) have bhavanapati vyaMtaradeva-devIonI jaghanya sthiti ane vyaMtaradevenI utkRSTa sthiti kahe che. dasa bhavaNavaNayarANaM vAsasahassA ThiI jahaNNeNaM / paliovamamukkosaM vaMtariyANaM viyANijjA // 1140 // bhavanapati, vyaMtaradeva devIonuM jaghanya AyuSya daza hajAra varSa che. baMtarenuM utkRSTa AyuSya eka palyopamanuM jANavuM. bhavanapati ane vyaMtaradeva ane devIonuM jaghanya AyuSya dasa hajAra varSa che. jaghanya eTale nIceno ekadama halake bhAga. tyAM AgaLa je thayelA romamala vagere jaghanya kahevAya. te ceDA, tenAthI bIjA paNa DA. e pramANe jaghanya kahevAya. ahIM bhAvapradhAna nirdeza hovAthI jaghanyarUpe-sahuthI thoDArUpe artha le. vyaMtaradevenuM utkRSTa Ayu eka palyopamanuM jANavuM ane temanI devIonuM utkRSTa Ayu aDadho palyopama che. ema AgaLa kahyuM che. (1140). have jyotiSI deva-devIonI utkRSTa ane jaghanya sthiti kahe che - paliya savarisalakkhaM sasINa paliyaM ravINasa sahassaM / gahaNakkhattatArANa paliyamaddhaM ca caubbhAgo // 1141 // taddevINavi tadvii addha ahiyaM tmNtdeviduge| pAo jahannamasu tArayatArINamaTuMso // 1142 // caMdranuM lAkha varSa adhika eka palyopama, sUryanuM hajAra varSAdhika eka palyopama, grahanuM eka palyopama, nakSatranuM aDadho palyopama ane tArAnuM pA (3) palyopama utkRSTa Ayu che. temanI devIonuM utkRSTa Ayu te devethI aDadhu che, chellA be nakSatra ane tArAnI devInuM devAthI sAdhika aDadhuM che. jaghanyAyu tArA deva-devI sivAya AThanuM palyopamano ceAthe bhAga che ane tArAdeva-devInuM palyopamane AThamo bhAga che. jyotiSIde caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA ema pAMca prakAre che ane temanI devIe paNa pAMca prakAre che. ema baMne maLIne dasa bheda thayA. temAM caMdranuM asaMkhya dvIpa samudramAM rahelA caMdra vimAnamAM rahelA devenuM utkRSTa Ayu eka lAkha varSAdhika eka papama che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, ane vaimAnika devenI sthiti. 261 sUryanuM eTale badhAye sUryonuM utkRSTa AyuSya hajAra varSAdhika eka palyopama che. graha, nakSatra, tArAonuM anukrame, eka popama, aDadhe palyopama ane pA (2) papama ema utkRSTa Ayu che. Ane bhAva e che ke, maMgala, budha vagere grahonuM utkRSTa AyuSya saMpUrNa papama pramANa che. azvinI vagere nakSatranuM aDadho palyopama ane tArAdenuM utkRSTa AyuSya pA () papama che. temanI devIonuM utkRSTa AyuSya sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA devanA AyuSyathI aDadhA bhAganuM che. phakta ekalI devIo eTale nakSatra ane tArAdevInuM sAdhika ardhabhAga utkRSTa AyuSya jANavuM. Ane bhAva e che ke, caMdravimAnamAM rahelI devIonuM utkRSTa Ayu pacAsahajAra (50,000) varSAdhika aDadhe palyopama che. sUryadevIonuM pAMcase (500) varSAdhika aDadho papama utkRSTAyu che. grahadevIonuM utkRSTAyu aDadhe 55ma che. nakSatra devIonuM pa5mane cotho bhAga eTale pa (7) palyopama vizeSAdhika utkRSTAyu che. tArAdevIonuM utkRSTAyu palyopamane AThame bhAga sAdhika che. have jaghanya AyuSya tArAdeva devInuM alaga kahyuM hovAthI temanA sivAyanA ATha bhedo sUrya, caMdra, graha, nakSatra, devadevIonuM jaghanyAyuSya palyopamane cothebhAga eTale pA () pa9pama che. tathA tArA deva ane devIonuM jaghanya AyuSya palyopamane AThame bhAga che. (1141-1142) have vaimAnikanI utkRSTa sthiti kahe che, do sAhi satta sAhiya dasa caudasa sattareva ayarAI / sohammA jA suko taduvari ekekamArove // 1143 // tettIsa'yarUkosA vijayAisu Thii jahanna igatIsa / ajahannamaNukkosA savvaDhe ayara tettIsaM // 1144 // be sAgaropama, sAdhika be sAgaropama, sAta sAgaropama, sAdhika sAta sAgarApama, dasa sAgaropama, cauda sAgarepama, sattara sAgaropama utkRSTa AyuSya saudharmathI mahAzukadevaloka sudhI jANavuM. enI upara devaloka dITha eka eka sAgaropamanI vRddhi karatA vijaya vagere cAra anuttaramAM tetrIsa sAgaropamanuM utkRSTAyu che. jaghanyAyu ekatrIsa sAgaropama che. ane sarvArthasiddhamAM ajaghanya anutkRSTa Ayu tetrIsa sAgarepama che. saudharma devalokathI mahAzukra devaleka sudhI utkRSTa sthiti eTale AyuSya A pramANe jANavuM. saudharma devalokamAM devonI utkRSTa sthiti be atara eTale be sAgaropama che. jene tarI na zakAya te atara, ghaNe kALa hovAthI pAra na pAmI zakAya tethI atara eTale
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 pravacanasAroddhAra bhAga-2 sAgaropama kahevAya. IzAnamAM sAdhika be sAgaropama, sanatakumAramAM sAta sAgaropama, mAhedramAM sAdhika sAta sAgaropama, brahmalokamAM daza sAgaropama. lAMtakamAM cauda sAgaropama, mahAzukamAM sattara sAgaropama utkRSTAyu che. te mahAzukra devalekanI upara sahastrAra vagere dareka devakamAM ane dareka raiveyakamAM AgaLa AgaLanAthI eka eka sAgaropama utkRSTa Ayu vicAraNAmAM umeratA javuM. te A pramANe- * sahasAramAM aDhAra sAgaropama, AnatamAM ogaNIsa sAgarepama, prANatamAM vIsa sAgaropama, AraNamAM ekavIsa sAgaropama, azrutamAM bAvIsa sAgaropama, adhastana adhastana vaiveyakamAM trevIsa sAgaropama, adhastana madhyamamAM vIsa sAgaropama, adhastana uparitana veyakamAM paccIsa sAgaropama, madhyama adhastanamAM chavvIsa sAgarepama, madhyama madhyamamAM sattAvIsa sAgaropama, madhya uparitanamAM aThThAvIsa sAgaropama, uparitana adhastanamAM ogaNatrIsa sAgarepama, uparitana madhyamamAM trIsa sAgarepama, uparitana uparitAmAM ekatrIsa sAgaropama utkRSTAyu che. ekekanI vRddhipUrvaka anuttaramAM ekatrIsa pachI batrIsa sAgaropama ja Ave. AthI te anuttaramAM je vizeSa che. te kahe che. vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita-A cAra anuttara vimAnomAM tetrIsa sAgaropama utkRSTa sthiti che. ane A cAre vijaya vageremAM jaghanyAyuM ekatrIsa sAgaropamanuM che. tathA sarvArthasiddha vimAnamAM ajaghanyatkRSTa sthiti (AyuSya) tetrIsa sAgaropama che. (1143-1144). have vaimAnika devAnI ane devIonI jaghanya sthiti kahe che. paliyaM ahiyaM sohamIsANesu tao'hakappaThii / uvarilaMmi jahannA kameNa jAvekatIsayarA // 1145 / / sapariggaheyarANaM sohamIsANa paliyasAhiyayaM / ukosa satta pannA nava paNapannA ya devINaM // 1146 / / saudharma ane izAna devalokamAM devonI jaghanya sthiti eka pApama ane sAdhika eka palepama anukrame jANavI. tyArapachI nIcenA ka5nI utkRSTa sthiti te uparanA ka5nI jaghanya sthiti che. ema anukame ekatrIsa sAgaropama sudhI jANavuM. sAdharma IzAna kapamAM devIonI jaghanya sthiti eka palyopama ane sAdhika eka palyopama jANavI. utkRSTa sthiti saidharma devalokamAM parigrahitAnI sAta papama ane aparigRhitAnI pacAsa palyopama utkRSTa sthiti che. IzAna devalokamAM parigRhitAnI nava palyopama ane aparigrahitAnI paMcAvana (55) palyopama che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194. bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSI, ane vaimAnika devAnI sthiti. 263 sAdhama devalAkamAM eka pachyApama ane IzAna devalAkamAM sAdhika eka palyopama jaghanya sthiti che. te pachI sanatakumAra vagere uparanA devalAkamAM traiveyaka anuttara vimAna sudhInA devAnI jaghanya sthiti nIcenA kampanI je utkRSTa sthiti te upara uparanA devaleAkanI jadhanya sthiti che. A kramAnusAre ekatrIsa sAgaropama sudhI jANavuM, te A pramANe. sAdhama devalAkamAM je me sAgaropama utkRSTa sthiti che. te ja upara rahelA sanatakumAra devalAkamAM jaghanya sthiti che. je IzAna devalekamAM sAdhika e sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. te upara rahelA mAhendra devalAkamAM jadhanya sthiti che. sanatakumAramAM je sAta sAgaropamanI utkRSTa sthiti che. te upara rahelA brahmaleAkamAM jaghanya sthiti che. prajJApanAmAM kahyuM che. ' brahmaloka kalpamAM devAnI keTalA kALanI sthiti che ? he gautama ! jaghanyathI sAta sAgaropama ' tatvA bhASyamAM tA je mAhendramAM sAdhika sAta sAgarApamanI utkRSTa sthiti kahI che. te brahmadevalAkanI jaghanya sthiti thAya ema kahyuM che. brahmalAkanI dasa sAgaropamarUpa utkRSTa sthiti che te lAMtakamAM jaghanya sthiti che. lAMtakamAM cauda sAgarApamanI je utkRSTa sthiti che te mahAzukramAM janya sthiti che. mahAzukranI sattara sAgaropamarUpa utkRSTa sthiti che sahasrAramAM jaghanya sthiti che. sahasrAranI utkRSTa sthiti aDhAra sAgarApama che te AnatamAM jaghanya sthiti che. AnatanI egaNIsa sAgarApamarUpa utkRSTa sthiti che te prANatanI jadhanya sthiti che. prANatanI vIsa sAgaropamarUpa utkRSTa sthiti che te AraNanI jaghanya sthiti che. AraNnI ekavIsa sAgaropamarUpa utkRSTa sthiti che te acyutanI jaghanya sthiti che. acyutanI bAvIsa sAgarApamarUpa utkRSTa sthiti che te adhastana adhastana traiveyakanI jaghanya sthiti che. ema eka eka sAgaropama vadhatA vadhatA vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjItarUpa cAra anuttaramAM ekatrIsa sAgarApama jaghanya sthiti jANavI. sarvAsiddhamAM jaghanyasthiti nathI. kAraNa ke tyAM AgaLa tetrIsa sAgaropamarUpa ajaghanyatkRSTarUpa ja sthiti kahI che. have vaimAnika devIenI jaghanya utkRSTa sthiti kahI che. ahIM vaimAnika devIenI utpatti saudharma ane IzAna devalAkamAM ja che. te devIe 1. parigRhitA eTale kuLavadhU jevI, 2. aparigRhitA eTale vezyA jevI ema be prakAre che. temAM parigRhitA ane aparigRhitA devIonI saudhama ane IzAna devalAkamAM anukrame jaMghanya sthiti eka palyApama ane sAdhika eka paLye pamanI jANavI. eTale saudharma devalAkamAM parigRhitA devI ane aparigRhitA devIonI jaghanya sthiti eka palyApama che. IzAnamAM parigRhitA ane aparigRhitA devIonI sAdhika eka paLyeApamanI jaghanya sthiti che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 pravacanasAroddhAra bhAga-2 saudharma devalokamAM parigRhitA ane aparigRhitAnuM utkRSTa Ayu anukrame sAta papama ane pacAsa pApamanuM jANavuM. IzAna devalokamAM parigRhitA ane aparigRhitAnuM utkRSTa Ayu anukrame nava papama ane paMcAvana pAmanuM jANavuM. Ane bhAva e che ke, saudharma devalokamAM parigRhitAnuM utkRSTa Ayu sAta pApama ane aparigRhitAnuM utkRSTAyu pacAsa pAma che. IzAna devalekamAM parigRhitAnuM utkRSTAyu nava palyopama ane aparigRhitAnuM utkRSTAyu paMcAvana palyopama che. (1143-1146) 15. denA bhavana satteva ya koDIo havaMti bAvattarI sahasahassA / eso bhavaNasamAso bhavaNavaINa viyANijjA // 1147 // bhavanapati devenI daze nikAmAM bhavananI kula saMkhyA sAtakreDa, bahotera lAkha (7,72,00000) nI thAya che. ema jANavuM. A bhavane 1 lAkha eMsIhajAra jananI jADAIvALI ratnaprabhA pRthvInI upara nIce eka hajAra jana choDI vaccenA eka lAkha aThThotera hajAramAM jANavA. bIjAo kahe che. nevuM hajAra ( 90,000) jana nIce bhavano che. bIje sthaLe nIce upara hajAra yojana choDI badhe yathAyogya sthaLe AvAse che. (1147) have bhavanapatimAM dareka nikAyanI alaga alaga bhavana saMkhyA kahe che. causaTThI asurANaM nAgakumArANa hoi culasII / bAvattari kaNagANaM vAukumArANa channaI // 1148 // dIvadisAudahINaM vijakumAriMdathaNiyaaggINaM / chaNhaMpi juyalayANa chAvattarimo sayasahassA // 1149 // dakSiNa uttara dizAmAM rahela asurakumAranI sarva bhavanonI saMkhyA cesaTha lAkha (64 lAkha), nAgakumAronA bhavane cArAsI lAkha (84 lAkha), suvarNakumAranA beralAkha (72 lAkha), vAyukumAranA cha- (96) lAkha, dvIpakumAra, dikakumAra, udadhikumAra, vidyutakumAra, svanitakumAra, agnikumAranA darekanA bhavanonI saMkhyA chetera (76)-tera lAkha che. A badhAne saravALe karatAM uparokata gAthAmAM kahela 7 kreDa 72 lAkha thAya che. (1148-1149) have vyaMtaranA nagaranI hakIkata kahe che. iha saMti vaNayarANaM rammA bhomanayarA asaMkhijA / tatto saMkhijaguNA joisiyANaM vimaannaao||1150||
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 1lpa. denA bhavana ahIM vyaMtaronA bhUmimAM asaMkhyAtA suMdara nagare che. tenAthI saMkhyAtaguNuM jatiSInA vimAne che. A tirjIkamAM ratanaprabhAnA ratnakAMDarUpa pahelA eka hajAra ejanamAM upara nIce - jana choDI, vyaMtaranA jamInamAM rahelA asaMkhyAtA suMdara nagare che. A nagaromAM suMdaratA evI che ke, tyAM rahelA haMmezA AnaMdita vyaMtarane potAne samaya kyAM jAya che. tenI paNa khabara paDatI nathI. kahyuM che ke, "tyAM rahelA vyaMtaradeve uttama devIonA gIta, vAjiMtranA avAjavaDe haMmezA sukhI ane AnaMdita hovAthI pasAra thatA kALanI khabara emane paDatI nathI. manuSya kSetranI bahAra dvIpasamudromAM je vyaMtaranA nagare che. tenuM svarUpa jIvAbhigama vagere zAethI jANavuM. te vyaMtara nagarathI saMkhyAtaguNa jotiSI devAnA vimAno che. (1150) have vaimAnikanA vimAnonI saMkhyA kahe che. battIsa'TThAvIsA bArasa aTTha cauro sayasahassA / AreNa baMbhaloyA vimANasaMkhA bhave esA // 1151 // brahmadevaleka sudhI vimAnI saMkhyA A pramANe che. 1. saudharma devalokamAM batrIsa lAkha, 2. IzAna devalokamAM aThThAvIsa lAkha, 3. sanatakumAra devakamAM bAralAkha, 4. cethA mahendramAM AThalAkha ane pa. brahmadevalekamAM cAralAkha vimAne che. (1151) paMcAsa catta chacceva sahassA laMta suka sahasAre / saya cauro ANayapANaesu tinnAraNaccuyae // 1152 // 6. lAMtakamAM pacAsa hajAra, 7. mahAzukamAM cAlIsa hajAra, 8. sahastrAramAM cha hajAra tathA Anata, prANata, devalekamAM baMne maLI cArase (400) ane 9-10. AraNa azrutamAM baMne maLI traNase (300) vimAne che. (115ra ) ekArasuttaraM hehimesu sattattaraM ca majjhimae / sayamegaM uvarimae paMceva aNuttaravimANA // 1153 // adhastana zaiveyakatrikamAM traNenA maLI 111 (ekaso agiyAra) vimAne che. madhyama raiveyakatrikamAM traNe maLI ekase sAta (107) ane uparikana saiveyakatrikamAM traNe maLI ekaso vimAne ane chellA prataramAM vijaya vagere pAMca ja anuttara vimAno che. (1153) have sarve vimAnanI saMkhyA kahe che. culasII sayasahassA sattANauI bhave sahassAI / tevIsaM ca vimANA vimANasaMkhA bhave esA // 1154 // 34
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana sArAddhAra bhAga-2 AgaLanI traNe gAthAmAM kahela vimAnAnI ekatrIsa prakAranA daivAnI sa MkhyAnA saravALA A pramANe che. cAryAsIlAkha, sattANu hajAra ane trevIsa ( 84,97,023) vimAnA vaimAnikadevAnA che. (1154) 266 196. devAnA zarIranI avagAhanA bhavaNavaNa joisohammIsANe satta hu~ti rayaNIo | kahANi sese du duge ya duge cauke ya // / 1155 / / vijje donni ya egA rayaNI aNuttaresu bhave / bhavAraNijja esA ukkosA hoi nAyavvA / / 1156 // bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSI ane saudharma, IzAna devalAkamAM devAnuM utsedhAMzula vaDe utkRSTa dehamAna sAta hAtha che. tyArapachI e, be ane cAra devalAkamAM eka-eka hAtha echA karatA javuM te A pramANe (3-4) sanatakumAra-mAhendramAM 6 hAtha, (5-6) brahmaleAka ane lAMtakamAM pAMca hAtha, (7-8) mahAzukra ane sahasrAramAM cAra hAtha, (9-10-11 -12) Anata, prANuta, AraNu, acyuta devalAkamAM (3) traNa hAtha dehamAna che. tathA preveyakamAM utkRSTathI be hAthanuM zarIra pramANa ane anuttara vimAnAmAM eka hAthanuM dehamAna che. A sAta hAtha vagere utkRSTa dehamAna, bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe jANavuM. ( 1155-1156) savve kosA joyaNANa veubviyA sayasahassaM / gevijjaNuttaresuM uttaraveucviyA natthi ||1157 // badhAyanuM uttara vaikriya zarIra utkRSTathI eka lAkha ceAjana che. greveyaka -anuttara vimAnamAM uttara vaikriya zarIra nathI. uttara vaikriya zarIranI avagAhanA kahe che. bhavanapati vagerethI acyuta devalAka sudhInA badhAya devAnuM uttara vaikriya zarIra utkRSTathI ekalAkha ceAjananuM hoya che. traiveyaka ane anuttara devAne uttaravaikriya zarIra paNa praceAjananA abhAva hovAthI nathI. tee zakti hAvA chatAM paNa uttaravaikriya karatA nathI. kAraNa ke devA javA-AvavA mATe tathA paricAraNA (viSaya sevana ) mATe uttaravaikriya zarIra kare che. ane A prayeAjana emane hAtuM nathI. ( 1157) aMgula asaMbhAgo jahanna bhavadhAraNijja pAraMbhe / saMkhejjA avagAhaNa uttaraveucviyAsAvi // / 1158 / /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197. devAnI lezyA. 2267 bhavanapati vagere sarve deveAnI bhavadhAraNIya zarIranI eTale svAbhAvika zarIranI jaghanya avagAhanA utpattinA prathama samaye aMgulanA asa`khyAtamA bhAga jANavI ane uttaravaikriya zarIranI jaghanya avagAhanA aMgulanA sa`khyAtamA bhAga jANavI-te paNa uttaravaikriya zarIranA prAraMbhakALanA prathama samaye hAya che. uttaravaikriyanI jaghanya avagAhanA aMzulanA sa`khyAtamA bhAganI temane paryApta hAvAnA kAraNe tathAvidha jIvanA pradezanA saMkAcanA abhAva hAvAthI hAya che. ( 1158) 197. devAnI lezyA kivhA nIlA kAU teUlesA ya bhavaNavaMtariyA | joisasohaMmIsANa teUlesA muNeyavvA // 1159 // kappe saNakumAremA hiMde caiva baMbhaloe ya / eesa pamhaNesA teNa paraM sukkalesAo / / 1160 // bhavanapati, vya'tarAmAM kRSNa, nIla, kApeAta ane tejolezyA che. jyAtiSI sAdhama ane izAna devAmAM tejolezyA jANavI, sanatakumAra, mAhendra, brahma devalAkamAM padmalezyA, te pachI uparanA badhA devalAkamAM zukalalezyA jANavI. bhavanapati ane vyaMtaro kRSNa, nIla, kApeAta, tejalezyAvALA che. eTale A devAnI kRSNA, nIlA, kApAtI, taijasI lezyA che. temAM paNa paramAdhAmI devAnI kRSNalezyA che, tathA jyAtiSI, saudhama ane izAna devalAkamAM devAne tejalezyA jANavI. tathA sanatakumAra, mAhendra, brahmadevalAkamAM devAne padmalezyA haiAya che. te brahmaleAka pachI upara lAMtaka vagerethI laI anuttavimAna sudhInA devAne zulalezyA jANavI. khadhIye lezyA AgaLa AgaLanA devAmAM vizuddha vizuddhatara jANavI. A lezyAo bhAvalezyAnA kAraNurUpa saMsAramAM rahela kRSNa vagere dravyarUpa, dravya lezyArUpe ja svIkAravI paNa bhAvalezyArUpe nahIM. kAraNa ke te bhAvalezyAe anavasthitarUpe che. A lezyAe khAdyava rUpe paNa nathI. kAraNa ke devAnA bAhyavarNa prajJApanA vageremAM alaga kahyA che. ane A hakIkta nArakanA lezyA dvAramAM AgaLa ja jaNAvI che. bhAvalezyAe te devAnI dareka nikAyamAM yathAsaMbhavarUpe chaye hAya che. haribhadrasUri mahArAje tattvArthInI mULa TIkAmAM kahyuM che ke, devAnI dareka nikAyamAM Rce bhAva lezyAe svIkArAya che.' (11pa9-1160) "
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198. devAnu avadhijJAna sakkIsANA paDhamaM doccaM ca saNakumAra mAhiMdA | tacca ca baMbhalatA sukasahassAraya cautthi // 1161 // ANapANayakappe devA pAsaMti paMcamIM puDhavIM / taM caiva AraNaccaya ohiNANeNa pAti ||1162 // chaTThi hiTTimamajjhimagevijjA sattamiM ca uvarillA / saMbhinna loganAli pAsaMti aNuttarA devA ||1163 // sAdha, izAna devA prathama naraka sudhI ane sanatakumAra, mAhendra devA e naraka sudhI, brahmalAka tathA lAMtakadevA traNa naraka sudhI, zukra ane sahasrAra devA, cAra naraka sudhI, Anata, prANuta, maraNa, acyuta, pAMca naraka sudhI avadhijJAnavaDe jue che. adhastana madhyama greveyaka devA chaThThI naraka sudhI ane uparitana, traiveyakavAsI devA sAtamI naraka sudhI ane anuttaradevA sabhinna (sapUNu) leAkanADIne adhijJAna vaDe jue che. saudharmI IzAna 5nA iMdro, upalakSaNathI sAmAnika vagere utkRSTa AyuvALA devA, ema AgaLa bIje badhe upalakSaNathI vyAkhyA karavI. ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvInA nIcenA bhAga sudhI utkRSTapaNe avadhijJAna vaDe jue che. sanatakumAra mAhendranA Indro bIjI zarkarAprabhA pRthvInA nIcenA chellA bhAga sudhI jue che. A pramANe AgaLanI pRthvIemAM paNa jANavuM. brahmaloka-lAMtakadevA trIjI vAlukAprabhA sudhI, mahAzukra-sahasrAra devA cAthI pakaprabhA sudhI, Anata, prANata, kalpanAdeve eTale indra sAmAnika vagere pAMcamI dhUmaprabhA pRthvI sudhI avidhajJAnavaDe jue che. AraNu-acyuta devA paNa te pAMcamI pRthvI sudhI ja jue che. paraMtu Anata, prANAta, devA karatA AraNu, acyuta tene vizuddhatara ane ghaNA paryAyAne jue che. temAM Anata devAthI prANata devA ane AraNudevAthI acyutadevA savizeSarUpe jue che. kAraNa ke pAchaLanA devA karatA AgaLa AgaLanA devAnu avadhijJAna vizuddha vizuddhatara che. e pramANe AgaLa pAchaLane badhe vicAra karavA. adhastana ane madhyama traiveyakatrikavAsIdevA chaThThI tamaHprabhA pRthvI sudhI jue che, upapatana traiveyakatrikanA devA sAtamI nArakI sudhI ane anuttaravAsI devA sa'bhinna eTale sapUNu -paripUrNa leAkanADI eTale leAkanA madhyabhAge rahela trasanADIne nIce avadhijJAnavaDe jue che. tavA bhASyamAM kahyuM che ke 'anuttara vimAnavAsI devA sa`pUrNa leAkanADIne jue che.' bIjA AcArya te kahe che ke peAtAnA vimAnanI dhajAnI upara joI na zakatA hAvAthI
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198. devonuM avadhijJAna. 269 kaMIka jUna lokanADI jue che." A pramANe adha viSayarUpa avadhijJAnanuM kSetra kahyuM. (1161-1163). have avadhijJAnanuM tichuM ane urthakSetra pramANu kahe che eesimasaMkhejjA tiriyaM dIvA ya sAgarA ceva / bahuyayaraM uvarimayA-uDDhaM ca sakappathUbhAI // 1164 // e devenuM tiSNu avadhijJAna asaMkhyAtA dvIpa samudra che. upara uparanA devenuM bahu bahutara avadhijJAna che. Urva pitAnA kapanA tU5 vagere sudhInuM hoya che. zuka, IzAna vagere devonuM avadhijJAna viSayaka tirachuM kSetra pramANa asaMkhyAta dvIpa samudra che. eTale asaMkhyAtA dvipa ane asaMkhyAtA samudro sudhI avadhijJAnavaDe tira jue che. phakta Aja asaMkhyAtA dvIpa samudrone upara uparanA devalokanA devo bahu bahatara, bahattamarUpe ticcha jue che. kemake upara-uparanA devalokanA devenuM vizuddha, vizuddhatara avadhijJAna hoya che. saudharma vagere sarva devo potAnA devalokanA vimAnanuM zikhara davA vagere sudhI UMce jue che, tenAthI AgaLa nahIM. tevA prakAranA bhava-svabhAvanA kAraNe UMce vadhu jaI zakatA nathI. saudharma devalethI laI te anuttara vimAnavAsI deva sudhInA sarve jaghanyathI aMgulanA asaMkhya bhAga pramANa kSetrane avadhijJAnavaDe jue che. AvazyakacUrNimAM kahyuM che ke, vaimAnika-saudharma devakathI laI anuttara vimAna sudhInA devo jaghanyathI aMgulanA asaMkhya bhAgane avadhijJAnavaDe jue che ane jANe che." prazna:- je aMgulanA asaMkhyAta bhAga mAtra kSetra pramANa avadhijJAna sarva jaghanya hoya che. te te sarva jaghanya avadhijJAna tiryaMca manuSyamAM ja hoya che, bIjAmAM nahIM, kahyuM che ke, "utkRSTa manuSyamAM ja ane jaghanya manuSya tiryaMcamAM ja hoya che. te pachI ahIM vaimAnikene sarva jaghanya avadhijJAna zA mATe kahyuM che? uttaraH- saudharma vagere devane parabhava saMbaMdhI avadhijJAna paNa utpatti vakhate saMbhave che. te pArabhavika avadhijJAna kyAreka sarva jaghanya paNa hoya che. utpatti pachI te devabhava saMbaMdhI ja hoya che tethI kaI deSa nathI. jinabhadragaNi kSamAzramaNe kahyuM che ke, "vaimAnikane jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAge utpatti vakhate pArabhavika avadhijJAna hoya che. devabhava saMbaMdhI jaghanya avadhijJAna pachIthI hoya che... ane A pArabhAvika hovAthI sUtrakAre kahyuM nathI. (1164) vaimAnikenuM Urva, adhe ane tirachu avadhi pramANa kahyuM have sAmAnyathI bAkInA devenuM avadhijJAnanuM kSetra pramANa kahe che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 pravacanasAroddhAra bhAga-2 saMkhejjajoyaNA khalu devANaM addhasAgare UNe / teNa paramasaMkhejjA jahannayaM pannavIsa tu // 1165 // bhavaNavaivANayagaNaM uDDhaM bahuo aho ya sesANaM / joisaneraiyANaM tiriya ogalio citto // 1166 // aDadhA sAgaropamathI kaIka ochA AyuSyavALA devanuM avadhijJAna saMkhyAtA yojanA heya che. tenAthI uparanA AyuvALA devenuM asaMkhyAtA cojana hoya che. jaghanyathI pacIsa jana che. bhavanapati, vyaMtaronuM UrvamAM avadhijJAna ghaNuM hoya che. bIjAonuM nIce vadhu hoya che. jyotiSI -ne nArakanuM tichuM vadhu hoya che. tathA AdArika zarIra badhAnuM bhinnabhinna prakAranuM hoya che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI devAmAM jemanuM aDadhA sAgarepamathI ochuM AyuSya hoya, temanuM avadhijJAna saMkhyAmA-cojana pramANa kSetranuM hoya che. te pachI pUrA aDadhA sAgaragama vagere Ayu hoya, temanuM avadhijJAna asaMkhyAtA ejana hoya che. phakta Ayu vRddhi sAthe asaMkhyAta jananI vRddhi paNa kahevI. jaghanyathI avadhijJAnanuM kSetra paccIsa ejana, jemanuM sarva jaghanya dazahajAra varSanuM AyuSya heya, te bhavanapati vyaMtarane hoya che. bIjAne nahIM. bhASyakAre kahyuM che ke, jemanI dasahajAra varSanI sthiti che. temane pacIsa jana hoya che." tiSIo asaMkhyAta varSanI sthitivALA hovAthI jaghanyathI teo avadhijJAnavaDe saMkhyAta jana pramANu saMkhyAtA dvIpa samudra jue che. utkRSTathI teTalA pramANa kSetrane ja paNa adhikatara jue che. prajJApanAmAM kahyuM che ke, "he bhagavaMta! tiSIo avadhijJAnavaDe keTalA kSetrane jue che. ane jANe che? gautama! jaghanyathI saMkhyAtA dvIpa samudrane utkRSTathI paNa saMkhyAtA dvIpa samudrane jue che. have nAraka, tiryaMca, manuSya ane devAmAM kene kaI dizAmAM vadhu avadhijJAna hoya che te kahe che. bhavana pati, vyaMtarane Urva dizAmAM vadhu avadhijJAna hoya che. bIjI dizAmAM alpa avadhijJAnane viSaya hoya che. ema AgaLa paNa vicAravuM. bAkInA vaimAnikadevane nIcenI dizAnuM avadhijJAna vadhu hoya che. jyotiSI, nArakone tirya dizAnuM vadhu hoya che. tiryaMca manuSya saMbaMdhI avadhijJAna te dArika avadhijJAna kahevAya che. A dArika avadhijJAna bhinna bhinna prakAre vicitra keTInuM hoya che. keIne UMce vadhu heya te keIkane nIce vadhu hoya te bIjAone tirlDa vadhu hoya che. te keIne badhuMya sarakhuM hAya. (1165-1166 )
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199, utpattine virahakALa bhavaNavaNajoisohamIsANa cauvIsaI muhuttA u / ukkosa virahakAlo sancesu jahannao samao // 1167 // bhavanapati, aMtara, tithI ane sAdhama IzAnadevane utkRSTa upapAta virahakALI cevIsa muhurta che ane jaghanya virahakALa badhAmAM eka samaya che. bhavanapati vagere devo prAyaH karI satata utpana thatA hoya che. kyAreka ja aMtara paDe che. te aMtara sAmAnyathI cAre nikAyanA devone AzrayI bAra muhUrta che. te pachI keIpaNa nikAyamAM avazyameva devanI utpatti thAya ja che. kahyuM che ke "garbha ja tiryaca, manuSya, deva, nArakane virahakALa bAra muhUrta che." vizeSathI bhavanapati, vyaMtara, ane jyotiSI tathA saudharma IzAna. devalekamAM darekane utkRSTathI upapAtane virahakALa covIsa muhUrta che. Ano bhAva e che ke, bhavanapati vagere kaImAM paNa eka athavA ghaNu devo utpanna thayA pachI bIje deva utkRSTathI vIsa muhUrtanuM aMtara paDyA pachI niyama utpanna thAya che. jaghanyathI utpattino virahamALa bhavanapati, vyaMtara, jotiSI, saudharma, IzAna rUpa sarvedamAM eka samayano che. A pAMca sthAnamAM darekanI aMdara eka athavA ghaNA devo utpana thayA pachI bIjo deva eka samayanuM jaghanyathI aMtara pADI utpanna thAya che. bAkIne badhoye utpatti virahakALa madhyama virahakALa jANa. (1167) nava diNa vIsa muhuttA bArasa dasa ceva diNa muhuttA u / bAvIsA an ciya paNayAla asIi divasasayaM // 1168 / / saMkhijA mAsA ANayapANaya taha AraNaccue vAsA / saMkhejjA vinneyA gevijjesu ao voccha // 1169 / / hiDime vAsasayAI majjhime sahasAI uvarime lakkhA / saMkhijjA vineyA jahasaMkheNaM tu tIsupi // 1170 / / paliyA asaMkhabhAgo ukkoso hoi virahakAlo u / vijayAisu niddiTTho samvesu jahannao samao // 1171 / / sanatakumAra devalokamAM devone utkRSTa utpatti virahakALa nava rAta divasa ane vIsa muhUrta che. mahendra devalokamAM bAra divasa ane daza muhUrta che. brAlekamAM sADI bAvIsa divasa che. lAMtakamAM pIstAlIsa divasa che. mahAzukamAM eMsI (80) divasa hoya che. sahastrAramAM se rAtri divasa che. Anata-prAkRta baMnemAM utkRSTathI saMkhyAtA mAse che.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 pravacana sArAddhAra bhAga-2 ahIM Anata karatA prANatamAM adhika mAsA jANavA, paraMtu te varSanI andara jANavA. tathA AraNu, acyutamAM darekanA sa`khyAtA varSoM jANavA. ahIM paNa AraNu karatA acyutamAM adhika jANavA. te paNa se varSoMnI aMdara ja jANuvA. AnA pachI traiveyakAmAM utkRSTathI upapAta virahakALa kahe che. adhastana, madhyama ane uparitana traiveyakatrikAmAM yathAyAgya anukrame sakhyAtA varSazatA, saMkhyAtA hajAra varSo ane sakhyAtA lAkha varSo jANavA. AnA bhAvA A pramANe che. adhastana traiveyakatrikamAM utkRSTa upapAta virahakALa hajArava nI aMdara saMkhyAtA seMkaDAva". madhyama greveyakatrikamAM lAkhavanI aMdaranA saMkhyAtA hajAravaryAM, uparitana traiveyakatriThamAM krADava`nI adaranA sa`khyAtA lAkhavA jANavA. nahIM teA kroDava ja grahaNa karata. A pramANe hajAra seMkaDAmAM paNa vicAravuM. A vyAkhyA haribhadrasUrijIe karela saoNMgrahaNI TIkAnusAre che. bIjAe tA sAmAnyathI ja vyAkhyA kare che. anuttara vimAnAmAM upapAta virahakALanuM pramANa kahe che. vijaya, vaijaya*ta, jayaMta, aparAjita, cAre vimAnamAM utkRSTa upapAta virahakALa addhA palyApamanA asakhyAtamA bhAge che. 6 gAthAmAM "tu" zabda anukta samuccaya eTale nahIM kahela hakIkatane grahaNa karavAnA amAM che. AthI sarvAsiddha vimAnamAM palcApamanA sa`khyAtamA bhAga jANavA. prajJApanAmAM kahyuM che ke, he bhagavaMta ! sarvArthasiddhadevAnA upapa|ta AzrayI virahakALa keTalA prarUpyA che. ? gautama! jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI patyeApamane sakhyAtamA bhAga che. ' jaghanyathI sanatakumArathI laI anuttara sudhInA badhA devAnA upapAta virahakALa eka samaya che. (1168-1171 ) 200. maraNa AzrayI virahakALa uvAvirahakAlo eso jaha vaNNio ya deve / uTTaNAvi evaM savvesi hor3a vinneyA // 1172 / / je pramANe devAmAM upapAta virahakALa vaNu byA che. te pramANe badhA devAmAM unAkALa paNa jANavA. utpanna thayuM te upapAta kahevAya che. eTale khIjI gatinA jIvAnu` daivarUpe utpanna thayuM te upapAta. tenA viraha-aMtarakALa te upapAta virahukALa, te cAvIsa muhUta vagere rUpe utkRSTa ane jaghanyathI je pramANe devAmAM AgaLa vaNu jyeA che. te pramANe badhA devAnA uddata nA virahakALa paNa A pramANe jANavA.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202. devenI gati 273 bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, saudharma, IzAna devono utkRSTa uddavartana virahAkALa vIsa muhUrta che. sanatakumAramAM nava divasa vIsa muhUrta, mahendramAM bAra divasa dasa muhUrta, brahmalokamAM sADI bAvIsa divasa, lAMtakamAM pIstAlIsa divasa, mahAzukamAM eMsI divasa, sahasAramAM se divasa, Anata prANatamAM saMkhyAtA mahinAo, AraNa azrutamAM saMkhyAtA varSo, adhastana veyakatrikamAM saMkhyAtA seMkaDo varSa, madhyama zreyakatrikamAM saMkhyAtA hajAra varSa ane uparitana aiyakatrikamAM saMkhyAtA lAkha varSo. vijaya vagere cAra anuttaramAM palyopamane asaMkhyAtame bhAga, sarvArthasiddhamAM palyopamane saMkhyAtame bhAga utkRSTathI uddavartanA virahamALa che. jaghanyathI badhAne uddavartana virahakALa eka samayano jANa. (1172) 201. upapAta ane uvartanAnI saMkhyA eko va do va tinni va saMkhamasaMkhA ya egasamaeNaM / uvavajjaMtevaiyA uvvaTuMtAvi emeva // 1173 / / bhavanapati vagere darekamAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be, traNa jIva utpanna thAya che. utkRSTathI saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA utpanna thAya che. phakata sahastrArathI uparanA devalokamAM saMkhyAtA ja kahevA asaMkhyAtA nahIM kAraNa ke sahasArathI uparanA devomAM manuSya ja utpanna thAya che, tiryace nahIM. ane manuSya saMkhyAtA ja kahyA che. e pramANe maraNa pAmanArA eTale bhavanapati, vyaMtara vageremAMthI jIva cave che. te jaghanyathI eka, be athavA traNa. utkRSTathI saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA sahastrAra sudhInA deva cyave che. sahastrAra kalpathI AgaLanA deve saMkhyAtA ja utkRSTathI eve che. kAraNa ke Anata vagerethI eNvelA cha manuSyamAM ja Ave che. tiryamAM jatA nathI. ane manuSya saMkhyAtA ja che. (1173) 202 devenI gati puDhavIAuvaNassai gambhe pajjattasaMkhajIvIsuM / saggaccuyANa vAso sesA paDisehiyA ThANA // 1174 // svargathI eTale devonI utpatti sthAnathI cavelA sAmAnyathI bhavanapati, vyaMtara, tiSI ane vaimAnikadene vAsa eTale utpatti, pRthvIkAya, aSkAya, vanaspatikAyamAM tathA garbhaja paryAyI saMkhyAtavarSAyu tiryaMca manuSyamAM thAya che. A sivAyanA bIjA 35
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 pravacanasAre dvAra bhAga-2 sthAne teukAya, vAukAya, beIndriya, teIdriya, corindriya, asaMkhya varSAyuvALA jI, saMmUcchima aparyApta tiryaca, manuSya, de ane nArakamAM devonI gatine tIrthakara gaNadharoe niSedha karyo che. (1174) pAyarapajjattesuM surANa bhRdagavaNesu uppattI / IsANatANaM ciya tatthavi na uvaTTagANaMpi // 1175 // ANayapabhiIhito jA'NuttaravAsiNo caviUNaM / maNuesu ciya jAyai niyamA saMkhijjajIvisuM // 1176 // bAdara paryApta pRthvIkAya, aplAya ane pratyeka vanaspatikAyamAM paNa IzAna sudhInA devenI ja utpatti che. paraMtu enAthI AgaLa sanatakumAra AdinI nahIM. sUthama pRthvIkAya, aSkAya, sAdhAraNa vanaspatikAya tathA aparyApta bAdara pRthvIkAya, aSkAya, pratyeka vanaspatikAyamAM devenI utpatti nathI. sanatakumAra vagere deva driya tirya"ca manuSyamAM ja utpanna thAya che. ane emAM Anata devakathI laI anuttaravAsI devo potAnA sthAnathI cyavI niyama saMkhyAtAvarSAyuvALA manuSyamAM ja utpanna thAya che. ekenidra ke tiryAmAM nahIM. (1175-1176) 23. devanI Agati pariNAmavisuddhIe devAuyakammabaMdhajogAe / paMciMdiyA u gacche naratiriyA sesapaDiseho // 1177 // AIsANA kappA uvavAo hoi devadevINaM / tatto paraMtu niyamA devINaM natthi unavAo // 1178 // pariNAmanI vizuddhithI devAyu karmabaMdhane vega paceMdriya manuSya tiyacamAM thatuM hovAthI manuSya-tiryaMca ja devamAM jAya che. bIjAone niSedha che. IzAna devaloka sudhI ja deva-devInI utpatti che. te pachI niyama devIonI utpatti nathI. mAnasika vyApAra vizeSa te pariNAma. te vizuddha ane avizuddha-ema be prakAre che. temAM je vizuddha che te devagatinA kAraNarUpe che te jaNAvavA mATe gAthAmAM vizuddhipada grahaNa karyuM che. pariNAmanI je vizuddhi te pariNAmavizuddhi. tenA vaDe eTale sArA mananA vyApAra vaDe. A padavaDe zubha-azubha gatinI prAptimAM mane vyApAranI pradhAnatA jaNAvI che. ane te pariNAmavizuddhi kyAreka utkRSTabhAvane pAme te mokSapadane apAvanArI
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 siddhigatimAM viraha 275 paNa thAya. AthI tenA niSedha mATe kahyuM che ke,devAyukarma baMdhanA kAraNarUpa pariNAmavizuddhivaDe pa ce driya tiya ca manuSye ja devAmAM jAya che. ekendriya ke eiMdriya vagere nahIM paNa pace driye ja manuSya ane tiya cA devalAkanI madhyamAM jAya che. bAkInA devA nArAnA devagatigamananA niSedha jANavA. eTale devA ke nArA peAtAnA AyuSyanA kSaya thayA pachI devarUpe utpanna thatA nathI. have prasaMgAnusAre devadevInA utpatti sthAna kahe che. IzAna devalAka sudhI, eTale bhavanapati, vyaMtara, jyAtiSI ane saudharma, IzAna devalAka sudhI, devA ane devIonA upapAta eTale janma thAya che. tyArapachI IzAnathI upara sanatakumAra vagere devalAkamAM devIonA janma nathI. phkta devAnA ja janma che. paraMtu sanatakumAra vagere devAne jyAre bhAgAbhilASA thAya, tyAre aparigRhitA devIe ja saudhama IzAna devalAkathI sahasrAra devalAka sudhI jAya che. tenAthI AMgaLa jatI nathI. tathA acyutakalpathI AgaLa devAnuM paNa gamanAgamana thatu nathI. kAraNa ke nIcenA devAnI upara javAnI zaktinA abhAva che ane uparanA deveAne ahIM AvavAnuM prayAjana nathI. traiveyaka anuttara dhruvA tA.jinezvaranA janma mahimA vagere prasaMgeA para paNa ahIM AvatA nathI. paraMtu peAtAnA sthAnamAM rahIne bhakti kare che ane saMzaya ane prazna hoya, te| adhijJAnathI bhagavAne pratyeAjelA maneAdravyane sAkSAt joI tenA AkAra uparathI anyathA anupapattivaDe ( spaSTa ni yathI ) icchita athanA nizcaya kare che. khIju kAI pratyeAjana nathI. tethI te devAnu' ahIM Agamana nathI. ( 1177-1178) 204. siddhigatimAM viraha ekasamao jahanno ukkoseNaM tu jAva chammAsA / viraho siddhigaIe uvvaTTaNavajjiyA niyamA // 1179 // siddhigatimAM jaghanyathI eka samayanA viraha heAya che. sudhI viraha hoya che. te siddhati niyamA utanA eTale siddho tyAMthI kathAre paNa cyavavAnA nathI. kAraNa ke cyavananA kAraNarUpa karmonu mULathI unmUlana eTale nAza thayA che. kahyuM che ke, ane utkRSTathI cha mahinA maraNu rahita che. AthI * jema ja atyaMta khaLI gaye chate aMkurA utpanna thatA nathI. tema ka rUpI khIja maLI gaye chate bhavarUpa aMkurA ugatA nathI.' (1179)
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205. jIvono AhAra ane zvAsa grahaNa sarireNoyAhAro tayAya phAseNa romaAhAro / pakkhevAhAro puNa kAvalio hoi nAyavyo // 1180 // zarIravaDe ejAhAra, tvacAnA spezavaDe lomAhAra hoya che ane prakSepAhAra keLiyArUpe hoya che. - phakta zarIravaDe ja je AhAra karAya te jAhAra, Ane bhAva e che ke, zarIre audArika, vaikriya, AhAra, tejasa ane kAmaNa bhede pAMca prakAranA che. chatAM ahIM pUrva zarIrane tyAga karyA bAda taijasa ane tenuM sahacArI kAmaNa zarIra vaDe vigraha gati ke avigrahagati vaDe utpatti sthAnamAM Avela jIva, je prathama dArika vagere zarIra egya puddagalane AhAra kare che ane je bIjA vagere samamAM audArika, mizra zarIravaDe je AhAra kare che ane jyAM sudhImAM zarIra banAve che, tyAM sudhI A badhe paNa AhAra ejAhAra che. ojasa eTale tejasa zarIravaDe je AhAra kare te ojAhAra. ahIM ojasamAMne jU ne lepa thavAthI jAhAra thayuM che. athavA ja eTale pitAnA janmasthAnamAM rahela zuyukta lehI vagere muddagala samUhane je AhAra te jAhAra. tathA tvacA eTale cAmaDI. sparzanendriyanA sparza vaDe, je zarIranA TekArUpa ThaMDI, varSA vagere kALamAM ThaMDA pANI vagere muddagalanuM lema eTale romarAjI vaDe je grahaNa karavuM te mAhAra. te ati pezAba thavA vagere vaDe jaNAya che. - je AhAra keLiyA levA vaDe thAya te kAvalika eTale prakSepAhAra jANa. prakSepa eTale meDhAmAM praveza karAvo te prakSepa. te bhAta vagerenA AhArarUpe che. je meDhAmAM naMkhAya te bhAta vagerenA keLiyArUpa AhAra te prakSepAhAra, (1180) have jIne je avasthAmAM je AhAra hoya, te kahe che. oyAhArA jIvA savve apajattagA muNeyavvA / pajjattagA ya lome pakkhe huti bhaiyavvA // 1181 // . sarve aparyApta jI ojAhArI jANavA ane paryAptA sarve jIvo lomAhArI niyamA hoya che. prakSepAhArIonI bhajanA heya che. ja eTale utpattisthAnamAM potAnA zarIra yogya pudgaleno je AhAra kare te jAhAravALA athavA eja eTale tejasazarIra, tenA vaDe jeone AhAra hoya, te jAhA2vALA,
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205. jeno AhAra ane zvAsa grahaNa 277 te ejAhArI cha ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA badhAye aparyAptAo jANavA. ahIM aparyAptapaNuM zarIra paryAptinI apekSAe che. AhAra paryAptinI apekSAe nathI. kemake te aparyAptAo anAhArI hoya che. keTalAke ema kahe che. potAnA gya badhI paryAptio vaDe je aparyAptA haya, te ojAhArI che. tathA zarIra paryAptie paryAptA matAntare svayogya paryAmi vaDe paryApta hoya, te badhAya jIvo niyama lemAhArI hoya che. badhAya paryApta jI haMmezA mAhArI heya ja che e bhAva che. ane tApa-garamI vagerethI sArI rIte tapelA che chAyA, ThaMDe pavana, ThaMDu pANI vagerenA sparzathI AnaMdita thAya che. prakSepAhAranI bhajana hoya che. eTale jyAre jIva keLiyA khAte hoya, tyAre ja prakSepAhAra hoya che. bIjA samaye nahIM. mAhAra te pavana vagerenA sparzathI haMmezA hoya che. (1181) have ekendriya vagerenA alaga AhAranI niyatatA kahe che. romAhArA egidiyA ya neraiyasuragaNA ceva / sesANaM AhAro rome pakkhevao ceva / / 1182 // lomAhArI ekendri, nArakIo ane devagaNe che. bAkInAo mAhArI ane prakSepAhArI che. zarIra paryAptie paryApta matAMtare svayogya sarva paryAmi e paryApta ekendri, nArakIo ane badhA devagaNe lemAhArI jANavA. prakSepAhArI nathI. kAraNa ke ekendriyane meDhAne abhAva hovAthI prakSepAhAra nathI. ane nArakI ane dezane vaikriya zarIrI hevAthI tathAsvabhAve prakSepAhAra nathI. kahyuM che ke, ekendriya, deva ane nArakone prakSepAhAra nathI. bAkInA saMsArastha jIvone prakSepAhAra che." bAkInA beidriya, teIdriya, cariMdriyajI, tiryaMca paMcendriya ane manuSyane lomAhAra tathA prakSepAhAra hoya che. baMne prakAranA AhArano temane saMbhava che. (1182) have devanA AhAra bAbatamAM vizeSa kahe che. oyAhArA maNabharikhaNo ya samvevi suragaNA hoti / sesA havaMti jIvA lomAhArA muNeyavvA // 1183 / / badhAye devagaNe ojAhArI ane manabhakSI eTale manavaDe bhakSaNa karanArA hoya che. bAkInA cha le mAhArI hoya che ema jANavuM.,
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 badhAye bhavanapati vagere devagaNe| aparyApta avasthAmAM ejAhArI che ane paryApta avasthAmAM maneAbhakSI che. eTale manavaDe vicAramAtrathI AvelA sakala indriyAne AnaMda ApanAra, prApta thayela suMdara pudgalAne khAtA hoya, tema khAya che. eTale vaikriya zarIra sAthe AtmasAt kare che. evA prakAranA manAbhakSI che. AnA bhAva evA che ke, 278 jema zItayeAnivALA jIvAne zItapudgalA sukharUpa piraName che. athavA uSNuceAnivALA jIvAne uSNupudgalA sukharUpe pariName che. tema devAvaDe manathI grahaNa karAtA puddagalA devane parama sa MtoSa ane tRpti mATe thAya che. jethI emanI AhAranI IcchA pUNa thAya che. khAkInA deva sivAyanA nArakI vagere jIvA aparyApta avasthAmAM ejAhArI che. paryAptadazAmAM lAmAhArI jANavA. paNa maneAbhakSI nathI. kemake maneAbhakSaNurUpa AhAra te kahevAya ke je tevA prakAranI zakti vizeSathI manavaDe potAnA zarIranI puSTi karanArA puddagaleA grahaNa kare ane je grahaNa karyAM pachI jIvane tRptipUrvakanA parama satASa thAya. A hakIkata nArakI vagerene nathI kAraNa ke temane pratikUla karmodayanA kAraNe tevA prakAranI zaktinA abhAva che. (1183) apajjattANa surANaDaNAbhoganivattio ya AhAro / pajjattANaM maNabhakkhaNeNa Abhoga nimmAo / / 1184 / / aparyApta devAne anAbhAganimita AhAra hAya che ane paryApta devAne AbhAganirmita manAbhakSaNarUpa AhAra hAya che. AbhAga eTale vicAravApUrvaka, IrAdApUrvaka je karAya, te AbhAga. AbhegapUrvaka je karAya, te AbhAganivartita eTale huM AhAra karu, evI IcchApUrvaka je AhAra karAya, te AbhAganivartitaAhAra kahevAya. AbhegathI viparIta 'huM AhAra karuM chuM ' evI IcchA, IrAdA vagara je AhAra karAya, te anAleganivartitaAhAra kahevAya. varSARtumAM je ghaNA pezAkha thavA vagerenA bahAnAthI jaNAtA zItapudgalanA AhAranI jema te anAbhAganirvAtaMtaAhAra che. ahIM aparyAptadevAnA ejAhAra anAbhAgaganatita hoya che. kAraNa ke manaparyApti na heAvAthI IcchAnA saMbhava nathI. paryAptAone je manavaDe vicArI viziSTa pudgala grahaNa karavApUrvaka AhAra che, te AbhAganitiMta eTale IcchApUrvaka prApta karelA AhAra che. (1184) have sAgare yamanI sa'khyA vaDe AhAra ane zvAseAzvAsanu` kALamAna kahe che. jassa jai sAgarAI Thii tassa tettiehi pakkhehiM / UsAso devANaM vAsasahassehiM AhAro // / 1185 / /
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205. jene AhAra ane zvAsa grahaNa 279 je devane jeTalA sAgaropamanI sthiti hoya che. tene teTalA pakhavADIye ucchavAsa hoya che ane teTalA hajAra varSoe AhAra hoya che. devAmAM je devane jeTalA sAgaropamanI sthiti hoya, tene teTalA pakhavADIye ucchavAsa-zarIranI aMdara rahela prANarUpa pavananuM UMcethI nIkaLavuM hoya che ane teTalA ja hajAra varSoe AhAranI IcchA thAya che. jema ke devane eka sAgaropamanuM AyuSya heya, tene eka pakhavADIye ucchavAsa ane eka hajAra varSe AhAra. jene be sAgaropamanuM AyuSya hoya, tene be pakhavADIe ucchavAsa ane be hajAra varSe AhAranI IcchA thAya che. ema jene tetrIsa sAgarepamanI sthiti hoya temane tetrIsa pakhavADIye ucchavAsa ane tetrIsa hajAra varSe AhArecchA thAya che. de mAM je jeTalo moTA AyuSyavALe te teTale sukhI ane sukhI jIvane uttarottara zvAsozvAsanI kriyAno virahakALa mATe hoya che. kemake zvAse zvAsanI kriyA e duHkharUpa che. tethI jema jema AyuSyamAM sAgaropamanI vRddhi thAya che, tema tema zvAse zvAsanI kriyAnA virahakALanA pramANanI paNa pAkSika vRddhi thAya che. ane AhAranI kriyA te zvAse zvAsa karatAM paNa adhika duHkharUpe hovAthI hajAra varSonI vRddhi thAya che. (1185) have jaghanya AyuvALAnA zvAsozvAsa ane AhAranuM kALamAna kahe che. dasavAsasahassAI jahannamAU dharati je devA / tesi cautthAhAro sattahiM thovehiM UsAso // 1186 // daza hajAra varSanuM jaghanya Ayu je devo dhAraNa kare che teone ja AhArAbhilASa cothabhaphate thAya che. ane zvAse zvAsa sAta stoke hoya che. je bhavanapati vyaMtaradeva dasahajAra varSanA jaghanya AyuSyavALA che. temane AhAranI IcchA cothabhakti eTale eka rAta-divasa pasAra thayA pachI thAya che. eTale manavaDe IcchelA zubhapudagale saMpUrNa kAyAvaDe AhArarUpe pariNAve che. tathA teone sAta stakarUpa kALa vizeSe eka zvAse zvAsa hoya che. eTale sAtasAta staMka vItyA pachI eka eka zvAse zvAsa le che. bAkInA kALe teo tenI AbAdhA rahita svasthapaNe ja rahe che. (eka staka eTale Adhi vyAdhi rahita, svastha manuSyanA sAta zvAsozvAsa pramANa je kALa vizeSa, te eka staka. evA sAta sAta staka vItyA. pachI devene zvAsozvAsa hoya che.) (1186) dasa hajAra varSanI sthitithI laI eka sAgarepama sudhInI sthitivALA devanA AhAra ane zvAsozvAsanuM kALamAna kahe che.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 dasavAsa saharasAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhuttapuhuttA AhArUsAsa sesANaM / / 1187 // pravacanasArAddhAra bhAga-2 dasa hajAra varSathI upara eka samayathI lai nyUna sAgarApamanI sthitivALA devanA AhAra divasa pRthaddhe ane zvAseAzvAsa muhUta pRthakatve hAya che. upara kahela sthitivALA devA sivAyanA bAkInI sthitivALA deveA, je daza hajAra varSathI upara samaya, AvalikA, muhUrta, divasa, mAsa, va, yuga vagere adhika AyuSyavALAthI laI kaMIka nyUna eka sAgaropamanI sthitivALA devenA divasa pRthakrtya AhAra hAya che. ane muta pRthave zvAseAzvAsa hAya che. daza hajAra varSoMthI upa2 samaya vagerenI vRddhi jema jema thAya, tema tema yathAkrama AhAra ane zvAseAzvAsanA divasa ane muhUta pRthanI vRddhi thAya, te vRddhi tyAM sudhI karavI ke jyAre pUrNa eka sAgaropama AyuSyavALAne eka pakhavADIye zvAseAzvAsa tathA hajAravarSe AhAranuM kALamAna rahe. ekendriyAne satata AhArAbhilASa hoya che. vikalendriya nArakIone utkRSTathI aMtamuM hata', pacendriya tiya cAne e aheArAtra vItyA bAda, manuSyAne traNa ahArAtra vItyA bAda hAya che. nArakAne zvAsozvAsa nira Mtara heAya che. ekendriya, eindriya, taiindriya, cauridraya, pa'ca'driya ti ca ane manuSyeAnA zvAseAzvAsa aniyatamAtra che. (1187) 206. traNa tresaTha pAkhaDI asIsa kiriyA 180 akiriyavAINa hoi culasII 84 / annANiya sattaTThI 67 veNaiyANaM ca battIsaM 32 // 1188 || kriyAvAdInA ekase e'sI (180), akriyAvAdInA cAryAsI ( 84), ajJAnavAdInA saDasaDaeN (67) ane vinayavAdInA batrIsa (32) bhedo che. puNyabaMdha vagere rUpa kriyAo kartA vagara heAtI nathI.? A pramANe jANI 'te kriyAe Atma samarpAyanI eTale AtmAzrayI che. ema jeo khAle che, te kriyAvAdIe che. AtmA vagerenA kriyAvAdIonA bheda AgaLa kahevAze te prakArAvaDe ekasAe sI(180) che. kSaNavAra rahenAra kAIpaNa padArtha ne kriyA hAtI nathI. kAraNa ke utpanna thayA pachI tarata ja padArtha nAza pAme che. ema je khele che. te akriyAvAdIe eTale AtmA vagerene nAstirUpa svIkAranArAo che. kahyuM che ke, 'sarva sa`skArI kSaNika che. AthI asthira saMskArAne kriyA kathAMthI heAya ? emanI je bhUti che, te ja kriyA che ane te ja kAraka kahevAya che e akriyA vAdIenA cAryAsI bheda che.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206.. traNaseA treMsaTha pAkhaDI 281 : jemane kutsitajJAna eTale ajJAna che te athavA ajJAna vaDe je care che, te ajJAnIo che. teo asaMcitya eTale vicAryA vagara karela baMdhanI viphaLatA vagerenu pratipAdana karanArA che. te e pramANe kahe che ke, ' jJAna kalyANakArI nathI. kAraNa ke jJAna hAvAthI paraspara vivAdanA kAraNe citta kAluSya vagere thavAthI dIrghatara saMsAranI pravRtti thavAnA sa bhava che. te A pramANe che. kAIka puruSe bIjI rIte batAvela vastumAM amuka kAIka jJAnI jJAnanA gava thI uddhRtamanavALA thaI tenA upara kluSita cittapUrvaka tenI sAthe vivAda kare. vivAda karatA tIvra, tIvratara cittanA kluSita bhAvathI ane ahaMkArathI ghaNA ghaNA azubha karmabaMdhane sabhava che. tenAthI lAMbe atilAM saMsAra thAya che.' tathA karyuM che ke, " bIjA kAI e bIjI rIte khatAvela bhAvamAM jJAnanA gathI vivAda karI kluSita cittavALA thAya che, tethI tene krama badha thAya che.' mATe jo ajJAnanA Azraya karavAmAM Ave, tA ahaMkAra thAya nahIM ane bIjA upara kluSita citta paNa thAya nahIM. AthI karma baMdha paNa thAya nahIM. paraMtu je vicAraNApUrvaka kaba`dha karAya che, tenA vipAka eTale phaLa bhayaMkara hoya che. ane te tIvra adhyavasAyapUrvaka thayela hAvAthI avazya bhAgavavA paDe che. tathA mananA vyApAra eTale vicAra vagara jekAyA ane vacananI pravRtti mAtrathI je kama bandha thAya che temAM mananeA abhiniveza eTale . Agraha na hovAthI avazya bhAgavavA lAyaka thatA nathI. ane tenA phaLa paNa bhayaMkara heAtA nathI. paraMtu karmanA sa`ga phakta ati sukAI gayela cUnAthI dhALela bhIMta para rahelI dhULa samAna hAya che. te kamasaMga jAte ja zubhaadhyavasAyarUpa pavananA jorathI dUra thaI jAya che. manamAM abhinivezanA bhAva eTale Agraha rahitapaNuM' ajJAnanA svIkArathI Ave che. jJAna heAvAthI abhinivezapaNAnA saMbhava che. tethI ajJAnane ja meAkSamArgamAM pravRtti karanAra mumukSuoe svIkAravuM. paNa jJAnane nahIM svIkAravuM. jJAnanA svIkAra tyAre yukta eTale yAgya thaI zake. jo jJAnane nizcaya karavAmAM Ave tA, paraMtu te jJAnanA nizcaya thaI zaktA nathI. kAraNa ke badhA dazanIe eTale dhavALAe paraspara bhinna prakAranuM ja jJAna svIkAre che-mAne che. tethI nizcaya karI zakAtAM nathI ke zuM A jJAna samyag che, ke mithyA che? kahyuM che ke, ' badhA jJAnIe paraspara jJAna bhinna-bhinna prakAre kahe che. tethI A pramANe che.' ema nizcaya karI zakAtA nathI. te (1) ajJAnIonA saDasaTha (67) bheda che. * 36
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 : pravacana sAroddhAra bhAga-2 - vinayapUrvaka caranArA eTale vinayAcAra pALanArane vaiyike kahevAya. eo kaI liMga, AcAra ke zAstrane dharanArA eTale mAnanArA nathI. phakta vinayane ja svIkAranArA che. emanA batrIsa bhedo che. (1188) - have je pramANe uddeza hoya che te pramANe nirdeza kara e nyAyAnusAre kriyAvAdIonA ekase eMsI (180) bheda lAvavAnI rIta kahe che. kriyAvAdInA bhedoH'jiivaainvpNyaannN aho ThavijaMti sayaparayasadA / tesipi aho nicAniccA saddA Thavijanti // 1189 // . kAla 1-ssahAva 2 niyaI 3 Isara 4 appatti 5 paMcavi payAI / niccAnicANamaho aNukkameNaM ThavijaMti // 1190 // * jIva, ajIva, puNapa, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA baMdha ane mokSa e nava padArthone kamasara pATI para lakhavA pachI te dareka na padenI nIce, svataH ane parata ema be zabda lakhavA. tyAra pachI te svataH ane parataH zabdanI nIce nitya ane anitya zabdo lakhavA te pachI nitya ane anitya zabda nIce kamasara kALa, svabhAva, niyati, Izvara ane AtmasvarUpa e pAMca pade sthApavA. (1189-1190 ) have Aja bhedane vistArathI kahe che. jIvo iha asthi sao nicco kAlAu iya paDhamabhaMgo / bIo ya asthi jIvo sao anicco ya kAlAo // 1191 // evaM parao'vi hu doni bhaMgayA puvvadugajuyA cauro / laddhA kAleNevaM sahAvapamuhAvi pAviti // 1192 // paMcahivi caukkehi pattA jIveNa vIsaI bhNgaa| evamajIvAIhivi ya kiriyAvAI asiisayaM // 1193 // ahIM jIva che, svataH che, nitya che. kALathI che. A prathama bhaMga che. bIjo bhaMga jIva che. svataH che, anitya che ane kALathI che. e pramANe parata nA paNa be bhAMga jANavA, ema pUrvanA kahela svataH nA be bhAgA sAthe kALanA cAra bhAMgA thayA. e pramANe svabhAva vagerenA paNa cAra cAra bhAMgA Ave che. ema pAMcanA cAra cAra bhAMgA gaNatA jIvapadanA vIsa bhAMgA thayA. e pramANe ajIva vagerenA paNa gaNutA kriyAvAdInA eka eMsI bhAMgA thAya,
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyAvAdI 180 bhedanI sthApanA ajIva puNya pApa Azrava saMvara nijA baMdha mokSa - anita anitya nitya | anitya anitya | | | | | kALa svabhAva niyati Izvara AtmA kALa svabhAva niyati Izvara AtmA kALa svabhAva niyati Izvara AtmA kALa svabhAva nIyatI Izvara AtmA - A pramANe eka jIva padArthanA vIsa (20) bheda thayA. e rIte nave padanA vIsa-vIsa bheda gaNatA kula kriyAvAdI ekase aMsI (180) bheda thAya che. 206 traNa tresaTha pAkhaMDI
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 ' pravacanasAroddhAra bhAga-2 kALavAdIH jIva che. svataH che. kALathI che ane nitya che. e pahele bhAMge tha. A bhAMgAne bhAvArtha kahe che. A jagatamAM jIva AtmA che. A jIva AtmA svataH svarUpathI kharekhara vidyamAna che ane te potAnA svarUpathI che. hrasvatva-dIrghatavanI jema paranI apekSAthI nathI. vaLI nitya zAzvata che, paNa kSaNika nathI. kAraNa ke AgaLa pAchaLanA samaye haMmezA rahelo hovAthI, A jIva AtmA che. svataH eTale svarUpe che. kALavAdInA mate, kALavAdIo te jANavA ke jeo AkhuM jagata kALavaDe karAyeluM che ema mAne che ane teo ema kahe che ke, kALa vagara AMbe, caMpa, azoka vagere jhADa upara phUla tathA phaLonI utpattinI paraMparA cAlatI nathI. vaLI himakaNa yukta ThaMDI paDavI. nakSatra UgavA, garbhadhAna thavuM. varasAda paDe vagere Rtuone vibhAga kALa vagara thatuM nathI. temaja bAlyAvasthA, kumArAvasthA, yuvAvasthA, zarIra para karacalI paDavI, sapheda vALa AvavA vagere avasthAo kALa vagara thatI nathI. kemake A badhIye vastuo amuka cokkasa kALa vibhAgamAM prApta thAya che. ji kALa vibhAga na hoya, te badhIya avyavasthA thaI jAya je ApaNane Icchita ke mAnya nathI. tathA lekamAM paNa maga vagerenuM pAkavuM eTale raMdhAvuM paNa kALa vagara thatuM dekhAtuM nathI. paraMtu kALakrame thAya che. je kALa vagara thatuM hoya te vAsaNa, thALI, idhana, agni vagere sAmagrInA maLavA mAtrathI ke saMparka thavAthI prathama samayamAM maga vagere pAkI javAne (raMdhAI javAne) prasaMga Avaze. paNa te pramANe prathama samaye raMdhAvAnuM thatuM nathI. mATe je kaMI karAyuM che. te badhuM kALavaDe ja karAyela che. kahyuM che ke, kALa vinA garbha--bAlyAvasthA, yuvAna vigere kAMIpaNa thatuM nathI mATe je kAMI lakamAM thAya che. te badhAnuM kharekhara kAraNa kALa che. thALI vagere sAmagrIne saMparka hovA chatAM paNa kALa vagara maga vagere raMdhAvAnuM dekhAtuM nathI. tethI A kALathI thAya che ema mAnavuM. have bIjo bhAge A pramANe che. 2. jIva che. svathI che, anitya che, kALathI che? ema upara kahyA pramANe parataH paNa be bhAMga karavA te A pramANe 3. "jIva che. parathI che. nitya che. kALathI che. 4. jIva che. parathI che. anitya che. kALathI che. badhAya padArthonA svarUpanuM jJAna parapadArthanA svarUpanI apekSAe thAya che. jema dIrghatvanI apekSAe hrasvatvanuM jJAna thAya che ane svatvanI apekSAe dIrghavanuM jJAna thAya che. ema AtmAnuM jJAna thAMbhalA, ghaDA vagerene joIne (vicArIne) tenA sivAyanI cIjomAM AtmAnI buddhi eTale jJAna thAya che. AthI AtmAnuM ja svarUpa che te parathI ja jaNAya che. svathI nahIM. AgaLa "svathI ja pada vaDe prApta thayelA be
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 traNaso treMsaTha pAkha'DI .295 bhAMgAone A be parataHthI e padmavALA be bhAMgA sAthe meLavatA cAra bhAMgA thAya che. A cAra bhAMgA kALapadanA thayA. A pramANe svabhAva, niyati, Izvara, Atmapada e darekanA cAra cAra vikalpA prApta thAya che. te A pramANe svabhAvavAdI :- 1. jItra che. svathI che. nitya che. svabhAvathI che. 2. jIva che. svathI che. anitya che. svabhAvathI che. 3. jIva che. parathI che. nitya che. svabhAvathI che. 4. jIva che. parathI che. anitya che. svabhAvathI che. te svabhAvavAdIo A pramANe kahe che. A jagatamAM badhAye bhAvA-padArtho svabhAvanA vazathI utpanna thAya che. te A pramANe :- mATImAMthI ghaDA thAya che. vastra vagere nahIM. taMtu dArAmAMthI vajra utpanna thAya che. ghaDA vagere nahIM. ane A pramANe je amuka nakkI thavApaNuM hoya che te tathAsvabhAva, vagara thatu nathI. mATe AkhuM' jagata svabhAvakRta jANavu' ane vaLI khIjA kAryAnA samUha tA dUra rahA, ahIM maga vagere raMdhAvAnuM paNa svabhAva vagara thaI zakatuM nathI. jema thALI iMdhana kALa vagere badhIye sAmagrI hAvA chatAM paNa kAyaDuM maga rUMdhAtuM nathI. ema jaNAya che. tethI je vastu je bhAva hovAthI thAya che, ane je (bhAva) na heAvAthI je vastu thatI nathI. te anvayavyatirekavyAptine anusaranAra te je karAyuM te svabhAvakRta maganuM pAkavuM vagere manAya che. tethI A AkhA jagatamAM utpanna thayela padArtho svabhAvathI utpanna thAya che. ema jANavu, --: niyativAdI:- :- 1. jIva che. svathI che. nitya che. niyatithI che. 2. jIva che. svathI che. anitya che. niyatithI che. 3. jIva che. parathI che. nitya che. niyatithI che. 4. jIva che. parathI che. anitya che. niyatithI che. niyativAdIo A pramANe kahe che. niyati e kharekhara bIjuM tattva che. jenAthI A sarve padArtho niyata svarUpe ja utpanna thAya che. bIjA rUpe nahIM, jyAre je jenAthI thAya che. tyAre te tenAthI ja eTale niyatarUpathI ja thatuM maLe che. ema na hoya tA kAryakAraNubhAvanI vyavasthA ane amuka nakkI rUpanI vyavasthA na rahe. kAraNa ke niyAmakanA abhAva hovAthI. mATe A pramANe kArya niyatatAthI jaNAtI A nitinuM nirAkaraNa karavA ( apalApa karavA ) kANu samartha thAya ? tathA kahyuM che ke, je badhA bhAvA niyatarUpe ja thAya che. te tenA svarUpanA anubhedathI ( anuvedhathI ) niyatithI ja thAya che. jayAre je jenAthI thAya che te tyAre tenAthI ja thAya.' ema nyAyathI je niyatapaNe thAya che. tene bASita karavA kANu samartha che. ? (2)'
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 pravacana sAroddhAra bhAga-2 IzvaravAdI - 1. jIva che. svathI che. nitya che. IzvarathI che. 2. jIva che. svathI che. anitya che. IzvarathI che. 3. jIva che. parathI che. nitya che. IzvarathI che. 4. jIva che. parathI che. anitya che. IzvarathI che. IzvaravAdIo AkhuM jagata IzvarakRta mAne che ane jJAna, vairAgya, dharma ane aizvaryarUpa catuSka jene sahaja rIte siddha thayeluM che tathA prANionAM-svarga ane mokSanA preraka Izvara che ema te mAne che. kahyuM che ke, je jagatpatine apratibaMdha eTale nAza na pAme tevuM 1. jJAna che tathA 2. vairAgya, 3. aizvarya ane 4. dharma. A cAra sahasiddha che. AtmAnA (pitAnA) sukhaduHkhamAM A ajJAnI jIva asamartha che. Izvara prerita te svargamAM athavA narakamAM jAya che. AtmavAdI - 1. jIva che. svathI che. nitya che. AtmAthI che. 2. jIva che. svathI che.. anitya che. AtmAthI che. 3. jIva che. parathI che. nitya che, AtmAthI che. 4. jIva che. parathI che. anitya che. AtmAthI che. AtmavAdIe vizvanI pariNatirUpa eka AtmAne ja svIkAre che. kahyuM che ke, dareka dehamAM rahele bhUtAtmA eka ja che. pANImAM rahelA candranI jema te eka prakAre ane aneka prakAre jaNAya che. A (pratyakSa jaNAtuM cetana-acetana svarUpa) je bhUtakALamAM thayeluM che ane je bhaviSyakALamAM thavAnuM che te sarvapuruSa eTale AtmA ja che. A pramANe pAMce ne cAre guNatA vIsa bhAMgA thayA. A vIsa bhAMgA jIvapadanA AvyA. e pramANe ajIva vagere AThe padenA darekanA vIsa vIsa bhAMgA thAya che. jema jIva che. svathI che. nitya che. kALathI che vagere e pramANe visa bhAMgA vicAravA. evI rIte visane nave guNatA kiyAvAdInA ekaso eMsI (180) bhAMgA thayA. (1191-1192-1193) have akriyAvAdInA coryAsI (84) bhAMgA lAvavAnI rIta kahe che. akriyAvAdInA bheda iha jIvAipayAI punnaM pAvaM viNA Thavijjanti / tesimahobhAyammi Thavijjae saparasaddadugaM // 1194 // tassavi aho lihijjai kAla 1 jahijchA ya 2 payadugasameyaM / niyai 1 ssahAva 2 Isara 3 appatti 4 imaM payacaukaM // 1195 //
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 traNa tresaTha pAkhaMDI 287 AmAM jI vagere padene puNya, pApa e be pada vinA sthApavA. tenI nIcenA bhAge sva ane para e be zabdo lakhavA. te be zabdonI nIce 1 kALa, ra, yatheccha, 3. niyati, 4. svabhAva, 5, Izvara, 6. AtmA. e cha pado lakhavA. akriyAvAdIonA bheda lAvavAnI rItamAM prathama uparokta vAdipadone puNya, pApa vagara sAta pada anukrame eka lAInamAM (pATI) lakhavA. pachI te jIva vagere dareka padenI nIce sva ane para e be zabdo lakhavA. AtmA asattva eTale avidyamAna hovAthI tenA nitya-anitya vikalpa eTale bhAMgA hotA nathI. kAraNa ke AtmArUpa dharmInI siddhi thavArUpa Apatti AvatI hovAthI te sva ane para e be zabdonI nIce 1. kALa, 2. yadacchA, 3. niyati, 4. svabhAva, 5. Izvara, 6. AtmA-e cha pade lakhavA. badhA yadarachAvAdIo akriyAvAdI ja che. keI ja kriyAvAdI nathI. tethI AgaLa kiyAvAdIomAM tenuM pratipAdana karyuM nathI. (1194-115) paDhame bhaMge jIvo natthi sao kAlao tayaNu bIe / parao'vi natthi jIvo kAlAiya bhaMgagA donni // 1196 / / evaM jaicchAIhivi paehi bhaMgagaM dugaM patta / / miliyAvi te duvAlasa saMpattA jIvatatteNa // 1197 // evamajIvAIhivi pattA jAyA to ya culasII / bheyA akiriyavAINa huMti ime savyasaMkhAe // 1198 // prathama bhAMgAmAM "jIva nathI svathI ane kALathI te pachI bIjA bhAMgAmAM jIva nathI. parathI ane kALathI e be bhAMgA thayA ema yaachA vagere pAMca padanA darekanA be-be bhAMgA thaze. te badhA bhAMgA bhegA karatAM jIvapadanA bAra bhAMgA thayA. e pramANe ajIva vagerenA bhAMgAe karatAM kule sava maLI akiyAvAdIonI bheda saMkhyA ceryAsInI (84) thaI. have vikalpanI rItane kahe che. 1. "jIva nathI. svathI ane kALathI" e pahele bhAMge che. te pachI 2. "jIva nathI. parathI ane kALathI" e bIjo bhAMge thaye. A be bhAMgA kALane AzrayI thayA. have ca8cchA vagere pAMca padenA paNa darekanA svathI ane parathI ema babbe bhedo gaNatA badhA maLIne jIvapadanA bAra bhede thaze. A bhAMgAone artha AgaLanI jema vicAra. prazna - yadacchAthI eTale yadacchAvAdIonA mate ema artha kare. te te yadacchAvAdIo keNa che?
