Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH upanA vagovaNI EvavA |ii DAMga - 1 guraprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA tapasvI garadeva pUjya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA 4 apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 1a 14maLA re jillakAtA " 255 6 rajA kayAre namayA sayA 'kema 2ura 3 * dhamza rAmajaoN latA -pauim Bvina mai vyaktitva vinAzakArara) zihorAra. (samasta sa6tkhAyara(ma+raoN samRtAsaiyALAM) 1ii che (Guia / Pii re re roga and,, . (nejhAda (pAMell @jratA daza ina karo grefinzane ja saM yA muuaAgAmI-aDha-zAnera lIvaTadevAmaervlavAnAzva rAkhanArakRti. ulyANanA ajilI savArepaDDanabole 3ThanA sAvina bAmasabhA pne sara ja ri mUkla (1) zALAnA 0i Di (JNI zi La la ii sAla(!te ThAma sat Motion dvipa paDI. ne rUMdhyA nAnIkA holA janaso (mI - jarA vinA mAharAvI dAnanArA najIkamAM che. harAjI 40%B1-ne bA ne jhana -nAMthalA) NR briAhajIkanagArAMnA sAjALa lIlAM pAnano rekeja ro jony, hIvaTIjha je kAma karI che. A vAparazurU nAnA raNa ISIS nA jANe ghana kara mahAkAzamAM che. je naLa nI che. Li la phIla thatA mA (Bche haLada le che. tevA che A kAma karI nAkhI tArA taLIne kAma ,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Neutereo T irepra Uler KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemational
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrIo deva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. 0 zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayA, . nI cIra smRti tathA. zAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI garadeva tapasamrATa gurudeva pU. zrI , gaNaghara zathita bIjuM aMga zrImUyagaDAMgamUtra-1 prathama zrutaskaMa (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) : pAvana nizrA : goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. : prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. nI H zubhAziSa H : pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka = anuvAdikAH pU. zrI mukatAbAI ma. pU. zrI urmilAbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. : parAmarza prayojikA : : saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. " pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 Jain catton Intemaio For Private Persona se
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa. guruprANa phAunDezana, rAjakoTa punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata prakAzana tArIkha : 1050 * dvitIya AvRtti prata H 1008 : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina zrI parAgabhAI zAha zrI sumatibhAI zAha * 1. muMbaI - pAsadhAma vallabhabAga lena, guru prANa prakAzana zrI zaileSabhAI desAI - zrI barjIzabhAI desAI zrI girIzabhAI zAha zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna : www.parasdham.org * www.jainaagam.org ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa,rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 390023 phona - 9824058489 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa mi n Jair ducalin Internation (2( saurASTra kesarI bA. bra. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. samarpaNa goMDalagacchanA gaganamaMDalamAM guruprANa sadAya bhASita che. janmazatAbdInA zubhAvasaramAM, zAstrAnuvAda prakAzita che... 11911 gurudeva ! ApanA caraNakamalamAM, mama jIvana sadA samarpita che. zraddhAsumana, vaMdanaardhya ane, Agama-upahAra prastuta che... ||zA jinakathitane gaNagharathitano, bhAvAnuvAda susakSita che. sUtrakRtAMga guru smRti somAM sabahumAna samarpita che... / / 3 / / For Private & Personal Use Onl - pU. mukata - lIlama suziSyA sAdhvI urmilA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa. an Education For Private & Person se on
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra. Jan Education For Povet Personal use only www. elibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. 5. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma. in E we
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMha samA parAkramI, haMsa samA ujjavala thazomUrti, saurASTra kesarI pUjaya gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA.nAM zrI caraNomAM zataguNa praNAmAMli jAgRtatA ArjavatA sajjanatA prasA bhavyatA tajajJatA mArdavatA apramattatA tA karaNatA saumyatA sAmyatA zUravIratA dhIratA sthiratA sA||B AtmaramaNatA krAMtikArakatA samanvayatA jJAnotsukatA AstiyatA tallInatA lokapriyatA girAgurutvatA vyavahAra kuzaLatA indriya damanatA satyavaktRtvatA jJAnadAtA pratibhAsaMpannatA zilAdAtA pavitratA dAkSiNyatA gariSThatA vizALatA dayALutA samayajJatA premALatA pramodatA nirbhayatA svaramAdhurya karmaniSThatA nirlepatA divyatA prazamatA ahatA kRtArthatA tattvalokatA vAtsalyatA upazamatA rocakatA sahiSNutA laghutA suvinItatA nivedatA praviNatA samatA upazAMtatA vIratA pratirUpanA utsAhitA namratA amIratA cAritra parAyaNatA vibhutA kRtajJatA sevAzIlatA ojasvitA snehayuktatA akutUhalatA tejasvitA ekAMtapriyatA dharmakalAdharatA jJAnavRddhatA varcasvitA kSamAzIlatA pacavana paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA vairAgyavArdhakya guNagrAhakatA samyakSarAkramatA ArAdhakatA udAsInatA jJAnaprasArakatA naitikatA sauSThavatA lAvaNyatA zraddhALutA variSThatA paramArthatA udAratA gaMbhIratA kuzalatA paripakvatA zreSThatA zrutasaMpannatA khamIratA prabhutA prauDhatA zatAdi sadguNAlaMkRta tava vapuH bhUyAd bhavAlaMbanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 6 $ 6 0 - VVVV = sahita ji0 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71, pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107, pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankangssssssssssssssmearinoposastesssssssbiennessoriasinodrisaster, 00000 riyadi CRCRna 0000 2000 Q0Rskikani (kAnajI 9 09090 IST $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ Jain Education Intemational
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ buta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA). mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI zrImatI tejala nIrava dozI mAtA - pitA, dharmaguru ane zeTha, A traNanA RNamAMthI kyAre ya mukta thaI zakAtuM nathI (zrI ThANAMga sUtra). janmadAtA mAtA - pitAno anaMta upakAra vyakti para hoya che. bALakanI janma samayanI apAra vedanA mAtAnA apAra vAtsalyanA kAraNe sahaya bane che. janma bAda saMtAnanuM ghaDatara mAtA - pitA dvArA thAya che. janmadAtrI, saMskAradAtrI, jIvanadAtrI "mA" A duniyAnI sarva zreSTha vyakti che. mAtuzrI kiraNabene haiyAnA hete niravabhAI ane bahena monA amItabhAI saMghavIne lADakoDathI ucherI saMskAronuM siMcana karyuM. sevAparAyaNa pitA pravINabhAIborIvalI upAzrayamAM maMtrI pade rahIzAsananI sevA karI rahyA che. yuvA niravabhAI dharmakAryamAM nirasa hatA. muMbaInA mohaka vAtAvaraNamAM khAvuM, pIvuM, kamAvuM ne AnaMdathI rahevuM.kadAca ema kahI zakAya ke teo nAstika hatA. jahAjane dIvAdAMDI dekhAya ane aneka honAratathI surakSita banI jAya tema niravabhAIne gurudeva zrI namramuni ma. sA. rUpI dIvAdAMDI prApta thaI ane nAstikatAthI sarjAti durgatinI honAratamAMthI ugarI gayA. jIvananI dazA palaTAI gaI.baMdha AMkhe saMsAramAM ane Indriya sukhomAM aTavAtA nIravabhAI ane dharmapatnI tejalabenanI AMkho gurudevanA sAMnidhye khulI gaI, jIvanamAM jAgRtinA kiraNe praveza karyo. teo ahaM yuvA grupamAM sakriya banI mAnavatAnA kAryanI maheMka phelAvI rahyA che. tejalabena luka enDa larna jJAnadhAma - borIvalI (vesTa) mAM dIdI tarIke zAsananI apUrva sevA bajAvI rahyA che. dIkarI priyAMsI ane jhIle paNa gurudevanA raMge raMgAInAnI uMmaramAM ja mAnava jIvana saphaLa banAvavAnI mAsTara kI meLavI lIdhI che. ajJAnanA kocalAmAMthI bahAra kADhanArA pU. gurudevanI upakAra smRti arthe pU. gurudevanA 39mA janmadinanA zubha avasare AgamanA kRtAdhAra banI sAcA arthamAM jIvanane sArthaka banAvyuM che. ApanI zrutasevAne khUba dhanyavAda. garaprANa prakAzana PARASDHAM on tination o Elevate & Personisson Sorry
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM. Jain Education Intemational
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA viSaya pRSTAMka viSaya pRSyAMka 42 pU.zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU.zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU.zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana punaH prakAzakanA be bola pUrva prakAzakanA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 32 asvAdhyAya zAstra prAraMbha adhyayana - 1 : samaya adhyayana paricaya adhya. - 1, u. - 1 karmabaMdhanA kAraNo paMca mahAbhUtavAda ekAtmavAda tarjIva tazarIravAda akArakavAda AtmaSaSThavAda kSaNikavAda sAMkhyAdi mata adhya. - 1, u. - 2 niyativAda ajJAnavAda kriyAvAda adhya. - 1, ude. - 3 | pUtikarma doSayukta AhAra | jagata kartutvavAda vairAzika mata | adhya. - 1, u. - 4 munidharma lokavAda ahiMsA dharma cAritra zuddhi adhyayana - 2 : vaitAlIya adhyayana paricaya adhya. - 2, u. - 1 zrI RSabhadeva dvArA putrone saMbodha anityabhAva darzana karmavipAka darzana pApa virati upadeza pariSaha sahavAno upadeza adhya. - 2, u. - 2 madatyAga samatA dharma parigraha tyAga ekala vihArI municaryA sAdhakano AcAra anuttara dharma adhya. - 2, u. - 3 saMyamathI karmanAza kAmAsakita tyAga pApInI gati temaja manodazA 116 118 123 Jain Education Intemational
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pRSTAMka) 259 271 276 281 283 288 289 291 viSaya samya darzanamAM sAdhaka-bAdhaka tattva bhikSunuM AcaraNa azaraNabhAvanA bodhidurlabha bhAvanA adhyayana - 3H upasarga parijJA adhyayana paricaya adhya. - 3, u. - 1 pratikULa upasarga adhya. - 3, u. - 2 anukULa upasarga adhya. - 3, u. - 3 Atma saMvedana rUpa upasarga adhya. - 3, ud. - 4 saMyamabhraSTa karanArA upasarga adhya. - 4H strIparijJA adhyayana paricaya adhya. - 4, ude. - 1 strIsaMgarUpa upasarga adhya. - 4, ude. - 2 strI saMgathI bhraSTa sAdhakonI hAni adhyayana - 5 narakavibhakti adhyayana paricaya adhya. - 5, u. - 1 narakamAM utpattinAM kAraNo narakanI bhayaMkara vedanA adhya. - 5, ude. - 2 paramAghAmI kRta vedanA adhyayana - 6 : vIrastuti adhyayana paricaya jaMbusvAmInI jijJAsA prabhu vIranuM vyaktitva pRSTAMka viSaya 125 sumeru parvatanI zreSThatA 128 | vividha upamAothI bhagavAnanI zreSThatA 131 bhagavAnanI viziSTa upalabdhi 133 adhyayana - 7 kuzIla paribhASA adhyayana paricaya hiMsA rUpa kuzIlatA kuzIlanI mokSa saMbaMdhI mAnyatA kuzIla sAdhakanI AcArabhraSTatA suzIla sAdhakano viveka adhyayana - 8: vIrya adhyayana paricaya vIryanuM svarUpa ane prakAra bAlajanonuM sakarmavIrya paMDitajanonuM akarmavIrya adhyayana - 9H dharma adhyayana paricaya | dharmAcaraNano bodha mUla-uttaraguNa doSa tyAga bhASAviveka lokottara dharma adhyayana - 10 : samAdhi adhyayana paricaya sAdhanAno mULamaMtra samAdhi bhAva asamAdhi samAdhi prAptinA preraNAstra adhyayana - 114 mArga adhyayana paricaya bhAvamArga ane tenuM mahattva ahiMsA mArga eSaNA samiti 299 300 21 316 318 325 327 330 332 334 336 Jain Education Intemational
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTAMka viSaya pRSTAMka, 337 340 341 343 378 381 384 390 346 347 391 393 397 347 350 388 viSaya bhASAsamiti dharmadvIpa anyatIrthikanA AcAra bhAvamArganI sAdhanA adhyayana - 12 : samavasaraNa adhyayana paricaya cAra samavasaraNa ajJAnavAda vinayavAda akriyavAda kiyAvAda355 samya kriyAvAda ane tenA netA adhyayana - 13 : yathAtathya adhyayana paricaya kuzIlatA ane suzIlatA sAdhanAmAM tathya-atathya yathAtathyano dharmopadeza adhyayana - 14 : graMtha adhyayana paricaya gurukULavAsanuM mahattva hitazikSA grahaNavidhi guru sAMnidhyathI jJAnaprakAza bhASA prayoganA vidhi niSedha adhyayana - 15H camakIca adhyayana paricaya bhAvanA yoga sAdhanA vimukta sAdhaka mokSaprAptinI durlabhatA - sulabhatA puruSottama puruSanuM zAzvata sthAna sAdhakanI sAdhanA adhyayana - 16 : gAthA adhyayana paricaya mAhaNa svarUpa zramaNa svarUpa bhikSu svarUpa nigraMtha svarUpa pariziSTa - 1 vicita viSayonI akArAdi anukramaNikA 399 357 402 404 405 362 364 368 370 408 375 411 ' para Jain Education Intemational
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo : vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. na 0 12 Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukhaziSya : AcArya 5. zrI bhImajI svAmI. pramukhaziSyA : pU. zrI hIrabAI ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. 6 sAdhu saMmelana ? vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhu sAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi che mATe 13 niyamo banAvyAM. vidArakSetra : kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. pratibodhita zrAvakavarca * zrI zobhecaMdrakarasanajI zAha - verAvaLa. sthiravAsa ? vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. anazana ArAdhanA : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. AyuSya : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. uttarAdhikArI : AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. upanAma : gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. pATa paraMparA : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTra kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. vidyamAna vicarato parivAra : 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 13TI Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ O zubha nAma janmabhUmi pitA W saurASTra kesarI, munipuMgava pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana mAtA jJAti janmadina bhAtR-bhaginI vairAgya bIjAropaNa vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra dIkSA bhUmi gaccha paraMparA saMyamadAtA zikSA dAtA dhArmika abhyAsa saMgha netRtva sevA zuzruSA prANalAlabhAI. verAvaLa. zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. saMskAra saMpannA kuMvarabAI. vIsA osavALa. * vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra. cAra bhAI, traNa baheno. be varSanI bAlyavaye. 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, guruvAra. tA. 13-3-1920 bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. goMDala gaccha. mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 14
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 15T. Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 17 Jain Education Interational For Private & Personal use only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze. Edono una & of air terary
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 19 Ceo Edono una & of air terary
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Seationantemational pUrvaprakAzakanA be bola (pahelI AvRtti) anaMta tIrthaMkara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAda vivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane eka ciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM ''pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANagurusmRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA. 20 Private & Person www.aine
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI) xation Intematonal Private Persone n wwanie
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika - pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. jainazAstra arthAt sthAnakavAsI jaina zvetAMbara paraMparA mAnya 3ra Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM lakhAyelA che. samagra bhASAno pravAha eka sarakho che. chatAM koI koI zAstronI bhASAmAM thoDI vilakSaNatA jovAmAM Ave che. 'sUyagaDAMga' arthAt sUtrakRtAMga zAstra paNa A mAMhenuM eka che. sUtrakRtAMganI bhASAmAM vilakSaNatA che ane vadhAre prAcInatAno AbhAsa paNa maLe che. tenA mULamAM ApaNe thoDI vicAraNA karIe. jaina saMto bahu ja vistArapUrvaka ghaNA kSetromAM vihAra karatA hatA ane e ja rIte bhagavAna mahAvIra paNa lokabhASAnA bahu ja moTA saMgrAhaka hatA ane bhASAnI dRSTie parama kRpALu paramAtmAe lokajIvanane khUba ja mahattva ApyuM che. chatAM magadhaprAMta e emanuM mukhya kendra hatuM. ardhamAgadhIno artha thAya che ardhAmAM mAgadhI ane ardhAmAM bAkInI bhASAo arthAt zAstro ekalI mAgadhI bhASAmAM lakhelA nathI paraMtu bAkInI bhASAo temAM bheLavavAmAM AvI che. bAkInI bhASAonA nAma aitihAsika daSTie jANItA che. pAlI, saurazenI kAzmIrI, prAkRta, apabhraMza ane e sivAyanI gAmaThI bhASAo paNa bhaLelI che arthAt mizraNa bhASAothI jaina sAhitya raMgAyeluM che. A daSTie sUyagaDAMga sUtra bIjA zAstronI tulanAmAM thoDuM alaga paDe che. gaMthaM vihAya iha sikkhamANo uTThAya subaMbhaceraM vasejjA / ovAyakArI viNayaM susikkhe, je cheya se vippamAyaM na kujjA // A padamAM vAyara tathA che, te A badhA zabdo sAdhAraNa bIjA zAstronA pravAhathI judI rIte ulikhita che. A taddana nAnuM udAharaNa ApyuM che. AvA bIjA seMkaDo zabdo maLI Ave che. jenA upara ApaNA vidvAna mahAsatIjIo prakAza pAtharI rahyA che. jethI ahIM ullekha karyo nathI. ahIM mAre eTaluM ja kahevuM che ke sUyagaDAMga zAstra bhASAnI daSTie mahattvapUrNa to che ja paraMtu jene siddhAMtonA keTalAka vyAvahArika pakSo ane te kALanA vartamAna samayanA anya darzanonA avyAvahArika pakSono paNa #G 220V, Janication Intern www.jainelibreorg
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ullekha karI sUtrakRtAMga zAstra jainadarzana mATe ghaNI ja mahattvanI bhUmikA bhajave che. vidvAna pAThakone prArthanA che ke sUtrakRtAMgazAstra uparachallI daSTie vAMcI javA karatAM dArzanika daSTie tenuM adhyayana karavuM jarUrI che. ghaNA pado evA che ke je mImAMsA paNa mAMgI le che. kharuM pUcho to AkhI syAdavAda daSTimAMthI ja mImAMsA zAstrano janma thayo che. mImAMsA karavI eTale anekAMta daSTie koIpaNa siddhAMta ke sAhityanI samIkSA karavI ane tenA badhA pAsA para dhyAna ApavuM ema kahevuM vadhAre ucita che. A sivAya sUyagaDAMga zAstranuM sauthI mahattvapUrNa cehara vIrastutinuM cAlu nAma pucchisurNa che. je samagra samAjamAM prasiddha che. jema koI sonAnA ghareNAmAM hIro jaDelo hoya tema sUyagaDAMga sUtramAM A chaThuM adhyayana te kharekhara mANekya ratna che ane A prakaraNane kAraNe sUyagaDAMga zAstranuM mahattva atyaMta vadhI jAya che. pucchisuNenI vizeSatAo ApaNe nIcenI lAInomAM alpAMze pragaTa karIzuM. mArA mATe to pucchisuNe jIvanabhara dIvAdAMDI banyuM che. samagra ciMtanano AdhAra A vIrastutinA adbhuta bhAvothI bharelo che. jyAre jyAre mane pucchisuNaMno pATha karavAno avasara maLe tyAre harSanA AMsu ubharAya che, hRdaya gadgad thaI jAya che. prabhunI vANInA A eka-eka zabda motInI jema jhaLahaLavA mAMDe che ane tenI aMdara saMcita thayelA bhAvo jANe pravAhita thavA mAMDe che. joke atyAre samAjane bhaktAmara stotranI raDha vadhAre lAgI che. bhaktAmara stotra ati uttama che temAM zaMkA nathI paraMtu pucchisunI tulanAmAM bhaktAmara ghaNu pachavADe che. Azcarya e che ke pucchisurNa kahevAno kema vadhAre pracAra thayo nahIM ? ApaNe tyAM prArthanA tathA stuti bolAya che ane A adhyayananuM nAma paNa vIrastuti che. bihAranI prAcIna bhASAmAM lakheluM A stotra aMtarAtmAne keTalo AnaMda ApI jAya che ane magadha dezanI A bhASA mAgadhI kharekhara maghamaghI UThe che. stuti tarIke prArthanAmAM bolavAthI ghaNo ja AnaMda ApI zake tema che. - have ApaNe varastuti upara thoDo prakAza nAMkhIzuM. svayaM sudharmA svAmI jainadarzananI vyApakatA tathA samagra jaina dharmano uddeza pucchisuNamAM spaSTa kare che. uDDha ahe yaM tiriyaM disAsu, tasA ya je thAvara je ya pANA / senvijhibbeTi samapavo rIveva dhamaeNmiyaMkavAdu gAthA-4 G 23 : Janication Intern www.jainelibreorg
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ C arthAt jainadharmanI ahiMsA phakta mAnavalakSI nathI temaja kevaLa pazujagatasudhI, sImita nathI. vanaspatijagata, vanarAjI, vRkSo samagra jalarAzi evaM pRthvI, pANI ane havA samagra jIvarAzinI surakSAnI vAta kare che ane e paNa phakta madhyamaloka pUratI ja sImita nathI. traNe loka arthAt Urdhvaloka, adholoka ane madhyamaloka. Ama samagra vizvane sparza karI je koI trasa ke sthAvara jIvo vizvamAM che tene anulakSIne che. temAM paNa kevaLa ahiMsA nahIM paraMtu badhA siddhAMtonI samIkSA karI dharmanI vyApakatAne lakSamAM rAkhI nitya ane anitya bhAvonuM anusaMdhAna karIne eka dIpa samAna samagra jIvarAzine AdhArabhUta dharmanI bAMhedharI ApI che. A gAthA mahAvIra svAmInI stutinI sAthe dharmanI vyApakatAnuM abhidarzana che. pucchisurNanI prathama gAthAmAM zramaNa ane brAhmaNa zabdano ullekha karI bhAratanI baMne vistarNa saMskRti brAhmaNa saMskRti tathA zramaNa saMskRtino khyAla ApI vArtAlApano AraMbha karyo che. brAhmaNa saMskRti e gRhastha pradhAna jIvananI vivecanA kare che. brAhmaNa saMskRtino uddeza laukika che. zramaNa saMskRtino uddeza lokottara che. baMne saMskRtine mATe bhagavAna mahAvIranuM jIvanakavana zuM che? te prazna Ubho karI brAhmaNa ane zramaNa baMnene eka sAthe saMvAdaka banAvyA che. te ja rIte sarve vA vinaM vayaMtiA zabdo keTalA badhA mahattvapUrNa che? kadAca dhyAna na apAyuM hoya. satyanA AgrahI mANaso ghaNI vakhata satyanI ja hatyA karatA hoya che ane satyane ja khaMDita kare che. satya e sarvoparI siddhAMta nathI paraMtu nirava satya arthAt niSpApa satya te ja AcaraNIya che. ahIM anavadyazabda ahiMsAno paDagho pADe che ane ema kahevA mAMge che ke satya ahiMsaka ja hovuM joIe. satyane nAme bIjAnI niMdA karanArAo kharekhara jainadharma upara charI calAvatA hoya che. bhagavAna mahAvIrano anavadya vacana mATe khUba ja pakSapAta che. gAMdhIjIne paNa satyanA upAsaka banyA pachI ahiMsAno svIkAra karavo paDyo. joke teNe ahiMsA ane satya evA be zabdo vAparyA paraMtu vastutaH ahiMsA ane satya e siddhAMto nathI paraMtu ahiMsAtmaka satya arthAt ahiMsA e satyano guNAtmakabhAva che ane eka siddhAMta che. jema dUdhamAM sAkara nAkhyA pachI dUdha mIThuM thAya te rIte ahiMsA meLavyA pachI ja satyanI mIThAza vadhe che. vaLI juo anavadya zabda e hiMsAtmaka pApa bhAvonA abhAvane sUcave ' S 24 8 Janication Intern www.jainelibreorg
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane sAthe sAthe na bolavA jevI vAtano paNa IzAro kare che ane satyamAM paNa satya hakIkata paNa bolavA jevI nathI ema kahevA mAMge che. ame ahIM phakta pucchisurNanI ekAda be padonI vyAkhyA karI che. AkhI vyAkhyA eka graMtha AkAra banI jAya che jethI TUMkAvyuM che. jo sUtrakRtAMga zAstranuM A varastuti adhyayana ATaluM mahattvapUrNa che ane te adhyayana sUyagaDAMgamAM ja mUkavAmAM AvyuM che. AthI pAThaka samajI zakaze ke sUyagaDAMga sUtra keTaluM mahattvapUrNa banI jAya che. A mahAna zAstra be zrutaskaMdha ane 23 adhyayanomAM vistAra pAmI ghaNA bhAvone AvarI le che. jenA upara samagra daSTie vyAkhyA karavI ghaNI ja duSkara che ane khuba ja vistAra pAme tema che. bIjA zrutaskaMdhamAM chellA adhyayanamAM nAlaMdAno ullekha karelo che. nAlaMdA zabda AvA mahattvapUrNa zAstramAM agrasthAne che. tema bahAranA vidvAno to ThIka ghaNA jaina vidvAnone paNa dhyAnamAM hoya tema lAgatuM nathI. kema jANe nAlaMdA eTale bauddhanagarI hoya tevuM samajAya che. jyAre nAlaMdA jaina zAstramAM mokhare che to tene lakSIne nAlaMdA darzanane ujAgara karavuM bahu ja jarUrI che. A rIte aitihAsika bhAvo, te samayanI lokajIvananI prathAo, jaina sAdhunI kasoTI bharelo mArga, bihAra jevA prAMtomAM udbhavelI abhinava krAMtinuM sUyagaDAMga zAstramAM pharI darzana thAya che. je A zAstranA adhyayanathI jovA maLaze. A zAstranA prakAzana mATe mahAmuni trilokamuni mahArAjanA sAnidhyamAM vidvAna sAdhvIoe bhagIratha prayAsa karyo che te badala zataH zataH abhinaMdana pAThavatAM harSa thAya che. jayaMtamuni peTarabAra. Janication Intern www.jainelibreorg
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva zrutaArAdhaka bhAvayoginI bA. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. paMcaparameSTinA parama prasAde paramakRpALu guruvaryonA kRpAbaLe, jayaMta-girIza-janaka guruvaryanA mArgadarzane, triloka munivaryanI Agama samArjana zaktibaLe, parama kRpALu zrI guru prANa janma zatAbdInuM nimitta pAmI, svargastha tapa samrATa parama upakArI pa. pU. zrI ratilAlajI mahArAja sAhebanA AzIrvAda evaM varada hastanA sparza baLe, sAmAjika zrI saMghanI zubhecchA pUrvakanA sahayoge amo zAsana rasika zrI vatsala pAThakagaNa sAme bIjuM aMga sUyagaDAMga sUtra gujarAtI anuvAda sahita rajU karIe chIe. priya pAThaka sAdhakavarga jijJAsu ! A aMganuM saMskRta nAma che sUtrakRtAMga. sUtra = doro, kRta = karelo arthAt parovelo che guNarUpa doro jeNe jJAnarUpa soyamAM parovyo che tevI vyaktinuM anusaMdhAna thaze. paramAMthI nIkaLI svarUpane sAMdhI le, bhedarekhAne bhedI, abhayane, abhedya kavaca karI le tenuM nAma sUtrakRtAMga.bIjo artha- zruta = sAMbhaLavuM ane kRta = karI levuM kArya. sAMbhaLyuM ane jIvanamAM ArAdhyuM che jeNe teo AvI gayA bhAnamAM. prAcIna yugamAM kAna dvArA sAMbhaLIne samajI gayA zAnamAM. smRtimAM rAkhavA mATe kahyuM che ke zruti-smRtisAMbhaLavuM ane manathI ekAgra banI yAda rAkhavuM kevo suhAvanI sthiratAno, dhAraNAno yuga hato. kharekhara, prajJAzIla munipuMgavo sAMbhaLe ne yAda rahI jAya. dhAraNA, dhyAna dharI alaukika samAdhi prApta karatAM lokottara bhAvamAM jhUlatA. pUrvakroDa varSo sudhI jJAna, cAritramAM ramatAM, apramatta bhAve rahetAM, kALalabdhi pAkatAM karmakSaya karI siddha thaI jatA. arvAcIna A kALamAM zruti = smRtinI maMdatA, mananI asthiratA, cakSu ane rasanAnI lolupatA tathA lapalapitA vRddhi pAmatA arthAt vAMcavAnuM ane bolavAnuM vadhAre thayuM, jethI zruti-smRti ghaTI ane dhyAna lupta thayuM. bhItara bhedavAnI kriyA maTI, ItaramAM AtmA rokAto cAlyo ane duSama kALamAM AvI paDyo. chatAM gusvaryoe jabarajasta / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAra karyo lipikALa lAvI. Agama lakhyA ane sAcavyA, to Aje ApaNI pAse AvyA, ApaNe to phakta temAMthI udaghATita karIne vIramArgamAM viratinI godamAM samAvavA mATeno prayatna puruSArtha karavAno che. Aje to kompyuTara yuga AvI pahoMcyo che. nAnakaDo A prayatna paNa amArI jevA sAmAnya vyaktine mATe parvatano bhAra upADavA barAbara lAge che. hatuM temAMthI ja vAnagI rUpe navanIta sarjAya tema Agama pustakArUDha thaIne Apa samakSa Ave che. jarUra ApaNane upakAranuM nimitta banIne upAdAna zuddha karAvIne tAraze tevI bhAvanAthI sahetuka alpa prayAsa thayo che. prastuta sUtramAM dravyAnuyoga mukhya che. dravya cha che temAM jIvadravyanI mukhyatA che. jIvadravyamAM paNa mAnava paryAyanuM jIvadravya atyaMta mahattvatA dharAve che. Aje paNa dhAre ane dhyAnamAM dharabAI jAya to ekAvatArI banI zake, A kaliyuga paNa satyuga banI zake tevo suavasara che. A to aNakheDeluM jAMgaDa vanarAyanuM jaMgala che. vaTemArgu jaMgalane joI DarI jAya to pAcho phare paNa te ja nirbhaya banI aMdara praveze to suMdara vRkSo, tenA phaLo, mAnava jIvananI puSTi dareka rIte karI zake tevuM che. nIDara musAphara te pUrA jaMgalane joI buddhimattA pUrvaka tenuM vargIkaraNa kare to jaMgalane maMgala mahA udyAnanA rUpamAM banAvI zake. jiMdagIbhara sukhI thAya ane sarva musApharo mATe vizrAMti gRha banAvI de. tevI ja rIte A sUtramAM mAnavonI khopaDImAM bharelA karmanA kaThinatama bhAvo ajJAnadazAnA oLAo utarela che, teonuM jIvana jaMgala jevuM banyuM che. teo mATe vItarAga paramAtmAe svarUpamAM praveza karI Apta puruSa banI AgamanuM ArAmagRha ApaNane arpaNa karyuM che. sAvadhAna bano to tamAruM jIvana jaMgalamAMthI nIkaLI ArAmagRha banI jaze. A "Agama" phakta Adarza namUno che tamAre tema karI taravAnuM che. to cAlo kholIe "Agama" sUyagaDAMga sUtra. pahelo ja abhyAsa, samaya nAmano che. samaya = zikSA, zAsana, bhedavijJAna. pahelI gAthAmAM upadeza Apyo vunnati ti'kRiSnA bodha pAmo, baMdhana toDo. svamAM vaso parathI khaso. jene tame juo cho dhaThAro cho maThAro cho te tame nathI. bahArathI aMdara Avo puruSArtha upADo aMdara AvavA mATe. vacce karmonA tharanA thara jAmI gayA che tene vidArI nAMkho, ukheDI nAMkho. "vaitAlIya" chUTuM pADo, chUTuM pADavA tamArA AcaraNanAM sAdhano lAvo. dasa prakAranI samAcArIthI kuDA kacarA kADho. 27 sona "Woolnel bangjo |
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ The . tame anAsakta apramatta yogI thaI ratnatrayanA sAthIdAronI sAthe jayaNAnA tathA pAMca samiti, traNa guptinA sAdhano laIne kaSAyone bahAra kADho kAraNa ke teo rAjya jamAvIne tamone DarAve che to kAyara na banatAM karma saMgrAma tenI sAthe khelo. tyAM viSayarUpI viSadharo beThA hoya tene zUravIratA pUrvaka lalakAro paraMtu raNanA morace gayA pachI pAchA Daga na mAMDo te ja jaMgala tamAruM maMgala karaze. maMgala bhAvone varavA mATe vacce AvatA "upasargo" nI sAme thaI vijaya prApta karavAno che. upasarga mAtra karmano yoga che. tenuM jJAna karo. sahanazIlatA keLavo judA judA moharAjAnA taraMgone dhAraNa karI pAsaMDIo, svajana, parijana tamane sAdhaka bhAvamAMthI DagAvI bAdhaka banAvaze, tame calAyamAna thazo to kAyara, mAyakAMgalA kahevAzo, karmavidAravA mATe zUravIratA, vIrarasa pUrNa jarUrI che. vIrarasa pUrvaka AgaLa vadhazo ane jagatanI sAme jovAnuM kAma karazo to dekhAze tamArI sAme pudagulanA jaththAnA jaththA saMyoga saMbaMdhathI joDAyelA nara nArInA rUpamAM goThavAyelA avayavonA aMga-upAMga rUpe racAyelA pugalanA putaLAo temAM jIva rahIne nArInA rUpamAM goThavAyelo AtmA AkarSaNa karaze ane naranA rUpamAM goThavAyelo puruSa AkramaNa karaze tethI ja kahyuM che ke tuM "Inci parijJA" A strInA pugalanuM pUrNa jJAna kara. strI mAtra ke puruSa mAtra moharAjAthI baMdhAyelo hovAthI svajAtIya, vijAtIya saMbaMdhathI baMdhAIne rAga, dveSathI cIkaNAM karmo bAMdhIne paribhramaNa kare che, tevA karma baMdhAI na jAya mATe cAreya bAjuthI parijJA karI prajJA vizALatA keLavaje. nahIM to pudgalathI racAyelA mAMsanA gUmaDAomAM gUmarAha thaI javAze, jaMgalanI galImAM bhUlA paDI javAze. svabhAna bhUlI bhrAMtimAM bharamAI javAze ane A mArge caDI gayA pachI narakanA mahemAna banI javAze. tethI strInA laTuM banelA sAdhune sAvadhAna karI prabhue pAMcamuM adhyayana "naraka vibhakti"nuM ApyuM. vibhAjana karo, viparItatAmAM vikRti Ave che te vikRtithI bacI vIra-mahAvIra bano tethI pUrNa rUpe prabhutA pragaTAvavA zAsanapati jinezvara kema thayA tenuM varNana karI "vIrastuti" nAmanuM adhyayana ApyuM. upamAdi alaMkAro dvArA azuddha lazyAmAMthI zuddha lazyAmAM kema AvavuM tevuM anuttara jJAna ApyuM. traNa yogane keLavavA mATe "kuzIla paribhASA" nAmanA adhyayanathI suzIlatAno upadeza Apyo. tyAra pachI vIryanuM vaheNa adhogati tarapha na vahe tene UrdhvagAmI banAvavA "vIrya" adhyayanathI bodhita karyA.'dharma' nAmanA adhyayanathI sAdhakanI tAkAtane dhArI rAkhavAnuM lakSya karAvI 'samAdhi' prApta karavAnI rIta batAvI. / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ unmArgamAM cAlyA na javAya ane sanmArge AgaLa vadhavA mArga' nAmanuM adhyayana prarUpyuM. kevaLa kriyAthI ke kevaLa akriyAthI kevaLa ajJAnathI ke kevaLa vinayathI mokSa thato nathI paraMtu cAreyano "samavasaraNa" arthAt samanvaya thAya to ja mokSa thAya che tethI Atmasiddhi hastagata karavA para pAsaMDathI bacavAno "yathAtathya" zastra sAdhakanA kalyANakara kamaLamAM arpaNa karyuM. A ja zastrathI saMgrAma khelo anAdinI rAgadveSanI gAMTha' ne bhedI nAkho ane AgekUca karo. dhArelA yama niyama dhAraNa karI rAkho tethI "yamakIya" adhyayana pharamAvyuM. A rIte saphaLa sUkAnI banI jAzo to pUruM jaMgala maMgalamaya manoramya maghamaghatuM AtmAnuM ArAmagRha banI jaze pachI kSapaka zreNInA jhule jhulatA svanA svarUpanI maMgalamaya gAthA" zIkho ane bhavanA bhAthA bAMdho. A rIte prathama zrutaskaMdha pUrNa karI svarUpamAM sthita thavAno upadeza Apyo. Avo sAdhaka jyAre upara UThe che tyAre tenuM sUyagaDAMga' sUtranA bhAvasiddha prayogathI pUrNa vItarAga thAya che. AvI zikSAthI bharapUra A siddhAMta che. A prastuta sUtranA prathama zrutaskaMdhanA 16 adhyayana che. jANe ke soLa kaLAno caMdra. koI eka kaLA pAme koI be, to koI traNa kaLA kholIne aTakI jAya to AMtaruM bhAMje nahIM AMtaruM bhAMgavA temaNe soLe soLa kalA kholavI paDe che. mATe mAnatuMga sUrIe pUruM sUyagaDAMga sahita "dvAdazAMgI" bhaktAmara stotramAM samAvI dIdhI tenA sArAMza rUpe caudamuM guNasthAna prApta karAvanAra pUrNa vItarAga kema bane che te "saMpUrNa maMDana zazAM nAnApa" zloka-14mAM kahI AtmasvarUpanuM pUrNa darzana eka ja zlokamAM darzAvI dIdhuM. A soLe soLa adhyayana eka, eka kaLA rUpe che. saMpUrNa dazA to soLe soLa kaLAmAM ja pUrNa thAya. AtmA pUrNarUpe pragaTa karavAnI kaLA A siddhAMtamAM rahelI che. to sAdhakavarga caturvidha zrI saMgha AtmasvarUpa pAmo.. pAmo.. pAmo.. tamAruM ja che, tamArA prayatna pragaTa thaze tevo paDakAra detuM A siddhAMta tamArA kaMTharUpa karamAM grahaNa karo, lo svIkAro. A sUtranA anuvAdikA che pravacana pravarA viduSI amArI suziSyA urmilAzrI ane tenI saMpAdikA che prajJA parAmarzikA sAdhvIzrI subodhikAzrI ane sAdhvI AratI zrI. parama upakArI tapodhanI tapasvIrAjanI kRpAthI zramaNI vidyApIThanA hoMziyAra vidyArthInI thaI priya pAtrI banI rahyA hatA. teoe A sUtrano gujarAtI anuvAda / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAno prazaMsanIya puruSArtha karyo che. tenuM amane gaurava che. ame mukta-lIlama guNI bhAvanAzIla bhAve zubhecchA pAThavIe chIe ke Agama anusAra Apa yathArtha sAdhakadazA keLavI svarUpamAM samAya javAno puruSArtha karo. pAmelo pamADI zake to sva-parane svarUpa pamADavAnuM nimitta bano tevI aMtaHkaraNanI maMgala bhAvanA. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra pU. triloka munivaryane zata koTI vaMdanA. A Agama avagAhana karAvanAra sahayogI dareka sAdhvIvRMdane anekazaH sAdhuvAda. zramaNopAsaka mukuMdabhAI, dhIrubhAI vagerene dhanyavAda. prakAzana samitinA mAnada zrIyutazrI paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAvathI bharelA bhAmAzA ramaNikabhAI evuM Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI daDha saMkalpI tapasvinI vijayAbahena tathA bhaktisabhara zrI mANekacaMdabhAI zeThanA suputra narabaMkA royalapArka sthA. jainasaMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI tathA kAryAnvita sarva sabhyagaNo, kAryakartAo, mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA AgamanA zrutajJAnadAtAo vagerene abhinaMdana sAthe anekazaH dhanyavAda. A AgamanA anuvAda, saMzodhana saMpAdanamAM upayogI thayelA, pUrva prakAzita AgamonA prakAzaka saMpAdakone AbhArasaha anekazaH sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoga zUnyatAnA yoge truTi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vacana viruddha lakhAyuM ke chapAyuM hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDa.. bodhibIja dIkSA-zikSA dore bAMdhI, "mukta-lIlama"taNA tAraka thayA, evA guruNI "ujama-phUla-aMbAmAta" ne vaMdana karuM chuM bhAva bharyA; vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAMgu punaH punaH kSamApanA, maMgala maitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA. pa.pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA - AryA lIlama. / nAyaka, tharA of B & Besson Use www.ainelibrandt
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Edation In saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA A jagatamAM loka ane AtmA, baMdhana ane mukti vagere tAttvika viSayomAM bhinna bhinna vicAradhArAo pravarte che. darzana zAstromAM te SaTkarzana rUpe prasidhdha che. = pratyeka darzanikonI mAnyatAne jANyA pachI ja sAdhaka sarvajJa vItarAgI paramAtmAnI vANInI mahattA tathA mUlyane samajIne potAnI zradhdhAne daDhatama karI zake che. zrI sUyagaDAMga sUtramAM sva sidhdhAMtanuM darzana karAvatA pahelAM zAstrakAre parasidhdhAMtano paNa saMketa karyo che. A zAstra padyAtmaka che. gAthAomAM pratyeka darzanano saMketa che. jema ke sarIrassa viLaseLa vinAso dRorU veddio... adhya. - 1/1. zarIranA vinAzathI AtmAno nAza thAya che. A takjIva tatjharIravAdanI mAnyatA che. ame pahdarzananA AdhAre pratyeka dArzanikonI mAnyatAnuM kathana karyuM che ane tyAra pachI te te mAnyatAomAM pratIta thatAM doSonuM darzana karAvyuM che. A rIte vAMcako jainadarzananA anekAMtavAdanI vizALatA ane mahAnatAne samajI zake che. jema ke pAMca bhUtanA saMyogathI jIva utpanna thAya che ane tenA vinAzathI jIvano paNa nAza thAya che. A prakAranI mAnyatAmAM puNya - pApa, paraloka vagere ghaTita thatAM nathI. jo A pramANe hoya to jagatanI badhI vyavasthA, satkRtyo, dhArmika anuSThAno vagere samApta thai jAya che. tethI uparokta mAnyatA yathocita nathI. A zAstramAM prAyaH vairAgya preraka, upadezAtmaka bhAvothI sabhara adhyayano che. adhya. - 2/2 mAM abhimAna, Asakita, niMdA Adi durguNono tyAga karI samatA Adi munidharmano upadeza che. gAthA - 11 mAM sAdhune mATe vaMdana - pUjana Adi kicaDa samAna hovAthI teno tyAga karavAnuM kahyuM che. A adhyayananI vRttimAM vRttikAre eka navI gAthAne uSkRta karI che. teno ullekha A gAthAnA vivecanamAM karyo che. A uddhRta gAthA maulika gAthAnA bhAvonI pUraka ja che. kyAreka bhASya rUpe A prakAranI gAthAonI racanA thai hoya ane kAlakrame AvI gAthAone pAThAMtara ke vAcanAMtara mAnavAnuM pracalana thai gayuM hoya, tema lAge che. A rIte adhya - 7/27 no pAThAMtara paNa vivecanamAM Apyo che. 31 Private & Personal Use y harbrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhya - 5/1 narakavibhakti adhyayanamAM nairayikonI vedanA, te jIvonI paramAdhAmI devakRta vedanA vagere viSayonuM varNana gAthAnA zabdonA AdhAre tema ja zrI jIvAbhigama sUtra Adi anya graMthonA AdhAre karyuM che, tethI vAcako te viSayanuM sAMgopAMga tAdazya karI zake che. pratyeka adhyayananA prAraMbhamAM adhyayanano saMkSipta sAra, tenA prAraMbhamAM adhyayananA nAmano vyutpattijanya artha tathA niryukti anusAra nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanikSepathI te nAmano artha Apyo che. je vAcako mATe adhyayananA bhAvo samajavA mATe pUrvabhUmikArUpa banI jAya che. A rIte zAstranA bhAvo yathArtha rIte pratIta thAya, zradhdhA puSTa thAya ane ame cAritramArgamAM pragatizIla bane, te ekamAtra lakSapUrvaka saMpAdana kAryane saphaLa banAvavA prayatna karyo che. A kAryanI saphaLatA mATe anaMta upakArI guruvaryonI kRpA tathA AgamamanISI pU. trilokamuni ma.sA.nuM samayocita maLatuM mArgadarzana amone sahAyaka banyuM che. sahu upakArI ane sahayogIone aMtaHkaraNapUrvaka punaH punaH vaMdana karI virAma pAmIe chIe. chadmasthatAnA kAraNe jinavANIthI ochI, adhika, viparIta prarUpaNA thai hoya to trividha trividha micchAmi dukkaDam. sadADhaNI mAta-tAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI! sadADhaNI mAta-tAta lalitAbena-popaTabhAI! karyuM tame saMskAronuM siMcana, karyuM tame saMskAronuM siMcana, anaMta upakArI otapasamrATa gurudevazrI! anaMta upakArI otapasamrATagurudevazrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukata - lIlama guNIzrI ! zaraNuM rahyuM pU. mukata - lIlama- vIra guruNIzrI ! kholyA Ape divya jJAnarUpanayana kholyA Ape divya jJAnarUpanayana devaguru-dharmanI maLe evI kRpA devaguru-dharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe pAmuM Atmadarzana. zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana. 32 Jain Edation Int l El Private Persona Japan ww.janbrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International anuvAdikAnI kalame * muktalIlama zizu sAdhvI urmilAbAI ma. hA JaLAho haiM huMto napha na huMto bikhALamo ? jinezvara prarUpita Agamo pratye Avo ahobhAva, bahumAnabhAva vyakta karanAra hatA jainAcArya mahApaMDita zrI haribhadrasUri. jeo janme brAhmaNa ane karme jaina hatA. jemanA romeromamAM, aNue aNumAM, lohInA baMdebuMdamAM jinAgamo pratye Adara, mAna ane pUjyabhAva hato. jethI emanA aMtaHkaraNanA udgAro sarI paDayA ke- he prabhu ! jo ApanA prarUpita A jinAgama mane maLyA na hota to huM anAtha banI jAta ! mAruM koI rakSaka na hota, mArA AtmaguNonuM saMrakSaNa karanAra koI na hota. he prabhu ! anaMta anaMta puNyarAzinA phaLa svarUpe mane jinAgamanI prApti thaI. jenA dvArA mane sAdhanA-ArAdhanAno mArga sAMpaDayo, cAritradharmanI mahattA samajANI, jemAM darzAvelA vrato--niyamonA pAlana dvArA huM Atma utthAna karavA tatpara banyo. anya kuLamAM janmelAne jyAre jinAgama prAptino haiye ATalo badho AnaMda hoya to jainakuLamAM janmelAne jinAgama pratye keTalo AnaMda, keTalo ahobhAva, keTaluM bahumAna hoya te svAbhAvika che. vizvanA stare vicArIe to AdhyAtmika RddhinI apekSAe bhArata bhUmi sadaiva ziramora rahI che. bhArata bhUmimAM pracalita aneka dharmomAM jainadharmanuM sthAna sadAkALa gauravAnvita rahyuM che. temano saMpUrNa yaza rAgadveSanA vijetA, samagra vizvanA saMpUrNa dravya--guNa--paryAyane jANanArA, devendro vaDe pUjita ane vANInA Iza AvA cAra mULa atizayonA dhAraka tIrthaMkara paramAtmAonA phALe jAya che. 33 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu zrI uttarAdhyayana sUtra adhyayana-10, gAthA-31 mAM kahyuM che ke-1 phu jine anna virUpha, vaghumA hissa mAlig I arthAt ApaNA A bharata kSetramAM vartamAna A viSama ane duHSamakALamAM jina(jinezvara) dekhAtA nathI paraMtu bahumata vALA anekAnta mArganA darzaka ane upadezako ghaNA che. jyAre tIrthakaro, gaNadharo, mana:paryavajJAnIo ke viziSTa avadhijJAnIo koI hAjara nathI tevA A kALamAM jinezvaronA Agamo ja ApaNA mATe AlaMbanabhUta che. tethI ja mahApuruSo kahI gayA che ke "kaLikALe jinanAma, jinAgama bhaviyaNakuM AdhAra" bhavyajIvo mATe A kaLi kALamAM jinanAma ane jinAgama A be ja AdhAra che. jemaNe AtmakalyANa sAdhavuM hoya temaNe A baMneno Azraya levo ja rahyo. bhAratIya Arya saMskRtimAM parApUrvathI AtmA, Izvara tathA jagata ane jagatanA padArtho saMbaMdhI vicAraNA rahI che. paraMtu sarva darzanonI e vicAraNAono mULasvara to "adhyAtma" ja che. joke pratyeka darzanonA praNetAoe 'adhyAtma' ne lakSyamAM laIzraddhA, jJAna ane AcaraNa para bhAra mUkyo che chatAM pratyeka darzanonI mAnyatAomAM bhinnatA daSTigocara thAya che. vaidika paraMparAmAM 'veda', bauddhadarzanamAM 'tripiTaka, IsAIomAM bAIbala', pArasIomAM 'avestA, muslimomAM 'kurAne zarIpha' pavitra dharmagraMtho che. tevI ja rIte jainadarzananA dharmagraMthane "Agama" kahevAmAM Ave che. ApaNAM covIsamAM tIrthaMkara bhagavAna mahAvIranI vANI 'Agama'mAM Aje paNa surakSita che. sAmAnya rIte Agama be prakAranA che- (1) sUtrAgama eTale sUtrarUpa Agama ane (ra) arthAgama eTale artharUpa Agama. tIrthakara devanI janakalyANakAriNI vANIne temanA ja ziSya gaNadharo saMkalita karIne 'Agama' athavA zAstranuM rUpa Ape che. tethI ja kahevAya che ke atthaM bhAsai arahA, suttaM gaMthati gaNaharA niuNA arthAt artha35 AgamanI prarUpaNA arihaMto, tIrthakaro kare che ane sUtrarU5 AgamanI racanA nipuNa(prAjJa) evA gaNadharo kare che. 34 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenadarzananI mAnyatAnusAra AtmAnA rAgadveSAdi vikAro sAdhanA dvArA dUra karI zakAya che. jyAre samasta vikAro dUra thAya tyAre AtmAnA jJAna, darzana, sukha, viryAdi guNa saMpUrNapaNe pragaTa thAya. guNonuM sarvAgINa pragaTIkaraNa e ja sarvajJatA. AvA sarvajJapuruSanI vANIne ja 'Agama' kahevAya paraMtu ahIM Agamano artha AptapuruSanI vANI athavA tattvajJAna, AtmajJAna tathA AcAra-vyavahArano samyaka bodha ApanAra zAstra ke sUtra evo thAya che. prAyaH karIne badhA ja sarvajJo(kevaLI bhagavaMto)nI vANInuM saMkalana thatuM nathI. te to vikharAyelA puSponI jema ja hoya che, paraMtu viziSTa atizayasaMpanna sarvajJa ke je dharmatIrthanI sthApanA kare che, tIrtha pravartAve che ane caturvidha saMghanA jIvanamAM dharmasAdhanA sthApita kare teo tIrthakara kahevAya che. AvA tIrthakaronI vANI rUpI puSpo jyAre mALArUpe gaNadharo gUMthe che tyAre ja te AgamanuM rUpa dhAraNa kare che. te ja Agama eTale ke jina pravacana (nigraMtha pravacana). Aje ApaNA mATe AtmavidyA tathA mokSavidyAno mULa srota Agama che. Agamane prAcInatama bhASAmAM 'gaNipiTaka' paNa kahevAmAM Ave Agamano zAbdika artha :- Agama zabda 'A' upasarga pUrvaka gam' dhAtuthI banelo che. A = pUrNa ane gam = gati athavA prApti eTale ke pUrNagati ke pUrNaprApti evo artha thAya. pUrNatAnI prAptino mArga jemAM pradarzita che te Agama. koI sthaLe gam dhAtu jANavA arthamAM vaparAya che. A = cArebAjuthI, gam = jANavuM. jenA dvArA cArebAjuthI jANavA maLe che te Agama. zrI anuyogadvAra sUtra tathA vizeSAvazyaka bhASyamAM Agamane mATe sUtra, graMtha, siddhAMta pravacana,AjJA, vacana, upadeza, prajJApanA Adi zabdono prayoga karavAmAM Avyo che. zrI tattvArtha bhASyamAM umAsvAtijI mahArAje zruta, Aptavacana, AmnAya, upadeza, aitihya, pravacana ane jinavacana Adine Agama kahyuM che. A rIte Agama zabdanA vibhinna paryAyavAcI zabdo pracalita rahyA che. sAmAnya rIte sarvajJayLItopa' arthAt AptanuM kathana Agama che. bIjo 3 35 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International artha e che ke jenAthI padArthonuM jJAna thAya te Agama che athavA jenAthI padArthonuM paripUrNatA yukta jJAna prApta thAya te Agama che. AgamanA prakAra :- 'Agama'nA mukhyatAe be prakAra che. (1) aMgapraviSTa (2) aMgabAhya AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnoMga, samavAyAMgAdi 11 aMga sUtrono samAveza aMgapraviSTamAM thAya che tathA te sivAyanA sUtrono samAveza aMgabAhyamAM thAya che. eTale ke sarva upAMga sUtro, mULa sUtro ane cheda sUtrono samAveza aMgabAhyamAM thAya che. sUtrakRtAMga sUtra :- prastuta Agama aMgapraviSTa AgamomAM bIjA naMbaranuM Agama che. niryuktikAra AcArya bhadrabAhu svAmIe prastuta Agama mATe traNa zabdono prayoga karyo che te A pramANe- sUtADa, sUttajDa, sUyADa ceva goLApheM arthAt sUtaLaGa = sUtrakRta, suttaGa = sUtrakRta, sUyagaDa = sUcAkRta. uparokta traNe ya nAmono artha A pramANe karyo che-- (1) sUta|Da- A Agama bhagavAna mahAvIrathI 'sUta' eTale ke utpanna thayeluM che tathA graMtha rUpe gaNadharo dvArA karAyeluM che tethI tenuM nAma sUtakRta che. (2) sUttas- sUtro dvArA AmAM tattvabodha karAya che tethI tenuM nAma sUtrakRta che. (3) sUyagaDa- AmAM sva ane para samayanI sUcanA karavAmAM AvI che tethI tenuM nAma sUcAkRta che. A artha karavAmAM dArzanika aMza vadhAre che. prastuta sUtrakRtAMga(sUyagaDAMga)sUtranA be zrutaskaMdha che. pahelA zrutaskaMdhanA 16 adhyayano ane bIjA zrutaskaMdhanA 7 adhyayano che. sUyagaDAMga sUtra mAtra jainatattva darzananuM sUcaka zAstra nathI paraMtu AtmAnI muktino mArga prazasta karanAra mokSazAstra che. vizvanA sarva Astika athavA Atmika darzanonuM carama ane parama lakSyabiMdu mokSa, nirvANa ke paramapadanuM svarUpa temaja siddhino upAya batAvanAra Agama che. A sUtramAM darzananI sAthe jIvanavyavahArano ucca Adarza paNa prastuta che. AcArAMga sUtramAM AcAranI pradhAnatA ane vicAranI gauNatA che, to 36 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International sUyagaDAMga sUtramAM vicAra ane AcAra baMnenI pradhAnatA che. jainadarzana anekAMtanA pAyA para aDIkhama Ubhu che. tethI vicAra ane AcArano suMdara samanvaya karavo e ja jainadarzananuM mukhya dhyeya rahyuM che. joke AcArAMga sUtramAM paNa paramatanuM khaMDana sUkSmarUpamAM che chatAM AcAranI ja temAM prabaLatA che. jyAre sUyagaDAMgamAM keTalAMka adhyayanamAM paramatanuM maMtavya ane svamatanuM svarUpa che ane keTalAMka adhyayanamAM saMyamAcArano upadeza che. sUyagaDAMga sUtramAM svasamaya ane pa2samayanuM varNana che. vRttikAro kahe che ke AmAM 33 pAsaDI matonuM nirAsana karavAmAM AvyuM che. samavAyAMga sUtramAM sUyagaDAMga sUtrano paricaya ApatA kahyuM che ke, 'temAM svasamaya, parasamaya tathA jIvAjIvAdi nava tattvonA viSayamAM kathana karavAmAM AvyuM che temaja 180 kriyAvAdI, 84 akriyAvAdI, 67 ajJAnavAdI tathA 32 vinayavAdI kula 33 anyamatonI paricarcA karI che. naMdI sUtramAM kahyuM che ke sUyagaDAMga sUtramAM loka, aloka, jIva, ajIva AdinuM nirUpaNa che tathA pAsaMDI matonuM nirAsana che. digambara paraMparA mAnya graMtha rAjavArtika anusAra sUyagaDAMgamAM jJAna, vinaya, kalpa, akalpa, vyavahAra, dharma temaja vibhinna kriyAonuM paNa nirUpaNa che. sUyagaDAMga sUtramAM paramata nirAsana ane svamata maMDana vadhAre pramANamAM hovAthI sUyagaDAMganI tulanA bauddha paraMparA mAnya abhidhamma pi sAthe karavAmAM AvI che. jemAM buddhe potAnA yugamAM pracalita 6ra matonuM prasaMgopAta nirAsana karIne potAnA matanI sthApanA karI che. prastuta sUtranI padasaMkhyA 36 hajAra batAvavAmAM AvI che. tenA be zrutaskaMdha che temAMthI saMpUrNa prathama zrutaskaMdha tathA bIjA zrutaskaMdhanA pAMcamAM, chaThThA adhyayananI racanA padyazailImAM tathA bIjA zrutaskaMdhanA pahelA, bIjA, trIjA, cothA ane sAtamA adhyayananI racanA gadhazailImAM che. darzana zAstranuM lakSya che jIva ane jagatanA viSayamAM vicAra ane vivecanA karavI. bhAratIya darzanomAM vaidikadarzana(sAMkhya, yoga, vaizeSika-nyAya, mImAMsaka ane vedAMta) tathA avaidikadarzana(jaina, bauddha, cArvAka)nuM ciMtana mukhyatayA traNa AdhAra para 37 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. 1. AtmasvarUpanI vicAraNA. 2. IzvarasattA viSayaka dhAraNA. 3. lokasattA(jagatasvarUpa)nI vicAraNA. | darzanazAstra dvArA vivecita uparokta tattvonuM AcaraNa karavuM te dharmanuM kSetra che. AtmAnA sukha-duHkha, baMdhana-muktinA kAraNonI zodha darzana kare che paraMtu te kAraNo para vicAra karIne duHkhamukti ane sukhaprApti mATe prayatna karavo te dharmakSetranuM kArya che. darzana ane dharmano saMgama :- 36 hajAra padapramANa A sUtranA samagra pratipAdya viSayonA sAra ane navanIta rUpe A sUtranI prathama gAthA kahI che bujjhijja tiuddejjA, baMdhaNaM parijANiyA / kimAha baMdhaNaM vIro ? kiM vA jANaM tiuTTai // arthAt baMdhananA kAraNonI samagra paricaryA pachI baMdhana-muktinI prakriyA, paddhati ane sAdhanA para vizada ciMtana prakAzita karavAno saMkalpa uparokta gAthAnA pahelA ja caraNamAM vyakta thaI gayo che arthAt sUtrakRtAMganuM saMpUrNa klevara 36 hajAra pada parimANa vistAra e A prathama gAthAnuM ja mahAbhASya hoya tema lAge. prathama zrutaskaMdhanI gAthAo to sAra bharapUra subhASita jevI che. koI koI gAthAnA to cAre cAra caraNa subhASita jevA lAge che. tenI zabda racanA sazakta, arthapUrNa ane karNapriya che. pahelA zrutaskaMdhamAM paravAdI darzanonI je carcA karavAmAM AvI che teno vistAra, bIjA zrutaskaMdhamAM vividha upanayo ane daSTAMto dvArA parasiddhAMtanuM nirAsana ane svasiddhAMtanA maMDana rUpe karavAmAM Avyo che. vAstavamAM prathama zrutaskaMdha jyAM tarkavitarkapradhAna carcAnuM kendra che jyAre bIjA zrutaskaMdhamAM tarkanI sAthosAtha zraddhAnuM suMdara sAmaMjasya pragaTa thayuM che. A rIte bIjo zrutaskaMdha prathama zrutaskaMdhano pUraka ja nahi paraMtu kaMIka vizeSa paNa che, temAM navInatA pratIta thAya che. bIjo zrutaskaMdha anudghATita arthono udghATaka paNa che. - 38 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International sUyagaDAMga sUtranI viSayavastu : adhyayana (1) samaya- temAM parigraha, baMdha ane hiMsAne veravRttinuM kAraNa batAvIne paravAdIono paricaya ApavAmAM Avyo che tathA temAM bhUtavAda, AtmAdvaitavAda, ekAtmavAda, akArakavAda, kriyAvAda, niyativAda Adino paricaya ApIne tenuM nirAsana karyuM che. adhyayana (2) vaitAlika parivArika mohathI nivRtti, parISaha jaya, kaSAya--vijaya Adino upadeza Apyo che ane sUryAsta pachI sAdhakane vihAra karavAno niSedha karyo che tathA kAma, mohathI nivRtta thaIne AtmabhAvamAM ramaNa karI karmavidAraNano upadeza ApavAmAM Avyo che. adhyayana (3) upasarga- anukULa ane pratikULa parISahanuM varNana karIne pratikULanI apekSAe anukULa parISahane bhayAvaha batAvyA che. aMte 'glAnasevA' ane 'upasarga sahana' karavA para bhAra mUkyo che. adhyayana (4) strI parizA- strI saMbaMdhI parISahone sahana karavAno upadeza Apyo che. temAM strIsaMsargathI zIlabhraSTa sAdhakanI dazAnuM varNana karIne strI sahavAsathI dUra rahevAnI preraNA ApavAmAM AvI che. adhyayana (5) narakavibhakti- narakamAM jIvo(nArakIo)ne bhogavavA paDatA bhayaMkara kaSTonuM varNana karyuM che. jaina, bauddha ane vaidika traNe ya paraMparAomAM narakonuM varNana che. yogasUtranA vyAsa bhASyamAM sAta mahAnarakonuM varNana che, bhAgavatamAM 28 naraka batAvela che, bauddha graMtha sutanipAtanA 'kokAliya' nAmanA suttamAM narakonuM varNana che. A varNana prastuta adhyayana sAthe sAmyatA dharAve che. adhyayana (6) vIrastuti- bhagavAna mahAvIranI stuti vividha upamAo ApIne karavAmAM AvI che. bhagavAna mahAvIranI A sauthI prAcIna stuti che. temAM bhagavaMtanA guNonuM hRdayagrAhI varNana che. jema hAthIomAM airAvatahAthI, mRgo (pazuo)mAM siMha, nadIomAM gaMgA ane pakSIomAM garuDa Adi aneka upamAo ApIne bhagavAna mahAvIrane lokamAM sarvottama batAvyA che. 39 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana (7) kuzIla- zIla, azIla ane kuzIlatAnuM varNana che. kuzIlano artha--anupayukta athavA anucitta vyavahAravALo che. je sAdhake asaMyamI che, jemano AcAra vizuddha nathI, teono paricaya A adhyayanamAM Apyo che. ahIM traNa prakAranA kuzIlonI paNa carcA karI che. 1- AhAra saMpannaba- AhAramAM svAda utpanna karanAra mIThuM AdinA tyAgathI mokSa mAnanArA. 2- sIko sevA- ThaMDA pANInA sevanathI mokSa mAnanArA. 3-patei ne- agninA sparzathI mukti mAnanArA. zAstrakAre uparokta udAharaNo ApIne tenuM khaMDana karatA kahyuM che ke rAgadveSa, kAma, krodha ane lobhAdino aMta karanAra ja mokSa prApta kare che. adhyayana (8) vIrya sUtrakAre akarmavIrya-paMDitavIrya ane karmavIrya- bAlavIrya A be prakAra darzAvyA che. akarmavIryamAM saMyamanI pradhAnatA hoya che, paMDitavIryane muktinuM kAraNa kahyuM che. adhyanana (9) dharma- bhagavAna mahAvIre batAvelA dharmanuM nirUpaNa che. niryuktikAre kuladharma, nagaradharma, rASTradharma, gaNadharma, saMghadharma, pArsaDadharma, zrutadharma, cAritradharma, gRhasthadharma Adi aneka rUpe dharma zabdano prayoga karyo che. mukhyarUpe dharma be prakArano che. (1) laukika dharma (2) lokottara dharma. A adhyayanamAM lokottara dharmanuM nirUpaNa che. adhyayana (10) samAdhi- samAdhino artha, tuSTi-saMtoSa, pramoda, AnaMda che. temAM 1-bhAva, ra-zrata, 3-darzana, 4-AcAra. A cAra samAdhinuM varNana karavAmAM AvyuM adhyayana (11) mArga- A samAdhi mATe sAdhake jJAna, darzana, cAritra tathA tapamArganuM AcaraNa karavuM joIe. evo upadeza Apyo che. adhyayana (12) samavasaraNa- akriyAvAdI, kriyAvAdI, ajJAnavAdI tathA vinayavAdI A cAra samavasaraNonuM varNana che. Je Education International E rivate & Percena Use Only www.jainerary
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International adhyayana (13) yathAtathya- kahyuM che ke madarahita sAdhanA karanAra sAdhaka ja sAco jJAnI ane mokSagAmI che. adhyayana (14) graMtha- batAvyuM che ke sAdhakane mATe gurujananI nikaTatA sauprathama jarUrI che. sAdhanAnA mukhya cAra aMga aparigraha, brahmacarya, AjJApAlana ane apramAda che. sAdhake A sadguNonuM AcaraNa karavuM joIe. adhyayana (15) AdAnIya- saMyama ane mokSamArganI sAdhanAnuM supariNAma batAvyuM che. A adhyayanamAM yamaka alaMkArano prayoga thayo hovAthI A adhyayananuM bIjuM nAma 'yamakIya' paNa che. adhyayana (16) gAthA- A adhyayanano artha karatA niryuktikAre kahyuM che ke- je madhuratAthI gAI zakAya che te gAthA che. jemAM arthanI bahulatA hoya, te gAthA che athavA chaMda dvArA jenI racanA ke yojanA karAI che te gAthA che. A adhyayanamAM sAdhunA (1) mAhaNa (2) zramaNa (3) bhikSu ane (4) nigraMtha. A cAra nAmo ApIne tenI vyAkhyA karavAmAM AvI che. A 16 aghyayanothI prathama zrutaskaMdha saMpUrNa thAya che. bIjA zrutaskaMdhanA sAta adhyayanono paricaya bIjA bhAgamAM ApavAmAM Avaze. A rIte A sUtramAM mahattvapUrNa dArzanika carcAo thaI che. tenI sAthe ja AdhyAtmika siddhAMto jIvanamAM vaNI, anyamatono tyAga karI zuddha sAdhvAcAranA pAlananI preraNA paNa ApI che. aMga sUtromAM sUyagaDAMganI mahanIyatAnuM A mukhya kAraNa che ke A ekamAtra evuM Agama che jemAM paramatadArzanika-bhautikavAdI, kSaNikavAdI, tajIvatatjharIravAdI AdinuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. A vAdonuM mULa AgamamAM kyAM ya nAma paNa AvatuM nathI. aMte eTaluM ja kahI zakAya ke sUyagaDAMga sUtrane sAMgopAMga samajavA mATe nyAyazAstrano abhyAsa atyaMta jarUrI che. navyanyAya ane jainanyAya baMneno abhyAsa sUyagaDAMga sUtranI gahanatAne saraLa tathA avagAhya banAvI zake. zrI sUyagaDAMga sUtra jevA darzanazAstrane saMpUrNapaNe potAnAmAM AvarI letA 41 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamanA anuvAdanuM kAma soMpavA mATe pUjya gurubhagavaMto tathA guruNImaiyAoe mArI pasaMdagI karI te badala huM mArI jAtane dhanya mAnuM chuM. joke tIrthakara kathita, gaNadhara racita, gahana, arthapUrNabhAvothI bharapUra Agamane yathArtha rUpe samajavA temanA bhAvone pAmavA ke anuvAda karI gurjarI bhASAmAM rUpAMtarita karavAmAM huM alpamati ghaNI ja nAnI paDuM, mArI buddhi TuMkI paDe, mAro jJAnAvaraNIyano kSayopazama vAmaNo ja pUravAra thAya, chatAM gurujanonuM sopeluM kAma pUrNa karavAno meM prayAsamAtra karyo che. vartamAne gauravavaMtA goMDala saMpradAyanA upalakSya eka bhagIratha jJAnayajJa AraMbhAyo che. goMDala gacchanA dhabakatA prANa samA saurASTra kesarI, samanvayakArI saMtaratna pUjyapAda gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA.nI janmazatAbdI varSa nimitte A bhagIratha jJAnayajJanA maMDANa thayA. mama anaMta upakArI, saMyamadAtA, tapasamrATa, pUjyapAda gurbhagavaMta sva. pU. ratilAlajI ma.sA., gujarAta kesarI vANIbhUSaNa pUjyapAda gurubhagavaMta girIzamuni ma.sA. Adi saMtonI pAvana nizrAmAM, teozrInI preraNA, mArgadarzana tathA sAtha sahakArathI A mahAna kAryano daDha saMkalpa thayo. A daDha saMkalpadhArI, udAratA, vizALatA ane gaMbhIratAnA triveNI saMgama samA vizALa parivAra dhArakamama upakArI guNImaiyA pUjyavarA muktAbAI mahAsatIjI tathA siddhAMtaniSTha satata kriyAzIla, vAtsalyamUrti ziSyAvaMdanA lADIlA mama guNImaiyA pUjya "sAhebajI"(lIlamabAI mahAsatIjI) tathA Agama prakAzana mATe bhekha dharanArA, dharakhama puruSArtha karanArA mama vaDIla gurubhaginI pUjya uSAbAI ma.sa. tathA temanA preraNAbaLe A bhagIratha kAryane saharSa vadhAvI laI, triyogathI sAtha sahakAra ApanAra samasta muktalIlama' parivAra! konA konA nAma lakhuM? sarva sAdhvIvRMdanA haiyAno eka ja nAda saMbhaLAya che ke "guruprANanA nAme Agama prakAzana thAya." bahoLA parivAranA sarva sAdhvIjIonI yogyatA anusAra siddhAMtonI sopaNI thaI, sau kAme lAgyA, anuvAda thavA lAgyA paraMtu sauthI mahatvanuM kArya che saMpAdana kArya ! Agamo mATe saMpUrNa saMyamI jIvana samarpita karI denAra, apramattabhAve, apUrva 1 42 Je Education International Frivate & Pertena Use On www.jainerary
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Education International ullAsabhAva sAthe Agama anuvAda lakhANane atyaMta jhINavaTapUrvaka sAdyaMta tapAsIne parimArjana karI ApanAra AgamamanISI pUjyapAda trilokamuni ma. sA. A mahatvanuM kArya saMbhALI rahyA che. tenA sahayoga mATe Do.sAdhvI AratIbAI ma. ane sAdhvI subodhikAjI ma. saMzodhanamAM pUrNa rUpe joDAI rahela che. Agama prakAzananA A mahAna kAryamAM sau potAnA samayano mahattama phALo ApI rahyA che. khUba ja vyavasthitapaNe sarva Ayojana thaI rahyA che. pU. mukta lIlama guruNImaiyAnA aMtaHkaraNanI bhAvanA sAkAra thaI rahI che. zrI royalapArka sthA. jaina saMgha, rAjakoTa A bIDuM jhaDapI suMdara kArya karI rahela che. Agamane prakAzamAM lAvanAra zrI guru prANa phAunDezana, prakAzana samitinA mAnada sabhyozrI tathA sarva prakAzana kAryane pramukharUpe vahana karanAra zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTAsaMghanA pramukhazrI caMdrakAMtabhAI mANekacaMda zeTha dhanyavAdane pAtra che. A bRhada kAryamAM zrI sUyagaDAMga sUtranA anuvAdanuM kArya to AMzika che, je mane soMpavAmAM AvyuM hatuM. huM A take mama upakArI gurubhagavaMto, guruNIdevo, gurubaheno, sAthI sahakArIo, sarvanAmI-anAmI vyaktiono upakAra mAnuM chuM. joke anuvAdakartA tarIke huM to mAtra nimitta chuM. A badho yaza mArA vaDIlonA phALe ja jAya che. "ImAratanI nakazI karatAM, pAyAnA paththarane pichANo, zAhajahAMnA tAja karatAM, Arasa kaMDAranAra zilpIne jANo, 'guruprANa' nAme ratigirI, hasugurunI preraNA jANo, mAruM AmAM kazuM nathI, 'muktalIlama'nA jJAnavaibhavane mANo." prAMte ''sUyagaDAMga sUtranA anuvAda kAryamAM chadmastha dazAnA kAraNe jinAjJA viruddha kaMIpaNa lakhAyuM hoya to arihaMta, siddha, kevaLI bhagavaMto tathA guruvaryonI sAkSIe trikaraNa triyoge micchAmi dukkaDam....... mukta--lIlama zizu-sAdhvI urmilA. 43 ivate & Personal Use Only www.jainlibrary
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ krama 1 2 3 4 5 S 7 8 2 10 11 12-13 x 2 0 15 16 17 18 21-28 29-32 32 asvAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI viSaya AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya] akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya] AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI pakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya niyaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAya, manuSyanA 100 hAya [phUTelA IDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgaMdha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya] caMdragrahaNa khaMDa pUrNa sUryagrahaNa khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 44 asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI [noMdha :- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUNI sUyagaDAMga sa zrI sUyagaDAMga sUtrazrI sUyagaNa sU. rI sUyaga zrI sUryaga sUtra , yADAMga sUtra zrI sUyagaDA zrI sU tra zrI macagAMga ne zrI sUision ( zrI grASi ITIii sUyasUtra zrI sUrAgaDAMgasUtra IIron prayatama zrI sucaTSiot sutrA mUyaDiyA tra zrI sUyagaDAMga sUtra zrI sUyagaDAMga sUtra zrI sUryakALa : I zrI sUyagaDAMga suzrI sucagasiA sutra zrI gura che " DISTNa sara gaNavAra cA zrI sUcaSiA sUtra zrI mUsaMga sUtra bhAga - 1 prathama zrutaskaMdha mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa pU.TI - navodikA - urmilAba A kAlikasUra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che. Jan can
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intemational
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-1/uddezaka-1 prathama adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma 'samaya' che. zabdakoSamAM "samaya" zabdanA bhinna bhinna artho jovA maLe che. te A pramANe che, kALa, zapatha, sogaMda, AcAra, siddhAMta, AtmA, aMgIkAra, svIkAra, saMketa, nirdeza, bhASA, saMpatti, AjJA, zarata, niyama, avasara, kALa, vijJAna, samayajJAna, zAstra, prastAva, Agama, sUkSma kALa, rivAja, sAmAyika, saMyama vizeSa, suMdara pariNAma, mata, pariNamana, darzana, padArtha vagere. A adhyayanamAM "samaya" zabda siddhAMta, Agama, zAstra, mata, darzana, AcAra temaja niyama vagere arthamAM prayukta thayo che. niryuktikAre "samaya" zabda para 12 prakAre nikSepa AyojyA che. 1. nAma samaya, 2. sthApanA samaya, 3. dravya samaya, 4. kALa samaya, 5. kSetra samaya, 6. kutIrtha samaya, 7. saMketa samaya, 8. kuLa samaya-kulAcAra, 9. gaNa samaya-samUha-samudAya, gacchano AcAra, 10. saMkara samaya-sammilita saMghano AcAra, 11. gaMDI samaya-judA judA saMpradAyonI prathA ane 12. bhAva samaya-anukULa-pratikULa judA judA siddhAMto-mato. A adhyayanamAM samaya zabdathI "bhAvasamaya"nuM grahaNa karavuM joIe. bAkInA samaya mAtra hoya (jANavA yogya) che. A "samaya" adhyayanamAM sva-para siddhAMta, sva-para darzana, sva-para mata temaja sva-para AcAra AdinI prarUpaNA karavAmAM Avela che, jene "sva-para samaya vaktavyatA" paNa kahevAmAM Ave che. A sva-para adhyayananA cAra uddezaka che. pahelA uddezakamAM baMdhana ane muktino upAya batAvatAM paMcamahAbhUtavAda, ekAtmavAda, tajIva tanzarIravAda (zarIra te ja jIva ane jIva te ja zarIra ema mAnanAra mata) akArakavAda, AtmaSavAda, aphalavAdanuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. bIjA uddezakamAM niyati vAda, ajJAna vAda, tathA bauddha matanuM varNana che. trIjA uddezakamAM AdhAkarmI AhAranA sevanathI lAgatA doSo batAvI katavAda, jagatanA kartA tathA lokanI utpatti saMbaMdhI vibhinna mAnyatAo ane mokSa svarUpa saMbaMdhI bhinna bhinna mAnyatAonuM nirUpaNa
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karavAmAM AvyuM che. cothA uddezakamAM paravAdIonI asaMyamI gRhasthonA AcAra sAthenI samAnatA batAvI, aviratirUpa karmabaMdhanathI dUra rahevA ahiMsA, samatA, kaSAyavijaya Adi svasiddhAMtonuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. saMkSepamAM A adhyayanamAM svasamaya prasiddha karmabaMdhananA pAMca hetuo-mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoganI daSTie parasamaya (anya darzano, vAdo ane matonA AcAra vicAra)ne baMdhanakAraka batAvIne, te baMdhanathI chUTavAno svasamaya prasiddha upAya varNavAyo che. uddezaka-1mAM 27 gAthA, uddezaka-ramAM 3ra gAthA, uddezaka-3mAM 16 gAthA, uddezaka-4mAM 13 gAthAo che. kula maLI A adhyayanamAM 88 gAthAo che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _ s ] paheluM adhyayana ( samaya orgoxogogogogogogogogogogogogogoGOGOGOGOGOG prathama uddezaka karmabaMdhanAM kAraNo - bujjhijja tiuddejjA, baMdhaNaM parijANiyA / kimAha baMdhaNaM vIro? kiM vA jANaM tiuTTai // zabdArtha :- gulphinnA = manuSya bodha prApta karavo joIe, vaMtha nALiyA = baMdhanane jANIne, tijJA = toDavA joIe, vimAda = baMdhananuM svarUpa zuM batAvyuM che? vi nAkha = zuM jANI (ne jIva), lida = baMdhanane toDI zakAya? bhAvArtha - zrI sudharmA svAmIe zrI jaMbusvAmIne kahyuM ke manuSya bodha prApta karavo joIe. baMdhananuM svarUpa jANIne tene toDavuM joIe. zrI jaMbUsvAmIe sudharmA svAmIne pUchyuM ke vIra prabhue kone baMdhana kahyuM che? ane zuM jANIne baMdhana toDI zakAya? 2. cittamaMtamacittaM vA, parigijjha kisAmiva / aNNaM vA aNujANAi, evaM dukkhA Na muccai // zabdArtha - jittama = cittavAna, dvipada, catuSpada Adi prANI, vatta = caitanyarahita sonuM, cAMdI Adi, visAva tucchavastu bhUsu Adi svalpa paNa, m = parigraha rAkhIne(grahaNa karIne), ags = bIjAone parigraha rAkhavAnI, ajugAgA= AjJA ApIne, kulphA = duHkhathI, muvapha = jIva mukta thato nathI. bhAvArtha:- zrI sudharmAsvAmI jaMbUsvAmIne kahe che je manuSya, pazu-manuSya vagere saceta prANI; sonuM, cAMdI Adi aceta padArtha ke bhUsA Adi jevI tuccha vastu; thoDA pramANamAM paNa parigraha rUpe rAkhe athavA bIjAnA parigrahanI anumodanA kare che te duHkhathI mukta thato nathI. sayaM tivAyae pANe, aduvA aNNehiM ghAyae / haNaMtaM vA'NujANAi, vera vaDDei appaNo //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | zabdArtha - yaMtra svayaM, pote, pALe = prANIone, sivAya = je mAre che, thAya = ghAta karAve che, 4ta = prANIonI ghAta karanArane, punAgADuM = anumodana kare che, anujJA Ape che te, apULo = potAnuM vera vera, va = vadhAre che. bhAvArthaH- je vyakti svayaM prANIono vadha kare che, bIjA pAse karAve athavA vadha karanAranuM anumodana kare che, te mAravAmAM AvatAM prANIo sAthe vera vadhAre che, potAnA AtmA sAthe zatrutA vadhAre che. jassi kula samuppaNNe, jehiM vA saMvase Nare / mamAi luppai bAle, aNNamaNNehiM mucchie // zabdArtha - siM = je, mukhyaum = utpanna thAya, fhaM vA = jenI sAthe, saMvate = nivAsa kare, mAtra teomAM mamatvabuddhi rAkhe to, supa pIDita thAya che, hiMbIjI bIjI vastuomAM athavA paraspara. bhAvArtha - manuSya je kuLamAM utpanna thAya che ane jenI sAthe rahe che, teo para mamatva rAkhI pIDita thAya che. te ajJAnI(bAla) mUDha jIva anyonya padArthomAM athavA paraspara paNa Asakta rahe che. [, vitta sIriyA veva, sabameyaM tALaU | __ saMkhAe jIviyaM ceva, kammuNA u tiuTTai // zabdArtha-vitta = dhana, sauriyA = sahodara bhAI-bahena Adi, = A sarva, na tapaNe = rakSaka nathI, saMvaI = A jANIne, viyuM reva = jIvanane paNa svalpa jANI, jamunA 3= karmathI-karmabaMdhanathI, ti = pRthaka thaI jAya che. bhAvArtha:- saMpati ane sahodara (bhAI bahena) Adi sarva rakSA karavAmAM samartha nathI tathA jIvana svalpa che tema jANI jIva karmabaMdhathI pRthak thaI jAya che. ee gaMthe viukkamma, ege samaNa-mAhaNA / yANaMtA viussittA, sattA kAmehiM mANavA // zabdArtha -ne samaLAhaLa = koI koI zAkyabhikSu ane bRhaspati matAnuyAyI brAhmaNa, paNa the = A graMthIone, vikama+= choDIne, atikramIne, vidhisattA= svasiddhAMtomAM atyaMta baMdhAyelA che, ayAtA = te ajJAnI. bhAvArtha - pUrvokta graMthI-siddhAMtone choDI satya siddhAMta na svIkAratA keTalAka zAkyabhikSu vagere zramaNa ane bRhaspati matAnuyAyI brAhmaNa vagere svaracita siddhAMtomAM kadAgraha pUrvaka baMdhAyelA rahe che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _ A AjJAnI mAnavo kAmabhogomAM Asakta rahe che. vivecana : A cha gAthAmAM parigraha, hiMsA, Asakti vagere baMdhananA kAraNone jaNAvI, A sarva graMthIo tathA tenAthI mukta thavAnuM vidhAna che. A adhyayananI prathama gAthAnA prathama caraNamAM bodhi-bodha prApta karavAnuM vidhAna jovA maLe che ane tenuM kAraNa e che ke bodhinI prApti durlabha che. ekendriyathI laI asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvone bodhi prAptino saMbhava nathI. saMjJI paMcendriya jIvone ja bodhi prApta thaI zake che paraMtu temAM nArakI ati duHkhamAM ane devo bhautika sukhomAM Asakta hovAnA kAraNe prAyaH bodhilAbha prApta karI zakatA nathI. ucca jAtinA devone bodhi prApta thavI sugama che paraMtu teo bodhi prApta thayA pachI paNa baMdhanone toDavA mATe vrata, niyama, tyAga, paccakhANa tathA tapa-saMyamamAM puruSArtha karI zakatA nathI. tethI bodhi-lAbha thavA chatAM paNa tarUpa AcaraNa na thavAthI tenI pUrNa sArthakatA thaI zakatI nathI. tiryaMca paMcendriyamAM paNa virala pazu-pakSIo ja bodhi prApta karI zake che chatAM teo saMyama svIkArI baMdhana toDI zakatA nathI. saMjJI manuSyo ja bodhi prApta karI, vratAdi AcarI, baMdhana toDI zake che. temAM paNa je manuSya yugalika che, anArya che, mithyAtvagrasta che, mahA AraMbha ane mahA parigrahamAM rata che, teone bodhi prApta thavI durlabha che. je vyaktine AryakSetra, uttamakuLa, paripUrNa Indriyo, paripUrNa aMgopAMga, svastha, sazakta zarIra, dIrdhAyuSya maLyAM che tevA manuSya dhAre to bodhi (samyakatva) prApta karI zake che. tethI ja zAstrakAre sau prathama bodhi prApta karavAno saMketa karela che. phriAnka:- bodhane prApta karavo joIe. ahIM bAhya jagatanA padArtha saMbaMdhI sAmAnya bodhanI vAta nathI paraMtu AtmabodhanI vAta che. Agama bhASAmAM tene ja 'bodhi' kahevAmAM Ave che. huM koNa chuM? manuSya lokamAM kevI rIte Avyo? AtmA baMdhana rahita hovA chatAM paNa AvA prakAranA baMdhanomAM zA mATe ane kevI rIte baMdhAyo? A baMdhanono kartA koNa che? baMdhanone koNa ane kevI rIte toDI zake? A badhA prazno Atmabodha sAthe saMbaMdha dharAve che. vaMtha githi tijJA :- prathama gAthAnA bIjA caraNamAM baMdhananA svarUpane jANI ane pachI choDavA saMbaMdhI vidhAna che. jo baMdhananA svarUpane jANatA na hoya to eka baMdhanane toDaze tyAM bIjuM baMdhana sUkSma rUpe pravezI jaze. gRhasthAzramanA baMdhana toDI sAdhu jIvana svIkAre to guru, ziSya, gRhastha, zrAvaka-zrAvikA, vicaraNa kSetra, vastra, pAtrAdi upakaraNonA moha mamatva rUpI baMdhana pravezavAnI zakyatA rahe. te jIva baMdhanane abaMdhana ane aMbadhanane baMdhana samajI viparIta purUSArtha karaze. A gAthA pada dvArA jJAna ane kriyAnuM mahatva batAvyuM che. jJAna dvArA prathama jANo ane pachI choDavAnI kriyA karo. jJAna ane baMne saMyukta hoya to ja te mokSa mArga kahevAya che. vedAMta, sAMkhya vagere keTalAMka darzano mAtra jJAnathI ja mukti mAne che. mImAMsA darzana Adi ekAMta
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 6 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | kriyAthI kalyANa mAne che. tethI ahIM kahyuM che ke- jJa parijJAthI pahelAM te baMdhanone jANo, samajo ane pratyAkhyAna parijJA dvArA teno tyAga karo. baMdhananA svarUpane jANavA ane tene toDavA zuM karavuM? te mATe mAthAnA uttarArdhamAM sUtrakAre be prazna mukyA che. te be prazna che ke- baMdhana eTale zuM? ane zuM jANIne jIva baMdhanane toDI zake? A be praznonA uttara paNa A gAthAomAM Apela che. baMdhananuM svarUpa :- doraDuM, sAMkaLa, kArAgRha, tALuM, avarodha Adi-sthUla padArtho dravya baMdhana che. te zarIra sAthe saMbaMdhita che, zarIrane bAMdhI zake che paraMtu amUrta, adazya, avyakta AtmA, dravya baMdhanothI baMdhAto nathI. prathama gAthAmAM AtmAne bAMdhanAra bhAvabaMdhana saMbaMdhI prazna che. bhAva baMdhanano vyutpattijanya artha che- jenA dvArA AtmA parataMtra thAya che te baMdhana che. nava tattvamAM je baMdha tattva che ane karma siddhAMtamAM je karmabaMdha rUpe oLakhAya che tene ja ahIM baMdhana kahela che. karma pudgalo Atmapradeza sAthe baMdhAya, ekarUpa thAya te baMdha ke baMdhana kahevAya che. jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranAM karma ja eka prakAranuM baMdhana che. tattvArtha sUtramAM baMdhanuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke viSayava: co yothA puNanA te sa haN: | kaSAyasahita ane te AtmapradezonI sAthe kSIra nIranI jema ekameka thaI jAya te baMdha kahevAya che. baMdhana(karmabaMdha)nAM kAraNa:- prastuta gAthAmAM vaparAyelA vaMtha - baMdhana zabdathI baMdhananAM kAraNone paNa grahaNa karavAM joIe. jJAnAvaraNIya Adi karma baMdhanarUpa che, ATaluM jANI levA mAtrathI baMdhanathI chUTakAro thaI zakato nathI. baMdhanA kAraNo jANI, te kAraNo dUra karatAM karmabaMdha aTake che. mATe pachInI gAthAomAM baMdhananuM svarUpa na batAvatAM baMdhananAM kAraNonuM svarUpa batAvyuM che. parigraha, hiMsA, mithyAdarzana Adi baMdhana (karma baMdhana)nAM kAraNa che ane parigrahAdine kAraNamAM kAryano upacAra karI baMdhana kahyA che. tAtparya e che ke jJAnAvaraNIya Adi karmonAM kAraNabhUta evA mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga athavA parigraha ane AraMbha Adi baMdhana rUpa che. tattvArtha sUtramAM baMdhanAM pAMca mukhya kAraNa batAvyAM che. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga. baMdhananuM mukhya kAraNa-parigraha:- baMdhananA kAraNone spaSTa karatAM sUtrakAra jaNAve che ke- "avirati" karmabaMdhananAM mukhya pAMca kAraNomAM eka che. aviratinA mukhyatayA pAMca bheda che. hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya ane parigraha. temAM parigrahane karmabaMdhanuM sauthI prabaLa kAraNa mAnI zAstrakAre tenuM varNana karyuM che. mUcchabhAva te ja parigraha che. saMsAranA pratyeka AraMbha samAraMbhanA kAryo tema ja hiMsA, asatya, corI thAvat mAyA mRSa parvatanA sattara vApasthAnanuM mULabhUta kAraNa jIvano mUcchabhAva athavA Asakti bhAva athavA 'huM ane mAruM ja che. tethI ja zAstrakAra parigrahane prAdhAnya ApyuM che. parigrahanuM lakSaNa ane oLakha:- 'pari' eTale cAre bAjuthI 'graha' eTale grahaNa karavuM. sajIva-nirjIva koIpaNa vastune mamatva bhAvathI, AsaktipUrvaka grahaNa karavAmAM Ave to te parigraha kahevAya che. muchA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1, rAho kutto mUcha ja parigraha che athavA je jIvane cAre bAjuthI jakaDI rAkhe che te parigraha che. mahAbhAratamAM 'mama' ane 'nirmama' zabda dvArA A ja vAtane sUcita karI che. 'mama' eTale mamatva bhAva, mArApaNAno bhAva Ave tyAre jIva karmabaMdhanathI baMdhAya che ane nirmama' mAruM kAMI ja nathI, tevo bhAva Ave tyAre jIva baMdhanathI mukta thAya che. parigrahanA prakAra :- zAstrakAra parigrahanA be prakAra batAvyA che. bAhya parigraha ane AtyaMtara parigraha. vitamatamavita gAthApada dvArA sUtrakAre nava prakAranA bAhya parigrahanuM sUcana karyuM che. khetara, makAna-dukAna, sonuM, cAMdI, dhana, dhAnya, nokarAdi kripada, pazu Adi catuSpada, gharavakharIno samAna. A nava prakAranA bAhya parigrahamAM sacitta acitta baMne prakArano samAveza thAya che. vitAsaMta pada dvArA manuSya, nokara, pazu, pakSI, vanaspati, phaLa-dhAnya, pRthvI vagere samasta sacitta parigrahanuM grahaNa thAya che. pitta pada dvArA makAna, sonuM, cAMdI, gharavakharIno sAmAna, dhana vagere samasta aceta parigrahanuM grahaNa thAya che. gAthApadamAM bAhya parigrahano ullekha che. upalakSaNathI AtyaMtara parigrahane samajI levo joIe. krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsyAdi nava nokaSAya ane mithyAtva te 14 prakArano AtyaMtara parigraha che. jillAvi:- vRttikAre A padanAM be 'kisAmavi' ane 'kasamapi' rUpa karI traNa artha sUcita karyA che. visAmavi (kuzamapi) thoDo paNa parigraha athavA ghAsa, photarA vagere tuccha padArthano paNa parigraha tathA sava (kasamapi) jIva ane vastune mamatva buddhithI grahaNa karavA rUpa parigraha. iiaa apa vA aNunAga:- svayaM parigraha rAkhe. parigraha rAkhanAranuM anumodana kare. Adi aMtanA be karaNanA grahaNathI parigraha rakhAvavA rUpa madhya karaNanuM grahaNa thaI jAya che arthAt parigraha rAkhe, rakhAve ke rAkhanAranuM anumodana kare te duHkhathI mukta thatA nathI tema samajavuM. vaM kurjara ja muzva - parigraha duHkhathI mukta thatA nathI. parigraha duHkharUpa che. sAmAnya rUpe manuSyone aprApta parigrahane prApta karavAnI icchA kAyama rahe che. parigraha nAza pAme tyAre zoka thAya che, prApta parigrahanI rakSAmAM kaSTa thAya che ane parigrahanA upabhogathI atRpti rahe che. parigrahanA kAraNe vera, dveSa, irSyA, chaLakapaTa, cittavikSepa, mada-ahaMkAra, adhIratA, Arta-raudradhyAna tathA vividha pApakarma vadhI jAya che. parigraha pote duHkha kAraka che ane parigraha karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI tenA phaLa svarUpa AzAtAvedanIya karmanA udayathI duHkharUpa kaDavAM phaLa prApta thAya che. sivAya pa:- prANIonA prANono atipAta kare che. trIjI gAthAmAM karmabaMdhanAM mithyAtva, avirati Adi pAMca mukhya kAraNomAM avirati rUpa kAraNanI aMtargata hiMsA [prANAtipAtane paNa karmabaMdhanuM prabaLa kAraNa batAvyuM che. jainazAstramAM 'hiMsA' mATe 'prANAtipAta' zabdano prayoga jovA maLe che. sAmAnya rIte hiMsAno artha 'dhUla prANIono vadha thAya che. kAMIka vizeSa artha sUcavavA ja prANAtipAta zabdano prayoga karavAmAM Ave che. pAMca indriya, mana, vacana, kAyA, zvAsozvAsa ane AyuSya, A rIte kula dasa prANa che. temAMthI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) koIpaNa eka prANano nAza karavo, hAni pahoMcADavI athavA virodha karavo te prANAtipAta (hiMsA) che. tethI A gAthAmAM kahyuM che ke- svayaM prANIono prANano atipAta-nAza kare to karmabaMdha thAya che. sUtrakAre prathama parigrahane karmabaMdhanA kAraNarUpa kahIne A trIjI gAthAmAM hiMsAne karmabaMdhanuM kAraNa kahyuM che. teno hetu jaNAvatA vRttikAra kahe che ke vyakti, upArjita parigrahamAM virodha karanAra, adhikAra jamAvanAra ane grahaNa karanArano hiMsaka bane che, tenA prati vera-virodha, niMdA, dveSa, mArapITa, upadrava athavA vadha kare che. e rIte potAnI dhanasaMpatti, jamIna jAyadAda, makAna, dukAna, parivAra, jAti, saMpradAya, mata, paMtha, rASTra, prAnta, nagara-gAma Adi para mamatva rAkhe che ane parigrahanI rakSA mATe mana, vacana, kAyAthI bIjAnA prANono ghAta kare che. mamatvabuddhi ane parigrahavRtti hiMsAnuM kAraNa bane che. tethI sUtrakAre parigrahanuM kathana pahelA karI tatpazcAtu hiMsA-prANAtipAtanuM kathana karela che. alvA ahiM thAyaNa dRkhata vAgaygALA:- parigrahamAM Asakta puruSa bIjAnA prANono ghAta mAtra pote ja karatA nathI, bIjA dvArA paNa karAve che. svArthabhAva, moha-mamatvathI bIjAne preraNA ApI, protsAhita karI hiMsA karAve che. hiMsAmAM sahayoga devA mATe uzkerIne taiyAra kare che athavA hiMsAne mATe uttejita kare che. hiMsA uttejaka vicAro phelAve che, lokone hiMsAno abhyAsa karAve che ane hiMsA karanArAone anumodana paNa Ape che- tenA hiMsaka kAryanuM samarthana kare che. hiMsA karanArAone dhanyavAda Ape che. hiMsA mATe AjJA, upadeza, preraNA Ape che athavA hiMsAno mArga levA dabANa kare che. A rIte kata, kArita, anumodita traNa prakAre hiMsA kare che ane te traNa prakAranI hiMsA karmabaMdhanuM kAraNa che. A pAThathI zAstrakAre te te matavAdIonA vicAronuM khaMDana paNa karyuM che ke jeo mAtra kAyAthI thanArI hiMsAne ja hiMsA mAne che athavA potAnA dvArA karAtI hiMsAne ja hiMsA samaje che, bIjA dvArA karAvAtI hiMsAne athavA bIjA dvArA karAtI hiMsAnI anumodanA hiMsA samajatA nathI. manusmRtimAM paNa hiMsAnA samarthakone hiMsakanI kakSAmAM gaNyA che. vera vaDa Apyo :- hiMsA karanAra, karAvanAra, anumodana karanAra vyakti hiMsya prANIo prati potAnuM vera vadhAre che. je prANIno prANAtipAta karAya che ke karAvAya che, tenA manamAM hiMsaka pratye dveSa, roSa, dhRNA tathA badalAnI kUra bhAvanA jAge che. pariNAme tenA manamAM verabhAva vadhe che. A rIte hiMsakanA manamAM eka tarapha potAnA zarIra, parivAra, dhana athavA potAnA mAnelA sajIva-nirjIva padArtho pratye rAga, moha, mamatva Adi jAge che tathA bIjI bAju hiMsya prANI pratye dveSa, dhRNA, kUratA roSa vagere jAge che. A rAga ane dveSa ja karmabaMdhanA kAraNa che. ekavAra hiMsya (jenI hiMsA karAya che te) prANIo sAthe vera baMdhAI gayA pachI janma-janmAMtara sudhI te veranI paraMparA cAlyA kare che. vera paraMparAnI vRddhinI sAthe karmabaMdhanamAM paNa vRddhi thatI jAya che. raM vara aMLo- A paMktino eka artha e paNa thAya che ke vyaktinA hiMsaka bhAva ane pravRttithI anyanI hiMsA thAya ke nahIM paraMtu rAga, dveSa ane kaSAya vaza te potAnI bhAvahiMsA to karI ja le che. tenA phaLasvarUpe karmabaMdhana thaI jAya che. AvI sthitimAM potAno AtmA ja potAno zatru banIne vera
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 paraMparAne vadhAre che. asatya, corI, abrahmacarya Adi paNa baMdhananAM kAraNa che :- ahIM prANAtipAta zabda upalakSaNa rUpe che. prANAtipAtanA grahaNathI mRSAvAdAdinuM grahaNa thaI jAya che. mRSAvAda, adattAdAna, maithuna Adi paNa aviratinI aMtargata hovAthI te paNa karmabaMdhanA kAraNa che tema samajI levuM. mRSAvAda Adi sevana rAga dveSAdi vaza AtmAnA zubha ke zuddha pariNAmonI athavA AtmAnA bhAvaprANonI hiMsA avazya thAya che. tethI hiMsAnA grahaNathI asatyAdinuM karmabaMdhanA kAraNarUpe grahaNa thaI ja jAya che. puruSArtha siddhayupAya graMthamAM asatya Adi sarva pApanA Azrayone hiMsAmAM samAviSTa karatAM kahyuM che ke- Atma pariNAmonI hiMsAnA kAraNa hovAthI asatya Adi sarva pApAzrava eka rIte hiMsA ja che. asatya AdinuM kathana to mAtra ziSyone spaSTa bodha karAvavA mATe ja karyuM che. samukhavLe, saMvare, mamarU nukha :- cothI gAthAmAM janma, saMvAsa temaja atisaMsarganA kAraNe thanArI muccha, mamatA athavA Asaktine karmabaMdhananuM kAraNa banAvyuM che. mAnava je kuLa(upalakSaNothI) rASTra, prAMta, nagara, deza, jAti-koma, vaMza AdimAM utpanna thAya che, je mitro, snehIo, patnI, putro, mAtA-pitA, bhAI, bahena, kAkA, mAmA, AdinI sAthe rahe che, tenA prati te ajJAnavaza moha-mamatA rAkhe che. te jenA jenA saMparkamAM Ave che tene "A mArAM che" ema samajI te mUDha temAM Asakta thAya che. je sajIva ke nirjIva padArtha para rAga thAya che, tenAthI bhinna, virodhI padArtha para dveSa thavo svAbhAvika che. mamatAnA kAraNe thatAM rAga-dveSa karmabaMdhanuM kAraNa bane che. saMparkamAM AvatA prANI ke padArtha pratye Asakta na thAya, mamatvabuddhi na jAge to karmabaMdha paNa na thAya. "bAla" eTale ajJAnI jIva ja mamatvabhAva karI karmathI baMdhAya che. apamAM mucchi:- A pAThanuM pAThAMtara che ane ahiM mucchiA I tenA kAraNe A vAkyanA be artha thAya che(1) paraspara mUcchita thAya che arthAt te mUDha mAtA, pitA, putra AdimAM Asakta thAya che ane teo paNa ajJAnavaza tenA para Asakta thAya che. (2) anya-anya padArthomAM mUcchita thAya che arthAt bhogapabhoganA vividha padArthomAM Asakta thAya che. vRttikAre A pAThano artha karyo che ke manuSya bAlyAvasthAmAM mAtA, pitA, bhAI, bahena, mitra, sAthI Adi para Asakti rAkhe che. yuvAvasthAmAM AsaktinuM vartuLa moTuM thAya che. patnI, saMtAna, pautra, sagA, snehI, dhana, vepAra Adi para tene Asakti thAya che. te uparAMta potAnAM mAnelAM kuLa, parivAra Adi pratye paNa tenI mamatA vadhatI jAya che. vRddhAvasthAmAM mUDha vyaktinI sarvAdhika mamatA potAnA zarIra, dhana, makAna Adi pratye thaI jAya che. mUDha vyaktinI mamatA, mUcchanA viSayo badalAtA rahe che. avasthAo badalAya tema bhinna bhinna vastuo para mamatA badalAya che paraMtu AsaktinA bhAva te ja rahe che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 10 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) baMdhana toDavAno upAya :- prathama gAthAmAM A prazna upasthita karavAmAM Avyo hato ke zuM jANavAthI vyakti baMdhanane toDI zake? A praznanA uttaramAM pAMcamI gAthAmAM tenA be prakAre upAya batAvyA che. taneya na tANaT:- (1) bhAI vagere sajIva ke dhanAdi nirjIva koIpaNa padArtha prANInI rakSA karavAmAM samartha nathI. naliyaM veva saMhApu:- (2) jIvanane svalpa ane kSaNabhaMgura jANIne karmonA baMdhanane toDI zake che. karmabaMdhana sAMkaLa ke doraDAnA baMdhana jevuM nathI ke te zArIrika baLathI toDI zakAya. karmabaMdhana prazasta vicAra dhArAthI toDI zakAya che. hiMsA, moha, mamatAdi mananA bhAvothI karmabaMdhana thAya che, to anAsakti, kSamAdi bhAvothI karmabaMdhana tUTe che. mananA pariNAmane vaLAMka ApavA be prakAranI vicArasaraNI gAthA pAMcamAM darzAvI che. (1) azaraNa bhAvanA- dhana, suvarNAdi padArtho, mAtA, pitA, bhAI vagere parivArajano mRtyu samaye zaraNarUpa banI zakatA nathI, mRtyuthI rakSaNa karI zakatA nathI. jIvana daramyAna vyakti A padArtho, vyaktio para mamatva bhAva rAkhe che ke A padArtha mAruM rakSaNa karaze, A svajano mane bacAvaze paraMtu mRtyu samaye koI zaraNabhUta banatA nathI. A rIte azaraNabhAvanAthI cittane bhAvita karI mamatvabhAvano tyAga karavo joIe. gAthAmAM "vita ane sahodara" be zabda jovA maLe che. 'vita' zabdathI dhana, sonuM, cAMdI ja nahIM paNa samasta acitta padArthanuM grahaNa thaI jAya che ane 'sahodara' zabdathI baMdha ja nahIM paNa mAtA, pitA, putra, snehI, saMbaMdhI sarvanuM grahaNa thaI jAya che. "vita ane sahodara" zabda sarva sacitta-acitta padArthanA sUcaka che. (2) jIvananI kSaNabhaMguratA- zarIra paranI AsaktinA kAraNe mRtyu kyAre ya AvavAnuM nathI tema mAnI manuSya zarIrAdine puSTa karavA tathA jIvana rakSA mATe bhogya sAmagrI bhegI karavAmAM racyopacyo rahe che. jIvana mATe padAryAdino saMgraha karavA hiMsAdi aneka pAponuM sevana kare che. jIvana kSaNabhaMgura che, nAzavaMta che temaja pratyeka padArtha paNa kSaNika ane nAzavaMta che. AyuSya pUruM thAya tyAre te padArtho bacAvI zakatA nathI. A jIvana kyAre naSTa thaI jAya teno koI bharoso nathI. A vAstavikatAne hRdayaMgama karI jIvana ane padArtha pratyenuM mamatva tyAgI devuM joIe. ane samaja-mAdA :- keTalAka zramaNo ane brAhmaNo. vRttikAra zramaNano artha zAkyamikSa kare che ane brAhmaNano artha bArhaspatya, cArvAka = lokoyatika kare che. brAhmaNa zabdathI teo sAMkhya, vaizeSika, naiyAyika temaja mImAMsakane paNa gaNI le che kAraNa ke A badhA mithyAtva ane ajJAnathI gherAyelA che. gu Tthe viDaH:- sUtrakAre prathamanI pAMca gAthAmAM svasamaya(svasiddhAMta)nuM nirUpaNa karI, chaThThI gAthAthI para samayanuM nirUpaNa karavAno prAraMbha karyo che. sva-siddhAMtanA kathana pachI para-siddhAMta kathananuM kAraNa e che ke keTalAka sAdhuo temaja brAhmaNo A ahalkathita graMtho, zAstro athavA siddhAMtono svIkAra karyA vinA, paramArthane jANyA vinA mithyAtvanA udayathI, mithyA Agrahane vaza thaI vividha prakAre potapotAnA graMtho-siddhAMtomAM prabaLapaNe baMdhAyelA rahe che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 cUrNikAra A vAtane spaSTa karatAM jaNAve che ke tathAkathita anyatIrthI zramaNo tathA brAhmaNo paramArthane jANyA vinA, virati-aviratinA guNadoSa arthAt parigrahAdi aviratithI karmabaMdhana che ane aparigrahAdi viratithI karmabaMdhana aTake che te jANyA vinA pota potAnA graMtho ane siddhAMtone vaLagI rahe che. mithyAtvanA kAraNe teo na to AtmAne mAne che ane na karmabaMdhane ane na mokSane. teo AtmAnA astittvane ja mAnatA nathI to tenI sAthe baMdhAtAM karmo ane karmabaMdhanathI muktine mAnavAno prazna ja raheto nathI. cArvAka AtmAne mAne che paraMtu mAtra paMcabhUtamAMthI utpanna ane zarIranI sAthe ja naSTa thaI jatA AtmAne mAne che. tethI te matamAM karmabaMdhanano prazna ke karmabaMdhanathI muktino koI prazna raheto ja nathI. sAMkhya vagere dArzaniko AtmAne bhinna tattva mAne che. AtmAne niSkriya akartA, nirguNa mAnavA chatAM paNa bhokta mAne che. teo 25 tattvonAM jJAnamAtrathI ja mukti mAne che. cAritranI AvazyakatA mAnatA nathI. mImAMsaka vagere dArzanika karma kriyAne mAne che paNa mAtra svarga AdinI icchA jemAM samAyelI che, tevA karmone mAne che. tethI mokSa tarapha to temanI daSTi ja nathI. teo svargane ja aMtima lakSya mAne che. naiyAyika-vaizeSika AtmAne to mAne che, paraMtu taiyAyika pramANa, prameya Adi 16 tattvonAM jJAnathI ja mukti mAnI le che. teonA mate tyAga, niyama, vrata Adi cAritra pAlananI AvazyakatA ja nathI ane karmabaMdhanano koI tarkasaMgata siddhAMta paNa teo mAnatA nathI. teoe karmabaMdhanathI mukta karavAnI sarva sattA izvaranA hAthamAM soMpI dIdhI che. AvI ja dazA prAyaH vaizeSikonI che. teo buddhi, sukha, duHkha, icchA vagere AtmAnA nava guNono sarvathA viccheda thaI jAya tene mukti mAne che. teonI mukti paNa izvaranA hAthamAM che. izvara ja jIvanAM karmo anusAra karmanA phaLano bhogavaTo karAve che, baMdhanamAM nAkhe che athavA mukta kare che. teoe karmabaMdhanathI mukta thavA mATe ahiMsA Adi cAritra dharmanuM pAlana karavAnI AvazyakatA batAvI nathI, temaja karmabaMdhana toDavA mATe koI prakriyA paNa batAvI nathI. A badhA matavAdIo AtmA temaja baMdhAtAM karmo ane tenAthI mukti thavA saMbaMdhamAM potAnI asat kalpanAothI grasta thaIne kAmabhogomAM Asakta rahe che. athAgatA visiT:- te ajJAnI potAnA matamAM atyaMta baMdhAyela rahe che. potAnI mAnyatAthI para satya mAnyatAne joI zakatA nathI. teo ajJAnI che kAraNa ke mithyAtvamAM rAce che. jaina siddhAMta anusAra mithyAtvanuM lakSaNa che ke- je vastu vAstavikarUpe je svarUpe che, tene te svarUpe na svIkAratAM viparIta svarUpe mAnavuM te mithyAtva. AvA ajJAnIo mithyAtvathI gherAyelA rahe che. sattA nahiM mApavA:- te manuSya kAmabhogamAM Asakta rahe che. hiMsAdithI karmabaMdha thAya che tevuM na mAnavAnA kAraNe svacchaMdapaNe kAmabhogamAM Asakta banI rahe che. kAmabhogamAM AsaktinA kAraNe avrata, pramAda, kaSAya ane azubha yogamAM pravRtta rahe che ane karmabaMdhanA UMDAne UMDA utaratA rahe che.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 ] zrI sUyagaDAMga sua(prathama zrutaskaMdha) pAMca mahAbhUtavAda : saMti paMca mahabbhUyA, ihamegesimAhiyA / puDhavI AU teU vA, vAU AgAsa paMcamA // zabdArtha - rUda = A lokamAM, mahamUya = mahAbhUta, pasiM = cArvAka vagere keTalAka lokoe, AdivA = kahyuM che. bhAvArtha - pRthvI, pANI, agni, vAyu ane pAMcamuM AkAza. A pAMca mahAbhUta lokamAM che tevuM cArvAka vagere keTalAka lokonuM mAnavuM che. ete paMca mahabbhUyA, tebbho ego tti AhiyA / aha tesiM viNAseNaM, viNAso hoi dehiNo // zabdArtha:- te = temAMthI, pa ri = eka AtmA utpanna thAya che ema, AdiyA = teo kahe che, kada = tyAra bAda, tesiM = te bhUtonA, vipArekha = nAza thavAthI, dinA= AtmAno. bhAvArtha:- A pAMca mahAbhUta che. enAthI eka AtmA utpanna thAya che. A pAMca mahAbhUtonA vinAzathI AtmAno vinAza thAya che. tema teonuM kahevuM che. vivecana : A be gAthAomAM pAMca mahAbhUtavAdanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. A pAMca mahAbhUtavAdIo 'cArvAkanA nAme oLakhAya che. anya dArzaniko eka yA bIjA svarUpe pAMca bhUtono svIkAra kare che paraMtu cArvAka(lokAyatika) pAMca bhUto sivAya AtmA Adi koIpaNa padArthane mAnatA nathI. te paMva hi:- sarva loka vyApI evA pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza pAMca mahAbhUto zarIrarUpe pariNata thAya tyAre caitanya utpanna thAya che. jevI rIte goLa, mahUDA vagere sAmagrInA saMyogathI madyazakti utpanna thAya che. tema pAMca bhUtonA saMyogathI caitanya zakti(AtmA) utpanna thAya che. A caitanya zakti pAMca mahAbhUtothI bhinna nathI kAraNa ke te mahAbhUtonuM ja kArya che. pANImAM parapoTA utpanna thAya ane temAM ja vilIna thaI jAya tema mahAbhUtothI caitanya zakti utpanna thAya ane naSTa thaI jAya che. pAMca bhUtothI alaga paralokamAM janAra, sukha duHkha bhogavanAra evA 'AtmA' nAmanA dravyano svIkAra karatA nathI. cArvAka matavALA indriya pratyakSa pramANane ja mAne che. anumAnAdine mAnatA nathI. AtmA indriya grAhya nathI tethI tenI bhinna sattA teo svIkAratA nathI. zAstrakAre be gAthAmAM cArvAkamatanI mAnyatA ja darzAvI che. tenuM khaMDana karela nathI. niyukti ane
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _ - 17 | vRttimAM tenuM khaMDana jovA maLe che. jema pratyeka talamAM tela che, to tala pIlavAthI tela maLe che paraMtu retInA pratyeka kaNamAM snigdhatA na hovAnA kAraNe retIne game teTalI pIlavAmAM Ave to paNa tela maLatuM nathI, tema pratyeka bhUtamAM jo caitanya zakti hoya to ja pAMca bhUtonA saMyoge caitanya zakti utpanna thaI zake. goLa -mahuDAmAM AMzika madyazakti che, tethI te sarvanA saMyoge madyazakti utpanna thAya che. cArvAko pAMca bhUtomAM caitanya zakti mAnatA ja nathI to pAMca bhUtonA saMyoge caitanya zakti kevI rIte utpanna thAya? A tarkathI siddha thAya che ke pAMcabhUtonA saMyoge AtmA utpanna thato nathI. 'pAMcabhUtonA vinAze AtmA paNa nAza pAme che. teonI A mAnyatA paNa yukti saMgata nathI. mRta zarIramAM pAMca mahAbhUta vidyamAna hovA chatAM temAM caitanya rahetuM nathI. tethI siddha thAya che ke AtmA pAMca bhUtarUpa zarIrathI bhinna che. te pAMca bhUtothI utpanna tathA nAza pAmato nathI. AtmA indriya pratyakSathI bhale na dekhAya paNa svAnubhava pratyakSathI, anubhavathI anubhavAya che. dehano vinAza thavAnI sAthe AtmAno vinAza mAnavAnI Apattio - dehanA vinAzanI sAthe AtmAno vinAza mAnavAthI traNa moTI Apattio Ave che- (1) kevaLa jJAna, mokSa AdinA mATe karAtI jJAna, darzana, cAritranI tathA tapa, saMyama, vrata, niyama AdinI sAdhanA niSphaLa thaI jaze. (2) koI paNa vyaktine dAna, sevA, paropakAra, loka kalyANa Adi puNyane kAraNe maLanArA zubha karmonuM phaLa maLaze nahi. (3) hiMsA, corI, asatya Adi pApakarma karanAra loko nizcitapaNe pApakarma karaze, kAraNa ke teonA AtmA to zarIranI sAthe ahIM ja naSTa thaI jaze. paralokamAM tenuM phaLa bhogavavA mATe tenA AtmAne naraka, tiryaMca Adi koI durgatiomAM javuM paDaze nahIM. A mithyAvAdanA phaLasvarUpe sarvatra arAjakatA, anaitikatA ane avyavasthA phelAI jaze. jaina darzana mAne che ke AtmA dravya daSTithI nitya hovA chatAM paNa paryAya daSTithI kathaMcita anitya che. tethI ja zubha azubha karmonAM phaLanI vyavasthA jaLavAI zake che. pApakarma karanArAonA AtmAne bIjI gati temaja yonimAM tenuM phaLa avazya bhogavavuM paDe che. puNyakarma karanArAone paNa tenuM zubha phaLa maLe ane jJAna, darzana, cAritra, tapa AdinI utkRSTa sAdhanA karanArAono AtmA karmothI mukta, siddha, buddha thAya che. tAtparya e che ke pAMca bhUtavAdano siddhAMta mithyAtvagrasta che, tenA mULamAM ja ajJAna che, tethI te karmabaMdhanuM kAraNa che. ekAtmavAda - - jahA ya puDhavIthUbhe, ege NANAhi dIsai / evaM bho ! kasiNe loe, viNNu NANAhi dIsai // zabdArtha -paca= eka ja, puvIbhUpe pRthvI samUha, nANAdi = vidhavidha-bhinna bhinna rUpomAM,
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) valad = jovAmAM Ave che, mo = he jIvo ! viSNu = Atma svarUpa viSNu, eka AtmA ja, likhe samasta. 14 bhAvArtha:- je eka ja pRthvI stUpa-pRthvIpiMDa vividha rUpomAM dekhAya che, he jIvo ! e rIte samasta lokamAM vyApta AtmA vividha rUpomAM dekhAya che athavA eka AtmArUpa A samasta loka vividha rUpomAM dekhAya che. 10 zabdArtha:- zne - koI, maMvA= ajJAnI puruSa, vaM tte tti- eka ja AtmA che tema, pati = kahe che, paraMtu ArambhaLismiyA = AraMbhamAM Asakta, khiyaD = prApta kare che. evamege tti jaMpaMti, maMdA AraMbhaNissiyA / ege kiccA sayaM pAvaM, tivvaM dukkhaM Niyacchai // bhAvArtha:- A rIte keTalAka maMdamati(ajJAnI), "AtmA eka ja che" evuM kahe che, paraMtu AraMbhamAM Asakta rahenAra te vyakti pApakarma karIne svayaM duHkha bhogave che. vivecana : A be gAthAmAM ekAtmavAdanuM svarUpa tathA tenuM khaMDana karavAmAM AvyuM che. navamI gAthAmAM daSTAMta dvArA ekAtmavAdanuM svarUpa batAvyuM che ane dazamI gAthAmAM tenuM yuktipUrvaka khaMDana karyuM che. = E mo sine vimmU bALahi vIsapha:- uttaramImAMsako(vedAntIo) ekAtmavAdane mAne che. teono mukhya siddhAMta che ke A jagata brahma(zuddha-AtmA) rUpa che. vividha prakAre dekhAtA padArtho paNa brahma svarUpa che arthAt cetana-acetana samasta padArtho eka brahma rUpa ja che. saMpUrNa lokamAM vyApta eka ja AtmA vividha svarUpe dekhAya che. jema pRthvIpiMDa eka hovA chatAM parvata, nadI, samudra, TekarA, ghara, ghaDAdi rUpe bhinna-bhinna dekhAya che. parvatAdi badhA eka pRthvInA ja rUpa che. kALI, pILI vagere mATIo, parvata, nadI vageremAM pRthvI tattva samAnarUpe vyApIne rahela che. caMdra eka eka hovA chatAM nadI, sarovara, jaLAzaya, pANInA vividha pAtramAM tenA aneka pratibiMba paDe che. jema AkhA lokamAM eka vAyu vyApta hovA chatAM bhinna-bhinna nAme pragaTa thAya che. tevI ja rIte AkhA lokamAM eka ja AtmA che ane te jaDa-cetana evA bhinna-bhinna rUpe pragaTa thAya che. samasta padArthomAM eka ja AtmA vase che. eka ja AtmAnA te judA judA rUpa che. maMda buddhivALA AjJAnI evA ekAtma vAdIono mata yukti saMgata nathI. ekAtmavAdamAM aneka Apattio Ave che, te A pramANe che- (1) eka vyaktie karela zubha athavA azubha karmanuM phaLa bIjA badhAe bhogavavuM paDaze. je anucitta ane yukti rahita che. For Private Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _. 15 ] (2) ekane karmabaMdhana thavAthI badhA karmabaMdhanathI baMdhAyelAM ane eka karmabaMdhanathI mukta thavAthI badhA karmabaMdhanathI mukta thaI jaze. A prakAranI avyavasthA thaI jaze ke je jIva mukta che te baMdhanamAM baMdhAI jaze ane je baMdhanamAM baMdhAyelo che te mukta thaI jaze. A rIte baMdha ane mokSanI avyavasthA thaI jaze. (3) devadattanuM jJAna yajJadattane hovuM joIe tathA eka AtmA janma, mRtyu pAme athavA koIpaNa kAryamAM pravRtta thAya to badhAMne janma levo paDe, maravuM paDe athavA te kAryamAM pravRtta thavuM paDe. paraMtu e pramANe thavuM kyAre paNa saMbhavita nathI. (4) jaDa ane cetana badhAmAM eka AtmA mAnavAthI AtmAno caitanya guNa ke jJAnaguNa jaDamAM paNa AvI jaze ke je asaMbhava che. (5) jene zAstrano upadeza apAya che te tathA zAstranA upadezaka, e baMnemAM bheda na hovAthI zAstra racanA paNa thaI zakaze nahi. pa vijaLyA yaM parva tibbe fNa cha- Azaya e che ke saMsAramAM je pApa karma kare che, te ekalo ja tenA phaLasvarUpe tIvra duHkhane prApta thAya che. eka jIvanuM kareluM pApakarma bIjAne duHkha ApatuM nathI. zAstrakAranI A vAta siddha kare che ke AtmA aneka che ane pratyeka AtmAnI bhinna-bhinna sattA che. je AtmA jevuM karma kare tevuM phaLa te AtmA bhogave che. ?? tajIva tazarIravAda : patteyaM kasiNe AyA, je bAlA je ya paMDiyA / saMti peccA Na te saMti, Natthi sattovavAiyA // zabdArtha - sit = sarva alaga-alaga che, te = teo, pezvA = maryA pachI, " te sati = te astitva dharAvatA nathI, 3vavA = eka bhavathI bIjA bhavamAM utpanna thanArA, sattA = prANIo. bhAvArtha:- ajJAnI. paMDita vagere sarva AtmAo judA judA che ane maryA pachI te AtmAo rahetA nathI. paralokagAmI koI AtmA nathI. a Natthi puNNe va pAve vA, Natthi loe ito pare / N sarIrassa viNAseNaM, viNAso hoi dehiNo // zabdArtha:- ho = AtmAno, vikhAto = nAza, hodda = thAya che. bhAvArtha :- (A vAda mujaba) puNya ane pApa nathI, A loka sivAya bIjo loka nathI. zarIrano vinAza thatAM ja AtmAno vinAza thaI jAya che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) vivecana : A be gAthAomAM tajIva tanzarIravAdIonuM maMDana khaMDana karavAmAM AvyuM che. tajIvatanzarIravAdInA mate je jIva che te ja zarIra che ane je zarIra che te ja jIva che. teonA mate zarIra ane AtmA eka ja che. zarIrathI AtmA abhinna che. tethI zarIranA nAza sAthe AtmA paNa nAza pAme che. A vAta sArasta vinA, vinAno ho hiodvArA darzAvI che. pAMca mahAbhUtavAdI paNa zarIrane AtmA kahe che paraMtu teonA mate pAMca mahAbhUta ja zarIrAkAre pariNata thaI bolavuM vagere kriyA kare che. teo pAMcabhUtanA saMyogathI AtmAnI utpatti ane pAMcabhUtanA nAzathI caitanyano nAza mAne che. jyAre tajIva-tanzarIravAdI zarIra dvArA AtmAnI utpatti vinAza mAne che. pareya jali Atha:- jaina, naiyAyika vagerenI jema teo ajJAnI, paMDita vagere pratyeka pANImAM alaga-alaga AtmAno svIkAra kare che paraMtu te sarva AtmA zarIranA nAza sAthe nAza pAmI jAya che. AtmA ja nAza pAmI javAnA kAraNe maryA pachI AtmA raheto nathI te pezvA te sati gAthA pada dvArA ane AtmAnA nAza thavAnA kAraNe pachInA janmamAM utpatti paNa nathI te pattha sarovavAthI gAthA pada dvArA batAvI che. patni pucho pa vA :- AtmA nAza pAme che tevI mAnyatAnA pariNAme teo puNya-pApane paNa svIkArI zakatA nathI. jema sAkara nAza pAme to sAkaranI mIThAza(sAkarano dharma) kevI rIte rahe? AtmA dharmI che. puNya-pApa tenA dharma che. dharmI AtmA na rahetA tadAzrita puNya-pApa paNa na rahe tathA puNyanuM phaLa svargagamana, pApanuM phaLa narakagamana che. AtmAno nAza thaI jAya to svarga ke narake koNa jAya? mATe puNya ane pApa jevuM koI tattva teonA matamAM nathI. AtmAno ja nAza thavAthI paralokamAM kyAMya javApaNuM nathI. mATe Aloka sivAya paraloka paNa nathI te sthiti ne paregAthA pada dvArA zAstrakAre darzAvI che. zarIrathI bhinna koI AtmA nathI, puNya-pApa temaja paraloka Adi na mAnavA chatAM dhanavAna, nirdhana, rogI-nirogI, sukhI, duHkhI Adi jagatamAM dekhAtI vicitratAonuM kAraNa teo svabhAvane ja mAne che. jema be paththara hoya, temAMthI ekane zilpI ghaDIne devanI mUrti banAve to te pUjanIya bane che. bIjo paththarano TukaDo mAtra paga dhovA AdinA kAmamAM Ave che. A baMne sthitiomAM paththaranA TukaDAnA koI puNya-pApa nathI paraMtu te svAbhAvika che. tevI rIte kAMTAonI tIkSNatA, moranuM raMgaberaMgIpaNuM, kUkaDAthI kalagI Adi jagatamAM dekhAtI vicitratA svabhAvathI che. koIpaNa bhAratIya Astika darzana A samAdhAnathI saMtuSTa nathI. puNya, pApa ane paraloka na mAnavAthI jagatanI badhI vyavasthA temaja sArAM kAryomAM protsAhana, dhArmika anuSThAno vagere samApta thaI jaze. tajIva-tanzarIravAdInI A mAnyatA yukti saMgata nathI, mithyA che. teo zarIra ane AtmAne abhinna mAne che te ucita nathI. AtmA ane zarIra bhinna siddha karI zakAya che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _. - 17 | zarIra, indriyo Adi sAdhana che ane A sAdhanone dhAraNa karanAra AtmA che. jema kuMbhAra daMDa, cakra vagere sAdhanathI ghaTa vagere banAve che, kuMbhAra adhiSThAtA che tenAthI daMDAdi sAdhana judA che, tema AtmA adhiSThAtA hovAthI zarIra rUpa sAdhanathI te bhinna che. jema luhAra sANasI dvArA lokhaMDane grahaNa kare che. sANasI ane luhAra judA-judA che tema AtmA indriya dvArA viSayane grahaNa kare che tethI AtmA ane indriya judA-judA che. koI vyakti oraDAmAM UbhA rahI, pAMca bArI dvArA bahAranA dazya jue temAM te bArI ane vyakti judA che tema AtmA A zarIramAM rahI pAMca indriya dvArA padArthone jANe che mATe zarIra ane AtmA judA che. A rIte zarIra ane AtmA bhinna siddha thaI javAthI zarIranA nAza sAthe AtmAno nAza thAya che, tema mAnavuM yogya nathI. AtmAno nAza thato nathI ane te paralokamAM bIjA janmane dhAraNa kare che. turaMtanA janmelA bALakamAM stanapAnanI icchA jovA maLe che. tene stanapAna karatAM AvaDe che, te pUrvabhavanA tathAprakAranA saMskAranuM sUcana kare che. jAtismaraNa jJAna paNa pUrvabhavane siddha kare che. A rIte pUrva-punarbhava ane paraloka siddha thAya che. zarIrathI bhinna avinAzI AtmA siddha thavAthI dharmarUpa puNya-pApanI paNa siddhi thaI jAya che. dhanavAna-garIba vagere jagatanI vicitratAo puNya-pApa phaLa svarUpe che te vAta paNa siddha thaI jAya che. A rIte tajIva-tanzarIravAdIono mata mAnavA yogya nathI. akAravAda : ma kuvvaM ca kArayaM ceva, savvaM kuvvaM Na vijjai / evaM akArao appA, evaM te u pagabbhiyA // zabdArtha - suvaMga kriyA karanAra, zaraNaM veva = ane bIjAo dvArA kriyA karAvanAra, savaMga sarva kriyAone, duSya = karanAra, akhA = AtmA, na vizva = nathI, parva = A pramANe, mAro = AtmA akAraka eTale ke kriyAno kartA nathI, te 3= teo akArakavAdI, parva = A pramANe kahevAnI, pAmiyA = dhRSTatA kare che. bhAvArtha:- AtmA pote koI kriyA karato nathI, bIjA pAse karAvato nathI tathA AtmA samasta (koI paNa) kriyA karanAra nathI. AtmA akAraka che. A rIte teo akArakavAdI sAMkhya vagere potAnA maMtavyanI prarUpaNA kare che. je te u vAiNo evaM, loe tesiM kao siyA / tamAo te tamaM jaMti, maMdA AraMbhaNissiyA //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - ke te 3= jo te, parva = A pramANe kahe che, siM = teonA matamAM, topa = A loka, = kevI rIte, siyA = hoI zake? ma= mUrkha, sArathi = AraMbhamAM Asakta, te = te vAdIo, tamAro= eka ajJAnamAMthI nIkaLIne, tama = bIjA ajJAnane, gati = prApta kare che. bhAvArthaH- je (pUrvokta)vAdI A rIte AtmAne akartA ane niSkriya kahe che, tenA manamAM A loka athavA paraloka kevI rIte ghaTI zake? te mUDha temaja AraMbhamAM AsaktavAdI eka ajJAnarUpI aMdhakArathI nIkaLIne bIjA aMdhakAramAM jAya che. vivecana : A be gAthAmAM akArakavAdanuM maMDana-khaMDana karavAmAM AvyuM che. teramI gAthAmAM akAravAdanI mAnyatA batAvI, caudamI gAthAmAM zAstrakAre tenuM nirAkaraNa karyuM che. suSaM 2 vAra(vAraF) jeva:- sAMkhya darzanakAra akArakavAdane mAne che. teonA mate AtmA AkAzanI jema sarvavyApI ane amUrta hovAthI niSkriya che. sAMkhya darzanamAM mota niro motA, gAnA bitpara varzane A sukti dvArA AtmAne akartA, akriya, akAraka mAne che. AtmA kriyA zUnya che. svayaM koI kriyA karato nathI ane bIjA dvArA kriyA karAvato paNa nathI. saLaM baM na viSNa:- A gAthAmAM kartRtva-kArayitvano niSedha karyA pachI zAstrakAre saLaM vra vizva gAthA pada vizeSa prayojanathI prayukta che. sAMkhya matavALA AtmAmAM sthitikriyA ane bhogakriyA(bhoktA) svIkAre che paraMtu A kriyAo AtmA svayaM karato nathI. buddhi tenI kartA che ane tenuM pratibiMba AtmAmAM paDe che. tethI AtmAmAM sthiti ane bhogakriyAno bhAsa thAya che. teo A siddhAMtane mudrASTratinimnora nyAya ane napATi6 nyAya thI samajAvatAM kahe che ke- jema arIsAmAM pratibiMbane sthita rahevA koI prayAsa karavo paDato nathI tema buddhi rUpa darpaNamAM sthita rahevA AtmAno koI prayAsa nathI. tethI A sthiti kriyA AtmAmAM jaNAya che paNa AtmA teno kartA nathI tathA buddhimAM pratibiMbita sukha-duHkhAdinuM pratibiMba AtmAmAM paDe che. tethI AtmAmAM sukha-duHkhAdinI bhogakriyA jaNAya che paNa vAstavamAM AtmA bhoktA nathI, buddhi ja bhoktA che. jema sphaTikane koI raMga nathI paNa tenI samIpamAM japAkusuma(lAla raMganuM puSpa) rAkhavAmAM Ave to sphaTika lAla dekhAya che. tema buddhinA saMsargathI buddhimAM thatI bhogakriyAno AtmAmAM bhAsa thAya che. AtmAmAM jaNAtI sthitikriyA-bhogakriyA jevI koIpaNa kriyAno te kartA nathI. tevI sAMkhyamatanI A mAnyatAne sUcavavA ja sabaM dhuM ja vizvA; gAthApada ApavAmAM AvyuM che. parva te 3pabiyA :- sAMkhyonA ghaNA kathana paraspara virodhI che. amArao akhA-AtmAne akAraka kahetAM teo(sAMkhya matavALA) AtmAne bhokta kahe che. sAmAnya rIte je kartA hoya, kriyA kare te ja tenA phaLane bhogave. teonA mate prakRti kartA che ane AtmA bhoktA che. kartA-bhoktAnuM samAnAdhikaraNa (eka AdhAra) na mAnatA vyadhikaraNa mAnavuM te virodhAbhAsI kathana che. AtmA cetanavaMta che paNa te jANato
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _ - 19 | nathI. buddhi jaDa che paNa te jANe che ane tenA dvArA AtmAmAM jANapaNuM mAnavuM te bIjI virodhatA che. temanA mane AtmA baMdhAto nathI, mukta paNa thato nathI ke bhavAMtaramAM jato nathI. prakRti baMdhAya che, mukta thAya che ane prakRti ja bhavAMtara gAminI che. AtmAmAM jANavArUpa, bAMdhavArUpa, mukta thavArUpa ke bhavAMtarAdi gamanarUpa koI paNa kriyA nathI. A prakAranuM akArakavAdanuM kathana karavuM te temanI eka prakAranI dhRSTatA che. te vAta paDyuM te 3 pabiyA gAthA pada dvArA zAstrakAre jaNAvI che. teramI gAthAmAM sAMkhyamatanI mAnyatA jaNAvI caudamI gAthAmAM zAstrakAra tenuM khaMDana karavA praznArtha mUke che ke A rIte AtmAne akartA-akriya mAnavAthI tamArA matamAM loka kevI rIte ghaTIta thaze?no teliM jo siyA ? jo AtmA koI kriyA na kare to tene karma baMdha nathI. karma nathI to sukha duHkha vagere karmanA phaLa bhogavavApaNuM nathI. jo karma karyA vinA phaLa bhogave che tema mAnavAmAM Ave to kRtanAza-akRta Agama nAmano doSa Ave che. je karyuM che tenA phaLano nAza ane nathI karyuM tenuM phaLa bhogavavAnuM mAnavuM te yukti saMgata nathI. vaLI AtmAmAM gamanakriyA nathI tethI AtmA eka zarIra choDI bIjA zarIramAM, eka gati choDI bIjI gatimAM gamanAgamana karI zake nahIM, navo janma dhAraNa karI zake nahIM, to tamArA matamAM paraloka kevI rIte ghaTita thAya? koIpaNa prakAre parivartana thaI ja na zake to bALaka haMmezAM bALaka ane mUrkha haMmezAM mUrkha ja rahe. eka ja zarIramAM bALaka, yuvA, vRddha Adi avasthAonuM parivartana, janma maraNarUpa saMsAra paNa ghaTita thaI zake nahIM. janmAdi duHkhonA vinAza mATe puruSArtha, tapa, japa vagere sAdhanAno paNa saMbhava na rahe. sAMkhyavAdIo pote saMnyAsa, ziromaMDana, yama-niyama kare che te vyartha thaI jAya. AtmAmAM koIpaNa prakAranI kriyA ja na hoya to pUrva janmanuM smaraNa vagere kriyA paNa na thAya paraMtu lokamAM te sarva jovA maLe che. yukti ane anubhava baMne pramANa dvArA akArakavAda svIkAraNIya nathI. to te tai gatiH- AtmA karmano kartA nathI tethI pApakarmano baMdha paNa AtmA karato nathI, tevI mAnyatAthI teo AraMbha, hiMsA, corI, asatya vagere pApa karmamAM rata rahe che. tevA mUDha AraMbhaLavA teo aMdhakAramAMthI aMdhakAramAM jAya che. mithyA mAnyatA svIkAravAthI ane pApakarma karavAnA kAraNe narakAdi aMdhakAra tarapha ja teonI gati thAya che. AtmaSaSThavAda : saMti paMca mahabbhUyA, ihamegesiM AhiyA / AyachaTThA puNo Ahu, AyA loge ya sAsae / zabdArtha - mAyacho ane AtmA chaThTho che, pasiM koI koInuM, Aditya = A kathana che, puNo = pharI punaH, Adu = teo kahe che ke, da = A jagatamAM. bhAvArtha:- A jagatamAM pAMca mahAbhUta ane chaThTho AtmA che ane teo kahe che ke AtmA ane loka zAzvata-nitya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) - duhao te Na viNassaMti, No ya uppajjae asaM / savve vi savvahA bhAvA, NiyatIbhAvamAgayA / zabdArtha -puNo = baMne prakAre, te pUrvokta cha e padArtho, na vistRti= naSTa thatA nathI, ai = tathA avidyamAna padArtha, no ya 3ppA = utpanna thatA nathI, saLe vi= te badhA ja, mAvA = padArtha, saggaha = sarvathA, LiyatImAkaM = nityatAne, AthA = prApta che. bhAvArtha:- sakAraNa ke akAraNa baMne prakAre pUrvokta cha e padArtho naSTa thatA nathI ane asatu-avidyamAna padArtha kyAre ya utpanna thatAM nathI. badhA padArtha sarvathA niyatibhAva eTale ke nityapaNAne prApta che. vivecana : A be gAthAomAM AtmaSaSThavAdIonI mAnyatAnuM nirUpaNa che. A mAnyatA keTalAka sAMkhya ane zaivAdhikArI-vizeSakonI che. A be gAthA dvArA teonI pAMca mAnyatA batAvavAmAM AvI che. 1. acetana pAMca bhUto uparAMta sacetana evo AtmA. Ama kula cha padArtha(dravya) che. 2. AtmA ane pAMca bhUtarUpa loka zAzvata che. 3. cha padArthono sakAraNa-akAraNa koI rIte vinAza thato nathI. 4. asat--avidyamAnanI kyAre ya utpatti thatI nathI. 5. cha padArtho nitya che. saMta paMra mahabUtha, A chaThThA puLo Adu(punarsg) - A matamAM pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza A pAMca bhUta tathA chaThThA AtmAno svIkAra karavAmAM Ave che. cArvAka matavALA pAMca bhUtane ja mAnya kare che ane pAMca bhUtathI AtmA utpanna thAya che tema mAne che. harmana jekobI jevA vidvAna to AtmaSaSTha vAdIonI gaNanA cArvAkanA eka paMtharUpe kare che. AtmaSaSThavAdI cha padArthano svIkAra kare che. AvA to sAsa..na nimnati - A bhUtarUpa loka ane AtmA ema cha padArthane teo zAzvata kahe che. je padArtha sat che te haMmezAM sat--vidyamAna ja rahe che. A padArthano kyAre ya nAza thato nathI. te padArtha sakAraNa ke niSkAraNa nAza pAmatA nathI. lAkaDI, daMDathI ghaTa vagere phUTI jAya, nAza pAme te sakAraNa nAza kahevAya che. utpanna thatAM padArtha bIjI kSaNe svataH nAza pAmI jAya che. bauddho A nAzane niSkAraNa nAza kahe che. AtmaSaSThavAdI tevA nAzane svIkAratA nathI. AtmaSaSThavAdInA mate padArtha sakAraNa-niSkAraNa rUpe kyAre ya nAza pAmatA nathI mATe te zAzvata che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--1/uddezaka-1 sat jema nAza na pAme tema asat--avidhamAnanI utpatti paNa thatI nathI. sat rUpe cha padArtha che. asannI utpatti na hovAthI jagatamAM cha ja padArtha rahe che. padArthanI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatI nathI. piyatIbhAvamALayA :- A sarva padArthanitya che. A padArtha potAnA svabhAvamAM kAyama rahe che. svabhAvathI cUta thatA nathI tethI nitya che. tenI paryAya--avasthAo kyAre ya palaTAtI nathI. A padArtha phUTastha nitya che, temAM aMzamAtra parivartana thatuM nathI. AtmaSaSThavAdI paMcabhUta rUpa loka tathA AtmA, A sarva padArthane ekAMte nitya kahe che te teonI mAnyatA yukti saMgata nathI. AtmAne ekAMte nitya mAnavAthI karmabaMdha, tenuM pariNAma, sukha duHkha, bhavAMtara gamana ke mokSagamana Adi koIpaNa prakAranuM parivartana saMbhavita nathI paraMtu lokamAM A sarva kriyAo joI zakAya che. tethI uparokta mAnyatA yuktisaMgata nathI. AtmAdi dravyo kathaMcit nitya kathaMcit anitya che. satnI kacit utpatti, kacit nAza paNa thAya che. pratyeka dravya svadravya, kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe sarUpa che ane paradravya, kSetra, kAla, bhAvanI apekSAe asat paNa che. dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya che. suvarNa dravya nitya che paNa vIMTI, ceIna vagere paryAya--avasthAo palaTAtI rahe. paryAyanI utpatti paNa thAya ane nAza paNa thAya paraMtu suvarNa--suvarNarUpe [dravya rUpe] TakI rahe che. 21 AtmAdi dravyone utpAda-nAza rahita, sthira, eka svabhAva rUpa phUTastha nitya mAnavA te AtmaSaSTha vAdIono mithyA Agraha che. te choDavA yogya che. anekAMta vAdano Azraya ja samyaktva che. kSaNikavAda : 17 zabdArtha:- 5e 3 vAlA = koI ajJAnI, haLagoLo = kSaNamAtra rahenArA, vayate = batAve che, aLo = bhUtothI bhinna, aLakhkho= tathA abhinna, heDayaMtra = kAraNathI utpanna thayelA tathA, aheDaya = vinA kAraNa utpanna thayelA AtmAne, khevADa'du = kahetA nathI. paMca khaMdhe vayaMtege, bAlA u khaNajoiNo / aNNo aNaNNo NevA''hu, heuyaM ca aheuyaM // bhAvArtha :- keTalAka ajJAnIo kSaNa mAtra rahenArA pAMca skaMdha batAve che. teo bhUtothI bhinna tathA abhinna, kAraNathI utpanna thayela ke vinA kAraNa utpanna thayela AtmAne mAnatAM nathI ane kahetAM paNa nathI. 18 puDhavI AU teU ya, tahA vAu ya egao / cattAri dhAuNo rUvaM, evamAhaMsu Avare // zabdArtha:- thA'Lo-dhAtunA, rUvaM = rUpa che, Ao- A zarIrarUpamAM eka thavAthI "jIva" saMjJAne For Private Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ rara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) prApta kare che, parva A pramANe, mAre bIjA bauddho, AIsu = kahe che. bhAvArtha:- bIjA bauddhoe batAvyuM che ke pRthvI, pANI, agni ane vAyu A cAre dhAtunA rUpa che. te dhAtuo zarIranA rUpamAM ekAkAra thaI jAya che tyAre te jIva saMjJAne prApta thAya che. vivecana : A be gAthA dvArA bauddhonA kSaNikavAdanuM nirUpaNa zAstrakAre karyuM che. 17mI gAthAmAM pAMca skandhavAdI bauddho ane 18mI gAthAmAM caturdhAtuvAdI bauddhonuM varNana A baMne prakAranA bauddho kSaNikavAdane svIkAre che. pratyeka padArtha kSaNika che tema teo mAne che. paMcaskaMdhavAdaH- bauddho pAMca skandhane mAne che. (1) rUpaskandha (2) vedanA skandha (3) saMjJA skandha (4) saMskAra skandha (5) vijJAna skandha. A pAMce skandhane upAdAna skandha paNa kahevAmAM Ave che. (1) rUpaskandha- ThaMDI, garamI vagere vividha rUpomAM vikAra pAmavAnA svabhAvavALA dharmonuM ekatrita thavuM te rUpaskandha. (2) vedanA skandha- sukha duHkha, asukha aduHkha rUpa vedana(anubhava) karavAnA svabhAvavALA dharmonuM ekatrita thavuM te vedanA skandha (3) saMjJA skandha- judI-judI saMjJA(nAma)nA kAraNe vastu-vizeSane jANavAnA svabhAvavALA dharmonuM ekatrita thavuM te saMjJA skandha (4) saMskAra skandha- puNya-pApa vagere dharmonA lakSaNavALo samUha te saMskAra skandha. (5) vijJAna skandha- gaMdha, rasa, rUpa vagerene jANavAnA lakSaNovALA skandha te vijJAna skandha. para huM vatana :- A gAthApada dvArA zAstrakAre pAMcaskaMdha ja che tevuM mAnatA keTalAka bauddhonI. mAnyatA darzAvI che. teonA mate pAMca skandhathI ja jagavyavahAra cAle che. pAMca skandhathI bhinna 'AtmA'ne teo svIkAratA nathI. AtmaSaSThavAdIo, sAMkhyo bhUtothI bhinna AtmA mAnya kare che, cArvAka ane tajIva-tanzarIravAdI bhUtothI abhinna AtmA mAnya kare che. jyAre pAMcaskandhavAdI bauddho skandhathI bhinna ke abhinna evA AtmAne mAnya karatA nathI. caturdhAtuvAdI bauddho bhUtothI abhinna, nirdetuka nAza pAmatA, kSaNika evA AtmAne mAnya kare che. apaLo aUo , deyaM devuM chevADa6:- cArvAka matAvalaMbIo bhUto zarIrAkAre pariNata thavAnA kAraNe AtmAnI utpatti svIkAre che to anya keTalAka matavALA nirdetuka AtmAnI utpatti svIkAre che. jyAre bauddho sahetuka ke nirdetuka koI paNa rIte AtmAnI utpatti svIkAratA nathI. caturdhAtuvAda - zAstrakAre caturdhAtuvAdI bauddhonI mAnyatAnuM nirUpaNa gAthA 18 mAM karyuM che. pRthvIdhAtu, jaladhAtu, agnidhAtu ane vAyudhAtu, A cAra dhAtu jagatane dhAraNa-poSaNa kare che ane tethI ja te dhAturUpe kahevAya che. A cAre padArtha jyAre ekAkAra bane che tyAre bhUta saMjJAvALo rUpaskandha banI jAya che ane A rUpa skandha zarIra rUpamAM pariNata thAya tyAre te jIvasaMjJA' 'AtmasaMjJA' prApta kare che, AtmA kahevAya che. vattAri dhArUno hava A gAthA pada dvArA batAvyuM che ke- A zarIra cAra dhAtuothI baneluM che ane A
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 _ 23 ] cAra dhAtuthI abhinna evo AtmA che. A AtmArUpa skandamaya che. hano:- paMca skandhavAdI bauddho A pAMca skandha temaja cAturdhAtuvAdI bauddho cAra dhAtuthI utpanna AtmAne kSaNika mAne che. skandha vagere kSaNajIvI che. pahelI kSaNe nirdetuka utpanna thAya ane bIjI kSaNe nirdetuka samUla nAza pAme che. pahelI kSaNa bIjI kSaNane utpanna karI nAza pAme che. tethI A te ja che' tevuM lokone pratIta thAya che. jema dIvAnI jyotamAM pratyeka kSaNe navI ja jyota hoya che, jyota utpanna thAya ane nAza pAme, jema nadIno pravAha je sthAne A kSaNe pANI che te sthAne te ja pANI bIjI kSaNe hotuM nathI tema badhA padArtha kSaNika che arthAtu eka kSaNa Take ane bIjI kSaNe niranvaya nAza pAme che. bauddhono A kSaNikavAda svIkArya nathI. temanA matamAM badhA padArtha eka kSaNa pachI nAza pAme che. to kriyAnI kSaNamAM ja kartAno nAza thavAthI kartAno kriyAnA phaLa sAthe saMbaMdha kyAMthI rahe? je kSaNomAM kriyA thaIne nAza pAme ane bIjI kSaNamAM je bhogavaTo thAya teNe kriyA karI nathI mATe kRtanAza-akRta Agama doSa Ave che. bauddho AtmAne ja mAnatA nathI. baMdha, mokSa, janma, maraNa, svarga, naraka gamana A kAMI kriyAo saMbhave nahIM. AtmA ja nathI teno mokSa paNa nathI to teo bhikSu banavuM vagere sAdhanA konA mATe kare che? ane A sAdhanA karanAra koNa? AvA praznanA uttara teo pAse nathI. AtmAne mAnavAthI ja baMdhana-mokSa tathA sAdhanA siddha thaze. keTalAka bauddho AtmAne kSaNika mAne che te yogya nathI. AtmA che ane te ekAMte kSaNika nathI. dravyathI nitya che, paryAyathI anitya che. gAthAmAM Avela savAre nA sthAne nA pAThAntara keTalIka pratomAM jovA maLe che. teno artha che jANanAra-jJAnI. 'potAne jJAnI mAnatA keTalAka bauddho kahe che tema tyAM artha thAya che. sAMkhyAdimata : agAramAvasaMtA vi, AraNNA vA vi pavvayA / imaM darisaNamAvaNNA, savvadukkhA vimuccai // zabdArtha:- 32 = gharamAM, vasaMta vi-nivAsa karanArA, mAraVT va va = vanamAM nivAsa karanArA, pablaya = pravrajyA dhAraNa karanArA, ru rasaM = A amArA darzanane, vALa = prApta karIne, vimuva = mukta thaI jAya che. bhAvArtha - gharamAM rahenAra(gRhastha), vanamAM rahenAra tApasa, pravrajyA dhAraNa karanAra muni athavA parvatanI guphAmAM rahenAra(pArvata), je koI A darzanano svIkAra kare che, teo badhAM duHkhothI mukta thAya che. tema anya darzanIonuM kahevuM che. te NAvi saMdhi NaccANaM, Na te dhammaviU jaNA / M je te u vAiNo evaM, Na te ohaMtarA''hiyA //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 2? zabdArtha:- (gAthA 20 thI 25) te = anyatIrthio, navi saMuM annA ja = saMdhine nahIM jANanAra, te naLa = te loko, dharmAvika kha = dharmane nahIM jANanAra, ne te 3 parva vADragora je te A pramANe mithyA prarUpaNA karanAra, mohatara = ogha, saMsAra sAgarane taranAra, AhiyA = kahyA nathI, ja te saMsAra pAra = saMsAra sAgarane teo pAra pAmI zakatA nathI, te ja bhasa para = garbhane pAra pAmI zakatA nathI, te paNa naHsa pA2IT = janmane pAra pAmI zakatA nathI, te ku sa pAra na = teo duHkhane pAra pAmI zakatA nathI, te pArasa para pa = teo mRtyune pAra karI zakatA nathI. bhAvArtha - saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko saMsAra sAgarane tarI zakatA nathI. te NAvi saMdhiM NaccANaM, Na te dhammaviU jaNA / je te u vAiNo evaM, Na te saMsArapAragA // bhAvArtha- saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko saMsArane pAra pAmI zakatA nathI. te NAvi saMdhiM NaccANaM, Na te dhammaviU jaNA / je te u vAiNo evaM, Na te gabbhassa pAragA // bhAvArtha :- saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko garbhane pAra pAmI zakatA nathI. te NAvi saMdhiM NaccANaM, Na te dhammaviU jaNA / je te u vAiNo evaM, Na te jammassa pAragA // bhAvArtha - saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko janmane pAra pAmI zakatA nathI. 24 te NAvi saMdhi NaccANaM, Na te dhammaviU jaNA / je te u vAiNo evaM, Na te dukkhassa pAragA // zabdArtha - saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko duHkhano pAra pAmI zakatA nathI. te NAvi saMdhi NaccANaM, Na te dhammaviU jayA / je te u vAiNo evaM, Na te mArassa pAragA // 25/
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-1 [ 25] bhAvArtha - saMdhine jANyA vinA ja kriyAmAM pravRtta thanAra, dharmanA svarUpane nahIM jANanAra, pUrvokta prakAre mithyA prarUpaNA karanAra te anyatIrthiko mRtyuno pAra pAmI zakatA nathI. NANAvihAiM dukkhAI, aNubhavaMti puNo puNo / saMsAracakkavAlammi, vAhi-maccu-jarAkule // zabdArtha - vAdi manvanarazte = mRtyu, vyAdhi ane vRddhatvathI pUrNa, saMsAravavAmi = saMsArarUpI cakramAM te anyatIrthio, majumati= anubhava kare che. bhAvArtha:- mithyAtvathI gherAyelA te anya matavAdIo mRtyu, roga ane ghaDapaNathI yukta A saMsArarUpI cakramAM vAraMvAra vividha prakAranAM duHkhono anubhava kare che. uccAvayANi gacchaMtA, gabbhamessaMta'NaMtaso / ___NAyaputte mahAvIre, evamAha jiNottame ||tti bemi // zabdArtha:- vAda = ema kahyuM che ke, 3jvAvayApi = UMca-nIca gatiomAM, chatA = bhramaNa karatAM te anyatIrthio, tala = anaMtavAra, banesaMta = garbhavAsane prApta kare che. bhAvArtha:- jJAtaputra, jinottama zrI mahAvIra svAmIe kahyuM che ke pUrvokta aphalavAdI anyatIrthiko UMca-nIca gatiomAM bhramaNa karatAM anaMtavAra mAtAnA garbhamAM Ave che. vivecana : varilabanAva :- prastuta gAthA 19mAM zAstrakAre anya dArzanikonA ajJAna ane ahaMkAranuM darzana karAvyuM che. teonI mAnyatA che ke tame bhale gRhastha ho, araNyavAsI ho, parvatIya tApasa ho athavA yogI ho, bhale prajita ho paNa amArA mAnelA athavA pravartAvelA darzana athavA vAdane svIkAra karazo to zArIrika, mAnasika vagere sarva prakAranA duHkhothI mukta thaI jazo. ghora tapazcaryA karI zarIrane sUkavI devuM, saMyama ane tyAganI kaThora caryA apanAvavI, mAthuM mUMDAvavuM, kezaloca karavo, page cAlIne vicaraNa karavuM nagna rahevuM ke maryAdita vastra rAkhIne ThaMDI-garamI Adi parISaha sahevA, jaTA, mRgacarma, daMDa kASAyika vastra Adi dhAraNa karavAM, A badhA zArIrika kleza duHkharUpa che. amAro mata svIkAravAthI A sarva kaSTothI chUTakAro maLI jaze. gRhastha jIvananA prapaMcamAM racyApacyA rahenArA ane hiMsA, asatya, corI Adi doSothI sarvathA mukta na rahI zakanAra vyaktine te dArzaniko karmabaMdhanathI mukta thavA mATe hiMsA vagere Azravo, mithyAtva, pramAda, kaSAya Adino tyAga athavA yathAzakti tapa, vrata, niyama, saMyama pAlana karavAnuM kahevAnA badale mAtra potAnA matane svIkAravAno sasto, saraLa ane sIdho mArga batAve che.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 26 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | vanavAsI tApaso, parvatanivAsI yogIo athavA parivrAjaka je parivAra, samAja ane rASTranI javAbadArIothI dUra thaIne ekAtta sAdhanA karatA hatA teone paNa A dArzaniko Ama ja kahetA hatA ke amArA darzanano svIkAra karavAthI jaldI jaldI mukti thaze. tamAre tyAga, tapa Adi karavAnI jarUra nathI, bIjAne AkarSaNa karavAnI manovRttinuM pradarzana karatAM kahyuM che ke, tapAMsi yAtanAztritAH, saMyamo bhogavaMccanam / agnihotrAdikaM karma, bAlakrIDeva lakSyate // vividha prakAranA tapa karavA, te zarIrane vyartha yAtanA devA jevuM che. saMyamadhAraNa karavo te potAne bhogathI vaMcita rAkhavA barAbara che agnihoma vagere karma to bALakonI ramata jevA ja che. saSyavasthA vizva :- A paMkti pAchaLa zAstrakArano e gukha Azaya pragaTa thAya che ke pAMcabhUtAtmAvAdIthI laIne cAturdhAtukavAdI (kSaNikavAdI) sudhInA badhA darzanakAro sarva duHkhothI muktinuM AzvAsana Ape che paraMtu A duHkhamuktino yathArtha mArga nathI. zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI dvArA prarUpita samyaka darzana, jJAna, cAritra rUpa mokSa mArgane prApta karavo te athavA mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga A karmabaMdhanAM kAraNothI dUra rahevuM te ja sarva duHkhamuktino mArga che. A badhA dArzaniko pote duHkhamukta nathI :- pUrva gAthAmAM badhA ja anya dArzaniko dvArA potAnA darzanane svIkArI levAthI duHkha mukta thaI javAnA khoTA AzvAsanono ullekha karavAmAM Avyo che. zAstrakAra 20 thI 26 gAthA sudhI judI judI rIte kahe che ke te dArzaniko duHkhanA mULa sotabhUta evA janma, jarA mRtyu, roga, cAra gatirUpa saMsAra cakra, garbhAvAsa tathA mohAdithI utpanna kaSTothI mukta thatA nathI to bIjAne duHkhothI mukta kema karI zakaze? teonI duHkha amuktinA mukhya be kAraNo zAstrakAre batAvyAM chete navi paM zvAnaM:- saMdhi jANyA vinA ja teo kriyAmAM pravRtta thaI jAya che. tethI duHkhAdithI mukta thaI zakatA nathI. sAmAnya rIte saMdhi eTale joDavuM. koIpaNa be vastu bhegI thAya te joDa-meLane saMdhi kahevAmAM Ave che. gAthAmAM saMdhi zabda mahatvapUrNa artha dharAve che. AtmA ane karmanA joDANa mATe saMdhi zabdano prayoga ahIM thayela che. zabdakoSa anusAra saMdhi zabdanA cha artha thAya che. (1) saMyoga (2) meLa ke joDa (3) uttarottara padArthonuM jJAna (4) mata ke abhiprAya (5) avasara (6) chidra ke vivara. AtmA tathA karmane lakSyamAM rAkhI gAthAmAM prayukta 'saMdhi' zabdanA cha artha thAya che. A saMdhine mithyAmatavAdIo jANatA nathI. AtmA tathA karmono saMyoga kema thAya? AtmA ane karmono meLa kayA kayA kAraNothI, kevI rIte thAya ? AtmA ane karma viSayamAM uttarottara tatvabhUta padArtho kayA kayA che? AtmA karmabaMdhathI kevI rIte mukta thAya? te mata ke siddhAMta zuM che? AtmAne karmabaMdhathI muktino avasara kevI rIte maLe? AtmA karmothI avarAyela che temAM chidra pADavuM-karmono kSayopazama kSaya kema karavo?
