________________
રઈ
प्रथापना : टीका-अथ कास्तवल्लेश्याः कतिषु ज्ञानेषु उपलभ्यन्ते ? इति जिज्ञासायामाह-कण लेस्सैंणं भने ! जीवे कइसु नाणेनु होज्जा ?' हे भदन्त ! कृष्णलेश्यः खलु जीवः कतिपुं ज्ञानेषु' भवेत् ? भगवानात-'गोयमा !' हे गौतम ! 'दोस वा तिसु वा च उसु या नाणेसु होजा' द्वयोर्वा त्रिपु वा चषु वा ज्ञानेषु कृष्णलेश्यो जीवो भवेत्, तत्र-'दोसु होमाणे आभिणियोहिय सुयनाणे होज्जा' द्वयोनियो भवन् आभिनिवोधिकश्रुतज्ञानयो भवेत् 'तिसु होमाणे आभिणिवोडियसुयनाण भोहिनाणेमु होज्जा' त्रिषु ज्ञानेषु भवन् आभिनिबोधिक श्रुतज्ञानावधि ज्ञानेपु भयेत्, 'यहवा तिमु होमाणे आभिणियोहियमुयनाणमणप जवनाणेसु होज्जा' अथवा त्रिषु भवन् आभिनियोधिकश्रुतज्ञानमनःपर्यवज्ञानेषु भवेत्, अत्रावधिज्ञानरहितस्यापि मनापर्यत्रज्ञानमुपपद्यते, एतस्यैव मतिश्रुतमनापर्यवज्ञानप्रतिपादकवचनस्य प्रमाणन्वात् 'चउछु होमाणे आभिणियोहिय सुगमोहिमणपज्जवनाणेसु होजा' चतर्षु ज्ञानेषु भवन जीव आमिनियोधिक श्रुतावधिमनःपर्यवज्ञानेषु भवेत्, अब मनः • टीकार्थ-कौन-कौन लेश्याएं कितने-कितने ज्ञानों में पाई जाती हैं ? इस जिज्ञासा का समाधान करते हैं' गौतमस्वामी-हे भगवन् ! कृष्णलेश्यावाला जीव कितने ज्ञानों में पाया जाता है :: भगवान्-हे गौतम ! कृष्णलेश्या वाला जीव दो, तीन अथवा चार बानों में होता है । अगर दो ज्ञानों में होतो आभिनियोधिक ज्ञान और श्रुतज्ञान में होता हैं, तीन में हो तो आभिनियोधिक, श्रुत और अवधिज्ञान में हो अथवा' आभिनिवोधिक, श्रुत और मन:पर्यवज्ञान में होता है। इसी कथन से यह प्रमाणित होजाता है कि अवधिज्ञान से रहित जीव को भी मनःपर्यवज्ञान. होजाता है। अगर कृष्णलेश्या चार ज्ञानों में होतो आभिनिवोधिक, श्रुत, अवधि और मनःपर्यवज्ञानों में होती है। यहाँ प्रश्न हो सकता है कि मनः पर्यवज्ञान अत्यन्त विशुद्ध परिणाम वाले जीव को होता है और कृष्णलेश्या
” 'ટીકાઈ-કઈ કઈ લેશ્યાઓ કેટલા કેટલા જ્ઞાનમાં મળી આવે છે એ જિજ્ઞાસાનું समाधान ४२ है
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવ કેટલા જ્ઞાનમાં મળી આવે છે. , શ્રી ભગવાન – ગૌતમ ! કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવ બે, ત્રણ અથવા ચાર જ્ઞાનમાં હોય છે એર બે જ્ઞાનમાં હોય તે ભિનીબોધિક જ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાનમાં હોય છે, ત્રણમાં ઉ૧ તે આભિની બેધિકજ્ઞાન, ધૃત અને અવધિજ્ઞાનમાં હોય અથવા આમિનિબેધિક અને મન:પર્યાય જ્ઞાનમાં હાય'આ કથનથી એ પ્રમાણિત થાય છે કે, અવધિજ્ઞાનથી ?" જીવને પણ મન પર્યાવજ્ઞાન થઈ જાય છે. અગર કૃષ્ણલેશ્યા ચાર જ્ઞાનમાં હોય તે આભિનિધિ, વ્યુત, અવધિ અને મન-પર્યય જ્ઞાનમાં હોય છે.
અહી પ્રશ્ન થઈ શકે છે કે મન:પર્યવજ્ઞાન અત્યન્ત વિશદ્ધ પરિણામવાળા ** થાય છે અને કૃષ્ણલેશ્યા સ કલેશમય પરિણામ રૂપ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં કૃg૧ી"
