________________
प्रबोधिनी टीका पद १७ सू.० २२ लैश्यापरिणमननिरूपणम्
३०१
विषयस्य पुनः प्रणमग्रिमवक्तव्यता सम्बन्धार्थमव सेयम्, तामेव विशेवतव्यतामाह - 'से नृणं भंते ! कण्हलेस्सा नोललेस्सं पप्प णोता रूवत्ताए जाव णो वा फासत्ताए सुज्जो भुज्जो परिणमइ ?' हे भदन्त ! तत् - अथ नूनम् किम् कृष्ण लेश्याद्रव्यस्वरूपस्य तत् तद्रूपं तस्य भाव स्तद्रूपता तयेति व्युत्पत्तेः, तदेव व्याचष्टे - यावद् नो तद्वर्णतया - नीलेश्याद्रव्यवर्णतया, नो गन्धतया नीललेश्या द्रव्यगन्धतया, नो तद्रसतया - नीललेश्या द्रव्यरसतया नो तत्स्पर्शतया - नीललेश्या द्रव्यस्पर्शतया भूयो भूयः परिणमति । भगवानाह - 'हंता, गोमा !" हे गौतम ! हन्त - सत्यम् ' कण्हलेस्सा पप्प नो ता वत्ताप णो तावन्नत्ताए णो ता गन्धत्ताए णोता रसत्ताए णो ता फासत्ताए भुज्जो भुज्जो परिणमइ' कृष्णलेश्या - कृष्णद्रव्याणि नीललेश्यां- नीललेश्या द्रव्याणि प्राप्य आसाद्य नो तद्रूपतया - नीललेश्या द्रव्यस्वभावतया, एवमग्रेऽपि नो तद्वर्णतया नो तद्गन्धतया नो तद्रसतया नो तत्स्पर्शतया भूयो भूयः परिणमति,
अथ पूर्वं कृष्णादिलेश्याद्रव्याणां नीलादिलेश्या द्रव्यसम्पर्केण तद्रूपान्तराद्यापत्ति अनुसार कहलेने की जो सूचना की गई है, उसका प्रयोजन आगे कहे जाने वाले विषयके साथ सम्बन्ध स्थापित करना है ।
अब वह विशेष वक्तव्यता आरंभ की जाती है
गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं - हे भगवन् ! क्या कृष्णलेश्या के द्रव्य नीलया के द्रव्यों को प्राप्त करके नीललेल्या के स्वभाव रूप में, अर्थात् नीललेश्या के वर्ण, नीला के गंध, नीललेश्या के रस और नीललेश्या के स्पर्श रूप में बार-बार परिणत नहीं होते हैं ?
भगवान् हे गौतम ! हां, सत्य है । कृष्णलेइया के द्रव्य, नीललेश्या के द्रव्यों को प्राप्त करके नीललेश्या के स्वरूप में परिणत नहीं होते, अर्थात् नीललेश्या के वर्ण, गंध, रस और स्पर्श रूप नहीं हो जाते ।
यहां यह आशंका होती है कि पहले तो कृष्णलेश्या को नीललेल्या के સમજી લેવાની જે સૂચના કરાઇ છે, તેનુ પ્રયાજન આગળ કહેવાશે તે વિષયની સાથે સમ્બન્ધ સ્થાપિત કરવાના છે. હવે આ વિશેષ વક્તવ્યતાના પ્રારભ કરવામાં આવે છે–
શ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે-હે ભગવન્! શુ કૃષ્ણવેશ્યાના દ્રવ્ય નીલલેશ્યાના દ્રવ્યેાને પ્રાપ્ત કરીને નીલલેશ્યાના સ્વભાવરૂપમાં અર્થાત્ નીલકૈશ્યાના વર્ણ, નીલલેશ્યાના ગધ, નીલલેશ્યાના રસ, અને નીલલેશ્યાના સ્પરૂપમાં વારંવાર પરિણુત નથી થતાં ? શ્રી ભગવાન્—હૈ ગૌતમ ! હા, સત્ય છે, કૃષ્ણલેશ્યાના દ્રવ્ય નીલલેશ્યાના કબ્યાને પ્રાપ્ત કરીને નીલલેશ્યાના સ્વરૂપમાં પરિણુત નથી થતા અર્થાત્ નીલલેશ્યાના વર્ણ, ગંધ, રસ અને સ્પરૂપ નથી થઇ જતા.
મહી' આશકા થાય છે કે પહેલાં તે ક્રૂષ્ણુલેશ્યાને નીલલેશ્યાના સ્વરૂપમાં