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-2 _. | 27 | A cha prakAranI saMdhine teo jANatA nathI. saMkSepamAM AtmA ane karmanI saMdhine kema toDavI A tathyane jANyA vinA ja teo kriyAmAM pravRtta thAya che pariNAme duHkhAdithI mukta thaI zakatA nathI. vihAduM ruvADuM, anubhavati puNo pucho - te vibhinna matavAdIo aneka prakAranAM duHkhone vAraMvAra bhogave che. tAtparya e che ke jyAM sudhI jIvanamAM mithyAtva, hiMsAdi avirati, pramAda, kaSAya ane yoga raheze tyAM sudhI bhale te parvata para jAya, ghora jaMgalamAM thaIne dhyAna kare, aneka prakAranA kaThora tapa paNa karI le athavA vividha kriyAkAMDa paNa karI le topaNa te janma, mRtyu, vRddhAvasthA, roga, garbhAvAsa rUpa saMsAracakra paribhramaNanAM mahAduHkhone sarvathA samApta karI zakato nathI. ja te dhanika kaMT:- te anya matavALA dharmane jANatA nathI. saMsAra paribhramaNanA duHkhothI mukta na thavAnuM bIjuM prabaLa kAraNa che, teonuM dharmaviSayaka ajJAna. jo teo AtmAne ja mAnatA nathI athavA mAne che to phUTastha nitya, niSkriya mAne, AtmAne zarIra, pAMca bhUto ke cAra dhAtuo sudhI ja maryAdita mAne. A rIte AtmasvarUpanuM ajJAna hovAthI AtmAnA jJAna, darzana, sukha, vIrya rUpa svabhAva dharmane jANI zakatA nathI. pariNAme karmabaMdhanA kAraNo ane tenA zubhAzubha phaLathI mukta thaIne svarUpa ramaNatA karI zakatA nathI. teo AtmadharmanA jJAna ane AcaraNathI dUra rahe che. 3qvALa chatAM mane saMtaDato :- prastuta gAthA padamAM sUtrakAre pUrvokta mithyAdArzanikonA aMdhakAramaya bhaviSyane pragaTa karyuM che. te jIvo UMca-nIca gatiomAM anaMtakALa paribhramaNa karI, janmanA garbhanA anaMta duHkhone bhogave che. tenuM kAraNa e ja che ke svayaMmithyAtvathI grasita che, eTaluM ja nahIM paraMtu hajAro ane lAkho lokone mithyA mAnyatAmAM bharamAve che. potAnA mata mAtranA svIkArathI sarva duHkha muktinuM pralobhana Ape che. A rIte mithyAbhAvano prasAra tenA mahAduHkhanuM janaka che. tti vema - tema huM kahuM chuM. ahIM "huM" zrI sudharmA svAmInuM grahaNa karavAnuM che. zrI sudharmAsvAmI zrI jaMbUsvAmIne kahe che. jevuM meM bhagavAna pAsethI sAMbhaLyuM che tema huM kahuM chuM. A sUtranA pratyeka uddezaka tathA adhyayananA aMte samApti sUcaka A pada jovA maLe che. sarvatra teno A artha samajavo. A rIte gaNadhara zrI sudharmA svAmIe potAnA ziSya zrI jaMbUsvAmIne tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI sAkSAt sAMbhaLela vAtonuM varNana karyuM che. ne adhyayana 1/1 saMpUrNa bIje uddezaka b(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)000000000000 niyativAda : AghAyaM puNa egesiM, uvavaNNA puDho jiyA / vedayaMti suhaM dukkhaM, aduvA luppaMti ThANao //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha:- pukhta = vaLI, IsiM - koI koInuM, AyAya = kahevuM che ke, sniyA = jIva, puddo- alaga alaga che, vavapnA = e yuktithI siddha che, suhaiM tuE = te jIvo alaga alaga ja sukha duHkha, veyaMti = bhogave che, vALao = potAnA sthAnathI, sukhaMti = anyatra jAya che. = 28 bhAvArtha:- vaLI, koI matavAdIonuM kahevuM che ke badhA jIvo bhinna bhinna che, A yuktithI siddha thAya che tathA teo alaga alaga ja sukha duHkha bhogave che athavA potAnA sthAnathI anyatra jAya che arthAt eka zarIrane choDIne bIjA zarIramAM jAya che. 2 3 zabdArtha :- o - kyAMthI hoI zake ? sehiya vA = siddhithI utpanna thayeluM, attediya = athavA siddhi vinA utpanna thayeluM, sayaMDa na = svayaM kareluM nathI, telsiM - teonuM, taTT = tevuM, savaM = niyatikRta che, mahiya = kathana che. = NataM sayaMkaDaM dukkhaM, kao aNNakaDaM ca NaM / suhaM vA jai vA dukkhaM, sehiyaM vA asehiyaM // Na sayaM kaDaM Na aNNehiM, vedayaMti puDho jiyA / saMgaiyaM taM tahA tesiM, ihamegesimAhiyaM // bhAvArtha:- te duHkha jo potAnA dvArA kareluM nathI, to bIjAnuM kareluM paNa kevI rIte hoI zake ? te * sukha athavA duHkha bhale siddhithI (koI kArya siddha thavAthI) utpanna thayuM hoya athavA siddhinA abhAvamAM utpanna thayuM hoya, te sukhAdine pratyeka jIvo alaga alaga bhogave che, te na to temanuM potAnuM kareluM che ane na bIjAnuM kareluM che. tenuM te sukha ke duHkha sAMgatika eTale ke niyati dvArA kareluM che. dArzanika jagatamAM ke niyativAdIonuM A prakAranuM kathana che. na 4 evameyAI jaMpaMtA, bAlA paMDiyamANiyo / NiyayA'NiyayaM saMtaM, ayANaMtA abuddhiyA // zabdArtha :- vArUM = A vAtone, baMpatA = kahetA [niyativAdIo], paMhiyamALiLo = potAne paMDita mAnatA, piyayAyiyasatA = sukha duHkha Adine niyata tathA aniyata baMne prakAranAM, ayALatA = na jANanArA te niyativAdIo, avRddhiyA = buddhihIna che. bhAvArtha:- A prakAre niyativAdanI vAto karanAra potAne paMDita mAnanAra buddhihIna evA niyativAdIo sukha-duHkha vagere niyatikRta ane aniyatikRta baMne prakAranAM hoya che te jANatA nathI. 5 evamege u pAsatthA, te bhujjo vippagabbhiyA / evaM uvaTThiyA saMtA, Na te dukkhavimokkhayA // For Private Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezakara kare zabdArtha:- te = teo, mukhto- vAraMvAra, vippALiyA - niyatimAtramAM kartA kahevAnI dhRSTatA che, kriyA saMtA = potAnA siddhAMtAnusAra pAralaukika kriyAmAM upasthita thaIne paNa, te = teo, duvRvimondvayA 5 = duHkhI chUTavAmAM samartha nathI. 29 bhAvArtha:- A prakAranA koI niyativAdIo pAse rahenArA pArzvastha athavA karmabaMdhanA jakaDAyelA pArzvastha vAraMvAra niyatine ja sukha duHkhAdinA kartA kahevAnI dhRSTatA kare che. A rIte potAnA siddhAMta anusAra paraloka saMbaMdhI kriyAmAM upasthita thavA chatAMye teo potAne duHkhathI mukta karI zakatA nathI. vivecana : niyativAdanA guNa doSa :- A pAMca gAthAmAM niyativAdanuM maMtavya pragaTa karI tenuM khaMDana karyuM che. sUtrakAre niyativAdanA doSanuM pragaTIkaraNa karI svasiddhAMtanuM darzana karAvyuM che. na sayaM rDa na maLehiM :- niyativAda ema kahe che ke prANIo dvArA bhogavAtA sukha duHkha Adi na potAnAM karelAM che, na bIjAnAM karelAM che, te ekAMte niyati dvArA ja niyata thayelA che. teonuM A ekAntika kathana mithyA thaI jAya che. saMphya:- zAstrakAre A gAthAmAM 'niyati' nAmano ullekha na karatAM saMzaya sAgatika zabdano prayoga karela che. saMDyuM eTale samyak arthAt potAnA pariNAmathI je gati thavAnI hoya te thAya ja che. te gati te saMgati. je jIvane, je samaye, jyAM, jevA prakAre je sukha duHkhano anubhava karavAno hoya te jIvane, te samaye, tyAM, tevA prakAre te sukha duHkhano anubhava thAya ja che, te saMgati kahevAya che. saMgatinuM bIjuM nAma niyati che. saMgatithI je sukha duHkha utpanna thAya te sAMgatika kahevAya. niyativAdanA mate samasta cara-acara jagata niyatithI ja baMdhAyeluM che. je kArya jyAre, jema thavAnuM hoya te kArya te rUpa thAya ja che. niyatinI gatine koI rokI zakavA samartha nathI. prANIo je sukha duHkha bhogave che te niyatikRta(niyatithI karAyelA) ja hoya che. La teM sayaM Da yuvalluM A gAthA dvArA zAstrakAra niyativAdanI mAnyatA batAve che ke je duHkha che te svayaMkRta nathI. vajjo anna 9 5 duHkha jo svakRta' nathI to parakRta kevI rIte saMbhave ? arthAt duHkha parakRta paNa nathI. bhogavAtA sukha duHkha saiphrika hoya ke asaiddhika te niyatikRta ja che. sehiya vA maleziyaH- A baMne vizeSaNa sukhanA ja vizeSaNa rUpe gaNavAmAM Ave to saiddhika sukha ane asaiddhika sukha evA be zabda bane che. mokSamAM siddhonuM je sukha te saizrvika sukha ane tenAthI viparIta saMsAranuM je sukha te asaiddhika sukha kahevAya che. sehiya vA malehiya ne sukha duHkha baMnenA vizeSaNa rUpe gaNavAmAM Ave tyAre puSpamALA, caMdana, strI vagerenA upabhogarUpa kriyAnI siddhithI prApta sukha saiphrika sukha ane bAhya nimitta vinA AnaMdarUpa je sukhanI prApti te asaiddhika sukha kahevAya. cAbUkano mAra, agnino sparzarUpa kriyAnI siddhithI prApta duHkha saiddhika duHkha ane bAhya nimitta vinA manamAM zokAdi For Private Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 30 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) tathA tAva, duHkhAvo vagere zarIramAM je duHkhAnubhUti te asaiddhika duHkha kahevAya che. A saiddhika-asaiddhika sukhaduHkhaniyatikRta che. te kALa, svabhAva, puruSArtha ke AtmakRta nathI. samAna kALamAM eka jAtIya svabhAva ane samAna udyama karavA chatAM vyakti bhinna bhinna phaLa bhogave che. kALa Adi samAna hovA chatAM phaLa samAna nathI maLatuM, te ja sUcave che ke sukha duHkhAdi phaLa niyatikRta ja che. niyativAda A mAnyatA ekAMtika hovAthI mithyA che. tenuM khaMDana zAstrakAra gAthA naM. 4mAM karela niyaLiyaM saMta - sukha-duHkha niyatikRti ane aniyatikRta baMne prakAre hoya che. jIva je sukhaduHkha prApta kare che te svakRta karmanA phaLa svarUpe ja prApta thAya che. bhUtakALanA karma vartamAnamAM phaLa Ape che. karmamAM je nikAcita karma che temAM koI puruSArtha kAryakArI nathI. te nikAcita karma je rIte karyA hoya te rIte ja tenuM phaLa bhogavavuM paDe che. te niyatikRta sukha-duHkha kahI zakAya ane je spaSTa, baddha ke nidhatta karma che te karmamAM puruSArtha kArya kare che. te karmanI sthiti vageremAM vadha-ghaTa karI zakAya che. tene aniyatikRta sukha duHkha kahI zakAya. A rIte sukha duHkha niyatikRta aniyatikRta baMne prakAre che, tene mAtra niyatirUpa ja kahevA te teonuM ajJAna ja che. kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSArtha A pAMca samavAya che. A pAMca samavAyanA AdhAre kArya niSpanna thAya che. temAMthI koI eka samavAyane ekAMte kAryanuM kAraNa mAnavuM te mithyAvAda che. jainadarzana sukha-duHkha Adine koI apekSAe puruSa dvArA karAyelA udyamathI sAdhya mAne che. kriyAthI phaLanI utpatti thAya che ane kriyA udyamane AdhIna che. kyAMka udyamanI bhinnatA phaLanI bhinnatAnuM kAraNa hoya che. kyAMka be vyaktiono eka sarakho udyama hovA chatAM koI ekane phaLa maLe, ekane phaLa na maLe, to te tenA karmanuM pariNAma che. A rIte koI apekSAe karma paNa sukhAdinuM kAraNa che. AMbo, jAMbu, AMbaLA Adi vRkSomAM amuka viziSTa samaya Ave tyAre ja phaLa Ave che. haMmezAM phaLa AvatAM nathI, temAM kALanI pradhAnatA che. eka sAthe vAvelAM bIjamAMthI ekamAM anna Uge che ane bIjuM bIja phalita nathI thatuM, temAM svabhAvanI pradhAnatA che. dravya, kSetra, kALa vagerenuM nimitta laI karma udayamAM Ave che. temAM nimittanI pradhAnatA che. AtmAmAM asaMkhyapradezIpaNuM, pudgalonuM mUrtapaNuM ane dharmAstikAya, adharmAstikAyanuM amUrtapaNuM temaja gati-sthitimAM kramathI sahAyaka thavuM Adi-sarva svabhAvakRta che arthAt te te dravyono te te prakArano svabhAva che tema samajavuM. A rIte kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSakRta puruSArtha A pAMce ya kAraNo pratyeka kAryamAM ke sukha-duHkha AdimAM paraspara-sApekSa siddha thAya che. A satya tathyane na mAnIne ekAMta rUpe mAtra niyatine ja mAnavuM te doSayukta che. niyati, karma ane svabhAva samavAya - prAkRtika saMyoga, honahAra ghaTanAo vagere tathA garamI, zaradI, varSA A badhA niyati samavAyathI samajavA joIe, jIvanA udaya saMyoga karma samavAyathI samajavA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-2 _ [ 31 | joIe ane padArthonA svabhAva je alaga alaga hoya che te svabhAva samavAyathI samajavA joIe. ajJAnavAda : javiNo migA jahA saMtA, pariyANeNa vajjiyA / asaMkiyAiM saMkati, saMkiyAiM asaMkiNo // pariyANiyANi saMketA, pAsiyANi asaMkiNo / aNNANabhayasaMviggA, saMpaliMti tahiM tahiM / zabdArtha - pariyA = rakSaNathI, vAva = varjita rahita, vino= caMcaLa, pariNiyA = rakSAyukta sthAnane, saMvata = zaMkAspada jANatA ane, pAsiyAna = pAzayukta sthAnane, vijo = zaMkA rahita samajatA, aUTUviIT = ajJAna ane bhayathI udvigna(te mago), bhramita thaI, taTiM taraM= Amatema cotarapha, te pAzayukta sthAnomAM ja, saMpattiti = doDe che, jaI paDe che. bhAvArthaH- jevI rIte paripAtra-saMrakSaNathI rahita atyaMta jhaDapathI doDatA mRgo zaMkAthI rahita sthAnomAM zaMkA rAkhe che ane zaMkA karavA yogya sthAnomAM zaMkA karatA nathI. surakSita sthAnone zaMkAspada ane baMdhanayukta sthAnone zaMkArahita mAnatA, ajJAna ane bhayathI udvigna te mRgalAo cotarapha doDe che athavA te pAzayukta-baMdhanavALAM sthAnomAM ja jaI pahoMce che. aha taM pavejja vajjhaM, ahe vajjhassa vA vae / muccejja payapAsAo, taM tu maMde Na dehai // zabdArtha - kada = tyAra bAda te mRga, saM vAM(i) varSa(14) = vadhasthAna rUpa te baMdhanane, panna = ullaMghI jAya, va = athavA, vAsa = baMdhanananI, ga = nIce thaIne, vaNa = nIkaLI jAya to, papAsAno= paganA baMdhanathI, mukvera = chUTI zake che, tu = paraMtu, taMtra tene, mare te mUrNamRga, ja vedak = joto nathI. bhAvArtha - jo te mRga te baMdhanane oLaMgIne cAlyo jAya athavA tenI nIce thaIne nIkaLI jAya to pagamAM paDatA pAzabaMdhanathI te chUTI zake che paraMtu te mUrkha mRga te baMdhanane joto ja nathI. ___ahiyappA'hiyapaNNANe, visamaMteNuvAgae / se baddhe payapAsehi, tattha ghAyaM Niyacchai // zabdArtha - diyA = ahitAtmA, diyapaUMAne = ahita jJAnavALo, viteyvANa =
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) phUTapAzAdiyukta pradezamAM jaI caDavAthI, te = te mRga, pArtha = ghAtane-maraNane, Liyaccha = prApta thAya che. bhAvArtha :- ahitAtmA potAnuM ja ahita karanAra tathA ahita karanArI buddhivALo te mRga kUTapAza AdithI yukta viSama pradezamAM pahoMcI, tyAM paganA baMdhanathI baMdhAI jAya che ane tyAM ja vadhane prApta thAya 0 evaM tu samaNA ege, michAddiTThI aNAriyA / asaMkiyAI saMkaMti, saMkiyAiM asaMkiNo // bhAvArtha:- A rIte keTalAka mithyAdaSTi anArya zramaNa zaMkA nahIM karavA yogya sthAnomAM zaMkA kare che ane zaMkA karavA yogya sthAnomAM zaMkA karatA nathI. dhammapaNNavaNA jA sA, taM tu saMkati mUDhagA / AraMbhAI Na saMkaMti, aviyattA akoviyA // zabdArtha -nA sa = je te, dhumrapALavaNaT = dharma prajJApanA, prarUpaNA, taMtu temAM to, vivettA = teo avivekI che, ahoniya = akovida che-zAstrajJa nathI. bhAvArtha :- maDha mithyAdaSTi dharmaprajJApanA eTale ke dharma prarUpaNAmAM to zaMkA kare che paNa AraMbha samAraMbha-hiMsAyukta kAryomAM sat zAstrajJAnathI rahita hovAnA kAraNe te avivekI zaMkA nathI karatA. 12 savvappagaM viukkassaM, savvaM NUmaM vihUNiyA / appattiyaM akammase, eyamaTuM mige cue // zabdArtha:- sadbhakhai = sarvAtmaka-lobha, vikAsaM = vividha prakArano utkarSa, mAna, pUnaM - mAyA, aMttiyaM = krodhane, viThThaLiyA = tyAgIne, ammare = (jIva) karmAza rahita thAya che, artha a6 = A arthane, paramArthane, mo = mRga jevA ajJAnI jIva, va = tyAgI de che. bhAvArtha:- sarvAtmaka-badhAnA aMtaHkaraNamAM vyApta-lobha, vividha utkarSa rUpa mAna, samasta mAyA ane aprItirUpa krodhane tyAgIne ja jIva karmathI sarvathA rahita thaI zake che paraMtu A sarvajJakathita artha-paramArthane mRganI jema ajJAnI jIva amalamAM mUkato nathI. 1 je eyaM NAbhijANaMti, micchaddiTThI aNAriyA / migA vA pAsabaddhA te, ghAyamesaMta'NaMtaso // zabdArtha:- = A arthane, binALati jANatA nathI, umA vA= mRganI jema, pIvA
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--1/uddezaka-2 - karmapAzamAM baMdhAyelA, te = teo, aLato = anaMtavAra, thAya = ghAtane, saMta - prApta karaze. = = bhAvArtha:- je mithyAdaSTi anAryapuruSa A artha--siddhAMtane jANato nathI ane mRganI jema karma baMdhanamAM baMdhAyelA teo anaMtavAra vinAzane prApta karaze. mAhaNA samaNA ege, savve NANaM sayaM vae / savvaloge vi je pANA, Na te jANaMti kiMcaNaM // 14 zabdArtha :- sayaM = potAnuM, gALa = jJAna, var= batAve che. bhAvArtha:- keTalAka brAhmaNa temaja zramaNo potapotAnuM jJAna batAve che paraMtu samasta lokamAM je prANIo temanA viSayamAM teo kAMI jANatA nathI. 15 milakkhU amilakkhussa, jahA vRttANubhAsai / Na heuM se vijANAi, bhAsiyaM ta'NubhAsa // evamaNNANiyA NANaM, vayaMtA vi sayaM sayaM / NicchayatthaM Na jANaMti, milakkhu vva abohiyA // 33 16 zabdArtha :- mittavanyU = mleccha puruSa, amittavallumsa = amleccha eTale ke Arya puruSanA, vuttANumAlaD = kathanano anuvAda kare che, he N = kAraNane, 5 vijJApArU = jANatA nathI, tu = paraMtu, mAliya = tenA bhASaNano, aNubhAsad = anuvAda mAtra kare che, khijjIyastya = nizcita arthane, milavaghu = pUrvokta mlecchanI jema, AbodiyA = jJAnarahita che. bhAvArtha:- jevI rIte mlecchapuruSa (anArya) amleccha (Arya) puruSanA kahelA kathanano mAtra anuvAda kare che paraMtu hetu--tenA kathananuM kAraNa athavA rahasyane vizeSa paNe jANatA nathI. A rIte samyakttAna rahita brAhmaNa ane zramaNo potapotAnuM jJAna batAve che paNa tenA nizcita artha(paramArtha)ne jANatA nathI teo pUrve kahelA mleccho-anAryonI jema samyak bodhathI rahita che. 17 zabdArtha:- akhALiyALa = ajJAnIvAdIono, vImaMsA = paryAlocanAtmaka vicAra, abbAne ajJAnapakSamAM, piyacchar3a = yukata nathI, appo ya = te ajJAnavAdIo potAne paNa, par ajJAnavAdanI, anusAliOM = bodha(zikSA) devA mATe, gAlluM = samartha nathI, to, maLe = anyane, juto = zikSA devAmAM samartha kema thaI zake ? aNNANiyANaM vImaMsA, aNNANe No Niyacchai / avaLo ya para khAta, huto aneDabulAsiOM ? // For Private Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | bhAvArtha:- ajJAnavAdIo dvArA ajJAnapakSamAM mImAMsA(ajJAnavAdanI vicAraNA) karavI te yukti saMgata nathI. jyAre te ajJAnavAdIo ajJAnanA kAraNe potAnI jAtane zikSaNa ApavAmAM samartha nathI to pachI bIjAne zikSA (zikSaNa) devAmAM samartha kema thaI zake ? __vaNe mUDhe jahA jaMtu, mUDhaNeyANugAmie / 1 dovi ee akoviyA, tivvaM soyaM Niyacchai // zabdArtha - = dizAmUDha, gaMtu = prANI, mUDha jevApurAmiNa = dizA mUDha netAnI pAchaLa cAle to, ravi= te bane, aviyA = mArga jANanArA nathI tethI teo, tivra solaMbiyajI tIvra zokane prApta thAya che. bhAvArtha:- jevI rIte vanamAM dizAmUDha prANI dizA mUDha netAnI pAchaLa cAle to sanmArgathI ajANa te baMne (viSama sthAnamAM pahoMcIne) avazya tIvra zokane prApta thAya che, asahya duHkha pAme che. te ja rIte ajJAnavAdI samyak mArganA viSayamAM dizAmUDha evA ajJAnI netAnI pAchaLa cAlIne tIvra zokane prApta kare che. aMdho aMdhaM pahaM Nito, dUramaddhaNugacchai / Avajje uppahaM jaMtu, aduvA paMthANugAmie // zabdArtha - evuM = AMdhaLA mANasane, pa6 = mArgamAM gito laI jato, saMgho = AMdhaLo mANasa, dUraM jyAM javuM che tenAthI dUra sudhI, adANu mArgamAM cAlyo jAya che, jaMtu- te prANI, 3LyAM = unmArgane, Avanane = prApta kare che, anuvA = athavA, thANu mira= anya mArgamAM cAlyo jAya che. bhAvArtha:- AMdhaLA mANasane rastA para calAvato bIjo AMdhaLo mANasa jyAM javAnuM che tenAthI) dUranA rastA para cAlyo jAya che. te unmArga para cAlyo jAya che athavA to te netAnI pAchaLa anya mArge cAlyo jAya che. 20 egameve NiyAgaTThI, dhammamArAhagA vayaM / aduvA ahammamAvajje, Na te savvajjuyaM vae // zabdArtha - mahuvA = paraMtu teo, nAvane = adharmane prApta kare che, sambannuyaM = sarva prakAre saraLa mArgane, na te vA = teo prApta karatA nathI. bhAvArtha:- A rIte koI mokSArthI kahe che ane dharmanA ArAdhaka chIe paraMtu dharmArAdhanA dUra rahe che. teo prAyaH dharmanA nAme adharmane ja svIkArI le che. teo sarvathA saraLa-anukULa saMyamanA mArgane
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-1/uddezaka-2 [35] svIkAratA nathI. 21 evamege viyakkAhiM, No aNNaM pajjuvAsiyA / appaNo ya viyakkAhiM, ayamaMjU hi dummai // zabdArtha - viyafir= vitarkanA kAraNe, 3 = a-jJAnavAdInI, pajhuvAliyA no = sevA karatA nathI, aMLo = potAnA, viyaolida = vitakanA kAraNe, aya = A ajJAnavAdane ja, saMkU hi = saraLa mArga mAne che, = durmati. bhAvArtha- keTalAka durbuddhi jIva pUrvokta vitarka-vikalponA kAraNe jJAnavAdInI sevA karatA nathI. teo potAnA vikalpo-vicArothI 'A ajJAnavAda ja saraLa mArga che' tema mAne che. __ evaM takkAe sAtA, dhammA'dhamme akoviyA / dukkhaM te NAituTuMti, sauNI paMjaraM jahA // zabdArtha -parva = A pramANe, tApa = tarka dvArA, sAhetA = potAnA matane mokSaprada siddha karatAM, meTdhane aoviyA = dharma tathA adharmane nahIM jANanArA, te = te ajJAnavAdIo, TuvuM = duHkhane, dhAtuti = atyaMta toDI zakatA nathI, nahIM = jevI rIte, sa3ft pakSI, paMnAM piMjarAne toDI zakatuM nathI. bhAvArtha:- dharma-adharmathI ajJAta te ajJAnI jIva A prakAranA tarkothI (potAnA matane mokSadAyaka) siddha karavA prayatna karavA chatAM duHkha (janma-maraNa Adi duHkha)ne dUra karI zakatA nathI. jema paMkhI pIMjarAne toDI zakatuM nathI tema. __ sayaM sayaM pasaMsaMtA, garahaMtA paraM vaiM / je u tattha viussaMti, saMsAraM te viussiyA // zabdArtha:- tattha = A viSayamAM, virAMti = potAnuM pAMDitya pragaTa kare che, te = teo, saMsAraMsaMsAramAM, viliyA = ati daDha rUpe baMdhAyelA che. 23 bhAvArtha:- potapotAnA matanI prazaMsA karanArA ane bIjAnA vacananI niMdA karanArA matavAdIo te viSayamAM potAnI paMDitAI pragaTa kare che, teo saMsAramAM baMdhAyelA rahe che. vivecana : vRttikAranA mate 6 thI 23 gAthA sudhI ajJAnavAdanuM nirUpaNa che. cUrNikArano mata che ke gAthA 1
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) thI 13 sudhI niyativAda saMbaMdhI vicAraNA che ane gAthA 14 thI 23 sudhI ajJAnavAdanI carcA che paraMtu A gAthAone jotA ema lAge che thI 23 gAthA sudhI niyativAdI, ajJAnavAdI, saMzayavAdI vagere sarva ekAMtavAdIonI sthitinuM varNana che. gAthA 6 thI 13 sudhI ekAMtavAdI, saMzayavAdI, ajJAnavAdI vagere mithyAtvathI grasta anya dArzanikone vanya mRganI upamA ApI varNana karyuM che. (1) teo asurakSita hovA chatAM surakSita sthAnone asurakSita ane zaMkAspada mAnI le che ane asurakSita temaja zaMkA karavA yogya sthAnone surakSita temaja zaMkA rahita mAne che. (2) jo te Icche to pagamAM paDelA te baMdhanathI chUTI zake che, paraMtu teo baMdhanane baMdhana mAnatA ja nathI. (3) aMte teo viSama pradezamAM pahoMcIne baMdhanamAM baMdhAtA jAya che ane tyAM ja vadhane prApta thAya che. ajiyA saMvati vicAra kavi - mRganI jema ekAMtavAdI ajJAna-mithyAtva grasta keTalAka anArya zramaNo samyakajJAna, samyaphadarzana, samyaka cAritrathI pUrNapaNe surakSita nathI, teo hiMsA, asatya, mithyAAgraha, ekAMtavAda athavA viSayakaSAya AdithI yukta adharma prarUpaNAne niHzaMka thaIne grahaNa kare che ane adharma prarUpakanI upAsanA kare che paraMtu samyagdarzana samyakajJAna temaja ahiMsA, satya, anekAMta aparigraha Adi saddharmomAM teo zaMkA grasta thaIne tenAthI dUra bhAge che. teo saddharmaprarUpaka, vItarAga, sarvajJa ane temanA pratinidhinA sAnidhyamAM pahoMcatA nathI. ahiMsA, anekAMta, aparigraha, tapa, saMyama temaja kSamA vagere saddharma-prarUpaka zAstromAM zaMkA kare che. pariNAme teo ahiMsAdi surakSitaazaMkanIya sthAnamAM zaMkA sevIne ane hiMsAdi zaMkanIya sthAnomAM niHzaMka banI ghora pApakarmanA baMdhanamAM phasAI jAya che ane pariNAme vAraMvAra janmamaraNa rUpI saMsAramAM paribhramaNa kare che. A gAthAomAM pUrvokta ajJAnIonI manodazAnA phaLa svarUpe traNa prakriyAo batAvI che. (1) azaMkanIya sthAnamAM zaMkA tathA zaMkanIya sthAnamAM azaMkA (2) karmabaMdhanamAM baddhatA ane (3) aMte vinAza. fochaltha nAti, milakag 4 avahi:- A gAthAomAM zAstrakAre ajJAnInI avasthA malecchanA daSTAMta dvArA darzAvI che. keTalAka loko potAne jJAnI mAne che. thoDuM uparachalluM jJAna prApta karI abhimAnathI unnata banI potAne sarvatulya kahe che. teo pAse zAstranuM popaTIyuM ja jJAna hoya che. jema popaTa bolAyelA zabdanuM raTaNa kare che paraMtu tenA arthane jANato nathI tema te ajJAnIne AtmAnubhUti yukta jJAna sparyu hotuM nathI. zAstrakAre te mATe svecchanuM daSTAMta ApyuM che ke jema maleccha- anArya vyakti Arya bhASAno anuvAda kare, Arya puruSa jema bole te prakAre uccAraNa kare paraMtu Arya bhASAnA arthane jANato nathI, tema ajJAnI vyakti zAstramAM kahyuM hoya tema bole kharo paNa tenA paramArthane jANI zakato nathI. ajJAnavAdInI mAnyatA :- zAstrakAre gAthAmAM ajJAnavAdInI mAnyatAnuM kathana karIne ajJAnavAdanuM
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-2 _ - 37 | khaMDana karatAM ajJAnavAda svIkAravAthI thatI avadazAnuM varNana karyuM che. ajJAnavAdInuM mAnavuM che ke jagatamAM ajJAna ja zreyaskara che, kalyANakArI che. jJAna hoya to vAda, vivAda, kalaha, saMgharSa, ahaMkAra, kaSAyanI vRddhi thAya che. jJAna ja na hoya to A vAda-vivAda vagerethI bacI javAya che. jANatA hoya ane aparAdha kare to te vyaktine bhayaMkara daMDa maLe che paraMtu ajANatA aparAdha thaI jAya to daMDa ocho maLe che. mATe kAMI paNa jANavAnI jarUra nathI. jo rAga-dveSa utpanna thavA na devA hoya to jJAnapUrvakanI pravRtti choDI ajJAnatAmAM lIna rahevuM joIe. vaLI saMsAramAM bhinna bhinna mato che, aneka paMtha che, vividha zAstro che, ghaNA dharmapravartako che, konuM jJAna satya che? konuM asatya ? teno nirNaya ane viveka karavo ghaNo ja kaThina che. zAstrano upadeza detA sarvajJane ApaNe AMkhathI joyA nathI, A zAstravacana sarvajJanA che ke nahi? zAstrokta vacanano A ja artha che athavA bIjo koI? A prakArano nizcaya karavo e paNa ghaNuM muzkela che. A badhI mAthAkUTothI dUra rahevA mATe ajJAnano Azraya levo te ja hitAvaha che. aUTyA vinA, ane piyakkaDa :- ajJAnavAdInI A mAnyatA yukti saMgata nathI. ajJAnavAdIo dvArA ajJAnane zreSTha siddha karavA aneka tarka-yukti ApavAmAM Ave che. paraMtu tarka vagere kema ApI zake? te anumAna vagere to jJAna svarUpa ja che. tethI ja zAstrakAre kahyuM che- ajJAnavAdamAM ajJAnavAdanI vicAraNA yuktisaMgata nathI. "ajJAna zreyo vArI" ajJAnane sarva zreSTha siddha karavAno ajJAnavAdI prayAsa kare che. te vicAracarcA teo jJAna (anumAna Adi pramANo tathA tarka, hetu, yukti) dvArA ja kare che. te svavacana bAdhita che. kAraNa ke teo potAnA ajJAnavAdane siddha karavA mATe jJAnano sahAro le che. jJAnano Azraya laIne teo potAnA ja siddhAMtanuM potAnA viruddha vyahavArathI khaMDana kare che. jyAre teo pote ajJAnavAdanA siddhAMtanA anuzAsanamAM rahI zakatA nathI, tyAre bIjA (ziSyo)ne anuzAsanamAM kevI rIte rAkhaze? temaja ajJAnavAda zIkhanArAone paNa ajJAnavAdanI zikSA kevI rIte ApI zakaze? jJAnathI vAda-vivAda, kalahAdi thAya tema ekAMte mAnavuM ucita nathI. popaTIyuM jJAna hoya to kadAcit saMbhavita che. AtmasparzI, samyagadarzana sahitanuM jJAna, AtmAne samatAmAM sthApita kare che. ajJAnI bALaka agnine sparze to dAjhe ja che, tema ajJAnI aparAdha kare, hiMsAdi kare to tene pApakarmano baMdha thAya ja ane karmanA udaye duHkha bhogavavuM ja paDe. mATe ajJAna koI rIte zreSTha nathI. netRtvamAM bicAro dizAmUDha, mArgathI ajANyo mANasa paNa atyaMta duHkhI thAya che. tyAM to A kahevata ja caritArtha thaze "avernava nIyAnA yathALyAH" AMdhaLA mArgadarzakanA netRtvamAM cAlanAro bIjo AMdhaLo mArgabhraSTa thaI jAya che. samyamArgathI ajANa ajJAnavAdInI pAchaLa cAlanArA unmArgane prApta thaI jAya che. ajJAnavAdane svIkArI jJAnathI dUra rahelI vyakti hoya ke alpajJAna hovA chatAM potAne jJAnI kahevaDAvatI ajJAnI vyakti hoya, te baMne sanmArgathI ajANa che. te ajJAnI sAdhu veSa dhAraNa karI, mokSArthI banIne kahe che, ame ja ArAdhaka chIe paraMtu dharma
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ArAdhanAno kakko teo jANatA nathI. teo chakAyanI hiMsArUpa AraMbha samAraMbhamAM pravRtta thAya che. bIjAne paNa AraMbhano upadeza Ape che, te hiMsA vagere pApanA AraMbhathI ratnatrayarUpa dharma ArAdhanAnA sthAne dharmanA bhramathI adharma kAryamAM pravRtta thaI jAya che. teo saMyama temaja satudharmanA mArgane dUra haDaselI de che. sadharmanA prarUpakonI sevAmAM besIne emanI pAsethI dharma tattvane samajatA nathI. dharma adharmanA tattvathI ajANyA teo mAtra kutarkonA Azraye potAnI mAnyatA siddha kare che. jema pAMjarAmAM baMdhAyeluM pakSI tene toDIne bahAra nIkaLI zakatuM nathI. tema ajJAnavAdI potAnA matavAda rUpI athavA saMsAra rUpI pIMjarAne toDIne bahAra nIkaLI zakatA nathI. teo mAtra potAnA ja matanI prazaMsAmAM rata rahe che. pariNAme ajJAnavAda rU5 mithyAtvanA kAraNe teo saMsAranA baMdhanamAM daDhatAthI baMdhAI jAya che. jeo ajJAnane zreyaskara mAnanArA bIjA prakAranA ajJAnavAdI che, zAstrakAre teonuM paNa 17 thI 19 sudhI traNa gAthAomAM khaMDana karyuM che. diyAvAda : - ahAvaraM purakkhAyaM, kiriyAvAidarisaNaM / kammaciMtApaNaTThANaM, saMsArassa pavaDaNaM // zabdArtha:- sada = tatpazcAtu, avara = bIjuM, puravayaM = pUrvokta, viriyAvApharasaM = kriyAvAdIonuM darzana che, ciMtApagaThThA = karmanI ciMtAthI rahita te kriyAvAdIonuM darzana, saMsArasa pavana = saMsArane vadhAranAra che. bhAvArtha:- have tatpazcAt A bIjuM darzana(ekAMta) kriyAvAdIonuM che. karma ane karmabaMdhananI ciMtAthI rahita te ekAMta kriyAvAdIonuM darzana saMsAranI vRddhi karanAruM che. jANaM kAeNa'NAuTTI, abuho jaM ca hiMsai / puTTho saMvedei paraM, aviyattaM khu sAvaja // zabdArtha:- gA = je puruSa jANato thako manathI hiMsA kare che, vAra = kAyAthI, abaDI= hiM karato nathI, ya= ane, anudo nahIM jANato, ga ra hiMsa = je puruSa zarIrathI hiMsA kare che, para muko te sparza mAtrathI karmabaMdhanuM phaLa bhogave che, g= nizcaya, sAlai = te sAvadha karma, viyatta = vyakta-spaSTa nathI. bhAvArtha:- je vyakti jANatA chatAM manathI hiMsA kare paraMtu zarIrathI chedanabhedana Adi kriyArUpa hiMsA karatAM nathI temaja je ajANatA zarIrathI hiMsA kare paraMtu manathI nathI karatA. te sparza mAtra karmabaMdhananuM phaLa bhogave che. vastutaH te sAvadha karma, karmabaMdha avyakta ane aspaSTa che. saMtime tao AyANA, jehiM kIrai pAvagaM / abhikammA ya pesA ya, maNasA aNujANiyA / 26
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-2 _ 39 ] zabdArtha - AyALa = karmabaMdhanAM kAraNo, saMti = che, nahiM = jenAthI, pAva = pApa karma, zaura = karavAmAM Ave che, emAM ya = AkramaNa karIne, paisA ya = nokara Adine mokalIne, manasa ajugALiyA = manathI anujJA ApIne. bhAvAH - A traNa karmabaMdhanA kAraNa che, jenAthI pApakarmano baMdha thAya che. (1) koI jIvane mAravA mATe svayaM AkramaNa karavuM (2) nokara Adine mokalIne prANIvadha karAvavo ane (3) manathI anujJA anumodanA ApavI. - ete u tao AyANA, jehiM kIrai pAvagaM / evaM bhAvavisohIe, NivvANamabhigacchai // zabdArtha - hiMga jenAthI, vAva = pApakarma, vIra = karavAmAM Ave che, parva = A pramANe, bhAvinoda = bhAvanI vizuddhithI, gaLAI = mokSane, maccha = prApta kare che. bhAvArtha:- A traNa AdAna-karmabaMdhanA kAraNa che, jenAthI pApakarmano baMdha thAya che. jyAM A traNa nathI tyAM bhAvavizuddhi thavAnA kAraNe karmabaMdha aTakI jAya che ane mokSanI prApti thAya che. - puttaM piyA samAraMbha, AhArejjA asaMjae / bhuMjamANo ya mehAvI, kammuNA Novalippai // zabdArtha-alaMga asaMyata, samAraMbha= mArIne, Aers= khAya to, muMbanA khAto thako paNa te pitA. bhAvArtha:- duSkALa Adi vipattinA samayamAM koI gRhastha pitA putrane mArIne bhojana kare to te karmabaMdhana nathI karato, te pramANe medhAvI sAdhu paNa nispRhabhAvathI karmathI lipta thatA nathI. A prakAre kriyAvAdI kahe che. maNasA je paussaMti, cittaM tesiM Na vijjai / 29 aNavajja ataha tesiM, Na te saMvuDacAriNo // zabdArtha -ne je loko, = manathI, parastRti - dveSa kare che, liMga teonuM, pitta = citta, vizva = nirmaLa nathI, siM apavarSA ata6 = teone karmano upacaya na thAya te vAta paNa mithyA che, te ja saMvuvALo teo saMvarapUrvaka vicaranArA nathI. bhAvArtha:- je loko manathI prANIo para dveSa kare che, tenuM citta vizuddhiyukta nathI. manathI ASa karavA chatAM tene pApakarma baMdhAtuM nathI, tevuM teonuM kathana mithyA che. teo saMvara(AzravonA strotano nirodha)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sahita vicaraNa karanAra nathI. vivecana : zAstrakAre gAthA 24 thI 29mAM kriyAvAdIonuM nirUpaNa ane tenuM khaMDana karyuM che. kriyAvAdanuM kathana karavAnI pratijJA karI kriyAvAdanA svIkAranuM phaLa batAvatA kahyuM che ke karmabaMdhanI ciMtAthI mukta evA kriyAvAdIo saMsAranI vRddhi kare che. bALa vAC :- kriyAvAdIo ekAMtarUpe kriyAno ja svIkAra kare che. teonA mate kriyA ja pradhAna che ane kriyAthI ja mokSa prApta thAya che, jJAnanI AvazyakatA nathI. teonA mate je kriyA-je kArya cittavizuddhithI cittanI nirmaLatAthI thAya te kriyA mokSanuM aMga bane che. kriyA koIpaNa hoya, hiMsAdi rUpa kriyA paNa nirmaLa cittathI thAya to te hiMsAdi kriyA karmabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. teonA mate avyakta OM aspaSTa hiMsAdi kriyA dvArA karmabaMdha thato nathI. teo cAra prakAranI hiMsAne aspaSTa kahe che. (1) parijJopacita- mAnasika hiMsA. krodhAdine vaza banI jANavA chatAM manathI hiMsA kare paNa zarIrathI hiMsAtmaka kriyA karI na hoya te. (2) avijJopacita- kAyika hiMsA. ajANatA zarIrathI hiMsAtmaka kriyA thAya to te. (3) IryApatha- rastAmAM cAlatA, jatA-AvatA je hiMsA thAya te. (4) svapnAntika- svapnamAM karavAmAM AvatI hiMsA. puTTo sarvave, paraM:- A cAra prakAranI hiMsAdi kriyA dvArA karmabaMdha thato nathI, tema kriyAvAdIonuM mAnavuM che. A cAra prakAramAMthI prathamanA be prakArano ullekha zAstrakAre ALa daLa dvArA karyo che ke je puruSa jANavA chatAM manathI hiMsA kare che, kAyAthI nathI karato ane ajANatA kAyAthI kare paNa citta nirmaLa hoya to tene karmano sparza mAtra thAya che, baMdha thato nathI ane karmanA phaLa svarUpe vedana paNa sparza mAtranuM thAya che. saMtti ne to Avakhata :- kriyAvAdInA mate vadhya jIva sAme hoya, A jIva che tevuM jJAna hoya, A prANIne mAruM tevo saMkalpa hoya, zarIrathI mAravAnI kriyA thAya ane te jIva marI jAya to ja karmano upacaya thAya. hiMsA karavAnI jema karAvavA, anumodavAmAM paNa uparokta saMpUrNa prakriyA hoya to ja karmabaMdha thAya che. teo karavuM, karAvavuM ane anumodavuM A traNa karmabaMdhanA kAraNa mAne che. na bhAvavisotIr viSvALamA :- A traNe kAraNa sakliSTa citta hoya, bhAvanI vizuddhi na hoya to ja karmabaMdhanA kAraNa bane che. A gAyApada dvArA zAstrakAre jaNAvyuM che ke rAgadveSa rahita evI buddhithI hiMsAdi pravRtti thAya to bhAva vizuddhinA kAraNe karmabaMdha thato nathI paraMtu jIva nirvANane prApta kare che. rAgadveSa rahita cittathI hiMsA thavA chatAM karmabaMdha na thAya te vAtane spaSTa karavA ra8mI gAthAmAM pitA-putranuM dRSTAMta ApyuM che. koI pitA vipattinA kALamAM rAgadveSa rahita cittathI putrane mArI tenA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-2 _. ( 41 | mAMsanuM bhakSaNa kare ane koI bauddha bhikSu dAnamAM prApta te mAMsane rAga-dveSa rahita, anAsakta bhAve Aroge to te bauddha bhikSu ane pitA baMne karmabaMdhanA bhAgIdAra banatA nathI. kAraNa ke baMnenA citta vizuddhi che. bauddha graMthomAM A gAthA ane A daSTAMta dvArA AvI prarUpaNA jovA maLe che te apekSAe bauddhone kriyAvAdImAM samAviSTa karI zakAya. maLasI ne..saMpuDavArioH - A kriyAvAdanuM khaMDana karatAM zAstrakAra jaNAve che ke je manathI dveSa kare che, hiMsA kare che tenuM citta nirmaLa kema kahI zakAya? manamAM rAga-dveSa uThe tyAre bhAvahiMsA thAya ja che. cittamAM kaleza thayA vinA bIjA jIvanI hiMsA asaMbhavita che. jenuM citta saMkliSTa(apavitra) che tene karmabaMdha thAya ja che. mATe manathI hiMsA kare to karmabaMdha na thAya te temanI mAnyatA ayogya che. te ja rIte zarIrathI jIvahiMsA kare tyAre mana temAM bhaLe ja. mATe kAyAthI hiMsA kare tyAre mana saMkliSTa hoya ja. mATe vipattikALamAM pitA putrane mArI mAMsa bhakSaNa kare tene karmabaMdha na thAya tevI kriyAvAdInI vAta ayogya che. rAga-dveSa thayA vinA mAravAno bhAva ja na thAya. potAnA zarIrane TakAvI rAkhavAno prayatna ja zarIra paranA rAgane sUcave che. hiMsAdi kArya kare, karAve, anumode temAM bhAvahiMsA samAyelI ja hoya. tethI teone karmabaMdha thAya ja che. upayoga vinA gamanAgamana karavuM te cittanI asAvadhAnIrUpa saMkliSTatA ja che, tenAthI karmabaMdhana thAya ja che. koI sAdhaka pramAda rahita, sAvadhAnIthI, koI jIvanI hiMsA thaI na jAya tevA upayogapUrvaka caryA(halana-calana) kare, jIvane mAravAnI manamAM bhAvanA nathI tyAre tene jaina siddhAMta anusAra pApakarmano baMdha thato nathI. paraMtu sarva sAmAnya vyakti je upayoga vinA pramAdapUrvaka cAle che, tyAre tenuM citta saMkliSTa kahevAya ja ane te vyakti pApakarmanA baMdhathI bacI zakatI nathI. A rIte citta saMkliSTa thavAthI ja svapnamAM mAravAnI prakriyA thAya che. tethI svapnAntika karmamAM paNa citta azuddha hovAthI karmabaMdha thAya ja che. tethI cAra prakAre karmabaMdha thatA nathI, ema kahevuM paNa yogya nathI. zAstrakAre pUrvokta aparijJopacita vagere cAre kAraNe karmopacaya na thAya tema kahenAra bauddho para be AkSepa mUkyA che. (1) karma ciMtAthI rahita che. (2) saMyama ane saMvaranA vicArathI rahita che arthAt teo saMyamapUrvaka vicaratA nathI. pariNAme teo anaMta saMsArane vadhAre che. paravAdIonI sthiti :. vRkvethArdi viThThafe, sIyAraviislaya 1 sarai ti maNanA, sevaMti pAvAM naLaT zabdArtha:-kvediMpUrvokta A, rihiM darzanonA kAraNo, sAcA rasiyA sukhabhoga tathA mAna-moTAImAM Asakta anya darzanI mAnavo, saragati mANasA = potAnA darzanane zaraNarUpa mAnanArA, pavana = pApanuM, saMvata = sevana kare che.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 42 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha-pUrva kathita anya darzanIo, te te darzanonA kAraNe sukhabhoga tathA mAna-maratabAmAM AsaktA rahe che. potAnA darzanane zaraNarUpa mAnI pApakarmanuM sevana kare che. jahA assAviNiM NAvaM, jAIaMdho duruhiyA / rUcha paramAtuM, aMtara ya vilIyaDU I zabdArtha - = jevI rIte, nAlaMdho = janmAMdha puruSa, asAvi = jemAM jaLa praveza kare che evI, vAva = naukA para, yuda = caDIne, paraM= pAra, gAgatuM = javAnI, Rk = IcchA kare che paraMtu, saMtarA = te madhyamAM ja, vilIya = DUbI jAya che. bhAvArtha-jema janmAMdha vyakti chidravALI nAva dvArA pAra javA Icche paraMtu te vacce ja pANImAM DUbe jAya che. kA evaM tu samaNA ege micchAddiTThI aNAriyA / | saMsArapArakaMkhI te, saMsAraM aNupariyaTTati ||tti bemi|| zabdArtha - saMsAra parivahI- saMsArano pAra pAmavA Icche che paraMtu, te teo, saMsAraM= saMsAramAM ja, aypariyati = paryaTana (bhramaNa) kare che. bhAvArtha:- A rIte keTalAka mithyAdaSTi, anArya zramaNa saMsAra sAgarathI pAra javA Icche che paraMtu teo saMsAramAM ja paribhramaNa karatA rahe che. vivecana : A gAthAomAM ekAMta darzanonuM, zaraNa laI aMdha vizvAsapUrvaka cAlanAra vyaktionI durdazAnuM be prakAre citraNa karyuM che. (1) potAnA darzananuM zaraNa laI, karmabaMdhano vicAra karyA vinA, Indriyajanya sukhopabhoga temaja abhimAna-moTAImAM Asakta te loko niHzaMka bhAvathI pApAcaraNa karatA rahe che. (2) jevI rIte chidravALI nAvamAM beThelo janmAMdha adhavacce pANImAM DUbe che, evI ja rIte mithyA matAvalaMbIo potAnA mata rUpI nAva dvArA saMsAra sAgara pAra karavAnI AzA rAkhe che paraMtu temAM mithyAtva, avirati Adi chidro hovAthI vacamAM ja DUbI jAya che. che adhyayana 1/ra saMpUrNa che trIjo uddezaka BogoGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOOOOOOOOOOOOOOOO dUrathI lAvelo pUtikarma doSayukta AhAra : jaM kiMci vi pUikaDaM, saDDImAgaMtumIhiyaM / ra sahassaMtariyaM bhuMje, dupakkhaM ceva sevai //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. zabdArtha - gaM vivi jIva pU6i- pUtikRta, je AhAra thoDo paNa AdhAkarmanA kaNathI mizrita hoya, laThThI zraddhAvAna vyakti, mAtunadiyaMtra sAme lAvIne devA Icche che, sadasaMtariye muMne = je puruSa hajAra gharanuM aMtara pADIne paNa te AhArane bhogave che, dupaja veva sevaDuM = te gRhastha ane sAdhu evA be pakSanuM sevana kare che. bhAvArtha:- je AhAra AdhAkarmI AhAranA eka kaNathI paNa dUSita, mizrita hoya, zraddhALu gRhastha sAme lAvIne ApavA IcchatA hoya athavA gRhastha dvArA AgaMtuka munio, zramaNone mATe banAvavAmAM Avyo hoya, tevA doSayukta AhArane je sAdhaka hajAra gharanuM aMtara pADIne paNa bhogave che te sAdhaka gRhastha ane sAdhu A be pakSanuM sevana kare che. tameva aviyANaMtA, visamaMsi akoviyA / macchA vesAliyA ceva, udagassa'bhiyAgame // 2 // udagassa'ppabhAveNaM, sukkami ghAtarmiti u / DhaMkehi va kaMkehiM ya, AmisatthehiM te duhI // 3 // evaM tu samaNA ege, vaTTamANasuhesiNo / macchA vesAliyA ceva, ghAyamesati'NaMtaso // 4 // zabdArtha - tameva = te AhAranA doSane, viyAgaMta =na jANatA tathA vinaMti koviyana saMsAra athavA ATha prakAranA karmanA jJAnamAM anipuNa(anyatirthIo), 31 safmayA ne = pANI vadhavAthI, pUra AvavAthI, vesANiyA machA reva = vaizAlika malyanI jema (duHkhI thAya che), 36 sapanAve = pANInA prabhAvathI, sumi = kinArAnI sUkI bhUmi para, pAtamiti = pANI cAlyuM jAya tyAre mRtyu pAme che, mAsilvediM = mAMsArthI, DhahiM hiM= Dhaka ane kaMka pakSIo dvArA, duhI = duHkhI thAya che, parva tu = A pramANe, vakRmAnasikho = vartamAna sukhanI IcchA karanArA, ne sana = koI zramaNa, vesariyA mAM reva = vaizAlika matsyanI jema, to = anaMtavAra, vAsaMti = ghAtane prApta kare che. bhAvArtha:- jema pura AvavAthI vaizAlika jAtinA matsya duHkhI thAya che. tema AdhAkarmI vagere AhAragata doSothI ajANa, karmajJAnamAM akuzaLa sAdhu doSayukta AhAra sevanathI duHkhI thAya che. pUranA pANInA prabhAve pUra sAthe te matsya kheMcAIne kinArAnI sUkI bhUmi para AvI jAya che ane pANI cAlyuM jAya tyAre te duHkhI thAya che tathA DhaMka-kaMka nAmanA mAMsArthI pakSIo dvArA ghAtane prApta thAya che. te rIte vartamAna indriyajanya sukhonI IcchA karanAra keTalAka zramaNo vezAlika malyanI jema anaMtavAra ghAtane prApta thAya che. vivecana : A cAra gAthAmAM zAstrakAre doSita AhAra grahaNa karanAra zramaNonI paristhitinuM darzana karAvyuM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 44 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | che. zramaNa-sAdhu mATe banAvavAmAM Avato AhAra AdhAkarmI doSathI dUSita kahevAya che ane te AdhAkarmI AhArano aMza paNa zuddha AhAramAM maLelo hoya to te pUtikarma doSathI dUSita kahevAya che. potAnA mATe banAvela AhAra levo sAdhune kalpato nathI paraMtu zraddhAvAna bhakto kyAreka sAdhune pUtikarma doSayukta AhAra ApavA prayatna kare che. zAstrakAre zraddhAvAna vyakti mATe 'saDhI' zabdaprayoga karyo che. sImA tumahi - A gAthApada dvArA zAstrakAre zraddhAvAna bhakta dvArA AdhAkarmI, pUrtikarma doSayukta AhAra ApavAnuM sUcana karela che. cUrNikAre bhaThThImAM tunatrdaya padane spaSTa karatAM jaNAvyuM che. zraddhA AsyAstIti zrAddhI, AgacchaMtItyAgaMtukAH / taiH zrAddhIbhirAgaMtUnanuprekSya pratyuvaka jenA hRdayamAM sAdhujano prati zraddhA hoya te zrAddhI kahevAya che. je Ave che tene AgaMtuka kahevAya che. AvelA sAdhuonA uddezyathI, teone AvelA jANI zraddhALuo AhAra taiyAra kare che. bIjI rIte artha karatA cUrNikAra jaNAve che ke- athavA sari ne patto vasaMti tA-dira chUtazriAddhIno artha che eka bAju rahetA sAdhako temane uddezIne banAvela AhAra. vRttikAre gAthApadane spaSTa karatA kahyuM che- zraddhAvatA cena pAmatADapAna bAjuvAna 32 hita veSTita niSNAtama | bhaktivAna zraddhALue anya AvelA sAdhakone uddezIne, temanA nimitte taiyAra karela AhAra. Avo AdhAkarmI AhAra to sAdhu mATe sarvathA varya ja che paraMtu AdhAkarmI AhArano eka kaNa paNa anya AhAramAM maLI gayela hoya tevA pUrtikarma AhAranuM sevana kare to tenI be pakSe sAdhutA che, te nathI sAdhu ke nathI gRhastha chatAM te gRhasthapakSano sevI kahevAya che. Avo pUrtikarma doSayukta AhAra koI gRhastha hajAramAM ghare laI jaI Ape topaNa sAdhu tene grahaNa na kare. sadasaMtarivaM muMne - pUrtikarma doSayukta AhAra sAdhu gRhasthane tyAMthI grahaNa na kare ane te gRhastha te AhAra ApavA anyanA ghera laI jAya, hajAra gharanuM aMtara rAkhI, hajAramAM ghera laI jaI ApavA Icche topaNa sAdhu te grahaNa na kare. cUrNikAra teno artha karatAM jaNAve che ke tapUrvazvamanAM A juvo ya sadasyatara9 mune kupana gAma pakSau do levo . te pUrtikarmadoSayukta AhAra pahelA ke pachI AvelA Agantuka sAdhu, zramaNa hajAramAM ghera laI jaI pachI tenuM sevana kare to paNa te dvipakSanuM sevana kare che. kuparva veva seva:- be pakSanA traNa prakAre artha A pramANe thAya che (1) svapakSamAM to AdhAkarma AhArasevanano doSa lAge ja che, tenI sAthe pUrtikarma doSa yukta AhAra grahaNathI guhastha pakSanA doSano paNa bhAgI te thaI jAya che, tethI sAdhu hovA chatAM te gRhasthanI jema AraMbhano samarthaka hovAthI sAdhu ane gRhastha evA dvipakSa sevI che. (2) IryApathikI ane sAMparAyikI baMne kriyAonuM sevana karavAne kAraNe dvipakSa sevI thaI jAya che. AhAra lAvatI vakhate IryApathikI kriyA lAge che ane doSayukta AhAra levA ane sevana karavAthI mAyA ane lobha baMne kaSAyonA kAraNe sAMparAyikI kriyA paNa lAge che. (3) doSayukta AhAra levAthI pahelAM zithilarUpe bAMdhelI karma prakRtione te nidyatta ane nikAcita rUpe
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. | 45 ] gADha sthitie pahoMcADI de che. tethI te dvipakSa sevI che. jagata kartutvavAda : iNamaNNaM tu aNNANaM, ihamegesimAhiyaM / devautte ayaM loe, baMbhaute tti Avare // zabdArthaH - 3 = A, mAM tu = bIjuM, AdityaM = kahyuM che ke, vekare = koI deva dvArA utpanna karavAmAM Avyo che, Avare = ane bIjA kahe che ke, vamautteti = A loka brahmA dvArA karAyela che. bhAvArtha:- pUrvokta ajJAna sivAyanuM bIjuM eka ajJAna A paNa che ke keTalAka dArzaniko kahe che ke A loka deva dvArA utpanna thayo che ane bIjA kahe che loka brahmAe banAvyo che. IsareNa kaDe loe, pahANAe tahAvare / jIvA'jIvasamAutte, suha-dukkhasamaNNie // zabdArtha - navAnavasamItte = jIva ane ajIvathI yukta, sudavusamApa = sukha ane duHkha sahitano, repa De = IzvarakRta che, ema koI kahe che, taravare = tathA bIjAo kahe che ke A loka, pahANA = pradhAnAdi kRta che. bhAvArtha - jIva ane ajIvathI yukta tathA sukha-duHkhathI yukta loka izvara dvArA racAyelo che, evuM keTalAka kahe che. sAMkhya loko kahe che ke A loka pradhAna-prakRti Adi dvArA karAyelo che. sayaMbhuNA kaDe loe, ii vuttaM mahesiNA / mAreNa saMthuyA mAyA, teNa joe asAsae // zabdArtha - caMpuna = svayaMbhU dvArA, kutta = kahyuM che, mALa = yamarAje, mA = mAyA, saMthathAracI che. bhAvArtha- svayaMbhU (viSNu athavA koI anya) e A loka banAvyo che, evuM maharSioe kahyuM che. yamarAje mAyA racI che, A kAraNe A loka azAzvata-anitya(parivartanazIla) che. mAhaNA samaNA ege, Aha aMDakaDe jage / aso tattamakAsI ya, ayANaMtA musaM vae // zabdArtha -ne = jagatane, aMDaraTeka IMDAmAMthI banAveluM, Adu = kahe che, to te brahmAe, tatta
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | = padArtha samUhane, aAvI = banAvyo, athAbaMtA = vastutattvane na jANanArA teo, mui = asatya ja, vara= kahe che (mithyA kathana kare che). bhAvArtha:- keTalAka brAhmaNo ane zramaNo jagatane IMDA dvArA utpanna karAyelo kahe che tathA teo kahe che ke brahmAe tattva padArtha samUhane banAvyo che, vastu tattvane na jANanArA teonuM A kathana asatya che. saehiM pariyAehiM loyaM, bUyA kaDe tti ya / tattaM te viyANaMtI Na, viNAsi kayAi vi // zabdArtha - sadaM= potAnA, ravajIdaM= abhiprAyathI, northa = lokane, tti = karelo, jUtha = batAve che, te = teo, tai = vastutattvane, na niyAti = jANatA nathI, yAvi = kyAre ya paNa, na viNAlI = A jagata vinAzI nathI. bhAvArtha - pUrvokta anyadarzanI potapotAnA abhiprAyathI A lokane kRta(karelo) batAve che te badhA anyadarzanI vastu tattvane jANatA nathI, kAraNa ke A loka kyAre ya paNa vinAzI nathI. ___ amaNuNNasamuppAyaM, dukkhameva viyANiyA / samuppAyamayANaMtA, kahaM NAhiti saMvaraM // zabdArtha -ruve = duHkha, amagusamukhAya meva = azubha anuSThAnathI ja utpanna thAya che, viyANa = A jANavuM joIe, samuNAcuM = duHkhanI utpattinuM kAraNa, mathALA = na jANanArA loko, saMvara = duHkhane rokavAno upAya, = kevI rIte, khAuMti = jANI zake? bhAvArtha - azubha anuSThAnathI ja duHkha utpanna thAya che, e jANI levuM joIe. duHkhanI utpattinuM kAraNa na jANanArA loko duHkhane rokavAno upAya kevI rIte jANI zake ? vivecana : A cha gAthAomAM zAstrakAre A ajJAnavAdIonuM bIjuM ajJAna batAvI loka racanA saMbaMdhI bhinna bhinna mato pradarzita karyA che. A badhA matonA bIja upaniSado, purANo temaja smRtio tathA sAMkhya vagere darzanomAM maLe che. ahIM navA navamA - jIva ane ajIvathI yukta ane suda- sukha duHkha sahita evA A lokanI racanAnA viSayamAM zAstrakAre mukhya sAta pracalita mato darzAvyA che. (1) A loka koI deva kRta che. (2) brahmA kRta che. (3) Izvara vaDe A sRSTi racAyelI che. (4) pradhAna(prakRti) vaDe loka utpanna thayela che. (5) svayaMbhU-viSNu athavA anya koInA dvArA A loka banAvelo che. () yamarAje A mAyA banAvI che, tethI loka anitya che. (7) A loka IDAthI utpanna thayo che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. - 47 | (1) devatte-devakRta loka-vaidika yugamAM manuSyono eka varga agni, vAyu, jaLa, AkAza vidhuta, dizA vagere zaktizALI prAkRtika tattvono upAsaka hato, prakRtine ja deva mAnato hato. manuSyamAM eTalI zakti nathI ke je ATalA vizALa brahmAMDanI racanA karI zake. deva ja zaktizALI che. A dhAraNAthI devakRta lokanI kalpanA pracalita thaI. revatte AnA saMskRtamAM traNa rUpa thAya che. jevaData, devagupta ane devaputra ! revaDapta no artha che deva dvArA bIjanI jema vAveluM, koI deve potAnuM bIja(vIrya) koI strImAM AropyuM ane tenAthI manuSya tathA bIjA prANIo thayA, prakRtinI badhI vastuo thaI. aitareya upaniSada, chAndogya upaniSada AdimAM tenA pramANa maLe che. revata devaguptano artha che devo athavA deva vaDe rakSAyelo. AkhuM vizva koI deva dvArA rakSAyeluM che. devaputra- devaputrano artha che- A jagata tathAkathita devano putra che. jeNe saMsArane utpanna karyo che. (2) vaMza - brahmakRta loka - koI prajApati-brahmA dvArA lokanI racanA mAne che. teonuM kahevuM ema che ke manuSyamAM eTalI zakti nathI ke ATalI vizALa-vyApaka sRSTinI racanA ane surakSA karI zake. deva bhale manuSyothI bhautika zaktimAM caDiyAtA hoya, paraMtu vizALa brahmAMDane racavAmAM samartha nathI ja. sRSTinI pahelAM hiraNyagarbha-brahmA ekalA ja hatA. te AkhA vizvane joI zake che ane brahmAe sRSTinI racanA karI che. bhinna bhinna upaniSadono A ja sUra che. muMDaka upaniSada mAM kahyuM che ke vizvano kartA ane bhavanano gokhA(rakSaka) brahmA-devomAM sau prathama thAya. taitarIya upaSidamAM kahyuM che ke brahmA prathama ekalA hatA. temaNe icchA karI, "eka chuM, aneka thAuM, prajAne utpanna karuM." teNe tapa karIne A badhuM racyuM, sarjana karyu. A vAtanuM samarthana prazna upaniSadamAM, chAndogaya upaniSadamAM paNa jovA maLe che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM brahmA dvArA sRSTi racanAnI vicitra kalpanA batAvI che. brahmA ekalA ramaNa karatA hatA, teNe be thavAthI IcchA karI. jevI rIte strI puruSa paraspara AzliSTa thAya che, tevI rIte brahmAe potAnA be bhAga karyA ane te pati-patnInA rUpe thaI gayA. pahelAM manuSya, pachI gAya, baLada, gadheDI, gadheDo, bakarI, bakaro, pazu-pakSI AdithI laIne kIDI sudhI badhAnAM joDA(yugala) banAvyAM. eka vaidika purANamAM sRSTikrama batAvyo che ke pahelAM A jagata ghora aMdhakAramaya hatuM. bilakula ajJAta, avilakSaNa, atakya avizleya. jANe ke te bilakula sUteluM hatuM. te eka samudranA rUpamAM hatuM. temAM sthAvara-jaMgama, deva, mAnava, rAkSasa, sarpa ane bhUjaMga vagere badhAM prANI naSTa thaI gayAM hatAM. mAtra TekarA jevuM baneluM hatuM. je pRthvI Adi mahAbhUtothI rahita hatuM. tenA upara acinya sUtelA hatA. je tapazcaryA karI rahyA hatA. sUtelA vibhunI nAbhimAMthI eka kamaLamAMthI daMDa ane janoIthI yukta brahmAjI utpanna thayA. jeoe te ATha jaganmAtAo banAvI. (1) diti (2) aditi (3) manu (4) vinatA (5) kaThuM (6) sulasA (7) surabhi ane (8) IlA. ditie daityone, aditie devone, manue manuSyone, vinatAe badhA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | prakAranAM pakSIone, kadrue badhA prakAranAM sApane, sulatAe nAgajAtIya prANIone, surabhie cArapaga vALAM janAvarone ane IlAe badhAM prakAranAM bIjane utpanna karyA. brahmA dvArA sRSTi racanAnA A ane A prakAranA aneka ullekho maLe che. tethI zAstrakAre kahyuM naMbara ti Avare - kevaDa nI jema vaMza nA paNa traNa saMskRta rUpa thAya che ane te ja rIte artha paNa traNa thAya che. (3) - mukhya rUpe traNa darzana izvara kartutvavAdI che. vedAMtI, naiyAyika ane vaizeSika. vedAMtI izvarane ja jagatanuM upAdAna kAraNa temaja nimitta kAraNa mAne che. teoe A vAta siddha karavA aneka pramANa prastuta karela che. bRhadAraNyaka upaniSadamAM kahyuM che ke pahelAM ekamAtra A izvara ja hatA. te ja eka sat hatA, teNe zreya rUpa kSetranuM sarjana karyuM, pachI kSetrANInuM- jeNe varUNa, soma, rUdra, parjanya, yama, mRtyu, IzAna Adi devatA utpanna karyA pachI brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane te badhAnA poSaka zUdra varNanuM sarjana karyuM. taitarIya upaniSadamAM kahyuM che, je brahma-izvarathI A prANIo utpanna thAya che, jenAthI A bhUta(prANI) utpanna thaIne jIvatA rahe che, jenA kAraNe halana-calana Adi pravRtti kare che, jemAM vilIna thaI jAya che, te badhAnuM tAdAmya upAdAna kAraNa izvara (brahma) ja che. bRhadAraNyakamAM ja AgaLa kahyuM che, "te brahmanA be rUpa che, mUrta ane amUrta athavA marya ane amarya. jene yat ane tat kahe che. te ja eka Izvara badhAM prANIonA aMtaramAM chupAyelo che." bAdarAyaNa vyAsa racita brahmasUtranA prathama sUtramAM batAvyuM che ke "sRSTinI utpatti, sthiti ane pralaya AnAthI thAya che" vedAMtI anumAna pramANano prayoga paNa kare che. "Izvara jagatano karyA che, kAraNa ke te cetana che, je je cetana hoya che, te te kartA hoya che, jevI rIte kuMbhAra ghaTano kartA che. bIjA izvara kartutvavAdI taiyAyika che, naiyAyika mata akSapAdaRSi pratipAdita che. A matanA ArAdhya deva mahezvara che, mahezvara ja carAcara sRSTinuM nirmANa tathA saMhAra kare che. zvetAzvara upaniSadamAM batAvyuM che, te devono adhipati che temAM Akho loka adhiSThita che. te ja A be pagA copagA para zAsana kare che. te sUkSma rUpe vIryamAM paNa che, vizvano sakhA che, anekarUpa che. te ja vizvane potAnAmAM lapeTe che, te zivane jANIne (prANI) parama zAMti prApta karI le che. te samayAnusAra sRSTinA rakSaka che, te vizvAdhAra che, sarva prANIomAM gahana (gUDha) che, jemAM brahmarSi ane devatA lIna thAya che. tene jANIne teo mRtyupAzanuM chedana kare che." nayAyika jagatane mahezvara kRta siddha karavA mATe anumAna pramANano prayoga kare che. "pRthvI, parvata, caMdra, sUrya, samudra, zarIra, indriya vagere sarva padArtha koI buddhimAna kartAe batAvela che, kema ke te sarva kArya che. je je kArya hoya che, te koIne koI buddhimAna kartAe ja batAvela hoya che, jema ke ghaTa. A jagata paNa
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. - 49 | kArya che, tethI tenuM paNa koI buddhimAna dvArA ja nirmANa thavuM joIe. te buddhimAna jagatanA racanAra izvara(mahezvara) ja che. je buddhimAna dvArA utpanna nathI thatA, te kArya nathI, jema ke AkAza. A vyatireka daSTAMta che. izvarane jagata kartA mAnavAnI sAthe teo temane eka, sarvavyApI(AkAzavatu), nitya, svAdhIna, sarvajJa tathA sarvazaktimAna paNa mAne che. saMsArI prANIone karma phaLa ApanAra paNa izvara che. naiyAyika vedAMtIone jema izvarane upAdAna kAraNa ke samavAyIkaraNa mAnatA nathI. teo tene nimitta kAraNa mAne che. izvara kartatvanA viSayamAM vaizeSikonI mAnyatA paNa lagabhaga AvI ja che. (4) pALA- pradhAnAdikRta loka - sAMkhyavAdI kahe che- A loka pradhAna athavA prakRti dvArA banAvela che. prakRti satva, raja ane tama e traNa guNonI sAmyavasthA che. eTale jagatanuM mULa kAraNa pradhAna kaho ke triguNa (sattva, raja ane tama) kaho, eka ja vAta che. A guNothI Akho loka utpanna thayelo che. sRSTi triguNAtmaka kahevAya che. jagatanA dareka padArthamAM traNe ya guNonI sattA dekhAya che. tethI siddha thAya che ke A jagata triguNAtmaka prakRtithI banela che. mULapAThamAM kahevAmAM AvyuM che ke pahApha taravare Adi padathI mahatattva(buddhi), ahaMkAra Adine grahaNa karavA joIe. sAMkhya-darzanano siddhAMta che ke triguNAtmaka pravRtti sIdhI ja A jagatane utpanna nathI karatI. mULabhUta prakRti avikRta (koI tattvanA vikAra rahita) ane nitya che, tenAthI mahat (buddhi) tattva utpanna thAya che, mahattattvathI ahaMkAra ane ahaMkArathI pAMca tanmAtrA(indriya viSaya), pAMca jJAnendriya, pAMca karmendriya ane mana A 16 tattva(SoDazagaNa) utpanna thAya che. pAMca tanmAtrAothI pRthvI Adi pAMca bhUto (pAMca mahAbhUto) utpanna thAya che. A kramathI prakRti AkhA lokane utpanna kare che. athavA pradhAnAdi zabdamAM AdizabdathI kALa, svabhAva, niyati Adina grahaNa karIne A jagatane koI kALakRta, koI svabhAvakRta, koI niyatikRta, koI ekAMta karmakRta mAne che. (5) sayaMbhu vaDe svayaMbhUkRta loka - maharSinuM kahevuM che ke A loka svayaMbhU dvArA racAyela che. cUrNikAra maharSinA be artha kare che. (1) maharSi eTale brahmA athavA (2) vyAsa Adi RSi-maharSi che. svayaMbhU eTale viSNu. svayaMbhU zabda brahmA ane viSNu baMne arthamAM prayukta thAya che. nArAyaNopaniSadamAM kahyuM che- aMtara athavA brAhya saMpUrNa jagatane vyApta karIne viSNu sthita che. nArAyaNArthavazira upaniSadamAM kahyuM che- puruSa nArAyaNa (viSNa)ne icchA thaI ke huM prajAonuM sarjana karuM ane tenAthI prANa, mana, indriyo, AkAza, vAyu, agni, pANI, pRthvI, brahmA, rUdra, vasu tyAM sudhI ke AkhuM jagata nArAyaNathI ja utpanna thayuM. purANamAM varNavela brahmA dvArA sRSTi racanAnA kramanI jema manusmRtimAM paNa te prakAranuM varNa maLe che. A jagata sarvatra aMdhakAramaya hatuM, suSupta jevuM hatuM. te pachI mahAbhUtAdithI oja (baLa)nuM varaNa karI, aMdhakArane dUra karatAM avyakta svayaMbhU A jagata)ne vyakta karatAM svayaM prAdurbhAva pAmyA(pragaTa thayA). atIndriya
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) dvArA grAhya, sUkSma, avyakta, sanAtana, sarvabhUtamaya evam aciMtya svayaMbhU svataH utpanna thayA. dhyAna karIne potAnA zarIrathI vividha prajAonI sRSTi karI. temaNe sarva prathama pANI banAvyuM, pachI temAM bIja utpanna karyuM ane temAMthI AkhA jagatanI racanA thaI. 50 (6) mAreLa saMghuyA- mAraracita loka :- 'mAra'nA ahIM be artha karavAmAM AvyA che je mAre che, naSTa kare che te mAra-mRtyu ke yamarAja. paurANika kahe che- svayaMbhUe lokane utpanna karIne atyaMta bhAranA bhayathI jagatane mAranArA mAra eTale ke mRtyu-yamarAja banAvyo. mAre(yame) mAyA racI. te mAyAthI prANIo mare che. mArano bIjo artha viSNu karavAmAM Ave che. AcArya nAgArjunIya vAcanAnI pratomAM A uddezakamAM pAThAMtara rUpe nimnokta gAthA jovA maLe che. ativuDDIyajIvANaM, mahI viNate pabhuM / tato se mAyA saMjutte, kare logassa'bhiddavA // pRthvIe potAnA para jIvono bhAra vadhI javAthI viSNu prabhune vinaMtI karI ane viSNue lokonA nAza karavA lokane mAyA yukta banAvyo. vaidika graMthomAM eka prasiddha ukti che- viSNornIyA mAvatI, payA sammohita bAt viSNunI mAyA bhagavatI che, jemaNe sArA ya jagatane saMmohita karI dIdhuM che. kaThopaniSadamAM svayaMbhUnI mAyAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke brAhmaNa ane kSatriya jemanA mATe bhAta (bhojana samAna) che, mRtyu jemane mATe vyaMjana(zAkabhAjI) samAna che, te viSNu(svayaMbhU)ne ahIM koNa jANe che ? game te hoya, mRtyu ke vinAza dareka sajIva-nirjIva padArtha sAthe lAgela che, te kAraNe lokanuM anitya, vinAzazIla hovuM svAbhAvika che. mRtyuno mahimA batAvatAM bRhadAraNyakamAM kahyuM che- "ahIM pahelA kAMI paNa nahotuM. mRtyuthI ja A AkhuM jagata DhaMkAyeluM hatuM. te mRtyu AkhA jagatane gaLI javA mATe hatuM." (7) aMDa s- IDAkRta loka :- keTalAka tridaMDI vagere zramaNo, brAhmaNoe tathA keTalAka paurANikoe jagatanI utpatti iDAthI mAnI che. purANamAM kahyuM che ke brahmAMDa pahelAM kevaLa jaLAkAra samudrarUpa hatuM. temAthI eka vizALa IDu pragaTa thayuM, je cirakALa sudhI laherothI vahetuM rahyuM pachI te phUTayuM ne tenA be TukaDA thaI gayA. eka TukaDAthI pRthvI banI, bIjA TukaDAthI AkAza banyuM. pachI tenAthI deva, dAnava, mAnava, pazu-pakSI Adi rUpe saMpUrNa jagata pedA thayuM. pachI jaLa, teja, vAyu, samudra, nadI, pahADa vagere utpanna thayAM. A rIte A AkhuM brahmAMDa(loka) IMDAmAMthI banyuM che. manusmRtimAM paNa A prakAranI ja kalpanA che. "te iMDA suvarNamaya ane sUrya samAna atyaMta tejasvI banI gayuM. temAMthI sarvaloka, pitAmaha brahmAjI utpanna thayA. te IDAmAM te bhagavAna parivatsara (ghaNA varSo) sudhI rahyA, pachI svayaM AtmAnuM dhyAna karIne te IMDAnA be TukaDA karI nAkhyAM. te be TukaDAthI AkAza ane bhUminuM nirmANa karyuM. For Private Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. - 51 | jagata katRtvavAdanuM nirAkaraNa - zAstrakAre jagata kartutvavAdane svIkAranArane ajJAnI ane mithyA bhASaNa karanAra kahyA che. A sarva jagakartutvavAdI potAnA vicAra mAtrathI lokane kRta kahe che tathA lokane ekAMta vinAzI kahe che te yukti saMgata nathI. mULa gAthAmAM saMketa mAtra che ke avinAzI lokane kRta athavA vinAzI kahevo, te lokanA yathArtha svabhAvane jANyA vinAnuM kathana che. vRttikAre A paMktinI vyAkhyA karatA kahyuM che ke vAstavamAM A loka kyAre ya sarvathA naSTa thato nathI, kema ke dravya rUpathI te sadevasthita rahe che. A loka atItamAM paNa hato, vartamAnamAM paNa che ane bhaviSyamAM paNa raheze. tethI A loka koI deva, brahmA, izvara, prakRti, viSNu, ziva Adi dvArA banAvela nathI. jo lokanI utpatti hota to teno nAza thAta paraMtu loka ekAMte eka samAna ja rahe tema nathI. tethI loka deva vagere dvArA lokanuM kartutva siddha karI zake. izvara kartutvavAdIoe lokane vibhinna padArthone kArya batAvIne kuMbhAranA ghaTarUpa kAryanA kartAnI jema izvarane jagata kartutvarUpa kAryanA kartA siddha karavAnA prayAsa karyA che, paraMtu loka dravyarUpathI nitya hovAne kAraNe kArya che ja nahIM. paryAya rUpathI anitya che, jagata kAryanA kartAnI sAthe koI avinAbhAva saMbaMdha nathI. katavAdIonI samakSa bIjo prazna e upasthita thAya che ke temano sRSTikartA, A sRSTine svayaM utpanna thaIne banAve che ke utpanna thayA vinA banAve che? jo svayaM utpanna thayA vinA sRSTi banAve tema kahe to svayaM jenuM astitva nathI te bIjAne kevI rIte banAvI zake? jo utpanna thaIne banAve che to svayaM utpanna thAya che ke bIjA dvArA utpanna karAya che? jo koI karyA vinA svayaM utpanna thAya che to A jagatane paNa svayaM utpanna thayeluM kema na mAnavuM? jo bIjAthI utpanna thaIne lokane banAve che. to e bIjAne koNe utpanna karyA che? te paNa trIjAthI utpanna thayA che ane trIjA cothAthI utpanna thayelA mAnavA paDaze. A rIte utpattino prazna Ubhone Ubho ja rahevAthI anavasthA doSa Avaze. A tarkano katavAdIo pAse koI uttara nathI. trIjo prazna e Ubho thAya che ke te sRSTikartA nitya che ke anitya? nitya kahe to AkAzanI jema vyApaka hoya ane eka sAthe athavA kramathI temAM paNa kriyA saMbhave nahIM. kAraNa ke te to potAnI jagyAethI halI paNa na zake ane na teno svabhAva badalI zake. jo te anitya che to utpatti pachI svayaM vinAzI hovAne kAraNe naSTa thaI jaze. tethI teno koI bharoso nahIM ke te jagatane banAvaze, kAraNa ke nAzavaMta hovAthI potAnuM rakSaNa karavAmAM asamartha hoI te bIjAnI utpatti mATe vyApAra athavA ciMtA zuM karI zake ? A rIte sRSTikartA nitya-anitya siddha thaI zakatA nathI. have prazna e che ke te sRSTi kartA mUrti che ke amUrti? jo te amUrta che to AkAzanI jema te paNa akartA che. jo mUrtimAna che to kArya karavA mATe tene sAdhAraNa puruSanI jema upakaraNonI apekSA raheze. te upakaraNa banAvavA mATe bIjA upakaraNo joIe. te upakaraNo kyAMthI Avaze? teno uttara ja nathI. mATe mUrta--amUrta sRSTikartA svIkArya nathI. izvara dvArA sRSTinI racanA mAnavAthI temAM anyAyI, abuddhimAna, azaktimAna, pakSapAtI, icchA, rAga dveSAdi vikArothI lepAyelA te banI jaze ane AvA aneka doSono prasaMga Avaze. bhagavad gItAmAM kahyuM che ke
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ para ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) na kartRtvaM na karmANi, lokasya sRjati prabhUH na karmaphalasaMyoga, svabhAvastu pravartate / izvara na to lokanuM sarjana kare che, na karmanuM ane na lokamAM rahenArA jIvonA zubhAzubha karmaphaLanuM sarjana kare che. loka to svabhAvathI svayaM pravartita che. brahmAnA mukhathI brAhmaNa, bhUjAothI kSatriya, udarathI vaizyane pagathI zudranI tathA IDAthI jagatanI utpatti mAnavI te asaMgata che, ayukta che. jyAre izvara Adi paNa jagatanA kartA na thaI zake to svayaMbhU dvArA mAranI racanA, IDAnI utpatti Adi tathA avyakta, amUrta, acetana. prakRtithI mUrti, sacetana temaja vyaktanI racanA Adi badhI nirarthaka kalpanAo che. jaina darzana anusAra A loka anAdi anaMta che. loka dravyanI apekSAe nitya che ane paryAyanI apekSAe anitya. eTale ke parivartanazIla che. jIva ane ajIva potAnA svarUpathI kyAre ya naSTa thatA nathI, utpanna thatA nathI. temAM mAtra avasthAonuM parivartana thayA kare che. 3maju mukha6 nAhiti saMvare ?:- gAthA 10 paNa loka saMbaMdhita che. izvara deva, manuSyo, pazu-pakSI vagere jIvasRSTi utpanna karI, te prANIone sukha-duHkha sAthe ja joDe che. prANIo sukha-duHkha karmaphaLa izvara dvArA ja bhogave che tevI mAnyatA dharAvatA jagata kartutvavAdIne javAba ApatA zAstrakAra kahe che ke mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane azubha yoga dvArA prANI karmabaMdha kare che ane A karma ja duHkhanI utpattinuM kAraNa che. duHkhanA kAraNane teo jANatA nathI. mithyAtva, hiMsA AdithI virati AdinI sAdhanA-ArAdhanA karavI te duHkha nivAraNano upAya che, evuM paNa jANatA nathI. potAnA dvArA karelAM azubha anuSThAna, pApAcaraNa athavA adharmAcaraNathI duHkhanI utpatti thAya che. tenAthI viparIta potAnA dvArA karelAM zuddha dharmAnuSThAna ratnatrayanA AcaraNathI sukhanI utpatti thAya che. bIjA koI deva, brahmA, viSNu, maheza athavA izvara koIne sukha ke duHkhathI yukta karI zakatA nathI. jo evuM karI zakatA hota to te AkhA jagatane sukhI ja kare ne? koIne duHkhI zA mATe rahevA de? jagatamAM sukhI ane duHkhI baMne prakAranA prANIo dekhAya che, te potAnA karmAnusAra sukha-duHkha bhogavI rahyA hoya che. A gAthA dvArA zAstrakAre akhA #ttA viruttA ya dudAi 1 judA 2- (AtmA ja potAnAM sukha ane duHkhono kartA temaja bhoktA che) AsiddhAMtane dhvanita karyo che tathA duHkharUpa karmabaMdhanane toDavA mATe koI deva, brahmA, viSNu, maheza athavA paramAtmAnI samakSa karagaravAno, yAcanA karavAno niSedha karI, svakartutvavAda, svayaM puruSArtha dvArA Atmazakti pragaTa karavAno, zramaNa saMskRtino mULabhUta siddhAMta vyakta karyo che. airAzika mata :. suddhe apAvae AyA, ihamegesi AhiyaM / puNo kIDA-padoseNa, se tattha avarajjhai //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _ pa3 | zabdArtha:- 6 = A jagatamAM, siM = koIkanuM, AdityaM = kathana che ke, AvA = AtmA, suzuddha, apavA = ane pAparahita che, puNo = to pachI, te = te AtmA, zIDa poSa = rAgadveSanA kAraNe, tattha = tyAM, avara = baMdhAI jAya che. bhAvArtha - keTalAka dArzanikono mata che ke AtmA zuddha AcaraNa karI, pAparahita thaIne mokSamAM jAya che. pharIthI rAga ane dveSanA kAraNe tyAM mokSamAM ja baMdha yukta thaI jAya che. - iha saMvuDe muNI jAe, pacchA hoi apAvae / Saa vi6 va ga munno, nAriye sarave tahIM zabdArtha - pAva ropha = te pAchaLathI pAparahita thaI jAya che, siddha thaI jAya che, vivuM == pANI, muLo = pharIthI, saracuM = malina thaI jAya che, tarI = evI ja rIte te nirmaLa AtmA pharIthI malina thaI jAya che. bhAvArtha:- A manuSyabhavamAM jIva saMvata-saMyama niyamAdi yukta muni banIne niSpApa thaI jAya che. jevI rIte raja rahita nirmaLa pANI pharIthI rajayukta malina thaI jAya che tevI ja rIte te nirmaLa, niSpApa AtmA paNa punaH malina thaI jAya che. vivecana : A be gAthAmAM gozAlakanA AjIvaka mata mAnya AtmAnI traNa avasthA "airAzika" matanuM digdarzana karAvavAmAM AvyuM che. jIva rAzi, ajIva rAzi ane nojIvarAzI; A traNa rAzi mAnya nairAzikane svIkAratA nihunavanI ahIM vAta nathI. ahIM to AtmAnI traNa rAzionuM kathana karavAmAM AvyuM che. te traNa avasthAo A pramANe che. (1) rAgadveSa sahita, karma baMdhanathI yukta, pApa sahita azuddha AtmAnI avasthA. (2) AtmA AcaraNa karI, niSpApa avasthA prApta karI, muktimAM pahoMcI jAya che. mokSagata AtmAnI zuddha avasthA. (3) te zuddha-niSpA5 AtmA rAga ane dveSanA kAraNe pharI karmarajathI azuddha thaI jAya che. potAnA matanuM apamAna ane anya matanuM sanmAna joI te muktAtmAne rAgadveSa utpanna thAya che ane punaH saMsAramAM avatAra dhAraNa kare che. AtmAnI te trIjI azuddha avasthA. puLo jIDIpo :- muktAtmAne potAnA zAsananI pUjA ane para zAsanano anAdara joIne pramoda-AnaMda(rAga) utpanna thAya che tathA svazAsanano parAbhava ane parazAsanano abhyadaya joIne dveSa thAya che. A rIte zuddha AtmA rAgadveSathI lepAI jAya che, rAga dveSa ja karmabaMdhanA kAraNa che. A rIte te punaH
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karmayukta banI saMsAramAM Ave che. zuddhAtmA punaH malina thAya che te samajAvavA te dArzaniko nirmaLa ane malina jaLanuM dRSTAMta Ape che te darzAvatA zAstrakAra kahe che-viyaTa va nahIM mukhmo yaM savaM to je rIte nirmaLa pANI paNa AdhI tuphAnathI uDelI raja, mATI, kacarA vaDe malina banI jAya che te ja rIte tapa saMyamanI sAdhanA vaDe zuddha thayelo AtmA paNa potAnA zAsananA abhyudaya mATe rAga ane svazAsanano parAbhava joIne dveSabhAvane dhAraNa kare che. A rIte zuddha thayelo AtmA punaH malina thaI jAya che. 54 A saMbaMdhamAM cUrNikAra 11mI gAthAnA uttarAddhamAM puo jhIkApavoseLa, se tattva avatAra A prakAranuM pAThAMtara mAnIne avatAravAdanI jhAMkhI prastuta kare che. te AtmA mukta thaI, rAga ane dveSanA kAraNe karmarajathI lipta thaI saMsAramAM avatAra dhAraNa kare che. te muktAtmA potAnA dharmazAsananI punaH pratiSThA karavA mATe rajoguNa yukta thaIne athavA karma rajathI zliSTa thaIne avatAra le che. te A prakAranI mAnyatA bauddha dharmanA keTalAka saMpradAyonI paNa che. teonuM kathana che ke sugata(buddha) Adi dharmatIrthanA pravartaka, jJAnI, tIrthaMkartA, parama padane prApta karIne paNa jyAre potAnA tIrtha dharmasaMghano tiraskAra jue che tyAre teno uddhAra karavA mATe punaH saMsAramAM Ave che. dharmanuM patana ane adharmanuM abhyutthAna thatuM joI mukta AtmAnA avatIrNa thavAnI mAnyatA vaidika paraMparAmAM paNa prasiddha che ane gItA vagere graMthomAM avatAravAdanuM spaSTa varNana che ke- jayAre jyAre saMsAramAM dharmanI hAni ane adharmanI vRddhi thavA lAge che tyAre tyAre huM(mukta AtmA) sAdhu puruSonuM rakSaNa tathA duSTono nAza karavA yuge yuge avatAra dhAraNa karuM chuM. te avatAravAda athavA punarAgamanavAda kahevAya che. je bhaktivAdI saMpradAyomAM evI mAnyatA pracalita che ke bhagavAna potAnI lIlA batAvavA mATe avatAra dhAraNa kare che athavA sajjanonA rakSaNa tathA durjanonA saMhAranA rUpe lIlA kare che. AvI lIlA samaye teo duSTono nAza kare ane bhaktanI rakSA mATe zakya hoya teTalA prayatna kare tyAre tevuM karavAmAM tenAmAM dveSa ane rAga hoya te svAbhAvika che. tethI A gAthAmAM kahelA jIlApollekhanI sAthe bhaktivAdI saMpradAyo kacita krIDA - lIlAnI ardha saMgati thaI jAya che. bairAzika vAda, avatAravAdanuM' khaMDana :- prazna thAya ke je AtmA ekavAra karmamaLathI sarvathA rahita thaI gayo che, zuddha--buddha mukta, niSpApa thaI gayo che; te pharIthI azuddha, karmamaLayukta ane pApayukta kevI rIte thaI zake ? jevI rIte bIja baLI gayA pachI temAMthI aMkura phUTe nahIM, evI ja rIte karmabIja baLI gayA pachI pharIthI saMsArarUpI(janmamaraNa rUpI) aMkura phUTavA asaMbhavita che. adhyAtma sAdhanAono uddezya pApathI, karmabaMdhathI, rAga-dveSa--kaSAyAdi vikArothI sarvathA mukta, zudgha temaja niSpApa thavuM te che. jo zuddhAtmA punaH malina thaI jAya to zuddha thavAnI mahenata nakAmI jAya, karelI sAdhanA mATImAM maLI jAya. AtmA zuddha banI mokSe gayA pachI punaH azuddha banI janma dhAraNa kare che. te teonI mAnyatA yukti saMgata nathI. mukta jIva rAgadveSa vihIna hoya che. rAgadveSa hoya to te mukta na kahevAya. rAgadveSa ja na hovAthI teonI AkhA jagata pratyenI ekatva daSTi hoya che. teomAM svadharma-paradharma jevo koI bhedabhAva
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-3 _. - 55 | nathI ke svadharmanI hAnI joI dveSa kare. AtmAne ekavAra karmarahita banI gayA pachI pAcho karma yukta banI janma dhAraNa karavo paDato hoya to AvA mokSa mATe koNa sAdhanAdi kare ? ekavAra mukta thayA pachI anaMtakALa sudhI te ja avasthAmAM rahevAnuM hoya to ja tapa-ja5 puruSArtha sArthaka kahevAya, mATe avatAravAda yukti saMgata nathI. pAThAMtara :- 11mI gAthAnA utarAddhamAM cUrNi saMmata pAThAMtara che- puchAnekhaDakhatekha tatva avaraNa anaMtakALa pachI te muktAtmA svazAsananI pratiSThA-apratiSThA joIne tenA para avara aparAdha kare che arthAt rAga-dveSane prApta thAya che. 12mI gAthAnA pUrvAddhamAM cUrNi saMmata pAThAMtara- rUda saMvu pavittA mudde siddha vikruti A manuSya bhava pAmI, pravrajyA grahaNa karI, saMvRtAtmA banI siddha banI jAya che athavA A manuSya bhavamAM keTalAka saMvRtAtmA banI, dharmane ujAgara karatAM keTaloka kALa saMsAramAM rahe che ane pachI apApaka evA siddha gatinA sthAnane prApta kare che. sva-pravAda-prazaMsA : eyANuvIe mehAvI, baMbhacere Na te vase / 2 puDho pAvAuyA savve, akkhAyAro sayaM sayaM // zabdArtha prayAguvI = A anyatirthIonI vAtane vicArIne nizcaya kare , te vaMmare ja vase = anyatirthIo brahmacaryamAM (saMyamamAM) sthita nathI, saLe pAvA3yA = badhA prAvAka, pudo = alaga alaga, sayaM sarva = potapotAnA siddhAMtane, ajaya = sAro batAve che. bhAvArtha:- buddhimAna sAdhaka A ciMtana karIne manamAM nizcaya kare ke A vAdIo brahmacarya-AtmAnI caryAmAM sthita nathI. te vAdIo potAnI mAnyatAnI atizayokti pUrvaka prazaMsA karanArA che. | 14 sI sI 3vaddAne, meiva ja mAkhaNa aho iheva vasavattI, savvakAmasamappie / zabdArtha -3vALa = anuSThAnamAM ja, siddhi siddhi thAya che, paNa na = anya prakAre hotI nathI, do = mokSa prApti pahelAM, rUdeva= A janmamAM ja, vasaMvattA = vazavartI, savvAmaNi = sarva kAmanAo siddha thAya che. bhAvArtha-vibhinna matavAdIo svamatasaMmata anuSThAnathI ja siddhi thAya, bIjI rIte nahi, ema kahe che. A janmamAM ja je amArA matane vazavartI thAya tenI badhI kAmanAo pUrNa thAya tema teo kahe che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) kA siddhA ya to arogA ya, ihamegesiM AhiyaM / siddhimeva purAkAuM, sAsae gaDhiyA NarA // zabdArtha - te = teo, siddha = siddha puruSa, garo ya = nirogI hoya che- rogarahita hoya che, sineiva purAkaM = siddhi ne ja sAme rAkhIne, = te anyadarzanI manuSya, lAla = potAnA darzanamAM, DhiyA = gUMthAyelA rahe che. bhAvArtha:- A saMsAramAM keTalAka matavAdIonuM kathana che ke amArA matanA anuSThAnathI je siddhi prApta kare te nIrogI hoya che. te anyadarzanI siddhine ja AgaLa rAkhIne potapotAnA darzanamAM Asakta rahe che. asaMvuDA aNAIyaM, bhamihiMti puNo puNo / kappakAlamuvati, ThANA Asura kivvisiy||-tti bemi zabdArtha - asaMgs = asaMvRta, indriya vijaya rahita, akhAdya = Adi rahita A saMsAramAM, no pULo = vAraMvAra, mahaMta = bhramaNa karaze tathA, vaMvaIR = cirakALa parvata, asurabrigvisiya DhALa = asura sthAnamAM kilviSIrUpe, vaMti = teo utpanna thAya che. bhAvArtha:- te anyatIrthio asaMvatta-Idriya ane mana saMyamathI rahita hovAthI, A anAdi saMsAramAM vAraMvAra paribhramaNa kare che. teo kalpakALa paryata-cirakALa sudhI asuro-bhavanapati devo tathA kilviSika (nimna koTInA) devonAM sthAnomAM utpanna thAya che. vivecana : A pAMca gAthAmAM zAstrakAre potAnI prazaMsA karanAra atirthIonI avasthA tathA gatinuM darzana karAvyuM che. A trIjA uddezakamAM jagatkatRtva vAda ane avatAravAdanA nirUpaNa pachI A khaMDanAtmaka aMtima pAMca gAthAo, te baMne matAvalaMbInA khaMDana mATe che tema upalaka daSTie lAge paraMtu gAthAmAM puto pavADA sarve- badhA prAvAduko alaga rIte potAnA matanI prazaMsA kare che tema kahyuM che. te sUcave che ke A traNe uddezakamAM je je vAdIonuM kathana che. te sarve darzanone zAstrakAre prAvAduka' kahela che. pUrvokta sarva darzanakArone prAvAduka kahevAnA be kAraNa che. (1) teo kArya- kAraNa vihIna, yuktithI asaMgata evA potAnA matanI prazaMsA karyA kare che ane (2) teo AtmabhAvonA vicAramAM sthita nathI. 1. A vAdIo kArya-kAraNa bhAvano vicAra karatA nathI. jema ke avatAravAdIo ema kahe che ke zuddha evA muktAtmAo rAgadveSa kare che ane punarjanma maraNane dhAraNa kare che. karmanuM kAraNa rAga-dveSa che. te baLI gayA pachI rAga-dveSa kevI rIte thAya ane janma paNa kevI rIte dhAraNa kare? anya dArzanikonI vAta
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-1/uddezaka-4. | pa7 | tarkasaMgata paNa nathI hotI. jema ke keTalAka kriyAvAdI avyakta hiMsAne karmabaMdhanuM kAraNa mAnatA nathI. avyakta hiMsAnA cAra prakAranAM pahelI mAnasika hiMsA batAve che. zarIrathI hiMsA na kare paNa manamAM hiMsAnA bhAva-rAga-dveSanA pariNAma Ave te bhAvahiMsA ja che. tenAthI karmabaMdha na thAya te vAta tarkasaMgata nathI. 2. teo AtmabhAvamAM sthita nathI. teo potAnA matathI aSTa siddhi prApti thAya che, tema jaNAve che. aSTasiddhi-suvarNasiddhi vagere siddhio to bhautika jagatanI siddhi che. tene adhyAtma sAthe koI saMbaMdha nathI. teo yaugika upalabdhio, bhautika-laukika siddhione ja mukti mAne che. pariNAme karmabaMdha rokavAnA ahiMsAdi pAMca kAraNone svIkAravAnI teone AvazyakatA rahetI nathI. sAdhanA-ArAdhanA, tapazcaryA vagerenuM vidhAna paNa svargAdi kAmanAothI ja karavAmAM Ave che, tethI teo saMvRtta nathI. jyAM sudhI indriyo saMvRtta na bane tyAM sudhI karmapravAha AvyA ja kare ane tyAM sudhI mokSa prApta thato nathI. AvA asaMvRtta prAvAduko dIrghakALa paryata anaMta saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. devagatimAM jAya topaNa alpaRddhivALA kilvISI Adi deva rUpe utpanna thAya che. che adhyayana 1/3 saMpUrNa che cotho uddezaka LogogosOCOCOCOYCOXCOGEXCOGEXCOXCOGECE GEGETEG munidharma upadeza - ete jiyA bho ! Na saraNaM, bAlA paMDiyamANiNo / hiccA NaM puvvasaMjogaM, siyA kiccovaesagA // zabdArtha - ko = he ziSyo ! te = A anyatIrthio, fjaya = kAmakrodha AdithI jItAyelA che, ja sara = tethI A loko potAnA ziSyanI rakSA karavAmAM samartha nathI, vAsA = teo ajJAnI che chatAM, paDiyALo potAne paMDita mAne che, puSyasaMgo hindrA = te loko potAnA bhAIo Adi pUrva saMbaMdha choDIne,siyA = bIjA parigraha ane AraMbhamAM Asakta che, ziSyovAsaT= te loko gRhasthanA kRtyano upadeza kare che. bhAvArtha:- he ziSyo ! A pUrvokta anyatirthI sAdhu kAma, krodha AdithI athavA parISaha-upasargarUpa zatruothI parAjita che, tethI te zaraNa levA yogya nathI athavA potAnA ziSyone zaraNa devAmAM samartha nathI. teo ajJAnI che chatAM paNa potAne paMDita mAne che. pitA, baMdhu vagere pUrva saMbaMdhane choDIne paNa bIjA AraMbha parigrahamAM Asakta rahe che tathA gRhasthanA pApakArI kAryono upadeza Ape che. taM ca bhikkhU pariNNAya, vijja tesu Na mucchae / aNukkase appalINe, majjheNa muNi jAvae //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - vizva fmaNUka vidvAna sAdhu, saM 2= te anyatirthIone, pariNAya= jANIne, tenuM ja muzkepa = teomAM mUcha na kare, muLa= sAdhu, pujase = mada na kare, = koInI sAthe saMbaMdha na rAkhe, mo = madhyasthavRttithI, zAvara = vyavahAra kare. bhAvArtha :- vidvAna bhikSu AraMbha parigrahamAM Asakta te anyatIrthI sAdhuone sArI rIte jANIne tenAmAM mamatva na rAkhe. te muni koI prakArano mada na kare. anyatIrthika, gRhastho temaja zithilAcArIonI sAthe saMsargarahita thaI , madhyastha bhAvathI saMyamI jIvananuM pAlana kare athavA madhyastha vRttithI jIvana nirvAha kare. sapariggahA ya sAraMbhA, ihamegesimAhiyaM / apariggahe aNArabhe, bhikkhU tANaM parivvae / zabdArtha - saparivAra - parigraha rAkhanArA, sAraMbha = AraMbha karanArA jIvo, mokSa prApta kare che ema, aparitAde agAme = parigraha ane AraMbha rahita puruSanA, tA = zaraNamAM, paribbA = jAya. bhAvArtha:- mokSanA saMbaMdhamAM keTalAka matavAdIonuM kathana che ke parigrahadhArI ane AraMbhathI jIvanArA jIvo paNa mokSa prApta kare che paraMtu bhAvabhikSu teonI vAtano svIkAra na karatA aparigradhArI ane anAraMbhI, AraMbharahita mahAtmAonA zaraNamAM jAya che. kaDesu ghAsamesejjA, viU dattesaNaM care / agiddho vippamukko ya, omANaM parivajjae // zabdArtha - heluM = bIjA dvArA karelA AhAramAMthI, vikra = vidvAna puruSa, vAsaM = AhAranI, pannA = gaveSaNA kare, vasaI = dIdhelA AhAra levAnI icchA, ghare = kare, zo, vipakuvo = Asakti rahita tathA rAgadveSa rahita thaIne, parivA = bIjAnuM apamAna na kare. bhAvArtha- samyakajJAnI vidvAna sAdhu, gRhastha potA mATe banAvelA AhAramAMthI yathocitta AhAranI gaveSaNA kare tathA te ApelA AhArane(vidhipUrvaka) levAnI IcchA kare. Asakti rahita temaja rAga dveSathI mukta thaI AhAranuM sevana kare tathA muni koInuM apamAna na kare. bIjA dvArA karelA potAnA apamAnane manamAMthI kADhI nAkhe. vivecana :nigraMthane saMyama dharmano upadeza :- A cAra gAthAmAM nigraMtha sAdhune saMyama dharmano athavA svakartavyano bodha ApavAmAM Avyo che. te A pramANe che(1) anya yUthiko sAdhu mAtA, baMdhu vagere pUrva saMbaMdhane tyAgavA chatAM sAvadha kAryanA upadezaka hovAthI
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-4 [ 59 ] zaraNa grahaNa karavA yogya nathI. (2) vidvAna sAdhu teonA kArya jANI teo sAthe Asakti janaka saMparka na rAkhatA, madhyastha bhAvathI rahe. (3) parigraha temaja AraMbhathI mokSa mAnanArA pravrajyAdhArIono saMga choDIne niSparigrahI, nirAraMbhI mahAtmAonA zaraNamAM jAya. (4) Asaktirahita temaja rAga-dveSathI mukta thaI, AhAra saMbaMdhI nirdoSa gaveSaNA, grahaNeSaNA, paribhogeSaNA kare. A gAthAmAM susAdhunA pAMca kartavyanuM digdarzana karAvyuM che. susAdhunA pAMca kartavya :1. prathama kartavya- aa sarakhe A anyadarzanI sAdhuo zaraNane yogya nathI. gAthAmAM zAstrakAre 'bo saMbodhana dvArA ziSyone saMbodhana karIne kahyuM che ke na sara tathAkathita sAdhunA zaraNamAM na jAo. teo tamAruM AdhyAtmika rIte rakSaNa karavA samartha nathI. teonA zaraNanI ayogyatA pAMca kAraNathI batAvI che 1. pate ni:- A zabdathI pUrvakathita paMca bhUtavAdI, tajIva kacchazarIravAdI, kriyAvAdI, jagatukatRtva vAdI, avatAravAdI vagere badhA ja mithyAvAdInuM grahaNa thaI jAya che. A badhA ja anyatIrthiko krodhAdithI jItAyelA che. teo krodhAdinA vijetA nathI. temAMthI koI izvaranA hAthamAM karmanuM phaLa mUkI de che, to koI karmabaMdha tathA karma muktinA yathArtha svarUpane jANatA nathI. keTalAka mAnasika hiMsAne hiMsA kahetA nathI, to keTalAka karmaphaLa bhogavanAra AtmAne mAnatA nathI. keTalAka kSaNajIvI padArthane mAne che. te sarva ekAMtavAdIonA matamAM kaSAyanA tyAganI koI vAta ja nathI. tethI teo kaSAyo-viSayomAM racyA-pacyA rahI te kaSAyo dvArA jItAI gayA che. AvI vyaktinA zaraNe javAthI kaSAyane kema jItI zakAya ? 2. thANA:- A sarva anyatIrthiko bAla-ajJAnI che. karmabaMdhanA svarUpane samajI tene toDavAnI vAta A adhyayananI prathama gAthAmAM ja kahevAmAM AvI che. A vAdIo karmabaMdha tathA karmabaMdhanA kAraNothI ajJAta che. mithyAtva, AraMbha, parigrahAdi karmabaMdhanA kAraNono bodha na hovAthI te kAraNothI nivRta thaI zakatA nathI. gRhatyAgIne saMnyAsI banavA chatAM AraMbha-samAraMbhamAM gRhasthanI jema ja rahe che. pariNAme temano karmabaMdha aTakato nathI. teonA zaraNe javAthI ajJAna sivAya zuM prApta thAya? 3. paMDiyALo:- te anyatIrthiko ajJAnI hovA chatAM potAne paMDita mAne che. ajJAnIne to potAnA ajJAnano khyAla o to jJAnano satya mArga svIkArI le. paraMtu ajJAnI hovA chatAM potAne jJAnI mAnanArA satyamArgane kyAre ya svIkArI zakatA nathI. vAlIpaDiyamafrLo nI jagyAe nityAnaMvaphIya pAThAMtara jovA maLe che. teno paNa pUrva ATha jevo ja artha thAya che. 4-5. TengA ...riyA vikvovala - je gharabAra, kuTuMba, parivAra, gRhastha jIvananI sarva jaMjALa
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ne choDIne dIkSita banI mokSa mATe udyamavaMta bane che paraMtu tyAra pachI samyagujJAnanA abhAve anya AraMbha samAraMbha ane parigrahamAM phasAI jAya che. ziSya, bhakto, Azrama, tenI jamIna-jAyadAda, potAne prApta thatI bahumUlyavAna bheTa vagere aneka prakAranI vastuomAM mUcchita thAya che. pariNAme gRhasthanI jema sAvadha pravRttionA preraka banI jAya che. A badhAM kAraNothI teo zaraNane yogya nathI. teo pote AtmarakSA karI zakatA nathI to zaraNe AvelA anuyAyI (ziSya)nI AtmarakSA kevI rIte karaze? 2. bIjuM kartavya-bhoLa muni gavaE:- madhyasthavRttithI jIvana nirvAha kare. anyatIrthika sAdhu tathA tenI miththAmAnyatA jANI lIdhA pachI satyadarzI sAdhu vivekapUrvaka tenI sAthe varte, gAthAmAM zAstrakAre ja muccha, ayvase ane khafIne A traNa viveka batAvyA che. na mucha anyatIrthikonA ADaMbara, vaibhava joI teo para mamatA-mUcchabhAva na rAkhe. kapure koIpaNa prakArano mada na kare. appaNIne anyatIrthika-pArthastha sAthe saMparka na rAkhe. cUrNi anusAra-apalIna arthAt anyatIrthiko sAthe saMparka na rAkhe. teo sAthe lIna na bane. sAdhu rAga-dveSathI rahita banI anyatIrthikonI niMdA-prazaMsAthI dUra rahI madhyastha bhAve jIvana nirvAha kare. 3. trIjuM kartavya-fbahU tANe paribraha:- ajJAnI anyatIrthikonA zaraNa grahaNano niSedha karIne sUtrakAra svayaM aparigrahI ane anAraMbhI sAdhunA zaraNa grahaNanuM kathana kare che. tenuM kAraNa e che ke keTalAka vAdIonuM maMtavya che ke sAraMbhI ane saparigrahI vyakti paNa mokSa prApta karI zake che. dhana, dhAnya, makAna, jamIna, putra, parivAra Adi para mamatva bhAva te parigraha che ane chakAya jIvonI hiMsA thAya tevI sAvadha pravRtti karavI athavA audezika Adi doSayukta AhAra grahaNa karavo te AraMbha che. A prakAranA AraMbhaparigrahamAM phasAyelI vyakti mokSa prApta karI zakatI nathI. AraMbha parigrahavAdInI AvI mokSa saMbaMdhI kalpanAno niSedha karavA ja sutrakAre parivAre agAe zabda prayoga karela che. saMyamocita upakaraNo sivAya anya parigraha je rAkhatA nathI tathA AraMbhathI jIvana nirvAha na karatAM nirdoSa AhAra dvArA jIvana nirvAha kare che tevA sAdhu ja zaraNa yogya che. 4. cothuM kartavya- addhio vipramuddo:- gRddhi rahita ane rAgadveSathI mukta banI AhAra kare. saMyama jIvana nirvAha karavA sAdhune AhAranI jarUra to rahe paraMtu hiMsAdi doSa na lAge te rIte, zuddha-nirdoSa AhArane grahaNa kare. zAstrIya bhASAmAM AhAra saMbaMdhI traNa eSaNA batAvI che. (1) gaveSaNA (2) grahaNaSaNA (3) grAmaiSaNA ke paribhogeSaNA. 1. gaveSaNAnA 3ra doSa che. AdhAkarma vagere 16 uddagamanA doSa je mukhyarUpe gRhastha dvArA lAge che. dhAtrI vagere 16 doSa utpAdananA doSa che te sAdhunI asAvadhAnI ane rasa lolupatAnA kAraNe lAge che. A 3ra doSa na lAge te rIte AhAra levo te gaveSaNA che. haju vALA gRhastha potA mATe banAvela AhAramAMthI grAsa--AhAra grahaNa kare. A gAthApada dvArA gaveSaNAnA doSathI bacavAno saMketa
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--1/uddezaka-4 zAstrakAre karyo che. 2. grahaNaiSaNAnA zaMkita vagere 10 doSa che. AhAra grahaNa kare tyAre sAdhunI asAvadhAnIthI A doSa lAge che. vattesaLa vare gRhastha AhAra Ape tyAre vidhipUrvaka grahaNa kare. A gAthApada dvArA zAstrakAre grahaNa eSaNAnA 10 doSothI bacavAno saMketa karyo che. 3. pAribhogaiSaNA- AhAra karatA samaye rAga-dveSa, ISTa, aniSTa vagere bhAvothI A doSa lAge che. abhine, vimudde ane gomALa pavittta guddhi, rAgadveSa liptatA ke apamAna na karavuM. A gAthA pada dvArA zAstrakAre aMgAra vagere grAsaiSaNAnA pAMca doSathI dUra rahevAnuM sUcana karyuM che. omANaM parivajjae: :- A padanI vyAkhyA karatA vRttikAra kahe che ke bhikSAnA samaye sAdhu gRhasthane tyAM jAya, te samaye jo koI tene apamAnita kare athavA apazabda ke marmasparzI zabda kahe to te apamAnathI sAdhu duHkhI na thAya athavA gRhastha koI sArI cIja na Ape, bahu thoDI Ape athavA tuccha--lukhkho--sUko AhAra Ape to sAdhu tenA para krodha karI tenuM apamAna na kare. jJAna ane tapanA madano parityAga kare. AhAra saMbaMdhI A samasta viveka AraMbhathI mukta thavA mATe ja batAvavAmAM Avyo che. lokavAda samIkSA H logAvAyaM NisAmejjA, ihamegesiM AhiyaM / vivarIyapaNNasaMbhUyaM, aNNavRttaM tayANugaM // 1 5 zabdArtha:- toLavAya = lokavAda arthAt paurANikonA siddhAMtane, khisAmekhkhA = sAMbhaLavo joIe, vivarIya paLasaMmUya - vastutaH paurANikono siddhAMta viparIta buddhithI racAyelo che tathA, baLavatta tathAgaM = anya avivekIoe je kahyuM che tenA anugAmI che. bhAvArtha :- A lokamAM keTalAka lokonuM kathana che ke lokavAda-paurANika kathA athavA prAcIna laukika loko dvArA kahelI vAto sAMbhaLavI joIe. vastutaH paurANikono vAda viparIta buddhinI upaja che, tattva viruddha prajJA dvArA racita che, A lokavAda paraspara eka bIjA dvArA kahelI jUThI vAtono ja anugAmI che. 6 aNate Niie loe, sAsae Na viNassai / aMtavaM Niie loe, iti dhIro'tipAsai // zabdArtha :- aMtavuM = aMtavALo, kRti = A rIte, dhatte = dhIrapuruSa, vyAsa vagere, atipAlapha atyaMta jue che, spaSTa jue che. bhAvArtha:- pRthvI Adi A loka anaMta (sImA rahita) che, nitya che ane zAzvata che, te kyAre ya naSTa For Private Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | thato nathI, tevuM keTalAkanuM kahevuM che. jyAre A loka aMtavALo, asIma ane nitya che. A rIte vyAsa vagere dhIra puruSa jue che, kahe che. aparimANaM viyANAi, ihamegesi AhiyaM / savvattha saparimANa, iti dhIro'tipAsai / zabdArtha:- aparimA = parimANa sahita arthAtu aparimita padArthane, viyANA = jANe che, savvastha = sarvatra, saparimA = parimANa sahita jANe che, ta= A, dhIro dhIra puruSa, atipAsa = atyaMta jue che. bhAvArtha:- A lokamAM keTalAkanuM e kathana che ke koI jJAnI puruSa samAtIta padArthane jANe che, to keTalAkanuM kahevuM che ke jJAnI puruSa sarvane jANanAra nathI, samasta dezakALanI apekSAe te dhIra puruSa saparimANa- eka sImA sudhI jANe che. je kei tasA pANA, ciTThati adu thAvarA / pariyAe atthi se ajU, teNa te tasa-thAvarA // zabdArtha:- te = tenI, aMkU = avazya, = paryAya, asthi = hoya che, temAM = jenAthI, te = teo, tasathAvara = trasamAMthI sthAvara ane sthAvaramAMthI trasa thAya che. bhAvArthaH- je koI trasa athavA sthAvara prANI A lokamAM sthita che, tenuM parivartana thatuM rahe che. teo trasathI sthAvara ane sthAvarathI trasa thAya che. vivecana : A cAra gAthAmAM lokavAda saMbaMdhI mImAMsA jovA maLe che. lokavAda eTale paurANika lokono vAda ke mata athavA prAcIna loko dvArA pracalita paraMparAgata aMdhavizvAsanI vAto, lokoktio te lokavAda. toLavAyaM zisAmeT:- te yugamAM tArkika vyaktio loka-paraloka, maraNottara dazA vagere saMbaMdhI vAto tarka-yukti dvArA lokamAnasamAM besADI detA ane loko te vyaktine aMdhavizvAsathI avatArI puruSa, sarvajJa, RSi ke purANa puruSa rUpe svIkArI letA. mahAvIra svAmInA samayamAM pUraNa kAzyapa, maMkhalI gozAlaka, ajita keza kaMbala, vakuddha kAtyAyana, gautama buddha, saMjaya, velaThThI putra sarvajJa rUpe prakhyAta hatA. paurANikomAM vyAsa, bAdarAyaNa, bhAradvAja, pArAzara, hArita, manune loko sarvajJa kahetA hatA. janatAmAM pracalita lokavAdane sAMbhaLavo joIe. A lokavAda viparIta buddhivALA paurANikonI buddhinI upaja che. temAM vastunA yathArtha svarUpanuM
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--uddezaka-4 kacana nathI. lokavAdanI mAnyatAo paraspara virodhI che. tethI A lokavAda jJeya--oya avazya thaI zake, paNa upAdeya to nathI ja. lokavAdanI paraspara virodhI mAnyatAo- 1. A loka anaMta, nitya, zAzvata ane avinAzI che tema keTalAka lokavAdIonuM mAnavuM che. to keTalAka lokavAdInuM mAnavuM che ke A loka aMtavAna ane nitya che. $3 3 . keTalAka lokavAdI mAne che ke sarvajJa izvara, avatArI puruSa aparimita jJAnavAna che. to keTalAka lokavAdI mAne che ke sarvajJa izvara parimita jJAnavAna che. AvI virodhI mAnyatAvALA lokavAdIo aputrasvatina'sti, svargo naiva ca / AvI lokamAM pracalita lokoktine paNa mAnya kare che. paurANikonA mate pRthvI vagere ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA jeTalA prANIo che te badhA maLI loka kahevAya che. A loka anaMta che. te traNe kALamAM vidyamAna che. kALakRta avadhi tene nathI. kSetrakRta sImA na hovAthI paNa loka anaMta che. dizAonI apekSAe teo lokane anaMta mAne che. atava tir top:- A loka utpati ane vinAzathI rahita che. haMmezA sthira temaja eka sarakhA svabhAvavALo rahe che, tethI nitya che. sadaiva vidhamAna rahe che, tethI zAzvata che. loka avinAzI, lokano saMpUrNatayA--pAchaLa kAMI na bace tevo niranvaya nAza kyAre ya thato nathI. A janmamAM jIva jevo che, tevo ja paralokamAM utpanna thAya che. puruSa-puruSa ja thAya ane strI-strI ja thAya che. tethI loka avinAzI che. keTalAka paurANiko loka aMtavALo che tema mAne che. loka sasIma che, lokanI sImA nizcita che. tethI teo tene aMtavALo kahe che. A loka sAta dvIpa sudhI ja che. loka traNa che. cAra loka saMniveza che. A rIte teo lokane aMtavALo-sasIma ane nitya kahe che. paurANikomAM pravartatI sasImaloka, asImaloka, anaMtaloka--aMtavAna loka AvI paraspara virodhI mAnyatA tathA izvaranA, avatArI puruSanA jJAna saMbaMdhI virodhI mAnyatA zAstrakAre A gAthAmAM batAvI che. keTalAka paurANikomAM mAnavuM che ke bhagavAna-izvara atIndriya jJAna dharAve che tethI te aparimita jJAnavAna che paraMtu te sarvajJa nathI. sarvakSetra, sarvakALanA sarva padArthone jANatA nathI. tenA sarvajJapaNAthI jagatane lAbha paNa zuM che ? purANamAM kahyuM che- saMvaM pazyatu vA mAvA, iSTaM arthaM tu pazyatu / kITa saMkhyAparijJAnaM tasya naH kvopayujyate // > tIrthaMkara badhA padArthone jue ke na jue, je padArtha abhISTa temaja mokSa mATe upayogI hoya tene jue te paryApta che. kIDAnI saMkhyAnuM jJAna zuM kAmanuM? kIDAnI saMkhyA jANavAnuM ApaNe zuM prayojana ? tethI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ja ApaNe te tIrthaMkaranA anuSThAna saMbaMdhI athavA kartavya-akartavya saMbaMdhI jJAnano vicAra karavo joIe. dUra sudhI jonArane ja pramANa mAnavAthI to te dUradarzI gIdhaDAonA ja upAsako kahevAze. * savvasthasamiALa:- keTalAka paurANikonuM mAnavuM che ke izvara sarvatra-sarvadeza, sarvakALa saMbaMdhI maryAdita padArthane ja jANe ane jue che. purANanA matAnusAra "brahmAjIno eka divasa cAra hajAra yugono hoya che" ane rAta paNa eTalI ja moTI hoya che. brahmAjI divasa daramyAna jyAre padArthonuM sarjana kare che, tyAre to tene padArthonuM aparimita jJAna hoya che paraMtu rAtrimAM jyAre teo sUe che tyAre tene parimita jJAna paNa nathI hotuM. A rIte parimita ajJAna hovAthI brahmAjImAM jJAna ane ajJAna baMnenI saMbhAvanA che, athavA brahmAjI eka hajAra divya varSa (devatAnuM varSa) sUtA rahe che, te samaye te eka paNa vastu jotA nathI ane jyAre teTalA ja kALa sudhI teo jAge che, tyAre teo jue che. tema teonuM kahevuM che. dhorotiyAsara :- A gAthAomAM lokavAdanI virodhI mAnyatA batAvatA zAstrakAra kahe che ke AvI virodhI vAto batAvavI te dhIra puruSonuM atidarzana che. vyAsa jevA puruSo ja AvuM darzana karI zake. A vastu svarUpanA yathArtha darzananuM atikramaNa che. vaM vItte'dhAsarU evuM pAThAMtara che. A pramANe vAdavIra sAmAnya mANasa karatAM vadhu jue che. tevo teno artha che. lokavAdanuM nirasana :- A gAthAmAM lokavAdanuM khaMDana karavAmAM AvyuM che. lokavAdI kahe che ke A loka anaMta, nitya, zAzvata ane avinAzI che. te pratyakSa pramANathI viruddha che. A jagatamAM jaDa-cetana koI paNa padArtha evo najare dekhAto nathI ke je kSaNe kSaNe utpanna na thato hoya. pratyeka padArtha saNe kSaNe paryAya rUpe utpanna thAya che ane vinAza pAme che. tethI lokamAM rahelA padArtha sarvathA paryAya rahita, phUTastha nitya kema hoI zake ? lokavAdanI A phUTastha nityanI mAnyatAne laIne ja teo ema kahe che ke trasa haMmezAM trasa paryAyamAM ja rahe, sthAvara haMmezA sthAvara paryAyamAM ja rahe che. puruSa marIne puruSa ja thAya ane strI marIne strI ja thAya. A lokavAda satya nathI. sthAvara(pRthvIkAya Adi) jIva, trasa (beIndriyAdi)rUpe utpanna thaI zake che ane trasajIva sthAvara rUpe utpanna thaI zake che. zAstrakAre A gAthAmAM pariyAd asthi se aMgU, tekha te tasa thAvarA A pada dvArA te ja sUcana karyu che ke trasa jIva sthAvara ane sthAvara jIva trasa bane che. A paryAyonuM parivartana thayA ja kare che. saMsArI jIva badhI yoniomAM utpanna thaI zake che. ajJAnI jIva potapotAnAM karmAnusAra vividha gati--jAti prApta karatA rahe che. "manuSya A janmamAM jevo che, pachInA janmamAM paNa te tevo ja thAya," lokavAdanI tevI mAnyatA svIkAravAmAM Ave to dAna, adhyayana, japa, tapa, yama, niyamAdi badhA ja anuSThAno vyarya thaI jAya. sAdhanA athavA dharmanA AcaraNathI koI parivartana thavAnuM na hoya to sAdhanAdi vyartha zA mATe kare ? nimnokta veda pada paNa paryAya parivartanane siddha kare che. sa va La rRmAlo Ayo, ca: sapurIjo vAro arthAt te puruSa avazya ziyALa thAya che, je viSTA sahita bALavAmAM Ave che.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-1/uddezaka-4 [5] guruM tuM kRtya huMkRtya, viprANi jitya vAdataH / 2marAne nAte vRkSa:, -pRthropavitaH || je guru pratye "" athavA "huM" kahIne avinaya pUrNa vyavahAra kare che, brAhmaNone vAdamAM harAvI de che, te marIne smazAnamAM vRkSa thAya che, je kaMka, gIdha Adi nIca pakSIo dvArA sevAtuM hoya che, A rIte pUrvokta lokavAdanuM khaMDana teonAM vacanothI ja thaI zake che. sarva dravyone anitya ane AkAza, kALa, dizA, AtmA ane manane sarvathA nitya kahevA te lokavAdanuM kathana paNa asatya che. badhA padArtha utpAda, vinAza ane dhrauvya A traNeyathI yukta che. evuM na mAnavAthI AkAza kusumanI jema vastunuM vastutva ja nahIM rahe. padArthonA potAnA svabhAvano kyAreya nAza thato nathI chatAM paNa te pariNAmI che. A rIte (pariNAmI nitya) mAnavuM te ja jainadarzanane mAnya che. lokane aMtavALo siddha karavA mATe loka(pRthvI)ne sAta dvIpothI yukta kahevo te vAta pramANathI siddha nathI. lokavAdIo dvArA mAnya avatAra ke bhagavAna, aparimitidarzI hovA chatAM paNa sarvajJa nathI. teonuM A kathana paNa mAnI zakAya tevuM nathI. je puruSa aparimitidarzI hoya paNa sarvajJa na hoya to, teo heya, upAdeyano temaja atIndriya padArthono upadeza ApavA paNa samartha nathI. lokavAda mAnya avatArI puruSa ke tIrthaMkara aparimita ane atIndriya padArthanA jJAtA dRSTA che paraMtu te sarvajJa nathI. teonI A mAnyatA paNa yukti saMgata nathI. kAraNa ke kIDAonI saMkhyAnA ajJAnanI jema aneka viSayamAM tenuM ajJAna hoI zake che, tethI heya-upAdeyano temano upadeza sarvathA svIkArya banI zakato nathI. lokavAdIonuM A kathana paNa yukti saMgata nathI ke "brahmA sUtI vakhate kAMI nathI jANatA, jAgatI vakhate badhuM ja jANe che." A niyama to badhAM prANIone lAgu paDe paraMtu Izvara to sarva karmathI rahita hoya che, tethI nidrA ja na hoya. izvara susupti samaye jANatA nathI tevI lokavAdInI vAta mAnavA yogya nathI. vAstavamAM ekAnta lokanI na utpatti thAya che, na sarvathA vinAza thAya che. dravyarUpathI loka nitya che, paryAya rUpathI loka anitya rahe che. putrahIna puruSanI koI gati(loka) nathI. lokavAdIonuM A kathana paNa hAsyAspada che. jo putra hovA mAtrathI viziSTa loka prApta thato hoya to ghaNA saMtAnavALA kUtarA ane bhUMDothI te loka paripUrNa thaI jaze. dareka kUtarA ane bhUMDa viziSTa loka(sugati)mAM pahoMcI jaze, dharmAcaraNa karyA vinA, zubhakarma karyA vinA, putra dvArA karelA anuSThAnathI, tenA pitAne viziSTa loka prApta thato hoya to pachI kuputra dvArA karAyelAM azubha anuSThAnathI kuloka(kugati)mAM paNa pitAe javuM paDaze, putranA anuSThAna dvArA ja jo pitAnI gati thatI hoya to pitAnAM potAnAM karelAM zubhAzubha karmonuM zuM thaze? te vyartha jAya che. karma siddhAMtathI viruddha, pramANathI viruddha, lokavAdIonI A mAnyatAo koIpaNa rIte upAya(grahaNa karavA yogya) nathI.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) brAhmaNo deva che, kUtarA yakSa che. lokavAdanI AvI uktio paNa vizvAsa karavA yogya nathI. ahiMsA dharma : 9 zabdArtha:- azo - jIva jagatanI, khoLa - avasthA vizeSa, karANuM - sthUla che, ya = ane te, vivajJAsuM = viparyAyane, palaiMti ya = prApta thAya che. urAlaM jagao jogaM, vivajjAsaM parleti ya / savve akkaMta dukkhA ya, ao savve ahiMsiyA // bhAvArtha :- trasa sthAvara jIvonA audArika zarIranI bAhya-yauvana-vRddha vagere avasthAo udAra eTale ke syUla che, indriya pratyakSa che. A zarIra viparyayane anya paryAyane paNa prApta thAya che. sarva prANIone du:kha akAMta, apriya che mATe sarva prANI ahiMsya che. | 10 | zabdArtha:- Asisamaye cepa - asiAnA kAraNe sarva prANIomAM samabhAva rAkhavAno che, tAvata = tene paNa eTaluM ja, vivALiyA - jANavuM joIe. evaM khuNANiNo sAraM, jaM Na hiMsai kiMcaNaM / ahiMsA samayaM ceva, etAvataM viyANiyA // bhAvArtha :- viziSTa vivekI puruSane mATe A ja sAra- nyAyasaMgata(niSkarSa) che ke te koIpaNa jIvanI hiMsA na kare. ahiMsAnA kAraNe badhA jIvo para samatA rAkhavI ATaluM jANavuM ja joIe athavA ahiMsAno A siddhAMta samajavo joIe. vivecana : A be gAghAmAM sva samayanA saMdarbhamAM ahiMsAno siddhAMta temaja AcAranuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. jevo A bhava che tevo ja parabhava hoya tevI lokavAdInI mAnyatAnuM nirAsana paNa A gAthA tArA thaI jAya che. karAla no nonaM:- samasta prANI jagatanI vividha ceSTAo tathA bAlyAdi avasthAo sthUla che arthAt pratyakSa che. A avasthAo (paryAyo) paNa haMmezAM eka sarakhI nathI rahetI. A avasthAo palaTAtI rahe che. vipariNAmI che te vAta zAstrakAre vivabbAsa patti yaA gAthApada dvArA batAvI che. prANI mAtra maraNadhAM che. te eka zarIra naSTa thatAM ja potAnA karmapramANe manuSya, tiryaMca, naraka Adi gatine prApta thAya che. A rIte jIva manuSya, deva Adi rUpa paryAyomAM paryaTana karato rahe che. gati ke yoni paryAya palaTAya te samaye jIva janma, jarA, mRtyu, zArIrika, mAnasika ciMtA, saMtApa vagere vividha prakAranAM
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-4. 7 | duHkha prAyaH bhogave che. prANIone te duHkha apriya che. koIpaNa vyakti anya prANIne satAve, pIDA Ape, mAre, pITe, DarAve, hAni pahoMcADe, prANa rahita kare tyAre te prANIne duHkha thAya te svabhAvika che. A duHkha bakAta che, apriya che te vAta zAstrakAre sarva a#ta kuhA A gAthA pada dvArA batAvI che. amo taLe liya:- koIpaNa prANIne koIpaNa prakAre pIDA pahoMcADavI, satAvavA, mAravApITavA, DarAvavA Adi hiMsA ja che ane koIpaNa prakAranI hiMsAthI prANIne duHkha thAya che. samasta jIva jIvavA Icche che, maravA koI IcchatA nathI, badhAne potAnuM jIvana priya che, badhA sukha icche che, duHkha badhAne apriya che, ethI nigraMtha muni prANIvadhane ghora pApa samajIne teno tyAga kare che. - asatya, corI, maithuna sevana, parigrahavRtti AdithI paNa prANIone zArIrika-mAnasika duHkha thAya che. A hiMsAnI aMtargata ja che. A gAthAmAM vaparAyelA "2"() zabdathI upalakSaNathI asatyAdino tyAga paNa samajI levo joIe. hiMsA Adi pApAzrava aviratinI aMtargata che ke je azubha karmabaMdhanuM eka kAraNa che. A daSTie paNa zAstrakAre prANI hiMsAno niSedha karyo che. yaM tu gAyo sAra, gaM hiMsa viM - jJAnInA jJAnano sAra e che ke te koI prANInI hiMsA na kare. ahIM gokhaNapaTTIthI mAtra zAstrapATha karanAra pothI paMDitane jJAnI kahyA nathI. jJAnInA mukhya be artha nIkaLe che- (1) adhyAtma jJAnavAna- je AtmAne saMbaMdhita puNyapApa, AzravasaMvara, baMdhamokSa, nirjarA, AtmAnuM svarUpa, karmabaMdha, zuddhi, vikAsa-hAni Adino samyaka jJAtA hoya. (2) Atmavat sarvabhUteSu sarva jIvono AtmasamAna svIkAra karavo. A siddhAMtanuM jene anubhavajJAna hoya te. baMne prakAranA jJAnInA jJAnano sAra che ke koI jIvanI hiMsA na karavI. AtmAne karmabaMdhathI mukta karavA mATe baMdhanone sArI rIte samajIne toDavA te ja jJAnInA jJAnano sAra che, jJAnInuM kartavya che ke te pApa karmabaMdhanA mukhya kAraNa rUpa hiMsAne choDI de. koIpaNa prANInI koIpaNa prakAre hiMsA na kare, paritApanApIDA na pahoMcADe. upalakSaNathI pApa karmabaMdhanA kAraNo ane mRSavAda, adattAdAna, maithunasevana, parigraha vRttithI dUra rahe. hiMsA samartha reva:- ahiMsAnI siddhine mATe bIju sArabhUta tattva che samatA. A gAthA padanA traNa artha ahIM batAvyA che. (1) ahiMsAthI samatAne jANe (2) ahiMsA rUpI samatAne vizeSa rUpathI jANe (3) ahiMsAno samaya eTale ke siddhAMta AcAra athavA pratijJA che. ATaluM ja jANavuM paryApta che. ahiMsA eka prakAranI samatA che athavA samatAnuM kAraNa che. sAdhaka ahiMsAnuM pAlana ke AcaraNa tyAre ja karI zake ke jyAre te prANImAtra pratye samabhAva-potAnA AtmA samAna bhAva rakhe. bIjAnI pIDA duHkha, bhaya, trAsane potAnI pIDA, duHkha, bhaya, trAsa Adi samaje. jevI rIte mArA zarIramAM vinAza, prahAra, hAnithI mane duHkhano anubhava thAya che, tevI ja rIte bIjAM prANIone paNa temanA zarIranA vinAzAdithI duHkhano anubhava thAya. mane koI mAre-pITe, satAve, mArI sAthe jUThuM bole, dago
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) kare, corI ane beImAnI kare, mArI bahena dIkarInI Ijjata lUMTe ke saMgrahakhorI kare to mane duHkha thAya, tevI ja rIte bIjA sAthe huM evo vyavahAra karuM to tene paNa duHkha thAya. A rIte samatAnI anubhUti AvavAthI ja ahiMsAnuM AcaraNa thaI zake che. potAnA AtmAnA trAjavA para toLIne satyanI zodha karo. evuM karavAthI ja khabara paDaze ke bIjA prANIne mAravA, satAvavA AdithI eTalI ja pIDA thAya che, jeTalI pIDA potAne thAya che. AcArAMga sutramAM to tyAM sudhI kahyuM che ke je prANIne tame mAravA, pITAva, satAvavA, gulAma banAvIne rAkhavA, trAsa devA, DarAvavA Iccho cho, te tame ja cho, ema vicArI lo-tenA sthAnapara tame ja cho. tAtparya e che ke, A prakAranI samatA jIvanamAM AvI javI te ja ahiMsA che. A samatA sUtrathI ahiMsA AdinuM AcaraNa thAya che. A ahiMsAno siddhAMta che. tene sArI rIte hRdayaMgama karI levo te ja jJAnInA jJAnano sAra che. jo puruSa eTaluM paNa na karI zake to tenuM jJAna nirarthaka ja nahi, bhArarUpa che, parigraharUpa che. A saMpUrNa gAthAno sAra e che ke, jJAnI puruSane mATe A vAta ja nyAyasaMgata che ke koIpaNa prANInI hiMsA na kare, "mAtmavat sarvabhUteSu" no bhAva rAkhIne ahiMsAnuM AcaraNa kare. cAritra zuddhi :___vusie ya vigayagehI ya, AyANaM saMrakkhae / cariyA''saNa-sejjAsu, bhattapANe ya aMtaso // zabdArtha - = daza prakAranI sAdhu samAcArImAM sthita, saMyamavAna, viyanoda = AhAra AdimAM vRddhi (Asakti) rahita sAdhu, AvA = jJAna, darzana ane cAritranI, saMraha = samyaka prakAre rakSA kare, variyALatezvAsu = cAlavA, pharavA, besavA ane zayyAnA viSayamAM, aMtaro = aMtataH (tyAM sudhI ke), mattA = bhAta pANInA viSayamAM sadA upayoga rAkhe. bhAvArtha:- daza prakAranI sAdhu samAcAramAM sthita ane AhAra AdimAM vRddhi-Asakti rahita sAdhu mokSa prAptinA AdAna(sAdhana jJAna, darzana, cAritra)nI samyak prakAre rakSA kare tathA caryA, Asana-besavuM ane zayyA-sUvAnA viSayamAM ane AhAra pANInA saMbaMdhamAM haMmezAM upayoga rAkhe. etehiM tihiM ThANehiM, saMjae sayayaM muNI / ukkasaM jalaNaM NUmaM, majjhatthaM ca vigiMcae // zabdArtha - saMna = saMyama rAkhato, 30= mAna, nanaLa = krodha, [= mAyA, ma tsya = lobhane, vivara = tyAge (choDI de).