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 akiyAvAdInA 84 bheda, ' ajIva Azrava saMvara nirjarA baMdha mokSa sava para va para stra para para sva para sva para . ] kALa yatherachA niyati svabhAva Izvara AtmA kALa yathecchA niyati svabhAva Izvara AtmA 8 9 10 11 12 pravacanasAroddhAra bhAga-2 A pramANe jIva padanA bAra (12) bheda thayA. e pramANe ajIva vagere dareka padenA bArabAra bhede gaNatA kula coryAsI (84) bhedo thAya che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206. traNa tresaTha pAkhaMDIo 289 uttara - yadacchAvAdIo bhAve eTale padArthonA kArya-kAraNa bhAvane amuka niyata saMtAna eTale paraMparAnI apekSAe svIkAratA nathI. eTale mAnatA nathI. paraMtu yadacchA vaDe eTale emane ema thavAnuM mAne che. tathA teo ema kahe che " vastuone amuka niyata kaI kArya-kAraNa bhAva nathI kAraNa ke, tathA prakAranA pramANane abhAva hovAthI, jemake deDako jema deDakAthI utpanna thAya che. tema gomaya eTale chANa (kAdava)mAMthI paNa utpanna thAya che. agni agnimAMthI pedA thAya che. tema araNinA lAkaDAmAMthI paNa pedA thAya che. dhUmADe dhUmADAthI utpanna thAya che. tema agni iMdhananA saMgathI paNa thAya che. kadalI eTale keLA kaMdamAMthI pedA thAya che. tema keLAnAM bIjamAMthI paNa thAya che. vaDa vagere paNa bIjamAMthI pedA thAya che. tema DALInA eka bhAga eTale kalamathI paNa pedA thAya che. tethI kyAre paNa amuka niyata kAryakAraNabhAva hotA nathI. paraMtu yadacchAthI kyAreka kaMIka thAya che. ema mAnavuM. nahIM te vastunA saddabhAvane anya svarUpe jotA buddhimAne pote potAnA AtmAne phaleza pamADe che. A bAra bhAMgAe jIvapadanA prApta thayA. e pramANe ajIva vagere cha padyamAM darekanA bAra bAra bhAMgAo thAya che. AthI bArane sAte guNatA badhA maLI ceryAsI bhAMgAo akriyAvAdInA thayA. (1196-1198) have ajJAnIonA saDasaTha (67) bhedo lAvavAnI rIta kahe che. ajJAnavAdIonA bhedo saMta 1 masaMta 2 saMtAsaMta 3 mavattavya 4 sayaavattavva 5 / asayaavattavyaM 6 sayasayavattavyaM 7 ca satta payA // 1199 // jIvAinavapayANaM ahokameNa imAI ThaviUNaM / jaha kIrai ahilAvo taha sAhijjai nisAmeha // 1200 // 1. satva, ra, asattva, 3. saravAsa, 4, avaktavya, 5. sat * avaktavya, 6. asat avaktavya, 7. sat asat avaktavya-e sAta pado che. e sAte padene jIva vagere nava padenI nIce yathAkrame sthApavA ane je pramANe ene abhilApa karAya che ane bolAya che te sAMbhaLe. 1. satva, 2. asava, 3. sattAsattava, 4. avaktavya, 5. satavaktavya, 6. asat avaktavya, 7. sat asat avaktavya-e sAta pada athavA bhAMgA thAya che. temAM 1. sarva eTale svarUpe vidyamAna paNuM. 2. asava eTale pararUpe avidyamAnapaNuM. 37
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ' pravacanasAroddhAra bhAga-2 - 3. sava-asatva eTale sva-pararUpe vidyamAna ane avidyamAna paNa 4. jo ke badhI vastuo sva pararUpavaDe haMmezA svabhAvathI kyAreka pragaTa savAsatvarUpe che. chatAM paNa kyAreka kaMIka utpanna thayela eTale jANanAra vaDe vivakSA karAya che. tyAre A pramANe traNa vikalpo thAya che. te vakhate sattava ane savane eka zabda vaDe balavAnI IcchA kare tyAre tene jaNAvanAra keIpaNa tene vAcaka zabda na hovAthI avaktavyarUpe bheda thaye. pa. jyAre eka bhAga satarUpe ane bIjo bhAga avaktavyarUpe ema baMnenI eka sAthe vivakSApUrvaka belavAmAM Ave, tyAre sat avaktavya. 6. jyAre eka bhAga asatarUpe hoya ane bIjo bhAga avaktavyarUpe hoya, ane te baMnenI eka sAthe vivakSA karavAmAM Ave tyAre asat avaktavya. 7. jyAre eka bhAga sat che.. eka bhAga asatarUpe che. eka bhAga avaktavyarUpe hoya ane traNenI virakSA karavI hoya, te sat asat avaktavya. A sAta vikapa sivAya bIjo keI vikalpa saMbhavI zake nahIM. badhAye vikapane A sAtamAM ja samAveza thaI jAya che. ahIM ghaTane laI A sAta vikalponI (sahabhaMgInI) vicAraNA kare che. 1. kAMThe, Doka, kapAla, peTa, taLiyA vagere pitAnA paryAyano saddabhAva hovAthI ghaDI ghaDArUpe kahevAya che. AthI "sat ghaDe che. sanaghaTa e rUpa prathama bhAMge thaye. 2. vastramAM rahela taMtu vagere para paryAyane ghaDAmAM asatbhAva hovAthI aghaTa eTale ghaTAbhAva che. parapayAryo vaDe samasta ghaTanI asabhAvanI vivakSAnA kAraNe "avana ghaTA" e bIjo bhAgo tha. 3. eka bhAgamAM svaparyAvaDe satarUpe ane bIjA bhAgamAM para paryAvaDe asat rUpe hoya, te vivakSAnA kAraNe "sara aNana ghaTA e trIjo bhAMge thaye. 4. A ye ghaDe sva ane para e baMne paryA vaDe sabhAva ane asatabhAva vaDe vizeSita hovAthI eka sAthe kahI zakavA mATe IcchanAra vyakti asamartha hovAthI avaktavya bhAMga thAya che. sva para paryAyarUpa sava-asavamAMthI kaIka eka sAMketika zabda vaDe saMpUrNa ghaDAne eka sAthe kahe azakaya hovAthI "lavatho ghaTa" rUpe ce bhAMge thaye. 5. eka bhAgamAM potAnA paryAvaDe satarUpe rahelo ghaDe ane bIjA bhAgamAM svapararUpa ubhaya paryAye vaDe sattva-asatvarUpe eka sAthe kaI eka asAMketika zabdavaDe kahevA mATe vivakSA karAyela te kuMbha-savA ghara thAya. ema kahI zakAya. amuka bhAgamAM ghaDe ghaTasvarUpe ane amuka bhAgamAM ghaDe avaktavyarUpe hovAthI sat avaktavyarUpe kahevAya che. A pAMcamo bhAMge thaye.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206, traNa tresaTha pAkhaMDIo. 291 6. eka bhAgamAM paraparyAye vaDe asatarUpe vizeSita ghaDe ane bIjA bhAgamAM svapara paryAvaDe sarva-asattvarUpe eka sAthe sAMketika eka zabda vaDe kahevA mATe vivakSA karAyela ghaDe asat avaktavyarUpe thAya che. amuka bhAgamAM asatarUpe na hovAthI asat ane amuka bhAgamAM avaktavyarUpe hovAthI sat vacce ghara rUpa chaThTho bhAMge thaye. 7. eka bhAgamAM sva paryAvaDe savarUpe vizeSita ghaDe vaLI eka bhAgamAM paraparyA vaDe asavarUpe vizeSita ghaDo ane bIjA bhAgamAM svapararUpa ubhaya paryAye vaDe sava-asatvarUpe ekasAthe bolavAnI vivakSA karAyela ghaDe "satta jatA avAca ghaTa" e rUpe sAtame bhAMga thaye. amuka bhAgamAM ghaTarUpe sat, amuka bhAgamAM aghaTavarUpe asat ane amuka bhAgamAM avaktavyarUpe hovAthI sat-asat avaktavya. A pramANe sAta bhede ghaDe thaye. A rIte paTa vagere padArtho paNa jANavA. A sAte padane pATImAM lakhela (sthApela) jIva vagere che te darekanI nIce kamasara lakhavA. jethI je rIte e bhedane abhilApa eTale kathana thaze. (119-1200) saMto jIvo ko jANai ? ahavA kiM va teNa nAeNaM ? / sesapaehivi bhaMgA iya jAyA satta jIvassa // 1201 // evamajIvAINavi patteyaM satta miliya tesaTThI / taha anne'vi hu bhaMgA cattAri ime u iha huti // 1202 // jIva che. ema koNa jANe che? athavA tene jANavAthI zuM ? ema bAkInA padavaDe jIvanA sAta bhAMgA thAya che. e pramANe ajIva vagere darekanA paNa sAta sAta bhAMga A pramANe thAya che.' jIva che" ema ke jANe che? athavA tene jANavAthI zuM? e pramANe pahele bhAMgo thaye. Ano bhAvArtha e che ke keIne paNa kaI evuM viziSTa jJAna nathI ke je atIndriya evA AtmAne jANI zake ane te AtmAne jANavAthI kaMIpaNa kazo lAbha nathI. te A pramANe jema "AtmAne nitya, sarvavyApI, amUrta (arUpI) jJAna vagere guNothI yukta athavA guNa rahita che. ema jANavAthI kyA puruSArthanI siddhi thAya che? mATe ajJAna ja kalyANakArI che." ema bAkInA asat vagere cha padavaDe jIvanA bhAMgA thAya che. jema "jIva nathI." ema ke jANe che? athavA tene jANavAthI zuM" vagere e pramANe jIvapadanAM sAta bhAMgA thAya che. e pramANe ajIva vagere ATha padenAM darekanAM sAta sAta bhAMgA thAya che. te badhAne ekatrita karatA tresaTha bhAMgAo thayA. (1201-1202)
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29ra pravacanasAroddhAra bhAga-2 - tathA bIjA paNa AgaLa cAra ja bhAMgA thAya che te ajJAnika matanA prarUpaNanA samaye kahevAze. saMtI bhAvuppattI ko jANai kiMca tIeN nAyAe ? / evamasaMtI bhAvuppattI sadasatiyA ceva // 1203 // taha avvattavyAvi hu bhAvuppattI imehi miliehiM / bhaMgANa sattasahI jAyA annANiyANa imA // 1204 // bhAva5tti che. ema keNuM jANe che. tene jANavAthI zuM? e pramANe bhAva5tti nathI" ane "sat asat bhAva5tti tathA avaktavya bhAva5tti ene meLavatA ajJAnIonA A saDasaTha bhAMgA thayA. 1. "bhAvotpatti che. ema keNa jANe che? ene jANavAthI zuM? 2. bhAtpatti nathI. ema koNa jANe che? ene jANavAthI zuM? 3. bhAtpatti sat asata che, ema koNa jANe che? tathA ene jANavAthI zuM? 4. bhAtpatti avaktavya che, ema keNa jANe che? ene jANavAthI zuM ? A bhAMgAone A bhAvArtha che. "A padArthonI utpatti zuM satu rUpe che ke asatarUpe che? ke sadasatarUpe che ke avAgyarUpe che? ema keNa jANe che? ane jANavAthI paNa kaI ja prayeAjana nathI. bAkInA traNa vikalapa utpatti pachI thanArA padArthonA avayanI apekSAe havAthI ahIM saMbhavatA nathI. mATe kahyA nathI. A cAra bhAMgAo tresaTha bhAMgAomAM meLavatA ajJAnavAdIonA saDasaTha bheda thAya che. (1203-1204) vinayavAdInA bhedo have vinayavAdInA batrIza bhedo kahe che. sura 1 nivai 2 jai 3 nnAI 4 thavirA 5 vama 6 mAi 7 piisu 8 eesi| maNa 1 vayaNa 2 kAya 3 dANehiM 4 caubiho kIrae viNao // 1205 // aTThavi caukkaguNiyA battIsa havaMti venniymeyaa| savvehiM piDiehiM tinni sayA huMti tesaTTA // 1206 // deva, rAjA, yati, jJAtijana, sthavira (vRddha), avama eTale dayanIya mANasa ane mAtA, pitA-A AThane mana, vacana, kAyA ane dAnavaDeema cAra prakAre vinaya kara joIe. A AThane paNa cAra vaDe guNatA vinayavAdInA batrIsa (3ra) bheda thAya che. A sarve meLavatA traNaso tresaTha (363) bheda thAya che.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAnavAdIonA 67 bhede. 206. traNa tresaTha pAkhaMDIo jIva ajIva puNya pApa Azrava saMvara nirjarA baMdha mokSa sava asava savAsa avakatavya sava-avakatavya asararva-avakatavya savAsarva avakatavya 3 4 5 7. A pramANe sAta bhedoe jIva padArtha thaye che. e rIte ajIva vagere ATha padenA sAta-sAta bhedo karavAthI kula (63) tresaTha bhedo thayA. temAM 1. bhAva5tti che-ema koNa jANe che? ene jANavAthI zuM? 2. bhAtpatti nathI-ema koNa jANe che? ene jANavAthI zuM? 3. bhAtpatti sat-asat che-ema ke jANe che? ene jANavAthI zuM ? 4. bhAtpatti avaktavya che-ema koNa jANe che? ene jANavAthI zuM? A cAra bhAMgAone uparanA 63 (tresaTha) bhedamAM umeratAM kula saDasaTha (67) bheda ajJAnavAdIonA thAya che. ' 293
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 - pravacanasAroddhAra bhAga-2 sura eTale de, rAjA, yati eTale muni sAdhu, jJAtijana eTale sagAvahAlA, sthavira eTale vRddha puruSe, avama eTale dayA karavA lAyaka kApeTika vigere, mAta. ane pitA-A AThene manavacana-kAya ane dAnavaDe ema cAra prakAre vinaya karavo joIe. te A pramANe devone manavaDe, vacanavaDe, kAyAvake ane dezakALAnusAra dAnavaDe vinaya karavo joIe. e pramANe rAjA vigere bhedamAM paNa jANavuM. A vinaya karavAthI svarga ane mokSamAM javAya che. (mekSane pamAya che.) vinaya eTale namrabhAvapUrvakanI moTAI rahitatA te vinaya che. badhA bhedamAM A pramANe vinayathI deva vigerene sevavAthI svarga ane mokSanA bhAgI thAya che. A AThe bhedone cAravaDe guNatA batrIsa vaiyika eTale vinayavAdInA bhedo thAya che. AgaLa kahelA kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane A vinayavAdInA badhAye bhedane ekaThA karatA traNa tresaTha (363) bhedo pAkhaMDIonA thAya che. A badhAnuM khaMDana sUtrakRtAMga vigere graMthamAMthI jANavuM. (1205-1206) 207. "ATha prakAre pramAda pamAo ya murNidehi, bhaNio aTThabheyao / annANaM 1 saMsao 2 ceva, micchAnANaM 3 taheva ya // 1207 / / rAgo 4 doso 5 maibbhaMso 6, dhammami ya aNAyaro 7 / jogANaM duppaNihANaM 8, aTTahA vajjiyavvao // 1208 // mekSamArgamAM jenAvaDe jIva zithila prayatna eTale DhIlAzavALo thAya, te pramAda. te pramAda munionA Indra evA tIrthakaroe ATha prakAre A pramANe kahyo che. 1. ajJAna eTale mUDhatA, mUrkhatA, 2. saMzaya eTale A padArtha A pramANe che ke nahIM evo je saMdeha, 3. viparIta jANakArIrUpa mithyAjJAna, 4. AsaktirUpa rAga, pa. aprItirUpa cheSa, 6. yAdanAzarUpa smRtibhraMza, 7. arihaMta praNitadharmamAM anAdarUpa anughama, 8. mana-vacana-kAyAnI duSTa pravRttirUpa vega dupraNidhAna, A AThe prakArane pramAda karmabaMdhanA kAraNarUpa hovAthI tyajI devA che. (1207-1208) 208. bharatAdhipatirUpa cakravartI bharaho 1 sagaro 2 maghavaM 3 saNaMkumAroyarA ya sadlo 8 / saMtI 5 kuMthU 6 ya aro 7 havai subhUbho 8 ya koravo // 1209 // navamo ya mahApaumo 9 hariseNo 10 ceva rAyasadulo / / jayanAmo 11 ya naravaI bArasamo baMbhadatto ya 12 // 1210 //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211. prativAsudeva 1. prathama cakravartI bharata, 2. bIjA rAjazAla eTale rAjAomAM siMha samAna cakravartI sagara, 3. trIjA maghavAna, 4. cethA sanatakumAra, pa. pAMcamAM zAMtinAtha, 6. kuMthunAtha, 7. sAtamA aranAtha, 8. AThamA kauravya travALA subhUma, 9. navamA mahApa, 10. dasamA hariSeNa, 11. agyAramA jaya, 12. bAramA brahmadatta cakravartI kahyA che. (1209-1210) 209. haLadhara eTale baLadeva ayale 1 vijaye 2 bhadde 3, suppabhe ya 4 sudaMsaNe 5 / ANaMde 6 naMdaNe 7 paume 8, rAme yAvi 9 apacchime // 1211 // 1. pahelA acala baLadeva, 2. bIjA vijya, 3. trIjA bhadra, 4. cethA suprabha, 5. pAMcamA sudarzana, 6. chaThThA AnaMda, 7. sAtamA naMdana, 8. AThamA padma eTale sItApati rAmacaMdra. 9 navamA rAma eTale kRSNanA bhAI baLabhadra. (1211) 210. hari eTale vAsudeva tiviThTha ya 1 duviThTha ya 2 sayaMbhU 3 purisuttame 4 purisasIhe 5 / taha purisapuMDarIe 6 datte 7 nArAyaNe 8 kaNhe 9 // 1212 // 1. pahelA vAsudeva tripR, 2. bIjA dvipRSTha, 3. trIjA svayaMbhU, 4. cothA purUSottama, pa. pAcamAM puruSasiMha, 6. chaThThA puruSapuMDarIka, 7. sAtamA datta, 8. AThamAM nArAyaNa eTale rAmanA bhAI lakSamaNa, 9, navamA kRSNa (1212) 211. prativAsudeva AsaggIve 1 tAraya 2 meraya 3 madhukeDhave 4 nisubhe 5 ya / bali 6 paharAe 7 taha rAvaNe ya 8 navame jarAsaMdhe // 1213 // 1. pahelA azvagrIva prativAsudeva, 2. bIjA tAraka, 3. trIjA meraka, 4. cothA madhu kaiTabha, AmanuM phakta madhu ja nAma che paNa kaiTabha nAmanA potAnA bhAIne saMbaMdhathI madhu kaiTabha kahevAya che, pa. pAMcamA nizulma, 6. chaThThA bali, 7. pralAda athavA prabhArAja, 8. AThamA rAvaNa, 9. navamAM jarAsaMdha. - A tripRSTha vigere sarve nave vAsudevanA yathAnukrame pratizatru che. badhAye cakrodhi eTale caka vaDe laDanArA che. ane badhAye pitAnA cakro vaDe haNAya che. eTale prati
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 vAsudevo pitAnA cakre vAsudevane mArI nAkhavA mATe tenA para choDe che. paNa puNyadayanA kAraNe te cakra vAsudevane namaskAra karIne vAsudevonA hAthamAM Ave che. pachI vAsudeve te cakra cheDI prati vAsudevane haNe che. 212. cauda ratno seNAvai 1 gAhAvai 2 pugehi 3 gaya 4 turaya 5 vaDDhaI 6 itthI 7 / cakaM 8 chattaM 9 cammaM 10 maNi 11 kAgiNi 12 khagga 13 daMDo 14 ya // 1214 // 1. senApati, 2. gAthApati eTale gRhapati, 3. puhita, 4. hAthI, 5. gheDe,6. vakI eTale (suthAra), 7. strI, 8. caka, 9, chatra, 10. cama, 11, maNi, 1ra. kAkiNI, 13. khaga, 14, daMDa - A cauda ratno che. 1. senApati, 2. gRhapati, 3. purohita, 4. hAthI, 5. ghoDA, 6. vakI, 7. strI, 8. caka, 9, chatra, 10 came, 11. maNi, 12. kAgiNi, 13. khaga, 14. daMDa A cauda ne kahevAya che. ratna ni thase tajajJAta vArtA caTuSTim " ! "pitAnI jAtimAM je utkRSTa eTale zreSTha hoya, te rana kahevAya." e vacanAnusAre senApati vagere potAnI jAtimAM vIrya eTale zaktithI utkRSTa hovAnA kAraNe ratno kahevAya che. 1. senApati eTale senAne nAyaka gaMgA-siMdhunI pelI pAranA deza vijaya karavAmAM baLavAna. 2. gRhapati - eTale cakravartInA ghara yogya kAryo karavA tatpara, zAli eTale DAMgara vigere badhA anAje tathA svAdiSTa karI vigere badhA phaLo, badhA zAka vizeSone utpanna karanAra hoya che. 3. purohita:- zAMti karma vigere kAryo karanAra purahita hoya che. 4-5. ghaDA ane hAthIH utkRSTavegavALA mahA parAkramI vigere guNa yukta hoya che. 6. vadhatI -eTale suthAra je gharanI sthApanA vigere karavAmAM hoMziyAra. tamisa guphAmAM ane khaMDaprapAta guphAmAM umegnajalA-nimagnajalA nadI upara cakravartInA sinyane utaravA mATe lAkaDAnA pula bAMdhe che. 7. strIratana - ati addabhUta rUpavAna ane kAmasukhanA nidhAnarUpa strIratna hoya che. 8. cakaratna :- samasta zastromAM atizayavAna ane durdAnta ( dukhe karIne damana karI zakAya evA) zatrune jaya karanAruM cakraratna che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212. cauda ratna. 9 chatraratana - cakavartInA hAthanA sparza--mAtranA prabhAvathI bArajana lAMbApahoLA thaI vaitAdyaparvatanA uttara vibhAgamAM rahelA plerachone anurodhathI meghakumAradee karelA vRSTinA pANunA samUhane dUra karI rakSA karavA samartha, navANu hajAra senAnA saLIyAvALuM, kANAvagaranuM, suprazasta-suMdara senAnA dAMDAvALA ane nIcenA bhAgamAM pAMjarAmAM rahela, rAjalakSamInA cinhavALuM, arjuna nAmanA pAMDura (sapheda) senA vaDe jene pAchaLano bhAga DhaMkAyele che, zarada pUrNimAnA caMdramaMDala jevuM manohara, sUryane tApa, havA, varasAda vigere doSane nAza karanAra chatraratna che. 10. carmaratna - chatraratnanI nIce cakravartInA hAthanA sparza mAtranA prabhAvathI bAra jananI laMbAIvALuM thAya che. ane jemAM savAre vAvela zAli vigere sAMje vAparavA lAyaka thAya che. 11. maNiratna :- vairaiyaratnamaya che. trikeNAkAre cha aMzanuM hoya che. upara-nIce rahelA chatraratna ane carmaratnanI vacce chatranA taMba eTale vaccethI dharI para mUkavAthI bAra yojanAnA vistAramAM rahelA cakravartInI samasta senA upara nirUpama prakAza kare che. tamisaguphA tathA khaMDaprapAtA guphAmAM praveza karatA cakravartInA hastarananA mAthA upara jamaNI bAju cakravartI A ratnane bAMdhe che. jethI bAra jana sudhI pUrva pazcima ane AgaLanA bhAge-ema traNe dizAomAM atigADha aMdhakAranA jaththAne dUra kare che. jenA hAthe ke mAthe bAMdhavAmAM Ave, tenA daivI, tiryaMca ke manuSya saMbaMdhI samasta upadrava ane badhA rogone nAza thAya che. ene mastaka upara ke bIjA keIpaNa aMga para rAkhIne yuddhamAM jAya, te kaIpaNa zastrathI mare nahIM ane badhA bhayathI mukta thAya che. te maNIratna haMmezA je puruSane maNIbaMdha vigere para eTale hAthanA kAMDA vigere para bAMdhavAmAM - rAkhavAmAM Ave te nitya yauvanavAle ane avasthita vALa ane nakhavALA thAya che. 1ra. kAkiNuM ratna - ATha savaNika pramANa ane samarasa AkAramAM rahela hoya che. jhera dUra karavAnI zaktivALuM, je jagyAmAM caMdranI prabhA eTale prakAza, sUryane prakAza, agninI ta paNa aMdhakAranA samUhane dUra karavA samartha na hoya, te tamisaguphAmAM ati gADha aMdhakAra dUra karavA zaktimAna che. jenA divya prabhAva yukta bAra ejana sudhI aMdhakAranA samUhane nAza karanArA kiraNe vadhe che jene cakravartI potAnI chAvaNImAM haMmezA rAtre mUke jethI tenA prakAza vaDe rAtri, divasanA jevA prakAzane dhAraNa kare che. jenA prabhAvathI cakravartI bIjA aDadhA bharatane jItavA mATe saMpUrNa sainya sAthe tamistra guphAmAM praveze che. te guphAmAM pesI cakavatI pUrva dizAnI bhIMta ane pazcima dizAnI bhIMta 38
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 298 para eka-eka ceAjananA AMtare pAMcase dhanuSanA lAMbA-paheALA paiDAnI neminA AkAranA, a'ne tarapha eka-eka ceAjana sudhI prakAza karanArA caMdramAnA maDala jevA gALa, sAnAnI rekhA jevA, gAyanA pezAba AkAre-gAmUtrikA nyAyapUrvaka pUrva dizAnI bhIMta para paccIza ane pazcimadizAnI bhIMta para cAvIsa-ema baMne maLI ogaNapacAsa (49) maMDalA AlekhatA jAya che. te maMDalA jyAM sudhI cakravartI, cakravartI patnane pALe che, tyAM sudhI rahe che. guphA paNa te pramANe ja ughADI rahe che. cakravartI padma pUruM thAya eTale te badhuM ce baMdha thaI jAya. 13. khaDga ratna :- yuddhabhUmimAM apratihata zaktivALu khaDgaratna che. 14, daDaratna H- ratnamaya pAMca lattAvALu vajrasAramaya, AkhA zatru sainyanA nAza karanAru cakravartInI chAvaNImAM je UMcA-nIcA bhAgAne sarakhA karanAru; zAMtikAraka, hitakAra, Icchita manArathane pUranAra, devI, apratihata, zaktivALuM, prayatna vizeSathI vAparatA eka hAra ceAjana jeTaluM nIce jAya che. A caudaratnAmAM dareka ratna" eka-eka hajAra yakSeAthI adhiSThita haiAya che. tathA AmAM senApati vigere sAta pa'cendriya ratnA che, ane cakra vigere sAta ekendriya pRthvI pariNAma rUpa ratnA che. A ekendriya ratnA jabudvIpamAM jadhanyathI ekI sAthe aThThAvIsa maLe che. kAraNa ke jaghanyathI cAra ja cakravartI hoya che utkRSTathI khasAsa (210) hAya che. kAraNa ke cakravartIe utkRSTathI ekI sAthe trIsa hoya che. te A pramANe H mahAvidehakSetramAM aThThAvIsa ane bharata-aravatamAM eka-eka ema kulle trIsa thAya che. A trIsane sAte guNatA khaseA daza thAya che... (1214) ratnAnA prasaMgathI vAsudevanA paNa ratnA kahe che... vAsudevanA ratnA cakaM 1 khagrga 2 ca dhaNU 3 maNI 4 ya mAlA 5 tahA gayA 6 saMkho 7 / ee satta u rayaNA savvesiM vAsudevANaM // 1215 / / cakra, khaDUga, dhanuSa, maNi, vanamAlA, gaDhA, zaMkha - A sAta ratnA badhA vAsudevAne hAya che. mALA deve ApelI hoya che. ane kadI karamAya nahIM. kaumAdakI nAmanI gadA eka hathiyAra vizeSa che. bAra ceAjana vistAra pAmatAM avAjavALA pAMca janya za`kha heAya che. (1215) have sAte ekendriya ratnAnu' pramANa kahe che. cakkaM chattaM daMDa tinivi eyAI vAmamittAI | cammaM duhatthadI battIsaM aMgulAI asI || 1216 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213. navanidhi 299 cauraMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vicchinno / cauraMgulappamANA suvannavarakAgiNI neyA // 1217 // cakarana, chatraratna, daMDaratna-e traNa vAma pramANa che. be hAtha lAMbu camaratna che. batrIsa AMgaLanuM khaDagarana, cAra AMgaLa lAMbu ane enAthI aDadhuM eTale be AMgaLa pahoLuM maNiratna che. cAra AMgaLI pramANe jAtya suvarNamaya kAkiNIratna jANavuM. cakra, chatra, daMDa-e traNa ratno vAma pramANa eTale lAMbA karela be hAtha pramANa ticcha lAMbA karela puruSanA be hAthane AgaLAnI vacce je bhAga te vyAma kahevAya. carmaratana be hAtha lAMbu, khagaratna batrIsa AgaLa lAMbu, maNiratna cAra AMgaLa lAMbu ane be AMgaLa paheluM che. jAtya suvarNamaya kAkiNIratna cAra AMgaLa pramANa jANavuM. A sAte ekendriya rane badhAye cakravartIonA AtmAMzule jANavuM. bAkInA sAta paMcendriya ratna te te vakhata puruSane yogya pramANuvALA hoya che. (1216-1217) 213. navanidhi nesappe 1 paMDuyae 2 piMgalae 3 savvarayaNa 4 mahapaume 5 / kAle ya 6 mahAkAle 7 mANavaga 8 mahAnihI saMkhe 9 // 1218 / / 1. naisapa, 2. pAMDuka, 3. piMgalaka, 4. sarva ratna, 5. mahApa, 6. kAla, 7. mahAkAla, 8. mANuvaka, 9. zaMkha-A nava mahAnidhio che. A nidhiomAM zAzvatAkalpa eTale AcAranA pustaka che. te pustakamAM vizva sthiti kahevAyelI che. (1218) have je nidhimAM je viSayanA kalpa pustake hoya te kahe che. 1. naisanidhi - nesappaMbhi nivesA gAmagaranagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhArANa gihANaM ca // 1219 / / gAma, khANa, nagara, paNa, droNamukha, maDaMba, skaMdhAvAra, gharanI sthApanAnI vidhi naisapamAM kahI che. nisarpa nAmanA nidhimAM gAma, khANa, nagara, pattana, droNumukha, maDaMba, aMdhAvAra eTale chAvaNI, ghare ane dukAnonI sthApanAnI vidhi kahI che. vADathI gherAyela gAma kahevAya. je gAmamAM mIThuM vigere utpanna thatuM hoya te, Akara kahevAya. nagara eTale rAjadhAnI, jyAM AgaLa jaLamArge-sthaLamArge praveza ane nirgamana
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 300 nIkaLAya te pattana kahevAya. jyAM AgaLa jaLamAge praveza ane nIkaLavAnuM hoya te droNumukha. jenI cAre tarapha aDhIgAu sudhI koIpaNa bIjuM gAma na hoya te maDa'ba kahevAya. jyAM sainyanA paDAva hAya te chAvaNI kahevAya. bhavanane ghara kahevAya. ApaNu eTale haTTa athavA dukAna kahevAya. (1919) ra. pAMDunidhi : -: gaNissa ya gIyANaM mANummANassa jaM pamANaM ca / dhannas ya bIyANaM uppattI paMDue bhaNiyA // 1220 // pAMDunidhimAM gaNitanI, gItAnI mAna-unmAnanuM je pramANa ane dhAnyanA bIjenI utpatti kahI che. dInAra ane sopArI vigerenI gaNatrIrUpa gaNita, gIta eTale svarakaraNa, pATakaraNu, dhUpakaraNa, kAgAsUka TikkA vigere pramAnuM jemAM varNana hoya te. e pasalInI eka setikA vigere mAna kahevAya. te setikA vigerenI viSayarUpa je hoya, te paNu mAna ja che. ane anAja vigere meya eTale mApavA ceAgya che. unmAna eTale tulA-karSa vigere tenA viSayarUpe je hoya te unmAna kahevAya. khAMDa-goLa vigere dharima kahevAya. zAli eTale DAMgara vigerenA bIjonI deza-kALanI aucityatApUrvaka je utpatti eTale banAvaTane pAMDuka nAmanA nidhimAM kahI che--vaNu`vI che. (1220) 3. piMgalanidhi - savvA AharaNavihI purisANaM jA ya jA ya mahilANaM / AsANa ya itthINa ya piMgalaganihimmi sA bhaNiyA / / 1221 // puruSo, strIo, gheADA ane hAthIonI je sarva prakAranI AbharaNuvidhi hAya che, te yaucityapUrvaka piMgala nAmanA mahAnidhimAM kahI che. (1221) 4. sava ratnanidhi : rAI savvarayaNe caudasa pavarAI cakkavaTTINaM / uppati egidiyAI paMcidiyAI ca // 1222 // cakravartInA cauda ratnA sarvottama hoya che. te ekendriya ane senApati vigere sAta pa`cendriya ratnA, mahAnidhimAM utpanna thAya eTale temAM varNavAyA che. eTale A nidhinA prabhAvathI cauDharatnA tejavALA tejasvI thAya che ema kahe che. (1222) A pramANe : cakra vigere sAta te cauda ratnA saOratna nAmanI bIjA AcAryo utpanna thAya
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213. navanidhi 5. mahApadmanidhi : vatthANa ya uppattI nipphatI ceva savvabhattINaM / / raMgANa ya dhAUNa ya savvA esA mahApaume // 1223 // badhAye vastronI je utpatti tathA badhAye vastromAM rahelI je racanA vizeSa ane maMjiSTha, kiramajI, kuTuMba vigere raMganI. leTuM, tAMbu vigere dhAtuonI badhI vidhi A mahApavanidhimAM kahI che. badhAye vastra vigerene jovAnI vidhi paNa A nidhimAM kahI che. (1223) 6. kAlanidhi :kAle kAlanANaM bhavya purANa ca tisuvi vaMsesu / sippasayaM kammANi ya tini payAe hiyakarAI // 1224 // kAla nAmanA nidhimAM kALa, jJAna, traNe vaMzamAM je bhavya eTale bhaviSyakALa tathA purANuM eTale bhUtakALa hoya te tathA prajAne hitakArI che zi95 ane karmo traNa prakAre kahyA che. kALa nAmanA nidhimAM samasta tiSazAstra saMbaMdhI jJAna kahyuM che. jagatamAM traNa vaMze che. vaMza eTale paraMparA, pravAha, AvalikA A badhA paryAyavAcI zabdo che. te traNa vaze, tIrthakarane vaMza, cakavartIne vaMza, baLadeva-vAsudevano vaMza. te vaMzamAM je bhAvya eTale bhaviSyakALa tathA je purANa eTale bhUtakALa ane upalakSaNathI vartamAna kALamAM je puruSa thayA te kahevA athavA tihu vivAresuM e pramANenA pATha mujaba bhaviSyakAlina vastu viSayaka ane bhUtakAlina vastu viSayaka kAlajJAna bhaviSyanA temaja bhUtakALanA traNa varSa viSayaka kALajJAna. kaI jagyAe mAtra purA = ti, vi #aa e pATha mujaba vartamAnakALa. bhUtakALa, bhaviSyakALa e traNe kALa viSayaka bhavya eTale zubhakALa ane purANa eTale azubhakALanuM jJAna. se zila je ghaDAviSayaka, luhAraviSayaka, citraviSayaka, vastraviSayaka ane hajAmaviSayaka-ema pAMca zilpa che. A darekanA vIsa-vIsa bheda gaNatA se bheda zipanA thAya, khetI-vepAra vigere jaghanya, madhyama-utkRSTa bhede traNa prakAranA karmo prajAne hitakArI che. te badhAye A nidhimAM kahyA che. (1224) 7. mahAkAlanidhi : lohassa ya uppattI hoi mahAkAla AgarANaM ca / ruppassa suvaNNassa ya maNimottiyasilapavAlANaM // 1225 // .
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 pravacanasAroddhAra bhAga-2 mahAkALanidhimAM judA-judA bhedavALA lekhaMDanI khANa, senuM rUpuM, caMdrakAMta vigere maNi, motI, sphaTika vigere zilAo, vidgama eTale paravALAnI (pravAlanI) khANanI utpatti kahI che. (1225) 8. mANavakanidhi - johANa ya uppattI AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvA ya juddhanII mANavage daMDanII ya // 1226 // mANavakanidhimAM zUravIra puruSe, DhAla, bakhtara vigerenI, talavAra vigere zanI jyAM je pramANe utpatti hoya che, te te pramANe kahevAya che. tathA vyuharacanA vigere dareka prakAranI yuddhanIti sAma vigere cAra prakAranI daMDanIti kahI che. (1226) 9, zaMkhamahAnidhi - naTTavihI nADayavihI kavvassa caunvihassa nipphattI / saMkhe mahAnihimmi u tuDiyaMgANaM ca samvesi // 1227 // zaMkha mahAnidhimAM badhA prakAranI nartana vidhi eTale dareka prakAranA nAca-nRtya karavAnA prakAre, abhinaya karavA gya prabaMdhanA vistArarUpa badhA prakAranI nATaka. vidhi tathA dharma-artha-kAma ane mokSarUpa cAra purUSArthanI guMthaNarUpa cAra prakAranA kAvya athavA saMskRta, prAkRta, apabhraMza saMkIrNa-rUpa cAra bhASAmAM guMthAyelA cAra prakAranA kAvya gadya, padya, geya, cauNa pada baddha cAra prakAranA kAvya tathA badhA prakAranA truTita eTale vAjItranI utpatti kahela che. bIjA AcAryo "uparokta padArtho badhI navenidhiomAM sAkSAta padArtharUpe ja utpanna thAya che." ema vyAkhyA kare che. (1227) have nave nidhionuM sAmAnyathI svarUpa kahe che. cakkaTThapaiTThANA aTThassehA ya nava ya vikkhaMbhe / bArasa dIhA maMjUsasaMThiyA jaNhavIe~ muhe // 1228 // nave nidhio ATha cakra eTale piDA para rahelI, ATha yojana UMcI, nava jana paheLI, bAra ejana lAMbI, maMjuSA eTale peTI AkAranI, gaMgAnA mukha AgaLa rahelI che. nave nidhio dareka ATha paiDAo para rahelI che. te ATha jana UMcI, nava jana pahoLI, bAra ejana lAMbI peTIonA AkAre che ane te haMmezA gaMgAnadInA sukha AgaLa rahe che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 213. navanidhi cakravartInI utpatti vakhate ane bharatakSetrane vijaya karyA pachI cakravartInI sAthe pAtAla mArge cakravartInA nagaramAM Ave che. (1228) veruliyamaNikavADA kaNayamayA viviharayaNapaDipunnA / sasisUracakalakkhaNa aNusamacayaNovavattIyA // 1229 // vairyamaNimaya jenA bAraNuM che tenA para sonAnA vividha ratnothI pUrNa caMdra, sUryanA AkAranA caka Adi cihe che ane anurUpa eTale eka sarakhA bAraNuMvAlA che. jenA kapATa eTale bAraNuM vaiDUryamaNinA che. tenI upara senAnA vividha ratnathI pUrNa eTale jaDelA caMdra-sUrya AkAranA cakronA cinha che. te nidhie eka samAna viSamatA vagaranA bAraNAvALI che. aNupama e pAThanA AdhAre jenA para svarUpanA varNanamAM upamA mATenA vacane maLatA nathI te anupama vacane papattikA eTale upamA vaDe jenuM varNana karI zakAya nahIM, kAraNa ke upamAno abhAva che. sapuramara vALavattara e pAThanA AdhAre ke dareka samaye pudagalenuM jemAMthI cyavana eTale dUra thavuM ane upapatti eTale joDAvuM thAya che. eTale e bAraNamAMthI jeTalA pudagale dUra thAya che teTalAja pudgale dareka samaye lAge che. sthAnAMgasUtra chAjumagiAvAduvALA e pAThanA AdhAre A pramANe artha thAya che. jenA moDhA AgaLa anupama eTale eka samAna cUpa eTale yajJanA thAMbhalA jevA AkAravALA goLa tathA lAMbA bAhu eTale bArazAkha-dvArazAkhA che. (1229) paliovamaTTiIyA nihisarinAmA ya tattha khalu devA / jesi te AvAsA akkejA AhivaJcAya // 1230 // te nidhiomAM eka popamanA AyuSyavALA, nidhinA jevAja nAmavALA deve hoya che. te devenuM A nidhi Azraya sthAna che ane te deva Adhipatya mATe kharIdAya evA nathI. kemake Adhipatya kharIdavAthI maLatuM nathI. e bhAva che. (1230 ) ee te nava nihiNo pabhUyadhaNarayaNasaMcayasamiddhA / je vasamuvagacchaMti savvesiM cakkavaTTINaM // 1231 // A navanidhio ghaNuM dhanarananA saMgrahathI samRddha che. A nidhi bharatakSetranA adhipati badhAye cakravartione vazamAM Ave che. (1231)
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214. jIva saMkhyA kulaka namiuM nemi egAijIvasaMkha bhaNAmi samayAo / ceyaNajuttA ege 1 bhavatthasiddhA duhA jIvA 2 // 1232 // neminAthane namI eka vigere jIvanI saMkhyA siddhAMtamAMthI kahuM chuM. eka prakAre cetanA yukta jIva che. tathA be prakAre saMsArI ane siddhanA jIve che. (1232). bAvIsamA tIrthaMkara nemanAthane namI eka be vigere jIvanI saMkhyA siddhAMtamAMthI huM kahuM chuM paNa mArI matikalpanAthI nahIM. eka prakAre caitanya yukta jIve che. kAraNa dareka jIva upaga lakSaNavALo che. siddhanA tathA saMsArI ema baMne prakAranI avasthAmAM upagadharma rahe che. kAraNa ke, satata bodha rahe che. je satata bodha na hoya, te ajIva thavAno prasaMga Ave. bhavastha ane siddha-ema be bhede jIvo che. bhavastha eTale saMsAramAM rahelA ane siddha eTale muktipadane pAmelA. (1232) tasa thAvarA ya duvihA 2 tivihA thIpunapuMsagavibheyA 3 / nArayatiriyanarAmaragaibheyAo caunbheyA 4 // 1233 // trasa ane sthAvara ema be prakAre, strI-puruSa ane napuMsaka ema traNa prakAre, nAraka tiyaca-manuSya ane deva-ema cAra prakAre jIvo che. trasa ane sthAvara ema be prakAre jIve che. temAM beIndriya vigere trase che ane pRthvIkAya vigare ekendriya sthAvara che. strI-puruSa ane napusaka ema traNa prakAre vividha jIve che. ahIM strI vigere strIveda Adi vedanA udayathI, ni vigere cinhothI yukta jANavA te A pramANe. 1. strIpaNAnA sAta lakSaNo A pramANe che. 1. ni, 2. kamaLatA, 3. asthiratA, 4. mugdhatA, 5. abalatA, 6. stane, 7. puruSanI IcchA... 2. puruSapaNAnA sAta lakSaNe A pramANe che. 1. lIMga, 2. kaThoratA, 3. draDhatA, 4. parAkrama, 5. dADhI, mUcha, 6. dhRSTatA, 7. strInI IrachA. A sAta lakSaNo puruSanA che. 3. jene stana vigere hoya ane dADhI-mUchanA vALa vigere jevA na hovAthI je cukta hoya ane jene meharUpI Aga sArI rIte saLage che tene paMDita napusaka kahe che. naraka-tiryaMca-manuSya ane devanA bhede cAra prakAre jIve che. (1233)
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 214, jIva saMkhyA kulaka ahava tiveyaaveyasaruvao vA havaMti cattAri 4 / egabiticaupaNidiyaruvA paMcappayArA te // 1234 // athavA traNa veda ane avedI ema cAra prakAre jIvo che. veda, puruSaveda, napusakeda ane jemane veda upazamI gayo che athavA kSaya thaye che evA anivRtti bAdara vigere guNaThANAvALA saMsArI che temaja siddho-ema cAra prakAre jIve che. ekendriya-beIndriya-teIndriya-caurindriya paMcendriya-ema pAMca prakAre che che. (1234) ee cciya cha aNidiyajuttA 6 ahavA cha bhUjalagginilA / vaNatasasahiyA 6 chappiya te satta akAyasaMbaliyA // 1235 // A ekendriya vigere pAMcane aniniya sAthe gaNatA cha prakAranA ja thAya che. jemane Indriye nathI te anidriya eTale siddho. athavA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasakAyanA bheda cha prakAre jIve che. AgaLa kahela pRthvIkAya vigere cha prakAranA jIvane akAya sAthe gaNatA sAta prakAre ja thAya che. pAMca prakAramAMthI eka paNuM zarIra jene na hoya te akAya eTale siddho. (1235) aMDaya 1 rasaya 2 jarAuya 4 saMseyaya 4 poyayA 5 samucchimayA 6 / ubbhiya 7 tahovavAiya 8 meeNaM aTTahA jIvA // 1236 // aMDaja, rasaja, jarAyuja, saMvedaja, pitaja, samucchima, ubhinna, tathA aupapAtika ema ATha bhede jIve che. aMDaja vigere ATha prakAre jIve ya che. 1. temAM IDAmAMthI utpanna thayelA te aMDaja. jema ke pakSIo, gaLI, mAchalI, sApa vigere. 2. rasathI utpanna thayelA rasaja. jema ke chAsa, osAmaNa, dahi, kAMjI vigeremAM pirA ke kRmi AkAranA atisUkSama chava vize utpanna thAya che. 3. jarAyuja eTale garbha vIMTavAthI utpanna thayelA athavA jarAyuthI vIMTaLAyelA je cho te jarAyuja. jemake mANase, gAya, bheMsa vigere. 39
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 pravacanasAroddhAra bhAga-2 4. saMvedaja eTale parasevAthI utpanna thayelA te saMvedaja. jemake mAMkaDa, ja, zatapadI, kAnakhajurA vigere. 5. pita eTale vastra. vastranI jema behasthathI utpanna thayela eTale jarAyuthI vIMTaLAyA vagara utpanna thanArA te pitaja. jemake hAthI, vAgora, cAmAcIDIyA, jaLo vigere. 6. saMmUchima eTale saMpUraInavaDe thayela te saMmUchima. jemake karamIyA, kaDI, mAkhI, zAlikA vigere. . 7. uddabhedaja eTale bhUmibhedathI thayelA te uddabhedaja. pataMgIyA, khaMjanaka vigere. 8. upapAta eTale devazayyA vigeremAM thanArA papAtika jemake deve ane nArake. (1236) puDhavAi paMca bitticaupaNidi 4 juttA ya navavihA 9 huMti / * nAraya napuMsa tirinarativeya surathIpumevaM vA // 1237 // pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya-e pAMca tathA beIndriya, teIndriya, cauriMdriya, paMcendriya e badhA maLI nava prakAre jIvo thAya che. athavA nArake napuMsakarUpe eka prakAre che. tiryA ane manuSya strI-puruSa ane napusakabhede traNa traNa vedanA prakAre che. ane de, strI ane puruSa ema be prakAre. eTale nArakene eka prakAra, manuSyanA traNa prakAra, tiyAnA traNa prakAra tathA devonA be prakAra-ema nava prakAre che thAya che. (1237) puDhavAi aTTha asanni sani dasa te sasiddha igadasau 11 / puDhavAiyAtasaMtA apajapajjatta bArasahA // 1238 // pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beIndriya, teIndriya, cariMdriyaema ATha tathA asaMsI, saMjJIpaMcendriya-ema be maLI kula dasa prakAre jIve che. A ja dasa prakArane siddha sahita gaNatA agyAra prakAre ja thAya che. tathA pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya, trasakAya e cha nA paryApta ane aparyApta be-be bheda darekanA gaNatA bAra prakAre ja thAya che. (1238) bArasavi ataNujuttA terasa suhumiyaregidi beiMdI / tiya cau asanni sannI apajja pajjata caudasahA // 1239 // uparokta bAra bhedamAM zarIra rahita siddhone gaNatA tera bhede thAya che. tathA sUkamaekendriya, bAdaraekendriya ema be prakAre ekendriya, beIndriya, teIndriya, cIraMdriya, saMjJIpaMcendriya, asaMjJIpaMcendriya-ema be prakAre paMcendriya badhA maLI sAta
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 jIva saMkhyA kulaka 307 prakAre jI thayA. e sAtenA paryAya ane aparyApta bhedo gaNatA cauda prakAre che thAya che. (1239) caudasavi amalakaliyA panarasa taha aMDagAi je aTTha / te apajjattagapajattabheyao solasa havaMti // 1240 // A ja cauda bhedomAM mala rahita siddha cha umeratA paMdara prakAra thAya. svAbhAvika nirmaLa svarUpavALA jIvane malina karanAra hovAthI ATha prakAranA karmarUpI mela jemano nAza pAme che, te amala che eTale siddhanA jevo che. AgaLa kahela aMDaja, rasaja vigere ATha prakAranA jInA aparyApta ane paryApta bhede gaNutA sola prakAro thAya che. (1240) solasavi akAyajuyA satarasa napumAi nava apajjattA / pajjattA aTThArasa akamma jua te iguNa vIsa // 1241 // Aja sela prakArone zarIra rahita siddho sahita gaNatA sattara prakAre ja thAya che. AgaLa kahelA napuMsaka vigere nava prakAranA bheda eTale nArake napuMsakarUpe. tiryaMca-strI, puruSa, napuMsakarUpe, manuSya-strI, puruSa, napuMsakarUpe tathA devo-strI-puruSavedarUpe nave prakAranA jIvana paryApta ane aparyApta bhedarUpe gaNatA aDhAra bhedo thAya che. A ja aDhAra bhede karma rahita siddha sahita gaNatA ogaNIsa bhede thAya che. (1241) puDhavAi dasa apajjA pajjattA hRtti vIsa saMkhAe / azarIraM juehiM tehiM vIsaI hoi egahiyA // 1242 // AgaLa je pRthvIkAya vigere dasa prakAranA jIve kahyA che, te ja dasa prakArone paryApta aparyApta-ema be--be bhede gaNatA vIsa bheda thAya che. tathA A pRthvIkAya vigere visa bhedomAM azarIrI siddhone umeratA janA ekavIsa bhedo thAya che. (1242) suhumiyara bhUjalAnala vAu vaNANata dasa sapatteA / biti cau asanni sannI apaja paJjatta battIsaM // 1243 // sUma-bAdara pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya, anata vanaspatikAya, e dasa bheda tathA pratyekavanaspatikAya, beIdriya, teIndriya, caurakriya, asaMsI-saMjJI paMcendriya A darekanA paryAptA-aparyApta bhede gaNutA batrIsa bhede thAya.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308, pravacanasAroddhAra bhAga-2 pRthvIkAya, aSkAya, agnikAya, vAyukAya ane anaMta (sAdhAraNa) vanaspatikAya e pAMcane sUkama ane bAdara bhede gaNatA dasa bheda thAya che. A dasa bheda tathA pratyeka vanaspatikAya, beIdriya, teIndriya, caureMdriya, saMjJIpaMcendriya, asaMjJIpaMcendriya-A badhAne meLavatA kulle seLa bhedo thAya. A seLabhedone paryApta ane aparyApta bhede gaNatA batrIsa bheda thAya che. AnI vicAraNuM A pramANe che. sUmapRthvIkAya, bAdarapRthvIkAya ema be prakAra che. e bane paryApta sUkSmapRthvIkAya ane aparyApta sUkSamapRthvIkAya, paryApta bAdara pRthvIkAya, aparyApta bAdara pRthvIkAya, bAdara pRthvIkAya-ema cAra prakAre pRthvIkAya che. A pramANe aSkAya, agnikAya, vAyukAyanA paNa cAra bheda jANavA. sAdhAraNavanaspatikAya ane pratyeka vanaspatikAya-ema be prakAre vanaspatikAya che. temAM sAdhAraNavanaspatikAya sUkSama ane bAdara ema-be prakAre che. A baMne bhede paNa paryApta-aparyApta ema be prakAre gaNatA sAdhAraNavanaspatikAyanA cAra bheda tathA pratyeka vanaspatinA paryApta-aparyAptarUpa be bhedo gaNatA vanaspatikAyanA kule che bheda thAya che. beIndriya, te indriya, cAre driya, saMjJipaMcendriya, asaMjhipaMcendriya e darekanA paryAptaaparyApta ema be-be bhedo gaNatA kulle batrIsa bhedo jIvanA thAya. (1243) taha narayabhavaNavaNajoikappagevejja'NuttarUppannA / sattadasa'DapaNavArasa navapaNachappannaveuvvA // 1244 // hu~ti aDavanna saMkhA te naratericchasaMgayA savve / apajattapajattehiM solasuttarasayaM tehiM // 1245 // sAta naraka, dasa bhavanapati, AThe vyaMtara, pAMca jyotiSa, bAra devaloka, nava caiveyaka, pAMca anuttara vimAnamAM utpanna thayelA jIvo che tenA A pramANe chappana vakriya zarIranA bheda thayA. temAM manuSya ane tiya" umeratA kulle aThThAvana bheda thAya che. enA aparyApta-paryApta bhede gaNutA ekaso sela jIvanA bhede thAya che. sAta naraka, dasa bhavanapati, ATha vanacara eTale vyaMtara, pAMca tiSI, bAra kalpa eTale devaloka, navagreveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM utpanana thayelA vaikriya zarIravALA jIvonA A pramANe chappana bheda thayA. Ano bhAvArtha A pramANe che. ratnaprabhA vigere sAta pRthavImAM rahetA hovAthI nArake sAta prakAre che. asurakumAra vigere dasa prakAre bhavanapatio che. pizAca vigere ATha prakAre vyaMtaro che. caMdra vigere pAMca prakAre jyotiSIo che. saudharma vigere bAra devalokamAM utpanna thayela hovAthI bAra prakAranA kapanna de che. adhastana adhastana vigere nava prakAranA raiveyakamAM rahetA hovAthI nava prakAranA raiveyaka. vijaya vigere pAMca anuttara vimAnamAM utpanna thayela hovAthI pAMca
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 jIva saMkhyA kulaka 309 prakAranA anuttarade. badhA maLI chappana bheda vaikiya zarIravALA nA thAya che. temAM manuSya ne tiryacanA be bheda umeratAM kule aThThAvana bheda jIvanA thAya che. te aThThAvana bhedanA darekanA aparyApta-paryApta gaNatA eka sela bheda jIvanA thAya che. (1244-1245) sanidugahINa battIsasaMgayaM taM sayaM chayattAlaM / taM bhavvAbhadhagadurabhavvA AsannabhavyaM ca // 1246 // saMsAranivAsINaM jIvANa saya imaM chayattAlaM / appaM va pAliyavyaM sivasuhakaMkhIhiM jIvehiM // 1247 / / satti dvika vagara AgaLa kahelA batrIsa bhedane gaNatA eka veMtAlIsa bhedo thAya che. te bhavya, abhavya, durbhavya ane Asanabhavya, saMsAramAM rahelA A ekaso seMtAlIsa bhedane zivasukha IcchanArA jIe potAnA AtmAnI jema pALavAM joIe. paryApta-aparyAptarUpa saMkSiddhika vagara AgaLa kahelA batrIsa bhedane eTale trIsa bhedane ekase sela bhedamAM umeratA-meLavatA eka veMtAlIsa bhedo thAya che. ahIM eka sela bhemAM saMjhiddhikano samAveza thaI jatA hovAthI saMsiddhikane batrIza bheda mAMthI choDI dIdhuM che. A eka beMtAlIza bhedane bhavya, abhavya, durbhavya ane AsanabhavyarUpa cAra bhedamAM samAveza thAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che. AgaLa kahelA eka beMtAlIsa bhemAMthI keTalAka jIvo bhavya che. keTalAMka abhavya che, keTalAMka durbhavya che. keTalAMka Asanabhavya jIve che. emAM je cha muktirUpa paryAyane pAmaze te bhavya eTale mokSamAM javA gya je che te bhavya jIvo paNa te badhAya avazya siddhigAmi nathI. kAraNa ke keTalAka bhavyane paNa mekSamAM javAne saMbhava nathI. kahyuM che ke "maravA vi ja sijjiyaMti pha" keTalAMka bhavya paNa siddha thaze nahi." vigere bhavyathI je viparIta te abhavya. te abhavya kyAre paNa saMsAra sAgarano pAra pAmyA nathI- pAmavAnA nathI ane pAra pAmaze nahIM. bhavyanuM A bhavyatvapaNuM anAdikAlathI siddha evuM zAzvata che. jethI e bIjI sAmagrI vaDe pAchaLathI utpanna thatuM nathI ke nAza pAmatuM nathI. bhavyanuM bhavyapaNuM pariNAmika bhAvanuM che, chatAM kSe jAya che tyAre te nAza pAme che. A pramANe abhavyanuM abhavyatvapaNuM paNa jANavuM. je ke bhavya-abhavya e bhedamAM ja badhAye jIva bhedane samAveza thaI jAya che. chatAM paNa bhavyapaNAnI vizeSatAnA kAraNe durbhavya tathA Asanabhavya bhede judA grahaNa karyA che. dara eTale ati lAMbA kALe mokSe javA yogya je jIve che, te durbhavya. jeo gazALAnI jema lAMbA vakhate mekSamAM jaze jeo te ja bhavamAM ke be-traNa vigere bhamAM mokSe jaze te Asanabhavya...
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 pravacanasAroddhAra bhAga-2 have bhavyatva-abhavyatvanuM lakSaNa vRddho A pramANe kahe che - jeo saMsAranA vipakSarUpa mokSane mAne ane tene prApta karavAnI IcchA-pRhApUrvaka dhArI rAkhe tathA huM bhavya chuM ke abhavya che? je bhavya heu te sAruM abhavya heu te mane dhikAra che vigere vicAra jene kayAre paNa thAya vigere cihnothI jIva "bhavya " che e pramANe jANI zakAya. jene kyAre paNa AvA prakAranA vicAro utpanna thayA nathI. thatA nathI ane thaze nahIM, tene abhavya jANu. AcArAMgasUtranI TIkAmAM kahyuM che. "amacaddei mathAmavya zAyA kamAvAn " abhavyane ja bhavya chuM ke abhavya chuM-evI zaMkA thAya nahi. saMsAramAM rahelA A eka chetAlIsa (146) prakAranA jIvane pitAnA AtmAnI jema zivasukhane icchanArA e pALavA joIe eTale rakSA karavI joIe. (1246-1247) siriammaevamuNivai viNeyasirinemicaMdasUrIhiM / saparahiyatthaM raiyaM kulayamiNaM jIvasaMkhAe // 1248 // zrI AmradevasUrijI ma. nA ziSya zrI nemicaMdrasUri mahArAje potAne yAda rahe ane bhUlAya nahIM te mATe tathA bIjA jIvonA bedha mATe ema potAnA ane bIjAnA hita mATe jIva saMkhyA pratipAdakarUpakulaka eTale gAthA samUhanI racanA karI che. (1248) 215. ATha kama paDhama nANAvaraNaM 1 bIyaM puNa daMsaNassa AvaraNaM 2 / taiyaM ca veyaNIyaM 3 tahA cautthaM ca mohaNIyaM 4 // 1249 // paMcamamAuM 5 goyaM 6 chaTuM sattamagamaMtarAya miha 7 / bahutamapayaDitteNaM bhaNAmi aTThamapae nAma 8 // 1250 // paheluM jJAnAvaraNu, bIju dazanAvaraNa, trIju vedanIya, zuM mohanIya, pAMcamuM AyuSya, chaTakuM gotra, sAtamuM aMtarAya, ghaNI uttara prakRtivALuM AThamuM nAmakarma kahuM chuM, prathama jJAnAvaraNa, bIju darzanAvaraNa, trIjuM vedanIya, cothuM mohanIya, pAMcamuM AyuSya, chaThuM gotra, sAtamuM aMtarAyaghaNuM uttara prakRti hovAthI ane ghaNuM vaktavya hevAnA kAraNe AThamA sthAne nAmakarma huM kahuM chuM. bIjA graMthamAM AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya A pramANene krama kahyo che. jyAre ahIM ghaNuM prakRti hovAthI chelle nAmakarma kahyuM che...
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 AThe kama 311 1. jJAnAvaraNIya : - jenAvaDe vastu jANI zakAya te jJAna, sAmAnya vizeSarUpa padArthomAM vizeSa grahaNurUpa je bAdha te jJAna, jenAvaDe avarAya-DhaMkAya te AvaraNu. te AvaraNu mithyAtva vigerenI sahAyathI jIvanI kriyAvaDe grahaNa karAyela karmavagaNAmAMrahela je viziSTa puddagala samUha te AvaraNurUpa che. mati vigere je jJAnanuM AvaraNa te jJAnAvaraNa kahevAya. 2. danAvaraNa :- jenA vaDe joI zakAya te darzIna, sAmAnya vizeSarUpa vastumAM je sAmAnyagrahaNurUpa Adha karAya te dana. te daCnanuM je AvaraNa te danAvaraNu, 3. vedanIya : -- AhalAda eTale AnaMda vigererUpe je anubhavAya--bhAgavAya te veDhanIya. jo ke badhA ya karmAM bheLavAya chatAM paMkaja vigere zabdanI jema vedanIya zabda sukhaduHkhanA anubhavamAM rUDha thayela hovAthI zAtA-azAtA kane ja veDhanIya kahevAya che--khIjA krarmAne nahIM. 4. meAhanIya :- je kama mAha pamADe eTale sat--asanA viveka vagaranA jIvane kare, te mAhanIya. 5. AyuSya - peAtAnA karela kama thI prApta thayela naraka vigere durgatimAMthI nIkaLavAnA manavALA jIvane avarodhakarUpe Ave eTale ke thAya, te AyuSya. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jatI vakhate jIne cAre taraphathI vipAkAyarUpe udayamAM Ave te AyuSya. 6, gAtra H- yate rAcate notram - UMcanIcanA zabdarUpe je melAvAya te gAtra. je ucca-nIca kulamAM utpattirUpa paryAya vizeSa che. te paryAyanA vipAkane bhAgavavAmAM je kama kAraNarUpa che, te paNa geAtra, kAraNamAM kArya nA upacAra thatA heAvAthI.... 7, aMtarAya :- ApanAra ane lenAranI vacce je vighnarUpa Ave te aMtarAya. je jIvane dAna vigere na karavA Dhe te aMtarAya. 8. nAma :-gati vigere vividha bhAvAne anubhavavA mATe je jIvane taiyAra kare te nAma. A ATha mULa prakRtio che. (1249-1250 ) 216 ekasa aThThAvana uttara prakRti paMcavinANavaraNaM nava bheyA daMsaNassa do vee / aTThAvIsa mohe cattAri ya Aue huti ||1251 // goyamma dona paMcatarAie tigahiyaM sayaM nAme | uttarapayaDINevaM aTThAvanaM sayaM hor3a || 1252 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 pravacana sAroddhArabhAga-2 jJAnAvaraNanA pAMca, darzanAvaraNanA nava "vedanIya nA be, mehanIyanA aThayAvIza, AyuSyanA cAra, getranA be, aMtarAyanA pAMca tathA nAmakarmanA e traNa bhedo che. A pramANe badhI uttara prakRtiene meLavatA eka aThAvana bhede thAya che. (1251-12para) have A bhedane anukrame nAmoccArapUrvaka kahe che. mai 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi jIvassa Avariti / jassappabhAvao taM nANAvaraNaM bhave kammaM // 1253 // 1. jJAnAvaraNIya -jenA prabhAvathI jIvanA matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana 5ryavajJAna ke kevaLajJAna AvarAya-DhaMkAya te jJAnAvaraNakarma kahevAya che. te jJAnAvaraNa pAMca prakAre A pramANe thAya che. matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNu, mana 5ryavajJAnAvaraNa, kevalajJAnAvaraNa. (1253) 2. dazanAvaraNIya? ---- nayaNe 1 yaro 2 hi 3 kevala 4 desaNa AvaraNayaM bhave cuhaa| nidA 5 payalAhi chahA 6 nidAidurutta 7-8 thINaddhI 9 // 1254 // evamiha dasaNAvaraNameyamAvarai darisaNaM jIve / / sAyamasAyaM ca duhA veyaNiyaM suhaduhanimittaM // 1255 // cakSu, acakuM, avadhi, kevaLa ema dazanAvaraNa e cAra prakAre tathA nidrA, pracalA sahita gaNatA cha prakAra ane nidrA-nidrA, pracalApracalA, thINuddhi A pramANe darzanAvaraNa che. e jIvane dazanane Avare che. sukha-dukhanA nimittarUpa vedanIyakama zAtA-azAtArUpe be prakAre che. dazanAvaraNarma baMdha, udaya ane sattAmAM traNa prakAre che. kayAreka cAra prakAre, kayAreka ja prakAre ane kyAreka nava prakAre che. emAM pahelA cAra prakAre darzanAvaraNa A pramANe che. cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaladarzanAvaraNa. Ano bhAvArtha A pramANe che. jyAre darzanAvaraNabaMdha, udaya, sattAmAM cAra prakAre gaNAya che. tyAre A pramANe jANavuM. cakSudarzanAvaraNa Itara eTale acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa ane kevaladarzanAvaraNa. A darzanAvaraNa catuSkane nidrA ane pracalA sahita gaNatA cha prakAre darzanAvaraNa thAya che. jyAM-jyAM darzanAvaraNa SaTraka levAnuM hoya tyAM-tyAM A ja darzanAvaraNa Saka grahaNa karavuM.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 ATha ka A danAvaraNu nidrAdine bevaDAvavApUrvaka eTale nidrA-nidrA, pracalA-pracalA ane thiNuddhi sahita gaNatA nava prakAre thAya che, gAthAmAM je vibhaktinA lApa ASa prayAgathI che. nidrA vigere eTale nidrA-pracalA zabda bevaDAvavAnuM jaNAvavA nidrA-- nidrA, pracalA-pracalA artha jANavA, 313 A zAsramAM nava prakAre danAvaraNa kahyuM che. A danAvaraNuka jIvanA sAmAnya upayAgarUpa daza naguNane Avare eTale DhAMke che. nidrApa'caka phakta prApta thayela inalabdhinA upaghAta kare che ane danAvaraNucatuSka mUlathI dazanalabdhine haNe che. gaMdhahastijIe paNa kahyuM che ke, " prApta thayela dazanalabdhinA upaghAta karavAmAM nidrA vigere pravarte che. darzAnAvaraNu catuSkatA ugatAnA ja nAza karanAra hAvAthI mULa ghAta sahita denalabdhine haNe che. 3. vedanIya 1. zAtAvedanIya 2. azAtAveDhanIya. ema e prakAre vedanIyakama che. e baMne anukrame sukha ane duHkhanA kAraNarUpe che. eTale zAtAvedanIya sukhanuM kAraNa che ane azAtAvedanIya duHkhanuM kAraNa che. (1254-1255) 4. meAhanIya koho mANo mAyA lobho'NatANu baMdhiNo cauro / evamapaccakkhANA paccakkhANA ya saMjalaNA / / 1256 || solasa ime kasAyA eso navanokasAya saMdoho / itthI purisa napuMsakarUvaM veyattayaM taMmi || 1257 // hAsa raI araI bhaya soga durguchatti hAsa chaka mimaM / darisaNa tigaM tu micchatta mIsa sammatta joeNaM / / 1258 || krodha, mAna, mAyA, lAla, ema cAra-cAra anaMtAnubadhI apratyA khyAnI, pratyAkhyAnI, saMjavalana-A sAla kaSAyeA che tathA nava nAkaSAya A rIte che. strI-puruSa, napu saka-ema traNa veda tathA hAsya, rati, ati, bhaya, zAka, jugupsA-ema hAsyaSaka tathA mithyAtva, mizra, samakita meAhanIya-ema daza namAhanIyatrika, danamAhanIya ane cAritramAhanIya-ema be prakAre mAhanIyakrama che. dana eTale samyaktva te samyaktvane meha pamADe eTale samyaktvamAM je muMjhave te danamAhanIya. 40
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 cAritra eTale pApapravRttinA tyAgarUpa tathA niSpApapravRttinA sevanarUpa jaNAvanAra je AtmAnA pariNAma, te cAritra. te cAritramAM meha pamADe eTale muMjhave te cAritrameAhanIya. emAM cAritramAhanIyane ghaNA viSaya hovAthI prathama cAritrameAhanIya batAve che. te cAritramAhanIya kaSAya ane nAkaSAya-ema e prakAre che. temAM krodha, mAna, mAyA, leAbha ema anaMtAnubaMdhInA cAra kaSAya che. e pramANe apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjavalananA krodha vigere cAra cAra gaNutA badhA maLI sAla kaSAyeA thAya che. tathA strI, puruSa, napusaka-ema traNa veda tathA hAsya, rati, ati, bhaya, zAka, jugupsA, hAsyaSaTka-ema nava nAkaSAyA che. 314 danamAhanIyanA mithyAtvAhanIya, mizrameAhanIya ane samyaktvameAhanIya-ema traNa prakAra che. A aThThAvIsa mAhanIyanI prakRti che. (1256-1258 ) iya moha aTTavIsA nArayatirinarasurAjya caukaM / goyaM nIyaM uccaM ca aMtarAyaM tu paMcavihaM / / 1259 / / dAuna lahai lAho na hoi pAvai na bhoga paribhogaM / nirUosa asato hor3a aMtarAyappabhAveNa // 1260 // nAraka, tiyA, manuSya, deva-e cAra AyuSya che. gAtra-ca-nIca che. aMtarAya pAMca prakAre che. ApI na zake, lAbha na thAya, bhAga ane paribhAga na pAme, nirAgI hovA chatAM azakta thAya te aMtarAyaneA prabhAva che. 5. AyuSya - : narakAyu, tiya cAyu, manuSyAyu, devAyu-ema cAra prakAre AyuSyanI prakRtie che. 6. gAtra : uccageAtra ane nIcageAtra-ema e prakAre gAtrakama che. 7. atarAya H aMtarAyakarma pAMca prakAre che. te A pramANe nAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bheAgAMtarAya, upabhAgAMtarAya ane vIryA tarAya. A bhedane sArI rIte jANavA mATe enA artha graMthakArakhatAve che. je aMtarAyanA prabhAvathI jIva vastu hAte chate dAna ApI na zake te dAnAMtarAya. e pramANe jenA prabhAvathI jIvane lAbha na thAya te lAbhAMtarAya. jenA prabhAvathI jIva bhAgA ane pirAgAne prApta na kare te bhAgAMtarAya ane pirabhAgAMtarAya, jenA prabhAvathI jIva nirAgI hAvA chatAM azakta asamartha rahe te vIryAM tarAya. AnA bhAvArtha A pramANe che. 1. je kA~nA udayathI vaibhava hAvA chatAM ane guNavAna pAtra maLavA chatAM ane Ane ApavAmAM amane mADhu phaLa-mahAna lAbha che ema jANavA chatAM ApavAnA utsAha na thAya te DhAnAMtarAya.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 315 216 ATha karma 2. je karmanA udayathI dAnI tarIke prasiddha hoya evA dAtAranA ghare ApavA yegya-dAnogya cIja hovA chatAM, mAgavAmAM hoMziyAra heya, guNavAna hoya chatAM yAcaka padAthe meLavI na zake, te lAbhAMtarAya. 3. je karmanA udayathI viziSTa AhAra vigere sAmagrI maLI hoya ke vidyamAna heya ane vairAgya athavA paccakakhANanA pariNAma-bhAva paNa na hoya. phakta kaMjusAIne kAraNe te padArtha vAparavAno utsAha na thAya te bhegAMtarAya. 4. e pramANe paribhega eTale upabhegAMtarAya paNa jANavuM. gAMtarAya ane upabhegAMtarAyamAM A pramANe taphAvata che. je eka ja vAra vAparI zakAya ke bhogavI zakAya te bhega. jemake kherAka, phulamALA vigere. je vAraMvAra bhegavAya, vaparAya te paribhoga. jemake makAna, strI vigere. 5. je karmanA udayathI nirogI zarIra hoya, yauvanavaya hoya, chatAM ochI zaktivALo thAya. athavA baLavAna zarIra hovA chatAM, prajana sAdhya hovA chatAM kArya karavA egya hovA chatAM hinasattatAnA kAraNe kAma karavA na I che. te vIryatarAya. (1259-1260) 8 nAmakama vivakSAMtara ane kAraNutaranA kAraNe nAmakama aneka prakAre che. te A pramANe, nAme bAyAlIsA meyANa ahava hoi sattaTThI / ahavAvi hu teNauI tiga ahiya sayaM havai ahavA // 1261 // nAmakarmane beMtAlIsa (42) bhede athavA saDasaTha (67) athavA trANuM (93) athavA ekase traNa (103) bhedo thAya che. (1261) paDhamA bAyAlIsA 42 gai 1 jAi 2 zarIra 3 aMguSaMge ya 4 / baMdhaNa 5 saMghAyaNa 6 saMghayaNa 7 saMThANa 8 nAmaM ca // 1262 // taha vanna 9 gaMdha 10 rasa 11 phAsa 12 nAma aguru lahuyaM ca 13 boddhavvaM / uvaghAya 14 parAghAyA 15 Nupuvi 16 UsAsa nAma ca 17 // 1263 // ...' AyAvu 18 jjoya 19 vihAyagaI 20 tasa 21 thAvarA mihANaM ca 22 / / vAyara 23 suhumaM 24 pajjattA 25 pajjattaM ca 26 nAyavyaM // 1264 // .. patteya 27 sAhAraNa 28 thira 29 mathira 30 subhA 31 subhaM ca 32 nAyavyaM / subhaga 33 dUbhaga 34 nAma sUMsara 35 taha dUsaraM 36 ceva // 1265 // ....
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 pravacanasAroddhAra bhAga-2 Aejja 37 maNAejjaM 38 jasakittI nAma 39 ajasakittI 40 ya / nimmANa 41 titthayaraM 42 bheyANa vi hu~time bheyA // 1266 // prathama beMtAlIsa bhede A pramANe jANavA. 1. gatinAma, 2. jAtinAma, 3. zarIranAma, 4. aMgopAMga nAma, pa. baMdhananAma, 6. saMghAtananAma, 7 saMghayaNanAma, 8. saMsthAnanAma, 9. varNanAma, 10. gaMdhanAma, 11. rasanAma, 12. sparzanAma, 13. agurulaghunAma, 14. upaghAtanAma, 15. parAghAtanAma, 16. AnupUrvanAma, 17. ucchavAsanAma, 18. AtapanAma, 19. udyotanAma, 20. vihAyogatinAma, 21. trasanAma, 22. sthAvaranAma, 23. bAdaranAma, 24. sUmanAma, 25. paryAtanAma, 26. aparyApta nAma, 27. pratyekanAma, 28. sAdhAraNanAma, 29 sthiranAma, 30. asthiranAma, 31. zubhanAma, 3ra. azubhanAma, 33. subhaganAma, 34. durbhAganAma, 35. susvaranAma, 36. duHsvaranAma, 37. AdeyanAma, 38. anAdeyanAma, 39. yazakIrtinAma, 40. apayazakIrtinAma, 41. nirmANanAma, 42. tIrthaMkaranAma. (1262 thI 1266) gai hoi cauppayArA jAIvi ya paMcahA muNeyavvA / paMcaya huti sarIrA aMgovaMgAI tinneva // 1267 // chassaMghayaNA 6 jANasu saMThANA viya havaMti chacceva 6 / vannAINa caukaM 4 agurulahu 1 vaghAya 1 paraghAyaM 1 // 1268 // aNupuvvI caubheyA 4 ussAsaM 1 AyavaM 1 ca ujjoya 1 / suha asuhA vihaga gaI 2 tasAivIsaM ca 20 nimmANaM // 1269 / / titthayareNaM sahiyA 1 sattaTThI eva hu~ti payaDIo 67 / saMmAmIsehiM viNA tevannA sesa kammANa // 1270 // evaM vIsuttara sayaM 120 baMdhe payaDINa hoi nAyavvaM / baMdhaNa saMghAyA vi ya sarIra gahaNeNa iha gahiyA // 1271 // cAra prakAre gati, pAMca prakAre jAti, pAMca zarIra, traNuM aMgopAMga cha saMghayaNa, cha saMsthAna, varNa vigere cAra, agurulaghu, upaghAta, parAghAta, cAra AnupUrvI, ucchavAsa, Atapa, udyota, zubha-azubha vihAgati, vasa vigere vIsa, nirmANa, tIrthakara nAma sahita saDasaTha (67) prakRti thAya che. samakita ane mizramehanIya bAkInA kamanI tempana (53) prakRtie gaNatA ekase vIsa prakRti baMdhamAM thAya che. ema jANavuM. ahIM zarIranA grahaNa vaDe baMdhana ane saMghAtananuM paNa grahaNa thayuM che. have gati vigere bhedanA je narakagati vigere peTabheda paNa gaNavAmAM Ave to nAmakarmanA saDasaTha bheda thAya che. te saDasaTha (67) bheke A pramANe che.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 317 215 ATha karma 1. narakagati, 2. tiryaMcagati, 3. manuSyagati, 4. devagati-ema cAra prakAre gatinAma. 2. ekendriya, beIndriya, Indriya, cauridriya, paMcendriya-ema pAMca prakAre jAtinAma. 3. audArika, vaikiya, AhAraka, taijasa, kAmaNa-ema pAMca prakAre zarIranAma. 4. audArika, vaikriya, AhAraka-ema traNa prakAre aMge pAMganAma. 5. vajaRSabhanArA, RSabhanArA, nArAca, ardhanArAca, kAlikA ane chevaTuM -ema cha prakAre saMghayaNanAma. 6. samacaturasa, nyadha parimaMDala, sAdi, vAmana, kuja ane huMka-ema cha prakAre saMsthAnanAma. 7. varNa, gaMdha, rasa, parza-ema cAra prakAre varNa catuSka tathA 8. agurulaghu, 9. upaghAta, 10. parAghAta. 11. naraka, tiryaMca, manuSya ane devAnupUrvInA bhede AnupUrvanAma cAra prakAre. 12. ucchavAsa, 13. Atapa, 14. udyota, 15. zubha-azubha vihAgati traNa vigere viza eTale traNa-sthAvarathI yazakIrti ane apayazakIrtinAma sudhI tathA nirmANa nAma-A prakRtionA tIrthaMkaranAma sAthe gaNatA saDasaTha bheda thAya che. baMdha-udayane AzrayI nAmakarmanI A ja uttaraprakRtie levAya che. tathA bAkInA sAta karmanI tepana (53) prakRtio samakti ane mizramehanIya vinA jANavI. baMdhanI vicAraNAmAM darzanamohanIyanI uttara prakRti je samakita mehanIya ane mizramohanIyane gaNatA nathI. kAraNa ke te be prakRtiene baMdha hotuM nathI. paNa mithyAtva mehanIyanA pugale ja tevA prakAranI vizuddhinA kAraNe samakita meharUpe, mizrameharUpe pariName che. A pramANe saDasaTha nAmakarmanA bhedo tathA tempana bAkInA karmonA bheda (67 + 53 = 120) e baMne meLavatA eka vIsa bheda thAya che ema jANavuM. prazna:- AgaLa kahela beMtAlIsa uttaraprakRtimAM je baMdhana ane saMghAtana nAma kahyA hatA te saDasaTha bhedomAM kema na gaNyA ? uttara - baMdhana ane saMghAtana nAmane zarIranAmakarmamAM samAveza karI lIdho hevAthI saDasaTha bhedanI vicAraNAmAM e alaga nathI gaNyA. tathA sattAnI prakRtionI vicAraNAmAM nAmakarma tANuM (93) ane matAMtare ekase traNa (103) prakRtio gaNAya che. (1267 thI 1271). have kamasara gANuM tathA ekase traNa prakRtio kahe che. baMdhaNabheyA paMca u saMghAyAvi ya havani paMceva / / paNa vannA do gaMdhA paMca rasA aTTha kAsA ya // 1272 //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 dasa solasa chavvIsA eyA melivi sattasaTThIe / te uI hoi ta baMdhaNabheyA u pannarasa || 1273 // vevvAhArorAliyANa sagateyakambhajuttANaM / pravacanasArAddhAra bhAga-2 nava baMdhaNANi iyaradusahiyANaM tinni tersipi // 1274 // savvehivi chUDhehiM tigaahiyasayaM tu hoi nAmassa / iya uttarapayaDINa kammaTThaga aTThavannasayaM // 1275 // pAMca badhana, pAMca saMghAtana, pAMca vastu, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza, dasa, sAla ane chavvIsa bhedo meLavatA kulle saDasaTha (67) bhedo thAya che. jyAre badhanA bhedo 5'dara karIe te trANu bhedo thAya che. vaikriya, AhAraka, audArika, peAtAnI sAthe, taijasa sAthe ane kAmaNu sAthe ema darekanA traNa-traNa gaNutA nava baMdhanA thAya, ittara eTale tejasa, kAma Nu, e enI sAthe gaNutA traNa-traNa bhedo. A badhA bhedone ekaThA karatA ekaseA traNa bheda nAmakamanA thAya che. AThe kaeNnI A ekaseA aThThAvana uttara prakRtio che. audyArika, vaikriya, AhAraka, taijasa, kANu, ema pAMca prakAranA baMdhana. saMghAtanAma paNa audyAki, vaikriya, AhAraka, taijasa, kAma Nu-ema pAMca prakAre che. kRSNa (kALA), nIla (lIleA), lAla, pILA ane sapheda--ema pAMca prakAre vaNu nAma che. surabhi ( sugaMdha ) ane durabhi ( duga 'dha )--ema be prakAre gaiMdhanAma che. tIkhA, kaDavA, tUrA, khATA ane mIThA-ema pAMca prakAre rasanAma che. karkaza eTale kharakhacaDA, mRdu eTale keAmaLa, halakA-laghu, bhAre-guru, ThaMDA, garama, cIkaNA ane lukhkhA-ema ATha prakAre sparzanAma che. ema A pramANe vIsa prakAre varNAdinAmAmAM che. A vIsamAMthI vaNu, gadha, rasa, sparzane sAmAnyarUpe cAra ja gaNutA sALa prakRti dUra thavAthI saDasaTha prakRtie thAya che. temaja baMdhana-saghAtananA sabhedo sAthe gaNavAthI chavvIsa A seALa prakRti prakRtie thAya che. A chavvIsa prakRtiene AgaLanI saDasaTha prakRtimAM umeratAM nAmamanI trANu prakRtie thAya che. baMdhana nAmanA bIjI rIte paMdara bhedo thAya che. te A pramANe 1. vaikriya, AhAraka, audArika e dareka bhedone peAtAnA bheda sAthe tathA kANu darekanA traNa-traNa bheda thavAthI traNanA nava bhedA thAya che, te ane tejasa sAthe gaNutA A pramANe 1. vaikriya
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 ATha krama 319 vaikriya baMdhana, ra. vaikriya taijasakha dhana, 3. vaikriya kANuxMdhana, 4. AhAraka AhAraka aMdhana, pa. AhAraka taijasabaMdhana, 6. AhAra kANukha dhana, 7. audArika-audArikaaMdhana, 8. audArika taijasabaMdhana, 9. audArika kANukha dhana. AgaLa grahaNa karelA vaikriya pudgalAne grahaNa karAtA vaikriya puddagalA sAthe je saMbaMdha te vaikriya-vaikriyakha'dhana. AgaLa grahaNa karelA ke grahaNa karAtA te ja vaikriyapudgalAnA pUrNAMmAM grahaNa karela ke grahaNa karAtA taijasa puddagalA sAthe je saMbaMdha te vaikriya taijasaba Mdhana. tathA pUrva mAM grahaNa karela ke karAtA vaikriya pudgalAnA pUrvamAM grahaNu karela ke grahaNa karAtA kANu pudgaleAnI sAthe je saMbaMdha te vaiSkriya kANuba dhana, AgaLa grahaNa karela AhAraka puddagalenA pAte ja grahaNa karatAM AhAraka pudgalA sAthe-je saMbaMdha te AhAraka AhArakama dhana, AgaLa grahaNu karela ke karAtA AhAraka puddagalAnA AgaLa grahaNa karela ke grahaNa karAtA taijasapudgalA sAthe je saMbaMdha te AhAraka taijasabaMdhana. AgaLa grahaNa karela ke grahaNa karAtA AhAraka puddagalAnA AgaLa grahaNa karela grahaNa karAtA kANupuddagalA sAthe je saMbaMdha, te AhAraka kAma chuma dhana. pUrvamAM grahaNa karela audyArikapudgalAnA pAte ja grahaNa karatA audyArikapudgalA sAthe je sa'kha'dha, te audArika-audArikakha dhana, pUrNAMmAM grahaNa karela ke grahaNu karAtA te ja audvArikapudgalAnA pUrvamAM grahaNu karela ke grahaNa karAtA taijasapudgalA sAthe je saba`dha te audArika taijasakha dhana. pUrNAMmAM grahaNa karela ke grahaNa karAtA audArika pudgale pUrvamAM grahaNa karela ke grahaNa karAtA kANu pudgalA sAthe je sa`kha'dha te audArikakA NubaMdhana. tathA taijasa-kANurUpa sayukta e enI sAthe vaikriya, AhAra-audArika sAthe traNa maMdhana thAya che. te A pramANe : vaikriya taijasa kANubaMdhana, AhAraka taijasa kAma zukha dhana, audArika taijasa kANuba'dhana. temAM vaikriya pudgalAnA grahaNa karAtA ke grahaNa karela tejasa pudgalA ane kANu pudgalA sAthe je parasparanA saMbaMdha te vaikriya taijasa kANu baMdhana. e pramANe AhA24 tejasa kANu baMdhana, audyArika taijasa kANubaMdhananI paNa vicAraNA jANavI.... A baMdhanatrika sAthe AgaLanA nava khadhanA gaNatA bAra baMdhana thAya che... te taijasa kANunA peAtAnA sthAnanA ane parasparanA baMdhana vicAratA traNa aMdhanA A pramANe thAya che. tejasataijasa baMdhana, tejasa kAma chukha dhana ane kAmaNu kANu kha dhanaM
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra, bhAga-ra AgaLa grahaNa karela tejasa puddagalAnA grahaNa karAtA tejasa puddagalA sAthe je sa'kha'dha te taijasa-tajasabaMdhana, pUrvamAM grahaNa karela ke karAtA taijasa puddagalAnA pUrNAMmAM grahaNa karela ke grahaNa karAtA kANu puddagalA sAthe je saMbaMdha, te tejasa kA NukhaMdhana. pUrNAMmAM grahaNa karela kANu puddagalAnA grahaNa karAtA kANu pudgalA sAthe je saMbadha te kANuM-kAma Nukha dhana, A traNa khadhana sAthe AgaLa kahelA baMdhanA meLavatAM paMdara baMdhanA thAya che. A baMdhananA kAraNabhUta je-je kha'dhananAmakarma che, te paNa paMdara che. A badhA baMdhananA bheda AgaLanA pAMca madhana vagara AgaLa trANuM (93) bhedomAM umeratA nAmaka nI uttara prakRti ekase traNa thAya. A pramANe AThe karmAnI badhI maLI uttaraprakRtionI saMkhyA ekasA aThThAvana (158) thAya che. A pramANe nAmeAccArapUrvaka badhIye uttaraprakRti kahI. have A prakRtinA atha kahe che. 320 vyAkhyA atijJAna - temAM mana zabda jJAna arthamAM che. jenA vaDe manana eTale vicArAya te mati athavA manyate eTale indriya ane mana vaDe amuka niyata vastu jenA vaDe jANI zakAya, te mati, caiAgya jagyAmAM rahela vastu ke viSayane indriya ane manarUpa nimitta vaDe jANakArI vizeSa te matijJAna. mati e ja jJAna che te matijJAna. te matijJAna zrutanizrita, azrutanizrita ema be prakAre che. temAM je mATe bhAge zruta abhyAsa vagara svAbhAvikarUpe viziSTa kSaye pazamanA kAraNe utpanna thAya te azrutanizrita, je auSAtikI vigere cAra prakAranI buddhimaya che. je pUrvamAM zrutAbhyAsa vaDe bhAvita buddhinA kAraNe vyavahAra kAle upayAga vakhate azrutAnusAre jJAna utpanna thAya, te zrutanizrita-te cAra prakAre che. 1. avagraha, 2. ihA, 3. apAya, 4. dhAraNA, avagraha, vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha ema e prakAre che. jenA vaDe zabda vigere a-padArtho pragaTa eTale khullA thAya, te vyaMjana. kaMba, puSpa vigere AkArarUpa upakaraNe driyavALI kAna, nAka, jIbha, sparzarUpa indriyanI sAthe zabda, gaMdha, rasa, sparza rUpa pariNamela dravyeAnA je parasparanA je pahelA phakta sparzIrUpa je saMbaMdha te vyaMjanAvagraha, IndriyavaDe paNa artha pragaTa thatA heAvAthI Indriya paNa vyaMjana kahevAya che. tethI IndriyarUpa vyaMjanavaDe viSaya saMdharUpa vyaMjananuM je avagrahaNa eTale 'paricchedana eTale jANavuM te vyaMjanAvagraha kahevAya che. ahIM e vyaMjanamAMthI eka vyaMjananA lApa thavAthI vyaMjanAvagraha kahevAya. "A kaMIka che" evuM A vyaMjanAvagraha avyakta jJAnarUpa arthAvagrahathI paNa nIcI kakSAnuM avyaktatarajJAna mAtra che. A vyaMjanAvagraha
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216. ATha karma 321 AMkha ane manane choDI cAra IndriyanA bhede cAra prakAre che. AMkha ane mane aprApyakArI hovAthI viSaya saMbaMdha na hovAnA kAraNe e bene vyaMjanAvagraha heta nathI. vyaMjanAvagraha, Idriya ane viSayane saMbaMdha thaye te hevAthI A be Indriyano eTale AMkha ane manane vyaMjanAvagraha hetuM nathI. acyate Iti artha = je IcchAya te artha, eTale padArtha. te arthanA zakha, rUpa vigere bhedamAMthI kaI paNa eka bhedanuM keIpaNa nizcaya-nirdhAra vagara sAmAnyarUpe je grahaNa karavuM, jJAna karavuM te arthAvagraha. jemake "A kaMIka che" e rUpe grahaNa karavuM te arthAvagraha avyaktajJAnarUpe che. te mana ane pAMca Indriya sahita cha prakAre utpanna thatuM hovAthI cha prakAre che. avagrahita karela vastune "A zuM che"? lAkaDAnuM ThuMThuM che ke puruSa che? vigere rUpa vastune saMzodhanarUpa je jJAnaceSTA, te IhA. kahyuM che ke, A jaMgala che, sUrya asta thaI gayela che. mATe ahIM mAnava na hoI zake. tathA A pakSI vigere vaDe sevAI rahyuM che mATe kAmadevanA zatru zaMkaranA samAna nAma jevuM lAge che. eTale zaMkaranA liMga samAna (DuM ThuM) dekhAya che" 1. vigere rUpa anvayadharmane svIkArapUrvaka ane vyatireka dharmano tyAga karavA dvArA je jJAna vizeSa prApta karAya, te IhA. te IhA paNa mana ane pAMca Inidraya-ema cha prakAravaDe utpanna thatI hovAthI cha prakAre IhA che. Ihita karela padArthano e nizcaya kara ke "A sthANuM eTale huM tuM che" e je nizcayAtmaka bedha vizeSa, te apAya. e paNa AgaLanI jema cha prakAre che. nizcita karela padArthane ja bhUlI na javAya te rIte yAda rAkhavArUpa je vAsanA svarUpe dhAravuM te dhAraNuM. te paNa AgaLanI jema ja prakAre che. A pramANe arthAvagraha vigere cArenA darekanA cha-cha prakAra hovAthI tathA vyaMjanAvagrahanA cAra bhede emAM umeratA kRtanizrita matijJAnanA aThThAvIsa bheda thAya che, ane autpAtikIbuddhi vigere cAra azrutanizritanA paNa cAra bhede emAM umeratA batrIsabheda matijJAnanA thAya che. bhUtakALamAM thayelA saMkhyAtA bhavonA jJAnarUpa jAtismaraNa paNa matijJAnane ja bheda che. tathA AcArAMga TIkAmAM kahyuM che ke, "jAtismaraNa paNa Abhinibodhika vizeSa eTale matijJAnarUpe ja che." ATalA bheTavALA A matijJAnanA dareka bhedane AvaraNa karavAnA svabhAvavALuM je karma te matijJAnAvaraNa. zrutajJAna : je zravaLa jhuta sAMbhaLavuM te zrutavAgya-vAcakabhAvapUrvaka je zravaNa te zrata. zabda saMsUjha-saMyukta arthagrahaNanA kAraNarUpa je labdhivizeSa, te zrutajJAna. AvA prakAranA 41
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 pravacanasAroddhAra bhAga-2 AkAravALI vastu "ghaTa" zabdavaDe kahevA gya che ane jaLa-pANI dhAraNa karavArUpa (artha) kriyA karavAmAM samartha che. vigere pariNAma jenA viSayamAM pradhAna eTale mukhyarUpe thayA hoya, te pariNAmAnusAra zabdArthanI vicAraNArUpa je Inidraya ane mane nimittaka jJAna vizeSa, te zrutajJAna. zruta e ja jJAna che te zrutajJAna. tenA bhedo naMdIsUtra vigerethI jANavA. te zrutajJAnane bheda sahita AvaraNa karanAra je karmate zrutajJAnAvaraNa. avadhijJAna : - gava zabda adhaH eTale nIcenA arthamAM che. ava eTale jema-jema nIce jAya tema-tema vadhAre vistArathI padArthane jenAvaDe dhIre eTale jANe te avadhi. athavA avadhi eTale maryAdA arthamAM che. rUpidravyane ja jANavArUpa pravRtti karanAra te maryAdA rUpa avadhivaDe oLakhAtuM jJAna paNa avadhijJAna kahevAya. avadhi e ja jJAna che te avadhijJAna. te jJAna anaMta dravya bhAvanA viSayavALuM hovAthI te dravyabhAvanI tAratamyatAnI vivakSAe tenA anaMta bhedo thAya che. ane asaMkhya kSetrakALanA viSayane grahaNa karatuM hovAthI tenuM kSetrakALanI vivakSAe tenA asaMkhya bhede che. bIjA prakAranI vivakSAe anugAmika vigere bheda Avazyaka vigere sUtromAMthI jANavA. te avadhijJAnane ane tenA bhedone AvaranAruM je karma, te avadhijJAnAvaraNa. mana paryAvajJAna : saMjJIjIe kAyayega vaDe manovargamAMthI grahaNa karelA pudgalene managa vaDe manarUpe pariNAvI je dravyanuM AlaMbana karAya che, te mane kahevAya che. te mananA paryAye je vicAraNArUpe pariNAma pAmyA che. tenA viSe je jJAna, te mana:paryavajJAna. A jJAna aDhI dvIpa ane be samudramAM rahela saMjJIjInA manamAM rahelA dravyanuM AlaMbana karIne jANe. te mana 5ryavajJAna. te Rjumati ane vipulamati-ema be prakAre che. enuM svarUpa labdhidvAramAM kahevAmAM Avaze. te mana:paryavajJAna ane tenA bhedone AvaranAra je karma, te mana:paryAya jJAnAvaraNakarma. kevaLajJAna : kevaLa eTale mati vigere jJAnanI apekSA rahita hovAthI eka. kevaLa eTale kevaLajJAnane AvaranAra karmamalarUpa kalaMkane nAza thayo hovAthI zuddha. sakla eTale pahelethI ja tene AvaranAra AvaraNa saMpUrNapaNe dUra thavAthI saMpUrNa jJAna utpanna thayuM che, te sakala. kevaLa eTale e samAna bIjuM kaI jJAna na hovAthI asAdhAraNa
