________________
प्रमेयोधिनी टीका पद २१ ० ९ तैजसशरीरावगाहनानिरूपणहू
तिर्यगू यावत् स्वयम्भूरमणसमुद्रस्य चायं वेदिकान्तम्, ऊर्ध्वं यावद ईपत्प्राग्भारापृथिवी तावत्प्रमाणा अश्या तथा चासुरकुमारादि स्वनितकुपारपर्यन्त भवनवा सिवानव्यन्तरज्योतिष्क सौधर्मेशान देवा एकेन्द्रिये पृत्पद्यमानत्वाद् यदा स्वालङ्करणेषु केयूरादिषु कुण्डलादिषु प्रोतपद् मरागादिमणिपु लोभिनो मूच्छित स्तदध्यवसायवन्तो भूत्वा तेष्वेव शरीरवर्तिषु अलङ्करणेषु पृथिवीकायिकत्वेनोत्पद्यन्ते तदा तेषां तेजसशरीरावगाहना जघन्येनाहटासंख्येयभागप्र माणा भवति, उत्कृष्टेन तु यदा भवनपत्यादि दैवस्तृतीयस्याः पृथिव्या अधस्तनं चरमान्तं यावत् प्रयोजनवशाद् गतः सन् कथमपि स्वायुपः क्षयान्मृत्वा तिर्यक स्वयम्भूरमण समुद्र बाह्यवेदिकान्ते ईपत्प्राग्भारा नाम पृथिवीपर्यन्ते वा पृथिवीकायिकतयोत्पद्यते तदा तैजसशरीरावगाहना यावदधस्तृतीयस्याः पृथिव्या अधस्तनं चरमान्तम् तिर्यग्यावत् स्वयम्सूरमण समुद्रस्य स्वयंभूरमण समुद्र के बाह्य वेदिकान्त तक की तथा ऊपर ईषत्प्राग्भार पृथ्वी तक की समझनी चाहिए। मारण यह है कि असुरकुमार आदि सभी भवनवासी देव, वानव्यन्तर ज्योतिष्क तथा सौधर्म और ईशान देवलोक के देव एकेन्द्रियों में भी उत्पन्न होते हैं, अतएव जब अपने केयुर आदि आभूषणों मेंकुंडल आदि
या पद्मराग आदि मणियों में लुग्ध मूर्छित होकर, उसी के अध्यवसाय वाले होकर उन्हीं अपने शरीर के आभूषणों में पृथ्वीकायिक के रूप में उत्पन्न होते हैं, तब उन देवों के तैजसशरीर की अवाहना अंगुल के असंख्यातवे भाग की होती है । उत्कृष्ट अवगाहना का आशय इस प्रकार समझा चाहिए- जब कोइ भवनवासी आदि देव प्रयोजनवश तीसरी नरकभूमि के अधस्तन चरमाततक गया और आयु का क्षय होने पर वहीं पर गया, तब ति स्वयंवरमण समुद्र के बाह्य वेदिकान्त में अथवा ईषत्प्राग्भार पृथ्वी के पर्यन्त भाग में पृथ्वी
७९९
જઘન્ય અંશુલના અસંખ્યાતમા ભાગની હેાય છે. ઉત્કૃષ્ટ નીચે ત્રીજી પૃથ્વીના અસ્તન ચરમાન્ત સુધી, તિ་સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રની ખાહુલ્ય વેદિકાન્ત સુધીની તથા ઊનર ઇષત્માગ્લાર પૃથ્વી સુધીની સમજવી જોઇએ,
જ્યાતિષ તથા કારણ એ છે કે અસુરકુમાર આદિ બધા ભવનવાસી દેવ, વાનભ્યન્તર, સૌધર્મ અને ઇશાન દૈવલેના એકેન્દ્રિયામા પણ ઉપન્ન થાય છે, તેથી જ જ્યારે પેાતાના કૈસૂર આદિ આભૂષામાં કુંડળ આદિમાં અગર પમરાગ આદિ મણિયામાં લુબ્ધસ્મૃત થઈને, તેના જ અધ્યવસાય વાળા થઈને તેજ પેાતાના શરીરના આભૂષામાં પૃથ્વીકાયિકના રૂપમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ત્યારે એ દવાના તેજસશરીરની પવગાહના અંગુ લના અસ ખ્યાતમા ભાગની હૈાય છે. ઉત્કૃષ્ટ અવગાહનાના આશય એ પ્રકારે સમજવા જોઈએ. જ્યારે કાઈ ભવનવાસી આદિ દેવ પ્રત્યેાજન વશ ત્રીજી નરક ભૂમિના અધસ્તન ચરમાન્ત સુધી જાય અને આણુને ક્ષય થતાં ત્યાં જ મરી જાય, ત્યારે તિધ્ન સ્વયંભૂરમણુ સમુદ્રની ખાાવેદિકાન્તમાં અથવા વિદ્માક્ભાર પૃથ્વીના પર્યન્ત ભાગમાં પૃથ્વીકાયિક