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-4 9 | bhAvArtha-pUrvokta IrSA samiti, AdAna-nikSepaNa samiti ane eSaNA samitirUpa A traNe sthAnomAM satata saMyata muni mAna-utkarSa, krodha-jvalana, bhUma-mAyA ane lobha-madhyasthano parihAra-tyAga kare. | mA 3 sI sI 6, paMsaMvaradvuDe ! siehiM asie bhikkhU, AmokkhAe privejjaasi||tti bemi // zabdArtha -sihaM gRhapAzamAM baMdhAyelA gRhasthomAM, liI = mUchabhAva na rAkhatA, moravAI = mokSa prApti parvata, parivAra = saMyamanuM anuSThAna kare. bhAvArtha - bhikSAzIla sAdhu haMmezAM pAMca samitiothI yukta thaIne pAMca saMvara dvArA AtmAne AzravothI surakSita rAkhI gRhasthonA snehapAzamAM baMdhAyA vinA, mUcha rAkhyA vinA mokSa prApta thAya tyAM sudhI saMyamamAM udyama kare. vivecana : A traNa gAthAmAM karmabaMdhanone toDavA mATe cAritra zuddhino upadeza ApavAmAM Avyo che. jJAna, darzana, cAritra te ratnatrayI mokSamArga kahevAya che. te karmabaMdhathI mukta thavAnuM ekamAtra sAdhana che. A adhyayananA cAre uddezakamAM ajJAnIonI mAnyatAonuM mithyApaNuM batAvI zAstrakAre pUrvanI gAthAo dvArA jJAna-darzananI zuddhino nirdeza karI, A traNa gAthAomAM cAritra zuddhi para bhAra Apyo che. avirati, pramAda, kaSAya ane mana-vacana-kAyA-yogano durupayoga, A cAritradoSo karmabaMdhananAM mukhyakAraNa che. cAritra zuddhithI ja Atmazuddhi thAya che. Atmazuddhi(nirjarA)ne mATe samiti, gupti, dazavidha yatidharma, anuprekSA, parISahajaya, cAritra ane tapanI ArAdhanA Avazyaka che. A rIte cAritra zuddhinA upalakSyamAM zAstrakAre A traNa gAthAomAM 10 viveka sUtro batAvyA che. 1- daza prakAranI samAcArImAM sthita rahe. 2- AhArAdimAM vRddhi-Asakti na rAkhe. 3- apramatta thaIne potAnA AtmAnuM athavA ratnatrayanuM saMrakSaNa kare. 4- gamanAgamana, Asana, zayana, khAna-pAna vagere kriyA yatnApUrvaka kare. pa- pUrvokta traNa sthAno(samitio), athavA mana, vacana, kAya guptirUpa traNa sthAnomAM muni satata saMyata rahe. - krodha, mAna, mAyA ane lobha A cAra kaSAyono parityAga kare. 7- haMmezAM pAMca samitithI yukta athavA sadAya samabhAvamAM pravRtta rahe.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 8- prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvrato rUpI saMvarothI yukta rahe. 9- sAdhu gRhastho sAthe AsaktinA baMdhanathI baMdhAyela na rahe. 10- mokSa prApta thAya tyAM sudhI saMyama-anuSThAnamAM joDAyela rahe. A rIte cAritra zuddhi mATe sAdhune daza viveka sUtrono upadeza zAstrakAre Apyo che. tene spaSTa karatAM sUtrakAra kahe che. (1) gulA:- daza prakAranI samAcArImAM sthita rahevuM te cAritra zuddhi mATenuM paheluM vivekasUtra che. qsA no zAbdika artha che- vividha prakAre vaseluM. vRttikAra teno Azaya spaSTa karatAM kahe che- daza prakAranI sAdhu samAcArImAM vasela, sthita, vasanAra.A daza prakAranI samAcArI saMsAra sAgarathI tAranArI, sAdhunA cAritrane zuddha rAkhanArI ane tene anuzAsanamAM rAkhanArI che. samAcArInA daza prakAra kramathI A pramANe che(1) AvavA = Avazyaka kArya karavA upAzraya Adi sthAnathI bahAra jatAM sAdhue A vasahI AvassahI te AvazyakI che. (2) fNAli = Avazyaka kArya karI potAnA sthAna upAzraya AdimAM praveza karatI vakhate viraha fssIha kahevuM te "naiSidhikI che. (3) mApuracha = koIpaNa kArya karatI vakhate jyeSTha dIkSita (ratnAdhika-dIkSA paryAyamAM moTA)ne pUchavuM te ApRcchanA che. (4) puchaUT = bIjAnuM kAma karatI vakhate moTAne pUchavuM te athavA pUrve vaDile je kAryano niSedha karyo hoya te kArya Avazyaka jaNAtA punaH te kArya mATe pUchavuM te pratikRcchanA che. (5) chaLaT = gocarImAM lAvelA dravyo mATe gurnAdikone AmaMtrita karavA te chavA che. (6) chaon2 = potAnuM ane bIjAnuM kArya karavAnI icchA batAvavI athavA bIjAo pAse potAnuM kArya karAvavA vinamra nivedana karavuM ke tamArI IcchA hoya to amuka kArya karo ! athavA vaDIla, gurnAdikanI icchAnusAra cAlavuM te "IcchAkAra" che. (7) niSThAvA2 = doSonA nivAraNa mATe gurujana samakSa AlocanA karIne prAyazcita levuM athavA AtmaniMdApUrvaka micchAmi duham kahIne doSane mithyA (zuddha) karavo te "mithyAkAra" che. (8) sadAra taraH -"Apa jema kaho cho, temaja che." ema kahI gurujanonA vacanone sanmAnapUrvaka svIkAra karavA te "tathAkAra" che. (9) amukALa = gurujanonA satkAra-sanmAna athavA bahumAna karavA mATe udhata rahevuM teonA satkAra
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-1/uddezaka-4 71 | mATe Asana uparathI uThIne ubhA thaI javuM "abhyatthAna" samAcArI che. (10) 3vapatha = zAstra saMbaMdhI jJAna Adi viziSTa prayojana mATe koI bIjA AcAryanI pAse vinayapUrvaka rahevuM te "upasaMpadA" samAcArI che. A pramANe daza prakAranI samAcArImAM hRdayathI sthita rahevuM, satata niSThAvAna rahevuM te cAritra zuddhinuM mahatvapUrNa aMga che. (2) vivedIH- AhArAdimAM Asakti na rAkhe. sAdhu jo jIbhanI lolupatA tathA vastra, dharmopakaraNa, saMgha, paMtha, gaccha, upAzraya, ziSya-ziSyA, bhakta AdimAM Asakta bane to tenA mahAvrata dUSita thAya che. viyohI nuM saMskRta rUpAMtara(chAyA) vitarI paNa thAya che. teno artha che- gRhastha ke ghara para mamatva bhAva na hoya tevA sAdhu. (3) mAthAmAM raha:- AdAna eTale grahaNa karavuM. jenA dvArA mokSanuM grahaNa thAya te AdAna. samyagu jJAna, darzana, cAritra dvArA mokSanuM grahaNa thAya che mATe ahIM "AdAna" zabda dvArA jJAna-darzana cAritra grahaNa karavAmAM AvyA che. sAdhu A ratnatrayanuM saMrakSaNa kare. dIkSA le tyAre sAdhu samyaka cAritrano svIkAra kare che paraMtu pramAdanA kAraNe zithila banI javAnI saMbhAvanA che. cAritramAM doSa lAge to cAritra malina thaI jAya che. jJAnanuM vismaraNa thAya, anya matanA ADaMbara joI te darzana tarapha anurAgI banI jAya to darzana malina bane mATe sAdhue apramata rahI muktinA sAdhananuM samyaka prakAre rakSaNa karavuM joIe, tene surakSita rAkhavuM joIe. ratnatrayanI unnati athavA vRddhi thAya, tevo prayatna karavo joIe. (4) variyADasAhebbAsu, mittapaNe ya saMto:- sAdhue gamanAgamana, Asana, zayana, bhojana vagere potAnI dareka pravRtti vivekapUrvaka karavI joIe. tenI pratyeka kriyA yatnApUrvaka thavI joIe. jo te potAnI pravRtti vivekapUrvaka na kare to tenI pravRtti hiMsA, asatya, corI, kuzIla, parigraha Adi doSothI dUSita thatAM tenuM cAritra virAdhita-khaMDita thaI jAya. cAritra zuddhinI daSTie IryAsamitiAdAna nikSepaNa samiti temaja eSaNA samitinuM apramattapaNe pAlana karavAno ahIM saMketa che. upalakSaNathI ahIM bhASAsamiti ane pariSThApananA samitinuM grahaNa thaI jAya che. gAthA gata caryA, Asana, zayyA vagere bhaMDopakaraNa yatanApUrvaka karavAthI AdAna-nikSepaNA samiti, bharUpANa zabdathI eSaNA samitinuM grahaNa karavAmAM AvyuM che. gocarI-pANI vagere arthe gRhastha sAthe yatnApUrvaka bolavAthI bhASA samiti, AhAra-pANInA sevanathI uccAra prasavaNa avazyabhAvI che mATe pariSThApana samitinuM paNa grahaNa thaI jAya che. pratyeka kriyA yatnApUrvaka karavAthI pAMca samitinuM pAlana thAya che. (5) pahiM iihaM sAhiM saMnA sayaM muLA - pUrvokta traNa sthAno (samitio)mAM saMyama muni samyak prakAre satata yatnAzIla rahe. pratikSaNa apramatta rahevAnI sUcanA A gAthA padamAM karI che. mana-vacana ane kAyA A traNa prakAranI guptimAM niraMtara prayatnazIla rahe.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (6) vavAnuM ataLuM jUnuM mAthuM dha viniMSar :- kaSAya paNa karmabaMdhanuM eka viziSTa kAraNa che. kaSAya mukhyarUpe cAra prakAranA che. krodha, mAna, mAyA ane lobha. sAdhu jIvanamAM koIpaNa kaSAya tIvra thAya to te cAritrano ghAta thAya che. bahArathI ucca kriyAnuM pAlana karavA chatAM paNa sAdhakamAM abhimAna, kapaTa, lobha(Asakti) athavA krodhanI mAtrA vadhatI jAya to te tenA sAdhatvano nAza kare che. sAdhu dharmanuM mULa cAritra che, kaSAya vijaya na thavAthI te dUSita thaI jAya che. mATe sAdhue A cAre kaSAyano tyAga karavo joIe. hara (7) samir sA sAhU - sAdhu pAMca samitiothI samita-yukta hoya. * (8) paMcalavA saMvuDe :- sAdhu pAMca saMvarathI saMvRtta rahe. prANAtipAtAdi pAMca avratonA tyAga rUpa pAMca mahAvrata ja pAMca saMvara che. A pAMca saMvara karmAzravane rokanArA che, karmabaMdhanA nirodhaka che. bIjA zabdomAM kahIe to sAdhu jIvanamAM prANa che. tenA vinA sAdhu jIvana niSprANa che. tethI sAdhue cAritranA AdhArabhUta A pAMca mahAvrato (ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha)ne prANanA bhoge paNa surakSita rAkhavA joIe. anyathA cAritra zuddhi to dUra rahI paNa cAritrano ja vinAza jAya. tethI zAstrakAre A vivekasUtra batAvyuM che. pAMca indriyane viSayamAM jatI rokavI te paNa pAMca saMvara kahevAya che. A pAMca prakAranA saMvarathI sAdhu saMvRta rahe. (9) sidi si:- 'sita' eTale baMdhAyela, gRhapAzamAM baMdhAyela evA gRhasthamAM, asita eTale baMdhAyA vinA, Asakta thayA vinA sAdhu alipta rahe. A viveka sUtra paNa atyaMta mahatvapUrNa che. sthavirakahapI sAdhune AhAra, pANI, AvAsa, pravacana Adi kAraNe gRhasthanA saMparkamAM vAraMvAra AvavAnuM rahe paNa te samaye sAdhu sAvadhAna rahe. sAdhu gRhastho sAthe, gRhasthanI patnI, putra, mAtA, pitA Adi pArivAjikajano sAthe saMparka rAkhavA chatAM teonA moharUpI pAza-baMdhanomAM phasAya nahIM. rAgadveSAdine vA gRhasthonI khoTI niMdA-prazaMsA Adi na kare, tenI samakSa dInatA ke hInatA pragaTa na kare, tenI sAthe koI prakArano mohasaMbaMdha paNa na rAkhe. tenI sAthe nirlipta, anAsakta niHspRha ane nirmoha rahe, anyathA tenA paMcamahAvrata rUpa cAritrAcAramAM zithilatA AvavAnI saMbhAvanA che. sAdhu gRhasthonI vacce rahevA chatAM jalakamalavatuM nirlipta rahe. (10) AmolAt parivarjJAptiH- saMpUrNa karmathI mukta na thAya tyAM sudhI saMyama paryAyanuM pAlana kare. A aMtima ane sauthI mahatvapUrNa viveka sUtra che. cAritra pAlana mATe sAdhune tana, mana, vacananI pratyeka pravRttimAM sAvadhAna rahevuM jarUrI che. pravRtti samaye saMyamanI daDhatAno khyAla rAkhavo joIe. mukta thavA mATe jJAna, darzana, cAritra rUpI saMyamamAM satata udyamazIla rahevuM joIe. tenI koI paNa pravRti karmabaMdhanajanya na hoya paNa pratyeka pravRtti karmabaMdhanathI mukta thavA mATe hoya. pravRtti karatAM pahelAM tene ciMtana karavuM joIe ke mArI A pravRttithI karmabaMdha thaze ke karmamokSa ? jo koI pravRtti karavAthI sastI pratiSThA ke kSaNika vAhavAha maLatI hoya athavA prasiddhi thatI hoya paraMtu te karma baMdhakAraka hoya to sAdhaka tenAthI dUra rahe. koI pravRttithI mokSamArganA aMgabhUta cAritrano nAza thAya tema hoya to tevI pravRtti
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-1/uddezaka-4. [ 73 ] karavAno vicAra paNa na kare. mokSa na thAya tyAM sudhI, sAdhanAkALamAM koI parISaha, upasarga, saMkaTa athavA viSama paristhiti Ave, topaNa sAdhu tenA para vijaya meLavI potAnA saMyamamAM pragaTati karatA rahe paNa te saMyamane choDavAno jarA mAtra paNa vicAra na kare. jema satvazALI pravAsI jyAM sudhI potAnI iSTa maMjila na meLave, tyAM sudhI cAlavAnuM baMdha karato nathI athavA nadInA kinArAne zodhanAro mANasa nadIno kinAro na maLe tyAM sudhI naukAno tyAga karato nathI, tema jyAM sudhI samasta duHkho(ka)ne dUra karanAra sarvottama sukharUpa mokSanI prApti na thAya tyAM sudhI mokSArthIe saMyamapAlana karavuM joIe. saMpUrNa karmonA ya (mokSa) mATe satata saMyamamAM parAkrama karato rahe, ema karavuM te cAritrazuddhi mATe Avazyaka che. | | adhyayana 1/4 saMpUrNa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 74 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bIjuM adhyayana adhyayananuM nAma vaitAlIya' che. 'veyAlIya' A prAkRta zabdanA saMskRtamAM be rUpa thAya che, vaitAlIya ane vaicArika. A adhyayananA 'vaitAlIya ane vaicArika' evA baMne nAma niyuktikAra, cUrNikAra ane vRttikAra traNene mAnya che. vetAlano artha che pizAca. moharUpI vetAla sAdhakane kevI rIte parAjita kare che? moharUpI vetAlathI sAdhake kevI rIte bacavuM? moharUpI vetAla saMbaMdhI varNana A adhyayanamAM hovAthI vaitAlIya nAma sArthaka A adhyayananI racanA vaitAlIya nAmanA chaMdamAM karavAmAM AvI che, tethI A adhyayananuM nAma vaitAlIya' rAkhavAmAM AvyuM che. A adhyayananuM bIjuM nAma vaidArika che. vidAraNa eTale nAza ke vinAza. karmanA bIjabhUta rAga-dveSa, mohanA vidAraNano upadeza hovAthI A adhyayanane vaidArika' kahevAmAM Ave che. A adhyayananA prathama udezakanI aMtima gAthAnA vANiya mA A gAthApadano, karma vidAraNano mArga athavA karma vidAraka bhagavAna mahAvIrano mArga, ema artha karavAmAM Ave che. veyAlIya' eTalevidAraNa tevo artha cUrNi-vRttimAM jovA maLe che. tethI vidAraNa nAma paNa sArthaka ja che. A adhyayanamAM dravya vidAraNa nahIM paNa bhAva vidAraNanuM varNana che. rAga-dveSa, mohanA vidAraNanuM sAmarthya jJAna, darzana, cAritra ane tapamAM ja che. aSTApada parvata para birAjamAna bhagavAna RSabhadeve mArgadarzana mATe potAnI samIpe AvelA 98 putrone je pratibodha Apyo, je sAMbhaLI teono mohabhaMga thayo, pratibaddha thaI prabhu pAse pravrajita thayA, te pratibodha A adhyayanamAM saMgrahita che. ema niryuktikAranuM kathana che. bhAvavidAraNanA pariprekSyamAM prastuta adhyayananA traNa uddezAomAM vastutattvanuM pratipAdana vaizAlika jJAtaputra bhagavAna mahAvIra dvArA karavAmAM AvyuM che, jeno ullekha A adhyayananA aMtamAM che. prathama uddezakamAM saMbodha-hitaprApti ane ahita tyAgano samyak bodha ane saMsAranI anityatAno upadeza che. bIjA uddezakamAM mada, niMdA, Asakti AdinA tyAgano tathA samatA Adi nidharmano upadeza che.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-1 _ | 75 | trIjA uddezakamAM ajJAna-janita karmanA kSayano upAya tathA sukhazIlatA, kAma-bhoga, pramAda AdinA tyAganuM varNana che. prathama uddezakamAM rara, bIjA uddezakamAM 3ra ane trIjA uddezakamAM rara gAthAo che. A rIte A vaitAlIya athavA vaidArika adhyayanamAM kula 76 gAthAo che ane temAM moha, asaMyama, ajJAna, rAga, dveSa AdinA saMskArone naSTa karavAnuM varNana che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrI sUyagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) bIjuM adhyayana //////////////////////// vaitAlIya / // // / / / / / / // / / // Goedgegooooooooooooooooooooooooooooooo prathama uddezaka bhagavAna zrI kaSabhadeva dvArA 98 putrone saMbodha :___ saMbujjhaha kiM Na bujjhaha, saMbohI khalu pecca dullahA / No hUvaNamaMti rAio, No sulabhaM puNarAvi jIviyaM // zabdArtha - saMjura = he bhavyo! tame bodha prApta karo, viM ja guda = bodha kema prApta karatA nathI? unna = paralokamAM, vohI = bodha prApta karavo, duhA hatu= kharekhara durlabha che, vALo = vyatIta rAtrio (vahI gayelo samaya), no hUvamati= pharIne pAchI AvatI nathI, goviyaM = ane saMyamajIvana, mAnavajIvana, purAva= pharIvAra, no suttama = sulabha nathI. bhAvArtha :- he bhavyo! tame bodha prApta karo! bodha kema prApta karatA nathI? paralokamAM saMbodhi (samyaka bodhi) prApta karavI durlabha che. vItelI rAtrIo pharI pAchI AvatI nathI ane saMyamI jIvana athavA mAnavajIvana pharI saraLatAthI maLatuM nathI. DaharA vuDDA ya pAsahA, gabbhatthA vi cayati mANavA / seNe jaha vaTTayaM hare, evaM Aukhayammi tuTTai // zabdArtha :- 9darA = nAnAM bALako, = vRddha, bhasthAvi = garbhamAM sthita bALaka paNa, mApavA = manuSya, caritra potAnA jIvanane choDI de che, kada = jevI rIte, te = bAja pakSI, vAM = vartaka pakSIne, holAne, dare = harI le che, (mArI nAkhe che), parva = evI ja rIte, A sahuthagni = AyuSya kSaya thavA para, tu = jIvonuM jIvana naSTa thaI jAya che. bhAvArtha :- nAnA bALako, vRddha ane garbhastha zizu paNa potAnA jIvana (prANI)ne choDI de che, he manuSyo ! juo ! jema bAja pakSI baTera-holAne mArI nAkhe che. A rIte AyuSya kSaya thatAM ja mutyu paNa prANIonA prANa harI le che athavA jIvonuM jIvana paNa naSTa thaI jAya che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-1 _ [ 77] U mAyAhiM piyAhiM luppai, No sulahA sugaI me pecco| | eyAiM bhayAI pehiyA, AraMbhA viramejja suvvae / zabdArtha :- mAyahiM piyahiM = mAtA pitAnA mohathI, = lepAI jAya, kendro = teone maryA pachI, suI = sagati, no sunahi = sulabha nathI, suSya = suvratI puruSa, vyA mAruM = A parivAranA mohane bhayarUpa, vediyA = joIne, bAramA viramaw = AraMbhathI virakta thaI jAya. bhAvArtha :- vyaktio mAtA pitA AdinA mohanA kAraNe saMsAra paribhramaNa kare che. temane mRtyu pachI sadgati sulabha nathI. suvatI A bhayasthAnone joI AraMbhathI virata-nivRta rahe. jamiNaM jagaI puDho jagA, kammehiM luppaMti pANiNo / sayameva kaDehiM gAhai, No tassa mucce apuTThavaM // zabdArtha :- mii = je A (AraMbhathI nivRtta nahIM thanAra), gArDa = saMsAramAM, puddo na = alaga alaga nivAsa karanAra, supati = duHkha pAme che, da = karmonA phaLane prApta kare che, tatta apukUvuM = phaLa bhogavyA vinA, no mudde na = teo mukta thaI zakatA nathI. bhAvArtha :- A sAvadya kAryothI avirata prANI, saMsAramAM alaga alaga nivAsa kare che. te potapotAnAM karelAM karmonA kAraNe duHkhI thAya che tathA karmonuM phaLa bhogavavA narakAdi sthAnomAM jAya che. potAnAM karmonuM phaLa bhogavyA vinA te mukta thaI zakatA nathI. vivecana : A avasarpiNI kALanA prathama cakravartI bharate jayAre potAnA 98 nAnA bhAIone adhInatA svIkAravAno saMdezo mokalyo, tyAre teo mArgadarzana meLavavA mATe prathama tIrthakara-bhagavAna RSabhadevanI sevAmAM pahoMcyA ane "amo zuM karIe" ema pUchayuM. tyAre Adi tIrthakara bhagavAna RSabhadeve putronI yogyatAne lakSyamAM rAkhI tyAga, vairAgyano bodha Apyo, je A uddezAmAM saMkalita che. A cAra gAthAomAM teoe cAra tathyono bodha Apyo che. 1- ahIM ane hamaNAM ja bodha prApta karo ! parabhavamAM bodha prApti sulabha nathI. 2- badhAM prANIonuM mRtyu nizcita che. 3- mAtA pitA Adino moha sadgatithI vaMcita(rahita) kare che. 4- mohAnya jIva potAnAM pApakarmonA phaLa svarUpe duHkhI thAya che ane durgatiomAM pIDA pAme che. savohI haju pendra kuter:- mRtyu pachI anya janmamAM saMbodhinI prApti durlabha che. samyagujJAna,
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) samyagudarzana ane samyakucaritra A ratnatraya rU5 uttama dharmano bodha ja saMbodha kahevAya che. ratnatraya rU5 dharma, nava tatva paranI zraddhA saMbodhi kahevAya che. A saMbodha ane saMbodhi baMne durlabha che. zAstramAM 10 bolanI durlabhatA batAvavAmAM AvI che- (1) manuSya janma (2) Arya kSetra (3) uttama kuLa (4) pAMce IndriyonI paripUrNatA (5) dIrgha AyuSya (6) nirogI kAyA (7) saMta samAgama (8) dharma zravaNa (9) dharma zraddhA (10) saMyamadharmanuM AcaraNa. A dasa bolanI prApti parama durlabha che. A bhavamAM paNa kramazaH dharmazravaNAdi durlabha che to parabhavanI to vAta ja zuM karavI? manuSyabhava vagere keTalIka durlabha vastuo prApta thaI jAya tyAre loko vicAre che ke pachInA janmamAM bodha prApta karIzuM. sAmAnya rIte manuSyo vartamAna prApta uttama avasarane be prakAranA vicAre gumAve che. (1) devaloka athavA pharIthI manuSya janma maLaze tyAre dharmazravaNa tathA dharmAcaraNa karIzuM ane (2) bhoga bhogavI, vRddhAvasthA Avaze tyAre dharmazravaNa karIzuM. A baMne AzA kAryakArI nathI. mRtyu pachI devaloka ja prApta thAya te nizcita nathI. jo tiryaMca ke narakagati prApta thAya to tyAM saMbodhanI prApti prAyaH asaMbhavita che. devagati prApta thaI jAya topaNa tyAM samyagudarzana tene ja prApta thAya ke jeNe manuSya janmamAM dharmakaraNI karI hoya, kadAca tyAM saMbodhanI prApti thaI jAya topaNa devo saMyama svIkAra ke dharmAcaraNa karI zakatA nathI. dasamI durlabha vastu devo kyAreya meLavI zakatA nathI. manuSya pramAdamAM, Indriya viSayonA bhogavaTAmAM paDI jAya to saMbodha- dhamocaraNanI prApti thatI nathI mATe ja zAstrakAre A gAthAmAM kahyuM ke no suttama puNarAvi naviya mAnava jIvana athavA saMyama jIvananI prApti sulabha nathI. vRddhAvasthAmAM dharma karaze tevo bharoso rAkhavo ucita nathI. vRddhAvasthA Avaze ke nahIM te khabara nathI. kadAca vRddhAvasthA prApta thAya topaNa zarIra jarjarita thaI gayuM hoya, Idriyo kSINa thaI gaI hoya, tethI dharmAcaraNa kevI rIte thaI zake? vItelo samaya pAcho Avato nathI. zAstrakAre A gAthAmAM duvati jo A gAthA pada dvArA A ja vAtano nirdeza karyo che ke je samaya vyatIta thAya che te pAcho Avato nathI. mATe bodhane prApta karavA prayatnazIla bano. bhagavAna RSabhadevano A vairAgyaprada upadeza samasta bhavya mAnavonA rAga-dveSa-moha vidAraNa karavAmAM temaja bodha prApta karavAmAM mahAna upayogI che. dravyasaMbodhanI apekSAe bhAvasaMbodha durlabhatara :- dravya nidrAmAMthI jAgavuM te dravyasaMbodha che ane bhAvanidrA (jJAna, darzana, cAritranI zUnyatA athavA pramAda)thI jAgavuM te bhAva saMbodha che. A bhAva saMbodha prApta karavA tarapha zAstrakArano IzAro che. niryuktikAre dravya ane bhAvathI jAgaraNa ane zayanane laIne caturbhagI batAvI che-(1) eka sAdhaka dravyathI sUe che, bhAvathI jAge che (2) dravyathI jAge che, bhAvathI sUe che (3) dravyathI paNa sUe che, bhAvathI paNa sUe che (4) dravya ane bhAva baMnnethI jAge che. AmAM cotho
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2uddezaka-1 _ 79 | bhaMga sarvotama che. tenA pachI pahelo bhaMga ThIka che, bAkInA be bhaMga nikRSTa che. uda yutha A30unmi 6 :- nAnA hoya ke moTA yuvAna ke vRddha pratyeka jIvaMta prANI mRtyune AdhIna che. AyuSya pUrNa thatAM ja mRtyu nizcita che. A kathanane sUtrakAre bAjapakSInA dAMtathI samajAvyuM che. je rIte bAjapakSI holA para jhApaTa mArI tenA jIvanane naSTa kare che te ja rIte AyuSya pUrNa thatAM mRtyu rUpI bAja jIvana para tUTI paDe che ane jIvanane naSTa karI nAkhe che. manuSya janma prApta thaI jAya topaNa mRtyu nizcita che, ethI saMbodha prApta karavAmAM tathA dharmArAdhanA karavAmAM vilaMba karavo na joIe. janma ane mRtyu vaccenA jIvanamAM vyakti mAtA-pitA Adi svajanonA mohamAM phasAI jAya che te moha bhAva durgatinuM kAraNa che. tema samajI teno tyAga karavo joIe. nAvAhiM piyahiM sukha6 :- ahIM mAtA pitA AdinI zrAvaka dharmocita sevA, AjJApAlana vagere kartavya pAlanano niSedha karyo nathI paraMtu tenA pratye mohAMdha thaI zrAvaka dharma viruddha, aMdha paraMparAgata hiMsAjanaka kuprathAothI bacavAnI preraNA ApavAmAM AvI che tathA pazubalI, madirApAna vagere kuvyasano, hiMsA, asatya, corI, lUMTaphATa, dANacorI, dago Adi bhayaMkara pApakarmothI bacavAnI preraNA ApavAmAM AvI che. A gALAmAM mAthAuM-fpayAuM mAtApitA evo zabda prayoga che paraMtu tenAthI svajanonuM grahaNa thaI jAya che. TUMkamAM kuTuMbIjano-snehIjanono moha durgatinuM kAraNa bane che. te kuTuMbIjanonA mohane kAraNe vyakti dharmanA AcaraNathI virata rahe che ane te avirati ja saMsAra bhramaNa karAve che. paralokamAM tenA mATe sadgati paNa sulabha nathI. koI pratamAM mAyA piyA nukhad A pAThAntara che. teno artha che ke mAtA dvArA athavA pitA dvArA dharmamArgathI bhraSTa karI devAmAM Ave che. cUrNikAre nAgArjunIya sammata pAThAntara batAvyo che ke, mAtApito ya mAtaro vinamejha sukha prakhya = mAtA, pitA, pitAmaha, bhAi Adi mayo pachI paralokamAM putrAdinA satkAryanuM karmaphaLa kevI rIte prApta karI zake ? sava hiMda6 :- potAnA karmonAM phaLano bhogavaTo pote ja karavo paDe che. pUrva gAthAnA saMdarbhamAM "mAtA pitA Adi kuTuMbIjanone mATe karavAmAM AvelAM pApakarmonuM phaLa putrane bhogavavuM na paDe. AvI khoTI mAnyatA (bhramaNA)no zikAra banelI vyaktione lakSyamAM rAkhIne gAthAmAM kahyuM che ke, mi kapha mudde apuEvaM jagatamAM samasta prANIonAM karma bhinna bhinna che, te karmonA phaLasvarUpe vyakti vividha sthAnomAM jAya che. karmonuM phaLa bhogavyA vinA chuTakAro nathI. A gAthAmAM traNa artho chupAyelA che. (1) mAtA pitAdi mATe putro vaDe karAyelA karmonuM phaLa mAtApitA bhogavI zake nahIM. (2) pratyeka vyaktinA karma pRthaka pRthaka che. pratyeka vyaktine potAnA karelA karmonuM phaLa bhogavavuM paDe che. (3)karmodayane samabhAvapUrvaka bhogavavAthI athavA ahiMsA, saMyama, tapanI ArAdhanA karavAthI karmonI nirjarA thAya che. anityabhAva darzana - devA gaMghavva rakkhasA, asurA bhUmicarA sirIsivA / rAyA NaraseTThi-mAhaNA, ThANA te vi cayaMti dukkhiyA //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - te va = te badhA, juliya = duHkhita thaIne, vALa = potAnA sthAnone rati choDe che. bhAvArtha :- devatA, gaMdharva, rAkSasa, asura, bhUmicara-bhUmi para cAlanArA, sarIsRpa-sarakIne cAlanArA sApa vagere tiryaMca, rAjA, manuSya, nagarazeTha, brAhmaNa A badhA duHkhI thaIne potapotAnAM sthAnone choDe che. kAmehi ya saMthavehi ya, giddhA kammasahA kAleNa jaMtavo / tAle jaha baMdhaNaccue, evaM Aukhayammi tuTTai // zabdArtha - #ALa = mRtyu Ave tyAre, mahIM = potAnA karmonuM phaLa bhogavatAM, vaMdhaLavu = baMdhanathI chUTeluM, tANe = tADaphaLa paDI jAya che, tu = marI jAya che. bhAvArtha :- kAmabhogomAM ane mAtA-pitA, strI-putra Adi paricita manuSyomAM vRddha-Asakta prANI karma vipAkanA samaye potAnAM karmanuM phaLa bhogavatAM bhogavatAM AyuSyano kSaya thavAthI, jema baMdhana tUTavAthI tADaphaLa nIce paDe che, tema mRtyu pAme che. vivecana : A be gAthAomAM be rIte jIvananI samApti batAvI che. 1. cAre gatinA jIvonAM sthAna anitya che. 2. Asakta prANI AyuSya kSaya thatAM ja mRtyu pAme che. levA baMdhaLa rahI.... ti utha :- saMsAramAM koIpaNa gati, yoni, pada, zArIrika sthiti athavA Arthika sthiti Adi sthAyI nathI, bhale te devagatino ucca koTino deva hoya ke manuSyagatino zreSTha zreNIno mAnava hoya ke tiryaMca gatinuM vizALakAya prANI hoya, te badhAe mRtyu AvatAM ja athavA azubha karmono udaya thatAM potAnI pUrvasthitine choDavI paDe che. manuSya bhramaNAne kAraNe evuM mAne che ke manuSya marI pharI manuSya ja bane che, ethI mane pharI A gati maLaze, huM rAjA, nagarazeTha ke brAhmaNa Adi pada para haMmezAM sthAyI rahIza, mArI vartamAna sukhI sthiti, A parivAra, dhana, dhAna vagere haMmezAM AvuM ja raheze paraMtu mRtyu Ave ke pApakarma udayamAM Ave tyAre badhIja AzAo para pANI pharI vaLe che. vyakti potAnAM pUrva sthAna ane sthitimAM mohamUDha banI AsaktithI baMdhAya che paraMtu jyAre te sthitine choDavAno samaya Ave, tyAre duHkhI thaIne choDe che. devatAne amara kahyA che, A bhramaNAnA nivAraNa mATe A gAthAmAM deva, gaMdharva, rAkSasa temaja asura Adi badhA prakAranA devonI sthiti anitya, vinAzI temaja parivartanazIla che, tema batAvyuM che. devone amara kahevAno Azaya mAtra Aja che ke devo akALamRtyuthI maratA nathI tathA ghaNA lAMbA AyuSyanA kAraNe paNa amara kahevAyA che. sujJa manuSya potAnI gati, jAti, zarIra, dhana, dhAna, parivAra, pada Adi samasta sthAnone anitya
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-ra/uddezaka-1. 81 | temaja tyAga karavA yogya samajI te sarvano moha rAkhavo na joIe, jethI tene choDatI vakhate duHkhI thavuM na paDe. vaTAdi saMhitu -A bIjI gAthAmAM paNa jIvananI kSaNikatAnI jhAMkhI karAvavAmAM AvI che. pAMce IndriyonA viSayabhogonA sevanathI eka divasa tRpti thaI jaze, A viSayabhoga mAro sAtha kyAre ya nahi choDe tathA mAtA-pitA, strI, putra Adi sajIva tathA dhana, dhAma, bhUmi vagere nirjIva, paricita padArtha sadAya mArI sAthe raheze ja, te motathI, duHkhathI bacAvaze tevI manuSyanI bhramaNAone toDavAno A gAthAmAM prayatna karavAmAM Avyo che. azubhakarmanA udaye athavA AyuSyano kSaya thavAthI, tyAre A viSaya bhogo, mAtApitAdino avazya viyoga thAya che. pApakarmanA udaye A jIvanamAM je te sarvane duHkhI thaI choDavA paDe che. pApakarmano udaya na thAya to mRtyu samaye te sarva choDI jIva ekalo ja anya gatimAM prayANa kare che. to zA mATe kSaNika evA kAmabhoga ane paricito para Asakti rAkhI, karmabaMdha karI, phaLa bhogavatA duHkhI banavuM? karma vipAka darzana : je yAvi bahussue siyA, dhammiya mAhaNa bhikkhue siyA / abhiNUmakaDehiM mucchie, tivvaM se kammehiM kiccai // zabdArtha :- vahusu = bahuzruta arthAt ghaNA zAstronA jJAtA, dhanika = je dhArmika, khajUna fe = paraMtu mAyAkRta anuSThAnamAM, tivra = tIvra azubha, 9 = karmadvArA vizvak = pIDita karavAmAM Ave che. bhAvArtha :- jo koI bahuzrata hoya, dhArmika-dharmakriyAzIla hoya, brAhmaNa hoya ke bhikSu hoya, paraMtu jo te mAyA yukta-gupta dAMbhika kRtyomAM Asakta hoya to te karmo dvArA atyaMta tIvratAthI pIDita karAya che. aha pAsa vivegamuTThie, avitiNNe iha bhAsai dhuvaM / NAhisi AraM kao paraM, vehAse kammehiM kiccai // zabdArtha :- 36 = tyArabAda, = juo ke, vive = koI anyatIrthI parigrahane, choDavA rUpa ane saMsArane anitya jANavA rUpa viveka pUvarka, phrija = pravrajyA grahaNa kare che, viti = paraMtu teo saMsAra sAgarane pAra karI zakatA nathI, 6 = teo A lokamAM, yui = mokSanuM, mAsa = bhASaNa mAtra kare che. he ziSya! tame paNa teonA mArgamAM jaIne, AraM = A lokane, paraM = tathA paralokane, vao= kevI rIte, hili = jANI zakazo? te anyatIrthio, verAve = madhyamAM ja, daM= karmo dvArA, vizva = pIDita karavAmAM Ave che. bhAvArtha :- have tame juo ke je anyatIrthI sAdhaka parigrahano tyAga karIne ke saMsAranI anityatAno
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) viveka (jJAna)karI dIkSA grahaNa kare topaNa te saMsArasAgarane pAra karI zakato nathI. te dhruvamokSa saMbaMdhI bhASaNa mAtra kare che. he ziSya ! tuM te mokSavAdI anyatIrthIono Azraya laIne A loka tathA paraloka ne kevI rIte jANI zakIza ? te anyatIthI karmo dvArA pIDita ja che. vivecana : 82 A banne gAthAmAM mAyAyukta kRtyomAM Asakta athavA mokSanA viSayamAM mAtra bhASaNa karanAra sAdhakothI sAvadhAna rahevAno saMketa karavAmAM Avyo che. teo rAga-dveSane vaza thaI tathAprakAranA kRtya kare che ane rAgadveSa karmabaMdhananAM bIja che, teo vividha prakAre karmabaMdha karI karyodaya samaye duHkhita-pIDita thAya che. banne gAthAonA aMtamAM kahevAmAM AvyuM che ke vammeai viSvak / anyatIrthi sAdhaka bahuzruta, dhArmika, brAhmaNa athavA bhikSu ghara choDI dIkSita banavA chatAM mokSa mArgathI ghaNA dUra che. teone ratnatrayarUpa mokSamArgathI zraddhA ke samyajJAna nathI. tethI teo mokSamArge gamana karI zakatA nathI ke saMsAra sAgarano pAra pAmI zakatA nathI. tAtparya e che ke mAyAcAra yukta anuSThAnomAM Asakta athavA mokSanuM mAtra bhASaNa karanAra vyakti kadAca dIkSA le to teno veSa mAtra che. te potAne dhArmika kahevaDAve, dhArmika kriyA kare topaNa te teno daMbha che. te dvArA te karmakSaya karavAne badale karmabaMdhana kare che ane te karmano udaya tene atyaMta pIDAdAyI hoya che. kadAca haThapUrvaka ajJAnatapa, kaThora kriyAkAMDa athavA ahiMsA AdinA AcaraNane kAraNe temane svargAdinAM sukha athavA A loka saMbaMdhI viSayasukha maLI paNa jAya, topaNa teo zAtAvedanIya karmaphaLanA bhogavaTAmAM atyaMta gRha thaI dharmamArgathI vimukha ja rahe che. te zAtAvedanIya karma paNa tenA mATe bhAvI pIDAnuM kAraNa bane che. bahiNi Ara vo para H- ziSyone pUrva kahelA banne koTinA anyatIrthI sAdhakothI sAvadhAna rahevA mATe A vAkya kahevAyuM che. jo tame mokSa ane lokathI ajANa ane mAtra bhASaNakartAono Azaro lezo, temanA pakSane apanAvazo to saMsAra ane mokSane kevI rIte jANI zako ? vRttikAre AtaM-parlR nA traNa artha karyA che- (1) loka-paraloka (ra) gRhastha paryAya--pravrujita paryAya (3) saMsAra ane mokSa. cUrNikAre ja presi Ara para vA pAThAMtara mAnI vyAkhyA karI che ke anyatIrthinA matano Azraya levAthI Ara--potAno, para bIjAno mokSa thaI zakato nathI. mAyAcAranuM kaTuphaLa : 9 zabdArtha :* ne rUpha mAyAra mir - A lokamAM je puruSa kaSAyothI yukta che te, napha vi ya = jai vi ya NigiNe kise care, jai vi ya bhuMjiya mAsamaMtaso / je iha mAyAi mijjai, AgaMtA gabbhAya'NaMtaso //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--uddezakana kadAca, bizine vize paDe - nagna ane kRza thaI vicare, bhAvArtha :- je vyakti A saMsAramAM mAyA kaSAya yukta hoya te kadAca nagna rahe, ghora tapathI zarIrane kRSa kare, kadAcit mAsakhamaNanA pAraNe mAsakhamaNa paNa kare topaNa te anaMta kALa sudhI garbhAvAsane prApta thAya che. vivecana : ne rUha mAyAr mittta :- A gAthAmAM karmakSayane mATe svIkArelI, mAyAyukta vyaktinI nagnatA, kRzatA / temaja utkRSTa tapazcaryA paNa karma baMdhananuM kAraNa ane paraMparAe janma-maraNarUpa saMsAra che. je sAdhaka akiMcana, nirvastra hoya; kaThora kriyAo temaja paMcAgni tapa AdithI zarIrane kRza karatA hoya, utkRSTa dIrgha tapasyA karatA hoya paraMtu jo te mAyA (kapaTa) daMbha, vaMcanA, ajJAna temaja krodha, ahaMkAra, lobha, moha AdithI yukta hoya to tenAthI mokSa dUra che. te anaMtakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa kare che. gAthAmAM mAyA e eka kaSAyano ja prayoga che paraMtu upalakSaNathI badhA kaSAyo ane AtyaMtara parigrahonuM grahaNa karI levuM joIe. kaSAyothI mukta thayA vinA mukti thaI zakatI nathI. vyakti bhale game teTalI kaThora sAdhanA kare paraMtu jyAM sudhI tenA aMtaramAMthI rAga, dveSa, moha, mAyA Adi chUTatA nathI, tyAM sudhI te cAragati rUpI saMsAramAMja paribhramaNa karatA rahe che. joke tapa sAdhanA karma muktinuM kAraNa avazya che, paraMtu te tapa rAga, dveSa, kAma, moha, mithyAtva, ajJAna AdithI yukta hoya to ja saMsAranuM kAraNa banI rahe 3 uttarAdhyayanasUtra, RSibhASita sUtra temaja dharmapada AdimAM batAvavAmAM AvyuM che ke je ajJAnI eka mahinAnA upavAsanA aMte pAraNAmAM kuzanI aNIpara rahI zake eTaluM ja bhojana kare topaNa te jinezvara kathita, ratnatrayarUpI dharmanI soLamI kaLAne paNa meLavI zakato nathI. A lokamAM je mAyA AdithI paripUrNa che, kapAyothI yukta che, te vAraMvAra garbhamAM AvyA kare che, aparimita kALa sudhI janma maraNa karatA rahe che. cUrNikAra khUda vida mAyAra nimnatti... evo pAThAMtara mAnIne vyAkhyA kare che. mAyA eTale jemAM nirdeza(kathana) anirdiSTa-apragaTa rAkhavAmAM Ave che. mAyA Adi kaSAyothI yukta vyakti anaMta janma-maraNane prApta thAya che. pApa virati upadeza : purisorama pAvakammuNA, paliyaMta maNuyANa jIviyaM / saNNA iha kAmamucchiyA, mohaM jaMti NarA asaMvuDA // |10| zabdArtha :- puriso - he puruSa ! pAvamuLA = je pApakarmathI, rama = nivRtta thaI jA !, paliyata = = nAzavaMta che, saphLa = jeo saMsAramAM phasAya che, Asakta bane che, vAmamuiyA = kAmabhogomAM
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 84] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) mUchita bane che, evuDa = hiMsAdi pApothI nivRtta nathI, para= te manuSyo, noraM = mohane, gati prApta kare che. bhAvArtha :- he puruSa! pApakarmathI uparata-nivRtta thaI jA, manuSya jIvana nAzavaMta che. je mAnava A saMsAramAM phasAI jAya che tathA viSaya bhogomAM mUchita bane che ane pApothI nivRtta nathI thatA teo mohanIya karmano saMcaya kare che. jayayaM viharAhi jogavaM, aNupANA paMthA duruttarA / aNusAsaNameva pakkame, vIrehiM sammaM paveiyaM // zabdArtha :- nacarya = he puruSa ! yatnAvAna banI,norva = samiti ane guptithI gupta thaI, vidAdivicaraNa kara !, puSaT = sUkSma prANIothI yukta, vaMthA = mArga, kuttara = upayoga vinA dustara hoya che, pulasAneva = zAstrokta rItathI ja, pavane = saMyamanuM anuSThAna karavuM joIe, vArdika arihaMtoe, sama = samyak prakAre, pave = A ja batAvyuM che. bhAvArtha :- he puruSa! tuM yatnApUrvaka, pAMca samiti ane traNa guptithI yukta thaI vicaraNa kara. sUkSma prANIothI yukta mArgane upayoga ke yatanA vinA pAra karavo duSkara, dUstara che. zAsana-jina pravacanane anurUpa zAstrokta vidhi anusAra saMyama mArgamAM parAkrama kara ! badhA rAgadveSa vijetA vIra arihaMtoe samyak prakAre A ja batAvyuM che. virayA vIrA samuTThiyA, kohAkAyariyAipIsaNA / pANe Na haNaMti savvaso, pAvAo virayA'bhiNivvuDA // zabdArtha - virala = je hiMsA Adi pApothI virata-nivRtta che, vIrA = karmane dUra karavAmAM je vIra che, samukiyA = AraMbhane tyAgIne saMyamamAM samupasthita che, lohAriyA = je krodha ane kAtarika-mAyA Adine dUra karanArA che, mAtruDA = te puruSo muktajIva jevA zAMta che. bhAvArtha :- je hiMsA Adi pApothI virata che, je karmone vidAraNa-vinaSTa karavAmAM vIra che, gRha-AraMbha-parigraha Adino tyAga karI saMyamapAlanamAM samusthita-udhata che. je krodha ane mAyA Adi kaSAyo tathA parigrahone dUra karanArA che; je sarvathA mana, vacana, kAyAthI prANIono ghAta karatA nathI tathA je pApathI nivRtta che; te puruSa mukta jIvanI samAna zAMta che. vivecana : - A traNa gAthAomAM sAdhuone pApakarmathI dUra rahevAno upadeza ApavAmAM Avyo che. temAM pApakarmathI nivRtti mATe nimnokta bodhasUtra che- 1. jIvana nAzavaMta che, ethI pApakarmothI dUra raho ! 2. viSayAsakta manuSya hiMsA Adi pApo karI, mohamUDha banI, karmasaMcaya kare che. 3. samiti, guptithI yukta thaI pravRti karavAthI pApakarmano baMdha thato nathI. 4. je hiMsA Adi pApo tathA krodhAdi kaSAyothI virata
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-1 _ 85 | thaI saMyamamAM udhata che, teo mukta AtmAnI jema zAMta temaja sukhI che. risorama parjanmaLa :- ghaNA sAdhaka sAdhujIvanane to svIkArI le che paraMtu teone pApa puNyanuM sAcuM jANapaNuM hotuM nathI. pApakarma kevI rIte baMdhAya ane kevI rIte te pApakarmothI chuTakAro thaI zake? te vAta paNa teo nathI jANatA. prastuta traNa gAthAomAM bhagavAna RSabhadeve pApakarma viSayaka jJAna ApyuM che. AtmAne nIce pachADe te pApakarma kahevAya che. AtmAnI zuddhatA, svAbhAvikatA ane nirmaLatA para te pApakarma ajJAna, moha AdinuM gADha AvaraNa kare che, tethI AtmA urdhvagamana karI zakato nathI, vikAsa karI zakato nathI. pApakarmonAM kAraNe ja to prANIne samyaka dharma mArga maLI zakato nathI ane moha temaja ajJAnanA kAraNe pApamAM vRddhi karIne naraka, tiryaMca Adi duHkhadAyI gatiomAM paribhramaNa kare che. tethI ahIM spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke, he puruSa! have A pApakarmathI virata thAo. jiMdagIno koI bharoso nathI, te nAzavaMta che. mATe A pApakarmathI virata thavAnuM kArya zIghra karavuM joIe. manuSyajIvana nAzavaMta che te batAvavA gAthAmAM niyata zabdano prayoga zAstrakAre karyo che. patiyAM zabdanA saMskRtamAM be rUpa thAya che, palyAMta ane paryata. manuSya jIvana vadhumAM vadhu traNa palyopamanuM hoya. traNa palya pachI to jIvana avazya nAza pAme ja che. paryanta eTale sAMta-nAzavaMta. viSayabhogomAM rata rahI je jIvanane naSTa kare, vividha hiMsA vagere pApa kare, zarIrane poSatA rahe, tapa saMyamanAM kaSTo pratye aNagamo rAkhe che te mohanIya Adi aneka pApakarmono saMcaya kare che. mATe sAdhake saddharma AcaraNa temaja tapa-saMyama dvArA pApakarmathI jaldI virata thavuM joIe. nayartha vidaradi....uphAM:- pratyeka pravRttimAM pApakarma to saMbhavita che, tenAthI kevI rIte bacI zakAya? tenA uttara rUpe A padamAM kahevAmAM AvyuM che ke pratyeka pravRtti yatnApUrvaka karavAthI pApakarmano baMdha thato nathI. dazavaikAlika Adi zAstromAM pApakarmonA baMdhathI bacavAno A ja upAya batAvyo che. pAMca samiti, traNa gupti, pAMca mahAvrata, daza yatidharma Adi badhA pApakarmathI bacavAnA zAstrokta tema ja jinokta upAyo che. virala vI gibsa :-pApakarmathI virata sAdhaka kevo hoya che? tenI oLakhANa zuM che? te A gAthAmAM batAvyuM che. 1. teo hiMsA Adi pApathI nivRtta hoya che, virata hoya che. 2. karmakSaya karavA vIravRtti dhAraNa kare che. 3. saMyama pAlanamAM udyata thAya che. 4. krodhAdi kaSAyone potAnI pAse pharakavA detA nathI 5. mana, vacana, kAyAthI kRta-kArita-anumodita rUpe prANI hiMsA karatA nathI. 6. mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, azubha yoga te karmabaMdhanA kAraNothI dUra rahe che. 7. AvA sAdhaka mukta jIvonI jema zAMta hoya che. parISaha sahavAno upadeza : Na vi tA ahameva luppai, luppaMti logaMsi pANiNo / evaM sahie'hipAsae, aNihe se puTTho'hiyAsae //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - dipAchuM = jue ke, vicAre ke, vi sukha = pIDita karAto nathI paraMtu, muddo ne = parISahono sparza thAya tyAre te muni, pide = krodhAdi rahita thaIne, diyAsaNa = tene sahana kare. bhAvArtha :- jJAnAdi saMpanna sAdhaka A prakAre vicAre ke zIta uSNa Adi parISaho-kaSTothI mAtra huM ja pIDA pAmuM chuM tema nathI paraMtu saMsAramAM bIjA prANIo paNa tenAthI pIDita che. A pramANe vicArI parISahono sparza thAya tyAre te saMyamI krodhAdi athavA rAga-dveSa-mohathI rahita thaIne te parISahone samabhAva pUrvaka sahana kare. dhuNiyA kuliyaM va levavaM, kisae dehamaNAsaNAihiM / avihiMsAmeva pavvae, aNudhammo muNiNA paveio // zabdArtha :- naivavuM = jevI rIte lepavALI, zutiyaM = bhIMta-dIvAla, dhuLiyA = lepa dUra karIne kSINa karavAmAM Ave che evI rIte, vihaMsAmeva = ahiMsA dharmanuM ja, puSya = pAlana karavuM joIe kAraNa ke, muni = sarvajJa puruSoe, agdhabbo = A ja sUkSma dharma. bhAvArtha :- jema lIMpelI dIvAla-bhIMta parathI lIMpaNa-gAra vagere lepa kADhIne tene pAtaLI karavAmAM Ave che, tema anazana dvArA A zarIrane kaza karavuM joIe. sAdhake ahiMsA dharmamAM ja gati karavI joIe. ahiMsA Adi dharmanuM prarUpaNa sarvajJa prabhue karyuM che sauNI jaha paMsuguMDiyA, vihuNiya dhaMsayai siyaM rayaM / evaM daviovahANavaM, kamma khavai tavassi mAhaNe // zabdArtha :-vihuLiya = potAnA zarIrane dhrujAvIne, siya = zarIrapara lAgelI dhULane, = khaMkherI nAkhe che, vi= bhavya, saMyamI, dayALu, vahANavuM = anazana Adi tapa karanArA, tavarsi = tapasvI, madane = ahiMsAvratI puSa. 15 bhAvArtha :- jevI rIte dhuLathI bharelI pakSiNI potAnAM aMgo athavA pAMkho phaphaDAvIne zarIra para lAgelI rajane khaMkherI nAkhe che, evI rIte tapasvI saMyamI puruSa karmarajane tapasyA dvArA khaMkherI nAkhe che, naSTa kare che. vivecana : A traNa gAthAmAM zIta ane uSNa parISaho-upasargone sahana karavAno upadeza tathA parISahAdi sahana karavAnI paddhatino nirdeza jovA maLe che. parISaha ane upasarga jainadharmanA pAribhASika zabda che. tattvArthasUtramAM kahevAmAM AvyuM che mA vyavaNa urjAI pariSadavya parISa dharmamArgathI vicalita thayA vinA nirjarA mATe je kaSTa mana, vacana, kAyAthI sahana karavAmAM Ave te parISaha kahevAya
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-1 _ | 87 | che. parISaNo bAvIza che. AcArAMgasUtramAM zIta ane uSNa be prakAranA parISaho batAvyA che. te anukuLa ane pratikULa parISaha paNa kahevAya che. 22 parISahomAMthI strI ane satkAra A be zIta athavA anukULa parISaha che. bAkInA 20 parISaha uSNa athavA pratikULa che. anya dvArA kaSTadAyaka paristhiti utpanna thAya tene upasarga kahevAya che ane dravya-kSetra-kALAdi nimittathI sahana karavA yogya sthiti nirmANa pAme to te parISaha kahevAya che. A upasarga paNa zIta ane uSNa banne prakAranA hoya che. upasarga parISaha sahana karavAnuM baLa, vairya keLavavA mATe zAstrakAra ciMtana sUtra prastuta kare che. cha ji tI adameva...diyAsaNa :- A gAthAmAM parISaha ke upasarga zabda to nathI paraMtu sukhati zabda prayoga che. sukhati eTale pIDA sahavI, parISaha-upasarga pIDA dAyaka che mATe A gAthAmAM parISaha-upasarga sahana karavAnI vAta che tema siddha thAya che. (1) A upasarga ane parISaha mAtra mane ja pIDita karatA nathI. saMsAranAM badhAM prANIone pIDita kare che. pUrve karelAM karmonA udayathI jyAre te kaSTa sAmAnya vyakti para Ave che, tyAre te "hAya-hAya" karatAM, duHkhI banI tene bhogave che ane tethI vizeSa karmabaMdha kare che. jyAre jJAnAdi saMpanna sAdhaka pUrvakRta azubha karmonuM phaLa jANIne te parISahAdine zatru nahi paNa mitra svarUpe jue che. tethI A parISaha athavA upasarga sAdhakane karma nirjarAno avasara che. te prakAranI zubha vicAraNAthI parISaho ane upasagone samatApUrvaka sahana kare to ja karma nijerA thAya che. tethI sAdhaka parISahAdinA samaye te kaSTadAtA athavA ko para krodha na kare, temaja kaSTasahiSNu hovAnuM abhimAna paNa na kare. anukULa parISaha athavA upasarga AvavAthI viSayasukhanI lolupatAvaza vicalita na thAya, potAnA dharmamAM aDaga rahe. parISahone sahana karavAthI sAdhakamAM kaSTa sahiSNutA (kaSTone sahana karavAnI zakti), vIratA, kAyotsarga zakti, Atama zakti Adi guNomAM vRddhi thAya che. ajJAnI loko lAcArIthI vividha kaSTone sahana kare che, samabhAvathI nahI. tethI teo nirjarAnA avasarane khoI nAkhe che. sAdhaka jUe tene A vAta zAstrakAre mahipAsa zabda dvArA vyakta karI che. vRttikAre teno artha karyo che, jJAnAdi saMpanna banI athavA AtmahitaiSI banI, kuzAgra buddhithI jue. cUrNikAre artha karyo che- jJAnAdi sahita sAdhaka potAnAthI judA judA adhika lokone jue. parISaha ane upasarga sahana karavAnA sahaja upAyaH- zAstrakAra parISaha ane upasargane sahajatAthI sahana karavAnA traNa upAyo batAvyA che. 1. zarIrane anazana Adi (upavAsa Adi) tapazcaryA dvArA kRza kare. 2. parISaha athavA upasarga Ave tyAre ahiMsA dharmamAM aDaga rahe. 3. upasarga athavA parISahane pUrvakRta karmodayajanya jANIne samabhAvathI bhogavI karmarAja ne khaMkherI nAkhe. jisa dedamaMIRMIe:- A eka manovaijJAnika tathya che ke svecchAe apanAvelAM kaSTone manuSya kaSTarUpe anubhavato nathI, jyAre bIjA koI e kaSTa Ape to te kaSTa asahya thaI jAya che. tethI zAstrakAra
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 88 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) kahe che ke parISaho ane upasargone samabhAvapUrvaka hasatAM hasatAM sahevA mATe sAdhake pahelAM anazana Adi tapazcaryA, tyAga, pratyAkhyAna, kAyotsarga, sevA, AtApanA, vastra saMyama, kAyakleza, pratisalInatA, uNodarI, rasaparityAga, vRttisaMkSepa Adi dvArA kaSTo svIkArI temAM samatA rAkhavAno abhyAsa karavo joIe. zAstrakAre bhIMtanA daSTAMta dvArA A vAtane puSTa karI che. jema dIvAla paranA popaDA ukheDI nAkhavAthI dIvAla kUza thAya che tema anazanAdi dvArA zarIrane kRza karavuM joIe. abhyAsa paripakva thaI jAya tyAre sAdhujIvanamAM akasmAtu (ekAeka) koI paNa upasarga athavA parISaha AvI paDe to te samaye ahiMsA vagere dharmanA guNo- kSamA, dayA, dhairya, Adine dhAraNa karavA joIe. vihaMsAneva pablA - parISaha upasarga Ave tyAre ahiMsA dharmano Azraya levo joIe. te samaye te parISaha upasargonA nimittane niMdavA na joIe, akaLAvuM na joIe temaja ciDAvuM na joIe. vilApa, ArtadhyAna, roSa athavA zveSa karavo te bhAvahiMsA che. te eka prakAranI Atma hiMsA ja che. vividha prakAranI hiMsA te vihiMsA kahevAya che. hiMsA na karavI te avihiMsA. mokSane anurUpa dharma te anudharma kahevAya che. parISahAdinA samaye ahiMsArUpa anudharmanA pAlananuM kathana sarvajJa bhagavAnanuM che. sakaLa nada...madane :- jaina darzana mAnya siddhAMta che ke manuSya para koIpaNa vipatti, saMkaTa, yAtanA, kaSTa athavA duHkha, pUrvakRta azubha karmonA udayanA kAraNe Ave che, paraMtu ajJAnI vyakti azAtAvedanIya karmone bhogavavAnI sAthe AkuLa-vyAkuLa temaja zokArta thaI navo karmabaMdha karI le che. ethI zAstrakAre gAthAmAM batAvyuM che ke jJAnI sAdhaka upasarga athavA parISahajanya kaSTa Ave tyAre pUrvakRta karmonuM phaLa jANIne temane samabhAvathI bhogavIne te karmarajane evI rIte khaMkherI nAkhe, jevI rIte dhULathI kharaDAyeluM pakSI potAnI pAMkho phaphaDAvIne te dhuLane khaMkherI nAkhe che. 16 anukULa parISaha-vijaya upadeza : uTThiyamaNagAramesaNaM, samaNaM ThANaThiyaM tavassiNaM / DaharA vuDDA ya patthae, avi susse Na ya taM labhe jaNA // zabdArtha - palaLa = eSaNAnuM pAlana karavA mATe, tAki = saMyama sthAnamAM sthita, 38ra = dIkarAo, yutha = mAtApitA Adi vRddha, pattha = dIkSA choDI devA mATe prArthanA kare, ati suNe = prArthanA(vinaMti) karatAM karatAM teo thAkI jAya, = paraMtu te sAdhune, aa ya ta namena = potAne AdhIna(vazavartI) karI zakatA nathI. bhAvArtha :- gRhatyAga karI aNagAra banelA tathA eSaNA pAlana mATe tatpara, potAnA saMyamasthAnamAM sthita evA tapasvI sAdhune tenA saMtAno ke vRddha mAbApa Adi dIkSA choDI devA mATe game teTalI AjIjI kare, AjIjI karatAM karatAM tenuM gaLuM sUkAvA lAge, topaNa teo te sAdhune meLavI zakatA nathI, manAvI
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2uddezaka-1 _ [ 89 ] potAne AdhIna karI zakatA nathI. - jai kAluNiyANi kAsiyA, jai royaMti va puttakAraNA / daviyaM bhikkhuM samuTThiyaM, No labbhaMti Na saMThavittae // zabdArtha :- IMLa = karuNAmaya vacana bole athavA karuNAjanaka kArya, variyA = kare, virya = prApta karI zakatA nathI, mokSArthI, samuTriya = saMyamapAlana karavAmAM tatpara, fmajavuM = sAdhune, go nabhati = teo prApta karI zakatA nathI, pravrajyAthI bhraSTa karI zakatA nathI, viNa = tene gRhasthapaNAmAM sthApita karI zakatA nathI. bhAvArtha :- jo sAdhunA mAtApitA Adi svajano karuNatA bharelA zabdo bole athavA karuNA Upaje tevAM kArya kare, putrane mATe raDe-vilApa kare, topaNa mokSa mATe sAdhanA karatAM ane sAdhu dharmanA pAlanamAM tatpara tathA paripakva te sAdhune saMyamabhraSTa karI zakatA nathI ane pharIthI tene gRhasthAzramamAM sthApita karI zakatA nathI. jai vi ya kAmehiM lAviyA, jai NejjAhi NaM baMdhiuM gharaM / jai jIviyaM NAvakaMkhae, No labbhaMti Na saMThavittae / zabdArtha :- naTTa vi = kadAca kuTuMbIjano, vahiM tAvi = sAdhune kAmabhoganuM pralobhana Ape, virya pAvavA = sAdhu asaMyama jIvanane jo Icchato na hoya to. bhAvArtha :- kadAca sAdhunA kuTuMbIjano tene kAmabhogonuM pralobhana Ape, teo tene bAMdhIne ghare laI jAya paraMtu te sAdhu jo asaMyamI jIvana IcchatA na hoya to, teo tene vazamAM karI zakatA nathI ane tene gRhavAsamAM rAkhI zakatA nathI. sehati ya NaM mamAiNo, mAyA piyA ya suyA ya bhAriyA / posAhi Ne pAsao tuma, loyaM paraM pi jahAhi posa Ne // zabdArtha :- seti ya = sAdhune zikhAmaNa paNa Ape che ke, tu pAna tuM sUkSmadarzI cho, tuM samajadAra cho, jANakAra cho, polAdi= amAruM poSaNa kara, para ja toye- tuM paralokane paNa , nahAdi = bagADI rahyo che tethI, popa = tuM amAruM poSaNa kara. bhAvArtha :- "A sAdhu mAro che evuM kahetA sAdhu pratye mamatva rAkhanArA tenA mAtA-pitA, patnI, putra Adi sAdhune zikhAmaNa paNa Ape che ke tame to pratyakSadarzI cho athavA samaju cho, amAruMbharaNapoSaNa karo! AvuM nathI karatA eTale tame A loka ane paraloka bannenA kartavyane choDI rahyA cho. koIpaNa rIte amAruM pAlana-poSaNa karo. 19/
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 | zrI sUyagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) aNNe aNNehiM mucchiyA, mohaM jaMti NarA asaMvuDA / visamaM visamehiM gAhiyA, te pAvehiM puNo pagabbhiyA // zabdArtha :- aAMgu = saMyamabhAvathI rahita, mane para = koI aparipakva sAdhaka, gaomhiM nacchitha = mAtApitA Adi anya vyaktiomAM Asakta thaIne, moTuM gati = mohayukta thAya che. vihaM vila ahiyA = asaMyamI puruSo dvArA asaMyama grahaNa karAvelA te puruSo, puLo pArdi pabiyA = pharIvAra pApakarma karavAmAM pravRtta thaI jAya che. bhAvArtha :- saMyama bhAvathI rahita keTalAka aparipakva sAdhaka mAtApitA, strI, putra Adi mAM Asakta thaIne mohamAM mUDha thaI jAya che. saMyamarahita vyaktio dvArA asaMyama grahaNa karAvelA te manuSyo pharIthI pApakarma karavAmAM pravRtta thaI jAya che. vivecana : A pAMca gAthAmAM zAstrakAre mAtApitA Adi svajano sAdhune saMyama choDavA kevA-kevA prayatna kare? te samaye sAdhu te upasarga athavA parISaha para kevI rIte vijaya prApta kare ? athavA sAdhu dharma para kema aDaga rahe? A tathya bhinna bhinna abhiprAyothI rajU karyuM che. A pAMca gAthAomAM kramathI anukULa upasarganuM citraNa karI, te samaye sAdhune daDha rahevAnuM paNa vidhAna karyuM che. svajano sAdhune punaH gRhasthavAsamAM laI javA aneka prakAro ajamAve che. 1- saMyamI, tapasvI sAdhune tenA svajano gRhavAsane mATe prArthanA temaja anunaya kare, karagare-AjIjI kare che. 2- dInatApUrvaka karuNa vilApa kare athavA karuNA utpanna thAya tevA kArya karI karuNAThuM banAve. 3- vividha kAmabhogonuM pralobhana Ape. 4- tene bhaya dekhADe, mAra mAre ke bAMdhIne laI jAya. pa- banne lokathI bhraSTa thaI javAnI avaLI zikhAmaNa ApI saMyamathI bhraSTa kare. upasargano prathama prakAra hara patthara :- je aNagAra tapasvI, saMyamI ane mahAvratomAM daDha che, tene tenA putro, pautro athavA mAtApitA Adi AvIne vAraMvAra vinaMti kare che, ke "tame ghaNA varSa saMyama pALyo, have to A badhuM choDIne ghare cAlo! tamArA sivAya amAro koI AdhAra nathI. ame badhAM ApanA vinA duHkhI thaI rahyAM chIe, ghare cAlo! amane saMbhALo! A pramANe vAraMvAra prArthanA kare che. upasargano bIjo prakAra salgyAkha liyA :- saMsAra pakSavALA mAtA, dAdI athavA pitA, dAdA, Adi karuNa svaramAM vilApa karIne kahe--beTA! tuM amArA jevA duHkhIyA para dayA karIne ekavAra to
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-rauddezaka-1 ghare Ava ! tArA vinA ame keTalAM duHkhI chIe, te to tuM jo. tuM amane duHkhI karIne kyuM svarga meLavIza? saMyamathI vicalita karavAno A eka upAya che. zAstrakAra A zabdomAM vyakta kare che. gar yati puttaraNa sAdhunI saMsAra pakSe patnI raDI raDIne kahevA lAge- he nAtha ! he hRdayezvara ! he prANavallabha! tamArA vinA AkhuM ghara sUnuM sUnuM lAge che. bALako tamArA vinA raDI rahyAM che, jyAre juo tyAre tamArA nAmanuM ja raTaNa karyA kare che, teone tamArA vinA jarAya gamatuM nathI. mArA mATe nahIM paNa A nAnAM bALako para dayA karIne ghare cAlo ! tame ghare rahezo to ApanA gharaDAM mAtApitAnuM dila paNa bharyuM bharyuM raheze. te sAdhunI patnI aznapUrNa AMkhothI gadgad thaIne kahe ke, "Apa ghare nahIM Avo to huM ahIM ja prANatyAga karIza. tamane strI hatyAnuM pApa lAgaze. ATalA niSphara na bano" athavA tenA gharaDAM svajano roI roIne kahe ke beTA! ekavAra to ghare Ava ! kuladIpaka putravinA gharamAM badhe aMdhAruM che. amAro vaMza, kula athavA ghara sUnAsUnA che. mAtra eka putranI amArI manokAmanA pUrNa kara !" upasargano trIjo prakAra na ni ya jAuM tAviyA :- sAdhunA svajano pralobhano bharyA madhura zabdomAM kahe ke tuM amArI vAta mAnIne ghare cAlyo Ava! ame tArI sukha suvidhAmAM paNa kacAza rAkhazuM nahIM. tArI sevAmAM kAMI khAmI raheze nahIM. uttamottama nRtya, gAyana, vAdana, raMgarAga AdithI tArI prasannatAmAM vadhAro karazuM. suMdara, rasavaMtA, svAdiSTa khAnapAnathI tane saMtuSTa karazuM. managamatA sugaMdhita padArthone kAraNe tArA manamAM jarA paNa kaMTALo Avaze nahi, eka ekathI caDiyAtI, svarganI apsarA jevI, suMdarIo tArI sevAmAM tatpara raheze. tArA upabhoga mATe badhA prakAranI sAmagrIo ekaThI karI ApIzuM. upasargano cotho prakAra na veLAdi vadhavuM ghara - prArthanA pralobhanathI sAdhu jyAre Dage nahi tyAre kauTuMbikajano bhayanuM astra choDe che, tene DarAve, dhamakAve, mAre, pITe ane baLajabarI karI, doraDAthI bAMdhIne ghare laI jAya athavA vacanabaddha karIne ke svajanavarga pote vacanabaddha thaI tene ghare laI jAya che. upasargano pAMcamo prakAra neti ya... gari poSa - ATaluM karyA pachI paNa jyAre saMyamI vicalita na thAya to svajanavarga zikhAmaNa ApatA kahe che ke, mAtApitA temaja parivArane duHkhI, vipatra, Arthika muzkelIyukta temaja pAlanapoSaNanA abhAvamAM trasta banAvI sAdhu banI javuM, e dharma nathI, paNa pApa che. tame to pratyakSadarzI cho, gharanI badhI paristhitino tamane khyAla che. tArA vinA A ghara bilakula naSTa thaI jaze. tuM dUradarzI, sUkSmadarzI cho, jarA buddhithI vicAra ke tArA dvArA thatAM pAlana poSaNanA abhAvamAM amArI kevI durdazA thaI jaze? A samayamAM dIkSA laI teM A loka paNa bagADyo, A lokanuM koIpaNa sukha te na anubhavyuM ane have mAtApitA temaja parivAranA pAlana poSaNanA prathama kartavyathI vimukha thaIne ! paraloka paNa bagADI rahyo che. duHkhI parivAranuM pAlanapoSaNa karavuM te tAro prathama dharma che. A puNyanA lAbhane choDIne paralokanuM sukha tane kema maLaze? tethI gharamAM rahIne amAruM pAlana poSaNa kara ! A ane A prakAranA aneka anukuLa upasarga sAdhune saMyamamArgathI, sAdhupaNAthI vicalita
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 92 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karavA mATe Ave che paraMtu sAdhu saMyama bhAvamAM evA daDha rahe ke A upasarga sAdhune vicalita karI na zake. upasarga samayanI sAdhunI daDhatA sUcavatA zAstrakAre kahyuM chekavi surase taM name naLaT, je nathati na saMvattA - AvA anukULa upasarganA samaye saMyama dharmamAM sthita zramaNa svajanonA rAgayukta vacanothI ke karuNa vilApathI calita thAya nahIM. jo te svadharmamamAM draDha rahe to svajano tene calita karI zakatA nathI. zAstrakAre sAdhakane anukuLa upasarganA samaye sthira rahevA bhinna bhinna prakAre sAta sUcano karyA che. (1) temanI prArthanA (AjIjI)para dhyAna Ape nahIM (2) temanI vAtothI aMzamAtra pIgaLe nahIM (3) temanA karuNa vilApa AdithI vicalita thAya nahIM (4) pralobhanomAM lalacAya nahi ane bhayathI gabharAIne Dage nahi (5) teonI vAtomAM jarApaNa ruci batAve nahIM (6) teonI saMyamathI bhraSTa karanArI zikhAmaNo para vicAra kare nahIM ane (7) asaMyamI jIvananI jarA paNa AkAMkSA kare nahIM. mane ahiM chiyA, noI naMti...puLo paripatha :- mAtApitA Adi asaMyamI lokonA pralobhanomAM je lalacAya jAya, bhaya dekhADavAthI mUchita thaI jAya tevA aparipakva sAdhu sudIrgha kALanuM mahAmUluM, ati durlabha saMyama dhana khoIne asaMyamI banI jAya che. te mUDha sAdhaka, gRhastha jIvanamAM AvI potAnA svajana- parijanomAM athavA kAmabhogomAM eTalo Asakta thaI jAya ke te koIpaNa prakAranA pApa karavAmAM saMkoca anubhavato nathI. gRhastha yogya dhArmika maryAdAonuM paNa pAlana karI zakato nathI. saMyamabhraSTa puruSa aDhAre prakAranA pApo karavAmAM nIMbhara ane niraMkuza banI jAya che. ane ahaM muchiyA :- Adi pAThathI zAstrakAre sAdhuone sAvadhAna karyA che ke maMdaparAkramI, AcAravicAramAM zithila, sAdhutAmAM aparipakva, asaMyamamAM ruci rAkhanAra ja saMyamathI bhraSTa thAya che paNa tame kayAre ya tevA banatA nahI. mahAkiMmatI saMyamadhanane gumAvatA nahIM. karmavidAraka vIrone upadeza : tamhA davi ikkha paMDie, pAvAo virae'bhiNivvuDe / paNayA vIrA mahAvIhiM, siddhipahaM NeyAuyaM dhuvaM // zabdArtha :-ravi mokSArthI, rUha = vicAra karIne, vAvALo = pApathI, vira = nivRtta thaIne, ma he= zAMta thaI jAo, vAre = karmanuMvidAraNa karavAmAM samartha puruSa, maNivihaM= mahAmArgane, pAyA = prApta kare che, siddhiArda = je mahAmArga siddhino mArga, nevArtha = tathA mokSathI najIka laI janAra, purva dhruva che. bhAvArtha :- mokSArthI paMDita sAdhaka AMtanirIkSaNa karIne pApakarmothI virata thaI parama zAMta thaI jAya che. saMyamanA A mahAmArga pratye vIra puruSa samarpita hoya che. A ja siddhipatha che, mokSa tarapha laI janAra aTala-dhruva mArga che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-1 veyAliyamaggamAgao, maNa vayasA kAeNa saMvuDo / 22 ciccA vittaM ca NAyao, AraMbhaM ca susaMvuDe care // tti bemi // zabdArtha :- veyAliyamantra = karmanuM vidAraNa karavAmAM samartha mArgamAM, susaMvuDe re- saMvRtta-uttama saMyamI thaIne vicaravuM joIe. bhAvArtha :- he sAdhuo ! tame karmone nAza karavAnA samartha evA mArga para AvI gayA cho, tethI mana, vacana, kAyAthI saMvRta banI dhanasaMpati tathA jJAtijano temaja sAvadha kAryone choDI, IndriyasaMyamI thaIne vicaraNa karo ! 94 vivecana : A banne gAthAmAM suvihita sAdhakone mahApatha para cAlavAno upadeza Apyo che. temAM A mahApatha para cAlanAranI yogyatA tathA guNone batAvatA sAta nirdeza sUtro A pramANe che. (1) bhavya--mokSamAM javAne yogya hoya (2) AMtarnirIkSaNa karatA hoya ! (3) sa --asanA vivekayukta-paMDita hoya (4) pApakarmathI virata hoya (5) kaSAyothI nivRtta--zAMta hoya, sidgha patha, nyAyayukta ane dhruva evA mahAmArga para samarpita hoya (6) mana vacana kAyAthI saMyata-saMvRtta hoya (7) dhanasaMpatti, kuTuMba kabIlA temaja pApakArI AraMbha samAraMbhano tyAga karI uttama saMyamI banIne vicaraNa karatA hoya. paLayA vIrA mahAvIhiM :- vIra = parISaha-upasarga ane kaSAyasenA upara vijaya prApta karanAra vIryavAna, AtmazaktizALI puruSa, mahAvIthI- mahAmArga-samyagdarzana Adi rUpa mokSamArga pratye praNata che, samarpita che. ahIM vIjJa no artha vRttikAre "karma vidAraNa samartha" evo karyo che. mahAvIhiM zabdanA ja siddhipaa, jeyAya temaja dhruva A traNa vizeSaNo che. vRttikAre peyAyaM no artha 'mokSa tarapha laI janAro' tevo karyo che. Avazyaka sUtranA zramaNasUtramAM tathA uttarAdhyayana sUtramAM kheyAlayaM no artha nyAyayukta ke nyAyapUrNa karavAmAM Avyo che. AcArAMga sUtranA prathama adhyayanamAM paNa A vAkya Ave che. paLayA vIrA mahAvIhaiiM nA sthAne zIlAMka AcAryakRta vRtti sahita mULapAThamAM paN vI mahAvihiM A pramANe pAThAMtara che. cUrNikAre eka vizeSa pAThAntaranuM uddharaNa karyuM che. paLatA vIzvetaguttara tenI vyAkhyA A pramANe che. vitibhAvidhi gaM bihAmi, anuttara arisa, aNuttara vA DhALavi A bhAvividha anuttara asadeza, apratima che athavA sthAnAdi anuttara che. tenA prati praNata = samarpita hoya. ke tanhA vi phrantu paMDi, pAvAo vimikhivuDe :- A gAthAmAM sarva prathama AMtarika nirIkSaNa karavAnuM kahevAmAM AvyuM che ke "sAdhaka puruSa ! tuM mokSArthI cho, paMDita cho, mATe pApakarmonAM pariNAmono vicAra karIne, pApajanaka je koIpaNa sthAna athavA kArya hoya tenAthI virata thaI, kaSAya ane rAgadveSa AdithI sarvathA nivRtta--zAMta thaI jA. zAMta cite AtmabhAvamAM ramaNa kara. veyAliyamana...pareSnAsi :- bhagavAna AdinAtha RSabhadeve potAnA putrone upadeza ApavAnI For Private Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sAthe samasta mokSamArganA pathika, gRhatyAgI sAdhuone upadeza Apyo che ke he sAdhako ! have tame karmabaMdhanano mArga choDIne pUrvokta vIratApUrvaka vidAraNamAM samartha (vaidAraka) mArga para AvI gayA cho. have tamAre saMyamapAlananAM traNa sAdhano-- mana, vacana, kAyA para niyaMtraNa rAkhavuM jarUrI che. manane sAvadha-pApayukta vicArothI rokI, nirvadha-mokSa temaja saMyamanA vicAromAM, AtmabhAvamAM tallIna karo. vacanane pApajanaka zabdo vyakta karavAthI rokI, dharma yukta vacano vyakta karavAmAM joDI dho athavA mauna raho, kAyAne sAvadha kAryothI rokIne nirvadha samyak dharmAcaraNamAM joDI dho. dhana, parivAra, svajana athavA gRhastha jIvanapratyenuM AkarSaNa sarvathA choDI dyo. mana tathA IndriyonA vijetA, jAgRta saMyamI banIne A mahApatha para vicaraNa karo. // adhyayana ra/1 saMpUrNa // 94 bIjo uddezaka mahatyAga : tayasaM va jahAi se rayaM iti saMkhAya muNI Na majjai / goyaNNatareNa mAhaNe, aha'seyakarI aNNesiM iMkhiNI // zabdArtha :- tamasa va = jevI rIte sarpa potAnI tvacAne, kAMcaLIne, nahArU = choDI de che te rIte, te = te sAdhu, theM = ATha prakAranI karmarajane choDI de che, rUti = e pramANe, savAya = jANIne, muLImAhakhe = ahiMsaka muni, govaLatareLa = koIpaNa ucca gotrano, La maLvar = mada karatA nathI, abbeli = bIjAonI, phaeNsthiI = niMdA, ajJeyarI - kalyANano nAza karanArI che. OGOS bhAvArtha :- jema sarpa potAnI tvacA (kAMcaLI)ne utArI nAkhe che, tema sAdhu ATha prakAranA karmanI rajane dUra kare che. e jANIne mAhaNa-ahiMsApradhAna muni koIpaNa ucca gotrano mada na kare. bIjAnI niMdAne azreyakArI jANI muni anyanI niMdA na kare. jo paribhavai paraM jaNaM, saMsAre pariyattai mahaM / 2 adu iMkhiNiyA u pAviyA, iti saMkhAya muNI Na majjai // zabdArtha :- mivad= tiraskAra kare che, saMsAre - te saMsAramAM, maheM = lAMbA kALa sudhI, pavittapha = bhramaNa kare che, avu viLiyA = paraniMdA, pAviyA = pApa utpanna kare che. = bhAvArtha :- je sAdhaka anya vyaktino tiraskAra, pratyakSa ke parokSa rUpe avajJA kare che, te lAMbAkALa sudhI cAragatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. paraniMdA-pApikA che, pAponI jananI che. tema jANI For Private Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-2 _. [ 95] U muni jAti Adino mada na kare. je yAvi aNAyage siyA, je vi ya pesagapesae siyA / | je moNapayaM uvaTThie, No lajje samayaM sayA care // zabdArtha :- ne yAja = je koI gAyane = anAyaka-nAyakarahita rAjA, cakravartI Adi che, ne vi ya = ane je koI, vesapesa siyA = dAsanA paNa dAsa che, ne = jo te, moLapaN = maunapada eTale ke saMyamamArgamAM, vakipa= upasthita thAya to pachI, to nanne = teoe zaramAvuM na joIe, paraMtu, tathA = sadA, samaye re = siddhAMta anusAra vicaraNa kare. bhAvArtha :- jenA koI nAyaka nathI tevA cakravartI Adi rAjA hoya athavA koI dAsanA paNa dAsa hoya jo te saMyamamArgamAM upasthita (dIkSita) thAya to tene abhimAna vaza ke hInatAvaza zarama lAvavI, anubhavavI na joIe. teoe to haMmezAM siddhAMta anusAra AcaraNa karavuM joIe. vivecana : A traNa gAthAomAM mukhyarUpe madatyAgano upadeza ApavAmAM Avyo che. madatyAganA vividha daSTikoNa A pramANe che- 1. sAdhu, karma baMdhakArI ATha prakAranA madano tyAga kare 2. madAbdha thaI akalyANakArI paraniMdA na kare 3. jAti Adi madane vazIbhUta thaI parano tiraskAra na kare 4. laghutAgraMthI ke gurutAgraMthIne vaza banI lajjAno anubhava na kare athavA rAjA ke nokara koIpaNa vyakti dIkSA laI yAcanA parISaha samaye lajjA na anubhave. pati sahAya mukha ja maw :-madatyAganuM A mahatvapUrNa sUtra che. jAti, rUpa, jJAna Adi koI paNa prakArano mada pApakarmanA baMdhanuM kAraNa che. jevI rIte sarpa potAnI kAMcaLIne nispRha banI choDI de tema sAdhu karmanA janaka jAti, gotra (kuLa), baLa, rUpa, dhana-vaibhava Adi madano sarvathA tyAga kare. daseyara ahiM Gi :- koIpaNa sAdhakamAM jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, lAbha, zAstrajJAna, aizvaryAdi koIpaNa mada Ave to te bIjAno utkarSa ke bIjAnI unnatine sahI zakato nathI. bIjAnI unnati, yazakIrti, prasiddhi, pratiSThA AdinI vRddhi joIne te manomana kheda pAme che, IrSyA kare che ane anyanA doSa jovA prayatnazIla rahe che, teonI niMdA, cugalI, khoTA doSAropaNa ke apakIrti karyA kare che. A rIte mada karI te sAdhaka pApakarmono baMdha kare che. madu viNA 3paviyA, ti sahAya muLa ja mana :- paraniMdA utpanna karanAra madano sarvathA tyAga karavo joIe. A vAtane puSTa karavA zAstrakAre gAthAnA uttarArdhvamAM A tathyane pharIvAra pragaTa karyuM che. rUhi zabdanuM saMskRtarU5 rUkSa che. IkSiNIno artha che jonArI, bIjAnA doSa jonArI paradoSa daSTi. paraniMdA, cADI, cugalI, apakIrti, mithyA doSAropaNa vagere paradoSa darzananA kAraNe thAya
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) che mATe A badhAno samAveza paNa thALI mAM karavAmAM Ave che. vRttikAre viLIno artha paraniMdA karyo che. sAdhaka abhimAnanA AvezamAM AvIne ja aneka pAponI jananI IkSiNI-paradoSa daSTine poSe che. tethI mULathI ja madane tilAMjali ApavI joIe. no rabavapha paraM na...mAM:- bIjI gAthAnA pUrvAddhamAM abhimAnajanya AvezanA bhayaMkara pariNAmano saMketa karyo che. abhimAnanA kAraNe vyakita jAti, kuLa, vaibhava, baLa, lAbha, zAstrajJAna, tapa AdimAM hIna vyaktino tiraskAra, avajJA, apamAna, anAdara kare che, tene dhikkAre che, khIjAya che, mAre che, vAtavAtamAM halakA dekhADavAno prayAsa kare che, potAnI moTAI batAvIne bIjAne nagaNya-tuccha batAve che, zaramAve che, lAMchana lagAve che, khUMce tevA marmasparzI vacano athavA apazabdo kahe che. A badhA "para-paribhava"nI ja saMtati che. tethI madathI utpanna thato para-paribhava-bIjAno parAbhava paNa tyAjya che. saMsAre citta6 mahuM :- anyano paribhava-parAbhava, tiraskAra karanAra vyakti cirakALa paryata saMsAramAM paribhramaNa kare che. anyanI avajJA-paribhava karavAmAM aneka pApasthAnakonuM sevana thAya che. IrSA-Sa vagere kaSAyo hoya to ja anyanI avajJA, niMdA thaI zake. kaSAya bhAvahiMsA che mATe parAbhavamAM hiMsA nAmanA prathama pApasthAnakanuM sevana thAya che. bIjAnI niMdAmAM mithyA doSAropaNa saMbhave che mATe mRSAvAda nAmanA bIjA pApasthAnakanuM sevana thaI jAya che. svAdhyAya, dhyAna vagere AtmakalyANanI pravRttinA badale parAbhava, paraniMdAmAM samaya vyatIta thavAthI tIrthakaranI AjJAnA ullaMghana rUpa adattAdAna nAmanA trIjA pApasthAnakanuM sevana thAya che. brahma eTale AtmAmAM caravuM-vicaravuM te brahmacarya. parAbhavanA samaye Atma svarUpamAM ramaNa thaI zakatuM nathI mATe abrahmanA sevanarUpa cothA pApasthAnakanuM sevana thaI jAya che. bIjAnI niMdA samaye krodha, rAga, dveSa hoya ja ane A krodhAdi bhAvaparigraha che mATe pAMcamAM parigraha nAmanA pApasthAnakanuM sevana thAya che. anyano tiraskAra krodha, rAga-dveSa dvArA ja thAya che tathA potAne guNI, ucca mAne tyAre ja bIjAno parAbhava karI zakAya. mATe krodha, mAnarUpa chaTTA-sAtamAM pApasthAnakanuM sevana thAya che. anyano parAbhava karI, potAnA mAnane poSavA mATe mAyA, paizunya, cADI-cUgalI, kapaTa, kare che. ucca pada prAptino lobha parAbhava sAthe saMkaLAyela ja che. anyanA tiraskAra, parAbhava te eka prakAranI paraniMdA ja che. vyakti anyanA parAbhavamAM AnaMdano anubhava kare che. A rIte anyano parAbhava karavAmAM kramathI mAyA, lobha, rAga, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna, pazunya, paraMparivAda, rati-arati, mAyA-mRSA, mithyAdaMsaNa zalyarUpa aDhAre pApasthAnakanuM sevana thaI jAya che. pApasthAnakonA sevana dvArA karmabaMdha karI jIva cirakALa paryata saMsAramAM paribhramaNa kare che. mATe sAdhue madhanA AvezamAM AvI koInI niMdA,
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _. tiraskAra Adi karavA na joIe. no nanne samAM savA vara :- mAlika ane dAsamAMthI dAse prathama dIkSA grahaNa karI hoya ane mAlika pachI dIkSA grahaNa kare to bhUtapUrva pada-pratiSThAnA madanA kAraNe te muni pUrvadIkSita munine vaMdanAdi karavAmAM ane te pUrvadIkSita sAdhunI vaMdanAdi svIkAravAmAM hIna bhAvanA kAraNe zarama na anubhave. samaye tathA re :- banne koTInA sAdhakone A vivekasUtra ApavAmAM AvyuM ke teo banne jaina siddhAMta saMmata AcaraNamAM vicaraNa kare. "munipada" to haMmezA sarvatra vizvavaMdya pada che. tene prApta karI lIdhA pachI bhUtapUrva jAti, kuLa Adi badhuM samApta thaI jAya che. vItarAga munIndranA dharma saMghamAM AvIne badhA sAdhu samAna thaI jAya che. tethI abhimAnavaza pUrvadIkSita sAdhuno tiraskAra na kare ane vaMdanAdi karavAmAM zarama na anubhave arthAt rAjA ke dAsa baMnene sUtranA Adeza anusAra AcaraNa karavuM joIe. ahIM samaya zabda siddhAMta-zAstranA arthamAM prayukta che. samatA : ___ sama aNNayarammi saMjame, saMsuddhe samaNe parivvae / ___ je AvakahA samAhie, davie kAlamakAsi paMDie // zabdArtha :- saMsu = samyaka prakAre zuddha, samo = tapasvI sAdhu, ne AvI = je jIvanaparyata, mavNayafma = koI paNa, saMnane = saMyama sthAnamAM sthita thaIne, sama = samabhAva sAthe, parivra = pravrajyAnuM pAlana kare. ravi = te mokSArthI, sAMdipa = samAdhivAnane, zubha adhyavasAya rAkhato thako, vanamAlI = maraNaparyata saMyamanuM anuSThAna kare. bhAvArtha :- pAMca prakAranA saMyamamAMthI koIpaNa eka saMyamasthAnamAM sthita thaI mokSArthI,paMDita, zramaNa samabhAvapUrvaka jIvana paryata jJAnAdi samAdhithI yukta rahe ane maraNaparyata pravrajyAnuM zuddha pAlana dUraM aNupassiyA muNI, tIyaM dhammamaNAgayaM tahA / puDhe pharusehiM mAhaNe, avi haNNU samayasi rIyai // zabdArtha -dUraM = mokSane, dhamma = jIvonA svabhAvane, anupasitha = joIne, pa haM = kaThora vAkya athavA lAkaDI Adino, yuke = sparza thAya, vipabU = athavA hanana karavAmAM Ave topaNa, samayeli = saMyamamAM ja, zAstrAjJAmAM ja, rIya = vicare. bhAvArtha :- traNe kALanI gatividhi para manana karanAra muni mokSane tathA atIta temaja anAgatakAlIna jIvonA svabhAvane arthAtu bhava bhramaNa ane saMsAranI duHkhI avasthAne jANIne, saMyamamAM upasthita thatAM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) kaThora vAkyo athavA lAkaDI Adi dvArA prahAra ke mAraNAMtika kaSTane sahana kare ane zAstrAjJA pramANe saMyamamAM vicaraNa kare. 6 zabdArtha :- - jaLasamatte = pUrNa buddhimAna, gar= kaSAyone jIte, samayA dhamma = samatArUpa dharmano, vAdare = upadeza kare, suhume 3 = saMyamanA viSayamAM, anUsaN = avirAdhaka thaIne rahe. 98 bhAvArtha :- prajJAmAM paripUrNa evA muni sadA kaSAyo para vijaya prApta kare tathA samatAdharmano upadeza Ape teno svIkAra kare, saMyamanI koI prakAre virAdhanA na kare, te mAhaNa-ahiMsakamuni kyAre ya krodha na kare, mAna na kare. paNNasamatte sayA jae, samayA dhammamudAhare muNI / sume usayA alUsae, No kujjhe No mANi mAhaNe // 7 bahujaNa NamaNammi saMvuDe, savvaTThehiM Nare aNissie / harae va sayA aNAvile, dhammaM pAurakAsi kAsavaM // zabdArtha : - vahunaLaLamaLami = ghaNA manuSyothI namaskAra karavA yogya evA sAdhu dharmamAM, saMvuDe = - sAvadhAna rahenAra, nare = sAdhaka manuSya, savva}hiM = sarva padArthomAMthI, abiskiT = mamatAne haTAvIne, haraN va = taLAvanI jema, aLavile-nirmaLa raheto thako, savaM = kAzyapagotrI bhagavAna mahAvIra svAmInA, pADarAsi = pragaTa kare. bhAvArtha : - aneka loko dvArA namaskRta-vaMdanIya evA sAdhudharmamAM sAvadhAna rahenAra muni samasta padArtho ke Indriya viSayomAM Asakta na thatAM, apratibaddha thaI sarovaranI jema haMmezAM anAvila-nirmaLa rahI, kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIranA dharmane pragaTa kare. bahave pANA puDho siyA, patteyaM samayaM samIhiyA / je moNapayaM uvaTThie, viraiM tatthamakAsi paMDie // zabdArtha :- samaya = samabhAvathI, samIhiyA = joIne, moLavayaM = saMyamamAM, dRz upasthita, tattva = te prANIonA ghAtathI, viraD = virati, aApti = kare. bhAvArtha :- A jagatamAM ghaNAM judA judA prANIo rahelA che, te pratyeka prANIne samabhAvathI jotAM saMyamamAM sthita paMDita sAdhaka prANIonI hiMsAthI virata rahe. vivecana : A pAMca gAthAmAM sAdhu mATe samatA dharmanuM pAlana ane samatA dharmano upadeza ApavAno nirdeza For Private Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 che. sAdhaka anukULa ke pratikULa paristhitimAM pratyeka jIvo sAthe vyavahAramAM samabhAvane ja paripakva banAve. samabhAva te ja saMyamano sAra che. A samatAdharmanuM nirUpaNa saraLa che paraMtu tenuM AcaraNa kaThina che. pAThAMtara - paLasamatte nA sthAne peosamanthe pATha maLe che. tenA be artha che. (1) praznonA uttara devAmAM samartha ane (2) jenA prazna samApta thaI gayA hoya te saMzayAtIta ke samApta prazna. 99 samayA dhammamuvAho nA sthAne samiyA dhammamuvAhare pAThAMtara che. teno artha che samatA dharmanuM prarUpaNa kare athavA samatAdharmanuM udAharaNa--Adarza rajU kare. samaya samIdiyA nA sthAne samaya vediyA pAThAMtara maLe che. teno artha che- pratyeka prANImAM duHkhanI apriyatA, sukhanI priyatA samAna bhAvathI jANIne. parigraha tyAga : 9 dhammassa ya pArae muNI, AraMbhassa ya aMtara Thie / soyaMti ya NaM mamAiNo, No ya labhaMti NiyaM pariggahaM // zabdArtha :- pAraNa = pAragAmI, aMtaC- dUra, rahita, abhAvamAM, pi = sthitapuruSa, muLI = muni kahevAya che, mamAphaLo = mamatAvALA puruSo, mamatva karanAra, soyaMti ya = zoka kare che. bhAvArtha :- je puruSa dharmanA pAragAmI ane AraMbhanA abhAvamAM sthita hoya arthAt nirAraMbhI hoya tene muni samajavA. mamatvayukta puruSa parigraha mATe zoka kare che ane zoka karavA chatAM paNa te potAnA Icchita parigraha rUpa padArthane meLavI zakatA nathI. | 10 ihaloga duhAvahaM viU, paraloge ya duhaM duhAvahaM / viddhaMsaNadhammameva taM iti vijjaM ko'gAramAvase // zabdArtha :- hatona= A lokamAM, vuhAvahaiM = du:kha denAra, paratone ya = ane paralokamAM paNa, juduM vuhAvada = atyaMta du:kha denArA che, vi - ema jANo, taM = te, vidhvaMsaLa thammameva = nazvara svabhAvavALA che, rUti viStra = ema jANanAro, jo= kayo puruSa, aIR = gRhavAsamAM, Avase nivAsa kare. bhAvArtha :- sonu, cAMdI vagere padArtho ane svajana vargano parigraha A lokamAM ane paralokamAM paNa duHkhane utpanna karanAra che tathA te parigraha vidhvaMsa-vinazvara svabhAvavALo che, evuM jANanAra kayo puruSa gRhasthapaNAmAM nivAsa karI zake ? = vivecana : A banne gAthAomAM parigraha tyAganI preraNA ApavAmAM AvI che. gAthAmAM aparigrahI muninI For Private Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ] zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) be yogyatA batAvI che. dhammasa ya pAra mArabhasa ya saMta zi:-(1) zruta cAritrarUpa dharmanA siddhAMtomAM pAraMgata hoya, (2) je AraMbhanAM kAryothI dUra rahetA hoya. je A be yogyatAothI yukta na hoya te munidharmanA siddhAMtothI ajANa che, te AraMbhamAM Asakta rahe che, dharmAcaraNa karavAmAM kAyara rahe che, te ISTa padArtho ane ISTajanone "teo mArA che, temanA para mAruM svAmitva che," ema mAne che. tenA viyogamAM jhure che, zoka kare che paraMtu te padArtha temanA hAthamAM AvatA nathI. tAtparya e che ke ATalI AkuLatA vyAkuLatA karavA chatAM paNa teo te padArthane prApta karI zakatA nathI ane dharmamAM sthita thaI zakatA nathI. A gAthAno artha A pramANe paNa karavAmAM Ave che- je muni dharmamAM pAraMgata che ane AraMbhakAryothI para che, temanA pratye mamatva ane Asakti yukta svajana temanI pAse AvIne zoka, vilApa ane rudana kare, sAdhune saMsAramAM laI javAno prayatna kare to paNa teo potAnA te mamatvanA kendra evA sAdhune prApta karI zakatA nathI, tene vaza karI zakatA nathI. ahIM parigrahanI tyAjyatAnA be kAraNo batAvyAM che. (1) sAMsArika padArtha ane svajanavarga pratye parigraha(mamatva) rAkhe che, te A lokamAM to duHkhI thAya ja che, paralokamAM paNa duHkha pAme che. (2) parigrahathI potAnA mAnelA sajIva-nirjIva badhA padArtho nAzavaMta che. da noja kuva6 :- dhana, sonu-cAMdI, jamIna, makAna Adi nirjIva padArtho pratyenuM mamatva A lokamAM cAra rIte duHkhadAyaka che. 1. padArthone prApta karavAmAM duHkha 2. tenI rakSA karavAmAM duHkha 3. tenA vyayamAM duHkha tathA 4. tenA viyogamAM duHkha. A rIte mAtApitA Adi svajano pratyenuM mamatva paNa duHkhadAyI che. roga, kaSTa, nirdhanatA, saMkaTa samaye svajanonI sahAyatA tathA surakSAnI AzA prAyaH saphaLa thatI nathI. svArthapUrti na thAya to svajana paNa sAtha ApatA nathI. A rIte parigraha A lokamAM duHkhadAyI che. paratone ya dudaM kudAvahiM :- A lokamAM ISTa padArtho para karelA rAganA kAraNe je karmabaMdhana thAya, tenA phaLasvarUpe paralokamAM ghaNAM duHkha bhogavavA paDe che. te duHkhone bhogavatI vakhate zoka, ciMtA athavA viSAda ne vaza navAM karmabaMdhana thAya che, pharI duHkha pAme che, A pramANe duHkhaparaMparA vadhatI jAya che. vithamenena naM :- jenA para mamatva rAkhavAmAM Ave che te sajIva, nirjIva padArtho nAzavaMta che. te dravyonI paryAya samaye samaye badalAya ja jAya che. vyakti pote mRtyu pAme tyAre parigrahano viyoga thAya che. jIvana daramyAna te parigrahabhUta vastu-vyakti nAza pAmI jAya che mATe AvA nAzavaMta padArtha pratye mamatva zuM rAkhavuM? tti vinna rADArAvale :- zAstrakAra spaSTa kahe che ke parigrahane banne lokamAM du:khadAyI temaja vinAzI jANIne kayo jJAnI parigrahanA bhaMDArasamAna gRhasthAvasthAmAM AvAsa karaze? koNa te gRhapAzamAM
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _ 101 | phasAze? arthAt parigrahanI vinazvaratA ane duHkhadAyIpaNuM je jANI le te parigrahano tyAga karI de che. vaMdanA-pUjA sAdhu mATe kIcaDa ane zalya samAna : ___mahayaM parigova jANiyA, jA vi ya vaMdaNa-pUyaNA ihaM / - suhume salle duruddhare, viumaMtA payahejja saMthavaM // zabdArtha :- mayaM mahAna, jIvono paricaya e, jovuM = kIcaDa che, nALiyaT = ema jANIne, nA ni ya = je kaMI paNa, pha = A lokamAM, vA pUT = vaMdana ane pUjana che tathA te, suhune = sUkSma, sane = zalya rUpa che, kure = teno uddhAra karavo kaThina che, tene jIvanamAMthI dUra karavo kaThina che, viDatA = vidvAn puruSa, saMthavuM = tethI sAdhu gRhasthanA ati paricayane, paheja choDI de. bhAvArtha :- A lokanA vaMdana-pUjana, namaskAra e moTo parigopa-kIcaDa jevA che tema jANI vidvAna muni teno garva na kare. kAraNa ke garva sUkSma zalya che, jene kADhavo muzkela che ane tenA mATenA nimitta rU5 sAMsArika lokonA paricayano tyAga kare. vivecana : sAMsArika manuSyono atiparicaya tathA vaMdana, pUjanathI utpanna garva sAdhaka mATe nukazAnakAraka che te A gAthAmAM batAvyuM che. mayaM jiva gAthA - sAMsArika janono atiparicaya sAdhako mATe parigopa che, paMka-kIcaDa samAna che. parigopa be prakAranA che. (1) dravya parigopa ane (2) bhAva parigopa. kIcaDane dravyaparigopa kahevAmAM Ave che ane Asaktine bhAvaparigopa kahevAmAM Ave che. kIcaDamAM paga paDavAthI mANasa lapasI paDe che athavA temAM phasAI jAya che. evI ja rIte saMsArIjanonA atiparicayathI sAdhaka temAM phasAI jAya che. aparipakva sAdhune dhanavAno, bhakto, sattAdhArIono paricaya sohAmaNo lAge che paNa te kIcaDanA kaLaNa jevo che. kaLaNamAM vyakti phasAya to UMDone UMDo utarato jAya che. kaLaNamAMthI vyaktine bahAra kADhavo muzkela che. tema gRhasthanA atiparicayanA kAraNe sAdhaka jIvananA anuSThAno, jJAna, dhyAna, tapa, saMyama ane Avazyaka kriyAthI sAdhu vimukha banI jAya che. gRhasthanA rAge raMgAI karmabaMdha kare che. gRhasthano paricaya sAdhanAnuM vijJa che, tema samajI sAdhake tenAthI dUra rahevuM joIe. nA vaLapUve rUda :- munidharmamAM dIkSita sAdhunA tyAga vairAgyane joIne moTA moTA dhanavAna, zAsaka adhikArI loko tenA paricayamAM Ave che. tenI kAyAthI, vacanathI vaMdanA, bhakti, prazaMsA kare che ane vastrapAtra Adi dvArA tenA pUjA-satkAra athavA bhakti kare che. moTA bhAganA sAdhu A vaMdanA temaja pUjA prApta thatAM garvathI phUlAI jAya che. bhagavAne garvane zalya-kAMTo kahela che. garva e pApasthAnaka che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karmabaMdha karAvI anaMta saMsAramAM paribhramaNa karAve che. je A vaMdanA-pUjA prApta thAya che te karmanA upazamanuM phaLa che, teno garva karavo na joIe. ahIM vRttikAra eka gAthA uddhata karI che palimaMtha mahaM vijANiyA, jA vi ya vaMdaNapUyaNA idhaM / suhumaM sallaM durullasaM, taM pi jiNe eeNa paMDie // artha - svAdhyAya, dhyAnaparAyaNa temaja ekAntasevI, niHspRha sAdhuno, je saMsArI loko dvArA vaMdana pUjana Adi rUpe satkAra karavAmAM Ave che te sAdhudharmanA anuSThAna ke sagatimAM mahAna palimantha-vijJakAraka che. to pachI zabdAdi viSayomAM AsaktinuM to kahevuM ja zu? tethI buddhimAna sAdhaka A duruddhara sUkSma zalyane choDI de. A udbhUta gAthA paNa maulika gAthAnA bhAvonI pUraka ja che. A prakAranI gAthAo kyAre ya bhASya rUpe racAyelI hovI joIe paraMtu anumAnathI AvI gAthAone pAThAMtara ke vAcanAMtara mAnavAnuM pracalana che. cUrNikAra mada patinopanAvA ne badale mAtA patinohALiyA pAThAMtara mAnIne artha kare che. parivAro khAna pariSnA...mAre banAvo vA hazcattavanuSa | parigoha eTale paridhvaMga-Asakti, paMka dravya parigoha kahevAya che, je manuSyanA aMgomAM ciTakI jAya che. bAhya atyaMtara padArthonI abhilASA-lAlasA bhAvaparigoha kahevAya che. ekalavihArI muni-caryA :ma ege care ThANamAsaNe, sayaNe ege samAhie siyA / bhikkhU uvahANavIrie, vaigutte ajjhappasaMvuDe // zabdArtha :- vatte = vacanagupta, aAkhavu = manathI gupta, 3vahAivara = ane tapamAM vIrya pragaTa karanAra, re = vicare, TAI = ekalo ja kAyotsarga kare. temaja, A sAthe ane = Asana tathA zayana Adi paNa ekalo ja karato, sAhi! siyA = dharmadhyAnathI yukta rahe, saMyamanI samAdhimAM rahe. bhAvArtha :- bhikSa vacanathI gupta ane adhyAtma-saMvRtta eTale manathI gupta tathA tapobalI thaIne ekalo vicaraNa kare. kAyotsarga, Asana ane zayana paNa ekalo ja kare ane samAdhiyukta-dharmadhyAna yukta thaIne rahe. No pIhe Na yAvapaMguNe, dAraM suNNagharassa saMjae / 12 puDhe Na udAhare vayaM, Na samucche No saMthare taNaM // zabdArtha - jIde = baMdha na kare, na thava paMgu = nakhole, pudde = koI kaMI pUche to, vayaM =
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _. [ 103] vacana, javAba, 3 Adara = na bole, na samuccha = te makAnano kacaro na kADhe, tai = tRNa (ghAsa) paNa, no saMtha = pAthare nahi. bhAvArtha :- ekalA vicaratA abhigrahadhArI te saMyamI sAdhu sunA gharanuM dvAra khole nahIM ane baMdha kare nahi. koI pUche tyAre kAMI bole nahIM. te sthAnano kacaro kADhe nahIM ane ghAsa paNa bichAve nahIM. jattha'tthamie aNAule, sama-visamANi muNI'hiyAsae / caragA aduvA vi bheravA, aduvA tattha sirIsivA siyA // zabdArtha :- gaLA 3ne = vyAkuLa thayA vinA rahI jAya, 22T = tyAM jo macchara, meravA = bhayAnaka prANI, risivA = sarpa Adi hoya topaNa, taltha = tyAM, siyA = hoya. bhAvArtha :- jyAM sUrya asta thaI jAya tyAM te muni vyAkuLa thayA vinA rahI jAya. kAryotsarga, Asana temaja zayana AdinAM sama-viSama, anukULa athavA pratikULa sthAna hoya to tene sahana kare. tyAM jo DAMsa, macchara Adi hoya, bhaMyakara prANI athavA sApa Adi hoya to paNa muni A parISahone samyaka rUpe sahana kare. tiriyA maNuyA ya divvagA, uvasaggA tivihA'hiyAsiyA / lomAdIyaM pi Na harise, suNNAgAragae mahAmuNI // zabdArtha :- sonAlIkaM = bhayathI potAnAM roma Adine paNa, rite = harSita na kare, romAMcita na kare. bhAvArtha :- zUnyagharamAM sthita mahAmuni tiryacakRta, manuSyakRta temaja devakRta trividha upasargone sahana kare. bhayathI saMvADA paNa UbhA thavA na de arthAt aMzamAtra paNa bhayabhIta na thAya. 16) No abhikaMkhejja jIviyaM, No vi ya pUyaNapatthae siyA / ___ abbhatthamurveti bheravA, suNNAgAragayassa bhikkhuNo // zabdArtha :- nAviyaM = asaMyama jIvananI, no ama9% = IcchA na kare, jo vi ca pUNapatthara liyA = pUjAno prArthI na bane, pUjAno Icchuka na bane, amaEUR = abhyasta, 3ti = thaI jAya che. bhAvArtha :- pUrvokta-upasargothI pIDita sAdhu asaMyama jIvananI IcchA na kare, pUjA satkAranA prArtha na bane. zUnyagRhamAM sthita te sAdhu bhairava-bhayaMkara prANIkRta upasargathI abhyasta thaI jAya che. uvaNIyatarassa tAiNo, bhayamANassa vivittamAsaNaM / sAmAiyamAhu tassa jaM, jo appANaM bhae Na dasae //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- 3vaLIyatarata = upanIhatara, jeNe potAnA AtmAne jJAnamAM sthApita karyo che, tAphaLo = je potAnI ane bIjAnI rakSA kare che, vivitta = strI,pazu, napuMsaka rahita, mAsaM = sthAnanuM je, madhamAkhazna = sevana kare che, Adu = tIrthakaroe kahyuM che. bhAvArtha :- jeNe potAnA AtmAne jJAnAdimAM sthApita karyo che. je sva-para rakSaka che, je strI, pazu, napusaMkanA saMsargathI rahita, vivikta sthAnanuM sevana kare che tathA je potAnA AtmAmAM bhaya pradarzita karatA nathI arthAt je bhayabhIta na bane te sAdhunuM ja sAmAyika cAritra tIrthakaroe kahyuM che. usiNodagatattabhoiNo, dhammaTThiyassa muNissa hImao / saMsaggi asAhu rAihiM, asamAhI u tahAgayassa vi // 18 zabdArtha :- 3fsosAtattamoLo = ThaMDu karyA vinAnuM garama pANI pInArA, dhampaTTiyakSa = zruta ane cAritra dharmamAM sthita, hIna = asaMyamathI lajjita thanArA, muLarsa = munine, rAhaM = rAjA Adi sAthe, sattA = saMsarga karavo, a6 = kharAba che, tahAvi = te zAstrokta AcAra pALanArano paNa, asAhI = samAdhi bhaMga kare che. bhAvArtha :- garama pANIne ThaMDu karyA vinA garama ja pInArA, dharmamAM sthita temaja asaMyamathI lajjita munioe rAjA Adi sAthe saMsarga karavo sAro nathI. te saMsarga zAstrokta AcArapAlanamAM sthita tathAgata muninI paNa samAdhino bhaMga kare che. vivecana : A sAta gAthAmAM ekAkI vicaraNa karanAra, viziSTa sAdhunI yogyatA temaja AcArasaMhitAnI jhAMkhI karAvI che. samUhamAM rahetA sAdhue samUhanI rIti nIti anusAra cAlavuM paDe che. sAmuhikarUpe kAryotsarga, svAdhyAya, zayana temaja Asanano upayoga karavo paDe che. samUhamAM rahevAthI gRhasthono saMparka vadhAre rahe. sAdhune temanA taraphathI sanmAna, pratiSThA, kalpanIya yathocita sAdhano, sukha suvidhAo, yogya vastra, pAtra, AvAsasthAna (utArA) Adi maLatA rahe. evA samaye te sAdhu jo sAvadhAna na rahe to saMsargajanita doSo ane garvajanita aniSTothI bacI na zake. sAdhujIvananI samAdhi ane yathArtha AnaMda prApta karavA mATe tathA viziSTa uccasAdhanA mATe zAstrakAre ekacaryA sAdhanA batAvI che. ne vare kALAnALe sathaLe ne samApa:- rAgadveSa kaSAya AdithI bacavA mATe sAdhu ekalo vicaraNa kare, ekalo ja kAyotsarga kare, ekalo ja rahe, bese ane ekalo ja sUve. ekacaryA ke ekAkIcaryAmAM sAdhake dravya ane bhAva baMne rIte ekAkI vicaravAnuM hoya che. bIjA sAdhu, zrAvakavarganI sahAyatA na levI te dravya ekAkIpaNuM che ane rAga-dveSa Adi doSothI tathA janasaMparka janita doSothI rahita ekamAtra AtmabhAvomAM athavA AtmaguNomAM ramaNa karavuM te bhAva ekAkIpaNuM che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _. 105 | ekAkI vicaraNa karanArA sAdhune kaThora sAdhanA karavI paDe che, ekAkI vicaraNamAM sthAnanI, AhArapANInI asuvidhA, sanmAna-satkAranI aprAptithI manamAM vihvaLatA AvI javI, vANImAM roSa, kaThoratA temaja apazabda AvI jAya ke upadravo Ave tyAre samAdhino bhaMga thAya, manamAM rAga, dveSa, mohanA ubharA Ave to ekacaryAmAM lAbhane badale hAni ja thAya. ekacaryAno lAbha levA sAdhake ekacaryA svIkAratA pUrve ja potAnI jAtane ekacaryAne yogya banAvI levI joIe. A gAthAomAM ekalavihArI sAdhunI AcArasaMhitAnAM rara sUtro phalita thAya che te A prakAre che- (1) ekacArI sAdhu sthAna (kAyotsargAdi), Asana ane zayana ekalo ja kare (2) badhI paristhitiomAM samAdhiyukta thaIne rahe (3) manogupta, vacanagupta ane tapazcaryAmAM parAkramI rahe (4) zUnyagRhanA dvAra na khole na baMdha kare (5) praznano uttara na de () makAnano kacaro na kADhe (7) ghAsa paNa na bichAve (8) jyAM sUryAsta thaI jAya tyAM kSobharahitapaNe rokAI jAya (9) anukULa-pratikULa Asana, zayana ane sthAnane sahana kare (10) tyAM DAMsa-macchara Adino upadrava hoya athavA bhayaMkara rAkSasa Adi hoya athavA sarpa Adi hoya to paNa samabhAvapUrvaka sahana kare (11) zUnya AgAramAM rahela sAdhu divyadevasaMbaMdhI), mAnuSa(manuSyasaMbaMdhI) ane tiryaMcagata upasargo Ave tene sahana kare (12) bhayabhIta na bane (13) bhayaMkara upasargothI pIDA pAme to paNa na to jIvavAnI IcchA kare ane na pUjA(prazaMsA)nI prArthanA kare (14) bhayaMkara prANIothI abhyasta banI jAya (15) potAnA AtmAne jJAnAdimAM sthApita kare (16) svaparatrAtA bane (17) vivikta Asana sevI hoya (18) potAnA AtmAmAM bhayano saMcAra na thavA de (19) garama pANI garama ja pIe, (ThaMDu karIne na pIe) (20) zrata cAritradharmamAM sthita rahe (21) asaMyamathI lajjita hoya (rara) rAjA Adino saMsarga na kare. uparokta phalita rara sUtromAM ekacArI sAdhu mATe keTalIka kaThora caryAono nirdeza che, tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che(1) no jAde | va pa :- zUnya gharanuM dvAra na khole, na baMdha kare. varSothI saphAI karyA vinAnA hoya, nirjana-zUnya makAnamAM jALA bAjhI gayA hoya; karoLiyA Adi jIvajaMtuno temAM vasavATa hoya; cakalI, kabUtara Adi pakSIoe mALA banAvelA hoya; garoLI, sApa, vIMchI Adi jherIlAM jaMtuoe paNa tyAM potAnuM sthAna jamAveluM hoya; kIDA vagere ubharAyA hoya; tevA zUnya gharanA daravAjA kholatA ke baMdha karatAM te jIvonI virAdhanAnI saMbhAvanA rahe. tethI sAdhu varSA, ThaMDI ke garamInA parISahane sahana karI le paraMtu tenA dvArane khole paNa nahIM, baMdha paNa na kare. (2) samuche saMghare tai :- saphAI na kare, ghAsa na bichAve. dIrdhakALathI sunA paDelA makAnanI saphAI karavAno ane ghAsa pAtharavAno niSedha, tyAM rahenAra jIvajaMtuonI virAdhanA na thAya te mATe karavAmAM Avyo che. (3) pudde na 3lAdare vayaM - pUchavA para bole nahIM. sAdhune kAyotsargamAM sUnA gharamAM UbhelA joIne ghaNA loko cora, DAku, guptacara, lUMTArA athavA anya aparAdhI hovAno saMdeha karI temane pUche- koNa cho ?