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 216. ATha karma kevaLa eTale jANavA jegya padArtha anaMta hovAthI anaMta. kevaLa e ja jJAna te kevaLajJAna. tene AvaranAra je karma te kevaLajJAnAvaraNa... ahIM je cAra matijJAna vigere AvaraNa che, te dezaghAti che. kAraNa ke kevaLajJAnAvaraNa sivAyanA jJAna dezaghAti che. ane kevaLajJAnAvaraNa sarva ghAta che. A matijJAnAvaraNa vigere pAMca jJAnAvaraNakarmanI uttaraprakRtio che. te uttaraprakRtivaDe banela sAmAnyarUpe jJAnAvaraNa mUlaprakRti che. jema pAMca AMgaLI vaDe banela muThI kahevAya che. ghI, goLa, loTa vigere vaDe banela lADu kahevAya, e pramANe AgaLanI prakRtiomAM paNa vicArI levuM. dazanAvaraNa kama cakSudarzanAvaraNa - be AMkho vaDe sAmAnya jJAnarUpa je darzana te nayanadarzana. tene AvaranAra je karma, te cakSudarzanAvaraNa acakSudarzanAvaraNa - Itara eTale cakSu sivAyanI bAkInI Idriya ane manavaDe je darzana te Itara eTale acakSu darzana. te-te AvanAra je karma te acakSudarzanAvaraNa. avadhidazanAvaraNa- avadhi e ja darzana te avadhidarzana. tene AvanAra je karma te-te avadhidarzanAvaraNa kevaLadazanAvaraNa kevaLa e ja dazana te kevaladarzana. tene AvaranAra je karma te kevaLadarzanAvaraNa. ' nidrA - drA dhAtu kutsitagati arthamAM che. jenA vaDe caitanya kutsita niMditabhAvane aspaSTabhAvane niyatapaNe pAme te nidrA. capaTI vagADavA mAtrathI ja je sukhapUrvaka jAgI jAya-javAya evI UMghanI avasthA, te nidrA. "kAraNamAM kAryane upacAra " e nyAye nidrAnA vipAkanA bhagavaTAmAM kAraNarUpa je karma prakRti hoya che, te paNa nidrA kahevAya che. pracalA - beThA-beThA athavA ubhA-ubhA je UMgha le evI rIte sUve te pracalA. je prakRti beThA-beThA athavA ubhA-ubhA UMghavArUpa vipAka dvArA bhagavAya te pracalA. nidrA-nidrA - nidrAthI vadhu paDatI je nidrA te nidrA-nidrA. je UMghamAMthI dukhapUrvaka jAgI zakAya te nidrA-nidrA. A UMghamAM cetanatA atyaMta apragaTa hovAthI ghaNuM DhaDhaLavA vigere dvArA jAgI zakAya che. A ja sukha-prabaMdha nidrA karatA nidrAnidrAnuM vizeSapaNuM che. atizAyipaNuM che. nidrA-nidrArUpa vipAkanA bhagavaTAmAM kAraNarUpa prakRti paNa nidrA-nidrA kahevAya. pracalA-pracalA - pralAthI adhika vizeSa je nidrA, te pracalA-pracalA. je nidrAmAM cAlavA vigere kriyAo karatA paNa UMgha Ave, te pracalA-pracalA. AmAM sthAna para rahIne UMdhanArA beThA-beThA ke ubhAubhA sUnAra pracalA nidrAvALAnI apekSAe cAlavA vigere kriyA karatAM-karatAM UMghavuM e vizeSatA che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 pravacanasAroddhAra bhAga-2 thINuddhi - tyAMnA eTale ghaNI ekaThI-bhegI thayelI gRddhi eTale AkAMkSA-IcchA (vAsanA) te sthAnagRddhi. jAgRta avasthAmAM vicArela kAryane karavArUpa kriyA je UMghamAM thAya, te tyAnaguddhi. jAgRta avasthAmAM vicArela kArya UMghamAM ja uThIne kare. athavA tyAna eTale ekaThI thayela. guddhi eTale Atmazakti, je UMghamAM bhegI thayela AtmAnI zakti. vaparAya te sthAnaddhi paNa kahevAya. A nidrAne udaya hoya, tyAre prathama saMghayaNavALAne utkRSTathI vAsudevathI aDadhA baLa jeTaluM baLa utpana hoya che. tathA siddhAMtamAM paNa kahevAyuM che ke, keIka jagyAe sthAnaSkrinidrAnA vipAkavALA sAdhune divase keIka hAthIe herAna karyo tethI hAthI pratye dveSa thayela te sAdhu rAtre tyAnaSkrinidrAne udaya thatAM UMghamAM ja uThIne te hAthInA be dAMte ukheDI nAkhI potAnA upAzrayanA bAraNu AgaLa nAkhI pharIvAra sUI gayA vigere. tyAnaddhinA vipAka bhegavaTAvALI karma prakRti paNa sthAnagRddhi ke tyAnaddhi kahevAya che. vedanIyakama :- AtmA vaDe sukha athavA dukha bhogavAya athavA jaNAya, te vedanIya. te zAtA ane azAtA-ema be prakAre che. zAtA vedanIya - je karmanA udayathI jIva Arogya, viSaya, upabhoga vigere dvArA utpanna thayela AnaMda-AhalAdarUpa zAtA eTale sukha bhogave, te zAtA vedanIya. azAtA vedanIya - je karmanA udayathI roga vigere vaDe utpanna thayela paritApa e tAparUpa azAtA eTale duHkha anubhave te azAtA vedanIya. mohanIya :- jemAM jIve paraspara eka bIjAne zcatte eTale hiMsA kare te. kaSa eTale saMsAra. tene pAmavuM te kaSAya. te kaSAya, krodha, mAna, mAyA ane lebha ema cAra prakAre che. akSamArUpa jIvanI je pariNati te krodha. jAti vigere dvArA utpanna thayela akkaDavArUpa je garva te mAna. ThagAIpa jIvanI je pariNati te mAyA. asaMteSarUpa jIvane je pariNAma te lebha. A cAre anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnAvaraNa, pratyAkhyAnAvaraNa, saMjavalana-ema cAra prakAre che. mATe kaSAyanA sela bheda thAya che. anaMtAnubaMdhI - je paraMparAo anaMtAbhane anubaMdha kare eTale anusaMdhAna karAve te anaMtAnubaMdhI kaSAya. je ke anaMtAnubaMdhI kaSAyane bIjA kaSAyonA udaya vagara ene udaya hetuM nathI. chatAM paNa avazya anaMtabhava bhramaNanA mUla kAraNarUpa mithyAtvane udaya paNa AkSepaka eTale khAsa kAraNarUpa hevAthI A kaSAyonuM A nAma che. svAbhAvika
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216. ATha karma 325 udayavALA bIjA kaSAnuM anaMta bhavabhramaNapaNuM nathI kAraNa ke te kaSAyonA udayamAM avazaya mithyAtvano udaya hetuM nathI. a pratyAkhyAnAvaraNa - nazA alpa arthamAM hovAthI alpapaccakkhANa te apratyAkhyAna eTale dezaviratirUpa paccakakhANane AvaraNa kare te apratyAkhyAnAvaraNa. pratyAkhyAnAvaraNuM - pratyAkhyAna eTale sarva viratirUpa paccakhANane AvanAra te pratyAkhyAnAvaraNa. saMjavalana - pariSaha upasarga AvI caDe tyAre cAritravaMtane paNa kaMIka bALajalAve te saMjavalana. nokaSAya - ne zabda sAhacaryanA arthamAM che, tethI kaSAyenI sAthe rahenArA te sahacArI kahevAya. evA je haya, te nekaSAya kahevAya ane te AgaLanA bAra kaSAnA sahacArI che. kAraNa ke bAra kaSAyono kSaya thayA pachI nekaSAye hevAne saMbhava nathI. te kaSAyane kSaya karyA pachI tarata ja kSa paka kaSAyane kSaya karavA taiyAra thAya che athavA A nekaSAyone udaya thaye chate avazya kaSAyone udipAve che eTale udaya thAya che. mATe e kaSAyanA sahacArI kahevAya. A nekaSAya nava che. strIveda :- je karmanA udayathI strIne puruSanI IchA utpanna thAya te strIveda. jema pittane udaya thavAthI mIThA dravya khAvAnI IcchA thAya tema. A AveTa bakarInI lIDInA agni jevo che. puruSada - jenA udayathI puruSane strInI IcchA thAya, te puruSaveda. jema kaphaprakopane udaya heya tene khATI cIja khAvAnI IcchA thAya tema. A veda ghAsanA agni jevo che. napuMsakaveda - jenA udayathI napuMsakane, strI-puruSa baMnenI IcchA thAya te napuMsakaveda. jema pitta-kapha baMnene udaya eka sAthe hoya, tyAre kAMjI (majijakA)ne vAparavAnI IcchA thAya tema. A napuMsakaveda nagaranI Aga jevo che. hAsya - je karmanA udaye sakAraNa ke niSkAraNa hasavuM Ave te hAsyamehanIya. rati - je karmanA udayathI bAhya ke AMtarika padArtha para je prIti utpanna thAya, te ratinehanIya. arati :- je karmanA udayathI A ja cIjo para je aprIti utpanna thAya te aratimohanIya. bhaya - je karmanA udayathI sakAraNa ke niSkAraNa athavA tevA prakAranA pitAnA saMkalpathI jIva bIe-Dare te bhayamahanIya. zeka -jenA udayathI priya-viyega vagere prasaMge pitAnI chAtI phUTavI, AkaMda karavuM, pIDita thavuM, jamIna para ALoTavuM, lAMbA-lAMbA zvAsa levA te zekamehanIya.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 pravacana sAroddhArabhAga-2 - jugupsA:- je karmanA udayathI viNa vigere bibhatsa kharAba padArtho para durgachA-aNagamo thAya te jugupsAhanIya. - mithyAtva - je karmanA udayathI jinezvarae kahelA tattva upara azraddhA thavI athavA viparIta zraddhA thavI te mithyAtva. mizraH je karmanA udayathI jinapraNIta tattvanI zraddhA paNa kare nahi ane niMde paNa nahi te mizra eTale samyagamithyAtvamohanIya. samyakatva - je karmanA udayathI jinapraNIta tattvanI samyapha zraddhA kare te samyaktvamehanIya. AyuSya - nAraka thaIne je AyuSya bhogave te narakAyuSya kahevAya. tica thaIne je AyuSya bhogave te tiryaMcAyu kahevAya. manuSya thaIne je AyuSya bhagave te manuSpAyu kahevAya. deva thaIne je AyuSya bhagave te devAyu kahevAya. uccagotra - je karmanA udayathI uttama-jAti, kula, tapa, rUpa, aizvarya, satkAra, abhyasthAna, Asana ApavuM, hAtha joDavA vigere sanmAna maLe te uccagetra. nicagetra - je karmanA udayathI jIva jJAna vigere guNavALo hovA chatAM niMdA pAme ane hIna jAtimAM utpanna thAya, te nIcagotra. aMtarAya - aMtarAyanA bhedo te graMthakAre svayaM enA nAme jaNAvatI vakhate ja jaNAvI dIdhela che. nAmakama : gati - tevA prakAranA karmonI sahAyathI jIva jyAM jAya athavA je prApta kare te gati. je gati nArakapaNuM vigerenA paryAyanI pariNatirUpa che. te gati paryAyano vipAka je karma prakRti vaDe bhegavAya, te paNa upacArathI gati kahevAya. te ja gati nAmakarma e pramANe bIjI prakRtiomAM paNa jANavuM tethI naraka viSayaka je gatinAma te naragati nAmakarma, nAraka zabdathI oLakhAtA paryAyanA kAraNarUpa je karma te narakagati nAma e eno bhAva che. e pramANe tiryaMca, manuSya, devagati nAma paNa jANavuM. jAti - ekendriya vigere nAmakarma paNa ekendriyapaNAnA pariNAmanA kAraNarUpa hovAthI ekendriya vigerenA vyavahArarUpe je sAmAnyapaNuM che, te jAti. Ane bhAvArtha A pramANe che: dravya Indriya aMgopAMga nAmakarma tathA Indriya paryApti nAmakarmanA kAraNe thAya che ane bhAvaIndriya-sparzana vigere indriyAvaraNa kSapazamanA baLathI thAya che. kahyuM che ke "kSAropazamavAnIndrizALi" je ekendriya vigere jAtinA vyavahAranA kAraNarUpe tevA prakAranI samAna pariNatinA bhAvanA kAraNarUpa je sAmAnya che te sAmAnya bIja karma vaDe na sAdhI zakAya evA jAtinAmakarmanA kAraNathI che. kahyuM che
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216. ATha karma 327 ke "jamijAribA sAdau karoDa " avyabhicArI samAna-sarakhA bhAva vaDe ekI bhAvane jenA vaDe padArtha pAme thAya te jAti kahevAya, te jAtinA kAraNarUpa je karma te jAtinAmakarma. eka sparzendriyanA jJAnanA AvaraNanA kSapazamanA kAraNe ekaIndriyanA-sparzanA jJAnane pAmanArA ekendriye kahevAya che. e pramANe jene jeTalI IniMdra hoya, tene teTalI Indriye AzrayI jJAnanuM vidhAna ekendriyanI jema karavuM te tyAM sudhI kahevuM ke paMcendriyanuM speza-cAmaDI, jIbha, nAka, AMkha ane kAna e pAMca IndriyanA jJAnanA AvaraNanA kSapazamathI pAMca IndriyanA jJAnane pAmanArA paMcaMdriya kahevAya. te ekendriyanI je jAti te e kendriya jAti nAmakarma. e pramANe paMcendriyajAti nAmakarma sudhI jANavuM. zarIra H- "zIrghate rUti phA " je ghasAya te zarIra. je haMmezA dareka kSaNe AgaLanI avasthAthI maLavA-ekaThA thavA ane vikharavA dvArA nAza pAme te zarIra. je karmanA udayathI jIva dArikavargaNanA pudagalone laI dArika zarIrarUpe pariNamAve-banAve te audArikazarIranAmakarma. e pramANe vaikriya, AhAraka, tejasa, kArmaNa zarIra nAmakarmamAM paNa jANavuM. je karmanA udayathI kAma vargaNanA pudgalone laI kArmaNa zarIrarUpe banAve te kAmaNuzarIranAmakarma. ekasarakhI samAna vargaNanA pudgalamaya A kAmaNazarIranAmakarma hovA chatAM paNa pitAnA kAryarUpe thayela kArpaNa zarIrathI te bIlakula bhinna che, kArmagzarIra nAmakarma kArmaNa zarIranA kAraNarUpe nAma karmanI uttara prakRti che. kAmaNazarIra te kAmaNa zarIra nAmakarmanA udayathI thayela hevAthI enA kAryarUpe che ane samastakarmane ugavA mATe jamInanI jema AdhArarUpa che tathA saMsArI jIvone eka gatimAMthI bIjI gatimAM javArUpa kAryane sAdhanAruM kAraNa sAdhana che, AthI ja potAnA kAryarUpa kAmaNa zarIrathI kAraNarUpa A kAmaNazarIra nAmakarma alaga ja che. upAMga - mAthuM, chAtI, peTa, pITha, vAMsa, baraDe, hAtha, uru eTale jaMghA e ATha aMga che. e aMganA avayavarUpa AMgaLI vigere upAMga kahevAya che. te upaganA peTA avayavarUpa AMgaLInA veDhA, rekhA vigere aMgopAMga kahevAya. aMge ane upAMgo te aMgopAMga. je karmanA udayathI prathamanA traNa zarIramAM je aMge pAMga thAya che, te traNa prakAre aMge pAMga nAmakarma. temAM je karmanA udayathI dArika zarIrarUpe pariNamelA pudgalanuM aMgopAMgarUpe je pariNamana thAya, te dArikazarIra aMge pAMga nAmakarma, e pramANe vaikriya, AhAraka aMgopAMganAmakarma paNa jANavuM. tejasa, kArmazarIra jIvanA pradezanA saMsthAnanA AkAre hovAthI e baMnene aMgopAMga hoI zake nahIM. *
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 baMdhana - jenA vaDe baMdhAya te baMdhana. grahaNa karAyelA ke grahaNa karAtA audyArika vigere muddagalanuM paraspara je joDANa-ceTavuM te baMdhana, te pAMca zarIranA bhede pAMca prakAre che. je karmanA udayathI AtmA pUrvamAM grahaNa karela audArika pudgale sAthe grahaNa karAtA dArika pudgalane paraspara joDe te audArikabaMdhananAma. lAkaDA, patthara vigerene joDavA mATe lAkha ke rALa vigere cITakADanAra dravyanI jema. e pramANe vaikiya vigere cAra baMnemAM paNa jANavuM athavA dArika-dArikabaMdhana vigere paMdara bhede paNa jANavA, tenI vyAkhyA AgaLa karI gayA che. je zarIra pudgalene paraspara joDanAra A baMdhananAmakarma na hoya, te te pudgale zarIra pariNamanarUpe ekaThA bhegA thayelA hovA chatAM paNa joDAyelA na hovAthI kuMDAmAM ekaThA karelA satnA eTale caNAnA loTanA DhagalAne jema pavana uDADI-veravikhera karI mUke, tema A pudgala eka sthAne sthiratA na pAmI zake. saMghAtana -jenA vaDe dArika vigere muddagale ekaThA karAya-bhegA karAya te saMghAtana. te saMghAtana paNa pAMca zarIranA bhede pAMca prakAre che. je karmanA udayathI dArika zarIrarUpe pariNamela pudgalene AtmA saMghAta eTale ekaThA kare eTale eka bIjAne bhegA karI Ape te dArikasaMghAtanAma. e pramANe vaikiya vigere cAra zarIramAM paNa jANavuM. je pudagalene bhegA karavAnA kAraNarUpa saMghAtana nAma na hoya te baMdha paNa na thAya. kahyuM che ke "nA saMdyutaca vaMghanam " chuTAnuM baMdhana na hoya, e nyAye. saMghayaNa - ekaThA karAyelA zarIranA pudagalane lokhaMDanA paTTAnI jema upakAraka je saMhanana eTale saMghayaNa, je hADakAnI racanA vizeSarUpe che. te saMghayaNa dArika zarIramAM ja hoya che, bIjA zarIramAM nahi, kAraNa ke te zarIro hADakA vigerethI rahita che. te saMghayaNa vARSabhanArAMca vigere cha prakAre che. (1) temAM vAkAlikA eTale khIlI, RSabha eTale vIMTavAne pATe, nArAca eTale baMne taraphathI maTabaMdha eTale baMne taraphathI hADakAnI pakkaDa, tethI be hADakAo baMne taraphathI markaTabaMdha vaDe baMdhAyelA hoya ane tene pATAnA AkAre trIjuM hADakuM vIMTaLAyeluM hoya ane te traNe hADakAnI vaccethI khIlAnA AkAre vajInAmanuM hADakuM hoya che. te saMghayaNa vaja RSabhanArAca nAme prathama saMghayaNa che. (2) vA eTale khIlA vagaranuM RSabhanArIca nAme bIjuM saMghayaNa che. keTalAMka AcAryo Sabha eTale pATA vagaranuM vajanArAca nAme bIjuM saMghayaNa kahe che. (3) vaja ane RSabha vagaranuM nArIca nAme trIjuM saMghayaNa che.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216. ATha karma ; 329 . (4) eka tarapha markaTabaMdha hoya ane bIjI tarapha khIlI mArela hoya te ardhanArIca nAme cothuM saMghayaNa che. ''. (5) RSabha ane nArAca vagaranA be hADakAM khIlA vaDe vidhAyelA hoya te kIlikA nAme pAMcamuM saMghayaNa - (6) je saMghayaNamAM paraspara be hADakAMnA cheDA mAtra aDelA che. sevAne pAmyA che hADakAo jemAM, te sevAta. jene haMmezA tela mAlisarUpa sevA karavI paDe te chaThuM sevA nAme saMghayaNa che. saMsthAna- saMsthAna eTale avayavonI racanAtmaka zarIrAkAra te saMsthAna samacaturastra vigere cha prakAre che. 1. sama eTale zarIra lakSaNa zAstramAM kahevA pramANa ane lakSaNathI yukta zarIranA cAre astra eTale cAra dizA vibhAga vaDe jaNAtA zarIra avayave jenA heya, te samacaturasa eTale zarIranA cAre khUNuM jenA sarakhA heya te. 2. nyadhavat parimaMDala jenuM hoya, te nyadhaparimaMDala. jema nyagha eTale pIpaLAnuM jhADa upara saMpUrNa avayava bhAvALuM hoya che. ane nIcenA bhAge barAbara na hoya. tevI rIte jenuM zarIra nAbhinA uparanA bhAge ghaNA vistAravALuM ane saMpUrNa lakSaNayukta hoya che. temAM nIcenA bhAge hInalakSaNa hoya te nyadhaparimaMDala. * 3. Adi eTale utsadha nAmane nAbhi-DuMTInI nIcenA zarIrano bhAga jANave. tethI Adi sahita nAbhinI nIce yathAyogya pramANa lakSaNavALa hoya, te sAdi. ke badhAye zarIra sAdi sahita ja hoya che chatAM paNa sAhitva vizeSaNa anyathA ghaTatuM na hovAthI pramANu lakSaNa yukta viziSTa Adi ahIM jANavI. tethI kahyuM che ke, yaktapramANu lakSaNayukta te sAdi. AnuM tAtparya e che ke, je saMsthAna nAbhinI nIce pramANayukta hoya ane upara pramANe hIna hoya te sAdi. keTalAke "sAcI" ema paNa kahe che. sAcI eTale zAmalInuM jhADa ema siddhAMtane jANanArA kahe che. tethI sAcInA jevuM je saMsthAna hoya te sAcI. jema zAtmalinA jhADanuM thaDa-kAMDa vigere ati puSTa ane vizALa hoya che ane uparano bhAga te thaDa jevo mahAvizAla nathI leta, tema A saMsthAnane nIceno bhAga saMpUrNa hoya che ane uparane bhAga te heta nathI. vAmana eTale maDahakaNa, hAtha-paga, mAthuM, Deka yakta pramANa lakSaNayukta hoya che. bAkI chAtI peTa vigere kaThone eTale zarIrane madhyabhAga lakSaNarahita hoya te vAmana, je saMsthAnamAM nIcenuM zarIra maDaha eTale viparIta lakSaNavALuM hoya. jema hAtha, paga, mAthuM, Deka vigere pramANa, lakSaNa, hIna hoya ane madhyanA avaye yakta 42
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 kubja kahevAya. vAmana kahe che. vAmananuM jANavuM. hUMDakasa sthAnamAM badhAye avayavA prAyaH karI lakSaNa rahita hoya che, jemAM eka paNa avayava prAyaH karI lakSaNuvAna na hoya. badhA sthaLe a`gA avyavasthita hoya te hu'Daka. 330 lakSaNavALA hoya, te kukhtasa'sthAna, vAmanathI viparIta lakSaNavALuM hoya te khIjA AcAryAM kahela lakSaNathI viparItapaNe pahelA kubja ane pachI eTale je lakSaNa vAmananuM che te kukhtanuM jANavuM. ane je kukhtanuM che te vaNu :- jenA vaDe zarIra vagere varNavAna eTale ala'karAya athavA guNavAna karAya te vaNu eTale raMga, rUpa, te zyAma vigere pAMca prakAre che. temAM zyAma varNa, kAjaLa, meza vigere jevA che. lIlA raMga, priyaMgu eTale rAyaNanA pAMdaDA vigere jevA che. leAhita eTale lAlaraMga hiMgaLAka vigere jevA che, hAridra eTale pILA raMga haLadara vigere jevA che, zukla eTale sapheda ra`ga khaDI vigere jevA che. gadhaH- je sudhI zakAya te gaMdha. te caMdana vigerenI jema sugaMdhI ane lasaNu vigerenI jema du dhI ema be prakAre che. rasa - jenA svAda karI zakAya te rasa. te tIkhA vigere pAMca prakAre che. temAM tikta eTale tIkheA eTale kaDave, kaiAzAtakI eka jAtanI vanaspati che. tenA jevA kaDavA rasa te tikta. kaTu eTale kaDavA eTale tIkhA, je suMTha vigerenA jevA tIkhA hoya che. zAstramAM jenuM ati dArUNa eTale bhayaMkara pariNAma hoya tene kaDavArasa kahyo che. AthI tIkhArasane kaDavArasa jaNAvyeA che. jenuM pariNAma ati ThaMDu hoya evA lImaDA vigere leAkeAmAM kaDavA hovA chatAM paNa zAstramAM tiktarUpa jaNAvyA che. apa kAThA vagere jevA tUrA je rasa, te kaSAyarasa. AmalI, AmaLA vagerenA jevA je rasa te khATArasa. sAkara vigerenA jevA mITherasa te madhura rasa. spaH- je sparzAya te spa, te karkaza vigere ATha bhede che. patthara vigerenA karkaza sparza, haMsanA pIMchA, rU vigere jevA je te sparza mRduspa. ghI vigere jevA snigdha, bhasma vigere jevA rUkSa-lukhkhA, AkaDAnA rU jevA laghu eTale halakA sparza, vajA vigere jevA guru eTale bhAre sparza, mRNAla eTale kamaLanI nALa jevA ThaMDAsparza, agni vi. jevA garamasparzI. A varNa vagere je karmanA udayathI jIveAnA zarIramAM thAya che te krarmAM paNa eja nAmanA jANavA. agurulaghu :- je karmAMnA udayathI badhA jIvAnA zarIrA pAtapeAtAnI apekSAe ekAMte laghu eTale halakA nahIM, guru eTale meATA nahi. paraMtu agurulaghu pariNAmai pariNamela heAya che, te agurulaghunAmakarma kahevAya. ekAMte guru bhAre zarIra hAya, tA
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216. ATha karma 331 upADavuM azakya thAya ane ekAMte laghu hoya te vAyu vaDe pheMkAya te pite dhAraNa na karI-pakaDI na rAkhI zake. upaghAta - je karmanA udayathI pitAnA ja zarIranA avayave jemake paDachabha, galakaMbala, galavRMda (kaMThamALa), laMbaka-selI, caradAMta vigere zarIramAM vadhavAnA kAraNe jIvane pIDA-darda thAya te upaghAtanAmakarma. parAghAta - je karmanA udayathI jIva tejasvI, jevA mAtrathI athavA vANInI kuzaLatAe rAjasabhAmAM gaye hoya te tyAM rahelA sabhyone kSobha pamADI zake tathA pratipakSano pratighAta karI zake te parAghAtanAmakarma. AnapUva - pharpara eTale koNI, lAMgala eTale pUMchaDI gomUtrikAkAra, gAyanA pezAbanA dhAra jevI anukrame be-traNa-cAra samaya pramANanI vigrahagati eTale vaLAMka vaDe bhavAMtaramAM utpattisthAne jatA jIvanI anuzreNInuM niyamana karanAra je gamana paripATI te AnupUrvI. narakagatinI sAthe rahenAranI sahacArI te narakAnUpUrvI. enuM sahacArIpaNuM te vakhate ja bhogavAtI hovAthI che. e pramANe tiryaca, manuSya ane devAnupUrvImAM paNa jANavuM. ucchavAsa - je karmanA udayathI ucchavAsa-nizvAsa labdhi AtmAne maLe te ucchavAsanAmakarma. prazna -badhI labdhio kSApazamikabhAvanI hoya che te pachI audayikabhAve labdhi zI rIte hoya? uttara - e pramANe nathI. kAraNa ke vaikriya, AhAraka labdhio paNa kayikabhAve saMbhave. ahIM viryAtarAyano kSayopazama nimittarUpe hovA chatAM paNa dayikabhAmAM kSAyopathamikano vyapadeza karavAmAM virodha Avato nathI. prazna:- je ucchavAsa nAmakarmanA udayathI zvAsozvAsa heya, te pachI ucchavAsa paryApti nAmanI zI jarUra che? uttaraH- zvAsecchavAsa nAmakarmathI zvAsozvAsa levA ane choDavA viSayaka labdhi utpanna thAya che. te labdhi ucchavAsa paryApti vagara potAnuM phaLa sAdhI kArya karI zakatI nathI. bANa pheMkavAnI zakti hoya chatAM paNa dhanuSa lIdhA vagara bANu pheMkI zakAya nahIM. mATe ucchavAsalabdhine kAryAnvita karavA mATe uzvAsaparyApti nAmanI jarUra che. e pramANe bIjA viSayamAM paNa bhinna viSayapaNuM yathAyogyarUpe sUkamabuddhipUrvaka vicAravuM. , Atapa:- je karmanA udayathI jIvanuM zarIra svarUpe anuNa eTale ThaMDuM hevA chatAM paNa garama prakAzarUpa Atapa eTale tApa kare te AtapanAmakarma. A kamane
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 pravacanasAroddhAra bhAga-2 vipAka eTale bhagavaTe sUryamaMDala vigeremAM rahela pRthvIkAya jIvamAM ja hoya che. paraMtu agnimAM nahIM kAraNa pravacana eTale siddhAMtamAM niSedha karyo che. agnimAM uSNutA che te unAmakarmanA udayathI che ane prakAzakapaNuM utkaTakeTInA lAlaraMga-raktavarNa nAmakarmanA udayathI che. udyota - je karmanA udayathI jIvanA zarIre svAbhAvikapaNe anuNa hoya ane anuNa prakAzarUpa teja phelAve che, te udyotanAmakarma. jemake sAdhu, deva vigerenA uttaravaikiya zarIra, caMdra, graha, nakSatra, tArA, vimAna, ratna, auSadhi vigere. vihAyasa eTale AkAza. AkAza vaDe eTale AkAzamAM je gati eTale pravRtti te vihAgati. prazna :- AkAza sarva vyApI che. eTale enA sivAya bIje kyAMye gati hatI, nathI te pachI vihAyasa vizeSaNanI zI jarUra? kAraNa ke vyavacheda karavA yogya bIje padArtha nathI. uttara:- sAcI vAta che. paraMtu je phakta gati ema kahIe te nAmakarmanI pahelI prakRti paNa gati che. tethI punaruktatAnI zaMkA thAya che. AthI tenA nivAraNa mATe vihAyasa vizeSaNa lIdhuM che. vihAgati nAraka vigere paryAya pariNatirUpa nathI. vihAgati prazasta eTale sArI cAla ane aprazasta eTale kharAba cAla ema be prakAre che. haMsa, hAthI, baLada vigerenI prazasta ane gadheDe, UMTa, pADA vigerenI aprazastagati che. trasa - je trAsa pAme te trasa. garamI vigerethI tapelA jIvo amuka sthAnathI udvega pAmI chAyA vigerenA sevana mATe bIjI jagyAe javAnI IcchA kare te trasa jIve beIndriya vigere jANavA. te trasaparyAya bhegavavAmAM kAraNarUpa je karma te trasanAmakarma. sthAvara - je ubhA rahevAnA yAne sthira rahevAnA svabhAvavALA te sthAvara. garamI vigerethI tapyA hovA chatAM paNa te sthAna cheDI na zake te choDavA asamartha hoya, te sthAvara, je pRthvIkAya vigere ekendriyarUpe che. tenA paryAyane bhegavavAmAM kAraNarUpa je karma te paNa sthAvaranAma. tejaskAya ane vAyukAyane sthAvara nAmakarmane udaya hovA chatAM cAlavuM svAbhAvika che. paNa garamI vigere tApathI pIDAyelA beIndriya vigerenI jema viziSTa gati nathI. bAdara - je karmanA udayathI ja bAdara thAya, te bAdaranAma. ahI bAdarapaNuM pariNAma vizeSarUpa che. je kAraNathI pRthvIkAya vigerenuM ekeka jIvanuM zarIra AMkhathI na dekhAtuM hovA chatAM paNa ghaNe zarIrasamUha bhego thavAthI AMkha vaDe joI zakAya che. sUkSma - bAdarathI viparIta paNe sUkamanAmakarma. jenA udayathI ghaNAye jInA zarIre bhegA thavA chatAM AMkhe joI zakAtA nathI.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ ,333 216. ATha karma paryApta - je karmanA udayathI jIva potAne gya paryApti pUrI banAvavA-karavA samartha thAya te paryAtanAmakarma. a paryApta - je karmanA udayathI pitAne gya paryApti pUrI karavA jIva samartha na thAya, te aparyAptanAmakarma, paryAtinuM svarUpa AgaLa 222mAM dvAramAM vizeSapaNe kaheze. pratyeka - je karmanA udayathI dareka jIvane alaga-alaga zarIra maLe thAya te pratyekanAmakarma. teno udaya pratyeka zarIravALA ne hoya che. pratyeka zarIravALA cha nAraka, deva, manuSya, vikalaiMdriya, pRthvI vigere tathA kapittha eTale keLA vigerenA jhADe pratyeka zarIravALA che. prazna:- keLA vigerenA jhADane pratyeka nAmano udaya te mAnI zakAya che temanA dareka jIve jIve alaga alaga zarIra hoya. paraMtu keLA, pIpaLo, pIlu, zela vigere jhADe, mULa, thaDa, chAla, DALa vigerenA darekanA asaMkhyAta jIvo kahyA che. kemake prajJApanA sUtramAM eka ThaLiyAvALA bahubIjavALA vRkSonI prarUpaNa vakhate kahyuM che ke - eesi mUlA asaMkhejja jIviyA kaMdAvi khaMdhAvi / tayA vi sAlAvi pavAlAvi pattA patteya jIviyA / (pada 1-sU. 40) jhADo mULa vigerethI laI phaLa sudhInA badhAye devadattanA zarIranI jema eka zarIrAkAravALA hoya che. jema devadattanuM zarIra akhaMDita eka svarUpe hoya che. tema mULa vigere paNa hoya che. mATe eka zarIrarUpa keLA vigere asaMkhyAta jIvavALA hovAthI pratyeka zarIrI kema hoI zake? uttara - keLA vigerenA jhADe pratyeka zarIravALA ja che. kAraNa ke temanA mULa vigeremAM asaMkhyAta nA alaga-alaga zarIra hoya che. phakta cIkaNuM padArthamAM mizrita karela caTADela sarasavanI vATanI jema ati rAga-dveSathI bhAre thayelA tevA prakAranA pratyeka nAmakarmanA puddagalenA udayathI te ja paraspara mizrita zarIravALA thAya che. prajJApanA sUtramAM ja kahyuM che ke, jaha sagala sarisavAlaM (na) silesa missANa vaTTiyA vaTTI patteya sarIrANaM taha hoMti sara saMghAyA 2 - jaha vA tila pappaDiyA bahuaihiM tilehiM bhIsiyA saMtI / patteya sarIrANaM taha hoMti sarI2 saMghAyA / 2 jema badhA sarasono cIkaNA dravya vaDe mizrita karela varti eTale vATa bane che. jema ghaNA tala vaDe mizrita thayela talapApaDI bane che. tema pratyeka zarIravALA jInA zarIrano samUha jANa. enI vicAraNA A pramANe che. jema sarasavanI vATamAM badhA
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 - pravacanasAroddhAra bhAga-2 sarasa paraspara alaga che. kAraNa ekabIjAnI sAthe ekabIjAmAM maLI gayela dekhAtA nathI. AthI ja sakalanuM grahaNa spaSTa ja che. jenAvaDe ekabIjAmAM maLI javA rUpa ekIbhAva jaNAtuM nathI. e pramANe jhADemAM paNa mULiyA vigeremAM asaMkhyAtA che paNa dareka paraspara ekabIjAthI bhinna-bhinna zarIravALA che. jema te sarasavo cIkaNu dravyanA saMganA kAraNe ekabIjA sAthe mizrita thAya che. tema pratyeka zarIravALAe paNa tevA prakAranA pratyekanAmakarmanA pudgalenA udayathI paraspara bhegA thayela hoya che. - sAdhAraNa -je karmanA udayathI anaMtA jIvonuM eka zarIra hoya, te sAdhAraNanAmakarma. prazna - anaMtAnuM eka zarIra zI rIte heI zake? kAraNa ke je jIva pahelo utpattinI jagyAe AvyuM hoya te jIve te zarIra banAvyuM hoya ane AsapAsa phelAvAvaDe tene saMpUrNa pote kabaje karI lIdhuM hoya che te pachI te jagyAmAM zarIramAM bIjA jIvane zI rIte jagyA maLe? devadattanA zarIramAM devadatta AsapAsa phelAvAvaDe kabaje karela zarIramAM bIjAnI utpatti hetI nathI. tema saMpUrNa zarIra sAthe phelAvAvaDe kabaje karAyela zarIramAM bIjA jIvonI utpatti dekhAtI nathI. je jagyA hoya te paNa jenAvaDe te zarIra banAvAyuM hoya ane AsapAsa Atmapradeza phelAvAvaDe kabaje karela zarIramAM te ja tyAM mukhya heya che. ane tenI ja paryApta-aparyApta vyavasthA hoya che tathA zvAsozvAsa vigere gya pudgale levA. mUkavA vigere tene ja thAya che bIjAne nahIM. uttara A tamArI vAta barAbara nathI. kAraNa ke samyagra jinavacananI jANakArIne abhAva che. te anaMtA paNa tevA prakAranA karmodayanA kAraNe sAthe ja utpanna thavAnI jagyAe Ave che. sAthe ja te zarIramAM Azraya kare che ane paryAptio banAvavAno AraMbha kare che ane sAthe ja paryApta thAya che ane sAthe ja ekI samaye zvAse zvAsa gya pudagalone grahaNa kare che. je ekajaNa je pudgalano upayoga kare che te bIjA anaMtAone paNa sAdhAraNarUpe upayogamAM hoya che. je anaMtAjI vApare che te ja eka vivakSita jIva vApare che. tethI kyAre paNa anupapatti abhAva hetI nathI. prajJApanAmAM kahyuM che ke, "sAthe ja utpanna thayelA teonI sAthe zarIranI utpatti racanA che sAthe ja zvAsozvAsa le che ane sAthe zvAsozvAsa mUke che. je eka jIvanuM grahaNa che, te ja ghaNuM jenuM sAdhAraNapaNe grahaNa hoya che. je ghaNA jIvonuM grahaNa che te paNa sAmAnya sathI ekanuM hoya che. badhAne sAdhAraNa hoya, sAdhAraNa zvAcchavAsa grahaNa e ja sAdhAraNa jIvAnuM sAdhAraNa lakSaNa hoya che. (1-2-3) " sthira - je karmanA udayathI zarIranA avayavo jevAM ke mAthuM, hADakAM, dAMta sthira hoya te sthiranAma che.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116. ATha karma 335 asthira:- je karmanA udayathI jIma vigere zarIranA avayava asthira hoya te asthiranAmakarma che. zubha :- je karmanA udayathI nAbhinI uparanA mAthe vigere avayavo zubha hoya te zubhanAma. mAthA vigerenuM zubhatva tenAvaDe bIjAne aDatA-sparza karatA te rAjI thAya che. AthI tenuM zubhatva che. azubha - je karmanA udayathI nAbhinI nIcenA paga vigere avayavo azubha hoya che te azubhanAma. te paga vigere dvArA aDavAthI bIjI vyaktine gusso Ave che te tenuM azubhatva che. strInA pagane sparza thavAthI keTalAkane saMtoSa thAya che. tethI vyabhicAroSa thAya-lAge che. doSa nathI lAgatA kAraNa ke te rAjIpAnuM kAraNa mahanIyakarma-meha che. ahIM vAstavikatAne vicAra karavAnuM hoya che AthI deSa nathI. subhaga :- je karmanA udayathI upakAra na karyo hovA chatAM badhAnA manane AnaMdakArI thAya te subhaganAmakarma. durbhAga:-je karmanA udayathI upakAra karavA chatAM paNa lokonA haiSanuM kAraNa bane te durbhaganAmakarma.. susvara :- je karmanA uzyathI mIDA, gaMbhIra, udAra avAjavALe thAya te susvaranAma dusvara :- je karmanA udayathI jIva gadheDA jevA bhedAyela, garIba, hIna avAjavALe thAya te duzvaranAmakarma. Adeya - je karmanA udayathI je kaMI bole te badhuMye badhAne grahaNa karavAlAyaka thAya, te AdeyanAma. anAde - jenA udayathI te yuktiyukta kahevA chatAM paNa te vacana tyAya thAya te anAdeyanAmakarma, yaza - tapa, zaurya, tyAga vigere vaDe prApta karela yazavaDe je kIrtana eTale balavA vaDe je prazaMsA karavI te yazakIrti. athavA sAmAnyathI je prasiddhi te yaza ane guNane gAvArUpa je prazaMsA te kIrti. athavA badhI dizAmAM phelAnArI, parAkramavaDe prApta thayela ane badhA lakevaDe guNe gavAya te yaza. dAna-puNyavaDe karAyela eka dizAmAM phelAnArI kIrti kahevAya che. te yaza ane kIrti je karmanA udayathI jIvane thAya te yazakIrtinAma. prazna - yazakIrti nAmakarmanA udayanA kAraNe yazakIrti zI rIte hoI zake? kAraNa ke kyAreka te karmane udaya hovA chatAM keTalAMkane te yazakIrtino abhAva hoya che.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 pravacanasAroddhAra bhAga-2 kahyuM che ke, temanI ja keTalAMka yazakIrti bolanArA hoya che ane keTalAMka apayazakIrti belanArA hoya che. je kAraNathI samavasaraNanA killA, prAkAra vigerene IndrajALapaNuM kahe che. uttara:- A doSa nathI. kAraNa ke sadaguNI madhyastha puruSonI-jIvonI apekSAe e ja yazakIrti nAmane udaya svIkArAya che. kahyuM che ke, "keIkane kaI rIte dhAtuo viSama thavAthI dUdha paNa kaDavuM lAge-thAya ane lImaDo mITho lAge chatAM paNa te pramANa rUpa thatuM nathI. dravyaguNane viparIta belavA vaDe tenI ja apramANutA siddha thAya che. tethI saddaguNa viSayaka yazakIrtinAmakarma jANavuM." apayaza - je karmanA udayathI yazakIrti nAmathI viparIta apayazakIrtinAma jenA prabhAvathI madhyastha lekamAM aprazaMsanIya thAya che. che. nirmANa:- je karmanA udayathI jenA zarIramAM potapotAnI jAti anusAra aMge pAMgane enA niyata sthaLe goThavaNa thAya te nirmANanAmakarma. A karma suthAranA jevuM hoya che. je A karmane abhAva hoya te enA nekara jevA aMge pAMga nAmakarma vaDe banAvAyelA mAthuM, peTa vigere avayanA sthAna niyamanane abhAva thaze. tIrthaMkara -je karmane udayathI ATha mahAprAtihArya vigere cetrIza atizaye. pragaTa thAya che te tIrthakara nAmakarma. (127ra-1273-1274-1275), 217. baMdha, udaya, udIraNa, sattAnuM svarUpa sattaduchegabaMdhA saMtudayA aTTa satta cattAri / sattaTTachapaMcadugaM udIraNAThANasaMkheyaM // 1276 / / sAta, ATha, cha, eka prakRtinuM baMdhasthAnaka ATha, sAta, cAra prakRtinuM udaya ane sattA sthAnaka sAta, ATha, cha, pAMca ane be prakRtinuM udIraNuM sthAnaka che. A saMkhyA sthAna che. mithyAtva vigere baMdhanA kAraNevaDe aMjanacUrNa-mezavaDe bharela peTInI jema haMmezA muddagalavaDe bharela lekamAM kamayegya je vagaNanA puge vaDe AtmAne haMmezA lokhaMDa ane agninI jema ekabIjAmAM maLI jaI ekarUpa thavA svarUpa je saMbaMdha te baMdha kahevAya che. tenA cAra sthAna-prakAra che. te A pramANe sAta, ATha, cha ane eka te baMdhAyelA karma pudgale, baMdhana ane saMkramaNavaDe potAnA svarUpe prApta thayelA karmo nirjarA saMkramaNa svarUpa nAza pAmavA chatAM paNa je vidyamAnarUpe rahyA hoya te sattA kahevAya. te sattAnA sthAnake eTale prakAre ATha, sAta ane cAra ema traNa che.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 baMdha, udaya, udIraNA, sattAnuM svarUpa 337 te sattArUpe rahelA karma pudagalone ja pitAnI baMdhAyela sthiti pramANe apavartanA vigere karaNa vizeSathI athavA svAbhAvikapaNe udaya samayane pAmelA karmonA phaLane bhogavavA te udaya kahevAya. te udayanA sthAnake paNa ATha, sAta ane cAra e traNa prakAre che. udayAvalikAmAM bahAra rahelA eTale udayaavasthAne na pAmelA sthitinA daline kaSAya sahita athavA kaSAya vagara yuga nAmanA vIrya vizeSavaDe kheMcI-kheMcI udayAvalikAmAM praveza karAvo te udIraNa. te udIraNAnA sthAne eTale prakAre sAta, ATha, cha, pAMca ane be-ema pAMca che. A pramANe baMdha vigerenI sthAna saMkhyA che. (1273) have A baMdha vigere sthAnanuM svarUpa kahe che. baMdhe'satta'NAuga chavihamamohAu igavihaM sAyaM / saMtodaesu aTTha u satta amohA cau aghAI // 1277 // aTTha udIrai satta u aNAu chavihamaveyaNIAU / paNa aviyaNa mohAuga akasAI nAma gottadugaM // 1278 / / baMdhamAM AThane baMdha, AyuSya vagara sAtane baMdha, meha ane Ayu vagara cha ne baMdha, phakta zAtArUpa eka prakArane baMdha che. sattAmAM ane udayamAM ATha, meha vagara sAtane ane cAra aghAtI kamane heya che. udIraNamAM ATha, Ayu vagara sAta, vedanIya ane Ayu vagara che, meha, vedanIya, Ayu vagara pAMca, akaSAyIne nAma ane gotrakamanI udIraNuM hoya che. AyuSyanA baMdha vakhate jJAnAvaraNa vigere ATha prakRti baMdhamAM hoya che. e sivAyanA samaye AyuSya vagara sAta prakRtine baMdha hoya che. mehanIya ane AyuSya vagara cha prakRtione baMdha che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNu, aMtarAya, nAma; zetrane baMdha aTakyA pachI phakta eka zAtA vedanIya bAMdhatA eka prakAre baMdha thAya che. sattA tathA udayamAM sarva prakRtione samudAya hoya tyAre ATha prakRtinI sattA tathA udaya hoya che. mehanIyanI sattA tathA udaya nAza-viccheda thaye chate sAtane udayasattA rahe che, jJAnAvaraNadarzanAvaraNa, aMtarAyanI udayasattA viccheda thaye chate te cArane sattA-udaya rahe che. A sarva prakRti samUhamAM hoya tyAre ATha prakRtinI udIraNuM rahe che. AyuSyanI udIraNuM viccheda thaye chate Ayu sivAya sItanI udIraNa. vedanIya ane AyukamanI udIraNa dUra thaye chate cha karmonI udIraNA heya che. 43
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 , pravacanasAraiddhAra, bhAga-2 ' have A baMdha vigerene sthAne ziSyane vistRta jJAna thAya mATe guNasthAnakanI vicAraNApUrvaka kahe che. - mithyASTithI laI mizra vagara apramatta sudhInA cha guNaThANe ATha athavA sAta ka baMdhAya che. Ayu kyAreka baMdhAya che mATe AyuSya baMdhAya tyAre ATha ane te sivAyanA kALe AyuSyano baMdha na hovAthI sAta karma baMdhAya che. - mizra, apUrvakaraNa, anivRttibAda2 guNaThANe AyuSyanA baMdhane abhAva hovAthI sAta ja prakRtio baMdhAya che, temAM mizra tathAsvAbhAve Ayu nathI baMdhAtuM ane apUrvakaraNa ane anivRttibAdare ativizuddhi hovAthI baMdhAtuM nathI kAraNa ke AyuSyane baMdha ghelanA pariNAme thAya che. sUmasaM5rAya guNaThANe mehanIya ane AyuSya vagara cha prakRtio baMdhAya che, mehanIyane baMdha bAdarakaSAyane udaya hoya te thAya che ane te dasame guNaThANe nathI ane AyuSyane baMdha ativizuddhi hevAthI thatuM nathI. upazAMta meha, kSINameha, sagIkevalIguNaThANe eka zAtA vedanIyane baMdha hoya che, bIjA karmone baMdha hete nathI kAraNa ke te karmone baMdha hetuone abhAva hoya che. aAgI kevalIone te garUpa baMdha hetune abhAva che mATe abaMdhAva hoya che. mithyAdaSTi guNasthAnakathI laI sUmasaM5rAyaguNasthAnaka sudhI AThe kama prakRtie udaya ane sattAmAM hoya che, kAraNake badheya mohanIya udaya ane sattA hoya che, upazAMtamUhaguNaThANe sAta prakRtie udayamAM hoya che. kAraNake mehanIyakarma upazAMta thavAthI udaya hetuM nathI, paNa sattAmAM ATha prakRti hoya che kema ke mehanIya-karma vidyamAna che. kSINameha guNaThANe sattA ane udayamAM sAta prakRtio che, kAraNake udaya ane sattAmAMthI mohanIya karmane kSaya thaye hovAthI tene abhAva che. sagI ayogI kevalIne cAra aghAtI karmo udaya ane sattAmAM hoya che. bIjA karmo kSaya thayA hovAthI letA nathI. mithyASTiguNasthAnathI laI pramasaMyataguNaThANa sudhI jIva niraMtara AThe karmone udIraka hoya che, jyAre anubhavAtA AyuSyanI chellI AvalikA bAkI rahe, tyAre AyuSyakarma chellI AvalikAmAM pravezela hovAthI udIraNAne viccheda-abhAva thAya che. AthI chava, sAta prakRtine udIraka thAya che. mizraguNaThANe rahelAne te haMmezA ATha prakRtinI ja udIraNa hoya che. kAraNake mizraguNaThANe AyuSyakarmanI aMtima AvalikAnuM bAkI rahevApaNuM-zeSatvapaNuM nathI kAraNake aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahyuM chata jIva mizra guNaThANuthI paDI samyakatva ke mithyAtva guNaThANe jato rahe che. apramatta, apUrvakaraNa, anivRttibAdara guNaThANe vedanIya ane AyuSyakarma choDI sivAya bAkInA cha karmonI udIraNA heya che. kAraNake ati vizuddhi hevAthI vedanIya
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 baMdha, udaya, udIraNA, sattAnuM svarUpa 339 ane AyuSyakarmanI udIraNuM yogya adhyavasAya sthAnane abhAva che. sUmasaMparAya guNaThANe che athavA pAMca karmono jIva udIraka hoya che. ahIM jyAM sudhI mohanIya karmano eka AvalikA kALa bAkI na rahe, tyAM sudhI cha karmanI udIraNuM hoya che. eka AvalikA kALa bAkI rahyA pachI te mohanIyakarmanI udIraNano abhAva thavAthI pAMca karmanI udIraNuM hoya che. upazAMtamUhaguNaThANe vedanIya-AyuSya ane mehanIyakarma sivAya pAMca karmanI ja udIraNA hoya che, ahIM vedanIya ane AyuSyanI udIraNAnA abhAvanuM kAraNa AgaLa kahela che ane mehanIyane te udaya nathI mATe udIraNa nathI kahyuM che ke - "vedyamAna rIte" je bhegavAtI hoya tenI udIraNuM hoya che. kSINamohaguNaThANe paNa uparokta pAMcakarmonI ja udIraNuM hoya che. A pAMca karmonI udIraNuM tyAM sudhI hoya che ke jyAM sudhImAM jJAnAvaraNakarma, darzanAvaraNakarma, aMtarAyakarma chellI AvalikAmAM praveza karyA pachI e traNe karmanI paNa udIraNAne abhAva thavAthI nAma ane gotrakamarUpa be karmonI ja udIraNA hoya che. kAraNa ke cAraghAtI karmono mULathI kSaya thayo che. ane vedanIya tathA AyuSyakarmanI udIraNuM pUrvokta kAraNathI thatI nathI. agIkevalI anudIraka eTale udIraNa rahita che kAraNa ke udIraNuM yoga sApekSapaNe thAya che ane agIne bhegane abhAva che. (1277-1278) . have baMdha vigeremAM jeTalI uttaraprakRttio hoya che tenI sarva saMkhyArUpa saMkhyA kahe che. baMdhe vIsuttarasaya 120 sayavAvIsa tu hoi udayami 122 / udIraNAe~ evaM 122 aDayAlasayaM tu santaMmi 148 // 1279 / / baMdhamAM ekavIsa, udayamAM ane udIraNAmAM ekaso bAvIsa ane sattAmAM ekaso aDatAlIsa prakRtie che. baMdhamAM eTale baMdhanI vicAraNAmAM ekavIsa prakRtio hoya che. udayamAM ekase bAvIsa (122) prakRtimAM hoya che, udIraNamAM udaya jeTalI ja eTale ekaso bAvIsa prakRtio hoya che. sattAmAM ekase aDatAlIsa (148) prakRtio hoya che. enI vicAraNuM A pramANe che. baMdha ane udayamAM vicAratA baMdhana ane saMghAtananAmakarmanA potapotAnA zarIra nAmakarmamAM ja samAveza karavAmAM Ave che. tathA varNa-gaMdha-rasa-parzanA je uttarabheda anukrame pAMca, be, pAMca, ATha che te paNa baMdhamAM udayamAM gaNAtA nathI. paraMtu varNAdi cAra ja gaNAya che tathA baMdhanI vicAraNAmAM samyakatvamehanIya ane mitramohanIya levAtI nathI. kAraNa e be prakRtio mithyAtvamohanIyanA pudagalamAMthI
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pariNata thAya che eTale bane che. A pramANe hovAthI baMdhanI vicAraNAmAM baMdhanapaMcaka, saMghAtanapaMcaka, varNAdi solane nAmanI trANuM (93) prakRtimAMthI bAda karatAM bAkI saDasaTha (67) prakRtie rahe che tathA mehanIyanI, samakita mehanIya ane mizramohanIya vagara bAkI rahela chavvIsa prakRtio che. A badhI prakRtiono saravALo karatAM baMdhamAM ekavIsa (120) prakRti thAya che. jJA - 8 - ve - e - A - nAma - go - aMta = 8 " 5 + 9 + 2 + 26 + 4 + 67 + 2 + 5 = 120 udayamAM vicAratA samyakRtvamehanIya ane mizramehanIya udayamAM AvatI hovAthI e be ne gaNutA udayamAM ekasebAvIsa (122) prakRtio thAya che.. udaya hete chate ja udIraNa thAya che. AthI udIraNAmAM paNa ekasebAvIsa (122) prakRtio hoya che. sattAnI vicAraNAmAM AgaLa dUra karela baMdhana paMcaka, saMghAtana paMcaka, varNAdi solane pharI letAM sattAmAM badhI maLI ekase aDatAlIsa (148) prakRtio thAya che. kastavamAM kahyuM che ke "kahevA vicaSi nidavu " ekase aDatAlIsa prakRti khapAvI nivRtta thayela jinane huM vaMdu chuM." gagarSi zivazarmasUrIjI ma. vigere AcAryonA mate eka aThThAvana prakRti sattAmAM gaNe che. tyAre paMdara baMdhananI gaNatrI karavAmAM Ave che. tethI pUrvokta eka aDatAlIsa pravRtiomAM baMdhana saMbaMdhita dasa prakRtie vadhAre umeratAM eka aThThAvana thAya che. (1279) 218. abAdhAsahita karmasthiti mohe koDAkoDIu sattarI vIsa nAma goyANaM / tIsiyarANa cauNhaM tettIsa'yarAI Aussa // 1280 // mehanIyanI sIttera kaDAkaDI sAgaropama, nAmA-gotranI vIsa keDAkeDI, bIjA cAranI trIsa keDAcheDI, AyuSyanI tetrIsa sAgaropamanI sthiti che. mohanIyakarmanI utkRSTa sthiti sIttera keTakeTI sAgaropamanI che. ahIM sthiti be prakAranI che. (1) karma svarUpe rahevArUpa. (2) karmanA anubhavarUpa. temAM karma svarUpe rahevArUpa sthitine AzrayI utkRSTa athavA jaghanya pramANane kahevAnuM abhipreta-Agya jANyuM che. anubhava cogya sthiti abAdhAkALa vagaranI che, je karmanI jeTalA keDA
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218. abAdhAsahita ka sthiti 341 koDI sAgarApamanI sthiti che, temanA teTalA seA varSanA abAMdhAkALa jALu. tethI mAhanIyanI utkRSTa sthiti sIttera koDAkoDI sAgarApamanI che ane tenA amAdhAkALa sIttera se| eTale sAtahAra varSa che. te A pramANe che. kAI ke mehanIyanI utkRSTa sthitine bAMdhI hoya tene sAtahajAra (7000) varSa sudhI mAhanIyakama peAtAnA udaya vaDe jIvane koIpaNa khAdhA utpanna na karI zake-karatuM nathI. akhAdhAkALa vagaranI sthiti kadalikane niSedhakALa che. eTale kama DhaLiyAnAM bhAgavaTAnA kALa che. eTale sAtahajAra varSa pramANa vakhatamAM-kALamAM bhAgavavA yAgya daLiyAnA niSedha eTale bhAgavaTA thatA nathI. paraMtu te pachInA kALe bhAgavaTA thAya che. nAma ane gAtrakanI utkRSTa sthiti vIsa koDAkoDI sAgaropamanI che, e hAra varSanI abAdhA che ane amAdhAkALa vagaranA kALa krama DhaLiyAne bhagavavAneA kALa che. jJAnAvaraNu, dezanAvaraNu, vedanIya ane aMtarAya e cArakarmInI trIsa kADAkoDI sAgarApamanI utkRSTa sthiti che ane traNa hajAra varSanA abAdhAkALa che tathA abAdhAkALa vagaranI sthiti kaDhaLiyAne bhAgavavAnA kALa che. AyuSyanI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che, pU koDanA trIjo bhAga abAdhAkALa che ane akhAdhAkALa vagaranA kALa kralikanA bhAgavaTAnA kALa che. sUtrakAre AyuSyanA pUrva phroDanA trIjo bhAga abAdhArUpapaNe ja jAya che paNa udayamAM nathI AvatA AthI AyuSyanI jeTalI sthiti AyuSyarUpe bhAgavAya che. teTalI sthiti AkhAdhAkALa vagaranI svIkArI che ema jAvuM (1280) utkRSTa sthitinA upasa'hArapUrvaka jayanyasthiti kahe che. esA ukosaThi iyarA veyaNiya bArasa muhuttA | aTTha nAmagote sesa su muhuto / / 1281 // A pUrve kahelI utkRSTa sthiti che. bIjI jaghanya sthiti vedanIyanI bAramuhUrta, nAmagAtranI As-AThe muhUnI che ane bAkInAnI a'tasunI che. pUrvokta-uparokta utkRSTa sthiti kahI. have jaghanyasthiti vedanIyakama nI bAramuhUta nI che. veDhanIyanI javanya sthiti e prakAre hAya che. 1. kaSAyavALA jIvAnI ane 2. akaSAyavALA jIvAne AzrayI. emAM kaSAya rahita jIvAne vedanIya jaghanya sthiti e samayanI che. AthI te kama pahelAM samaye baMdhAya. bIje samaye bhAgavAya ane trIjA samaye nirjarAya eTale aka bhAvane pAme che. kaSAya vagaranA jIvAne, kaSAya vagaranA hAvAthI bahutara sthitinA khaMdhanA asa'bhava che. kaSAyavALAne gAthAmAM kahela khAra
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 pravacanasAroddhAra bhAga-2 muhUrtarUpa jaghanya sthiti che. aMtamuhUrtanI abAdhA che tathA abAdhAkALa vagarano karmadaLiyAne bhegavaTAne kALa che. nAma-gotranI AThamuhUrta jaghanya sthiti che. tathAaMtamuhUrta abAdhAkALa che ane aMtamuhUrtahIna niSedhakALa che. jJAnAvaraNuM, darzanAvaraNa, aMtarAya, mehanIya ane AyuSyanI jaghanyasthiti aMtamuhUrtanI che. ahIM paNa abAdhAkALa aMtarmuhUrtane ja che. paraMtu te ati ladhu jANavuM. abAdhAkALa vagarano karmadaLiyAne bhogavaTAne kALa che. - A pramANe mULa prakRtionI utkRSTa ane jaghanyasthiti kahI. uttara prakRtinI kamaprakRti vigere graMthamAMthI jANavI. (1281) have A kamenI utkRSTa sthitinuM abAdhAkALanuM pramANa kahe che. - jamsa jai koDikoDIu tassa tettiyasayAI varisANaM / / hoi abAhAkAlo Aummi puNo bhavatibhAgo // 1282 / / - je karmanI jeTalA kaDakeDI sAgaranI sthiti hoya, tene teTalA so varSane abAdhAkALa hoya che, AyuSyane-bhavane trIjo bhAga abAdhA che, * je karmanI jeTalA kaDAkaDI sAgaropamanI utkRSTasthiti kahI che te karmanI teTalA se varSa utkRSTa abAdhAkALa thAya che. jema ke mehanIyanI sIttera kaDAkaDI sAgaro5manI utkRSTasthiti che. tethI tene abAdhAkALa sItterase varSa eTale sAtahajAra varSa thAya che e pramANe badhAye karmomAM vicArI levuM. AyuSyane utkRSTa abAdhAkALa bhavano trIjo bhAga eTale pUrvakroDa varSano trIjo bhAga che. A pUrve kroDa varSanA trIjA bhAgamAM baMdhAtA AyuSyanA be bhAga vItI gayA pachI bAkI rahelA trIjA bhAgamAM parabhavanuM AyuSya baMdhAya che. tethI pUrva krioDa varSane trIjo bhAga abAdhAkALa Ave che. badhAya karmonI sthiti jaghanya abAdhA aMtarmuhUrtakALanI che (1282) 219 beMtAlIsa puNya prakRti sAyaM 1 uccAgoyaM 2 naratiridevAu 5 nAma eyAo / maNuya dugaM 7 devadugaM 9 paMciMdiya jAi 10 taNupaNagaM 15 // 1283 // aMgovaMgatigapi ya 18 saMghayaNaM vArisahanArAyaM 19 / paDhama ciya saMThANaM 20 vanAi caukka supasatthaM 24 // 1284 // agurulahu 25 parAghAyaM 26 ussAsaM 27 AyavaM ca 28 ujjoyaM 29 / supasatthA vihagagaI 30 tasAidasagaM ca 40 nimmANa 41 // 1285 / /
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220. byAsI pApaprakRti titthayareNaM sahiyA putrappayaDIo huMti bAyAlA 42 / sivasiskiDa kkhiyANaM syAvi sattANabheyAu || 1286 // 343 zAtAvedanIya, uccageAtra, manuScAyu, devAyu ane tiya cAyu, nAmakanI prakRti A pramANe che, manuSyaddhika, devaddhika, paMcendriyajAti, zarIrapa'caka, aMgopAMgatrika, vajIRSabha nArAca saghayaNa, pahelu. sasthAna, suprazasta vaNu catuSka, agurUlaghu, parAghAta, zvAseAvAsa, Atapa, udyota, suprazasta vihAyeAgati, trasadazaka, nirmANu, tIrthaMkara sahita puNyaprakRtie betAlIsa thAya che. A prakRtie jenA para zivazrIe kaTAkSa karyo che. enI sattAmAM DAya che. 1. zAtA vedanIya, 2. uccAtra, 3. manuSyAyu, 4. devAyu, 5. ti yAyu nAma prakRtie A pramANe che. 6. manuSyagati ane cha. manuyAnupUrvIrUpa manuSyadghika 8. devagati ane ha. devAnupUrvIrUpa devaddhika, 10. paMcendriya jAti, 11. audArika, 12. vaikriya, 13. AhAraka, 14. taijasa, 15. kANu e zarIra pacaka 16, audyArika aMgopAMga 17. vaikriya aMgopAMga, 18. AhAraka aMgopAMga e aMgopAMgatrika 19, vajaRSabhanArAca saMdhayaNu, 20. samacaturasra prathama sasthAna, 21. suprazasta, vaNu-22. gaMdha 23. 2sa, 24. sparUpa e vaNu catuSka sapheDha tathA pILA raMga-varNa zubha, sugaMdha, mIThA, khATA, tUrA zubharasa, mRdu eTale kAmaLa, halakA, snigdha, eTale cIkaNuA, uSNu eTale garama spa zubha che. 25. agurUlaghu, 26, parAdhAta, 27. ucchvAsa, 28. Ata5, 29. udyota, 30. suprazastavihAye - gati, 31. trasa, 32. bAdara, 33. paryApta, 34. pratyeka, 35, sthira, 36. zubha, 38. subhaga, 38. susvara, 39. Adeya 40. yazakIrti e trasadazaka che. 41. nirmANa, 42 tItha kara nAmaka sahita A betAlIsa (42) prakRti, zubhapuNya prakRtie che. jenA para zivarUpI lakSmInA kaTAkSa thayA che. evA jIvAne hamezA prApta thAya che, (1283-1286) 220 byAsI pApaprakRti nAtarAyasagaM 10 daMsaNa nava 9 mohapaya chanbIsA 26 | assAyaM nirayAuM nIyAgoeNa aDayAlA // 1287 // narayadurga 2 tiriyadugaM 4 jAicaukaM 8 ca paMca saMghayaNA 13 / ThANAvi paMca u 18 vannAicaukkamapasatthaM 22 522885
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 pravacanasAroddhAra bhAga-2 uvaghAya 23 kuvihayagaI 23 thAvaradasageNa hoti cottIsA 34 / ' savvAo mIliyAo bAsII pAvapayaDIo // 1289 / / jJAnAvaraNa ane aMtarAyanI dasa, darzanAvaraNa nava, mohanIyanI chavvIsa, azAtA vedanIya, narakAyuSya, nIca gAtra A aDatAlIsa thaI.. narakaddhika, tiyacakrika, jAti catuka, saMghayaNu paMcaka, saMsthAna paMcaka, aprazasta varNacatuSka, upaghAta, azubhavihAgati, sthAvaradazaka, ema nAmanI trIsa thaI badhI maLI gyAsI pA5 pravRtio thAya che. jJAnAvaraNa pAMca, aMtarAya pAMca, darzanAvaraNa nava, samakita ane mizramehanIya phakta udaya AzrayI azubhabaMdhamAM nathI kemake te bene baMdha hetuM nathI. AthI te be sivAya mohanIyanI chavvIsa prakRtio, azAtA vedanIya, narakAyuSya ane nIcotra ema aDatAlIsa prakRtio thAya che. have nAmanI prakRtio naragati ane narakAnupUrvIrUpa naraddhika, tiryaMcagati ane tiryaMcAnupUrvIrUpa tiryaMcaddhika, ekeddhinya, beIndriya, teI ndriya, cauriMdriyarUpa jAti catuSTha, pahelAM saMghayaNa sivAya pAMca saMghayaNa, pahelA saMsthAna sivAya pAMca saMthAna, aprazasta varNacatuSTha, lIle-kALe varNa, azubha durgadha, tA, kaDe azubharasa, gurU eTale bhAre, lukha, kharabacaDe, Tha De sparza azubha che. upaghAta, aprazarata vihAgati, sthAvara, sUkSama, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, apayazakIrtirUpa A sthAvaradazaka che. A trIsa nAmakarmanI prakRtio che. badhI pravRtio meLavatAM khyAtI pApa prakRtio thaze. je azubha saMjJAvALI che. varNa catuSka zubhaprakRtinI saMkhyAmAM tathA azubhaprakRtionI saMkhyAmAM levAya che. kAraNa ke te be prakAranI che. AthI baMdhamAM kahela ekasevIsa prakRtinI saMkhyAne bAdha-vyAghAta thato nathI. (1287-1289) 221. peTA bheda sahita SaDa-cha-bhAva bhAvA chazcoksamiya 1 khaiya 2 khaovasama. 3 udaya 4 pariNAmA 5 / du 2 nava 9 hAri 18 gavIsA 21 tiga 3 bheyA sannivAo ya // 1290 / / Apazamika, kSAyika, kSayopazama, audayika, pAriNumika, sanipAtika e cha bhAve che. tenA be, nava, aDhAra, ekavIsa, traNa bheda che. jIvanuM viziSTa kAraNavaDe athavA svAbhAvika te-te rUpe-thavuM te bhAve eTale varatunA pariNAma vizeSa athavA upazama vigere paryA vaDe je thAya te bhAve.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221. cha bhAvanuM varNana 345 bhAve cha ja che. te A pramANe aupazamika, kSAyika, zrApathamika, audayika, pAriNamika ane sAnnipAtika. aupazamika - upazama eTale rAkhavaDe DhaMkAyela agninI zAMta avasthA. jemAM pradezathI paNa udayane abhAva che. AvA prakArane upazama te sarvopazama kahevAya. te sarvopazama mehanIyarmane ja hoya che. paNa bIjA karmone nathI. kahyuM che ke sadaguvAno mokSeva " ahIM A pramANe zabda vyutpatti thAya che. upazama e ja aupathamika athavA je upazamavaDe thAya te pathamika, je krodha vigere kaSAyanA udayanA abhAvarUpa jIvanI paramazAMta avasthArUpa pariNAma vizeSa. kSAyika - karmane mULathI bilakula nAza kare te kSaya. kSaya eja kSAyika che athavA kSaya vaDe banela je bhAva te kSAyika. karmanA abhAvarUpa phaLavaDe thayela jIvanI je pariNati vizeSa te kSAyika. kSAyopathamika-udaya pAmela aMzane kSaya ane udaya na pAmela aMzane vipAka AzrayI upazama te kSaye pazama. kSaye pazama e ja kSApazamika athavA kSaye pazamavaDe banela, je ghAtakarmanA kSapazamavaDe prApta thayela matijJAna vigere labdhirUpa AtmAne je pariNAma vizeSa te kSApazamikabhAva. dayika - AThe karmo pita-pitAnA udaya samaya Avye chate pitatAnA svarUpe je anubhava kare te udaya. udaya e ja auyika athavA udayavaDe banela je bhAva te audayika. je nAraka vigerarUpa paryAyanI pariNatirUpa che. - pariNAmika - pariNamavuM te pariNAma, eTale kaMIka avasthita vastunuM pUrva avasthAne cheDaDyA vagara AgaLanI avasthAne pAmavuM te pariNAma, pariNAma e ja pariNAmika che. athavA pariNAma vaDe banela te pariNAmika. A bhAvanA anukrame bheda kahe che. pazamikanA be, kSAyikanA nava, kSApazamikanA aDhAra, audayikanA ekavIsa, ane pariNAmikanA traNa bhede che. - sAni pAtika - sannipatana eTale maLavuM te sannipAta eTale milana. te sannipa e ja sAni pAtika athavA sannipAtavaDe banelA je bhAva te sanipAtika. audayika vigere be traNa bhAvenA sagavaDe banela je avasthA vizeSa te sAnnipAtika. (1290) have aupazamika ane kSAyikanA be bhedanI vyAkhyA kare che. samma caraNANi paDhame desaNanANAI dANa lAbhA ya / - uvabhoga bhogavIriya sammacarittANi ya biie // 1291 //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pravacanasoddhAra bhAga-2 - prathama parAmika-upazamabhAvamAM samyakatva ane cAritra ema be bhede che. bIjA kSAyika bhAvamAM darzana-jJAna-dAna, lAbha, upabhoga, bhega, vIrya samyakatva ane cAritra ema nava bhedo che. ' upazamasamakita ane cAritra e be pahelA aupazamikabhAvanA bheda che. pazamikasamakita darzanasaptakane upazama thavAthI thAya che ane cAritra, cAritramohanIyano upazama thavAthI thAya che. raMganA pada vaDe kevaladarzana, kevalajJAna samajavuM. dAna, lAbha, upabhega, paribhoga, vIryalabdhio, kSAyikasamyaktva, ane kSAyikacAritra bIja kSAyikabhAvamAM hoya che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana pota-potAnA AvaraNene kSaya thavAthI ja thAya che. pAMca prakAranA aMtarAyanA kSayathI ja kSAyika dAna vigere pAMca labdhio utpanna thAya che. kSAyikasamyakatva paNa darzanameha saptakanA kSayathI thAya che ane kSAyikacAritra te cAritramehanIya kSaya thavAthI thAya che. (1291) have lApazamika bhAvanA aDhAra bhedo kahe che. caunANamaNANatigaM dasaNatiga pNcdaannNlddhiio| sammataM cArittaM ca saMjamAsajamo taie // 1292 / / cAra jJAna, traNa ajJAna, traNa darzana, pAMca dAnAdidhi , samyakatva, cAritra ane saMyamasaMyama trIjAmAM.. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana paryavajJAna-e cAra jJAna, matijJAna, zrutajJAna, vibhaMgaajJAna-e traNa ajJAne, cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana-e traNa darzane, pAMca dAna vigerethI oLakhAtI labdhio je dAna, lAbha, bhega, upabhoga ane vIryalabdhirUpe che. samyagadarzana, sAmAyika, chedepasthApanIya, parihAravizuddhi, sUramasaM5rAyarUpa cAritra ane dezaviratirUpa saMyamasaMyama-ema aDhAra bheda trIjA kSApazamikabhAvamAM hoya che. te A pramANe thAya che? cAra jJAna ane traNa ajJAne pitapitAnA AvaraNa karanArA matijJAna vigere karmono kSaye pazamathI ja thAya che. darzanavika, cakSudarzana vigere darzanAvaraNanA kSaye pazamathI thAya che. dAna vigeremAM pAMca labdhio aMtarAyakarmanA kSapazamathI thAya che. prazna - dAnAdi pAMca labdhio AgaLa kSAyikabhAvamAM kahI che. ahIM kSApazamikamAM kahI che te virodha kema na thAya ?
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21. dayikabhAvanA bheda 347 ' uttara - virodha nathI kAraNake kahevAnuM tAtparya jANatA nathI. dAnAdilabdhio be prakAre che. 1. aMtarAyakarmanA kSayathI thanArI ane 2. aMtarAyakarmanA kSapazamathI thanArI. temAM je AgaLa kahela kSAyikabhAvanI che, te aMtarAyanA kSayathI thayelI kevalajJAnIone hoya che. ahIM je kSApazamikI kahI che te aMtarAyanA kSapazamathI chadrasthAne hoya che. samyaktva darzanasaptakanA kSapazamathI thAya che. cAritracatuSka cAritramehanIyanA kSapazamathI thAya che. saMyamasaMyama apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyamehanIyanA kSapazamathI thAya che. (1292) have audayikabhAvanA ekavIsa bhede kahe che. caugai caukasAyA liMgatigaM lesachakkamannANaM / micchattamasiddhattaM asaMjamo taha cautthammi // 1293 / / cAra gati, cAra kaSAya, traNa liga, cha lezyA, ajJAna, mithyAtva, asiddhatva, asaMyama-e cethA audayikabhAvanA bhede che. gati vigere ekavIza bhAva cothA audayikabhAvamAM hoya che. te A pramANecAra naraka vigere gatimAM je narakagati vigere gatinAmakarmanA udayathI ja jIvamAM pragaTe che. cAra prakAranA kedha vigere kaSA paNa kaSAyamahanIyakarmanA udayathI thAya che. strIveda vigerarUpa traNa liMge paNa strIveda, puruSaveda, napusakaveda mehanIyakarmanA udayathI thAya che. cha lezyAo "roja pariNAmo jerA"e matAnusAre traNa gajanaka karmanA udayathI thAya che. jemanA mate kaSAya nisya lezyA che. temanA anusAra kaSAyamahanIya karmanA udayathI che. jemanA mate karma nisya lezyA che temanA abhiprAye saMsAritva, asiddhatvanI jema ATha prakAranA karmodayathI che. viparIta bedharUpa ajJAna paNa mati ajJAna vigere jJAnAvaraNa mithyAtva mehanIyakarmanA udayathI che. je AgaLa matiajJAna vigerene kSApazamikapaNuM kahyuM che, te phakta vastunI jANakArInI apekSAe che. badhIye vastumAtranI jANakArI bhale viparIta hoya ke aviparIta heya paNa jJAnAvaraNIyakarmanA kSapazamathI ja thAya che. te jANakArInuM je viparIta paNArUpa ajJAnapaNuM che, te jJAnAvaraNa ane mithyAtvamehanIyamanA udayathI ja thAya che. AthI eka ja ajJAnanA kSApazamika ane audayikabhAvamAM virodha thatuM nathI. e pramANe bIjA sthaLoe paNa virodha dUra karavo. mithyAtva-mithyAtvamehanIyanA udayathI thAya che. ATha karmonA udayathI asiddhapaNuM che. asaMyama eTale aviratapaNuM apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyenA udayathI thAya che.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 pravacanasAroddhAra bhAga-2 prazna - nidrApaMcaka, azAtA vigere vedanIya hAsya, rati, arati vigere bIjA paNa ghaNuM ghaNuM bhAve karmanA udayathI thanAra che. te pachI ATalA ja kema batAvyA? uttara- sAcI vAta che. A bhAve upalakSaNa mAtrathI che. AnA bIjA paNa saMbhavI zakatA bheda jANI levA. (1293) have pAriNAmika bhAvanA traNa bheda kahe che. paMcamagaMmi ya bhAve jIvA bhavvatta bhavyayA ceva / paMcaNhavi bhAvANaM bheyA emeva tevannA // 1294 // pAMcamA bhAvamAM jIvatva, bhavyatva, abhavyatva bheda che. pAMce bhAvanA A pramANe te5na (53) bhedo thAya che. pAMcamA pariNAmikabhAvamAM 1. jIvatva, 2. bhavyatva, 3. abhavyatva anAdi pariNAmikabhAva che. enA upalakSaNathI je ghI, goLa, poA (taMdula), dArU (Asava), ghaDA vigerenI navI-junI vigere avasthA vize, varSadhara parvata, bhavana, vimAna, phUTe, ratnaprabhA pRthvI vigerenA pudgale ekaThA thavA, chUTA paDavA vigere avasthA vize gaMdharvanagare, kapi eTale vAMdarAnuM hasavuM, ulkApAta eTale dhumaketu, vAdaLAnI garjanA, mahikA eTale jhAkaLa, digdAha-vIjaLI, caMdrapariveSa, sUrya pariveSa, caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, IndradhanuSa vigere sarve Adi pariNAmikabhAva che. ' lekasthiti, alekasthiti, dharmAstikAya paNa vigererUpa anAdi pariNAmikabhAva che. A pramANe dareka bhAvanA bhede kahyA. have A bhedanI kulle saMkhyA kahe che. . uparokta aupathamika vigere bhAvenA bhedane ekatrita karatAM trepana (53)nI saMkhyA thAya che. 2+9 + 18+ 21 + 3=13 A pramANe saravALo karatAM thAya che. chaThTho sAnipAtikabhAva A ja bhAvene be-traNa vigerenI saMkhyA meLavatA thAya che. saMkhyArUpe saMyoga karatAM thAya che. tethI AgamamAM kahela kramAnusAre audacika, aupathamika, kSAyika, kSApazamika ane pArimikarUpa pAMca bhAve-padenA sAmAnya chavvIsa bhAMgAe utpanna thAya che. te A pramANe benA saMge dasa, traNanA saMge dasa, cAranA saMge pAMca ane pAMcanA saMyege eka-ema kulle 10 + 10 +5 + 1=26 bhAMgA thAya che. be nA sabhyone dasa bhAMgA - 1. dayika pathamika, 2. audayika kSAyika, 3. audayika kSApazamika, . - audayika pAriNAmika, 5. e pathamika kSAyika, 6. pathamika kSApazamika, 7. aupazamika pArimika, 8. kSAyikakSApazamika, 9 sAyika pariNAmika, 10. kSApazamika pariNAmika
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221. cha bhAvenAM bhAga 349 traNanA sage dasa bhAMgA - 1. dayika pathamika zAyika, 2. audayika aupazamika kSApazamika, 3. audayika aupazamika pAriNamika, 4. audayika kSAyika kSApazamika, 5. audrayika kSAyika pariNAmika, 6. audayika kSApathamika pariNAmika, 7. pazamika kSAyika pariNAmika, 8. aupazamika kSAyika kSApazamika, 9opazamika kSApazamikapariNAmika- 10. kSApazamika kSAyika pariNAmika. cAranA aMge pAMca bhAMgA - 1. audayika parAmika kSAyika kSApazamika, 2. audayika aupazamika kSAyika pariNAmika, 3. audayika pathamika kSApazamika pariNAmika, 4. krayika kSAyika kSApathamikapariNAmika, 5. aupazamika kSAyika kSApazamika pariNAmika. pAMcanA saMge thato eka bhAgo. aupazamika-kSAyika-kSApazamika-audayika-pAriNAmika. A chavvIsa bhAMgAe bhaMgaracanAne AzrayI batAvyA che. ema jANavuM bAkI AmAMthI saMbhavI zake, ghaTI zake evA vAstavika te cha bhAMgA ja che. te A pramANe 1. ekaddhika saMyegI navame bhAMge, trIka saMyegI pAMcame cho ema be bhAMgA, catuHsaMyegI be bhAMga, trIjo-cothe ane pAMcame saMyegI eka bhAMge ema cha bhAMgA thayA. (1294) A bhAMgAo avAMtara bhedo vaDe paMdara thAya che tene kahe che. odayiya khaovasamiya pariNAmehi cauro gaicaukke / khaiyajuehiM cauro tadabhAve uvasamajuehiM // 1295 / / ekeko uvasamaseDhI siddha kevalisu evamavirUddhA / pannarasa sanivAiya bheyA vIsaM asaMbhaviNo // 1296 // cAra gatinA hisAbe audayika, kSAyopathamika, pAriNAmikanA cAra bhAMgA, kSAyika sAthe paNa cAra bhAMgA ane kSAyika vagara upazama-aupazamika sAthe paNa cAra bhAMga, upazamaNumAM eka bhAMgo, siddhAvasthAmAM eka bhAMgo, kevalipaNumAM eka bhAgo aviruddha che. A pramANe paMdara sAnnipAtika bhedo thayA. bAkInA vIsa asaMbhavita bhedo che. audayika, zApathamika, pariNAmika bhAvavaDe banela sAnnipAtika bhAvanA naraka, tiryaca, manuSya ane devagatirUpa cAragati anusAra vicAratAM cAra bheda thAya che. Ane bhAva e che ke, audayika, kSApazamika ane pariNAmikarUpa trika sagI bhAMge. cAra gatinA bhede cAra prakAre thAya che. te A pramANe narakagatimAM je dayika che te nArakavarUpe che. Indriya vigere kSApathamikIbhAve che. chevatva vigere pariNAmikabhAve che.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 privacanasAroddhAra bhAga-2 tiryaMcagati audayikabhAva tiyacanirUpe che. kSApazamikabhAve Indriya vigere ane pariNAmikabhAve jIvatva vigere che. e pramANe manuSya tathA devagatinI vicAraNA karavI. - A ja audayika vigere traNanI sAthe kSAyika bheLavatA banela sannipAtika bhAvanA cAra bhedo thAya. Ane bhAva A pramANe che. A ja traNa bhAgamAM jyAre kSAyika bhAva umerIe tyAre catuHsaMgI bhAMge thAya che te A pramANe bela. audayika, kSAyika, kSApazamika, pAriNAmika A paNa gatibhede cAra prakAre che. te A pramANe audayikI, narakagati, kSAyika samakita, Indriya vigere kSApazamika ane jIvavA vigere pariNAmikabhAva e pramANe tiryaMcagati, manuSyagati ane devagatimAM paNa jANavuM. catuHsaMgImAM bIjI rIte paNa cAra bhAMgA thAya che te kahe che. AgaLa umerela kSAyikabhAva vagara ane pazamikabhAva yukta karatA audayika vigere vaDe cAra bhedo thAya che. Ane bhAva e che ke, jyAre kSAyikabhAvanI jagyAe aupazamikabhAva umeravAmAM Ave tyAre paNa catuHsaMyegI - bhAgo thAya che. te A pramANe belAya che. audayika aupazAmaka, kSApazamika pariNAmika. A bhAge paNa gatinA bhedAnusAre AgaLanI jema cAra prakAre vicAra paraMtu ahIM samyakatva aupazamika jANavuM. eka saMkhyAvALo sAnnipAtika bhedaM upazamazreNImAM siddhapaNAmAM ane kevalipaNAmAM hoya che. temAM dayika, pathamika, kSAyika, kSApazamika ane pariNAmika-e pAMca saMgIne eka bhAga che. te kSAyika samyagadaSTi jyAre upazamazreNIne svIkAra kare, tyAre tene hoya che. te A pramANe dayikabhAve manuSyapaNuM vigere. pathamikabhAve cAritra, kSAyikabhAve samakita, kSApazamikabhAve Indriya vigere. pariNAmikabhAve jIvatva vigere. siddhomAM dvisaMgI eka sAnnipAtika bhAga che, te A pramANe-kSAyika ane pAriNamika, emAM kevaLajJAna, samyaktva vigere kSAyikabhAve che. chevatva pAriNAmikabhAve che. kevaLIone trikasaMgI eka sAnnipAtibheda che. te A pramANe-audayika, kSAyika ane pAriNumika. manuSyatva vigere audayikabhAve che. kevaLajJAna vigere kSAyikabhAve che. jIvatva, bhavya vigere pariNAmikabhAve che. A pramANe gati vigeremAM cha saMgabhAMgA vicAratA aviruddha che. paraspara virodha na hovAthI saMbhavatA paMdara sAnnipAtika bhedo cha bhAvanA bhAMgA thAya che. vIsa asaMbhavIta bhAMgAe phakta saMgonA bhAMgarUpa ja mAtra che. paNa jemAM kyAre paNa hetA nathI. (12lpa-1296) - have A cha ja bhAMgA je jemAM saMbhave te kahe che. dugajogo siddhANaM kevali saMsAriyANa tiyajogo / caujogajuraM causuvi- gaIsu maNuyANa paNa jogo // 1297 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 221kayA bhA kayA bhAge kene haiya? mohassevovasamo khAovasamo cauNha ghAINaM / " udayakkhaya pariNAmA aTTahavi huMti kammANaM // 1298 // ddhikasogI bhAMgA siddhone, kevalione tathA saMsArIjIne trikasaMgI, catuHsayegI cAre gatimAM che. manuSyone paMcasayegI bhAMge che. upazamabhAva mehane ja hoya che. kSaya pazama cAra ghAsikamane hoya che. dayika ane kSAyika-pAriNumikabhAva AThe kamane hoya che. brikasaMgI dasa bhAMgAomAMthI kSAyika, pariNAmika be bhAvavaDe banela navame dvisaMgI bhAMge siddhone hoya che. bAkInA nava bhAMgA phakta prarUpaNArUpe che. bIjA jIvone te audayikIgati, kSApazamikI Indriya ane pariNAmika jIva-e traNa bhAva jaghanyathI paNa prApta thAya che. tathA kevalione ane saMsArIone trisaMyogI bhAMga hoya che. trikasaMgI dasa bhAMgAomAMthI kevalione oDhayika, kSAyika ane pariNAmika e traNa bhAvavaDe banela pAMcame bhAge hoya che. pazamikabhAva mahine AzrayIne levAthI te mohanIyakarmano kSaya thayele hevAthI kevalione saMbhava nathI. ane Indriya vigerene abhAva hovAthI kSApazamikabhAva hetuM nathI. kahyuM che ke, atIniyA jesTinaH " kevalio IndriyothI para hoya che. saMsArI jIvane eTale cAra gatinA jIvone audayika, kSApazamika, pAriNAmika-e traNa bhAvavaDe banela chaThTho trikasaMgI bhAMge hoya che. bAkInA ATha phakta prarUpaNurUpe ja che. kAraNa ke keIpaNa jagyAe hatA nathI. catuHsaMyogI pAMca bhAMgAomAMthI cAra saMyegI be bhAMgA cAre gatiomAM hoya che. te A pramANe -aupazamika samyagdaSTivALAne dayika, aupazamika, kSApazamika ane pariNAmika-e pramANene catuHsaMyegI trIjo bhAMge ghaTe che ane kSAyika samyagadaSTine te audayika, kSAyika, kSApazamika, pariNAmika-e svarUpa ethe bhAMge cAre gatimAM hoya che. tathA manuSyone pUrvokta paMcaraMgI je pAMca bhAva banela che te hoya che. A bhAge je kSAyikasabhyatva yukta upezamazreNI svIkAre che temane ja hoya che, paNa bIjAne te nathI. kAraNa ke eka sAthe pAMce bhAve temane ja saMbhave che. jIne AzrayI badhAye bhAve kahyA. have ka bhAva kayA kamane AzrayI thAya che tenuM nirUpaNa kare che. ATha karmomAMthI phakta mehanIyane ja upazama thAya che. kAraNa ke ene ja pradezadaya tathA vipAkedayarUpa baMne udaya rokIavarodhI zakAya che. bIjA karmone nahIM. ahIM upazamarUpe sarvaupazamanI vivekSA che, dezaupazamanI nahi, te dezaupazama sarva karmone hoya che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3para pravacanasAroddhAra bhAga-2 udayaAvalikAmAM pravezelakarmo-aMzene kSaya karavAvaDe anudaya AvalikAmAM pravezelarahela aMzane upazama karavAvaDe vipAkedayane rekavArUpa thayela bhAva kSApazamika che. te jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya, aMtarAyarUpa-cAra ghAtikane hoya che. bIjA karmone kSapazamabhAva nathI. cAra ghAtikarmamAM paNa kevalajJAnAvaraNa ane kevaladarzanavaraNa vagara kSapazama bIjI prakRtione jANave. kemake A be prakRtiene vipAkedayane aTakAva-avadha hete nathI mATe kSaye pazama hete nathI. dayika, zAyika ane pariNAmikabhAva AThe karmone hoya che. ahIM udaya eTale vipAkano anubhava karAve te udaya kahevAya che. te udayabhAva badhAye saMsArIjIne AThe karmone jovAmAM Ave che. kSaya eTale karmone atyaMta uda eTale mULathI nAza kare te kSaya, mohanIyakarmane sUmasaM5rAya guNasthAnakanA chellA samaye heya che. bAkInA traNa ghAtine kSINakaSAya (meha) guNaThANe hoya che. adyAtikane agakevali guNaThANe heAya che. pariNamavuM te pariNAma. jIvanA pradeze sAthe ekameka thavArUpe mizrIta thavuM te athavA tene dravya, kSetra, kALa ane adhyavasAyanI apekSAe tevA-tevA saMkrama vigere bhAvarUpe je pariNamavuM te pariNAma. Ane ahIM A pramANe tAtparyAtha che. mehanIyakarmanA pazamika, kSAyika, lApazamika, aidAyika, pAriNAmikarUpe pAMce bhAva hoya che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAyakarma, pathamikabhAva vagara cAra bhAve hoya che, nAma, gotra, vedanIya ane AyuSyakarmane kSAyika, audayika, pAriNAmikarUpe traNa bhAva hoya che. (1297-1298) have pAMca bhA guNaThANamAM vicAre che. sammAicausu tiga cau bhAvA cau paNuvasAma guvasaMte / cau khINa'puvve tinni sesa guNaThANa gegajie // 1299 / / samakita vigere cAramAM traNa athavA cAra bhAva hoya che. cAra athavA pAMca bhAva upazAmaka ane upazAMtane hoya che. cAra kSINumeha ane apUrva karaNe hoya che. bAkInA guNaThANe traNa bhAve eka jIva AzrayI hoya che. - aviratasamyagdaSTi, dezavirata, pramatta, apramatta e cAra guNaThANe traNa athavA cAra bhAve heya che. temAM kSApazamikasamyagdaSTine cAre guNasthAnakemAM traNa bhAve hoya che. te A pramANe-yathAyogyaaidayikIgati, kSApazamika, Indriyasamyahatva vigere. pariNAmika, jIvatva, kSAyikasamyagdaSTi ane pazamikasamyagdaSTine cAra bhAva heya che. emAM traNa bhAve uparokta ja che ane ce bhAva kSAyikasamakitIne kSAyika sagyatvarUpe che ane upazamasamakitIne ApazamisamyavarUpa bhAva che.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222. cADha prakAre jIvA 353 cAra athavA pAMca bhAvA upazamaka ane upazAMta zuzuThANu hAya che. enA bhAva A pramANe che-anivRttikhAdara ane sUkSmasa'parAya e e guNaThANe rahelA jIvA upazamaka kahevAya che. ane upazAMtamAha guNuThANe rahela upazAMta kahevAya che. emAM anivRttimAdara ane sUkSmasa'parAya guNuThANAmAM AgaLanI jema cAra bhAvA che. upazAMtameAhamAM ceAtheA bhAva Apazamikasamyaktva ane cAritrarUpa che. traNe guNuThANe pAMcamA bhAva danasaptakanA kSaya karyo pachI kSAyikasamakitine upazamazreNI svIkAranArane hAya che. kemake temAM kSAyikasamyaktva ane ApazamikacAritra hAya che. kSINumeha zuzuThANuM tathA apUrvakaraNa guNaThANe cAra bhAvA hAya che. temAM traNa bhAvA AgaLanI jema samajavA. ceAtheA bhAva kSINameAhamAM kSAyika samakti ane cAritrarUpe che ane apUva karaNamAM kSAyikasamyakttvarUpa athavA Apamika samaktirUpe che. bAkInA guNasthAnakamAM traNa bhAvA hAya che. mithyASTi, sAsvAdana, mizra, saceAgIkeli, aceAgIkelirUpa-pAMca guNuThANAmAM traNa bhAve che te A pramANe-mithyArdaSTi vigere traNa guNuThANAmAM Ayika, kSAApazamika ane pAriNAmika ema traNa bhAvA che. sayeAgIkevalI ane ayeAgIkevalIne aidayika, kSAyika ane pAriAmika-ema traNa bhAvA che. prazna :- traNa vigere je bhAvA guNasthAnaphAmAM vicArAya te sarve jIvAzrayI vicArAya che ke eka jIvAzrayI vicArAya che ? uttara :- eka jIvAzrayI A bhAvAnI vicAraNA jANavI, aneka jIvAnI apekSAe sa`bhavita badhAye bhAveza heAya che. (1299) 222. cauda prakAre jIve. iha humabAya regiMdiya biticau asanni sanni paMcidi / pajjattApajjattA kameNa caudasa jiyaTThANA || 1300 || 1. sUkSma, ra. bAdara ekendriya, 3. eindriya, 4. teindriya, 5. caurendriya, 6. sannI ane 7, asajJipacendriya, A badhA anukrame paryAmA ane aparyAptA gaNatA cauda jIva sthAnakA thAya che. A jagata athavA pravacanamAM A kramAnusAre cauda jIvasthAnake thAya che. te te prakAranA karmanI parataMtratAnA kAraNe jIvA jyAM-jyAM UbhA rahe che te sthAnA kahevAya. te sthAnA sUkSmaparyAsa ekendriyatva vigere bhedI rUpe che. jIvAnA je sthAneA te 45
