Book Title: Hriday Nayan Nihale Jagdhani Part 03
Author(s): Anandghan, Muktidarshanvijay
Publisher: Matunga Shwetambar Murtipujak Tapagaccha Jain Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005857/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (AnaMdaghana stavana covIzI vivaraNa hRdhya nayana nihAla rai bhAga 3 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahI jinevara hove re. bove re. jana svarUpa thaI jine ArAdhe, te popis2re zI IlikAne . Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga hRdaya nayana nihALe javaNI (AnaMdaghana stavana covIzI vivaraNa) stavana racayitA . yogIrAjazrI AnaMdaghanajI vivaraNakartA .. paM. pra. muktidarzana vijayajI saMyojana sahAyaka .. sUryavadana ThAkoradAsa javerI prakAzake .. zrI mATuMgA zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha jaina saMgha Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakanuM nAma hRdaya nayane nihALe jagadhaNI (AnaMdaghana stavana covIzI vivaraNa) bhAga : 3 prakAzaka : zrI mATuMgA zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha jaina saMgha AvRtti : prathama saM.2064 I.sa.2008 nakala H 1600 + 400 jJAna khAtAnI mudraNa H malTI grAphiksa 18, khotAcI vADI, vardhamAna bilDIMga, 3je mALe, prArthanA samAja, vI.pI. roDa, muMbaI - 400 004. phona : 2387 3222 / 2388 4222 mulya : 400/- (traNa pustakanA seTanI kiMmata) prApti sthAna malTI grAphiksa 18, khotAcI vADI, vardhamAna bilDIMga, 3je mALe, prArthanA samAja, vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. phona : 2387 3222 / 2388 4222 zrI sUryavadana ThAkoradAsa javerI 802, skAya hAI TAvara, zaMkaralena, malADa (vesTa), muMbaI 400 064. phona : 2806 7787 lAvaNyazrIjI jaina upAzraya 003 sRSTi epArTamenTa, saMjIvanI hospiTala pAse, navA zAradAmaMdira roDa, pAlaDI, amadAvAda 380 007. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktithI pamAbhasvarUpa evA ke ujJAsu che te zIghAdzIgha maraNyadAnaMdasvarUpa paryAyane pAme evI abhyarthanA saha - vAyaka paramAtmAne arpaNa ! paM. mRtadarzanavijaya Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavana kramAMka /kaDI saMkhyA 1/6 2/6 306 4/6 6/6 7/8 8/7 6/c 5/6 sumati-caraNa-kaja Atama arapaNA... 10/6 11/6 12/6 13/7 dhruva 14/7 paMkti anukrarmANa RSabha jinesara prItama mahAro re... paMthaDo nihALuM re bIjA jinataNo re... ajita ajita guNadhAma... saMbhavadeva dhUra sevo save re... abhinaMdana jina ! darisaNa tarasIe... padmaprabha jina ! tuja muja AMtaruM re... zrI supAsa jina vaMdIe... dekhaNa de re, sakhI ! mune dekhaNa de, caMdraprabha mukhacaMda... suvidhi jinesara pAya namIne... zItaLa jinapati lalita tribhaMgI.... zrI zreyAMsarjina aMtarajAmI... vAsupUjya jina tribhuvanasvAmI... vimaLajina dIThAM loyaNa Aja... pradhAna sUra kapaTarahitatA pUrvakanI prIti-bhakti paramAtma paMtha-mokSamArga nirIkSaNa yoganI pUrvasevArUpa Atmazuddhi vicAraNA upAdAna-nimitta kAraNa samIkSA darisaNa taDapana jJAna-bhakti tathA sAdhanA-upAsanA jugalabaMdhI paramAtmA-aMtarAtmA-bahirAtmArUpa trividha AtmasvarUpa vicAraNA sAdhanA-upAsanAnA tANAvANA paramAtma svarUpathI AtmAne AMtaruM pADanArA karma viSenI vicAraNA paramAtmatva nirdezaka paramAtma svarUpa nAma-guNa nidhAna arhama ezvarya darzana darzana durlabhatA aMtargata jIvavicAra aMgapUjA-agrapUjA-bhAvapUjA-pratipatti pUjA vidhi vicAraNA . jJAnayoga aMtargata syAdvAdazailie tribhaMgIthI AtmazItaLatA prApti prakriyA adhyAtma ane adhyAtmapuruSa parakha prakriyA aMtargata bhAva adhyAtma mahimAgAna karama-karamaphaLa cetanA ane darzana-jJAna cetanA vicAraNA aMtargata jJAnamayatAnuM gAna paramAtmasvarUpa pradAyaka dhIMga dhaNI maLyAnuM khumArIbharyuM gauravagAna dhAra taravAranI sohalI, dohalI caudamA jinataNI caraNasevA... caraNasevA duSkaratA anaMta catuSka pradAyaka anaMtanAtha vivaraNa patrAMka 1 62 79 121 161 197 231 271 295 353 393 423 457 489 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stavana kramAMka /kaDI saMkhyA dhruva paMkti pradhAna sUra vivaraNa patrAMka 15/8 | dharma jinesara gAuM raMgazuM... 52 1. dharma mA~daghATana hRdayacakSu-graMthibheda janita samyaktathI paramAtmadarzana 16/15 | zAMti jina eka muja vinati... 565 zAMti svarUpa prApti prakriyA aMtargata samatva yoga vicAraNA 17/9 kuMjina ! manaDuM kimahI na bAje.. 635 manane nAthavAnI mathAmaNa manonigraha duSkaratA 18/9 | dharama parama aranAthano... 689 svasamaya parasamayarUpa AtmadharmanI dravya-guNa-paryAya sApekSa samIkSA 751 19/11 [ sevaka kima avagaNIe, ho malli jina ! aDhAra doSa rahita turyAvasthA-ujAgaradazA prApti vicAraNA 20/10 munisuvrata jinarAya, eka muja vinati nisuNo... dArzanika vicAraNA 799 . 21/11 5 darisaNa jina aMga bhaNIe..... 844 aMgI evA sarvAgI jinadarzananA aMga-rUpa padarzana samIkSA aSTa bhavAMtara vAlaDI re.... 922 satI rAjamatinA mukhethI mukharita thato cetanAno cetana sAtheno saMvAda 23/8 dhruvapada rAmI ho svAmI mAharA.. 1096 AtmAnA paramAtmasvarUpanI sparzanA pUrvaka agurulaghuguNa gAna 24/7 vIra jinezvara caraNe lAguM. 1198 AtmAnA vIrapaNAMnA ovAraNA ne vadhAmaNA paramAtmamilana talasATa 25/4 ! sAmAnya jina stavana niraMjana nAtha mohe kese mileMge... 26 nigodathI nirvANa sudhInI naya sAkSepa yAtrA 1 229 dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa tattva vicAraNA 12.41 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 844 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 21 zrI noMmanAtha bhagavAnanuM stavane khaTadarisaNa jina aMga bhaNIje, nyAya SaDaMga jo sAdhe re; nami jinavaranA caraNaupAsaka, T darazaNa ArAdhe re 5.1 jina surapAdapa pAya vakhANuM, sAMkhya-yoga doya bhede re; AtamasattA vivaraNa karatA, laho duga aMga akhede re| ..2 bheda abheda sugata mImAMsaka, jinavara doya kara bhArI re; lokAloka avalaMbana bhajIye, gurugamathI avadhArI re 5.3 lokAyatika kUkha jinavaranI, aMza vicAra jo kIje re; tattvavicAra sudhArasa dhArA, gurugama viNa kima pIje re 9.4 jaina jinezvara uttama aMga, aMtaraMga bahiraMge re; akSara nyAsa dharA ArAdhaka ArAdhe dharI saMge re 5.5 jinavaramAM saghaLA darizana che, darzane jinavara bhajanAre; sAgaramAM saghaLI taTinI sahI, taTinImAM sAgara bhajanA re|| 5.6 jina sarUpa thai jina ArAdhe, te sahI jinavara hove re; bhRgI ilikAne caTakAve, te bhRgI jaga jove re 5.7 samAdhistha thanAra tanabhAva ane manabhAva che. tana e sthUla deha che jyAre mana e sUkSma deha che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INATH opes B A luThanto namatAM murdhni, nirmalIkAra - kAraNam / vAriplavA iva nameH, :, pAntu pAda-naravAMzavaH / // 21 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 nAma : 21 mA zrI naminAtha lAMchana : nila mala rAzi : meSa gaNa : deva mAtA : vaprAdevI pitA : vijaya 10 garbhavAsa : '9-8 dIkSA paryAya : 2500 varSa sarva AyuSya : 10000 varSa, samyaktva pAmyA pachInI bhava saMkhyA : 3 bhava cyavana kalyANaka nakSatra sAthe H azvinI Aso su.14 : naminAthajI janma kalyANaka nakSatra sAthe H azvinI a. va.8 dIkSA kalyANaka nakSatra sAthe : azvinI jeTha va.da kevaLajJAna kalyANaka nakSatra sAthe H azvinI mA. su.11 nirvANa kalyANaka nakSatra sAthe : azvinI cai. va.10 janmanagarI : mithilA dIkSAnagarI : mithilA vaLajJAnanagarI : mithilA nirvANabhUmi : sammetazikhara Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 845 cUrNi bhASya sUtra niryukti, vRtti paraMpara anubhava re; samaya puruSanAM aMga kahyAM e, je cheke te durabhavya re|| 1.8 mudrA bIja dhAraNa akSara, nyAsa aratha viniyoga re; je dhyAve te navi vaMcije, kriyA avaMcaka bhoge re 5.9 zruta anusAra vicArI boluM, suguru tathAvidha na mile re; kriyA karI navi sAdhI zakIye, e vikhavAda citta saghaLe re Sa.10 te mATe 11ubhA kara joDI, jinavara AgaLa kahIe re; samaya caraNa sevA zuddha dejo, jima AnaMdaghana lahie re 5.11 pAThAMtare 1. DuM 2. darzana 3. SaD 4. joga 5. karatAM 6. darzana 7. svarUpa 8. cUraNa 9. dUrabhava 10. viSavAda 11. Ubho saMsArabhAva eTale manamAM rahela rAga ane dveSa. 20mA munisuvrata svAmI bhagavAnanA stavanamAM je badhA darzanonI samIkSA karI te eka eka nayanI apekSAe che. badhA darzano eka eka nayonA maMtavyone 'ja'kAra pUrvaka mAnanArA hovAthI e badhA darzano ekAMtavAdI che. jyAre jainadarzana e sarvanayagrAhI anekAMta darzana ane syAdvAda darzana hovAthI te sarvAMgika darzana che; je sarvanayonI mAnyatAne samaje-zraddhA kare-svIkAra kare, te kyAre paNa koI paNa viSayamAM AgrahI na bane. vastu svarUpane jovAnI yathArthadaSTi hovAthI te dareka vyaktinA abhiprAyane samajI zake ane tethI te samAdhAna kare. jene sarvatra samAdhAna karatAM AvaDe tene kaSAyono udbhava ja na thAya. kAraNake kaSAyonI utpatti e ajJAna ane AgrahanI pedAza che. je bIjAnA kathanane, bIjAnI vAtane, bIjAnA abhiprAyane yathArtha pariprekSyamAM mUlavI na zake, te haMmezA ajJAnI ane AgrahI ja hoya. ajJAnI ane AgrahI mATe traNe kALamAM mokSanA daravAjA baMdha hoya che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 846 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ' sAco jJAnI samanvayavAdI ane samAdhAna priya hoya. tenAthI tene sarvatra samAdhi ja rahe ane jene sarvatra ane sarvadA samAdhi rahe; teno mokSa nikaTa ja hoya. adhyAtmanA mArgamAM mukti meLavavA bAhya saMgharSa-mAnasika saMgharSa, AMtara saMkaleza karavAnI sakhta manAI che. jyAre AMtarika saMgharSa paLepaLe karavAnuM vidhAna che. bAhya saMgharSa na karavAthI ane sarvane anukULa vartana karavAthI puNyabaMdha dvArA sadgati maLe che, durgati TaLe che. jyAre AMtarika saMgharSa karavAthI saMvara ane nirjarA satata sadhAtA hovAthI mukti tarapha prayANa thAya che. syAdvAda zaili ja evI che ke e zailithI mumukSu mokSamArga ArAdhe to tene alpakALamAM mokSa maLyA vinA rahe ja nahi. A zailithI mokSamArga ArAdhatA chae darzanapaNa rAdhAI jAya che. A zaili samajAvI judI cIja che ane pariNAma pAmavI e judI cIja che. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI syAdvAda samajAya che paNa mohanIyanA thayopazamathI pariNAma pAme che. syAdvAdanuM pariNamana jeTaluM UMcuM teTalI samAdhi UMcI ane teTalo mokSa najIka. AvA syAdvAdane batAvanAra jaina darzana che, tethI te syAdvAdadarzana tarIke paNa oLakhAya che. vizvane jainadarzananI A maulika deNa che. tAraka tIrthaMkara paramAtmAonuM jIvana e ja AmAM dRSTAMta rUpe che. pUrvanA trIjA bhavathI mAMDIne teozrInuM jIvana jJAnapradhAna-viveka pradhAna-upazama pradhAna hoya che. kyAMya kaSAyanI sparzanA ja nahi. kyAMya paNa avivekanI chAMTa suddhA nahi. sarvatra viveka-upazama ane saMvara pradhAna jIvana ja teonuM jovA maLe. eka paNa doSanuM darzana ja mUrti eTale kaMdhAkRti-pradezapiMDAkRti (hada-kada) rU5 eTale varNa-gaMgha-rasa-sparza (guNa-paryAya) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 847 na thAya ane sarvatra guNonuM ja darzana thAya. prabhu zAsana ane syAdvAda darzana pariName eTale jIvanamAMthI svArthavRtti, saMkucita vRtti, kSudra vRtti, tuccha vRtti, bIjAne halakA jovAnI-halakA citaravAnI vRttio vidAya ja le. kyAMya koInuM khaMDana nahi, koino virodha nahi, koI duzmana nahi, aparAdhI nahi, vairI nahi, kyAMya koIno tiraskAra nahi-dveSa nahi-dhikkAra nahi. to zuM hoya? to kahe che ke sarvatra jIvamAtra pratye maitrI-premakarUNA-pramoda-mAdhyasthatA, vAtsalya, gaMbhIratA, udAratA, sahiSNutA, paropakAra-zIlatA, anAgrahatA, sevA, sahAnubhUti cAmaDA utAranAra ke phulothI pujanAra naMdaka ke niMdaka ubhaya pratye-banne upara eka sarakho ja samabhAva hoya; A che, jaina zAsana ane syAdvAda darzana pariNAma pAmyAnuM phaLa ane A che mokSamArga, A che samAdhi, A che cAritra jIvananI saphaLatA ane A che Asana siddhikatA. mokSano mArga batAve te maitrI ane AtmAne satno arthAt avinAzIno raMga caDhAve te satsaMga che. yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAjAmAM A tattva pariNameluM hatuM. teomAM sAdhanAnI garimA hatI. svarUpanI tAlAvelI hatI, sAdhyanI nikaTatA hatI, hRdayanI gaMbhIratA hatI, bodhanI vizALatA hatI, pariNatinuM UMDANa hatuM, jIvo pratyenI apAra karUNA hatI, zAstronA marmane pAmavAnI kuzAgratA hatI mATe A 21mA bhagavAnanA stavanamAM koika judIja dRSTithI nami jinanA caraNanI upAsanA batAvI rahyA che. A stavanamAM emane samanvayavAdanI zailithI jainI darzananI sarvAMgItA, vizALatA ane vyApakatA varNavI che. emanI pAse padArthane jovAnI je dRSTi che, je AtmaviyAra-saviyAra-svarUpaviyAra karI zake, te samyaktvano adhikArI. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 848 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI teno joTo jagatamAM jaDe tema nathI. jANe teo kahI rahyA che ke jagatane tame mitra banAvo! tamAruM banAvo! ane mokSamArga sAdho! potAnI lITIne moTI karavA bIjAnI lITIne kApIne nAnI karavI ane e dvArA potAnI mahAnatA batAvavI e jaina zAsanano syAdvAda nathI paNa kaniSTha vAda che. bIjAnI je lITI che, tene temaja rahevA dai ApaNI lITIne moTI dorI zakAya che ane e rIte paNa potAnI mahAnatA batAvI zakAya che. AnaMdaghanajI mahArAjA, e te kALanA mahAna sAdhaka hovAnA kAraNe temanI zailimAM moTebhAge pojhiTiva eproca ja-vidheyAtmaka abhigama ja jovA maLe che. anya darzano khoTA che ema kahI kahIne tene nakAravAmAM Ave, to ApaNI pariNatimAM paNa khaMDanapriyatA Ave. khaMDananI ruci e adhyAtmanI virodhI che. bIjAne khoTA kahevA karatAM bIjA kai apekSAe sAcA che evo pojhiTiva eproca karavAmAM Ave to samanvaya sAdhI zakAya. truTinI pUrti karIne sAmA AtmAne upara caDhAvI zakAya temaja mokSamArga nirAbAdhapaNe sAdhI zakAya. adhyAtmanA mArgamAM bIjo je mAnyatA dharAvato hoya te khoTI hoya, to paNa tene khoTo kahevAnI utAvaLa karavA jevI nathI. kAraNake te mAnyatA sAthe teno AtmA joDAyelo che. e mAnyatAne potAno AdhAra banAvIne - potAno prANa banAvIne te jIve che eTale tene khoTo kahetAM tenA bhAvaprANa duHbhAtA tenI hiMsA thAya che. eTale jo koI Positive approach-vidheyAtmaka valaNa dvArA tenI bhUla batAvI devAtI hoya ane kAryasiddhi thai jatI hoya to te mArga ja apanAvavAnuM jJAnIo kahe che. vaLI tathAbhavyatA anusAre kramabaddha paryAyanI je bhUmikA hoya, mana e sthAna che jJAna ane vedananuM. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 849 te bhUmikA pramANe, te te jIvane tathAprakAranA dravya-kSetra-kALa-bhAvane anurUpa saMyogo maLe che. maLelA saMyogo ane bhUmikAne anurUpa utthAnane mArge laI janAruM vikAsazIla jIvana jIvatAM dareka jIvanI potAnI AmnAya pramANenuM jIvana prazaMsApAtra bane che. ApaNe to kAryasiddhi sAthe prayojana che. sAmAne khoTo kahevA sAthe nahi. vastunI saccAInuM pratipAdana paNa sva-parane lAbha thAya, te hetuthI karavAnuM che.. jo saccAine kahevA jatAM nukasAna jaNAtuM hoya athavA to bhAvimAM nukasAnanI saMbhAvanA jaNAtI hoya, to tyAM te vastune na jaNAvavI ane mauna rahevuM eja mArga che. have nijinanA caraNanI upAsanA kema karavI te batAve che. SaTkarisaNa jina aMga bhaNIje, nyAya raMga jo sAdhe re; namijinavaranA caraNa upAsaka, padgharisaNa ArAdhe re. artha : sAMkhya, yoga, bauddha, mimAMsaka, cArvAka ane jainadarzana; A chae darzano jinezvara bhagavAnanA aMgarUpe kahevAya che. zI rIte ? to kahe ke jinezvara bhagavAnanI AkRtimAM cha darzanonI sthApanA cha avayavamAM karavAmAM Ave to, e chae darzano jinanA aMgarUpa arthAt aMganA aMgI tarIke jaNAze. A chae darzanonuM yathAvasthita svarUpa samajIne je ArAdhana kare tene nami jinezvaranA caraNano upAsaka jANavo. vivecana H jema paga, hAtha, peTa ane mastaka rUpa avayavothIaMgathI AkhuM zarIra (aMgI) kahevAya che tema chae darzano paNa jinezvara bhagavAnanA aMgarUpa che. zarIranA ekaeka aMga temaja upAMga maLIne bhavabhIratAthI samyaktva Ave che. pApabhIratAthI pApabaMdhathI bayI zakAya che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 850 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI saMpUrNa zarIra bane che. e zarIranuM eka paNa aMga khaMDita thAya eTale pachI te sarvAMga suMdara nathI kahevAto paNa vikalAMga dUSita kahevAya che ane tethI zaktihIna thAya che. je sarvAMganI zakti che te vikalAMganI nathI. jema zarIranA eka eka aMga maLIne sarvAMga kahevAya che athavA to te eka eka aMga e samagra zarIrano eka deza che; tema jaina darzanarUpI eka avibhAjya aMgI ke aMzImAMthI ja chuTA paDelA-vibhAjita thayelA anya anya darzano che. sarva darzananI mAnyatAno samAveza syAdvAda evA jainadarzanamAM thAya che. jaina darzananA eka eka aMgarUpe rahelAM, te te darzano pAse potapotAnI rIte sAdhanA karavA mATenA AgavA vikalpo che kAraNake te Astika darzano che. jIva, ajIva, puNya, pApa, mokSa vagerene mAnanArA che. teonA darzanamAM paNa AtmakalyANa karavA mATe tyAga, tapa, saMnyAsa, vrata, japa, niyama vagere batAvavAmAM AvyA che. anAryadeza karatAM AryadezanI mahattA ja e che ke jenA pagale pagale tyAga ane vairAgyanI vAto che ke jyAM bhogane heya eTale tyAjya ane tyAgane upAdeya eTale ke grAhya mAnavAmAM Avela che. jyAre anAryomAM bhoganI ja pradhAnatA che. tyAga jevo ke mokSa jevo zabda paNa jyAM nathI, to pachI tyAM tyAgamArga ke mokSamArga to hoya ja kyAMthI ? Arya eTale uttama ane jyAM uttamatA nathI te anArya. e Astika darzanakAroe batAvela sAdhanAnA vikalpothI paNa sAdhanA karavAmAM Ave ane bIjI koi khaTapaTamAM paDavAmAM na Ave to sAdhyathI abheda thaI zakAya che-mokSa prApta karI zakAya che. paraMtu temAM bhavabhIratAno zabdArtha che bhavano bhaya ane eno lakSyArtha che mokSanI IcchA-bhavabhramaNathI mukti-svayaM paramAtmasvarUpa banavAnI IcchA. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 851 buTi hoya to eTalI ja che ke teo potAnA matane ekAMte mAne che eTale anya matane-anya siddhAMtane sApekSa rahIne te siddhAMtonuM maMDANa nathI. vaLI te darzananA praNetAo vItarAga ane sarvajJa na hovAthI, traNekALanuM yathArtha jJAna na hovAthI, teo vizvavyavasthAne samya rIte batAvavA mATe ke samajavA mATe sakSama nathI-samartha nathI. ekAMgI hovAthI sarvAgI juAta karavA mATe samartha nathI. chatAM potAnI mAnyatAmAM AgrahavALA na bane ane mAtra kaSAya nAzanA lakSya sAdhanA kare, to jarUra ISTala prApta karI zake che. sAdhanAmAM anAgratA ane guNagrAhitA A be bApu moTI cIja che. e Ave to pachI koIpaNa sAdhanAnA vikalpathI AgaLa vadhI zakAya che. jaina darzana e sarvAgI che. sarvajJa vItarAga bhagavAnathI praNIta che eTale tenAmAM koI paNa truTi na hoya. vaLI e vItarAga sarvajJa bhagavaMto anyadarzananI ekAMgI sAdhanAne paNa svIkAre che ane kahe che ke anya liMge paNa siddha thaI zakAya che. ' jenA darzane batAvela savAMgI sAdhanA ane anyadarzanoe batAvela ekAMgI sAdhanA, baMnemAM anAgratA ane guNagrAhitA e be mahatvanA aMgo che, e jo na sacavAya to jaina darzanamAMthI paNa mokSa na maLe. mokSa e AMtarika tatva che, tethI tene meLavavAno mArga paNa AMtarika che eTale doSa kSaya ane guNa vikAsa ane e dvArA guNasthAnakano mAroha TakI rahe, to ISTasiddhi karI zakAya. bAkI jainazAsana nirdiSTa tyAga mArga svIkAryA pachI ane ghora saMyama, kaSTakArI ane nirdoSa carcA vagerenI pAlanA chatAM potAnA saMpradAyamAM cAlatI mAnyatAnA Agraha, anyanI mAnyatA pratye arUci, dveSa, niMdA, khaMDana vagere Ave to doSa yAra saMjJA, traNa eSaNA ane traNa gAravanI AsaktinI baMdhAyelI gADha graMthione toDavI, enuM nAma ja graMthibheda. graMthibheda karavo, eja samakita-samyaktva che je mokSamArga che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 852 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI kSaya ane guNono vikAsa na thavAthI temaja guNagrAhitA ane anAgrahatA na sacavAvAthI mokSamArga ane iSTasiddhi dUra ne dUra ja rahe, emAM koi zaMkAne sthAna nathI. vItarAgatA e anAgratA che. vItarAgane koi Agraha hoya nahi. sAcuM ke khoTuM, sAruM ke kharAba, mAruM ke tAruM, huM ke tuM evuM kazuM jenAmAM na hoya te vItarAga paramAtmA che. ApaNAmAM koi paNa prakArano Agraha nathI ApaNe to anAgrahI che; ema bolavuM ne mAnavuM, e paNa eka prakArano Agraha ja che. Agraha na joie eno artha e che ke anAgrahatAno paNa Agraha na hovo joie. zArIrika ke mAnasika pratikULatAmAM TakI rahevA mATe dRDha saMkalpa karavo ane te mujaba cAlavuM ene jJAnIoe dRDhadharmitA kahI che ane te AvakArya che paNa te daDhadharmitAne bIjAnI AgaLa jAhera karavI te barAbara nathI. vItarAgano mArga anAdino che. jenA rAga, dveSa, ajJAna Adi gayA tenuM kalyANa, bAkI ajJAnI kahe ke mArA dharmathI kalyANa che to te mAnavuM nahi. ema kalyANa hoya nahi, kadAgrahamAM kaMI ja hita nathI. zUrAtana karI Agraha, kadAgrahathI dUra rahevuM, paNa virodha karavo nahi. matabheda rAkhI koi mokSa pAmyA nathI. vicArIne jeNe matabhedane TALyo, te aMtavRttine pAmI krame karI zAzvata mokSane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. ApaNo AtmA e trikALa satya che. bAkI bIjuM badhuM kAmacalAu vyavahAra satya che. vizva vyavasthA ane saMsAra vyavahAra sArI rIte cAle, loko saMsAramAM prasannatA pUrvaka jIve ane durgatimAM na jatAM arUpInuM lakSaNa : pradeza sthiratva ane paryAya sadazatA rUpInuM lakSaNa : pradeza asthiratvatA ane paryAya visazatA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI A 853 saddagatimAM jAya e hetuthI ene satya kahela che arthAta ApekSika satya che paNa nirapekSa satya nathI. sApekSa satyanA evA AgrahI na banAya ke jenAthI nirapekSa satyane pAmavAnuM cUkI javAya. zAstranI paMktio-vacano paNa sApekSa satya che mATe tenA paNa AgrahI na banAya. enuM pAlana karatAM dezakALa avazya lakSamAM levA paDe. deza-kALa sApekSa rahIne sva-paranI upazama pariNati TakI rahe-vRddhi pAme ane ApaNA paricayamAM AvanArA-ApaNane mAnanArA-ApaNA vacana upara vizvAsa mUkanArAApaNA upara Adara-bahumAna dharAvanArA muktigAmI bane te rIte deza-kALa sApekSa zAstra paMktinuM yojana e zAstra parikarmita gItArthatA che ane AvA gItArthono temaja tenI nizrAe cAlanArAono mokSa che; bIjAono nahi A vAta kadI bhUlavA jevI nathI. - chaye darzana e jinezvara paramAtmAnA aMgarUpa hovAthI arthAt prabhuthI te judA na hovAthI te chaye darzanono talasparzI abhyAsa karI, mAdhyastha dRSTithI-vizALa dRSTikoNathI-hRdayanI atyaMta udAratA ane prAmANikatA pUrvaka syAdvAda zailithI tulanA karI, je chaye darzanone potAnA karUNAputa hRdayamAM sthAna Apaze-sthApana karaze arthAt temanA khaMDana-maMDanamAM na paDatA temanAmAM rahela AMzika satyatA, sAdhanAnA vikalpono svIkAra karaze te namijinanA caraNano sAco upAsaka banaze. namijinanA caraNonI upAsanA mAtra bAhya pujA-prabhAvanAbhaktimAM caritArtha thaI jatI nathI. paraMtu jevI rIte prabhue, je rIte saMsAranI bAhya khaTapaTothI alipta rahI, koipaNa gaccha, saMpradAya, mata darzanamohanIyakarmano udaya eTale mithyAtvamohanIyano udhya. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 854 854 .hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che ke darzana pratye koipaNa jAtanA sArA kharAbano ke sAcA-khoTAno ke mArA-tArAno abhiprAya ApyA vinA saMsArano tyAga karI mAtra ekAMtamauna-dhyAna ane sthirAsana dvArA asaMga yoga sAdhyo ane aMte kSapakazreNIzukladhyAna pAmavA dvArA ghAtakarmonA bhukkA bolAvI vItarAgatA ane sarvajJatAne sAdhI; te ja rIte ApaNe paNa jo vitarAga ane sarvajJa banavAnI sAdhanA karIe, te mATe saMsAranI sarva jaMjALothI mukta rahIe, duniyAmAM dharmanA nAme cAlatA aneka prakAranA matabhedothI alipta rahIe ane te dvArA muktine najIka lAvIe, to ja ApaNe namijinanA caraNo sevyA kahevAya bAkI nahi. vyavahArathI namijinanA caraNanI upAsanA e nizcayathI potAnA zuddhasvarUpanI upAsanA che. jinAlayamAM rahelA namijinanA caraNanI upAsanA e dehAlayamAM rahelA paramAtmAnI upAsanA karavA mATe che. namijinanA caraNonI upAsanA e zuddhAtmAnI upAsanAthI judI hoI zake nahi. sAcI sarvotkRSTa pUjA e pratipatti pUjA che. bAhyathI game teTalI UMcI bhakti karavA chatAM, moTA sAde suMdara rAgathI stuti ane stavanAo bolavA chatAM, jo aMdarathI pariNatimAM viveka-upazamabhAva na keLavAyo, to tyAM vyavahArathI naMmijinanA caraNonI upAsanA jarUra kahevAze paNa tattvathI to nahi ja kahevAya. tattvathI namijinanA caraNonI upAsanA eTale potAnA deharUpI devaLamAM chupAyela zuddha evA paramAtmAnI upAsanA. te tyAre karI kahevAya ke ApaNe chIye darzano pratye mAdhyasthadaSTivALA banIe, guNagrAhidaSTivALA banIe ane e dvArA ApaNAmAM rahela Agraho, matAgraho, kadAgraho, haThAgraho, durAgraho, maThAgraho, pUrvagraho nIkaLI jAya to! anyathA nahi! darzanamohanIyakarmano kSayopazama eTale samyaktvamohanIyano udaya. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 855 ApaNo cetana cakavo, zubhamati nAmanI cakavI sAthe upazama sarovaramAM niraMtara krIDA karato hoya, to ApaNe namijinanA caraNonI vAstavamAM upAsanA karI kahevAya. upAsanA e bAhya tattva nathI. e lokonI najaramAM Ave evuM nathI. bAhyabhakti e upAsanA nathI paNa bAhyabhakti karatAM upAsya jevA thavAnI tamannA, upAsyanI sAthe abheda pAmavAno talasATa ane prati samaya upAsyanI dizAmAM udhvarohaNa e upAsanA che. upAsanA e upAsakane upAsyathI abhina banAve che. jo upAsyanI upAsanA karatAM upAsaka upAsyathI abhinna na bane to te upAsanA zAnI ? ahiMyA pahelI kaDImAM yogIrAjanuM e bhArapUrvaka kahevuM che ke tame cha ye darzanomAMthI ekapaNa darzana pratye viparItabhAva na lAvo ! koInA pratye virodhI vartane na karo ! e sarvajJa praNIta nathI mATe enI ThekaDI na uDADo! enA praNetA vItarAga nathI mATe tenI hAMsI na uDAvo kAraNake sarvajJa na hovA chatAM prAmANika che. vItarAga na hovA chatAM virAgI che, to temAM rahelI teTalI saccAIno svIkAra karo! teo paNa AtmA-mokSane mAne che, Astika che, nAstika nathI eTalA aMze; tene AdarathI juo ane kadAca teo potAnA darzanamAM ajJAnanA kAraNe AgrahI hoya to temanI karUNA ciMtavo ke he prabho ! teomAM rahela ATalo doSa koI paNa rIte nIkaLI jAya ! te paNa vItarAga mArganA upAsaka bano! evI bhAvanAthI tamArA hRdayane bhAvita karo, to ja tamane namijinanA caraNo sevatA AvaDyuM che; ema manAya. mokSane pAmavAno A ja mArga che. bIjAne khoTA kahIne-kharAba kahIne kyAreya mokSe na javAya kAraNake tema karavAthI ApaNI pariNati dUSita thavAno saMbhava che. darzanamohanIyakarmano upazama eTale upazamasamakitano udaya. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 856 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zAstromAM je ekAMta darzanonuM khaMDana jovA maLe che, te temAM rahela ekAMtatA ane vizvavyavasthA na batAvavAnA kAraNe che. je vyavahAranayano eproca-abhigama che. te batAvavA pAchaLano mahApuruSono Azaya e che ke sarvAMgI darzana maLyA pachI ekAMgI darzana tarapha loko na cAlyA jAya ane temAM sarvAMgItAnI buddhi na karI bese. madhyamabuddhivALA madhyama satvavALA ane madhyamaguNovALA jIvone dareka viSayamAMthI tattva kheMcavA AvaDatuM nathI eTale jo te tyAMthI sAruM mAnI levA jAya to tyAMnu sAruM to lai na zake ane potAnu je kAMi sAruM che te paNa gumAvI de to, ato bhraSTa-tato bhraSTa thAya. havelI letA gujarAta khovA jevA hAla thAya. dhobIno kUtaro nahi gharano nahi ghATano evI sthiti thAya; mATe madhyamabuddhivALA jIvo potAne je kAMi sAruM maLyuM che, te ja pakaDI rAkhe ana temAM ja sArApaNAnI buddhi karIne jIve, te temane mATe hitakArI che. A jainazAsana nirdiSTa vyavahAra mArga che, je upara caDhavA mATe kramika vikAsanA sopAnarUpa che. tyAM paNa eTalo khyAla to jarUra rAkhavAno ke ApaNAmAM je che te ApaNe pakaDI rAkhIe, tene na choDIe, bIjAmAM rahela je sAruM che, te ApaNe bhale grahaNa na karI zakIe paNa ApaNI dRSTie bIjAmAM je utaratuM che tenI halakAI-niMdA-badaboIgejheTIMga-pracAra to na ja thAya. to ja ApaNo vyavahAra dharma vizuddha kahevAya anyathA te vyavahAra dharma paNa malina bane, jenAthI kramika vikAsanA pagathiyA paNa na caDhAya. bIjAmAM je sAruM che teno syAdvAdaraSTithI svIkAra karavo te darzanamohanIyakarmano kSaya eTale kSAyika samakitano uya. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 857 guNAnurAga ane AtmavikAsano mArga che ane je khoTuM che tene khoTuM samajI choDI devuM te viveka che. bIjAne sudhAravA karatAM bIjA sArA bane tevI bhAvanA karavI, e madhyama jIvo mATe vadhu sAruM che. ApaNI pariNati koIpaNa saMyogomAM na ja bagaDe ane te uttarottara sudharatI jAya te ja ApaNe jovAnuM che. anyadarzanonuM je khaMDana zAstramAM jovA maLe che, tenuM eka kAraNa e paNa che ke enI AcAra saMhitA jainadarzana jevI svaccha ane pAradarzI nathI. enI AcAra saMhitAmAM temaja vicAra saMhitAmAM paraspara virodha paNa che. A badhAnA kAraNe karUNAsaMpanna pUrvanA jJAnI puruSoe te te darzanonI ekAMgitAnuM khaMDana karI bALa jIvo te tarapha kheMcAIne ahita na karI bese te mATe lAlabattI dharI che. vaLI namijinamAM naimi zabda dvArA yogIrAja e paNa kahevA mAMge che ke namijinanI ArAdhanA AtmAmAM rahelA ahaMkArane namAvavA mATe karavAnI che. pradarzanano abhyAsa karatAM jo jJAnamadathI chakI javAya, to sAdhanA bAjue rahI jAya ane garbhita rIte to saMsAra ja puSTa thAya. mithyAtva ja vRddhi pAme, ajJAna ja vilase. tema na thAya te mATe nami zabda dvArA namra banavAno saMketa paNa ADakatarI rIte karI dIdho che. A temanI AgavI zaili che. mauliktA che-vizeSatA che. jJAnasattA meLavyA pachI vItarAga sattAmAM ja rahevAnuM che; to ja sarvajJa banAya. te mATe mAlika nathI banavAnuM paNa sevaka banavAnuM che. bApa banavuM hoya to dIkarA banavuM paDe. tema bApanI milkata joItI hoya to paNa dIkaro banavuM paDe. bApanI AgaLa jene namra thatAM AvaDe, bApanA paMcamahAbhUta e jema saMsAramAM zeyano viSaya che, ema adhyAtmamAM paMcAstikAya e yano viSaya che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 858 cittane prasanna karatAM AvaDe te ja kharekhara bhaviSyamAM bApa thavAne lAyaka che. te ja bApanI milkatano adhikArI che. evAne ja bApanI milkata pace. ane te ja sadgatigAmI banI zake. kevalya lakSmI e sAcI lakSmI devI che ane te ja sarasvatI devI che. te paNa prabhu pade rahI pAdapITha banavAmAM ja jAtane kRtArtha mAne che. pAdau padAni tava yatra jinendra dhttH| padmAni tatra vibudhAH priklpynti| .. tIrthakara nAma karmanA udayathI sarvocca aizvaryanA svAmI evA tIrthaMkara paramAtmA AgaLa devo ane Indro paNa sevaka banIne rahe che, te e banAve che ke sevaka banavAmAM ja AtmAnI kRtakRtyatA che. "koDI game ubhA darabAre, vahAlA mArA jaya maMgala sura bole re, - traNa bhuvananI Rddhi tuja Age, dIse Ima tRNa tole re..." A rIte chaye darzanone potAnA karUNAputa hRdayamAM sthAna ApavA dvArA nimijinanA caraNonI upAsanA karavAnI vAta yogIrAje jaNAvI. have bIjI gAthAmAM pataMganA nyAsanI vidhi batAve che. jina sura pAdapa pAya lakhANo, sAMkhya-yoga doya bheda re; Atama sattA vivaraNa karatAM, lAho duga aMga akhede re.paddarisaNa artha : kapila muni praNIta sAMkhya darzana ane pataMjali RSi praNIta yoga darzana, A baMnene tame jinezvara paramAtmA rUpI kalpavRkSa tenA mULa rUpe arthAt be pagarUpe vakhANo eTale jANo. kAraNa kAryanA bhAvamAM trikAlAbAdhita niyama che ke; aMtima kAryanuM kArya na hoya ane mULa kAraNanuM kAraNa na hoya. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 859 - A banne darzano AtmAnI zaktinuM spaSTa vivecana karanAra che tethI te sAMkhya ane yoga bane darzanane kheda rAkhyA vinA ja jinamatarUpI kalpavRkSanA be aMgo dhAro. vivecanaH vRkSano AdhAra mULa che. zarIrano AdhAra be paga che. paganA AdhAre zarIra UbhuM rahI zake che. mULanA AdhAre vRkSa TakI zake che, tema A banne darzano AtmAnI sattAnuM judI judI rIte vivaraNa kare che. te AtmA e adhyAtmanuM mULa che. - sAMkhya darzanamAM aneka AtmAo mAnavAmAM AvyA che ane pratyeka AtmAne prakRtinuM tattva vaLageluM che ema mAnavAmAM AvyuM che. pratyeka zarIre zarIre bhinna bhinna AtmA mAnelo che. te mata pramANe 25 tattvo che. - prakRti ane puruSa baMne bhinna che. AtmA akartA-abhoktA che ane prakvatanA vikArarUpa jagat che jyAre prakRtithI puruSane potAnuM bhinnapaNe samajAI jAya che, tyAre te potAnA svabhAvamAM rahI prakRtithI chuTo paDI jAya che. pote puruSa hovA chatAM, kamala patranA pAMdaDAnI jema nirlepa hovA chatAM, akartA ane abhoktA hovA chatAM, prakRttinA sAnidhyathI potAne prakRtirUpa mAnI le che ane pote puruSa che e bhUlI jAya che, tyAre bhrAMtithI saMsAranA sarvakAryono kartA-bhoktA bane che ane tethI saMsAramAM rakhaDe che paNa jyAre prakRti ane tenA guNadharmothI pote judo che, nyAro che, akriya che; evuM jyAre tene samajAI jAya che, tyAre prakRtithI chuTo paDI potAnA AtmAmAM-svarUpamAM rahe che ane tethI prakRtidvArA sarjAtA saghaLA prapaMco-mAyAjALa teno aMta Ave che. ane tethI pote mukta bane che. Ama sAMkhyamata jJAnane pradhAnatA Ape che ane potAnA svarUpanI jIvanA sarva zubhAzubha bhAva karma sApekSa che. mAtra jIvano parama zuddhabhAva ja karma nirapekSa che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 860 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI yathArtha oLakha thaI jAya to pachI prakRtinA paMjAmAMthI chuTI zakAya che, ema kahe che. AthI ja karIne vItarAga stotramAM kalikAla sarvajJa sAMkhyane buddhizALIomAM mukhya tarIke oLakhAve che. sAMkhya darzanamAM Atmatatvane pAmavA mATenI saiddhAMtika vAto batAvI che. thiyoreTIkala jJAna ApavAmAM AvyuM che ke A upara kahyuM, te rIte puruSanI oLakha dvArA prakRtithI mukta thaI zakAya che. jyAre yogadarzana e sAMkhyadarzananI ja mAnyatAo svIkAra karatuM hovA chatAM, te sAMkhyadarzanano prAyogika vibhAga che; jemAM sAMkhyadarzananA siddhAMtanuM amalIkaraNa kema karavuM teno prayoga batAvavAmAM Avyo che. emAM aSTAMga yoga sAdhavAnI vAta karI che. yama-niyamathI sAdhanAnI zarUAta batAvI che. Asana-prANAyAma-pratyAhArathI sAdhanAno vikAsa bitAvyo che tathA dhAraNA, dhyAna, samAdhi dvArA sAdhanAno aMtima tabakko batAvavAmAM Avyo che. aSTAMgayoganI sAdhanAne haThayoganI sAdhanA kahI zakAya kAraNake temAM prANAyAma dvArA zvasana kriyAno virodha karavAnuM batAvyuM che. Asana dvArA kAyAnI sthiratA batAvI che. dhAraNA dvArA trATakanuM vidhAna karyuM che. A rIte zvasana para niyamana karavA dvArA mana upara niyamana karAvavAnI vAta che ane te dvArA aMte samAdhi pAmI sAdhyane siddha karavAnuM che, jyAre rAjayogamAM baLAtkAre zvasana Adino nirodha karyA vinA jJAnayoga dvArAIzvara praNidhAna dvArA-bhAvanAyoga dvArA cittane zAMta karI - cittane bhAvita karI klezAdithI chuTavAnuM vidhAna che; jemAM mana upara niyamana karavA dvArA zvasana upara-pavana upara niyamana karavAnuM che. - AtmAnuM zuddha svarUpa anaimittaka ane anupayarita che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 861 Ama A banne darzano AtmatattvanuM samyag vivaraNa karatA hovAthI temaja temanI mAnyatA syAdvAdI evA jainadarzanane mokSanI prApti mATe mAnya hovAthI - A pAyA upara jinadarzana UbhuM hovAthI ane jainAcAranuM AcaraNa paNa A siddhAMtane anusarIne hovAthI zarIra jenA AdhAre Ubhu che evA be paganA sthAne te banne darzanone sthAna ApyuM che. tethI ja ene jina sura eTale ke jinavacananA pAyArUpa-AdhArarUpa jaNAvela che. arthAt sAMkhya darzana puruSa ane prakRtinA bhedajJAna dvArA muktinI vAta kare che. te vAta jainadarzanane apekSAe svIkArya che arthAt koika jo viziSTajJAnI mahApuruSa ke je adhyAtmanI vizuddhine varelA che, tevAno bheTo thaI jAya ane teo potAnI zuddhino saMkrama sAmA AtmAmAM kare, to A bhedajJAnano prayoga zakya banI zake che ane te dvArA AtmA zIghra muktigAmI banI zake che. jema ke chadmasthAvasthAmAM rahela vIra prabhu ke je yoganI sAtamI prabhA nAmanI dRSTi sudhI pahoMcelA hatA temaja chaThThA-sAtamA guNasthAnakanA prakarSane pAmelA hatA; temanA sAnidhyathI atikrodhI evo caMDakauzika paNa kSamAzIla banI mokSamArga ArAdhaka banyo hato. te ja rIte potAne sarvajJa mAnatA IndrabhUti gautama paNa prabhunA darzane-paricaye saMzaya TaLatAM ajJAnImAMthI jJAnI, aviratimAMthI viratidhara banyA hatA temaja prabhu mukhethI tripadI sAMbhaLavA dvArA dvAdazAMganA dhAraka gaNadhara banyA hatA. A sivAya bIjA keTalAya prasaMgo zAstromAM jovA maLe che, jenuM varNana 15mA dharmanAtha bhagavAnanA stavananI trIjI kaDImAM karela che, te tyAMthI joI levA bhalAmaNa che. jyAre yogadarzana je aSTAMgayoga dvArA mokSaprApti batAve che, te satat vItaraNa ane kevaLajJAnI banavA Icche che te samakiti che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jainazAsanane mAnya kramika vikAsano mArga che, e rAjamArga che, je puruSArtha sAdhya che. moTA bhAganA AtmAo A rIte puruSArtha karavA dvArA ja AgaLa vadhe che. 862 jyAre sAMkhyadarzana dvArA batAvela bhedajJAnano prayoga ane te dvArA mokSanI prApti e kRpAsAdhya mArga che, je vihaMgama mArga hovA chatAM ApavAdika mArga che. jo koi viziSTajJAnI mahApuruSano samAgama thAya ane tenI kRpA thAya, te kRpAne jIva jhIlIne pariNamAve tyAre te zakya bane che. jainadarzana A banne mAnyatAone svIkAratuM hovAthI arthAt A banne rIte mokSa prApti karI zakAya che; ema pratipAdana karatuM hovAthI te banne darzanone jinezvara paramAtmAnA caraNomAM, je sthAna ApavAmAM AvyuM che te yathArtha che. arthAt yogIrAja kahe che ke he bhavyAtman ! tame koIpaNa jAtano saMkoca rAkhyA vinA, kheda rAkhyA vinA, avaDhava rAkhyA vinA, duvidhA rAkhyA vinA A banne darzanone AtmasAdhanAnA be aMgarUpa jANo ane tenA dvArA akhede parasattAmAMthI nIkaLI svasattA-AtmasattA tarapha viharaNa karo! A baMne darzanodvArA-temanI mAnyatA dvArA paranI sAthenuM anusaMdhAna toDI svanuM anusaMdhAna karavAnI arthAt zuddhikaraNanI cAritrapradhAna sAdhanA thaI zake tema che tevuM tame nakkI mAno! jJAna e nirmaLa jala che. jJAnanI pUrNatA thatAM sarva guNo ekI sAthe pUrNapaNe khIlI uThe che. jJAnanI nirmaLatAmAM lokAloka jhaLake che. A jJAnanI svacchatA ane ekAgratA karavAmAM chaye darzanono talasparzI madhyasthatApUrvakano abhyAsa upayogI thaI zake tema che, tevuM tame nizcitapaNe jANo ! samakitanuM kArya virati che ane viratinuM kArya Avela samakitanI sAyavaNI karI niSkaSAya bhAva lAvI ApavA e che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI AtmAnI anaMtazaktine pragaTa karavAnA A badhA mArgo cheupAyo che teno tame svIkAra karo ! dRSTi cokhkhI hoya to mANasa dhULamAMthI paNa sonu zodhI zake che ane dRSTi cokhkhI na hoya to taLAve jaIne paNa tarasyo Ave che. A to badhA dRSTi-dRSTinA bheda che. adhyAtmanI prApti dRSTi cokhkhI karavAthI che. bIjAnuM khaMDana karavAthIbIjAne halakA cItaravAthI ane potAnI jAtane UMcI mAnavAthI nathI. - svasamayanI jema je parasamayane paNa jANe che te parasamayane jANavAthI svasamayamAM daDha zraddhAvaMta bane che. padarzananA abhyAsathI jinadarzananI zraddhA daDha thAya che. mATe Sadarzanano abhyAsa tIvrabuddhivALA AtmAne karavAnuM vidhAna che. vyavahAranayanI dRSTie jainazAstro ane jinAgamono abhyAsa karavo e sva samaya che ane jainetara graMthono abhyAsa e parasamaya che. paraMtu nizcayanayanI dRSTie je bhAvo manamAM Ave tenI sAthe ekatra karIne varte te parasamaya che ane je je bhAvo manamAM Ave teno dRSTA banIne rahe athavA to upayogane potAnA svarUpamAM samAvI de te svasamaya che. AvA svasamayathI mokSa che ane para samayathI saMsAra che. vyavahAranaye je svasamaya che tene nizcayanayathI svasamayamAM pariNamAvavAnuM che. arthAt zAstro bhaNIne niraMtara zuddhAtmAne pakaDavAno che ane temAM ja rahevAnuM che. zuddhAtmA, zuddha upayogamAM pakaDAya che mATe jagatane jANavA chatAM tenI asarathI ane nAma tathA rUpanA mohathI mukta rahI nirlepa rahevAnuM che. jainazAsanamAM bAdhakriyAnI mukhyatA, bALajIvo mATe che. bAkInA tamAme tamAma jIvo mATe vivekanI ja mukhyatA che mATe viveka e ja mokSamArga che. AtmAnI sAcI ane UMDI samaja ane te pUrvakanuM jIvana viratimAM vartIe tyAre samakitamAM TakIe ane kaSAyabhAvamAM AvavAnA saMjogo ane prasaMgothI dUra rahIe. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 864 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI e mokSamArga che. traNekALamAM aMtaraMga sAdhanathI ja mokSa thAya ane aMtaraMga sAdhana samyagadarzanAdi che. tene pragaTAvavAnuM sAdhana viveka che. viveka eTale jIvane AgaLa vadhavA mATe jenI uNapa dekhAya tenA upara bhAra mUkavo ane te dvArA tene AgaLa vadhAravo. kriyAnI tIvrarucivALAne satsaMganuM mahatva samajAvAya. satsaMganI tIvrarucivALAne kriyAnuM mahatva samajAvAya. baMnenI tIvrarucivALAne dhyAnanuM mahatva samajAvAya. . jema jema bhedajJAna tIvra thatuM jAya che tema tema viveka baLavAna thato jAya che. aMdaramAM bhedajJAna pragaTyu hoya to zubhabhAva sahaja Ave jyAre bIjAne lAvavA paDe, te mATe prayatna karavo paDe. have trIjI gAthAmAM bauddhadarzana ane vedAMtadarzana e banne jinezvara paramAtmA rUpI puruSanA be hAtha che te vAta jaNAve che. bheda abheda sugata mimAMsaka, jinavara doya kara bhArI re, lokAloka avalaMbana bhajIe, gurUMgamathI avadhArI re.. ..3 arthaH kSaNe kSaNe vastu badalAI rahI che, tevuM mAnanAra bhedavAdIkSaNikavAdI sugata eTale ke bauddha darzana che ane AtmAne sarvathA nitya mAnanAra abhedavAdI-nityavAdI evuM mimAMsaka darzana che. temAM jeminI RSi praNIta pUrvamimAMsA ane vyAsaRSi praNIta uttara mimAMsA che. A baMne jinezvara paramAtmArUpI puruSanA maDoTA evA be hAtha che. loka ane alokanA avalaMbana rUpe eTale ke AdhAra rUpe rahelA A be hAtha che. A vAta gurugamathI avadhAravA yogya che ane avadhArIne e svarUpe bhajavA yogya che. mithyAtve AtmAnA sat-samyam svarUpane AvRtta karela che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 865 vivecana H bauddhamatamAM AtmAne kSaNika mAnelo che. paMca skaMdhamAM je kSaNekSaNe pheraphAra thAya che tene laIne kSaNekSaNe utpanna thato ane nAza pAmato evo vijJAna svarUpa AtmA mAnelo che eTale eka dehamAM paNa kSaNekSaNe AtmA badalAi rahyo che, tema dehapaNa pratyeka kSaNe badalAi rahyo che. dehamAM satata cAlatI cayApacayanI kriyA e dehamAM badalAva che ane sAdhaka bhAvamAM thatI pheraphArI e bhAvabadalAva che. jagatanA tamAma padArtho pratikSaNa parivartana pAmI rahyA che. jinezvara bhagavAnanA zAsanamAM paNa paryAyArthikanaye dareka vastunA paryAyone pratikSaNa badalAtA mAnyA che. paryAya eTale ja palaTaNa, je videza ane sadaza prakAranI hoya che. mokSanA mArgamAM-adhyAtmanA mArgamAM videza paryAyane sadeza banAvavAnI che. zuddha paryAya e priyatamA che. zuddha dravya e priyatama che. bannenuM abheda milana karavAnuM che. saMsAradazA e AtmAnI vibhAvadazA che, tethI karmane Azrita pudgalathI prApta thatA dehamAM kSaNekSaNe avasthA badalAyA ja kare che ane pudgala dravya to svabhAvathI vinAzI che mATe tenA paryAyo paNa satata badalAyA kare che. Ama paryAyArthika nayathI vicAratAM bauddhadarzananI vAta sAcI che mATe te jinezvara paramAtmAnA aMgarUpa che, ema kahI zakAya che. AnAthI viparIta mimAMsako sarvamAM eka ja AtmA mAne che. teo zruti anusAre kahe che ke - eka eva bhUtAtmA bhUte bhUte vyavasthitaH / puchyA vahudhA daiva, dRzyane khatacaMdravat|| jema caMdramA eka ja hovA chatAM dareka sarovaramAM bhinnabhinna dekhAya che tema AtmA eka hovA chatAM paNa pratyeka zarIre bhinnabhanna dekhAya che. aviratie AtmAnA pUrNa svarUpane AvRtta karela che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 866 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI teonA mate AtmA eka ja che. prANImAtramAM rahelo che, sarvagata che, nitya che ane satva-raja ane tamo guNa tene bAdhita karI zakatA nathI. have jainadarzananA mate, saMgrahanaya sApekSa dRSTie dareka AtmAnI sattA svarUpathI eka sarakhI hovAthI eka ja che. ane AtmAne nizcayanayanA mate baMdha nathI tethI A darzana paNa jinanA aMgarUpe ghaTI zake che. eka bauddhamata bhedanI vAta kare che to bIjo mimAMsaka mata ke je vaidika che te abhedanI vAta kare che. Ama banne mata ekabIjAthI viruddha vAta karatA AryAvartanA AgaLa paDatA darzano che, jene yogIrAje jinezvara paramAtmAnA bAhumAM eTale ke karamAM-hAthamAM sthAna ApIne bhArI eTale baLiyA lekhAvI e ubhaya matane sAdhanApaMthe sAdhakanuM bAhubaLa gaNAvyuM che. anityatAnI vAta karanAra sugata mata nirvedanuM nidarzana kare che to nityatAnI vAta karanAra mimAMsaka mata saMveganuM nidarzana kare che. sugata paryAyaSTinI sAdhanAthI vikAsanI vAta karatA duHkhamukta thavAnuM jaNAve che. te kahe che ke jIvamAtrane A vinAzI padArthomAM nityatAno bhrama thai gayo che eTale emAM rAgI banI saMsAramAM rakhaDe che. je kSaNekSaNe badalAI rahyuM che, bagaDI rahyuM che, saDI rahyuM che, paDI rahyuM che, nAza pAmI rahyuM che; emAM nityatAnI buddhi karavAthI tArA A hAla thayA che. tAre vAraMvAra janma-maraNa karavA paDe che mATe duHkha mukta thavA vinAzIno rAga choDa ane virAgI bana! anityathI chuTavA ane duHkhamukta thavA vairAgyapradhAna sAdhanAnI vAta kare che je sAdhanAno negeTIva eproca che tenA dvArA AtmAmAM je coMTeluM che tene ukheDavAnuM che ane je bharAyu che tene khAlI karavAnuM che. kaSAye AtmAnAM prazAMta svarUpane AvRtta karela che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI che. 867 " je kSaNika che te tuM nathI ane te tAruM nathI ema mAnI teno rAga choDa, virAgI bane ane temAMthI mahAvirAgI-tyAgI banIne vItarAgI bana! A dezanAne vyavahAranaya pradhAna dezanA paNa kahevAya. kAraNake vyavahAra naya je ApaNuM nathI ane ApaNuM thavAnuM nathI tene choDAvavA para bhAra mUke che. vyavahAranaya tyAga pradhAna che. AnAthI taddana viruddhanI vAta mimAMsaka kare che. vedAMta darzana nityavAdanA pAyA para UbhuM che. jaina zAsananA dravyArthikanaye AtmA nitya che. saMgrahanaya upabhraMhita dravyArthikanaya ke nizcayanayanA mate AtmA eka che, nitya che, triguNAtIta che ane karmarajathI alipta che. - brahma satya che ane jagata mithyA che e vedAMtanuM sUtra che. te kahe che ke A jagata je dekhAya che, te badhI mAyA che, svapna che. svapnadazAmAM svapnamAM joyeluM sAruM lAge che paraMtu jAgRta avasthAmAM te mithyA samajAya che. tema AtmA jyAre kevalyajJAna pAme che cothI ujjAgaradazAmAM Ave che tyAre tene samajAya che ke huM jene sAcuM mAnI vyavahAra karato hato te to kharekhara nakalI ja hatuM. AnA dRSTAMtamAM teo kahe che ke aMdhakAramAM jema bhrAMtithI doraDAmAM sarpano ahesAsa thAya che ane tethI tenI najIka jatAM gabharAya che. paraMtu jJAnaprakAzathI temaja sUryanA prakAzathI vizeSa dharmono bodha thatAM tene jyAre nirNaya thAya che ke A to doraDuM ja che, sarpa nathI tyAre teno bhrama nIkaLI jAya che. bhaya dUra thAya che ane sahelAyathI te doraDAmAM pravRtti kare che. tema A saMsAra ane tenA saMbaMdho jyAM sudhI AtmAnuM ajJAna che tyAM sudhI bhrAMtithI sAcA jaNAya che paNa te ajJAna TaLI jatAM yogathI AtmAnuM arUpIpaNuM AvarAyela che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 868 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI samyajJAna ane pUrNajJAna thatAM mithyA che evo nirNaya thAya che. pachI tene mithyA mAnIne mAtra vyavahAra ja thAya che. vedAMtanA A vAdane vivartavAda-mAyAvAda-bhramaNA kahevAya che. A matathI saMsArane mithyA samajI AtmAnuM lakSya karI AtmA ja paramAtmA che, evuM daDha karI Atmakendrita banI AtmAne pAmavAnI pojhiTIva sAdhanA karavAnI che, je jJAnapradhAna nizcayanayanI sAdhanA che, jemAM ApaNe je paramAtma tattva dabAyeluM che tenA upara upayoganuM phokasa karI tene paryAyamAM pragaTa karavAnuM che. "brahma satya, jagata mithyA' e sUtra sAdhanAnA saMdarbhamAM parama zuddhanizcayanayanI apekSAe kahevAyuM che. parama pAraNiAmika bhAva e ja jIvanuM zuddha svarUpa che. te sivAya je kAMI che, te jIvanuM zuddha svarUpa nathI ane tethI jIvanA zuddhasvarUpa sivAyanuM badhuM ja mithyA che, te apekSAe cAra gati vagere je kAMI pragaTa dekhAya che; e tamAma mithyA che. A tyAga, vrata, dIkSA, bhaNavuM-bhaNAvavuM vagere paNa mithyA che, mAyA che kAraNake te jIvanuM asala svarUpa nathI. jo ApaNuM kazuM nathI to mamatva zA mATe karavuM? mokSanuM paheluM kAraNa A che ke badhuM mAyAvI arthAt AtmAthI bhinna lAgavuM joIe ane te hRdayathI lAgavuM joIe. A apekSAe zuddhanizcaya naya sivAyanA tamAma nayo paNa mAyAnA ja viSaya bane che. sAdhanA mArgano niSkarSa e che ke parama pariNAmikabhAvanuM lakSya rAkhaje! je kAMI anubhava Ave tene choDatA javAnuM che. A samajaNa AvavI ja prabhuno anugraha che, A ja bodhibIja che. para padArthamAM to mamatva na ja karavuM paNa ApaNI potAnI zuddha ke azuddha koI paNa paryAyamAM paNa huM paNuM na karavuM. Ama thAya to zarIranuM sukha je choDe che, te mohabhAvono nAza karI zake che. mATe ja sarvaviratigharma, paMca mahAvrata, saMyamane rAjamArga jaNAvela che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 869 aMtarmuhUrtamAM. mokSa che. bIjA zabdomAM kahIe to mana-vacana-kAyAnuM je koI paNa pravartana thAya che, temAM huM paNuM na karavuM. sAdhanAnuM phaLa vairAgya che, udAsInatA che, zubhabhAvo nathI. jyAM paryAyamAM ekatva hoya che tyAM bhAvAveza hoya che. zubhabhAvo AvavA joIe, vadhavA joIe paNa temAM ekatva-mamatva na hovuM joIe. sAdhaka dhyAna-sAdhanA kare che paNa dhyAnamAM thatA anubhavone choDI zakato nathI, tenuM kAraNa anAdinI sukha lAlasA che. jyAM sudhI sukhanI alpa paNa IcchA hoya che tyAM sudhI sAdhanAmAM AvatAM zAMti, AnaMda vageremAM aTakI javAya che. parama dInatAno abhAva eTale parama pariNAmikabhAva svarUpe potAne bhUlI javo te. padArthano yathArtha nirNaya haze to ja paryAyamAMthI bhoktApaNuM chUTaze. padArthanA yathArtha nirNaya pahelA dhyAnamAM praveza na karI zakAya ane praveza karavAmAM Ave to te dhyAna taraMga svarUpa banI jAya. pahelA to saMsAra ekAMta duHkharUpa lAgavo joIe, saMvega Avavo joIe. e pahelA to zubhabhAvone ja. ghUMTavAnA che ane ghUMTAvavAnA che. mAtra tene mArA mAnavAnA nathI, e jAgRti keLavavAnI che. dhyAna upara jora nathI ApavAnuM paNa samajaNa ane viveka upara jora ApavAnuM che. cAhe samyakatvanI paryAya ho ke mithyAtvanI paryAya ho, "huM paramapariNAmikabhAva svarUpa zuddha AtmA chuM!" e lakSya kyAre paNa chUTavuM joIe nahi. adhyAtmamAM A ja moTI siddhi che. sugata-bauddha, anityane anitya jANI tenAthI choDavAnI ane chuTavAnI vAta kare che te mATe tyAga ane vairAgyanI niSedhAtmaka vyavahAra naya pradhAna sAdhanA batAve che jyAre mimAMsaka, je dhruva che ajJAnapaNe puNyanA udaya vakhate svarUpa abhAna banIne, je sukha bhogavyuM, tenI sajA duHkha che. AraMbha-samAraMbha-paNyi-bhogamAM pApabaMdha thAya che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 870 870 ki . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nitya che-sva che-dezakAlathI atIta che tene upayogamAM upayogathI pakaDavAnI, vidheyAtmaka jJAnapradhAna nizcayanayanI sAdhanA batAve che ane te dvArA AtmAne AtmAmAM ja karavAnuM-zamavAnuM jaNAve che. jaina darzana A baMne mAnyatAono samanvaya kare che ke brahma satya che e vAta, AtmAnuM lakSya karI AtmAne pAmavA mATenI saMveganI tIvratA che, je mokSanA abhilASa rUpa che. AtmAne AtmAnI laganI na lAge to AtmA maLe kema ? jyAre jagata mithyA e sUtra jagatano abhAva batAvavA mATe nathI paNa jagata pratye vairAgya pedA karI bhava nirvedanI tIvratA jagADavA mATe che. kharekhara je ApaNuM nathI, je sAMyogika che, tenA uparathI mana uThe nahi, tenAthI chuTavAne mATe AtmA jhaMkhe nahi, teno trAsa na anubhave, to pachI tenAthI chuTAya kema? sAdhanA eTale anityathI chuTavA mATenuM ane nityane prApta karavA mATenuM yuddha, je bAhubaLathI - bhUjAbaLathI laDAtuM hoya che, mATe A baMne darzanone yogIrAje bAhunA sthAne mUkyA che; te yathArtha che. ApaNe jyAre cAlatA hoIe chIe tyAre ApaNo eka hAtha AgaLa cAle tyAre bIjo hAtha pAchaLa jato hoya che. yogIrAja saMketa kare che ke AgaLa jatA hAtha dvArA zuddhAtmAne pakaDavo ane pAchaLa jatA hAtha dvArA je anitya che tene choDatA javuM. yogIrAja kahe che ke A baMne darzano bhale ekAMta pakaDIne beThA hoya paNa tuM to syAdvAdI chuM. darekamAMthI je sAruM che te kema grahaNa karavuM ? eja tAruM dhyeya che, to tuM je anitya che - bhedarUpa che tenAthI para thA-mukta thA ane je dhruva che, sva che, avinAzI che tenI sAthe joDAIne-tenAthI abheda pAmI jA - temAM samAI jA. * . jevuM ane jANavuM bheguM thAya che tyAre jJAna pUrNa bane che. evuM pUrNa jJAna temA guNasthAnake prApta thAya che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 871 - yogIrAja jaNAve che ke A vastu tAre gurugamathI samajavAnI che ane lokAloka eTale ke AkAzanA avalaMbane prApta karavAnI che ke je caudarAjalokamaya AkAza ke jemAM sarvadravyo ane tenA paryAyo rahelA che; te loka svarUpa AkAza ane tenI pharate cAre bAjue rahela asImaasIma-anaMta-anaMta aloka svarUpa AkAzanA svarUpane tuM gurugama dvArA yathArtha jANI le ane pachI tenI barAbara zraddhA karIza to tane tAro AtmA paramAtmA svarUpe meLavatA vAra nahi lAge. AkAzamAM ane tArA zuddhasvarUpI paramAtmAmAM ghaNI sAmyatA rahelI che. AkAzane barAbara oLakhatAM paramAtmA oLakhAI jAya che mATe AtmAne cidAkAza paNa kahela che. AtmA e caitanyamaya AkAza che jyAre je badhAne avagAhanA Ape che te avakAza eTale ke AkAza e AkAzAstikAya che. ' koIpaNa vastune oLakhavI jyAre kaThina paDe tyAre bIjI prasiddha vastunI upamA dvArA oLakhAvatA, te sahelAyathI oLakhAI jAya che. AtmAnI bAbatamAM paNa evuM ja che. jyAM sudhI koI prasiddha dRSTAMta dvArA AtmAne na oLakhavAmAM Ave tyAM sudhI AtmA kevo haze? zuM karato haze? kyAM raheto haze? vagere lAkho vikalponI jALa patharAI zake che paNa jyAre koI dRSTAMta dvArA tenI oLakha apAya che tyAre ghaNA vikalpo zAMta thaI jAya che. A AkAza lokAloka vyApI che, asIma che, amUrta che, avinAzI che, jaDa vItarAga che. saraLa che, satata che, sahaja che, avyAbAdha che, agurulaghu che, akhaMDa che, abhaMga che, e AkAzanuM guNa kArya jaDa cetana dravyone avagAhanA ApavAnuM che. koIpaNa jAtanA bhedabhAva vinA satata kaLA ane zaktimAM hariphAI hoya zake che jyAre guNamAM anumodanA hoya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 872 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI eTale eka sekaMDa mATe paNa virAma lIdhA vinA, saraLa eTale koipaNa jAtanA bhedabhAva vinA ane sahaja-aprayAsa eTale koIpaNa jAtanA alpa paNa prayAsa vinA je AkAzanuM avagAhanA ApavAnuM kArya che, te anAdikALathI cAlu ja che ane anaMtakALa sudhI cAlu ja rahevAnuM che. | (lokAloka avalaMbana bhajIe) - AvA lokAloka svarUpa AkAzanuM avalaMbana laIne eTale ke AdhAra laIne eTale ke eno Adarza laIne tuM paNa svayaM evo vyApaka, vizALa, anaMta, akSaya, akhaMDa, abhaMga, avinAzI, avyAbAdha, agurulaghu, arUpI, caitanya vItarAga banI tArI jJAyakatA ane vedakatAne tArI paryAyamAM pragaTa kara ane tArA jJAna ane AnaMdavedanamAM satata, saraLa ane sahaja thaI jA ! Ama gurugama eTale ke saMta samAgama karI teno Azraya karI, tene sarvesarvA mAnI, hRdayamAM sthApana karI; chadravya, navatatvAdinuM svarUpa barAbara samaja-avadhAraNa kara ane pachI tenA avalaMbane bhajanA eTale sAdhanA kara ! tArA AtmAne barAbara samajAva-ThasAva ke A je tuM bahArathI dekhAI rahyo che, tevo tuM nathI. pratyeka samaye je paryAyamAM anubhavAI rahyo che teTalo paNa tuM nathI. huM to e paryAyanI othe chupAyelo cidAnaMda bhagavAna che. tAro jJAna prakAza lokAlokavyApI hovAnA kAraNe tane cidAditya kahela che. tAruM jJAna atyaMta nirmaLa ane svaccha hovAnA kAraNe tane cidAdarsa kahyo che. tuM jJAnathI vyApaka hovAnA kAraNe tane cidAkAza tarIke oLakhAvyo che ane tArA asaMkhya pradezo paikI eka eka pradeze anaMta kaLA ane zaktimAM ahamanuM poSaNa che jyAre guNamAM to ahamUno nAza che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 873 anaMta AnaMda chalakAto hovAnA kAraNe tane cidAnaMda tarIke navAjela che. - tArI A anaMta anaMta guNamaya ane AnaMdamaya saMpattine oLakhIne tuM tArA svarUpamAM samAI jA! ane tArA svarUpane pragaTa kara ! tArI jAta-tAruM pota arUpInuM che. tAruM kuLa paramAtmAnA gharanuM che paNa vartamAnamAM bhAta rUpInI che. to have bhAtane kADhI nAMkha ane tArI jAtane jAtavAna banAva! je paryAya satata svarUpa tarapha DhaLelI rahe che te paryAyamAM ja aMte vItarAgatAnI prasiddhi thAya che mATe adhyAtmanA mArgamAM upayogamAMparyAyamAM satata jJAyaka-jJAyaka ane jJAyaka ja pakaDAyelo rahevo joIe. e vAta upara khUba ja bhAra mUkavAmAM Avyo che. - jJAnamAM sva ane para banne pratibhAse to che-jhaLake to che paNa te samaye vartamAna jJAnaparyAya kone viSaya banAve che? kone mahatva Ape che? tenA upara paristhiti vaLAMka le che. upayoga aMdaramAM vaLIne svane eTale ke jJAyakane viSaya banAve to te ja samaye jJAna sAmAnyano AvirbhAva thatAM jIva mokSamArgamAM AvI jAya che kAraNake saMvaranirjarAnI dhArA zarU thaI jAya che. have jo jIva te vakhate svane choDIne parane eTale ke deha-Indriya-svajana-dhana vagerene viSaya banAve to te ja samaye te baMdhamArgamAM cAlyo jAya che. svatarapha DhaLelI paryAyamAM rAgane sthAna rahetuM nathI kAraNake svamAM rAga che ja nahi. svamAM jJAyaka ja che. AthI paryAya jema jema sva tarapha DhaLatI jAya che tema tema bhedajJAna vadhatuM jAya che ane A bhedajJAna te ja adhyAtmamAM bIja kahevAya che. bIja UgI che te caMdrano koInuM ya bura na IcchavuM, koInuM ya bura na karavuM e mAnavatA che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 874 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI kaTako che, e kAMI ThIkaruM nathI tema bhedajJAna thayuM te to jJAna-svabhAvanI dazA che, te kAMI vikalpano kaTako nathI. te to kevalajJAnarUpI pUrNimAnA caMdranI zarUAtanI dazArUpa bIja che. svabhAvamAMthI-svabhAvanA Azraye bIja UgI che te alpakALamAM kevaLajJAnane sAdhaze ja. bIjanA cAMdamAMthI pUrNimAno cAMda UgavAno che. .. yogIrAjazrI AnaMdaghanajI mahArAjA prastuta kaDI dvArA sAdhakane AvI jJAnadhArA pragaTAvavAno anurodha kare che. kAraNake AvI jJAnadhArA apUrva che, AnaMdadAyaka che ane sAdhakane mohanI sAme jhajhumavAnuM temaja jItavAnuM baLa pUruM pADe che. vikalpanI dhArAthI te taddana judIja che. vikalpamAM zuddhAtmA nathI ane zuddhAtmAmAM vikalpa nathI. . lokAyatika kukha jinavaranI, aMza vicAra jo kIje re, tattvavicAra sudhArasa dhArA, gurugama viNa kima pIje re.. ..4 artha : jainadarzana sivAyanA je pAMca darzana che, emAMnA cAra je Astika darzano che, ke je AtmA ane AtmAnI muktinI vAto kare che; enA sthAna upara mujaba be paga ane be hAthamAM joyA. have pAMcamo je lokAyatika mata je cArvAkamata tarIke prasiddha che, ke je nAstika mata che ane Atmatattvane temaja mokSane mAnato nathI, ene paNa eka darzana tarIke gaNAvIne ene jinamata-jinadarzanarUpI kAlpanika puruSanA citramAM kukSinI jagyAe sthAna Ape che. tattvanI vicAraNArUpa amRtarasanI dhArA, svapara samayanA jANakAra evA guru vinA kema pI zakAya ? mATe ja gurunA caraNakamaLanI upAsanA karavA yogya che. vivecanaH A mata cAra athavA pAMca mahAbhUto 1) pRthvI potAnA sAdhana ane zaktino sadupayoga karI bIjAMonuM bhaluM karavuM te sajjanatA che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 875 2) pANI 3) agni 4) vAyu ane 5) AkAza che tene ja mAne che ane A dekhAtuM samagra jagata e paMcabhUtano vikAra che ema kahe che. - peTa-kukha, e taLiyA vagaranI koThI che. emAM game teTaluM nAMkho to paNa pAchu khAlIne khAlI. athavA to peTano-jaTharano jaTharAgni evo to bhasmAsura rAkSasa che ke ene game eTalI Ahutio ApavAmAM Ave to te badhIya svAhA-bhasmIbhUta thaI jAya che. e Aga evI che ke je kadIya TharatI nathI, bujhAtI nathI. AyurvedamAM aneka rogomAMno eka roga bhasmaka che ke jemAM te game teTaluM khAya to paNa pAcho te bhUkhyone bhUkhyo, tenA jevuM A peTa che. kuragaDu munine Avo bhasmaka roga hato. jJAnI kahe che ke anaMtA merUnA DhagalA thAya teTaluM A jIve Aja sudhI khAdhuM che chatAM paNa dharAyo nathI. AvuM je mAnavInuM peTa che te abhAva sUcaka che. arthAt nAsti sUcaka che ane cArvAkamata e nAstikavAda hovAthI ene peTamAM-kukhamAM sthAna ApyuM hoya evI saMbhAvanA thaI zake che. yogIrAja pote yogasiddha mahApuruSa hatA tethI temanA jJAnamAM kevA yoganA camakArA camake che te vicArI zakAya che. yoga camatkAra e koInI monopolI nathI. je koIpaNa sAdhanA dvArA zuddhine vare te e pAmI zake che. vaLI A nAstika mata paMcamahAbhUtane mAne che. peTamAM je kAMI bhojana padharAvavAmAM Ave che, te paMcamahAbhUtamAMthI baneluM hoya che ane paMcamahAbhUta vaDe banAvAyeluM hoya che ane peTamAM gayA bAda te paMcamahAbhUta rUpe ja pariName che. dehanirmANa, dehavisarjana ane vacce dehanI vRddhi-dehanI puSTi bodhinIja e pacyAtma tattvanuM bIja che ane samAdhi tenI sAdhanA che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 876 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ane dehanI tuSTimAM paMcamahAbhUtano ja phALo che. ApaNe bhojanamAM je dhAnya-vanaspati vagereno upayoga karIe chIe te dhAnya-vanaspati AkAzanI pAsethI avagAhanA eTale jagyA le che. megharAjA pAsethI jalatattva le che. sUryamAMthI agni tattva le che vAtAvaraNamAMthI vAyu tattva le che ane pachI dhAnyasvarUpe, phaLaphaLAdi svarUpe prApta thAya che. A je dhAnya-phaLaphaLAdimAMthI je khAdya vyaMjana-vAnagI, jenA vaDe banAvAya che te paNa pAchA paMcabhUtamAMthI ja banelA hoya che. pRthvI tattva dhAturUpe pittaLa vigerenA vAsaNamAM, jala ane telanA mAdhyame, agni-cUlA upara, vAyunI madadathI, agnine prajvalita karavA dvArA bhajanamAM je vacceno khAlI bhAga ke je AkAza che temAM pakAvAya che ane bhojana svarUpe taiyAra thAya che. te khorAka rUpe levAyela bhojana pAchu paMca bhUtarUpe ja pariName che. zarIramAM rasa ane rakta rUpe pariName che te jalatattva che. asthirUpe pariName che te pRthvI tattva che, uSmA-urjArUpe pariName che temaja AMkhamAM tejarUpe-peTamAM jaTharAgnirUpe pariName che te agnitattva che. urdhvavAyu-adhovAyu, samAnavAyu, vyAnavAyu AdirUpe pariName che, te vAyutattva che ane A pariNamanane mATe avakAza-khAlI jagyA-AkAza joie che te paNa zarIramAM hoya che ja. pRthvI tattva ja jaTharamAM jalarUpe pariNamIne pachI te jala hRdayamAM agnirUpa banI AgaLa te vizuddha cakramAM vAyu rUpa thai zabda bane che ane pachI AjJAcakra ane brahmaraMdhramAM AkAzarUpe vyApaka thAya che. mULamAM zarIra paMca mahAbhUtamAMthI banelu hoya che. jIva anya sthAnamAMthI mRtyu pAmI mAtAnI yonirUpa utpatti sthAnamAM Ave che tyAM pitAnA zukrANu-vIrya ane mAtAnuM zoNita be bheguM maLeluM hoya che, tene potAnA sarva sukha sugavaDano tyAga karI bIjAM jIvone sukhI karavA, potAne koI duHkha pahoMcADe to te paNa sahana karavuM, te sAdhutA che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 877 AhArarUpe grahaNa karI temAMthI zarIranuM nirmANa kare che; je paMcabhUta svarUpa tattvone grahaNa karIne vadhe che, Take che ane jyAre emAMthI AtmA nIkaLI jatAM AtmAthI vikhUTuM paDI jAya che tyAre ene pAchu paMcamahAbhUtane havAle karAya che. agni saMskAra karavA dvArA agnine, kabrastAnamAM jai kabaramAM dATavA dvArA pRthvIne, gaMgA vagere pavitra nadIomAM jalazaraNa karavA dvArA jalane, jaMgalamAM tyajI devA dvArA ke pArasI saMskAra mujaba dokhamAmAM rAkhavA dvArA vAyu tattvane soMpAya che; jemAM badhAmAM AkAza to sarvavyApI hovAnA kAraNe teno to samAveza thaI ja jAya che. paMcabhUta e pokaLa tattva che. temAM polANa che, vinAzI che, tenI racanAo parivartanazIla che. khAlIpo che, nakkaratA nathI jyAre AtmA e pUrNa, akhaMDa, avinAzI ane nakkara ghana tattva che. jJAna ane AnaMdathI ghana banela che. tenI A ghanatAmAM anya tattvane pravezavAno avakAza nathI. ajJAnane kAraNe jIvane AtmA nathI oLakhAto eTale paMcabhUtamAM potAnApaNuM kare che. jIbha upara game teTalI mIThAza-sekrina rAkhazo paNa jo aMtaramAM viveka nahi jAge to mokSa nahi maLe. saMyogakAle saMyogono samabhAve nikAla ane te sivAyanA kAlamAM AtmAmAM-svarUpamAM ramaNatA e viveka che. cArvAkamatane peTa nA sthAne mUkI peTa jema khAlI che, pokaLa che tema cArvAka mata pokaLa che; ema yogIrAja siddha karavA mAMge che. Ama dehanirmANathI mAMDIne dehavilaya sudhI paMcamahAbhUtano cakrAvo ja che. je utpatti sthAne arthAt yonimAM Avela jIvanA AhAragrahaNathI mAMDIne AtmAthI vikhUTo paDI jatAM visarjana dvArA samApta thAya che. Ama cArvAkanA mate badhuM abhAva svarUpa eTale ke nAsti svarUpa ja che. zakti ane kaLAno sadupayoga-durupayoga ubhaya zakya che. jyAre guNano to mAtra sadupayoga ja hoya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 878 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI arthAt paMcabhUtano banela deha che, indriyo che paNa temAM rahenAro nathI mATe badhuM khAlI ja khAlI che ane peTa-kukSI paNa tevI ja khAlI ane khAlI ja che mATe yogIrAje tene peTamAM sthAna ApeluM hoya ema vicAratAM tALo maLI Ave che. tarkathI saMgata thAya che. paMcabhUtano banela deha hoya paNa temAM rahenAra jJAnasvarUpI bhagavAna AtmA nahi. hoya to te dehane ke paMcabhUtAtmaka samagra jagatane khyAti koNa Apaze ? prasiddhi koNa Apaze? prakAzita koNa karaze? jema peTamAM nAkhavA chatAM e pAchuM khAlIne khAlI thai jatuM hovAthI te na nAMkhyA barAbara ja gaNAya che tema paMcamahAbhUta svarUpa dehane mAnavA chatAM cArvAka AtmAne na mAnato hovAthI te paMcamahAbhUtane na mAnavA barAbara ja che. vizvanI sarva doDadhAmamAM paMcabhUta ja che. AtmA sivAya badhu paMcabhUta ja che. khyAtane mAne teNe khyAtAne mAnavo ja paDe. paMcamahAbhUtane khyAti AtmA Ape che mATe paMcamahAbhUta mAnanAre AtmAne mAnavo ja paDe. ApaNe paNa janmathI mRtyu paryaMta paMcamahAbhUtanA banelA dehane sAcavavAmAM, zaNagAravAmAM, vadhAravAmAM, poSavAmAM bhAnabhUlA banIne anaMta jJAnAnaMdamaya evA ApaNA AtmAnI upekSA karI rahyA che eTale ke ApaNuM jIvana bAhyathI dhana, dhAnya, phleTa, pharnicara, gADI, vADI, lADIthI sajAyeluM ane ladAyeluM hovA chatAM tattvathI te khAlI, khAlI ane khAlI ja che. A aMdarano khAlIpo bahu kharAba che. eTale bahArathI ApaNe dharmakriyAo karavA dvArA dhArmikatAno aMcaLo oDhIne pharIe chIe paNa aMdarathI khAlI hovAnA kAraNe temaja bahArathI bharAtA ane phulAtA hovAnA kAraNe ApaNe chupA nAstika chIe. cArvAka pragaTa nAstika che. janmathI mRtyu paryaMta mAnavI ajJAna, ciMtA, paMyaparameSThinuM dhyAna gharatAM gharatAM jIva, pote svayaM nispRhavRttine pAme, te vadhAre mahatvanI vastu che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 879 bhaya, saMzayAdinA sAgaramAM gothA ja khAto hoya che. eka tattva ciMtake mAnavInA jIvana viSe phaLAdeza karatAM lakhyu che ke, "Life is empty and meaningless.'' je kSaNe mAnavI viveka cUke che, AtmAne bhUle che athavA to duniyAmAM moTA dekhAvA, sArA kahevaDAvavA, potAnI nAmanA, kIrti, khyAti ane pratiSThAnA pATiyA mAravA dAnAdi kAryo kare che athavA to te mATe thaIne lokonI pAse paisAnI bhIkha mAMge che tyAre bahArathI te sAro dekhAto hovA chatAM aMdarathI te khAlI thai gayo hoya che. pote tattvathI paramAtmA che ane paramAtmA thavA mAnava bhavamAM Avyo che; e vAta te bhUlI gayo hoya che. pachIthI te sAruM dekhAtu kArya vyaktigata hoya, sAmAjIka stare hoya, dhArmika stare hoya, saMghanA levale hoya ke dezanA stare hoya to paNa te khAlI-khAlI ne khAlI ja che kAraNake temAM paMcamahAbhUtano cakarAvo ja che. temAM AtmAnuM nAma nizAna nathI. phALalabdhino paripAka na thAya ane bhavitavyatA sAnukULa na thAya tyAM sudhI jIvamAtranI A sthiti che. bahArathI bharAyelo hovA chatAM aMdarathI khAlI-khAlI ne khAlI. adhyAtmamAM AtmAnuM ajJAna arthAt viparIta jJAna mULamAMthI ukheDIne pheMkI devAnuM che; te vAta eka kSaNa mATe paNa bhUlavA jevI nathI. jo AtmA nahi samajAya to bAkI paMcamahAbhUtano cakarAvo ja che. jIvanuM saMsAramAM molika sthAna anAdi sUkSma nigoda che, jene zAstramAM avyavahAra rAzi kahevAya che. tyAM to jIvane kazo ja khyAla hoto nathI temaja tyAMthI bahAra nIkaLI ekendriyathI mAMDIne paMcendriya zAstramAM ApaNA bhAvonuM Alekhana che. jyAre bhAvo to vAstavika ApaNA potAmAM ja che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 880 2 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sudhInA anaMtabhavo karatAM ane asaMkhya pudgala parAvarta ke anaMta pudgala parAvarta paribhramaNa karatAM tenI daSTi deha upara ja hoya che eTale mULamAM to jIvanI mAnyatA nAstikatAnI ja che. kALakrame caramAvartamAM AvI, haLukarmI banI, AstikatAne pAmIne sadAcAra, samyakatva, paMcAcAra, dezavirati, sarvavirati, vItarAgatA, sarvajJatA, sarvadarzitA, sarvAnaMdItA, siddhatAne pAme che; e apekSAe paNa cArvAkamatane peTamAM sthAna ApyuM hoya tema lAge che. cArvAkamatane peTamAM sthAna ApavA dvArA biMdumAMthI siMdhu thavAno, nikRSTatAmAMthI utkRSTatA tarapha javAno, nAstimAMthI asti tarapha javAno nigodathI nirvANa sudhInA vikAsano yogIrAje aMgulinirdeza karyo hoya tevuM jaNAya che. vaLI nAstikamata e vizvanuM ahita karanAra che. enAthI jIva bephAma pApo karI durgatimAM jAya che. AtmAnI trikALa sattA, jo na mAnavAmAM Ave, to jIva to ThIka paNa AkhuM vizva durAcArI, anAcArI banI narakAdimAM jAya. AkhI vizvavyavasthA tUTI jAya. sadgatino mArga lupta thaI jAya. mATe AvA nAstikamatane jAheramAM lAvavAno hoto nathI. tene bhaMDArI devAno hoya che. ene garbhamAM ja garbhita karI devAno hoya che ane guptavAtonuM sthAna to peTa ja che mATe tene peTamAM sthAna ApyuM hoya, te saMbhavita che. khUda cArvAkamatano praNetA pote ja nAstika hato. tenI bena atyaMta rUpa saMpanna hovAnA kAraNe teNe tenI sAthe lagna karavA hatAM. potAnI benane vAta karI to te kahe che nA mAre lagna tamArI sAthe nathI karavA. mAre narakAdimAM javuM paDe. tyAre kahe che ke A naraka vagere haMbaka che, kazuM che nahi; ema kahIne potAnI benane kahe che ke jo huM A rastA zeya padArthone jovA jANavA javuM, enuM ja nAma vikalpa. | vikalpa vinAzI che. nirvikalpakatA avinAzI che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 881 AgaLa varunuM citra dorUM chuM. savAramAM pANI bharavA vALI bAIo A dhULamAM citarAyelA varunA pagalA vagere joine temAM sAcA varunI kalpanA pharI tyAMthI ja pAchI jatI raheze, pANI bharavA nahi jAya ane savAre tevuM ja banyuM. benane vizvAsa beTho ane teNe potAnA bhAInI sAthe lagna karyA. nAstikamata jIvane durAcArI banAvavA samartha che mATe tene bhaMDArI devA peTamAM sthAna ApyuM hoya te banavAjoga che. (aMza vicArIjo kIje re) - aMza ja vikasita thaI pUrNatAmAM pariName che. vicAra karatA jaNAze ke mithyAtva ja samyakatvamAM, samyakatva dezaviratamAM, dezivarati sarvaviratimAM, sarvavarita apramattatAmAM, apramattatA kSakazreNImAM, kSapakazreNI vItarAgatAmAM, vItarAgatA sarvajJatAmAM, sarvajJatA ayogItAmAM ane ayogItA siddhatvamAM pariName che. tema nAstikatAavaLI samaja ja AstikRtAmAM, savaLI samajamAM pariName che, mATe adhyAtmamAM savaLI samaja upara khUbaja bhAra mUkavAmAM Avyo che. jo game teTalo UMco dharma bahArathI karavAmAM Ave paNa jo samaja pharI nahi, to jIva mokSanA paMthe caDhI zakato nathI. aviratinA pApa upara bhAra ApI jIvane viratidhara banAvavAno jeTalo upadeza ApIe chIe teTalo upadeza jIvanI avaLI zraddhA pheravIne savaLI samaja pedA karavAno apAto nathI temaja te mATe paryAyamAM thatA bhAvomAMthI huM paNuM kADhavAno apAto nathI mATe bahArathI viratIdhara banavA chatAM paNa tattvathI to te dravyaliMgI ja rahe che ane tethI jIvananA aMtasudhI huM sAdhu ja chuM, sarvaviratidhara chuM e ja khyAlamAM rahe che. haju huM graMthibhedajanita samyakatvapaNa pAmyo nathI, mokSamArganA vikAsakramanA cauda sopAnamAM mAtra pahele pagathiye ja chuM; tevo khyAla paNa te AtmA cUkI jAya che eTale graMthibhedajanita samyakatvane pAmavA jJAna-dhyAna-ekAMta-mauna paMyaparameSThinuM svarUpa, e dareka jIvanuM sva (sva)rUpa che. eTale ke e svaguNa paryAya che. jyAre paMya parameSThi vyakti e sajAtiya para dravya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 882 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI asaMgayoganI sAdhanA karavAne badale bIjA jIvone pamADavAmAM ja jIvano moTAbhAgano samaya cAlyo jAya che, A eka ajJAnano ja vilAsa che; e jIvane khyAlamAM AvavuM joIe. eno artha evo nathI karavAno ke vartamAnamAM cAlI rahelo tyAgamArga-dIkSAmArga khoTo che paraMtu dIkSA lIdhA pachI je lakSya suspaSTa thavuM joie ane tene kAraNe propara cenala, je pakaDAvI joie te nathI pakaDAtI. eTalA mATe to yogIrAjane kahevuM paDyuM ke, '"mAkhana thA so viralA pAyA, chAze jaga bharamAyA.' AtmajJAnI guru sivAya jagatanA bIjA guruo dvArA A khyAla Avavo khUba muzkela che mATe yogIrAja gurugama arthAt saMtasamAgama upara bhAra mUkI rahyA che. (tattva vicAra sudhArasa dhArA gurugama viNa kima pije re) - te mATe tattvanI vicAraNA karAvanAra, amRtarasanuM niraMtara pAna karAvanAra gurugama eTale AtmajJAnI, divyajJAnI satpuruSa-saMtapuruSano samAgama thAya ane jIva te amRtarasanuM pAna hoMzehoMze kare, Adara-bahumAnapUrvaka kare to te tattva sudhArasa pAna zakya bane che. anyathA potAnI matikalpanAthI game teTalo dharma kare, kAMI vaLe tema nathI. mahAnAstika evA pradezIrAjAne amRtarasanuM pAna karAvanAra kezI gaNadhara maLI gayA ane tenI vANInuM hoMzehoMze pAna karyuM, to mahAmithyAdaSTimAMthI mahAsamyagdaSTi banyA, dezaviratidhara banyA ane potAnI prANapyArI patnIe paNa bevaphA banI chaThThanA pAraNe bhojanamAM jhera ApyuM, to paNa bhAva na bagADyA, samAdhi TakAvI, pahelA vaimAnika devalokamAM deva thayA ane tyAMthI cyavI manuSyamAM AvI AtmakalyAMNa karI mokSe kaSAyabhAva hovAthI game eTalo puNyano udaya hovA chatAM AtmAnuM svarUpa prazAMta nahi paNa azAMta che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI sidhAvaze. jaina-jainetaramAM sarvatra satsaMgano mahimA khUbaja che. parIkSita rAjAne paNa tattvasudhArasa pAna karAvanAra muni zukadeva maLyAM hatAM. eka ghaDI, AdhI ghaDI, AdhImeM bhI Adha, tulasI saMgata saMtakI, kaTe koTi aparAdha. 883 eka phArasI kahevata che ke saMtapuruSanI sAthe karAyela thoDA TAImanI sobata e khudA sAthe karAyela hajAro varSanI baMdagI karatAM paNa zreSTha che. rohiNiyA coranuM dRSTAMta atre vicArI javA jevuM che. jaina jinezvara vara uttama aMga, aMtaraMga bahiraMge re; akSara nyAsa dharA ArAdhaka, ArAdhe dharI saMge re.. SaT..5 artha : judA judA darzanone jinezvara paramAtmA rUpI puruSanA judA judA aMgamAM sthAna ApyA pachI, have jaina darzana e vItarAga-sarvajJatIrthaMkara paramAtmA dvArA prarUpita hovAthI tene mastiSkamAM sthAna Ape che ke je vara eTale ke zreSTha-uttamaaMga che, evA uttamaaMga mastiSkamAM sarvadarzananA ziratAjarUpe-mugaTarUpe sthAna ApyuM che. jinezvara paramAtmAe Apela tripadI ane temAMthI gaNadharoe racela dvAdazAMgI ke je sarvAkSara saMnipAtI hovAnA kAraNe jemAM sarva akSarano nyAsa thayelo che, tene je AtmA, 'dharA ArAdhaka' eTale mULathI sArI rIte dhArIne ArAdhe che arthAt potAnI tikalpanAne temAM sthAna na ApatA gurugamathI ArAdhe che, te sarva akSara nyAsa ArAdhaka kahevAya che ane te (ArAdhe dharI saMge re) - sAMgopAMgapaNe jinadarzanane ArAdhI zake che arthAt bahu thoDA samayamAM mukti pAme che. ApaNI mithyAdaSTi ane ApaNuM ajJAna ja ApaNuM bagADe che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 884 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vivecanaH ApaNA zarIramAM pAMca karmendriyo ane pAMca jJAnendriyo che. karmendriyomAM 1) be hAtha 2) be paga 3) peTa 4) gudA 5) upastha eTale jananendriya che jyAre jJAnendriyamAM 1) sparzendriya 2) rasanendriya 3) ghrANendriya 4) cakSurIndriya ane 5) zrotrendriya che. karmendriya dvArA karma thAya che-kriyA thA che. jJAnendriya dvArA jJAna thAya che. A banne prakAranI IndriyonuM saMcAlaka mana che ane te mananuM sthAna paNa zreSTha evA uttamAMga mastiSkamAM che. mastiSkane uttamAMga kahela che. kAraNake pAMce yA jJAnendriyanuM ane mananuM sthAna mastiSka che. vaLI mastiSkathI ja jIvanuM jIvana che. anya aMganuM chedana thatAM ke pachI kAryazakti gumAvI devA chatAM jIvI zakAya che. paraMtu mastiSka enI kAryazakti gumAvI bese ke enuM chedana thatAM jIvananI samApti thaI jAya che. tethI ja namana-vaMdanakriyAmAM mastiSkanuM namana sarvasva samarpitatAnA bhAvanuM sUcaka che. A Indriya pradAnamAM kudaratanI karAmata e che ke badhI Indriyo be che ane kArya eka che jyAre jananendriya ane jIhuvA-rasanendriya eka che ane tenA kArya be che. ane pAchI te hADakA vinAnI che. A be upara kAbu meLavAya to bAkInI badhI Indriyo kAbumAM AvI zake che. jainadarzana e vItarAga-sarvajJa praNIta hovAthI te pUrNanuM ApeluM che mATe pUrNa che. pUrNamAMthI haMmezA pUrNa ja nIkaLe-ane satata nIkaLe. vAdaLA vinAnA sUryamAMthI pUrNaprakAza ja nIkaLe ane traNekALa nIkaLe. vaLI pUrNamAM apUrNa samAI jAya paNa apUrNamAM pUrNa na samAya. jema 100nI rakamamAM 99 samAI jAya paNa 99mAM 100 na samAya. sAgaramAM nadI samAI jAya paNa nadImAM sAgara na samAya. vaLI nadInI utpattinuM mULa paNa sAgara che. saMjJIpaNA vinA, bhavyatA vinA, cAritrya vinA, jIvane mokSa maLato nathI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 885 jainadarzana pAse sarvajJa paramAtmA dvArA Apela cha dravyo, paMcAstikAya, nava tattva, 14 rAjaloka, 14 guNasthAnaka, 18 pApasthAnaka, naya-pramANa-nikSepa, saptabhaMgI, syAdvAda, anekAnta vagerenuM jJAna hovAthI nayavivakSA dvArA e vyakti ane samaSTinuM yathArtha vizleSaNa karavA mATe sakSama che. game tevA nahi ukelAyelA prazno-samasyAokoyaDAo paNa syAdvAdaSTi ane nayavivakSAthI ukelI zakAya che. duniyAmAM samasyA hoya ane tenu samAdhAna na hoya, evuM bane nahi. roga hoya ane auSadha na hoya, evuM bane nahi mAtra tenuM jJAna-AvaData ApaNane na hoya ane tene kAraNe mUMjhavaNa rahe evuM bane. A darzana jinezvara paramAtmAe ApeluM hovAthI te jainadarzana kahevAya che. bAkI vAstavikatAe to te saMpUrNa AtmavijJAna-svarUpa vijJAna ja che; jene koi dharma, jAti, paMtha, saMpradAya ke deza sAthe lAgatuM vaLagatuM nathI ane tethI ja te 'vItarAga vijJAna' che. e 'vItarAga vijJAna' che enI sAbiti e che ke e darzanane koI vyaktivizeSanA darzana tarIke oLakhAvAyela nathI. e darzane siddha thavAnI prakriyAmAM 'anyaliMge siddha'no paNa eka bheda mUkIne jaNAvyuM che ke anyadarzananA vikalpathI-sAdhanAthI paNa vItarAga-sarvajJa banI siddhapada prApta karI zakAya che ane te mATe kapila kevalI ane valkaracIrInA dRSTAMto paNa ApyA che. eTaluM ja nahi paraMtu potAnA dharmapraNetA tIrthaMkara devone paNa emanA pUrvabhavamAM narakagAmI batAvavA dvArA vAstavikatAno svIkAra karyo che. vaLI vidhi-niSedha pUrvakano kaSa-cheda-tApanI kasoTImAM uttIrNa thAya evo nakkara mokSamArga paNa batAvyo che. pratikramaNa, paccakhANa ane AlocananI zuddhinI prakriyA e jainadarzananI AgavI deNa che. dehAdhyAsa e dravyAdhyAsa che. dizA e kSetrAdhyAsa che. samaya e kALAdhyAsa che. A traNe adhyAsa che, te saMsArI jIvanA mohabhAvo che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 886 986 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI , * khUda navakAramaMtranA pahelA pAMca padomAM jene parameSThi mAnIne namaskAra karAyela che te pAMce ya nAmo vyaktivAcaka nathI paNa guNavAcaka che. arihaMtAdi pAMca e koI vyaktivizeSa nathI paNa sarvotkRSTa guNasaMpadAne varela pada vizeSa che ane te zAzvata che mATe navakAramaMtra paNa zAzvata che. namaskAra maMtra e vizvamaMtra che, e ekalA jainono maMtra nathI. AIncamAM traNekALa ane traNelokane samAvI dIdhA che. eka namaskAramAM traNekALa ane traNelokamAM rahela sarvavibhUtione sthAna ApavAmAM AvyuM che. jagatanI koI paNa vibhUti namaskAranI bahAra nathI mATe navakArano ArAdhaka jIvarAzithI nirapekSa na rahI zake. navakAramAM bhAva jagatanI ekatA che, tenA kAraNe paMcaparameSThine karAto namaskAra tenA ArAdhakamAM jIvamAtra pratye karUNAne vahAve che mATe navakArano ArAdhaka karUNA vinAno na hoya. dharmanI kriyA e dhArmikatA nathI paNa jIvamAtra pratye prema e dhArmikatA che. premanI abhivyakti e dharma che ane te ja vItarAgatA che. Test of religion is not religiousness but love. jIvamAtra pratye prema che, tethI abhayadAna che. A darzana guNaruci, guNabahumAna, guNapakSapAta, guNAnurAga, guNavikAsathI dharma mAne che ane vikAsanI uttarottara bhUmikAne guNasthAnaka tarIke oLakhAve che. jenadarzanamAM A mATe cauda guNasthAnaka batAvavAmAM AvyA che. A darzana doSa, doSaruci, doSa pakSapAtathI adharma mAne che ane doSa tarIke aDhAra pApasthAnakane oLakhAve che. koIpaNa vyakti potAne maLela vaibhava, sattA, saMpatti, zakti, rUpa, baLa vagerethI sadAne mATe mahAna banI zakatI nathI paNa guNonA vikAsa dvArA guNasthAnakathI ja mahAna banI zake che. - bhrama, bhrAnti, avyAsa eTale, je vastu jevI na hoya tevI tene mAnavI ane jevI hoya evI, ene na mAnavI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 887 vijJAna eTale traNekALamAM sarvakSetre badhAne eka sarakhI rIte lAgu paDe te. ane AvuM vijJAna te vItarAga vijJAna che. mATe korA zAstrajJAnathI A darzana mokSa mAnatuM nathI paNa AtmajJAna ane enAthI AgaLa vadhIne vItarAgadazA-vItarAga vijJAnathI mokSa batAve che. eTale A darzanane mAtra jainakuLamAM janmela ane jaina nAma dharAvanAra ja ArAdhI zake che ema nathI paNa koipaNa jAtikuLamAM janmela vItarAga thavAnI bhAvanAvALo ArAdhI zake che. eTale ja zAstromAM caMDALa kuLamAM janmela harikezI muni temaja metAraja munino paNa mokSa batAvyo che. vItarAgatAne pAmavAnI tIvra jhaMkhanA ane pracaMDa tAlAvelI jAge che ane te mATe ghanaghora sAdhanA AraMbhAya che tyAre bahAranA saMyogo akiMcitkara banI jAya che. vItarAga paramAtmA mAtra jainakuLamAM janmelAnA ja nathI paNa je vItarAga thavA mATe jhaMkhatA hoya te badhAnA che. jema bhAratamAM janmela DokTara mAtra bhAratIyono ja na kahevAya, mAtra bhAratIyanI ja sevA kare ema nahi paNa samasta vizvanI dareke dareka vyaktino kahevAya. plenamAM bhAratIya DokaTara beThelo hoya ane raziyana vyakti bimAra paDe to te tenI paNa sevA kare. te ema na kahI zake ke huM to je bhAratIya hoya tenI ja sevA karuM bIjAnI nahi. ema kahe to to enuM DokaTarapaNuM lAje. jo eka DokaTara jevI vyakti paNa koInI maryAdita na hoya paNa samasta vizvanI hoya to pachI vItarAga paramAtmA jevA lokottama puruSa amukanA ja hoya ane amukanA nahi ema kema kahevAya ? A darzana dharma-adharma, sat-asat, avinAzI-vinAzI, nityaanitya, eka-aneka, bheda-abheda, dvaita-advaita, dvandva-nirdendra, rUpIarUpI, nirAvaraNa-sAvaraNa, amUrta-mUrta, dravya-bhAva, naya-pramANa, sukhane sukha kahyAM pachI, jo te duHkharUpa bane to te sukha bhramarUpa che. jene 'sva' kaho te 'para' thAya to te 'sva' bhrama che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 888 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jJAna-kriyA, nizcaya-vyavahAra, utsarga-apavAda, baMne cheDAthI paristhitinI ane vastutattvanI yathArtha paripUrNa samajaNa ApIne jagatane aMdhakAramAMthI prakAzano, ajJAnamAMthI jJAnano, bhogamAMthI yogano, rAgamAMthI vItarAgatAno, akhaMDa ane saLaMga mokSamArga batAve che. vaLI koipaNa vAtamAM ekAnta AgrahI na thatAM anekAnta sApekSa vastutattvanA svarUpanuM nirupaNa kare che. je sarvane grAhya bane tema che ane tethI ja anyadarzananI eka eka naya sApekSa 'vicAraNAne potAnA syAdvAda darzanamAM samAvI le che. are! AtmAne nahi mAnanAra nAstika gaNAtA cArvAka darzanane paNa samAvI le che. cArvAka darzana pote AtmA vagerene na mAnatuM hovA chatAM yogIrAja tene jinezvara paramAtmA rUpI puruSanA eka aMga 'peTa'mAM sthAna Ape che tenuM eka kAraNa evuM paNa vicArI zakAya ke cArvAka anAryadezamAM to janamyo nathI AryadezamAM janamyo che. eTale AtmAno vidhi mukhe bhale svIkAra nathI karato paNa niSedha mukhe to svIkAra kare che. AtmAnA abhAvanA pratiyogI rUpe to AtmAno svIkAra kare che. A rIte tene AtmA zabda to yAda ja che mAtra tenuM svarUpa jevuM che tevuM tene nathI besatuM paNa AtmAne koipaNa rIte svIkAra kare che mATe tene kyAreka AtmA samajAvAnI zakyatA rahe. jo cArvAka anAryadezamAM ja janamyo hota ane AtmA, mokSa jevA zabdo paNa na sAMbhaLavA maLyA hota to bhAvimAM paNa tenA utthAnanI saMbhAvanA na raheta. kAraNake pazune paNa je mAnava banAve te Aryadeza che ane mANasane paNa hevAna banAve te anAryadeza che. Ama cArvAkamAM paNa yogIrAja bhaviSyamAM AtmAne samajavAnI saMbhAvanA joi rahyA che. ane A saMbhAvanA taddana pAyA vinAnI che evuM paNa nathI. saMsArI jIvanA kartA-bhoktA bhAva e ja kALa che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 889 mahAnAstika evA sikaMdarane mAthe erisToTala jevA guru hatA. vizvavijetA banavAnA koDa sAthe eka pachI eka dezane jItatA mAtra 32 varSanI uMmare acAnaka tenuM mRtyu AvyuM tyAre siMkadara paNa mRtyuthI dhrujI uThyo hato ane tene paralokamAM janAra koIka tattva che ema samajAyuM hatuM. saghaLI nadIone sAgara jema potAnAmAM samAvI le che, tema jainadarzana syAdvAdadarzana hovAnA kAraNe badhA ja ekAMgI darzanone potAnAmAM samAvI le che ane tethI uparokta saghaLA kAraNone anulakSIne ja yogIrAje jainadarzanane mastiSkanA sthAne mUkyuM che, te atyaMta yogya ja jaNAya che. koIpaNa mAdhyastha, vicAravaMta vyakti AnaMdaghanajInI A vicAradhArA sAme mAthuM nahi UMcakI zake. A rIte jainadarzana e sarvanayagrAhI anekAMtika darzana hovAthI sarvopari che ane tethI sarvocca sthAne birAjamAna thavA yogya che; teno InkAra koi paNa sunna vyakti karI zakaze nahi. anekAMta e vaibhava che jyAre ekAnta e mahAsattA che. svabhAva dazA che. sApekSavAda, anekAntavAda ane syAdvAda e jainadarzananI vizALatA, sarvagrAhitA, sarvAMgitA, vItarAgatA ane maulikatAne udyota karanAra che. vaLI jainadarzana bahiraMga eTale vyavahAra dRSTithI ane aMtaraMga eTale nizrcayadaSTithI paNa uttama che. UMcAmAM UMcI koTinA bhAvo kevI rIte pedA thAya? tenA mATenA AcAro kevA hovA joie? te bhAvo pedA karavA praNidhAnAdi pAMca Azayo vagerenuM varNana paNa khUba UMDANathI kare che. vaLI jema anukULa saMyogomAM utsargamArge mokSamArga sAdhavA upara bhAra mUke che ane te mATe nAnAmAM nAnA doSo ane jJAna muMjhAyuM che, kemake AnaMdathI te vikhuTuM paDyuM che. jJAna kAMI jJeyathI vikhuTuM nathI paDyuM. teyane to jJAna coMTyuM che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 890 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sUkSmAtisUkSma aticAra kevI rIte lAgI zake che tenu varNana kare che, tema pratikULa saMyogomAM AzayanI zuddhatA jALavI kyAM sudhInA apavAda sevI zakAya ane kai rIte paDI rahelA AtmAne bacAvI zakAya? kai rIte samAdhi TakAvI zakAya? tenu varNana paNa chedagraMtho-prAyazcitanA graMthodvArA kare che. vaLI paryAyanayanI dRSTithI saMsAranI asAratA jaNAvI, vairAgyanI dRDhatA karI Atmadharma-vItarAgadharmane pAmavA nizcayadRSTithI AtmAnu zuddha svarUpa kevuM che? tene pAmavA dravyadRSTipradhAna nizcayanayanI sAdhanA paNa batAve che. e bhaMgANa paNa karI Ape che ane joDANa paNa sAMdhI Ape che. anAtmadazA-anAtmabhAvathI bhaMgANa karAvI AtmabhAva-AtmadazAnI sAthe saMdhANa karAvI paramabhAva-svabhAva ane svabhAvadazAe pahoMcADI svabhAvasthasvarUpastha banAve che. e Disection-DisconnectionnI sAthe Unification-abhedatAnA mArgano paNa udyota kare che. jinezvara paramAtmAnI vANI koI nayathI adhurI hotI nathI. vaLI vANI-vicAra ane vartananI ekatA tenAmAM jovA maLe che. aMdaramAM kAMI ne bahAramAM kAMi evI beDhaMgI, doraMgI, kaDhaMgI, behudI vAto tenAmAM nathI hotI. eka bAju ahiMsAmAM dharma batAvI bIjI bAju svarganI IcchA mATe yajJa karavAnI ane te mATe temAM pazuone homavAnI behudI vAto vaidikadarzananI jema te nathI karatuM. mokSaprAptinA AzayathI karAyela ahiMsAnuM vidhAna mokSaprAptimAM kema pariName te mATe thaIne ja syAdvAdazailithI AcAra ane vicAranuM pratipAdana kare che. TUMkamAM kaSa, cheda ane tApanI kasoTImAMthI uttIrNa thayeluM e rAga e maulika che. dveSa to rAganI niSphaLatAnuM ja pariNAma che. mATe rAga kADhI ane vItarAgI bano ! Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 891 suvarNajJAna che. parama ArAdhya ane parama upAdeya che. jainadarzananA eka eka AcArone jagatanA cogAnamAM mUkavAmAM Ave to jagatanuM mastaka ahobhAve tyAM jhUkI jAya tema che. te ja rIte ene batAvela syAdvAda, anekAMtavAda ane sApekSavAdanA siddhAMtane jagata samakSa raju karavAmAM Ave to anekAMtadarzanarUpI siMha AgaLa anya darzanarUpI ziyALiyAo bhAgI jAya tema che. anyadarzanorUpI ghuvaDo tyAM sudhI ja DokiyA kare che jyAM sudhI anekAntarUpI sUrya udaya pAmyo nathI. - Ama jainadarzana syAdvAdazailithI sarvottama hovAthI prabhunI nayagarbhita vANIne je hRdayamAM sthApana kare che arthAt nayagarbhita vANI dvArA AtmAdi padArthonuM yathArtha zraddhAna karI aMte nayapakSathI paNa atikAnta thaI dravyadRSTi pradhAna zailithI sAdhanA kare che, te ja vAstavika bhAvathI jainadarzananI upAsanA che ane te ja mokSa ApavA samartha che. (akSara nyAsa dharA ArAdhaka, ArAdhe dharI saMge re) - prabhue gaNadharone tripadI ApI. tenA uparathI gaNadharo bIjabuddhinA dhaNI hovAnA kAraNe temaja tIrthakara bhagavaMtanA jJAnAtizayanA kAraNe te sAMbhaLatA ja teone dvAdazAMgIno kSayopazama thaI gayo. samasta zrutajJAnAvaraNano kSayopazama thayo ane dvAdazAMgInI racanA karI ema zAstromAM kahevAya che. A kSayopazama badhA ja gaNadharone sUtrathI ane arthathI saMpUrNa hoya che. jene sarvAkSara saMnipAtI jJAna kahevAya che. AmAM zrutajJAnanA baLe samasta . vizva ane tenA samasta dravya-paryAyonuM jJAna thAya che. A sarvAkSara saMnipAti jJAna ne akSara nyAsa kahI zakAya, tema tenAthI alpajJAnane paNa akSaranyAsa kahI zakAya che. A zAstromAM lipirUpe rahela akSarajJAna duHkha vedavAmAM dehabhAve duHkhI thaI jaIe to ajJAnI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1892 892 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ke guru dvArA vANIthI uccarAyeluM akSara jJAna-zrutajJAna e AtmAnA akSara svarUpane pAmavA mATe che. akSara jJAnano hRdayamAM nyAsa eTale sthApana evI rIte karavAnuM che ke jenAthI AtmA potAnA svarUpanI dizAmAM AgaLa vadhe. zrutajJAna mULamAM svara ane vyaMjana svarUpa che ane te nirvikalpa che. kema ke ekalA svara ke vyaMjanano uccAra karavAthI vikalpa thato nathI. jema ke ke, A bolIe to kAMI vikalpa thato nathI paNa kAkA bolIe to vikalpa thAya che. svara ane vyaMjana maLIne akSara thAya che. akSarano samuha te zabda che. te zabdamAM kartA ane kriyApada bhaLatAM vAkya bane che. vAkyanI samuha te adhyayana che. adhyayanono samuha te zrutaskaMdha che. zrutaskaMdhano samuha che. Agama che ane Agamono samuha dvAdazAMga che; je badhuM ja vikalpAtmaka che. saMsAra Akho vikalpAtmaka che. saghaLo vyavahAra vikalpAtmaka che. A vikalpAtmaka zrutajJAnanuM avalaMbana evI rIte levAnuM che ke jethI AtmA vikalpamAMthI nirvikalpa tarapha prayANa kare. zrutajJAnano vAsa eTale hRdayamAM sthApana evI rIte karavAnuM che ke AtmA azubhamAMthI bahAra nIkaLI zubhamAM AvI tyAM na rokAtA zuddha tarapha prayANa kare ane potAnA svarUpamAM potAnA upayogane zamAvI de. upayogane svarUpamAM ThArI devo - zamAvI devo te uccakoTinI sAdhanA che ane sAthenI nikaTatA che. svarUpamAM TharI gayelo upayoga nirvikalpa che. zrata mULamAM akSara-svara-vyaMjanarUpe nirvikalpa che ane tenuM phaLa vItarAgatA-kevalajJAna te paNa nirvikalpa che. Ama je vikalpAtmaka zrutajJAna ke je akSara svarUpa che teno khyAla karI AtmAe svarUpanA ArAdhaka banavAnuM che ane te ArAdhanA karI tenA sukha bhogavavAmAM dehabhAve AtmAno AnaMda bhUlI jaIe to paNa ajJAnI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 893 saMge AtmAne nirvikalpa-zuddha caitanyamaya vItarAga mUrti evo paramAtmA banAvavAno che. je zrutajJAna-zAstrajJAnanuM avalaMbana lIdhA pachI vikalpo ghaTavAne badale vikalponI paraMparA vadhe, to ApaNe akSaranyAsadharA ArAdhaka na thayA kahevAIe eTale tenA saMge ArAdhanA karIne mukti pAmavAnI hatI, (ArAdhe dharI saMge re) A paMktine saphaLa karavAnI hatI, te na thaI ema kahevAya. " - ApaNuM kevalajJAna Aje matijJAnamAM pariNamyuM che. samudra khAbociyuM thayuM che. vItarAgatA rAga-dveSamAM pheravAI gaI che. AnaMda, sukha-duHkhamAM pariNamyuM che mATe ApaNu caitanyamaya aMga khaMDita thayuM che. vibhAjIta thayuM che. tene akhaMDa, avibhAjIta, pUrNa banAvavA mATe akSara nyAsa ne dharA eTale mULathIja-pahelethI ja evI rIte karavAno che ke AtmA akSaranyAsa dharAthI ArAdhaka banI UMcI koTinI ArAdhanAthI ArAdhita banI muktisaMgane pAme. A akSara nyAsa dharAnA ArAdhaka thavA mATe jeo pUrNa banyA che, te kevalI bhagavaMto, tIrthaMkara paramAtmAo ke je siddhatAne Are AvIne UbhA che tevA AtmajJAnI, sarvocca AtmadazAmAM jhUlatA evA gurubhagavaMtonA zaraNe jaI temanA upara ahobhAva-bahumAna keLavI satsaMga karavAno che ane temanA Azraye sanne kheMcIne upara uparanA guNasthAnaka upara Aroha karI muktinI varamALAne varavAnuM che. jinavaramAM saghaLA darazana che, darazane jinavara bhajanA re sAgaramAM saghaLI taTinI sahI, taTinImAM sAgara bhajanAre.Sa..6 para dravya mATe je dravya potAnA guNa vaDe nimittarUpa bane (upayogI bane), te vyano, te guNa, te dravyanI zakti kahevAya. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 894 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI artha : jema tamAma nadIono samudramAM samAveza thAya che tema bhinna bhinna dharmane mAnanArA darzanono jainadarzanamAM samAveza thAya che. paNa nadImAM sAgaranI bhajanA che arthAt nadImAM to sAgarano aMza mAtra che. eTale nadImAM sAgara samAI zakato nathI tema anyadarzano to syAdvAra darzanano aMzamAtra che mATe anya darzanomAM jainadarzana samAI zakatuM nathI. vivecanaH sAgara potAnA peTALamAM saghaLI nadIone samAvI le che, ema paramAtmAnA syAdvAra darzanamAM saghaLAMya darzano samAveza pAme che. syAdvAra darzana sAgara jevuM gaMbhIra, maryAdAzIla, agAdha, vizALa ane guNaratnAkara che. jovAnI khUbI to e che ke nadIne potAnAmAM samAvI levA, potAnA khoLe jhIlI levA, potAnI sAthe ekarUpa, tarUpa karI devA sAgara, nadInA saMgama biMdue svayaM potAnuM taLa nIcuM laI jaIne saritAne potAnAmAM samAvI le che-potAmaya banAvI de che. e ja rIte jainadarzana syAdvAda zaili apanAvI, nayadRSTithI sarva anya darzanone potAnI vizALa dRSTithI pramANarUpa sAgaramAM samAvI de che ane te dvArA sarvadarzanane paNa naya sApekSa dRSTithI aMgabhUta banAvI pramANabhUta TheravavAnI gaMbhIratA dAkhave che mATe sAce ja te ratnAkara che. nadIo taTa-kinArAthI baMdhAyelI hovAthI sImita hovA chatAM enuM vaheNa asIma-vizALa evA sAgara taraphanuM hoI, e sAgara sanmukha thayelI nadInI bhajanAmAM sAgaranI ja bhajanA che. kAraNake e nadI ja vItarAgatA, prathama mohano-rAgano nAza kare che ane aMte vItarAgatAnA kArya rUpe, jJAna nirAvaraNa thaI kevaLajJAna prApta thAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 895 sAgararUpe pariNamanAra che. ane tethI ja e jema jema sAgara samIpa jatI jAya che tema tema teno taTa-paTa vistAra pAmato vizALa thato jAya che. e ja rIte aMza aMzImaya banavA tarapha eTale ke pUrNa paramAtmA banavA tarapha jema jema jato jAya che tema vyApakane vyApaka thato jAya che. ' e ja pramANe saghaLAMya eka eka naya AdhArita darzano te te naya sApekSa sAdhanAthI vItarAgatA bhaNI ja vikasita thatAM hovAthI te jinavaranA darzananA ekaeka aMgarUpa hovAnA kAraNe te te darzananI sApekSa bhajanA e jinavaranA darzananIja bhajanA che mATe te te darzano bhale ekAntavAdI hoya to paNa jainadarzanane mAnanAra anekAntavAdIe teno apalApa nahi karavo joIe. paraMtu temanI pAse sAdhanAnA je UMcA vikalpo che ke je jIvane vItarAga banAvavAmAM upayogI che, tene jainadarzananA ja aMzarUpa-raMgarUpa samajI teno svIkAra karavo joIe ane te dvArA vItarAga thavAnI sAdhanA karavI joIe. vItarAga thavuM hoya to dRSTinI vizALatA-udAratA keLavavI paDaze. samanvaya ane saMvAditAthI karNapriya sumadhura saMgItanuM sarjana thAya che. bIjAne khoTA kahIne saMsAramAM paNa nathI jIvI zakAtuM to pachI mokSe to kema javAya? ' nizcayane mAnanAra nizcayano aham na rAkhe ane vyavahAra dharmano apalApa na kare to teno nizcayadharma vyavahAra dharmane sudhArI Apaze. vyavahAradharmanuM khaMDana na karatAM teo paratve udArabhAva rAkhe to nizcayane mAnanArano nizcaya dharma phaLaze. te ja rIte vyavahAra dharmane pAmanAra bIjAnuM khaMDana na kare-udArabhAva rAkhe-aham rahita bane ane nizcayanuM lakSya karI AgaLa vadhe to phaLarUpe tene mokSa maLI zake tema che. bhogavRtti ane sukhabuddhi e saMsArabhAvamAM raMga che ane te ga Take che artha ane kAmathI. