________________
७८०
प्रयापनास्त्र अनुत्तरौपपातिकस्यापि एवञ्चैव, कार्यणशरीरं खलु सदन्त ! कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! पञ्चविधं प्रज्ञप्तम्, तद्यथा-एकेन्द्रियकार्मणशरीरं यावत् पञ्चेन्द्रियकार्मणशरीरम्, एव यथैव तैजसशरीरस्य भेदः संस्थानमवणाहना च भणिता तथैव निरवशेपं भणितव्यम्, बावद अनुत्तरौपपातिक इति ॥ सू० ९॥ ___टीका-पूर्व तैजसशरीरस्य भेद संस्थानानि प्ररूपितानि सम्प्रति तस्यैव शरीरावगाहनामानं प्ररूपयितुमाह-'जीवस्स णं भंते ! मारणंतियसमुग्धाएणं समोठ्यस्स तेयासरीरस्स के महालिया सरीरोगाहणा पणत्ता ?' हे सदन्त ! जीवस्य सल सामान्यस्य मारणान्तिकसमुद्घातेना वक्ष्यमाणस्वरूपेण समवहतस्य-समयघातं कृतवतः, तै नसशरीरस्य किं महालया-कियद विस्तारा शरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'गोवमा !' हे गौतम ! 'सरीरप्पमाणमेत्ता
(कम्मगसरीरे णं मते ! काइबिहे पण्णत्ते?) हे भगवन् ! कानणशरीर कितने प्रकार का कहा है ? (गोयना ! पंचविहे पण्णत्ते) हे गौतम ! पांच प्रकार का कहा है (तं जहा-एगिदिय कम्मगसरीरे जाव पंचिंदियकम्भगसरीरे) वह इस प्रकारएकेन्द्रिय कार्मणशरीर यावत् पंचेन्द्रियकार्मणगरीर (एवं जहेच तेयगसरीरस्स भेदो संठाणं ओगाहणा य भणिया) इस प्रकार जैसे तैजसशरीर के भेद, संस्थान और अवगाहना का कथन किया है (तहेव निश्वसेसं भाणियव्यं) इसी प्रकार सब कहना चाहिए (जाव अणुत्तरोवाइयत्ति) यावत् अनुत्तरोपपातिक ॥१० ९॥
टीकार्थ-इससे पूर्व तैजलशरीर के भेदों और संस्थान का निरूपण किया गया है, अब तैजसशरीर की अवगाहना की प्ररूपणा की जाती है
श्रीगौतमस्वामी-हे अगवन् ! सामान्य जीव जय मारणान्तिक समुदघात से समवहन होता है, अर्थात मारणान्तिक समुद्घात किया हुआ होता है, तय उसके तैजसशरीर की अवगाहना कितनी होती है ?
(कम्मगसरीरेणं भंते ! काबिहे पण्णत्ते ?) , मापन् ! म शरी२ ३८ रनों sai छ ? (गोयमा । पंचविहे पण्णत्ते) 3 गौतम ! पांय प्रारना ह्या छ (त जहा-एगिदिय कम्मगसरीरे जाव पाचदिय कम्मगसरीरे) ते मा ४२ सेन्द्रिय आमाशशर यावतू पये न्द्रिय भशरी२ (एवं जहेव तेवगसरीरस्स भेदो संठीणओगाहणा य भणिया) में प्रारे 24 तसशरीर ले, संस्थान भने समानानु ४यन यु छ (तहेव निरवसेसं भाणियव्व) मे ४२ मधु ४३ लेने (जाव अणुत्तरोववाइयत्ति) यावत् अनुत्तरी५५ति।
ટીકાથ-આના પૂર્વ તૈજસશરીરના ભેદે અને સંસ્થાનનું નિરૂપણ કરાયું છે. હવે તેજસ શરીરની અવગાહનાની પ્રરૂપણ કરાય છે
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! સામાન્ય જીવ જ્યારે મારણતિક સમુદુઘાતથી સમવહત થાય છે. અર્થાત્ મારણાન્તિક સમુદ્રઘાત કરે છે, ત્યારે તેના તૈજસશરીરની અવગાહના કેવડી મોટી હોય છે?