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 pravacanasAroddhAra bhAga-2 javasthAne. te jIvasthAne A krama pramANe che. 1. sUthama ekendriya, 2. bAdara ekendriya, ema be prakAre ekendri, 3 beIndriya, 4. teIndriya, 5. caurendriya, (ema traNa prakAre vikalendriya) 6. asa ipaMcendriya. 7. saMsi paMcendriya-ema be prakAre paMcendriyo che, badhA maLIne sAta thayA. A sAta sUkSama ekendriya vigere darekanA paryAptA ane aparyApta ema-be-be bheda jANavA ahIM eTaluM vizeSa che ke aparyAptAe labdhi ane karaNa ema be prakAre che. temAM je aparyAptA ja mare che. ane pitAne cagya paryAsio pUrI karatA nathI te labdhiaparyAptA. jeo potAne karavA yogya paryAptie jyAM sudhI pUrI na kare paraMtu bhaviSyamAM jarUra paryAptie purI karanAra hoya, tyAM sudhI te karaNa aparyApta kahevAya che. AgamamAM paNa A pramANe kahyuM che ke "labdhi aparyAptAe paNa niyama AhAra, zarIra, indriya, paryApti pUrI karyA pachI ja mare che, pahelA nahIM. jethI AgAmIbhavanuM AyuSya bAMdhIne ja badhA ja mare che. te AhAra, zarIra, indriya paryAptie paryAptAene ja baMdhAya che." (1300) 23. ajIvanA cauda bheda. dhammA 1 'dhammA 2 ''gAsA 3 tiyatiya bheyA taheva addhAya 10 / khaMdhA 11 desa 12 paesA 13 paramANu 14 ajIva caudasahA // 1301 // dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAyanA traNa-traNa bhede che tathA kALane eka bheda ane pudagalAstikAyanA skaMdha, deza, pradeza, paramANu ema cAra prakAra maLIne ajIvanA cauda prakAra che. ajIva rUpI ane arUpI-ema be prakAre che. jene rUpa hoya te rUpI. rUpanA upalakSaNathI gaMdha, varNa, rasa, sparza AkAra vigere samajavuM. kAraNa ke gaMdha vigere vagara rUpa hotuM nathI athavA rUpa eTale sparzarUpa vigere vaDe saMmUcchitarUpa-utpanna thayela AkAra te rUpa. te rUpa jene hoya te rUpI pudgala kahevAya che kAraNa ke te ja rUpavAna che. rU5 vagaranA hoya te arUpI, te dharmAstikAya vigere che. emAM rUpI cAra prakAre che ane arUpI daza prakAre che. ghaNe viSaya havAthI pahelAM arUpI kahe che. jenuM svarUpa AgaLa kahela che evA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya e darekanA traNa-traNa bhedo che. te A pramANe 1. dharmAstikAya dravya. 2. dharmAstikAya deza, 3. dharmAstikAya pradeza. ' dharmAstikAyarUpa saMpUrNa deza-pradeza rUpa vibhAga vagara dharmamaya samAna pariNAmavALuM je avayavI dravya te dharmAstikAyadravya. tathA te ja dharmAstikAyadravyanA ja dezo eTale buddhi kalpanAnuMsAra be vigere pradezarUpa je vibhAge, te dharmAstikAya deze
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 saida guNasthAnaka ' 355 kahevAya. dharmAstikAyadravyanA ja prakRSTa deza eTale jenA vibhAgo na paDI zake e ati sUvama bhAga te pradeza. te pradeza asaMkhyAtA che kAraNa ke te kAkAzanA pradeza pramANa che e pramANe adharmAstikAya tathA AkAzAstikAyanA paNa traNa-traNa bhede kahevA. paraMtu AkAzAstikAyanA pradeza anaMtA jANavA.kAraNa ke leka anaMta che. dazama addhAkAla che. A addhAkAla vAstavikmaNe vartamAna eka samayarUpe ja hevAthI dezapradezathI kalpanA vagaranuM dravya che. skaMdha, deza. pradeza ane paramANu-ema cAra prakAre rUpI ajIva che. rita eTale sukAya che. ane dhIcatte eTale poSAya che. je dravya chUTA paDavA vaDe tathA bhegA thavA vaDe sukAya che ane poSAya che. te skaMdha kahevAya che. je skaMdhe anaMtA anaMta paramANunA jaththArUpe che. je carmacakSu vaDe joI zakAya evA ghaDA thAMbhalA vigere rUpe che. carmacakSu vaDe joI na zakAya acita mahAska che vigere paNa rUpIdravya che. pudgala skaMdhanuM anaMtApaNuM jaNAvavA mATe ahIM bahuvacana karyuM che. skaMdhatvanA pariNAmane choDyA vagara buddhinI kalpanAnusAra skaMdhanA ja be vigere pradeza rUpa je vibhAge te deze kahevAya che. ahIM bahuvacana kahyuM che kAraNa ke, anaMta pradezavALA tevA prakAranA skaMdhamAM anaMtadeze saMbhave che. skaMdhatvarUpa pariNAme pariNamela skaMdhanA buddhi kalpanAnusAre atisUkama deza je vibhAga vagaranA bhAga rUpe che. anaMtA pradeza hovAthI ahIM paNa bahuvacana kahyuM che. parama je aNuo te paramANu bhAga vagaranA dravyarUpe che. prazna - pradeza ane paramANumAM zuM pharaka che? kAraNa ke baMne bhAga vagaranA che. uttara :- skaMdhanI sAthe joDAyela bhAga vagareno -je aNu hoya te pradeza ane jeo aMdhAnA pariNAma rahita eTale je skaMdhathI chUTA paDelA ekalA ja AlekamAM rahelA hoya te paramANu kahevAya. A pramANe jIva sivAyanA ajI cauda prakAre che. (1301) 224. cauda guNasthAnaka micche 1 zAsaNa 2 misse 3 aviraya 4 dese 5 pamatta 6 apamatte 7 / niyaTTi 8 aniyaTTi 9 suhumu 10 vasama 11, ___ khINa 12 sajogi 13 ajogi 14 guNA // 1302 // 1. mithyAtva, ra. sAsvAdana, 3. mizra, 4, avirata, 5. dezavirati, 6. pramatta, 7. apramatta, 8, nivRtti, 9 anivRtti bAdara saMparAya, 10. sukSmasaM5rAya, 11, upazAmaka, 12. kSINumeha, 13, sayogI, 14. agI. e cauda guNaThANuM che.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 pravacanasArodvAra bhAga-2 14 rAjasthAna bhagavAna - dizilA 14 agI kevalI gu. 13yogI kaivalI gu 1ratINa mAha ... 12 upazAtta mAha | 10 sUkSma saMpAya gu. amilIS rAvatapharasa athavA bAdarAya apUrvakaraNa(nivRtikaraNa). 7 apramatasavirati upramatta savarAti pakaeNza virgati jha. avizvasamyaga gui . 3 mizna guNasthAna, 2sAdanAsthAna 1mizrAvaNasthAna )
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357 224. raida guNasthAnaka * "sUvanAtta sUtra" sUtra sUcana karanAra hoya che. e nyAye padanA eka bhAga vaDe paNa AkhA padano baMdha thAya che e anusAre ahI paNa guNaThANane nirdeza jANu, te A pramANe 1. mithyAdaSTi guNasthAnaka, 2. sAsvAda-samyagadaSTi guNasthAnaka 3. samyakRmithyAdaSTi (mizra) guNasthAnaka, 4. aviratasamyagadaSTi guNasthAnaka, 5. dezavirati guNasthAnaka, 6. pramasaMvata guNasthAnaka, 7. apramatta guNasthAnaka, 8, apUrvakaraNa guNasthAnaka, 9 anivRttibAdarabhaMparAya guNasthAnaka, 10. sUmasaM parAya guNasthAnaka, 11. upazAMtakaSAya vItarAga cha0 guNasthAnaka, 12. kSINukaSAya vItarAga chavastha guNasthAnaka, 13. sagI kevalI guNasthAnaka, 14. agakevali [guNasthAnaka A pramANe A cauda guNaThANa che. 1. mithyAtva guNasthAnaka - 1. mithyA eTale viparIta. daSTi eTale arihate prarUpela tatvane svIkAra. jene viparIta paNe arihate prarUpela tattvane svIkAra karyo hoya che, te miyAdaSTi. jema dhatura khAdhela puruSa sapheda vastuo pILIrUpe svIkAre che tema mithyAdaSTi jANu. guNa eTale jJAna, darzana, cAritrarUpa jIvanA svabhAva vizeSa che. jemAM A guNe rahe te sthAna. guNenuM je sthAna te guNasthAnaka athavA guNaThANa. je guNaThANA jJAna vigere guNonI ja zuddhi-azuddhinI hAnI-vRddhinA kAraNe thayela svarUpa bhedarUpe che. miyAdaSTi guNaThANa sAsvAdananI apekSAe jJAna vigere. guNonI zuddhinI hAnInI apekSAe thayela svarUpabheda e mithyASTi guNasthAnaka prazna - je A mithyAdaSTi che te tene guNasthAna zI rIte saMbhave? kemake jJAna, darzana, cAritrarUpa guNe che temane te guNaThANAmAM jJAna vigere viparIta paNe zI rIte thAya che? uttara - je ke jIvane tatvArtha zraddhArUpa AtmaguNa nAzaka sarvaghAtI prabala mithyAtvamehanIyanA vipAkedayanA kAraNe padArtha svIkArarUpa daSTi, viparItarUpe jIvane thAya che. chatAM paNa keka manuSya pazu vigerene aMtima nigoda avasthAmAM paNa tevA prakAranA phakta avyakta sparzarUpa pratipatti aviparIta paNe hoya che. jema atigADha vAdaLAnA samUhathI sUrya-caMdranuM teja DhaMkAyela hovA chatAM paNa kaMIka prakAza-teja khule rahe che. jema sArI rIte caDhI AvelA navIna vAdaLonA gADha samUhavaDe sUrya--caMdranA kiraNane samUha tiraskRta thaye hovA chatAM ekAMte te sUrya-caMdranA tejane nAza thaI zakatA nathI. je e pramANe sUrya-caMdranA samasta teja nAza thatuM hoya te, samasta jImAM prasiddha divasa-rAtane je vibhAga che tenA abhAvane prasaMga Avaze. kahyuM che ke,
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358. pravacana sArAddhAra bhAga-2 " sArI rIte vAdaLAnA samUha hovA chatAM paNa caMdra-sUryanI prabhA hAya che." e pramANe ahIM paNa prakhaLa mithyAtvanA udaya hovA chatAM paNa kaMIka aviparIta diza hAya che te apekSAe mithyASTine paNa guNasthAna sabhave che. prazna :- tA pachI e mithyASTi ja zI rIte kahevAya ? kAraNa ke manuSya-pazu vigerene svIkAranI apekSAe chellI nigAi avasthAmAM paNa tevA prakAranI phakta avyakta sparUpa pratipattinI apekSAe sabhyaSTi paNa che. uttara:- mithyArdaSTi kahevAmAM deSa nathI kAraNa ke arihaMta bhagavaMte kahela saMpUrNa pravacananA anI zraddhA karavA chatAM paNa jo temAMnA eka akSaranI paNa azraddhA kare te te mithyAdRSTi ja kahevAya. kAraNa ketenA sarvaijJa bhagavaMtamAMnA vizvAsa nAza pAmyA che. kahyuM che ke, "sUtranA eka paNu akSara na rucavAthI manuSya mithyAdaSTi thAya che. AthI amane jinezvara bhagavate kahela sUtra ja pramANa che." teA pachI ariha'ta bhagava te kahela yathAvat jIvAjIvAdi vastutattvanI pratipattithI rahita thayelA khIjAonI te zI vAta karavI ? praznaH teA pachI saMpUrNa pravacana rUcavAnA-zraddhA thavAnA kAraNa ane temAM rahelA keTalAka paTTAnI zraddhAM na thavAnA kAraNe mizratAnA nyAye e jIva sabhyamithyAdaSTi thavAne ceAgya che. tA pachI ene mithyASTi kevI rIte kahevAya ? Y uttara :- vAstavika vAta na jANatA hAvAthI A vAta barAbara nathI. jyAre jinezvare kahelI 'samarata vastuonI sArI rIte zraddhA kare tyAre ja samyagdaSTi thAya. jayAre eka paNa padArtha mAM ke paryAyamAM matiduba LatA vagerenA kAraNe ekAMte samyak jANakArI, zraddhA ke mithyA jANakArI-zraddhAnA abhAva hAvAthI sAcI zraddhA nathI ane ekAMte kheATI- viparIta zraddhA paNa nathI tyAre samyamithyASTirUpa mizradaeNSTi kahevAya che. zatakabRhat cUrNimAM kahyuM che keH " jema nALiyera dvIpamAM vasanArA bhUkhyA puruSanI AgaLa ahIMthI AvelA puruSa Adana, bhAta vagere aneka prakAranA AhAra mUke te tene AhAra upara rUci paNa thatI nathI ane tiraskAra-niMdA paNa thatA nathI. kAraNa ke tene bhAta vigere AhAra kayAre paNa joce nathI ane sAMbhaLyeA paNa nathI. e pramANe samyagmithyASTine jIvAdi tattvA tarapha rUci paNa hAtI nathI ane niMdA paNa hotI nathI." jyAre ekapaNa padArtha athavA paryAyamAM ekAMte viparItatA svIkAre che, tyAre mithyAsRSTi ja che emAM doSa nathI. 2. sAsvAdana guNasthAnaka - aupazamika samyaktvanI prAptirUpa lAbhane eTale Ayane sAti eTale dUra kare te AsAdana. je AsAdanamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA bhAgavaTA hoya che.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224. cida guNasthAnaka '359 sAsAdana hote chate paramAnaMdarUpI phalane ApanAra, kalyANarUpI jhADanA bIjarUpa aupathamikasamyakatvarUpI lAbha jaghanyathI eka samayamAM ane utkRSTathI cha AvalikA kALamAM nAza pAme che. AsAdana sahita hoya te sAsAdana, aviparIta paNe jinezvare kahela padArthane svIkAra te samyagdaSTi kahevAya. sAsAina eja samyagdaSTi te sAsAdana samyagdaSTi tenuM je guNasthAna te sAsAdana samyagdaSTiguNasthAna. anaMtAnubaMdhI udayarUpa AsAtanA sahita je hoya te sAsAtana. sAsAtana e ja samyagdaSTi, te sAsAtasamyagdaSTi. tenuM je guNasthAna te sAsAtasamyagdaSTi guNasthAna. sAsvAda-samyagdaSTi guNasthAna e paNa pATha che, tene artha A pramANe che. samyakatvarUpa rasano AsvAda yukta je hoya, te sAsvAdana kahevAya. jema khIranuM bhejana khAdhA pachI tenA para vyAkula-arUcI manavALA puruSane te khIranI ulTI karatI vakhate khIranA rasane svAda hoya che. tema A sAsvAdanI paNa mithyAtva sammukha thayela hevAthI samyakatva para arUcI manavALe thaI samyaktvane vamatA te samyaktvanA rasane AsvAde che. tethI sAsvAdana eja samyagdaSTi te sAsvAdanasamyagdaSTi. tenuM je guNasthAna te sAsvAdana guNasthAna. A guNasthAna A pramANe thAya che. apAra saMsArasAgaramAM rahele jIva mithyAdarzana mehanIya vigere prakRtionA kAraNe anaMta pudgalaparAvartI sudhI aneka prakAranA zArIrika-mAnasika lAkha dukhe anubhavI keIpaNa rIte tathAbhavyatva paripAka thavAnA kAraNe meTA pahADa parathI vahetI nadInA pravAhamAM teNuvAnA-vahevAnA kAraNe gALa thaI gayelA pattharanI jema adhyavasAya vizeSavaDe anAgapaNe-upaga vagara, vicAryA vagara thayela yathApravRttikaraNathI AyuSyakarma cheDIne jJAnAvaraNa vigere sAte karmonI papama pRthaphatvanA saMkhyAtAbhAga nyUna-hina eka kaDAkaDI sAgaropama pramANa sthiti kare che. ahIM vacce karkaza karmapaDalarUpa dUra karela vIrya vizeSanI atikaThera majabUta lAMbA vakhatanI ugela, ghaNuM UMDI jhADanI gAMThanI jema, jIvanI bhedI na zakAya evA karmanA pariNAmathI utpanna thayela jIvana gADha rAga-dveSanA pariNAmarUpa pahelA kadI nathI bhUdAI evI gAMTha hoya che. A gAMTha sudhI abhavya che paNa yathApravRttikaraNa vaDe kama khapAvI anaMtIvAra Ave che paNa graMthabheda karavA asamartha hovAthI pAchA vaLI jaI saMkalezanA kAraNe utkRSTasthitivALA karmo bAMdhe che. paNa parama nivRttirUpa sukha jenuM najIka che evA keIka mahAtmA puruSa jene nivArI na zakAya e ghaNuM vIrya samUha sArI rIte ulasita thaI rahyo che tathA atyaMta tIvaNa kuhADAnI dhAra jevo apUrvakaraNarUpa parama vizuddhivaDe uparokta svarUpavALI gAMThane bhedI nAkhI mithyAtvamehanIyakarmanI sthitithI aMtamuhUrta uDhaya kSaNathI upara jaIne anivRttikaraNa nAmanA aMtamuhUrta kALa pramANa te mithyAtvanA
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 360 pradezadayavaDe bhegavavA gya daLiyAnA abhAvarUpa aMtaHkaraNa kare che. ahIM yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNane A pramANe krama che. "graMthI sudhI paheluM yathApravRttakaraNa heya che. graMthIne samaccheda eTale bheda thAya tyAM sudhI bIjuM apUrvakaraNa che ane anivRttikaraNa jyAre jIvane samyakatva najIka hoya tyAre heya che" 1. hi samarUmo eTale graMthI oLaMgI, gAMTha bhede tyAM sudhI. nakSattapuraNa eTale jenA vaDe samyakatva AgaLa karyuM che te athavA te vakhate eTale jIvane jyAre najIka samyakatva hoya tyAre anivRttikaraNa hoya che. AmAM aMtarakaraNa karavAthI te karmanI be sthiti thAya che. je eka aMtarakaraNanI nIcenI prathama sthiti aMtarmuharta pramANanI che. te ja aMtarakaraNanI uparanI bIjI sthiti che. enI sthApanA A pramANe che. 9 emAM pahelI sthitimAM mithyAtvanA daLiyA bhegavavAnA hovAthI e jIva mithyAdaSTi ja hoya che. aMtarmuhUrtamAM te pahelI sthitinA daLiyA pUrA thaye chate aMtarakaraNanA prathama samaye ja aupazamika samyakatvane pAme che. kAraNa ke mithyAtvanA daLiyAnA bhegavaTAno abhAva che. jema vanane agni bALavA yaMgya idhanane bALI ujajaDa jamIna para AvI bujhAI jAya che tema mithyAtvanA bhogavaTArUpa vanaagni paNa aMtarakaraNane pAmI bujhAI jAya che. A pramANe thavAthI te jIvane Apazamikasamyaktva prApta thAya che. kahyuM che ke, "vana dAvAnala ghAsane bALIne ukhara bhUmi AvatA bujhAI jAya che. ema mithyAtvane anudaya thayA pachI upazamasamyatva jIva pAme che." 1. te aMtarmuhUrtakALavALI upazAMta avasthAnA vakhate paramanidhi maLyA samAna kALamAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikAmAM utpanna thayela kAIka mahA bhayAnaka tevA prakAranuM kaMIka nimittane pAmI anaMtAnubaMdhIno udaya thAya che. tene udaya thavAthI A sAsAinasamyagdaSTi guNaThANuM hoya che. athavA koIka upazamazraNathI paDatA sAsAdanapaNane pAme che. ema kArmagraMthIka mata che. siddhAMtanA mate zreNInI samApti thayA pachI paDelA pramattaguNaThANe ke apramatta guNaThANe rahe che. kALadharmane pAme to devAmAM ja avirata samakitarUpe utpanna thAya che. sAsAdana guNaThANuM pachInA samaye avazya mithyAtvanA udayathI mithyAdaSTi thAya che. 3. mizraguNasthAnakaH samyaka ane mithyA e baMne dRSTi jene hoya, te samyamithyASTi. tenuM je guNaThANa te samyagamithyASTi guNasthAna. AgaLa kahelA vidhipUrvaka prApta karela aupazamika samyaktvarUpa auSadha vizeSa vaDe maNa pAyelA kedarA jevA mithyAtvamehanIyamane zodhI zuddha karI traNa prakAranA kare che. 1. zuddha, 2. ardhazuddha, 3. azuddha. enI sthApanA A pramANe 0 00 e traNa pUjemAMthI jyAre ardhavizuddha pUjane udaya thAya che tyAre
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 saida guNaMsthAnaka 361 tenA udayathI jIvane ardhavizuddha arihaMta bhagavaMte kahela tattva para zraddhA thAya che. tyAre tenA vaDe jIvane aMtamuhUrta kALa pramANa samyamithyASTi guNasthAne sparze che. te pachI jIva avazya samyaktvane athavA mithyAtvane pAme che. 4. aviratasamyagdaSTi guNasthAnaka - | sarva sAvavagethI aTakavuM-viramavuM te virata. je viratA nathI te avirata athavA viramaNa. virata eTale aTakela eTale sAvadyoganuM paccakhANa. je virata aTakela nathI te avirata. avirata e ja samyagdaSTi te aviratasamyagdaSTi. Ane bhAva e che ke, AgaLa varNavela je opazamika samyagdaSTi zuddhadazana mehanIyajjanA udayavALA kSApathamika samyagdaSTi darzanasamakane kSaya karanAra kSAyikasaMkhyatvI aviratinA kAraNathI maLanArA duranta naraka vigere dukha phaLarUpa thatA karmabaMdhane jANavA chatAM ane paramamuni evA jinezvarae kahela siddhirUpa mahela para caDavA mATenI nisaraNI samAna sAvadyAganI virati jANavA chatAM paNa viratine svIkAra karatAM nathI ane tenA pAlana mATe prayatna karatA nathI. kAraNa ke apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyane udaya vidanarUpa bane che. A kaSAya zeDA paNa paccakakhANane Avare che. te ahIM aviratasamyagdaSTi kahevAya che. 5. dezavirati guNasthAnaka - * * sarvasAvadyAgano paccakhANanI apekSAe eka dezarUpa virati. eka vrata viSayaka sthala sAvadhega vigerethI laI sarva vrata viSayaka anumati sivAya sAvadyoganI je virati te dezavirati. te pratyAkhyAnAvaraNa kakSAnAM udayathI sarvasAvadyAganI virati emane hetI nathI. sarvaviratirUpa paccakhANane je, Avare DhAMke te pratyAkhyAnAvaraNa kahevAya che. dezaviratinuM je guNasthAna te dezavirati guNasthAnaka. 6. pramattasaMvata guNasthAnaka - - - - - - je saMyama kare te saMyata eTale sarva sAvavAthI je sArI rIte aTake-virame te saMta. mehanIya vigere karmonA udayanA prabhAvathI athavA saMjavalana kaSAya, nidrA vigere kaIpaNa pramAdanA vegathI saMyamomAM je sadAya te pramatta. pramatta e ja saMyata te pramattasaMvata. tenuM je guNasthAna te pramataguNasthAna. vizuddhi-avizuddhinI hAni-vRddhivaDe thayela svarUpabheda che. te A pramANe dezavirati guNaThANanI apekSAe pramatta guNaThANAnI vizuddhinI vRddhi che ane azuddhinI hAni che. apramattasaMyata, guNaThANanI apekSAe ethI viparIta che. e pramANe bIjA paNa guNaThANamAM AgaLapAchaLanA guNaThANAnI apekSAe vizuddhi-avizuddhinI hAni-vRddhinI ghaTanA jANI levI.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 pravacanasAroddhAra bhAga-2 7. apramattasayata guNasthAnaka - je pramatta nathI te apramatta che. eTale nidrA vigere pramAdethI rahita che. apramattA e ja saMyata. te apramattasaMyata guNasthAna, 8. apUrvakaraNa guNasthAnakaH apUrva eTale navuM, advitIya, enA jevuM bIjuM na hoya te. jemAM sthitighAta, rasaghAta, guNazreNI, guNasaMkrama, sthitibaMdha e pAMca kAraNe eTale padArthonI racanA apUrva prakAranI thAya te apUrvakaraNa. te A pramANe che 1. jJAnAvaraNa vigere karmonI moTI sthitine apavartana karavaDe khAMDavI eTale nAnI karavI te sthitighAta. 2. rasane eTale karma paramANumAM rahela ghaNI cikAzarUpa rasane apavartana karavaDe khAMDa eTale zeDe karo te rasaghAta. A baMne AgaLanA guNaThANe alpavizuddhi hovAthI alpapramANamAM thatA hatA te ahIM vizuddhinI ati adhikatA hovAthI moTA pramANamAM AgaLa na karI hoya-karyA heya evA rasaghAta-sthitighAta kare che. 3. uparanI sthitinA dalikane vizuddhinA kAraNe aparvatanA karaNavaDe utArI te dalikane aMtarmuhUrta sudhI udayakSaNathI upara ekadama jaladI khapAvavA mATe dareka kSaNe asaMkhyAta guNavRddhivaDe je racavA te guNazreNI. . enI sthApanA0 0 0 0 0 0 0 0 0 . '0 0 A guNazreNI AgaLanA guNaThANAmAM avizuddhattara hevAthI kALavaDe mATI ane dalikAnI 2canA AzrayI nAnI kAraNa ke apanAvaDe theDA ja dalikenI apavartanA thaI hovAthI nAnI zreNIone racI : hatI. ahIM AgaLa te ja vizuddhi hevAthI apUrvazreNIo race che. je kALathI alpakALanI ane dalika racanA AzrayI ghaNI moTI kAraNa ke apavartanAvaDe ghaNuM daliyAonuM apavartana thayuM hovAthI maTI zreNIo race. * 4 baMdhAtI zubhAzubha pravRtiomAM nahIM baMdhAtI zubhAzubha prakRtinA dalikone dareka kSaNee asaMkhyaguNavRddhivaDe vizuddhinAM kAraNe laI javI te guNasaMkama. te guNasaMkrama paNa ahI apUrva kare che.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 saida guNasthAnaka 363 5. azuddhipaNAthI pahelA je karmonI sthiti mATI bAMdhI hatI te ahIM apUrva eTale patye pamanA asaMkhyabhAge hIna, hInatara, hInatama sthiti vizuddhinA kAraNe bAMdhe che. A apUrvakaraNa kSepaka ane upazAmaka ema be prakAre che. karma khapAvavAne tathA upazamAvavAne yogya hovAthI A guNaThANe jIva kSapaka ane upazamaka ema kahevAya che. jema rAjya gya rAjakumArane rAjA kahevAya che tema. A guNaThANAmAM keIpaNujarApaNa karma saMpUrNa khapAvatuM nathI ke upazamAvata nathI. tenuM je guNasthAna te apUrvakaraNa guNasthAna. A guNaThANAmAM traNe kALanA jIvane AzrayI dareka samaye yattara adhika vRddhipUrvaka asaMkhyAta kAkAza pradeza pramANu adhyavasAya sthAno hoya che te A pramANe jeo aMtamuhUrta pramANunA A guNasthAnakane prathama samaye svIkAryuM hoya, svIkAre che ane svIkAraze te badhAnI apekSAe jaghanyathI laI utkRSTa sudhI asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa adhyavasAyasthAna thAya che. kAraNa ke, kadAca kyAreka keIkane prathama samaye rahelA enA paraspara adhyavasAyasthAnamAM bhinnatA-judA-judApaNuM thAya che. temanI-temanI A bhinnatA kevaLajJAnavaDe ja jANI zakAya che. traNekALamAM rahelAonuM prathama samaye A guNaThANane svIkAranArAonuM anaMtapaNuM hovAthI paraspara adhyavasAyasthAnonI bhinnatA hovAthI anaMtA adhyavasAyasthAne pAme che ema na kahevuM. kAraNake, prAyaH karI ghaNuM ja eka sarakhA adhyavasAyasthAne rahelA hoya che. pachInA bIja samaye tenAthI bIjA adhikatara adhyavasAyasthAna prApta thAya che. trIjA samaye tenAthI adhikatara bIjA prApta thAya che. cothA samaye bIjA tenAthI adhiktara maLe che. ema chellA samaya sudhI adhyavasAyasthAna maLe che. enI sthApanA karatA viSama , corasa AkAranA kSetramAM thAya che. te sthApanA A pramANe...0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 . prazna - bIjA vigere samayamAM adhyavasAyasthAnanI vRddhimAM kayuM kAraNa che ? uttara :-svabhAva vizeSatA e ja kAraNa che. A guNaThANane svIkAranAre dareka samaye vizuddhinI adhikatAne pAmate ja svabhAvathI ja ghaNA judA-judA prakAranA adhyavasAyasthAnamAM rahe che. ahIM pahelA samayanA jaghanya adhyavasAyasthAnathI prathama samayanuM utkRSTa adhyavasAyasthAna anaMtaguNavizuddha che. tenAthI bIjA samayanuM jaghanya adhyavasAya
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 pravacanasArAddhAra bhAga-2 T sthAna ana MtaguNavizuddha che. tenAthI utkRSTa anaMtaguNavizuddha che. te A pramANe-dvicarama eTale chellethI bIjA samayanA utkRSTa adhyavasAyasthAnathI chellA samayanuM jaghanya vasAyasthAna anaMtaguNu vizuddha che, tenAthI paNa tenuM utkRSTa anataguNu vizuddha che. eka samayamAM rahela A adhyavasAyasthAne paraspara SasthAna patitarUpe rahelA che. ekI sAthe A guThANAmAM peselA jIvAnA adhyavasAyasthAnA paraspara vyAvRtti eTale pAchA pharavArUpa nivRttipaNe paNa hoya che. Ane upara kahyA pramANe nivRtti haiAvAthI nivRttiguNasthAnaka paNa kahe che. 9. anivRttimAdara guNasthAnakaH ekI sAthe A guNuThANAne svIkAranArA ghaNAjIvAnI eka bIjAnA adhyavasAyasthAnAnI nivRttirUpa vyAvRtti ahIM nathI mATe anivRtti che. eTale eka samAna samaye A zuThANe caDhelA bIjA jIvanA adhyavasAyasthAnA e ja samaye e ja adhyavasAyasthAna para caDhelA khIjA vivakSita puruSanA te samaye te ja adhyavasAyasthAnanA samAna hAya che. jenAthI saMsAramAM krAya-bhaTakAya te sa'parAya eTale kaSAyAnA uya. khAdara eTale sUmiTTirUpa karelA kaSAyanI apekSAe sthUla sa`parAya jeneA hoya te khAdarasa'parAya. anivRtti e ja khAirasa parAya, tenuM je guNasthAnaka te anivRttikhAdara saMparAya guNuThANuM. te anivRttibAdarasa'parAya guNusthAnakanA aMtarmuhUtta kALa pramANamAM pahelA samayathI laI dareka samaye anaMtaguNu vizuddhivALA yathAttara adhyavasAyasthAnA hAya che. aMtarmuhUtakALamAM jeTalA samayeA che, teTalA ja adhyavasAyasthAne te guNuThANAmAM rahelA jIvAne hoya che. enAthI adhika hotA nathI. kAraNake ekI samaye pravezelA badhAne eka ja adhyavasAyasthAna hoya che. te anivRttimAdara guNuThANAvALA jIva kSepaka ane upazamaka-ema be prakAre che ahIM ATha kaSAya vigerene khapAvavA tathA upazamAvatA hAya che. 10. sUkSmasaparAya guNasthAnake H -- sUkSmakiTTIrUpa karela--thayela che lAbha kaSAyeAiyarUpa saMparAya jemane udaya hAya, te sUkSmasa parAya, te kSapaka ane upazama-ema e prakAre che. anivRttimAdara guNuThANuMTTiIrUpa karela eka lAbhane je khapAve che. athavA upazamAve che tenuM je guNusthAna te sUkSmasa parAya guNasthAna 11. upazAMta mehaguNasthAnaka H AtmAnA jJAna vagere guNAne je DhAMke, Avare te chadma. eTale jJAnAvaraNu vigere ghAtikarmAnA uya te chadma kahevAya. te chadmabhAvamAM rahela hAya te chadmastha. te chadmastha sarAgI paNa hAya che. tene dUra karavA mATe vItarAgapada grahaNa karyu. che.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 saida guNasthAnaka 365 . vIta eTale nIkaLI gayuM che, rAga eTale mAyA, lobharUpe kaSAyane udaya ane upalakSaNathI krodha, mAnanA udayarUpa dveSa paNa jene game che, te vItarAga kahevAya. vatarAga e ja chadmastha. te vItarAgachaTvastha. te kSINakaSAyavALA paNa hoya che. kAraNa ke, temane paNa uparokta rAga dveSarUpI bhAva dUra thayA che. AthI tene dUra karavA mATe upazAMta kaSAyapada lIdhuM che. jemane kaSAne saMkramaNa, udvartana, aparvatana vigere kAraNo temaja vipAkedaya, pradezadayane yogya rAkhyA nathI evI rIte zAMta karelA che te upazAMtakaSAya. upazAMtakaSAya e ja vItarAgachadmastha te upazAMtakaSAya vItarAgachaTvastha. tenuM je guNasthAnaka te upazAMtakaSAya vItarAgacha guNasthAnaka. 12. kSINakaSAya guNasthAnaka. kSINa eTale nAza pAmyA che kaSAye jenA te kSINakaSAya. bIjA keTalAMka guNaThANAomAM paNa kSapakazreNI dvAramAM kahela rIte kyAreka keTalAMka kaSAye kSaya thayA hoya che AthI te guNaThANAomAM paNa kSINakaSAyapaNane vyapadeza thaI zake che. tethI te guNaThANAone dUra karavA mATe "vItarAga" pada lIdhuM che. kSINakaSAya vItarAgapaNuM te kevalione paNa hoya che. tene dUra karavA mATe "chadmastha" pada lIdhuM che. chadmastha sarAgI paNa hoya che. tethI tene dUra karavA mATe "vItarAga" para lIdhuM che. vItarAga e ja chadmastha, te vItarAgachadmastha. te upazAMtakaSAyavAna paNa hoya che tene dUra karavAM "kSINakaSAya" para lIdhuM che. kSINakaSAya e ja vItarAga chadmastha te kSINakaSAya vItarAgachadmastha. tenuM je guNaThANuM te kSINakaSAya vItarAga chadmasthaguNasthAnaka. 13. sogI kevaliguNasthAnaka : je jeDanAra hoya te yoga eTale vyApAra kahevAya che. tatvArthasUtramAM kahyuM che ke, vAcavAmanaH co" mana-vacana-kAyAnI je kiyA te yoga. vega sahita je heya te sagI kahevAya. te yuga, bhagavAnane javA-AvavA, AMkhanA palakArA mAravA vigere rUpa kAyasega che. dezanA ApavA vigererUpe vacanaga che. mana 5ryavajJAnI athavA anuttaradeva vigere manavaDe pUchAyelA praznonA javAba manavaDe uttara ApavAmAM mane ga. te de ane manaH paryavajJAnIo mana:paryava jJAnavaDe ane avadhijJAnavaDe bhagavAne mokalela manovargaNanA muddagala jue che. ane joIne teo vivakSita vastunI vicAraNanA AkArane vAstavikarUpe pUchela khAdyapadArtharUpa alakanA svarUpa vigerene jANe che. kevalajJAna ane darzana jemane hoya, te kevali. sagI e ja kevali, te sagI kevali. tenuM je guNaThANuM te sagIkevali guNaThANuM kahevAya che. 14. agI kevali guNasthAnaka - uparokta veze jemane hoya te legI kahevAya. je yegI nathI te agI. agI e ja kevali te agI kevali. temanuM je guNasthAna te agIkevali guNasthAna emanuM
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ a66 pravacanasAroddhAra bhAga-2 agIpaNuM A pramANe che. traNe veganA darekanA sUkSama ane bAdara ema be-be prakAra che. kevalajJAnanI utpatti pachI jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI dezanA pUrvakroDavarSa sudhI vicarI-viharI jyAre aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe tyAre sagIkevali zailezIkaraNane svIkAravA mATe pahelA bAdarakAgavaDe bAdara vacanagano virodha kare che te pachI bAdaramAgane nirodha kare che. tyArapachI sUkSakAgavaDe bAda kAyayegane rUMdhe che. kAraNa ke bAdaraga jyAM sudhI hoya tyAM sudhI sU gane nirodha thaI zaktA nathI. pachI te sUmamanogavaDe ja sUkamavacanagane, te pachI sUkama manogane rUMdhe che. te pachI sUmakriyA anivRtti nAmanuM guladhyAnanuM dhyAna karatA-karatA sUkAyegane pitAnA AtmAvaDe ja nirodha kare che. kAraNa ke bIjA TekArUpa vegane abhAva hoya che. te sUphamakAyoganA nirodha pachI samucchinnakriyA apratipAti nAmanA zuphaladhyAnane dhyAvatA-dhyAvatA hasva pAMca akSaronA uccAraNa pramANu kALanA zailezIkaraNamAM praveza kare che. galezyarUpa kalaMka rahita yathAkhyAta cAritranA je Iza eTale svAmI-mAlika. te zaleza. tene je bhAva te zilezI. trIjA bhAganI nyUnatApUrvaka potAnA zarIrane avagAhanAmAM peTa vigerenA polA bhAgane pUravAnA kAraNe pitAnA Atmapradezo saMkucita thavAthI AtmAne je zailezabhAva. (sarva saMvararUpI je zIla tenA Iza) eTale AtmAnI ati sthiratApUrvaka sthiti. temAM je karaNa te zelezIkaraNa. te karaNa A pramANe chezailezIkaraNanI prakriyA : AgaLa racela zelezIkaraNanA samayenA samAna guNazreNIvALA vedanIya, nAma, gotra e traNa aghAtikarmonI asaMkhyAta guNazreNIvaDe ane bAkI rahelA AyuSya yathAsvarUpa sthita zreNIvaDe je nirjarA karavI te zilezIkaraNa. te zelezIkaraNamAM pravezela agakevali thAya che. A bhavasthAne hoya che. te zelezIkaraNanA aMtima samaya pachI tarata ja eraDAno keza-deDe phATavArUpa sahakArI svabhAva vizeSa pragaTavAthI eraMDAnA DeDA-phulanI jema kevalibhagavaMta paNa karmasaMbaMdhathI chUTavArUpa sahakArI svabhAva vizeSathI jIvanI urvagati hovAthI jIva, uparanI dizA tarapha gati kare che. te upara jatA. RjuzreNIpUrvaka upara jaI ahIM jeTalA AkAzapradezamAM pite rahyA hoya teTalAM ja pradezone avagAhIne rahe che. je samaye ahIMthI AtmAkSetra cheDe che, tenA pachI bIjA samayane sparyA vagara eTale e ja samaye lekanA cheDe jAya che. lokAMtathI AgaLa gatisahAyaka dharmAstikAyane abhAva hovAthI jatA nathI. tyAM jaI zAzvatakAla sudhI rahe che. (1302)
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 caiAda guNasthAnaka sidhdha bhagavAna anaMta tuthanA svAmI * 2416 konA nArA sAya: sA anaMtakALa motha yogathI mukta pItarAga sarvajJa bhagavAna samaya : pAMca usvAtara ghAMgayukta pItarAma sarvajJa bhagavAna * sarva kaSAyamukta ghAtI karmanAka sa samaya 1 aMtarmuthI dezonapUrva phroDa varSa upAta chadmastha vItarAga guNasthAna - 1samayathI anama pachI avazya patana sukSmaloka kaMTTIveTana samaya: 1 samayathI aMtama mAMAya ke upa. karanAra ka ke hArTa samaya 1 antarmu kSINakaSAya parapa pItarAga guNasthAna motIyano pUrNazcaya prAtibhajJAna sImamAM samaya ja. u aMtarmu apramata bhAvanuM sarvaviratipaNuM tameM samaya: maoNta bALa va saMbhAra sudhI pI jamavAna * devAdinI dhdhA ja sukhamaya saMsAranI gUma * ciMtati karAthamika rAgI to rAgI * jinavANI kaNano atipremI bhagava: 1 aMtarNa thI dna sAgaropaNa -- jinI pratye na rAga sAra pratye nATeka sabhya AMtaryuM. 10 sama saparAya mokSNanA apUrva sthitighAta, rasadhRAta, sthitibaMdha nivRtti samaye caDelA jyotIna (3) guNamaNi guNasaNa (5) apUrva adhya nI bhinnatA, sAya: 1 marma = sana Gu prApta matabhAvanuM sarvaviratipaNuM, samaya : eNka aMtarmuthI dezonapUrva eka varSa sarva virati nava sarpa vini sabhyatva sata 12 mAMthI eka paNa aNuvratAdinA dezavirata eka vagere bhAMgALAM dhAraka mahAta Qu cauda guNasthAna upazcAta ai c zreNInAM guNasthAno mithyAtva guNasthAna 367 10 : 11 gaNa nyAya * upAma samyakatvanuM mArgAnusArI bhAvuM paramAvartakALamAM praveza TribaMdhaka sa Mdha. vyavahAra zazimAM atinA brAva apunabaMdhaka bhAva AvAnaMdita thI mAtravidha aitita cAsInA vivI AvidyArthIka avA gumAvra lakSaNAnIvAve pApa na kare. chaucita seve mAM dIti,AmamAM sadhAra 3 moSi vamana karatAM *sAya: 1 samayathI ka AvaliA praveza .sA. saMpanna . sUga nigamo A avyavahArarAzi nimAtvano varga che. AThathaka pA khullA hoya 225. cauda mANA ga 1 iMdie 12 kAye 3 joe 4 vee 5 kasAya 6 nANeya 7 / saMjama 8 daMsaNa 9 lesA 10 bhava 11 zamme 92 sanni 13 AhAre 94 // 1303 // 1. gati, 2. indriya, 3. kAya, 4. yAga, 5. veda, 6, kaSAya, 7. jJAna, 8. sayama, 9, darzana, 10, lecyA, 11, bhavya, 12, samyaktva, 13. sagI, 14. AhAra-e cauda sAgA che.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 gati, Indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, vezyA, bhavya, samyaktva, saMsI, AhAraka-e pramANe mUlabhedanI apekSAe cAra mArganuM sthAne che. mAgaNa eTale jIva vigere padArthonuM saMzodhana jenA vaDe thAya te mArgaNuM. te mArgaNAnA sthAno-Azraye te mAgaNAsthAne. te mANAe uttarabhedanI apekSAe bAsaTha (62) che. te A pramANe che - 1. deva, nAraka, tiryaMca ane manuSya ema gati cAra, 2. sparza, rasa, ghANa, cakSu, zretra-ema pAMca Indriya.. 3. pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasakAya-ema cha kAya. 4. mana, vacana ane kAyA-ema traNa yoga. 5. strI, puruSa, napuMsaka-ema traNa veda. 6. krodha, mAna, mAyA, lobha-ema cAra kaSAye. 7. mati, zruta, avadhi, mana 5ryava, kevalajJAna-ema pAMca jJAna. jJAna grahaNavaDe upalakSaNathI tenA virodhI ajJAna paNa levA. te matijJAna, zrutajJAna, virbhAgajJAna ema traNa prakAre che. e pramANe ATha jJAna. 8. sAmAyika, chedo pasthApanIya, parihAravizuddhi, sUmasaM5rAya ane yathAkhyAta. ema pAMca saMyama. tathA tenA pratipakSI evA dezasaMyama ane asaMyama (avirati)ne letA sAta prakAre thAya. 9. cakSu, acakSu, avadhi ane kevaladarzana-ema cAra dazana. 10. kRSNa, nIla, kApata, teje, patra, zula-ema cha lezyA. 11. bhavya ane tenA pratipakSI hovAthI abhavya-ema be bhavya. 12. kSAyika, aupazamika, kSaye pazama-ema traNa samyaktva. samyakatva levAvaDe tenA pratipakSIrUpa mizra, sAsAdana, mithyAtvane paNa letA cha samakti.. 13. saMsI ane tenA pratipakSI asaMjJI ema be. 14. AhAra ane tenA pratipakSI anAhAraka ema be. badhAye bhedane saravALo karatAM bAsaTha bheda thAya che. (1303) 226. bAra upayoga maha 1 suya 2 ohI 3 maNa 4 kevalANi 5 mai 6 suyaannANa 7 vibhaMgA 8 // acakkhu 9 cakkhu 10 avahI 11 kevalacaudaMsaNu 12 vaugA // 1304 //
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226. cAda guNasthAnaka 366 mati, zrata, avadhi, mana:paryava, kevaLa-e pAMca jJAna. matiajJAna, yutaajJAna ane vibhaMga-e traNa ajJAna. cakSu, acakuM, avadhi, kevala e cAra darzana-ema kulle bAra upayoga che. jIva padArthone jANavA mATe jemane prayoga vyApAra-upayoga kare, te upaga. jIvane je pitAne taravarUpa-bedharUpa je vyApAra te upaga. te sAkAro paga ane anAkAro pagarUpa be prakAre che. temAM AkAra eTale dareka padArthane nakakI thayela grahaNa pariNAma je vizeSa te AkAra. kahyuM che ke mAro ka viSeno AkAra sahita hoya te sAkAra. sAmAnya vizeSarUpa padArthamAMthI je vizeSa aMzane grahe te sAkAro paga. enAthI viparIta te anAkAra eTale sAmAnya aMzane grahaNa karanAra, temAM mati, zrata, avadhi, mana:paryava, kevaLa-e pAMca jJAnanA nAme che. matijJAna, zrutaajJAna, virbhAgajJAna-e traNa ajJAne che. A be maLIne sAkAropayoga ATha prakAre che. cakSu, acakSu, avadhi, kevaladarzana e cAra darzana anAkAra upayoga che. e pramANe baMne maLIne bAra upago thAya che. emAM jJAna ane darzananuM svarUpa AgaLa kahyuM che. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ja naga eTale nakAra arthamAM eTale kusA-niMdanIya arthamAM hevAthI mithyAtvathI duSita thavAthI je jJAna niMdanIya thAya che tyAre te anukrame matiajJAna, zrutajJAna, virbhAgajJAnarUpe oLakhAya che. je jJAnamAM jANavA prakAra eTale bhaMga viparIta hoya, te vibhaMga kahevAya. (1304). 227 "paMdara yoga" saccaM 1 mosaM 2 mIsaM 3 asaccamosaM 4 maNo taha vaI ya 4 / .. urala 1 viuvvA 2 hArA 3 mIsa 3 kammayag 1 miya jogA // 1305 // 1. satya, asatya, mizra, asatyAmRSA-e cAra mananA e pramANe ja cAra vacananA bhede tathA kAyAnA sAta audArika, vaikriya, AhAraka ane e traNanA mizra tathA kAmaNa (taijasa)- ema paMdara yoga che. je ke mana, vacana, kAyAnA AdhAre jIvane utpanna thayela je parispada eTale vyApAra te ja vega kahevAya che. chatAM paNa ahIM kAraNamAM kAryane upacAra e nyAye te yuganA sahAyaka rUpa mana vigerenI ja yoga rUpe vivakSA karI che. temanI sAthe roganuM sAmAnAdhikaraNya che. emAM mane1. satya, 2. asatya, 3. mizra ane 4 asatyaamRSA-ema cAra prakAre che. temAM satya eTale sata eTale munio athavA
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 pravacanasArodvAra. bhAga-2 jIva vigere padArthonA viSe yathAyogya mukti-prApti karAvanAra rUpe yathAvasthita padArthanA svarUpanI vicAraNAmAM tatpara te sAdhu ane satya. (jemake-jIva che. svarUpe sat che, pararUpe asat zarIra mAtra vyApI vigere rUpe yathAvasthita padArthanA vikapanI vicAraNamaya te satya.). enAthI viparIta te asatya jemake "jIva nathI" athavA "ekAMte sat rUpe che vigere rUpe ayathAvasthita vastunI jANakArI rUpe che. sAcuM ane juhuM e baMne mizrita te mizra. jemake dhava, khera, pIpaLa, palAza vigerethI mizrita hovA chatAM ghaNA azokavRkSa hovAthI A azekavana che evuM je vicAravuM te mizra. ahIM keTalAMka azokavRkSonI vidyamAnatA hovAthI satyatA ane dhava vigere paNa hevAthI asatyatA che. vyavahAranaya matanI apekSAe A mizra e pramANe belAya che. bAkI vAstavikapaNe te asatya ja che. kAraNa ke yathAvasthita padArthanI vikalatA na hevAthI. - je satya nathI, asatya nathI, ane satya mRSArUpa mizra nathI. te asatya amRSA che. ahIM vipratipati-viparIta svIkAra hovA chatAM paNa je padArthanI sthApanAnI AzAthI sarvajJa matAnusAre vicAre jemake "jIva che te saasat rUpe che" te satya kahevAyuM che kAraNa ke ArAdhakatA vadhe mATe. vipratipati-viparIta svIkAra hovA chatAM padArthanI sthApanAnI AzAthI sarvajJanA vacananI bahAranuM vicAre jemake "jIva nathI" athavA "ekAMte nitya che" te asatya che. kAraNa ke virAdhakapaNuM che. je padArthanI sthApanAnI AzA vagara phakta svarUpa mAtranI vicAraNuM yukta heya jema ke he ! devadatta ! ghaDe lAva, mane gAya Apa vigere je vicAraNuM te asatya-amRSA. A phakta svarUpa vicAraNarUpa hovAthI satyanA uparokta lakSaNavALuM na hovAthI satya nathI. ane asatya paNa nathI. A asatya-amRSA paNa vyavahAranaya matane AzrayI ja jANavI. nizcayanayana anusAra te ThagavA vigerenI buddhipUrvaka hoya te asatyamAM eno samAveza thAya che. ane nahIM te satyamAM samAveza thAya che. jema managa, satya vigere cAra prakAre che, tema vacanaga satya vigerenA cAra prakAra che.... dArika, vaikriya ane AhAraka e zarIra che. emAM audArika zarIra udAra eTale pradhAna mukhya che. ahIM pradhAnatA tIrthaMkara-gaNadhara zarIranA kAraNe che. emanA zarIrathI bIjA anuttaravAsI denA zarIranuM rUpa anaMtaguNahIna kakSAe che. athavA udAra eTale sAdhika hajAra jana pramANa zarIranI UMcAI che. je bIjA zarIre karatAM
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 227. paMdara ga" 371 moTA pramANunI che. AnI meTAI vaikiya zarIrane Azrayine bhavadhAraNIya svAbhAvika zarIranI apekSAo jANavI. bAkInA uttaravaikriya zarIranI UMcAI eka lAkha ejana upara cAra AMgaLa pramANa che. udAra e ja dArika. . jemAM vividha athavA viziSTa kriyA-vikriyA thAya te vaikriya. jema ke, te eka thaIne aneka thAya ane aneka thaIne eka thAya athavA aNu-nAne-thaIne meTe thAya ane moTe thaIne nAnaaNu thAya vigere... . cauda pUrva dharo vaDe tIrthakaranI RddhinA darzana vigere ... tevA prakAranA kAryo utpanna thaye chate viziSTa labdhinA kAraNe A karAya eTale banAvAya te AhArakazarIra che. - A traNe zarIrane mizra zabda joDatAM dArikamizra, vaikriyamizra ane AhAraka mitra-ema bIjA traNa bheda thAya che. dArika kArmaNa sAthe aparyApta avasthAmAM athavA kevali samuddaghAta avasthAmAM mizrita thAya che. tyAre aMdArikamizra, utpana thavAnI jagyAe pUrvabhavathI tarata ja keIka jIva AvI pahelAM samaye phakta kArmazarIra vaDe ja AhAra kare che. te pachI AdArikazarIrano AraMbha thatuM hovAthI jyAM sudhI AdArika zarIra bane nahi tyAM sudhI dArika sAthe kArmaNamizrita rahe che. kevali samuddaghAta avasthAmAM te bIjA, chaThThA, ane sAtamA samayamAM kArmaNa sAthe dArika mizrita hoya che. te prasiddha che. kAzmaNa athavA AdArika sAthe vaiyimizra hoya che. emAM deva-nArakene apaparyApta avasthAmAM pahelA samaya pachI kAmaNa sAthe mizra jaNavuM. bAdara paryApta, vAyukAya, paMcendriya tiryaMca ane manuSyane vaikriyalabdhi hoya, te vaikiya zarIranA AraMbha vakhate ane vaikiya zarIra choDatI vakhate dArika sAthe mizrita hoya che. siddha thayuM che. prajana evA cAda pUrva dharone ane aidArika zarIrane grahaNa karatA athavA AhAraka zarIrane choDatAM AhAraka mizrita AdArika sAthe hoya che. ema jANavuM. karmovaDe banela-thayela te kAmaNa eTale karmarUpa zarIra te ja kArmaNa, Ane bhAva e che, ke Atmapradeza sAthe karmanA paramANuo dUdha ane pANInI jema, ekabIjAmAM maLI javAthI zarIrarUpa pariNamana thAya che te kArmaNa zarIra che. AthI je tene bIjI jagyAe karmone je vikAra te kAmaNa ema paNa kahyuM che. tathA kahyuM che ke. kamane je vipAka te kAmaNa, je ATha prakAranA vicitra kama vaDe banela che. ane te badhAye zarIranAM kAraNarUpe jANavuM" ahIM dArika vagere badhAye zarIranA kAraNarUpe eTale bIjarUpe kAma zarIra che. bhavarUpa vistAranA bIjarUpa te kAmaNa zarIranA mULathI ucacheda thAya te bIjA zarIranI utpatti na thAya. A "kAma zarIranuM jIvane bIjI gatimAM javAnI
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 pravacanasAre dvAra bhAga-2 aMdara sAdhakatama eTale mukhya karaNa-sAdhana che kahyuM che ke.... jIva kAma Nu zarIra sahita maraNanI jagyA cheADI utpanna thavAnI jagyA tarapha jAya che. prazna :- jo jIva kAmaNu zarIra sAthe eka gatimAMthI tA jatA AvatA te zarIra kema dekhAtuM nathI ? khIjI gatimAM jAya che uttara H- karma pudgalAnI ati--sUkSmatA hAvAthI cakSu indriyavaDe jeI zakAtA nathI. tathA bIjA deza nakArAe paNa kahyuM che ke sUkSma hovAthI praveza karatA ke nIkaLatA vacce saMsArI deha jaNAtA nathI. mATe dekhAtA na hovA chatAM paNa abhAva nathI. A pramANe cAra prakAre manAyAga, cAra prakAre vacanayAga ane sAta kAyayeAga ema 5dara ceAgA che. prakAre prazna H- pAMcamuM taijasa nAmanuM paNu zarIra cheje khAdhelA AhArane pacAvavAmAM nimittarUpa che. ane jenA kAraNathI viziSTa tapa vizeSa dvArA utpanna thanArI vizeSavALA puruSa teolezyA cheADI zake che te zarIra kema na kahyuM ? labdhi uttara H- te zarIra haMmezA kANu sAthe ja rahenAruM hAvAthI kANunA grahaNu vaDe tejasanuM grahaNa paNa thaI jAya che. (1305) 28. guNaThANAe upara paraleAkati micche sAsANe vA avirayabhAvaMbhi ahigae ahavA / jaMti jiyA paraloya sesekAra saguNe motu // 1306 // mithyAtva, sAsvAdana ane aviratabhAvane prApta karI paraleAkamAM jAya che athavA bAkInA agyAra(11) guNuThANA sivAya traNa guNuDhANAmAM rahelA jIvA paralAkamAM jAya che. mithyAtva, sAsvAdana, ane avirata eTale avirata samyagdaSTipaNAne pAmI eTale laIne jIvA paralAkamAM eTale bIjA bhavamAM jAya che. mizra, dezavirati vigere bAkInA agyAra guNuThANA A bhavamAM sarvathA choDIne jIvA paralAkamAM jAya che. enI vicAraNA A pramANe che- mithyAtvanI sAthe paraleAkagamana tA prasiddha che. kAraNa te te madhe sthaLe hAya che. e pramANe sAsvAdana bhAvamAM paNa che kahyu` che ke "sAsvAdanI anatAnubaMdhInA baMdha, udaya ane AyuSyanA baMdhapUrvaka kALa kare che, " samyaktva pAmelAnI deva vigeremAM utpatti hAvAthI avirata samyagdaSTipaNAmAM paNa paraleAgamana hAya che. mizra AAThANAne pAmelA "maiM samioLare thAranuM" e vacanAnusAre bhavAMtare jatA nathI. dezavirati vigere guNuThANAo tA virati hAya tA ja hoya che. ane virati AyuSya sudhInI maryAdAvALI che mATe te guNuThANAomAM paraleAka gamana sA~bhavI na zake. (1306)
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 guNaThANuonuM kaLa pramANe micchattama bhavvANaM aNAiya maNatayaM ca vinneyaM / bhavvANaM tu aNAI sapajjavasiyaM ca sammate / 1307 / chAvaliyaM sAsANaM samahiyatettIsasAyara cautthaM / desUNa punbakADI paMcamagaM terasaM ca puDho // 1308 // lahupaMcakkhara cariMmaM taiyaM chaTThAi bArasaM jAva / iha aTTha guNaDhANA aMtamuhuttA pamANeNaM // 1309 // mithyAtva, abhavyone anAdi anaMta jANavuM. bhone anAdi sAMta ane patita samakitIne sAdisAMta kALa jANavuM. sAsvAdana cha AvalikA pramANu, cothuM sAdhika tetrIsa sAgarepama, pAMcamuM tathA teramuM bane judA-judA dezeAna pUrvakroDavarSa, hRsva pAMca akSarakALa pramANu chelluM, trIjuM ane chaThAthI bAramAM sudhIe ATha guNaDANAne aMtamuhUrta kALa che. mithyAtvanA kALanI vicAraNA caturbhagIpUrvaka kare che. te A pramANe 1. anAdi anaMta, 2. anAdi sAMta, 3. sAdi anaMta ane 4. sAdi sAMta. emAM viparIta rUcirUpa mithyAtva abhavyane anAdi anaMtakALanuM jANavuM, anAdi eTale zarUAta vagaranuM ane aMta vagaranuM te anaMta. abhavyane anAdikALathI mithyAtva che ane bhaviSyamAM tene abhAva thavAno saMbhava nathI mATe anAdi anaMta. bhavyane anAdisAMta kALanuM mithyAtva che. AthI bhavyane sAdisAMta kALapaNa. jANa, sAtatva sammahatva prApta thaye chate thAya che ane bhAvArtha A pramANe che. . je anAdi mithyAdaSTipaNAmAM rahela bhavyajIva samyakatva pAmaze, mATe tenuM mithyAtva anAdisAMta kahevAya che. kAraNa ke anAdikAlathI te mithyAtva bhavyamAM hoya che ane bhaviSyamAM bhavyatva paNa anyathA anupapattinA kAraNe avazya samakita prApta thavAthI zAMta che. have je anAdi mithyASTi samakita pAmIne keIka kAraNathI pharI mithyAtva pAme che. tene te mithyAtva sAdi che. kAraNa ke samyapha pAmyA pachI pharIvAra te mithyAtva pAmate hevAthI tenuM sAdipaNuM che. ane mithyA jaghanyathI aMtamuhUtakALa ane utkRSTathI arihaMtanI AzAtanA vigere pApanI bahulatAnA kAraNe ardhapudagala parAvartakALa sudhI rahI pharI jyAre samyahava pAme tyAre tenuM sAtatva ghaTe che, sAdi
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 pravacanasAroddhAra bhAga-2 anaMta nAmane trIjo bhAMge zUnya che. samyakatvathI pahelA ja mithyAtvanI sAdi hoya che. kAraNa ke temane avazya sabhyatva prApta thatuM hovAthI mithyAtvanA anaMtapaNAne asaMbhava che... sAsvAdana guNasthAnaka jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI cha AvalikA pramANa kALanuM tyArabAda avazya mithyA jAya che. AvalikAmAM jaghanyayukta asaMkhyAta samayenA samuha hoya che. cothuM avirata samyagadaSTi guNaThANuM sAdhika 'tetrIsa sAgaropamakALa pramANa che. te A pramANe....keIke ahIMthI utkRSTa sthitivALA anuttara vimAnamAM utpanna thAya che tyAM te avirata samakitarUpe tetrIsa sAgaropama rahe che tyAMthI eNvI ahIM AvI jyAM sudhI viratine prApta na kare tyAM sudhI te samyakatva bhAvamAM ja raheto hovAthI manuSya bhava saMbaMdhita keTalAka varSo adhika tetrIsa sAgaropama saMbhave che. pAMcamuM dezavirita guNaThANuM ane teramuM sagi kevalI guNaThANuM eTale guNaThANane alaga-alaga kaMIka nyUna pUrva krioDa varSa pramANu kALa che. garbhamAM rahela jIva sAdhika nava mahinA garbharUpe pasAra kare che ane jamyA pachI paNa ATha varSa sudhI viratine yogya thatuM nathI. te pachI dezaviratine svIkArI athavA sarvavirati svIkArI kevaLajJAna pAme che. je dezavirati ane sagi kevali e baMne pUrva krioDa varSa sudhI jIve te temane kaMIka nyUna navavarSarUpa deza-bhAganI nyUnatA hovAthI dezanA pUrvakroDa varSa che. cheluM agi kevali guNasthAna hasva pAMca akSara uccAraNanA kALa pramANa che. te A pramANe keIka ati jhaDapathI nahi ane ati dhIrethI paNa nahi e rIte madhyama prakAre jeTalA vakhatamAM = 6 belI zakAya teTalA kALa pramANanuM caudamuM guNaThANuM che, te pachI muktinI prApti thAya che trIjuM samyaktva mithyAtvarUpa mizra guNaThANuM tathA chaThThAthI bAramA sudhI eTale pramatta-saMyata, apramatta-saMyatta, apUrvakaraNa, anivRttibAdara, sUmasaM5rAya, upazAMta meha, kSINamoharUpa sAta guNaThANuM. ema kulle ATha guNaThANAomAM darekane aMtarmuharta pramANukALa che, tyArabAda bIjA guNaThANAomAM jIva jAya che athavA kALa eTale mRtyu pAme che. A kALa pramANa utkRSTathI kahyuM che, jaghanyathI te sAsvAdana, pramatta-apramatta saMyata, apUrvakaraNa, anivRtti bAdarasaM5rAya, sUmasaM5rAya, upazAMtamohana kALa eka samayane che. kAraNa ke tyArabAda maraNa thatuM hovAthI bIjA guNaThANuomAM jAya che. mithyAtva, mizra, avirata samakitI, dezavirati, kSINameha, sogikevali guNaThANAone jaghanyakALa aMtamuhUrta che. agI kevalione jaghanya ane utkRSTathI uparokta kALa je che. (1307-1309) 66 sAgarepama paNa ghaTe che.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 naraka tiya ca-manuSya ane devAnI viSuvAnA utkRSTakALa aMtamuhuttaM narapasu hu~ti catAri tiriyamaNue / deve addhamAso uko viuvvaNAkAlo || 1310 // narakamAM utkRSTathI aMtarmuhUta, tiya cA ane manuSyeAmAM cAra aMtarmuhUtA (athavA cAra muhUrtI), bhavanapati vigere cAra prakAranAM devAmAM amAsa eTale pa dara divasanA utkRSTathI uttaravaikriyanA viSuNAkALa che. (1310) 231. sAta samuddAta veNa 1 kasAya 2 maraNe 3 beDavviya 4 teyae 5 AhAre 6 | ke liya samugdhAe 7 satta ime huMti maNuyANaM // 1311 // vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka, keli-A sAta samuddAtA manuSyAne hAya che... sama eTale ekIbhAve, ut prakhalatApUrvaka ghAta eTale havuM. ekIbhAve prakhalatA. pUrNAMka vedanIya vigere krama pradezAnA ghAta karavA eTale nirjarA karavI...te samruddhAta, prakhalatApUrvaka ekIbhAve je ghAta te samuddAta. prazna :-kAnI sAthe ekabhAva eTale ekarUpa thAya che ? uttara :-athI vedanA vigere sAthe ekarUpa thAya che. te A pramANe-jyAre AtmA vedanA vigere samudRghAtane kare che tyAre vedanA vigerenA anubhavajJAnamAM ja taddAkAra thaI jAya che. paNa bIjA jJAnamAM pariNamatA nathI. ema veDhanA vigerenA anubhava jJAnanI sAthe jIvanI eka bhAvarUpatAne jANavI..... prazna :-prakhalatApUrvaka ghAta zI rIte hAya che ? uttara :- vedanA vigere samudRghAtamAM pariNamelA jIva, vedanIya vigere ghaNA karmapradezAne je kALAMtare bhAgavavA cAgya hatA, tene uddIrAkaraNa vaDe khe cI udayamAM lAvI, bhAgavI ane nija eTale nAza-kSaya kare che, Atmapradeze sAthe cAMTelAnA nAza kare--chUTA kare che. evA bhAva che. te samRghAta, vedanA samudghAta, kaSAya samudghAta, sArAMtika samudghAta, vaikriya samudghAta, taijasa samudRghAta, AhAraka saMmuddAta ane kelisamuddAta ema sAta prakAre che...
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 pravacana sAroddhAra bhAga-2 1. vedanA samuddaghAta -azAtA vedanIyanA udayathI utpanna thayela pIDArUpa kAraNavaDe thayela je samudaghAta te vedanA samudraghAta. e azAtA vedanIyakarmane AdhAre thanAro che. te A pramANe-vedanAthI pIDAyelo jIva anaMtAnaMta kamaskadhayukta potAnA Atmapradezane zarIranI bahAra pheMke che eTale kADhe che ane te pradezo vaDe meTuM, peTa vigerenA polANa bhAgane tathA kAna-khabhA vigerenA AMtarAo pUrI laMbAI-pahelAIthI zarIra pramANunA kSetramAM vyApIne, aMtamuhUrta sudhI rahe. te aMtarmuhUrtamAM ghaNuM vedanIya karmonA pudagalone nAza kare che. tyAra pachI samudraghAtathI nivRtta thaI pharI pitAnA svarUpamAM Ave che. 2. kaSAya samudaghAta : #dha vigere kaSAyanA kAraNathI thayela samuddaghAta, kaSAyasa muddaghAta kahevAya che. te kaSAya nAmanAM cAritramehanIya karmanA AdhAre thAya che. te A pramANe - tIvra kavAyanA udayathI Akula thayelo jIva pitAnA Atmapradeze bahAra pheMkI eTale kADhI te pradeza vaDe meDha-peTa vigereno pilA-khAlI bhAgane tathA kAna-khabhA vigerenAM AMtarAone pUrI laMbAI-paheLAI vaDe zarIra pramANa kSetramAM phelAIne rahe che. tevA prakArano thayela AtmA ghaNu kaSAyarUpa karma-pudgalene kSaya kare che. 3. mAraNAMtika samuddaghAta : prANIone maraNa eja aMta karanAra hovAthI maraNa aMta kahevAya che. te maraNatamAM thayela je kriyA te mAraNAMtika. mAraNAMtika e ja samuddaghAta te mAraNatika samudraghAta te aMtamuhUrta bAkI rahela AyuSyakarmanA AdhAre thAya che te A pramANe keIka chava aMtamuhUrta potAnuM AyuSya bAkI rahe tyAre potAnA Atmapradezane bahAra kADhI tenA moTuM-peTa vigere khAlI bhAgone tathA kAna-khabhA vigerenA AtarAo pUrI jADAI-pahoLAI vaDe pitAnA zarIra pramANa ane laMbAIthI potAnA zarIra uparAMta jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganA ane utkRSTathI asaMkhyAta jana sudhI eka dizAnA kSetramAM phelAIne rahe che. AvA prakArane AtmA ghaNu AyuSyakarmanA pudagalone nAza kare che. 4. vaikiya samuddaghAta : vaikriya zarIrane prAraMbha karatAM je samudraghAta thAya te vaikriya samudaghAta. te vaikriya zarIra nAmakarmanA AdhAre thAya che te A pramANe, - vakriya labdhivALo chava kriya zarIra karatI vakhate pitAnA Atmapradezane zarIranI bahAra kADhI pahoLAI ane jADAI vaDe zarIra pramANu ane laMbAIthI saMkhyAtA jana
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 231 sAta samuddaghAta. 377 pramANu daMDa kare che-kADhe che. daMDa karIne vaikriya zarIranA nAmakarmanA sthalapudgala je AgaLa bAMdhyA hatA tene kSaya kare che. kahyuM che ke-"vaikiya samudraghAta vaDe samuddaghAta kare che, samudraghAta karI saMkhyAtA ejanane daMDa kADhe che. daMDa kADhI yathA bAdarapudgalene parisADe eTale nAza kare che. 5. taijasa samuddaghAta - teja viSaya je hoya te taijasa. taijasa e ja samuddaghAta te tejasasamuddaghAta. A samudraghAta tejalezyA cheDavAnA vakhate hoya che. tejasa zarIra nAmakarmanA AdhAre A samuddaghAta hoya che. te A pramANe. tejalezyA-labdhivALA kedhita thayela sAdhu sAtaATha DagalA pAcho haTI paheLAI-jADAI vaDe zarIra pramANa ane laMbAI vaDe saMkhyAtA jana pramANa jIvanA pradezane daMDa zarIranI bahAra kADhI jenA para kedha karyo hoya, te manuSya vigerene bALe che. emAM te tejasazarIranAmakarmanA ghaNA pudgalene kSaya kare che. 6. AhAraka samudraghAta - AhAraka zarIrano AraMbha karatAM je samudraghAta thAya te AhAraka samudaghAta. te AhAraka zarIra nAmakarmanA AdhAre thAya che. te A pramANe-AhAraka zarIranI labdhivALa jIva, AhArakazarIra karavAnI IcchAthI zarIra pramANa paha-joDe ane saMkhyAtA yojanane lAMbe potAnA Atmapradezane daMDa zarIra bahAra kADhI yathAsthUla AhArakazarIranAmakarmanA yathAsthUla puddagalane je AgaLa bAMdhela hatA tene kSaya kare che. A cha samuddaghAtamAM darekane aMtarmuhurta kALa che. 7. kevali samuddaghAta : kevalione paramapada eTale mokSa pAmavAnA aMtamuhurta pahelA je thAya. te kaivalika te kevalika e ja samudaghAta. te kevalika samuddaghAtaA samuddaghAta zAtA-azAtA vedanIyakarma zubhAzubha nAmakarma ucca-nIca gevakarmane AdhAre thAya che. A samudaghAtanI graMthakAra jAte AgaLa vistArathI vyAkhyA karaze. have A samudaghAte kyA jIvamAM keTalA hoya che, te vicAre che. A kahela sAte samudaghAte manuSyane hoya che. kAraNa ke manuSyane badhAye bhAva hoya che. 1311 egiMdINa kevali AhAragavajjiyA ime paMca / paMcAvi aveuvvA vigalAsannINa cattAri // 1312 // kevali ane AhAraka vagara ekendriyane A pahelA pAMca hoya che. A pAMce paNa vaikriya vagara cAra vikapriya ane asaMjJIone hoya che. 1. bAdara 48
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 pravacana sAroddhAra bhAga-2 pRthvIkAya vigere ekendriyene kevali ane AhAraka samughAta vagara pahelAM pAMca samuddaghAte hoya che. A pAMca paNa vaikriya vagara cAra samuddaghAte vikaseMdriya ane asajJi paMcendriyene hoya che. A gAthAne prajJApanA, paMcasaMgraha jIvasamAsa vigere bIjA zAstro sAthe visaMvAda-virodha thAya che, te graMthamAM ekendriya vigere tejasa samuddaghAtane niSedha karyo che. tathA prajJApanA sUtramAM vIsa daMDaka kamamAM kahyuM che ke, he bhagavaMta! nArakIone keTalA samuddaghAta kahyA che ? he gautama! cAra muddaghAne kahyA che. te A pramANe, vedanAsamudaghAta, kaSAyasamuddaghAta, mAraNAMtikasamuddaghAta, vaikriyasamuddaghAta. he bhagavaMta ! asurakumArane keTalA samudyAto kahyA che ? he gautama! pAMca samuddaghAta kahyA che te A pramANe, vedanAsamudaghAta, taijasasamuddaghAta, kaSAyasamudraghAta, mAraNAMtikasamuddaghAta, vaikriyasamuddaghAta e pramANe svanita kumAra sudhI jANavuM. he bhagavaMta! pRthvIkAyikane keTalA samuddaghAta kahyA che? he gautama ! traNa samudaghAta kahyA che te A pramANe, vedanA muddaghAta, kaSAyasa muddaghAta, ane mAraNAMtika samudaghAta. e pramANe cauriMdriya sudhI jANavuM, paraMtu vAyukAyikene cAra samuddaghAta kahyA che. te A pramANe vedanA muddaghAta, kaSAyasamudaghAta, mAraNAMtikasamudaghAta, vaikriyasamudraghAta. he bhagavaMta! paMcendriya tiryaMcathI laI vaimAnike sudhI keTalA samuddaghAne kahA che? he gautama! pAMca samuddaghAta kahyA che. te A pramANe. vedanA samuddaghAta, vaikriya samudaghAta, kaSAyasamudraghAta, tejasa samudaghAta, mAraNAMtikasamuddaghAta, paraMtu manuSyane sAta prakAranA samudaghAta kahyA che. te A pramANe. vedanA samudraghAtathI laI kevali samuddaghAta sudhI jANavA. (2089-2092) A sUtrane sahelAIthI jANI zakAya te mATe kaMIka vyAkhyA kare che. nArakIone pahelA cAra samudyA che. kAraNa ke teone bhava pratyayathI ja tejalezyAlabdhi, AhAraka ladhi ane kevalipaNane abhAva hovAthI bAkInA traNa samuddaghAte hetA nathI. daze asurakumAra vigere bhavanapatione tejalezyAnI labdhi hevAthI pahelAM pAMca samuddaghAta heya che. pRthvI-apa-tela-vanaspati-beIdriya-teIndriya-caurindriyane pahelA traNa eTale vedanAsa muddaghAta, kaSAyasamuddaghAta, maraNAMtikasa muddaghAta hoya che. tyAM vaikriya labdhine asaMbhava hovAthI vaikriyasamuddaghAta nathI. vAyukAyane pahelA cAra hoya che kAraNa ke bAira paryApta vAyukAyikane vaikriyalabdhine saMbhava hovAthI vaikriyasamudraghAta saMbhave che paMcendriya tirthane pahelAM pAMca hoya che. kemake temAM keTalAkane vaikriya ane tejalezyAnI labdhi paNa hoya che. manuSyane sAte hoya che. vyaMtara jatiSI ane vaimAnikene pahelA pAMca hoya che. 1312
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 379 231 sAta samuhUMghAta have kevalisamuddaghAtanI sUtrakAra jAte vyAkhyA kare che. kevaliya samugghAo paDhame samayaMmi virayae daMDaM / bIe puNo kavADaM maMthANaM kuNai taiyaMmi // 1313 // loyaM bharai cautthe paMcamae aMtarAI saMharai / chaThe puNa maMthANaM harai kavADaMpi sattamae // 1314 // aTThamae daMDapi hu uralaMgo paDhamacarama samaesu / sattamaTTabiijjesu hoi orAla misseso // 1315 // kammaNasarIrajoI cautthae paMcame taijje ya / jaM hoi aNAhAro so taMmi tige'vi samayANaM // 1316 // kevalisamadughAtamAM pahelA samaye Da race che. bIjA samaye kapATa, trIjA samaye mathAna kare che, cothA samaye lokane pUre che, pAMcamA samaye AMtarAone saMhare che, chaThA samaye mathAna saMhare che, sAtamA samaye kapATane sahare che, AThamA samaye daMDane paNa saMhare che. pahelA ane chellA samaye audArika rIrI hoya che. sAtamA-chaTaThA ane bIjA samaye audArika mizra zarIrI hoya che cethA pAMcamA trIjA samaye kAmaNa zarIra yogI hoya che ane A traNa samayamAM jIva aNuhArI hoya che. kevali samudraghAtanuM pratipAdana kare che. emAM jyAre aMtamuhurta AyuSya bAkI rahe tyAre kevali bhagavAna keTalAka karmone sarakhA karavA mATe samudraghAta kare che, jemane AyuSyakarma karatAM vedanIya vigere karmo vadhAre hoya che. teo A samudraghAta kare che. bIjAo A samuddaghAta karatAM nathI. samuddaghAta karatAM, pahelA samaye jADAIthI potAnA zarIra pramANana ane upara nIce lokAMta sudhIne Atmapradezane daMDa AkAre phelAvIne daMDanI racanA kare che. bIjA samaye te ja daMDane pUrva-pazcima athavA uttara-dakSiNa paNa Atmapradezane be paDakhAmAM phelAvavA vaDe lekAMta sudhInuM lAMbu kapATa AkAranA jevuM kapATa kare che. trIjA samaye te ja kapATane uttara-dakSiNa athavA pUrva-pazcima be dizAmAM phelAvavA vaDe maMthAna jevA AkAranuM maMthAnIkAMta sudhInuM lAMbu race che, e pramANe lekane ghaNe bhAga pUryo kahevAya. paNa maMthAnanA atara pUrelA hotA nathI. kemake jIvapradeza anuzreNIe jatA hoya che mATe cothA samaye te maMthAnanA AMtarAo lekanA niSkaTa sAthe pUre che ane samarata lokane Atmapradeza vaDe pUrI de chete pachI pAMcamA samaye ulaTA kame
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 pravacanasAroddhAra bhAga-2 phaeNvaLI rAma dudhAta prathaPrAtamAM pUrva pazcima kRpATa daMDa phAra bI/chaThA kasamaya Tda - 3 rA I ' maMthana AkAra trIjo/pAMcamAM samaya lAkano AkAra zo samaya R -. :/ kAja
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232. cha paryAdita 381 mathAnanA AMtarAo saMhare che. eTale maMthAnanA AMtarAmAM karma sahita phelAvelA jIva pradezane saMkeca kare che. chaThThA samaye maMthAnane saMkeca kare che. kAraNa ke gADhatara ghanatara saMkeca che mATe, sAtamA samaye kapATanuM paNa saMharaNa kare che. AtmadaMDamAM saMkeca thAya che mATe, AThamA samaye daMDane paNa saMharI pitAnA zarIramAM ja sthira thAya che. e pramANe ATha samaya pramANane kevalisa muddaghAta che. e AThe samayamAM kevali vedanIya, nAma, gotra, karmanA ghaNA pudaMgalene kSaya kare che. have samuddaghAtamAM kyA-kyA jegone upaga vyApAra heya che te vicAre che. manavacana-kAyA e traNa cage che. temAM phakata kAyayegane ja samuddaghAtamAM upaga thAya che. mana-vacana yugane prajana na hovAthI upayoga nathI. pahelAM ane chelalA e be samaye dArikakAga hoya che, kAraNa ke dArika kAyAganA vyApAranI pradhAnatA hevAthI dArikakAyama yukta ja hoya che. sAtamA-chA ane bIjA samaye audArikamizrakAza hoya che. samudraghAtane pAmela AdArikAmAM ane bahAra temAMthI kANakAga viryanuM anubhavana hevAthI diArika kArmaNa mizrakAyama yukta hoya che. cethA, pAMcamA ane trIjA samaye AdArika zarIranI bahAra ati ghaNuM Atmapradezane vyApAra hevAthI kAmaNa zarIra vegavALo ja hoya che, kAraNa ke te vakhate phakta te kAmaNa zarIranI kriyA hoya che. AthI te traNa samayamAM kAmaNa kAyamI aNahArI hoya che je aNAhArI hoya che. te niyamA phakta kAmaNa kAyayegI ja hoya che. 1313-1316, 232. cha paryApti AhAra 1 zarIri 2 diya 3 pajjattI 4 ANapANa 4 bhAsa 5 maNe 6 / cattAri paMca chappiya egidiyaM vigalasannINaM // 1317 // AhAra, zarIra, indriya, zvAsozvAsa, bhASA ane mana e cha paryApti che, ekendriyane cAra vikendriyane pAMca ane saMgni paMcendrithane cha paryApti hoya che. grahaNa karelA AhAra vigere putalene pariNumAvavA mATenI AtmAnI je zakti vizeSa te paryApti. te zakti pula jaththo bhege thavAthI utpanna thAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che. 1. je aNuhArI heya te kAmaNa kAyayogI ja hoya paNa kAmaNa kAyayogI aNAhArI ja hoya. tevo niyama nathI kAraNa ke utpattinA pahelA samaye chatra kAmeNukAyathI AhAra kare che.
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 pravacanasAroddhAra bhAga-2 jIva utpatti sthAne AvIne prathama je grahaNa karelA pula tene tathA bIjA paNa dareka samaye grahaNa karAtA pudgalene tenA saMparkathI te rUpe thayelAonI je zakti te paryApti kahevAya che. je AhAra vigerenA putrane khela ane rasa vigere rUpa banAvavAnA kAraNarUpa te paryApti. je peTamAM rahelA puTrala vizenA AhAra pulene khala rasarUpe pari mAvavAmAM kAraNarUpa je zakti vizeSa te paryApti, te AhAraparyAti. zarIraparyAmi, Indriya paryApti, zvAse zvAsaparyAmi, bhASAparyApti ane manaparyApti-ema cha prakAre che. 1. temAM je zakti vaDe jIva, bahArane AhAra laI khalarUpe ke rasarUpe pariNamAve te AhAraparyApti. 2. je rasarUpe thayela AhArane rasa, lehI, asuga, mAMsa, carabI, hADakA majajA ane zuka ema sAta dhAturUpe pariNumAve te zarIraparyApti, 3. je dhAturUpe pariNamela AhAramAMthI eka, be, traNa, cAra athavA pAMca Indriya gya dravyane laI e kendriya, beIndriya, teIndriya vigere rUpe pariNumAve te IndriyaparyAti. 4. jenA vaDe ucchavAsa yogya vargaNAmAMthI tene daLiyAo laI zvAsocchavAsa rUpe pariNAvI enuM AlaMbana laIne cheDe, te zvAsocchavAsa paryApti. ( 5. jenA vaDe bhASA dalijene laI bhASArUpe pariNamAvI ane tenuM AlaMbana laI choDe te bhASAparyApti. 6. jenA vaDe mogya vargaNAmAMthI daLiyA laI manarUpe pariNumAvI enuM AlaMbana laIne cheDe te manaparyApti. prazna :-zuM badhAye jIne A badhIye paryAptio hoya che ? javAba :-badhAya ane badhI paryAptio nathI hatI paNa, yathAyegyapaNe heya che te A pramANeekendriyone bhASA ane manano abhAva hovAthI pahelI cAra paryAptio hoya che. ahIM je mana vagaranA hoya te vile driya tarIke jANavA. AthI beidriya, teIndriya, caridriya ane agni paMcendriya vikalebriyarUpe gaNI zakAya che. te vikalaeNTriyene pahelI pAMca paryAptio hoya che. temane mana na hovAthI mana paryApti hetI nathI. saMkSipaMcendriyene cha paryAptio hoya che. kAraNa ke temane mana heya che. potapitAnA yegya A paryAtivaDe aparyAptApaNAmAM jeo maraNa pAme che. teo paNa pahelI traNa paryAtio pUrI karI, te pachI aMtamuhurta kALe AyuSya bAMdhI tyArabAda abAdhAkALa rUpa aMtarmuhurta sudhI jIvIne ja mare che. 1317
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 383 232. cha paryApti have paryAyione racavAne kALa kahe che. paDhamA samayapamANA sesA aMtomuhuttiyA ya kamA / samagaMpi huti navaraM paMcama chaTThA ya amaraNaM // 1318 / / pahelI paryApti eka samaya pramANunI che. bAkInI paryAptine kramasara darekano atarmuhuta kALa che. paraMtu devane pAMcamI ane chaThI sAthe hoya che. pahelI AhAraparyApti eka samaya pramANunI che. bAkInI zarIra paryApti vigere pAMca paryAptiono darekane kamasara aMtarmuhurta kALa che. Ane bhAvArtha A pramANe che. A badhI paryAptione utpattinA pahelA samaye ja jIva ekI sAthe pitAne gya paryApti racavAne prAraMbha kare che ane kramasara saMpUrNa kare che. te A pramANe pahelAM AhAraparyApti, te pachI zarIraparyApti, Indriya paryApti vigere. AmAM sauthI prathama AhAraparyApti pahelA samaye ja pUrNa kare che. bAkInI pAMcane aMtarmuhurta kALe kramasara pUrNa kare che. prazna -AhAraparyApti pahelA samaye ja pUrI kare che ema zI rIte jANI zakAya ? uttara : bhagavAna Arya zyAmAcAryajIe prajJApanAmAM AhArapadanA dvitIya uddezAmAM A pramANe sUtra kahyuM che. " pakaDatA mane ! mahArAjagAra? gAyamAne kAraNa" (pra. 28 sU. 15) he bhagavan! AhAraparyAptinI apUrNatAmAM jIva. AhAraka hoya ke anAhAraka heya? he gattama ! anAhAraka" hAya. tethI AhAraparyAptie aparyApta vigrahagatimAM ja prApta thAya che. paNa utpatti kSetre Avela jIva nahIM. kAraNa ke utpatti kSetre Avela pahelAM samaye ja AhArI thAya che, mATe AhAraparyAptinI pUrNatA eka samayanI che. je utpatti kSetramAM AvyA pachI paNa jIva AhAraparyAptie aparyApta haya, te vyAkaraNa eTale praznottara sUtramAM A pramANe kahyuM hatuM ke "ti karaNa siya anarg" "AhAraka hoya ane anAhAraka paNa hoya" jema zarIra paryApti vigeremAM kahyuM che ke "siva bArA riya kaLargrg" e pramANe kahyuM hota. AhAraparyApti sivAya badhIye paryAptine saMpUrNa thavAne kALa aMtamuhurta pramANane che. A gAthAmAM paryAptine kALa sAmAnyathI kahyo che. chatAM paNa AdArika zarIravALAne ja jANa. vaikriya AhAraka zarIravALAne te AhAra Indriya, zvAsozvAsa, bhASA ane mana-e pAMce paryAptio eka-eka samaye pUrI thAya che ane zarIra paryApti aMtamuhurta kALa hoya che. kahyuM che ke "kriyaAhAraka zarIravALAne zarIra sivAya pAMce eka samayanI che. dArika zarIramAM pAMca alaga atarmuhurta pramANunI che ane AhAra paryApti eka samayanI che."
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 pravacanasAroddhAra bhAga-2 have dezamAM je vizeSatA chete kahe che. phakata pAMcamI ane chaThThI bhASA ane manaparyApti-e be paryAptio devone eka sAthe pUrNa thAya che. keIpaNa abhiprAyathI vyAkhyA prajJapti (bhagavatI sUtra.) vigere graMthamAM devane A be paryAptio eka rUpe jaNAvI che. e vyAkhyA prajJaptine TIkA-pATha A pramANe che. "pAMca prakAre paryApti vaDe" paryAptie eTale AhAra-zarIra vigerenI saMpUrNa racanA. te bIjA sthaLoe che kahI che. ahIM pAMca prakAre kahI che. bhASA ane manaparyAptie bahuzrutanA abhiprAya mujaba keIpaNa kAraNe ekarUpe vivakSA karI che. (bhagavatI TIkA (za. 3 u. 1. sU. 129) 1318 233. "cAra aNAhArI" viggaha gaimAvannA kevaliNo samohayA ajogI ya / siddhAya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 1319 / / vigrahagatimAM rahelAe kevalisamudaghAtamAM rahelA kevalIo, ayogakevalio ane sidhdho aNuhArI, bAkInA jIvo AhArI che. | vigrahagati eTale eka bhavathI bIjA bhavamAM vakagatie javuM te 1. vigrahagatimAM rahelA badhAye jIve, 2. kevali samuddaghAta karela kevalio, 3. zailezI avasthAmAM rahela kevalio, 4. ATha karmone kSaya karela siddha bhagavaMte-A badhAye aNahArI jIve che. e cAra sivAyanA bAkInA badhAye AhArI ja che. parabhavamAM jatA jIvanI gati be prakAranI che. jugati ane vigrahagati. jyAre maraNuM sthAnathI utpatti sthAne saMmazreNIe sIdho ja jAya che tyAre Rju gati thAya che. te eka samayanI che. samazraNamAM utpatti sthAna rahela hovAthI pahelA samaye ja te sthAna prApta karI le che AthI A samazreNImAM jIva niyamAAhAraka hoya che. kAraNa choDAtA ane grahaNa karAtA zarIrane choDavAmAM ane grahaNa karavAnI vacce samanuM AMtaruM na hovAthI AhArane vyavada thato nathI. maraNasthAnathI utpatti sthAna vAMkI-vakrazreNIe haya, tyAre vigrahagati thAya che. vakazreNI AMtarArUpe hovAthI vigraharUpe oLakhAyela gati vigrahagati kahevAya che. vigrahagatimAM utpanna thayelA utkRSTathI traNa samaya sudhI anAhAraka hoya che. te A pramANe A vakragatimAM rahelo jIva eka, be, traNa, cAra vaLAMkavaDe utpatti sthAne Ave che. temAM eka vakragatimAM rahelA jIvane be samaya hoya che te baMne samayamAM AhAraka hoya che. te A pramANe.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 "sAta bhaya sthAnA" 385 pahelA samaye AgaLanuM zarIra cheADatA te samaye te zarIrane ceAgya keTalAMka pudgalA ane jIvanA ceAga hAvAthI lAmAhAranA kAraNe sabadhamAM Ave che. audArika, vaikriya, AhAraka zarIranA pudgaleAne levA te AhAra kahevAya. tethI pahelA samaye AhArI hAya che. khIjA samaye utpatti sthaLe te bhavayeAgya zarIra pudgalA letA heAvAthI AhArI kahevAya. e vaLAMkavALI gatimAM traNa samaye hAya che. emAM pahelA ane chellA samaye upara mujaba AhAraka heAya che. ane vaccenA samaye aNuAhArI hAya che. traNa vakravALI gatimAM cAra samayeA hoya che. uparanA mate A pramANe che. trasanADInI bahAra nIcenA bhAgethI athavA uparanA bhAgethI nIcenA bhAge utpanna thanAra jIvane vidizAmAMthI dizAmAM athavA dizAmAMthI vidizAmAM jyAre utpanna thAya tyAre eka samayamAM vidizAmAMthI dizAmAM jAya che, bIjA samaye trasanADImAM praveze che. trIjA samaye upara athavA nIce jAya che. ... ane cAthA samaye bahAra utpanna thAya che. dizAmAMthI vidvizAmAM utpattinA pahelA samaye trasanADImAM praveze che bIjA samaye upara athavA nIce jAya che. trIjA samaye mahAra jAya che, cAthA samaye vidizAmAM utpanna thAya che. ahIM paNa pahelA ane chellA samaye AgaLanI jema AhAraka hoya che. vaccenA e samaye aNuAhArI hAya che. cAra vaLAMkavALI gatimAM pAMca samayeA hoya che. te jIva jyAre trasanADInI bahAra ja vidizAmAMthI vidizAmAM utpanna thatI vakhate heAya che. tenI vicAraNA AgaLanI jema samajavI. ahIM paNa pahelA ane chello samaya AhArI hoya che, ane traNa samayeAmAM aNAhArI hoya che. keliAne ATha samayavALA samuddAtamAM trIjA--cAthA-pAMcamA samaye phakta kAma NukAyayeAgavALA hovAthI traNa samaye aNuAhArI hAya che. zalezI avasthAmAM ayAgIone hrasva pAMca akSara uccAraNa pramANa kALamAM anAhArIpaNuM hAya che. siddho sAdi ana'takALa sudhI anAhArI hAya che. 1319 234. "sAta bhaya sthAnA st 1 paroyA 2 ssyANA 3 makamha 4 AjIva 5 maraNa 6 masiloe 7 / satta bhaTTAlAI imAI siddhaM bhaNiyA / | 1320 / / ihaleAkabhaya, paraleAkabhaya, AdAnabhaya, akasmAtabhaya, AjIvikAbhaya, maraNubhaya, azleAkabhaya-A sAta bhayasthAnA siddhAMtamAM kahyA che. 49 ""
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 pravacanasAroddhAra bhAga-2 bhayamahanIya prakRtithI utpanna thayela AtmAne je pariNAma te bhaya. te bhayanA sthAne eTale kAraNe te bhayasthAno. 1. Ihalokabhaya- manuSya vigerene potAnA sajAtiya bIjA manuSya vigerethI je bhaya thAya te Ihalokabhaya. adhikRta bhayavALA jIvanI, jIvanI jAtimAM je leka, te. Ihaloka. te IhalekathI bhaya te Ihalekano bhaya. A pramANe vyutpatti thAya che. ra. paralokabhaya - eTale vijAtiya tiyaca, deva vigere rUpa para jAtithI manuSya vigerene je bhaya te paralokabhaya. 3. AdAnabhaya - eTale je grahaNa karAya te AdAna. ene bhAva e che ke, tenA mATe mArI pAsethI A-A vastu laI le che. e je bhaya te AdAnabhaya. jemake cAra vigere taraphathI je bhaya te AdAnabhaya. 4. akasmAtabhaya:- bAhya kAraNa vagara ghara vigeremAM ja rahelA rAtri vigeremAM je bIka lAge te akasmAtabhaya. pa. AjIvikAbhaya - "dhana-dhAnya vigere vinA huM dukALamAM zI rIte jIvIza?" e pramANe dukALa paDavA vigerenuM sAMbhaLI je bhaya te AjIvikAbhaya. 6. maraNubhaya - naimittika eTale tiSI vigeree kahyuM hoya ke, "tuM hamaNa marI jaIza" e sAMbhaLI je bhaya thAya te maraNubhaya. 7. azlokabhaya - kharAba kAma karavA taiyAra thayelAne viveka karatA lekaniMdAne vicArI je bhaya lAge, te aleka eTale nidAne bhaya te alekabhaya. 1320 235. "aprazasta cha bhASAo hIlaya 1 khisiya 2 pharusA 3 aliA 4 taha gArahasthiyA bhAsA 5 / chaTThI puNa uvasaMtAhigaraNa ullAsa saMjaNaNI 6 // 1321 // hIlitA, khisitA, paruSa, alika eTale juTha, gRhasthIbhASA ane chaThI upazAMta adhikaraNa eTale kalahane jagADanArI e aprazastabhASA che. je belAya te bhASA eTale vacane temAM je bhAre karma baMdha karanArA hevAthI abhita che mATe te aprazasta bhASArUpe kahevAya che. te aprazastabhASA hIlitA vigere bhede cha prakAre che. 1. hIlitA eTale asUyApUrvaka avagaNanA karato bele ke, he vAcaka! he jayeSTAcArya vigere hIlanAkAraka vacane belavA. 2. bisitA eTale jAti athavA kArya vigere pragaTa karavAvaDe tiraskArakAraka vacano belavA te khrisitAbhASA che.
