________________
प्रशांपनासूत्र तिमु लेसासु ण पुच्छिज्जंति' ज्योतिप्कवैमानिका आद्यासु तिस्पु लेश्यासु-कृष्णनील. कापोतासु न पृच्छयन्ते ज्योतिष्फवैमानिकेषु कृष्णादितिसणां लेश्यानामभायात्, ‘एवं जहा कण्हलेस्सा विचारिया तहा नीललेस्सा विचारेयव्या' एवम्-उक्तरीत्या यथा कृष्णलेश्या विचा. रिता-प्ररूपिता तथा नीललेश्यापि विचारयितव्या-प्ररूपणीया, तया चोभयोः समानत्वाद यथा कृष्णलेश्यादण्डकउक्तस्तथा नीललेश्यादण्डकोऽपि वक्तव्यः केवलं कृष्णलेश्या पदस्थाने नीललेश्यापदाच्चारणीयमिति विशेषोऽवसेयः, 'काउलेस्पा नेरइए हितो आरम जाव वाण___ मंतरा' कापोतलेश्या नीलछेश्या वत नैरयिकेभ्य आरभ्य यावद-असुरकुमारादिदश भवन
पति पृथिवीकायिकायेकेन्द्रिय विकलेन्द्रिय तिर्यग्रयोनिक पञ्चन्द्रिय मनुष्य वानव्यन्तरपर्यक्रियाएं होती हैं। असंयत मनुष्यो में चार क्रियाएं होती हैं-आरंभिकी, पारिग्रहिकी, मायाप्रत्यया और अप्रत्याख्यानक्रिया। __प्रारंभ की तीन लेश्याओं में अर्थात् कृष्ण, नील और कापोतलेश्याओं को लेकर ज्योतिष्क और वैमानिकों के विषय में प्रश्न नहीं करना चाहिए, क्योकि इनमें ये तीन लेश्याएं होती ही नहीं हैं। ___इस प्रकार जैसे कृष्णलेश्यावालो का विचार किया गया है, उसी प्रकार नीललेश्यावालों का भी विचार करलेना चाहिए, क्योंकि ये दोनों समान हैं, अर्थात् जैसे कृष्णलेश्या का दण्डक कहा वैसा ही नीललेश्या का भी दण्डक कहना चाहिए, केवल 'कृष्णलेश्या' पद् की जगह 'नीललेश्या' पद का उच्चारण करलेना चाहिए।
कापोतलेश्था नीललेश्या के समान नारकों से आरंभ करके असुरकुमार आदि दस भवनपतियों में, पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रियों में, विकलेन्द्रियो में, ક્રિયાઓ થાય છે. અસંયત મનુષ્યમાં ચાર ક્રિયાઓ થાય છે. અરભિકી, પરિગ્રહિતી, માયા પ્રત્યાયા અને અપ્રત્યાખ્યાન ક્રિયા.
પ્રારભની ત્રણ લેશ્યાઓમાં અર્થાત્ કૃષ્ણ, નીલ અને કાપત લેશ્યાઓને લઈને તિષ્ક અને વિમાનિકના વિષયમાં પ્રશ્ન ન કર જોઈ એ, કેમકે તેમનામાં આ ત્રણે લેશ્યાઓ હતી જ નથી.
એ પ્રકારે જેમ કૃષ્ણલેશ્યાવાળાઓને વિચાર કરાયેલ છે. એજ પ્રકારે નીલલેશ્યા વાળાને પણ વિચાર કરી લેવું જોઈએ, કેમકે એ બને સમાન છે, અર્થાત્ જેવા કૃષ્ણ લેશ્યાના દંડક કહ્યા તેવા જ નલ લેસ્થાના પણ દંડક કહેવા જોઈએ. કેવળ “કૃષ્ણલેશ્યા પદની જગ્યાએ નીલલેશ્યા પદનું ઉચ્ચારણ કરી લેવું જોઈએ.
કાપિત લેશ્યા નીલેશ્યાના સમાન નારકેથી આરંભીને અસુરકુમાર આદિ દશ ભવનપતિમા, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિમાં, વિકન્દ્રિોમાં, તિર્યંચ પરિમા મનુષ્યમાં તથા વાનવ્યન્તમાં કહેવી જોઈએ. પરંતુ નીલેશ્યાની અપેક્ષાએ કાપિત શ્યામાં વિમા