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karyAMthI Avyo cho ? te samaye sAdhu mauna rahe, uttara na Ape. prazna thAya che ke sarvathA mauna rahevAthI loko kayAreka kodhamAM AvI jaIne mAre, herAna kare, te samaye samabhAvapUrvaka sahana karavAnI zakti na hoya to muni zuM kare ? vRttikAra tenuM samAdhAna be rIte kare che. 106 na (1) jinakalpI sAdhu athavA abhigrahadhArI sAdhu niravadha-pApakArI na hoya tevI bhASA paNa na bole. loko pUche to uttara na Ape. lokonA krodha, mAra vagerene samabhAvathI sahana kare. (2) sthavirakapI, gacchagata sAdhu dharma saMbaMdhita uttara ke paricaya saMbaMdhita uttara niravadha bhASAmAM ApI zake che. teo sAvadha--pApakArI bhASA na bole. - A (4) kthathamir akhAte :- sUrya asta thaI jAya tyAM zAMtithI rahI jAya. A nirdezanI pAchaLa rahasya e che ke rAtanA aMdhArAmAM sApa, vIMchI Adi dekhAya nahi ane te karaDI jAya; hiMsaka, jaMgalI pazu AkramaNa kare; cora, lUMTArA AdinA saMdehamAM koI pakaDI le; bIjA sukSma athavA sthUla jIva paNa paga nIce AvIne kacaDAI jAya. A doSonI saMbhAvanAnA kAraNe sAdhu sUryAsta thAya tyAM rAtri nivAsa kare. (5) savisamALi muLIdiyAsaN :- pratikULa temaja upavayukta sthAnamAM samabhAvathI parISaha sahe. kadAca koI U~cI-nIcI jagyAvALuM, khADA TekarAvALuM, khulluM athavA bilakula baMdha sthAna hoya; DAMsa, macchara Adino upadrava hoya; jaMgalI janAvarono bhaya hoya; jherI jaMtuo nIkaLe to sAdhu vyAkuLa thayA vinA zAMtithI te parISahone sahI le paraMtu te jaMtuonI hiMsA thAya tevuM vartana na kare. (6) 3vasa tivihAdiyAsiyA :-deva, manuSya, tiryaMcakRta upasargane samabhAvathI sahana kare. upasarga samaye sAdhaka bhayabhIta banI jAya, upasargane dUra karavA prayatna kare to potAnI samAdhinA maMga sAthe anya jIvonI hiMsA ane potAnI bhAvahiMsA thAya che mATe upasargane sahana kare. (7) vivittamAsaLa :- strI, pazu, napuMsaka rahita, bhIDa rahita sthAnamAM rahe. kolAhalayukta janasamudAyavALA sthAnamAM rahetA ekalacaryAnI sAdhanAno uddezya pUrNa na thAya. svAdhyAya, dhyAna, kAryotsargAdimAM vikSepa paDe. tethI vivikta zayanAsana grahaNa kare. (8) saMsagni asAduM rAai :- rAjA Adino saMsarga. laukika svArtha mATe AvatA lokonA satata saMparkathI ekalavihArI sAdhunI sAdhanA maMda paDe che mATe lokono saMparka varjya che. (9) likhovana tattophaLo :- garama pANIne garama garama ja pIe. svAda vijaya temaja kaSTa sahiSNutAnI dRSTie ekacArI sAdhuno A viziSTa AcAra batAvyo che. ekacaryAnI vikaTa sAdhanAno adhikArI sAdhaka !- ekacaryAnI viziSTa sAdhanA, tenI yogyatA tathA viziSTa AcArasaMhitAne jotAM A kaThora sAdhanAno adhikArI kAMto koI viziSTa abhigrahadhArI sAdhanAzIla sAdhune uddezIne kahela che. sAmAnya sthavirakalpI sAdhune makAnanA hAra kholavA, baMdha karavA ke makAnanuM parimArjana karavuM te niSiddha nathI. paraMtu A gAthAomAM AvI ghaNI badhI bAbatono vidhiniSedha
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-rAuddezaka-2 [ 107 ] rUpe ullekha karyo che. no ma w... fmanago :- ekacArI sAdhakamAM upasargAdine sahevAnI AvI kSamatAnuM kAraNa jaNAvatA zAstrakAra kahe che zUnyagharamAM sAdhanA mATe jatA sAdhune sarva prANIo mitravat pratIta thatAM hovAthI tathA potAnA jIvavAnI AkAMkSA ane mRtyuno bhaya na hovAthI upasargone teo sahana karI zake che. adhikaraNa vivarjanA :.. ahigaraNakaDassa bhikkhuNo, vayamANassa pasajjha dAruNaM / | aDhe parihAyai bahU, ahigaraNaM Na karejja paMDie // zabdArtha :-fmago = je sAdhu, = kalaha kare che, pasansa = ane pragaTarUpe, vALa = bhayAnaka(ugra) vAkya, vayanAkhaNa = bole che, a = prayojana, saMyamadhana, vaghu = atyaMta, parAya = naSTa thaI jAya che. bhAvArtha :- je sAdhu adhikaraNa (kalaha athavA vivAda) kare che ane pragaTa rUpe kaThoravacana bole che, tenuM saMyamadhana naSTa thaI jAya che. tethI paMDita muni adhikaraNa-kalaha na kare. vivecana : prastuta gAthAmAM sAdhu mATe adhikaraNa-kalaha sarvathA varksa kahyo che. vAtamAM vadhAro karI, vAtane vaLa caDAvI ane vivAda Ubho karI, kalaha karavo te adhikaraNa che. vAtavAtamAM jeno adhikaraNa-jhagaDo karavAno svabhAva thaI jAya che tene ahIM "adhikaraNakara" kahyA che. tenA be lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che. adhikaraNazIla sAdhu raudradhyAna, IrSA, roSa, dveSa, chidragaveSI, kalaha Adi doSagrAhI hoya te pragaTa rUpe bhayaMkara kaThora vacana bolanAra hoya che. adhikaraNa(kalaha) karanAra sAdhunuM saMyamarUpI dhana lUMTAI jAya che athavA tenuM mokSarUpI prayojana sarvathA naSTa thaI jAya che. kahyuM che ke, jaM ajjiyaM samIkhallaehiM, tavaNiyamabaMbhamAiehiM / mA hu tayaM kalahaMtA, char3e ahasAgapattehiM // lAMbAkALa sudhI kaThoratapa, niyama temaja brahmacarya Adi dvArA je saphaLa upArjita karyuM che, tene tuccha vAto mATe kalaha karI naSTa na karo. evo upadeza paMDita puruSo Ape che. sAmAyika-sAdhakano AcAra : sIodagapaDidugaMchiNo, apaDiNNassa lavAvasakkiNo / sAmAiyamAhu tassa jaM, jo gihimatte'saNaM Na bhuMjai //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha:- sIbova ApaDiDunuMLio - je sAdhu kAcA pANI pratye durgaMchA kare che, tyAga kare che, apaDiNNassa = koI prakAranI paudgAlika kAmanA pUrtinI pratijJA-saMkalpa karatA nathI, lavAvavizvano = karmabaMdhathI ke tenA kAraNothI dUra rahenAra. 108 bhAvArtha :- je sAdhu aprAsuka pANIno tyAga kare che, koI prakAranI paudgAlika kAmanApUrtinI pratijJA saMkalpa karatA nathI, karmabaMdhananA kAraNothI dUra rahe che tathA je gRhasthanAM bhAjana(vAsaNa)mAM bhojana karatA nathI, te sAdhune sAmAyika cAritravAna arthAt saMyamI kahyA che. 21 Na ya saMkhayamAhu jIviyaM, taha vi ya bAlajaNe pagabbhai / bAle pAvehiM mijjai, iti saMkhAya muNI Na majjai // zabdArtha :* viyaM = prANIonuM jIvana, AyuSya, ya saMvayaM = saMskAra karavA (joDavA) yogya nathI tUTeluM AyuSya saMdhAtu nathI, Adu = evuM sarvajJoe kahyuM che, padmabhaTT = pApa karavAmAM dhRSTatA kare che, pAverjiM = pApa karavAmAM ja, miStrajJa = jIvana vyatIta kare che, 5 mantrajJa = A jIvananuM mada karatA nathI. bhAvArtha :- jIvana tUTI jAya, AyuSya pUrNa thaI jAya tene koI saMskAra karI zakatuM nathI, joDI zakatuM nathI. evuM sarvajJoe kahyuM che, chatAM ajJAnI manuSya pApa karavAmAM dhRSTatA kare te ajJAnI manuSya pApathI jIvana vyatIta kare che. A jANIne muni A jIvananuM abhimAna karatA nathI. |22 chaMdeNa paleimA payA, bahumAyA moheNa pAuDA | viyaDeNa palei mAhaNe, sIunhaM vayasA'hiyAsae // zabdArtha :- bahumAvA = ghaNI mAyA ane, moheLa = mohathI, pADaDA = AcchAdita, rUmA = A, payA = prajA, prANIo, vepa = potAnA abhiprAyathI, patter = narakAdi gatiomAM jAya che, mAhaLe - sAdhu puruSa, vivaDeLa = kapaTarahita karma dvArA, pajJepha = mokSamAM athavA saMyamamAM lIna thAya che tathA, vayasA = mana, vacana ane kAyAthI. = bhAvArtha :- bahumAyika temaja mohathI gherAyelA A vibhinna jAtinAM prANIo potAnA svacchaMdAcArane kAraNe naraka Adi gatiomAM jAya che, paraMtu ahiMsA mahAvratI mahAmAhaNa kapaTa rahita karmanA kAraNe mokSa athavA saMyamamAM vicaraNa kare che ane anukULa tathA pratikULa parISahone mana, vacana, kAyAthI sahe che. vivecana : A traNa gAthAomAM zAstrakAre sAmAyika sAdhakanA keTalAka maulika AcArasUtro batAvyAM che. (1) te prAsuka--acitta pANIno ja upayoga kare che (2) koIpaNa prakAre bhautika padArthonI prAptino saMkalpa-pratijJA karatA nathI (3) karmabaMdhananA kAraNothI dUra rahe che (4) gRhasthanA bhAjana(vAsaNa)mAM For Private Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _. [ 109 ] bhojana karatA nathI (5) jIvanane kSaNabhaMgura jANI mada(abhimAna) karatA nathI (6) svacchaMdAcAra, mAyAcAra temaja mohapravRttinA duSpariNAma jANI teno tyAga karI, saMyama sAdhanAmAM lIna rahe che (7) anukULa pratikULa parISahone mana, vacana, kAyAthI samabhAvapUrvaka sahe che. (1) hIro kApaDivukALo :- ThaMDA (sacitta-aprAsuka) pANInA sevana pratye jugupsA rAkhanAra sAdhu game tevo vikaTa prasaMga hoya, jarA mAtra paNa sacetapANInI IcchA na kare, kAraNa ke pANInA jIvonI virAdhanAne te AtmavirAdhanA samaje che. (2) aligusa :- pratijJA-koIpaNa ISTa, manojJa A lokasaMbaMdhI ke paralokasaMbaMdhI viSayane prApta karavAno saMkalpa kare nahIM. (3) tAvaLio :- lezamAtra karmabaMdhanathI paNa dUra rahenAra. vRttikAra saMmata pAThAMtara che ke navAvasaMLo tenI vyAkhyA karI che ke, navuM varSa tAt avasarjanaH yenuSThAna zarmavalopAlAnaY tatvaridarikha tyartha arthAt lava karmane kahe che tenAthI dUra thaI janAra arthAt je kArya karmabaMdhananuM kAraNa che, tene jANIne choDI denAra. te lezamAtra paNa karmabaMdhananA kAraNonI pAse jato nathI arthAt karmabaMdhanA kAraNothI dUra rahe. (4)mitte sanaM ja muMnad :- gRhasthanA vAsaNomAM bhojana na kare. sAdhu jo gRhasthanA vAsaNamAM bhojana kare to bhojana karyA pachI gRhastha te vAsaNane saceta pANIthI dhove, te dhoyelA pANIne ayatnAthI pheke, te pANI gaTara vageremAM jAya to aneka jIvonI hiMsA thAya. dhAtunA vAsaNa vAparavA, gRhasthanA vAsaNa vAparavAno sAdhuno AcAra nathI. ahiMsA samatvanI sAdhanA mATe sAdhu gRhasthanA vAsaNamAM bhojana na kare. (5) rUti sahAya muLa ja mam6 :- jIvanane kSaNabhaMgura jANIne muni mada na kare. vRttikAra A vAtane spaSTa karatAM kahe che ke kharAba kArya karanArAomAM huM ja satkArya karanAra chuM, huM ja dharmAtmA chuM, amuka manuSya to pApI che, huM ucca kriyApAtra chuM, A badhA to zithilAcArI che. A rIte sAdhu abhimAna na kare. () cha pati rUma patha :- ajJAnI loko potapotAnA svacchaMda AcAra vicAranA kAraNe tathA mAyApradhAna AcAranA kAraNe mohanIyakarmano baMdha karI naraka Adi gatiomAM jAya che. svachaMda buddhinA kAraNe keTalAka pazuonI bali caDAve che; keTalAka loko potAnA dharmasaMgha, Azrama, maMdira, saMsthA athavA jAti AdinA nAme dAsI-dAsa athavA pazu tathA dhana dhAnya Adino parigraha rAkhe che; lokone potAnI tarapha AkarSita karavAmAM, kriyAkAMDomAM bharamAvI temanI pAsethI dhana ekaThuM kare che. bAhya zArIrika zuddhimAM ja dharma che tema mAnI zarIra para vAraMvAra pANI chAMTavuM, sthAnane vAraMvAra dhovuM, vAsaNone vAraMvAra ghasavA Adi mAyApradhAna paMcanAtmaka pravRtti kare che ane tenuM samarthana karatA teo kahe che ke kukkuTasAdhyo loko, NAkukkuTataH pravartate kiMcit / tasmAllokasyArthe svapitaramapi kukkuTa kuryAt //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha). arthAta "A saMsAra kapaTathI ja sadhAya che, vaza karI zakAya che, kapaTa karyA vinA loka vyavahAra cAlI zakato nathI. ethI lokavyavahArane mATe vyaktie potAnA pitAnI sAthe paNa kapaTa karavuM joIe." A svecchAcAra ane mAyAcAra tenA kartAne narakAdi durgatiomAM DUbADI de che. ethI sAmAyika sAdhaka mahAmunine kapaTa AcAra temaja svecchAcAranuM duSpariNAma batAvIne sAvadhAna karatA zAstrakAra kahe che ke muni A mAyAcAra temaja svacchaMdAcArathI bacIne vItarAga kathita, zAstra vihita sAdhvAcAramAM athavA mokSa pradAyaka saMyamamAM lIna rahe. (7) viyana patiM :- praTeTSmAvena varmA mokSe saMyame vA prakha keTalIkavAra saraLa, nizcala temaja camatkAra- ADaMbara AdithI rahita sIdhA sAdA sAdhune vivekahIna loko samajI zakatA nathI; tenI avajJA, apamAna temaja tiraskAra kare che; keTalIkavAra gRhastha loko potAnA putra, dhanAdinI prApti, roga nivAraNa ItyAdi svArtha mATe tapasvI, saMyamI sAdhunI pAse Ave che. te sAdhu putrAdi prAptino prayoga na batAve to te loko tene mAre, badanAma kare, gAmamAMthI kADhI mUke, apazabda paNa kahe; AvI sthitimAM samatAyogI sAdhu sa36 vayasAdiyAsA- zIta-uSNa parISaha ke upasargane vacanathI-upalakSaNathI mana ane kAyAthI samabhAvapUrvaka sahe. "zIta" ane "uSNa" zabda ahIM anukULa ane pratikULa parISaha athavA upasarganA dyotaka che. cUrNikAra cha pati patha ne badale chavoNa pati patha pAThAntara mAnIne chaous no artha kare che- chaomti epovAhanA vA" channa eTale gupta- mAyAlipta, daMbha athavA upadhi (kapaTa)nA kAraNe narakagatimAM jAya che. anuttara dharma : kujae aparAjie jahA, akkhehiM kusalehiM dIvayaM / kaDameva gahAya No kaliM, No tIyaM No ceva dAvaraM // zabdArtha :- aparani = parAjita na thanArA, zuTiM = catura, nipuNa, bga = jugArI, ajaraperiM RvayaM = jugAra ramatAM ramatAM, pAsA pheMkatA, jIvadaya = kRta nAmakasthAnane ja grahaNa kare che, je ei = kaline grahaNa karatA nathI, no tIe po veva vAva = tRtIya ane dvitIya sthAnane grahaNa karatA nathI. '23 bhAvArtha :- jugAramAM nipuNa, aparAjita jugArI, jugAra ramatA kRta nAmanA cothA sthAnane grahaNa kare che, kali, tretA ke dvApara nAmanA sthAnane grahaNa karato nathI. tema paMDita puruSa kalyANakArI, zreSTha dharmano ja svIkAra kare che. evaM logaMmi tAiNA, buie je dhamme aNuttare / / / taM giNha hiyaM uttama, kaDamiva sesa'vahAya paMDie // -
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _. [ 111 | zabdArtha :- tAphaLaT = jagatanI rakSA karanArA sarvazadvArA, ne anuttare thanga = je anuttara dharma, guphA = kathita, kahelo, te jidda = tene grahaNa karavo joIe, diye uttama = te ja hitakArI tathA uttama che, te vadAya = catura jugArI badhAM sthAnone choDIne, miva = jevI rIte kRtanAmaka sthAnane ja grahaNa kare che. bhAvArtha :- kuzaLa jugArI jema anya sthAnone choDI mukata' nAmanA sthAnane ja grahaNa kare che, tema chakAya jIva rakSaka sAdhakoe sarvajJa kathita, sarvottama hitakArI evA dharmane ja grahaNa karavo joIe. uttara maNuyANa AhiyA, gAmadhammA iti me aNussuyaM / jaMsI virayA samuTThiyA, kAsavassa aNudhammacAriNo / zabdArtha :- 3pusuyaM = A sAMbhaLyuM che ke, = zabdAdi viSaya athavA maithunasevana, mayyAna = manuSyone mATe, uttara = durjaya, mAriyA = kahevAmAM AvyA che, gata vira = temanAthI nivRtta, samukriyA = tathA saMyamamAM utthita puruSa ja, savasya = kAzyapagotrI bhagavAnuM RSabhadeva athavA mahAvIra svAmInA, abudhavArikha = dharmAnuyAyIo che. bhAvArtha :- meM (sudharmA svAmIe) paraMparAthI A sAMbhaLyuM che ke grAma dharma arthAtu pAMce ya IndriyonA zabdAdi viSayo athavA maithuna sevana, A lokamAM manuSyone mATe uttara(durjaya) kahevAmAM AvyA che. tenAthI virata(nivRtta) tathA saMyamamAM udyata puruSa ja kAzyapagotrIya bhagavAna RSabhadeva athavA bhagavAna mahAvIra svAmInA dharmAnuyAyI sAdhaka che. je eyaM caraMti AhiyaM, NAeNaM mahayA mahesiNA / - te uTThiya te samuTThiyA, aNNoNNaM sAreti dhammao // zabdArtha -mada = mahAna, masiT = maharSi, paNa = jJAtaputra dvArA, AhiyaM = kahelA, = A dharmane, je = je puruSo, vati = AcaraNa kare che, te = te ja, sakriya = utthita che, te = ane teo ja, samuphiyA = samyaka prakAre usthita che, dhaHo = tathA dharmathI bhraSTa thatAM, aghaNo = eka bIjAne teo ja, sAti = pharI dharmamAM pravRtta kare che. bhAvArtha :- je puruSa mahAna maharSi jJAtaputranA dvArA kahelA A dharmanuM AcaraNa kare che, teo ja mokSamArgamAM usthita(udhata) che ane samusthita (samudyata) che. teo ja dharmathI vicalita athavA bhraSTa thatAM ekabIjAne saMbhALe che ane dharmamAM sthira kare che. ___ mA peha purA paNAmae, abhikaMkhe uvahiM dhuNittae / je dUmaNaehi No NayA, te jANaMti samAhimAhiyaM //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha). zabdArtha :- purA = pahelAM bhogavelA, panAma = zabdAdi viSayone, mA veda = yAda karo nahi, 3 = mAyA athavA ATha prakAranAM karmone, pUraNa = nAza karavAnI, mitte = IcchA karo. kumaLa = manane duSTa banAvanAra je zabdAdi viSayo che, diM= temAM, ne = je, no pAyA = Asakta nathI. 28 bhAvArtha :- pahelAM bhogavelA zabdAdi viSayonuM smaraNa karavuM na joIe. mAyA ane ATha prakAranAM karmaparigrahane dUra karavAnI IcchA rAkhavI joIe. manane duSita karanArA zabdAdi viSayomAM je Asakta nathI, te sAdhako sarvajJokta saMyama samAdhine, Atma samAdhine jANe che. No kAhie hojja saMjae, pAsaNie Na ya saMpasArae / NaccA dhamma aNuttaraM, kayakirie ya Na yAvi mAmae // zabdArtha - saM5-saMyamI puruSa, vahipa vikathA na kare, je pApa = praznanuM phaLa na kahe, vividha dazyo jovA na jAya, na ya pasAra = e ja pramANe varasAda ane dhanopArjananA upAyo na batAve, jiri = gRhasthonA kartavyomAM bhAga na le, saMyamarUpa kriyAnuM anuSThAna kare, paNa yAvi mAma = ane koI vastu para mamatA na kare. bhAvArtha :- saMyamI puruSa viruddha kathAkAra na bane athavA vikathA na kare, praznaphaLa batAvanAra ke dazyo jonAra na bane ane samprasAraka varSA, dhanopArjana AdinA upAya nirdezaka na bane. koI vastupara mamatva na rAkhe, gRhasthonA kartavyomAM bhAga na le paraMtu sarvotkRSTa dharmane jANI, saMyamarUpI dharmakriyAnuM anuSThAna kare. - chaNNaM ca pasaMsa No kare, Na ya ukkosa pagAsa mAhaNe / tesiM suvivegamAhie, paNayA jehiM sujhosiyaM dhuyaM // zabdArtha - mAho = sAdhupuruSa, chavi = = mAyA, vasaMta - lobha, 3ota = mAna, paI = krodha, tha = ATha prakAranA karmone nAza karanArA saMyamanuM, sukSolivuM = sArI rIte sevana karyuM che, tefuM = teono, suvivekAna mAhira = uttama viveka kahyo che, pathA = teo ja dharmamAM praNata-samarpita che. bhAvArtha :- sAdhu puruSa krodha, mAna, mAyA ane lobha na kare. jeoe dhuta-karmanAzaka saMyamanuM sArI rIte sevana karyuM che teono suviveka(utkRSTa viveka) prasiddha che ane teo ja anuttara evA dharma pratye samarpita che. - aNihe sahie susaMvuDe, dhammaTThI uvahANavIrie / viharejja samAhiiMdie, AyahiyaM khu duheNa labbhai // zabdArtha - Lide - koI paNa vastumAM sneha na kare, nahi = jJAnAdithI sahita, jenAthI potAnuM hita thAya te kArya kare, susaM = AzravothI susaMvata, Indriya tathA manane vazamAM rAkhe, dhamakU =
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 dharmArthI, vahALavaRE = tapamAM parAkrama kare, samAdilipa = Indriyane vazamAM rAkhe, viharekhta A pramANe sAdhu saMyamanuM anuSThAna kare kAraNa ke, Ayahiya = Atma kalyANa, juheLa = kaSTapUrvaka, labhar = prApta karAya che. bhAvArtha :- dharmasAdhaka muni koIpaNa vastunI spRhA athavA Asakti na rAkhe. jJAna, darzana, cAritranI vRddhi kare tevA hitAvaha kArya kare. Indriya ane manane gupta rAkhe, dharmArthI tapasyAmAM parAkramI bane, Indriyone vazamAM rAkhe, A rIte saMyamamAM vicaraNa kare, kAraNa ke Atma kalyANa karavuM durlabha che. 31 zabdArtha :- sAmA-yAhiya = sAmAyika saMyama Adi kahyuM che, taF = yathArtha rIte, kho samudiya - anuSThAna karyuM nathI. = 113 Na hi NUNa purA aNussuyaM, aduvA taM taha No samuTThiyaM / muNiNA sAmAiyAhiyaM, NAeNa jagasavvadaMsiNA // bhAvArtha :- samasta jagatane jANanAra, sarvadarzI jJAtaputra munipuMgava bhagavAna mahAvIre je sAmAyika AdinuM pratipAdana karyuM che, nizcayarUpathI jIvoe te sAMbhaLyuM ja nathI athavA sAMbhaLIne yathArtha rUpe tenuM AcaraNa karyuM nathI. (jo sAmAyikanuM, samatAnuM AcaraNa karyuM hota to Aje A saMsAramAM sthita na hota. kyArano ya mokSa thaI gayo hota.) evaM mattA mahaMtaraM, dhammamiNaM sahiyA bahU jaNA / |32| guruNo chaMdANuvattagA, virayA tiNNa mahoghamAhiyaM // tti bemi // zabdArtha :- mattA = mAnIne, mahaMtara = sarvottama, dhammamiLa = A Arhat dharmane, sahiyA jJAnAdi saMpanna, puruSo jIvANuvattA = gurunA abhiprAya anusAra vartanArA, vivA = pAparahita, vahUgaLA = ghaNA mANasoe, mahoya = saMsArasAgarane, tiLa = pAra karyo che, Ahiya = ema huM Apane kahuM chuM. bhAvArtha :- A rIte hitanI prApti durlabha che, tema jANI, ArhadharmanI zreSThatA svIkArI, jJAnAdi ratnatrayayukta gurunA AjJAnuvartI temaja pApathI virata aneka sAdhakoe saMsAra sAgarane pAra karyo che. tema bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che, te huM tamane kahuM chuM. vivecana : A 10 gAthAomAM zAstrakAre tIrthaMkaro dvArA pratipAdita anuttaradharmanuM mAhAtmya ane vividhaprakAre ArAdhanAnI prakriyA batAvI che. prathama be gAthAomAM anuttara dharmanI mahattA ane upAdeyatA kuzaLa, durjoya, jugArInI upamA daIne samajAvI che. jevI rIte catura aparAjeya jugArI, jugAranA bIjA pAzAone choDIne kRta nAmanA pAzAone ja grahaNa kare che, evI ja rIte jina pravacana kuzaLa sAdhu gRhastha, kuprAvacanika ane pArzvastha AdinA dharmone choDIne sarvajJa, vItarAga kathita sarvottama, sarvamahAn, For Private Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sarvahitakara, sArvabhauma, dazavidha zramaNa dharmarUpa athavA zrutacAritrarUpa anuttara dharmanuM grahaNa kare che. A dharmanI anuttaratAnA be kAraNo zAstrakAre ApyA che. (1) tArUNa guphA- dharma lokanA trAtA(rakSaka) sarvajJa vItarAga dvArA kahevAyelo che (2) hiya 3- A dharma AtmAmATe hitakArI che. te pachInI be gAthAmAM anuttara dharmanI sAdhanAnA adhikArI sAdhakonI be yogyatAo zAstrakAre darzAvI che- (1) durrIya grAmadharma arthAt zabdAdi viSaya athavA kAmathI nivRtta hoya, (2) mokSamArgamAM usthita-samusthitahoya. 3ttara mayyALa sAdiyA, madhuma :- grAma eTale IndriyasamUha ane tenA dharma eTale viSaya, svabhAva. Indriya viSaya ja kAma che. kAma manuSyone mATe ' uttara' eTale pradhAna athavA durjeya kahevAmAM Avyo che. 3razno artha to pradhAna thAya che, paraMtu lakSaNAthI vRttikAre teno artha durjaya karyo che. saMyamI puruSone choDIne kAma prAyaH badhAM prANIonAM manapara savAra thaI jAya che. tethI e durjeya che. kAmamAM sarva IndriyonA viSayo temaja maithunano samAveza thaI jAya che. naSi virathA takiyA... madhamavArio :- joke kAma durjeya che, chatAMpaNa je pavitra AtmAo, Atmadharmane tathA Atmazaktione sarvoparI jANIne-mAnIne saMyamamArga para cAlavA mATe kaTibaddha che, tene mATe kAma-vijaya duSkara nathI. te sAdhako ja bhagavAna RSabhadeva athavA bhagavAna mahAvIranA dharmAnugAmI che. je parva vAMti AdayaM gaM mahA masiyA :- cUrNikAra, vRttikAre te no artha jJAtaputra karela che. jJAtakuLamAM putrarUpe janmela-jJAtaputra bhagavAna mahAvIra. temanA ja bIjA be vizeSaNa zAstrakAre ApyA che. mahuvA = mahAna. anaMtajJAna hovAthI mahAvIra svAmIne mahAna kahyA che ane anukuLa-pratikuLa upasargasahanAra hovAthI temane maharSi kahyA che. tevA sarvajJa bhagavAna dvArA kathita dharmamAM sAdhaka utthita-samusthita hoya che. apaNo sAni thaH :- anyonya-paraspara dharmathI eTale ke dharmathI saMbaMdhita athavA dharma bhraSTa vyaktine dharmamAM prerita kare che. te pachInI cAra gAthAomAM anuttara dharmanA ArAdhakonI AcAradhArAnuM vidhi-niSedha rUpe varNana (1) mAM veda purA pagAma :- 5gAma eTale jhukAvanAra. prANIone durgati tarapha jhukAvanAra zabdAdi viSayo. pahelA bhogavelA viSayonuM smaraNa na kare. (ra) mace vardi thaogs :- 3varda eTale upadhi. je AtmAne durgatinI najIka pahoMcADI de te upadhi. mAyA vagere karmo AtmAne durgatinI najIka pahoMcADe che. mATe upadhi eTale ATha prakAranA karyo. tene dUra karavAnI IcchA rAkhe, te karmo dUra thAya to Atma samAdhinA darzana karI zake.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-2 _ 115 | (3) no vahipa :- jAti eTale kAthika- kathA karI AjIvikA meLavanAra. prasaMgAnusAra ahIM artha thAya che ke sAdhaka zrRMgAra kathA na kare athavA saMyama virodhI vikathAo na kare. jenAthI kAma, bhojana lAlasA, vaimanasya vadhe; yuddha, hatyA, laDAI thAya tathA saMskArane bagADe tevI vikathAo che. AvI saMyama viruddhanI kathAonA kathAkAra na bane. (4) jo pAsA :- prAkSika na bane. vepAra, saMtAnaprApti, vyavahAra viSayaka praznonA phaLa na batAve. AcArAMgavRttimAM 'no pALi ' no artha "strIonA aMgopAMga na jue" tema karela che. (5) 5 sapasAra :- saMprasAraka na bane. varSA, dhanaprApti, roganivAraNa vagere mATe AraMbha-samAraMbha janaka upAya na batAve. AcArAMga vRtti anusAra teno artha che, "ekAMtamAM strI saMbaMdhI paryAlocanA na kare" ane AcArAMgacUrNi anusAra "mithyA saMmati na Ape." (6) anuttaraM thame vayiira :- saMyamAnuSThAna rU5 kriyA sArI rIte karI hoya te 'kRta kriyA' kahevAya arthAt saMyama anuSThAnAdi kriyA sArI rIte kare. cUrNikAranA mate anyae koI kArya karyuM hoya te viSe pUche athavA pUchyA vinA te kAryane sAru-narasu batAvavuM, te kRtakriyA kahevAya. tevI kRtakriyA na kare. AcArAMga vRtti anusAra zRMgArazobhA vagere kriyA na kare. pratyupakAra vRttithI gRhasthanuM kArya karavuM, te paNa 'kRtakriyA'no artha che. (7) i nAma :- mAmaka na bane. mamatva na rAkhe. A mAruM che, teno huM mAlika chuM tevA parigrahAgrahI vyaktine mAmaka kahevAya. AcArAMga cUrNi pramANe gRhasthanA ghera jaI mArI patnI AvI hatI, mArI bena-bhAbhI AvI hatI, A rIte mArI-mArI kare te mAmaka kahevAya. AvuM mamatva sAdhu na rAkhe. mAmaka na bane. (8) chaviAM ra..paNa mAho :- channa' eTale gupta mAyA. abhiprAyane chupAvavAmAM Ave che mATe channano artha mAyA karela che. paraMta eTale lobha. badhA loko prazaMsA kare che, Adara Ape che tethI prazaMsA eTale lobha artha karela che. 3olaM- je nIce prakRtivALI vyaktine jAtimada vagere dvArA madonmata banAve te utkarSa arthAtu mAna ane paVI- aMtaramAM sthita hovA chatAM mukhavikArAdi dvArA prakaTa thAya te prakAza eTale krodha. sAdhu krodha, mAna, mAyA, lobha na kare. (9) pAyA, juvAna :- praNata eTale samarpita. anuttara dharma prati samarpita rahe, jethI teno suviveka jAgRta rahe. (10) dhurya, sukSati :- jenA dvArA karmonuM dhUnana-kSaya thAya te dhuta kahevAya che. saMyama-jJAnAdi ratnatraya dvArA karmono kSaya thAya che mATe dhutano artha che, saMyama. jeo saMyamAdinuM sArI rIte sevana kare, tenAthI abhyasta hoya to te 'sujhosita' kahevAya che. karmakSayakArI saMyamAdino sArI rIte abhyAsa kare. (11) Abide :- sajIva-nirjIva badhA padArtha prati anAsakta rahe.
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (12) hA :- 'sahie' nA traNa artha karavAmAM Ave che- (1) je hita sahita hoya te sahita, (2) sahita eTale yukta jJAnAdithI yukta hoya te sahita ane (3) sahita eTale svahita, AtmAnA hitaiSI hoya te. (13) AdilaM raju dukha naTTu :- Atmahita sAdhanAno avasara prApta thavo durlabha che. evo durlabha avasara prApta thatAM uparokta guNonI sAdhanA dvArA Atmahita siddha karI levuM joIe. aMtima be gAthAmAM anuttara dharmanI prApti ane tenA AcaraNa dvArA prApta thatAM phaLanuM kathana karavAmAM Avela che. sAmAyika vagere anuttara dharma prApta thayA pachI jIva zIghratAthI saMsAra samudrane tarI jAya che. paraMtu saMsAramAM paribhramaNa karatA jIve A anuttara dharma sAMbhaLyo nathI ane sAMbhaLyo hoya to AcaraNamAM mUkyo nathI tethI ja te haju saMsAramAM paribhramaNa kare che. anuttarane AcaraNamAM lAvavA mATe be zarata anivArya che- (1) guNo chavANuvatta - gurunI AjJAne AdhIna rahe, gurunI AjJA pramANe ja kArya kare. (2) virayA- pApakarmathI virata bane. AvI vyakti ja saMsAra samudrane pAra kare che. che adhyayana ra/ra saMpUrNa che trIjo uddezaka GogogogogogogoGO GOGOGOOOOOOOOOOOOOORG saMyamathI karmanAza : saMvuDakammassa bhikkhuNo, jaM dukkhaM puTuM abohie / taM saMjamao'vacijjai, maraNaM hecca vayaMti paMDiyA // zabdArtha :- saMvuDampalsa = saMvRttakarmA,ATha prakAranAM karmonuM Agamana jeNe rokI dIdhuM che, avodira = ajJAnavaza, ga = je karma pu6 = baMdhAI gayAM che, te = te karma, saMgamo = saMyamathI, kAvavizva = kSINa thaI jAya che, nara hendra = janma-maraNane choDIne, vayaMti = mokSane prApta kare che. bhAvArtha :- aSTavidha karmonuM Agamana jeNe rokI dIdhuM che, tevA bhikSune ajJAnavaza je duHkha-karma pahelAM baMdhAI gayAM che, te karma sattara prakAranA saMyama dvArA kSINa thaI jAya che ane te paMDitapuruSo maraNane samApta karI mokSane prApta kare che. vivecana : Azravano nirodha, navA AvatA karmone rokavA, karmabaMdhanA kAraNone rokavA, te saMvara kahevAya che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-3 _. 117 | navA karmone vyakti aTakAvI de teTalA mAtrathI mokSa thato nathI. pUrve bAMdhelAM karmono kSaya na thAya tyAM sudhI to mokSa prApta thaI zake nahIM. A gAthAmAM te karmonA kSayano upAya batAvavAmAM Avyo che. saMyama dvArA(jemAM tapazcaryAno paNa samAveza thaI jAya che), pUrvakarmono kSaya thAya che. A gAthAmAM saMvara ane nirjarA dvArA mukti prAptinuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A rIte saMpUrNa karmothI rahita thaIne mokSa prApta karavA mATe saMyamanI preraNA ApavAmAM AvI che. karmabaMdhanA kAraNa tathA prakAraH- karmonAM Agamana kAra temaja baMdhananAM kAraNa mukhyatayA pAMca che. (1) mithyAdarzana (2) avirati (3) pramAda (4) kaSAya ane (5) yoga. A pAMce Azrava dvArothI uparati-virati te saMyama che. gaM kuSa pu-karmabaMdhanI cAra avasthAo che.(1) spaSTa (2) baddha (3) nidhatta (4) nikAcita. soyanA daSTAMte te cAra prakArano baMdha samajAvavAmAM Ave che. (1) vIkharAyelI soyone bhegI karavAmAM AvI hoya to te soyo saraLatAthI alaga thaI zake. e rIte je karma mAtra AtmA sAthe spaSTa che, te pratikramaNa, AlocanA, niMdA Adi alpaprayatnathI AtmAthI alaga thaI jAya che tene spaSTa karma kahe che. (2) te soyo sUtaranA dorAthI bAMdhI dIdhI hoya to tene chUTI pADavA thoDo parizrama karavo paDe. e rIte je karma tapa, saMyamanA parizramathI chUTI jAya tene baddhakarma kahe che. (3) te soyone tArathI bAMdhI dIdhI hoya to tene chUTI pADavA vadhAre zrama karavo paDe che, te ja rIte je karmo kaThora tapa saMyamanA parizramathI chUTe tene nidhatta karma kahe che. (4) soyone AgamAM garama karI eka lokhaMDano piMDa banAvI devAmAM Ave to temAMthI soyone alaga alaga karavI asaMbhava che. te ja rIte je karmone te rUpe bhogavyA vinA anya upAyothI chUTakAro thavo asaMbhava che. tene nikAcita karma kahevAya che. durNa dRzabdano artha vRttikAre A pramANe karyo che. je duHkha eTale ke azAtAvedanIya sahita ATha prakAranA karma spaSTa rUpe upalakSaNathI baddha, pRSTa, nidhata temaja nikAcita rUpe upacita thayAM hoya teno tapa-saMyamathI kSaya thAya che. nara hendra vayaMti :- je puruSa saMvRttAtmA che te maraNa eTale ke maraNa svabhAvane tathA upalakSaNathI janma, jarA, maraNa zoka AdithI mukta thAya che. saMgama avavizva :- 17 prakAranA saMyama dvArA karmono kSaya thAya che. te saMyamanA 17 prakAra A pramANe che. (1 thI 5) pRthvIkAyAdi pAMcasthAvara saMyama (6) beIndriya saMyama (7) teIndriya saMyama (8) caurendriya saMyama (9) paMcendriya saMyama (10) ajIva saMyama (11) prekSA saMyama (12) upekSA saMyama (13) pramArjanA saMyama (14) pariSThApanA saMyama (15) manaH saMyama (16) vacana saMyama (17) kAya saMyama. bIjI rIte saMyamanA 17 bheda thAya che- (1 thI 5) hiMsA Adi pAMca Azravono saMyama (6 thI 10) sparzana, rasana, ghANa, cakSu ane zrotra A pAMca Indriyone tenA viSayo taraphathI rokavI. (11 thI 14) krodha, mAna, mAyA, lobha rUpa cAra kaSAyono tyAga karavo. (15 thI 17) mana, vacana, kAyAnI azubha pravRtti rUpa traNa daMDothI virati. A sattara prakAranA saMyamathI AvatAM karma aTake che. ahIM saMyamanI aMtargata tapanI gaNanA che. te tapathI karmono kSaya thAya che.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 kAmAsakti tyAga : zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) je viNNavaNAhi'jhosiyA, saMtiNNehi samaM viyAhiyA / tamhA uDDuM ti pAsaha, adakkhU kAmAI rogavaM // 2 zabdArtha :- viLavAhi- strIothI, ajJoliyA = sevita nathI, saMtijJephri = tene mukta puruSonI, tanhA = tethI, kaThThuM = saMsArathI upara uThyA pachI, strI parityAga pachI ja, pAsaT = juo, mokSanI prApti thAya che e juo, tamArUM = kAmabhogone je puruSoe, rovuM = roga samAna, avavaghU = jANyA che. bhAvArtha :- je sAdhaka strIothI sevita nathI, te mukta puruSonI samAna che. tethI kAminIjanita kAmonA tyAgathI upara UThe te mokSane prApta kare che te juo. jeNe kAmabhogone rogasamAna joyA che, te mahAsattva sAdhaka paNa urdhva-mukta tulya che. 3 aggaM vaNiehiM AhiyaM, dhAreMti rAINiyA ihaM / evaM paramA mahavvayA, akkhAyA u sarAibhoyaNA // = zabdArtha:- mahiya = dUra dezathI lAvelI, ttta = uttamottama vastuone, rAbiyA = rAjA mahArAjA Adi, dhAti = dhAraNa kare che, avAyA = AcArya dvArA pratipAdita, sAmoyaLA - rAtri bhojananA parityAga sAthe, paramA = utkRSTa, mahavvayA = mahAvratone sAdhu puruSa dhAraNa kare che. bhAvArtha :- jema vaNiko-vyApArIo dvArA dUra sudUranA dezothI lAvelI ane bheTa dharelI uttamottama vastuone rAjA mahArAjA Adi sattAdhIzo dhAraNa kare che, tema tIrthaMkaro dvArA pratipAdita rAtribhojana tyAga sahita pAMca utkRSTa mahAvratone zramaNa dhAraNa kare che. 4 je iha sAyANugA NarA, ajjhovavaNNA kAmesu mucchiyA / kivaNeNa samaM pagabbhiyA, Na vi jANaMti samAhimAhiyaM // zabdArtha :-sAyALu = sukhanI pAchaLa cAle che, movavaLA = samRddhi, 2sa ane zAtAgauravamAM Asakta che, viLekha = te Indriya laMpaTonI, lama = samAna, pAmiyA = dhRSTatA sAthe kAmanuM sevana kare che, Ahiya samAei = sarvajJa kathita Atma samAdhine, 5 vi nALati = samajatA nathI. bhAvArtha :- A lokamAM je manuSya sukhAnugAmI che, sukhanI pAchaLa doDe che, Rddhi, rasa, zAtA gauravamAM atyaMta Asakta che ane kAmabhogamAM mUrchita che, teo Indriya viSayothI parAjita-klIba puruSanI jema kAmasevanamAM dhRSTa banI rahe che, teone samajAvavA chatAM Atma samAdhine samajI zakatA nathI. 5 vAheNa jahA va vicchae, abale hoi gavaM pacoie / se aMtaso appathAmae, NAivahai abale visIyai // For Private Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka 3 zabdArtha :- vAhe = gADIvAna dvArA, viQ = cAbuka mArIne, por = prerita karAyelo, appathAmaN = alpa sAmarthyavALo, avale = durbaLa, vaM = baLada, aMtaso = aMte, khAvaharU = bhAra vahana karI zakato nathI paraMtu, visIyajJa = kalezapAme che. bhAvArtha :- jevI rIte gADIvAna dvArA cAbuka mArIne prerita karAyelo durbaLa baLada viSama-kaThina mArgamAM cAlI zakato nathI, bhAra vahana karI zakato nathI, paraMtu kaleza pAme che. 6 evaM kAmesaNaM viU, ajja sue payahejja saMthavaM / kAmI kAme Na kAmae, laddhe vA vi aladdha kaNhui // -- zabdArtha :- Dva = A pramANe, gamelAM vitjha = kAmanA anveSaNamAM nipuNa puruSa, anna sur = Aja ke kAla, sUMthavuM = kAmabhoganI eSaNone, pahenga = choDI daIza tevo vicAra mAtra kare che, jAmI = kAmI puruSa, game = kAmanI, 5 maN = kAmanA ja na kare ane, hraddhevAvi = maLelA kAmabhogane paNa, a hupha = na maLyA samAna jANe. bhAvArtha :- A rIte kAmanA anveSaNamAM nipuNa puruSa Aja athavA kAla kAmabhogono saMsarga choDI daIza tevo vicAra kare che paNa choDI zakato nathI. tethI kAmI puruSe kAma-bhoganI kAmanA ja karavI na joIe. koI sthAnethI prApta thatA kAmabhogane aprApta samAna ja jANavA joIe. 119 mA paccha asAhuyA bhave, accehi aNusAsa appagaM / ahiyaM ca asAhu soyai, se thaNai paridevai bahuM // zabdArtha :- pa = pAchaLathI, mA alADunA mave = asAdhutA, durgatigamana na thaI jAya te mATe, anvephri = viSayasevanathI dUra rAkhe, appAM = potAnA AtmAne, aNusAla = zikSA Ape, annAdu - asAdhu puruSa, ahi == adhika, soyarU = zoka kare che, te, thArU = rADo pADe che, bahu vevara - ane te bahu raDe che. bhAvArtha :- saMyama dUSita thatAM asAdhutA na thaI jAya mATe sAdhake potAnA AtmAne anuzAsita karIne viSaya saMgathI dUra rAkhavo joIe. asAdhu puruSa atyaMta zokane pAme che, raDe che, vilApa kare che--pazcAttApa kare che. 8 iha jIviyameva pAsaha, taruNae vAsasayAu tuTTai / ittaravAse va bujjhaha, giddhaNarA kAmesu mucchiyA // zabdArtha : E = A lokamAM, viyameva = manuSya jIvanane ja, vAlalacA3= so varSanA AyuSya For Private Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) vALA puruSanuM paNa jIvana, taruN = yuvAvasthAmAM ja, tu= = naSTa thaI jAya che, rUttaravAse 1 munnara = A jIvana alpakAlIna nivAsa samAna samajo, ziddhaLA = avivekI, kSudra manuSya. 120 ja bhAvArtha:- A lokamAM potAnA jIvanane ja joI lo ! sau varSanA AyuSyavALA manuSyanuM jIvana taruNAvasthAmAM ja naSTa thaI zake che. tethI A jIvanane thoDA divasanA nivAsa jevuM samajo ! AvI sthitimAM zudra athavA avivekI manuSya ja kAmabhogomAM mUrchita thAya che. vivecana : te A cha gAthAmAM kAmabhogonI AsaktinA tyAganI preraNA ApavAmAM AvI che. te preraNAo A pramANe che- (1) kAmavAsanAne vyAdhi samajIne je kAmavAsanAnA mULa jevI kAminIo strIothI saMsakta nathI, te puruSa muktatulya che. (2) jema vyApArIo dvArA dUradezathI lavAyelI uttamasAmagrIne rAjA Adi dhAraNa kare che, tevI ja rIte kAmogothI para, mahAparAkramI sAdhu rAtribhojana viramaNa vrata sahita pAMca mahAvratone dhAraNa kare che. (3) viSayasukhonI pAchaLa doDanArA, traNa gauravamAM Asakta, kAmabhogomAM mUrchita jana, indriyonA gulAmanI jema nIMbhara thaIne kAmasevana kare che, teo samAdhinuM mUlya samajatA nathI. (4) jevI rIte gADIvAna dvArA cAbuka mArI mArIne prerita karAyelo durbaLa baLada cAlI zakato nathI, bhAra paNa vahana karI zakato nathI ane aMte kIcaDa AdimAM phasAIne kaleza pAme che, tevI ja rIte kAmabhogothI parAjita durbaLamanano mAnavI paNa kAmaiSaNAne choDI zakato nathI ane kAmabhogonA kIcaDamAM phasAIne duHkha pAme che. (5) kAmabhogone choDavAnA be nakkara upAyo che. (1) kAmabhogonI IcchA ja na kare, (2) prApta kAmabhogone paNa aprAptavata samaje. (6) maraNa pachI durgati na thAya, asaMyamI, kAmI--mogInI jema zoka, rudana ane vilApAdi prApta na thAya, te mATe pahelethI ja potAnA AtmAne viSaya sevanathI dUra rAkhe, AtmAne sArI rIte anuzAsita kare ane (7) jIvana alpakAlIna che e joI, avivekI manuSyonI jema kAmabhogomAM Asakta na thAya. ne vikhavagAhizosiyA...rova :- sAdhakane mukti meLavavAmAM sauthI vadhAre bAdhaka che kAmavAsanA! manamAM kAmavAsanA hoya tyAM sudhI mukti dUra rahe che. kAmavAsanAnuM mULa kAminI che. kAminIno saMsarga ja sAdhakamAM kAmavAsanA utpanna kare che. kAminIno saMsarga jyAM sudhI chUTato nathI tyAM sudhI manuSya, bhale game teTalI ucca kriyAo kare, sAdhuveSa paherI le, gharabAra choDI de paNa tenI mukti dUrAtidUra rahe che. muktinI najIka pahoMcavA mATe bIjA zabdomAM saMsAra sAgarane pAra karavA mATe kAminIonI kAma-jALathI sarvathA mukta--asaMsakta rahevuM jarUrI che. ciLavaLA no artha che vijJApanA. jenA pratye kAmIpuruSa potAnI kAmavAsanA pragaTa kare che, kAmasevana mATe prArthanA- vijJApanA athavA nivedana kare che, tethI kAminIne ahIM "vijJApanA" kahevAmAM AvI che. je mahAsatva sAdhaka kAminIothI asaMsakta che, te saMsArasAgarane taranArA mukta puruSa samAna che. joke teoe hajusudhI saMsAra sAgara pAra karyo nathI, tathApi teo niSkiMcana ane kAminImAM asaMsakta hovAthI saMsAra sAgaranA kinArA para ja sthita che. ahIM mULamAM annosiyA pATha che, teno vRttikAra A pramANe artha kare che... je strIothI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana uddezaka 3 anurA: asevitA: vaM yA avasAvatA gamatItAH arthAt aSTa eTale ke asevita che, athavA je strIo dvArA vinAzarUpa kSayane prApta nathI. cUrNikAra artha kare che ke anUSitA gAma anAdriyamALA tyarthaH arthAt je kAminIo dvArA adbhUSita-anAdata che. tAtparya e che ke sAdhuno tyAga, rItabhAta, vezabhUSA athavA carcA ja evI hoya ke kAminIo kAmavAsanAnI pUrti mATe teonI apekSA rAkhe nahIM. kadAca temanI pAse Ave tema chatAM cAritranA prabhAve tenI kAmavAsanA zAMna thaI jAya che. sanhA dhutti pAlaha :- strIsaMsargarUpa sAgarane pAra karanAra lagabhaga saMsArasAgarane pAra karI le che, A mATe kAminI saMsargathI alipta rahIne juo. kAminIsaMsarga tyAga pachI ja mokSa najIka thAya che. siniya ane sahA tevo pATha paNa maLe che, jeno avantu gamArUM romava pAThanI sAthe saMbaMdha joDIne artha karavAmAM Ave che- saudharma Adi Urdhva(deva)loka, tirthaMklokamAM, temaja bhavanapati Adi adholokamAM paNa kAmabhoga vidyamAna che, te badhA kAmabhogone je mahAsatvazALI jIvo roga-samAna jANe-jae teo saMsAra samudrathI tarelA muktapuruSanI samAna che. A Azayano eka zloka vaidika saMpradAyamAM prasiddha che. 121 vedhA dvedhA bhramaM cakre, kAntAsu kanakeSu ca / tAsu teSvanAsaktaH sAkSAt bhargo narAkRtiH // vidhAtAe be bhrama--saMsAra paribhramaNanAM kAraNo utpanna karyA che. eka kAminI ane bIjuM kaMcana. kAminIomAM ane dhana-sAdhanomAM je anAsakta che, te manuSyanI AkRttimAM sAkSAt paramAtmA che. anaM pi...movA :- sAdhujIvanano uddeza mokSaprApti che ane mokSaprApti mATe samyakdarzanajJAnapUrvaka, samyakcAritranuM pAlana karavuM Avazyaka che. koI sAdhaka jo A tathyane bhUlIne mokSa sAmagrI mATe kAmasAmagrI ekaThI karavA mAMDe athavA tenA ciMtanamAM magna rahe to te uccazreNIne anurUpa nathI. tethI ja A gAthAmAM kahyuM che ke vyApArIo dvArA dUra dezathI lAvelA uttama padArthane rAjA vagere grahaNa kare che tevI rIte sAdhu AcAryo dvArA pratipAdita rAtribhojana viramaNa vrata sahita pAMca mahAvratone dhAraNa kare. kAmasAmagrIne grahaNa kare nahIM. je rUha sAyALunA :- zAstrakAre A gAthA dvArA te lokonI AMkha kholI nAkhI che ke je tuccha prakRtinA loko sAdhuveSa dhAraNa karIne paNa parISaho--upasargothI gabharAIne rAta divasa sukha suvidhAonI pAchaLa athavA viSayajanya sukhonI zodhamAM doDAdoDa karatA rahe che; je manuSyo sukha zAtA mATe lAlAyita hoya che, teo potAnI samRddhi, rasa(svAda), temaja zAtA--sukha suvidhAonA ahaMkAramAM tathA kAmabhogomAM eTalA Asakta rahe che ke, tene samAdhinA paramasukhane jANavA-samajavAnI paNa paravA hotI nathI. zAstrakAra kahe che ke sukhabhogonI pAchaLa vAstavika sukha ane bahumUlya jIvanane naSTa karI nAkhavuM te buddhimattA nathI. kAma, kAmanAo athavA sukha-suvidhAonI pAchaLa pAgala thaIne sapheda vastra jevA ujjavala saMyamane milana karavAthI badhI ja sAdhanA lupta thaI jAya che. vAheba nA va vijkaN :- jevI rIte muDadAla baLada cAbukono mAra khAIne paNa viSama mArgamAM
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) cAlI zakato nathI, bhAra upADI zakato nathI ane aMte duHkha pAme che, tevI ja rIte kAmabhogono gulAma ane durbaLa manano sAdhaka guruvacanonA phaTakA paDavA chatAM parISaha Adi sahana karavArUpa viSamamArgamAM cAlI zakato nathI. sukhanI eSaNA choDI zakato nathI. te saMyamano bhAra vahana karI zakato nathI ane aMte zabda Adi viSayabhogomAM phasAIne duHkhI thAya che. parva chAnelaM :- kAmabhogomAM Asakta sAdhaka bhramamAM rahe ke huM thoDA divasomAM ja jyAre IcchA thaze tyAre choDI daIza paraMtu ekavAra kAmabhogonI late lAgI gayA pachI zAstra game teTalI preraNA ApatA rahe, guruvaryo vagere game teTalI zikSAo(zikhAmaNo) Ape, tene phaTakAre, svayaM Icchato hovA chatAM kAmabhogonI lAlasAne choDI zakato nathI. jAmI jAne na jAma, taLe vA vi asada varuThTha6 :- kAmabhogonI AsaktithI chUTavAnA be ja upAyo che. kAmI kAmabhogonI kAmanA ja na kare ane prApta kAmabhogone aprApta jevA ja samaje, tenAthI bilakula udAsIna rahe. jo koI sAdhaka potAnA pUrva(gRhastha)jIvanamAM kadAcit kAmathI atRpta rahyo hoya to teNe kAmasevananAM duSpariNAmono vicAra karI sAdhu jIvanamAM vajasvAmI athavA jaMbusvAmInI jema manamAM kAmabhogonI jarApaNa kAmanA-vAsanA rAkhavI na joIe. libhadra temaja kSullaka kumAranI jema koIpaNa nimittathI baMdhAyela te sAdhaka kadAca pUrvajIvanamAM kAmI rahyo hoya, to teNe pUrve bhogavelA kAmabhogonuM kayAre ya paNa smaraNa na karavuM joIe. kadAca Indriya-viSaya(kAma) prApta paNa thaI jAya to tene na maLyA tulya jANIne tenA pratye nirapekSa, niHspRha temaja udAsIna rahevuM joIe. na pachI alAula :- zAstrakAre be gAthA dvArA be prabaLa yuktiothI kAmatyAganI anivAryatA samajAvI che, (1) mRtyu pachInA janmamAM durgati na thAya, tyAMnI bhayaMkara yAtanAo sahevI na paDe tyAM asaMyamInI jema rovuM-pITavuM na paDe, (2) A janmamAM ja juone ! so varSanA AyuSyavALo mAnava juvAnImAMja cAlyo jAya che. A jIvana kSaNabhaMgura che mATe avivekI mAnavanI jema kAmabhogamAM mUrzita thavuM yogya nathI. A gAthAno sAdhunI apekSAe A rIte artha thAya che- saMyama svIkAryA pachI kyAre ya asAdhutAsaMyamamAM zithilatA AvI na jAya te mATe AtmAne sadA anuzAsanamAM rAkhI, viSaya sevanathI dUra rahe. asAdhu thayA pachI tene mRtyu samaye ke kaSTanA samaye ghaNo zoka, vilApa ane pazcAttApa thAya che. kAmabhogomAM je sukha mAne che, teo tenA bhAvi duSpariNAmo para vicAra kare ke kSaNika kAmasukha keTaluM bhayaMkara ane cirakAlIna duHkha lAve che. bIjI yukti e ApavAmAM AvI che ke manuSya jIvana kSaNika che, AyuSya sopakramI che. kyAre kayA nimittathI AyuSya pUrNa thaze te kAMI kahI zakAtuM nathI. tethI dIrghadA manuSya kSaNika sukhanA kAraNabhUta kAmabhogane mATe amUlya jIvanane veDaphI na nAkhe.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-3 123 | 3nvedi pusAra kha:- buddhimAna, dUradarzI sAdhakane kAmatyAga mATe be vAtonI preraNA ApI che- (1) sAdhue pahelethI ja sAvadhAna thaIne A kAmabhogothI potAnI jAtane dUra rAkhavI joIe. (2) kadAcit pUrve bhogavelA kAmabhoga smaraNapaTamAM AvI jAya athavA kyAreka kAmavAsanA manamAM utpanna thaI jAya to vilaMba vinA tenA para niyaMtraNa karavuM joIe. AtmAne A rIte anuzAsita (prazIkSita) karavo joIe ke "he Atman ! hiMsA Adi pApakarmonA kAraNe puNyahIna banIne vaLI kAmabhogonuM sevana karIne athavA kAmabhogonI abhilASA karIne navAM karmo zA mATe bAMdhe che? tenuM duSpariNAma bhogavavuM atyaMta du:khadAyaka che. A rIte manamAM kAmanA vicAro AvatAM ja tene dUra karI de. pApI jIvonI gati temaja manodazA - je iha AraMbhaNissiyA, AyadaMDa egaMta luusgaa| gaMtA te pAvalogayaM, cirarAyaM AsuriyaM disaM // zabdArtha :- AmaLasiyA = AraMbhamAM-pApakArI kAryamAMAsakta, mAthalaMDa = AtmAne daMDa denArA, prAMta tUT = ekAMtarUpe prANIonA hiMsaka che, pAvana jayaM = pApaloka eTale pApaphaLa dAyI sthAna-narakamAM, virarAya = lAMbAkALa mATe, matI = jAya che, sAsariya visa = AsurI dizA, dUra duHkhI prANIonI dizAmAM jAya che. bhAvArtha :- A lokamAM je manuSya AraMbhamAM Asakta, AtmAne daMDa denAra temaja ekAMta rUpe hiMsaka che, te lAMbAkALa mATe AsurI dizA-kUra ane duHkhI prANIonI dizAmAM ane pApaloka-pApaphaLadAyI sthAna(naraka)mAM jAya che. Na ya saMkhayamAhu jIviyaM, taha vi ya bAlajaNe pagabbhai / paccuppaNNeNa kAriyaM, ke darcha paralogamAgae // zabdArtha :- naviya = jIvanane, na saMvayaM = saMskAra karavA yogya nathI, saMdhAya nahIM, joDAya nahIM, tUTeluM jIvana sAMdhI zakAtuM nathI, Adu = sarvajJoe kahyuM che, tadavi ya = topaNa, vAtano = mUrkhajana, pAchama = pApa karavAmAM dhRSTatA kare che. teo kahe che ke, vuipaNa riya = mane to vartamAna sukha sAthe prayojana che. bhAvArtha :- sarvajJa puruSoe kahyuM che A jIvana saMskRta karavA(joDavA) yogya nathI, chatAM ajJAnI manuSya pApa karavAmAM dhRSTatA kare che. teo kahe che- vartamAna sukha sAthe ja amAre prayojana che, paralokane joIne koNa AvyuM che? vivecana : A be gAthAomAMthI pahelI gAthAmAM AraMbhajIvI athavA AraMbhAzrita sAdhakonI dazAnuM ane
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 | | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | bIjI gAthAmAM vartamAnadarzI ajJAnIjanonI manodazAnuM varNana karyuM che. ne rUda AraMbha bisiyA :- AraMbha zabda jainadharmano pAribhASika zabda che. je kArya athavA pravRttithI jIvonA dravya ane bhAva prANono nAza thAya, tene "AraMbha" kahe che. AraMbhanA aneka prakAra che bhojana banAvavuM (rAMdhavuM), lIlI vanaspati toDavI, makAna banAvavuM, jamIna khodavI, khetI karavI, agni prajvalita karavI, yaMtro-kArakhAnAo calAvavA, yuddha karavuM, laDAI-jhagaDA karavA, bIjAne herAna karavA, mAra mAravo, corI, lUMTaphATa Adi hiMsA, asatya, corI, Adi pApajanaka(sAvadha) kArya AraMbha kahevAya che. AtmakalyANanI IcchA rAkhanAre sarva prakAranA AraMbhono tyAga karavo jarUrI che. paraMtu keTalAka sAdhaka zarIra athavA jIvanane mATe, sukhasuvidhAne mATe mohavaza thaI AraMbhomAM svayaM pravRtta thaI jAya che athavA bIjAne pravRtta kare che. A rIte dhIme dhIme teonI vRtti eTalI AraMbhAzrita thaI jAya che ke teo AraMbha vinA jIvI zakatA nathI. tevA jIvo bIjAM prANIonI hiMsA to kare che ane AraMbhajanya pApakarmanA phaLa svarUpe potAnA AtmAne daMDita kare che. tethI zAstrakAre AraMbhAzrita jIvo mATe mAthalaMDa ane pata nUsA vizeSaNono prayoga karyo che. AraMbha Asakta sAdhaka ekAntabhUsaka(prANI hiMsaka) athavA satkarmano dhvaMsaka hoya che. A AraMbha- AsaktinA phaLa svarUpe teo marIne pApalokamAM jAya che. pApaloka = naraka, tiryaMcagati ane tuccha, pApI, maleccha mAnavo paNa pApalokamAM samAviSTa thAya che athavA te bAlatA athavA akAma nirjarAnA kAraNe devagati pAme topaNa AsurI yonimAM utpanna thAya che. mANurivaM hisaM nI vyAkhyA vRttikAra A pramANe kare che- asuramiya AsurI, tAM viza yati, paraySya vizvatviSi sevAma: bhavItyartha " asuronI dizA AsurI dizA che, teo AsurI dizAmAM jAya che arthAt bIjAonA dAsarUpa kilviSI deva bane che athavA paramAdhArmika asura bane che. cUrNikAra mANUriyaM pAThAntara mAnIne artha kare che-A tattha sUro vidyate arthAt jyAM sUrya nathI sUryaprakAza vinA aMdhAruM chavAyelu rahe che. tevI dravya aMdhakAra ane moharUpa bhAva aMdhakAravALI gati pAme che. IzAvAsya upaniSadamAM kahyuM che asUryAnAma te lokA andhena tamasAvRttAH / tAMste pretyabhigacchanti, ye kecAtmadhno janAH // asUrya nAmano loka te che, je gADha aMdhakArathI AvRtta che. je AtmadaMDaka manuSya che, teo ahIMthI marIne te lokomAM jAya che. na 2 saMvAda - A jIvana,AyuSya tUTe tyAre vastranI jema pharI sAMdhI zakAtuM nathI. ema jIvananA rahasyavetA sarvajJoe kahyuM che, to paNa ajJAna ane mohanA aMdhakArathI vyApta mUDha jIva pApakarmamAM niHsaMkoca pravRtti kare che. teone te bhAna ja nathI ke teo je pApakarma kare che, tenA keTalAM dAruNa duSpariNAma
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-3 | 125 | bhogavavAM paDaze ane je jIvanane mATe teo pApakarma kare che, te jIvana paNa pANInA parapoTA athavA kAcanA vAsaNanI jema kSaNika ane nAzavaMta che ane pApakarmanuM bhayaMkara phaLa dIrghakAla paryata bhogavavuM paDaze. A pramANe tene koI hitazikSA Ape topaNa tenA pratyuttaramAM te kahe che ke pravupukha riya je huM paralokamAM are ! paraloka koNe joyo che? mAre to vartamAna sukhanuM ja prayojana che. A prakAranI vicAradhArAthI vyakti A loka ane paralokamAM duHkhI thAya che. zAstrakAre jIvananI kSaNikatA, kAmabhoganI nazvaratAne samajAvIne sujJa sAdhakane pApakarmothI virAma pAmavAno upadeza Apyo che. vartamAna samayamAM Asaktine ane jIvananI kSaNabhaMguratA jANIne kAmathI viramavAnuM kahetA zAstrakAre parokSarUpe A banne gAthAo dvArA sujJAta sAdhune AraMbha temaja pApakarmothI bacavAno upadeza Apyo che. samyakdarzanamAM sAdhaka-bAdhaka tattva : ____ adakkhuva dakkhuvAhiyaM, saddahasu addakkhudaMsaNA / 11 haMdi hu suNiruddhadasaNe, mohaNijjeNa kaDeNa kammuNA // zabdArtha :- 3alagva = jema aMdha puruSa, raghuvAdiya = netravAnanA mArgadarzanamAM zraddhAthI cAle che tema, alhAsA = he jJAna netrahIna mAnava, mohane vaheba = pote karelAM mohanIya, vamukha = karmathI, sahitanaM = jenI jJAnadaSTi baMdha thaI gaI che, sahaju = sarvajJa kathita siddhAMtamAM zraddhA karo. bhAvArtha :- jema aMdhapuruSa cakSuvAna puruSanA mArgadarzana pramANe zraddhAthI cAle che, tema mohanIya karmanA kAraNe jeonI jJAnadaSTi avaruddha che tevA he jJAna netrahIna mAnava! sarvajJa kathita siddhAMtomAM tathA tenA batAvelA saMyamamArgamAM zraddhA kara. - dukkhI mohe puNo puNo, Nivvidejja siloga pUyaNaM / evaM sahie'hipAsae, Ayatula pANehiM saMjae // zabdArtha :- = duHkhI jIva, saMsAranA prANI, mohe = avivekane prApta kare che, sitonA pUyaNa = tethI sAdhu potAnI stuti ane pUjA, Inijha = tyAgI de, Ayatula = potAnA samAna, hipAla = jue. bhAvArtha :- duHkhI jIva pharI pharIne moha-vivekamUDhatAne prApta kare che. tethI sAdhue mohajanaka potAnI prazaMsA ane pUjA-satkAra-pratiSThAthI virakta rahevuM joIe. A rIte jJAna, darzana, cAritra saMpanna saMyamI sAdhu sarva prANIone potAnI samAna jue. vivecana : A be gAthAomAM samyakdarzananA sAdhaka bAdhaka cha tathyonuM diggadarzana karAvyuM che. (1) aMdha puruSa
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) cakSuvAna puruSanI pravRttimAM zraddhA rAkhIne jIvana nirvAha kare che. (2) jJAna netrahIna bhAvaaMdha vyaktie samyagdaSTA banavA mATe kevaLajJAna--kevaLadarzana saMpanna vItarAge kahela darzana para daDha zradghA karavI joIe. (3) svakRta mohanIya karmanA kAraNe samyagdaSTi avaruddha thaI jAya che tethI bhAvaaMdha vyakti sarvajJakathita siddhAMta para zraddhA kare nahIM. (4) du:khI jIva samyagdaSTinA abhAve vAraMvAra vivekamUDha (mohagrasta) thAya che. (5) sAdhake mohajanaka AtmaprazaMsA ane pUjAthI virakta rahevuM joIe. (6) sarva prANIone Atma tulya jonAra sAdhu ja samyagdarzI temaja ratnatraya saMpanna hoya che. 126 avantu va... muLa :- A gAthAmAM Agama siddhAMta para zraddhA karavA mATe aMdha puruSanuM dRSTAMta ApyuM che. aMdhapuruSa zraddhAthI netravAna puruSanA mArgadarzana pramANe cAle che. aMdha puruSa netravAna puruSa nI AMgaLI pakaDIne jyAM laI jAya tyAM tarka vitarka vinA pragADha zraddhAthI cAlyo jAya che. AvI daDha zraddhA dharma mArgamAM, vItarAga darzanamAM rAkhavAnI preraNA moha ane ajJAnamAM paDela prANIone A gAthAmAM karI che. vyAkhyAkAroe A gAthAnuM vivecana bIjI rIte karyuM che. 'avastu va vavavuvAhiya ' gavandU va :- A saMbodhana che. saMskRtamAM tenA pAMca rUpa vRttikAre prastuta karyA che. (1) hai apazyavat ! (2) he avayavarNan !(3) avakSavat (4) apRSTavaMzin ! (5) adaSTavarzana A pAMceno artha kramazaH A pramANe che. (1)apazyavas- je jue che, te pazya ane je nathI joto te apazya kahevAya che. apazyane vyavahAramAM AMdhaLo kahe che. ahIM dArzanika kSetramAM dravyathI aMdhanI vAta nathI, bhAvaaMdhanI vAta ja ahIM vivakSita che. traNa kAraNothI teone bhAvaaMdha mAnavAmAM AvyAM che. () eka mAtra pratyakSane ja pramANa mAnavAnA kAraNe, (C) kartavya--akartavya, hitAhitanA vivekathI rahita hovAnA kAraNe (T) vyavahAra mAtrano lopa thaI javAnA kAraNe. (2) apavarzana- sarvajJa--sarvadarzIne pazya kahe che. je sarvajJa sarvadarzI nathI, tene apazya kahe che. apazyadarzanano artha thayo " he asarvajJa asarvadarzInA darzanane mAnanAra puruSa !" ene bIjA zabdomAM kahIe to "anya darzanAnuyAyI puruSa" kahI zakIe. (3)avakSavat- dakSano artha che nipuNa. dArzanika kSetramAM nipuNa tene kahe che, je pratyakSa, anumAna, Agama Adi pramANothI tattvane siddha karavAmAM nipuNa hoya, anipuNa puruSa ! je tevo na hoya te "adakSa" kahevAya che. (4) adRSTavaMzin-- IndriyanI kSINatA vagere kAraNathI sUkSma, vyavahita, kSetra-kALathI parokSa padArtha jene daSTa nathI--dekhAtA nathI te adaSTadarzI che. adaSTadarzInuM saMbodhanarUpa adaSTadarzin ! thAya che. (5) adRSTavarzana- asarvajJa, asarvadarzIne kahe che, A dRSTie adaSTadarzanano artha thayo--je adRSTa asarvadarzInA darzanavALo che. je koI paNa adaSTadarzI hoya te bhAvathI aMdha hovAnA kAraNe samyagdarzana yukta nathI. tethI tene saMbodhana karatAM parama hitaiSI zAstrakAra kahe che. vavavuvAhiya saddahasu he adaSTa For Private Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-3 _. | 127 | tulya puruSo! tame kyAM sudhI samyagudaSTivinAnA rahezo? samyakdarzana saMpanna banavA mATe sarvajJa, sarvadarzI dvArA kathita tattvo athavA siddhAMto athavA Agamo para zraddhA karo ! samyakdarzana prAptino avasara khoI nAkhavAthI potAnA pUrvakRta mohanIyakarmanA kAraNe manuSyanI jJAnadaSTi baMdha thaI jAya che. 69 mohe puNo pUcho - A gAthAmAM zAstrakAranA be Azaya pragaTa thAya che. pahelo Azaya e che ke samyagadarzana temaja samyakajJAnanA abhAvamAM ajJAna, aMdhavizvAsa ane mithyAtvanA kAraNe manuSya pAMca prakAre duHkhI thAya che. (1) hitAhita, kartavya-akartavya, zreya-preya, heya-upAdeyanuM bhAna bhUlI javAthI dharmavirUddha kArya karIne (2) vastu tattvanuM yathArtha jJAna na hovAthI ISTa viyoga, aniSTa saMyogamAM ArtadhyAna athavA ciMtA karIne (3) parama hitecchu, Apta, vItarAga, sarvajJa siddhAMta para vizvAsa na karavAthI tathA (4) ajJAnavaza mAna-apamAna, niMdA-prazaMsA, lAbha-alAbha, sukha-duHkha, jIvana-maraNa Adi dvandromAM samabhAva na hovAthI (5) mithyAtva AdinA kAraNe bhayaMkara pApakarmabaMdha thaI javAthI vAraMvAra kugatiomAM janma-maraNAdi karIne. azAtA vedanIya karmanA udaye jIvane duHkhanI prApti thAya che. jene duHkha thaI rahyuM hoya tene duHkhI kahe che. te ja azAtA vedanIya karma jyAre udayamAM Ave che, tyAre mUDhajIva evAM duSkarma kare che, jenAthI te vAraMvAra duHkhI thAya che. duHkhI manuSya pharI pharI mohagrasta vivekamUDha thaI jAya che. uparyukta cha prakAromAMthI koIpaNa prakAre duHkhI mAnava potAnI buddhi para mithyAtva ane ajJAnano paDado paDI javAthI satyavAtane vicArI zakato nathI, vAstavika nirNaya karI zakato nathI, tattva para daDha zraddhA karI zakato nathI. sarvajJa kathita vacano para tene vizvAsa besato nathI, pariNAme te vAraMvAra kukRtya karI, viparIta ciMtana karI, mUDha athavA mohagrasta thato rahe che. mohanIya karmano baMdha karI pharIvAra cAragati rU5 bhayaMkara duHkhakArI, anaMta saMsAra aTavImAM paribhramaNa karyA kare che. ahIM eka prazna thAya che ke sAdhu jIvana aMgIkAra ryA pachI to samyagudarzanAdinuM utkaTa AcaraNa hoya pachI tyAM moha ane duHkha kevI rIte hoya? tenuM samAdhAna A paMktimAM samAyeluM che ke sAdhu sAdhvI sAMsArika padArthono moha-mamatA tyAgIne samyaka prakAre saMyama mATe udhata thayA hoya chatAM paNa jyAM sudhI sAdhaka vItarAga na thAya, tyAM sudhI tene keTalA ya prakAre moha gherI zake che- jema ke- (1) ziSyaziSyAo (2) bhakta-bhaktANIo (3) vastrapAtrAdi upakaraNo (4) kSetra, sthAna (5) zarIra (6) prazaMsA-prasiddhi (7) pUjA-pratiSThA Adino moha. tethI AcArAMga sUtramAM phullI more puNo puLo nA sthAne patthanode pure puje pATha che, jeno Azaya e che ke tenA sAdhu jIvanamAM paNa vAraMvAra (pharI pharI) mohanI bharatI Ave che. A gAthAmAM vizeSa prakAre mohane utpanna karanAra zlAghA ane pUjA be vAtothI khAsa karIne virakta thavAnI preraNA ApavAmAM AvI che. AtmazlAghA, stuti, prazaMsA, yazakIrti, prasiddhi athavA vAha vAhane zlAghA kahevAmAM Ave che ane pUjAno artha che. vastrAdi dAna dvArA satkAra athavA pratiSThA, bahumAna, bhakti Adi pUjA kahevAmAM Ave che. sAdhu jIvanamAM bIjI vAtono moha chUTavo haju
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ya saraLa che, paraMtu potAnI prazaMsA, prasiddhi, pUjA sanmAna ane pratiSThAnI lAlasA chUTavI bahu kaThina che saMpradAya, dharma, kula, tapa, jJAna, ahaMkAra, prabhutva Adi keTalAM ya rUpomAM te sAdhakanA dila-dimAgane bhramaNAmAM nAMkhe che. A banne mohanI jananIothI virakta thavA manathI paNa tene na Iccho, tenuM ciMtana na karo. parva hiSThapAsa...saMgara :- gAthAnA uttarArdhamAM samasta prANIone AtmAvat daSTithI jovAnI preraNA che. saMyamI sAdhue sva-parano bhedabhAva, sva sukhanI mamatA ane para sukhanI upekSA, svajIvanano moha, para jIvananI upekSA Adi viSamabhAvo dUra karI devA joIe. A viSamabhAvane nAza karavAno sauthI saraLa upAya e che ke sAdhaka samasta prANIone Atmatulya daSTithI jue. potAnAM sukha-duHkha, jIvana-maraNanI jema ja anya jIvonA sukha-duHkha Adine jANe. cUrNikAra teno artha kare che ke A rIte saMyamI sAdhu jJAnAdi saMpanna thaIne badhAM prANIone potAnAthI paNa adhika jANe. suvatI gRhasthanI gati : gAraM pi ya Avase Nare, aNupuvvaM pANehiM saMjae / samayA savvattha suvvae, devANaM gacche salogayaM // zabdArtha - pi ya = gharamAM paNa, Avi = nivAsa karato, pafhaM saMgaU = prANI hiMsAthI nivRtta thaIne, savvastha = badhA prANIomAM, samaya = samabhAva rAkhato, suSya = suvatI puruSa, levAmAM sa = devatAonA lokamAM, devonI uttamagatimAM, kaccha = jAya che. bhAvArtha :- gharamAM paNa nivAsa karavA chatAM gRhastha kramazaH prANIonA viSayamAM yathAzakti saMyama rAkhe tathA sarva prANIomAM samatA rAkhe, to te samatvadarzI, suvratI gRhastha paNa devalokamAM jAya che. vivecana :suvatI, samatvadarza gRhastha paNa devalokagAmI - A gAthAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke gRhasthapaNa traNa guNothI yukta thaIne devalokane prApta karI zake che. traNa viziSTa guNo A che- (1) te gRhastha jIvanamAM raheto hovA chatAM maryAdA anusAra prANIhiMsA para saMyama niyaMtraNa)rAkhe. (2) AraMtu pravacanamAM kahelA samasta ekendriyAdi prANIo para samabhAva-Atmavat bhAva rAkhe (3) zrAvakanAM vrata dhAraNa kare. samaya - eTale samatA. vRtti anusAra tenA be artha che- (1) sva-para tulyatA ane (2) samabhAva. ekendriyAdi sarva prANI pratye samabhAva rAkhe te devalokane prApta thAya che. cUrNi anusAra je gRhastha sarvatra samabhAva rAkhe che te sAmAyikAdi kriyA na kare topaNa samatAnA kAraNe devagatine prApta kare che. bhikSunuM AcaraNa : soccA bhagavANusAsaNaM, sacce tattha karejjuvakkama / savvattha viNIyamacchare, uMcha bhikkhu visuddhamAhare // 14
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-3 _. [ 129 ] 15 zabdArtha :- mAvApulAla = bhagavAnanA anuzAsana eTale ke AjJAne, sarve = satya, saMyama, taltha = te saMyamamAM, 3vakrama = udyoga-udyama, vinayamachare = matsara rahita thaIne, 34 = bhikSA, Adara = lAve. bhAvArtha :- bhagavAnanA anuzAsana arthAt AjJA sAMbhaLIne temAM kahelA satya siddhAMtamAM athavA saMyamamAM parAkrama kare. bhikSu sarvatra matsara rahita thaIne zuddha AhAra grahaNa kare. savvaM NaccA ahiTThae, dhammaTThI uvahANavIrie / gutte jutte sayA jae, Aya-pare paramAyataTThie // zadArtha-diku sarvajJokta saMvarano Azraya le, thamsaddI dharmanuM prayojana rAkhe, 3vahInavaripa = tapamAM potAnuM parAkrama prasarAve, gure nutte = guptithI yukta rahe, mana, vacana, ane kAyAthI gupta rahe, bAyapara = potAnA ane bIjAnA viSayamAM, nA = yatna kare, paramAtA = mokSanI abhilASA rAkhe. bhAvArtha :- sAdhu badhA padArthone jANI sarvajJa kathita saMvarano Azraya le. dharmArthI rahe, tapa (upadhAna)mAM potAnI zakti joDe. mana, vacana, kAyAnI guptithI yukta rahe, sadA sva-para kalyANanA viSayamAM athavA AtmaparAyaNa thaIne yatna kare ane parama Ayata-mokSanA lakSyamAM sthira thAya. vivecana : A banne mAthAmAM mokSayAtrI sAdhu mATe agiyAra AcaraNasUtro batAvyAM che- (1) sarvaze kahelA anuzAsana eTale ke zikSA, Agama athavA AjJAne sAMbhaLe (2) te mujaba satya (siddhAMta athavA saMyama)mAM parAkrama kare (3) sarvatra matsara rahita-rAgadveSa rahita athavA kSetra, gRha, upAdhi, zarIra Adi padArthomAM lipsA-Asakti rahita thaI rahe (4) zuddha bhikSAcaryA kare (5) heya-zeya-upAdeyane jANIne sarvajJakathita saMvarano ja AdhAra le (6) dharma sAthe ja potAnuM prayojana rAkhe (7) tapasyAmAM potAnI zaktino prayoga kare (8) traNa guptiothI yukta thaIne rahe (9) haMmezAM yatnazIla rahe (10) AtmaparAyaNa athavA svaparahitamAM rata rahe (11) parama Ayata mokSa rUpa lakSyamAM daDha rahe. sozva mavapusasa :- mokSayAtrIne mATe sarvaprathama bhagavAnanuM anuzAsana zravaNa karavuM jarUrI che. bhagavAna mokSanA parama anubhavI mArgadarzaka che, teo jJAna, vairAgya, dharma yaza, zrI, samagra aizvarya temaja mokSa A cha vibhUtiothI yukta che. teo vItarAga temaja sarvajJa che, teo niSpakSa thaIne vAstavika mokSamArga batAve che. temanI AjJAo athavA zikSAo (anuzAsana) AgamomAM saMgRhita che. tethI guru athavA AcArya pAsethI temanuM pravacana (Agama)sAMbhaLavuM te sauprathama jarUrI che, sAMbhaLyA pachI ja sAdhaka zreya-azreyanuM jJAna karI zake che. ttei tatya juvanaM :- sarvajJokta satya-saMyamamAM parAkrama kare. jo zraddhApUrvaka zravaNa kare to
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sAdhaka te sAMbhaLelA satyane potAnA jIvanamAM utAravA puruSArtha karI zake. sAdhakano A satyasaMyama puruSArtha matsararahita-rAgadveSarahita hoya to ja te sAco puruSArtha kahevAya. sabbalya viLI macchara - badhA padArthomAM matsararahita thaIne rahe. vRttikAre be vizeSa artha batAvyA che te A pramANe (1) sarvatra eTale ke kSetra, gRha, upAdhi, zarIra Adi padArthonI tRSNAne manamAMthI dUra kare. (2) sarvapadArtho pratye na to rAga, moha kare na draSa, dhRNA ke IrSyA kare. matsara tyAM dveSa ane jyAM dveSa tyAM rAga-moha avazyabhAvI che. sAdhakanI mokSayAtrAmAM A bAdhaka che, tethI tenAthI dUra ja rahe. 34fmag vizuddhamAdare - zuddha bhikSAcarIkare.sAdhu bhikSAjIvI to hoya ja che paraMtu tenI bhikSAcarI eSaNAnA 47 doSothI rahita hoya to ja vizuddha bhikSA kahevAya che. audezika Adi doSothI yukta bhikSA hoya to sAdhu, mahAvrata, saMyama, samiti athavA tapanuM AcaraNa yathArtharUpe karI zake nahIM. doSayukta bhikSA grahaNa temaja sevanathI sAdhunI tejasvitA samApta thaI jAya. tenAmAM niHspRhatA, nirlobhatA, tyAga temaja asvAdavatti rahetI nathI. ahIM bhikSAne badale zAstrakAre "3" zabdano prayoga karyo che, prAkRta zabdakoza anusAra teno artha thAya che-kramazaH (thoDuM thoDuM)levuM. tAtparya e che ke bhikSu aneka gRhasthonA gharomAMthI thoDI thoDI bhojana sAmagrI grahaNa kare che arthAt gRhasthane potA mATe bIjIvAra karavuM na paDe tema grahaNa kare che. sabsa izva hiTTaNa :- badhuM jANIne sarvajJa kathita zAstrano AdhAra le. sAdhu ghaNI cIjo jANatA hoya, temAMthI keTalIka heya(choDavA yogya) hoya che, keTalIka zeya(jANavA yogya) ane keTalIka upAdeya (grahaNa karavA yogya) hoya che. sAdhu rAjahaMsanI jema sarvajJakathita zAstrarUpI cAMca dvArA heya-zaiyaupAdeyano nIrakSIravat viveka kare. sarvajJakathita pAMca saMvarane AdhArabhUta mAnIne te ja kasoTI para te padArthone kase ane je saMvarane anukULa hoya tene grahaNa kare, zeSa choDI de arthAt jenA dvArA saMvara thAya tevA ja kArya kare. chadmasthatA tathA alpajJatAnA kAraNe sAdhu heyAdino yathArtha nirNaya karI zake nahIM. tethI sarvajJakathita pAMca prakAranAM saMvaranAM mAdhyamathI nirNaya kare. mUThThI :- dharmano arthI hoya. sAdhunuM lakSya, dhyeya, prayojana dharma ja hoya. saMvara sivAyanI anya bAbatomAM te rokAya nahIM. 3vahANa varipa :-upadhAna eTale tapa. tapamAM parAkrama kare. potAnI zaktine gopavyA vinA tapa kare. :-guptithI yukta rahe. mana, vacana, kAyA A traNe prakAranI guptithI gupta rahe. sajA nag :- A nAnuM evuM AcaraNa satra che. paraMtu temAM gaMbhIra artha chapAyelo che. sAdha cAle phare. UThe-sUe, khAya-pIe bole Adi pratyeka kriyAo yatnApUrvaka kare. te A vAtano viveka rAkhe ke A pravRtti athavA kriyA karavAmAM ja kayAMka hiMsA, asatya, corI, abrahma, parigraha Adi AzravothI to huM lepAI nahIM jAuMne? jo koI kriyA hiMsA Adi doSayukta hoya athavA bhaviSyamAM anarthakAraka, hiMsAdi pApavardhaka hoya to te na kare.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-ra/uddezaka-3 [ 131 | Ayare - AtmaparAyaNa hoya. vRttikAre tataDaDana paramindra potAnA ane paranA saMbaMdhamAM prayatna kare, Avo ja artha karyo che. sAdhunI pratyeka pravRtti Atmakendrita hovI joIe. je pravRtti AtmAne mATe ahitakara, AtmavizuddhibAdhaka, karmabaMdha janaka, doSavardhaka ane AtmaguNonI ghAtaka hoya tenAthI dUra rahevuM te AtmaparakatA athavA AtmaparAyaNatA che. je pravRtti AtmA mATe akalyANakAra, ahitakara hoya paraMtu bIjAne tenAthI artha Adino lAbha thato hoya to paNa te na kare. parama kriA :- paramAyatu-mokSanA lakSyamAM sthita rahe. parama eTale utkRSTa ane Ayata eTale dIdhuM hoya te paramaAyata kahevAya arthAt sadAkALanuM zAzvata sthAna, zreSThadhAma, evo mokSa che. sAdhu te paramAyata lakSyamAM sthita tathA te paramAyatano artha paramAtArthika-mokSAbhilASI hoya. potAnAM mana, vacana, kAyAne sAdhu mokSarUpI lakSyamAM ja sthira rAkhe. kyAreka mokSane lakSya banAvI le, kyAreka artha athavA kAmane, kayAreka koI kSudra (sAmAnya) padArthane, A rIte lakSyane asthira na kare. A 11 AcaraNa sUtrone hRdayaMgama karI sAdhue mokSayAtrA karavI joIe. azaraNa bhAvanA : 7 vittaM pasavo ya NAio, taM bAle saraNaM ti maNNai / ete mama tesiM vA ahaM, No tANaM saraNaM ca vijjai // bhAvArtha :- ajJAnI jIva dhana, pazu ane jJAtijanone potAnAM zaraNabhUta-zaraNadAtA athavA rakSaka mAne che ane samaje che ke A mArAM che, huM paNa teono chuM paraMtu vastutaH A badhA tene mATe na to trANarUpa che ke na to zaraNarUpa che. abbhAgamiyammi vA duhe, ahavovakkamie bhavaMtie / ___ egassa gaI ya AgaI, viumaMtA saraNaM Na maNNai // zabdArtha - 30 miksa vA ku = duHkha AvavA para, 3vani = upakramanA kAraNothI AyuSya naSTa thavA para, mati = mRtyu upasthita thavA para, bhavano aMta thavA para. bhAvArtha :- duHkha AvI paDe tyAre, upakrama-akAlamaraNanAM kAraNothI AyuSya samApta thAya tyAre athavA bhavano aMta (dehAMta) thAya tyAre jIve ekalAe ja AvAgamana karavuM paDe che. tethI vidvAna puruSa dhana, svajana Adine potAnuM zaraNa mAne nahIM. savve sayakammakappiyA, aviyatteNa duheNa pANiNo / hiMDaMti bhayAulA saDhA, jAI-jarA-maraNehi'bhiTThayA //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- mawfSaya = potapotAnA karma anusAra bhinna bhinna avasthAothI yukta, viyarekha dukha = badhAM alakSita duHkhathI duHkhI, umadulA = pIDita, mayADatA = bhayathI AkuLa -vyAkuLa, sadA = mUDha prANI, diti = vAraMvAra saMsAracakramAM paribhramaNa kare che. bhAvArtha :- potapotAnA karmonA kAraNe bhinna bhinna avasthAomAM avasthita, avyakta (alakSita) duHkhathI duHkhI, bhayathI vyAkuLa evA mUDha prANI, duSkarmonAM kAraNe duSTajana janma, jarA ane maraNathI pIDita vyaktio saMsAracakramAM vAraMvAra bhramaNa kare che. vivecana : A traNa gAthAomAM azaraNa bhAvanAnuM jJAna karAvavAmAM AvyuM che (1) ajJAnI jIva dhana, pazu temaja svajanone trAtA ane zaraNadAtA mAne che. paraMtu koIpaNa sajIva-nirjIva padArtha trANa-rakSaka temaja zaraNabhUta thatA nathI (2) duHkha, roga, durdhaTanA, mutyu Adi paristhiti prANIne ekalAe ja bhogavavI paDe (3) vidvAna puruSa koI paNa padArthane potAnA zaraNarUpa mAnatA nathI (4) badhAM prANI potapotAnAM pUrvakRta karma pramANe vibhinna avasthAo (gatio-yonio)ne prApta kare che (5) badhAM prANI vyakta ke avyakta du:khothI duHkhI che (6) duSkarma karanArA jIvo janma, vRddhAvasthA ane mRtyu AdithI pIDita temaja bhayAkuLa thaIne saMsAracakramAM paribhramaNa kare che. tti pakSo...niH - dhana Adi zaraNa temaja rakSaka nathI. dhanAdinI azaraNatA tathA arakSaNatAnuM darzana karAvatAM eka vidvAne kahyuM che ddhi sahIvataranI, roga-jharI-papura dayArIraM ! doNhaM pi gamaNasIlANaM kiyacciraM hojja saMbaMdho ? Rddhi (dhana-saMpatti) svabhAvathI ja caMcaLa che, A vinazvara zarIra roga ane vRddhAvasthAnA kAraNe kSaNabhaMgura che. je zarIra mATe dhanAdi vastuonA saMcayanI IcchA rAkhavAmAM Ave che, te zarIra ja vinAzazIla che. dhana vagere caMcaLa padArtho, nAzavaMta zarIrane naSTa thatA kema bacAvI zake? tene zaraNa kevI rIte ApI zake? je pazuo (hAthI, ghoDA, baLada, gAya, bheMsa, bakarI Adi)ne manuSya potAnI sukha-suvidhA, surakSA temaja ArAma mATe rAkhe che, yuddhanA samaye yoddhAo hAthI, ghoDA Adine potAnA rakSaka mAnIne moracApara AgekUca kare che paraMtu zuM teo te yoddhAone mRtyuthI bacAvI zake che? je svayaM potAnAM mRtyu Adine rokI zakatAM nathI te anya manuSyanI rakSA kevI rIte karI zake? zaraNa kema daI zake? A rIte mAtA-pitA, strI-putra, bhAI-bahena Adi svajano svayaM jarA, mRtyu, vyAdhithI asurakSita che, gherAyelA che, to pachI te bIjAnI rakSA kevI rIte karI zake? zaraNa kaI rIte ApI zake? A
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-3 _ 133 ] rIte dhana vagere zaraNa yogya nathI, topaNa ajJAnI jIva mUDhatAvaza tene zaraNarUpa mAne che. teo mamatvanA kAraNe A sajIva-nirjIva padArtho mArA che, huM paNa temano chuM tema mAne, paNa A padArtho zaraNabhUta banI zakatA nathI. sabhAparini ...maUM :- mAtA-pitA Adi svajanone zaraNadAtA temaja rakSaka mAnavA chatAM paNa karmanA udaye te vyaktipara koI duHkha ke saMkaTa Ave, koI kAraNe AyuSya samApta thAya tyAre svajano tenA duHkhane bhogavI zakatA nathI, durghaTanAthI bacAvI zakatA nathI ke AyuSyane samApta thatuM aTakAvI zakatA nathI. pratyeka vyakti potAnAM karmAnusAra duHkhAdi bhogave che. pratyeka prANInA karma svataMtra ane bhinna-bhinna che. mAtApitAnA karmonuM phaLa putra ane putranA karmonuM phaLa mAtA-pitA bhogavI zakatA nathI. svajano tenA rogane ghaTADI dUra karI zakatA nathI. karmonuM sukhada athavA du:khada phaLa vyaktie ekalA ja bhogavavuM paDe ane paralokamAM ekalA ja javuM paDe mATe vastu tattvane jANanAra vidvAna koI paNa sajIva-nirjIva padArthane potAnA zaraNabhUta mAne nahIM. savva sa mpa...maya :- badhA jIvo potapotAnAM karmone kAraNe vividha gatio, yonio, zarIro, Indriyo Adi prApta kare che. potAnAM ja karmonAM kAraNe jIva sUkSma-bAdara, paryApta-aparyApta, saMmUrchAima-garbhaja tathA ekendriyathI laIne paMcendriya ane paMcendriyomAM paNa manuSya, tiryaca, deva athavA naraka Adi vibhinna avasthAone prApta kare che. A vibhinna avasthAomAM paNa prANI pota potAnAM karmonA prabhAvathI roga, nirdhanatA, abhAva, apamAna, saMkaTa, devAdArI vagere zArIrika, mAnasika temaja prAkRtika duHkha pAme che, A badhAM duHkha manamAMja anubhavAya che. tethI ene avyakta- apragaTa kahyAM che. duHkha eka mAnasika avasthA che, je dareka prANIonI pota potAnI svataMtra hoya che. hiMti kathA nA saha mApha na hisfmA :- A pada dvArA be tathya siddha thAya che- (1) teo bhayAkuLa hoya che (2) teo janma, jarA, maraNa, AdithI A bhavamAM tathA parabhavamAM duHkha pAmatA jovA maLe che. ghaNuM karIne corI, lUMTaphATa, hatyA, baLAtkAra Adi bhayaMkara pApa karanArA duSTa(zaTha) loko pratikSaNa AzaMkita, bhayabhIta, daMDabhayathI vyAkuLa ane samAjamAM beIjjata thaI javAnI AzaMkAthI ciMtita rahe che. keTalAka loko to ekAMta sthAnomAM chupAIne athavA sarakAranI najarathI bacIne potAnI jiMdagI vitAve che. temanuM pApa tene haMmezAM khUMcatu rahe che. teo hatyA, mAranA bhayathI sadA bhayabhIta rahe che; A rIte moTA bhAganA lokone to A bhavamAM ja duSkarmanuM phaLa maLI jAya che. jo koIne A janmamAM potAnAM duSkarmonuM phaLa na maLe to pachInA bhAvomAM to avazya maLe ja che. tethI saMsAramAM koI koInuM rakSaka temaja zaraNadAtA thaI zakatuM nathI. badhAMe potapotAnAM karmo tathA duHkhothI pAra thavAnuM ja hoya che. bodhidurlabhatAnI cetavaNI : iNameva khaNaM viyANiyA, No sulabhaM bohiM ca AhiyaM / " evaM sahie'hipAsae, Aha jiNo iNameva sesagA //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 134 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- phaLaneva = A ja, uM = avasara che, niyaLiya = A vAtane jANIne, hipAlapa = vicAre, unALo = zrI RSabhajinezvare, mAda = A kahyuM che, te = ane bAkInA badhA tIrthakaroe paNa, rUmeva = A ja kahyuM che. bhAvArtha :- jJAnAdi saMpanna athavA svanuM hita IcchanArA muni A rIte vicAre ke A kSaNa ja bodhi prApti mATeno avasara che. bodhi-samyakdarzana athavA sabodhanI prApti sulabha nathI, A kathana jinezvararAgadveSa vijetA tIrthakara RSabhadeva ane zeSa sarva tIrthakaronuM che. vivecana : A gAthAmAM zAstrakAra vartamAnakSaNanuM mahattva batAvIne sAdhakane cetave che ke bodhi durlabha che. uttarAddhamAM A tathyanI puSTimATe samasta rAgadveSa vijetA tIrthakaronI sAkSI ApI che. phaLane phaLa :- A vAkyamAM phaLa (6) zabda pratyakSa ane najIkano tathA hai- avasara artha no bodhaka che. "parva' zabda nizcaya arthamAM che. zAstrakAranA Azayane spaSTa karatAM vRttikAra kahe che- mokSa sAdhanAne mATe A ja kSetra, A ja kALa, tathA A ja dravya ane A ja bhAva zreSTha avasara che. dravyathI zreSThatA:- trasapaNuM, paMcendriyapaNuM, uttama kuLamAM janma thavo te dravya zreSThatA che. kSetrathI zreSThatA - karmabhUminA AryakSetramAM janma thavo te kSetra zreSThatA che. kAlathI zreSThatA :- avasarpiNI kAlanA cothA ArAmAM-dharmakAlamAM janma thavo te kAla zreSThatA che. bhAvathI zreSThatAH-samyakatva-zraddhA temaja sarva viratinA svIkAramAM utsAha rAkhavo te bhAvathI zreSTha avasara che. sarvajJa kathita bhAvakSaNa-avasara prApta thavA para paNa jo jIva dharma AcaraNa athavA mokSamArganI sAdhanA na kare to pachI bodhi prApta karavI durlabha banI jAya che. sarvajJanA A kathanane jANI jJAnI, hitArthI sAdhake potAnA AtmAnA atala UMDANamAM jaIne nirIkSaNa karavuM joIe. vRttikAre eka gAthA prastuta karI che laddheliyaM bohiM akareMto, aNAgayaM ca pattheto / aNNe dAI bohiM, labbhisi kayareNa molleNaM ? je puruSa upalabdha bodhine sArthaka karato nathI ane bhaviSya kALamAM bodhi prApta karavAnI abhilASA rAkhe che arthAt e Icche che ke mane bhaviSyamAM bodhi maLe, paraMtu tenI AzA ThagArI nIvaDe che. tAtparya e che ke AtmahitArthI sAdhake dIrdhadaSTithI e vicAravuM joIe ke jo ekavAra bodhilAbhano avasara khoI nAkhyo to ardhapugala parAvartana kALa sudhI pharI bodhi(samyakatva) prApti thavI durlabha thaI jAya che. tethI sAdhake haMmezAM bodhi durlabhatAnuM dhyAna rAkhavuM joIe. teNe potAnA aMtaratalamAM DokiyuM karIne haMmezAM nirIkSaNa karavuM joIe ke bodhilAbhane sArthaka karavAnI koI paNa kSaNa gumAvI to nathIne ?
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-ra/uddezaka-3 . [ 135 ] '20 bodhidurlabhatAno A upadeza aSTApadaparvata para sthita prathama tIrthakare potAnA putrone Apyo hato ane bAkInA tIrthakaroe paNa A ja vAta kahI che. tIrthakarono eka mata : abhaviMsu purA vi bhikkhuvo, AesA vi bhavaMti suvvayA / eyAI guNAI Ahu te, kAsavassa aNudhammacAriNo // zabdArtha :- uparavuvo = he sAdhuo! purA vi = pUrvakALamAM paNa, ajiMtu je sarvajJa thaI cUkyA che ane, bApalAvika bhaviSyakALamAM, bhavati = jeo thaze, te suSya = te suvatI puruSoe, pADuM pAchuM = A ja guNone mokSanuM sAdhana, Adu = kahyuM che, vAsavasa ajuthamavAro = kAzyapa gotrI bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna mahAvIra svAmInA dharmAnugAmI sAdhakoe paNa A ja kahyuM che. bhAvArtha :- bhikSuo ! pUrvakALamAM paNa je (sarvajJa) thaI cUkyA che ane bhaviSyamAM paNa je thaze te suvratI puruSoe A guNone (mokSa sAdhana) kahyA che. kAzyagotrIya bhagavAna RSabhadeva temaja bhagavAna mahAvIra svAmInA dharmAnugAmI sAdhakoe paNa A ja kahyuM che. tiviheNa vi pANa mA haNe, Ayahie aNiyANa saMvuDe / evaM siddhA aNaMtagA, saMpai je ya aNAgayA'vare // zabdArtha :- mAyaNa = potAnA hitamAM pravRtta, LiyA = svargAdinI IcchA rahita, saMvuDegupta rahe, saMpar3a ne ya avare gAyA = vartamAna kALamAM ane bhaviSyamAM paNa bIjA anaMta jIvo siddhine prApta karaze. bhAvArtha :- sAdhaka mana, vacana ane kAyA A traNe dvArA prANIonI prANAtipAta (hiMsA) na kare, Atma kalyANamAM rata rahe, svargAdi sukhonI vAMchA-nidAnathI rahita, suvratI thaIne rahe. A rIte sAdhanAthI anaMta jIvo siddha-mukta thayA che, vartamAnamAM siddha thAya che ane bhaviSyamAM paNa anaMtajIvo siddha-buddha-mukta thaze. 22 vivecana : A banne gAthAomAM mokSasAdhaka guNo saMbaMdhI sarva tIrthakaronA upadezanI eka sUtratA batAvI che. paMcamahAvrata Adi anya cAritra guNothI yukta sAdhakonI traNe kALamAM mukti thAya che te paNa batAvavAmAM AvyuM che. amariMtu purI vi :- pUrvanI gAthAomAM je mokSasAdhaka guNonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, te
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) saMbaMdhamAM bhUtakALa, bhaviSyakALa, vartamAnakALanA sarvajJa ekamata che, eTaluM ja nahIM, kAzyapagotrIya bhagavAna RSabhadeva temaja bhagavAna mahAvIranA dharmAnurAgI sAdhakono paNa A ja mata che. 136 vArUM muLArUM Adu te :- A guNone mokSa sAdhana kahyA che. A guNothI ratnatraya rUpa guNonuM grahaNa thaI jAya che. = subbA :- A puruSone je sarvajJatA prApta thaI hatI, te uttama vratonAM pAlanathI ja thaI hatI ane thAya che. tiviheNa vi pANa mA haNe... saMvuDe - samyakdarzana, samyajJAna ane samyakcAritra A traNe mokSanA sAdhana che paraMtu ahIM mAtra samyakcAritra (mahAvratAdi)thI mukta-siddha thavAnuM je varNana che te apekSAe samajavuM. jyAM samyakcAritra tyAM samyakajJAna hoya ja ane jJAna samyak tyAre ja thAya che, jyAre samyakdarzana thAya che. pUrvanI gAthAomAM samyakdarzana temaja samyakttAnanA saMbaMdhamAM ghaNuM kahevAI ja gayuM che, tethI zAstrakAre punarukti (punaHkathana)na karatAM mAtra cAritrano ja saMketa karyo che. A vAkyamAM sarvacAritranA prathama guNa ahiMsA mahAvratanA pAlanano nirdeza samajI levo joIe.anya cAritrathI saMbaMdhita mukhya traNa guNono paNa ahIM ullekha che- (1) Atmahita tatpara, (2) nidAna(svargAdi sukhabhoga prAptinI vAMchA rUpa) thI mukta tathA (3) suvrata (traNa guptiothI gupta athavA pAMcasaMvara yukta). sAra e che ke samyakdarzana-jJAna yukta cAritraguNothI bhUtakALamAM anaMtAjIva siddha-mukta thayA che, bhaviSyamAM paNa thaze ane vartamAnamAM thAya che. cUrNikAre saMpatasavengA siti A pAThAMtara svIkArI artha karyo che- vartamAnamAM saMkhyAtA jIva siddha thAya che. 22 bhAvArtha :- A rIte te bhagavAna RSabhadeva svAmIe kahyuM hatuM tema anuttarakSAnI, anuttaradarzI, anuttara jJAna--darzana dhAraka, IndrAdi devo dvArA pUjanIya (arhanta) jJAtaputra tathA aizvaryAdi guNayukta bhagavAna mahAvIra svAmIe vaizAlI nagarImAM kahyuM hatuM. "te huM sudharmAsvAmI tamane (jaMbusvAmI Adi ziSyavargane) kahuM chuM. vivecana : evaM se udAhu aNuttaraNANI aNuttaradaMsI aNuttaraNANadaMsaNadhare / arahA NAyaputte bhagavaM vesAlie viyAhie // tti bemi // A gAthA vaitAlIya athavA vaidArika adhyayananI aMtima gAthA che. adhyayanano upasaMhAra karatAM zrI sudharmAsvAmI potAnA ziSya jaMbusvAmI Adine A adhyayana racanAno ItihAsa batAvatAM kahe che-- vaM te vAha...vesAlim viyAdi traNa uddezAothI yukta A "vaitAlIya" adhyayanamAM je upadeza che te Adi tIrthaMkara bhagavAna RSabhadeve potAnA 98 putrone lakSyamAM rAkhIne aSTApada parvatapara Apyo hato. te ja upadeza bhagavAna mahAvIra svAmIe amane (gaNadharone) vizAlA nagarImAM Apyo hato. te ja upadeza huM tamane kahuM chuM. bhagavAna mahAvIranAM vizeSaNono artha :- A gAthAmAM bhagavAna mahAvIranAM sAta vizeSaNo temanI For Private Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-2/uddezaka-3 _ | | 137 ] mokSaprAptinI guNavattA temaja yogyatA batAvavAne mATe prayukta karyA che temanA artha kramazaH A pramANe che. anuttaragALo :- kevaLajJAnI, jenAthI uttama bIjuM jJAna na hoya tevA anuttara jJAnasaMpanna. puttaravahI-kevaLadarzanI, jenAthI uttama koI darzana na hoya tevA anuttara darzanasaMpanna. puttara gai kaMsA kare :- anuttara. kevaLa jJAnadarzananA dhAraka. ara:- IndrAdi devo dvArA pUjya ahaMta. nAthapu :- jJAtakuLamAM utpanna thavAthI jJAtaputra. banAva :- aizvarya Adi cha guNothI yukta bhagavAna. velAnI :- saMskRtamAM tenAM be rUpa bane che- vaizAMti ane vaizAlyAtethI velANI nA traNa artha thAya che- (1) vaizAlImAM athavA vizAlAnagarImAM karAyeluM pravacana (2) vizAla kuLamAM utpanna thavAthI vaizAlika (3) vaizAlika bhagavAna mahAvIra. A arthanuM samarthana karatI eka gAthA vRttikAre ApI che- vizAlA jananI yasya, vizAlaM kulameva vA / vizAlaM vacanaM cAsya, tena vaizAliko jinaH // jenI mAtA vizAlA hatI, jenuM kuLa paNa vizAla hatuM tathA jenuM pravacana paNa vizAla hatuM tevA jinendra bhagavAna mahAvIrane vaizAlika kahevAmAM AvyA che. ethI vepAti viyANa no artha thayo (1) vaizAlInagarImAM (A upadeza) kahevAmAM Avyo hato. (2) vaizAlika bhagavAna mahAvIre vyAkhyAna karyuM hatuM. adhika gAthA:- eka pratamAM cUrNikAra temaja vRttikAra dvArA jenI vyAkhyA karavAmAM AvI nathI evI eka gAthA A adhyayanA aMtamAM maLe che. iti kammaviyAlamuttamaM jiNavareNa sudesiyaM sayA / je AcaraMti AhiyaM khavitarayA vaihiMti te sivaM gatiM // tti bemi // A rIte "uttama karma vidAraNa" nAmanA adhyayanano upadeza zrI jinavare svayaM kaho che, temAM kahelA upadeza anusAra je AcaraNa kare che. teo potAnI karmarajano kSaya karIne mokSagati prApta karI le che. ne adhyayana ra/3 saMpUrNa che
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 138] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) trIjuM adhyayana. A trIjA adhyayananuM nAma che "upasarga parijJA." samyaka utthAnathI usthita sAdhaka mokSa prApti mATe ratnatrayanI sAdhanAno prAraMbha kare tyArathI sAdhanAnA aMta sudhI tenI samakSa keTalAka anukULa ane pratikULa upasargo Ave che. te samaye jo sAdhaka asAvadhAna hoya to tenAthI parAjita thaI jAya che, sAdhaka te upasargone sArI rIte jANe ane tenAthI parAjita thayA vinA samabhAvapUrvaka potAnA dharmamAM daDha rahe to te prazAnta AtmA temaja sthitaprajJa vItarAga bane che. upasargonI parijJA be prakAre karavAmAM Ave che (1) jJa parijJAthI tene jANe ane (2) pratyAkhyAna parijJAthI daDha rahI teno pratikAra kare. A ja tathya upasargaparijJA adhyayanamAM kahevAmAM AvyuM che. "upasarga" jaina dharmano eka pAribhASika zabda che. niryuktikAre "upasarga"nI vyAkhyA karatAM jaNAvyuM che ke je koI deva, manuSya athavA tiryaMca sAdhakanA deha ane saMyamane pIDita kare tene "upasarga" kahevAya che. pitApa, zarIra-pIDotpAdana ItyAdi upasarganA paryAyavAcI zabda che. pracalita bhASAmAM kahIe to sAdhanA kALamAM AvatA A vino, bAdhAo, upadravo ane Apattione upasarga kahevAmAM Ave che. niryuktikAre "upasarga" ne bhinna bhinna daSTikoNathI samajAvavA mATe cha nikSepa karyA che. (1) nAma upasarga (2) sthApanA upasarga (3) dravya upasarga (4) kSetra upasarga (5) kALa upasarga ane (6) bhAva upasarga. (1) koInuM guNa zUnya mAtra "upasarga" nAma rAkhI devuM te nAma upasarga che (2) upasarga sahenAra athavA upasarga sahetI vakhatanI avasthAne citrita karavI, athavA tenuM koI pratIka rAkhavuM te sthApanA upasarga che (3) upasarga karanAra athavA upasarga karavAnuM sAdhana te dravya upasarga che. A be prakArano che- 1. cetana dravyakata 2. acetana dravyakata. tiryaMca, manuSya Adi sacetana prANI sAdhakanA aMgono ghAta karI dehapIDA utpanna kare te saceta dravya kRta ane kASTha Adi aceta dravyo dvArA karAyelA AghAta acetadravyakRta upasarga kahevAya che (4) je kSetramAM krUrajIva, cora Adi dvArA zarIra pIDA, saMyama virAdhanA Adi thAya athavA koI vastu koI kSetramAM duHkha utpanna kare, tene kSetra upasarga kahe che (5) je kALamAM ekAMta duHkha ja utpanna thAya tevo duHSama Adi kALa athavA grISma, zIta Adi RtuonuM potApotAnA kALamAM duHkha utpanna karavuM te kALa upasarga che. jJAnAvaraNIya, azAtAvedanIya Adi karmono udaya hovo te bhAva upasarga che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3 [ 139 ] nAma ane sthApanAne choDIne pUrve kahelA badhA upasarga audhika ane aupakramikanA bhedathI be prakAranA hoya che- audhika upasarga- azubha karma pravRttithI utpanna thayelA upasarga audika upasarga che. aupakramika upasarga- daMDa, cAbuka, muThThI Adi dvArA je duHkha utpanna thAya che, te aupakramika upasarga che. je karma udaya prApta nathI, teno daMDa, cAbuka Adi dravyanA nimitte udaya thavo tene aupakramika upasarga kahe che. prastuta adhyayanamAM audhika upasarganuM nahIM paraMtu aupakramika upasarganuM ja varNana che. aupakramika upasarga dravya rUpe cAra prakArano hoya che (1) daivika (2) mAnuSya (3) tiryacakRta ane (4) AtmasaMvedanarUpa. pratyekanA cAra cAra prakAra hoya che. daivika (devakRta) upasarga devo dvArA hAsyathI, dveSathI, parIkSA karavAne mATe tathA anya aneka kAraNothI thAya che. manuSyakata upasarga paNa bhayathI, dveSathI, parIkSA karavA mATe temaja kuzIla sevananA nimitte thAya che. tiryacakRta upasarga bhayathI, dveSathI, AhAra mATe tathA potAnAM saMtAna AdinI rakSAne mATe thAya che. Atma saMvedana rUpa upasarga paNa cAra prakArano che. (1) aMgone paraspara ghasavAthI (2) AMgaLI Adi aMgo coMTI javAthI athavA kapAI javAthI (3) lohInuM paribhramaNa aTakI javAthI temaja uparathI paDI javAthI (4) vAta, pitta, kapha ane A traNenA vikArothI paNa Atma saMvedana rUpa upasarga hoya che. pUrvokta devakRta Adi cAre upasarga anukuLa ane pratikuLanA bhedathI 8 prakAranA che tathA pUrvokata cArenA bhedone paraspara meLavavAthI upasargonA kula 16 bheda thAya che. A adhyayananA cAra uddezakamAM cAra tathyonuM sAMgopAMga nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. (1) kevA kevA upasarga, kyA kyA rUpamAM Ave? (2) te upasargone sahevAmAM kevI pIDA thAya? (3) upasargothI sAvadhAna na rahevAthI saMyamano kevI rIte nAza thAya? (4) upasargo Ave tyAre sAdhake zuM karavuM joIe? pahelA uddezakamAM pratikULa upasargonuM varNana che. bIjA uddezakamAM svajana Adi dvArA apAtA anukULa upasargonuM nirUpaNa che. trIjA uddezakamAM AtmAmAM viSAda pedA karanAra anyatIrthikonA tIkSNa vacana rUpa upasargonuM vivecana che ane cothA uddezakamAM anyatIrthikonA kutarko dvArA jIvanane AcAra bhraSTa karanArA upasargonuM tathA te upasargonA samaye saMyamamAM sthira rahevAno upadeza che. cAre uddezakomAM kramazaH 17, rara, 21 ane rara gAthAo che.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 prathama uddezaka pratikULa upasarga : zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) trIjuM adhyayana upasarga parijJA sUraM maNNai appANaM, jAva jeyaM Na passai / jujjhataM daDhadhammANaM, sisupAlo va mahArahaM // 1 zabdArtha :- jJeya = vijetA puruSane, gunnata - yuddha karatA, mahAraa = mahArathI, dhammALa = daDha dharmavALA zrI kRSNane joIne, bhikSupAto va = jevI rIte zizupAla kSobhane prApta thayo hato. bhAvArtha :- jyAM sudhI vijetA puruSane joto nathI tyAM sudhI kAyara potAnI jAtane zUravIra mAne che. yuddha karatA daDhadharmI mahArathI zrI kRSNane yuddha bhUmi para joyA na hatA tyAM sudhI zizupAla zUravIratAnA ahaM sAthe pharato hato paraMtu zrIkRSNane jotAM ja zizupAla bhayabhIta banI jAya che. 3 payAyA sUrA raNasIse, saMgAmammi uvaTThie / mAyA puttaM Na yANAi, jeeNa parivicchae // 2 = = zabdArtha :- saMmammi = yuddhamAM, vakriz = upasthita, raLalIse = yuddhanA agrabhAgamAM, pAyA - gayelA, sUrA - zUravIra puruSa, mAyA = mAtAne, putta = potAnA putra, 5 yALA' = khoLAmAMthI paDI jAya to paNa khyAla na rahe tevA vyagratAvALA yuddhamAM, nephLa = vijetA puruSa dvArA, pariviN = chedana bhedana karAyelo kAyara puruSa dIna thaI jAya che. GOGOGOG bhAvArtha :- yuddha cheDAya tyAre moracApara pahoMcelA potAne zUravIra mAnatA yoddhAo mAtA potAnA khoLAmAMthI bALaka sarI paDe to paNa tene khabara na paDe tevA kALaju kaMpAvI de tevA bhayaMkara yuddhamAM, jyAre vijetA puruSa dvArA kSata-vikSata karAya che tyAre dIna banI jAya che. evaM sehe vi appuTTe, bhikkhAyariyA akovie / sUraM maNNati appANaM, jAva lUhaM Na sevai // For Private Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--3/uddezaka-1 zabdArtha :- mivavAriyA aovid = bhikSAcarImAM anipuNa, saMyamAcAramAM anipuNa, abuke = ane parISahono sparza nahIM pAmelA(jeNe parISaho sahyA nathI), sehe vi = navadIkSita ziSya paNa, nAva = jyAM sudhI te, jUThThuM = saMyamanuM, na sevay - sevanakaratA nathI. = 141 bhAvArtha :- evI rIte bhikSAcaryAmAM anipuNa tathA parISaho ane upasargo haju jenA jIvanamAM AvyA nathI tevA navadIkSita sAdhu(zaikSa)paNa potAnI jAtane tyAM sudhI zUravIra mAne che, jyAM sudhI te parISaha upasargamaya saMyamanu sevana--AcaraNa karatA nathI arthAt jyAM sudhI upasargo ane parISahono sparza thayo nathI. vivecana : A traNa gAthAomAM zAstrakAre daSTAMto dvArA upasarga vijayanI mahattA samajAvavAno prayatna karyo che. (1) upasargapara vijaya prApta karavo te kAyara temaja zUrAbhimAnI puruSane mATe jeTalo te samaje che, eTalo sahelo nathI. (2) kadAca yuddhanA moracApara koI vIrAbhimAnI kAyarapuruSa AgaLa vadhI paNa jAya, paraMtu bhISaNa yuddhamAM vijetA tene ghAyala kare tyAre te dIna banI jAya che. (3) gocarI Adi sAdhu carcAmAM anipuNa temaja upasarga AvyA nathI tevA navadIkSita sAdhu potAne zUravIra mAne che paNa upasarga Ave tyAre ja tenI zUravIratAnI kasoTI thAya che. khAva evuM ja palsar :- upasargo para vijaya meLavavo te yuddha vijaya meLavavA karatA vadhu kaThina che. upasargo sAthe laDavuM te eka prakAranuM dharmayuddha che. zAstrakAre ahIM zUravIratAnuM daSTAMta ApyuM che. potAnI jAtane zUravIra mAnatA yoddhAnI sAme pratiyoddho Ave nahIM tyAM sudhI te potAnI zUravIratAno garva kare paraMtu samartha yoddho sAme AvatA ja tenI bhIrutA pragaTa thaI jAya che. zAstrakAre te mATe zizupAlanuM daSTAMta ApyuM che. zizupAla zrIkRSNanA phaibAno dIkaro hato. ekavAra phaibA-mAdrIe parAkramI zrIkRSNajInA caraNomAM zizupAlane namAvIne prArthanA karI- he zrI kRSNa ! jo A aparAdha kare to paNa tuM kSamA karI deje. zrIkRSNe paNa so aparAdha kSamA karavAnuM vacana ApI dIdhuM. zizupAla jyAre yuvAna thayo tyAre yauvanamadathI matta thaIne zrIkRSNane gALo devA lAgyo. daMDa devAmAM (sajA karavAmAM) samartha hovA chatAM zrIkRSNajI pratijJA banne hovAthI tene kSamA karI detA. tethI zizupAla potAne zrIkRSNa karatAM vadhu zUravIra mAnI abhimAnathI matta banI pharavA lAgyo. jyAre zizupAlanA so aparAdha pUrNa thaI gayA, tyAre zrIkRSNajIe tene ghaNo samajAvyo, paraMtu te na mAnyo. ekavAra koI kAraNe zizupAle zrIkRSNa sAthe yuddha cheDayuM. jyAM sudhI zrIkRSNa svayaM yuddhanA medAnamAM na AvyA, tyAMsudhI zizupAla potAnI vIratAnI baDAI mArato rahyo paraMtu jevA zastra-astrano prahAra karatAM zrIkRSNane pratiyoddhAnA rUpamAM sAme upasthita joyA, tyAM ja tenuM sAhasa khatama thaI gayuM, gabharATane lIdhe parasevo chUTavA mAMDayo, pachI paNa potAnI durbaLatA chupAvavAne mATe te zrIkRSNa para (niMdA) prahAra For Private Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | karavA lAgyo. zrIkRSNa temanA so aparAdha pUrA thayelA jANIne cakrathI tenuM mAthuM uDAvI dIdhuM. pathAkAra...vichA :- potAne zUravIra mAnanArA abhimAnI kAyara yoddhA ghAyala thatA ja dIna banI jAya che. keTalAka zUrAbhimAnI potAnI prazaMsAthI uttejita thaI yuddhanA moracA para to upasthita thaI jAya che, paraMtu jyAre kALajuM kaMpAvI nAkhe tevuM bhISaNa yuddha thAya che, tyAre te gabharAvA lAge che. yuddhanI bhISaNatA zAstrakAre mAtAnA daSTAMtathI darzAvI che. yuddha-raNabherInA avAjathI gabharAyelI mAtAne potAnA khoLAmAMthI pyAro putra paDI jAya tenuM paNa bhAna na rahe tevA bhayaMkara yuddhamAM jyAre pratipakSI subhaTo zastra-astrathI tene kSata-vikSata kare che, tyAre teo dIna-hIna thaIne paDI jAya che, tenuM sAhasa tUTI jAya che. parva tere vi.sevA :- A rIte upasargone sahana karavAmAM kAyara athavA jene haju upasargo AvyA nathI tevA navadIkSita sAdhaka, potAne zUravIra mAne che, te prabaLa upasargo Ave tyAre dIna banI jAya che. tethI ja upasarga Ave tyAre draDha rahevA mATe ane upasargothI parAjita na thavA mATe saMyamano satata abhyAsa Avazyaka che. jyAM sudhI saMyamanuM draDhatA pUrvaka AcaraNa na thAya tyAM sudhI sAdhakane mATe upasargavijaya atyaMta kaThina che. daDhadhammANaM :- dRDhaH samartho dharmo-svabhAvaH saMgrAmAbhaMgarUpo yasya saH tathA taM dRDha thafM{ jeno svabhAva saMgrAmamAMthI palAyana na thavAmAM daDha che, te daDhadharmA tevo artha vRttikAre karyo che. cUrNimAM udayaUM -pAThAMtara che. jeno artha che--jenuM dhanuSya deDha che. - saMyama. rAga-dveSanI cIkAza na hovAthI saMyama rUkSa-lUkho hoya che. rUkSatAnA kAraNe ja te karmone vizeSa grahaNa kare nahIM tethI saMyamane rUkSa kahela che. zItoSNa parISaharUpa upasarga : nathI demaMtana, tIyaM kuru savAyAM ! tattha maMdA visIyaMti, rajjahINA va khattiyA // zabdArtha - savA = vAyarA sahita, jhahILA = rAjyabhraSTa, riyA = = kSatriyanI jema, virayaMti = viSAdane anubhave che. bhAvArtha :- hemaMta RtumAM jyAre vAyarA sahita ThaMDI sarva aMgone sparza kare che, tyAre maMda parAkramI sAdhaka rAjya vihIna kSatriyanI jema viSAdano anubhava kare che. puDhe gimhAbhitAveNaM, vimaNe suppivAsie / tattha maMdA visIyaMti, macchA appodae jahA //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-1 _ [ 143 | zabdArtha :- bitAveja = grISma RtunA abhitApa-garamIthI, pake = sparza pAmelo, vina = udAsa, pravAsA = tuSAthI dIna thaI jAya che, tatva = A pramANe garamIno parISaha prApta thavAthI, mA = mUDha puruSa, vilIyaMti = viSAdano anubhava kare che, kaSTano anubhava kare che. bhAvArtha :- grISma RtunA pracaMDa tApanA samaye sAdhaka udAsa ane tRSAthI AkuLa vyAkuLa thaI jAya che te bhayaMkara uSNa parISahano upasarga Ave tyAre jema thoDA pANImAM mAchalI viSAda anubhave tema maMda sAdhaka viSAda anubhave che. vivecana : A be gAthAmAM hemaMta RtumAM zIta ane grISmaRtumAM uSNa parISaharUpa upasargonA samaye maMdasAdhaka kevI rIte viSAdano anubhava kare che, te upamA dvArA samajAvavAmAM AvyuM che. na saMtagni ... rANA 1 hariyA :- jyAre hemaMtaRtunA poSa-mahA mahInAnI kAtila ThaMDI zarIranAM badhAM aMgone sparze tyAre asahya zIta sparzathI keTalAka maMda, alpaparAkramI, bhArekarmI sAdhaka rAjyabhraSTa kSatriyanI jema viSAdano anubhava kare, duHkhano anubhava kare che. puNe jillAmataveSa...kaccha akhovA nahIM :- grISmaRtu-vaizAkha-jeThamAM jyAre bhayaMkara garamI paDe, lU varase, sUsavATA mAratI garama havA zarIrane sparze, kaMTha tRSAthI sUkAya jAya, te samaye alpaparAkramI sAdhaka udAsa, khinna temaja becena thaI jAya che. AvI sthitimAM vivekapUDha, alpasatvavALo navadIkSita sAdhaka ekadama akaLAI UThe che. jema bhayaMkara tApamAM alpa jalamAM mAchalI saMtapta che, tema uSNa parISahanA samaye kAyara sAdhaka paNa taraphaDe che. banne gAthAonuM tAtparya e che ke ThaMDIno upasarga hoya ke garamIno, sAdhake potAnuM manobaLa, vairya ane AtmabaLa daDha rAkhavuM joIe. upasargo para vijaya prApta karavAthI karmanirjarA, AtmabaLa ane sahanazaktimAM vRddhi thAya che. ema vicArIne upasarga sahana karavA mATe kaTibaddha rahevuM joIe. A banne upasargomAM zItoSNa, tRSA, acalaka, arati Adi parISahono samAveza thaI jAya che. cAcanA-Akroza parISaharUpa upasarga : sayA dattesaNA dukkhaM, jAyaNA duppaNolliyA / kammattA dubbhagA ceva, iccAhaMsu puDho jaNA // ete sadde acAyaMtA, gAmesu Nagaresu vA / tattha maMdA visIyaMti, saMgAmaMsi va bhIruNo / zabdArtha - vasA = bIjAo dvArA ApelI vastunI ja gaveSaNA karavI, durva = A duHkha, tathA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) = hamezAM jIvanabhara sAdhune rahe che, nAyaNa = bhikSA mAMgavAnuM kaSTa, yuvattiya = duHsahya hoya che, puronA = ajJAnI puruSa, sAmAnya loko, zvAsu = ema kahe che ke, vamattA = A loko potAnA pUrvakRta pApakarmanuM phaLa bhogavI rahyA che, kumaII vevaka tathA A loko bhAgyahIna che, kavAyatta = sahana na thatA. bhAvArtha :- sAdhune bIjA dvArA ApavAmAM AvatI vastu ja grahaNa karavAnuM duHkha jIvanaparyata sahevAnuM che. yAcanAno A parISaha sahevo ghaNo muzkela che. gAma-nagaramAM vicaraNa karI yAcanA karatA sAdhune joI sAmAnya vyaktio paNa bole che ke A loko pUrvakRta karmonuM phaLa bhogavI rahyA che, teo bhAgyahIna che. saMgrAmamAM jema kAyara vyakti viSAda pAme che tema AvA AkrozapUrNa vacana sAMbhaLIne alpa sAmarthyavAna sAdhu viSAdane prApta thAya che. vivecana : A banne gAthAomAM yAcanA ane Akroza vacana rUpa be parISaha upasargonA samaye alpa parAkramI sAdhakonI manodazAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. saMya vaLa...baro :- sAdhu bhikSAjIvI che. teNe jIvana jarUriyAtanI pratyeka vastu yAcanA karIne ja prApta karavAnI che. sAdhue paricita ke aparicita gRhasthanA gharamAM praveza karIne, bhikSAcarInA 42 doSa rahita vastunI yAcanA karavI, tadanusAra vastu prApta karavI te atyaMta kaThina temaja khedajanaka che. A samaye alpasatva sAdhakanI manosthiti kevI thAya che? tenuM citraNa vidvAnoe A pramANe karyuM che. khijjai mukhalAvaNNaM, vAyA gholei kaMThamajhami / kahakahakahei hiyayaM, dehitti paraM bhaNaMtassa // gatibhraMzo mukhe dainyaM, gAtrasvedo vivarNatA / maraNe yAni cihnAni, tAni cihnAni yAcake // caherAnI krAMti kSINa thavI, avAja gaLAmAM ja ghUMTAvo, mane amuka vastu Apo tema na kahI zakavAthI hadayanuM jorathI dhabakavuM, paganuM lathaDAvuM, mukha para dInatA chavAI javI, parasevo vaLavo, caherAno raMga UDI javo, mRtyunA samayanA AvA badhA ja cinho yAcakamAM daSTi gocara thAya che. teno artha e nathI ke yAcanA parISaharUpa upasarga pratyeka sAdhakane mATe duHkhadAyI ja che, je mahAsattvazALI, upasarga sahiSNu temaja abhyasta saMyamI sAdhaka che, tenA mATe A parISaha duHkha dAyaka nathI. yAcanAnA samaye dInatA, hInatA, glAni temaja mithyAgaurava anubhavavuM nahIM, svAbhimAna pUrvaka nirdoSa bhikSA prApta thAya to ja levI, gRhastha dAtA nA pADe athavA rasahIna-lukhkho sUko, tuccha temaja alpa AhArAdi Ape topaNa teno viSAda na kare te A gAthAno Azaya che.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-1 [ 145 | A gAthAnA uttarArdhvamAM batAvyuM che ke Akroza parISaha rUpa upasarga paNa sAdhune sahevo paDe che. sAdhuone gAma ke nagaramAM praveza karatAM athavA bhikSA, vihAra Adi karatAM joIne keTalAka abudha-ajJAnI loko temano tiraskAra karatA kahe che, are ! juo to kharA ! A bicArA bhUkhyA-tarasyA, bhikSAthI AjIvikA calAvanAra sAdhu potAnAM pUrvakRta azubhakarmothI pIDita che, teo potAnAM pUrvakRta pApakarmonuM phaLa bhogavI rahyA che. A loko pAse koI dhaMdho nahIM hoya, te kAmonA bojathI duHkhI temaja udvigna haze, ALasu haze, gharamAM tene koI pUchatA nahIM hoya, badhI rIte taMga haze, tethI sAdhu banI gayA lAge che. A loko abhAgI che, jyAM jAya che tyAM badhe enuM durbhAgya sAthe jAya che. ajJAnIjana A prakAranA AkrozabharelA zabdo sAdhune kahe che. alpasatvavALA sAdhaka ajJAnIjanonAM A AkrozabharelAM tathA vyaMgabharelAM vacano sAMbhaLIne kSubdha thaI jAya che. kaDavAM vacanone sAMbhaLI tenA manamAM be prakAranI pratikriyA thAya che- (1) manomana kocavAya che, khinna thAya che (2) te krodhita thaI vAdavivAdamAM UtarI paDe che. te samaye te kAyara temaja aparipakva sAdhakonI manaHsthiti kAyara sainika jevI thAya che. A parISaha- upasarganA varNana dvArA sUtrakAra sUcave che ke mahAvratI sAdhaka upasarga sahiSNu banI Akrozamaya vacanone samabhAvathI sahana kare. varmA phu veva :- vRttikAranA mata anusAra-kamathI atyaMta pIDita che, pUrve karelAM karmonuM phaLa bhogavI rahyA che athavA khetI Adi kAryo (AjIvikAnA kAmo)thI Arta-pIDita che, te karavAmAM asamartha temaja udvigna che ane durbhAgyayukta che. cUrNikAre janmatA kubha reva pAThAMtara mAnIne artha karyo che ke khetI, pazupAlanAdi karmono aMta thaI javAthI, Apta-abhibhUta(snehIjanothI pIDita)ane durbhAgI che. vadha parISaha rUpa upasarga : __ appege khudhiyaM bhikkhuM, suNI daMsai lUsae / tattha maMdA visIyaMti, tejapuTThA va pANiNo // zabdArtha :- 3khene = jo koI, nUsA = krUra prANI, gdhaN fmavuM = bhUkhyA sAdhune, suLI vaMsa6 = kUtarA Adi karaDavA lAge che to tenapuThThA = teja-agni dvArA sparzAvelAM, pALo = prANI gabharAya che, dAjhe che. bhAvArtha :- gocarI arthe bhramaNa karatA bhUkhathI pIDAtA sAdhune krUra kUtarA Adi prANI karaDe to te samaye agninA sparzathI dAjhela prANI ArtadhyAnayukta thAya che tema alpasattvavALA, vivekamUDha sAdhu duHkhI thAya che. vivecana : A gALAmAM vadhu parISahanA rUpamAM upasarganuM varNana ane te samayanI kAyara sAdhakanI manodazAnuM varNana karyuM che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) appege khudhiyaM... tejapuTThA va pANiNo :- sAdhu bhUkhathI vyAkuLa thaI bhikSA mATe nIkaLe tyAre kUtarA Adi prakRtithI krUra prANI tenI vicitra veSabhUSA joIne bhasavA lAge, jhApaTa mAre, karaDavA lAge, nahorathI tenA aMgone vikhoDIyA bhare to te samaye alpasattva sAdhaka gabharAI jAya che. jevI rIte AgamAM baLI javAthI prANI ArtanAda kare che, tevI rIte teo vedanAthI kaNase che tathA ArtadhyAna kare che. 146 pAThAMtara :- ludhiya no spaSTa artha che bhUkhathI vyAkuLa, bhUkhyA. A arthanI apekSAe pATha zuddha che chatAM phyujJiya, luptiya evA pAThAMtara maLe che. teno artha paNa kSudhAthI vyAkula, evo ja karAya che. Akroza parISaharUpa upasarga : appege paDibhAsaMti, paDipaMthiyamAgayA / paDiyAragayA ete, je ete evaM jIviNo // zabdArtha :- * pahipathiyamAyA = pratipatha eTale pratikULa rUpe je cAle te, sAdhu pratye dveSabhAva rAkhanArA, mArgamAM sAme maLanArA, agvene = koI koI, himAmaMti = kahe che ke, ne te = je A loko, vaM nIvigo = A pramANe bhikSAvRttithI jIvana dhAraNa kare che, te = A loko, paDhiyAra thayA = potAnA pUrvakRta pApanuM phaLa bhogavI rahyA che. bhAvArtha :- sAdhujano pratye drohI athavA mArgamAM cAlatA sAme maLanArA keTalAka loko A rIte pratikULa vacana bole che ke A bhikSAvRttithI jIvanAra sAdhu potAnA pUrve karelAM pApakarmonuM phaLa bhogavIne badalo cUkavI rahyA che. appage vaiM jujaMti, NagiNA piMDolagA'hamA / muMDA kaMDUviNaTuMgA, ujjallA asamAhiyA // 10 zabdArtha :- gappeze - koI koI, varUM jugati = kahe che ke, ziLa = A loko nagna che, parivrAjaka che, piMDolA = parapiMDaprArthI che, bIjAnA AhArano Icchuka che, ahamA = tathA adhama che, muMha teo muMDita che, dUSiLakA = kaMDUrogathI aMgo naSTa thaI gayA che, ibnatttA = teo sUkA parasevAthI yukta ane, asamAhiyA = bIbhatsa che, anyane asamAdhi karanAra che. = bhAvArtha :- koI koI ema kahe che ke, A loko nagna che, bIjAnA bhojanathI AjIvikA calAvanAra che, tathA adhama che, teo muMDiyA che, khUjalIthI tenAM aMga gaLI gayA che, A loko sUkA parasevAthI yukta che tathA prANIone asamAdhi utpanna karanArA duSTa athavA bIbhatsa che. | 11 evaM vippaDivaNNege, appaNA u ajANayA / tamAo te tamaM jaMti, maMdA moheNa pAuDA // For Private Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--3/uddezaka-1 zabdArtha :- vihivA = sAdhu ane sanmArganA drohI, abaLA 3 agALayA = svayaM ajJAnI jIva, moheLa pADaST = mithyAtva mohathI avarAyelA, mA = mUrkha che, te = teo, tamAo = ajJAnamAMthI nIkaLIne, tama = pharIthI ajJAnamAM ja, tti = jAya che. bhAvArtha :- keTalAka loko sAdhu ane sanmArganA drohI, ajJAnI mohathI gherAyelA ane vivekamUDha che, teo ajJAnarUpI aMdhakArathI gADha ajJAnarUpa aMdhakAramAM jAya che athavA nIcAmAM nIcI gatimAM jAya che. 147 vivecana : A traNe ya gAthAomAM sAdhu vidveSI, pratikULa AcaraNa karanArA loko dvArA karavAmAM AvatAM Akroza parISaha rUpa upasarganuM varNana che. sAthe droha ane mohayukta mUDhajanone prApta duSkarmanA pariNAmanuM kathana che. himAmaMti :- pratikULa bole che, athavA cUrNikAra sammata ramAetti pAThAMtara anusAra pari-samantAr mASante pattimASanta arthAt teo atyaMta babaDe che, bola bola kare che. paDipaMthiyamAgayA :- pratipatha-pratikUlatvaM teNa caranti - prAtipathikAH sAdhuvidveSinaH tAvamAtaH cit pratipathe vA dRSTA anAryAM arthAt pratipathathI eTale ke pratikULa rUpe je cAle che te prAtipathika che arthAt sAdhu vidveSI che. sAdhuo pratye dveSabhAva(droha)rAkhanAra. bIjo artha che, sAme mArgamAM AvatA anArya loko. A baMne artha TIkAkAre karyA che. DAMsa-macchara ane tRNasparza parISaharUpa upasarga : juThTho ya paMsa-masaai, taLAsamADyA / Na me diTThe pare loe, jai paraM maraNaM siyA // |12| zabdArtha :-CsamasaEa puTTo = DAMsa ane maccharo dvArA sparza karAyelA, tathA, taLapAkSamADyA = tRNasparzane sahana na karI zakatA sAdhu, paraM = paraMtu, pha = kadAcit, maLa liyA = A kaSTathI maraNa to saMbhava ja che. bhAvArtha :- DAMsa ane maccharonA DaMsa temaja tRNa--sparzane sahana na karI zakatA sAdhaka vicAre che ke meM paraloka to joyo nathI, paralokanuM sukha to maLyuM nathI paraMtu A kaSTathI to kadAcit mAruM maraNa ja saMbhavita che, sAkSAt mRtyu dekhAya che. vivecana : A gAthAmAM be parISaharUpa upasarga samaye manodurbala sAdhakanuM duciMtana pragaTa karyuM che. For Private Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) puddo ya....mara liyA :- sAdhu prAyaH vividha prAnto-pradezomAM vicaraNa kare che. A vicaraNa daramyAna ghaNA sthaLoe DAMsa-maccharono trAsa sahevo paDe che. te maccharo sAdhunA zarIra para tUTI paDe che, sAthe ghAsanI pathArIno karkaza sparza kheMce che, te samaye koI sAdhu akaLAI UThe che. te vicAre che ke huM A badhu kaSTa zA mATe sahana karI rahyo chu? nirarthaka mArI jAtane kaSTamAM zA mATe nAkhuM? kaSTa sahana karavAnuM to tyAre sArthaka thAya, jo paraloka hoya, paralokanA sukha prApta thavAnA hoya. meM paraloka joyo nathI ane paralokathI AvIne koIe mane tyAMnI vAto karI nathI. jo pratyakSa paraloka joyA vinA tenuM anumAna karavuM te paNa saMbhavita nathI. huM je A nirarthaka kaSTa sahana karuM chuM tenuM pariNAma mAtra kaSTa sahana karIne marI javA sivAya bIjuM zuM hoI zake? A prakAre dRzciMtana karanAra sAdhaka parISaha-upasarga vijetA banI zakatA nathI mATe sAdhake A prakAranA ciMtanamAM na paDatAM parISaha sahana karavA joIe. kezaloca ane brahmacaryarUpa upasarga - saMtattA kesaloeNaM, baMbhaceraparAjiyA / tattha maMdA visIyaMti, macchA viTThA va keyaNe // zabdArtha :- soLa = kezaluMcana(loca) thI, saMtarA = pIDita, vaMbharIphA = ane brahmacaryathI parAjita, malA = mUrkhajIva, voca = jALamAM, viThTha (vidvA) = phasAyelI, kAMTAthI vIMdhAyelI, acchA va= mAchalInI jema, vilIyati = kleza (duHkha) anubhave che. bhAvArtha :- keza-laMcanathI saMtapta ane brahmacarya pAlanathI parAjita maMda sAdhaka jevI rIte jALamAM phasAyelI mAchalIo taDaphaDe che, tema munidharmamAM kaleza pAme che. vivecana : A gAthAmAM kezaloca ane brahmacarya pAlana rUpa upasargonA samaye navadIkSita sAdhakanI manodazAnuM citraNa karavAmAM AvyuM che. banne upasargo para vijaya meLavavAnI preraNA e A gAthAnuM prayojana che. saMtA satnoM - dIkSA lIdhA pachI te muninA sarvaprathama vALa jyAre mULamAMthI ukheDavAmAM Ave che, tyAre darda ane lohI nIkaLavAnA kAraNe sAdhaka gabharAI jAya che, manomana saMtapta thAya che. naMbara parAjiyA :- ghaNIvAra sAdhaka kahI de che ke "mArA mATe brahmacarya pAlana kaMI kaThina nathI." paraMtu manarUpI samudramAM jyAre kAma(vAsanA)nI bharatI Ave che tyAre te hArI jAya che. manamAM pUrve bhogavelA bhogo athavA gRhasthanA joyelA bhogonuM smaraNa ane tenAthI manamAM UThanArA bhogecchAnA prabaLa taraMgone rokI zake nahIM, te vakhate ghora pIDAno anubhava kare che. jema jALamAM paDelI mAchalI