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236. aNuvratanA bhAMgA 387 3. paruSa eTale kaThorabhASA. jemake he duSTa ziSya... vigere rUpa karkaza kaThora vacano bolavA te paruSabhASA. 4. alakA eTale jUThIbhASA. jemake zuM te divase jAya che? vigere praznanA javAbamAM kahe ke, "nA huM divase javAne nathI" vigere juThuM kahe. 5. gRhasthIbhASA eTale gRhasthanI je bhASA te gahasthIbhASA jemake mAro dikaro mAro bhaNeja vigerarUpe che. 6. upazAMtaadhikaraNa ullAsa saMjananI eTale zAMta paDela adhikaraNa, eTale kalaha-leza jhaghaDA vigerene ullAsa karanAra eTale sArI rIte phelAvanAra ane jagADanAra bhASA e chaThThI upazAMtAdhikaraNa ullAsane utpanna karanAra bhASA che. 1321 236. "aNuvratonA bhAMgA" duvihA 2 aTThavihA vA 8 battIsavihA ya 32 sattapaNatIsA 735 / solasa ya sahassa bhave aTTha sayaTThottarA 16808 vaiNo // 1322 // . be prakAre, ATha prakAre, batrIsa prakAre, sAtase pAMtrIsa prakAre, selahajAra AThase ATha prakAre vratadhArIo hoya che. niyama vizeSarUpa jemane vrato hoya te vyakti kahevAya che. eTale zrAvaka kahevAya che. te AgaLa kahevAze. e pramANe be prakAranA (2) athavA ATha prakAranA (8) athavA batrIsa prakAranA (3ra) athavA sAtase pAMtrIsa prakAranA (735) athavA seLahajAra ATha ATha (160808) prakAranA zrAvake hoya che. ahIM vratadhArI e pramANe kahevAthI sAmAnyarUpe zrAvake levAya che. nahIM ke dezaviratidhare ja, kemake avirata samyagudaSTione samyatva svIkArarUpa niyama hoya che. 1322 have A bhedanI vyAkhyA karavAnI IcchAthI pahelA traNa bhedonI vyAkhyA kare che. duvihA virayAvirayA duvihaMti vihAiNaTThahA huMti / vayamegegaM chavviha guNiyaM dugamiliya battIsa // 1323 / / virata ane avirata-ema be prakAre kividha, vividha vigere bhede ATha prakAre thAya che. ekeka vrata che prakAre guNatA ane be umeratA batrIsa prakAre thAya che.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 pravacana sAroddhAra bhAga-2 be prakAranA zrAvake virata ane avirata ema be bhede che. jemane dezavirati svIkArI hoya, te virata ane jemane kSAyika vigere samyaktva svIkAryuM hoya, te avirata. jemake satyakI, zreNaka, kRSNa vigere. karavA, karAvavArUpa be prakAre dvividha ane mana, vacana, kAyarUpa, trividha ema eka bhAgo jenI zarUAtamAM che te dvividha-trividha vigere ATha bhAMgAono samUha hovAthI ATha prakAranA zrAvake thAya che. kahyuM che ke, pahele bhAMgo dvividha-vividha, bIje dvividha-dvividha hoya che. trIje ekavidha-dvividha, ceAthe ekavidha trividha, pAMcame ekavidha dvividha, chaThTho ekavidha ekavidha sAtame uttaraguNavALe ane AThame avirata hoya che. 1. zrAvakenA vratanA ghaNuM bhAMgAo hovAthI keIpaNa vrata svIkAravAnI IrachAvALo kaMIka svIkAre che. temAM karavA-karAvavArUpa be prakAre dvividha, mana, vacana, kAyAvaDe traNa prakAre trividha. ema pahele bhAMge enI vicAraNA A pramANe che. jAte sthUlahiMsA vigere na kare. bIjA pAse na karAve manathI, vacanathI, kAyAthI-AmAM anumatIne niSedha nathI. kAraNa ke saMtAna vigerene parigraha vidyamAna hovAthI temanA vaDe karAyela hiMsA vigere kAryomAM tenI anumatI maLe che. je e pramANe na hoya te parigraha aparigrahanI avizeSatA thavAthI dikSIta ane adIkSita vacce keI bheda raheze nahIM. vyAkhyA prajJapti vigeremAM je zrAvakene vividha-vividhe paccakhANa kahyuM che te vizeSa viSayAnusAranI apekSAe jANavuM. kahyuM che ke je kharekhara dIkSA levAnI IcchAvALe heya, paNa putra vigere saMtatinA pAlana mATe rokAvAthI-vilaMba thavAthI zrAvakanI pratimAne svIkAra kare athavA je vizeSa (prakAre) svayaMbhUramaNa vigere samudramAM rahelA mAchalAnuM mAMsa, hAthIdAMta, cittAnuM cAmaDuM vigerenI skUlahiMsA vigerenuM keIka avasthA vizeSe paccakakhANa kare che te ja trividha-trividhanuM paccakhANa kare che, e alpaviSaya hovAthI ahIM enI vivakSA karI nathI. dvividha-dvividhae bIjo bhAMge. A bIjA bhAMgAnA uttara bhAMga traNa thAya che. sthUlahiMsA vigere na kare, na karAvee dvividha bhAMgAnA 1. mana vacanavaDe, 2. mana kAyAvaDe ane 3. vacana kAyAvaDe. 1. jyAre mana-vacana vaDe kare nahIM ane kAve nahIM tyAre manavaDe upayoga-abhisaMdhi vagara ja ane vacanathI bolyA vagara ja phakta kAyAvaDe asaMjJInI jema TuceSTA vigere kare che. 2. mana ane kAyAvaDe kare nahIM ane karAve nahIM tyAre manavaDe upaga vagara ja ane kAyAvaDe duzcachA vigerene tyAga karate anAmegathI vANI vaDe ja "huM hasuM chuM, huM ghAta karUM chuM vigere bele.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236. aNuvana bhAMgA 389 3. jyAre vacana kAyAvaDe na karuM na karavuM, tyAre manavaDe ja upagapUrvaka kare karAve che. anumatI te traNe prakAre badhe sthaLe ja che. e pramANe bIjA bhAMgAe paNa vicAravA. 3. dvividha ekavidha:- AmAM paNa uttarabhAgA traNa thAya che. dvivigha karavuM ane karAvavuM 1. eka prakAre manavaDe, 2. vacanavaDe ane 3. kAyAvaDe. 4. ekavidha vividha - ahIM paTAbhAMga be thAya. eka prakAre karavuM te manavaDe, vacanavaDe ane kAyAvaDe athavA eka prakAre karAvavuM manavaDe, vacanavaDe ane kAyAvaDe. 5. ekavidha dvividha - AnA uttarabheda cha thAya che. ekavidha karavuM te. 1. manavaDe vacanavaDe, 2. manavaDe kAyAvaDe, 3. vacanavaDe kAyAvaDe athavA ekavidha karAvavuM te. 1. manavacanavaDe, 2. manakAyAvaDe, 3. ane vacanakAyAvaDe ema cha bhAMgA thAya. 6. ekavidha ekavidha- e chaThTho mULabhAMge AnA paNa uttarabhede cha thAya che. eka prakAre karavuM. 1. manavaDe, 2. vacanavaDe, 3. kAyAvaDe athavA eka prakAre karAvavuM. 1. manavaDe, 2. vacanavaDe, 3. kAyAvaDe A pramANe che mULabhAMgA thayA, cha mULabhAMgAnA uttarabhAgA badhA maLIne 1 + 3 + 3 + 2 + 6+ = ekavIsa (21) thAya che. duvihativihAi chavviha tesiM bheyA kameNimeM huMti paDhamekodunni tiyA dugega do chakka igavIsaM // dvividha trividha vigere cha bhAMganA bheda kamasara A pramANe thAya che. pahelA eka bheda 1. be bhAMgAnA traNa-traNa bheda, ceAthAnA be bheda, ane chellA be nA cha-cha bheda che ema kula ekavIsa bheda thAya che." AgaLa kahelA ja dvividha-vividha vigere cha bhAMgAonI sthApanA kare che. te che bhAMgAonA kramasara A peTabhedo thAya che. te A pramANe pahelA ekanI sthApanA karavI. te pachI kramasara be tragaDA (3) nI sthApanA, te pachI eka bagaDe (2) te pachI be chagaDA (6) lakhavA. AgaLa kahelI TrabhaMgInA pahelA bhAMgAne eka ja bheda, bIjA bhAMgAmAM uttarabhedo traNa che. trIjA bhAMgAmAM paNa traNa che. cothA bhAMgAmAM be bheda, pAMcamAmAM che ane chaThThAmAM paNa cha uttarabhede che, cha bhAMgAnA uttarabheda badhAye meLavatA kule ekavIsa thAya che. enI sthApanA A pramANe che. go karaNo | 3 | 2 | 1 | 3 | 2 bhAMgAo
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 pravacana sAroddhAra bhAga-2 e pramANe karavA-karAvavArUpa karaNanA mana, vacana, kAyA sAthe uttarabheda 21 thAya che. 7. uttaraguNa svIkAranArane sAtame bheda che, te A pramANe zrAvakane niyama 1. mUlaguNaviSayaka, 2. uttaraguNaviSayaka ema be prakAre che. temAM je mULabhUta guNe te mULaguNo je pAMca aNuvratarUpe che. uttarabhUta-gauNarUpe je guNe te uttaraguNe je traNa aNu (guNa) varUpe ane cAra zikSAtrarUpe che. ahIM saMpUrNa ke apUrNa uttaraguNenA bhedanI vivekSA na gaNatA sAmAnyathI eka ja bhedanI vivakSA karI che. 8. aviratasamyagdaSTi - e AThame bheda zrAvakane thAya che. A pramANe ATha prakAre zrAvake kahyA. have batrIsa prakAre zrAvake kahe che. zUlaprANAtipAta viramaNa vigere pAMca vratane dvividha-trividha vigere AgaLa kahelA cha bhAMgAvaDe guNatA kule trIsa bheda thAya che ane temAM uttaraguNa svIkAranArane temaja avirata samyagdaSTine ema be bheda umeratA batrIsa bhedo thAya che. te A pramANe. jemake kaIka sthUla prANAtipAtanuM paccakhANa cha bhAMgAmAMthI kaI pahelA bhAge svIkAre kaIka bIjA bhAMge, keIke trIjA bhAMge, keIka cothA bhAMge, keIka pAMcamA bhAMge, keIka chaThThA bhAge svIkAre ema prANAtipAta viratinA cha bhAMgA thAya, e pramANe mRSAvAdaviramaNa, adattAdAnaviramaNa, maithunaviramaNa parigraha parimANamAM paNa darekanA cha-cha bhAMgAo samajavA. tema pAMcenA trIsa bhAMgA thAya. AvazyakasUtramAM A pramANe trIsa bhAMgA kahyA che. keIke pAMca aNuvrata sAthe ja svIkAre ane temAM dvividha-trividha vigere cha bhede thAya che. bIje keIke cAra aNuvrata le temAM paNa cha bhAMgA, anya keIka traNa vrata svIkAre temAM paNa cha bhAMgA, bIje keITa be vrata svIkAre. temAM paNa cha bhAMgA ane keIka eka ja vrata svIkAre temAM paNa che bhAMgA, e pramANe pAMca Saka thavAthI trIsa bheda thAya che. uttaraguNa ane avirata samakitI sahita batrIsa bheda zrAvakanA thAya che. 1323 A pramANe Avazyaka niryukti anusAra bhAMgAnI prarUpaNa karI have sAta pAMtrIsa (735) bhedo zrAvakenA kahevAnI IcchAthI bhagavatIsUtranA anusAra navabhaMgI eTale navabhAMga kahe che. tinni tiyA tinna ya duyA, tinnikekA ya huti joesu / ti du ekaM ti du ekaM, tiduekaM ceva karaNAI // 1324 // yogamAM traNa tragaDA, traNa bagaDA, traNa ekaDAo hoya che. karaNemAM traNa, be, eka, traNa, be, eka, traNa, be, eka-ema bhedo lakhavA. 1. eka vratanA cha bhAMgA thayA te A pramANe cha prakAranA uttaraguNano eka ane aviratane eka-ema ATha prakAranA zrAvako kahyA
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 391 236. aNuvratanA bhAMga gemAM manakaraNa, vacanakarAvaNa ane kAyArUpa gomAM anumodanarUpe traNa tragaDA, traNa bagaDA ane traNa ekaDA kramasara sthApavA tenI nIce kamasara traNa, be, eka, traNa, be, eka, traNa, be, eka-e pramANe kamasara manakaraNa, vacanakarAvaNa ane kAyA, anumadanarUpa karaNe sthApavA joIe. ema pada ghaTanA che. Ane bhAvArtha A pramANe che. 1. vividha-vividharUpa pahelo bhAga che emAM kaIka gRhastha niyama kare ke sAvavaega karuM nahi, karAvuM nahi, anumehu nahi. mana, vacana, kAyAvaDe eka bhAga che. 2. vividha-dvividha e bIje mULabhAMge che. enA peTAbhAMga traNa che. te A pramANe karUM nahi, karAvuM nahi, anudu nahi. 1. manavacanathI, 2. manakAyAthI, 3. vacanakAyAthI. 3. trividha-ekavidha e trIjo bhAgo che. enA paNa peTabheda traNa che. karuM nahi, karAvuM nahi, anudu nahi 1. manathI, 2. vacanathI athavA 3. kAyAthI. 4. dvividha-trividharUpa cotho bhAMge enA paNa uttarabhede traNa che. 1. karavuM nahi, karAvavuM nahi, mana-vacana-kAyAvaDe, 2. karavuM nahi, amedavuM nahi, mana-vacana-kAyAvaDe athavA karAvavuM nahi ane anumodavuM nahi mana-vacana-kAyAvaDe. 5. dvividha-dvividharUpa pAMcame bhAMgo enA uttarabhe nava che. te A pramANe 1. manavacanavaDe na kare na karAve, 2. manakAyAvaDe na kare na karAve, 3. vacanakAyAvaDe na kare na karAve, 4. kare nahi, anude nahI manavacanavaDe, 5. manakAyAvaDe, 6.vacanakAyAvaDe, 7. karAve nahi, anude nahi, manavaDe, 8. vacanavaDe, 9. kAyAvaDe. . dvividha-ekavidharUpa chaThTho bhAgo che. tenA peTabheda nava che. 1. kare nahIM, karAve nahi manathI, 2. vacanathI, 3. kAyAthI, 4. kare nahi, anume de nahi, manathI, 5. vacanathI, 6. kAyAthI, 7. karAve nahi, anude nahi manathI, 8. vacanathI, 9. kAyAthI. 7. ekavidha-vividharUpa sAtame bhAMge che. enA paNa peTabheda traNa che. 1. manavacana-kAyAvaDe kare nahi, 2. mana-vacana-kAyAvaDe karAve nahi, 3. manavacanakAyAvaDe anude nahi. 8. ekavidha-dvividha e AThame bhAMge enA paNa peTabhede nava che. te A pramANe 1. manavacanavaDe kare nahi, 2. manakAyAvaDe kare nahi, 3. vacanakAyAvaDe kare nahi, 4. athavA karAve nahi manavacanavaDe, 5. manakAyAvaDe, 6. vacanakAyAvaDe, 7. anude nahi manavacanavaDe, 8. manakAyAvaDe, 9. vacanakAyAvaDe. 9ekavidha-ekavidha e navame mULabhAMge. ahIM paNa peTAbhAMgA nava che. 1. kare nahi manavaDe, 2. vacanavaDe, 3. kAyAvaDe, 4. karAve nahi manavaDe, 5. vacanavaDe, 6. kAyAvaDe, 7. anude nahi manavaDe, 8. vacanavaDe, 9. kAyAvaDe-A pramANe nava
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 pravacana sAroddhAra bhAga-2 mULabhAMgAo thayA. enA uttarabhAMgAo badhAne meLavatA kulle ogaNapacAsa (49) thAya che. kahyuM che ke, "trividhe-trividha pahele, trividha-Dhividhe bIje che. trividha-ekavidhe trIje, kividha-trividhe ce, dvividha-dvividha pAMcama, dvividha-ekavidhe cho, ekavidha trividha sAtame ane ekavidha-dvividha AThame, ekavidha ekavidhe e navame bhAMge. pahelA bhAgamAM eka bhAMga thAya, pachI bAkInAmAM anukrame traNa, traNa, traNa, nava, nava, traNa, nava, nava (1+ 3 + 3 + 3 +9+9+ 3 + 9 + 6 = 49) ema badhA maLI ogaNapacAsa thAya che. enI sthApanA A pramANe che. 0 ) bh 0 my 0 karaNa, karAvaNa, anumodana-e traNa karaNa ane mana, vacana, kAyA-e traNa vege che. prazna - vacana ane kAyAvaDe thatI karaNa-karAvaNa ane anumodana te pratyakSa vigere pramANuthI jaNAIdekhAya Ave che. paNa manavaDe thatI karaNa, karAvaNa, anumodana zI rIte jANavI? kAraNa ke te AMtarika kriyArUpe hovAthI bIjA lekethI jaNAtI nathI. uttara:- vacana ane kAyAnA vyApAra vagarano jyAre sAvadyAga karavAne manavaDe vicAre tyAre kAyA ane vacananI jema mukhyatA e manamAM karavA vigerarUpa karaNe saMbhave che. te A pramANe, "A sAvadyaga huM karUM" ema manavaDe jyAre vicAre tyAre karavArUpa karaNa thAya che. jyAre "manathI vicAre ke keIka sAvadya kArya kare" ane keIka IMgitane jANanAra manano vicAra jANI te kArya karavA mAMDe tyAre manavaDe karAvavuM thAya. jyAre sAvadya kArya karIne manathI vicAre ke, "A meM sAruM kAma karyuM ? tyAre mAnasika anumati A pramANe granthakAre kahela nava bhAMganuM vivaraNa karatAM prasaMgAnusAre ogaNapacAsa bhAMgA paNa batAvyA. 1324 have graMthakAra ja bIjI rIte enI prarUpaNA kare che, maNavayakAiya joge karaNe kArAvaNe aNumaIe / ekaga dugatiga joge sattA satteva guvannA // 1325 // mana-vacana-kAyAnA traNa yogane kAraNuM-karAvaNa anumatIrUpa traNa karaNa sAthe saMbaMdha thavAthI eka prakAre, be prakAre, traNa prakAre vicAratA sAta saptakavaDe ogaNapacAsa (49) thAya che.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 ra36. aNuvratAnA bhAMgA - karaNakarAvaNa, anumodanarUpa traNa karaNane mana, vacana, kAyArUpa traNa bheganI sAthe saMbaMdha karatA eka prakAre saMgika, be saMyegI, traNa saMyegI bhAMgAnI vicAraNA karatAM sAta sake thAya che. te A pramANe, 1. sthUlahiMsA vigere na karavI manavaDe, 2. vacanavaDe, 3. kAyAvaDe, 4. manavacanavaDe, 5, manakAyAvaDe, 6. vacanakAyAvaDe, 7. mana-vacana-kAyAvaDe. A karavArUpa karaNanA sAta bhAMgA thayA. e pramANe karavAnA sAta bhAMgA, karAvavAnA sAta bhAMgA e pramANe anumatInA sAta bhAMgA, karavuM, karAvavuM-sAta bhAMga karavuM, anumatIne sAta bhAMgA, karAvavuM anumatInA sAta bhAMgA, karavuM-karAvavuM anumatInA sAta bhAMgA kula 49 thAya che. (1325) sUtrakAra ahIM AgaLa kahelA ja nava bhAMgAnA uttarabhAgAnA pratipAdana pUrvaka ekaso suDatAlIsa (147) bhAMgAo kahe che. paDhameko tinni tiyA donni navA tinni do navA cevA / kAla tigeNa ya guNiyA sIyAlaM hoi bhaMgasayaM // 1326 // pahelA bhAgamAM eka bheda pachI traNa bhAMgAmAM traNa-traNa bhede, pachI be bhAMgAnA nava-nava bhede, pachI ekamAM traNa ane chelle bemAM nava-nava -e badhAne traNa kALa vaDe guNatA eka suDatAlIsa (147) bhAMgA thAya che. * sinnitiyA (1324) gAthA vigeremAM kahelA nava bhAMgAnA pratipAdaka AMkaDAnI nIce pahelA sthAne eka sthApavA-lakhavo. te pachI kramasara traNa tragaDA lakhavA. te pachI be navaDA lakhavA. te pachI eka tragaDe, te pachI pharIvAra be navaDA lakhavA. Ane bhAvArtha A pramANe che. trividha-trividha bhAMgAne ekaja bheda che. saMpUrNa prakAre paccakakhANa hovAthI bIjA vikalpane abhAva che. te pachI bIjA, trIjA, cothA bhAMgAmAM traNa-traNa, pAMcamA-chaThThAmAM nava-nava, sAtamAmAM traNa, AThamA-navamAmAM navanava bhAMgA-ema badhA maLIne ogaNapacAsa (4) bhAMgA thAya che. e ogaNapacAsa bhAMgAo traNa kALanA paccakakhANanA viSaya rUpe hovAthI bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartamAnakALa rU5-traNa kALa vaDe guNatA eka suDatAlIsa (147) bhAMgA thAya che. enI trikALa viSayatA bhUtakALanI niMdA karavA vaDe, vartamAnakALamAM saMvara karavA vaDe ane bhaviSyakALanuM paccakakhANa karavA vaDe thAya che. kahyuM che ke "bhUtakALane huM biMdu chuM, vartamAnakALamAM huM saMvara karUM chuM ane bhaviSyakALanA huM paccakakhANa karuM chuM." have zrAvakanA sAtaso pAMtrIsa bheda kahe che. . .. paMcANuvvayaguNiya sIyAlasayaM tu navari jANAhi / . satta sayA paNatIsA sAvayavayagahaNa kAlaMmi // 1327 / / 50
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 pravacanasAroddhAra bhAga-2 ese suDatAlIsa bhedane pAMca aNuvrata sAthe guNatA sAta pAMtrIsa bhedo zrAvakanA trata grahaNa kALe jANavA. A eka suDatAlIsa bhedane ja pAMca aNuvratanA dareka aNuvratomAM eka suDatAlIsa-eka suDatAlIsa bheda mAnavAmAM Ave, to pAMcane ekaso suDatAlIsa vaDe guNatA sAtasone pAMtrIsa bhedo zrAvakenA pAMca aNuvrata grahaNa karatI vakhate hoya che. (1327) A bhAMgAo jeNe athathI jANyA che te ja paccakhANa kuzaLa che -ema batAve che. sIyAlaM bhaMgasayaM jassa visuddhIe hoi uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalAu // 1328 // jeNe vizuddhipUrvaka eTale paccakakhANapUrvaka eka suDatAlIsa bhAMga prApta karyA che, jANyA che, te ja kharekhara paccakkhANumAM kuzaLa eTale hoMziyAra che, bAkInA bIjA-akuzaLa che. jIvane vizuddha karatA hovAthI paccakakhANane ja vizuddhi kahI che. te paccakakhANanA viSayarUpa eka suDatAlIsa bhAMgAone eTale paccakakhANa grahaNa karavAnA prakArane jeNe arthathI sArI rIte jANavA pUrvaka prApta karyA, te ja kharekhara paccakakhANamAM eTale niyama vizeSa svIkAravAmAM kuzaLa eTale niSNAta che. te sivAyanA bIjAo akuzaLa eTale ajJAnI che. jo ke ahIM AgaLanI gAthAmAM ja sAtase pAMtrIsa bheda kahyA che chatAM paNa eka suDatAlIsa bheda mULarUpe hovAthI tenI mukhyatAe gAthAmAM eka suDatAlIsa bhede kahyA che. (1328) have cha bhAMgAnA ja uttarabheda rU5 ekavIsa bheda kahe che. duvihativihAi chacciya tesiM bheyA kameNime huti / paDhaseko dunni tiyA dugega do chakka igavIsaM // 1329 // dvividha, vividha vigere cha bhAMgA che, tenA bheda A krame thAya che. pahelAmAM eka, bemAM traNa, ekamAM be, ane emAM cha-cha, ema kule ekavIsa bhedo thAya che. . A gAthAnI vyAkhyA AgaLa (1323 mI gAthAmAM) karI ja che. ahIM dvividhavividha vigere AgaLa kahela bhAMgAonA samUhavaDe zrAvaka egya pAMca aNuvrata vigere tratA saMgrahanA bhAMgAnI devakulikA (keDe) jaNAvI che. te devakulikAo eka-eka vratanI apekSAe kahevAthI cha bhAMgAvaDe, ekavIsa bhAMgAvaDe tathA navabhAMgA ane ogaNapacAsa bhAMgAvaDe bane che.
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 395 236. aNuvratanA bhAMgA prazna - devakulikA zabdano artha zuM thAya che? uttara :- eka-be vigere ghanA thayela bhAMgAonA samUhane jaNAvanArA AMkaDAene paTa-kAgaLa vigere para lakhatA devakulikAne AkAra rUpe jAte levAthI devakulikA-e pramANe kahevAya che. badhIye devakulikAomAM darekanI traNa-traNa saMkhyAo che. te A pramANe, pahelI eka guNya saMkhyA eTale jene guNAkAra karavAnuM hoya te, bIjIvacce guNakAraka saMkhyA eTale jenA vaDe guNAkAra karavAnuM hoya te saMkhyA ane chelle javAba rUpe Avela saMkhyA hoya che. (1329) have pahelI A ja devakulikAone cha bhAMgA vigerenA kramapUrvaka amuka vratanA bhAMgAnI sarvasaMkhyA A pramANe thAya che te kahe che. egavae chanbhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te cciya payavuDDhIe satta guNA chajjuyA kamaso // 1330 // sUtramAM zrAvakene je eka vratanA cha bhAMgA kahyA-batAvyA che, te ja bhAMgAonI padavRddhi karavAthI cha yukta sAta gaNuM thAya che, sthUla prANAtipAta viramaNa vigere vratamAM je dvividha-trividha vigere cha bhAMgAo Avazyaka niryukti vigere sUtramAM zrAvakanA kahyA che, te ja cha bhAMgAone sAtavaDe guNatA ane cha yukta eTale cha umeratAM badhA kulle bhAMgAonI saMkhyA Ave che. prazna - cha bhAMgAone sAtathI zI rIte guNavA ? uttara - padavRddhi karavA pUrvaka guNavA vaDe,-eTale mRSAvAda vigere eka-eka vatanI vRddhi karavA pUrvaka, jeTalA vratanI vivakSA karIe teTalI vAra guNavA e bhAvatAtparya che. skUlanyAyAnusAre ema kahevAya che ke, eka vratanA bhAMgAnI saMkhyA jyAM sudhI rahI hoya tyAM sudhI vivakSita vratathI eka ochI vAra guNavuM. AnI vicAraNuM A pramANe che. eka vratamAM cha bhAMgA che, tene sAte guNatA beMtAlIsa (42) thAya che. temAM cha umeratA aDatAlIsa thAya che. ene paNa sAte guNa cha umeratA traNaso beMtAlIsa (342) thAya che. A pramANe sAte guNa cha umeratAM tyAM sudhI javuM jyAre agyAramI vakhata guNatA A pramANenI saMkhyA Ave 13, 84, 1287200 A 48 vigere bAra saMkhyA samUha je upara nIce goThavatA ardhadevakulikAnA AkAramAM jamIna para saMkhyA samUha phelAya che. tene khaMDa devakulikA ema paNa kahevAya che. A pramANe cha bhAMgAvaDe thatI khaMDadevakulikA kahI. (1330) igavIsaM khalu bhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te ciya bAvIsaguNA igavIsaM pakkhiveyavvA // 1331 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAdvAra bhAga-ra sUtramAM zrAvakane je ekavIsa bhAMgA kahyA che tene bAvIsavaDe guNI ekavIsa "umeravAthI thAya che. ekavIsa vigere bhAMgAnI khaMDa devakulikA paNa A pramANe ja vicAravI. phakta ekavIsa bhAMgAnA pakSamAM ekavIsane vAravAra khAvIsa vaDe guNAkAra karavA, ane ekavIsa umeratAM rahevuM. e pramANe karatAM agyAramI vakhate khAra vratanAM badhAye bhAMgAonI saMkhyA 1285500 26310 49215 Avaze. (1331) egavae nava bhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / -396 te cciya dasaguNa kAuM nava pakkhevaMmi kAyavvA // 1332 || sUtramAM je zrAvakanAM eka vratanA nava bhAMgA khatAvyA che, tene ja dasavaDe guNI nava umeravA e pramANe agyAravAra guNuvAthI sarva vratanA bhAMgAnI sava saMkhyA A pramANe Ave che. 999999999999 (1332) igavannaM khalu bhaMgA niddiTThA sAvayANa je sutte / te ciya pannAsaguNA, guNavannaM pakkhiveyavvA // 1333 // sUtramA je zrAvakAnA 49 lAMgAe kahyA che, tene ja pacAsa vaDe guNI ekAvana umeravA. 49 bhAMgAonA pakSamAM AgaNapacAsa (49) sudhInI saMkhyA jANavI. tene vAravAra pacAsavaDe (50) guNI ekAvana umeravAM. A pramANe agyAramI vAra karatA badhAye vratAnA bhAMgAAnI sakhyA A pramANe Ave che. 244 140 624 999999 999 999 tathA ekaJA aDatAlIsa bhAMgAnA pakSanA paNu e pramANe ja jANavuM paraMtu emAM ekasA aDatAlIsa sudhInI saMkhyA rAkhavI ane tene vAravAra esA suDatAlIsa saMkhyAvas guNutru ane temAM ekasA suDatAlIsa umeratAM javu, jethI agyAramI vakhatamAM 110 44 36077 196115 3335695 7695 thAya che. kahyu` che ke "ekasA suDatAlIsa ( 147) bhAMgA che. temAM vrata vRddhi mujamAM ekasA aDatAlIsa ( 148 ) guNA karI ekasA suDatAlIsa umeratA samasta bhAMgAe Ave che. A pramANe pAMca khaMDa devakulikAo kahI. have saMpUrNa devakulikA kahevAnA prasaMga che. temAM dareka vratanI eka-eka devakulikAo hAvAthI cha bhAMgA vageremAM darekanI khAra kulikAe thaze. te badhIce devakulikAe kahevAthI mATA graMtha vistAra thaI jAya che. AthI eka dizA sUcanarUpe bhaMgImAMja khAra devakulikAne kahevA mATe eka dvika vigere sayAga jaNAvanAra guNAkAranI saMkhyA lAvavAnA upAya kahe che. gAI eguttarapatteyaparyami uvari pakkhevo / ekekANi avasANa saMkhyA huMti saMyogA // 1334 //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ '97 236. aNuvratanA bhAga eka vigere eka pachI eka-ekanI vRddhipUrvaka sthApavA ane dareka upa2-uparanA dareka padamAM nAMkhavA te eka-ekanI hAnipUrvaka chellI saMkhyA vaDe saMga thAya che. jeTalA pramANa padanA eka-be vigere saMga lAvavAnI IcchA hoya teTalA pramANamAM ja eka vigere padane eka-ekanI vRddhipUrvaka eka bIjAnI upara kramasara sthApavA - lakhavA ane bAra vratanA saMyego-bhAMga karavA tethI ekathI laI bAra sudhI A pramANe lakhavA. sthApavA gira ane gira caga te pachI upara rahela dareke dareka padomAM nIce rahelA aMka saMkhyAne umeravI ane nIceno aMka te pramANe ja rahevA de. kevI rIte prakSepa kare te kahe che. uparanA eka-eka aMkanI hAni eTale bAdabAkI evI rIte karavI, jethI dareka vakhate umeratA uparane aka-saMkhyA nIcenI umerelI saMkhyA vagaranI karavI-e bhAva che. badhI saMkhyAonA saravALA rUpa je chellI saMkhyA che, te saMkhyA pramANa kramasara eka-be- traNa vigere pade meLavavA rUpa saMyego thAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che. pahelAM te ekathI bAra sudhInI saMkhyA ubhI hAramAM lakhavI. te pachI ekane bemAM umero eTale traNa thAya. te traNane traNamAM umeratAM cha thAya. te cha ne cAramAM umeratAM dasa thAya che. te dasane pAMcamAM umeratA paMdara thAya che. tene chamAM umeratA ekavIsa thAya che. tene sAtamAM umeratA aTakAvIsa thAya che. tene AThamAM umeratAM chatrIsa thAya che. tene navamAM umeratAM pIstAlIsa thAya che. tene dasamAM umeratAM paMcAvana thAya che. tene agyAramAM umeratAM chAsaTha thAya che. ane uparanI bAranI saMkhyAmAM umeravI nahi. paraMtu bAra emane ema rahevA de. kahyuM che ke, jI hAni e vacanAnusAre e pramANe pahele prakSepa thaye. pharI ekane traNamAM umeravA eTale cAra thAya che. tene chamAM umeratAM dasa thAya che. tene dasamAM umeratAM vIsa thAya che. tene paMdaramAM umeratAM pAMtrIsa thAya che. tene ekavIsamAM umeratAM chappana thAya che. tene aThThAvIsamAM umeratAM coryAsI thAya che. tene chatrIsamAM umeratAM ekavIsa thAya che. tene pIstAlIsamAM umeratAM eka pAMsaTha thAya che. tene paNa paMcAvanamAM umeratAM basovIsa thAya che. ene paa dALei e vacanAnusAre upara rahela chAsaThamAM umeravA nahIM. e pramANe bIje prakSepa tha. e pramANe vAraMvAra chellA aMkane cheDI upara-uparanA aMkamAM agyAra saravALA thAya tyAM sudhI umeratAM rahevuM eka chelle hevAthI keImAM paNa umerAtuM nathI eTale bAramAM saravALe saMbhavate-thatuM nathI.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 : pravacanasAreddhAra bhAga-2 sthApanAne ke. 12 11 66 10 55 220 165 495 330 792 84 210 462 924 pa6 126 252 462 792 5 15 35 70 136 210 330 495 4 10 20 35 66 84 120 165 220 6 10 15 21 28 36 45 55 66 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 e pramANe eka sagI bAra, dvisaMgI chAsaTha, trikasaMgI basevIsa, cAra saMgI cAra paMcANuM, pAMca sagI sAtase bANuM, cha saMyegI navase grevIsa, sAta sagI sAtaso bANuM; ATha saMyegI cArase paMcANuM, nava saMyegI basevIsa, dasa saMgI chAsaTha, ane agyAra sagI bAra, bAra saMyegI eka bhAga thAya che. (1334) have bIjI rIte saMgonI saMkhyA jANavAno upAya kahe che. ahavA payANi Thaviu akkhe cittaNa cAraNaM kujjhA / * i TurU gogA maMvii saMva vAyavA rUrUpA athavA pado lakhI-sthApIne akSe laine cAraNuM eTale guNAkAra karavo. e pramANe eka-be vigere saMge karavAthI bhAMgAnI saMkhyA karavI. vivakSita vratarUpa padone paTa vigere upara lakhI ane laI kamasara cAraNa-guNAkAra karo. tethI eka be vigere saMga viSayaka mAMga utpanna thAya che. temanI saMkhyA karavI, je ke ahiM bAra devakulikAo kahevAne viSaya hovA chatAM TuMkANa mATe pAMca Avratane AzrayI vicAra kare che. temAM pAMca padone ekanA saMge eka-eka cAraNA vaDe pAMca bhAMgA thAya che. benA saMge daza. te A pramANe, pahele bIje, pahele trIje, pahele the, pahele pAMcama ema cAra bhAMgA thayA. bIje trIje, bIje cALe, bIje pAMca-ema cAraNavaDe. traNa, trIje , trIje pAMcama ema cAraNavaDe che. ce-pAMcame ema eka badhA maLI daza bhAMgA thayA.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 399 236. aNuvratanA bhAMgA tathA trikanA ge paNa dasa bhAMgA thAya che. te A pramANe, pahele bIje trIje, pahelo bIje the, pahele bIje pAMcame, pahele trIje the, pahele trIje pAMcame, pahelo ceAthe pAMcame ema cAraNavaDe cha bhAMgA. bIje trIje, ce, bIje trIjo pAMcamo, bIjo ethe pAMcama ema cAraNavaDe traNa, trIje cothe pAMcama e eka-ema kulle dasa bhAMgA thayA. cAranA saMyege pAMca bhAMgA thAya che. pahele bIjo, trIje -e pahelo, pahele trIje, cothe pAMcame e bIje, pahele bIje, trIje pAMcame-e trIje, pahelo bIje, ethe pAMcamo-e cothe, bIje trIjo, cothe pAMca-e pAMcame bhAge. pAMcanA mege cAraNAne abhAva hovAthI ekaja bhAMge che. (1335) e pramANe badhe cAraNuM karavI. have graMthakAra jAte ja bAre devakulikAonI kamasara guNAkArarUpa saMkhyA kahe che. bArasa 1 chAvaTThIvi ya 2 vIsahiyA doya 3 paMca nava cauro 4 / do nava satta ya 5 cau doni nava ya 6 do nava ya satteva 9 // 1336 // paNa nava cauro 8 vIsA ya doni 7 chAvaDhi 10 bArase 11 ko 12 ya sAvaya bhaMgANamime savvANavi huMti guNakArA // 1337 // 1, bAra ra, chAsaTha 3, bAvIsa 4, cArase paMcANuM 5. sAtasobANuM 6. navasAvIsa 7. sAtabANuM 8 cAraso paMcANuM 9. basovIsa 10. chAsaTha 11, bAra 1ra. eka zrAvakanA A badhAye bhAMgAone A pramANe guNAkAra thAya che, bAra, chAsaTha, bAvIsa gAthAmAM gaNita vyavasthAnA AdhAre ulaTI rIte saMkhyA kahI che. AthI pAMca, nava ane cArane cAra paMcANuM rUpe samajavuM. e pramANe AgaLanA padamAM paNa jANavuM. sAtase bANuM, navase vIsa, sAtase bANuM, cAraso paMcANuM, basevIsa, chAsaTha, bAra ane eka-A pramANenI saMkhyA zrAvakenA chatrIsa vigere badhAye bhAMgArUpa guNya saMkhyAonA anukrame guNAkAra thAya che. ahiM "sarva" zabdathI e jaNAve che ke phakta bhaMgIonA ja A guNAkAra nathI paraMtu ekavIsa bhaMgI vigere bhAMgAomAM paNa che. kAraNa ke guNAkArarUpa saMkhyA badhe eka sarakhA svarUpavALI che. (1336-1337) have bAre devakulikAonI kamasara gurya saMkhyA kahe che. chacceva ya 1 chattIsA 2 sola dugaM ceva 3 cha nava dugamikaM 4 / . i sara sara sara 2 2 chaqna chAdi ra3 ide 6 rUratA
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 pravacanasAroddhAra bhAga-2, chattIsA navanauI sattAvIsA ya 7 sola channauI / satta ya solasa bhaMgA ahamaThANe viyANAhi 8 // 1339 // channauI chAvattari satta du sunneka huMti navamammi 9 / chAhattari igasahi chAyAlA sunna chacceva 10 // 1340 // chappana sunna satta ya nava sattAvIsa taha chattIsA 11 / chattIsA tevIsA aDahattarI chahattarIgavIsA 12 // 1341 // che, chatrIsa, basa sela (216), bArase cha-- (1ra96), soterase chetera (7776), chetAlIsa hajAra chase chappana (46656), be lAkha egayAeMsI hajAra navase chatrIsa (ra7976), seLa lAkha egaNyAeMsI hajAra chae soLa (1979616) bhAMgA AThamA sthAne jANavA eka karoDa sotera hajAra chase cha- (10077696) eTalA bhAMgA navamA sthAnamAM che. cha karoDa cAra lAkha chAsaTha hajAra ekase chetera (60466176) chatrIsa karoDa satyAvIsa lAkha sattANuM hajAra chappana (362797056) be abaja sattara koDa saDasaTha lAkha, khAsI hajAra traNaso chatrIsa. (2176782336) - (1) 6 (2) 36 (3) 216 (4).126 (5) 7776 (6) 46656 (7) 279936 (8) 1679 616 e bhAMgA AThamA sthAne jANavA. navamA sthAne 10077696 (10) 60466176 (11) 362797056 (12) 2176782336. , . A saMkhyA lAvavAnI rIta A pramANe che, pahelI chanI saMkhyAne cha vaDe guNatA chatrIsa thAya che. te chatrIsane paNa cha vaDe guNatAM basa seLa thAya che. e pramANe bAre saMkhyAone vAraMvAra cha vaDe guNatA bAre guNya saMkhyAo saMpUrNa prApta thaze. A devakulikAomAM rahelI chatrIsa vigere bAra guNya saMkhyAne kramasara bAra, chAsaTha vigere bAra saMkhyA vaDe guNatA upara AvelI - kahelI saMkhyAo thAya che. kahyuM che ke "pahelA vratamAM cha bhAMgAone cha-cha vaDe guNAyelA bAra sthAnone saMge vaDe guNatA zrAvakatratanA bhAMgA thAya che." !!: ahIM graMthakAre Avela saMkhyAne graMthanA vistAra bhayanA kAraNe kahI nathI. paraMtu ame zinA upakAra mATe gAthAo vaDe batAvIe chIe. 1. (72) tera 2. (2376) tevIsase chattera 3. (47para0) suDatAlIsa hajAra pAMcase vIsa 4. (641520) cha lAkha ektAlIsa hajAra pAMcase vIsa.pa. (615852) ekasaTha lAkha aThThAvana hajAra pAMcaso bANu 6. (43110144) cAra karoDa ekatrIsa lAkha
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236. aNuvratanA bhAMgA 401 dasa hajAra ekaso cummAlIsa. 7. (22,1709312) bAvIsa karoDa sattaralAkha nava hajAra traNase bAra, 8. (83,140,920) tyAsI karoDa, caudalAkha, navahajAra navasevIsa. 9. (2,21,70,3120) be abaja ekavIsa karoDa sIttera lAkha trANuM hajAra ekasevIsa, 10, (3,90767616) traNa abaja navANuM karoDa, sAta lAkha, saDasaTha hajAra, cha seLa, 11. (4,35,3564672 ) cAra abaja pAMtrIsa karoDa, pAMtrIsa lAkha cosaTha hajAra, cho tera 12. (2,17,67,82,336) be abaja, sattara karoDa, saDasaTha lAkha vyAsI hajAra, traNase chatrIsa. A cAre gAthAno artha AgaLanI jema jANo. A pramANe guNya ane guNakAraka vaDe Avela traNa saMkhyA batAvavA vaDe bAramI devakulikA paNa kahI che. A pramANe bIjI na kahelI agyAra (11) devakulikAe jAte jANI levI. jema SaDrabhaMgImAM bAra devakulikA kahI che. tema ekavIsa, nava, ogaNapacAsa, ekase suDatAlIsa bhAMgAomAM paNa A pramANe dareka bhAMgAnI bAra-bAra devakulikAo jANavI. badhI maLIne sAITha devakulikAo thaze. A badhI devakulikAonI sthApanA (ThA) bahuzruta AcArya bhagavaMte kahelabanAvela paTamAMthI jANI levI. ene bhAvArtha AgaLa khullo karAze. (1338 thI 1341) AgaLa je "dvividha-trividha " ATha prakAre hoya che ema kahyuM che, tenuM vivaraNa kare che. . duviha tiviheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / vihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 1342 // egavihaM duviheNaM ekeka viheNa chaTTao hoi / uttaraguNa sattamao avirayao aTThamo hoi // 1343 // 1. dvividha-trividhavaDe pahele, 2. dvividha trividhavaDe bIje, 3. dvividha ekavidhavaDe trIje, 4. ekavidha trividhavaDe ce, 5. ekavidha trividhavaDe pAMcame, 6. ekavidha ekavidhavaDe chaThTho, 7. uttara guNarUpa sAtame ane 8 avirata samakitarUpa AThame bhAMge che. AnI vyAkhyA AgaLa karela che. (1342-1343) have soLahajAra AThase ATha (16808) saMkhyA pramANa zrAvakanA bhedane kahevAnI IcchAthI pAMca aNuvratanI devakulikAnuM pratipAdana karavA mATe pahelA eka vigere saMgInuM parimANa batAvanAra guNakAraka saMkhyA kahe che. paMcaNha maNuvayANa ekagadugatiga cauka paNagerhi / , paMcaga dasadasa paNa ekkago ya saMjoya nAyavvA // 1344 // 51
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 - pravacanasAroddhAra bhAga-2 : + pAMca aNuvrata eka sayogI pAMca, be sacogI dasa, traNa sagI dasa, cAra sagI pAMca ane pAMca sagI eka bhAge jANu. : * pAMca aNuvratanA eka saMyegI, be saMyegI, traNa saMyegI, cAra saMgI, pAMca saMgI bhAMgA vicAratA anukrame emanA pAMca, dasa, dasa, pAMca ane eka e pramANe bhAMgAo jANavA ane bhAvArtha A pramANe che. pAMca aNuvratanA eka sagI pAMca, be saMyegI basa, traNa saMyegI paNa dasa, cAra sagI pAMca ane pAMca sagI eka bhAga che. A bhAMgAe gir gyttara vigere karaNavaDe akSa saMcAraNAthI lAvavA enI bhAvanA AgaLa batAvela che. (1344) have pAMcamI devakulikAnI guNyarAzi kahe che - chacceva ya chattIsA sola dugaM ceva cha nava duga ekaM / chassatta satta satta ya paMcahna vayANa guNaNa payaM // 1345 // zarUAtamAM cha ja, te pachI chatrIsa, base sela, bArase chatu, (7776)sAta hajAra sAta chotera e pAMca aNuvratanA guNane pada eTale guNya saMkhyA che. (1345) have pAMcamI devakulikAnI Avela saMkhyA kahe che - vaya ekaga saMjogANa huMti paMcaNha tIsaI bhaMgA / guNasaMjoga dasaNhapi tini saTThA sayA hu~ti // 1346 // tiga saMjoga dasaNhaM bhaMgasayA ekavIsai saTTA / cau saMjoga paNage causahi sayANa asiyANi // 1347 // sattattarI sayAI chahattarAI tu paMcage huMti / uttaraguNa aviraya meliyANa jANAhi savvaggaM // 1348 // solasa ceva sahassA aTTha sayA ceva huMti aTTahiyA / eso vayapiMDattho dasaNamAI u paDimAo // 1349 // vrata saMbaMdhI eka-eka saMgI pAMcanA trIsa bhAMgA thAya che. be sagI dasanA traNasene sATha (360) bhAMgA thAya che. traNa sagI dasanA-ekavIsase sATha (ra160) sAMgA thAya che. cAra sagI paMcakanA (6480) esa eMsI bhAMgA thAya che. pAMca sayogInA satera se chetera (7776) bhAMgA thAya che. uttaraguNa ane aviratane meLavatAM badhA maLaseLa hajAra AThaso ATha (16808) bhAMgA thAya che. A darzana vigere pratimAone vatapiMDAthe samuhAtha che.
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 236. eNatranA bhAga A vrata saMbaMdhita eka saMgI pAMca bhedanA (30) trIsa bhAMgA thAya che, be saMgI dasa bhedanA traNaso sAITha (360) bhAMgA thAya che. traNa saMyegI dasa bhedonA ekavIsa se sATha (2160) bhegA thAya che, cAra saMvegI pAMca bhedanA (6486) cosaTha eMsI bhAMgA thAya che, pAMca saMyegI eka bhedanA satyaterase chetera (7776) bhAMgA thAya che. , .. AnI vicAraNA A pramANe che. koIka skUla prANAtipAta viramaNa vigere pAMca aNuvratane svIkAre che. temAM eka saMyegI pAMca bheda che. eTale ekaekamAM eka eka saMyegI dvividha-trividha vigere cha-cha bhAMgA thAya che tethI cha ne pAMce guNatA trIsa thAya che. ATalA pAMcanA eka-eka sagI bhAMgA thAya che. tathA ekaeka ddhika saMgI - bhAMgAmAM chatrIsa-chatrIsa bhAMgAo thAya che. te A pramANe prANAtipAta vrata saMbaMdhI dvividha-trividha pahelo bhAMge avasthita che. mRSAvAda saMbaMdhita cha bhAMgA Ave e pramANe prANAtipAta saMbaMdhI dvividha-dvividha rUpa bIjo bhAga paNa avasthita che. mRSAvAda saMbaMdhita che bhAMgo maLe. e pramANe prANAtipati vrata saMbaMdhita dvividhaekavidha-trIjo bhAMge avasthita che. ekavidha-trividha rUpa ethe bhAMge tathA ekavidha dvividharUpa pAMcamo bhAMge ane ekavidha ekavidha rUpa chaThTho bhAMge paNa avasthita che. e pramANe mRSAvAda saMbadhi cha bhAMgA dareka bhedanA Ave che. tethI cha ne vaDeguNutA chatrIsa thAya che. ahiM be saMyegI dase bhede che. AthI chatrIsane dasavaDe guNatA traNase sAITha thAya che. ATalA krikasaMgI pAMca vatana bhAMgA thAya che. bhAMgAonuM uccAraNa A pramANe, 1. sthUla prANAtipAtanuM paccakakhANa dvividha-vividha kare tema sthUla mRSAvAdane * paNa dvividha-trividhe paccakakhANa kare. 2. sthUla prANAtipAta dvividha-trividha ane sthUla mRSAvAda dvividha-dvividha 3. sthUla prANAtipAta dvividha trividha ane sthUla mRSAvAda dvividha ekavidhe. 4sthUla prANAtipAta dvividha-vividha, sthUla mRSAvAda ekavidha trividhe 5. sthUla prANAtipAta dvividha-vivigha, sthUla mRSAvAda-ekavidha dvividha. 6. sthUla prANAtipAta dvividha-trividha, sthUla mRSAvAda ekavidha ekavidha. e pramANe sthUla adattAdAna mithuna ane parigrahamAM paNa darekanA cha-cha bhAMgA gaNatA badhA maLI cevIsa bhAMgA thAya che. A dvividha-trividharUpa prANAtipAtanA - pahelA bhAgAne choDyA vagara Ave che. A pramANe bIjA, trIjA, cethA, pAMcamA tathA chaThThA bhAMgAmAM paNa prANAtipAtanA bhAMgA vIsa, grevIsa, thAya che. e badhA maLI ekase cummAlIsa thAya che. . . . 1. sthUla mRSAvAdanuM paccakakhANa dvividha-trividha kare, sthUla adattAdAna paNa ke dvividha-trividha, 2. sthUla mRSAvAda dvividha vividha sthUla adattAdAna paNa dvividha-dvividha
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 pravacanasAroddhAra bhAga-2 e pramANe AgaLa mujaba cha bhAMgA jANavA, e pramANe maithuna parigrahamAM paNa darekanA cha-cha bhAMgA thAya che. badhA maLI aDhAra bhAMgA thAya. A mRSAvAdanA pahelA bhAMgAne cheDyA vagara Ave che. e pramANe bIjA vigere cha bhAMgAmAM paNa aDhAra-aDhAra thAya che. badhA maLI eka ATha bheda thAya che. 1. sthUla adattAdAna ane sthUla maithunane dvividhavividha paccakakhANa kare. 2. sthUla adattAdAna dvividha-trividhe, sthUla maithuna dvividha-trividhe 3. e pramANe AgaLa mujaba cha bhAMgA jANavA. e pramANe mithuna ane parigrahamAM paNa cha-cha bhAMgA eTale badhA maLI bAra thayA. A bhAMgA sthUla adattAdAnanA prathama bhAMgAne choDyA vagara AvelA che. e pramANe bIjA vigere cha bhAMgAmAM bAra-bAra bheda gaNatA badhA maLI tera (72) bheda thAya che. sthUla maithuna ane sthUla parigrahane dvividha trividha paccakakhANa kare, sthUla maithuna kividha-trividhe, sthUla parigraha dvividha-ddhividhe e pramANe AgaLa mujaba cha bhAMgA thAya che. A bhAMga skUla mithunano prathama bhAMgAne choDyA vagara Ave che. e pramANe bIjA vigeremAM dareka bhAMgA paNa darekanA cha-cha bheda gaNatA badhA maLI chatrIsa thAya che, ekase cummAlIsa. ekaso ATha, betera, chatrIsa (144+108172+36 = 360) A badhA mULathI laIne kule bhAMga traNase sAITha thAya che. e pramANe traNa sagI vigeremAM paNuM bhAMgAonuM uccAraNa karavuM. ahIM graMtha vistAranA bhayathI batAvatA nathI. trikasaMgI eka-eka bhAMgAmAM dareka base soLa bheda thAya che. te A pramANe mRSAvAda saMbaMdhita pahele bhAMge avasthita adattAdAna saMbaMdhIta cha bhAMgA e pramANe bIjA, trIjA, cethA. pAMcamA, chaThThAmAM paNa cha bhAMgAo Ave, tethI ahIM paNa chatrIsa bhAMgA thayA. te paNa prANAtipAtanA prathama bhAMgAe AvyA. e pramANe bIjA, trIjA, cethA, pAMcamA, chaThThAmAM paNa prANAtipAta saMbaMdhI bhAMgAe gaNatA chatrIsa-chatrIsa Ave che. AthI chatrIsane cha vaDe guNatA basse sela bheda thAya che. ahiM traNa sagI dasa bhAMge che tethI base selane dasa vaDe guNatA ekavIsase sAITha (2160) kule bhAMgA thAya che. ATalA trikasaMgI pAMca vratanA bhAMgA thAya che. - cAra saMyegI eka-eka bhedamAM bArase cha- bhAMgA dareka bhedamAM thAya che. te A pramANe. adattAdAna saMbaMdhI pahele bhAMge avasthita ane maithuna vrata saMbaMdhita cha bhAMgA Ave che. e pramANe bIjA-trIjA-cothA-pAMcamA ane chaThThAnA paNa cha-cha bhAMgA Ave, AthI badhA maLI chatrIsa bhAMgA thAya che. A bhAMgA mRSAvAdanA prathama bhAMgAvaDe AvyA. e pramANe bIjA, trIjA, cethA. pAMcama, chaThThA bhedavaDe paNa mRSAvAdanA bhAMgA chatrIsa chatrIsa Ave AthI badhA maLI baseseLa bhAMgA thAya. A bhAMgAone
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236. aNuvratanA bhAga 405 prANAtipAtanA cha bhAMgAvaDe guNatA badhA maLI bArasa cha-- (129) bhAMgA thAya che. cAra sAganA ahIM pAMca bhede che tethI bArase channe pAMca vaDe guNatA cesaTha eMzI (6480) thAya che. ATalA bhAMgA caturaMgI pAMca vratanA che. pAMca saMgImAM maithuna vrata saMbaMdhita pahelA vigere cha e bhAMgAnA darekanA parigraha saMbaMdhI cha-cha bhAMgAe Ave che eTale chatrIsa thayA. te chatrIsa adattAdAnanA dareka cha ye bhAMgAone Ave che eTale base sela thAya. A base sela mRSAvAdanA cha ye bhAMgAomAM darekanA gaNatA bArase chanuM thAya che. A bArase cha nu prANAtipAta vrata saMbaMdhI che ke bhAMgAomAM darekanA gaNatA sAtese chetera (7776) thAya che. ahiM paMcasaMgI eka ja bhAMge che, AthI satyaterase chetarane e ke guNatA "eka vaDe guNatA te ja saMkhyA Ave e nyAye guNya saMkhyAnI vRddhine abhAva hovAthI saterase chetera avasthita saMkhyA Ave che. pAMca saMyegI pAMca vratanA kulle ATalA bhAga thAya che. vratayaMtranI sthApanA A pramANe che. - prA. mR. a. mai. 5. 23 23 23 23 23 22 22 22 22 22 21 21 21 21 21 13- 13 13 13 13 12 12 12 12 12 11 11 11 11 11 216 1296 30 - 360 2160 6480 7776 10 5 guNya saMkhyA, guNakAraka saMkhyA ane javAba rUpa Avela saMkhyA e traNa saMkhyA vaDe pAMcamI devakulikA pUrNa thAya che. e pramANe badhIye devakulikAonI utpatti matimAne-nipuNee svayaM jANuM levI. emAM uttaraguNa svIkArarUpa tathA avirata samyaphadaSTirUpa be bhedane umeratA AgaLa kahelA trIsa vigere bhAMgAonI sarva saMkhyA A pramANe jANavI. sela hajAra AThase cha (16806) (30+360+2160+6480-7776 = 16806) A saMkhyA AgaLa kahela pAMca saMkhyArUpa tenA piMDAthe eTale sarva samUhanI saMkhyA rUpe che. darzana vigere pratimA eTale abhigraha vizeSa rUpe che. vrata rUpe nathI kAraNa ke te pratimAonuM svarUpa-tranuM svarUpa alaga prakAre che. A zrAvakanA pAMca aNuvratane AzrayI kahyA che. bAra vratanA anusAra atighaNA bhedo thAya che te kahe che. (1346-1349).
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ :406 pravacanasAroddhAra bhAga-2 terasakoDisayAI culasI juyAI bArasa ya lakkhA / . : sattAsII sahassA do ya sayA taha durUttAya // 1350 / / teraseryAsI kaDa, bAralAkha, satyAsI hajAra baso ne be. (13,84,12,87,202) - - terase coryAsI koDa bArazAkha satyAsI hajAra basa be (13,84,12,87,202) A saMkhyA che bhaMgI yukta bAra devakulikAonI AvelI sarva saMkhyAnA samUhamAM - uttaraguNa tathA avirata samyaphavarUpa be bheda umeravAthI thAya che. A badhAye bheda zrAvakenA vratanA bhAMgAonA kahyA che. sAdhuone te sattAvIsa bhAMgA ja thAya che. te A pramANe ' je mana-vacana-kAyAthI kare nahIM ema mana-vacana-kAyA vaDe karAve nahIM ema mana-vacana-kAyA vaDe anumode nahIM. A nava bhAMgA thayA. e vartamAna kALAnusAra nava, bhUtakALane AzrayI nava ane bhaviSyakALa AzrayI nava e pramANe badhA maLI sattAvIsa bhAMgA thAya che. bhASyakAre kahyuM che ke, "sAdhuone eka-eka (ge) traNa karavaDe ane traNakALavaDe ema traNa ghana rUpa eTale (343 43 = 27) satyAvIsa saMkhyA rUpa badhA bhAMgAnI hoya che. ane gRhasthanA eka suDatAlIsa che." * ahIM na karuM na karavuM vigere eka-eka vegane mana vigere traNa karaNa sAthe traNa kALa sAthe cAraNa karavI. tethI traNeno je ghana eTale sattAvIsa rU5 saMkhyA sAdhuonA bhAMgArUpe jANavI. kAraNa ke sAdhuoe "sarva sAvadya yoga pratyAkhyAmi " e pramANe paracakakhANa karyuM hoya che. AthI temanA paccakakhANanA bhAMgAnI saMkhyAnuM pramANa A pramANe thAya che. sarva sAvadyAganA paccakakhANavALA gRhasthane paccakkhANanA ese suDatAlIsa bhAMgA jANavA. (1350) 237. aDhAra pApasthAnaka savvaM pANAivAyaM 1 aliyaM 2 madattaM 3 ca mehuNaM savvaM 4 / savvaM pariggahaM 5 taha rAIbhattaM 6 ca vosarimo // 1351 // savvaM kohaM 7 mANaM 8 mAyaM 9 lohaM 10 ca rAga 11 dose .12 ya / kalahaM 13 abbhakkhANaM 14 pesunnaM 15 paraparIvAyaM 16 // 1352 // . mAyAmosaM 17 micchAdasaNa sallaM 18 taheva vosrimo| aMtimaUsAsaMmi dehaMpi jiNAi paccakkha // 1353 // -
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 237. ADhAra pApasthAnaka 4071 | sarva prANutipAta, asatya, adattAdAna, sarva maithuna, sarvaparigraha, rAtribhejanene huM sirAvuM chuM. sarve krodha, mAna, mAyA, lobha rAga, dveSa kalaha, abhyAkhyAna, vaizunya (IrSA) para parivAda (niMdA) mAyA mRSAvAda, mithyAdarzana zalyane tathA dehane paNa jina vigerenI pratyakSatAe eTale sAkSIe chellA zvAsozvAse vosirAvuM chuM, 1. badhAye bheda sahita prANAtipAta 2. badhAye asatya 3. badhI cerIo 4. badhA maithuna 5. badhA parigraha 6. sarva rAtribhojanane ame cheDIe chIe7. sarva krAdha, 8mAna 9. mAyA 10. lebha 11. rAga 12. dveSa 13. kalaha-ka 14. abhyA khyAna eTale ALa-AkSepa 15. pazunya eTale IrSA 16. para parivAra eTale niMdA 17. mAyA mRSAvAda ane 18. mithyAtvadarzana zayane paNa. te pramANe badhAye bhede sahita sirAvIe chIe. A aDhAra pApanA kAraNarUpa hevAthI pApasthAnaka kahevAya che. phakta A pApa ja nahIM paraMtu chellA zvAse zvAse eTale paraloka javAnA samaye pitAnA dehamAMthI paNa mamatvabhAva dUra karyo hovAthI jinezvara-siddha vigerenI samakSa eTale sAkSIe zarIrane paNa sirAvuM chuM. prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna methuna, parigraha, rAtribhojana, krodha, mAna, mAyA, labha prasiddha che. rAga eTale apragaTa mAyA, lobha rUpa svabhAvavaMta Asakti rUpe che. je tiraskAra karavo te draSa athavA dUSita karavuM te deSa, te apragaTa kredha-mAnarUpa svabhAva vALI aprIti rUpe che. kalaha eTale rADe pADavA pUrvaka jhaghaDe kare. abhyAkhyAna eTale spaSTarUpe asata doSAropaNa karavuM. ALa ApavuM te. zinya eTale pizuna karma chUpI rIte sat-asat doSe khelavA IrSyA karavI. bIjAone je parivAra para parivAda eTale niMdA karavI te. mAyA eTale kapaTa mRSA eTale juThuM belavuM, te mAyA mRSAvAda eTalekapaTavaDe athavA kapaTapUrvaka je juThuM belavuM, te mAyA mRSAvAda. be deze bhegA maLyA che. mAyAmRSAnA upalakSaNathI mAnamRSA vigere deSone saMga paNa jANI le. veSa parAvartana karI lekene ThagavuM te mAyAmRSAvAda che-ema bIjA AcAryone mata che. je viparIta daSTimAnyatA te mithyAdarzana, te bhAlA vigerenI aNI kAMTAnI jema je zalyarUpe eTale duHkhanA kAraNarUpe hovAthI mithyAdarzana zalya kahevAya che. sthAnAMga sUtramAM rAtribhejana pApasthAnakamAM gaNyuM nathI paraMtu para parivAranI AgaLa rati-aratine gaNyuM che. tene artha A pramANe che. arati mehanIyanA udayathI kheda rUpa utpanna thayela je cittavikAra te arati ane cittanA AnaMdarUpa rati. ahiM rati aratinI ekaja pApasthAnaka rUpe vivakSA karI che. kAraNake keIka viSayamAM je rati che,
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 pravacanasAroddhAra bhAga-2 te ja viSayAMtaranI apekSAe aratirUpe kahevAya che-e pramANe arati je rati che. ema aupacArikapaNe baMnenuM eka rUpa che. tathA rAganA sthAne viSa pada eTale prema paNa kahyo che. pijaja eTale priyapaNane je bhAva athavA kArya-karma te prema ene. artha rAganA jevo ja che. (1351 thI 1353) 238. satyAvIzamuninA guNa chanvaya chakAyarakkhA paMciMdiyaloha niggaho khatI / bhAvavizuddhI paDilehaNAikaraNe visuddhI ya // 1354 // saMjamajoe juttaya akusala maNavayaNakAya saMroho / sIyAipIDasahaNaM maraNaMtuvasagga sahaNaM ca // 1355 // ' che vrata, cha kAya rakSA, pAMca Indriya ane lobhane nigraha, kSamA, bhAvavizuddhi, paDilehaNa vigere kAryomAM vizuddhi, saMyama cothI yukta, akuzala mana-vacana-kAyAne rodha, ThaMDI vigere parisahanI pIDA sahana ane maraNAMta upasarga sahana karavA e sAdhunA satyAvIza guNa kahyA che. * prANAtipAtathI laI rAtribhejana sudhInA cha vrata, pRthvIkAyathI trasakAya sudhInI chakAyanI rakSA eTale saMghaTa-paritApa vigere pIDAnA tyAgapUrvaka sArI rIte pAlana karavA. zrotrendriya vigere pAMca InidrA je nigraha eTale niyaMtraNa karavuM eTale sArA kharAba zabda vigeremAM rAga dveSa na kara. lebhane nigraha eTale virAgabhAva. krodha nigraharUpa kSAti eTale kSamA. akaluSAntarAtmabhAva athavA kuzala aMtarAtma bhAva te bhAvavizuddhi. paDilehaNa vigere kriyAomAM vizuddhi eTale zuddha athavasAyapUrvaka samyagU upaga yukta paDilehaNa vigerenI kriyA karavI. asaMyamane AdhArarUpa je go, tene re kara. eTale prazasta gAne ja AdaravA. e bhAva che. ThaMDI havA garamI vigerethI utpanna thayela pIDAone sArI rIte sahana karavI. maraNAMta upasaMga sahana karavA. jenA cheDe maraNa che te maraNAMta eTale maraNanA kAraNarUpa je padArtha vigere, te maraNanA kAraNarUpa je upasarga te maraNAMta upasarga, tene sahana karavA. eTale te upasargo kalyANa mitra che ema mAnI evI buddhipUrvaka sahana karavuM. A sattAvIsa, sAdhuonA cAritra vizeSa rUpa guNe che. : bIjA sthaLoe A pramANe sAdhunA guNe kahyA che. pAMca mahAvrata, pAMca Indriya nigraha, cAra krodha vigere kaSAyane viveka. traNa satya emAM bhAva satya zuddha
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239. zrAvakanA ekavIsa guNa aMtara svarUpa che. yakta paDilehaNa vigere kriyA karavI te karaNasatya. mana vigere genuM avitatha eTale sAco bhAva te yaMga satya, apragaTa, krodha, mAna rUpa Sa nAmanI aprIti mAtrane je abhAva te kSamA, krodha, mAna zabda vaDe udayamAM Avela rokavA te nirodha te AgaLa kahyuM che. Asakti mAtrane abhAva te virAgatA athavA mAyA-lobhanI udaya rahita avasthA. mAyA-lebha viveka zabda vaDe udayamAM AvelA nirodha eTale rokavA te AgaLa kahela che. | mana vigerene niSedha. traNa jJAna-darzana-cAritra vigerenI saMpannatA eTale yuktatA, vedanA Adi sahanatA, eTale maraNuta upasarga sahana rUpa sAdhunA satyAvIza guNe che. (1354-1355). 239. zrAvakanA ekavIsa guNa dhammarayaNasya jogo akkhuddo 1 rUvabaM 2 pagaisomo 3 / loyappio 4 akUro 5 bhIrU 6 asaTho 7 sadakkhino 8 // 1356 / / lajjAluo 9 dayAlU 10 majjhattho 11 somadihi 12 guNarAgI 13 / sakahasuyakkhajutto 14 sudIhadaMsI 15 visesannU 16 // 1357 // vuDDhANugo 17 viNIo 18 kayannuo 19 parahiyatthakArI ya 20 / taha ceva laddhalakkho 21 igavIsaguNo havai saDDho // 1358 // 1. azudra ra. rUpavAna 3. sauprakRtivAna 4. lokapriya 5. akrUra 6. bhI eTale pApathI DaranAra 7. azaTha 8. dAkSiNyavAna 9, lajajALuM 10. dayALu 11. madhyastha 12, saumyadRSTivaMta 13. guNAnurAgI 14. sa. ane supakSavAna 15. sudIrdhadazI 16. vizeSajJa 17. vRddhAnuyAyI 18 vinIta 19. kRtajJa 20. parahitArtha karanAra 21. ladhu lakSya-A ekavIsa guNavALo zrAvaka dharmaratnane cogya hoya che. badhAye paradharmIoe racela dharmomAM je mukhya-pradhAna devAthI ratnanI jema zobhe che te dharmaratna. athavA je jinezvare kahela dezavirati vigere rUpa sAmAcArI maya che. te dharmaratna tene egya AvA prakAranA guNavALe zrAvaka ja thAya che. azudra - zudra eTale tuccha, krara, daridra, laghu eTale nAne vigere aneka arthamAM che. chatAM paNa ahIM sudrane artha tuccha-dInatAvALA le. kAraNa ke te ja ahIM upagI che. zudra eTale tuccha-agaMbhIra enAthI je viparIta te azudra. te akSudra sUma buddhivALe hovAthI sukhapUrvaka dharma jANI zake che. para
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAre ddhAra bhAga-2 AkAravALA je hAya, te 2. rUpavAna - saMpUrNa aMgopAMga hAvAthI manahara rUpavAna. te tevA prakAranA rUpavALA hAvAthI sadAcAranI pravRttivaDe bhAvika lokeAne dharmamAM mahumAna jagADI dharmanA prabhAvaka thAya che. prazna :- na rdiSeNu, harikezIbala vigere kurUpavAnane paNa dharma prApti zAstromAM sA~bhaLAya che, te pachI ahIM rUpavAnane dhanA adhikArI kema mAne che ? 410 uttara :- sAcI vAta che. rUpa sAmAnya ane atizayavAna ema be prakAre che. emAM sapurNa aMgavALA hAvuM te sAmAnya je naMdiSaNa vigerene paNa hatuM. AthI tenA virodha AvatA nathI ane A vAta prAyika che. khIjA guNA rahyA hoya anekurUpapaNuM hAya, to paNa tene anuSTa ja gaNyuM che. e pramANe AgaLanA zuSNeAmAM paNa jANavuM. jo ke atizaya rUpavAna tA tI kara vagere ja hoya che chatAM kacAreka je dezamAM, je kALamAM, je vayamAM rahyo hAya ane loko rUpavAna--ema mAne te rUpavAnapaNuM ahIM levuM mAnavuM. 3. saumya prakRti :- svabhAvathI je saumya eTale bhayakara * AkAravALA na hAya. paNa vizvasanIya rUpavALA hoya. AvA prakAranA mATe bhAge pApa pravRttimAM joDAya nahI. ane sukhe Azraya karI zakAya che ane samajAvI zakAya evA hAya che. 4. lAkapriya :- Aloka ane paralAka virUddha kAryo cheADavAthI ane dAna-zIla vigere guNAthI yukta hAvAthI badhAye lokone priya thAya te; leAkapriya. te leAkapriya paNa badhAne dharmamAM bahumAna utpanna karAvI zake che. -- 5. akrUra akliSTa adhyavasAya eTale kharAba pariNAma, vicAra vagaranA krUra mANasa khIjAnA chidro jovAnA svabhAvavALA hAvAthI kaluSita manavALA hovAthI peAtAnuM thama anuSThAna kriyA karavA chatAM paNa phaLa prApta karI zakatA nathI. dharmanI niMdA karAvanArA thAya che. 6. bhIru eTale bhayavAna - je AlAka ane paralAkanA apAya eTale vighnakaSTothI trAsa pAmavAnA DaravAnA svabhAvavALA hoya te bhIrU. pApanA DaravALA te bhIrU guNavALA, kAraNu hoya tA paNa adharmImAM niHzaMkapaNe pravRtti na kare. 7. azarU :- kapaTa rahitapaNe kriyAnuSThAna karanArA azaTha kahevAya. zaTha eTale kapaTI ThagavAnI-chetaravAnI kriyAmAM-pravRtta heAvAthI badhAne avizvasanIya thAya che. = 8. sadAkSiNya :- peAtAnuM kAma cheADI khIjAnA kAma karavAmAM rasa dharAvanArA hAya che, te dAkSiNyavAna. te kAne mAnya na thAya ? 9. lajjAyu eTale lajjAvAna - lajajAvAna akRtya sevavAnI vAta mAtrathI zaramAIne pote svIkArela anuSThAna kriyAne cheDI zake nahIM.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. zrAvakanA ekavIsa guNa 411 10. dayALu eTale dayAvAna :- duHkhIjInA duHkha dUra karavAnI IrachAvALe. dayA dharmanuM mULa che, je prasiddha che. 11. madhyastha - rAga-dveSa rahita buddhivALo hoya te madhyastha. te madhyasthI rAga-dveSa vagarano hovAthI jagatane paNa priya thAya che. 12. saumyaSTi :- keIne paNa udvega eTale herAna na karanAra hoya, te jIvane jevA mAtrathI paNa vahAluM lAge. 13 guNarAgI - gabhIratA-sthiratA vigere guNeno premI hoya, te guNarAgI. te guNarAgI guNane pakSapAtI hovAthI saddaguNenuM ane guNInuM bahumAna kare ane nirguNanI upekSA kare che. 14. satkatha-supakSa cuta :- sadAcAra sevanAre levAthI sancAritranI vAta karavAnI IcchA-rUcivALe heya. sacAritravAna hovAthI tene parivAra paNa sata cAritranI kathA karanAra heya paNa ducAritranI kathA karanAra na hoya, te satkartha sapakSa yukta kahevAya. eTale dharmamAM bAdhaka na hoya evA parivAravALo e bhAva che. AvA prakAranA jIvane keIpaNa unmAgamAM laI jaI na zake. " bIjA AcAryo satkatha ane supakSayukta ema be guNe alaga mAne che. ane madhyastha tathA saumyardaSTi e be guNene eka guNa rUpe mAne che 15. sudIrdhadaza - sArI rIte vicArIne sArA pariNAmavALA kAryane karanAro hoya, te ja vyakti pAriNAmikI buddhivaDe suMdara pariNAmavALA AlekanA kAryane paNa AraMbhe che. A 16. vizeSajJa: dharmamAM bAdhaka-abAdhaka vigerene jANanAre eTale viveka karanAra avizeSajJo dene paNa guNarUpe ane guNane deSarUpe mAne che. 17. vRddhAnuga - eTale vRddhAnuyAyI eTale pariNata buddhivALA anubhavI mANasanI guNa prApta karavAnI buddhithI sevA kare, te vRddhAnuga-vRddha puruSonI salAha pramANe cAlanAro mANasa kyAre Apattine pAmato nathI. 18. vinIta - vinayI vaDIla lokene Adara bahumAna karanAre heya che, te vinayavAnane tarata ja saMpadAo prApta thAya che. 19. kRtajJa - Ihalaukika ke paralaukika thoDe paNa bIjAe karela upakArane mane paNa ene chupAve nahiM te kRtajJa. je kRtadanI eTale karela upakArane na mAnanAre te jagatamAM nidAne pAme che. 20. parahitArthakArI:- bIjAnA hitakArI kAryo karavAno jemano svabhAva che, te parahitArthakArI. dAkSiNyavAna eTale keI tene prArthanA kare eTale kahe, te ja upakAra kare. jyAre parahitakArI potAnI meLe ja paropakAra kare che. e pramANe e be mAM bheda che.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 - pravacanasAre ddhAra bhAga-2 je svAbhAvathI ja parahita karavAmAM hamezA rakta hoya te svabhAvikapaNe ja nispRhapaNAnA bhAvathI bIjAne paNa sadharmamAM sthApana kare che. 21. labdhalakSa:- labdha eTale je meLavavuM te, lakSa eTale zIkhavA yogya je anuSThAnakriyA. jene zIkhavA gya anuSThAnakriyA prApta karI lIdhA che. labdhalakSa pUrvabhavamAM jANe abhyAsa karIne na AvyuM hoya, ema badhuye dharmakArya jaladI-jhaDapathI samajI jAya jANIle e A guNane bhAve che. AvA prakAranA jIvane ja vaMdana paDilehaNa vigere dharmakriyAne sukhapUrvaka zIkhavI zakAya che ane AvA prakAranA ekavIsa guNavALe zrAvaka hoya che. (1356-1357-1358) 240. tiryaMcINunIuSkRSTa garbhasthiti ukiTThA gambhaThiI tiriyANaM hoi aTTha varisAI / mANussINukiTTa itto gabbhaDiI-vucchaM // 1359 // tiryaMca nI garbha rahevA rUpa gabhasthiti utkRSTa ATha varSanI che, te pachI garbha nAza pAme athavA prasUti thAya che. 241-242. manuSya strInI utkRSTa garbhasthiti ane manuSyapuruSanI garbhanI kAyasthiti gambhaDii maNussINukkiTThA hoi varisa vArasagaM / gabbhassa ya kAyaThiI narANa cauvIsa varisAI // 1360 / / manuSya strInI utkRSTa garbhasthiti bAra varSanI ane garbhamAM rahela manuSyanI kAyasthiti vIsa varSanI che. manuSyazrIonI utkRSTagarbhasthiti bAra varSa pramANanI che. Ane bhAva e che, ke keIka jIva ghaNA pApane udaya pragaTavAthI vAyupitta vigerethI dUSita thavAnA kAraNe athavA deva vigere dvArA khaMbhita thavAthI bAra varSa sudhI garbhamAM satata rahe che. A bhavasthiti kahI. manuSyanAganI kAyasthiti vIsa varSa kahyA che. keIka jIva bAra varSa sudhI jIvIne tyAra bAda mRtyu pAmI tevA prakAranA karmavaze te garbhamAM ja rahelA ja kalevara eTale zarIramAM pAchA utpanna thAya che ane pharIvAra te ja bAra varSa jIve-e pramANe vIsa varSa utkRSTathI garbhamAM jIva rahe che. (1360)
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243. garbhasthitajIvane AhAra paDhame samaye jIvA uppanA gabbhavAsa-majjhami / oyaM AhAratA savvappaNayAi pUyavva // 1361 // oyAhArA jIvA savve apajattayA muNeyavvA / pajattA uNa lome pakkheve huti bhaiyavvA // 1362 // garbhavAsamAM utpanna thanArA jI pahelA samaye sarvAtmapradezavaDe pUDalAnI jema ja AhArane kare che. sarve aparyAptAjI ejAhArI jANavA, paryAptA jIva lemAhArI-prakSepAhArI hoya che. garbhavAsamAM utpanna thanAra che pahelA samaye saMpUrNa AtmapradezavaDe eja AkArane pUDalAnI jema kare che. jema telathI bharela garama kaDhaImAM tavA para pahelA ja samaye pUDale badhu tela pI jAya che ema che paNa gA~tpatinA prathama samaye eja AhAra kare che. pitAnuM zukra eTale vIrya ane mAtAnuM lehI eTale ja e baMnene eka jagyAe je saMga te eja kahevAya che. kaI avasthAmAM jIvane karyo AhAra hoya che te prasaMganuMsAra kahyuM A gAthAnI vyAkhyA AgaLa 205mA dvAramAM karI che. (1361-1362) 244. keTalAkALe garbhatpatti tukALe lehI ane vIryane vega thaye chate keTalA kALe garbhetti thAya che. te A dvAramAM kahe che. riusamayaNhAyanArI narovabhogeNa gabbha saMbhUI / bArasa muhutta majjhe jAyai uvariM puNo neya // 1363 // RtusnAtA strIne puruSavaDe bhegavAyA pachI bAra muhurtamAM ganI utpatti thAya che. te pachInA kALe na thAya. mahinAne aMte traNa divasa sudhI strIone je satata lehI jhare, te Rtu kahevAya. emAM traNa divasa pachI zuddhi mATe snAna karela zrI RtusnAtA kahevAya. te strIne puruSanA sagavaDe garbhanI utpatti thAya che, te garbhanI utpatti bAra muhurtanI aMdara ja thAya che. eTale covIsa ghaDInI aMdara ja thAya che-e bhAva che. tyAra bAda garbhotpatti thatI nathI. kAraNa ke, bAra muhuta sudhI ja zukra ane lehI avivasta nivALuM hoya che. tyArabAda vastI eTale nAza pAmela nivALuM thAya che. (1363)
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 245-246. garbhamAM keTalA putro-cha utpanna thAya ane putranA pitA keTalA heya suyalakkha puhuttaM hoi egnrbhuttnaariNgbhNmi| : ukososeNaM navasayanara bhuttatthIi egsuo||1364|| eka purUSavaDe bhogavAyelI strInA garbhamAM lAkha pRthakRtva putro-jI hoya che. utkRSTathI navase purUSa vaDe bhegavAyela strInA garbhamAM eka putra heya che. eka purUSavaDe bhogavAyela strInA garbhamAM lAkha pRthaphatva putro (jIva) hoya che. pRthakatva eTale siddhAMtamAM kahela bethI laI nava sudhInI saMkhyA samajavI. Ano bhAvArtha A pramANe che. purUSa vaDe bhegavAyela eka strInA garbhamAM jaghanyathI eka--be-traNathI laI utkRSTa nava lAkha sudhI jIva utpanna thAya che. jyAre janma rUpa utpatti te prAyaH karI eka athavA be jInI ja thAya che. bAkInA cha thaDe kALa jIvI maraNa pAme che. tathA utkRSTathI navase purUSavaDe bhegavAyela strInA garbhamAM eka putra thAya che. Ane bhAva A pramANe che. keIka majabUta saMghayaNa-zarIravALI kAmAtura strI jyAre bAra muhurtamAM utkRSTathI navaso purUSanI sAthe bhega bhegave tyAre te bIjamAM je putra utpanna thAya te navase pitAne putra kahevAya che. (1364). 247. mahilAone garbha na rahevAne kALa ane purUSane abIja thavAno kALa paNapannAe pareNaM joNI pamilAyae mahiliyANaM / paNahattarI' parao hoi abIyao naro pAyaM // 1365 // vAsasayAu kameNaM pareNa jA hoi puckoddiio| tassaddhe abhilAyA savvAuyavIsa bhAye ya // 1366 // paMcAvana varSa pachI mahilAonI ni plAna eTale karamAI jAya che, pacetera varSa pachI purUSa prAyaH karI abIja thAya che. A vAta se varSanA AyuSyanA hisAbe che. tyArabAda pUrva koDa varSa sudhI tenA aDadhA AyuSya strIyoni assAna hoya che. ane purUSa sarvAyune chelle vIsame bhAga abIja thAya che,
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248. zuka vigerenuM pramANa 415 paMcAvana varSa pachI Avane abhAva thavAthI strIonI ni pramyAna eTale karamAya che eTale gabheMpattinA kAraNavALI rahetI nathI. ene bhAvatha nizItha cUrNane pATha vaDe batAve che. "zrI jyAM sudhI paMcAvana varSa pUrA na kare tyAM sudhI amyAna nivALI hoya che eTale Artava thAya che ane garbhadhAraNa kare che. paMcAvanamAM varSe keIkane Artava thAya paNa garbhadhAraNa na karI zake. paMcAvana varSa pachI te Artava paNa hotuM nathI ane garbhadhAraNa paNa hotuM nathI." paMcetera varSa pachI purUSa abIja eTale garbhAdhAna gya virya rahita thAya che. A pramANa vartamAna kAlIna se varSanA AyuSyavALA jIvone AzrayI garbhadhAraNa vigerenuM kolamAna karyuM che. enAthI vizeSa hoya te bAbata A pramANe jANavI. * varSathI AgaLa base varSa, traNa varSa, cAra varSa vigerethI laI mahAvideha vigere kSetranA manuSyanA je pUrvakroDa varSane sarva AyuSya hoya tyAre sarvAyunA aDadhA bhAga sudhI strIonI ni garbhadhAraNa amlAna rUpe hoya che. pUrvaThThoDa varSathI vadhAre AyuSyavALI strIo te ekavAra ja prasUti karavAnA svabhAvavALI, aplAna nivALI ane haMmezAM sthAyI yauvanavALI hoya che. pUrva krioDa varSa sudhInA AyuSya sudhInA badhAye purUSe pitAnA AyuSyane chelle vIsame bhAga abIja rUpe hoya che. (1365-1366) 248. zukra vigerenuM pramANu bIyaM sukaM taha soNiyaM ca ThANaM tu jaNaNi gbhNmi| . oyaM tu ubaTuMbhassa kAraNaM tassa rUvaM tu // 1367 // mAtAnA garbhamAM zarIranA bIjarUpa zuka ane leAhInuM sthAna che. e bene vega e benuM mizraNa e ja kahevAya che. te zarIranA AdhAranuM kAraNa che. ane te zarIranuM svarUpa A pramANe che. pitAnuM zaka eTale vIrya ane mAtAnuM lehI eTale raja-e baMne zarIranA bIja rUpe eTale kAraNa rUpe che. e zuka ane lehInuM prathama sthAna mAtAnA peTamAM garbhamAM che. zukra ane lehInuM je mizraNarUpa samUha te eja kahevAya che. je zarIranA AdhArazarIranI racanAmAM prathama kAraNa che. te zarIranuM svarUpa -vigere gAthArUpe AgaLa kahevAze. (1367)
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 pravacanasAroddhAra bhAga-2 aTThArasaSiTThakaraMDayassa saMdhI u huti dehami / bArasa paMsuliyakaraMDayAihaM taha cha paMsulie // 1168 / / hoi kaDAhe sattaMgulAI jIhA palAi puNa curo| acchIu do palAI siraM tu bhaNiyaM caukavAlaM // 1169 // zarIramAM aDhAra (10) pRSTha karaMDaka eTale pAMsaLIonA sAMdhA che. emAMthI bAra (12) pAMsaLInA kaDaka eTale vAMsa rUpe che ane che pAMsaLIo kaTAharUpe hoya che. jIbha sAta AgaLa lAMbI ane cAra pala pramANu vajananI che. Ama be pala pramANa vajananI che. mAthuM cAra kapAla vaDe eTale hADakAnA cAra TukaDAvaTe banela che ema kahyuM che. manuSyanA zarIra pRSTha karaMDaka eTale pAMsaLIonA aDhAra gAMTharUpe sAMdhA che. jema vAMsanI gAMTha parva hoya enA jevA che. te aDhAra sAMdhAmAMthI bAra sAMdhAomAMthI bAra pAsaLIo nIkaLI baMne paDakhe vIMTaLAya chAtInA vaccenA ane uparanA hADakAne lAgI-sparzI pyAlAnA AkAre pariName che, AkArarUpe thAya che AthI ja kahyuM che ke A zarIramAM bAra pAMsaLIrUpe vAMsaDA che tathA te ja pAMsaLIomAMthI bAkInI cha pAMsaLIonA sAMdhAmAMthI cha pAMsaLI nIkaLI baMne paDakhAne AvarI laI hRdayane baMne taraphathI chAtI rUpa pAMjarAthI nIce ane narama-DhIlA peTanI upara paraspara ekabIjAne maLIne rahe che, Ane kaTAha kahevAya che. meMDhAmAM rahela mAMsanA TukaDA rUdhI jIbha AtmAMzula sAta AMgaLa pramANa lAMbI che. vajanathI magadha dezamAM prasiddha evA cAra 5la pramANa che. AMkha rUpa mAMsanA geLA be pala pramANunA che. mAthuM hADakAnA cAra TukaDArUpa kapAla vaDe banela che. (1368-1369) addhaTTapalaM hiyayaM battIsa desaNa advikhaMDAI / kAlejjayaM tu sabhae paNavIsa palAi nirvhi // 1170 // hRdayamAM rahela hRdayarUpI mAMsa khaMDa sADA traNa palane che. moMDhAmAM haDakAnA kaTakA TukaDArUpa batrIsa dAMte che. chAtInI aMdara guptapaNe rahela mAMsa vizeSarUpa kalejuM paccIsa pala pramANunuM AgamamAM kahyuM che. (1370) aMtAI doni ihayaM patteyaM paMca paMca vAmAo sahisayaM saMdhINaM mammANa sayaM tu sattahiyaM // 1171 // A zarIramAM be AMtaraDA che te baMne pAMca-pAMca hAtha pramANunA che. tathA AMgaLI vigerenA hADakAnA TukaDAonA joDANa rUpa sAMdhA ekase sAMITha (160) che ane marmarathAne je saMkhANikA viraka vigere eka sAta che. (1371)
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 417 248. zuka vigerenuM pramANa saTThisayaM tu zirANaM nAbhippabhavANa sirabhuvagayANaM / rasaharaNi nAma dhejjANa jANa'Nuggaha vidhAesu // 1372 / / suicakhughANajIhANaNuggaho hoi taha vidhAo ya / sahasayaM annANa vi sirANa'hogAmiNINa tahA // 1373 // pAyatalamuvagayANaM jaMghAbalakAriNINa'NuvaghAe / uvadhAe siraviyaNaM kuNaMti aMdhattaNaM ca tahA // 1374 // avarANa gudapaviTThANa hoi sahu~ sayaM taha sirANaM / jANa baleNa pavattai vAU, muttaM purIsaM ca // 1375 // arisAu pAMDurogo veganiroho ya tANa ya vighAe / tiriya gamANa sirANaM saha saMyaM hoi avarANaM // 1376 // bAhubalakAriNIo uvaghAe kucchiuyara viyaNAo / kuvvaMti taha'nnAo paNavIsaM siMmadharaNIo // 1377 // taha pittadhAriNIo paNavIsaM dasa ya sukkdhrnniio| iya sattasirasayAI nAbhippabhavAI purisassa // 1378 // purUSanA zarIramAM nAbhi eTale DuMTImAMthI sAta na-zirAo nIkaLe che. temAM eka sAMITha nAbhimAMthI nIkaLI mAthA uparamAM jAya che, temanuM rasaharaNa nAma che. kAraNa ke je rasane laI jAya athavA phelAve te rasaharaNa. e nasa upara AghAta lAgavAthI ke enA upara anugraha thavAthI kAna-AMkha-nAka jIbhane upara paNa enI AghAta rUpa kharAba tathA anugraha rUpa sArI asara thAya che. tathA nIce paganA taLiyA tarapha jatI nasone keIpaNa upaghAta na lAge, te te jaghAbala karanArI eka sAMITha nase che ane je upaghAta thAya te mAthAnI vedanA ane aMdhatva Adi kare che. gudAmAM pravezelI eka sAMITha nase che je nasanA baLathI vAyu, pezAba, viSTA jIvane sArI rIte thAya che. e nasene upaghAta lAgavAthI masA, pAMDuroga ane thaMDIla pezAbane rega thAya che. bIjI ekaso sAMITha nase ticcha janArI che. te naso hAthanA baLane karanArI ne bala ApanArI che ane e nasene AghAta lAgavAthI kAkhamAM, peTamAM vedanA kare che, 53
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 pravacana sAroddhAra bhAga-2 tathA bIjI pacIsa naso zleSma eTale kaphane dhAraNa karanArI che. pacIsa pittanI nase che. dasa nase zukra eTale vIrya nAmanI sAtamI dhAtune vahana karanArI che. A pramANe DuMTImAMthI nIkaLatI sAtase nase purUSanA zarIramAM hoya che. (1372 thI 1378) have strI ane napuMsakane A nase keTalI hoya che te kahe che. tIsUNAI itthINa vIsahINAI hu~ti saMDhassa / . nava hArUNa sayAI nava dhamaNIo ya dehami // 1379 // strIone trIsa ochI sAtase eTale cha sIttera (670) nase hoya che ane vIsa ochI sAtaso eTale cha eMsI nase napuMsakane hoya che. snAyuonI eTale hADakAnA baMdhana rUpa navase naso che ane zarIramAM nava dhamanI eTale meTI nADIo rasane vahana karanArI che. (1379) taha ceva savvadehe navanauI lakkha romakUvANaM / baddhadA vohIzo samaM puLo sardi 380 saMpUrNa zarIramAM navvANuM (9) lAkha roma eTale zarIra para rahela roma rAjIo che. A saMkhyA dADhI-mUcha ane mAthAnA vALa vagaranI jANavI. te dADhI mUcha ane mAthAnA vALa sahita te romarAja sADAtraNa karoDa thAya che. macchu eTale dADhI-mUchanA vALa tathA keza eTale mAthAnA vALa. (1380) muttassa zoNiyassa ya patteyaM ADhayaM vasAe u / addhADhayaM bhaNaMti ya patthaM matthuluya vatthussa // 1381 // zarIramAM haMmezA pezAba tathA lehI e baMne magadha dezamAM prasiddha pramANu evA eka-eka ADhaka pramANa che. kahyuM che ke "be asatinI eka pasalI thAya che, be pasalInI eka setikA thAya che, cAra setikAne eka kuMlaka thAya. cAra kulakane prastha thAya che ane cAra prasthane eka ADhaka thAya che. cAra ADhakano eka droNa thAya che." UMdho karela anAja bharela hAthapramANa eka asati thAya. vasA eTale carabInuM pramANa aDadhA ADhaTha jeTaluM kahyuM che, mastakamejajaka eTale matuluMkanuM pramANa prastha pramANa che. bIjA AcAryoe matuluMga eTale meda pipisA vigere kahyuM che. (1381) asuimala patthachakaM kulao kulao ya pittasibhANaM / sukkassa addhakulao duDhe hINAhiya hojjA // 1382 // azuci eTale apavitra je mela che te cha prastha hoya che. pitta ane kapha e baMne alaga-alaga kula pramANa hoya che. vIrya ardha kulava hoya che. ADhaka, prastha
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249. samyakatva vigere uttamaguNonI prAptimAM utkRSTathI paDatuM aMtara 419 vigere mApa bALaka, kumAra, yuvAna vigere e "ro sarU vsarU" vigere gaNitanA kramAnusAre pitAnI jAte ja jANI levA. jyAM AgaLa kahevA pramANathI vIrya lohI vigere ochA vadhatAM jaNAya tyAM vAyu vigere dUSaNanA kAraNe che-ema jANavuM. (1382) have zarIramAM keTalA (mala nIkaLavAnA) dvAre che te kahe che. ekkArasa itthIe nava soyAI tu hu~ti purisassa / iya kiM suittaNaM advimaMsamala rUhira saMghAe? // 1383 / / . strInA zarIramAM agyAra ane puruSanA zarIramAM nava zrote eTale dvAra che. hADakA, mAMsa, mala, ane lehInA samuharUpa A zarIramAM zu pavitratA che? be kAna, be AMkha, be nAka, meMDhe, be stana, peni ane gudA-e pramANe agyAra zrata dvAre strInA zarIramAM hoya che. ane be stana choDI bAkInA nava dvAra puruSanA zarIramAM hoya che. A dvArA manuSya gati AzrayI jANavA. tiryaMcagatimAM be stanavALA bakarI vigerene agyAra, cAra stanavALI gAya vigerene tera ane ATha stanavALI bhUMDaNa vigerene sattara dvArA jANavA. A pramANe kaI jAtanA kheDa-khApaNu vagara jANavuM. vyAghAta hoya tyAre eka stana-AMcaLavALI bakarIne dasa ane traNa stana-AMcaLavALI gAyane bAra jANavA. A pramANe hADakAmAMsa-mala-leha vigerenA samUharUpa A zarIramAM svarUpathI kaI pavitratA che? kaMIpaNuM pavitratA nathI. (1383) 249. samyakatva vigere uttamaguNenI prAptimAM - utkRSTathI paDatuM aMtara sammattami ya laddhe paliya puhutteNa sAvao hoi / caraNovasamakhayANaM sAyara saMkhaMtarA huMti // 1384 // samyakatva prApta karatI vakhate je kamarasthiti hatI temAMthI palyopama pRthakatva pramANu kamasthiti khape tyAre zrAvaka thAya che. te pachI anukrame cAritra, upazamazreNI ane kSapakazreNI anukrame sakhyAtA sAgarepame khape tyAre pAme che. jIva jyAre samyahatva pAmya, te vakhate jeTalI karmasthiti hoya che, temAMthI papama pRthakatva eTale 2 thI 9 palyopama jeTalI karmasthitine kSaya thAya, tyAre
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 zrAvakapaNuM eTale dezaviratipaNuM pAme. tyArabAda cAritra, upazamazreNI, kSapakazreNI saMkhyAtA-saMkhyAtA sAgaropama khapavAthI pAme che. tenI vicAraNA A pramANe che. dezavirati pAmyA pachI saMkhyAtA sAgaropama khapyA bAda cAritrane jIva pAme che. te pachI saMkhyAtA sAgaropama khayA pachI jIva upazamazraNa pAme che. tyArabAda saMkhyAtA sAgaropama pramANu kamasthiti ApyA pachI kSapakazreNI pAme che. ane tyArapachI te ja bhavamAM mokSa pAme che. A pramANe jIvane sammahatvathI paDyA vagara deva, manuSya janmamAM pharatAM bIjA-bIjA manuSyanA bhavamAM dezavirati vigerene lAbha thAya che. athavA tIvra zubha pariNAma heya, te ghaNI karmasthitio khapavAthI eka bhavamAM paNa bemAMthI eka zreNa sivAya A badhA bhAvene paNa jIva pAme che. siddhAMtAnusAre eka bhavamAM be zreNIo hatI nathI. paraMtu upazamazraNa athavA kSapakazreNI rUpa eka ja zreNI heI zake che. kahyuM che ke, "e pramANe apratipatita samyatvavALe manuSya, devamanuSya janmamAM hoya, te eka bhavamAM paNa bemAMthI eka zreNI sivAya dezavirati Adi badhA bhAvane pAme che." (1384) N 250. je ja mRtyu pAmyA pachI bIjA bhavamAM manuSya bhava pAmatA nathI te jI viSe sattamamahi neraiyA teU vAU aNata ruvaTTA / na lahaMti mANusattaM tahA asaMkhAuyA savve // 1385 / / sAtamI naraka pRthvImAM rahelA nArakIe, teukAya ane vAukAyanA jI, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA badhAye tiryaMca ane manuSyo tyAMthI nIkaLyA pachI eTale mRtyu pAmyA pachI tarata ja bIjA bhavamAM manuSyapaNAne pAmatA nathI. bAkInA de manuSya tiryaMce ane nArake manuSyamAM utpanna thAya che. (1385) 251. pUrvAganuM mApa varisANaM lakkhehi culasI saMkhehi hoi puvaMgaM / eyaM ciya eyaguNaM jAyai puvvaM tayaM tu imaM // 1386 // pUrva nAmanI saMkhyA vizeSanuM aMga eTale kAraNarUpa je saMkhyA te pUrvAga, te saMkhyA coryAsI lAkha (84 lAkha) varSa che. e ja coryAsI lAkhane ceryAsI lAkha vaDe guNatA pUrva thAya che. te pUrvanuM svarUpa eTale saMkhyA AnA pachInA dvAramAM kahe che. (1386)
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252. pUrvanuM mApa puvassa u parimANaM sayariM khalu vAsakoDi lkkhaao| chappanaM ca sahassA boddhavvA vAsakoDINaM // 1 // 1387 // pUrva nAmanI saMkhyA vizeSanuM mApa A pramANe thAya che. eTale coryAsI lAkhane ciryAsI lAkha vaDe guNatA sIttera lAkha chappana hajAra keDa (7056000,000,000,0) varSa thAya che. (1387) 253. lavaNasamudranI zikhAnuM pramANa dasajoyaNA sahasA lavaNasihA cakkavAlao ruMdA / solasa sahassa uccA sahassamegaM tu ogADhA // 2 // // 1388 // lavaNu samudranI zikhA rathanA cakranI jema vistAravALI dasa hajAra cajana che. seLa hajAra yojana UMcI che ane eka hajAra yojana UMDI che. be lAkha yeAjananA vistAravALA lavaNasamudramAM madhya bhAge nagaranA killAnI jema dasa hajAra jana pramANa sudhI pANInI UMcAI zikhA eTale zikharanI jema vadhe che, mATe lavaNasamudramAM je zikhA te lavaNazikho kahevAya che. te lavaNazikhA dasa hajAra jana rathanA cakanI jema vistAravALI eTale pahoLI che. jamInanA samAna rahela pANInA paTathI soLa hajAra rojana UMcI che ane eka hajAra yojana nIce UMDI che. AnI vicAraNuM A pramANe che. lavaNasamudramAM jabUdvIpathI ane dhAtakI khaMDathI e baMne taraphathI paMcANuM hajAra paMcANu hajAra yojana sudhI gotIrtha che. tIrtha eTale taLAva vigeremAM jema praveza karavAnA rastArUpa nIce, ati nIce je jamInane bhAga, te getIrtha evI vyutpati che. madhyabhAganI UMDAI tene dasa hajAra jana pramANa jamInano vistAra che. je bUdvIpanI vedikA pAse tathA dhAtakI khaMDanI vedikA pAse tIrtha aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa che. tyArabAda jamInanA samatala bhAgathI laI eka-eka pradezanI hAnIpUrvaka UMDAI ati UMDAIpaNuM vicAratA javuM, te jyAM sudhI paMcANuM hajAra jana na Ave, tyAM sudhI vicAravA. paMcANuM hajAra ejana pUrA thAya tyAre jamInanA samatala bhAgathI eka hajAra ejananI UMDAI thAya che. jabUdvIpanI vedikAthI ane dhAtakI khaMDa dvIpanI vedikAthI samatala jamInanA bhAge pahelI jaLanI vRddhi aMgulanA saMkhyAtA bhAga pramANanI che. tyArabAda samatala
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 pravacanasAroddhAra bhAga-2 jamInanA bhAgathI ja laI pradeza vRddhipUrvaka jaLarAzi pANIne samUha kramasara vadhatA vadhatA tyAM sudhI vicAravI ke jyAM baMne taraphathI paMcANuM hajAra jana thAya. paMcANu hajAra ejana pUrA thAya tyAre baMne taraphathI samatala jamIna bhAganI apekSAe pANInI vRddhi sAtase yeAjana thAya che. ene e bhAva che ke te jagyAe samatala jamInanA bhAganI apekSAe hajAra jananI UMDAI che. ane tenI upara sAta jananI jaLavRddhi che, tyArapachI barAbara vaccenI dasa hajAra yojana vistAravALI jagyAmAM eka hajAra jananI UMDAI che ane seLa hajAra jana pANInI vRddhi che. pAtALa kaLazamAM rahelA vAyuno bha thavAthI te soLa hajAra yojana upara divasamAM ahorAtramAM bevAra kaMIka nyUna be gAu jeTaluM pANI vizeSa rUpe vadhe che. ane pAtALa kaLazamAM rahele vAyu zAMta thavAthI te vadhAre ocho thaI jAya che. (1388). 254. usedhAMgula, AtmAMgula, ane pramANugala ussehaMgula 1 mAyaMgulaM ca 2 taiyaM pamANanAmaM ca 3 / iya tinni aMgulAI vAvArijjati samaya mi // 1389 // siddhAMtamAM ubhedhAMgula, AmAMgula ane trIjuM pramANugula-e traNa aMgulane vyApAra eTale upayoga che. - vAri-La vigera dhAtunA daMDakamAM zakti dhAtu gati arthamAM che. ane gati artha vALA dhAtuo jJAnanA arthamAM paNa Ave che. AthI jenAvaDe padArtho jANI zakAya te aMgula, eTale pramANamApa vizeSa. te pramANa utsadhAMgula-AtmAgula ane trIjuM pramANagula-ema traNa prakAre che. A traNe aMgulavaDe siddhAMtamAM te-te vastuo yathArogya mapAya che. (1389) :have A traNe aMgulomAM usedhAMgula keTalA pramANanuM che. evI zaMkAnA samAdhAna rUpe te aMgulanI utpattine kema kahe che. usedhAMgula - . sat]Na sutikkSaNavi chettaM bhetuM ca jaM kira na sakA / .... . taM paramANu siddhA vayaMti AI pamANANaM // 1390 // * sutIkSNa zastravaDe je bilakula chedI ke bhedI zakAya nahIM tene siddIkevaLajJAnIo, pramANunA Adi kAraNu prathama mULarUpa paramANuM kahe che. sArI evI tIkaNa talavAra vagere zovaDe jene be bhAga karavA rUpa chedI nA zakAya tathA TukaDAo karavA rUpa phADI na zakAya athavA kANuovALuM na karI zakAya
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254. utsAMgula, AtmAMgula, ane pramANagula . 423 evuM je pudagala vizeSa, te paramANu kahevAya, je paramANu ghaDA vigerenI apekSAe ati sUkSama che. ema saiddhAMtikarUpe prasiddha athavA kevaLajJAnI rUpe prasiddha jJAnasiddha siddhoe kahyuM che. mekSamAM gaela siddhoe kahyuM nathI. kAraNa ke teone zarIra vigerene abhAva hovAthI vANI hotI nathI. A paramANu aMgula hAtha vigere pramANenuM mULa che. * ahiM 4i zabda vaDe ema jaNAve che ke, A phakta paramANunuM lakSaNa ja che. paraMtu keIpaNa ene chedavA ke bheTavAne prayatna karatA nathI. kAraNake ati kSaNa-sUma havAthI chedavA-bhedavA rUpa zakayatA rahetI nathI. tathA tenuM koI prayajana nathI. A paramANune vyavahAra nayanA matathI paramANurUpe kahevAya che, bAkI che te anaMtA paramANu skaMdha ja che. phakta sUkama parimANane pAmela hovAthI, AMkha vaDe dekhAtuM na hovAthI tathA chedana-bhedana paNa na thaI zakatuM hovAthI ene paNa "vyavahAra naya paramANu kahe che. mAne che." AthI ahIM AgaLa ene paramANurUpe prarUpaNa karI che. (1390) paramANunuM svarUpa kahyuM. have enI AgaLanA bAkInA je usaidhAMgulanI utpattimAM kAraNa rUpa je bIjA mApa-pramANe che te kahe che. paramANU tasareNU rahareNU aggayaM ca bAlassa / likkhA jUyA ya javo advaguNavivaDDhiyA kamaso // 1391 // paramANu, trasareNu, rathareNu, vALAgra, likSA, ja, java-A dareka kramasara ekabIjAthI ATha-ATha gaNA moTA jANavA, ahIM paramANu pachI upalakSaNanI vyAkhyAthI ulavaNa lakSiNakA vigere traNa pade gAthAmAM na kahyA hovA chatAM paNa jANavA. kAraNa ke anugadvAra vigere sUtromAM te pramANe kahyA che tathA yukti saMgata che. tethI anaMtA paramANuo vaDe eka ullavaNakaNikA AgamamAM kahI che. paramANune choDI A badhAye utkalakSaNalalikA, lasaNa kSaNikA, udarvareNu, trasareNu, 2thareNu vigerethI laI yava sudhInA parimANa vize ekabIjAthI kramasara ATha-ATha guNa jANavA. tenAthI utsadhAMgula utpanna thAya che. AnI vicAraNA A pramANe che. AgaLa kahela vyavahArika anaMtA paramANuo maLavAthI eka 'ulakSaNa kSaNikA thAya che. atizaya lakSaNa te zlaSNu-lasaNuM te ja lakSaNa lakSiNakA. uttarapramANanI apekSAe-AgaLanA mApa karatA je ut eTale vadhAre je zleSaNa kalakSiNakA te ulakSaNazlaNikA. ATha ut zlaSNu-slakSiNakAnI eka kSaNikalakSiNakA AgaLa kahela pramANunI apekSAe ATha gaNI moTI hoya che. ane urvareNunI apekSAe AThamA bhAganI che. ATha lakSaNalaNikA vaDe eka udarvareNu thAya che. je jALInA prakAza vaDe jaNAtI ane potAnI jAte athavA bIjAthI upara-nIce tirtho
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 pravacanasAroddhAra bhAga-2 javAnA svabhAvavALI je dhULa, te urvareNu. ATha urvareNu vaDe eka trasareNu thAya che, pUrva vigere dizAnA pavananI preraNAthI uDatI-cAlatI je dhULa te trasareNu ATha trasareNuo vaDe eka rathareNu thAya che. cAlatA rathanA paDAthI kheDAyela dhULa te rathareNu. AgaLanI je trasareNu che pUrva vigere dizAnA vAyuthI uDe che. paraMtu A rathareNumAM te vAyu hovA chatAM paNa rathanA cakravaDe dAyA vagara na uDe AthI pUrvanI reNu alpa pramANa che. ahiM ghaNI stra pramAM varamALu, raju tAju vigere pATha jovAya che. te asaMgata lAge che. kAraNa ke 2thareNu AzrayI trasagunuM ATha guNApaNuM maLatuM nathI. upara kahela nyAyAnusAre viparIta ja ghaTatuM hovAthI. jo ke saMgrahaNImAM paNa "gharamAbU raju ta vigere pATha che ema kahevAya che. temAM paNa eka sarakhI ja vAta che. sara e ja raste che. kAraNa ke tenI paNa ghaTanAne vicAratA AgamanI sAthe virodha Ave che ane yukti saMgata na thatA hovAthI vAta besatI nathI. ATha rathareNu vaDe devakurU-uttarakurUkSetranA manuSyane eka vALAgra thAya che. te ATha vALAgra harivarSa-ramyakSetranA manuSyane eka vALAgra thAya che. te ATha vALAgravaDe himavaMta-hiraNyavaMta kSetranA manuSyane eka vALAgra thAya che. te ATha vALAgravaDe, pUrva pazcima mahAvidehanA manuSyane eka vALAgra thAya che. te ATha vALAgravaDe bharata airAvata kSetranA manuSyane eka vALAgra thAya che. ahiM A pramANe vALAnA bheda hovA chatAM paNa vALAgra jAti sAmAnyanI apekSA-vivakSAe eka ja batAvela che. bharata-airAvata kSetranA manuSyanA ATha vALA vaDe eka likha thAya che. te ATha ATha likha vaDe eka mUkI eTale jU thAya che. te ATha jU vaDe yava-java zabdathI jaNAvate eka javane madhya bhAga thAya che. ATha java madhyavaDe eka ubhedhAMgula thAya che. AnAthI AgaLanA mApa gAthAmAM na kahelA hovA chatAM paNa upayogI hevAthI kahe che. A cha AMgaLanA eTale cha AgaLa pahe, pagane madhya bhAga thAya che. pagane eka bhAga hevAthI paga kahevAya che. e be paga ekaThA karavAthI bAra AgaLa pramANunI eka veMta thAya che. be veMtane hAtha thAya che. cAra hAthane eka dhanuSa thAya che. be hajAra dhanuSane eka gAu thAya che. cAra gAune eka jana thAya che. kahyuM che ke, ATha yavamadhyavaDe eka aMgula thAya che. cha aMgulane eka paga, be paganI eka veMta, be veMtane eka hAtha thAya che. cAra hAthane eka dhanuSa thAya che. be hajAra dhanuSane eka gAu thAya che. cAra gAuno eka jana thAya. (1391) have eka usedhAMgulamAM keTalA paramANu thAya che te kahe che. vIsaM paramANU lakkhA sattAnauI bhave sahassAI / sayamegaM bAvanna egaMmi u aMgule huMti // 1392 //
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 AtmAMzula 425 vIsa lAkha sattANu hajAra ekaso khAvana paramANu eka utsedhAMzulamAM heAya che. (20,97,152), A sakhyA paramAnU sasapenU Adi gAthAmAM spaSTa rUpe grahaNa karela paramANu vizeSane AzrayI jANavuM. upalakSaNa vyAkhyAthI Avela uNu kSaNikA vigere traNanI apekSAe te| ati mATI sakhyA paramANunI thAya che. (1392) have utsedhAMgulane upasaMhAra karI AtmAMgulanu' svarUpa kahe che. paramANU iMccAikameNa ussehaaMgulaM bhaNiyaM / jaM puNa AyaMgulameriseNa taM bhAsiyaM vihiNA // 1393 || paramANu vigerenA kramapUrvaka utsedhAMgula karyuM have je AtmAMgula che, te AvI vidhipUrvaka kahyuM che. paramANu vigerenA kramapUrvaka paheluM utsedhAMzula kahyuM, deva vigerenA zarIranI je UMcAI, te utsedha kahevAya. te utsedhane nirNaya karanAra hAvAthI tadviSayaka je aMzula te.utsedhAMzula athavA utsedha eTale " anaMtA sUkSma paramANu pudgalAnA samUha sArI rIte bhegA thavAthI eka vyavahAra paramANu thAya che. ? vigere evA kramapUrvaka uya eTale vRddhi thavI tenAthI je a'gula thAya, te utsedhAMzula che. have AgaLa nirdeza karela AtmAMzulane tIrthaMkara gaNadharAe AgaLa kahevAze te prakAravaDe kahela che. (1393) AtmAMzula : je jaMmi juge purisA aTThasayaMgulasamUsiyA huti tesiM jaM miya maMgulamAyaMgulamettha taM hoi // 1394 // / je yugamAM je puruSo pAtAnA AMgaLathI ekaso ATha AMgaLa UMcA hoya che temanu je peAtAnu ala te ahiM Atmagula thAya che. suSamA - mA vigere je yugamAM cakravartI vAsudeva vigere je purUSA, pAtAnA AgaLa vaDe ja ekase ATha (108) a AMgaLa UMcA hoya che, temanuM pAtAnuM je aMzula te AtmAMzula kahevAya che, ahiM AgaLa je kALamAM je purUSA pramANu cukta hAya, te ja purUSanA AtmA ahiM levAtA heAvAthI AtmAnu je agula, AtmAMzula. (1994). >> je puNa eya pamANA UNA ahigA va tesimeyaM. ya OM / AgulaM na bhannai kiMtu tadAbhAsamevatti orU.11: je A pramANathI echA vadhatA hoya temanuM e pramANa AtmAMgula na kahevAya, paratu te AtmAMgulAbhAsa kahevAya che. 54
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 pravacanasAroddhAra bhAga-2 A AtmAgula kALAdi bhedathI purUSanuM UMcAInuM pramANa anavasthita eTale aniyata hevAthI A aMgula paNa aniyata pramANanuM jANavuM. je purUSa ekase ATha aMgula pramANathI (AtmAgula pramANa) ochA athavA vadhAre mApanA haya, temanuM je aMgula, te AtmAMgala na kahevAya. paraMtu AtmAgulAbhAsa kahevAya che eTale vAstavikapaNe te AtmAgula na kahevAya. lakSaNa zAstramAM kahela svara vigere bIjA lakSaNa vikalatA sAthe yakta pramANathI vadhAre ochAne ahiM niSedha nathI karyo-ema saMbhave che. bharata cakravartI vigere pitAnA aMgulathI ekase vIsa AgaLanA pramANa rUpe nirNata thayelA che. ane keTalAka AcAryanA mate te mahAvIra svAmI vigerene coryAsI AgaLanuM pramANanuM pramANa che. (1395). pramANugula - '. ussehaMgulamegaM havai pamANaMgulaM sahassaguNaM / ussehaMguladuguNaM vIrassAyaMgulaM bhaNiyaM // 1396 / / utsAMgulathI eka hajAragaNuM pramANagula thAya che. be gaNu ubhedhAMgula thAya tyAre vIra bhagavaMtanuM AtmAgula thAya che. AgaLa kahelA svarUpavALuM useMghAMgula eka hajAra guNu thAya tyAre eka pramANagula thAya che. parama prakarSa eTale ati vRddhi rUpa pramANane pAmela je aMgula te pramANagula. AnAthI moTuM bIju kaI aMgula nathI-e bhAva che, athavA te samasta loka vyavahAra rAjya vigerenI sthiti AcArane prathama racanAra hovAthI pramANarUpa A avasapaNu kAlamAM yugAdideva RSabhadeva athavA bharata cakravartI jevA pramANa rUpa purUSanuM je aMgula, te pramANAMgula. te pramANAMgula bharata cakravartInuM AtmAgula che. te vakhate AtmAgula ane pramANagula samAna mApanA thAya che. prazna-bharata cakravartInuM je aMgula te AtmAgula ema kahIe te utsAMgulathI pramANagula te cAra guNa thAya che, paNa hajAraguNuM thatuM nathI. te A pramANe bharata cakravarti potAnA aMgulathI ekasovIsa AgaLa UMcA che e nirNaya anuga dvira cUrNi vigeremAM thAya che, ane utsadhAMgulathI pAMcase dhanuSanI UMcAI che. eka dhanuSya cha-- AMgaLanuM thAya che. AthI pAMcase dhanuSanA aDatAlIsa (48) hajAra AMgaLa thAya che. A pramANe thavAthI eka pramANAMgulamAM utsadhAMgula cArase (400) ja thavAnA, kAraNake ekavIsa vaDe pramANuAMgulanA (48) aDatAlIsa hajAra ubhedhAMgulanA bhAga karatA cAraso ja Ave che. tethI A pramANe bharata mahArAjA saMbaMdhita aMgularUpa pramANagula utsadhAMgulathI cAra guNa ja thAya che paNa hajAra guNa thatuM nathI. te pachI zA mATe pramANagula utsadhAMgulathI hajAra guNa kahe che ?
