________________
ફેરર
प्रमापनासूत्रे
पृच्छति - 'तिरिक्खजोणिय पज्जतए णं भने ! तिक्खिजोणिय पज्जत्तएत्ति कालओ केवच्चिरं होई ?' हे भदन्त ! तिर्यग्योनिकपर्याप्तः खलु 'तिर्यग्योनिकपर्याप्त' इति - तिर्यग्योनिकपर्याप्तत्व पर्यायविशिष्टतया काळत:- कालापेक्षया कियचिरं - कियत्कालपर्यन्तं भवति - तिर्यग्योनिरुपर्याप्तत्वेन वतिष्ठते ? भगवानाह - 'गोयमा' हे गौतम! 'जागेणं अंतो मुद्दनं उक्कोसेणं विन्निपलिओदमाई अंतोहुगाई' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कृष्टेन त्रीणि पल्योपमानि अन्तर्मुहूर्तोनानि तिर्यग्योनिक पर्याप्तत्वरूपा कार्यस्थिति बौध्या, 'एवं तिरिक्खनोणिणि पज्जत्तिया वि' एवम् तिर्यग्योनिकपर्याप्त रुवत् तिर्यग्योनिकी पर्याप्तिकापि तिर्यग्योनिकी पर्याप्तत्वेन जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कृष्टेन त्रीणि पल्योपमाणि अन्तर्मुहूर्तीनानि कार्यस्थिति विशिष्टतया अवतिष्ठने, 'एवं मणुस्से वि महसी वि' एवम् तिर्यग्योनिक पर्याप्तकरीत्या मनुष्योऽपि पर्याप्तको मनुष्यपि पर्याप्तिका पर्याप्तत्वेन जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तम् उत्कृष्टतस्त्रीणिपल्योपमानि अन्तर्मुहूर्तीनानि कार्यस्थितिविशिष्टतया अवतिष्ठते, 'एवं चैव पज्जतर जहा नेरइय पज्जत्तए' एवञ्चैव तिर्यग्योनिक मनुष्यपर्यायतका देव देव -
गोवामी - हे भगवन् ! निर्यचयोनिक पर्याप्न कितने काल तक तिच योनिकपर्याप्त अवस्था में लगातार बना रहता है ?
भगवान - हे गौतम! जघन्य अन्तर्मुहूर्त तक और उत्कृष्ट अन्तर्मुहूर्त कम तीन पल्योपस तक पर्याप्त तिर्यच लगातार पर्याप्त तिर्यच पर्याय वाला रहता है । यही इसकी कार्यस्थिति है ।
इसी प्रकार पर्याप्त तिर्यच योनिनी भी पर्याप्त तिर्यचयोनिनी पर्याय से युक्त जघन्य अन्तर्मुहूर्त और उत्कृष्ट अन्तर्मुहूर्त कम तीन पत्थोपम तक रहती है । तिर्यच की तरह मनुष्य और मनुष्यनी की कार्यस्थिति भी जघन्य अन्तर्मु - हूर्त की और उत्कृष्ट अन्तर्मुहूर्त कम तीन पत्योपम की समझ लेना चाहिए । पर्याप्त देव की कार्यस्थिति पर्याप्तक नारक के समान है, अर्थात् देव की भी
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! તિય થયેાનિક પર્યાપ્ત કેટલા કાળ સુધી તિય થયેાનિક પર્યાપ્ત અવસ્થામાં નિરન્તર મની રહે છે ?
શ્રી ભગવાન-હું ગૌતમ !જઘન્ય અન્તર્મુહૂત સુધી અને ઉત્કૃષ્ટ અન્તર્મુહૂત એછા પૃથ્થાપમ સુધી પર્યાપ્ત તિય ́ચ સતત પર્યાપ્ત તિય ચ પર્યાયવાળા રહે છે. આજ એની કાયસ્થિતિ છે.
त्र
એજ પ્રકારે પર્યાપ્ત તિયચ ચાતિની પણ પર્યાપ્ત તિય ચ ચેમ્નિની પર્યાયથી યુક્ત જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટ અન્તર્મુહૂત ઓછા ત્રણ પાપમ સુખી રહે છે. તિય ચની જેમ મનુષ્ય અને મનુષ્ય ની કાયસ્થિતિ પણ જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્તની અને ઉત્કૃ! અન્તમુહૂર્ત એ ત્રણ પત્યેાપમની સમજી લેવી જોઇએ. પર્યાપ્ત ધ્રુવની ક્રાયસ્થિતિ પર્યાપ્તક નારકના સમાન છે, અર્થાત દેવની પણ જન્ય કાયસ્થિતિ અન્તમુહૂર્ત