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-1 [ 149 ] temAMthI nIkaLavAno mArga na maLavAthI taDaphaDe che ane marI jAya che, tevI ja rIte sAdhu paNa kAmathI parAjita thaIne bhogone meLavavA mATe taDaphaDato rahe che ane aMte saMyamI jIvanathI bhraSTa thaI jAya che. tethI kahyuM che ke te jALamAM phasAyelI mAchalInI jema bhogamAM taraphaDe che. sAdhake A parISaha vairyapUrvaka sahevA joIe te sUcavavAno A gAthAno Azaya che. pAThAMtara-nikA nI jagyAe pavikA ane nirdI pAThAMtara jovA maLe che. teno artha che jALamAM praviSTa ke kAMTAthI vIMdhAyelI mAchalInI jema taraphaDe che. mATe sAdhake A baMne parISahane sahana karavA prayatnazIla banavuM joIe. vadha-baMdha parISaha rUpa upasarga :___AyadaMDasamAyArA, micchAsaMThiyabhAvaNA / harisappaosamAvaNNA, keI lUsaMti'NAriyA // zabdArtha :- mayavaMda savAreT = AtmakalyANathI bhraSTa thaI javAya tevuM AcaraNa karanAra, micchAdiyabhAvanA = jeonI cittavRtti viparIta che, hari kholAvaUA = je rAga ane dveSathI yukta che evA, va = koI, mAriyA = anArya puruSa, tUti = sAdhune pIDA Ape che. bhAvArtha :- jenAthI AtmA daMDAya che, tevA (kalyANa bhraSTa) AcAravALA, jemanI bhAvanA-manovRtti mithyA vAtomAM ja joDAyelI che, je rAga ane pradveSathI yukta che, evA keTalAka anArya puruSo sAdhune parezAna kare che. appege paliyatasi, cAro coro tti suvvayaM / baMdhati bhikkhuyaM bAlA, kasAyavayaNehi ya // zabdArtha :- akhene = keTalAka, vAnA = ajJAnI puruSo, niyatali = anArya dezanI AsapAsa vicaratA, suthvayaM = suvatI,fmagyaM = sAdhune,vAro porotti = A lUMTAro che athavA cora che ema kahetAM, pati = rassI AdithI bAMdhe che ane, vAyavayahi va = ane kaThoravacana kahIne sAdhune pIDita kare che. bhAvArtha :- anArya dezanI sImApara vicaratA suvratI sAdhune keTalAka ajJAnI loko A guptacara che, A cora che,' Ama kahetAM dorI AdithI bAMdhe che ane kaSAyayukta vacana kahIne tene herAna kare che. tattha daMDeNa saMvIte, muTThiNA adu phaleNa vA / NAINaM sarai bAle, itthI vA kuddhagAmiNI // zabdArtha :- tatva = tyAM vaMdeLa = lAThI dvArA, muLA = mukkAvaDe, Adu = athavA, pAblekha = bhAlAthI,
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 150 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) pATiyAthI, phaLa dvArA, saMvIte = mArela, vAte = ajJAnI puruSa, maLI = krodhita thaIne gharethI nIkaLIne bhAganArI, patthI = = strInI jema, bAdha = potAnA svajanavarganuM, sara = smaraNa kare che. bhAvArtha :- anAryadezanI sImA para vicaraNa karanAra sAdhune daMDAthI, mukkAthI athavA bhAlA AdithI mAravAmAM Ave che, tyAre te navadIkSita, ajJAnI sAdhaka krodhita thaIne gharethI bhAgI janArI strInI jema potAnA bhAI-bhAMDuone yAda kare che. vivecana : A traNa gAthAomAM vadha ane baMdha parISahanA rUpamAM AvatA upasarga sAdhakane kevI rIte pIDe che, tenuM vizada varNana che. bAvalaMDa :- keTalAka suvatI sAdhu sahajabhAvathI anArya dezanA sImAvartI pradezamAM vicaraNa kare che, te samaye keTalAka anArya loko tene pIDA pahoMcADe che. anAryone mATe ahIM traNa vizeSaNono prayoga karyo che. (1) AyaH samAcAra (2) micchAyi bhAvanA ane (3) darisakhasamAvaUM arthAtu anArya potAnA AtmAne ja karmabaMdhathI daMDita karanArA, kalyANa bhraSTa AcArothI yukta hoya che, temanI buddhi mithyAtva doSathI jakaDAyelI che tathA teo rAga-dveSathI kaluSita hoya che. akhene...vayara :- te anAryaloko sImAprAnta para vicaratA suvihita sAdhune A guptacara che, cora che, AvI AzaMkAthI pakaDIne bAMdhI de che, kaSAyayukta thaIne apazabdo kahe che, pachI tene daMDAthI, mukkAthI, lAkaDIthI mAra mAre che. bALa sa26 jAne - anArya loko dvArA karAyelA prahArathI gabharAIne ajJAnI navadIkSita sAdhaka potAnA mAtA-pitA athavA svajanavargane yAda karIne pastAya che. jema koI strI gharethI krodhita thaIne bhAgI jAya che paraMtu kAmI puruSonA sakaMjAmAM sapaDAya tyAre tene potAnA svajano yAda Ave che, tema te sAdhaka paNa svajanone yAda kare che. zAstrakAre AvA upasargonA samaye sAdhakane sAvadhAna karavA mATe AvI saMbhAvanAo vyakta karI che. upasarga parAjitanI sthiti :chA pate mo vasi pAsa, parasa kudiyAlaya I - hatthI vA sarasaMvItA, kIvA'vasA gayA gihaM // tti bemi // zabdArtha :- jo he ziSyo!tte pUrve kahelA A siT = samasta, pAla - sparza, rusa = paruSa (kaThina-kaThora) che, kudiyAsiyA = duHsaha che, sarasavItA = bANothI pIDita hAthInI jema,
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-1 | 151] vIvA = kAyara puruSa, avala = gabharAIne, jidda jaya = pAchA ghare cAlyA jAya che. bhAvArtha :- he ziSyo ! A upasargo ane parISaho sahana karavA duHssaha ane kaThora che, kAyara sAdhako bANothIvIMdhAyelA hAthInI jema lAcAra thaIne saMyama choDI ghare cAlyA jAya che. vivecana : pUrvanI gAthAomAM kahelA duHssaha temaja kaThora parISaha upasargonA samaye kAyara puruSanI palAyanavRttino ullekha A gALAmAM ziSyone saMbodhIne karavAmAM Avyo che. Uve che.fm :- A udezAmAM jeTalA parISaho athavA upasargonuM kathana karavAmAM AvyuM che. te badhAno sparza-anubhava atyaMta kaThora che tathA duHsahya che. upasarga athavA parISaha to sarva mATe samAna ja hoya paraMtu taphAvata tenI anubhUtimAM hoya che. je sAdhaka kAyara, bhArekarmI hoya che, teone upasargano sparza atyaMta asahya lAge che. pariNAme je rIte raNasaMgrAmamAM bANonA prahArathI pIDita (ghAyala) hAthI medAna choDIne bhAgI jAya che, te rIte aparipakva sAdhaka parISaho ane upasargonA mArathI pIDita temaja lAcAra thaIne saMyama choDIne pharIthI saMsAramAM pravRtta thaI jAya che, paraMtu je paripakva vIra sAdhaka hoya che teo saMyamamAM aDaga (sthira) rahe che. kIvA'vasA :- kIvA'vasA nA sthAne kIvAvasagA ane tivvasaDhagA sApAThAntara sevA maLe che. kIvAvasagAmAM kliba-asamartha, vasagA eTale parISahothI vivaza. tivasaDhagA eTale tIvra zaTha, tIvra evA parISahothI zaTha eTale pratihata-pIDita. che adhyayana 3/1 saMpUrNa che bIjo uddezaka 0000000000000000000 anukULa upasarga : ahime suhumA saMgA, bhikkhUNaM je duruttarA / jattha ege visIyaMti, Na cayaMti javittae // zabdArtha :- 36 = tyAra bAda, pha = A, suhuna = sUkSma-bAdara rUpe nahIM dekhAtA, saT = bAMdhava AdinI sAthe saMbaMdharUpa upasarga hoya che, fmajakULa = sAdhuo dvArA, phurattara = dustara che, jo = keTalAka puruSo, galtha = te saMbaMdharUpa upasargamAM, virAti = viSAda pAme che, vitta = teo saMyama pUrvaka potAno nirvAha karavAmAM, na vayati = samartha hotA nathI. bhAvArtha :- A sUkSma sthULa rUpe na jaNAya tevA baMdhu-bAMdhava AdinI sAthenA saMbaMdharUpa, anukULa
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) upasarga sAdhuo mATe dustara- duratikramaNIya che. te sUma-AMtarika upasargo AvavAthI keTalAka sAdhako vyAkuLa thaI jAya che. teo saMyamI jIvanano nirvAha(pAlana) karavAmAM asamartha banI jAya che. vivecana : A gAthAmAM anukULa upasargonuM varNana zarU karatA zAstrakAra teno paricaya Ape che. anukULa upasargonI oLakhANa be prakAre thAya che. (1) te sUkSma saMgarUpa hoya che. (2) dustara hoya che. teno prabhAva vivekamUDha sAdhako para be rIte paDe che. (1) teo gabharAI jAya che, (2) saMyamI jIvana nibhAvavAmAM asamartha thaI jAya che. ne suhunA samarahU guttarI -potAnA pUrvAzrama(saMsArI avasthA)nA mAtA-pitA, bhAI-bahena, strI-putra Adi svajanonA madhura temaja snehasnigdha saMsarga(saMbaMdha)rUpa upasarga eTalA sUkSma hoya che ke te sAdhakanA zarIra para humalo karatA nathI paraMtu tenA mana upara ghAtaka AkramaNa kare che. tenI cittavRttine caMcaLa banAve che. tethI A saMgarUpa upasargane sUkSma eTale ke AMtarika(mAnasika) batAvavAmAM Avyo che. pratikULa upasarga to pragaTa rUpe bAhya zarIrane vikRta kare, pIDA pahoMcADe paraMtu A anukuLa upasarga bAhya zarIrane vikRta karavAne badale sAdhakanA ataHkaraNane vikRta kare che. A sUkSma saMgarUpa upasargo duttara che, kAraNa ke prANone saMkaTamAM nAkhanArA pratikULa upasargo Ave tyAre to sAdhaka sAvadhAna thaIne madhyasthavRtti dhAraNa karI zake che, jyAre anukuLa upasarga vakhate madhyasthavRttinuM avalaMbana levuM ati kaThina hoya che. tethI sUkSma athavA anukULa upasargane sahana karavA joIe, te prakAranuM kathana che. gatya ne..-gavattA :- anukuLa upasargo Ave tyAre koI mahAna kahevAtA sAdhaka paNa dharmArAdhanA athavA saMyamasAdhanAthI vicalita temaja bhraSTa thaI jAya che. sukumAra temaja sukhasuvidhAparAyaNa sAdhaka to turaMta potAnA saMyamamArgathI lapasI jAya che, saMbaMdhIonA mohamAM paDIne teo saMyama pAlanamAM zithila athavA saMyamathI sarvathA bhraSTa thaI jAya che. satu anuSThAno pratye teo udAsIna banI jAya che, saMyama pAlana tene duHkhadAyaka lAge che. teo saMyamane choDI de che athavA choDavA tatpara thaI jAya che. svajanasaMgarUpa upasarga : appege NAyao dissa, royaMti parivAriyA / posa Ne tAta puTTho'si, kassa tAta jahAsi Ne // zabdArtha :- gAyo = jJAtijano, parivArikajano, lisa = sAdhune joIne, parivAriyA = tene gherIne, tAta ! = he tAta! pola = tame amAruM pAlana karo! pusi = ame tAruM pAlana karyuM che, #sa = zA mATe tuM.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-2 153 | bhAvArtha - koI koI jJAtijano sAdhune jotAM ja tene gherIne raDe che, vilApa kare che ane kahe che- he tAta! have tuM amAruM bharaNapoSaNa kara ! ame tAruM pAlana-poSaNa karyuM che. he putra! tuM amane zA mATe choDI m piyA te therao tAta ! sasA te khuDDiyA imA / bhAyaro te sagA tAta ! soyarA kiM jahAsi Ne // zabdArtha - ghera = vRddha chete sa = tArI bahena, pura = nAnI che, toya = sahodara, je hiM nahasi = tuM amane kema choDI rahyo che? bhAvArtha :- he putra! tArA pitA atyaMta vRddha che ane A tArI bahena nAnI che. he putra! A tArA potAnA sahodara bhAIo che, tuM amane kema choDI rahyo che? mAyaraM piyaraM posa, evaM logo bhavissai / evaM khu loiyaM tAta ! je pose piu-mAyaraM // zabdArtha -parva A pramANe karavAthI ja, to paraloka, vastra = zreSTha thaze, prApta thAya che, zva = A ja, ku = nizcayathI, toya = lokika AcAra che ke, pote = poSaNa karavuM. bhAvArtha :- he putra ! tArA mAtApitAnuM pAlana poSaNa kara. ema karavAthI ja Aloka-paraloka sudharaze. he putra! mAtA pitAnuM pAlana karavuM te laukika AcAra che. uttarA mahurullAvA, puttA te tAta ! khuDDagA / bhAriyA te NavA tAta ! mA sA aNNaM jaNaM game / zabdArtha :- 3ttara = uttarottara janmelA, mahAva = madhurabhASI, huIT = nAnA che, pavI = navayauvanA che, sa = te, = bIjA, nakha = manuSyanI pAse, mA aneka na cAlI jAya. bhAvArtha :- he putra! tArA uttarottara (eka pachI eka) janmelA putra mIThuM bolanArA tathA ghaNA nAnA che. he putra ! tArI patnI paNa haju navayauvanA che, te (kyAMka) bIjA puruSanI sAthe cAlI na jAya. mATe tuM ghera cAla. ehi tAta gharaM jAmo, mA taM kamme sahA vayaM / bIyaM pi tAta pAsAmo, jAmu tAva sayaM gihaM // zabdArtha :- = Ava, paraM nAmo = ghare jaie, na ta = have tuM koI kAma na karato, vAM
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) neha = ame loko tamArA badhA kAmo karIzuM, vIrya upara have bIjIvAra, pAsAno = tamAruM kAma ame joIzuM, tAva sAthe nAM nAmu= tethI ApaNe ghare jaIe ! bhAvArtha :- Ava, dIkarA! ghare jaIe. havethI tuM kaMI kAma na karato, ame loko tArA kAmamAM sahAyaka banaze, he putra! bIjIvAra tAruM kAma ame saMbhALI lezuM. tethI cAla! ApaNe ghare jaIe. / gaMtuM tAta ! puNA''gacche Na teNa'samaNo siyA / akAmagaM parakkamaMtaM, ko te vAreumarihai // zabdArtha :- id = ekavAra ghare jaIne. puNo = pharIvAra, che = AvI jaje, teja = tethI, na aNano riyA = tuM asAdhu (gRhastha) nahIM thaI jA, allAmA = gharanA kAmakAjamAM IcchArahita thaIne, paravata = potAnI IcchA pramANe kArya karatA, te = tane, jo = koNa, vAre mari = rokI zake che? bhAvArtha - he putra! ekavAra ghare jaIne pAcho AvI jaje. tethI tuM azramaNa (gRhastha) nahIM thaI jAya. gharanA kAma karavAnI tArI IcchA na hoya to tane tArI IcchA pramANenuM kAma karavAmAM koNa rokI zake che ? tArI IcchA mujaba raheje. jaM kiMci aNagaM tAta ! taM pi savvaM samIkayaM / hiraNNaM vavahArAI, taM pi dAhAmu te vayaM // zabdArtha :- = vira mAM je kAMI karaja hatuM, taMfpa saLaM te paNa badhuM, savayaM = ame vaheMcaNI karIne barAbara cUkavI dIdhuM che, vavahAra = vyavahArane yogya che, hiraNa = sonuM, cAMdI Adi che. bhAvArtha :- he putra! je kAMI devuM(RNa) hatuM te badhuM ja ame barAbara vaheMcI laIne cUkavI dIdhuM che. tArA vyAvahArika upayoga mATe je sonuM cAMdI joIe te ame tane ApIzuM. icceva NaM susehaMti, kAluNiya samuTThiyA vibaddho NAisaMgehiM, tato'gAraM pahAvai // zabdArtha :- Igya samuTTavA = karuNAthI yukta bhAI bhAMDuo, suhRti = sAdhune zikhAmaNa Ape che, nAdi = jJAtinA (svajanonA) saMgathI, vivo = baMdhAyelo jIva, to = te samaye, MIR = ghara tarapha, pAva = doDI jAya che, cAlyo jAya che. bhAvArtha :- A rIte karuNAjanaka vacanothI sAdhakane lalacAvatA baMdhujano sAdhune zikhAmaNa de che, tyAre kuTuMbIjanonA saMbaMdhamAM baMdhAyelo sAdhaka ghara tarapha cAlI nIkaLe che. jahA rukkhaM vaNe jAyaM, mAluyA paDibaMdhai / evaM NaM paDibaMdhati, NAyao asamAhiNA // 10
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-2 _. 155 | 11) zabdArtha :- mA tuya = latA, paDavaMja = bAMdhI le che, parva = e pramANe, pAyo jJAtivALA, svajano, samALiT = asamAdhi utpanna karanAra rudanAdi dvArA te sAdhune. bhAvArtha :- jevI rIte vanamAM utpanna thayelA vRkSane latA vIMTaLAI jaIne bAMdhI le che, evI rIte jJAtijana karuNAjanaka rudanathI asamAdhi utpanna karIne te sAdhune bAMdhI le che. vibaddho NAisaMgehiM, hatthI vA vi Navaggahe / piTThao parisappaMti, sUIgo vva adUragA // zabdArtha :- nAhiM = mAtA pitA Adi svajanavarganA saMbaMdha dvArA, vivo = baMdhAyelA sAdhunI,pa6o = pAchaLa pAchaLa, parisaMti = svajanavarga cAle che ane vAre halyava= navA lIdhelA hAthInI jema tene anukuLa AcaraNa kare che tathA, sUno dhva apUra!IT = navya prasUtA gAya jema potAnA vAcharaDAnI pAse ja rahe che tevI rIte svajana, parivAra varga tenI pAse ja rahe che. bhAvArtha :- svajanavarganA sneha saMbaMdhothI baMdhAyelA sAdhunI pAchaLa pAchaLa svajana varga cAle che ane navA navA pakaDelA hAthInI jema tene anukULa AcaraNa kare che tathA jema navya prasUtA gAya potAnA vAcharaDAnI pAse ja rahe che, tevI rIte pArivArika jano paNa temanI pAse ja rahe che. ete saMgA maNussANaM, pAyAlA va atArimA / kIvA jattha ya kIsaMti, NAisaMgehiM mucchiyA // zabdArtha - te = A, saM = mAtA pitA Adino saMga, napusaM = manuSyo mATe, pIvAnA va = samudranI jema, atArikA = dustara che, ttha = jemAM, vAva = asamarthapuruSa, vasaMti= kleza pAme che. bhAvArtha :- A svajano pratyeno saMga manuSyo mATe samudranI jema atala ane dustara che. A rIte upasarga AvavA para snehIjanonA saMgamAM mUcchita-Asakta thaIne alpa parAkramI sAdhaka kleza pAme taM ca bhikkhu pariNNAya, savve saMgA mahAsavA / jIviyaM NAbhikaMkhejjA, soccA dhammamaNuttaraM // zabdArtha :-mahusAdhu, saM 2- te jJAti saMbaMdhane, pariNAva = jANIne choDI de kAraNa ke, sarve = badhA, saT = saMbaMdho, madAvA = mahAna karmanA AzrayadvAra hoya che. bhAvArtha :- sAdhu te jJAtijananA saMbaMdharUpa upasargane sArI rIte jANIne choDI de che kAraNa ke badhA saMga karmanA mahAna AzravadvAra che. anuttara dharmanuM zravaNa karI sAdhu asaMyamI jIvananI AkAMkSA na kare.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 14 = zabdArtha:- ada = tyArapachI, AvA - Avarta- cakkara, maMtti - che, artha = jenA AvavAthI, buddhA = jJAnI puruSa, avasati - temanAthI alaga haTI jAya che, anutta = paraMtu ajJAnI puruSa, nahiM = jemAM, sIyaMti = Asakta thAya che, phasAI jAya che. = ahime saMti AvaTTA, kAsaveNa paveiyA / buddhA jatthAvasappaMti, sIyaMti abuhA jahiM // bhAvArtha :- tyArabAda kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIre batAvyuM che ke A svajanono saMga, sneha saMbaMdha Avarta che. te upasarga Ave tyAre prabuddha puruSa tenAthI dUra rahe che, jyAre ajJAnI puruSa temAM phasAIne duHkha pAme che. vivecana : A tera gAthAomAM svajanasaMga rUpa anukULa upasarganuM varNana karavAmAM AvyuM che. jJAtijano vaDe Asaktimaya vacanothI sAdhakane phosalAvavAnA mukhya sAta prakAronuM ahIM varNana che. (1) saMbaMdhI jano roI roIne potAnA bharaNa poSaNa mATe kahe, (2) vRdgha pitA, nAnI bahena tathA sahodara bhAIone na choDavAno anurodha kare, (3) mAtA pitAnuM bharaNa poSaNa karavA rUpe laukika AcAranuM AcaraNa karavA kahe, (4) nAnAM nAnAM dUdha pItAM bALako ane navayauvanA patnIne saMbhALavAno Agraha kare, (pa) tenuM kArya karI ApavAnuM vacana ApatA ghare AvavAno Agraha kare, (6) ghare javAthI asaMyamI na banI javAya tema kahI, svecchApUrvaka kAma karavAmAM koI rokaze nahIM tema kahe, (7) tAruM badhu detuM ame barAbara vibhAga karI cUkavI dIdhuM che, tathA tane have gharabAra calAvavA temaja dhaMdhA mATe ame sonuM Adi (mUDI) paNa ApIzuM tema kahI sAdhune bharamAve. - A prakAranA anukULa upasargano cAra prakArano prabhAva H- (1) svajanonA karuNA janaka vArtAlApathI teonA sneha saMbaMdhomAM baMdhAyelo sAdhaka ghara tarapha cAlI nIkaLe che (2) vela vaDe vRSNa baMdhAvAnI jema svajano alpa sattvavAna sAdhakane bAMdhI le che (3) navA pakaDelA hAthInI jema teo tenI pAchaLa pAchaLa cAle che, teo tene potAnAthI dUra javA detA nathI (4) samudranI jema gaMbhIra temaja dustara A svajana saMbaMdhomAM Asakta thaIne kAyara sAdhaka kaSTa pAme che. -- A upasargonA samaye sAdhakanuM kartavya H- (1) A upasargone sArI rIte jANIne choDI de (2) badhA saMbaMdhorUpa upasarga mahA AzravarUpa che, tema jANe (3) zreSThatama nirrAnca dharmanuM zravaNa-manana kare (4) asaMyamI jIvananI AkAMkSA (IcchA) na kare (5) bhagavAna mahAvIre tene bhramajALa kahI che. ajJAnI sAdhaka temAM phasAIne duHkhI thAya che, jyAre jJAnIjana te vamaLathI dUra rahe che. svajana saMgarUpa upasarganA mukhya sAtarUpa : (1) royaMti parivariyA :- sAdhu dharmamAM dIkSita thatAM ke dIkSita thayelA joIne svajano jora jorathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayanauddezaka-2 rovA lAge che, AMsu vahAve che, svajanonI AMkhomAM AMsu joIne sAdhakanuM mana pIgaLI jAya che. jayAre te temanAM mohagarbhita vacanone sAMbhaLavAne mATe taiyAra thAya che, tyAre teo kahe che, he putra ! ame bALapaNathI tAruM pAlanapoSaNa karyuM che. vRddhAvasthAmAM tuM amAruM bharaNapoSaNa karIza tevI AzA rAkhI hatI paraMtu tuM to amane adhavacce ja tarachoDIne jaI rahyo cho. tethI cAla ! amAruM bharaNa poSaNa kara ! tArA vinA amAruM poSaNa koNa karaze ? amane asahAya(nirAdhAra) choDIne zA mATe jaI rahyo che ? (2) viMda gahAsi | :- putra ! jo to kharo ! tArA pitA ghaNA vRddha che, tene tArI sevAnI AvazyakatA che ! A tArI bahena haju ekadama nAnI che, A tArA sahodara (bhAI) che. tenI sAme paNa juo ! A badhAMne choDIne zA mATe jaI rahyo che ? ghare cAla ! 157 (3) srono viksapha Dva chu toDTa :- beTA! mA bApanuM bharaNapoSaNa kara ! tenAthI A loka ane paraloka sudharaze. laukika AcAra zAstramAM A spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke putra potAnI janmadAtrI mAtAnuM tathA gurujanonuM avazya pAlana kare che ane tyAre ja te mAtA pitAnA upakAromAMthI kiMcit RNa mukta thAya che. (4) sattAmahanAvA :- haju tArA eka pachI eka janmelAM, namaNAM-nAjuka, madhurabhASI-dUdha pItAM bALako che, tArI patnI haju navayauvanA che, tuM tene choDIne jaIza to te koI bIjA puruSa sAthe cAlI jaze; to te unmArgagAmiNI temaja svacchaMdAcAriNI banI jaze. tethI lokamAM dharmanI niMdA thaze. A badhI vAto para vicAra karIne tArAM strI--saMtAnonI sAme joIne paNa tuM ghare cAla ! (5) teM mnesahA vayaM :- ame mAnIe chIe ke gharanA kAmadhaMdhAthI kaMTALIne teM ghara choDyuM che paraMtu ame have nizcaya karI lIdho che ke ame tane koI kAma mATe kahIzuM nahIM, tArA kAmamAM madada karIzuM, tArA hissA(bhAga)nA kAryo paNa ame karI lezuM. tethI tuM ghare cAla ! tuM kaMI paNa kAma na karato. na (6) teLa asamano siyA :- priyaputra ! tuM ekavAra ghare AvIne tArAM svajanone maLIne, temane joIne pharI pAcho AvI jaje. ghare AvavA mAtrathI tuM kAMI asAdhu (gRhastha) nahIM banI jA ! jo tane gharamAM rahevuM pasaMda na hoya to pharIthI ahIM AvI jaje. jo tArI gharakAma karavAnI IcchA na hoya to tane tArI marajI pramANe kAma karavAmAM koNa roke che ? athavA tArI IcchA kAmabhogothI nivRtta thaIne vRddhAvasthAmAM pharI saMyamanI ArAdhanA karavAnI hoya to koNa roke che ? saMyamanuM AcaraNa karavAno yogya samaya Avaze tyAre tane koI rokaze nahIM. tethI amAro AgrahapUrvakano anurodha mAnIne ekavAra ghare cAla ! (7) na vidhi apana...vayaM :- beTA ! tArA para je moTuM deNuM hatuM, tene ame lokoe paraspara sarakhA bhAge vaheMcI lIdhuM che, temaja cUkavI dIdhuM che athavA RNa cUkavavAnA bhayathI te gharabAra choDayAM hatAM, tene ame lokoe saraLatAthI cUkavavAnI vyavasthA karI lIdhI che. temaja gharano vyavahAra calAvavA mATe ame tane sonuM-cAMdI Adi dravya ApIzuM. je garIbIthI gabharAIne te ghara choDayuM hatuM, have te bhayane manamAMthI kADhI nAkha ! ane ghare cAla ! have ghare rahevAmAM tane koI paNa jAtanI takalIpha rahI nathI. svajano dvArA A
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ane AvA ja moha utpanna karanArA bhinna bhinna AkarSaka upAyothI sAdhakane pharIthI gRhastha jIvanamAM kheMcI levAmAM Ave che. saMyamI jIvanamAM AvA prakAranA pralobhano e anukULa upasarga che, aparipakva sAdhaka svajanonA moha saMbaMdhamAM paDIne saMyamamArgathI vyuta thaI jAya che. 158 A badhI gAthAo sAdhune AvA prakAranA anukULa upasargonA samaye sAvadhAna rahevAnI tathA saMyama choDIne pharIne saMsAra avasthAmAM javAno vicAra na karavAnI preraNA kare che. saMA :- pAThAMtara savA che tenI saMskRta svA, zravAH be chAyA che. temAM svA: eTale svakIya-potAnA zrava no artha che tamArA vacana ke AjJAne sAMbhaLanAra. jIvA natya ya Isatti :- be pAThAMtara che. jIvA nAvIetti alpa satvazIla upasarga Ave tyAre mokSaguNa ke dharmathI dUra thaI jAya che. jIvAnastha visaLelI = kAyara sAdhaka jyAM viSAdane prApta kare che athavA udAsIna thaI jAya che. bhoga nimaMtraNa rUpa upasarga : 15 rAyANo rAyamaccA ya, mAhaNA aduva khattiyA / NimaMtayaMti bhogehiM, bhikkhuyaM sAhujIviNaM // zabdArtha:- rAyamagnyA ya = ane rAjamaMtrI, sAduLIviLa - uttama AcArathI jIvana nirvAha karanArA. bhAvArtha:- dharmathI anabhijJa rAjA-mahArAjA ane rAjamaMtrIgaNa, brAhmaNa ane kSatriya sAdhvAcAra jIvI sAdhune vividha bhoga bhogavavA mATe nimna prakAre nimaMtraNa Ape che. 16 hatya'kSa-raha-nALehiM, vihAmanehi ya / bhuMja bhoge ime sagghe, maharisI pUjayAmu taM // zabdArtha :* sabhye = uttama, hattha'ssara gALerlRi = hAthI, ghoDA, ratha ane pAlakhI Adi para beso, vijJAnamaLehi ya = tathA cittavinodane mATe bAga bagIcAomAM pharyA karo, vihAra karo. bhAvArtha :- he maharSi ! A hAthI, ghoDA, ratha ane pAlakhI Adi savArIo para tame beso ane manovinoda mATe bAgabagIcAmAM haro pharo ! A uttamottama bhogono upabhoga karo ! ame ApanI pUjA-pratiSThA karIe chIe. | 17 vatthagaMdhamalaMkAraM, itthIo sayaNANi ya / bhuMjAhimAiM bhogAI, Auso pUjayAmu taM // For Private Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-2 _ 159 | 18 bhAvArtha :- he AyuSyamAn zramaNa ! vastro, sugaMdhita padArtho, AbhUSaNo, strIo ane zayyA tathA zayana sAmagrI, A bhogono upabhoga karo! ame ApanI pUjA-pratiSThA karIe chIe. jo tume Niyamo ciNNo, bhikkhubhAvammi suvvayA / agAramAvasaMtassa, savvo saMvijjae tahA // zabdArtha - vipaLo = anuSThAna karyuM che, aT2mAvata = gharamAM nivAsa karavA chatAM, taLo. = te sarva (niyamo), tahIM tevI ja rIte, savijhA = banyA raheze. bhAvArtha - he suMdara vratadhArI munivara ! munibhAvamAM rahetA Ape je niyamAdinA AcaraNa-anuSThAna karyA che, saMsAra avasthAmAM paNa te pUrvavat ja banyA raheze. ghare rahIne paNa sAdhu jevuM jIvana jIvI zakAze. ciraM dUijjamANassa, doso dANi kuo tava ? __icceva NaM NimaMteMti, NIvAreNa va sUyaraM // zabdArtha :-= ghaNA samayathI, tUphannanaLastra = saMyamanA anuSThAnapUrvaka vihAra karatA, tava = Apane, vALa = A samaye, vAto = doSa, go = kevI rIte lAgI zake ? veva = A pramANe,IvAre = cokhAnA dANAonuM pralobhana ApIne, sUthara va = jevI rIte loko sUvarane phasAve che, tevI rIte munine, miti = bhoga bhogavavA mATe nimaMtrita kare che. 19 bhAvArtha :- lAMbAkALathI saMyamanA AcaraNapUrvaka vicaratA tamane bhogono upabhoga karavA chatAM paNa have doSa kevI rIte lAgI zake ? A rIte pralobhana batAvIne jema cokhAnA dANAonA pralobhanathI Dukkarane phasAvAya che, A rIte bhogonuM nimaMtraNa ApIne sAdhune phasAvI le che. coiyA bhikkhAyariyAe, acayaMtA javittae / 20 tattha maMdA visIyaMti, ujjANaMsi va dubbalA // zabdArtha :- fbAriyA = sAdhuonI samAcArInuM pAlana karavA mATe, cothA = AcArya Adi dvArA prerita karAyelA, navira = ane te samAcArInA pAlanapUrvaka potAno nirvAha, vayetA = na karI zakatA, mA = mUrkha jIva, alpa parAkramI tatva = te saMyamamAM, nirIti = DhIlA thaI jAya che, duHkhI thAya che, 3jJAli = jevI rIte caDhANavALA mArgamAM, kuzvanA = nirbaLa baLada duHkhI thAya che. bhAvArtha :- saMyamI sAdhuonI carcA mATe AcArya Adi dvArA prerita saMyama jIvananuM yathArtha pAlana karavAmAM asamartha ane alpa parAkramI sAdhaka, jema UMcA caDhANavALA mArgamAM maDadAla baLada duHkhI thAya che, tema ucca saMyamamArga para prayANa karavAmAM duHkha anubhave che.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | - acayaMtA va lUheNa, uvahANeNa tajjiyA / tattha maMdA visIyaMti, paMkasi va jaraggavA // zabdArtha :- nUdekha = rUkSa-saMyama pAlanamAM, navacaMtA = asamartha, 3varanepa = tapathI, tannA = pIDita, paMli = kAdavamAM phasAyela, naravA = vRddha baLadanI jema. bhAvArtha :- saMyamapAlanamAM asamartha tathA tapazcaryAthI kleza pAmanArA alpa sattvavALA sAdhaka te ucca saMyama mArga para prayANa karavAmAM kaSTano anubhava kare che jema ke kAdavamAM phasAyela vRddha baLada duHkhI thAya che athavA kAdavavALA mArga para cAlavAmAM gharaDo baLada kaSTano anubhava kare che. evaM NimaMtaNaM laddhaM, mucchiyA giddha itthIsu / ajjhovavaNNA kAmehiM, coijjaMtA gayA giha // tti bemi // zabdArtha :- muchiyA = sukhopabhogamAM Asakta, phalyag f= strIomAM mohita, vArda = kAmabhogomAM, govavaUT = dattacitta puruSa, vonnatA = saMyamapAlana mATe prerita karAyelA, hiM = ghare, saMsAramAM, = jaI cUkyA che. bhAvArtha :- A (pUrvokta) prakAre bhoga bhogavavA mATenuM nimaMtraNa meLavIne vividha prakAranA bhogomAM Asakta, strIomAM atyaMta vRddha(mugdha) temaja kAmabhogomAM racyA pacyA tathA temAM ja jenuM citta lAgeluM che tevA sAdhu veSadhArIne saMyama pAlana mATe prerita karavA chatAMe ghare (saMsAramAM)cAlyA gayA che tema samajo. vivecana : A ATha gAthAomAM sAdhu jIvanamAM bhoganimaMtraNa rUpa upasarga kevI kevI rIte, konA nimittathI Ave che ane mohamUDha manodurbala sAdhaka kevI rIte te bhogonI jALamAM phasAI jAya che, te varNana vistAra pUrvaka karyuM che. ravALo....nava :- sAdhune bhogonuM nimaMtraNa ApIne kAmabhogo temaja gRhavAsanI jALamAM phasAvanAra cAra prakAranA loko hoya che (1) rAjA-mahArAjA (2) rAjamaMtrIvarga (3) brAhmaNavarga (4) kSatriyavarga. bhoga parAyaNa zAsakavarga ja prAyaH bhoganuM nimaMtraNa ApanArA jovAmAM Ave che. teo potAnA koI laukika svArthavaza athavA svArthapUrti thaI gayA pachI athavA potAnA bhogamAM sAdhu bAdhaka na bane te mATe vividha viSayonA upabhoga mATe AmaMtraNa Ape che ane sAdhuone paNa potAnI jevA bhogAsakta banAvI devAnuM kucakra calAve che. bhoga niyaMtraNa rUpa upasarga kayA kayA rUpamAM? :(1) fNamaMtayaMti mohiM. sAduLavi :- pahelA to samuccaya rUpe teo sAdhune bhogo mATe
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana- uddezaka-2 AmaMtrita kare che ke "padhAro! munivara ! Apa amArA gharane pAvana karo ! jeTalA divasa rokAvAnI ApanI IcchA hoya, teTalA divasa khuzIthI raho ! Apane mATe ahIM badhA prakAranI sukha suvidhAo che. 11 (2) hatya'ssa...pUnayAnu tA :- AvuM nimaMtraNa ApavA para suvihita sAdhu ekAeka bhogonuM sevana karavAmAM saMkoca anubhave che, tyAre teo te sAdhune potAne tyAM laI AvIne tene pralobhana Ape che ke "juo ! mahAtman ! A hAthI, ghoDA, ratha ane pAlakhI Adi savArIo tamArA mATe hAjara che. mArA guru thaine Ape pagapALA cAlavAnuM nathI. temAMthI je savArI Apane gamatI hoya teno IcchA mujaba upabhoga karo ane jyAre koI samaye tamAruM mana vyagra thaI jAya, kaMTALo Ave, svairavihAra karavAnI IcchA thAya to A bAga bagIcA che, temAM Apa IcchA mujaba pharo ! tAjAM phUlonI sugaMdhamANo ! prAkRtika sauMdarya mANavAno AnaMda lUMTI ! Indriyo ane manane rajita karanArAM ramata gammata, nAcagAna, raMgarAga Adi AnaMda pramoda dvArA majA mANo ! ame ApanA parama bhakta chIe, Apa je AjJA karazo, tene ame saharSa zirodhArya karIzuM, ApanI pUjA pratiSThAmAM koI jAtanI kayAre ya paNa kacAza AvavA dezuM nahIM. (3) vastya dha...pUnayAnu tA :- jyAre teo jue che ke, A sAdhu ATalI bhogyasAmagrI temaja sukha- suvidhAono upabhoga karavA lAgyo che, tyAre aMgata mitra banIne saMyama vighAtaka anya bhogasAmagrIo mATe AmaMtraNa Ape che. he mahAbhAgyazALI ! he AyuSyamAn ! Apa amArA pUjya cho, ApanA caraNomAM duniyAnI sarvazreSTha bhogasAmagrI arpaNa che. Apa A uttama bhogya sAdhanono upabhoga karazo to ame amAruM ahobhAgya samajIzuM. A cInAMzuka Adi mulAyama rezamI vastra che, A attara, tela, sugaMdhI pAvaDara, krIma vagere sugaMdhI padArtho che, A kaDA, bAjubaMdha, hAra, vIMTI Adi AbhUSaNo, A svarUpavatI, mRganayanI, navayauvanA suMdarIo che, A badhI Indriyo ane manane prasanna karanArI uttamottama bhogya sAmagrI che. Apa mana mUkIne IcchA mujaba upabhoga karIne tamArA jIvanane sArthaka karo ! ame A bhogya padArtho vaDe Apano satkAra karIe chIe. A rItanuM khulluM AmaMtraNa maLavA chatAM sAdhunA manamAM saMkoca thAya che ke mane A padArthono upabhoga karato joI navA navA bhakta banelA rAjA AdinA manamAM kadAca azraddhA--apratiSThAno bhAva pedA thaI jAya, A saMkocanA nivAraNa mATe sAdhune AzvAsana ApatA teo kahe che ke "he pUjya ! Apa nizciMta raho ! A cIjonA upabhogathI ApanI pUjA-pratiSThAmAM koI phera paDaze nahIM. ame ApanI pUjA-pratiSThA karatA ja rahezuM. rAjA athavA samAjamAM pratiSThita vyakti satkAra--sanmAna kare to janatA to jarU2 satkAra-sanmAna karaze kAraNa ke sAmAnya janatA to zreSTha kahevAtI vyaktionuM anusaraNa kare che. sAdhune pUjA-pratiSThA(mAna-sanmAna)nI bAbatamAM AzvAsana baMdhAvavA mATe zAstrakAra pUnAmu taM vAkyano be gAthAomAM prayoga karyo che. (4) no tume niyamo viLo...o saMvijJap tA :- keTalAka sAdhanArata sAdhako A saMyama vighAtaka bhogono khullo upabhoga karIne sAdhupaNAmAMthI gRhavAsamAM javAmAM saMkoca anubhave che. yama-niyama
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1dara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) Adi bhaMga thavAno bhaya paNa hoya che ke Aja sudhI karelI mArI saMyamasAdhanA lupta thaI jaze. tethI suvihita temaja saMkocazIla sAdhune AzvAsana ApavA temaja gRhavAsamAM lAvavAnI IcchAthI teo kahe che ke, he suvratadhArI mahAmuni ! Ape sAdhupaNAmAM mahAvrata Adi yamaniyamonuM je pAlana karyuM che, saMsAra avasthAmAM te yathAvat akabaMdha raheze(karelI sAdhanA niSphaLa jaze nahIM), tenuM phaLa naSTa thaze nahIM. gRhastha paNa dharmaniSTha hoya che. tethI niyamabhaMganA bhayathI sukhopabhogamAM saMkoca na rAkho! (5) vira kuphAmArsa...sumo tava :- ATaluM AzvAsana ApavA chatAM e susaMyamI sAdhunuM mana taiyAra thatuM nathI tyAre teo anya rIte samajAve che ke he zreSTha sAdhaka! Ape ghaNA varSo sudhI saMyamamAM ramaNa karyuM, yama niyamothI yukta thaI vihAra karyA, have Apane prayatna karyA vinA maLelA te bhogone tame aliptapaNe (anAsakta bhAve)bhogavazo to Apane koIpaNa doSa lAgaze nahIM. upasargano prabhAva - AvA anukULa upasarganA samaye aparipakva sAdhaka kadAca saMyama jIvana gumAvI saMsAramAM pAcho na jAya topaNa upasarganA prabhAve saMyama jIvanamAM dhIre--dhIre zithila banatA jAya che. saMsAramAM cAlyA javuM to te upasargano prabhAva che ja paraMtu ahIM zAstrakAre anya prabhAvo paNa batAvyA 1. cokhAnA dANA nAkhIne Dukkarane phasAvI le che, tevI ja rIte bhogavRtti parAyaNa loko bhoga sAmagrInA TukaDA nAkhIne sAdhune bhogonI jALamAM athavA saMsArI jIvanamAM phasAvI le che. 2. je sAdhaka pUrvokta bhoga niyaMtraNanA pralobhanamAM phasAIne ekavAra saMyamamAM zithila thaI jAya che, bhogaparAyaNa banI jAya che, pachI tene sAdhucaryAnA pAlana mATe preraNA karavAmAM Ave to paNa tene sAdhutAmAM rasa leto karI zakAto nathI. saMyamanuM nAma paNa tene gamatuM nathI. 3. te pharIthI saMyamapAlana pUrvaka jIvana vitAvavAmAM asamartha thaI jAya che, tene rAtadina bhogya sAmagrI meLavavAnI dhUna lAgI jAya che. 4. jevI rIte maDadAla baLada UMcA caDhANavALA mArga para cAlavAmAM azakta che tema maMda parAkramI (zithilAcArI) sAdhaka ucca saMyama AcaraNamAM durbaLa thaI jAya che. te paMcamahAvrata tathA sAdhusamAcArInA bhArane vahana karavAmAM azakta banI saMyamane tyAgI de che athavA saMyamamAM zithila banIne jIvana vyatIta kare che. te pagale pagale kaSTano anubhava kare che. 5. te kaThora temaja nIrasa saMyamanuM pAlana karavAmAM sarvathA asamartha thaI jAya che. da. tapazcaryAnuM nAma sAMbhaLatA ja tene becenI thavA lAge che, tapasyA to tene jANe vIMchInA DaMkha jevI lAge 7. teo vividha bhogasAmagrImAM Asakta thaI jAya che, strIonA premamAM baMdhAI jAya che ane kAmabhogomAM vadhArene vadhAre grasta rahe che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-3/uddezaka-2 13 | A rIte anukULa upasargathI parAjita thayelA maMda satva sAdhakanI mAnasika paristhitinuM citraNa zAstrakAre bhinna bhinna rIte karyuM che. | | adhyayana 3/ra saMpUrNa che trIjo uddezaka GOGOGOGOGOGOGOGGogogogogogoGOOGG AtmasaMvedanarUpa upasarga - jahA saMgAmakAlammi, piTThao bhIru pehai / valayaM gahaNaM NUmaM, ko jANei parAjayaM? // zabdArtha :- laMkAmAgni = yuddhanA samaye, vattayaM = UMDo khADo, jAhai = gahana, khera, dhava vagere vRkSothI manuSyanI kammara sudhIno bhAga DhaMkAI jAya tevA sthAna, pUi - chupAvAnuM sthAna, te = jue che, te vicAre che ke, 2/na = kono parAjya thaze, jo nA = e koNa jANe che. bhAvArtha :- jevI rIte yuddhanA samaye kAyara puruSa vicAre che ke koNa jANe konI hAra thaze? kadAca mArI hAra thAya tema vicArI yuddha pUrve ja khADA, vRkSo ane velothI AcchAdita gupta sthAna, parvatanI guphA Adi chupAvAnA sthAna joI rAkhe che. ___ muhuttANaM muhuttassa, muhutto hoi tAriso / parAjiyA'vasappAmo, iti bhIru uvehai // zabdArtha :- muhuttAI = ghaNA muhUrtono athavA, muhurasta = eka muhUrtano, tAriso = koI evo, mudo hodda = avasara hoya che (jemAM jaya athavA parAjaya saMbhava che,) parAjiyA = zatruthI hArelA, avasaMAmo = bhAgIne jyAM chupAI zakAya, kRti = evA sthAnano, bae = kAyara puruSa, veda = vicAra kare che. bhAvArtha :- ghaNA muhUrtomAMthI athavA ekaja muhUrtamAM koI evo avasara vizeSa (muhUrta) hoya che, jemAM jaya athavA parAjaya saMbhave che. parAjaya thAya to bhAgIne chupAI zakAya evA sthAna kAyarapuruSa pahelethI ja zodhI rAkhe che. ___3ru evaM tu samaNA ege, abalaM NaccANa appagaM / aNAgayaM bhayaM dissa, avakappaMtimaM suyaM // zabdArtha :- 31i = jIvanaparyata saMyamapAlana karavAmAM asamartha, akhA = bhaviSyakALanA, ye kilsa = bhayane joIne, rU = vyAkaraNa tathA jyotiSa Adine, avakhaMti = potAnA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 ] zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) nirvAhanuM sAdhana mAnI le che. bhAvArtha :- A rIte keTalAka zramaNa potAne jIvanaparyata saMyamapAlana karavAmAM durbaLa(asamartha) jANIne tathA bhaviSyakAlIna bhaya joIne vyAkaraNa, jyotiSa, vaidaka Adi zAstra mArA jIvana nirvAhanuM sAdhana banaze, tema mAnI teno abhyAsa kare che. ko jANai viovAyaM, itthIo udagAo vA / coijjatA pavakkhAmo, Na Ne atthi pakappiyaM // zabdArtha :- pharthI = strI vaDe, 3o nA = athavA kAcA pANIthI, vivArtha = mAro saMyama bhraSTa thaI jaze, to bApA = e koNa jANe che? ne = mArI pAse, paNa = pahelAnuM upArjita dravya paNa, ja asthi = nathI, tethI, voDrannatA = koInA pUchavA para ame, hastizikSA ane dhanurveda Adine, pavano = batAvIzuM. bhAvArtha :- (koNa jANe che)kadAca strIsevanathI athavA (snAnAdine mATe) sacetapANInA upayogathI saMyamathI mAruM patana thaI jAya athavA koI upasargathI parAjita thaI javAya to mArI pAse pUrvopArjita dravya nathI. tethI koI pUchaze to ame hastizikSA, dhanurvidyA Adi vidyAo dvArA jIvana nirvAha karIzu. tema vicArI rAkhe che. iccevaM paDilehaMti, valayAi pddilehinno| vitigiccha samAvaNNA, paMthANaM va akoviyA // zabdArtha :-viziSTha samAvaUM = A saMyamanuM pAlana huM karI zakIza ke nahi A pramANe saMzaya karanArA, pathALa va soviya = mAne nahIM jANanArA, vanayA DiLio = khADA Adina anveSaNa (zodha) karanArA puruSonI jema, revaM paDavaMti = A pramANeno vicAra kare che. bhAvArtha :- huM A saMyamanuM pAlana karI zakIza ke nahI A prakAranA saMzaya-vicikitsAne prApta, mokSamArgamAM anipuNa, alpaparAkramI sAdhaka kAyara yoddhAnI jema saMyama ghAtaka rastAo pahelethI ja zodhe che. vivecana : A pAMca gAthAomAM saMyamapAlanamAM alpasattvavALA kAyara sAdhakanA bhaya, kuzaMkA ane asvastha ciMtananuM nirUpaNa kAyara yoddhAnI sAthe tulanA karI karavAmAM AvyuM che. na saM -suyaM :- jyAre raNabherI vAge che, yuddhano prAraMbha thAya che, tyAre yuddhavidyAmAM akuzaLa,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-3, - 165 | nirbaLamanavALA kAyara yoddhA vicAre che ke (1) khabara nahIM A yuddhamAM konI hAra athavA konI jIta thaze? (2) yuddhakSetramAM zatrupakSanA moTAmoTA yoddhAo upasthita che, kamabhAgye jo mArI hAra thaI jaze to pachI prANa bacAvavA muzkela thaze, tethI pahelethIja bhAgIne chupAI javAnuM sthAna zodhI rAkhuM (3) te sthAna eTaluM UMDu tathA velo ane jhADIothI kammara sudhI DhaMkAI jaIe tevuM hoya to zatru mane zodhI na zake (4) khabara nathI ke yuddha keTalo lAMbo samaya cAle? (5) lAMbA samaya sudhI yuddha cAlyA bAda paNa vijaya athavA parAjayanI ghaDI to AvavAnI ja che ane kamabhAgye te ghaDI parAjayanI haze to tyAre kyAM jaIza ? tethI pahelethI ja gupta sthAna zodhI rAkhavuM te ja zreSTha che. je nANa... viyA :- saMyama pAlanamAM upasthita thanArA, parISaha-upasargarUpa zatruo sAthe jIvananA aMta sudhI jhajhUmavuM ane tenA para vijaya meLavavo te saMzaya yukta, manodurbala temaja kAyara sAdhako mATe atyaMta kaThina hoya che. AvA sAdhaka parISaha ane upasarga AvyA na hoya to paNa manathI tenI kalpanA karIne potAne bhAre vipattimAM phasAyela mAnI le che. te saMyamane bhArarUpa samaje che ane kAyara yoddhAnI jema te upasargAdithI parAjita thavAya to jIvana nirvAha mATenA saMyamadhAtaka upAyo vicArI rAkhe che. temanA asvastha ciMtananA A pAsAo che- (1) ahIM saMyamamAM to lUkho-sUko ane ThaMDo, bhojanano samaya vItI jAya pachI nIrasa AhAra prApta thAya che. jamIna para sUvuM, loca karavo, snAna na karavuM, brahmacaryanuM pAlana karavuM ItyAdi saMyamanuM AcaraNa kaThora ane kaThina che, AvuM kaThora saMyama pAlana mAtra eka be divasa athavA varSa sudhI ja nahIM, paraMtu jIvanaparyata karavAnuM che. A mArA jevI sukomaLa, sukumAra ane sukhasAhyabIthI UcharelI vyakti mATe saMyama pAlana zakya nathI, hAya ! huM to A baMdhanamAM phasAI gayo ! (2) jiMdagIparyaMta cAritrapAlanamAM have huM asamartha chuM. tethI saMyamatyAga karavo e ja mArA mATe yogya che, paraMtu saMyamano tyAga karavAthI sauprathama mArI samakSa AjIvikAno prazna upasthita thaze, AjIvikAnuM (kaMI ne kaMI sAdhana nahIM hoya to huM sukhapUrvaka jIvI kema zakIza? (3) A ApattithI bacavA mATe tathA sukhapUrvaka jIvananirvAha karavA mATe huM mArI zIkhelI gaNita, jyotiSa, vaidyaka, vyAkaraNa ane horAzAstra Adi vidyAono upayoga karIza (4) e koNa jANe che ke mAruM saMyamathI patana strIsevanathI ke sacitta pANInA upayogathI athavA koI upasargathI thaze ! (5) kadAca huM saMyamathI bhraSTa thaI jAuM to pachI huM na gharano rahuM ke na ghATano ! mArI pAse pahelAMnuM kamAyeluM kAMI dhana paNa nathI, mArI sAme to moTI samasyA UbhI thaze (6) jo kadAca saMyama jIvanathI patita thaIza to hastividyA, dhanurveda Adi vidyAo che, teno huM upayoga karIza. - A rIte alpasanda sAdhakanI manaHsthiti DAmADoLa thaI jAya che, temaja svayaM saMzayazIla banI jAya che. te sAdhaka do to chag jevI sthitimAM rahe che. pariNAme te potAnI tAmasI temaja rAjasI buddhithI, ajJAna temaja mohathI saMyama viruddha ciMtana ane tadanurUpa kukRtya kare che. chatAM paNa te durbhAgInA manoratha siddha thatA nathI. A badhA AdhyAtmika viSAdanA rUpamAM svasaMvedanarUpa upasarganA namUnAo che, jenAthI kAyarasAdhaka parAjita thaI jAya che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1Tha | | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) . AtmasaMvedanarUpa upasarga vijayI : je u saMgAmakAlammi, NAyA sUrapuraMgamA / Na te piTThamuvehiMti, kiM paraM maraNaM siyA // zabdArtha :-3 = paraMtu, ne je puruSa, 7 = jagat prasiddha, sUrapurAnAM - vIromAM agragaNya che, te teo, sImAma = yuddhano samaya AvavApara, je pimuhiMti pachI hArAdisthiti para leza mAtra dhyAna ApatA nathI. teo samaje che ke, hiMda para kara liyA ? = maraNa thI vadhAre bIjuM zuM thaI zakavAnuM che? bhAvArtha :- je puruSa jagatu prasiddha temaja zuravIromAM agragaNya che, teo yuddhapachI zuM thaze? tenI kalpanA paNa karatA nathI. teo samaje che ke maraNathI vadhIne bIjuM zuM thaI zakaze? / evaM samuTThie bhikkhU, vosijjA'gArabaMdhaNaM / AraMbha tiriyaM kaTu, attattAe parivvae / zabdArtha :- aTIRvaMthai = gRhabaMdhanane, sikkA = tyAgIne, Araba = AraMbhane, siriya choDIne, attattA= AtmabhAvanI prApti mATe, mokSa prApti mATe, parivrA= saMyamanuM anuSThAna kare. bhAvArtha :- A rIte guhabaMdhanano tyAga karI ane AraMbhane tyAgI, saMyamapAlana mATe tatpara banelA sAdhaka AtmabhAvanI prApti mATe saMyamamAM parAkrama kare. vivecana : A banne gAthAomAM saMgrAmamAM sAcA vIra yoddhAnI upamA ApIne AtmasaMvedanarUpa upasarga para vijaya prApta karanAra sAdhakanuM svarUpa, lakSya ane kartavyanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. ne 3 sAma..siyA :- je puruSo saMsAramAM prasiddha tathA vIromAM agragaNya che, teo yuddhanA avasare kAyaranI jema AghApAchA thavAnuM vicAratA nathI ke yuddhamAM hArI jazuM ke marAI jazuM to zuM thaze? teone yuddhamAM parAjita thazuM tyAre palAyana thavAno ke saMtAvavAnuM gupta sthAna zodhI rAkhavAno vicAra paNa Avato nathI, teo yuddhanA samaye moracA para rahe che. teo samaje che ke A yuddhamAM vadhAremAM vadhAre nukazAna mRtyuthI vadhIne bIjuM zuM hoI zake? te mRtyu amArI daSTie haMmezAM TakI rahenArI kIrtinI apekSAe atyaMta tuccha che. purva samuphi...attattA parivra :- upasargavijayI saMyamavIra, sAdhakanI manovRtti vizvavikhyAta subhaTo jevI ja hoya che. tenuM tAtparya e che ke vizvavikhyAta vIra subhaTonI jema parAkramI sAdhu kaSAyo ane
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-3 _. - 167 | Indriya viSayorUpI zatruo para vijaya meLavavA, parISaho ane upasargono sAmano karavA temaja janma maraNarUpa cakranuM bhedana karavAne mATe saMyamI jIvanamAM udyata (tatpara)thAya che, tyAre teo vicAratA nathI ke mArA gharavALAonuM zuM thaze ? A vividha bhAgopabhoganA sAdhano nahIM maLe to zuM thaze? athavA "huM saMyama-pAlana karI zakIza nahIM ke saMyamabhraSTa thaIza to bhaviSyamAM mAruM zuM thaze? tenA manamAM AvA khoTA vikalpo UThatA ja nathI. te daDhatApUrvaka e ja ciMtana kare che ke jo ekavAra meM gRhasthapaNAnA baMdhanone pheMkI ja dIdhAM che, AraMbha-samAraMbhone tilAMjali ApI dIdhI che ane saMyama-pAlana mATe kaTibaddha thayo chuM to bhaviSyanI nirarthaka ciMtA zA mATe karavI? mAruM pratyeka pagaluM vIranI jema pragati tarapha ja haze, adhogati tarapha nahIM. vadhAremAM vadhAre thAya to koI pratikULa parISaha athavA upasargane sahevAmAM prANonI Ahuti ApavI paDaze paraMtu sAdhaka mATe to "samAdhimaraNa" sarvazreSTha avasara che, karmone athavA janmamaraNanAM baMdhanone toDavAno suavasara che tema samajIza. attattA parivya - evA saMyamavIra sAdhakono A mULamaMtra che. teno artha che ke.."Atmatvane mATe parAkrama kare". Atmatva eTale AtmabhAva, AtmAnA svabhAva. AtmAno pUrNapaNe zuddha svabhAva tyAre ja pragaTa thAya che jyAre te saMpUrNapaNe karma mukta bane. AtmatattvanI athavA mokSanI prApti mATe suvihita sAdhue apramatta thaIne puruSArtha karavo joIe. cUrNikAre AtasthApATha mAnIne A ja artha karyo che ke.. Ato no saMgano vA adhyArthI-sAtatthA-mokSa athavA saMyamane AtmA kahe che, te ja AtmAno Atmatva svabhAva che. jene prApta karavA mATe te sarvatomukhI prayatna kare. kaSAyAdi bhAvo Atma svabhAvane vikRta kare che, svasvarUpamAM sthira rahevA detA nathI. tethI kaSAyo para vijaya meLavI sAdhaka Atmastha bane. pAThAMtara:- te pitA pehaMti, liM paraM maraNaM maLe ?- pAchuM vALIne jotA nathI, mRtyuthI vadhI bIjuM zuM thaze tema vicAre che. paravAdI kRta AkSepanA rUpe upasarga - tamege paribhAsaMti, bhikkhuyaM sAhujIviNaM / je evaM paribhAsaMti, aMtae te samAhie // zabdArtha :- sanavi = uttama AcArathI jIvana nirvAha karanArA, paribhAti = nimnokta AkSepa vacana kahe che, ne paDyuM paribhAtiparaMtu je A pramANe AkSepayukta vacana kahe che, saMta = dUra che. bhAvArtha :- sAdhvAcAra pUrvaka jIvanArA te sAdhunA viSayamAM keTalAka anyadarzanIo AkSepAtmaka vacano kahe che, paraMtu je A rItanA AkSepAtmaka vacana kahe che, teo samAdhithI bahu dUra che. saMbaddhasamakappA hu, aNNamaNNesu mucchiyA / piMDavAyaM gilANassa, jaM sAreha dalAha ya //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- saMvalappA = gRhasthanI jema vyavahAra karo cho, mAmoku muchiyA = paraspara ekabIjAmAM Asakta raho cho, pitALasaH rogI sAdhune mATe, piMDavArtha = bhojana, sAjeda = lAvo cho, tAda = Apo cho. bhAvArtha :- saMbaddha gRhasthanI samAna vyavahAra (anuSThAna)vALA tame loko paraspara (eka bIjAmAM) mUchita cho, kAraNa ke Apa rogI sAdhune mATe bhojana lAvo cho ane Apo cho. - evaM tubbhe sarAgatthA, aNNamaNNamaNuvvasA / __NaTThasappahasabbhAvA, saMsArassa apAragA // zabdArtha :- 3LamaNanabuvvala = paraspara ekabIjAnA vazamAM raho cho, pa6khadabAvA = satpatha ane sabhAvathI hIna cho. bhAvArtha :- A rIte paraspara upakAranA kAraNe tame sarAgI cho ane ekabIjAnA vazavartI cho, sanmArga ane sadbhAvathI bhraSTa cho. saMsAranA pAragAmI thaI zakatA nathI. vivecana : A traNa gAthAomAM anya darzanIo dvArA sAdhuo para karavAmAM AvatAM mithyA AkSeponuM varNana che. be gAthAmAM AkSepa vacano namUnA rUpe batAvyA che ane trIjI gAthAmAM AvA mithyA vacana kahenAra samAdhithI dUra che tema batAvyuM che. tanene paribhAti...aMtaNe te nadipa :- jo ke A mithyA AkSeponI samyadaSTi temaja mokSavizArada, tattvaciMtaka sAdhuonA mana para koI asara thatI nathI, paraMtu je sAdhaka haju sudhI siddhAMtaniSTha, tattvajJa temaja sAdhvAcAramAM daDha nathI, tenuM citta te AkSepone sAMbhaLIne saMzayagrasta athavA kaSAyagrasta thaI zake che, tethI A AkSepa vacanone upasarga mAnavAmAM AvyAM che. zAstrakAra AvA AtmasaMvedanarUpa upasarganI saMbhAvanA hovAthI sAdhune potAnuM mana samAdhistha rAkhavA mATe saMketa karyo che. vRttikAra ane curNikAra "vjazabdanI vyAkhyA karatAM kahe che, A AkSepa karanArAo gozAlaka matAnusArI AjIvaka athavA digaMbara paraMparAnA sAdhuo che, vRttikAra AgaLa kahe che ke, uttama sAdhu taTastha rIte ciMtana kare ke A je sAdhvAcAranI niMdA athavA AlocanA kare che athavA AkSepAtmaka vacana bole che, temano dharma pu-sudaDha nathI tathA teo samAdhithI dUra che. teo paraspara upakArarahita daSTi vALA che, loDhAnI saLIonI jema ekabIjA sAthe maLatA nathI. eka--bIjAthI ghaNA dUra rahe che. tAtparya e che ke uttama sAdhvAcAra parAyaNa temaja vItarAganA pathika sAdhu te niMdako athavA Alocako pratye anukaMpAno bhAva rAkhe. tenI sAme gusso na kare. teonA AkSepAtmaka vacanonI upekSA kare. saMyama mArgamAM avyAbAdhapaNe pragati karatA rahe.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-3 saMvasamappA...apArA :- uttama sAdhuo para karavAmAM AvatA khoTA AkSeponA keTalAka udAharaNo zAstrakAre ahIM rajU karyA che. te A pramANe che. (1) paraspara upakArya-upakAraka saMbaMdhathI baMdhAyelA gRhasthI jevo teno vyavahAra che (2) teo paraspara ekabIjAmAM Asakta che (3) rogI sAdhu pratye anurAgane kAraNe teo tene mATe bhojana lAvI Ape che (4) spaSTa rIte sarAgI che (5) paraspara ekabIjAne AdhIna che (6) sadbhAva ane sanmArgathI dUra che (7) teo saMsArane pAra pAmI zakatA nathI. A loko gharabAra, kuTuMba parivAra ane saMbaMdho choDIne sAdhu banyA che, paraMtu te sAdhuo paraspara gRhastho jevo ja vyavahAra kare che. gRhastho paraspara ekabIjAne sahAyaka-upakA2ka thAya che. tevI ja rIte A sAdhuo paNa paraspara sahAyaka, upakAraka hoya che. gRhasthone pitAputra, bhAI-bhAI, bhAI-bahena vacce paraspara gADha anurAga hoya che, tevI ja rIte A sAdhuomAM guru--ziSya, guru bhAIo vacce guru baheno vacce paraspara gADha anurAga hoya che. Asakti to evI ne evI ja rahI, mAtra AsaktinA pAtro badalAI gayA che. pachI teomAM ane gRhasthomAM taphAvata zo rahyo ? teo paraspara Asakta thaI eka bIjA para upakAra paNa kare che, jema ke koI sAdhu bImAra paDe to te bImAra sAdhu pratyenA anurAganA kAraNe anya sAdhu yogya padhyukta AhAra gaveSaNA karI lAvI Ape che. A gRhastha jevo vyavahAra nahIM to bIjuM zuM che ? A gRhastha jevA vyavahAranA kAraNe saMsAranA pAragAmI thaI zake nahIM. 169 zAstrakArano kahevAno Azaya e che ke mithyA AkSepavAdIo dvArA karAyelA uparokta asat AkSepone sAMbhaLIne suvihita sAdhue uttejita thaIne potAnI cittasamAdhino bhaMga na karavo joIe ane kSubdha paNa thavuM na joIe. jJAna, darzana, cAritrarUpa samAdhimAM sthira rahevuM joIe. AkSepa nivAraNa H aha te paribhAsejjA, bhikkhU mokkhavisArae / evaM tubbhe pabhArsetA, dupakkhaM ceva sevahA // 11 zabdArtha :- atta = tyArabAda, mojaavisAraN = mokSa vizArada arthAt jJAna, darzana, ane cAritrarUpa mokSa mArganI prarUpaNA karanArA, mittva = sAdhu, te = te anyatIrthIone, miAsengA = kahe ke, vaM = A pramANe, pamAsatA = kahetA, tuSe - tame loko, vupalluM = be pakSanuM sevA = sevana karo cho. = bhAvArtha :- tyArabAda mokSavizArada, jJAna, darzana, cAritrarUpa mokSanI prarUpaNA karavAmAM nipuNa sAdhu anyatIrthikone kahe che ke A rIte AkSepa karatAM tame duSpakSanuM sevana karo cho, bamaNA doSanuM sevana karo cho. | 12 tu bhuMjaha pAsu, gilANA'bhihaDaM ti ya / taM ca bIodagaM bhoccA, tamuddesAdi jaM kaDaM // For Private Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- pApaNuM = kAMsA AdinA pAtromAM, nANA = rogI sAdhune mATe, mahadaMtiya = gRhastho dvArA je bhojana maMgAve che, vImola = ane Apa bIja ane kAcA pANIno, monnA = upabhoga karo cho, tAki naM jIruM = te sAdhune mATe je AhAra banAvavAmAM Avyo che teno upabhoga karo cho. bhAvArtha :- tame guhasthanA kAMsa, tAMbu Adi dhAtunA pAtromAM bhojana karo cho, rogI saMtane mATe gRhastho pAsethI bhojana maMgAvo cho. tame bIja ane sacitta (kAcA) pANIno upabhoga karo cho temaja auddezika Adi doSayukta AhAranuM sevana karo cho. littA tivvAbhitAveNa, ujjhiyA asamAhiyA / ___NAikaMDUiyaM seyaM, aruyassAvarajjhai // zabdArtha :- tibbAbitAve = tIvra abhitApathI karmabaMdhanathI, nittA = lepAyelA, 3thA = savivekathI rahita, ahiyA = zubha adhyavasAyathI rahita cho, arayala = vraNa-ghAvanuM, vidUracuM = atyaMta khajavALavuM, seya = sAru nathI, avaraphA = kAraNa ke te doSa utpanna kare che. bhAvArtha :- tame tIvra kaSAyo athavA tIvra baMdhavALAM karmothI lipta, sadvivekathI rahita tathA samAdhithI rahita cho. ghAva-gumaDAMne adhika khajavALavuM te sAruM nathI, kAraNa ke tenAthI doSa-vikAra utpanna thAya che. tatteNa aNusiTThA te, apaDiNNeNa jANayA / ___Na esa Niyae magge, asamikkhA vaI kiI // zabdArtha :- = rAgadveSa yukta pratijJAthI rahita, gALayA = jJAnI puruSa,je grahaNa karavA yogya ane tyAga karavA yogya padArthone jANe che te sAdhu puruSa, te = anyadarzanIone, te apulikU = satya arthanI zikSA Ape che ke, paNa mane = tamoe jeno svIkAra karyo che te mArga, nA LiyA = yukti saMgata nathI, va = Ape je samyadRSTi sAdhuo mATe AkSepa vacana kahyAM che te paNa, millA = vicAryA vinA kahyA che, viza= temaja Apa loko je kArya karo cho te paNa viveka zUnya che. bhAvArtha :- khoTI pratijJAthI rahita ane heya-upAdeyanA jJAtA sAdhuo AkSepakartA anyadarzanIone satya vAtanI zikSA Ape ke A tamAro niMdAno mArga yuktisaMgata nathI, tame suvihita sAdhuo mATe je AkSepAtmaka vacana kaho cho, te vicAryA vinA kaho cho ane tamAro AcAra paNa viveka zunya che. erisA jA vaI esA, aggaveNuvva karisiyA / gihiNo abhihaDaM seyaM, bhuMjiuM Na u bhikkhuNo // zabdArtha -ra = A prakAranuM, nA = je, varuM kathana che ke, ziho mahatuM= gRhastha dvArA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-3 | 171 | lAvelo AhAra, niraM sarva = sAdhue khAvo kalyANakArI che, na 3 migi = paraMtu sAdhu dvArA lAvelo nahi, paNa =A vAta, navapuSya vAMsanA agrabhAganI jema, laya = kRza-durbaLa che. bhAvArtha :- sAdhuo mATe gRhastha dvArA lAvelA AhArano upabhoga karavo te zreyaskara che paraMtu sAdhu dvArA lAvelA AhAranuM sevana zreyaskara nathI. AvuM tamAruM kathana vAMsanA agrabhAganI jema durbaLa che, vajUdavAnuM nathI. dhammapaNNavaNA jA sA, sAraMbhANa visohiyA / | Na u eyAhiM diTThIhiM, puvvamAsi paggappiyaM // zabdArtha :- nA 5ULavaLaT = sAdhuone dAnAdi ApIne upakAra karavo joIe evI je dharmanI dezanA che, sA = te, sAraMgA viDiyA = gRhasthone zuddha karanArI che, sAdhuone nahIM, hiMkirdi = A daSTie, puSaM = pahelAM, ba3 puSi mAsi= A dezanA karavAmAM AvI nathI. bhAvArtha :- sAdhuone dAna Adi daIne upakAra karavo joIe. AvI je dharmaprajJApanA(dharmadezanA) che, te AraMbha samAraMbha yukta gRhasthone vizuddha karanArI che, sAdhuone nahIM. A daSTithI sarvajJoe pUrvakALamAM prarUpaNA karI na hatI arthAt tevI prarUpaNA jJAnIonI nathI. savvAhiM aNujuttIhiM, acayaMtA javittae / tao vAyaM NirAkiccA, te bhujjo vi pagabbhiyA // zabdArtha :- savvAhiM magggfEUR = sarva yuktio dvArA, vittara 3yaMta = potAnA pakSanI siddhi karI zakatA nathI, to = tyAre, te = te anyatIrthIo, vAvA2AvavA = vAdane choDIne, muno lava pAhimA = pharI potAnA pakSanuM sthApana karavAnI dhRSTatA kare che. bhAvArtha :- samagra yuktiothI potAnA pakSanI siddhi(sthApanA) karavAmAM asamartha te anyatIrthIo vAdane choDIne pharI potAnA pakSanI sthApanA karavAnI dhRSTatA kare che. rAgadosAbhibhUyappA, micchatteNa abhiyA / akkose saraNaM jaMti, TaMkaNA iva pavvayaM // zabdArtha :- rAvolAbUthaNa = rAga ane dveSathI jemano AtmA dabAyelo che evA, micchattaLa mahuvA = mithyAtvathI yukta anyatIrthIo, bole saraLa gati = zAstrArthamAM hArI javAthI gALo Adi Akroza vacanono Azraya le che, jevI rIte, TaMer = pahADamAM rahenArI mlecchajAti, yuddhamAM hArI javAthI, panvayaM = pahADano Azraya le che.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- rAga ane dveSathI jeno AtmA dabAyelo che, mithyAtvamAM otaprota che, tevA anyatIrthIo zAstrArthamAM hArI jAya tyAre Akroza (gALa athavA apazabda Adi)no Azaro le che. jevI rIte pahADapara rahenArA (TaMkaNajAtinA) maleccha yuddhamAM hArI jAya tyAre parvatano ja Azaro le che. bahuguNappagappAiM, kujjA attasamAhie / jeNa'NNe Na virujjhejjA, teNa taM taM samAyare // zabdArtha :- attaradipa = jenI cittavRtti prasanna che te muni, vahu"MMAkhIzuM = paratIrthInI sAthe vAdanA samaye jenAthI ghaNA guNo utpanna thAya che evA anuSThAno ne, pm = kare, nekha = jenAthI, ApaNe = bIjo manuSya, no vinA = potAno virodhI na bane, tejha = tenA prati, taM te samAyare = te te anuSThAna kare. bhAvArtha :- jenI manovRtti samAdhi yukta che, te muni aneka guNothI saMpanna hoya, te evA prakAranuM anuSThAna kare ke jethI bIjI koI vyakti tenI virodhI na bane. imaM ca dhammamAdAya, kAsaveNa paveiyaM / 20 kujjA bhikkhU gilANassa, agilAe samAhie // zabdArtha :- vAsane padya = kAzyapagotrI bhagavAna mahAvIra svAmI dvArA kahevAyelA, rU 2 dharmanAvAya = A dharmano svIkAra karIne, tamAri = prasannacitta,fbahU = sAdhu, pitApasa = rogI sAdhunI, paNa = glAni rahita thaIne, vA = vaiyAvacca kare. bhAvArtha :- kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIra svAmI dvArA kahevAyelA A dharmane svIkArIne samAdhiyukta sAdhu bImAra sAdhunI vaiyAvacca kheda-glAni rAkhyA vinA kare. vivecana : A dasa gAthAomAM paravAdIkRta AkSeponuM nirAkaraNa karyuM che. A prakAranA mithyA AkSepa karanArAone samAdhithI dUra mAnIne zAstrakAre sAdhuone tenA pratye upekSA karavAnuM sUcana karyuM ja che paraMtu AkSepaka jyAre vyaktigata AkSepa sudhI ja sImita na rahetA, samUhamAM e AkSepone phelAve, tene niMdA ane badanAmInuM rUpa devA lAge tyAre AkSepono prativAda(pratyuttara)ApavAno nirdeza zAstrakAra kare che. mada te ribAtenA pipU moNa vilApa:- vastutattvanA pratipAdanamAM kuzaLa tattvavetA potAnI vyaktigata AlocanA athavA niMdAne cupacApa samabhAvapUrvaka sahana karI le, teno pratikAra na karavo te karma nirjarAnuM kAraNa che. paraMtu jyAre samagra sAdhu saMsthA ke saMgha para khoTA AkSepo thAya, tyAre tene cupacApa sAMbhaLI levA ucita nathI. dharma paranA AkSepo sAMbhaLI le to dharmanI hIlanA thAya. A rIte
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-3 _. [ 173 ] eka tarapha dharmatIrtha(saMgha)nI avahelanA thAya, bIjI bAju sAdhu saMsthA pratye janatAmAM azraddhA vadhe tathA mithyAvAdane uttejanA maLe, Ama temAM bevaDI nukazAnI che. saMghamAM navA mumukSu sAdhakono praveza tathA sagRhasthonAM vrato grahaNa karavAmAM aTakAyata thavAnI saMbhAvanA che. tethI zAstrakAre A gAthA dvArA mArgadarzana ApyuM che ke AvA samaye sAdhu taTasthabhAvapUrvaka AkSepa karanArAone yogya pratyutara Ape. AkSepa nivAraNakata sAdhunI yogyatA :- zAstrakAre AkSepono pratyuttara ApavAnA kathana sAthe AkSepa nivAraka sAdhunA viziSTa guNonuM spaSTIkaraNa karyuM che. te guNo kramathI A pramANe che. (1) sAdhu mokSavizArada hoya, (2) apratijJa hoya (3) heya-upAdeyano samyak jJAtA hoya, (4) virodhIono prativAda, krodha, dveSa, vadha AdithI na karato hoya, (5) Atma samAdhithI yukta hoya, (6) aneka guNono lAbha thato hoya tyAre ja prativAda karato hoya, (7) bIjA loko virodhI na banI jAya, te mATe satata sAvadhAna raheto hoya. A guNonuM kramazaH spaSTIkaraNa A pramANe che. (2) mokaccha visAra:- prativAdakartA sAdhu samyakdarzana-jJAna-cAritrarUpa mokSamArganI prarUpaNA karavAmAM kuzaLa hovA joIe. jo te sAdhu pote ja zithilAcArano poSaka hoya to te AkSepakonA AkSepanuM nirAkaraNa sArI rIte karI zake nahIM ane pote karelA nirAkaraNano sAdhAraNa janatA para athavA AkSepako para prabhAva paDe nahIM. tethI AkSepa nivAraka sAdhue mokSamArganI prarUpaNAmAM vizArada hovuM jarUrI che. (2) mahivkha :- (1) je koIpaNa prakAranI, khoTA artha batAvavAnI pratijJAthI rahita che te apratijJA kahevAya che. prativAdakartA sAdhune mAre mArI vAtanI siddhimATe khoTA arthanuM paNa samarthana karavuM tevo pratijJAvAna na hoya. asatya vAtono samarthaka sAdhu AkSepako pratye nyAyI temaja vizvAsapAtra na rahe. te sva-moha ane para-dveSamAM paDI viruddha vicAronA pravAhamAM te vahevA lAgaze. (2) apratijJa eTale ke tenI jANakArI siddhAMta virUddha na hovI joIe. siddhAMta viruddha jANakArI vALo sAdhaka svayaM potAnA siddhAMtathI, AkSepakonuM nirAkaraNa karI nahIM zake. (3) prativAdIo pratye koI prakAranI khoTI pratijJA na rAkhe paraMtu satya tattvane samajAvavAnuM lakSya rAkhe. 3) nAtha - prativAda kartA sAdhaka svayaM heya-upAdeyano samyaka jJAtA hovo joIe, to ja AkSepakone upAdeya tattvane anurUpa bodha zikSA ApI zake tathA AkSepakonI vAtomAM heya upAdeya tatvane vizleSaNa karI samajAvI zake. (4) vAvolapabhUkhI...aone sarakhe naMti - pratipakSI vivAdamAM TakI na zakavAnA kAraNe, hAranI pratikriyA svarUpe apazabda, gALo, daMDA, mukkA ke zastra Adi dvArA prahAra karavA lAge to te kaSAya ke mithyAtvane vaza che tema jANI tenI sAthe vAda kartA sAdhu vivAdamAM UMDA utare nahIM. AkramaNa sAme pratyAkramaNa athavA Akroza prahAra Adi hiMsaka upAyono Azaro na levo joIe. vizvabaMdhu sAdhue te samaye temanA pratye upekSAbhAva rAkhIne mauna thaI javuM te zreyaskara che. vRttikAre kahyuM che ke
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 174 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) akkosa-haNaNa-mAraNa, dhammabhaMsANa bAla sulabhANaM / lAbhaM maNNaha dhIro, jahuttarANaM abhAvammi // arthAt gALadevI, roSa karavo, mArapITa athavA prahAra karavo ke dharmabhraSTa karavA, A badhAM kAryo to ekadama nAdAna bALaka jevAM che. dhairyavAna sAdhupuruSa AvA lokonI vAtomAM mauna rahevuM te ja lAbhadAyI samaje che. A daSTie zAstrakAre prativAdakartA sAdhuno samayajJa' evo guNa pradarzita karyo che. AkSepaka jo hiMsA para UtarI jAya to sAdhu samaya oLakhI tenI sAthe pratihiMsAthI badalo na vALatA zAMta temaja mauna thaI jAya. () attaranAhiw - prativAda kartA sAdhumAM AtmasamAdhimAM daDha rahevAno guNa hovo joIe. game tevI paristhiti upasthita thAya, te potAnI AtmasamAdhi-mAnasika zAMti, prasannatA athavA cittanI svasthatA na gumAve. Azaya e che ke te AkSepakonI sAthe vivAda karatI vakhate vikSubdha na thatAM AtmasamAdhAnamAM daDha rahe. je pratijJA, hetu, daSTAMta AdithI potAnA pakSanI siddhi thatI hoya, tenuM pratipAdana kare. (6) dipapramukha :- pravivAdakartA sAdhu "bahuguNa prakalpa" hovA joIe. je vivAdathI pratipakSInA hRdayamAM sneha, sadbhAvanA, AtmIyatA, dharma pratye AkarSaNa, sAdhusaMsthA pratye zraddhA, vItarAgadevo pratye bahumAna Adi aneka guNo jAgRta thAya tene "bahuguNa prakalpa" kahe che. vRttikAranI daSTie bahuguNaprakalpano artha A pramANe che. (1) je vAtothI svapakSa siddhi ane parapakSanA doSonI abhivyakti thAya, athavA (2) je anuSThAnothI mAdhyasthabhAva Adi pragaTa thAya, evo pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya ane nigamana Adino vacana prayoga kare. bahuguNaprakalpa, prazAMta evA prativAdaka sAdhu vivAda karatA hoya ane khabara paDe ke pratipakSI vivAdamAM parAjita thaI rahyo che; tenA AtmIyatA, maitrI, sneha, sadbhAvanA, deva-guru-dharma pratye zraddhA Adi guNo vadhavAne badale roSa, dveSa, IrSA, dhRNA, pratikriyA, azraddhA Adi doSo vadhI rahyA che; to sAdhu vAdane tyAMja aTakAvI de. pratipakSIne kAyara, azraddhALu kahI herAna karavAthI tathA tene vAraMvAra cIDavavAthI uparyukta AtmIyatA vagere bahuguNa naSTa thaI javAnI saMbhAvanA che. (7) meLasvkhe vijJA , te saM saM samAre :- prativAdakartAmAM A vicakSaNatAno khAsa guNa hovo joIe ke te pratipakSI pratye evuM vacana na bole, ke na evo vyavahAra kare, ke na evuM AcaraNa kare jenAthI te virodhI, vidveSI athavA pratikriyAvAdI banI jAya. A guNothI yukta sAdhaka ja AkSepakartAonA AkSeparUpa upasarga para yathArtharUpe vijaya meLavI zake
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-3/uddezaka-3 175 ] pUrvagAthAomAM prativAdI dvArA suvihita sAdhuo para parokSa temaja pratyakSarUpe thatAM khoTA AkSeponuM varNana karavAmAM AvyuM che ane e paNa kahevAI gayuM che ke pratipakSInA AkSepono pratyuttara (prativAda) mokSa vizArada Adi sAta guNothI yukta sAdhu yathAyogya avasara joIne karI zake che. AkSepa kartAnA AkSepono uttara ApavA zAstrakAre mudAo rajU karyA che te mukhya mudAo A pramANe chekupavAM veva sevA - vRttikAre suparaha nI vyAkhyA cAra prakAre karI che. (1) duSpakSa = tame khoTA, asatu pakSano Azraya lIdho che (2) dvipakSa = rAga ane dveSa rU5 be pakSonuM sevana karo cho. kAraNa ke tame tamArA doSayukta pakSanuM samarthana karo cho tethI tamane tamArA pakSamAM rAga che ane amArA siddhAMta doSarahita che tene dUSita batAvo cho, tethI tenA para tamane dveSa che (3) tame gRhastha ane sAdhu ema be pakSanuM sevana karo cho. sacitta bIja, kAcuM pANI ane audezika AhAra AdinuM sevana karavAne kAraNe gRhastha cho ane sAdhuno veSa paheravAne kAraNe sAdhu cho. (4) pote asat anuSThAna karo cho ane anuSThAna karanArA bIjAonI niMdA karo cho. Ama tame svaprazaMsA-paraniMdA rUpa be pakSane sevanAra cho. tAtparya e che ke, Ape je sAdhuvargapara sarogastha ane paraspara Asakta hovAno AkSepa karyo te khoTo che, duSpakSa che, mithyApUrvagrahathI yukta che. nittA jillAmA".... nAdiyA :- A gALAmAM AkSepakartAo para traNa pratyAkSepa ApyA che. (1) tIvra abhitApathI lipta. (2) savivekathI vihIna tathA (3) samAdhi (zubha adhyavasAya)thI rahita. A traNe ya pratyAkSepa A rIte pramANita thAya che. (1) chakAya jIvonI hiMsA karIne je AhAra temanA nimitte taiyAra karavAmAM Ave che, tenuM sevana karavAthI; khoTI vAtane paNa daDhatApUrvaka pUrvAgrahavaza pakaDavAthI; mithyAdaSTinA svIkArathI temaja suvihita sAdhuonI niMdA karavAne kAraNe te loko tIvrakaSAya athavA tIvra karmabaMdhanA abhitApathI yukta che. bhikSApAtra rAkhyA vinA koI gRhasthanA gharamAM bhojana karavAne kAraNe tathA rogI sAdhumATe gRhastha pAse bhojana banAvaDAvIne maMgAvavAne kAraNe, audezika (uddiSTa) Adi doSayukta AhAra karavAnA kAraNe teo suvivekarahita che. teo uttama sAdhuo pratye dveSa kare che, temane khoTI rIte badanAma kare che, tethI teo zubha adhyavasAya rahita che. MArU vahUyaM sevaM slAvara - A pratyAkSepa vAkyamAM susAdhu dvArA sAmAnya nItinI preraNA che. ghAvane atyaMta khajavALavo sAro nathI, tenAthI vikAra utpanna thAya che. A nyAyathI ame ApanA doSone vadhAre ukheDavA te sAruM mAnatA nathI. tenAthI to tamArAmAM rAga-dveSanI vRddhirUpa doSa utpanna thavAnI saMbhAvanA che. ja kSa khiyA mane - AkSepakartAo pratye pratyAkSepa karatA susAdhu kahe che ke tame apanAvelA susAdhuonI niMdA karavAno mArga bhagavAnanI nItine anukULa(naitika) nathI. tarekha avikA te :- je sAdhaka heya-upAdeyano jJAtA che tathA rAga-dveSa rahita thaIne satyavAta kahevA mATe katapratijJa che, te gozAlaka matAnusArI AjIvaka Adi sAdhu sAthe tU-tU, huM-huM, vAkkalaha,
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) vyarthavivAda athavA jhagaDA karavAne badale vastutattvanI daSTie; jinendranA abhiprAya anusAra paramArtha prarUpaNA dvArA ghaNA ja madhura zabdomAM namratApUrvaka sAcI ane spaSTa vAto samajAvI de; teone hitakArI ane vAstavika vAtonI zikhAmaNa Ape. amitha varDa viruM :- je sAdhu rogI sAdhune AhAra lAvIne Ape che, te gRhastha jevA che. tevuM ApanuM kathana vicAryA vinAnuM che tathA tamAruM te AcaraNa ke vyavahAra viveka-vicAra zunya che ke bImAra sAdhunI sevA svayaM na karatAM gRhastha pAse karAvo cho. risa nA va... tu bagi :- sAdhune gRhastha lAvI dIdhelo AhAra karavo zreyaskara che, paraMtu sAdhu dvArA lAvelo nahI. tamArI A vAta paNa vAMsanA agrabhAganI jema mUlyahIna che. A kathana pramANa saMgata, tarkasaMgata ke hetu yukta nathI. vItarAga maharSionI prAcIna paraMparAthI paNa saMgata nathI. gRhastho dvArA banAvIne lAvelA AhAramAM chakAya jIvonI hiMsA spaSTa che, te AhAra AdhAkarma, audezika Adi doSothI yukta hovAthI azuddha hoya che. sAdhuo vaDe aneka gharomAMthI gaveSaNA karIne lAvelo bhakta-ziSTa gRhasthoe jamI lIdhA pachI bacelo) AhAra ugama Adi doSothI rahita, AraMbha samAraMbha rahita hovAthI sAdhu mATe te amRta bhojana tulya che. dhamma pUUUAva nA sA...puSpAli RNiye :- AkSepa kartAnuM kathana che ke gRhastha sAdhune dAna ApavuM joIe. dAnadharma te gRhasthanI zuddhi kare che, sAdhunI nahIM. tethI sAdhue rogI sAdhu mATe AhAra vagere lAvavuM na joIe. paraMtu pUrvakAlIna sarvajJonI dharmadezanA evI na hatI.AkSepakartA potAnI mithyA daSTinA kAraNe sarvajJa dvArA upadiSTa kathanano viparIta artha kare che. sarvajJapuruSa AvI tuccha athavA viparIta vAtanI prarUpaNA karatA nathI. tethI bImAra sAdhunI vaiyAvacca sAdhue karavI na joIe ItyAdi AkSepakono AkSepa zAstra viruddha temaja ayathArtha che. vastu sthiti e che ke te AkSepaka bImAra sAdhunI vaiyAvacca karavA mATe gRhasthane preraNA Ape che, tathA A kAryanuM anumodana karIne rogI sAdhuno upakAra karavAnuM svIkAra paNa kare che. tethI te eka bAju rogI sAdhu pratye upakAra paNa kare che, bIjI bAju A upakArano virodha paNa kare che. A varato vyAyAH " (svavacana bAdhita) che. rogI sAdhunI sevA karavI, sAdhuno dharma:- prativAdI dvArA karavAmAM AvelA AkSeponuM nivAraNa karyA bAda svapakSanI sthApanAnA rUpamAM svastha sAdhu dvArA glAna(bImAra, vRddha, azakta Adi) sAdhunI sevAne anivArya dharma batAvatA zAstrakAra kahe che keglAna sAdhunI sevA karanAra sAdhuo mATe be vizeSaNo ApyA che. (1) (2) sAhi! glAni rahita (kaMTALo lAvyA vinA) temaja samAhita-samAdhiyukta-prasannacitta thaIne. A be guNasaMpanna sAdhaka rogI sAdhunI sevA kare to dharma thAya ane saMvaranirjarAnuM kAraNa bane. kadAca puNyabaMdha thAya to te zubhagatinuM kAraNa bane. glAni rahita temaja samAdhiyukta thaIne sevA karavAnA vidhAnanI pAchaLa eka bIjo Azaya paNa
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--3/uddezaka-3 vRttikAra vyakta kare che. jo sAdhu pote samAdhiyukta thaIne sevA na kare to bhaviSyamAM kadAcit sevA karanAra svayaM asvastha athavA azakta thaI jAya tyAre tenI sevA karavAmAM bIjA sAdhuo paNa veTha utAraze. tyAre te sAdhunA manamAM asamAdhibhAva utpanna thaze. tethI potAne ane rogI sAdhune je rIte samAdhi utpanna thAya te rIte AhArAdi lAvI ApavA ane tenI sevA karavI te svastha sAdhuno mukhya dharma che. sAdhaka jIvananI pratyeka pravRti samAdhijanaka ane samAdhi poSaka hoya to ja temAM tenI sAdhutA che. TaMbA va pathvayaM :- vRttikAranA kathana anusAra-pahADamAM rahenArI mlecchonI eka jAti vizeSa TaMkaNa kahevAya che. sUtrakRtAMga aMgrejI anuvAdanA TippaNamAM TaMkaNa jAtine madhyapradezanA IzAna khUNAmAM rahenArI parvatIya jAti batAvI che. jevI rIte durjoya TaMkaNa jAtinA bhIla jyAre parAsta thAya che tyAre parvatano ja Azaro le che, tevI ja rIte vivAdamAM parAsta loko bIjo koI upAya na dekhAya tyAre Akroza vacanano ja sahAro le che. upasarga vijayano nirdeza : saMkhAya pesalaM dhammaM, diTThimaM pariNivvuDe / 21 uvasagge NiyAmittA, AmokkhAe parivvajjAsi // tti bemi // zabdArtha :-liTTimaM = padArthanA yathArtha svarUpane jANanArA, paridhivvuDe - rAgadveSa rahita, zAMtamuni, LiyAmittA = vazamAM karIne, jItIne. 177 bhAvArtha :- samyak dRSTisaMpanna, prazAMta muni A sarvajJa praNIta zrutacAritrarUpa uttamadharmane jANIne, upasargo para niyaMtraNa karI mokSaprApti sudhI saMyamamAM parAkrama kare. vivecana : mokSaprApti paryaMta upasarga vijaya kare :- uddezakanI aMtima gAthAmAM upasarga vijayanA saMdarbhamAM traNa tathyone abhivyakta karyAM che. (1) uttama dharmane jANIne (2) dRSTimAna temaja upazAMta muni (3) mokSaprApta thAya tyAM sudhI saMyama anuSThAnamAM udhama kare. // adhyayana 3/3 saMpUrNa // cotho uddezaka saMyamabhraSTa karanArA upasarga : AhaMsu mahApurisA, puvviM tatta tavodhaNA / udaeNa siddhimAvaNNA, tattha maMde visIyai // For Private Personal Use Only GOGOGOG
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 2T zabdArtha - AraMtu = koI ajJAnIo kahe che ke, gubdha = pahelAMnA kALamAM, tara tavothaT = tapa karavuM e ja jeonuM dhana che evA, mahApurasA = mahApuruSa, 35 = kAcApANInuM sevana karIne, siddhimAvaUST = muktine pAmyA hatA, mad = mUrkha puruSa A vAta sAMbhaLIne, tattha = ThaMDA pANInA sevana AdimAM, vilIya = pravRtta thaI jAya che. bhAvArtha :- keTalAka ajJAnIjano kahe che ke prAcIna kALamAM tapta tapodhanI(taparUpI dhanathI saMpanna) mahApuruSoe saceta pANInuM sevana karI muktine prApta karI hatI. aparipakva buddhivALo sAdhaka A sAMbhaLI kAcA pANInA sevanamAM pravRtta thaI jAya che. abhuMjiyA NamI vedehI, rAmagutte ya bhujiyA / bAhue udagaM bhoccA, tahA NArAyaNe risI // zabdArtha - abuniyaT = AhAra choDIne, rAma!= rAmagupta, muni = AhAra karIne, vIdupa, = tathA bAhuke ThaMDA pANIno upabhoga karIne, tae = evI rIte, baRINe risI = nArAyaNa RSie, 36. monca = kAcA pANIno upabhoga karIne siddhi prApta karI hatI. bhAvArtha :- vaidehI(videha dezanA rAjA) namirAje AhAra choDIne ane rAmagupta AhArano upabhoga karIne, bAhake temaja nArAyaNa RSie kAcA pANI AdinuM sevana karIne mokSa prApta karyo hato. Asile devile ceva, dIvAyaNa mahArisI / pArAsare dagaM bhoccA, bIyANi hariyANi ya // zabdArtha :- Atine = Asila RSi, vire = devala RSi, marisa rIvAyA = tathA maharSi lepAyana, parIsare = temaja pArAzara RSie, rAM vALa hariyALa monnA = ThaMDupANI, bIja ane lIlI vanaspationo AhAra karIne. bhAvArtha :- Asila ane devala RSie tathA maharSi dvaipAyana temaja pArAzara RSi (Adi)e sacitta pANI, bIja temaja lIlI vanaspationo upabhoga karIne mokSa prApta karyo hato. ete puTvi mahApurisA, AhiyA iha sammayA / bhoccA bIodagaM siddhA, iti meyamaNussuyaM // zabdArtha :- pufbdha = pahelAMnA samayamAM, pata mahApurisA = A mahApuruSa, nAdiyA = sarvajagaprasiddha hatA, 6 = tathA A lokamAM, jaina AgamamAM, samaya = mAnavAmAM AvyA che, rUti = A, mecanasuyaM = meM mahAbhArata AdimAM sAMbhaLyuM che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4 . 179 ] bhAvArtha :- pUrvakALamAM A mahApuruSa sarvatra vikhyAta hatA ane ahIM A lokamAM paNa sammata che. A badhA sacitta bIja temaja ThaMDA pANIno upabhoga karIne siddha thayA hatA, evuM meM paraMparAthI sAMbhaLyuM che. tattha maMdA visIyaMti, vAhachiNNA va gaddabhA / piTThao parisappaMti, pIDhasappI va saMbhame // zabdArtha :- vAchipA = bhArathI pIDita, nAnA va= gadheDAnI jema, niyati = saMyamapAlana karavAmAM duHkha anubhave che, ane = agni Adino upadrava thavAthI, paDhaNI = lAkaDInI sahAyatAthI cAlanArA paga vinAnA puruSa, fpaTTo parisaMti = bhAganAra lokonI pAchaLa pAchaLa cAle che te rIte te mUrkha paNa saMyamapAlanamAM badhAthI pAchaLa rahI jAya che. bhAvArtha :- A prakAranA brAntijanaka (buddhibhraSTa ke AcArabhraSTa karanArA) duHzikSaNarUpa upasarga Ave tyAre maMdabuddhi sAdhaka bhAra vahana karavAthI pIDA pAmatA gadheDAnI jema saMyamArAdhanAmAM duHkhano anubhava kare che. jevI rIte lAkaDInA Teke cAlanAra laMgaDo mANasa agni Adino upadrava thAya tyAre doDatA-bhAgatA lokonI pAchaLa rahI jAya che. tevI rIte maMdamati sAdhaka paNa saMyamaniSTha mokSayAtrIomAM pAchaLa rahI jAya che. vivecana : A pAMca gAthAomAM anukULa upasarga ane maMdabuddhi sAdhako para thatI pratikriyAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. keTalAka zithila sAdhako potAnI anAcArarUpa pravRttione sAdhvAcAramAM samAviSTa karavA prasiddha pUrvakAlika RSionA udAharaNo Ape che ane te dvArA maMda sAdhakane anAcAramAM phasAvavAno prayatna karavAmAM Ave che. A pAMca gAthAomAM keTalAka RSionAM nAma lIdhA vinA tathA keTalAka prasiddha RSionAM nAma laI A upasarganA udAharaNo rajU karyA che. (1) pUrvakALamAM valkalacIrI, nArAyaNa Adi mahApuruSoe paMcAgni Adi tapa karIne kAcuM pANI, kaMdamULa, phaLa Adino upabhoga karIne siddhio prApta karI che. (2) vaidehI namirAje AhAra tyAgIne (3) rAma gupta AhArano upabhoga karIne, (4) bAhuka RSie zItaLa jaLano upabhoga karIne (5) te rIte nArAyaNa ke tArAgaNa RSie paNa kAcApANInuM sevana karIne. (6,7,8,9) Asila, devala, pAyana temaja pArAzara maharSie kAcuM pANI, bIja ane lIlI vanaspatino upabhoga karIne, siddhi prApta karI che, evuM meM mahAbhArata Adi purANomAMthI sAMbhaLyuM che. pUrvakALa (tratA-dvApara Adi yugo)mAM A mahApuruSo prasiddha thaI gayA che ane A badhA lokamAM sammata che. mile ho :- bhAgavatu purANamAM uminuM caritra lakhAyeluM che. tyAM "nimi" nA ja janaka, vaidehi ane
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) mithila nAma che tevuM kathana jovA maLe che. bauddhagraMtha suttapiTakamAM umirAvariyA nA nAmathI niminuM caritra maLe che. jaina Agama uttarAdhyayana sUtramAM nipA adhyayanamAM namirAjarSi ane Indrano saMvAda batAvyo che. rAmApura- - RSi bhASita sUtranA 23mAM adhyayanamAM rAmaputta nAma maLe che, vRttikAra anusAra rAmagupta eka rAjarSi hatA. vAMdu :-RSibhASitanA 14mAM bAhuka adhyayanamAM bAhukane AhaMtaRSi kahevAmAM AvyA che. hAbhAratanA trIjA AraSkaparvamAM naLarAjAnuM bIjuM nAma 'bAhuka" batAvyuM che. paraMtu te to rAjAnuM nAma che. nArAyaNatraDhaSi :- RSibhASitanA 36mAM adhyayanamAM nArAyaNa ke tArAgaNa RSino nAmollekha Ave sina, ravina - vRttikAre asila ane devila baMnne alaga alaga nAma vALA RSi mAnyA che. sUtrakatAMga cUrNimAM sita vitta AraMtu RSinA rUpamAM eka ja RSino nAmollekha che. mahAbhAratamAM tathA bhagavadgItAmAM Asita devalanA rUpamAM ekaja nAmano keTalIya jagyAe ullekha che. tenA parathI RSinuM devalagotra ane asita nAma jaNAya che vAyupurANanA prathamakhaMDamAM RSilakSaNa prakaraNa anusAra asita ane devala A banne judA judA RSi hoya tevuM lAge che. DIpAyana, pArAzara RSi :- RSibhASitanA 40mAM adhyayanamAM dvIpAyana RSino nAmollekha maLe che, pArAzara RSino nAmollekha nathI. mahAbhAratamAM "pAyana" RSinuM nAma maLe che. vyAsa, pArAzara (parAzaraputra) A dvaipAyananAM ja nAma che. Avo tyAM ullekha che. vRttikAre dvaipAyana ane pArAzara A banneno judo judo ullekha karyo che. aupapAtika sUtramAM ATha parivrAjakomAM pArasara ane rIvAya A be RSiono nAmollekha che. bhramaNA utpanna karAvanAra temaja mokSanA vAstavika kAraNothI ajANa loko prasiddha RSionA nAmanI sAthe kAcA pANI, bIja, lIlI vanaspati AdinA upabhogane joDIne tene ja mokSanuM kAraNa batAve che. vRttikAra kahe che ke paramArthane nahIM jANatA teone evuM jJAna nathI ke valkalagIrI Adi je RSio ke tApasone siddhi maLI hatI, teone koI nimittathI jAtismaraNa Adi jJAna utpanna thayuM hatuM, jethI samyakdarzana, samyakajJAna temaja samyaka cAritra prApta thayuM hatuM ane tethI teo mukta thayA hatA. sarvavirati pariNAmarUpa bhAvaliMga vinA kAcuM pANI, bIja vanaspati AdinA upabhogathI karmakSaya thaI zakatA nathI. ajJAnI loko kahe che ke A pratyekabuddha RSione vanavAsamAM rahetAM bIja, lIlI vanaspati AdinA upabhogathI kevaLajJAna utpanna thaI gayuM hatuM jema ke bharata cakravartIne arisA bhuvanamAM kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM. te kutIrthio e nathI jANatA ke bhAvathI guNasthAnakanI zreNI caDatA kevaLajJAna prApta thAya che. ghAtakarmano kSaya thavAthI kevaLajJAna thAya che, nahIM ke kAcuM pANI ke vanaspati bhakSaNathI. kevaLajJAna
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4 . [ 181 ] prAptinA kAraNone jANyA vinA teo viparIta prarUpaNA kare che. tatthamAM vilIyati..saMbha :- AvA bhramaNApreraka vAkyo sAMbhaLIne adUradarzI, maMdaparAkramI saMyamI sAdhako saMyamabhArane vahana karavAmAM pIDAno anubhava kare che. zAstrakAre A vAta samajAvavA be daSTAMta ApyA che- (1) bhArathI pIDita gadheDo jema cAlavAmAM duHkha anubhave che tema alpasatvazIla sAdhakane saMyama bhAra rUpa lAge che. saMyama mArge te cAlI zakatA nathI. (2) lAkaDInA sahAre cAlanAra mANasa jyAre Aga lAge tyAre doDatA-bhAgatA anya loko karatAM pAchaLa rahI jAya che tema saMvegathI mokSa tarapha jatAM sAdhaka karatAM A alpasatvazIla sAdhako mokSamArgamAM pAchaLa rahI jAya che arthAt saMyamamAM aprasanna bhAve pravRtti kare che athavA saMyamamAM zithila banI javAthI saMsAramAM paribhramaNa kare che. sukhathI ja sukhaprApti evI mithyAmAnyatA : ihamege u bhAsaMti, sAyaM sAyeNa vijjai / je tattha AriyaM maggaM, paramaM ca samAhiyaM // zabdArtha :-= prApta thAya che, ta = paraMtu A mokSanA viSayamAM, AliMga samasta heya dharmothI dUra rahenAra tIrthaMkara pratipAdita je mokSamArga che, paranuM sAhityaM = je parama zAMti denAra jJAna, darzana ane cAritrarUpa mArgane, ne = je loko choDe che, teo mUrkha che. bhAvArtha :- mokSaprAptinA viSayamAM keTalAka mithyAdaSTi loko kahe che ke sukha sukhathI ja prApta thAya che paraMtu anaMtasukha rUpa mokSanA viSayamAM je AryamArga-samasta heya dharmothI dUra rAkhanAro che te jJAna, darzana, cAritrAtmaka mArga zreSTha ane samAdhi ApanAra che. mAM caM vamaLatA, akhe supara vazuM eyassa amokkhAe, ayohArivva jUraha // zabdArtha :- A jinamArgano, avanavaMtA = tiraskAra karanArA tame loko, ai = alpa arthAt tuccha viSaya sukhanA lobhathI, va6 = atimUlyavAn mokSasukhane, na supa = bagADo nahi, patharsa = sukhathI ja sukha maLe che A asat pakSane, manohAna choDavAthI, yohAnna = sonuM choDIne lokhaMDa lenArA vaNikaloha vANiyA)nI jema, nUra = pazcAttApa karazo.(pastAvuM paDaze.) bhAvArtha :- sukhathI ja sukha prApta thAya che tevI asatmAnyatAne svIkArI jinazAsanano tiraskAra karanAra he prAvacaniko! tame tuccha evA viSaya sukhanA lobhamAM ati mUlyavAna mokSa sukhane gumAvo nahIM.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 182 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sukhathI sukha prApta thAya che te asatpakSane jo tame nahIM choDo to, loDhAne grahaNa karI rAkhanAra vaNikanI jema pazcAttApa karavAno samaya Avaze. pANAivAe vaTuMtA, musAvAe asaMjayA / | vNAvA vadaMtA, mehu ya parivAre | bhAvArtha :- prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna(abrahmacarya)sevana ane parigrahamAM pravRta thAo cho, tethI tame saMyamI nathI. vivecana : A traNa gAthAomAM kArya sAthe vijJa sukhathI sukha maLe che, te bauddhonI bhrAMta mAnyatAnuM kathana karIne tenuM nirasana karyuM che. potAnI mAnyatAne siddha karavA bauddho kahe che ke nyAya zAstranA siddhAMtAnusAra kAraNane anurUpa kArya thAya che, AMbo vAve tene AMbAnA phaLa maLe che. tethI A lokanA viSayabhoga janya sukhano bhoga ja paralokanA sukhanuM kAraNa banI zake che. kezaloca, pAdavihAra, kaThina tapa vagere kaSTa sahananI AvazyaktA nathI. A prakAranI yuktio sAMbhaLIne koI sukhazIla sAdhaka temAM bharamAI jAya che, mithyA mAnyatA rUpa te upasargamAM parAjita thaI jAya che. paraMtu A parva avamavLatA...gAthAmAM zAstrakAre tenuM khaMDana karyuM che. sahu prathama kAraNane anurUpa kArya hoya to viSaya bhogajanya sukha parAdhIna che, te kAraNathI mokSajanya svAdhIna sukhanI prApti kadApi saMbhavita nathI. pAMce IndriyanA viSayo haMmezA sukha ja Ape tevu ekAMte nathI, vyaktinI mAnasika paristhiti anusAra temAMthI kSaNika sukhanI anubhUti thAya che. kSaNika sukhanI pAchaLa bahukAlIna duHkha ja che ane teno bhogavaTo anaMta kAlIna svAdhIna sukhano bAdhaka bane che. A rIte mithyA mAnyatArUpa upasargathI parAjita thayelA alpa sattva sAdhakanI sthitinuM darzana zAstrakAre daSTAMta dvArA karAvIne sAdhakane sat preraNA ApI che. (1) mAM payaMgUra6:- tuccha viSaya sukhane mAgI je anaMta sukhanA mArga rUpa jinezvaranA mArgane choDe che te kAMkarAne mATe hIro gumAvavA samAna che athavA sonu vagere mahAmUlyavAna dhAtuone choDIne haThAgrahavaza loDhuM pakaDI rAkhanAra lohavaNika samAna che. te baMne pAchaLathI pazcAttApa ane jhUraNA kare che. he sAdhaka ! tArI sthiti te pramANe na thAya te mATe tuM sAvadhAna rahe. (2) pAvA...parivAre :- zAstrakAra A kamAnyatAnA durAgrahI vyaktine tenA duSpariNAma
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4) 183 | batAvatAM kahe che- vaiSayika sukhane ja sukha mAnI tame vividha svAdiSTa bhojana banAvavAmAM, AlIzAna baMgalAo bAMdhavAmAM, sukha sAdhanone meLavI levAnI talapa ane dhUnamAM ahiMsA mahAvratane to neve mUkI dIdhuM che. vAtavAtamAM jIvahiMsAno Azaro lo cho ! potAne dIkSita temaja bhikSAzIla kahIne gRhastho jevuM ja AcaraNa karo cho ! asatya bhASaNamAM pravRtta thAo cho. sukhavRddhi mATe adatta-corIno Azraya lo cho. hAthI, ghoDA, UMTa, jamIna, Azrama Adine potAnI mAlikImAM rAkho cho, tenA para mamatva rAkhIne parigrahanuM sevana paNa karo cho. sukhaprAptinI dhunamAM rati-yAcanA(kAmanI mAgaNI) karanArI strIo sAthe kAmasevana paNa karavuM saMbhavita che ane sukhasAdhana Adi meLavavAnI dhUnamAM beImAnI paNa karo cho. A rIte sarva prasiddha pAMce pApazravomAM pravRta tamAre saMyama kyAM rahyo? vAsanA tRptirUpa sukhakara upasarga : evamege u pAsatthA, paNNavaiti aNAriyA / itthIvasaM gayA bAlA, jiNasAsaNaparammuhA // zabdArtha :- sthInAM jaya = strInA vazamAM rahenArA, nilIlA parabyu = jinazAsanathI parA mukhI, koI pArthastha. bhAvArtha :- strIonA vazamAM rahelAM, ajJAnI, jinazAsanathI parAkramukha anArya evA keTalAka pArthastha A rIte (nimnokta gAthAomAM kahevAmAM Avaze tevI vAto) kahe che. 10 jahA gaMDaM pilAgaM vA, paripIlejja muhuttagaM / evaM viNNavaNitthIsu, doso tattha kuo siyA // zabdArtha :- nadI = jevI rIte, huM = phoDakI, pitA va = athavA phoDakAne, mudattaka = muhUrtabhara (thoDIvAra), parivartanna = dabAvavAthI, viUNavatthI = samAgamanI prArthanA karanArI strInI sAthe samAgama karavAthI, taltha = A kAryamAM, vaso = doSa, varuo liyA ? = kyAMthI hoI zake? bhAvArtha :- jevI rIte phollA-phollIne dabAvIne temAthI paru Adi kADhI nAMkhavAthI muhUrta mAtramAM- thoDIvAramAM ja zAMti thaI jAya che, tevI rIte samAgamanI prArthanA karanArI strIonI sAthe samAgama karavAthI thoDIvAramAM ja zAMti thaI jAya che, A kAryamAM doSa zuM hoI zake ? jahA maMdhAdae NAma, thimiyaM bhuMjai dagaM / __ evaM viNNavaNitthIsu, doso tattha kuo siyA // zabdArtha :- = jevI rIte, maMdhAtA gAna = gADara, thini= halAvyA vinA, raja= pANI, muMgara
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 184] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) = pIve che. bhAvArtha :- jevI rIte gADara (gheTuM) pANI halAvyA vinA pI le che. evI rIte koIne pIDA pahoMcADayA vinA rati prArthanA karanArI yuvatI strIo sAthe sahavAsa karI levAmAM Ave to emAM doSa kevI rIte hoI zake che? jahA vihaMgamA piMgA, thimiyaM bhuMjai dagaM / 12 | evaM viNNavaNitthIsu, doso tattha kuo siyA ? // zabdArtha - kiMja = piMga nAmanI, vihaMgAmA = pakSiNI. bhAvArtha :- jevI rIte piMgA nAmanI paMkhiNI halAvyA vinA pANI pI le che, tevI rIte kAmasevana mATe prArthanA karanArI taruNI strIonI sAthe samAgama karavAthI temAM zuM doSa che? evamege u pAsatthA, micchAdiTThI aNAriyA / ajjhovavaNNA kAmehiM, pUyaNA iva taruNae / zabdArtha :- zAne aphoravaUT = kAmabhogamAM atyaMta mUrNita che, taNA pUyA vra = jevI rIte pUtanA nAmanI DAkiNI bALako para Asakta rahe che tema. bhAvArtha :- pUrvoktarUpe maithuna sevanane nirdoSa, niravadya mAnanArA keTalAka pArthastha mithyAdaSTi che, anArya che, temaja kAmabhogomAM atyaMta Asakta rahe che. jema pUtanA DAkiNI nAnAM-dUdhapItAM bALako para Asakta rahe che. vivecana : A pAMca gAthAomAM anukULa upasarganuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. A upasargamAM aneka kutarko dvArA sAdhakane vAsanAnI tRpti mATe ke strI saMga mATe AkarSita karavAmAM Ave che. parvanene...paramparA :- A gAthAmAM khoTI prarUpaNA karanAra mATe mATe pAMca vizeSaNono prayoga karavAmAM Avyo che. (1) pArthastha (2) anArya (3) strIvasaMgata, (4) bAla (5) jinazAsana parAkramukha. ne padanI vyAkhyA karatA vRttikAre A mAnyatAnA prarUpaka tarIke, prANAtipAta AdimAM pravRta nIlavastradhArI viziSTa bauddhasAdhako, nAthavAdI maMDaLamAM pravezelA zaiva sAdhaka (zivapaMthI sAdhaka), vizeSo tathA jaina saMghanA kuzIla temaja pArthastha zramaNone batAvyA che. teone patthA kahyA che. jeno AcAra vicAra zithila hoya, uttama anuSThAnathI dUra hoya, kuzIla sevana karatA hoya, strIparISahathI parAjita hoya teone pArthastha kahyA che.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4. 185 | nariyA :- teo hiMsA, asatya, corI-ThagAI, anIti, maithuna sevana temaja parigraha jevA anArya karma karavAnA kAraNe anArya che. lhIvAla :- je yuvAna strIonI gulAmI karatA hoya, je temanI mohajALamAM phasAIne temanA vazavartI banI gayA hoya, teo strIvazaMgata che. strIonA teo keTalA badhA gulAma hoya? te teonA zabdomAM ja joIe. priyA darzanamevA'stu, kimanyairdarzanAntaraiH / prApyate yena nirvANaM, sarAgeNA'pi cetasA // "mane priyAnuM darzana thavuM joIe, pachI bIjA darzanothI zuM prayojana? kAraNa ke priyAdarzanathI sarAga-citta hovA chatAM paNa nirvANasukha prApta thAya che." vAlA :- je potAnA hitAhitathI ajANa hoya, je hiMsA Adi pApakarma karavAnI nAdAnI karIne potAnA ja vinAzane AmaMtraNa ApatA hoya, je vAraMvAra roSa, dveSa, IrSA, moha kaSAya AdithI uttejita thaI jatA hoya te adhyAtma jagatamAM bAla(bALaka) che. nikhAlIsA paramu :- rAgadveSa vijetA "jina" kahevAya che. temanuM zAsana eTale temanI AjJA. kaSAya, moha ane rAgadveSane upazAMta karavAnI AjJAthI vimukha eTale ke saMsAramAM Asakta tathA jainamArgane kaThora samajIne, tenI dhRNA(napharata), dveSa karanArA jinazAsana parAkramukha kahevAya che. na saMthAla - gADara (gheTI)ne potAnA baccA para atyaMta sneha(Asakti) hoya che. vRttikAre eka udAharaNa ApIne A vAtane siddha karI che. "ekavAra potAnA saMtAno para pazuonI kevI Asakti che tenI parIkSA mATe badhAM pazuonAM baccAM eka pANI vinAnA kuvAmAM rAkhavAmAM AvyAM. te samaye badhI mAdA pazu potapotAnA baccAno avAja sAMbhaLIne kUvAnA kinAre AvIne UbhI rahI gaI. paraMtu gheTI potAnA baccAno avAja sAMbhaLIne tenA mohamAM aMdha banIne kUvAmAM kUdI paDI. tenA parathI siddha thayuM ke badhAM pazuomAM gheTIne potAnAM baccAo pratye atyaMta Asakti hoya che. tethI Asakti mATe gheTInI upamA ApavAmAM Ave che. vidhAmAM fSaT :- kapiMjala pakSI AkAzamAM rahIne ja pANI pIe che. tenI ahIM upamA devAmAM AvIche. kAmAsakta lokonI prarUpaNA sAme niryuktikAra daSTAMta ApIne tenA tarkonuM khaMDana kare che. (1) jema koI vyakti talavArathI koInuM mAthuM kApIne cupacApa kyAMka chupAIne besI jAya to zuM A rIte udAsInatA dhAraNa karI levAthI tene aparAdhI mAnIne pakaDavAmAM nahIM Ave? (2) koI mANasa koI na jue te rIte viSapAna kare to zuM tene viSapAnanA phaLasvarUpe mRtyunA mukhamAM nahIM javuM paDe ? (3) jo koI vyakti koI dhanavAnanA bhaMDAramAMthI atyaMta kiMmatI ratnacorIne, jANe kaMI jANato ja na hoya tema cupacApa kAmA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 ] zrI sUyagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) besI jAya to zuM tene cora jANIne pakaDaze nahIM? tAtparya e che ke koI manuSya murkhatAvaza ke duSTatAvaza koInI hatyA karI le, pote viSapAna karI le athavA koIne tyAM corI karIne pachI madhyasthabhAva dhAraNa karIne besI jAya to te nirdoSa thaI zakato nathI. doSa athavA aparAdha karavAno vicAra to eNe kukRtya karatAM pahelAM ja karI lIdho, tyAra pachI te kukRtyane karavAmAM pravRtta thayo, tyAre doSa lAgI gayo, tyArabAda to doSane chupAvavA mATe te udAsIna (ajANa) thaIne athavA chupAIne ekAntamAM besI jAya topaNa te doSa ja che. tethI kukRtya karatAM pahelAM kakatya karatI vakhate ane phakatya karyA pachI ema traNe samaye doSa to lAge che. to pachI tene nirdoSa kema kahI zakAya ? e rIte koI vyakti koI strInI maithuna sevananI prArthanAthI, tenI sAthe maithunarUpa kukRtyamAM pravRtta thaI jAya che to te maithuna bhAvarUpa pApano vicAra AvyA vinA raheto ja nathI, te ja rIte maithuna kriyA karatI vakhate paNa tIvra rAgabhAva hovo avayaMbhAvI che. tethI zrI dazavaikAlika sUtramAM maithunasevanane mahAna doSonI utpattinuM sthAna kahyuM che. A rIte maithunasevana rAga thavA para ja utpanna thanAruM, samasta doSonuM sthAna, hiMsAnuM kAraNa temaja saMsArabhramaNa vardhaka che. evuM maithuna sevana-bhale te strI puruSa bannenI IcchAthI ja kema na hoya, koI paNa rIte te nirdoSa hoI zake nahI, te doSita ja che. pazcAttApa kone ? :___ aNAgayamapassaMtA, paccuppaNNagavesagA / te pacchA paritappaMti, khINe Aummi jovvaNe // zabdArtha :- gAyamAtaMtA = bhaviSyanA duHkhane na jANatAM, pravupuchaNAvela = vartamAna sukhane zodhanAra, te = teo, pachA = pAchaLathI, kAna goLo have = Ayu ane yuvAvasthA naSTa thaI javAthI, paritakhaMti = pazcAttApa kare che. bhAvArtha - bhaviSyanA duHkha para daSTi nAMkhyA vinA je loko vartamAnasukhanI zodhamAM rata rahe che, teo AyuSya ane yuvAvasthA kSINa (naSTa) thaI jAya tyAre pazcAttApa kare che. / jehiM kAle parakkaMtaM, Na pacchA paritappae / 15 te dhIrA baMdhaNumukkA, NAvakaMkhaMti jIviyaM // zabdArtha - re - je puruSoe, vAte dharma upArjananA kALamAM, 52 - dharmopArjana karyuM che. bhAvArtha :- je puruSo dharma upArjananA kALamAM dharmAcaraNamAM parAkrama kare che, tene pAchaLathI pastAvuM paDatuM nathI. baMdhanathI mukAyelA te vIrapuruSo asaMyamI jIvananI AkAMkSA karatA nathI.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4 187 | vivecana : A be gAthAomAM batAvavAmAM AvyuM che ke, kaI vyaktie pazcAttApa karavo paDe ane kaI vyaktie pazcAttApa karavo paDato nathI. bhaviSyanA duHkhane joyA vinA je vartamAna sukhamAM ja rata rahe che tene yauvana kSINa thAya ane AyuSya pUrNa thAya tyAre pastAvuM paDe che. (1) je dIrghadaSTA puruSa dharmakALamAM dharma puruSArtha kare che (2) je vartamAna kAmabhoga janita kSaNika sukhane mATe asaMyamI jIvana jIvavA IcchatA nathI (3) je parISaha- upasarga sahana karavAmAM dhIra che ane (4) je sneha baMdhana athavA karmabaMdhanathI dUra rahe che tene pastAvuM paDatuM nathI. agA yamapUsaMtA...hIne Ama nodhva :- je vyakti pUrvokta brAnta mAnyatA janita upasargothI vaiSayika sukhomAM ane kAmajanita sukhomAM saMlagna thaI jAya che, te sukhonI pUrti mATe duSkarmo kare che ane duSkarmo karatI vakhate tenA bhAvI duHkhano vicAra karatA nathI. temanI daSTimAtra vartamAnanA kSaNika viSayajanya temaja kAmajanya sukho para ja hoya che. kAmabhogonA sevanathI jyAre zarIra jarjarita thaI jAya, zaktikSINa thaI jAya, rogathI gherAI jAya, Indriyo kAma karI na zake, yuvAnI DhaLI jAya, vRddhAvasthA AvI jAya, mRtyu daravAjA para TakorA mAravA lAge tyAre te atyaMta pastAvo kare che- aphasosa ! me mAruM bahumUlya jIvana barabAda karI nAMkhyuM, kaMI paNa dharma AcaraNa karI na zakyo, saMsAranI mohamAyAmAM racyo pacyo rahyo, sAdhuveSa dhAraNa karIne paNa lokavaMcanA karI. vaibhavanA nazAmAM, yauvananA madamAM na karavA yogya kArya karyA A rIte tenA apakRtyo tene hRdayamAM kAMTAnI jema khaTakavA lAge che. di zAne...naliyaM :- je vivekasaMpanna puruSo yogya samaye parAkrama kare che; dharmapuruSArthane mukhya rAkhIne pravRtti kare che; eka kSaNa paNa asaMyama athavA adharmamAM gumAvatA nathI. vipna ke vipattio AvavA chatAM paNa dharmAcaraNa choDatA nathI; dhairya pUrvaka parISaha upasargane sahana kare che, A loka saMbaMdhI tathA paraloka saMbaMdhI kAmabhogo ke viSayasukhonI IcchA karatA nathI, game teTalA anukULa upasargo Ave chatAM teo snehabaMdhanathI mukta rahe che; teo asaMyamI jIvana jIvavAnI vAMchA paNa karatA nathI. dhIratA pUrvaka tapazcaryAmAM rata rahI teo karmavidAraNa karavAmAM samartha bane che. evA janma maraNathI niHspRha, saMyama anuSThAnamAM ja jenuM citta lAgeluM che tevA puruSone yuvAnI vItI gayA pachI vRddhAvasthAmAM pastAvuM paDatuM nathI. strIsaMyogarUpa upasarga - - jahA NaI veyaraNI, duttarA iha sammayA / parva nIti rio, Duttara amarrama II zabdArtha :-kuttarA phuda tathA = lokamAM dustara mAnavAmAM AvI che, arjuna = amatimAna, avivekI manuSyathI.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- lokamAM jevI rIte vaitaraNInadIne duttara mAnavAmAM Ave che, tevI ja rIte A lokamAM amatimAnI (avivekI) sAdhaka puruSa mATe strIsaMsarga dustara che. jehiM NArINa saMjogA, pUyaNA piTThao kayA / savvameyaM NirAkiccA, te ThiyA susamAhie // zabdArtha :- pUyaT = pUtanA, kAmazRMgArane, viThTho ya = choDI dIdhA che, te = te puruSo, parva savva vikhyA = samasta upasargone tiraskArIne gunAhipa diyA = susamAdhimAM sthita thAya che. bhAvArtha :- je sAdhakoe strIsaMsarga rUpa pUtanAne athavA pUjana -kAmavibhUSAne tyAgI dIdhA che; te sAdhaka A samasta upasargone parAjita karI,saMyamanI susamAdhimAM, mastImAM sthita rahe che. vivecana : puvA :- ahIM strI saMsargane pUtanA(rAkSasI)nI upamA ApI che. vyAkhyAnusAra enA traNa artha che- (1) zarIra pUjavuM arthAt zarIra zobhA-vibhUSA (2) dharmathI patita kare te pUtanA (3) cAritrane malina kare te pUtanA. A be gAthAomAMthI prathama gAthAmAM avivekI mATe strIsaMgarUpa upasarga stara batAvI bIjI gAthAmAM kahyuM che ke strI saMsarga temaja kAmavibhUSAnA tyAgI sAdhako mATe strIsaMgarUpa upasarga temaja anya upasarga sujeya-jItavA sahelA thaI jAya che. nA kharDamarvaya :- jema nadIomAM vaitaraNI nadIne atyaMta prabaLa vegavALI temaja viSamataTa hovAthI atyaMta dustara athavA durladhya mAnavAmAM Ave che, tema parAkramahIna, avivekI sAdhaka mATe strIsaMsargarUpa upasargane pAra karavo atyaMta dustara che. je sAdhaka viSayalolupa, kAmabhogAsakta temaja strIsaMgarUpa upasargathI parAjita thaI jAya che, te aMgArA para paDelI mAchalInI jema kAmarAga, daSTirAga temaja sneharAgarUpI AgamAM taraphaDatAM taraphaDatAM azAMta-asamAdhistha rahe che. ghaNA samayathI sAdhanA karatAM sAdhako paNa A anukuLa strIsaMgarUpa upasarga samaye asAvadhAna rahe to teo strIonA kaTAkSa sAme parAjita thaI jAya che. te bhale zAstrajJa, pravacanakAra, vidvAna temaja kriyAkAMDI kema na hoya! paraMtu je vidvAna sAdhako A upasarga AvatAM ja tarata sAvadhAna banI jAya to A upasarga tene parAjita karI zakatA nathI. koI anubhavIe yogya ja kahyuM che ke- sanmArge tAvadAste prabhavati, puruSastAvadevendriyANAma, lajjA tAvadvidhatte, vinayamapi samAlambate tAvadeva / bhrU cApAkSepamuktaH zravaNapathajuSo nIlapakSmANA ete, yAvallIlAvatInAM na hRdi dhRtimuSo dRSTibANAH patanti //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4 . 189 | puruSa tyAM sudhI sanmArga para Take che jyAM sudhI Indriyone vazamAM rAkhI zake che, lajjA paNa tyAM sudhI rAkhe che, temaja vinaya paNa tyAM sudhI kare che ke jyAM sudhI strIo dvArA gheryane naSTa karanArA bhRkuTi rUpI dhanuSyane kAna sudhI kheMcIne choDelAM kALI kIkIovALA daSTibANa tenA para paDatA nathI, asara karatA nathI. fhaM nAkha..sapanA :- bhikSAcarI, upAzrayamAM nivAsa, pravacana Adi prasaMge strIsaMparka thAya che, paraMtu je sAdhaka sAvadhAna temaja mokSamArganI sAdhanAmAM daDha rahe che, te strIsaMparka thavA chatAM paNa strIo pratye moha, Asakti, manamAM kAmalAlasA, kAmottejanAthI dUra rahe che. te strIsaMgarUpa upasargathI calita thatA nathI paraMtu vijaya meLave che ane bIjA anukULa pratikULa upasargo para paNa vijaya prApta karI le che. upasarga vijetA sAdhu :- ete oghaM tarissaMti, samudaM va vavahAriNo / jattha pANA visaNNAsI, kiccaMti sayakammuNA // zabdArtha - pate = A anukULa ane pratikULa upasargone jItanArA pUrvokta puruSo, kaM = saMsArane, tarasaMti = pAra karaze, samudra = jema samudrane, vavaLio = vyApAra karanArA vaNiko pAra kare che, galtha = je saMsAramAM, visaUkhAlI = paDelA, pApA = prANIo, paryAvaramukha = potAnA karmothI, jivaMti = pIDita thAya che. bhAvArtha :- je saMsAra samudramAM rahelA prANIo pota potAnA karmothI pIDAya che te dustara saMsAra pravAhane parISaha vijetA mokSArthI sAdhaka pAra pAmI jAya che, jema ke samudranA Azraye vyApAra karanArA vaNika athAga samudrane paNa pAra karI le che. taM ca bhikkhU pariNNAya, suvvae samie care / musAvAyaM vivajjejjA adiNNAdANaM ca vosire // zabdArtha :- naM ra paraNAva = pUrvokta vAto ne jANIne. bhAvArtha :- sAdhu te pUrvokta anukuLa pratikuLa upasargane jANIne jJa pariNAthI jANIne ane pratyAkhyAna parijJAthI tenAthI mukta thaI uttama vratothI yukta tathA pAMca samitiothI sahita vicaraNa kare, mRSAvAdane choDI de ane adattAdAnano vyutsarga kare arthAt mana, vacana, kAyAthI tyAga kare. uDDamahe tiriyaM vA, je keI tasa thAvarA / savvattha viraI kujjA, saMti NivvANamAhiyaM //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- saMti vviALamAhiya = ema karavAthI zAMti rUpI nirvANapadanI prApti kahevAmAM AvI che. bhAvArtha :- Urdhva adho ane tiA lokamAM je koI trasa-sthAvara prANI che, teonA nAza(hiMsA)thI virata thaI jAya te zAMtirUpa nirvANapadane prApta thAya che, ema kahevAmAM AvyuM che. imaM ca dhammamAdAya, kAsaveNa paveiyaM / 21 kujjA bhikkhU gilANassa, agilAe samAhie // 190 bhAvArtha :- kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita A dharmane svIkArI, samAdhi bhAva yukta zramaNa glAni rahita bhAvothI bImAra sAdhunI vaiyAvacca kare. 22 saMkhAya pesalaM dhammaM, diTThimaM pariNivvuDe / uvasagge NiyAmittA, AmokkhAe parivvajjAsi // tti bemi // bhAvArtha :- - samyak daSTi saMpanna temaja parinivRtta (prazAnta) kuzaLa sAdhaka A dharmane samyak prakAre jANI upasargo para vijaya prApta karI, mokSaprApti sudhI saMyamamAM parAkrama kare. vivecana : A adhyayananA upasaMhAramAM pAMca gAthAomAM upasarga vijetA sAdhakanI yogyatA, tenuM pratiphaLa ane kartavyano nirdeza karavAmAM Avyo che. (1) upasargavijetA sAdhaka potAnA karmathI pIDita saMsAra sAgarane samudranA vyApArIonI jema pAra kare che, (2) pUrva gAthAomAM kahelA upasargone jANI tenAthI sAvadhAna rahetA hoya, (3) uttamavratanA dhAraka hoya, (4) pAMca samitiothI yukta hoya, (5) mRSAvAdano parityAgI hoya, (6) adattAdAnanA tyAgI hoya, (7) samasta prANIonI hiMsAthI virata hoya, (8) zAMtine ja nirvANa prAptinuM kAraNa mAnatA hoya, (9) bhagavAna mahAvIra dvArA prajJapta dharmano svIkAra karyo hoya, (10) bImAra sAdhunI prasannabhAve sevA karatA hoya, (11) mukti ApavAmAM kuzaLa dharmane oLakhatA hoya, (12) samyakdaSTithI saMpanna hoya, (13) jenA rAga-dveSa, kaSAya Adi vizeSa prakAre zAMta hoya, (14) upasargo Ave tyAre tenAthI parAjaya na pAmatA hoya, sahanazIla hoya, (15) mokSaprApti sudhI saMyamamAM niSThApUrvaka parAkrama karatA hoya. (1) oSa taskRti :- saMsAra sAgarane pAra karavo ghaNo kaThina che, saMsAra tyAre ja pAra karI zakAya, jyAre karmono sarvathA kSaya thAya. karmono kSaya karavA mATe pUrvagAthAomAM kahelA anukULa ane pratikULa samasta upasargo para vijaya meLavavo jarUrI che. je mokSayAtrI sAdhaka A samasta upasargo para vijaya prApta karI le che, teo bahuja saraLatAthI te rIte dharmarUpI ke saMyamarUpI vahANathI saMsAra-samudrane pAra karI le che, jevI rIte sAmudrika vyApArI potAnAM vahANo dvArA samudrane pAra kare che. je dustara nArI-saMgarUpI For Private Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-3/uddezaka-4 . [ 191 ] upasarga para vijaya prApta karI zakatA nathI teo saMsAra sAgarane pAra karI zakatA nathI, saMsAra teone mATe dustara che. saMsAra ! tava dustarapadavI na davIyasI / antarA dustarA na syuryadire ! madirekSaNA // "are saMsAra! jo vaccamAM A dustara nArIo na hota to tArI A je dustara padavI che, tenuM koI mahattva na hota " dUstara kAmane tarI javo te A upasarga vijayI sAdhaka banavA mATenuM paheluM caraNa che. (2) naM ra bihU pariNAtha:- anukULa ane pratikULa upasargone jJa parijJAthI sArI rIte samajI ane pratyAkhyAna parijJAthI sAvadhAna thaI bacavuM! te upasargo AvatA ja daDhatApUrvaka tenApara vijaya prApta karavA ! tene potAnA para savAra thavA na devA. A upasarga vijetA mATe bIjuM caraNa che. (3) suvvara :- upasargavijayI banavA mATe sAdhake suMdara vrato (yama-niyamo)thI yukta hovuM jarUrI che. vare kriyA lagAvavA pAchaLa Azaya e che ke sAdhaka mahAvrata ke yama niyama grahaNa karI tenuM daDhatApUrvaka AcaraNa paNa kare. to ja te upasargo para vijaya prApta karI zake. (4) nig vare :- sAdhake upasarga vijayI banavA mATe pAMca samitio ane upalakSaNathI traNa guptionuM pAlana karavuM jarUrI che. jo teno abhyAsa jIvanamAM nahIM hoya to sAdhu upasargonI sAme TakI na zake. samiNa zabda dvArA uttaraguNonA deDhatApUrvakanA AcaraNano nirdeza che, jyAre suSya zabdathI mULa guNonA AcaraNano nirdeza che. (5) mulAvAyaM vALA (6) viMAlAmAM vozire (7) savvastha viraDuM nA :pUrvokta caraNomAM mahAvratonuM vidheyAtmaka rUpathI AcaraNa karavAno nirdeza hato, paraMtu keTalAka sAdhaka tema karavA chatAM lapasI jAya che. tethI niSedhAtmaka rUpathI paNa vatAcaraNa karavA mATe A traNa nirdeza sUtro batAvyAM che. je upasargo para vijaya meLavavA mATe jarUrI che ke sAdhaka mRSAvAdano, adattAdAnano paNa tyAga kare; temaja 'ca' zabdathI maithunavRtti (abrahmacarya)ane parigrahavRttine paNa sarvathA choDe ane jIva hiMsAno paNa sarvathA tyAga kare. (8) ni jijJApanA :- upasarga vijaya mATe sAdhake satata tapazcaryAmaya jIvana jIvavuM joIe jethI te svakRta karmonI Agane zAMta karI zake. bhagavAne karmarUpI agninI zAMtine ja nirvANa prAptinuM kAraNa batAvyuM che, tethI upasarga vijayane mATe karmarUpa agninI zAMtine AThamuM caraNa batAvyuM che. (9) va dharmanAvAya te paDyuM - upasarga vijaya mATe bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita zrutacAritrarUpa dharmano, mULaguNa-uttaraguNarUpa dharmano athavA kSamA Adi daza prakAranA zramaNa dharmane deDhatApUrvaka svIkAra karavo jarUrI che. ahIM kSamA Adi dazavidha zramaNadharmanA svIkArano saMketa che, kAraNa ke upasarga vijayamATe kSamA, mArdava, Arjava, zauca, satya, saMyama, tapa, tyAga, ArkiMcanya ane