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 427 254. pramANagula . * * ghI
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 pravacanasoddhAra bhAga-2 uttara -sAcuM kahyuM paraMtu pramANagula aDhI AgaLa rUpa pahoLAIvALuM che. tethI jyAre pitAnI pahoLAI sAthe yathAvasthita A pramANagula vicArAya tyAre pramANugulanI aDhI AMgaLanI utsAMgule pahoLAI paNa vicAravAnI hoya che. mATe jyAre pitAnI pahoLAI sAthe yathAvasthita rUpe ene vicArIe tyAre utsAMgulathI pramANagula cAragaNu thAya che. ane jyAre aDhI AMgaLa use dhAMgula rUpa vidhvaMbha sAthe cAra guNArUpa pramANagulanI laMbAIne guNIe tyAre utsadhAMgula eka AgaLa pahoLI ane hajAra AgaLa lAMbI pramANu gulanI sUci thAya che. Ane bhAvArtha A pramANe che. eka pramANagulamAM aDhI utsadhAMgula pahoLAImAM traNa zreNio thAya che, kalpAya che. pahelI zreNi eka utsadhAMgula pahoLI ane cAra AMgaLa lAMbI. bIjI zreNI paNa ATalA ja mApanI che. trIjI paNa laMbAIthI cAra AgaLa pramANunI che. paNa pahelAI aDadhA AMgaLa pramANanI che. tethI A zreNInI laMbAI base AgaLa laI pahoLAI aMgula pramANu gaNatA A zreNI paNa base AgaLa lAMbI ane eka AMgaLa paheLI nakakI thaI tyAra pachI A traNe zreNIupara-upara mUktA utsughAMgulavaDe eka hajAra AMgaLa lAMbI ane eka AMgaLa paheLI pramANagulanI sUci siddha thAya che. mATe A sUcinI apekSAe kahyuM che ke utsadhAMgulathI pramANagula hajAraguNa lAMbu che, bAkI vAstavikapaNe te cAra guNa ja meTuM che. AthI pRthvI, parvata, dvIpa, samudra, vimAna vigerenA mApa A cAra guNAmAM lAMbA ane ahI AMgaLa pahoLA pramANagula vaDe ja mapAya che. hajAra guNa AMgaLavALI sUci zreNI rUpa pramANugula vaDe nahI. e pramANa vRddha puruSonA saMpradAyathI jANyuM che. AmAM taravate kevalio jANe. te ja utsAMgulane be guNa eTale bamaNuM karIe tyAre chelA tIrthakara bhagavAna vIraprabhunuM eka AtmAgula thAya che-ema pUrvAcAryoe kahyuM che. bhagavAna vardhamAna svAmI eka Adeza mujaba pitAnA AgaLathI coryAsI AMgaLa UMcA che. ullevAMgula mujaba sAta hAthanuM pramANa hevAthI ekase aDasaTha (168) AgaLa thAya che ane anuyAgadvAra cUrNimAM kahyuM che ke "AdezAMtare vIra prabhu AtmAMgula vaDe coryAsI AMgaLa UMcA che ane utsadhAMgule ekase aDasaTha (168) AgaLa UMcA che. (1) mATe be usedhAMgule vIraprabhunuM eka AtmAgula thAya che. ahiM matAMtone AzrayI ghaNuM kahevA gya che paNa graMtha vistAra gauravanA bhayathI kahetA nathI. A traNe aMgulenA darekanA traNa-traNa bheda che. 1. sUci aMgula 2. pratarAMgula 3. ghanA aMgula.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254. pramANagula 429 je AkAza pradezanI zreNi AgaLa lAMbI ane jADAI eka pradeza pramANanI heya, te sUci aMgula kahevAya che. A sUci aMgula vAstavikarUpe asaMkhya pradezarUpa hevA chatAM asat kalpanAthI sUci AkAre traNa pradeza rAkhavA pUrvaka banela jANavI. tenI sthApanA A pramANe 000. sUcine sUci vaDe ja guNatA pratarAMgula thAya che-e paNa vAstavikarUpe te asaMkhya pradezarUpa che. chatAM asat ka9panAvaDe AgaLa kahyA mujaba traNa pradeza rUpa sUcine traNa pradezarUpa sUcivaDe ja guNanI. AthI traNa pradezavaDe banela traNa sUci zreNIrUpa nava pradezavALuM pratarAMgula thaze. enI sthApanA A pramANe che. 0 0 0 0 0 0. pratarane sUcivaDe guNatA laMbAI jADAI ane paheLAI vaDe samAna mApavALo- saMkhyAvALe dhanAMgula thAya che. kAraNa ke laMbAI vigere traNe sthAnamAM samAnarUpe ja. dhananI vyAkhyA siddhAMtamAM ruDha thayela che. pratarAMgula laMbAI ane paheLAI vaDe pradezamAM samAna che paNa jADAImAM nahIM kAraNa ke jADAI phakta eka pradezarUpe che. A ghanAMgula vAstavika rUpe te laMbAI, pahoLAI, jADAI e te badhA asaMkhya pradeza pramANurUpe che paNa asatkalpanAe sattAvIza pradezarUpe che. kAraNa ke AgaLa kahela traNa pradezarUpa sUcine hamaNAM ja batAvela nava pradezarUpa prataravaDe guNatA sattAvIsa pradeza ja Ave che. enI sthApanA hamaNuM batAvela nava pradezarUpa prataranI nIce ane upara nava-nava pradeza mUkavA vaDe vicAravI jethI laMbAI, pahoLAI ane jADAIe traNe eka sarakhA Avaze. (1396) je aMgulavaDe je padAtha mapAya, te padAtha kahe che. AyaMguleNa vatthu usseha-pamANao miNasu dehaM / / nagapuDhavivimANAI miNasu pamANaguleNaM tu // 1397 // AtmAMgulavaDe vAstu eTale makAna, ujodhAMgula vaDe zarIra ane pramANugulavaDe parvata, pRthvI vimAno vigere mApavA. ". AtmAMgulavaDe vAstuo mApe. te vAstu khAtarUpe, uriskRta ane ubhayarUpe che. emAM kUvA, bheyara taLAva vigere khAtarUpe che, dhavalagRha vigere udbhUita rUpe che, bhoMyarA sahita je dhavalaha te ubhayarUpe che. deva vigerenA zarIranI UMcAI unmedhAMgula pramANathI mApe che. pramANagulavaDe merU vigere parvata, dhammA vigere pRthvIo, saudharmAvata'saka vigere vimAne Adi zabda vaDe bhavana, narakAvAse, dviIpa, samudra vigere mApavA. (1397)
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255. tamaskAyanuM svarUpa jaMbUdIbAu asaMkhejjaimA aruNavara samuddAo / bAyAlIsa sahasse jagaIu jalaM vilaMgheuM // 1398 // samaseNIe sattarasa ekavIsAI joyaNasayAI / ullasio tamarUvo valayAgAro aukkAo // 1399 // tiriyaM pavittharamANo AvarayaMto surAlaya caukaM / paMcamakappe riTuMmi patthaDe caudisi milio // 1400 // ja badrIpathI asaMkhyAta mA arUNavara samudramAM jagatIthI beMtAlIsa hajAra (4ra000) yojana pANImAM oLaMgyA pachI samazreNue ekavIsasa sattara (2117) jana sudhIno valayAkAre aMdhakArarUpa aplAya uchaLe che. te tirtho phelAtekelA cAre devalokane Avara-hAMkata pAMcamA devalokamAM riSTa pratare cAre dizAe maLe che. jaMbudvIpathI asaMkhyAta arUNavara samudra che. temAM jagatIthI betAlIsa hajAra jana pANI oLaMgyA pachI bhIMtanI jema samaNipUrvaka ekavIsaso sattara (2117) jana sudhIne valayAkAravALo tamaskAya jemAM prakAzanA abhAvathI dene paNa agamya e mahAaMdhakArarUpa aplAya uchaLe che. Ano bhAvArtha A pramANe che. ' - A jaMbudvIpathI tirachadizAmAM asaMkhyAtA dvipa samudro oLaMgyA pachI arUNavara nAmano dvIpa che. te dviIpanI vedikA cheDAthI betAlIsa hajAra jana (42000) arUNuvara samudramAM gayA pachI pANInI uparanI sapATIthI upara ekavIsase sattara (2117) yajana sudhI vartala geLa divAla AkAre aSkAyamaya mahAaMdhakArarUpa tamaskAya UMce uchaLe che. e tirtho phelAta-phelAte saudharma, IzAna, sanat kumAra mahendrarUpa cAra devalokane ArachAdana eTale DhAMkata upara pAMcamA brahmadevalokanA trIjA ariSTa vimAna pratare cAre dizAomAM maLI jAya che. (1398-1399-1400). have tamaskAyanuM saMsthAna eTale AkAra kahe che. heTThA mallayamUla dviiDio uvari baMbhaloyaM jA / kukkuDa paMjarAgAra saMThio so tamakkAo // 1401 // AgaLa kahelA svarUpavALo tamaskAya nIcenA bhAge zarAvanA mULa eTale taLiyAnA * AkAre rahe che eTale zarAvanA taLiyA AkArane che ane uparanA bhAge brahmadevaloka sudhI kukaDAnA pAMjarAnA AkAre rahelo che tamaThAya eTale aMdhakArarUpa pudgalane samUha (14-1)
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255. tamaskAyanuM svarUpa 431 araNa02 zamuhamAMzI uchaLano magajAya'tva . : = che $ V ke : ka = 1 || LL S LL 1622.yo. je Kya samudra (\\ vaDhIya re , jakIpa mArI Akhya dvIpa samudranuM ullaMghana karyA bAda arUNava2 nAkho tapa aAvela che, tene karato agvatha nAmano sama che. aphavA varatapanA gata kare che yojana du2 sabukamAM cAre bALa Ija tyAre tyAM pAke bAe upavitana japtapradezathI tamArUkAyo nAkhanA. apakAyanA pUtaye neka padArthanI aneka prakA thI 1rUAta thAya che, te aat: vistRta pAmato 702 thakana suta ( bhAga. karatA asagya yojanA ( gayA bAda krama 1 cAre bAjalakarapavita ] valacAla zo DhaLato hato pAMcamAM kalpanA prita jaIne araka che. tamAma na samuu MlanA vikArarUpa vALa majA spA5 che. je tema bAda vanaspati -vA, trasta jInA sthAnaka che : vistAka vaDe saMkhya yo.ane pakSepa vaDe nava thI. che. panaghora-bhayaMkara.-34dhakAramaya che. vana vihe la bola pamADAra *2. zatrudeSane lapAI javA vAyarUpa che, to paNa te bhaya dIvAna bAla 2hI zakAtuM nathI. tAvo bhayaMkara. adhakA2 % kacaya.gAya have to ItrAsa pAmI jAya tevI che.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 pravacanasAroddhAra bhAga-2 have tamaskAyane viSThabha ane paridhi kahe che, duviho se vivakhaMbho saMkhejjo asthi taha asNkhejjo|| paDhamaMmiu vikkhaMbho saMkhejjA joyaNasahassA // 1402 / / parihIeN te asaMkhA bIe vivakhaMbhaparihi joehiM / huti asaMkhasahassA navaramimaM hoi vitthAro // 1403 // sakhyAtA tathA asaMkhyAtA-ema be prakAre vizkela che. pahelA viSkamAM saMkhyAtA hajAra yojana che. temAM paridhi umeratA asaMkhyAtA cojana viSkama thAya che. bIjo vikuMbha, viSka ane paridhi e baMne vaDe gaNutA asaMkhyAtA hajAra ejanane thAya che. te tamaskAyane vikhaMbha eTale vistAra saMkhyAtA tathA asaMkhyAtA jana-ema be prakAre che. temAM pahelA vidhvaMbhamAM nIce zarUAtathI laI upara saMkhyAnA jana sudhI saMkhyAtA hajAra jana pramANana viSThabha thAya che. e vidhvaMbhamAM paridhi umeravAthI te ja viSThabha asaMkhyAtA hajAra jana pramANane thAya che. tamaskAyane nIceno bhAga saMkhyAtA jananA vistAravALe hovA chatAM paNa asaMkhyAtamA dvIpanI paridhi ghaNuM meTI hovAthI tene umeratA asaMkhyAtA hajAra jana pramANavALA vidhvaMbhamAM virodha rahetuM nathI. dvIpanI aMdara ke bahAranI kaI paridhi umeravI eno bheda batAvya-kaho nathI. eTale ene aMdara ane bahAranI paridhie asaMkhyAta meM janarUpe samAna che. bIjA vistAramAM virSAbha ane paridhi e baMne vaDe eTale viSka bhavaDe paNa asaMkhyAtA hajAre jana ane paridhivaDe paNa asaMkhyAtA hajAra ejana thAya che. ahIMA phakta asaMkhyAtA hajAra jana pramANe vistAra thAya che A pramANa jyAre A valayAkAra tamaskAya UMce kramasara viratAra pAme che tyAre A pramANa jANavuM. A samaskAyanI meTAIvistAra AgamajJa puruSa A pramANe jaNAve che. keka mahaddhideva, je gativaDe traNa capaTI vagADatA ekvIsa (21) vakhata AkhA jabUdvIpane pradakSiNA ApI pAcho Ave, te ja deva te ja gatipUrvaka cha mahine saMkhyAtA jana vistAravALA tamaskAyane oLaMgI zake che. bIjA asaMkhyAtAjananA tamaskAyane nahI. jyAre keIka deva bIjA devanI devIne bhogavavAnI IcchAvALe thayele ke bIjAnA rane cAravA vigere aparAdha kare tyAre baLavAna devanA bhayathI nAsIne devene paNa ghaNu bIka lagADanAre hevAthI gamanamAM vighAtarUpa te tamasyAyamAM saMtAI jAya che. (1402-1403)
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256. anaMta Saka siddhA 1 nigoyajIvA 2 vaNassaI 3 kAla 4 poggalA 5 ceva / savvamalogAgAsaM 6 chappee'NatayA neyA // 1404 // 1. sarva karmakalaMkathI rahita siddho, 2. tathA badhAye eTale sUkSama-bAdara bheTavALA nigoda eTale anaMtakAyarUpa cha, 3. tathA pratyeka ane anaMta vanaspatikAyarUpa sarve vanaspati che, 4. bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartamAnakALanA samayarUpa kALa, 5. saMpUrNa pudgalAstikAyamAM rahelA badhA paramANurUpa putale, 6, saMpUrNa alakAkAza. A ye rAzi eTale samUho anaMtA jANavA. (1404) 257. aSTAMga nimitta aMgaM 1 suviNaM 2 ca saraM 3 uppAyaM 4 aMtarikkha 5 bhomaM ca 6 / caMjaNa 7 lakkhaNa 8 meva ya aTThapayAraM iha nimittaM // 1405 // aMga, svama, svara, utpAta, aMtarikSa-AkAza, jamIna-bhauma, vyaMjana, lakSaNaema ATha prakAre zAstramAM nimitto che. bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALanA je atIndriya bhAvane eTale hakIkatane jANavAmAM nimitta eTale kAraNarUpe je bhAve ke padArtho thAya, te nimitta kahevAya che. (1405) have kamasara ATha prakAranA nimittanI vyAkhyA kare che. kALArdUi sudAjuduM jJafmad mana tamai ? ' taha susumiNaya dussumiNaehiM jaM sumiNayaMti. tayaM 2 // 1406 // aMganI skaraNA vigere vaDe je zubhAzubha kahevAya, te aMganimitta kahevAya. tathA susvapna ane duHsvapnavaDe je zubhAzubha kahevAya te svapna. 1. aMga - aMgaskuraNa eTale zarIranA avayave pharakavA vigere pramANa dvArA je bhUta, bhaviSya, vartamAnakALane tathA zubha eTale sAruM ane azubha kharAba bhAva bIjAne kaheve, te aMga nAmanuM nimitta kahevAya che. jemake jamaNI bAjunuM aMga pharakavAnuM je phaLa puruSane kahevAze te phaLa AIone DAbI bAjue kahevuM mastaka pharakavAthI jamInane lAbha thAya ane lalATa pharakavAthI sthAnanI vRddhi thAya che. 1. vigere. 55
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 pravacanasAroddhAra bhAga-2 2. svapna - sArA svapnavaDe tathA kharAba svapnavaDe je zubha athavA azubha kahevAya, te svapna nAmanuM nimitta che jemake-devapUjA, putra, bhAI, utsava, guru, chatra, kamaLa jevuM tathA killo, hAthI, vAdaLA, jhADa, pahADa, prAsAda upara caDavuM, dariye tarA, dArU, amRta, dUdha, dahIMnuM pIvuM, sUrya, caMdrane grasta eTale khAI javuM, zivapada para rahevuM Adi svapnamAM jue te manuSya mATe zubha che. 1. vigere (1406) . mAruM ke raviNelo kAMti viyaM rU . ruhiravarisAi jami jAyai bhannai tammupAyaM 4 // 1407 // .. - ISTi-aniSTa sAre ane kharAba je svara vizeSa te svara jANu. lohInI varSA vigere je thAya te upAta kahevAya che. 3. svara - sArA ane kharAba je svara vizeSathI eTale ja vigere sAta varavaDe athavA pakSI vigerenA avAjavaDe je bIjAne kahevuM te svara nAmanuM nimitta che. jemake, SaDUja svaravaDe vRtti eTale AjIvikA maLe, kareluM kArya niSphaLa na jAya paNa saphaLa thAya che, gAya, mitra, putravALe thAya ane strIone priya thAya che. vigere athavA zyAmAne cili-cili zabda sAre che. A sUli-sUli zabda dhanya che. cerI-cerI zabda dipta che. cikaku. zabda lAbhanA kAraNarUpa che..., 4. utapAta - svabhAvika lehI vigerene varasAda jemAM thAya te utpAta nAmanuM nimitta kahevAya che. Adi zabdavaDe hADakAMne varasAda vigere samajavuM. jemake kahyuM che ke jyAM AgaLa majajA, lehI, hADakA, anAja-dhAnya, aMgAra tathA carabIne varasAda varase che, tyAM cAra prakAranAM bhaya thAya che. (1407). gahavehabhUyaaTTahAsapamuhaM jamaMtarikkhaM taM 5 / bhamo ca bhUmikaMpAiehi najjai viyArehiM 6 // 1408 / / grahavedha, bhUta-aTTahAsya vigere je thAya, te aMtarikSa kahevAya che. dharatIkaMpa vigere vikArevaDe bhaumika nimitte jANavuM. 5. aMtarikSa - gahavedha, bhUtaaTTahAsya vigere aMtarikSa nimitta kahevAya che. grahanuM che. grahanI vaccethI nIkaLavuM te grahavedha kahevAya che ane AkAzamAM AkasmikarUpe je atimahAna kila-kila-e avAja the te bhUtaaTTahAsya kahevAya che jemakegrahamAMthI keIpaNa graha caMdrane bhede che tyAre rAjabhaya thAya che ane bhayaMkara prajA #bha thAya che. vigere. pramukha zabda vaDe gAMdharvanagara vigereno samAveza karI le. jemake, kapila eTale kAbaracItarA raMganuM gaMdharvanagara anAjanA ghAta mATe thAya che. maMjiSTa raMganuM gAnuM haraNa thAya che. ane avyakta raMganuM baLa eTale sainya kSobha kare che. emAM saMzaya nathI. je gAMdharva snigdha, kilA sahita, teraNa sahita, saumya dizAmAM raheluM hoya, te rAjAne vijaya karanAruM thAya che.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258. mAna-unmAna ane pramANa karUpa 6. bhIma - dharatIkaMpa vigere vikAro vaDe je zubhAzubha jaNAya te bhauma nimitta kahevAya che, jemake - jyAre moTA zabdapUrvaka dharatI avAja kare ane kaMpe tyAre senApati, maMtrI, rAjA ane rASTra pIDAya che, duHkhI thAya che. (1408). iha vaMjaNaM masAI 7 laMchaNapamuhaM tu lakkhaNaM bhaNiyaM 8 / suhaasuha sUyagAI aMgAIyAI aTTAvi // 1409 // . vyaMjana eTale masA vigere ane lAMchana eTale lAkhu vigere lakSaNa kahyA. aMga vigere AThe nimitto zubhAzubhanA sucaka che. 7. vyajanalakSaNa - A nimitta zAstramAM masA vigerene vyaMjana-lAMchana eTale lAkhu vigerene lakSaNa kahyA che. jemake, nAbhi eTale DuMTInI nIce rahela lAMchana athavA maso paNa kumakuma eTale kaMkunA jevo lAla haya, te te sAre kahevAya. 1. vigere nizIthagraMthamAM A pramANe kahyuM che ke, mANa-mAna vigere lakSaNa ane masA vigere vyaMjana che athavA je zarIra sAthe utpanna thAya, te lakSaNa ane pAchaLathI utpana thaelA vyaMjana kahevAya che." A pramANe zubha-azubha sUcaka aMga vigere ATha nimittanuM pratipAdana karyuM che. lakSaNa puruSanA vibhAgavaDe A pramANe nizIthamAM kahyAM che. : " sAmAnya manuSyane batrIsa. baladeva, vAsudevane ekase ATha ane cakravartI tIrthakarone eka hajAra ATha lakSaNo hoya che, je spaSTarUpe hAtha-paga vigeremAM (bAhya) lakSaNe jaNAya che tenuM pramANa karyuM, je A dara rahela AMtarika svabhAva sarava vigere che tenI sAthe te ghaNuM lakSaNa thAya che." (1409) ra58. mAna-unmAna ane pramANu jaladoNamaddhabhAra samuhAI samRsio u jo nava u / mANummANapamANaM tivihaM khalu lakkhaNaM neyaM // 1410 // droNa pramANu vajana jaLamAna kahevAya, adhabhAra pramANa vajana unmAna kahevAya, potAnA maDhAnA-mukhanA mApathI nava gaNe UMce puruSa pramANu kahevAya che. A traNa prakAre mAna, umAna, pramANunuM lakSaNa jANavuM. eka droNu pramANa paNuM hoya te mAna kahevAya. trAjavAmAM ardhAbhAra pramANe je vajana thAya te unmAna kahevAya. . : - je puruSa potAnA mukhathI nava gaNe UMce hoya te puruSa, pramANu yukta kahevAya. Ane bhAvArtha A pramANe che.
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 pravacanasAroddhAra bhAga-2 - puruSanA zarIra pramANuthI kaMIka moTI evI pANIthI saMpUrNa bharela kuMDImAM je puruSa praveza kare ane tenA praveza karavAthI te kuMDImAMthI eka droNa pramANa eTale saMpUrNa aDadhI ghaDI jeTaluM pANI nIkaLe te droNa kahevAya. athavA droNa pramANa pANIthI echI te kuMDIne je puruSa praveza karI saMpUrNa kuMDI pramANavALI karI de, te puruSa mAna yukta kahevAya che. sAyukta pulathI ucita hovAthI je puruSane trAjavAmAM telatAkhatA-vajana karatAM aDadhA bhAra jeTaluM jenuM vajana thAya, te puruSa unmAnayukta kahevAya che. jenuM pitAnuM je aMgula te AtmAMgula. te potAnA aMgulavaDe jenuM meTuM bAra agaLa pramANa hoya, te pramANa yukta mukha kahevAya. A mukha pramANuvaDe nava mukha pramANa je puruSa hoya te puruSa pramANa yukta thAya che. bAra AMgaLa pramANa eka mukhavaDe navuM mukha pramANanA eka ATha AgaLa thAya che. tethI ATalI uMcAI pramANane puruSa pramANa yukta thAya che. A pramANe mAna, unmAna, pramANarUpa traNa prakAranA lakSaNa uttama puruSonA nizciyathI jANavA. (1410) - 259, aDhAra prakAre bhakSyajana sUo 1 jaNo 2 javanaM 3 tini ya maMsAI 6 goraso 7 jUso 8 / bhakkhA 9 gulalAvaNiyA 10 mUlaphalA 11 hariyaga 12 DAgo 13 // 1411 // hoi rasAlU yaM 14 tahA pANaM 15 pANIya 16 pANagaM 17 ceva / aTThArasamo sAgo 18 niruvahao loio piNDo // 1412 // sUpa eTale dALa, odana eTale bhAta, javarUpI anna, traNa prakAranA mAMsa, gerasa, osAmaNa, gaLapApaDI, mULaphaLa, lIluM zAka, rasAlu, pAna, pANI, pANaka eTale pINA ane zAka. A aDhAra prakAra nirUpahata eTale deSa vagarano laukikapiMDa eTale nirvivekI lekamAM prasiddha AhAra che. (1411-1412) jalathalakhayaramaMsAI tini jUso u. jIrayAio / muggaraso bhakkhANi ya khaMDakhaja ya pamokkhANi // 1413 / / gulalAvaNiyA guDapappaDIu gulahANiyAu vA bhaNiyA / mUlaphalaMtikapayaM hariyayamiha jIrayAIyaM // 1414 // DAo vatthula rAINa bhajiyA hiMgujIrayAijuyA / sA ya rasAlU jA manjiyatti tallakkhaNaM ceyaM // 1415 / / do ghayapalA mahu palaM dahiyassaddhArtha miriya vIsA / dasa khaMDagulapalAI esa rasAlU nivai jogo // 1416 // ..
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 437 - 26 cha sthAnI vRddhihAni .. pANaM surAiyaM pANiyaM jalaM pANagaM puNo ettha / - dakkhAvANiyapamuhaM sAgo so takasiddhaM jaM // 1417 / / sUpa eTale dALa, edana eTale bhAta, yavAnna eTale javanuM banAveluM paramAtra (khIra) dUdha-dahiMdhI vigere gorasa kahevAya. jaLacara, sthaLacara, khecara-ema traNa prakAre mAMsa che. mAchalA vigerenuM jaLacara, haraNa vigerenuM sthaLacara, lAvaka vigere pakSIonuM cira. jUSa eTale jIrU, kaTubhAnDa vigere vaDe sArI rIte bharela eTale vaghArela, saMskArIta magane rasa eTale maganuM pANI. khAMDanA cepaDela khAjA vigere. gulalAvaNika eTale goLapApaDI, pUrvadezamAM goLanI pradhAnatAvALI je pApaDI te goLapApaDI. athavA geLa mizrita je ghANA te goLa ghANa paNa gulalAvaNikA kahevAya che. mUlaiphala e (ekaja pada levuM paNa be pada na levA) azvagaMdhA vigere mUla jANavA ane kerI-AMbA vigerenA phaLa jANavA. haritaka DAka eTale jarA vigerenA pAMdaDAthI banela te haritaka tathA DAka eTale vatthala rAjika vigerenI bhAjI vaghularAjikanI bhAjIne hiMga-jIrA vigere yukta karavAmAM Ave, tyAre sAluM thAya che, je lokomAM mArjitA nAme prasiddha che. e rasAlAnuM A svarUpa kahevAya che. jemAM be pala ghI, eka pala madha, aDadhe ADhaka dahiM, visa vATelA maracAM. dasa pala geLa athavA khAMDa, A badhI vastu meLavatA rasAlA thAya che, A rasAlA rAjAo tathA upalakSaNathI zrImaMta egya che. pAna eTale badhI jAtanA dArUo jANavA. pANI eTale kaMDu ane svAdiSTa pANI. ane pAnaka eTale drAkSa-khajUra vigerenA banAvelA pINA. zAka te kahevAya je chAzavaDe banela haiya, jemake vaDI vigere. (1413thI1417) - --- ra60. chasthAnavRddhihAni vuDDhI vA hANI vA aNaMta 1 asaMkha 2 saMkhabhAgehiM / vatthUNa saMkha 4 assaMkha 5 gata 6 guNageNa ya viheyA // 1418 // vastuonI vRddhi athavA hAni anaMtabhAga, asaMkhyAtabhAga, saMkhyAtabhAga, saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ane anaMtaguNavaDe karavI. anaMta, asaMkhyAta ane saMkhyAta bhAgavaDe tathA saMkhyAta-asaMkhyAta, aMnataguNavaDe vastuonI vRddhi athavA hAni karavI. ahIM SasthAnamAM traNa sthAnonI bhAgAkAravaDe hAni athavA vRddhi karavI ane traNa sthAnenI guNAkAravaDe hAni athavA vRddhi karavI kahyuM che ke, "mAno tiru guNanA tiku'. emAM bhAgAkAramAM anaMta, asaMkhyAta, saMkhyAne e pramANe kama che. ane guNAkAramAM saMkhyAta asaMkhyAta, anaMta-e pramANe krama che. Ane bhAvArtha A pramANe che. *
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 pravacanasAroddhAra bhAga-2 sarvaviratinA vizuddhisthAne vigere padArthonI vicaraNa karatAM temanI vRddhi athavA hAni cha sthAnamAM rahelI maLe che. te A pramANe anaMtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi, anaMtaguNavRddhi. e pramANe hAni paNa jANavI. sarvaviratinI vicAraNA kAMIka sahelI hovAthI tenA vizuddhi sthAnane AzrayI theDI vicAraNA kare che. - sarvautkRSTa dezaviratinA vizuddhisthAnakathI sarvaviratinuM sarva jaghanya vizuddhisthAnaka anaMtagaNu che. ane badhI jagyAe anaMtaguNapaNuM SaTrasthAnaka vicAraNAmAM sarva jIvanA aMnata-pramANa guNAkAravaDe jANavuM. enI bhAvanA A pramANe che.. * sarva viratinuM sarvathI jadhanya vizuddhi sthAnane paNa kevalinI buddhirUpa chedavaDe chedavuM ane keda karI tenA nivibhAga bhAgone judA karavA. te nirvibhAga bhAgo sarva saMkalanA karavApUrvaka vicAratA sarva utkRSTa dezaviratinA sthAnamAM rahelA je nivibhAga bhAgo che. tenAthI sarvajIva anaMtarUpa guNAkAravaDe guNatA jeTalI saMkhyA thAya, teTalA pramANa vizuddhi sthAne jANavA ane bhAvArtha A pramANe che. ahIM asat kalpanAe sarva utkRSTa dezaviratinA vizuddhisthAnanA nivibhAga bhAge dasa hajAra che. sarvajIva anaMtapramANunI saMkhyA so (100) mAnIe, te te saMkhyArUpa sarva jIva anaMta pramANu-rUpa saMkhyA vaDe dasahajAra saMkhyArUpa sarvautkRSTa dezaviratine vizuddhisthAnamAM rahelA nivibhAga bhAgone guNatA dasa lAkha thAya che te saMlAkha e sarvaviratinA vizuddhisthAnanA nivibhAga bhAgo sarvajaghanyarUpe thAya che. ane A sarvajaghanyacAritra saMbaMdhita vizuddhisthAnamAM nivibhAga bhAge ekaThA thaye chate sarva jaghanya saMyamasthAna kahevAya che. tenA pachInuM bIjuM je saMyamasthAna, te AgaLanA saMyamasthAnathI anaMtabhAga vRddhivALuM che. Ane bhAva e che ke, pahelA saMyamasthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgonI apekSAe bIjA saMyamasthAnamAM rahelA nivibhAga bhAgo anaMtatamabhAga adhika thAya che. tenA pachInuM je trIjuM che te tenAthI anaMtabhAga vRddhivALuM che. ema AgaLa-AgaLanA saMyamasthAnethI pachI-pachInA saMyamasthAne satata anaMtabhAgavRddhivALA eTalA thAya che, ke aMgulamAtra kSetranA asaMkhyAtamAbhAgamAM rahelA pradezonI saMkhyA pramANa thAya che. " A badhA saMyamasthAne maLIne eka kaMDaka thAya. aMgula pramANa kSetranA asaMkhyAtama bhAge rahelA pradezanA pramANa rUpa saMkhyAne siddhAMtanI vyAkhyA pramANe eka kaMIka kahevAya che. kahyuM che, ke vruti ratha mannaru mAra mA ajJA " tethI te kaMDakanA pachI rahela * bAjunuM bIjuM je saMyamarathAne che te AgaLanA saMyamasthAnathI asaMkhyAtabhAga adhika che.
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260. cha sthAna vRddhihAni 439 - Ane bhAva A pramANe che-pAchaLanA kaMDakanA chellA saMyamasthAnamAM rahelA je nirvibhAga bhAgo che, tenI apekSAe kaMDaka pachIne saMyamasthAnamAM rahelA nivibhAga bhAgarUpa pradeza asaMkhyAtamA bhAga adhika maLe che. tenA pachI je aMgula mAtra kSetranAM asaMkhyAtamAM bhAgamAM rahelA pradeza samUhanI saMkhyA pramANe je saMyamasthAne che, te anukrame anaMtabhAgavRddhivALA jANavA. A badhA saMyamasthAne maLIne bIjuM kaMDaka thAya che. te bIjA kaMDaka pachI je bIjuM saMyamasthAna che, te paNa bIjA kaMDakanA chellA saMyamasthAnamAM rahelA nirvibhAga bhAgonI apekSAe asaMkhyAtabhAgavRddhivALuM che. te pachInA rahelA ghaNAye saMyamasthAna je kaMDaka pramANanA thAya, tyAM sudhInA badhAe anukrame anaMtabhAga anaMtabhAgavRddhivALA jANavA. te pachI eka saMyamasthAna asaMkhyAtabhAgavRddhivALuM che. e pramANe anaMtabhAga adhikavALA kaMDaka pramANu saMyamasthAnethI asaMkhyAtabhAga adhika saMyamasthAno tyAM sudhI kahevA ke, te paNa eka kaMDaka jeTalA thAya, chellA asaMkhya bhAga adhikasaMyamasthAnanI pachI rahelA kaMDaka pramANu saMyamasthAnane anukrame anaMtabhAga adhika kahevA. te pachI eka saMkhyAmabhAga adhikasaMyamAna thAya che. tyArabAda pharI mULathI laI jeTalA saMyama sthAne pahelA pasAra thayA hatA teTalA pharIvAra te ja kramapUrvaka kahIne pharI eka saMkhyAtabhAga adhikasaMyamasthAna kahevuM A bIjuM saMkhyAtabhAga adhikasthAna jANavuM. tyAra pachI A ja kramapUrvaka trIju saMkhyAtabhAga adhikasthAna kahevuM. A pramANe saMkhyAtabhAga adhikasaMyamasthAne jyAM sudhI kaMDaka-pramANa na thAya, tyAM sudhI kahevA. tyAra pachI kahelA kramapUrvaka saMkhyAtabhAga adhika ghaNA sthAnanA prasaMge saMkhyAta guNAdhika eka sthAna kahevuM. tyArapachI A ja kramapUrvaka trIjuM saMkhyAmabhAga adhikasthAna mULathI AraMbhIne kahevuM A pramANe saMkhyAtabhAga adhikasaMyamasthAne jyAM sudhI kaMDaka pramANu na thAya, tyAM sudhI kahevA. tyAra pachI kahelA kramapUrvaka saMkhyAtabhAga adhika ghaNAye sthAnanA prasaMge saMkhyAta guNAdhika eka sthAna kahevuM. tyArapachI pharI pahelethI laI jeTalA saMyamasthAne AgaLa pasAra thaI gayA che, teTalA ja pharIvAra paNa kahevA te pachI pharI eka saMkhyAtaguNa adhikasthAna kahevuM, tyAra pachI pharIvAra pahelethI laI eTalA ja saMyamasthAne upara pramANe kahevA. te pachI pharI eka saMkhyAta guNAdhikasthAna kahevuM, A pramANe saMkhyA guNAdhika A sthAne kaMDaka pramANa thAya tyAM sudhI kahevA. te pachI A ja krama mujaba pharI saMkhyAtaguNadhikasthAnanA prasaMga asaMkhyAtaguNAdhikanuM sthAna kahevuM. te pachI pharIvAra - mULathI laI jeTalA saMyamasthAne pahelA oLaMgI gayA hatA pasAra karyA hatA, eTalA . e pramANe pharIvAra paNa kahevA. te pachI pharI eka asaMkhyAtaguNAdhika saMcamasthAna kahevA.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 te pachI pharIvAra mULathI laI eTalA ja saMyamasthAno upara pramANe kahevA. te pachI pharI eka asaMkhyAtaguNAdhikasthAna kahevA. e pramANe A asaMkhyAtaguNAdhika saMyamasthAne tyAM sudhI kahevA, jyAM sudhI kaMDaka pramANa na thAya. . te pachI AgaLanI paripATI mujaba pharIvAra paNa asaMkhyAtaguNAdhika saMyamasthAna kahevuM. te pachI pharIvAra mULathI laI jeTalA saMyamasthAne AgaLa kahyA hatA, teTalA te pramANe kahevA. te pachI pharI eka anaMtaguNAdhisthAna. te pachI pharI mULathI laI teTalA sthAne e pramANe kahevA. te pachI pharI eka anaMtaguNAdhikasthAna kahevuM, e pramANe anaMtaguNAdhika saMyamasthAne eka kaDaka pramANa thAya tyAM sudhI kahevA. te pachI pharIvAra paNa enA upara pAMcanI vRddhirUpa saMyamasthAno mULathI laIne-e pramANe ja kahevA. je pharIvAra anaMtaguNavRddhirUpasthAnane prApta na kare kAraNa ke, SaTrasthAnaka samApta thayela che. AvA prakAranA asaMkhyAta kaMDaka maLavAthI eka SaTrasthAnaka thAya che. - A SasthAnakathI AgaLa upara kahyA mujaba bIjuM sthAnaka thAya che ane e pramANe trIjuM paNa thAya che. e pramANe SaTrasthAna ke asaMkhyAta kAkAzanAM pradeza jeTalA thAya, tyAM sudhI kahevA. kahyuM che ke, SasthAnaka pUruM thAya eTale bIjuM SasthAnaka, te pachI bIjuM ema asaMkhyAta kAkAza jeTalA SaTrasthAnake jANavA. A SasthAnakamAM kevA prakArane anaMtabhAga, asaMkhyAtabhAga ke saMkhyAtabhAga levAya che, te athavA kevA prakAre saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNa levAya che, te jaNAve che. je apekSAe anaMtaguNavRddhi che. tene sarvajIva saMkhyA pramANu saMkhyAvaDe bhAgAkAra karavo. bhAgAkAra karatAM je Ave, te anaMtabhAga kahevAya che. te anaMtabhAga adhika AgaLanuM saMyamasthAna. Ane bhAvArtha A pramANe che. pahelA saMyamasthAnanA je nirvibhAga bhAge che. tene sarvajIvasaMkhyA pramANu saMkhyAvaDe bhAMgatA je saMkhyA Ave teTalI saMkhyA pramANa nivibhAga bhAge bIjA saMcamasthAnamAM nivibhAga bhAga vadhu hoya che. bIjA saMyamasthAnanA je nirvibhAga bhAgo che, tene sarvajIvasaMkhyA pramANa saMkhyAvaDe guNatA je saMkhyA Ave teTalA pramANa nirvibhAga bhAgo adhika trIjA saMyama sthAnamAM nirvibhAga bhAgo hoya che. e pramANe je-je saMyamasthAna anaMtabhAgavRddhivALA Ave che te-te pAchaLanA saMyamasthAnane sarvajIvasaMkhyA pramANa saMkhyA vaDe guNatA je saMkhyA Ave teTalA pramANu anaMtabhAga adhika jANavA. - asaMkhyAtabhAga adhika A pramANe che. pAchaLanA saMyama sthAnanA je nirvibhAga bhAge che, tene asaMkhyAta kAkAza pradeza pramANu saMkhyAvaDe bhAgatA je saMkhyA Ave, te asaMkhyAtabhAga che. tethI te asaMkhyAtabhAga adhika asaMkhyAtabhAga adhikasthAne
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26. cha sthAna vRddhihAni 441 jANavA, saMkhyAtAbhAga adhika A pramANe che. pAchaLa-pAchaLanA sayamasthAnane utkRSTa sakhyAtavaDe bhAgatA je-je saMkhyA Ave te sakhyAtama bhAga jANavA. tethI te saMkhyAtabhAga adhika sthAneA jANavA. sakhyAtaguNavRddhi A pramANe che. pAchaLa-pAchaLanA sayamasthAnamAM je-je nirvi bhAga bhAgA che, tene utkRSTa saMkhyAtarUpa saMkhyAvaDe guNavI. guNutA jeTalI--jeTalI sakhyA Ave teTalA pramANa saMkhyAtaguNu adhikasthAnA jANavA. e pramANe asakhyAtaguNavRddhi ane anaMtaguNavRddhi vicAravI, para`tu asa`khyAta guNavRddhi pAchaLa-pAchaLanA sa'camasthAnamAM nirvibhAga bhAgeA asaMkhyAta leAkASThAza pradeza pramANu asaMkhyAtavaDe guNavA ane anaMtaguNavRddhimAM sa`jIva pramANa ana tavaDe guNavI. A SasthAnaka vicAra sthApanA vagara maMdabuddhivALAe jANI na zake, mATe te sthApanA karmaprakRtinA paTamAMthI jANavI, ahIM graMtha vistAranA bhayathI tAvatA nathI. sthAna zUnya na rahe mATe phakta kaiMka sthApanA prakArane jaNAvIe chIe, te A pramANe, -pahelA ADI lAinamAM cAra biMduenI sthApanA karavI, ane tene kaDaka evu nAma Apavu. A badhAyanI ekabIjAthI anaMtabhAgavRddhipUrvaka vRddhi jANavI. te pachI tenAthI AgaLa asaMkhyAtabhAgavRddhinI saMjJArUpe ekaDAnI sthApanA karavI. te pachI pharIvAra paNa cAra biMdue lakhavA. te pachI ekaDA lakhavA vigere tyAMsudhI lakhavA jyAMsudhI vIsa biMduo ane cAra ekaDA na thAya. tyArabAda saMkhyAta bhAga vRddhinA bagaDA sthApavA. te pachI pharIvAra vIsabiMdue ane cAra ekaDA lakhavA. te pachI khIne khagaDA lakhavA. e pramANe vIsa-vIsa biMduenA AMtarAmAM cAra-cAra ekaDA ane te ekaDA pachI trIje ane cAthA bagaDAM lakhavA. te AgaLa vIsabiMdue ane cAra ekaDA lakhavA. e pramANe sA biMdue vIsa ekaDA ane ca cAra bagaDA thAya che. pachI pharIvAra ceAthA ahIM cAra biMdunI AgaLa vRddhinI saMjJArUpe pahelA tragaDo lakhave, te pachI pharIvAra sA biMdue, vIsa cAra khagaDA pachI khIjo tragaDAM lakhavA. e pramANe sA biMdue, vIsa ekaDAo ane cAra bagaDA thayA pachI trIjo-ceAtheA tragaDA sthApavA. te pachI cAra tragaDAnI AgaLa se biMdue, vIsa ekaDA ane cAra bagaDA lakhavA, tethI pAMcaso biTTue, sA ekaDA, vIsa khagaDA ane cAra tragaDA thAya che. ahIM AgaLa cAra biMdunI AgaLa 'asaMkhyAtaguNu vRddhinI sa'jJArUpe pahelA cAgaDA * lakhavA. te pachI pharI pAMcase khidue, sA ekaDA, vIsa khagaDA ane cAra tragaDA 56
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 pravacanasAroddhAra bhAga-2 AgaLanI jema lakhavA. te pachI bIje regaDe lakhave. e pramANe pAMcase biMdue se ekaDAo, vIsa bagaDAo ane cAra-cAra tragaDA batAvyA pachI trIje ane the cegaDe kamasara lakhavA. tyArapachI cethA cagaDAnI AgaLa pAMcamA cagaDA yogya dalikane sthApI anaMtaguNa vRddhinI saMjJArUpe pahele pAMca lAkha. e pramANe AgaLa upara kahyA krama mujaba bIjo, trIje, cotho pAMcaDe lakho. tyArapachI cethA pAMcaDAnI AgaLa pAMcamA pAMcaDAne ucita ilika lakhavA paNa pAMcaDe na lakho. tyArapachI pahelA-chelA biMdu catustravaDe paheluM SasthAna puruM thAya che. jyAre pharI pahelA pachInuM bIjuM sthAnaka lakhavAnI-sthApavAnI IcchA thAya, tyAre tenI apekSAe pahelA alaga cAra biMduo lakhavA. te pachI ekaDA vigere badhIye saMkhyAnI badhI vidhi AgaLa kahyA krama pramANe karavI. have AMkaDA ane biMduonI kula saMkhyA kahe che. A eka SasthAnakamAM cAra pAMcaDA hoya che tyArapachI pAMcavaDe guNAkAra kara" e pramANe karaNAnusAre cAra pAMcaDAne pAMcavaDe guNatA vIsa gaDA Ave che. e visa cogaDAne paNa pAMcavaDe guNatA se tragaDA Ave che. te tragaDAne paNa pAMce guNatA pAMcase bagaDA Ave che thAya che. tene paNa pAMce guNatA pacIsase (2500) ekaDA thAya che. te pacIsase ekaDAne paNa pAMce guNatA sADA bAra hajAra biMduo thAya che. A pramANe eka SasthAnakamAM sarva saMkhyA thAya che. e pramANe bAkInA sthAnakamAM paNa vicArI levuM. (1418) 261. jemanuM apaharaNa na thAya evI vyakti samaNI 1 mavagayaveyaM 2 parihAra 3 pulAya 4 mappamattaM 5 ca / caudasapuTviM 6 AhAragaM ca 7 na ya koi saMharai // 1419 // zramaNI eTale sAThavI je saMpUrNa brahmacaryanA zaraNavALI hoya te, apagataveda eTale jemaNe vedane saMpUrNa kSaya karyo che evA cha-eTale kevaLI jIve, parihAra vizuddhi cAritra tapa svIkArela munio, apramattasaMyata, caudapUrvadhara, AhAraka zarIravALA munie-A badhA jIvonuM vidyAdhara deva vigere keIpaNa duzmanAvaTathI dayAthI ke premathI eka jagyAethI bIjI jagyAe laI javArUpa apaharaNa na karI zake, ahIM caudapUrve ane AhArakaladhivALA be judA lIdhA che. kAraNa ke badhAye caudapUrvIo AhArakalabdhivALA nathI, paNa kaIka ja hoya che, te jaNAvavA mATe. (1419)
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262. aMtadvIpa cullahimavaMtapuvvAvareNa vidisAsu sAyaraM tise.| .. gaMtUNataradIvA tini sae huti vicchinnA // 1420 // auNAvannanavasae kiMcUNe parihi tesime nAmA / egorUa 1 AbhAsiya 2 vesANI ceva 3 naMgUlI 4 // 1421 // .. , . phula-laghuhimavaMta parvatanI pUrva-pazcima tarapha vidizAmAM lavaNasamudramAM traNa yojanA gayA pachI aMtadvapa Ave che. je traNaso jana vistAravALA che. kaMIka nyuna navase ogaNapacAsa (949) jana paridhivALA che. emanA 1. ekeka, ra. AbhAsika, 3. veSANika, 4. nAMgUlI nAmo che. A jabUdvIpamAM bharatakSetra ane himavaMtakSetranI sImA karanAra, pUrva-pazcimamAM lavaNasamudranA pANIne aDIne rahela tathA mahAhimavaMtaparvatanI apekSAe nAno hevAthI sulaka eTale laghuhimavaMta nAmane parvata che. te parvatanI lavaNasamudranA pAMNIne sparzathI laI pUrva-pazcima baMne dizAmAM babbe hAthInA dAMtanA AkAre be dADhAe nIkaLe che. temAM IzAna khUNAmAM je dADhA nIkaLI che, tenA para himavaMta parvatanA cheDAthI laI traNase yajana lavaNasamudramAM jaIe tyAre tyAM traNa jana lAMba-paheLe ane kaMIka nyUna navase ogaNapacAsa jananI paridhivALo ekeka nAmano dvIpa che. A dviIpane badhI bAjuethI pAMcaso dhanuSa pramANe vidhvaMbhavALI, be gAu UMcI pavaravedikA ane vanakhaMDa vIMTaLAyelA che. e pramANe badhAye aMtaradvIpa padmavaravedikA ane vanakhaMDathI vIMTaLAyelA jANavA.. " e pramANe te ja himavaMta parvatanA cheDAthI dakSiNa-pUrva eTale agnikhUNAmAM traNase jana lavaNasamudramAM jaIe tyAre bIjI dADhA upara ekeka dvIpanA pramANavALo AbhAsika nAmano dvIpa che. tathA teja himavaMtaparvatanI pazcima dizAmAM parvatanA cheDAthI laI dakSiNa-pazcima eTale naiRtya khUNAmAM traNase jana lavaNasamudramAM jaIe tyAre trIjI dADhA upara uparokta pramANuvALa vaiSANika nAmane dviIpa che. tathA te ja himavaMtaparvatanI pazcimadizAmAM parvatanA aMtabhAgathI laI pazcima-uttara eTale vAyavya dizAmAM traNa jana lavaNasamudramAM jaIe, tyAre cethI dADhA upara kahela pramANuvALo nAgolika nAmane dvIpa che. e pramANe A himavaMtaparvatanI cAre khUNA-vidizAmAM eka sarakhA pramANavALA cAra aMtaradvIpa eTale lavaNasamudramAM rahelA dvIpa hevAthI aMtaradvIpa kahevAya che. (1420-1421)
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 pravacanasAroddhAra bhAga-2 eesi dIvANaM parao cattAri joyaNasayANi / ogAhiUNa lavaNaM sapaDidisi casaya pamANA // 1422 // cattAraMtara dIvA haya 5 gaye 6 gokanna 7 saMkulIkannA 8 / evaM paMca sayAI chassaya sattaTTa nava ceva // 1423 / / ogAhiUNa lavaNaM vikkhaMbhogAhasarisayA bhaNiyA / cauro cauge dIvA imehiM nAmehiM nAyavvA // 1424 // AyaMsamiMDhagamuhA ayomuhA gomuhA ya cauroe 12 / / .. assamuhAM hatthimuhA sIhamuhA neva vagdhamuhA 16 // 1425 // tattoya AsakannA harikanna akanna kannapAvaraNA 20 / ukkamuhA~ mehamuhA vijjumuhA vijjudaMtA ya 24 // 1426 // ghaNadaMta laDhadaMtA ya gUDhadaMtA ya suddhadaMtA ya 28 / vAsahare siMharimi ya evaM ciyaH aDhavIsAvi // 1427 // tinneva huMti AI eguttara vaDDhiyA nvsyaao| ogAhiUNaM lavaNaM tAvaiyaM ceva vicchinnA // 1428 // A dvIpathI AgaLa pita-patAnI dizAmAM cAra jana lavaNasamudramAM gayA pachI cAra ejana pramANu vistAranA 1. hakaNuM, ra. gajake3, gokarNa, 4, zaLakulIkaNuM-nAmanA cAra AMtaradvIpa che. e pramANe pAMca, cha, sAta, AThase ane navase jana lavaNusamudramAM avagAhatA laMbAI-paheLAImAM sarakhA pramANuvALA cAra-cAra dvIpa A nAmanA jANavA, 2. Adazamukha, meMdramukha, adhomukha, gaumukha, 3. azvamukha, hastimukha, sihamukha, vyAghramukha, 4. azvakarNa, harikaNuM, akaNuM ane karNAvaraNu, pa. ulakAmukha, meghamukha, vidhumukha, vindata 6, ghanadata, laSTadaMta, gUDhadata ane zukradata.. | zikhari varSadhara parvata para paNa A pramANe ja aThAvIsa dvIpa jANavA. traNasethI zarUAta karI eka eka vadhatA-vadhatA navase jana sudhI lavaNusamudramAM oLaMgatA teTalA ja vistAravALA dvIpo Ave che. tyAra pachI A e koka vigere cAre dviIpanI pachI AgaLa IzAna vigere cAre vidizAomAM cAra-cAra ejana lavaNasamudramAM jatA cArase yejanA lAMbA pahelA jabUdvIpanI vedikAthI cArase jana pramANanA AMtare hayaka, gajIkaNuM karyuM,
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262. aMtarlIpa 445 zaSphalIkaNa nAmanA cAra aMtaraMDhI che. te A pramANe ekekanI AgaLa hayaka, AbhAsikanI AgaLa gajakarNa, vaivANikanI AgaLa gokarNa ane nAMgalikanI AgaLa zaklIkaNuM. e pramANe AgaLanA dviIpamAM paNa vicAravuM. tyArapachI A hayakarNa vigere cAre dvIpanI AgaLa yathAkrame IzAna vigere dareka vidizAomAM pAMca pAMcase jana oLaMgI pAMcase lejanA lAMbA pahoLA ane jabUdvIpanI vedikAthI pAMcase jana pramANa AMtare 1. Adarzamukha, 2. meDhamukha, 3. adhomukha, 4. gaumukha nAmanA cAra dvIpe che. A ATha mukha vigere cAra dviIpanI AgaLa pharI yathAkramAnusAre IzAna vigere dareka vidizAmAM cha-cha jana oLaMgyA pachI cha-cha yeAjana lAMbA, pahoLA ane je bUdvIpanI veTikAthI cha ja pramANanA AMtare 1. azvamukha, 2. hastimukha, 3. siMhamukha ane 4. vyAdhramukha nAmanA cAra, dvIpa che. A azvamukha vigere cAre dvIpanI AgaLa pharI IzAna vigere dareka vidizAmAM yathAkrame sAtaso yAjanA gayA pachI sAtase yeAjana lAMbA-pahoLA vistAravALA ane jaMbudvIpanI vedikAthI sAta jana pramANunA aMtare 1. azvakarNa, 2. harika, 3. akaNuM, 4. karNaprAvaNa nAmanA cAra dviIpa che. A azvakarNa vigere cAre dvIponI AgaLa yathAkrame IzAna vigere dareka khUNAmAM AThe-ATha jana oLaMgyA pachI AThase yeAjana lAMbA pahoLA vistAravALI ane jabUdvIpanI vedikAthI ATha ja pramANanA AMtare 1. ulkAmukha, 2. mevamukha, 3. vinmukha, ane 4. vidyudaMta nAmanA cAra dvIpa che. tyArabAda A ukAmukha vigere cAre dviIpathI AgaLa yathAkrame IzAna, vigere cAre vidizAomAM dareka upara nava-navase jana lAMbA-pahoLA vistAravALA ane jabUdviIpanI vedikAthI navase jana pramANunA AMtare 1. ghanadaMta, 2. laSTakaMta, 3. gUDhadaMta, 4. zuddhadaMta nAmanA cAra kapa che. A pramANe himavaMta parvatanI cAre vidizAomAM badhA maLI aAvIsa drIpe che. e pramANe zikhari-vaSadhara parvatanA paNa lavaNa-samudranA pANIne sparzathI laI uparokta pramANa ane aMtaravALA cAre vidizAomAM ekeka vigere nAmanA aThThAvIsa dviIpa kahevA. AthI badhA maLI chappana (56) aMtaradvIpa thAya che. (1422 thI 1428), ' have A dvIpa para rahelA manuSyanuM svarUpa kahe che. saMti imesu narA vajjarisahanArAya saMhaNaNa juttA / samacauraMsaga saMThANa saMThiyA deva samarughA // 1429 // aTThadhaNussayadehA kiMcUNAo narANa itthIo / paliya asaMkhijjaI bhAga AUyA lakSaNoM veyA // 1430 / /
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 pravacanasAroddhAra bhAga-2 lavaNa samudramAM pa3 antIdhana dekhAva uttara lavaNa eravata kSetra ooooo 001 Der ble c, 2006 oooo bharatakSetra 24 kapa ooool 000O upara kI samudra - dakSiNa -
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ '447 26. aMtarlIpa .. dasaviha kappadumapattavaMchiyA taha na tesu dIvesu / sasi mara gahaNa makkUNa jUyA masagAiyA huMti // 1431 / / A dvIpa para rahelA puruSo va SamanArAcasaMghayaNu yukta, samacaturastra saMsthAnavALA-saMsthita ane deva jevA rUpavALA puruSe ATha dhanuSa UMcA, strIo puruSathI kaMIka nyuna UMcI ane palyopamanA asaMkhyAta bhAganA AyuvALA, samagra zubhalakSaNa yukta, strIpuruSa yugalarUpe rahelA, tathA dasa prakAranA kalAvRkSo pAsethI Icchita vastu meLavanArA manuSya heya che. tathA e dvIpa para caMdra, sUryanuM grahaNa, mAMkaDa, ju, mazaka eTale mazI vigere hotA nathI. A badhAye aMtaradvIpamAM haMmezA manuSya vase che. teo vajaRSabhanArAcasaMghayaNavALA, samacaturasa saMsthAnavALA, devakanA deva jevA rUpa lAvaNya AkAravaDe zebhatA zarIravALA, AThase dhanuSa pramANa zarIranI UMcAIvALA, strIone kaMIka nyUna A UMcAI jANavI tathA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa AyuSyavALA badhI jAtanA zubhalakSaNe jevA ke tilaka, maSA vigerethI yukta, strI-puruSanA yugalamAM rahenArA, dasa prakAranA kalpavRkSe pAsethI Icchita bhega sAmagrI meLavanArA, svAbhAvikapaNe ja alpa krodha, mAna, mAyA, lebhavALA, saMtoSI, utsukatA vagaranA, mRdutA-namratA ane saraLatA yukta mamatvanA kAraNarUpa maneharamaNi, sonuM, motI vigere hovA chatAM paNa e padArthanA mamatva ke Agraha vagaranA, bilakula verAnubaMdha vagaranA, paraspara svAmI-sevakabhAva vagaranA hevAthI ahamindra bhAvavALA, hAthI, ghoDA, UMTa, gAya, baLada, bheMsa vigere hevA chatAM paNa tenA vaparAzathI parAMbhukha-vaparAza na karanArA, page cAlanArA, tAva vigere rogo ane bhUta-preta-pizAca-graha vigerenA dukhethI rahita, caturthabhakta eTale eka divasanA aMtare-AMtare divase AhAra lenArA. zAli (DAMgara) vigere anAja hovA chatAM paNa tene banela AhAra nathI karatAM paraMtu sAkarathI paNa anaMtaguNa mIThI mATI ane cakravartInA bhejanathI paNa adhika mIThA kalpavRkSanA phaLone AhAra kare che. 64 pAMsaLIvALA, cha mahinA AyuSya bAkI rahe tyAre strI puruSarUpa eka yugalane janma Ape che ane egaNyAsI (79) divasa tenuM pAlana kare che. a5neha ane alpakaSAyavALA hovAthI marIne devalokamAM jAya che. temanA maraNa phakta khAMsI, bagAsu, chIMka vigerethI ja thAya che, paNa zarIra pIDA dvArA thatuM nathI. tathA te dviIpa para aniSTatAnA sUcaka evA sUrya-caMdra grahaNa zarIrane upadrava karanArA mAMkaDa, jU, mazI, mAkhI vigere hetA nathI. je sApa, vAgha, siMha vigere hoya che, te paNa manuSyane upadrava karI zakatA nathI. ane paraspara paNa hiMstha-hisaMkabhAve vartatA nathI kAraNa ke kSetraprabhAvathI raudrabhAva
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 pravacanasAroddhAra bhAga-2 vagaranA che. AthI teo paNa marIne devalokamAM ja jAya che. tyAMnI jamIna paNa dhULa, kAMTA, kAdava vigerethI rahita ane badhA dethI rahita, badhI jagyA samatala ane ramaNIya-suMdara hoya che. ahIM AgaLa je gAthA sivAyanuM kahyuM che, te badhuM upalakSaNathI - jANavuM. (1429-1430-1431) 263. "jIva-achavanuM alpabadutva nara 1 neraIyA 2 devA 3 siddhA 4 tiriyA 5 kameNa Iha huMti / thova 1 asaMkha 2 asaMkhA 3 aNaMtaguNiyA 4 anaMtaguNA 5 // 1432 // manuSyo thoDA, tenAthI nArako asaMkhya guNa, tenAthI de asaMkhya- guNa tenAthI siddho anaMta guNA, tenAthI tiya ce anaMtaguNa hoya che. sahuthI gheDA manuSya che. kAraNa ke saMkhyAnA koDAkroDa pramANa rUpe che. ekaDAne ivAra ThANA bamaNo karavAthI je rAzi Ave teTalA manuSya che. emanAthI nArake asaMkhyAta guNuM che. kAraNake aMgula pramANa kSetramAM rahela pradeza saMkhyAnA prathama vargamULane trIjA vargamULa sAthe guNatA jeTalI pradeza saMkhyA Ave, teTalA pramANa ghana karela leTanI eka pradezavALI zreNamAM jeTalA AkAza pradeze haya, teTalA pramANu nArakanA ja che, kAraka che. te nArakethI de asaMkhyAta guNa che. vyaMtare ane jatiSIe e baMne alaga-alaga prataranA asaMkhyAtamAM bhAge rahela zreNImAnA AkAzapradezanA samUha jeTalA che. enAthI siddho ane saguNA che kAraNa ke kALa anaMta che ane che mahinAmAM avazya ke IpaNa mekSamAM jAya che ane tyAM gayelA pharI tyAMthI ke I pAchA AvatA nathI. , emanAthI paNa tiya anaMtaguNa che. kAraNa ke anaMtakALe paNa eka nigadanA - anaMtamA bhAge rahela jIva samUha ja kSe jaze-gayela che ane tiryaMcagatimAM te - asaMkhyAta nigada che ane dareka nigodamAM siddhothI anaMtaguNa jIva rAzi che. (1432) * :" nAraka, tiyaca, manuSya, deva siddharUpa pAMca ivenuM alpa* bahuva kahyuM. have nArake, tirya, tiyaNiI manuSya, manuSya strIo, deva-devI ane siddharUpa ATha nuM alpabadutva kahe che. nArI 1 nara 2 neiyA 3 tirincha 4 sura 5 devi 6 siddha 7 tiriyA 8 ya / thova asaMkhaguNA cau saMkhaguNA'NataguNa donI // 1433 // : nArIo sahuthI theDI, tenAthI manuSyo asaMkhyaguNuM, tenAthI - nAraka asaMya guNa, tenAthI tiya strIo asaMkhyaguNI, tenAthI
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263. jIva-ajIvanuM alpamahtva devA asa`khyaguNA, tenAthI devI asaMkhyaguNI, tenAthI siddho ana'taguNA ane tenAthI tiya ce anaMtaguNA che. 449 manuSya strIe sakhyAtA kADA-koDI pramANuvALI hAvAthI sahuthI thADI che. tenAthI manuSya, asaMkhyaguNA che. kAraNake ahIM manuSyathI sa...mUSTima manuSyA paNa vedanI vikSA karyA vagara levA. te samUcchima manuScA ulaTI, nagaranI khALa vigeremAM utpanna thatA haoNvAthI asaMkhyAta hoya che. manuSyAthI nAraMka asa'khyAtaguNA che. utkRSTathI paNa manuSyA zreNInA asakhyAtamA bhAge rahelA pradezAnA samUha-rAzi jeTalA che. nArakA tA azula pramANa kSetranA pradeza rAzinA pahelA va mULane trIjA vargamULa sAthe guNutA jeTalI sakhyA Ave, teTalI zreNImAM rahelA AkAzapradeza rAzi pramANu che, mATe manuSyAthI asaMkhyaguNA che. emanAthI tiya "castrIe asa khyAta guNI che. prataranA asaMkhyAtamA bhAge rahela saMkhyAta zreNImAM 2hela AkAzapradeza rAzipramANa che. tenAthI devA asaMkhyAtaguNA che. asaMkhyAta guNaprataranA asaMkhyAta bhAge rahela asaMkhyAta zreNimAM rahela pradezarAzi jeTalA che. te devAthI devIe batrIsa guNI hAvAthI devIe sakhyAtaguNI che. e devIethI siddho anaMtaguNA ane tenAthI tiya "cA anaMtaguNA che. enuM kAraNu AgaLanI gAthAmAM kahyA mujaba jANI levuM. (1433) have sAmAnyathI jvAnI kAya vizeSAnusAre alpamahutva kahe che. tasa te puDhavi jala vAukAya akAya vaNassai sakAyA / tho asaMkhaguNAhi tini doDaNaMta guNa ahiyA || 1434 || sa apa che, agnikAya, pRthvIkAya, aplAya, vAukAya, akAya asaMkhyaguNu adhika vanaspatikAya ane sakAya anaMtaguNu adhika che. sahuthI gheADA trasakAya jIvA che kAraNake eindriya vigere ja trasakAya che. ane teo bIjI kAryAnI apekSAe ati gheADA che. temanAthI agnikAya jIvA asaMkhya guNA che, kAraNake asaMkhyAta leAkAkAza pradeza pramANa che. temanAthI pRthvIkAya jIvA vizeSAdhika che. ghaNA asaMkhyAtA lAkAkAzapradeza pramANa che. temanAthI apkAya jIvA vizeSAdhika che. ati ghaNA asaMkhya leAkAkAza pradeza pramANu che. temanAthI vAyukAya jIvA vizeSAdhika che. ati--ati ghaNA asakhyAtA leAkAkAza pradeza pramANa che, temanAthI akAya eTale zarIra--kAya vagaranA jIvA ana taguNA che, kAraNake siddho anaMta che. temanAthI vanaspatikAyanA jIvA anaMta lAkAkAza pradeza rAzi pramANu hAvAthI anaMta caNA che. temanAthI sakAya eTale zarIravALA jIvA vizeSAdhika che. kAraNake temAM pRthvIvigere savajIvAnA samAveza thatA hovAthI. (1434) kAya 57
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 have ekendriya vigere jAtinI apekSAe jIvanuM apamahatva. paNa cau ti du ya aNidiya aigidi saiMdiyA kamA huti / thovA tinni ya ahiyA do'NataguNA visesahiyA // 1435 / / paMcendriya, caurendriya, teIndriya, beIndriya, aniMdriya, ekendriya ane saIndriya jIvo anukrame thoDA pachI traNa adhika, be anaMtaguNa ane vizeSAdhika che. badhAthI cheDA paMcendriya jIve che. saMkhyAtA koDAkaDI jana pramANa viSkabha sUci pramANa prataranAM asaMkhyAtamA bhAge asaMkhya zreNimAM rahela AkAzapradeza rAzi jeTalA che. temanAthI cauraddhi vizeSAdhika che, kAraNake temanI te ja vidhvaMbha sUci ghaNuM saMkhyAtA keDA keDI jana pramANuvALI che. temanAthI teIndriya vizeSAdhika che, kAraNa ke temanI te viSaMbha sUcie ati ghaNu saMkhyAtA koDAkeDI jana pramANuvALI che. temanAthI beIndriya jIvo vizeSAdhika che, kAraNake temanI te viSThabha sUci ati-ati ghaNA saMkhyAtA kaDAkoDI jana pramANavALI che. temanAthI Indriya vagaranA cha siddho anaMtaguNa che, kAraNa ke teo anaMta che. temanAthI ekendriye anaMtaguNa che, kAraNake siddhothI vanaspatikAyanA jIve anaMta che. temanAthI paNa IdriyavALA jI vizeSAdhika che, kAraNake temanAmAM beIndriya vigere jIvane samAveza thAya che. (1435) have jIva pudgala vigerenuM a5 bahu-kahe che. jIvA poggala samayA dana paesA ya pajjavA ceva / thovANatANatA visesaahiA duve'NaMtA // 1436 // jI, pudagala, samaya, dravya, pradeza ane paryAya-e sahuthI thoDA pachI anaMta, anaMta, vizeSAdhika, anaMtA-anaMtA anukrame jANavA. kahevAtI cAlu viSayanI apekSAe sahuthI gheDA jIve che. jethI pudagale anaMtagaNu che. ahIM paramANu kripradezika vigere alaga-alaga dravya che. te dravya sAmAnyathI traNa prakAre che. 1. pragapariNuta, 2. mizrapariNata, 3. vizrasApariNata. temAM pravega pariNuta dravya paNa chathI anaMtaguNA che. kAraNa ke ekeeka jIva anaMta jJAnAvaraNa vigere karma pudaMgalanA skaMdhevaDe vIMTaLAyelA che. prayoga
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264. yuga pradhAna AcAryonI saMkhyA 451 pariNatathI mizrapariNata pudrale anaMtaguNa che. tenAthI paNa vizvasA eTale svAbhAvika pariNata anaMtaguNA che. mATe jIthI mudrale anaMtaguNa kahyA che, te barAbara che. te pulathI kALanA samaye anaMtagaNuM che, kAraNa ke eka ja paramANunA dravya, kSetra, kALa, bhAva vizeSa saMbaMdhanA kAraNe anaMtA samaye thaI gayelA hoya che. jema eka paramANunA anaMtA samaye che, tema badhAye paramANunA, badhAye ddhipradezI vigere dareka skanA ja anya-anya dravya, kSetra, kALa, bhAvanA saMbaMdhathI anaMtA samaye pasAra thayelA che. AthI nakakI thAya che ke pulethI samaye anaMtaguNa che. prazna:- te samayathI badhA dravyo vizeSAdhika che te zI rIte? javAba - ahIM je upara addhA eTale kALanA samaye kahyA che, te pudagalethI anaMtaguNa che, ane te dareka samaye dravya ja che. tethI dravyanI vicAraNAmAM te samaye paNa levAya che. tathA sarva dravyamAM badhAye jIvadravya, badhAye pudgala dravyo ane dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya rU5 dravyone paNa samAveza karAya che. te badhAye bhegA thaIne paNa addhA samayanA anaMtabhAga jeTalA ja thAya che, te umeravA chatAM paNa kaMIka theDI ja adhikatA thAya che. AthI addhA samayathI sarvadravya vizeSAdhika che. te sarva dravyathI sarva pradeza anaMtaguNa che. kAraNake eka alakAkAza dravyanA ja sarva pradeze, sarva dravyathI anaMtaguNa che. tenA sarva pradezathI sarva paryAye anaMtaguNa che. kAraNake , eka-eka AkAzapradezamAM anaMtA agurulaghuryAye rahelA che. (1436) . 264. "yugapradhAna AcAryonI saMkhyA : ' . . . . .. kAsuparaho sUrI hofNaMti juvAna kAriyA . . . . . . . . aja suhammappabhiI causa hiyA dunni ya sahassA // 1437 // .............. Arya sudharmAsvAmi vigere be hajAra ne cAra yugapradhAna AcAryo duSpasahasUri sudhI thaze. A avasarpiNamAM pAMcamA duSamA ArAnA aMta samaye be hAtha UMcA zarIravALA, vIsa varSanA AyuSyavALA, tapavaDe ghaNuM karmono kSaya karavA dvArA najIka karyuM che muktirUpI ghara-gRha jemaNe, zuddha aMtarAtmavALA, phakta dazavaikAlika mAtra sUtranA dhAraka | hevA chatAM paNa cauda pUrvadharanI jema IndravaDe pUjya evA duusabhasUri nAmanA, badhAthI chellA AcArya thaze. tethI temane AvarI laIne ahIM jaNAvyuM che. A rAt eTale sarva--heya eTale choDavA gya dharmothI je dUra rahelA che te Arya. te Arya sudharmAsvAmi :vigere che, vigere-pratipadathI jaMbUsvAmI, prabhavasvAmI, zayyabhavasUri vigere AcArya paraMparA levI.