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 896 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jIvanamAM jeTalo samanvaya ane saMvAditA sarjAya teTaluM jIvana zAMta-prazAMta-upazAMta bane. visaMvAditAmAM kaluSitatA ane vikhavAda che. ajJAnathI mukti te ja sAcI mukti che. ajJAnathI mukti eTale kevaLajJAna-sarvajJatA. AgrahothI mukti te ja kharI mukti che. AgrahathI mukti eTale baMdhana mukti nircathatA-anekAntatA. kaSAyothI mukti te ja kharekhara mukti che. kaSAyathI mukti eTale vItarAgatA. A jagata upara vizuddha caitanyanuM sAmrAjya che. parama sAmyavasthAnuM sAmrAjya che. teno bhaMga e saMsAra che. teno bhaMga e guno che ane enI sajA cAragatirUpa saMsAramAM paribhramaNa che. parama sAmyAvasthA AvatA jIva aIm banI jAya che. sAmyavasthAnI bahAra jAya tyAre jIva daMDAya che. premanI abhivyakti e dharma che, te ja vItarAgatA che. Test of religion is not religiousness but love. syAdvAda zaili apanAvI jainadarzana ane tenA praNetAo premanI abhivyakti svarUpa vItarAgatAne pragaTa karavAno upAya batAve che. - koIno paNa bhUtakAlIna paryAya yAda karIne tenI sAthe vartana karavAmAM Ave to te mithyASTipaNuM che kAraNake jIva mAtra dravyAstika naye zuddha che, tenI zraddhA nathI. jIvane jIva tarIke eTale ke potAnA tulya jovA joIe tethI jIva pratyenA dveSathI bacI zakAya che. tenAthI saMyoga e Atma svarUpa nathI. svabhAva e AtmasvarUpa che. saMyogathI atIta thaIne svarUpane prApta karavAnuM che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 897 bodhi prApta karI zakAya che. jIvane jIva tarIke jovA, temAM rahela jIvatva jAtino svIkAra karavo ane pachI ucita vyavahAra karavo, te bodhine pAmavAnuM kAraNa che ane jIvamAM zivanA darzana karavA te samAdhi pAmavAnuM kAraNa che. paramAtmAnA darzana karavAthI jema badhI ciMtAo TaLI jAya che ane AnaMda-AnaMda pragaTe che tema jIvane paramAtmA tarIke jovAthI samAdhi pragaTe che. jene tuM haNe che tevo tuM ja che mATe koIne haNa nahi. A yogazuddhi che. A vyavahAra nayanuM vacana che. AnAthI dharmanI zarUAta thAya che. jene tuM name che te tuM ja che. jevo e che tevo ja tuM che. tat tam rita A upayoga zuddhi che ane A nizcayanayanuM vacana che. yogazuddhinA vyavahAravacanamAM jAti aikyatA che ane upayogazuddhinA nizcayavacanamAM svarUpa aikyatA che. jAti ekyatAnA bhAvathI maitrIbharyo prema vyavahAra thAya che ane svarUpa aikyatAthI svarUpaprAgaTya mATe utsAhita thavAya che. upayoga zuddhi zIgha mokSa Ape che. yogazuddhi krame karIne mokSa Ape che. upayoga zuddhine karavA paLane, kaNane, jharaNane, samayane, paramANune, skaMdhane, saMyogane, viyogane tathA tenA pravAhane jovo-mAtra jovo - bIjuM kAMI ja na karavuM. je bane teno sahaja svIkAra karavo. e ja zreSTha che - e ja adhyAtma che. A samAjanI saMskRtinA mULamAM, A bhUminI sugaMdhamAM, A prajAnA lohImAM kaMIka evuM che, je dezanA nAnAmAM nAnA abhaNa gAmaDiyAthI mAMDIne prakhara paMDitamAM temaja paramajJAnI evA RSimuniomAM eka rUpe vyApeluM che ane te che prema ane A premanuM pragaTIkaraNa e ja dharma che. zarIra roganuM ghara che ane mana saMtApanuM ghara che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 898 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI kudaratanA tattvone niHsvArthabhAve cAhavA te dharma che. jIvonI sevA karavI ane AnaMdathI rahevuM te vyavahAradharma che ane svayaMnI paramAtmadazAne pragaTa karavI te / vaghu sahAvo ghamo || nA siddhAMta anusAra dharmanI prApti che. jina svarUpa thaI jina ArAdhe, te sahI jinavara hove re bhaMgI IlikAne caTakAve, te bhaMgI jaga jove re.. ... arthaH jinezvara paramAtmAmAM lIna thaIne-tadAkAra thaine, je tenI ArAdhanA kare che, te nakkI jinezvara thAya che. jema bhamarI jyAre iyaLane caTako mAre che-DaMkha mAre che tyAre te IyaLa bhamarI rUpe thaI jAya che ane te bAbatane AkhuM jagata juve che. vivecanaH IyaLanI pharate bhamarI bhabharAtI rahe che-ghumarAtI rahe che, tenI sAmuM jue che ane avAra navAra IyaLane caTakA bharatI rahe cheDaMkha mAratI rahe che. A kaMpanI vedanAthI IyaLanuM dhyAna satata bhamarImaya banI jAya che. IyaLanI vRtti bhamarImAM tadAkAra thaI jAya che. uSNakALamAM bhamarI mATInuM ghara banAve che, ane temAM IyaLane lAvIne mUke che tathA tene caTakA mAre che ane pachI bIjI mATI lAvI potAnuM kareluM ghara baMdha kare che. te daramyAna IyaLa te, bhamarInA DaMkhanI vedanAthI bhamarInuM dhyAna karatI, marIne te ja kalevaramAM utpanna thAya che ane te IyaLane bhamarInA jevI pAMkho tathA DaMkha mAravAnI zakti pedA thAya che. sattaramAM divase bhamarI potAnA te gharane potAnA DaMkhathI phoDe che eTale prathamanI IyaLa je bhamarI thaI gaI hoya che, te uDI jAya che ane te vakhate AkhuM jagata tene bhamarI rUpe ja jue che. dazyathI (mUrti-gurU-graMthAdinA AlaMbane) daSTi ThIka thAya che, je sAlaMbana yoga che; jyAre vinA daye dRSTi ThIka thAya, te adhyAtma che, je nirAlaMbana yoga che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 899 - 899 e ja rIte, jene jina arthAt paramAtmA thavuM hoya teNe samyakatva pAmavuM paDe. te samyakatva pAmavA ke pAmyA pachI paramAtmAnuM dhyAna karavuM paDe. te dhyAna piMDastha, padastha, rUpastha ane rUpAtIta cAra prakAre che. piMDastha dhyAna eTale paramAtmA je deharUpI piMDamAM rahelA che te paramAtmAnI bAlyAvasthA, kumAra avasthA, yovana avasthA, rAjyAvasthA vagerenuM ciMtana karI temAM upayogane sthira karI zakAya. te ja rIte padastha avasthAmAM varNamALAnA akSaronuM temaja paramAtmAnA nAmanuM, dhyAna dharI zakAya. ( rUpastha dhyAnamAM prabhu vItarAga ane sarvajJa banyA pachI aSTa prAtihAryothI zobhita, 34 atizayothI yukta prabhAvaka mahimAvaMta ane 35 guNa alaMkRta vANIthI tIrtha sthApaka-mokSamArga prarUpaka evA samavasaraNamAM birAjelA ke vihAra karatA, dezanA ApatA, bAra parSadAthI zobhatA prabhunuM dhyAna dharI zakAya temaja rUpAtIta avasthAmAM prabhunI siddhAvasthAnuM dhyAna dharI zakAya. - piMDastha dhyAna eTale cyavanakalyANaka, janmakalyANakanI tIrthaMkara , bhagavaMtanA gRhasthakALanI ciMtavanA. padastha dhyAna eTale dIkSAkalyANakathI zarU thatI sAdhanAkALanI ciMtavanA. rUpastha dhyAna eTale kevaLajJAnakalyANakathI zarU thatI tIrthakarakALanI ciMtavanA. rUpAtIta dhyAna eTale nirvANakalyANakathI zarU thatI siddhAvasthAnI ciMtavanA. dehasukhano tyAga karyA vinA ane duHkha vacce rahI, duHkhapUpha banyA vinA, jIva paramAtmA banI zakato nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 900 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rUpAtIta avasthAmAM prabhunA AtmAnA asaMkhya pradezo merunI jema parama sthiratvane pAmelA hoya che, upayoga avinAzI banelo hoya che, anaMtaguNonuM abhedAtmaka vItarAga pariNamana vilasI raheluM hoya che, prabhu anaMta AnaMdane nirupAdhikapaNe vedI rahyA hoya che ane paryAyamAM sadazatA hoya che. sAdi anaMtakALa sudhI prabhune have te ja avasthAmAM rahevAnuM che. tyAMthI pAchA pharavApaNuM nathI. namrutyuNamAM stavita eka eka vizeSaNathI prabhunuM dhyAna dharI zakAya che. AmAM jeTalo TAIma sudhI upayoga sthira rahyo, lInatA sadhAI gaI teTalo TAIma sudhI AtmA AgamathI bhAva nikSepe paramAtmA banyo kahevAya. Ama karavAthI Atma pradezo parathI anaMtA karmonI nirjarA thAya che. vaLI siddhAMta e che ke sAdhyanuM je svarUpa che teno eka aMza sAdhanAmAM utArI zakAya to sAdhya sAthe abhinna thai zakAya. kevalajJAnane sAdhya tarIke laIe to kevalajJAna, vItarAga jJAna che, svAdhIna jJAna che, pUrNa jJAna che ane akramika arthAt nirvikalpa jJAna che. AvA sAdhyano eka aMza vItarAgatA e sAdhanAmAM utArI zakAya che. jyAM sudhI matijJAna che tyAM sudhI sAdhanA che. te matijJAna bAramA guNaThANe avikArI thatAM vItarAgatA Ave che mATe tarata ja jIva teramA guNaThANe kevalajJAna pAme che ane te pAmatA kevalajJAnanA pahelA samayathI ja anaMta AnaMda vedana zarU thai jAya che. A ja vAtane yogIrAje pAMcamA bhagavAnanA stavanamAM A rIte kahI che jJAnAnaMde ho pUraNa pAvano, varjita sakala upAdhi jevA dravya-guNa-paryAya che tevA ja mArAmAM paNa sattAgata prabhunA rAgIo raMDAya che ane rAgIo juve che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 901. rahyA che. e rIte prabhunA svarUpanI sAthe ekAtmayoga sadhAtA anaMtA AtmAo kevaLajJAna pAmyA che. arihaMta pada dhyAto thako, dava-guNa-5jAya re, bheda cheda karI AtamAM, arihaMta rUpI thAya re. arihaMtane oLakhatA AtmA oLakhAya che. je jANato arihaMtane, guNa-dravyane-paryayapaNe te jIva jANe Atmane, tasu moha pAme laya khare. ' - pravacanasAra-gA.80 je kharekhara dravya-guNa-paryAyapaNe arihaMtane jANe che, te potAnA AtmAne jANe ja che ane teno moha kSaya pAme che. Ama kahIne AcAryadeve mohakSayano aphara mArga batAvyo che. prabhu pratimAmAM prabhunA darzana karatAM, prabhunA vItarAga paryAya sahita dravya ane guNanA darzana * karavAnA hoya che. mAtra ekalA paryAya guNa ke dravyanA darzana nahi karatAM prabhunA dravyaguNaparyAya ema traNeya aMgathI yukta prabhunA paripUrNa darzana karavAnA hoya che. - ' koIne ema zaMkA thAya ke atyAre to ahiMyA arihaMta nathI pachI arihaMtane jANavAnI vAta kema karI? to tenuM samAdhAna kare che ke bhAI! ahIMyA kSetranI vAta nathI paNa arihaMtanuM svarUpa jANavAnI vAta karI che. arihaMtanI ahIM ja sAkSAt hAjarI hoya to ja temanuM svarUpa jANI zakAya, ne dUra hoya to na jANI zakAya evo koI pratibaMdha nathI. arihaMta prabhu sAkSAt birAjatA hoya tyAre paNa temanuM svarUpa to jJAna dvArA ja nakkI thAya che. mahAvidehamAM arihaMta to che tyAM paNa pariNAme rovaDAve nahi tenuM nAma rAga nahi. vinAzI tattvano roga che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 902 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI temanA dravya-guNa-paryAya; dravya eTale Atmadravya, guNa eTale AtmAnA anaMtA guNo ane paryAya eTale pratisamayanI kevaLajJAna, kevaLadarzanAdinI avasthA je anubhUta che. najare to dekhAtA nathI paraMtu jJAna dvArA temanA svarUpano nirNaya thaI zake che. arihaMta prabhu sAkSAt birAjatA hoya tyAre paNa AMkhathI to arihaMtanuM zarIra ja dekhAya che. zuM zarIra te arihaMtanA dravya-guNa-paryAya che? nA! e to AtmAthI bhinna che! caitanya svarUpa AtmA te dravya, jJAna-darzanAdi guNo ane kevaLajJAnAdi tenI paryAya te arihaMta che. tene yathArthapaNe oLakhe to arihaMtanuM svarUpa jANyuM kahevAya. athavA to arihaMta-siddhasvarUpane jANIne tenA potAnA svarUpane dhyAvavuM te. upAsanA che-te dhyAna che. temAM arihaMtanI upAsanA te bhinna upAsanA che je AlaMbanarUpa che ane potAnA svarUpanI upAsanA te abhinna upAsanA che, je zuddhikaraNa che, guNakaraNa che ane svayaMnA paramAtmasvarUpanuM pragaTIkaraNa che. jema jaMgalamAM rahela vAMsanu jhADa bahAranA bIjA koI sAdhana vagara pote potAnI sAthe ja ghasAIne agnirUpa thaI jAya che tema AtmA pote ja potAnAmAM ekAgratAnA maMthana vaDe paramAtmA thaI jAya che. jema vAMsamAM zaktirUpe agni bharelo che, te pote ghasArA vaDe vyakta agnirUpe pariNAma pAmI jAya che, tema AtmAmAM paramAtma dazA zaktirUpe paDI che, te paryAyane ekAgra karIne svabhAvanuM maMthana karatAM AtmA pote paramAtmadazA rUpe pariNamI jAya che. AmAM je trikALa zakti che, te zuddha upAdAna che. pUrvanI mokSamArgarUpa paryAya, te kSaNika sat che ane te pote ja bahAramAM upadeza vagerenuM bAhya nimitta maLatAM, temaja bhItaramAM ciMtana-manana vinAzI tattvano viyoga thAya eTale rAgI raMDAya ane raMDAya eTale ruve. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 903 dhyAnarUpa atyaMtara nimittane pAmIne mokSarUpe arthAt kevalajJAnarUpe pariNamI jAya che. A kevalajJAna anaMta AnaMdavedana svarUpa che. AvI dazA svabhAvanA Azraye ja pragaTa thAya che. mATe jainadarzanamAM svabhAvano mahimA khUba ja gAvAmAM Avyo che. arihaMta ane siddha bhagavAnanA svarUpano nirNaya karI tevuM ja svarUpa mAruM che, emAM jarApaNa judApaNuM nathI, ema samajIne jeNe potAnA upayogane potAnA svabhAva tarapha vALI lIdho eTale ke bhinna upAsanA choDI abhinna upAsanAmAM AvI gayo tene paramAtmadazA prApta thai gaI. je vyakti AtmAne jevA svarUpe jANe che, te tevA svarUpe ja tene bhaje che ane tevA svarUpe pariName che. AtmAne jeNe vikalparUpa jANyo to te zuddhAtmapariNAmane kyAMthI karaze? te azuddha pariNamanano kartA thaIne tevo ja potAne anubhavaze. ane jeNe potAnA AtmAne zuddha AnaMdarasa jharato jJAnamaya jANyo te teno kartA thaIne tevo ja potAne anubhavaze. - caitanyanuM lohacuMbaka lagADatAM, je pariNAma AtmAmAM kheMcAI Ave, te AtmAnA kharA-zuddha pariNAma che. je kheMcAi na Ave, te rAgAdi azuddha pariNAmo che, te kharekhara anAtmAnA che. caitanyasvarUpanA AkarSaNathI je pariNAma cetanamAM ubharAi Ave, te AtmAnA kharA zuddha pariNAma che. je pariNAma bahAranA AkarSaNathI bahArathI kheMcAIne Ave che, te rAgAdi azuddha pariNAma che ane te anAtma eTale ke jaDapariNAma che. svabhAvanI sanmukhatAmAM rAgAdinuM kartRtva rahetuM nathI. svabhAvathI samAdhithI manoyogamAM samatva raheze. samatvamAM rahevAze to samyaktva zIghra prApta karI zakAze. samyaktva prApta karavA chatAM jo samatva nahi rahe, to AveluM samyaktva paNa yAlyu jai zake che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 904 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vimukha pariNAmamAM ja rAgAdinuM kartutva rahe che. samyagdaSTi jIvane vikalpathI bhinna jJAna-AnaMdamaya AtmAnI anubhUti thayelI che mATe vikalpa thavA chatAM tene vikalpanuM kartutva nathI kAraNake anubhUtimAM nirvikalpa AtmA anubhavAyo che. jyAre ajJAnI mithyAdaSTi jIvane vikalpathI bhinna AtmAno anubhava nathI mATe te vikalpano-rAgano kartA bane che. e rIte bannenA pariNamanamAM ghaNo taphAvata che. eka baMdha mArgamAM che-saMsAra mArgamAM che . to bIjo abaMdha mArgamAM-mokSamArgamAM che. cUrNi bhASya sUtra niryukti, vRtti paraMparA anubhava re; samaya puruSanA aMga kahyA che, je cheke te durbhavya re.. pa.8 : arthaH 45 Agama e mULa Agama sUtro che, jemAM 11 aMga, 12 upAMga, 10 pannA, cha cheda sUtro, 4 mULa sUtra che ane 2 cUlikA maLI kula 45 Agama che. enA upara cUrNi, bhASya, niryukti ane vRtti eTale TIkAo mahApuruSo dvArA racAyelI che. Ama mULa sUtra sAthe cArano samAveza thatAM te paMcAMgI kahevAya che. AgamarUpI puruSanA aMgabhUta A paMcAMgI ane guruparaMparA dvArA maLela anubhava, tene je chede arthAt utthApe te durbhavya che-bhAre karmI che. | vivecanaH cUrNi, bhASya, sUtra, niryukti, TIkA ane suvihita mahApuruSo dvArA cAlyo Avato anubhava, e badhAne samaya eTale AgamarUpI puruSanA aMga kahyA che. tene je chede eTale ke utthApe te durbhavya eTale nakkI bhArekarmI hovo joIe. kAraNake jenA dvArA bhUtakALamAM anaMtA AtmAonuM kalyANa thayuM che, vartamAnamAM aneka jIvo kalyANa karI rahyA kSapakazreNi eTale atyaMtara vItarAga yAtri. jyAre bAhyayAtri eTale killebaMdhI. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI & 905 che ane bhAvimAM jenA avalaMbane aneka AtmAo kalyANa sAdhavAnA che; tevA Atmahitakara Agama puruSanA aMgone chedavAnuM kArya, bhAre karmI sivAya bIjA AtmAo dvArA thaI zake tema nathI. AgamanA mULa sUtro je gaNadhara racita che tene sUtra kahevAya. te sUtra mAtra vastu svarUpanuM sUcana karatA hovAthI temaja temAM ghaNA gaMbhIra rahasyo bharelA hovAthI tene sUtra kahevAya. TUMkamAM thoDAmAM ghaNuM samAvI devAmAM je samartha hoya tevI racanA e sUtra che. pUrvadhara maharSi vAcakavara umAsvAti dvArA racAyela tattvArthane paNa tattvArtha sUtra kahevAya che. tema anyadarzanamAM thaI gayela pataMjali RSi dvArA racAyela yogadarzana, te paNa sUtrAtmaka zailimAM hovAthI tene paNa yogasUtra kahevAya che. jemAM sUtranA zabdone chuTA pADI, sUtranA arthane yathArtha rIte vistArathI yuktipUrvaka yojana karI batAvavAmAM Ave, tevA prakAranI racanAne niryukti kahevAya. niyuktinA racayitA caudapUrvadhara bhagavAna bhadrabAhusvAmI che. te niyuktinA rahasyo paNa jyAre samajavAmAM muzkelI paDavA lAgI tyAre mahApuruSoe niryuktinA rahasyo jarA vistArathI samajAve tevA bhASyanI racanA karI, e bhASyanA arthane paNa saraLa karIne samajAve tevI cUrNinI racanA karI ane jemAM sUtranA rahasyone atyaMta saraLatApUrvaka ane sahelAyathI samajAvI zakAya te mATe vRtti eTale TIkAonuM sarjana karyuM. bhagavAna umAsvAti mahArAjA vagere bhASyakAra kahevAya. cUrNinA racayitA jinadAsa mahattara kahevAya ane vRttikAraTIkAkAra tarIke bhagavAna haribhadrasUrijI, zIlAMkAcArya, abhayadeva sUri, upAdhyAya yazovijayajI mahArAjA vagere gaNAvI zakAya. jeno saMbaMdha thAya che ane chUTI jAya che ane sadA sAthe rahetuM nathI; tene mithyA kahevAya che-asat kahevAya che-vinAzI kahevAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 906 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI A paMcAMgInI racanA pAchaLano Azaya, te te mahApuruSonA hRdayamAM rahela karUNA hatI ane alpamativALA jIvo tenA avalaMbane sUtronA rahasyone - marmone pAme ane koIpaNa rIte saMsAra sAgara tarI jAya te hato. jo paMcAMgInI racanA mahApuruSo dvArA na thavA pAmI hota, to vartamAna kALanA alpabuddhivALA jIvo koi rIte zAstronA marmane pAmI zake tema nahotA. are! A paMcAMganI vAta to javA do, enAthI paNa AgaLa vadhIne jyAre TIkAnA rahasyo paNa vartamAnamAM alpamativALA jIvone pAmavA kaThina thaI paDyA che, tyAre vartamAnamAM paNa tevA zaktisaMpanna AtmAo tenI TIkAnA rahasyo samajAvavA, gujarAtI vivecano' lakhI jagata upara upakAra karI rahyA che. je kALamAM jagatanA jIvo, je sAdhanonA upayogathI prabhuzAsananA marmane pAmatA hoya, tevA sAdhanano viveka ane gItArtha buddhithI upayoga karI jagatanA jIvone dharma pamADavA jevo che. kAraNake dharma vinAnuM jIvana jIvane pazugati tarapha laI jAya che. dharmane ArAdhavA mATe dharma samajavo anivArya thaI paDe che. dharma samajavA mATe dharma samajAvanAra jJAnIpuruSanI nizrA ane AlaMbana khUbaja upayogI thai paDe che. jagatanA jIvone dharma pamADavA jevo bIjo koi upakAra nathI. koipaNa vyakti, te te dezakALane ucita koipaNa sAdhananuM avalaMbana laI dharmanA mArge AgaLa vadhato hoya ane bIjAne sarvajJapraNIta dharma pamADavAmAM nimitta banato hoya to ApaNe tenI TIkA-TIppaNamAM nahi paDavuM joie. ApaNane e sAdhanano upayoga karavAnuM ThIka na lAge athavA ApaNA saMpradAyamAM teno niSedha hoya to ApaNe maryAdAnuM pAlana karavA ane vyavasthAbhaMga na thAya te mATe thaIne te sAdhanono upayoga na karIe, emAM ApaNo koi doSa nathI paNa vizvanA badhAM ya kSaNika ane kramika bhAvone akhaMDarUpe joIzuM, to vItarAgI banI zakIzuM. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 907 maryAdAnuM pAlana karavA rUpa dharma ja che. paraMtu ApaNI jema ja bIjAe paNa vartavu joIe ane te na dekhAya to zAstranA nAme ke bIjI koI paNa cIjanA nAme khaMDanamaMDananA pATA upara utaravuM, patrikAbAjI karavI, vAyuddha karavuM, e koIpaNa rIte ucita lAgatuM nathI. ame je kAMI karIe chIe te ja barAbara che, te ja zAstrasaMmata che, te ja dezakALa ucita che ane bIjAo je kare che te barAbara nathI, zAstraviruddha che; Ama bolavuM tathA te dvArA aneka lokono buddhibheda karavo, mati bhrama ubho karavo, e viveka nathI. je cIja prabhuzAsanamAM ghaNA badhA AcaratA hoya tene khoTI kahetA pahelAM lAkha-lAkha vicAra karavA jevo che. anyathA AvI prarUpaNA dvArA evA bhayaMkara pApakarmanA baMdhanA bhAgIdAra thavuM paDe che ke je udayamAM AvatA jIbha na maLe, jIbhanuM kensara thAya. bolavAnI zakti haNAI jAya; kAMI bolavuM hoya ane kAMI bolAI jAya mATe AvA viSayamAM mauna rahevuM ane je banI rahyuM che, teno garbhita svIkAra karavo e ja sarvazapraNIta mArga che. * zAstromAM dareka vastunI puSTi karanArA dRSTAMto, tarko maLI zake tema che. ekAMtavAdIne paNa potAnI siddhi mATe yuktio, tarko, daSTAMto maLe che to pachI sarvajJa zAsanamAM kema na maLe ? paNa teno upayoga potAnA samarthanamAM na karAya. e ja vicAravuM joIe ke AnA dvArA sva ane para ubhayanI pariNati to bagaDatI nathI ne? e khyAla rAkhIne ja A mArgamAM AgaLa vadhavAnuM che. A viSayamAM upamiti bhavaprapaMca kathAnA racayitA siddharSigaNi mahArAjA pIThikAmAM lakhe che ke - mauna dhAraNa karIne besI rahevAthI koIne jJAna-darzana-cAritra ApavAnuM banI zake tema nathI ane bIjA prANIone jJAna-darzana-cAritra saMpAdana karAvavArUpa upakAra karavo e je 'sva'ne jANe che te cetana che. je "sva'ne jANe che te para' evAM virodhI tattvane paNa jANe che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 908 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ja paramArthathI paropakAra che. tenA jevo anya koi paropakAra hoya tema saMbhavatuM nathI. prANIne sanmArga prApta thai gayo hoya to te sanmArga janmAMtaramAM paNa potAne AMtarA vagara ke agavaDa vagara maLI zake evI jenI abhilASA hoya, teNe upara jaNAvyo che; tevA prakArano paropakAra karyA karavo. kAraNake paropakArano svabhAva ja evo che ke te karanAra prANI janmAMtaramAM uttarottara vadhAre sArA mArgano saMyoga prApta kare che ane teno Adara kare che. A viSayamAM siddhAnta divAkara A.vi. jayaghoSasUrijI mahArAjA lakhe che ke-paropakAra karavAnI zakti hovA chatAM, je AtmAo paropakAra karatA nathI, te potAnA hAthe evA aMtarAya karmo bAMdhe che ke jenA udaye bhavAMtaramAM upakAra karanAra aneka AtmAo vidyamAna hoya, jenA dvArA aneka upara upakAra thato hoya chatAM potAnA upara ja upakAra thato nathI. moTA moTA dAtArone paNa tenA pApakarmanA udaye ApavAnuM mana thatuM nathI ane kadAca koi Ape to bIjo tarata ja tamAco mArI paDAvI le che. jene dAnAMtarAyano udaya hoya te dAnAMtarAyane toDavAno puruSArtha na kare to pratyeka samaye te lAbhAMtarAya karmane bAMdhe che. jyAre zakti mujaba UMcIkoTino paropakAra karavAthI aMtarAyo nAza pAme che. viveka ane kAryazakti prabaLa thAya che ane tethI bahulatA potAne kyAre paNa bIjAnA upakAranI jarUra ja na paDe tevI sthiti sarjAya che ane kadAca nikAcita karmanA udaye kyAreka jarUra paDe to tene sahAya mAMgavA javI paDatI nathI. upakAra karanArA sAmethI maLI Ave che. bhavobhava A rIte upakAra karatA rahIe to, e zaktinA sadupayogathI pAtratAnA kAraNe aneka zaktio svataH siddha thAya che baghAMne samAve evuM prema tattva che. prema e sarva tattva che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI ja 909 ane ene ja kAraNe tIrthaMkara nAmakarma, gaNadharanAmakarma vagere advitIya puNya baMdhAya che, jenA udaye aneka AtmAone dharma pamADI AtmA mokSe jAya che. vaLI upamitikAra prastAva-pAMcamAM lakhe che ke sAco dharma batAvanAra tarapha guNAnurAgI prANIo khUba Adara darzAvatA hoya che ane potAne jIvana ApyuM hoya teTalo upakAra darzAvatA hoya che. vimalakumArano ratnacUDa sAtheno saMvAda enI sAkSI pUre che ane sarvajJa dharmanI prAptinA saMbaMdhamAM je prANI A jIvane jarApaNa nimitta mAtra thAya, te paramArthathI A jIvono guru che ema samajavuM. niryukti-TIkA vagerenuM avalaMbana na laIe to sUtronA marmo samajAya tema nathI ane potAnI matikalpanAthI artha karavA jaIe to mahAanartha sarjAya tema che; jema ke jJAtAsUtramAM draupadIe jinapratimAnI pUjA karI che e vAta che, tyAM jinapratimAno artha eka hajAra varSa pahelA thayelA TIkAkAra abhayadevasUrijIe arihaMtanI pratimA evo artha karyo che. jyAre mUrtinA AlaMbanane utthApanArA Adhunika TIkAkAra zrIghAsIlAlajIe - jinapratimAno artha, kAmadevanI pratimA evo karyo che. jo prAcIna TIkAkAranuM avalaMbana lIdhuM hota to Avo anartha na thAta. kAraNake pujA karyA pachI draupadIe namuthuNano pATha kahyo che. have jo kAmadevanI pratimA hoya to tenI sanmukha AvuM sutrapaThana susaMgata thAya nahi. (samaya puruSanA aMga kahyA che, je chede te durbhavya re) - sUtra, niyukti bhASya vagere Agama puruSanA aMga kahyA che. tene je chede che te durbhavI-abhavI-bhArekarmI-dIrgha saMsArI yAvat anaMta saMsArI che. A gAthA uparathI nakkI thAya che ke AnaMdaghanajI jaina zvetAMbara dehabhAva ane dehabhAna choDI, AtmabhAvamAM AvI AtmabhAnamAM rahI, AtmAmAM sthiti kare te jJAnI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 910 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI mUrtipUjaka saMpradAyanA hatA kAraNake digaMbara saMpradAya, AtmAnA vikAsakramamAM sahAyaka AcArAMgAdi mULa Agamo mAnya rAkhatA nathI, to pachI paMcAMgIne to mAnavAnI vAta ja kyAM rahI ? sthAnakavAsI ane terApaMthIo mULa sutra mAne che paNa tenA bAkInA aMgo niryukti, bhASya, cUrNi, TIkA mAnya karatA nathI. eTale nakkI thAya che ke paMcAMgIne mAnanAra zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAya che ane te paMcAMgIne pramANabhUta mAnanAra-manAvanAra zrImAna AnaMdaghanajI mahArAjA zvetAMbara AmnAyane svIkAranAra hatA, temanuM mULa nAma lAbhAnaMdajI hatuM. Agama graMthone amAnya karanAra digaMbara AmnAya ane AgamagraMtho sAthe ceDA karanAra sthAnakavAsI, terApaMthI AmnAyane najara samakSa rAkhIne Agama ane paMcAMgInuM mAhAtmya samajAvavA yogIrAjanA mukhethI A kaDI sarI paDI hoya tevI kalpanA thaI Ave che. gaNadhara bhagavaMtoe AjathI 2600 varSa pUrve je sUtronI racanA karI hatI, tene Aja sudhI akhaMDa rAkhanAra - e jJAnanA vaheNane vahetuM rAkhanAra koI tattva hoya to te A paMcAMgI che mATe tenI sAthe ceDA karAya nahi; ema yogIrAja kahI rahyA che. paMcAMgInI sAthe ceDA karavA e agni sAthe ceDA karavA jevuM che. agni sAthe ceDA karanArano to ekabhava bagaDe che jyAre zAstronI paMktinA mana mAnya-managhaDaMta artha karavAthI to utsUtrabhASaNanuM pApa thAya che, jenA phaLarUpe jIvane dIrghakALa saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. maricI, jamAlI, sAvadyAcArya temaja prabhu zAsanamAM thayelA nindavo Anu dRSTAMta che. utsUtra bhASaNanuM pApa bahu moTuM che, te vAta yogIrAje caudamAM anaMtanAtha bhagavAnanA stavanamAM karI che. tethI vadhu jANakArI mATe mUrti e yAMtrikatA che, stuti e mAMtrikatA che ane aSTaprakArI pUjA, e paMcabhUtathI thatI paramAtmAnI pUjA che, te tAMtrikatA che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 911 AtmArthIoe e stavana uparanuM vivecana A saMdarbhamAM joI levA bhalAmaNa che. jaina zAsanamAM svacchaMda matikalpanAne koija sthAna nathI. zAstramAM be prakAranA jIvo batAvyA che. 1) dhAraNA medhAvI 2) maryAdA medhAvI. jo eka ja jIvamAM A baMne prakAra jovA maLe to tenA dvArA gacchanuM saMcAlana sArI rIte thaI zake tema che mATe te gacchanAyaka banavA yogya che. paraMtu bannemAMthI eka ja hoya to maryAdA medhAvIne ja AgaLa karAya. dhAraNA medhAvIne nahi. kAraNake ekalA dhAraNA medhAvImAM jJAnAvaraNIyano kSayopazama mukhya che. jyAre maryAdA medhAvImAM mohanIyano kSayopazama mukhya che. mudrA bIja dhAraNA akSara-nyAsa aratha viniyoge re; je dhyAve te navi vaMcI, kriyA avaMcaka bhogere. par..9 artha : jema 8mI kaDImAM samaya puruSanA cha aMga kahyo tema ahIM yoganA cha aMga; mudrA, bIja, dhAraNA, akSara, nyAsa, artha viniyoga batAve che. A aMgone je gurugamathI sAdhe che, te karma zatruothI athavA ar3a ripuothI eTale ke kaSAyothI ThagAto nathI kemake tenI kriyA mahApuruSoe batAvela AjJAnusAre hovAthI te AtmAne na ThagavArUpa che. - vivecanaH A stavananI 8mI kaDImAM paMcAMgInI mahattA batAvI. te dvArA darzana ane jJAna upara bhAra mUkayo. have A darzana ane jJAnamAMthI AgaLa vadhIne cAritramAM kema javuM, tenI vAta kare che. jAgaraNapUrvakanA AcaraNanI vAta kare che. jJAnathI je tattva jANyuM che, zraddhAthI jemAM potApaNAno bhAva karyo che temAM have samAI javAnI vAta kare che. te mATe yoganA cha aMgone batAve che. jJAnAyAra-darzanAyAra saiddhAMtika Theoretical che. jyAre yAtriAyAra-tapAyAra racanAtmaka-kriyAtmaka Practical che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 912 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI mudrA eTale je jJAnakriyA jJAnI banavA mATe karavAnI che, tenuM sthAna arthAt te jJAnakriyA karatI vakhate zarIranA hAtha, paga vagere avayavone kevA Pause-pojha-mudrAmAM rAkhavA ? te jaNAve che. jemAM kAyotsarga jinamudrAmAM rahIne karavAno che. caityavaMdana yogamudrAmAM rahIne karavAnuM che. jayavIyarAya-prArthanA sUtra jAvaMti ceIAI, jAvaMta kavi sAhu, muktAsukti mudrAmAM rahIne bolavAnuM che. paramAtmAnuM dhyAna sukhAsanamAM, padmAsanamAM, siddhAsanamAM ke jinamudrAmAM rahIne karavAnuM che. jJAnI puruSoe te te sUtrone bolatA te te mudrAo sAcavavAnuM vidhAna kareluM che. tenAthI te te sUtro uparanuM bahumAna keLavAya che. tene racanArA gaNadharo-mahApuruSo upara bahumAna keLavAya che temaja te Adara bahumAnathI sUtronA bhAvane sparzavAnI AtmAmAM yogyatA keLavAya che. pramAdano nAza thAya che ane tenAthI kAyayoganI sthiratA thavAthI kAyagupti-kAya salInatA keLavAya che. upayoganI ekAkAratAmAM vRddhi thAya che. have bIja kahetA bIjamaMtrane kahe che. "u" e paMcaparameSThino ane tripadIno vAcaka bIjamaMtra che. "u"mAM paMcaparameSThi rahyA che temaja utpAda-vyaya-dhruva svarUpa tripadI paNa temAM rahelI che. "OM" bIjamaMtra che tripadI sUcaka "OM' mAM a+u+mU. varNAkSaronuM saMyojana che; jemAM a=asti-dhruva-acala, u=utpAda, mUtravyaya-maraNanA saMyojanathI 'OM' banela che. uparAMta emAM a=arihaMta + a=azarIrIsiddha+A=AcArya + u=upAdhyAya + ma=muni e paMcAkSaronA saMyojanathI banato "3"e paMca parameSThino vAcaka bIjamaMtra bane che. tevI rIte "aIe siddhacakrano vAcaka bIjamaMtra che. "ha" e bIjamaMtramAM 24 tIrthakaro samAyelA che. jai'e sarasvatIno vAcaka bIjamaMtra sApekSa guNo yogazcita che. nirapekSa guNo yoganirapekSa che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 913 che: A bIjamaMtronA zuddha vidhipUrvakanA hrasva, dIrgha ke plutamAM karAyela uccAraNathI prANAyAma sahaja thAya che. enA dhvani, AMdolanothI rogIonA rogano paNa nAza thai zake che. vidhipUrvakanA 'OM' 'arha'nA jApathI ke dhyAnathI kensara jevA asAdhya rogo paNa maTI zake che temaja tenA AMdolano yogIone yoga sAdhanAmAM prasannatA janmAve che. bIjamaMtronuM plutamAM eTale ke te maMtrane laMbAvavA pUrvaka uccAraNa karavAthI AjubAjumAM rahela azuddhinuM vAtAvaraNa dUra thAya che. bhUta-preta-pizAcazAkInI-DAkInInA upadravo dUra thAya che temaja cittamAM atyaMta zAMti ane prasannatA chavAya che. A bIjAkSaronuM yogasAdhanAmAM A rItanuM mahatva che. vidhi pUrvakanA tenA jApa ke uccAraNathI tenA adhiSThAyaka devo prasanna thAya che. kyAreka te sAkSAt darzana Ape che, to kyAreka adazya rahI varadAna mAMgavAnuM kahe che ane te vakhate jo sAdhaka atyaMta niHspRha rahI kaMI na mAMgatA potAnI sAdhanAmAM sahAyaka banavA ja jaNAve che tyAre tenI niHspRhatAthI tenA kAyamanA sevaka banIne rahe che. zrIpAla jyAre paradeza kamAvavA jAya che tyAre siddhacakranA adhiSThAyaka vimalezvara yakSanI sahAyathI teo ghaNI ApattionA samudrane tarI gayA che ane na kalpelI saMpattinA mAlika banyA che. te ja rIte A bIjamaMtronI sAdhanA mAMtrikatA ane tAMtrikatAmAM paNa upayogI bane che. have dhAraNAnI vAta kare che, jemAM je kriyA, AzayanI zuddhi ane bhAvanI vRddhipUrvaka karavAnI hoya che; temAM upayogane sthApanAcArya ke pratimAmAM rAkhavAno hoya che. AnA AlaMbane cittanI ekAgratA TakAvavAnI che. Ane trATaka paNa kahevAmAM Ave che. rakhaDatA ane bhaTakatA cittane bhakta thavuM eTale saMsArathI vibhakta thavuM ane paramAtmA sAthe abheda thavuM. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 914 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nAthavAno-sthira karavAno A eka amogha upAya che. kAraNake sthira citte karAyelI kriyA ja AtmAne saMsAra sAgara taravA upayogI che. calacittatA e ja saMsAra che ane sthiracittatA e ja mokSamArga che. have akSarano nyAsa karavAnuM batAve che. ekalA akSarathI koipaNa jAtano vikalpa udbhavato nathI mATe mAtra varNAkSaronA dhyAnathI. paNa nirvikalpa thai zakAya che. AthI ja siddhacakranA pUjanamAM ka vargAya, ca vargIya svAhA vagere bolIne varNamALAnA akSaronuM pUjana karavAmAM Ave che. temaja te pUjananA bahumAnarUpe sopArI vagere phaLo paNa mUkavAmAM Ave che. kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArye yogazAstranA pAMcamAM prakAzamAM A varNAkSarone SaTcakromAM kamalAkAre sthApana karIne athavA to hRdaya kamalamAM sthApana karIne eTale ke eka eka akSarano eka eka kamaLanI pAMkhaDI upara nyAsa karIne te akSaranA dhyAnanI prakriyA batAvI che. A akSaro e jJAnanuM mULa che. tenA dhyAnamAM upayoganI sthiratA thatAM vikalpano nAza thAya che ane tenAthI AtmA pote akSara padaavinAzI pada - kaivalyapadane pAmI zake che. varNAkSaronA samuhathI banelA zAstronuM avalaMbana paNa e rIte levAnuM che ke jethI AtmA vikalpamAMthI nirvikalpatA tarapha prayANa kare. akSaro bhegAM thaI zabda bane che. zabda e vikalpa che. azabda-niHzabda e AtmAnuM akSara svarUpa che. eTale ke vikalpanA sahAre azabda eTale ke nirvikalpamAM javAnuM che arthAt akSara eTale ke akSaya thavAnuM che ke je zabdanuM mULa che. zabda mudrA-bIja-dhAraNA ane akSara nyAsa ne hRdaya kamaLamAM dhAraNa karavA dvArA arthane eTale ke tenA phaLane pAmavAnuM hoya che; arthAt A badhA yogo che, teno vyApAra upara batAvelI rIte karavAno che. te dvArA mohanIyakarmanA kSayopazame sAghakamAM jainatva jovuM ane moTnIya karmanA sarvathA kSaye siddha jainatva jovuM. pachI te vyakti jaina che ke jainetara te nahi jovuM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 915 AtmAnI pariNati ucca-uccatara-uccatama bane to A yogono vyApAra sArthaka thayo kahevAya. e thayethI ja siddhi prApta thai zake che. siddhi prApta thayA vinA vAstavamAM viniyoga thaI zakato nathI ane siddhinI prAptimAM upara batAvelA mudrA, bIja, dhAraNA, akSara tenuM jJAna ane teno nyAsa A badhA aMgo upayogI thaI paDe che. siddhi prApta karIne pachIthI teno viniyoga karavAno che eTale ke prApta siddhinuM anya suyogya AtmAone pradAna karIne saMtati yogamokSamArganA vaheNane akhaMDa vahetuM rAkhavAnuM che. viniyoga e prApta siddhinuM vitaraNa che.je jJAnanuM pravahaNa che e siddhinI suvAsa che-pamarATa che, parimala che, maheMka che. A prakAre, je koI paNa vyakti sAdhanA karaze-dhyAna karaze, te koithI ThagAze nahi ane svayaM koine Thagaze nahi. Ama tene prApta thayela yoga avaMcaka thaze eTle yogAvaMcaka thai kriyAvaMcaka banaze ane aMte upara uparanA phaLo prApta karavA dvArA aMte aMtima phaLa mokSa prApta karavA dvArA kaivalyalakSmIthI maMDita thaze. mAtra zarata eTalI ja che ke A yogakriyA koIpaNa jAtanA kapaTa vagara-AtmavaMcanA karyA vinA AtmasAkSIe prAmANika banIne- Rju ane prAjJa banIne karavAnI che ane to ja phalAvaMcaka bane arthAt ISTaphala - mokSa prApta thAya. Ama yogIrAje A kaDImAM mokSanI prApti mATeno Akho kramika vikAsano, sTepa bAya sTepa mArga batAvyo che, jene ApaNe anusarIe to jarUra lAbha thAya. avidhino DaMkha ane vidhinuM bahumAna, sAdhanAmArgamAMyogamArgamAM atyaMta upayogI che. tenAthI saMskArayukta svaccha puNyanuM upArjana thAya che. zuddha jJAtA dRSTAne badhuM che-che ne che. jyAre kartA-bhoktA vALA jJAtA-dRSTAne nathI-che-nathI (kALanI kramiktAe). Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 916 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zrata anusAra vicArI boluM, suguru tathAnidhana milere kiriyA karI navi sAdhI zakIe, e vikhavAda citta saghaLe re.Sa..10 artha : siddhAMtamAM kahyA pramANe vicAra karIne boluM chuM, to A vakhatamAM mane nIce pramANenI sthiti dekhAya che. zAstramAM kahyA pramANenA lakSaNovALA suguru dekhAtA nathI, zAstramAM . kahyA pramANe kriyA karIne anubhava jJAnI gItArthaguru vinA mokSanuM kAraNa bane tevuM huM sAdhupaNuM pAmI zakato nathI. tethI rAtri-divasa e kheda saghaLAnA manamAM vyApI rahelo che. vivecanaH A stavanA karanAra AnaMdaghanajI mahArAja te kALanA mahAna jJAnI hatA, mahA yogI hatA, adhyAtmavid hatA, zAstronA marmane pAmelA zrutajJa hatA, bhAvasAdhu hatA. chatAM potAnAmAM pramAda, aticAravALI avasthA dekhavAthI temaja niraticAra cAritranI sparzanA potAnAmAM na dekhAtAM teone potAnA mATe sAdhu zabda vAparavo DaMkhato hato ane tethI jAtane sAdhu kahevaDAvatA DaratA hatA. - hAlamAM potAnAmAM tevA prakAranA bhAvasAdhunA guNo na hovA chatAM potAne loko tevA prakAranA moTA nAmathI bolAve tevuM IcchatA jainAbhAsa svarUpa, nAmadhArI ane veSadhArI AtmAe AnA uparathI bahu vicAravAnI jarUra che. koIpaNa jAtanA viziSTa guNa vinA, vizeSa prakAranA zAstrabodha vinA, pariNati vinA, nizcaya-vyavahAra, utsarga-apavAda vagerenuM yathAsthAne yojana karavArUpa gItArthatA vinA gaNi, paMnyAsa, AcArya evA mAtra nAma dhAraNa karavAthI kadI paNa AtmAnuM kalyANa thayuM nathI ane bhAvamAM thanAra nathI. padanI ane ziSyanI pUThA-lAlasAthI sAdubhagavaMtanuM jJAna, nIcalI adAlata Small Court jevuM che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 911 caritrajIvana atyaMta malina bane che. eka paNa khoTI IcchAno kIDo aMdara saLavaLe pachI tene saphaLa karavA AtmA cAritrajIvanathI keTalo nIco utare ane kayuM khoTuM kAma na kare tenuM koI gaNita mAMDI zakAya tema nathI. nAma pramANenA guNa vinA AtmAnuM bhAva-dAridra TaLe nahi. saMsAranuM paribhramaNa UbhuM ja rahe. janmI jina zAsana viSe, muni thayo bahuvAra, . muni dazA samajyA vinA, huM bhaTakyo bahuvAra, muni thayo, vAcaka thayo, sUri thayo bahuvAra, na thayo mUrakha AtamA, aMtarmukha aNagAra. - AnaMdaghanajI mahArAjane potAnA samayamAM AtmajJAnI guruono dukALa dekhAto haze tenI vedanA temane pIDatI haze mATe temanA mukhamAMthI sarI paDelA A udgAro che. : A ja vAta teoe zAMtinAtha bhagavAnanA stavanamAM kahI che. . Agamadhara eTale AgamanA marmane pAmelA, samyakatvavaMta-tattvanI zraddhAvALA, saMvaranI kriyAne karanArA, saMpradAyathI=saMpradAyanI maryAdAne sAcavanArA, avaMcaka eTale daMbha vinAnA, Atma sAkSIe prAmANika ane anubhavanA dariyA je hoya che, tevAne ja guru jANavA. padRrzanane yathAtatha jANanArA, svIkAranArA, tene jANIne sAdhanAmAM satata rahenArA, nigraMtha jJAnI gItArtha mArgadarzaka gurubhagavaMtano yoga thavArUpa yogAvaMcakatA nathI. yogIrAjanA kALamAM jema sadgurunI durlabhatA hatI tema vartamAnamAM paNa che. sadguru vinA mokSamArga batADe koNa? sanmArge caDhAve koNa? calAve koNa? maMjhile pahoMcADe koNa? gaNadhara bhagavaMta-zrutakevaLInuM jJAna, upalI adAlata High Court jevuM che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 918 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jJAnInuM mArgadarzana maLe nahi tethI jJAnakriyA-svarUpa kriyA thAya nahi ane tethI jJAnazUnya korI kriyAthI je sAdhavAnuM che te sadhAya nahi eTale siddhi sAMpaDe nahi. daza-daza dRSTAMtothI durlabha evo paNa maLelo mAnavabhava eLe jAya. gaccha kadAgraha sAcave re, mAne dharma prasiddha. Atama guNa akaSAyatA, dharma na jANe zuddha-caMdrAnana jina sAMbhaLo morI aradAsa. tattva rasika jana thoDalA re, bahulo jana saMvAda jANo cho jinarAjajI re, e saghaLo vikhavAda caMdrAnana jina.. dravya kriyA ruci jIvaDA re bhAvakriyA rucikIna : upadezaka paNa tehavAre zuM kare jIva navIna? caMdrAnana jina.... - - devacaMdrajI mahArAja saghaLA vikhavAdane tyajIne cittane prasannatAthI bharI denArA bhAvanikSepe rahelA vItarAga sarvajJa paramAtmA Aje maLyA nathI paNa enA cIMdhelA rAhe cAlIne jagatane e mArge doranArA sadguru paNa prAyaH zodhyA jaDatA nathI. teno vikhavAda Aje che kAraNake Aje to sarvatra prazAMtatA jovA maLatI nathI paNa mAnyatAnA vikhavAda ja jovA maLe che. AvI hadayanI vedanA yogIrAja ThAlavI rahyA che. pAThAMtare viSavAda zabda che. e viSavAda zabdane laIne arthaghaTana karIe to sadgurunA yoganI durlabhatAthI sUtrAnusArI zAstrayogathI vacanayoga kAyayoga sAdhI zakAto nathI tethI citta viSamaya kaluSita thaI gayuM che. upazamatAnA amRtapAnanI jagAe vivAda-vikhavAdanI kaluSitatAnuM viSapAna thaI rahyuM che. kevaLIbhagavaMtanuM jJAna, sarvocca adAlata Supreme Court jevuM che. ' Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI , 919 te mATe ubhA kara joDI, jinavara AgaLa kahIe re; samaya caraNa sevA zuddha dejo, jima AnaMdavana lahIe re.Sa..11 artha he prabho! zAstromAM kahelA AtmajJAnI gItArtha guru maLatA nathI temaja paramAtmAnA pratinidhi samA sadganA abhAvamAM kriyA karI sAdhupaNuM saphaLa karavAnI mArI zakti nathI. tethI he prabho! ApanI pAse hAtha joDIne ubho chuM ane vinaMtI karuM chuM ke mane yogya avasare samaya puruSanA caraNanI zuddha sevA Apajo ke jethI AnaMdaghana svarUpa paramAtmapada prApta thAya! - vivecanaH he jinomAM zreSTha evA devAdhideva prabho! huM be hAtha joDI, mAthuM namAvI natamastake ApanI sanmukha Ubho rahI, gadgad hRdaye prArthanA karuM ke, mane evo kALa ane evuM AcaraNa Apajo ke jethI AgamapuruSanA caraNanI sevA karI zakuM arthAt zrutajJAnanI samyam ArAdhanA karuM, jethI mane utsarga-apavAda, nizcaya-vyavahAra vagereno nayagarbhita bodha thAya! mArI pariNatimAM viveka, vairAgya, upazamabhAva, gItArthatA vRddhi pAme! mArI pariNatimAM jagatanA vinAzI padArtho na vilasatA eka mAtra trikALa zuddha caitanyamaya jJAyaka bhagavAna ja ramyA kare. jJAyaka bhagavAnanI sAthe niraMtara upayoga kevI karato rahe, jethI thoDA ja samayamAM saMsArathI chuTakAro pAmuM ane AnaMdaghana svarUpa paramAtma padamAM vAsa karuM! sAdi anaMtakALathI ajJAnaghana banIne jIvyo tethI duHkhaghana banIne bhaTakyo chuM. have mArI bhaTakaNano aMta Ave e ja hRdayanI bhAvanA che! e sivAya ApanI pAse huM bIjuM kAMija mAMgato nathI! A stavanamAM yogIrAje padarzanane jinezvara paramAtmarUpI puruSanA aMgarUpa batAvI eno sApekSadaSTie svIkAra karavAno je nirdeza karyo che, jevuM thAya che evuM ke jevuM thavAnuM che evuM, paramAtmA jue che, te temanuM akartutva che-vItarAgatA che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 920 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI tenA anusaMdhAnamAM ApaNA sahunA jIvana vyavahArano je abhigama che tene paNa nyAya ApavA prayatna karIe. A saghaLAya darzananA potapotAnA je AgavA vikalpo che, te vItarAgatA lAvavA mATe upayogI che kema ke te vikalpothI virAgI banI zakAya che. mAtra te te darzano apUrNa ane ekAMgI hovAthI vizva vyavasthA ane vizva svarUpane samajAvavA nAkAmayAba bane che ane tethI syAdvAda darzanathI mahAta thAya che. ApaNA sahuno anubhava che ke paraNavA lAyaka umedavAra yogya kanyAne varavA Icchato hoya che ane te dvArA saMsArasukha pAmavA cAhe che. tevA koika umedavArane prathama kanyA batAvavAmAM AvI. yuvAnane gamI ane teNe hA pADI paNa te vakhate teno koi hitecchu kahe che ke bhAI! A kanyA to paraNI cUkelI che, bIjAnI thaI gayelI che; e samajIne tuM paraNaje! tyAre te umedavAra spaSTa zabdomAM nA kahe che ke je bIjAne varI che te mArI kema thAya ? A ja vAta sAMkhyadarzananI che ke puruSa sva che ane prakRti para chepArakI che, te prakRtine tuM game teTalI cAhIza to paNa te tArI kema thaze? have te umedavArane bIjI kanyA batAvavAmAM AvatA te paNa pasaMda paDI. teNe hA pADI paNa te vakhate tene phoDa pADavAmAM Avyo ke A kanyAnI grahadazA evI che ke hastameLApa samaye ja kadAca mRtyu Ave, to tyAre paNa te mUratiyo nA pADe che ke je paraNatI vakhate yA to pachI tarata ja maravAnI che, tenI sAthe huM saMbaMdha kema bAMdhu? to e ja vAta kSaNikavAdI-anityavAdI bauddhanI che. saMsAranI kSaNikatA batAvavA dvArA te jIvane saMsArathI chuTavA upara bhAra mUke che. jJAnI bhagavaMte ApaNane syAdvAda zailI ApI che, te ApaNA vikalpone samatola rAkhavA mATe ane vikalpomAM uMyo svarUpa rasa pADavA mATe Apela che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI naminAthajI 921 have trIjI kanyA sAthe vAta cAlI. te paNa pasaMda paDatA peTachUTI vAta nikhAlasapaNe jaNAvI ke bhAi! samajIne hA pADaje ke A kanyA dekhAya che to suMdara paNa bahurUpI che-mAyAvI che. je rUpamAM dekhAya che te rUpa tenu rahevAnuM nathI. sarpiNI, bhujaMgiNI, citriNI, zaMkhINI, jogINI, bhaktANI, naTaDI vagere aneka rUpo tenA che. to te vakhate kayo mUratiyo bhUlabhUlAmaNImAM aTavAvanArI bahurUpINIno hAtha pakaDavA taiyAra thAya? A vAta vedAMtadarzana aMtargata mimAMsakanI che. A vAtamAM ya meLa paDyo nahi eTale cothI kanyA batADavAmAM AvI ane kahI dIdhuM ke A dekhAvamAM knyA che paNa hakIkatamAM kaThapUtaLI che, mATInuM ramakaDuM che - mATInuM pUtaLuM - rAkhanuM ramakaDuM che. mATInA pUtaLA sAtheto saMbaMdha baMdhAto haze? mUratiyo vAMDho rahevAnuM kabula kare che paNa mATInA pUtaLA sAthe paraNavAnI spaSTa nA pADe che. A vAta nAstika cArvAka darzananI che ke je paMcamahAbhUtamAMthI . banelA deharUpa mATInA pUtaLAne ja mAne che tenI aMdara rahela tattvane nahi. A nAnakaDA daSTAMta uparathI jANI zakAya tema che ke dareka darzana pAse vairAgya pamADI vItarAgatA tarapha lai janArA sArA-UMcA sAdhanAnA vikalpo che. A sarva vikalpono sApekSa dRSTithI-dravya-guNa-paryAyanI dRSTithI syAdvAda darzanamAM samAveza thayelo che mATe te je anitya che tene anitya tarIke, mAyAvI ane vinAzIne te rIte oLakhAvIne, pudgalanA dehane mATI tarIke batAvIne tenAthI choDAve che ane nityathI abheda thavAno sarvAMga suMdara mArga batAve che. Ama A nAnakaDA 11 kaDInA stavanamAM yogIrAje gAgaramAM sAgara bharI dIdho che ane saMskRta-prAkRtanA ajANa jIvone paNa adhyAtma mArga-mokSamArga batADyo che. A kharekhara temano yogacamatkAra che. syAI khoTA aham kADhavAnA che. nyAyAdhIza nathI banavAnuM. asyAd-paramAtma tattvane mAthe rAkhavAnA che. paramAtmAnuM zaraNa svIkAravAnuM che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 922 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 22 zrI naimanAtha jina stavana rAga : mArUNI .... "vaNarA DholA.." e dezI ma.1 aSTa bhavAMtara vAlahI re, tuM muja AtamarAma, manarAvAlA; mugati-strIzuM ApaNe re, sagapaNa koI na kAma.' - ghara Avo ho vAlama! ghara Avo, mArI AzAnA visarAma; ma. ratha phero ho sAjana! ratha phero, mAharA mananA manoratha sAtha. ma.2 nArI pakho zo nehalo re, sAca kahe jaganAtha; ma. izvara aradhAMge dharI re, tuM muja jhAle na hAtha. ma.3 pazujananI karuNA karI re, ANI hRdaya vicAra; 5. mANasanI karuNA nahI re, e kuNa ghara AcAra. prema kalpataru chedIyo re, dhariyo yoga dhatUra; ma. caturAIro kuNa kaho re, guru miliyo jaga sUra. - ma.pa mAruM to emAM kazuM nahIM re, Apa vicAro rAja; ma. rAjasabhAmAM besatAM re, kIsahI vadhaze lAja. ma.6 prema kare jaga jana sahune, niravAhe te ora; ma. prIta karIne chAMDI diye re, tehazuM na cAle jora. ma-4 pUrNa svabhAvamAMthI kayA prabhAva nahi nIkaLe? Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NEM | NATH BHAGWANI yaduvaMza - samudrenduH, karma - kakSa - hutAzanaH / ariSTanemirbhagavAn, bhUyAd vo'rissttnaashnH|| // 22 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma : 22 mA zrI neminAtha lAMchana : zaMkha rAzi : kanyA paNa : rAkSasa mAtA : zivAdevI pitA : samudravijaya garbhavAsa : E-8 dIkSA paryAya : 900 varSa ', sarva AyuSya : 1000 varSa samyatva pAmyA pachInI bhava saMkhyA : bhava cyavana kalyANaka nakSatra sAthe : citrA Aso va.1 2 naiminAthajI janma kalyANaka nakSatra sAthe : citrA zrA. su.5 dIkSA kalyANaka nakSatra sAthe : citrA zrA. su.6. kevaLajJAna kalyANaka nakSatra sAthe : citrA bhA.vo)) nirvANa kalyANaka nakSatra sAthe : citrA a. su.8 janmanagarI : sUryapura dIkSAnagarI : gIranAra kevaLajJAnanagarI : raivatagirI (gIranAra) nirvANabhUmi : gIranAra Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI jo manamAM ehavuM hatuM re, nisapati karata na jANa; ma. nisapati karIne chAMDatAM re, mANasa huve nukasAna. detAM dAna saMvatsarI re, sahu lahe vAMchita poSa; ma. sevaka vAMchita navi lahe re, te sevakano doSa. 923 zraddhAnuM duSaNa zaMkA. jJAnanuM bhUSaNa zaMkA. ma.8 ma.9 sakhI kahe e zAmaLo re, huM kahuM lakSaNa seta; ma. iNa lakSaNa sAcI sakhIre, Apa vicAro heta. rAgIzuM rAgI sahu re, vairAgI syo rAga; ma. rAga vinA kima dAkhavo re, mugati suMdarI mAga. eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo jANe loga; ma. anekAMtika bhogavo re, brahmacArI gata roga. jiNa joNe tujane jouM re, tiNa joNI juvo rAja; ma. ekavAra mujane juvo re, to sIjhe muja kAja ma.13 moha dazA dharI bhAvanA re, citta lahe tattva vicAra; ma. vItarAgatA AdarI re, prANanAtha ! niradhAra sevaka paNa te Adare re, to rahe sevaka mAma; ma. Azaya sAthe cAlIye re, ehija rUDuM kAma trividha yoga dharI Adaryo re, neminAtha bharathAra; ma. dhAraNa poSaNa tAraNo re, nava sara mugatAhAra kAraNarUpI prabhu bhajyo re, gaNyo na kAja akAja; ma. kRpA karI prabhu dIjIye re, 'AnaMdaghana' pada rAja ma.10 ma.11 ma.12 ma.14 ma.15 ma.16 ma.17 AnaMdaghanajI mahArAjanI cetanA paramAtma svarUpane pAmavA talasI rahI che te A 22mA zrIneminAtha bhagavAnanA stavanamAM spaSTa jaNAI rahyuM che. potAnA aMtaramAM rahelI vyathAne ArtanAne-hRdayanA nirmaLa premane, Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 924 S24 NE , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI hRdayanI viraha vyathAne teoe rAjImatinA mAdhyame vAcA ApI che. nema ane rAjulanA banelA aitihAsika prasaMgane yathAvasthita mAnya rAkhIne-te prasaMgane sAMgopAMga svIkArIne svayaM pote ja nema-rAjularUpe pariNamIne hRdayano ghero valopAta prabhu AgaLa ThAlavI rahyA che. potAnI bhItaramAM rahela hRdayanuM nirmaLa jharaNuM jharamara-jharamara thaIne vahI rahyuM che, te ja jharaNuM AgaLa jaIne moTA vahoLArUpe nadImAM rUpAMtarita thAya che ane aMte nemanAtha bhagavAna (nizcayathI nija paramAtmA) rUpI pragADha samudramAM je ogaLI javA-ekarUpa thavA mathI rahyuM hatuM te potAnI hRdaya vyathAne-viraha vedanAne rAjImatinA mAdhyame ThAlavInevAcA ApIne svayaM pote ja nemanAtha bhagavAnanI AgaLa vinavI rahyAM che. potAnA hRdayamAM paramAtmAno eTale ke potAnA zuddhasvarUpano viyoga satata sAlyA kare ane tethI sarvatra udAsInatA Ave e upAsanA yoganI garimA che. prabhu AgaLa jhuranArane prabhu maLyA vinA rahe nahi e niyama che. ' , nema ane rAjulanA te samaye banela aitihAsika banAvane nayaSTithI-anekAnta daSTithI vicArI zakAya che. koI paNa prasaMganuM arthaghaTana evuM karavuM joIe ke jenAthI zrotA varga-vAcaka varga adhyAtmane pAme ane tenA bhavacakrano aMta Ave. te vakhate banelo banAvane upamAo, alaMkAra, chaMdo, prAsa, zRMgAra rasa vaDe alaMkRta karavAmAM Ave, to te karNapriya jarUra bane paNa hRdayaMgama na bane. ane AnaMdaghanajI jevA mahAyogIrAjanI racanAmAM adhyAtma na hoya evI to kalpanA paNa kema karI zakAya? sArI evI cIja paNa karNapriya bane to puNyabaMdha karAvavA dvArA sadgati Ape. jyAre hRdayaMgama bane to nirjarA karAvavA dvArA mokSa padanuM lakSya hoya. vyaktinI bhakti hoya. vyakti Adarza che, AlaMbana che. vyaktinI bhakti bhaktabhAve karavAnI hoya, ke jethI lakSya prAptinI zakti sAMpaDe. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. In! zrI biDA devI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hahahahaha335 koreninarerunoni 200kakariJin Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI - 925 Ape. adhyAtma e jIvanamAM hRdayaMgama banAvavAnI cIja che. traNekALamAM adhyAtmanI vAto karanArA ghaNA hoya che paNa tene hRdayaMgama karanArA to viralA hoya che. bALa jIvo AgaLa dharmano prabhAva batAvavAno hoya che jyAre prabuddha jIvo AgaLa dharmanuM svarUpa samajAvavAnuM hoya che. dharmano prabhAva-dharmano camatkAra batAvavAthI bALa jIvo gharmamAM joDAya che, AgaLa vadhe che, paraMtu dharmanuM svarUpa samajAvAthI jIva dharmamAM sthiratA pAme che. ApattimAM paNa dharmane tyajato nathI. - AnaMdaghanajI mahArAjanI samagra stavana covIsI adhyAtmarasathI bharapura che. prastutamAM paNa jo ApaNe rAjImatinA aMtaramAM rahelA bhAvone oLakhavAno prayatna karIe to koI navI ja anuprekSA vAcaka paramAtmAne sparyA vagara raheze nahi. ahiMyA vAcaka paramAtmAthI adhyAtmanI tIvra rUcivALA zrotAo ane vAcakonuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. che. A stavanamAM zrImad AnaMdaghanajIe pahelI 13 kaDImAM rAjImatinA mAdhyame potAnI hRdayavyathAne ThAlavIne-potAnA prabhu pratyenA nirmaLa premane vAcA ApIne kaMIka jagyAe bhagavAnane olabhA eTale ThapakAo paNa ApyA che, je temanI hRdaya-vyathAnI utkRSTatA batAve che. te tattvadaSTie-nizcayadRSTie vicAratAM nirmaLa premaroganI bharatI sivAya bIjuM kaMI ja nathI kAraNake te AtmAnuM svarUpa nathI paNa hRdayamAM uchaLatA prAkRtika bhAvonI vyaktatA che, jemAM mAtra deha-Indriya-karmendriyo, mana, buddhi, citta ane ahaMkAra paranuM Adhipatya ja vizeSarUpe jovA maLe che. AtmA potAnA caitanyagharamAM rahevA asamartha bane tyAre moTAmoTA yogIonuM paNa hRdaya kevuM hoya che, teno A citAra che. anyadarzanamAM thaI gayela rAmakRSNa paramahaMsa ane caitanya mahAprabhune paNa AvI ja koika paramAtma je thayuM nathI, chatAM je thanAra che. te jUe che ane e ja pramANe thAya che, te paramAtmAnI jJAnasattA che-sarvajJatA che-jJAnanI mahAnatA che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 926 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI virahanI vedanA pIDatI hatI. potAnI A vedanA jyAre asahya bane tyAre bhakta, prabhu AgaLa tenI vedanA ThAlave che ane tyAre bhaktane olaMbhA ApavAno paNa haka che. bhaktonI duniyA nyArI hoya che; te game tevuM kare to paNa te doSa pAtra banato nathI. kAraNake hRdayamAM zuddhapremanuM jharaNuM ane nikhAlasatA vahI rahyA che evA AtmAo prabhune ThapakAo Ape to paNa te doSarUpa nathI. azubhakarmano baMdha karanAra nathI. ahiMyA nirmaLa premaroganI bharatI zabda vAparyo che tenuM kAraNa e che ke emAM prakRtirUpe raheluM strItattva rAjImatinA mAdhyame vilasI rahyuM che, jemAM svayaMnuM tattva akartApaNuM-abhoktApaNuM bhulAI javA pAmyuM che. hakIkatamAM to potAno aMtarAtmabhAva-aMtarAtmadazA e ja moTuM AlaMbana che ke jenA mAdhyame svayaMnI jJAnacetanA jAgRta thatAM puruSacaitanyamAM lInatA sAdhI zakAya che ane paramAtmatattva evA neminAtha bhagavAnane varI zakAya che. evo ADakataro citAra zrImad AnaMdaghanajI mahArAje aNasArela che. zuddha nizcayanaya to sAtamA guNaThANAnA samyaktvane ja samyaktva mAne che; tyAMja samyag jJAna mAne che ane tyAM ja samyak cAritra mAne che eTale enA mate to sAtamA guNasthAnaka pahelA chaThThA guNaThANA sudhI ajJAna ja che adarzana ja che ane acAritra ja che; tethI tenA mate to prabhu AgaLa ThAlavavAmAM AvelI viraha vyathA ke jemAM prakRtirUpe strItattva rAjImatinA mAdhyame vilasI rahyuM che te ajJAna ja che ane tethI tene nirmaLa premaroganI bharatI kahIe to te kAMi khoTuM nathI. zuddha nizcayanaya to AtmAmAM TharI javAmAM ja dharma mAne che, je AtmAnI nirvikalpa dazA che. te pahelAnI vikalpayukta dazAne te AtmA ja kahevA taiyAra nathI. zAtA-azAtAthI atIta thavuM eTale dehAtIta thavuM. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 927. 9 927 A stavananI bAkInI chellI cAra kaDIomAM yogIrAje rAjImatinI cetanAne bahirAtmabhAvathI parANamukha thatI ane aMtarAtmabhAva tarapha DhaLatI batAvI che, tenA upara anuprekSA karatAM tattva sparzanA thaI zake tema che. dravya-bhAva ane paramanA mArge vicAratA athavA to skula, sUkSma ane sUkSmatamabhAve vicAratA kAMIka tattva sparzanA pAmI zakAya che. to have te rIte vicAravAno atre namraprayAsa karavAmAM Ave che. 1) bahirAtmabhAva e sthUla che. aMtarAtmabhAva e sUkSma che jyAre paramAtmabhAva sUkSmatama che. 2) prakRti e sthUla tatva che. tenI sAthe karma saMyoge joDAyela puruSa caitanya e sUkSmatatva che jyAre pragaTa paramAtma dazA-pUrNa caitanya e sUkSmatama tattva che. 3) zarIra, Indriyo, mana, buddhi, citta, ahaMkAra e sthUla che .. bhAva cetanA e sUkSma che. * amanaskatA e sUkSmatama che. 4) : kartApaNAno ahaMkAra skUla che. * vikasita jJAna cetanA sUkSma che. * akartApaNuM e sUkSmatama che. 5), bahirAtmabhAva heya che. aMtarAtmabhAva joya che-AdaraNIya-AcaraNIya che. paramAtmabhAva upAdeya che-beya che. 6) mithyAtva-ajJAnabhAva sthUla che. samyakatva-jJAnabhAva sUkSma che. kevaLajJAna sUkSmatama che. svabhAvamAM rahIne vibhAvane TALI zakAya enuM nAma dharma Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 928 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paryAyamAM ramaNatA sthUla che. guNonI sparzanA sUkSma che. trikALI ghuvatattva-dravya sAmAnya e sUkSmatama che. parAvalaMbana dhUla che. svAvalaMbana sUkSma che. nirAlaMbana sUkSmatama che. 9) dhyAtA thavAnuM che. dhyAna karavAnuM che. dhyeya paramAtmA che je lakSyarUpe rAkhavAnuM che. 10) parasamaya e sthUla che. svasamaya e sUkSma che. zuddhopayogamAM ramaNatA e sUkSmatama che. 11) paryAyamAM jagata jaNAya te skUla che.' paryAyamAM jJAyaka jaNAya te sUkSma che. paryAyamAM jJAyaka vedAya te sUkSmatama che. 12) prameya skUla che. pramAtA sUkSma che. pramANa sUkSmatama che. 13) azubha upayoga skUla che. zubha upayoga sUkSma che. zuddha upayoga sUkSmatama che. vibhAvamAM rahIne svabhAvamAM AvI na zakAya ane vibhAvane TALI na zakAya tenuM nAma adharma. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 929 14) paryAyArthika naye vicAraNA pUla che. dravyArthika naye vicAraNA sUkSma che. zuddhAtmA nayothI para nayAtIta che je sUkSmatama che. 15) sUtra skUla che. artha sUkSma che. paramArtha sUkSmatama che. 16) mohano abhigama sthUla che. mohathI upara uThavuM sUkSma che. svarUpamAM sthiratA sUkSmatama che. (17) mithyAtvathI yuktatA sthUla che. - viratimAM saMlagnatA sUkSma che. - kevaLa svarUpa ramaNatA sUkSmatama che. 18) vyavahAra yuktatA sthUla che. nizcaya-svayamAM sthitino puruSArtha sUkSma che. zuddhopayogamAM sthiti sUkSmatama che. A stavananI chellI cAra kaDImAM yogIrAje rAjImatinI cetanAne bAhyabhAvamAMthI nIkaLIne AMtarabhAvamAM sthiratA pAmatI temaja paramAtmabhAva tarapha prayANa karatI batAvI che. skUlamAMthI nIkaLI sUkSma tarapha jaI sUkSmatamanuM lakSya karatI oLakhAvI che. dravyamAMthI bhAvamAM ane bhAvamAMthI paramamAM arthAt svamAM bhavana thatI svabhAvamAM jatI jaNAvela che, je mAtra rAjImatinA mATe ja nathI paNa rAjImatinA upalakSaNathI yogIrAjanA potAnA mATe tema damathI jotuM eTale syAd ane ekI sAthe eka ja samaye sarva nathI dekhAtuM mATe paNa syAd ! Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 930 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ja ApaNA sahunA mATe A ja kartavya che evo dhvani guMjita karyo che. . have stavananI zarUAta karavAmAM Ave che. bhagavAnazrI neminAthaprabhu ugrasena rAjAnI kanyA rAjImatine paraNavA jAna laIne AvyA hatA paNa pazuonI karUNAne lIdhe paraNavAnuM mAMDI vALI potAno ratha pAcho lai jatA hatA; te vakhate rAjImatie karelIM vinatirUpa A stavanA che; jemAM zAbdika artha karatAM AdhyAtmika arthaghaTana kAMIka judu ja che, je vAcaka paramAtmAne ekAgracitte vAMcatAmanana karatAM samajAze. aSTa bhavAMtara vAlaNI re, tuM maja AtamarAma, manarAvAlA, mugati strI zuM ApaNe re, sagapaNa koI na kAma. manarA..1 ghara Avo ho vAlama ! ghara Avo, mArI AzAnA visarAma, ma. ratha phero ho sAjana ! 2tha phero, mArA mananA manoratha sAtha.. manara...2 :: artha : he nAtha ! A bhavamAM Apa nemIzvara, thayA cho ane huM rAjIti thaI chuM. ApanI sAtheno mAro saMbaMdha mAtra A bhavano ja nathI; te pahelA paNa ATha-ATha bhavothI Apa mArA prANanAtha thayelA cho, Ape mane ApanI prANapyArI vallabhA gaNIne svIkArI che, tethI A navamA bhave paNa Apa ja mArA AtamarAma cho. mArA AtmAmAM Apa ja ramI rahyA cho. vaLI Apa ja mArA mananA svAmI cho, tethI huM kahuM chuM ke, have Ape je muktirUpI strI sAthe paraNavAnI icchA karI che, tenI sAthe sagapaNa rAkhavAnuM koi ja kAma nathI kAraNake mAro ane Apano ATha bhavono sneha che tethI he nAtha ! ApanA manamAM je muktirUpI strI sAthe paraNavAnI IcchA thai che, tene kADhI nAMkho. jJAtAnI kharI vyAkhyA e che ke, e jANavA jato nathI, karavA jato nathI ane jovA jato nathI. Not going to know. Not going to do. Not going to see. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1918 19plblew blokell llo OPRURRAPPORT WW W .BRRRAPARPER CVT 7 SINI HOLLOBRE NS SON SAVSKA POOL Page #102 -------------------------------------------------------------------------- Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 931 Apa rathane pAcho vALo ane mArA pitAnA gharamAM jyAM huM chuM tyAM Apa pAchA pharo. mArI tamAma AzAo ApanAthI saphaLa thavAnI che, tethI mArI AzAnA Apa vizrAmarUpa cho. Apa chatAM mArI AzAo naSTa thai rahI che, mArA mananA manoratho jatA rahyA che tethI mArA mananA manorathone pUravA Apa rathane pAcho vALo. he sAjana ! mArA mananA manorathanI sAthe Apa ratha pAcho pheravo, ane mAre ghera Avo! ratha phero e prayoga be vakhata karyo che te prItinI prabaLatA batAvavA mATe che ane Agraha svarUpa che. tethI te doSarUpa nathI. vivecana : ahiMyA rAjImati je strI tattva che te prakRtinuM tattva che, je paMca mahAbhUtanuM baneluM rAjImatinA strIrUpe raheluM zarIranuM khoLiyuM che ke je svayaM bahirAtmadazAmAM rahIne aMdaranI ArtanAne raju kare che paNa te rAjImatinA zarIramAM birAjamAna caitanyatattva je che te puruSa che. AvI rIte caudarAjalokamAM-coryAzI lAkha jIvAyonimAM rahI paribhramaNa karatAM sarva jIvAtmAnA zarIra-khoLiyAo temaja temane maLela vANI, zvAsozvAsa, mana, buddhi, citta, ahaMkAra te strIliMge rahela prakRtinuM tattva jANavuM ane te jIvAtmAnA khoLiyAmAM birAjamAna caitanyatattva te puruSa mAtra jANavo. A rIte vicAratA zrImad AnaMdaghanajIno deha, indriya, vANI, vicAra, vartana, zvAsozvAsa, mana, buddhi, citta, ahaMkAra e AnaMdaghanajInI prakRti jANavI ane AdhyAtmika arthaghaTanamAM tene ja rAjImati jANavI. AnaMdaghanajInA khoLiyAmAM rahela caitanyamaya AtmA te ja puruSa jANavo ane AdhyAtmika arthaghaTanamAM tene ja paramAtmA jANavo ane Avo je bhItaramAM rahela je paramAtmA che te potAnuM paramAtmasvarUpa pragaTa karavA rAjImatino svAMga sajIne vyavahAra naye neminAtha prabhune ane nizcayanaye saMsArIjIvane saMbhAvanA, zakyatA ane saMvedanA e traNa che jyAre pudgalane mAtra saMbhAvanA ane zakyatA ema be che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 932 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI potAnA dehamAM rahela caitanyamaya paramAtmAne vinavI rahela che. atre zrImad AnaMdaghanajI mahArAjane potAnI ja prakRti (paryAya) ke je strI tattva che ane mAnavanuM khoLiyuM dhAraNa karIne rahela che, te prakRtinI pAchaLa potAno caitanyamaya bhagavAna AtmA chupAI ne rahela che, tenI oLakha thavAthI have teo pote prakRtirUpe rahela AnaMdaghanajInA khoLiyAmAM otaprota thaIne-rAjImatino svAMga sajIne nema-rAjulanA prasaMgane mAtra aitihAsika na samajatAM potAnA nija paramAtmAne pragaTa karavA neminAtha prabhune vinaMtI karI rahyA che ane te mATe thaIne hRdayanI nirmaLa premanI gaMgAne vahAvI rahyA che, jene pahelI tera kaDIomAM olabhA ApavA sahita batAvI rahyA che. jenI upara ati prema hoya te vyaktine potAnuM ISTatattva jyAre na maLe, tyAre olaMbhA AMpavA te bhaktino eka prakAra che. bhakta bhagavAnamaya banIne jIvato hoya che, prabhune sarvasva samarpaNa karIne rahela hoya che, tenuM sAmrAjya jagatathI judu hoya che, te je kAMI paNa kare tene prabhu mAnya rAkhe che; kAraNake prabhune khabara che ke te mAro che. saMtAna mAtapitA sAthe rusaNA dhye-abolA le-kITTA kare tevo A bhakti vyavahAra che. rAjImati te strI kalevarane dhAraNa karavAthI khoLiyu strInuM che paNa temAM birAjamAna puruSa caitanya che, je aMtarAtma svarUpe che, jemAM AMtara manathI upara uThavApaNuM che. te pote svayaMnI bhAvacetanAne jagADavA puruSArtha zIla che. rAgImAMthI virAgI banavA tatpara che. tenAthI kartApaNAno je ahaMkAra hato te ogaLavA lAgyo, jJAna cetanA vikasvara thavA lAgI, je heya hatuM teno bodha thatAM, te zeya paNAmAM parivartita thayuM. Ama ajJAna, mithyAtva, bahirAtmabhAva, tattvamAM azraddhAna vagereno yathArtha gharma tatvathI gharmanuM svarUpa samaje. nAma gharmathI gharma na samajo. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 933 bodha thatAM jJAna samyag jJAnarUpe pariNamavA mAMDyuM, upayogamAM jJAna, jJAnarUpe vedAyuM. paryAyanI sattA, dhruvanI sattAthI bhinna che ane paryAya potAnA SaTkArakathI svataMtra pariName che. paryAyanuM upAdAna te te samayanI paryAyakSaNa che. paryAyakSaNa ja paryAyanI janmadAtA che. e khyAla AvatA paryAyanI ramaNatA gaI, guNonI paryAyamAM sparzanA thai. Ama para samayamAMparabhAvomAM rAcavApaNuM je hatuM, je parAvalaMbana hatuM te gayuM ne svAvalaMbana vikasvaratAne pAmyuM. sva-samayanI aMtarAtmabhAvathI jhAMkhI thai. dhyAnano viSaya pahelA je prakRti tattvanA mULadharmo hatA te AtmabhAvane, aMtarAtmabhAvane pAmavAthI dhyAnano viSaya have AtmajJAna thayo. Ama pahelA jJeyatatva bahAranuM jagata hatuM te have jJaptirupe prakAzyuM. Ama prameyapaNuM- bahirAtmapaNuM jatAM pramAtA-caitanya puruSanI jAgRti thaI. zubhAzubha upayogamAM baMdhabhAvane jANyo, AzravadvArone jANyA, mohanIyano abhigama je vizeSa haMto tyAM rAgAdithI para thavAno puruSArtha AMtarabhAvathI jAgyo. Ama mithyAtvabhAvonI je jaDatA hatI, te viratibhAvamAM kendrIkaraNa thavA lAgI. paryAya uparathI dRSTi uThatAM dhruvasattAnuM puSTikaraNa thayuM. dravyArthikanayanI puSTi thaI. vyavahAra nayane gauNa karIne nizcayamAM sthita thatAM svayaMnI sthitimAM puruSArtha palaTAyo. Ama aMtarAtmabhAvamAM sthiratA thatA skUlamAMthI sUkSmanI jhAMkhI thai. AvI cetanA rAjImatinI thai, te vAta yogIrAje pAchaLanI chellI cAra kaDImAM upasAvI che, je vyavahAranaya saMmata rAjImatinA pakSamAM ghaTamAna thAya che. AnA dvArA yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAja e phalitArtha kADhavA mAMge che ke koIpaNa AtmA jyAre bAhyabhAvamAM magna ane lagna hoya che, tyAre enI sthiti A stavanamAM batAvela pahelI 13. kaDImAM sukhamAM vairAgya lAve te sAyo jJAnI ane duHkhamAM brahmadazA-jJAnadazA lAve te sAyo jJAnI. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 934 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ramamANa rAjImati jevI hoya che, je temAM rahela prakRtitattva che arthAt ajJAna, mohAveza, pakaDa vi. dvArA prakRtine vaza paDela AtmA ja rAjImati banIne jIvatA hoya che paNa e ja AtmA parathI jyAre prakRtino adhikAra uThe che ane e AtmA kAMIka vicAraka bane che. tyAre te bahirAtmabhAvamAMthI nIkaLI AMtarAtmabhAva tarapha prayANa kare che ane te vakhate tene lakSya rUpe paramAtmatattva lakSita hoya che eTale te vakhate tAttvika rIte rAjImati arthAt rAjI=AnaMdaghana ane mati eTale cetanA eTale ke AnaMdaghanayukta cetanA banela hoya che. Ama eka ja stavananI 17 kaDIomAMthI pahelI 13 kaDIomAM rAjImati zabdathI te te vyaktine maLela puruSa deha ke strI deha rUpe maLela khoLiyu temaja tene pradhAna karIne thatAM mana-vacana-kAyAnA bhAvo rUpa prakRti tattvanI ghaTamAnatA che. jyAre pAchalI cAra kaDIomAM AtmAnI jAgRtinI pradhAnatA hovAthI prakRtinuM tattva gauNa thatuM hovAthI ane AtmabhAvanI baLavattA pradhAna thatI hovAthI AnaMdaghana prabhu arthAt nija paramAtmAnI pradhAnatA che, ke je vyavahAra naye neminAtha prabhu tarIke vivakSita che. prakRti zabda upara vizeSa vicAra karatAM prakarSaNa kRti eTale vizeSabhAvamAM rahIne karAyeluM te prakRti che. eTale nAma-rUpa-dehamAM saMlagnatA, ekAkAratA, mamatA che je ajJAna rUpa che, aMdhakAra svarUpa che, cAMcalya yuktatA che, jene rAtri, nadI, strI, dIrghaprasava, IMDA, RNabhAra, zarIranuM DAbu aMga, caMdranADI, kRSNapakSa, apAna vAyu V-adhomukha trikoNa, zaktinuM pratika vagere dvArA oLakhAvI zakAya. jyAre puruSa zabda paratve vicAratA puri zete=puruSa eTale ke adhAtikarmanI puNya prakRtino baMdha karavo haze to, te paNa ghAtikarmamAM viveka karavAthI ja thaze. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 935 $ 935 AtmArUpI gharamAM je sUtelo che-rahelo che te puruSa che puruSa zabdanuM arthaghaTana evuM paNa thaI zake ke je dehamAM purAyelo che te puruSa che athavA to je pUrepUrAnI IcchA rAkhe che te puruSa che evA puruSane jJAna, prakAza, viveka, sUryanADI- piMgaLA divasa, A=urdhvamukha trikoNa, zarIranuM jamaNuM aMga, zivanuM pratika vagere kahI zakAya. je Positive ghanabhAra che. nizcaya mArga che. hasvabhAva svarUpa che. | (aSTa bhavAMtara vAlahI re) - aSTa bhavAMtaranI vAtathI rAjImati e yAda karAve che ke chellA ATha-ATha bhavothI akhUTa rIte ApaNo saMbaMdha cAlyo Ave che. he prabho ! Apa ja mArA AtamarAma cho tethI muktirUpI suMdarI sAthe ApaNe zuM saMbaMdha vagere dvArA zAbdika arthaghaTana sarvatra karAI rahyuM che. ' paraMtu AdhyAtmika dRSTikoNathI vicAratA khyAla Avaze ke yogIrAje A vAta doharAvI je nathI. paraMtu AnaMdaghanajI pote ja rAjImatirUpaprakRtirUpa thaIne svayaM potAnA nAmane anurUpa guNa pramANe AnaMdayuktamati cetanAmAM vizeSa vizeSarUpe laherAvavA mATe thaIne, AnaMdanA kavanarUpe eka pachI eka kaDIonI choLa upara choLa uchALI rahyA che ne potAnA svAmi neminAtha prabhune vinavI rahyA che ke, he nAtha ! "aSTa bhavAMtara' eTale ATha karma tenI bhavAMtara prakriyA ke je punarAvRti rUpa che jene dravyakarmabhAvakarma ane nokarmathI oLakhI zakAya che. tenI jaDa pakaDa - cuMgAlamAM rahIne ApaNe eTale dareke dareka saMsArI jIvoe anaMta anaMtakALathI saMsArane laMbAvyo che. "bhavAMtara' eTale caturgatimAM paribhramaNa karatAM, ATha karmonA AvaraNanI cuMgAlamAM phasAIne sAMyogika pariNAmone karatAMtemAM ja potAnuM hita mAnatA-sarvasva mAnatA temAM ja UMDAne UMDA phasAtA jJAnane prakAza kahela che jyAre AnaMdane anubhUti kahela che. AnaMda e ekAnta anubhava che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 936 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI gayA che, temAM ApaNI samajaNe muktatAne icchI che. te muktatAne AdhyAtmikarUpe prema karela che. svayaMmAM sthiratA thatAM bhAva cAritra ja kema vizeSa thAya tene ja prArthanArUpe Icchayo che. kema ke paramArthathI to AtmA potAnA pariNAmasvarUpa evA te bhAvakarmano ja kartA che. rAgAdi pariNAmono ja kartA che tema azuddha nizcayanayathI kahI zakAya che kema ke zuddha nizcayanayathI- dravyArthika nayathI to AtmA zuddha ja che, parama pAriNAmikabhAva svarUpa trikALI dhruva dravya che. pariNAma mAtra paryAyamAM thAya che. AtmAmAM eTale ke dravyamAM to karmanA kartApaNAno sarvathA abhAva che eTale ke nigodathI mAMDIne sarvArthasiddha vimAnamAM rahelA devo sudhInA tamAme tamAma saMsArI jIvomAM mULabhUta svabhAva akartApaNuM che. upayogamAM-paryAyamAM rAgAdi pariNAma sAthe svanI ekarUpatAtAdAtmyatA sadhAya che tyAre ja AtmA mithyAtvarUpa baMdha pariNAmane pAme che ane adhyAtmamAM mithyAtvanA baMdhane ja mukhya baMdha pariNAma kahyo che, kAraNake te ja saMsAranuM mULa che, te nIkaLI jatAM te pachI avirati pratyayika cAritramohajanya kASAyika baMdha pariNAma hovA chatAM AtmAne tyAM abaMdha svabhAvI mAnavAmAM Avyo che. rAga-dveSa-kaSAya pariNAma jIvane bAMdhatA nathI. te to cAritramohajanya kaSAya pariNAma che. te jIvane saMsAramAM bhaTakAvatA nathI paNa temAM thatI upayoganI ekarUpatA mithyAtvanA baMdhamAM pariName che. mithyAtvanuM kAraNa ajJAna che. viparIta jJAna che. viparIta jJAna, udayajanya bhAvamAM ekatA karAve che jyAre rAgAdi pariNAmanuM kAraNa cAritramoha che. AtmAne rAgAdika je upaje che, te potAnA ja azuddha pariNAma matijJAna kevaLajJAnane jANI to zake, paNa mANI (vedI) nahi zake.. kevaLajJAna ja kevaLajJAnane vedI-anubhavI zake che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI $ 937 che. nizcayanayathI vicAravAmAM Ave to, anya dravya rAgAdikane upajAvatuM nathI paNa anya dravya temanuM eTale ke baMdha pariNAmanuM nimittamAtra che ane tethI te vyavahAra kathana che. anya dravyane anya dravyanA guNa-paryAya nipajAvatA nathI arthAt anya dravyanA guNa-paryAya vaDe anya dravya nipajatuM nathI. evo niyama che ane jeo ema ja mAne che ke karma, nimitta, mane rAgAdi upajAve che teo mAtra ekAMta kare che, tethI teo naya vibhAgane samajyA ja nathI ane tethI teone mithyASTi kahyAM che. e rAgAdi jIvanI paryAyamAM upaje che, jIvamAM nahi. jIva to pote trikALI dhruva dravya svarUpa che. para dravya to nimitta mAtra che. mULamAM bhUla jIvanI ja che. UMdhI daSTi jIvanI che ema mAnavuM te ja samyagU jJAna che. nimittano vAMka kADhavo te ajJAna che. jIva jyAre rAgAdi bhAvone kare che, tyAre te ja pradezamAM rahela kArmaNavargaNA oTomeTika kheMcAI Ave che ane karmarUpe pariName che. Ama jJAnAvaraNIyAdi ATha karmo te pudgala sattA che. kAraNake jJAnAvaraNIyAdi karmarUpe karmaNavargaNA rUpa pudgala ja pariName che. mATe te ja tenuM upAdAna che. rAgAdi pariNAma temAM nimitta che. | 'uparokta arthaghaTanathI e to vidita thAya che ke rAjImatie karela "aSTabhavAMtara" zabda atre koI ora ja arthamAM samajAya che. ATha bhavo te to mAtra paryAyarUpe gatinAmarUpa dharAvatAM hatAM, te to bhUtakALamAM khatavAI gayA, tenAthI to have vartamAna kALa ke je potAno svakALasvasamaya che temAMja rahevAno izAro che. "aSTabhavAMtara' eTale aSTakarmo je udaya samaye sAMyogika pariNAma mAtra che, je jIvane bhavAMtaramAM puNyapApanI udaya sthitimAM mUke che, tethI eka vAta nakkI thAya che ke zubhabhAva karavAthI to baMdha thAya che paNa baMdhano abhAva thato nathI. paraMtu mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva e to samya darzananI prAptithI ja - pUrNa tattva evuM kevaLajJAna ane siddhatva, sAme ane sAthe rAkhyA vinA, koIpaNa tattvano paramArtha hAtha lAgaze nahi. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 938 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che. tenAthI ja uparokta baMne prakRtiono baMdha ane udaya TaLe che. "aSTabhavAMtara vAlaDI re e paMktinuM arthaghaTana e nIkaLyuM ke, AnaMdaghanajInA deharUpe rahela potAnI prakRtirUpa rAjImatie potAnI AMtara-vyathAne ThAlavatAM bahirAtmabhAvamAMthI nIkaLIne aMtarAtmabhAvamAM lIna thavAnuM saMbodhela che. aSTa bhavAMtaromAM karmanuM jora nabaLuM pADavA ja puruSArtha karavo joIe. Avo puruSArtha te ja adhyAtma premathI yukta che. manarAvAlAno artha mananA mANIgara, mArA mananA priya e pramANe che.. (mugati strI zuM ApaNe re-sagapaNa koI na kAma) anaMta muktajvarUpa mokSa meLavavo, e ApaNuM lakSya che. te na maLe tyAM sudhI ApaNe ApaNI yAtrA aMtarAtmabhAvathI paramAtmabhAva tarapha cAlu rAkhavAnI che. nija paramAtmA sAthe sagapaNa na joDAya eTale ke kALa labdhino paripAka na thAya tyAM sudhI ApaNe ApaNo A puruSArtha jArI rAkhIe te sivAya ApaNe bIjAnuM zuM kAma che? (ghara Avo ho vAlama ghara Avo) - AnaMdaghanajInI prakRti ke jeNe rAjImatino svAMga sajyo che, te caitanyamaya nija paramAtmA ke je vyavahAre nemi prabhu che, tene saMbodhe che ke he vAlama ! he prANanAtha ! tame ghare Avo, dhruvapaNAmAM Ave, sthira thAo, paryAya dRSTi choDo, apariNAmI evA dravyamAM raho, tamArI akhaMDatAne oLakho ! tamAruM svarUpa agurulaghu che, tame sakaLa nirAvaraNa pratyakSa pratibhAsamaya trikALI dhruva jJAyaka cho, tene oLakhI temAM sthira thAo, svarUpamAM ramaNatA karo! (mArI AzAnA visarAma) - svayaMnA tattvamAM, svayaMthI laya pAmavuM, e ja mArI AzA che ane e ja mAro vizvAsa che. dravya sAmAnya evA AtmAmAM zuddhopayoge lIna thavuM-samAI javuM te ja mArI AzAno , kevaLadarzana na thAya tyAM sudhI ApaNane darzana nathI paNa daSTi che. kevaLadarzana e samagra darzana che jyAre daSTi e AMzika darzana che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 939 vizrAma che. te ja mArI AzAnI paripUrti che. (ratha phero ho sAjana ratha phero) - A paMkti upara tAtvika vicAraNA karatA ema jaNAya che ke AnaMdaghanajInI prakRti ke jene rAjImatino svAMga sajyo che, te prakRtimAM rahela "puruSa caitanya" ke je trikALI dravya rUpe che tene svayaMne DhaMDhoLIne kahI rahyuM che ke, have bahu bhavAMtara karyA. bhavobhavamAM punarAvRtti akhaMDa dhArAe karI tethI te cittasthavRtti ! tame have pAchA pharo ! kAyArUpI rathane je manarUpI ghoDalA unmArge calAvI rahyA che tenAthI karmano baMdha thaI rahyo che tenAthI pAchA pharo ! jo pAchA pharo to te ApaNane kyAre kyAM laI jaze? yogonuM kaMpana satata cAlu che. mananuM cAMcalya saMkalpa-vikalpamAM satata vartI rahyuM che. zubhAzubhabhAvo satata baMdha pariNAmane karI rahyA che, je AzravadvAnono sadbhAva karI rahyA che. covIse kalAka satata aMtara-bahirzalparUpe vacanayoga cAlu che. tenA kaMpano vistAra pAmI rahyA che. tenAthI thato baMdha pariNAma gati ane AyuSyane ApanAro che, tethI te cittasthavRttio tame zAMta thAvI. aMtarAtmabhAvamAM sthira thAva, nija AtmatattvamAM jIvaMtatAne ANo ke jyAM koI kaMpana ke spaMdana mAtra nathI. Azrava ke baMdha dvAro nathI tethI - zuddhopayogamAM sthira thAva. karma baMdhano abhAva karo. he sAjana ! he svAmihe mArA manarAvAlA eTale ISTadeva nija paramAtmA! pUrNatAnA Are javA lakSita thAva ! svamAM svathI sthitivaMta thavuM e ja ApaNuM svarUpa ramaNatArUpa cAritra che. te mArA manarAvAlA-he vAlama ! nemanAtha prabhune zaraNamAM lyo to ja A lakSyavedha sAco gaNAze.. anubhava prakAzamAM kahyuM che ke - AtmAnI pratIti, jJAna ne (ramaNatArUpI dharmane anubhava prakAza kahe che. yathArtha jJAna vinA anubhava bhedano niSedha karavo, e jJAnayogathI-nizcayathI mokSamArga che. bhedane svIkArIne, bhedane TALIne, abheda thavuM; e vyavahArathI mokSamArga che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 940 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI na hoya. AtmAnI pratIti sAdhaka che ane samyag jJAna-darzana-cAritra e sAdhya che. samakitanA phaLamAM rAjyapada ke devapada AvatuM nathI paNa traNanI ekatArupa samyak pariNamananuM phaLa Ave che. puNyanuM phaLa devaloka e samakitanuM phaLa nathI. samakitI rAganuM jJAna kare che paNa rAga e dhyeya nathI. nirmaLatA vadhavI e dhyeya che. AtmA saccidAnaMda svarUpa che, tenI samyag jJAna-darzana-cAritrarUpa dazA thavI te guNamokSa che-te bhAvamokSa che ane aghAtI karmono nAza thatAM. dravyamokSa thAya che arthAt siddhadazA thAya che AtmapradezonuM sthiratva thAya che mATe guNamokSa e dravyamokSanuM kAraNa che ane dravyamokSa e kArya che. jyAM (cittaphero) cittano saMga sarvathA chUTI jAya che tene. svabhAvanI pUrNatA prApta thayA vinA rahetI nathI. mananuM vilInIkaraNa thavAthI paramAtmA pragaTa thAya che. aMtarjalpa vikalpanuM chUTI javuM te sAdhakadazA che ane paramAtmadazA e sAdhya che. jyAM sudhI jIvamAM vikAra che, tyAM sudhI pudgalakarma nimitta che ane jyAre te karmo khare che-abhAva thAya che, tyAre jIvamAM vikAranI lAyakAta hotI nathI. karma kharavA te kAraNa che ane vikArano nAza thavo te kArya che. jyAM kALalabdhi sAdhana che tyAM dravyano tevo bhAva thavo te sAdhya che. jyAM vartamAna paryAyano puruSArtha sAdhana che tyAM darzana-jJAna vagere guNono tevo ja bhAva thavo te sAdhya che. jyAre kALalabdhino paripAka thAya che tyAre vRkSa uparathI pAkelA pAMdaDAo ane pAkelA phaLo sahaja rIte jema kharI paDe che tema Atmadravya sahaja rIte ja samyag darzana, samyag jJAna, samyag cAritra, kSapakazreNI, vItarAgatA, sarvajJatA je padArtha upara jevI dRSTi ane jevA bhAva karo tevuM tamane phaLa maLe. // dhyAyeti kRti nonAyeti Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 941. 12 941 rUpe pariNamI jAya che. jyAM sudhI te kALalabdhino paripAka nathI thato tyAM sudhI jIvane vartamAna paryAyane sudhAravAnuM lakSya rAkhavuM paDe che arthAt tyAM IcchA pUrvakanA vIryanuM pravartana che. tyAM vikalpa che sAhajikatA nathI; jema ke je phaLo kAcA hoya che, tene vRkSa uparathI toDavAno tema ja ghAsamAM nAMkhI pakavavAno prayatna karavo paDe che. A rIte tAtvika arthaghaTana karatAM rAjImatinuM "ratha phero'.e paMktinuM rahasya koI judo ja raMga batAve che. (mAharA mananA manoratha sAtha) - he caitanyadeva nija paramAtmA! pUrNatAne Are javA svarUpa mArA manorathone sAtha Apo arthAt mArA manorathone sAdho, lakSyavedha karo, bahirAtmapaNuM choDo, aMtarAtmabhAvathI AgaLa vadhI paramAtmabhAvamAM lInatA sAdho, sva AtmatattvamAM-sva gharamAM nivAsa karo, sthiratA karo ! paramAnaMdamayI cetanA rUpe upayogane pariNamAvoA rIte caitanya bhagavAna AtmA bhItaramAM jAge che tyAre tene potAne vaLagela prakRtinuM tattva khaTake che. anaMtakALanuM saMsAranuM paribhramaNa potAnA ajJAnano vilAsa hato ema samajAya che ane tethI tenAthI chuDhavA potAnA ISTadevane prArthe che. .. nArI pakho syo nekalo re, sAca kahe jaganAtha, ma. Izvara aradhAMge dharI re, tuM muja jhAle na hAtha. manarA.3 " artha ekalo strInA pakSano sneha zA kAmano ? he jagatanA svAmI ! huM sAcuM kahuM chuM, teno Apa vicAra karo ! mahAdeve pArvatIjIne, potAnA aradhA zarIra sAthe joDI dIdhelAM che, ane Apa to mAro hAtha paNa jhAlatA nathI, arthAt mArI sAthe pANigrahaNa paNa karatAM nathI, e kevI vAta che ? te Apa vicAro ! artha ane kAma, gharma vinA nahi ja maLe. paraMtu yAda rAkho ke dharmanuM phaLa artha-kAma nahi paNa mokSa che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 942 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ho kALo mAtra strInA taraphano ja sneha hoya ane Apa sneha vagaranA thAo te yogya nathI, banne taraphanA snehanI jarUra che, mahAdeva ane pArvatI vacce kevo sneha che? te Apa vicAro ! moTAo Avo sneha rAkhe che, jyAre Apa moTA hovA chatAM tema karatA nathI to te vAta keTalI yogya che, teno vicAra karI Apa rathane pAcho vALo. vivecanaH prastutamAM rAjImatimAM rahelo prAkRta bahirAtmabhAva potAnI hRdaya-vyathAne vAcA ApIne kahI rahyo che ke he jaganAtha ! tame to satyanA jIvaMta rUpa cho, satyanA AcaraNanA pakSamAM cho, to vidita karo ke saccAIno Apa ekAMta to karatA nathIne ? mAtra nArInI ekapakSIya sneha zA kAmano? tAttvika arthaghaTana karIe to nArI eTale prakRti eTale ke potAne prApta thayela deha ke je strIlIMge prakRti tarIke oLakhAya che ane temAM birAjamAna puruSa caitanya teno svAmi AtamarAma-neminAtha bhagavAna che. rAjImati svayaMnA caitanyanA pakSe rahIne potAmAM rahela prAkRta dehane visArI atyAra sudhI je bahirAtmalakSI bhAvomAM jakaDAI gaI hatI tenI satyatA jANavA potAnA svAmI jagannAthane vinave che ke satya zuM che ? te mane jaNAvo. tyAre potAnA dehamAM rahela aMtarAtmatattva puruSa caitanya te prakAza pAthare che ke, je sat che arthAt trikALa che, avinAzI che te satya che. sane dravyanuM lakSaNa kahyuM che. jene jene astitva hoya, sattA hoya te sat che ane je sat che te dravya che. te svayaMbhU che. arthAt tenI sattA potAthI che. sva paNa che ane para paNa nathI, ema anekAMta che ane tethI e nakkI thAya che ke dareka dravya potAnA guNaparyAyothI ja sat che, arthAt bIjA dravyanA guNa-paryAyo ke bIjuM dravya tenA samAM dAzanekagraMtho e sAdhana che. jyAre sAdhya to adhyAtmavAda che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 943 arthAt astitvamAM koI kAma karatA nathI. te svataH siddha che, te koInI apekSA rAkhatuM nathI. te svataMtra che. arthAt pote svayaMbhU che mATe svayaMsiddha che. pote potAnA potApaNAthI ja prasiddha che. - dareka dravya sadAya svabhAvamAM rahe che tethI sat che. dareka dravyanA pariNAma svakALamAM potAnArUpe upaje che. pUrva paryAyano nAza ane uttara paryAyanI utpattino krama niraMtara cAlavA chatAM dareka paryAyamAM te dravya pravAhathI eka sarakhuM pravahe che, tethI te ekarUpa dhruva rahe che. vaLI utpAda-vyaya-dhruvapaNAmAM samaya bheda nathI. traNeya eka ja samaye che. utpAda-vyayanI paraMparAmAM dravya sadAya svabhAvathI eka sarakhu rahetuM hovAthI dravya pote paNa motInA hAranI jema utpAda-vyayadhrauvyAtmaka che. | he jIva! tArA deharUpI devaLamAM rahela puruSa caitanya je aMtarAtma svarUpa che, je trikALI sat che, zuddha che, tenuM tuM lakSya kara ! te ja satya che. bahAranA tArA A vinAzI prAkRta svarUpane tuM ja nahi paNa je dharma(zuddhatA) AtmAmAM dravyarUpe trikALa mojuda che tene tuM jo ! tenuM lakSya karI kAraNa tAro te AtmA jJAnAnaMdathI bharapura che. he cetana! tuM svarUpe cetana hovA chatAM tArI paryAyamAM cetanatA pragaTI nathI kAraNa tAre bahirAtmadazAmAM vizeSa jhulavApaNuM thayuM che. tAro sat svabhAva tane samajAyo nathI tethI he cetanA tArA trikALI dhruva AtmadravyanuM lakSya karI ane tArI paryAyamAM zuddhatAne pragaTa kara. tArA puruSa caitanyamAM ramaNatA kara. tema karavAthI paryAyamAMthI vikArI bhAvono vyaya thAya che ane avikArIbhAvo pragaTa thAya che. vikArIbhAvo jatAM avikArIbhAvomAM trikALa TakanAra evA dhruvadravyanI prApti thAya che. ApaNAmAM vartatA mohAdibhAvo e lakavA samAna che. jene laIne svarUpavedana anubhavAtuM nathI. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 944 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI te ja rIte AtmA jyAre graMthibhedajanita samyakatva pariNAmane pAme che tyAre pUrvanA mithyAtvanA pariNAmano vyaya, samyakatva pariNAmano utpAda ane potAnI dhruvatAne AtmA sparze che. A traNeya AtmAmAM ja samAya che. Ama utpAdavyaya ane dhruvatArUpa potAno svabhAva che, te svabhAvane ja dareka dravya sparze che eTale ke dareka dravya potAnA svabhAvamAM varte che. AvuM samajanAra jJAnIne potAnA AtmAnA utpAda-vyaya-dhruvatA sivAya bahAramAM kiMcitpaNa kArya potAnuM bhAsatuM nathI eTale utpAda-vyaya-dhruva svarUpa ja potAno AtmA sat che, tenA Azraye nirmaLatAno ja utpAda thAya che, malinatAno vyaya thAya che ne dhruvatAnuM avalaMbana rahyA kare che. AnuM nAma dharma che. A satya che. tene tuM pichANa! AthI vizeSa kAMI ja kahevuM nathI. Ama rAjImatinA potAnA prAkRta svabhAvamAM pRcchA karavA dvArA bolAyela stavananI trIjI kaDInA pUrvArdhanuM AdhyAtmika rahasyanuM udghATana karyuM, je vAcaka paramAtmAe potAnA hRdayamAM vAraMvAra sthira karavA yogya che. . (Izvara aradhAMge dharI re, tuM muja jhAle na hAtha) - potAnA prAkRta svabhAvamAM uchaLatA taraMgone-kallolone AnaMdaghanajInI prakRti je mAnava dehe rahela che te choDI zakatI nathI, tethI neminAtha prabhune viraha vyathAthI vinave che eTale ke nija paramAtmAne DhaMDhoLe che. dareka padArthane potAno mArmika artha hoya che. A kaDInuM arthaghaTana karatA ema samajAya che ke rAjImatijI nemiprabhune vinaMtIrUpe kahI rahela che ke mahAdevajIe eTale ke zivazaMkare pArvatIjIne potAnI ardhaganA karIne potAnA AkhA DAbA aMgamAM samAviSTa karI ardhanArIzvara kahevAyA; evo sneha tame che sudeva-gura-sudharmane ApaNe eTalA mATe svIkAravAnA che, ke jethI ApaNuM potAnuM parivartana thAya ane ApaNe pote "su" banIe-nityatvane-amaratvane pAmIe. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 945 svAmin ! kema dAkhavatA nathI arthAt mAruM pANigrahaNa kema karatA nathI? AnuM tAttvika arthaghaTana karatA samajAze ke A jagatamAM anAdi anaMtakALathI be pravAho akhaMDita rUpe cAlI rahyA che je puruSa ane prakRtirUpe jANavA. adhyAtmamAM traNa prakAranA Izvara saMbodhyA che 1) jaDezvara 2) vibhAvezvara 3) svabhAvezvara. A rIte traNa prakAranA izvara gaNAvavAmAM AvyA che. 1) jaDezvara te rajakaNa Adi, ajIva dravya te jaDezvara che kemake potAnI paryAya karavAmAM te svataMtra che. 2) je vibhAvanA svAmI thaIne vibhAva kare che te jIva vibhAvezvara che ane 3) je caitanya svabhAvanA svAmI thaIne je svabhAvane kare te svabhAvezvara che. jagatamAM AvA traNeya prakAranA anaMta Izvara che. jaDezvara paNa anaMta, vibhAvezvara paNa anaMta ane svabhAvezvara paNa anaMta che. ' . jaDa paramANuo jagatamAM anaMta che, te dareka jaDezvara che. nigodathI laIne badhA ajJAnI jIvo vibhAvanA svAmI thAya che mATe vibhAvezvara paNa anaMta che. anaMtA siddho che te svabhAvanA svAmI thaIne svabhAvanI paryAya svataMtrapaNe kare che mATe te badhA svabhAvezvara che. jaDezvara ane svabhAvezvara bane potapotAnA svabhAvamAM rahelA hovAthI te jagatane koI paNa rIte naDatA nathI. upadrava karatA nathI. svabhAvamAM rahenAranI eka vizeSatA che, ke teo koIne naDatA nathI, tema teone paNa koI naDatuM nathI. jyAre je vibhAvanA svAmI banIne rahelA che te vibhAvezvara pote potAne paNa naDe che, bIjAne paNa naDe che ane bIjA paNa tene sAdhanathI para thaI sAdhya samIpa thatAM jaI, sAdhyathI abheda thavuM te sAdhanA che. sAmAyika Adi kriyA tyAre ja pUrI thaI kahevAya jyAre kevaLajJAna thAya. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 946 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 946 che , naDe che. je pote potAmAM rahe che te koIne ya aDato nathI, tethI koIne naDato nathI ane koInuM kazuMya tene aDatuM nathI, tethI naDatuM nathI. jaDezvara ApaNe banI zakavAnA nathI kAraNake ApaNI jAti jaDa nathI paNa ApaNe vibhAvezvaramAMthI svabhAvezvara banI zakIe tema che kAraNake ApaNe caitanya jAtinA chIe. AkhuM vizva ajJAnanA yoge potAne bhUlI gayuM che ane vibhAvane potAnuM svarUpa mAnI rahyuM che. e jyAM sudhI vibhAvano svAmI thaIne raheze tyAM sudhI azuddha paryAyone potAnI godamAM tene rAkhavI ja paDaze mATe te anicchAe paNa ardhanArIzvara kahevAze kAraNake te puruSa prakRtinI sAthe joDAIne rahyo che ane tethI potAnA pauruSatvane-Atmatattvane malina karI beTho che. AthI jaNAze ke ardhanArIzvararUpe paMkAyelA mahAdevajI dvArA e prastuta thAya che ke ziva-zaMkare koI pArvatIne aDadhA aMgamAM samAviSTa karI ja nahotI. e ardhanArIzvara hatA ja nahi. e mahAdeva mahAdeva rUpe ja hatA. laukikaSTi-pUladaSTi potAnI rIte je arthaghaTana karIne pUjAarcanA karyA ja kare che. teo sArabhUta arthavyavasthA-siddhAMtavastusvabhAvane samajavAnI koziSa karatA ja nathI. puruSa caitanyanI paryAyamAM rahela vibhAvadazA yukta rAgAdi-pariNAma, kaSAya-catuSka, moha, Adi prakRti svabhAva che. te nArI rUpamAM vakhaNAI che tene ja ardhAganA kahevAI kemake paryAya avasthAmAM mahAlavuM, svayaMnA svabhAvathI viruddhatAmAM vAsa karavo e ja yugmatA che, Ane ja vaita kahyuM che je advaita evA AtmAne duSaNa rUpa che. puruSa ane prakRti anAdi pravAharUpe che. ahiMyA puruSa te jIvadravya eTale ke mULa sattA che ane e puruSamAM (asaMkhyAta pradezI AtmAmAM) virUpamAM jJAtA-daSTa bhAva sakriya che. svarUpamAM jJAtA-daSTa bhAva kriya che. ' Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 947 zakti rUpe anaMtA guNo rahelA che je sAdhanA dvArA vizuddhi vadhatAM paryAyamAM pariNamanarUpe pragaTe che. puruSa sattArUpe eTale AdhArarUpe che ane guNa-paryAya Adheya rupe che tene prakRtirUpe oLakhAvI zakAya. eTale ke puruSa ane prakRti baMne maLIne jIva dravya che. ahiMyA zIva ane pArvatInA dRSTAMtarUpe dravya paryAyano saMbaMdha batAvyo che. dravyo tenA guNo ane tenA paryAyo, e sivAya A vizvamAM bIjuM kAMi nathI. vaLI traNemAM guNo ane paryAyono AdhAra AtmA-puruSa caitanya e ja sarvasva che. koi paNa eka dravyanA guNo ane paryAyo, anya dravyanA guNo ane paryAyorUpe thatA nathI. sarva dravyo potAnA guNa ane paryAyomAM ja rahe che. AvI padArthonI sthiti mohakSayanA hetubhUta che ane te pavitra evA jinAgamomAM kahevAmAM AvI che. tethI atre rAjImatinA lebAzamAM rahela potAnI prakRtine uddezIne AnaMdaghanajI kahI rahyA che ke he rAjImati ! he prakRti ! A je dekhAi rahI che, vartamAnamAM anubhavamAM Ave che, te tAro svabhAva ja nathI. e to prakRtinuM taMtra che. tuM to pote puruSa caitanya che. tArAmAM rahelA nijaparamAtmAne tuM jANa ! je prAkRta bhAvo che, karmanA udaya janya ke kSayopazama janya je bhAvo che tene tuM tArA na mAna ! tene tuM choDa ! tArA svarUpane tArI paryAyamAM-tArA svamAM tuM barAbara dhArI rAkha ! e ja tAruM mArI sAthenuM pANigrahaNa che ema samaja, ema jANa, ema svIkAra kara! tene apanAvatA tuM pAragAmI thaIza ane muktine varIza. (tuM muja jhAle na hAtha) - eTale sva-svAmI saMbaMdha. sva eTale rAjImatinI nija-cetanA ane svAmI, te nemiprabhu ane te ja paramArthe saMsAra mArgamAM '"huM deha chuM''; e bhAvathI 'para' dravyano 'sva'mAM upayAra che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 948 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ISTa evA nija paramAtmA temAM sthiti karavI, layatA karavI, zuddhopayogamAM rAcavuM-ekarUpa thavuM-dhruvatAne pAmavI-sakaLa nirAvaraNa thavuM, zuddha evA paramapAriNAmika bhAvane varavuM e ja pANigrahaNa eTale ke tArA hastane grahaNa karavA barAbara jANa ! pANigrahaNa ekavAra aMgIkAra karyA pachI prANa le paNa choDI na zakAya, teno artha pANigrahaNa. eTale ke pAragAmI thavuM arthAt svamAM DUbI javuM-svarUpamAM lInatA sAdhavI. AvuM tAtvika, mArmika ane sAtvika pANigrahaNa A anAdi anaMta saMsAramAM ajJAnanA yoge rakhaDatA jIve ekavAra paNa karyuM nathI. jo te karyuM hota to anAdi bhava paraMparAno aMta AvI gayo hota ane te dehAlayamAMthI nIkaLIne siddhAlayamAM birAjamAna thayo hota. eNe je pANigrahaNa karyuM che te vinAzI evA dehanuM ke je prakRtinuM taMtra che, tenuM karyuM che. jyAre ahiMyA to yogIrAja puruSataMtrarUpe rahelA zuddhAtmAnuM tenI zuddha-vizuddha-ativizuddha evI paryAya sAthenuM pANigrahaNa karavAnI vAta karI rahyA che. A pANigrahaNa thatAM AtmA, paramAtmA bane che ane sarvaduHkhothI mukta thAya che. anaMtakALathI bhaTakatAM mUDha AtmAe AvuM pANigrahaNa jANyuM paNa nathI to pachI tene pAmavAnI to vAta ja kyAMthI hoya? jyAM sudhI buddhi DheDavADe bhaTakatI hoya tyAM sudhI AdhyAtmika dazAnuM utthAna ja thatuM nathI. e to sadguruno yoga thAya ane jIva tenI kRpAne jhIle tyAre ja zakya bane che. jJAnInA eka eka vacanamAM anaMtA Agamono marma samAyelo che. jyAre buddhi niSpakSapAtI ane satyazodhaka svabhAvavALI bane che ane tAraka tattvo pratye Adara-bahumAnavALI bane che tyAre aMdaramAMthI kevA prakAranA caitanya ratno nIkaLe che teno A AMzika paricaya che. mokSamArgamAM "huM siddhasvarUpa chuM''; bhAvathI 'sva'no 'svamAM-svarUpamAM upayari che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI . paramAnaMda dazAmAM vilasavuM e ja sAdhakanuM dhyeya che. bAkI badhuM upacAra mAtra che. A saMsAramAM sarvatra paramAtmA ja che mATe tenI sAthe ja pANigrahaNa karavA jevuM che. ene choDIne bIjAnI sAthe pANigrahaNa karavuM e na karavA barAbara ja che. A vAtane khUba UMDA utarIne samajavAnI jarUra che. tema karavAthI yathArtha anubhava tene thaI jAya che. yathArtha anubhava thayAnI kasoTI e che ke agara koI tenI prazaMsA kare ke, "tamArA siddhAMto bahu sarasa che to temAM tene moTApaNAno anubhava na thavo joIe. saMsAramAM koI Adara kare ke anAdara tenI koI asara sAdhaka para na thavI joIe, agara koI ema kahI de ke, "saMsAra nathI ane paramAtmA che" e to tamArI korI kalpanAja che, bAkI kAMIja nathI to AvI kAMTA jevI vANIthI sAdhakane jarA paNa kharAba lAgavuM na joIe. eTaluM ja nahi paNa potAnI vAtane siddha karavA mATe tene dRSTAMta ApavAnI ke pramANa zodhavAnI IcchA mAtra paNa na thavI joIe ane kyAre evo bhAva paNa na thavo joIe ke A to amAro siddhAMta che, A to amArI mAnyatA che, bIjAnA siddhAMta karatA amArA siddhAMta caDiyAtA che, bIjAmAM kAMI nathI amArAmAM ja badhuM che, meM ene barAbara samajI lIdhuM che, huM bIjAne barAbara dalIlo dvArA samajAvI zakuM tema chuM. | sarvajJanA siddhAMtanI viruddha koI game teTaluM vivecana kare to paNa sarvajJanA siddhAMtamAM nyunatAno anubhava na thavo joIe tema ja potAnAmAM koI paNa jAtano vikAra suddhA paNa pedA na thavo joIe. potAno yathArtha anubhava haMmezA svAbhAvikarUpamAM, aTala svarUpe banyo rahevo joIe. A viSayamAM sAdhakane kAMIpaNa vicAravuM ja na paDe, evI bhedaka padArtha hoya to te puNaladravya che. pagaladravya nimitta rUpe jyAM jyAM hoya tyAM tyAM bheda rahevAno ja. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 950 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI mahAna sthitaprajJadazA pragaTe tyAre prabhu sAthe pANigrahaNa thayuM che, ema mAnavuM, bAkI nahi. paramAtmA paNa che ane saMsAra paNa che; e dRSTithI jovAmAM Ave to paramAtmAmAM saMsAra che ane saMsAramAM paramAtmA che. paraMtu tattvadRSTithI jovAmAM Ave to saMsAramAM paramAtmA nathI ane paramAtmAmAM saMsAra nathI kAraNake saMsAranI koI svataMtra sattA che ja nahi, kevaLa paramAtmA ja paramAtmA che, jIvanamukta banelA AtmAonI siddhinI sakhI samI A dRSTi che; bIjAnI nahi. sAmAnya saMsArI jIvo A vAtane samajI zake tema nathI. pUrvabhavamAM Atmayoga sAdhyo hoya tevA nikaTa-mokSagAmI jIvo ja A samajI zake tema che. paramAtmAnA jJAnamAM Akhoya saMsAra jhaLahaLe che. e saMdarbhamAM paramAtmAmAM saMsAra che paraMtu e pratibiMbita thato saMsAra paramAtmAne aDato ya nathI ne naDato ya nathI tethI te apekSAe paramAtmAmAM saMsAra nathI. vaLI saMsAramAM paramAtmA che kAraNake sattAgata mULa paramAtmasvarUpa evA AtmA vaDe ja enI vibhAvadazAmAMthI A saMsAra Ubho karAyo che paraMtu jyAM sudhI saMsAra che tyAM sudhI paramAtmadazA nathI mATe te apekSAe saMsAramAM paramAtmA nathI. sayogI kevaLI bhagavaMta ane arihaMta-tIrthaMkara paramAtmA saMsAramAM che-jagatamAM che paNa emane leza mAtra saMsAra aDato ke naDato nathI tethI saMsAra paramAtmAmAM nathI. saMsAra, e paramAtmAnI khANa che jemAMthI paramAtma svarUpano kAco mAla maLe che, jenuM prabhu zAsananI rIphAInarImAM zuddhikaraNa thatAM te zuddha-paramAtma svarUpe siddhazilAmAM sthAna pAme che eTaluM ja nahi paNa sarvakALe ane sarva samaye koIne koI kSetramAM kevaLI mana IcchA kare che ane mana bhogave che. buddhi nathI bhogavatI. buddhi vicAre che. IcchitanI prAptinuM Ayojana kare che. buddhine to kAryasiddhi-saphaLatAno AnaMda che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI A 951 bhagavaMto ane tIrthakara bhagavaMtonuM astitva to hoya ja che, e apekSAe paNa kahI zakAya ke saMsAramAM paramAtmAM che. pazujananI karuNA karI re, ANI hRdaya vicAra, ma. mANasanI karuNA nahIM re, e kuNa ghara AcAra. manarA..4 artha: he prabho! tamoe manamAM vicArIne pazujAti upara karuNA karI tyAre tamane manuSyajAtinI huM hovA chatAM tenI karUNA nathI AvatI e kayA gharano AcAra che ? he prabho! Ape rathane pAcho pheravatAM pahelA vicAra karavo joIto hato. mArA paraNavAthI A pazuone duHkha thaze kema ke temanA prANa levAze tethI mAre paraNavuM nathI ema vicArI Ape rathane pAcho vALyo. paNa huM ApanI chellA ATha bhavonI strI chuM ane A janAvaro karatAM mANasanuM puNya to anaMta gaNe che, ema tame kaho cho, to huM paNa eka manuSyANI strI chuM. tethI je hIna prANI upara dayA kare tene tevA prANIo karatAM vadhAre punyavAna upara to jarUra dayA karavI joIe. mArI vinaMtIne mAna ApIne Apa pAchA pharatA nathI ane mArA upara dayA karatA nathI to A konA gharano nyAya che? arthAt A rIte karIne Apa mArA upara anyAya karI rahyA cho te yogya nathI. Apane A zobhAspada nathI. karuNAnA Icchita A pAtrane punaH lakSamAM lo ! vivecanaH uparamAM jaNAvyA pramANe zAbdika artha ghaTana karatA je phalita thAya che tenA karatA AdhyAtmika arthaghaTana karatA koI judo ja artha nIkaLe che te joIe. dvaita tattvanA sAkSI banI rahevuM paraMtu daita tattvanA bhogI nahi banavuM. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 952 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI pazu jananI- temAM pazu eTale pazutA-jaDatA-ajJAna-aMdhakAramithyAtva bhavAbhinaMditA A badhA pazubhAvo che. tenAthI upara uThavApaNuM, divyabhAva-aMtarAtmabhAva-zivabhAva-paramAtmabhAvamAM AvavApaNuM, anAdi anaMtakALathI je parabhAvomAM ramaNatA hatI-bahirAtmapaNuM hatuM tene choDavuM te ja karUNA che. te ja anugrahapaNuM jANavuM. (ANI hRdaya vicAra) - eTale ke prAkRtika bhAvomAMthI mAro paNa uddhAra karo ! prAkRtikapaNuM te jaDatA che. temAM ramaNatA e svanI hiMsA che. mAnavI uttama pAtra che. te haMmezA kalyANakAmI ja hoya. prAkRtika bhAvothI upara uThavApaNAnA parama puruSArthathI yukta hovAthI sabhAnatApUrvakanI AtmajAgRti kevaLa manuSyapaNAmAM ja prApta thai zake che. bAkI manuSya ane pazumAM zuM pharaka hoi zake ? ajJAnanA aMdhakAramAMmithyAtvamAM, aviratipaNAmAM, kaSAyabhAvomAM rAcavuM, yogonI caMcaLatA te ja mANasamAM jovA maLe ke jemAM AtmajAgRti vikasita na thaI hoya ane tethI tevA mANasane nItizAstramAM pazu samAna gaNyo che; mAtra tene ziMgaDA ane puchaDuM ja nathI. AkRti pazunI nathI paNa AcAra to pazubhAva jevA ja che. pazubhAvathI jo upara uThavApaNuM na hoya to teno uddhAra zI rIte thAya ? (kuNa ghara AcAra ?) A saMsAramAM bahirAtmabhAvamAM ramatA jIvo ja vizeSapaNe jovAmAM AvI rahyA che. dAna-zIla-vrata-tapa-japa vagere dvArA laukika ane bhautika anukULa saMyogone ja IcchanAra, temAM dharma mAnanAra ane manAvanAra, e dvArA lokottara dharmane paNa laukika banAvanAra evA AtmAone pUchavuM paDe ke A vaLI kayA gharano AcAra che ? advaita tattvanA AgrahI thavuM ane bhogI paNa banavuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 953 manuSyapaNAmAM prApta saMyogomAM jo AMtara jAgRti vikasI nahi hoya to rAgAdi-pariNAma kaSAya-samuhane lAvanAra thaze, dIrgha saMsArane vadhAranAra thaze. to A prApta saMyogo zuM pazubhAvathI yukta nathI ? ke jethI te jIvane bhavAMtaramAM tiryaMcAdi gatimAM lai janAra na thAya ? Ama AnaMdaghana cetanAmAM laherAtI AnaMdaghanajInI prakRti svarUpa rAjImati potAnA svAmI caitanya paramAtmAne ane vyavahAre nemiprabhune saMbodhana karI rahela che ke mArA aMtaramAM je janma janmAMtaranA pazubhAvanA saMskAro paDelA che, tenAthI mane choDAvo-mAro uddhAra karo ! saMvaranirjarAyukta dharmanI rmane sparzanA thAya tema karo ! jo ke anaMta muktatva svarUpa mokSadazAmAM vartatA, ane anaMta AnaMdavedananI anubhUti karatA prabhune to sarva jIvo pratye samabhAva ja varte che pachI te manuSya hoya ke pazu. tethI karuNA-anugraha te-to nimitta mAtra che. potAnA aMtaramAM rahela aMtarAtmabhAva ja jIvane cetavI rahyo che ke, tuM tArAmAM rahela prakRtinA lebAzane choDa ! nija paramAtmAmAM ramaNatA kara! trikALI dhruva evA AtmadravyamAM sthiratA lAva ! bahirAtmabhAvamAM rAcavApaNuM e ja pazutA che tene tuM samaja ane tArI svabhAva ramaNatA e ja tuja ghara. AcAra che te svagharane tuM jANa ! prakRti ane puruSanA bhedane nahi samajavAthI ja prANI anaMtakALathI potAnA caitanyagharathI bhraSTa thai cAragatimAM bhaTakI rahyo che, tene potAnA gharamAM lAvavAnI tAtI jarUra che. bahirAtmadazA ane prakRtinI AdhInatA e pazutA che. temAMthI upara uThavuM e mAnavatA che. vizeSa upara uThavuM jJAnI sAghake ISTanA saMyogamAM-sukhamAM vairAgya rAkhavo ane aniSTanA saMyogamAM-duHkhamAM dhairya gharavuM. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 954 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI e divyatA che ane potAnAmAM samAI javuM ane pachI kyAreya paNa temAMthI bahAra na nIkaLavuM, te paramAtmA che. ene pAmavAno anurodha yogIrAja karI rahyA che. potAnA svabhAvamAM ja rahevuM ane svabhAvanI bahAra na nIkaLavuM e ja nija ghara AcAra che. ' prema kalpataru chedIyo re, varIyo yoga dhatUra, e. caturAIro kuNa kaho re, guru miliyo jaga sUra.. manarA.5 artha he nAtha ! Ape premarUpI kalpavRkSane chedI nAMkhyo che ane tenI jagyAe yogarUpI dhatUro vAvyo che paNa mane jarA kaho to kharA ke AvI caturAI zIkhavanAra A jagatamAM zUravIra evo kayo guru maLyo che? rAjImati kahI rahI che ke te svAmin ! Apa prema toDavAne IcchatA ho tema mane lAgatuM nathI paNa Apane koIe bhamAvyA che to jeNe Apane bhamAvyA hoya tevA gurunuM nAma mane Apo. vivecana : rAjImatinA aMtaramAM rahela premaroganI bharatI tenI ArtanAne-vedanAne gherI banAvI rahI che. vinaMtI upara vinaMtI karI rahI che ane pUchI rahI che ke te svAmin ! ApaNA divyapremarUpI kalpavRkSanuM chedana kema karyuM? A yogarUpI dhaturo arthAt dhatiMgane kema apanAvyuM? ziva-zaMkarane vahAluM evuM A dhaturAnA puSpa vRkSane kema vAvyuM ? tamane saMkoca kema na thayo? zreya ane preyane Ape kema na jANyuM? Apane AvI caturAIne zIkhavanAra evo koNa guru maLyo ? jagatanA sAmAnya guruthI to Apa bharamAve evA nathI to kayA evA zreSTha guru tamane maLyA? tAtvika arthaghaTana karIe to jaNAze ke adhyAtma zailimAM AnaMdaghanajI nI AMtaracetanA ke je svayaM rAjamati rUpe laherAI rahI mohanIyakarmanI asara na levI tenuM nAma mokSa purUSArtha ane enuM ja nAma mokSa sAdhanA. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 955 che, te potAnA aMtaramAM rahela nija-paramAtmA ke je vyavahAre nemiprabhu che, tene pAmavA talasI rahI che, dareka bhave bhave, te cetanA potAnA aMtaranA ughADane karatI svayaM vilasI rahI che. aMtarAtmabhAva pragADha banI rahyo che. darzana mohanIya karmanA udayathI prApta jaDatAne zithila karI rahI che. e AMtara cetanA savizeSa ughADa pAmavA maMthana karI rahI che. saMsArano prema e prema nathI paNa viSa che. e viSa velaDIne kApIe to ja paramAtma premarUpI kalpatarU puSTi pAme. AMtara cetanAno ughADa jema jema thato jAya che tema tema saMsArano premarUpI kalpatarU ke je hakIkatamAM viSavelaDI che, te chedatI jAya che. bahirAtmabhAva, zubhAzubha bhAvomAM rAcavApaNuM, prakRtimAM mahAlavApaNuM, kartApaNAnA ahaMkArane poSavApaNuM AvA badhA ajJAnabhAvomAM vizeSa vizeSa jakaDAIne A jIve dhaturA jevA viSavRkSanA jhuMDanA jhuMDa ja ugADyAM hatAM, temAM jyAre nijacaitanya sattAno avabodha thayo, sukhanI paribhASAnI tAtvikarUpe oLakhANa thaI tyAre cetanA jene pUrvamAM prema kalpatarU mAnatI hatI, tene have mAtra viSavRkSa-dha_ravRkSane poSavA samAna nirarthaka jANI. nijanA UMDANamAM daSTi karatAM potAnI sattA, potAno avabodha, caitanyanI anubhUtimAM lInatA sadhAtA svayaMnA tejane oLakhyuM ane jaNAyuM ke pUrvamA - . 1) AtmAnA anAdi-anaMta astitvano svIkAra na karyo, teno niSedha karyo, AtmAnA dhruvasvabhAvanI dRSTi na karI, AtmAnA nirvikArI svabhAvanI zraddhA na karI, tethI ja sAdi-sAMta AyuSyanI yogyatA prApta thaI. 2) svayaMnuM svarUpa je anAdi-anaMta, akhaMDa, atIndriya jJAnamaya che, tene na jANuM, tenI zraddhA na karI, tenI virAdhanA karI, to khaMDa kevaLajJAnAvaraNIyakarmane haThAvavA mATe mohanIyakarmano nAza karavAno che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 956 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI khaMDapaNuM eTale pAMca Indriyo maLI yAvat ekendriyapaNAnI prApti thaI. 3) sahaja vIryazaktinA dhAraka evA svayaMnA svabhAvano niSedha karatAM alpavIrya maLyuM eTale manabaLa, vacanabaLa, kAyabaLa maLyAM. jJAna-darzana-cAritra-tapa-vIrya rUpa bhAvaprANonI zraddhA na karI, mATe dravyaprANone dhAraNa karI cAregatimAM anaMtakALa rakhaDavApaNuM thayuM. 4) anaMtaguNamaya ane anaMta AnaMdamaya evA potAnA prabhune na jANyo, na zraddheya karyo, mATe to zvAsozvAsarUpa khedane dhAraNa karavo paDyo. Atmavizuddhi thatAM cittavibhrama nIkaLI jAya che. AtmAnA trikALI, dhruva, parama pAriNAmikabhAva svarUpa caitanyanuM lakSya rAkhIne cAlIe to pratyeka samaye mithyAtvanA daliko nIkaLatA ja jAya che. paryAyamAM zuddhi e potAnA ghara tarapha dRSTi karavAthI thAya che. parama pAriNAmikabhAvanuM AlaMbana e zuddhAtmAnuM AlaMbana che, tenA avalaMbane paryAyamAM zuddhatA pragaTe che. (dharIyo yoga dhatUra) - Ano marma samajAtA rAjImatie zreya ane preya bene judu karI nAkhyuM. 'prema kalpatarU' bahAranI koi dunyavI cIja nathI paNa svayaMnI caitanya jyoti, e ja premakalpatarU che. jyAre bahirAtmabhAvo-ajJAnabhAvo-kaSAyabhAvo e dhatUra viSa velaDI jevA che; tenuM chedana-bhedana sAdhanAmAM atiAvazyaka jaNAya to ja nija-paramAtmAne pAmI zakAya. dharIyo yoga dhatUramAM 'dharIyo yoga' zabda mumukSupaNuM, saMnyAsapaNuM, aparigrahIpaNuM, virAgIpaNuM, sthirapaNuM jeNe prApta karyu che tene uddezIne dhAraNA-dhyAna-samAdhi e manane sthira rAkhavAnI-manane svAghIna rAkhavAnI prakriyA che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 957 kahI zakAya. jyAre dhatUra zabda dhatUrAno choDa ke jemAM paMcavarNA puSpo hoya che, te che. temAM zvetavarNavALA dhatUrAnA choDa Thera Thera ugelA hoya che jyAre kRSNavarNavALA dhatUrAnA phula alabhya gaNAya che. koIkane ja prApta thAya che. mAdaka asaravALA dhatUrAno upayoga nAmadhArI saMnyAsIo calamamAM tene bharI pachI calamane pheMkavAmAM kare che ane tenA dvArA ghenamAM paDyA rahe che. A badhI mahAdevajInA pUjakonI jamAta kahevAya. Ama dhatUrAmAMthI dhatUra zabda chetarapIMDI arthamAM oLakhAvA lAgyo. prastutamAM AnI koI vizeSatA nathI paNa adhyAtmazalie vicAratA jaNAze ke badhA ja bahirAtmalakSIbhAvo, paryAyadRSTipaNuM, ajJAna, mithyAtvapaNuM, parAvalaMbIpaNuM, para-samayamAM rAcavApaNuM, rAgAdi pariNAma, anaMtAnubaMdhI kaSAya-catuSka ke je dIrdha saMsArane vadhAranAra che; te saghaLI jamAta dhatUra jevI che. chetarAmaNI che. AtmabhAvothI parADamukha karanAra che. tethI ja dhatUranI viSavelaDIo samAna che, tenuM chedana-bhedana karavAnuM che. AtmabhAvomAM ramaNatA karavAnI che. puruSa-caitanyamAM vilasavAnuM che. vitarAgabhAvone vikasAvavAnA che. potAnA trikALI dhruva nija-paramAtmAnuM * lakSya karI paryAyamAM kevalya ane siddhatva pragaTa karavuM, e ja premakalpatarU jANavuM. AvA premakalpatarUnuM chedana-bhedana karavAthI jIvane anaMta saMsAramAM rakhaDavAnuM thAya che. "dharIyo yoga dhatUra" paMktimAM yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAje rAjImatinA prakRti-sulabha pAtramAM rahIne ghaNI ja gUDha bAbatone aNasArela che. ' A viSayane vadhu spaSTa samajavA sUtrakRtAMga nAmanA AgamanA Asana-prANAyAma-pratyAhAra e kAyAne sthira rAkhavAnI prakriyA che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 958 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI bIjA adhyayanamAM 13 prakAranI (yoga) kriyAnuM varNana che; temAM prathamanI 12 kriyAo zramaNa-zramaNI-tyAgI-virAgI mATe jANIne choDavA yogya che jyAre teramI IryApathikI kriyA te AdaravA yogya che. prathamanI bAra kriyAomAM rahelA jIvo siddha thayA nathI, thatA nathI ane thaze paNa nahi tethI "premakalpatarU chediyo re' e paMktithI zrImad AnaMdaghanajIe rAjImatinA lebAzamAM rahIne potAnI viraha-vedanAne hRdaya-vyathAne prabhu AgaLa ThAlavI che. ghAti-aghAtinA paMjAmAM phasAIne potAnA nijaparamAtmAne bhUlI gayA che ane janma-janmAMtaromAM, coryAzIlAkha jIvAyonimAM bhaTakatA pAra vinAnI vedanAo veThI che; teno upadeza ADakatarI rIte "dharIyo yoga dhatUra' paMktithI uddhodhela che. A jagatamAM keTalAka kapaTI, dhUrta puruSo ThaganArI vidyA dvArA vividha prakAranA upAyo yojIne lokone Thage che, te sarve pApasthAnako jANavA. A jagatamAM vividha prakAranI vidyAvALA, vividha prakAranA abhiprAyavALA, vividha prakAranA AcAravALA, vividha prakAranI dRSTivALA, vividha prakAranA AraMbhavALA, vividha prakAranA adhyavasAyavALA, alpa satvavALA puruSo nIce batAvelA pApazAstrono abhyAsa kare che. jemake bhUmikaMpa Adi pRthvI saMbaMdhI zikSA denArA zAstro, utpAta dvArA AkAzamAMthI lohI AdinI vRSTinA phaLa batAvanArA zAstro, svapnanA zubhAzubha phaLa batAvanArA, AkAzamAM thatAM cinha, megha, meghadhanuSa AdinA phaLa batAvanArA, aMgonuM pharakavuM, pakSInA avAja, strInA aMgomAM yava, padama, zaMkha, cakrAdi lakSaNo, puruSanA aMgomAM masI, tala, vagere dvArA phaLa batAvanArA sAmudrika zAstro, strIlakSaNa, puruSalakSaNa, azvanA lakSaNa, hAthInA lakSaNa, vRSabhanA, bakarAnA, kUkaDAnA, tetaranA, baTera pakSInA, lAvaka pakSInA, cakra, chatra, carma, daMDa, khaDjha, maNi, vagerenA lakSaNa yama-niyamanI sAdhanA upakaraNa vaDe che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 959 che raka batAvanAra zAstro; teno abhyAsa karanArA, maMtravidyA, taMtravidyA, saubhAgya, dorbhAgya, garbhadhAraNa, uccATana, IndrajALa, yajJahoma, dhanurvidyA, astravidyA, zastravidyA, caMdra-sUryanI gati, bRhaspatinI gati, ulkApAtanA phaLa, didAhanA phaLa, mRgAdika vanacara jIvonA zubhAzubha zukana, pakSIonA bhASaNa vagerene batAvanArA zAstro, dhULavRSTi, kezavRSTi, raktavRSTinA phaLa batAvanArA zAstro, vaitAlika vidyA, daMDanuM upazamana karanArI vidyA, tALA ughADavAnI vidyA, cAMDAlInI vidyA, zAMbakI vidyA, drAvADI vidyA, kAliMga vidyA, upara caDAvanArI, nIce pADanArI vidyA, chaMbhiNI, aMbhinI, zleSNI, rogiNI, rogApahAriNI, bhUta, preta, pizAca, zAkinI, DAkInIvidyA, adazya thavAnI, nAnI vastune moTI karavAnI vidyA A badhAno abhyAsa pAkhaMDIo, dhUrto A jagatamAM anna, pANI, vastra, upAzraya, zayana, sthAna, vividha prakAranA kAma bhogo, nAmanA, pratiSThA, kIrti vagere mATe kare che. A badhI vidyAo samya AcAra, sadanuSThAna, vagereno nAza karanArI che. enuM sevana karanArA anArya puruSo, AyuSyano kSaya thatAM aMte asura saMbaMdhI devonA Abhiyogika, philmISika vigere halakA sthAnomAM utpanna thAya che ane pachI tyAMthI cyavIne badhira, mUMga, lulA, laMgaDA, AMdhaLA, apaMgarUpe thaIne dIrghakALa sudhI saMsAramAM "duHkhone bhogave che. A vAta sUtrakRtAMga nAmanA AgamamAM bhagavaMte batAvI che. ajJAnI jIvo AraMbha-samAraMbha-bhoga-parigraha vageremAM mamatvavALA, ane Asakta hoI teone AvA mithyAzAstronA abhyAsanA kaDavA vipAko bhogavavA paDe che. uparokta viSaya "dharIyo yoga dhatUranA saMdarbhamAM yogya lAgavAthI mUkela che. kavivarya AnaMdaghanajIe khUba caturAI pUrvaka uparokta kaDIno Asana-prANAyAma-pratyAhAranI sAdhanA karaNa vaDe che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 960 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ullekha karIne mumukSu AtmAone cetavyA che ane mAnavabhavamAM jIvanuM kartavya zuM che, te jANavA, AcaravA ane pariNamAvavA tarapha aMgulinirdeza karyo che. uparokta ajJAnamAMthI bahAra nIkaLI AtmAne oLakhI, pichAnIne AtmajJAnI thavA mATeno A bhava che; tevI cetavaNI teo ApI rahyA che. tenA sivAya A mAnavabhavamAM bIju kAMIpaNa karavuM e premakalpatarUne chedavA jevuM che ane yogadhatUrane vAvavA jevuM che. AvuM uparokta bahirAtmabhAvothI yukta saMsArI jIvonuM svarUpa jANIne rAjImatino temaja AnaMdaghanajIno AtmA vibhAvothI thaMbhIMne svarUpa bhaNI haraNaphALa bharI rahyo che ane kalyANanI kAmanA hovAthI kahI rahyo che - (caturAiro, kuNa kaho re, guru miliyo jaga sUra) - upara kahelI saghaLI vastune pAmavI temAM zuM caturAi che? te to svayaMne ThagavA barAbara che. A badhA kuyogo che. tene AdaravAthI anaMta saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. lokone chetaravA, AMjI nAMkhavA, lokamAM, mahAna gaNAvavuM, prAyazcitta Adine AdaravuM nahi, saddharmane ane potAnA AtmAne oLakhavo nahi; A badhAmAM zuM catarAi che te to tame mane kaho ? ema svayaM rAjImati potAnA AtmAne DhaMDhoLI-DhaMDhoLIne pUchI rahI che. vastutaH to potAnA AtmAne prApta karavAnA upAyane ja bhagavAne yoga kahyo che ane prApta thayela AtmAnuM rakSaNa karavuM tene ja kSema kahyuM che. tevA yoga-kSema karanArA gurune pAmIne tenA upara ja Adara ane bahumAnanI choLo uchALavI joie. tenA ja guNagAna gAvA joie. jagatanA cogAnamAM tene ja oLakhAvavA joie ke phalANA-phalANA dhAraNA-dhyAna-samAdhinI sAghanA aMtaHkaraNa vaDe che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI neminAthajI 6 961 zrI neminAthajI 961 guru pAsethI mAro AtmA A saMsAra sAgarane pAra pamADanAra evA samyaggadarzanAdirUpa mokSamArgane pAmyo. have te mArgathI AgaLa vadhIne huM mokSane pAmIza. dharma pamADanAra upadezakane potAnA upakArI, mahA upakArI gaNIne tenA caraNomAM mastakane ghasI nAMkhavuM joIe ane tenI khAtara jIvanamAM phanA thavAnI ke phakIrI levAnI paNa taiyArI rAkhavI joIe. Avo muktatAno muktakaMThe upadeza denArane ja "guru maliyo jaga sUra" paMktithI navAjavo joIe. A saMsAramAM badhuM ja maLavuM sulabha che mAtra AtmAne oLakhAvanAra jJAnI guru, AtmajJAnI mahApuruSa maLavA durlabha che ane maLyA pachI paNa te, te rIte oLakhAvA to tenAthI paNa durlabha che. ati durlabha che ane oLakhAyA pachI tenI zraddhA thavI, AtmA meLavavA tenI khAtara phanA thaI javuM te to ati-ati-ati dUrlabha che. brahmacArIjI prajJAvabodhamAM lakhe che - . caitanyapada darzaka guru to ati ati durlabha mahA ciMtAmaNi sama jJAna samyagu pAmavuM durghaTa aA - jo svarUpa zuddha jaNAya to te zreSTha samya jJAna che - je karmaraja harato niraMtara jJAna vAyu dhyAna te 1. jagatamAM zUravIra, parAkramI jo koIpaNa hoya to te AtmajJAnI guru che. teno upadeza sAMbhaLavo te buddhimAnanuM kartavya che. tenA upadezazravaNathI anAcArano tyAga ane AcAranuM pAlana, e prAthamika bhUmikA che ane pachI AcArane anurUpa pariNati keLavavI ane AtmAmAM TharatA javuM e vikAsano krama che. zrI jinendra paramAtmAnuM maunIndra pravacana samyagU jJAna-darzana nAmano nAza che. anAmIno nAza nathI. rUpano nAza che. arUpIno nAza nathI. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 962 962 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI cAritrarUpa mokSamArgano upadeza Ape che, je anyadarzanamAM rahelA yajJayAgAdi mithyA AcArone heya arthAt tyAjya kahI choDAve che jyAre svadarzanamAM rahela ahiMsA, vrata, tapa, japa, niyama vagerene upAdeya samajAvI teno svIkAra karavAnuM kahe che ane tenA dvArA azubhamAMthI zubhamAM AvavA dvArA aMte AtmAne oLakhI AtmAmAM ja rahevAnuM pharamAve che. yogIvarya AnaMdaghanajI mahArAje chellI kaDImAM aNasArela sAra, samAna "guru miliyo jaga sUramAM e ja vAta doharAvI che ke je buddhimAna puruSa samyam AcAranuM pAlana kare che ane anAcArano "dhariyo yoga dhatUra" e paMktithI tyAga kare che te badhA pApothI mukta banIne Icchita arthane meLavI le che. * aMte eTaluM ja kahevuM che ke - "je gurubhagavaMta svayaMnA tattvamAM layalIna thayAM che. brahmabhAvamAM nimagna che. parama udAsInatAne jeo varelA che, parama monI che, upayogathI upayogane vede che, zuddhopayogamAM ja jenI pratyeka samaye ramaNatA che, te ja jagatamAM pUjanIya che, te ja zUravIra che ane te ja sAcA guru che. tevAnA Azraye rahIne cAlanAranuM ja kalyANa che. dharmane mATe pahelI vidhi AtmAno nirNaya karavAno kahyo che te samajyA vinA ADu avaLu kare to dharma thAya nahi. AtmAnA svabhAvano tattvathI nirNaya na karavAmAM Ave tyAM sudhI jeTalA vrata-tapa kare te badhuM ghI vinA, mAtra goLanA pANImAM loTa zekIne zIro karavA jevuM che, je barAbara nathI. dharmanI vidhimAM AtmAno nirNaya karavArUpa samyagudarzana te ghImAM loTa zekavA barAbara che. jinavacana cAre anuyogamaya che. tenuM bAhya tyAgano ya mahimA che ke naraka-tirthaya gatithI bacAve che ane . TheTha navaraiveyaka sudhI pahoMcADe che. paraMtu temAM je aTakyA to mokSa prApti nahi thAya. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 963 rahasya jANavA sau prathama dravyAnuyogamAM chae dravyanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che, jenA dvArA AtmasvarUpano yathArtha nirNaya thAya che. caraNakaraNAnuyogamAM rAga ghaTADavA ane pariNAma sudhAravA nimittanI pradhAnatAthI kathana che. gaNitAnuyogamAM upayoganI ekAgratA mATenI vicAraNA hoya che ane dharmakathAnuyogamAM dharmakathA dvArA bodha pamADAya che, je bALajIvo mATe upakAraka hoya che. badhA paDakhAthI meLa karIne tattva nirNaya karavo joie. jamaNavAramAM bhalAmaNa karI hoya ke dALa moLI hoyato maracAmIThAnI thALI pheravajo eTale badhA jarUra puratuM maracuM-mIThu lai leze paNa bIjA koinI thALImAM koi pIrasANu ja na hoya tyAM sauthI pahelA maracA-mIThAnI thALI laIne jAya to jamanArA mAla vinA maracuM-mIThu zemAM nAMkhaze ? tyAM to loko rADo nAMkheke bhAI ! pahelA mohanathALa lAvo ! dALa, zAka lAvo. ema AtmA to mAla che. AtmA to sarvadravyamAM sarvopari che. tenA nirNaya vinA-tenA deDha zraddhAna vinA mIThA-maracA sthAnIya vratatapa-japa rUpa thALo pheravyA kare to tenAthI kAMi vItarAga-sarvajJa praNIta dharma na thaI jAya. Atma tattvanA yathArtha nirNaya ane samyag zraddhAna vinA vrata-tapa-japa karavA maMDI jAya e mAla vinAnA ekalA maracA mIThA jevuM che. tethI ja cAra anuyogamAM dravyAnuyoga prathama kramAMke che. dravya che to enA zuddhikaraNano prazna che; te kAraNe dvitIya kramAMkamAM caraNakaraNAnuyogane sthAna ApyuM. dravya ane dravyanA zuddhikaraNanA dAkhalA-udAharaNa ApavA kathAnuyogane trIjA kramAMke mUkyo ane aMte badhAyanuM gaNita che tethI gaNitAnuyogane cothA naMbare mUkyo che. AtmAnA svarUpanuM jJAna karAve ane AtmAnA svarUpanA baLanuM bhAna karAve; te adhyAtma che. AtmAnA baLathI AtmAnuM svarUpa prApta thAya. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 964 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zAstromAM je kramAMkathI tattva pIrasAyuM che te kramAMkanuM paNa AgavuM mahatva ne rahasya che. tattvanA yathArtha nirNaya ane sabhya zraddhAna vinA janma-maraNano aMta kyAre paNa Ave nahi. tIrthakaronA bhavonI gaNatrI paNa samyagadarzana pAmyA pachI ja zAstroe karI che te pahelA nahi. jagata bhale gAMDA kahe, niMdA kare paNa tattvano yathArtha nirNaya karIne ja rahevuM joIe.' AMdhaLAnI gAyanA allA rakhavALa e vAta ahIM dharmamAM cAle tema nathI. A to janma-maraNa TALavAnI vAta che. parama satya vItarAga dharmamAM aMdhazraddhAthI dharma thaI jAya tevuM ahIM popAbAInuM rAjya nathI A to anaMtA tIrthakaroe kahela svarUpa-mArga che, je saMpUrNapaNe vaijJAnika che. e svarUpa-vijJAna che. Atma-vijJAna che. jemAM AMdhaLI zraddhAne koI sthAna nathI tema tattvanA zraddhAnamAM eka aMza jeTalI kacAza paNa calAvI zakAya tema nathI. jJAnIo jAgaraNapUrvakanA AcaraNane adhyAtmanI koTimAM mUke che ane te ja lokottara mArga che. jAgaraNa vinAnuM AcaraNa game teTaluM UMcu hoya to paNa te abhavyanA niraticAra cAritranI jema prazaMsanIya nathI ane bahArathI te AcaraNa lokottara dharmanuM kahevAtuM hoya to paNa tattvathI te laukika ja che. bApa dAdAnA copaDAmAM lakhelI vAta na samajAya to paNa tyAM jIva kahe che ke bApA to hoMziyAra hatA tenI bhUla hoya ja nahi ne te kadI khoTu lakhe nahi. mane nathI samajAtu e mAro doSa che mATe te samajavAno ja prayatna kare paNa nathI samajAtu tema mAnI tene choDI na de; tema tene khoTA paNa na kahe. tema prabhunA vacano zAstronA copaDe lakhAyelA che tene uttama AtmAo khoTA che ema kadI kahe nahi. na AtmaciMtA kare te samyagdaSTi, tana mananI ciMtA kare te mithyAdaSTi. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 965 samajAya to paNa tene sAcA mAnI samajavAno prayatna kare. Atma sanmukha dRSTi rAkhIne temAM ja lIna banIne prabhue vItarAgI pariNAmanI dhArAne TakAvI che ane te dvArA kSaNe kSaNe rAgAdinA bhukkA bolAvyA che. A ja karyuM che. A sivAya AhArane levo ke choDavo e bhagavAne kAMI ja karyuM nathI. svarUpa lInatA vadhatAM aMdarathI AhAranI IcchA-lAgaNI-vikalpa ja na thAya tevI AMtarika sthiti hatI ane tethI te vakhate bahAramAM paNa AhArano saMyoga na thAya tevI bhavitavyatA hatI mATe bahAramAM AhArano saMyoga na banyo tyAre teTalA samaya sudhI prabhue AhArane choDyo ema vyavahArathIvyavahAramAM kahevAyuM. sAdhanA kALamAM svarUpa lInatAnI alpatA thatAM chaThThA guNaThANe prabhune tattvanA vikalpa Ave, karmanI kaThoratA dekhAtA abhigrahAdinA vikalpa paNa Ave paNa prabhu te vikalpanA svAmI thatA na hatA, tene potAnA mAnatA na hatA paNa tenA jJAtA-daSTA hatA mATe tattvathI prabhue tene karyuM ema na kahevAya paNa nimitta-naimittikabhAvathI thayuM kahevAya. jyAre ajJAnI vikalpono kartA bane che. svAmI bane che A - kare che mATe tyAM AgaLa teNe karyuM, ema kahevAya. jJAnIne badhuM thayA kare ane ajJAnI badhuM karyA kare. A hato prabhuno sAdhanA mArga ane te ja mArge yogIrAja AgaLa vadhI rahyA che ane ApaNane paNa te vizuddhamArge AgaLa vadhavAno nirdeza kare che. prabhue AMtara-svabhAvanI sanmukha thaIne atIndriya AnaMdanuM vedana karyuM che. rAgarahita sahaja AtmA taraphanA valaNamAM nirAkuLa zAMti ane vItarAgI AnaMdanA zeraDA pragaTe tenuM nAma dharma che. jema je AtmaciMtA na kare te saMDI hoya to paNa asaMsI jevo ja che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 966 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI attarano moTo DuMgara hoya, ne temAM charo mAratAM sugaMdhano phavAro chUTe, tema bhagavAna AtmA AnaMda kaMda che. nirAkuLa zAMtino DuMgara che, tenI dRSTi karI temAM lInatA thatAM caitanya amRtanA DuMgara samAna AtmAmAMthI zAMtinA phuvArA chUTavA lAgyA tenuM nAma vItarAgI dharma che. Avo vItarAgI gharma AtmAne mokSa ApavA samartha che, anya dharma nahiM. je zubhAzubhabhAve AtmAne zubhAzubhakarmano baMdha paDe, te bhAve AtmAno abaMdha svarUpa- saMvara nirjarA rUpa dharma thAya nahi. AtmajJAnIsapuruSa dvArA tattvano nirNaya kare nahi, potAnI bahirmukhadRSTine AMtaramukha banAve nahi ane dharmanA nAme bAhya pravRttimAM rokAya to tenAthI kAMI bhavanA pherA ghaTe nahi. - sAdhake satata vicAravuM joIe ke huM premakalpatarUne chedI rahyo chuM? ke yoga dhatUrane vAvI rahyo chuM? jo teno javAba hAmAM Ave to samajavuM ke te haju adhyAtmanI koTimAM Avyo nathI. vItarAga sarvajJa praNIta lokottara dharmanI ArAdhanA ajJAnabhAve thAya nahi ane chatAM jIva kare to tenAthI bhavanI paraMparAno aMta Ave nahi. , yogIrAja AnaMdaghanajIe atyaMta nIDara banIne paMcamakALamAM satudharmane oLakhAvyo che ane jIvanamAM pote jIvI batAvyo che. anaMtabhavano cheDo lAvI eka ja bhava bAkI rahe tevI pavitradazA AtmAne viSe pragaTa karI che. temanA jIvanane ane vacanane samajavA matAgraha ane kadAgrahathI dUra rahevuM joIe ane jJAnanI vizALa dRSTinA nyAyathI ati madhyasthapaNe vicAravuM joIe. traNekALamAM je je AtmajJAnI puruSo thayA che temaNe samagra jagatane ekamAtra AtmA ja oLakhAvyo che ane potAnI vizuddhinA baLe yogya AtmAone sanmukha rahela padArtha prati, jevAM bhAva karIe ane jevI daSTi sthApIe, evuM phaLa ApaNane daSTAne maLe che ane nahi ke dazyane. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 967 AtmAnuM ja pradAna karyuM che, te vAta bhUlavA jevI nathI mATe temanI niMdAthI lAkho yojana dUra rahevA jevuM che. mAruM to emAM kazuM nahIM re, Apa vicAro rAja, ma. rAjasabhAmAM besatAM re, kisahI vadhaze lAja.. manarA..6 artha: rAjImati kahe che ke, Ape je A ayogya AcaraNa kareluM che temAM mAruM to kaMI javAnuM nathI paNa he nAtha ! Apa jarA vicAra karo ke, Apa jyAre rAjasabhAmAM aneka lokonI vacce besazo tyAre te vakhate ApanI zobhA kevI vadhaze ? teno jarA vicAra karo ane rathane pAcho pheravo. jo meM kaMIpaNa apakRtya karyuM hoya ane Apa mArI sAtheno prema toDatA ho to temAM Apano koI doSa nathI, paNa huM zuddha chuM, satyapratijJAvALI chuM. vaLI Ape vivAha karI mAruM pANigrahaNa karavAnI pratijJA karI che ane te mATe thaIne ja yAdavonI sAthe jAna laIne Apa atre AvyA cho. tema chatAM Apa toraNathI ratha pheravIne pAchA jAva cho te barAbara nathI. ApanI zobhA rAjasabhAmAM besatAM vadhaze nahi paraMtu pratijJA bhaMga karavA rUpa vAtathI ghaTaze mATe Apa satyapratijJAvALA bano. jema Ape vAgdAna svIkAryuM che tema kanyAdAna paNa svIkAro. rAjasabhAmAM besatAM pUrve Apa hasIne pAtra na bano. catura rAjakuMvaro dvArA Apa upahAsane na pAmo ! vivecanaH premanA gherA vamaLamAM phasAtI rAjamatie upAlaMbha ApavAmAM kAMI bAkI rAkhyuM nathI. A ja vAtane AdhyAtmika dRSTie vAgoLatAM kaMIka navuM je arthaghaTana thaze ke AnaMdaghanajInI prakRti je vItarAgadaSTi e siddhadaSTi che. e syAdvAda daSTi che. racAdvAdaSTi e saMsArIjIvane vItarAgadaSTivaMta banAvavAnuM sAdhana che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 968 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ra rAjImati banIne svayaMnI cetanAmAM laherAI rahI che, te potAnI ja AMtaravyathAne nija-paramAtmA (neminAtha prabhu) AgaLa kahI rahI che ke he nAtha! have Apa pragaTa thAva! pratItimAM Avo! jo prabhu tema nahi thAya to A AnaMdaghana cetanA Apane pAmavA baLavattara thaI rahI che, anAdi anaMtakALathI viraha vyathAne bhogavI rahI che, AkraMda karI rahI che te have bahAranA AkarSaNomAM, zarIrastha IndriyomAM, mana AdinA ajJAnapaNAmAM lapeTAI jaze. mATe he nAtha! Apa jAgRta thAo! aMtarAtmabhAvamAM sthira thAo! aMtaraMgabhAva cetanAne oLakho, bagaDatI bAjIne sudhArI lo. he prabho! Apa to anaMta jJAnadhAraka cidAnaMda kaMda cho ! zuM A jaDa maDadA sAthe tamane sagAI zobhe che? e maDadA sAthe bhAIbaMdhI karIne anaMtakALathI tame rakhaDyA ane duHkhI thayA, have eno saMga choDo ne tamArI prabhutA saMbhAro ! A zarIra jaDa-maDaduM, aDhImaNa mAMsano loco tene huM kahetAM tamane zarama kema nathI AvatI ? have zarIra dhAraNa nathI karavA, cetI jAva! tame cetana cho! jaDa nathI. tamArAmAM rAga-dveSa nathI. rAga-dveSa-krodha vagere to thaI thaIne marI gayA chatAM tame to jIvatA rahyA cho! to tamArA jIvaMta bhAvane-cetana bhAvane dekho-anubhavo, bagaDatI bAjIne sudhArI lo! he nAtha ! jo Apa ApanuM svarUpa nahi oLakho ane temAM sthiratA nahi pAmo to A saMsAra codarAjalokamaya sabhAvALo che; temAM jaDa cetana dravyo ThAMsIThAMsIne bharelA che. temAM paNa jIva dravyanI mukhyatA che. jo Apa ApamAM nahi raho to pudgala dravyanA saMyoge paradravya sAthe ekatva ane mamatva karatA Apane mithyAtvanA baMdha-pariNAmathI baMdhAvu paDaze. pachI A caudarAjalokamaya sabhAmAM besavA mATe Apane kayuM sthAna 311 tA. vyavahAramAM kSetra ane kALa abheda che. nizcayamAM svadravya ane svakSetra abheda che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 969 maLaze? zuM naraka, tiryaMca jevI mAThI gatio ke ekendriyAdi jevA halakA sthAnomAM Apane besavuM phAvaze ? Apa tyAM prasannatA pUrvaka rahI zakazo ? tevA sthAnomAM rahevAthI ApanI zobhA vadhaze ? codarAjalokamaya sabhAmAM besatA bIjA jIvo Apane kaI najare joze? zuM Apa teonI najaramAM karmasattAnA aparAdhI, gunhegAra ane kedI tarIke dekhAva temAM tamArI ane mArI zobhA kharI ? AMtarabhAvane pAmelI cetanA, potAnA svAmI caitanyaprabhune vinavI rahI che ke he nAthaeN ! Apa ApanuM svarUpa bhUlI jAva cho mATe teno daMDa bhogavavo paDe che. svasamayamAM sthira thavuM e caudarAjalokamaya sabhAnA agrasthAne birAjavA jevuM che jyAre para-samayamAM rAcavuM e narakatiryaMcamaya gatimAM rakhaDavA jevuM che. jJAnasvarUpI Apa cho ! Apa jyAre sva-paranuM bhedajJAna karIne parathI vibhakta thaI svanI sAthe ekatvarUpe pariNamo cho tyAre Apa pote ja svasamaya cho ane jyAre Apa ApanA jJAna svarUpane bhUlIne, parane jANatA para-padArtha sAthe ke tenA yoge nipajaMtA rAgAdi sAthe ekatvarUpe pariNamo cho tyAre Apa pote ja te vakhate para-samaya cho! para-samayamAM vikhavAda che, kaleza che, azuddhatA che, duHkha, duHkha ne du:kha che. mATe he nAtha ! tame jJAna ane rAganuM bhedajJAna karIne rAga vagaranA zuddha, samyag jJAna-darzana-cAritrarUpa mokSamArgamAM ApanA AtmAne daDhapaNe pariNamAvo ! anaMtAnaMta tIrthaMkaro A ja upAyathI mokSa pAmyA che ane tamAre mATe paNa A ja mokSano upAya che. mokSamArga zuddha dravyamAM ja samAya che, rAgano koI aMza temAM bhaLato nathI. samyag jJAna-darzana-cAritrarUpa AMzika zuddhabhAve pariNamelo AtmA pote ja mokSanuM kAraNa che ane pUrNa-dazAmAM te pote ja mokSarUpa che. AvA je vartamAnakALa bhUta-bhAvi sApekSa che te anitya che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 970 970 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI , nija paramatattvane jANIne tenI ja aMtarmukha zraddhA karo, temAM ja upayogane TharavA do to tamane paramasukha thaze. rAjasabhAmAM besatAM re.... kisahI vadhaze lAja... sabhA eTale prayojanathI-hetuthI lokonuM eka sthAnamAM ekaMThA thavuM. temAM paNa samasyA hoya, teno ukela lAvavAno hoya tyAre khAsa sabhA bharAtI hoya che. pachI te sabhA kauTumbika hoya, sAmAjika hoya, prAMtika hoya, dezika hoya ke vaizvika hoya, te sarvenuM lakSa samasyAno ukela lAvavAnuM, vastuno nirNaya karavAnuM, vagere hoya che. te sabhAmAM lokone maLavA mATe jaIe tyAre AbarUne khAsa sAcavavI paDe che eTale ke potAnI prAmANikatAne-sajjanatAne koI buTTo (DAMgha) na lAge tenuM khAsa dhyAna rAkhavuM paDatuM hoya che. je vyaktie kAMI paNa khoTuM kAma karyuM hoya ane pachI tene sabhAmAM AvavAnuM thAya tyAre tene nIcuM jovuM paDe che. te UMcI AMkhe koInI sAme joI zakato nathI. nahi to lokonA mATe te upahAsanA sthAnabhUta bane che. prAcInakALamAM baLavAna rAjAne tyAM sabhA bharAya tyAre tenI sabhAmAM khaMDiyA rAjAo, sAmaMta rAjAone AvavuM paDatuM hatuM, tenAthI sabhA zobhatI hatI, temAM nirmIta kAryone-prayojanone hala karavAnA rahetA hatA. vartamAnakALe paNa prAMtanA prazno hala karavA vidhAnasabhA, dezanA prazno hala karavA lokasabhA temaja vizvanA praznone hala karavA UNii nuM Ayojana thayeluM che. te dareka sabhAmAM jeo aniMdanIya kArya karI jIvatA hoya che teo zobhAne pAme che-agrasthAne birAje che. gAma, samAja, deza, vizvanA loko tene bahumAnanI najare juve che. je vartamAnakALa bhUta-bhAvi nirapekSa che te nitya . Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 971 tema he nAtha ! caudarAjalokamaya sabhAnA Apane sarvocca zikharAnvita sthAne birAjavuM hoya to Apane baMdha-pariNAmamAMthI nIkaLIne abaMdha-pariNAmarUpa mokSamArgamAM AvavuM joIe. kAraNake SadbhavyAtmaka A vizvamAM jIva dravya sarvopari che ane navatattvAtmaka vizvamAM chelluM mokSatattva e ja zreSTha che, temAM besavuM e ja ApanI zobhA che. 'AtmA che ane AtmA nitya che'; e sthApana che arthAt siddhAMta che. emAM sthApita thavA mATe AtmAnA kartApaNAnuM ane bhoktApaNAnuM utthApana-ucchedana karavAnuM che ane mokSane pAmavAnA upAya mATe mokSanA mArge prasthAna karavAnuM che, arthAt prayANa karavAnuM che. caudarAjalokamaya A vizva svabhAvathI ja bahu karmayogya pudgalothI ThAMsIThAsIne bharelo che. temAM paNa cAragatimaya A vizvamAM coryAzI lAkha jIvAyonimAM rahelA jIvo potAnA karmanA vipAkane bhogavI rahyA che. eka kSaNamAtra paNa teo sukha-zAMti-samAdhi anubhavI zakatA nathI. rAgAdibhAvothI teo potAnI zuddha cetanAno ghAta anaMtakALathI karatA AvyA che. ane karI rahyA che temAMthI he nAtha ! chuTakAro pAmavo e ja ApanuM ekamAtra kartavya che. AtmA to caitanyamUrti che, akhaMDa paramAnaMda vilAsI che. tene na oLakhatA, vartamAna avasthAmAM je zubhAzubhabhAvo thAya che tene ajJAnI jIvo potAnuM svarUpa mAnI le che ane tethI teo potAnI zuddha cetanAno ghAta karI rahyA che ane A ja saMsAramAM rakhaDavAnuM mULiyuM che. A ja mithyAtva che ane A ja mahAbaMdha che. zrImad AnaMdaghanajI mahArAjA rAjImatinA svAMgamAM uparokta kaDI uccAre che tyAre 'rAjasabhA' ne caudarAjaloka sAthenA sAMketika arthamAM bhUtakALa dRSTAMtarUpa che. bhaviSyakALa lakSyarUpa che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 972 972 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI , vistAra karavA dvArA potAnI hRdaya vyathAne vyakta karatA kahe che ke he nAtha ! mAruM astitva haju codarAjalokamAM koIka eka khUNAmAM dhabakI rahyuM che, kevalajJAna paryAya pragaTa thaI nathI, kSapakazreNI haju maMDAI nathI ane mane prabhupadane pAmavAnI tAlAvelI ghaNI che. tethI he prabho! have Apa pratItimAM Avo ! vyaktatAmAM Avo ! jethI mArA yogakSemane huM karI zakuM! bahirAtmabhAvamAM mArI ekarAgatA thAya nahi, jethI baMdha pariNAmano mAre bhogavaTo karavo paDe nahi. tethI he prabho ! caitanyamUrti evA mArI zobhA jaLavAze. "kisAhI vadhaze lAja kaDI dvArA vastu svabhAvane ja aNasArela che. jaDa-pudgalanA pariNamana anAdikALathI svaMtatrapaNe potAnA tattvamAM thaI rahyA che. temanI sattA bhinna che te anya dravyamAM sparzanA pAmatuM. nathI. tevI ja rIte caitanyatattva paNa potAnAmAM ja svataMtra rIte pariNamana karyA ja kare che. te anya dravya rUpe kadApi pariNamatuM nathI. A ja vastusvabhAva che tethI "kisaDI vadhaze lAja' ne avakAza ja raheto nathI. paraMtu jIva potAno svabhAva cUkIne jyAre paradravya sAthe ekatA kare che tyAre vikArI bhAvothI paryAyamAM potAnA zuddha caitanyasvarUpano ghAta thAya che ane tyAre baMdha-pariNAmathI AvaraNa ubhu thAya che ane te ja lAjarUpa gaNAya che. udayamAM jeTalA rAgAdi pariNAma teTalI AtmAnI azuddhi ane jeTalI vItarAga pariNati teTalI zuddhi. upayoga svamAM tanmaya thaIne rahe teTalI zuddhi ane upayoga bahAramAM ekatra kare to azuddhi. ajJAnIne haMmezA ekatva hovAnA kAraNe udayane te potAno mAne che. udaya e AtmAnA zuddhasvarUpathI bhinna che tevuM tene lAgatuM nathI. game layopazamabhAvanA AnaMdane nizAnI mAnajo paNa lakSya nahi mAnazo.' kSayopazamabhAvamAM AgaLa vadhazo to kSAyikabhAva prApta karazo. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 973 tevA zubha ke azubha vikalpo Ave paNa jo tenI sAthe ekatva kare to tyAM azuddhatA AvI jAya ane savikalpa dazAmAM paNa jo ekatva na kare to zuddha ja rahe. bhedajJAna vinAnI zAMti-sthiratA game teTalA sArI hoya to paNa te vAstavamAM sArI nathI. yathArtha pariNamana na Ave tyAM sudhI vastu na maLe. jeTalA aMzamAM zAMti-zuddhatA anubhavAya che, temAM ekatva nathI karavAnuM paNa tene udayadhArAthI (karmadhArAthI) judA pADatA javAnuM che. zabda dvArA te judI pADI zakAtI nathI paNa bhItaramAM zAnathI judI karI zakAya che. jJAnathI judI karAya to ja anubhavamAM judI anubhavI zakAya. ekavAra udayadhArA ane zuddhatA, e beno bheda paDI jAya to kAma thaI jAya tema che. pachI upayoga, udayadhArAthI chuTo paDIne te zuddhatAne vadhune vadhu potAnAmAM samAve, upayoga vadhu ne vadhu tenI sAthe joDAya. upayoganuM phokasa vadhune vadhu te pragaTa thayela, vItarAga pariNatinA aMza upara nAMkhIne tene udayadhArAthI chuTo pADyA kare. Ama karavAthI vItarAga pariNatinuM pariNamana vadhune vadhu jora pakaDatuM jAya che ane udaya dhArAthI te vItarAga pariNati chuTI paDatI jAya che ane A ja atyaMtara mokSamArga che. potAnuM zuddhasvarUpa je aMzathI pragaTa thayuM che tene vAraMvAra upayogamAM laIne - tenuM vAraMvAra dhyAna karIne udayadhArAthI satata chuTA pADatA rahevAnuM che. A prayatna satata jArI rAkhavAno che. A vastu rAga-dveSa vinAnI che. mArA-tArA vinAnI che. bhedajJAna thayA pachI upayoga potAnI sAthe rahe te sAcI zAMti kahevAya. svasaMvedana kahevAya. te pahelAnI zAMti ke saMvedana e potAnuM nathI. AtmAmAM je zuddhAMza pragaTyo che, tene kSaNe kSaNe chuTo pADIne temAM upayogane sthira bahirAtmA asAdhaka che. aMtarAtmA sAdhaka che. paramAtmA siddha che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 974 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI karatA javAnuM che. bArIkAIthI kSaNe kSaNe bhedajJAna vadhAratA javAnuM che ane tene mATe upayogane sUkSma ane tIkSNa banAvatA javAnuM che, te mATe ekAgratA khUba jarUrI che paNa moTAbhAganA sAdhako A ekAgratAthI AvatI zAMti-sthiratA vageremAM aTakI jAya che paNa upayogane bhItaramAM laI jaI zuddhAMzane temAM pakaDI udayadhArAthI chuTA paDatA nathI mATe tattvathI mokSamArga sAdhI zakatA nathI. ekabAju karmadhArA (udayadhArA) che to bIjI bAju jJAnadhArA che upayoga bemAMthI ekane ja pakaDe che. jo te upayoga jJAnadhArAne pakaDIne bhItaramAM cAlyo gayo to te zuddha-upayoga kahevAya che ane jo te upayoga karmadhArAne pakaDe che to te azuddha upayoga kahevAya che. pachI te azuddha-upayoga zubha paNa hoI zake che te vAta judI che. | game tevA UMcA zubhabhAvo Ave, game tevI zAMti-samAdhi anubhavAya paNa jo temAM ekatva na kare to ja te zuddha kahevAya. te mATe upayogane trikALI, dhruva, zuddha-Atmadravya upara ja rAkhavo paDe. to ja etvamAMthI chuTI zakAya. sAdhaka avasthAmAM paNa siddha avasthA jevI ja potAnI avasthAne pakaDavAnI che. game tenI sAthe upayoga joDAya paNa AtmAne khyAla rahe ke zuddhatA ane azuddhatA banne tattvo, sAthe rahelA che; to udaya sAthe upayoga kheMcAya kharo paNa ekatva na kare, to A ja moTI jIta che. ane upara kahela ekatva e lAja che-AtmA mATe zaramajanaka che ane tenAthI ja potAnA AtmAne bacAvavAno che. e vAta yogIrAja AnaMdaghanajI "kisatI vadhaze lAja kaDI dvArA aNasArI rahyA che. ajJAnanA kAraNe dharmanA nAme zubhabhAva-zubhakriyA karavA chatAM prabhAvathI indriyajanita sukha maLe. prasAdIthI AtmAnubhUti thAya. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 975 upayogamAM tenI sAthe ekatva karI ApaNo AtmA anaMtakALathI bhave bhave mokSamArga cUkato Avyo che. mokSamArga hArI rahyo che. tenAthI bacavA zrImad AnaMdaghanajIno anurodha che. sau koi AtmAo yogIrAjanA hRdayamAM rahelA A adhyAtmane sparzI potAno bhava sudhArI, bagaDelI bAjIne sudhArI le, te mATe thaIne, amArA dvArA yogIrAjanA hRdayagata gaMbhIra bhAvone kholavAno A eka namra prayAsa che. prema kare jagajana sahu re, niravAhe te ora, ma. prIta karIne chAMDI diyere, tehazuM na cAle jora.. manarA..7 gharma eTale guNa-paryAya- dharmI eTale dravya. artha : samasta lokamAM rahelA manuSyAdi jIvo, prema saMbaMdhanerAganA saMbaMdhane bAMdhe che. prema bhAvathI otaprota kare che. temAM evA thoDAka ja loko haze ke je saMbaMdhane bAMdhyA pachI lAMbA samaya sudhI teno nirvAha kare che. prItithI baMdhAyelAM ekamekamAM taraboLa thayelAM, atUTa .spaMdanothI laya pAmelAM te saMbaMdhone jyAre te choDI de che to zuM tyAre te kAma bahAdurInuM kahevAya? tenA upara kayuM jora cAlI zake ? tamArA pratye ananya bhAvavALI, zuddha ziyaLane sAcavanArI, bhavAMtarothI te prItinA tArane jeNe tUTavA dIdhA nathI, tamArAmAM ja anurakta thayela cuMdaDIne jeNe oDhela che, caDhaze to tamArA nAmanI ja pIThI caDaze anya koinI nahi evI, mArAmAM tamane zuM ochuM jaNAyuM ke Apa mArA pratyenI prItinA tArane tarachoDI daIne saMnyAsanA mArge saMcarI gayA? Ape tArA-maitraka to nahi paNa hastamilana-pANigrahaNa paNa karyuM nahi. he nAtha! Ape mArAmAM evI te kaI ayogyatA joI ke muktine pAmavA Apa giranAra saMcarI gayA ! pAchuM vaLIne jotA paNa nathI! bhavAMtarothI lAgalagATa eka sarakhI cAlI AvatI prItane zuM AvI rIte tarachoDAya? Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 976 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI Ama rAjImati premavirahathI ghelI banelI potAnI aMtaranI vedanAne gADha-pragADha-atigADha banAvatI eka pachI eka AlApane utkaTa rIte ThAlavI rahI che. vivecanaH sUkSma rIte vicAratAM kaMIka judI ja anuprekSA tarapha A kaDIno bhAva laI jAya che. jagatanA loko vividha prakAranI prakRti dharAvatA hovAthI teono prema arthAt rAga paNa vividhatAthI bharelo hoya che. bAhyAtmAo tadbhava purato ekAMta prema karatA hoya che. teomAM Atmaprema ke paramAtmapremano saMbhava hoto nathI. adhyAtmanA vikAsakramamAM je caudaguNasthAnako batAvavAmAM AvyA che, temAMnA pahelAM cha guNasthAnakomAM rahelA jIvonA prema-yogano abhyAsa karIe to taratamatAe teono prema-rAga uttarottara vizuddhatAmAM pagaraNa mAMDe che. tenI prApti abhyAsanA yogathI thAya che. guru upadeza ane guvajJAne dhAraNa karatAM vizuddhinA mArge prema vikasato jAya che. temAM paNa te premano nirvAha karavo-jALavavo, sthira rAkhavo te koI virala vyaktine prApta thAya che. jIvano premarAga mithyAtva avasthAmAM svArthamizrita ane kAmyabhAvavALo hoya che. kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAganI cAhanA vALo prema, doSono saMga hote chate thAya che. jema loka vyavahAramAM vyApArI anya vyApArI sAthe, strI-puruSa sAthe, zeTha-nokara sAthe, kAmIjano kAminI strIo sAthe, rAjAo anya rAjAo sAthe, eka dezanI prajA anya dezanI prajA sAthe paraspara maitrI saMbaMdha bAMdhe che; te potAnA sAMsArika pralobhano ane svArthane siddha karavAnA hetuthI hoya che. temAM koI upakAranI ke sAmI vyaktinA hitanI bhAvanA hotI nathI; tethI te prema lAlacavALo, kAmya bhAvavALo nAma-rUpAdi sudhI ja pUNaladravyanA eka eka guNanA bhedo anaMta che. jyAre AtmadravyanI eka eka guNanI zakti anaMta che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 977 sImIta hoya che. temAM nizcaye kAmyabuddhi hoya che. jagatanA sarvaprANIo prAyaH karIne kAmyatA eTale bhoganA sAdhanonI prApti mATe ja Avo prema kare che. viSayomAM raktatA, iSTatA, svapaNAnI pratiSThA, e kAmyatA che. Avo kAmyabuddhivALo prema, te svArthabuddhivALo-phaLanI AkAMkSAvALo prema che. jo te na sacavAya to vairabhAvonI vRddhirUpa dveSabhAvano janaka bane che. Avo svArthayukta prema, jIvo potAnA ajJAna ane mithyAtvanA kAraNe kare che, jenA phaLamAM potAnA svArthane-doSone poSe che. strI-puruSano viSayAbhilASI prema hoya che, to mAtA-pitAno saMtAno pratyeno prema sevAnA phaLanI AzAvALo hoya che. rAjA ane prajAno prema rakSaNanI apekSAvALo hoya che. vyApArIvyApArI vacceno prema arthanI lAlasAthI hoya che, jemAM iSTanI siddhi na thAya to te prema vairamAM pariName che. Avo prema tAmasa prakRti yukta gaNAya ane te hiMsAdimAM pariName. AvA jIvone dharmapariNAmamAM buddhi thatI nathI ane thAya to cAhanA vagaranI hoya che. dvitIya sAsvAdana guNasthAnakano kALa bahu alpa eTale vadhumAM vadhu cha AvalikAno hoya che. tyAM samyaktvathI patana pAmatA AvavApaNuM hoya che. ahiMyA kAMika upara uThavApaNuM hatuM paNa hAla to patana pariNAma ja che eTale tyAMthI nIce utarIne pAchA pahelA guNasthAnake AvavApaNuM hoya che. A avasthAe azuddha aMza hovA chatAM sAdhu saMgati, guNAnurAga, vaMdana, pujana, satkAra, sanmAna, upadezazravaNa vagere tyAM hoya che. dehathI bhinna pote AtmA che ane pote dehamAM rahelo che evo khyAla hoya che. jJAnAvaraNano kSayopazama, viveka, gurunI upAsanA, adhyAtmabhAvanA, tattvabodha, vagere hoya che. rAjasaprakRti chUTatAM dRSTimAM dRSTA samAI jAya; e che 'appANaM vosirAmI'no sAyo artha. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 978 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sAtvikavRtti keLavAya che. sAthosAtha potAnA aMgata svArthonuM dhyAna, tene nukasAna na thAya teno khyAla paNa hoya che. paramArthano dekhAva, vyavahAra aucitya, mArgAnusArI guNo pratino prema, jIvo pratye dayA, dInaanAthanuM bharaNapoSaNa, nyAya saMpanna vaibhava vagere guNo paNa ahiMyA jovA maLe che. trIjA mizraguNaThANe mizrabhAvarUpa prema hoya che. A guNaThANAno kALa paNa alpa eTale aMtarmuhUrtano hoya che. AtmA prati prema hoya che to paNa pudgala bhoga upara kaMika vadhAre pakSapAta rahe che, dharma pratye prema alpa hoya che. aMtaraMga cittanI prasannatAyukta snehasaMbaMdha keLave che. darzana, vaMdana temaja dharmAnuSThAna karatA citta AlhAdatAne pAme che, 'dharma pratyeno prema bIjarUpe vikasita thato jAya che. zuddha-azuddha evA mizrabhAvayukta dareka pravRtti hoya che. bhoganI icchA kharI paNa jaDa vastuno bhoga paNa hoya che. mokSamArgI banavAnI icchA hovA chatAM Atmasukha mATe viSayasukha mizrita prema hoya che. viSayomAM mukhyatA rahe che. prathamanI be bhUmikA karatA kAMika vadhAre vizuddhatA hoya che. pAramArthika saMbaMdhavALo prema to haju vikasita thayo ja nathI hoto. aMgata bhautika svArthanI mukhyatA hovAthI AtmalAbhathI vaMcitatA hoya che. AtmatattvanI prApti e satyaprema, niHsvArtha prema, nirvyAja prema vinA saMbhavita nathI. have guNasthAnakanI cothIbhUmikAmAM bhedajJAnanA baLe AtmAnubhUti hoya che. eka atarmuhUrta mATe upazama samyakatvanA kAlamAM AtmatattvanI vizuddhabhAve sparzanA hoya che. ahiMyA svArthayoga nahi paNa premayoga hoya che. satyaprema hoya che. aviratino udaya hovAnA kAraNe anubhUtimAM TakavApaNuM nathI hotuM paNa tyAMthI bahAra nIkaLavApaNuM hoya che. chatAM tyAMya bhaya ja na hovo te zAMtatA che. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI neminAthajI , 970 anubhavela tattvanu jabarajasta AkarSaNa, ruci ane smRti hoya che, tethI jema aMdarathI TharavApaNuM nathI hotuM kAraNake aviratino udaya che, tema bahAra paNa TharavApaNuM nathI hotuM kAraNake samyakatvanI sparzanA che. AtmatattvanI jhAMkhI hoya che. ahiMyA jJAnadhArA ane karmadhArA be judI anubhavAya che. vItarAga pariNatino aMza pragaTI cUkelo che eTale tenuM ja AkarSaNa rahe che. saMsAranA kAryo rasa rahita karAya che. dharmanA kAryomAM utsAha-AnaMda-ruci-bahumAna-Adara hoya che. jIvo pratye maitrI-premavAtsalya ubharAya che. ahiMyA have koI aparAdhI lAgatuM nathI. jIva mAtra nirdoSa dekhAya che. premayoga ane tattvabodhanI mukhyatA hoya che. - pAMcamI bhUmikAmAM cAritranI dezathI sparzanA hoya che. dharmapravRttinI mukhyatA hoya che. nivRttirUpa cAritra gauNabhAve hoya che. premayogI banelA AtmAo udayakarmane samabhAve vece che temaja yamadinuM pAlana paNa samabhAve hoya che. zAstra anusAre nyAya-nIti-sadAcAranuM vyavahAramAM 'pAlana hoya che. deva-guru-sAdharmika baMdhuonI sevA hoya che. satya-premano - udaya hoya che. zuddhatA yukta sthirabuddhi pragaTe che. aNuvratAdinuM pAlana tathA tapadharmanuM sevana hoya che. kaSAyano tyAga hoya che temaja cAritra svIkAravAnA manoratha hoya che. . chaThThIbhUmikAmAM zuddhi karatA karatA AgaLa vadhela hovAthI AraMbhasamAraMbhamaya pApapravRttiono tyAga, viSayavAsanA-parigrahavRtti, lokeSaNA vagereno kSaya thayo hovAthI abhedabhAve prema pragaTa thAya che. saMkalpavikalpanI atyaMta alpatAvALuM, kaSAya vinAnuM, svarUpamAM ramaNatAvALuM jagatathI sarvathA nirlepa jIvana hoya che. zarIranI spRhAthI paNa temanuM mana sarvathA virAma pAmeluM hoya che. sva ane parano yarthAthabodha hovAthI zeyane jANIne zeyane yoMTe te bahirAtmA. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 980 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AtmAmAM ramaNatA hoya che. sarvavirati e bInazaratI zaraNAgatabhAva che. jyAre dezavirati e zaratI zaraNAgatabhAva che. atre prastuta "prema kare jagajana sahu re, nirvA to ora'mAM yogIrAja dunyavI premanI vAta karatA nathI paNa AtmA pratino prema dinapratidina kema vadhato jAya tenI vAta kare che ane te mATe ekathI cha bhUmikAmAM premanuM svarUpa kevuM hoya che, te batAve che ane ema kahevA mAMge che ke svArtha lAlasAvALo, kAmyabhAvavALo prema ke je moha ane ajJAnanA gharano che te dUra karavA jevo che ane cothI-pAMcamI-chaThThI bhUmikAmAM uttarottara vizuddhine AliMgato nisvArtha, nirvAja, nirmaLa prema je AtmAnA gharano che ane mokSa tarapha laI janAra che, tevo prema karavA jevo che. AvA premane je AtmAo pragaTAve che ane pachI niravAhe che, tevA jIvo ora arthAt viralA hoya che. vizuddha prema tarapha pagaraNa mAMDavA ane teno ja lakSyavedha karavo te virala AtmAnuM kartavya che. "nirvAhe te ora' e kaDIno A rahasyArtha che. chaThThI bhUmikAmAM rahelA jIvo AtmA upara karelA premane sArI rIte nibhAve che. bAkInI bhUmikAmAM jIvo AtmA taraphano prema kare che paNa tyAM pAchA pharavAnI saMbhAvanA che. nirvAha to e che ke eka vakhata deva-guru-dharmanI prApti thayA pachI temanA upadezAdimAM otaprota thaine dharmane AtmasAt karavo ane parama zuddhatAne varavuM. A ja lakSyavedha che-A ja nirvAha che. AvA dharmathI saMvara ane nirjarA tattvanI prApti thAya ane mokSa sAdhI zakAya. "prIta karIne choDI de re, te zuM na cAle jora' adhyAtmanA mArgamAM uttarottara vizuddhinI kakSAne oLaMgI javAnI che. aMte AtmAnI paramavizuddhatAne prApta karavAnI che. je pariNAma zeyane jANIne jJAnamAM samAya te aMtarAtmA. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 9 981 paryAyamAM pragaTI rahyA che, temAM jIvAtmAno puruSArtha rahelo che. sva prati upayogane DhALatA rAga dhIme dhIme badalAto jAya che, ghaTato jAya che vizuddhatAne sparzato jAya che. rAga vItarAgatAmAM pariName te pahelA pratyeka kakSAothI AtmAne AgaLa vadhAravAno che. zuddha prema prati samaye AtmAmAMthI aMkurita thAya che. yogIrAja kahe che ke eka vakhata AtmA pratye vizuddha prema pragaTAvyo hoya, uttarottara te vRddhi pAmato hoya chatAM je jIvo AvI sva sAthenI prItine choDI de che ane dunyavI prema-rAgamAM phasAI jAya che, tevA jIvo ajJAna-mithyAtvAdithI yukta che. tevA jIvo prati ApaNuM zuM jora cAlI zake ? ApaNe zuM karI zakIe ? AtmAno nirmaLa prema samyagadarzanAdithI yukta che, jemAM jIve svayaMnI AMtaralabdhine varavAnuM hoya che. dunyavI prIti Akhare saMsAra samudramAM DubADI denAra che. Ama yogIrAja pote rAjImatinA svAMgamAM rahI potAnuM AMtara maMthana-hRdaya valoNuM karI rahyA che ane e vAta tarapha aMgulinirdeza karI rahyA che ke ApaNe saue svayaMnA tattvamAM vilIna thaI javAnuM che-svamAM ogaLI javAnuM che-paramAM eka kSaNa paNa rAcavAnuM nathI. eka vakhata hAthamAM Avela A manuSyabhava, temAM paramAtmaprema pragaTa thayA pachI jarApaNa pramAdamAM na rahevuM-gAphela na thavuM. upara caDhyA pachI upara ja caDhatA rahevuM paNa nIce na utaravuM. Ama stavananI A kaDImAM pramAdI banelI cetananI cetanAne DhaMDhoLI DhaMDhoLIne jagADavAnI vAta teozrI karI rahyA che. ' upazamazreNI sudhI caDhelA ane TheTha agiyAramA guNasthAnakanI vItarAgatAno AsvAda pAmelA evA anaMtA caudapUrvIo tyAMthI pAchA pharI pramAdI banI Aje nigodamAM rUle che; temaja zreNikAdinI jema kSAyika samakita ane jinanAmakarmanI nikAcanA karavA chatAM pUrvabaddha - narakAyuSyane kAraNe pahelI-bIjI ane trIjI nArakImAM rahelA tIrthakaranA zeya jenA jJAnamAM jaNAya che, te paramAtmA. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 982 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AtmAo ke jeo narakamAMthI nIkaLI manuSyamAM AvI tIrthaMkara thavAnA che, tevA AtmAo paNa Aje asaMkhyAtA narakamAM che. A lokasthiti che, jeno ApaNe svIkAra karavo ja rahyo. paraMtu A jANIne ApaNe prabhupremane uttarottara vadhAratA javuM ane aMte vItarAga-sarvajJa banavA tarapha apramattapaNe prayANa karavuM. jo manamAM ehavuM hatuM re, nisapati karata na jANa, ma. nisapati karIne chAMDatAM re, mANasa have nukasAna.. manarA..8 artha : jo kadi manamAM pahelethI pravrujita (dIkSita) thavAnuM hatuM to nisapati eTale sagAI-saMbaMdha nahotA karavA joitA. he jANa! he samajavAna! zuM Apa nathI samajatA ke sagAI saMbaMdha karIne choDI detAM strI-mANasa herAna thAya che ane vakhate marI paNa jAya che. vivecana : pravajyA grahaNa karIne jo giranAra tarapha ja vicaravuM hatuM, to pachI Ape A bAbate amArA kuTuMbIjano sAthe saMbaMdha bAMdhavAnI vAta ja cheDavAnI jarUra nahotI. vivAha arthe jyAre Apa atre padhAryA tyAre A vAta lokamAM prasarI cUkI hatI ke rAjImati nemikumAranI thai cUkI che. have jyAre Apa rathavALIne pAchA jAva cho tyAre lokamAnasamAM saheje zaMkA-kuzaMkA mArA mATe thAya. loko aneka rIte vicAra kare. satI strI bIjo pati IcchavA karatAM, bIjuM zarIra IcchavuM kabula kare te jagajAhera che. kyAreka koika strI bIjo pati Icche to paNa A strIne tenA pUrvapatie zA mATe chAMDI haze? temAM zuM doSa haze? zuM te viSakanyA haze ? evI zaMkAo bIjAne thAya tevuM che. Ama karavAthI ApanI dayAno nAza thAya che. Ama karavA dvArA Ape amArA kuTuMbIjanone moTuM nukasAna pahoMcADyuM che. ApaNA AnaMdanI vikRti sukha che ane sukhane AnaMda mAnavAnI sajA duHkha che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 983 je 63 - "nisapati karata na jANa' - meM eka vakhata manathI Apane nisapati-nijapati tarIke svIkArI lIdhA che. have huM anya koIne paNa pati tarIke svIkArIza nahi kemake satI strI nijanA mAnelA bharathAra sAthe ja prema kare che. ekavAra Apane nijapati tarIke mAnI cUkelI jagatamAM nemIzvaranAthanI kahevAI cUkI chuM, tethI have huM mana-vacanakAyAthI anya koIne icchatI ja nathI. to have Apa mane choDI devAnI vAta karo to mane ane mArA kuTuMbIone keTaluM nukasAna pahoMce ? teno khyAla karavo jarUrI che. Ama punaH punaH rAjImati rathane pAchA pheravavAnuM kahI rahela che. " - sUkSmadaSTie vicAratAM A gAthA agAunI gAthAono ja paDagho pADI rahI che. saMkalpa-vikalpamAM raheluM mana aneka jALAo race che, aneka taraMgo-kallolone utpanna kare che. mana e prakRti vibhAga che. e pudgala svabhAvane anusare che. mananuM je pariNamana cAle che, temAM sabhAnatApUrvakanI AtmajAgRti vikaselI nA hoya to temAM satata taraMgokallolo uThyA ja karatA hoya che. rAjImatinA svAMgamAM rahela AnaMdaghanajInI prakRti potAnA nija paramAtmAne (vyavahAre nemiprabhune) kahI rahI che ke anAdianaMta kALathI nija-paramAtmA tarIke to Apa ja cho chatAM bhavAMtaromAM bhaTakatAM Apa bhUlAI gayelA te Aje AtmA ane paramAtmA vaccenI kaDI pakaDAI gaI che. have to Apane pAmavAnI mathAmaNa cAlI rahI che. he nAtha! manuSyapaNu pAmyo, Apa kRpALunI oLakha thaI gaI eTale Apa mArA ghara AMgaNA sudhI AvyA ema kahevAya. have jo Apa mArA aMtaramAM pragaTa na thAva to pachI huM kyAM jAuM ? kone mArA nAtha tarIke svIkAruM? kono hAtha jJAnanI nirmaLatA ane saMpUrNatA e ja mokSa che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 984 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI pakaDuM? ApanA sivAya mAruM bIju che paNa koNa? huM devabhavamAM hato tyAM ApanI apUrva vANI sAMbhaLI hatI, Ape mane kola Apyo hato ke A devabhavamAM tane paramAtma svarUpa maLavu kaThina che paNa manuSyabhavamAM teno yoga thai zakaze. he prabho! Aje te kALa AvI gayo che chatAM Apa mArA aMtaramAM pragaTa thatAM nathI, to have huM kyAM jAuM? kone mArI ApavItI kahuM ? he nAtha ! svarUpathI to huM ane Apa eka ja chIe tethI ja nisapati karata na jANa" dvArA e ja aMgUlinirdeza che. nisa eTale nija ane pati eTale svAmI arthAt Apa pote ja mArA svAmI cho. nisapati' zabdano zleSa karatAM paNa ni eTale nizcaya "sa' eTale samyakatva pa" eTale pramANa arthAt jJAna , ti' eTale tallInatA arthAt cAritra , arthAt naiyika samya darzana-jJAna-cAritrane pAmavuM e ja nisapati' zabdano lakSyArtha che. arthAtu potAnA paramAtma-svarUpane varavuM e ja "nisapati paNuM che. trikALI dhruva dravyamAM tallInatA e ja "nisapatipaNuM che parama-pAriNAmika bhAvathI yukta je dhruvatattva che, je pratyakSa pratibhAsamaya che, tene pAmavuM te ja nisapati zabdano meMdaparyArtha che. "nisapati karata na jANa' - he nAtha ! Apa AvA mArA svAmI hovA chatAM, huM Aje tene jANato hovA chatAM pAmI zakato nathI, e azuddha yetanamAM (saMsArI jIvamAM) ane pUgaladravyamAM rahelAM sAdi-sAnta bhAva vinAzI hovAthI-asat hovAthI, jagatane mithyA kahela che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 985 mArA mATe keTaluM badhuM lajjAspada che. AvA mArA nAthane mAthe karyA pachI jo huM tene mArA hRdayamaMdiramAM na pragaTAvuM to lokamAM mArI lAja zuM raheze? manuSyabhava ane prabhuzAsana maLavA chatAM mArA AMgaNe AvelA he nAtha ! zuM Apa pAchA cAlyA jazo? mArI sAthe ApanuM tArAmaitraka nahi racAya ? pANigrahaNa nahi thAya ? to pachI huM konA AdhAre jIvIza? . he nAtha ! game tema karIne paNa Apa pratItimAM Avo! vyakatatAmAM Avo ! mArI jJAnanI paryAyamAM pUrNapaNe prakAzo! jo Apa tema nahi karo to A bahirAtmabhAvo, prakRtinA tattvo, zarIrastha deha-Indriyomana-buddhi-rAgAdi pariNAmamAM mane tANI jaze. mAro AtmA parAvalaMbI na bane, para-samayamAM-para-tattvamAM ramaNatA na kare, jJAtA-joyapaNAne choDIne kartAbhAvamAM na AvI jAya, teno bhaya mane satata vikalparUpe sAlI rahyo che. pUrvanA bhavomAM paNa nisapati eTale mArA svAmI tarIke Apane je. ArAdhelA che. * satI strI jema eka bharathArane manathI svIkArI le pachI te prANAte paNa tenA sivAya anyane icchatI nathI, tema A mAruM prAkRta-mana paNa strI jevuM ja jANavuM je tamane nisapati tarIke aMgIkAra karyA pachI parasamaya, para-tattvane bhajavA taiyAra ja thatuM nathI. tethI mArA aMtaraMga bhAvo jhUkI jhUkIne Apane prArthI rahyA che ke Apa pratItimAM prakAzo, paryAyamAM jhaLahaLo !! nisapati zabdanA artha-gAMbhIryamAM nija paramAtmArUpe Apa otaprota cho tenuM rahasya mAryuM jaze. jo Apa na prakAzo to upAsanAmAMvivekamAM koNa raheze? lokomAM e jANa thai cUkI che ke A AnaMdaghana hajAro bhavo sudhI je karmabaMgha karelAM che, te be ghaDInI kSapakazreNi nA alpakALamAM khatama karI zakAya che, te apekSAe gharma, karma karatAM baLavAna che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 986 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI prakRtirUpe rahela tyAgI-saMnyAsI-mumukSu AtmA che. paramAtmAnI zodhamAM ahIM-tahIM bhavAMtarothI bhaTakI rahela che. haju sudhI paNa nija-paramAtmAe (neminAtha jinezvare) tenuM pANigrahaNa paNa karyuM nathI eTale ke pAragAmI paNa banAvyo nathI. nija-paramAtmAmAM svasvAmIsaMbaMdhe sthiratA karavI, layatA karavI, zuddhopayogamAM rAcavuM, ekarUpa thavuM, dhruvatAne pAmavI, sakaLa-AvaraNa rahita thavuM, zuddha evA paramapAriNAmikabhAvane varavuM tenuM nAma ja pANigrahaNa che. ekavAra aMgIkAra karyA pachI prANAte paNa na choDe te pANigrahaNa eTale pAragAmI thavuM. svathI svamAM lInatA pAmavI-svamaya banavuM. he nAtha! jo Ama ja mArI upekSA thatI raheze ane mAre bhAMDa bhavAyAnI jema cAragatimAM bhaTakavAnuM ja raheze, to tamane jagatamAM nisapati' tarIke koNa karaze ? Ama eka vakhata nisapati tarIke svIkAryA pachI jo mane choDI dezo to ApanA pratino mAro je upAsyabhAva che, te mAryo jaze. tenA kAraNe mane je nukasAna thaze, teno to Apa vicAra karo ! he nAtha ! uttarottara bhAvavizuddha pragaTyA pachI A kinAre Avelu vahANa DUbI na jAya teno khyAla karo ! mithyAtva guNasthAnakathI mAMDIne saptama guNasthAnaka sudhI nijacaitanya tattvamAM ApaNo saMbaMdha pariNata thayo. bhavAMtarothI sAdhanA karatAM karatAM mAruM mana paramAtma-tattvamAM vilasI javA mATe pokArI rahyuM che ke A virAgI bhAva cetanA jyAre potApaNAmAM vilasI rahI che, AgaLa vadhI rahI che vikasvara thaI rahI che/sva-samayamAM lInatA sAdhI rahI che tyAre "nisapati karIne chAMDatA re mANasa hue nukasAna e paMktine lakSyamAM lo !!! Apa pUrNapaNe prakAzo, pratItimAM Avo, guNa AtmAnA bhAva pramANe baMdha thAya che ane baMdha pramANe udaya thAya che. " dhyAyeti iti lolAyeti ! Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI abhirAma bano to ja 'nisapati' zabdanI sArthakatA thaze. bAkI ApanA taraphathI karAyelI upekSAvRtti to mane para-samaya/para-tattva ane parAvalaMbI banAvI deze. A moTuM nukasAna thavAno saMbhava che. meLaveluM gumAvavA jevuM thaze, kinAre AveluM vahANa DUbI jaze, 'jItI bAjI gayo hArI re' e ukti sArthaka thaze. badhuM ja eLe jaze mATe he mArA manarAvAlA ! he mArA mananA mANIgara ! huM pharIpharIne Apane prArthu chuM ke Apa mArA dIlamAM dIvo karo - svayaMmAM sthiti karo ! premaLa jyoti tAro dAkhavI, muja jIvana paMtha ujALa... A ja vAtane Lead Kindly Light nA bhAvAnuvAda premaLa jyotimAM zizubhAve A Ite kahI che ke (rAga : mAMDa tAla : dAdarA) dUra paDyo nija dhAmathI, huM ne ghera ghora aMdhAra; mArga sUjhe nahi ghora rajanImAM, nija zizune saMbhALa, mAro jIvana paMtha ujALa Dagamagato paga rAkha tuM sthira muja, dUra najara cho na jAya; dUra mArga jovA lobha lagIranA, eka DagaluM basa thAya.. mAre eka DagaluM basa thAya 987 Aja lagI rahyo garvamAM huM, ne mAMgI madada na lagAra; Apa baLe mArga joIne cAlavA, hAma dharI mUDha bALa, have mAMgu tuja AdhAra ..1 ..mAro ..2 AtmA e nizcaya tattvarUpa che ane dRzya jagata e vyavahArarUpa che. ...mAro ..3 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 988 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI bhabhakabharyA tejathI huM lobhAyo, ne bhaya chatAM dharyo garva vItyA varSone lopa smaraNathI, alana thayA je sarva.. mAre Aja thakI navuM parva . ...mAro ..4 tArA prabhAve nibhAvyo mane prabhu, Aja lagI prema bhera; nidhye mane te sthira pagalethI, calavI pahoMcADaze ghera, . dAkhavI premaLa jyotinI sera ...mAro kardamabhUmi kaLaNa bharelI, ne girivara kerI karADa; dhasamasatA jaLa kerA pravAho, sarva vaTAvI kRpALa, mane pahoMcADaze nija dvAra ...mAro rajanI jaze prabhAta UjaLaze, ne smita karaze premALa; divyaguNonA vadana manohara, mAre hRdaya vasyA cirakALa, je meM khoyA hatA kSaNavAra ..mAro 7 - narasiMharAva bhoLAnAtha diveTiyA rAjImati potAnA hRdayanI vyathAne ThAlavI rahyA che. detAM dAna saMvatsarI re, sahu lahe vAMchita poSa, ma. sevaka vaMchita navi lahere, te sevakano doSa. manarA..9 artha he nAtha ! Apa dIkSA aMgIkAra karatA pahelA eka varSa paryata saMvatsarI-dAna arthAt varSIdAna ApanAra cho, temAM sau koI potAnA manovAMchitane meLavaze jyAre, huM to ApanI bhavobhavanI sevikA eTale dAsI chuM chatAM Ape mArA manovAMchitane pUryA nathI; temAM te nAtha ! Apano nahIM paNa mArA karmano ja doSa che. daridranA ghare ratnonI vRSTi na thAya temAM ratnono zuM vAMka hoI zake ? A kevuM che?" praznanA javAbamAM daSTi jagata-nizcaya jagata sAMpaDaze. * Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 989 - 989 . Apa to kalpavRkSa, kAmadhenu ane ciMtAmaNI jevA cho! dIkSA letA pahelA varSIdAna ApavA dvArA jagatanA dravyadAridrane pheDanAra cho! ApanA te dAna dvArA bALa, yuvAna, strI, puruSa, vRddha, glAna, rogI, nirogI, dalita, zrImaMta, tapasvI, saMnyAsI potapotAnA vAMchitane meLavaze jyAre huM ApanI bhavAMtaronI dAsI hovA chatAM Ape mArA manovAMchitane pUryA nathI; temAM he nAtha! Apano koI doSa nathI paraMtu mArA udayamAM AvelA karmono ja doSa che, sevakanI sevAno doSa samaju chuM. A rIte rAjImatijI potAnA hRdayanI vedanAne utkaTa rIte ThAlavI rahyA che. vivecana . detAM dAna saMvatsarI re, sahu lahe vAMchita poSa.. sUkSmadraSTie vicAratAM zrImad AnaMdaghanajI mahArAjAe rAjImatinA svAMgamAM rahIne uccArelA A zabdo koI vizeSa arthanI siddhi tarapha ja laI jAya che. je dvArA artha gAMbhIyartAne pAmI zakAya che. . ahiMyA "detAM" zabda ApavAnA, choDavAnA, tyAganA, vairAgyanA, mUcha utAravAnA, lobha kaSAyane toDavAnA arthamAM sImita thayelo jaNAya - che. dAna detI vakhate denArano-dAna karanArano hAtha upara rahelo hoya che jyAre lenArano hAtha, khobo ke jhoLI nIce tarapha rahela jaNAya che; je grahaNa karavAnA arthamAM, levAnA bhAvamAM, aMgIkAra karavAnA, svIkAra karavAnA Icchita arthanI siddhi karavAnA arthamAM samajI zakAya che. Ama 'detA' zabda tyAga ane grahaNa arthamAM vaparAyela che. anya matamAM, anya darzanamAM athavA to vartamAna kALamAM ke traNe kALamAM saMpradAyamAM je je rIte pote samajelA sImita arthamAM tyAga zabda je samayathI jIva potAnA bahirAtmabhAvane jeto thaze te samayathI jIva aMtarAtmA banaze. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 990 990 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI , vaparAya che tevA arthamAM ahiMyA prastuta tyAga ane grahaNanI vAta nathI. sAmAnyathI bAhyadRSTithI karAtA gharabArane choDavArUpa tyAgane tyAga manAya che ane aNuvrato ke mahAvratono temaja veza parivartananA svIkArane grahaNa manAya che. jaina darzane anekAnta ane syAdvAdanA mAdhyama dvArA je tyAga ane grahaNanI vAta karI che te anya koIe karI ja nathI. jainadarzana paradravya, para-kSetra, para-kALa ane para-bhAvane choDavAnI vAta kare che ane sva-dravya, sva-kSetra, sva-kALa ane svabhAvane svIkAravAnI vAta kare che. e visthApananI sAthe sAthe sthApananI vAta karI sthApana pratinA prasthAnano suspaSTa saraLa-surekha-akhaMDa mokSamArga batADe che. . . AtmA jJAnasvarUpa che, svayane jANe che mATe jJAtA che, tevA daDhajJAnanI vAta ahiMyA kahevI che ane tyAga eTale je pariNAma-phaLakriyA-paryAya Ave temAM mamatva buddhino tyAga tene ahiMyA batAvavo che. huM to trikALI-dhruva-pratyakSa pratibhAsamaya Atmadravya chuM mATe paryAyamAM thatAM pariNAma paNa mArA nahIM evo je sahaja svIkAra, bhItaramAMthI ubharato ane ubharAto vairAgyamaya bhAva te tyAga che. jemAM choDavAnuM nathI, damana nathI, baLAtkAra nathI paraMtu saMskArita bhAva hovAthI saheje chuTI javApaNuM che te tyAga che. A badhA samyagudRSTi AtmAnA svabhAva lakSaNo che. samyakatvanuM grahaNa ane mithyAtvanA tyAganI A vAta che. sva-tattva, sva-samaya, trikALI dhruvadravyamAM sthitivaMta dazA, temAM TharavApaNuM te ja svabhAvanuM grahaNa jANavuM ane para-samaya, paratattva, para-bhAvamAM ramaNatAne choDavI, rAgAdi bhAvothI viramavuMaTakavuM tenuM nAma tyAga samajavo. tattvadaSTithI vicAratAM A ja sAcuM sanyAsIpaNuM-sAdhupaNuM che. gharma tattva ekAMte Atmadravya che. karma tattva ekAMte puNaladravya che. ' Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 991 - 88ii ahiMyA samyajJAnanuM grahaNa che, ajJAnano tyAga che. svamAM sthApana che ane parathI utthApana che. samatAnuM grahaNa che, mamatAno tyAga che. svabhAvanuM grahaNa che, vibhAvano tyAga che. para-padArtha potAnAmAM che, tenuM svataMtra pariNamana samaye samaye cAlu che. jJAna svabhAvI AtmA jyAre potAnA svabhAvamAM rahe che tyAre tene para-padArthanuM-vibhAvabhAvonuM grahaNa ja hotuM nathI kAraNake mamatA pUrvakanA grahaNane ja adhyAtmamAM grahaNa manAyuM che. mamatvabhAva e ja vaLagADa che ane e ja to grahaNa che. jo e na hoya to pachI AtmAne jJAyakabhAvamAM ja rahevApaNuM hoya che. tene satata khyAla hoya che ke para padArthanA lakSe thatAM bhAva mArA nathI tema AtmAnA lakSe thato bheda e paNa mAro nathI. pariNAmamAM mamatA nathI, mArApaNuM nathI. mArApaNuM eka mAtra trikALI dravyamAM che. sva-svAmI saMbaMdha zuddhAtmAmAM che. - pariNAma pratyenA mamatvano tyAga enuM nAma tyAga che kema ke pariNAma pratye grahaNabhAva nathI. A prakAranI jJAnazakti ke vairAgyazakti eka aMtarmuhUrtamAM pragaTe che. tethI tene khyAla Ave che ke koI paNa paryAya pragaTa thAya teno huM svAmI nathI. huM to zuddhAtmAno svAmI chuM, jJAyaka " mAro sva ane huM teno svAmI che. parAzrita ke svAzrita je nAzavaMta pariNAma pedA thAya che teno huM svAmI nathI. ' Ama trikALI, dhruva, zuddha Atmadravya sAthe saMbaMdha joDavo te grahaNa ane paryAya-pariNAma sAthe saMbaMdha toDavo te tyAga che. kintu anAdi anaMta kALathI janma-janmAMtaramAM bhaTakatAM ajJAnI-mithyAtvI jIvono saMbaMdha paryAya sAthe che. tethI zarIra mAruM, kuTumba mAruM, parivArapaisA-dhana-vaibhava mAro; AvA paryAyanuM grahaNa satata cAlu-ja che, jene sAghaka sAdhana rahita na hoya ane sAdhyanA lakSya vinAno na hoya. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 992 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI choDavAnI ke toDavAnI jIva vAta ja karato nathI. temAM ja satata rAcemAge che ane prati samaye kaSAya-samuhane ekaTho kare che. potAnI sAcI samajaNane taiyAra karato nathI arthAt te dizAmAM puruSArtha karato nathI tyAM sudhI jJAyaka te sva ane huM teno svAmI evo sva-svAmI saMbaMdha joDAto nathI. paraMtu kSaNe kSaNe cAlatA vinAzI ane vaibhAvika pariNAmo sAthe ja potAno saMbaMdha joDAyelo rahe che. enA kAraNe ajJAnanA prabhAve kaSAyanuM viSacakra cAlu ja rahe che paraMtu kyAreka koI AtmajJAnI guru maLI jAya ane temAM potAno jJAyaka bhagavAna oLakhAI jAya tyAre potAnA jJAyaka sAthe ja potAno saMbaMdha joDAtAM upayoga jJAyakamaya banI jatAM pariNAma pariNAmamAM AvI jAya che. "zarIra, kuTumba, paisA, peDhI mArA," AvuM mArApaNuM chuTI jAya che, to tyAM sAmya darzana pragaTe che. temAM ja jo sthiratA vadhe to bhAva cAritra udayamAM Ave che. temAM paNa vizeSa sthiratA thatAM kSapakazreNInA mAdhyame jIva pUrNatAne vare che arthAt kaivalyadazAne pAme che. | saravALe to saghaLI tyAganI, choDavAnI, vairAgyanI, parigraha utAravAnI, saMnyAsanI ja A vAto che. je detAM zabdanI paribhASikatAmAM samAyelI che. tIrthaMkara paramAtmAnA hAthe dAna letA jIvo dAnanA mAdhyame tIrthakaronA varadhastamAMthI nIkaLatA jyotipuMjanA anugrahane pAme che. te anugraha lenAranA hAthamAM ke jhoLImAM nahi paraMtu sarvAtmapradeze thAya che. te kAraNe jyAM sudhI te bhavyAtmAo mokSa-dazAne na pAme tyAM sudhI aMtarALa kALamAM svayaMnI jyotino ughADa kare che. bIjAropaNa rUpe thayelI A avasthA bhava-bhavAMtaranI sthitine ghaTADIne samyagadarzanAdi pamADavA dvArA virati dharmamAM AgaLa vadhArI zuddha upayoganI ramaNatAne sparze che. upayarita tattva sAdhana hoya paNa sAdhya na hoya. ApaNI vartamAna dazA upayarita che eTale upayarita tattvone samajavA joIe. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 993 Ama tIrthaMkara paramAtmAo dvArA grahaNa thayela jyotipuMjanu dAna jIvamAM Atmadharmano sadbhAva karAve che ane bhavAbhinaMdItAne choDAve che. "dAna" zabdamAM pahelo "da' kAra che tenI vyutpatti "diyate dAna zraddhAya" eTale ke dAna, lenAramAM Atmadharmano sadbhAva kare che ane "nakAra che te ziyanta pazupAzanA' eTale ke pazubhAva - bhavAbhinaMdItAnA tyAga arthamAM che. dAna lenArane pazutA-bhavAbhinaMdItAno tyAga thAya che ane sabhyazraddhAno AvirbhAva thAya che. Ama prastuta "dAna' zabdathI laukika dAnanI vAta nathI, zubhopayoganI vAta nathI, puNyanI paraMparA prApta karAve tevA dAnanI vAta nathI, paraMtu jIvanA uttarottara vikAsa dvArA TheTha mokSa-prApti sudhInA artha gAMbhIryamAM prayojAyela A dAna che. arthAt prabhunA hAthe dAna letA tenA zarIramAMthI nIkaLatA jyotipuMjanI sparzanA thatA bhavyAtmAonA viSayakaSAyo moLA paDI jAya che ane huM mokSasvarUpa ja chuM AvI daDha zraddhA AtmAnA asaMkhya pradeza asthimajjA banI jAya che. * "dAna' zabdamAM "dakAra vidheyAtmaka kahI zakAya teno lakSyArtha ekAkAra thavAmAM vizrAMta thAya che arthAt svarUpamAM lInatA sAdhavAnA artha gAMbhIryathI yukta che jyAre "nakAra niSedhAtmaka arthamAM prayojAyela che jeno lakSyArthI mithyAtva, avirati ane kaSAyabhAvanA vamana arthamAM caritArtha thAya che arthAt prabhunA hAthathI apAyela sAMvatsarIka dAnane letA, bhavyAtmAo potAnA sarvAtmapradeze jyotipuMjanA anugrahane pAme che. tenA prabhAve mithyAtva, avirati, kaSAyabhAvanuM virecana thAya che ane samyagadarzana-samatA-samAdhi-svarUpa ramaNatAnuM paryAyamAM pragaTIkaraNa thAya che. je sadAnuM sAthe ne sAthe che, te bhItaramAM bhaMDArAyela-dATI dIdhelAne bahAra lAvavuM te "dA' che ane je nathI rahenAra tene jAkAro Apavo te - dehanA vIrya (nirogItA)thI AtmA jIve, te puNyano udaya. jyAre AtmA AtmAnA vIrya (rAgarahitatA)thI jIve, te adhyAtmadazA. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 994 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 'na' che. Ama 'dA' akSarathI je sadA 'che' tene pragaTa karavAnI vidheyAtmakatA che ane 'na' akSarathI je 'nathI' teno tyAga karavAnI niSedhAtmakatA che. A ja vAstavika dAna zabdano lakSyArtha che je aMte TheTha mokSa sudhI pahoMcADe che. Ama prabhunA varahastamAMthI nikaLela jyotipuMja bhavyAtmAomAM bIjAropaNathI mAMDIne pUrNatAnA caityavRkSamAM paryavasita thAya che. A dAna mAtra lenArane ja sparzatu nathI paraMtu prabhunA sAMnidhyamAM Avela abhavi sivAyanA pratyeka nAnA moTA jIvane sparze che. pachI te tiryaMca paMcendriya hoya, aMsannI hoya ke koI paNa hoya ! e paramAtmAmAMthI vahI rahelA zuddha pudgala paramANunI pAvaka sparzanA che. Ama cauda rAjalokamAM vyApta coryAsIlAkha jIvAyonimAMhI rahelA sarva bhavi jIvAtmAomAM, je koI paNa prakAranI uttarottara bhAva vizuddhio jovA maLe che, te sarvane A bhava ke bhavAMtaramAM tIrthaMkaronA varad haste prApta thayelA dAnanA mAdhyamathI jyotipuMjanI sparzanA sUkSma rIte temanA Atmapradezone sparzI cUkelI hoya che. A ekacakrI sparzanA anaMtakALathI aviratapaNe cAlu che. jenA prabhAve bhavyAtmAo svamAM sthitivaMta thAya che, svamAM layatA pAme che, nija-paramAtmasvarUpamAM ogaLI jAya che, svarUpamaya bane che; A ja svarUpa-mokSa che. Aje paNa loka vyavahAramAM jovA maLe che ke ItihAsanA pAne pUrvamAM abajopati zrAvaka karmanA durbhAgyodaye svasaMpati gumAvatAM tyAre te kALamAM samajaNamAM AgaLa vadhelA anya sAdharmika zrAvako potAnI oLakha gupta rAkhIne saMpatti gumAvI denAramAM potAnI saMpattino viniyoga karIne potAnA jevA samakakSa banAvI detA ane uttama sAdharmika bhaktinuM moha vinAzI che. vItarAgatA avinAzI che. duHkha vinAzI che. dunyavI sukha vinAzI che. AtmAnuM pUrNa sukha avinAzI che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 995 dRSTAMta pUru pADatAM hatA. saMpatti gumAvanAra zrAvaka paNa saMpUrNa rIte beTho thai jato ne upakArI janonuM RNa vALavAmAM pAchI pAnI karato nahi. AvA aitihAsika dRSTAMto itihAsanA pAne pAne kaMDArAyelA che jyAre ahiMyA to tIrthaMkara prabhuno dAna-prasAda, jyotipuMja bhavyajIvone kalyANanA kAmI banAve che te vAta karavI che, Aje ApaNAmAM mArgAnusAripaNAthI mAMDIne adhyAtmanI je carama-vizuddhio jovA maLe che te koikanA koika bhave prabhunA hAthethI grahaNa karAyela 'dAna' no prabhAva che, je ApaNane mokSagAmI-pAragAmI banAvyA vinA raheze nahi. A ja vastusthitine jaNAvatA rAjImatinA svAMgamAM rahela yogIrAja AnaMdaghanajInI ArtanA bulaMda bane che ane teno pokAra A kaDImAM udghoSita karatAM kahe che ke sevaka vAMchita navi lahe re, te sevakano doSa.. manarAvAlA. ApanA varSIdAnanA prabhAve sarva jagatanA loko potAnu icchita meLave che paraMtu A sevakanI niraMtara eka ja raTaNA-abhilASA nijaparamAtmAne meLavavAnI hovA chatAM mArA mananA e manorathone Ape pUrNa karyA nathI. temAM he nAtha ! Apano koi doSa nathI paNa ApanA sevaka evA mAro ja e doSa che ane te e che ke pudgala bhAvanI ramaNatA e haMju mArAmAMthI chUTatI nathI. ''vAMchita poSa'" tene ja jaNAya ke je zrIneminAtha prabhunA tyAgane oLakhe, tenA mArgane anusare, svasamayasvatattvamAM ramaNatA kare tyAre ja ISTanI prApti thAya. tethI he prabhu ! have samajAya che ke doSo to doSonA sthAnamAM che, te koIne vaLagatA nathI. paraMtu rAgAdibhAvamAM sva sAthe thayela ekarUpatA ja baMdha pariNAmane kare che, te ja doSa samAna che. he prabhu ! have jaNAya che ke jyAre IndriyonA viSayane roga mAne tenuM nAma yogI IndriyonA viSayane AnaMda mAne tenuM nAma bhogI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 996 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI svatattvamAM ekarUpatA-lInatA sadhAya che tyAre karma pariNAma sAthe grAhyagrAhakabhAva raheto nathI. tethI tyAM pUrve baMdhAyela karmo atyaMta paNe kharI paDe che-nirjarI jAya che, te ja AtmAnI AtyaMtika nirmaLatA che. AvI sthitimAM karmanuM dAsatva-gulAmIpaNuM TaLe che. trikALI dhruva parama vizuddha Atmadravya svayaMnI jyotirUpatAmAM lIna bane che te ja svabhAva-ramaNatArUpa saphaLa cAritra che. svarUpAcaraNa cAritra che. he prabhu! have samajAya che ke karoDo prakAza varSa dUra rahelo. A pArthiva sUrya samagra lokane prakAzI rahyo che, tenI uSNatAne bakSI rahyo che, samasta jIvarAzi te uSNatA jyotithI navapallavita banIne mahAlI rahI che, temAM sUrya to potAnA svabhAvagata biMbamAM pUrNapaNe prakAzI rahyo che; paraMtu tenA prakAza-reNuo/prakAza-kiraNo/uSNatA By-product rUpamAM nikharI rahyA che. lokamAM rahela jIvamAtrane tenI uSNatAno lAbha anAyAse prApta thAya che. sUrya kadApi potAnuM sthAna choDIne potAnA guNadharmarUpa uSNatAne bakSavA jato nathI. uSNatA ApameLe kAMi paNa karyA vinA phelAi rahI che. jo koi eno lAbha uThAvI zakatA nathI to temAM sUryano doSa nathI. ghuvaDa jevA pakSIe sUryane joyo nathI temAM sUryano doSa nathI. sUrya tenA svarUpamAM nitya prakAzamAna hovA chatAM jema ghuvaDa pakSI teno lAbha pAmatuM nathI tema tAraka paramAtmAnuM zAsana sadA mATe samyag jJAnano prakAza phelAvatuM hovA chatAM avi, durbhAvi, vagere jIvo potAnA svabhAvagata mahAmithyAtvarUpa aMdhakArane ja bhaje che te, tenA prAkRtika svabhAvagata doSane ja AbhArI che. jo karoDo prakAza varSa dUra rahevA chatAM sUryanI jyotirUpa uSNatA sahaja rIte jIvamAtrane sparze che, lAbhayukta thAya che, to parama kalyANanA rogamAM jIva, para sevA vaDe karIne ane karmanA udaye karIne parAdhIna che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 997 kAmI, "savi jIva karuM zAsana rasI'nI paramottama bhAvanAne sparzanArA zrI tIrthaMkaraprabhunA varad hastethI jyotipuMja rUpa "dAna' prabhAvanA temanI hayAtI ja jIvaMta koTi sUrya karatAM atyaMta prabhAvapUrNa rUpamAM jIvamAtrane svarUpamokSa pradAna kare, temAM koI Azcarya nathI. uttarottara bhAva vizuddhine prApta karavA dvArA kalyANakAmItvarUpa mokSane vare ja temAM koI saMzaya nathI. tIrthakaronA dehamAMthI nIkaLatA tejorazmi anyane sparyA vinA rahe ja nahi, jIvonuM kalyANa thAya-thAyane-thAyaja !! tIrthaMkara paramAtmAonA pArthiva-dehamAMthI nIkaLatI "orA yogya AtmAone sparyA vinA rahe ja nahi. A mahApuruSo to jaMgama pratimArUpa tIrtha che. temane sparzelI dhULa paNa samagra vizvanuM kalyANa kare che. emanI sAcavI rAkhelI dADhAnA pANIno sparza thatAM IndronA kaSAya paNa zAMta paDI jatAM hoya che. lokamAM A paNa jovAya che ke agni pote potAnA pUrNarUpamAM che, te potAnI uSNatAne relAvato nathI paNa uSNatA jeno svabhAva gata guNa che, te svayameva relAI che. agni potAnA sAnidhyamAM AvanAra pratyekane uSNatAthI plAvita kare che, uSmA-huMpha Ape che-lAbhayukta kare che. tema je svayaMnI jyotimAM ekarUpa thaI gayA che, brahmasvarUpa thayA che tenA sAnidhyamAM AvanAra pratyekane tenI orA jyotipuMja sparyA vagara rahe nahi, spala jyotipuMja tenI uttarottara bhAvavizuddhine kare, zuddha upayogamAM ramaNatA karAve. AtmapradezomAM thatI A bhAvasparzanA jIvane kalyANakAmI banAvIne svarUpamokSane jarUra meLavI Ape. ' he prabhu! zuM caMdramAM sUrya karatA karoDo prakAzavarSa dUra rahIne tenI zItaLatA jIvamAtramAM nathI phelAvato ? potAnA zIta razmiothI zuM jagatane vyApta karato nathI ? dUra hovA chatAM caMdramAnA razmi kiraNo bhogamAM jIva bhogya padArthano tyAga karavA mATe svAdhIna che. bhoga nathI tyAM roga nathI. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 998 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jagatane sparze che-lAbhayukta thAya che. caMdra to potAnA svabhAva guNa zItaLatAmAM rakta che jo caMdranI cAMdanI dUra hovA chatAM svayaMno zItaLatA guNa relAvIne sarvane plAvita kare che tema svarUpamAM niraMtara ramaNa karatA mahApuruSo paNa zuddha upayoganI ramaNatAthI svayaMnI jyotimAM eka rUpa thayelA hoya che, temAMthI spaMdita thatI orA prakAza-valaya temanA sAnidhyamAM AvanAranA Atmapradezone spaMdita karyA vagara rahetA nathI. dUra rahela evo caMdra paNa mANekaThArI pUnamanA divase caMdraprakAza-cAMdanImAM rAkhelI auSadhinI roganivAraNa zaktimAM vRddhi kare che. vastutaH A sarva dRSTAMto eka ja vAtano aMgulinirdeza kare che ke tIrthaMkaro ane mahApuruSono yoga parama-kalyANa svarUpa manAyo che. te jIvamAtrane mokSagAmI banAve che. tIrthaMkaronA dAnadharmano mahimA A lokamAM sarvadA ajeya rahelo che. je koie paNa temanA sAnidhyane ahobhAvathI aMgIkAra karyu che, teo parama-kalyANanA bhAgI banyA che ane jeoe te paramabhAvane ahobhAvathI svIkAryo nathI, teoe potAnA saMsArane anaMtakALa laMbAvyo che. teo parama-lAbhathI vaMcita banyA che tethI ja yogIrAja kahI rahyA che 'sevaka vAMchita navi lahe re, te sevakano doSa.'' * have yogIrAja ''aMte sakhIonI vAta sAcI TharI'' te rItanA rahasyavALI vAta dazamI kaDImAM jaNAve che ke - sakhI kahe e zAmaLo re, huM kahuM lakSaNa seta, ma. INa lakSaNa sAcI sakhI re, Apa vicAro heta.. manarA..10 artha : he nAtha ! Apa jyAre jAna joDIne AvI rahyA hatA tyAre dRSTino dRSTA bananAra, jvAlA banIne dRSTine bhasma kare che ane tevA prakAranI sAghanA dvArA, te sarva vikArone-ghAtikarmone khatma kare che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 999 caMdrAnanA, vagere sakhIo kahetI hatI ke, A vara badhI rIte to sAro che paNa raMge zAmaLo che. varanA bIjA badhA lakSaNo to bAju para raho, vara sauthI pahelA to goro hovo joie. tyAre meM sakhIone kaheluM ke he sakhIo ! tame to enA cAmaDInA varNane ja juo cho paNa enA guNo to juo ! guNothI e zyAma nahIM paNa zveta che. ApanA guNo ane lakSaNonI vAta karIne meM sakhIone cUpa karI dIdhI hatI. paNa Apa jyAre lIlA toraNathI ratha pheravIne pAchA jai rahyA cho ane hasta meLApa karavA jarA paNa taiyAra nathI eTale mArI sakhIo sAcI TharI che ane huM ApanI ATha ATha bhavanA saMbaMdhavALI hovA chatAM sakhIo AgaLa khoTI TharI chuM. mArI sakhIoe to eTalI hada sudhI mane kaheluM ke kALAM varNavALA manuSyo hRdayanA kaThora hoya che mATe tuM tene paraNavAnI AzA choDI de, ane vAta paNa ema ja banI che. Apa mArI jarAya dayA khAtA nathI eTale sakhIonI AgaLa huM to ekadama bhoMThI paDI gaI chuM. Ape jo rathane toraNa tarapha pAcho vALyo hota to mArI bAjI sudhI jAta. sakhIone varanuM zAmaLApaNuM kaThe che kAraNake lakSaNazAstra zAmaLApaNAne kaThoratAnI najare jue che, tethI tenI icchA karavI vyartha e vagara dvArA sakhIo rAjImatinA kalpAMtane zAMta karavA samajAvI rahI che, che tyAre sakhIonI vAtane na gaNakAratAM rAjImati kahe che ke tame jene bahArathI zAmaLo kaho cho, tenI bhItaramAM najara karIne juo, to tamane dekhAze ke te guNothI ajoDa che ane tethI ja te zAmaLA nahi paNa zveta che. zvetapaNuM zAMtatAnuM pratIka che. jagatamAM varNanuM-rUpanuM prAdhAnya nathI paNa guNonuM prAdhAnya sarvazreSTha che. ema kahevA dvArA rAjImatie sakhIone jema miThAI koI paNa hoya, temAM gaLapaNa joIe ja; ema sAdhana game te karo, paNa temAM nirjarA tattva (karma kSaya) hovuM ja joIe. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1000 + 1000 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI cUpa karI dIdhI hatI te rAjImati, nemiprabhu toraNathI pAchA pharI javAthI kalpAMta karI rahI che, valopAta karI rahI che paraMtu A kaDInA mAdhyama dvArA zrImad AnaMdaghanajI mahArAjAno aMgulinirdeza to kaMI ora ja dRSTikoNa dharAve che. vivecanaH zrImad AnaMdaghanajInI hRdayavyathA rAjamatinA mAdhyame sva tattvane pAmavA utkaTane utkaTa banI rahI che. AdhyAtmika dRSTikoNathI vicAratA stavananI kaDInA pratyeka pado vizeSa vizeSa jJAnagAMbhIrya tarapha jaI rahyA che. sakhI kahe e zAmaLo re" - emAM sakhI zabdanoM artha prakRtinAM dharmovALI, cAMcalyathI yukta, strI evo thAya paraMtu "sakhI' zabdano zleSa karatA sa+kha+I thAya. temAM sa eTale samyakatva, kha eTale AkAza arthAt abhAva, zUnyatA ane che eTale gADha arthAt jemAM samyakatvano atyaMta abhAva che eTale ke je mithyAtva pariNatithI yukta che, je parabhAvamAM ramaNatA kare che. jenAmAM dareka vastune upara-uparathI ja jovApaNuM che-jenAmAM vastutattvane pAmavAnuM UMDANa nathI te sakhI che te strI che. jJAnanI sparzanA na hovAnA kAraNe je paradravya-parakSetraparakALa ane parabhAvamAM ramaNa karanArI che te sakhI che. je kSudratAtucchatAdi doSone varelI che te sakhI che. "sakhI kahe e zAmaLo re" temAM zAmaLApaNuM e lakSaNazAstra mujaba kaThoratAne sUcave che. kRSNavarNa vedhaka svabhAvavALo hovAthI phaLane nipajAvanAra che. kRSNavarNa yukta padArthamAM vedhakatA-tIrNatA-kaThoratA hoya che. A to thaI padArthayukta avasthA paNa tAttvika artha ghaTanamAM "zAmaLo" zabda tenA varNaguNanA dharmarUpe ciMtavavAno nathI kAraNake te sAmenA mANasa pAse aMze paNa je satya tattva hoya tene svIkAravuM tenuM nAma prAmANikatA che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1001. to "zAmaLo" zabdanI prakRti yuktatA che, paraMtu "zAmaLo'' zabdano zleSa karatA "zAmaLo" thAya; temAM zA eTale zAzvat ane maLo eTale doSo. jIvamAtra sattAe zuddha upayogavaMta hovA chatAM anAdi anaMtakALathI karmasaMyoge malina banela che. dravyakarma-bhAvakarma ane nokarmano vaLagADa tene vaLagela che, tene kAraNe tenA zveta eTale ujaLA evA paNa jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, sukha, vagere guNo zAmaLA thaI gayelA che. athavA A zAmaLA thaI gayelA guNone have zveta-ujaLA banAvavA prayatna karavAno che te mATe "zAmaLo zabdamAM rahela "zA' eTale zAstronA rahasyArthane jemaNe pacAvela che tevA kRtadharo, pUrvadharo, sUrivaro, upAdhyAyo e badhAne koTikoTi vaMdana karavAnA che. jeo sadA-sarvadA samyagradarzanAdi guNothI yukta che, uttamottama zIla ane saMyamane pALanArA che, zreSTha tapane AcaranArA che, jeo sadeva nirAzravI che te zramaNa che. AvA AtmAo tasubhAra paNa mohane pAmatA nathI. teono moha pratisamaye * laya pAmato hoya che. AvA AtmAo zuddha upayoganI ramaNatAmAM ramanArA hovAthI svabhAva lakSaNathI jJAna-darzana yukta che. zarIra hovA chatAM azarIrI bhAva temane varte che. kilaSTa karmASTaka baMdhathI vimuktatA varte che, tethI te sadeva zAzvata sukhI che mATe teo ja zAzvata zabdane sArthaka karanArA che. je zAstranA arthane mAtra bhaNatA ja nathI, gokhatA ja nathI, dhyAve paNa che ane tethI te ghAtikarmono nAza karanArA che te zramaNa che. dhyAnane dhyAvatAM sarva padArthomAM niHzaMkatA prApta thAya che mATe je mAtra gokhaNapaTTI ja kare che, mAtra zAstra pAThI che tene mUrkha paNa kahyA che kAraNake nija tattvathI teo ajANa che. anubhavamAM, pratItimAM, lakSyamAM sva tattva temane Avyu dravya-kSetra-kALa-Azrita bhAva Ave te vyavahAradharma che. bhAva Azrita bhAva Ave te nizcayadharma che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1002 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nathI tevA; badhA to saMyoga lakSaNa-aghAti karmanI udaya sthitithI prApta thatAM bhAvone bhogavanArA hoya che ane tethI AtmAnI azuddhatAne bhajanArA hovAthI azAzvata che, vinAzI che, pariNAmI che, khaMDakhaMDapaNAmAM vyApelA che, mUrta che. AtmAnI AvI sthiti karmasaMyoge che, jene dUra karavAnI che. "zAmaLo" mAM "zA' zabda zAzvatatAne sUcave che ane te mATe maLarahita thavAno aMgulinirdeza kare che. zAmaLo' zabdanuM haju tAtvika arthaghaTana karavAnuM bAkI che jene jANavA dvArA "zAmaLo" zabda keTalo badho mUlyavAna che te jaNAze. bhale sakhIoe temanI svAmIna "rAjImati" AgaLa potAnI mUrkhatAthI, ajJAnatAthI, mithyAtvabhAvathI tenuM avamulyana karI nAkhyuM, paraMtu A "zAmaLo" e kharekhara "zAmaLo" nathI paNa bhAvinA tIrthaMkara nemiprabhu che. temanu parama-mIna, parama udAsInatA, samAdhi, ja badhAne dajhADI rahI hatI paNa te to je koI emAM DUbakI mAre tene zuddha karanArI nirmaLa premanI gaMgA che. zA-maLo" temAM maLo zabdano artha gAMbhIryamAM jatAM "maLo eTale doSo, khAmI, azucitA, roga, azuddhatA, saDo, vagere arthamAM laI zakAya. jema zarIramAM dhAtu sama hoya tyAM sudhI zarIranI ArogyatA jaLavAya che paNa jyAre e kathaLe che-viSama bane che tyAre anArogyatA prApta thAya che, je roganuM ghara kahevAya. ArogyatA-zuddhatA e maLo-rogadoSonA nivAraNathI prApta thAya che. zarIramAM jyAM sudhI sAte dhAtuo sama hoya che tyAM sudhI Arogya jaLavAI rahe che paNa jyAre e ja dhAtuo kathaLe che-viSama bane che tyAre anArogyapaNuM prApta thAya che, je roganuM ghara kahevAya che. vaidyo-DokTaro nADInI viSamatAne jANIne yoMgya tame je bhogavo cho te tamAro bhAva che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1003 upacAra kare che tyAre roganu zamana thAya che ane pharI pAchI ArogyatA prApta thAya che kAraNake doSo-roga-maLonuM zamana thayeluM hoya che. jJAnIo kahe che ke manuSya zarIramAM sADA traNa kroDa ruMvATA che ane eka eka ruMvATe ruMvATe poNA babbe roga rahelA che. te badhA puNyanI maherabAnI hoya tyAM sudhI zAMta paDyA rahe che eTale mAnavI zAtA anubhavI zake che. e ja rogo narakamAM tIvra azAtAno udaya thatAM eka sAmaTA udayamAM Ave che tyAre tyAM te nArakInA jIvane lezamAtra sukha anubhavAtuM nathI. tevI rIte moTA moTA udyogomAM karoDo rUpiyAnA kharce yaMtro cAlatA hoya che, temAM kyAMya khAmI sarjAya to jyAM sudhI tenA jANakAra Ijanero te khAmIne dUra na kare tyAM sudhI te kArakhAnAnA mAlikano jIva UMcone UMco rahe che. jyAre te khAmI dUra thAya che ane yaMtro pharIthI pAchA yathAvat kAma karatA thAya che tyAre te mAlika 'hAsakAra'no anubhava kare che. dRSTino vikAra e ja saMsAra ! te ja rIte pavitra evA sthAno ke jyAM devapUjA-bhakti-kIrtanAdi thAya che tyAM durgaMdha mAratAM lohI, mAMsa, maLa, mUtrAdi hoya to te sthAnanI pavitratA haNAya che, tethI tyAM maLo-doSonuM zuddhikaraNa karavAmAM Ave che. vastra paNa malina thatAM tenuM zuddhikaraNa Avazyaka bane che. Ama vyavahAranA stara para azucinuM-azuddhinuM-doSonuM-khAmIonuM nirmUlana Avazyaka manAyuM che. anyathA jAnahAni, vagereno avakAza rahe tema bhAvastaranI bhUmikAe to azuddhi-doSonuM unmUlana ati-ati-ati Avazyaka manAyu che, tenAthI sAdhakadazA nirALI bane che. mumukSuo, sAdhuo, saMyamIo, saMnyAsIo, tyAgIo sAdhanA mArgamAM gaMbhIra banI, sva-tattvane pAmavAmAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1004, hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rata rahe che. sAdhanA eTale sAdhya evA nija paramAtmatattvamAM ogaLI javuM. svarUpAcaraNa cAritramAM sthitivaMta rahevuM. - atre ApaNe bhAvasara para maLo-doSone jANavAno prayAsa karIe. mithyAtvabhAvamAM ramaNatA, avratanuM sevana, kaSAyanuM AcaraNa ane yogonuM kaMpana e adhyAtmamAM bhAvastara paranA doSo che. mana, vacana, kAyAnA vyApArathI yogonuM kaMpana temaja niSiddha evA pAponA karaNa, karAvaNa ane anumodanarUpa vyApAra vaDe ApaNe doSone anubhavI rahyA chIe. je . doSonI zuddhi, IriyAvahiyA, aDhAra pApasthAnaka, vaMditAsUtra, bRha aticAra, AlocanA, vagere dvArA pratikramaNanA mAdhyame ApaNe vyavahAramAM karI rahyA chIe. sarva doSo-maLonuM vaikharI vANIrupe pratikramaNa karIe chIe paraMtu tema chatAM bhItaramAM vRttio tapAsatAM temAM koI pheraphAra jaNAto nathI. rAgAdi pariNAma, kASAyika pravRtti, dravyakarma, bhAvakarma, nokarma, vagerene prasaMge upasthita thatAM jIvAtmA AcarI ja rahyo che. AMtara . jAgRti vikasita na thaI hovAnA kAraNe temAM jIva punaH punaH pravRtti karyA ja kare che. atre A pratikramaNa sUtramAM guMthela sarva doSone sUkSmadaSTithI jotAM mahApuruSoe mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga ema cAra prakAre vaheMcyA che. A cAre prakAranA doSone sUkSmadraSTithI ciMtanAtmaka stare mUlavatA satya vastunI sparzanA thayA vagara rahetI nathI. zubhabhAvarUpa pariNatimAM vyavahAra pratikramaNa kahyuM che, jemAM ApaNane azubhabhAvonI viramaNatA sparze che. zubhabhAvonuM grahaNa ane azubhabhAvono tyAga e vyavahAra pratikramaNa che, je nIcenI kakSAe rahelA jIvo mATe upAdeya che. prAyaH karIne dareka jIvo vikAsakramanI kartA-bhoktA bhAva kADhI nAMkhavA te sAdhanA che ane pUrNa jJAtA-daSTAvaMta banavuM te lakSya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1005 zreNIe A rIte ja caDhe che paraMtu uparanI kakSAe rahelA jIvo mATe to zuddha upayogamAM ramaNatA karavA svarUpa, paramArtha pratikramaNa ja upAdeya kahyuM che. vyavahAra pratikramaNamAM paNa jyAre pApano pazcAtApa, doSono saraLa hRdaye ekarAra, vagere zubha pariNatinuM lakSya cUkAI jAya che tyAre te pratikramaNa kriyA-jaDatAmAM pariName che ane tyAre te vyavahAramAM TIkAne pAtra bane che. upAdhyAya yazovijayajI mahArAjAe paNa adhyAtmasAranA yoga adhikAramAM kahyuM che ke jene AtmAmAM ja rati che, AtmAmAM ja tRptatA che, je AtmAmAM ja saMtuSTa che, tene bIjI koI kriyAnuM prayojana nathI. siMhaguphAvAsI muni temaja bIjA tevA prakAranA AtmAmAM ramaNa karatAM jIvonI apekSAe e paramArtha pratikramaNanI sArthakatA che. jemAM rati ane aratino avakAza niSiddha thaI gayelo che tevA satata dhyAnanuM avalaMbana karIne AtmAmAM rahelA mahAmunione kaI kriyAnuM prayojana che? arthAt koIpaNa kriyAnuM prayojana nathI. A ja dRSTine lakSyamAM rAkhIne samayasAranA kartA bhagavAnazrI kuMdakuMdAcArye samayasAramAM vyavahAra pratikramaNane viSakuMbha kahyo che, viSanA jhADa ugADavA samAna kahyo che kAraNake zubhakriyAthI janmela zubhabhAvarUpa pariNati puNyapariNAma rUpa phaLane ja Ape che ane zuddha upayogamAM ramaNatA karavA svarUpa amRta prakriyA ane amRta-pariNAmanI apekSAe to te zubha pariNAma azuddhatA rUpa ja che, jenAthI karmabaMdha che ane te karmabaMdhathI to pharI pAchuM janmamaraNanA cakkaramAM ja AvavuM paDe che. zubhAzubha bhAvarUpa vyApAra e to Azrava mArga che ane Azrava mArgane to jJAnIoe sarvathA heya kahyo che. saMvara mArgane ja adhyAtmamAM upayogI gaNyo che. AzravabhAvathI to AtmAnuM teja haNAya che. AtmA potAnA svarUpathI parAzamukha thAya che. zubhabhAva zabdano artha e tatva nathI. zabdanI pAchaLano Azaya eja kharuM tattva che, eja zabdano lakSyArtha che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1006 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI e tattvadRSTithI vicAratAM AtmabhAva nathI paraMtu parabhAva che-pudgalabhAva che ane tethI te para samaya che. zuddha caitanyamaya AtmatattvanA lakSya vinAnA korA zubhabhAvo to jIve anaMta bhavacakramAM anaMtI vAra karyA che. parasamaya ane parabhAvamAM jIvanano kiMmatI samaya veDaphAI rahyo che, tenAthI samaye samaye mithyAtvanuM ja pAna jIva karI rahyo che. e mATe thaIne ja jJAnIoe sau prathama mithyAtva nAmanA bhAvamaLanuM-bhAvadoSanuM pratikramaNa karavAnuM kahyuM che. mithyAtva jevo AtmAno koI zatru nathI, mithyAtva jevo AtmAno koI bIjo roga nathI, mithyAtva e mahA aMdhakAra svarUpa che. mithyAtva e ja bhaya che. atre mithyAtva eTale viparIta pariNati, viparIta zraddhAna, ulaTI mAnyatA, ajJAnayukta ceSTA vagerethI jIvane atibhAre karmabaMdha thAya che. sarvajJa kathita dharmamAM viparIta mAnyatA rAkhavI, pramANane grahaNa na karavuM, kevaLa ekAMtane karavuM A badhuM mithyAtvane puSTi karanAruM kahevAya. jaina siddhAMtono talasparzI abhyAsa karyA vinA sArabhUta tattva pakaDAtuM nathI. huM paranuM kAMI karI zakuM chuM, huM parane sukhI, duHkhI karI zakuM chuM, parathI mane lAbha che; evI mAnyatA prANImAtramAM anAdikALathI cAlI AvI che. AvI mAnyatA koIne zIkhavavAthI nathI AvI paNa anAdithI che ja. AvI mAnyatAne viparIta zraddhAna tarIke oLakhavAmAM Ave che ane adhyAtmanI paribhASAmAM tene agRhIta mithyAtva kahevAmAM AvyuM che. jyAre janma thayA pachI kudeva, kuguru, vagerenA paricayamAM AvavAnuM thAya che ane temanI pAse upadeza zravaNa dvArA kudeva vageremAM sudevanI temaja atattvamAM tattvanI je buddhi thAya che te gRhIta mithyAtva tarIke gaNavAmAM AvyuM che. bAhya tyAga karyA pachI, eTale sAdhuveza dhAraNa karyA bAda, upakaraNa-karaNa dvArA jAgRta rahI aMtaHkaraNamAM rame-svarUpa sthiratA Ave to te apramatta avasthA che, ema kahevAya. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI neminAthajI , 1007 jIva ajIva padArtho anaMtadharmAtmaka hovA chatAM tene ekAte eka ja dharmavALA mAnavA, jemake AtmA ekAMte nitya che athavA ekAMte kSaNika che; tema mAnavuM te ekAMta mithyAtva che. zarIrane AtmA mAnavo temaja puNya ane zubha rAgathI dharma mAnavo te viparIta mithyAtva che. hitAhitano viveka karyA vagara pravRtti karavI te ajJAna mithyAtva che. yajJayAgAdi kriyAmAM pazu vadhane karavo, temAM thatI hiMsAne hiMsA na mAnavI paNa dharma mAnavo ane tevA yajJayAgAdi dvArA devalokanI prApti mAnavI, te ajJAna mithyAtva che. samasta devone tathA samasta dharmone sarakhA mAnavA te vinaya mithyAtva athavA to ekAMta mithyAtva che. Ama sarva prakAranA baMdhanuM mULa kAraNa mithyAtva che, teno nAza thayA vinA avirati Adi baMdhanA kAraNo paNa TaLatAM nathI. tethI sarvaprathama to grAhata ane agrahIta mithyAtva TALavuM joIe. tethI ja kahyuM che ke jyAM sudhI A sarva mithyAtvanuM pratikramaNa thatuM nathI tyAM sudhI avrata-pramAda-kaSAya, vagerenuM paNa pratikramaNa thatuM nathI. . . jeNe mithyAtvanuM pratikramaNa eka samaya mATe paNa karyuM nathI tene apratikramaNa bhAva varte che. anAdi anaMtakALathI AtmA svabhAve akartA ' hovA chatAM-jJAyaka hovA chatAM, potAnI bhUlathI-aparAdhathI paryAyamAM thatAM vaibhAvika pariNAmono svabhAvathI kartA na hovA chatAM paNa potAne kartA mAne che, ene apratikramaNa-dazA kahevAmAM Ave che. jIvoe svayaMnA pariNAmalakSI thavuM joIe. kevaLa potAno je nija zuddha upayoga, temAM ekAgra thaIne temAM ja lInatA sAdhavI joIe. AvA zuddha upayoganI lInatAne jJAnIo paramArtha pratikramaNa kahe che. A paramArtha pratikramaNathI mithyAtvano jaDamULathI nAza thAya che. A rIte vyavahAra dehasukha e bhoga sAdhanA che. Atmasukha e yoga sAdhanA che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1008 deg hRdaya nayana nihALe jagadhaNI - pratikramaNa ane paramArtha pratikramaNano bheda spaSTa thaI jAya che. nizcaya pratikramaNa kharekhara to samyagraSTine hoya che ane te cAritrano bheda hovAthI mukhyapaNe munirAjone hoya che ane gauNapaNe paMcamaguNasthAnaka vartI zrAvakane paNa hoya che. tethI ja jJAnIo pharamAve che ke bhavanI sArthakatA mithyAtvanuM vamana karavAmAM che ane sArabhUta evA mokSapadadAyI samyakatvanuM grahaNa karavAmAM che. "zA-maLo' zabdamAM maLo zabdathI doSonuM grahaNa thayuM ane temAM paNa bhAvastara para thato prathama-doSa mithyAtva tenI A vAta thaI. A mithyAtvanuM vamana atiAvazyaka che ane te tyAre ja zakya bane ke jIva aMtarmukha dRSTi karI, potAnA svarUpa tarapha vaLI, potAnA akartA-jJAyaka svabhAvane dRSTimAM le, to ja mithyAtvanA pariNAma chUTe ane tyAre tene mithyAtvanuM pratikramaNa thayuM kahevAya. samyagdarzananA kALamAM mithyA ahaMkAra-kartabuddhi-karavApaNAnI mAnyatA-kartAbhAva chUTI jAya che. A kartAbhAva-kabuddhi e mAnyatAno doSa che-zraddhAno doSa che te nIkaLI javA chatAM cAritramohajanya, karavAno vikalpa uThe che, tene kartAnaya kahevAmAM Ave che. A mithyAtvanuM pratikramaNa sarva bahirAtmadazAmAM rahelA ajJAnI jIvoe karavAnuM che. tene badale mAtra vaikharI-vANIrUpa pratikramaNamAM ja ApaNe lagna rahIe chIe ane svarUpa tarapha dRSTi paNa karatA nathI e ApaNI kevI ajJAna dazA che? kevI mUDhatA che ? dvitIya kakSAe karmabaMdhanA kAraNa tarIke aviratipaNAne jaNAvela che. tethI tenuM pratikramaNa karavAnuM che. A to "zAmaLo" zabdanI mAyAno vistAra che. mithyAtvanuM pUrNapaNe vamana thatAM jyAre jIva avratamAMthI vratamAM Ave che, virati-dharmanA pariNAma pragaTe che tyAre AtmavijJAna trikALa che. vyakti sAdi-sAnta che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1009 aviratinuM - avratanuM pratikramaNa thAya che. AtmA pote potAnA svarUpamAM nirvikAra-niSkriya-nitya che. svasaMvedanathI pratyakSa karavA yogya che. svasaMvedanathI viparIta avratapariNAmarUpa vikAra-doSa-aparAdhane aviratipaNuM kahevAmAM Ave che. SaTkAya jIvonA vadhano pariNAma e cha prakAre avirati che. tema pAMca indriya ane mananA viSayomAM rAgAdibhAve pravartana e bIjA cha prakAre avirati che. ema bAra prakAre avirati kahevAmAM AvI che. tethI mumukSuone A bAre prakAranI aviratinuM pratikramaNa karavAnuM zAstramAM kahyuM che. je jIvo bahirAtmabhAvamAM nimagna che, avratI che, temane viratidharmane dhAraNa karavAnuM kahyuM che. zuddha upayogamAM ramaNatA thatAM saheje aviratidharmanuM pratikramaNa thaI jAya che. zubhAzubha-paryAya vinAnA trikALI dhruva dravyane niraMtara pratItimAM levuM ane temAM ja upayogane jArI rAkhavo e zuddha upayoga che. sarvajJa bhagavAnanuM A zAzvata vidhAna che ke A bhavamAM jo vizeSa puruSArtha upaDe to avratanuM pratikramaNa karI levA jevuM che. uttarottara bhAvonI vizuddhithI avratanA pratikramaNanA zrIgaNeza maMDAya che. tenAthI AgaLa vadhIne pramAda ane kaSAyanuM paNa pratikramaNa karavAnuM che. AtmAnI AtmasvarUpe vismRti te pramAda che, jemAM viSaya, kaSAya, nidrAM, vikathA ane maghano samAveza thAya che. A badhA ja tattvo AtmAnA svarUpane bhUlAvanArA hovAthI pramAda kahyA che. pahelA guNasthAnakathI laIne chaThThA guNasthAnaka sudhI pramAdane sthAna che, je svarUpa-rucithI mAMDIne svarUpa-ramaNatAmAM avasthA bhede pratibaMdhaka bane che. pramAda, cAritrapAlanamAM anutsAhane lAve che. pramAdanuM pratikramaNa thatAM pramAda aMtargata kaSAyanuM pratikramaNa paNa AvI jAya che. zruta-dRSTa-anubhUta; emAM mAtra anubhUta ja 'sva' che. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1010 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI krodha, mAna, mAyA, lobhanA vyApAra rUpa AtmAnI azuddha : pariNatine kaSAya kahe che. pramAda paMdara bhede che to kaSAya-nokaSAya maLI 25 prakAre che. tethI pramAda ane kaSAyamAM sAmAnya ane vizeSano taphAvata jovAya che. sarvathA akaSAyanuM pratikramaNa to munivarone zreNI mAMDatA Avaze to paNa te pahelA AtmabhAvamAM ramaNatA jeTalA aMzamAM che teTalA aMzamAM kaSAyano pAvara tUTI gayelo hovAthI bAkInA kaSAyanuM pratikramaNa chaThThA-sAtamA guNasthAnake paNa che ja. TUMkamAM mithyASTi jIvoe pradhAnatayA mithyAtvanuM pratikramaNa karavAnuM hoya che, aviratu samyadRSTi jIvoe advaitabhAvanuM pratikramaNa karavAnuM che tathA munivarone kaSAyabhAvanuM pratikramaNa karavAnuM che. sayogI avasthA sudhI yoga pravartana manAyuM che, yoganuM pratikramaNa karavAnuM nathI paraMtu caudamAM guNasthAnake ayogIdazA AvatA yoga svayaM chUTI jAya che ane caudamA guNasthAnake ayogI-avasthAe akaMpa thatAM siddha-avasthAne prApta kare che. jyAM sudhI AtmA akaMpadazAne na pAme tyAM sudhI kevalajJAna pragaTavA chatAM siddha-paryAyano ghAta che. siddha-paryAya pragaTAvavA yoga, ayogarUpe pariNamavo joie. AtmA pote traNe ya kALamAM akartA ja hato. paraMtu ajJAnathI potAne bhUtakALamAM kartA mAnato hato tenuM have zuddha upayogamAM ramaNatA karavA dvArA pratikramaNa kare che. bhUtakALamAM lAgelA doSane have choDI dIdhA te vartamAnanI AlocanA che ane bhAvikALe jyAM sudhI mAro mokSa na thAya tyAM sudhI bhItaramAM je pariNAma thaze teno huM kartA banIza nahi, jJAtA ja rahIza AvI pratijJAno je bhAva varte che te bhAvinA paccakhkhANa che. Ama zuddha upayogamAM ramaNatA karatA AtmAne bhUtakALanA doSonuM pratikramaNa, svarUpAnaMda je AvarAyela che, tene anubhavatA zIkho te gharma che. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI - 1011 vartamAnanI AlocanA ane bhAvinA paccakakhANa traNe ya ghaTe che. Ama zrImad AnaMdaghanajI mahArAje A dazamI kaDImAM "zAmaLo" zabdano prayoga karIne ghaNI UMDI mArmikatAne ughADI karI dIdhI che ane tene rAjImatinA svAMgamAM kaDI dvArA ullekha karIne kahe che ke, "huM kahuM lakSaNa seta." arthAt maMdabuddhivALA, ajJAnI, mohamAM vilasatA jIvo je paryAyamAM magna che mAtra paryAya dRSTithI ja jonArA che ane je bAhya rUpa-raMga joIne vastuno nirNaya karanArA che te rAjImatinI sakhIonA sthAne che ane tethI e jeNe "zAmaLo" kahIne navAje che te to rAjImati jevI kuzAgra dRSTi jenI pAse che, je paryAyane na jotAM dravyadRSTithI padArthane jonAra che, tevA uttama, vinayavaMta, haLukarmI, nikaTa mokSagAmI jIvo to teNe zAmaLo eTale ke maLa-rahita, ujjavaLa, zveta tarIke juve che. * zuddha upayogamAM ramaNatA karatA jIvo niraMtara svabhAvadazAmAM jhUlatA hovAthI te samagra vizvane potAnA jevuM zuddha ane ujjavaLa jue che; jyAre mithyAtvayukta malinabhAva ane malina dRSTimAM ramatA jIvo - pote malina hovAthI AkhA vizvane malina juve che. A daSTi, daSTino bheda che. * rAjImatinI sakhIo jevI upara challI daSTi na rAkhatA rAjImati jevI tAtvika dRSTi rAkhavAnuM ADakataru vidhAna yogIrAja karI rahyA che. atre "zAmaLo' zabdamAM "maLo'' zabda upara bhAvastarathI karAyela prastAvanA mumukSu AtmAo mATe dIvAdAMDI samAna che. jenA lakSaNone pArakhIne teo potAnI nAvane saMsAra samudramAM DUbavA detA nathI ane tethI saMsArano jema tyAga karyo che ema sAdhu bhagavaMte saMgano, vyavahArano paNa tyAga karavo joIe ane ekAMta-mauna-asaMga yoga keLavavo joIe. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1012 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI "huM kahuM lakSaNa seta" kaDI dvArA rAjImatinA svAMgamAM yogIrAje e ja vAtanuM puSTikaraNa karyuM che ane "huM kahuM" dvArA sva-svAmIbhAvano saMbaMdha prasthApita karela che. huM te sva jANavo ke je AnaMdaghanajImAM rahela nija paramAtmA che, je dhruva che, apariNAmI che, acala che, akhaMDa che, amUrta che, anaMta-catuSkathI yukta che, anaMtaguNonuM dhAma che ane svAmI te che ke jene teo prArthI rahyA che, temanA aMtaramAM birAjamAna zrInemiprabhu che temane lakSita karIne sakhIonA mAdhyame prakRtigata bAhyarUpa, raMgane . joIne "zAmaLo" zabdane udghoSita kare che, je te zabdanA aMtaraMga marmane na jANatI, tenA lakSaNone na jANatI, bhedavijJAnanA prayogathI rahita hovAnA kAraNe "zAmaLo" zabdanI marmagrAhitAne na jANatI - na avalokatI mAtra "zAmaLo" che mATe prIti karavA yogya nathI ema tenI svAmIni "rAjImati"ne kahetI jaNAvAI che. '' - jyAre svAmIni rAjImati prakRtigata laheromAM DUbelI hovA chatAM jAgrata che mATe ja potAnAmAM rahelA nijaparamAtmAne lakSa karIne, prakRtigata dharmovALI heta, sneha, prIta, lajjA, vagere lakSaNothI yukta sakhI nAmathI oLakha pAmela potAnI ja prakRtine saMbodhIne kahI rahI che ke "huM kahuM lakSaNa seta". arthAt pratyeka jIvAtmAone lakSita karIne te kahI rahI che ke anAdikALathI maLo-doSonI paraMparA sarjIne je atikramaNa kareluM che tenuM pratikramaNa karavuM ja joIe ane dhArAvAhI zuddha upayogamAM ramaNatA karavI joIe. A ja paramArtha pratikramaNa che. dhArAvAhI zuddha upayoga Ave eTale paramArtha pratikramaNa thaI ja jAya. paramArtha pratikramaNa tene kahevAya ke je paryAyane pote kare paNa nahi, ane paryAyano potAnAmAM svIkAra paNa na kare tyAre dhArAvAhI zuddha upayoga Ave. mATe che pUNyanA baMdhanI, jJAnIe prasaMzA karela che. paraMtu pUNyodaya bAbate, " puNyanA udayanA sadupayoganI prasaMzA karela che jyAre durupayogane niMdanIya jaNAvela che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajIka 1013 bhavyAtmAo! tame lakSita thAva, sAdhya evA nija paramAtmAnI prAptine tame barAbara samajo ane te ja nija "lakSaNa seta" hovA tulya che tema tame nizcaye jANo ! AgaLa jatAM rAjImatinA svAMgamAM rahIne zrImad AnaMdaghanajI mahArAjA prastuta kaDInA uttarArdha dvArA paNa e ja vAtanuM punaH punaH daDhIkaraNa karatA kahe che ke - "INa lakSaNa sAcI sakhI re, Apa vicAro heta". manarAvAlA. zAmaLo" zabdano zleSa maLo-doSonuM marmagrAhI arthaghaTana vyavahAra ane nizcayanA pakSethI dravyastara ane bhAvastaranA mAdhyame je karyuM, te sarva prAkRtika doSono svIkAra "sakhI" nAmathI che. sarva doSono svIkAra che. tenA satyapaNAmAM prAkRtikatA e moTo doSa che arthAt je maLo-doSo thAya che te prakRtigata che te prakRtinA doSo che, AtmAnA nathI ane tethI ja te AtmAnI bahAra che. . . prakRti dharmavALI sakhI che ane teNe prakRtinA dharma rUpe A doSo che-maLo che; evI oLakha hovAthI te sAcI che. atikramaNa thaI rahyuM che tenI teNe jANa che, satya rUpe svIkAra che. maLo-doSo prAkRtika stara paranA hovAthI tenuM pariNamana potAnAmAM ja che arthAt prakRtimAM ja che ane tethI te AdhyAtmika-dRSTithI vicAratAM podgalika che. adhyAtmamAM puruSa e ja cetana che jyAre prakRti e to sAMyogika tatva hovAthI cetana nathI paNa cetananI chAyA che-cetanano paDachAyo che. prakRtinuM pariNamana prakRtimAM thaI rahyuM che, je tattvadRSTithI cetanane sparzatuM nathI. dareka dravyo pota-potAnA guNa paryAyomAM ja rahe che, anya dAnano lakSya artha che, potAne kAMI paNa joItuM nathI. jyAre dAnano vyavahArika artha che; bIjAone heMcI devuM-tyAga karavo-parigraha ocho karavo-mU utAravI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1014, hRdaya nayana nihALe jagadhaNI dravyanA guNa-paryAya rUpe thatA nathI. A ja vastu svabhAva che, te lakSaNonI oLakha karavAnI che mATe kahe che ke he caitanyamUrti nija paramAtmA! tame svayane oLakho ane potAnAmAM raho, e ja lakSa karavAnuM che tethI ja kahe che ke - "Apa vicAro heta.", Apa" zabdamAM "A" thI AtmA ane "pa"thI pratyakSa pratibhAsaMmayatA arthAt AtmAmAM rahelI pratyakSa pratibhAsIyatAne oLakho! anubhavamAM lo ! sva dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM "vicAro" arthAt vizeSe karIne cAra karo, ramaNatA karo ane para dravya, kSetra, kALa, bhAvathI upayogane pAcho pheravo! te paNa hetapUrvaka eTale bahumAna pUrvaka, umaLako lAvI-lAvIne, Being Entirely in Existance - svamAM hovApUrvaka, svamAM rahevApUrvaka, svane pratItimAM lAvavApUrvaka, svane anubhavavApUrvaka para dravya, kSetra, kALa, bhAvathI upayogane pAcho pheravo ! Aja heta" zabdanI sArthakatA batAve che. 'heta' zabdamAM rahela "hakAra sarvasiddhidAyaka ciMtavAyelo che. badhA maMtrono prANa "hakAra che ane te "hakAra dravyaprANa-sUrya che. piMgaLA nADI-jamaNo svara che, vagere jANavuM. 'hakAra varNAkSaramALAno chello vyaMjana che "hakAra nI pUrve jeTalA paNa svara-vyaMjanayukta mAtRkA varNAkSaro che tenI zarUAtamAM "a" kAra svara rahela che. A "a" ane "ha'nI vacce saghaLA varNAkSaro AvI jatAM "aha" maMtra e siddhacakrano vAcaka-paMca parameSThIno vAcaka banatAM te svayaMnA vAcya-vAcaka saMbaMdhano ADakataro nirdeza karAve che. Ama 'hakAra te "huM" no vAcya banatAM svabhAva lakSaNano ghAtaka che. atre huM te ahaMkArano vAcaka nathI kAraNake te to maLa che-doSa che, teno to nAza karavAno che. tyAga haMmezA "para" dravyano karAya. "sva" dravyano tyAga thAya nahi. "para" dravya eTale tana-mana ane ghana (parigraha). A traNe ya mArA nathI mATe mAre te traNe ya joIe nahi. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1015 "heta' zabdamAM vaparAyela "takAra 'ta rUpo na bhavati' eTale ke pariNAma mArAmAM thatAM nathI tethI tenuM kartApaNuM mArAmAM nathI, ahaMkAra AtmAmAM nathI, pariNAmamAM che mATe te AtmAnI bahAra che. Ama takAra tallInatAne sUcave che. svayaMthI svayaMmAM ogaLI javuM te tallInatA che. Ama AkhI gAthAne samIkSaNa dRSTithI jovAmAM Ave to A ja vAtanuM puSTikaraNa thAya che ke "sakhI' zabdathI samyakatvano gADha abhAva eTale ke mithyAtvanA pariNAma te mArAmAM nathI ane 'zAmaLo' zabdamAM rahela maLo-doSo bhAvastarapara thatAM pariNAma teno paNa huM kartA nathI. zAmaLo' zabdanuM mArmika arthaghaTana zuddha upayoganI ramaNatAmAM thayuM che. te thatAM avratanuM pratikramaNa thayuM, kaSAya-pariNAma temaja upayoga-kaMpana heya jANyuM. ' Ama viveka-sUryano udaya thatAM je para-zeya hatuM te badhuM heya thaI gayuM. upAdeya eka mAtra zubhAzubhabhAva rahita AtmA ja jANyo, tene ja upAsyo. Ama kaheta' zabdanI sArthakatA thaI. svathI svamAM ja - ramaNatA thaI. * Ama yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAjAvaDe rAjImatinA svAMgamAM rahI uccArelAM pratyeka pado ghaNA arthagAMbhIrya tarapha laI jAya che ane mumukSune, saMnyAsIone, sAdhuone, saMyamIone svayenI jAgRti kema karavI teno ja nirdeza kare che ane jaNAve che ke mumukSu AtmAoe mithyAtvano tyAga, samyakatvanuM grahaNa, avratano tyAga, zuddha upayogarUpa vratanuM grahaNa, kaSAyano tyAga, akaSAya svabhAvanuM grahaNa, yogonA ane - upayoganA kaMpanano tyAga ane akaMpa avasthA svarUpa paramAtmabhAvano svIkAra karavAno che. te mATe sarvatra udAsInatA keLavavAnI che. guNa keLavavA e mokSamArga che. guNane keLavanAra bAhya sAdhana karaNa ane upakaraNa che. jyAre atyaMtara sAghana aMtaHkaraNa che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1016 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI udAsInatAnI zarUAta upekSAthI thAya. pote badhe ja, sIdho ja raheto hoya chatAM ene avaLApaNAnA anubhava thatA hoya to paNa jene e avaLApaNuM aMdaramAM asara na kare ane potAnuM sIdhApaNuM choDe nahi ane sIdho ja rahyA kare ene upekSA saMyama kahyo che eTale ke tene udAsInabhAva kahyo che. AtmA niHzabda che. zabdamAtra e samabhAve nikAla bAbata banI rahe che; e grahaNIya bAbata nathI. bolAtI vANIno AtmA jonAro che pachI te vANI Real paNa kema na hoya? to paNa te nikAlI bAbata che. . carama tIrthaMkara zAsanapati mahAvIrasvAmInI aMtima soLa praharanI dezanA, temanA potAnA mATe nikAlI hatI. te AnuM utkRSTa udAharaNa che. - zarIranI je badhI kriyAo che, emAM aMdaranI badhI je jhINI. jhINI kriyAo che, temAM sauthI jhINI kriyA AMkhanA paDadA para ja che arthAt tyAM sUkSmAtisUkSma paramANuonI adabhUta racanA che. te paNa jo nikAlI bAbata hoya to pachI kaI kriyA grahaNIya hoI zake? te vicAravA yogya che evo aMgulinirdeza ADakatarI rIte yogIrAja prastuta kaDImAM karI rahyA che. rAgIzuM rAgI sahu re, vairAgI syo rAga, ma. . rAga vinA kema dAkhavo re, mugati suMdarI mAMga... manarA...11 arthaH rAjImatijI potAno AMtara valopAta ThAlavatAM ThAlavatAM Thapako-oLaMbhArUpe prabhune kahI rahI che ke saMsAramAM sarva jIvo rAgI sAthe rAga rAkhe che. paNa huM to verAgI chuM tenI sAtheno rAga zA kAmano ? ema jo Apa kahetA ho to pachI Apa muktirUpI strIne varavAnI icchA kema karo cho ? zuM te rAga nathI ? dAna-zIla-tapa-bhAva e yAra tyAga dharma che. je para che teno tyAga karavo tene tyAgadharma kahevAya che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1017 . vivecanaH rAjImatinA svAMgamAM zrImad AnaMdaghanajI mahArAja sAhebano AMtarika valopAta sva-tattvane pAmavA atyaMta utkaTatAne varI rahyo che, te bhagavAna neminAtha-dAdAnA saMvAdamAM praznonI jhaDI para jhaDI varasAvavA dvArA ApaNe joI rahyA che. teozrI kahI rahyA che ke he nAthI loka vyavahAramAM paNa dekhAya che ke parasparano rAga parasparano pUraka banIne rahe che. rAga vinA saMsArano vyavahAra asaMbhavita che. rAgI jIvo mATe vairAgyanI vAto hAsyAspada che, tema vairAgI jano mATe saMsAranA padArtho parano rAga saMbhavita nathI. banneno svabhAva bhinna-bhinna che. chatAM ApanA viSayamAM amane bahuja kUtuhala che ke ekabAju Apa mane tarachoDIne jaI rahyA cho mATe Apa verAgI cho ane bIjI bAju Apa mugati suMdarIne varavAnI ceSTA karI rahyA cho, to mugati suMdarIne varavAnI ceSTArUpa AyAma e zuM rAgano ghAtaka nathI to bIjuM zuM che? arthAt e rAga ja che to pachI A rAjImati bhava-bhavAMtarathI Apane vAMchI rahI che te zuM khoTuM che ? . he mArA nAtha ! Apa mane samajAvo ke AvI paraspara viruddha vAto kema saMbhave? rAjImatinA svAMgamAM rahIne pUchAyelA praznano jANe ke prabhu javAba ja na ApatA hoya tema kahI rahyA che ke - "rAgIzuM rAgI sahu re, vairAgI syo rAga." - rAgAdibhAvo e vikArI bhAvo che, ajJAnabhAva che, pachI te rAga strIno hoya ke puruSano, bALakano hoya ke yuvAnano, jaDano hoya ke cetanano! A mohadazAnI udaya sthiti, jJAnI ke ajJAnI sarvane saMsAra bhramaNanA heturUpa thAya che. mAMne potAnA putra pratye heta hoya che, to navoDhA strIne potAnA priyatama pratye rAga hoya che. A badho mUcha vikalparahita thavuM-nirvikalpaka banavuM-manAtIta thavuM-zUnya banavuM-pUrNa thavuM, e bhAvagharma che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1019 dravyakarmo vidyamAna che, teno udaya paNa che. te bhale raho! to paNa jJAnI nirAzrava ja che kAraNake dravyadRSTi svarUpa tarapha che. karmodayanuM kArya rAga, dveSa ke moharUpa AzravabhAva, teno upayogamAM abhAva vartato hovAthI dravyakarmanA udayo baMdhanuM kAraNa nathI. jema puruSamAM rAgabhAva hoya to ja juvAnIne pAmela strI tene vaza karI zake che, tema jIvamAM AzravabhAva hoya to ja udaya prApta dravyakarmo navo baMdha karI zake che. - jJAnI maLyA pachI aMtara kriyA cAlyA kare che. jJAnIno yoga thaye chate ane aMtarathI tenI oLakhANa thaye chate, supAtra jIvane aMtaramAM zuddhinI, bhAvabhAsananI, aMtara-saMzodhananI ane svabhAva-sanmukhatAnI kriyA cAlu thaI jAya che. A aMtara kriyA tene cheka kevaLajJAna sudhInuM lakSa karAvI, hRdaya palaTo karAvI, daDha aMtaradaSTi karAve che. jJAnI maLyA * pachI, jJAnI tarIke oLakhAyA pachI aMtaradaSTi na thAya, to samajavuM ke haju jJAnI phaLyA nathI. azuddha nizcayanayathI vibhAva bhAvo jIvanI paryAyamAM thatAM hovAthI ' jIvanA je mAnavAmAM AvyA che, tene zuddha nizcayanayanI dRSTithI TALI zakAya che. eTale ke jaDa ane cetananuM pariNamana paraspara nirapekSa ane svataMtra che. jIvanA bhAvakarma ane dravyakarma vacce nimitta-naimittika saMbaMdha che paNa kartA-karma saMbaMdha nathI. nimittamAM kAraNatA che paNa kArakatA nathI. nimitta kAMI kazuM karatuM nathI. paraMtu nimitta vagara kyAreya kazuM thatuM paNa nathI. abheda dRSTimAM to kartA-karmabhAva ja nathI kiMtu zuddhacetanAmAtra jIva vastu che. manane para samajI manAtIta thavuM te dharma che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1019 dravyakarmo vidyamAna che, teno udaya paNa che. te bhale raho ! to paNa jJAnI nirAzrava ja che kAraNake dravyadRSTi svarUpa tarapha che. karmodayanuM kArya rAga, dveSa ke moharUpa AzravabhAva, teno upayogamAM abhAva vartato hovAthI dravyakarmanA udayo baMdhanuM kAraNa nathI. jema puruSamAM rAgabhAva hoya to ja juvAnIne pAmela strI tene vaza karI zake che, tema jIvamAM AzravabhAva hoya to ja udaya prApta dravyakarmo navo baMdha karI zake che. jJAnI maLyA pachI aMtara kriyA cAlyA kare che. jJAnIno yoga thaye chate ane aMtarathI tenI oLakhANa thaye chate, supAtra jIvane aMtaramAM zuddhinI, bhAvabhAsananI, aMtara-saMzodhananI ane svabhAva-sanmukhatAnI kriyA cAlu thaI jAya che. A aMtara kriyA tene cheka kevaLajJAna sudhInuM lakSa karAvI, hRdaya palaTo karAvI, dRDha aMtaradaSTi karAve che. jJAnI maLyA * pachI, jJAnI tarIke oLakhAyA pachI aMtaradaSTi na thAya, to samajavuM ke haju jJAnI phaLyA nathI. azuddha nizcayanayathI vibhAva bhAvo jIvanI paryAyamAM thatAM hovAthI - jIvanA je mAnavAmAM AvyA che, tene zuddha nizcayanayanI dRSTithI TALI zakAya che. eTale ke jaDa ane cetananuM pariNamana paraspara nirapekSa ane svataMtra che. jIvanA bhAvakarma ane dravyakarma vacce nimitta-naimittika saMbaMdha che paNa kartA-karma saMbaMdha nathI. nimittamAM kAraNatA che paNa kArakatA nathI. nimitta kAMI kazuM karatuM nathI. paraMtu nimitta vagara kyAreya kazuM thatuM paNa nathI. abheda dRSTimAM to kartA-karmabhAva ja nathI kiMtu zuddhacetanAmAtra jIva vastu che. manane para samajI manAtIta thavuM te gharma che. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1020 hadaya nayana nihALe jagadhaNI A AtmAmAM je rAga-dveSa rUpa vikArabhAvonI utpatti thAya che. tyAM paradravyono koIpaNa doSa nathI paNa svayaM aparAdhI evuM A ajJAna ja phelAya che. A satyanI sparzanA rAgI janone jyAre thAya che tyAre tene khyAla Ave che ke rAga-pariNAmanI prApti, e potAnA avaLA puruSArthathI ja che ane te baMdhanuM kAraNa che. tenAthI potAnAmAM virAgIpaNuM pragaTe che. svayaMnA guNonuM kheMcANa vadhatAM potAnA trikALa svarUpane jANavAno je inkAra hato teno svIkAra thAya che ane te dharmamAM pariNata . thAya che. Ama Azrava ane baMdha-pariNAmathI mukta thavAno puruSArtha TakI rahe che. svayaMnuM tattva je nizcaya samyagadarzana, jJAna, cAritrathI yukta che te ja hitakArI che. Ama AtmAmAM ekAgra thaI zubhAzubha icchAno rodha thavA dvArA, je nijAtmAnI zuddhinuM pratapana thAya tene tape kahyuM che. virAgI banela AtmA zuddhopayoganI dizAmAM mahAlatAM-mahAlatAM kevalajJAna paryAya kema prApta thAya ? pUrNa svAdhIna nirAkulatArUpa sukhanI prApti kema thAya? tene pUrNa rIte jANIne AtmasAt karavAno puruSArtha pUrNa rIte Adare che. rAgIpaNAmAM thayela sarva mithyAtvAdi bhUlone virAgI banelo AtmA sudhArato jAya che. Ama rAga ghaTato jAya che, vairAgya pragaTa thAya che. A vairAgyapaNuM e ja saMnyAsapaNuM che jyAM svayaMne sparzavApaNuM che, paradravyaparabhAvano ahesAsa ogaLI gayela che, jyAM kevaLa vairAgyamAM ja mahAlavAnuM che. tethI ja kaDImAM kahyuM che ne ke, "vairAgI syo rAga." vairAgya e svayaMnI nipaja che, parama-zUnyatA che, saMsArIbhAvathI parA mukhatA che, A ja mahAsamAdhi che; jyAM koI rAga, dveSa ke mohabhAvanI sparzanA ja nathI, jyAM svayaMmAM karavApaNuM che. bahipariNAmonI dhUli paNa sparzatI mana-vayana-kAyAnA yogane sthira karavA tenuM nAma dhyAna. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1021. nathI. rAga virAgamAM palaTAyo te vItarAgatAne sparyA vinA rahevAno nathI jyAM svayaMnA anaMta pUrNaguNonuM abhedabhAve pariNamana che. rAga-bhAva ja moTo parigraha che. e rAgIomAM ja saMbhavI zake. virAgI AtmAne te sparzato ja nathI. vairAgya e potAno nija dharma che. Ama rAjImatinA svAMgamAM rahI yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAje ghaNIja mArmika bhASAmAM praznottara rUpe doharAvyuM ke, "rAgI zuM rAgI sahu re, vairAgI syo rAga." have rAga vinA kema dAkhavo re, mugati suMdarI mAga" e kaDInuM arthaghaTana vicArIe. atre e ja samajavAnuM che ke vairAgyabhAvamAM vilasatA mumukSu janone thatAM pariNAmabhAva, te svayaMnA prati thatAM ughADarUpa rAgabhAva che. saMsArI jano ne jevo rAgabhAva che, tevo to te che ja nahi, saMsArI janono rAgabhAva te to ekAte karmabaMdhanuM kAraNa che kemake temane to AtmA pratye aprIti che je AtmAnI bhAvahiMsA che. AtmA prati sadbhAva temane vikasyo ja nathI, tethI karmano abhAva temane thato ja nathI. paraMtu je naizcayika samya darzana sahita che te virAgI che, ane jemaNe zuddhaupayogarUpa-saMyamadharmanA sArarUpa munidharma aMgIkAra karyo che, zuddhaupayoga dvArA AtmAno anubhava kare che, paradravya ke parabhAvamAM jarA ya ahaMbhAva karatAM nathI, potAnA jJAnAdi svabhAvane ja potAno mAne che, nirmamatvabhAvamAM je raDha che, hiMsAdi azubha upayoganuM to jemaNe astitva ja miTAvI dIdhuM che, jeo sAtamA guNasthAnakanA nirvikalpa upayogamAM vAraMvAra lIna hoya che; AvA AtmAo AMtara, bAhya parigrahanA tyAgI che. temano svabhAva rAgAdi thI thatA ghAtathI rahita zuddha caitanyamaya-prANamaya che. mokSatattvanI pUrNazraddhA sahita sarvajJa vItarAga bhaviSyano aMta lAvavo enuM nAma gharma. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1022 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI svabhAva yukta banavA saghaLo puruSArtha Adarela che. AvA virAgI AtmAone saMvara-nirjarAnI sAcI samajaNa vikasela che, pUrNa zraddhAna yukta ceSTatva che kAraNake saMvara-nirjarArUpa nizcaya ratnatraya svabhAva che, tene Adare che. Ama virAgI AtmAone svayaM prati rAga-pariNAma hotA nathI kintu svayaMnI sAcI oLakha ane zraddhAna hovAthI te zuddha AtmAne dhyAve che. paryAyamAM thatAM pariNAmamAtrane jANe che. paryAyamAM thatAM bhAvonA pote kartA banatA nathI kemake temanI daSTi trikALI dhruva Atmadravya upara hoya che, tethI temanuM jJAna samya thAya che. A saMkhya jJAnamAM kartAbuddhino doSa raheto nathI. koMbuddhi-kartAbhAva chUTI gayA. pachI kartApaNAno vyavahAra rahe che. jyAM sudhI koMbuddhi rahe tyAM sudhI vItarAgabhAva thAya nahi. rAgI jano pAse to rAga che. rAgano huM kartA ane rAga mAruM karma ema teone ekatva buddhi che. kartA buddhi chUTI jatAM vItarAgabhAva pragaTa thAya che, to tenA upara kartAno upacAra Avyo ane rAgano jJAtA tevI buddhi chUTI gaI, to vItarAgabhAvano jJAtA tevo vyavahAra Avyo. ajJAna gayA pachI kartAno ane jJAtAno banneno vyavahAra Ave che ane banne vyavahArano-upacArano niSedha karI aMdaramAM cAlyo jAya che tyAre sAcI zuddha upayogarUpa dazA Ave che. tethI ja kaDImAM uccArAyela che ke, "rAga vinA kema dAkhavo re, mugati suMdarI mAga." Ama virAgI janono svayaM pratyeno rAga bahiraMga rAgayuktatAnA bhAvothI rahita che, svayaMne pAmavAnA AMtara prayAsa rUpa pariNAma che, je samya che, AdaraNIya che, je mugati suMdarIne varavAne yogya che, je mukta jJAna, roya sApekSa che. paraMtu jJAnanuM kharuM kArya-lakSaNa AnaMda che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1023 che. cAra gatinA paribhramaNathI para thayAM che; je "suM-darI" mAM darI eTale guphA ane huM eTale svayaM arthAt svayaMmAM laya pAmavApaNuM che. je svayaMnA AtmAmAM AtmAthI parovAyelA che ane tethI "suMdarI zabdanA rAgathI upara uThelA che, aMtarAtmabhAva vaDe nijanA paramAtmAne dhyAve che, jenI tattvaruci samyakatvayukta che, tenA dvArA nijasvabhAvanuM grahaNapaNuM te ja AtmajJAna che, samyagU jJAna che, parihAra buddhithI saghaLA kAryone kare che, tevA AtmAone mukti dUra nathI. sudaDha evI samyakatvarUpa pariNatithI ane sudaDha samyagU cAritranA pAlanathI nija AtmAne dhyAvatAM-dhyAvatAM, AvA vairAgI jano vItarAga rUpa thatAM paramapada je mokSasvarUpa ja che tene vare che, tene bhAve che. Ama svayaMnA paramazaraNIya tattvamAM ogaLI javuM-lIna thaI javuM te ja "mugati suMdarI mAga"no bhAvArtha che je icchA nirodha svarUpa che. rAgIjano mATe rAga te icchA che-abhIpsA che jyAre virAgI jano mATe mAMga jevI vastu ja rahetI nathI, kevaLa IcchA-nirodha ja che, je svayaMmAM pariNamI javA svarUpa che,. svayaMmAM ogaLI javA svarUpa che. e bhAvanuM "sva" nA bhAvamAM bhavanarUpa "svabhAva" pariNamana che, je prAptanI prApti che. e sva"nuM svamaya-samaya thavA rUpa pariNamana che. e bahArathI AvyuM nathI eTale pAchuM cAlI javAnuM nathI. e je aMdara hatuM te ja ugyuM che-khilyuM che-nikharyuM che pragaTyuM che, tethI te sadAkALa rahevAnuM che. e be dravyonuM sAMyogika milana nathI paNa paryAya je Adheya che, tenuM AdhAra evA potAnA ja dravya sAthenuM abheda milana-abheda pariNamana che. - lagnanA mAMDavethI pAchA javAmAM ApanA jIvanamAM kevo virodha Ave che? te batAvatAM rAjImatI kahe che - daSTi e AMtarika dazA che. e kriyA nathI. jyAre tyAga e kriyA che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1024 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo ye jANe loga, ma. anekAMtika bhogavo re, brahmacArI gata roga.. manarA..12 artha: he nAtha ! ApanI eka vAta guhya che-gupta che paraMtu te gupta hovAnuM ghaTatuM nathI kemake saghaLA loko te jANe che. jene saghaLA jANe, tene gupta zI rIte kahevAya? kayuM gupta ghaTatuM nathI te batAvatAM rAjImati kahe che ke eka bAju Apa bALa brahmacArI gaNAo cho ane bIjI bAju Apa anekAntika arthAt vyabhicAra doSane bhogavo cho, te vAta saghaLA loko jANe che. nyAyanI zailimAM pAMca prakAranA hetvAbhAsa batAvyA che, temAMno eka hetvAbhAsa anekAntika che; jeno bIjo artha vyabhicAra thAya che. guhya ane sarva jANe, brahmacArI ane vyabhicArI, anekAntika evA hetvAbhAsane bhogavanArA ane anekAntavAdanA praNetA e sarvamAM paraspara virodha pratyakSapaNe ja dekhAya che. . vivecanaH bAramI gAthAnA anusaMdhAnamAM rAjImatinA svAMgamAM zrImad AnaMdaghanajI mahArAjano AMtara saMvAda zrI nemiprabhu sAthe cAlI rahyo che. teozrI svayaMnI khoja pratye atyaMta utkaTatAne dhAraNa karI rahyA che ane svayaMnI vedanAne vyakta karatAM prabhu AgaLa kahI rahyA che ke te mArA nAtha ! he jaga vallabha ! tame mane ApanI AMtara guhyatAne samajAvo-vidita karo-prakAza pAtharo ! eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo ye jANe loga" AmAM guhyapaNuM che ane pAcho saghaLo ya loga jANe che to pachI guhyapaNuM, guptatA kyAM rahI ? jo lokane saghaLuM vidita che to pachI guptatAguhyatAne avakAza ja raheto nathI. to pachI Avo virodhAbhAsa kema ? zarIra" e "huM' chuM." e vidhAnamAM paryAyano dravyamAM upayAra che.' A mAruM zarIra che." e vighAnamAM dravyano paryAyamAM upayAra che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1025 tene Apa jaNAvo kemake guptatA-gopanIyatA-atizaya guhya-gopanatva to koIne na kahevA jevuM hoya, koi dekhI na zake tevuM hoya to te guhya zabdanI maryAdAmAM kahevAya. jyAre ahiMyA to saghaLo loka jANI rahyo che, to pachI guhya kyAM rahyuM ? Avo virodha kema ? prazna-paratvenA uttaramAM divyadhvani ghoSita thatAM rAjImatinA svAMgamAM rahela zrImad AnaMdaghanajIno AtmA kahI rahyo hato ke guhya zabdanA zleSamAM ja artha chupAyelo che. 'guhya' zabdamAM je 'ga'kAra che te varNamALAnA vyaMjanano trIjo varNAkSara che. te pUrvenA be vyaMjano 'ka' ane 'kha' che temAM 'ka'kAra te brahmA arthAt sarjananA arthamAM che jyAre 'kha'kAra eTale AkAza vyApakatAnA arthamAM che ane 'ga' kAra te aMdhakAra. temAM vaLI hrasva 'u' joDAtAM gADha aMdhakAramayatA arthamAM che je mithyAtvAdi jANavA. guhya zabdamAM 'hya' tene chUTo pADatAM 'ha'kAra ane 'ya'kAra nIkaLe che. 'hu' kAra e prANa tattva che je caitanyaprANa jANavo ane 'ya' kAra te vAyu tattva jANavuM arthAt svayaMmAM thatuM pariNamana jANavuM. Ama AkhA 'guhya' zabdanuM saMyojana-saravALe ema samajAve che ke caitanyamaya prANa tattvanuM svayaMmAM thatuM pariNamana kadApi gADha aMdhakAramayatAmAM lAdatuM nathI. mithyAtvAdi pariNAmo tene AvarI zakatA nathI; tethI te tattvane guhya kaho, anekAMtika kaho ke brahmacArI kaho te, sarva ekArtha vAcI che. sarvamAMthI eka ja guhya artha pragaTita thAya che. tethI he prabho ! Apa paNa guhyAtiguhya cho ! kadApi AvarAyelA nathI. he nija paramAtmA ! tame to AtmasvarUpI cho, pUrNatAnA AnaMdamAM ramanArA cho tethI svarUpathI Apa guhya cho, brahmabhAvathI Apa guhya cho, saMsArI bhAvano ApanAmAM abhAva che tethI paNa Apa guhya cho, karmabaMdhanA je pariNAma na jUe-je mULane na jUe te ajJAnI che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1026 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI mULa kAraNothI Apa parAkramukha cho tethI guhya cho, vRkSanA mULamAM bIjanuM rupAMtara jema guhya che tema Apa sarva kArya karavAmAM paNa guhya cho !!! talamAM tela, phulamAM sugaMdha, araNI kASTamAM jema agni guhya che tema Apa svarUpathI guhya cho, baMdha-mokSanA pariNAmathI paNa Apa guhya cho, kartAkarma pariNAmathI paNa Apa guhya cho, kArya-kAraNanA bhedathI paNa Apa guhya cho, jJAna-darzananI vizuddhithI paNa Apa guhya cho, svarUpAcaraNa cAritrathI Apa guhya cho, ApanAmAM rahelI anaMtAnaMta zaktionA gopanIyatvathI Apa guhya cho, anaMta-vIryazaktinA sphuraNathI Apa guhya cho, Apa IndriyAtIta cho, aMtaHkaraNa ane tenA vikArothI Apa mukta cho. dravyakarma-bhAvakarma ane nokarma je zarIrastha che tenAthI Apa para cho, te badhAnA kAraNe Apa guhya cho, vastu svarUpane pUrNa rIte jANanAra cho tethI Apa guhya cho, gati-AgatinA rUMdhanathI Apa para cho tethI Apa guhya cho, nAmakarmanI prakRtiothI Apa para cho tethI Apa guhya cho, jIvAdi nava tattvo temaja SadravyanA pUrNa jJAtA cho, cetana-acetana svarUpanA jANanArA cho tethI Apa guhya cho !!! Apa svarUpamAM ramamANa cho, nizcaya-vyavahAranA bhedAbheda jJAnathI yukta hovA chatAM tenAthI atIta cho mATe Apa guhya cho ! Apa svapara prakAzaka cho, ApanuM svarUpa sAmAnya-jIvo jANI zakatA nathI mATe Apa guhya cho, vyaktAvyakta svarUpathI parA mukha cho tethI Apa guhya cho ! guptatA Apano svabhAva che tethI Apa atizaya guhya cho. A pramANe zrImad AnaMdaghanajI mahArAjA rAjImatinA svAMgamAM potAnI AMtaravedanAne ThAlavatAM 'guhya' zabdanI gAMbhIryatAne jaNAvI rahyA che ke "eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo ye jANe loga'... AtmAmAMthI ajJAna jAya to zAstrajJAna pAmyuM pramANa lekhAya. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1027 AnA dvArA teozrI eka ja vAta karI rahyA che ke he mArA nAtha! ApanI A saghaLI guhyatAthI saghaLo ya loka parAqamukha hovAthI Apa emanI nAtanA nathI kAraNake guhyatA e bAhya cIja nathI, te to aMtaraMga pariNamana sAthe saMbaMdha dharAve che; jyAre saghaLo ya loka bAhya bhAvamAMpara-samayamAM/para-tattvamAM rAcI rahelo che, gADha aMdhakAramaya evA mithyAtvanA pariNAmamAM jhIlI rahyo che. karmabaMdhanA mULa kAraNa mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda, yogamAM DUbI rahelo che. saghaLo ya loka sva oLakhanA abhAvavALo che, kartAbhAvamAM rAcanAro che, kArya-kAraNabhAvane nahi jANanAro, tattvaruci vinAno, jaDa-cetananA svataMtra pariNAmane nahi oLakhanAro che. tethI ja ApanAmAM rahelI guhyatama sthiti te temanAmAM na ghaTatI hovAthI saghaLo ya loka 'guhya' zabdanI jamAtano nathI ane tethI ja anAdi-anaMta kALathI potAnI samajaNa buddhithI-viparIta mAnyatAnA gherAvAthI coryAzI lAkha jIvAyonimAMhI niraMtara cAragatimAM paribhramaNa karyA kare che ane temAM ja rAcyA mAcyA rahe che. A 'guhya' zabdanA marmathI ajJAta hovAnA kAraNe ja temano saMsAra akhaMDa rahyo che ane avirata rahyo che. mAtra paryAya-daSTimAM rAcato ane saMsArI paryAyanA lAbhamAM potAnA lAbhane mAnato A saghaLo ya loka ema jANI rahyo che ane ema mAnI rahyo che ke amArI A karaNI-bharaNI e samagra lokane pyArI che; tethI te sApekSa che ane tethI nirapekSa evuM 'guhya' amane mAnya nathI, svIkArya nathI. ame to amArI mAnelI sApekSatAmAM ramanArA chIe, nirapekSa evI guhyatA sAthe amAre snAna-sUtakano paNa saMbaMdha nathI. A rIte prabhune vAraMvAra upAlaMbha-Thapako ApavA dvArA rAjImati saMsArI jIvanuM vedana ane lAgaNI e kALa che. saMsArI jIvanI kramika avasthA e kALa che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1028 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI kahI rahI hatI ke je guhya amArA lokamAM ghaTatuM nathI tethI Apa anekAMtamAM ramo cho e ja tamArI guhyatA che. tame kadApi amArI nAtanA thanArA nathI. tame amArA jevA koIpaNa lakSaNo dharAvatAM nathI, tethI tame nyAta bahAranA kahevAo cho ! tamArA mAnela guhyatA, anekAMtatA, brahmacArIpaNuM, vagere amArI nyAtanI mAnyatAmAM "roga' samAna gaNatrImAM lIdhela che, ame AvA rogane saMgharatA nathI. jo tamane amArI jema mAnasa-parivartanamAM mAnanArA na hoya to tamAre ane amAre zuM saMbaMdha . che ? tamArI sAthe saMbaMdha rAkhavA vaDe karIne zuM ? mATe he nAtha ! Apa je "anekAMtika bhogavo cho te to mAtra "brahmacArI gata roga ja samajavo. tethI jo ApaNo saMbaMdha jALavavo. hoya to A guhyatvAdine visAro, bAjue mUko ane saMsArane mANo, punarAgamana karo, haju paNa samaya che. guhyatAne bhogavavAno tamAro samaya haju pAkyo nathI mATe Apa vicAro ! A rIte rAjImatinA svAMgamAM zrImad AnaMdaghanajI mahArAjA neminAtha prabhune prArthI rahyA che ke huM mArA nAtha ! Apa to anekAMtikane bhogavI rahyA cho ke je jagatamAM brahmacArI gata roga gaNAya che. to have Apa ApanA A anekAMtikapaNAne pUrNapaNe vidita karo, jethI jana mAnasamAM patharAyeluM ajJAna dUra thAya, lokamAM prakAza patharAya ! prabhu jANe ke A prazna paratvenA pratyuttaramAM prakAza pAtharI rahyA hoya tema udghoSita thato divyaprakAza rAjImatinA svAMgamAM rahela zrImad AnaMdaghanajInA mAnasapaTapara patharAI rahyo. zAstrakAra bhagavaMtoe A anekAnta vagere zabda para sAro evo sAghana bahAranuM hoya ! paraMtu sAghanA to aMdaranI hoya ! sAdhanA bahAranI na hoya ! Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1029 prakAza pAtharela che. anekAnta eTale aneka aMta arthAt aneka dharmo jemAM hoya te anekAnta. tenAthI viruddha zabda te ekAMta che. aneka dharmone batAvanAro anekAnta, pratyeka vastumAM vastupaNAnI siddhi karanAro che. asti-nAsti, sat-asat, nitya-anitya, eka-aneka, ityAdi paraspara viruddha jaNAtAM dharmone eka ja vastumAM apekSA bhede rAkhanAra te anekAnta che. AtmA sadA sva-rUpe che ane para-rupe nathI evI je nirmaLaDhaSTi te ja sAcI anekAntadaSTi che. anekAntanA be bheda che samyag ane mithyA. tema ekAnta paNa samyag ane mithyA be bhede che. che. tema te samyag anekAnta te pramANa ane mithyA anekAnta te pramANAbhAsa samyag ekAnta te naya ane mithyA ekAnta te nayAbhAsa che. AtmA potApaNe che ane parapaNe nathI ema jANavuM ane mAnavuM samyag anekAnta che. jyAre AtmA potApaNe paNa che ane parapaNe . paNa che tema jANavuM ane mAnavuM te mithyA anekAnta che. AtmA potAnuM karI zake che ane zarIrAdi para vastuonuM kAMi karI zakato nathI, zuddhabhAvathI dharma thAya ane zubhabhAvathI dharma na thAya, nizcayanA Azraye dharma thAya ane vyavahAranA Azraye dharma na thAya. jema jema vyavahAra ghaTato jAya tema tema nizcaya pragaTato jAya, vyavahAra hote chate dharma thAya paNa vyavahAranA Azraye dharma na thAya, dharma to trikALI dhruva AtmadravyarUpa nizcayanA Azraye ja thAya Ama jANavuM, mAnavuM ane svIkAravuM te samyag anekAnta che. tenAthI viparItapaNe jANavuM ane mAnavuM te mithyA anekAnta che. AtmA potAnuM karI zake che ane zarIrAdi paranuM paNa karI zake che. zuddhabhAvathI paNa dharma thAya ane zubhabhAvathI paNa dharma thAya. nizcayanA Azraye paNa dharma thAya ane doSone-vikArone kADhI nAMkhatA bAkI rahe che te AtmAnuM svarUpa che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1030 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1030 4 vyavahAranA Azraye paNa dharma thAya ema jANavuM ane mAnavuM te mithyA anekAnta che. korA vyavahAranA avalaMbane vyavahAra-dharma thAya ke je puNyabaMdhadvArA sadgati ApanAra che paNa saMvara-nirjarArUpa Atmadharma ke je mokSamArga svarUpa che, te na thAya. vyavahAra karatAM karatAM nizcaya pragaTe ema paNa na kahevAya. anaMtIvAra vyavahAra karyo chatAM nizcaya pragaTyo nathI e hakIkata che. nizcayanA lakSe ja nizcayadharma pragaTe ane vyavahAranA lakSe vyavahAra dharma ja pragaTe. eka vastumAM bIjI vastunI zakti prakAzIe, eka vastu be vastunuM kArya kare, ema mAnavuM athavA to samya anekAntathI vastunuM je svarUpa nizcita che tenAthI viparIta vastu-svarUpanI kalpanA karI temAM teno Aropa karavo ane te rUpe te vastune prarUpavI te mithyA anekAMta che. samyajJAna te dharma che tema jANavuM ane mAnavuM te samyagU ekAMta che kAraNake tema kahevAmAM garbhitapaNe samyajJAna pUrvaka vairAgya hoya che ema AvI jAya che. tema tyAga e ja dharma che ema kahevuM ane mAnavuM te mithyA ekAMta che kAraNake tyAga sAthe samyajJAna niyamo hoya evuM nathI. abhavyane tyAga hoya che paNa samyajJAna nathI hotuM jyAre caturtha guNasthAnake samyagujJAnIne anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSaryopazamejanya vairAgya niyamA hoya che. sva-rUpe hovApaNuM ane pararUpe nahi hovApaNuM e rUpe pramANa dvArA jANela padArthanA ekadezano viSaya karanAra naya te samya ekAMta che. bIjI dRSTie joIe to vastunA anekAnta svarUpane samajAvavAvALI kathana paddhatine syAdvAda kahe che. syAd eTale kathaMcita- koIka prakArekoIka samya apekSAe ane vAda eTale kathana karavuM te. Ama koI parAzrita paryAya e vAstavika paryAya nathI. kAraNake te vinAzI paryAya che. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1031 samyag apekSAe karAtuM kathana e syAdvAda che Ama syAdvAda e anekAntano ghotaka che, batAvanAra che ane anekAnta e ghotya che, batAvavA yogya che. Ama baMne vacce ghotya-dyotaka saMbaMdha che. syAtpada e anekAntavAdamAM rahelA samasta virodharUpI viSanA bhramane naSTa karavA mATe rAmabANa maMtra samAna che. eka ja padArthamAM vastumAM vastupaNAne nipajAvanArI paraspara be virodhI zaktionuM prakAzavuM te anekAnta che jemake je sat che te ja asat che, je asti che te ja nAsti paNa che, je eka che te aneka che, je nitya che te ja anitya che; Avo vastu svabhAva je samaje te ja svathI paranuM bhedajJAna karI svasanmukha thaI nizcita paNe aMtaraMga sukhano sAco upAya karI zake. prastuta A kaDI 'eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo ye jANe loga'' tenA upara vicAratAM e ja vastu jaNAya che ke guhya ke guhyatama koi paNa hoya to te anekAnta che ane te ja brahmacArIpaNuM che. vastusvabhAvamAM rahela arthagAMbhIryathI jotAM saghaLuM eka ja bhAse che, eka ja arthamAM jaNAya che. 'guhya' zabdane samIkSaNanA kSetre avalokavAmAM Ave to guhya zabdane anekAntanA vividha arthamAM vibhAjIta karI zakAya. samyag anekAnta, (pramANa) mithyA anekAnta (pramANAbhAsa), samyag ekAMta (naya), mithyA ekAMta (nayAbhAsa) vagerenA arthamAM guhya zabdane mUlavavAmAM Ave to, jIvAtmAonI sthiti, temanI ekAMta mAnyatA kyAMka aTakI ne paDI che, teno bodha spaSTapaNe thAya che. puruSa ane prakRtinA mizraNathI UbhA thayelA saMsAramAM puruSa e caitanya tattva che. te lokathI para che ane nayothI paNa para che. nayo loka vyavahAramAM vyApIne rahelA che; AtmAmAM nahi. AtmA nayAtIta che. zAstra bhaNIne, tenA dvArA maLelAM jJAnavikalpano upayoga karI, mohano nAza karavo te dharma che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdaya nayana nihALe jagadhaNI loka vyavahAramAM bhedAbhedanuM jJAna karAvavA, pramANane anusaravA nayonI prarupaNA karavAmAM AvI che, jethI sarvanayothI ane sarva parapadArtho ane tenA saghaLA paryAyothI bhinna evA AtmAno bodha spaSTa thAya ane to ja tevA AtmatattvanuM zraddhAna thai zake ane to ja temAM ramaNatA karI zakAya. brahmabhAvamAM mahAlavuM, svarUpamAM layalIna thavuM, AtmAnA AnaMda svarUpamAM caravuM-nimagna thavuM te ja brahmacArIpaNuM che ane temAM ja AtmAnA anaMtaguNonI sparzanIyatA rUpa anekAntikatA che. zuddhopayogamAM ramaNatA rUpa ekAkAratA che ane A ja guhyatA che. jagatane mATe anaMtakALathI A tattva guhya rUpe ja raheluM che ane brahmamAM caravA rUpa brahmacArIpaNuM arthAt AtmAnA anaMtaguNomAM ramaNatA e jagatane roga tulya bhAre lAge che. A ja saMdarbhamAM AtmAne "alakha-alakSya' kahyo che. 1032 loka vyavahAramAM-saMyamI jIvanamAM saMyamI AtmAo mATe brahmacaryanI samAdhinA daza sthAno bhagavAna mahAvIradeve pharamAvela che. saMyama jIvananI sArthakatA mATe brahmacaryanI AvazyakatA anivArya che. brahmamAM carcA karavI arthAt AtmasvarUpanI pUrNapaNe prApti karavI e ja dhyeya sAdhakanuM hovuM joie. te mATe bhagavaMte upadezela tattvamAMthI potAne je ati upayogI hoya tene dhArI rAkhavI ane pUrNapaNe AcaraNamAM mUkavI joie kemake abrahmacaryano pariNAma e jaDa evA deha ane jaDa evA karmanA saMsargathI janmelo vikAra che, je zarIrastha che, veda mohanIya karmanA udayathI che, je mAtra saMsArane vadhAranAro che, aneka prakAranI Apattione lAvanAro che mATe ja abrahmanA tyAga dvArA ane brahmamAM caravA dvArA svarUpa-sthiratA keLavavAnI che. jagata je yAlI rahyuM che te paryAyathI yAlI rahyuM che. dravya to mAtra AdhArarUpa che. paryAya che tyAM dravya che ane dravya che to teno paryAya che. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI zrI tIrthakara bhagavaMtoe svayaMnA anubhavanA nicoDarUpe brahmacarya ane samAdhinA daza sthAnone hRdayamAM avadhArIne saMyama puSTa, saMvara puSTa, samAdhi-puSTa ane jitendriya thaI gupta-brahmacArI banI apramattapaNe vicaravAnuM kahela che. uttarAdhyayana sUtranA nicoDa rUpe A ja vastune prabhue pharamAvI che. Adarza vyavahAra, zuddha lakSaNopeta brahmacarya-pAlananI vAta sau koI AtmA mATe sulabha nathI, tema azakya paNa nathI. jIvananuM A mahAmuluM amulya dhana che. yogonA zakya eTalA rUMdhana dvArA brahmacaryanuM ArAdhana e AtmavikAsanA pagathiyArUpe che. nizcayathI brahmacArIpaNuM e svayaMthI svayaMmAM vilasavA rUpa che, AtmAmAM mahAlavA rUpa che. svasamaya, svatattvamAM ramaNatA rUpa che svarUpAcaraNa cAritra rUpa che. abrahmabhAvamAM ramaNatA te parasamaya, para-tattva, ajJAnanA vilAsarUpa che, mohamAyAnA AMcaLArUpa che, je ajJAnI, mithyAdRSTi jIvone sulabha che * ane te lokapravAhathI anAdi-anaMtakALarUpa che je jJAnIonI paribhASAmAM roga samAna jANela che. AvA rogIothI Akho loka ThasoThasa bharelo che. "brahmacArI gata rogamAM 'gata' zabdathI vartamAna, bhUta ane * bhaviSyakALa saMkaLAyelo che. jiNa joNe tamane jouM re, tiNa joNI juo rAja, ma. ekavAra mujane juo re, to sIjhe muja kAja. manarA...13 artha rAjImatino utkaTa prema neminAtha prabhu pratye baLavattaratAne pAmI rahyo che, AMtara saMvAda dvArA vAraMvAra pRcchAne pAmI rahyo che ane tenA dvArA AMtara-vedanAne pragati karI rahyo che. rAjImatinI AMtara AtmAno potAno arthAt svayaMno adhyAya eTale svAdhyAya ! eTale ke AtmAno ja adhyAya! AtmA sivAya para no adhyAya nahi. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1034 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI cetanA vAraMvAra nemi prabhune prArthI rahI che ke he nAtha ! he mArA aMtaranA ghanazyAma ! mArI sarAgI-dRSTithI jema huM tamane jou ! tevI rIte Apa paNa ekavAra mArA prati e ja dRSTithI nihALo, anugrahathI juo! ApanI sAtheno hastameLApa to dUra rahyo paraMtu Ape tArAmaitraka paNa racyuM nathI, AMkhathI AMkha paNa milAvI nathI to have he nAtha ! ekavAra premabharI dRSTithI mujane nihALo to mArA mananA manoratha pUrNa thayAno ahesAsa raheze, mAruM kArya sIjhaze, muja kArya pUrNa thayuM ema huM mAnIza! vivecana : paryAyadRSTithI vicAratAM kaDIno sAmAnya artha upara pramANe jaNAI rahyo che paraMtu UMDANathI avalokatAM stavananI A teramI kaDI AdhyAtmika-dRSTie koI judo ja cIlo cAtarI rahI che. skUladRSTithI "rAjImati' zabdane nihALIe to te prakRtigata ceSTAthI yukta sAmAnya nArI-prakRti jaNAya, paraMtu e ja zabdane tattvadRSTithI joIe to pahelI kaDImAM jaNAvyuM che tema "rAjI' eTale AnaMdaghana ane mati' eTale cetanA. arthAt AnaMdaghana cetanAmAM laherAI raheluM puruSa caitanya te rAjImati che. Ama zrImad AnaMdaghanajI mahArAjA pote ja rAjImatirUpa prakRtigata ceSTAthI potAnI ja AMtara-vedanAne ThAlavI rahyA che. vyavahAra-naye zrInemiprabhu ke je nizcaya-naye nija-paramAtmA ja che tene AvI rahyA che, prArthI rahyA che; tenuM pratibiMba A kaDImAM svaccha rIte AlekhAI rahyuM che. eka ja kaDImAM dvi-artha karavA dvArA temanI apUrva lAkSaNikatA jaNAI Ave che. paryAyadaSTi yukta samAnya artha jema judo tarI Ave che tema te ja kaDIno AdhyAtmika artha-dravyadRSTi yukta artha paNa koI apUrva saMvedanAne jagADe che. dareka vastunA lAkSaNika artha karavAnI A ja temanI para"ne svarUpa buddhie jANavuM te adhyAsarUpa che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI viziSTatA svayaMne pAmavAnI utkaTatAne AgaLa dharI de che. kaDIno pratyeka zabda artha gAMbhIryathI saMyojAyela che. mA~ sarasvatInI kRpAe zabdo svayaM hRdayaguhAmAMthI AvI emanI jIhvAgrethI sarI paDyA che. 1035 ''jiNa'' zabdano artha 'jinezvara paramAtmA' thAya tema teno bIjo artha 'jema' paNa thAya. 'jANe' zabdano artha jovuM-zraddhA arthamAM che. tethI ja - " "jiNa joNe tumane jouM re, tiNa joNI juo rAja, ekavAra mujane juo re, to sIjhe muja kAja.'' eTale ke jinezvara paramAtmA jema svayaMnA svarUpane akaMpadazAmAM vedI rahyA che, joI rahyA che, anubhavI rahyA che tema he nija-paramAtmA! Apa paNa nija jyotisvarUpa-caitanya AnaMdaghanasvarUpane pratItimAM lAvo, anubhavanA ughADamAM lAvo ! he rAja ! jo svarUpavedanamAM mAtra ekavAra muja prati draSTipAta thaze to ApanI anaMta-zakti dvArA karAyela zaktipAta mArA aMtaranA daravAjA ughADI nAMkhaze, mArI bhavobhavanI abhilASA pUrNa thaze, huM pAragAmI banIza, Apano mArA upara anugraha thayo ema ' kahevAze ! Ama 'jiNa' zabdathI dravyadRSTi ane paryAyaSTithI vicAratA dvi-arthanI saMkalanA jaNAya che. mana eTale icchA-viyAra-rAga-dveSanuM baMDala ! prastuta teramI kaDIne paryAyaSTithI vicAratAM sAmAnya artha jaNAya che, jemAM rAjImatino nemiprabhu pratyeno rAgabhAva uchaLato dekhAya che, je parasamaya-paratattva-paradravya ane parabhAvamAM ramaNatA rUpa che, je bahirAtmapaNuM che, prakRtigata cAMcalyatA che, rAgIdharono rAgabhAva che-vikArabhAva che, je ajJAna ane mithyAtvabhAvane prastuta kare che, kartApaNAnA ahaMkArane Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1036 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI - sUcave che. para-samayamAM ramaNatA che, tethI ja kartApaNuM chUTatuM nathI kemake nija-paramAtmatattva to sakala nirAvaraNa, trikAla akartA che. samasta jIvarAziono AtmA svabhAvathI traNe ya kALa akartA che, anAdianaMta kALathI akartA che. A akartApaNuM eno mULa svabhAva che. jo jIvAtmA tene dRSTimAM nahi le ane paradravyano huM kartA chuM. ema mAnaze to paNa te tattvathI paradravya ke parabhAvano kartA banI zakavAno nathI kAraNake "vatyu sahAvo ghammo' kahyo che. dareka dravyano svabhAva traNe ya . kALa eka sarakho ja hoya che, te kyAre ya paNa badalAto nathI, tema kyAreya paNa bagaDato nathI. TUMkamAM AtmA kyAre ya paNa potAnI zuddhatAne choDato nathI. tattvadRSTithI-adhyAtmazalithI jotAM pariNAma, pariNAmamAM thAya che, paryAya-paryAyamAM thAya che, je sattAthI-trikAlasattAthI bhinna che. dareka dravyanuM pariNamana svataMtra che. eka dravya bIjA dravyanA pariNamanamAM hastakSepa karatuM nathI. Ama teramI kaDI paryAyadaSTithI AlekhAyela che paraMtu AdhyAtmika dRSTikoNathI jotAM temAM dvi-arthI saMkalanA jaNAya che ane teno AdhyAtmika artha dravyadRSTimAM ja virAma pAme che. A vastusthitine zrImad AnaMdaghanajI mahArAje potAnI ArtanAnA mAdhyame sva-para bodhArthe raju karela che; e ja emanI viziSTakoTinI lAkSaNikatAne batAve che. nema-rAjulano A tera gAthAno saMvAda sAmAnya arthathI jovAmAM Ave to teno vyApa judo ja jaNAze. je vyavahAra lakSI che, tyAM mAtra saMsAra ja raheze. mAtra daSTine badalavAnI jarUra che. te badalAtAM arthaghaTana badalAI jaze. pachI e saMvAda nema-rAjulano na rahetAM sarva mumukSu AtmAono banIne raheze. AtmAne je dukharUpa koI hoya to te deha svayaM ja che ane atyaMtaratAe ajJAna ane moha e duHkharUpa che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1037 Akhare to paryAyaSTi TALavAnI che ane dravyadRSTimaya ja thavAnuM che, je svabhAvagata che. A ja stavananI 11mI kaDI 'rAgIzuM rAgI sahu re, vairAgI syo rAga''mAM rAgInI sarAgI-avasthA tathA vItarAgatA upara vizeSa dRSTikoNathI Alekhana thai cUkyuM che, te ja vastu vizeSane 13mI kaDI "jiNa joNe tumane jouM re, tiNa joNI juo rAja'' thI paryAyaDhaSTikoNathI AlekhavAmAM Avela che. 'tiNa joNI juo rAja' dvArA vItarAgI-avasthAmAM sthira thayelA neminAtha prabhune rAjImatijI 'rAja' zabda dvArA saMbodhita karI rahela che ane te saMbodhana vItarAga pratinuM che, evo aMgulinirdeza kare che. zrInemi prabhu vItarAga bhAvamAM jhUlanArA che. temanAmAM rAga saMbhavato ja nathI. "jiNa joNe tumane jouM re, tiNa joNI juo rAja" A kaDIne paryAyaSTithI jotAM rAjImatinA sarAgIpaNAne ja vizeSa rIte jaNAve che: rAga ane vItarAgatA sAthe rahI zake nahiM. vItarAgane rAgabhAvanI dhUlI koI kALe sparzI zakatI nathI. baMneno vastu svabhAva ja judo che. vizeSa dRSTikoNathI jotAM kavivarya AnaMdaghanajI mahArAjA potAnA prakRtirUpa khoLiyAmAM rahIne potAnA nijaparamAtmAne potAnI paryAyamAM pragaTa thavA, pratItimAM AvavA, anubhavamAM AvavA vAraMvAra prArthI rahyA che ane kahI rahyA che ke he prabho ! Apa to anAdithI zuddha ja cho, vartamAnamAM paNa Apa zuddha ja cho, bhUtakALanI pratyeka paryAyomAM 'para'mAM sudhAro saMbhave agara na paNa saMbhave. paraMtu ApaNe nirNaya karIe, to ApaNA 'sva'ne nizcita rIte sudhArI zakIe. svamAM svAdhIna chIe jyAre paramAM parAdhIna chIe. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1038 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paNa Apa to zuddha ja hatA ane bhaviSyakALamAM paNa zuddha ja rahevAnA cho kAraNake Apano svabhAva ja pratyakSa pratibhAsamaya, sakaLa nirAvaraNa svarUpa che. Apa parama-pAriNAmika bhAva svarUpamAM nimagna cho, amUrta cho, akhaMDa cho ! mArI paryAyamAM Apa dravyadRSTimayatAnI eka jhalaka karI jhaLako- abhedarUpe pariNamo to huM mAnIza ke Apano mArA upara anugraha thayo che. Ape mArI sAthe pANigrahaNa karyuM che ! ' pANigrahaNa te hastagrahaNa che. lokavyavahAramAM te karyA pachI prANAte paNa choDI na zakAya evo temAM ekarAra hoya che. tene prANanA aMta sudhI nibhAvavAmAM Ave che. tenuM AdhyAtmika arthaghaTana karatAM dravyadRSTinA AyanAmAM e jaNAya che ke pANigrahaNa karavuM. eTale pAragAmI thavuM. saMsArano aMta karavo. svarUpamAM DUbI jaI temAM layatA pAmavI. tethI he nAtha ! AvA pANigrahaNane huM IcchI rahI chuM arthAtu ApanA saMbaMdhe saMsArano aMta karI pAragAmI banavA sivAya mArI koI bIjI IcchA nathI. Apa jo mArI A bhAvanAne pUrNa karazo to zuddhopayogamAM ramaNatA karavA dvArA mArA kArya sIjhayA gaNAze. - pANigrahaNa eTale upayogarUpI jJAnaparyAyanuM abhedamAM samAI javuM, sAdi-anaMta kALa sudhI parama-pAriNAmika bhAvamAM sthira thaI javuM, vikArI bhAvonuM paryAyamAM pragaTa thavuM ane ajJAna nA kAraNe temAM mamatva karI rAgapAze baMdhAvuM te to janma-maraNanAM cakramAM paDavA jevuM che. je dRSTithI huM Apane joI rahI chuM te dRSTithI Apa mane jotA nathI to have zuM ? tene jaNAvatI A kaDImAM yogIrAja rAjImatinA AMtara manomaMthanane vAcA ApI rahyA che - hRdayamAM rAkhavuM enuM nAma rUyi! Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1039 - "moha dazA gharI bhAvanA"re, citta laI tattva vicAra, ma. vItarAgatA AdarI re, prANanAtha ! niradhAra.. manarA..14 artha : atyAra sudhI to mohadazA dhAraNa karIne huM vicAraNA karatI hatI tyAre mane sarva viparIta lAgatuM hatuM paNa tattvadaSTithI cittamAM vicAraNA karatA have badhuM ye barAbara lAge che ane te prANanAtha ! mane niradhAra eTale khAtrI thaI che ke Ape vItarAgatA dhAraNa karI lIdhI che. tattvadRSTinA AyanAmAM jotAM have samajAya che ke Ape je kAMI karyuM che, te badhuM ApanI vItarAgatA sAthe barAbara baMdhabesatuM che. - vivecanaH rAjImatinA svAMgamAM zrImad AnaMdaghanajI mahArAjano nijaparamAtmA pratino utkaTa prema, AdhyAtmika ruci, jJAnanuM vedana, svayaMnI khoja pratyeno talavalATa vizeSa-vizeSa svarUpane pAmavA valavalI (taraphaDI) rahyo che ane te valavalATa rAjImatirUpa prAkRtika ceSTA dvArA vyakta thaI rahyo che. ane te "mohadazA dharI bhAvanA re, jIva lahe tattva vicAra"e paMktimAM sva-para bodhArthe jaNAvAI rahyo che. ' A agAunI tere tera kaDI paryAyadaSTiyukata-parasamaya-paratattvamAM rAcavApUrvaka AlekhAyelI che, jemAM nirmaLa premaroganI bharatI-premarogano saMnipAta vyakta thato hato. jemAM manarUpI ghoDalA kAyArUpI rathane calAvavAmAM eTale ke saMkalpa-vikalpa karavAmAM joDAyelA hatA, je prakRtigata cAMcalyatAne batAve che, sarAgIpaNAne oLakhAve che ane adhyAtmanI nIcenI bhUmikAne jaNAve che. Ama potAnAmAM rahela mohadazA-rAganI avasthAne jotAM samajAyuM ke mArI cittavRtti upara rAge kabajo jamAvela che. ekAMtika banelo rAga, AMtara-vedanA AMtara-valopAta ane saMnipAtamAM pariNamyo che jenA kAraNe mAro AtmA jJAtA-daSTAbhAvanI jAgRtipUrvakanI sabhAnatA dhyAna dvArA upayoganI ghArA, tailavat ekadhAre cAlI jAya che, te nizcaya yAritrya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1040 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI gumAvI beTho che. tattvadaSTithI jotAM jyAM cittavRttinI viSamatA oLakhAI tyAre A ja valopAta, nija-paramAtmasvarUpanA pariNamanamAM palaTAvA mAMDyo. upayogane sAcI dizA maLI. "bhAvanA' eTale ekAgratA. svayaM prati thatI tattva-vicAraNA pragaTa thatAM jaNAyuM ke svayaM svayaMnA puruSArthathI ja mohanI A pragADhadazAne badalavI paDaze. parasamaya-paratattvanI bhajanA e ja azuddhatAnuM kAraNa che. potAnA nijaparamAtmAne bhUlIne para-padArtha sAthe rAgAdibhAve joDAvuM-rAgAdibhAve vicAraNA karavI te parasamaya che, je ekAMte baMdhanuM kAraNa che ane te saMsAra paribhramaNa sivAya anya koI phaLane ApatuM nathI. parasamaya-paratattvanI bhajanA e Azrava tattva che, jenI sattA caitanya-svabhAvathI bhinna che. caitanya-tattva e svayaMma ja pariName che, anyarUpe pariNamatuM nathI, tevuM jJAna lAdhyuM. : svayaMnI muktino mArga baMdhabhAvathI viparItapaNe AdaravAmAM ja jANyo. Azravatattvano nirodha karavo e ja saMvaratattvanI bhajanA chesAdhanA che. vAstavika dharmanI zarUAta tyAMthI ja che. saMvara thatA vikArIbhAvonuM sthaMbhana thAya che. cittavRttimAM nirmaLatA pragaTe che. ane e nirmaLatAnI vRddhi e ja nirjarA che. svayaMnuM tattva potAnI AtyaMtika zuddhadazAnI carama sImAe pahoMce che tyAre te ja mokSa kahevAya che, ema jJAnamAM samajAyuM. moha dazA dharI bhAvanA re, cita lahe tattva vicAra enA para uhApoha thatAM mohadazAnuM vAstavika citra spaSTa thavA mAMDyuM ane bhAvanAnA upayogamAM svarUpano spaSTa bodha lAdhyo. 'bhAvAtu bhAva prasUti' e nyAye svarUpamAM sthiratA vadhavA mAMDI. bhAvanA-yoganA paripAka-rUpe AMtarika-dazA zuddhatAmAM palaTAI gaI ane svayaMnA prANanAthanA niradhAra prati kendrita thaMI. akSarano vistAra zabda che. zabdano vistAra sUtra che. sUtrano vistAra adhyAya che ane adhyAyano vistAra Agama che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1041 * bhAvanA-yogamAM ekAgratA e zuddhabhAvonI jananI samAna che. tethI mahAmunivaro, mumukSu-AtmAo temaja dIkSA pUrve tIrthakaro paNa vairAgyanI daDhatA karavA temaja tattvane AtmasAt karavA anityAdi bAra bhAvanAonuM niraMtara sevana kare che. bAra bhAvanAomAM prathamanI cha bhAvanA vairAgyanI dyotaka che ane pachInI cha bhAvanA tattvadRSTinI preraka che je mumukSu AtmAne muktipaMthanuM pAtheya che. je AMtara-udvegone zAMta karavA dvArA viSaya-kaSAyathI virakti ane saMvara-nirjararUpa mokSamArgamAM anurakti karAve che, vipattimAM vairyatAne bakSe che, saMpattimAM vinamratA pradAna kare che, bhItaramAM rahela moha ane bhayane haNIne kSINamohamAM palaTAve che. A bhAvanAonA vAraMvAra sevanathI saMsAra, bhoga pratye udAsInatA ane sAco vairAgya keLavAya che. sAcI samajaNa e dUragAmI pariNAmone Ape che tethI ja sAcI samajaNa e jIvanano sAra gaNAya che tenuM mULa vairAgya ane vairAgyapUrvakanA tyAgamAM raheluM che. * sAcI samajaNathI e tattva vikase che ke sAMyogika padArtho ke teno parigraha, AtmAmAM mohabhAva utpanna karavAmAM prabaLa nimitta che ane tenA kAraNe utpanna thato mohabhAva atyaMta mAraka (ghAtaka) che. anAdinA saMskAranA kAraNe prApta saMyogomAM te taraphanuM kheMcANa satata rahyA kare che. caMcaLa manane nAthavuM ghaNuM dUSkara che. A badhA prakAranA vrata, tapa, japa vagereno AyAma manane kAbumAM levA mATe ja batAvavAmAM Avyo che. tattvanI samajaNa udaya pAmyA pachI dunyavI padArthonuM mahatva rahetuM nathI. tattvano nirNaya karavA dravyadaSTine apanAvavAnI che ane paryAyadaSTine choDavAnI che. e paryAyadRSTithI parakamukha thavA A bAra bhAvanAonuM gholana upayogI che; thayuM ene kahevAya ke je thayA bAda TaLe nahi, vinAza pAme nahi ane je thayAM pachI sthira thaI jAya-sthAyI banI jAya. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1042 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI upamitikAre upamitimAM dhyAnayogane dvAdaza aMgano sAra kahela che ane te dhyAnayogamAM javA bhAvanA yoga, e rasAyaNa che ke jenAthI caitanya svarUpanI sanmukhatA thAya che. tenA vinA ekalA korA zubhabhAvathI mokSamArga hAthamAM Avato nathI. tethI ja bAra bhAvanAnI anuprekSA vaDe vairAgyanI vRddhi thatAM, AtmAnI nikaTamAM vAsa thAya che, je tAttvika upavAsa che. jenAthI caitanyanI zAMti pUrNapaNe vikase che. bhedajJAnapUrvakanI bhAvanAo nitya sevavAlAyaka che, je vairAgyanI jananI hovAthI munione tattvarucimAM daDha kare che. rAjImatine have samajANuM ke potAnA caitanyasvarUpa sivAya cauda rAjalokamAM rahelA samasta paudgalika padArtho anitya ane kSaNabhaMgura che, samasta saMsAranA sAMyogika padArtho indrajALa samAna che, svapna samAna che, mohadazAnI senAnI vRddhi karanAra che. Ama anityatAno bodha dRDha thatAMsAkAra thatAM tenA uparathI zraddhA uThI gai, paramAnaMda svarUpa potAno AtmA ja upAdeya lAgyo. A stavananI pUrvanI teretera kaDIone bArabhAvanAnA staramAM mamaLAvIe to rAjImatinuM AMtara-maMthana/valopAta spaSTa bodhane sparzAvyA vinA rahe nahi. zrImad AnaMdaghanajI mahArAje 'moha dazA dharI bhAvanA re' mAM "bhAvanA" zabdano ullekha karIne tere tera gAthAomAM bAra bhAvanAonI gUMthaNI karIne bodhane vizeSa-vizeSa stare spaSTa karyo che, mArmikatAne udghATita karI che e ja batAve che ke temanI AMtarikadazA vairAgyamaya ane tattvadaSTi preraka hatI tathA sva-svarUpane pAmavAnI tIvra jhUraNA temanAmAM niraMtara vRddhi pAmatI hatI. bAre bhAvanAonA mAdhyame pUrvanI teretera kaDIone vicAratAM karyuM ene kahevAya ke je karyAM bAda, pachI kAMi karavApaNuM rahe nahi. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1043 vihaMgAvalokana karatAM, rAjImatinA jIvanamAM kevo vaLAMka Avyo te have ApaNe vicArIe. aSTa bhavAMtara vAlaDI re, tuM muja AtamarAma. manarA vahAlA mugati strI zuM ApaNe re, sagapaNa koI na kAma.. mArA vhAlA..1 "aSTa bhavAMtara' eTale bhavonI punarAvRtti karatAM ghAtikarmonI jALamAM phasAIne meM dhruvapada evA svayaMnA tattvane visAvuM, parasamaya paratattvamAM rAcIne ajJAnanI vRddhi karI; e ja cAhanA have anityatAmAM bhAsI. jANyuM ke saMyogo badhA ja nAzavaMta che. caitanyamaya AtmA e ja zAzvata che. tenI ArAdhanA ja karavA yogya che. A satyanI oLakha ja svayaMnI prApti che. bAkI paryAyamAM rAcavuM e anaMta saMsArane vadhAranAra bhAvamaraNa samAna che. nija paramAtmAnI ArAdhanAmAM niraMtara lAgelA rahevuM e ja sAra che. anitya padArtho kyAre paNa potAnA thatA nathI, thaze nahi; tethI nemikumArane pAmavA je huM viSAda karI rahI chuM, te sarva nirarthaka che. A paryAyadRSTine choDavI, e ja yogya che; ema anityatAno bodha pUrNapaNe jIvaMta thayo. anitya bhAvanAnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "saMyoga kSaNabhaMgUra sabhI, para AtmA chuvadhAma hai, paryAya laya dharmA, parantu dravya zAzvata dhAma hai, isa satya ko pahecAnanA hI, bhAvanA kA sAra hai, dhruva dhAma nI ArAdhanA, ArAdhanA kA sAra hai." have prastuta stavananI bIjI kaDI azaraNa bhAvanAno paDagho kAraNa-kAryane sarvAgI jevuM tenuM nAma jJAna ! Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1044 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 104ma ke pADI rahI che tene ApaNe vicArIe. ghara Avo ho vAlama! ghara Avo, mArI AzAnA visarAma! ma. ratha phero ho ! sAjana ! ratha phero, mArA mananA manoratha sAtha.. manarA..2 para-padArthanI IcchA karavAmAM potAnI azaraNatA joi, pUrNatAmAM lakSyavedha karavo emAM ja sAcuM zaraNa che, e tattva samajAyuM. potAnA nijaparamAtmAnuM zaraNa, e ja sAcuM zaraNa che, e ja sva-padane meLavI Ape che. vizeSamAM e jANyuM ke anityatAnI jema azaraNatA paNa eka vastu svabhAva che. jema vastu anitya svabhAvane kAraNe niraMtara badalAyA kare che, tema temAM rahela azaraNa dharmanA kAraNe tenA pariNamanamAM koI zaraNa, sahAya ke madadanI saMbhAvanA jaNAtI nathI, para-padArthanA zaraNanI IcchA e ja moTI parataMtratA che. jyAre svabhAvagata pratyeka padArtha sarvathA svataMtra che, tenuM pariNamana potAnA guNa-paryAyamAM sahaja cAlyA ja kare che. karmanA udayathI thatI sAMyogika padArthanI prApti, tene potAnI jANavI ane potAnI mAnavI, te to bhrAnti che, mithyAtva che. sAMyogika padArtha mAtra anityatAno dyotaka che. jyAre potAnA guNonI jANakArI meLavI tene oLakhI anubhavavA, dravyadRSTinI daDhatA karI AtmAnI anubhUti karavI ane eka dravya, bIjA dravya rUpe kyAre ya paNa pariNamatuM nathI; Avo svIkAra karavo te ja sAcI zaraNatA che. tethI ja kArtikeya anuprekSAmAM kahyuM che ke - "vastu svabhAva vicArathI, zaraNa Apako Apa, vyavahAre paMca paramaguru, avara sakala saMtApa." anitya evI para vastune nitya mAnI, emAM sva paNAnI buddhi karavAno svabhAva, tenuM nAma ja moha-mUDhatA-rANa-mithyAtva. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI neminAthajI , 1045 - Us - have trIjI kaDI saMsAra bhAvanA para kevo paDagho pADI rahI che, te kahe che. nArI pakho zo nehalo re, sAca kahe jaganAtha ! ma. Izvara adhage gharI re, tuM muja jhAle na hAtha. manarA.3 prAkRtika bhAvomAM caMcaLatAne kAraNe meM rAgAdi pariNAmone jIvaMta rAkhyA, temAM rucipUrvakanI tanmayatA karI, svayaMnI puruSArtha-cetanAne na DhaMDhoLI, to have pANigrahaNa kyAMthI thAya ? arthAt pAragAmI kyAMthI banAya? saMyoga-viyogathI bharelA saMsArabhAvane ja niraMtara icchayo che, to have sukhI kema thavAya? - anAdi mithyAtvanA udayathI jemAM eka tasubhAra paNa sukha nathI, evA saMsAramAM caturgati paribhramaNa karyuM che, trAsa-sthAvaranA bhAvomAM ghora duHkho anubhavyA che, janma-maraNanA cakarAvA karyA che, pApabhAvo dvArA azubhamAM pravartana karyuM che, A viSayacakramAMthI te kyAre paNa bahAra nIkaLyo ja nathI. Ama coryAzI lAkha jIvAyonimAM bhaTakavApaNAne jIvata rAkhyuM che. vItarAga-sarvajJadeva praNIta satyArtha dharmanI vAMchA paNa na karI, Ama potAnA vAstavika svarUpathI ajANa, jIva navA-navA karmo bAMdhato ja rahyo che, saMsArane laMbAvato ja rahyo che. Ama vAstavikatAnuM bhAna thatAM rAjImatine samajAyuM ke saMsAra-bhAvanAnA avalaMbane saMsAranI asAratA ane potAnA svarUpanI sArabhUtatAnuM ciMtana ja eka zreya-mArga che. | mArAmAM rahelA bahirAtmalakSI bhAvo ja mane saMsArathI bhinna evAM AtmAnA zuddhacaitanya svabhAvanuM bhAna karavA detA nathI, tethI nemiprabhune je vastu pariNAme paNa duHkharUpa che, temAM sukhabuddhi-bhogavRtti karavI, tenuM nAma paNa moha, mUDhatA, rAga, mithyAtva. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1046 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1046 , pAmavA viSAda karavo e koI rIte yogya nathI. sau prathama bahirAtmalakSI bhAvone naSTa karAya, to ja samyakatvAdi-bhAvomAM sthiratA thAya. mokSamArga temAM ja rahelo che ane temAM ja AtmAnuM sAcu hita samAyeluM che. A ja saMsAra-bhAvanAnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "saMsAra che paryAya meM, nija AtmA chuvadhAma hai !' saMsAra saMkaTamaya, parantu AtmA sukhadhAma sukhadhAma se jo vimukha, vaha paryAya hI saMsAra hai! dhuvadhAma kI ArAdhanA, ArAdhanA kA sAra hai!" . have cothI kaDImAM ekatva bhAvanAnuM pratibiMba jhIlAI rahyuM che. te batAve che - pazujananI karuNA karI re, ANI hRdaya vicAra, ma. mANasanI karuNA nahIM re, e kuNa ghara AcAra? manarA..4 ekatva bhAvanAnA darpaNamAM prastuta karIne vicAratAM A saMsAramAM potAnA AtmAnuM ekatva jaNAyuM. pazubhAvamAMthI divyabhAvamAM sthiratvane pAmavuM, bhavAbhinaMdIpaNAno bhAva chUTavo, emAM ja AtmAnuM sAcuM kalyANa che; e vAta rAjImatine samajAI. anAdi-anaMtakALathI parabhAvanI ramaNatAmAM ja ramuM chuM, te ja bahirAtmapaNuM che; to temAM mAro uddhAra kyAMthI thAya ? prabhuno anugraha tyAre ja thAya ke huM sabhAnatApUrvakanI AtmajAgRtithI mArA AtmAne kalyANakAmI banAvuM ! A ja AcAra che, A ja zirasto che. parapadArthamAM saccidAnaMdanI vRddhi e viSayabhAva che. ane temAM ApaNe kaSAyabhAvo, jIva naimittika karIe chIe. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1047 - IU4/ * ciMtananA stare jaNAyuM ke chae dravyo pota-potAnA ekatvamAM ramI rahyA che, pota-potAnA guNa-paryAyamAM pariNamI rahyAM che. AvuM etvapaNuM e vastunuM svarUpa che. saMsArI avasthAmAM cetanadravyane jaDa evA pudgala dravyano saMyoga che-sahakAra che paNa kArakatA nathI. tethI te tenA saMdarbhamAM ekatvapaNAne ja sUcave che. Ama ekatvapaNuM te AtmAno dravyagata svabhAva che. anAdi-anaMtakALathI vastuno je svabhAva che, te vastunA akhaMDapaNAno sUcaka che. padArthamAtra svayaMmA ja pariNamI rahyA che, te ja svataMtratAnuM sUcaka che. svayaMnu upAdAna ja nimittane pAmIne kAraNa banI, kAraka thaI, kAryamAM pariName che. - Ama ekatvanI pratItimAM svAdhInatAnuM svAbhimAna jAgRta thAya che, AtmAne svAdhIna banAvavAnI bhAvanA puSTa thAya che ane ruci svAbhAvika rIte svasammukhatA prati DhaLe che, A ja ekatva bhAvanAnuM vAstavika phaLa che. jJAnI AMtmAo potAnA jJAnamaya vItarAga-svarUpamAM jJAtA-daSTAbhAve ekatvapaNe rahe che. - Ama juo to ajJAnI ke jJAnI, koInuM paNa kAryakSetra potAnA AtmAnI bahAra nathI, svayamAM ja che parantu ajJAnIne bhramathI te bahAramAM jaNAya che. Ama rAjImatine ekatvapaNAno bodha lAdhyo. pazubhAvo divyabhAvamAM palaTAvA mAMDyA, aMtarAtmadazAnI vRddhi thatAM potAnAmAM chupAyela paramAtmapada dekhAvA mAMDyuM, viSAdanA vAdaLo vikharAyA, ekatvabhAvano bodha jIvaMtarUpe pariNata thayo. AnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke ekAkI cetana sadA, phire sakala saMsAra, sAthI jIva na dUsaro, yahI ekatva vicAra."- bhAvanA saMgraha ajJAna kadI ajJAnane jANavA na de ane mAyA kadI mAyAne jANavA na de; evuM kArya ajJAna ane mAyAnuM che. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1048, hRdaya nayana nihALe jagadhaNI * * "janma-maraNa eka ja kare, sukha duHkha vede eka, narkagamana paNa ekalo, mokSa jAya jIva eka. jo jIva tuM che ekalo, to taja sau parabhAva, AtmA dhyAvo jJAnamaya, zIvra mokSa sukha thAya." - yogasAra pAMcamA ane chaThThI kaDImAM anyatva bhAvanA upara je prakAza paMDI rahyo che tene jaNAve che. prema kalpataru chediyo re, dhariyo joga dhatUra, ma.. caturAIse kuNa kaho re, guru miliyo jaga sUra?.. manarA..5 mAharU to emAM kazu nahIM re, Apa vicAro rAja! ma. " rAjasabhAmAM besatAM re, kisahI vadhaze lAja?. manarA..6 prastuta kaDI pAMca ane cha upara ciMtana karatAM rAjImatine potAnAmAM rahela anyatva guNano bodha lAdhyo. nemiprabhune pAmavAno valopAta, temane apAtA oLaMbhA, premaroganI bharatI, premarogano saMnipAta vagere jvara jevA bhAsyA. mumukSupaNuM, saMnyAsIpaNuM, aparigrahapaNuM, vairAgya e ja mokSamArgamAM sthiratvane ApanAra che ema nirNaya thayo. gurubhagavaMto tattvarucine jAgrata karanAra che, te tattvarucimAM bAdhaka mArI manovAMchA che, je prAkRtika stare viSAdatAne prerI rahI che. AtmatattvanI upAsanAmAM bAdhakarUpa A chetarapIMDI che. paratattvamAM ramADanArI A ceSTA kadApi mArI thanAra nathI. paradravyano saMyoga AtmAne anAdithI vaLagelo che paNa baMnenA lakSaNo taddana judA che. AtmA asaMyogI vastu che jyAre polika saMyoga vikArI dharmavALA che, nAzavaMta che; jyAre AtmA svabhAvathI ja amUrta, dhruva-avinAzI, akhaMDa, akriya, akramika, advitIya zAstrArtha nathI karavAnI paNa potAnA jIvanane sAme rAkhIne svarUpArtha karavAnA che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1049 lakSaNavALo che. jJAyaka svabhAvI AtmA ekatva-vibhakta rUpa che. potAnA svabhAvathI ekatva che ne parabhAvothI vibhakta eTale ke bhinna che. svabhAvamAM upayogarUpa ekatva pariNamana thatAM samasta parabhAvothI bhinnatA thaI jAya che. te ja batAve che ke jIvamAM ekatva ane anyatve baMne dharmo rahelA che. dUdha ane pANInI jema jIvAtmA ane zarIra ekakSetre AvI saMyogarUpe ekameka thayelA che chatAM baMne bhinna che, tevI rIte samasta padArtha-samasta viSayomAM jANavuM. Ama sAMyogika paradravyothI potAnA paramAtma tattvanI atyaMta bhinnatAnuM ciMtana e ja tattvathI anyatvabhAvanAno sAra che. anyatva bhAvanAnA ciMtananA baLe svamAM ekAgratA keLavavAnI che, svamAM sthira thavAnuM che, svamAM ogaLI javAnuM che. Ama anyatva bhAvanAnuM avalaMbana letAM rAjImatinA cittamAMthI viSAdanA vAdaLo vikharAi javA lAgyA. tattva sparzanAno sUrya ugavA mAMDyo. A ja vAtanA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "jisa dehameM Atama rahe, vaha deha bhI jaba anya hai, taba kyA kare unakI kathA, jo kSetra se bhI bhinna hai, jo jAnate Isa satya ko, ve hI vivekI dhanya hai, dhruvadhAma ke ArAdhako kI bAta hI kucha anya hai.'' batAve che sAtamI kaDImAM azuci bhAvanAno Adarza jhaLakI rahyo che te prema kare jaga jana sahu re, niravAhe te ora, ma. prIta karIne chAMDI diye re, teha zuM na cAle jora.. manarA..7 A kaDI upara ciMtana karatA rAjImatine e khyAlamAM AvyuM ke prema eTale dunyavI padArtha uparano rAga nahi paNa uttarottara vizuddhine jyAM IrAdApUrvaka khoTuM karavuM che, tyAM jUThuM bolavuM ja paDe che ane te daMbha che, je bhayaMkara saMsAra che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1050 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI oLaMgI javI. je AtmAnI parama vizuddhine prApta karAve te kharekhara prema che; je kharekhara sva prati DhaLatAM rAga, vItarAgatAnI avasthAmAM mUkAto jAya che. jyAre dunyavI rAga to durnivAra che. saMsArI jIvo bahulatayA ajJAna ane mithyAtvAdithI yukta che, tattvajJAnathI vimukha che. teonI buddhi, prema, rAga, kAmyabhAvathI yukta hovAthI saMsAra sAgaramAM DUbADanAra che. zarIra pratye hovAthI azucivALo che. Ama paNa saMyogI padArthamAM AtmAnI atyaMta najadIka padArtha zarIra hovAthI te ja kendrasthAne rahe che ke je zarIra malina padArthothI bharela kothaLI samAna che. nava-nava dvAra dvArA zarIramAMthI azucinuM vahana satata thayA ja kare che. tevI ja rIte rAgAdi pariNAmo-kaSAyo paNa melA che, tenI sAthe thayela ekarAgatA jIvAtmAne. azuddha karanAra che. caitanya svabhAvI bhagavAna AtmA to ati pavitra che. zarIranI bAhya dekhAtI zuci-pavitratA paNa AtmAnI hAjarInA kAraNe che. AtmAthI vikhUTA paDI gayela zarIrane zarIra nahiM kahetAM, lAza ke maDaduM kahevAya che ane tenA aMtima-saMskAra karyA sivAya A saMsAramAM koIno chUTako nathI. zarIranI pavitratAnA mULamAM pavitra evA AtmAnI pavitratA che, te AtmAnI sAthe AtmIyatA karI AtmAkAra thayA sivAya zAzvata zubhratA-svacchatA-zuddhatA-nirmaLatA-pavitratAnI prApti zakya nathI. zarIra, krodhAdi bhAvo badhA AtmA sAthe hovA chatAM svabhAvathI ja bhinna che. tethI ja A vinAzI, malina, asthira ane nirguNa zarIrane sthira, nirmaLa, anaMta guNamaya AtmAnA dhyAnamAM lagADavuM joIe. AtmA to svabhAvathI ja pavitra che jyAre deha to pavitra thanAra nathI. A tattva rAjImatane azuci bhAvanAnA ciMtanathI lAdhyuM. kahyuM che ke zabda e matijJAnano dravya paryAya che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI "isa deha ke saMyoga meM, jo vastu palabhara AyagI, vahabhI malina mala-mUtramaya, durgaMdhamaya ho jAyagI, kintu raha isa hameM, nirmala rahA jo AtamA, vaha zeya he, zraddheya hai, basa dhyeyabhI vaha AtamA.' 1051 have AThamI kaDI upara ciMtana karatA rAjImatine Azrava bhAvanA upara je bodha thayo te jaNAve che. jo manamAM ehavuM hatuM re, nisapati karata na jANa, ma. nisapati karIne choDatAM re, mANasa huve nukasAna.. manarA..8 AThamI kaDI dvArA rAjImatino AMtara-valopAta oLaMbhArUpe pragaTa thaI rahyo hato te have tene AzravanA svarUpamAM joyo. prakRtigata caMcaLatAnI baLavattaratAne AzravarUpe jANI. khyAla Avyo ke yogonuM kaMpana mAtra Azrava che, je sva sAthe ekIraNa thatAM baMdhapariNAmane sarje che, je AtmAne duHkhane denArA thAya che. jeno saMbaMdha gaticatuSka ane kaSAyasamuha sAthe thAya che. jenA phaLa rUpe AtmAne navA navA AyuSyano baMdha paDe che. kaSAya-pariNAma je upayogakaMpana che te bhAvAzrava che ke je jIvAtmAne duHkharUpa kahyo che, jenuM nimitta pAmIne AtmA upara dravyAzrava thAya che ane aMte baMdha-pariNAmane pAme che. zrutajJAna, e matijJAnanI akSaramUrti che. - vItarAga stotramAM kalikAlasarvajJa, Azravane sarvathA heya kahe che. AzravabhAva AtmAnI paryAyamAM utpanna thAya che, to paNa tattvadaSTithI vicAratAM AtmA nirbaMdha svarUpI che. mATe Azravo AtmasvarUpathI bhinna hovAthI tene heya kahyA che ane heya che mATe zraddheya nathI ane dhyeya paNa nathI, tema upAdeya paNa nathI. tethI te mAtra jJAnanuM jJeya che, jJAnanI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1052 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zubhAzubha paryAyasvarUpa che. jyAre AtmA to svarUpe paramAtmA che mATe parama zeya che, parama zraddheya che, parama dhyeya che, parama upAdeya che. Ama dharmI jIva Azravone duHkharUpa ciMtavIne svayaMnA nijaparamAtmAnI bhAvanA vaDe te AzravothI mukta thaI jAya che. ema kahevAya ke "Azrava bhAvanA' paNa bhAvanA hovAthI zuddha AtmatattvanI ja che, jemAM AzrayadvArothI chuTavAnI mathAmaNa che, tethI Azrava-bhAvanA te Azrava-tattva nathI paNa saMvara-tattva che. tattvArtha sUtramAM saMvara-tattva prakaraNamAM bAra bhAvanAonA svarUpane saMvaranA kAraNarUpe jaNAvyuM che. "Azrava nirodha"ne saMvara kahyo che. e saMvara samiti, gupti, dazavidha yatidharma, bAra bhAvanA, bAvIsa prakAranA pariSaha. jaya ane pAMca prakAranA cAritrathI ema sattAvanabheda thAya che. AtmAnuM bhAna te saMvara kahela che temAM paNa zuddhinI vRddhi thavI te nirjarA che, kArtikeya svAmI kahe che ke "je puruSa upazama pariNAmamAM lIna thaI pUrvakathita mithyAtvAdi bhAvone heya mAnI choDe che tene Azrava bhAvanA hoya che." rAjImatie potAnI ciMtanAtmaka bhUmikAmAM Azrava padArthane tenA svarUpe jANyo, temAM aTakavApaNAmAM baMdha-pariNAmane joyo. atyAra sudhI to potAnI vicAradhArAmAM viSAda-oLaMbhA vagerenI cAhanA Azrava svarUpa che ja, parantu temAM thayela ekarAgatA e to mithyAtvanA bhayaMkara baMdha svarUpa che; e rIte potAnI ciMtanadhArA-tattvadhArAmAM pariNamI, AnA puSTikaraNamAM kahyuM che - jo yogane kI capalAI, tAte hai Azrava bhAI, Azrava duHkhakAra dhanere, buddhivaMta tire niravere..." have saMvara-bhAvanA upara paDagho pADatI vicAraNAne jaNAve che - paribhramaNa, saMyoga-viyoga pradhAna che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1053 detAM dAna saMvaccharI re, jaga lahe vAMchita poSa, ma. sevaka vAMchita navi lahe re, te sevakano doSa.. manarA..9 AkaDImAM rAjImatinI vAMchA je parAkASTAe pahoMcela hatI; temAM tene bodha lAdhyo ke saMsAramAM patinA premane icchavo e mUrchA che, e asAratA che. A eka prAkRtika jaDatA che. paranA grahaNapUrvakano tyAga e tyAga ja nathI. je potAnuM che te to che ja mATe tenA grahaNano koi prazna ja udbhavato nathI ane je para che te to para hovA mAtrathI ja teno tyAga nathI. puruSa-caitanya svabhAvamAM ramI rahyuM che, te vibhAva-bhAvathI je paramAM ramaNatA kare che te ja gulAmI che, sevakapaNuM che. vAMchita poSa tyAre ja gaNAya ke jyAre te svAmInA tyAgane oLakhe ane te mArgane anusare atre AtmabhAna thavuM ane temAM sthiratA keLavavI, parabhAvathI virakta thavuM; te ja saMvara svarUpa che. tene sukhakara jANI pote te rUpe pariName te ja sAcI saMvara' bhAvanA che. jemAM rAgAdi bhAvone lezamAtra paNa potAnA upayogamAM bheLavato nathI. Ama upayogane zuddhAtmAnI prItimAM joDe che tyAre tyAM karmono saMvara thAya che. vItarAga bhAvano jyAM aMza jhaLake tyAM mokSamArga che. samiti, gupti, pariSaha jayaM, dezavidha-yatidharma, bAra bhAvanA, pAMca cAritra A sarvane saMvaranA kAraNo kahyA che; tenA pAlanathI Azrava rokAya che ane saMvaramAM sthiratA vadhatAM nirjarA thAya che ane tenAthI dharmadhyAna ane zukladhyAnanI prApti thAya che. Ama dhyAnanuM kAraNa saMvara che. parivartana, utpAda-vyaya pradhAna che. AtmAnA svasvabhAvanI apekSAe paramArthathI joie to A * saMvara, vagere e koi tattva nathI kAraNake te tattva to bhedajJAna karAvavAmAM Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1054 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI heturUpa che, tethI te AtmAnI bahAra che. AtmA anAdi anaMta kALathI svayaMnA zuddha svabhAvathI nirmaLa-nirvikalpa trikALI akhaMDa eka jJAyaka che, ane rahyo che, te jJAnAnaMda svabhAvI che. te jJAyaka svayaMnA jJAnamAM anubhavagamya che. je svayaM jJAtA, jJAna ane zeya rUpa che. AvA AtmAnA svarUpane rAjImatie ciMtananI bhUmikAmAM bodharUpe jANyuM; tethI tenI vAMchAo, ogaLavA lAgI. tattva-bodha jIvaMta banyo. AnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "muja Atma nizcaya jJAna che, muja Atma darzana, caritta che, muja Atma pratyAkhyAna, ne muja Atma saMvara yoga che.". have dazamI kaDImAM rAjImatinuM ciMtana nirjarA-bhAvanA upara vistare che - sakhI kahe e zAmaLo re, huM kahuM lakSaNa seta, ma. INa lakSaNa sAcI sakhI re, Apa vicAro heta.. manarA..10 rAjImati svayaMne DhaMDhoLIne kahI rahI hatI ke je A zAmaLA, sohAmaNAne prApta karavA tAro AMtarika viSAda ghero ne ghero banI rahyo che, te kadApi tAro thanAra nathI. chatAM paNa aMtaHkaraNanI baLavattaratA tene choDatI nathI. sakhIo sAmAnyathI svAmInI AjJAMkita hoya che. ahiMyA sakhIo eTale gADha mithyAtvamAM ramaNatA karanArI, mithyAtva-bhAvonI puSTi karanArI bahirAtmabhAvonI mArAmAM rahelI prabaLatA e ja abhipreta che; je heta, sneha, IrSA, prIti, lajjA, kAmyabhAva, svArthI manovRtti, gopanIyatA, vagere lakSaNothI jaNAya che. zAmaLo zabda maLo, doSo, vagere arthane jaNAve che. A sarvathI e ja vAta jaNAya che ke AzravabhAvo e baMdhanA hetu kahyA che, tenAthI huM haju sudhI chUTI zakI nathI, to pachI bolavuM eTale saMsAra! vicAravuM eTale saMsAra ! IcchatuM eTale saMsAra! bolIe nahi, vicArIe nahi, IcchIe nahi to saMsAra zuM? * Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1055 mArAmAM AtmajJAna-AtmabhAna kyAMthI Ave ? mithyAtva-bhAvamAM ramaNatA che, vaLI pAchI huM avratI chuM, rAgAdi kaSAyo mArAmAMthI gayA nathI, pramAda paNa sAthe che, yogonuM kaMpana paNa varte che. A to saMsAranA tApamAM tapatAM evA mArA AtmAmAM iMdhaNane nAMkhavA samAna che, je AMtaraagnine prajvalita karI rahela che. tethI ja have A durlabha evA A manuSyabhavamAM Atmahita karI levA jevuM che. karmonI nirjarA e ja zreyano mArga che. zubhabhAvothI yuktatA e preyano mArga che je karmadhArA che; jyAre upayogamAM rAga vagaranI je zuddhatA che te jJAnadhArA che, te prazAntavAhitA che ane te saMvara-nirjarAyukta hovAthI mokSanuM kAraNa che. zuddhatArUpa jJAnadhArAne aMgIkAra karavI te ja mAruM svarUpa che ane zubhAzubha hovAthI yukta je karmadhArA che te mAruM svarUpa nathI, mATe te choDavA yogya che. Ama rAjImatane bhedajJAna thayuM. caitanya svarUpamAM rahevArUpa vizeSa puruSArtha vaDe zuddhatAnI vRddhi karavAnI che ane azuddhatAnI hAni karavAnI che. A ja bhAvanirjarA che ane AvI bhAvanirjarA jyAM hoya che tyAM pudgala karyo potAnI karmarUpa avasthAne choDIne akarmarUpa eTale ke kArmaNavargaNArUpe thai jAya che, tene dravyanirjarA kahI che. potAnA caitanyanI zuddhatAnI jene khabara nathI athavA to guNone pragaTa karavAnI jene tIvraruci nathI, tene samyak-tapa ke nirjarA hotI nathI. adhyAtmasAranA yogAdhikAramAM jJAnayogane ja zuddha tapa kahyo che ane te AtmasvarUpamAM ramaNatA karavArUpa che. tethI ja nirjarA e 'zAmaLA' pratyenA prazastarAga vaDe nahiM paraMtu zuddhAtmasvarUpamAM ramaNatA karavAthI che, mATe tenI ja vRddhi karatA rahevuM, e ja mAruM kartavya che; ema rAjImatine samajAyuM. caitanya svarUpanA AnaMdamaya dhyAna vaDe bhItaramAM je dhyAnAgni dehabhAve dehamAM rahevuM te kartA-bhoktA bhAva dehadharme dehamAM rahevuM te jJAtA-dRSTA bhAva. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1056 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI pragaTe che, tenA tapamAM karmo baLIne bhasmIbhUta thAya che. tethI ja dhyAnAgni vaDe je karmone tapAve ane AtmAne ujaLo kare tene tapa kahyo che; AvA AtmAnA bhAna vinA bahAramAM AhArAdine choDIne ugra tapa kare to paNa tenAthI mokSanA kAraNarUpa nirjarA thatI nathI, bhavabhramaNa maTatuM nathI. dehAdi pratye je audAsInyabhAva keLavavAno kahyo che, te paNa zAmaLAne arthAt nijaparamAtmAne prApta karavA mATe che. nija caitanyasvarUpamAM sthiratA thAya tyAre ja zuddhatAnI vRddhirUpa tapa ane nirjarA thAya che. nemiprabhu AvA ja tapamAM lIna thayelA che, ema rAjImatine have samajAyuM. bhagavAnazrI kuMdakuMdAcArya paNa A ja vAtane spaSTa karatAM kahe che ke "nirjarA e saMvarapUrvaka thAya che ane zuddhopayogathI samRddha tapa ja. nirjarAnuM kAraNa che. dharmanI utpatti te saMvara che. temAM vRddhi te nirjarA che ane temAM pUrNatA te mokSa che. Ama zuddhinI utpatti ane sthitirUpa saMvara tathA vRddhirUpa nirjarA e mokSamArga che; tethI ja mokSamArgamAM bhAvanAnuM adhika mahatva che ane temAM niraMtara AgaLa vadhatA rahevAnI bhAvanA ja nirjarA che. A satyatAnuM bhAna rAjImatine thatAM tenA cittamAM rahelA viSAdanA bhAvo vItarAgatAmAM palaTAvA mAMDyA. nirjarAbhAvanAnA puSTikaraNamAM kahyuM che - "zuddhAtmakI rUci, saMvara sAdhanA hai nirjarA, dhRvadhAma nija bhagavAna kI ArAdhanA hai nirjarA, vairAgya jananI, baMdha kI vidhvaMsanI hai nirjarA, he sAdhako kI saMginI, AnaMda jananI nirjarI." zUla jagatanI utpatti e prakRtinuM kArya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI rAjImatinuM ciMtana eka eka kaDI upara AgaLa vadhatAM have lokabhAvanA upara vistare che - rAgI zuM rAga sahu kare re, vairAgI syo rAga? ma. rAga vinA kima dAkhavo re, mugati suMdarI mAMga.. manarA..11 ciMtananA stare rAjImatine potAnAmAM rAganI baLavattaratA jaNAI, rAga e saMnipAta jvara jevo bhAsyo. rAgI pratyeno rAga saMsAra vadhAranAra che jyAre tenAthI ulaTuM rAgI pratyeno virAga e mumukSunA lakSaNo dharAve che. rAga hoya tyAM dveSa hoya ja. A ja mohanIya karmanI baLavattaratA jANavI. jyAM rAga che tyAM parasamayamAM paratattvamAM mahAlavApaNuM che ane tethI te svarUpa-ramaNatAmAM bAdhaka che, aMtarAyabhUta che. Akho loka bahirmukha che. paLe paLe rAgAdinA baMdhanamAM jakaDAto jAya che. rAjImatine ciMtana karatAM A loka zuM che? jIvAtmAone bhavabhramaNa kema? vagerenuM jJAna thayuM ane jaNAyuM ke lokanA koika khuNAmAM to mAruM astitva che ja. A padvavyAtmaka lokane to koIe banAvyo ja nathI. jIvAdi dravyo anAdianaMta kALathI svayaM che ja, sat svarUpe che ja. A lokane koIe mAthA upara dhAraNa karI rAkhyo nathI tema teno nAza paNa koI karI zakatuM nathI. jenI utpatti nathI teno nAza paNa kema hoI zake? utpAda-svabhAvanA kAraNe dareka dravyamAM navI-navI avasthAo utpanna thAya che. vyaya-svabhAvanA kAraNe dareka paryAyano bIjI kSaNe nAza thAya che ane dhruva svabhAvanA kAraNe dareka dravya potAnA nijasvarUpane TakAvI rAkhe che. vastunA AvA utpAda, vyaya ane dhRvAtmaka svabhAva sivAya koI teno karanAra, haranAra ke dharanAra nathI. A lokanuM AvuM ja svarUpa puNalanA guNadharmone, jIve potAnA mAnavA te jIvanuM mithyAtva che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1058 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che, jemAM jIva dravya ane pudgala dravyo anaMtanI saMkhyAmAM che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya eka-ekanI saMkhyAmAM che ane kALa apradezI upacarita dravya che. anaMtAnaMta siddhabhagavaMto paNa lokanA agra bhAge svasvarUpamAM lInapaNe rahelA che. SadbhavyAtmaka lokamAM mAruM astitva caitanyasvarUpe che. huM jJAtA-daSTA evo AtmA chuM, dhruva chuM, eka chuM, akhaMDa chuM, sakala nirAvaraNa pratyakSa pratibhAsamaya anaMtAnaMta guNono piMDa chuM. vItarAgI samabhAvarUpa chuM. AtmAmAM lokAlokanuM jJAtApaNuM che, kartApaNuM nathI. kartApaNuM AvyuM eTale rAga-dveSanI baTelIyana paNa AvI ja samajo. tethI ja caitanya-svarUpamAM vilasavuM e ja svabhAva/lakSaNa che. svasaMvedanarUpa svAnubhUti vaDe AtmAnuM samyajJAna prakAze che. AvA samyAna sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAyono abhAva thatAM vItarAgI samabhAva pragaTe che, jenAthI jIvane paribhramaNa thatuM nathI. Ama potAnA svarUpanA bhAna vinA ajJAnI jIvo duHkha bhogavatA rahyA che ane caudarAjalokamAM sarvatra bhramaNa karatAM janma-maraNa karyA ja kare che. samyag darzana, jJAna, cAritrarUpa samabhAva vagara jIva kaSAyarUpa viSamabhAvathI sarvatra duHkhI ja jaNAya che. samabhAva vinA kyAMya paNa sukha nathI. Akho loka rAgamoha-mAyA-mamatAnA bhAvomAM taNAto ja jAya che, to zuM huM paNa A rAgAdibhAvothI mukta chuM kharI ? jo nathI to mArI ane `ajJAnImithyAtvI janonI sthiti to eka thaI. 