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) brahmacarya A daza dharmo sAdhujIvanamAM anivAryapaNe hovA joIe. (10) kubjA mityu zilAsa abhip samAviSTa :- upasarga vijaya mATe aglAna (nIrogI) sAdhake glAna (rogI, azakta, vRddha Adi) sAdhunI paricaryA (sevA) aglAna bhAvathI karavI jarUrI che. rogI sAdhunI sevA karavAmAM becenI, glAnI ke kaMTALAno anubhava na kare, prasanna manathI, potAnI jAtane dhanya temaja kRtakRtya mAnI sevA kare, to ja te sevA karma nirjarAnuM kAraNa bane. glAnanI sevAno avasara maLe tyAre tenAthI aNagamo karavo, mukha pheravavuM athavA becenIno anubhava karavo e eka prakArano aratiparISaha rUpa upasarga che. tema karavAthI te sAdhakano ukta (AgaLa kahelA) upasargathI parAjaya che. ja (11) saMplAya pelAM dhamma H- upasarga vijayIne mATe e paNa jarUrI che ke te dharmane sArI rIte oLakhI le, je mokSa apAvavAmAM kuzaLa hoya. saMsAramAM aneka prakAranA nitya ane naimittika dharma pracalita che. keTalAka darzana kAmanA--vAsanA mUlaka vAtone paNa dharmasaMjJA(nAma)Ape che, keTalAka tathAkathita svamAnya zAstravihita karmakAMDo athavA mAtra jJAnane ja dharma batAve che, tenA ekaeka aMgane muktinuM kAraNa batAve che, jyAre jaina darzana ema kahe che ke jenAthI zubha karmanI vRddhi thAya evA satkarma dharma nathI, puNya che. dharma te ja che-- jenAthI karmono nirodha athavA karmakSaya thato hoya, karmanI nirjarA thatI hoya, A daSTie mAtra jJAna ja mokSanuM kAraNa nathI ane ekAMta cAritra(kriyA)paNa mokSanuM kAraNa nathI. paraMtu samyakdarzanapUrvaka sabhyajJAna ane samyakcAritra traNeno samanvaya ja mokSanuM kAraNa che, A traNe ya jyAM hoya tyAM ja dharma che. jo sAdhaka dharmane oLakhavAmAM bhUla kare to te dharmanA nAme dharmabhrama (pazubali, kAmaprArthanArthI nArI samAgama, kAmanAmUlaka kriyAkAMDa Adi)ne pakaDIne upasargonA sakaMjAmAM phasAI jAya che. tethI upasarga vijaya mATe agiyAramuM caraNa batAvavAmAM AvyuM che- dharmanA svarUpane jANavuM. (12) vidgima :- jo sAdhaka mithyA athavA viparIta daSTi(darzana)thI grasta thaI jaze, to te pharI anukULa upasargothI parAjIta thaI jaze. tethI upasarga vijayI banavA mATe sAdhake samyaSTi saMpanna thavuM parama Avazyaka batAvyuM che. samyakdaSTi saMpanna hovAthI sAdhaka vyavahAramAM sudeva, suguru ane saddharma tathA sat zAstra pratye deDha zraddhA rAkhaze, heya, jJeya, upAdeya tattvone jANI zakaze, tathA sarvatra AtmahitanI daSTi ja mukhya rAkhaze, te pharIvAra cAritrabhraSTa karanArA anukULa upasargonA cakkaramAM Avaze nahi. (13) patibimbu :- upasargo para saphaLatApUrvaka vijaya meLavavA mATe sAdhakanA rAga-dveSa temaja kaSAyAdi zAMta thavA jarUrI che. jo te rAgadveSa athavA krodhAdithI uttejita thaI jaze to te aneka AtmasaMvedanakRta upasargothI gherAI jaze. pachI te upasargothI chuTakAro meLavavo kaThina thaI jaze. (14) vasante vibhinnA :- sAdhakanA jIvanamAM anukULa athavA pratikULa upasargo akasmAt AvI zake che, te samaye sAdhake tarata ja viveka pUrvaka te upasargo para kAbu meLavavo jarUrI che. jo te te vakhate upayoga na rAkhe to upasarga tenA para savAra thaI jaze, tethI upasargo AvatAM ja manathI tarata nirNaya kare
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--3/uddezaka-4 ke mAre A upasargathI parAjita thavuM nathI paraMtu tenA para vijaya prApta karavo che. (15) AmovavAd parivajhjhApti :- sauthI chelluM caraNa upasarga vijayI banavA mATe e che ke te sAdhake vAraMvAra upasargonuM AkramaNa thavA chatAM paNa manamAM azraddhA, avizvAsa ane adhIratA lAvIne saMyama (saMyamI jIvana)ne choDI devo na joIe. daDha vizvAsa ane dhairyapUrvaka upasargone sahana karatA mokSaprApti thAya tyAM sudhI saMyamamAM sthira rahevuM joIe. 193 upasarga parijJA adhyayananI parisamAptimAM chellI be gAthAonI (je A adhyananA trIjA uddezAnA aMtamAM ApI hatI) punarAvRtti karatA zAstrakAre pAMca gAthAomAM upasarga vijayI banavA mATe paMdara caraNomAM mArga nirdeza karyo che. // adhyayana 3/4 saMpUrNa // For Private Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) cothuM adhyayana paricaya 3200 30000 0000 gohegde A adhyayananuM nAma "strIparijJA" che. A adhyayanamAM strInA svarUpa, svabhAva AdinA parijJAnanuM ane tenA pratye Asakti, moha AdinA parityAganuM varNana hovAthI tenuM nAma "strIparikSA" rAkhyuM che. A adhyayananA nAmamAM be zabda che. (1) strI ane (2) parijJA. strI zabdanA nikSepanI dRSTie aneka artha thAya che. nAma strI--koI sajIva ke nirjIva vastunuM 'strI' evuM nAma ApavAmAM Ave to te nAma strI che. sthApanA strI- koI lAkaDA, paththarAdimAM strI che tevI sthApanA karavAmAM Ave to te sthApanA strI kahevAya che. dravyastrI be prakAranI che. AmataH ane goAnamata: je strIpadanA arthane jANe che paraMtu tenA upayogathI rahita che, te AgamadravyastrI che. noAgama dravyastrInA traNa bheda che. jJazarIra dravyastrI, bhavyazarIra dravyastrI ane jJazarIra-bhavyazarIra vyatirikta dravyastrI. temAMthI jJazarIra-bhavyazarIra-tavyatirikta dravyastrInA traNa prakAra che. (1) ekabhavikA (je jIva eka bhava pachI ja strI zarIrane prApta karanAra hoya) (2) badghAyuSkA (jeNe strInuM AyuSya bAMdhI lIdhuM hoya) (3) abhimukha nAmagotrA. je jIva strI zarIrane yogya nAma gotra karmane abhimukha hoya. te uparAMta cintastrI, vedastrI ane abhilApa strI Adi paNa dravyastrInA aneka prakAra che. je cintamAtrathI strI che athavA strInA stana Adi aMgopAMga tathA strInI jema vezabhUSA Adi dhAraNa kare te cintastrI che athavA je mahAna AtmAno strIveda naSTa thaI gayo che, chadmastha, kevaLI athavA anya jIva mAtra strIveSa dhAraNa kare te paNa cintastrI che. jenAmAM puruSane bhogavavAnI abhilASArUpa strIvedano udaya hoya tene vedastrI kahe che. strIliMgano vAcaka zabda abhilApa strI kahevAya che, jema ke mALA, sItA, padminI Adi. bhAvastrI be prakAranI hoya che. AmataH ane khoAnamataH . je strI zabdanA arthane jANe, temAM upayoga rAkhe che te AgamathI bhAvastrI che. jeno strIvedarUpa vastumAM upayoga hoya athavA strIvedodaya prApta karmomAM upayukta hoya athavA je strIvedanIya karmono anubhava karatA hoya, te AgamathI bhAvastrI kahevAya che. parizA eTale A dravya-bhAva strI saMbaMdhI jJAna prApta karavuM. parijJAnA zAstrIya dRSTie be artha che. jJa parijJA dvArA vastutatvanuM yathArtha parijJAna ane pratyAkhyAna parikSA dvArA tenA pratye Asakti, For Private Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4 _. 195 ] moha, rAgadveSAdino tyAga karavo. sAdhune strIsaMga rUpa upasarga Ave tyAre te upasargathI sAdhue kevI rIte surakSita rahevuM tenuM parijJAna karAvavuM e A adhyayanano uddeza che. strIparijJA adhyayananA be uddezaka che. pahelA uddezakamAM strIjanya upasarganA saMdarbhamAM kahyuM che ke strIonI sAthe saMsarga rAkhavo, tenA kAmottejaka aMgopAMgone vikAra bhAvathI jovA Adi kriyA maMda parAkramI sAdhune cAritrabhraSTa kare che. jarAmAtra asAvadhAna bane to sAdhutAno vinAza thAya, te sAdhu dIkSA paNa choDI de, pahelA uddezakamAM 31 gAthAo che. bIjA uddezakamAM cAritrabhraSTa sAdhune svapakSa ane parapakSa taraphathI kevA kevA apamAna, tiraskAra Adi duHkhonA prasaMgo Ave che te darzAvela che. zIlabhaMganA kAraNe azubha karmabaMdhano baMdha kare che ane lAMbA kALa sudhI saMsAra paribhramaNa karyA kare che. vicitra chalanApUrNa manovRttivALI strIo dvArA atyaMta buddhimAna, pracaMDa, zuravIra temaja mahAtapasvI evA sAdhakane paNa kAma tarapha kevI rIte prere che te draSTAMta pUrvaka samajAvavAmAM AvyuM che. bIjA uddezAmAM rara gAthAo che. A adhyayanamAM strIone avizvasanIya, kapaTanI khANa Adi durguNothI yukta batAvavAmAM AvI che. te mAtra puruSane jAgRta temaja kAmavirakta karavAnI daSTie che. paraMtu strIonI niMdA karavAnI daSTie tema kahyuM nathI. vAstavamAM puruSanI bhraSTatAnuM mukhya kAraNa to temanI potAnI kAmavAsanA che, te vAsanA uttejita thavAmAM strI nimittakAraNa banI jAya che. tethI "strI parijJA"nuM tAtparya strInA saMsarga nimittaka upasarganI parijJA samajavI joIe. niryuktikAra ane vRttikAra e tathyane svIkAre che ke strIonA saMsargathI jeTalA doSo puruSomAM utpanna thAya che, prAyaH teTalA ja doSo puruSonA saMsargathI strIomAM utpanna thaI zake che mATe strI parijJAnuM saMpUrNa varNana puruSa parijJAnA rUpamAM paNa samajI zakAya che tethI sAdhvIoe puruSa saMsargathI sAvadhAna rahevuM joIe. A adhyayanamAM strI saMsargathI puruSa sAdhakamAM AvatA doSonI jemaja puruSanA saMsargathI strImAM AvatA doSo paNa batAvavAmAM AvyA che chatAM paNa enuM nAma "puruSa parijJA" na rAkhatAM "strIpariNA" rAkhavAmAM AvyuM che. tenuM kAraNa e che ke adhikatara doSo sAdhumAM strIsaMsargathI sahaja zIdhra utpanna thAya che. paraMtu puruSa saMsargathI sAdhvImAM doSo utpanna thavA teTalA sahaja nathI kadAcit parISaha utpanna thAya to tene strI jIravI zake che, sahana karI zake che. mATe ja kahyuM che ke 'strI' prathama AkarSaNa kare che ane puruSa doSone nahi jIravatA zIdhra AkramaNa karanAro hoya che. tethI puruSane sAvadhAna rahevA mATe vizeSatayA sUcana kareluM che athavA adhyayananA pravakatA(kahenArA) puruSa che tethI puruSane anulakSIne strI parijJA nAma rAkhavAmAM AvyuM che. vAstavamAM arasa-parasa vAsanAne upAsanA rUpamAM parivartana karavA mATe, sAdhvI "puruSathI", sAdhu "strIthI" ema bannee ekabIjAthI sAvadhAna, navAvADa vizuddha, gukhendriya thaIne
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 196 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) rahevAnuM che. vijAtiya tattvano saMsargamAtra choDavAno rahe che. sAdhu-sAdhvI bannee jinAjJA mujaba niyamonuM samAna pAlana karI vicaravuM joIe. niryuktikAre ahIM strI zabdanA nikSepanI jema "puruSa" zabdanA paNa nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, prajanana, karma, bhoga, guNa ane bhAvanI daSTie 10 nikSepo batAvyA che, jene "puruSaparijJA"nI daSTie samajI levA joIe. A adhyayananA prathama uddezakamAM 31 gAthA ane bIjA uddezakamAM 22 gAthA che. saMpUrNa adhyayanamAM kula 53 gAthA che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 _ 197 | GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOG 9 cothuM adhyayana) strIparijJA pahelo uddezaka strIsaMgarUpa upasarga - je mAyaraM ca piyaraM ca, vippajahAya puvvasaMjogaM / ege sahie carissAmi, ArayamehuNe vivittesu // zabdArtha :- = je, navaraM piyara = mAtA pitAne puSpAMgona = pUrva saMbaMdhane, viSNunavachoDIne, garaduLo = maithuna rahita thaI, ne sapi = ekalo, jJAna, darzana ane cAritrathI yukta raheto, vivivuM = strI, pazu ane napuMsaka rahita sthAnomAM, varasAmi = vicarIza. bhAvArtha :- je puruSa mAtA-pitA vagere samasta pUrva saMbaMdhono tyAga karI, maithunathI virata thaI tathA rAgadveSa rahita jJAna-darzana-cAritrathI yukta, strI, pazu temaja napuMsaka rahita sthAnomAM vicaraNa karIza tevA bhAva sAthe jeNe dIkSA lIdhI che. suhumeNa taM parakkamma, chaNNapaeNa ithio maMdA / uvAyaM pi tAo jANaMti, jaha lissaMti bhikkhuNo ege // zabdArtha - saMlA Oio = avivekI strIo, sudurga = kapaTathI, taM parampa = te sAdhunI pAse AvIne, chaUUpaNa = kapaTathI athavA gUDha zabdathI sAdhune zIlabhraSTa karavAno prayatna kare che, to 3vApi nAti = strIo te upAya-sAdhune chetaravAno upAya paNa jANe che, kada ne bijo niti = jethI koI sAdhu tenI sAthe saMga karI le che, saMyamathI lapasI jAya che. bhAvArtha :- sAdhunI najIka AvI hitAhitanA vivekarahita strIo chalathI athavA guDhArthavALA padothI tene zIlabhraSTa karavAno prayatna kare che. te strIo sAdhutAne zIlabhraSTa karavAnA vividha upAyo paNa jANe che ane teno prayoga kare che. tethI keTalAka sAdhu teno saMga kare che, lapasI jAya che. pAse bhisaM NisIyaMti, abhikkhaNaM posavatthaM parihiMti / kAyaM ahe vi daMseMti, bAhumuddha? kakkhamaNuvajje //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 198 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha pAse = sAdhunI najIka,fmAM = atyaMta, bilIti = bese che, bahu = vAraMvAra, posavaltha = kAmane utpanna karanArAM suMdara vastro athavA kAmAMgone AcchAdita karanAruM vastra, pariddhiti = pahere che. devi sa= zarIranA nIcalA bhAgane paNa, vaMti = dekhADe che, vAdR sahu = hAtha uMco karIne, /GHvane = kAMkha dekhADatI sAdhunI sAme jAya che. bhAvArtha :- sAdhunI ati najIka lAMbo samaya bese che, vAraMvAra kAmavAsanA poSaka evA suMdara vastro pahere che, zarIranA adhobhAgane paNa dekhADe che tathA hAtha UMcA karIne bagala dekhADatI sAdhunI sAme jAya che. sayaNAsaNehiM jogehiM, itthIo egayA NimaMteti / 4 eyANi ceva se jANe, pAsANi virUvarUvANi // zabdArtha :- va = koI samaye, rUtthIo = strIo, bordi = upabhoga karavA yogya, rayAsaE = zayyA, Asana mATe, niti = palaMga, Asana Adi mATe sAdhune AmaMtrita kare che, te = te vivekI sAdhu, pAna reva = tenuM sevana, vilanavANi = vividha prakAranA, pAdhi = pAza baMdhanarUpa, gAve = jANe. bhAvArtha :- kyAreka te cAlAka strIo upabhoga yogya Asana, zayana- suMdara palaMga, zayyA, khurazI athavA ArAmakhurazI Adino upabhoga karavA mATe sAdhune AmaMtrita kare che. tyAre vivekI sAdhue sarva AmaMtraNadAyI vAtone kAmajALamAM phasAvavAnA vividha prakAranA baMdhana samajavA joIe No tAsu cakkhu saMdhejjA, No vi ya sAhasaM samabhijANe / No sahiyaM pi viharejjA, evamappA surakkhio hoi // zabdArtha :-tAsu = te strIo tarapha, vahU = AMkha, no saMye na=na uThAve, je vizva sadasa samayanA = tenI sAthe kukarma karavAnuM paNa svIkAre nahi, sahipa vidaLA = teonI sAthe na rahe, grAma AdimAMvihAra na kare, vanamAM surAho hor = e pramANe sAdhuno AtmA surakSita rahe che. bhAvArtha :- sAdhuo strI sAthe daSTinuM anusaMdhAna na kare, tenI sAthe kukarma karavAnuM na svIkAre, tenI sAthe na rahe athavA vihAra na kare. A pramANe sAvadhAnI rAkhavAthI sAdhuno AtmA surakSita rahe che. AmaMtiya osaviyaM vA, bhikkhaM AyasA NimaMteti / eyANi ceva se jANe, saddANi virUvarUvANi // zabdArtha :- mAnaMtiya = strIo sAdhune huM ApanI pAse amuka samaye AvIza ItyAdi AmaMtraNa
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka--1 karIne, oviya = aneka prakAranA vArtAlApathI vizvAsa ApIne JAyalA = potAnI sAthe bhoga mATele = sAdhu. bhAvArtha : - vilAsinI strIo sAdhune saMketa dvArA huM amuka samaye ApanI pAse AvIza, ItyAdi prakAre AmaMtrita karIne tathA aneka prakAranA vArtAlApothI vizvAsa ApI saMbhoga mATe prArthanA kare che. sAdhu A zabdajALane vividha prakAranA pAzabaMdhana samaje. 7 = maNabaMdhaNehiM NegehiM, kaluNaviNIyamuvagasittANaM / adu maMjulAI bhAsaMti, ANavayaMti bhiNNakahAhiM // zabdArtha :-khenehiM maLabaMdhanehiM = aneka prakAranA manane bAMdhanAra, tuLavinIyamuvAsittALa karuNotpAdaka vAkya ane vinItabhAvathI sAdhunI pAse AvIne, avu maMgutArUM mAsati = madhura bhASaNa kare, khiLa vahAEi ALavayaMti = ane kAma saMbaMdhI AlApo dvArA sAdhune kukarma karavAnI AjJA kare che, hukama calAve che. bhAvArtha :- cAlAka strIo sAdhunA manane bAMdhanArA, manamohaka-cittAkarSaka tathA karuNAjanaka vAkya bolIne temaja vinIta bhAvathI sAdhunI najIka AvIne mIThuM mIThuM, suMdara bolI kAmasaMbaMdhI vAtothI sAdhune potAnI sAthe kukarma karavAnI AjJA ke anumati ApI de che. 8 zabdArtha :- - bibhaya = nirbhaya, pAvara = ekalA vicaranArA, jhuLiyeLa = mAMsa ApIne, pAleLa - pAza dvArA, saMvuDa = mana, vacana ane kAyAthI gupta rahenArA, pADyuM aLanAra = koI sAdhune. 199 sIhaM jahA va kuNimeNaM, NibbhayamegacaraM ti pAseNaM / evitthiyA u baMdhaMti, saMvuDaM egaiyamaNagAraM // bhAvArtha :- jema vanamAM nirbhaya ane ekalA vicaraNa karatA siMhane, mAMsanI lAlaca ApIne loko bAMdhI le che, te ja rIte mana, vacana, kAyAthI saMvRta-gupta rahenArA koI sAdhune strIo potAnA mohapAzamAM bAMdhI le che. 9 zabdArtha H* raho = rathakAra-ratha calAvanAra, ALuputhvIr = kramazaH, khemi va = jevI rIte nemine namAve che, tevI rIte strIo sAdhune, ahaiM = potAnA vazamAM karyA pachI, tattva = pAzathI, vande= baMdhAyelA, vaMte vi= pAzathI chUTavA mATe prayatna kare topaNa, tAhe = te baMdhanathI, na mukhvak = chUTI zakato nathI. bhAvArtha :- rathakAra jema rathanA nemicakranI bahAra lAgelA ArAne kramazaH namAvI de che, te ja rIte strIo sAdhune potAnA karyA bAda potAnA abhISTa(Icchita) arthamAM kramazaH namAvI le che. mRganI jema aha tattha puNo NamayaMti, rahakAro va NemiM ANupuvIe / baddhe mie va pAseNaM, phaMdate vi Na muccai tAhe // For Private Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) baMdhanamAM baMdhAyelo sAdhu te baMdhanathI chUTavA mATe prayatna kare topaNa te chUTI zakato nathI. 10 aha se'Nutappai pacchA, bhoccA pAyasaM va visamissaM / evaM vivegamAyAe, saMvAso Na vikappai davie // = zabdArtha:- aha - strInA vazamAM thayA pachI, te = te sAdhu, pachA aNutakharUM = pAchaLathI pazcAttApa kare che, vibhilluM = jevI rIte viSa mizrita, pAyallR = khIra, mo--A = bhogavyA pachI manuSya pazcAttApa kare, vivegamAyA = vivekane grahaNa karIne, viN = saMyamI sAdhue, saMvAlo strIo sAthe eka sthAnamAM rahevuM, 5 viSvak = kalpanIya nathI. bhAvArtha :- jevI rIte viSamizrita khIra bhogavyA pachI manuSya pazcAttApa kare che tevI ja rIte strIne vaza thayA pachI te sAdhu pazcAttApa kare che. tethI muktigamana yogya saMyamI sAdhue strIo sAthe saMvAsa, eka sthAnamAM nivAsa athavA sahavAsa--saMsarga karavo ucita nathI. 11 zabdArtha :-vipaliAM 5 Tana khannA = viSathI lipta kaMTakanI jema jANIne, phI vAr= sAdhu strIne varjita kare, valavatta| = strInA vazamAM rahenArA je puruSa, or bruSi = gRhasthanA gharamAM jaIne ekalo AyAQ = dharmanuM kathana kare, kha che vi oithe - te paNa nigraMtha nathI. = tamhA u vajjae itthI, visalittaM va kaMTagaM NaccA / oe kulANi vasavattI, AghAe Na se vi NiggaMthe // bhAvArtha :- strIone viSalipta kAMTA jevI samajIne sAdhu strI saMsargathI dUra rahe. strI vazavartI sAdhaka gRhasthonA gharomAM ekalo jaIne ekalI strI sAthe dharmakathA kare to te "nigraMtha" nathI. | 12 jeeyaM chaM aNugiddhA, aNNayarA hu te kusIlANaM / sutavassie vi se bhikkhU, No vihare saha NamitthI // = = zabdArtha:- E - A strI saMsargarUpI, 37 = niMdanIya karmamAM, anubhijJA = Asakta che, julItALa = kuzIlomAMthI, maLayA = koI eka che, je mivallU - te sAdhu bhale, sutavaslivi uttamatapasvI hoya topaNa, mithIsu saha = samAdhinI zatru evI strIo sAthe, jo vihare = vihAra na kare. bhAvArtha :- je sAdhaka A strI saMsargarUpI niMdanIya karmamAM atyaMta Asakta che, te kuzIlo (pArzvastha, avasanna Adi cAritrabhraSTo)mAMthI koI eka che arthAt te eka prakArano kuzIla ja che. sAdhu bhale uttama tapasvI hoya topaNa strIonI sAthe vihAra na kare, sAthe na rahe. 13 avi dhUyarAhiM suNhAhiM, dhAIhiM aduva dAsIhiM / mahatIhiM vA kumArIhiM, saMthavaM se Na kujjA aNagAre // For Private Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 zabdArtha :- * avidhUvahiM = potAnI kanyA sAthe, sunhAai - putravadhUnI sAthe, dhAai anuva dAsIhiM = dUdha pIvaDAvanArI dhAInI sAthe athavA dAsInI sAthe, mahatahiM vA mAei = moTI vayanI strI sAthe athavA kumArI sAthe, sUMthavuM = paricaya. bhAvArtha - potAnI putrIo, putravadhUo, dhAvamAtAo, dAsIo, moTI uMmaranI strIo athavA kuMvArI kanyAo vagerenI sAthe paNa te sAdhu saMparka-paricaya na kare. 14 = zabdArtha :- pAvA = koI samaye, vavuM - ekAMta sthAnamAM strI sAthe beThelA sAdhune joIne, pALa juhIneM = = te strInI jJAtIne tathA snehIone, appiya hodda = duHkha utpanna thAya che, teo kahe che ke, sattA mehiM ziA = jevI rIte bIjAM prANIo kAmamAM Asakta che, tevI rIte A sAdhu paNa che, rajvaLa polaLe majussosa = teo kahe che ke A strInuM bharaNa poSaNa karo kAraNa ke tuM eno mANasa che. adu NAiNaM va suhiNaM vA, appiyaM daTTu egayA hoI / giddhA sattA kAmehiM, rakkhaNa posaNe maNusso'si // 201 bhAvArtha :- koI vakhate ekAMta sthAnamAM strInI sAthe beThelA sAdhune joI te strInA jJAtijano, svajano ane suhRdo--hitecchuone te gamatuM nathI. anya sAmAnya puruSonI jema A sAdhu paNa kAmamAM Asakta che, tema mAnIne tame tenA mANasa cho mATe te strInuM pAlana-poSaNa karo, tema sAdhune kahe che. 15 samaNaM pi daddrudAsINaM, tattha vi tAva ege kuppaMti / aduvA bhoyaNehiM NatthehiM, itthIdosaM saMkiNo hoMti // zabdArtha :- - vAlIneM pi samaLa = udAsIna,rAgadveSavarjita tapasvI sAdhune paNa, varlDa = strInI sAthe ekAMtamAM vAtacIta karatA joIne, tattvavi ne dhruSnati = koI tenA para krodhita thaI jAya che, rUthIorsa soi hati = ane teo strInA doSanI zaMkA kare che, bhoyanehiM tyaMtlRi - teo samaje che ke A strI sAdhunI premikA che tethI e vividha prakArano AhAra taiyAra karIne sAdhune Ape che. bhAvArtha :(rAgadveSa varjita) udAsIna tapasvI zramaNane paNa strInI sAthe ekAMtamAM vAtacIta karatAM athavA beThelA joI koI vyakti krodhita thaI jAya che athavA vividha prakAranA svAdiSTa bhojana sAdhu mATe banAvI apAtA joI teo te strI pratye doSanI zaMkA karavA lAge che ke A te sAdhu sAthe ayogya-anucitta saMbaMdha rAkhatI haze. kuvvaMti saMthavaM tAhiM pabbhaTThA samAhijogehiM / , 16 tamhA samaNA Na sameMti, AyahiyAe saNNisejjAo // zabdArtha :- samAdhinonee = samAdhiyoga arthAt dharmadhyAnathI, padmaTThA = bhraSTa sAdhu ja, tAhi~ sathava For Private Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 202 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | zuSaMti = strIonI sAthe paricaya kare che, Aditya = potAnA kalyANane mATe, tenA = strIonA sthAna para, na sati = jAya nahIM. bhAvArtha :- samAdhiyoga(dharmadhyAna)thI bhraSTa puruSa ja te strIonI sAthe saMsarga kare che. sAdhu Atmahita mATe strIonA nivAse-sthAna para jAya nahIM athavA strIo sAthe vadhAre bese nahIM. bahave gihAI avahaTu, missIbhAvaM patthuyA ege / dhuvamaggameva pavayaMti, vAyAvIriyaM kusIlANaM // zabdArtha :- vaha je = ghaNA loko, bihAruM avaTuM = gharethI nIkaLIne, pravrajita thaIne paNa, miksImAnaM patyutha = mizramArga IcchanArA, dravyathI sAdhuveSa ane bhAvathI gRhasthano AcAra hovAthI sAdhu-gRhastha jevA mizramArgane svIkAre che, yuvameva pavayaMti= teo mokSa athavA saMyamanA mArganuM kathana kare che, vAyAvahiM lIlA = kuzIlonAM vacanamAMja vIrya hoya che, anuSThAnamAM nahIM. bhAvArtha :- ghaNA loko gharethI nIkaLIne pravrajita thaIne paNa mizrabhAva arthAt gRhasthAcAra ane sAdhvAcAra tema mizra AcAra apanAvI le che ane teo mokSamArga-dhruvAcAranuM kathana kare che. te kuzIla lokonuM A vacanavIrya mAtra che. te bolavAmAM zUrA hoya che, AcAramAM nahIM. suddhaM ravai parisAe, aha rahassammi dukkaDaM karei / 18 jANaMti ya NaM tahAviu, mAille mahAsaDhe'yaM ti // zabdArtha :-parisAI = te kuzIla puruSa sabhAmAM, zuddha varU= potAne zuddha batAve che, mada radaslama = paraMtu ekAMtamAM, kuva6 = pApa kare che, tahAvira = evA lokonI aMgaceSTAnuM jJAna rAkhanArA puruSo, nAri = jANI le che ke, mAre maphati = te mAyAvI ane mahAzaTha che. bhAvArtha :- te kuzIla sabhAmAM potAne zuddha batAve che paraMtu ekAMtamAM duSkRta kare che. tathAvitenI aMgaceSTAo-AcAravicAro temaja vyavahArone jANanArI vyakti jANI le che ke A mAyAvI ane mahA dhUtAro che. - sayaM dukkaDaM ca Na vayai, AiTTho vi pakatthai bAle / . veyANuvIi mA kAsI, coijjato gilAi se bhujjo // zabdArtha :-sarca 66 = svayaM potAnA pApane, maddo va patthar = jyAre bIjo koI tene tenuM pApa kahevA mATe preraNA kare che tyAre te potAnI prazaMsA karavA mAMDe che, vevApuvIk mA vANI = tame maithuna sevananI IcchA na karo A pramANe AcArya Adi dvArA, muLo = vAraMvAra, tophano = prerita karavAmAM Ave tyAre, te = te kuzIla sAdhu, pitA = glAni pAme che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 bhAvArtha :- bAlasAdhaka svayaMmeva duSkRtane pragaTa karato nathI paraMtu guru Adi dvArA pApa pragaTa karavAno Adeza apavA chatAM potAnI baDAI mAre che. "tame maithunanI abhilASA na karo, A rIte AcArya Adi dvArA vAraMvAra prerita karavAthI te kuzIla glAna banI jAya che. 20 usiyA vi itthiposesu, purisA itthiveyakheyaNNA / paNNAsamaNNiyA vege, NArINaM vasaM uvakasaMti // -- zabdArtha * phalthi polelu kaliyA vipurilA - je puruSo strIonuM poSaNa karI cUkyA che, phasthiveyagheyaLa = tethI strIo dvArA utpanna thatA khedanA jJAtA, vaizika kAmazAstra anusAra strI saMbaMdha janita kheda-ciMtAne jANanArA, paLasaLiyA = prajJA arthAt buddhithI yukta che, jene - evA paNa koI, bArI" varsa vaeti = strIone vaza thaI jAya che. bhAvArtha :- je puruSa strIonI poSaka pravRttiomAM pravRtta thaI cUkyA che, tethI strI janita khedanA jJAtA che temaja prajJA(autpAtikI Adi buddhio)thI saMpanna che evA paNa keTalAka loko strIone vaza thaI jAya che. mATe dareka sAdhakane sAvadhAna rahevuM jarUrI che. 21 zabdArtha:- mavihatthapAyachevAr = A lokamAM parastrI sevana kare che tenA hAtha ane paganuM chedana karavAmAM Ave che, anuvA vamaMsate = athavA cAmaDI ane mAMsane kApavAmAM Ave che, avi teyalAbhitAvaLArUM = athavA agnithI bALavAmAM Ave che, taSkriyavArasiMSaNArUM ca = temaja aMganuM chedana karIne kSAra dvArA sIMcavAmAM Ave che. 203 avi hatthapAyachedAe, aduvA vaddhamaMsa ukkaM / avi teyasA'bhitAvaNAraM, tacchiya khArasiMcaNAiM ca // bhAvArtha :- A lokamAM parastrI sevananA khaMDarUpe tenA hAtha paga kApavAmAM Ave che athavA tenI cAmaDI ane mAMsa kApavAmAM Ave athavA tene agni dvArA bALavAmAM Ave che ane tenA aMgane kApI tenA para kSAra-mIThuM chAMTavAmAM Ave che. |22| adu kaNNa - NAsiyAchejjaM, kaMThaccheyaNaM titikkhati / iti ettha pAvasaMtattA, Na ya beMti puNo Na kArhiti // zabdArtha :- pAvasaMtajJA = pApa saMtapta puruSa, stya = A lokamAM, vaLLasiyA chekhkhuM = kAna ane nAkanuM chedana, vanajJeyaLa titivati = kaMThanuM chedana sahI le che, pa ya veMti = paraMtu tema kahetA nathI ke, kha puSo hiMti = have ame pharI pApa karazuM nahi. bhAvArtha :- pApa-saMtapta puruSo A lokamAM A prakAre kAna ane nAkanuM chedana temaja kaMThanuM chedana paNa For Private Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 204] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sahana karI le che paraMtu ema kahetA nathI ke ame have pharI AvA pApa nahIM karIe. - suyameyamevamegesiM, itthIvede vi hu suakkhAyaM / ___ evaM pi tA vadittANaM, aduvA kammuNA avakareti // zabdArtha -prayaM suvuM = strIno saMparka kharAba hoya che e ame sAMbhaLyuM che, parva pahiM = koI ema kahe paNa che ke, rUlyavere vi hR = strI veda-vaizika kAmazAstranuM kathana che ke, tA parva vAtALa jamunA avarati = have huM Ama karIza nahi ema kahIne paNa te strIo apakRtya kare 24 bhAvArtha :- "strIsaMsarga ghaNo kharAba hoya che," e ame sAMbhaLyuM che, keTalAka anubhavIonuM paNa A ja kathana che. strIveda(vazika kAmazAstronuM paNa A ja kathana che ke have huM AvuM karIza nahIM, ema kahIne paNa teo(kAmakalA nipuNa strIo, karmathI apakRtya kare che. - aNNaM maNeNa ciMteMti, aNNaM vAyAi kammuNA aNNaM / tamhA Na saddahe bhikkhU, bahumAyAo ithio NaccA // zabdArtha :-maLa ane viveMti = strIo manathI bIjuM vicAre che, vAvaDui avi = vANIthI bIjuM kahe che, jyubA mavi = ane kAyAthI bIjuM jahajuduM ja) kare che, vahumAyA sthio anna = strIone bahumAyA karanArI jANIne temanA para vizvAsa na karavo joIe. bhAvArtha :- strIo manathI kaMIka juduM vicAre che, vANIthI bIjI vAta kahe che ane karmathI kaMIka juduM ja kare che. tethI strIone ghaNI mAyAvI jANIne tenA para vizvAsa/zraddhA)na kare. A vAtanuM spaSTIkaraNa have pachInI gAthAmAM che. - juvatI samaNaM bUyA, vicittalaMkAravatthagANi parihettA / virayA carissa haM lUha, dhammamAikkha Ne bhayaMtAro // zabdArtha :- guvA = koI yuvatI strI, vicittaraMvAravasthAmAM rahetA = vicitra alaMkAra ane vastra paherIne, sama vUyA = sAdhune kahe ke, gai virayA jUda varasa = huM have gRhabaMdhanathI virakta thaIne saMyamapAlana karIza, tAra = bhayathI rakSA karanArA he sAdhu! mArUNa = mane Apa dharma saMbhaLAvo ! bhAvArtha :- koI yuvatI vicitra AbhUSaNa ane vastro paherIne sAdhuone ema kahe ke, "he kalyANa karanArA athavA saMsArathI pAra karanArA athavA he bhayatrAtA sAdhu! huM virata (saMsArathI virakta) thaI gaI chuM, huM have saMyama pAlana karIza, Apa mane dharmopadeza Apo ! "
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 _ 205 ] 26 ___ adu sAviyA pavAeNaM, ahamasi sAhammiNI samaNANaM / jaukumbhe jahA uvajjoI, saMvAse viU visIejjA // zabdArtha :- a6 = tyArabAda, lAviyApavApui = zrAvikA hovAnA bahAne koI strI sAdhunI najIka Ave che, ahamati sAIfmaLI ramAI = huM zramaNonI sAdharmika chuM ema kahIne paNa sAdhunI pAse Ave che, nahIM vorDa na30 = jevI rIte agninI najIka lAkhano ghaDo ogaLI jAya che te ja rIte, vikra savAre vinnA = vidvAna puruSa paNa strInA saMsargathI viSAdane prApta thAya che. bhAvArtha :- zrAvikA hovAnA bahAne koI strI sAdhunI najIka Ave. "huM zramaNonI sAdharmika chuM." ema kahI sAdhunI najIka Ave che. jema agni pAse lAkhano ghaDo pIgaLI jAya che, temaja vidvAna puruSa paNa strInI sAthe rahevAthI zithilAcArI thaI jAya che. - jaukumbhe joimuvagUDhe, Asubhitatte NAsamuvayAi / evitthiyAhiM aNagArA, saMvAseNa NAsamuvayaMti // zabdArtha - gophaguvapU8 naDenja = jevI rIte agnithI spardhAyelo lAkhano ghaDo, gAmita bAlamuvA = zIdhra tapI jaIne nAza pAme che, vinziyArdi saMvAda aNaIRT = A rIte strIonA saMsargathI aNagArapuruSa. bhAvArtha :- jema agnino sparza thatAM lAkhano ghaDo tarataja tapI jaIne naSTa thaI jAya che, tevI rIte strIonA saMvAsathI aNagAra puruSa paNa saMyamabhraSTa thaI jAya che. kuvvaMti pAvagaM kammaM, puTThA vege evamAhaMsu / NohaM karemi pAvaM ti, aMkesAiNI mamesa tti // zabdArtha :- je pAva va zuti = koI pApakarma kare che, puddA pavanahaMsu = ane pUchavAthI ema kahe che, ahaM parva no niti = huM pApakarma karato nathI, pti mama aMze saphaLa tti = paraMtu A strI bacapaNamAM mArA khoLAmAM sUtI hatI. bhAvArtha :- keTalAka bhraSTAcArI pApakarma kare che, paraMtu AcArya Adi jyAre pUche tyAre ema kahe che ke huM pApakarma nathI karato, "A strI to (bAlyakALamAM)mArA khoLAmAM sUtI hatI. A strIne to meM khoLAmAM ramADelI che. bAlassa maMdayaM bIyaM, jaM ca kaDaM avajANai bhujjo / V duguNaM karei se pAvaM, pUyaNakAmo visaNNesI //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | zabdArtha - vAnarsa = mUrNa puruSanI, vIyana lyu = bIjI mUrkhatA e che ke, naM 2 8 munno avagaNa = teNe je pApakarma karyA hoya te nathI karyA ema kahe che, te sukha pAuM re tethI te puruSa bamaNuM pApa kare che, pUNAmo = te jagatamAM potAnI pUjA Icche che, valakhelI = asaMyamanI IcchA kare che, kAmabhogamAM Asakta rahe che. bhAvArtha :- mUrkha sAdhakanI bIjI mUDhatA e che ke je pApakarma karyA che te pote karyA nathI tema vAraMvAra kahe che. tethI te bamaNuM(be gaNuM) pApa kare che. te Icche che ke jagatamAM loko mane pUje, paraMtu te asaMyamanA kArya kare che, kAmabhogomAM Asakta rahe che. saMlokaNijjamaNagAraM, AyagayaM NimaMtaNeNA''haMsu / 30 - vatthaM va tAi ! pAyaM vA, aNNaM pANagaM paDiggAhe // zabdArtha :- noLijuM = jovAmAM suMdara, Ayartha = AtmajJAnI, zimaMtaLAvaMsu = strIo nimaMtraNa ApatA ema kahe che ke, tAr3a = bhavasAgarathI rakSA karanArA he sAdhu ! Apa paNa DijAI = vastra, pAtra, anna ane pANI Apa mArI pAsethI svIkAro. bhAvArtha :- jovAmAM suMdara AtmajJAnI aNagArane strIo nimaMtraNa ApatA kahe che- bhavasAgarathI rakSaNa karanArA he sAdhu! Apa mAre tyAMthI vastra, pAtra, AhAra-pANI svIkAra karo. ___NIvArameyaM bujjhejjA, No icche agAramAgaMtuM / 31 baddhe visayapAsehi, mohamAvajjai puNo maMde // tti bemi // zabdArtha :- artha = A pralobhanone sAdhu, navA gu jJa = suvarane phasAvanArA cokhAnA dANAnI samAna samaje, a IRHI[ no che = ghare AvavAnI IcchA na kare, puNo = punaH, paraMtu, vinayapArdi vadhe ma = viSaya pAzamAM baMdhAyelo murkha puruSa, godamAvaThu = moha pAme che. bhAvArtha :- muni A prakAranA pralobhanone, Dukkarane baMdhanagrasta karanAra cokhAnA dANAnA pralobhanonI jema samaje, strIo AmaMtraNa kare to paNa tenA ghare javAnI IcchA na kare. chatA e viSayarUpI baMdhanothI baMdhAyelo mUrkha sAdhaka uparokta strIomAM mohita thaI jAya che. vivecana : A gAthAomAM strIsaMga rUpa vividha upasargono paricaya Apyo che. sAthe strIsaMgathI bhraSTa sAdhakanI avadazA ane A upasargathI bacavAnA kartavyonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. jo kAmavAsanAnA vicArone sAdhu manamAM ghoLAyA kare to koIpaNa strInA hAvabhAva, madhura AlApa, namravacana, aMgopAMgone joI tenA pratye kAmAsakta thAya tevI saMbhAvanA rahe che. sAdhunI bhUmikA ghaNI UMcI che ane zAstrakAra A
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 _ 207 ] adhyayanamAM zarUAtamAM sauthI prathama tenI ucca bhUmikAnuM smaraNa karAve che. je navara...vivijetu :- koI vyakti gharabAra, mAtApitA Adi svajano, kuTuMbIjano, dhana-saMpati tathA samasta sAMsArika vastuono moha choDI munidharmamAM dIkSita thAya che tyAre te pratijJA kare che ke huM AjathI samyagudarzana, samyakajJAna, samyaka cAritramAM athavA AtmahitamAM vicaraNa karIza. te sarva prakAranA maithunathI virata thaI jAya che ane vivikta(strI, pazu,napuMsaka saMsargarahita) sthAnanI gaveSaNA kare che athavA pavitra sAdhuonA mArganA anveSaNamAM tatpara rahe che athavA karmothI mukta thavA mATe ja puruSArthazIla rahe che. AvA brahmacaryaparAyaNa sAdhune vivekamUDha strIo bhinna bhinna prakAre cAritrabhraSTa karI zake che. sAdhu tatkALa to te strIjanya upasargane jANI zakatA nathI. te upasarganA pravAhamAM vahevA lAge che. tethI zAstrakAra sAdhune sAvadhAna karavA ane te upasargamAM sAdhu phasAI na jAya te daSTie strIjanya upasarganA vibhinnarUpo ahIM rajU kare che. sukha saM parampa :- vivekamUDha strIo sAdhu pAse AvIne besI jAya che ane dAmpatyajIvananAM aneka saMsmaraNo yAda karAvI sAdhakane cAritrabhraSTa karavAno prayatna kare che. jevI rIte vividha prakAranA chala karavAmAM kuzaLa, kAmavAsanA pedA karavAmAM catura, kAmuka strIo bhAI, putra, svajana athavA anya sAMsArika saMbaMdhonA bahAne sAdhu pAse AvIne dhIme dhIme tenI sAthe anucita, anaitika saMbaMdha karI le che. chaUUUUM :-keTalIka kAmuka strIo sAdhune cAritrabhraSTa karavA mATe gUDha arthavALA sAMketika zabdono prayoga karIne potAnA manobhAva batAvIne phasAvI le che. teo aneka prakAranA drayarthaka zloka, kavitA, pahelI(koyaDAo), bhajana athavA gAyananA mAdhyamathI potAno kAmuka manobhAva pragaTa kare che ane aparipakva sAdhaka saMyamathI bhraSTa thaI jAya che. te sivAya gupta nAma dvArA athavA gUDhArthavALo madhura vArtAlApa karI sAdhune mohayukta banAve che. 3vAvaMja tA.ji saMnimituLo:- prAyaH kAmuka strIo sAdhune potAnI kAmajALamAMphasAvavAnA aneka upAyo jANe che ane vedamohanIya karmodayavaza sAdhako teomAM Asakta thaI jAya che. kAmuka strIo dvArA sAdhune jALamAM phasAvavAnA keTalAka upAyo gAthAomAM batAvyA che. (1) te sAdhunI pAse atyaMta najIka gupta vAta kahevAnA bahAne bese che athavA lAMbA samaya sudhI bese che (2) vAraMvAra kAmottejaka thaIne vastrone DhIlA karyA kare che (3) zarIranA adhobhAga (jAMgha, nAbhi, paga, nitamba Adi) dekhADe (4) hAtha UMcA karI bagala dekhADatI sAmethI pasAra thAya che, jethI sAdhu tene joIne kAma-vihvaLa thaI jAya. saMhiM gohiM..bimalaiMti :- kyAreka cAlAka strIo sAdhune bhAvabhakti pUrvaka koIne darzana devA AdinA bahAne padhAravAnI prArthanA kare che athavA ghare ekAMta oraDAmAM anunaya-vinaya karIne laI jAya che. jyAre avivekI sAdhu tenI prArthanA athavA vinaMtithI ghare athavA ekAMtamAM cAlyo jAya che. tyAre te sAdhune zIlabhraSTa karavA mATe kahe che jarA A palaMga athavA gAdalA para athavA zayyA para birAjo ! AmAM koI sajIva padArtha nathI, prAsuka che. sAruM, bIjuM kaMI nahi to ochAmAM ochuM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 208 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ArAmakhurazI para to beso! ATale dUrathI padhAryA cho to jarA gAlIcA para besIne ArAma karo !' AvA zabdaprayoga dvArA te sAdhanonA upayoga tarapha prere che. AmaMtiya viye....AyA niri:- keTalIka kAmuka strIo sAdhune IzAro kare che athavA vacana Ape che ke, "huM amuka samaye ApanI pAse AvIza. Apa paNa tyAM taiyAra rahejo." A prakAranuM AmaMtraNa ApIne pachI te sAdhune aneka vizvasanIya vacanothI vizvAsamAM le che, tethI te saMkoca choDI de. A pramANe vividha prakAre vacanajALa bichAvIne sAdhune vizvasta karIne strIo potAnI sAthe ramaNa karavA mATe prArthanA kare che. mAMthafhaM...mAvati miUUUhArdi:- keTalIka catura strIo sAdhune potAnI sAthe samAgama karavA mATe, manane kAma-pAzamAM bAMdhI denArAM, vividha AkarSaNakArI dazyo, saMgIto, raso, sugaMdhIo ane galagaliyA karAvanArA komaLa sparzothI lalacAvIne potAnI tarapha kheMce che. te mATe te mIThAM mIThAM vacano bole che. AkarSaka zabdothI saMbodhita kare che, kyAreka sAdhunI tarapha snehapUrNa dRSTithI kaTAkSa pheMkIne athavA AMkho ke moDhuM malakAvatI jue che, kyAreka manohara hAvabhAva, abhinaya athavA aMgamaroDa kare che ke jethI sAdhu tenApara mugdha thaI jAya. kyAreka te karuNAM utpanna karanArA madhura AlApa kare che. karuNAjanaka, vizvAsa utpanna karanArI mIThI mIThI vAtothI anunaya-vinaya karIne sAdhakanA hRdayamAM kAmavAsanA prajvalita karI potAnI sAthe sahavAsa karavA mATe tene manAvI le che. kyAreka te ekAMtamAM kAmavAsanA prajavalita karanArI vAto kahIne sAdhune kAma vihaLa kare che. teo yena kena prakAreNa sAdhune mohita temaja vazIbhUta karI tene potAnI sAthe sahavAsa mATe bAdhya kare che. na 6.6 6 - jevI rIte vanamAM svacchaMda rUpe vicaraNa karanArA ekAkI temaja parAkramI siMhane catura zikArI mAMsa AdinI lAlaca daIne vividha upAyothI bAMdhI le che, piMjarAmAM baMdha karI le che pachI tene judA judA prakAranI yAtanAo ApIne pALelA prANInI jema vazamAM karI le che, basa evI ja rIte kAma kaLAmAM catura strIo mana, vacana, kAyAne gupta(surakSita) rAkhanArA kaThora saMyamI sAdhune paNa pUrvokta aneka prakAranA upAyothI potAnA vazamAM karI le che. sada taltha puLo khamati...na muva tANe :- jevI rIte suthAra rathanA cakranI bahAranI nemine goLAkAra pheravIne dhIme dhIme namAvI de che, evI rIte strI sAdhune vaza karI abhISTa kAryo tarapha dorI jAya che. baMdhanamAM baMdhAyela mRga ghaNA prayatna karavA chatAM chUTI zakato nathI. kamaLamAM purAyela bhramara te baMdhanathI chUTI zakato nathI tema strI pAzamAM baMdhAyela sAdhaka zIdhra chUTI zakAto nathI. apaNe mANa... avi :- strIo pAtALanA peTanI jema atyaMta gaMbhIra hoya che. tene samajavI atyaMta kaThina che. manathI vicAre kAMI, vacanathI bole kAMI juduM ane zarIrathI ceSTAo vaLI alaga ja kare che. temanuM vicAravuM, bolavuM ane karavuM badhuM ja alaga alaga hoya che. guvatI samai... mayaMtaro :- kyAreka navayauvanA strI AkarSaka vastrAbhUSaNothI susajjita thaI sAdhu pAse AvIne kahe che.."gurudeva! Apa to saMsAra sAgaramAM DUbatA jIvono uddhAra karanArA ane pAra
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 209 | utAranArA cho ! mane ugAro ! huM have A gRhabaMdhanathI virakta(vairAgI) thaI gaI chuM. mArA pati mane anukuLa nathI, athavA teNe mane choDI dIdhI che. tethI have huM saMyama athavA munidharmanuM AcaraNa karIza. Apa mane dharmopadeza Apo ! jethI mane A duHkhanuM pAtra na banavuM paDe. A rIte vAto karI sAdhunI najIka AvavA prayatna kare che. a6 sAviyA...sanmi sana :- kyAreka strI zrAvikAnA rUpamAM sAdhunI pAse Ave che ane kahe che- huM ApanI zrAvikA chuM. sAdhuonI sAdharmika chuM. mArAthI Apa koI vAtano saMkoca na karo. je vastunI jarUriyAta hoya te mane kaho ! ema te vAraMvAra sAdhunA saMparkamAM Ave che, kalAko sudhI temanI pAse bese che. zrAvikA rUpadhArI mAyAvI strI kUlavAlukanI jema sAdhune dharmabhraSTa karI de che. sanofmAraMpALa paDaze H- keTalIkavAra vyabhicAriNI strIo bhadra temaja saMyamI sAdhu sAme atyaMta bhaktinuM nATaka kare che. keTalIka kAmuka strIo suMdara, suDoLa, svastha temaja surUpa AtmajJAnI sAdhune prArthanA kare che- he saMsArasAgaranA trAtA ! munivara ! vastra, pAtra annapAna Adi je koI vastunI Apane AvazyakatA hoya te mATe Apane bIje kyAMya padhAravAnI jarUra nathI Apa mAre tyAM padhAro! huM Apane badhu ja ApIza. je sAdhu tenI vAjALamAM phasAIne tenI prArthanA svIkArIne vAraMvAra tenA ghare javA lAge ane vastrAdi svIkAre to niHsaMdeha te eka divasa te strInI mohajALamAM phasAI jAya che. tethI te paNa upasargano ja prakAra che. strIjanya upasargothI sAvadhAna rahevAnI preraNAo :- A uddezAmAM strIjanya upasarganA pUrvokta vividha rUpothI sAvadhAna rahevAnI ane A upasarga para vijaya meLavavAnI preraNAo zAstrakAre ApI che. te preraNAo A prakAre che. (1) sAdhue dIkSA samaye karelI pratijJAne yAda rAkhavI joIe. vAraMvAra te pratijJAnuM smaraNa strIjanya upasargathI potAne bacAve che. (2) strIo dvArA aMgapradarzana, hAvabhAva, najIka AvIne koIpaNa bahAne besavuM Adi bhaktibhAva pUrvaka zayyA, Asana Adi para besavA AdinA vividha prakAranA pralobhano tathA kAmottejaka vAtothI sAdhu sAvadhAna rahe. vivekI sAdhu A badhI vAto baMdhana rUpa(pAza baMdhana) che tema samaje. (3) prAyaH sAdhu daSTirAganA kAraNe zIlabhraSTa thAya che, tethI sAdhu potAnI daSTi saMyama para rAkhe, strInA aMgo para potAnI najara na nAkhe. tenI najara sAthe najara na meLave. strI kaTAkSa Adi kare to tyAMthI daSTi pheravI le. zrI dazavaikAlika sUtramAM batAvavAmAM AvyuM che ke "sAdhu bhIMta para doreluM strInuM citra paNa na jue, zaNagAra AdithI vibhUSita strIne paNa na jue. kadAcita tenA para daSTi paDI jAya to jema sUrya tarapha jotAM ja daSTine haTAvI levAmAM Ave che. tevI ja rIte tenA taraphathI daSTine haTAvI le. tAtparya e che ke sAdhaka ekITaze daSTi sthira karIne strInA rUpa, lAvaNya temaja aMgone na jue. Aja vAta strIjanya upasargathI bacavA mATe zAstrakAra kahe che-Lo tAsu vahu saMjJA .
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (4) keTalIka kAmuka strIo sAdhune Azvasta-vizvasta karIne vizvAsamAM laIne) vacanabaddha karI le che. zAstrakAra pahelethI ja evA samaye sAvadhAna rahevAnI preraNA kare che. je ni ya sAsaM sabhAne AvA prasaMge sAdhu strI sAthe anAcAra sevana mATe vacanabaddha na thAya. game te rIte kukarmono tyAga kare. kAraNa ke strIsevana A lokamAM niMdA, bhayaMkara daMDa ane paralokamAM durgatinuM mahattama kAraNa che. strI samAgama yuddhanI jema duHsAhasapUrNa kArya che. tethI saMyamI sAdhu te viSayamAM sAvadhAna rahe. (5) strIjanya upasargathI zIlabhraSTa thavAnA kAraNarUpe teonI sAthe vadhAre samaya sudhI sahavAsa karavo, ekAntamAM besavuM-UThavuM, vArtAlApAdi karavAnuM TALavuM. uparAMta po sahiyafpa vinA , "vihAra" zabdanA arthamAM mAtra bhramaNa-gamana ja nahIM paraMtu sAthe UThavA besavAdinI krIDA karavI vagereno samAveza thAya che. tethI zAstrakAranuM tAtparya e ja che ke "strI" saMsargane sAdhue temaja "puruSa" saMsargane sAdhvIe dareka paristhitimAM TALavAno ja prayAsa karavo joIe. (6) strIjanya upasarga mAtra strI dvArA ja thAya tevuM nathI. durbala manavALA sAdhu pote koI strIne joI pUrve bhogavelA kAmabhogonuM smaraNa kare athavA koI strInuM ciMtana kare athavA koI strIne lalacAve topaNa strIjanya upasarga AvI zake. jyAre sAdhu vicalita thaI rahyA hoya tyAre pote ja potAnI jAte jJAna ane vairAgya tathA sAvadhAnI dvArA surakSita thavuM joIe. (7) jyAre koI strI kAmukatAvaza sAdhu samakSa amuka samaye amuka jagyAe AvavAno vAyado kare athavA sAdhune saMketa kare to vivekI sAdhu tarata ja sajAga thaI jAya. te strInI te badhI vAtone vividha prakAranI kAmakALa(pAza baMdhana) samaje. sAdhaka AvA prakAranI strIone mokSamArgamAM argalA(AgaLiyA) samAna bAdhaka samajIne teonA saMsargathI dUra rahe. (8) strIonI manojJa temaja mIThI mIThI vAto, cittane AkarSita karanArAM zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza AdinAM pralobhano, karuNA upajAve tevA vacano athavA vibhinna mohaka vAtothI sAdhu sAvadhAna rahe. A sarva pralobhano athavA AkarSaNone baMdhana svarUpa samaje. muktigamana yogya sAdhue vivekabuddhithI vicArIne strIsaMvAsa athavA strIsaMga karavo koIpaNa rIte ucita nathI mATe tene prAraMbhathI ja tilAMjali ApI devI joIe. A ja preraNA gAthAnA uttarArdhamAM zAstrakAra kare che ke-patra vivekAmAyA saMvAlo vi kappai dvie| (9) strIsaMga viSalipta kAMTA tulya hovAthI sarvathA tyAjya che. eka to kAMTo hoya, vaLI te viSalipta hoya, je vAgavAthI mAtra pIDA ja thatI nathI paNa te jIvaleNa banI jAya che. strInuM smaraNa, kIrtana, moha daSTithI jovuM, kaTAkSavacano, ekAMtamAM besavuM, Adi rUpa strI saMsarga viSalipta kAMTAnI jema mAtra ekavAra ja prANano nAza karato nathI paraMtu aneka janmo sudhI janmamaraNa temaja vividha prakAranuM duHkha Apato rahe che. eka prAcIna AcArye kahyuM che - vari visakhaiyaM, Na visayasuhaM, ikkasi visiNi maraMti / visayAmisa-ghAiyA puNa, NarA Narae paDati //
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-1 | 211 | jhera khAvuM sAruM, paraMtu viSayasukhanuM sevana karavuM sAruM nathI, kAraNa ke viSa bhakSaNa eka jIvanano nAza kare che, jyAre viSaya sevana anaMta janmamaraNanI paraMparA vadhAre che. viSa to manuSyane mAre che paraMtu viSayanuM to smaraNa manuSyanA saMyamI jIvananI hatyA karI nAkhe che ane manuSya manuSyabhava khoI bese che. tethI zAstrakAre kahyuM che- tA 3 vana... LyA ! (10) ekalI strInI pAse ekalo sAdhu besIne dharmopadeza Ape to jarUra kyAre ka moha athavA kAma (veda)nI graMthImAM baMdhAI javAnI saMbhAvanA che. tethI sAdhune potAnI sAdhutA surakSita rAkhavA mATe 11mI gAthAnA uttarAddha dvArA zAstrakAra sAvadhAna kare che- nALi..." te ni Lithe | (11) utkRSTa tapasvIe ema vicAravuM na joIe ke huM to tapasvI che. tapazcaryAthI mAruM zarIra kuza thaI gayuM che, mArI Indriyo zithila athavA zAMta thaI gaI che, mAre have strIothI zuM bhaya ?tapasvI sAdhu AvA bhramamAM na rahe. strIto baLatI Aga che, tenI pAse sAdhaka rUpI ghI raheze to pIgaLyA vinA raheze nahi. tapasvI e sArI rIte jANI le ke varSo sudhI kareluM tapa strIsaMsargathI eka kSaNamAM naSTa thaI zake che. tethI Atmahitecchu tapasvI strIo sAthe bhramaNa ke gamana na kare, sAthe na rahe, hAsya-vinoda ke krIDA na kare, na UThe-bese, na vihAra kare. A ja preraNA zAstrakAre 12mI gAthAnA uttarArdhvamAM ApI che kesutvssie vi se bhikkhU No vihare saha NamitthIsu / (12) sAdhu keTalIkavAra ema samaje ke A to nAnI chokarI che, A kuMvArI kanyA che athavA A mArI saMsArapakSe putrI, putravadhU, dhAvamAtA ke nokarANI che. A mArAthI paNa uMmaramAM bahu moTI che athavA sAdhvI che. tenI sAthe ekAMtamAM besavAmAM, vAtacIta karavAmAM athavA saMparka karavAmAM mArA cAritrano bhaMga kevI rIte thaze? joke potAnI putrI, dhAvamAtA athavA mAtA samAna kAkI, moTIbahena Adi sAthe ekAntamAM rahevA chatAM e sAdhunuM citta jaldIthI vikRta thaI zakatuM nathI, chatAM paNa nItikAroe kahyuM che ke mAtrA svasraduhitrA vA na viviktAsano bhavet / balavAnindriyagrAmo vidvAMsamapi karSati // mAtA, bahena athavA putrInI sAthe paNa ekAMtamAM besavuM na joIe kAraNa ke Indriyo ghaNI baLavAna che, te vidvAna puruSane(moha tarapha) paNa kheMcI le che. sAdhane putrI, mAtA athavA bahenanI sAthe ekAMtamAM beThelA joI sAmAnya lokone zaMkA utpanna thaI zake che. A ja preraNA zAstrakAre 13mI gAthAmAM pragaTa karI che- vi jUthauM...saMthavuM te ja junA maNaIR I (13) strIsaMsarga karavAthI sAdhuno samAdhiyoga, cittanI samAdhi athavA zruta-vinaya-AcAra-taparUpa samAdhino yoga, mana-vacana-kAyAno zubha vyApAra naSTa thaI jAya che. strIonA nivAsa-sthAnomAM vAraMvAra javuM teonI sAthe puruSonI hAjarI vinA besavuM vArtAlApa karavo, tene rAgabhAvathI jovI, strIsaMstava (atyaMta gADha paricaya) sAdhune samAdhiyogathI bhraSTa karanArA che. tethI zAstrakAra 16mI gAthAmAM preraNA Ape che ke- dhvani saMthAM tAuM..tanhA tema ja sati...jitenAgo !
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (14) sAdhue potAnA brahmacarya mahAvratanI sarva taraphathI surakSA karavI joIe. tethI strI satu cAritrazIla hoya, zrAvikA hoya, dharmAtmA tarIke prasiddha hoya, topaNa tenI sAthe maryAdApUrvakano vyavahAra kare. brahmacaryanI rakSA mATe nava vADanA pAlanamAM jarApaNa zithilatA na batAve. temAM koI strInuM apamAna athavA niMdA karavAnI daSTi nathI, paraMtu zIlabhraSTatAthI potAnI rakSAnI daSTi che. tethI 24mI gAthAmAM zAstrakAra strIsaMgarUpa anartha (upasarga)thI bacavA mATe preraNA Ape che- gaNa mana..tA sAre..vaI (15) jevI rIte lAkhano ghaDo, AganI pAse rAkhatAM ja pIgaLI jAya che, tevI ja rIte brahmacArI paNa strInI sAthe nivAsa karavAthI saMyamabhraSTa thaI jAya che. strInA smaraNa mAtrathI brahmacArIno saMyama naSTa thaI jAya che. tethI brahmacArIne mATe strIsaMsargathI dUra rahevuM te ja hitAvaha che. zAstrakAra 26-27 be gAthAo dvArA A preraNA vyakta kare che- 3 nahIM 3vajo... (1) pUrvokta gAthAomAM varNavelI kAmuka temaja mAyAvI strIo dvArA devAmAM AvatA vividha pralobhanone sAdhu Dukkarane phasAvavAmATe nAkhavAmAM AvatA cokhAnA dANA jevA ja samaje. strIsaMsarga saMbaMdhI jeTalA paNa AkarSaNa ke pralobhana che, te badhAthI mumukSu sAdhu bace, satarka rahe, teno pagapesAro paNa thavA na de. ekavAra mohapAzamAM baddha thayA pachI te baMdhana toDavuM muzkela che. tethI zAstrakAra sAdhune preraNA Ape che ke sAdhaka strInA vacana para ane vinaMtI para dIrgha dRSTithI vicAra kare ane ukta pralobhanomAM lepAya nahIM. A preraNAne zAstrakAra 31mI gAthA dvArA abhivyakta kare che-LIvArameva...puLomake ! A rIte zAstrakAre vividha prakAranI preraNAo dvArA sAdhakane brahmacarya vratamAM daDha rahevAnuM kathana karyuM che. sAdhaka A adhyayanamAM batAvelAM strIsaMgarUpa upasarganA vibhinna rUpothI sAvadhAna thaI jAya, apramatta thaI zAstrakAra dvArA ApelI preraNAo anusAra saMyamaniSTha rahe to te aneka prakAranI avadazAothI bacI jAya che. parama :- vRttikAre tenA be artha karyA che. sAdhunI najIka AvIne athavA zIlathI alita thavA yogya banAvIne tenA para(sAdhupara) savAra thaIne. parima pAThAntara che, jeno artha thAya che-sAdhune cAre taraphathI gherIne athavA tenA zIla para cAre taraphathI AkramaNa karIne. ne adhyayana 4/1 saMpUrNa LOGOGOGOGOGogogesgogogogoGOOGOGOVOG bIje uddezaka strIsaMgathI bhraSTa sAdhakonI hAni : oe sayA Na rajjejjA, bhogakAmI puNo virajjejjA / bhoge samaNANaM suNeha, jaha bhuMjaMti bhikkhuNo ege //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-2 _. 213 | zabdArtha :- oha sayA roLA = sAdhu rAgadveSa rahita thaIne bhogamAM kayAreya paNa citta na joDe, mokAnI puNo virableSmA = jo bhogamAM citta jAya to tene jJAna dvArA virakta kare, mone samagaI = bhogathI zramaNanI hAni thAya che, kada ane fmago muMbati suda = to paNa koI koI sAdhu je rIte bhoganuM sevana kare che te sAMbhaLo! bhAvArtha :- rAga dveSarahita evA sAdhu bhogomAM anurakta na hoya. manamAM bhoga-IcchA utpanna thAya to jJAnabaLathI virakta thaI jAya, bhogonA sevanathI sAdhuone hAni thAya che, to paNa keTalAka sAdhu je rIte bhoga bhogave che, te sAMbhaLo! aha taM tu bhedamAvaNNaM, mucchiyaM bhikkhuM kAmamaivaDheM / palibhiMdiyANa to pacchA, pAduddhaTu muddhiM pahaNati // zabdArtha :- sada emavaUM = tyAra bAda cAritrathI bhraSTa, muchiyaM = strIomAM Asakta, mamavadR = viSayabhogamAM jenuM citta lAgeluM che, taM tafmajavuM = te sAdhune te strI, patimakriyANa = potAnA vazamAM jANI, to pachI pAghuTu pachI kyAreka paga upADI, muddhi pati = tenA mAthA para prahAra kare che. bhAvArtha :- tyAra bAda cAritrathI bhraSTa, strIomAM Asakta, kAmabhogomAM atyaMta pravRtta te sAdhune vazavartI jANIne te strIo kyAreka paga dvArA tenA mAthA para prahAra kare che. jai kesiyAe mae bhikkhU, No vihare saha NamitthIe / kesANi vi haM lucissaM, NaNNattha mae carijjAsi // zabdArtha :- siyA = vALavALI, ma = mArI jevI, mahU= he sAdhu!o vidara = na rahI zakatA ho to, huM kahuM, jesAI = vALano, suvirsa = loca karI nAkhIza, mA khaUMltha varasa = tuM mArA sivAya koI bIjI jagyAe na jA. bhAvArtha :- (strI kahe che) he sAdhu ! jo mArA jevA kezavALI strInI sAthe(zaramane kAraNe) vihAra (ramaNa) karI zakatA na ho to huM kezane kheMcI kADhIza; (pachI)mane choDIne bIje kyAMya paNa vicaraNa na karo. aha NaM se hoi uvaladdho, to pesaMti tahAbhUehiM / ___ alAuccheda pehehi, vagguphalAI AharAhi tti // zabdArtha - se 3vano ropha te sAdhu mArA vazamAM AvI gayo che ema jyAre strI jANI le che, to vetitApUrdi to teNI te sAdhune potAnA kAryamAMdAsanI jema preraNA kare che, atA 3chevaM vedi - te kahe che ke tuMbaDI sudhAravA mATe charI laI Avo, vakupanAruM AdAdi tti = sArA phaLo laI Avo. Gu
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- jyAre strI ema jANI le che ke A sAdhu mArI sAthe haLIbhaLI gayo che athavA mArA vazamAM thaI gayo che tyAre te strI tene nokaranI jema potAnA kAryo mATe mokale che, jema ke tuMbaDuM kApavA mATe charI lAvo, sArA sArA phaLo letA Avajo ! vagere. dAruNi sAgapAgAe, pajjoo vA bhavissai rAo / pAyANi ya me rayAvehi, ehi ya tA me pa4i ummadde // zabdArtha :- sApaI = zAka rAMdhavA mATe, vALa = lAkaDA laI Avo, paLo vA mavizlaDU = rAtre prakAza mATe tela Adi laI Avo, me pAyApi yavedi = mArA pAtrone athavA pagane raMgI do, ha = Avo, tA ne kiM 3nma = mArI pIThe mAlIza karI do. bhAvArtha :- koI vakhata strI nokaranI jema Adeza Ape che ke "zAkabhAjI rAMdhavA mATe IdhaNa-lAkaDA laI Avo, rAtrimAM tela vagere haze to prakAza thaze mATe tela laI Avo ane A pAtro (vAsaNo)ne raMgI do athavA mArA pagane raMgI do. ahIM Avo, jarA mAro vAMso dAbI do. vatthANi ya me paDilehehi, aNNapANaM ca AharAhi tti / gaMdhaM ca raoharaNaM ca, kAsavagaM ca samaNujANAhi // zabdArtha :- vatthAna ne Didi = mArAM vastro junAM thaI gayA che tethI bIjAM navAM vastro lAvI do, athavA mArAM vastronI saMbhALa rAkho, apa pa ra Adaraditti = mArA mATe anna ane pANI mAMgI lAo, ora= mArA mATe kapUra Adi sugaMdhI padArtho ane rajoharaNa laI Avo, ne samagunAdi = huM locanI pIDA sahI zakatI nathI tethI mane hajAma pAse keza kapAvavAnI AjJA Apo. bhAvArtha :- are ! mArA vastrone to juo, keTalAM jIrNa-zIrNa thaI gayA che? tethI bIjAM navAM vastro laI Avo athavA mArA mATe bajAramAM sArAM evAM vastro jojo, A mArAM vastronuM dhyAna rAkhajo. koI surakSita sthAnamAM tene rAkhajo, jethI uMdara, chachuMdara Adi ene kApI na nAkhe, mArA mATe anna ane pANI (peya padArtha) mAMgI lAvo ! mArA mATe kapUra, kezatela, attara Adi sugaMdhI padArtho ane rajoharaNa (saphAI karavA mATe jhADu) lAvI do. huM mAthAno loca karavA samartha nathI, tethI mane hajAma pAse vALa kapAvavAnI AjJA Apo. adu aMjaNi alaMkAraM, kukkayayaM ca me payacchAhi / loddhaM ca loddhakusumaM ca, veNupalAsiyaM ca guliyaM ca // zabdArtha :-ahu gaMgA anaMvAraM vakuvayaM ne pachAdi = he sAdhu! mane AMjaNanuM pAtra, AbhUSaNa tathA ghUgharIvALI vINA lAvI do, toddha 2 nohnasuma = lodhanA phaLa ane lodhinA phUla
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-2 _. | 215 | paNa lAvI do, veypalAliya = putiyaM = temaja eka baMsarI ane pauSTika auSadhanI goLI paNa lAvI do. bhAvArtha :- he sAdhu! have mArA mATe AMjaNanuM pAtra (sUramAdAnI), kaMkaNa, bAjubaMdha Adi AbhUSaNa ane ghUgharIovALI vINA athavA khaMjarI lAvI Apo. lodhraphaLa ane phUla laI Avo tathA vAMsathI banelI baMsarI(vAMsaLI)lAvI do, pauSTika auSadha guTikA paNa lAvI do ! kuTuM agaruM tagaruM ca, saMpiTuM samaM usIreNa / tellaM muhaM bhilijAe, veNuphalAiM saNNihANAe // zabdArtha - 6 tAruM mAruM = he priya ! kuSTa tagara ane agara, tIkha vi6 - khasakhasanI sAthe pIselA mane lAvI Apo, muhamAM gAI tene = moDhAmAM lagAvavA mATe tela ane, uihALA veNupanAruM = vastrAdi rAkhavA mATe vAMsanI banelI eka peTI laI Avo. bhAvArtha :- vaLI te kahe che he priyatama ! khasakhasa sAthe pIselA kuSTa(kamaLakuSTa), tagara ane agara vagere sugaMdhita padArtho mane lAvI do tathA mukha para lagAvavAnuM, mukhanIkAMti vadhAranAra tela temaja vastra Adi rAkhavA mATe vAMsanI peTI laI Avo. zaMdicuNNagAI pAharAhi, chattovAhaNaM ca jANAhi / satthaM ca sUvaccheyAe, ANIlaM ca vatthayaM rayAvehi // zabdArtha :- MvIpukhaTT6 pAdarAdi = hoTha raMgavA mATe cUrNa laI Avo, chattovALuM 2 nApAra = chatrI ane jUtA lAvo, sUvarjIyA saEUR = zAka sudhAravA mATe zastra eTale ke charI laI Avo, Ala vattha rathAdi = nIlAvastra raMgAvIne lAvo! bhAvArtha :- he prANavallabha! mane hoTha(oSTa) raMgavA mATe naMdI cUrNaka lAvI Apo, chatrI tathA cappala paNa lAvo ane hA, zAkabhAjI samAravA mATe zastra(cappa, charI Adi) paNa letA Avajo, mArA kapaDA pAkA ane AchA raMganA raMgAvI do! suphaNiM ca sAgapAgAe, AmalagAiM dagAharaNaM ca / 10 tilagakaraNimaMjaNasalAgaM, priMsu me vihUNayaM vijANAhi // zabdArtha - sIpAI supaLa = he priyatama! zAka banAvavA mATe tapelI lAvo, AmanAruM harakha 2 = AMbaLA tathA pANI rAkhavAnuM pAtra lAvo, tila siMgANA = tilaka ane AMjaNa lagAvavA mATenI saLI laI Avo, hiMsu ne vidUpa vinApAhi = garamImAM havA nAkhavA mATe paMkho laI Avo.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 216 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- zIlabhraSTa puruSane strI kahe che- he priyavara ! zAkabhAjI Adi banAvavA mATe tapelI lAvo ! sAtho sAtha pANI lAvavA-rAkhavA mATe ghaDo(be) tathA koThI, tilaka ane AMjaNa lagAvavAnI saLI paNa letA Avajo ! unALAmAM havA nAkhavA mATe eka paMkho lAvavAnuM yAda rAkhajo saMDAsagaM ca phaNihaM ca, sIhalipAsagaM ca ANAhi / AyaMsagaM payacchAhi, daMtapakkhAlaNaM pavesAhi // zabdArtha - saMDAsA = vALane ukhADavA mATe cIpiyo, pagadaM ra = tathA vALa oLavA mATe dAMtiyo, kAMsakI, sahanipAta va = coTalo bAMdhavA mATe tenI banAvelI AMTI, Adi = lAvI do, Aje pavachAdi = mukha jovA arIso lAvIdo, saMtaparAnA pasAdi = dAMta sApha karavA mATe daMtamaMjana lAvo. ?, bhAvArtha :- bagalanA, nAkanA vALa kADhavA mATe eka cIpiyo, vALa oLavA mATe dAMtiyo ane aMboDA para bAMdhavA mATe UnanI banelI jALI ane eka arIso ane dAMta sApha karavA mATe dAMtaNa athavA daMtamaMjana lAvI Apo. . pUyaphalaM taMbolaM ca, sUIsuttagaM ca jANAhi / ___ kosaM ca moyamehAe, suppukkhalagaM ca khAragAlaNaM ca // zabdArtha -pUyapAnaM tavod = sopArI, pAna, sukuttAM gALAdi = tathA soya dorA lAvo, mocanehA vo 2- pezAba karavA mATe pAtra, suputa = sUpaDuM ane sAMbeluM, vArala = khAra gALavAnuM vAsaNa zIdhra lAvI do. bhAvArtha :- (prANavallabha !) sopArI, pAna, soya-dorA, pezAba karavA mATe pAtra(bhAjana) sUpaDuM, khANiyo, sAMbeluM temaja khAra gALavAnuM vAsaNa lAvavAnuM yAda rAkhajo ! sa caMdAlagaM ca karagaM ca, vaccagharagaM ca Auso ! khaNAhi / sarapAyagaM ca jAyAe, gorahagaM ca sAmaNerAe // zabdArtha :- maDo = he AyuSmanuM! caMvAna = devatAnuM pUjana karavA mATe trAMbAnuM pAtra, ra 2 = pANI athavA madha rAkhavAnuM pAtra, vazva = saMDAsa, hAdi = banAvI do, gAyA sava 2 = mArA putrane ramavA mATe dhanuSya lAvI do, sAma 25 = zramaNaputra mATe, joraha = baLadathI vahana karAto nAno ratha athavA gADI vahana karavA mATe eka baLada lAvI do. bhAvArtha :- he AyuSyamAn ! devapUjana karavA mATenuM trAMbAnuM pAtra ane koThI(pANI rAkhavAnuM naLa vALu vAsaNa) athavA madirApAtra lAvI Apo ! khodIne eka saMDAsa paNa mArA mATe banAvI do. putrane
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-2 _ 217 | ramavA mATe eka dhanuSya ane zrAmaNera(zramaNa putra-tamArAputra)nI baLadagADI kheMcavA mATe eka traNa varSano baLada lAvI do athavA putra mATe baLadagADI lAvI Apo. ghaDigaM ca saDiMDimayaM ca, celagolaM kumArabhUyAe / vAsaM samabhiyAvaNNaM, AvasahaM ca jANa bhattaM ca // zabdArtha - 2 sauDimAM gha= mATInI pUtaLIo(DhIMgalIo) ane vAjuM, venano ja tamArayyApa = tathA ApaNA dIkarAne ramavA mATe kapaDAMno banelo daDo lAvo! vArSi 2 samAvapa = varSA Rtu najIka AvI gaI che, AvAM va mAM 2 nApa = varasAdathI bacavA mATe ghara ane anAjano jaldI prabaMdha karo ! bhAvArtha :- zIlabhraSTa sAdhune tenI premikA kahe che- priyavara ! ApaNA rAjakumAra jevA putrane ramavA mATe mATInI DhIMgalI, ghUgharA, vAjuM ane kapaDAno banelo goLa daDo lAvI do ! juo ! comAsu najIka AvI rahyuM che tethI varasAdathI bacavA mATe makAna ane bhojanano prabaMdha karavAnuM bhUlatA nahIM. AsaMdiyaM ca NavasuttaM, pAullAiM saMkamaTThAe / adu puttadohalaDhAe, ANappA havaMti dAsA vA // zabdArtha :- vasutta mAritrya = navA dorAthI banelI besavA mATe eka mAMcI laI Avo, saMvanA pADattAruM = paherIne pharI zakAya tevI pAdukA lAvo, Adu purohA = putranI jIdane pUrI karavA mATe amuka vastu laI Avo, vAlA vA ApaNA vaMti = A rIte strIo dAsanI jema puruSo para AjJA kare che. bhAvArtha :- navA sUtaranI banelI eka mAMcI athavA khurazI ane paherIne pharI zakAya tevI eka joDI pAdukA(pagarakhAM) paNa lAvI do ane juo- mArA garbhamAM rahela putra-dohadanI pUrti mATe amuka vastuo paNa lAvavAnI che. A rIte zIlabhraSTa puruSa strInI AjJApAlaka dAsa banI jAya che athavA strIo AvA zIlabhraSTa puruSo para nokara jevuM vartana karI AjJA (hukama) karyA kare che. jAe phale samuppaNNe, geNhasu vA NaM ahavA jahAhi / aha puttaposiNo ege, bhAravahA havaMti uTTA vA // zabdArtha :- bApa ne samuquo = putra thavo te gRhasthapaNAnuM phaLa che, te thavA para, hRdu vA nuM gAdi = strI krodhita thaIne kahe che ke A putrane khoLAmAM lo athavA choDI dho! adANI purapasino nA mAnava vili = koI koI puruSa putranuM poSaNa karavA mATe UMTanI jema pITha upara besADe che. bhAvArtha :- putra(saMtAna)thavo e to saMsArIjIvananuM pariNAma che, A putrane khoLAmAM lo athavA tene
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) tyAgI do. tyArabAda keTalAka zIlabhraSTa sAdhaka to saMtAnanA pAlana poSaNamAM eTalA Asakta thaI jAya che ke pachI teo jiMdagIbhara UMTanI jema gRhasthapaNAno bhAra kheMcatA rahe che. 17 rAo vi uTThiyA saMtA, dAragaM saMThaveMti dhAI vA / suhirImaNA vi te saMtA, vatthadhuvA havaMti haMsA vA // = zabdArtha :- ravi = rAtre paNa, kriyA saMtA= UThIne, thArUM vA = dhAvamAtAnI jema, vAranuM ca saMveMti = chokarAne khoLAmAM le che, te suphiyAmaLA vi saMtA - teo atyaMta lajjAzIla (zaramAtA) hovA chatAM, hailA vA vatthadhuvA havaMtti = dhobInI jema strInA ane putranA vastra dhUe che. bhAvArtha :(te putra poSaNazIla, strImohI puruSa) rAtanA paNa jAgIne dhAvamAtAnI jema putrane khoLAmAM sUvaDAve che. te puruSa manamAM ghaNo zaramAto hovA chatAM dhobInI jema strI ane putranA vastra paNa dhoI nAkhe che. 218 evaM bahuhiM kayapuvvaM, bhogatthAe je'bhiyAvaNNA / dAse mie va pesse vA, pasubhUe vA se Na vA kei // 18 zabdArtha :- * vaM vahutti purvAM = A pramANe ghaNA lokoe pahelAM karyuM che, monAr nemiyAvaLa = je puruSa bhoga mATe sAvadha kAryamAM Asakta che, vAse miz va pehle vA pattubhUr va che jer3a La vA - te dAsa, mRgapreSya mRtadAsa ane pazu jevo che athavA teo- badhAthI adhama- kaMI paNa nathI. bhAvArtha :- A rIte pUrvakALamAM ghaNA(zIla-bhraSTa) lokoe karyuM che. je puruSa bhogo mATe sAvadha kAryamAM Asakta che, te puruSa kAM to nokara jevA che, teo mRgalA jevA che, teo pazu jevA che athavA to teo kAMI paNa nathI.(nagaNya adhama vyakti che.) vivecana : A gAthAomAM strIonA mohamAM phasAIne kAmabhogomAM atyaMta Asakta sAdhakonI avadazA temaja durdazAnuM vizada varNana che. oeM sayA Na rajjejjA :sAdhakanuM jIvana vItarAganI AjJAnusAra vyatIta thatuM hoya temAM saMyama ane tapanI ja sAdhanA karavAnI hoya che paraMtu jyAre te potAnA mArgathI vyuta thAya che, koIpaNa padArthanI AsaktimAM ke strI saMgamAM phasAI jAya che tyAre tenI kevI durdazA thAya che tenuM vAstavika darzana zAstrakAre karAvyuM che. sAvadhAna rahevA chatAM kadAca pUrva karmanA yoge sAdhaka kyAMka phasAI jAya to temAMthI kaI rIte potAnI jAtane surakSita rAkhavI tenA eka eka upAyonuM paNa nirUpaNa che. A cetavaNI ApavA chatAM sAdhunA cittamAM pUrvanA saMskAravaza athavA mohanIya karmanA udayavaza For Private Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-2 _. 219 ] kAmabhoga-vAsanA jAgI jAya to jJAnarUpI aMkuzathI manane mArI kAmabhogothI virakta-virata thaI javuM joIe. je rIte sati rAjematinA vairAgyapUrNa vacanothI rathanemi saMyata bhAvamAM sthira thayA te ja rIte daDha manobaLathI bhogamArgamAMthI cittane pAchuM kheMcI levuM joIe. strI saMbaMdhI bhogavAsanA jAgRta thatAM ja sAdhu A pramANe ciMtana kare ke te strI mArI nathI ane huM teno nathI, pachI mAro tenA pratye rAgabhAva zA mATe? A to mAro svabhAva nathI, mAro svabhAva to vItarAgabhAva che. A rIte te AtmarakSaka sAdhu rAgabhAvane potAnA hRdayamAMthI dUra kare. bhoLAnI puNo virajjana :- kAmabhogakiMpAka phaLanI jema bhayaMkara hAnikAraka che. kiMpAkaphaLa eka ja vAra ane te paNa zarIrane ja naSTa kare che paraMtu strIjanya kAmabhogo to vAraMvAra, janmajanmAMtaramAM zarIra ane AtmA bannene naSTa kare che. A prakAranI vicAraNAthI bhogamArgathI virakta thAya che. zAstrakAranI ATalI cetavaNI hovA chatAM jo sAdhu kAmabhogonI IcchAne rokyA vinA UlaTA AsaktipUrvaka kAmabhogonA pravAhamAM vahI jAya tyAre loko tenI hAMsI uDAve che, kahe che- vAha re sAdhu! kAle to amane kAmabhogone choDavAnuM kahI rahyo hato, Aje pote ja kAmabhogomAM rata thaI gayo! te sAdhu janasamAja mATe avizvasanIya, azraddheya, anAdaraNIya, ane niMdanIya banI jAya che. te sAthe tenA guru, AcArya tathA anya sAthe vasanArA sAdhuo paNa lokaniMdA, durdazA temaja ghora azAtanAnA pAtra banI jAya che. je sAdhu strI saMbaMdhI kAmabhogasevanathI thanArI ghora hAni temaja hAMsInI upekSA karIne bhoga sevanamAM pravRtta thaI jAya che, teonI durdazA ke viDambanAne vistArathI batAvavA mATe zAstrakAra kahe che-suda, gada mugatifmago aa arthAt zAstrakAra strI saMbaMdhI bhogomAM Asakta zIlabhraSTa sAdhakonA burA hAla (kharAba dazA) AgaLanI gAthAomAM spaSTarUpe vyakta kare che. cAra prakAranI mukhya durdazAo:- cAritrabhraSTa, strIomAM mUchita, kAmabhogomAM pravRtta sAdhu veSadhArI sAdhakanI je bhaMyakara durdazAo thAya che, teone mukhyarUpe cAra prakAromAM vibhakta karI zakAya che. (1) strI vazIbhUta sAdhakanA mAthApara strI prahAra kare che (lAta mAre che, pATu mAre che.) (2) potAnI sAthe ja rahevA mATe lAcAra banAvI de che, (3) nitya navI cIjavastuonI mAgaNI kare che ane (4) nokaranI jema tenA para hukama karyA kare che. A cAre prakAranI durdazA gAthA dvArA spaSTa che. AvA durdazApAtra puruSone upamA :- zAstrakAre strIvazIbhUta puruSonI tulanA (sarakhAmaNI) A prakAre karI che (1) dAsa jevA (2) mRga jevA (3) nokara jevA (4) pazu jevA (5) dhobI jevA (6) UMTa jevA(7) badhAthI adhama nagaNya. [4] pazu samAna - strIvazIbhUta puruSa pazunI jema kartavya-akartavyanA vivekarahita hoya che. jema pazu AhAra, nidrA, bhaya ane maithunanI pravRttine ja jIvananuM sarvasva samaje che, tema strI vazIbhUta puruSa paNa aharniza bhogaprApti, kAmabhogone mATe strInI gulAmI kare che ane UMTanI jema rAta divasa tuccha sAMsArika kAryomAM joDAI rahevAne kAraNe temaja uttama nirava anuSThAnothI dUra rahevAnA kAraNe pazu
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 220 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) jevo ja che athavA strIvazIbhUta puruSa, dAsa, mRgapSya ane pazuthI paNa Utarato, adhama ane nagaNya che. te puruSa eTalo adhama che ke tenA samAna koI nIca nathI ke jenI upamA tene ApI zakAya athavA A lokaparaloka ubhayabhraSTa hovAne kAraNe te puruSanuM kyAMya sthAna rahetuM nathI.A vAtane zAstrakAra abhivyakta kare che-vAre mi. 1 pese vA pahumU5 vA te na vA jevuM | vattha yuvA vRti haMsA vA bhAravahA havaMti uTTA vA / / mAhitti :- valtha = sArA sArA nALiyera, keLAM Adi phaLone laI AvavA athavA vAparatA (pAThAntara)no"vAva"perim" saMskRtamAM saMskRta chAyA anusAra artha thAya che. dharmakathArUpa athavA jyotiSa vyAkaraNAdi rU5 vANI (vyAkhyAna)thI prApta thanArA vastrAdi rUpa phaLone laI Avo. vALa saTTI:- zAkabhAjI banAvavA mATe (rAMdhavA mATe) lAkaDAM, pAThAntara che aUApAyacokhA Adi anna pakAvavA mATe. cUrNikAra sammata pAThAntara che-apAyAya artha upara pramANe ja che. vavavara :- zaucAlaya. cUrNikAra anusAra varjayAM hALiT = vacogRhano artha snAnaghara che. svAda = khodIne banAvo. bolyA ne bicAva :- kAmabhogone mATe A loka ke paralokanA duHkhono vicAra karyA vinA bhogonI sanmukha-anukULa sAvadha anuSThAnomAM pravRtta. cUrNikAra sammata pAThAMtara che- mokalyANa sthiSi AvaUT = kAmabhogonI prAptine mATe strIomAM ati Asakta. strI saMsarga varjana : eyaM khu tAsu viNNappaM, saMthavaM saMvAsaM ca vajjejjA / tajjAiyA ime kAmA, vajjakarA ya evamakkhAyA // zabdArtha :- taY = strIonA viSayamAM, parva vikhe = A rIte bodha karAvyo che, saMthava saMvAAM vanna = sAdhu strIonI sAthe paricaya ane sahavAsa choDI de, tannaDuM rUne mA = strInA saMsargathI utpanna kAmabhoga, vA ya = pApane utpanna kare che, zvamAthA = ema tIrthakaroe kahyuM che. bhAvArtha :- teonA(strIonA) viSayamAM A prakAranI vAto kahI che. sAdhu strIonI sAthe saMstava (saMsarga = atiparicaya) temaja saMvAsa (sahavAsa)no tyAga kare. strI saMsargathI utpanna thanArA A kAmabhogo, pApakAraka athavA pApakarmathI AtmAne bhAre karanArA che, tema tIrthakaroe kahyuM che. evaM bhayaM Na seyAe, iti se appagaM NirubhittA / No itthi No pasuM bhikkhU, No sayaMpANiNA NilijjejjA // zabdArtha - ma sevA = strI sAthe saMsarga karavAthI pUrvokta bhaya che tathA te kalyANa mATe nathI, 20
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-4/uddezaka-2 _ ra21 | 22 rUti te makhaNibatta = tethI sAdhu potAne strI saMsargathI rokIne, je sayaM pANi, sijhennA = potAnA hAthe sparza na kare, AliMgana, mardana na kare, guptAMganuM svayaMnA hAthe sparza mardana na kare. bhAvArtha :- strIsaMsarga karavAthI je bhaya utpanna thAya che, te kalyANakArI-zreyaskara nathI tema jANI sAdhu strI saMsarga na kare, strI ane pazu yukta sthAnamAM nivAsa na kare ane potAnA hAthe tene sparze nahIM. ___ suvisuddhalesse mehAvI, parakiriyaM ca vajjae NANI / maNasA vayasA kAyeNaM, savvaphAsasahe aNagAre // zabdArtha - suvayuddhanaise = vizuddhacitta, nehAvI thALI = maryAdAmAM sthita jJAnI puruSa, maLI vayanA IM = mana, vacana ane kAyAthI, jiriye ra va = bIjAnI kriyAne varjita kare, savvAlade aNaIT = je zIta, uSNa Adi sarva sparzone sahana kare che, te ja sAdhu che. bhAvArtha :- vizuddha lezyA(cittanI pariNati)vALo medhAvI-maryAdAmAM sthita jJAnI sAdhu mana, vacana, ane kAyAthI parakriyA-strI saMbaMdhI kriyA athavA paravyakti pAse potAnA paga dabAvavA, dhovarAvavA Adi kriyAno tyAga kare. je sAdhaka parISahonA sparzone-kone sahana kare che, te ja aNagAra che. iccevamAhu se vIre, dhuyarae dhuyamohe se bhikkhU / tamhA ajjhatthavisuddhe, suvimukke AmokkhAe parivvaejjAsi // -tti nemi | zabdArtha :- puraNa dhuno = jeNe strI saMsarga(strI saMparka) janita raja eTale ke karmone dUra karI nAkhyA hatA tathA je rAga dveSathI rahita hatA, tanhA alpa virUddha = tethI nirmaLa citta, suvimuje a fmahU = strI saMparka varjita te sAdhu, manohara = mokSaparyata, ridhvajJAti = saMyamanA anuSThAnamAM pravRtta rahe. bhAvArtha :- karmone dUra karanAra, moha-rAgadveSane parAjita karanAra vIra prabhue ja A strI parijJA saMbaMdhI tathya kahyuM che. tethI strI saMsargathI vimukta, nirmaLacitta sAdhu mokSa na thAya tyAM sudhI saMyamAnuSThAnamAM pravRtta rahe, udhata rahe. vivecana :strIsaMsargathI vimukta rahevAno upadeza :- strI parijJA adhyayanano upasaMhAra karatA zAstrakAre cAra gAthAomAM, jJa parijJAthI strIsaMgathI thatA anarthone jANI, pratyAkhyAna parijJAthI teno sarvathA tyAga karavAno upadeza Apyo che. A cAra gAthAomAM strIsaMgatyAganA traNa pAsAo che- (1) sAdhu strIsaMga tyAga zA mATe kare ? (2) kevI rIte, kayA kayA upAyothI kare ?(3) strIsaMga tyAgI kaI vizeSatAothI yukta hoya ?
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rarara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (1) parva tu tAju viUMM, saMthavaM saMvAraM 2 vako :- strI saMgathI aneka anartho sarjAya che. cAritra bhraSTa sAdhakanI aneka rIte avadazA thAya che ane aneka prakAranI Apattio AvI paDe che e jANIne sAdhue strIonA paricayathI ane strIsaMvAsathI dUra rahevuM atyaMta jarUrI che. (2) vanA parvamA :- tIrthakaro, gaNadharo Adie strI saMsargathI utpanna thanArA tajjAtIya kAmabhogone pApakarmano baMdha karAvanAra ane AtmAne bhAre karmo karanArAM kahyA che. tethI teno tyAga kare. (3) vuiM mAM ja sevAi :- strIonI prArthanA, anunaya, mAyAcAra Adine vaza banI temanI sAthe karavAmAM Avato bhinna bhinna prakArano saMsarga-saMvAsa bhayajanaka che. tethI sAdhu mATe te zreyaskara-kalyANakara nathI. (4) vevamAdu re vAre dhurapa thayodetanha :- vIraprabhue strIsaMsargane mahAmohanIya karmanA baMdhanuM tathA bIjA karmonuM kAraNa mAnI svayaM strI saMsargajanita karmarajathI mukta thayA, rAga-dveSa-moha vijayI banyA. tyAra pachI sarva sAdhakone strI parijJAno upadeza Apyo che. tethI brahmacaryanA ArAdhaka che. te pramANe cAlavuM anivArya che. sAdhu strIsaMgatyAga kevI rIte athavA kyA upAyothI kare ? A adhyayananA pahelA uddezAmAM tathA bIjA uddezAnI pUrva gAthAomAM strIsaMga tyAganI preraNA ApavAmAM AvI che; tema chatAM parama hitaiSI zAstrakAre pharI tenA mATenI keTalIka preraNAo adhyayananA upasaMhAramAM ApI che- (1) AtmahitaiSI sAdhu strIsaMtava(saMsarga), strIsaMvAsa(sahanivAsa) Adino tyAga kare. (2) jema vIjaLInA karaMTa no sparza thatAMja manuSya sAvadhAna thaIne turaMta dUra haTI jAya che, bIjIvAra teno sparza karatA nathI, tema strIsaMgajanita koIpaNa upadrava-upasarga Ave to sAdhaka tene bhayakAraka temaja AtmavinAzakArI samajIne sAvadhAna thaI jAya, tenAthI dUra khasI jAya ane potAne saMyamamArgamAM sthApita kare. (3) sAdhu strI ane pazuno sparza athavA AliMgana paNa potAnA hAtha vaDe na kare. (4) strI sahavAsarUpa parakriyA athavA paraspara gRhastha paricaryArUpa parakriyAno bhikSu tyAga kare. sinejJA :- vRttikAranA anusAra fufIyeta = Azraya na le athavA AliMgana na kare, saMbodhana (pIDana athavA mardana) na kare athavA strI Adino sparza na kare. cUrNikAranA anusAra-fjendra ti hatthakamma Na kuryAt / NilaMjaNaM NAma sparza karaNaM athavA sveNa pANiNA taM pradezamapi na nIyaoNna bannenna = hastakarma na kare athavA niyaMjana eTale ke sparza na kare (strI Adino sparza na kare) athavA potAnA hAthe te guhyapradezanuM pIDana(mardana)na kare. che adhyayana 4/ra saMpUrNa che
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5 _. 223 ] [ pAMcamuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "narakavibhakti" che. karmasiddhAMta anusAra je jIva hiMsA, asatya, corI, kuzIlasevana, mahAparigraha, mahAAraMbha, paMcendriyajIva hatyA, mAMsAhAra Adi pApakarma kare to tene tIvra pApakarmono baMdha thAya che ane te karmabaMdhanuM phaLa bhogavavA mATe tene narakagatimAM janma levo paDe che. sarvajJa jinendro vaDe prarUpita Agamo dvArA A vAta siddha che. vaidika, bauddha ane jaina, traNa paraMparAomAM narakanAM mahAduHkhonuM varNana che. yogadarzananA vyAsabhASyamAM cha mahAnarakonuM varNana che. bhAgavatapurANamAM 27 narakonI gaNanA che. bauddha paraMparAnA piTakagraMtha suttanipAtanA kokAliyasuttamAM narakonuM varNana che. abhidharmakoSanA trIjA sthAnanA prAraMbhamAM 8 narakono ullekha che. narakaviSayaka mAnyatA badhA Astika darzanomAM ati prAcInakALathI cAlI Ave che ane bhAratIya dharmonI traNe zAkhAomAM narakanuM varNana prAyaH eka sarakhuM jovA maLe che. tenI zabdAvalI paNa moTAbhAge sarakhI che. naraka e eka kSetra vizeSa (gati)nuM nAma che. jyAM jIva potAnA duSkRtyonuM phaLa bhogavavA jAya che ane sthitipUrNa thAya tyAM sudhI tene tyAM rahevuM paDe che. ghora vedanAne kAraNe jIva cIso pADe, sahAyatA mATe eka bIjAne saMbodhana karIne bolAve, tevuM bhayaMkara duHkhadAyI sthAna 'naraka' che. narakano paryAyavAcI "fNa" zabda che. jeno artha che, zatAvedanIya Adi zubha athavA ISTa phaLa jemAMthI nIkaLI gayuM che te niraya. niryuktikAre nikSepanI dRSTie narakanA cha bheda(prakAra)karyA che- "nAma naraka" ane "sthApanA naraka" sugama che. dravya narakanA mukhya be bheda. AgamathI ane no AgamathI. je narakane jANe che paraMtu temAM upayoga nathI, te AgamathI dravyanaraka che. no AgamathI dravyanaraka jJazarIra-bhavyazarIra- tavyatirikta ema traNa prakAre che. A lokamAM je manuSya athavA tiryaMca azubhakarmanA kAraNe kArAgRho, baMdhano athavA azubha, aniSTa kSetromAM-parivAromAM naraka jevuM duHkha pAme che. te taduvyatirikta no Agama dravya naraka kahevAya che. dravya ane nokarpadravyanA bhedathI dravyanaraka be prakAranA che. (1) dravyanaraka- jeNe narakavedanIya karma bAMdhI lIdhuM che, tevA ekabhavika, baddhAyuSka ane abhimukha nAmagotra(kama) dravyanaraka kahevAya che. (2)
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) nokarmadravyanaraka- A lokamAM je azubha zabda, rUpa rasa, gaMdha ane sparza che. te nokarpadravyanaraka kahevAya che. (3) kSetra naraka- nArakIne rahevAnA 84 lAkha sthAna(narakAvAso) te kSetra naraka che. (4) kALanarakanArakIonI je sthiti te kALanaraka kahevAya che. (5) bhAvanaraka- narakAyuSyano bhogavaTo athavA narakAyuSyanA udayathI utpanna azAtA vedanIyanA karmodayavALA jIva te bhAvanaraka che. A adhyayanamAM kSetranAka, kALanaraka ane bhAvanarakanI daSTie nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. vibhAga athavA sthAnane "vibhakti" kahe che. A daSTie "naraka(niraya) vibhakti"no artha thayo jemAM narakanAM bhinna bhinna vibhAgo-sthAnonAM kSetrIya duHkho, pArasparika duHkho tathA paramAdhAmika devo(asuro)kRta duHkhonuM varNana hoya te adhyayana. hiMsA Adi bhayaMkara pApakarma karanArA jIvo bhinna bhinna narakavAsomAM janma laI bhayaMkara zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza kRta kSetrIya ane pArasparika temaja paramAdhAmIkata kevAM kevAM ghora duHkho sahe che, kevI vedanAno anubhava thAya che? te jIvonA mana para zI zI pratikriyAo thAya che? te saMpUrNa varNana "narakavibhakti" adhyayananA banne uddezAomAM che. pahelA uddezAmAM 27 ane bIjA uddezAmAM 25 gAthAo che. sthAnAMga(ThANAMga) sUtramAM narakagatinA cAra ane tattvArtha sUtramAM narakAyunA mukhya be kAraNono ullekha che tathA je loko pApI che, hiMsaka, asatyabhASI, cora, lUMTArA, mahAAraMbhI-mahAparigrahI che, asadAcArI-vyabhicArI che, teone A narakAvAsomAM avazya janma levo paDe che. tethI vIra sAdhaka narakagati athavA narakAyubaMdhananAM kAraNo, enA phaLasvarUpe prApta thanArAM dAruNa duHkho sAMbhaLI-samajI tenAthI dUra rahe, hiMsA Adi pApomAM pravRtta na thAya ane svAra kalyANarUpa saMyama sAdhanAmAM aharniza saMlagna rahe, te A adhyayanano uddeza che. naraka ane narakAvAsonI saMkhyA :- naraka sAta che. ratnaprabhA, zarkarAprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama prabhA, mahAtama prabhA. tenAM sAta gotra che ane ghammA, vaMzA, zailA, aMjanA, ariSTA, maghA ane mAghavatI, A sAta narakabhUmionA nAma che. A sAte narakabhUmio asaMkhya yojanonA aMtara para ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta ane AkAzanA AdhAre sthita che. te narakabhUmio kramathI 30 lAkha, 25 lAkha, 15 lAkha, 10 lAkha, 3 lAkha, 1 lAkhamAM pAMca ochA (99995) ane pAMca AvAsomAM vibhakta narakavAsIonI utkRSTa sthitiH-1 thI 7 narakamAM kramazaH 1, 3, 7, 10, 17, rara ane 33 sAgaropamAM kALanI sthiti che ane jaghanya kramazaH 10,000 varSa, 1, 3, 7, 10, 17 ane 22 sAgaropama che. nArakonI AkRti-prakRti :- nArakajIvonI lezyA, pariNAma, AkRti azubhatara hoya che, teonI vedanA asahyatara hoya che, teomAM vaikriyazakti hoya che, jenAthI zarIranA nAnAmoTA vividharUpo banAvI zake che paraMtu te je rUponI vidurvaNA kare te azubha, apriya ke akAMta ja hoya che. nArakamAM prApta thatAM vividha duHkho :- narakamAM mukhyarUpe traNa prakAranA duHkho hoya che (1) paraspara
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5 [ 225] apAtA duHkha (2) kSetrajanya duHkho (3) paramAdhAmI kRta duHkho. nArakone duHkha denArA paramAdhAmI asuro :- narakapAla 15 prakAranA che :-(1) aMba (2) aMbariSa (3) zyAma (4) zabala (5) raudra, (6) uparudra (7) kAla (8) mahAkAla (9) asipatra (10) dhanuSya (11) kuMbha (12) vAlu (13) vaitaraNI (14) kharasvara ane (15) mahAghoSa. A asura devo svabhAvathI bahu ja krUra hoya che. te nArakone pUrvakRta pApakarma yAda karAvI vividha prakAre bhayaMkara yAtanAo Ape che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | pAMcamuM adhyayana naraka vibhakti ) - pahelo uddezaka ja progogogogogogogogogogogogogogogogogogogo narakamAM utpattinAM kAraNa : pucchisu haM kevaliyaM mahesiM, kaha'bhitAvA NaragA puratthA / ajANao me muNi bUhi jANaM, kahaM Nu bAlA NaragaM urvati // zabdArtha :- DuM = meM purasthA = pahelAM, vaMti = kevaLajJAnI, maheli = maharSi [mahAvIra svAmIne puchaDuM = pUchayuM hatuM ke, parA varaM batAvI = narakamAM kevI pIDA hoya che? muni nAhe muni! Apa tene jANo cho tethI, aLAio ne nyUdi = na jANatA evA mane kaho, vAtA = mUrkha jIva, rudaM pu = kevI rIte, garaya = narakane, 3ti = pAme che? bhAvArtha :- (zrI sudharmAsvAmI kahe che) meM pahelAM kevaLajJAnI (sarvajJa) maharSi mahAvIra svAmIne pUchyuM hatuM ke nArakIo kayA prakAranI pIDA(abhitApa)thI yukta che? he muni! Apa jANo cho tethI mane ajJAnIne kaho ke mUDha ajJAnI jIva kayA kAraNothI narakamAM jAya che? evaM mae puDhe mahANubhAge, iNamabbavI kAsave AsupaNNe / pavedaissaM duhamaTThaduggaM, AdINiyaM dukkaDiyaM puratthA // zabdArtha :- phaLamajUvI- ema kahyuM che ke, kudamadRdu = naraka duHkhadAyI che tathA asarvajJa puruSothI azeya che, AvaLiyaM = te atyaMta dIna jIvonuM nivAsthAna che, DukiyuM temAM pApI jIva nivAsa kare che, puratthA = te AgaLa, pavelsa = ame batAvIzuM. bhAvArtha :- A rIte mArA (sudharmAsvAmI) vaDe pUchavA para mahAnubhAva, mahAprabhAvaka, kAzyapagotrIya, AzuprajJa bhagavAna mahAvIre kahyuM ke A naraka duHkharUpa temaja durga-gahana, asarvajJo dvArA durvijJaya che. te atyaMta dInajIvonuM nivAsa sthAna che. te duSkRtika-duSkarma-pApa karanArAo athavA pApanuM phaLa bhogavanArAothI bharelI che. tenuM varNana have karIza.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-1 _. | 227 ] je kei bAlA iha jIviyaTThI, pAvAI kammAI kareMti ruddA / te ghorarUve timisaMdhayAre, tivvAbhitAve Narae paDaMti // zabdArtha - da = A lokamAM, 6aa = prANIone bhaya utpanna karanArA, viThThI = potAnA jIvana mATe, popakave = ghora rUpavALA, limiyathAre = ghora aMdhakArathI yukta mahA du:khada narakamAM jAya che, tibbAbatAve = tIvra abhitApa yukta. bhAvArtha :- prANIone bhayabhIta karanAra je ajJAnI jIvo potAnA jIvana mATe hiMsA vagere pApa karma kare che, teo ghora rUpavALA, ghora aMdhakArathI yukta, tIvratama tApa(garamI)vALAM narakomAM jAya che. tivvaM tase pANiNo thAvare ya, je hiMsai AyasuhaM paDucca / je lUsae hoi adattahArI, Na sikkhai seyaviyassa kiMci // zabdArtha -ne mAsudaM pahunna = je jIva potAnA sukhanA nimitte, tare thAva paLo viSya hiMsa = trasa ane sthAvara prANIne tIvratApUrvaka haNe che, ne tUraNa mahattA ho = je prANIonuM mardana karanAra ane bIjAnI vastu dIdhA vinA lenArA(corI karanArA) che, reniyasa viMja ja siha = je sevana karavA yogya saMyamanuM thoDuM paNa sevana karato nathI. bhAvArtha :- je jIva potAnA viSayasukhane mATe trasa ane sthAvara prANIonI tIvrabhAve hiMsA kare che, je (luSaka) aneka upAyothI prANIonuM upamardana kare che, corI kare che, te Atma hitecchuo dvArA sevavA yogya, zreyaskara saMyamanuM sevana karatA nathI. pAgabbhi pANe bahuNaM tivAI, aNivvuDe ghAyamuvei bAle / Niho NisaM gacchai aMtakAle, aho siraM kaTu uvei duggaM // zabdArtha - paNi = je puruSa pApa karavAmAM pAvaradho che, pa sivArDa = ghaNA prANIonI hiMsA kare che, baLuke = anivRta, aMtANe = maraNa kALamAM, fkhado = nIce, f = aMdhakAramAM, hosira huM = te nIce mAthuM karIne, 3 = kaThina pIDA sthAnane prApta kare che. bhAvArtha :- je puruSa pApa karavAmAM pAvaradho che, aneka prANIonI vAta kare che, jenI krodhAdi kaSAya rUpa agni kyAre ya bUjhAtI nathI, te ajJAnI jIva aMtima samaye, mRtyunA samaye nIce ghora aMghakAramaya narakamAM cAlyo jAya che ane tyAM uMdhe mAthe thaIne te kaThora pIDA sthAnane prApta kare che. vivecana : A pAMca gAthAomAMthI prathama gAthAmAM naraka saMbaMdhI jijJAsA vyakta karI zAstrakAre cAra
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) gAthAomAM jijJAsAnuM samAdhAna karyu che. pAMcamAM gaNadhara zrI sudharmA svAmIe jaMbusvAmIne kahyuM ke meM kevaLajJAnI maharSi bhagavAna mahAvIra samakSa mArI jijJAsA rajU karI hatI ke, he bhagavan! huM naraka ane tyAMnA tIvra saMtApo ane yAtanAothI ajANa chuM. Apa sarvajJa cho. tethI e batAvavAnI kRpA karo ke (1) narakamAM kevI pIDAo hoya che? ane (ra) kayA jIvo kayA kAraNothI narakane prApta kare che? zrI sudhama svAmIe kahyuM ke meM A pramANe pUchyuM tyAre mahAnubhAva, AzuprajJa, kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIre jijJAsAnuM samAdhAna be vibhAgomAM kyuM (1) narakabhUmi kevI che? (2) narakamAM kevAM prANIo jAya che? du8i6 mAvaLiyaM ku DacaM:- cAra vizeSaNo dvArA narakabhUminuM svarUpa batAvyuM che (1) naraka duHkhamaya che. zAstrakAre duHkhamayatA aneka rIte batAvI che. duHkha devA mATe nimitta rUpa hovAthI duHkhArtha; duHkha devuM te ja tenuM prayojana hovAthI naraka sthAna jIvone duHkha ApatuM hovAthI athavA azAtAvedanIya karmanA udaye narakabhUmi prApta thatI hovAthI narakabhUmi tIvra pIDA rUpa che. tethI tene duHkhamaya kahI che. (2) naraka durga che. narakabhUmine pAra karavI durgama hovAthI tathA viSama temaja gahana hovAthI e durga che athavA asarvajJa jIvo dvArA durgamya-durvijJaya che (3) naraka atyaMta dIna prANIonuM nivAsasthAna che (4) naraka duSkRtika che, duSkRta-duSkarma karanArA jIvo tyAM utpanna thAya che. tethI duSkRtika che athavA duSkRta-pApa ane pApanuM phaLa tyAM vidyamAna hoya che, tethI te duSkatika che athavA je pApIjanoe pUrva janmamAM duSkRta karyA che, teono ahIM nivAsa hovAnA kAraNe naraka dukRtika kahevAya che. naraka to naraka ja che, duHkhAgAra che, chatAM paNa pApakarmanI tIvratA-maMdatA anusAra tIvramaMda pIDAvALI narakabhUmi te jIvone maLe che. te bhUminA traNa vizeSaNo zAstrakAre prayukta karyA che. (1) ghora rUpa (2) tamisAndhakAra ane (3) tIvrAbhitApa. narakamAM eTalA vikarALa temaja krUra AkRtivALA paramAdhAmI asura che ke teo vikarALa dezya utpanna kare che, e kAraNe narakane ghorarUpa kahI che. narakamAM aMdhArU eTaluM gADha ane ghora che ke tyAM potAno hAtha ke potAnuM zarIra paNa pote joI zakAtA nathI. e sivAya narakamAM tIvra duHSaha tApa(garamI) che. tene zAstrakAre kheranA dhagadhagatA lAla lAla aMgArAonA moTA DhagalAthI paNa anaMtagaNo adhika tApa kahyo che. cothI ane pAMcamI gAthAmAM batAvyA pramANe je pApakarma kare che, te narakayogya jIvo potAnA mRtyakALamAM nIcenI narakomAM jAya che, jyAM ghora rAtri che arthAt jyAM teone dravyaprakAza paNa maLato nathI ane jJAnarUpI bhAvaprakAza paNa maLato nathI. potAnAM karelAM pApakarmonAM kAraNe nArakIne kuMbhamAM uMdhA mAthe janma dhAraNa karavo paDe che. keTalAka hiMsAnuM poSaNa karanArA, mithyAvAdI loko kahe che. vevitA hiMsA, hiMsa bhavati vedavihita yajJAdimAM thanArI pazuvadha rUpa hiMsA Adi hiMsA kahevAtI nathI, ema mAnIne hiMsA kare che. keTalAka loko zikArane kSatriyo athavA rAjAono dharma kahIne nirdoSa prANIono vadha kare che. je pazuonI katala temaja mAchalIono vadha karIne potAnI AjIvikA calAve, teonA pariNAma(mananA adhyavasAya) haMmezAM prANIvadha karavAnA ja rahyA kare che. te jIvo narakamAM utpanna thAya che.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-1 [ 229 ] narakayAtrI koNa ane zA mATe?:- () vALA - jeo hitamAM pravRtti ane ahitathI nivRttirUpa vivekathI rahita, rAga dveSanI utkaTatAnA kAraNe AtmahitathI ajANa evA tiryaMca ane manuSya athavA je siddhAMtathI ajANa hovAnA kAraNe mahAAraMbha, mahAparigraha, paMcendriya jIvono vadha temaja mAMsa bhakSaNa Adi sAvadha anuSThAnamAM pravRtta che teo bAla che ane AvA bAla jIvo hiMsAdinA kAraNe narakamAM jAya (2) hA :- je prANI karmathI, vacanathI, vicArothI temaja AkRtithI paNa raudra(bhayaMkara) che, jeone jotA ja bhaya utpanna thAya tevA raudra pariNAmI che. teo narakamAM jAya che. (3) Alu paDuhisaDuM :- je sukha ane ezArAmamAM ja jIvana pasAra karavA mATe ghora pApakarma kare, hiMsA, corI, dhADa, luMTaphATa, vizvAsadhAta Adi bhayaMkara pApakarma kare che. e sivAya je jIvo mahA mohanIya karmanA udayathI IndriyasukhomAM lolupa banI trasa ane sthAvara jIvonI nirdayatA pUrvaka hatyA kare che te narakamAM jAya che. (4) taraNa sattara :- vividha upAyothI jIvonuM upamardana(vadha, baMdha, zoSaNa, atyAcAra Adi) kare che. tathA adattAhArI che, eTale ke corI, DakaitI, lUMTaphATa, anyAya, ThagAI Adi upAyothI dIdhA vinAnA anyanA dravyanuM haraNa kare che te jIva narakagAmI bane che. () sepiyansa ji nA siva :- narakagAmI jIvonA potAnA zreya mATe je sevana karavA yogya athavA sAdhujano dvArA sevya saMyama che, tenuM sevana karato nathI pApakarmanA udayanA kAraNe je kAgaDAnA mAMsa jevI tuccha, tyAjya vRNita temaja nahi sevavA yogya vastuthI paNa virata thato nathI. A rIte jene prANI hiMsA Adi pApa karavAmAM lajjA, saMkoca, hicakicATa thato nathI. je niraparAdha ane nirdoSa prANIonI kAraNa vinA hiMsA kare che. svArtha athavA koI matalabathI dharmazAstranAM vAkyono manamAnyo artha karIne athavA koI kuzAstrano Azraya laIne hiMsA, asatya, madyapAna, mAMsAhAra, zikAra, maithunasevana AdinI pravRttimAM rakta rahe che te jIvo narakane prApta thAya che. saMkSepamAM mahAhiMsA narakanuM kAraNa bane che. keTalAka mithyAtvI vedavihita hiMsAne dharma mAne che paraMtu te yogya nathI. dharma nimitte thatI hiMsA, hiMsA ja che ane te durgatino baMdha karAve ja che. narakanI bhayaMkara vedanAo :- haNa chiMdaha bhiMdaha NaM daheha, sadde suNettA parahammiyANaM / te NAragA U bhayabhiNNasaNNA, kaMkhaMti kaM NAma disaM vayAmo // zabdArtha -raI = mAro, chida = chedana karo, bilaI = bhedana karo, raheda = bALo, paramiyALa = A rIte paramAdhArmikonA, amAsA = bhayathI saMjJAhIna, te pAra II = te nArakI jIvo,
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 230 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | vaMti - Icche che ke, nAma saM yAmo = ame kaI dizAmAM bhAgI jaIe ? bhAvArtha :- narakamAM utpanna thayelA te jIvo (aMtarmuhUrtamAM ja zarIra dhAraNa karatA ja) mAro, kApo, chedo, bhedo, bALo, A rIte paramAdhAmIonA kaThora zabdo sAMbhaLIne bhayathI saMjJAhIna banelA Icche che ke ame kaI dizAmAM bhAgI jaIe? ame kyAM jaIe tema vicAre che. iMgAlarAsiM jaliyaM sajoI, tattovamaM bhUmi aNukkamaMtA / te DajjhamANA kaluNaM thaNaMti, arahassarA tattha ciraTTiIyA // zabdArtha -AtiyaM = baLatA, kAnirasiM = aMgArAno Dhagalo, sagoruM = jyotisahita, tarottama = jema tapta, bhUkaM = bhUmipara, anukramatA = cAlatAM, mA = baLatA, te = 0 nArakI jIvo, vALa = karuNa, thati = zabdo kare che, aradarUpa = teono zabda pragaTa jANavAmAM Ave che, tatva jirAphA = teo lAMbAkALa sudhI narakamAM nivAsa kare che. bhAvArtha :- jvALA nIkaLatI hoya tevA jAjvalyamAna-baLatA aMgArAothI tapelI jamIna jevI atyaMta garama naraka bhUmi para cAlatA, dAha pAmatA nArakIo spaSTa rUpe karuNa rudana kare che. AvA ati tapta naraka sthAnamAM teoe lAMbA samaya sudhI nivAsa karavo paDe che. jai te suyA veyaraNI'bhiduggA, Nisio jahA khura iva tikkhasoyA taraMti te veyaraNiM bhiduggaM, usucoiyA sattisu hammamANA // zabdArtha :- purava tijoyA (simo= tIkSNa astrAnI jema tIkSNa dhAravALI, malT = ati durgama, veyaraLa = vaitaraNI nadI viSe, na te suyA = kadAca tame sAMbhaLyuM haze, te = 0 nArakI jIvo, mitu vecAi = ati durgama vetaraNIne, tAMti = e pramANe tare che, kasuvaphA = pratodathI(rAzathI) mArIne prerita karAyela, kSatti = bhAlAthI, mamaNa = marAyela. bhAvArtha :- tIkSya astrA samAna tIkSNa dhAravALI, atidurgama vaitaraNI nadInuM nAma kadAca tame sAMbhaLyuM haze. pratodathI(rAzathI)mArIne athavA bhAlAthI vIMdhIne paramAdhAmI asuro dvArA prerita nArakIo vaitaraNI nadImAM tare che. kIlehiM vijjhaMti asAhukammA, NAvaM urvate saivippahUNA / aNNe tu sUlAhiM, tisUliyAhiM, dIhAhiM vibhrUNa ahe kareMti // zabdArtha :-vaM te = nAva para caDhavA AvatA nArakI jIvonA, aNIdurmA = paramadhArmika, jIhaM vizvAti = gaLAmAM khIlo bhoMkAve che, sarakhA = tethI te nArakIjIyo smRti rahita
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--5/uddezaka-1 = thaIne kiMkartavyamUDha thaI jAya che, banne tu = bIjA narakapAla, rIhArjiM = dIrdha, sUjJAEi tipUliyArjiM - zULa ane trizULa dvArA, viSNuLa ane jati = nArakI jIvone vIMdhIne nIce nAkhe che. = bhAvArtha :- vaitaraNI nadInA duHkhathI udvigna nArakIo jyAre naukA para caDavA Ave che tyAre temanA gaLAmAM asAdhukarmA evA paramAdhAmI khIlA kheMcADe che, tenAthI teo smRtivihIna, kiMkartavyamUDha thaI jAya che, tyAre bIjA narakapAla teone lAMbA lAMbA zULo ane trizULothI vIMdhIne nIce jamIna para pachADe che. 10 zabdArtha:- siM ca = koI nArakIjIvonA, te = gaLAmAM, sittAo vaMdhinnu = zilAo bAMdhIne, mahAlayaMti = agAdha (UMDA), vAMli = pANImAM, voteMtti = DUbADe che, maLe = bIjA paramAdhArmika, jAMbucAvALuya mummudde ya toteMti puSpatti = atyaMta tapelI retImAM ane bhaDabhaDatI agnimAM pheravI- pheravIne seke che. ra1 kesiM ca baMdhittu gale silAo, udagaMsi borleti mahAlayaMsi / kalaMbuyAvAluya mummure ya, loleMti paccaMti ya tattha aNNe // bhAvArtha : - keTalAka nArakIonA gaLAmAM zilAo bAMdhI teone AgAdha pANImAM DUbADI de che. tyAM bIjA paramAdhAmI teone atyaMta tapelI kadambapuSpa samAna lAlacoLa retImAM ane aMgArAonI agnimAM pheravI pheravIne seke che. asUriyaM NAma mahAbhitAvaM, aMdhatamaM duppataraM mahaMtaM / 11 uDDuM ahe ya tiriyaM disAsu, samAhio jattha'gaNI jhiyAi // zabdArtha :- * asUriya gAma = jemAM sUrya nathI, mahamitAva = je mahAna tApathI yukta, RSaM tama lukhatAM mahaMta - je bhayaMkara aMdhakArathI yukta ane duHkhapUrvaka pAra karavA yogya che ane mahAna che, samAhio avaLI ziyArU = prajvalita agni baLatI rahe che. bhAvArtha :- jemAM sUrya nathI tevI ghora aMdhakArathI pUrNa, mahAtApathI yukta, duHkhe pAra karavA yogya, jemAM upara-nIce temaja tirachI sarva dizAomAM agni prajavalita rahe che, tevI vizALa narakamAM pApI jIva utpanna thAya che. | 12 jaMsi guhAe jalaNe'tiyaTTe, ajANao Dajjhai luttapaNe / sayA ya kaluNaM puNa ghammaThANaM, gADhovaNIyaM aidukkhadhammaM // zabdArtha :- gatti = je narakamAM, guhAr gataLe = guphAnA AkAramAM sthApita agnimAM, atiyaTTe - AvRtta thaIne potAnAM pApone na jANato, suttapaNe = saMzAhInaprANI, hA= baLato rahe che, lA = For Private Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) je naraka sadA, tui - karuNAjanaka che, mUThThA = saMpUrNa tApanuM sthAna che, bAkovaLIya= je pApI jIvone balAtu prApta thAya che, ati durathaH = temaja atyaMta duHkha ApavAno jeno svabhAva che. bhAvArtha :- narakamAM guphAnA AkAre sthApitta agnimAM dhakelAyelo, karelA pApane nahIM jANato nArakI saMjJAhIna thaIne sadA baLato rahe che. karuNAjanaka, saMpUrNa tApanA sthAna rUpa, du:khadAyaka narakabhUmi pApI jIvone prApta thAya che. cattAri agaNIo sabhArabhittA, jahiM kUrakammA'bhitarveti bAlaM / te tattha ciTThata'bhitappamANA, macchA va jIvatuvajoipattA // zabdArtha - hiM = je naraka bhUmimAM, sUramya = dUra karma karanArA paramAdhArmika, vattara = cAre dizAomAM cAra, = agni, sAmatta = peTAvIne, vAsaM = ajJAnI nArakI jIvane, matati = tapAve che, te = te nArakI jIvo, nIvAvanopattA mA ja = jyoti arthAtu agninI pAse paDelI jIvatI mAchalInI jema, matapama = tApa pAme che, tattha = te jagyAe, vikate = sthita rahe che. bhAvArtha :- je naraka bhUmimAM dUra karma karanArA paramAdhAmI asura cAre dizAomAM cAra agnio peTAvIne temAM nArakIone tapAve che. te nArakIo agnimAM nAkhelI jIvatI mAchalIonI jema te tApamAM paDyA rahI taraphaDe che. saMtacchaNaM NAma mahAbhitAvaM, te NAragA jattha asAhukammA / hatthehi pAehi ya baMdhiUNaM, phalagaM va tacchaMti kuhADahatthA // zabdArtha :- mahAIbatAve = mahA tApa denArA, saMtaRAM nAma = saMtakSaNa nAmanI eka naraka che, asAhukamma = kukarma karanArA, haDadatthA = hAthamAM kuhADo lIdhelA, te garayA = te narakapAla, pata va taRti = lAkaDAnI jema phADe che. bhAvArtha :-saMtakSaNa nAmanI eka mahAtApa denArI naraka che, jyAM narakapAla hAthamAM kuhADIo laIne te nArakIonA hAtha ane paga bAMdhIne lAkaDAnA pATiyAnI jema teone phADe che. ruhire puNo vaccasamussiyaMge, bhiNNuttamaMge pariyattayaMtA / payaMti NaM Neraie phuraMte, sajIvamacche va ayokavalle // zabdArtha :- puNo = pharI narakapAla, dara = nArakIjIvonA lohImAM, vavasamusliya = maLa dvArA jeonA zarIra sojI gayAM che tathA, bivputtama = jemanuM mAthu cUro karI (chuMdI)nAkhavAmAM AvyuM che, gtte = e pramANe jeo pIDAnA kAraNe taraphaDI rahyA che, parivarayaMtA = nIce upara UlaTAvatA, sanI macchavara jIvatI mAchalInI jema, ayojavanta = lokhaMDanI kaDAImAM, pati = pakAve che.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-pa/uddezaka-1 233 ] bhAvArtha :- tyAra pachI lohIthI kharaDAyela, maLathI phUlI gayelA aMgavALA, pahelA jenuM mAthu chUMdI nAMkhavAmAM AvyuM che tevA ane pIDAthI taraphaDatA nArakone paramAdhAmI asuro jIvatI mAchalInI jema upara-nIce, UMdhAcattA pheravatA lokhaMDanI kaDAImAM seke che. No ceva te tattha masIbhavaMti, Na mijjai tivvabhiveyaNAe / tamANubhAgaM aNuvedayaMtA, dukkhaMti dukkhI iha dukkaDeNaM // zabdArtha :-Lo mahImavaMtika baLIne bhasma thaI jatA nathI, tibbamavecANa = narakanI tIvra pIDAthI, Mo niSNa = maratA nathI, tamaybAmayvecaMtA = narakanI tIvra pIDAne bhogavatA tyAM ja rahe che da dukkaDe = A lokamAM karelA pApanA kAraNe teo, kurahI = duHkhI jIva, phuvati = tyAM duHkha pAme che. bhAvArtha :- te nArakIo AgamAM bhasmIbhUta thatA nathI ane tIvravedanAthI maratA paNa nathI, nArakIne dIrgha AyuSya paryata te vedanA bhogavatAM tyAM ja rahevuM paDe che. A lokamAM karelA duSkRta-pApanA kAraNe duHkhI jIvone tyAM duHkha bhogavavuM paDe che. __tahiM ca te lolaNasaMpagADhe, gADhaM sutattaM agaNiM vayaMti / Na tattha sAyaM lahai'bhidugge, arahiyAbhitAvA tahavi taveti // zabdArtha - nonasaMpaII8 = nArakIjIvothI vyApta, tahiM - te narakamAM, 4 = atyaMta, sutatta = tapta-tapelI, sApa = agninI pAse, vati = te nArakI jIvo jAya che, bahu taltha = te atibhayaMkara agnimAM, sAcuM naha6 = te jIvo sukha pAmatA nathI. ane, aradiyAbitAvA = teo jo ke tApathI yukta hoya che, tadavi= topaNa, tati = teone narakapAla tapAve che. bhAvArtha :- nArakI jIvothI atyaMta vyAkha te narakamAM nArakIo ThaMDIthI bacavA jyAre tapelI agninI pAse jAya che tyAre teo tyAM sukha pAmatA nathI paraMtu ati durgama AgamAM baLavA lAge che ane A baLatA nArakIne paramAdhAmI vadhu bALe che. se succai Nagaravahe va sadde, duhovaNIyANi payANi tattha / udiNNakammANa udiNNakammA, puNo puNo te sarahaM duheti // zabdArtha :-2 = tyArabAda, narava ra la = nagaravadha jevA zabdo, sunna = saMbhaLAya che, kuhovaLavaNi payANi = tyAM karuNAmaya padadhvani saMbhaLAya che, liva-ma = mithyAtva AdinA udayamAM vartatA paramAdhArmiko, likha vALa = jeonuM pApakarma, phaLa ApavAnI sthitimAM AvyuM che evA nArakIjIvone, sara = ghaNA utsAhapUrvaka, yuti = duHkha Ape che. bhAvArtha :-te narakamAM, nagaravadha (zaheramAM kaleAma)nA samaye thanArA kolAhala jevA zabdo tathA 18
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 274 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karuNA janaka zabda paNa saMbhaLAya che. mithyAtva AdinA udayamAM vartatA te paramAdhAmI-narakapAla, jemanA pApakarma udayamAM AvI gayA che tevA nArakIone ghaNA utsAhathI vAraMvAra duHkha Ape che. ___ pANehi NaM pAva viojayaMti, taM bhe pavakkhAmi jahAtaheNaM / 19] daMDehiM tatthA sarayaMti bAlA, savvehiM daMDehiM purAkaehiM // zabdArtha :- pAvA = pApI narakapAla, padi vinati = nArakI jIvonAM aMgone kApI alaga karI nAMkhe che, saM = tenuM kAraNa, be = Apane, nahIMta jevuM che tevuM, "vAmitra batAvuM chuM, vAsA = ajJAnI narakapAlo, vaMderdi = nArakI jIvone daMDa ApIne, salvediM purohiM vardi = teonA pUrvakRta badhA pApone, sarathati = smaraNa karAve che. bhAvArtha :- pApI narakapAla nArakI jIvonA avayavo kApIne alaga karI nAkhe che. tenuM kAraNa huM tamane yathAtathya(yathArtha)rUpe kahuM chuM. narakapAla nArakIone pUrvabhavamAM ajJAnathI karelA hiMsAdi pApAcaraNanuM smaraNa karAve che. te hammamANA Narae paDaMti, puNNe durUvassa mahabbhitAve / te tattha ciTThati durUvabhakkhI, tuTuMti kammovagayA kimIhiM // zabdArtha :- maHTTT te = paramAdhArmiko dvArA mAravAmAM AvatA te nArakIo, mahibitAve = mahAnuM kaSTa ApanArA, duhavasa puvNe = viSTA ane mUtrathI pUrNa, garA = bIjI narakamAM, pati = paDe che, kulavasahI = viSTA mUtra AdinuM bhakSaNa karatAM, movathA = ane karmane vazIbhUta thaIne, midaM = kIDAo dvArA, tati = kApavAmAM (bhedavAmAM) Ave che. 20 bhAvArtha :- paramAdhAmIo dvArA marAtA te nArakIo te sthAnamAMthI uchaLIne, mahAsaMtApa denArA, viSTA ane mUtra AdithI pUrNa anya sthAnamAM jaI paDe che. tyAM te viSTA, mUtra AdinuM bhakSaNa karatAM lAMbAkALa sudhI karmone vaza thaIne rahe che ane kRmio temanA zarIrane pholI khAya che. sayA kasiNaM puNa ghammaThANaM, gADhovaNIyaM aidukkhadhammaM / aMdUsu pakkhippa vihattu dehaM, veheNa sIsaM se'bhitAvayaMti // zabdArtha :- savA simAM pukha ghammarI = nArakI jIvonA rahevAnuM saMpUrNa sthAna hamezA uSNa hoya che, tovaLIya = ane te sthAna niddhata, nikAcita rUpa karmo dvArA nArakIne prApta thAya che, apha6gya = = atyaMta duHkha devuM te sthAnano dharma che, enuM parikha = narakapAla nArakI jIvonA zarIrane beDIomAM baMdhanagrasta karI, je vidag = temanA zarIrane toDI maroDIne, vedepa = chidra karIne, batAvati = pIDita kare che.