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45ra " . . .. - pravacanasAroddhAra bhAga-2 : yugapradhAna eTale te kALamAM rahela arihaMta paramAtmAnA AgamonA rahasyanI jANakArIpaNAthI tathA viziSTatara mUlaguNa-uttaraguNayukta te-te kALanI apekSAe bhAratakSetramAM pradhAna eTale zreSTha mukhya je AcAryo te yugapradhAna kahevAya che. te AcArya be hajAra ne cAra thaze. bIjA AcAryo kahe che ke cAra nyUna ochA be hajAra eTale ogaNIsase cha-- (1996) thaze. AmAM tava te sarva kevali jANe. mahAnizItha graMthamAM kahyuM che ke, A pramANe AcAryonI paMcAvana lAkha karoDa, paMcAvana hajAra karoDa, paMcAvana karoDase eTalI saMkhyA thaze. 1. A saMkhyA sAmAnya muni pati eTale AcAryonI apekSAe jANavI. kAraNa ke tyAM ja kahyuM che ke, "A sAmAnya AcAryomAMthI sarvottama AcAryanA bhAMgAmAM aneka guNagaNathI alaMkRta tIrthakara samAna guruo-AcAryo gaNAya che. (1437) 265. utsarpiNanA aMtima jinanA tIrthanuM pramANu osappiNiaMtimajiNa-titthaM siririsahanANapaJjAyA / saMkhejA jAvaiyA tAvayamANaM dhuvaM bhavihI // 1438 // ahIM RSabhadeva bhagavAnane kevaLajJAnane paryAya eka hajAra varSa jUnA ekalAkha pUrva varSa che. tethI e pramANenA svarUpavALA jJAnaparyAnI paNa jeTalA pramANa saMkhyA thAya, teTalA pramANamAM utsarpiNInA aMtima vIsamA bhadrakRta nAmanA jinezvaranuM tIrtha eTale zAsana haze. eTale chelA jinezvaranuM zAsana saMkhyAtA lAkhapUrva varSa cAlaze e bhAvArtha che. (1438), 266. devane pravicAra do kAyappaviyArA kappA phariseNa doni do ruve / . sadde do caura maNe natthi viyAro uvari yatthI // 1439 // pahelA be devalokamAM kAyamavicAra hoya che. pachI be devalokamAM 5za, pachI be devalokamAM rUpadarzana, pachI be devalokamAM zabda zravaNa pachI cAra devalokamAM mane vicArarUpa ane tenI upara vicAra nathI. - jo e zabda maryAdAvAcI che. 5 zabdavaDe tyAM rahela devo jANavA. tethI A pramANe artha thAya che.
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266. tene pravicAra 453 bhavanapati, vyaMtara, jatiSI ane IzAna sudhInA pahelA be devakanA deva philaNa puruSavedanA udayanA prabhAve manuSyanI jema maithunakriyAmAM Asakta thaI sarvAgINa kAya kalezajanya sparzarUpa AnaMda prApta karI saMteSa pAme che, bIjI rIte nahIM. zarIravaDe manuSya strIpuruSanI jema jemanuM maithunasevana che, te kAyapravicAravALA kahevAya. - sanatakumAra ane mahendra-e be devakanA deva spezavaDe sapravicAra eTale maithuna sukha mAnanArA che. te deve jayAre maithunanI IrachAvALA thAya, tyAre devIonA stana vagere avaya sAthe ramata karavAvaDe ja kAyamaithunavALA dethI anaMtagaNu sukha prApta kare che. ane saMtaSita thAya che tathA devIone paNa devaDe sparza karAvAthI divya prabhAvanA kAraNe zuka pulane saMcAra thavAthI anaMtagaNu sukha utpanna thAya che ane zarIranI kAMti vadhe che. A pramANe AgaLanA devAmAM paNa vicAravuM. brahmaleka ane lAMtadevakanA deva, devIenA rUpa jevAvaDe mithunasukha mAnanArA che. eTale devIonA divyaunmAda karAvanArA rUpa jovA vaDe ja tyAM rahelA deve mithuna sukhane pAme che. zukra ane sahastrAra-e be devakanA deva devIonA zabda, avAja, sAMbhaLavA vaDe maithunasukha mAne che. eTale devIonA vilAsa yukta gIta, hAsya, balavuM, AbhUSaNenA avAja vagere AnaMdakAraka avAja sAMbhaLI tyAM rahela deve upazAMta vehavALA thAya che. * Anata, prAkRta, AraNa, azruta-e cAra devalokanA ke manavaDe mithunasukhane mAnanArA hoya che. te dene jyAre maithunanI IcchA thAya tyAre devIone manamAM lAve che. tyAre te devIo paNa temanA saMka95thI ajANa hovA chatAM tevA prakAranA svabhAvathI ja addabhuta zaNagAra sajI pitAnA sthAnamAM ja rahI UMcAnIcA manane dhAraNa karatI manavaDe ja bhaMga mATe taiyAra (hAjara) thAya che. tethI A pramANe ekabIjAnA mananA saMkalpa vaDe divya prabhAvathI ja devIomAM zukra putrane saMkrama thAya che. jethI baMnene kAyamaithuna karatAM paNa anaMtagaNu sukha utpanna thAya che ane tRpti pAme che. uparanA veyaka anuttaramAM ramI sAthe maithuna bilakula nathI. (1439) AthI ja kahe che. gevijjaNuttarekheM appaviyArA havaMti savvasurA / sappaviyAraThiINaM aNataguNasokkhasaMjuttA // 1440 // navagreveyakamAM ane pAMce anuttaramAM badhAye deve avicArI eTale maithuna sevanathI rahita che. praznaH - te pachI te apravicArI dene jarApaNa sukha maLaze nahIM ne? ' 'uttara - nA. te apravicArI de, sapravicArI devo karatA anaMtaguNa sukhavALA hoya che. kAraNa ke atialapa mehadayanA kAraNe prazamasukhamAM magna hoya che. paraMtu te de tevA prakAranA bhava svabhAvanA kAraNe cAritranA pariNAma vagaranA hovAthI brahmacArI kahevAtAM nathI.
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra67. kRSNarAjI paMcamakappe rilumi patthaDe aTTha kaNharAIo / . samacauraMsakkhADayaThiio do do disicaukke // 1441 // pAMcamA devalokanA ziSTa pratare ATha kRSNarAjIo che. je samarasa akhADAnA AkAre rahelI tathA cAre dizAmAM be-be che. pAMcamA brahmaleka nAmanA devalokamAM trIjA rijha nAmanA prataramAM ATha kRSNarAjIe che. kRSNarAjI eTale bhIMtanA AkAre rahelI sacitta-acit pRthvI pariNAmarUpa, pula vizenI paMktio che. te paktio samarasa che. eTale badhI dizAomAM cAre khUNAo sarakhA hoya, te samarisa kahevAya. AthI te kRSNarAjIo akhADAnA AkAranI lAge che, akhADe. eTale jevAnA (nATaka vagere)nA sthAnamAM besavAnA , Asana vize, te akhADA kahevAya-ema prajJaptinI TIkAmAM vyAkhyA karI che. ' ' have akhADAnA AkAre pUrva vagere cAre dizAmAM be-be kRSNarAjIe A pramANe rahI che. pUrva dizAmAM uttara-dakSiNamAM be, dakSiNa dizAmAM pUrva-pazcimamAM be, uttaramAM pUrva-pazcimamAM be ane pazcimamAM uttara-dakSiNamAM be-ema badhI tirjIvistAravALI che. (1441) 'have te kRSNarAjanuM ja svarUpa kahe che. putvAvarauttaradAhiNAhi majjhilliyAhi putttthaao| .. kALiyArayvA sArA vahiyArA 4jarA . pUrva, pazcima, uttara, dakSiNadizAmAM vacce rahelI kRSNarAjIvaDe anukrame dakSiNa, ke uttara, pUrva, pazcimadizAmAM bahAra rahelI kRSNarAjIone sparza karAya che. Ane bhAvArtha e che ke . . .' ' . ' ' ', ' -' ' . pUrva dizAmAM aMdara rahelI kRSNarAjI dakSiNa dizAmAM bahAra rahela kRSNarAjIne sparze che. e pramANe dakSiNamAM aMdara rahelI kRSNarAja pazcimanI bahAra rahela kRSNarAjIne - paze che. pazcimamAM aMdara rahelI uttaramAM bahAra rahelIne sparze che. " uttaramAM aMdara rahelI pUrvamAM bahAra rahelIne sparze che. (1442) 'enI sthApanA A pramANe che. ane khUNAne vibhAga A pramANe thAya che. puvvAvarA chalaMsA taMsA puNa dAhiNuttarA bajjhA / . abhaMttaracauraMsA: savvAvi ya kaNharAIo // 1443 / /
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 267. kRSNarAjI 455 a7SaNarAjI citra parvadizA 700 divanA parivAra vALA. Aditya devo nivAsa IzAna 700devAdhipati sArasvata devaDa - vAlo valideva 14 1400 davA anidIzA parivAra : u 20adhaiimAlI 80 supratiSThAbha uttara dizA 800 deva parivAra agnideva 9 vairAya) 3. riSTAbha harivala0 le ve 40mabhaMkara varaNadava 14 1400 dava parivAra dakSiNa dizA ghadra caMdvAbha 1012 fe os vAyavya dizA 900 devaparivAra avyAbAdhava ba-7, 7000 devaparivAra GrUJ expNung 0009 1183] remain A citra aSTabhu thAna che e jhAjhA jyA tamaya S SSS vi2ma pAme che, tyAM rahai brahmalakanAja vitare kyAM nava kalika vimAna cAre dizAva aAvyA che. tenA asala hake dizAma trikoNa acUkta dhakko boe Dala thaIne uSNa : rAjI mAne kUla 8 ke te atara kaol2jI patakAlukA [akhADAvatu ! ene jarNa trikoNAkAra karyo che. ha@Achu vaimAnika devakRta che. mAthAma alaga cIna sahaja, vikaMbha haiyu - sa3,palipa apa thI sahamra nA phaUrAjI prI paSiUAma 2 che. pariNAma.ha5 naliyama na thAya che.
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 pravacanasArIdvAra bhAga-ra pUrva pazcimamAM rahelI e bahAranI kRSNarAjIe cha khUNAvALI thAya che ane uttara dakSiNamAM bahAra rahelI e kRSNarAja traNa pUNAvALI thAya che ane aMdara zkelI khadhIye eTale cAre kRSNarAjIe cAra khUNAvALI eTale cArasa thAya che. (1443) have A kRSNarAjIonuM pramANa kahe che. AyAmaparivakheveddi tANa assaMkhajoyaNasahassA / saMkhejasahassA pUrNa vikkhaM me kaNharAINaM || 1444 || te kRSNarAjIonI lakhAI ane piridha asaMkhyAtA hajAra caiAjana pramANanI che. viSNubha eTale vistAra eTale paheALAi sakhyAtA hAra cAjananI che. (1444) have A kRSNarAjImAM rahelA vimAnAnI sayAjanA kahe che. IsANadisAIsuM eyANaM aMtaresu aTThasuvi / a vimANAI taha tammanjhe ekagavimANaM ||1445 // A ATha kRSNurAjIenA IzAna vigere dizAenA AMtarAmAM eTale e kRSNarAjIonI vacce rahelI khAlI jagyAmAM ATha vimAnA che tathA te ATha vimAnAnI kharAkhara vaccenA bhAge eka vimAna che. (1445) have te vimAnAnA nAma kahe che. aci 1 taha'ccimA li 2 vairoyaNa 3 pabhaMkare ya 4 caMdAbhaM 5 / sAmaM 6 muddAma 'cha suvaThThAmaM 2 8 TThiAma 1 // 44 // 1. abhyaMtara pUrva kRSNarAjInI vacce arcivimAna che. 2. e pramANe pUrvamAM arcimAli, 3. abhyaMtara pU` dakSiNamAM vairAcana, 4. dakSiNamAM prabha'kara, pa. abhya'tara dakSiNa pazcimamAM candrAbha, 6. pazcimamAM sUrAbha, 7. abhya'tara pazcima uttaramAM zukrAbha, 8. uttaramAM supratiSThAbha, 9. badhI kRSNarAjIonI vacce SThiAbha nAmanuM vimAna che. (1446) have emAM rahelA devA kahe che, aTTAraTThiyA vasaMta logaMtiyA muga tesuM / sattabhavabhavaMtA girjati imehiM nAmehiM | 1447 // te kRSNarAjIonA ATha AkAzabhUminA AMtarAmAM rahelA agni vagere vimAnAmAM leAkAMtikadevA rahe che. le eTale brahmalAkanA cheDe rahenArA, je devA te leAkrAMtika kahevAya che. te devAnI Asthiti ATaeN sAgaropama che tathA te devA sAta ATha bhavAmAM meAkSane pAmanArA che. e devA AgaLa kahevAze, te nAmeAthI paNa kahevAya che. AlAya che. (1447)
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 asajajhAya 457 have vimAnanA kramAnusAre te nAme kahe che, sArassaya 1 mAiccA 2 vaNhI 3 varuNA ya 4 gaddatoyA 5 ya / tusiyA 6 avvAbAhA 7 aggicA 8 ceva riTThA ya 9 // 1448 // 1. sArasvata 2. Aditya 3. vahunaya 4. varUNa 5 gaI teya 6. tuSita 7. avyAbAdha 8. Agneya AnumatAMtare nAma maruta paNa che. 9, rijha-A sArasvata vagere lekAMtika deva svayaMsaMbuddha hovA chatAM jinendra devane potAno ka5 eTale AcAra che-ema mAnIne dikSAnA samayathI eka varSa pahelA "he! bhagavana sarva lokene -jIne hitakArI tIrtha pravartA" ema bodha Ape che. (1448) have A devane parivAra kahe che. paDhamajuyalaMmi satta u sayANi vIyaMmi caudasa sahassA / taie satta sahassA nava ceva sayANi sesesu // 1449 // sArasvata ane Adityano bhege parivAra sAtasone sAta (707) devAno che. e pramANe vahina ane vArUNane caudahajArane cauda dene, gardaya ane tuSitano sAtahajArane sAta (7007) devone, bAkInA avyAbAdha Agneya ane rijhano navasene nava dene parivAra che. (1449) 268. asakjhAya saMjamaghA 1 uppAye 2 sAdivve 3 vuggahe ya 4 sArIre 5 / mahiyA 1 saccittarao 2 vAsammi ya 3 saMjame tivihaM // 1450 // mahiyA u gambhamAse saccittarao ya IsiAyaMba / vAse tini pagArA bubbuya tavvaja phusie ya // 1451 // 1. saMyamaghAti 2. utpAta 3. sAdivya 4, vyuhagraha 5. zArIrika emAM saMyamaghAti traNa prakAre che, 1. mahikA 2. saciraja 3. varasAda. temAM mahikA garbha mAsamAM heya che. kaMIka tAmravarNI sacittaraja, varasAda traNa prakAre che. 1. buddabudra, buddabud vagarane 3. kusita eTale te jaLasparzikArUpa. A eTale maryAdApUrvaka, eTale siddhAMtamAM kahela maryAdApUrvaka je adhyayana karavuM, bhaNavuM te adhyAya, supyuM eTale sAro AdhyAya te svAdhyAya. te svAdhyAya jayAre na 58
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 458 pravacanasAroddhAra bhAga-2 thAya tyAre asvAdhyAya kahevAya. jema lehI vagere, te asvAdhyAya. mULabhedranI apekSAe be prakAre che. 1. Atmasamutya 2. parasamuW 1. Atmasamuntha eTale svAdhyAya karavAnI IcchAvALAthI ja utpanna thayela je asvAdhyAya, te AtmasamuO asvAdhyAya kahevAya che. 2. parasamutya eTale svAdhyAya karanAra sivAya bIjA dvArA utpanna thayela asvAdhyAya, te parasamuntha asvAdhyAya. te parasamuthamAM ghaNuM vaktavya hovAthI tene prathama kahe che. te parasamutya asvAdhyAya pAMca prakAre che. 1. saMyamaghAtI-saMyamo padhAtika 2. utpAti nimittaka- tpAtika 3. devatAprayukta-sadaiva 4. vyuhagraha eTale yuddha 5. zarIrajanya zArIrika, A pAMca asajajhAyamAM svAdhyAya karavAthI sAdhune tIrthakaranI AjJAbhaMgane deSa lAge che. 1 saMyamaghAtI : te saMyamapaghAta viSayaka asvAdhyAya paNa traNa prakAre che. 1. mahikA 2. sacittara-3 varasAda. have A traNa bhedanI kramasara vyAkhyA kare che. 1. mahikA je garbhamAsamAM ghUmarI eTale ghUmmasa rUpe paDe che je prasiddha che. kArtika vagerethI laI mahA mahinA sudhInA mahinA garbhamAsa kahevAya che. te ghUmmasa paDatAnI sAthe ja badhuye aSkAyathI bhAvita thaI jAya che. 2. sacittaraja eTale vyavahArathI sacitta je dhULa, te sacittaraja che. je jaMgalanA pavanathI uDelI jhINuM dhULa rUpe che. te sacittaraja raMgathI dizAMtaramAM kaMIka tAmravarNa raMganI jaNAya che. te sacittaraja satata paDavAthI traNa divasa pachI badhu sacitta pRthvIkAyamaya thaI jAya che. 3. varasAda traNa prakAra che. 1. buddabukra eTale ke varSAda (varasAda) paDatA pANImAM parapoTA thAya, te buddabuddha varasAda kahevAya che. 2. buddabuddha vagarane eTale parapoTA vagarane bIje varasAda 3. kusita eTale jaLasparzikA, eTale je pharaphara paDatI hoya che. te temAM buddabudra varasAda paDavA chatAM ATha prahara pachI ane bIjA AcAryonA mate traNa divasa pachI badhuye aSkAyamaya thAya che. taddavarja eTale buddabudda rahita varasAda paDavA chatAM pAMca divasa pachI badhuye aSkAyamaya thAya che. - jaLasparzikArUpa varasAda paDyA bAda sAta divasa pachI badhuye aSkAyamaya thAya che. (1450-1451) have saMyamaghAti badhAye bhedIne cAra prakArane parihAra kahe che. danve taM ciya davvaM khette jahiyaM tu jajciraM kAlaM / : ThANAibhAsa bhAve mota ussAsaummese // 1452 //
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268, asajajhAya 459 dravyathI te dravyane, kSetrathI jeTalA kSetramAM hoya te kSetrane, kALathI jeTalo kALa heya teTalA kALane ane bhAvathI zvAsozvAsa ane AMkhanA palakArA cheDI, sthAna vagere tathA bolavuM vagere choDI de. 1. dravyathI asvAdhyAyika dhUmmasa, saciraja ane varasAdarUpa dravyane cheDI de. 2. kSetrathI jeTalA kSetramAM dhUmmasa vagere paDatuM hoya, teTalA kSetramAM svAdhyAya cheDI de, 3. kALathI jeTale kALa dhUmmasa vagere hoya teTale kALa svAdhyAya cheDI de, 4. bhAvathI zvAsozvAsa nimeza-umeSa eTale AMkhanA palakArAne choDIne, kAraNa ke tene cheDI devAthI jIvanane vyAghAta (bAghA) thavAno saMbhava che. e sivAya sthAna eTale ubhA thavuM vagere. vagere padathI javuM AvavuM paDilehaNa vagere kAyikakriyAo tathA bela vagereno tyAga kare. ahIM kAraNa vagara keIpaNa pravRtti jarApaNa na kare. glAna vagerenA kAraNe AvI paDe te jayaNApUrvaka hAtha, AMkha, AMgaLI vagerenA IzArAthI vyavahAra kare athavA meTuM kapaDAthI DhAMkI bele athavA varSAkalpa oDhIne jAya. (1452) saMyamapaghAtika asvAdhyAya puruM thayuM have tyAtika kahe che. 2. aupAtika - paMsU ya maMsarUhire kesasilAvuddhi taha rayugyAe / maMsaruhire aharataM avasese jacciraM suttaM // 1453 // pAMzuvRSTi, mAMsavRSTi, lehIvRSTi, vALanIvRSTi, pattharanI vRSTi, rajodaghAta, mAMsa ane lehamAM eka aherAtra ane bAkInAmAM jeTalo vakhata vRSTi thAya teTalI vakhata sUtrano tyAga kare, ahIM vRSTi zabda badhAne jaDe. pAMzu eTale dhULanI vRSTi, mAMsavRSTi eTale mAMsanA TukaDAo paDe. rudhiravRSTi eTale lehInA TIpA paDe. kezavRSTi eTale uparathI vALe paDe. zilAvRSTi eTale patthara paDe karA vagere pathare paDe. rauddaghAta eTale dizAe rajasvalA thaI hoya tyAre sUtra na bhaNAya. bAkI badhIye kriyAo thAya. temAM mAMsalehInI vRSTi thaI hoya te-eka aherAtra asajajhAya thAya eTale svAdhyAya cheDI de. bAkInI acittadhULanI vRSTi vageremAM jeTale vakhata dhULa vagere paDatA hoya, eTale vakhata naMdi vagere sUtrane svAdhyAya na kare, bAkInA kALe bhaNe. (1453) have pAMzu temaja rajaudaghAtanI vyAkhyA kare che. paMsU accittarao syassalAo disA rugghaao| tattha savAe nivvAyae ya suttaM pariharaMti // 1454 //
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pAMzu eTale dhUmADAnA AkAre ApAMDu eTale kaMIka pILAza paDatI je acitta dhULa te pAMzu kahevAya. rajauddaghAta eTale rajasvalA dizAo thAya. jemAM dizAo rajasvalA thavAthI cAre tarapha aMdhakAra jevuM lAge te pAMzuvRSTi athavA 2jauddaghAta pavana sAthe hoya ke pavana vagara paDatA hoya, te te jyAM sudhI paDe tyAM sudhI sUtrano svAdhyAya choDI de. (1454) have sadeva eTale divya asakjhAya kahe che. 3. sadeva - gaMdhavvadisA vijjukka gajjie jUva jakkhaAlitte / ekekaporisiM gajjiyaM tu do porisI haNai // 1455 // gaMdharvanagara, digadAha, vijaLI, ulkApAta, vAdaLanI garjanA, yUpaka, yakSAdita. A badhAmAM gaMdharvanagara vageremAM eka parisI ane vAdaLanI gajanAmAM be parisI svAdhyAya choDe. gaMdharvanagara eTale jyAre cakravartI vagerenA nagaramAM utpAta thavAno che te jaNAvavA teja nagaranA uparanI bAju killo jharukhe vagere yukta nagara dekhAya te gaMdharvanagara kahevAya. digUdAha, vidyuta eTale vIjaLI, ulkA eTale prakAzayukta athavA rekhA sahita je tArA kharavA te, athavA dhUmaketu, gajita eTale vAdaLAnI garjanA, AgaLa kahevAze. te svarUpavALo cUpaka, dipA eTale eka dizAmAM aMtare AMtare vijaLI jevo je prakAza dekhAya te yAdita. A badhAmAM gaMdharvanagara vagere thayA hoya te eka pauruSI eTale eka-pahara sudhI svAdhyAya na kare. garjita heya te be paurisI svAdhyAya na kare. gAMdharvanagara niyama devakRta ja hoya che. bIjI rIte hotuM nathI. bAkInA digadAha vagere kyAreka svabhAvika paNa hoya che ane kyAreka devakRta paNa hoya che. temAM svAbhAvika hoya, te svAdhyAya na choDa paNa devakRta hoya te svAdhyAya choDa. paraMtu je kAraNethI tene sapaSTa vibhAga karavApUrvaka te jANI na zakAya, te tene devakRta ke svabhAvikapaNane vicAra karyA vagara tyAga karI de. kahyuM che ke, - "gaMdharvanagara niyama sAdivya che. bAkInAmAM bhajana hoya che. je te spaSTa na jaNAya che teno tyAga kara. (1455) have digdAha vagerenI vyAkhyA kare che. 4. digdAha :disidAho chinnamUlo ukka sarehA pagAsasaMjuttA / saMjhAcheyAvaraNo u jUvao suki diNa tinni // 1456 //
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 461 268. asajajhAya dizAmAM chinnamasaLavALe je agni dekhAya te digadAha, prakAzayukta rekhA sahita je tAre te ukA, zukala pakSamAM traNa divasa sadhyA chedAvaraNa te cUpaka kahevAya che. pUrva vagere dizAmAM chinnamULa eTale mULa vagarane jamInathI addhara je agni dekhAya, te digadAha kahevAya. eTale ke IpaNa dizAmAM mahAnagara saLagatuM hoya ema upara prakAzadekhAya ane nIce aMdhAru hoya te didAha kahevAya. ulakA eTale pAchaLathI rekhAvALuM prakAza yukta uraMkA hoya, je tArAnI jema nIce paDatI hoya che. yUpaka eTale sudI pakSamAM traNa divasa sudhI eTale bIja, trIja, cothanA divase saMdhyA che eTale sa dhyAvibhAga. te saMdhyAvibhAga jenA vaDe DhaMkAya te saMdhyA TAvaraNa eTale caMdra. Ane bhAvArtha A pramANe che. sudI pakSamAM bIja, trIja, cotha e traNa divasamAM saMdhyA vakhate ugela caMdranA kAraNe saMdhyA jANI zakAtI nathI. tethI zuklapakSamAM te traNa divasamAM jyAM sudhI caMdra hoya che tyAM sudhI saMdhyA chedAvaraNa thAya che, te cUpaka kahevAya che. A traNa divasamAM prAdeSika eTale veratti kALagrahaNa levAtuM nathI. eTale prAdezikI sUtra parisI thatI nathI. kAraNa ke saMdhyAcheda jaNAtuM na hovAthI kALaveLAnuM jJAna paNa thatuM nathI. (1456). caMdimamUruvarAge nigyAe guMjie ahorataM / saMjhAcau paDivae jaM jahi sugimhae niyamA // 1457 // caMdragrahaNa, sUryagrahaNa, nirdhAta, gujitamAM eka ahorAtra, asakjhAya, cAra saMdhyA, ekama sudhInA cAra mahAmaha, bIjA paNa jyAM AgaLa je thatA hoya te sugImakamAM niyama asajhAya hoya che. caMdranA vimAnane uparAga eTale rahunA vimAnanA tejavaDe caMdranuM vimAna DhaMkAvuM te caMdra uparAga eTale caMdragrahaNa. e pramANe sUrya uparAga. e sUryagrahaNavALe divasa pUrNa thaye heya te chatAM vAdaLAvALA ke vAdaLa vagaranA AkAzamAM vyaMtaravaDe karAyelo je mahA gajarava samAna avAja te nirdhAta kahevAya che. garava jevA ja vikAravALa, guMjAnI jema guMjate je mATe avAja thAya te gujita kahevAya. te nirdhAta ane guMjita e baMne thavA chatAM eka aherAvanI asajajhAya thAya che. ahIM eTalI vizeSatA che ke, "je divase je vakhate nirdhAta athavA gujita thayA hoya, tene bIje divase te vakhata Ave tyAM sudhI asajhAya thAya che."
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 pravacanasAroddhAra bhAga-2 cAra sayAo che, temAM traNa patrimAM che, te A pramANe 1. sUrya asta thavA chatAM, 2. madhyarAtrie, ane 3. prabhAte. tathA 4. divasanA madhyAhna vakhate-A cAra saMdhyAmAM svAdhyAya na kara, bAkInI paDilehaNa vagere kriyAone niSedha nathI. pratipadA pada levAvaDe vada ekama sudhI cAlatA cAra mahAmahe jaNAvyA che. te cAra mahAmahanI cAra ekamamAM svAdhyAya na karavo. bIjI kriyAone niSedha nathI. e pramANe bIjApaNu pazuvadha vagerenI bahulatAvALA utsave je gAma nagaramAM jeTalA kALa sudhI cAle teTalA kALasudhI svAdhyAya che. sugrISmaka eTale caitramAsamAM thanAre mahA mahatsava badhA dezomAM zuphalA ekamathI laI caitrIpUnama-ekama sudhI niyamA cAle che. temAM asajajhAya. (1457) have cAra mahAmaha kyA che te kahe che. AsADhI iMdamaho kattiya sugimhae ya boddhavve / ee mahAmahA khalu eesiM jAva pADivayA // 1458 // aSADhI, Idra mahensava, kArtika sugrImaka-e cAra mahAmaha jANavA. e mahAmahe pratipadA eTale ekama sudhInA che. - aSADha sudI pUrNimAne mahAmaha, Idramahotsava eTale AsesudapUrNimA, kArtikI pUnama, sugrISmaka eTale caitrIpUnama, A ja cAra mahA eTale sarvaatizaya, maha eTale utsavarUpe yAne mahAmahensavarUpe jANavA. A cAra mahAmahemAMthI je mahAmaha je dezamAM je divasathI laI jeTalA divasa cAle, te dezamAM te divasathI teTalA vakhata sudhI svAdhyAya na karo. jo ke badhA mahAmaha pUnama sudhInA ja prasiddha che. chatAM paNa kSaNanuvRttine saMbhava hovAthI ekama paNa avazya choDavI AthI nAvADivA kahyuM che. (1458) have caMdragrahaNa ane sUryagrahaNamAM jaghanya ane utkRSTathI svAdhyAya vighAta eTale asakjhAyane kALa kahe che. ukkoseNa duvAlasa caMdo jahanneNa porisI aTTha / sUro jahanna bArasa porisI ukosa do aha // 1459 // saggahanivuDDa evaM sUrAI jeNa huti'horattA / AinaM diNamuko socciya divaso ya rAI ya // 1460 // , caMdragrahaNamAM utkRSTathI bAraprahara ane jaghanyathI AThamahara, sUryagrahaNamAM utkRSTathI sALamahara ane jaghanyathI bAraprahara asakjhAya hoya che.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268, asajajhAya 463 sUrya vagere graha sahita asta thayA hoya te ahorAtra asajhAya AcaraNa A pramANe che, sUrya vagere divase mukta thayA hoya, te te ja divasa asakjhAyanA thAya che. caMdragrahaNamAM utkRSTathI bAraprahara ane jaghanyathI AThaprahara svAdhyAya haNAya che. e zI rIte asajhAya thAya che? te kahe che. ugate ja caMdramAM rAhuvaDe pakaDAya tyAre cAraprahara rAtrInA kapAya che ane cAraprahara AvatI kAlanA divasanA asajajhAyamAM kapAya che-ema AThaprahara asajajhAya thAya che. bAraprahara A pramANe che. prabhAta vakhate caMdramA grahaNa sAthe ja asta thAya tethI cAra prahara divasanA haNAya che. cAraprahara AgaLanI rAtanA ane cAraprahara bIjA divasanA ema bAraprahara athavA aitpAtikagrahaNavaDe AkhI rAtrI grahaNa rahyuM hoya ane te graha sAthe caMdra asta thayuM hoya, te temAM saMdUSita rAtanA cAraprahara ane ahorAtranA AThaprahara-ema bAraprahara thAya che. athavA vAdaLavALuM AkAza hevAnA kAraNe ane vizeSa jANakArI na hovAthI "kyAre grahaNa thayuM?" te khabara na paDI hoya ane savAre graha sAthe caMdrAsta thatoye, tethI AkhI rAtano tyAga kara ane bIjA divasanA ATha prakArano tyAga kara ema bAraprahara thAya che. sUryagrahaNamAM jaghanyathI bAraprahara ane utkRSTathI seLaprahara sajajhAyane tyAga zI rIte kare ? te kahe che. sUryagrahaNa sahita ja asta thAya, te cAra prahAra rAtanA haNe che. cAraprahara AvatIkAlanA divasa ane cAraprahara bIjarAtanA-ema bAraprahara thAya che. seLaprahara A pramANe thAya che. sUrya ugatA ja rAhuvaDe pakaDAya ane Akho divasa utpAtanA kAraNe grahaNa sahita ja asta thAya, te cAraprahara divasanA, cAraprahara rAtanA, cAraprahara AvatIkAlanA divasanA ane cAraprahara AvatI kAlanI rAtanA-e pramANe soLa prahara svAdhyAya ha@Aya che. sUrya ane caMdra jyAre grahaNa sahita uge ane grahaNa sahita Athame zI rIte ? te kahe che. sUrya vagere je ahorAtri eTale je divase sUrya divasa mUkyo hoya, te ja divasa tathA te ja rAtri asvAdhyAyarUpe cheDAya che. caMdra te ja rAtrie choDatA hovAthI bIje caMdra na Uge tyAM sudhI asvAdhyAya. te rAtri ane bIje divasa-ema aherAtrine asvAdhyAya. bIjA AcAryo kahe che ke, AcaraNe A pramANe che. caMdra rAtre pakaDAyela hoya ane rAtre ja mUkAye hoya te ja rAtrie bAkInuM choDavuM kAraNake, AvatA sUryodaya sudhImAM aherAtra pUrNa thaI jAya che. sUrya divase pakaDA ane divase ja cheDI devA, te te divasa bAkIne bhAga tathAteja rAtri choDavI.(1459-1460) sadeva asajajhAya pUrNa thayA.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 pravacanasAroddhAra bhAga-2 have cudragrahaja eTale yuddhajanya asvAdhyAya kahe che. buggahadaMDiyamAI saMkhome daMDie va kAlagae / aNarAyae ya sabhae jacciraniddocca'horattaM // 1461 / / tadivasabhoiAi aMto sattaNha jAva sajjhAo / aNAhassa ya hatthasayaM diDivi vittami suddhaM tu // 1462 / / be daDika vagerenuM paraspara yuddha hoya tyAre, sobha hoya eTale daDikakALa eTale maraNa pAme tyAre. bIje rAjA na thAya tyAM sudhI bhaya hoya eTale jyAM sudhI nirbhayapaNuM na thAya tyAM sudhI asvAdhyAya. daMDika, senApati vagerenuM paraspara yuddha thayuM hoya, te asvAdhyAya Ano bhAvArtha A pramANe che. be iMDika eTale be rAjAo chAvaNI sahita paraspara yuddha karavAnI IrachAvALA hoya, te jyAM sudhI zAMta na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo na khape. e pramANe senApatinI athavA tevA je kaIka prasiddha vyaktinI be prasiddha strIonuM paraspara yuddha thAya athavA mallonuM yuddha hoya tathA be gAmanuM paraspara yuddha hoya, tyAre ghaNA yuvAne paraspara patthara vagere dvArA yuddha karatA hoya, ke bAhu yuddha vagere vaDe athavA DhephA vagere dvArA paraspara yuddha cAlatu hoya, deza prasiddha rajA parva cAlatu heya, te jyAM sudhI upazAMta na thAya eTale senApati vagere yuddhathI aTake nahIM, tyAM sudhI asajajhAya. asvAdhyAya zA mATe hoya che te kahe che. te vakhate vyaMtare kautukathI tyAM pitapatAnA pakSamAM AvyA hoya teo chaLe che. ane ghaNA lekene aprIti thAya che. jema ame atyAre bhayabhIta chIe, keIka musIbatamAM chIe tyAre A sAdhuo duHkha vagara sukhe bhaNe che. tathA daMDika eTale rAjA maraNa pAme tyAre jyAM sudhI bIjA rAjAne abhiSeka na thAya, tyAM sudhI prajAmAM meTe kSema vartate hoya che. te saMbha vatate hoya tyAre svAdhyAya na karavo. pleccha vagerethI jyAre nagaramAM bhayAkulatA vartAtI hoya tyAre paNa svAdhyAya na kara. A yuddha vagere sarvamAM asvAdhyAyanI vidhi kahe che. yuddha vageremAM jyAM sudhI anirbhayatA yAne AkulatA vartAtI hoya, tyAM sudhI svAdhyAya na kara. ane svastha thayA pachI eTale nirbhaya thayA pachI paNa eka ahorAtrabAda svAdhyAya karavo. bIju paNa sUcana karyuM che. tethI te kahe che. bhejika eTale gAmano mAlika Adi zabdavaDe kahevAtA mahattara eTale moTA AgevAna puruSe (upAzrayathI) sAta gharanI aMdara ja kALa karI jAya, te te divasa ane ahorAtra sudhI asvAdhyAya. eTale svAdhyAya tyAga prasaMga anusAre bIjuM paNa kahe che.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 asajajhAya 465 have keIka anAtha mANasa se hAthamAM marI jAya te svAdhyAya na kare. paraMtu AmAM A pramANe jaya che. zayyAtarane athavA bIjA keI tevA prakAranA zrAvakane A pramANe vAta kare ke, "A anAthanA maDadA vaDe amArA svAdhyAyamAM aMtarAya thAya che. je A maDadAne dUra cheDI devAmAM Ave te sAruM thAya." A pramANe vinaMti karatA zayyAtara vagere je dUra laI jaIne paraThavAve te sAruM jethI svAdhyAya thAya. athavA zayyAtara vagere ke IpaNa paraThavavA na Icche te bIjI vastImAM jAya. je bIjI vastI na heya te rAtre gRhastha na jue tema vRSabhasAdhuo anAthanA maDadAne bIjI jagyAe mUkI Ave. have je te maDadu kUtarA ziyALa vageree cArebAjuthI pIMkhI nAkhyuM hoya te cArebAjue paDelI badhI vastuo joIne je dekhAya te badhu nAMkhI Ave. bIjAonA mate prayatnapUrvaka joyA pachI je azuddhi na dekhAya te azaTha havAthI zuddha che. ane pachI svAdhyAya kare te paNa prAyazcittanA bhAgI thatA nathI. (1461-1462 ) have taddavamocADuM gAthAmAM kahela Adi zabdanI vyAkhyA kare che. mayahara pagae bahuikkhie ya sattadhara aMtara mayaMmi / / niddakkhatti ya garihA na par3hati saNIyagaM vAvi // 1463 // mahattAraka eTale gAmane mukhI. gAmanA vahIvaTamAM nImAyele moTA pakSavALo eTale ghaNuM sagAvahAlAvALo athavA zayyAtara athavA bIjA keI sAmAnya manuSya pitAnA upAzrayathI sAta gharamAM maraNa pAmyuM hoya, te te divasa eTale eka aherAtranI asajajhAya thAya. kAraNa ke lokamAM "A sAdhuo-niHkhI eTale zeka vagaranA che." ema niMdA thAya che. mATe bhaNe nahIM athavA dhIme avAje bhaNe, jethI keIne saMbhaLAya nahIM. jyAM sudhI strIonA raDavAno avAja saMbhaLAya tyAM sudhI na bhaNe. (1463) yuddhajanya asakkAya pUrI thaI, have zArIrika asakjhAya kahe che. tiripaMcidiya dave khette saTThihattha poggalAinna / tikurattha mahaMtegA nagare bAhiM tu gAmassa // 1464 // tiryaMca paMcendriyanuM lehI vagere dravya, sAMITha hAtharUpa kSetramAM vIkharAyela hoya te traNa zerI choDIne, je nagaramAM meTA rAjamArga hoya to tene choDIne, je AkhA nagaramAM vIkharAyela hoya, to nagara choDIne svAdhyAya kare. zArIrika asajhAya 1. manuSya ane 2. tiryaMca saMbaMdhI-ema be prakAre che. tiyaca asajhAya - 1. mAchalA vagere jaLacara, 2. gAya vagere sthaLacara ane mAra vagere khecara-ema traNa prakAre che. te jaLacara vagere traNe dravya vagerenA bhede cAra prakAre che. te dravya vagere cAra bheda kahe che. 59
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 dravyathI - jaLacara vagere tiryaMca paMcaMdriyanuM lehI vagere dravya asvAdhyAyakarUpe thAya che. vikalendriyanuM nahIM. kSetrathI - sAITha (60) hAthamAM paDela hoya, te cheDavuM; enAthI AgaLa heya te nahIM. have je te sthAna kAgaDA, kUtarA vagere tiryae mAMsanA TukaDAo cAre tarapha vikheryA hoya ane je gAma hoya, te temAM traNa zerI pachI mAMsa vagere vikharAyela hoya, te paNa svAdhyAya karAya che. je nagara heya te tyAM jyAM AgaLathI rAjA lAva lazkara sAthe jatA hoya, devanuM vAhana athavA ratha vagere vividha vAhanonI avara javara thatI hoya, tevI eka maTI zerI choDyA pachI paNa svAdhyAya karAya. have je AkhA gAmamAM mAMsanA pulo vikharAyelA heya, traNa zerI pachI paNa mAMsanAM muddalo maLatA hoya ane svAdhyAya thAya evuM na hoya te gAma bahAra jaI svAdhyAya karavo. (1464) dravya kSetranI vicAraNuM pUrI thaI have kALa ane bhAvathI kahe che. kAle tiporisi aTTha va bhAve suttaM tu nadimAIyaM / soNiya maMsa cammaM aTThIvi ya ahava cattAri // 1465 / / kALathI - jaLacara vagerenA lehI vagere paDavAnA kALathI laI traNa pirisI svAdhyAya haNAya che. jyAre meTA zarIravALA uMdarane bilADA vagere dvArA mAraNathI ATha porisI sudhI asvAdhyAya che. bhAvathI - naMdi vagere sUtro na bhaNe.. athavA jaLacara vagere darekanA lehI vagere bhedathI cAra prakAra thAya che. te A pramANe lehI, mAMsa, cAmaDI ane hADakuM. A cAre prasiddha che. (1465) aMto bahiM va dhoyaM saTThI hatthAu porisI tinni / mahakAi ahorattaM ratte bUDhe ya suddhaM tu // 1466 // je sAITha hAthanI aMdara mAMsane dhuve ane pachI bahAra laI jAya to paNa traNa prahara asajhAya, mahAkAya hoya te aherAtra ane lehI pAnA pravAhamAM vahI gayuM hoya to zukra che. je sAITha hAthanI aMdara mAMsane dhuve ane pachI tene bahAra laI jAya, te paNa niyamA keTalAka avayavo paDelA hoya che, tethI traNa pirisI svAdhyAya cheDI de. e pramANe mAMsa pakAvavAmAM paNa jANavuM. sAITha (60) hAthathI bahAra laI jaIne mAMsa dhuve pakAve te svAdhyAya karavAmAM ke I deva nathI. have AgaLa (1465nIgAthA) mAM kara ema je kahyuM che, tenI vicAraNuM kare che. mahuvA zorUM enI vyAkhyA AgaLa karI che. AmAM kaIka AcAryane e mata che ke,
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268. asajajhAya 467 je bilADI vageree uMdara vagerene phADyA vagara ja mArI nAMkhyo hoya ane mArIne athavA gaLIne ke pakaDIne sthAnathI bhAgI jAya te sAdhue sUtra bhaNuM zake che. emAM kaI deSa nathI. bIjA AcAryo A vAta mAnatA nathI. emanuM kahevuM che ke, - kene khabara che ke, uMdara phADyA vagara mAryo che ke, phADIne mAryo. bIjA AcAryo ema kahe che. jyAM bilADI vagere jAte maryA hoya ke, bIjA keIe mAryo hoya paNa jayAM sudhI zarIra avibhinna eTale phADyA vagaranuM hoya te tyAM sudhI asvAdhyAya nathI. jyAre zarIra bhedAya eTale phATI jAya tyAre asvAdhyAya thAya che. A vAta barAbara nathI. kAraNa ke cAmaDA vagerenA phATavAthI cAre prakArano asvAdhyAya kahyo che. tethI na bhedAyela hoya te paNa asvAdhyAya thAya ja che. sAITha hAthamAM paDeluM lehI AkAzamAMthI pANIno pravAha eTale varasAda vagere paDavAnA kAraNe AvelA pANInA pravAhamAM je taNAI jAya te traNa parisI pahelA paNa zuddha hovAthI asvAdhyAyapaNuM nathI mATe svAdhyAya kara. (1466) have tiryaMconA asvAdhyAyanA prasaMgathI bIju' paNa kahe che. aMDagamujjhiya kappe na bhUmi khaNaMti iyarahA tinni / asajhAiyappamANaM macchiyapAyA jahiM buDDe // 1467 // iMDuM paDe ane tene dUra mUkI dIdhA pachI svAdhyAya khape. paDela IMDAnA kalalabiduo jamIna para mAkhInA paga Dube eTalA paDayA hoya ane tene bedI nAkhavAmAM Ave to paNa traNa prahara asvAdhyAya. sAITha hAthamAM iDu paDe ane te je phUTe nahIM ane akhaMDa rahe te tene bIjI jagyAe choDI devAmAM Ave, te svAdhyAya khapI zake che. have je paDeluM IMDu phUTI jAya ane tenA kalala-lehI vagere biMduo jamIna para paDe, te jyAM sudhI jamIna na de tyAM sudhI svAdhyAya na kape. je jamIna khedI asvAdhyAyika vastuo dUra laI jAya te paNa traNa prahara sudhI asvAdhyAya thAya che. have je kalpa eTale kapaDA para te kuTelA iMDAnA kalibiMduo paDyA hoya ke lAgyA hoya te tene sAITha hAtha bahAra laI jaI chevAmAM Ave te svAdhyAya khape. je IMDAnA biMduomAM ke lehInA biMduomAM mAMkhIne paga DUbe eTalA paNa paDyA hoya, te paNa asajajhAya thAya che. eTale jeTalA pramANamAM mAkhI pagonA DUbe eTalA paNa iMDAnA ke lehInA TIpA jamIna para paDyA hoya te paNa asvAdhyAya thAya che. (1467) ajarAu tinni porisi jarAuyANaM jare paDe tinni / rAyapahabiMdupaDie kappe buDhe puNo natthi // 1468 //
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 pravacanasAroddhAra bhAga-2 jarAyu vagaranAmAM traNaprahara, jarAyuvALAne jyAM sudhI jarAya paDe tyAM sudhI tathA jarAya paDI gayA pachI traNa prahAra, tathA rAjamArga para je asvAdhyAyika biMdu vagere paDayA heya, te kape ane pravAhamAM vahI gayA pachI asvAdhyAya nathI. hAthaNa vagere jarAyu vagaranA prANIonA prasavAmAM traNa prahara asvAdhyAya thAya. ane najIka prasavI hoya te aherAtra cheDIne svAdhyAya kalpe. jarAyuvALA gAya, bheMsa vagerene jyAM sudhI jarAyu labaDatA hoya tyAM sudhI asvAdhyAya ane jarAya paDyA bAda paNa traNa prahara asvAdhyAya thAya che. rAjamArgamAM je asvAdhyAyika lehI vagerenA TIpA paDayAM heya, te svAdhyAya karI zakAya che. kAraNake AvatA jatAM manuSya tiryaMcanA paga paDavAnA kAraNe potAnI jAteja te uDI jAya che. ahIM AgaLa jinAjJAja pramANarUpa hevAthI keI deSa nathI. have je te tiryaMca saMbaMdhita asvAdhyAyika rAjamArgathI bIje sAITha hAthanI aMdara paDelA hoya ane te varasAdanA pANInA pravAhamAM taNAI jAya athavA upalakSaNathI Aga vagere dvArA baLI jAya te zuddha havAthI svAdhyAya khapI zake che. (1468) tiya saMbaMdhita asvAdhyAya have manuSya saMbaMdhita kahe che. mANussayaM cauddhA aDhi mottaNa sayamahorattaM / / pariyAvannavivanne sese tiya satta adveva // 1469 // manuSya saMbaMdhita asvAdhyAyika hADakAne cheDI, se hAthamAM hoya, to eka ahorAtra asakjhAya. ane paryAyAMtara eTale pariNAmAMtara pAmavAnA kAraNe vivarNa thayA hoya, te asvAdhyAya na thAya. tathA bAkInAmAM traNa divasa, sAta divasa, ATha divasa, asvAdhyAya heya che. manuSya saMbaMdhita asvAdhyAya cAmaDu, lohI, mAMsa ane hADakA-ema cAra prakAre che. A cAremAM hADakAne cheDI bAkInAmAM kSetrathI se hAtha jamInanI aMdara, kALathI eka aherAtra svAdhyAya na khape. paraMtu manuSya ke tiryaMca saMbaMdhi je lehI che, te je pariNAmAMtara eTale svabhAvathI ane raMgathI je badalAI jAya ane kheranA lAkaDAnA mAvA jevA thaI jAya, te asajajhAya na thAya ane te paDyA hoya, te svAdhyAya karAya che. ane pariNAmAMtara ke vivarNapaNA sivAya bIjAmAM asvAdhyAya thAya che. strIne je mahine mahine Artava asajajhAya Ave che, te svabhAvathI traNa divasa jhare che, mATe traNa divasa asajhAya thAya che. traNa divasa pachI paNa keTalIka strIone kare che, paNa te Artava nathI paraMtu te mahArakta niyama payAra ane vivaNa thayela hoya che. eTale asvAdhyAya na gaNAya.
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 465 268. asajajhAya have je suvAvaDI bAIne putrane janma thayo hoya, te sAta divasa asajhAya AThame divase svAdhyAya kara, je chekarI janmI hoya te lehInI adhiktAvALI hevAthI tenA janmamAM ATha divasa asvAdhyAya thAya che. navamA divase svAdhyAya karAya che. (1469) have Aja gAthAnA padanI vyAkhyA kare che. rattukaDA u itthI aTTa diNA teNa satta sukkahie / tiNNa diNANa pareNaM aNougaM taM mahArataM // 1470 // niSekakALe eTale saMbaMdha vakhate je lohInI adhikatA hoya, to strI janme che. ane tenA janmamAM ATha divasanI asajajhAya hoya che. zukranI adhikatA hoya, te putra janme che, tethI tene janmamAM sAta divasanI asajajhAya che tathA strIone traNa divasa pachI je mahArakta hoya che, te anArtava che. tethI te gaNavuM nahIM. (1470) have AgaLa je hADakAne cheDI ema kahyuM hatuM te hADakAnI vidhi kahe che. daMte diTTi vigiMcaNa sesaTTi bAraseva varisAI / daDDhaTThosu na ceva ya kIrai sajjhAyaparihAro // 1471 / / dAMtane zedhIne paraThava. bAkInA hADako jo se hAthamAM paDayA heya, to e hAthamAM bAravarasa sudhI asvAdhyAya. je hADaku agnithI baLela hoya te svAdhyAyano tyAga karAto nathI. jyAM AgaLa se hAthanI aMdara chokarA vagere keIne paNa dAMta paDa hoya, te tene prayatnapUrvaka zeAdhe. je maLI jAya, te tene paraThavI de. have je sArI rIte zodhavA chatAM na maLe te zuddha che- ema mAnI svAdhyAya kara. bIjA AcAryo kahe che ke tene paraThavavA nimittane kAussagna kare. dAMta sivAya bIjA aMge pAMganA hADakAM se hAthamAM paDyA hoya te bAra varSa sudhI svAdhyAya na karI zakAya, jo te hADakAM AgathI bALyA hoya ane se hAthamAM rahyA hoya. te vAcanA vagere svAdhyAyane tyAga karAto nathI. anuprekSA svAdhyAyane kayAre paNa niSedha nathI. (1471)
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269. naMdIzvaradvIpamAM rahela jinAlaya vikkhaMbho koDisayaM tisaDhikoDI u lakkhaculasII / naMdIsaro pamANaMguleNa iya joyaNapamANo // 1472 // naMdIzvaradvIpane viSka pramANagulavaDe ekatresaTha karoDa coryAsI lAkha jana pramANa che. A jabUdvIpathI AThame, valayAkAre, ghaNeja suMdara, badhAye deva samudAyane AnaMda ApanAra, naMdIzvara nAmane dvIpa che. naMdi eTale atimeTA jinamaMdira, udyAne, puSkariNI eTale vAvaDI, pahADe vagere ghaNA padArthonA samUhathI utpanna thayela ati addabhUta samRddhi vaDe aizvaryavAna je dvIpa, te naMdIzvara dvIpa. te dvIpane viSThabha eTale goLAkAra vistAra ekase tresaTha karoDa coryAsI lAkha (1,63,8400000) jana pramANa che. ahIM pramANagule niSpanna jana samajavA. (1472) have aMjanagiri vagerenuM kahe che. eyaMto aMjaNagyaNasAmakarapasarapUriovaMtA / bAlatamAlavaNAvalijuyaca ghaNapaDalakaliyavva // 1473 // cauro aMjaNagiriNo puvvAidisAsu tANamekeko / culasIsahassaucco ogADho joyaNasahassaM // 1474 / / mUle sahassadasagaM vikhaMbhe tassa uvari sayadasagaM / tesu ghaNamaNimayAI siddhAyayaNANi cattAri // 1475 // A dvIpamAM aMjAranA zyAmakiraNanA phelAvavAvaDe dizAnA cheDAe pUrAI gayA hovAthI. atiyuvAna tamAlavRkSanI vanamaDalIvaDe gherAyelA na hoya athavA vAdaLanA samahayukta na hoya? evA zelatA cAra aMjanagirio pUrva vagere cAre dizAomAM eka-eka coryAsI hajAra UMcA ane eka hajAranI UMDAIvALA rahelA che. te parvate maLamAM dasahajAra jananA viSkalavALA upara hAjana vistAravALA che ane tenA para ghana maNimaya cAra siddAyatana che. A naMdIzvaradvIpanA madhyabhAge pUrva vagere cAra dizAomAM eka-eka ema cAra aMjanagirio che. je saMpUrNa aMjana ratanamaya levAthI aMjanagiri kahyA che. te A pramANe che.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269, naMdIzvaradvIpamAM rahela jinAlaye 471 pUrva dizAmAM devaramaNa, dakSiNamAM nidyota, pazcimamAM svayaMprabha ane uttaramAM ramaNIya aMjanagiri che. kahyuM che ke, putrAdisi devaramago, niculoo dAhiga disAe, abara disAe saMyappabha ramaNinjo uttare jANe (2) te aMjanagirio, aMjana eTale kALA raMganA ratna vize che. tenA kALA kiraNone samUha phelAvAthI (dizAonA) cheDAne saMpUrNa bhAga zyAmaprabhAvake bharAI gaye che, jethI te parvate ati bAla tamAlavRkSanA vana samUhathI gherAyelA na hoya tathA varSARtunA vAdaLonA samUha yukta na hoya evA zobhI rahyA che. parvate ja vividha udyAnothI suMdara ane pANIdAra vAdaLonA samUhavALA che. te dareka aMjanagiri parvate coryAsI hajAra jana UMcA che. ane ekahajAra jana jamInamAM UMDA che. tathA te mULamAM dasa hajAra jana vistAravALA che. te pachI mAtrA ghaTatA-ghaTatA upara TecanA bhAge ekahajAra yojanane vistAra rahe che. Ama A cAre aMjanagirio mULamAM paheLA vacce sAMkaDA thatA ane upara ekadama pAtaLA thayelA che. tenI upara judA judA prakAranA ajoDa ratnothI banela eka parvata para eka-ema cAra sidvAyatano zAzvatajina pratimAnA maMdiro che. (14731475) have te siddhAyatananuM pramANa kahe che. joyaNasayadIhAI bAvattari siyAI rammAI / pannAsa vitthaDAI caudhuvArAI sadhayAI // 1476 // paidAraM maNitoraNapecchAmaMDavavirAyamANAI / pazcadha[ssayaUsiyaachuttarasayajiNajuyAI // 1477 // te siddhAyatane pUrva pazcima ekasejana lAMbA, berojana UMcA ane uttara dakSiNa pacAsa jatA pahelA evA ramaNIya lAge che. tathA eka eka dizAmAM ekaema cAre dizAmAM cAra kAravALA ane dhajAvALA che tathA te dareka dvAra upara caMdrakAnta vagere ratnovaDe banela teraNAthI prekSAmaMDapa eTale jovA mATe banAvelA maMDapa zobhI rahyA che. (1476-1477) maNipeDhiyA mahiMdajjhayA ya pokkhariNiyA ya pAsesu / kaMkellisattavannayacaMpayacUyavaNajuttAo // 1478 // te siddhAyatanemAM maNimaya pIThikA, mahendravaja, puSkariNi vAvaDI ane bAjumAM keli, zatapaNuM, caMpaka ane Amravana che.
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 pravacana sAroddhAra bhAga-2 te maMdiro RSabha, vardhamAna, caMdrAnana, vAriSaNa nAmanA cAra jinezvaranI pAMca dhanuSya UMcI evI ekaso ATha pratimA yukta che. te siddhAyatamAM vacce maNimaya eTale saMpUrNa ranamaya pIThikA kahI che. tenA upara siddhAMtanI bhASA pramANe atimeTA evA mahendradhvaja athavA zaka vagere IndranI dhajA je mATe vija te mahendradhvaja che. te dareka davajanI AgaLa se yejana lAMbI ane pacAsa ejana pahoLI tathA daza jana UMDI puSkariNI eTale vAve kahI che te vAvaDIonI cAre tarapha kekelI eTale AzekavRkSa, saptaparNa, caMpaka. AMbA vagere jhADanA vane rahelA che. pUrva dizAmAM azekavana, dakSiNa dizAmAM saptachadavana, pazcimamAM caMpakavana ane uttara dizAmAM sahakAravana che. (1478) aMjanagirinuM varNana thayuM have vAvaDInuM varNana kare che. naMduttarA ya naMdA ANaMdA naMdivaddhaNA nAma / pukkhariNIo cauro puvvaMjaNacaudisiM saMti // 1479 // te cAre aMjanagiriomAM je pUrva dizAmAM rahela aMjanagirinI cAre dizAmAM eka lAkha jana gayA pachI cAra vAvaDIo Ave che. te A pramANe pUrvamAM naMdettarA, dakSiNamAM naMdA, pazcimamAM AnaMda ane uttaramAM naMdivardhanA nAme che. (1479) vikkhaMbhAyAmehiM joynnlkkhppmaannjuttaao| dasajoyasiyAo caudisitoraNavaNajuyAo // 1480 // te vAvaDIo laMbAI pahoLAImAM ekalAkha jana pramANanI tathA dasajana UMDAIvALI che ane cAre dizAomAM vividha maNimaya thAMbhalAo upara teraNAvALI ane pUrva vagere cAre dizAnukrame azaka, saptachada, caMpaka ane AMbAnA vanavALI che. A pramANe bAkInA aMjanagirionI vAvaDIonI paNa hakikata jANavI. (1480) tAsi majjhe dahimuha mahIharA duddhadahiyasiyavannA / pokhariNIkallo lAhahaNaNonbhavapheNapiNDuvva // 1481 / / te vAvaDIomAM barAbara vacce saMpUrNa sphaTikamaya dadhimukha nAmanA parva che. te parvate dUdha dahIMnI jema sapheda varNanA hevAthI te dadhimukha kahevAya che. AthI ahIM graMthakAra ujhekSA kare che ke, te parvate vAvaDIonA uchaLatA pANInA taraMge paraspara athaDAvAthI utpanna thayela phaNanA jANe samUha heya evA lAge che. (1481) causadvisahassuccA dasajoyaNasahassavitthaDA savve / sahasamaho uvagADhA uvari aho pallayAgArA // 1482 //
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269, naMdIzvaradvIpamAM rahela jinAlaye 473 A dadhimukha parvate cesaThahajAra (64000) jana UMcA ane dasahajAra jana vistAravALA ane jamInamAM eka hajAra jana UMDA che. upara nIce badhe eka sarakhA vistAravALA che. AthI pyAlA AkAranA lAge che. (1482). aMjaNagirisiharesu va tesuvi jiNamaMdirAI ruMdAI / vAvINamaMtarAlesu pavvayadurga dugaM asthi // 1483 // te dadhimukha parvata para paNa vizALa jinamaMdira che, je aMjanagirinA zikhara para rahela siddhAyatane che, tevA ja ahIM paNa che tathA A vAvaDIonA AMtarAmAM paNa vacce be-be parvato rahelA che. (1483) te raikarAbhihANA vidisiThiyA aTTha paumarAyAbhA / uvariThiyajiNiMda siNANaghusiNarasasaMgapiMguvva // 1484 // accatamasiNaphAsA amaresaraviMdavihiyaAvAsA / dasajoyaNasahasuccA ubiddhA gAuyasahassaM // 1485 / / jhallarisaMThANaThiyA uccattasamANavitthaDA savve / tesuvi jiNabhavaNAI neyAI jahuttamANAI // 1486 // AgaLa kahela aMjanagirithI vidizAomAM be vAvaDIonI vaccenA AMtarAmAM be-be parvata che. ema cAra AMtarAmAM be-be parvata thatA ATha ratikara nAmanA parvata thAya che. te parvata padyarAga eTale eka prakAre lAlaraMgane maNi vizeSa, tenI prabhA jevA eTala lAlaraMganA che. AthI kavikalpanA kare che--ke, enA para rahelA zAzvatAjina bibone prakSAla karatA je kumakumanA pANI ane havaNujaLanA saMparkathI jANe lAla thayA na hoya! ema lAge che. badhA rAMtikara parvate atikemala sparzavALA tathA IndronA samUhe karela AvAsavALA, dasa hajAra yojana UMcA ane ekahajAra gAu eTale aDhIse jana UMDA samAna vistAravALA eTale dasa hajAra ejananA vistAravALA, badhI taraphathI eka sarakhA jhallarI AkAranA rahelA che. te ratikara parvata para uparokta pramANavALA jinabhavane rahelA che. (1484-1485-1486) A pramANe pUrva dizAnA aMjanagirinI hakIkata kahI. e pramANe bAkInA aMjanagirionI paNa badhI hakIkata jANavI. have vAvaDInA nAmamAM pharaka che, te kahe che, dAhiNadisAe bhaddA visAlavAvI ya kumuyapukravariNI / taha puMDarigiNI maNitoraNaArAmaramaNIyA // 1487 //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pukkhariNI naMdiseNA tahA amohA ya vAvi gIthUbhA / taha ya sudaMsaNavAvI pacchimaaMjaNacaudisAsu // 1488 / / vijayA ya vejayaMtI jayaMti aparAjiyA u vAvIo / uttaradisAe puvvuttavAvImANA u bArasavi // 1489 // dakSiNa aMjanagirinI pUrva dizAmAM bhadrAvAva che, dakSiNamAM vizALa, pazcimamAM kumudA ane uttaramAM puMDarIkiNI. A badhI vAvaDIo maNimaya teraNa ane bagIcAethI ramaNIya suMdara che. pazcima aMjanagirinI pUrva dizAmAM nadiSeNa vAva che. dakSiNamAM ameghA, pazcimamAM gatUbhA ane uttaramAM sudarzanA vAvaDIo che. uttara aMjanagirinI pUrva dizAmAM vijayA, dakSiNamAM vaijayati, pazcimamAM jaya-tI, uttaramAM aparAjitA vAvaDIo che. A bAre vAvaDIonuM pramANu vagere sarva pUrva aMjanagirinI vAva pramANe jANavuM. (1487-1488-1489) savvAo vAvIo dahimuhaselANa tthaannbhuuyaao| aMjaNa giripamuhaM giritterassaga vijjai caudisipi // 1490 // A seLa vA dadhimukha parvatanA sthAnarUpa eTale AdhArarUpa che. eTale A vAvanA madhyabhAge dadhimukha parvate rahelA che. A pramANe naMdIzvara dviIpamAM cAre dizAomAM darekanI aMdara aMjanagiri vagere tera tera parvate rahelA che. te A pramANeeka dizAmAM eka aMjanagiri, cAra iMdhamukha ane ATha ratikara-ema kule tera parvata thAya che. tetera parvate cAre dizAmAM hovAthI cAravaDe guNatA bAvana parvate thAya che. (1490) have upasaMhAra kare che. iya bAvannagirisarasiharaTTi ya vIyarAyabimbANaM / pUyaNakae cauvvihadevanikAo samei sayA // 1491 // upara (AgaLa) kahela bAvana parvatanA zikharo para rahelA vitarAga bhagavaMtenA bibonI pUjA mATe bhavanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika-ema cAra nikAyanA de hamezA Ave che. (1491) ahIM naMdIzvara dvIpanA viSayamAM ghaNuM kahevAnuM che paNa te graMtha gauravanA bhayathI kahetA nathI. vizeSa jANavAnI IcchA hoya temaNe javAbhigama vagere zAstrothI jANavuM. ahIM jIvAbhigama, dvIpasAgara prajJapti, saMgrahaNI vagere graMthe sAthe kaMIka judApaNuM jaNAya che, te matAMtarorUpe jANavuM.
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270, " labdhio " Amosahi 1 vipposahi 2 khelosahi 3 jallaosahI 4 ceva / savvosahi 5 saMbhinne 6 ohI 7 riu 8 viulamailaddhI 9 // 1492 // cAraNa 10 AsIvisa 11 kevaliya 12 gaNahAriNo ya 13 puvvadharA 14 / arahaMta 15 cakavaTTI 16 baladevA 17 vAsudevA 18 ya // 1493 // khIramahusappiAsava 19 koTThayabuddhI 20 payANusArI 21 ya / taha bIyabuddhi 22 teyaga 23 AhAraga 24 sIyalesA 25 ya // 1494 // veuvidehaladdhI 26 akkhINamahANasI 27 pulAyA 28 ya / pariNAmatava vaseNaM emAI huti laddhIo // 1495 // 1. AmA~Sadhilabdhi, 2. vipuDauSadhilabdhi, 3. elauSadhilabdhi, 4. jallauSadhilabdhi, 5. savaiSadhilabdhi, 6. saMbhinnazretalabdhi, 7. avadhilabdhi, 8. Rjumatilabdhi, 9. vipulamatilabdhi, 10. cAraNalabdhi, 11. AzIviSalabdhi, 12. mevalilabdhi, 13. gaNadharalabdhi, 14. pUrva dharalabdhi, 15. ahalabdhi, 16. cakravartilabdhi, 17. baLadeva labdhi, 18. vAsudevalabdhi, 19. kSIramadhusapirAsavalabdhi, 20, keSThakabuddhilabdhi, 21. padAnusArIlabdhi, 22. bIjabuddhilabdhi, 23. tejaleyAlabdhi, 24. AhArakalabdhi. 25. zItalezyAlabdhi, 26. vaikurvidehalabdhi, 27. akSaNamahAnasIlabdhi, 28. pulAlabdhi. A aThThAvIsa labdhio che. Adi zabdavaDe bIjI paNa labdhio che, ema jaNAya che. jInA zubha, zubhatara, zubhatama pariNAmenA kAraNe tathA asAdhAraNa tapanA prabhAvathI vividha prakAranI labdhio eTale Rddhi vizeSa jIvane prApta thAya che. (1492-145) have ahIM keTalIka labdhionI kamasara vyAkhyA jaNAve che, temAM prathama AmA~Sadhi vagere pAMca labdhionI vyAkhyA kare che. saMpharisaNamAmoso muttapurIsANa vippuso vAvi (vayavA) / anne viDiti viTThA bhAsaMti paitti pAsavaNaM // 1496 // ee anne ya bahU jesi savvevi surahiNo'vayavA / rogovasamasamatthA te iMti tao sahi pattA // 1497 // saMsparzana eTale sparza kara, te Ama kahevAya che. pezAba ane viSkA te virUSa kahevAya che. bIjAo vihu eTale viSThA ane patti eTale pezAba kahe che. A be tathA bIjA paNa sugaMdhI avayavo regAne samAvavA samartha hoya te,
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAre ddhAra bhAga-2 AmaSa auSadhilabdhiH- sparza karavA, te AmA kahevAya che. te sparzI ja auSadhirUpe jemane hoya eTale jemanA sparzI auSadhirUpe pariNamelA hoya, te AmarzaSadhi kahevAya. eTale jee hAtha vagere avayavAnA sparza mAtrathI ja vividha rogo dUra karavA samartha hoya, tevA sAdhue labdhi ane labdhivaMtanA abheda upacArathI AmardoSadhirUpe kahevAya che. AnA bhAva e che, jenA prabhAvathI peAtAnA hAthapaga vagere avayavAnA spamAtrathI ja potAnA temaja khIjAnA badhAye rAgo dUra thAya, te AmarmASadhilabdhi kahevAya che. 476 vipruDe-khela-jala-sarvoSadhilabdhiH- pezAba ane niSThAnA vipuSa eTale avayavA, vizruDa kahevAya che. pezAba ane viSThAnA avayavA ja ahIM viputUM kahevAya che. khIjA AcArce vik eTale viSThA ane patti eTale pezAba kahe che. viSThA tathA pezAba-e ane bIjA paNa zleSma, mela, vALa, nakha vagere ghaNA ane badhA avayaveA, je sAdhuonA suga'dhI hAya ane rAgeAne zamAvavA samartha hoya, tA sAdhu te auSadhanI labdhivALA kahevAya che. jemake viSuDauSadhi, khellauSadhi, jalauSadhi, kezASadhi, nakhauSidha vagere auSadhi tathA savaiiSadhivALA sAdhuo kahevAya che. AnA bhAva e che ke, je sAdhunA prabhAvathI emanI niSThA tathA pezAbanA thADA paNu aMza ke sugadha roga samUhanA nAza karavA samartha thAya, te viSuDauSadhi tathA khela eTale zleSma, nAkanA mela, jalla eTale zarIranA mela. kAna, meMduM, nAka, AMkha, jIbha vagerenA je mela te jalla kahevAya. A khela ane jallanA prabhAvathI badhA rAgeA dUra thAya ane sugaMdhI ane te khelISadhi ane jallauSadhi kahevAya. tathA jenA prabhAvathI viSTA, pezAba, vALa, nakha vagere badhAye avayavA ekaThA thaI badhe auSadharUpa ane sugadhIrUpe pariName te savaiSadhi. ( 1496-1497) jo suNai savvao muNai savvavisae u savvasoehi / sui cahue sade bhane sabhinnasoo so || 1498 // je sazrotA eTale kAMNAAvaDe badhuye sAMbhaLI zake ane badhA viSaya jANI zake tathA eka sAthe sAMbhaLelA zabdone bhinna-bhinnasvarUpe jANI zake te sabhinnazrotA labdhi sabhinnazrotAlabdhi-je zarIranA badhAye deza eTale avayavAvaDe sAMbhaLI zake, te sabhinnazreAtA kahevAya. athavA je zabda vagere sarva viSayAne badhAye zrotA eTale indriyeAvaDe jANI zake eTale koIpaNa eka ja indriyavaDe bIjI indriyavaDe jANuvA cAgya viSAne jANI zake, te sa bhinnazrotAlabdhimAna kahevAya.
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 477 ra70. labdhio athavA bAra ejananA vistAramAM rahelA cakravartinA sainyamAM vAgatA vAjiMtrenA samUhane athavA eka sAthe vagADAtA Dhola vagerenA avAjane bhinna-bhinna lakSaNa ane vidhAnapUrvaka paraspara judA-judA leka samUhamAMthI utpanna thayelA athavA zaMkha, kAhalA, bherI eTale nagArA, bhANa, DhakkA vagere vAjiMtranA avAjane ekI sAthe ja ane ghaNA zabdone je sAMbhaLI zake ane tene nirNaya karI zake, te saMbhinnatAlabdhimAna kahevAya che. (1498) riu sAmannaM tammattagAhiNI riumaI maNonANa / pAyaM visesavimuhaM ghaDamettaM ciMtiya muNai // 1499 / / viulaM vatthuvisesaNa nANaM taggAhiNI maI viulA / ciMtiyamaNusarai ghaDaM pasaMgao pajanasaehiM // 1500 // jaja eTale sAmAnya, tamAtrane grahaNa karanAru je mana:paryavajJAna, je prAyaH karI vizeSa rahita che. jema ghaDAne citavela che-ema jANI zake. vastunA vizeSane grahaNa karanAruM je jJAna ane tene grahaNa karanArI je vipulabuddhida, te vipulamati mana:paryava kahevAya. arthAta ghaTane paryAya sAthe jANI zake che. gajumatilabdhiH - Rju eTale sAmAnya vastumAtrane grahaNa karanArI mati eTale jJAna te Rjumatima paryavajJAna kahevAya. te Rjumati meTe bhAge vizeSa rahitapaNe eTale dezakALa vagere aneka paryAye vagara bIjAvaDe citavAyela ghaDAmAtrane jANI zake che. vipulamatilabdhi - ghaDA vagere vastuone deza, kSetra, kALa vagere vizenA mAna eTale saMkhyAne jANI zake, te vipulane grahaNa karanArI je buddhi eTale jJAna te vipulamatina 5ryavajJAna kahevAya. A jJAna bIjAe ciMtavela ghaDAne prasaMgAnusAra seMkaDe paryAya yukta jANI zake che. jemake A ghaDe senAne, pATaliputra nagarane, na adyatana, meTA oraDAmAM rahelo, vagere ghaNuM vizeSathI viziSTa ghaDAne bIjAe vicArela jANI zake che. Ane bhAva e che ke, mana:paryavajJAna be prakAre che. 1. jumati ane 2. vipulamati. temAM je sAmAnya ghaDA vagere vastumAtrane vicAravAmAM pravRtta thayela mananA pariNAmane grahaNa karanAra, kaMIka avizuddhatara, manuSyakSetra eTale aDhIdvIpamAM aDhI AgaLa echuM, eTalA kSetramAM rahelA viSayanuM je jJAna, te Rjumatilabdhi che. seMkaDe paryAye sahita ghaDA vagere vastuonA vizeSa ciMtanamAM pravRtta thayela manodravyane grahaNa karanAra, spaSTa ane saMpUrNa manuSyakSetra viSayaka je jJAna, te vipulamatilabdhi, (14-1500)
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 pravacanasAroddhAra bhAga-2 AsI dADhA taggaya mahAvisA''sIvisA duvihabheyA / te kammajAimeeNa NegahA cauvihavikappA // 1501 // AzI eTale dADhA. temAM je rahela mahAra, te AzIviSa kahevAya. te jhera karma ane jAtinA bhede be prakAre che. te baMne prakAre paNa aneka bhede ane cAra bhede che. AzIviSalabdhi - AzI eTale dADhAo. temAM raheluM je mahAjhera jemane heya, te AzIviSa kahevAya che. te AzIviSe be prakAre che. 1. karmabheda 2. jAtibheda, temAM karmabhedamAM paceMdriya tiryaMca cenijha, manuSya, sahastrAra sudhInA de-ema aneka prakAre che. emane tapa cAritranA anuSThAne athavA bIjA keIka guNanAM kAraNe AzIviSa sApa, vIMchI, nAga, vagerevaDe sAdhyakriyA teo karI zake che. zrApa vagere ApavA dvArA bIjAne nAza paNa karI zake che. devene A labdhi aparyApta avasthAmAM hoya che ema jANavuM. kAraNake, jemane pUrve manuSyabhavamAM AzIviSalabdhi prApta karI hoya ane sahastrAra sudhImAM navInadeva tarIke utpanna thayelA hoya, temane aparyApta avasthAmAM pUrvabhavanI AzIviSalabdhinA saMskAra levAthI AzIviSalabdhivAnarUpe vyavahAramAM kahevAya che. te pachI paryApta avasthAmAM te saMskAra jatA rahetA hovAthI AzIviSalabdhimAna kahevAtA nathI. je ke paryAptAde paNa zrApa vagere dvArA bIjAne nAza karI zake che. chatAM teo te labdhidhArI kahevAtA nathI. kAraNa ke, A pramANe thavuM temane bhava pratyaya ane tevA prakAranA sAmarthyanA kAraNe hevAthI sarva sAdhAraNa che. guNapratyayika je sAmarthya vizeSa te labdhi kahevAya evI prasiddhi che. jAti AzIviSa vIMchI, deDake, sApa ane manuSyanA bheda cAre prakAre che. teo kramasara bahu, bahutara, bahurama, atibahatama viSavALA che. vIMchInuM jhera utkRSTathI ardha bharatakSetra pramANa zarIramAM phelAI zake che. deDakAnuM jhera bharatakSetra pramANa, sApanuM jhera jabUdvIpa pramANa kSetra ane manuSyanuM jhera samaya kSetra pramANu eTale aDhI dvIpa pramANa kSetramAM phelAI zake che. (1501) have kSIra madhusapirAzrava ane kekabuddhilabdhi kahe che. khIramahusappisAovamANavayaNA tayAsavA huMti / koTTayadhannasuniggalasuttatthA kohabuddhIyA // 1502 // khIra, madha, ghInA jevA svAdanI upamAvALA vacane jemanA nIkaLe, te kSIramadhu sarSiAzravalabdhi kahevAya ane keThImAM rAkhelA anAjanI jema jenA sUtra artha hoya, te kacchakabuddhi kahevAya.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 479 270. labdhio kSIramadhusapirAzravalabdhi - khIra, madha, ghI. nA svAdanI upamAvALuM mIThuM jemanuM vacana hoya arthAt vajIsvAminI jema je bele, tene kSIramadhusapirAzravalabdhi kahevAya. Ane bhAva e che ke, zeraDIne caranArI ekalAkha gAyanuM dUdha pacAsa hajAra gAyane pIvaDAve, tenuM dUdha bIjI aDadhI gAyane, ema aDadhI aDadhI gAyane pIvaDAvatA chelle eka gAyane pIvaDAvI tenuM dUdha kADhI tenI khIra banAve. tene AgamamAM "cAturikya" e pramANe kahyuM che. te khIra khAvAthI mana ane zarIra ati AnaMdakAraka thAya che. temAM jemanuM vacana sAMbhaLavAthI mana ane zarIrane sukhakAraka thAya, te kSIrAzrava kahevAya che. khIranI jema jenA vacane badhI rIte zrave eTale jhare che, te kSIrAzrava kahevAya che. e pramANe madhamAM paNa jANavuM. ahIM madhu eTale keIka atizaya sAkara vagerevALuM mIThuM dravya te jANavuM. ghI paNa zeraDIne cAcaranArI gAyanA dUdhamAMthI utpanna thayela ane dhImA tApe tapAvela, viziSTa varNa eTale raMgavALuM ghI jANavuM. ghInA svAda jevA mIThA vacana belanAra vRtAzravA kahevAya. upalakSaNathI amRtAzraviNa, IzkarasAzraviNa vagere paNa upara pramANe jANavA. athavA jenA pAtramAM paDela kharAba anna paNa khIra, madha, ghI vagere samAnarasa, virya eTale zakti ane vipAka eTale phaLa ApanAra thAya, te anukrame kSIrAzraviNa, madhyAzraviNa, sapirAzraviNa kahevAya che. kekabuddhilabdhi - keThImAM rAkhela anAjanI jema jemanA svArtha bhUlAtA na hovAthI ane lAMbA samaya rahetA (TaktA) hevAthI, teo keThImAM rahelA anAjanI jema nAza na pAmatA sUvArthavALA, muni kekabuddhilabdhivaMta kahevAya che. keThImAM jema anAja rahe tevI jenI buddhi heya, je AcAryanA mukhamAMthI nIkaLelA sUtrArthane te ja rUpa dhAraNa kare, te sUtrArthamAM keIpaNa kALe jarApaNuM ochuM na thAya, te. keSTakabuddhilabdhi kahevAya. (1502) ' have padAnusArI ane bIjabuddhilabdhi kahe che. jo suttapaeNa bahuM suyamaNudhAvai payANusArI so / jo atthapaeNa'tthaM aNusarai sa bIyabuddhIo // 1503 // , je eka sUvapadavaDe ghaNuM sUtrakArane grahaNa karI zake te padAnusArIlabdhi. je eka arthapadavaDa (ghaNuM) athane pAme te bIjabuddhi kahevAya. padAnusArIlabdhi - je adhyApaka vagere dvArA keIpaNa eka sUtrapada bharyo heya, te sUtrapadavaDe ghaNA sUtrapadane pitAnI buddhivaDe jANI, te pramANe ja grahaNa kare te padyAnusArIlabdhimAna kahevAya.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 pravacanasAroddhAra bhAga-2 bIjabuddhilabdhi - "utpAda, vyaya, briIvya yukta sat " vagere jevA artha pradhAnapadane meLavI, te eka bIjarUpa padavaDe je bIjuM nahIM sAMbhaLela zrutanA paNa yathAvasthita ghaNuM arthane jANI zake, te bIjabuddhilabdhivAna kahevAya. ane sarvottama prakarSane prApta thayelA A bIjabuddhilabdhi tIrthakaronA gaNadharane hoya che. jemAM utpAdR vagere traNapadanuM avadhAraNa karI saMpUrNa dvAdazAMgIrUpa pravacananI guMthaNa kare che. (1503) . avakhINamahANasiyA bhivakhaM jeNANiyaM puNo teNaM / paribhutaM ciya khijai bahuehiMvi na uNa annehiM // 1504 // akSaNamahAna sIlabdha - jenAvaDe lavAyela bhikSAmAMthI ghaNA eTale lAkhanI saMkhyAmAM loke dharAIne jame ane jyAM sudhI pote na jame, tyAM sudhI AhAra pUrNa na thAya, te akSaNamahAnasIlabdhi kahevAya. (1504) bhavasiddhiyapurisANaM eyAo huMti bhnniylddhiio| bhavasiddhiyamahilANavi jattiya-jAyaMti taM vocchaM // 1505 / / bhavasiddhika eTale bhavya puruSone A kahela labdhio hoya che. ane have bhavasiddhika strIone jeTalI labdhio hoya che te kahe che. ahIM avadhi, cAraNa, kevali, gaNaghara, pUrvadhara, ahaMtu, cakravartI, baLadeva, vAsudeva, tejalezyA, AhAraka, zItalezyA, vakriya, pulAka-A labdhio prAyaH karI AgaLa maTe bhAge pratipAdana karI levAthI ane prasiddha hovAthI sUtrakAre enI vyAkhyA karI nathI paraMtu tejahezyA ane zItale zyAlabdhinI vyAkhyA sthAnazUnya na rahe te mATe kare che. | tejalezyAladha:- kriodhanI adhikatAthI zatru tarapha moDhAmAMthI aneka yojana pramANa kSetramAM rahela varatuone bALavAmAM samartha e tIvratara teja eTale agni kADhavAnI zakti te tejalezyAlabdhi. zItalezyAladhi - ati karUNAdhIna thaI jenA para upakAra kare che, tenA tarapha tejezyA bujhAvavA samartha e zItala teja vizeSa choDavAnI je zakti, te zItalezyA. kUmaMgAmamAM karUNArasavALA, nAnanA abhAvanA kAraNe utpanna thayela ghaNuM june bacAvanAra, bAlataparavI, vaizikAcina tApasane niSkAraNa kajiyA karavAnI IcchAthI zALa "are yUkA zayyAtara" ema kahI tApasanA ke pAgnine pragaTAvavA lAgyA. tyAre zikrAcina tApasa te durAtmAne bALavA mATe vajane bALavAnI zaktivALI telezyA choDI. teja vakhate dayALu bhagavAna vardhamAnavAmIe paNa tenA prANanI rakSA mATe ghaNuM tApa ucheda karavAmAM catura evI zItalezyA choDI. je sAdhu niraMtara chaThTha tapa kare ane - pAraNAmAM eka mUThI nakhIyAvALA aDada vApare ane eka ke gaLA pANI pIe e rIte karatA cha mahine tejalezyAladhi utpanna thAya che.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270. labdhie 481 ahIM Adi zabdathI bIjI paNu aNutva, mahatva, laghutva, gurutva, prApti, prakAsya, Izitva, vazitva, apratidhAtitva, antardhyAna, kAmarUpitva vagere labdhi jANavI. aNuttva eTale je labdhinA kAraNe aNu jeTalu zarIra karI eka nAnAchidramAM paNa praveza karI zake ane tyAM cakrartanA bhAgeAne paNa bhAgave mahatvalabdhi eTale merU parvatathI paNa meDhu zarIra karavAnuM je sAmarthya te mahatva. vAyuthI paNa halaku zarIra karavAnu... je sAmarthya te laghuttva. vajrathI paNa bhAre zarIra karavAnuM je sAmarthya te gurutva. je prakRSThabaLavALA Indra vagerethI paNa uMcakavuM duHsaha thAya che. prAptilabdhi eTale jamIna para ja rahIne AMgaLInA agrabhAgavaDe merUpata AgaLa rahelA sUrya vagerene aDavAnuM sAmarthya prApta thAya te. prakAmyalabdhi eTale pANImAM paNa jamInanI jema pravezavA ane cAlavAnI zakti vizeSa te tathA pANInI jema jamInamAM paNa DubakI lagAvIne nIkaLavAnI je zakti te. izitva eTale traNa leAkanI prabhutA tItha kara Indra vagerenI Rddhi vikalpanI je zakti te. vRzitva eTale sarva jIvane vaza karavAnI zakti. apratighAtitvalabdhi eTale parvatamAM paNa niHzaMkapaNe eTale aTakayA vagara gati karI zake te. antardhyAnalabdhi eTale adRzya thavAnI je zakti te. kAmarUpilabdhi eTale ekI sAthe vividha prakAranA rUpA vikurtI zake. have bhavya abhavya puruSA ane srISmane jeTalI labdhie hAya che, te kahe che. bhaviSyamAM jeene muktipada maLavAnu te bhavasiddhika kahevAya. eTale bhavya kahevAya. te bhavya puruSAne uparAkta badhIye labdhie hAI zake che, tathA bhavya strIone je labdhi nathI thatI te AgaLanI gAthAmAM kahe che. (1505) arahaMta cikkasavalasaM bhinne ya cAraNe puvvA / gaNapulAAhAragaM ca na hu bhaviyamahilANaM // 1506 // abhaviyapurisANaM puNa dasa puvvillAu kevalittaM ca / ujjumaI vilamaI terasa eyAu na huM huMti // 1507|| abhaviyamahilApi hu eyAo huMti bhaNiyaladdhIo / mahukhI sabaladvIvi neya sesA u aviruddhA || 1508 / / arhat, cakravarti, vAsudeva, khaLadeva, sa'bhinnazrotA, cAraNa, pUrvadhara, gaNudhara, 61 :
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pulAka, AhAraka, labdhi. A dasa ladhi bhavya strIone hetI nathI. bAkInI aDhAra labdhi bhavya strIone hoya che. ema upalakSaNathI jaNAya che. jema mallinAtha svAmine ApaNAmAM je tIrthaMkarapaNuM hatuM, te AzcaryarUpa hovAthI na gaNAya. AgaLa kahela daza labdhi o tathA kevali, Rjumati, vipulamatirUpa traNa labdhi umeratA tera labdhio abhavya puruSane kyAre paNa hotI nathI. bAkInI paMdara labdhio abhavya puruSone hoya che. . abhavya strIone paNa uparokta tera temaja caudamI madhukSIrAzravalabdhi paNa hatI nathI. bAkInI A cauda sivAyanI labdhio hoya che. (1506-1507-1508). 271. ta5 Indriyajya purimaDDhekAsaNanivigaiya Aya vilovavAsehiM / egalayA iya paMcahiM hoi tavo iMdiyajautti // 1509 / / purimaTya, ekAsaNuM, nivi, AyaMbila ane upavAsavaDe ekalatA -evI pAMca lattA eTale pAMca hAravaDe Indriyajaya tapa thAya che. duSkarmone je tapAve eTale bALe te tapa kahevAya, te tapa vividha prakAranA kAraNe ane nimittAthI aneka prakAre che. temAM jinadharmanuM mULa Indriyajaya hevAthI prathama Indriyajaya nAmane tapa kahe che. temAM prathama divase pUrvArdha eTale purimaDha, bIjA divase ekAsaNu, trIjA divase nivi, cethA divase AyaMbila, pAMcamA divase upavAsa-e pramANe pAMca divase ekalatA eTale hAra-zreNI thAya che. eka eka Indriyane AzrayI AvA prakAranI eka ekalatA karavI tethI pAMca latAvaDe pacIsa divase indriyajaya nAmane tapa vizeSa thAya che. | sparzendriya vagere pAMce Indriyane jaya eTale damana jenA vaDe thAya, te Indriyajaya tapa kahevAya che. athavA Idriyane jaya karavAmAM kAraNarUpa hevAthI Indriyajaya kahevAya che. jo ke badhAye tapa Inidrayajaya karavAmAM samartha hovA chatAM paNa IndriyajayanuM AlaMbana (uddeza karIne) laIne A ja tapa karato hovAthI IndriyajayanA kAraNarUpe A tapane pUrvAcAryoe kahyo che. e pramANe AgaLanA tapamAM paNa kAraNe samajI levA. (1509) yogazuddhitapa nivigaiyamAyAma uvavAso iya layAhiM tihiM bhaNio / nAmeNa jogasuddhI navadiNamANo tavo eso // 1510 // nivi, AyaMbila, upavAsa, A ekalatA thaI eka eka vegane AzrayI eka-eka
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 483 271. tapa latA karavI. tethI traNa latAo vaDe gazuddhi nAmane nava divasa pramANane A tapa pUrvAcAryoe kahyo che. jenAthI mana-vacana-kAyAnA vyApArarUpa ganI zuddhi thAya eTale niSpApa paNa thAya, te tapa yogazuddhi kahevAya che. (1510 ) jJAna-darzana-cAritrane tapaH nANaMmi desaNaMmi ya caraNami ya tinni tinni patteyaM / uvavAso tappUyApuvvaM tannAmagatami // 1511 / / jJAna, darzana, cAritra e darekanA traNa traNa upavAsa karI ane traNenI pUjA pUrvaka, te te nAmavALA tapa karavA. jJAnazuddhi, darzanazuddhi ane cAritrazuddhi mATe te jJAna vagerenI pUjA pUrvaka te jJAna vagerenA tapamAM darekanA traNa traNa upavAsa karavA. Ano bhAva e che ke, jJAnazuddhinA hetuthI traNa upavAsa karI jJAnatapa kara. temAM yathAzakti jJAnanA eTale siddhAMtanA pustake sthApI sArI rIte pUjA vagere karavI ane jJAnI puruSone eSaNAya eTale kapyaAhAra, vastra, pAtra, pANI vagere ApavA rUpa pUjA karavI. e pramANe traNa upavAsavaDe darzanatapa kara. paraMtu temAM darzana prabhAvaka sanmatitarka vagere graMthanI ane saddaguruonI pUjA karavI. tathA traNa upavAse vaDe cAritrata thAya che. emAM paNa cAritranI pUjA karavI.(1511) kaSAyavijaya tapa - ekkAsaNagaM taha nivigaiyamAyaMbilaM abhattaTThoM / iya hoi layacaukaM kasAyavijae tavacaraNaM // 1512 // ekAsaNu, nivi, AyaMbila ane upavAsa A ekalatA thaI e pramANe dareka kaSAyanI eka-eka latA karavI te kaSAyavijaya tapAcaraNa kahevAya. dha, mAna, mAyA, lebharUpa cAra kaSAne vizeSa prakAre jItavA eTale damana karavA te kaSAyavijya tapa che. A tapamAM cAra lattAnA seLa divase thAya che. (1512) kamasUdana tapa - khamaNaM ekAsaNagaM ekagasitthaM ca egaThANaM ca / ekkagadattaM nIvviyamAyaMbilamaTThakavalaM ca // 1513 // esA egA laiyA aTThahiM laiyAhiM divasa causaTThI / iya aDhakammasUDaNatami bhaNiyA jiNidehiM // 1514 // . upavAsa. ekAsaNu, eka sikathaka, ekasthAnakama, ekatti, nivi, AyaMbila, ATha
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 pravacanasAroddhAra bhAga-2 keLiyA. A ekalatA thaI eka eka karmAzracine eka eka lattA karavI. tethI ATha latAnA cesaTha divase jinezvara bhagavaMte aSTakarmasUdanatAmAM kahyA che. je tapamAM jJAnAvaraNa vagere AThe karmonuM sUdana eTale nAza karavAmAM Ave te aSTakarmasUdana tapa. A tapa pUro thAya tyAre jinezvaronuM snAtra, vilepana, pUjA, paherAmaNa vagere karavuM. ane viziSTa bali eTale pUjArUpe senAnuM karmavRkSa ane kuhADI mukavI. (1513-1514) laghasihaniSkrIDita tapaig duga iga tiga duga cau tiga paNa cau chakka paMca satta chagaM / aTThaga sattaga navaga aTThaga nava satta advaiva // 1515 / / chaga sattaga paNa chakaM ca paNa tiga caura duga tigaM egaM / duga ekkaga uvavAsA lahusihanikI liyatami // 1516 // caupanna khamaNasayaM diNANa taha pAraNANi tettIsa / iha parivADicaukke varisaduga divasa aDavIsA // 1517 // vigaIo nivigaIyaM tahA alevADayaM ca AyAmaM / parivADicaukami ya pAraNaesu viheyavvaM // 1518 // eka, be, eka, traNa, be, cAra, traNa, pAMca, cAra, cha, pAMca, sAta, cha, ATha, sAta, nava, ATha, nava, sAta, ATha, cha, sAta, pAMca, cha, cAra, pAMca, traNa, cAra, be, traNa, eka, be, eka upavAse, lasiha niSkrIDita tapamAM hoya che. A tapamAM eka cepana divasa upavAsanA che. ane pAraNAnA tetrIsa divase che. A eka paripATI eTale hAra che. AmAM cAra paripATImAM be varasa ane aThThAvIsa divasa che. A cAra paripATImAM anukrame vigaIvALuM, nivi eTale vigaI vagaranuM, alepa ane AyaMbilathI pAraNuM karavuM. AgaLa kahevAtA mahAsiMha niSkrIDita tapanI apekSAe siMhanuM laghu eTale nAnuM je gamana, te laghusiMha niSkrIDita tapa. siMhanA gamananI jema je tapa te siMhaniSkrIDita ta5. siMha cAlatA cAlatA AgaLa jaI pAchaLa jete jete jAya, tema jemAM pAchaLa karelA tapa vizeSane pharI sevI AgaLane tapa kare te tapa siMhaniSkrIDita tapa. e ta5nI racanA A pramANe che. ekathI nava sudhInI kramasara sthApanA karavI. pachI pazcAnupUrvIe navathI eka sudhInI sthApanA karavI, te pachI bethI laI nava sudhInI saMkhyAnI AgaLa ekathI
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 485 271. Indriyajaya tapa AThanI sthApanA karavI. te pachI pazcAnupUrvenA navathI laI eka sudhInI saMkhyAnA bethI laI sAta sudhInI samakSa sAtathI laI eka sudhInI sthApanA karavI. A pramANe tenI racanA karAya che. - 1 2 a wa 4 5 6 7 8 Ano bhAva e che ke, pahelA eka upavAsa karo. pachI pANa ema AMtarAmAM badhe pAraNu jANavuM. te pachI be, te pachI eka, te pachI traNa, te pachI be, te pachI cAra, te pachI traNa, te pachI pAMca, te pachI cAra, te pachI che, te pachI pAMca, te pachI sAta, te pachI che, te pachI ATha, te pachI sAta, te pachI nava, te pachI ATha, te pachI nava, te pachI sAta, te pachI ATha, te pachI che, te pachI sAta, te pachI pAMca, te pachI che, te pachI cAra, te pachI pAMca, te pachI traNa, te pachI cAra, te pachI be, te pachI traNa, te pachI eka, te pachI be, ane te pachI eka-A pramANe laghusihaniSkrIDita tapanA upavAse che. have upavAsanA ane pAraNAnA divasonI saMkhyA kahe che. laghusiMhaniSkrIDita tapamAM upavAsanA divase ekase cappana (154) che. te A pramANe ekathI navanI be saMkalana (hAre)mAM pIstAlIsa pIstAlIsa upavAse che. ekathI AThanI eka saMkalanAmAM chatrIsa upavAse che. ane ekathI sAtanI saMkalanAmAM (28) aThThAvIsa upavAse che. A badhAne saravALe 45 + 45 +36 + 28=154 thAya che. tathA pAraNAnA divase tetrIsa thAya che. ema upavAsa, ane pAraNAnA divase meLavatA kulle 154+33=187 ekasesatyAsI divasa thAya che. eTale cha mahinA ane sAta divasa thayA. A tapa cAra paripATI, eTale cAra zreNae pUro thAya che. tethI Ane cAre guNatA be varSa ane aThThAvIsa divase A tapa pUre thAya che. have cAre paripATImAM darekamAM zenu pAraNuM karavuM te kahe che. pahelI paripATInA pAraNAmAM vigaIe vAparI zakAya che eTale sarva rasa yukta pAraNu kare. bIjI paripATImAM nivi eTale vigaI rahita pAraNuM kare. trIjI paripATImAM vAla, caNa, alapakArI vastuo vAparI pAraNu kare. cethI paripATImAM AyaMbila, parimita bhajana kare e pramANe A tapa pAraNAnA bhedathI cAre paripATI pUrvaka kare. (1515 thI 1518) mahAsiniSkrIDita tapa ... iga duga iga tiga duga cau tiga paNa cauchakka paMca satta chagaM / aDa satta navajDa dasa nava ekArasa dasa ya bArasaMga / / 1519 //
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 . pravacanasAroddhAra bhAga-2 ekkAra tera bArasa caudasa terasa ya panara caudasagaM / solasa panarasa solAi hoi vivarIyamekaMta // 1520 // ee u abhatahA igasaTThI pAraNANamiha hoi / esA egA laiyA caugguNAe puNa imAe // 1521 // varisachagaM mAsadugaM divasAI taheva bArasa havaMti / ettha mahAsIhanikIliyaMmi tivve tavaccaraNe // 1522 // eka, be, eka, traNa, be, cAra, traNa, pAMca, cAra, cha, pAMca, sAta, cha, ATha, sAta, nava, ATha, dasa, nava, agyAra, dasa, bAra, agyAra, tera, bAra, cauda, tera, paMdara, cauda, seLa, paMdara, sI, e pramANe pazcAnupUrvIe eka sudhI jANavuM. A upavAsamAM eka eka pAraNuo hoya che. AvI ekalattA thAya che. ene cAragaNI karatA cha varSa, be mahinA bAra divasa A mahAsihaniSphIDIta nAmanI tIvra tapazcaryAmAM thAya che. ahiM ekathI saLa sudhInA ane saLathI eka sudhInA aMkanI sthApanA karavI. ane tyArabAda be vagerethI laI chelle seLa vagere darekanI AgaLa ekathI laI paMdara sudhInA aMke sthApavA saLathI laI eka sudhImAM paMdara vagerethI laI be vagere darekanI AgaLa cauda vagerethI laI eka sudhInI sthApanA karavI te sthApanA A pramANe che. 1 2 1 3 2 4 3 5 4 6 5 7 6 8 7 9 8 10 9 10 11 12 11 13 12 14 13 15 14 16 15 9 8 10 9 11 10 11 12 13 12 14 13 15 14 16 pahelA eka upavAsa te pachI be, te pachI eka, te pachI traNa, te pachI be, te pachI cAra, te pachI traNa, te pachI pAMca, te pachI cAra, te pachI che, te pachI pAMca, te pachI sAta, te pachI che, te pachI ATha, te pachI sAta, te pachI nava, te pachI ATha, te pachI dasa, te pachI nava, te pachI agyAra, te pachI dasa, te pachI bAra, te pachI agyAra, te pachI tera, te pachI bAra, te pachI cauda, te pachI tera, te pachI paMdara, te pachI cauda, te pachI sola, te pachI paMdara e pramANe pazcAnupUrvIe sela upavAsa. te pachI cauda upavAsa vagerethI laI chele eka upavAsa sudhI jANavuM. A tapanA divasanI sarva saMkhyA kahe che. A mahAsihaniSkrIDita nAmanI tIvra tapazcaryAmAM uparokta be paMktiomAM kahelA upavAsanI saMkhyA cArase sattANa (497) thAya.
