________________
इ
भक्षापनासूत्रे
५६८
किन्तु - वरं सकरपभापुढविनेरइए विलभे वरम् चक्रवर्तितमपेक्ष्य विशेषस्तु शर्क रामापृथिवोऽपि वनवेभ्योऽनन्तरमुदवृत्य देवत्वं लभे-प्राप्नोतीत्यर्थः, 'एवं वासुदेवतं दोहिती पुढोहितो वैमाणिहितोय अणुत्तमेवाज्जेहिंनो' एवम्-चमेवत्वो तरीत्या वासुदेवत्वंद्वाभ्यां पृथिवीभ्यां रत्नप्रभाशर्कराम भारूपाभ्यां रत्नप्रभा पृथिवी नैरयिकः कश्चित् शर्कराप्रमापृथिवी जैरविकच अनन्तरमुद्वृत्य कथिल्लभेत कञ्चिन्नी लभेट, एवं बैंमा - निकेभ्यश्च पाविकबध्योऽनन्तरं च्युत्वा पञ्चानुत्तरोपया तिरुव वैमाविको वासुदे त्वं लभेत कवि, चिन्नो लभेत 'सेसे णो णढे समट्टे' शेषेषु कामभापृथिवी पंकप्रभाभृति पञ्चपृथिषु तिर्यग्योनिकेषु मनुष्येषु विजयवैजयन्द जयन्तादिपश्चानुत्तरोपपातिकेषु चदेवेषु नायमर्थः सार्य:-नोक्तार्थी युक्त्योपपन्नः, वासुदेवत्वं नो लभेतेवि भावः, 'मंडलियत्तं चदेसत्तमा तेऊबाऊवज्जे हितो' माण्डलिकत्वं मण्डलाविपतित्वम् अधः सप्तमपृथिवी तेजअपने-अपने भवों से अनन्तर बहरीन करके अथवा च्युत होकर वलदेव हो सकते हैं, कोई नहीं होते हैं । मगर यहां विशेषता यह है कि शर्कराप्रभा पृथ्वी का नारक भी अवसर उद्वर्त्तन करके बलदेव पदवी पास कर सकता है ।
वासुदेव पदवी भी बलदेव पदवी के समान कहना चाहिए | तात्पर्य यह है कि जैसे और शर्कराप्रभा पृथ्वी का कोई नारक बलदेव हो सकता है। उसी प्रकार वासुदेव भी हो सकता है। इसी प्रकार अनुत्तरविमानों को छोडकर शेष विमानों के वैमानिक भी अपने-अपने भव से च्युत होकर वासुदेवत्व प्राप्त कर सकते हैं। शेष भों से आए हुए जीव वासुदेवत्व नहीं प्राप्त करते, अर्थात् वालुकाप्रभा आदि पांच पृथिवियों से, तिर्यग्योनिकों से, मनुष्यों से तथा विजय, वैजयन्त, जयन्त आदि पांच अनुत्तर विमानों से आए हुए जीव अनन्तर भव में वासुदेवत्व नहीं प्राप्त कर सकते ।
साण्डलिक पद तमस्नसःप्रभा पृथ्वी, तेजस्कायिक और वायुकायिक भव "મહી વિશેષતા એ છે કે શર્કરાપ્રભા પૃથ્વીના નારક પણ અન્તર ઉર્દૂન'ન કરીને ખલદેવ પદવી મેળવે છે.
વસુદેવ પદવી પશુ ખળદેવ પઢવીના સમાન કહેવી જેઈએ. તાત્પર્ય એ છે કે જેવા રત્નપ્રભા અને શાપ્રભા પૃથ્વીના કોઇ નારક ખળદેવ થઈ શકે છે, એજ પ્રકારે વાસુદેવ પણ થઈ શકે છે. એજ પ્રકારે અનુત્તર વિમાનાને છેડીને શેષ વિમાનાના વૈમાનિક પણ પાતપેતાના ભત્રથી વ્યુત થઇને વાસુદેવત્વ પ્રાપ્ત કરી શકે છે શેષ ભવેાથી આવેલા જીવ વાસુદેવત્વ નથી પ્રાપ્ત કરતા, અર્થાત્ વાલુકાપ્રભા આદિ પાંચ પૃધ્ધિવિયેથી તિ ખ્યાનકોથી, મનુષ્યેથી તથા વિજય, વૈજયન્ત, જયન્ત માઢિ પાચ અનુત્તર વિમાનાથી દેશા જીવ અન્તર લવથી વાસુદેવ પણુ નથી પ્રાપ્ત કરી શકતા.
માલિક પદ તાસ્ત્રમપ્રભા પૃથ્વી, તેજસ્ફાયિક અને વાયુકાયિક ભવાને છોડીને