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-1 _ 235 ] bhAvArtha :- nArakI jIvone rahevAnuM saMpUrNa sthAna haMmezAM garama rahe che, te sthAna teone gADha niddhata-nikAcita karmonA kAraNe prApta thAya che. atyaMta duHkha devuM te ja e sthAnano dharma-svabhAva che. narakapAla nArakI jIvonA zarIrane beDI AdimAM nAMkhIne, temanA zarIrane toDI maroDIne ane temanA mastakamAM chidra karIne teone saMtApa Ape che. chidaMti bAlassa khureNa NakkaM, uDhe vi chidaMti duve vi kaNNe / jibbha viNikkassa vihatthimettaM, tikkhAhiM sUlAhiM bhitAvayati // zabdArtha :- = nAsikAne (narakapAla), kuLa = astarAthI,fchavaMti = kApI le che, udde vi = tathA temanA hoTha,visthid = tathA eka veMta, vivi = bahAra kheMcIne, tivAhiMsUlAdi = temAM tIkSNa zuLa bhoMkIne, mitAvati = tApa Ape che. bhAvArtha :- narakapAla ajJAnI nArakI jIvanI nAsikA(nAka)ne astrAthI kApI nAkhe che. teonA hoTha ane banne kAna kApI le che ane tenI jIbhane eka veMta jeTalI bahAra kheMcIne temAM tIkSNa zuLa bhoMkIne teone saMtApa Ape che. 23 te tippamANA talasaMpuDaM va, rAiMdiyaM jattha thaNaMti bAlA / galaMti te soNiyapUyamasaM, pajjoiyA khArapaiddhiyaMgA // zabdArtha :- sima = jeonA aMgomAMthI lohI TapakI rahyuM che evA, tanasaMpurda va = sUkAyelAM tADanAM pAMdaDAonA DhagalA samAna, cAritrya = rAtadina, thati = rotA rahe che, pajJophA = AgamAM bALavAmAM AvatAM, hArapaddhaNIT = aMgo para kSAra lagAvelA, soLiyapUyama = lohI, parU ane mAMsa, mati = jhare che.nIkaLyA kare che.]. bhAvArtha :- nArakIonA kapAyelA nAka, hoTha, jIbhamAMthI satata lohI TapakatuM rahe che, bhayaMkara pIDAne kAraNe teo sUkAyelA tADanA pAMdaDAonA DhagalAnI jema rAta-divasa cIso pADatA rahe che. teone AgamAM bALI aMgo para kSAra lagADavAmAM Ave che, jethI tenA aMgomAMthI paru, mAMsa ane lohI nIkaLyA-vahyA kare che. - jai te suyA lohiyapUyapAI, bAlAgaNIteyaguNA pareNaM / kumbhI mahaMtAhiyaporusIyA, samUsiyA lohiyapUyapuNNA // zabdArtha :- diya pUyArDa = lohI ane paru TapakAvanArI, vAtALo muja pare = prajvalita agninA tApa jevo jeno guNa che arthAt je atyaMta tApayukta che, mahatA = ghaNI moTI, diporusIyA = puruSa pramANathI paNa adhika pramANavALI, nodiyapUyapu = lohI ane
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) parUthI bharelI, samUliyA = UMcI, zuMba na te suvA = kuMbhInuM nAma kadAcit tame sAMbhaLyuM haze. bhAvArtha :- lohI ane paru(rasI)ne TapakAvanArI, navaprajavalita agninA atyaMta duHsaha tApayukta, puruSa pramANathI paNa adhika UMDI, moTI, bhAre temaja rakta tathA paruthI bharelI kuMbhInuM nAma kadAca tame sAMbhaLyuM haze. pakkhippa tAsuM payayaMti bAle, aTTassaraM te kaluNaM rasaMte / taNhAiyA te tau taMbatattaM, pajjijjamANA'TTataraM rasaMti // zabdArtha :- tANuM = lohI ane paruthI bharelI te kuMbhamAM, manna = ArtanAda karatA, tenu rate = karuNa rudana karatAM nArIjIvone, pa Na = nAkhIne, pati = narakapAla pakAve che, tArU = tarasathI vyAkuLa, te = 0 nArakI jIvo narakapAlo dvArA, takatavatad = garama sIsu ane tAMbu, pablijhamALA = pivaDAvatAM, are rati = ArtasvarathI rUdana kare che. bhAvArtha :- ArtanAda karatA tathA karuNa rudana karatA te ajJAnI nArakIone narakapAla te lohI-paruthI paripUrNa kuMbhIomAM nAkhIne pakAve che. tarasathI vyAkuLa te nArakI jIvone narakapAlo garama sIsu ane tAbuM pIvaDAve che, tethI teo Artasvare cIso pADe che. vivecana : A gAthAomAM nArakI jIvonA pUrvakRta pApa karmAnusAra prApta bhinna bhinna duHkho ane pIDAonuM karuNa varNana che. nArakonA te duHkhone be bhAgomAM vibhakta karI zakAya che, (1) kSetrajanya duHkha (2) paramAdhAmI kRta du:kha. (1) kSetrajanya duHkha :apUrSi pAma...saMvaMtanuM dukhetaraM mahaMta sthaLa ziyA:- narakamAM sUryano prakAza bilakula hoto nathI. tethI ja narakone asUrya kahevAya che. sUrya prakAza na hovAnA kAraNe naraka ghora aMdhakArapUrNa hoya che. narakabhUmi eTalI vistRta che ke tenA kinArA dekhAtA nathI. narakabhUmi vizALa ane moTI hovAnA kAraNe tene pAra karavI kaThina che. evI vizALa, lAMbI, pahoLI ane UMDI narakamAM pApI jIvo utpanna thAya che ane svakRta pApakarmonuM duHkhada phaLa bhogave che. tyAM UMcI-nIcI temaja tirachI badhI dizAomAM vyavasthita rUpe lagAvelI Aga satata jalatI ja rahe che. te AganI jvALAo dUra dUra sudhI upara jAya che. nArakI jIvo A bhayaMkara dazya joI eka kSaNa paNa sukhapUrvaka rahI zakatA nathI. kapha te su-tohipUyapuNaT:- sAmAnya mANasane jo thoDIvAra paNa lohI ane paruthI bharelI bhUmimAM rAkhavAmAM Ave to te tenI durgadha sahI na zake paraMtu narakanI bhUmi mUtra, lohI, paru tathA viSTAvALI ja
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-pa/uddezaka-1 237 ] hoya che. dUra dUra sudhI tenI durgadha phelAtI rahe che. narakamAM atyaMta bIbhatsa, lohI ane parunI durgadhayukta, puruSa pramANathI vadhu UMDI, UMTanA AkAravALI kuMbhI hoya che. je cAre tarapha tIvra AgathI baLatI rahe che. raDatA-cIso pADatA nArakone te kuMbhImAM nAkhIne pakAvavAmAM Ave che. te duzmanI..mihiM :- naraka jelanI kALakoTaDIthI vadhu bhayaMkara hoya che, tyAM nArakIonA khAvA-pIvA mATe maLa mUtra, lohI, paru Adi dhRNAspada, kurUpa vastuo maLe che. e prakAranI dhRNAspada cIjonuM bhakSaNa karatA temaja bIbhatsasthAnamAM rahetAM nArakInA jIvo rIbAI rIbAIne potAnuM dIrgha AyuSya ochAmAM ochuM daza hajAra varSanuM, vadhAremAM vadhAre 33 sAgaropama sudhInuM pUrNa kare che. te maLa, mUtra, lohI, paru AdimAM bhayaMkara kIDA utpanna thAya che. je nArakIone rAta divasa karaDayA kare che. dusaha sparzajanya tIvra vedanA - narakamAM sparzajanya duHkha to Dagalene pagale che. te sparza atyaMta duHsaha dAruNa ane duHkhada hoya che. zAstrakAre keTalIka gAthAomAM nArakIne pApakarmodayavaza prApta thanArAM duHsaha sparzajanya duHkhanI jhAMkhI karAvI che. narasiM..tatva niriyA :- kheranA dhagadhagatA aMgArAo jevI tapta narakabhUmi hoya che. ahIM narakabhUminI tulanA A lokanI bAdara agni sAthe karavAmAM AvI che. paraMtu A sarakhAmaNI mAtra samajAvavA mATe che. narakano tApa to A lokanA tApathI keTalAya gaNo adhika che. AvI tapta bhUmimAM teone rahevuM paDe che. nasi guhANa nAto.... - guphAnA AkAravALI narakabhUmimAM cAre tarapha agni ja hoya che. bicArA nArakIo pApakarmanA udayavaza tenAthI ajANa hoya che. teone A agnimaya bhUmimAM dhakelavAmAM Ave che. uSNa sparza yukta te sthAna svabhAvathI ja atyaMta duHkhadAyaka hoya che.nimiSa mAtra paNa teone sukha nathI. tahiM satatta a vayaMti...tada vi tarvati :- nArakIo duHsaha ThaMDIthI bacavA pradIpta agninI pAse jAya che paraMtu te agni to atyaMta dAhaka hoya che. tethI pahelAM karatAM paNa adhika duHkha prApta kare che. narakapAla te tapta nArakIone tethI vadhAre tApa judI judI rIte ApatA rahe che. tathA sarva pukha mUThThA, DovAyaM apha6gdhanaM :- nArakIonA AvAsa sthAnano koI paNa khUNo evo nathI hoto, je garama na hoya. temAM narakanA jIvo sadAya sekAtA rahe che. pUrvanA tIvra karmodayanA kAraNe A duHkhadasthAna nArakIone prApta thAya che. zAstrakAre prastuta gAthAomAM nArakonI kSetrajanya uSNa vedanAnuM kathana karyuM che. te ja rIte nIcenI narakamAM atyaMta tIvratama zItavedanA hoya che. tyAMnA nArako asahya zItavedanAthI satata pIDita rahe che. saMkSepamAM tyAMnuM kSetra atyaMta aniSTa, pratikULa ane duHkhadAyaka hoya che. na te butha leyaraLI..g2 zva tijoyA...tti hamaNAM :- vaitaraNI nadI narakanI mukhya ane vizALa nadI che. temAM lohI jevuM khAruM ane garama pANI vahetuM rahe che. tenI jaladhArA astrAnI
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) jema atyaMta tIkSNa hoya che. te tIkSNa jaladhArAthI nArakInAM aMgo kapAya che. A nadI ghaNI ja UMDI temaja durgama che, nArakI jIvo potAnI garamI ane tarasane miTAvavA mATe A nadImAM kUde che, to teone bhayaMkara du:khono sAmano karavo paDe che. keTalIkavAra baLadone ArA bhoMkIne calAvavA athavA bhAlAthI vIMdhIne calAvavAnI jema nArakIone satAvIne A nadImAM kUdavAnI ane tene pAra karavAnI pharaja pADavAmAM Ave che. ra38 (ra) paramadhAmIkRta duHkha H paramAdhAmI deva asurakumAra jAtinA eka palyopamanI uMmaranA deva che. bhagavatI sUtra anusAra sAmAnya rIte asurakumAra deva trIjI naraka sudhI jAya che. mATe paramAdhAmI deva paNa trIjI naraka sudhI jAya che, evI artha paraMparA che. kharekhara, prathama narakanA nArakI jIvonI saMkhyA paramAdhAmI devo karatAM asaMkhyagaNI che eTale ke nArakI jIvonI sAme paramAdhAmI devo siMdhumAM biMdu jeTalA paNa nathI. mATe prathama narakamAM paNa samasta nArakI jIvone duHkha devA paramAdhAmI devo pahoMcI zakatA nathI. te nArakI jIvone kSetrakRta vedanA ane parasparanI vedanA vizeSa hoya che. tema chatAM pUrvanA vairI paramAdhAmI devo nArIone vividha prakAre yAtanA ApatA rahe che. haLa chiMda : - narakamAM utpanna thatAM ja nArakIonA kAnamAM paramAdhAmIonA bhayaMkara zabdo paDe che, A pApI mahAAraMbha- mahAparigraha Adi pApakarma karIne Avyo che, tethI tene mudgarathI mAro ! talavArathI kApo ! tenA TukaDe TukaDA karI nAkho ! zULathI vIMdhI nAMkho ! bhAlAmAM parovI do ! tene agnimAM pheMkIne bALI do; A ane AvA prakAranA karNakaTu, marmavedhI, bhayaMkara zabdone sAMbhaLatA ja teo bhayanA kAraNe behoza thaI jAya che. gAthA 6 thI 25 sudhI varNita paramAdhAmI devakRta vedanA A pramANe che- (1) narakamAM utpanna thatAM nArakIne bhayaMkara zabdothI bhayabhIta kare che (2) vaitaraNI nadImAM kUdavA ane taravA mATe majabUra kare che (3) naukA para caDatI vakhate nArakIonA gaLAmAM khIlAM bhoMkAve che (4) lAMbI zULo ane trizULothI vIMdhIne jamIna para paTake che (5) nArakIonA gaLAmAM zilAo bAMdhIne agAdha jaLamAM DUbADe che (6) tapta retI athavA bhaTTInI jema tapta AgamAM nAMkhIne nArakIone pakAve che. (7) cAre dizAomAM cAre bAju agnio peTAvI nArakIone tapAve che (8) nArakIonA hAthapaga bAMdhI teone kuhADAthI kApe che (9) nArakIonA mAcAnA cUrecUrA karI nAkhe che. (10) pIDAthI taraphaDatA nArakIone UMdhAcattA pheravI jIvatI mAchalInI jema lokhaMDanI kaDAImAM seke che (11) nArakIone vAraMvAra tIvra vegathI pIDA pahoMcADe che (12) nArakIonA aMgopAMga kApIne judA pADe che (13) pUrvajanmamAM nArIo dvArA Arita pApakarmone yAda karAvIne temanA pApakarma anusAra daMDa Ape che (14) narakapAlono mAra khAIne herAna thayelA nArakIo malamUtrAdi bharela sthAnomAM paDe che (1pa)nArIone baMdhanamAM jakaDIne aMgopAMgonuM chedana kare che, mAthAmAM chidra pADIne pIDA Ape che (16) nArakIonA nAka, kAna ane hoThane astrAthI kApI nAkhe che (17) eka veMta jIbha bahAra kheMcIne temAM tIkSNa zULo bhoMkI atyaMta duHkha Ape
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-1 _ 239 ] che. (18) nArakIonA zarIra para ghA karI tenA para kSAra(nimaka) chAMTe che. (19) lohI-paruthI bharelI kuMbhIomAM nArakIone bAphe che. (20) tarasathI vyAkuLa nArakIone garama sIsu ane tAMbu pIvaDAve che. jo veva te tattha malI avaMtikuhI rUda ku i - teonI vizeSa karuNAjanaka sthiti e che ke nArakInA jIvo pUrvokta varNanAtIta, kalpanAtIta vedanAno anubhava karavA chatAM paNa mRtyu pAmI zakatA nathI. tenuM AyuSya tene pUrNapaNe bhogavavuM ja paDe che ane AyuSya paryata tIvrAtitIvra duHkho bhogavavA paDe che. jo vini:- vRttimAM artha A pramANe che- vInegu paDeSa vidhdhati = gaLAmAM khIlA khUMcADI de che. sava che va yojavanta = jIvatI mAchalInI jema lokhaMDanI kaDAImAM. cUrNimAM A pramANe artha che- vodiliphoti = vono nAma paNa = kola mAchalIne pakaDavAno kAMTo athavA koI astravizeSanuM nAma che. te pramANe artha thAya che- mAchalI pakaDavAnA kAMTAthI athavA astravizeSathI vIMdhI nAkhe che. tada ra te tonA saMpaIT :- vRttikAranA mata anusAra-nArakIonI halanacalanathI bharelAM(vyAkha) te mahAyAtanA sthAna-narakamAM teo(nArakIo), cUrNikAra anusAra-tae fpa te nonu apaI8 = duHkhathI caMcaLa-lolupa nAmanA te narakamAM atyaMtagADha-niraMtara eTale ke te lolupa narakamAM paNa ThAMsIThAMsIne bharelA te nArakIo. saradaM tuti :- vRttikArane anusAra- nArakIone te utsAhapUrvaka (rasa reDIne) duHkha Ape che, cUrNikAra anusAra- sarasa yuti = saharSa duHkha Ape che. tatapuDuM 3 :- vRttikAra anusAra- havAthI prerAyelA(kharI gayelA) tADanA pAdaMDAonA DhagalAnI jema. cUrNikAra anusAra- tanapuDanna = hatheLImAM bAMdhelI ke hAthamAM lIdhelI arcA-eTale ke deha (ahIM zarIrane arcA kahevAmAM AvyuM che)vALA. jUra karmanuM pariNAma : - appeNa appaM iha vaMcaittA, bhavAhame puvvasate sahasse / 26 ciTuMti tatthA bahukUrakammA, jahA kaDe kamma tahA si bhAre // zabdArtha :- rUda = A manuSyabhavamAM, a vera = potAnI jAtane ja vaMcita karIne, puSya te sahaste bhavAdane = pUrvajanmamAM seMkaDo hajArovAra zikArI Adi adhama bhavane prApta karIne, vahujUrakhkhA tattha rikruti bahukurakarmI jIva te narakamAM rahe che, nahADe #mpa tathA si bhAre = pUrve jeNe jevA karmo karyA che te anusAra ja tene pIDA prApta thAya che. bhAvArtha :- A manuSyabhavamAM pote ja potAne chetarIne tathA pUrvakALamAM seMkaDo ane hajAro adhama
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 27 (zikArI Adi halakA)bhavone prApta karIne aneka dUrakarmI jIvo te narakamAM Ave che. pUrva janmamAM jeNe jevAM karma karyA che, tadanusAra te nArakIone vedanAo prApta thAya che. samajjiNittA kalusaM aNajjA, iTehiM kaMtehi ya vippahUNA / te dubbhigaMdhe kasiNe ya phAse, kammovagA kuNime AvasaMti // zabdArtha :- aganA = anAryapuruSa, #samannittA = pApa upArjana karIne, di vadi viMMT = ISTa ane priyathI rahita thaIne, bAMdhe = durgadhathI bharelA, vaso ya pAse = azubha sparzavALA, game = mAMsa rUdhirAdi pUrNa narakamAM, movA = karma vazIbhUta thaIne, vasati = nivAsa kare che. bhAvArtha :- anAryapuruSa pApa upArjana karIne ISTa ane kAnta, priya, rUpAdi viSayothI rahita thaIne karmone vaza durgadhayukta, azubha sparzavALA tathA mAMsa lohI AdithI paripUrNa, kRSNa varNavALI narakamAM AyuSya pUrNa thAya tyAM sudhI nivAsa kare che. vivecana : A be gAthA dvArA zAstrakAre A uddezAno upasaMhAra karyo che. banne gAthAomAM pUrvakRta karmAnusAra nArakIonA lAbha-hAninA keTalAka tathya pragaTa karavAmAM AvyAM che. (1) manuSya janmamAM je loko aMzamAtra sukhameLavavA mATe hiMsA Adi pApakarma karIne bIjAne ja nahIM, potAnI jAtane paNa chetare che (2) tenA phaLasvarUpe seMkaDovAra zikArI, kaSAI Adi bhavo prApta karI yAtanAnA sthAnarUpa narakamAM nivAsa kare che (3) jeNe je adhyavasAyathI jevAM pApakarmo pUrvajanmomAM karyA hoya, tadanusAra tIvra-maMda vedanAo maLe che (4) te anArya puruSo potAnA thoDA sukhanA lAbha mATe pApakarmonuM upArjana kare che (5) tenA phaLasvarUpe narakamAM ISTa, kAnta, manojJa rUpa, rasa, gaMdha, sparza Adi viSayothI rahita (vaMcita) rahe che ane aniSTa rUpa, rasa, gaMdha, sparza Adi prApta karIne potAnA AyuSya sudhI duHkha bhogavatA rahe che. nA huM tanma tAli bhAre - "jevuM jenuM karma, tevuM ja tenuM phaLa" A siddhAMta anusAra narakamAM nArakIone pIDA bhogavavI paDe che. dAkhalA tarIke je loko pUrva janmamAM mAMsAhArI hatA, teone narakamAM teonuM ja mAMsa kApI AgamAM pakAvI khavaDAvavAmAM Ave che. je loko madirApAna karatA hatA, anya jIvone pIDA pahoMcADI tenuM lohI pItA hatA, tene tenuM ja lohI pIvaDAvavAmAM Ave che athavA sIsuM garama karIne pIvaDAvavAmAM Ave che. jeo mAchImAra, kasAI, zikArI Adi hatA, teone te rIte mAravAmAM, kApavAmAM temaja chevAmAM Ave che. jeo asatyavAdI hatA teonI jIbha kApI nAkhavAmAM Ave che. je cora, DAka, luMTArA Adi hatA, teonA aMgopAMga kApI nAkhavAmAM Ave che. jeo parastrIgamana karanArA hatA, teonuM aMDakoSa kApI nAkhavAmAM Ave che tathA zAlmalivRkSanuM AliMgana karAvavAmAM Ave
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--pa/uddezaka-2 che; je loko mahAparigrahI hatA athavA tIvra kaSAyavALA hatA, teone potAnAM duSkarmonuM smaraNa karAvIne tevuM ja duHkha ApavAmAM Ave che. kreEi tehi ya viSvakULA :- A paMktinA be artha vRttikAra kare che. (1) ISTa temaja kamanIya zabdAdi viSayothI rahita(vaMcita) thaIne teo narakamAM rahe che athavA (2) je mATe teoe pApakarma karyA hatAM, te ISTa mAtA-pitA, strI-putra AdithI tathA kAnta(kamanIya) viSayothI rahita thaIne ekAkI narakamAM AyuSyaparyaMta rahe che. bhavAhame puvvasate sahasse vRttikAra anusAra mAchImAra, kasAI, pAradhI Adi ghaNA halakA bhava che, pUrva janmomAM seMkaDo hajAro vAra tevA bhava pAmIne. cUrNikAra anusAra-mavAhame puvvA satasahastre seMkaDo, hajAro pUrva sudhI adhama-nikRSTa bhava pAmIne. // adhyayana 5/1 saMpUrNa // 241 - GOG bIjo uddezaka paramAdhAmI kRta tIvratama vedanAo : 1 ahAvaraM sAsayadukkhadhammaM taM bhe pavakkhAmi jahAtaheNaM / bAlA jahA dukkaDakammakArI, vedeMti kammAI purekaDAI // zabdArtha :- aha = tyAra pachI, sAlayanuMvadhamma = niraMtara duHkha rUpa svabhAvavALA, avara = bIjA, ta = narakanA viSayamAM, mo = Apane, nahAtadeLa = yathAtathya, jevuM che tevuM, pavavasvAmi = huM kahIza. bhAvArtha - duSkRtyo karanArA bAla jIvo pUrvakRta karmonuM vedana jyAM kare che, tevA niraMtara duHkha rUpa svabhAvavALA narakanA saMbaMdhamAM Apane huM pharI bIjI rIte yathArtha svarUpe kahIza. XOGOGOG 2 " hatthehiM pAehi ya baMdhiUNaM, udaraM vikattaMti khurAsiehiM / giNhittu bAlassa vihaNNa dehaM vaddhaM thiraM piTThao uddharaMti // zabdArtha :- ghurAptirSiM = astarA ane talavAra dvArA, 3vara vijJati = tenuM peTa cIrI nAkhe che, vihaLa vehaiM = ghAyala karelA dehane, varSAM - cAmaDIne, thira - balAtkArapUrvaka, piThTho - pIThanA, addhati = utaraDI le che. bhAvArtha :- paramAdhAmI asuro nArakI jIvonA hAtha ane paga bAMdhI astrA ane talavAra dvArA tenuM peTa cIrI nAkhe temanA ghAyala dehane pakaDI tenA vAMsAnI cAmaDI utAre che. For Private Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 242 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bAhU pakattaMti ya mUlao se, thUlaM viyAsaM muhe ADahaMti / rahasi juttaM sarayaMti bAlaM, Arussa vijjhati tudeNa piDhe // zabdArtha - se vAhU = narakapAla nArakInI bhujAne, mUttao = mULamAMthI, pattati = kApI le che, mudde viyad = tenuM moM phADIne, pUi = baLatA lokhaMDanA moTA moTA goLA nAMkhIne, ADati = bALe che, hari = ekAMtamAM, gatta = teonA janmAMtaranA karmane, sati = yAda karAve che, Arasa = vinA kAraNe krodha karIne, tuvega = cAbukathI, pad = pIThamAM, vijJatiH tADana kare che, phaTakA mAre che. bhAvArtha :- narakapAlo nArakInI bhujAne mULamAMthI kApI nAMkhe che, tenuM moDhuM phADIne temAM lokhaMDanA moTA moTA tapelA goLA nAkhIne bALe che. ekAMtamAM teonA janmAMtara kRta karmonuM smaraNa karAve che tathA kAraNa vinA gusso karIne tenI pITha para prahAra kare che. ayaM va tattaM jaliyaM sajoI, taovamaM bhUmimaNukkamaMtA / te DajjhamANA kaluNaM thaNati, usucoiyA tattajugesu juttA // zabdArtha - artha = = tapelA lokhaMDanA goLA jevA, sagoruM = jyoti sahita, niyaM = baLatI, tad = tapta bhUminI, to = tapta upamA yogya, anumaMtA = cAlatAM, vAnANI = baLatAM, iti = karuNa rudana kare che, kasuvA = pratodathI(rAzathI) mArIne prerita karAyelA, tattanuguI = tapta ghosarAmAM joDAyelA teo karuNa rUdana kare che. bhAvArtha :- tapelA lokhaMDanA goLA samAna, jvALA sahita baLatI agnithI tapelI bhUminI upamA yogya bhUmipara cAlatA te nArakIo baLatAM baLatAM karuNa AkraMdana kare che. lokhaMDano aNIdAra Aro bhoMkIne cAlavA mATe prerita karAyelA tathA gADInA tapelA ghoMsarAmAM joDAyelA te nArakIo karuNa vilApa kare che. bAlA balA bhUmimaNukkamaMtA, pavijjalaM lohapahaM va tattaM / jaMsI'bhiduggaMsi pavajjamANA, pese va daMDehiM purA kareMti // zabdArtha :- tohapadaM ra tad = baLatA lohamaya mArganI samAna tapta, vijJai = lohI ane parunA kIcaDa yukta, vasA = baLAtkArathI paramAdhAmI devo dvArA, anumatI = calAvavAmAM AvatAM atyaMta cIso pADe che, navI majurAsi = nArakIjIva kuMbhI athavA zAlmali Adi kaThina sthAnapara, pavajhamALA = cAlavA mATe prerita karAyelA jyAre barAbara cAlatA nathI, te va vaMdediMpura/ruti = tyAre krodhita thaIne paramAdhAmI devo daMDa dvArA nokaranI jema teone AgaLa calAve che. bhAvArtha :- ajJAnI nArakIo agnimaya lokhaMDayukta mArga samAna tapta tathA lohI ane parunA
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-2 _. [ 243 | kIcaDamaya bhUmi para paramAdhAmIo dvArA baLapUrvaka calAvavAthI cIso pADe che. kuMbhI athavA zAlmali Adi durgamasthAna para calAvAtA nArakIo jyAre sarakhI rIte cAlatA nathI tyAre krodhita thaI daMDAdi mArI nokaranI jema teone AgaLa calAve che. te saMpagADhaMsi pavajjamANA, silAhiM hammaMti'bhipAtiNIhi / saMtAvaNI NAma ciraTThiIyA, saMtappai jattha asAhukammA // zabdArtha :- = nArakI jIva, saMpatti = tIvra vedanAyukta asahya narakamAM, pavanana = gayelA, patiffe = sanmukha paDanArI, saMtAvaLI gAma = saMtApanI eTale ke kuMbhI nAmanI naraka, virakitIyA = lAMbA kALa sudhInI sthitivALI che, alAdama = pApakarma karanArA jIvo, sataU = tApa bhogave che. bhAvArtha :- tIvra(gADha) vedanAthI bharelI narakamAM nArakIo sAme paDatI zilAonI nIce dabAIne kacaDAya jAya che. saMtApa denArI kuMbhI nAmanI narakabhUmi lAMbAkALanI sthitivALI che, jyAM duSkarmI nArakIo lAMbAkALa sudhI saMtapta rahe che. kaMdUsu pakkhippa payaMti bAlaM, tato viDaDDA puNa uppayaMti / te uDDakAehiM pakhajjamANA, avarehiM khajaMti saNapphaehiM // zabdArtha - vId = nirvivekI nArakI jIvane, kUvuM = daDA jevA AkAravALA narakamAM, vikhya = nAkhIne, pati = pakAve che, vighA = baLatA te nArakI jIvo, to = tyAMthI, pukha 3prati = pharI upara UchaLe che, te = 0 nArakI jIvo, 3 jApaTuM = upara te kAka pakSI dvArA, pahunnA = khavAya che, vada sApa = tathA bIjA siMha, vAgha Adi dvArA paNa khavAya che. bhAvArtha :- narakapAla avivekI nArakIone daDA jevA AkAravALI naraka kuMbhamAM nAkhIne pakAve che, bhaThThImAM sekAtA, caNAnI jema bhUMjAtA te nArakI jIvo tyAMthI pharI upara uchaLe che ane tyAM teo droNakAka nAmanA (vakriya zaktithI banAvelA) kAgaDAo vaDe khavAya che. tyAMthI bIjI bAju bhAge to bIjA siMha, vAgha Adi hiMsaka pazuo dvArA khavAya che. samUsiyaM NAma vidhUmaThANaM, jaM soyatattA kaluNaM thaNaMti / aho siraM kaTu vigattiUNaM, ayaM va satthehiM samosaveti // zabdArtha :-samUliyaM gAna nidhUmaDAI = UMcI citA samAna dhUmarahita agninA sthAna, saM = je sthAnane prApta karIne, soyatattA = zoka tapta nArakI jIva, guNa thanati = karuNa rudana kare che, do sira Tu = narakapAla nArakInA mastakane nIce karIne, vittinuM = tenA zarIrane kApIne, artha
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 1 sathediM = lokhaMDanI jema zastrathI, samokSavRtti = TukaDA kare che. bhAvArtha :- (narakamAM) UMcI citA samAna AkAravALI, dhUmADArahita agninA sthAnane pAmIne zoka-saMtapta nArakIjIvo karuNa svaramAM vilApa kare che. narakapAla nArakIone uMdhe mAthe karIne tenA zarIrane lokhaMDanI jema zastrothI kApIne TukaDA kare che. 9 samUsiyA tattha visUNiyaMgA, pakkhIhiM khajjaMti ayomuhehiM / saMjIvaNI NAma ciraTThiIyA, jaMsI payA hammai pAvaceyA // zabdArtha :- tattva = te narakamAM, samUsiyA = nIce mAthuM karIne laTakAvelA, vimULiyA= zarIranI cAmaDI utaraDAyelA nArakI jIvo, ayomuddehiM = lokhaMDanA jevI kaThora cAMcavALA, pIEi = pakSIo dvArA, harSAMti = khavAya che, saMgIvaLI gAma viduirghA = narakanI bhUmi saMjIvanI kahevAya che kAraNa ke mAraNAMtika kaSTa pAmIne paNa jIvo temAM maratA nathI tathA teonuM AyuSya lAMbu hoya che, payA = prajA, prANI. bhAvArtha :- te narakamAM adhomukha karIne upara laTakAvelA tathA jemanA zarIranI cAmaDI utArI levAmAM AvI che evA nArakIone lokhaMDanI tIkSNa cAMcavALA(kAkavRdgha Adi) pakSIgaNa khAya che. nArakIo bhayaMkara mAraNAMtika kaSTo pAmavA chatAM maratA nathI tathA teonI sthiti lAMbI hovAthI naraka 'saMjIvanI' nA nAme prakhyAta che. 10 zabdArtha :- vasovapna = vazamAM AvelAM, sAvayaya va = jaMgalI jAnavara samAna athavA kasAIne AdhIna pADAnI jema, lAjuM = prApta nArakone, ttivavArlRi sUtAoi= tIkSNa zULothI, mitAlayaMti bhoMke che, sUttaviddhA - zULathI viMdhAyelA, ho- aMdara ane bahAra banne bAjuthI, jitALA= glAna, pAMta yuvalluM = ekAMta duHkhavALA nArakI jIvo, RtuLa thati = karuNa rudana kare che. tikkhAhiM sUlAhiM bhitAvayaMti, vasogayaM sAvayayaM va laddhaM / viddhA kaluSaM thaNaMti, egaMtadukkhaM duhao gilANA // bhAvArtha :- vazIbhUta thayelA zvApada (jaMgalI jAnavara)nI jema prApta thayelA nArakIone paramAdhAmI devo tIkSNa zULothI vIMdhI nAMkhe che. zULathI vIMdhAyelA, aMdara ane bahAra banne taraphathI glAna-udAsa, temaja ekAMta duHkhI nArakIjIvo karuNa AkraMda kare che. 11 sayA jalaM ThANa NAma mahaMtaM, jaMsI jalaMto agaNI akaTTho / ciTThati baddhA bahukUrakammA, arahassarA kei ciTThiIyA // zabdArtha :- savA = haMmeza mATe, banneM = baLatuM, mahaMta = moTu, hiM gAma = eka ghAtasthAna che, UMlI = = For Private Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-2 . [ 245 ] jemAM, aThTho mALa= lAkaDA vinAnI Aga, navaMto = baLatI rahe che, vahu dUranA = dUrakarmA jIvo, vidyA 5 lAMbAkALa sudhI tyAM nivAsa kare, rahasaT = cIso pADatA, viti = rahe che. bhAvArtha :- haMmezAM lAkaDA vinAno agni baLato ja rahe tevuM eka moTuM ghAtaka sthAna narakamAM che. jeoe pUrvajanmamAM ghaNAM dUra pApakarmo karyA che, tevA nArakIjIvo tyAM lAMbAkALa sudhI nivAsa kare che ane vedanAthI cIso pADe che. ciyA mahaMtIu samArabhittA, chubbhaMti te taM kaluNaM rasaMtaM / AvaTTai tattha asAhukammA, sappI jahA paDiyaM joimajjhe // zabdArtha :- = te paramAdhAmI, mahaMtI = moTI, = citA, samAra mattA = jalAvIne temAM nu rad = karuNa rudana karatAM nArakI jIvane, chukati = pheMke che, vadda = dravIbhUta thaI jAya che, paDavaM = paDeluM, sakhI = ghI pigaLI jAya che. bhAvArtha :- paramAdhAmIo bahu moTI citA racIne temAM karuNa rudana karatA nArakIne pheMke che. jema agnimAM paDeluM ghI ogaLI jAya che, tevI ja rIte te citAnI agnimAM pApakarmI nArakI dravIbhUta thaI jAya che. sayA kasiNaM puNa ghammaThANaM, gADhovaNIyaM aidukkhadhammaM / hatthehiM pAehi ya baMdhiUNaM, sattuM va daMDehiM samArabhaMti // zabdArtha :- sa = sadA- sarvakALa, siM = saMpUrNa, = eka garama sthAna che, vaLIyaMtra niddhata, nikAcita Adi karmothI te prApta thAya che, akSa ra = atyaMta duHkha devuM e jeno svabhAva che, satuM va = zatrunI jema, vaMduM = daMDa dvArA narakapAla, sAramati = mAre che. bhAvArtha :- jeno svabhAva atyaMta duHkha devAno che tevuM eka pUrNatayA garama sthAna narakamAM che. nArIjIvo te sthAnane niddhata, nikAcita pApakarmonA phaLa svarUpe prApta kare che, tyAM nArakIonA hAtha ane paga bAMdhI narakapAla zatrunI jema teone daMDathI mAre che. bhaMjaMti bAlassa vaheNa puTThI, sIsaM pi bhiMdati ayodhaNehiM / te bhiNNadehA phalagaM va tacchA, tattAhiM ArAhiM NiyojayaMti // zabdArtha - vAnasa puTTI nirvivekI nArakI jIvanI pITha, vaheLa = lAkaDIthI mArIne, aMtitoDI nAkhe che, kayordi - tathA lokhaMDanA ghaNathI, lIpi = teonA mastaka paNa, fmati = chUMdI nAkhe che, fbAjulA = jenA aMgo bhAMgI nAkhavAmAM AvyAM che evA, te = tenArakI jIvo, tAuM = tapta ArA vaDe, pAnAM vataSThA = lAkaDAnA pATiyAnI jema cIrIne, yogati = pAtaLA karAya che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24s | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 15] bhAvArtha :- ajJAnI nArakIjIvone lAkaDI AdithI mAra mArIne teonI pITha toDI nAMkhe che ane tenuM mAthu paNa lokhaMDanA ghaNathI chuMdI nAkhe che. tenA aMgeaMganA cUrecUrA karI nAMkhavAmAM Ave che. te nArakIone tapelA ArAthI lAkaDAnA pATiyAnI jema cholIne pAtaLA karavAmAM Ave che. abhimuMjiyA rudda asAhukammA usucoiyA hatthivahaM vahati / ega duruhittu due tao vA, Arussa vijjhati kakANao se // zabdArtha :- asadummA = pApI nArakI jIvone, d magfjaya = temanA jIvahiMsAdi kAryane yAda karAvIne, 3juvo = pratodanA(rAzanA)prahArathI prerita karIne, sthivAM vahati = teo pAse hAthInI jema bhAra vahana karAve che, ne rUpa to vA kuhatu = eka, be athavA traNa jIvone teonI pITha para caDAvIne calAvavAmAM Ave che ane, Arasa = krodha karIne, te = teonA, jANo = marmasthAnane, niti = vIMdhe che. bhAvArtha :- narakapAla pApakarmA nArakIonA pUrvakRta hiMsA Adi raudra pApakarmonuM smaraNa karAvI, pratodanA(rAzanA)prahArathI prerita karI hAthInI jema bhAravahana karAve che. teonI pIThapara eka, be athavA traNa nArakIone caDAvIne teone cAlavA mATe prerita kare che ane krodhita thaI tIkSNa aNIdAra zastra temanA marmasthAnamAM khUMcADe che. __ bAlA balA bhUmi maNukkamaMtA, pavijjalaM kaMTailaM mahataM / vibaddha tappehiM vivaNNacitte, samIriyA koTTavaliM kareMti // zabdArtha :- vAsA = bALakanI jema parAdhIna bicArA nArakI jIvo, narakapAlo dvArA, vasA = baLAtkArathI, pavitta = kIcaDathI bharelI, voTa = kAMTAthI pUrNa, maI = vistRta, samariyA = pApakarmathI prerita narakapAla, vivadiM vivaUvi7 = aneka prakAranA bAMdhelA tathA udAsacitta nArakI jIvone, voTTavaliM varuti = TukaDe TukaDA karIne pheMkI de che. bhAvArtha :- bALakanI jema parAdhIna bicArA nArakIjIvone narakapAlo baLajabarI karI kIcaDathI bharelI, kAMTAthI paripUrNa, vistata bhUmi para parANe calAve che. pApakarmathI prerita narakapAla aneka prakAranAM baMdhanothI bAMdhelA udAsacitta athavA mUrthita nArakIonA TukaDA karI nagarabalinI jema cAre bAju pheke che. veyAlie NAma mahAbhitAve, egAyate pavvayamaMtalikkhe / hammati tatthA bahukUrakammA, paraM sahassANa muhuttagANaM // zabdArtha :- mahafmatAve = ghaNA tApathI yukta, saMtati = AkAzamAM, vecAI = vaikriya, TWITyate = eka zilA dvArA banAvelo lAMbo, pathvayaM = eka parvata che, tatthA = te parvata para rahenArA,
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-2 _. 247 | 18 sahassAmAM muhui paraM = hajAro muhUrtAthI vadhAre samaya. bhAvArtha :- AkAzamAM ghaNo bhAre, tApathI yukta ekaja zilAthI banAvelo atyaMta vistRta vaitAlika nAmano vaikriya parvata che. te parvata para rahenArA atikrarakarmA nArakIjIvone hajAro muhUrtethI vadhAre kALa sudhI paramAdhAmI mAre che. saMbAhiyA dukkaDiNo thaNaMti, aho ya rAo paritappamANA / egaMtakUDe Narae mahaMte, kUDeNa tatthA visame hatA u // zabdArtha - saMvAdithI niraMtara pIDita karAtA, phu daLo = pApI jIva, vidjU = ekAnta duHkhanuM sthAna, madate = vistRta, garA = narakamAM paDelAM prANI, jUDe = gaLAmAM phAMso nAkhIne, hatA 3 = mAravAmAM Ave. bhAvArtha :- niraMtara pIDita karAtA divasarAta paritApa (duHkha) bhogavatA, te pApI jIvo saMtapta hovAne kAraNe raDatA rahe che. ekAMta dUra, vistRta ane viSama sthAna rUpa narakamAM rahela te jIvone gaLAmAM phAMso nAkhIne mAravAmAM Ave che. 6 bhaMjaMti NaM puvvamarI sarosaM, samuggare te musale gaheuM / te bhiNNadehA ruhiraM vamaMtA, omuddhagA dharaNitale paDaMti // zabdArtha :- = te narakapAla, mure mutte paheluM = mura ane muzaLa hAthamAM laIne, puSyat = pahelAMnA (pUrvanA) zatrunI jema, sarod = krodha sahita, saMgati = nArakI jIvonAM aMgone toDI nAkhe che, fmaULa = jenuM zarIra bhAMgI gayuM che evA nArakI jIvo, dara vamatI = lohInuM vamana karatAM, muI = adhomukha thaIne, dharaNita= pRthvItala para, pati = paDI jAya che. bhAvArtha :- magara ane mUzaLa hAthamAM laIne narakapAla pahelAMnA zatrunI jema krodhathI nArakI jIvonAM aMgone kApe che. jenuM zarIra bhAMgI gayuM che evA nArakIo lohInuM vamana karatAM adhomukha thaIne dharatI para paDe che. aNAsiyA NAma mahAsiyAlA, pAgabbhiNo tattha sayAsakovA / khajati tatthA bahukUrakammA, adUrayA saMkaliyAhiM baddhA // zabdArtha :- taltha = te narakamAM, savA sajovA = haMmezAM krodhita athavA atRpta, aLasiyA = kSudhAtura, pAbhiLo luccA, mahAliyAsa = moTA moTA ziyALa rahe che, te ziyALa, vahujhUravamAM = bahu dUrakarmA, janmAntaramAM pApa karelA, saMvAliyAduM = sAMkaLathI baMdhAyelA, adUra = najIkamAM rahelA te nArakI jIvone, huti = khAya che. 20
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- te narakamAM haMmezAM krodhita ane kSudhAtura, luccA, vizALakAya ziyALa, janmAMtaramAM bahu jUrakarma karelA tathA sAMkaLothI baMdhAyelA najIkamAM rahelAM nArakIone khAI jAya che. 22 sayAjalA NAma NaI bhiduggA, pavijjalA lohavilINatattA / jaMsI bhiduggaMsi pavajjamANA, egAyatA'NukkamaNaM kareMti // zabdArtha :- sathAnanA gAma = sadAjala nAmanI, ubaku = ghaNI viSama, = eka nadI che, pavijhA = tenuM pANI rasI(paru)ane lohIthI malina rahe che, navinIgatA = te agnithI pIgaLelA lokhaMDanA pravAhanI jema atyaMta garama pANIvALI che, karI bidulipavamaLa = je atyaMta viSama nadImAM paDelA nArakI jIvo, tAjumAM #ti = ekalA rakSaka rahita kare che. bhAvArtha :- narakamAM sadAjalA nAmanI atyaMta durgama gahana tathA viSama nadI che, jenuM pANI kSAra, carabI ane lohIthI malina rahe che athavA te bhAre kIcaDathI bharelI che, te AgathI dravIbhUta thayelA lokhaMDanI jema atyaMta garama pANI vALI che. te atyaMta durgama nadImAM pahoMcelA nArakIo bicArA ekalA, asahAya ane arakSita thaIne pAra kare che. vivecana : pUrvokta gAthAomAM nArakIone narakamAM ApavAmAM AvatI, eka ekathI caDiyAtI yAtanAonuM varNana che, temaja nArakIonA mana para thatI pratikriyAonuM paNa nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. joke nArakIone maLatI A badhI yAtanAo mukhyatayA zArIrika hoya che, paraMtu te nArakIonA manane paNa saMtapta ane khinna banAve che. je AMsu rUpe ke karuNa vilApa ke ArtanAda rUpe pragaTa thAya che. A sarva vedanA tenA ja pUvakRta karmonuM pariNAma che. paramAdhAmIo dvArA devAmAM AvatI yAtanAoH- (1) hAtha-paga bAMdhI tIkSNa dhAravALA astrAthI athavA talavArathI peTa kApe che (2) ghAyala karI tenA vAMsAnI cAmaDI utaraDI nAkhe che (3) bhUjAone mULamAMthI kApe che (4) moDhuM phADIne temAM tapAvelo lokhaMDano goLo nAkhIne bALe che (5) pUrvajanmakRta pApakarmonuM ekAMtamAM smaraNa karAvIne gussAthI pIThapara cAbuka phaTakAre che (6) lokhaMDanA goLA jevI tapelI bhUmi para calAve che (7) gADInA tapelA ghosarAmAM joDI, Ara bhoMkI calAve che (8) tapta lohI, parumaya bhUmi para calAve che. jo aTake to mArIne AgaLa calAve che (9) nArakI para zilAo gabaDAvI mAre che (10) saMtApanI nAmanI naraka kuMbhamAM nAkhI lAMbAkALa sudhI saMtApa Ape che (11) daDAnA AkAravALI kaMdukuMbhamAM nAkhI sake che (12) bhaThThImAM sekAtA caNAnI jema seke che ane upara uchaLe tyAre droNakAgaDo tene cAMcamAM pakaDI le che ane je nIce rahyA hoya tene siMhAdi phADI khAya che (13) kUra narakapAla nArakIone uMdhe mAthe laTakAvI, zastrathI kApIne TukaDe-TukaDA karI nAkhe che (14) zarIranI cAmaDI utArIne uMdhA laTakAvelA nArakIone lokhaMDanI tIkSNa cAMcavALA pakSI pholI khAya che (15)
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana--pa/uddezaka-2 hiMsaka pazunI jema nArakI sAme maLatAM ja teo tIkSNa zULothI vIMdhIne pachADe che (16) haMmezAM lAkaDA vinA baLatA rahetA ghAtaka sthAnamAM nArakI lAMbA kALa sudhI pIDA bhogave che (17) bahu moTI citA racI nArakIone temAM dhakele che (18) haMmezAM saMpUrNa garama rahenArA atyaMta duHkhamaya narakasthAnamAM hAtha-paga bAMdhIne zatrunI jema mAre--pITe che (19) lAkaDI AdithI mArImArIne pITha toDI nAMkhe che, lokhaMDanA bhAre ghaNathI mAthuM phoDI nAMkhe che, teonA zarIranA cUrecUrA karI nAMkhe che ane lAkaDAnA pATiyA cIravAnI jema garama ArAothI cIrI nAMkhe che, ukaLatuM sIsuM pIvaDAve che (20) nArakInA pUrvakRta raudra pApakarmonuM smaraNa karAvIne tenI pAse hAthInI jema bhAravahana karAve che, eka-be ke traNa nArakIone tenI pIThapara caDAvIne calAve che, na cAle to tenA marmasthAnamAM tIkSNa aNIdAra ArA Adi zastra khUMcADe che (21) paravaza nArakIone kIcaDathI bharelI temaja kAMTALI vistIrNa bhUmi para calAvavAmAM Ave che (22) vividha baMdhanothI bAMdhelA saMjJAhIna nArakIonA TukaDA karI nagarabalanI jema cAre bAju uDADe che (23) vaitAlika(vaikriyaka)nAmano eka zilAnirmita, AkAzastha mahAkAya parvata ghaNo garama rahe che, tyAM nArakIone lAMbAkALa sudhI mAravAmAM Ave che (24) teonA gaLAmAM phAMsIno gALiyo nAkhIne zvAsa ruMdhavAmAM Ave che. (25) mudgaro ane muzaLothI krodhapUrvaka jANe pUrvano zatru hoya tema nArakIo para prahAra kare che. te mArathI teo UMdhe mukhe lohInI UlaTI karatAM paDI jAya che (26) narakamAM haMmezAM khUMkhAra, bhUkhyA mahAkAya gIdhaDAo rahe che, jeo jaMjIrothI baMdhAyelA najIka rahelA nArakIone khAdhA kare che (27) sadAjalA nAmanI viSama athavA gahana durgama nadI che, jenuM pANI lohI, paru temaja kSArane kAraNe gaMdu ane kAdavavALuM che, te pigaLelA lokhaMDanI samAna atyaMta garama pANImAM nArakI ekalA ane rakSaNa vinAnA thaIne tare che. 249 sUtrokta yAtanAo sivAya bIjI seMkaDo prakAranI yAtanAo narakamAM gayelA jIvo pAme che ane teo raDI raDIne paravazapaNe sahana kare che. ajJAnanA kAraNe samabhAvapUrvaka te duHkhone teo sahana paNa karI zakatA nathI ane te duHkhono aMta karavAmATe teo AtmahatyA(ApadhAta) karIne marI zakatA paNa nathI, kAraNa ke nArakI jIvonuM AyuSya nirUpakramI hoya che, teonuM akALe mRtyu thatuM nathI. teonA karuNa pokAra, prArthanA, vilApa athavA rudana sAMbhaLIne koI tenI sahAyatA ke rakSA karavA AvatuM nathI, sahAnubhUtinA be zabdo paNa koI kahetuM nathI. teonI dayanIya dazA joIne koIne dayA AvatI nathI paraMtu paramAdhAmI asuro tenA rudanathI vadhAre krUra banIne adhika adhika yAtanAo Ape che, teone pUrvajanmakRta pApakarmo yAda karAvI niraMtara yAtanAo Ape che, je teone parAdhInapaNe bhogavavI paDe che. jIve je karmo jevA rase, jeTalI tIvratAthI bAMdhyA che teTalI ja tIvratAthI teno dAruNa vipAka bhogavavo ja paDe che. udaraM vikattaMti khurAsiehiM - vRttikAra anusAra astro, talavAra Adi aneka prakAranA tIkSNa zastrothI teonuM peTa phADI nAkhe che. cUrNikAra anusAra, varApha porTeti rahiM tepti = charIthI teonuM peTa phoDI (phADI) nAkhe che. vittuveE pAThAMtaramAM vihaLa veTTa- artha karavAmAM Avyo ke vihaLeti vikhitA vehaiM = dehane vizeSarUpathI kSatavikSata(ghAyala) karIne. For Private Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) juttaM sarayaMti :- nArakIonA potapotAnA daMDa(sajA) rUpa duHkhane anurUpa(upayukta) pUrvakRta pApanuM yukti yukta smaraNa karAve che- jema ke garama kareluM sIsuM pIvaDAvatI vakhate teo yAda karAve che ke tuM khUba dArU pIto hato ne ? Arussa vijjaMti :- cUrNimAM pAThAMtara che A 5 vitti = arthAt teonI pIThapara caDIne ArA vagere aNIdAra zastra bhoMkI(kheMcADI) de che. abhivAtiLIrdi :- bipattinIhiM A pAThAMtara maLe che. baMnenA artha eka ja che. sAvayayaM va ladhuM :- Dukkara Adine jevI rIte mAravAmAM Ave che, tevI ja rIte nArakIone joIne mAre che. cUrNimAM lAvavaya nA be pAThAntara che. (1) sovariyA va (2) sAvariyA va pahelA pAThAntarano artha che- saurina va vazopanuM mahiSa vadhati = jema kasAIne AdhIna pADo vadhane pAme che tema nArakIno vadha kare che. bIjA pAThAMtara no artha che- zAriyA-zAvarA ochainAtaya: te yathA vizvati tathA / zabara (mlecchajAtIya) loko jevI rIte vanya pazune jotAM ja tIra AdithI viMdhI nAkhe che. vRttimAM sAvayaya va taduM = vazamAM thayelA zvApada--jaMgalI kALapRSTha--suvara Adine svataMtrarUpe maLatA satAve che. vikRti tathA bahuvarammA :- ati krUrakarmA pApI nArakIo tyAM svakRta pApakarma bhogavavA mATe rahe che. pAThAMtara vikRti banAvahublummA = atyaMta krUrakarmI nArakIjIvo baMdhAyelA rahe che. abhinuMgiyA r alAhummA :- vRttikAra anusAra tenA be artha che. (1) raudrava maMSi amiyukhya vyApArka, yati vA raudra sattvopayAtAya, abhimukhya-smArayittvA / arthAt jeoe pUrvajanmamAM duSkarmo karyA che, teone raudra hiMsAdi bhayaMkara kAryamAM niyukta karIne athavA prANighAta vagere karmanuM smaraNa karAvIne. rudgha asAdhummA (mI) - raudrAvIni ni asAyUni yeSAM te arthAt jeoe pUrvajanmamAM raudra--bhayaMkara kharAba karma (pApa) karyA che teone. = hatthivahaM vahaMti = vRttikAra anusAra jevI rIte hAthI para caDIne tenI pAse bhAra vahana karAve che (upaDAve che), tevI ja rIte nArakIo upara paNa savArI karI bhAra upaDAvavAnuM kAma karAve che athavA jevI rIte hAthI bhAre vajana upADe che, tevI ja rIte nArakI pAse paNa bhAre vajana upaDAve che. cUrNikAra sammata pAThAntara che- haeNsthituA vaheMti - nArakI hAthInI jema bhAra upADe che athavA nArakIne ja(vaikriya zaktithI)hAthIrUpe banAvIne teo pAse bhAra vahana karAve che. trANa ke zaraNa rahita nArakI : |22 eyAiM phAsAI phusaMti bAlaM, NiraMtaraM tattha ciTThiyaM / Na hammamANassa u hoi tANaM, ego sayaM paccaNuhoi dukkhaM // zabdArtha :-viTTiya-lAMbA samaya sudhI nivAsa karanArA, jhuti = pIDita karatA rahe che, haeNmpamALalsa For Private Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-5/uddezaka-2 _. [ 251 ] 3 = pUrvokta duHkhothI mAravAmAM AvatA nArakI jIvanuM, tApe ho = trANa rakSaNa karatuM nathI, paNa layaM pakvakhudo = teo ekalAja ukta duHkhone bhogave che. bhAvArtha :- tyAM narakamAM dIrgha AyuSyavALA nArakIne A sparza (duHkha) niraMtara pIDita kare che. pUrvokta duHkhothI pIDita nArakIjIvanuM rakSaNa karanAra koI hotuM nathI. te pote ekalo ja te dukho bhogave che. jaM jArisaM puvvamakAsi kammaM, tameva Agacchai saMparAe / egaMtadukkhaM bhavamajjiNittA, vedeti dukkhI tamaNaMtadukkhaM // zabdArtha :- = = je, gAsiM = jevA, puvaeN = pUrva janmamAM, maeN = karma, ala- che, tameva = te ja, parANa = saMsAramAM, bIjA bhavamAM, A Rk = Ave che, paraMta63 bhava gAgarA = jemAM ekAMta duHkha hoya che evA bhavane prApta karIne, tuhI = ekAMta duHkhI jIva, atidujaNa ta ve ta = anaMta duHkha svarUpa narakane bhogave che. bhAvArtha :- je jIve jevuM karma pUrvajanmamAM karyuM che, te ja karma bIjA bhavamAM udayamAM Ave che. jeoe ekAMta duHkharUpa narakabhavanuM karma upArjana karyuM che, tevA duHkhI jIva anaMta duHkharUpa narakane bhogave che. 24 . eyANi soccA NaragANi dhIre, Na hiMsai kaM ca NaM savvaloe / egaMtadiTThI apariggahe u, bujjhijja logassa vasaM Na gacche // zabdArtha - 4 i = koI prANInI, kiMcit paNa, pAkI = ekAMta daSTi, mATe 3 = parigraha rahita thaIne, jJAna = samaje, jAgRta rahe, azubha karma karanArA ane temanuM phaLa bhogavanArA jIvone samaje athavA kaSAyone jANe, to va aa che = viSama kaSAyarUpa lokanA vazamAM na thAya. bhAvArtha :- buddhizALI dhIra vyakti A narakanuM varNana sAMbhaLI koIpaNa prANInI hiMsA na kare paraMtu ekAMta-ekamAtra daSTi jIvAdi tattvo para rAkhI, parigraha rahita thaIne, azubhakarma karanArA ane tenuM phaLa bhogavanArA jIva lokane samaje athavA kaSAyalokanuM svarUpa jANe paraMtu kyAre tene vaza na thAya arthAt tenA pravAhamAM na vahe. ___evaM tirikkhe maNuyAsuresuM, caturaMta'NaMtaM tayaNuvvivAgaM / - sa savvameyaM iti vedayittA kaMkhejja kAlaM dhuvamAyarejjA ||tti bemi|| zabdArtha -parva A pramANe, niSei mayyApuranuM - tiryaca, manuSya ane devatAomAM paNa, vaturaMtagata = cAturgatika ane anaMta saMsAra, tathayvvavA = tenA anurUpa vipAkane jANo, sa = buddhimAna puruSa, partha = A, sarva = sarvavAtone, vecattA = jANIne, vAta na = paMDita maraNanI AkAMkSA kare, potAnA maraNa kALanI pratIkSA kare ane, yuvarAyA = saMyamanuM pAlana kare.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | bhAvArtha :- tiryaMco, manuSyo ane devo A rIte cAra gati rUpa anaMta saMsAramAM jIva kRtakane anurUpa vipAka bhogave che. A rIte jANIne buddhimAna puruSa maraNakALanI pratIkSA athavA samIkSA karatAM dhruva evA mokSamArga, saMyama athavA dhame mAgenuM samyak AcaraNa kare. vivecana :paNa sodavA para thara :- narakanA dAruNa duHkhonuM varNana karIne zAstrakAre te duHkhothI dUra rahevA mATe keTalIka preraNA ApI che. (1) samagralokamAM koIpaNa jIvanI hiMsA na kare (2) parigrahathI virata thAya."u" zabdathI parigraha sivAyanA mRSAvAda, adattAdAna temaja maithuna sevanathI virata thavAnI preraNA paNa parilakSita thAya che (3) ekamAtra Atmatattva ke jIvAdi tattvo para daSTi athavA zraddhA rAkhe (4) azubhakarma karanArA tathA tenuM phaLa bhogavanArA jIvalokanuM svarUpa jANe (5) te lokapravAhane AdhIna na thAya (6) cAra gatirUpa anaMta saMsAramAM kRta-karmanA vipAka-phaLane jANe arthAt karmanA avicala siddhAMtane jANe (7)mokSadaSTi rAkhI saMyama athavA dharmanuM AcaraNa kare (8) paMDita maraNanA avasaranI AkAMkSA (manoratha) kare. parva nirikSaNe maLavAre ...ti veyitA :- zAstrakAre narakagatinA ghoratama duHkhonuM varNana karyA pachI aMtima gAthAmAM kahyuM che ke tiryaca, manuSya ke devagatinA jIvo paNa karmAdhIna che arthAt koI paNa gatimAM thatuM jIvanuM saMsAra paribhramaNa mAtra duHkhadAyI ja che. tiryaMcagatimAM parAdhInatAnuM mahAduHkha, manuSyagatimAM saMyoga-viyoga, Adhi, vyAdhi, upAdhi Adi aneka duHkha ane devagatimAM paNa IrSyA, adekhAI, vera jheranA kAraNe duHkhano anubhava karavo ja paDe che. A rIte cAre gatinA duHkhane jANIne tenAthI mukta thavA saMyama bhAvamAM sthira rahevA puruSArthazIla bane. che adhyayana 3/4 saMpUrNa che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-6 [ 253] chaDuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "mahAvIrastava"(vIrastuti) che. aMtima tIrthakara, zAsanapati bhagavAna mahAvIra svAmInA guNonuM varNana A adhyayanamAM che. padyanA mAdhyamathI thatAM mahApuruSanA guNagrAmane stuti ke stava kahevAmAM Ave che. A adhyayanamAM mahAvIra svAmInI stutinA mAdhyamathI mumukSu sAdhakanI samakSa pUrNatAno Ardaza prastuta karyo che. bhagavAna mahAvIranA Adarza jIvananuM smaraNa karI sAdhaka AtmabaLa prApta kare tathA teoe je rIte saMsAra para vijaya meLavyo tevI rIte vijaya meLavavAno prayatna kare te A adhyayananI phaLazruti che. zramaNa bhagavAna mahAvIranuM mULa nAma "vardhamAna" che paraMtu anukULa-pratikULa upasargo ane parISahothI aparAjita, kaSTasahiSNu tathA jJAna, darzana, cAritra ane tapa, tyAgamAM adabhUta parAkrama temaja AdhyAtmika vIratAnA kAraNe teonI khyAti "vIra athavA mahAvIra" nA nAme thaI che. "vIra" zabdanA nikSepanI daSTie cha artho niryuktikAre batAvyA che. (1) nAmavIra (2) sthApanAvIra (3) dravyavIra (4) kSetravIra (5) kAlavIra (6) bhAvavIra. nAma sthApanA vIra sugama che. jeo dravyane mATe yuddhAdimAM vIratA dekhADe te dravyavIra che athavA je dravya vIryavAna hoya te dravyavIra che. tIrthakara anaMta bala-vIryavAna hoya che, tethI teone "dravyavIra" kahI zakAya. potAnAM kSetramAM adbhuta parAkrama dAkhavanAra "kSetravIra" che. je potAnA yuga ke kALamAM adbhuta parAkramI hoya che athavA kALa (mRtyu)para vijaya meLavI le che, te kAlavIra che. je AtmA rAga-dveSa, krodhAdi kaSAya, paMcendriya viSaya, kAma, moha, mAna tathA upasarga-parISaha Adi para parama vijaya prApta kare che te bhAvavIra kahevAya che. ahIM "vIra" zabdathI mukhyarUpe "bhAvavIra" ja vivakSita che. mahAna bhAvavIratAnA guNonA kAraNe "mahAvIra" zabda vyaktivAcaka hovA chatAM paNa guNavAcaka che. AbhUSaNa, caMdana, puSpamALA Adi saceta aceta dravyo dvArA athavA zarIranAM vividha aMgonAM namana, saMkoca tathA vAcA-skUraNa Adi dravyothI je stuti karAvAmAM Ave che te dravyastuti che ane vidyamAna guNonuM utkIrtana, guNAnuvAda Adi hRdayathI karavAmAM Ave te bhAvastuti che. A adhyayanamAM tIrthakara mahAvIranI bhAvastuti ja vivakSita che. A ja "mahAvIra stava"no bhAvArtha che. A adhyayanamAM bhagavAna mahAvIra svAmInA jJAnAdi guNonA saMbaMdhamAM zrI jaMbusvAmI dvArA
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) karAyelA praznanuM gaNadhara zrI sudharmAsvAmI dvArA stuti sUcaka zabdomAM sAMgopAMga samAdhAna che. uddezA rahita A adhyayanamAM 29 gAthAo dvArA bhagavAna mahAvIranA anupama dharma, jJAna, darzana, ahiMsA, aparigraha, vihAracaryA, nizcalatA, kSamA, dayA, zruta, tapa, cAritra, kaSAya vijaya, mamatva temaja vAsanA para vijaya, pApamuktatA, adbhuta tyAga Adi uttamottama guNonuM bhAvapUrvaka pratipAdana karavAmAM AvyuM che. AThe prakAranA karmakSaya mATeno temano puruSArtha, prANIonI Agati, svabhAva, zarIra, karma AdinA svarUpanuM ja varNana che. 254 saMsAranA zreSTha gaNAtA evA sumeru, caMdra, sUrya, svayaMbhUramaNa samudra, devendra, zaMkha Adi padArthonI upamA dvArA mahAvIra svAmInI zreSThatA batAvavAmAM AvI che. mahAvIra svAmIne nirvANavAdIo, sAdhuo, munio, tapasvIo, sujJAnIo, zukladhyAnIo, dharmopadezako, adhyAtma vidyAnA pAragAmIo, cAritravAno ane prabhAvakomAM sarvazreSTha temaja agraNI netA mAnavAmAM AvyA che. //////////
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-s [ 255 ] chaThuM adhyayana vIrastuti GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOG jaMbUsvAmInI jijJAsA - pucchisu NaM samaNA mAhaNA ya, agAriNo ya paratitthiyA ya / se kei gaMtahiyaM dhammamAhu, aNelisaM sAhusamikkhayAe / zabdArtha :- ITo = gRhastho, paristhiya ca = paratIrthika zAkya Adi, cha = pUchayuM ke, pUche che ke, te te koNa che? jene, diyaM ekAMta hitakArI, ati dhanaM-anupama dharma, sAhitya = sArI rIte vicArIne athavA kevaLajJAnanA prakAzamAM samyaka rUpe joIne, Adu = kahyo che. bhAvArtha :- zramaNa ane brAhmaNa, kSatriya Adi sagRhastha(agArI) ane anyatIrthika(zAkya Adi) pUche che ke ekAMta hitarUpa, anupamadharma, sArI rIte vicArIne kahyo che, te koNa che? - kahaM ca NANaM kaha dasaNaM se, sIlaM kaha NAyasuyassa AsI / jANAsi NaM bhikkhu jahAtaheNaM, ahAsuyaM brUhi jahA NisaMtaM // zabdArtha :- suyasta = te jJAtaputra bhagavAna mahAvIra svAmInuM, va = kevuM hatuM? sIta chadaM mANI = teonuM zIla eTale ke yama niyamanuM AcaraNa kevuM hatuM? fmanag = he sAdhu!nadAtA kAli = tame yathAtathya rUpe te jANo cho tethI, mahAsuyaM = jevuM tame sAMbhaLyuM che, paNa saMta = jevo nizcaya karyo che, dhAraNa karyo che, kUdi = te amane kaho. bhAvArtha :- jJAtaputra bhagavAna mahAvIranuM jJAna kevuM hatuM? teonuM darzana kevuM hatuM? tathA teonuM zIla (yama-niyamanuM AcaraNa) kevA prakAranuM hatuM? he munipuMgava! Apa tene yathArtharUpe jANo cho, jevuM Ape sAMbhaLyuM che, jevo nizcaya karyo che, tevuM amane kaho. vivecana : A gAthAomAM praznakartA ke samAdhAnakartAnuM nAma sUcita nathI chatAM prasaMgAnusAra vyAkhyAkAroe praznakartA jaMbUsvAmI ane samAdhAnakartA sudharmA svAmIne sUcita karyA che. jaMbUsvAmIe prabhu mahAvIranA
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) guNa ane vizeSatAone jANavA mATe mukhyarUpe cAra prazno karyA che. (1) ekAMtahitakara, anupamadharmanA samyaprarUpaka koNa che? (2) teonuM (jJAtaputra bhagavAna mahAvIranuM) jJAna kevuM hatuM? (3) teonuM darzana kevuM hatuM? (4) teonuM zIla kevuM hatuM? puchaDuM | samana moha ya, sAro ya paristhiya ya :- zrI aMbUsvAmI svayaM bhagavAna mahAvIra svAmInA Adarza jIvanane jANatA ja hatA, tema chatAM temanA dvArA rajU karavAmAM Avela praznono Azaya A gALAmAM ja zAstrakAre spaSTa karela che ke jebUsvAmI pAsethI zramaNa bhagavAna mahAvIranI vANI sAMbhaLI koI mumukSu zramaNo, gRhastho, anyatIrthikonA manamAM prazno udbhavyA haze ane teoe bUsvAmIne A prazno pUchyA hoya ane teoe zrI sudharmA svAmI samakSa A jijJAsAo rajU karI hoya tema pratIta thAya che. tethI A jijJAsAonA sota zramaNa, brAhmaNa Adi hatA. huM ja :-vRttikAre be artha karyA che. (1) bhagavAne AvuM vizuddha jJAna kyAMthI ane kevI rIte prApta karyu hatuM? (ra) mahAvIra svAmIno vizeSa rUpe artha prakAzita karanAro bodha kevo hato? arthAta jJAna kevuM hatuM? varasa se vRttikAre be artha karyA che- (1) yathArtha vastusthitine jovAnI temanI daSTi(darzana) kevI hatI? (2) sAmAnya rUpe arthane prakAzita karavAno bodha kevo hato? arthAt darzana kevuM hatuM? prabhu vIranuM vyaktitva :hA kheyaNNae se kusale mahesI, aNaMtaNANI ya aNaMtadaMsI / jasaMsiNo cakkhupahe Thiyassa, jANAhi dhammaM ca dhiiM ca pehi // zabdArtha :- te heyara = bhagavAna mahAvIra svAmI, khedajJa-saMsAranAM prANIonAM duHkha jANatA hatAM athavA kSetrajJa-lokAlokanA kSetranA jJAtA hatA, = te ATha prakAranAM karmonuM chedanakaravAmAM kuzaLa hatA, apAtaLA ya ativalI = anaMta jJAnI ane anaMtadarzI hatA, sikho = yazasvI, vahupade diyarasa = jagajIvonA nayanapathamAM sthita, bhagavAnanA, dharma = dharma-svabhAvane athavA zrutacAritra dharmane, nANAdi = tame jANo, juo, fdha 2 di(veda-veda) = teonI vIratAne vicAro. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra khedajJa-saMsAranAM prANIonAM duHkhanA jJAtA hatA, tema ja lokAlokanA kSetranA jJAtA hatA. karmocchedanamAM kuzaLa hatA, ugra tapa karavAthI maharSi hatA, anaMtajJAnI ane anaMtadarzI hatA, teo yazasvI-sura, asura ane mAnavonA yazathI adhika yazavAna hatA, jagajIvonA nayanapathamAM sthita hatA, teonA dharmane tame jANo ane dharma pAlanamAM teonI dhIratAne juo! uDDe ahe ya tiriyaM disAsu, tasA ya je thAvara je ya pANA / se NiccaNiccehi samikkha paNNe, dIve va dhamma samiyaM udAhu //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-s 257 ] zabdArtha :- hi = lokamAM nitya ane anitya banne prakAranA padArthone, samag = jANIne, te pachaor = te kevaLajJAnI bhagavAne tIre ra mAM dhamAM kAdu = dIpaka athavA dvIpa samAna samyadharmanuM kathana karyuM hatuM. bhAvArtha :- urdhva, adho ane tirachI dizAomAM, je trasa ane sthAvara prANI rahe che, teone ane lokamAM nitya- anitya banne prakAranA padArthone jANI te kevaLajJAnI bhagavAne dIpaka athavA dvIpa samAna saddharmanuM samyak kathana karyuM hatuM. / se savvadaMsI abhibhUya NANI, NirAmagaMdhe dhiimaM ThiyappA / aNuttare savvajagaMsi vijjaM, gaMthA atIte abhae aNAU // zabdArtha :- te = te mahAvIra svAmI, sadbhavelI = samasta padArthone jonArA, mULaTLa = kevaLajJAnI, nirAmadhe = mULa ane uttara guNathI vizuddha cAritranuM pAlana karanArA,fdha = dhRtiyukta, diyakhA = AtmasvarUpamAM sthita hatA, sabsanAli = saMpUrNa jagatamAM te, anuttare vijJa = anuttara- zreSTha vidvAna hatA, kathA ane abhaNa a3 = bAhya ane AtyaMtara banne prakAranI graMthiothI rahita, nirbhaya temaja AyubaMdhathI rahita hatA. bhAvArtha :- vIraprabhu sarvadarzI hatA, kevaLajJAna saMpanna hatA, nirAmagaMdhI-mULa-uttaraguNothI vizuddha cAritrapAlaka hatA, parISaha-upasargonA samaye niSphampa rahevAnA kAraNe dhRtimAna hatA, sthitAtmAtemano AtmA AtmasvarUpamAM sthita hato, samasta jagatamAM teo sarvottama vidvAna hatA, bAhya ane AtyaMtara graMthIthI rahita hatA, abhaya-sAta prakAranA bhayothI rahita hatA tathA anAyu-cAra gationA AyuSya baMdhathI rahita hatA. se bhUipaNNe aNieyacArI, ohaMtare dhIre aNaMtacakkhU / aNuttaraM tappai sUrie vA, vairoyaNiMde va tamaM pagAse // zabdArtha :- te = te bhagavAna mahAvIra svAmI, bhUpavNe = anaMtajJAnI, vizva rakSAmayI prajJAthI saMpanna, LiyavAhI = eka sthAna para nahIM rahenArA, apratibaMdhavihArI, tare = saMsArasAgarane pAra karanArA, dhIre - dhIra, buddhimAna, satavahU = kevaLajJAnI, sUri vA = jevI rIte sUrya, anuttare = sauthI vadhAre, tapUrR tape che, te ja rIte bhagavAna dedIpyamAna, tapathI yukta hatA, vaphALave ja tai = agni jema aMdhakArane dUra karIne prakAza kare che tema bhagavAna ajJAnarUpI aMdhakArane dura karIne padArthonA yathArtha svarUpane prakAzita karatA hatA. bhAvArtha :- bhagavAna sarvamaMgalamayI ke vizva-rakSAmayI prajJAthI saMpanna, apratibaddha vihArI, saMsArasAgarane pAra karanArA, dhIra ane kevaLajJAnarUpa netrathI saMpanna hatA. jevI rIte sUrya sarvathI adhika
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 258 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) tape che, tevI ja rIte bhagavAna sarvathI utkRSTa tapa karatA hatA, sarvAdhika dedIpyamAna hatA. vairocanendraprajvalita agni jevI rIte aMdhakArane dUra karI prakAza kare che, tevI ja rIte bhagavAna ajJAna rU5 aMdhakAra dUra karI, padAthonuM yathArtha svarUpa prakAzita karatA hatA. - aNuttaraM dhammamiNaM jiNANaM, NeyA muNI kAsave AsupaNNe / __ iMde va devANa mahANubhAve, sahassaNeyA divi NaM visiTe // zabdArtha -oyAnetA, nAyaka vivi= jevI rIte svargalokamAM, sadaseya hajAro devatAonA nAyaka, keva= Indra, mahAnubhAve viTTi= adhika prabhAvazALI che, tevI rIte bhagavAna saMpUrNa jagatamAM zreSTha che. bhAvArtha :- AzuprajJa kAzyapagotrIya, munizrI vardhamAna svAmI jinezvaronA A anuttara dharmanA nAyaka hatA. jevI rIte svargalokamAM Indra hajAro devomAM mahAprabhAvazALI temaja rUpa,bala,varNa AdimAM sarvathI viziSTa che. tevI rIte bhagavAna paNa dharmanA nAyaka, sarvathI adhika prabhAvazALI ane sarvathI viziSTa hatA. se paNNayA akkhaya sAgare vA, mahodahI vA vi aNaMtapAre / aNAile vA akasAyi mukke, sakke va devAhivaI juimaM // zabdArtha :- = te bhagavAna mahAvIra svAmI, sIre va = samudranI samAna, paNa = prajJA vaDe, ajaya = akSaya che, mohI vAva anaMtare = athavA te svayaMbhUramaNa samudranI samAna apAra prajJAvALA che, sagA =nirmaLa che, atIphanu = kaSAyothI rahita ane ghAtikarmothI mukta, revAdivaTTa sava = devatAonA adhipati IndranI jema bhagavAna, gurU = tejasvI che. bhAvArtha :- bhagavAnanI prajJA samudranI samAna akSaya che athavA svayaMbhUramaNa mahAsAgaranI samAna temanuM jJAna apAra ane nirmaLa che. teo kaSAyothI sarvathA rahita ane ghAtikarmothI mukta ane devAdhipati zakrendranI jema tejasvI che. se vIrieNaM paDipuNNavIrie, sudaMsaNe vA NagasavvaseTe / surAlae vA vi mudAgare se, virAyae'NegaguNovavee // zabdArtha - vIMi = vIryathI, paraMDapukha variV - pUrNa vIryavAna, suvALa va ALoTuM = parvatomAM sumerunI jema sarvathI zreSTha che. mulAre = devone harSa utpanna karanAra svarga samAna, ja guNovA virAyaNa aneka guNothI zobhI rahyA che. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra vIryathI pUrNa vIryavAna che, parvatomAM sumeru parvata zreSTha che tema bhagavAna sarva prANIomAM zreSTha che. devone harSa utpanna karanAra svarganI jema aneka guNothI suzobhita che.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-s [ 259 ] vivecana : A sAta gAthAomAM jaMbUsvAmInA cAra praznonA uttara ApatA zrI sudharmAsvAmIe bhagavAna mahAvIranA sarvottama viziSTa guNonuM utkIrtana(varNana) karyu che. te viziSTagraNo kramazaH A pramANe pratipAdita che. (1) khedajJa athavA kSetrajJa (2) kuzaLa (3) maharSi (4) anaMtajJAnI (5) anaMtadarzI (6) utkRSTayazasvI (7) jagajIvonA nayanapathamAM sthita (8)prazaMsanIya dharmavAna (9) dhairyavAna (10) dvIpa athavA dIpa samAna dharmanuM kathana karanAra, lokanA samasta trasa-sthAvara jIvonA nitya-anitya svarUpane jANIne (11) sarvadarzI (12) kevaLajJAna saMpanna (13) nirdoSa cAritrapAlaka (nirAmagaMdhI) (14) dhRtimAna (15) sthitAtmA (16) jagatanA sarvottama vidvAna (17) bAhya-AtyaMtara graMthIthI atIta (18) abhaya (19) anAyu (AyuSyabaMdha rahita) (20) bhUtiprajJa (21) apratibaddha vicaraNazIla (22) saMsArasAgara pAraMgata (23) vIra (24) anaMtacakSu (25)sUryavat sarvAdhika tapanazIla (26) prajjavalita agnivatu ajJAna timira-nivAraka ane padArthasvarUpa prakAzaka (27) AzuprajJamuni (28) anuttara dharmanA nAyaka (29) svargamAM hajAro devomAM mahAprabhAvazALI IndranI jema sarvathI vadhAre prabhAvazALI (30) samudravat prajJAthI akSaya (31) svayaMbhUramaNa-mahodadhinI samAna gaMbhIrajJAnI prajJAthI anaMtapAra (32) samudranA nirmaLa jaLanI jema sarvathA nirmaLa jJAna-saMpanna (33) akaSAyI (34) ghAtakarma-baMdhanothI mukta (35) IndranI jema devAdhipati (36) tejasvI (37) paripUrNa vIryavAna (38) parvatomAM sarvakSeSTha sumeruvatu prANIomAM sarva zreSTha (39) aneka prazastaguNothI yukta hovAthI svargavat pramodajanaka. sumerunI zreSThatA : __ sayaM sahassANa u joyaNANaM, tikaMDage paMDagavejayaMte / __ se joyaNe NavaNavai sahasse, uDDhussie heTTha sahassamegaM // zabdArtha - viMDa sada novaLa = te sumeru parvata so hajAra yojana eka lAkha yojana] UMco che, tiDo = tenA traNa vibhAga che, paDaveracaMte = te parvata para sauthI upara sthita paMDagavana patAkAnI jema zobhA pAme che, te = te sumeru parvata, noya vaNava sadase saddasa= 99 (navvANuM) hajAra yojana UMco, deTTa sahaste T = eka hajAra yojana bhUmimAM daTAyelo che. bhAvArtha :- sumeruparvata so hajAra (ekalAkha) yojana UMco che. tenA traNa kAMDa(vibhAga) che. tenA uparanA bhAgamAM Avela paMDagavana patAkAnI jema suzobhita che. te parvata 99 hajAra yojana UMco che ane eka hajAra yojana nIce(dharatImAM) UMDo che. puDhe Nabhe ciTThai bhUmie Thie, jaM sUriyA aNupariyaTTayaMti / se hemavaNNe bahuNaMdaNe ya, jaMsi raI vedayaMti mahiMdA // 10 sajAya
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 12 zabdArtha :-sete sumeru parvata, be pudde AkAzane sparzIne, vi6 = rahyo che, mUni pi = pRthvI para sthira che, kaM = jenI, sUra Aditya(sUrya) gaNa, anuparivayaMti - parikramA kare che, devA = te suvarNa raMgavALo, vAvo ya = ghaNo AnaMdakArI che, ghaNA prANIone AnaMda ApanAra, nali= jenA para, nahiMtA = mahendra (davo-Indro), huM veti = AnaMdano anubhava kare che. bhAvArtha :- te sumeru parvata AkAzane sparzato pRthvI para sthita che. sUryagaNa tenI parikramA kare che. te sonerI raMgano che ane aneka naMdanavanothI yukta athavA ghaNo AnaMdadAyaka che. tenA para mahendragaNa-devo AnaMda anubhava kare che. se pavvae saddamahappagAse, virAyai kaMcaNamaTThavaNNe / aNuttare girisu ya pavvadugge, girivare se jalie va bhome // zabdArtha - samaekhate = aneka nAmothI atiprasiddha che, vaniphTava = tathA te sonAnI jema zuddha varNavALo, pablavuM = upaparvato dvArA durgama che, te rivare = te parvata zreSTha, mome va gaNi = maNi ane auSadhiothI prakAzita bhUmi pradezanI jema prakAza kare che. bhAvArtha :- parvata sumeru, mandara, meru, sudarzana, suragiri Adi aneka nAmothI prasiddha che, sonAnI jema zuddhavarNathI suzobhita che. te mekhalA Adi athavA upaparvatonA kAraNe sarva parvatomAM durgama che. te girivara maNio ane auSadhiothI prakAzita bhUpradezanI jema prakAzita rahe che. 1 mahIi majjhammi Thie NagiMde, paNNAyate sUriya suddhalesse / evaM sirIe u sa bhUrivaNNe, maNorame joyai accimAlI // zabdArtha :- te parvatarAja, mahIDu mAni = pRthvInA madhyamAM, kira = sthita che, vire = te sUryanI samAna zuddha kAntivALo, paUAyate = pratIta thAya che, siraNa 3 = te potAnI zobhAthI, mUvi = aneka varNavALA, mora = manohara che, vimAnI = te sUryanI jema, noya = sarvadizAone prakAzita kare che. bhAvArtha :- parvatarAja pRthvInI madhyamAM sthita che tathA surya jevI kAMtivALo che. aneka varNavALo ane manohara che. sUryanI jema daze dizAne prakAzita kare che. sudaMsaNassesa jaso girissa, pavuccai mahato pavvayassa / patone sama khAvapure, nA-jo-haMsA-II zabdArtha :-mahato pablayarsa = mahAna parvata, suNajJa riTsa = sudarzana parvatano, vundra 14
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-- = pUrvokta prakAre kahevAmAM Ave che, samaLe khAyaputte tovame = zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne A parvatanI upamA ApavAmAM Ave che, jJAnano vaMsaLabALakIne - bhagavAna jAti, yaza, darzana, jJAna ane zIlamAM sarvathI zreSTha che. = 21 bhAvArtha : - mahAnaparvata evA sudarzanagirino yaza pUrvokta prakAre batAvavAmAM Avyo che, jJAtaputra zramaNa bhagavAna mahAvIrane paNa A parvatanI upamA ApavAmAM AvI che. jevI rIte sumeruparvata potAnA guNonA kAraNe samasta parvatomAM zreSTha che, tevI rIte bhagavAna paNa jAti, yaza, darzana, jJAna ane zIlamAM sarvazreSTha che. vivecana : A pAMca gAthAomAM bhagavAnane parvatarAja sumerunI upamA ApavAmAM AvI che. sumeru parvata urdhva, adho ane madhya traNe lokane sparze che, tema bhagavAnano prabhAva traNe lokamAM vyApta hato. jema sumeru bhUmimaya, suvarNamaya, vaiDUryamaya traNa vibhAgathI suzobhita che, tema bhagavAna paNa samyajJAna samyagdarzana samyakcAritra rUpa ratnatrayathI suzobhita hatA. sumeruzikhara para paMDagavana patAkAnI jema zobhe che, tema vIraprabhu paNa "tIrthaMkara" nAmanA mUrdhanyapadathI suzobhita hatA. sUryagaNa Adi haMmezAM sumerunI cAre tarapha parikramA kare che, tevI rIte bhagavAnanI cAre bAju devo tathA cakravartI Adi samrATa paNa pradakSiNA kare che. sumeru suvarNa jevA varNavALo che, bhagavAna paNa suvarNa jevI kAMtivALA hatA. sumeru urdhvamukhI che, tevI ja rIte bhagavAnanA ahiMsA Adi siddhAMtapaNa sadaiva urdhvamukhI hatA. sumerunA naMdanavanamAM svargalokathI AvIne deva ane IndrAdi AnaMdano anubhava kare che, bhagavAnanA samavasaraNamAM sura, asura, mAnava, tiryaMca sarva prANIo AvIne AnaMda ane zAMtino anubhava karatAM hatAM. sumeruparvata aneka nAmothI suprasiddha che, tevI ja rIte bhagavAna paNa vIra, mahAvIra, vardhamAna, sanmati, vaizAlika, jJAtaputra, trizalAnaMdana Adi nAmothI suprasiddha hatA. sumerunI kaMdarAmAMthI UThato devono komaLa dhvani dUra dUra guMjato rahe che. tevI ja rIte vIraprabhuno atyaMta ojasvI sAragarbhita, gaMbhIra, divyadhvani paNa dUra dUra zrotAone saMbhaLAto rahe che. sumeru parvata UMcI UMcI mekhalAo temaja upaparvatonA kAraNe durgama che, tevI ja rIte bhagavAna paNa pramANa, naya, nikSepa, anekAnta(syAdvAda)nI gahana bhaMgAvalIonA kAraNe tathA gautama Adi For Private Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | aneka diggaja vidvAna aMtevAsIonA kAraNe vAdIone mATe durgama temaja ajeya hatA. sumeru parvata aneka tejomaya vRkSasamUhathI dedipyamAna che, tevI ja rIte bhagavAna paNa anaMta guNothI dedipyamAna hatA. sumeru, parvatono rAjA che, tema bhagavAna mahAvIra paNa tyAgI, tapasvI, sAdhu zrAvakagaNanA rAjA hatA, eTale ke saMghanAyaka hatA. sumeruparvatathI cAre tarapha prakAzanA ujjavaLa kiraNo nIkaLIne sarvadizAone prakAzita kare che. tevI ja rIte bhagavAnanA jJAnarUpI prakAzanAM kiraNo paNa sarvatra phelAIne loka alokane prakAzita kare che. koIpaNa padArtha evo nathI, je temanA anaMta jJAna prakAzamAM prakAzita thato na hoya. sumeruparvata bhUmaMDaLanA madhyabhAgamAM che. tevI ja rIte bhagavAna paNa dharma-sAdhakonI bhaktibhAvanAonA madhyabiMdu hatA. parvatarAja sumeru jevI rIte lokamAM yazasvI kahevAya che, tevI ja rIte jinarAja bhagavAna traNe ya lokamAM mahAyazasvI hatA. 15 meruparvata potAnA guNonA kAraNe parvatomAM zreSTha che tevI ja rIte bhagavAna paNa potAnI jAti, yaza, darzana, jJAna ane zIla Adi saguNomAM sarvazreSTha hatA. A AzayathI zAstrakAro kahe che keetovme samaNe NAyaputte, jAIjaso dasaNa NANa sIle / vividha upamAothI bhagavAnanI zreSThatA : girIvare vA NisahAyatANaM, ruyage va seDhe valayAyatANaM / taovame se jagabhUipaNNe, muNINa majjhe tamudAhu paNNe // zabdArtha :- AvatA rivare basahAya= jevI rIte lAMbA parvatomAM niSadha parvata zreSTha pradhAna (mukhya) che tathA, vAvetALa hatyane vaTTa = goLAkAra parvatomAM rUcaka parvata zreSTha che, gabhUpauche = jagatamAM sauthI vadhAre buddhimAnuM bhagavAna mahAvIra svAmInI, tapovane = te ja upamA che, paum = buddhimAnuM puruSa, mukha maNe tapulAi = munionI madhye bhagavAnane zreSTha kahe che. bhAvArtha :- jevI rIte lAMbA parvatomAMniSaghaparvata, valayAkAra(goLAkAra cUDInA AkAravALA) parvatomAM rUcakaparvata zreSTha che, te ja upamA jagatamAM sauthI adhika prajJAvAnuM bhagavAna mahAvIranI che. prAjJapuruSoe munionI madhyamAM zramaNa bhagavAna mahAvIrane zreSTha kahyA che. aNuttaraM dhammamuIraittA, aNuttaraM jhANavaraM jhiyAi / susukkasukkaM apagaMDasukkaM, saMkhiMdu egaMtavadAtasukkaM //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana | ra7 | zabdArtha :- ayttara dhImukuMrata = sarvottama dharma batAvI, anuttara kSaNavara liyAk = sarvottama dhyAna dhyAve che, yususu = bhagavAnanuM dhyAna zukla vastunI samAna zula hatuM, apaDatuvara = te doSavajita zukla hatuM, sahakuJtavavata mudad = te zakha tathA caMdramAnI jema ekAMta zukla hatuM. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra anuttara dharmano upadeza ApI, sarvottama dhyAna dharatA hatA. bhagavAnanuM dhyAna atyaMta sapheda vastuonI samAna zukla, doSa rahita-zukla hatuM. zaMkha ane caMdramAnI jema ekAMta zuddha hatuM. . aNuttaraggaM paramaM mahesI, asesakammaM sa visohaittA / 17 siddhiM gaI sAimaNaMta patte, NANeNa sIleNa ya daMsaNeNa // zabdArtha :-mahephI = maharSi bhagavAna mahAvIra svAmI, My sa ya kha = jJAna, cAritra ane darzana dvArA, asesanma = samasta karmone, vinodaphattA = zodhana karIne, anuttara = sarvottama, para iiaai = parama siddhine patta = prApta thayelA, tIrUpata = je sAdi anaMta che. bhAvArtha :- maharSi mahAvIre jJAna, zIla ane darzanathI samasta karmono kSaya karI sarvottama sAdi anaMta evI siddhine prApta karI. rukkhesu NAe jaha sAmalI vA, jaMsI raI vedayaMtI suvaNNA / 18 vaNesu ya NaMdaNamAhu seDhe, NANeNa sIleNa ya bhUipaNNe // zabdArtha :-= jagatu prasiddha, sImalI semara vRkSa che, navI = jenA para suvANa = suvarNa kumAra devo, ra ve = AnaMda anubhava kare che, vaLelu vA varSa bAdu = vanomAM sauthI zreSTha naMdanavana kahevAya che, je sIkha ya bhUpaukhe = te rIte jJAna ane cAritra dvArA uttamajJAnI bhagavAna mahAvIra svAmI zreSTha kahevAya che. bhAvArtha :- jevI rIte vRkSomAM devakurukSetramAM raheluM zAlmali-semara vRkSa jagatuprasiddha che, jyAM bhavanapati jAtinA suvarNakumAra deva AnaMdano anubhava kare che, jevI rIte vanomAM naMdanavana zreSTha che, tevI rIte jJAna ane cAritramAM bhagavAna mahAvIra sarva zreSTha che. thaNiyaM va saddANa aNuttare u, caMdo va tArANa mahANubhAve / - gaMdhesu ya caMdaNamAhu seDhe, evaM muNINaM apaDiNNamAhu // zabdArtha - LiyaM ta = meghagarjanA, mahAnubhAve (je) vaMde = jema mahAnubhAga caMdramA zreSTha che, viU[6 = kAmanA rahita bhagavAna mahAvIra svAmI zreSTha che.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- zabdomAM meghagarjanA pradhAna (mukhya) che, tArAomAM caMdramA zreSTha che, sugaMdhomAM caMdana zreSTha che, tevI rIte muniomAM kAmanArahita evA bhagavAna mahAvIra zreSTha che. jahA sayaMbhU udahINa seDhe, NAgesu vA dharaNiMdamAhu seTe / 20 khoodae vA rasavejayaMte, tavovahANe muNivejayate // zabdArtha :-LAsu = nAgakumAra devomAM, aravi te bAdu = dharaNendrane zreSTha kahe che, rogo vA ravegavaMte = IkSarasodaka samudra jevI rIte badhA rasavALAomAM pradhAna che, tavovAne muniyete = e rIte tapa dvArA munizrI bhagavAna mahAvIra svAmI sauthI zreSTha che. bhAvArtha :- jevI rIte samudromAM svayaMbhUramaNa samudra zreSTha che, nAga(nAgakumAro)mAM dharaNendra sarvottama che, rasavALA samasta samudromAM IkSaramodaka pradhAna che, e rIte sarva tapasvIomAM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI zreSTha che. 21] hatthIsu erAvaNamAhu NAe, sIho miyANaM salilANa gaMgA / pakkhIsu vA garule veNudevo, NivvANavAdINiha NAyaputte // zabdArtha :- pa vA ane vejuvo = pakSIomAM veNudeva garuDa pradhAna che, bimbAvAladi bAthapure = mokSavAdIomAM jJAtaputra bhagavAna mahAvIra svAmI pradhAna che. bhAvArtha :- hAthIomAM airAvata hAthI(IndranuM vAhana) mukhya che, yugomAM siMha, nadIomAM gaMgA nadI, pakSIomAM veNudeva "garuDapakSI" mukhya che, tevI rIte nirvANavAdIomAM-mokSamArganA nAyakomAM jJAtaputra bhagavAna mahAvIra mukhya che. johesu NAe jaha vIsaseNe, pupphesu vA jaha araviMdamAhu / khattINa seDhe jaha daMtavakke, isINa seDhe taha vaddhamANe // zabdArtha -vIne vizvasena vAsudeva, no = yoddhAmAM zreSTha che, araviMdanAdu = kamaLa ne zreSTha kahe che, sArIkha vaMdvaSe sek = kSatriyomAM dAntavAkya cakravartI zreSTha che. bhAvArtha :- jevI rIte yoddhAomAM prasiddha vizvasena vAsudeva zreSTha che, phUlomAM araviMda-kamaLa zreSTha che ane kSatriyomAM dAMtavAkya-cakravartI athavA daMtavakra-daMtavakra rAjA zreSTha che, tevI ja rIte RSiomAM vardhamAna mahAvIra svAmI zreSTha che. dANANa sehU~ abhayappayANaM, saccesu yA aNavajjaM vayaMti / tavesu yA uttamabaMbhaceraM, loguttame samaNe NAyaputte // 23
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-s | 25 ] zadArtha - amathaSathI zreSTha che. 6 -abhayadAna zreSTha che, aLavajJa = jemAM koIne pIDAnathAya tevu satya bhAvArtha :- dAnamAM abhayadAna zreSTha che, satyavacanomAM niSpApa, je parapIDA utpAdaka na hoya tevuM satya zreSTha che, tapomAM brahmacarya uttama tapa che, tevI rIte lokamAM zramaNa jJAtaputra mahAvIra svAmI uttama . ThiINa seTThA lavasattamA vA, sabhA suhammA va sabhANa seTThA / 24. NivvANaseTThA jaha savvadhammA, Na NAyaputtA paramatthi NANI // zabdArtha :- navalattA = lava saptaka evA anuttara vimAnavAsI deva, suhA va samA = sudharmA sabhA, gAda sabsanmA fbbATTA = sarva dharmomAM jema mokSa zreSTha che, paNa jayapurA parama0i TLa = evI rIte jJAtaputra bhagavAna mahAvIra svAmIthI koI zreSTha jJAnI nathI. bhAvArtha :- samasta sthiti(AyuSya)vALAomAM sAta lavanI sthitivALA pAMca anuttara vimAnavAsI deva zreSTha che, samasta sabhAomAM sudharmAsabhA zreSTha che tathA sarva dharmomAM nirvANa (mokSa) zreSTha dharma che, te rIte jJAnIomAM jJAtaputra mahAvIrathI vadhu zreSTha koI jJAnI nathI. vivecana : A 10 gAthAomAM vividha padArtho sAthe upamA ApIne bhagavAna mahAvIranI zreSThatAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. saMsAranA sarvazreSTha padArthonI upamA ApIne bhagavAnanI vibhinna vizeSatAo, mahattAo ane zreSThatAonuM nimnokta prakAre nirUpaNa karyuM che. 1 jevI rIte dIrdhAkAra parvatomAM niSadha ane valayAkAra parvatomAM rucaka zreSTha che tema prajJAvaMta evA bhagavAna mahAvIra muniomAM zreSTha che. bhagavAnanuM sarvottama dhyAna zukladhyAna che, je zaMkha, caMdra Adi atyaMta zukla vastuonI jema vizuddha ane nirmaLa che. bhagavAne kSAyika jJAnAdinA baLathI sarvakarmono kSaya karIne paramasiddhi-AtmAnI paramavizuddha avasthA prApta karI che. jevI rIte vRkSomAM devakurukSetranuM zAlmalivRkSa tathA vanomAM naMdanavana zreSTha che tema, bhagavAna jJAna ane cAritramAM sarvazreSTha che. jema dhvaniomAM meghadhvani, tArAomAM caMdramA ane sugaMdhita padArthomAM caMdana zreSTha kahevAya che tema, muniomAM laukika sukhanI AkAMkSAthI rahita bhagavAna mahAvIra zreSTha che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ s ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) jevI rIte samudromAM svayaMbhUramaNa, nAgadevomAM dharaNendra ane rasavALA padArthomAM IkSarasa athavA samudromAM Isodaka samudra zreSTha che tema tapasAdhanAmAM mahAvIra sarvopari munivara che. hAthIomAM airAvata, mRgomAM siMha, nadIomAM gaMgAnadI ane pakSIomAM garuDa pakSIne pradhAna che tema, nirvANavAdIomAM bhagavAna mahAvIra pramukha che. yoddhAomAM vizvasena, phUlomAM araviMda(kamaLa), kSatriyomAM dAttavAkya athavA daMtavakra zreSTha che tema, RSiomAM vardhamAna mahAvIra zreSTha che. dAnamAM abhayadAna, satyomAM niravadha satya ane tapamAM brahmacarya uttama che tema, traNe ya lokamAM jJAtaputra zramaNa bhagavAna mahAvIra uttama che. 10 jevI rIte sthitivALAomAM lavasaptama arthAt anuttara vimAnavAsI deva, sabhAomAM sudharmAsabhA temaja dharmomAM nirvANa zreSTha dharma che, tevI rIte samasta jJAnIomAM jJAtaputra mahAvIra sarvazreSTha jJAnI che. A rIte vividha upamAothI bhagavAna mahAvIranI zreSThatA siddha karavAmAM AvI che. bhagavAna mahAvIranI viziSTa upalabdhio :. puDhovame dhuNai vigayagehI, Na saNNihiM kuvvai AsupaNNe / - tariuM samudaM va mahAbhavoghaM, abhayaMkare vIre aNaMtacakkhU // zabdArtha :- puDhola = bhagavAna mahAvIra svAmI pRthvInI samAna badhAM prANIonA AdhArabhUta che, dhupa = teo ATha prakAranA karmamaLane dUra karanArA che, viyarI = bhagavAna bAhya ane AtyaMtara vastuomAM Asakti rahita che, samu va = samudranI jema, maAiTHvAya = mahAnuM saMsArane, tAra3 = pAra karIne bhagavAn mokSane pAmyA che, amarthare vIre ativaC = bhagavAna jIvone abhaya denArA tathA karmono kSaya karanArA ane anaMta jJAnI che. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra pRthvInI samAna samasta prANIone mATe AdhArabhUta che. teo karma maLane dUra karanArA che. teo bAhya ane AtyaMtara padArthomAM vRddhi(Asakti)thI rahita che. bhagavAna AzuprajJa che. dhana dhAnya Adi padArthono saMgraha(sannidhi) karatA nathI athavA teo krodhAdi vikAronI sannidhi karatA nathI. samudranI jema mahAna saMsAra pAra karI bhagavAna nirvANanI najIka pahoMcyA che. teo abhayaMkara che. bhagavAna vIra che ane anaMtacakSa(jJAnI) che. 26 - kohaM ca mANaM ca taheva mAyaM, lobhaM cautthaM ajjhatthadosA / eyANi vaMtA arahA mahesI, Na kuvvai pAvaM Na kAravei // zabdArtha - mahelI = arihaMta maharSi zrI mahAvIra svAmI, ji atyakolA vaMtA
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana- . | 27 ] = A potAnA AMtarika adhyAtma doSone tyAgIne. bhAvArtha :- maharSi mahAvIra krodha, mAna ane mAyA tathA cotho lobha A samasta adhyAtma AMtarika doSonuM vamana (parityAga) karI svayaM pApAcaraNa karatA nathI ane bIjAo pAse karAvatA nathI. kiriyAkiriyaM veNaiyANuvAyaM aNNANiyANaM paDiyacca ThANaM se savvavAyaM iti veyaittA, uvaTThie saMjama dIharAyaM // zabdArtha -virAiiravuM = kriyAvAdI, akriyAvAdI, veLayvArtha = vinayavAdInA kathanane, aApavA kApaDiyanva= ajJAnavAdIonA pakSane jANIne, te ti sabavAyaM nephA = A rIte teo badhA vAdIonA maMtavyane samajIne, maMgaladAye jIvanabhara saMyamamAM, 3vaTTiA = sthita rahyA. bhAvArtha :- bhagavAna mahAvIra kriyAvAda, akriyAvAda, vinayavAda ane ajJAnavAdane samyakarUpe jANIne tathA samasta vAdone samajIne yAvajIvana saMyamamAM utthita (udhata) rahyA. se vAriyA itthi sarAibhattaM, uvahANavaM dukkhakhayaTThayAe / logaM vidittA AraM paraM ca, savvaM pabhU vAriya savvavAraM // zabdArtha :- gU - te prabhu mahAvIra svAmI, sarArUpatta rUthI variyA = rAtribhojana ane strIne choDIne, duha kuvA 3vAva = duHkhanA kSayane mATe tapazcaryAmAM pravRtta hatA, kAra para 2 to vivighA = A loka tathA paralokane jANIne, sannavAra saLaM vAritra= bhagavAne varjanIya sarva pApone choDI dIdhAM hatAM. bhAvArtha :- e vIraprabhue rAtribhojana ane bhogano tyAga karyo, ATha karmono kSaya karavA mATe teo haMmezAM viziSTa tapamAM udyata rahetA hatA. teoe A loka ane paralokane jANI sarva pApono sarvathA tyAga karI dIdho hato. vivecana : bhagavAna mahAvIranI viziSTa upalabdhio - A cAra gAthAomAM bhagavAna mahAvIranA jIvananI viziSTa upalabdhionuM nirUpaNa zAstrakAre karyuM che. te viziSTa upalabdhio A pramANe che. [1] pRthvInI samAna teo prANIonA adhArabhUta thaI gayA [2] ATha prakAranA karmono kSaya karanArA thayA [3] bAhya-AtyaMtara padArthomAM vRddhi (Asakti) rahita thaI gayA [4] teo dhanadhAnyAdi padArthono saMgraha athavA krodhAdi vikAronuM sAnidhya karatA na hatA [5] saMsArasamudrane pAra karIne nirvANanI najIka pahoMcI gayA [] abhayaMkara [7] vIra[8] anaMtacakSu [9] krodha, mAna, mAyA, lobha Adi AMtarika (AdhyAtmika) vikArono tyAga karI maharSi ane ahaMnta thayA hatA [10] hiMsA Adi pAponA AcaraNa rahita thaI
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | gayA [11] kriyAvAda Adi samasta vAdone pote jANI saMyamamAM sthita thayA [12] jIvanaparyata zuddhasaMyamamAM udhata rahyA [13] potAnA jIvana ane zAsanamAM teoe rAtribhojana ane strIsaMsargano tyAga karI dIdho [14] duHkhanAM kAraNabhUta karmonA kSayane mATe teo sadaiva viziSTa tapasAdhanA karatA rahyA [15] Ihaloka-paraloka cAragatirUpa saMsAranA svarUpa ane kAraNone jANIne teoe badhA prakAranAM pAponuM sarvathA nivAraNa karI dIdhuM. phalazruti :0 soccA ya dhammaM arahaMtabhAsiyaM, samAhiyaM aTThapaovasuddhaM / taM saddatA ya jaNA aNAU, iMdA va devAhiva AgamissaMti // I tti veba II. zabdArtha :- sanAdiyaM = yukti yukta, akUpovaluddha = artha ane padothI zuddha, saM sALaT = temAM zraddhA rAkhanArA, nA = jIva bagADa = anAyu evA mokSane pAme che, phulAva = IndranI jema, sevAvi = devatAonA svAmI, AmirNAti = thAya che. bhAvArtha :- zrI arihaMtadeva dvArA bhASita, samyakarUpe kahevAyelA, yuktisaMgata zuddha artha ane pada yukta dharma sAMbhaLI, tenA para zraddhA karanArI vyaktio mokSane prApta kare che athavA IndronI jema devonuM Adhipatya prApta kare che. vivecana : A adhyayanano upasaMhAra karatAM zAstrakAra A aMtima gAthAmAM bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita zruta-cAritrarUpa dharmanuM zravaNa, zraddhA temaja AcaraNa karanArA sAdhakone tenI phaLazruti batAve che ke A samyaka zraddhAvAna vyakti mokSane prApta kare che. saMpUrNa karma te bhavamAM kSaya na karI zake to devalokamAM IndrAdi padane meLave che. che adhyayana 6 saMpUrNa che
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7. [ 29 ] sAtamuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma kuzIla-paribhASita' athavA kuzIla paribhASA che. "zIla" zabda svabhAva, upazama pradhAna cAritra, sadAcAra, brahmacarya, AcAravicAra Adi arthomAM prayukta thayo che. dravyazIla cetana athavA acetana je dravyano je svabhAva hoya athavA vastra, bhojanAdinA viSayamAM jenI je prakRti hoya, tene dravya zIla kahe che. bhAvazIla be prakAranuM che- oghazIla ane abhaNya zIla. sAmAnyarIte je zIla-AcAranuM pAlana karavAmAM Ave che, tene odha bhAvazIla kahe che paraMtu te ja zIla niraMtara kriyAnvita rahe tyAre te abhaNya bhAvazIla kahevAya che. krodhAdi kaSAya, corI, paraniMdA, kalaha athavA adharmamAM pravRtti aprazasta bhAvazIla che ane ahiMsAdi dharmanA viSayamAM, samyakajJAna, viziSTatapa, samyakdarzana AdinA viSayamAM pravRtti prazasta bhAvazIla che. A adhyayanamAM AcAra-vicAranA arthamAM bhAvazIlane laIne suzIla ane kuzIla zabda vivakSita che. jenuM zIla prazaMsanIya che, zuddha che, dharma ane ahiMsAdithI aviruddha che, lokaniMdha nathI, te suzIla che ane tenAthI viparIta kuzIla che. kuzIlanA agaNita prakAro saMbhavita che, paraMtu ahIM te sarvanI vivakSA(kathana) nathI. A adhyayanamAM to mukhyarUpe sAdhuonI suzIlatA ane kuzIlatAno ja vicAra karavAmAM Avyo che. dhyAna, svAdhyAya Adi tathA dharmapAlananA AdhArarUpa zarIra rakSaNa mATe karAvAtI AhAra pravRttine choDIne sAdhue bIjI koI bAhya pravRtti karavAnI ja nathI. AhAra karavAmAM paNa aprAsuka temaja ugamAdi doSayukta AhArasevana karavuM te ahiMsA ane sAdhu dharmanI dRSTithI viruddha che. tethI je sacittapANI, agni, vanaspati AdinuM sevana kare che, eTaluM ja nahIM, potAnA dharma viruddha AcArane svarga-mokSAdinuM kAraNa batAve che, teo kuzIla che. je prAsuka temaja acittasevI che, aprAsuka temaja doSayukta AhAra sevana nathI karatA, teo suzIla niryuktikAra paratIrthikonI tathA svayuthika je pArzvastha, avasatta, svacchaMdAcArI che tenI gaNanA
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 ] zrI sUyagaDA zrI sUyagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha). kuzIlamAM kare che. kuzIlo saMbaMdhI anekavidha nirUpaNa tathA kuzIlanuM anuSThAna durgati gamanAdi rUpa pariNAmonuM pratipAdana A adhyayanano viSaya che. uddezaka rahita A adhyayanamAM svatIrthika-paratIrthika kuzIlonuM varNana 30 gAthAo dvArA karavAmAM AvyuM che. jenuM zIla(AcAra vicAra) ahiMsA, satya, saMyama, aparigrahavRtti athavA brahmacaryane anukULa nathI, je saraLabhAvathI potAnA doSono svIkAra temaja bhUlonuM parimArjana na karatAM potAnA pUrvagraha para deDha rahe che, tevA zithila athavA kutsita temaja sAdhudharma viruddha AcAra-vicAra rUpa kuzIlanuM varNana A adhyayanamAM che. temaja aneka sthAne vacce vacce suzIlanA AcAra-vicAranuM darzana paNa karAvyuM che. sAdhakane suzIla ane kuzIlanuM aMtara samajAvI kuzIlatAthI bacAvavA ane suzIlatA mATe protsAhita karavA, e A adhyayanano uddeza che.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 _. 271 | sAtamuM adhyayana ( kuzIla paribhASA ) GOGOGO GOGOGOGOGOGOGOGOG OGOGOGOGOGOGOG hiMsA rUpa kuzIlatA : puDhavI ya AU agaNI ya vAU, taNarukkhabIyA ya tasA ya pANA / je aMDayA je ya jarAu pANA, saMseyayA je rasayAbhihANA // eyAI kAyAI paveiyAI, eesu jANa paDileha sAyaM / eehiM kAyehi ya AyadaMDe, eesu yA vippariyAsuviMti // zabdArtha -nara3i5 = jarAyuja prANI che, saMya je saMbihANa = je svedaja ane rasathI utpanna thanArA che, pyAruM = A, chAyA = kAya, jIvonA zarIra, paDyA = sarvajJoe kahyuM che, su sAyaM gALa = A pRthvI AdimAM sukhanI IcchAne jANo, Dijoda = tene sUkSma rIte vicAro, 5 daM diM ca Aya = je ukta prANIono nAza karIne potAnA AtmAne daMDa Ape che athavA lAMbA samaya sudhI daMDita thAya che, pahelu yA vidhvariyAvati = A prANIomAM janma dhAraNa kare che. bhAvArtha :- puthvI, pANI, agni ane vAyu, tRNa, vRkSa, bIja ane trasa prANI tathA pakSI, aMDaja, manuSya, gAyAdi, jarAyuja, parasevAmAM utpanna thanArA, svedaja ane (dUdha, dahIM, Adi rasonI vikRttithI utpanna thanArA) rasaja. A jIvone sarvajJa vItarAga paramAtmAe jIvanikAya(jIvonA kAya-zarIra) batAvyA che. A jIvo sukhanA Icchuka che. kuzAgra buddhithI vicAro! je A jIvanikAyano nAza karI hiMsA dvArA potAnAM AtmAne daMDita kare che, te A ja yoniomAM vAraMvAra janma dhAraNa kare che. jAIpahaM aNupariyaTTamANe, tasathAvarehiM viNighAyamei / se jAi-jAI bahUkUrakamme, jaM kuvvai mijjai teNa bAle // zabdArtha :- gAuM = janma maraNa rUpa saMsAra cakramAM, aNuriyanA = janmatAM ane maraNa pAmatAM, te = te jIva, talAvaDuM = trasa ane sthAvara jIvomAM vAraMvAra janma laI, viSayAya = nAzane prApta thAya che, gAgADuM = te jAtiomAM, janma sthAnomAM, janmo janmamAM, blaDuM = je karma kare che, te vizva = tenAthI mRtyu pAme che. re
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- jIvahiMsaka te jIva janma maraNanA cakramAM paribhramaNa karatAM, trasa ane sthAvara jIvomAM utpanna thaI karma vipAkane bhogave che ane vinAzane prApta kare che. atyaMta krUrakarmI te ajJAnI jIva te janma sthAnomAM vAraMvAra janma laI je karma kare che, tenAthI ja maraNane prApta thAya che. assi ca loe aduvA paratthA, sayaggaso vA taha aNNahA vA / saMsAramAvaNNa paraM paraM te, baMdhati veyati ya duNiyAI // zabdArtha :- layano vA = athavA seMkaDo janmamAM, ta6 = tathA, akha = eka rUpe ke anya rUpe karmaphaLa Ape che athavA bIjI rIte paNa Ape che, sAmAvA te = saMsAramAM bhramaNa karatA te kuzIla jIvo, paMrapara = vadhAre vadhAre duHkha bhogave che, vadhati neti ca = teo Arta dhyAna karI pharI pharI karma bAMdhe che ane potAnA pApakarmanuM phaLa bhogave che, huogvADuM = duSkRta, pApakarma. bhAvArtha :- A lokamAM athavA paralokamAM, eka janmamAM athavA seMkaDo janmo pachI paNa karma kartAne phaLa Ape che athavA je prakAre teoe karma karyA che, te prakAre athavA bIjA prakAre paNa potAnuM phaLa Ape che. saMsAramAM paribhramaNa karatA te kuzIla jIvo pApakarmonuM phaLa bhogavatAM ArtadhyAna karI punaH karma bAMdhe che ane potAnI duSTanIti(pApa) yukta karmonuM phaLa bhogavatA rahe che. vivecana :kuzIlakata jIvahiMsA ane tenA duSpariNAma - A cAra gAthAomAM zAstrakAre kuzIlanA saMdarbhamAM nimnokta tathyonuM spaSTIkaraNa karyuM che. 1 saMsArI jIvonA mukhya be prakAra che. sthAvara ane trasa. sthAvaranA pAMcabheda pRthvIkAya, apakAya, tejasukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya. A badhA ekendriya ane tadrupa zarIravALA hoya che. aMDaja, jarAyuja, svedaja ane rasaja A trasajIva che. beIndriyathI paMcendriya paryatanA jIvo trasajIva kahevAya che. A badhAne potAnA AtmAsamAna(Atmavatu) jANo. kuzIla vyakti vividha rUpe sthAvara ane trasajIvonuM utpIDana (hiMsA) karI potAnA AtmAne ja trasthAvara jIvonI hiMsA karI te jIvo te ja jIvAyonimAM vAraMvAra utpanna thAya che ane janma, jarA, mRtyu Adi duHkhono anubhava karI mRtyune prApta thAya che. A janmamAM athavA pachInA janmomAM, A loka athavA paralokamAM, te ja rUpe ke bIjA rUpe karma kartAne potAnuM phaLa ApyA vinA rahetA nathI. 5 kuzIla jIva karma anusAra saMsAramAM paribhramaNa karatAM vividha duHkho bhogave che.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 | 273 ] karmaphaLa bhogavatI vakhate teo ArtadhyAna karI pharIthI karma bAMdhI le che, pharI te duSkarmonuM phaLa bhogave che. tAtparya e che ke kuzIla anya jIvone pIDita karIne potAnA AtmAne ja pIDita (daMDita) kare che. zikhariyAvati :- A zabdanA vividha prakAre artha thAya che- (1) A pRthvIkAyAdi jIvomAM vividha = aneka prakArathI-cAre taraphathI jAya che, vAraMvAra utpanna thAya che (2) viparyAsa eTale ke viparItatA athavA adalAbadalIne prApta thAya che. (3) sukhArthI manuSya sukhane mATe jIvasamAraMbha kare che, paraMtu teone te AraMbhathI duHkha ja prApta thAya che (4) kutIrthika manuSya mokSane mATe jIvo dvArA je AraMbha Adi kriyA kare che, teone tenAthI saMsAra ja maLe che, mokSa nahI. sthAvara jIvonI hiMsArUpa kuzIlatA : je mAyaraM ca piyaraM ca hiccA, samaNavvae agaNiM samArabhejjA / ahAhu se loe kusIladhamme, bhUyAI je hiMsai AyasAte // zabdArtha :-samadhya = zramaNa vrata grahaNa karIne, biM samArakennA = agnikAyano AraMbha kare che, je mAyalI = je potAnA sukhane mATe, te to sulattane te loko kuzIla dharmavALA che, ahAdu = ema sarvajJa puruSoe kahyuM che. bhAvArtha :- je potAnAM mAtA ane pitAne choDI zramaNavrata dhAraNa karI, agnikAyano samAraMbha kare, potAnA sukha mATe prANIonI hiMsA kare, te kuzIla che, ema sarvajJa puruSoe kahyuM che. ujjAlao pANa tivAyaejjA, NivvAvao agaNiM tivAyaijjA / tamhA u mehAvI samikkha dhamma, Na paMDie agaNiM samArabhejjA // zabdArtha :- 3mttao = agni pragaTAvanAra puruSa, paNa tivAyaphaLa = prANIono ghAta kare che, dhyAna = agni bujhAvanAra puruSa, ai tivAyaphA = agnikAyanA jIvonI ghAta kare che. dhanaM milla = dharmane joIne, vicAra karIne. bhAvArtha :- Aga lagADanAra vyakti cha kAya jIvono ghAta kare che ane Aga bujhAvanAra vyakti agnikAyanA jIvonI ghAta kare che, tethI medhAvI paMDita potAnA zrutacAritrarUpa zramaNa dharmano vicAra karI agnikAyano samAraMbha na kare. puDhavI vi jIvA Au vi jIvA, pANA ya saMpAima saMpayaMti / saMseiyA kaTThasamassiyA ya, ete dahe agaNiM samArabhaMte //
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- saMkSevA = svedathI utpanna thayelA jIvo, krusamastiyA = kASTha(lAkaDA)mAM rahenArA jIva, aLi samAramate te vahe= agnikAyano AraMbha karanAra puruSa A jIvone paNa bALe che. 274 bhAvArtha :- pRthvI paNa jIva che, jala paNa jIva che tathA saMpAtima-UDatA pataMgiyA Adi paNa jIva che, je AgamAM paDIne marI jAya che. e sivAya parasevAthI utpanna thanArA jIva, lAkaDA Adi IMdhaNane--Azraye rahenArA jIvo paNa hoya che. je agnikAyano samAraMbha kare che, te A(sthAvara-trasa) prANIone bALI nAkhe che. " = hariyANi bhUyANi vilaMbagANi AhAradehAI puDho siyAI / je chiMdai AyasuhaM paDucca, pAgabbhi pANe bahuNaM tivAI // zabdArtha:- haeNriyALi = lIluM ghAsa ane aMkura Adi paNa, mULaSi = jIva che, visaMvAkhi vividha avasthAo dhAraNa kare che, puo liyADuM - teo mULa, skaMdha, zAkhA ane pAMdaDAM AdimAM alaga alaga rahe che, ne Avatuha pahujnma- je puruSa potAnA sukhane mATe, AhAra vehArUM = AhAra karavA tathA zarIranI puSTi mATe, chivad = teonuM chedana kare che, pAmi pALe vahu" tivArpha - te dhRSTa puruSa ghaNAM prANIono nAza kare che. 8 bhAvArtha :-dUrvA(ghAsa), aMkura Adi vividha avasthAvALI lIlI vanaspati jIva che, te mULa, skaMdha, zAkhA, pAMdaDA, phaLa, phUla Adi avayavonA rUpamAM judA judA rahe che. je vyakti potAnA sukhanI apekSAthI tathA potAnA AhAra(athavA AdhAra--AvAsa) temaja zarIranA poSaNa mATe tenuM chedana bhedana kare che, te dhRSTa puruSa ghaNA jIvono vinAza kare che. 9 jAiM ca vuDDuiM ca viNAsayaMte, bIyAi assaMjaya AyadaMDe / ahAhu se loe aNajjadhamme, bIyAi je hiMsai AyasAte // zabdArtha :- ne alaMgaya - je asaMyamI puruSa, AyasAte = potAnA sukhane mATe, lIyArUM hiMsar - bIjano nAza kare che, te nArUM ca yurlRi = vikhAsayate = aMkuranI utpatti tathA vRddhino vinAza kare che, AyavaMDe = bIjAdinI hiMsA karanAra pApo dvArA potAnA AtmAne daMDano bhAgIdAra banAve che, lok se anAdhame Adu = tIrthaMkaroe tene A lokamAM anArya dharmavALA kahyA che. = bhAvArtha :- je asaMyamI puruSa potAnA sukhane mATe bIja Adino nAza kare che, te tenI aMkuranI utpatti ane (phaLanA rUpamAM)vRddhino vinAza kare che. te vyakti hiMsAnA ukta pApa dvArA potAnA ja AtmAne daMDe che. saMsAramAM tIrthaMkaro athavA pratyakSadarzIoe tene anAryadharmI kahyA che. vivecana : A pAMca gAthAo dvArA zAstrakAre pRthvI, pANI vagerenA ghAtaka jIvone kuzIladharmA batAvyA che. For Private Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 275 | bhUthI je hiMpha AvatA :- je potAnI sukha suvidhA mATe, paralokamAM sukha maLaze, athavA svarga ke mokSanuM sukha maLaze tevA hetuthI athavA dharmasaMpradAya, paraMparA athavA rItarivAjanA pAlanathI sarva prakAranuM sukha maLaze, AvI lAlasAthI agni, jala, vanaspati, pRthvI AdinA jIvonI hiMsA kare che athavA svarga prAptinI kAmanAthI agnihoma paMcAgni tapa kare che, phaLa phUla Adi vanaspatikAyanuM chedana bhedana kare che, te kuzIladharmA che. 3MAno..sAthenA :- je vyakti A loka ke paraloka saMbaMdhI koI paNa prayojanathI agni pragaTAve tyAre agnikAyika jIvonI hiMsA to thAya ja che. sAthe pRthyAdi jIvonI paNa ghAta thAya che. chANAM, lAkaDAM AdimAM keTalAka trasa jIva paNa hoya che. teo paNa agni prajvalita karatA marI jAya che. Aga bujhAvavAthI agnikAya, bujhAvavAmAM pANI, vAyuno upayoga karatA pANI vagere anya jIvono ghAta thAya che. A rIte agni prajvalita karavAmAM ane bujhAvavAmAM aneka jIvonI hiMsA thAya che. A kathana zAstrakAre chaTTI ane sAtamI gAthAmAM karyuM che. vRttikAre bhagavatIsUtranuM pramANa rajU karIne siddha karyuM che ke bhale vyakti agni peTAvavAmAM mahAkarma yukta ane bujhAvavAmAM alpakarmayukta hoya che, paraMtu banne kriyAomAM chakAyajIvono AraMbha samAraMbha thAya che. hiMsAcaraNano kavipAka : gabbhAi mijjati buyA'buyANA, NarA pare paMcasihA kumArA / 10 juvANagA majjhima theragA ya, cayati te Aukkhae palINA // zabdArtha :- nAmAbhinaMti = lIlI vanaspatinuM chedana karanAra garbhamAM ja marI jAya che, juthaSjuvALA = koI spaSTa bolavAnI avasthAmAM ane koI na bolavAnI avasthAmAM ja marI jAya che, para kharA = bIjA puruSa, paMsaha jumA = pAMca zikhAvALA kumAra avasthAmAM ja marI jAya che, guvA majhuma vera = koI yuvAna thaIne tathA koI prauDha thaI temaja koI vRddha thaIne marI jAya che, A3/gNa palALA te vati = A rIte bIja Adino nAza karanArA prANI badhIja avasthAomAM AyuSyakSaya thavAthI potAnA zarIrane choDI de che. bhAvArtha :- deva-devInI arcA athavA dharmanA nAme athavA sukha-vRddhi Adi koI paNa kAraNe lIlI vanaspatinuM chedanabhedana karanAra keTalAka manuSya garbhamAM ja marI jAya che, keTalAka spaSTa bolavA sudhInI vayamAM ane keTalAka aspaSTa bolavA sudhInI uMmaramAM ja marI jAya che. keTalAka paMcazikhAvALA kumAra avasthAmAM mRtyune prApta kare che, keTalAka yuvAna thaIne to keTalAka madhyama(prauDha) vayanA thaIne athavA vRddha thaIne cAlyA jAya che. A rIte bIja Adino nAza karanArAM prANI (A avasthAomAMthI koI paNa avasthAmAM) AyuSya kSaya thatAMja zarIra choDI de che.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 276 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) saMbujjhahA jaMtavo mANusattaM, daTuM bhayaM bAliseNaM alaMbho / egaMtadukkhe jarie va loe, sakammuNA vippariyAsuvei // zabdArtha - gaMtavo = he jIvo! maytta = manuSyabhavanI durlabhatAne, saM da = samajo ! bhayaM huM = naraka tathA tiryaMca yoninA bhayane joIne, vANite attama = bALa jIvone uttama vivekano alAbha jANIne bodha prApta karo, topa = A loka, gari == bhaThThImAM baLatA jIva jema, jvara(tAva)thI pIDitanI jema, ta63 = ekAnta duHkhI che. bhAvArtha :- he jIvo ! manuSyatva athavA manuSyajanmanI durlabhatAne samajo. naraka temaja tiryaMca yoninA bhayane joIne temaja bAla jIvonI vivekazunyatA jANI bodha prApta karo. A loka jvarapIDita vyaktinI jema ekAnta duHkharUpa che. sukha IcchanAra jIva potAnA hiMsAdi pApakarmathI sukhane badale duHkha ja pAme che. vivecana : A banne gAthAmAM bhinna bhinna pAsAothI kuzIla AcaraNanuM duSpariNAma batAvavAmAM AvyuM che. je jIva potAnA sukhane mATe, svArtha siddhi mATe hiMsArUpa kuzIlanuM AcaraNa kare che, te alpAyuSyane prApta kare che. te jIvo garbhathI vRddhAvasthA paryata koI paNa avasthAmAM akALe mRtyune pAme che. tenI sukhanI AzA ThagArI nIvaDe che. te sukhanA sthAne ekAMta duHkhane ja pAme che. A rIte kuzIlAcaraNanA duSpariNAmane jANIne bodhaprAptino nirdeza karyo che. pAThAMtara - gari va to :- vRttikAra anusAra-lokane varagrastanI jema samajo. cUrNikAra sammata pAThAMtara che-gari tu no loka ne (vividha duHkhonI bhaThThImAM) baLatAM jevA samajo. nAma thepa ne badale maphina posAya pAThAMtarano artha che- puruSonI carama avasthAne prApta. kuzIlanI mokSa saMbaMdhI mAnyatA : ihege mUDhA pavayaMti mokkhaM, AhArasaMpajjaNavajjaNeNaM / | ege ya sIodagasevaNeNaM, hueNa ege pavayaMti mokkhaM // zabdArtha :- AhAra saMpannAnano mouM pavayaMti = mIThuM(namaka) khAvAnuM choDI devAthI mokSa thAya che, evuM kahe che, je ya = ane koI, sIgoDa seva = zItaLa(ThaMDA) pANInA sevanathI mokSa kahe che, dukha no pavayati = homa karavAthI mokSa maLe tema kahe che. bhAvArtha :- A jagatamAM athavA mokSa prAptinA viSayamAM mUDha vyakti pratipAdana kare che ke AhAranuM rasavardhaka poSaka mIThuM(namaka) khAvAnuM choDI devAthI mokSa prApta thAya che. keTalAka zItala-sace pANInA sevanathI tathA keTalAka agnimAM ghI Adi dravyo nAkhI havana karavAthI mokSanI prApti batAve che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 [ 277 ] 14 sa pAosiNANAdisu Natthi mokkho, khArassa loNassa aNAsaeNaM / te majja maMsaM lasuNaM ca bhoccA, aNNattha vAsaM parikappayaMti // zabdArtha :-pAo sivuiM = prabhAtakALanA snAna AdithI, hAratna tolsa ja = tathA namaka na khAvAthI paNa mokSa thato nathI, te = te anyatIrthIo, akhattha = mokSa sivAyanuM bIjuM sthAna arthAtu saMsAramAM, vAuM paripUti = nivAsa kare che. bhAvArtha :- prAtaHkALamAM snAnAdi karavAthI mokSa thato nathI ane kSAra(khAro) ke mIThuM na khAvAthI mokSa thato nathI. te anyatIrthI mokSavAdI madha, mAMsa ane lasaNa khAIne (mokSathI) anyatra saMsAramAM potAno nivAsa karI le che. udageNa je siddhimudAharaMti, sAyaM ca pAyaM udagaM phusaMtA / udagassa phAseNa siyA ya siddhi, sijjhisu pANA bahave dagaMsi // zabdArtha - sAyaM parva 2 36 kusaMta = sAMyakALa(saMdhyAsamaye)ane prAtaHkALa(savAra)mAM jaLano sparza karatAM, ne koi siddhinuvAdati= je jalasnAnathI mokSa prApti kahe che(te mithyAvAdIo che.) 36 siddhi siyA = pANInA sparzathI jo mukti maLe to, vaMsi vadave paNa sinphalu = jaLamAM rahenArA ghaNAM jaLacaro muktine pAmI jAya. bhAvArtha :- saMdhyAkALa ane prAtaHkALa pANInA sparza (snAnAdi kriyA) dvArA jeo siddhi mokSanI prApti kahe che, teo mithyAvAdI che. jo pANInA sparzathI mukti maLatI hoya to pANImAM rahenArA ghaNAM jaLacara prANIone mokSa prApta thaI jAta. kA macchA ya kummA ya sirIsivA ya, maggU ya uddA dagarakkhasA ya / ___ aTThANameya kusalA vayati, udageNa je siddhimudAharati // zabdArtha - 3TTa (3)rara6 = uSTra (u)nAmanA jalacara ane jalarAkSasa, jo jaLa sparzathI mukti thatI hoya to teo sauthI pahelAM mukti prApta kare, aThThANaneya = teonuM kathana ayukta che, sulatA vayaMti = ema mokSa tattvane jANanArA kuzaLa puruSo kahe che. bhAvArtha :- jo jalasparzathI mokSaprApti thAya to maccha, kaccha(kAcabA), sarisRpa(jalacara sapa), macchu tathA uSTra nAmanA jalacara ane jalarAkSasa(mAnava AkRti jalacara) Adi jaLajaMtuone mokSa prApta thaze, paraMtu te pramANe thatuM nathI. tethI je jalasparzathI mokSaprApti kahe che, te kathana ayukta che tema mokSatattva pAraMgata(kuzaLa)puruSa kahe che. udagaM jaI kammamalaM harejjA, evaM suhaM icchAmettameva / ___ aMdhaM va NeyAramaNussarittA, pANANi cevaM viNihaMti maMdA //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - suraM = sukhano, chAttava = IcchA mAtrathI (saraLatAthI) maLI jaze, saMbaM yaramapusarittA = aMdha netAnI pAchaLa cAlIne, pakhALa veva viditi = jalastAna Adi dvArA prANIonI hiMsA kare che. bhAvArtha :- pANI jo karmamaLanuM haraNa(nAza) karatuM hoya, to IcchA mAtrathI ja prANIone sukha (mokSa sukha)prApta thaI zake. kharekhara, maMdabuddhi loko ajJAnamAM aMdha netAnuM anusaraNa karIne jalastAna Adi kriyAo dvArA prANIono ghAta kare che. pAvAI kammAI pakuvvao hi, sIodagaM tu jai taM harejjA / 17) sijjhisu ege dagasattaghAtI, musaM vayaMte jalasiddhimAhu // zabdArtha - kapha taM - jo te pApane, jIgovAM tu nA ThaMDA pANInuM snAna jo dUra karI de to, ne sattAnI iiaa = pANInA jIvono ghAta karanArA machavA (mAchImAro) Adine paNa muktino lAbha maLI jAya, mukSa vayete nAsikAnAdu = tethI pANIthI muktinI prApti kahenAranuM A kathana asatya che. bhAvArtha :- zItala pANIno sparza karavAthI jo pApInA pApano nAza thato hoya to jalajaMtuonA ghAta mATe pANIne sparzIne rahenArA machavA vagereno paNa mokSa thaI jAya, paraMtu tema thatuM nathI. tethI jeo pANI(snAna Adi)thI siddhi batAve che, teo mithyAvAdI che. huteNa je siddhimudAharaMti, sAyaM ca pAyaM agaNiM phusaMtA / evaM siyA siddhi havejja tamhA, agaNiM phusaMtANa kukammiNaM pi // zabdArtha - ne je loko, duteja siddhimuladita = homa(havana) karavAthI muktinI prApti kahe che, parva siyA siddhi = jo agninA sparzathI kadAca siddhi maLatI hoya to, una pi = luhArAdinI paNa siddhi thaze. bhAvArtha :- saMdhyAkALe ane prAtaHkALe agnino sparza karanArA agnihotra Adi karmakAMDI agnimAM homa karavAthI siddhi batAve che. teo paNa mithyAvAdI che. jo A rIte (agni sparzathI athavA agnikArya karavAthI)siddhi maLatI hoya to agnino sparza karanArA, kaMdoI, rasoIyA, luhAra, sonI Adi AraMbha karanArAo, agni prajvalita karanArAone paNa siddhi prApta thaI javI joIe. __ aparikkha dilR Na hu eva siddhI, ehiMti te ghAyamabujjhamANA / bhUehiM jANa paDileha sAyaM, vijjaM gahAya tasa thAvarehiM // zabdArtha :- garavA 6i = jalAvagAhana ane agnihotra AdithI siddhi mAnanArA lokoe
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 279 | parIkSA karyA vinA ja A siddhAMtane svIkAryo che, na huM izva vikkI = A rIte siddhi maLatI nathI, mA te pAye pahiti = vastu tattvane na samajanArA te loko ghAtane prApta thAya che, vizva dAya = jJAnane grahaNa karIne, Dineda = vicArIne, tA thAvardi mUrdi = trasa ane sthAvara prANIomAM, sAce = sukhanI IcchA, nAkha = jANo. bhAvArtha :- jalastAna ane agnihotra Adi kriyAothI siddhi mAnanArA lokoe parIkSA karyA vinA ja A siddhAMtane svIkArI lIdho che. A rIte siddhi maLatI nathI. vastu tattvanA bodhathI rahita te loko saMsAra bhramaNarUpa potAno vinAza prApta kare che. adhyAtmavidyAvAna yathArtha vastu svarUpane grahaNa(svIkAra) karI vicAra kare ke trasa ane sthAvara prANIonA ghAtathI sukha kema prApta thAya? A vAta samajI le. thaNaMti luppaMti tasaMti kammI, puDho jagA parisaMkhAya bhikkhU / tamhA viU virae Ayagutte, daLu tase ya paDisAharejjA // zabdArtha -ii na = pApakarma karanArAM prANIo alaga alaga, thati = rudana kare che, supati = talavAra Adi dvArA chedAya che, tati = Dare che, tabdI = tethI, vijha fmaC = vidvAna muni,virate = pApathI nivRtta, AvAre = AtmAnI rakSA karanArA bane, tane ya huM = te trasa ane sthAvara prANIne joIne, paDiyAdanA = teonA ghAta (hiMsA)nI kriyAthI nivRtta thaI jAya. bhAvArtha :- pApakarma karanArAM prANIo pRthaka pRthaka rIte rudana kare che, talavAra Adi dvArA cheDAya che, trAsa pAme che. e jANIne vidvAna bhikSu pApathI virata thaIne AtmAno rakSaka mana, vacana, kAyaguptithI gupta bane. te trasa ane sthAvara prANIone sArI rIte jANIne teonA ghAsanI kriyAthI nivRtta thaI jAya. vivecana : A nava gAthAomAM vividha mokSavAdI kuzIlonA matanuM nirUpaNa ane teonuM khaMDana ane suzIla temaja vidvAna sAdhune prANI hiMsAjanita kriyAothI dUra rahevAnuM sUcana paNa che. bAharalaMba vana :- rasa para vijaya meLavavAthI sarva Indriya para vijaya prApta karI zakAya che. mATe sarvarasonA rAjA lavaNapaMcaka (senDava, saMcaLa, viDuM, roma ane sAmudra A pAMca raso)ne choDI devAthI rasamAtrano tyAga thaI jAya che. lavaNa(rasa)parityAgathI mokSa nizcita che tevuM keTalAka vAdIonuM mAnavuM che. koI pratamAM sadIo paMcavajJAne pATha paNa maLe che, teno artha cheAhAramAMthI lasaNa, kAMdA, UMTaDInuM dUdha, gaumAMsa ane madha A pAMca vastuonA tyAgathI mokSa maLe che. A lavaNarasa tyAgI evA mokSavAdIonuM kathana che. pa0i mobho vAralsa nonasa agAsaNa A paMkti dvArA paravAdInuM khaMDana karatA zAstrakAra kahe che ke mAtra mIThuM na khAvAthI ja mokSa prApta thato nathI, jo e saMbhavita hota to je dezamAM
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) mIThuM thatuM nathI tyAnAM rahevAsIone mokSa maLI javo joIe, paraMtu tema thatuM nathI. mokSa to jJAna, darzana cAritranI bhAvapUrvakanI sAdhanAthI ja thAya che. rIgovirSa :- bhAgavatamAM jala-zaucavAdIonuM kathana che ke pANImAM vastra, zarIra, aMgopAMga AdinA bAhya maLanI zuddhi karavAnI tAkAta che, tevI rIte AMtarikamaLane dUra karavAnI paNa tAkAta che. tethI ThaMDApANIno sparza(snAnAdi) mokSanuM kAraNa che. jalavAdIo pANI sparzathI muktinI prApti kahe che. 3Sa..nasiddhi mAMdu :- pAMca akAya yuktiothI jalavAdIonuM nirAkaraNa zAstrakAre karyuM che. (1) mAtra saceta jaLano sparza karmakSayarUpa mokSanuM kAraNa nathI. saceta jalanA sevanathI apakAyika temaja tenA Azraye rahelA trasajIvonuM upamardana thAya che, AvI jIvahiMsAthI mokSa saMbhavita nathI (2) pANImAM bAhyamaLane paNa pUrNa rUpe sApha karavAnI zakti nathI, to AMtarika karmamaLane sApha karavAnI zaktito temAM kevI rIte hoI zake? AMtarika pApamaLano nAza to bhAvonI zuddhithI ja thaI zake che. bhAvonI zuddhithI rahita vyakti bhale game teTaluM jalasnAna kare, tenAthI tenA pApamaLano nAza thaI zake nahI. jo ThaMDA pANInA sparzathI pApakarma dUra thatAM hoya to pachI jalacara prANIono sadaiva ghAta karanArA, temaja pANImAM ja avagAhana karanArA pApI mAchImAro(machavA) athavA pApakarma karanArAM anya prANIo pANInA niraMtara sparzamAM rahe che temano mokSa thaI javo joIe. teonA sarva pApakarma dhovAI javA joIe paNa tema thatuM nathI. (3) jo jalasnAnathI ja mokSa prApta thaI jAya to manuSya to dUra rahyA, matsya Adi samasta jalacara prANIone zIghUmokSa prApta thaI jAya, kAraNa ke teo covIse kalAka pANImAM ja rahe che. tethI A mAnyatA mithyA ane ayogya che (4) jevI rIte pANI pApanuM haraNa kare che. tevI rIte puNyano paNa nAza karI nAkhaze. pANIthI pApanI jema puNya paNa dhovAIne sApha thaI jaze ane eka divasa mokSane mATe karavAmAM AvatAM anuSThAnone paNa te dhoIne sApha karI deze. AvI sthitimAM jalasparza mokSasAdhaka hovAne badale mokSa bAdhaka siddha thaze (5) jeTalo vadhAre jalasparza thaze, teTalA ja vadhAre pANInA tathA tenA Azrita aneka trasa prANIonI ghAta thaze. haLa ne pavati norSa :- agnihotrI mImAMsaka AdinuM kathana che ke jema agni bAhya dravyone bALI nAkhe che, tevI ja rIte temAM ghI Adi homavAthI te AMtarika pApakarmone paNa bALI nAkhe che, jema ke zrutivAkaya che ke- svarganI kAmanA karanArA agnihotra kare. svargaprAptisivAya vaidikaloko niSkAmabhAvathI karavAmAM AvatA agnihotra Adi karmane mokSanuM paNa prayojaka mAne che. A maMtavyanuM khaMDana karatA zAstrakAra kahe che-parva siya siddhi...sumimAM jo agnimAM dravyo nAkhavAthI athavA agnisparzathI mokSa maLato hoya, to pachI Aga prajvalita karIne kolasA banAvanArA tathA kuMbhAra, luhAra, sonI, kaMdoI Adi agnikAyanA AraMbha karanArAone mokSa maLI jaze paraMtu te zakya nathI. karmone bALavAnI zakti agnimAM nathI. samyakdarzana, jJAnapUrvaka karavAmAM AvatA tapamAM ja e zakti che. tenI sAdhanAthI ja mokSa prApti thaI zake che. A kuzIla AcAra temaja vicArathI, suzIla AtmarakSaka vidvAna sAdhue bacavuM joIe.