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271. tapa 487 sala selanI be saMkalanAmAM ekase chatrIsa, ekase chatrIsa upavAsa thAya che. paMdaranI eka saMkalanAmAM ekavIsa ane caudanI eka saMkalanAmAM eka pAMca upavAse thAya che. tathA ekasaTha pAraNuM thAya che. tethI badhA maLI eka varSa cha mahinA aDhAra divasa A paripATImAM thAya che. ' 136+ 136 + 120 + 105 = 497161 = 558 divase thAya che. A tapa AgaLanA pAraNanA bhede pUrvaka cAra paripATI pUrvaka karavAthI pUro thAya che. te A 558 divasanI saMkhyAne cAra vaDe guNatA 2232 divasa thAya eTale cha varSa be mahinA ne bAra divasa thAya che. (1516, thI 1522) muktAvalI tapa eko dugAi ekaga aMtariyA jAva solasa havaMti / puNa solasa egaMtA ekaMtariyA abhattaTThA // 1523 // pAraNayANaM saTThI parivADicaukkagaMmi cattAri / varisANi huMti muttAvalItave divasasaMkhAe // 1524 // eka be vagere eka ekanA AMtara pUrvaka seLa sudhI upavAsa karavA pAchA meLathI eka sudhI eka ekanA AMtarApUrvaka upavAsa karavA emAM sAITha pAraNuM thAya che. cAra paripATI maLIne muktAvalI tapamAM divasanI saMkhyA cAra varSa pramANu thAya che. muktAvalItapa eTale metInA hAranA jevA AkAravALI tapanI racanA je tapamAM che, te muktAvalI kahevAya che. temAM pahelA eka ekanI sthApanA karavI. pachI eka ekanA AMtarAmAM be traNa vagerenI sthApanA sela sudhI karavI. te pachI pazcAnupUrvIe seLathI laI eka sudhInA upavAse eka ekanA AMtarA pUrvaka karavA. (sthApavA) tenI sthApanA A pramANe che. 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9 1 10 1 11 1 12 1 13 1 14 1 15 116 1 2 1 3 14 15 1 6 1 7 1 8 - 1 9 1 10 1 11 1 12 1 13 1 14 1 15 1 16 Ano artha A pramANe che. pahelA eka upavAsa pachI be upavAsa, te pachI pharI eka te pachI traNa, te pachI eka, te pachI cAra, te pachI eka, te pachI pAMca, te pachI eka, te pachI che, te pachI eka te pachI sAta, te pachI eka, te pachI ATha, te pachI eka, te pachI nava, te pachI eka, te pachI dasa, te pachI eka, te pachI agyAra, te pachI eka, pachI bAra, te pachI eka, te pachI tera, te pachI eka, te pachI cauda, te pachI aika, te pachI paMdara, te pachI eka, te pachI sela, A pramANe artha muktAvalI thaI bIju
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 pravacanasArAddhAra bhAga-2 adha paNa A pramANe jANavuM. paraMtu te pazcAnupUrvIe upavAsa karavA pUrNAMka che. te A pramANe pahelA sAla upavAsa karI eka upavAsa kare. te pachI padara, te pachI eka, ema eka eka upavAsanA AMtarApUrvaka eka eka upavAsa AchA karatA be upavAsa sudhI karI eka upavAsa karavA. A upavAsa badhA maLI traNase thAya che, te A pramANe selanI e salanAnA 136 + 136 upavAse +28 AMtarAnA ane 60 pAraNA 136 + 136 + 28 + 60 =360 divasa eTale eka varSa thayu. A tapa paNa AgaLanA tapAnI jema cAra prakAranI paripATI pUrNAMka pUrNa thAya che. tethI A muktAvalItapamAM divasa saMkhyA cAra varSa pramANu thAya che. aMtakRt dazAMga AgamamAM je prathama pa`ktigata sALaM upavAsa che, te ja seALa upavAsa khIjI paMktinA prArabhamAM paNa jANavA eTale soLa upavAsa ekaja thAya che. (1523-1524) ratnAvalI tapa iga du ti kAhaliyAsuM dADimapupphesa huMti aTTha tigA / egA isolasaMtA sariyAjuyalaMmi uvavAsA || 1525 // aMtami tassa payagaM tatthaMkaTThANamekamaha paMca | sattaya satta ya paNa paNa tinnikaMtesu tigarayaNA // 1526 || pAraNayadiTThAsI parivADicaukkage varisapaNagaM / nava mAsA aTThArasa diNANi rayaNAvalitavaMmi // 1527 // eka, be, traNa upavAsa kAhalikAmAM, dADamaphulamAM AThe, traNa upavAse hAya che. pachI e serAmAM ekathI seALa sudhInA upavAseA thAya che. chelle tenA madakamAM eTale leAkeTamAM eka, pAMca, sAta, sAta pAMca, pAMca traNa ane eka-ema aTThamAnI racanA hoya che. AmAM pAraNAnA divaseA aATaeNsI hoya che. cAra paripATInA thaIne pAMca varSa navamahinA aDhAra divaseA ratnAvalItaSamAM che, ratnAvalI eka gaLAnuM AbhuSaNa che. ratnAvalIhAranI jema je tapa che, te ratnAvalItapa. jema ratnAvalI baMne khAjuthI pahelA pAtaLI, pachI jADI, pachI vizeSa jADInA vibhAga pUrNAMka kAhalikA nAmanA sAnAne dorA e khAju hAya che. te pachI dADamanu phUla e bAju zAle che. te pachI e mAju sIdhI e se cAle che. ane vacce sArI rIte geAThavelu padaka eTale leAkeTa hoya che. e pramANe je tapa AgaLa batAvela AkArane dhAraNa kare, te ratnAvalItapa kahevAya.
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 2 2 13 12 ||saleza-|-|-|-|-|-|-|-|-|-|-||-|-| - | | To I u T ratnAvalItapa | | |
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 - pravacana sAroddhAra bhAga-2 AmAM prathama eka, ane traNa upavAsa kramasara eka bIjAnI nIce be kAlikA rUpe sthApavA. te pachI baMne dADama phUlanA darekanA ATha ATha aThThama eTale traNa upavAsa sthApavA. te dADamaphUlo cAra lITI deravA pUrvaka nava khAnA banAvo vaccenA khAnAmAM zUnya mUkI ATha, traNa upavAse lakhavA. te pachI baMne dADama kulanI nIce be seremAM ekathI laI seLanI sthApanA karavI. te be serenI nIce cheDe padaka eTale lekeTa ATha lAInamAM trIsa aMkanA sthAne (khAnA) karavA ane temAM traNa traNa upavAse lakhavA. temAM pahelI hAranAM khAnAmAM eka aTTama, bIjI hAramAM pAMca, trIjImAM sAta, ethImAM sAta, pAMcamImAM pAMca, chaThThImAM pAMca, sAtamImAM traNa ane AThamI hAramAM eka, te citrIsa khAnAmAM traNa traNa aMkanI sthApanA karavI. tenI sthApanA upara pramANe che. Ane bhAva e che, ke ratnAvalItAmAM pahelA eka upavAsa kare. te pachI be, te pachI traNa A pramANe kAhalikA thaI. A tapamAM badhAye AMtarAmAM pAraNuM karavA. te pachI ATha amo eTale traNa-traNa upavAsa karavA, A addamo vaDe kAlikAnI nIce dADamanuM puSpa kare. te pachI eka upavAsa kare, te pachI be, te pachI traNa, te pachI cAra, te pachI pAMca, cha, sAta, ATha, nava, dasa, agyAra, bAra, tera, cauda, paMdara ane seLa upavAsa kare. A dADamanA kulanI nIcenI esera thaI te pachI trIsa (34) ame kare enA vaDe padaka thAya che. te pachI pAchA seLa upavAsa kare pachI paMdara, cauda, tera, bAra, agyAra, dasa, nava, ATha, sAta, cha, pAMca, cAra, traNa, be, eka upavAsa kare. A bIjI sera thaI. te pachI ATha ane bIjA dADamanA phUlanA kare. te pachI bIjI kAlikAnA traNa, be ane eka upavAsa kare. A pramANe karavAthI ratnAvalI tapa pUro thAya che. A ratnAvalI tapamAM kAlikAnA upavAsanA divase (12) bAra, dADamaphalanA seLa, aThThamanA aDatAlIsa (48) divase, be serenA ekathI La upavAsanA divase base bera (272), padakamAM trIsa aThThamanA divase ekase be (1-2), A badhA maLI 12+48272+102=434 divase upavAsanA ane ayAsI divasa pAraNanA 434+88=para 2 divasa thAya eTale eka varSa pAMca mahinA ane bAra divasa thAya che. A tapa paNa AgaLanA tapanI jema pAraNAnI cAra paripATI vaDe pUre karAya che. eTale parara divasane cAra vaDe guNatA parara44=3088 divasa eTale pAMca varSa nava mahinA ane aDhAra divase thAya che. (1525 thI1527) kanakAvalItapa rayaNAvalIkameNaM kIrai kaNagAvalI tavo navaraM / kajA dugA tigapae dADimapupphesu payage ya // 1528 //
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271. nAvalI tapa parivADicauke varisapaMcagaM dinadugUNamAsatigaM / paDhamattatto ko pAraNayavihI tavappaNage // 1529 // 491 ratnAvalInA kramapUrvaka ja kanakAvalI tapa paNa karavAnA heAya che. para`tu dADama phUlamAM tathA padamAM traNa upavAsanA sthAne be be upavAsa karavA. A tapa cAra paripATIpUva ka pAMca varSa traNa mahinA be divasa uNA haiAya tyAre pUrNa thAya che. prathama tapamAM kahela pArAvividha pAMce tapamAM karavI. sAnAnA makAnuM banela AbharaNu vizeSa te kanakAvalI kahevAya. te kanakAvalInA AkAranI sthApanA ( racanA ) vaDe je tapa karAya, te kanakAvalI tapa kahevAya che. A kanakAvalItapa ratnAvalItapanA kramapUrvaka ja karAya che. paraMtu kta dADama phUlamAM ane padakamAM traNa upavAsarUpa AMkaDAnI jagyAe be upavAsanI sakhyArUpa e lakhavA. bAkInA upavAseA ratnAvalInI jema jANavA. A tapamAM e kAhalikAnA upavAsanA divase khAra (12), e dADama phUlanA upavAsa Tvina khatrIsa ( 32), e sezanA divaseA khaseAmeAttera ane padakanA divase| aDasaTha, (68) 12 +32+272+68=384 divase upavAsanA ane aThayAsI (88) pAraNAnA eTale 384 + 88 = 472 divasa eTale eka varSI, traNa mahinA ane bAvIsa divasa eka paripATImAM thAya. cAra paripATI maLIne eTale uparokta saMkhyAne cAre guNutA pAMca varSa, be mahinAne aThThAvIsa divasa. aMtakRt dazAMgagraMthamAM kanakAvalInA pakamAM ane be dADamanA phUlamAM be upavAsanI jagyAe traNa traNa upavAseA kahyA che. ane ratnAvalImAM che e upavAseA kahyA che. tathA prathama tapamAM eTale laghusiMha niSkrIDitamAM je sarvAM rasAhAra vagere pAraNAnI vidhi je pramANe kahI che. te pramANe tapa pA~cakamAM eTale laghu-bRhatsaMhaniSkrIData tapa, muktAvalI, ratnAvalI, kanakAvalIrUpa pAMca tapamAM jANavI. (1528-1529) bhatapa - bhAve tahAsssyA layA iga du tini cau paMca | taha duti ca paMca iMga du taha paNaga iga donni ti caukaM / / 1530 // taha du ti ca paNagegaM taha cau paNagega donni tinneva / paNahattara uvavAsA pAraNayANaM tu paNavIsA // / 1531 // bhadra tapa vagere eTale bhadra, mahAbhadra, bhaTThottara, sa tAbhadra tapamAM pahelA bhadrutapa kahe che. te A pramANe che. pahelA eka upavAsa, te pachI e, te pachI traNa, te pachI cAra, te pachI pAMca.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 492 ema ekalatA eTale hAra thaI. e pramANe bIjI hAramAM traNa, cAra, pAMca, eka, be upavAsa karavA. trIjI hAramAM pAMca, eka, be, traNa, cAra upavAsa karavA. ceAthI hAramAM be, traNa, cAra, pAMca eka upavAsa karavA. pAMcamI hAramAM cAra, pAMca, eka, be, traNa upavAso karavA. A pramANe pAMce hAranA thaI 5'cAtera (75) upavAseA ane pacIsa pAraNA thAya che. eTale seA divase A tapa pUrA thAya che. enI sthApanA A pramANe che. (1530-1531) pahelI hAra khIjI hAra trIjI hAra cAthI hAra pAMcamI hAra 1 3 5 2 4 2 4 1 3 5 3 5 2 4 1 4 1 5 5 3 | 4 2 2 1 3 mahAbhadratapa pabhaNAmi mahAbhahaM iga duga tiga cau paNaccha satteva / taha ca paNa chaga sattaga iga du ti taha satta eka do || 1532 || tinni cau paMca chakaM taha tiga cau paNa cha sattagegaM do / taha chaga sattarga iga do tiga cau paNa taha dugaM ti ca / / 1533|| paNa chaga satteka taha paNa chaga satteka donni tiya cauroM / pAraNayANa guvannA chaSNauyasayaM cautthANaM // 1534 // have mahAbhadra nAmanA tapane sArI rIte kahe che. te A pramANe che. pahelI latAmAM eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAta upavAsa hAya che. mIjI latAmAM cAra, pAMca, cha sAta, eka, be, traNa. trIjI latAmAM sAta, eka, be, traNa, cAra, pAMca, che. ceAthI latAmAM traNa, cAra, pAMca, cha, sAta, eka ane e. pAMcamI latAmAM cha, sAta, eka, be, traNa, cAra, pAMca. chaThThI latAmAM be, traNa, cAra, pAMca, cha, sAMta, eka. sAtamI latAmAM pAMca, cha, sAta, eka, be, traNa, cAra upavAso karavA, A tapamAM AgaNapacAsa (49) pAraNA ane ekasA channu (1976) upavAse che.
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 493 ra1. mahAbhadrutapa-bhadrotara eTale A tapa 196 + 49 = 245 divase pUro thAya eTale AMTha mahinA ane pAMca divase pUrNa thAya che. enI sthApanA A pramANe che. (1532 thI 1534) pahelI laMtA 1 3 | 4 khIjI latA trIjI latA cAthI latA pAMcamI latA chaThThI latA sAtamI latA 4 3 h 2 5 2 5 1 4 jI 3 6 7 6 2 6 p 1 4 7 2 7 3 P 6 2 5 1 5 1 8 4 8 9 p ha m 6 9 p 6 7 2 6 2 9 5 1 4 Ta 5 6 jI 3 bhadrotara tapa - bhottarapaDimA paNa chaga sattaTTha nava tahA satta / aDa nava paMcaccha tahA nava paNa chaga satta adveva // / 1535 // taha chga sattaTTha nava paNa taTTha nava paNacha satta'bhattaTThA | paNahattarasayasaMkhA pAraNagANaM tu paNavIsA || 1536 // pratimA eTale pratijJA vizeSa, tethI bhadrottara pratimAmAM eTale bhadrottara tapamAM pahelI latAmAM pAMca, sAta, ATha, nava, upavAsa che. bIjI latAmAM sAta, AThe. nava, pAMca, cha upavAsa che. trIjI latAmAM nava, pAMca, cha, sAta, ATha upavAsa che. cAthI latAmAM cha, sAta, ATha, nava, pAMca upavAsa che. pAMcamI latAmAM ATha, nava, pAMca, cha, sAta upavAsa che. -AmAM ekasesa pacAtera upavAsa ane paccIsa pAraNA maLI asA divasee A bhadrottara pUrNa thAya che. tenI sthApanA A pramANe che. (1535-1536) pahelI lAM 5 6 7 8 | 9 khIjI latA trIjI latA cAthI latA pAMcamI latA 8 5 7 7 3 6 2 5 1 4
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 satAbhadra tapa - paDimAe savvabhaddAe paNa cha sattaTTha nava dasekArA | taha aDa nava dasa ekkAra paNa cha satta ya tahekkArA || 1537|| paNa chaga sattaga aDa nava dasa taha sataha nava dasekArA | paNa cha tahA dasa ekkAra paNa cha sattaTTha nava ya tahA ||1538 // chaga sattaDa nava dasagaM ekkArasa paMca taha navaga dasagaM / ekArasa paNa ukaM sattaTTha ya iha tave hoMti // 1539 // tini sayA bANauyA itthUvavAsANa hoMti saMkhAe / pAraNayA guNavannA bhaddAitavA ime bhaNiyA // 1540 // satAbhadra pratimA eTale satAbhanlR tapa, temAM pahelI latAmAM pAMca, cha, sAta, AThe, nava, dasa, agyAra, upavAsa karavA. khIjI latAmAM AThe, nava, dasa, agyAra, pAMca, cha, sAta. trIjI latAmAM agyAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava, isa. ceAthI latAmAM sAta. ATha, nava, isa, agyAra, pAMca che. pAMcamI latAmAM isa, agyAra, pAMca, cha, sAta, ATha, nava. chaThThI lattAmAM cha, sAta, ATha, nava, sa, agyAra, pAMca ane sAtamI latAmAM nava, isa, agyAra, pAMca, cha, sAta, ATha upavAsa karavA, tenI sthApanA A pramANe che. pahelI latA khIjI latA trIjI latA ceAthI latA pAMcamI latA 10 chaTThI latA 6 sAtamI latA 9 5 . 11 G da 2 5 8 11 * 1 deg 7 . 10 6 9 OM r 8 11 8 11 7 | 10 33 - 5 9 pa V . 11 pravacanasArAddhAra bhAga-2 cha 10 6 10 9 5 8 11 7 11 7 10 6 9 5 8 A tapamAM badhA maLI traNusA mANu (392) upavAsA thAya che ane egaNupacAsa pAraNA che. e baMnenA saravALA karatA kulle (392 + 49) 441 divase thAya che.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271, sarva saukhyasaMpatti tapa 45 A pramANe bhadra vagere eTale bhadra, mahAbhadra, bhadrottara, ane sa tAbhadra ema cAra tapeA kahyA. bIjA graMthAmAM A tapeA juI rIte paNa kahyA che, A cAre tAmAM AgaLa kahelA pAraNAnA bhedo pUrvaka cAra cAra prakAre paNa thAya che. AmAM ni sakhyA thAyAgya gaNI levI. (1537 thI 1540) sava saukhyasapatti tapa - paDivaiyA ekaci durga duijANa jAva pannarasa | pAvasAo hoi tatro savtrasaMpattI || 1541 // pratipadA eTale ekamanA eka upavAsa, mIjanA be upavAsa, e pramANe amAvAsyAnA pa`dara upavAsa sudhI karavAthI sa sauprasaMpatti tapa thAya che. ekamanA eka upavAsa, khIjanA e upavAsa, trIjanA traNa, cAthanA cAra-e pramANe amAvAsyA punamanA pa'dara upavAsa je tapamAM karavAmAM Ave te tapa sarva saMpatti eTale sa saumyasa'patti tapa kahevAya che. jenAthI badhI jAtanA sukheAnI prApti thAya, te sava saukhyusapatti tapa kahevAya. athavA sarvasa...patti-e nAma mAnIe tA pRthvI para evI keI vastu nathI ke je A tapa setranArane A tapanA pramAvathI prApta na thAya. ahIM amAvAsyA zabda kahevAyeA che. ane khIje sthAne cagAva pannAla putrimANu hrIti natha vanAsA' A pramANe kahevA vaDe ema nakkI thAya che ke A tapa kRSNa eTale vaDhapakSamAM ke zuklapakSamAM game tyAre prAraMbhe temAM koI doSa nathI. A tapamAM ekaseA vIsa upavAseA thAya che. (1541 ) rANiI tapa - rohiNI rikkhadiNe rohiNItavo satta mAsavarisAI / sirivA supujapUyApU kIraha amattaTTo || 1542 || rAhiNI eka devatA vizeSa che. tenI ArAdhanA mATe je tapa karAya, te rAhiNI tapa. te rAhiNItapamAM sAta varSIne sAta mahinA sudhI rAhiI nakSatra je divase hAya, te divase upavAsa karAya che. A tapamAM vAsupUjayasvAmInI pratimAnI pratiSThA ane * pUjA karavI. (1542) zrutadevatA tapa ekArasa suyadevIta mi ekkArasIo moNeNa / kIraMti catthehiM sudevIpUyaNAputraM // / 1543 ||
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasaddhAra bhAgara zrutadevatAnI ArAdhanA mATe je tapa karAya, te zrutadevatA tapa, A zrutadevatA tapamAM manapUrvaka ayAra agyArasa upavAsapUrvaka zrata devatAnI pUjA karavA dvArA karAya che, AnA upalakSaNamAM aMbA tapa paNa ahiM jANavo. te pAMca pAMcamAM nemanAtha bhagavAna ane aMbAdevInI pUjA karavA pUrvaka ekAsaNu vagere karavA pUrvaka thAya che. (1543) sarvAga suMdara tapa savvaMgasuMdaratave kuNaMti jiNApUyakhatiniyamaparA / achavavAse egaMtaraMbile dhavalapakkhUmi // 1544 // je tapa karavAthI badhAye aMgo suMdara eTale sauMdaryavAna thAya, te sarvAMgasuMdara tapa kahevAya che. te sarvAMgasuMdara tupamAM kSamA, mAva, Arjava vagerenA abhigraha karavA pUrvaka, tIrthakara pUja, muni, garIba vagerene dAna karavA pUrvaka ATha upavAsa ekAMtarA AyaMbilanA pAraNu karavA pUrvaka zuklapakSamAM kare. A tapanuM sarvArA suMdara paNuM te AnuSagika ja phala jANavuM. mukhyapaNe te sarvajJanI AjJApUrvaka karAta badhAye tapamAM mokSa prAti e ja phala che-ema vicAravuM. e pramANe badhAye tapamAM jANavuM. (1544) nirAjazikha tapa __ evaM nirUjasihovi hu navaraM so hoi sAmale pavakhe / tami ya ahio kIgi gilANapaDijAgaraNaniyamo // 1545 / / rUja eTale rega, rogane abhAva te nija eTale nirogIpaNuM jenuM mukhya phaLa che, te mukhyaphaLa vivakSAvaDe zikhA eTale cUlA zikhara je tapa vizeSamAM che, te nirujazikha tapa kahevAya che. che eTale je tapamAM nirogI5NArUpa phaLanI mukhya tArUpa zikhA che, te nirajazikha tapa. A tapa paNa sarvAga suMdaratAnI jemaja ekAMtarA ATha upavAsa AyaMbilanA pAraNApUrvaka karavA. paraMtu A nirujazikha tapa vadIpakSamAM thAya che. AmAM vizeSa rUpa "mAMdAne mATe pathya vagere ApavuM" e niyama levA pUrvaka kare. bAkInuM jinapUjA vagere AgaLanI jema jANavuM. (1545) paramabhUSaNa tapa so paramabhUsaNo hoi jami AyaMbilANi battIsaM / aMtarapAraNayAI bhUSaNadANaM ca devassa // 1546 //
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271. Ayatijanaka-saubhAgya kalpavRkSa-tIrthakaramAtA ta5. 497 zakrendra-cakravarti vagere ne cagya utkRSTa (uMcA) prakAranA hAra, bAjubaMdha, kuMDala vagere AbhUSaNe jenAthI prApta thAya, te paramabhUSaNa. A tapamAM batrIsa (32) AyaMbila zakti hoya te niraMtara ane zakti na hoya te ekAMtarA kare. A tapa pUre thAya eTale bhagavAnane mugaTa, tilaka vagere AbhUSaNa caDAve ane sAdhune dAna vagere Ape. (1546) Ayatijanaka tapa, AyaijaNago'vevaM navaraM savvAsu dhammakiriyAsuM / aNigRhiyavalaviriyappavittijuttehiM so kajo // 1547 // Ayati eTale AgAmikALa yAne bhaviSyakALamAM je tapa Ichita phaLa prApta karAve, te Ayatijanaka tapa kahevAya che. A tapa paNa paramabhUSaNatapanI jema batrIsa AyaMbila pUrvaka kare. paraMtu vaMdana, pratikamaNa, svAdhyAya, sAdhu-sAdhvInI vaiyAvacca vagere badhAye dharmakAryo baLa-vIrya chupAvyA vagara utsAhapUrvaka kare, te Ayatijanakatapa kahevAya. (1547). saubhAgyakalpavRkSa tapa. egatarovavAsA savvarasaM pAraNaM ca cettami / sohaggakapparukkho hoi tahA dijae dANaM // 1548 // tavacaraNasamattIe kappataru jiNapuro sasattIe / ---- kAyabo nANAvihaphalavilasirasAhiyAsahio // 1549 // je tapa kalpavRkSanI jema saubhAgyarUpI phaLanuM dAna kare che, te saubhAgyakalpavRkSa kahevAya. A saubhAgyakalpavRkSa rUpI tapa AkhA caitra mahinAmAM ekAMtarA upavAsa karavA pUrvaka kare. pAraNu sarvarasamaya eTale vigaIvALu kare. tathA A tapa daramyAna yathAzakti sAdhu vagerene dAna Ape. A tapanI samAptimAM zakti anusAra bhagavAnanI AgaLa pUjA vagere karavA pUrvaka vizALa thALamAM mahArajatamaya athavA sAdA khAne vividha prakAranA phaLanA samUhathI zobhate asaMkhyaDALavALe kalpavRkSa Alekhe. (1548-1549): tIrthakaramAtA ta5. titthayarajaNaNipUyAputvaM ekAsaNAI satteva / titthayarajaNaNinAmagatavaMmi kIrati bhaddavae // 1550 // tIrthakaranI mAtAnI pUjA karavA pUrvaka sAta ekAsaNA, tIrthakaramAtA tapamAM
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 pravacanasAroddhAra bhAga-2 karavAmAM Ave che. A tapa bhAdaravA mahinAmAM suda sAtamathI zarU karI suda terasa sudhI karAya che. A tapa traNa varSa sudhI karavAnuM hoya che. (1550) samavasaraNa tapa, ekkAsaNAiehiM bhaddavayacaukagaMmi solasahiM / hoi samosaraNatavo tappayApuvvavihiehi // 1551 // bhAdaravA vada ekamathI laI samavasaraNamAM rahela pratimAnI pUjA karavA pUrvaka potAnI zakti anusAra ekAsaNu, nidhi, AyaMbila ane upavAsa karavA. soLa divase thAya. e rIte cAra bhAdaravAnI aMdara karavAthI eTale cAra varSe A samavasaNa tapa pUre thAya che. AthI cAra bhAdaravAnA thaI esaTha (64) divase A tapamAM thAya che. Ane bhAva e che ke, samavasaraNanA eka eka dvArane anulakSIne cAra cAra divasa karAya che. tethI A tapane eka dvAra-e pramANe prasiddha che. (1551) amAvAsyA ta5. naMdIsarapaDapUyA niyayasAmatthasarisatavacaraNA / hoi amAvassatavo amAvasAvAsaruddiTTo // 1552 // naMdIzvaradvIpanA paTamAM AlekhelA jinabhavanamAM rahelA jinezvarenI pUjA karavA pUrvaka pitAnI zakti anusAre upavAsa vagere kAIpaNa tapa dareka amAvasyAnA divase karavA pUrvaka amAvAsyA tapa thAya che. A tapa divALInI amAsathI zarU karI sAta varSe pUre thAya che. (1552) paMDarIka tapa. siripuMDarIyanAmagatavaMmi egAsaNAi kAyavvaM / cettassa punimAe pUeyavvA ya tappaDimA // 1553 / / puDarIka nAmane ta5 caitra mahinAnI pUnamathI zarU karI bAra pUnama ane matAMtare sAta varSa sudhI pUname ekAsaNu vagere tapa potAnI zakti anusAra kare che. ane te divase RSabhadevanA prathama gaNadhara puMDarIkasvAminI pratimAnI pUjA kare. A tapa caNI pUnamathI zarU karavAmAM puMDarIkasvAmine utpanna thayela kevalajJAna ja kAraNarUpa che. kemake puMDarIkasvAmIne caitrIpUname ja kevalajJAna utpanna thayu hatuM. paprabhu caritramAM puDarIka gaNadharanA viSayamAM kahe che ke,
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271. akSayanidhi-cavamadhyAcaMdra pratimA tapa 488 zukuladhyAna rUpa pANI vaDe ghAtakarmarUpI kAdavane gheI caitrI pUnamanA divase kevaLajJAnarUpa prakAza prApta karyo. A pramANe bIje sthaLe paNa hetu vicArIne kahevA. (1553) akSayanidhi tapa. devaggaThaviyakalaso jA puno akkhayANa muTThIe / jo tattha sattisariso tavo tamakkhayanihiM biti // 1554 // sarvajJa bhagavaMtanI AgaLa sthApelA kaLazamAM roja eka eka muThThI cokhA nAkhavA vaDe jeTalA divasamAM kaLaza bharAya, teTalA divasa sudhI potAnI zakti mujaba ekAsaNuM vagere kaIpaNa tapa karavo, tene paMDita akSayanidhi kahe che. akSayanidhi eTale haMmezA saMpUrNa bharela nidhi eTale nidhAna jenAthI prApta thAya, te akSayanidhi. (1554) yavamadhyAcaMdra pratimA. vaDDhai jahA kalAe ekkAe'NuvAsaraM caMdo / saMpuno saMpajai jA sayalakalAhiM pavvaM mi // 1555 // taha paDivayAe eko kavalo bIyAi punnimA jAva / ekkakakavalavuDDhI jA tesiM hoi pannarasagaM // 1556 // ekkakaM kiNhaMmi ya pakkhaMmi kalaM jahA sasI muyai / kavalovi tahA muccai jA'mAvAsAi so eko // 1557 // esA caMdappaDimA javamajjhA mAsamittaparimANA / iNhi tu vajamajjhaM mAsappaDimaM pavakkhAmi // 1558 // caMdra jema ja eka eka kalA vadhe che ane pUnama parvanA divase sakaLa kaLAvaDe saMpUrNa thAya che, tema ekamanA divase eka keLiyo bIjathI laI pUnama sudhI roja eka eka koLiyAnI vRddhi karatA pUname paMdara kALiyA thAya che. vadapakSamAM jema caMdra roja eka eka kaLa ocho thAya che, tema amAvasyA sudhI eka eka keLiyA ochA karatA amAvasyAe eka keLiyo rahe che. A eka mAsa pramANunI yavamayA caMdrapratimA che. caMdranI kaLAnI vRddhi ane hAnInI jema, je pratimA eTale pratijJA te caMdrapratimA athavA caMdrAyaNa nAmane tapa che. te caMdrapratimA, yavamaLyA ane vAmaNA ema be prakAre che.
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasArAddhAra bhAga-2 je pratimA javanI jema vacce jADI ane cheDAnA bhAge pAtaLI hAya, te javamadhyA. je pratimA vAnI jema madhyamAM pAtaLI ane cheDAnA bhAge jADI hAya te vajramadhyA kahevAya che. 500 yavasadhyA - jema sudapakSamAM ekamathI laI rAja caMdramAM eka eka kalA vadhe che ane pa eTale pUnamanA divase badhI kaLAo vaDe pUrNa thAya che. tema te pramANe ekame eka kALiyA, kALiyAnA upalakSaNathI eka bhikSA athavA ekadghatti paNa laI zakAya che. bIjanA e kALiyA, trIjanA traNa keALiyA-ema eka-eka keLiyA vadhatA pUnamasudhImAM paDadara kALiyA thAya che. eTale pUname paMdara kALiyA vaparAya che. e pramANe vapakSamAM dararAja ca'dra eka eka kalA mUke che eTale e thAya che. mATe keALiyA paNa eka eka AchA karatAM amAvAsyA sudhImAM amAse eka keALiyA rahe che. kevI rIte thAya te kahe che. vada ekamanA divase paMdara kALiyA levA. khIje cauda, trIje tera, e pramANe amAse eka ja kALiyA thaze. A yavamadhyA caMdrapratimA ekamAsa pramANanI kahI, (1555 thI 1558) vajramayA caMdrapratimA : - panarasa pasiarre ekagahANIe jAvamAvassA | ekkeNa kavaleNaM jAyA taha paDivasvi siA / / 1559 / / bIyAsyAsu ikagavuDDhI jA punimAeN pannarasa / javamajjhavajamajjhAo dovi paDimAo bhaNiyAo || 1560 / / ekame paMdara kALiyA. pachI eka-eka echA karatA amAvAsyAe eka kALiyA, suda ekame eka kALiyA leveza, bIja vageremAM eka-eka kALiyAnI vRddhi karatA pUname paMdara kALiyA thAya. A pramANe yavamayA ane vamathyA ema be pratimAe kahI. che vanapakSanI ekame padara keALiyA levA, te pachI rAja eka-eka kALiyA karatAM amAvAsyA sudhImAM eka kALiyA thAya eTale amAse eka kALiyA levA eve bhAva che. te pachI suda ekame eka kALiyA thAya, eTale suda ekamanA divase eka ja kALiyA levA, te pachI khIje e kALiyA ema dararAja eka-eka kALiyA vadhatA punama sudhImAM paMdara kALiyA athavA vrutti levI. A pramANe yavamaLyA ane vamadhyA ema e pratimAo kahI che. A pa`cAzaka vagere graMthAnusAre che. jayAre vyavahAra cUrNinA abhiprAya A pramANe che.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra71. akSayanidhi-vajamaNA caMdrapratimA tapa 501 zuklapakSanI ekamanA divase caMdravimAnanI dekhAtI paMdara kalAomAMthI eka kalA dekhAya, caurakalA dekhAtI nathI. bIjanA divase be kaLA dekhAya che. trIjanA divase traNa kaLA-ema punamanA divase saMpUrNa paMdara kalA dekhAya che. te pachI vadapakSanI ekamanA divase eka kaLA e che caMdra dekhAya eTale cauda kaLA jaNAya che. bIjanA tera kaLA, trIjanA bAra kaLA-ema amAse eka paNa kaLA dekhAtI nathI. ema A mahine zarUAtamAM hIna vacce saMpUrNa ane pharI cheDe hIna che. java paNa zarUAtamAM ane aMte pAtaLe heya che ane vacce jADe heya che. ema sAdhu paNa suda ekame eka bhikSA le, bIje be, trIje traNa, ema puname paMdara. te pachI vadapakSanI ekame cauda, bIje tera, ema caudase eka bhikSA ane amAse upavAsa kare. tethI caMdrAkArarUpe caMdrapratimAmAM zarUAtamAM ane cheDe bhikSAo ochI hovAthI ane madhyamAM ghaNI hovAthI yavamadhyanI upamAvALo yavamadhya pratimA che. Aja yavamadhyA candrapratimAne AzrayI bIje sthaLe kahyuM che ke, zukalapakSamAM eka eka bhikSA vadhe ane kRSNa pakSamAM ochI kare tathA amAse khAya nahIM upavAsa kare A caMdrAyaNanI vidhi che. vajamaNA caMdrapratimA vadapakSamAM zarUAta karAya che. tenI vicAraNA A pramANe che. vadapakSanI ekame caMdravimAnanI cauda kaLA dekhAya, bIjanA tera, trIjanA bAra, ema kramAnusAre caudase eka tathA amAse eka paNa kaLA dekhAtI nathI. te pachI sudapakSanI ekame caMdravimAnanI eka kaLA dekhAya che. bIje be kaLA ema pUname paMdara kaLA dekhAya che. tethI A mahine zarUAtamAM ane cheDe pahALe ane vacce pAtaLe tema vajapaNa zarUmAM ane cheDe pahoLuM ane vacce pAtaLuM hoya che. A pramANe sAdhu paNa bhikSA grahaNa kare che. eTale vadapakSanI ekame cauda, bIje tera-ema caudase eka ane amAse upavAsa kare, te pachI pharIvAra suda ekame eka bhikSA, bIje be, ema pUname paMdara bhikSA le. tethI A paNa caMdrAkArarUpa caMdrapratimA zarUAtamAM ane cheDe jADI ane vacce pAtaLI rUpe vAmarthanI upamAvALI vamaLyA pratimA che. (1559-1560) sasa sasamikAnI pahelI cAra pratimAo divase divase egA dattI paDhamami sattage gijjhA / vaDDhai dattI saha sattageNa jA satta sattamae // 1561 // iguvannavAsarehiM hoi imA sattasattamI paDimA / aTTamiyA navanavamiyA ya dasadasamiyA ceva // 1562 //
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 pravacanasAroddhAra bhAga-2 navaraM vaDDhai dattI saha aTThaganavagadasagavuDDhIhiM / causahI ekkAsI sayaM ca divasANimAsu kamA // 1563 // divase divase eTale dararoja eka-eka pahelA saptakamAM datti levI. saptake jema jema vadhatA jAya tema tema datti paNa vadhatI jAya. eTale sAtamA saptakamAM sAta datti thAya. Ama egaNapacAsa (49) divase sapta saptarmika pratimA thAya che. aSTa aSTamikA, nava navamikA, dasa dasamikAmAM paNa dati vadhavA sAthe aSTaka, navaka ane dasakanI vRddhi thAya che. eTale cosaTha divasa, ekAsI (81) ane so (100) divase A pratimAmAM thAya che. pahelA saptakamAM divase divase eTale dararoja eka eka datti levI. te pachI sasaka vadhatA datti paNa vadhe che. jethI sAtamA saptakamAM dararoja sAta dattio thAya che. AnI bhAvanA A pramANe che. sapta samikA pratimAmAM sAta sasaka divasa eTale eka saptakamAM sAta divasa -ema sAta saMsadanA ogaNapacAsa divasa thAya. tethI pahelA saptakamAM dararoja eka eka datti le. bIjA saptakamAM dararoja be datti le. trIjA satakamAM dararoja traNa traNa datti le. cothAmAM cAra, pAMcamAmAM pAMca, chaThThAmAM che, sAtamAmAM sAta dattio le. A dattio bhejananI jANavI ane Aja saMkhyA pramANa pANInI dattio paNa jANavI. AThamA aMga sUtra aMtakRtadazAMgamAM kahyuM che ke, pahelA saptakamAM eka eka bhajananI datti grahaNa kare ane eka eka pANInI, e pramANe sAtamAmAM sAta dattio bhojananI le ane sAta pANInI." bIjA AcAryo bIjI rIte paNa kahe che. pahelA saptakanA pahelA divase eka datti le, bIjA divase be, trIjA divase traNa, cothA divase cAra, pAMcamA divase pAMca, chaThe dine che ane sAtamA dine sAta. e pramANe bIjA, trIjA, cothA, pAMcamA, chaThThA, sAtamA satakamAM jANavuM. vyavahArabhASyamAM kahyuM che ke, 'ahavA ekkikkiyaM dattiM jA sattekekarasa sattae / Aeso atthi eso vi,' A pramANe ogaNapacAsa (49) divase A sapta saptamikA pratimA thAya che. jemAM sAta sAta divasanA sAta saptakarUpa divase che, te sapta saptamikA. aSTa achamikA, nava navamikA, daza dazamikA pratimAo upara kahyA pramANeja jANavI. paraMtu ATalI vizeSatA che, ke aSTaka. navaka ane dazakanI vRddhi sAthe darekanI dakti vadhe che. te A pramANe.
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 503 271. AyaMbila vardhamAna tapa aSTa aSTamikA pratimAmAM ATha aSTake thAya che. temAM pahelA aSTakamAM dararoja eka datti le che. bIjA aSTakamAM dararoja be datti le che. e pramANe trIjAmAM traNa thAmAM cAra, ema eka-eka dattinI vRddhi tyAM sudhI jayAre AThamA aSTakamAM dararoja ATha datti che. A pratimAmAM cesaTha (64) divasa thAya che. nava navamikA pratimAmAM nava navaka thAya che. temAM pahelA navamAM dararoja eka-eka datti, bIjA navakamAM dararoja be datti trIjA navakamAM dararoja traNa datti-e pramANe eka eka datti vadhatA navamAM navakamAM nava dattio le. AmAM ekayAsI (81) divase thAya che. daza dazamikA pratimAmAM daza dazakA thAya che. temAM pahelA dazakamAM dararoja eka tti levI, bIjA dazakamAM dararoja be datti levI, e pramANe eka-eka datti vadhatA dasamA dazakamAM dararoja dasa-dasa datti le. AmAM se divasa thAya che. A pramANe nava mahinA ane grevIsa divase A cAre pratimA pUrI thAya che. ahiM sasa sasamikA pratimAmAM ekase cha-- (196) dattionuM pramANa che. ATha aSTamika pratimAmAM (280) basa eMsI dattio che. nava navamikA pratimAmAM cAraso pAMca dattio thAya che. daza dazamikA pratimAmAM pAMcase pacAsa (550) dattio thAya che. (1561-1563) AyaMbila vadhamAna tapa. egAiyANi AyaMbilANi ekekavuDhimaMtANi / pajaMtaabhacaTThANi jAva puna sayaM tesi // 1564|| eyaM AyaMbilabaddhAmANanAma mahAtavacaraNaM / varisANi ettha caudasa mAsatigaM vIsa divasANi // 1565 // eka-be vagere AyaMbilanI vRddhi pUrvaka ane cheDe upavAsa karavA pUrvaka, se AyaMbila karavA vaDe A AyaMbila vardhamAna nAmanA mahAtapa pUro thAya che. je ta5zcaryAmAM AyaMbilanuM vardhamAna eTale vRddhi thatI hoya, te AyaMbila vardhamAnatA kahevAya che. Ane bhAva e che ke, pahelA eka AyaMbila karI upara upavAsa, karAya che pachI be AyaMbila eka upavAsa, pachI traNa AyaMbila eka upavAsa, cAra AyaMbila eka upavAsa, pAMca AyaMbila eka upavAsa. ema eka-eka AyaMbilanI vRddhi vacce upavAsa karavA pUrvaka karavI. te se AyaMbila ane eka upavAsa sudhI karavuM. A tapamAM se cotha bhakta eTale upavAsa ane pAMca hajAra pacAsa (5050) AyaMbilo thAya che.
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 upavAsa ane AyaMbilanA divaso meLavatA caudavarSa, traNa mahinA ane vIsa divasa thAya che. (1564-1565) guNaratna saMvatsaratapa. guNarayaNavaccharaMmI solasa mAsA havaMti tavacaraNe / egaMtarovavAsA paDhame mAsaMmi kAyavvA // 1566 // ThAyavvaM ukuDuAsaNeNa divase nisAe puNa niccaM / vIrAsaNieNa tahA hoyavyamavAuDeNaM ca // 1567 // bIyAisu mAsesuM kuA eguttarAe vuDDhIe / jA solasame solasa uvavAsA huMti mAsaMmi // 1568 // jaM paDhamagaMbhi mAse tamaNuTThANaM samaggamAsesu / paMca sayAI diNANaM vIsUNAI imami tave // 1569 // guNaratna saMvatsara tapazcaryAmAM sela mahinA thAya che. temAM pahelA mahinAmAM ekAMtarA upavAsa karavA ane divase utkaTuka, (ubhaDaka) ane rahevuM. rAtre hamezA vIrAsana pUrvaka agrAvRta eTale kapaDuM eADhayA vagara rahevuMbIjA vagere mAsamAM eka-eka upavAsanI vRddhi pUrvaka upavAsa karavA. A pramANe salamA mahinAmAM seLa upavAse thAya che. je pahelA mahinAmAM anuSThAna hoya che. te ja anuSThAna badhA mahinAmAM hoya che. A tapamAM vIsa divasa ochA pAMca divasa che. eTale cAra esI (480) divasa thAya che. guNa eTale nirjarA vizeSa guNonI je racanA eka varSa ane varSanA trIjA bhAga sahita kALamAM karAvIne guNaratnasaMvatsara tapa kahevAya, athavA jemAM guNa eja ratno che, te guNaratana tathA jemAM guNaratna eja varSa che, te guNaratnavatsara tapa kahevAya. A guNaratnasaMvatsara tapamAM sola mahinA hoya che. ' pahelA mahinAmAM ekAMtarA upavAsa karavA ane A divasa utkaTuka (ubhaDaka) Asane rahevuM ane rAtre haMmezA vIrAsana pUrvaka besavuM ane saMpUrNa nirAvaraNa eTale kapaDA oDhavyA vagara rahevuM. e pramANe bIjA vagere mahinAomAM eka-eka divasanA vRddhipUrvaka upavAsa karavA ema karatA sela mahinAmAM sela upavAsa thAya che. Ane bhAva e che ke, pahelA mahinAmAM ekAMtarA upavAsa karavA vacce aMtarAmAM pAraNuM karavA. bIjA mahinAmAM be-e upavAsa karavA. trIjA mahinAmAM traNa traNa upavAsa karavA. cothA mahinAmAM cAra cAra upavAsa. ema selamA mahinAmAM sela sela
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 505 271. AyaMbila vardhamAna tapa upavAsa karavA. AmAM tera mahinA ane sattara divasa tapanA eTale upavAsanA thAya che ane pAraNAnA tera (73) divasa thAya che. te A pramANe "paMdara upavAsa, vIsa upavAsa, vIsa upavAsa, vIsa upavAsa, paccIsa, vIsa, ekavIsa, covIsa, sattAvIsa, trIsa, tetrIsa, grevIsa, chabbIsa, aThThAvIsa, trIsa, batrIsa-A seLa mahinAmAM tapanA divase che. ane pAraNunA divase seLa mahinAmAM A pramANe che. paMdara, dasa, ATha, cha, pAMca, cAra pAMca vakhata, traNa, traNa, pAMca vakhata ane be-be divase che. A tapamAM je mahinAmAM akrama vagere tapanA jeTalA divase pUrA na thAya teTalA divase AgaLanA mahinAmAMthI laI purA karavA ane vadhAre divase haya, te AgaLanA mahinAmAM umeravA. je pahelI (1567) gAthAmAM kahela utkaTuka Asana vagere anuSThAna che, te badhA mAsamAM karavuM. A tapamAM badhA maLI vIsa divasa ochA pAMca divasa thAya che. eTale cAraso eMsI divasa thAya che,(1566 thI 1569) taha aMgovaMgANaM ciivaMdaNapaMcamaMgalAINaM / uvahANAi jahAvihi havaMti neyAI taha samayA // 1570 // aMga-upAMga ane caityavaMdana, paMcamaMgala vagere upadhAne Adi tape, je vidhipUrvaka thAya che, te siddhAMtamAMthI jANavA A pramANe pravacana eTale siddhAMtarUpa sAgara pAra vagarane che. ane te siddhAMtamAM kahelA tapanA karanArAo paNa ghaNuM che. AthI skaMda vagere aneka pradhAna puruSavaDe AcarAyela aneka tape sAMbhaLavAmAM Ave che. e badhAmAMthI keTalAnA vivecana karI zakAya? AthI dizAsUcanarUpe keTalAka batAvyA. tethI bAkInA tapa vizene ati saMkSepamAM kahe che. AcArAMga vagere aMgo, papAtika vagere upage, caityavaMdananA, IriyAvahInA, namutthaNuM, arihaMta ceIyANuM, legasTa, puSphakharavaradIva, siddhANaM buddhAyuM, navakAramaMtranA ane Adi zabda parathI devendra stava vagere payannanA upadhAne eTale tapa vizeSarUpe, je vidhipUrvaka kahyA che, te pramANe siddhAMtamAMthI jANavA. vartamAna kALamAM bhakilakanA hita mATe bahuzruta AcAryonI paraMparAvaDe pravartelA bIjA paNa ghaNuM tane pracAra dekhAya che. paNa tenuM vivecana ahIM graMthavistAranA bhayathI karatA nathI. mATe te te jANavAnI IcchAvALAe ame racela samAcArI joI levI. (1570)
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272. pAtALa kaLaza paNanaui sahassAI ogAhittA cauddisiM lavaNaM / cauro'liMjarasaMThANasaMThiyA hoti pAyAlA // 1571 // jabUdvIpanI madhyamAM rahela merU parvatanI cAre dizAomAM dareka tarapha paMcANu hajAra (95000) jana lavaNasamudramAM jatA, cAre dizAmAM eka eka pAtALa kaLaza levAthI kule cAra pAtALakaLaze alija2 eTale meTI keThInA AkAre samudramAM rahelA che.(1571) have temanA nAma vagere kahe che. balayAmuha keyUre juyage taha Isare ya boddhavve / savvavairAmayANaM kuDDA eesi dasasaiyA // 1572 / / no sahasatAM mUrve 3 2 hari vichinnA / majjhe ya sayasahassaM tattiyamittaM ca ogADhA // 1573 / / paliovamaTTiIyA eesi ahivaI surA iNamo / kAle ya mahAkAle velaMba pamaMjaNe ceva // 1574 // merunI pUrva dizAmAM vaDavAmukha athavA valayAmukha nAmane pAtALakaLaza che. dakSiNadizAmAM keyU5 athavA keyUra ane samavAyAMga TIkAnusAre ketuka nAmane pAtALakalaza che. pazcimamAM cUpa ane uttaramAM Izvara nAme pAtALakaLaza che. - A cAre kaLaze saMpUrNa vajamaya che. ane temanI saMpUrNa vajaya divAla eTale ThIkarInI badhI taraphathI jADAI hajAra yojana che. te cAre pAtALa kaLaze mULa eTale taLiyAnA bhAge ane upara meDhAnA bhAge daza hajAra ejananA vistAravALA che. vacce peTanA bhAge eka lAkha ejananA vistAravALA che. tathA elAkha jana jamInamAM daTAyelA che. Ane bhAvArtha A pramANe che. A cAre pAtALa kaLazo ekalAkha jana jamInamAM UMDA che. tathA mULanA bhAge dasa hajAra jana vistAravALe che. tethI upara eka eka pradeza zreNInA vistArapUrvaka vadhatA vadhatA barAbara vaccenA bhAge ekalAkha janane vistAra thAya che. te pachI pAchA upara eka eka pradezazreNIne vistAramAMthI ghaTADatA-ghaTADatA upara moDhAnA bhAge daza hajAra ejanane vistAra thAya che. pAtALakaLazanA adhiSThAyaka devanA nAme. A pAtALakaLazenA adhipati devo eka pApamanI sthitivALA mahArSika de che.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272, pAtALakaLaza 507 temanA nAma A pramANe che. vaDavAmukhanA adhiSThAyaka kALa deva che. keyUranA mahAkALa che. cUpanA velaMba nAmanA ane IzvaranA prabhaMjana nAme deva che. (1572 thI 1574) have laghupAtALakaLazanI hakIkata kahe che. kavi ya vAyANA hufTaMkArAdiyA vaLe ! aTTha sayA culasIyA satta sahassA ya savvesiM // 1575 // lavaNasamudramAM mahApAtALakaLazanA AMtarAmAM eTale vaccenA bhAgamAM bIjA ghaNuM nAnA nAnA pAtALa kaLaze che. je nAnA aliMjara eTale nAnI keThInA AkAre rahelA che. te badhA maLI sAta hajAra AThase coryAsI (7884) thAya che. eTale eka mahApAtALa kaLazanA parivAramAM ogaNIsasene ekettira (1971) laghupAtALakaLaza saMbhave che. A laghupAtALakaLazanA darekanA adhiSThAyaka de aDadhA pApamanI sthitivALA che. (1575) have A pAtALakaLazanuM pramANa kahe che. joyaNasayavicchinnA mUluvari dasa sayANi majjhami / ogADhA ya sahassaM dasajoyaNiyA ya siM kuDDA // 1576 // badhAye laghupAtALakaLaza mULanA eTale taLiyAnA bhAge ane upara moDhAnA bhAge se yajana vistAranA che. vacce peTanA bhAge hajAra jana vistAranA che. tathA jamInamAM paNa hajAra jana UMDA daTAyelA (rahelA) che. ane A laghupAtALakaLazonI ThIkarInI jADAI daza jananI che. (1576) have nAnA temaja moTA pAtALa kaLazene vAyu vagerene vibhAga kahe che. pAyAlANa vibhAgA savvANavi tinni tinni boddhavvA / hidvimabhAge vAU majjhe vAU ya udagaM ca // 1577 // uvari udagaM bhaNiya paDhamagavIesu vaausNkhubhio| ur3adaM vAme udagaM parivaDDhai jalanihI khubhio // 1578 // parisaMThiaMmi pavaNe puNaravi udagaM tameva saMThANaM / vaDaDhei teNa udahI parihAyaiDaNukkameNeva // 1579 // sarve pAtALa kaLazenA traNa-traNa vibhAge jANavA, temAM nIcenA bhAge vAyu che, madhyabhAgamAM vAyu ane pANI che ane uparanA bhAge pANI kahyuM che. pahelA ane bIjA bhAgamAM rahelo vAyu kSebhita thavAthI eTale khaLabhaLavAthI upararahela pANIne vame che eTale bahAra kADhe che, jethI mubhita thayelA samudramAM pANI vadhe che. pAcho te pavana sthira thavAthI pANI potAnA sthAnamAM Ave che. A pramANe samudramAM anukrame bharatIoTa Ave che.
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pAtAla kalaza la va za sa mu dra '10000 thA mukhe * mAM jaLa 204 prabhA ( 3 mAM jaLa- vAyu pRthvI - ke mA vAyu 10000yojaka bu lavA samUhanA ati madhyabhAge cAra dizAo cAra moTA pAtALakaMao che, te dareka 2rkhabhA pULamAM 100000 yajJa UMDA che, 10000 yajJanuM peTa che. 10000 , yajana pahoLuM mukha che, ane teTaluM ja paLuM budha LbaMdhU] che, 1000 yojana jaDI ThIkarI che. tenA uMcAInA . bhAgamAM [ 33333 co.mI ) nI kevaLa vAyu upaSmI nA bhAgamAM jaLa ane vAyu tathA ke bhAgamAM devaLa jaLa che.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 273. AhAra svarUpa 509 nAnA moTA sarve pAtALa kaLazanA traNa traNa vibhAga thAya che, te A pramANe 1. nIceno bhAga, 2. vaccene bhAga ane 3. uparano bhAga. temAM mahApAtALa kaLazene eka-eka bhAga tetrIsa hajAra traNase tetrIsa yojanA ane upara eka janane trIjo bhAga (33333) pramANe thAya che. ane laghupAtALa kaLazene trIjo bhAga traNase tetrIsa jana ane upara eka janane trIjo bhAga (3333) pramANa che. A laghupAtALa kaLaze ane mahApAtALa kaLazemAM badhAmAM darekanI aMdara nIcenA bhAgamAM vAyu che. vaccenA trIjA bhAgamAM vAyu ane pANI che. ane uparanA trIjA bhAgamAM pANI che. ema tIrthaMkara-gaNadharoe kahyuM che. te pAtALakaLazamAM tathA prakAranA jagasvabhAvathI ekIsAthe amuka nakakI samaye badhAmAM pahelA, bIjA ane trIjA bhAgamAM ghaNuM ghaNuM meTA vAyu saMmUche che, eTale utpanna thAya che. te pachI te vAyuo kSe bha pAme che eTale khaLabhaLe che. ane te mahAaddabhuta zaktivALA thayelA UMyA Amatema phelAya che. ane kSaNavAramAM evA thaI jAya che ke, jethI temanA vaDe upara rahelA pANI ati UMce uchaLe che. tethI pahelA ane bIjA, trIjA bhAgamAM rahela vAyu kSobhita thavAthI pANIne vase che eTale bahAra kADhe che. tethI pANIne UMce bahAra kADhavAthI samudrAbhita thayela hovAthI bharatI Ave che. pAchA te pavane zAMta thavAthI te pANI paNa pitAnA sthAnamAM Ave che eTale pharIvAra kaLazamAM pese che, jethI anukrame oTa Ave che. rAtri divasamAM be vAra amuka nakkI samaye pakhavADIyAmAM caudasa vagere tithiomAM te vAyuo vadhAre kSobha pAme che. tethI dararoja aherAvamAM be vAra ane pakhavADIyA caudasa vagere tithioe samudramAM vizeSa bharatI oTa Ave che. A laghukaLaze ane mahApAtALa kaLaze badhAye lavaNu samudramAM ja che bIjA samudromAM nathI. (1577-1578-1579) 273. AhAraka svarUpa samao jahannamaMtaramukkoseNaM tu jAva chammAsA / ahArasarIrANaM ukkoseNaM nava sahassA // 1580 // cattAri ya vArAo caudasapuSI karei AhAraM / saMsArammi vasaMto egabhave doni vArAo // 1581 // AhAraka zarIranuM jaghanya atara eka samaya che. ane utkRSTa aMtara cha mahinA che. utkRSTathI AhAraka zarIrIe nava hajAra hoya che. cauda
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 pravacanasAroddhAra bhAga-2 pUvao AkhA bhavacakramAM rahetA cAra vAra AhAraka zarIra kare ane eka bhavamAM be vAra AhAraka zarIra kare. cauda pUrvadhare tevA prakAranA prajanane sAdhavA mATe viziSTa labdhinI sahAya vaDe je AharaNa karavuM eTale banAvavuM, te AhAraka zarIra kahevAya. A AhAraka zarIra vaikriyazarIranI apekSAe aMtyata zubha, svaccha, sphaTIka pattharanA TukaDA jevA ati sapheda pulanA samuhamAMthI banela ane parvata vagere dvArA paNa na aTakanAru hoya che. A AhAraka zarIra kayAreka lokamAM bilakula hetu ja nathI. AthI na levA rUpa eTale abhAvarUpa enuM jaghanyathI aMtara eka samaya che ane utkRSTathI cha mahinAnuM aMtara che. kahyuM che, ke utkRSTathI "kayAreka AhAraka zarIra lekamAM cha mahinA sudhI satata niyama hotA nathI. ane jaghanyathI eka samaya hotA nathI." jIvasamAsa vageremAM je mANArariNAkone vAsadura (60) vagere gAthA dvArA AhAraka mizranuM varSa pRthatva aMtara kahyuM che, te matAMtara saMbhave che. jyAre paNa AhAraka zarIrIo hoya, tyAre jaghanyathI eka, be ke traNa athavA utkRSTathI navahAra (9000) hoya che. AhAraka zarIranI jaghanyathI paNa avagAhanA eTale dehamAna kaMIka nyUna eka hAtha che. kAraNa ke tathAvidha prayatnanI saMbhAvanA ane AraMbhaka dravya vizeSanA kAraNe prAraMbha samaye paNa ATalI ja jaghanya avagAhanA hoya che. paraMtu dArika vagerenI jema prAraMbha kALamAM aMgulanA asaMkhyAtabhAga mAtra rUpa nathI--e bhAva che. utkRSTathI saMpUrNa eka hAthanI avagAhanA che. samavAyAMga sUtramAM kahyuM che ke, "AhAraka zarIranI jaghanya (avagAhanA) dezena eka hAtha ane utkRSTathI saMpUrNa eka hAtha che." have eka jIvane badhA bhAmAM ane eka bhavamAM keTalIvAra AhAraka zarIra thAya che, te jaNAve che. caudapUvIe saMsAramAM vasatA utkRSTathI cAravAra AhAraka zarIra kare che, ane cethI vAra AhAraka zarIra karyA pachI te ja bhavamAM mokSa prApta kare che ane eka bhavamAM be vAra AhAraka zarIra kare che. (1580-1581) have caudapUrvIo zA mATe AhArakazarIra banAve che, te kahe che. titthayarariddhisaMdasaNathamatthovagahaNaheuM vA / saMsayabuccheyatthaM vA gamaNaM jiNapAyamUlaMmi // 1582 //
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274. anArya deze 511 tIrthakaranI pAipITha pAse javA mATe caudapUrva AhAraka zarIra kare che. zA mATe tyAM jAya che? tIrthakaranI Rddhi jovA mATe, arthanA grahaNa mATe athavA zaMkAnA nirAkaraNa mATe jinezvaranA caraNakamaLamAM caudapUvI enuM javAnuM thAya che. ahiM Ane tAtparyArtha A pramANe che. saMpUrNa traNa jagatamAM utkRSTa atizayavALI ATha mahAprAtihAryA vagere rUpa, anupama arihaMtanI badhI samRddhine jovA mATe kutUhala utpanna thavAthI tathA navA-navA siddhAMtanA artha grahaNa karavAnI IcchAvALA athavA kAMIka atyaMta gahana evA arthanI zaMkAmAM tenA arthane nizcaya karavA mATe keIka caudapUrva dhara videha vagere kSetramAM rahelA vitarAga paramAtmAnA caraNa kamalamAM AhArakazarIra vaDe tyAM jAya che, paraMtu dArika zarIra vaDe tyAM jaI zakAtuM nathI ane tyAM jeNe samasta kAleka jANe che, tevA bhagavaMtane joIne pitAnuM prayojana puru karIne pharI teja jagyAe Ave che. jyAM pahelA jatI vakhate dArika zarIrane bAdha na thAya evI buddhipUrvaka sthApananI jema sthApI AtmapradezanI cAla vaDe baMdhAyela je audArika zarIra raheluM heya che, temAM mAMgIne lAvelA upakaraNanI jema AhAraka zarIranuM saMharaNa karI AtmapradezanA samuhane audArika zarIramAM praveza karAve che. A AhAraka zarIrane kALa prAraMbhathI laI choDavAnA vakhata sudhI aMtamuhUrta pramANa che. (1582) 274. anAyadezo saga javaNa sabara babbara kAya muruMDoDDa goDDapakaNayA / aravAga hoNa romaya pArasa khasa khAsiyA ceva // 1583 // dubilaya usa bokasa bhillaMdha puliMda kuMca bhmrruaa| kovAya cINa caMcuya mAlava damilA kulagdhA yA // 1584 // kekkaya kirAya yamuha kharamuha gayaturayamiMDhayamuhA ya / hayakannA gayakannA ane'vi aNAriyA bahave // 1585 // zaka, yavana, zabara, bargara, kAya, muruDa, uDu, gau, pakakaNuga, arabAga, hUNa, maka, pArasa, khasa, khAsika, dumbika, lakuza, bekasa, bhila, azva, pulindra, kuMca, bhramaraca, kapAka, cIna, caMcuka, mAlava, draviDa, kulAI, keksa, kirAta, hayamukha, kharasukha, gajamukha, turaMgamukha, miThaMkamukha, hayakarNa gajakarNa. A deze anArya che.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 pravacanasAre ddhAra bhAga-2 jeo heya eTale choDavA gya dharmothI dUra che ane upAdeya eTale grahaNa karavA gya dharmo pAmyA che teo Arya kahevAya. A AthI je viparIta hoya te anArya kahevAya che eTale ziSTa puruSane asaMmata vyavahAravALA hoya che. ATalA ja anAryo che ema nathI, paraMtu bIjA paNa AvA prakAranA ghaNA anArya deze che, te prazna vyAkaraNa graMthamAM kahelA che. tyAMthI jANavA. (1583, 1584, 1585) have sAmAnyathI anAya dezanuM svarUpa kahe che. pAcA ya caMDakammA aNAriyA nigghiNA niraNutAvI / dhammotti avakhagaI sumiNe'vi na najae jANaM // 1586 // pApI, atizadrakama karanArA, nirdaya, pazcAttApa vagaranA, dhama eTalA akSarane paNa svapnamAM paNa na jANanArA anArya jANavA A badhAye anArya dezo pApI che. eTale pApaprakRtinA baMdhanA kAraNarUpa hovAthI A deze pApI kahevAya che, tathA caMDa eTale ke dhanI utkaTatAnA kAraNe rauddha nAmano rasa vizeSathI atiraudra kAryo AcaratA hovAthI teo caMDakama kahevAya che. jemane pApajugupsArUpa ghaNA eTale tiraskAra nathI te nirdhAraNa eTale nirdaya che. niranutApi eTale akArya sevyA pachI jemane jarApaNa pazcAtApa na thAya te niraytApi tathA jeo svapnamAM paNa "dharma eTalA akSaro paNa jANatA nathI, phakta apeya pIvAmAM, abhaya bhajana ka2vAmAM, agamyagamana vageremAM 2kta thayelA, zAstromAM na jaNAvelA evA veSa bhASA vagere AcaranArAA anArya deza che. (1586) 275. Aryadeze rAyagiha magaha 1 caMpA aMgA 2 taha tAmalitti vaMgA ya 3 / kaMcaNapuraM kaliMgA 4 vaNArasI ceva kAsI ya 5 // 1587 // sAkeyaM kosalA 6 gayapuraM ca kuru 7 soriya kusaTTA ya 8 / kaMpillaM paMcAlA 9 ahichattA jaMgalA ceva 10 // 1588 // bAravaI ya surakSA 11 mihila videhA ya 12 vattha kosaMbI 13 naMdipuraM saMDilA 14 bhadilapurameva malayA ya 15 // 1589 // varADa maccha 16 varuNA acchA 17 taha mattiyAvai dasannA 18 / sotImaI ya ceI 19 vIyabhayaM siMdhusovIrA 20 // 1590 / /
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 513 deza deza 4. kaliMga 275. Aryadeze mahurA ya puraseNA 21 pAvA bhaMgI ya 22 mAsApurI vaTTA 23 / sAvatthI ya kuNAlA 24 koDIvarisaM ca lADhA ya 25 // 1591 // seyariyAviya nayarI keyaiaddhaM 25 ca AriyaM bhaNiyaM / jatthuppatti jiNANaM cakkINaM rAmakaNhANaM // 1592 // nagara | nagara 1. magadha rAjagRhI ! 17. aradeza varUNa 2. aMga caMpA anya AcAryanA mate 3. vaMga tApralimI varUNadeza acchAnagarI kaMcanapura 18. dazANuM deza mRtikAvati 5. kAzI vArANasI 19. cedIza yuktimati 6. kezala sAketa 20, siMdhusauvira vatabhayanagara 7. kurudeza gajapura 21. sUrasena mathurAnagarI 8. kuzAta sIrikapura 22. bhaMgIdeza pApAnagarI 9. pAMcAla kAMspilyapura 23. vataMdeza mAsapurI 10. jaMgala 24. kuNAla zrAvasti 11. saurASTra dvAravatI 25. lADhA koTIva 12. videhadeza 2pA, kekayaardhajanapada vetAMbikA 13. vatsadeza zAmbi --- anya AcaryonA mate 14. zaDiya athavA nadipura cedidezamAM sautikAvatinagarI zAMDilya sidhumAM vItabhayanagara 15. malayadeza bhadilapura sauviramAM mathurA 16. virATa visA sUrasenamAM pApAnagarI vatsAdeza vairATarAjadhAnI bhaMgIdezamAM mAsapurIvaThThA A pramANe jaNAve che, te ati vyavahata che. paraMtu ahIM bahuzrutanI paraMparA ja pramANarUpa che. A sADA paccIsa (rapa) dezArUpa kSetra Arya kahevAya che. kAraNa ke jemAM jinezvara, cakravartIe, baLadeva, vAsudeva vagerenI utpatti thAya, te Aryadeza kahevAya che. A sADA pacIsa AryadezamAM tIrthakaronI, cakravartIonI, baLadevonI ane vAsudevanI utpatti thAya che. tethI te Adeza kahevAya, ahicchatrA mithilA
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 pravacanasAroddhAra bhAga-2 A vAkya vaDe Arya-anArya kSetranI vyavasthA batAvI ke jayAM tIrthakara vagerenI utpatti hoya te Arya bAkInA anArya. AvazyakacUrNimAM paNa A pramANe ja vyavasthA kahI che. je kaI pradezamAM rahelA yugalike vagere dvArA hakAra vagere nitio pravartI hoya, te Aryo ane bAkInA anArya'' AnA vaDe bharatakSetramAM rahelA Aryo kahyA. upalakSaNathI bIjA paNa mahAvidehakSetranI vijayamAM madhya khaMDamAM rahelA A Aryadeze ghaNuM jANavA. (1587 thI 1592) 276. "siddhanA ekatrIsaguNu" nava darisaNaMmi 9 cattAri Aue 4 paMca Aime aMte 5 / *sese do do bheyA 8 khINamilAveNa igatIsaM // 1593 / / * daranAvaraNanA nava bheda, cAra AyuSya, pAMca jJAnAvaraNa, pAMca aMtarAya, bAkInA karmanA be-be bhedanA kSaya kahevAthI ekatrIsa guNe thAya che. | darzana eTale darzanAvaraNIyakarmanA cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNa, nidrA, nidrAnidrA pracalA, pracalA pracalA, ane thINuddhirU5 nava bheda che, tathA AyuSyanA naraka, tiryaMca, manuSya ane devAyu-ema cArabheda tathA prathama jJAnAvaraNanA matijJAnAvaraNa, zrutajJAnAvaraNa, avadhijJAnAvaraNa, mana:paryavajJAnAvaraNa ane kevaLajJAnAvaraNarUpapAMca bheda ane aMtarAyakarmanA dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhegAMtarAya, upabhegAMtarAya, vIryotarAyarUpa pAMcabhede. bAkInA cArakarmonA darekanA be-be bhede gaNavA te A pramANe 1. zAtA, 2. azAtArUpavedanIya, darzanamohanIya ane cAritramoharUpa mehanIya.. zubhanAma ane azubhanAma, uccagetra, ane nIcagotra. A badhAnA bhedone saravALo karatA 9+4+5+1+2+2+2+2=31 bheda thAya che. A ekatrIsabhere kSINa zabda umerI bolatA siddhonA ekatrIsaguNe thAya che. jemake kSINa cakSudarzanAvaraNa vagere rUpa uccAra kara. have bIjI rIte ekatrIsa siddhonA guNe kahe che. * rileLa saMsAne 5 vatradharalAsaU T * * paNa5 paNa592 paNa548 tihA egatIsamakAya? siMgara 'ruhA3 // 1594 // saMsthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, veda e pAMcane niSedharUpe belatA anukrame
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276. siddhanA ekatrIsaguNuM 515 tenA, pAMca, pAMca, be, pAMca, ATha, traNa bheda tathA azarIrI, asaMgatva, arUharUpa traNa pada meLavatA siddhanA ekatrIsaguNo pa+5+2+5+8+3+4=31 thAya che. A saMsthAna :- jeo vaDe UbhA rahevAya che, te saMsthAna eTale AkAra te saMsthAna parimaMDala, goLa, trikoNa, carasa, lAMbu-ema pAMca prakAre che. parimaDalasaMsthAna, bahArathI saMpUrNa La ane aMdara pilu jema valaya athavA baMgaDI. je bahAra ane aMdara pUrNapaNe goLa hoya te vRtta kahevAya. jemake darpaNa, thALI vagere. trikaNa je traNakhUNuM vALuM hoya, te trikaNa jemake ziMgoDA, samesA. je cAra khUNAvALuM hoya, te cerasa jemake thAMbhalAnA AdhArarUpa kuMbhikA. AyAta, eTale lAMbu jema daMDa. AmAM ghana pratara vagere peTA bhedanI vyAkhyA uttarAdhyayananI bRhatvRttithI jANavI. ta, pILo, lAla, lIle, ane kALe--e pAMcavaNuM. surabhi, durabhi be gaMdha. tI, kaDa, re, mIThe, mATe e pAMcarasa. bhAre, halake, kamaLa, karkaza, ThaMDe, garama, cIkaNo, lUkhe-e ATha sparza. strI, purUSa, napusaka, e traNada. siddho azarIrI, eTale dArika vagere pAMca prakAranA zarIrothI rahita che kemake te siddhatvanA prathama samaye ja saMpUrNa cheDela hevAthI, tathA bAhya atyaMtara saMga rahita levAthI asaMga ane saMsAramAM pharIvAra utpanna na thatA hovAthI arUha che. kAraNake saMsAranA kAraNarUpa karmone mULathI ukheDI nAMkhyA hevAthI. kahyuM che, ke bIja bilDala baLI javAthI aMkura utpanna thatuM nathI, tema kamarUpa bIja baLI javAthI bhavarUpa aMkuro ugatA nathI. A pramANe saMsthAna vagere niSedharUpe belatA tenA aThThAvIsa pa+5+2+5+8+ 3=28 bheda thAya che, temAM akAyatva. asaMgatava, ane arUhava-ema traNa bhedo umeratA 28+4=31 ekatrIsa bhedo siddhonA thAya che. saMsthAnAdine abhAva ane akAyarupa sa hAva e siddhamAM prasiddha che. AcArAMgamAM kahyuM che ke, te 7 vIdhe, na vade, teNe, na , varimaM che, viNe, na nIche, ne lohie, na hAlidde, na sukile na dunbhigaMdhe, na sunbhigaMdhe, na titte, na kaDue, na kasAe, na aMbile, na mahure, na kakkhaDe, na maue, na garue, na lahue, na sIe, na uNhe, na niddhe, , jANa, 1 saMje, de, jo rUsthig, purise, 7 (u. 6) vagere A siddhaguNa pratipAdaka dvAra utkRSTa maMgalarUpa che. ziSya praziSya vagere vaMza paraMparAmAM javA dvArA zAstranAza na thAo-ema aMtima maMgalarUpe chelle sUtrakAre siddhanA guNe prarUpyA che. (1594) . A pramANe 276 kArenI vyAkhyA karI. ane te vyAkhyA karavAthI Akheya pravacanasAroddhAra graMtha pUrNa thaye..
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti. have A graMthamAM pitAnI guruparaMparA pragaTa karavA pUrvaka pitAnuM nAma jaNAvavA tathA A prakaraNa racavAnuM kAraNa ane potAnI laghutA batAvavA graMthakAra kahe che. dhammadharuddharaNamahAvarAhajiNacaMdasUrisissANaM / siriammaevamarINa pAyapaMkayaparAehiM // 1595 // sirivijayaseNagaNaharakaNiTThajasadevasarijiTThohiM / sirinemicaMdasUrihiM saviNayaM sissabhaNiehi // 1596 / / saMmeyarayaNAyarAo rayaNANaM piva sayathadArAI / niuNanihAlaNapuvvaM gahiuM saMjattiehiM va // 1597 // parvayaNasAruddhAroraio saparAvabohakajami / jaMkiMci iha ajuttaM bahussuA taM visohaMtu // 1598 // dharmarUpI pRthvIne uddhAra karavAmAM mahAvarAha samAna, jinacaMdrasurijInA ziSya, zrI AmradevasUrijInA caraNa kamaLanI parAga jevA zrI vijayasena gaNadhara eTale AcAryanA nAnA gurubhAI ane yazedevasUrijInA moTA gusabhAI zrI nemicaMdrasUrijIe savinayI ziSyanA kahevAthI, siddhAMtarUpI samudramAMthI ratnonI jema arthenA dvArene sArI rIte jevA pUrvaka nAvikanI jema grahaNa karyA che ane pitAnA temaja bIjAnA bodha mATe pravacanasAredAra graMtha racyo che. AmAM je kAMI ayogya kahyuM hoya tene bahuzrute zodhe. sarvajJa bhagavaMte kahela dharmarUpI dharA eTale pRthvI. je dharmarUpa dharA jIvAdi padArthone AdhAra rUpa che. tenA uddhAra mATe eTale dharmadharAnA svarUpane nAza thata aTakAvavA mATe, tathA yathAvasthita tatvarUpe sthApanA dvAra uddhAra mATe je mahA varAha eTale AdivarAharUpa evA zrI jinacaMdrasUrijInA ziSya zrI ApradevasUrijInA caraNakamalanI parAgarUpa zrI vijayasena gaNadharanA nAnA gurubhAI ane yazodevasUrijInA moTA gurubhAI zrI nemicaMdrasUrijIe vinayapUrvaka zivenA kahevAthI nAvikanI
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 517 prazasti. (marajIvAonI jema siddhAMtarUpa ratanAkara eTale samudramAMthI 2nI jema sArA viSayavALA base chattara (276) dvAre sArI rIte jovA pUrvaka laIne pravacanasAre dvAra nAmane graMtha pitAnA ane bIjA nA bedha mATe ra che. ahi AgaLa je kaMipaNa siddhAMtathI ayukta karyuM hoya, te tene bahuzrute zodhIne sudhAre. (15lpa thI 1598) je kaMI thavAnuM hoya, te thAya ja che. chatAM paNa zubhAzayanA phaLathI zAbhita artha (padArtha)mAM AzaMsA (IcchA) karavI joIe. e batAvavA mATe IcchA karatA kahe che. jA vijayai bhuvaNattayame ravisasisumerugirijutta / pavayagasAruddhAro tA naMdau buha paDhito // 1599 / / jyAM sudhI svarga, mRtyu, pAtAlaloka vijaya pAmI rahyA che. jyAM sudhI caMdra, sUrya meru parvatanI AsapAsa pharI rahyA che. tyAM sudhI A pravacanasAroddhAra graMtha paMDita vaDe eTale tatvajJAnavaDe manohara buddhivALAo vaDe vAMcavA dvArA ziSya praziSyarUpa paraMparAmAM pracAra pAmavA rUpa samRddhine pAmanAra thAo. (159) (graMtha pramANa 18000 kaleka) zrI siddhasenasUri viracita pravacanasAroddhAra vRtti samApta thaI. prazasti (1) A graMtha atigahana hovA chatAM paNuM zikhya vargane ati Agraha-prArthanA hevAthI "tavajJAna vikAzinI' nAmanI, A sAre baMdha karAvanArI evI TIkA kaIka sthaLe siddhAMta Agama vagere vividha prakAranA zAstra samUhavaDe jevA vaDe, keIka sthaLe mArA gurunA upadezAnusAre, keIka sthaLe mArI buddhi anusAre meM racI che. (2) buddhinI maMdatAnA kAraNe, cittanI asthiratAnA kAraNe, ziSya samuhane zAstrArtha pratipAdana vagere viSayamAM citta rokAyela hevAnA kAraNe, je kaMI mArA vaDe siddhAMta viruddha A graMthamAM kaMIpaNa lakhAyuM hoya, te te jIva para dayAvALA buddhimAnee tathA vistRtahitavALAoe graMthane zuddha karo. 3. zrIcaMdra gaccharUpI AkAzamAM munionA samuharUpa, prabhA maMDaLarUpa vaibhava jemane pragaTe che. evA navinamahimAvALA zrI abhayadevasUrIzvarajarUpI sUrya uge che. 4. tarUpI agastiRSivaDe vistRta, sadabuddhirUpa aMjalivaDe lAMbA vakhata sudhI pIvAyA chatAM paNa jemano vAdarUpI mahAsamudra vadhI rahyo che.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa18 pravacanasAroddhAra bhAga-2 - pa. temanA pachI puMDarIka nAmanA dhanezvarasUri thayA ke jemaNe vAdarUpI samudrane methIne muMjarAjAnI AgaLa jayalakSamIne prApta karI che. ' ' 6. zrImadda ajitasiMhasUrijI nAmanA navA sUrya thayA che. tapavaDe ullasita mahimAvALe e jJAnarUpI prakAza teono sarvatra phelAya che. : 7. temanA pachI guNanA bhaMDAra vardhamAnasUrijI thayA. jemane kalArUpI vaibhava hameza caMdrabiMba karatAM paNa adhika phelAya che. 8. zrImAna devacaMdrasUrijI caMdramAnI jema (vANIrU5) kiraNa vaDe jagatanA manune joLatA (AnaMda karAvatA) hevA chatAM paNa je ajJAnarUpI rAhuvaDe jarA paNa na sparzAyA. 98 te pachI zrI candraprabhasUrijI thayA, jeo pitAnA gacchanuM nirmaLa manavALA thaI rakSaNa kare che. mahAna ane sthira evA jemanAvaDe lAMbAkALa sudhI pRthvIne uddhAra karAya che. 10. kalyANanI bhUmi jevA zrI bhadrezvarasUri thayA. vizeSa karIne aMtaraMga zatrune jItIne, jeo tapa ane yazarUpI caMdrane dhAraNa karatA hatA. 11. temanA ziSya samatAvAna zrI ajitasiMhasUri thayA che. je bhramarane hitakArI puSponI jema hamezA guNavAnanAM mastaka para rahyA che. 12. AcAryomAM jemanI prathama rekhA Aje paNa pRthvI upara thaI che ane jemaNe mahane mathI nAMkhyo che, evA devaprabhasUri thayAM. 13. amApa padArtha rUpa urmio eTale taraMgone racavAmAM te paMDite samudra samAna che, ke jemanAvaDe A pramANarUpI prakAza maMthana karAya che. 14. zrI zreyAMsacaritra vagere prabaMdharUpa AMgaNano saMga karanArI jemanI vANI nRtyane u9lAsa karIne kene AnaMda nathI ApatI? 15. haMmezA prajJArUpI vaibhavanA vikAsathI bRhaspati samAna evA jeo vaDe vANI rUpI saMpatti, te pramANe ziSya samUhanA hRdhyarUpI khetaranI madhyamAM vavAI ke je pramANe nitya abhyAsarUpI meghanI ja vRSTi thavAthI aMkurita banelI ane vAdIenA vijayavaDe apAye che AnaMda jemAM te rIte pUrNatAne pAmelI phaLIbhUta thaI. 16. jemanI gadya graMtha racanArUpI taravaDe abhimAnathI niraMkuza buddhivALA keTalA na palaLyA? jemanI vANInA vaibhavarUpI bhaMgIo vaDe keTalA rAjAone harSa pamADyo
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazasti. 519 nathI? jemaNe tIvravratAcaraNa mudrAvaDe keTalA lokone Azcarya pamADayuM nathI? athavA vadhAre kahevA vaDe zuM? jemanA badhA kAryo ati addabhUta ja che. 17. guNavAmAM agresara evA temanA ziSya zrI siddhasenasUrijIe A pravacana sAroddhAranI ati spaSTa vRtti athavA TIkA karI che. 18. vikramarAjAnA saMvatsaramAM bArase aDatAlIsa (1248)nI sAle caitramAsamAM puSyanakSatranA divase ravivAre suda AThamanA divase A vRtti samApta thaI che. 19. tArArUpI motInA caMdaravAvALA caMdrarUpI kaLazavALA evA gaganarUpI marata maNinA chatramAM daMDa samAna evo merU parvata jayAM sudhI rahe, tyAM sudhI A vRtti jayavaMtI varto. zAMtitIrtha zebhita IDara mukAme A graMthanuM bhASAMtara saM. 2044nA jeTha vada 5nA dine Atma-kamava-labdhi-vikrama sthUlabhadrasUrIzvarajInA caraNareNu muni Aamitayazavijaye zarU karyuM ane te 2046 nA bhAdaravA suda dazamanAdine pArzva prabhunI zitala chAyAmAM beMglera gAmanA gAMdhInagara mukAme pUrNa thayuM. . jenuM vivecana tapAsIne saMpAdana karavAnuM kArya pU. dAna-prema-rAmacaMdra-bhadraMkarakuMdakuMdasUrIzvarajInA ziSya paM. vajI senavijaye hAlAra tIrthamaye zrI mahAvIra prabhunI pavitra chAyAmAM saM. 2049 mAgasara vada-5 nA dine pUrNa karyuM. - aneka graMthonuM niSThAthI mudraNakArya karanAra amadAvAda madhe bharata prinTarIvALA suzrAvaka kAMtilAla DI. zAhe A pravacanasAradvAra (bhAga-1-2) nuM mudraNakArya zrI mulavA pArzvanAtha prabhunI samIpe deva-guru-dharmanA pasAthe saM. 2049 aSADha suddha 3 ne maMgaLavAre zrI maMgaLa karavAne arthe mudraNa karIne zrI saMghane prastuta karyuM. zubhama bhavatu sarvasya
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacanasAroddhAra bhAga-2 (gujarAtI bhAvAnuvAda) dvAraH 98 thI 276 gAthA 750 thI 1599 graMtha samApta zivamastu sarva jagataH
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharata prinTarI nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda 380001. phona : 38 79 64