________________
মমাংসা सार्धानि प्रतरे प्रतरे भवति वृद्धिः ॥१॥ इतिरीत्या रत्नप्रभावाः प्रथम प्रस्तटे प्रतिपादितस्य इस्तत्रयपरिमितस्य वैक्रियशरीरावगाहनापरिमाणस्योपरि प्रस्तटक्रमेण साईपट्पञ्चाशदगुल. प्रक्षेपेण प्रस्तटेषु प्रागुक्तवैक्रियशरीगरगाहनापरिमाणलामो भवतीति भावः, 'तत्थ णं जा सा उत्तरवेउनिया सा जहणेण अंगुलस्स संखेजइभाग, उक्कोसेणं पण्गरस धणूंसि अट्ठाइ जाओ रयणीो' तत्र खलु-भवधारणीयोत्तरक्रियामध्ये याऽसौ उत्तरवैक्रिया रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकवैक्रिपशरीरावगाहना भवति सा जघन्येन अञ्जलक्ष्य संख्येयभागमात्रम्, उत्कुष्टेन पञ्चदशधपि सार्द्ध द्वे रत्नी अवगन्तव्या, तथा च जघन्येतारि अङ्गुलस्य संख्येयभाग मात्रमेव भवति नतु असंख्येयभागमात्रम्, प्रथमसमयेऽपि तस्या वैक्रियशरीरावगाहनाया अङ्गलसंख्येयभागप्रमागाया एव सद्भावान्, तथाचोक्तमन्यत्रापि-उत्तरवै क्रियातु तथाविधप्रयत्नभावादाद्यसमयेऽप्यनुलसंख्येयभागमात्रैध" इति, उत्कृप्टेन पञ्चदश घनपि सार्द्धकहा भी है- रत्नप्रभा पृथ्वी के प्रथम पाथडे में तील हाथ की शरीर की उंचाई कही है। फिर प्रत्येक पाथडे में साढे छप्पन अंगुल उंचाई बढती जाती है ॥१॥
इस प्रकार रत्नप्रभा पृथ्वी के प्रथम पाथडे में कही हुई तीन हाथ की वैक्रिय शरीरावगाहना के परिमाण में साढे छप्पन अंगुल आगे मिलाने से पूर्वोक्त तेरहों पाथडों की अवगाहना निकल आती है !
रत्नप्रभा पृथ्वी के नारकों की उत्तर वैक्रिय शरीरावगाहना जघन्य अंगुल के संख्यातवें भाग की होती है और उत्कृष्ट पन्द्रह धनुष आठारह हाथ की होती है। यहां यह ध्यान रखना है कि उत्तर वैक्रिय शरीरावगाहना जघन्य अंगुल के संख्यातवे भाग की होती है असंख्यातवे भाग की नहीं होती, क्योंकि उत्पत्ति के प्रथम समय में भी उत्तर वैक्रिय शरीरावगाहना अंगुल के संख्यातवें भाग की ही पाई जाती है। अन्यत्र भी कहा है-उत्तर वैक्रिय अवगाहना विशिष्ट प्रयत्न करने से प्रथम समय में भी अंगुल के संख्यातवें भाग मात्र ही होती है।
રત્નપ્રભા પૃથ્વીના પ્રથમ પાથડામાં ત્રણ હાથની શરીરની ઊંચાઈ કહી છે. પછી પ્રત્યેક પાથડામાં સાડા છપન અંગુલની ઊંચાઈ વધતી જાય છે. ૧૫
એ પ્રકારે રત્નપ્રભા પૃથ્વીના પ્રથમ પાથડામાં કહેલ ત્રણ હથની વૈકેયશરીરવગાહનાના પરિમાણમાં સાડા છપન આગળ આગળ આગળ જોડવાથી પૂર્વોક્ત તેરે પાડાની અવગાહના નિકળી આવે છે.
રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકેની ઉત્તરક્રિયશરીરવગાહના જઘન્ય અંગુલના સંખ્યામાં ભાગની હોય છે અને ઉત્કૃષ્ટ પંદર ધનુષ તથા અઢી હાથની હોય છે. અહીં એ ધ્યાન રાખવું કે ઉત્તરક્રિયશરીરવગાહના જઘન્ય અંગુલના સંખ્યાતમાભાગની હોય છે, અસં
ખ્યાતમાભાગની નથી હોતી, કેમકે ઉત્પત્તિના પ્રથમ સમયમાં પણ ઉત્તરક્રિયશરીરવગાહના અંગુલના સંખ્યામાભાગની જ મળી આવે છે. અન્યત્ર કહેલું છે કે