'rAgI zuM rAga sahu re' e loka saMjJA hajI paNa mArAmAMthI gaI nathI. huM dharmI thavA IcchuM chuM. mAro caitanya-loka to mArA AtmAnI aMdara che tene ja mAre avalokavAno che. mAro loka janamAnasa jevo mArAthI bahAra nathI, tema bahArano loka mArAmAM nathI. rAjImatinA mAnasapaTa ArAghanA vikala tattva che. siddhatva sakala tattva che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI & 1059 upara lokabhAvanAno divyaprakAza patharAI cUkyo hato, tethI te potAnA svataMtra astitvane mANavA daDhIbhUta thatI gaI. svayaMnI cetanAmAM rAganI vibhAvadazA ogaLatI gai. Ama vairAgya e ja zreyano mArga che. pUrve paNa mahAmunivaroe A ja mArga hAMsala karelo hato ane neminAtha bhagavAne paNa hastagata karelo A vairAgyano mArga e ja zreyano mArga che mATe mAre paNa tene anusarIne mArI bhItaramAM chupAyela vItarAgatAne pragaTa karavI joIe. Ama lokabhAvanAnA bhAvanathI rAjImatinA haiyAmAM tattvapreraka prakAza relAto rahyo. lokabhAvanAnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "A jaganA saMsthAnano karavo sadA vicAra, lokabhAvanA e kahI, dharma vRddhi karanAra, lokabhAvanA bhAvavA, tattvajJAna upAya, bahAra mana bhaTake nahi, aMdara sthira thaI jAya." * . havenI 12mI kaDImAM bodhidurlabha-bhAvanA upara rAjImatinuM ciMtana vistare che tene batAve che - . eka guhya ghaTatuM nathI re, saghaLo jANe loka, ma. anekAntika bhogavo re, brahmacArI gata roga." manarA..12 A kaDI dvArA rAjImatimAM rahela durAgraha chato thato hato. te neminAtha prabhune upAlaMbha ApavA dvArA kahI rahI hatI ke je guhyagopanatva svamAM upayogavaMtatA svarUpa che, parathI parAkAmukha thavArUpa che te saghaLuM jJAyakamAM samAya che. paripUrNa bodhamAM ramavuM, brahmabhAvamAM mahAlavuM, svathI svane vedavuM, AtmAnA AnaMdamAM nimagna thavuM te ja brahmacArIpaNuM che, te ja anekAntikatA che ane temAM tamArI ramaNatA che bAlAra mana e svarUpane anurUpa, jeTalAM bhAvo karIe, te sAdhanA che, jyAre parane anurUpa thatuM, te saMsAra bhAva che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1060 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paNa amArA lokamAM te ghaTatuM nathI. tethI tame kadApi amArI nyAtanA thanArA nathI, tame amArA jevA koIpaNa lakSaNo dharAvatA nathI, tethI tame nyAta bahAra cho! tamArAmAM rahela guhyatA, anekAntikatA, brahmacArIpaNuM, vagere amArI nyAtamAM roga-samAna gaNatrImAM lIdhela che. ame AvA rogane kadApi saMgharatA nathI. jo tame amArI jema mAnasa-parivartanamAM mAnanArA na hova to amArI sAthenA tamArA saMbaMdha AgaLa jatAM kema vikasita thaze ? Ama rAjImati premanA utkaTapaNAmAM potAnI aMdaramAM rahela ubharAne neminAtha prabhu AgaLa ThAlavatI hatI. paraMtu jyAre ubharI badho bahAra nIkaLI gayo tyAre ciMtanAtmaka bhUmikAmAM tene tattvabodha lAdhyo, jANyuM ke aguhyapaNuM, abrahmacArIpaNuM, ekAMtapaNuM e badhuM ekAnta mithyAtvayukta vikArIbhAvI che, temAM samyam bodhane pAmavo e durlabha che. paraMtu jo sAco upAya hAtha lAgI jAya to durlabha paNa sulabha thaI zake che mATe te azakya to nathI ja. anaMta jIvo te pAmIne mokSe sidhAvyA che. atyAre A paMcamakALamAM paNa samyagU jJAna thaI zake che, aneka jIvoe te ArAdhyuM che. samya darzana-jJAna-cAritranI akhaMDatAne bodhi kahevAya che. samyajJAna pAmavuM paNa mahAdurlabha kahyuM che to ratnatrayanI durlabhatAnI to zI vAta ? temAM paNa samyagadarzana, jJAna thayA pachI cAritradazA pAmavI durlabha che. AvI durlabha bodhine mumukSu AtmAo potAnA AtmAmAM sAdhe che, te AtmasvabhAvane sAdhanarUpa karIne ja sAdhe che. rAgAdi pariNAmathI bodhi kyAre paNa sadhAtuM nathI. nija caitanyatattvanI sanmukhatAthI ja mokSamArga sadhAya che. vItarAgamArgI santoe A rIte durlabhabodhi dharmane sAdhela che. aghAtI karmanA udayathI thatAM saMyogonI prApti e to bAhya cIja AvaraNa, e pulavya (kArpaNa vaNA) che. jyAre vikAra e caitanyano azuddha paryAya che. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1061. 1061 che. AvA puNyanA udayathI prApta thatAM zubha phaLo ane pApakarmanA udayathI prApta thatAM azubha phaLo to jIvane anaMtIvAra maLyA mATe te sulabha che jyAre bodhine pUrve ArAdhI nathI mATe te durlabha che. vizeSa to e che ke anaMtaguNA jIvo to haju evA che ke jeo nigodamAMthI nIkaLyA ja nathI, ekendriyapaNAmAMthI nIkaLIne trasapaNe paNa pAmyA nathI. nigodamAMthI nIkaLIne trasapaNAnI prApti paNa durlabha kahI che. temAM ya manuSyapaNuM, paMcendriya pUrNatA, nirogI zarIra, uttama jAti, kuLanI prApti vagerene uttarottara durlabha gaNAvyA che. temAM ya vItarAga vANI, sarvajJa kathita dharma ane samya darzanane pAmavuM te to atyaMtaatyaMta durlabha che; to pachI ratnatrayanI pUrNatA pAmavI keTalI durlabha gaNAya? A kALamAM zuddhAtmAnI vAta sAMbhaLavA maLavI te durlabha che, sAMbhaLavA maLe paNa jo samaje nahi ane AtmasAta na kare, to tenI koI kiMmata nathI. durlabha evA bodhidharmane pAmavAmAM ja manuSya jIvananI sArthakatA che. neminAtha prabhu je vItarAgatA prati prayANa karI rahyA che, teno rAjImatine aNasAra Avyo. parane prApta karavAno je durAgraha, mithyAtva, ajJAna che tene jANyuM. temAM ekAMte saMsArIpaNuM che teno bodha thayo. bodhidurlabha-bhAvanAmAM guhyapaNuM, brahmacArIpaNuM, anekAMtikapaNuM, vageremAM sva tattvano AnaMda ullasita thayo. bhUlane sudhArI levI e ja zreyano mArga che te samajAyuM. AnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - "durlabha hai nigoda se thAvara arU trasa gati pAnI, nara kAyA to surapati tarase, so durlabha prANI, uttama deza, susaMgati, durlabha zrAvaka kula pAnA, durlabha samyagdarzana, durlabhasaMyama, paMcama guna thAnA, yAre ya chaghajJAnamAM, jANavA javuM e rAga upayoga che. jyAre kevaLajJAnamAM sahaja jaNAya jAya e vItaraNa upayoga che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1062 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI durlabha ratnatraya, ArAdhana, dIkSA kA dharanA. durlabha munivara ko vrata pAlana, zubhabhAvanA karanA, durlabha te durlabha hai cetana, bodhi jJAna pAve, pAkara kevaLajJAna nahI phIra na isa bhavameM Ave.'' have teramI kaDImAM rAjImatinuM ciMtana dharmabhAvanA upara cAle che te batAve che - jiNa joNe tumane jouM re, tiNa joNI juvo rAja ! ma. ekavAra mujane juvo re, to sijhe muja kAja.. manarA..13 prastuta kaDI dvArA rAjImatimAM je sarAgI dRSTipaNAno je Avega hato, je baLavattaratA hatI, vAraMvAranI vinavaNIo hatI; te saghaLuM ya jaNAtAM potAnI pAmaratAnI avadhi jANI. jANyuM ke sarAgIpaNuM e ja saMsArane laMbAvanAra che. vItarAgI-dRSTi e ja mokSamArga che, tethI sarAgIpaNAmAMthI virakta thavuM e ja zreyano mArga che. dravyadRSTi keLavI zuddhasvarUpamAM upayoganI layatA karazuM ane paryAyaSTi yuktatAne choDatAM jaizuM, to ja vItarAga-mArgamAM sthita thavAze. dharmanI zarUAta AtmAnA zuddhasvarUpanA bhAnathI che. satyadharmanI utpatti thatAM saMvara-tattva samajAya che. vizeSa temAM sthiratA vadhatAM zuddhinI vRddhirUpa nirjarA thAya che. paryAyamAM mokSanuM pragaTIkaraNa karavA mATe zuddha, vItarAga, Atmatattva oLakhI tenuM zraddhAna karavuM atyaMta jarUrI banI jAya che. zuddha tattvanA zraddhAna vinA AtmadharmanI zarUAta thatI nathI. mATe tenI ja bhAvanA karavAnI che. A dharmabhAvanAnA prabhAve mohabhAvo kSINa thatAM zuddha samyagdarzanajJAna-cAritrarUpa sArabhUta bhAvonI prApti thAya che. virAgI AtmAo AtmAnA sarvaguNo samakALe vidyamAna che. jyAre pudgalanA sarva guNa payAryo samakALe vidyamAna nathI. AtmA akrama dravya che. pudgala kramabhAvI dravya che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1063 jyAre potAnAmAM vItarAga-dharmane dhAraNa kare che tyAre ja avicala sukhane potAnAmAM vede che. Ama bhAvadharmarUpe pariNamelo AtmA pote ja dharma che. tethI ja kahyuM che ke "dharmasya marma dhArayati Iti dharma" e vyutpattithI zuddha dharmane ja dhAraNa karavAno che mATe mithyAtvano nAza thayo hoya tyAre ja sAcA dharmanI zarUAta thAya che. moha-daSTi jAya pachI ja dharmanI zarUAta thAya che. vItarAga-cAritramAM ArUDha thayelA munivaro sAkSAt dharma svarUpa che. zubhAzubha bhAvamAM ArUDha thayelA ane mAtra puNyakarmamAM rAcatA AtmAone vAstavamAM dharmI kahyA nathI. mohathI nyAro nirmohatA svarUpa dharma che. samya darzana-jJAna-cAritra e traNe ya bhAvo mohathI nyArA che kAraNake temAM rAgano aMza mAtra paNa nathI. caturtha guNasthAnake je rAga bhAva che te samyagadarzana dharmamAM samAto nathI tema munidazAmAM je saMjvalana kaSAya che te cAritra-dharmamAM nathI samAto. rAga te cAritramoha che te cAritra-mohathI nyAro bhAva te cAritra dharma che Ama dharmabhAvanAnA ciMtanathI rAjImatinA cittamAMthI sarAgI bhAvo vilIna thavA lAgyA, rAgabhAvanI utkaTatA sarvathA ogaLI gaI. dharmabhAvanAnA puSTikaraNamAM kahyuM che ke - . . - "nija AtamA ko jAnanA, pahicAnanA hI dharma che, nija AtamA kI sAdhanA, ArAdhanA hI gharma hai, - zuddhAtmA kI sAdhanA, ArAdhanA kA marma hai, - nija AtamA kI aura, baDhatI bhAvanA hI dharma hai." A rIte tere tera gAthAomAM anityAdi bhAvanAthI laI dharmabhAvanA sudhInuM gUMthaNa karIne zrImad AnaMdaghanajI mahArAje sva-para bodhArthe ukta kaDI "dharI bhAvanA re" mAM "bhAvanA" zabdano ullekha karIne mahAna prajJArUpI chINIthI, jJAna ane karmanA udayane chUTA pADIne, karmanA udayane nahi vedatA, je mAtra svarUpane-jJAnadazAne vede che; te kSapakazreNi mAMDI kevaLajJAna laI zake che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1064 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI upakAra karela che. rAjamatimAM A bhAvanAonA jIvaMta bhAvanAthI jIvanamAM Avelo A mahAna vaLAMka ja caitanya sanmukhatA prati lAvI de che. vairAgyA vAsita thayelI rAjImatimAM have pahelAnA jevo premaroga jevo saMnipAta jvara, valopAta, utkaTatA, viSAda rahyA nahi. te badhA vilIna thaI gayA. vItarAgatA AdarI re, prANanAtha ! niradhAra" mAM ekarUpatA sAdhI, mAhyalo jAgI gayo. para-tattvamAM rAcavArUpa parAvalaMbana hatuM te gayuM. viveka sUryano udaya thatAM AtmA e ja upAdeya che, tenuM saMpUrNa bhAna thayuM. sva pratyeno guNAnurAga vadhavA mAMDyo, rAgAdi bhAvothI para thavAno puruSArtha jArI rAkhyo, mithyAtvAdi bhAvonuM ullaMghana thatAM viratipaNAnA bhAvamAM saMlagnatA thaI. mahAvratonA uccAraNa mAtrathI bhUtakALanI pratyeka paryAyamAM vilasavApaNAnA bhAvanuM pratikramaNa thayuM vartamAna kSaNa AlocanAmAM parivartita thaI ane jyAM sudhI kevaLajJAna paryAya na pragaTe tyAM sudhI anAgatanA pratyAkhyAnamAM te joDAI gaI. trikALI dhruva tattvanI niraMtara bhajanA thatAM svarUpAcaraNa cAritramAM lInatA vadhavA mAMDI. zuddhopayogamaya sthitimAM ja parama zaraNIyatA bhAsI. neminAtha prabhue ArAdhelo A mArga ja mokSamArga che evI dRDha pratIti thaI. Ama citta tattvavicAramAM lIna thatAM bhItaramAM jJAtAdArUpe pariNamana thavA mAMDyuM. svayaMnu jJAna, jJAnanI paryAyamAM jJaptirUpe bhAsavA lAgyuM. jJAna, jJAtA ane zeya e traNeno abheda thayo. jJAnanI paryAyamAM jJAyaka bhagavAna jaNAyo. jJAna cetanA ullasita thavA lAgI. svanA Azraye ja mokSamArga che ane svanA Azraye ja mokSa che tenI daDhatA thaI. jema jema svarUpamAM lInatA sadhAtI gaI, tema tema huM mokSa svarUpa ja chuM; e zraddhAna asthimajjA thatuM gayuM ane have pote eTale ke rAjImatie vItarAgatAne ja AdaravI evo dRDha nizcaya lakSita thayo. syAdvAdI eTale guNagrAhI. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1065 Ama prANanAtha niradhAra dvArA AnaMdaghanajI mahArAje rAjImatimAM Avela AMtarika vaLAMkanI ja rajUAta karI che, prANanAtha evA neminAtha prabhunuM vyavahAre lakSa karIne tattvathI to svayaMnA je nijaparamAtmA ke je prANanAtha che tene ja ArAdhavAnA che. 'prANanAtha'mAM je 'prANa' zabda che temAM 'pra'kAra prakRSTapaNAne batAve che ane 'Na'kAra aNanamatAne dRSTigocara kare che ane 'nAtha' zabda sva-svAmI saMbaMdhane nirdeze che. tethI A badhAno saravALo karatA prakRSTapaNe aNanama svayaMnI Atmajyoti svarUpa caitanya prANapuruSa caitanya ja prANanAtha che. .. Ama 'sva' sAthenA 'svAmI' saMbaMdhanI pUrNa oLakha thatAM temAM ja tarUpa thavuM evA 'niradhAra' sAthe rAjImati svarUpamAM vilasavA lAgI. 'niradhAra' zabda dvArA lakSita evA nityanAtha, niraMjananAtha, nirmaLAnaMda, nityamuktapaNAmAM svairavihArI evA svayaMnA AtmAmAM ramaNatA dvArA anarAdhAra svarUpane pAmavuM, evA nizcayane pAmIne * rAjImatie nijaparamAtmA evA prANanAthanuM zaraNa grahyuM. rAjImatinA svAMgamAM Ama zrImad AnaMdaghanajI mahArAje tera tera kaDInA nicoDarUpe A caudamI kaDImAM svayaMne pAmavAnI utkaTatAne ja baLavattara karI che, te mAtra rAjImati ke AnaMdaghanajI mahArAjanI ja nahi te paraMtu sarva mumukSu AtmAonA, saMyamIonA bodhArthe svayaMnA AtmAmAM tarUpa thavA dvArA potAnA AtmAnI AtyaMtika nirmaLatA kema pragaTe te ja vastune lakSita kare che. zrImad AnaMdaghanajI mahArAjanI vAMchA svarUpe AvI kalyANakArI bhAvanAno ja paDagho prastuta stavanamAM paDI rahyo che. have sevakanuM kartavya zuM hoya ? te vAtane rAjImatinA mAdhyame yogIrAja A paMdaramI kaDImAM jaNAvI rahyA che. upavAsa eTale svarUpabhAvamAM vasavuM. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1066 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sevaka paNa te Adare re, to rahe sevaka mAma, ma. Azaya sAthe cAliye re, ehi ja rUDuM kAma.. manarA...15 arthaH sAco sevaka te che ke je svAmInA mArgane anusare. jyAre svAmIe vItarAgatA AdarI che to sevaka tarIkenuM mAruM paNa kartavya che ke mAre paNa te ja vItarAgatAne AdaravI. svAmInA Azayane anusarIne cAlavuM e ja eka zreSTha kAma che. e sivAya bIjo koI mArga ja nathI arthAt mAre paNa svAmIne anurUpa vItarAgatAnI sAdhanA ja karavI rahI. vivecanaH caudamI kaDImAM joyA pramANe bhAvanAonA bhAvanathI rAjImatinA jIvanamAM AMtaradazAno ughADa thayo. samajaNanuM stare vRddhi pAmyuM. pote koNa che ane potAnA svAmI koNa che? e sva-svAmI saMbaMdhanI oLakha thaI ane te thatAM ja potAnA svayaMnA AtmAne choDIne parane svAmI karavAno talasATa, ubharo e ajJAnano vilAsa hato e vAta spaSTapaNe samajAya gaI. potAnAmAM ajJAna, mithyAtva, viSayono roga, gulAmI, parataMtratA, parAdhInatA hatAM. mATe ja potAnA svayaMnA tattvane bhUlIne te parane svAmI karavA talasato hato, e vAta rAjImatine samajAI. para-dravyamAM aNumAtra paNa je rati kare che, te mUDha ane ajJAnI banIne svarUpamAM viparItatAne dhAraNa kare che. mArAmAM rahela ajJAna ja mane Atma-svabhAvathI vimukha kare che. ajJAnanA yoge parane potAnuM mAnIne jIve viSayonI gulAmI karI che, mATe ja parane svAmI karavAnA ane enA sevaka banavAnA - gulAmInA bhAvo UbhA rahyA che. mAre jo A bhavobhavanI gulAmImAMthI chUTavuM hoya to neminAtha prabhue samasta saMsArano tyAga karI je vItarAga-mArganuM sevana karyuM che, te mArga ja mAre paNa AdaravA yogya che. vItarAga-mArganA sevana sivAya bIjI koI rIte layopazama samakita, sAyika samakitanI apekSAe vyavahAra che. " Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1067 AtmAmAM rahelA ghAtikarmothI chUTakAro thato nathI ane parataMtratAnI beDImAMthI chUTI zakAtuM nathI. vItarAga mArganuM sevana eTale mahAvratone aMgIkAra karavA, samiti-guptithI mukta thavuM ane nizcaya samyakatvathI yukta banIne jJAna, darzana, cAritra rUpa ratnatrayIne ArAdhavI, niraMtara potAnA zuddha caitanyamaya AtmAnuM lakSa karI tenA avalaMbane svarUpamAM sthiratA ane ramaNatA karavI ane tenA dvArA zubhAzubhabhAvarUpa je Azravo che, tenAthI aTakavuM.. AtmAne jyAre potAnuM trikALI zuddha caitanyamaya jJAyaka tattva kevuM che? enuM bhAna ane zraddhA pragaTe che tyAre ja paramAM huMpaNA ane mArApaNAnA bhAvarUpa mithyA mAnyatAno aMta Ave che. mATe AvI jyAM sabhAnatA pragaTe che tyAM saMvarano janma thAya che ane A saMvarano janma thayA pachI svarUpanuM lakSya karIne jeTaluM AtmagharamAM rahevApaNuM thAya che te nirjarA che. AvA saMvara-nirjararUpa mArgane ja vItarAgI mArga kahevAmAM Avyo che ane tenA sevanane ja paramArthathI dharma gaNavAmAM Avyo che. zuddhAtmAne dhyAvatAM ja muktino paMtha kapAya che. nija svabhAvamAM ramaNatA te nija-dharma che. viSayomAM rAgAdi pariNAma yukta dazA hoya tyAM sudhI to Atma-svabhAvanuM bhAna ja nathI ane tethI tenuM bhAvanagholana vagere kAMi ja nathI; mATe tyAM saMvara-nirjarA rUpa mokSamArga paNa nathI. paraMtu Azrava ane baMdhano ja mArga che. saMvara-nirjarA sivAya AtmAe asaMkhya bhavo sudhInA ekaThA karelA saMcita karmono nAza thato ja nathI. svabhAvanA Azraye ja samyagrajJAnanI dhArA pragaTe che; mATe parama zaraNya evA nija-paramAtmAne ja dhyAvavAno puruSArtha karavAno che. to ja "to rahe sevaka mAma" paMktinI sArthakatA thaI kahevAya. huM eja chuM!" e dravyadaSTi che. jyAre avasthAMtaratAe "huM' evo ne evo nathI." e paryAyadaSTi che. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1068 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1068 , eka mAtra mithyAtva jatAM khoTI mAnyatAono nAza thAya che ane potAno, potAnA svAmI sAtheno sAco saMbaMdha sthApita thAya che. mithyAtvanI hAjarImAM karelA svAmInA saMbaMdho e badhA paramArthathI khoTA saMbaMdho che. samyagdarzana thatAM potAnA AtmAno potAnAmAM ja rahelA paramAtmA sAthe saMbaMdha sthApita thAya che eTale tene prApta karavA sAcI sevA Ave che; tethI sAcuM sevakapaNuM prApta thAya che. "to rahe sevaka mAma" paMktinI sArthakatA thAya che. samyakatva prApta thayA pachI aviratipaNAnA tyAgathI viratipaNuM ane pramattadazAnA tyAgathI apramatapaNuM pragaTa thatAM zuddhopayogarUpa AtmagharamAM vizeSa karIne rahevAnuM thAya che eTale sva-svAmI saMbaMdha puSTa-puSTatara thatAM sevaka, sevya evA svAmInI nikaTa-nikaTatara jata jAya che ane aMte pote paNa svAmInA tulya banI jAya che. sevaka-sevyanA bheda TaLI jaIne abheda sadhAI jAya che. . ajJAnadazAmAM, gADha mithyAtvadazAmAM je svAmI saMbaMdha hato te mithyA hato eTale tyAM sevakapaNuM sAcuM na hatuM. AvuM sevakapaNuM te ja dAsatva, gulAmIpaNuM hatuM. tyAM paratattvanI sevanA hatI. sAco svAmIsevaka saMbaMdha sthApita thatAM jIvane zraddhAnuM thaI jAya che ke potAnA Azraye ja nirmaLa paryAyano utpAda thAya che, malinatAno vyaya thAya che ane dhruvatAnuM akhaMDa AlaMbana rahyA ja kare che. potAnuM kArya potAnAmAM ja jaNAya che. paramAM potAnuM koI kArya bhAsatuM nathI. AtmA parane rajamAtra paNa sparzato nathI. Avo vastu svabhAva che, ema jANIne rAjImatine e spaSTa thaI gayuM ke vItarAgatAne pragaTa karavAnA Azaya sAthe ja cAlavuM joIe. e ja eka rUDuM eTale zreSTha kAma che, tene choDIne bIjuM koI ja kAma jagatamAM zreSTha nathI. jJAnathI (matijJAnathI) jJAna (kevaLajJanA)nuM dhyAna dharavuM e rAjayoga che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1069 utpAda-vyaya ane dhruvatArUpa potAno svabhAva che, te svabhAvane ja dareka dravya sparze che eTale ke dareka dravya potAnA svabhAvapaNe ja varte che paNa bIjA dravyanA kAraNe koinA utpAda-vyaya-dhruvatA thatAM nathI. mAro potAno AtmA paNa potAnA utpAda-vyaya-dhruva svabhAvamAM anAdi-anaMtakALa varte che. AvA svabhAva-dharmane jANyA pachI, parathI potAnuM bhedajJAna karavA dvArA potAnA AtmAmAM sthiratA thAya che. te pahelA nahi ema rAjImatine jaNAyuM. mArA AtmAmAM vartatA A viSAdanA bhAvo, ArtatA, hRdayavyathA, viraha-vedanA, premarogano saMnipAta, vikArIbhAvo e ja gulAmI che, dAsatva che, mohadazA che, ajJAna che. Avo nizcaya thatAM nijaparamAtmA ke je vyavahAre nemiprabhu che tenA Azraye ja mokSa che. pAragAmIpaNuM che mATe nemiprabhunA Azaya sAthe cAlIe to ehi ja rUDuM kAma thayuM kahevAya. * AtmAe pote potAnAmAM lInatA sAdhavI, potAnAmAM ogaLI javuM. vItarAgI pariNAmanuM nakkarapaNuM pAmavuM e ja nemiprabhuno Azaya che. kAraNake teoe paNa A ja vItarAgI pariNAmanI dhArAne sAdhavAno prayatna karyo che mATe rAgadhArA, ajJAnadhArAne toDIne samyagrajJAna, darzana, cAritranA pariNAmanI vItarAgI-dhArAne pragaTAvIe to ja temanA Azaya sAMthe cAlyA kahevAie ane to ja te rUDuM kAma thayuM kahevAya. nija svabhAvamAM ramavuM te ja sarva Agamono sAra che. - Ama "Azaya sAthe cAlIe re, ehi ja rUDuM kAma" kaDImAM ukta udgAro dvArA zrImad AnaMdaghanajI mahArAje sva-para bodhArthe tattvarucinI jAgRti lAvavA adbhUta zabdonI gUMthaNI karI che, je tenA jJAnano ApaNo upayoga, je pravAhathI nitya , tene sthitithI sthira karavo te nirvikalpakatA che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1070 hRdaya. nayana nihALe jagadhaNI UMDANane sparzIe tyAre ja khyAla Ave che. potAnA AtmAmAM kevalajJAna-paryAyano saMpUrNa ughADa karavA icchatA AtmAe, parabhAvonI apekSA rAkhIne parataMtratAne IcchavI e atyaMta nirarthaka che ane caturgati paribhramaNarUpa mahAduHkhanuM kAraNa che. mahAmunivaroe, tIrthaMkaroe Adarelo A mArga ja mokSamArga che ane e ja sarva jana hitakArI che; ema rAjImatine spaSTa bodharUpe pariNamyuM. trividha yoga dharI Adaryo re, nemanAtha bharathAra, ma. dhAraNa, poSaNa, tAraNo re navasara mugatAhAra.. manaMrA..6 artha : mana, vacana, kAyAnA zuddha praNidhAne karIne athavA icchAdika traNa yoge karIne zrI nemiprabhune sarvaprakAre mArA svAmI tarIke svIkArI laI meM temanI ja ArAdhanA zarU karI che. tene ja AzrayadAtA pAlanahAra, tAraNahAra ane navasero motIno hAra mAnI lIdho che. navaserA hAranI mAphaka zrIneminAtha svAmine hRdayamAM pUrepUrA dhAraNa karyA che tethI mArA sarva manorathonI pUrti thaze. motIno navasero hAra hRdaya viSe rahIne AnaMda Ape che te pramANe trividha yogathI dhAraNa karavAmAM Avela nemiprabhu paNa mArA AnaMdane mATe thayA che. vivecana H zrI neminAtha prabhunA jIvanarUpI vizALa jIvanaAkAzamAM zrI rAjImatIrUpI vijaLI khUba camake che tethI prabhunA jIvananA prasaMgo sAthe rAjImatIne vaNI laine stavanakAre prabhunI asAdhAraNa vItarAgatAnuM adbhUta nirUpaNa karyuM che. bIjA trevIsa tIrthaMkara bhagavaMto paNa janmathI virAgI hatA paraMtu temAMnA zrI mallinAtha sivAyanA dareka tIrthaMkarone bhogAvalI bAkI hovAthI paraNyA hatA tyAre zrIneminAtha prabhunA AtmA lakSaNathI jema jJAna svarUpa che tema jJAna (kevaLajJAna) paramAtmA svarUpa che. jJAna parama tatva che. jJAna paramAtmA che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1071 jIvanamAM to e vizeSatA che ke teo pahelethI ja paraNyA nahotA arthAt bAla brahmacArI hatA. khUbI to e hatI ke rUpaguNanA bhaMDAra samAna rAjakumArI sAme cAlIne patnI thavA taiyAra hatI ane te rUpe thavAmAM potAne parama bhAgyazALI mAnatI hatI uparAMta pAchaLanA ATha-ATha bhavathI patnI banatI AvatI hatI. e rIte snehasaMbaMdhane TakAvI rAkhyo hato. kalpanA karI zakAya ke e abaMdha thavA mATenA kalyANa saMbaMdha hatARNAnubaMdha hatA. snehanuM AvuM joradAra doraDuM kApavuM ghaNuM muzkela hatuM; chatAM zrI nemiprabhue kSaNavAramAM ja te kApI nAMkhyuM hatuM ane potAnI vItarAgatAne jagajAhera karI hatI. A temanA jIvananI vizeSatA che. to A bAju joie to rAjImati prabhune choDavA taiyAra nathI ane tethI ja chevaTe temanI pAse dIkSA le che ane kevaLajJAna pAmIne prabhu pahelAM ja mokSe jAya che. jANe ke prabhu jene varavA cAhe che tene jovA mATe ja pahelA mokSe jAya che! Ama jotAM to vItarAga paramAtmA sAthe nArInuM varNana behuduM che, kaDhaMgu che, doSarUpa che. chatAM rAjImata aMte vItarAgatAne pAme che mATe te varNana doSane badale guNarUpa banI jAya che. varNana karanAra kavinuM tAtparya baMnenA prema prasaMgonuM rasamaya varNana karavAmAM nathI paraMtu bhavAMtaranA be avighaTaka premIo paNa snehasaMbaMdha toDIne kevI rIte mokSe jAya che te batAvavAmAM che. vItarAgatA e aneka janmonA puruSArtha pachI maLatI prasAdI che tene meLavanAra A adbhuta bhAvadaMpatIpaNAno ajoDa dAkhalo che tethI jyAM jyAM neminAtha prabhunuM varNana Ave tyAre rAjImatinI yAda paNa sahejAsaheja AvI jAya che. jainetara darzanamAM paNa kRSNa ane gopIonA prasaMgo che. jemAM jJAna e caitanyanuM cihna che ane sukhanuM sAdhana che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1072 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rAdhA kRSNanI bhakti karatAM karatAM potAne bhUlI jaIne kRSNamaya banI hoya che. ema baMnenA prema saMbaMdhanuM varNana Ave che paNa tyAM tadbhava mokSagAmIpaNAnuM tAtparya nathI. zrInemiprabhu paramAtmadazAne varyA, kevalyane pAmyA temanuM nimitta laIne rAjImati paNa paramAtmA banyA ane prabhu pahelAM mokSamAM jaI siddha thayA te vizeSatA che. prastuta kaDInA kendrasthAnamAM rAjImati che tethI yogIrAja AnaMdaghanajIe trividha zabda vAparIne tene dhAraNa-poSaNa-tAraNo sAthe gUMthavAno prayAsa karyo che ane te dvArA rAjImatinA AMtara manomaMthanane vAcA ApI AdhyAtmanI parAkASTAne temaja yogacamatkArane sarjavAno prayatna karyo che. vAta to che rAjImatinI paNa te ApaNane saune lAgu paDe che. - prastuta stavananI sattara kaDIomAMthI zarUAtanI tera kaDIomAM rAjImatino nemiprabhu pratyeno sneharAga ane vilApa jovA maLe che paraMtu, caudamI kaDIthI rAjImatinI daSTi badalAya che ane tethI nemiprabhunA dehane na jotAM temanA AtmAne jotAM divya camatkAra sarjAya che. nemiprabhue je karyuM, te ja mAre paNa karavA yogya che ema zraddhAmAM Ave che. AMtara manomaMthana vRddhi pAme che. vairAgyanA upara-uparanA zikharo sara thAya che. pragADha tattvaciMtanathI sArAye saMsAra pratye udAsInatA pragaTe che. mithyAtvabhAvonuM vamana thatAM atinirmaLa evI samyakatvadazA pragaTe che, je AtmAnA bhAva-ArogyanuM sUcaka che. bahirAdazA ane aMtarAtmadazAnI tulanAtmaka vicAraNA karatAM rAjImatine samajAyuM ke nirvANamArgane ApanArI vimala ratnatrayInI ArAdhanA je matijJAnamAM ApaNe IcchA karIe chIe, te ja matijJAnamAM nirihitA lAvavAnI che ane e ja matijJAnamAM, rAgane badale vairAga-vItarAgatA, tema vikalpane badale nirvikalpatA lAvavAnI che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 107 kyAM? ane mokSamArgamAM aMtarAya karanAra, bAdhArUpa bananAra mithyA jJAna, darzana, cAritranI virAdhanA kyAM? sudeva-suguru-sudharmarUpa tatvatrayInI upAsanA kyAM? ane saMsAramAM rakhaDAvanAra kudeva-kuguru-kudharmarUpa kutatvatrayI kyAM ? khoTI samajaNa anAdikALathI hatI, tenAthI moTI zraddhA ane khoTA AcaraNa thayAM, pariNAme ratnatrayInI anaMtakALathI virAdhanA ja virAdhanA karI. tenA prabhAve mohamUDha banI manabaLa-vacanabaLa-kAyabaLanI nirbaLatA prApta thaI-vIryahInatA maLI; tenA prabhAve pApanuM ja karaNakarAvaNa ane anumodana cAlu rahyuM. phaLa svarUpe mithyAjJAna-darzanacAritranI ja puSTi thaI rasagArava-riddhigArava, zAtAgAravamAM garakAva thaI javAnuM banyuM. parigrahanA bhAvathI bhAre thaI, cetanA mUrNita banI. mAyAzalya, niyANa-zalya, mithyAtva-zalyathI svarUpa dharma nAza pAmyo, durgatimAM chedana, bhedanAdi duHkho vedhyA. AdhyAtmika patana thayuM. kRSNa-nIlakApota traNa azubhalezyA ja bahulatayA rahI tenAthI Adhi-vyAdhi ane upAdhinA trividha tApathI saMtapta banelA AtmAne janmamaraNanI ghaTamALa ja alI. kaSAyonI paraMparA vadhI-viSacakra ja cAlyuM. bhavasAgaranA vamaLamAM phasAvApaNuM thayuM. - rAjImatine have samajAyuM ke nemiprabhunA sneharAgathI temane pAmavA je vilApa karyo, ArtadhyAna karyuM tenAthI meM mArA ja AtmAnI kabara khodI nAkhI che. mArA AtmAne meM durgatinuM bhAjana banAvyo che. atyAra sudhI je avaLAI, UMdhAI, viparItatA karI tenuM sacoTa bhAna thayuM ane khyAla Avyo ke sukhane pAmavAnI mArI dizA ja khoTI hatI. paramAMthI sukha zodhavAno mAro prayatna e retImAMthI tela kADhavA jevo hato. jyAM dizA ja khoTI hoya tyAM dazA kevI rIte sudhare ? satya samajAtA sahaja eTale bIjanA TekA vinA. satata eTale kALAMtara-vikSepa vinA. saraLa eTale bheda vinA. vyanA potAnA guNa pramANenuM sahaja-satata-saraLa kArya eTale ja dravyanuM vastRtva. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1074 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rAjImatinA jIvanamAM vaLAMka Avyo. valaNamAM badalAva Avyo. dizA pharI. vimukhatAmAMthI abhimukhatA ane sanmukhatA AvI. adhyAtmamAM pahelA dizA-mokSa che pachI dazA-mokSa che. samyakatvanI prApti e dizA-mokSa che jyAre kevalajJAnanuM pragaTIkaraNa e dazA-mokSa che. uparokta vicAraNAnA paripAka rUpe nirNaya thayo ke svAmI nivArNamArgane anusarIne vItarAga, sarvajJa banyA che. te vItarAga mArga ja nizcaya ratnatrayIthI yukta anaMta-catuSka pradAyaka hovAthI mAre mATe paNa te ja AdaraNIya che-ArAdhya che-upAsya che. anaMta catuSTaya ne pAmavA vIryane ratnatrayImAM phoravavuM te ja yogya che. atyAra sudhImAM anaMtAnaMta AtmAo ratnatrayImAM utkRSTa vIrya phoravIne ja anaMta catuSTayanA bhoktA banyA che. rAjImatie e paNa jANyuM ke dharmanuM lakSaNa evA ahiMsA, saMyama ane tapane tyAre ja pamAya ke jyAre tenA tatad svarUpane pUrNapaNe jANavAmAM Ave. dharmanuM lakSaNa ahiMsA kahyuM che ane te svarUpa-ramaNatArUpa zuddhopayogarUpa che. svarUpanA utsAhathI teno jeTalA aMze ghAta na thAya teTalA aMze ahiMsA che. temAM mithyASTi jIvane to kharI ahiMsA hotI ja nathI. trikALI dhruva sAmAnya nija AtmAnI rUci-prItine svarUpa utsAha kahyo che temAM zuddhopayogarUpa ramaNatA te ahiMsA che. parasamaya ane parabhAvamAM ramaNatA te AtmA pratino krodha che, aprIti che, arUci che ane tene ja tattvathI hiMsA kahI che. AtmAnA zuddhopayogarUpa pariNAmano ghAta karavAvALo bhAva te AtmA siddha svarUpa che, brahmasvarUpa che; ema samajI dehabhAna bhUlI AtmAmAM lIna thavuM e mokSa puruSArtha che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI bhAva hiMsA che tethI tAtparya e AvyuM ke rAgAdibhAvonI utpatti na thavI te ja tattvathI ahiMsA che, te ja bhAvathI ahiMsA che ane rAgAdi bhAvonI utpatti thavI te ja tattvathI hiMsA che. kAraNake temAM caitanya prANo haNAya che. - mithyAdaSTi AtmAne mithyAtvanA kAraNe rAgAdi bhAvo satata cAlyA ja kare che ane tethI samaye-samaye tene bhAvamaraNa cAlu ja che ane A bhAvamaraNa te AtmAnI hiMsA che tethI tyAM bhAvadharmano aMza paNa nathI. A hiMsAnA pApamAM asatyAdi cAre ya pApo samAI jAya che. svarUpanuM lakSa karAvavA mATe tene judA batAvyA che. tethI jo svarUpanuM lakSya niraMtara rahetuM hoya to dravya-prANonA viyoga thavA mAtrathI hiMsAnuM pApa kahela nathI paNa pramAdabhAva te ja hiMsA che. pramAdanA yogathI bhAva prANonuM maraNa avazya thAya che. samAlocana karatAM e nakkI thayuM ke mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda e svarUpano ghAta karanAra hovAthI tene hiMsA jANavI ane samiti, gupti; mahAvrato, anuprekSA, svAdhyAya, pariSaha-jaya, jJAyakabhAvamAM ramaNatAdine ahiMsA jANavI kAraNake te uttarottara bhAvavizuddha dvArA "saMvara-nirjarAnuM kAraNa bane che. "saMyama zabdamAM 'sa eTale samya prakAre ane yama eTale vrato jANavA. vyavahAravrata zubhabhAvarUpa che pAMcamAM guNasthAne dezaviratidharane te vrato dezathI hoya che jyAre chaThThA guNasthAnake sarvaviratidharane te sarvathI hoya che jyAre sAtamA guNasthAne nirvikalpa dazA hoya che ane tenAthI AgaLa-AgaLanA guNasthAne te nirvikalpa dazAmAM vizeSa-vizeSa lInatA hovAthI cAritraguNanI vizuddhi hoya che. vyavahAra cAritra e parAzrita che svane ya na jANe ane parane ya barobara na jANe, tenuM nAma ajJAna. pote jAte anubhave chatAM, jAta anubhavanuM ya jJAna nahi te ajJAna. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1076 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI je zubhabhAvarUpa che je baMdhamArga che jyAre nizcaya cAritra e AtmAzrita che je zuddhopayogarUpa che ane tethI saMvara nirjarA svarUpa che. 'tapa' eTale AtmAthI AtmAmAM tapanapaNuM arthAt svathI svamAM vizrAnta thayuM. taraMga vinAnA caitanyanuM pratapana e tapa che je saMvara-nirjarA svarUpa che tapanA je bAra bhedo batAvavAmAM AvyA che tenI tAttvika vicAraNAM karatAM te svarUpamAM sthiratA lAvavA mATe kahela che ema jaNAya che Ama rAjImatie ahiMsA-saMyama ane tapa svarUpa dharmanA trividha lakSaNane jANyA. vaLI rAjImatine e paNa samajAyuM ke je neminAtha bhagavAnanA mArge cAlavA huM utsAhita thai chuM te mArgane AtmasAt karavAmAM avarodharUpa mana-vacana-kAyAnA yogo che je AzradvAro rUpa che. jenA kaMpanapaNAmAM spaMdita thatAM yogo baMdha-pariNAmane kare che jenA phaLa svarUpe gati ane AyuSya prApta thAya che. mana-vacana-kAyAnA AlaMbanathI AtmapradezonuM kaMpana thavuM tene yoga kahevAmAM Avela che. A dravyayoga che. dravyayoga, karma ane nokarmanA grahaNamAM nimittarUpa yogyatAne bhAvayoga kahela che. yoganA paMdara bhedone jANIne sAdhanAmAM sthira thavAnuM che jemAM manoyoga cAra bhede che. vacanayoga cAra bhede che ane kAyayoga sAta bhede che. bhAvamana zarIstha che. saMkalpa-vikalpamAM aTavAyeluM rahe che tenI cAMcalyatA baMdha-pariNAmane kare che tethI ja sAdhanAmArgamAM mananI caMcaLatAne dUra karavAno puruSArtha karavAno che. jJAyaka AtmA jyAre zuddha upayogamAM sthiratA kare che tyAre yogone grAhya-grAhakabhAva na maLavAthI vyavahAramAM yogone sthira karyA ema kahevAya che. svarUpa jJAna ane dhyAna e mokSapuruSArtha praghAna che. jyAre tyAga-saMyama-tapa ityAdi e mATenA sAghana che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1077 * traNe yoganA samyaka pravartanathI upayoga zuddha thAya che ane A zuddhopayoga ja upayoga-dhairya dvArA mokSanuM kAraNa bane che. e mATe ja vItarAga devamAM, nigraMtha gurumAM ane parama ahiMsAmaya dharmamAM zraddhA karI deva-guru-dharma rUpa tattvatrayInI upAsanA karavAnI che eTale ke gurUkulavAsamAM rahI saMtasamAgama ane satsaMga dvArA vItarAgI devanA vItarAga svarUpane jANIne evuM ja vItarAga svarUpa potAnAmAM paNa bhItaramAM raheluM che; tenI daDha zraddhA karavAnI che ane tene pragaTAvavA rAtadi ghora sAdhanA karavAnI che. asatno raMga utAravAno che ane satno raMga caDhAvavAno che. TUMkamAM AtmajJAnathI huM paramAtma svarUpa ja chuM evo AtmavizvAsa pragaTAvavAno che - Atma-zraddhAna daDha karavAnuM che ane pratisamaye zuddha upayogavaMta banI AtmAcaraNa karI paramAtmadazAne pragaTAvavAnI che. svayaMnA nija zuddhAtmAmAM vasavuM, sthiratAne prApta karavI te ja svarUpAcaraNa cAritra che, ke je svayaMnI anaMtazaktino ughADa karI de che. A zuddha ratnatrayAtmaka mArga, parathI atyaMta nirapekSa hovAthI mokSanA upAyarUpe prabodhAyela che tene ja avadhAravAno, AdaravAno ane AtmasAt karavAno che. . kintu meM to samyane badale viparIta AcaraNa karyuM che, mAruM darzana 'to moyukta hatuM. mArAmAM mohanIya karmanI bALavattaratA hatI. mohanIya karmanuM mULa to rAga che. prathama to mahakAraNa evA rAgane ja haNavAno che. rAgahananathI ja mohanana che. nemanAtha prabhu pratyeno mAro rAga e zuM mithyA nathI ? potAnA trikALa zuddha caitanyamaya paramAtma-tattvane bhUlIne upayogane anyatra laMbAvavo e zuM vyAjabI che? neminAtha prabhu pratyeno mAro sneharAga-kAmarAga te paNa mahAvikAra che, e moha che. jenAthI kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga utpanna thAya che, jenAthI sAMsArika anya vastuo, vyaktio ane jIva mAtra sAthenuM vivekapUrNa jIvana, savyavahAra ane sadupayoga e sadAcAra che. e gharmapuruSArtha che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1078 1076 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ulajhanomAM phasAvApaNuM thAya che. emAMthI moha, lobha, lAlaca, mAyA, kapaTa, jUTha, svArtha, dago, vizvAsaghAta, Adi aneka doSo udbhave che. ane saMyoga-viyoga, harSa-zoka vagerenI zRMkhalA sarjAya che. Ama tattvaciMtanamAM arthagAMbhIryatAnI sparzanA thatAM rAjImatine aidaMparyAI hAtha lAgyo. "kAmarAga'mAM kAma zabda to AnaMda sAthe joDAyelo che. je kAmanA-IcchA che te to nirbheLa anaMta avyAbAdha, saMpUrNa, zAzvata, apratipakSa, apratipAti sukhanI eTale ke AnaMdanI che; jemAM duHkha lezamAtra nathI ane AnaMdano koI pAra nathI, koI cheDo nathI, koI aMta nathI. e to potAnA svarUpanI prAptinI kAmanA che, jo kAmanA AtmAnA zAzvata sukhanI che to pachI sneha AtmAno che mATe sneharAga e AtmarAga bane che. ' Ama AtmakAma eTale ke AtmakAmanA che ane Atmasneha eTale ke AtmarAga che to pachI dRSTi AtmadaSTi che. daSTi, dRSTi upara eTale ke potAnA upara che eTale ke dRSTA upara che arthAt dravyadRSTi che. Ama kAmarAganuM AtmakAmamAM, sneharAganuM AtmasnehamAM ane dRSTirAganuM AtmadaSTimAM parivartana thavuM te zuddha AtmapariNati che jeno AraMbha cothA avirata samyakatva guNasthAnakathI che ane samApti caudamA guNasthAnake che ke jyAM pachI siddhatvanI prApti che. Atmavimukha pravartana parivartita thaIne AtmAbhimukha pravartana thatAM rAganuM pAtra nija AtmA banatAM Atmanimajjana thavAya che. svamaya banAya che rAga hananathI mohanana thatAM mohana thavAya che. rAganuM pAtra tyAre ja badalAya ke jyAre sthUla kuyoga chUTe ane suyoga sAMpaDe, sAcA deva, sAcA guru ane sAco dharma sAMpaDe to khoTA dezavirati asaMkhya bheda hoya che. sarvavirati eka bhede hoya che. kSayopathamika samakita (deza samakita) asaMkhya bheda hoya che jyAre sAyika samakita (sarva samakita) eka bheda hoya che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1079 deva, khoTA guru ane khoTA dharmathI chUTAya. e mATe sadguruno suyoga thavo joIe. je sAcA deva ane sAcA dharmatattvanI oLakha karAve. gItArtha, saMvigna, nigraMtha, tyAgI gurU e paramAtma-tattvanA cAhaka ane vAhaka che. teo paramAtmAnI temaja paramAtmA jenAthI banAya che te dravyAnuyoga ane caraNakaraNAnuyogarUpa dharmanI oLakha karAve che ane enA dvArA mokSamArganA darzaka bane che. vItarAga-sarvajJa paramAtmAnI oLakha thavAnI sAthe bhItaranA nijaparamAtmAnI oLakha thAya che. sAdhaka AtmAno vartamAna paryAya alpajJa che paNa tenuM dravya to paramAtmAtulya pUrNa ja che. e nija paripUrNatAnA Azraye dravyadRSTi keLavI paripUrNa thavAze paNa alpajJa paryAyanA Azraye paripUrNa thavAze nahi kAraNake je pote svayaM ja apUrNa che tenA Azraye pUrNa kema banAya ? pUrNanA Azraye ja pUrNatA pragaTe evo trikAlAbAdhita siddhAMta che. AthI ja prabhuzAsanamAM dravyadRSTino mahimA adakero batAvavAmAM Avyo che. alpajJa paryAyanA Azraye ja saMsAra laMbAya che, tene dravyadRSTinuM AlaMbana laI TUMkAvI nAMkhavAno che ane mokSe javAnuM che. Ama vicAra-valoNuM karatAM niSkarSarUpI navanIta lAdhyuM ke AtmakAmI-AtmasnehI-AtmalakSI thavA mATe vItarAga paramAtmA evA sudevano, nigraMtha evA suguruno ane AtmAne AtmAmAM dhArI rAkhanArA sudharmano yoga thavo joIe. potAmAM potApaNAnuM zraddhAna e ja AtmavizvAsa-AtmadaDhatA che ke je samyagu darzana che, potAmAM rahela potApaNAnI jANa eTale ke huM koNa? e yakSa praznano ukela te AtmajJAna, e ja sabhya jJAna mUrtimAM bhagavAnanA darzana karI, potAnA AvaraNano bhaMga karI, nirAvaraNa banIe, to nizcayathI gharma thayo kahevAya. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1080 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che tathA potAnAmAM rahela potApaNAnuM prakAzana eTale ke paramAtmabhAvanuM prakAzana e ja cAritra che; AvuM jJAna rAjImatine thayuM. jJAnano Avo ughADa thatAM e jJAna prakAzamAM samyag samajaNa AvI ke mArI jIvaMtatA, mAruM caitanyatva e kAMI mana-vacana-kAyAdi dravyaprANathI nathI paNa darzana-jJAna-cAritrarUpI bhAvaprANathI che.. jyAM mana-vacana-kAyAdi e AtmAnA prANa ja nathI to pachI e mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM evo prazna ja kyAM rahe che ? karaNa-karAvaNa ane anumodananI kriyAmAM to karavApaNuM che ane tenAthI to zubhAzubha Azrava che ane tenAthI to zubhAzubha baMdha che. vaLI baMdha che mATe to gaticatuSkamAM bhamavApaNuM che-bhaTakavApaNuM che-pheMkAvApaNuM ne phaMgoLAvApaNuM che. sAdhaka evA AtmAnuM prayojana to paramAtmA thavAnuM che. mokSa pAmavAnuM che. AtmA enA zuddha svarUpamAM akriya che. karavApaNuM, banavApaNuM ke thavApaNuM e AtmAnA svabhAvamAM nathI. AtmAnA svabhAvamAM to TharavApaNuM, samAvApaNuM ane hovApaNuM che. Ama mana-vacana-kAyayoganA trikaraNa e azubha hoya to heya ja che paNa zubha hoya to paNa te upAdeya to nathI ja. guptimAM na rahevAya ane mitAcaraNa thaI jAya e vAta judI che. devacaMdrajI mahArAja aSTapravacana mAtAnI sajjhAyamAM guptine utsarga ane samitine apavAda tarIke oLakhAve che. sAdhanA to manavacana-kAyAnI gopanIyatA svarUpa guptinI ja hoya; jenAthI yogAtIta thaine, upayogavaMta banIne azarIrIpaNAne pamAya, niHzabda thavAya. potAnAmAM je paranuM bharAvApaNuM-khUMpavApaNuM che, te para ja khUMce che ane kaThe che. kAMTAnI jema e potAnA potApaNAne bhede che-vIMdhe che. dRzya e nimitta che. jyAre daSTi e AMtaravRtti che-bhAva che, je upAdAnarUpa che. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1081 tethI te zalyarUpa che. AtmAnA svarUpane AvaranArA te traNa ghaTako mAyAzalya, niyANazalya, mithyAtvazalya che. mAyAzalyamAM chaLa, kapaTa, ThagAi, bevaphAI, chetarapIMDI, vaMcakatA che. saraLatAno abhAva che. A zalyanA prabhAvamAM jIvo jevA dekhAya che tevA hotA nathI ane jevA hoya che tevA dekhAtA nathI. mana-vacanakAyAnA pravartanamAM viparItatA hoya che. niyANazalyamAM nAdAnI che. mahAmuzkelIthI meLavelI mahAmUlyavAna labdhine koDInA mUlye vecI devAnI mUrkhAmI che. avinAzInA badalAmAM vinAzIne kharIdarvAnI bAlaceSTA che. havelI levA jatA gujarAta khovA jevuM che. mithyAtvazalyamAM potApaNAnI abhAnatA che ane je potAnuM nathI evA paramAM nija-AtmAnI buddhi che. svanA viSayamAM bebhAnatA che ane paramAM gumarAha banavApaNuM che. vinAzImAM avinAzIno, anityamAM nityano ane azucimAM zucipaNAno bhrama che-bhrAnti che je aviveka khyAti che. e avidyA-ajJAna che. AtmA niHzalya thAya to AtmazIla thAya. AtmazIla na thAya tyAM sudhI AtmA eno raMga nahi batAve. valaNa phare to varNa badalAya. jevuM valaNa tevo varNa. jevA bhAva tevo raMga. AtmAnuM valaNa ane bhAva ujaLA che to varNa paNa tejo-padma-zuklalezyAno che paraMtu jo valaNa ane bhAva ujaLA nathI paNa milana che to varNa paNa kRSNa-nIla-kApotalezyAno che. varNa-lezyA AtmAnI ujjavaLatA ane malinatAnA sUcaka che. viparIta-valaNa ane azubha-bhAvamAM Adhi-vyAdhi-upAdhirUpa trividha tApanI saMtaptatA che paNa jo valaNa AtmalakSI ane bhAva zubha kSaNika mana e kramika mana che. emAM dRzya pramANe upayoga badalAto rahe che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1082 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che to samatA-samAdhi ane samarUpatAnI saMtRptatA che. je jIvane anAdinA bhavabhramaNamAMthI choDAvIne lokanA agrabhAge zAzvata sthiratAne Ape che. e mATe jIve enA tripAriNAmika bhAvane jANI laIne potAnA bhavananI yogyatA rUpa je bhavyatva che tenuM bhavana karavAnuM che ane je durvyavyatva che ke je anAdianaMta kALathI cauda rAjalokamAM saMsAra bhramaNa karAve che te saMsaraNa mArgathI chUTavAnuM che. svanA bhAvamAM bhavana bhavijIvanuM ja thAya che. te paNa caramAvartakALamAM ja thAya che ane te paNa tyAre ja bane ke jIva carama yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa kare to. A traNe karaNonI zakyatA caramAvartakALamAM ja che paNa caramAvartakALamAM AvavA mAtrathI te. thaI jatAM nathI. caramAvartakALamAM AvyA pachI paNa je jIva karmalaghutAne pAme che ane pachI jenAmAM puruSArtha vIrya upaDe che teM ja bhavi AtmA uparokta traNa karaNa kare che. karaNa thAya to bhavana thAya. e mATe buddhine sadguddhi eTale ke prajJA banAvavI paDe che, heya-upAdeyano satata viveka karavo paDe che ane sAdhyane anurUpa sAdhanone bhegAM karI sAdhanA karavAmAM Ave tyAre je zuddhikaraNa thAya che te ja uparokta traNa karaNa che; jenAthI sUtra-arthanI tattvathI saddahaNA karatAM bhUtakALanA pAponuM pratikramaNa thAya che, bhAvimAM pApa nahi karavAnA paccakkhANa levAya che ane vartamAnamAM vartavAthI kALanI asarathI mukta thai kAlAtIta banAya che ane akALa rahevAya che. nava nokaSAya ane cAra kaSAyathI aLagA thaI, triyoganI guptithI gupta thai, zvetamAMthI advaitamAM AvIne upayoganI caMcaLatAne nAthavAnI che ane upayoganI niSkapatAne hAMsala karavAnI che. dhyAtAne jyAre dhyeyanuM adhAtikarmanA udayane na vedatA, kevaLa AtmAne vedavo, tenuM nAma dhyAna che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 12 1083 satata lakSa rahe che tyAre jIva dhyeyanA dhyAnathI, dhyAtA banatA dhyeya sAthe dhyAtAno abheda sadhAya che ane upayoga akaMpadazAne pAme che ane yoga akaMpadazA bhaNInI yAtrA zarU thAya che. upayoga kaMpana rahita thatAM yoga akaMpanadazA pragaTe che tyAre jIva siddhatvane vare che. dhyeyanuM avirata dhyAna arthAt dhyeyane pAmavAnI AturatA-talapa e tapa che. guptithI gupta ane samitithI samita jIvana e saMyama che ane jIva mAtra prati maitrI, prema, abhayadAna e vyavahAra-naye ahiMsA che. Ama ahiMsA-saMyama-tapa rUpa trividha dharmathI Atmadharmane pamAya che. - AtmA enA maulika svarUpamAM akriya che mATe kriyAmAMthI akriyatAmAM javuM te sAdhanA che. te svarUpa kriyA che. e mATe je mahAmunivaroe ekAMta-mauna-sthirAsana ane dhyAnanI sAdhanA dvArA asaMgayoga sAdhyo che. asaMga yoga e gupti che, jenAthI vipula pramANamAM siMvara-nirjarA sadhAya che. . ' * AtmA jo pote avasthAmAM (paryAyamAM) avasthita na thatAM potAnA trikALI dhruva Atmadravya ke je adhiSThAtA che temAM adhiSThAna kare, to pratyeka kSaNe AtmA uparathI saMvara-nirjarA sadhAvA dvArA karmonA dhodhanA dhodha kharI paDe che. zuddhikaraNanI A prakriyAmAM sAdhakane e spaSTa khyAla hovo jarUrI che ke zuddha cetanano eka paNa guNa nicetana-cetana arthAt mizracetanamAM nathI ane mizracetanano eka paNa guNa zuddha cetanamAM nathI. - zuddha cetana pote ayogI-azarIrI che mATe deha dhAraNa karIne rahelA dehI AtmAnI ceSTAnA mAtra eNe jonArA ane jANanArA ja banI rahevAnuM che paNa kartApaNAnA bhAvathI baMdhAvAnuM nathI ane baMdhapariNAmanA bhoktA banI bhogI thavAnuM nathI. A kAyagupti che. svayaMnI dRSTithI svayaMnI daSTine eTale ke jJAna-darzana upayogane jovo; te mokSamArga che. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1084 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vaLI zuddhacetana aNAhArI che mATe mizracetana jyAre-jyAre AhAra karatuM dekhAya tyAre tenA paNa jJAtA-dRSTA banI rahevAnuM che paraMtu kartA-bhoktA banavAnuM nathI. A jainazAsana nirdiSTa adITha evo atyaMtara tapa che, je jIvane mokSe laI jAya che. vaLI zuddhacetana enA zuddha svarUpamAM mauna che-azabda che-niHzabda che. jaDanA saMyoge cetana Aje mizracetana banyo che, tethI bhASAvargaNAnA pudgalone grahaNa karavAnI zakti maLI che; to vANI prayogane TeparekaoNrDa vAgI rahI che; ema samajI tenA paNa mAtra jonArA ane jANanArA banI rahevAnuM che. A mona sAdhanA che, cUpa sAdhanAche je atyaMtara tapa che. A vacanagupti che. vaLI AtmA enA zuddhasvarUpamAM vikalparahita-icchArahitamoharahita-bhAvarahita evo nirmama, nirmohI, nirIha, vItarAga svabhAvI che mATe tene mananA vicAro-vikalponA jonArA ne jANanArA amana banI rahevAnuM che. je kAMI bhItaramAM uThe tene zAMtabhAve pasAra thavA devAnuM che tenI koI asara eTale ke chApa upayogapara paDavA, devAnI nathI. A manogupti che. buddhine satbuddhi banAvI, prAjJatA keLavI saMyogo-prasaMgo-paristhiti tathA vastu ane vyaktinA svIkArabhAvamAM AvI jai samabhAvathI bhAvita banI saMsArane khAlI karI nAMkhavAno che. svamAM samAI javAnuM che. buddhimAMthI buddha, prabuddha banI aMte abudha thaIne rahevAnuM che arthAt saghaLuM jANavA chatAM huM kAMi ja jANato nathI evA saraLa ane sahajAsahaja bhAvamAM rahevAnuM che. caMcaLa cittane bhAvanA, tattvaciMtana vigerethI sthira karI vartamAnamAM buddhi satya (paramAtma tatva)no pakSa kare ane hradaya satya paratve lAgaNI utpanna kare; tyAre niSkapaTa bhAva Ave; je atyaMtara cAritra lAve. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI. zrI nAmanAthajI , 1085 vartIne kALano koLiyo karavAno che ane akALa evA kevalyajJAna ane siddhatvanI prApti karavAnI che arthAt upayoganI niSpakaMpatA ane pradezonI paramasthiratA prApta karavAnI che. cittane citra banAvI dezakALa paricchinnatAmAMthI dezakALa aparicchinnadazAmAM AvavAnuM che. je ci che te sat ane AnaMda svarUpa che, evI samajapUrvaka AnaMdasvarUpanA lakSya svarUpadhyAnamAM rahevAnuM che. svAdi sAte ya tattvo e paryAya che jyAre tenAmAM chUpAyela akhaMDa caitanya-jyoti e trikALI zuddha nijaparamAtmatattva che, jenuM lakSaNa paramapariNAmika bhAva che. sAteya tattvono bodha karI emAM paryAyano bodha dRDha karI tene zraddhAmAM na letAM ekamAtra akhaMDa, nirmaLa caitanya-jyoti te ja huM-kSaNakSaNanI paryAya te huM nahi ema zraddhAna karI. aMtarmukha upayoganA baLe AzravathI aTakavAnuM che, saMvaramAM rahevAnuM che ane saMvarapUrvaka nirjarA karI ajIvanA baMdhanamAMthI sarvathA chUTI mokSa pAmavo e ja navatattvanI joyatA che; jenAthI ajIva tattvathI chUTAya che ane AtmAnuM paramAtma-svarUpa je sarvathA upAdeya che, te pamAya che. - vAraMvAranA manomaMthananA pariNAme rAjImatine je adhyAtmanuM 'navanIta prApta thayuM; tene kavivarya yogIrAjajIe A soLamI kaDImAM mUkayuM che, je eka yoga-camatkRtirUpa racanA che. prastuta soLamI kaDImAM "trividha", "dhAraNa-poSaNa-tAraNo" ane "navasara muktAhAra" jevA zabdaprayoga karIne yogIrAjazrIe nAnakaDI gAgaramAM adhyAtmano sAgara bharI dIdho che ane jagatane amRtarasanuM pAna karAvyuM che. neminAtha bhagavAna je sAcA arthamAM bharathAra che te sAcA bauddhika bhedajJAna e vyavahAra samakita che. vyavahAra samakitane, sAghana banAvIne, jIvanamAM anubhavo, tyAre nizcaya samakita prApta thAya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1086 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI arthamAM sukhathI bharI denArA ane sukhamAM ThAranArA bharathAra che. lagnanA mAMDave kanyA patinA gaLAmAM varamALA nAMkhatI hoya che tema atre lagnanA prasaMge corInAM maMgaLasUtrarUpa je navasero hAra paherAvavAno hoya che te kevo che? te batAvatA kahe che ke muktine ApanAro che ane AtmAne enA paramAtmasvarUpane pamADanAro che. svayaMne svayathI varAvanAro arthAt svayaMvarane prApta karAvanAro hAra paherAvyo che je muktimALa che-mokSamALA che. bhagavAna zrI neminAthe Adarelo ane vivAha karI jAna laIne. AvIne pAchA pharatAM nirdezelo je trividha-yogano mArga che, te ja bhagavAna AtmA ke je svayaMno nAtha che-bharathAra che ke je sukhathI bharI denAro-bharapUra sukhamAM ThAranAro che; tene pAmavAno mArga che. traNa prakArano je mithyAyoga che teno tyAga karavAno che ane je tAranAro, Atmadharmane poSanAro traNa prakArano samyoga che te dhAravAno che-AdaravAno che-ArAdhavAno che. tenAthI ja AtmAne potAnA traNa svarUpayoganI prApti thAya che. traNa prakArano je mithyAyoga tyAjya che-heya che eTale ke upekSanIya che paNa dveSa karavA yogya nathI. te nIce pramANe che. 1) mithyAdarzana-mithyAjJAna-mithyAcAritra 2) azubha mana-vacana-kAyayoga ane tenAthI thatuM karaNa-karAvaNa anumodanarUpa yoga je manodaMDa-vacanadaMDa-kAyadaMDa che. (3) kAmarAga-sneharAga-daSTirAga 4) riddhigArava-siddhigArava-zAtAgArava 5) kudeva-kuguru-kuzAstra viyAra eTale padArthanA svarUpanI bauddhika tapAsa. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI neminAthajI , 1087 6) mAyAzalya-niyANazalya-mithyAtvazalya 7) kRSNalezyA-nIlalezyA-kApotalezyA 8) hAsya-rati-arati 9) bhaya-zoka-dugaMchA A nava prakAranA trividha mithyAyogano tyAga karIne nIcenA navaprakAranA vividha samyayogane dhAraNa karIne ArAdhanA karavAnI che. 1) samyagradarzana-samyajJAna-sammacAritra 2) manogupti-vacanagupti-kAyagupti 3) AtmarAga (paramAtmarAga)-Atmasneha-AtmaSTi (dravyadRSTi) 4) Atmariddhi (Atmavaibhava)-Atmasiddhi (paramAtmatvanI prApti)-zAzvat Atmasukha 5) vItarAga-sarvazadeva-nirgadaguru-ahiMsAdharma (Atmadharma) 6) samyakatva-saraLatA-samarpitatA 7) tejo-papra-zuklalezyA . 8) prasannatA-sthitaprajJatA-svarUpasthatA . 9) abhaya-azoka-adugaMchA choDavA jevA mithyAtvane choDavAthI ane meLavavA jevA samyakatvanI prAptithI muktAhArane varAya che eTale ke mokSa pamAya che arthAt AtmA enA sarvakAlIna, zuddha, parama pariNAmikabhAva svarUpa jJAyaka AtmAthI abheda thaI svarUpa bhoktA-saccidAnaMda bane che. sat evo trikALa dhruva zuddhAtmA che, che to cisvarUpa paNa enA AnaMdasvarUpathI vikhUTo paDI gayela evA e AnaMdane prApta karatAM ja saccidAnaMda pade birAjamAna thAya che. bhAvanA eTale lakSyane AMbavAnI laganI. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1088 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI muktAtmA-siddhAtmA thatAM 1) janma-jarA-mRtyu 2) AdhivyAdhi-upAdhi 3) mana-vacana-kAyA 4) karaNa-karAvaNa-anumodana 5) adholoka-tichaloka-urdhvalokanA paribhramaNa 6) icchA-vicAraAvaraNa 7) guNadoSa-puNyapApa-sukhaduHkha 8) kaSAya-nokaSAya-ajJAna 9) bhUta-bhAvi-vartamAna kALathI sarvathA chUTI jAya che. A mATe 1) dravya-guNa-paryAyanuM jJAna meLavI 2) ahiMsAsaMyama-tapadharmanI ArAdhanA karI 3) IcchAyoga-zAstrayoga-sAmarthyayoga - sAdhI 4) caramayathApravRttakaraNa-apUrvakarakaNa-anivRttikaraNa karI 5) sudeva-suguru-sudharmarUpa tattvatrayInA upAsaka banI 6) samyam darzanajJAna-cAritranA ArAdhaka banI 7) anukULa sAdhana dvArA sAdhyane anurUpa sAdhanA karI sAdhyanI siddhi karI 8) dhyAtA-dhyeya ane dhyAnanI ekarUpatAabhedatA sAdhI 9) yogAvaMcaka-kriyAvaMcaka-phalAvaMcaka banavAnuM hoya che. A ja navaserA mugatAhAranA dhAraNathI AtmabhAvanuM poSaNa thAya che ane bhavanistaraNa thAya che mATe te ja dhAraNa-poSaNa-tAraNo navasara mugatAhAra kahela che. AtmA pote ja potAnA vaDe potAnAmAM ramaNatA kare tyAre paramAtmabhAvane pAme che; e nirvikalpadazAnA siddhAMtane yogIrAje A soLamI kaDImAM ujjAgara karyo che. mokSa pAmavA mATe A ja eka upAya che. te ja vAtane have upasaMhAra rUpe chellI kaDImAM jaNAve che. kAraNa rUpI prabhu bhajyo re, gaNyo na kAja akAja, ma. kRpA karI muja dIjIe re, AnaMdaghana pada rAja.. manarA..17 artha vyavahAranaye je neminAtha prabhu che te ja nizcaya naye mAro dhyAna eTale dhyeyamAM ekAgratA. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1089 nija kAraNa-paramAtmA che. mArA kAryamAM saphaLatA maLaze ke nahi enI gaNanA karyA vinA he prabho ! meM Apane bhajyA che. rAta di ApanI ja bhaktimAM mAro AtmA lAgelo che; to he prabho ! kRpA karIne Apa mane ApanuM AnaMdaghanapada Apo arthAt muktinuM sAmrAjya ApanI kRpAthI mane maLo; ema huM icchuM chuM. vivecanaH yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAje aMtima gAthAmAM nicoDarUpa.kAraNa-kArya, upAdAna-nimitta, vagerene rAjImatinA mukhakamaLa dvArA pragaTita karIne nijaparamAtmAnI bhajanA karavA dvArA paramAtmatattvamAM 'nimajjana thavA anerI vAta karI che. potAnA AMtara-bAhya pariNAmone gaNanAmAM na levA dvArA eka ja abhilASa vyakta karyo che ke te temanAtha bhagavAna ! Apa jema sva vaDe svamAM lIna thayA cho, pAragAmI banyA cho tevo ja mAro svarUpalInatArUpa A vyApAra svAmIpaNAne prApta thAya. huM muktine varuM tevA mArA AMtara-abhilASane pUrNa karo. 1. evA potAnA AMtara-manorathane vyakta karavAdvArA eka unnatakoTinI lAkSaNikatAne ja sva-para bodhArthe mukharita karI che. A "kAraNarUpI prabhu bhajyo re, gaNyo na kAja akAja." te potAnI ciMtanAtmaka bhUmikAmAM rAjImatine paramAtmasvarUpa ciMtavatA asti-nAsti, nitya-anitya, sa-asat vagere paraspara virodhI-dharmo dareka dravyamAM rahelA jaNAyA. paraspara virodhI-dharmo eka ja AtmAmAM rahetA hovA chatAM te vastu svabhAvane ja siddha kare che tema jaNAyuM. | sahaja anaMtaguNAtmaka trikALI evuM Atmadravya ke je mAtra jJAyaka che teno ja jIvane sadA AdhAra hovAthI te kAraNa-paramAtmA che tenA sAdhanAnA prayoga, svayaM sAdhaka banIne na karo, to kadi siddhi nahi maLe. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1090 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI avalaMbane-tenA Azraye ja paryAyamAM kAryazuddha-paramAtmA pragaTe che. kAraNaparamAtmAnI ja bhAvanA niraMtara thatI rahe to kAryaparamAtmA thavAya mAro kAraNaparamAtmA te huM chuM. huM dravyasAmAnya trikALI chuM. ane paryAya vizeSarUpa pariNAmomAM huM nathI. pariNAmo te bhedarUpa che ane huM to abheda-svarUpa, jJAyaka, caitanya paramAtmA chuM. bahAramAM badhethI upayogane kheMcI laI bhItaramAM potAnA AtmAmAM vALavAno A rAdhAvedha che. jJAnAdi nijazaktithI AtmA svayaM nirmaLa kAryarUpe pariName che paraMtu paranA avalaMbanathI nahi. A jJAnasvarUpI Atmadravya evuM che ke anya vaDe te kyAreya karAyeluM nathI eTale te akArya che-akAja che. ane pote paNa koI anyane karatuM nathI eTale "akAraNa che. A rIte vicAratAM jaNAya che ke jJAna-svabhAvI AtmA akAryakAraNapaNArUpa dharmathI sahita che. mArA "kAraNakArya mArAmAM ja che ane A ja to svAdhInatA che. je svayaMbhU hoya te svataH siddha ane svayaM siddha ja hoya e trikAlAbAdhita siddhAMta che. ' , jJAnanuM kArya to jJAnarUpa ja hoya kAraNa ke saMvara-nirjarA-mokSarUpa nirmaLa paryAya sahitanA AtmAne ja AtmA gaNyo che. AvA AtmAnI zraddhA thatAM AvA AtmAnuM bhAna thatAM paranA kAryomAMthI daSTi chUTI jAya che ane sva-kAryanA kAraNarUpa nijasvabhAva upara dRSTi jAya che eTale samyagdarzana, vagere nirmaLa kArya thAya che. tethI ja saMto vAraMvAra pokAra karIne kahe che ke he cetana! tuM tArA sahaja svabhAvane-zAyakamAtra bhAvane grahaNa kara ! kAraNa ke tenA phaLarUpe tane kevaLajJAna pragaTe evo tAro sva-svabhAva che. bhAvanuM bhavana svamAM thavuM te ja svabhAvane pAmavuM che. kevaLajJAnano sahaja upayoga e svAdhInatA che. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1091 * rAjImatinI pragADha tattvapreraka ciMtavanAe tene kAraNaparamAtmAnuM avalaMbana levA prerI. je dRSTi pahelA jagatanA zeya bhAvo tarapha hatI, te have tyAMthI haThIne jJAna sanmukha thavA lAgI. paramAM huM nathI ane huM mAM para nathI; AvI zraddhA thatAM upayoga caitanyagharamAM sthira thavA lAgyo. saMkalpa vikalpo zAMta thavA lAgyA. ajJAnakALamAM je parAzrayapaNuM hatuM, parAdhInatA hatI, je paranI gulAmI hatI tenA kAraNe ArtaraudranA je jALA AtmA upara bAjhatA hatA; te badhuM barAbara dRSTigocara thayuM. baMdhamArga te badho "akAja eTale akAryarUpe jaNAyo ane saMvara-nirjarA rU5 abaMdha mArga te ja "kAja' eTale kAryarUpe samajAyo. e paNa khyAla Avyo ke je jANe che te paryAya huM nathI paNa je jaNAya che te trikALI dhruva jJAyaka te ja "huM chuM. bodhanI spaSTatA thatAM je pUrvamAM "akAja eTale akAryarUpe hatuM te saghaLuM 'kAja' eTale kAryarUpe pariNamI gayuM. . . saghaLA ya pariNAmo pachI te zubha hoya ke azubha hoya ke zuddha hoya trikALI zuddha jJAyaka dravyanI apekSAe vicAratAM AtmAnI bahAra ja che kAraNa ke pariNAma te paryAya che ane dRSTipradhAna adhyAtma-zailimAM ' jJAyaka upara dRSTi sthira karavA mATe paryAyane heya mAnavAmAM AvI che. paryAyane padravya yAvat adravya mAnavAmAM Avela che. paryAya kSaNika che. "kSaNe-kSaNe palaTAya che kSaNikanA Azraye mokSamArga ke mokSa kyAreya paNa pamAto nathI. apUrNanA AdhAre pUrNane pamAya nahi. pUrNanA AdhAre ja pUrNane pamAya. . rAjImatine e samajAyuM ke have to pAragAmI thavuM e ja zreSTha che. nemanAtha prabhunA caraNomAM samarpita thAuM tyAre ja siddhipadane pamAya. kevaLajJAnano saraLa upayoga e vItarAgatA che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1092 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sAcI vizrAMti tene ja kahI che. tethI prabhunuM zaraNa aMgIkAra karavuM e ja zreyamArga che. kRpA karI muja dIjIe re AnaMdaghana pada rAja" kRpAno artha prArthanA-bhAvanA karI zakAya ane dIjIe no artha nyAla karo, pAragAmI banAvo, zaraNa Apo, vagere karI zakAya. je kRtArtha-kRtakRtya banAvavAnuM pAvana kArya kare che te kRpA che. rAjImati prabhune vinaMtI karI rahI che ke he nAtha ! Apa to abhayane denAra cho! parama zaraNya evA jagannAtha cho! to mArI ApanA zaraNamAM AvavAnI prArthanA ne Apa dhyAnamAM lo ! mArI vinaMtIne Apa svIkAro ! he nAtha ! Apa saMkalpa karyA vinA ja kalpavRkSa samAna ISTa-phaLane ApanAra cho! ciMtavyA vinA ja ciMtAmaNi samAna uttama phaLane ApanAra cho ! he nAtha ! Apa advitIya lokottama puruSa cho ! Apa zAzvat maMgaLasvarUpa cho ! ari(zatru)ne paNa ISTa evA Apa to ariSTa nemi cho! tethI Apa mArI vinaMtIne dhyAnamAM lo ane mane saMsArathI pAra utAro ane ApanI jema AnaMdaghana prabhunuM sAmrAjya Apo ! ApanA Azraye rahelAne mokSa hastAmalakavat thAya che ane muktinuM parama sAmrAjya prApta thAya che. rAjImatinI prArthanAne svIkArIne nemi prabhue tene saMyama ApyuM. parama zaraNya bakyuM. ane rAjImatijI paNa saMyama laI bhAvadharmane varyA. jJAnamAtra bhAvanuM AlaMbana laI nija-AtmAnA dhyAnamAM ja tallIna thayA, zukladhyAnane sparzavA dvArA ghAtI-aghAtI karmono kSaya karI prabhu pahelA ja siddhi padane varyA. AnaMdaghana svarUpa nija-sAmrAjyane varyA. saMsAra sAgarane tarI gayA, Ama potAnA ja upAdAnanI yogyatAthI nemi kevaLajJAnano satata upayoga e nityatA che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI , 1093 $ 1093 prabhu jevA samartha AtmAnuM nimitta pAmIne svathI svamAM lIna thavArUpa svAmIpaNAne pAmyA. yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAje prathama gAthAmAM karela "aSTabhavAMtara' zabdanI arthagAMbhIryatA cAra ghAtI ane cAra aghAtI karmomAM karI hatI. arthAt punaH punaH bhavonI AvRtti yukta aSTakarmothI baMdhAvApaNAmAM karela ane chelle tene chellI sattaramI kaDImAM cAra ghAtI ane cAra aghAtI karmothI mukAvApaNAthI siddhigatine pAmavA rUpe batAvIne pUrNAhuti karI. rAjImatinI pUrNatA sukha' zabdanI vyAkhyAmAM 'AnaMda'ne nirdeze che. AnaMda e atIndriya sukha che ane te AtmAnA svabhAvamAM sadAye bhareluM paDyuM che. paryAye aMdaramAM jaIne sukhasamudramAM DUbakI mArIne caitanya-bhagavAnano eTale AnaMdaghana svarUpa nija-paramAtmAno bheTo karyo tyAM ja AnaMda pragaTyo. jyAMthI AnaMdanI saravANI phuTe che te AnaMdazrotano bheTo thayo. anAdithI ajJAnabhAve rAgane bheTatAM ja duHkha hatuM te TaLI gayuM. duHkhano AtyaMtika abhAva thayo ane avyAbAdha anaMta-amApa-apAra-asIma sukhanA sAgaranI lahera UThI. * asaMkhyapradezI Atmadravya, tenA jJAnAdi anaMtaguNo ane tenuM nirmaLa pariNamana A traNe ya thaIne akhaMDa Atmavastu che tene lakSamAM letAM samaye samaye navo navo AnaMda pragaTe che je samagra AtmAmAM vyApe che. rAjImatino IcchAyoga e sAmarthyayogamAM pariNamyo ane teo AnaMdaghanapadanA sAmrAjyane varyA. svasvarUpamAM lIna thayA. yogAvaMcaka thaI, kriyAvaMcaka banI, phaLAvaMcakapaNAne pAmI kRtakRtya banyAkRtArtha thayA. IcchA-lakSya ane dRSTi upara ja sAdhanAmArga che. jevI IcchA-lakSya ane dRSTi tevo AtmA ! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1094 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI A, che to devI rAjulano nemirAjanI rAjarANI banavA mATeno vilApa. e vilApa-e vikhavAda vairAgya banI salApamAM badalAIne vItarAgatAmAM pariNamita thAya che. hatuM ArtadhyAna, je dharmadhyAnamAM palaTo khAIne zukladhyAnamAM pariNamita thaI zukladazA-zuddhadazA-zubhratAne pAme che. kAraNake e vilApa-e vikhavAda avinAzI evAM vItarAgI paramAtmA ariSTanemine pAmavA mATeno hato. avinAzI sAtheno saMbaMdha mitratAno hoya ke zatrutAno paNa jo. pAtratA hoya to te avinAzI banAvyA vagara raheto nathI. zatru evA gozALAne paNa avinAzI evAM mahAvIra prabhunI sAthenA saMbaMdhoe samakita prApta karAvyuM. avinAzInI sAthe joDAyelAM ApaNA tana-manadhana vacana avinAzItA arthAt ciraMjIvatAne pAme che, kavi jJAnavimalajInI vItarAga ema jaza suNIne, rAgI rAga kare, Apa arUpI rAga nimitte, dAsa arUpa dhare; re mananA mohanIyA. A paMktione atre yAda karavA jevI che ke rAgIno rAga rAgI banAve ane vinAzIno saMga vinAzI banAve paraMtu vItarAgano rAga to vItarAgI banAve ane avinAzIno saMga avinAzI banAve ! bhale bhagavAna akala-arUpI-avinAzI-vItarAgI rahyA paNa e vItarAgIno jaza, enI AdayatA, enI AkarSakatA, enuM guNasoMdarya, enA mukhAraviMda upara jhagArA mAratuM jhagamagatuM jJAnateja to bhalabhalAne AkarSita karI, mohita karI, prabhAvita karI, Azrita banAvI, rAgI banAvI, svAzrita, nirmohI, nirIha, vItarAgI, avinAzI banAve che. e ja e avinAzI vItarAgI sarvajJa bhagavAnano atizaya che-prabhAva che ke je enA zaraNane pAme che tene vibhAvamAMthI svabhAvamAM sthApita kare che. sAdhana, sAyA khoTAnI tapAsa-cakAsaNI karatAM to, sAdhanAnA sAyA khoTA paNAnI tapAsa mahatvanI che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI neminAthajI 1095 A kRti dekhItI rIte to devI rAjulano nemikumAra mATeno vilApa che. je garbhita rIte cetanA (paryAya)no cetana (dravya) sAthe abhedarUpa pariNamana mATeno ArtanAda-pokAra che. e cetanAnI jAgRtinA ane cetananI sAthe abheda thavAnA taraphaDATa-talasATa hovAnA eMdhANarUpa che. vaLI A kRti dvArA yogIrAjajIe strI mokSanA samarthanathI upAdAnanI baLavattaratAne yogya rIte ujjAgara karela che. yogIrAjajInuM kahevAnuM tAtparya e che ke vyakti nara hoya ke nArI paraMtu mahIMnuM upAdAna to puruSa-AtmA ja che, te jo vikasita che to yogya nimittakAraNa (nemanAthajI)ne pAmIne te kAraNarUpa upAdAna banatA svayaMnA kAryarUpa upAdAnatA ke je kRtakRtyatA svarUpa che tene nara hoya ke nArI potAnA pauruSatva-Atmattvane svayaM svapuruSArthathI pragaTa karaze. e eka varavI vAstavikatA che ke jyAM sudhI nimittane pAmIne kAraNarUpa upAdAnatA AvatI nathI tyAM sudhI kAryarUpa upAdAnatA je mAtra svapuruSArthathI ja pragaTe che te pragaTa thatI nathI. e ja kRtakRtyatA che. 21mA naminAthanA stavananI jema A 22mA nemanAtha bhagavAnanuM stavana paNa yogIrAjajI AnaMdaghanajI zvetAmbara mUrtipUjaka AmnAyanA hovAno nirdeza kare che. chatAM e nispRhI alagArI avadhutayogI mATe to ema ja kahI zakAya ke eozrI vItarAga-sarvajJanA upadezela mokSamArga AmnAyanA cAhaka hatAM, AtmasAt karanAra hatAM. AtmasAdhakane saMpradAyanA vADA naDatAM nathI. duHkhamAM jIva dIna thato nathI ane sukhamAM lIna thato nathI; temAM kAraNabhUta IzvaradhyAna-sajjhAya che. maMdira-mUrti-deva-gurU-dharma-satsaMga, AdithI jIvanamAM saMtulana-samatulA Ave che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1096 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 23 zrI pArzvanAtha jina stavane dhruvapada rAmI ho svAmI mAharA, niSkAmI guNarAya; sujJAnI nija guNa kAmI ho pAmI tuM dhaNI, dhruva ArAmI ho thAyI su.1 | sarvavyApI kahe sarva jANagapaNe, para pariNamana svarUpa; su. para rUpe karI tattvapaNuM nahIM, svasattA cidarUpa | supara zeya aneke ho jJAna anekatA, jaLa bhAjana ravi jema, su. dravya ekatvapaNe guNa ekatA, nijapada ramatA ho ema / su.3 para kSetre gata zeyane jANave, parakSetre thayuM jJAna, su . astipaNe nija kSetre tume kahyuM, nirmaLatA guNamAnA su.4 zeya vinAze ho jJAna vinazvara, kALa pramANe re thAya; su.. svakALe karI svasattA sadA, te para rIte na jAvI su.5 parabhAve karI paratA pAmatA, svasattA thira ThANa; su. Atma catuSkamayI paramAM nahi, to kima sahuno re jANI su.6 karmasattAne, je sAdhaka Atmazakti ane AtmasattA karatAM, vizeSa baLavAna mAne, te kadI satyadarzanane pAmI zake nahi. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PAROSH W A BH A GAWAN NODODJULIUDIS DOUDOULD kamaThe dharaNendre ca, svocitaM karma kurvati / prabhustulya-manovRttiH, pArzvanAthaH zriye'stu vH|| // 23 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma : 23 mA zrI pArzvanAtha lAMchana : sarpa rAzi : tulA | gaNa : rAkSasI mAtA : vAmAdevI pitA : azvasena garbhavAsa : E-6 dIkSA paryAya : 90 varSa sarva AyuSya : 100 varSa sabhyatva pAmyA pachInI bhava saMkhyA : 10 bhava - cyavana kalyANaka nakSatra sAthuM : vizAmA phrA. va.4 pArzvanAthajI kalyANaka nakSatra sAthe : vizAmAM mAga. va.10 dIkSA kalyANaka nakSatra sAthe H vizAmAM mAga. va.1 1 kevaLajJAna kalyANaka nakSatra sAthe : vizAmAM hRA. va.4 nirvANa kalyANaka nakSatra sAthe : vizAmAM zrA. su.8 janmanagarI : vArANasI dIkSAnagarI : vArANasI kevaLajJAnanagarI : vArANasI nirvANabhUmi : sametazikhara Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1097 aguru laghu nija guNane dekhatAM, dravya sakaLa dekhata; su. sAdhAraNa guNanI sAdharkhatA; darpaNa jaLa dRSTAMtA zrI pArasa jina pArasa rasa samo, paNa IhAM pArasa nAhi; su. pUraNa rasIo ho nijaguNa parasano, AnaMdaghana muja mAMhiil su.8 jainazAsanane pAmela dareka vyaktine prAyaH e vAta vidita che ke yogIrAja AnaMdaghanajIno prabhu zAsanamAM janma sAdhanA dvArA sAdhyane nikaTa lAvavA mATe ja thayo hato. jene zAsana nirdiSTa lokottara tyAga mArga svIkArIne A mahApuruSe sAhitya sarjana ke prabhAvanAno mArga na pakaDatA, eka mAtra sAdhanA-dhyAna sAdhanA dvArA AtmAnA anaMta AnaMdanA khajAnAne ja anubhavyo che ane tathA-prakArano yoga haze tethI loko paNa te AnaMda khajAnAne mANe te hetuthI stavana covIsInI yoga camatkRti racanA anAyAse thaI gaI che. . - AtmAnA vikAsakramanA ekathI cauda pagathiyAmAM teo sAtamA pagathiyA sudhI pahoMcI gayA hatA. dravya-paryAyanI abheda anubhUti sudhI pahoMcavA chatAM kAyama mATenI pUrNatA ne pAmavA temaja ApaNe sahu paNa te mArge cAlIne AgaLa vadhIe evA eka mAtra pavitra AzayathI teo pArthaprabhune saMbodhI rahyA che. sAthe sAthe pArthaprabhunI stavanAnA mAdhyame eozrI svamAM sthita rahevApUrvakanI jJAnanI sarvavyApakatAne supere samajAvI rahyA che. - zrIyut mo.bi.kApaDiyA jevA saMzodhaka vidvAnonuM kahevuM evuM che ke pU. AnaMdaghanajI mahArAje stavana covIsInA pahelA bAvIsa stavano ja racela che. bAkInA be, trevIsamA ane covIsamA bhagavAnanA maLI samabhAva, anya jIvo paratve rAkhavAno che ane svarUpa bhAva, jIve pote potAmAM jAgRtipUrvaka rAkhavAno che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1098 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AvatA stavano AnaMdaghanajInA nAme anya racita che. stavananA arthagAMbhIryane lakSamAM letAM A chellA be stavano mahAmahopAdhyAya yazovijayajI racita hovAnI saMbhAvanA che. trevIsamA pArzvanAtha bhagavAnanuM stavana tattvacarcAthI sabhara che ane tattvajJAnanA UMDANamAM lai janAra che. jaina darzananA syAdvAda. darzanaanekAMta darzananI, nityAnityanI, bhedAbhedanI vAta ane tattvajJAnanA je rahasyo che te dravyArthikanaya ane paryAyArthikanayathI samajavAmAM khUba sahAyaka che. sikkAne be bAju hoya che. savaLI ane avaLI. savaLI bAjuthI jonArAne te savaLo jaNAya ane avaLI bAjuthI jonArane te avaLo dekhAya che. dravyArthikanayanI dRSTithI jonArane padArtha nitya jaNAya che ane paryAyArthika nayanI dRSTithI jonArane padArtha anitya jaNAya che. sarvAMgI dRSTikoNathI jonArane padArthanuM sarvAMgIdarzana thAya che. sikko goLa che. tene je khUNethI-je dRSTikoNathI-je Angle thI jovAmAM Ave, te dRSTikoNa pramANe, te sikkAnuM darzana thAya che. syAdvAdane samajavo ane pacAvavo ghaNo kaparo che. ekavAra jo te samajAI jAya to dareka vastu dIvA jevI cokhkhI caNAka-sApha jaNAya. dareka padArthanuM niHzaMkapaNe spaSTa, satya nirUpaNa thai zake. bAkI to kahyuM che ke || saMzayAtmA vinazyati|| satya tattva samajamAM AvI jAya to DahoLAmaNa ane gUMcavADA dUra karanAruM A stavana che. dhruva pada rAmI ho svAmI mAharA, niSkAmI guNarAya sujJAnI nija guNa kAmI ho pAmI tuM dhaNI, dhruva ArAmI ho thAya.. suzAnI..1 artha : he svAmI! he nAtha! Apa dhruva padamAM ramaNatA karI rahyA para vastu-sAghana tattvono sadupayoga karAya jyAre sva vastu evAM jJAna-darzana-yAstrino anubhava karAya. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI cho ane ApanA AlaMbane amAre paNa dhruva pada pAmavuM che. dhruva pada eTale che-che ane che. je hatuM-che ane rahevAnuM che, jeno nAza koI paNa kALe nathI te trikAlAbAdhita dhruva pada eTale nizcayI acaLa sthAna. temAM ramaNatA karanArA, ArAma karanArA evA mAharA svAmI e pote niSkAmI che eTale sarvakAmanAo jemanI zAMta thaI gaI che, tevA pUrNakAma che. guNonA rAjA che, sarva guNonI saMpadA kSAyikabhAve jemane varelI che, kevaLajJAnI che, evA traNa lokanA nAtha, anaMta karUNAne karanArA paramAtmAne, je dhaNI tarIke pAme che; te pote nijaguNakAmI banIne eTale svarUpane prApta karavAnI IcchAvALA banIne aMte zAzvata zAMti prApta karanAra dhruva ArAmI bane che. Atama ArAmI kevaLajJAnI bane che. 1099 vivecana : prANI mAtra sattAe zuddha-parama zuddha-siddha samAna hovA chatAM anAdi-anaMtakALathI cAre gatimAM karma saMyoge janma-maraNa * karatAM thakAM adhruva svarUpe bhaTakI rahyA che. tenuM mukhya kAraNa maLelA saMyogomAM tenI buddhi aTavAi gai che. potAnuM dhruva-nitya-zAzvataaviMcaLa svarUpa te anaMtakALathI bhUlI gayo che ane adhruva-anityavinAzI-parivartanazIla, kSaNabhaMgura svarUpavALA pudgalonI mohajALamAM te kasAyo che. gItAmAM kahyuM che ke - yo dhruvANi parityajya, adhruvaM parisevate / dhruvANi tasya nazyanti, adhuvaM naSTameva ca / / / adhuve asAsayaMmmi saMsArammi duHkkha puuraae| uttarAdhyayana sUtra sudeva-sugurU-sudharmane pAmyA chatAM, jo pote 'su' nahi bane; to nahi tare. paraMtu jo kudeva-kugurU-kudharmane mAnanAra, pote jo 'su' bane, to tarI jaze. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1100 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI saMsAra Akhoe adhuva, azAzvat ane anaMtaduHkhathI bharapUra che, AzcaryanI vAta to e che ke jIva svarUpa bhraSTa thayo hovA chatAM tene tenI khabara suddhAM paNa nathI ke huM svarUpa bhraSTa thaI bhaTakI rahyo chuM. paraMtu jyAre koIka dhanyapaLe prabaLa puNyodaye AtmajJAnI sadgurunI kRpAthI, nitAnta dhruva padamAM mahAlatA zrI pArzvaprabhune jANyA tyAre jIvane khyAla Avyo ke oha! A mahArA prabhu to potAnA svarUpamAM nitya padamAM DUbakI mArIne anaMta AnaMdanI mastI mANI rahyA che. A dhruvapada akSaya, akalaMka, anaMta, pUrNa, nitya, avyAbAdha, sahaja, nirUpacarita, akRta, svAdhIna, svapada che ane A padamAM ramanAra hovAthI ja teo niSkAmI banyA che-arthAt pUrNakAmI thayA che. teo azarIrI vItarAgapUrNakAma banyA hovAthI temane have dhananI kAmanA nathI, paudgalika bhogonI kAmanA nathI, pada-padArtha, pratiSThA, prazaMsA mAtrathI upara uThelA hovAthI potAnA anaMta guNonuM aizvarya prati samaya teo mANI rahyA che. potAnA kSAyika bhAvomAM te vilasI rahyA che. A svarUpa para-naimittika nahi paNa dhruva evA sva-AdhArita hovAthI nitya . | svarUpamAM pUrNapaNe ramaNatA e ja AtmAnuM sAcuM aizvarya che ke je prApta thayA pachI jAya nahi ane jene bhogavavA, vikalpa karavA jeTalo paNa zrama na karavo paDe, te ja AtmAnuM sAcuM svarUpa che. kevalajJAnanI prAptithI pragaTa thayela lokAloka prakAzakatA, tathA tIrthaMkaranAmakarmanA udayathI prApta aSTaprAtihArya, cotrIsa atizayo, pAMtrIsa vANInA guNono bAhya vaibhava e vyavahAranaye aizvarya gaNAya ke jenuM kArya parakSetra che. jyAre pUrNapaNe sAdi anaMtakALa mATenuM AnaMda vedana e nizcayanaye aizvaryA che ke jenuM kArya svakSetra che. AnI AgaLa indra, cakrI vagerenA ezvarya paNa mohanI utpatti aMdara AtmAmAM che; je mohabhAvanI ceSTA pagaladravyanI sAthe thAya che ane bahAramAM dekhAya che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajIka 1101 koI visAtamAM nathI kAraNake te adhuva pada che. jJAna zakti ane rasa ubhaya rUpa che. jJAna zaktithI pUrNa thatAM lokAloka prakAzakanA rUpe jhaLake che jyAre rasathI jJAna pUrNatAne pAmatA te anaMta AnaMdavedana rUpe bahAra Ave che. prakAzakatA para prati che tethI bAhya vaibhava che. AnaMdavedana sva prati che, je AMtara vaibhava che. prakAzakatA e jJAnazaktinI vyaktatA che ane AnaMda e jJAna rasa vedana che. para dravyamAM jJAna jJAyaka che jyAre svadravyamAM jJAna vedaka che. para prati jJAna zakita rUpe che jyAre sva prati jJAna rasa rUpe kAma kare che. jene potAnA sukha mATe kyAMya najara karavAnI jarUra nathI, tevI vyaktine jo svAmI banAvavAmAM Ave to nyAla thaI javAya. jenI pAse je hoya te ja bIjAne ApI zake che. te ja puSTa nimitta banI zake che. pArzvaprabhue potAnuM jevuM pUrNa svarUpa, paryAyamAM pragaTa karyuM che tevuM ja svarUpa parama pAriNAmika bhAve mArA AtmAmAM paNa anAdi anaMtakALathI raheluM che. Aja di' sudhI meM mArA te svarUpanI zraddhA na karI ane svarUpa bhraSTa banI jIvyo mATe ja mAre anaMtakALa saMsAranI cAra gatimAM bhaTakI bhaTakIne duHkha bhogavavA paDyA che. prabhunI jema huM paNa 'mArI pUrNa svarUpano bhoktA banI zakuM chuM. te mATe nimitta kAraNa rUpe prabhunI sevA e ja eka ananya upAya che; ema samajIne sAdhaka ananya azaraNabhAve prabhunI zaraNAgati svIkAre che. prabhunA darzane tArAmaitraka racAtA prabhunI alaukika samatA tene jaNAya che. " bhItaramAMthI mohanIyano kSayopazama thatAM tene khyAla Ave che ke mArA nAtha, bIjA jIvanA mokSanA akartA che kAraNake e to pote kRtajyatAne - varelA che. vaLI pAchA vItarAga ane akriya che. mArA prabhu kAMI sakriya para padArthanuM grahaNa, e ja mohanuM kArya che. moha che tyAM sudhI deha che ane deha che tyAM sudhI jIva saMsArI che. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1102 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI banIne mAro mokSa kare nahi. to paNa je sAdhaka nijaguNa kAmI banIne prabhunA upadezane AjJA ja samajIne pALe che, AjJAvat upadezane pALe che, te avazya prabhunA jevI potAnI dhruvasattAne pragaTa karI arthAt nirAvaraNa karI temAM samAI jAya che ane anaMta tRptino-anaMta AnaMdavedanano rasAsvAda mANIne rahe che. prabhu bhale kAraka nathI paNa je kAryasiddhi thAya to temAM nimittakAraNa to avazya che, tethI upakAraka che.' A stavananI kaDInA uttarArdhamAM rahelA traNa zabdo ApaNane adhyAtmanI garimA samajavA temaja pAmavA upayogI che. 1) nija pada kAmI eTale upAdAnanI yogyatA. svarUpane pAmavAno talasATa jeTalo vadhAre teTaluM upAdAna vadhu yogya gaNAya. nijapada kAmanA bhavyatva sUcaka che. 2) ho pAmI tuM ghaNI eTale sAdhanAnuM saudarya ane puSTAlaMbanarUpa evA prabhune pAmyAno ucharaMga. ( 3) dhruva ArAma thAya eTale siddhatvanI prApti, ISTaphala prAptinI khAtrIthI nirbhayatA ane nizcitatA. ' anaMtakALamAM paMca parameSThI ApaNane anaMtIvAra maLyA paNa ApaNuM upAdAna-ApaNo jIva saMsArAbhimukha hovAthI ApaNe te prabhuno upayoga paNa saMsAranA hetuthI ja karyo eTale ApaNuM bhavabhramaNa aTakyuM nahi. nija padanI kAmanA jAgavI, saMsAra sAgara tarI javAnI IcchA thavI, te bahu kaThina che. anaMtakALathI jIva paribhramaNa kare che ane saMsAramAM to jIva sahaja rIte anAdikALathI karmathI AvRta ja che. karmathI DhaMkAyelo, dabAyelo, kacaDAyelo ja che. vaLI temAM aMtarAyakarma pUgala dravya paratvenI AtmAnI zuddha-azuddha ane ISTa-anISTa ke zubha-azubhanI je buddhi che, te ja AtmAno kartA-bhoktA bhAva che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1103 AkhuM dezaghAtI hovAthI teno kSayopazama tene sadA mATe prApta ja hato eTale dAnAMtarAya, lAbhAMtarAya, bhogAMtarAya, upabhogavaMtarAya ane vIryaMtarAyano kSayopazama sarva jIvone sadAne mATe prApta hovAthI te te guNono yatkiMcit AvirbhAva thato rahyo. have svarUpa AvRta hovAthI ane zarIra, indriya, viSayo, puNyakarmanA udaye labdha hovAthI jIve teno ja bhogavaTo karyo, temAM ja ruci karI ane tethI tenA ja saMskAra anAdithI paDatA rahyA ane A rIte jIvano saMsAra laMbAto rahyo. jIvane mohanIya karmanA udaye satata koIne koI icchA UbhI thayA ja kare che. tenI pUrti mATe te prayatna kare che, karmAnusAre te prApta thAya che ane pachI teno bhogavaTo (pUrti) karatAM te tRpti anubhave che. Ama IcchA, pravRtti, prApti, bhogavaTo (pUrti), tRptino anaMta cakrAvo cAlune cAlu rahe che paNa temAM muzkelI e UbhI thaI ke A tRptino anubhava pudgala saMbaMdhI hato ane dehanA mAdhayame hato. pudgalanuM svarUpa sAdi-sAta asthAyI hovAthI te tRpti paNa sAdi sAMta asthAyI banatI rahI ane vaLI atRptinA khapparamAM jIvane homavAnuM banyuM. vaLI pAchA IcchA-pravRtti AdinA enA e ja aMtavihIna cakkaramAM cakarAvAnuM rahyuM. A kephI dravyono je AdI eTale vyasanI thaI gayo hoya che te kadI tRpta thato ja nathI. te pharI pharIne kephI dravyone mAMgyA ja kare che. anAdinI khoTI lata paDI gaI hoya te chUTavI bahu muzkela hoya che. - Ama anaMtakALa AbhAsika sukha ane AbhAsika tRptimAM pasAra - karI jIva thAke che, kaMTALe che. tene thAya che ke A zuM? A baMdhana kema? A badhI janma maraNanI jaMjALa, upAdhi, paMcAta zA mATe ? A badhI matijJAnamAM kevaLajJAna ane paramAtma tattva chUpAyela che. zAstrane soya banAvIne, ApaNA bhedarUpa jIvanane sAMdhIne, abheda banAvavuM joIe. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1104 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI lapanuM mULa zarIra ja che. jo huM azarIrI banuM to A badhI lapa chuTe! ema vicArI bhAvanAthI bhAvita banI saMsAranA baMdhano, vaLagADathI chuTavA jIva nija pada kAmI bane che. have, sAdhaka potAnA zuddha, nitya svarUpane pragaTa karavAnI IcchA kare che, tenA mATe pravRti kare che ane karma mahArAjAnI maherabAnI thatAM, bhavitavyatAnI sAnukULatA thatAM, kAla paripakva thaye potAnA pracaMDa puruSArthathI ghora sAdhanAno AraMbha kare che. upasarga-pariSadone samabhAve vede che, dhyAna magna bane che, nitya Atma tRpta rahI kSapakazreNInA mAdhyame potAnA AtmAnA AkAze kevalajJAnano vijaya dhvaja pharakAve che ane sAdi anaMta bhAMge AtmatRptine mANe che. A pUrti (tRpti) pUrNa. karanArI ane pUrNa rAkhanArI sAcI pUrti arthAt saMtRpti che, je kRtakRtya banAvI cakrabhramaNamAMthI choDAve che. AtmA sthAyI anAdianaMta che tethI A prApta AtmatRpti anaMtakAlIna sthAyI hoya che. have, ahiMyA koI prazna kare ke jo svarUpa anAdikALathI hatuM to pachI teno anubhava kema thato nahoto? tenuM samAdhAna e che ke anAdikALathI sattAmAM hatuM paNa DhaMkAyeluM hatuM, avarAyeluM hatuM, tenA upara ghAtIaghAtI karmonA himAlaya jeTalA tharo jAmelA hatA mATe te AvaraNo nIkaLe nahi tyAM sudhI svarUpano anubhava kevI rIte thAya ? gharamAM daTAyelA carunI bhALa meLavI, khodI kADhIne meLavIe nahi tyAM sudhI e carunuM hovApaNuM, caruthI ajJAtane na hovA barAbara che. A to dhruvapadamAM niraMtara ramatA pArthaprabhunuM svarUpa zAstrAdeze jANuM, pragaTa AtmajJAnI puruSanI kRpAthI zraddhAmAM asthimajjA thayuM, tyAre samajAyuM ke prabhuno jevo AtmA che tevo ja mAro AtmA che. aghikaraNa vaDe karaNa(zarIra) e saMsAranI sthApanA che. upakaraNa vaDe karaNa e mokSamArganI sthApanA che. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1105 dravyArthika naye amArA baMnemAM svarUpanI tulyatA che to jo prabhu pUrNatAne pAmI zake to pachI huM kema na pAmI zakuM? prabhue potAnI uparanA AvaraNo haTAvI potAnuM Atmika sauMdarya pragaTa karyuM to mAre paNa have A bhavabhramaNathI saryuM ! kAraNake A saMsAramAM dhAryuM kazuM ja thatuM nathI ane aNadhAryuM saghaLuM banI Ave che mATe have mAre A saMsAra ja na joIe. pachI bhale te saMsAra Indra ane cakravartInI padavIno paNa kema na hoya ! vaLI saMsAramAM duHkhano koI aMta nathI ane muktimAM sukhano koI pAra nathI. . jyAM sudhI moharUpI dAruno nazo caDelo hoya tyAM sudhI ja A saMsAra sAro lAge che. bhUtanA vaLagADavALAne ane jhera caDyuM che tene kaDavo evo paNa lImaDo mITho lAge che. nAkamAM durgadhanI guTikA khosIne AvelI mAkhI, pUSpavATikAmAM AvavA chatAM pUSpanI sugaMdhane samajI ke mANI zakatI nathI. A saMsAranA vAstavika svarUpane moharUpI klorophormano nazo utaryA bAda jo vilokana karavAmAM Avaze to vicArakane jaNAze ke hakIkatamAM saMsAra eTale jyAM haMmezA duHkhanI anubhUti thAya che ane sukhanuM AzvAsane maLyA kare te che. saMsAranI bhayaMkaratA-bhayAnakatA samajAvavA jJAnIoe saMsArane chaThThI AMgaLInI upamA ApI che. chaThThI AMgaLI koI kAmanI nathI. uparathI dareka kAma karatAM te ADI Ave che mATe tene sAcavavI paDe che. jyAre pAMca AMgaLI paMca parameSThI jevI che je ApaNane sAcave che. " have, "hA pAmI tuM dhaNI" padathI sAdhanAnuM saudarya vicArIe. prabhu sAdhanA karIne mokSe gayA che. sAdhanAnA kALamAM maraNAMta upasargonI vacce paNa prabhue potAnA AtmAnA tejane haNAvA dIdhuM nathI. upasarga jene daSTi che, je daSTi kare che, te saMsArI jIva mATe vAta che. vAta kevaLI bhagavaMtanI che, paNa te che saMsArI jIva mATe. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1106 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI karavA AvelA ane krodhanA lAvArasathI dhagadhagatA jIvo pratye paNa prabhue krodhanI Aga nathI okI, vaira ane tiraskAra nathI karyA paNa kSamAnA zAMta jaLathI temane bhIMjavyA che-navarAvyA che-hAryA che. khIlA ThokavA AvelAne paNa karmanirjarAmAM sahakArI mAnyA che. je dUrjana thaIne mAravA, pITavA, trAsa ApavA Ave che tene paNa je udAra hRdaye kSamA Ape che, tevA AtmAone vizvanA tamAme tamAma jIvo pratye kSamA ja che tevuM anumAna saheje karI zakAya che. je potAne prANAMta upasarga kare tene paNa kSamA Ape tene vizvanA kAM jIva pratye vaira hoI zake ? prabhunA sAdhanA kALanuM A sauMdarya hatuM. tenAthI prabhu dina-pratidina ghAtIkarmonA bhukkA bolAvI rahyA hatA. potAnA AMtmatejane vikasAvI rahyA hatA. ''nija pada kAmI'' banyA pachI AvuM sAdhanAnuM sauMdarya ApaNA AtmAmAMthI paNa nikharavuM joie-upasavuM joie-ubharavuM joie. prabhu jevA samartha dhIMgAdhaNIne pAmyA pachI ApaNane vAtavAtamAM ochuM Ave, vAte vAte khoTuM lAge, vaira-virodhanI lAgaNIo bhItaramAM vadhatI rahe to "nija guNa kAmI ho pAmI tuM dhaNI'' e paMktinI sArthakatA na thaI kahevAya. na prabhunI jema svarUpa pragaTa karavAnI kAmanA to jAgI paNa jo prabhunI jema ApaNAmAM sAdhanAnuM sauMdarya na nikhare to 'dhruva padamAM ramaNatA karanArA svAmI te ja mArA che bIjuM koI nathI !'' e vacana prayoga keTalo sArthaka thayo gaNAya ?!! jyArathI nija pada kAmI thaine sAdhanAnA zrIgaNeza maMDAya, Real-nirapekSa satyanI apekSAe, Relative-sApekSa satya; haMmezA asat che-khoTuM che. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1107 tyArathI ja sAdhanAnuM sauMdarya nikharavAnuM cAlu thaI javuM joie. thora upasargonI vacce paNa merUnI jevA dhIra, gaMbhIra, prazama rasa nimagna prabhune joyA pachI sAdhakane kaI cIjanI nyunatA hoya ? zuM khaTake ? sAdhakane zuM joie ? pati maLyAM pachI patnIne zuM joie ? mAtA maLyA pachI bALakane zuM joIe? strInuM saubhAgya enA dhaNIthI che ane bALakanuM sarvasva enI mAtA che. "pAmI tuM dhaNI re'" dvArA kavirAja kahe che ke tArA jevA dhaNI, mAlika, nAthane mAthe rAkhIne huM mArA AtmAnuM saubhAgya pAmIza. mArA sarvasvane tuM sarvezvaranA AlaMbanathI pAmIza ! atre sAdhyane pamADIne ja rahe evA sAdhanane pAmyAno ucharaMga che ane "pAmI tuM dhaNI'' zabdothI streNabhAvanI bhaktinI abhivyakti che. * nimitta kAraNanA A rItanA AtmIya svIkArathI upAdAna .baLavattara banatuM jAya che. sAdhanAnA mArgamAM vIryollAsa, utsAha, cittanI prasannatA, dhyeyane pAmavAno talasATa vagere khUba ja mahatvanA che. tAraka tattvone nimittarUpe svIkAryA pachI tenA pratye jeTalA Adara, bahumAna, ahobhAva, vismaya, romAMca, pulakabheda pragaTe teTalI nimittamAM nimitta kAraNatA pragaTI kahevAya ane enA avalaMbane potAnA svarUpane pAmavAno talasATa jeTalo tIvra bane, praNidhAna dRDha bane teTalI upAdAnamAM upAdAna kAraNatA pragaTI kahevAya.. nimittane viSe kAraNapaNuM kartAnA udyame che, vyavasAye che A vAtanI daDhatA karavAnI che. sAdhake nimittane pAmIne gaLiyA baLadanI jema paga pahoLA karIne ke palAMThI mArIne besI rahevAnuM nathI paNa satata puruSArtha karavAno che. mokSajanana oghazaktine bhavyAtmAe samucita zaktimAM saMsArI jIvo, haMmezA paramAtma tattvane choDIne vAta kare. jyAre adhyAtma puruSo paramAtma tattvane hAjara rAkhIne vAta kare che. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1108 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rUpAMtarita karavAno puruSArtha kheDavAno che. paraMpara kAraNanuM asAdhAraNa kAraNamAM pariNamana karavAnuM che. puSTAlaMbana evA prabhu pAse "tAra tuM tAra" evI yAcanA karavAnI nA nathI kAraNake tenAthI tenI taravAnI ghUMTAyelI IcchAnI abhivyakti thAya che paNa pachI te nimittakAraNanuM pratisamaya avalaMbana levAnuM che ane upayogane svarUpanA bIbAmAM DhALatA rahevAnuM che; to ja te nimitta, nimittakAraNa rUpe banI potAnAmAM kAraNatA pragaTAve che. nimittakAraNane pAmIne naimittikamAM, je kArya thavuM apekSita hoya te kAryanI siddhi thAya, to ja nimittakAraNane nimittakAraNa manAya. anyathA nahi. A saMdarbha sAdhake svIkAravo ja paDaze. jo jIvanamAM A abhigama nahi pragaTe to cAlaze ja nahi. 'pAmI tuM dhaNI'' e zabdo ati mahatvanA che. prati samayanI ApaNI samyak samajaNanI pravartanA ja deva-gurumAM nimitta kAraNatA pragaTAvI zake che bAkI to je pravartanA dekhAya che temAM nimittakAraNatA pragaTAvavA viveka, dhairya, samajaNa vagerenI AvazyakatA UbhIne UbhIja rahe che. anAdikALathI moTe bhAge jIvane ArAdhanA yoga ja game che paNa te ArAdhanA yogane sAnubaMdha banAvanAra tattvabodha ane tattvaruci gamatA nathI. sAcI samajaNa AvyA vinA sAcI dizAnuM, sAcA bhAvonuM, sAcuM pravartana thai zakatuM nathI. potAnA jIvanamAM ArAdhanA keTalI vadhI teno tene khyAla che, tenuM saravaiyu te kADhe che ane tene joIne te rAjI paNa thAya che paraMtu viveka, samajaNa, tattvabodha, tattvaruci, mauna, zAMtatA keTalA vadhyA te tarapha tenI najara ja jatI nathI. anaMtakALathI bhaTakatA evA jIvano A karUNa aMjAma che. jene hAthamAM dIvo laIne astipadArthane chupAvanAra je niSedha tattva che, te pAcho AghAra to, astipadArthano ja.le che; jene mAyika tattva kahevAya che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1109 kUve paDavuM che tene jagatamAM koNa bacAvI zake tema che ? jene chuTavuM ja nathI tene koNa choDAvI zake? nija pada kAmI eTale mokSanI icchAvALo sAdhaka pratisamaya devaguru-zAstra temaja prApta guNonuM avalaMbana laine samaya pasAra kare, to ja prabhu tenA mATe nimittakAraNa banyA kahevAya. sAcuM jANyA pachI, sAcuM samajavAno dAvo karyA pachI paNa sAdhaka jo game tema pravartana kare to samajavuM paDe ke aMdaranI tenI mithyA samaja ane mAnyatA ja kAryamAM nimitta kAraNa rUpe preraka banI rahI che. adhyAtmanA mArgamAMAtmonnatinI zreNIe caDavAmAM bahArano phaTATopa-dekhAva koi kAma Avato nathI. eTale ke dharmI varga jyAre anIti, vizvAsaghAta vagere pApo rAcImAcIne, Asakti pUrvaka, DaMkha vagara karato dekhAya tyAre mAnavuM paDe ke aMdaranI Asakti ane mithyAtvanuM kahevAtA dharmI AtmAo AlaMbana laI rahyA che. dharmakriyAmAM mana-vacana-kAyAnA yogonuM joDANa che mATe kaMIka puNyabaMdha jarUra thAya che paNa vAstavamAM to bhItaramAM pudgalanI rUci ane aviveka hovAnA kAraNe mithyAtva prerita pApAnubaMdha paNa taiyAra thato hoya che eTale AvA AtmAone jyAre sukha maLaze tyAre temAM Asakta banI durgatimAM ravAnA thavAnI saMbhAvanA raheze. dharma karanAra ke nahi karanAra prANImAtramAM e zraddhA asthimajjA thayelI hovI joie ke koi paNa saMyogomAM, kyArepaNa kazuM khoTuM karI zakAya ja nahi. dharmanI kriyA ane A samaja baMne judI vastu che. kriyA e yogatattva che. samaja e upayoga tattva che. traNe kALamAM ekalA jJAnathI, ekalI kriyAthI, ekalA vicArathI mokSa maLato nathI paNa temAM samaja, viveka ane satva bhaLavAthI mokSa maLe che mATe adhyAtmanA adhikaraNanuM utpAdana karanAro, te utpAdita bhoga sAmagrIno bhoga, jAgRta avasthAmAM ja karI zake che; to pachI upakaraNa dvArA jAgRti-apramattatA rAkhyA vinA Atmasukha zI rIte prApta thAya ? Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1110 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI mArgamAM samaja, viveka e atyaMta mahatvanI cIja banI jAya che; tene bAju para mUkIne kAMi paNa karI zakAya nahi. ghauMne jANavA hoya tene kAMkarAne jANavA paDe, satne jANavA asat jANavuM jarUrI che. jJAnane jANavA ajJAna jANavuM jarUrI che. astine jANavA nAstine jANavuM jarUrI che; to ja nAstinI nAsti karI astinI sAthe ekatvatA sAdhI zakAze. anItithI vepAra dhaMdhA karanAra ane paisA kamAnArane khyAla hovo joie ke vartamAnamAM karAtI anItithI to bhavAMtare dhana na maLe tevuM lAbhAMtarAya karma ja baMdhAya che. chatAM vartamAnamAM je lAbha thato dekhAya che, paisA maLatA jaNAya che te pUrvanA pApAnubaMdhI puNyanA udayathI che, lAbhAMtarAyanA kSayopazamathI che. A mATe ''jJAna driSyAkhyAnuM mokSa:'" e zAstravacanathI AtmAmAM paramAtma svarUpa pragaTAvavA AtmAne trIjI, cothI ane pAMcamI vibhaktinA aviruddha arthamAM joDavo joIe. trIjI vibhakti karaNa arthAt sAdhana arthamAM che eTale jJAna ane kriyA ubhaya vaDe mokSa sadhAya che. upAdAna svarUpa AtmA, potAnAmAM upayoga rUpa kriyA vaDe mokSa sAdhe che ema samajavuM. cothI vibhaktimAM jJAna ane kriyAne parasparanA saMpradAna dvArA sahakArI bhAve joDavAthI mokSa sadhAya che eTale cothI vibhaktino artha "AtmaguNone paraspara sahakArI bhAve prayojavAthI'' mokSa sadhAya che evo karavo joIe. pAMcamI vibhakti apAdAna eTale chUTA paDavAnA arthamAM che. karmapariNAma rUpa samasta paraparyAyamAMthI AtmabhAvanI dRSTi temaja prAyaH dharmakSetre, jyAM ruyi nathI tyAM, jIva arthanA anartha kare che; paNa saMsAramAM jIvarna ruci che tyAM to; te arthanA anartha karavAnI avaLacaMDAI karato nathI. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1111 parapariNAmamAMthI kartRtvabhAvane kheMcI nAkhavAnI-apAkarSaNanIapAdAnanI, chUTA paDavAnI jJAnakriyAthI mokSa sadhAya che ema samajavuM. Ama trIjI, cothI ne pAMcamI vibhaktinA karAyelA arthane anusAre karAyela jJAna-kriyA mokSapradAyaka thAya che; evo sUtrano pAramArthika lakSyArtha che, je samajavA ane AdaravA yogya che. jovAnI khUbI e che ke saMskRtamAM "yiA' zabdanI dvivacanamAM trIjI, cothI ane pAMcamI vibhakti 'yiAbhyAm' eka sarakhI che. sUtrakAranI medhA upara vArI javAya evI sUtra racanA che. je haMmezA aviveka, mithyAtva, anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM avalaMbana laIne jIve tene game tyAre nimittanI azubhatA AvI zake che. arthAt azubhanamitto paDachAyAnI jema tene anusare che ane kacit zubhanimitta maLe to paNa te tene saphaLa karI zakato nathI kAraNake * bhItaramAM durbuddhinuM sAmrAjya vyApeluM che. prayogI pote ja prayogonI mUrchAmAM paDyo che eTale potAnA svarUpanuM bhAna bhUlI gayo che. atyAre koI prayoga cAlato hoya, UkaLatuM pANI hoya, temAM hAtha ghAlavA jAya to zuM thAya ? AmAM nukasAnanI khabara paDe che ane AtmAnI bAbatamAM nathI paDatI eTale hAMtha nAkhyA ja kare pachI 'huM judo chuM' evI bhinnatA vartAya kevI rIte? AtmA ja prayogI che. A deha prayoga che ane enAthI je judo che te AtmA che mATe prayogamAM Dakhala na karavI joIe. caMdulAla prayoga che ane zuddhAtmA pote prayogI che. prayogane ja prayogI mAnI beThA tenuM phaLa ciMtA, upAdhi, saMkleza, durdhyAna che. karaNa ane upakaraNanA je bhedo che, temAM rahela AyAra viyAranA je bhedo che; te ja saMpradAya ane gacchanA bhedo che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1112 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI prayoga karatI veLA prayogI sAvadha hovo joIe. prayogI jo mUrchita thaI jAya to prayoga niSphaLa jAya. prayogIne prati paLe e bhAna hovuM jarUrI che ke karmanA saMyogathI thatAM bhAvo e AbhAsI bhAvo che. lepAyamAna bhAvo che. mizracetananA bhAvo che; tenAthI huM taddana nokho-nokho ane nokho ja chuM. anaMtA jJeyone jANavAmAM pariNamelI anaMtI avasthAomAM 'huM' to sarvAMga zuddha chuM, saMpUrNa zuddha chuM. sthUla saMyogo, sUkSma saMyogo ane vANInA saMyogo para che arthAt AtmAthI judA che ane parAdhIna che. e jAgRti AtmAmAM niraMtara vartavI joie. "huM jAte vijJAna svarUpa chuM, prayoga cokhkho hojo re'" mAnava kAyA siddha maMdira che, AtmA aMdara nokho re.' kavi navanIta ahiMyA to zrI pArzvaprabhune nimitta rUpe svIkAryA eTale temanA upadezane sAra rUpe svIkAryo eTale temanA upadeza anusAra jIvanazailinuM ghaDatara karavuM joie ane jeTalI temanI AjJA na pALI zakAya tenA pratye paNa kaTTara pakSapAta rahevo joIe temaja sAthe concious biting-AtmaDaMkha satata cAlu rahevo joie. sAdhaka evo AtmA, paramAtmAnA nirUpadravI vacanonuM AlaMbana, samyak pariNamana pamADavAnI buddhithI na le, to vAstavamAM tene prabhunuM AlaMbana lIdhuM ja nathI. mAtra aviveka ane mohanuM ja AlaMbana lIdhuM che, e hakIkata siddha thAya che. vyakti ane zaktinA rAgI banavuM te dehabhAva che. guNAnurAgI banavuM te Atma bhAva che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1113 skulanuM zikSaNa sAruM hoya, zikSaka sArA hoya paNa vidyArthI pramAda ane rakhaDela vRttinuM AlaMbana le, to te bhaNI zake nahi - ThoTha ja rahe, mAtra bAhya nimitta kAryasAdhaka banI zake nahi. janmAMdha ke ghuvaDa sUryane dekhe ke jANe nahi temAM sUryano doSa nathI. teTalA mAtrathI sUryanA astitvane nakArI zakAya nahi. nimittanuM svarUpa ja ApaNane ApaNI sakriyatA mATe sabhAna banAvI de che. badhA kAraNamAM kAraNatA che paNa te kAraNatA kartAne AdhIna che. kartAnA samyag vyApArarUpa pariNamana vaDe karIne ja temAM kAraNatA pragaTe che. jemAM kAraNatA pragaTe te sakriya kAraNa - sakriya nimitta kahevAya che. bAkInA bIjA badhA udAsIna nimitta-udAsIna kAraNa kahevAya che. kartAnA samyag vyApArarUpa pariNamanathI ja cha e kArakomAM kArakatA pragaTe che ane tethI karIne ja teo vAstavika evI .kAraka saMjJAne pAme che. kartAnA vyApAra vinA te kArako udAsIna kArako eTale mAtra nAmanA arthAt kahevAnA kArako hoya che. prastutamAM sAdhaka pratipaLe zrIpArzvaprabhune dhaNI tarIke potAnA aMtaramAM sthApIne temanA vacanonuM AlaMbana le che mATe te asaMga yogane pAmIne dhruva ArAmI banI zake che. have ''dhruva ArAmI ho thAya'" e paMkti upara ApaNe vicAraNA karIe. AkhA stavanano jhoka 'dhruva' zabda para rahelo che balke kaho ke te 'dhruva' zabda stavanano prANa che kAraNake AtmAe, je pUrNatAne prApta karI sAMdi anaMtakALa AnaMdamAM DUbakI lagAvavAnI che, temAM AlaMbana tarIke A dhruva tattva ja che. AtmA dravya svarUpe to trikALa dhruva z2a rahenAra che. AtmAnA paryAyo game teTalA phare, jIva game te gatimAM mohanIyanI AMghI ane jJAnAvaraNIyakarmanA vAdaLoe, AtmArUpI sUryane gherI lIdho che-DhAMkI dIdho che; jethI karIne prakAzasvarUpa-jyotisvarUpa AtmAne aMghakAra lAgI gayo che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1114 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jAya, game tevA karmanA udayo Ave, game tevI paristhitinuM nirmANa thAya; to paNa jo potAnI dRSTine potAnA dhruva svarUpa tarapha sthira rAkhavAno prayatna kare, to dhIme dhIme vinAzI paryAyonI asarathI mukta thavAya che. sthira, nitya, pUrNanI sAthenuM joDANa sthiratA, nityatA, pUrNatA arthAt svarUpa sthitatA ApI dhruva ArAmI banAve che, jyAre asthira, anitya, apUrNanI sAthenuM joDANa apUrNa rAkhI vinAzItA ane asthiratA ApI bhavabhramaNa karAve che ane A ja to sAdhanA che ke jemAM niraMtara ghuvatattvanuM AlaMbana levAnuM che ane paryAyamAM je bhAvo pragaTe tenA upara koI paNa jAtanI komenTa eTale ke pratibhAva ApyA vinA, pratikriyA karyA vinA teno sahaja svIkAra karI karmaNi prayogamAM rahI AgaLa vadhavAnuM che. je paryAyo AvI ne gaI te gaI. tenI koI kathA-vArtA karavAnI nathI. mAtra pratipaLe dhruva tattvanuM AlaMbana laI upayogane temAM jhaboLatA rahevAnuM che. AtmAnA asaMkhya pradezo niraMtara svarUpanI bhAvanAthI bhAvita rahevA joIe, svarUpamAM jhaboLAyelA rahevA joIe ane chatAM je paryAyo pragaTe tenA upara sarvadA sarvatra udAsIna bhAva ja rahevo joIe. eka paNa paryAyane sArI ke mArI mAnavAnI bhUla na thAya, te svarUpa taraphanI sAdhakanI jAgRti sUcave che. ahiMyA khAsa e noMdhavuM jarUrI bane che ke dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanA pradezo potAnA dravyathI chuTTA paDI zakatAM nathI te pradezo saMlagna hovA chatAM paNa AtmAnI jema temanuM guNakArya akhaMDa nathI. AtmA caitanyajja hovAthI, akhaMDa dravya hovAthI ane kartA dravya hovAthI tenA eka pradeze thatuM pariNamana sarvAtma pradeza anubhavAya che, arthAt AtmAnA asaMkhya pradezo ekarUpa pariNamana kare che jyAre dharmAstikAya vageremAM je pradeze gati pariNamanAdi hoya tenI pUrNa eTale prabhu! apUrNa eTale laghu! pUrNa eTale alava. lava (thoDuM) nahi." eTale ja bhagavAnane alavesarI-pUNezvara kahyAM che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1115 asara anya pradeze thatI nathI. dharmAstikAya vageremAM thatuM guNakArya te te pradezo pUratuM sImita che. Ama te dravya khaMDa rUpe che jyAre AtmA akhaMDa dravya che. AkRtithI to te dharmAstikAya vagere akhaMDa dravya hovA chatAM pariNamana apekSAe khaMDa dravya che jyAre AtmA to AkRtinI apekSAe temaja pariNamananI apekSAe baMne rIte akhaMDa dravya che. asaMkhya pradezo jyAre dehAkAre hoya che tyAre te dehanA khaMDamAM paNa AtmAnA asaMkhya pradezo akhaMDapaNe ja rahelA che jema ke devalokamAM rahela deva manuSyalokamAM uttara vaikriya zarIra banAvI prabhunI dezanA sAMbhaLavA Ave tyAre tenA 'devabhavanA zarIramAM paNa Atma pradezo che. dezanA vakhatanA uttara vaikriya zarIramAM paNa Atmapradezo che tema Atmapradezo akhaMDa avibhAjIta hovAnA kAraNe baMne zarIranI vaccenA devalokathI mAMDIne manuSyalokanA bhAgamAM paNa Atma pradezo joDAyelA che. arthAt baMne zarIranI vacce paNa AtmAnuM-Atma pradezonuM aMtara paDatuM nathI. jIva viSe Atma pradezonI saMlagnatA atUTa ane akhaMDita rahe che. tema pariNamana paNa sarvAtmapradeze akhaMDa che. ghauMno loTa jema bhego hovA chatAM tenA pratyeka kaNo chuTA che jyAre te ja loTamAMthI kaNeka banAvatAM te piMDa svarUpa bane che tema dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAyanA pradezo loTa svarUpe kahI zakAya jyAre AtmAnA pradezo kaNeka svarUpe kahI zakAya kAraNake karNakanI jema AtmA akhaMDa piMDa che. ApaNA AtmAnA asaMkhya pradezo anaMtakALathI che-che ane che 4. ApaNe tene nakArIe eTalA mAtrathI tenuM astitva maTI javAnuM nathI. jenI utpatti koinAthI na hoya teno nAza paNa koInAthI na zarIrazramI, buddhi vivekanaMtI, Indriyo aMtaramukhI, hRdaya anurAgI, mana saMyamI ane aham abhimAnazUnya hovo; e sAyA sAghanA lakSaNa che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1116 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI hoya. ApaNI ajJAnatAthI ApaNe trikALI dhruva tattvanuM vismaraNa karIe chIe temAM nukasAna ApaNane potAne che, bIjAne nathI kAraNake dhruva tattvanuM smaraNa karavAmAM to ApaNuM trikALa tattva ApaNA upayogamAM satata najarAyA kare ane ApaNe tene meLavavA kaTibaddha banIe te ApaNo karmasattA sAmeno vijaya che. A sahaja che, prAptanI prApti che eTale te sulabha che. sAMyogika padArthonI prAptimAM AnaMda mAnanArA ApaNe samajI. levuM joIe ke A to mAruM je tattva che-mAruM ja svarUpa che, khAlI karmathI AvarAyeluM che, tene mAtra khulluM karavAnI jarUra che. aprAptanI prApti pAchaLa pAgala banelo AtmA, zaktithI je sattAe karIne prApta che tene mAtra oLakhIne tenI niraMtara zraddhA karIne jIve, vAraMvAra upayogamAM tene ja lAvyA kare, to prayatnathI tene khulluM karI zakAya che ane AnaMda vedana mANI zakAya che. je maLeluM che tenI bhALa meLavIne ene khoLI kADhIne te maLelAne mANavAnuM che arthAt vedanamAM lAvavAnuM che. amAvAsyAnI ghora aMdhArI rAtrimAM dariyo pAra karIne sAmA kinAre javA mATe nAvamAM beThelA nAvikane AdhAra eka mAtra dhruvanA tArAno che. te dhruvano tAro nAvikane dizA batAve che ane te mujaba nAvika halesA mArI AgaLa vadhe che. A dhruvanA tArAno upakAra che. jo te na hoya to halesA ADI avaLI dizAmAM marAtA nAva game tyAM ADI avaLI phaMTAI jAya. pariNAme ISTakAryanI siddhi thaI zake nahi. te ja rIte adhyAtmamAM dhruvanA tArA samA dhruva evA AtmadravyanuM avalaMbana ati upayogI manAyuM che. dhruva tatva upayogamAM satata najarAyA kare ane bIjuM badhuM bhUlAyA kare e sAdhakanI sAdhanA che. A azAMta manamAM, Atmadarzana thAya kevI rIte? asthira jalamAM pratibiMba ze paDe? sAdhupaNuM eTalA mATe yu kahela che ke eonuM mana zAMta hoya che ane bAhyajIvana nirapAvika hoya che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1117 sAdhanA jema jema AgaLa vadhe che tema tema sAdhaka eka eka guNasthAnaka upara uttarottara ArohaNa karato jAya che. aMte kSapakazreNI dvArA vItarAgatA pAmI kevalyadazAne vare che ane AyuSya-karma kSINa thaye chate zailezIkaraNa dvArA AyogI banI siddhAlayamAM dhruva ArAmI bane che. dhruva tattvanuM AlaMbana laI karelI sAdhanA sAdhakane dhruva ArAmI banAve che. siddhAvasthAmAM zrama nathI mATe tyAM Azrama paNa nathI ane vizrAma paNa nathI, thAka nathI mATe virAma paNa nathI paraMtu cAre bAjuthI saMpUrNapaNe svarUpamAM ramaNatA karavA rUpa ArAma che. caitanyanI cirakAlIna prakRSTa skurAyamAnatA che. saMpUrNataH abhaya, akheda, apa avasthA che. stavananI pahelI kaDImAM yogIrAja ApaNane saune nija guNa kAmI banavA dvArA dhruva ArAmI banavAnI preraNA karI rahyA che ane te mATe dhruvapadamAM zamI, niSkAmI, guNonA rAjA-guNanidhi evA pArzvaprabhunuM - vyavahAranaye AlaMbana levAnI vAta karI rahyA che ke je nizcaya naye potAnA parama pariNAmika bhAva rUpe rahela nija zuddha paramAtma tattvanuM ja AlaMbana che. Ama upAsya evA pArvaprabhunI upAsanA dvArA upAsakane upAsya banAvavAnI vAta kavizrIe A prathama kaDImAM gUMthI che. dhruva padamAM ramaNatA karI rahelA siddha bhagavaMtonA akSayaanaMtasvarUpane sarva kevalI bhagavaMto jANe che, anubhave che to paNa tenA saMpUrNa svarUpane vANIthI teo kahI zakatA nathI kAraNake te vedya saMvedya pada che. svasaMvedya pada che. kahyuM che ke nirvikalpa dhyeya anubhave, anubhava-anubhavanI prIta re.. ora na kabahu lakhI zake, AnaMdaghana prIta pratIta re. tIrthaMkara paramAtmA paryAyArthika nayathI dezanA Ape che. eno artha e che ke teo jIvone sIdhesIdhA rasyo ane marmo samajAve che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1118 , hRdaya nayane nihALe jagadhaNI upAdhyAya yazovijayajI mahArAjA paNa lakhe che - yato vAco nivartante, na yatra manaso gtiH| zuddhAnubhavasaMvedyaM, tadrupaM paramAtmanaH // vaikharI vANI je rUpanuM varNana na karI zakavAthI pAchI phare che, mananI gati paNa jemAM pravRtti karI zakatI nathI, evA prakAranuM paramAtma svarUpa mAtra zuddha anubhavajJAna vaDe jANavA yogya che. sattA zuddha arUpI terI, nahi jagako vyavahAra, kyA kahIe, kucha kahyuM na jAye, tuM prabhu alakha apAra. nijAlaMbIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe nimitto-vyavahAro, ciddhanaviSe kAMI na maLe. bhale so IndronA tuja caraNamAM zira namatAM, bhale IndrANInA ratanamaya svastika banatAM; nathI e joyomAM tuja pariNati sanmukha jarA, svarUpe DUbelA namana tujane ho jinavara. . tIrthakara nAmakarmanA vipAkodayano vaibhava e bAhya dazyarUpa hovAthI dekhI zakAya che, jJAnanI saMpUrNatA-sarvajJatA paNa dezanAdinA vANIvyavahArathI jANI zakAya che. paraMtu kevalI bhagavaMtanA-tIrthakara bhagavaMtanA sahaja nijAnaMdane to svayaM kevalI bhagavaMta thayA vinA anubhavI to nathI ja zakAto paNa jaNAvI paNa zakAto nahi hovAthI, jANI paNa zakAto nathI. e anirvacanIya che-avakatavya che chatAM upayogabaLane keLavIe to, upayogabaLanI tAkAta, kAryabaLane ApI zakIe. upayoga eja AtmA che ane kevaLajJAna upayoga -eja paramAtmA che. jJAna e AtmA che ane kevaLajJAna e paramAtmA che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1119 pAriNAmika bhAve jIvanuM pUrNa, anaMta, zuddha, akhaMDa, abhaMga, akSaya, zAzvata, sarvocca, svAdhIna, apratiSThata svarUpa raheluM che; tenI zraddhA karI, tevA svarUpane pragaTAvanAra pragaTa prabhAvI puruSAdAnIya zrI pArzvaprabhunuM AlaMbana laIe, to ApaNo AtmA dhruvapadano bhogI eTale 'dhruvapadarAmI' banI zake che. Atma ramamANa banIne sakriya maTI jaI akriya banI, zramImAMthI vizrAmI thaI, "dhruva ArAmI ho thAya" e paMktine caritArtha karanAro banI zake che. AtmaramaNatA dvArA 'dhruvapada'ne prApta karAvI ApanAra sAdhunI sAdhutAnA sarvabhedanI spaSTa samajUti ApanAra pariziSTamAM Apela viduSI sAdhvIjI zrI naMdIyazAzrIjIno ciMtanAtmaka lekha joi javA jijJAsune bhalAmaNa che. . sarvavyApI kahe sarva jANaMgapaNe, para pariNamana svarUpa sujJAnI, pararUpe karI tattvapaNuM nahIM, svasattA cihnarUpa.. sujJAnI..2 artha : he svAmI ! tamane loka-alokamAM vyApIne rahela jo koI kahe, to te sarva jANaMgapaNe ghaTI zake tema che. tame traNekALanA, sarva kSetranA saghaLA padArthone tenA anaMta anaMta guNa-paryAyo sahita eka samaya mAtramAM jANo cho! Ama sarva vastunA jJAtApaNAthI ja Apa sarva vyApI thaI zako cho! bAkI para vastumAM pariNamana pAmavA svarUpe arthAt para vastumaya thavA svarUpe ApanAmAM sarvavyApIpaNuM ghaTI zakatuM nathI. "para rUpe karI'' eTale parabhAvathI tattvapaNuM te sarvavyApIpaNuM nathI (athavA jo) parabhAva rUpe pAmavA vaDe karIne sarvavyApIpaNuM mAnavAmAM Ave to tattvapaNuM eTale AtmaguNamayatA-AtmapaNuM nahi rahI zake kemake sva sattA eTale AtmasattA to cipa che, jJAnarUpa che. kAM' to nityane nitya samajI nitya banI jA ! athavA to anityane anitya samajI anityathI chUTI nitya banI jA ! Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1120 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vivecanaH sarva padArthanuM jANavApaNuM hovAne lIdhe AtmA sarvavyApaka che arthAt vibhu che; ema kahyuM to have tenI sAme pUrvapakSa Apatti ApatAM kahe che ke to to pachI AtmA jJAnaguNathI jene jene jANaze te te rUpe te pariNAma pAmI jaze ane to ja te padArthane pUrepUro jANI zakaze. sarva padArthanA jANakArIpaNAmAM AtmAmAM khAmI na hoya to tene sarva rUpe pariNamana pAmelo mAnavo paDaze ane jo te jANavAmAM jarA paNa khAmI rahI jaze to te sarva rUpe pariNAma pAmela che tema kahI zakAze nahi. , TUMkamAM pUrvapakSInuM ema ja kahevuM che ke, AtmAmAM sarva padArthanI jANakArIne svIkAravI hoya to AtmA te te sarva padArtharUpe pariName che tema mAnavuM paDaze ane jo te sarva padArtharUpa pariName che te mAnyatA svIkArya na hoya to sarva padArthanA jANakAra rUpe AtmAne kahI zakAze nahi. dareka guNa, svabhAve pUrNa hoya che apUrNa nahi. dareka dravya potAnuM guNakArya potAnA svabhAva pramANe pUrNapaNe ja kare che. jo te tema na kare to te dravyanuM te guNa-kArya che, ema kahI zakAya nahi. dareka dravyo potAnI zuddha avasthAmAM potAnuM guNa kArya satata, saraLa ane sahajapaNe kare che, pUrNapaNe kare che temAM kyAre paNa AMca AvatI nathI ane AtmAne sarvadravyanA sarva paryAyonA jANakAra rUpe to tame mAno ja cho. jo tema na hoya to pachI "jJAnamaya AtmA' ema kahI zakAze ja nahi eTale AtmAne sarvadravyanA jANakAra rUpa mAnavA jatAM sarva dravyarupe AtmAnuM pariNamana paNa mAnavuM ja paDaze. AvI mAnyatAthI to jJAna sarvadravyarUpe pariNamatA jJAna zeyAkAra thaI jAya ane tema thatAM jJAnathI abhinna AtmA paNa joyAkAra rUpe pariNamI jaze. e rIte ja tene vibhu-sarvavyApI mAnI zakAze. e rIte jagata jJAnAkAra che - jagata zaiyAkAra che. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI parapaNuM pAmI javAthI dareka dravyone potAnA svadravya-kSetra-kALa-bhAvathI astipaNuM che ane paradravya-kSetra-kALa-bhAvathI nAstipaNuM che; te sarvamAnya jaina siddhAMtano apalApa thaze. kemake para padArtha mAtrane jANavA jatAM, jo para dravya-kSetra-kALa-bhAvapaNuM pAmI javAya to tenuM potAnuM tattvapaNuMsvasvarUpapaNuM ghaTI zakatuM nathI. "para rUpe karI tattvapaNuM nahi" - koI paNa dravyanuM potApaNuM bIjA dravyarUpe hoI zakatuM ja nathI. tethI AtmadravyanuM sacetanapaNuM, acetana evA pudgalAdika anya dravya rUpe hoI zake nahi ane jo tema thAya to sarvajJa svabhAvI AtmA potAnuM cetanapaNuM choDIne jaDa rUpe thaI jAya. dravyAMtara thaI jAya. acetana banI jAya. AtmAne AtmA che ema kahevuM ane pachI te cetana nathI paNa jaDa che tevo vyavahAra karavo te behudu che. AtmA kahevo hoya to tene acetana-jaDa-cetanA vinAno na kahevAya ane jo acetana tarIke vyavahAra karavo hoya to tene AtmA na kahevAya. * Ama AtmAne sarva padArthanA jANakAra rUpe vyApaka mAnavA jAva to tenuM tamAre pararUpe pariNamana thayeluM mAnavuM paDaze ane pararUpe pariNamana thayela mAnavA jatAM tenA cirUpa-cetanya svarUpanI hAni mAnavI paDaze. pUrva pakSe Apela A ApattinuM samAdhAna ApatA jaNAve che ke, jenadRrzananA mate jJAna ane jJAnI e be judA nathI. baMne vacce kathaMcit bheda che. e mATe thaIne kevalajJAna vaDe lokAlokane jANavArUpe lokavyApI bane to temAM kAMI vAMdho nathI. anya darzanakAronI jema jaina darzane AtmAne kSetrathI vibhu arthAt kSetra vyApI vyApaka mAnyo nathI. jainadarzananA mate kevalajJAna thAya tyAre paNa AtmA to deha vyApI ja che ane zarIrarahita thayA pachI lokAgre paNa potAnI aMtima avagAhanAnA mohanI asara sarvathA jAya eTale kevaLajJAna ! zAtA azAtAnI asara sarvathA jAya eTale siddhatva ! Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1122 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 2/3 bhAganA nizcita kSetramAM te rahe che. tyAM anaMtAnaMta AtmAo hovA chatAM dareka AtmAnuM svataMtra astitva hoya che. kevalI samudyAtanI ATha samayanI prakriyAmAM mAtra cothA samaya jeTalA atisUkSma kALa mATe AtmapradezonI lokavyApI kSetra vyApakatA jaina darzanane mAnya che. kevalI bhagavaMto ane siddha bhagavaMtoe sarvakALanA sarva paryAyone, jANavArUpa potAnA kevaLajJAna guNane saMpUrNa nirAvaraNabhAve prApta karelo hovAthI, teo jagatanA sarvadravyanA sarva guNa paryAyone pratisamaya jANavAmAM upayogavaMta hovAthI jJAna saMbaMdhe teone sarvavyApIpaNuM : kahevAmAM koI virodha nathI. paraMtu teo sacetana ke acetana koIpaNa padravyanA kartA-hartA thatA nathI. te jagata dRSTA hoya che paNa jagata kartA nathI hotA eTale ke jagata jevuM che tevuM yathatathya batADanArA che paNa jagatane banAvanArA nathI. arthAt jANanArA hoya che paNa karanArA nathI. jANavuM e AtmAno maulika svabhAva che, jenA vaDe anya dravyothI AtmAnuM judApaNuM che. e AtmAnuM lakSaNa che. oLakha che. teo to mAtra potAnA zuddha jJAnAdi anaMtaguNomAM saccidAnaMda svarUpe samaye samaye pariNamI rahyA che. para rUpe karI tattvapaNuM nahIM" - pararUpe thavAmAM to "sva"nuM khovAI javApaNuM che te vAta sAva sAcI che. jJAna zeyane jANe che paraMtu te pararUpa thayA vinA jANe che, te kevI rIte? to enuM samAdhAna e che ke jJAna to jJAnanI sva paryAya ke je enuM svalleya che tene ja jANe che. e kAMI parane jANavA jatuM nathI. je kAMI para zeya che te jJAnanI paryAyamAM enA jJeyatva svabhAvanA kAraNe jhIlAya che. darpaNamAM jema biMbanuM pratibiMba jhIlAya che tevI ja rIte vItarAga jenI bheda avasthA che tene abheda paNa bhedarU5 che. jenI abheda avasthA che tene bheda paNa abhedarUpa che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1123 ane nirvikalpa banela jJAnanI paryAyamAM sarva zeyanuM pratibiMba jhaLake che, sarvayanI pratikRti upase che. jJAnanI svacchatA, nirmaLatA, niHzaMkatA ane pUrNatAne kAraNe jJAtAne jema jJAnamAM jJAyaka jaNAya che ke je svajoya che, tema sarva zeyo ke je para zeya che te paNa jaNAI jAya che. Ama sva jaNAtAM para paNa jaNAI jAya che mATe ja kahyuM che. "no i nApha, so savaeN nALa - AcArAMga sUtra zeya, jJAna ane jJAtAnI svakSetre abhedatA che. jJAnamAM je svalleya jaNAya che te paraNeya sahitanuM ja jaNAya che. TUMkamAM svajoya, svaparyAyamAM jaNAtAM, svaparyAyamAM paDelI paraNeyanI chAyA paNa jaNAI jAya che. - potAnuM potApaNuM te astibhAva che, to je pote nathI te potAno nAstibhAva che. Ama potAno nirNaya asti-nAsti ubhaya bhAMgAthI thAya. Ama sva jaNAtA para jaNAI jAya che. - pUrNajJAnamAM jJAnane paranuM jANavA javApaNuM nathI. jANavA javAnI prakriyA nathI. ahIM to para saghaLuM aprayAsa-sahaja ja jaNAI jatuM hoya che. 'going to know nathI paraMtu 'come to know' che. chadmasthanuM jJAna parane jANavA jAya che tethI tyAM jJAnanuM pararUpe thavApaNuM che. 'going to know'nI saprayAsa jANavA javAnI prakriyA che, tethI tyAM sthUtatA che, eTale ke svamAMthI khasavApaNuM che. jyAre nirvikalpapUrNajJAna-kevalajJAnamAM aprayAsa che. sAhajikatA che, svasthitatA che. A ja vItarAga, nirvikalpa banela jJAnanI sarvoparitA che ane sarvajJatA che. je asIma, anaMta, sarva vyApaka AkAza che, te paNa enA zeyatva svabhAve karIne jJAnanI paryAyamAM zeyarUpe jhaLake che, jJAnanI paryAyamAM je trikALa-sarvakAlina che, te sat che-satya che-nitya che. je anitya che, te asat che-mithyA che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1124 1124 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che jhIlAya che. Ama kevalajJAnanI paryAyamAM svaya-jJAyaka jaNAtAM lokAloka vyApI AkAza paNa jaNAI jAya che. temaja AkAzane AdhAra banAvIne AkAzamAM rahelA sarva dravyo paNa tenA sarva paryAyo sahita jaNAI jAya che. tethI ja kSetrathI vyApaka evA AkAza karatAM paNa kevalajJAna svarUpa AtmA mahAna che. moTo evo parvata paNa nAnI evI AMkhamAM samAI jAya che. AMkha, darzana zaktithI mahAna che to AtmA enI jJAnazaktithI mahAna che. A ja jJAta sattAnI ciTTapatA che. darpaNane jovAthI jema darpaNamAM pratibiMba rUpe rahela sarva kAMI darpaNa sahita dekhAI jAya che, tevI ja A zeya, jJAna, jJAtAnI abhedarUpa thatI prakriyA che. darpaNanuM dRSTAMta ekadezIya che. e jJAnanI vItarAgatA ane. nirvikalpatA eTale ke akramikatA samajavA mATenuM uttama dRSTAMta che. darpaNamAM vastunI chAyA paDe che, tema kevalajJAnamAM kAMI padArthonI chAyA paDatI nathI, to paNa kevalajJAnamAM badhuM jaNAI jAya che kAraNake jaNAvAnI sakalAdezIya kriyA asti-nAsti ubhaya bhAMgAthI yukta hoya che. asti jaNAI jAya eTale nAsti jaNAI ja jAya. ati rUpe AtmA jaNAtA Atmabhinna tamAma padArtho nAsti rUpe jaNAI jAya che. gaNitanA dAkhalAno sAco javAba jene jaNAI gayo tene dAkhalAnA badhAM ya khoTA javAbo ApoApa sahajapaNe jaNAI jAya che. vaLI AtmAno je agurulaghu eTale ke samasthitatAno guNa che te guNa anya astikAya dravyono paNa che. A guNa vaDe AtmAnuM anya dravyo sAthe sAmya che. tethI AtmAne jANatAM AtmA sivAyanA sarvadravyonI jANakArI AtmAne svabhAvamAM rahIne, para kSetramAM gayA vagara ane parabhAva rUpe pariNamyA vagara A agurulaghuguNanA sAdhammathI thaI jAya che. - sAdhanano upayoga karI siddha thavuM, e sAdhanano sadupayoga che, sAdhanamukti che. sAghanano upayoga karavo ane siddha na thavuM, e sAghanano durupayoga che. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1125 AtmAno e svabhAva che, ke jenAmAM zeyatva dharma rahela che te sarva zeyo enA kevalajJAnamAM-pUrNajJAnamAM jaNAi ja jAya. jANavA mATe ene parakSetramAM javuM paDe nahi ane para rUpe thavuM paDe nahi. pUrNatA AvI jAya eTale apUrNatAne samajavI nA paDe. apUrNatA ApoApa jaNAI jAyasamajAI jAya. pUrNamAM badhuM apUrNa samAi jAya paNa apUrNamAM pUrNa nahi samAya. vaLI pUrNamAMthI pUrNa ja nIkaLe ane zeSa pAchuM pUrNa ja rahe. pUrNanI pUrNatAmAM kyAre asamatulatA-viSamatA na Ave te ja pUrNano agurulaghu svabhAva guNa che. pUrNanI samAna koI che nahi tethI pUrNa asamAna che - atula che. tethI apUrNa tattva vaDe, chadmastha jIva vaDe tene zabdathI samajAvI zakAya nahi. e vacana agocara-anabhilApya-akathyaavaktavya che. * AtmA alakSa che-alakha che-akala che. paNa anAtma padArthonuM lakSa beThuM che tethI vaidika darzanamAM AtmAne samajAvavA mATe 'naiti, neti"no niSedhAtmaka prayoga karAyo che. je 'che' te to sva pada hovAthI anubhava gamya che mATe je pararUpe, te nathI, e nathI ne nathI nathI kahIne samajAvavAmAM Ave che. A pariNamana kevuM hoya che te pU.pAda devacaMdrajI mahArAjA zrI zreyAMsanAtha prabhunA stavanamAM svopajJa TabAmAM jaNAve che ke zrI zreyAMsa prabhu te jIvadravya che. jJAna-darzana-cAritranA pariNAma rUpa sAdhana ratnatrayI teone samyarUpe pUrNatayA pariNamI che tethI teo siddha thayA che. te siddhapaNe asaMkhyAta pradezI che, anaMta guNI che, anaMta paryAyI che. vaLI te prabhuno pratyeka guNa traNa-traNa pariNati rUpa che. sAghana siddha thavA mATe che ane nahi ke asiddha rahevA. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1126 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 'sarva dravyanuM arthakriyAkArIpaNuM guNapariNatithI che; te madhye asAdhAraNapaNuM vizeSaguNanI mukhyatave che ane sAdhAraNaguNanI pariNati paNa kartAdravyanI kartAne hAtha che. kartA kare to pravarte, na kare to na pravarte. jIva dravya sivAyanI pAMca akartA dravyanI guNa pariNati sadA pariName che. dravyonI arthakriyAkArItAnI prakriyA AvI ja rIte hoya che, eTaluM ja nahi paNa jIvadravyanI guNapariNati siddha avasthAmAM paNa sadA pravarte che paNa kAraka cakranA pravartanathI pravarte che; te mATe AtmadravyanA jJAnAdika je guNa che te trividha pariName che. A trividhatA te karaNa, kArya ane kriyA svarUpe che. A trividhatA te guNanI tehI ja guNamAM che. e traNe pariNAmano kartA to AtmA ja che. ahiMyA je dareka guNanA karaNa, kArya ane kriyA svarUpe trividha pariNAma kahyA ane teno kartA AtmA arthAt zuddhAtmAM kahyo, te Agama zailinI mukhyatAye jANavuM kAraNake Agama zaili potAnA zuddha guNonA kartA tarIke zuddhAtmAne svIkAre che jyAre adhyAtma zaili to te te samayanA guNa-paryAyanA kartA tarIke te te samayanI paryAyane ja mAne che. tenA mate to te te samayanI paryAyanuM kAraNa te te samayanI paryAya ja che. dareka samaya samayanI paryAya ja che. dareka samaya samayanI paryAya potapotAnA pakArakathI svataMtrapaNe pariName che, temAM parama pariNAmika bhAva rUpe rahela trikALI dhruva dravya e udAsIna che. jJAnInI dRSTi jANanAra upara che. paryAyamAM dhruva jaNAya che paNa te dRSTi dhruvanI apekSA rAkhatI nathI. jJAnazaktinuM mAhabhya ja evuM che ke je paranI apekSA rAkhyA vinA samaye samaye samyam rUpe pariNamyA ja kare che ane tenI sAthe bIjA anaMta guNonuM paNa samyagU pariNamana thayA kare che. Agama SaTakAraka(vibhakti), yAra nikSepA, pAMya kAraNa, yAra kAraNa, saptabhaMgI ane sAta nayathI saMsAra cAle che tema gharma paNa cAle che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI pArzvanAthajI , 1127 zailimAM dravyanI tenA guNaparyAya sAthe abhedanI mukhyatA vivakSita che ane tethI dareke dareka paryAya tenA AdhArabhUta dravyanuM avalaMbana laIne ja utpanna thAya che. eTale ahiMyA vizuddha paryAyanI utpattimAM AdhAra tarIke Atmadravyane apekSita mAnavAmAM AvyuM che jyAre adhyAtma zaili eka ja Atma tattvanA dravya, guNa, paryAyamAM bheda pADe che. temAM trikALI dhruva dravya te nizcaya ane samaye samaye utpanna thatI paryAya te vyavahAra. adhyAtma zailimAM trikALI dhruva dravya e paryAyanuM kAraNa manAyuM nathI paraMtu te te zaNa ja te te paryAyanI janmadAtA mAnavAmAM AvI che. A rIte jo vicAravAmAM Ave to padArtha saMgati barAbara karI zakAya che. upAdAnapaNe prakRSTa kAraNa te kAraNe ane te karaNanuM phala sAdhya te kArya tathA kAryane thavA mATe karavArUpa pravRtti te "kriyA eTale kartAno vyApAra. siddha avasthAmAM paNa A traNe karaNa, kArya ane kriyA abhedarUpa che. * jema ke jJAnaguNa te "karaNa" jANavuM. jJAnaguNathI je zeya padArthanuM jJAna thAya che te karaNanuM phala che-sAdhya che mATe te kArya jANavuM tathA te kArya jANavAne mATe je jJAnanI phuraNA thaI-jJAnano vyApAra thayo-jJAnanuM pariNamana thayuM-pravRtti thaI te kriyA jANavI. e traNeno siddhAvasthAmAM abheda che. - jJAnaguNa je karaNa rUpa che te "dhrauvya" aMza che. jJAnaguNathI - je zeya padArthanuM jJAna thayuM je kAryarUpa che te "utpAda" aMza che tathA te kArya jANavAne jJAnanI phuraNA eTale pravRtti je kriyArUpa che te "vyaya" aMza che. A utpAda-vyaya ane dhrovya, e traNe eka ja samaye che ane abhedarUpa che. e trividha pariNAme jene jJAnaguNa pravarte che, tema te ja AtmAnI potAnI thayelI bhUlane sudhArIne, AtmAne doSarahita banAvI, aMte svarUpaniSTha, je banAve che, te gharma che. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1128 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI samaye bIjA sarva anaMta-anaMta guNo paNa trividha rUpe pariNamI rahyA che, eTale prabhunA sarva guNo vyaktapaNe svIkAryatAne kare che. Ama sarvaguNonuM trividhatAe pariNamana prati samaye cAlyA ja kare che ane pratyeka guNo jJAnaguNanI sahAyathI-saMyuktatAthI caitanyamaya banelA hovAthI prati samaye dareka guNamAMthI AnaMda vedana paNa pragaTa thaI rahyuM che. guNo anaMta anaMta hovAthI, dareka guNanuM trividhatAe pariNamana prati samaya cAlu hovAthI AnaMda vedana paNa prati samaye anaMta-anaMta-anaMta hoya che. jema zeyanI anaMtatAthI jJAnanI anaMtatA che, dezyanI anaMtatAthI darzananI anaMtatA che tema guNanI anaMtatAthI AnaMdanI anaMtatA che. anaMtanI anaMtatAne anaMtakAlIna Asitis akabaMdha rAkhavA je zakti joIe te anaMtavIrya che. zrI zreyAMsa prabhu taNo, ati adabhUta sahajAnaMda re, guNa Ika vidha trika pariNamyo, Ima guNa anaMtano chaMda re, municaMda jiNaMda amaMda diNaMda pade nita dIpato sukhakaMda re, nija zAne karI yano, zAyaka jJAtA padaIza re, dekhe nija darzana karI, nija dRzya sAmAnya jagIza re muni.. - zreyAMsanAtha jina stavana - devacaMdrajI mahArAja AnA uparathI e spaSTa thAya che ke AtmA, sarva para dravya ane tenA sarva paryAyone jANavA chatAM, te rUpe pariNAma nathI pAmato paraMtu potAnA anaMta jJAnamAM nimajjana karIne rahelo te anaMta AnaMdane prati samaye anubhave che ane "svasattA' ciThThapa banI rahe che. vastunuM prakAzana karanAra dIvo ke sUrya potA vaDe prakAzita vasturUpe thatAM nathI paNa dIvo ke sUrya rUpe ja rahe che. syAdvAd eTale AtmArtha karavo, paNa zabdArtha nahi karavo. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1129 . ahIM eTaluM samajavuM jarUrI che ke dareka dravyomAM 'apravezI guNadharma rahelo che. eTale nizcaya nayathI koI paNa dravya, potAnuM mULabhUta svarUpa choDIne anya dravya svarUpe koI paNa kALe thatuM nathI, eTale cetana, jaDa banavAno, dravyAMtara thavAno prasaMga nahIM Ave. Ama chatAM vyavahArathI jIva ane pudgala dravyomAM sAMyogika bhAve sapravezIpaNuM paNa che mATe pudgalamAM upacarita cetanatva Ave che. AtmAnA saMyoge zarIrane kAyayoga ane sacitta skaMdhanI khyAti maLe che ane AtmA, zarIra saMyoge upacarita jaDa-dArika vargaNAnA skaMdha rUpe jaNAya che. AgamazelithI jotAM jaNAya che ke - " . AtmA nizcayathI nijaguNano kartA che. anupacarita vyavahAra dravya karmano kartA che. umacarita vyavahAre nagarAdino kartA che. : A vastunA svIkArathI sAdhanAmAM paNa vega Ave che. jyAre ApaNe modaka rUpa pudgala dravyane bhogavIe chIe tyAre hakIkatamAM to ApaNe modakanA svAdane potAnA rasanendriyanA kSayopazama vaDe matijJAnanA upayogathI jANIe chIe. bIjuM kAMI ja nathI paNa ajJAnathI modakane sukhanuM kAraNa kahIe chIe. kAraNake ajJAnathI jIve paramAM svapaNAnI buddhi sthApI che. potAnA ja vaibhAvika vikalpano paranA mAdhyame upabhoga che. jaDa vastumAM sukha ApavAno guNa ke zakti ja nathI. paranI sAthe upayoganuM joDANa karIne potAnAmAMthI ja niSpAdita sukha pote paranA mAdhyame anubhave che ane ajJAne karIne paramathI sukha meLavavAnI bhrAMtimAM rAce che. jo para sukhadAyI hoya to pachI te anya saMyogomAM duHkhadAyI kema banI jAya che? teno vicAra vivekI jIve karavA jevo AtmA jJAnadazAmAM jAgRta che, enI nizAnI rUpe mohanIya bhAvo na thAya; to samajavuM ke AtmA sajAga che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1130 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che. jemAM sukha buddhi sthApI che teno ja rAga che ane te ja sukha Ape che anyathA jemAM duHkha buddhi che, teno dveSa che ane te ene duHkhadAyI bane che. vastu enI e ja che paNa te ekane sukhadAyI ane bIjAne duHkhadAyI bane che temAM kAraNabhUta te padArtha prati vartatA rAga-dveSa che. vaLI vastu e ja hovA chatAM, vyakti paNa te ja hovA chatAM kALa-pharI jatAM ne bhAva pharI jatAM te sukhada hoya to duHkhada paNa banI zake che ane duHbaMda hoya to sukhada paNa banI zake che. AtmA e cetana dravya hovAthI jJAnAdikamAM ja pariNAma pAmI zake paNa pudgala dravyanI jema te varNAdimAM kAyadesara pariNAma pAmI zake nahi ane pAmato je anubhavAya che te bhramaNA che-mUDhatA che. " jJAna to modakano rasAsvAda jANI zake paNa temAM ramaNatA karAvanAra cAritrano mithyAaMza, cAritra moDa bhaLelo che mATe te modaka khAtA AnaMda anubhavAya che ane A modaka khAvAmAM je ramaNatAAnaMda Ave che te sAco che, tAtvika che, barAbara che, evuM je bhItaramAM manAya che, te darzanamohanA udayathI che. darzanamohano-mithyAtva mohano udaya jJAna sAthe eTale ke matijJAnanA udaya sAthe jyAre bhaLe cheekameka thAya che tyAre jJAna vikRta bane che ane tethI viparIta zraddhAna, viparIta mAnyatAnuM jora AtmAmAM pravarte che. potAnA jJAna svarUpamAM ramaNatA karavI te samyaguM cAritra che; tenA badale para padArthanAIndriyanA viSayamAM ke parabhAvamAM ramaNatA karAya te miththA cAritra samajavuM jemAM cAritra mohano udaya kAma karI rahyo che. jyAM sudhI modaka sAro che evuM mAnyatAmAM rahyA kare tyAM sudhI sattA, samRddhi, zakti, kaLA e saMsAramArga che, je AvaraNa vadhAre che. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1131 avedha saMvedana che. caturtha guNasthAnakathI vedasaMvedya pada mAnyuM che tenuM kAraNa e che ke je padArtha je rIte vedavA yogya che te padArthanuM te rItanuM vedana ja mAnyatAmAM svIkArya hoya che eTale aviratinA udayathI - karmanA dhakkAthI pugala bhAvanuM vedana sAruM lAge, to paNa tyAM teno heya rUpe ja svIkAra che eTale AtmA AtmatattvanA viSayamAM prAmANika banyo che. A prAmANikatA AvI eTale eTalA aMzamAM vedhasaMvedyapada AvyuM. pachI upara uparanI dRSTimAM vedasaMvedyapada baLavattara banatuM jAya che ane aMte kSapakazreNI dvArA kevalya avasthA ane siddha avasthAmAM to pUrNapaNe svarUpanuM ja vedana che ane para prati pUrNa jJAtA dRSTAbhAva ja che. - mithyAtvanA udaya kALe upayogamAM UMdhI daSTi-avaLI samaja ane viparIta mAnyatAnuM jora hovAthI jIvane para padArthane prApta karavAnI temaja tene bhogavavAnI IcchA rahyA kare che. tenAthI AtmAmAM khoTI vAsanA-viparIta saMskAro baMdhAya che, jenA udaye pharIthI pAchI bhoganI icchA-pravRtti-bhogavaTAnuM cakkara cAle che. ajJAnanA kAraNe cAlatuM A cakra e kaSAyacakra che-viSacakra che. temAMthI jyAre ajJAna TaLe che; dRSTi savaLI bane che, upayogamAM svarUpano mahimA Ave che, upayoga vAraMvAra svarUpa tarapha joDAya che tyAre amRta cakra zarU thAya che. " have AgaLanI 3, 4, 5 ane 6 gAthAomAM anukrame dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI kevaLajJAnI sarva zeyane nizcita sthAnamAM rahIne jANI na zake, tevI zaMkA uThAvIne uttarArdhamAM teno javAba yogIrAja ApavAnA che paNa te gAthAomAM praveza karatA pahelAM sAmAnyathI jJAna thavAmAM prakriyA zuM bane che? te jANavuM jarUrI che. sAdAI, saraLatA, saMrakAritA, pavitratA; e mokSamArga che, je AvaraNano aMta ANe che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1132 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1) zuM jJAna, zeya evA padArtha pAse jAya che ? ke . 2) joya evA padArtho jJAna pAse Ave che ? ke 3) zeyanuM pratibiMba jJAnamAM paDe che? ke 4) ajJAnI evo AtmA Indriya nalikA dvArA joya sudhI jAya che? ke 5) AtmAno jJAna prakAza caMdranA kiraNonI jema sarvatra phelAya che? AmAM hakIkata zuM che? tenuM samAdhAna e che ke 1) na jJAna zeya padArtha pAse jAya che. 2) na joya padArtha jJAna pAse Ave che. 3) na zeyanuM pratibiMba jJAnamAM paDe che. 4) na AtmA zeya pAse jAya che. 5) na to jJAnanA kiraNo sarvatra phelAya che ke na to zeyanA kiraNo jJAna sudhI phelAya che. upacarita bhASAmAM je kahevuM hoya te kahI zakAya che. paraMtu vAstavika rIte to jJAnazakti ja evI che ke "tevuM kAMI paNa thayA vinA te sarva kAMI jANI zake che jJAna evI vilakSaNa vastu che ke jagatamAM tenuM pUrepuruM baMdha besatuM dRSTAMta maLe tema nathI. vaLI AtmA ke jJAnane zeyanI pAse javA pUrvakanA saMbaMdha dvArA ja jJAna thaI zakatuM hota to bhUta ane bhaviSyanA padArthone AtmA zI rIte jANI zake? anaMta bhUta ane anaMta bhaviSya kevalajJAnanI eka samayanI paryAyamAM ja jaNAI jAya che te batAve che ke jJAnanI zakti aciMtya che. caMdra bhUmine prakAze che. tenA kiraNonI kAMtinA prabhAvathI samasta bhUmi zveta thaI jAya che paNa caMdra kAMI bhUmirUpe koi kALe thato nathI, ema potAnA anaMta jJAna guNa vaDe samasta vizvano prakAzaka evo A AtmA kyAre paNa vizvarUpa thato nathI paraMtu sadA, sarvadA caitanya svarUpe ja rahe che. anaMta evA kevalajJAnanI apekSAe jIvane lokAloka prakAzaka pagaladravya prati mAtra be dRSTi karavI. eka to e ke e paradravya che ane bIjuM padravya hovAthI mAtra jJAtA-daSTa bhAva karavo paraMtu samadaSTi, bheda daSTi ke kartA-bhotAnA bhAva na karavA. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI - 1133 - zrI pArzvanAthajI , 133 mAnavo te vyAjabI che paNa tethI loka vyApI-kSetrathI vibhu mAnavo te koI rIte ucita jaNAtuM nathI. jJAnathI ja pUrNa bane chate sarva kAryanI siddhi thaI jatI hoya to pachI tene kSetrathI vibhu-sarva vyApaka mAnavAmAM kaI vizeSatA che? vaLI naSTa bhUtakALa ane anAgata bhaviSyakALane jANavAnI je jJAna zakti AtmAmAM che, te kAMI AtmAne vibhu arthAt kSetrathI vyApaka mAnavAthI ghaTamAna thaI zakatI nathI. je darzanakAro AtmAne kSetrathI vibha-loka vyApI mAnIne AtmAnI prasiddhinA gANA gAya che; teo te rIte AtmAne mAnIne AtmAnI kaI vizeSatA siddha kare che ? ane jo AtmA kSetrathI vibhu hoya to pachI vaidika darzane AtmAnI mahattA batAvavA mahatoDapi mahIyAnuM zabdano prayoga karyo che arthAt AtmA AkAzathI paNa mahAna che; evuM je kahyuM che, te kaI rIte satya TharazeAkAzane to sarva padArthone potAnAmAM samAvavA loka vyApI banavuM paDe che jyAre AtmA to kevalya avasthAmAM dehapramANa kSetramAM rahIne ja loka-aloka sarvane potAnI mAtra eka samayanI jJAnanI paryAyamAM samAvI de che, te ja jJAnamaya AtmAnI vizeSatA chemahAnatA che. . . AnA parathI e nakkI thayuM ke potAnA deha pramANa maryAdita kSetramAM rahIne jJAna guNa vaDe viSaya-viSayabhAva saMbaMdhathI AtmA padArthane jANI zake che. jJAnazakti ja evI che ke je nirAvaraNa thaye chate temAM sarva kAMI jaNAI Ave, kAMI ja bAkI na rahe. pravacanasAramAM paNa bhagavAna zrI kuMdakuMdAcArya pharamAve che ke - eka ja padArthanA sarvadharmone samakALe jevA jANavA te sadarzana, kevaLadarzana, kevaLajJAna che. e sama samuccaya darzana-pramANa darzana che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1134 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AdA NANa pamANaM, NANaM NeyappamANamuddiDaM / NeyaM loyAloyaM, tamhA NANaM tu savvagayaM / / AtmA jJAna pramANa che, jJAna zeya pramANa che. zeya lokoloka pramANa che mATe jJAna sarva gata che. basa, e apekSAe AtmA sarvane jANato hovAthI sarva vyApI che. sarva zeya padArthono AtmA jJAtA jarUra che paNa joya rupe pariNamavuM e teno svabhAva nathI ane zeyArtharUpe jo pariName to jJAna paNa kSAyika na kahevAya, vaLI zeyArtha rUpe pariNamavA dvArA ja jANavApaNuM hoya to anaMtabhUta ane anaMtabhaviSyane te na jANI zake. jIvana vyavahAramAM paNa nAnakaDI evI AMkhe pahADa jovA mATe pahADa jeTalA thavAnI jarUra nathI paDatI. darpaNamAM dekhAto mora e kAMI jIvato jAgato mora nathI. e darpaNanuM moranI chAyA sahitanuM te kSaNanuM darpaNatva che. darpaNa kAMI vAstavamAM mora nathI thayela vaLI saMsArI avasthAmAM paradravyarUpe pariNamanAro AtmA potAnA zuddha svarUpane anubhavato nathI paNa karmane ja arthAt karma janita zubhAzubha bhAvone ja anubhave che; e sarvajana vidita che. mATe ja yogIrAja AnaMdaghanajIe kahyuM ke "pararUpe karI tattvapaNuM nahIM" - para rUpe eTale zubhAzubhabhAve pariNamatAM AtmAne tattvapaNuM rahetuM nathI. sva AtmasattA to cidghana svarUpa che. mATe lokAlokanA bhAvo AtmA jANe ane dekhe e to AtmAnA jJAna ane darzana guNanI vyApakatA che paNa para rUpe pariNamavAmAM to potAnA zuddha svarUpanI koI vyavasthA ja rahetI nathI. svabhAvane choDIne pugalanA gharamAM jatAM zubhAzubhabhAvarUpa vikArI bhAvone ja vedavAnA che jyAre svabhAva pariNamanamAM to zAMtarasanA ja phuvArA uDavAnA che. vItarAgatAno ja anubhava thavAno che. vaLI - syAd eTale kama-apUrNa jJAna-darzana. jyAre aspAdu eTale akrama.-pUrNajJAna. kevaLajJAna-kevaLadarzana. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI - 1135 vItarAgatA che tethI ja jJAna ane darzanaguNanI lokAloka vyApakatA che. AtmAmAM anaMta zaktio uchaLe che. jJAna mAtra AtmA che ema kahIne jJAnIo AtmAmAM jJAna sAthe anaMta zaktionuM pariNamana siddha kare che. vastu pote ja anaMtaguNa svarUpa che. tethI Atma dravyanuM nirmaLa pariNamana siddha thatAM badhAM ja guNo nirmaLapaNe pariNamI jAya che. AtmAnA anaMtaguNomAM lakSaNabheda bhale ho, paNa kSetrabheda ke pariNamanano kALa bheda nathI. AtmAnA asaMkhya pradezamAM ekI sAthe ja anaMta guNo vyApIne rahyA che. guNonA pariNamanamAM sAdhakane cAra thI bAra guNaThANA sudhI hInAdhiklArupa tAratamyatA che. kSAyika samyakatvanuM pariNamana hoya chatAM cAritranI nirmaLatA pUrNa na paNa hoya tevuM bane paraMtu ahiMyA te guNabhedanI mukhyatA nathI paraMtu abheda dravya pariNamatAM badhA guNo nirmaLapaNe pariName che, ema abhedanI mukhyatAthI vAta che. pariNamana zabdathI nirmaLa pariNamananI vAta che. vikAranA pariNamanane zaktinA pariNamanamAM gaNyuM ja nathI kAraNake vikAra te AtmA nathI. tattvadRSTimAM vikAra te anAtmA gaNAyo che. adhyAtmamAM dravya-guNa ane tenI nirmaLa pariNati e traNeno abheda karIne tene ja AtmA gaNyo che. vikArane to "jJAna te AtmA" ema jJAna lakSaNanA baLe ja AtmAthI bhinna karI dIdho che. " - "jJAna mAtra AtmA" kahIne jJAnIo para dravyathI ane vikArathI AtmAnuM bheda jJAna karAve che, jJAna lakSaNa vaDe lakSita AtmAnI prasiddhi kare che, ane jJAna mAtra bhAvamAM AtmAnI anaMta zaktio bhegI uchaLe che ema siddha kare che. eka guNa nirmaLa pariName ane bIjA guNa sarvathA malina rahe, aMze paNa nirmaLa na thAya, ema banatuM asti(sa) + bhAti(vid) + priya (AnaMda) saccidAnaMda Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1136 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nathI kAraNake eka guNane anaMta guNanuM rUpa che, arthAt eka guNane anaMtaguNanI sahAya che. jJAna mAtra bhAvamAM aMtaHpAtinI anaMta zaktio uchaLe che. eno Azaya e che ke dravya abhedapaNe pariNamatAM badhI ja anaMta anaMta zaktio nirmaLapaNe pariNamI jAya che. mATe jJAna mAtra svarUpa eka AtmAmAM ja Adara karavA yogya che, tenuM ja lakSya karavA yogya che, para padArtha ke para bhAva mAtra te lakSya karavA yogya nathI. kAraNake tenAthI ja saMsAranuM upArjana che jyAre jJAna mAtra bhAva svarUpa AtmAnuM lakSya karatAM saMsAra nIkaLato jAya che ane mokSa mArga Ubho thato jAya che. para rUpe karI tattvapaNuM nahIM, svasattA ciTTapa" kahIne yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAjA ApaNane saune aMguli nirdeza karatAM kahe che ke prANI mAtra arthAt A saMsAranA tamAme tamAma nAnA moTA jIvo anaMta kALathI pudgala bhAvamAM ramaNatA karI rahyA che ane tenA prabhAve zubhAzubharUpe pariNamI cAre gatimAM janma-maraNanI jAlima yAtanAo veThI rahyA che, je tenAmAM rahelI ajJAnatA che, bAlizatA che. pararUpe pariNamavAmAM kyArepaNa Atma tattva hAthamAM Ave nahi. mAtra zubhAzubha kriyAo karavA dvArA zubha azubha bhAve pariNamatAM saMsArano aMta kyAre paNa Ave nahi. tattva, tattvarUpe kayAreya pariName nahi, te mATe to caitanyamayI-jJAnAnaMdamayI svasattAne AtmajJAnI puruSanA caraNomAM besI oLakhavI paDe ane teno ja niraMtara Adara karavo paDe. tema karatAM svasattAmAM praveza thavAnI taka maLe che ane aMte bhavaduHkhamAMthI chuTakAro sAMpaDe che mATe prANImAtra pararUpe pariNamavAnuM baMdha kare ane cirUpa evI svasattAno Adara kare. sva sattAmAM kevo AnaMda che, teno duHkhanuM upAdAna kAraNa moha ane ajJAna che ane duHkhanuM nimitta kAraNa deha che. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1137 - 11, paDagho pADatAM apUrva avasaranI kaDImAM lakhe che ke - - sAdi anaMta-anaMta samAdhi sukhamAM, - anaMta darzana-jJAna anaMta sahita jo. potAnA gharamAM ja potApaNuM hoya ane te potApaNAnuM sukha hoya. pArakAnA gharamAM parAyApaNuM hoya je bojArUpa ane duHkharUpa hoya. A vyavahAranI vAta jeTalI jIvana vyavahAramAM lAgu pADIe teTalI ja tene adhyAtma kSetre lAgu pADavAnI che. potAnA gharamAM - potAnI svasattAmAM jJAnamaya cirUpa rahevAmAM ja je kAMI sarva jaNAI jAya che, te sarva jALaMgapaNAthI sarvavyApItA che. jANavA javAnI kriyAmAM to svarUpanuM pararUpa karavApaNuM che. pararUpe thavAmAM tattvapaNuM nathI. zeyamAM bhaLavAthI joyAnaMda che, je parabhAvavibhAvabhAva che. zAtAbhAvathI jJAnAnaMda-AtmAnaMda-cidAnaMda che, te svabhAva che. vibhAvamAMthI jJAtA-daSTAbhAvarUpa sAdhanAbhAvamAM thaI temAMthI AgaLa vadhI ane svabhAvamAM sthira thavuM, lIna thavuM te sujJAnInuM kartavya che; evo A dvitIya gAthAno sUra che ane tethI A dvitIya gAthA advitIya banI jaI ApaNI romarAjane ullasita kare che. para rUpe pariNamavAmAM tattvapaNuM nathI eTale AtmapaNuM nathI kAraNake svasattA ciTTupa che e vAtane bIjI kaDImAM batAvyA pachI have trIjI kaDImAM potAnA nija padamAM ramaNatA karavAmAM ja kSemakuzaLatA che, para gharamAM to duHkha ja che e vAtane batAvatA kahe che - zeya aneke ho jJAna anekatA, jala bhAjana ravi jema, sujJAnI, dravya etvapaNe guNa ektA, nija pada ramato ho ema. sujJAnI.3 brahmAkAra vRtti karavI joIe ane jagadAkAra vRtti choDavI joIe. vRttimAM brahmasvarUpa maNatA niraMtara thavI joIe. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1138 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI artha : pANIthI bharelA vAsaNamAM sUryanuM pratibiMba paDatAM jema sUrya aneka dekhAya che tema zeyo aneka hovAthI jJAna paNa aneka banaze. dravyanuM ekatva hovAthI guNonuM paNa ekatva ghaTI zake che. potAnA nijagharamAM ramaNatA karavAmAM ja kSemakuzaLatA che, salAmatI che. vivecana : ahiMyA pUrvapakSI Apatti ApatAM kahe che ke pANIthI bharelA bhinna bhinna vAsaNomAM sUryanuM pratibiMba paDatAM aneka sUryo jaNAya che, tema jJeyo jagatamAM aneka che mATe jJAna paNa aneka thaze. bhinna bhinna jJeyone jANavAmAM jJAnaguNa pariNata thavAthI jJAnaguNa paNa aneka banaze ane tema thavAthI jJAnanA AdhArarUpa AtmA paNa aneka banaze. A Apattine dUra karavA yogIrAja AnaMdaghanajI mahArAjA jaNAve che ke "dravya ekatvapaNe guNa ekatvatA'" arthAt dravyanA abhedapaNAthI guNonuM paNa abhedapaNuM che. chae dravyomAM pAMca ajIva dravyathI ekamAtra jIva dravyanI guNakriyA judI paDe che. A vizvamAM jeTalA jIva dravyo che, te badhAM ja jIva dravyamAM potapotAnA asaMkhyAta pradezomAMthI prati pradeze bhinna bhinna evI je guNakriyA thAya che tene abhedabhAve, ekatvabhAve, avyAbAdhapaNe pariNamAvavAnI zakti jIva dravyamAM rahelI che ane AvI ekatvabhAve pariNamAvavAnI zaktinA kAraNe jIva dravyamAM ja kartApaNuM jANavuM jyAre anya dravyone bhinna bhinna pradeze bhinna bhinna evI guNakriyA hovA chatAM temAM abhedabhAve-ekatvarUpe pariNamana na hovAthI tyAM kartApaNuM nathI. tema ja vaLI pudgala dravyane gati-Agati(sthiti)rUpa kriyApaNuM che paraMtu te kartRtvabhAve nathI. jyAre bAkInA cAra ajIva dravyomAM to gati-Agati rUpa arthAt eka sthAnamAMthI bIjA sthAnamAM javA-AvavArUpa kriyApaNuM paNa nathI. je sukhamAM Asakta thato nathI, te ja duHkhamAM duHkhI thato nathI. duHkhane sukha karIne vedavuM ane bhayabhIta na thavuM; te ja mokSamArga che. Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI - li39 praznamAM ja javAba chUpAyo che. praznakAre ApeluM dRSTAMta "jala bhAjana ravi jema" e paMktinA AdhAre ja arthaghaTana karI kavizrI jaNAve che ke ""zeya aneke ho jJAna anekatA" evI sthiti nathI. joyo aneka nahi paNa anaMta che. e joyo anaMta hovAthI jJAna paNa anaMta che paraMtu jJAna guNa-zakti pote to eka ja che. enI vyakti eTale ke paryAya te anaMta che; jemake sUrya-ravi to eka ja che. e ravinIchAyA judA judA nAnA moTA kadanA jalathI bharelAM bhAjana-vAsaNamAM paDe che. sUrya prakAza to eka sarakho ja che kemake prakAzamAM pUrNatA che jyAre vAsaNo to nAnA moTA che, je vAsaNanI apUrNatA che. bhAjana potAnA pramANa pramANe sUrya prakAzane potAnAmAM pariNamAve che arthAt jhIle che, temAM sUryanI apUrNatA nathI. vaLI je pariNamana che te paNa kAMI sUryanuM potAnuM nathI. e to sUrya prakAzanuM che. jala bhAjananI anekatA ane vividhatA e jalabhAjananI potAnI che. enAthI kAMI sUrya prakAzamAM ke sUryamAM anekatA ke vividhatA AvI jatI nathI. evo ja saMbaMdha zeya ane jJAnano che. jJAna, jJAnamAM ja rahe che. ane joya temAM jaNAya che. zeya jevA rUpanuM nAnuM ke moTuM hoya tevuM te jaNAya che ane zeya aneka hoya to jJAnamAM te aneka rUpe jaNAya che ane jJAna je rUpe jANe che tevI ja te te zeyane khyAti ApI zake che. jJAna che to zeya jaNAya che. jo jagatamAM jJAna hota ja nahi to jagatane jagatarUpe oLakhAvata koNa? Aja vAtanI sAkSI ApaNane devacaMdrajIkRta vIsa viharamAna jina stavanamAM caudamA zrI bhujaMgasvAmI stavananI bIjI kaDImAM maLe che. sahabhAvI guNo TaLI zakatA nathI. jyAre saMyogI avasthA TaLI zake che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1140 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sAmAnya svabhAvanI ho, ke pariNati asahAyI, dharma vizeSanI ho, ke guNane anujAI, guNa sakaLa pradeza ho, ke nija-nija kArya kare, samudAya pravarte che, ke kartAbhAva dhare.. pukukhalAvaI vijaya ho. samasta jagatanA chae dravyomAM, dravyonI potapotAnI guNasattArUpa sAmAnya svabhAva temaja te te guNanI utpAda-vyaya-dhuvatva bhAve niraMtara pariNAma pAmatI paryAya svarUpI vizeSa sattA-vizeSa svabhAva, baMnenA zAzvata temaja azAzvata svarUpane kevalI bhagavaMto kevalajJAna ane kevaladarzana guNa vaDe karIne ekatva bhAve jANe che ane juve che. ahIM eTaluM jANavuM jarUrI che ke sakaLa dravyomAM rahela sAmAnya guNa sattA to kevaLa sva svarUpamAM ja pariNAma pAmatI hovAthI tenuM vyavahAramAM koI vizeSa mahatva hotuM nathI paNa sarvatra vizeSa sattAnA pariNAmonuM ja vyavahAramAM mahatva hoya che. kevaLI paramAtmAomAM sakaLa pradeze sarvaguNonI nirAvaraNatA rUpa vizeSatA, kSAyika bhAve hovAthI pratyeka pradeza pratyeka guNa paNa pota-potAnA sva-svabhAvamAM ja sahaja bhAve pariNAma pAmatA hoya che. paraMtu sarvAtma pradeze vartatI te te guNakriyAne kartutvabhAve abhedarUpe pariNamana pamADatA hovAthI kevaLI bhagavaMto sahaja bhAve anaMta guNa pariNamananA anaMta avyAbAdha sukhanA bhokatA hoya che. jaDa dravyanuM pariNamana kartAbhAve nathI te vAtanI sAkSI ApatAM kahe che - saMsArI jIva bheda avasthAmAM hovAthI, abheda evuM jIvanuM potAnuM pAramArthika sva5 paNa, jIvane bheda pADI pADIne samajAvAya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1141. l141 jaDa dravya catuSka ho, ke kartAbhAva nahi, sarva pradeza ho ke vRtti vibhinna kahI, - cetana dravyane ho ke, sakaLa pradeze mIle, guNa vartanA varte ho ke vastune sahaja bane pukUkhalAvaI vijaya ho..3 dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAya A cAre jaDa rUpI-arUpI dravyomAM potAnA pariNamana svabhAvanuM kartutvapaNuM nathI kemake teo to potAnA pratipradeze niraMtara (nizcayathI) bhinna bhinna pariNAme pariNamana pAmatAM hoya che temaja jaDa hovAthI tenuM jJAtRtvapaNuM paNa teomAM hotuM nathI. jyAre jIva dravya to lokAkAzanA asaMkhyAta pradeza pramANa jeTalAM ja asaMkhyAta pradeza pramANa che ane prati pradeza bhinna bhinna pariNAmI hovA chatAM potAnA kartRtva svabhAva vaDe sakaLa pariNAmanuM ekatva karIne teno bhoga paNa karato hoya che. AthI ja ATha rucaka pradeza sivAyanA bAkInA sarvAtmapradeze vIryAdinI taratamatA hovA chatAM karmano baMdha to sarva pradeze eka sarakho thato hoya che temaja nirjarA paNa sarvAtma pradeze eka sarakhI thatI hoya che. A rIte cAra rUpI-arUpI jaDa dravyo karatAM cetana evA AtmadravyanuM judApaNuM che. sarvAtma pradeze taratamabhAve guNa svabhAva pariNamana hovA chatAM teomAM kartRtva svabhAve ekatva karAtuM hoya che. AthI ja AtmA to eka akhaMDa svarUpI dravya che ane potAnA audayika, lAyopathamika, aupazamika temaja kSAyikabhAvono potAnI paryAyamAM yathAtathya svarUpe kartA, bhoktA ane jJAtA paNa che jyAre bAkInA cAra rUpI-arUpI jaDa AtmAnA potAnA svarUpa svabhAvamAM utpAda-vyaya dharma nathI paraMtu pudgaladravyanA saMbaMdhe utpAda-vyaya gharma saMsArI jIvamAM che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1142 hadaya nayana nihALe jagadhaNI dravyomAM prati samaye pariNamana hovA chatAM te pariNamana bhAvonuM kartRtva temaja bhokatRtva hotuM nathI, ema jANavuM. have "nija pada ramatA ho khema" e paMktine khole che. Atma dravya eka che tethI dravyamAM ekatva che, to guNanI paNa ekatA rahevAnI ja che. guNonuM Azraya sthAna dravya che athavA guNonuM ghara dravya che tethI nijagharamAM rahevAthI ja athavA nija padamAM ramaNatA karavAthI ja kSemakuzaLatA, svarUpa sthiratA rUpa svasthatA jaLavAya che. jJAna-darzana-cAritra e.AtmA mATe nija pada che, bAkInA rAga-dveSAdi bhAvo, e to AtmA mATe asthira ane asAra rUpa che. eTaluM ja nahi paNa malinabhAvo hovAthI AtmA mATe parabhAva rUpa che. mATe pAMce IndriyonA viSayomAM rAgAdi vikAro karI jIva temAM ramaNatA kare, to temAM kyAMya kSemakuzaLatA nathI. jJAna svabhAvamAM ramaNatA e ja nijagharamAM ramaNatA che. salAmatI, svasthatA ane potApaNuM to nija gharamAM ja hoya, para gharamAM kyAMya nahi, para gharamAM javAmAM to apamAna, tiraskAra vagere ja hoya. rAtrinA samaye koI potAnA gharanI vaMDI kUdIne bIjAnA gharamAM jAya to tenA hAla zuM thAya? te samajI zakAya tema che. tema AtmAe paNa potAnuM ghara choDIne lakSmaNa rekhA ullaMghIne kyAre paNa para gharamAM javA jevuM nathI. svIkAranI bhUmikA upara ja adhyAtmanI garimA ane mokSanI nikaTatA che. je kAMI paNa saMyogo Ave tenuM vyavahAranI bhUmikA upara ucita vartana karavuM. bAkI bhItaramAM parama zAMta rahevuM e ja paramatattvane pragaTAvavAno upAya che. svakIyatA eTale AtmAmAM potApaNuM Ave to svIkAranI bhUmikA upara sahaja rahevAya. prazna : ahiMyA ziSya prazna kare ke drAnA ekatvapaNAthI taramAM abheda tattva jotAM zIkhIzuM to mohabhAvo, phaleza, udvega, saMtApa, krodha, mAna, mAyA, lobha, Adi bheda tattvono nAza thaze. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1143 jJAnAdi anaMtaguNonI paNa ekatA hoya to pachI sarva dravyonuM jANakArIpaNuM kema ghaTaze ? eka jJAna anaMta zeyone jANavA mATe kema pahoMcI zakaze? zeyo-dravyo anaMta che to te badhAne jANanAruM jJAna paNa aneka rUpa thayA vinA raheze nahi. ane jJAnathI AtmA abhinna che mATe jJAnanI anekatAthI AtmA paNa aneka svarUpavALo thaI jaze. samAdhAna H Ama thavuM e zakya nathI. AkAzamAM sUrya eka che ane ApaNAthI karoDo prakAzavarSa dUra che chatAM te jaDa-cetana padArthone prakAzita kare che. gharamAM rahela eka evo nAnakaDo dIvo aneka padArthone prakAzita kare che chatAM te sUrya ke dIvo anekatAne pAmatA nathI. eka evo jIva enA saMsArI saMbaMdhothI anekanA saMbaMdhothI saMbaMdhita thavA chatAM te potApaNuM gumAvI deto nathI ane pararUpe thaI jato nathI, anekarUpe banato nathI. dIpa prakAza comera phelAya che paNa dIvo pote kAMi comera phelAto nathI. AMkha keTalA ya padArthone jue che chatAM dRSTithI dekhAtA padArtho potAnA svarUpamAM che ane dRSTi dRSTAnA svarUpamAM che, tema AtmAno jJAnaguNa paNa jo kSAyikabhAve pragaTelo hoya to lokolokanA sarvabhAvone hastAmalakavat joi zake che. kevalajJAnamAM badhuM ja jaNAya che paNa kevalI bhagavaMto te padArthanA koI paNa bhAve pariNamatA nathI. A padArtha ghaNo sAro che, A padArthamAM to kAMi nathI evA bhAve kevalajJAna kyAre paNa pariNamatuM nathI. jagatanA padArthone jJAnathI jANyA pachI temAM ISTa-aniSTanA bhAvo karavA, padArthane jANavA padArtha sanmukha upayoga karavo te kevaLajJAnanuM svarUpa ja nathI. te to vikArI jJAnarUpe pariNamelA rAgadveSAdi bhAvakarmanuM svarUpa che. nirvikArI sahaja AnaMdamAM lIna rahI sahajapaNe jANyA dehamAM rahevA chatAM upayoga (AtmA)mAM upayoga rAkhavo ane para evAM koI padArthamAM upayoga na rAkhavo; e parano zreSTha tyAga che. Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1144 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI karavuM e ja jJAnanuM svarUpa che. upazama samyakatvanI prApti kAle sAdhakane vItarAgI AnaMdano aMza anubhavAya che ane kSayopazama samyakatva kAle anubhUti sAthe tenI pratIti ane lakSya paNa hoya che. jyAre jJAnaguNa ane vIryaguNanI tIkSaNatAthI upayoganI ekAgratA vadhe che tyAre kSayopazama samyakatvakAle anubhavanI vizeSatA paNa hoya che. vItarAgatA ane nirvikalpatA e kevaLajJAna prAgaTyanI pUrva zarata che. varte zuddha svabhAvano, anubhava, lakSa, pratIta , vRtti vaDe nija bhAvamAM, paramArthe samakita stavananI A kaDInuM hArda vikArI pariNamanamAMthI nirvikArI pariNamana pragaTAvI haMmezA svarUpamAM lInatA sAdhavAnuM che. " sAdhakamAM laukika IcchA ne pAramArthika IcchA baMne rahelI hovAthI tenuM dvandra arthAt gharSaNa cAlyA kare che. jyAre jIva satsaMga, dhyAna, bhajanAdi kare che tyAre to tenAmAM pAramArthika IcchA jAgRta rahe che paNa bAkInA samayamAM te IcchA dabAI jAya che ane laukika IcchA-bhoga ane saMgrahanI IcchA ubhI thaI jAya che. laukika IcchAo jAgavA para jIva sAdhanAmAM TakI zakato nathI. pAramArthika IcchA dRDha thayA vinA koI kALe unnati zakya nathI jyAre eka mAtra paramAtmAne prApta karavAnI IcchA, paMdaraso tApasanI jema sAdhakamAM vega pakaDe che tyAre bhItaramAM badhAja dvandra zAMta thaI jAya che ane eka mAtra paramAtmAne prApta karavAnI icchAnI ja mukhyatA rahevAthI sAdhaka bahu sugamatApUrvaka paramAtmAnI prApti karI le che. paramAtmA e aMzI che, AtmAnuM zuddha svarUpa che tenA tarapha jIvane sva svarUpane bhUlI javuM ane para padArtha sAthe svavat saccidAnaMdarUpe mohavaza abheda thaI javuM te vibhAvadazA che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI - 145 svAbhAvika paNe ruci arthAt AkarSaNa rahe che, jene prema kahevAya che paNa jyAre jIva tene bhUlIne vinAzI evA deha-patnI-paisA vagere sAthe potAno saMbaMdha mAnI le che, tyAre te "prema" dabAI jAya che ane kAma" utpanna thaI jAya che. jyAM sudhI kAma rahe che tyAM sudhI prema jAgRta thato nathI ane jyAM sudhI prema jAgRta thato nathI tyAM sudhI kAmano sarvathA nAza paNa thato nathI. kAmanuM nivAsasthAna jaDa che. premanuM nivAsasthAna cetana che. ema samajIne kAma ne choDatA javAnuM che ane premane pragaTAvatA javAnuM che. kahevAya che ke rAma hoya tyAM kAma nahi ane kAma hoya tyAM rAma nahi. ahIM rAma zabda AtmA-Atmatva arthamAM prayojAyelo che. mana, vacana, kAyAnI pravRtti pheravavA tarapha jIvanuM lakSya rahe che paNa lakSya nivRtti tarapha joIe. kAraNa daSTA ayogI che, vItarAga che, upayoga yogamAM na aTakatAM svarUpamAM samAya te mahatvanuM che. taTastha banIne mananuM nirIkSaNa karavuM e sAdhanA che. manane pragaTa thavA devuM, - abhivyakta thavA devuM, khulluM thavA devuM. manamAM je kriyA thAya che tene rokavI nahi, dabAvavI nahi, enI upekSA karavI nahi, ene lakSya bahAra javA devI nahi, ene sAcA svarUpe samajavAnI bhUla karavI nahi, mAtra ene zAMta banIne jovAnI che, enI sAme pratikriyA karavAnI nathI, paraMtu mananI kriyAne enA yathArtha svarUpamAM jANavAnI che. jANavAnI kriyA samagrapaNe karavAnI che. samagra Atmapradeze upayogavaMta banIne karavAnI che. te rIte karavAthI e kriyAnI punarAvRtti nahi thAya. kriyAne rokavI e damana che ane kriyAnI punarAvRtti karavI e svachaMda che. sAkara jema pANImAM abheda thAya che-otaprota thAya che tevuM paramAtmA sAthe abheda thavAnuM che. dehabhAve maTI jaIne svayaM paramAtmA banI javuM te zreSTha parAbhakti che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1146 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI dRSTAnuM svarUpamAM avasthAna e ja dhyAna che. jyAre manavacana-kAyAnA yogo kudaratI vaijJAnika saMyogo anusAra pravarte, tyAre AtmAe potAnA svarUpamAM rahI-sama sthitimAM rahI, teno sahajapaNe svIkAra karavo te dhyAna che ane AnI vismRti e ja durthAna che. yogonuM pravartana paNa sahajapaNe cAlavuM joIe ane tyAre tene jovA ane jANavArUpa upayoga paNa akhaMDapaNe, sahajapaNe cAlavo joIe. Ama yoga ane upayoganI sahajatA e mokSamArga che. yogonA sahaja pravartanamAM upayoga akhaMDapaNe AtmAkAre rahyA kare te dhyAna che. jJAnI puruSoe bALa jIvo mATe je dharmanI judI judI kriyAo ane temAM vidhimArga mUkyo che, tenA phaLa svarUpe aMte AvA akhaMDa AtmAkAra upayogane pAmavAno che. A vAta jo lakSyamAM rahe to kriyA mArganA ane vidhimArganA ekAMta AgrahI banIne je pariNatinuM lakSya cUkI javAya che te cUkAya nahi. dharma ArAdhavA chatAM AvA ekAMta AgrahI banIne mAnavabhavamAM sAdhanAnuM lakSya na cUkI javAya te mATe AtmajJAnI sat puruSa pAse vinayabhAve satsaMga upAsavAno che. nija svarUpa je kiriyA sAthe te adhyAtama laDIe re; je kiriyA karI caugati sAdhe tene adhyAtama kahIe re.. AnaMdaghanajI kevalajJAna kAle upayoga saMpUrNapaNe AtmAmAM samAyelo hoya che ane prakRti arthAt yoga saMpUrNapaNe potAnAmAM hoya che. Ama baMnenuM saMpUrNapaNe potAnAmAM avasthAna e vItarAgI bhAva mokSa che. ane tyAra bAda dehAtIta thatAM siddhAlayamAM avasthAna te dravyamokSa che. caturtha guNa sthAnake dRSTi mokSa che. bAramA guNasthAnake rAga mokSa che. temAM guNasthAnake ajJAna mokSa che ane siddhAvasthAmAM pradeza mokSa che. daSTi dravyanI guNa sAthe abhedatA anAdi-anaMta che. paryAyanI dravyanI sAthe abhedatA sAdi-sAntathI ane sAdi-anaMtathI che. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1147 mokSane vipasa mola ane ajJAna mokSane chATyasthika zAna moza paNa kahI zakAya che. jevI rIte eka evA sUryanuM vividha prakAranA jalabhAjano vaDe karIne anekarUpe thavApaNuM che, tevI ja rIte eka evA kevaLajJAnanuM aneka zeya sApekSa jJAnAkAra rUpe pariNamana che. paraMtu e jJAnamaya AtmAno guNa hovAthI dravya sAthenI-jJAyaka sAthenI tenI ekAtmatA jALavI rAkhe che ane nijapadamAM siddhapadamAM ja ramaNatA kare che. temAM jJAnaguNa ane jJAyakatAnI koI hAni nathI paNa surakSitatA che. - A jJAna aDhAramA hAthI jevuM che, je aneka thavA chatAM, anekanI vacce paNa eka thaIne rahe che. nokhuM-anokhuM thaIne rahe che. badhA joyo jJAnamAM jaNAvA te jJAnazakti che - jJAta sattA che ane sarva jaNAtA zeyonI vacce nirlepa rahevuM te vItarAgatA che ane jJAyakatA eTale potAnA dhruvamAM ramamANa rahevuM te sva prati vedakatA che je jJAnarasa cheAtmarasa che. ' joya gamanatAmAM kSaratA che. sAdhanAkAlIna jJAtAbhAvamAM sthiratA-akSaratA che. ' ' ane zAkabhAvamAM Atma ramaNatA che te akSayatA che. - dravyathI jJAnasvarUpI AtmAnI ghaTanA karyA pachI have kSetrathI ghaTanA kare che. para kSetre gata zeyane jANave, para kSetre thayuM jJAna sujJAnI; astipaNe nijakSetre rahyuM, nirmaLatA guNamAna.. suzAnI4 pAThAMtare nirmaLatA gumAna paNa che. pAramArthika abhedatA e che ke, jemAM kadi kAMI bhaLe nahi ane jemAMthI kadi kAMI nIkaLe nahi. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1148 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI artha AtmA potAnA jJAnaguNa dvArA jagatanA sarva zeyone jANe che, ema trIjI kaDImAM kahyuM. tenI sAme pUrvapakSa pAchI zaMkA karatA kahe che ke anya kSetromAM rahelA joyone jANavAthI to jJAna paNa anya kSetrIya thayuM eTale jJAna potAnuM sva kSetra choDIne anya para dravyonA kSetramAM cAlyuM gayuM. jyAre Ape to astipaNe nija kSetre kahyuM che arthAt cirUpa e to potAnA kSetramAM potAnA sthAnamAM rahela che, ema Ape jaNAvyuM che. AtmAnA jJAnaguNanI nirmaLatA e ja AtmAnuM sAcuM svarUpa che ema tuM mAna arthAt jANa, samaja ! athavA to pAThAMtare "nirmaLatA gumAna ?" e saMdarbhamAM vicAratAM je anaMta parakSetramAMnA zeyorUpa anaMta jJAno thavAthI to eka AtmA anaMta jJAnarUpe thavAthI pote paNa anaMtarUpa banI jAya to pachI potAnAmAM eka kSetrarUpa ekarUpapaNuM AtmA kevI rIte rAkhI zake ? ekapaNAnuM abhimAna (gumAna) rAkhanArane anekarUpe pariNamavuM paDatuM hoya to ekatAnuM, nirmaLatAnuM, niSkAmatAnuM, asaMyogIpaNAnuM gumAna-gaurava kyAM rahyuM? vAstavikatA to e che ke anekanI vacce eka rahevuM, nokhAnyArA tarI AvavuM te nirlepatA, nirmaLatA, vItarAgatA e AtmagumAna vivecanaH stavananI A cothI kaDImAM pahelA traNa pAdamAM zaMkA uThAvI cothA pAdamAM tenuM samAdhAna Apela che. zaMkAH para kSetramAM rahelA padArthone jANavA jatAM jJAna parakSetrIya banI jaze. to pachI jJAnanuM astitva AtmAnA potAnA kSetramAM che, ema je tame kaho cho, te kevI rIte saMgata thaze? sukha AtmAnI aMdara che, bahAra nathI; e nirNaya karIne sAdhu bhagavaMta saMsArane choDe che. sukhane aMdaramAM zodhe to sAdhu bhagavaMta AnaMdaghana banI jaI zake. Atma anubhava karavo joIe. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1149 * nyAya darzana-naiyAyika darzanane anusAre pUrvapakSI zaMkA kare che. nyAya darzana AtmA ane jJAnane atyaMta bhinna mAne che. jJAna e samavAya saMbaMdhathI AtmAmAM raheluM che. jJAna e vizeSa guNa che ane saghaLA vizeSa guNonA dhvaMsa svarUpa mukti che ema te mAne che. eTale tenA mate mukti thatAM AtmAmAM samavAya saMbaMdhe rahela jJAna nIkaLI jAya che. tethI jJAnanA abhAva svarUpa pASANa tulya mokSa tenA mate che. nyAya mate sarvaduHkhanA abhAva svarUpa mokSa che paNa anaMta AnaMda vedana svarUpa mokSa nathI. eTale ke naiyAyikoe niSedhAtmaka mokSa mAnyo che paraMtu vidheyAtmaka mokSa nathI mAnyo. nyAya mate koI paNa padArthanuM jJAna thatAM pahelA AtmAmAMthI te jJAnakiraNo nIkaLIne padArtha upara chavAI jAya che ane tyAra bAda padArthanuM jJAna thAya che. Ama para kSetramAM rahelA padArthone jANavA mATe jJAnane bIjA kSetramAM jJAnarazmi vaDe phelAvuM paDe che ane tethI padArthanuM jJAna karavA jatAM jJAnanuM sthAna badalAi jAya che. - jyAre jainadarzana anusAra to AtmA guNI che ane jJAna guNa che. baMne vacce bhedabheda che. "guNaparyAyavad dravya" e vyAkhyAnA anusAra dravya e guNaparyAyavALuM ja che. AmAM guNaguNIbhAve abheda che ane baMne vacce saMjJA, saMkhyA, lakSaNa, prayojanabhAve bheda paNa che. Ama jainamate guNa-guNI vacce kathaMcit abheda ane kathaMcit bheda che. jeno to jJAnanuM astitva AtmAnA badhAMye asaMkhya pradezomAM mAne che, to pachI A saMgati kevI rIte thaI zakaze? Ama pUrvapakSa, nyAya matAnusAre Apatti ApI rahela che arthAt pUrvapakSa ema kahevA mAMge che ke paraNeyone jANatAM jJAna para kSetrI banI jaze eTale jJAnanI nirmaLatA tame je kahI rahyA cho te ghaTI zakaze nahi. lakSyathI, RyithI, smaraNathI, raTaNathI, paramAtma tattva sAthe ApaNA jJAna upayogano saMbaMdha joDAya che ane te pramANe AkAro paDe che, jenA saMskAra uMDANamAM jamA thAya che. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1150 1150 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI "nirmaLatA guNamAna" e paMkti dvArA samAdhAna ApatA kahe che ke ArIsAmAM tenA saMnidhAnamAM AvelA padArtho pratibiMbita thAya che. ArIsAnI pAchaLa rahelA padArtho pratibiMbita thatA nathI. kAraNake pratibiMba ArIsAmAM jhIlavA mATenI zarata e che ke padArthoe ArIsAnI caLakatI sapATI sanmukha rahevuM joIe. tema thatAM koI paNa jAtanA bhedabhAva vagara padArtho ArIsAmAM pratibiMbita thayA ja kare che. tevI rIte jJAna zayane jANe che te jANavA mATe padArthomAM zeyatva dharma hovo jarUrI che. A zeyatva dharma hoya to koI paNa jAtanI rokaToka vagara jJAna thaI zake che. ArIsAnI caLakatI sapATI para dhULa, retI, telano pAza hoya to pratibiMba jhAMkhuM paDe che athavA to nathI paDatuM. tevI ja rIte jJAna malina hoya, ghAtikarmothI AvarAyeluM hoya to padArthanuM jJAnamAM svaccha pratibiMba paDI zakatuM nathI ane jeTaluM paNa pratibiMba jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI paDe che te dhUMdhaLuM hoya che, jethI te padArthano saMpUrNapaNe bodha karAvavA asamartha bane che. paraMtu jyAre ghanaghAtI karmono kSaya karI AtmA nirmaLa bane che, tyAre te jJAna sakaLa joyone potAnAmAM jhIlavA samartha bane che. atIta ane anAgata paryAyomAM paNa zeyatva abAdhita che tethI nirmaLa evuM kevaLajJAna traNekALanA sarvaparyAyone jANI zake che. Ama jagatanA tamAma zeyo ane tene sarvaparyAyone jANavA mATe jJAnanI nirmaLatA, jJAnanI niHzaMkatA ane jJAnanI pUrNatA e ja pramANa che. jJAnano Avo guNa arthAt svabhAva e ja pramANa che. AtmAne joyo joDe rAgadveSathI baMdhana che ane vItarAgatAthI AtmA para zeyothI chUTo ne chUTo che. ' bhedarUpa padArthanA nAme, abherUpa paramAtmA kadI nahi maLe. paraMtu abhedarUpa paramAtmAnA nAme, bhedarUpa saghaLAM padArtho maLI zake che. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1151 matijJAna vItarAga ane nirvikalpa eTale akramika thayA vinA tenuM kevaLajJAnarUpe pariNamana thatuM nathI. | sarve siddha bhagavaMto, lokanA agrabhAge 45 lAkha yojanA siddhazilAnI upara, potapotAnA AtmapradezanI bhinna bhinna avagAhanAe, pudgaladravyanA saMsthAna rahita, nitya eka svarUpe, kALathakI sAdi anaMta me bhAge janmamaraNarahita sthira pariNAmI che ane tyAM rahyA chatAM AtmAnI kevaLajJAnanI upayoga zakti vaDe sacarAcara jagatane yathAvat jANe che. kALanuM lakSaNa vartanA che eTale ke sAdi-sAta vigere cAra bhAMgA mAMthI koipaNa prakAre padArthanuM rahevApaNuM thAya to paNa padArthanI sattA to abAdhita rahevAnI. cakSu indriyadvArA joI zakAya tevA AkArano ane rUpano abhAva hovAthI siddha bhagavaMtone amUrta, arUpI kahyA che paraMtu enA "pradezAtmaka guNanA kAraNe kahI zakAya ke "amUrta evA AtmAno AkAra 'bhAjana' pramANe arthAt dehanA AkAra pramANe che. siddha avasthAmAM nitya eka evo AkAra hovAthI amUrta ane nitya eka svarUpa hovAthI arUpI kahevAya che. saMsArI avasthAmAM rUpamAMthI rUpAntara ane AkAramAMthI AkArAntara thAya che mATe mUrta ane rUpI kahevAya che. jJAnamAM 'ya' jaNAya che-jhaLake che te vakhate "jJAna' akhaMDa juduM ja rahe che ane sAme joya padArtha paNa potAnA bhinna svarUpe akhaMDa rahe che. jJAna joyAkAra thayuM che ema vyavahAramAM kahevAya che. chatAM "zeyakRta azuddhatA jJAnane nathI. arthAt joyagata svarUpatA tenAmAM nathI. joya jevuM hoya tevuM ja jJAna tene jANI le che. e arthamAM jJAnane joyAkAra kahyuM che. darpaNa" zabda bolatAM ja darpaNanI svacchatva zaktinI jAherAta thAya che. darpaNanI svacchatAnA kAraNe bahAranA padArtho emAM jhaLake che paNa darpaNamAM gharma anuSThAno, kriyAo, sAdhanA karavAnI che, te jIve potAnA jJAna upayogane nirvikArI-nirvikalpa-vItarAga-pUrNa-zuddha-nitya-sa-avinAzI banAvavA mATe karavAnI che. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1152 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI dekhAtA A AkAro nizcayathI sAme upasthita 'ya'nA nathI paraMtu 'ya' jevA che. padArtho darpaNamAM peThA nathI ke pesI zake paNa nahi. baMnenuM kSetra sarvathA juduM ja che. darpaNanI sAme agni lAvavAmAM Ave to agninI dAhakatA darpaNamAM saMkramita thaI jatI nathI, thaI zakatI nathI kAraNake dAhakatA e agninI potAnI avasthA che eTale ke zeyakRta azuddhatA "jJAnamAM AvatI nathI. | sAme jevA zeya hoya che tevA ja AkAra jJAnamAM potAnI svacchatva zakti vaDe racAya che mATe vyavahArathI te zeyanA AkAra kahevAtA hovA chatAM nizcayathI te jJAnanA potAnA AkAro che. jJAna paryAyanI tat samayanI yogyatAthI jJAnamAM AkAra racAya che e jJAnano "sva-kALa che. eTale tattvadaSTithI vicAratAM darpaNamAM mora nathI jaNAto (kAraNake mora to darpaNanI bahAra che.) paNa morano AkAra mAtra jaNAya che ane te AkAra vyavahArathI morano kahevAto hovA chatAM tattvathI to moranA AkAra rUpe pariNamelA darpaNano che. tema jJAnanI svacchatva zaktithI ane jJAnanI tatsamayanI yogyatAthI jJAnamAM jJAnAMkAra racAya che mATe kevaLajJAnamAM zeyo nathI jaNAtA-joyAkAro nathI jaNAtA paNa zAnAkAro ja jaNAya che ane jJAnAkAra to AtmA ja che mATe kevalajJAnamAM AtmA ja jaNAya che. chatAM A cothI kaDImAM yogIrAje parakSetre rahelA joyone, kevalajJAna potAnA kSetramAM rahyuM thayuM jANe che ema je kahyuM te vyavahAra nayano prayoga samajavo. kharekhara para jaNAtuM nathI paNa para' jevuM che evuM ja "jANapaNuM aMdara jaNAya evI eka zakti bhItaramAM che. enuM nAma "sva-paragrAhaka zakti che, e sva-para prakAzana sAmarthya che. bahAramAM jovA prati samaye saMjvalanA kaSAyano nAza zIghatAe thAya ane kSapakazreNi zIdha maMDAya; evA bhAva na hoya to sAdhupaNuM bhAvathI zuM? Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1153 zeyAkAro che, tevA ja jJAnAkAro jJAnanI paryAyamAM svacchatAnA kAraNe svayaM potAthI pragaTe che tyAre 'para'ne jANyuM, athavA to 'para' jaNAyuM evuM vyavahArathI kathana karavAmAM Ave che. 'sva'mAM jJAyaka bhagavAna ane 'para'mAM parasaMbaMdhInuM samagra jANapaNuM jJAnanI paryAyamAM svayaM jaNAI jAya che. jJAnanI svacchatAmAM jJAyaka bhagavAna dhruva AtmA te "svazeya'' ane bAkInuM badhuM para jJeya tarIke jhaLake che. sva-parano pratibhAsa eka sAthe thAya tevuM jJAnanuM apUrva svacchatva che. e paryAya pravAharUpe dhruva thai jAya che eTale zAtA-jJAna ane zeya traNe ya ekarUpa thAya che ane tyAre temAMthI prati samaye anaMta-anaMta AnaMda vedAya che. nirmaLatA guNanuM ja A pariNamana che tethI kavizrI 'nirmaLatA guNamAna' kahe che. e ja to AtmAnuM Atmagaurava-Atmatva che mATe tene 'nirmaLatA gumAna' e saMdarbhamAM paNa kahI zakAya che. para kSetre jaI je jJAna, hyeyane jANavA jAya che te jJAna, jJAyakamAMthI bahAra nIkaLI para kSetre jai karAyeluM jJAna che, e jJAnamAM prayojana hoya che. e astinuM nAsti thavApaNuM che. nija kSetre eTale ke dhruvamAM ramavApaNuM-rahevApaNuM e ja astipaNuM che; emAM hovApaNuM che. paraMtu karavApaNuM, thavApaNuM ke banavApaNuM nathI e ja 'jJAnanI avikArItA-nirmaLatA-vItarAgatA che. vItarAgatA e ja jJAnanuM kevalajJAna rUpe hovAnuM mApa che. mAna che. te guNanuM mAna che; e ja jJAnaguNanI garimA-gaurava-gumAna che. A cothI kaDIno kendradhvani che. have kAlathI ghaTanA karatA jJAna svarUpI AtmAne jaNAvatA kahe che adharma eTale rAga-grahaNa-bhoga. jenuM phaLa duHkha tenuM nAma adharma ! Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1154 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zeya vinAze ho jJAna vinazvaru, kALa pramANe thAya sujJAnI, svakALe karI svasattA sadA, te para rIte na jAya.. sujJAnI..5 artha : jJeya eTale jJAnamAM jaNAvA yogya padArtha, teno nAza thatAM, te padArthane jANavArUpa jJAnano nAza thAya che. AvuM to kALa pramANe eTale samaye samaye banyA kare che-thayA kare che paNa jJAtA ane jJAnano potAnI sattA vaDe kyAre paNa nAza thato nathI. "te para rIte na jAya'" eTale jJeya padArthanA nAzanI rIte jJAna ke jJAtAno kyAre paNa nAzaM thato nathI. vivecana H ghaTa-paTAdi padArtho e zeya kahevAya che. te padArtho samaye samaye avasthAthI badalAya che-palaTAya che eTale tene jANavA mATe pravartelo upayoga paNa samaye samaye badalAya che ane te ghaTa-paTAdi padArthono nAza thatAM anya zeyonuM jJAna karavA rUpe upayoga pAcho utpanna thAya che eTale ke jIvano upayoga eka paryAyarUpe nAza pAme to anya paryAyarUpe utpanna thAya. A vastu svabhAva che ane lokasthiti paNa che. paryAyathI dareka vastu palaTAya che te vAta jaina darzanane mAnya che paNa pUrvapakSI to jJeyano nAza thatAM jJAnaguNano paNa nAza thayo ane jJAnaguNano nAza thatAM jJAnathI abhinna AtmA paNa nAzavaMta Tharyo mATe pahelI kaDImAM kahela dhruvapadarAmIpaNuM ghaTatuM nathI ema Apatti Ape che. tenuM samAdhAna ApatA A ja kaDInA uttarArdhamAM kahe che. 'svakAle karI svasattA sadA, te para rIte na jAya' jJAna guNa to AtmAno sahabhAvI paryAya che. e dravyanuM dravyatva che ke jevI puSpanI suvAsa che athavA to sonAnI pILAza che-cIkAza gharma eTale virAga-tyAga-sahiSNutA. jenA phaLa svarUpe duHkharahitatA ane sukhAnubhava maLe te dharma ! Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI & 1155 che. teno nAza to che ja nahIM, teno nAza koI karI zake paNa nahIM, paNa prati samaye je jJAnaguNanA kramabhAvI paryAyo che teno nAza thAya che chatAMya temAM jJAna guNa to abAdhita ja rahe che. kramabhAvI paryAyo jJAnanI avasthAne badalavA samartha che paNa te kAMI jJAnano nAza karavA samartha nathI. jJAnanA kramabhAvI pratyeka paryAyamAM jJAnaguNa anusmRta che; jema mALAno pratyeka maNako dorAmAM parovAyelo che tema dareka dravyo ane tenA maulika guNo potAnA svadravya-kSetra-kALa-bhAvathI sat che-asti che ane para dravya-kSetra-kALa-bhAvathI-asat che, nAsti che. jaina darzane ApelA A syAdvAda siddhAMtane pheravavA vizvanI koI paNa sattA samartha nathI kAraNake dareka padArtha tenA svabhAvane anusare che ane svabhAva haMmezA trikAla abAdhita hoya che. A rIte svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAvanI apekSAe dareka padArtho potAnI sattA arthAt astitva TakAvI rAkhatA hovAthI zeyanA vinAze AtmasattA ke je ciThThapa che tene koI bAdhA pahoMcatI nathI. "te para rIte na jAya" eTale ke AtmasattA potAnuM cirUpa choDIne kyAre paNa para rUpe na ja thAya. - je kAraNathI vastu sAmAnya vizeSAtmaka siddha thAya che, te ja kAraNathI dravya-paryAyamaya siddha thAya che. dravya sAmAnya che ane paryAya vizeSa che. vaLI jema sAmAnyanI upalabdhi ane abhivyakti tenA koIne koI vizeSamAM thAya che, tema dravyanI upalabdhi ane abhivyakti paNa tenA koIne koI vizeSamAM eTale ke paryAyamAM ja thAya che. jema sAmAnya rahita vizeSa nathI ane vizeSa rahita sAmAnya nathI tema paryAya rahitanuM dravya ke dravya vinAnI paryAya kadApi prApta thAya nahi. A enA jevuM che ke sAkara ane sAkaranI miThAza eka bIjAthI judA svataMtra nahi hoya. tyAga kare ane mANasa tyAganI Teka na choDe, to rAga maTI jaze; je vyavahArathI nizcaya che. rAga ghaTe ane virAga sAyo Ave, to bAhya tyAga Avaze je nizcayathI vyavahAra che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1156 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI TI , TUMkamAM sAmAnya sattA ane vizeSa sattA tAdAbhya svarUpa che arthAt ekAtmaka che. te pRthaka pRthaka vastu nathI. eka bIjAnI abhivyaMjaka che. zeyanI parAvartanAne lIdhe siddhAvasthAmAM paNa zeya sApekSa jJAnanI , paryAya palaTAya che paNa tethI AtmAnA anaMta jJAna-darzanane kyAre paNa AMca AvatI nathI mATe AtmA zAzvata che, tema tenA anaMta jJAnAdi guNo paNa zAzvata che. samaye samaye jema pratyeka jaDa-cetana dravyonuM pariNamana sahetuka utpAda-vyaya svarUpI hoya che, tema siddha bhagavaMtonuM jJAna paNa samaye samaye tevA prakAre utpAda-vyaya svarUpI avazya hoya che. paraMtu dravya dharmathI jotAM teoe pote potAnI sakaLa guNasaMpadAne kSAyikabhAve abhedarUpe pariNAvela hovAthI teone have koipaNa kALe potAnA dravyatva svabhAvathI arthAt potAnA zuddha anaMta-akSaya-guNa saMpadAthI Tyuta thavApaNuM nathI; kemake teo niraMtara potAnA zuddha svarUpamAMja utpAda-vyaya-svarUpe pariNAma pAmatA hoya che. AthI teo sAdi-anaMta bhAMge akSaya-sthira pariNAmI hoya che mATe ja teo dhruva pada rAmI hoya che. paryAya palaTAya che jarUra paNa temAM parivartanatA ke paribhramaNatA na hovAthI dhruvatA che eTale sadazatA che jyAre chamasthanA paryAyamAM parivartanatA ane paribhramaNatA hovAnA kAraNe visadazatA che. A dhruva pada rAmI banavuM hoya to jaina darzane batAvelA anekAMtavAdane sArI rIte jANI tene jIvanamAM utAravA sAdhanA karavI joIe. jaina darzana anekAMtavAdane batAvatuM hovA chatAM te ekAMte anekAMtavAdI nathI kAraNake mithyA ekAMtane te mAnya karatuM nathI paNa samyagu ekAMtane te sArI rIte AvakAre che ane tethI ja te kahe che ke daSTimAMthI rAga-dveSa nIkaLI jAya ke ochA thAya, te darzanamohanIyano kSaya ke prayopazama. jyAre vartana, saMyama ane tapa vaDe sudhare tenuM nAma yAritrya mohanIyano kSayopazama. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI pArzvanAthajI , 1157 anekAMtavAda mAtra vastunI siddhi karavA mATe ja nathI paraMtu ekAMtika ane AtyaMtika evA mokSapadanI prApti mATe che. tethI ja jainadarzana jaNAve che ke samyagU ekAnta svarUpI AtmAno ekatvapUrvaka anubhava karavAthI samyagU anekAnta svarUpI jagata jJAnamAM jaNAya che. bhinna bhinna ekAMta darzanone jainadarzanano anekAMta siddhAMta potAnI vyApaka anekAMta dRSTimAM yathAyogya sthAna pradAna kare che. ekAMta darzano dRSTi nirapekSa che. temanI pAse padArthane yathArtha rIte jovAnI dRSTi nathI tethI nirAdhAra che, tene naya sApekSatA bakSIne saddhara kare che. anekAMtanI vizALa sRSTinA darzana karAvI, ekAMtanA saMkucita DhAMcAmAM ruMdhAtI te dRSTine mukta karI temAM navA prANa pUre che. ekAMtanA AgrahanI pakaDamAMthI, mithyAtvane kAraNe prApta thayelI mithyASTimAMthI mukta karI prANI mAtrane samyatA bakSe che. Ama dhruvapada rAmI banavAmAM anekAMta dRSTi atyaMta upakAraka che. adhyAtmanA mArgamAM zIghamokSa pAmavA ekalI sAdhanA ja nahi paNa dRSTinI svacchatA, hRdayanI vizALatA, udAratA ane guNagrAhitA suddhA paNa atyaMta jarUrI che; e vAta jarApaNa bhUlavA jevI nathI. - zeyanA vinAzathI eTale ke zeyano paryAya badalAvAthI, e zeyano jJAnamAM upaselo jJAnAkAra paNa badalAya che. paryAya paLe paLe palaTAya che, paryAyamAM kramabaddhatA che. krame karIne paryAyamAM parivartana Ave che. paryAya bhinna hoya to tenuM rUpa paNa badalAya che ane tethI eka paryAya jatAM tenA sthAne bIjo paryAya bIjArUpe parivartana pAmIne Ave che paNa jo paryAya sadaza hoya to paryAya evone evo ja rahe che eTale ke rUpa nathI badalAtuM paraMtu evo ne evo bIjo paryAya Ave che je saMkhyAthI bheda jaDa zarIrane huM mAnela che, te dehabhAvane kADhavA mATe paththaranI pratimAmAM bhagavAna mAnavAnA che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1158 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI batADe che ane jo paryAya visadaza hoya to kALa pramANe badhuM ya pharatuMbadalAtuM rahe che paraMtu sadaza paryAya hoya to mAtra saMkhyAthI badalAvApaNuM che paNa rUpathI badalAvApaNuM nathI. jyAM paryAyamAM sadazatA che tyAM parivartanatA ane paribhramaNatA nathI, arthAt paryAya evI ne evI che . paNa enI e nathI. dAkhalA tarIke bhojana lenArano koLiyo evo ne evo che paNa eno e nathI. athavA to vahetI nadImAM snAna karanAra evA ne evA pANImAM snAna kare che paraMtu pANI enuM e nathI , - kevaLajJAnInA jJAnamAM nizcita kALe nizcita paryAya je jaNAvela che, te ja pramANe nizcita bhavitavyatA ghaTamAna thAya che. mATe ja kavizrI kahe che ke kALa pramANe thAya mavati tad bhavitavyanuM kevuM bhAvimAM thanAra che tevuM ja kevaLajJAnI bhagavaMta jaNAve che ane emanA jaNAvyA mujaba ja ghaTanA ghaTe che, te kevaLIbhagavaMtanI jJAtasattA che. vartamAnamAM jevuM ghaTI rahyuM che ane bhUtakALamAM jevuM banyuM che tevuM ja akSarazaH jaNAve che te kevaLIbhagavaMtanI vItarAgatA che. svakALamAM svasattA che. te sadAya eka sarakhI rahe che. tene kALanI koI asara nathI eTale ke kALe karIne koI ghasAro pahoMcato nathI. tethI te kAlAtIta che ane ene potAne koI kALa ja nathI eTale ke te vartamAnamAM ja varte che tethI akAla che. kAraNake te svamaya che tethI samayarUpa che eTale ja je svasattAmAM che-jJAyakabhAvamAM che, te kyAreya pararUpe pariNamI jato nathI eTaleke pararUpe thato nathI. A pararUpa thato nathI tethI je tenI svasattA che ane enA jJAnamAM jue che te ja pramANe ghaTanA ghaTe che te enI jJAtasattA-svasattA che ane jevuM ghaTe che tevuM ja lezamAtra pheraphAra vinAnuM jema che tema jue che te enI vItarAgatA che paramAtmA sarvanA che eTale paramAtmA mArA che. paramAtmA sarva rUpa che . eTale mAre paramAtmA sivAya bIjuM koI nahi. A ApaNo darzanAyAra che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1159 - A ja pAMcamI kaDIno pradhAna sUra che. svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAva rUpa AtmacatuSkamayi sattA paramAM che ja nahIM to AtmA paradravyano jANakAra kaI rIte? e ja vAtane chaThThI gAthAmAM vistAre che. para bhAve karI paratA pAmatAM, svasattA thira ThANa sujJAnI, AtmacatuSkoyi paramAM nahi, to kima sahuno re jANa.. sujJAnI artha AtmA jyAre potAnAthI bhinna evA paramANu-AkAzAdi padArthonuM jJAna kare che tyAre, te jJAna, te padArthamaya thAya te svAbhAvika che ane tema thavAthI to parapaNuM pAmI javAya e paNa svAbhAvika che. - "sva sattA cira ThANa" - jyAre sva sattA to potAnAmAM sthirapaNe rahevA svarUpa che. potAnA svabhAvamAM rahevuM tenuM nAma ja svasattA che ane para paryAyapaNuM pAmavAmAM to padArthanI svasattA rahetI nathI. AtmAnA potAnA ja dravya-kSetra-kALa-bhAva bIjA padArthamAM to saMbhavI zakatA nathI, to pachI AtmA anya sarva padArthono jANakAra bane te kema saMbhavI zake ? - kAM to para padArthane jANavA jatAM para svarUpa banI jAya che, ema svIkAravuM joIe, athavA to AtmA potAno ja jANakAra che, potAnA sivAya anyano jANakAra nathI ema mAnavuM joIe. A ja vAtane pUrvapakSarUpe viMzati viMzikAmAM kahI che. jIvo ya Na savvagao, to taddhammo kahaM bhavai bAhI ? / 6 vADano ghammADaDaDu-virahi cha kAnta?il (18/18) karmanA udayamAM he jIva! tuM svataMtra nathI paraMtu karmanA udaya vakhate navo karmabaMdha nahi thAya. agara alpa thAya; tevAM adhyavasAya karavAmAM svataMtra che. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1160 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jIva jo sarva vyApaka nathI to teno dharma je jJAna, te (AtmAthI) bahAra kema hoI zake ? ane dharmAstikAyAdikathI rahita evA aMta vinAnA alokamAM (te jJAna ane jJAnAtmA) kema jaI zake ? TUMkamAM pUrvapakSInuM zaMkarUpe eTaluM ja kahevuM che ke jo jJAna, anekarUpe, vinazvara rUpe, parabhAvarUpe ke parakSetrarUpe banaze to tenA AzrayabhUta-AdhArarUpa AtmAne paNa tamAre aneka, vinazvara, paraMbhAva ane parakSetrarUpa mAnavAnI Apatti Avaze. cha e dravyomAM kALa sivAyanA pAMceya dravyo mATe jJAnIoe astikAya zabda vAparyo che. to prazna thAya ke AvA zabda prayoga pAchaLanuM rahasya zuM che ? to kahe che ke astikAyamAM 'asti' zabdano zabdArtha 'che' thAya. asti=che. A 'che' e kriyApada che. as dhAtu uparathI banela kriyApada che, jeno artha 'To be' eTale hovuM che. te kartA vinA siddha thAya nahi, je 'che' te vizvamAM zuM che ? e prazna uThe tyAre 'asti' 'To be'zabdanA lakSyArtha sudhI pahoMcavuM paDe che. asti eTale pradeza. kAraNake pradeza che-che ane che. trikAla hovAnA kAraNe ene asti zabdathI oLakhAvAyela che. pradeza anAdi, anaMta, anutpanna, svayaMbhu, svayaMsiddha-svAdhIna ane avinAzI che. svayaMbhu eTale jenI utpatti koinAthI na hoya ane kyAre paNa na hoya ane jenI utpatti koInAthI na hoya teno nAza paNa kyAre ya na ja thAya. have kAya zabdano vicAra karatAM teno zabdArtha kAya eTale zarIra thAya. paNa kAya zabdano lakSyArtha che samuha. arthAt pradezono samuha te duHkhanuM mULa dRSTi che. bhayaMkara dehabhAva karIne deha viSe abhedaSTi rAkhanAra ajJAnI che ane eja enA duHkhanuM mULa kAraNa che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1161 astikAya. AvA astikAya jIva ajIvAdi pAMca prakAre che mATe paMcAstikAya zabdano prayoga che. A vizva pAMcadravyonA samuhAtmaka che mATe paMcAstikAya kahevAya che. temAM AkAza asIma che jyAre bAkInA cAra dravyo sImAnta che. vaLI te pAMca dravyo sthira che ke asthira ? nitya che ke anitya ? sthiratvaasthiratva e pradezane lAgu paDe che ane te kSetrathI saMbaMdhita che jyAre nityatva-anityatva e guNa-paryAyane lAgu paDe che ane te kALathI saMbaMdhita che. jIva ane pudgalanA pradezo asthira che jyAre dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane siddhanA jIvonA pradezo sthira che. je kSetrathI sthira hoya te kALathI nitya ja hoya ane je kALathI nitya hoya te kSetrathI sthira ja hoya evo siddhAMta che. vaLI dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane siddhanA jIvonA pradezo sthira che,, to temanA guNa-paryAya nitya che arthAt guNa-paryAyano abheda che. prati samaye sadaza paryAyanI ja saMtati cAle che jyAre saMsArI jIva ane pudgalanA pradezo asthira che to tenA guNaparyAya paNa anitya che. varNa, gaMdha, rasa ane sparzamAM varNatva, gaMdhatva e guNa che jyAre varNAntara, gaMdhAntara e paryAya che. jIvanA jJAnamAM jJAnatva e guNa che jJAnAMtara e paryAya che. kSetrAMtaratA e paribhramaNatA che ane kAlAMtaratA e parivartanatA che. A niyama ja che ke je dravyanI pradezapiMDAkRti sthira hoya tenA guNa-paryAya nitya ja hoya ane je dravyanI pradezapiMDAkRti asthira hoya tenA guNaparyAya anitya ja hoya. anityatA hoya tyAM parivartanatA ane paribhramaNatA hoya ja. nityatA hoya tyAM samarUpatA ane sthiratA hoya ja. dehabhAva e dehamAM abhedabuddhi che ane dehabhAna e dehamAM sukhabuddhi che. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1162 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AtmA jyAre saMsArI avasthAmAM che tyAre tenuM jJAna karmathI DhaMkAyeluM hovAnA kAraNe te jJAna para padArthane jANavA mATe jAya che eTale tyAM jJAnopayoga para padArthamaya bane che; eno khyAla karIne pUrvapakSI A Apatti Ape che ke to pachI Atma sattA-jJAna sattA to potAnAmAM rahevA svarUpa che, te kevI rIte ghaTI zakaze? tenuM samAdhAna kavizrI agurulaghuguNanA sAdhampanA dRSTAMtathI sAtamI kaDImAM Ape che ane jaNAve che ke A agurulaghu evA nijaguNane dekhatAM kevalI ane siddhanA jIvo, sakaLa para dravyone joI rahyA che. A guNanI svacchatA, nirmaLatAnA prabhAve para padArthanuM jJAna karavA chatAM teo potAnAmAM ja rahe che kAraNake tyAM jJAnopayoga parane jANavA jato nathI paNa darpaNathI paNa adhika svaccha kevalajJAnamAM AkhuM jagata temAM rahela zeyatva guNanA kAraNe A jJAnatva zaktinA aciMtya prabhAvathI eka samayamAM ja jJAnanI paryAyamAM jaNAI jAya che. e agurulaghuguNa zuM che tenuM svarUpa vistArathI sAtamI kaDInA vivecanamAM jaNAvAyela che. AtmA karmano udaya ane saMyogone AdhIna banIne jyAre zubhAzubha bhAva ke jene adhyAtma zailimAM anAtmabhAva kahe che, tene kare che tyAre parapaNuM pamAya che ane tema thatAM apUrNa, asthira banAya che. jyAre svasattA avinAzI, pUrNa ane nitya hovAthI svasattAmAM rahevA vaDe karIne sthira banAya che. sthAyI thavAya che. pachI asthAyItA eTale paribhramaNatAbhavabhramaNatA, anityatA, parivartanatA paNa TaLI jAya che. anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha ane anaMtavIryanuM parAkASTAe svarUpaguNamAM pariNamana, te ja anaMta catuSkamayi sva sattA che, te pragaTe che, tyAre AtmA svamaya banI gayelo hovAthI dehabhAva bhUlavo e jJAnadazA viveka (bhedajJAna) che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1163 sarvamaya banI jAya che. e ekAkAra thavAthI sarvakAra banI jAya che ane zUnyAkAra (eTale asaranI abhAvavALo thaIne) rahe che. tenA zAnamAM AkhuM vizva samAI jAya che eTale te sahuno banIne rahe che. AkAza sahune potAnAmAM samAve che, tethI AkAza sahu koInuM banIne rahe che. e ja rIte kevaLajJAna potAnAmAM sahu joyone samAvavA dvArA sarvAkAra che paNa zeyamaya na thatAM tenAthI nirlepa pote potAnA zAyaka svabhAvamAM ja rahe che tethI zUnyAkAra che. AkAza sahune samAve che paraMtu te koInuM thatuM nathI tema jJAna sahu koI zeyane samAve che paNa jJAna koI zeyarUpa thatuM nathI e aneka vacce paNa eka thaIne ja rahe che. enI vItarAgatA premapUrvakanI hoya che ane eno prema vItarAgatA pUrvakano hoya che. enA pravartanamAM saraLatA eTale ke bhedabhAva rahitatA, sahajatA eTale ke aprayAsatA ane sAtatyatA eTale ke niraMtaratA hoya che. A che chaThThI kaDIno marma. . che. chaThThI kaDImAM uThAvela zaMkAnA samAdhAnarUpe have sAtamI kaDImAM kahe che -. A agurulaghu nija guNane dekhatAM, dravya sakala dekhata suzAnI sAdhAraNa guNanI sAdharmetA, darpaNa jala daSTAnta... sujJAnI.7 . arthaH agurulaghu evA nijaguNane dekhatAM kevalI ane siddhanA jIvo sakaLa para dravyane joI rahyAM che. agurulaghupaNuM e sAdhAraNa eTale sarvavastumAM vyApIne rahela vyApaka sAmAnya guNa che. te guNanI AtmA sAthe sAdharmatA arthAt samAna dharmatA rahelI che. mATe AtmAmAM sarva parapadArthonuM pratibiMba paDe che. te mATe dRSTAMta ApatAM kahe che ke darpaNa eTale ke arIso ane jala eTale ke pANImAM pratibiMba grAhakatA rUpa dehabhAna bhUlavuM e yAtri upayoga che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1164 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI guNa hovAthI, koIpaNa cIjanuM pratibiMba paDI zake che. te daSTAMtathI agurulaghuguNanI atyaMta svacchatAnA kAraNe AtmAmAM paNa paravastu pratibhAsita thAya che. vivecanaH AtmA enA zuddha svarUpamAM agurulaghu svabhAvano che. AtmA bhAre nathI halako nathI. guru nathI laghu paNa nathI, jADo nathI, pAtaLo nathI, UMco nathI, nIco nathI. tema AtmAnA anaMtA guNo paNa tevA ja agurulaghu svabhAve che. temaja dareka guNanI prati samayanI paryAyo paNa agurulaghu svabhAve che. AtmA agurulaghu svabhAvano che. jyAre AtmAnA svAbhAvika guNothI atirikta bIjA badhA vaibhAvika guNo krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga-dveSa, moha temaja kSayopazama bhAvane pAmela maitrI, pramoda, karUNA, vAtsalya, kSamA, saraLatA, namratA, saMtoSa Adi badhA hAni-vRddhivALA eTale gurulaghu Adi svabhAvanA che arthAt taratamatAvALA che. krodha Ave tyAre zarUAtamAM thoDo hoya paNa pachI vadhato vadhato Toce jAya ane tyAMthI pAcho UtaravA mAMDe ane khalAsa thAya; tethI ApaNane tenI khabara paNa paDe. jyAre AtmAmAM ane tenA pUrNa guNomAM AvI caDha-utara ke vadha-ghaTa kyAre paNa nathI. e jevo che tevo che ane jema che tema che. As it is forever. agurulaghu svabhAvanA kAraNe dareka dravyonuM dravyatva, dareka dravyanA guNo ane tenI paryAyo jema che tema ja rahe che. eka dravya bIjA dravyarUpe thatuM nathI. eka guNa bIjA guNarUpe thato nathI tema eka paryAya bIjI paryAyarUpe thatI nathI arthAt dravyAMtara paNa nathI, guNAtara paNa nathI ane sthityAMtara paNa nathI. vastunA vastusvabhAvanI sadAkALanI sarvadA, sarvatra, tAre selpha (mhara)-svayaM banavAnuM che, te samajIne sAvana karaje. bahAranuM sAghana-AlaMbana levuM paDe to leje paraMtu parAvalambI rahevA mATe nahi. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1165 sarvathA samarUpatA e ja enI agurulaghutA che. upara mujabanI hakIkata hovA chatAM ya dravyanA "sahabhAvI guNo vacce sacaratva ke sahaastitva raheluM che. Perfect Harmony and Balance saMpUrNa susaMvAditA ane samatulyatA rahelAM che. eTale dravyanA niyata guNo parasparathI kyAreya vikhUTA paDatA nathI tema ekabIjArUpe ekameka-ekarUpa paNa thaI jatAM nathI paNa potAnI nirdhArita sImAmAM rahI pariNamana pAme che. badhA ja dravyo eka sAthe rahevA chatAM eka dravya bIjA dravyarUpe anaMtakALamAM kyAre paNa thatuM nathI. - TUMkamAM dareka dravyamAM svataMtratA che, dareka guNomAM svataMtratA che ane dareka paryAyomAM paNa svataMtratA che ane pAchI sAthe sAthe susaMvAdItA ane samatulyatA che. A agurulaghu guNa dareka dravyone, tenA dareke dareka guNone temaja dareka paryAyone samatola rAkhe che. guNakArya thavA chatAM, vIrya vyApAra thavA chatAM koI ghasAro pahoMcato nathI ane SaguNa hAnivRddhi thavA chatAM samatulA lezamAtra khoTavAtI nathI. balka padgaNa hAnivRddhithI ja samatulAsamarUpatA jaLavAI rahe che. A kAraNe dareka dravya-guNa-paryAya potAnAmAM ja pratiSThita thaIne rahe che. A agurulaghu dravya-guNa-paryAya traNeyamAM vyApe che. jema jJAna guNa sarvaguNomAM bhaLela hovAnA kAraNe AtmAnA badhA guNo cetanavaMtA che, tema A guNa paNa sarvaguNomAM vyApIne rahela hovAthI AtmAnA badhA guNo dedIpyamAna che, jhaLahaLatA che. te ja rIte jJAna paryAya, darzana paryAya, cAritra paryAya badhAmAM A guNa bhaLelo che. badhAmAM rahelo hovA chatAM badhA sAthe haLImaLIne rahe che ane koIne upadrava karato nathI. paraMtu badhAMyanI samatulA sAcavavA pUrvaka badhAMyane susaMvAdIta rAkhavAmAM kAraNabhUta bane che. jagatane zAMti ApI zake te gurU sAyA. jagatane zAMti atabhAva batADIne ApI zakAze ane nahike daitabhAvanI ghamAlathI. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1166 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AtmAnI badhIja paryAyomAM A agurulaghuguNanI vyApakatAne kAraNe cha prakAranI hAni ane cha prakAranI vRddhi prati samaye thAya che. chatAM paNa te potAnA svarUpamAM jema che tema ja rahe che. te hAni vRddhi A pramANe che. 1) saMkhyAta bhAga hAni 2) asaMkhyAta bhAga hAni 3) anaMtabhAga hAni 7) saMkhyAta guNa hAni 8) asaMkhyAta guNa hAni 9) anaMtaguNa hAni 4) saMkhyAta guNa vRddhi 5) asaMkhyAta guNa vRddhi 6) anaMtaguNa vRddhi 10) saMkhyAta bhAga vRddhi 11) asaMkhyAta bhAga vRddhi 12) anaMta bhAga vRddhi pANInI reMTamAM, jema je ghaDAo upara jAya tyAre temAM pANI bharAya che ane je ghaDAo nIce jAya temAMthI pANI khAlI thAya che tema ahiMyA paNa asaMkhyAta pradezamAMthI pratyeka pradeze pradeze anaMtA guNo paikI pratyeka guNonI pratyeka paryAyomAM upara batAvela hAni vRddhi pramANe pariNamana thayA kare che. koika pradeze hAnithI guNanuM pariNamana hoya to koika pradeze vRddhithI te ja guNanuM pariNamana hoya che. tema ja eka samaye je pradeza upara hAnithI guNanuM pariNamana hoya to bIjA samaye te ja pradeza upara te ja guNanuM vRddhithI paNa pariNamana hoya che. A agurulaghuguNa kevalIgamya che. tethI tenuM saMpUrNapaNe yathArtha vizleSaNa karavuM to chadmasthane mATe zakya nathI chatAM paNa tene oLakhAvavAno yathA zakya prayAsa atre karAyela che. cha darzanone jANavA sahelA che. tenI apekSAe cha dravyone jANavA kaThina che. temAM paNa Atma dravyane jANavuM ati kaThina che. ane temAM paNa AtmAnA anaMtaguNomAMthI A eka je astitvathI trikALa che, jeno koI guNa (jAti) che ane guNa pramANenuM jenuM kArya che; te dravya che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1167 agurulaghuguNane jANavo-oLakhavo te sauthI vadhu kaThina che. te oLakhAyA pachI kazuM ja oLakhavAnuM bAkI rahetuM nathI. agurulaghuguNa oLakhAtA AtmAnuM svarUpa oLakhAI jAya che, to sAdhanAnuM svarUpa paNa oLakhAI jAya che. sAdhanAno mArga ati saraLa banI jAya che ane TheTha mokSa prApti sudhInA badhA ja daravAjA khulI jAya che. svayaM kevaLajJAnI banyA sivAya A agurulaguNanI satya suspaSTa samaja zakya nathI. avadhijJAna ane manaHparyavajJAna paNa mAtra rUpI padArthane jANI zakavA samartha che paNa arUpIne nahi. arUpIne jANavAnI zakti A agurulaguNane AdhArita hoya evI saMbhAvanA che. A guNa atyaMta nirmaLa, svaccha, svayaM prakAzita che. temAM jJAnASTi karavAthI AtmA saghaLA dravyone eka sAthe joI temaja jANI zake che. potAnA jJAnarUpI darpaNamAM badhA dravyonI chAyA eka sAthe paDe che, tene eka sAthe joi ane jANI levAnI Tiza zakti ane jJAna zakti AtmAmAM hovA chatAM, jo A agurulaghuguNa dravya-guNa-paryAya traNemAM vyApIne rahelo na hoya to jJAnarUpI arIso potAnAmAM paDatI padArthonI chAyAne pakaDI zake nahi. saMsArI avasthAmAM AtmA karmarajathI malina thayelo hovA chatAMya A guNane lIdhe potAnI hada-maryAdAmAM AvelA padArthone jJAnarUpI darpaNamAM spaSTapaNe joi zake teTaluM ujaLApaNuM karmathI malina banelI avasthAmAM paNa khulluM rahe che to pachI saMpUrNa karmakSaya thavAthI AtmAnI zaktimAM niSkalaMkatA pragaTa thaye chate te saMpUrNa cauda rAjalokamAM AvelA sarva padArthone tenA sarvaguNa-paryAyo sahita alokAkAzane eka samaya mAtramAM, hAthamAM rahela AMbaLAnI jema atyaMta spaSTapaNe jANI le temAM Azcarya zuM che ? AtmAne deha nathI eTale arUpI-vyAtIta che. Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1168 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI hatA A zanaga tethI tenI che te dareka guNo guNa paNa bhaLe paNa jevA u kAca ane pANI baMne pAradarzaka che paraMtu teo potAnAmAM paDatAM para padArthanA pratibiMbane chAyA citrarUpe aspaSTapaNe batAve che paNa te-ja kAca upara cAMdI ane siMdurano lepa lagADavAthI te kAca have kAca maTIne ArIso banI jAya che, tethI potAnAmAM paDatA padArthanA pratibiMbane spaSTapaNe upasAvI zake che. kAraNake kAcarUpa dravya have kAca na rahetA ArIso banI gayo, dravya palaTAI gayuM, tema AtmAnA anaMta guNo ke je darekamAM jJAna guNa bhaLelo che te mAtra kAca ke pANI jevA svaccha che tema kalpI zakAya. tethI tenAmAM vizva AkhAnA padArthone jhIlavA svarUpa pratibiMba grAhakatA nathI paraMtu te dareka guNomAM jJAnaguNa sAthe agurulaghuguNa paNa bhaLelo hovAthI te badhA guNo darpaNa jevA ujjavaLa thaI gayA eTale vizva AkhAnA padArtho tenA guNo ane tenA saikAlika paryAyo jevA svarUpe che tevA ja svarUpamAM jovAnI-dekhavAnI zakti temAM AvI gaI. upara kahyuM tema jaDa evA kAcamAMthI darpaNa banatAM tenAmAM paNa jo zakti palaTAI jAya che, to pachI vItarAga nirvikalpa banavAthI agurulaghu thayelA AtmAnI anaMta zaktinuM to pUchavuM ja zuM? mATe AtmAnI anaMta zakti-AtmAnA anaMta guNono vicAra karI temAM ja ramaNatA karavA jevI che, evo A gAthAno sAra che. sakaLa saMsArI AtmAnuM yogavIrya to cAra prakAranI ja hAni vRddhithI pravarte che; te A pramANe che. 1) saMkhyAta bhAga vRddhi 5) saMkhyAta bhAga hAni 2) asaMkhyAta bhAga vRddhi 6) asaMkhyAta bhAga hAni 3) saMkhyAta guNa vRddhi 7) saMkhyAta guNa hAni AtmA lokAloka (sva-para) prakAzakarUpa vyApaka che eTale kSetratIta che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1169 che '108 * 4) asaMkhyAta guNa vRddhi 8) asaMkhyAta guNa hAni jyAre zuddha AtmAmAM to AgaLamAM batAvyA prakAre che prakAranI hAni ane cha prakAranI vRddhi ema bAra bhAvamAM vIryanuM pariNamana hoya che. - AtmAnA jJAnAdi anaMta guNo bhinna bhinna svarUpe eka ja AtmadravyamAM agurulaghu guNanI vartanAthI asaMkhya pradeze padgaNa hAni vRddhithI abhedarUpe pravarte che. kAraNake sarvadravyonI samasta vartanA eka agurulaghu guNa thakI abhinna hoya che. A guNane lIdhe eka ja dravyamAM bhinna bhinna guNakAryane karatA anaMtaguNo eka sAMkaLanI jema baMdhAyelA rahe che temaja padgaNa hAni vRddhithI pravartatA anaMtAguNonuM abheda pariNamana hovAthI sarvAtma pradezothI jovA-jANavA rUpe thatuM kArya ke AnaMda vedana eka sarakhuM ja anubhavAya che-jaNAya che. - sakaLa dravyonA saghaLAM guNo prati samaye potapotAnI paryAyamAM vartI rahyA che. AvI rIte potapotAnI paryAyamAM hovApaNuM, rahevApaNuM, vartavApaNuM tene vartanA kahevAya che ane te vartanAno sAdhAraNa AdhAra potapotAno agurulaghu guNa che arthAt A guNa jaDa-cetana dareka dravyomAM rahelo che tathA A guNane kAraNe ja te te dravyanA te te guNo paraspara haLImaLIne abhedarUpe pariNamI rahyA che. AthI ja karIne A agurulaghu guNanI sAdhAraNatAe arthAt sAdharmetAnA kAraNe kevaLI bhagavaMto potAnA agurulaghu guNane jANatA-dekhatAM thakAM sarva dravyonA sarva bhAvone jANe che ane dekhe che. - darpaNa, jaLa vagere dravyomAM tenI sAme Avela anya dravyonI pratichAyA, jema ApoApa paDe che te ja pramANe anaMta guNayukta sarvajJa AtmAnuM jJAna kamika nathI paNa akramika che eTale kALAtIta che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1170 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ane sarvadarzI siddha bhagavaMtomAM paNa potapotAnA anaMta guNonI trividha (karaNa, kriyA, kArya svarUpI) vartanA paNa eka agurulaghuguNanI vartanAmAM pariNAma pAmatI hoya che. AthI sarva kevalI bhagavaMto kevaLajJAne karIne potAnI anAdi-anaMta nityatAne pratyakSa svarUpe jANatA hovAthI, temanA jJAnamAM jagatanA tamAme tamAma jaDa-cetana dravyonA saikAlika pariNAmo paNa jaNAtA hovAthI, te tamAma jaDa-cetana dravyonuM paNa anAdi-anaMta nityapaNuM jaNAvyuM che ane AthI ja jagatanA samasta dravyonA, vividha . hetuo sahita pariNAma pAmatAM samasta pariNAmone yathArtha-aviruddha svarUpe jaNAvyA che. jaLa ane darpaNamAM koI padArtho praveza karatA nathI. te ja pramANe, darpaNa ane jaLa paNa koI padArthomAM praveza karatA nathI, chatAM darpaNanI sAme AvanArA padArtho darpaNamAM spaSTa dekhAya che, tevI rIte zeyano jJAnamAM ke jJAnano zeyamAM praveza thayA vinA ke sanmukha thayA vinA AtmAne pratyeka padArthanuM jJAna thAya che. vaLI arIsAmAM dekhAtA popaTa ke cakalA bIje uDI jAya to tethI arIsAne koI nukasAna nathI, tevI ja rIte jJAnamAM bhAsatA zeya padArthono nAza thaI jAya ke anya rUpe rUpAMtara-paryAyAntara thaI jAya to tenAthI AtmAnA jJAna svabhAvano kAMI nAza thaI zakato nathI. jaLa ane darpaNamAM pratibiMbita thavA mATe pardAthanuM jaLa ane darpaNanI sanmukha hovuM jarUrI che. e ekadezIya dRSTAMta che. jJAnanI vilakSaNatA ane mahAnatA to e che ke jJAna sanmukha na hovA chatAMya sarvajJeyo jJAnamAM dekhAya-jaNAya che. pratyeka vastumAM zeyatva guNa rahela che tethI ja vastu jJAtA sanmukha nahi hovA chatAM tenI jANa-tenuM jJAna zakya bane che. AtmA mAtra bhAva svarUpa che. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI - 11/1 sarvadezIya tattvane ekadezIya dRSTAMtathI pUrepUruM, sarvAgI samajAvI zakAtuM nathI. tethI tene aneka dRSTAMtathI samajAvavAmAM Ave che ane aneka vizeSaNothI navAjavAmAM Ave che. | sarvadezIya tattvanI vItarAgatA ane nirvikalpatA samajavA mATe darpaNanuM daSTAMta apAya che ane "cidAdarza vizeSaNathI navAjavAmAM Ave che. prakAzakatA sUrya (Aditya)nA dRSTAMtathI samajAvAmAM Ave che ane "cidAdityanA vizeSaNathI navAjavAmAM-oLakhAvAmAM Ave che. vyApakatA samajAvavA AkAzanuM dRSTAMta apAya che ane "cidAkAza' vizeSaNathI navAjavAmAM Ave che. | sarvadezIya tattvanI vItarAgatA, nirvikalpatA, prakAzakatA ane vyApakatA para sApekSa che eTale ke parakSetre paraprati hoya che jyAre svakSetre to AnaMdavedana che ane tethI ja te caitanya tattva che ane te che to ja vItarAgatA, vyApakatA, prakAzakatAnI kiMmata che. jIvane svakSetre svaprati prazna vedanano che, je AnaMda vedanA che. tethI ja AtmA cidAdarza, cidAditya, cidAkAza hovA sAthe cidAnaMda paNa che, je enuM vidheyAtmaka anujIvI vizeSaNa che. A cAra vizeSaNathI AtmAnI sarvatomukhI sarvAgI paripUrNa samaja chadmasthane kaMika aMze buddhigamya bane che. - kevaLI bhagavaMto potAnA divyajJAna vaDe para dravyone jANe che paNa parane grahaNa karatA nathI tema ja pararUpe pariNamatA paNa nathI. mAtra sarva zeyone sarvAtmapradezathI dekhe che ane jANe che, tema chatAM potAnA zuddhasvabhAvamAM ja pariName che, je kevaLI bhagavaMtanI vItarAgatAno udyota kare che. * samyakatva mohanIya eTale darzanamohanIyano kSayopazama. eno artha e ke moha-prakRti-karma upara jIvanI sattA. arthAt nirmoha bhAve jIvAtuM jIvana. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1172 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI eTale ja "niyamasAra''mAM nayanI apekSAe bhagavAna zrI kuMdakuMda deve pharamAvyuM che ke nizcaya nayanI apekSAe kevaLI bhagavAna sva-AtmAne jANe che jyAre vyavahAra nayanI apekSAe lokAlokanA bhAvone jANe che ane dekhe che. jyAre ramaNatA to potAnA anaMtaguNomAM ja kare che. sarvadravyomAM sAdhAraNa paNe agurulaghu paryAya niraMtara varte che eTale sarvajJa bhagavaMto potAnI jJAnazaktithI potAno agurulaghu paryAya jema jANe che tema sarva dravyonI paNa pratyeka samayanI bhinna bhinna vartanArUpa agurulaghu * paryAyane paNa jANe che. kevalajJAna ane kevaladarzananA upayogathI pratyeka samayanI agurulaghu paryAyarUpa vartanAne sAmAnyapaNe ane vizeSapaNe jANe che. agurulaghu zabda traNa sthAnamAM vaparAya che 1) nAmakarmanI pratyeka prakRtinA ATha bhedamAMno eka bheda agurulaghu che. 2) gotra karma saMbaMdhI uccagotra nIcagotranI vicAraNAmAM gotra karmanA kSayathI prApta thatAM guNamAM agurulaghu zabda vaparAya che 3) paranA yoge pariNAma pAmavA svarUpa tema ja dravya-guNa-paryAyamAM SaDDaNahAnivRddhithI pravartanA rUpa agurulaghuguNa. Ama traNa sthAnamAM teno prayoga thAya che. 1) nAmakarmanI pratyeka prakRtinA ATha bhedamAMnA eka bheda tarIke vaparAyela agurulaghu zabda zarIrane-dehane lAgu paDe che. e kAya pradhAna prakRti che. je zarIra, halana-calananI pravRttimAM anukULa hoya, pachI te jADuM hoya ke pAtaLuM hoya to te agurulaghu che. pudgalanA sparzaguNanA ATha bhedomAM gurulaghubhedano, halakA bhAre paNAmAM samAveza nAya che. 2) saMsAramAM gotra karmanA kAraNe ucca nacanA bheda rahe che, A karmanA kAraNe jIva kIDInA, hAthInA, kUtarAnA khoLiyAmAM Ave che. sAghya-paramAtmasvarUpa sAthe saMbaMgha saMlagna rAkhavAthI mohanIyano kSayopazama thAya che. mAtra sAdhana sAthe saMbaMdha rAkhavAthI arthAt mAtra gharmIkrayAthI mohanIyano kSayopazama thato nathI. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1173 manuSya yonimAM paNa UMcA nIcA sthAnomAM Ave che; te A karmanA udayathI che. paraMtu AtmapradezonI nAnI moTI dehAkRtine temaja dhAtIkarmanA udaya ke kSayopazamathI thatAM caDa utaranA bhAvone agurulaghu nahi kahevAya. A gotra karmano bheda siddhAvasthAmAM nathI mATe gotra karmanA nAzathI siddha bhagavaMtone je agurulaghuguNa prApta thAya che, te agurulaghuzabdano AdhyAtmika-pAribhASika artha che; je samarUpatA arthAt samasthiti Equilibrium- Equal Status sUcaka che. 3) pAMce astikAyo ekakSetrI hovA chatAM jaDa dravya jaDa rahe che, cetana dravya cetana rahe che. te uparAMta dareka dravyano je paramabhAva che, (jema ke dharmAstikAyano paramabhAva, je pudgala ane jIvane gatimAM sahAyaka thavAno che; vagere) te paNa evone evo rahe che te A svarUpa pratiSThAnuM kAraNa, sarvaguNone samatola rAkhavAnuM kAraNa temaja badhA ja guNaparyAyonA AdhArabhUta agurulaghu guNa che. kavizrI A stavananI sAtamI kaDImAM je agurulaghu guNano mahimA gAI rahyA che; te A trIjA prakAranA agurulaghu guNa no mahimA che. dareka padArtha eka ja bhAvamAM niyata rUpe raheto nathI paNa judA judA bhAvamAM pariName che. e te te bhAvarUpe pariNAma pAmavAmAM A agurulaghuguNa sahAya kare che. A guNa dareka dravya-guNa-paryAyamAM vyApIne rahelo che. enuM kArya darekane anukULa vartavAnuM che eTale e darekamAM bhaLavA chatAM jyAM jAya che tyAM dUdhamAM sAkaranI jema bhaLI jAya che; koine paNa kyAre paNa pratikULa vartato nathI ke jarA paNa upadrava karato nathI. agurulaghu guNanI sahAyathI dareka dravyo potapotAnI maryAdAmAM rahIne judA judA bhAvamAM pariName che. upakaraNa-sAdhana sAmagrInuM AlaMbana laIne atyaMtara bhAvamAM javAnuM che-AtmAbhimukha thavAnuM che. jo aMdara nahi jaie, to bahAra sAghanonA bhedanA jhaghaDAmAM rahevAze. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1174 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI dravyArthika nayathI dravya dhruva che. paryAyArthika nayathI dravya pariNAmI che eTale kevaLInA paryAya paNa paryAyArthika nayathI te te samayanI yogyatA pramANe badalAya che. yogya e dravya che. e AdhAra che, je pradezapiMDa che. Proprietor che. yogyatA e zakti che-guNa che. e dravyanuM ke vastunuM vastuta 89. Properties 89. yogyatAnuM bhavana e phaLa che, paryAya che, kArya che, pariNamana che and USISIE 89. Function of Properties 89. padArthamAM thavArUpe pariNamana che jyAre kevaLajJAnamAM jovArUpa pariNamana che. tame sAmethI uThIne bIje beThA to jovArUpe pariNamananuM kArya paNa badalAya che. dravyomAM agurulaghu guNa padgaNa hAni vRddhi rUpe pravartI rahyo che mATe cha dravyo viSayaka jJAnInuM jJAna paNa padgaNa hAnivRddhirUpe thaze. dA.ta. kSamAM guNa laIe ke krodha doSa laIe to bhinna bhinna jIvomAM tenuM taratamabhAve pariNamana rahevAnuM. sUkSmadraSTithI vicAratA to A pariNamana asaMkhyAta bhede hovA chatAM jJAnIo tene jagatanA jIvone samajAvavA che prakAranI hAni ane cha prakAranI vRddhi ema bAra bhAvamAM samAve che. pudgala dravyamAM paNa koI nAnA pattharanI apekSAe moTA tenAthI moTA pattharomAM saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa ke anaMtaguNa paramANuonI adhikatA hoI zake che tema viparIta saMkhyAta bhAga, asaMkhyAta bhAga ke anaMtabhAga paramANuonI nyunatA paNa ghaTI zake che. gharmasAdhaka, virodhI mANasane kema sahana kare che te upara adhyAtmano AdhAra che. jo samatA rAkhIe to virodhI ApaNA pApa dhUe che jyAre avirodhI ApaNA puNyane Teko Ape che. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI pArzvanAthajI 1175 * AtmAnI dRSTie vicAratAM caudapUrvadhara jevA badhAMya mahApuruSo zrutajJAnathI eka sarakhA hoya to paNa matijJAnanA kSayopazamanA ochAvattA paNAthI tyAM paNa sthAna patitapaNuM batAvyuM che, taratamatA ghaTAvela che. mAtra eka ja AkAza pradezamAM eka paramANuthI mAMDIne saMkhyAta pradezI, asaMkhyAta pradezI ke anaMta pradezI DhaMdho samAya che kAraNake agurulaghu guNa AkAza ane pudgala baMnemAM che jyAre eka nAnAmAM nAnA nigoda jevo jIva paNa rahevA mATe AkAzanA asaMkhyAta pradezomAM ja rahI zake che paNa tenAthI ochAmAM nahi. temAM jIvanuM kSetra pariNamana e kAraNa che paNa temAM AkAzano koI vAMka nathI. - eka siddhano jIva jeTalA AkAza pradezanI avagAhanAmAM arUpI ane amUrta rUpe rahela che barAbara teTalA ja AkAza pradezamAM ane te ja AkAza pradezamAM anaMta siddho avagAhanA laI sAdi anaMtakALa rahI zake che. tenuM kAraNa paNa AkAza ane siddhanA jIvomAM rahela A agurulaghuguNa che. vAta kevalI gamya che paNa zraddhALune zrutagamya che. - siMddhanA jIvonA sadaza paryAyonA utpAda-vyaya svataH che. saMsArI jIvonA jJAna paryAyanA utpAda vyaya svataH che, jyAre karmajanya janmAdi paryAyo parataH che. cha e dravyonuM utpAda-vyaya-dhruva rUpe pariNAma pAmavuM teM pariNAmika bhAva che. dhRvatva paNa pAriNAmika che, jIvamAM pAriNAmika bhAvanuM pariNamana mukhyatve be prakAre che. bhavyatva ane abhavyatva. AtmAno dravya paryAya eka che, guNa paryAyo anaMtA che. vaLI saikAlika hoya te vyaMjana paryAya kahevAya ane vartamAnakAlIna hoya te artha paryAya kahevAya. sAvaraNa che ene nirAvaraNa karavAnuM che eTale ke aMdara rahela tattvane bahAra lAvavAnuM che. prAptanI prApti karavAnI che eTale ke pragaTIkaraNa karavAnuM che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1176 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI guNonuM pariNamana agurulaghubhAve che. dareka guNa nitya che mATe te vyaMjana paryAya che ane arthaparyAyathI te anitya che. agurulaghuguNathI nitya che paryAyathI anitya che. sarva guNomAM agurulaghuguNanA AdhAre padgaNa hAnivRddhi thayA kare che. agurulaghuguNa vIryane sahAya kare che. agurulaghuguNanuM kAma prApta thayelA guNane tenA te svarUpamAM TakAvI rAkhavAnuM che- jArI rAkhavAnuM che. guNa prApta karavAnuM kAma jIvanuM che. dravyanA paryAyamAM pheraphAra thavA chatAM te te dravyane te te svarUpamAM TakAvI, rAkhanAra agurulaghuguNa che. svasvabhAvane pakaDI rAkhanAra, sva svabhAvamAM sthira rAkhanAra ane bIjAnA saMbaMdhamAM AvavA chatAM paNa potAnA svabhAvathI calita nahi karanAra ane ayyata rAkhanAra guNa agurulaghuguNa che. AtmA dehaparyAyathI pAMca varSano hoya ke paccIsa-pacAsa varSano hoya chatAM potAnA dehapramANa rahe che e agurulaghutva che. temAM pheraphAra thAya che ane nathI paNa thato. mANasanI buddhimAM pheraphAra thAya che. para pratyayika bhAvathI te sthUla ane sUkSma banI zake che. AmravRkSanI zAkhA upara rahela kerIo sauthI pahelA maravA rUpe nAnI hoya che pachI dhIme dhIme moTI thAya che tyAre zAkhAo name che paNa kerIo moTI thavA chatAM te zAkhAo upara ja rahe che. te kerIo vajanathI lacI paDe che paNa nIce nathI paDI jatI; te agurulaghuguNane AbhArI che. agurulaghuguNane kAraNe zAkhAone kerInuM vajana, vajanarUpe lAgatuM nathI jyAre te ja kerIonI jagyAe teTalA ja vajananA ke tenAthI aDadhA vajananA kATalA mUkavAmAM Ave to te zAkhA upara TakI zakatA nathI. zAkhAo-DALIo tUTI jAya che. vaLI A guNanA lIdhe jIvane potAnA mAthAnuM vajana lAgatuM nathI paNa mAthA para ghaDo ke poTaluM mUkyuM hoya to evaMbhUta naya e paramAtmAnuM svarUpa che. sAte naya e sIDInA pagathiyAM che. " sAte naya kAraNa kArya bhAvarUpa che. paramAtmA mAtra kAryarUpa che-kRtakRtya che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1177 - tenuM vajana jarUrathI lAge che. mAthuM garama paNa thaI jAya che jethI ghaDAne ke poTalAne thoDIvAramAM pheravavuM paDe che. AvA dRSTAMtathI agurulaghuguNanI kAryazIlatA yatkiMcita jANI zakAya che. pratyeka vacanayoga ane manoyogamAM kAyayoga vaNAyelo ja che. manovargaNA ane bhASAvargaNAnA pudgalonuM grahaNa kAyayogathI thatuM hovAthI te nizcayanayathI agurulaghuguNa badhA guNomAM vaNAyelo che. ane tethI ja badhA guNo pratisamaye paDjhaNa hAni vRddhi rUpe pariName che. badhA dravyomAM agurulaghuguNa sAmAnya bhAve che. agurulaghuguNe karIne AkhuM jagata abhinna che. sarva dravyo zeyabhAvathI abhinna che. pratyeka samayanA vartamAna paryAyane jANavAthI paryAyathI abhinna evuM dravya paNa jaNAI Ave che. bhagavAna kSAyikabhAvamAM potAnuM nityatva pragaTa kare che pachI ja bIjA paryAyone joI zake che. no mAM gAbaDuM so saLaM nAkhaphA . zaMkA jJAnathI ja joya jaNAya che ane kevaLajJAna dvArA sarva joyo jaNAI jAya che to pachI kavizrIe, "agurulaghu nija guNane dekhatAM, - dravya sakala dekhata" AvI vAta kema karI ? . samAdhAnaH jJAnathI joya jaNAya che e vAta sAcI che paNa agurulaghuguNanI sAdhammatAnA mAdhyame AkhuM jagata jANavuM che tethI pahelA A vAta karI. vaLI zarUAtamAM ja jaNAvI AvyA chIe ke potAnA jJAnarUpI darpaNamAM sakaLa dravyone eka sAthe jovA jANavAnI zakti jJAnamAM rahelI che paNa jo A agurulaghuguNa AtmAnA anaMtaguNo ane pratyeka samayanI anaMta anaMta paryAyomAM vyApelo na hoya saptabhaMgI pUrNa tattvanuM lakSya karAve che. jyAre sAta naya pUrNa tattvanI prApti aMge vikAsa karAvIne pUrNatAe pahoMcADe che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1178 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI to jJAnarUpI arIso potAnAmAM paDatI padArthonI chAyAne pakaDI zake nahi. jJAnamAM paDatA padArthonA chAyA citrane spaSTapaNe upasAvavAnuM kAma agurulaghuguNanI sahAya thakI thAya che. agurulaghuguNanI sahAya thakI jJAnaguNa temaja bIjA anaMtAguNo ujjavaLatAne dhAraNa kare che, mATe kavie "agurulaghu nija guNane dekhatAM, dravya sakala dekhaMta" e vAta karI che; je yuktiyukta che, tarka saMgata che temaja zAstra pAThathI paNa siddha che. AtmAmAM jJAna-darzanAdi jema vizeSa guNa che, tema 1) astitva, 2) vastutva, 3) dravyatva, 4) prameyatva (jJeyatva) 5) agurulaghutva ane 6) pradezatva e cha sAmAnya guNo kahelA che. sAmAnya eTalA mATe kahyA ke te jIvamAM rahe che, tema bAkInA pAMca ajIva dravyamAM paNa rahe che. temAMno eka agurulaghuguNa che ke jenI ApaNe ahiMyA vicAraNA karI rahyAM chIe. 1) je guNane lIdhe dravyono nAza na thAya te astitva guNa kahevAya. 2) je guNane lIdhe dravyamAM arthakriyA thayA kare te vastutva guNa kahevAya. pratyeka dravyamAM pratisamaye paryAyo palaTAtA ja hoya che eTale pratisamaye artha kriyA cAlu ja hoya che. dA.ta. khurasI para koi bese ke na bese to paNa te avagAhanA ApavA rUpa potAno guNadharma bajAvI ja rahI che. jemAM guNa ane paryAya vase che tene vastu kahevAya. 3) jenA lIdhe utpAda-vyayarUpa pravahaNa arthAt dravaNa akhaMDa pravAharUpe dravyamAM satata cAlyA kare che, te paryAyatva ja dravyanuM dravyatva guNa che. II pravRti kRti dravya vedAMtanA sAghana yatuSTayamAM je viveka che, te ja syAdvAda che. jaina darzane bIjAM badhAMya darzanane sApekSa satya kahela che. khoTA nathI vhela, e lakSamAM rAkhavA jevuM che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1179 - 4) je guNane lIdhe dravya, jJAnano viSaya bane te prameyatva kahevAya. 5) je guNane lIdhe eka dravya, bIjA dravya rUpe na thAya temaja eka dravyanA guNa paryAyo anya dravyanA guNa paryAya rUpe na thAya, pratyeka dravya potAnuM abAdhitapaNuM-avyAbAdhatA, akhaMDatA, saMlagnatA jALavI zake, te agurulaghuguNa kahevAya. vyavahArathI je uMce jAya te laghu, nIce jAya te guru tIrachuM jAya te gurulaghu ane sarvatra jAya te agurulaghu. dA.ta. zabda. eka maNa lAkaDAne bALIe to tenI rAkha eka maNa nahi thAya ane eka maNa kapurane bALIe to kAMI pAchaLa rahe ja nahi kemake badhuM dhumADo thaIne havAmAM bhaLI gayuM hoya. A agurulaghuguNanuM pariNamana che. A agurulaghuguNa eka mAtra gotranAmakarmathI AvarAyela evo AtmAno niSedhAtmaka pratijIvI guNa che, je gotrakarmanA nAzathI pragaTa thAya che. e dravyane akhaMDa, abhaMga, avyaya, ayyata rAkhe che. agurulaghu paryAya sarvadravyomAM sAdhAraNapaNe niraMtara varte che. ) jenA lIdhe dharmAstikAya, adharmAstikAya, lokAkAza, AtmA vagerene kaMIne kaMI AkAra hoya che te pradezatva guNa che. * 1) astitva guNanI zraddhAthI thatA lAbha.. " pratyeka dravyamAM potAno astitva guNa che eTale dareka dravyanI sattA bhinna che. be ke vadhu dravyo maLIne eka sattA thatI nathI, tema ja navA dravyo utpanna thaI temanI saMkhyA paNa vadhatI nathI. A sattAastitva mATe, koI paNa paradravyanI sahAyanI jarUra paDatI nathI. sAdhanAmAM jagata sAtheno saMbaMdha, tyAga ane sahiSNutA yukta prema ane udAratAbharyo AtmIya. rAkhavAno che. jyAre atyaMtaramAM jJAna-dhyAnathI paramAtmA sAthe abheda saMbaMgha karavAno che. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1180 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI loka saMjJAe karIne aNasamajathI loko manuSya paryAyanA nAzathI potAno nAza mAnI nirarthaka duHkhI thAya che. pratyeka paryAyanA nAza sAthe te ja samaye navA paryAyanI utpatti thatI hoya che ane dravya to sadeva jema che tema kAyama rahe che, tenI jANa ane zraddhA barAbara thAya; to mRtyunuM duHkha, bhaya, AkuLatA temaja bIjA badhA bhayo nIkaLI jAya tema che. eTaluM ja nahi paNa hasavA-raDavAmAMthI-harakha-zokamAMthI mukti maLI jAya che. e ja jJAnInI jJAnadazA che. jJAnI puruSanI kRpAthI pratIti thAya che ke mAruM astitva mArA kAraNe ja che. mane utpanna karanAra-rakSaNa karanAra ane vinAzaM karanAra bIjuM koI ja nathI. huM ja brahmA-huM ja viSNu ane huM ja maheza chuM arthAt huM ja utpatti, sthiti ane laya svarUpa chuM. A zraddhA thavAthI hInatAdInatA-gulAmI-parAdhInatA-oziyALApaNuM nIkaLI jAya che. sva prati sRSTi kendrita thavAthI amara thavAnI kaLA AtmasAt thAya che. ajJAnathI kaiha sAthenA saMyoga viyogane ApaNAM 'janma-mRtyu' samajatA hatA ane e kalpanAthI ja nirarthaka duHkhI thatAM hatA. have potAnA AtmAnA astitva guNanI yathArtha samajathI A badhAM duHkho ApoApa dUra thaI jAya che ane huM 'jJAyaka' ja chuM, anAdithI huM jJAyaka rUpe chuM chuM ane chuM ja ane anaMtakALa rahevAno chuM; enuM zraddhAna tIvra thatAM paramAtmA thavAnA zrIgaNeza maMDAya che. TUMkamAM astitvaguNanI zraddhAthI motano bhaya TaLe che ane trikALavidyamAna astitva sAthe ekAtma thavAnI prareNA maLe che. astitva e AdhAra che-mAlika che-Proprietor che. 2) vastutva guNanI zraddhAthI thatA lAbha... dareka dravyamAM potAnI kriyA potAthI karavAnI zakti hoya che, tene artha kriyAkArI sat vastutva che. je dravyano je guNa hoya te bhAva mujabanI sahaja kriyA te vastutva che. ApaNe ApaNA jJAnane vastutva dharmamAM lAvavo te puruSArtha che. Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1181 vastutva guNa kahe che. vastutva guNathI dravyane vastu evuM nAma prApta thAya che. guNaparyAya jemAM vase che tene vastu kahevAya. vastutva guNa je vastunI Property guNadharma che jenAthI vastunI oLakha thAya che. mATe tene vastu kahevAya che. dareka dravyanuM je potAnA guNa-paryAya anusAra pratisamaye pariNamana cAlu ja rahe che. A pariNamananuM kArya eka kSaNa mATe paNa thaMbhyA vinA anAdi anaMtakALathI aviratapaNe cAlu ja che; te A vastutva guNanA kAraNe che. dareka guNa potAnuM kArya kare che paNa bIjAnuM kArya karato nathI. jJAnaguNa zraddhAguNanuM kArya karato nathI. zraddhALuNa cAritra guNanuM kArya karato nathI. pratyeka dravya ane tenA guNo potapotAnI prayojanabhUta kriyA karatA hoya che mATe koI paNa dravya ke guNo nakAmA nathI, nirarthaka nathI. huM Atmadravya chuM ane "jAnana kriyA-jANavuM te mAruM kArya che, enI barAbara zraddhA thatAM para dravyo ane tenA bhAvo pratye kartA buddhi nIkaLI jAya che ane anadhikArI ceSTAno aMta Ave che eTale mokSamArganI zarUAta thAya che. para dravyonuM pariNamana' tenA potAnA kAraNe thAya che ema jANavAthI paradravyo pratye "rAga-dveSa' utpanna thatAM nathI ane kartutvabhAva nIkaLI jAya che arthAt dravyanuM dravyatva-vastutva potAnA guNe-paryAyamAM che. TUMkamAM vastutva guNa je vastunI Property-guNadharma che jenAthI vastunI oLakha thAya che. ( 3) dravyatva guNanI zraddhAthI lAbha.. dravyatva eTale "svabhAvamAM dravavuM. dareka dravya utpAda-vyaya akhaMDa pravAharUpe satata cAlu ja rahe che. potAnI "avasthA' niraMtara tIrthaMkara paramAtmA tathA sarvajJa kevaLIbhagavaMto ApaNA sAyA mAtA pitA, mitra, baMdhu jJAnathI ane premathI che. saMsArI mAtApitA, mitra, baMdhu Adi to sApekSa premI che; je svArthI paNa hoI zake. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1182 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI badalavAno A guNa pratyeka dravyamAM na hota to 'phrUTastha' banavAno prasaMga ubho thAta. dravya eka ja sthitimAM kAyama rahyuM hota to rogI, rogI ja rahyo hota kyAre paNa nIrogI thayo na hota. sAdhakanI saMsAra avasthAno nAza thai siddha avasthA thai na hota, bALaka nAnuM ja rahyuM hota-juvAna na thayuM hota paraMtu vastunuM evuM svarUpa nathI. e sAdisAnta pUrvaka anAdi anaMta che tethI ja sAdi-anaMta siddhatvane pAmI zakAya che. pratyeka dravya anAdi anaMta rahIne paNa potAnI avasthAthI teM niraMtara badalAtuM rahe che, e dravyatva guNane kAraNe thAya che. bIjA koinI paNa paryAya, mArA kAraNe badalI zakAtI nathI..' Aja sudhI huM bIjA koino kartA-hartA chuM evI 'mithyAbuddhi' rAkhato hato teno paNa nAza thAya che. 'avasthA' pUrato ja 'huM' ema potAne mAnavAne kAraNe duHkhI thato hato paNa anityatA eTale badalAvuM te paryAyagata svabhAva che ane huM anAdi anaMta nitya chuM-ema jANavAthI 'AkuLatA' maTI jAya che. koI priya vyakti kema marI gai ? pahelA saMpatti hatI, have garIbI kema AvI ? koine apaMgatva zA mATe ? A ghaTanA banI ja kema ? ItyAdi vicAronuM ghamasANa mace che ane ApaNe ciMtita thaI jaie chIe. dravyatva guNane kAraNe A samaye A ja pariNamana je yogya hatuM te ja thayuM che ema samajAvavAthI manane zAMti maLe che. duHkhamAM dIna banAtuM nathI ane sukhamAM lIna thavAtuM nathI. darzanamohanIyanuM kArya samyag daSTipAta, bogha, satanuM darzana, lakSya rUyi na thavA devAnuM che. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI mithyAtva paryAyano nAza karIne samyakatva paryAya pragaTa karI zakAya che, tevI zraddhA thAya che. TUMkamAM kUTasthatA, mithyAtvatA, AkuLatAno nAza ane zAMtatA tathA prazAMtatA-siddhatvanI prApti A dravyatvaguNane AbhArI che. dravyatva e Function of Properties che. 4) prameyatva guNanI zraddhAno lAbha. AtmA potAnA jJAna guNa dvArA potAne jANI zake che. prameyatva guNathI potAnA jJAnamAM AvI zake che. AtmA pote sva zeya che-jJAyaka che enI yathArtha zraddhA thavAthI para zeya pratye udAsInatA sArI rIte lAvI zakAya che. TUMkamAM prameyatva (joyatva) guNanA kAraNe vastunuM jJAna zakya bane che. ane joya jJAtA sanmukha na hovA chatAM jaNAya che te A zeyatva guNane AbhArI che. 5) agurulaghutva guNathI thatAM lAbha.. * nizcayadRSTithI pratyeka AtmA sattA ane zaktie karIne samAna che eTale ke UMca ke nIca nathI athavA to caDhiyAto ke Utarato nathI : "sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya, sadguru AjJA jinadazA, nimitta kAraNamAMya." - Ama dareka AtmAmAM je "zakti ane yogyatAmUlaka sAmya ke samAnapaNuM raheluM che te TakAvI rAkhanAra "sahajaguNa zaktine "agurulaghutva" guNa kahevAmAM Ave che. vyavahAranayanI dRSTie je bhavyajIvamAM puruSArtha varte che, jene AtmArtha varte che ane jenAmAM UMca-nIcanA bhAvomAM vartavApaNuM nathI yAritramohanIyanuM kArya san daSTipAta AvyA chatAM, bogha thayAM chatAM, vItarAga svarUpe pragaTa na thavA devAnuM che. bogha thayAM chatAM buddha thatAM aTakAvavAnuM che. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1184 ( hRdaya nayana nihALe jagadhaNI evA sAdhakano agurulaghuguNa pragaTa thato jAya che ane gotrakarmarUpa AvaraNo dUra thavA mAMDe che. agurulaghuguNanA kAraNe ja AtmAnA asaMkhyAta pradezamAMthI ekapaNa pradezanI vadhaghaTa thatI nathI. deha kuMjarano maLe ke kIDIno, AtmapradezanI saMkhyA sadA, sarvatra eka sarakhI asaMkhyAta ja rahe che. jIva jyAre nigodanI avyavahAra rAzimAMthI, koI eka siddhAtmAnI kRpAe karIne bahAra Ave che tyAre potAnA-ja asaMkhyAta Atma pradezanA " AtmapiMDane laIne bahAra vyavahAra rAzimAM Ave che. emAM eka paNa Atmapradeza ocho ke vadhAre hoto nathI te A agurulaghuguNanuM kArya che. TuMkamAM agurulaghuguNanA kAraNe AtmapradezonI akhaMDatA, abhaMgatA. ane saMlagnatA che. 6) pradezatva guNathI thatA lAbha.. pratyeka dravyane koIne koI AkAra hoya ja che. pratyeka dravyano AkAra tenA potAnA "pradezatva guNane lIdhe bane che, koI paNa para dravya' te AkArano "kartA hoi zakato nathI. pudgala dravyano AkAra "mUrtika che anya pAMca dravyono AkAra amUrtika (arUpI) che. AtmadravyanA AkAramAM saMkoca vistAra thAya to paNa tenA asaMkhyAta pradeza kAyama rahe che. temAM vadhaghaTa thatI nathI tenI saMlagnatA-akhaMDatAno paNa bhaMga thato nathI. TUMkamAM pratyeka dravyano AkAra nigodamAM ke siddhAvasthAmAM sva vaiyaktitA-Self Identification che, te A pradezatvaguNane AbhArI che. A badhI dArzanika carcAvicAraNAno sAra e che ke AtmA sarvajJa che ane tenI sarvajJatAnuM kAraNa pratyeka dravyamAM sAmAnyapaNe rahela mananuM sukha ane duHkha e rati-arati che, je mohanIyakarma che. jyAre tana ane ? IndriyonuM sukha e zAtA vedanIyakarma che ane tana ane indriyonuM duHkha e azAtA vedanIyakarma che. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1185 che '4i5 agurulaghuguNanuM prAgaTya che. e guNa to potAnA AtmAno ja che, je anya dravyomAM paNa rahela che. e nijaguNa prApta thatAM te guNanA vedanamAM arthAt te guNanA prakAzamAM anya dravyano paNa je samAnadharma agurulaghu che te dekhAtA sarva zeyonuM jANaMgANuM thaI jAya che. eka dezIya dRSTAMta ApatAM batAve che ke jema jalamAM ane darpaNamAM nirmaLatA ane sthiratA AvavAthI biMbanuM pratibiMba paDI jAya che tema vItarAgatA, sthiratA, nirvikalpatA AvavAthI AtmAnA agurulaghuguNamAM anya dravyonA agurulaghuguNa dekhAtA sarva zeyonuM jANaMgapaNuM sahaja ja AvI jAya che. stavananI sAtamI kaDIno A arka che-nicoDa che. ' zrI pArasajina pArasarasa samo, paNa IhAM pArasa nAMhI, sujJAnI pUraNa rasIyo ho nijaguNa parasano, AnaMdaghana muja mAMhI.. sujJAnI.8 artha zrI pArthaprabhu pArasamaNi jevA hovA chatAM mokSamArgamAM te pArasa nathI. pArthaprabhu jagatane tAravAmAM nimittakAraNa banatA hovA chatAM temanAmAM kArakatA nathI. pUrNa rasathI bharapura, potAnA guNomAM prasanna * arthAta nimagna evA AnaMdaghana to mArAmAM ja rahelA che. arthAt AnaMdanA ghana samAna aizvarya to mArAmAM ja raheluM che mATe mAre bahAramAM kyAMya javAnI jarUra nathI. vivecanaH pArasamaNinA sparzathI loDhuM jema sonuM bane che tema zrI pArzvanAtha prabhue batAvelA mArgane samajI temane bhakti-bhAvapUrvaka vaMdana karato AtmA samyakatva guNane prApta karI mokSanA zAzvata sukhane meLavavAvALo thAya che. kSaNabhaMguratA-anityatA-kramikatAno je tyAga kare, tene vivekajJAna utpanna thAya, akramika bane ane nityatAne prApta kare. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1186 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paraMtu atre kavirAje to te pArasamaNinA sparzathI Atmazuddhino mArga na batAvatAM, nimitta kAraNanI sArthakatA je thakI thAya che te upAdAna kAraNanI vizeSatA samajAvI che kemake, jeo pUrNa paramAnaMdI zrI pArzvanAtha paramAtmAnA zuddha-anaMta-akSaya svaguNa paryAya pariNamanane yathArtha aviruddha svarUpe jANIne te prApta karavAnA dhyeyapUrvaka temanI AjJAnuM pAlana kare che teo nizcaye potAmAM sattAgate rahelA cina-AnaMdaghanano AvirbhAve anubhava karavAvALA thAya che... vyavahAramAM ApaNe jJAna meLavIe chIe evo prayoga karIe chIe paraMtu vAstavikatA to e che ke jJAna-kevaLajJAna to aMtaramAM sattAgata raheluM ja che. vaLI pAchuM te badhAMmAM sarakhuM ja raheluM che. e sattAgata kevaLajJAna upara karmanA AvaraNo chavAI gayA che. have je ApaNI jJAna meLavavAnI kriyA che, te jJAna meLavavAnI hi paNa jJAna uparanA AvaraNa haThAvavAnI che arthAt ajJAnane TALavAnI kriyA che-jJAnAvaraNIya karmane haThAvavAnI kriyA che. jema jema jJAna uparanA AvaraNa haThatA jAya tema tema jJAna, pragaTa thatuM jAya. AvaraNa pUrNapaNe haThI jAya to pUrNajJAna-kevaLajJAna pragaTe. pratyeka vyaktinuM sattAgata jJAna eka sarakhuM hovA chatAM jJAna uparanA AvaraNo judA judA che. tethI ja vaktAnuM jJAna badhA ja zrotAone eka sAthe, eka samaye, ekaja kSetramAM sarakhuM maLatuM hovA chatAM pratyekane juduM juduM pariName che kAraNa ke pratyekanA AvaraNa judA judA che, tene dUra thavAmAM taratamatA rahe che ane tethI ja kyAreka vidhivat jJAna saMpAdana karyA vinA bhaktiyogathI ke gurukRpAdi bIjA yoga saMyogane kAraNe jIvamAM zuddhi thaI jAya to AvaraNa ApoApa AtmAnA sukhano anubhava kAyakriyAthI nahi thAya paraMtu vRttithI thAya. svarUpa lakSya karIne vRttikriyA karIne AvaraNa haThAvavAnuM che. Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1187 haThI jAya che ane bhItaranA tirohita jJAnanA AvirbhAva thaI jAya che. te paNa eTalA sudhIno ke bhalabhalA paMDito ane zAstrajJone paNa te Azcarya mugdha karI de tevo hoya che. pustakiyuM jJAna havADAnA pANI jevuM che. sAdhanA dvArA ke gurukRpA dvArA vizuddhithI pragaTa thayeluM jJAna e jaladhara-pAtALa kUvAmAMthI phUTatI sera jevuM che-kadI na khUTe tevI saravANI jevuM che. nija guNa potAmAM ja rahelAM che. bahArathI tene meLavavAnA nathI paNa aMtaramAMthI ja tene bahAra lAvavAnA che eTale ke ujAgara karavAnA che. e nijaguNanI parasanA-sparzanA thAya to temAMthI guNasukha maLe tema che ane to svaguNa prasannatA Ave. ane e pragaTa thayelI prasannatA vaLI pAchA e ja guNanA rasIyA banAve ane pUrNarasa meLavavA prerIta kare; tethI guNo pUrNapaNe vikase eTale ke pragaTe. pariNAme pote potAne 'ciddanaAnaMdaghana'rUpe anubhave. potAnAmAM ja AnaMdaghanatA-pArasatA rahelI che, jenI pharasanAsparzanA ApaNe karavAnI che ke jevI sparzanA pArzvaprabhue karI che ke jeo caitanyapuMja pArasamaNi che. upAdAna, nimittanuM je bhAve avalaMbana le, te bhAve kArya thAya che. atyAra sudhI zrI arihaMtaprabhu ApaNane anaMtI vAra maLyA paNa ApaNuM upAdAna azuddha hovAthI temano upayoga bhautika svArtha sAdhavA mATe karyo tethI AdhyAtmika saphaLatA na maLI. sAdhaka paramAtmA thavAnA lakSe prabhunuM AlaMbana le to potAnA AnaMdaghana svarUpane mANI zake che. mokSa eTale tyAga ! ATha karma ane zarIrano tyAga ! jyAre saMsAra eTale ATha karma ane dehanuM grahaNa. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRdaya nayana nihALe jagadhaNI bhItaranI caitanyanI jAgRti e upAdAna che. A jagata bhrAMti svarUpa che. bhrAMtine bhrAMti svarUpe jANe tyArathI upAdAnanI zarUAta thAya che. AtmA eTale saMpUrNa jAgRti ane upAdAna eTale jeTalI jAgRti eNe utpanna karI che te. arthAt AtmajAgRtinuM pramANa. AtmajAgRtinA pramANane darzAvatuM beromITara-te pramANa. 1188 upAdAna e AtmA nathI paNa AtmA prApta karavA kayA levale Avyo che te sthAna-te jagyA e upAdAna che. upAdAna eTale enA pahelAnA jJAnano bhaMDoLa eTale ke anubhavano bhaMDoLa, jJAna-darzana e anubhava nA kahevAya paNa jJAna-darzananuM je phaLa Ave te anubhava che. upAdAna eTale anaMta avatArathI bhaTakatAM-bhaTakatAM bhego karelo jAta anubhava. atyAre upAdAnanuM pramANa khoLavuM hoya to ahIM jenI jeTalI koThAsUjha paDelI che te tenuM upAdAna kahevAya. koI gusso kare to ya pote samatA rAkhe e upAdAnano pratApa che. jyAM laDavAnA vicAro AvI zake che tyAM samatA rAkhe che eTale A upAdAna, enI pAse samatA rAkhavAnuM sAdhana che, e potAnI milkata che eTale A jAgRti e potAnI sattA che. anaMta avatArathI bhaTakatAM bhaTakatAM bhegI thayelI jAgRtinI silaka enuM nAma upAdAna ane e upAdAna-silaka pUrI thai jAya-Complete thai jAya eTale te AtmA thai gayo. upAdAna nAmanI je zakti UbhI thAya che te Full-Perfect-pUrNa thAya tyAre te zuddhAtmA-paramAtmA thai jAya. upAdAna ane nimitta be bhegA thAya tyAre ja kArya thAya che mATe baMnenI jarUra che. tethI nimittane uDADavuM e bhayaMkara guno che. jyAM Akho saMsAra nimitta-naimittika bhAve anubhavAI rahyo che tyAM nimitta mokSa tattvanI prApti eTale tyAga-virANa-saMvara-nirjarA. e mokSaprAptinI niSaghAtmaka sAdhanA che. jyAre vidheyAtmakasAghanA eTale svarUpanuM jJAna ane svarUpanuM dhyAna. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 1189 na kAMi karatuM nathI ema bolAya nahi tema nimitta ja badhuM kare che upAdAnane kAMI karavAnI jarUra nathI ema paNa na bolAya. adhyAtmanA mArgamAM ke saMsAranA mArgamAM nimittane vakhoDavAnuM nathI tema nimittane paMpALavAnuM paNa nathI mAtra nimittano sadupayoga karI jAgRti vadhAratAM javAnuM che. nimittamAM kArakatA bhale na hoya paNa kAraNatA to avazya che ja! nimitta kAMI karatuM nathI ke akiMcitkara che, te eka paDakhAnuM satya che. bIje paDakhe e paNa nakkara satya-nakarI vAstavikatA che ke nimitta vagara kAMI thatuM nathI. evA nimittane sAmethI meLavavA javuM e puruSArtha che ane evuM nimitta anAyAse AvI maLavuM e bhavitavyatA arthAt kramabaddha paryAya che. ApaNI bhavitavyatA eTale ke have pachIno paryAya zuM che te jANatA nathI tethI hAtha joDIne besI rahI puruSArtha na karavo te niSkriyatA che. eka dravya bIjA dravyane kAMI karatuM nathI. dareka dravyo svaMtatrapaNe pariNamI rahyA che. AvA zAstranA vacano laI nimitta upAdAnane kAMi karatuM nathI.ema nA kahevAya. bhagavAna kuMdakuMdAcArye samayasAramAM upAdAnanuM mahatva AMkyuM che paNa tenuM arthaghaTana khoTuM cAlI rahyuM che. temanuM ema kahevuM che ke nimitta tarIke tamane zAstro maLaze, tIrthaMkaro maLaze, zAna maLaze paNa tamAruM upAdAna jAgRta nahi hoya to kAma nahi thAya. eTale jJAnI puruSa jevuM bhavya, ananya upakAraka nimitta maLe te pahelAM tamAruM upAdAna-jAgRti keLavI lo ! jema kheDUta varasAda AvatAM pahelA jamInane haLathI kheDe che-phaLadrupa banAve che, temAM vAvaNI karIne taiyAra rAkhe che, to varasAda varasatAM temAMthI dhAnya UgI nIkaLe che. zAstromAM upAdAnanI mahattA batAvanArA jema vacana prayoga jJAna guNane ghAraNa kare te vyajJAnI, jyAre jJAnane bhAvamAM pariNAmAve arthAt mohanIyakarmano kSayopazama kare te bhAvajJAnI ! Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1190 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jovA maLe che tema nimittanI mahattA batAvanArA vacana prayogo to tenAthI adhika maLe che. nimittonI pAchaLa kevaLa bhamyA karato hoya ane upAdAnane jAgRta na rAkhato hoya tyAre zAstro upAdAna keLavavA ghaNA vacana prayoga kare ke upAdAnanI jarUra paDaze-upAdAnanI jarUra paDaze tyAre koI evo artha pakaDI le ke nimittanI jarUra nathI upAdAnanI ja jarUra che to te vyAjabI vAta nathI. sAdhake saMdarbhane AdhIna satya samajavuM joIe. mANasane enuM nisarga upAdAna hoya to nimittanI jarUra nathI ema kahevAya paNa evuM to che nahi. tIrthakaronuM upAdAna paNa nisargathI nathI. e paNa ghaNuM athaDAya, kuTAya, UMcI nIcI gatiomAM jAya pachI. ja AgaLa vadhe che. nisarga upAdAna eTale kyAre paNa koIpaNa bhavamAM koI bhomiyo-mArgadarzaka maLyo na hoya ane jAgRti AvI gaI hoya. jyAM sudhI upAdAna che tyAM sudhI nimitta che ane te upakArI che. upAdAna tarapha dRSTi rAkhIne jozo to tamane nimitta kAMI karatu nahi dekhAya ane nimitta tarapha dRSTi rAkhIne jozo to te tamane ghaNuM karatuM dekhAze. A to dRSTi dRSTino phera che. jyAre upAdAna zuddhAtmAparamAtmA bane che, pachI tyAM nimitta rahetuM nathI. pachI nimitta e nikAlI bAbata banI rahe che. nimitta ekaluM kAMI ja karI zakatuM nathI tema upAdAna pote ekaluM kAMI karI zakatuM nathI. mATe ja upAdAna vize kahyuM ke upAdAna jAgRta haze to nimitta phaLaze. eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karI zake nahi. dareka dravya svataMtra che. e vAta to amane mAnya che paNa nimitta ane upAdAna e banne kevaLajJAna paravya anaimittika che, pUrNa che. jyAre matijJAna Adi yAre jJAna padravya naimittika che. kAraNa karma AvaraNa che ane tethI apUrNa che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1191. bhinna svabhAvavALA dravya che e vAta khoTI che. upAdAna paNa gurulaghusvabhAvavALuM che ane nimitta paNa gurulaghusvabhAvavALuM che jyAre AtmA agurulaghu svabhAvavALo che. dareka dravya potAnI parama zuddha avasthAmAM hoya tyAre te dravya bIjA dravyane kAMI karI zakatuM nathI. tyAre eka dravya bIjA dravyane kAMI ApatuM paNa nathI ane bIjA dravya pAsethI kAMI letuM paNa nathI. zuddha cetana dravya ane zuddha pudgala dravya bane judA ja che. e baMne potapotAnA svabhAvamAM ja kAma kare che. koI vibhAvanuM kAma karatuM nathI. dravyono svabhAva to Avo ja hoya che paNa manuSyo ke tenA upalakSaNathI badhA ja saMsArI jIvo e dravyanuM vikRta svarUpa che eTale ke zuddha cetana paNa nathI ane zuddha pudgala paNa nathI paNa baMnenA saMyogathI thayela vikRta dravya che. manuSya deha svAbhAvika pudgala paNa nathI kAraNake cetana sAthe pudgala kSIranIranyAye maLyuM che. mATe manuSya zarIrane kAyayoga, sacitta skaMdha vagerenI upamA maLe che. je khAlI svAbhAvika pula nathI paNa upadeza, jJAnI puruSanA hAva-bhAva, tatvanuM ciMtana e badhuM vaibhAvika-vikRta pugala ja che kAraNake temAM cetana dravya ane pulano saMyoga bhaLelo ja che. to vikRta pudgala pote vikRta pulanuM kAMI kare to temAM khoTuM zuM che? vartamAnakAlIna ApaNI A avasthA paNa karmanA udayane pAmIne ja thaI che ne? vikRtatA kare che paNa vibhAvabhAvane pAmela pula ane vikRtatA maTADe che paNa tevuM ja pugala. mAtra vikRtatA maTADavA jJAnIpuruSanA nimitta rUpa viziSTa AlaMbana joIe, je maLatAM vikRta pudgala potAnI vikRtatAne choDIne caitanyathI chuTuM paDI jAya che. zarIra baMdhana nathI. paraMtu zarIra viSe je "huM paNuM che te ja baMdhanarUpa che. doraDuM baMdhanarUpa nathI paNa doraDAnI je vIMTa (AMTA) che ane gAMTho paDI che te ja baMdhanarUpa che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1192 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nimittanI asara upAdAna upara thAya che mATe ja jJAnI puruSo satsaMga sevana upara ATalo badho bhAra mUke che arthAt tenA anivAryapaNAne jaNAve che. taravAnA saghaLA nimittomAM satsaMgane baLavAna nimitta gaNAve che. dravyo potAnI zuddha avasthAmAM kAMI ja karatA nathI ane potAnAmAM ja rahe che mATe eka dravya bIjA dravyanuM kAMI karatuM nathI ema kahevAmAM AvyuM che paNa nimitta, upAdAnane kAMI karI zakatuM nathI evuM lakhavAmAM AvyuM nathI. bAkI potAnI samajaNa pherathI kAMI duniyA cAle nahi. nizcaya dRSTithI badhA ja dravyo saMkotkIrNa che, potapotAnA svabhAvamAM che. nizcaya dRSTithI koI dravya bIjA dravyamAM ekAkAra thAya nahi. jo thAya to eno svabhAva badalAI jAya paNa evuM thatuM nathI. vIMTImAM sonuM ane tAMbu be bhegA thayelA che. chatAM sonu tAMbAne kAMI karI zakatuM nathI ane tAMbu sonAne kAMI karI zakatuM nathI. e be chUTAM pADI zakAya tema che paNa te emane ema judA paDI zake nahi. tene judA pADanAra sAyanTisTa joIe. tema deha ane AtmA eka kSetre AvI maLyA che. ekameka thayA che paNa ekarUpa nathI thayAM. tene judA pADanAra AtmajJAnI ke paramajJAnI svarUpa sAyanTisTa joIe-vItarAga vijJAna ane teno prayoga joIe. jJAnI separator che je I (huM) ne My (mArA) thI separate kare che. nimitta eTale huM kAMI tamane Apato nathI ke leto nathI paNa tamArAmAM ja raheluM tamane tamAruM ja dekhADuM chuM. nimitta to mAtra mArgadarzaka che, preraka che, kAraka nathI ane tethI kartA paNa nathI. nimittanI hAjarImAM nimitta uparanA Adara-bahumAnathI upAdAnanI AtmA AtmAno bhAva kare te gharma. AtmA AtmAnA bhAva na kare te adharma. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI , 1193 jAgRti ekadama vadhI jAya che. jema pote daridrI hoya paNa koI rAjAnI oLakhANavALo hoya to kAma thaI jAya che ne? caMDakauzikanuM upAdAna kevuM hatuM chatAM chadmastha avasthAmAM rahelA evA paNa bhagavAna maLatAM kevuM kAma thaI gayuM ne?! upAdAnane sAhityanI bhASAmAM urasping Power-prajJApanIyatAcatching capacity kahevAya che. upAdAna eTale grAmpIMga pAvaranI jAgRti. grahaNazakti vikasita thaI hoya to nimittane jhIlI zakAya. nimitta uparI paNa hotA nathI, aMDara henDa paNa nahi, nimitta eTale nimitta. tenA mATe bIju kazuM ja bolAya nahi e catalytic AgentuddIpakanuM kAma kare che. A Akho saMsAra bhrAMtithI cAle che-cAlI rahyo che, te bhrAMtine uDADI Atma svarUpanI zraddhA karI AgaLa vadhavAnuM che. jJAnIpuruSa jJAna Ape che, AtmAnuM sacoTa lakSya besADe che eTale temanI hAjarImAM pudgalanuM jora ekadama ochuM thaI jAya che. eka vakhata AtmAnuM sacoTa lakSya besI gayA pachI jJAnI puruSanI gerahAjarImAM pudgalanuM jora vadhe - to paNa AtmAnuM lakSya beseluM hovAnA kAraNe pula jhapATAbaMdha ogaLI jAya che. bhrAMti e paNa eka prakAranI viparIta zraddhA ja che. eka skUlanA zikSake vidyArthIone pUchyuM ke bolo vidyArthIo bhrAMti ane zraddhAmAM zuM phera che te tame jANo cho? zikSakane ema hatuM ke Ano javAba koI ApI zakaze nahi paNa eka vidyArthIe kahyuM ke sAheba! huM bhrAMti ane zraddhAnA taphAvatane barAbara samajyo chuM. gharma (vastu svabhAva) e jIvanuM lakSaNa che. jIvanA e lakSaNanI je vikRti thaI che te adharma che. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1194 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI tame je amane zIkhavI rahyA cho ane tenA kAraNe ame mAnIe chIe ke ame barAbara samajyA chIe te amArI tamArA taraphanI zraddhA che jyAre tame jema e mAno cho ke huM je bhaNAvuM chuM te mArA vidyArthIo barAbara samajI gayA che te tamArI bhrAMti che. arthAt tame bhrAMtimAM cho, tamAre tene dUra karavAnI jarUra che. darpaNamAMnI cakalIne sAcI mAnI jIvaMta cakalI cAMca mAre che, te jema cakalInI bhrAMti che, tevI saMsArIonI saMsAranI bhrAMti che. zraddheyamAM zraddhA thAya to bhrAMti jAya. prakRtino hisAba cUkavavAthI saMsArano aMta Ave che. te mATe ApaNe kazuM ja karavAnuM nathI mAtra kartAbhAvathI khAlI thai javAnuM che eTale e hisAbo enI meLe pUrA thai jaze. ApaNe to eTaluM ja jovAnuM ke keTalo hisAba cUkavAyo ane keTalo bAkI rahyo ? AtmajJAnI mahApuruSa pAsethI meLavela AtmAnAM jJAna dvArA jo ApaNe zAMta ane sthira banIne jIvIe to te AkhI duniyAnA sAyaklonane uDADI mUke tema che. jyAM sudhI ahaMkArano paDado paDyo che, bhItaramAM khoTI mAnyatAnA jALA bAjhyA che tyAM sudhI ApaNo phoTo kharAba ja AvavAno. cIkaNI phAIla (pratikuLa saMyoga) Ave tyAre jo phAilanI cikAza dekhAze to teno samabhAve nikAla nahi thAya paNa jo potAnI prakRtinI ja cikAza dekhAze to phAIlano samabhAve nikAla thavAthI AgaLa vadhAze. ApaNI aMdaramAM paDelI anaMta bhavonI ADAio, vakratA, vicitratA, bIjAnA doSa jovAnI vRtti, ApaNA ahaMkArane je jIva tenAthI viruddha padArtha evA ajIva pudgala tattva uparanI bhogadRSTi uThAvI laI, te para vijaya prApta kare che, te jina che ane vijayI thavAno prayatna kare che te jaina che. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI & 1195 thAbaDavAnI vRtti hovAthI ApaNI sAme lagabhaga badhI ja phAIlo cIkaNI Ave che ane ApaNAmAM jAgRti na hovAthI te AvatA ApaNe gUMcavAI jaIe chIe, je ApaNuM svarUpa nathI. paramAtmasvarUpa kyAre paNa lepAyamAna na hoya, AbhAsI na hoya, gUMcavADAvALuM na hoya. svakIyatA Avaze to svIkAryatA Avaze. anaMta bhavothI pApanA poTalA bAMdhatA AvyA chIe ane ahaMkAranA paDaghA pADatA AvyA chIe. Aje ApaNe kadAca DAhyA, zAMta, samajU ane vivekI dekhAtA hoIe to paNa jyAM sudhI e paDaghA svayaM nA zame tyAM sudhI samatAbhAve rahI samaya pasAra karavAno che. sAdhakane e vAtano khyAla hovo jarUrI che ke jagata phare ke nA phare, paNa mAre pharI javAnuM che. aMdaranuM tattva ArIsA jevuM svaccha karavAnuM che. bhItaramAM aTakaNa paDelI che mATe bahAramAM lokone AkarSaNa nathI thatuM. te jo jAya, to pachI tamAro eka eka zabda brahma vAkya thaI paDaze. zAnI puruSanI kRpA ane potAnA jabarajasta puruSArthathI aTakaNa tUTe che, anaMta samAdhi pragaTe che, jo te aTakaNane ApaNe nahi ukheDIe to te ApaNane ukheDI nAMkhaze. aTakaNa khaTake to aTakaNa aTake ane bhaTakaNano aMta Ave. . aMdaramAM badhAnA ja pratye hadayathI pratikramaNa karIne cokhkhA thaI gayA hoIe to pachI vAgha paNa anukULa varte. vAghamAM ane manuSyamAM kazo phera nathI. ApaNA spaMdanonA pherane kAraNe vAvamAM tenI asaro dekhAya che. ApaNe zuddha thaI gayA hoIe ane humAM zuddhAtmA jotA hoIe to pachI vAgha paNa ApaNI sAme hiMsaka banI kevaLI bhagavaMta potAnA jJAnane veda che ane vizvanA padArthone jANe che. jyAre chavasthA potAnA jJAnane vedato nathI paNa mAtra jANe che ane vizvanA padArthone jANavA sAthe vedavA mathe che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1196 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI zake nahi. ane ApaNA prabhAva vartuLamAM hoya tyAM sudhI anya prati paNa hiMsaka thaI zake nahi. AtmAnI anubhUti karAve tevuM AdhyAtmika pada viSayane susaMgata hoI, atre raju karAya che. mera sat cit AnaMdarUpa, koI koI jAne re, meM huM akhaMDa svarUpa koI koI jAne re... sarva jagatase meM huM nyArA, siddha jaisA svarUpa hamArA, meM huM zuddha svarUpa, koI koI jAne re... jJAna darzana rUpa hai merA, Atma ramaNakA svabhAva hamArA, meM huM pUrNa svarUpa, koI koI jAne re.. . 3 merA mRtyu kabhI nahIM hotA, chedana bhedana kabhI nahIM hotA, merA ajara amara svarUpa, koI koI jAne re.. 4 esA ciMtana nitya hI karanA, Atma svarUpa kI khoja karanA, to pragaTe jJAna kI jyota, koI koI jAne re.. . 5 merA sacit AnaMdarUpa, koI koI jAne re. AnaMdaghana-ciddana-paramAtmasvarUpa mArI mahIM eTale ke mArI bhItaramAM ja bhaMDArAyela paDyuM che. e to mAro ja nijaguNa arthAt mAruM potApaNuM che. e pUrNasvarUpanA ja pUrepUrA rasiyA banIne mAre ene sparzavAnuM che eTaleke anubhUtimAM-vedanamAM lAvIne paryAyamAM pragaTa karavAnuM che. 'para' vastumAM rasa reDavo te AvaraNa che ane svarUparasanuM vismaraNa thavuM te tenuM pariNAma che. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pArzvanAthajI 110 . pArzvajina to pArzvajina samA ja che. evA e pArzvajinano je pUrNarasa-pUrNasvarUpa che teno pA eTale ke cothA bhAgano rasa paNa mArAmAM nathI. pArzvajina je pUrNarasa-pArasane pAmyA che - vedI rahyAM che, te AnaMdaghana-AnaMdarasa mArAmAM ja rahyo che. e pUrNarasane mAre ja mArAmAMthI pArzvajinanA AlaMbane pragaTa karavAno che ane mAre mArAmAMthI mArA ja puruSArthe vecavAno che. sahu koI e puraNarasanA rasiyA banI ene potAmAM vede evI abhilASA ! satya darzana e advaita darzana che. jagata advaita svarUpa che. advaitane kaitarUpe jovuM e bhramadarzana che. jagatane daita svarUpe jovuM te bhramadarzana che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1198 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 24 zrI vari paramAtmAnuM stavane vIra jinezvara caraNe lAguM, vIrapaNuM te mAruM re; mithyA moha timira bhaya bhAgyuM, jIta nagAruM vAgye rAI vI.1 chauma- vIraja legyA saMge, abhisaMdhija mati aMge re; - sUkSma thula kriyAne raMge, yogI thayo umaMge rA. vi.2 asaMkhya pradeze vIrya asaMkhe, yoga asaMkhita kaMkhe re; pudgala gaNa teNe lesu vizeSe, yathAzakti mati lekhe rA vI.3 utkRSTa vIrajane vese, yogakriyA navi pese re, yogataNI dhruvatAne leze, Atama zakti na bese ro vI.4 kAmavIrya vize jima bhogI, tima Atama thayo bhogI re; zUrapaNe Atama upayogI, thAye teha ayogI re, vI.pa vIrapaNuM te Atama ThANe, jANyuM tumacI vANe re; dhyAna vinANe zakti pramANe, nija dhruvapada pahicANe rI vI.6 AlaMbana sAdhana je tyAge, para pariNatine bhAge re; akSaya darzana jJAna vairAge, AnaMdaghana prabhu jAge re vI.7 . vastuo ane vyaktio vacce ane sAthe temaja dehadharmanA sevanamAM AtmabhAve rAga-dveSa rahita thaI jIvavuM te nirvikalpadazA che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UAHAVEER BHAGWAN zrImate vIranAthAya, snaathaayaadbhutshriyaa| mahAnanda-saro-rAjamarAlAyArhate nmH|| // 24 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma : 24 mA zrI mahAvIra svAmI lAMchana : siMha rAzi : kanyA paNa : mAnava mAtA : trizalAdevI pitA : siddhArtha garbhavAsa : -chA . dIkSA paryAya : 42 varSa sarva AyuSya : 72 varSa. sabhyatva pAmyA pachInI bhava saMkhyA : 27 (moTA) bhava cyavana kalyANaka nakSatra sAthe : -uttarASADhA a. su.6 mahAvIrajI A janma kalyANaka nakSatra sAthe : uttarASADhA cai. su. 13 dIkSA kalyANaka nakSatra sAthe : uttarASADhA kA. va. 10 kevaLajJAna kalyANaka nakSatra sAthe : uttarASADhA vai. su.10 nirvANa kalyANaka nakSatra sAthe : svAti Aso va0)) janmanagarI : kSatriyajhuMDa dIkSAnagarI : kSatriyakuMDa kevaLajJAnanagarI : RjuvAlikAnadI , nirvANabhUmi : pAvApurI Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI , 1199 . saMzodhakonuM kahevuM che ke A stavana AnaMdaghanajInA nAme anya dvArA racAyela che. e je hoya te jJAnI jANe paNa A stavana atyaMta vicAraNIya to jarUra che ja. vIryaMtarAya karmanA saMpUrNa kSayathI anaMta vIrya prabhune pragaTa thaela hovAthI, prabhu sAcA vIra banyA hovAthI temanI pAse vIrapaNAnI mAMgaNIrUpa A stavana che. vIra jinezvara caraNe lAguM, vIrapaNuM te mAMgu re, mithyA moha timira bhaya bhAgye, jita nagAruM vAgyuM re. vIra.1 artha atyaMta adra banIne kavizrI karUNAsAgara mahAvIra prabhunA caraNomAM paDIne temanI caraNaraja mAthe caDAvI rahyA che ane bhAvavibhora banIne vIra prabhu pAse vIratvanI mAMgaNI karI rahyA che ke he karUNAvaMta kRpALu deva ! Ape samyagadarzana prApta karyA pachI bApukI milkata samajIne AtmagharamAM pesI gayelA karmone mArI haTAvavA karmasattA sAme AMtara jaMga khelyo, vIra rasa pragaTAvyo, vijaya meLavyo tevo vIrarasa mArAmAM uchaLato ja nathI tene pragaTAvavAnuM joma-kauvata je bahAra AvavuM joIe te AvatuM nathI. te vIrarasanI mAMgaNI kavizrI prabhu pAse karI rahyA che. . teozrInI AvI mAMgaNI temanI AMtaradazAne sUcave che ke temanA AtmAmAMthI mithyAtvano-ajJAnano anAdikAlIna aMdhakAra dUra thayo che, zuddha samyakatva prakAzya che, tethI karmasattA upara vijaya meLavavA rUpa nobatano nAda dhvani vAgI rahyo che. jyAre AtmA karmasattA sAme vijaya meLave che tyAre prakRti khuza thaIne te AtmAnA mastakanA aMdaranA bhAgamAM nobatanA divya nAda vAgatA hoya tevo anubhava sAdhakane karAve che. AtmavijJAnathI badhAM bheda TaLe ane badhAM pratye AtmabhAva Ave to abhedatA Ave. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1200 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vivecanaH bAhya abhyatara tapa vaDe karIne prabhue niraMtara Atmayoga ja sAdhyo che. prati samaya karmanuM vidAraNa ja karyuM che. Ama tapa ane vIryathI yukta hovAnA kAraNe prabhu vIra kahevAyA che. prabhue potAnuM vIrya-parAkrama karma kSayanA mArge ja phoravyuM hatuM. potAnI sAme gozALA, saMgamadeva, caMDakauzika ke govALiyo; je koIpaNa upasarga karavA AvyA, temane mArI haTAvavA prabhue leza mAtra paNa prayatna karyo nathI, uparathI caMDakauzika gozALA vagereno to uddhAra ja karyo che ane saMgama pratye karuNAbhInA thayA che. upakAra karanArA upara paNa manuSyo teTalo upakAra karI zakatA nathI, jeTalo upakAra prabhue apakAra karanArA upara karyo che. bhagavAne jema mithyAtva moharUpI aMdhakArane bhagADyo, ajJAna, kaSAyo vagerene ulecI nAMkhyA ane potAnA AtmAmAM jita nagArUM vagADyuM, tema ApaNA AtmAmAMthI paNa mithyAtva moha, ajJAna, kaSAyo nIkaLI jAya to jita nagAruM vAgI zake tema che. prabhue sAdhanA dvArA jevuM vIratva pragaTAvyuM ane ghanaghora ghAtakarmanA bhUkkA bolAvyA tevuM kSAyikabhAvanuM vIrapaNu kavizrI prabhucaraNe paDIne mAMgI rahyA che. prabhu AThe karmonuM vidAraNa karanArA che ane tapa vaDe zobhAyamAna che. Ama tapa ane vIryathI yukta hovAthI prabhu vIra kahevAyA che. vidArayati yat karma, tapasA ca viraajte| tapovIryeNa yuktazca, tasmAt vIra iti smRtaH / / . vIraprabhumAM vIratA to hatI ja tethI to te mahAvIra kahevAyA paraMtu emanI vIratA; dhIratA, sthiratA ane acalatAthI yukta hatI. kavizrIne mananuM namana (amana) eTale mananuM pariNamana ane mananuM pariNamana eTale paramAtma tattvanuM prAgaTIkaraNa ! Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI - 1201. ghAtakarmo pADI rahyA che. kSapakazreNI prAyogya vIrarasa na uchaLe tyAM sudhI teone saMtoSa nathI. AtmAmAM vIrarasa na uchaLe tyAM sudhI karmanI sAme jaMga mAMDI zakAto nathI. jema jema prakRti upara vijaya maLato jAya che, aMdaranI vizuddhi vadhatI jAya che, upara uparanA guNasthAnakanI sparzanA thatI jAya che tema tema aMdaramAM AnaMdanA uchALA Ave che. sAdhaka tene potAnI jAgRtinA baLe samAve che. dhyAna sAdhanA dvArA bhItaranI vizuddhi vadhatAM AtmAmAM dRDhatA, nirbhIkatA, sAdhyanI nikaTatA, samAdhinI apUrvatA vagere bhAvo anubhavAya che. AtmAnI aMdaramAM paDela ajJAnanA aMdhArAne ulacevA mATe temaja janma maraNAdi duHkhonI beDIomAMthI chUTakAro pAmavA, potAnA zAzvata jJAnAnaMda svarUpa paramapadane pAmavA, svabhAvadazAmAM ja vIryane phoravavAno aMguli nirdeza yogIrAja karI rahyA che. ajJAnanA yoge anAdikALathI AraMbha-samAraMbha temaja bIjAone pratikULa vartavA rUpe vIrya phoravIne unmArga upara cAlavAmAM A jIve kAMI bAkI rAkhyuM nathI. tenAthI kalpanAmAM paNa na Ave tevA narakAdinA ghora duHkho A jIva pAmyo che. have tenAthI bacavA kavizrI potAnA mAdhyame ApaNane sanmArga batAvI " rahyA che ane mohanI nidrAmAM sUtelA evA ApaNane jagADI rahyA che. . vIryanuM phuraNa to A jagatamAM badhAM ja karI rahyA che paNa te skuraNa kyAM karavuM tenuM bhAna, ajJAnathI pIDAtA jagatane nathI. jyAM sudhI bhItaramAM ajJAna paDyuM che, tyAM sudhI vIryaskuraNane samyam dizA nahi maLe. AtmAnuM mULabhUta zuddha svarUpa rucipUrvaka khyAlamAM Ave, zraddhApUrvaka aMtaramAM bhAse, zuddha upayoganuM sAmarthya samajAya, bhItaramAM upayoga ane pariNati vaLe; to rAgAdi vibhAvabhAvonI trAsadAyakatA ApoApa upayogathI moha ane Asaktie karIne ane pradezathI zIkhInI jema AtmA ane dehano bahu abheda saMbaMdha je che te ja dehabhAva che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1202 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1202 anubhavAya. jema jema bhedavijJAnano prayoga vadhato jAya tema tema sAdhakane e khyAla Ave che ke, rAgAdi mAruM svarUpa nathI, mArA sukhanuM kAraNa nathI, have huM tene rAkhI zakuM tema nathI. ema zubhabhAvanI tIvratA thatAM pariNatimAMthI rAgAdi svayaM chUTI jAya che. pachI vikalpane choDavA nathI paDatAM paNa svayaM chUTI jAya che. AtmA upara sAco prema pragaTe che tyAre rAgAdinuM mamatva anubhavAtuM nathI. jIvasthAna, yogasthAna, adhyavasAya sthAna, guNasthAna, mArgaNA sthAna, badhAMthI AtmA sAva nirALo che. temAM AtmAno kAyamI vasavATa nathI. A rIte aMtaramAM bhedajJAnanI pariNatithI bhAvita thatAM kevaLajJAna-kevaLadarzanane DhaMDhoLavAnuM kAma zarU thAya che. jema jema bhedajJAna tIvra-tIvratara thatuM jAya che tema tema ghAtakarmo kharatAM jAya che ane kevaLajJAnanI khANa najIka AvatI jAya che ane koIka jIvananI dhanya paLe kSapakazreNI maMDAI jatAM kevalyalakSmI jIvane sAme cAlIne vare che. bhedajJAnanA prayogathI upayoga sUma banato jAya che eTale ajJAna ane rAgAdi nirAdhAra thaIne cAlyA jAya che. vIrapaNuM pragaTatAM upara uparanA guNasthAnakanI sparzanA dvArA vizuddhi anubhavAtAM AtmAmAM AnaMdanuM jita nagAruM eka vakhata cokkasa vAge che. e vijayasUcaka vijaya DaMkA che, je jItanI jAherAta che. e adaSTa divyazakti dvArA karAyelA zuddhinA vadhAmaNA che. vIrapaNuM pAmavA mATe vIryaguNanI sahAya apekSita che ane te vIrya chadmasthane kevA prakAranuM hoya che te mATe have bIjI kaDI kahe che chauMma(c) vIrya legyA saMge, abhisaMdhija mati aMge re, sUkSma zUla kriyAne raMge, yogI thayo umaMge re.. vIra..2 * Atmadravya, nitya hovA chatAM anitya evAM pagaladravyanuM zaraNa le eTale, " bakarI vAghane khAya tevo nyAya thayo. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1203 artha : lezyAyukta chadmastha jIvanuM vIrya abhisaMdhija ane anabhisaMdhija ema be prakAre che. sthUla ane sUkSma mana, vacana, kAyAnA yogonI kriyAthI AtmA pratyeka samaye raMgAI rahyo che ane tethI ayogI ane siddha svarUpI evo AtmA Aje utsAhathI-umaMgathI yogI banyo che. arthAt tene parANe koIe yogI banAvyo nathI paNa be prakAranA vIryanuM joDANa satata mana-vacana-kAyA sAthe thavAthI te sahajapaNe yogI banyo che. arthAt saMsArI banyo che. vivecana H hakIkatamAM joie to samyagdarzana, jJAna ane cAritra e ja parama yoga che. e yogane sAdhe te kharo yogI kahevAya. tevo ja yogI aMte ayogI banIne siddha thAya che. Atma svarUpanuM lakSya cUkIne para padArthamAM sukhabuddhie je mana-vacana-kAyAnA yogomAM vIrya vaparAya che, te to bhoga che. tenAthI jIvane saMsAramAM rakhaDavuM paDe che. vIryaMtarAya karmanA dezakSayathI utpanna thayela vIrya, chadmastha jIvone hoya che. jyAre saMpUrNa kSayathI utpanna thayela vIrya kevaLI bhagavaMtone hoya che. chadmastha vIrya abhisaMdhija ane anabhisaMdhija ema be prakAre che. buddhi pUrvaka, upayoga pUrvaka, icchA pUrvaka mana, vacana, kAyAnI pravRtti thAya te abhisaMdhija vIrya kahevAya jene saprayAsa vIrya kahI zakAya. te sivAya lIdhelA khorAkanuM sAta dhAtu rUpe pariNamana thAya, uMghamAM zvAsozvAsa cAle, rUdhirAbhisaraNa cAle, temAM je vIrya che, te anabhisaMdhija vIrya che; jene aprayAsa-sahaja vIrya kahI zakAya. vIrya saMbaMdhe karmaprakRtimAM gAthA che - viriyaGatarAya, vesa- -vaijvaLa savva-svapna vA tadvI abhisaMdhijamiyaraM vA tattA viriyaM sa - lesassa // dehabhAva eTale sukhabuddhi ane bhogavRttie AtmA ane dehano sumeLa. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1204 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI vIryaMtarAya karmanA dezathI ke sarvathI kSaya thavAthI prANIone-je labdhi utpanna thAya che ane tene lIdhe chadmastha eTale ke lezyAvALA sarvajIvone je vIrya hoya che, te abhisaMdhija athavA anabhisaMdhija vIrya kahevAya che. bAkInA kevaLajJAnI ane siddhabhagavaMtone kSAyikavIrya kahevAya che. utsAha, umaMga, parAkrama, vIratA, ceSTA, zakti, baLa, tAkAta, kauvata, sAmarthya Adi yogavIryanA nAmo che. mana, vacana, kAyAnA traNe yogathI thatI zubhAzubha pravRttinA mULamAM, je vRtti-valaNa che te lezyA che. e pravRttinI pUrve mana ane buddhimAM uThatAM saMkalpa-vikalpanA raMgo ane taraMgo che. jalamAM jema lahero-taraMgo UThe che ane tenI satata Avana jAvana-rahe che, tema jIva sarovaramAM laherAtA mananA raMgataraMga e lezyA che. svAnubhUti saMpanna khImajI bApA abhisaMdhija vIryanuM arthaghaTana karatAM jaNAve che ke chadmasthAvasthAmAM vIryazaktinuM zubhalezyA sAthe saMgati thavAthI je abhisaMdhi eTale joDANa thayuM ane svarUpa abhimukhatA AvI te abhisaMdhija mati che arthAt chadmasthAvasthAmAM vIryanA zubhalezyA sAthenA saMdhANathI zubhalezyA saMpanna vIryavALI mati e abhisaMdhija mati che. AvI abhisaMdhija matinA kAraNe je badalAva-parivartana AvyuM, tenAthI sthUla eTale bAhya kriyA ane sUkSma eTale atyaMtarakriyA, je zubha lezyAyukta vIryathI zubharaMge raMgIna ane saMgIna banavA lAgI eTale jIva bhogI maTI uranA umaLakApUrvaka umaMgathI yogI thayo ane tethI ja jyAM bheda hoya tyAM audayika bhAva hoya aMgara kSayopazama bhAva hoya. jyAM abheda bhAva hoya tyAM kSAyikabhAva hoya ane pAriNAmika bhAva hoya. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1205 kavizrInA udgAra che ke, "sUkSma thUla kriyAne raMge, yogI thayo umaMge.'' chadmastha jIvonA vIryanI sAthe chae lezyAonuM joDANa raheluM che. temAM jyAM sudhI mithyAtvayukta pariNAma che tyAM sudhI kliSTa pariNAmI traNa lezyAonI saMbhAvanA vadhu rahe che. pachI jema jema cittazuddhi thatI jAya che, tema tema lezyAonI zuddhi sAthe vIryanI zuddhi paNa thatI jAya che. azubha lezyAkALe mati jaDa jevI hovAthI ane lezyA tathA vIryano saMbaMdha, tevA prakAranI mati sAthe hovAthI upayoganuM kheMcANa jaDa pratye thAya e svAbhAvika che. jaDa ane cetana svabhAvathI bhinna che. chatAM jaDa pratyenA rAganA kAraNe kArmaNa vargaNAo kheMcAIne cittabhUmine Avare che ane karmarUpe pariNamI jaI AtmA sAthe ekameka thai jAya che. A saMdhi kAyamI na hovAthI tene kRtrima kahI zakAya. AtmAnI pratyeka samayanI paryAyamAM ajJAna jhaLakatuM hovAthI A pariNamana thai rahyuM che ane tethI A saMdhi TakI che. ajJAnanA kAraNe niraMtara vartatA rAga-dveSanA bhAvothI A joDANa satata cAlune cAlu ja che. tenuM bhedajJAna karIne svamAM raMgAvuM e ja sAco mArga che; evI samajaNa AvavAthI yogIrAja AMtara sAdhanAno mArga zodhI rahyA che ane te mArga temane jaDI javAthI-cittamAM upasavAthI have te sAcA arthamAM yogI banI umaMgamAM AvI gayA che. kharekhara je sAcA arthamAM hRdayathI saMsArathI chUTavAno kAmI banyo che tene chUTavAnA nimitto bhavitavyatA meLavI Ape che. pATaNamAM yogIrAjanuM cAturmAsa hatuM tyAre vyAkhyAnano samaya vItI rahyo hato, nagarazeThanI rAha jovA chatAM te AvyA nahotA, AnaMdaghanajI mahArAja (chadmastha) jJAnamAM citrAmaNa pADavuM e vRtti ane vikAra kahevAya. (kevaLa) jJAnamAM pratibiMba paDe-pratibhAse tene nivRtti-nirvikAra kahevAya. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1206 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI matAgrahI nahotA, temane sAdhupadanuM mAna hatuM, samayanI kiMmata temane vizeSa samajAyelI hatI, saMsArI jIvonA vicArothI temanA vicAro judA hatA tethI nagarazeTha hAjara na hovA chatAM temaNe vyAkhyAna zarU karI dIdhuM ane pAchaLathI te khabara paDatAM nagarazeThane duHkha thayuM, AnaMdaghanajI mahArAjane temaNe A je karyuM te barAbara nathI karyuM; ema kahI pote je gocarI, pANI, vastra, pAtra vagere vahorAve che te vAta yAda karAvI ane yogIrAjano AtmA bhItaramAMthI jAgI uThyo. potAnI pAse je kAMI hatuM. te badhuM ja upAzrayamAM mUkI jaMgalanI vATa pakaDI. prabaLa nimitta kAraNa maLatAM sAcA arthamAM umaMge yogI banyA. arthAt potAnI svayaM phuraNAthI yogI banI sAdhanAno mArga apanAvyo. ajJAnanA yoge saMsArI AtmAo potAnI jJAnazakti ane vIryazaktine vinAzI tattvo sAthe joDI umaMgathI-utsAhathI saMsAra yoga sAdhe che; e saMsAramAM mana, vacana, kAyAnA yogamAM vaparAtuM yogavIrya che, e labdhi vIrya che, te grahaNa karAyela AhAranuM sAta dhAtumAM pariNamana thavAthI utpanna thatuM pudgala vIrya che. AvuM vIrya paNa pariNamana tyAre ja pAme ke jyAre zarIramAM AtmAnI hAjarI hoya che ane jIva vIrya kAryAnvita hoya che. vIrya e zarIrano rAjA che. vIryahIna zarIra kArya karavAne azakta hoya che, vIrya che to ojasa-teja-lAvaNya che ane zarIra kArya karavA sazakta bane che. zarIranI tejasvItA ane lAvaNyatAnA mULamAM vIrya che. yogavIryanA mULamAM paNa AtmavIrya che, upayogavIrya che. vIrya e AtmAno guNa che. ayogI banela siddhomAM paNa vIrya hoya che, je anaMta vIrya che ane te kSAyikabhAve che. aprayAsI vIrya che. vIrya e Atma potA pAse rahela tana-mana-dhana-vacana-samaya Adine "para" tyAre ja mAnyA kahevAya, jyAre A saghaLAMno pote bhoga nahi karatAM anya sahanA sadupayogamAM lagAvI de. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1207 zakti che je chadmasthAvasthAmAM yogavIryarUpe kAryAnvita thatI hoya che. AtmA jyAre jAge che tyAre teTalA ja utsAhathI tyAMthI pAchA pharI umaMgathI-utsAhathI Atmayoga sAdhe che. mAro AtmA bhavitavyatA anukULa thavAthI saMsArayoga tyAgIne umaMgathI Atmayoga sAdhI rahyo che ane sAcA arthamAM yogI banyo che tevo guDhArtha kavizrI A kaDImAM vyakta karI rahyA che. jema jema upayoga zAMta thato jAya che, vikalpo alpa thatAM jAya che, Avela vikalponA paNa daSTA banAya che. temaja upayoga svarUpamAM lInatA sAdhe che; tema tema upayogavIrya baLavAna thatuM jAya che ane upayoga dvArA tyAga, tapa, saMyamanuM pAlana jema jema yathArtha thatuM jAya che, tema tema yoga, vIrya baLavAna banatuM jAya che. yogavIryanI baLavattA, pradhAnapaNe svaccha,puNyabaMdha karAve che, tema sArA saMskAranuM paNa AdhAna kare che. jyAre upayogavIryanI baLavattAthI pradhAnapaNe saMvaranirjarA thAya che tyAre tenA dvArA mokSamArga sadhAya che. vIryAntarAyanA kSayopazamathI utpanna thatuM vIrya e upayogavIrya che-AtmavIrya che. dravyadRSTithI AtmA pUrNa hovA chatAM paryAyamAM rahelI adhurAza khaTake, to ja apramattapaNe aMtaraMga puruSArtha thAya. yogIrAja AnaMdaghanajInuM jIvana ane upadeza e vAtano aMguli nirdeza kare che ke, paryAyamAM apramattabhAva pragaTAvyA vinA koine paNa, kyAre paNa mokSaprApti thaI nathI ane thaze nahi. mATe adhyAtmamAM umaMgathI yogI banavA jevuM che. umaMgathI yogI thatAM pahelA atyAra sudhI AtmAne maLela vIryazakti dvArA zuM thayuM che ? te jaNAve che. pAMse che ane choDI dIdhuM che te prAptano-parigrahano tyAga che. pAse che nahi ane joItuM paNa nathI e aprAptano-agrahaNano tyAga che-vairAgya che. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1208 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI asaMkhya pradeze vIrya asaMkhe, yoga asaMkhita kaMbe re pudgala gaNa teNe lesu vizeSa, yathAzakti mati lekhe re..vIra...3 artha: pratyeka AtmAnA asaMkhya Atmapradeza hoya che ane eka eka pradeze "asaMkhe eTale gaNatrI na karI zakAya, kalpanAmAM na AvI zake teTaluM vIrya che. AthI ja karIne asaMkhita kaMkhe re - agiNata prakAre jIva mana-vacana-kAyAnA vyApAra svarUpa yogane abhiSe che arthAt agaNita prakAre yogomAM vIryane phorave che. tethI karIne te te samayanI vezyA pramANe buddhinA anusAra dArika, kArmaNa vargaNAnuM grahaNa thatuM rahe che. vivecanaH AtmAnA asaMkhya Atma pradeza agaNita vIrya pravartI rahyuM che. anaMtakALathI AtmAnA pradezo kArmaNavargaNAnA banelA karma sAthe joDAyelA che. karmanA saMbaMdhe AtmAnuM joDANa hovAthI bhave bhave odArika ke vaikriya vargaNAnA pudgalothI banela audArika ke vaikriya deha sAthe tenuM joDANa thatuM rahyuM che ane tethI te te bhave prApta mana-vacana ane kAyAnA yogonuM pravartana thatuM rahyuM che. anaMtakALathI saMsAramAM bhaTakatAM jIve, anya jIvo sAthe temaja pudgala sAthe saMbaMdhamAM AvIne potAnuM vIrya phoravyuM che ane tevA prakAranA zubhAzubhabhAvo temaja zubhAzubhalezyA dvArA kalpanAmAM na Ave teTalA karmanA jaththA bhegA karyA che. dareka bhave bhave pudgala bhAvamAM-jaDa bhAvamAM vIryane phoravavA dvArA Atmayoga cUkyo che ane anaMta-anaMta saMsAranuM paribhramaNa vadhAryuM che. maLelI vIrya zaktino A prakRSTapaNe thayela durupayoga che. AvuM asaMkhya pradeza rahela vIrya, asaMgati yoge eTale ke azubha dAMI hatuM nahi, iDarUpe taSThi, huM jANatA ja nahiM, ' evuM je jJAna che, te ja vAstavika satya, nitya, jJAna che, je kevaLajJAna che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1209 lezyAnA saMgamAM asaMkhya prakAre je azubha yogamAM pravartag che - vaparAyuM che; te have khUMce che, DaMkhe che, kaThe che, duHkhI kare che. have abhisaMdhija matithI zakti pramANe vivekI banIne e pudgala paramANune vizeSe karIne eTale ke zubhabhAve lesu arthAt azubhakarmane zubharUpe pariNamAvazuM ane navA zubha pudgala paramANu grahIzuM-laizuM jethI vIryanuM zuddhanA lakSya zubhamAM ja pravartana rahe. Aje paNa dareka jIvanA AtmA para asaMkhya bhavonA karmo coTelA che. asaMkhya bhavonA karmo ane anaMtabhavonA saMskAronA kAphalAne laIne jIva mAtra eka gatimAMthI bIjI gatimAM ravAnA thAya che, AtmAne jagADanAra, AtmAne oLakhAvanAra, AtmajJAnI sadguruno yoga na maLe, tyAM sudhI ajJAna-mahA ajJAna-mahAmithyAtva paDeluM hovAnA kAraNe jIvane Azrava ane baMdhano ja mArga che. ajJAnInA lalATe vidhAtA saMvara nirjarAnA lekha kema lakhI zake? jyAre jyAre AryadezAdi sAmagrI saMpanna saMskArI mAnava bhava maLyo; te chuTavA mATe ja maLyo hato paNa jIve kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAgane vaza thaine navA navA karmo upArjana karavAmAM ja tene veDaphyo. asaMkhya prakAre deha dhAraNa karyAM, agaNita kAMkSAo-icchAo karI, eke yapUrI na thaI, adhurI icchAomAM jIva anaMtIvAra maryo. eTale ja eka ciMtake mota ane mokSanI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM che ke... moharUpI jagatano jJAnathI nAza karavAno che. pachI jagata niraMtara jJAnamAM pratibiMbita rahe che. zvAsa khUTI jAya ane IcchA bAkI rahe enuM nAma mota, zvAsa bAkI hoya ane IcchA khUTI jAya enuM nAma mokSa. pote agurulaghu svabhAvano hovA chatAM anaMtI vAra karmothI bhAre Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1210 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI thaIne maryo. have kevI rIte UMco Ave? teno koI mArga jaDato nathI. chuTavAnI IcchA thavA chatAM sAco mArga hAtha na jaDyo. - "pANI valovyuM ekaluM re, catura na caDhIyo hAthe' e uktine sArthaka karI. "pudgala gaNa teNe lesu vizeSe - AMtarika tevA prakAranA karmano udaya ane bahAramAM tevA prakAranA nimitta maLavAthI jIva mana, vacana, kAyAnA yogamAM-vyApAramAM pravarte che ane tyAre tevA tevA prakAranI bhItaramAM vartatI lezyAnA AdhAre pudgalakarmano jaththo-kAzmaNa vargaNAno samuha karmarUpe AtmAmAM ekaTho kare che. yathA zakti mati lekhe re - karma upArjana vakhate jIvanA jevA bhAva-jevI leNyA hoya te pramANe buddhi lekhe eTale pudgalone grahaNa karavAnI anumati Ape che. karmabaMdhamAM mukhya kAraNa to buddhi ja che. buddhinA mAdhyame ja jIva prApta saMyogomAM lAlacu banI potAne Thage che. jIva anaMtakALathI buddhino durupayoga karIne potAne Thagato Avyo che ane anaMtIvAra narakAdino mahemAna banyo che. bhautika padArthonI prAptimAM sukha mAnato ane teno lAlacu banelo jIva, anaMtIvAra saMyogothI ThagAyo che. saMkSIpaNuM pAmI mana, vacana, kAyAno vyApAra karI AdhyAtmika jagatamAM anaMtI vAra devALiyo banyo che. zAhukArIno vyApAra karatA tene AvaDyo ja nathI. AtmA ane tenA anaMtaguNo paikI, eka eka guNomAM ja sukha che ane bahAramAM to duHkha, duHkha ne duHkha ja che, evuM zraddhAna jAgyA vinA zAhukArIno vyApAra thaI zakavo kaThina che. svayaM taravAnI bhAvanA daDha banyA vinA nimitta kAraNo jIvane kyAre paNa tArI zakatA nathI. sahana karavuM, karI chUTavuM, jatuM karavuM te vairAgya che. nahitara dehabhAvo che. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI mahAvIrajI , 1211 . prabhunI pAse "tuM tAra, tuM tAra" ema bolIe paNa zraddhAno vaLAMka ja vinAzI tattvo tarapha DhaLelo hoya to mAtra bolavAthI zuM vaLe? adhyAtmanA mArgamAM AgaLa vadhI zIgha mokSa pAmavA; korI kriyA ke korA zabdonI nahi paNa hRdayanI kiMmata che. je hRdayamAM saraLatA, laghutA, mRdutAdi guNono vAsa che, te hRdayamAM prabhuno vAsa che. A kaDImAM kavizrI jIvanI anaMtakALanI vaNathaMbhI cAlI rahela saMsAra yAtrAne oLakhAvI rahyA che ane temAMthI chuTI muktine pAmavA sanmatithI vIrya zaktino sadupayoga karavA jaNAvI rahyA che. - buddhi e bedhArI talavAra che, e bagADe paNa ane sudhAre paNa. bagaDelI buddhi bagADe, sudharelI buddhi sudhAre. mATe kahyuM che ke buddhimAM vadhAro nahi mAMgavo paNa sudhAro mAMgavo, sudharelI buddhi e sadgaddhi che-prajJA che-viveka che. : vartamAnamAM aneka prakAranI viDaMbanAo veThIne kadarthanApUrvaka bUrI hAlate maratAM aneka jIvonA mRtyune joIne he jIva! tuM e vicAra ke pUrvanA aneka bhavomAM tArA paNa AvA ja mRtyu thayelA che. vAraMvAra vicAra karIne te jIva ! tuM A saMsArathI virAma pAma, pApathI pAcho 'phara ane vairAgyane pragaTAva ! vartamAnamAM judA judA jIvonA judA judA prakAranA mRtyu, e tArA pUrvanA aneka bhavonA saravALAnA mRtyu rUpa che. A saMsAra deha saMbaMdhe potAno lAge che-sAco lAge che-sAro lAge che. jIvane anAdikALathI dehamAM huM paNuM che tethI deha saMbaMdhI padArthomAM lAgaNI pravarte che. te padArthono viyoga thatAM lAgaNI kacaDAya che ane tethI duHkha anubhavAya che. paraMtu deha ja potAno nathI-mithyA Asanastha rahevuM e kAyayoganuM dhyAna che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1212 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI che, dehamAM huM paNAnI buddhi e ja bhrAnti che; e samajAI jAya to deha ane dehanA saMbaMdhomAM potApaNuM, sAcApaNuM ne sArApaNuM lAge nahi. AvI samaja jo Ave to game tevA saMyoga-viyogamAM paNa duHkha na thAya. potAnA trikALI dhruva caitanyamaya AtmAmAM niraMtara dRSTi Take, to ja saMsArano aMta Ave anyathA nahi. "zuddha niraMjana caitanyamUrti ananyamaya agurulaghu amUrta sahaja pada rUpa jo." vIrya guNa baLavAna thAya tyAre zuM thAya ? te have yogIrAja jaNAvI rahyA che - utkRSTa vIrajane vese, yoga kriyA navi pese re, yogamaNI dhruvatAne leze, Atama zakti na bese re.. vIra.4 artha : jyAre AtmAno vIrya guNa utkRSTapaNe khIlI uThe che tyAre mana, vacana, kAyAnA yogonI pravRti temAM praveza pAmI zakatI nathI, yoga zakti jyAre dhruvatAne arthAt sthiratAne pAme che tyAre Atma vIrya te sthiratAne khaseDatuM nathI. trIjI kaDImAM zubhamAM praveza karavAnI vAta vaNI levAI che have cothI kaDImAM zubhamAMthI zuddhanI parAkASThAne pAmavAnI prakriyAne kavizrIe gUMthI lIdhI che. vivecanaH jema jema upayoganI vizuddhi vardhamAna bane che, tema tema upara-uparanA guNasthAnaka upara ArohaNa thatuM jAya che ane tyAre mana-vacana-kAyAnI pravRti paNa ghaTatI jAya che. A yoganI je sthiratA puNyano udaya, duHkhane dabAve che; duHkhano nAza nathI karI zakato. je pApano nAza karI zake che te duHkhano nAza karI zake che. mATe ja "satva pANAsaNo" kahyuM che. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI , 1213 - I218 pragaTe che, tene vizuddha banela upayoga khaseDatI nathI arthAtu yogonI acalatAne te DagAvI zakatI nathI. vardhamAna vizuddha upayogakAle yogonI sthiratA paNa vardhamAna bane che. jo ke teramA sayogI kevaLI guNasthAnake kAyayoga ane vacanayoganA mAdhyame AhAra, vihAra, dezanAdinI pravRtti hoya che; tene lIdhe eka samayano iryApathika baMdha hoya che paNa te baMdha saMsArane vadhAranAro hoto nathI. kAraNake tyAM pradezabaMdha ane prakRtibaMdha ja hoya che, rasabaMdha ane sthitibaMdha nathI hotA. baLI gayelI siMdarI-doraDI jevo baMdha hoya che. pahele samaye baMdha, bIje samaye udaya ane trIje samaye te nirjarI jAya che. kAraNake tyAM akASAyika yogakaMpana eTale ke mAtra Atma pradezomAM sAmAnya kaMpana hoya che. jyAre tenAthI nIcenA guNasthAnakomAM to yoganI sAthe kaSAya hoya tyAre to AtmAnA pradezo cUlA para caDelA pANInI jema khadabadatA-uchaLatA hoya che eTale tyAM vIryaguNanuM sahaja pravartana nathI hotuM. jyAre caudamA ayogI guNasthAnake to yoga nirodha hovAthI saMpUrNapaNe yogonI sthiratA che tethI tyAM AtmapradezonuM jarA paNa kaMpanI nathI. caudamA guNasthAnake zelezIkaraNa che eTale merUnI jema aDola ane niSpakaMpa banela che. eTale tyAM koI paNa karmaprakRtino baMdha nathI ane siddha avasthAmAM to zuddha, niraMjana, nirAkAra sthitine te prApta kare che. " mohanIya karmanA saddabhAvamAM, vedanIya karma pahelAM sukha-dukhanI lAgaNI utpanna karatuM hatuM, te asara have saMpUrNa naSTa thaI gaI eTale kevalI avasthAmAM zAtA-azAtA mAtra dazyarUpe rahI. nAmakarma tathA gotrakarma, pahelAM dehabhAva ane abhimAna poSavAmAM nimitta banatA hatAM, te have AtmabhAvakAraka ane pUrNa prabhutAdarzaka bane che. AyuSya karma svarUpane dabAvI zake che paNa svarUpano nAza nathI karI zakatAM. jyAre pApano nAza thaI zake che paNa pApa chUpAvI nathI zakAtuM. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1214 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI , karma, pahelAM dehanI mUcha vadhAranAruM banatuM hatuM, te have lokopakAraka banIne rahe che. Ama ghAtakarmano nAza thatAM aghAtI karma mAtra AkAra rUpe ja rahI jAya che. ghAtI karmonI sIdhI asara upayoga para paDe che jyAre aghAtakarmonI asara Atmapradeza ane deha upara paDe che. Ama A cothI kaDImAM vIryaguNane vizuddha ane vardhamAna karavA dvArA yogonI sthiratA vadhAratAM vadhAratAM aMte ayogI ane siddha banavAnI vAta kavizrI karI rahyA che. AkhIya AtmautthAnanI eTale ke AtmAnA paramAtmasvarUpanI pragaTI karaNanI-Atma vikAsanI prakriyA A pramANe che. cothu guNaThANuM prApta thatAM mithyAtvarUpa para pariNati jAya che eTale ke tyAM viparyAsa mukti maLe che. pAMcamuM ane chaThuM guNaThANuM prApta thatAM aviratirUpa para pariNati jAya che eTale tyAM bhogamukti maLe che. sAtamA guNaThANe pramAdarUpa pariNati jatAM pramAdamukti maLe che. AThamA guNaThANe dharmAnuSThAnarUpa parapariNati jAya che eTale kriyAmukti maLe che. navamA ane dazamA guNaThANe paNa kriyAmukti ja che. kAraNake upayoga svarUpamAM lIna-lInatara banyo che. bAramA guNasthAnake kaSAya sarvathA nAza pAmyA hovAthI moDamukti maLe che. teramA guNasthAnake chadmasthabhAvarUpa para pariNatino nAza hovAthI mauna rahevuM e vayanayoganuM dhyAna che. Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI , 1215 ajJAna mukti maLe che, upayogakaMpana mukti maLe che. caudamA guNasthAnake zaileSIkaraNanA baLathI yogavyApArarUpa parapariNati jAya che eTale yogakaMpana mukti maLe che. siddha avasthAnA prAgaTyathI pradeza asthiratArUpa parapariNatino nAza thavAthI pradeza sthiratvarUpa mukti maLe che. kavizrInuM kahevAnuM tAtparya e che ke parAkASTAnA vIrya pravartanathI yogakriyA zubha hoya ke azubha emAM praveza thaze nahi. yoga nivRtti thatAM arthAt yogasaMnyAsa AvatA yogadhairya eTaleke zelezIkaraNa thaze. jenAthI AtmA anaMtavIryanA baLe heje khasaze nahi-calita thaze nahi. e acala, amruta, avyaya, avyAbAdha banaze. kALanI gati viSama che. bhalabhalA cakravartIo paNa jotajotAmAM cAlatA thaI gayA che. mATe pramAdI na banavA upara A kaDImAM bhAra mUkavAmAM Avyo che. ' ayogI avasthAne AtmA kevI rIte prApta kare che, tene have kavizrI jaNAvI rahyA che. kAma vIrya vaze jema bhogI, tema Atama thayo bhogI re, - zUrapaNe Atama upayogI thAya tiNe ayogI re.. vIra..5 artha kAma vAsanAne vaza thaelo manuSya, jema potAnA vIryane bhogomAM phoravavA dvArA bhogI bane che; tema zUravIra puruSa potAnA AtmAmAM ja upayoga vIryane phoravIne tenA baLe ayogI bane che. vivecanaH puruSa vedanA udayathI jIva strIne bhogavavAnI IcchA nirvicAra-nirvikalpa banavuM e manoyoganuM dhyAna che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1216 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI kare che ane strI vedanA udayathI puruSane bhogavavAnI icchA thAya che, jene IcchAkAma kahevAya che ane pachI te icchAnI tRpti karavA bhogave che, jene madana kAma kahI zakAya. tevI ja rIte zUravIra banIne-parAkrama phoravIne nija svarUpamAM upayogavaMta banIne kALa pasAra karatAM aMte AtmA ayogI bane che. kAmavAsanAnA baLe bhoga bhogavavAnI IcchA thatAM bhogo bhogavIne anaMtA AtmAo bhogI banyA che, bane che ane bhaviSyamAM banaze. manuSya lokanA to ThIka paNa devalokanI devAMganAo sAthenA kAmabhAgone paNa A jIve anaMtIvAra bhogavyA che; to paNa jIva kyAMya tRpti pAmyo nathI. pU.pAda dharmadAsa gaNi upadezamALAmAM jaNAve che ke, "pApI, pramAdane vaza, saMsAra kAryamAM ughukta evA A jIve anaMtIvAra naraka gatinA duHkho bhogavyA chatAM saMsArathI nirvedane pAmyo nahi ane anaMtIvAra devalokanA sukho bhogavyA chatAM tRptine pAmyo nahi. jema jema duHkha Ave tema tema tenAthI bacavA tenAthI chuTavA jIva navA navA pApo karyA kare che ane jema jema sukha maLe tema tema navA navA sukhonI IcchA karyA kare che eTale tRpti kyAMthI thAya?" duHkhane samAdhipUrvaka bhogavavA e duHkhathI chUTavAno mArga che. paNa duHkhanA kALamAM navA navA pApo karavA, e vadhu duHkhI thavAno ane saMsAramAM rakhaDavAno mArga che. vairAgya kalpalatAmAM upAdhyAya yazovijayajI mahArAjA lakhe che ke - ramyaM sukhaM yadviSayopanItaM, narendracakri tridazAdhipAnAm / samAhitAstajjavaladindriyAgni-jvAlAghRtAhutyupamaM vidnti|| . je saMpradAya pAse karmayoganI vAta nathI te gamAra che ane je saMpradAya pAse, jJAnayoganI vAta nathI te bevakUpha che. dareka saMpradAya pAse karmayoga temaja jJAnayoga hovo joIe. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1217 narendra, cakravartI ane indrone viSayonA bhogavaTAthI je atyaMta ramaNIya sukha prApta thAya che te sukhane, samAdhimAM magna banelA yogIo saLagatA agnimAM ghInI Ahuti ApavA tulya gaNe che. manuSyalokanA bhogonI apekSAe devalokanA sukhono kALa palyopama ane sAgaropamono che. tyAMnA ATalA dIrghakALanA UMcA sukhothI je tRpti nathI pAmyo te manuSyalokanA alpakALanA tuccha sukhothI tRpti kema pAmaze ? je siMdhuthI tRpti nathI pAmyo te biMduthI kema pAmaze ? saMsAranA e sukho biMdu tulya to che ja paNa pAchA asthAyI che. enI AgaLa ane pAchaLa duHkha che uparAMta paranA mAdhyamathI maLatuM hovAthI te parAdhIna che. AvA sukhane bhogavanArane bhogI kahyo che kAraNake emAM Atmasukhano-svabhAvano bhoga levAya che. dhana vaibhava ke viSayonA vAraMvAranA bhogavaTAthI tRpti che ja nahi. tRpti to jJAna ane dhyAnathI ja che. viSayothI atRpta banelAM indra, narendra ke upendrAdi paNa sukhI nathI; A zraddhAne vAraMvAra daDha karI jIve viSayomAMthI upayogane pAcho pheravavAno che ane potAnuM vIryaparAkrama-zaurya potAnA svarUpanI dizAmAM ja vALatAM rahevAnuM che. eTale ke potAnA upayogane upayogamAM rAkhavAno che. sAdhanAkALamAM prayatnapUrvaka dareka paristhitinA daSTA banI rahevAnuM che. sAdhanAtIta thaye chate to sahaja jJAtAdaSTA banI rahevAya che ane narasukha, surasukhanI pele pAranuM zAzvata saMpUrNa, svAdhIna, sarvocca, zuddha, sahaja zivasukha bhogavAya che. svarUpanI dizAmAM vIryane phoravavAthI bhItaramAM paDelo saMsAra nIkaLato ja jAya che, bIjI koi rIte nahi. dizA badalAyA vinA dazA koI kALe badalAya nahi evo niyama che. karma ane dharmanI laDAImAM aMtima vijaya dharmano je jIva potAnAmAM rahela kartA-bhoktA bhAvanA darzana kare che, te svadoSa darzana karI zake che ane te jIva paramAtmAnA darzana pAmI zake che. Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1218 a 1218 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ja hoya, jo karmano vijaya hota to Aje 45 lAkha yojanAnI siddhazilA khAlI hota, paNa siddhazilA upara rahelA anaMtA siddho dharmanA aMtima vijayanI sAkSI pUre che. svarUpanI niraMtara sAdhanA dvArA cidAnaMdanI mastImAM masta banela AtmA, kSapakazreNI gata sarvotkRSTa vIrya phoravI, vItarAga-sarvajJa banI, ayogI banavA dvArA siddhatvane pAme che ane paryAya sadazatA ane pradeza sthiratAne pAme che. manuSya janma ane prabhuzAsana ghaNI ghaNI punyAithI maLela che. jIvana pANInA relAnI jema pasAra thaI rahyuM che. tene bhoga, niMdA, kuthalI vageremAM na veDaphatAM ekamAtra dhyAna sAdhanAmAM joDI, ApaNe sAdhyanA zikharo sara karavAnA che, evuM tAtparya A kaDImAMthI nIkaLe che. - kavizrInA stavananI pratyeka kaDInuM hArda paramAMthI nIkaLI svamAM samAvA taraphanuM ja hoya che. mokSagAmI e mahAtmA ApaNane sahune paNa mokSa prati gamana karavA prerI rahyA che. ' , sAcu vIrapaNuM e AtmAmAM karavAmAM ja che; evA bhAvane jaNAvatI have A kaDI che. vIrapaNuM te Atama ThANe, jANyuM tumacI vANe re dhyAna vinANe zakti pramANe, nija dhruva pada paciANe re..vIra..6 artha kavizrI jANe ke prabhune uddezIne kahI rahyA che ke he nAtha! ApanI vANI dvArA- ApanA zAstro dvArA temaja mArI zakti mujaba dhyAna-vijJAne karIne huM evuM samajyo chuM ke, vIrapaNuM e upara uparanA svarUpanuM vedana Atma nivedana vinA thaI zake nahi. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1219 guNasthAnakanI zreNIe caDhavAmAM che. potAnuM sthirapada-vIrapaNuM e potAnAmAM ja che, tene jIva pichAne arthAt oLakhe-pahecAne. H vivecana : prabhu pAse vIrapaNuM mAMgavAno vicAra karatAM kavizrIne prabhue kahelA upadezanuM smaraNa thayuM eTale teo pote ja khuzI thaine kahe che ke he nAtha! meM ApanI pAse vIrapaNuM mAMgyuM tyAre mArI smRtimAMthI ApanI kahelI vAta bhUlAi gai hatI ke, "dareka jIvo sattAe ApanA jevA ja che eTale ke darekanA AtmAmAM sattAe vIrapaNuM raheluM ja che. dareka jIvo potAnA guNoe karIne pUrNa che" e vAta smRtimAM AvatA khAtrI thai ke te vIrapaNuM to mArAmAM ja che, tenA pratyakSa anubhava thai zake che temaja guruparaMparAthI vizeSa jJAna prApta thayuM hoya to tenA mAdhyame paNa vIratvano anubhava karI zakAya che. jJAna ane dhyAna jema jema vadhatAM jAya che, tema tema AtmAnubhUtinI dizA khulatI jAya che. "vIrapaNuM te Atama ThANe'' kahevA dvArA kavizrI jaNAve che ke potAnA AtmAmAM rahevAmAM ja sAcuM vIrapaNuM che. AtmAmAM TharavAmAM ja sAcI vIratA che. vIryanI anaMtatAthI vIrapaNuM che. mArA A vIrapaNAnI jANa he nAtha ! ApanI vANIthI thaI che ke jevI gheTAMnA ToLAmAM ucharelA siMhabALane enA siMhapaNAnI oLakha vanarAja siMhe karAvI hatI. bhagavAna pataMjali paNa kahe che ke, Apta puruSanA vacanarUpa Agama vaDe, e Agamane anusaranArA anumAna jJAna vaDe temaja samiti guptyAdinA pAlanarUpa yogAbhyAsa rasa vaDe; ema traNa prakAre prajJAne samyag banAvato-nirmaLa banAvato AtmA, pAparUpI saMmohano nAza karI zrutajJAna, ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna dvArA AtmatattvanA sAkSAtkAra rUpa uttama tattvane pAme che; anyathA nahi. zrutajJAna pANI jevuM che, je tarasa tIrthaMkara bhagavaMtanuM janmakalyANaka eTale samakita varte che ane mithyAtvano nAza karela che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1220 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 1220 % chIpAve che. ciMtAjJAna dUdha jevuM che, je bhUkha bhAMge che ane poSaNa kare che jyAre bhAvanA jJAna amRta jevuM che, je mRtyu nivAre che. Atma tattvano sAkSAtkAra karavA mATeno A rAjamArga che. jeNe AtmA jANyo teNe badhuM ja jANyuM. jaina kuLamAM janmIne ane vItarAgane mAthe rAkhIne paNa jeNe zuddha dravya-guNa-paryAyathI AtmAnuM zodhana nathI karyuM, te bhAva jaina nathI. pachI bhalene te paMcamahAvratadhArI sAdhu kema na hoya? paramAtmA zuddha dravya-guNa-paryAya svarUpa che tethI paramAtmAnA zuddha dravya guNa-paryAya svarUpanuM dhyAna karavAthI anaMtA siddhonuM dhyAna thAya che. AtmAnA pratyeka guNane pavitra rAkhavo te ja AtmAno dharma che.. "vinANe" eTale samajaNanA gharamAM karavuM e ja dharma prAptinI sAcI kriyA che. AtmAne potAnI vIratva zaktinI pichAna thaI nathI mATe ja badhI garabaDa cAle che. tenI pichAna thayA pachI mithyAtva bhAgavA mAMDe che. jenAmAM vIrarasa uchaLyo te puruSa maLe che. te AMtara zatruone khatama karavAmAM pAchI pAnI karato nathI. zrI vIra vANIno A lalakAra che ke he Atma! tuM pote ja vIra cho! vIratva bahAramAM kyAMya nathI ! tArAmAM ja che ! tArI bhUlathI ja tAruM vIratva DhaMkAI gayuM che, jethI te tArAmAM hovA chatAM tArI najare caDatuM nathI. tArA anaMtAnaMta guNo upara kArmaNa vargaNA karmarUpa banIne coMTI gaI che, tene sApha karavAnuM ane guNone pavitra karavAnuM kAma dhyAna dvArA ja thaze. tAro dharma tArI bhItaramAM paDyo che. dhyAnanI prakriyA dvArA kevaLI bhagavaMtanuM apAtikarmanA udayarUpa, jevuM upayogathI adiya ane , yogathI sakriya jIvana che, evuM ApaNe sAdhanAkALamAM chAyArUpe utAravAnuM che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI & 1221 aMtaranA bhAvo vizuddha bane che tyAre AtmAno Atmadharma AtmAmAMthI pragaTe che. AtmA pote ja avicaLa dhruva tattva che. nija dhruva pada pahicANepotAnA dhruva padanI oLakhANa AtmAne, te jJAna ane dhyAnanI kriyA ja karAvaze. AmAM utAvaLa kAma lAge tema nathI. dhairya rAkhI sAdhanAnA mArge Daga mAMDatA rahevAnuM che. saMkucitatAne dUra karI vizALatA ane udAratAdi guNonI vRddhi thatAM sAdhakane jarUra potAno AtmA eka vakhata paramAtma svarUpe anubhavAya che. A paramAtma svarUpanI anubhUti e ja sAcuM vIratva che ane vIratvanI pratyakSa pahecAna che. e AtmA sAkSAtkAra che. ' - AnaMdaghana prabhu AtmA jAge che tyAre karmo tenAthI dUra bhAgI jAya che; te vAtane have kavizrI jaNAvI rahyA che. : AlaMbana sAdhana je tyAge, para pariNatine bhAge re, akSaya darzana jJAna vairAge, "AnaMdaghana" prabhu jAge re.. vIra.7 ' arthaH akhaMDa jJAna, darzana ane vairAgyanI sAdhanAnA baLe bhItaramAM rahela AnaMdaghana prabhu; jyAre jAge che tyAre asamartha dazAmAM lIdhelA mana-vacana-kAyA ane bIjA bahAranA AlaMbano-upakaraNo chUTatA jAya che ane pudgala pariNati-para pariNati dUra bhAgI jAya che. vivecanaH AtmA jyAre asamartha hoya che tyAre tene AgaLa vadhavA mATe deva-guru-zAstra vagere bahAranA AlaMbanono AdhAra ghaNo levo paDe che. jIvamAtra nimitta vAsI che anAdithI ApaNe nimittonA AdhAre ja jIvavA TevAyelA chIe eTale jJAnI puruSo azubha nimittanA tIrthakara bhagavaMtanuM dIkSAkalyANaka eTale aviratino nAza karela che. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1222 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI avalaMbanathI thatAM nukasAnathI bacavA zubhanamittanuM AlaMbana levAnuM kahe che; tenA avalaMbane zubhabhAva karavA bahu sahelA bane che. zubha bhAva dvArA zubhapariNatine asthimajjA banAvavAnI che. te asthimajjA thayA pachI potAnA zuddha caitanyamAM Asana jamAvavAnuM che. mULane pakaDavAthI zIghra pariNAma maLe che. ApaNe apUrNa (Imperfect) - chadmastha AtmA hovAnA kAraNe paramAtmAne pAmavAnA dhyeya mATe ApaNAthI ochA apUrNa eTale ApaNAthI kaMIka UMcA-AgaLa vadhelA AtmAnI sahAya laine AgaLa vadhIe chIe ke jeo jagatamAM guru tarIke oLakhAya che. paraMtu A dhArmika yAtrAmAM cokkasapaNe eka evo samaya Ave che ke jyAM ApaNane bahAranA mArgadarzako ke dharmazAstro madada karI zakatA nathI. AtmAnI zodhamAM-dhArmika yAtrAnA A chellA caraNamAM, sAdhake pote potAnA aMtakaraNanA mArgadarzana pramANe, jAte ja puruSArtha karavAno che. AMtara zaktithI A laDAI laDavAnI che. potAnI AMtarika jAgRtinA sahAre ja AtmAe mokSa tarapha yAtrA karavAnI che ane bahAranA badhA AvaraNo ane paribaLothI mukta thavAnuM che. jo koIpaNa prakAranA pUrvagrahomAM ApaNe rAcatA hoizuM to zAstro ApaNA mATe zastrasamAna pUravAra thaze. je parama satya che tene mAtra tarkanI dRSTithI ja nahi jotAM anubhavanI eraNa upara caDhAvIne prApta karavAnuM che. matadaSTithI nahi paNa tattvadyaSTithI; SaDdarzananI mImAMsA karatAM AtmAne vItarAga darzananI prAmANikatA siddha thAya che. AtmajJAnanI samyak prApti vinA kevaLa tIrthaMkara bhagavaMtanuM kevaLajJAna kalyANaka eTale kaSAyano nAza karela che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI bhaka 1223 bAhya kriyA, vratAdi pAlana vagere karavAthI bhItarano mokSamArga khulato nathI. tattvajJAnanI pariNati e jAgaraNa che. tenA vinA karAelA AcaraNa kAryakArI thatAM nathI. Atma svarUpano nirNaya karavAnI taiyArI na hoya to vrata, tapa, japa karavA chatAM paNa sAdhanAmAM UMDANa AvatuM nathI, AtmAne oLakhyo na hovAthI kalyANa thayuM nahi, kevaLa bAhya kriyAo karavAthI Atmasiddhi thatI nathI. vastusthiti e che ke abhiprAyamAM jarApaNa bhUla rahI jAya to samyakatvanI prApti thatI nathI. tethI potAnI sarva zakti badhA ja prakAranA viparyAsone TALavAmAM lagADI devI te zreyaskara che. satva, raja, tamo guNa svarUpa triguNAtmaka prakRti upara bahu bhAra ApavA karatAM potAnA trikALa dhruva parama pariNAmikabhAva svarUpa zuddha caitanyamAM Asana jamAvavuM te vadhAre sAruM che. kaSAyo e to kauravo jevA che. tenI sAme jJAnI puruSanI AjJA e pAMDavo jevI che. enA sahAre prakRtinA raNamAM ahiMsaka yuddha khelavAnuM che. vijJAna vagara A prakRtinuM yuddha jItavuM azakya che. bIjAne samajAvavAno bahu prayatna na karavo joIe. ApaNe bIjAne samajAvI zakatA nathI. dareka vyakti potAnA saMskAra anusAra ja samaje che. aMtargata to badhAmAM eka sarakho paramAtmA rahelo che mATe bIjAnA guNa ke doSane nahi jotAM potAnA ahaMne ja jovAno prayatna karavo joIe. A sAdhanA jema jema deDha thatI jAya che tema tema vairAgya vadhato jAya che. jJAna-darzana upayoga bahAramAM na jatAM bhItaramAM sthira thavA mAMDe che. te jema jema sthira thAya che tema tema bahAranA zubhAzubha tIrthakara bhagavaMtanuM nirvANa kalyANaka eTale yoga (deha)no nAza karela che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1224 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 12246 AlaMbano oTomeTika chUTatA jAya che ane tema thatAM zubhAzubha pariNati paNa ApameLe ja dUra thaI jatAM zubhAzubhabhAvathI para evI zuddhAvasthAne jIva pAme che. svabhAva sukhamagnasya jgtttvaavlokinH| / nRtva nAcamAvAnAM, sAtvinazaSyA - zAnasAra jeone potAnA AtmAnI, anya dravyathI bhinna, ekAkI, zuddha paramatattvasvarUpa avasthA kSAyikabhAve prApta thayelI che, tevA AtmAo to anyadravyanA guNa-paryAyanA kevaLa jJAtA-dRSTA hovAthI teone anyadravyanA koIpaNa pariNamanabhAvanuM kartutva ke bhokatRtva hotuM nathI. tyAga-tapa-saMyamanI niSedhAtmaka sAdhanA ane zAna-dhyAnanI vidheyAtmaka sAdhanA dvArA bhItaramAM suSupta rIte rahelA anaMta jJAnadarzanamaya AtmAne paryAyamAM pragaTa karavAno che. e jyAre jAge che tyAre para pariNatine paryAyamAMthI ucALA bharavA paDe che. anAdikALathI aho jamAvIne rahelI pugala pariNati, svarUpa sattAnA jAgaraNa sAme TakI zakatI nathI. potAnA pUrNa svarUpane pragaTa karavA bahAranA sAdhano kAma AvatA nathI. te mATe to upayoganI keLavaNI e ja eka ananya sAdhana che. keLavAyelo upayoga ja svarUpamAM rahevA samartha bane che. tenAthI ja saMsAra paribhramaNano aMta Ave che. sAdhanA dvArA sAdhyanI prApti mATe AgaLa vadhatAM sAdhakane vidanonI vaNajhAramAMthI pasAra thavuM paDe che. te vakhate praNidhAna-saMkalpa daDha na hoya to sAdhanAmAMthI nIce utaratA vAra lAgatI nathI. A viSayamAM mahAna tattva ciMtaka khalila jIbrAna lakhe che ke, sagavaDonI dravya-guNa-paryAyano vistAra che vya-kSetra-kALa-bhAva. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIrajI 1225 tRSNA AtmAnI bhAvanAonuM khUna kare che ane pachI tenI smazAnayAtrAmAM tRSNA pAchaLa dAMta kADhatI cAle che paNa he anaMta AkAzanA bALako ! tame tRSNAnA pAMjarAmAM na pUrAo! jIvatAo mATe marelAoe bAMdhI rAkhelI tRSNAnI kabaromAM tame vaso nahIM ! tame tamArA gharamAM tRSNAne saMgharo nahi kAraNake je anaMta tamArAmAM raheluM che teno vasavATa to AkAzanA bhuvanamAM che. prabhAtanI jhAkaLa tenuM bAraNuM che arthAt kudaratanA khoLe jIvAtuM jIvana e teno daravAjo che ane rAtrinA gAna ane mauna tenI bArIo che arthAt sAdhanAmaya jIvana tenI bArIo che jenA dvArA alpa, alpa prakAza pravezI zake che. tenA dvArA ja tame tamArI bhItaramAM pravezI zakazo ane anaMta AkAzamAM chupAyela tamArA tattvane tame pAmI zakazo ! adhyAtmamAM lokamAnyane vyavahAra kahyo che. je bahulatAe bAhya dazyasvarUpa ane kriyArUpa che. mokSamAnyane nizcaya gaNyo che je anubhUti svarUpa che. zubha kriyA, zubha bhAva, zubha pariNati e badho vyavahAra che. zuddha pariNati, zuddha svarUpamAM ramaNatA e nizcaya che. nizcaya jema jema vardhamAna bane che, tema tema vyavahAra chUTato jAya che ane aMte AnaMdaghana prabhu svarUpamAM sadAne mATe lIna bane che. Adarza vyavahAranA avalaMbane AnaMdaghana prabhune pAmavA e ja adhyAtmanuM phaLa che. kriyAnA AdhAre bhAvamAM praveza che ane bhAvanA AdhAre dRSTi khUlatAM svabhAvanI prApti che. sau koI AtmA potAnA AtmAne AnaMdaghanamaya banAve e ja zubhabhAvanA ! karmabaMgha ane karmano udaya e jIve karelA adhyAvasAyanA pratIka che. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1226 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sAmAnya jaiina stavana "" rAga : sAraMga ... "prabhu darzananI lagana...' niraMjana nAtha mohe kaise mileMge, kaise mileMge, kaise mileMge? dUra dekhuM meM dariyA DuMgara, uMce bAdala nIce jamIyuM tale re. dharatImeM DhuMDhuM tihAM na pIchAnuM, ani sahuM to merI deha jale re. AnaMdadhana kahe jasa suno bAtAM, ehi mile to mero phero Tale re. niraMjana01 rUpInuM lakSaNa che pradeza asthiratva ane paryAyanI visadazatA. arUpInuM lakSaNa che pradeza sthiratva ane paryAyanI sadazatA. niraMjana02 niraMjana04 potAnA samakAlIna jJAnI sAdhaka AtmA mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI AgaLa potAnI AMtaravyathA ThAlavavA rUpa paramAtmadarzananI tarasanI abhivyakti karatuM yogIrAjazrI AnaMdaghanajI prabhugAna che. gAna karI zakAya, gAyakI thaI zake evuM TUMkAmAM TUMku paNa UMDAmAM UMDI vAta karanAruM khUba ja suMdara geya che. niraMjana03 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hIM aha~ zrI sImaMdhara svAmIne nmH|| Simandhar Swami Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbudviyanI mahAvaTeha ho yuelavaI vijayanA kuMDaTika pArTa nagI madhye vertamAne vicItA aSTa prAtihAryothI zobhata, mohaka, AkarSaka, coM-jhIsa atizayothI prabhAvaka, mAhimAvaMta, pAMtrIsa guNa alaMkRta vANIthI tIrthanA sthApaka vidyamAna tIrthakaTa bhagavaMta zrI sImaMdharasvAmIne atyaMta bhAva pUrvaka trivadhe 24dhe koTI koTI vaMdanA ! Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya jina stavana 1227 jene koI aMjana nathI, karmanA kALA kalaMka nathI, evo je niHaMjana-niraMjana, niSkalaMka che, evo mAro nAtha- mAro paramAtmA mane kevI rIte maLaze ? 'kaise mileMge ?'' nI punarukti kare che. dhUna lagAve che ane pyAsa vyakta kare che. kyAM maLaze ? kyAre maLaze ? kevI rIte maLaze ? konA thakI maLaze ? maLaze ke nahi ? paramAtmAnA virahano valopAta vyakta kare che. dUra dUra jyAM sudhI dekhI zakAya, najara jyAM sudhI pahoMce tyAM lAMbe lAMbe sudhI dekhavAno - paramAtmAne zodhavAno thAya teTalo prayatna karuM chuM ! dariyA upara najara mAMDuM chuM ! DuMgaranA zikhara upara, kotaromAM, guphAmAM, bakholamAM badhe ja zodha zodha karuM chuM ! UMce UMce AkAzamAM jouM chuM ! AkAzamAMnA vAdaLomAM zodhuM chuM ! jamIna upara bhUtalamAM ane jamInanI nIce pAtALamAM ema comera daze dizAmAM jalamAM, sthaLamAM, svargamAM, pAtALamAM paramAtmAne zodhato huM pharuM chuM. haThayogInI jema dharatImAM samAdhi lauM chuM to tyAM paNa te maLato nathI. jalasamAdhithI ke himAlayanI hADa ThArI nAMkhatI zItaLa kaMdarAomAM paNa te jaDato nathI. bahAramAM badheya pharI vaLatAM kyAMya teno atopato maLato nathI, to bhItaranI hRdayadharA upara tene DhuMDhuM chuM-khojuM chuM-khoLuM chuM ! potAnA khoLiyAmAM potAmAM ja ene huM khoLuM chuM paNa tyAM huM ene oLakhIpichAnI-pahecAnI zakato nathI. agni sahuM chuM ! e khovAyelAne khoLavA paMcAgni tapa tapuM chuM ! paNa emAM to deha jale che - baLe che. paraMtu je chuM nahi baLanAro ane nahi bALanAro evo TharanAro ane ThAranAro-sthira - jema traNa sarakhI bAju ane traNa sarakhA khUNA maLatAM samabhUja trikoNa bane che; ema vItarAgatA, sarvajJatA ane nirvikalpakatA; e traNe bhegAM thatAM tribhuvanapati bane che. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1228 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI rahenAro ane sthira rAkhanAro AtmA-paramAtmA mane jaDato nathI. jAtamAM ja jaDAyelo e jaDato nathI. he! yazovijayajI javijaya mArI AnaMdaghana-lAbhAnaMdanI vAta kAna daI sAMbhaLo ! saMsAramAM kALakrame karIne sarva aprAptanI to prApti thaI jaI zake che paraMtu je prApta ja che te prAptanI prApti atyaMta kaThina che. e maLI jAya- eno bheTo thaI jAya to pachI A janamamaraNanA pherA ane pheraphArI ne pherApherI badhuM TaLI jAya ema che. na mAgavAnuM rahe ke na tyAgavAnuM rahe ! na meLavavAnuM rahe ke na melavA mUkavAnuM rahe ! paryAya sadazatA ane pradeza sthiratvanI prApti thaI jatAM, paramasthiratvane prApta karAya ema che. mATe ja e nityanI khoja che, je eka mAtra karavA jevI che. mAre tamAre badhAMe ! na -- zrutajJAna matipUrvaka hoya che ane matijJAna zrutapUrvaka hoya che. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa , 1229 - 1229 nigodathI nivaNa sudhInI naya sApekSa yAtrI naya e vikalpa che - dRSTikoNa che. vikalpa che te vicAra che. vicAra che tyAM vyavahAra che. vyavahAra che tyAM apekSA che tethI sApekSatA che. naya e mAnyatAno viSaya nathI. paNa vastutattvano koI eka dRSTikoNathI sApekSa svIkArano viSaya che. . nayanI samajathI svarUpanI samaja che. mATe naya e sAdhana che, jenAthI sAdhanA thAya che. nayamAMthI nayAtIta thavuM te lakSya-sAdhya che, jyAM pachI vyavahAra nathI, tethI apekSA nathI eTale ke nirapekSatA che. nigodathI nirvANa sudhInI nayAtIta thavAnI nayAdhArita sAdhanA che te jIvane sApekSatAmAMthI eTale ke parAdhInatAmAMthI nirapekSatA arthAt svAdhInatAmAM laI jaI ziva banAve che. naya sApekSa nigodathI mAMDIne nirvANa sudhInI jIvanI yAtrA, vicAra karatAM saMbhavita kAMIka AvI hovI jaNAya che. naigama-saMgrahanaya :- jIvanuM nigodamAM hovuM ane sahu anya eka kSaNa paNa AtmA svarUpathI jUdo paDato nathI. paraMtu bhUla tyAM thAya che, ke jyAM sva5 potAnuM nathI tyAM, paramAM-bahAramAM svarUpa sukha zodhe che, jene grahaNa kahevAya che. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1230 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI nigodanA jIvo sAthe jIvavuM, maravuM e negama ane saMgrahanaya sApekSa che. nigodamAM jIvanuM jaDavat jIvana hovA chatAM jIvatattvano ane garbhita (pracchanna-sattAgata) paramAtmatattvano svIkAra karavo e naigamanaya sApekSa maMtavya che. vaLI badhAya jIvone potAnA jevA ja jIvarUpa gaNavA e saMgrahanaya sApekSa maMtavya che. jAti aikyatA e saMgrahanaya che. saMgrahanaya e abhedagrAhI hovAthI badhA jIvone jAti apekSA vaDe abhedathI grahaNa kare che. naigamanaya bheda-abhedagrAhaka che. naigamanaya bheda-abhedagrAhI hovAthI saMgraha ane vyavahAra e apekSAthI negamanA bheda kahevAya che. saMgrahanaya e abhedagrAhaka naigamanaya che to vyavahAranaya e bhedagrAhaka naigamanaya che. vyavahAra naya :- kALa, svabhAva, karma, bhavitavyatA ane puruSArtha A pAMca kAraNa samavAyamAMthI bhavitavyatAnI mukhyatA thaye chate te nigodanA jIvanuM sUkSma nigodamAMthI nIkaLI bahAra vyavahAramAM AvavuM ane tenuM pRthvIkAya Adi nAmakaraNa thavuM, bIjAnI sAthe vyavahAramAM eTale ke saMgamAM AvavuM ane bIjAnI sAthe vyavahAra thavo e vyavahAra naya sApekSa maMtavya che arthAt te vyavahAranaya saMmata kriyA che ke, jemAM jIvanuM nAmakaraNa ane jIvanA bheda che. e jIvanuM nigodanI avyavahArarAzimAMthI vyavahArarAzimAM AvAgamana che. e avyavahArarAzinI suSuptAvasthAmAMthI vyavahArarAzinI sakriyatAmAM praveza che. vyavahAra e saMgrahano vidhipUrvaka bheda kare che ane para pudgala sAthe abheda vyavahAra kare che. sthUla RjusUtra naya H- vyavahAra rAzimAM, bhavitavyatAnA paripAkathI Avye chate kALano paripAka thatAM jIva acaramAvartakALa oLaMgI gharmano artha e che ke dehanA kartA-bhoktA bhAva choDavA, jyAre agharma eTale dehanA kartA-bhoktA bhAva yAlu rAkhavA. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa , 1231 carama pudgala parAvartamAM Ave che. tyAM paNa karma pariNAma mahArAjAnI maherabAnI thatAM jIvane pote koNa che?" tenI oLakha thAya che. pote jaDa nathI paNa cetana che. cetanamAM paNa atIta anAgata svarUpe nathI, paNa vartamAnamAM vartato che. vartamAnamAM paNa vartatA anaMtA potAnA jevA bIjA jIvo che, paraMtu te bIjA jIvothI taddana bhinna svakIya rUpe che paNa parakIya nathI. AvI potAnI AgavI oLakha jyAM thAya che te sthUla RjusUtranaya sApekSa jIva viSayaka vicAraNA che, je svarUpa vicAraNA che. potApaNAnI AgavI pratIti atre thAya che. "huM" nuM bhAna thAya che. sva bhAna thatAM je pUrve abhAna ane bebhAna hato te sabhAna thAya che. - sUkSma RjusUtranaya :- A nayanI mAnyatA anusAra jIvane potAnuM aMtaHkaraNa e ja potAnuM lAge che paNa te ja aMtaHkaraNanI taddana najIka aDIne rahela kAyA, vANI, zvAsocchavAsa, halana calanAdi ceSTA setAnA lAgatA nathI. ahiMyA aMtaHkaraNane sudhAravA upara lakSya che. tethI aMtaHkaraNamAM vartatI rAgAdibhAvonI vikRti e paNa potAnI lAgatI nathI paNa ataHkaraNanI nirmaLatA, guNono vikAsa, doSono lAsa ane temAM paNa aham vRttinuM anutthAna, ahaMnuM apravartana e ja potAnA samajAya che. TUMkamAM kahIe to ahiMyA AtmA enA maulika svarUpamAM jevo che tevo hajI samajAyo nathI, tethI tenI te svarUpe zraddhA thaI nathI. tethI upayogamAM zuddha AtmatattvanI jhalaka AvI nathI paNa manaHsthiti kevI hovI joIe enI samaja-UMDANa pakaDAyuM che, tethI manane nirmaLa banAvavA upara prati samayanI jAgRti varte che. mAtra zabdanA arthane samajavApaNuM ja nathI paNa bhAvane pakaDIne tenA upara ArUDha thaI samagra aMtaHkaraNane badalI nAMkhavA uparanuM lakSya che. zAstramAM je vihaMgam mArga gharmamAM pariNamavuM hoya to namramAM namra bano ! jAtane kITavat samaje ! apamAna darekanA sahana karo ! sahana karazo to aham gaLaze. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1232 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI ane pipIlIkA mArga batAvela che te ubhayamAMthI pipalIkA mArga pakaDI udhvarohaNa-urdhvagatino prAraMbha A bhUmikAe thAya che. A tabakke atIta, anAgata ane parakIyatA svarUpa vakratAno tyAga che tathA vartamAnano temaja svakIya rUpa RjutAno svIkAra che, mATe RjusUtratA che. sarpa daramAM pesatA pahelAM vakragati choDI saraLagati-sIdhIgati paDe tevI svadhAma-muktidhAmamAM praveza pUrvenI saraLatA-RjutA A tabakke Ave che. UMdhAI-avaLAI hatI te sIdhAI-savaLApaNAmAM palaTAya che. . . naigama ane vyavahAranaya saMmata mAnyatAmAM jIvanuM pApathI bacavAnuM. lakSya hoI zake che. pApathI bacavA mATe thaIne pApa pravRtti ghaTI zake che. paraMtu aMtaHkaraNanI enA yathArtha svarUpamAM oLakha nathI. vacana ane kAyA bahiSkaraNa eTale ke bahAranA bAhya sAdhana che ane mana, buddhi, citta, ahaMkAra e aMtaHkaraNa eTale ke aMdaranA atyaMtara sAdhana che, evo bheda hajI pakaDAyo nathI; tethI manamAM zubhabhAvo varte to paNa puNyabaMdha dvArA sadgatino mArga che paNa aMtaHkaraNanI yathArtha oLakha na hovAnA kAraNe adhyAtmano mArga nathI. guNo game che, doSo nathI gamatA paraMtu guNo ja game che, guNonI jarUci che ema nathI ane doSo na ja joIe tema nathI. doSo pratye tIvra napharata, tIvra arUci nathI mATe kaSAyonuM dabAvApaNuM che ane tethI sadgati hoI zake paNa doSo ane kaSAyonuM ghaTavApaNuM nathI. doSono, kaSAyono pAvara (phorsa) ghaTe che paNa tenI jAta badalAtI nathI, baLa-pAvara ghaTe che paNa tenI jAta badalAtI nathI. daLa ghaTatu nathI mAtra bhAta badalAya che. tethI AtmavikAsa ane sAnubaMdha sadgati nathI. upazama che paNa kSaya nathI. kaSAyonI kAlimAne DhAMkavApaNuM che paNa kaSAyonA kADhavApaNAthI ujaLApaNuM eTale ke zuddhikaraNa nathI. jyAre anaMtAnubaMdhI kaSAya eTale sthUlatAe dehamAM "huM" buddhi. tema saMjvalanA kaSAya eTale sUTamatAe dehamAM "huM" buddhi. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa $ 1233 RjusUtranaya saMmata mAnyatAmAM aMtaHkaraNanI yathArtha oLakha che. doSonA nAzanuM ane guNavikAsanuM lakSya che. pratipaLe jAgRti che mATe kaSAyono sAnubaMdha nAza sAnubaMdha guNonI prApti ane uttarottara AtmavikAsa temaja sadgatinI paraMparA che. ahiMyA rahela jIva guNonI tIvrarUcinA baLe graMthibheda karI samyagadarzana pAmI zake che. ahiMyA aMtaHkaraNa ane AtmA e beno bheda-marma pakaDAyo nathI mATe aMtaHkaraNane ja AtmA mAnI cAlavApaNuM che, AgaLa vadhavApaNuM che. : A bhUmikAe zrutanA AdhAre Atmabodha thAya che, jAti, liMga, vacana, kALa ityAdinA bheda paDe che. A naya pUrvanA naya karatAM sUkSma hovAthI ahiMyA zabdanuM yathArtha arthaghaTana che ane tenA anusAre pravartana che. A nayanI mAnyatAmAM vartatA jIvane AtmA zabdanA uccAraNathI Atmatattva yathArtha pakaDAya che. ahiMyA rahelA jIvane e khabara paDe che ke aMtaHkaraNa ane AtmA baMne ekabIjAnI najIka najIka che paNa baMne eka nathI. samIpatA che paNa sarUpatA nathI. aMtaHkaraNa e zeya che ane "huM,' AtmA-zuddhAtmA-trikAla dhruva paramapariNAmikabhAva rUpa kevaLa vijJAna svarUpa chuM. "huM," aMtaHkaraNa temaja bahiSkaraNano jJAtA chuM. ahiMyA prajJAno prakAza tIvra hovAnA kAraNe aMtaHkaraNane sudhAravA rUpa jAgRti varte che. paraMtu game teTaluM aMtaHkaraNa nirmaLa bane to paNa tene mAruM mAnavA rUpa ajAgRti vartatI nathI. paraMtu aMta:karaNathI judA paDI temAM vartatA bhAvone jovA rUpa ane svIkAravA rUpa dekhA bhAva varte che. A che vihaMgam mArga. ahiMyA rahela AtmA kyAMya aTavAto nathI, kyAMya Ubho raheto nathI. saDasaDATa AgaLa vadhe che. bIjA zabdomAM kahIe to pipIlIkA mArga e Trenano mArga che, pachI te Trena lokala Trena hoya ke zabda bhAva vihoNA nathI. paraMtu ApaNe ja bhAvahIna thaIne zabdane raTIe chIe ane zabdathI bhAvane pakaDatA nathI, mATe bhAva AvatAM nathI. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1234 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI phAsTa Trenano mArga hoya te vAta judI che. ethI aMtaHkaraNamAM sudhArA sAthe mArApaNuM che, tethI tyAM thobhavApaNuM che, aTakavApaNuM che. jyAre vihaMgam mArga e plenano mArga che, jyAM kyAMya mArApaNuM karavAnuM nathI eTale tyAM thobhavApaNuM nathI paNa jhaDapI vikAsathI AgaLa vadhavApaNuM che. pipalIkA mArgamAM rahela jIva-vivekI hoya to eTale ke prApta audayika bhAva ke kSayopazama bhAvamAM mArApaNuM na kare to 4-5-6-7 guNasthAnakanI sparzanA karI zake che, te ja rIte vihaMgama mArgamAM paNa jIva 4-5-6-. 7 guNasthAnaka sparzI zake che. mAtra phera eTalo ja che ke pipAlIkA mArgamAM 4-5-6-7 guNasthAnake nIcenA ke madhyanA adhyavasAya sthAnonI sparzanA hoya che jyAre vihaMgama mArgamAM uparanA adhyavasAya sthAnonI sparzanA hoya che. pipIlIkA mArga sAticAra hoI zake che jyAre vihaMgama mArgamAM teno saMbhava jaNAto nathI. pipIlikA mArgamAM udayanuM baLa vadhAre che te apekSAe vivekanuM baLa alpa che mATe aTakIaTakIne, bhavo karI-karIne mokSe jAya che jyAre vihaMgama mArgamAM vivekanuM baLa tIvra che ane tenI apekSAe udayanuM baLa alpa che tethI saDasaDATa mokSa tarapha prayANa kare che. pipIlIkA mArgamAM jIvane aTakavApaNuM che. aTakavApaNAno saMbhava che kAraNake te Trenano mArga che. TrenanA mArgamAM musApharI karatA jIvane AjubAju jhADa-pAna-vRkSa-grInarI-makAno, havelIo-jhuMpaDAo badhuM ja jovA maLe che tethI temAM sArA khoTAnI tulanA na karavI hoya to paNa thaI jAya che eTale tyAM mana UbhuM thaI jAya che. sArA khoTAnI TakAvArI mAMDe che, abhiprAya Ape che. pudgalanI duniyAno tyAM sparza che eTale aTakavApaNAno saMbhava che tema pipalIkAmArgamAM aMtaHkaraNa nirmaLa ApaNe gharmakiyA (bAhya) karIe chIe paNa gharmanI kriyA(atyaMtara) karatAM nathI. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa , 1235 banatAM jIvane temAM gamo pedA thaI jAya che eTale tyAM na aNagamo, na gamo evI svarUpa vItarAgatA jaLavAtI nathI, e ja tyAM aTakavApaNuM kahI zakAya athavA to maMdagati kahevAya. jyAre vihaMgama mArga e plenano ke rokeTano mArga che. jemAM upara uDato uDatAM AkAza-AkAza ane kevaLa AkAza ja dekhAya che. pote svayaM cidAkAza ane pote jyAM uDI rahyo che te AkAza baMne arUpI, nirlepa, nirmama che. pudgalanI duniyAno sparza nathI tethI mUMjhAro nathI, cakarAvo nathI, bhamarAvo nathI. mAtra gati nathI paNa pragati che. aTakavApaNuM nathI, vicAravApaNuM nathI ane tethI pudgalamAM bhAvamAM viharavApaNuM paNa nathI. tyAM to kevaLa uDavApaNuM-uThavApaNuM che; te paNa upara-upara ane upara ja! Ama pipalIkA mArga-Trenano mArga ane vihaMgam mArga - plenano mArgae baMneno bheda daSTAMtathI paNa spaSTa samajI zakAya che. pipIlIkA mArga e cAlavAno-caDhavAno mArga che.jyAre vihaMgama mArga e uMDavAno mArga che. pipIlIkA mArgamAM manovargaNAnA pudgalonI sahAya laIne tene niyata AkAra ApI tenI sahAyathI ciMtana karavAnuM hoya che eTale tyAM aMtaHkaraNane nirmaLa karavA rUpa sparzanA che. jyAre vihaMgama mArgamAM manovargaNAnA pudgalonA avalaMbananI mukhyatA nathI. lAkaDIno Teko nathI. aMtaHkaraNane jovAnI pradhAnatA che. eTale sparzavApaNuM nathI paNa uDavApaNuM che. jyAM sparza che tyAM asara che mATe tyAM teTalI kasara che. jyAre uDavApaNAmAM sparza nathI paraMtu chUTA paDIne mAtra jovApaNuM che. upasargo Ave to paNa jovApaNuM che. AtmAmAM samAI javApaNuM che. eTale tyAM asara nathI mATe kasara nathI paNa asara rahitatA che ane te ja vItarAgatA che. adhyAtmanA mArgamAM A rIte vItarAgatA tarapha uzyana bAhyadaSTi e bAladaSTi che. AMtaradaSTi e paryApta(adhyAtma) daSTi che. samadaSTi e brahmadaSTi che. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1236 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI karavAnuM che ane rAgamaya saMsAra tarapha pITha karatA javAnuM che. athavA to ema kahI zakAya ke eka mArga, dAdaranA eka eka pagathiyAnI sparzanA karIne upara pahoMcavAno mArga che; to bIjo mArga lIphTa/eliveTaramAM besI jaI saDasaDATa upara pahoMcavAno mArga che. ekamAM paryAyane nirmaLa karatAM karatAM upara pahoMcavApaNuM che to bIjAmAM palaTAtI paryAyane para-vinAzI lekhI dhruva evA dravyane sva-avinAzIne pakaDIne sIdhA ja dravyathI abheda thavApaNuM che. rAgamaya saMsAra tarapha pITha karatA javAnuM che. A viSayamAM kavirAja navanItanA udgAro H kesariyA vIranA yA homa, phatteha vinA jhaMpe nahi, raNayoddhAnA udgAro ke, parasattAmAM ame nahi, graMthibIjane kahI dIdhuM, tame nahiM ke ame nahiM, AtamajJAna saraLa sIdhuM sahaja thaye chake nahi, huM jAte vijJAna svarUpa chuM prayoga cokhkho hojo re ! mAnavakAyA siddha maMdira che AtmA aMdara nokho re ! samabhirUDha naya :- A naya vyutpatti bhede, bheda mAnato hovAthI pUrvanA naya karatAM sUkSma che athavA to zabda naya sUkSma che to samabhirUDha naya sUkSmatara che. A nave puNyAtmA, pApAtmA, jIvAtmA, zuddhAtmA, vizuddhAtmA paramAtmA eka nathI paNa judA judA che. A nayanuM kahevuM ema che ke zabda phare eTale artha phare. puNyabaMdhanI pradhAnatAye puNyAtmA, pApabaMdhanI pradhAnatAe pApAtmA, dazaprANonI pradhAnatAe jIvAtmA, aMtaHkaraNanI vizuddhatAe zuddhAtmA, zeya-zAtAbhAvanI yathArtha jAgRtie vizuddhAtmA to tenI parama jAgRtie vizuddha vizuddhAtmA kSapakazreNi ArUDha lokeSaNA (mAnamohanIya)nuM phaLa loka(yaudarAjaloka) bhramaNa che. lokonI vAha vAha e AtmAnuM svarUpa nathI. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1237 jIva arthAt 8 thI 12 guNasthAnakamAM vartatA jIvono AtmavikAsa samabhirUDhanaya mAnyatA anusArano che. ahiMyA vartato jIva suparasonIka jeTavimAnanI gatie potAnA siddhinA zikharo sara karI rahyo che. ahiMyA vartatA jIvane sAdhya najIka najIka AvI rahyuM che. A bhUmikAe sAdhanAmAM ghanIbhUtatA che ane kALanI parimitatA che. ahiMyA ekamAM ja abhirUDha thayo thako atyaMta lInatA pAme che. evaMbhUta naya - A naya pUrvanA naya karatAM paNa sUkSma che eTale ke sUkSmatama che. ahiMyA vartato jIva AtmA zabdanuM yathArtha arthaghaTana karI temAM avasthAna pAmato hoya che. AtmA zabda vAstavamAM to paramAtmAmAM ja ghaTI zake. tethI evaMbhUta naya 13 me 14 me guNasthAnake kevalI banelA AtmAne ja paramAtmA mAnato hoya che. ahiMyA have gati nathI hotI, sthiti hoya che. pravAsa nathI hoto, mukAma hoya che. AtmavikAsanI A aMtima avasthA che. carama sImA che. AtmA zabdano audaMparyAya ahiMyA pamAya che. nigoda e AtmAnI-cetanAnI niSkRSTa avasthA che. jemAM akSarano anaMtamo bhAga ughADo hoya che. jyAre 13-14 me guNa sthAnake anaMtajJAna ane anaMta AnaMda khullu thayuM hoya che. e AtmAnIcetanAnI utkRSTa avasthA che. dravya ane paryAyanuM abhedabhAve milana e paramAtma avasthA che. temAM paNa 13 me guNa sthAnake yoga pravartana hovAne kAraNe yogakaMpane che. jyAre 14me guNa sthAnake yoga nirodha hovAthI zailezIkaraNa che. yoga zairya che. jyAre siddhAvasthAmAM to pradeza sthiratva che ane paryAya sazitA che. naigamana saMkalpa che to evaMbhUtanaya saMkalpasiddhi che. syAdvAra darzanamAM gama naye AtmAnA astitvano enI nikRSTa avasthAmAM paNa svIkAra che. saMgrahAye jIvamAtramAM potAnA laoNSaNAe karIne ApaNe UMcuM nAmakarma icchIe chIe, jyAre vIza sAgaropamathI adhika kALanA karma, Atmapradeze rahI zakatA nathI, to pachI anaMtakALa sudhI nAma kyAMthI raheze ? Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1238 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI tUlya Atmatattvano svIkAra che pachI te saMsArI AtmA hoya ke paramAtmA hoya te vAta judI. saMgrahanayathI jAtisAmyatAno svIkAra che. jyAre vyavahAra naye Atmatattvano sthUladaSTithI svIkAra che temaja satkAryanI rUci e puNyabaMdha dvArA sadgatino mArga che paNa ahiMyA sudhI adhyAtma nathI kAraNake AtmatattvanI sAcI oLakha nathI. adhyAtmanI zarUAta RjusUtranayathI che. temAM paNa sUkSma RjusUtranayanI mAnyatAthI che, nahi ke sthUla RjusUtranI mAnyatAe. * sthUla RjusUtra naye AtmatattvanI tAttvika oLakhamAM bhajanA che eTale jo e sUkSma RjusUtra sudhI pahoMce to Atmatattva nI oLakha karI zake che, nahi to tyAM mAtra zAbdika oLakha che paNa zabdonuM enA yathArtha pariprekSyamAM mUlavavApaNuM nathI. zabdanayathI adhyAtma vega pakaDe che ane plena gatie adhyAtmamAM AgaLa vadhe che. zarIra hovA chatAM jANe sAva halakuphula lAge athavA to zarIra jANe che ja nahi evo bhAsa thAya te zabdanaya saMmata AdhyAtmika vikAsa che. samabhirUDha nayathI adhyAtmamAM rokeTa gati che. tyAM karmarUpI IMdhanane bALI nAMkhavA dAvAnaLa tulya vizuddhi varte che. A nayamAM vartatA jIvano upayoga eTalo vyApaka ane eTalo UMDANamAM gayelo hoya che ke anAdikALathI peMdhI gayelA karmo ane ajJAnane tyAMthI have ucALA bharavA paDe che. jema koIka guMDAne pakaDavA C.B... nA mANaso pAchaLa paDyA hoya ane mahAmahenate pakaDAya tyAre tene je rIte Dhora mAra mArIne tenA hADakA pAMsaLAnA karaca karaca karI nAMkhI tenuM sarva sAmarthya khatama karI nAMkhe tema ahiMyA karmane khatama karavA khelAto aMtima jaMga hoya che. jenA phaLa svarUpe evaMbhUtanaya saMmata paramAtma tattvane (13muM 14muM pApabaMdha na karavo te pApa upara vijaya karyo kahevAya. jyAre pApanA udayamAM duHkha nahi vedatAM samabhAva-AtmabhAvamAM rahevAya to pApa upara vijaya meLavyo kahevAya. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa 1239 pariziSTa 1239 guNasthAnaka) pAmI svarUpanA mahelamAM nizcita thaI mahAle che. A che jIvanI nigodathI mAMDIne nirvANa sudhI nI yAtrA, jemAM naigama ane saMgrahanayamAM ciMtana tathA saMkalpa che, vyavahAranayamAM mAtra kriyA che, RjusUtranayamAM nizcayanA lakSya vartanA che, zabdanayamAM daDhatA ne sacoTatA che, samabhirUDhamAM yathArtha sparzanA che ane evaMbhUtamayamAM nagamanayathI karAyelA saMkalpanI siddhi che. upasaMhAra : A viSaya upara prApta zakti-kSayopazama mujaba vicAraNA karI Atmatattvane khullu karyuM che te yathArtha ja che tevo dAvo nathI. ekAMta nathI. tethI mumukSu jIvoe tenI upara mAdhyasthaSTithI vicAraNA karI sAruM lAge to svIkAra karavo. - adhyAtmano mArga ghaNo gahana che mATe temAM game tevA UMcA vikalpo sparze to paNa A ja aMtima niSkarSa che ane AnAthI AgaLa vadhAre bIjuM kAMI nathI evA Agraha ane ekAMtamAM na paDatA, AnA sivAya bIjA paNa sArA UMcA vikalpo hoI zake che, teno saraLa bhAve svIkAra karavo e sAcA arthamAM RjusUtratA che. tethI ja RjusUtranaya saMmata mAnyatAe adhyAtmanI zarUAta jainadarzana batAve che. - potapotAnI mAnyatAmAM satyano Agraha rAkhavo e dRSTino doSa che. te hoya tyAre adhyAtmanuM uccAraNa hoya che paNa uccaraNa eTale ke urvIkaraNa hotuM nathI. dRSTinA doSathI uccAraNamAM ja uccaraNa mAnI levAnI bhUla thaI jAya che. - vyavahAra eTale pUrvabhavanI gunegArI che ane teno samabhAve nikAla karavo, e jIvamAtranuM kartavya che. mATe te AcaraNIya che, gharmI pApI na hoya. gharmI duHkhI na hoya. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1240 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI AdaraNIya che paNa hRdayamAM sthApanIya to nathI nathI ane nathI ja. sthApanIya to parama pariNAmika rUpe aMdaramAM rahela vizuddha evuM paramAtmatattva ja che kAraNake te sadAkALa rahenAra che ane tenAthI anaMta AnaMdanI prApti che. kemake AtmA svarUpe to TUMkotkIrNa AnaMdasvarUpa che. alpanA AdhAre sarva yA pUrNa thavAtuM nathI paNa pUrNanA AdhAre pUrNa thavAya che. mATe ahIM paryAyadRSTi nahi paraMtu dravyadRSTinI pradhAnatA che. anubhava jarUra paryAyamAM che paNa te anitya evA paryAya pratye dRSTi karavAthI nathI paraMtu nitya evA dravya pratye je pUrNa zuddha che tenA pratinI dravyadRSTithI che. jema piyaramAMthI paraNIne sAsare gayela kanyAne sAsu-sasarA, jeTha-jeThANI, diyara-derANI vigere anukaraNIya ane AdaraNIya che paNa hRdayamAM sthApanIya nathI kAraNake bAkInAthI tenI surakSA che, paNa AnaMda nathI. jyAre pati e to hRdayamAM sthApanIya che kAraNake tenA dvArA surakSA che tema sAthe AnaMdanI prApti paNa che. vaLI te anya saMbaMdhonA mULamAM paNa patino saMbaMdha che. vyavahAradharmathI surakSA che jyAre naizciyika dharmathI surakSA sAthe anaMta AnaMda paNa che. nizcayavyavahAranI A gUMca jene ukalI jAya che te vyavahAramAM mUMjhAto nathImalakAto nathI, aTavAto nathI paNa rokeTa gatie AgaLa vadhI TheTha mokSe pahoMcI jAya che. jene A guMca na ukelAya tene aTakavApaNuM che ane rUlavApaNuM che. chatAM huM AgaLa vadhI rahyo che evo khyAla te baphama chebhrAMti che-mithyAtva che. ajJAnano mahA aMdhakAra che ane te ja saMsAra che, duHkha che ane durgati che. vyavahAra sAdhana che jyAre nizcaya sAdhana sAdhya ubhaya che. nizcitanI (lakSita lakSyonI) prApti pachI vyavahAra je sAdhana che te chUTI jAya che. gaMtavya sthAne pahoMcatA tyAM laI janAruM vAhana chUTI jAya che. - paM. muktidarzanavijaya dehamuktithI mukti nathI kahela paNa kaSAyamuktithI mukti kahela che. ' Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa tattva viyArA pariziSTa 1241 pariNAmI jIva murtta, sapaesA` ega' khitta kiriyA ya NiccuM kAraNa kattA., sarvAMgaya11 Iyara apavese12 navatattvanI A caudamI gAthA adhyAtma samajavAmAM khUba khUba upayogI hovAthI agatyanI che. A gAthAmAM chaye dravyonI bAra dvArothI vizada vicAraNA che. vizva cha dravyAtmaka hovAthI ema kahI zakAya ke A 14mI gAthA eTale vizvavicAraNA. ahIM bAra dvAro chadravyamAM vicArIe 1. pariNAmI, 2. jIva, 3. murtta, 4. sapaesA 5. ega, 6. khitta, 7. kiriyAya, 8. yaNicca, 9. kAraNa, 10. kattA, 11. sarvAMgaya, 12. Iyara appavese. 1) pariNAmI :- nizcayanayadRSTi mujaba chae dravyo niraMtara, pota-potAnA sva-svabhAvamAM samaye-samaye utpAda vyaya-dhruva svarUpe pariNAma pAmatA hovAthI pariNAmI che. jeno anubhava na rahe tenuM nAma, ''nathI''. jeno anubhava TaLavAno ja nathI tenuM nAma ''che''. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1242 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paraMtu vyavahAranayadaSTie samasta jIva dravyo ane samasta pudgala dravyo e be dravyone ja para-saMyoge para-pariNAmIpaNuM che. eTale jIva pudgala pariNAmI bane che ane pudgala, jIva pariNAma paNa bane che. AthI ja arUpI jIvane saMsArIpaNuM che, je pratyakSa che ane jaDapudgalane sacitapaNuM-audayika bhAva maLe che. jIva ane pudgala vaibhAvikazaktinA kAraNe svapariNAmI hovA uparAMta parapariNAmI paNa che. " 2) jIva dravyaH- cha e dravyomAM mAtra sakaLa jIvadravyo ja svasvapariNAmanA kartA, bhoktA ane jJAtAsvarUpI cetanAvAna hovAthI, cetanA nakSaNo nIva. e citi lakSaNathI jIvata che, jyAre anya pAMce dravyo tethI viparIta svabhAvavALA hovAthI ajIva che. ' . (ahIM jevadravyanI vizeSa samajaNa mATe AtmacetanAnA zAstrAnusAre traNa bhedo jaNAvIe chIe. (e) pratyeka AtmAne pota-potAnI jJAnacetanA ja viveka ane pravRttinuM kAraNa hoI samasta sukha-duHkhanuM kAraNa paNa jJAnacetanA ja che. A mATe kahyuM che ke caM paMvie nA, tabbAya gukhAya pavA 2 salvejiM nA nAhiM siye . - trikAlika sattA vaDe, pratyeka AtmAnuM jJAna, jJAyaka tarIke dravyarUpa che paraMtu sva ane parane jANavAnI zaktirUpe te guNarUpa che. jJAnaguNanI vividhatA te guNa che e zeyane jANavA rUpa kAryapariNAma te jJAnaparyAya jANavo. A rIte dravya-guNa ane paryAyarUpa jJAnavaDe AtmAne parama jJAnIoe sarvAtmaka jaNAvela che. A mATe have e trividha cetanAnI paribhASA vicArIe. rAga-vikalpa-IcchAnuM pariNAma duHkha-janma-maraNanI paraMparA. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pariziSTa , 1243 - a) jJAnacetanA :- zeyanA (padArthanA) sAmAnya vizeSa dharmanuM jANapaNuM kare te jJAnacetanA. b) karmacetanA:- ISTAniSTa bhAvo prati vidhiniSedha rUpa pravartana kare te karmacetanA. rAgadveSa pariNati rUpe che. c) karmaphaLacetanA :- ISTAniSTa, saMyoga-viyogamAM je sukhaduHkhAdinI lAgaNI thavI te karmaphaLacetanA jANavI. harSa zokanA pariNAma thavA te karma phaLa cetanA che. - a) jJAnacetanA :- A pramANe pratyeka bhinna-bhinna jIvAtmAnI trividha cetanA niraMtara bhinna-bhinna svarUpe pravarte che, paraMtu jaDa dravyomAM koI paNa prakAranI cetanA hotI nathI. sva-paranA vivekI zuddha Atmadravyane vize (paramAtmAne) trividha cetanA saMpUrNa svAdhIna hoya che. jyAre azuddha AtmatattvamAM te kathaMcit parAdhIna eTale karmAdhIna hoya che temaja kathaMcit svAdhIna hoya che. jJAnacetanAnuM svarUpa - eka jIvAtmAmAM eka sAthe betraNa ke cAra lAyopathamika jJAnanI labdhi (zakti), to hoya che, paraMtu upayoga to eka samaye eka ja jJAnano hoya che. tema chatAM chaghastha - jIvone jJAnano upayoga aMtarmuhurte parAvarti hoya che. jyAre kevaLI paramAtmAne to kSAyika bhAve niraMtara sahaja bhAve, saMpUrNa viSayaka kevaLopayoga pravarte che ane tethI teonuM samasta pariNamana paNa yathArtha avisaMvAdIbhAve kevaLa-upayogAntargata ja hoya che. e nirvikalpa upayogavaMtatA hoya che. kevalyAvasthAmAM saMkalpa, vikalpa ke upayoga mUkavApaNuM hotuM nathI. upayoga eTale jJAnalabdhi dvArA zeyane jANavA mATeno AtmAno rAga kADhIzuM to IcchA nIkaLaze ane vikalparastitA Avaze. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1244 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI jJAna vyApAra. pratyeka AtmAne Avo upayogavyApAra kSeya saMbaMdhe be prakArano hoya che. 1) sAmAnyathI ane 2) vizeSa svarUpathI. A banne prakArano vyApAra sva-para saMbaMdhe zuddhAzuddha hoya che. AtmAne vize zeyane jANavA rUpa zakti te jJAnaguNa jANavo. A jJAna guNa thakI kartA AtmA, zeyane jANavA mATe je kriyA kare che, tene upayoga guNa jANavo. A rIte kartA-kriyA ane kArya eTale arthabodha e traNene vaLI AtmAthI bhinnabhinna jANavA. upayoga jo ke eka hoya che. tathApi eka upayogamAM anekavidhatA jarUra hoI zake che. paraMtu eka samaye be jJAnopayoga ke be bhinna arthabodha na hoya. vaLI eka samaye anekavidha kriyAomAM paNa upayoga to eka ja hoya. e ja rIte vedana paNa ekathI adhika hoI zake che paNa upayoga to eka samaye eka ja hoya paraMtu samayanI sukSmatAne laIne bhinna bhinna arthabodha eka sAthe jaNAya to tyAM samayano bheda avazya vicAravo. udAharaNa tarIke vyakti nadImAM UbhI che. nIce paga zItaLatA anubhave che jyAre mAthe sUrya tapato hovAthI uSNatA anubhavAya che. ema vedana be che paraMtu upayoga to ekamAM ja hoya che. nApramANaM pramANaM vA, sarvamapyavizeSitam vizeSitaM pramANaM syAditi srvnyjnytaa|| je sAmAnya nirapekSa-nirAkAra, jJAnopayoga che te pramANarUpa nathI. temaja sAkAra jJAnanA kAraNarUpe apramANa paNa nathI. paraMtu svapara saMbaMdhI hitAhitanA yathArtha vivekavALo sAkAropayoga ja te pramANarUpa che eTale ke samyaka jJAnopayoga ja te pAramArthika-satya che. ' nA je sApekSa ane parAdhIna sukha hoya teno thAka lAgyA vinA rahe nahi. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa & 1245 anyatra jaNAvela smRti, pratyabhijJAna, tarkapramANa, AgamapramANa, upamA, arthapatti, saMbhava Adi tamAma pramANo, mati-zruta ubhayAMtara hovAthI parokSa pramANarUpa che vaLI mati-zruta bane jJAno hInAdhika hovAthI potapotAnA judA judA karmonA AvaraNonA kSayopazama mujaba thatAM hovAthI, eka ja vyaktimAM te banne upayoga saMbaMdhI aneka prakAranI vicitratA pratyakSa dekhAya che. A sAthe darzana mohanIyanA udayajanya temaja kSayopazamajanya jJAnopayoganI anubhUti, temaja pravRttimAM paNa aneka prakAranI zuddhAzuddhatA samajavA mATe ekavIsa prakAranA mithyAtva (vaLI bIjA cAra '- pariNAma mithyAtva, pradeza mithyAtva, prarUpaNA mithyAtva, pravartana mithyAtva) paNa samajavA jarUrI che. tathA cha prakAranA samyatvanA lakSaNonuM svarUpa zAstrathI avazya jANI levuM jarUrI che. - je jIvo kevaLI bhASita (sarva jIvone kalyANakArI temaja kiAlAbAdhita) zAstranuM ullaMghana karIne, potAnI anAdinI svacchedAcArI oghadaSTie (viSaya-kaSAya vardhaka) zubhAzubhayoga pravartana kare che, tethI teone kevaLa saMsAranuM vadhavApaNuM ja (bhava-bhramaNatA) prApta thAya che. A mATe kahyuM che ke, nANarahita je zubha kriyA, kriyA rahita zubha nANa; . yogadaSTi samuccaya kahyo, aMtara-khajuA bhANa 1 khajuA sama kiriyA kahI, nANa bhANa sama joya; - kaliyuga eka paTaMtaro, viralA bujhe koya 2 kriyA mAtra kRta karmakSaya, dardUra cUrNa samAna jJAna kahyo upadezapada, tAsa chAra sama jANa. 3 anAtmabhAva utpanna thayela duHkha AtmabhAve ja dUra thaI zakaze. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1246 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI pa. pU. AnaMdaghanajI ma. sA. zrI anaMtanAtha prabhunA stavanamAM kahe che ke, eka kahe sevIye, vividha kiriyA karI, phaLa anekAMta locana na dekhe; phaLa anekAMta kiriyA karI bApaDA, raDavaDe cAra gatimAMhi lekhe. AthI spaSTa samajAya che ke mokSArthI-samyagdaSTi AtmAoe tArtha sUtranA prathamasUtra - II sacadazarna-jJAna-cAritrALa mokSamA II e sUtranuM niraMtara samyagU parizIlana karavuM jarUrI che. anAdi mithyASTi AtmAne AtmArtha sAdhavA mATe sau prathama samyatvanI anivArya AvazyakatA che. tattvArthanA A sUtranI pUrvanA ane pazcAtmA eka jJAnIe vicArela sUtranI jANakArIthI prastuta sUtranI samaja suspaSTa thAya che ane sUtra pratinA Adara bahumAnamAM vRddhi thAya che. In mithyA rarzana-jJAna-cAritrALa saMsAra | II pUrNa varzana-jJAna-vAritrALi mokSa: II tethI ja kahe che ke choDavA jevuM mithyAtva, meLavavA jevuM samyakatva ane pAmavA jevo mokSa. samyakatvanI prApti moTe bhAge samyagu dravyakRta (nave tattvonA heyopAdeyatA)mAM yathArtha zraddhA-rUci utpanna karavAthI prApta thatI hovAthI gItArtha-gurUbhagavaMta pAsethI nava tattvano yathArtha bodha prApta karavA niraMtara udyama karavo jarUrI che. A mATe kahyuM che ke, (dazavai. a.4 gA.12) jo jIve vi na yANei, ajIve vi na yaanni| jIvAjIve ayANaMto, kahaM so nAhIi saMjamaM / / 12 / / je AtmAne jIvatattvanuM temaja ajIvatattvanuM tema ja jIvAjIvanA udayamAM Avela puNyano je bhogavaTo kare che te anaMta dukhane AmaMtraNa de che. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa . - 1247 bhinna-bhinna temaja ubhaya paryAyanuM yathArtha (kevaLI bhASita arthathI avirUddha) jJAna ja nathI, te AtmA saMyamane kevI rIte jANe? vaLI koI paNa AtmAne Atma-saMyama vagara bhAva saMvararUpa cAritra saMbhavatuM nathI ane cAritra guNa vinA karmathI mukti hoI zake nahi ane sarvakarmakSaya vagara mokSa prApti thatI nathI. A mATe jJAjyiAkhyAM mokSa: e zAstravacanathI AtmakArakatAmAM, trIjI-cothI ane pAMcamI vibhaktinA avirUddha arthamAM AtmAne joDavo joIe. ( 3) trIjI vibhaktinA arthamAM jJAna ane kriyA ubhaya vaDe mokSa sadhAya che tyAM upAdAna kAraNarUpa zuddha AtmA, upayogarUpa kriyA vaDe ema dhAravuM. , . 4) cothI vibhaktinA arthamAM jJAna ane kriyAne paraspara saMpradAnatA vaDe sahakArI banAvavAthI mokSa sadhAya che. eTale AtmaguNone paraspara sahakArI bhAve yojavAthI ema samajavuM. . 5) pAMcamI vibhaktinA apAdAnatAnA arthamAM, karmapariNAmarUpa samasta-para paryAyamAMthI, AtmabhAvapaNAnI dRSTi temaja para pariNAmanA kartutva bhAvane kADhI nAMkhavAthI mokSa sadhAya che. - A traNe arthone zAstrathI avirUddha AtmasvarUpamAM karaNakAraka, saMpradAnakAraka, temaja apAdAnakAraka bhAve yojavA joIe. jovAnI khUbI e che ke saMskRta vyAkaraNa anusAra trIjI, cothI ane pAMcamI traNa vibhaktino dvivacanano pratyaya cAmuM che. tethI arthaghaTana je sahaja, satata ane saraLa che te sat che, nitya che. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1248 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI saMskRta vyAkaraNane susaMgata che. A ja to pUrvAcAryonI sUtrAtmaka bodha ApavAnI vilakSaNatA che. (jIva bALavIryathI paralokanI kriyA = sAMsArika sukha mATenI kriyA kare che. paraMtu bALapaMDItavIrya ane paMDItavIryathI paralokanI ane paramalokanI kriyA karato nathI.) b) karmacetanA :- pratyeka AtmAne sukha ISTa hoya che ane duHkha aniSTa hoya che. AthI dareka AtmA sukhanI prApti ane duHkhanI nivRtti mATe niraMtara prayatna karato hoya che tene karmacetanA jANavI. AmAM AtmArthe ajJAna temaja mithyAdaSTi AtmAnI saghaLI pravRttio, Adhi-vyAdhi ane upAdhine temaja janma-jarA ane maraNanA duHkhonI paraMparAne jANe-ajANe vadhAratI hoya che. A mATe kahyuM che ke, ajJAnaM hi khalu kaSTaM, krodhAdibhyo'pi sarvapApebhyaH / arthaM hitamahitaM vA, na vetti yenAvRtto jIvaH / / krodhAdi sarva pApo karatAM paNa AtmAne AtmasvarUpanuM ajJAna vadhu kaSTadAyI che, kemake ajJAnI AtmA, potAnuM hita kema karavuM, temaja pote ja potAnA AtmAnuM kevI rIte ahita karI rahyo che te jANato nathI, tethI anAdithI cAragatirUpa saMsAramAM athaDAyA kare che. indriyajanya zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzAdi nA 23 viSayo ne 240 vikAro nIcenA koThAmAM jaNAvyA mujabanA hoya che. (eka cA paNa garama, gulAbI ane soDamavALI maLe che, temAM paNa iMdriyanA cAra viSayo che.) saMsAramAM pratisamaya ApaNuM valaNa ajJAnabhAve desukha mATe che. gharmamAM pratisamaya ApaNuM valaNa jJAnabhAve Atmasukha mATe che. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indriya prakAra sparza rasa gaMdha cakSu zrota 5 8 5(6) . 5 zubha-azubha| rati-ati . . 2 . - ra ra pariziSTa 3 3 3 sacita vikAranA acita mizra | kula prakAra 1249 96 60(72) 12 60 12 23(24) 240(252) noMdha : ghaNA mIThuM-Salt, ne madhura rasathI judo khAro rasa gaNe che tenA mate 6 rasa thavAthI 72 vikAra thAya che te apekSAe kula 252 prakAranA vikAra che. vikAra eTale jene pharI bhogavavAnuM mana thAya te. je DUbelA che tene je tAre che te paramAtmAnu deNuM cUkave che. sadgurU A pramANe anyone tAravAmAM sahAyaka bane che ane deNu cUkave che. iMdriyajanya zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzAdi viSayomAM Asakta AtmAo, vividha viSayonA saMyoga-viyogamAM ajJAna ane saMmohane kAMraNe rati-ati rUpa moha karIne, krodha-mAna-mAyA ane lobha pariNAmathI aneka prakAranA karmonuM baMdhana prApta kare che. vaLI te zubhAzubha karmabaMdhanA udayanA yoge te jIvane pharI pAchA A saMsAramAM aneka prakAranA anukULa pratikULa saMyogo prApta thayA kare che. pharI paNa te karmodaye prApta audayikakSaNika anukULa-pratikULa saMyogomAM Atma-svarUpanA ajJAnI AtmA ajJAna ane saMmohane laine, pharI rita-arita karIne navAM karmo bAMdhe che. A rIte anAdithI mithyAdaSTi-ajJAnI AtmA A saMsAramAM cAre gatimAM corAzI lAkha jIvAyonimAM ane cauda rAjaloka vyApI kSetramAM Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1250 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI janma-maraNa karato thaIne, sarvatra Adhi, vyAdhi ane upAdhinA aneka duHkho bhogavato rahyo che. je uttama AtmAo, pUrvakarmodayathI-prApta zubha ke azubha saMyogaviyogAdimAM alipta rahe che, eTale ke audayika parapariNAma saMbaMdhe krodha-mAna, mAyA ke lobhAdi pariNAmathI aLagA rahe che teo, tathA prakAranI jAgarUkatA sAthe, prApta kSAyopathamika zuddha Atmika jJAnAdi guNomAM ramaNatA karatA thakAM, aMte sarvakarmanA baMdhanothI mukta thaI ajaraamara-anaMta-akSaya-avyAbAdha sukhane prApta kare che. upara jaNAvyA mujaba odayika temaja kSayopazamAdi banne karmacetanAnA zuddhAzuddhasvarUpane vaLI paNa vizeSathI jANI karmabaMdhathI aTakavuM jarUrI che. anAdithI karmonA saMbaMdhathI jakaDAto AtmA, kArmaNa zarIra (AtmAe pote kaSAya pariNAma ane yoga hetu vaDe bAMdhelA karmo) sAthe kSIranIravat saMbaMdhavALo jyAM sudhI che, tyAM sudhI AtmA janma-maraNa rahita zAzvata siddha gatine pAmato nathI. AnuM kAraNa e che ke kAzmaNazarIra (bAMdhelA karmo) viziSTabhAve AtmAne anusare che. jethI AtmA cAre gatimAM bhamyA kare che. cAre gatimAM AtmA dArikAdi zarIrane, darzana mohanIyanA udaye dehAdhyAsathI AtmIya bhAve anusarIne navIna karmo bAMdhe che. bhavAMtaramAM eTale eka gatimAMthI bIjI gatimAM AtmA-bAMdhelA karmorUpa kArmaNa zarIra, sahita jato hovAthI, te thakI udayAnusAre navIna audArikAdi zarIranI racanA karI, te zarIrasaMbaMdhe pharI mana-vacana ane kAyayogadvArA aneka prakAranA karmonuM grahaNa-baMdhana kare che. koNa ane zuM? no javAba dravyamAM che. kevo ? kevuM? no javAba guNa paryAyamAM che. bhAva che. kyAM? kevaDuM? no javAba kSetra che. kyAre ? no javAba kALa che. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1251 A yoga be prakArano hoya che. chadmastha saMsArI jIvone kaSAya sahita sAMparAyika kaSAyarahita te IryApathika yoga. mAtra kevaLI bhagavatene hoya abhisaMdhija (saprayatna-aicchika) A kAraNa-kAryabhAva sApekSa hoya che. anabhisaMdhija (aprayatna-sahaja anecchika) samUrchAimanI jema kAraNa kArya bhAva nirapekSa hoya che. prathama to AtmAnA vIryaguNonuM pravartana salezI ane alezI ema be prakAranuM hoya che. temAM prathama salezIvIrya pravartanamAM Atma pradezonuM mana-vacana ane kAyayogAntargata vargaNAo sAthe je parispaMdana, te dravyayoga. ane tatuka je AtmAno pariNAma te bhAvayoga jANavo. - vyavahAranaya dRSTie dravyayoga, zubha temaja azubha banne prakArano hoI zake che. paraMtu zubhAzubhamizra yoga hoto nathI. - nizcayanaya dRSTie zubha ke azubha ekaja prakArano yoga jANavo. dravyayoga dvArA AtmA kArmaNa vargaNAonuM grahaNa kare che ane te sAthe ja te samaye ja bhAvayoga mujaba grahita sakaLa kArpaNa vargaNAomAM prakRti, sthiti, rasa ane pradeza vibhAganI racanA karIne, kArmaNa zarIra sAthe tene joDI de che - tene karmabaMdha jANavo. sAMparAyika yogane zAstramAM kaSAya bhAvathakI anaMtAnubaMdhI, rAga-bhoga-grahaNa e adharma che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1252 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnIya ane saMjvalana ema cAra bhedathI krodhamAna-mAyA ane lobhArUpa kaSAya pariNAmathI soLa prakArano mukhyatayA jaNAvela che ane dravyayogane jaghanya-madhyama ane utkRSTa zubhAzubhatA vaDe mukhyatayA cha prakAranA lazyAnA svarUpathI jaNAvela che ane te sAthe temAM paNa dravyalezyA ane bhAvalezyAnAM bhedo paNa jaNAvela che. upara jaNAvela yogavIrya svarUpathI temaja vividha kaSAya pariNAmathI jIve Atmapradeza sAthe karela karmabaMdhana paNa anekavidha vividha kAraNo vaDe aneka svarUpavALuM hoya che te vaLI pRSTa, baddha, nidhatta ane nikAcita ema cAra svarUpavALuM hoya che. A pramANe AtmakartRtva pariNAmathI pratyeka samaye je je hetuo vaDe je je prakAranA karma baMdhAya che temaja karaNavizeSathI bAMdhelA karmomAM je je pheraphAro thatAM rahe che, tenuM vistArathI yathArtha svarUpa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI jANI levuM. vaLI kaSAyarahita je yoga te IryApathika yoga jANavo ane AtmAnuM AtmaguNomAM pravartana te alezI-akaraNa vIrya pravartana jANavuM. A akaraNa vIrya pravartanane zAstrakAroe bhAva cAritra kahyuM che - AtmAnamAtmanA vetti, mohatyAgAd Atmani / tadeva tasya cAritraM, tajjJAnaM tacca drshnm|| vaLI paNa A mATe kahyuM che ke, jJAnadazA je AkarI, te caraNa vicAro; nirvikalpa upayogamAM, nahi karmano cAro. virAga-sahiSNutA-tyAga e gharma che. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa, 1253 . AthI spaSTa samajavuM ke AtmAnI AtmajJAnamAM ramaNatA ane sthiratA te cAritra guNa che. kevaLI paramAtmAo aMtarmuhUrta AyuSya bAkI rahe che tyAre, chellA teramA guNasthAnake ane sUkSmakriyAapratipAtirUpa sahaja dhyAna kriyA vaDe, upara jaNAvela banne prakAranA audArika yogarahita thaIne caudame guNasthAnake Ave che. tyAM merUnI jema niSpakaMpa ayogI banelA paramAtmAo, yogavyApArarahita hovAthI kArpaNa vargaNAonuM grahaNa karatA nathI, tethI te vakhate caudame guNasthAnake temane koI ja karmabaMdhana hotuM nathI. 1, 3, 3, 4, - A pAMca hasva svarAkSara uccAramAtra kALI caudame guNasthAnake teo vyachinnakriyAnivRttirUpa zukladhyAnanA cothA pAyAnI kriyA thakI, bAkI rahelA cAre aghAti karmono, sarvathA kSaya karI potAnA AtmAne kAzmaNa zarIrathI sarvathA mukta karI, ekaja samayanI zIdhra gatie, teo siddhigatine prApta kare che. ahIM kare che evo zabdaprayoga karavAmAM Avyo che. paraMtu vAstavikatAe - AkhIya prakriyA sahajapaNe sahajayoge thatI hoya che. siddhAvasthAmAM paramAtmA potAnA akSaya-anaMta-zAzvata-pUrNa-zuddha svarUpanA anaMta sukhane, avyAbAdhapaNe sAdi-anaMtame bhAge bhogave che. karmaprakRti - vaLI karmonI baMdhamAM 120 prakRti udayamAM 122 (samyatva, mizra mohanIya umeratAM) sattAmAM 158 prakRti jANavI upara mujaba baMdhAtI kula 120 prakRtiomAM 45 ghAtI ane 75 aghAtI che. 45 ghAtImAMnI 25 prakRti dezaghAti hoya che ane 20 sarvaghAti hoya che, jenI vigata nIce mujaba che. sukha dukha e AnaMdanI vikRti che jyAre AnaMda e AtmAno guNa che. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1254 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI sarvaghAtI prakRti 20 1) kevaLajJAnAvaraNIya 4) anaMtAnubaMdhI kaSAya 1) kevaLadarzanAvaraNIya 4) apratyAkhyAna kaSAya 5) nidrA, nidrA-nidrA, pracalA, 4) pratyAkhyAna kaSAya pracalA-pracalAne thINaddhi 1) mithyAtva mohanIya. 13 + 7. 20 sarvaghAtI dezaghAtI 25 prakRti 4 - mati-zruta, avadhi, manaHpayarvajJAnAvaraNIya " 3 - cakSu, acalu, avadhidarzanAvaraNIya 5 - dAna-lAbha-bhoga-upabhoga ane vIryaMtarAya 4 - saMjvalana kaSAya 9 - traNaveda + 6 hAsyAdi. 25 kula dezaghAtI prakRti jANavI. vaLI tenuM vizeSa svarUpa paNa samajavuM jarUrI che. 1 matijJAnAvaraNIya 1 zrutajJAnAvaraNIya 1 acakSudarzanAvaraNIya 5 aMtarAya A AThe prakRtio baMdhamAM sarvaghAtI che. paraMtu udayamAM dezaghAtIpaNe ja udayamAM AvatI hovAthI dareka jIvane A AThe prakRtiono ochA-vatto kSayopazama hoya che ja. gharma karavAno hetu to mohanIya karmanA udayane kSayopazamamAM palaTAvavAno che ane aMte eno kSaya karavAno che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 avadhijJAnAvaraNIya karma 1 mana:paryavajJAnAvaraNIya karma 1 cakSudarzanAvaraNIya karma 1 avadhi darzanAvaraNIya karma pariziSTa 1 kevaLajJAnAvaraNIya karma 1 kevaLa darzanAvaraNIya karma panidrA-paMcaka 1255 A cAre prakRtio baMdhamAM sarvaghAtI che. paraMtu udayamAM sarvaghAtI temaja dezaghAtI e banne rUpe paNa udayamAM Ave che. tethI dezaghAtI udaye teno te mujabano kSayopazama hoya che. A sAte prakRtio baMdhamAM sarvaghAtI che. temaja udayamAM paNa sarvaghAtI che. tethI tenA udaye. jIvane rUpArUpI viSayaka pratyakSa saMpUrNa spaSTAvabodha hoto nathI. koI paNa jIva jJAna-darzana guNanA upayoga rahita kyAre ya hoto nathI. vaLI sarva ghAtI karmaprakRtiono udaya paNa eka sarakho hoto nathI paraMtu temAM paNa tIvra-maMdatA hoya che. Ama chatAM, e spaSTa samajavuM ke koI paNa jIvane arUpI pratyakSa ochuM ke vattuM kevaLajJAna ane kevaLadarzana kyAreya hotuM nathI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane mohanIyakarmanA baMdha ane udaya saMbaMdhe zAstramAM jaNAvela che ke, jJAnAvaraNIyakarmanA udaye jIva, darzanAvaraNIya karma bAMdhe che ane nidrAdi pramAdarUpa tIvra darzanAvaraNIyakarmanA udaye jIva darzanamohanIya karma bAMdhe che ane mithyAtva (darzana) mohanIyanA koI mAre mATe nahi ano koInA vaDe chuM nahi e je avasthA che te ja siddhAvasthA-paramAtmAvasthA ! Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1256 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI udaye jIva AThe karmo bAMdhe che. AthI AtmArthI AtmAone apramatatA temaja samyag jJAnopayoga rUpa jJAnakriyAnuM mahattva ApoApa samajAya che. 4 anaMtAnubaMdhI kaSAyo 4 apratyAkhyAnIya kaSAyo 4 pratyAkhyAnIya kaSAyo 1 mithyAtva (darzana) mohanIya A 13 prakRtio baMdhamAM paNa sarvaghAtI che ane udayamAM paNa sarvaghAtI che eTale tIvra rasodaya sahita-udaya hote chate, teno kSayopazama hoto nathI. 4 saMjvalana kaSAyo 9 nokaSAya-(hAsyAdi 6 veda 3) A 13 prakRtiono baMdha sarvaghAtI che. tathApi dezaghAtI rUpe ja udayamAM AvatI hovAthI teno rasodaya kSayopazamano virodhI nathI. AthI udaya vakhate teno kSayopazama thai zake che. uparanI hakIkatathI samajAze ke sarvaghAtI mohanIya karmamAM maMda rasodaya vakhate, AtmA - jJAnAvaraNIyanA viziSTa kSayopazama dvArA, mohanIya karmono kSaya, upazama ke kSayopazama karI zake che. AthI ja jJAnacetanAmAM jJAnAvaraNIya karmonA kSayopazamanI mahattA sarva Apta puruSoe darzAvelI che ane svIkArelI che. c) karmaphaLacetanA :- jIvane sukha ke duHkhano pariNAma te karmaphaLacetanA samajavI. samasta saMsArI jIvone pota-potAnI, zubhAzubha pravRtti samatA e mohanIya upara vijaya che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1257 nivRtti vaDe tenA phaLa svarUpa sukha-duHkhano pariNAma hoya che. A pariNAma, jIvamAtrane iSTAniSTa padArthanA saMyoga-viyogathI utpanna thAya che. karmaphaLacetanA mATe jIvanI samasta pravRtti ane te thakI prApta thatA saMyoga-viyogane jANavA jarUrI che. pUrve karma-cetanAmAM samasta karma pariNAmanuM kiMcit svarUpa jaNAvela che. zAstromAM tene auyika bhAvanuM svarUpa kahela che. te uparAMta je je jIvane je je svarUpe opazamika, kSAyika ane kSAyopazamika bhAvanuM AtmapariNamana hoya che, te thakI paNa te AtmAne zuddha bhAve karmaphaLa cetanAnuM AsvAdana hoya che kemake pratyeka AtmapariNamana rUpa kriyAnuM AsvAdana dareka AtmAne avazya hoya che. tethI ja zuddha sAdhya-sAdhana dAvamAM, AtmikazuddhinA anubhavamAM sAdhakane prIti, pratIti ane rUci pragaTAvavA kahyuM che. tameva sambaM niHsaM. naM biLerdi veDsa ahIM prIti che. kAraNake jIvane jinezvaroe kaheluM che te ja satya ane niHzaMka lAge che. se ake, putte paramake, selse aLake ahIM pahelAM be Step mAM prIti che. te sivAya badhuM anarthakArI lAge che te pratIti che. ane pachI te zuddhAtmasvarUpa meLavavAnuM mana thAya che te rUci che. nirvikalpa-dhyeya anubhave, anubhava-anubhavanI prIta re, ora na kabahu lakhI zake, AnaMdaghana prIta pratIta re. jo ke kevaLa saMpUrNazuddha kSAyikabhAvanA siddhaparamAtmAnA anaMtaakSaya svarUpane sarve kevaLI bhagavaMto jANe to che ja tathApi teo paNa saMpUrNa svarUpe tene zabdathI yathArtha jaNAvI zakatA nathI. A mATe kahyuM che ke, vizva sAthe tyAga-virAga keLavo ane aMtara sAthe jJAna dhyAna keLavo. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1258 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI yato vAco nivartante, na yatra manaso gatiH / zuddhAnubhavasaMvedyaM, tadrupaM paramAtmanaH / / Ama chatAM kathaMcit vaktavya bhAve jaNAvela che ke, zabdoparaM tadrupaM, bodhakRnnayapaddhatiH / nirvikalpaM tu tadrUpaM, gamyaM nAnubhavaM vinA // AthI siddha paramAtmAnA dravya-guNa, paryAya svarUpane jaNAvatAM zAstrakAroe jaNAvyuM che ke, avidyAjanitaiH sarveH vikArairanupadrutaH / vyaktyA zivapadastho'sau zaktyA jayati sarvagaH / / ' sattA zuddha arUpI terI nahi jagako vahAra, - kayA kahiye kucha kahyu na jAye, tuM prabhu alakha apAra. anAdi saMsArI AtmA pote pUrve bAMdhelA aSTavidha dravya-karmonA udayAnusAre, cAregatimAM prApta zubhAzubha saMyoga-viyoga rUpa nokarmanA nimitte rAga-dveSAdirUpa bhAvakarma karavA vaDe, navina anaMtA-anaMta karmono samaye samaye baMdha kare che. A karmabaMdhanI paraMparAmAMthI AtmAeAtmAne choDAvavA mATe, prathama to samyagdarzana vaDe, dravya karmanA udaye prApta, nokarmathI-eTale deha, dhana, strI, putra-putrAdikanA mamatvarUpa parigrahathI AtmAne, dravyathI temaja bhAvathI aLago karavo joIe, paranA grahaNa rUpa parigrahathI choDAvavo joIe. A rIte nokarmathI aLago thayelo AtmA anukrame rAga-dveSano saMpUrNa kSaya karIne, saMpUrNa vItarAgatA vaDe kevaLajJAna prApta karIne, aMte ayogI thaIne sarvadravyakarmo (kArmaNa dRzya pratyenI dRSTi dhyAnamAM javAthI khasI jaze. eTaluM ja nahi dRzya padArtha pratyeno rAga paNa pariNAme khasI jaze. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1259 zarIra)thI mukta thaI mokSa padane prApta kare che. upara jaNAvela karmakSayanA anukrama mATe zAstramAM paNa kahyuM che ke, puTviM rAgAiyAvibhAvA, savvao vibhajjijjA, pacchA davvA kammA, savvavibhinno nio appA / / temaja vaLI karmabaMdha mATe paNa kahyuM che ke, paraMsaMgeNa baMdho, mokkho parabhAva cAyaNe hoii| savvadoSANa mUlaM prbhaavaannubhvprinnaamo|| saMsArI AtmAne karmodayAnusAre anicchAe paNa A saMsAramAM corAzI lAkha jIvAyonimAM janma-maraNanA duHkho bhogavavAM ja paDe che. anaMta kALathI bhogavavI paDatI anaMtA duHkhonI A bhava-paraMparAmAMthI mukta thavA pUrve aneka AtmArthI-AtmAoe sarvajJa ane sarvadarzI kevaLI * bhagavaMtoe, upara jaNAvyAM mujabanA upAyamAM zraddhA, pratIti ane rUci karIne, vidhi mArgane anusarIne, janma-maraNa rahita mokSapadanI prApti karI che. A svarUpane gItArtha gurUbhagavaMtanI nizrAmAM zAstrAdhAre kathAnuyogathI yathArtha jANIne anukrame guNasthAnakakramArohaNa vaDe, AtmAne pUrNa zuddha karavA prathama-jJAnAdi anaMtacatuSpaguNanI akSaya svAdhInatAno, svAmI banAvavo joIe jethI aMte bhava paraMparAnA hetubhuta kArpaNa zarIranuM baMdhane sarvathA tUTatAM, sarva duHkhono aMta prApta thAya e mATe kahyuM che ke, dagdhe bIje, yathAtyantaM, prAdurbhavati nAGkaraH karmabIje tathA dagdhe, na rohati bhavAGkuraH / / saMsArI AtmAne zubhAzubha deha-dhana-strI-putrAdinA saMyoga huM eka" paNa aneka rUpa thayo chuM. aMdaramAM mArI vRttio vaDe ane bahAramAM dazyo vaDe. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1260 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI saMbaMdhI rUpa nokarmano saMbaMdha pote pUrve bAMdhelA karmonA udayAnusAra prApta thAya che. paraMtu te thakI ajJAna ane saMmohanA jore, je AtmA, rAgadveSAdi vibhAva pariNAmano kartA banIne, navIna karma bAMdhe che te AtmA saMsAramAM bhaTake che. mATe AtmArthI AtmAe, ajJAna ane saMmohane dUra karI rAga-dveSanA kartutvathI mukta thavAno, niraMtara zakya prayatna karavo, jethI saMvara ane nirjarA vaDe, sahaja paramapadanI prApti thaze.' jainadarzananA cAre anuyogamAM samyajJAna-darzana caritrANi mokSamArga e sarvamAnya siddhAMta che ane te sarvasvIkRta che. temAM paNa kArya-kAraNabhAvanI vivakSA karatAM jaNAvela che ke, dravya-sabhya zrutajJAna eTale navatattvono gurUgamathI heyopAdeyAtmaka avirUddha bodha, te samyagdarzananuM kAraNa che. A samyagdarzana je zama, saMvega, nirveda anukaMpA ane Astikya e pAMca lakSaNavALu che, te graMthi bheda thakI jIvane prApta thAya che. A darzana guNathI jIvane bhAva cAritraguNanI prApti thAya che. A mATe kahyuM che ke, caraNa paDivattihetu dhamma-kahAkAla dikkhmaaiyaa| daviNa daMsaNa sohI, saNasuddhassa caraNaM tu|| dharmakathAnuyoga H te uttama puruSonA cAritrone cAre nikSepAthI zuddha jaNAve. jemAM zuddha svarUpa prApta karela vyaktivizeSanA jIvanacAritranI udAharaNarUpa vicAraNA che. caraNakaraNAnuyoga : AtmAne cAritra guNamAM upakAraka bAhyavidhi niSedharUpa AcAra jaNAve che. jemAM zuddhikaraNathI svarUpa prAptinI vicAraNA che. rAga, moha ane IcchA ApaNI ja zaktio che paNa te asat parapadArtho pratye UMdhe mArga che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 9 1261 gaNitAnuyoga : jIvAjIva padArthonI temaja tenA guNadharmonI AtmasAdhanAmAM sAdhaka-bAdhakarUpe gaNanA karavI che. jemAM saMsArI tathA siddhanA jIvo temaja ajIvanA pramANa-uuantum nI vicAraNA che. - dravyAnuyogaH jIvAvarUpa che e dravyonA zuddhAzuddha pariNamanonuM utpAda-vyaya-dhruva svarUpe yathArtha avirUddha je jJAna kahyuM che te. jemAM padravyonI vicAraNAthI svarUpavicAraNA che. A cAre prakAranA anuyogathI AtmA-AtmadarzitA prApta kare che, temAM dravyAnuyoganuM jJAna, jIvane samyagdarzananI prApti temaja zuddhimAM vizeSa upakAraka che ane samyagdarzananI zuddhi, te cAritrazuddhinuM kAraNa che. 3) mUrta - cha e dravyomAM nizcayadraSTie mAtra pudgaladravyo ja varNa, gaMdha, rasa ane sparzayukta hovAthI rUpI che. jyAre bAkInA pAMce drivyo tethI viparIta eTale varNAdi rahita hovAthI arUpI che. paraMtu vyavahAra draSTie pudgala saMyoga-jIvane vize rUpIpaNuM che. arthAt saMsArIjIva rUpArUpI che. te pramANe vyavahArathI paramANu vigere atyaMta sUkSma pudgala dravyone arUpI paNa kahevAya che. je dekhAya te mUrta ane na dekhAya te amUrta e vyAkhyA sAcI nathI. kAraNake tenA anusAra cAnI sAkara paNa dekhAtI nathI to te paNa arUpI=amUrta banI jaze. te ISTa nathI. je paribhramaNazIla ane parivartanazIla che te mUrta-rUpI che ane jemAM paribhramaNatA ke parivartanatA nathI paNa sthiratA ane nityatA che te arUpI che. - nitya 5 raja pIjenuM eka ja rUpa che te arUpI che ane jenuM rUpamAMthI rUpAMtara thAya che te rUpI che. jJAna guNa che, jJAna svabhAva che, jJAna svarUpa che, jJAna AnaMda che. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1262 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 4) sapradezI - a) dharmAstikAya 5) adharmAstikAya 'C) pratyekajIvanA tathA lokakAzanA ekasarakhA asaMkhya pradezo che. d) paNa AkAzAstikAya lokAloka svarUpI, anaMtAnaMta pradezavALo che. eI kALa dravya eka samayarUpa hoI tene pradezo nathI tethI kALanI AstikAmAM gaNatrI nathI thatI vaLI ) pudgala paramANu jo ke paramANu svarUpe ekapradeza che. jyAre aneka pudgala paramANu dravyonA vividha skaMdhomAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtA pradezo hoya che. temaja vaLI taikSayika pariNAmatA vaDe paramANumAM paNa paDyUNahAnIvRddhirUpa vividha pariNAmIpaNuM hovAthI, te apekSAe paramANune paNa upacAre sapradezIpaNuM zAstramAM jaNAvyuM che. . 5) eka - dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravyo akhaMDa-eka-eka che. jyAre jIvo anaMtA che ane pudgalo tenAthI anaMtAnaMta che ane kALa, jIva ane ajIva bane dravyonI vartanArUpa hoI tethI paNa anaMto che. jyAre jIvadravyonA guNo ane tenA saikAlika paryAyo tethI paNa anaMtaguNa jANavA. 6) kSetra :- cha e dravyomAM mAtra AkAzAstikAya dravya te kSetradravya che ane bAkInA pAMce dravyo kSetrI che. A rIte pAMce dravyo Adheya che. AthI pAce dravyo eka ja AkAza rUpa AdhAra-dravyamAM AdhAra-Adheya bhAve abAdhita bhAve rahelA che. AnuM kAraNa, pAMce dravyomAM rahelo agurulaghu svabhAva jANavo. 7) kriyatva - chae dravyomAM mAtra saMsArI jIva ane pudgala e pUrNatA, sthiratA ane nityatA pratyeka jIva Icche che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 1989 be dravyomAM ja kriyatva guNa rahelo che. bAkInA cAre ane siddhanA AtmA akriya che. paraMtu kartutva dharma mAtra jIvamAM ja che. 8) nitya :- nizcayadraSTie cha e dravyo, dravyatva-svarUpe, anAdi anaMta svaguNaparyAya sahita nitya che. paraMtu jIva ane pudgala e-be dravyone, vyavahAra para-pariNAmI bhAve, anityapaNuM che. jyAre paryAyArthikanayadraSTie to chae dravyonA sakaLa paryAya-pariNamano anitya che. . - 9) kAraNa :- sarvajJa zAstramAM chae dravyonA pariNamanamAM, jIva-dravyanuM pariNamana, anya koI dravyane kAraNarUpa nahi hovAthI, jIva dravyane akAraNa jaNAvela che. jyAre bAkInA pAMca dravyone kAraNatA che, Ama chatAM, vyavahAranayanI draSTie saMsArI jIvo potapotAnAM jJAna-darzana-cAritrAdi guNanA vyavahArathI anya jIvane anugrahakAraka thAya che. temaja hiMsAdi yoga pariNAma vaDe anya jIvana - vyavahAra upaghAta karatA hoI tattvArthasUtramAM parasparopagrada nIvAnAm e sUtrathI samasta saMsArI jIvane viSe upara jaNAvyA mujaba anugraha tema ja upaghAtakatA thakI upacAre kAraNatA darzAvI che. " -10) kartA - chae dravyomAM, sakala jIva dravyone vize potapotAnA asaMkhyAta pradezo paikI prati-pradeza-bhinnabhinna samagra guNa kriyAne, ekatvabhAve, avyAbAdhapaNe pariNAvavAnI zakti hovAthI jIvadravyamAM ja kartApaNuM che. - A rIte jIvadravyane viSe sakaLa AtmapradezanI ekAkAravRtti vItarAgatApUrvaka prema karavAno che ane premapUrvaka vItarAgatA rAkhavAnI che. vItaraNatA vihoNo prema rAga che ane prema vinAnI vItarAgatA deSa che. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1264 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI (eka pradeza svabhAvatA) vaDe kartRtvapaNuM jANavuM. jyAre anya dravyone bhinnabhinna pradeze bhinnavRttitvapaNuM hoI, kartRtvapaNuM nathI, temaja vaLI pudgala dravyone gatyAdi kriyatvapaNuM che paraMtu te kartutvabhAve hotuM nathI, jyAre bAkInA cAre dravyomAM to kriyatvapaNuM paNa nathI. 11) sarvagata :- chae dravyomAM mAtra AkAzAstikAya dravya ja samasta lokAloka vyApI hovAthI sarvagata che, bAkInA pAMce dravyo asarvagata che. temAM vaLI vyavahArathI kALa dravya to, jyAM jyotiSa cakra che teTalA aDhIdvIpa pramANa kSetramAM ja che. 12) apravezI :- nizcayanaya dRSTie to, chae dravyo apravezI che eTale koI paNa dravya potAnuM mULa svarUpa choDIne, anya dravya svarUpe koI kALe paNa banatuM nathI. Ama chatAM vyavahArathI jIva ane pudgala dravyomAM sAMyogika bhAve sapravezIpaNuM paNa che. jyAre anya cAra dravyomAM to saMyogI pariNamana-vyavahArathI paNa nathI tethI teone apravezI jANavA. upara jaNAvela bAre dvArothI chae dravyonuM yathArtha svarUpa vistArathI gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI syAdvAda zailie, avisaMvAdI svarUpe, heyopAdeyabhAve avadhAratAM, jIvane samyaktvanI prApti thAya che. kemake zrI jinezvara bhagavaMtoe A jagata jIva ane ajIvanI rAzirUpa jaNAvela che, tene ja vistArathI cha dravyAtmaka svarUpe jaNAvela che ane sAta tattvo ke nava tattvAtmaka svarUpa paNa teno ja vistAra che. AthI ja zrI tattvArthasUtramAM samyaktvanI prApti mATe spaSTa jaNAvyuM che ke II tantisarvAdhi"mAdA| eTale nisarga ane adhigama e be hetu vaDe samyaktvanI prApti thAya che. svarUpa pratye jAgRti ane lakSya apramattatA e sAghakanuM vIratva che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1265 mukhyatAe manuSyabhavamAM samyakatvanI prApti mATe saMvegI-gItArtha gurUgamathI nava tattvono naya-nikSepa-pramANa sApekSa bodha karavo sulabha che, jyAre bIjA kAraNarUpa nisarganI hetutA narakAdi cAre gati AzrayI hoI gauNa che, AthI vaLI spaSTa samajavuM ke nisarga hetutAmAM bhavitavyatAnI mukhyatA che, jyAre adhigamamAM puruSArthanI mukhyatA che. nisarga nI bIjI vAta e che ke siddha nimitta sivAya jenAthI vairAgyAdi thAya te nisarga che. vyAkhyA, upadezazravaNa, jinamUrti vi. samyakatva tathA vairAgyAdi siddha nimitta che. e nimitta sivAya pILuM pAMdaLuM, vRddhAvasthA, zaba vi. joIne samakita thAya che te nisarga nimitta samajavuM. ahIM jIvanI upAdAnanI yogyatA-uttamatA-pAtratA kAraNa che. kALa * paMcAstikAya dravyonA pariNamanarUpa paryAyamAM upacAra karavA rUpa hoI kALa e upacarita dravya che. kALanA liMgo tathA bhedo :1) vartanA navA purANAdi rUpe niraMtara vartavuM te vartanA. 2) pariNAma : navA paryAyanI prApti-upalabdhi che. (3) kriyA : eka sthAnethI bIjA sthAne javA rUpa kriyAmAM je vilaMba te. 4) paratva-aparatva: prathama sthAna athavA bIjA, trIjA sthAnanI . yojanAne paratva, aparatva tarIke jANavuM A badhA lakSaNo dravyanA paryAya syAdvAda eTale sarvatomukhI darzana ! Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1266 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI (pariNamana) vizeSathI abhinna hovA chatAM kaMIka vizeSathI-taphAvatathI teno judA-judA bhedathI jaNAvAya che. sacetana ke acetana dravyonA paryAyomAM athavA pariNAmI dravyomAM ja abhinna bhAve dravyAdi daza prakAranA kALano vyapadeza karAya che. temAM bhAvakALamAM cAra prakAranI sthiti jANavI atyaMta jarUrI che. 1) dravyakALa : dravyanI vividha prakAranI vartanA te dravyakALa. te mATe dravya ja dravyakALa, athavA dravyonI cAra prakAranI sthiti te dravyakALa. 2) kSetrakALa : te avasarpiNI-utsarpiNI temaja no avasarpiNIno utsarpiNInA kSetra saMbaMdhI bhAvo te kSetrakALa. 3) addhAkALa H sUrya caMdranI gatithI pragaTa thato (divasa-rAtrirUpa) aDhIdvIpAntaravartI kALa te addhAkALa. 4) yathAyuSkakALa : nAraka, tiryaMca, manuSya ane devagatinA jIvanarUpakALa te yathAyukakALa. 5) upakramakALa : moDI prApta thatI vastune (arthane) jaldI prApta karavAno upAya te upakramakALa jANavo, akAla karaNa. 6) avasarakALa athavA dezakALa H icchita vastunI prApti thavA rUpa avasarakALa, te dezakALa jANavo. 7) maraNakALa : maraNa pAmavA rUpakALa te, athavA pratyeka samaye AyuSya pUrNa thaI rahyuM che te AvicimaraNa te maraNakALa. 8) pramANakALa : divasa, rAtri, graha, nakSatra, rAzi vagereno yoga te. dvaitamAM accheruM bane. advaitamAM accheruM nahi bane. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa & 1267 9) varNakALa H vividhapada prApti athavA varNAdimAM pheraphAra thavo te. 10) bhAvakALa : audayikAdi bhAvamAM, sAdi saparyavasitAdi cAra cAra bhedavALo kALa te bhAvakALa. cAre gatine viSe samasta jIvonA, janma, jIvana ane maraNAdi samasta dayika bhAvo sAdi-sAnta bhAMge che. mithyAtvAdi pariNAma bhavyajIvonI apekSAe anAdi-sAnta che ane abhivya jIvonI apekSAe anAdi anaMta che. opazamika samyakatva ane cAritra e banne prakArano upazama bhAva sAdisAtta che. - kSayopazamabhAvanI dAnAdi pAMca labdhio bhavyajIvone anAdi sAnta ane abhavyane anAdi-anaMta hoya che. mati, zruta, avadhi, mana:paryaya A cAra lAyopathamika jJAnomAM bhavyajIvone prathamanA be anAdi-sAnta ane pAchaLanA be sAdi-sAnta hoya che. * nava kSAyika bhAva :. 1) kevaLajJAna : jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI pragaTe che. 2) kevaLadarzana : darzanAvaraNIya karmanA kSayathI pragaTe che. 3) kSAyika samyatva H darzana mohanIyakarmanA kSayathI pragaTe che. 4) kSAyika cAritra: cAritra mohanIya karmanA kSayathI pragaTe che. 5) kSAyika bhAvanI dAnalabdhi : aMtarAya karmanA kSayathI pragaTe che. 6) kSAyika bhAvanI lAbhalabdhiH aMtarAya karmanA kSayathI pragaTe che. AtmA svarUpathI kevo che? e anubhavavAnI cIja che. jyAre kevo nathI ? e kahevAnI cIja che. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1268 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 7) kSAyika bhAvanI bhogalabdhi aMtarAya karmanA kSayathI pragaTe che. 8) kSAyika bhAvanI upabhogalabdhi : aMtarAya karmanA kSayathI pragaTe che. 9) kSAyika bhAvanI vIlabdhi aMtarAya karmanA kSayathI pragaTe che. A bhAvo sAdi anaMta hoya che. bIjAM sarva pula pariNamana te audayika temaja pariNAmika bhAve hoI sAdi-sAnta bhAMge che. tatvArthasUtramAM pariNamano be prakAranA kahyA che. zarirahinAnna eTale ke anAdi ane AdimAna. temAM pevvArikAnuM ane copayogI nIveSa ema kahyuM che. jIvano sAMsArika tema ja sarva dravyonuM pAriNAmikabhAve pariNamana anAdikALathI che. jyAre rUpI pudgala dravyano to pUraNa-galana svabhAva ja hovAthI, tamAma rUpI pariNamanane AdimAna jANavA. pudgalane vize je zAzvata kahyA che te apekSA vizeSathI samajavA | vizeSataH jIvadravyane viSe vibhinna yoga-pariNamana temaja upayoga pariNamana bannene AdimAna samajavA. temAM yoga-pariNamanamAM eka ja yogasthAnake eka jIva jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI ATha samaya sudhI rahe che. temaja upayoga-pariNAma kevaLIne eka samayano ane chadmastha jIvone aMtarmuhUrta parAvartI jANavo. bhAvakALanA upara mujaba jaNAvela sarve bhedo jIva-ajIvanA pariNamanathI abhinna hovAthI kALane jIvAjIvarUpa paNa jaNAvela che. anubhava, yukti ane zAstra, e traNeya eka thAya te parama satya! ' Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa , 1269 . pramANakALa je kahyo che temAM tithvalokamAM aDhIdvIpAntaragata cara sUryacaMdranI gatithI pragaTa thato divasa-rAtri rUpa kALa te addhAkALa che. tenuM svarUpa nIce mujaba che. avibhAjya kALano avayava - je atyaMta sUkSma che te samaya che AvA asaMkhya samayonI AvalikA. 1,67,77,216 AvalikA = 1 muhUrta = 48 miniTa 30 muhUrta athavA 24 kalAka athavA 1440 miniTano = 1 divasa-rAtrikALa. 30 divasa = 1 mAsa 12 mAsa = 1 varSa. temAM je vizeSa che te samajavuM jarUrI che. karmamAsa : 30 muhUrtano 1 divasa, * 1 mAsanA muhUrta 900 ane eka varSanA divasa 360. caMdramAsa : 29 32/62 muhUrtano 1 divasa. 1 mAsanA muhUrta 885 30/62 * eka varSanA divasa 354 12/62. sUryamAsa : 30 1/2 muhurtano 1 divasa. 1 mAsanA muhUrta 915 eka varSanA divasa 366. AthI spaSTa samajAya che ke sUryamAsa vaDe (6) adhika rAtri thAya che ane caMdramAsa vaDe (6) avarAtri thAya che. A mATe kahyuM che ke, AkAza kusuma' laI, vaMdhyAputra jhAMjhavAnA nImAM nAhyo; e vighAna jevuM arthahIna che; tevI ja saMsAranI saghaLI vAto arthahIna, AbhAsI ane asa-mithyA che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1270 . hRdaya nayana nihALe jagadhaNI na hAniH kvApi kAlasya, na ca vRddhiH svruuptH| nato'trAvamarAtrA'pi, mAsAdInAM kathA vRthA // 1 // vivakSyete hAni vRddhi, kAlasya na tu vaastvii| vastutasteSu, niyatasvarupaH parivartate tathAdi-candamAsa vivakSAyAM, karmamAsa vypekssyaa| kAlasya hAni-vRddhizca, sUryamAsa vivakSaNe ||rAma . uparanI hakIkatathI spaSTa samajAze ke kALa e vartanAdi lakSaNarUpa upacarita dravya che. bhAve svarUpa bhAva eTale dravyanuM guNa pariNamana svarUpa. arthAt paryAya svarUpa. A mATe kahyuM che ke, 1) guNaparyAyava dravyam 2) dravyAzrayA nirguNA guNA 3) tadbhAvaH pariNAma 4) vivakSita pariNAmo hi bhAvaH 5) pariNamana pajAo. pratyeka dravyanuM paryAyasvarUpI pariNamana mukhya be prakAranuM hoya che. 1) svataH pariNamana 2) parataH pariNamana. jAgRti ane pIDAnI tAkAta e che ke, te bheda pADe che ane tethI AgaLa para jUdA paDe che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1271 * jIvAjIvAdi samasta dravyonuM svaguNa dharmamAM pariNAmika bhAve je pariNamana thAya che te svataH pariNamana jANavuM. kemake temAM sva-svabhAvanI anupacarita hetutA hoya che. - jyAre parataH pariNamanamAM paradravyanI sabhUta asabhUta temaja upacarita hetutA che. A mATe jIdravyamAMnA sakaLa pariNamananuM vizeSa svarUpa nIce mujaba zAstrathI avirUddha avadhAravuM. jIvamAM kSAyika bhAvanuM pariNamana saMpUrNa svAdhInabhAve jANavuM ane kSayopazama bhAvanA pariNamanamAM, svaguNanI svAdhInatA-gauNabhAve ane karma pariNamananI parAdhInatA mukhya jANavI. temaja upazamabhAvamAM svaguNanI svAdhInatA mukhya ane parAdhInatA gauNa hoya che. jyAre tIvra (prabaLa) odayikabhAvanuM pariNamana AtmAne kevaLa parAdhInabhAve jANavuM. samasta saMsArI jIvone pAMce bhAvonI pariNamanatAmAM svatanI svAdhInatA ane paratanI parAdhInatAmAM AtmaguNonI AvirbhAvatA tema ja tirobhAva sAthe vividha prakAranA karmodayanI mukhyatAe odayika bhAva sAthe saMbaMdha che. te mATe pAMce bhAvonuM vistArathI (53 bhedavALuM) svarUpa samajavuM jarUrI che. kemake pratyeka AtmAne potAnA zuddhakSAyopazamikAdi guNomAM pariNamananI svAdhInatA vaDe jeTalI-jeTalI zuddha pariNamanatA hoya che, te thakI te AtmA, tathAbhAve AtmaramaNatA vaDe sAcA Atmika guNono anubhava karI zake che. A mATe ja zuddha Atma-pariNamana saMbaMdhe zAstramAM kahyuM che ke, dehasukhanA prAptakALa karatAM aprAptakALa vadhu che, mATe sukha bhrama che. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1272 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI paramarahassamisINaM, samattagaNi-piDagadhariya saaraannN| pariNAmiyaM pamANaM, nicchayamavalaMbamANANaM / / 1 / / artha - samasta gaNipiTakanA sArane dhAraNa karanArA kSIonuM kathana che ke nizcayanayane avalaMbatA jIvo mATe ahIM pariNAma ja pramANa che. temaja vaLI zuddhabhAvadharmanI vizeSatA mATe kahyuM che ke, niccunno taMbolo, pAseNa - viNA na hu hoi jaha rNgo| tada tALa-zani-tava-mAvAjho, badanAmo bhAva viUTIJrA artha:- cUnAnA pAsa vinA pAnamAM raMga Avato nathI tevI rIte dAna, zIla, tapa, bhAvanA (dharma) paNa bhAva vinA niSphaLa jANavA. vaLI karmabaMdhana mATe paNa bhAvanI mukhyatA hoI te saMbaMdhe kahyuM che ke, jaha navi bhaNio baMdho jIvassa vahe vi smii-guttidhro| bhAvo tattha pamANaM, na pamANaM kAya vvhaaro||3|| artha - samiti guptine dhAraNa karanArane jIvano vadha thavA chatAM jema baMdha kahyo nathI. tyAM bhAva pramANa che. kAyAno vyavahAra e pramANa nathI. saMsArI jIvane anAdithI, karmAnusAre mati-kaSAya-liMgAdi (21) prakAre audayika bhAvanuM pariNamana hoya che. te sAthe jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane dAnAdi pAMca labdhiono ochA-vatto kSayopazama paNa dareka jIvane avazya hoya che. paraMtu jyAM sudhI jIvane darzana mohanIyano kSayopazama hoto nathI, tyAM sudhI te AtmA AtmArtha sAdhI zrutajJAna vaDe matijJAnano vikAsa sAdhIne, te vikasita matijJAnathI zukla dhyAna dharI, kevaLajJAnanI prApta karavI. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1273 zakato nathI. mATe kSayopazama bhAvanA 18 prakAro samajavA jarUrI che. kSayopazamamAM udIta karmono rasodaya hoya che te bhogavIne khalAsa kare che ane bIjA karmonI anudita avasthAnA karmonA rasane kSINa karI udayamAM na AvI zake tevI upazama avasthAne prApta karAve che. AThe karmono udaya e odayika bhAva che. AThe karmono kSaya e kSAyika bhAva che. darzana mohanIya ane cAritramohanIya karmono upazama karI jIva, 2 prakAre upazamabhAva - upazama samakita ane upazama cAritra pAme che. zrI siddha paramAtmAo kSAyika ane pariNAmika bhAvamAM niraMtara pariNAma pAmatA hoya che. mATe cothA karmagraMthamAM siddhone A be bhAvano sAMyogika ke sAMnipAtika bhAva ghaTI zake che. * sayogI kevaLI bhagavaMto cAra aghAti karmono yathAsaMbhava audayika bhAva sAthe kSAyika ane pAriNAmika bhAvomAM pariNAma pAmatA hoya che. A pudgala dravya mATe :- saMsArI jIva vaDe pariNAma pamADAyelA pudgalone (karmone) tathAvidha audayika bhAvanuM pariNamana hoya che. AthI pudgalo, svataH pAriNAmika ane parataH audayika ema be bhAvamAM pariNAma pAme che. samasta jIvonuM pariNAmika bhAvanuM pariNamana jo ke aneka prakAranuM che. paraMtu temAM mukhya jIvatva, bhavyatva ane abhavyatva e traNe bhAva ekabIjAthI avirUddha bhAve samajavA joIe. jJAnanI parAkASThA kevaLajJAna che. jJAnAyAranI parAkASThA dvAdazAMgI pramANa zrutajJAna che. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1274 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI pAriNAmika bhAve jIvanuM pUrNa, anaMta, zuddha, akSaya, zAzvata svarUpa raheluM che tenI zraddhA karI, tene pragaTAvanAra evA zrI pArzvanAtha prabhunuM avalaMbana laIe to AtmA pote potAnA dhruvapadano bhogI banI zake. - naMdIyazAzrIjI sAdhutI 1) dravya sAdhuH (dhana, dhAnya, kSetra, vAstu, rUpya, kuSya, suvarNa dvipada ane catuSpada e navavidha parigrahanA tyAgI hoya che. 2) kSetra sAdhuH aNagArI (vara-kSetrAdi sthAnanA pratibaMdha vagaranA) hoya te. 3) kALa sAdhu jAvajIva sudhInI mahAvratAdi pratijJAvaMta hoya te. 4) bhAva sAdhuH rAga-dveSAdino kSaya, upazama ke kSayopazama karatAM hoya te. uparanA cAra nikSepanA pratyekanA cAra-cAra bhedo paNa vicAravA. 1) dravyathI dravya sAdhuH liMga upakaraNAdi yukta hoya te. 2) kSetrathI dravya sAdhuH gRhasthanA AvAsathI aLago hoya te. 3) kALathI dravya sAdhu parva kalyANakAdi tithino ArAdhaka hoya te. 4) bhAvathI dravya sAdhu: AjJAvartI (= aDhAra hajAra zIlAMga rathanA dhAraka) hoya te. darzananI parAkASThA kevaLadarzana che. darzanAyAranI parAkASThA brahmavaSTi che. Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1275 1) dravyathI kSetra sAdhu maTha, maMdira upAzrayanA dhAraka hoya che. 2) kSetrathI kSetra sAdhu Asana sthira hoya te. 3) kALathI kSetra sAdhuH navakalpI vihAravaMta hoya te. 4) bhAvathI kSetra sAdhu: Ayatana sthAnamAM rahe te. 1) dravyathI kALa sAdhuH kALe yathocita bhinna bhinna AvazyakAdi kriyAo karanAra. 2) zetrathI kALa sAdhu kALAnusAre yogya kSetre vihAra kare te. 3) kALathI kALa sAdhuH kALAnusAre AtmArtha sAdhe che. rAtre kAlaM smaayre| 4) bhAvathI kALa sAdhuH sarva samaya sAvadhAna rahe che. 1) dravyathI bhAva sAdhu: koI paNa dravyanA pratibaMdha vagaranA hoya te. 2) kSetrathI bhAva sAdhu koI paNa kSetranA pratibaMdha vagaranA hoya te. 3) kALathI bhAva sAdhuH koI paNa kALanA pratibaMdha vagaranA hoya te. 4) bhAvathI bhAva sAdhu zubhAzubha koIpaNa bhAvanA pratibaMdha vagaranA hoya te " - samyatvanI nirmaLatA mATe paNa vicAravuM ke cAra prakAranA dharmaartha-kAma-mokSa puruSArtha che. emAM kAma ane mokSa e sAdhyapuruSArtha che jyAre artha ane dharma anukrame sAdhana puruSArtha che. A cAra puruSArtha paNa caturvidha hoya che eTale AtmAe khUba cokasAIthI potAnA pariNAmone tapAsavA jarUrI che. yAritranI parAkASThA siddhAvasthA-parama zairya che. yAtriAyAranI parAkASThA jinakalpa che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1276 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI dharma puruSArtha 1) dharma puruSArtha artha mATe :- paMDito, vidhikArako, pUjAmaMDaLa, yAtrApravAsa vigere. 2) dharma puruSArtha kAma mATe :- prabhAvanA, pAraNA, besaNA karAve to varSItapa thAya AmAM sukhazIlatA che. 3) dharma puruSArtha dharma mATe :- dIkSA laIne ratnatrayInI vRddhi karavI, prApta guNathI ratnatrayInI vRddhi karavI. = 4) dharma puruSArtha mokSa mATe :- pAlrANaM kammANa nigdhAyaNaTThAe karmakSaya mATe ahIM jAgRti che ke kriyAthI Azrava thAya che ane rAga-dveSathI baMdha thAya che. mATe rAga-dveSa na thAya tenI satata jAgRti rAkhe che. ahIM kSayopazama ratnatrayIne kSAyika ratnatrayI meLavavAnA abhilASe satata puruSArtha karavAmAM Ave che. ahIM bhAvadharmanI mukhyatA che. sAdhanane sAdhyanI prApti mATe sAdhanAmAM joDavuM, te bhAva che. eTale kSayopazama ratnatrayIne kSAyika banAvavAnA lakSya vikasAvatAM rahevuM te bhAva che. pUrNanuM lakSya jene hoya tene apUrNanI prAptimAM kyAreya saMtoSa, abhimAna ke aTakAyata AvatI nathI. kAraNake te samaje che ke apUrNanA saravALA kadI pUrNa banI zakatA nathI. apUrNa ane pUrNanI jAtimAM ja phera che. mATe pUrNa-dhruvapadanuM lakSya tIvratama banyuM rahevuM joie. tapanI parAkASThA pUrNakAma, aNAhArIpada, azarIrI-arUpIpaNuM che. tapAyAranI parAkASThA anazana che. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 1277 artha puraSAthI 1) artha puruSArtha artha mATe :- jeo paisAne paisA bhegA karavA, lobha saMtoSavA ja meLave che, paisAno upayoga jIvananirvAha mATe paNa zAMtithI karatA nathI teno artha puruSArtha artha mATe che. draSTAMtamAM mammaNa zeTha. 2) artha puruSArtha kAma mATe - bhogI jIvone lAgu paDe. jeo kamAIne bhoganI pAchaLa paDelA che. pazcimaparasta upabhoktAvAdIno AmAM samAveza thaI zake. ( 3) artha puruSArtha dharma mATe - koI dIkSArthIne gharamAM koI vaDIla na hoya ne pAMca lAkha rUA. kamAIne Ape to ja dIkSAnI rajA maLI zake tema che tevAno artha puruSArtha dharma mATe samajavo. ( 4) artha puruSArtha mokSa mATe :- bharata cakrInI jAgRti hatI. mokSanI ja tamannA hatI paNa pakhaMDanI jIta na kare to cakravartInuM puNya na khape tevA AtmAnI, nikAcita karmanA udayathI thatI pravRtti pote jAgRta hovAthI karmakSaya-AMzika mokSa mATe thAya che. A kAma puraSAthI 1) kAma puruSArtha artha mATe - vezyAne hoI zake che. 2) kAma puruSArtha kAma mATe :- bhogIne, vyabhicArI ne hoya. 3) kAma puruSArtha gharma mATe :- satI strIne athavA dIkSArthI puruSane bALaka AvyA pachI dIkSAnI rajA maLe tema che tevI vyaktino kAma puruSArtha dharma mATe samajavo. jJAnI te che ke, je tana ke manathI pote pIDAto nathI ane anyane pIDato nathI. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1278 hRdaya nayana nihALe jagadhaNI 4) kAma puruSArtha mokSa mATe :- mAtra tIrthaMkarano gRhasthAvAsa laI zakAya. tathA naMdISeNa vigerenA nikAcita karmodayano paNa ahIM samAveza thai zake. mokSa puruSArtha 1) je mAyAvI paisA bhegA karavA mATe cAritra pALe to (kahevAto) mokSa puruSArtha artha mATe che. 2) je mAyAvI khAvA-pIvA tathA sukhasaMjJAne poSavA mATe cAritra pALe teno mokSa puruSArtha kAma mATe samajavo. 3) je sAdhaka paMcAcAranI vRddhi mATe cAritra le teno mokSa puruSArtha dharma puruSArtha mATe che. 4) jeo karmakSaya mATe cAritra pALe che tevA gajasukumAla vigerene mokSapuruSArtha mokSa mATe samajavo. mokSa puruSArthI puNyanA udayathI aLagA thavAnuM zIkhe. karmano saMyoga bAhya sAmagrI Ape, temAM kAraNatA kharI paNa kArakatA to AtmAnI ja samajavI. mATe ja jaMbusvAmIjIno prabaLa puNyano udaya hato, paNa teo nirlepa rahyA to mokSa meLavI zakyA. IMdriyonA viSayothI aLagA thavAya to ja pratyAhAra thai zake. sArUM khAvAno vicAra na karo. koInI niMdA na sAMbhaLo, tamArI prazaMsA sAMbhaLavAnuM mana paNa na thavuM joie. IMdriyo haMmezA mananI pAse viSayonI bhIkha mAMgatI rahe che ane mana IMdriyanI mAMgaNI AtmAne jaNAve (mana e dalAla che) tyAre temAM 'para' che te duHkhada che, vinAzI che mATe vairAga che. 'sva' che te sukhada che, avinAzI che, nitya che ane tyAM vairAgya nathI paNa svAnubhUti che-saMvedana che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pariziSTa , 1279 pariziSTa AtmA jo Asakta thaI jAya to patana ane jAgRta rahe to phasAya nahIM. samakitI pugalanA viSayone viSTAthI paNa vadhAre bhUMDA ciMtave, te tarapha mana paNa javA na de. Aje to tapasvIone khAvAnI abhilASa hoya che. - abhimAnano, moTAIno, prasiddhino moha hoya che. tapanA ujamaNAmAM paisA kharcAvA ja joIe vigere icchAo, Agraho bAdhaka jANavA.. ApaNe Indriyone mAravAno prayatna pahelAM karIe chIe paNa sau prathama manane aMkuzamAM rAkhavAno prayatna karavo jarUrI che kAraNake zAstramAM kahyuM che. manarane phandriyamara, jiyabharane mUra, mpanarane muktisuhaM avvaabaah| manane bAMdhavA mATe AtmAne potAnA hitAhitanuM bhAna-jJAna joIe. jema kuMbhe bAMdhyuM jaLa rahe tema jJAne bAMdhyuM mana rahe. paNa guru vinA jJAna na hoya e vAta na bhUlavI. - anAdikALathI mane IMdriyothI viSayano anubhava karyo che tethI temAM vAsanA baMdhAI che tethI khAtA-pItA na hovA chatAM mana viSayonI dalAlI kare che. have mana IndriyonI dalAlI choDIne paMca parameSThInI dalAlI kare to kAma thaI jAya. * para vastumAM sukha ApavAnuM lakSaNa che ja nahIM, ema samajI mana parabhAvamAM sukhabuddhi ane bhogavRttino tyAga karavAnI preraNA ApatuM rahe to te mana upakAraka banI zake. kriyAthI Azrava thAya che. rAga-dveSathI baMdha thAya che. eTale bAhya bhAvathI sarvathA aLagA na thavAya to paNa vivekI banI zakAya che. vitaraNa eTale nirAraMbhI, niSpApa, niSparigrahI, nirapAvika, nirAlaMbI, nirvikalpa, nIriha. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1280 , hRdaya nayana nihALe jagadhaNI bhagavAnanI AjJA mujaba vihAra vigere karavAthI karmabaMdha nathI ane svacchaMdatAthI icchA mujaba vihAra vigere karavAthI karmabaMdha che. sAta naya sApekSa mokSa puruSArthano vicAra karatAM, 1) naigamanayathI sarvaviratidhara e mokSapuruSArtha kahevAya. 2) saMgrahanayathI samakita+sarvavirati e mokSapuruSArthI kahevAya. 3) vyavahAra nayathI gharabAra rahita aNagAra je paMcamahAvratadhArI che. navakalpI vihAra kare che. dazakalpanuM sevana kare che. dazavidha sAmAcArInuM pAlana kare che. dazavidha yatidharmane pragaTa kare che. te mokSapuruSArtha samajavo. 4) RjusUtra nayathI prati paLe amane javAno prayatna kare che te mokSapuruSArtha sAdhaka kahI zakAya. 5) zabdanayathI bhagavAnanI AjJA niraticAra pALe che te mokSapuruSArtha jANavo. 6) samabhirUDhanayathI kSapakazreNImAM rahelo mokSapuruSArthI che. 7) evaMbhUtanayathI kevaLI mokSapuruSArthI che. siddha paramAtmA to samaye samaye potAnA Avibhavi prApta jJAnAdi anaMta, akSaya, arUpI, avyAbAdha temaja agurulaghu Adi aneka svaguNomAM nikAmI paNa tema ja sahaja paNe kSAyikabhAve pariNAma pAmatA rahe che. A dhruvapadanuM niraMtara sAdhaka AtmAe avalaMbana levAnuM che jenA phaLasvarUpe te dhruva pada rAmI banI zake che. - naMdIyazAzrIjI sAdhyaprAptimAM bAdhakano rodhaka te sAdhaka! Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmasvarUpa zika vizeSaNo paramAtmAnA vizeSaNa chadhasthanA-pudgalanA virata vizeSaNa paramAtmAnA vizeSaNa chAsthanA-pudagalanA viruddha vizeSaNa sakAma nAsti bhogI mara revuM prabha tirobhAva pariccheda dezya janya lakSya Ata pratipAti pratita akAma asti abhogI ajara amara arUvuM AvirbhAva apariccheda adezya ajanya alakSya anAhata apratipAti apratiSThata amodha arUhata anAsakta acala ekAMtika AtyaMtika apariNAmI apravezI arUpI agocara agamya akala sakala anAdianaMta sAdi anaMta (kSAyikabhAva) mogha rahaMta bheda Asakta calita ke cala anekAMtika apUrNa parama aparama pradhAna gauNa pramANa apramANa - pratyakSa parokSa puruSa prakRti laghu pUrNakAma sakAma viSama : prekSaka naTa-nATaka pAragata apAragata vikRta pAramArthika vyavhArika prakAza aMdhakAra prazAMta azAMta prasanna aprasanna eka aneka abheda akramika kramika avikalpa savikalpa aMtye anaMtara paraMpara aMya upAMtya aham anupacarita upacarita * anArogya Arogya animittika nimittika ati '. alakha. A abhaMga , akriya sakriya anaMtarAya (anu+aMtarAya) aMtarAya atta agha asaMkhya saMkhya anaMta apUrva avyaya vyaya ayukta yukta ananya anya anartha aMtika aMtya pariNAmI sapravezI rUpI gocara gamya vikala lakha bhaMga anAdisAMta (kramika) sAdisAMta (opazamikaaudayika-kSAyopathamika) arihaMta kSaya kAla sakarmI sazarIrI arihaMta akSaya akAla akarmI azarIrI alpa alava aparyava aparivartita ano alpa aMta lava saparyava saparivartita advitIya alipta dvitIya lipta artha Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnA vizeSaNa chadhasthanA-pugalanA viruddha vizeSaNa paramAtmAnA vizeSaNa chapasthanA-pugalanA viruddha vizeSaNa sakalaMka samala salezI sayogI sIma sImita mIta vyakta sakaSAya anAtmA paugalika tArkaya jaDa. anApta Indriya kADhyA sAdhAraNa chedya ' aMga bhegha jIta vinAzI anitya kSara sabhaya zoka-sazoka aMza avyakta akaSAya AtmA apIgalika atAya ajaDa Apta akATya achagha abhedha avinAzI nitya niraMza nirAvaraNa niravadya nirvikalpa nAtha nirvizeSa nivasagna nizaMka niravadhi nirmama nizcaya niravakAza niksa nirapekSa nirAkAra nizcita niraMjana niravayava janmajA alaMka amala alezI ayogI asIma asIma amIta atIndriya asAdhAraNa anaMga ajIta akSara abhaya azoka amRta ajanmA abaddha arihA nIrihA avAcya avinazvara akhaMDa akhaMDa avibhAjya aNAhArI asupta anidrA asaMga arjA abhoktA akalapya aprapaMcI asaMyukta asyA anAmI anAvatArI aSTa amUrta akApya azeSa avedI anaMta catuSka avikArI amruta baddha IcchA vAcya vinazvara khaMDa khaMDita bhAjya AhArI susupta ke sukha nidrAyukta sAvaraNa sAvadha. savikalpa anAtha : savizeSa uvasagga zaMka sAvadhi samamAM vyavahAra avakAza-akAza sala sApekSa sAkAra anizcita aMjana sAvayava anIzvara aniyata saMga kartA bhoktA kalakhya Izvara niyata saprapaMcI atRpta samoDI saMyukta syAd nAmI avatArI dRSTa nIrihI nirmohI nIrihA nirlepa I nirmala kApya zeSa savedI aMtakRta catuSka vikArI yuta nirmoha nirdoSa nirguNa nirAvalaMbI nirAraMbha nirAgI salepa samala saMmoha sadoSa saguNa sAvalaMbI-parAvalaMbI AraMbha-samAraMbhayukta sarAgI tiraskArya namaskArya Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnA vizeSaNa chadhasthanA-pulanA viruddha vizeSaNa paramAtmAnA vizeSaNa chAsthanA-pudgalanA viruddha vizeSaNa niSkapaTa upAsya utsargasvarUpa upAdAna unnata utkRSTa uttama ujAgaradazA upAdeya upazAMta saMskRta sanAtana sakapaTa anupAsya apavAdasvarUpa nimitta avanata nikRSTa adhama-madhyama nidrA-svapna-jAgRta dazA anupAdeya azAMta prAkRta-vikRta purAtana-adyatana azuddha virasa alparzI sarvazaktimAna zubhaMkara saMtRpta Iza. ISTa Izvara kalyANa kevalya kRtakRtya azaktimAna azubhaMkara atRpta anIza anISTa anIzvara alyANa ekvalya akRtakRtya akArya kArya cetana cita-ciMdra brahma sarasa sarvadarzI bhadraMkara bhagavAna adya saMgha abhUta zUnya-sUkSma asabhUta skUla-sUkSma asiddha-sAdhaka-bAdhaka asatya siddha bhAva dRSTA durlabha divya acita-acidra abrahma abuddha bhayaMkara hevAna-insAnabhAgyavAna-kamanasIba abhAva dezya sulabha adivya-pArthiva dAnava-detya-mAnava adhuva-asthira sarAga adhyApaka . avizrAma satya satuM asat sarva : sahaja "sthira asarva kRtrima asthira 'svarUpa, zeya svabhAva svayaMbhU ziva : vItarAga vyApaka vizrAma jJAtA jJAna maMgala mUla kSAyikabhAvI citta sAra virUpa-kurUpa vibhAva-parabhAva nimittabhU aziva asAra vismaya azAMta ajJa-alpajJa azaraNya asamyagu-mithyA aphala-niSphalA samaya-tanmaya zAMta sarvajJa zaraNya' mahAne amaMgala amUla audayika-aupathamikakSAyopathamikabhAvI amaUzudra-tuccha laghu laukika ke lokottara tamaH janya atIrtha atRpta atAraka lokottama jyoti tadrupa sala zaMkara svataMtra svAdhIna tIrtha parataMtra parAdhIna asamartha sarvasamartha tRpta tAraka kerInA chotarA kADhIne kerInA rasa sAthe jema abheda thaIne rasAsvAda mANIe chIe ema paramAtma tattvanA koI vizeSaNane laIne emAM ApaNo rasa reDI abheda thavuM te kharI sAdhanA che. - rUpa ciMta zrI panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvaita | advaita kriyA che tethI kaMpana che. enA pariNAme kSetrakSetrAMtaratA ane rUparUpAMtaratA eTale ke paribhramaNa ane parivartanatA che. mATe ja gupti e sAdhanA che ane sthiti-paramadhairya e siddhi che. . pUrNa evo AtmA Aje, karavApaNAnA bhAvathI karmasaMyoge apUrNa banyo che. akriya evo sakriya banyo che. akaMpita evo spaMdita-kaMpita banyo che. nistaraMga evo taraMgita banyo che. nirvikalpa evo savikalpa banyo che. nIrihI-nirmohI-vItarAgI evo mohI-rAgIdveSI banyo che. nirAhArI evo AhArI banyo che. jJAnI evo alpajJAnI-ajJAnI banyo che. anAmIarUpI-amUrta evo nAmI-rUpI-mUrta banyo che. amana evo samana thayo che. ayogI-adahI-azarIrI evo sayogI-sadehI-sazarIrI thayo che. athyata evo sthUta thayo che. acala-nizcala evo sacala-caMcaLa thayo che. akhaMDa-abhaMga evo khaMDita thayo che, nitya evo anitya thayo che. akSara evo kSara thayo che. tethI ja AnaMdasvarUpa advaita evo sukha-duHkharUpa dvaita banyo che. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trivedha yoga dharI daryo re, neminAtha bharathAra; tarahI. dhoraNa poSaNa toraNo re, , neve sTa dRrtA, dravya saMkaLa kheta. sAdhAraNa guNanI sAdhammata, darpaNa jaLa dRSTAMta. agurulaghu neja guNane dekhata, Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javane ziva janAvanAra bhItaramAM garbhita paramAtma svarUpane paryAyamAM pragaTa karAvanAra prayogAtmaka AtmavijJAna eTale ja ApanA karakamalamAM rahela saMthA e AnaMdasvarUpI AbhAne AnaMdaghana banAvanAra AnaMdaghana prarUpita AnaMdaghanAva che. A to tijorImAM raheluM jhaverAta che. bahu bahu puNyarAzinA svAmIne ja darzana karavA maLe ! je koI puNyazALI AtmA haze, te ja enA 'darzana, manana, ciMtana, karavA bhAgyazALI banaze ! ane 'vartamAnamAM Atmika AnaMdane pAmI | 'bhAvimAM kaivalyAnaMdane pAmavA saubhAgyazALI thaze ! FORT vadhu zuM kahIe ? 'Apa jAte ja jhaverI banIne mulyAMkana karo ! ane AMkeluM mUlya jaNAvo... MULTY GRAPHICS (022) 23873222 23884222