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana 7 jIvahiMsAjanaka A karmakAMDothI narakAdi gatiomAM vividha prakAranAM duHkho veThavAM paDe che. kuzIla sAdhakanI AcAra bhraSTatA : 21 281 je dhammaladdhaM viNihAya bhuMje, viyaDeNa sAhaTTu ya je siNAi / je dhovai lUsayai va vatthaM, ahAhu se NAgaNiyassa dUre // = zabdArtha :- ne - je nAmadhArI sAdhu(dravya sAdhu), dhammatanuM = saMyama dharmathI maLelA, doSothI rahita AhArane, vikhihAya = choDIne, muMne - doSita bhojana khAya che, viyaDheLa = acitta jaLathI, sAhag - aMgone saMkocIne paNa, jUsayapha va = vastrone ghasIne vibhUSA mATe UjaLA kare, zobhA mATe vastra moTuM hoya to nAnuM ane nAnuM hoya to moTuM kare che, ahAphu - tIrthaMkaro tathA gaNadharo e kahyuM che ke, se bALakhiyalsa re - te sAdhu nAganya- nagnatA eTale ke saMyamathI = = che. bhAvArtha :- je sAdhu doSa rahita sAdhunI dharmanI maryAdAthI prApta thatA AhArane choDI svAdiSTadoSayukta AhAra kare che tathA acitta pANIthI(acitta sthAnamAM paNa)aMgono saMkoca karI je snAna kare che ane je potAnA vastrane(vibhUSA mATe)dhue che tathA ghasIne UjaLA kare che, te nigraMtha bhAvathI dUra che, ema tIrthaMkaroe kahyuM che. 22 kammaM pariNNAya dagaMsi dhIre, viyaDeNa jIvejja ya AdimokkhaM sebI-kaMdAI abhuMjamANe, virae siNANAdisu itthiyAsu // zabdArtha:- ddasi = jalastAnamAM, meM riLaya = karmabaMdha jANIne, Avi movuM prathama-zIghra muktinI prApti thAya, vivaheLa = prAsuka jaLa vaDe, nIvenga = jIvana dhAraNa kare, le - te sAdhu, vIya vAd muMgamALe - bIja, kaMda AdinuM bhojana na kare, sigALavisu sthivAsu - snAnAdi tathA strI AdithI, vite = alaga rahe. bhAvArtha :- dhairyavAna sAdhaka jalastAnathI karmabaMdhana thAya che te jANIne prAsuka pANIthI prANa dhAraNa kare tathA te bIja, kaMda Adino upabhoga na kare. temaja snAna Adi(zrRMgAra-vibhUSAkarma)thI tathA strI AdithI virata rahe, teone zIghra mokSanI prApti thAya che. |23| je mAyaraM piyaraM ca hiccA, gAraM tahA putta pasuM dhaNaM ca / kulAI je dhAvai sAugAI, ahAhu se sAmaNiyassa dUre // zabdArtha :-tahA IR hingvA = tathA ghara choDIne, sADanArUM hutArUM dhAvarU = svAdiSTa bhojana vALA gharomAM doDe che, te sAmaLiyassa re ahAhu = te zramaNabhAvathI dUra che, ema tIrthaMkaroe kahyuM che. For Private Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 25 bhAvArtha :- je sAdhaka mAtA-pitAne tathA ghara, putra, pazu ane dhanane choDIne pravrajita thaI, svAda lolupatA vaza svAdiSTa bhojanavALAM gharomAM doDe che. te zramaNabhAvathI dUra che, ema tIrthakaroe kahyuM che. 24 kulAI je dhAvai sAugAI, AghAi dhammaM udarANugiddhe / ahAhu se AyariyANa sayaMse, je lAvaejjA asaNassa he // zabdArtha :- 362ni = udara poSaNamAM Asakta, = je puruSa, dhumna AyA tathA tyAM jaIne dharmakathana kare chete AriyA savere - teo AcAryanA somA bhAge(zatAMza) paNa nathI, ne asArU heka nAvaNanA = je bhojananA lobhathI potAnA guNonuM varNana karAve che teo paNa AcAryonA zatAMza paNa nathI. bhAvArtha :- peTa bharavAmAM Asakta je sAdhaka svAdiSTa bhojanavALAM gharomAM jAya che tathA tyAM jaIne dharmakathA kare che, je sAdhu bhojananA lobhathI potAnA guNonA vakhANa karAve che te AcArya athavA AryanA guNonA zatAMza paNa nathI, ema tIrthakaroe kahyuM che. Nikkhamma dINe parabhoyaNammi, muhamaMgalIe udarANugiddhe / NIvAragiddhe va mahAvarAhe, adUrae ehii ghAyameva // zabdArtha - bijalunga = je puruSa gharethI nIkaLIne, paraboyajha hI = bIjAnA bhojana mATe dIna banIne, mudAmAnIe = bhATanI jema bIjAnI prazaMsA kare che, vAra paddhava mahAvarAde - te cokhAnA dANAomAM Asakta moTA DukkaranI jema, 36grddha = udarapoSaNamAM Asakta che, atraNa = te turata - zIdhra, ghAyameva = nAzane ja, padi = prApta thAya che. bhAvArtha :- je vyakti gharabAra, dhanadhAnya Adi choDI sAdhu banI, gRhasthanA svAdiSTa AhAra mATe dIna banIne bhATanI jema mIThAbolo-mIThuM mIThuM bolanAra thaI jAya, te cokhAnA dANAmAM Asakta DukkaranI jema turaMta vinAzane prApta thAya che. aNNassa pANassihaloiyassa, aNuppiyaM bhAsai sevamANe / pAsatthayaM ceva kusIlayaM ca, NissArie hoi jahA pulAe // zabdArtha :- phuda tophaT = athavA vastra Adi A lokanA padArthanA nimitte, sevAne = sevaka puruSanI jema gaguNiye mAla = priya bhASaNa kare che, pAsandhayaM veva sulIyaM = te pArzvastha bhAvane tathA kuzIla bhAvane prApta thAya che, garI pulA = te bhussA jevA, spiri = sArarahita thaI jAya che. bhAvArtha - anna ane pANI athavA vastra Adi A lokanA padArtha mATe sevakanI jema AhArAdinA dAtAne anukULa priyabhASaNa kare che, te dhIme dhIme pArthasthabhAvI ane kuzIla thaI jAya che ane teno saMyama bhussAnI jema niHsAra-niHsakhta thaI jAya che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 283 | vivecana : A cha gAthAo dvArA kuzIla sAdhunI AcArabhraSTatAno paricaya temaja suzIla sAdhakane tenAthI bacavAno spaSTa nirdeza karyo che. A gAthAomAM darzAvela AcAra bhraSTatAnA daza rUpo A pramANe che(1) sAdhunA niyamAnusAra maLatA AhArane choDI svAdiSTa AhAramAM Asakta banavuM athavA AhArano saMcaya karIne upabhoga karavo (2) vibhUSAnI daSTie prAsuka jaLathI paNa aMga saMkoca karIne snAna karavuM (3) vibhUSAne mATe vastra dhoIne ujaLAM karavAM (4) zRMgAra ne mATe nAnA vastrane moTuM ane moTAne nAnuM karavuM (5) saMyama grahaNa karyA pachI manobaLa rahita temaja rasalolupa banIne svAdiSTa bhojana prApta thatA hoya tevA gharomAM vAraMvAra javuM (6) svAdiSTa bhojana mATe gRhasthanA ghera jaIne dharmakathA karavI (7) svAdiSTa bhojananA lobhavaza potAnA guNonI atizayoktipUrvaka prazaMsA karavI (2) gRhasthanAM svAdiSTa bhojana mATe dInatA dekhADavI (9) peTa bharavAmAM Asakta banIne mIThAbolA thavuM (10) anna, pAna ane anya vastrAdi AvazyaktAo mATe sevakanI jema dAtAne game tevuM priya-madhura bolavuM. AvA AcArabhraSTa sAdhakane A gAthAomAM nircathatva(nagnatva)thI dUra, sAdhutAthI dUra, AcArya athavA Arya guNono zatAMza, pArzvastha, kuzIla temaja niHsAra kahevAmAM Avyo che. suzIla vIra sAdhakane mATe pAMca nirdeza :- (1) jalastAnamAM karmabaMdha jANIne teno parityAga kare, (2) saMsArathI mukta thAya tyAM sudhI aceta jaLathI jIvana nirvAha kare (3) bIja, kaMda Adi zastrapariNata na thayA hoya tevI saceta vanaspatino upabhoga na kare (4) snAna, atyaMgana, udvartana Adi zarIra vibhUSAnI kriyAothI virata thAya (5) strIsaMsarga AdithI paNa dUra rahe. ummIddha vihAya muM:- be artha che-(1) dharmaprApta [sAdhutAnA niyamAnusAra prApta thayelA]AhArano saMgraha karIne khAya che (2) dharmalabdha AhAra sivAya, anya svAdiSTa(azuddha-doSayukta) AhAra-sevana kare che. savinovAM - be vizeSa artha- (1) Adi = saMsAra, tenAthI mokSa sudhI, (2) dharmakAraNonuM AdibhUta-zarIra, tenI vimukti sudhI. suzIla sAdhakanA mATe viveka : / aNNAyapiMDeNa'hiyAsaejjA, No pUyaNaM tavasA AvahejjA / __ saddehiM rUvehiM asajjamANe, savvehiM kAmehiM viNIya gehiM // zabdArtha :- diyAsaNa = nirvAha kare, jo AvA = IcchA na kare, sardi hiM sAmAne = zabda ane rUpamAM Asakta thayA vinA, sahiM jAuM = sarva viSayakAmanAothI, hiM vinIya = Asakti dUra karIne saMyamanuM pAlana kare. bhAvArtha :- suzIla sAdhu ajJAtapiMDa-aparicita gharomAMthI lAvelA bhikSAtrathI potAno nirvAha kare.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) tapazcaryA dvArA pUjA-pratiSThAnI IcchA na kare, zabda, rUpa vagere samasta kAmabhogomAM anAsakta banI zuddha saMyamanuM pAlana kare. savvAiM saMgAI aicca dhIre, savvAiM dukkhAI titikkhamANe / 28 | akhile agiddhe aNieyacArI, abhayaMkare bhikkhU aNAvilappA // zabdArtha :- aphandra = choDIne, titikSama = sahana karato, vi7 = jJAna, darzana ane cAritrathI saMpUrNa, addhi = viSayabhogamAM Asakta na thato, LiyavArA = apratibaddhavihArI, mayaMe = prANIone abhaya ApanArA, apavitA = viSaya kaSAyothI dUra thaIne anAkuLa AtmabhAvavALA thaIne sArI rIte saMyamanuM pAlana kare che. bhAvArtha :- dhIra sAdhaka sarva saMgathI para thaI, sarva parISaha-upasargajanita zArIrika mAnasika duHkhone samabhAvapUrvaka sahana karI, akhila-jJAna, darzana, cAritrathI pUrNa hoya, amRddha-viSayabhogomAM anAsakta rahI, aniyatacArI-apratibaddha vihArI ane abhayaMkara banIne (je svayaM bhayabhIta na thAya tathA bIjAne bhayabhIta na kare) ane viSaya kaSAyothI anAvila-kaSAya rahita thaIne saMyamanuM pAlana kare che. __ bhArassa jAtA muNi bhuMjaejjA, kaMkhejja pAvassa vivega bhikkhU dukkheNa puDhe dhuyamAiejjA, saMgAmasIse va paraM damejjA // zabdArtha :- mukha bArasa nA = sAdhu pAMcamahAvrata rUpa saMyamayAtrAnA nirvAha mATe, pAvarsa vivekA na = pApane tyAgavAnI IcchA kare, sukha ke pUyamAphA = duHkhane sahana karatAM saMyamamAM dhyAna rAkhe, saMmatI = paraM rajJA = yuddhabhUmimAM subhaTa puruSo jevI rIte zatrunuM damana kare che, tevI rIte sAdhu karmarUpI zatruonuM damana kare. bhAvArtha :- muni paMcamahAvratarUpa saMyama bhAranA nirvAha mATe AhAra kare. sAdhu potAnAM pUrvakRta pApano tyAga karavAnI IcchA AkAMkSA kare. parISaha upasargajanita duHkhano speza thAya tyAre dhuta eTale saMyama athavA mokSanuM dhyAna kare. jevI rIte yoddho saMgrAmanA moracA para aDaga rahIne zatruyoddhAnuM damana kare che, tevI ja rIte sAdhu paNa karmazatruonI sAthe yuddhamAM aDaga rahIne tenuM damana kare. - avi hammamANe phalagAvataTThI, samAgamaM kaMkhai aMtagassa / | NiGkhya kamma Na pavaMcuvei, akkhakkhae vA sagaDaM // ti bemi // zabdArtha :- vi duzmaHT = sAdhu parISaha ane upasargo dvArA pIDA pAmato hovA chatAM tene sahana kare, paIvaThThI = lAkaDAnA pATiyAnI jema zAMta thaI sahana kare, aMtarikSa = aMtasamaya-mRtyunA, samAma = samAgama, prAptinI, va = AkAMkSA kare, nipUNa -- = karmono kSaya karI, ja pavanyu = janma, maraNa, saMsArarUpa prapaMcane prApta karatA nathI, ahIM va = akSa--dharI tUTI
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-7 | 285 ] javAthI jema, lAuM = gADuM AgaLa cAlI na zake tema. bhAvArtha :- sAdhu parISaho ane upasargothI pIDita thavA chatAM e sahana kare. jevI rIte lAkaDAnA pATiyAne cholavA chatAM paNa rAgadveSa karatuM nathI, tevI ja rIte bAhya ane AtyaMtara tapathI kaSTa pAmavA chatAM sAdhaka rAgadveSa na kare. te mRtyunA(samAdhi pUrvaka) samAgamanI pratIkSA kare. jevI rIte akSa-gADAnI dhurA tUTI javAthI AgaLa cAlatI nathI tema karmakSaya thaI jAya pachI janma, maraNa, roga, zoka Adi prapaMcanI gADI paNa AgaLa cAlatI nathI. vivecana : A cAra gAthAomAM suzIla sAdhakane mATe AcAravicAra saMbaMdhI aneka vivekasUtro rajU karavAmAM AvyA che. (1) ajJAtapiMDa dvArA nirvAha kare (2) tapasyAnI sAthe pUjA-pratiSThAnI kAmanA na kare (3) manojJa-amanojJa zabda temaja rUpa para rAgadveSathI saMsakta na thAya (4) IcchA-madanarUpa samasta kAmo (kAmavikAro-manojJa amanojJa viSayo) pratye Asakti haTAvIne rAgadveSa na kare (5) sarvasaMgothI dUra rahe (6) parISaha- upasargajanita samasta du:khone samabhAvathI sahana kare (7) jJAna, darzana, cAritrathI paripUrNa hoya (8) viSayabhogomAM anAsakta rahe (9) apratibaddha-vihArI hoya (10) abhayaMkara hoya (11) viSayakaSAyothI anAkuLa rahe (12) saMyamayAtrA nirAbAdha calAvavA mATe ja AhAra kare, (13) pUrvakRta pApono tyAga karavAnI IcchA kare (14) parISaha-upasarga janita duHkhanA sparza samaye saMyama athavA mokSanuM smaraNa rAkhe (15) saMgrAmanA moracA para subhaTanI jema karmazatrunuM damana kare (16) parISaha-upasargothI pratADita sAdhaka tene sahana kare (17) jevI rIte lAkaDAnA pATiyAne banne bAjuthI cholavAmAM Ave topaNa te rAgadveSa karatuM nathI tema bAhya ane AtyaMtara tapa dvArA kaSTa pAmavA chatAM sAdhaka rAgadveSa na kare (18) sahaja bhAvathI samAdhi pUrvaka mRtyunI pratIkSA kare (19) dharI tUTI javAthI gADI AgaLa cAlatI nathI, tevI ja rIte karmono sarvathA kSaya thaI javAthI janma, jarA, mRtyu, roga, zoka Adi prapaMcanI gADI AgaLa cAlatI nathI. pUrvokta AcAra-vicAra yukta suzIla sarvathA karmakSaya karIne mokSa prApta karI le che. pAThAntara - sadiM vehiM. vihiM nA badale cUrNisammata pAThAntara che- mav 1 pIne 2 abhiLo, saLe; vAnebiyattA | artha- anna-pAnamAM anAsakta rahe, samasta kAmabhogo para niyaMtraNa kare, paNa avArI ne badale cUrNisammata pAThAMtara che-La siojAnI arthAt prazaMsAno Icchuka na thAya. che adhyayana 7 saMpUrNa che
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28s ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) AThamuM adhyayana A adhyayananuM nAma "vIrya" che. vIrya zabda zakti, sAmarthya, parAkrama, teja, dIpti, aMtaraMgazakti, AtmabaLa, zarIramAM rahelI eka dhAtu zukra Adi arthomAM prayukta thAya che. niryuktikAra zakti arthamAM dravyavIryanA mukhya be prakAro batAvyA che. sacitta dravyavIrya ane acitta dravyavIrya. kSetravIrya, kAlavIrya ane bhAvavIrya tevA prakAra paNa batAvyA che. A adhyayanamAM bhAvavIryanuM nirUpaNa che. vIryazakti yukta jIvanI vividha vIrya saMbaMdhI labdhio bhAvavIrya che. te mukhyarUpe pAMca prakAre che. (1) manovIrya (2) vAgvIrya (3) kAyavIrya (4) IndriyavIrya (5) AdhyAtmika vIrya. jIva potAnI yogazakti dvArA manoyogya pudgalone mananA rUpamAM ane zvAsocchavAsa yogya pagalone zvAsocchavAsanA rUpamAM pariNata kare che tyAre te manovIrya, vAgvIrya, kAyavIrya tathA IndriyavIrya kahevAya che. A cAreya vIrya saMbhavavIrya ane saMbhAvyavIryanA rUpe be-be prakAranA che. AdhyAtmikavIrya AtmAnI AMtarika zaktithI utpanna sAttvikabaLa che. AdhyAtmikavIrya aneka prakAranuM hoya che. "vIryapravAda" nAmanA pUrvamAM tenA agaNita prakAra batAvavAmAM AvyA che. niryuktikAre AdhyAtmika vIryanA mukhyatayA dasa prakAro batAvyA che. (1) udhama-jJAnopArjana, tapazcaraNa AdimAM AMtarika utsAha (2) dhRti- saMyama ane cittamAM sthiratA-dhairya (3) vIratva- parISaho ane upasargonA samaye avicalatA (4) zauMDIrya- tyAganI utsAhapUrNa uccakoTInI bhAvanA (5) kSamAbaLa-sAmarthya dAkhavI krodhAdi prasaMge zAMti rAkhavI (6)gAMbhIrya- adbhuta sAhasika athavA camatkArika kArya karIne paNa ahaMkAra na AvavA devo athavA parISaha-upasargothI na dabAvuM (7) upayoga bala- nirAkAra upayoga(darzana) temaja sAkAra upayoga (jJAna)pUrvaka dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa svaviSayaka nizcaya karavo (8) yogabaLa- mana, vacana, kAyAthI vyApAra karavo (9) tapobaLa- bAra prakAranA tapamAM parAkrama karavuM. khedarahita tathA utsAhapUrvaka tapa karavuM (10) saMyamamAM parAkrama- 17 prakAranA saMyamanA pAlanamAM tathA potAnA saMyamane nirdoSa rAkhavAmAM parAkrama karavuM. bhAvavIryanI aMtargata AvatAM uparyukta sarva vIrya nIce darzAvelA traNa prakAranA vIryamAM samAviSTa karI zakAya che. (1) paMDita vIrya (2) bAla paMDita vIrya (3) bAlavIrya.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8 | 287 ] paMDita virya- saMyamamAM parAkramI, nirmala, sAdhutA saMpanna, sarvavirativAna sAdhuonA vIryane paMDitavIrya kahe che. bAlapaMDita vIrya vratadhArI, saMyamasaMyamI dezavirati zrAvakonA vIryane bAlapaMDita vIrya kahe che. bAlavIrya- asaMyamI-hiMsA AdithI avirata athavA avratInA vIryane bAlavIrya kahe che. zAstrakAre anya prakAre paNa vIryanuM vibhAjana karyu che. vIryanA be prakAra che. sakarmavIrya ane akarmavIrya. sakarmavIrya- karmodaya niSpanna bAlajIvanA vIryane sakarmavIrya kahe che. akarmavIrya- karmakSaya janita paMDita vIryane akarmavIrya kahe che. akarmavIryano "akarma" zabda apramAda temaja saMyamano sUcaka che tathA sakarmavIryano "karma" zabda pramAda temaja asaMyamano sUcaka che. A adhyayanamAM sakarmavIrya ane akarmavIryane ane tenA pariNAmane vistArathI samajAvyuM che. je prANaghAtaka zastra- astravidyA, zAstra athavA maMtra zIkhe che, mAyAvI che, kAmabhogAsakta temaja asaMyamI che, teo sakarmavIrya dvArA saMsAra paribhramaNa kare che, duHkhI thAya che. je paMDita potAnA vIryano sadupayoga kare che, saMyamamAM joDe che, adhyAtmabaLa(dharmadhyAna Adi)thI samasta pApa pravRttio, mana ane Indriyane duSTa adhyavasAyone tathA bhASAnA doSone roke che, te akarmavIrya dvArA mukta thAya che. saMyamapradhAna paMDitavIrya jema jema vadhe che, tema tema saMyama vadhe che, pUrNasaMyamI banatA nirvANarUpa zAzvata sukha prApta kare che ane aMte paMDitavIrya saMpanna sAdhakanI tapazcaryA, bhASA, dhyAna temaja caryA Adino nirdeza karavAmAM Avyo che. A adhyayanamAM 26 gAthAo che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 288 ] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | AThamuM adhyayana vIrya GogogogogogogogoGOGOGOGOGogogogogogogogoGOGOGOGOGOG vIryanuM svarUpa ane prakAra :- kuhA reya sthAya, variya ti pavuSyarU I kiM Nu vIrassa vIrattaM, keNa vIro tti vuccai // zabdArtha - revaM vIravaM ti paqvad = A je vIrya kahevAmAM Ave che, kuhA suvAna tene tIrthakaroe be prakAranuM kahyuM che, vIrasya vIratta vi = vIra puruSanI vIratA zuM che? pa vIra tti kudava = kyA kAraNe te vIra kahevAmAM Ave che? bhAvArtha :- tIrthakaroe be prakAranuM vIrya prarUpyuM che. prazna thAya che ke vIrapuruSanuM vIratva zuM che? ane te kayA kAraNe vIra kahevAya che? kammamege pavedeti, akammaM vA vi suvvayA / __eehiM dohiM ThANehiM, jehiM dissaMti macciyA // zabdArtha -pa naM 5ti = eka to karmane vIrya kahe che, suSya = suvatI, tIrthakara, arbsa vA vi = akarmane vIrya kahe che, manvaya = mRtyulokanA jIvo, pahiM rohiM hArdi visphati = A be sthAnamAM jovA maLe che. bhAvArtha :- (zrI sudharmAsvAmI jaMbUsvAmI Adine kahe che) suvatI tIrthakaroe eka to karma vIrya kahyuM che ane bIjuM akarmavIrya kahyuM che. mRtyulokanA prANI A ja be sthAnomAM jovAmAM Ave che. pamAyaM kammamAhaMsu, appamAyaM tahA'varaM / tabbhAvAdesao vA vi, bAlaM paMDiyameva vA // zabdArtha :- parva memaraMtu = tIrthakaro pramAdane karma kahe che, taEUR akhanIyaM avara - apramAdane akarma kahe che, tehabhAvAva vA vi= A bannenI sattAthI ja, vAd viva va = bAlavIrya athavA paMDitavIrya hoya che. 3 pamAyaM kA
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8 _. 289 ] bhAvArtha :- tIrthakaroe pramAdane karma ane apramAdane akarma kahyuM che. A bannenI sattA-astitvanI apekSAe ja bAlavIrya athavA paMDitavIrya kahevAya che. vivecana : A traNa gAthAomAM vIryanuM svarUpa, vIryanA prakAra ane teno AdhAra batAvavAmAM Avyo che. pahelI gAthAmAM zrI sudharmA svAmIne prazna karavAmAM Avyo che ke bhagavAna mahAvIra dvArA kahelA be prakAranA vIryanuM svarUpa kevuM che? prabhuvIra kayA vIryathI vIra kahevAya che?vIryanI vyAkhyA karatA zAstrakAra bIjI gAthAmAM anya matAvalaMbIonA vIryanI vyAkhyA pragaTa kare che. karma ke karmaNyatAne karmavIrya ane akarmaNyatAne akarmavIrya kahevAya che. A pramANe sakriyatA-niSkriyatAnA AdhAre vIrya-avIryanI vyAkhyA karavI ucita nathI. karma-akarma zabda AdhArita tIrthakara bhagavAna kathita vyAkhyA A pramANe che. jenA dvArA karmano baMdha thAya te karma athavA pramAda te karma kahevAya che. A karma mATenuM parAkrama te bAlavIrya kahevAya che. jenA dvArA karmano baMdha na thAya paNa karmonI nirjarA ja thAya te akarma athavA apramAdane, akarma kahevAya che. akarma mATenuM parAkrama te paMDita vIrya kahevAya che. A vAta bIjI-trIjI gAthA dvArA zAstrakAre vyakta karI che. pAyaM -- mAhaMsu, sakhanIyaM taDavara:- jenA kAraNe prANIvarga potAnuM AtmabhAna bhUlIne uttama anuSThAnathI rahita thaI jAya che, tene "pramAda" kahe che. te pAMca prakArano che madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA. tIrthakaroe pramAdane karmabaMdhananuM eka viziSTa kAraNa kahyuM che. pramAdanA kAraNe jIva AtmabhAna rahita thaIne karma bAMdhe che, te potAnI saghaLI zakti(vIrya)dharmathI viparIta adharma athavA pApayukta kAryomAM lagAvIne karmabaMdhana karato rahe che. tethI pramAdayukta sakarmA jIvanA pratyeka anuSThAnane bAlavIrya kahe che. tethI viparIta pramAda rahita puruSanA kAryanI pAchaLa satata AtmabhAna, jAgRti temaja viveka hovAnA kAraNe tenA kArya dvArA karmabaMdhana thatuM nathI. te potAnI samagra zakti apramatta thaIne karmakSaya karavAmAM, hiMsAdi Azravo tathA karmabaMdhanA kAraNothI dUra rahevAmAM temaja svabhAva ramaNatAmAM lagAve che, tethI tevA apramatta temaja akarma sAdhakanA parAkramane paMDitavIrya kahyuM che. tAtparya e che ke bAlavIrya ane paMDitavIryano mukhya AdhAra kramazaH pramAda ane apramAda che. bAlajanonuM sakarmavIrya : satthamege susikkhaMti, aivAyAya pANiNaM / ___ ege maMte ahijjati, pANabhUyaviheDiNo // zabdArtha :- paLamAM aphavAva = koI prANIono vadha karavA mATe, satyaM = talavAra Adi zastra, vidyA athavA dhanurvidyA Adi, ane pAnamUviDio= koI prANI ane bhUtonA mAraka evA, mate hinjali = maMtro zIkhe che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- keTalAka loko prANIono vadha karavA mATe talavAra Adi zastravidyA athavA dhanurvidyA Adi zAstra zIkhe che. keTalAka ajJAnI jIvo prANIo ane bhUtonA ghAtaka(kaSTadAyaka)maMtro bhaNe che. mAiNo kaTu mAyAo, kAmabhoge samArabhe / haMtA chettA pakattittA, AyasAyANugAmiNo / zabdArtha :- mApho mAthAno varlDa = mAyAvI, mAyA eTale ke chaLakapaTa karIne, jAmone samAe = kAmabhoganuM sevana kare che, AthAvALu Lio = potAnA sukhanI IcchA karanArA teo, hatA chattA pavaritA = prANIonuM hanana, chedana ane kartana kare che. bhAvArtha :- mAyAvI vyaktio mAyA(chaLa-kapaTa) karIne kAmabhogomAM pravRtta thAya che, potAnA sukhanA Icchuka te loko prANIone mAre che, kApe che, kartana kare che. maNasA vayasA ceva, kAyasA ceva aMtaso / Arao parao yAvi, duhA vi ya asaMjayA // zabdArtha :- aAMga = asaMyamI puruSa, saMtaso = temaja kAyAnI zakti na hoya tyAre manathI, Aro para yAvi = A loka ane paraloka bannene mATe, kuha vi = karavuM ane karAvavuM, A banne rIte jIvonI hiMsA karAve che. 7 bhAvArtha :- asaMyamI vyakti mana, vacana ane kAyAthI, asamartha hoya tyAre manathI A loka ane paraloka mATe svayaM prANIvadha kare che ane bIjA pAse prANIvadha karAve che. verAI kuvvai verI, tao verehiM rajjai / pAvovagA ya AraMbhA, dukkhaphAsA ya aMtaso // zabdArtha - ve? verADuM vasuSya jIva hiMsA karanAra puruSa, aneka janmojanma cAle tevuM vera bAMdhe che, tovediM rak= pharI te navuM vera bAMdhe che, paraMbha ya pAvAva = jIvahiMsA pApane utpanna kare che, aMtaso phulavAsA = aMte duHkha Ape che. bhAvArtha - prANIghAtaka te jIvano zatru banI aneka janmo sudhI cAle tevuM vera bAMdhe che. bIjA janmamAM te jIva tene mAre che ane pachInA janmamAM punaH A tene mAre che. A rIte jIvahiMsA rUpa pApanI paraMparA calAve che ane te pApakAryo aMte (vipAka-phalabhogavavAnA kALamAM) aneka duHkhono anubhava karAve che. saMparAyaM NiyacchaMti, attadukkaDakAriNo / rAga dosassiyA bAlA, pAvaM kuvvaMti te bahuM //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8. [ 291] zabdArtha - vuDaLio = svayaM pApa karanArA jIvo, saMpAyaM LiyaskRti = sAMparAyika karma bAMdhe che, rolsiyA = rAga ane dveSanA AzrayathI. bhAvArtha :- svayaM duSkata karanArA jIva sAMparAyika karma bAMdhe che, te ajJAnI jIvo rAga ane dveSano Azraya laIne ghaNAM pApo kare che. eyaM sakammavIriyaM, bAlANaM tu paveiyaM / etto akammavIriyaM paMDiyANaM suNeha me // bhAvArtha :- (pUrvAddha) A ajJAnIjanonuM sakarmavIrya(bAlavIya) kahevAmAM AvyuM. (uttarAddha) have ahIMthI paMDito- uttama vijJa sAdhuonA akarmavIryanA saMbaMdhamAM kahe che te mArI pAsethI sAMbhaLo. vivecana : A cha gAthAomAM pramAdI-ajJajano dvArA Acarita sakarmavIrya athavA bAlavIryano paricaya ane tenuM duSpariNAma rajU karavAmAM AvyuM che. A bAlavIrya prANI ghAtaka, prANI pIDAdAyaka, kaSAyavardhaka, vera paraMparA vardhaka, rAgadveSa vardhaka ane pApakarmajanaka che. salya zabdanA vibhinna Azayo :- vRttikAre satyaM zabdanA be saMskRta rUpAMtara karyA che. zastra ane zAstra. talavAra Adi zastro prANaghAtaka che ja, keTalAka zAstra paNa prANIvighAtaka che. jemake- (1) dhanurveda-jemAM jIva mAravAnA lakSyavedhanI zikSA ApI (2) Ayurveda- jemAM keTalAka rogonA nivAraNanA upAyo, prANIonAM lohI, carabI, hADakA, mAMsa temaja rasa AdithI batAvyA che (3) daMDa-nItizAstramAM aparAdhIne zULI athavA phAMsI para caDAvavAnI vidhi che (4) arthazAstramAM bIjAne ThagIne dhana prApta karavAnA upAya batAvavAmAM AvyA che (5) kAmazAstramAM maithuna pravRtti saMbaMdhI aneka prayogo batAvyA che. A badhAM zAstrono Azraya laIne ajJajana vividha pApakarmomAM pravRtta thaIne pApakarmano baMdha kare che. azvamegha, naramegha, sarvamegha Adi jIva vadhapreraka yajJo mATe atharvaveda kathita maMtro bhaNavAmAM Ave che athavA prANIonAM mAraNa, mohana, uccATana Adi mATe bhaNavAmAM Ave che, te badhA maMtra prANI vighAtaka che. pAThAntara - mugAbo siDanA badale pAThAntara che AraMbhAya tiTTa - ghaNA bhogArthI jIvo traNeya (mana, vacana, ane kAyA) thI AraMbhamAM athavA AraMbha mATe pravRtta thAya che. paMDita(akarma)vIrya sAdhanA :- davie baMdhaNummukke, savvao chiNNabaMdhaNe / paNolla pAvagaM kamma, sallaM kaMtai aMtaso //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- raviNa = mokSArthI, vaMdhaLumu = baMdhanathI mukta, savva chavNavaMtha = badhA prakAre jemaNe baMdhanone naSTa karyA che tevA te puruSo, pAMva me paLonna = pApakarmane choDIne, aMta sattAM ta6 = potAnA saMpUrNa karmone naSTa karI nAkhe che. bhAvArtha :- mokSArthI puruSa sarva prakAranA baMdhano tathA pApakarmane dUra karI ATha prakAranA karmono kSaya kare NeyAuyaM suyakkhAyaM, uvAdAya samIhae / bhujjo bhujjo duhAvAsaM, asuhattaM tahA tahA // zabdArtha :- jevA 3yaM suyAyaM = samyakajJAna, darzana ane cAritrane tIrthakaroe mokSa mArga kahyo che, 3vAlAya sanIe = vidvAna puruSa tene grahaNa karIne mokSane mATe udyama kare che, mukko mukta kudAvavuM = bAlavIrya vAraMvAra duHkha Ape che, tathA tada anudata = bAlavIrya vALo puruSa jema jema duHkha bhogave che tema tema tenA azubha vicAro vadhatA jAya che. bhAvArtha :- samyakdarzana, jJAna, cAritrarUpa mokSa mArga tIrthakaroe kahyo che. buddhimAna puruSa tene grahaNa karI, temAM samyaka udyama kare. bAlavIrya vAraMvAra duHkha Ape che. bAlavIryavAnuM jema jema narakAdi duHkhasthAnomAM bhaTake che, tema tema tenA adhyavasAya azuddha thAya che ane azubhakarma vadhe che. - ThANI vivihaThANANi, caissaMti Na saMsao / / aNiyate ayaM vAse, NAyaehiM suhIhi ya // zabdArtha :- kALI = ucca sthAno para beThelA badhA, vividaDILA raphati na saMto = potapotAnAM sthAnone choDI deze temAM saMdeha nathI, yahiM surahi ya = jJAti ane mitronI sAthe, mAM vAre = je saMvAsa che te paNa, Liyate = anizcita che, anitya che. bhAvArtha :- devalokamAM Indra, sAmAnika, trAyastriza Adi tathA manuSya lokamAM cakravartI, baLadeva, vAsudeva Adi uccasthAno para sthita badhA jIvo eka divasa, AyuSya kSaya thatAM ja potapotAnAM sthAnone choDI de che. jJAtijano ane mitrajanonI sAthe je saMvAsa che, te paNa aniyata-anitya che. ___ evamAdAya mehAvI, appaNo giddhimuddhare / 13 AriyaM uvasaMpajje savvadhammamakoviyaM // zabdArtha -parvamA= A vicArIne, Akho dimudo = potAnI mamatva buddhine haTAvI de tathA, savvapna = sarvavirati rUpa, viyaMtra nirdoSa, nAriye vaparane = Arya dharmane grahaNa kare. bhAvArtha :- A (pUrvokta) prakAre vicAra karIne medhAvI sAdhaka saMsAra pratyenI Asakti dUra karI sarva
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8. [ 293 ] 14 15/ viratirUpa adUSita Aryadharmano svIkAra kare arthAt samyagdarzanajJAna, cAritrAtmaka nirdoSa mokSamArgano svIkAra kare. sahasammuie NaccA, dhammasAraM suNettu vA / samuvaTThie aNagAre, paccakkhAyapAvae // zabdArtha :- sada samuI = sArI buddhi dvArA potAnI buddhi dvArA, dhummasAra = dharmanA sAcA svarUpane, samuha mAre = AtmAnI unnati karavAmAM tatpara sAdhu, pavachAyAvara = pApanA pratyAkhyAna karIne nirmaLa AtmAvALo thAya che. bhAvArtha :- nirmaLa buddhithI dharmanA sAcA svarUpane jANI, sAMbhaLIne sAdhaka pApayukta anuSThAnano tyAga karI aNagAra dharmamAM samyaka udyamavaMta rahe. jaM kiMcuvakkama jANe, Aukkhemassa appaNo / tasseva aMtarA khippaM, sikkhaM sikkhejja paMDie // zabdArtha - akho Arahemasa = potAnA AyuSyano, jaM vuivI nAkhe - koI paNa prakAre upakrama ke ghAta jo jANe to, tasleva aMtara = te pahelAM ja, vivuM = jaldIthI, sijauM = saMlekhanA rUpa zikSA, siQq= grahaNa kare. bhAvArtha :- paMDita sAdhu jo koI prakAre potAnA AyuSyano upakrama (kSaya-kAraNa, jANe to te upakrama kALanI aMdara(pahelAthI) ja zIdhra saMkhanArUpa athavA bhaktaparijJA temaja IgitamaraNa AdirUpa paMDitamaraNanI zikSAnuM prazikSaNa le, grahaNa kare. __ jahA kumme saaMgAI, sae dehe samAhare / evaM pAvAI mehAvI, ajjhappeNa samAhare // zabdArtha - zune - kAcabo, akhega = dharmadhyAna AdinI bhAvanAthI, samAhare = saMkucita karI de. bhAvArtha :- jema kAcabo potAnAM aMgone potAnAM zarIramAM saMkocI le che, te rIte medhAvI pApone adhyAtma-samyaka dharmadhyAnAdinI bhAvanAthI sameTI le, saMvarita karI le. . sAhare hattha-pAe ya, maNaM savveMdiyANi ya / pAvagaM ca pariNAmaM bhAsAdosaM ca tArisaM // zabdArtha - sAdare = saMkucita rAkhe, mAM paMhiyALa ya = mana tathA pAMca Indriyone paNa tenA 16
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra94 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 18 viSayothI nivRtta rAkhe, tArisa mAlAvouM 2- pApamaya bhASAdoSane paNa tyAgI de. bhAvArtha :- pAdapopagamana, IgitamaraNa athavA bhakta parijJAdirUpa anazana kALa athavA aMtakALamAM paMDitasAdhaka kAcabAnI jema potAnA hAtha-paga ne saMkocI le, samasta vyApArothI rokI le, manane akuzaLa(burA)saMkalpothI roke, Indriyone saMkucita kare arthAt anukULa pratikULa viSayomAM rAgadveSa na kare. A loka-paralokamAM sukha prAptinI kAmanArUpa pariNAmano tathA tevA prakAranA bhASAdoSono tyAga kare. aNu mANaM ca mAyaM ca, taM pariNNAya paDie / sAyAgAravaNihue, uvasaMte'Nihe care // zabdArtha :- 7 = alpa mAtrAmAM, tuM paripAka = mAna ane mAyAnuM kharAba phaLa jANIne teno tyAga kare, lAvA II Rva fug5 = sukhazIlatAthI rahita, pi = sneha-Asakti rahita thaIne. bhAvArtha :- paMDita sAdhaka jarA mAtra paNa abhimAna ane mAyA na kare. mAna ane mAyAnuM aniSTa phaLa jANIne sAdhaka zAtA-sukha suvidhA prAptinA ahaMkAramAM udhata na thAya tathA upazAMta temaja niHspRha athavA mAyA rahita thaIne saMyamamAM vicare. pANe ya NAivAejjA, adiNNaM pi ya NAie / sAiyaM Na musaM bUyA, esa dhamme vusImao // zabdArtha :-TW = grahaNa na kare, na le, sIdya = mAyA yukta, mAyA karIne, vulIno = jitendriya saMyamI puruSono A ja dharma che. bhAvArtha :- koIpaNa prANIono ghAta na kare tathA adatta(nahIM Apelo padArtha) paNa grahaNa na kare. temaja mAyA-mRSAvAda na kare, A ja jitendriya saMyamI sAdhakano dharma che. aikkama ti vAyAe, maNasA vi Na patthae / savvao saMvuDe daMte, AyANaM susamAhare // zabdArtha :- a66ai ri= koI jIvane pIDA ApavAnI, vAkANa = vANIthI, manasA vi = manathI paNa, ja patthara = IcchA na kare, savo saMvu = bahAra ane aMdara sarva rUpe gupta rahe, taMte AvA sunAho = IndriyonuM damana karato sAdhu sArI rIte saMyamanuM pAlana kare. bhAvArtha :- prANIone vANIthI ke manathI pIDA ApavAnI IcchA na kare. bahAra ane aMdarathI saMvRtta (gupta) thaIne rahe, temaja IndriyonuM damana karato sAdhu AdAna-saMyama mATe samyak ArAdhanA kare. kaDaM ca kajjamANaM ca, AgamessaM ca pAvagaM / savvaM taM NANujANaMti, AyaguttA jiiMdiyA // 2deg 21
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8 | 295 | zabdArtha :- ra zananA 4 Ama naM ra va = karelA, karAtA athavA je pApa karAze, savva bANugaLati = te badhAnuM anumodana kare nahIM. bhAvArtha :- Atmagupta jitendriya sAdhaka karAyelAM, karavAmAM AvatAM ane bhaviSyamAM thanArAM pApanuM mana, vacana, kAyAthI anumodana kare nahIM. vivecana : A 12 gAthAo dvArA paMDitavIryanI sAdhanA mATenA 28 preraNA sUtro pragaTa karyA che. (1) bhavya mokSArthI hoya (2) alpakaSAyI hoya athavA atimAnI, atikrodhI na hoya arthAt sarAga avasthAmAM kadAca krodhAdi kaSAyano udaya thaI jAya to te udayane niSphaLa banAvI de (3) kaSAyAtmaka baMdhanothI mukta hoya (4) pApakarmanA kAraNabhUta Azravone dUra karI kaSAyAtmaka baMdhanone kApI,zeSa karmone dUra karavA udyamavaMta rahe (5) mokSa tarapha laI janArAM(netA) samyakdarzana-jJAna- cAritrane mATe puruSArtha kare (6) dhyAna, svAdhyAya Adi mokSasAdhaka anuSThAnomAM samyaka udyama kare (7) bAlavIrya duHkhadAyaka che. azubha karmabaMdhanuM kAraNa che, teno vicAra kare tathA sugatiomAM ucca sthAno temaja parijanonI sAthenA sahavAsanI anityatAnuM anuprekSaNa kare (8) A prakAranA ciMtanapUrvaka Asakti athavA mamatvabuddhi dUra kare (9) sarva virati rUpa nirdoSa, ratnatrayAtmaka mokSa mArgano svIkAra kare (10) pavitra buddhithI dharmanA sArane jANI, sAMbhaLI, AtmAnA jJAnAdi guNonA upArjanamAM udyama kare (11) pApayukta anuSThAnano tyAga kare (12) potAnA AyuSyano upakrama jaNAya to zIghra saMlekhanArUpa, paMDitamaraNarUpa zikSA grahaNa kare (13) kAcabo jevI rIte aMgone saMkocI le che, tevI ja rIte paMDita sAdhaka pAparUpI kAryone samyaka dharmadhyAnAdinI bhAvanAthI saMkucita kare (14) anazana kALamAM mana, vacana, kAyAnA samasta vyApArone, potAnA hAtha-pagane ane akuzala saMkalpothI manane rokI le. anukULa-pratikULa viSayomAM rAgadveSa choDI Indriyone saMkucita kare (15) pAparUpa pariNAmavALI duSkAmanAono tathA pAparUpa bhASAdoSano tyAga kare (16) lezamAtra paNa abhimAna ane mAyA na kare (17) abhimAnanA aniSTa phaLane jANIne sukhaprAptinA gauravamAM udyata na thAya (18) upazAMta tathA niHspRha athavA mAyA rahita thaIne vicaraNa kare (19) prANIhiMsA na kare (20) adatta grahaNa na kare (21) mAyAsahita asatya na bole (22) prANIonA prANonuM utpIDana kAyAthI ja nahIM vacana ane manathI paNa na kare (23) bahAra ane aMdarathI saMvRta (gupta) thaIne rahe (24) Indriyadamana kare (25) mokSadAyaka samyakdarzanAdi rUpa saMyamanI ArAdhanA kare (ra6) pApathI AtmAne bacAve (27) jitendriya rahe ane (28) koInA dvArA bhUtakALamAM karAyelAM, vartamAnamAM karAtAM ane bhaviSyamAM thanArA pApanuM mana, vacana, kAyAthI anumodana paNa na kare. sabUtharmoviyaM :- be artha che. (1) badhA kutIrthika dharmo dvArA akopita-adUSita (2) badhA dhamo- anuSThAnarUpa svabhAvothI je agopita-pragaTa che. sivAM vizeSa - zikSAthI-yathAvatuM maraNavidhi jANIne Asevana zikSAthI teno abhyAsa kare. punA..vaDA - be pAThAntara maLe che. (1) suyaM ne rUdame iNaM varasa vIriyaM |
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha- je baLathI saMgrAmamAM zatrusenA para vijaya prApta karAya che, te paramArtha rUpe vIrya nathI, paraMtu je baLathI kAma krodhAdi AMtarika zatruo para vijaya prApta karavAmAM Ave che, te ja vAstavamAM vIra-mahApuruSonuM vIrya che, A vacana meM A manuSya janmamAM athavA saMsAramAM tIrthakaro pAsethI sAMbhaLyuM che. (2) gAyatakuM subAlA vIrasya variye | bhAvArtha-Ayata athavA mokSa. AyatArtha = mokSarUpa artha athavA mokSarUpa prayojana. sAdhaka samyaka darzana, jJAna, cAritrarUpa mArgane samyaphaprakAre grahaNa karIne je dhairyabaLa thI kAma krodhAdi para vijaya prApta karavA mATe parAkrama kare che. te ja vIranuM vIrya che. azuddha ane zuddha parAkrama - na je yA'buddhA mahAbhAgA, vIrA asammattadaMsiNo / asuddhaM tesiM parakkaMtaM, saphalaM hoi savvaso // zabdArtha :- je thavuM = je puruSa dharmanA rahasyane jANatA nathI, mAmA = paraMtu jagatamAM pUjanIya mAnavAmAM Ave che, vIrA = zatrunI senAne jItavAmAM vIra che, amaraLio = tathA samyagdarzanathI rahita che, saM parata luddha = teono tapa, dAnAdino udhama azuddha che, savvalo sapanaM hodda = te karmabaMdha mATe saphaLa hoya che. bhAvArtha :- je vyakti abuddha(dharmanA vAstavika tattvathI ajANa) che, paraMtu jagatamAM pUjAya che. temaja zatrusenA athavA prativAdIne jItavAmAM vAgvIra che tathA mithyAdaSTi che tevA lokonuM tapa, dAna, adhyayana, yama niyama AdimAM karAyeluM parAkrama(vIrya) azuddha che, temanuM te parAkrama karmabaMdharUpa phaLayukta hoya che. ___ je ya buddhA mahAbhAgA, vIrA sammattadaMsiNo / suddhaM tesiM parakkaMtaM, aphalaM hoi savvaso // zabdArtha - vIrA = karmanuM vidAraNa karavAmAM nipuNa, apapi hodda = te karmabaMdha mATe niSphaLa hoya che eTale ke karmanA nAza rUpa mokSa mATe hoya che. bhAvArtha :- je sAdhaka padArthanA jJAtA che, mahAbhAgyavAna che, karmavidAraNa karavAmAM sahiSNu athavA jJAnAdi guNothI virAjita(vIra) che tathA samyakdaSTi che, teonuM tapa, adhyayana, yamaniyama Adi samastaparAkrama zuddha ane sarvathA karmabaMdharUpa phaLathI rahita mAtra karmakSaya mATe hoya che. tesi pi tavo suddho, NikkhaMtA je mahAkulA / jaM NevaNNe viyANaMti, Na silogaM paveyae // zabdArtha :- telaM pi tavo muddo = teonuM tapa paNa zuddha che, ne mahAzunA jatA = moTAkaLavALAe dIkSA laIne paNa, gaM ane variyAti = anya loko jANe nahIM te rIte tapa kare,
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-8 297 ] ja sito pavecapa = tapasvI potAnI prazaMsA paNa na kare. bhAvArtha :- mahAkuLamAMthI pravrajita thayela vyakti anya vyakti na jANe tema tapa kare tathA potAnA tapanI prazaMsA na kare teonuM tapa zuddha che. vivecana : A traNa gAthAomAM zAstrakAra azuddha ane zuddha parAkramanA AdhAre bAlavIrya ane paMDitavIryanuM aMtara samajAve che. sAdhaka, sAdhana ane sAdhya traNe zuddha hoya to ja te parAkrama zuddhapaMDitavIrya kahevAya. samyagdaSTi jIva zuddha sAdhaka kahevAya. mokSanuM, karmakSayanuM lakSya hoya te sAdhya-zuddha kahevAya ane svAdhyAya, dhyAna, dAna, tapa yathAvata rUpe karAya to sAdhana zuddha kahevAya. paramArthanA jJAtA, samyaguSTi sAdhaka mokSa arthe svAdhyAyAdimAM je puruSArtha kare te paMDitavIrya che. tethI viparIta mithyAdaSTi jIva mAna-sanmAna, pUjA satkArAdi mATe svAdhyAyAdimAM je parAkrama kare te bAlavIrya che. sAdhya, sAdhaka, sAdhanamAMthI eka paNa azuddha hoya to te bAlavIrya ja kahevAya che. tela ji to suddho :- A gAthAmAM zuddha tapanuM svarUpa batAvyuM che. je gupta tapazcaryA kare che, yazakIrtinI cAhanA karatA nathI, teonuM tapa pUrNa zuddha hoya che. bAlajanonuM parAkrama - aneka zAstromAM paMDita ane tyAga niyama vagere guNonA kAraNe lokapUjya tathA vANIvIra hovAchatAM paNa samyaka tattvajJAnathI rahita, mithyAdaSTi bAlana che. temanA dvArA tapa, dAna, adhyayana, Adi koI paNa kriyA AtmazuddhikAraka nathI paraMtu karmabaMdhakAraka hovAthI AtmAne azuddha banAvI de che, jevI rIte kuvaidyanI cikitsAthI roganAza thavAne badale rogamAM vadhAro thAya che, tevI ja rIte te ajJAnI mithyAdaSTijanonI tapa Adi samasta kriyAo bhavabhramaNarUpI roganA nAzane badale bhavabhramaNamAM vRddhi kare che. paMDitavIrya sAdhanAno Adarza :___ appapiMDAsi pANAsi, appaM bhAsejja suvvae / khaMte'bhiNivvuDe daMte, vItagehI sayA jae / zabdArtha - piMDAti = sAdhu udaranirvAha mATe thoDo AhAra kare, pAli = thoDuM pANI pIve, suSya = suvrata puruSa, aNa mAsA = thoDuM bole, te maNibuDe = kSamAzIla, lobhAdi rahita, te = jitendriya, vatanohI tathA nA = viSayabhogamAM Asakti rahita thaIne haMmezAM saMyamanuM anuSThAna kare. bhAvArtha :- suvatI (mahAvratI) sAdhu thoDo AhAra kare, thoDuM pANI pIe; thoDuM bole. te haMmezAM kSamAzIla, lobhAdithI rahita, zAMta, dAnta (jitendriya) temaja viSayabhogomAM anAsakta rahI saMyamapAlanamAM puruSArtha kare.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ] zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) jhANajogaM samAhaTu, kAyaM viusejja savvaso / titikkhaM paramaM NaccA, AmokkhAe parivvaejjAsi // tti bemi // zabdArtha - zALano samAharlDa = sAdhu dhyAnayogane grahaNa karIne, savvato che vikasenja = sarva prakAre zarIranA vyApArone roke, titi para paDyA = parISaha tathA upasarga sahana karavAne uttama samajI, AnokANa parivaNajhAli = mokSanI prApti paryata(mokSa prApta na thAya tyAM sudhI) saMyamanuM anuSThAna(pAlana) kare. bhAvArtha :- sAdhu dhyAnayogane samyakuprakAre grahaNa karI pUrNarUpe kAyAno vyutsarga kare, pravRttiothI zarIrane roke. parISaha-upasarga sahanarUpa titikSAne pradhAna(sarvotkRSTa) sAdhanA samajI mokSa paryanta saMyama pAlanamAM parAkrama kare. vivecana : adhyayanano upasaMhAra karatA zAstrakAre be gAthAo dvArA paMDitavIryanI sAdhanAno Adarza rajU karyo che. sAdhakanI pAse mana, vacana, kAyA A traNa moTA sAdhano che, A traNeyamAM bahu moTI zakti che. paraMtu jo te mananI A zakti viSayopabhogonI prAptinA ciMtana, kaSAya athavA rAga-dveSa-moha AdimAM athavA duHsaMkalpa, durgAna Adi karavAmAM vApare to te AtmAnA utthAnane sthAne patana tarapha gati kare che. A rIte vacananI zaktine je karkaza, kaThora, hiMsAjanaka, pIDAkArI, sAvadha, nirarthaka, asatya athavA kapaTayuktavANI bolavAmAM kare, vANIno samyaka upayoga na kare to te zaktino durvyaya kare che. kAyAne khAvApIvAmAM, puSTa banAvavAmAM, sajAvavAmAM zakti vyaya kare athavA AhAra-pANI, vastra, makAna Adi padArthono vadhumAM vadhu upabhoga karI te potAnI zaktino prayoga kare to te zaktino durvyaya kare che. tethI zAstrakAra paMDitavIrya sAdhakanI samakSa tenA tyAga-tapa pradhAna jIvanane anurUpa eka AdarzanI jhAMkhI prastuta kare che. je sAdhaka thoDo AhAra kare che, thoDuM bole che, thoDI nidrA le che, potAnA saMyamanA upakaraNa atyaMta alpa rAkhe che, tene devatA paNa praNAma kare che. paMDitavIryanI sAdhanAmAM zarIra gauNa hoya che, AtmA mukhya che, tethI zarIranI bhakti choDI sAdhake Atmabhakti para ja mukhyarUpe dhyAna ApavuM joIe. to ja tenI zakti saphaLa thAya. sAdhakanuM jIvana paMDitavIryanI sAdhanAmaya rahe ane mRtyu paNa paMDitavIryanI sAdhanAmaya bane temAM ja jIvananI sArthakatA che. che adhyayana 8 saMpUrNa che
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 . 299 | navamuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "dharma" che. dharma zabda zubhakarma, kartavya, kuzaLa anuSThAna, sukRta, puNya, sadAcAra, svabhAva, guNa, paryAyadharmAstikAya, dravya, maryAdA, rIta, vyavahAra Adi arthomAM prayukta thAya che. dharmanuM lakSaNa batAvatA AcAryoe kahyuM che ke durgato patata: jIvAn , yasmAd dhArayate tataH / dhatte caitAn zubhesthAne, tasmAd dharmaH iti smRtaH // durgatimAM paDatA jIvone zubha sthAnamAM dhArI rAkhe te dharma. niyuktikAre nAma, sthApanA, dravya ane bhAvanI daSTie dharmanA cAra nikSepa karyA che. nAma ane sthApanAdharma to sugama che. dravyadharma sacita, acita ane mizra dravyanA svabhAva arthamAM che athavA SaDUdravyomAM je jeno svabhAva che, te teno dravyadharma che. kula, grAma, nagara, rASTra Adi sAthe saMbaMdhita je gRhasthonA niyama-upaniyama, maryAdAo, kartavya athavA javAbadArInA rUpamAM je kuLadharma, grAmadharma Adi che te paNa dravyadharma kahevAya che. annapuNya Adi navaprakAranA puNya che tene paNa dravyadharma samajavA joIe. bhAvadharma be prakArano che- laukika ane lokotara. laukika dharma be prakArano che- gRhasthono ane pAkhaMDIono. lokottara dharma samyakajJAna, samyagadarzana ane samyaphacAritranA bhedathI traNa prakArano che. A adhyayanamAM lokottara bhAvadharmano ja adhikAra che. A adhyayanamAM jJAna, darzana, cAritrasaMpanna sAdhu mATe vItarAgaprarUpita lokottara dharma (AcAravicAronuM nirUpaNa karAvAmAM AvyuM che. SaDUjIvanikAyanA AraMbha, parigraha AdimAM lIna vyakti A loka-paralokamAM duHkhamukta thaI zakatA nathI, tethI sAdhue mokSamArgano vicAra karIne nirmamatva, nirAraMbha, nirahaMkAra, nirapekSa temaja niSparigrahI thaIne saMyama dharmamAM udhata rahevAno zAstrakAre nirdeza karyo che. mRSAvAda, maithuna, parigraha-adattAdAna, mAyA, lobha, krodha, mAna AdinA tyAgano tathA prakSAlana, raMjana, bastIkarma, virecana, vamana, aMjana, gaMdha, mAlya, snAna, daMtaprakSAlana, vastuparigraha(saMgraha), hastakarma, audezika Adi doSayukta AhArasevana, rasAyaNasevana, mana, jyotiSa prazna, sAMsArikavAto, zayyAtara, piMDagrahaNa, dhUtakrIDA, dharma viruddha kathana, pagarakhAM, chatrI, paMkhAthI havA nAkhavI, gRhastha pAtra-vastra sevana, khurazI palaMgano upayoga, gRhasthanA ghare besavuM, temanA khabaraaMtara(kuzaLa samAcAra) pUchavA, pUrvakrIDita smaraNa, yaza-kIrti, prazaMsA, vaMdana-pUjana, asaMyama utpAdaka azana-pAna tathA bhASAdoSa sAdhunA saMyamadharmane dUSita karanArA AcAra-vyavahAranA tyAgano upadeza che. A adhyayananI kula 36 gAthAo che.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 300 ] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | navamuM adhyayana dharma na excoxsexcocoxoxoxoxoxoxoxoexcocoooxsexsexoxoxoxoxoxoxoxoxo dharmAcaraNano bodha : kayare dhamme akkhAe, mAhaNeNa maImayA / aMju dhamma ahAtaccaM, jiNANaM taM suNeha me // zabdArtha :- masA = kevaLajJAnI, mIrA = jIvone na mAravAno upadeza ApanArA bhagavAna mahAvIra svAmIe, te evuM thampa = te saraLadharmane, ehAvuM = yathArtha rUpe. bhAvArtha :- kevaLa jJAnasaMpanna, mahAmAhaNa (ahiMsAnA parama upadezaka)bhagavAna mahAvIra svAmIe kayo dharma batAvyo che? jinezvaro dvArA upadiSTa te saraLa dharmane yathArtha rUpe mArI pAsethI sAMbhaLo. mAhaNA khattiyA vessA, caMDAlA adu bokkasA / esiyA vesiyA suddA, je ya AraMbhaNissiyA // pariggahe NiviTThANaM, veraM tesiM pavaDDai / AraMbhasaMbhiyA kAmA, Na te dukkhavimoyagA // zabdArtha :- vorA = bukkasa-varNazaMkara, parivAre khivijJAna = parigrahamAM Asakta rahenArAM, hiM veraM pavachUTTa = A prANIone bIjA prANIonI sAthe vera vadhe che, AmafmayA ma = te viSaya lolupa jIvo AraMbhathI bharelA che. bhAvArtha :- brAhmaNa, kSatriya, vaizya, cAMDAla athavA bukkasa-avAMtara jAtiya varNasaMkara, eSika-zikArI, hastitApasa athavA kaMdamULAdi khAnAra pAkhaMDIo, vaizika-mAyA-pradhAnakalAjavI-jAdugara tathA zUdra je AraMbhamAM Asakta jIva che, je vividha parigrahamAM mUchita che, teonuM bIjAM prANIonI sAthe vera vadhe che. teo kAmabhogomAM pravRtta (viSaya lolupI) AraMbhathI paripUrNa (AraMbhamagna) che. teo duHkhothI athavA du:kharUpa karmothI mukta thaI zakatA nathI. AghAyakiccamAheDaM, NAyao visaesiNo / aNNe harati taM vittaM, kammI kammehiM kiccai //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 301 | zabdArtha - visano pAyo - sAMsArika sukhanA Icchuka jJAtivarga, mAyAvizvanIdevuMagni saMskAra Adi karIne, vitta raMti = marelAM prANInA dhanane laI le che, jenI khehiM vi = paraMtu te dravyane ekatra karavA mATe karAyelAM pApakamonuM phaLa te puruSa ekalo ja bhogave che, keme karanAra te karmothI duHkhI thAya che. bhAvArtha :- vaiSayika sukhanA abhilASI jJAtijana athavA anya loko agnisaMskAra Adi maraNottara katya karIne mRtaka vyaktinA dhanane harI le che. paraMtu vividha pApakarma karIne dhanasaMcita karanAro te mRta vyakti potAnAM pApakarmonA phaLasvarUpa duHkhane ekalo ja bhogave che. mAyA piyA NhusA bhAyA, bhajjA puttA ya orasA / NAlaM te tava tANAe, luppaMtassa sakammuNA // zabdArtha :-samukhaT = potAnA pApakarmathI, nupatassa = saMsAramAM pIDita thatAM, dulA = putravadhU, oralA ya punA khAna = orasaputra koIpaNa samartha hotA nathI. bhAvArtha :- potAnAM pApakarmathI saMsAramAM pIDita tamArI rakSA karavAmAM mAtA, pitA, patnI, bhAI ane sagAputra Adi koI paNa samartha hotA nathI. eyamaTuM sapehAe, paramaTThANugAmiyaM / Nimmamo NirahaMkAro, care bhikkhU jiNAhiyaM // zabdArtha :-pamadupuramAM = paramArthanA saMyama athavA mokSanA anugAmI, nidiya re jina bhASita dharmanuM AcaraNa kare, jinAjJAnusAra cAle. bhAvArtha :- potAnA karelAM pApathI duHkha bhogavatAM prANInI rakSA koI karI zakatuM nathI, A vAtane tathA paramArtharUpa mokSa athavA saMyamanA, anugAmI (kAraNa) samyakdarzanAdine samyakarUpe jANI mamatvarahita nirahaMkAra thaI bhikSu jinAjJAnusAra AcaraNa kare. ciccA vittaM ca putte ya, NAyao ya pariggahaM / ciccANa aMtagaM soyaM, Niravekkho parivvae // zabdArtha :- aMta soyaM ja vizvALa = aMtaranA zokane choDI, giravelo viU = saMsArathI nirapekSa thaIne saMyamanuM anuSThAna kare. bhAvArtha :- dhana, dhAnya, putro, jJAtijano, parigrahano tyAga karI, aMtaranA zokasaMtApane choDI sAdhaka nirapekSa (nispRha) thaI saMyamapAlanamAM pragati kare. 7
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 | zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) vivecana : A sAta gAthAomAM vividha dRSTikoNothI e batAvyuM che ke jinokta zramaNa dharmanuM pAlana zA mATe? ane kevI rIte karavuM joIe? saMsAravardhaka cAra mukhya kAraNothI chaTavA zramaNadharmano svIkAra karavo zreyaskara che :- (1) AraMbhaparigrahAsakta jIva prANIo sAthe lAMbAkALa sudhInuM vera vadhAre che (2) viSayasukha lolupa AraMbhamagna jIva duHkhothI mukta thaI zakato nathI (3) jJAtijana vyaktinI maraNottara kriyA karIne pApakarma dvArA teNe saMcita kareluM dhana tenA svajana, parijana vagere laI le che, mRtyu pachI dhana sAthe AvatuM nathI paraMtu te dhana mATe karela pApakarma sAthe Ave che ane pAponuM phaLa teNe ekalA ja bhogavavuM paDe che (4) pApakarmanA phaLasvarUpe pIDita thatI vyaktine tenA svajana bacAvI zakatA nathI. A cAre aniSTothI dUra rahevA vyaktie jinokta mokSamArgarUpa(saMyama) dharmamAM dIkSita thavuM zreyaskara che. dIkSita sAdhake (1) mamatva rahita banI (2) ahaMkAra zUnya banI (3) dhana, dhAnya, parigraha, strI, putra Adi tathA jJAtijano pratye mamatvano tyAga karI (4) sAMsArika bhogothI nirapekSa-niHspRha rahI (5) tyajelA sajIva-nirjIva padArtho saMbaMdhI aMtarathI zoka (ciMtA) choDI saMyamamAM sthita thavuM zreyaskara che. rivaNa aMta so :- vRttikAre tenA traNa artha karyA che. (1) aMtaramAM mamatvarUpa duSparityAjya zokane choDIne (2) saMyamI jIvanano aMta-vinAza karanArA mithyAtva Adi paMcAzravastrota choDIne (3) AtmAmAM vyApta thanArA AMtarika zoka-saMtApane choDIne tenuM pAThAntara A pramANe che.rivALAtA soyaM - tenA paNa be artha vRttikAre karyA che. (1) jeno aMta kyAreya thato nathI, evA anantaka te karmAzraya srota athavA (2) potAnA deha Adi pratye aMtaramAM thanArA zokane choDIne. cUrNimAM pAThAntara che-revALa sattA sota arthAt AtmAmAM thatAM karmAzravadvArabhUta srotane choDIne athavA ajJAna, avirati, ane mithyAtvanA anaMta paryAyone choDIne. mUlaguNagata-doSatyAgano upadeza : puDhavI AU agaNi vAU, taNa rukkha sabIyagA / aMDayA poya-jarAU-rasa-saMseya-ubbhiyA // zabdArtha :- laya thi = rasaja, svedaja ane ubhijja (A badhA jIva che). bhAvArtha :- pRthvI, pANI, agni, vAyu tathA lIlu ghAsa, vRkSa ane bIja Adi vanaspati temaja aMDaja, potaja, jarAyuja, rasaja, saMsvedaja tathA ubhijja Adi trasakAya, A badhA chakAya jIvo che. etehiM chahiM kAehiM, taM vijjaM parijANiyA / maNasA kAyavakkeNaM, NAraMbhI Na pariggahI //
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 303 | zabdArtha :-vinna = vidvAna puruSataM nALiya = teone jIva jANI, khAlI na rahI = AraMbha ane parigraha na kare. bhAvArtha :- vidvAna sAdhaka A chakAya jIvone jJa parijJAthI jIva rUpa jANI, pratyAkhyAna parijJAthI mana, vacana ane kAyAthI teno AraMbha na kare, parigraha paNa na rAkhe. __musAvAyaM bahiddhaM ca, uggahaM ca ajAiyaM / __ satthAdANAiM logaMsi, taM vijja parijANiyA // zabdArtha :- mulAvAyaM = asatya bolavuM, vaha = maithuna sevana karavuM, jAuM = parigraha rAkhavo, anAtha = tathA adattAdAna levuM, noli sasthAvALA = A badhA lokamAM zastra samAna ane karmabaMdhanA kAraNo che, jIvana te parivALiyA = vidvAna jJa parijJAthI tene jANI, pratyAkhyAna parijJAthI tyAga kare. bhAvArtha :- mRSAvAda, maithunasevana, parigraha(avagraha athavA udgaha), adattAdAna, A sarva lokamAM zastra samAna che, karmabaMdhanA kAraNa che. vidvAna muni tene jANIne tyAgI de. vivecana : A traNa gAthAomAM sAdhunA ahiMsAdi paMcamahAvratarUpa mULaguNonA doSonA tyAgano upadeza dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMga Adi AgamomAM vistRtarUpe SajIvanikAyanuM varNana karavAmAM AvyuM che. A gAthAomAM chakAya jIvonuM nAma darzAvI tenI hiMsAdinA tyAgano nirdeza che. jIvone bheda-prabheda sahita jANyA vinA teonI rakSA karI zakAtI nathI mATe pahelA jIvonuM varNana karyuM che. uttaraguNagata doSatyAgano upadeza : paliuMcaNaM bhayaNaM ca, thaMDillussayaNANi ya / ___ dhUNA''dANAI logasi, taM vijja parijANiyA // zabdArtha :-paripaMca ra mAyA, mayamAM 2 = ane lobha, caMDituyANa ya = krodha ane mAnane, dhULa = tyAgo, nosi mAlAgADuM = lokamAM A badhA karmabaMdhanA kAraNa che. bhAvArtha :- parikaMcana- vakratAkAriNI kriyA-mAyA ane bhajana-lobha tathA krodha ane mAnane naSTa karo kAraNa ke A badhA(kaSAya) lokamAM karmabaMdhanAM kAraNa che. vidvAna sAdhaka jJa parijJAthI jANI pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kare.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) __ dhoyaNaM rayaNaM ceva, vatthIkamma vireyaNaM / vamaNaMjaNa palimaMthaM, taM vijjaM parijANiyA // zabdArtha :- dhoyAM hAtha, paga tathA vastra Adi dhovA, ratha = tene raMgavA, vaOIna = enimAM vagere levuM, vicaLa = virecana-julAba levo, vamaLanA = davA laIne vamana karavuM tathA AMkhomAM AMjaNa lagAvavuM, simartha = ItyAdi saMyamane naSTa karanArAM kAryo. bhAvArtha :- (vibhUSAnI dRSTie) hAtha, paga ane vastra Adi dhovAM tathA tene raMgavA, bastikarma karavuM, | virecana-julAba levo, davA laI vamana karavuM, AMkhomAM AMjaNa lagAvavuM. A rIte zarIra sajAvavuM te saMyama vighAtaka(palimaMthakArI) che, tenuM svarUpa ane duSpariNAmane jANIne vidvAna sAdhu teno tyAga kare. gaMdha malla siNANaM ca, daMtapakkhAlaNaM tahA / pariggahitthi kammaM ca, taM vijaM parijANiyA // zabdArtha - gaMdha mA sigAI ra = zarIrapara sugaMdhI dravyo lagAvavA ane phUlamALA paheravI temaja snAna karavuM, ta vata"RvAtai = dAMta sApha karavA, ridilhimmaH parigraha rAkhavo, strIbhoga karavo. bhAvArtha :- zarIrapara sugaMdhita padArtho lagAvavA, puSpamALA dhAraNa karavI, snAna karavuM, dAMta sApha karavA, parigraha rAkhavo, sacitta parigraha-dvipada, catuSpada athavA dhAnya Adi, acitta parigraha- sonuMcAMdI, ratna, motI Adi athavA tenA AbhUSaNa Adi padArtho rAkhavA, strIkarma-deva, manuSya, athavA tiryaMca strInI sAthe maithuna-sevana karavuM, A anAcArone karmabaMdha temaja saMsAranuM kAraNa jANI vidvAnamuni teno parityAga kare. uddesiyaM kIyagaDaM, pAmiccaM ceva AhaDaM / pUiM aNesaNijjaM ca, taM vijja parijANiyA // zabdArtha -pUruM = je AdhAkarmI AhAra sAthe mizrita thayelA hoya, a nna = je AhArAdi doSayukta azuddha hoya, vinA parivALiyA = vidvAn muni AvA AhArano tyAga kare. bhAvArtha :- sAdhunA uddezathI gRhastha dvArA taiyAra karavAmAM Avela auddezika doSayukta, sAdhu mATe kharIdIne lAvelo kritakata doSayukta AhAra, bIjA pAse udhAra ke uchIno lIdhela pAmiya-doSa yukta AhAra, sAdhunA sthAne sAmethI lAvelo Ahata AhAra, AdhAkarmI AhAramizrita-dUSita pUtikarmadoSavALA AhAra ane eSaNAdoSothI dUSita evA aneSaNIya AhArane saMsAranuM kAraNa jANI vidvAnamuni tyAga kare.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 305 | AsUNimakkhirAgaM ca, gidhuvaghAyakammagaM / 15 uccholaNaM ca kakkaM ca, taM vijjaM parijANiyA // zabdArtha - bALaviharA = rasAyaNa Adi khAIne baLavAnuM banavuM tathA AMkhamAM zobhA mATe AMjaNa lagAvavuM, fdhuvayAgna = zabdAdi viSayomAM Asakta thavuM temaja je karmathI jIvono ghAta thAya tevuM karavuM, 3chatAM ra va = ayatnApUrvaka ThaMDA pANIthI hAtha-paga vagere dhovA tathA zarIramAM pITTI lagAvavI. bhAvArtha :- ghI Adi athavA zaktivardhvaka rasAyaNa AdinuM sevana karavuM, AMkhomAM(zobhA mATe) AMjaNa lagAvavuM, raso athavA zabdAdi viSayomAM vRddha thavuM, prANI upaghAtaka karma karavuM, hAthapaga Adi dhovA, zarIra para kaccha-mAliza, pIThI athavA krIma, sno jevA sugaMdhI padArtho lagAvavA, A sarva kAryone vidvAnuM sAdhu saMsArabhramaNa temaja karmabaMdhananuM kAraNa jANI teno parityAga kare. saMpasArI kayakirie, pasiNAyataNANi ya / sAgAriyapiMDaM ca, taM vijja parijANiyA // zabdArtha :- sArI asaMyatonI sAthe sAdhu saMsAranI vAto, ruri asaMyamanA anuSThAnanI prazaMsA, patinAthatALa 2 = jyotiSanA praznono uttara, sIriyaM piMkuM = zayyAtara piMDa grahaNa. 17 bhAvArtha :- asaMyamIonI sAthe sAMsArika vArtAlApa(athavA sAMsArika vAtono pracAra-prasAra) karavo, asaMyamanA kAryonI prazaMsA karavI, jyotiSa saMbaMdhI praznonA uttara ApavA ane zayyAtara piMDaAzrayadAtAno AhAra grahaNa karavo, A badhAne saMsAranuM kAraNa jANI vidvAna sAdhu tene tyAgI de. aTThAvayaM Na sikkhejjA, vehAIyaM ca No vae / hatthakammaM vivAyaM ca, taM vijja parijANiyA // zabdArtha - avayaM viSe = sAdhu jugAra ramavAno abhyAsa na kare, vehA ra o vaE = je vAta dharmathI viruddha hoya te na bole, hastham vivAya ra = hastakarma ane vivAda na kare. bhAvArtha :- sAdhu aSTApada-jugAra, zataraMja Adi na rame, dharma virodhI vacana na bole tathA hastakarma athavA kalaha na kare. zuSka-nirarthaka vAdavivAda(vAkalaha) na kare. A badhAne saMsArabhramaNanuM kAraNa jANI vidvAna teno tyAga kare. pANahAo ya chattaM ca, NAliyaM vAlavIyaNaM / 18 parakiriyaM aNNamaNNaM ca, taM vijaM parijANiyA //
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha:- pALa boya chatta 2= jUtA paheravA tathA chatra ke chatrI dhAraNa karavI, pAliya vAlavIyaLa = jugAra ramavo, paMkhAthI pavana nAkhavo, aLamaLyuM = anyonya-sAdhu sAthe zuzruSA kriyA, paraviriya = gRhastha sAthenI kriyA. 30 bhAvArtha :- pagarakhAM paheravAM, chatrI oDhavI, jugAra ramavo, morapIcha, tADa AdinA paMkhAthI havA nAkhavI, parakriyA--gRhastha Adi pAse paga dabAvavA, anyonyakriyA-sAdhuoe arasaparasa zuzruSA vagere rAgajanya kriyA karavI. A badhAne vidvAna sAdhaka karmabaMdhajanaka jANI teno parityAga kare. 19 zabdArtha:- mukhvAra pAsavaLa kRttui na vare = lIlI vanaspativALA sthAnamAM ke jhADo para pezAba na kare, maLa nisarga na kare, sAhag = bIja Adine dUra karI, aMgono saMkoca karI, vivaheLa vAvi = acitta pANIthI paNa, vAk vi = kadApi, bAvamenga = Acamana na kare. uccAraM pAsavaNaM hariesu Na kare muNI / viyaDeNa vA vi sAhaTTu, NAyamejja kayAi vi // bhAvArtha :- sAdhu lIlI vanaspativALA sthAnamAM maLa, mUtra visarjana na kare, bIja Adi sacitta vanaspatine dUra karIne acitta pANIthI paNa kyAreya paNa Acamana(mukha athavA zarIrazuddhi athavA malazuddhi) na kare. 20 paramatte aNNapANaM ca, Na bhuMjejjA kayAi vi / paravatthamacelo vi, taM vijjaM parijANiyA // zabdArtha:- azveto vi = vastrarahita hovA chatAM sAdhu, pavattha = gRhasthanA vastra na pahere. bhAvArtha :- sAdhu parapAtra-gRhasthanA vAsaNamAM kyAre ya AhArapANInuM sevana na kare. sAdhu acelaka- vastra rahita athavA jIrNa vastravALA hovA chatAM e paravastra-gRhasthanuM vastra dhAraNa na kare. vidvAnamuni A sarvane karmabaMdhajanaka jANIne teno parityAga kare. AsaMdI paliyaMke ya, NisijjaM ca gihaMtare / saMpucchaNaM ca saraNaM ca taM vijjaM parijANiyA // 21 zabdArtha :- AsaMvI pattiyaje ya = mAMcI ane palaMga, hiMtare bisiE = gRhasthanA gharamAM besavuM, saMpucchaLa = gRhasthanA kuzaLa pUchavA, saraLa = tathA potAnI pUrvanI krIDAonuM smaraNa karavuM. bhAvArtha :- sAdhu khATa para ane palaMgapara na bese ane sUve paNa nahIM; gRhasthanA gharanI aMdara na bese; gRhasthanA gharanA samAcAra, kSemakuzaLa Adi pUche nahi athavA potAnA aMgone(zobhAnI dRSTie) lUMche For Private Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 nahi; pUrve bhogavelA kAmabhogonuM smaraNa kare nahIM. vidvAna sAdhu tene zramaNadharmanI virAdhanA samajIne teno parityAga kare. |22| zabdArtha:- narsa ruitti silonlR 6 yaza, kIrti ane zloka--zlAghA, nA ya va pUyaLa = vaMdana ane pUjana, savvatonuMsi ne jAmA = samasta lokamAM je kAmabhoga che, je IcchAo lAlasAo che. jasaM kitti silogaM ca, jA ya vaMdaNapUyaNA / savvaloyaMsi je kAmA, taM vijjaM parijANiyA // bhAvArtha :- yaza, kIrti, zlAghA (prazaMsA) tathA je vaMdanA ane pUjA pratiSThA che tathA samagralokamAM je kAmabhoga che, lAlasAo che, vidvAnamuni tene saMyamanA apakArI samajIne teno tyAga kare. jehaM Nivvahe bhikkhU, aNNa-pANaM tahAvihaM / aNuppadANamaNNesiM, taM vijjaM parijANiyA // 23 zabdArtha :- haiM = A jagatamAM, neLa = je anna ane pANIthI, mittva = sAdhuno saMyama, biblaphre - nirvAha thAya, tahAvidde aLapALa = tevA anna ane pANI, akhetti anuppavALuM = gRhasthane ApavA. bhAvArtha :- A jagatamAM je anna, pANIthI sAdhunA saMyamano nirvAha thaI zake tevA ja AhAra pANI grahaNa kare. te AhArapANI asaMyamIne devA te saMyamaghAtaka jANI sAdhu teno tyAga kare. 24 zabdArtha :- dhamma surya zitava = dharma(cAritra) ane zrutano teoe upadeza Apyo che. bhAvArtha :- anaMtajJAnI, anaMtadarzI, nigraMtha mahAmuni zramaNa bhagavAna mahAvIre A rIte cAritradharma ane zrutadharmano upadeza Apyo che. 307 evaM udAhu NiggaMthe, mahAvIre mahAmuNI / aNaMtaNANadaMsI se, dhammaM desitavaM suyaM // vivecana : A cauda gAthAmAM zramaNonA cAritradharmane dUSita karanArA uttaraguNagata doSonA tyAgano upadeza che. dareka gAthAonA aMtima caraNamAM teM vijnma parigALiyA kahIne zAstrakAre tenA tyAgano upadeza Apyo che. te anAcaraNIya saMyamadUSaka kRtyane jJaparijJAthI karmabaMdhanuM temaja saMsAra paribhramaNanuM kAraNa jANI vidvAna sAdhaka pratyAkhyAna parijJAthI teno tyAga kare. A doSomAM moTAbhAganA anAcAro(anAcIrNo)nuM varNana che. jeno dazavaikAlika temaja AcArAMga For Private Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) Adi zAstromAM atratatra ullekha thayo che. AsUrNi :- vRtti ane cUrNimAM tenI be vyAkhyAo maLe che. (1) je ghI Adi pauSTika ke zaktivardhaka AhArivazeSathI athavA bhasma, pArA Adi rasAyaNa vizeSanA sevanathI zarIra ruSTapuSTa thatuM hoya (2) kUtarA jevI tuccha prakRtivALo sAdhaka thoDI mAtra AtmazlAdhA athavA prazaMsAthI phUlAI jato hoya, garvathI phUlAto hoya. jyujiri :- pratyupakAra arthe gRhasthanA kArya karavA. gRhanirmANa Adi A ghaNuM suMdara kArya karyuM che athavA asaMyatonI sAthe vivAha--sagAI, kAmabhoga saMbaMdhI vAsanA temaja mohamAM vRddhi karanArI vAto karavI athavA A prakAranA asaMyamakAryanI prAMsA karavI. pazcimayatAkhi :- be vyAkhyAo che- (1) jyotiSa saMbaMdhI praznAdinA uttara, Ayatana eTale pragaTa karavA, batAvavA (2) saMsArI lokonA paraspara vyavahAro, mithyAzAstra athavA praznanA saMbaMdhamAM yathArtha vAto batAvIne nirNaya Apavo. sAriya piMka :- traNa artha-sAnti = zayyAtarano piMDa(AhAra) athavA (2) sAgArika piMDa eTale ke sUtakagRha piMDa athavA (3) niMdha " jaguptita- durAcArIno AhAra. - aThThAvayaM Na silenA :- traNa vyAkhyAo che--- (1) je pada--zAstrathI dhana, dhAnya, sonuM Adi prApta karI zakAya tevA zAstronuM adhyayana na kare (2) dyutakrIDA vizeSa na zIkhe (3) artha eTale ke dharma athavA mokSamAM Apakara- prANIhiMsAnI zikSA denArA zAstra na zIkhe ane bIjAne zikhavADe nahIM ane pUrve zIkhelA evA zAstranI AvRtti athavA abhyAsa na kare. vAva :- traNa artha che- (1) vedhano artha che--saddharmanuM anukULapaNuM ane atItano artha che--tenAthI rahita eTale ke saddharma viruddha, (ra) adharmapradhAna (3) vaidhano artha vastravedha-jugAra, saTTo, AMkaDA Adi jevA ke koI dyuta vizeSathI saMbaMdhita vAto na kahe. paramatte aLa pApaM 6 :- para (gRhastha)nA pAtramAM annapANInuM sevana na kare. vira-kapI sAdhune mATe gRhasthanuM pAtra parapAtra che, temAM AhAra karatA pUrve aghavA pachI gRhastha dvArA sacitta pANIthI dhovAnI, kadAca corAI javAnI athavA paDIne tUTI javAnI AzaMkA rahe che. A sAdhvAcAra viruddha che. sthavira-kalpI sAdhune mATe hAthanI aMjalimAM khAvuM pIvuM paNa para pAtramAM khAvA pIvA barAbara che, te paNa niSiddha che. sthavirakalpI sAdhu sAdhvIonI aMjali chidrayukta hoya che, te chidra dvArA AhAra-pANI Adi nIce paDI javAthI ayatnA thavAnI saMbhAvanA che. jinakalpIne mATe hAthanI aMjali svapAtra che, lAkaDA AdinA pAtra athavA gRhasthanA pAtramAM khAvuM pIvuM te parapAtra bhojana che. - pavatthamaveto vi :- sthavirakalpI sAdhune mATe gRhasthanA vastra paravastra che ane jinakalpI mATe dizAo ja vastra che, sUta(sUtara) AdithI banelAM badhAM vastra teo mATe paravastra che. paravastrano upayoga
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 karavAmAM teone pUrvokta doSo lAge che. AsaMdI paliyaMke ya :- AsavI = vartamAnayugamAM ArAmakhurazI athavA sprIMgavALI khurazI athavA lacIlI nAnI pATa athavA pATIvALo, sprIMgavALo lacIlo palaMga. tenA para sUvA, besavA athavA laMbAvavAthI kAmottejanA thavAnI tathA chidromAM beThelA jIvonI virAdhanA thavAnI AzaMkA che. tethI teno upayoga varjita che. biliAM ca ziotare :- gRhasthanA gharamAM besavAthI brahmacarya virAdhanAnI AzaMkA athavA lokazaMkA athavA azobhAnI daSTie niSedha karyo che. puccha :- A prakAranI sAMsArika pUchaparachathI potAno svAdhyAya, dhyAna sAdhanAno amUlya samaya vyartha jAya che. 309 nebheda viSe:- dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe je zuddha annajaLathI athavA(dukALa) durbhikSa, roga, AtaMka Adi samaye kiMcit azuddha annapANIthI saMyamayAtrAdino nirvAha thaI zake che tevo AhAra pANI vahorI lIdhA pachI jo asaMyamI gRhastha Adine ApI de to sAdhuno saMyama dUSita thAya che tethI tevuM kArya sAdhu na kare. bhASAviveka : bhAsamANo Na bhAsejjA, Neva vaMphejja mammayaM / mAiTThANaM vivajjejjA, aNuvII viyAgare // 25 na zabdArtha :- mAsamALo 5 mAsengA= koIbolatA hoya tenI vacce na bole, koI krodhamAM bolatA hoya to tenI sAme na bole, mammaya jeva vaTM = koInA hRdayane AghAta lAge tevI marmakArI bhASA na bole, mAphkALa vivangengA = kapaTabharI bhASA na bole, aNuvIrpha viyATMre = samajI vicArIne bole. bhAvArtha :- sAdhu koI bolatA hoya tenI vacce sAdhu na bole. marmasparzI bhASA na bole, te kapaTa pradhAna vacana evuM AcaraNano tyAga kare. je kAMI bole te vicArIne bole. tatthamA tayA bhAsA, jaM vaittA'Nutappai / jaM chaNaM taM Na vattavvaM, esA ANA NiyaMThiyA // 26 zabdArtha :- tasthimA (saMtimA) tA mAlA = cAra prakAranI bhASAomAM je trIjI bhASA che arthAt je asatya sAthe maLeluM satya che sAdhu te na bole tathA, na vatAanutabad = je vacanane bolIne pazcAttApa karavo paDe tevuM vacanapaNa na bole, khaM chaLa te ja vattavva = je vAtane badhA loko chupAve che For Private Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 310 ] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | te na kahe, pakSaT TLavi Aga te ja nigraMthanI AjJA che. bhAvArtha :- cAra prakAranI bhASAomAM je trIjI bhASA mizrabhASA(satyA-mRSA) che, te sAdhu na bole tathA je bolyA pachI pazcAttApa karavo paDe, evI bhASA paNa na bole. je vAtane loko chUpAve(gupta rAkhe) che athavA je kSaNa (hiMsA) pradhAna bhASA hoya te paNa na bole. A nigraMtha (bhagavAna mahAvIra)nI AjJA che. ___ holAvAyaM sahIvAyaM, goyAvAyaM ca No vae / - tuma tumaM ti amaNuNNaM, savvaso taM Na vattae // zabdArtha -donIvArtha = niSphara tathA halakA saMbodhanathI koIne bolAvavA, sahIvArtha = mitra sUcaka halkA zabdothI bolAvatA he mitra ! joyAvAyuM = gotrasUcaka anAdara yukta zabdathI bolAvavA, ane tumati amaUM = potAnAthI moTAne tiraskAra yukta 'tuM' 'tuM' kahevuM tathA je vacana bIjAne apriya lAge tevuM vacana, te savvaso ja vAra = A badhAM vacano sAdhu sarvathA na kahe. bhAvArtha :- sAdhu niSphara athavA nIca saMbodhanathI koIne na bolAve arthAt "hola" Adi niSphara zabdothI na bolAve. sakhI-mitrane yAra Adi tuccha zabdo kahIne saMbodhita karIne "sakhIvAda" na kare tathA gotranuM nAma laIne koIne pukArIne gotravAda na bole. re! tuM, ItyAdi tuccha zabdothI koIne saMbodhita na kare; je apriya-amanojJa vacana hoya te bolavA rUpa durvyavahAra sAdhu kyAre ya na kare. vivecana : A traNa gAthAomAM sAdhu mATe bhASAno viveka batAvavAmAM Avyo che. masaLo i mAnna :- vRttikAre tenA be artha rajU karyA che- (1) dIkSA jyeSTha(ratnAdhika) sAdhu koInI sAthe vAta karI rahyA hoya, te vakhate potAnA pAMDityanuM pradarzana karavA athavA moTAnI laghutA pragaTa karavAnI daSTie vacce na bole. kAraNa ke ema karavAthI moTA(vaDIlo)nI AzAtanA ane potAnA abhimAnanI abhivyakti thAya che athavA (2) je sAdhu vacana vibhAgane jANavAmAM nipuNa che, je vANInA ghaNA prakArane jANe che, te divasabhara bolato hovA chatAM na bolanAra (vacanaguptiyukta-maunI)nI samAna che. kAraNa ke te bhASAsamitinuM dhyAna rAkhIne bole che. te dharma upadeza, dharma mArganI preraNA, dharmamAM sthiratA mATe mArgadarzana ApatI vakhate saMpUrNa sajAga thaIne vANIno prayoga kare che. va kaMpanna mammarSa - be artha (1) boleluM vacana satya hoya athavA asatya, paraMtu jo te pIDA pahoMcADanAra hoya to tevuM vacana na bole, athavA (2) "A mAruM che" evuM vicArIne koInA pratye pakSapAtayukta (mAmaka) vacana na kahe. makkAnuM vinamnanA :- be artha (1) kapaTa pradhAna (saMdigdha, chalayukta ke dravyArthaka) vacanano tyAga kare athavA (2) bIjAone chetaravA athavA dago devA mATe sAdhu mAyAcAra athavA daMbha na kare.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 [ 311 | Tii ApI niveAi :- dazavaikAlika, AcArAMga Adi zAstromAM cAra prakAranI bhASA batAvI che. (1) satya (2) asatya (3) satyAmRSA (4) asatya-mRSA. A cAreyamAMthI asatya bhASA to tyAjya (tyAga karavA yogya) ja che, trIjI bhASA-satyAmRSA(kaMIka khoTI, kaMIka sAcI mizrabhASA) paNa varjita che. jevI rIte koI sAdhake anumAnathI ja nizcayapaNe kahI dIdhuM ke "A gAmamAM 20 bALakono janma athavA maraNa thayAM che " ema kahevAthI saMkhyAmAM nyUnAdhika hovAthI A vacana satya ane mithyA baMnnethI mizrita che. asatyAmRSAvyavahAra) bhASA paNa bhASAsamitiyukta bolavAnuM vidhAna che. A traNe bhASAo sivAya pahelI bhASA sarvathA satya hovA chatAM e nimnokta kAraNothI sAdhune mATe niSiddha kahI che. 1 je vacana kahevAthI koIne duHkha, pIDA, udvega, bhaya, ciMtA, AghAta, marmAntaka vedanA, apamAna, mAnasika kleza pedA thAya. je karkaza, kaThora, vadhapreraka, chedanabhedana kAraka, amanojJa temaja tADanatarjanakAraka hoya arthAtu hiMsA pradhAna hoya. je bhASA moha-mamatvajanaka hoya, je bhASAmAM mArApaNAnA mohanA kAraNe pakSapAta hoya. je bhASA bahArathI satya lAgatI hoya, paraMtu aMdarathI daMbha athavA chaLakapaTathI bharelI hoya. je bhASA hiMsA Adi koI pApamAM zrotAne prerita karatI (sAvadha) hoya, jema ke- "Ane mAro-pITo" "corI karo" Adi vacano. je bhASA satya hovA chatAM e koIne apamAnita, tiraskRta athavA badanAma karavA athavA nIcA batAvavA, upahAsa(hAMsImajAka) karavA athavA potAno ahaMkAra pradarzita karavAnI daSTie bolavAmAM Ave athavA e nIca! re duSTa ! tuM cora che, kANo che! pApI che! Adi tuccha-halakA vacano rUpe hoya. je bhASAnA prayogamAM cApalusIpaNu, dInatA athavA svahInatA bharI hoya. je bhASA satya hovA chatAM manamAM saMdeha utpanna karatI hoya, be arthavALI hoya, nizcayakArI hoya, athavA je bhASA ekAeka vicAryA vinA bolANI hoya. je bhASA bolyA pachI pazcAtApa thAya athavA bolyA pachI tenA phaLasvarUpe janmajanmAMtara sudhI saMtApa (pIDA) bhogavavo paDe. 10 je vAtane sabhya loko prayatnapUrvaka chupAve che, tene pragaTa karanArI athavA koInI gupta vAta pragaTa karanArI hoya, A prakAranI badhI bhASA niSiddha che. lokottara dharmanA keTalAMka AcArasUtro : - akusIle sayA bhikkhU, Neva saMsaggiya bhae / suharUvA tatthuvassagA, paDibujjhejja te viU //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 312 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- mahulIne = kuzIla na bane, paraMtu sadA suzIla banIne rahe, saM jaya bhaNa - tathA te kuzIla eTale ke durAcArIonI sobata paNa na kare, kudavA tatthavasaT = kAraNa ke kuzIlonI sobatamAM sukharUpa upasarga hoya che, vikra te paDavuLa = vidvAn puruSa tene samaje. bhAvArtha :- sAdhu haMmezAM zIlavAna banIne rahe tathA kuzIlajano athavA durAcArIonI sAthe saMsarga na rAkhe. kuzIlonI saMgatimAM sukharUpa -anukULa upasarga rahe che, tethI vidvAna sAdhaka A tathyane sArI rIte jANe tathA tenAthI sAvadhAna(pratibuddha-jAgRta) rahe. 10 NaNNattha aMtarAeNaM, paragehe Na NisIyae / _gAmakumAriyaM kiDaM, NAivelaM hase muNI // zabdArtha -saMtarAui = aMtarAya vinA sAdhu, khAsa kAraNa vinA, parade bilIya = gRhasthanA gharamAM na bese, nAriyuM vijas = gAmanA chokarAonI ramata na rame, pArvata muLa dase = tathA sAdhu maryAdAne choDIne hase nahi. bhAvArtha :- kAraNa vinA sAdhu gRhasthanA gharamAM na bese. gAmaDAnAM chokarAM-chokarIono khela na rame, temaja maryAdAnuM ullaMghana karIne hase nahi. - aNussuo urAlesu, jayamANo parivvae / cariyAe appamatto, puTTho tattha'hiyAsae / zabdArtha :- 32Ionu = manohara zabdAdi viSayomAM, apusuzo = utkaMThita na thAya, nayanAkho. paribraNa = tathA yatnApUrvaka saMyama pAlana kare, variyAi apramatta = bhikSAcarI AdimAM pramAda (ALasa) na kare. bhAvArtha :- manohara(udAra) zabdAdi viSayomAM sAdhu utsAha rahita rahe, koI prakAranI utkaMThA na rAkhe. jo zabdAdi viSayo anAyAsa ja sAme AvI jAya to yatnapUrvaka AgaLa vadhI jAya athavA saMyamamAM ka gamana kare, bhikSATana Adi sAdhucaryAmAM pramAda na kare tathA parISaho ane upasargone samabhAva pUrvaka sahana kare. hammamANo Na kuppejjA, vuccamANo Na saMjale / 31 sumaNo ahiyAsejjA, Na ya kolAhalaM kare // zabdArtha - vuSyanA saMgate = koI gALa Adi Ape topaNa sAdhu manamAM na baLe. bhAvArtha :- lAkaDI, daMDa AdithI koI sAdhune mAre to sAdhu tenA para gusso na kare, koI gALa, apazabda kahe to tenA para paNa gusso na kare; manamAM ne manamAM baLe nahIM paNa prasannamanathI tene cupacApa sahana kare. koI prakArano kolAhala na kare. vanaparvaka gamana :
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 313 | - laddhe kAme Na patthejjA, vivege eva mAhie / | riyA sivegA, vRddhAmAM gati tathA II zabdArtha :- nAme ja paLA = maLelA kAmabhogonI IcchA na kare, patra vivene mahipa = ema karavAthI te vivekazIla kahevAya che. bhAvArtha :- sAdhu prApta thatAM kAmabhogonI abhilASA na kare, tema karavAthI ja te vivekI che tema kahI zakAya. sAdhu AcAryo athavA jJAnIonI haMmezAM najIka rahIne AyonA dharma, kartavya athavA mumukSuo dvArA AcaraNIya jJAna, darzana, cAritrarUpa dharma zIkhe, tenuM AcaraNa kare. sa sussUsamANo uvAsejjA, suppaNNaM sutavassiyaM / 12 vIrA je attapaNNesI, dhiimaMtA jiiMdiyA // zabdArtha :- suSavo sutasivuM = potAnA ane bIjAnA siddhAMtone jANanArA uttama tapasvI gurunI, susUlanALo 3 vALA = zuzruSA karato sAdhu upAsanA kare, karolI = rAgadveSa rahita puruSanI je kevaLajJAnarUpa prajJA che, tenuM anveSaNa karanArA che, AtmaprajJa che, AtmArthI che. bhAvArtha :- svapara samaya-dharma siddhAMtonA jJAtA sAdhu uttama tapasvI gurunI sevA-suzruSA karatA teonI upAsanA kare. je sAdhu karmone vidAraNa karavAmAM samartha vIra che, AtmArthI che, AtmaprajJAnuM anveSaNa kare che; dhRtimAnuM che ane jitendriya che, teo ja sucAruM AcaraNa kare che. gihe dIvamapAsaMtA, purisAdANiyA NarA / te vIrA baMdhaNummukkA, NAvakaMkhaMti jIviyaM // zabdArtha :- rIvAsaMta = gRhavAsamAM jJAnano lAbha na jonArA, pulAvALA kharA = je Adarza puruSa, mumukSu puruSone mATe Azraya levA yogya, vadhaykuvA te vIra = te vIra puruSa bAhya AtyaMtara, baMdhanathI mukta thaI jAya che, naliyuM khAvati = asaMyama jIvananI IcchA karatA nathI. 34 bhAvArtha :- guhavAsamAM zrutajJAnarUpI dIpakano athavA sarvajJa kathita cAritrarUpI dvIpano abhAva-alAbha samajIne je manuSya pravrayA dhAraNa karIne mumukSu puruSo mATe AdarzarUpa ke AzrayabhUta(puruSAdAnIya) banI jAya che, teo vIra karmabaMdhanothI vimukta thaI jAya che, teo kyAreya asaMyamI jIvananI AkAMkSA karatA nathI athavA uttama puruSa gRhasaMsAramAM jJAnadIpano abhAva jue che te vIra puruSa bAhya Avyetara baMdhanothI mukta thaI pravrajyA dhAraNa kare che ane teo kyAre ya asaMyamI jIvananI AkAMkSA karatA nathI. __ agiddhe sadda-phAsesu, AraMbhesu aNissie / savveyaM samayAtItaM, jameyaM laviyaM bahuM //
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - na = sAdhu manohara zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM Asakta na thAya, AraenuM nirikSaNa = sAvadha anuSThAna na kare, gameya vahivaye= A adhyayananI zarUAtathI laIne je ghaNI vAto kahevAmAM AvI che, beyaM samayAtai = te sarva jinAgamathI viruddha hovAne kAraNe niSiddha che. 26 bhAvArtha :- Adarza sAdhaka manojJa zabda(rUpa, rasa, gaMdha) temaja sparzamAM Asakta na hoya, sAvadha-AraMbha janita kAryothI dUra rahe. A adhyayananA prAraMbhathI laI je vAto niSedharUpe kahevAmAM AvI che, te svasamayathI viruddha hovAthI niSedha rUpa che. ___aimANaM ca mAyaM ca, taM pariNNAya paMDie / 5 gAravANi ya savvANi, NivvANaM saMdhae muNi // tti bemi // zabdArtha :- pariNaya = tyAgIne, niSNA = nirvANanI, mokSa prAptinI, saMpa = sAdhanA kare, mokSa meLavavAnI IcchA kare. bhAvArtha :- paMDitamuni atimAna ane mAyA tathA Rddhi-rasa-zAtArUpa badhA gauravone(garvane)saMsAranuM kAraNa jANI teno parityAga kare ane svayaMne(samasta karmakSayarU5) nirvANanI sAdhanAmAM joDe athavA nirvANane prApta karavAnI ja abhilASA rAkhe. vivecana : A nava gAthAo dvArA zAstrakAre munidharmanA keTalAMka viziSTa AcAra sUtrono ullekha karyo che. (1) sAdhu svayaM kuzIla na bane ane kuzIlajano sAthe saMparka paNa na rAkhe (2) kuzIlajananA saMsargathI thanArA anukULa upasargothI sAvadhAna rahe (3) kAraNa vinA gRhasthanA gharamAM bese nahi (4) bALakonI ramatamAM bhAga na le (5) maryAdAnuM ullaMghana karI hase nahIM (6) manojJa zabdAdi viSayomAM utkaMThA na rAkhe, jo e viSayo anAyAsa prApta thayA hoya topaNa yatnapUrvaka AgaLa vadhI jAya, tenA para saMyama rAkhe (7) sAdhucaryAmAM apramatta rahe (8) parISaho-upasargo upasthita thAya tyAre tene samabhAvathI sahana kare (9) prahAra karanArA para krodhita na thAya, tene apazabda paNa na kahe, manamAM paNa glAni na anubhave paNa prasanna manathI sahana kare (10) upalabdha thatAM kAmabhogonI lAlasA na rAkhe (11) AcAryAdinA caraNomAM rahIne haMmezAM Aryadharma zIkhe, viveka saMpanna bane (12) sva-para siddhAMtonA sArA jJAtA, uttama tapasvI, gurujanonI sevA zuzruSA temaja upAsanA kare (13) karmakSaya karavAmAM vIra bane (14) Akha puruSonI kevaLajJAnarUpa prajJAno athavA AtmaprajJAno anveSaka(zodhaka) bane (15) dhRtimAn hoya (16) jitendriya hoya (17) saMsAravAsamAM(gRhasthajIvanamAM) jJAna, darzana, cAritrano utkRSTa lAbha na maLe ema jANIne muni dharmamAM dIkSita sAdhu asaMyamI jIvananI AkAMkSA na kare paraMtu vIratA pUrvaka karmabaMdhanothI mukta bane (18) manojJa zabdAdi viSayamAM Asakta na thAya (19) sAvadha AraMbhajanita kAryothI dUra rahe (20) siddhAMta viruddha badhAM AcaraNothI dUra rahe (ra1) mAna, mAyA temaja sarva prakAranA gauravane saMsAranuM kAraNa jANIne parityAga kare (22) nirvANarUpa lakSyanuM saMdhAna kare.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-9 jo ya saMsaggiyaM bhae :- kuzIla vyakti potAnA saMparkamAM AvanArA suvihita sAdhakane bharamAve che ke, are ! Apa zarIrane sApha ane sazakta rAkho ! zarIra sudaDha haze to ja tame dharmapAlana karI zakazo. zarIra sApha rAkhavAthI mana paNa sApha raheze. zarIrane baLavAna banAvavA mATe AdhAkarmI, audezika pauSTika AhAra maLato hoya to levAmAM zuM vAMdho che ? zarIra rakSA karavI te to pahelo dharma che. tethI nirarthaka kaSTothI dUra rahI, dharmanA AdhArarUpa zarIranI rakSA karavI ja joIe. 315 kyAreka kyAreka te AkarSaka yuktiothI alpa parAkramI susAdhaka prabhAvita thaI jAya che. ghIme dhIme sukomaLa, sukhazIliyA(sukha IcchanAra) banI jAya che. tethI A upasargone sukharUpa kalA che. A upasarga pahelAM to ghaNAM sukhada, sohAmaNA ane mohaka lAge che paraMtu dhIre dhIre te saMyamanA mULane DhIlA pADe che. A upasargo sAdhune parAzrita, indriya viSayonA dAsa ane asaMyamaniSTha banAve che. para zeSe 5 bilIya :- kAraNa vinA gRhasthanA ghare besavAthI koIne sAdhunA cAritramAM zaMkA thaI zake che, koI anya saMpradAyanA dveSI vyakti sAdhu para khoTA doSAropaNa paNa karI zake che. dazavaikAlika sUtramAM traNa kAraNothI gRhasthanA ghare besavuM kalpanIya kahyuM che. (1) vRddhAvasthAne kAraNe azakta hoya. (ra) koI rogagrasta hoya athavA acAnaka koI cakkara Adi roga utpanna thaI jAya. (3) athavA dIrgha tapasvI hoya. khAvela haze muLI :- kyAreka hAMsI, majAka kalaha(kaleza--jhagaDA)nuM kAraNa banI jAya che. tethI AgamamAM hAsya ane kutUhalane karmonA baMdhanuM kAraNa batAvyuM che. uttarAdhyayana temaja bhagavatI sUtramAM paNa hAsya ane krIDAne sAdhu mATe varjita tathA karmabaMdhakAraka batAvyAM che. lakke game ba patthakhkhA :- A paMktinA be artha phalita thAya che. (1) dIrghakAlIna sAdhanAnA phaLa svarUpe upalabdha kAma-bhogo, sukha sAdhanono prayoga athavA upayoga karavAnI abhilASA na kare. (2) anAyAse prApta thayelI labdhio athavA siddhionA prayoganI manamAM IcchA na kare, prApta thayelI zaktio ke upalabdhione vajasvAmInI jema viveka pUrvaka pacAve. supsyUlamALo jhAlenja :- zuzruSA eTale gurunA Adeza-nirdezone sAMbhaLavAnI IcchA, gurunI sevA-vaiyAvacca karIne tenA manane prasanna karavuM, tenA AdezonuM pAlana karavuM te zuzruSA kahevAya che. jyAre upAsanA eTale gurucaraNomAM besIne jJAna, darzana, cAritranI ArAdhanA karavI te. gurunA zarIranI nahi, guNonI upAsanA karavI te ja vAstavika upAsanA che. jema ke kahyuM che ke, "gurunI upAsanA karavAthI sAdhaka jJAnanuM bhAjana bane che, jJAna, darzana, cAritramAM sthira thaI jAya che. teo dhanya che jeo jIvanaparyaMta gurukulavAsamAM ja rahe che." // adhyayana 9 saMpUrNa //
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 316] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) ( dazamuM adhyayana ] A adhyayananuM guNaniSpanna nAma "samAdhi" che. samAdhi zabdacittanI svasthatA, sAttvika sukhazAMti, saMtuSTi, manoduHkhano abhAva, AnaMda, pramoda, zubhadhyAna, cittanI ekAgratArUpa dhyAnAvasthA, samatA, rAgAdithI nivRtti, Atma prasannatA Adi arthomAM prayukta hoya che. niryuktikAre nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAvarUpathI cha prakAre samAdhino nikSepa karyo che. nAma samAdhi ane sthApanA samAdhi sugama che. dravyasamAdhi- tenA cAra prakAra che. (1) je dravyanA khAvApIvAthI zAMti ane saMtoSa anubhavAya (2) manojJa zabdAdi viSayonI prApti thavAthI zrotra Adi IndriyonI tRpti thatI hoya tema lAge tevA dravya (3) paraspara virodhI be athavA aneka dravyone meLavavAthI svAdanI vRddhi thatI hoya tevA dravya (4) trAjavA para je vastune caDAvavAthI banne pallAM samAna hoya. kSetrasamAdhi- je kSetramAM rahevAthI zAMti-samAdhi prApta thAya. kALa samAdhi- je Rtu, mAsa, athavA kALamAM zAMtiprApta thAya. bhAvasamAdhi- cittanI svasthatA, zAMti, ekAgratA, samatA, saMtuSTi, prasannatA Adi athavA je jJAnAdi guNo dvArA samAdhino lAbha thAya. A adhyayanamAM bhAvasamAdhi(AtmaprasannatA)nA saMbaMdhamAM prakAza pADayo che, bhAvasamAdhi jJAna, darzana, cAritra, kaparUpa che. dazavaikAlika sUtramAM vinayasamAdhi, zrutasamAdhi, tapasamAdhi ane AcAra samAdhino(darekanA cAra cAra bheda sahita) ullekha che, te paNa bhAvasamAdhinI aMtargata che. dazAzrutaskaMdha anusAra vIsa asamAdhi sthAnothI dUra rahevuM e paNa bhAvasamAdhi che. samyakucAritramAM sthita sAdhaka cAre ya bhAvasamAdhimAM AtmAne sthApita kare che. A adhyayanamAM zAstrakAre zramaNane cAritrasamAdhinA upAyonuM darzana karAvyuM che. koI prakArano saMcaya na karavo; samasta prANIonI sAthe Atmavat vyavahAra karavo; AraMbha Adi pravRtti samaye hAtha-paga avayavane saMyata rAkhavA; niyANuM na karavuM, hiMsA, corI, abrahmacarya Adi pApothI dUra rahevuM; apratibaddhavicaraNa, Atmavat prekSaNa, ekatvabhAvanA, krodhAdithI virati, satyarati, kAmanArahita tapazcaryA,
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 317 | titikSA, vacanagupti, zuddhalezyA, strI saMsarga nivRtti, dharmarakSAnA vicArapUrvaka pApavirati, nirapekSatA, kAyavyatsarga, jIvanamaraNa-AkAMkSA rahita thavuM Adi pravRtti samAdhine prApta karAve che. samAdhi bhaMga karanAra strIsaMsarga, parigraha mamatva, bhogakAMkSA Adi pravRttiothI dUra rahevAno nirdeza karyo che tathA jJAnasamAdhi temaja darzanasamAdhine mATe zaMkA, kAMkSA AdithI tathA ekAMta kriyAvAda temaja ekAMta akriyAvAdathI paNa dUra rahevuM jarUrI batAvyuM che. A adhyayanano uddeza sAdhakane badhA prakAranI asamAdhio tathA asamAdhi utpanna karanArAM kAraNothI dUra rAkhIne cAre ya prakAranI bhAvasamAdhimAM pravRtta karavAno che. cAre prakAranI bhAvasamAdhinI phaLazruti vRttikAranA zabdomAM A rIte vyakta thayela che. (1) darzana samAdhimAM sthita sAdhakanuM aMtaHkaraNa jinapravacanamAM raMgAyeluM hovAthI te kubuddhi athavA kudarzanarUpI AMdhIthI vicalita thatuM nathI (2) jJAna samAdhi dvArA sAdhaka jema jema navAM navAM zAstronuM adhyayana kare che, tema tema Atma rasaprApti, mokSaprAptinI zraddhAmAM vRddhi temaja AtmaprasannatA thAya che (3) cAritra samAdhimAM sthitamuni viSayasukhathI niHspRha, niSkicana temaja nirapekSa hovAthI paramazAMti pAme che (4) tapa samAdhimAM sthitamuni utkaTa(kaThina)tapa karato hovA chatAM gabharAto nathI; kSudhA, tRSA Adi parISahothI udvigna paNa thato nathI tathA dhyAnAdi AvyaMtara tapamAM lIna sAdhaka muktinI jevo ja AnaMda (Atmasukha) prApta karI le che; pachI te sukhaduHkhAdi dvandrothI pIDita thato nathI. A adhyayanamAM kula 24 gAthAo che.
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 318] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) dizamuM adhyayana samAdhi GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOG sAdhanAno mULamaMtra samAdhi :- AghaM maImaM aNuvIi dhammaM, aMjU samAhi tamiNaM suNeha / apaDiNNa bhikkhU u samAhipatte, aNiyANabhUe suparivvaejjA // zabdArtha -narvatra = kevaLajJAnI bhagavAna mahAvIra svAmIe, anuva = kevaLajJAna dvArA jANIne, aMkU nAhiM banne sAyaM = saraLa ane mokSa denArA dharmanuM kathana karyuM che, temAM suda = he ziSyo ! te dharmane tame sAMbhaLo, kapaDA = potAnA tapanuM phaLa nahIM Icchato, samApiQ = samAdhi bhAvayukta, yAnapUra = jIvonI hiMsA nahI karato, bihU suparivAjhA = sAdhu zuddha saMyamanuM pAlana kare. bhAvArtha :- kevaLajJAnI bhagavAna mahAvIre saraLa samAdhimaya, mokSadAyaka dharmanuM kathana karyu che. he ziSyo ! te dharmane tame sAMbhaLo ! je bhikSu apratijJa-tapanI Aloka-paraloka saMbaMdhI phaLanI AkAMkSA rahita, viSayasukhanI prAptirUpa nidAna athavA kamabaMdhanAM kAraNa ke duHkhanA kAraNa rUpa hiMsAdi nidAna athavA saMsAranA kAraNarUpa nidAnathI rahita banI, samAdhi prApta sAdhu prANIonI hiMsA na karatAM zuddha saMyamanuM pAlana kare. - uDDe ahe ya tiriya disAsu, tasA ya je thAvara je ya pANA / hatthehiM pAehi ya saMjamittA, adiNNamaNNesu ya No gahejjA // zabdArtha :-dasthahiM pada ya saMnittA = hAthapaga vaza rAkhI te prANIone pIDA Ape nahIM, 3moju ya lipa o aa = bIjAoe na ApelI vastu grahaNa kare nahIM. bhAvArtha :- UMcI nIcI ane tIrachI dizAomAM je trasa ane sthAvara prANI che, tene sAdhake hAtha ane pagane saMyamamAM rAkhI koI paNa prakAre pIDA ApavI na joIe athavA tenI hiMsA karavI na joIe tathA bIjAo dvArA nahIM apAyelA padArtha grahaNa karavA na joIe. suakkhAyadhamme vitigicchatiNNe, lADhe care Ayatule payAsu / AyaM Na kujjA iha jIviyaTThI, cayaM Na kujjA sutavassi bhikkhU // U
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 zabdArtha suavalAyadhamma = zruta ane cAritra dharmane sArI rIte pratipAdana karanArA, vittinicchatindre = tathA tIrthaMkara pratipAdita dharmamAM zaMkA na karanArA, lAje re = yogya kSetramAM vicaraNa kare, prAsuka AhArathI potAno nirvAha karanArA, sutavassi millU = uttama tapasvI sAdhu, payAsu Ayatui = pRthvIkAya Adi jIvone Atmatulya (potAnA samAna) samaje, rUha nIviyaThThI Aya na lukhkhA = A jIvana mATe AzravonuM sevana na kare, vayaM kha khkhA = temaja bhaviSyakALane mATe dhana- dhAnyAdino saMcaya na kare, karma saMgraha na kare. : bhAvArtha :- zruta ane cAritra dharmanuM sArI rIte pratipAdana karanArA tathA vItarAga prarUpita dharmamAM vicitsiA--zaMkA rahita, prAsuka AhArapANI tathA eSaNIya upakaraNAdithI potAnuM jIvana vyatIta karanArA, uttama tapasvI temaja bhikSAjIvI sAdhu pRthvIkAya Adi prANIone Atmatulya samajI saMyamamAM vicaraNa kare. A lokamAM lAMbAkALa sudhI jIvavAnI icchAthI AzravonuM sevana na kare tathA bhaviSya mATe dhanadhAnya Adino saMcaya na kare athavA aihika jIvana mATe AzravonuM sevana na kare ane karmasaMgraha na kare. savviMdiyAbhiNivvuDe payAsu, care muNI savvao vippamukke / pAsAhi pANe ya puDho vi satte, dukkheNa aTTe paritappamANe // 4 319 zabdArtha :- payAsu sa--iviyAmiLivyuke = strIonA viSayamAM sAdhu potAnI samasta Indriyone rokIne jitendriya bane, salvo viSyamudde muLI vare = bahAra ane aMdaranA sarva baMdhanothI mukta thaI sAdhu saMyama pAlana kare, pALe ya puovisatte = alaga alaga prANIvarga, maTTe dunvena patippamALe = Arta ane duHkhathI tapta thaI rahyAM che, pAsAdi = ema jANo. bhAvArtha :muni strInA viSayamAM jatI pAMce ya Indriyone rokI jitendriya bane tathA bAhya ane ApyaMtara sarva prakAranA baMdhanothI mukta thaI saMyamanuM pAlana kare. temaja ema jANe ke prANIo A saMsAramAM duHkhathI pIDita ane saMtapta thaI rahyA che. etesu bAle ya pakuvvamANe, AvaTTai kammasu pAvaesu / aivAyao kIrai pAvakammaM, NiuMjamANe u karei kammaM // zabdArtha :- vAte = ajJAnI jIva, tesu = pUrvokta pRthvIkAya Adi prANIone, paLuvvamALe - kaSTa Apato, pAvastu rummasu AvavRk = vividha pApakarmamAM pravRtta thAya che athavA A pRthvIkAya Adi yoniomAM bhramaNa kare che, avAyao pAvamaMjIrapha = jIvahiMsA karIne prANI pApakarma kare che,bikaMgamANe 3 varmAM reD = bIjAo dvArA hiMsA karAvIne paNa jIva pApa karmasaMgraha kare che. bhAvArtha :- ajJAnI jIva A pRthvIkAya Adi prANIone kaSTa ApIne atyaMta pApakarma kare che ane te pApakarmanuM phaLa bhogavavA pRthvIkAyAdi yoniomAM vAraMvAra janma laI te ja rUpe pIDita thAya che. For Private Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) prANAtipAta karavAthI, bIjA dvArA prANAtipAta karAvavAthI ane prANAtipAtanuM anumodana karavAthI pApakarma baMdhAya che. 6 AdINavittI vi karei pAvaM, maMtA tu egaMtasamAhimAhu / buddhe samAhI ya rae vivege, pANAivAyA virae ThiyappA // zabdArtha :- AvILavittI pAvuM re = je puruSa dInavRtti kare che, te paNa pApakarma saMgraha kare che, maMttA 3 vaMta samAEi mADu = ema jANIne tIrthaMkaroe ekAnta samAdhino upadeza karyo che, buddhe viyappA - sthiracitta jJAnI puruSa, vicAravAna zudghacittavALo puruSa, samAhI ya vivene ra = samAdhi ane vivekamAM rata rahe, pApADvAyA viraC = temaja prANAtipAtathI nivRtta rahe. ra0 bhAvArtha :- je sAdhaka dInavRttithI kaMgAla bhikhArInI jema athavA piMDolakanI jema bhojana prApta kare che, te pApakarmano saMgraha kare che. tethI tIrthaMkaroe bhAva samAdhi pUrvaka bhikSAcarI karavAno upadeza Apyo che. prabuddha zuddha cittavAna sAdhaka bhAvasamAdhi ane vivekamAM rata rahI, prANAtipAta vagere pApothI virata rahe. 7 zabdArtha = * savva nAM tU samayAnupeddI = sAdhu samasta jagatane samabhAvathI jue, slarU piyamakhiya kho dekhkhA = koInuM priya ke apriya na kare, ThThAya ddIne ya puSo vittaLe - koI puruSa pravrajyA laI, parISaha ane upasargo Ave tyAre dIna banI viSAdane prApta thAya che, saMpUyaLa jeva siloyAnI = ane koI pUjA ane prazaMsAnA abhilASI banI jAya che. savvaM jagaM tU samayANupehI, piyamappiyaM kassai No karejjA / uTThAya dINe u puNo visaNNe, saMpUyaNaM ceva siloyakAmI // bhAvArtha :- sAdhu samasta jagatane samabhAvathI jue. te koInuM paNa priya ke apriya na kare. koI vyakti pravrujita thaI parISaha ane upasargo Ave tyAre dIna banI jaI, viSAdayukta thaI jAya che athavA viSayArthI thaI saMyamathI patita thAya che, koI potAnI prazaMsAno abhilASI banI vastrAdithI satkAra(pUjA) Icche che. -: AhAkaDaM ceva NikAmamINe, NikAmacArI ya visaNNamesI / itthIsu satte ya puDho ya bAle, pariggahaM ceva pakuvvamANe // zabdArtha:- AhArDa leva AimamIne - je dIkSA laIne AdhAkarmI AhArane Icche che, nimaMtraNane svIkAre che, nimaMtrita AhAra grahaNa kare che, giAmavArI ya = AdhAkarmI AhAranuM nikAma eTale ati sevana ke smaraNa karanAra, visaLamesI = viSAda yukta thAya che, rUsthisu satte = je 8 For Private Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 [ 321 | strImAM Asakta che, pudo ja vAte = temaja strInA vilAsomAM ajJAnInI jema mugdha rahe che tathA, pAuM veja pazuSkA = strInI prApti mATe parigraha rAkhe che, te pApa karma kare che. bhAvArtha :- je vyakti pravrajita thaI AdhAkarma Adi doSathI dUSita AhAranI atyaMta lAlasA rAkhe che ane tevA AhAra mATe bhramaNa kare che, teo pArthastha Adi kuzIlonA viSAdayukta bhAvone prApta kare che. je strIomAM Asakta thaIne temanAM hAsya, vilAsa, bhASaNa AdimAM mohita(mugdha) thaI jAya che ane strIonI prAptimATe parigraha, dhana Adino saMgraha kare che te pApakarmano saMcaya kare che. verANugiddhe NicayaM karei, ito cue se duhamaTThaduggaM / tamhA u mehAvi samikkha dhamma, care muNI savvao vippamukke / zabdArtha :- verA = je puruSa jIvo sAthe vera bAMdhe che, zivayaM = te pApakarmanI vRddhi kare che, phlo guNa che kudama = te marIne naraka Adi duHkhadAyI sthAnomAM janma le che. bhAvArtha :- je vyakti prANIonI hiMsAdi karI teo sAthe vera bAMdhe che, te pApakarmano saMcaya(vRddhi) kare che. te ahIMthI marIne narakAdi duHkhadAyI sthAnomAM janma le che. tethI medhAvI muni dharmano samyaka vicAra karIne bAhya-AtyaMtara sarva baMdhanothI vimukta thaI saMyama mArgamAM vicaraNa kare. AyaM Na kujjA iha jIviyaTThI, asajjamANo ya parivvaejjA / 10 NisammabhAsI ya viNIya giddhi, hiMsaNNiyaM vA Na kaha karejjA // zabdArtha - rUda navicaThThI AyaM sunnA = sAdhu A jIvana mATe Azrava sevana, karmasaMgraha na kare, makkamaLo ja kvijha = strI putra AdimAM Asakta na rahetAM anAsakta bhAve saMyamamAM pravRtti kare, signamAla = vicArIne vAta kahe, zikti vinAyaka tathA zabdAdi viSayomAM Asaktine dura karIne, hiyaM 26 ja vaLa = hiMsA saMbaMdhI athavA hiMsAkArI kathA na kare. bhAvArtha :- sAdhu A lokamAM lAMbAkALa sudhI jIvavAnI IcchAthI Avaka-dravyopArjana athavA karmopArjana na kare tathA strI putra AdimAM anAsakta rahI saMyamamAM parAkrama kare. sAdhu pUrvAparano vicAra karI vAta kare, zabdAdi viSayomAMthI Asakti dUra kare tathA hiMsAyukta kathA na kare. ___ AhAkaDaM vA Na NikAmaejjA, NikAmayaMte ya Na saMthavejjA / dhuNe urAlaM aNuvehamANe, ciccANa soyaM aNavekkhamANe // zabdArtha :- AhIva6 vA ja viramapunA = sAdhu AdhAkarmI AhAranI IcchA na kare, jillAmAM 5 ja saMthanA = AdhAkarmI AhAra IcchanArano paricaya na kare, ayvedanA 324 puNe nirjarAnI anuprekSAthI zarIrane kraza kare, veNunAne toya divAna = zarIranI 11
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 3rara | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) darakAra rAkhyA vinA, zoka choDIne athavA zrota eTale ghara, strI, putra, dhanAdimAM AsaktirUpa pravAhane choDIne saMyamanuM pAlana kare. bhAvArtha :- sAdhu AdhAkarmI AhAranI IcchA na kare ane AdhAkarmI AhAranI kAmanA karanArAonI sAthe paricaya paNa na kare. 'utkaTa tapathI karma nirjarA thAya che A prakAranI anuprekSA karatA sAdhu zarIrane kuza kare. zarIranI darakAra na karatAM athavA sAdhu tapasyAthI kRza thayelA zarIranI paNa ciMtA choDI, ghara,putra, dhanAdimAM AsaktirUpa viSayonA pravAhamAM na taNAtA saMyamamAM parAkrama kare. egattameyaM abhipatthaejjA, evaM pamokkho Na musaM ti pAsa / esappamokkho amuse vare vi, akohaNe saccarae tavassI // zabdArtha -pattane() bApAnA = sAdhu ekatvanI bhAvanA kare, parva moho mu ti pAsa = A rIte ekatvanI bhAvanA karavAthI)paNa sAdhu mokSa prApta kare che, A kathana asatya nathI tema jANo, ukhanovo are re ki = A ekatvanI bhAvanAthI mokSa che te satya ane zreSTha che, godo sara tavAsI = je krodharahita tathA satyamAM rata ane tapasvI che. bhAvArtha :- pUrva gAthAmAM varNita AdhAkarmI doSanI paristhitinA kAraNe sAdhu ekatva bhAvanA kare, ekatvane paNa svIkAre. tema karavAthI te karma saMgathI mukta thAya che, A kathana asatya nathI tema jANo. A ekatvabhAvanA utkRSTa mokSarUpa che. je sAdhu A bhAvanAthI yukta banI krodha na kare, satyamAM rata bane ane tapa kare te bhAva samAdhine prApta thAya che, te mithyA nathI paraMtu zreSTha che. __ itthIsu yA Araya mehuNAo, pariggahaM ceva akuvvamANe / uccAvaesu visaesu tAI, NissaMsaya bhikkhU samAhipatte // zabdArtha :- sthisu yA maradubaLo = je puruSa strIonI sAthe maithuna sevana karatA nathI, 3ndra- vastu vipatu tAruM = e pramANe vividha prakAranA viSayomAM rAgadveSa rahita thaIne jIvonI rakSA kare che, khisa = niHsaMdeha. bhAvArtha :- je sAdhaka strI viSayaka maithunathI nivRtta che, je parigraha rAkhatA nathI temaja vividha prakAranA viSayomAM rAgadveSa rahita thaI AtmarakSA athavA prANI rakSA kare che, te sAdhu niHsaMdeha samAdhi prApta kare che. ___ araiM raiM ca abhibhUya bhikkhU, taNAiphAsaM taha sIyaphAsaM / __uNhaM ca daMsaM ca'hiyAsaejjA, subhi ca dubhi ca titikkhaejjA // zabdArtha :- bihU - sAdhu, arahuM chuM adhipUrva = saMyamamAM arati arthAt kheda tathA asaMyamamAM rati arthAt rAgane tyAgIne.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 [ 323 ] bhAvArtha :- samAdhi kAmI sAdhu saMyamamAM arati-kheda ane asaMyamamAM rati-premane tyAgI, taNAdi sparza, zIta, uSNasparza ane daMzamazaka sparzane tathA sugaMdha-durgadha vagerene samabhAvathI sahana kare. __ gutto vaIe ya samAhipatte, lesaM samAhaTu parivvaejjA / giha Na chAe Na vi chAvaejjA, sammissibhAvaM pajahe payAsu // zabdArtha :- va catto nahivatta = je sAdhu vacanathI gupta rahe che te bhAvasamAdhi prApta che, ted sATu parivaNannA = pariNAmone zuddha rAkhatAM, saMyamapAlana kare, huM ja chANa vi chAvaNa = je sthAnamAM nivAsa karyo hoya te gharane pote saMskArita kare nahi anya pAse paNa karAve nahi, payA simAvaM pagade= strIo sAthe saMsargana kare. bhAvArtha :- je sAdhu vacanathI gupta rahe che, te bhAvasamAdhine prApta thAya che. sAdhu zuddha vezyAone grahaNa karIne saMyamapAlanamAM parAkrama kare. je sthAnamAM nivAsa karyo hoya, te gharane sApha kare nahi, anya pAse karAve nahi. sAdhu strIo sAthe saMsarga paNa na kare. vivecana : A paMdara gAthAomAM mokSadAyaka samAdhi prAptinA mULamaMtro phalita thAya che. te A pramANe che samAdhi prApti mATe sAdhu apratijJa(A loka-paraloka saMbaMdhI phaLanI AkAMkSA rahita) tathA niyANA rahita (viSayasukhanI prAptirUpa nidAnathI rahita) thaIne zuddhasaMyamamAM parAkrama kare. sarvatra, sarvadA traNa sthAvara prANIone pIDA na pahoMcADe. adattAdAnathI dUra rahe. vItarAga prarUpita zrutacAritrarUpa dharmamAM saMzaya rahita rahe. prAsuka AhAra, pANI temaja eSaNIya upakaraNAdithI jIvana nirvAha kare. samasta prANIo pratye Atmavat vyavahAra kare. dIrghakALa sudhI jIvavAnI AkAMkSAthI dhanano ke padArthono saMcaya na kare. strIothI saMbaMdhita paMcendriya viSayomAM pravRtta na thAya, jitendriya bane. 9 bAhya-AtyaMtara sarva saMbaMdhothI mukta thaIne saMyamamAM vicaraNa kare. 10 pRthvIkAyAdi prANIone duHkhathI Arta ane ArtadhyAnathI saMtapta jue. 11 pRthvIkAyAdi jIvonuM chedana bhedana temaja utpIDana karanAra pApakarmanA phaLasvarUpe te ja yoniomAM
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) vAraMvAra janma laI pIDita thAya che. prANAtipAtathI jJAnAvaraNIyAdi pApakarmono baMdha thAya che. samAdhi Icchuka sAdhu tenAthI dUra rahe. sAdhaka dInavRttithI ke asaMtuSTa bhAvathI bhojana prApta na kare. e banne avasthAomAM azubhakarma (pApa) baMdhAya che. bhAvasamAdhi mATe sAdhaka tattvajJa, sthitaprajJa, vivekarata temaja prANAtipAta AdithI virata thAya. 14 samasta jagatane samabhAvathI jue, rAgabhAva athavA zveSabhAvathI prerita thaI koInuM priya ane koInuM apriya na kare. koInI bhalAI-burAInA prapaMcamAM na paDe. 15 pravrajita sAdhu dIna, viSAdayukta, patita ane prazaMsA temaja AdarasatkAranA abhilASI na bane. AdhAkarmAdi doSa dUSita AhAranI lAlasA na kare, evA AhAra mATe phare nahi. tema kare to te viSAdayukta bhAvone ja pAme. 16 17 strIo sAthe saMbaMdha rAkhI vividha viSayomAM Asakta thaI strI prApti mATe dhana Adino saMgraha kare nahIM. 18 pApo athavA graMthIothI mukta rahI saMyamanuM AcaraNa kare. 19 lAMbA kALa sudhI jIvavAnI IcchAthI dhana saMcaya na kare. paraMtu anAsakta rahI saMyamamAM parAkrama 20 je vAta kare te samajI-vicArI ne kare. 21 zabdAdi viSayo para Asakti na rAkhe. hiMsAtmaka upadeza na kare. 23 AdhAkarmI Adi doSayukta AhAranI IcchA paNa na kare ane tevA doSayukta AhAra karanAra sAthe saMparka paNa na rAkhe. karmano kSaya karavA mATe zarIrane kaza kare, zarIra svabhAvanI anuprekSA(vicAraNA-ciMtavanA) karato zarIra pratye nirapekSa temaja nizciMta rahe. 25 ekatvabhAvanA ja parasaMgathI chUTavAnuM sAdhana che, bhAvasamAdhinuM mukhya kAraNa che. tethI ekatvabhAvanAthI cittane bhAvita kare. 26 ekatva sAdhaka krodhathI virata, satyamAM rata temaja tapazcaryA parAyaNa rahe te zreSTha che.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 3rapa | 27 strIsaMbaMdhI maithunathI virata rahe, parigraha na rAkhe ane viSayothI sva-paranI rakSA kare te niHsaMdeha samAdhine prApta thAya che. 28 arati (aNagamo)ane rati(gamo) para vijayI banI tRNasparza, zItoSNasparza, daMzamazaka speza, sugaMdha-durgadhaprApti Adi parISahone samabhAva pUrvaka sahana karI le, te paNa samAdhi prApta che. je sAdhu vacanagupti tathA zuddhalezyA yukta banI, saMyamamAM parAkrama kare che, te svayaM ghara banAve nahIM, anya pAse karAve nahIM ane gRhasthatha sAthe, vizeSataH strIo sAthe saMparka rAkhe nahIM. te samAdhinA Icchuka sAdhako mATe A sarva mULamaMtro ghaNA upayogI che. viThThI :-(1) A lokamAM jIvita eTale ke kAmabhoga, yazakIrti ItyAdi IcchanArA. (2) A saMsAramAM asaMyamI jIvana jIvavAno abhilASI. (3) A vartamAna jIvana mATe. bhAva-asamAdhi : ___ je kei logasi akiriya AyA, aNNeNa puTThA dhuyamAdisati / ___ AraMbhasattA gaDhiyA ya loe, dhamma Na yANaMti vimokkhahe // zabdArtha - nokari ne jepha ajiriyana = A lokamAM je loko AtmAne kriyArahita mAne che, aneka muddA puthAti = bIjAnA pUchavAthI mokSano Adeza kare che, AraMbhatA no divA = teo AraMbhamAM Asakta ane viSayabhogamAM mUrNita che, vinovaheluM ja yAti = teo mokSanA kAraNarUpa dharmane jANatA nathI. bhAvArtha :- A lokamAM je (sAMkhya) loko AtmAne akriya mAne che ane bIjA pUche tyAre dhUta arthAt mokSamAM AtmAnA astitvanuM pratipAdana kare che, sAvadya AraMbhamAM Asakta ane viSayabhogomAM vRddha te loko mokSanA kAraNabhUta dharmane jANatA nathI. puDho ya chaMdA iha mANavA u, kiriyAkiriyaM ca puDho ya vAyaM / jAyassa bAlassa pakuvva deha, pavaDhai veramasaMjayassa // zabdArtha -rUda mANavAyudo chavA= A lokamAM manuSyonI bhinna bhinna ruci hoya che, viriyApiriyaDuto vAra koI kriyAvAda ane koI akriyAvAdane mAne che, gAyajJa vAta huM pazuba = te koI janmelAM bALakonAM zarIrane kApIne sukha mAne che, asaMgayajJa veraM parva = asaMyata puruSanuM vera vadhe che. bhAvArtha :- A lokamAM manuSyonI ruci bhinna bhinna hoya che, tethI koI kriyAvAdane mAne che ane koI akriyAvAdane mAne che. koI janmelA bALakanA zarIranA TukaDA karavAmAM sukha mAne che. vastutaH asaMyamI vyaktine prANIo sAthe vera vadhe che.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | 18 AukkhayaM ceva abujjhamANe, mamAi se sAhasakAri maMde / aho ya rAo paritappamANe, aTThesu mUDhe ajarAmare vva // zabdArtha :- AvayaM reva anuAmALe = AraMbhamAM Asakta puruSa, AyuSyano kSaya thavAnuM jANatA nathI, mamApha le sAhasari mave - te mUrkha vyakti vastuo para mamatva rAkhIne pApakarma kare che, aho ya rAkho patippamALe - te divasa rAta ciMtAmAM paDayo rahe che, bannettu anAmarevva mUDhe - te potAne ajara amara samajato hovAthI dhanamAM Asakta rahe che. saraka bhAvArtha :- AraMbhamAM Asakta puruSa AyuSya--kSaya thaI jaze te samajato nathI, te mUDha sAMsArika padArtho para mamatva rAkhato pApakarma karavAnuM sAhasa kare che. te divasarAta ciMtAthI saMtapta rahe che ane te mUDha potAne ajaraamara mAnato padArthomAM mohita--Asakta rahe che. | 19 jahAya vittaM pasavo ya savve, je bAMdhavA je ya piyA ya mittA / lAlappai se vi ya ei mohaM, aNNe jaNA taM si haraMti vittaM // zabdArtha :- nahAya = choDIne javAnuM che, je vi ya tAlabad mohaM ya F = chatAM e manuSya mATe raDe che ane mohane prApta thAya che, maLe nA taMli vitta harati = te mRtyu pAme tyAre bIjA loko tenuM dhana harI le che. te bhAvArtha : - mAnava dhana ane pazu Adi sarva padArthone tathA priya mitra ane baMdhujanone choDI javAnuM che. chatAM paNa tenA mATe zokAkuLa thaIne vilApa kare che ane mohane prApta thAya che. te mRtyu pAme tyAre tenA dvArA atyaMta kalezathI upArjita dhanane anya loko laI le che. vivecana : A cAra gAthAomAM jeo bhAvasamAdhithI dUra che paraMtu bhramaNAne kAraNe potAne samAdhiprApta (sukhamagna) mAne che, tevA lokonuM citra zAstrakAre rajU karyuM che. teo traNa prakAranA che- (1) zAna samAdhithI dUra H- mokSanA kAraNabhUta samyakdarzana-jJAna-cAritrarUpa dharmane jANatA nathI, paraMtu AraMbhAsakti temaja viSayabhoga gRdvirUpa adharmane ja mokSanA kAraNabhUta dharma tarIke svIkArI temAM racyApacyA rahe che. (2) darzana samAdhithI dUra H- ekAnta kriyAvAdI strI, bhogopabhogya padArtho temaja viSayabhogonI upabhoga kriyAne samAdhi(sukha)kAraka mAne che, ekAnta akriyAvAdI AtmAne niSkriya--akartA mAne che. tethI teonA matamAM mokSa ghaTita ja thato nathI tema chatAM teo zAzvata samAdhirUpa mokSanuM kathana kare che. teo AtmAne akartA mAnIne tatkALa janmelA bALakanA zarIranA TukaDe TukaDA karIne temAM AnaMda(samAdhi) For Private Personal Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 3ra7 | mAne che, paraMtu vataH bIjAne pIDA ApanArI pApakriyA AtmAne akriya mAnavAthI ke kahevA mAtrathI TaLI jatI nathI. prANIonI sAthe vera vardhaka te pApanuM phaLa bhogavavuM ja paDe che. (3) cAritra samAdhithI dUraH- potAnI jAtane AyuSyakSaya rahita amara mAnIne rAtadina dhana, sAMsArika padArtha strI, putra Adi para mamatva rAkhIne tenI prApti, rakSA, vRddhi AdinI ciMtAmAM magna rahe che, te loko samAdhi(sukha-zAMti)nA kAraNabhUta tyAga, vairAgya, saMyama, tapa, niyama Adi cAritrathI dUra rahe che. mRtyu pAme tyAre temanA dvArA upArjita dhanAdi padArthone anya loko haDapa karI jAya che, teone A lokamAM ke paralokamAM samAdhi prApta thatI nathI. sAkSI :- sahasaMjarAmAnIne be prakAre vyAkhyA karavAmAM AvI che. (1) saharSa hiMsAdi pApa kare che, (2) hajAro pApo kare che. samAdhiprAptinA preraNAsUtra : sIhaM jahA khuDDumigA caratA, dUre caraMti parisaMkamANA / 20 evaM tu mehAvI samikkha dhamma, dUreNa pAvaM parivajjaejjA // zabdArtha -vasaMta puni vIraM parisaMvamAM vicaraNa karatAM nAnAM mRgalAMo (prANI)jevI rIte siMhanI zaMkAthI, dUra rarara = dUra ja vicare che. bhAvArtha :- jevI rIte vanamAM vicaraNa karatAM mRga Adi nAnAM nAnAM jaMgalI pazuo, siMhanI zaMkAthI (siMha dvArA mRtyunI AzaMkAthI)siMhathI dUra rahe che. tevI rIte medhAvI sAdhaka dharmano vicAra karIne, asamAdhi prApta thavAnI zaMkAthI pApane dUrathI ja choDIne vicaraNa kare. saMbujjhamANe u Nare maImaM, pAvAo appANa NivaTTaejjA / hiMsappasUyAI duhAI maMtA, verANubaMdhINi mahabbhayANi // zabdArtha - saMpunAne = dharmane samajanArA, zivakRpaLA = nivRtta kare, hiMsaMQyA = hiMsAthI baMdhAtA karma, verApUrvathafNa = vera utpanna kare che, madabhALa = te mahAbhaya utpanna kare che, kuhADuM = duHkha Ape che, mattA = ema mAnIne hiMsA na kare. bhAvArtha :- dharma tattvane samajanAra matimAn puruSa pApakarmathI dUra rahe che. hiMsAthI baMdhAtAM azubhakarma, narakAdi yAtanA sthAnomAM atyaMta duHkhotpAdaka che,lAkho janmo sudhI prANIonI sAthe vera paraMparA bAMdhanArA che, tethI e mahAbhayajanaka che, tema mAnIne hiMsA na kare. musaMNa bUyA muNi attagAmI, NivvANameyaM kasiNaM samAhiM / sayaM Na kujjA Na vi kAravejjA, karaMtamaNNaM pi ya NANujANe // musaMNa bayA 22
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 328 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- attaranI mukhya mu ja bUtha = AtmagAmI AtmArthI, AkhagAmI muni asatya na bole, biA sipa samArdi= A asatya bolavAnA tyAgane ja saMpUrNa bhAvasamAdhi ane mokSa kahevAmAM Ave che. bhAvArtha :- AkhagAmI sarvajJo dvArA prarUpAyelA mokSamArga para cAlanAra athavA AtmahitagAmI muni asatya na bole. A rIte te mRSAvAda viramaNane bhAvasamAdhi ane mokSa kahevAmAM Ave che. bIjA vrata tathA anya vratomAM aticAra doSanuM sevana na kare, bIjA pAse aticAra sevana na karAve tathA aticArasevInuM(mana, vacana, kAyA ane karmathI)anumodana na kare. A ja nirvANa che ane saMpUrNa bhAvasamAdhi che. suddhe siyA jAe Na dUsaejjA, amucchie Na ya ajjhovavaNNe / dhiimaM vimukke Na ya pUyaNaTThI, Na siloyakAmI ya parivvaejjA // zabdArtha :-hiyA yuddha bApa ja phUlaNajJa = udgamAdi doSa rahita zuddha AhAra maLe to sAdhu rAgadveSa karIne cAritrane dUSita na kare, achiNa ya a vavane = te AhAramAM mUchita ane vAraMvAra teno abhilASI na bane, fdha vimulana = sAdhu dhairyavAna ane parigrahathI mukta bane. bhAvArtha :- udagamautpAdana ane eSaNA Adi doSothI rahita zuddha AhAra prApta thavA para sAdhu tenA para rAgadveSa karIne cAritrane dUSita na kare. manojJa, sarasa AhAramAM paNa mUrzita na thAya ane vAraMvAra te AhArane meLavavAnI abhilASA na kare. bhAvasamAdhi kAmI sAdhu bratimAnuM bane temaja bAhya AtyaMtara parigrahathI vimukta bane. te potAnI pUjApratiSThA ane kIrtinI IcchA na karatAM zuddha saMyamamAM parAkrama kare. Nikkhamma gehAu NirAvakaMkhI, kAyaM viosejja NiyANachiNNe / No jIviyaM No maraNAbhikaMkhI, carejja bhikkhU valayA vimukke | | tti ne zabdArtha :- 3 = sAdhu gharethI nIkaLIne eTale ke dIkSA grahaNa karIne, rivallI = AkAMkSA rahita banI jAya, potAnA jIvanamAM nirapekSa banI jAya, vaye virolejha = zarIrano vyatsarga(mamatva tyAga) kare, pAchav = te potAnA tapanA phaLanI kAmanA(IcchA) na kare, karmone kSaya kare, vanathI vimunza = e pramANe saMsAracakrathI vimukta thaIne. bhAvArtha :- gharabAra choDI, dIkSita thanAra sAdhu potAnA jIvanamAM AkAMkSA rahita thaI, zarIrasaMskAra, cikitsA Adi karyA vinA zarIrano vyutsarga kare, temaja potAnA tapanA phaLanI IcchA na karatAM karma kSaya kare. sAdhu jIvana ke maraNanI IcchA na kare. te saMsAracakrathI vimukta thaIne saMyama athavA mokSarUpa samAdhi
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-10 mArga para vicaraNa kare. vivecana : A pAMca gAthAo dvArA zAstrakAre A aghyayanano upasaMhAra karatAM vividha samAdhinI prAptimATe keTalAMka preraNA sUtra rajU karyA che. te anusAra cAlavuM bhAvasamAdhi kAmIo mATe anivArya che. A pAMcasUtromAM mukhyarUpe AcArasamAdhi temaja tapasamAdhinI prApti mATenAM preraNAsUtro che, te A pramANe che. mUlagunnarUpa AcArasamAdhinI prApti mATe - hiMsAthI thatAM pApakarma narakAdi duHkhonA utpAdaka, verAnubaMdhI ane mahAbhayajanaka che mATe sAdhu samAdhinI rakSA mATe hiMsAdi pApono sarvathA tyAga kare. AtmagAmI sAdhu mana, vacana, kAyAthI kRta-kArita-anumoditarUpathI asatyaAdi pAponuM AcaraNa na kare. Re uttaraguNarUpa AcAra samAdhi mATe - (1) prApta nirdoSa AhAramAM manojJa pratye rAga ane amanojJa pratye dveSa karI cAritrane dUSita na kare (2) te AhAramAM mUrchita na thAya ane tene vAraMvAra meLavavAnI lAlasA na rAkhe (3) dhRtimAna hoya (4) padArthonA mamatva athavA saMgrahathI mukta thAya (5) pUjA pratiSThA ane kIrtinI kAmanA(IcchA)na kare (6) sahajabhAvathI zuddha saMyamapAlanamAM samuddata rahe. na tapasamAdhinI prApti mATe H- (1) dIkSA grahaNa karIne sAdhu potAnA jIvanapratye nirapekSa thaIne rahe, asaMyamI jIvananI AkAMkSA na rAkhe (2) zarIrane saMskArita temaja puSTa karyA vinA kAyavyutsarga kare (3) tapazcaryAdinA phaLanI AkAMkSA (niyANA)ne manamAMthI kADhI nAkhe athavA tapathI karmono kSaya kare (4) jIvana ke maraNanI IcchA na kare (5) saMsAra cakra(karmabaMdha)nAM kAraNothI athavA mAyAthI mukta rahIne saMyamamAM parAkrama kare. pAThAMtara:-perAjubaMdhI imattupayALine badale cUrNimAM pATha che--obALamRtta 3 paribbanA vyAkhyA A pramANe che. jevI rIte yuddha AdithI nivRta--pAcho pharelo puruSa vyApAra rahita hovAthI koInI hiMsA karavAmAM pravRtta thato nathI, tevI ja rIte sAvadha kAryathI rahita puruSa paNa koInI hiMsA karyA vinA saMyamamAM puruSArtha kare. || adhyayana 10 saMpUrNa ||
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) (agiyAramuM adhyayana) paricaya 9 288 2029 29 A adhyayananuM nAma "mArga" che. niryuktikAre "mArga" nA nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, bhAvanI daSTie chanikSepa karyA che. nAma, sthApanA, mArga sugama che. dravyamArga vibhinna prakAranA hoya che. jema ke- phalaka mArga, latta mArga, AMdolaka mArga, vetra mArga, raju mArga, davana(vAhana) mArga, khIlI mArga-ThokelI khIlInA saMketathI pAra karavAmAM Avato mArga, pAza mArga, guphA mArga, ajAdi mArga, pakSI mArga, chatra mArga, jala mArga, AkAza mArga Adi. A rIte kSetramArga (je mArga grAma, nagara, khetara Adi je kSetramAM jato hoya te) tathA kALamArga (je kALamAM mArga banyo hoya te), jenAthI AtmAne samAdhi athavA zAMti prApta thAya te bhAvamArga che. A adhyayanamAM "bhAvamArga" nuMnirUpaNa che, te be prakArano che. prazasta ane aprazasta, samyakdarzana, jJAna, cAritrarUpa mokSamArga prazasta bhAvamArga che. saMkSepamAM tene saMyamamArga athavA zramaNAcAra mArga kahI zakAya che. aprazasta bhAvamArga mithyAtva, avirati, ane ajJAna Adi pUrvaka karavAmAM AvatI pravRtti che. prazasta bhAvamArga ja tIrthakara gaNadharAdi dvArA pratipAdita tathA yathArtha vastusvarUpa pratipAdaka hovAthI samyakumArga athavA satyamArga kahevAya che. tenAthI viparIta anyatIrthiko athavA kumArgagrasta pArzvastha, svacchaMda, kuzIla Adi svayUthiko dvArA sevitamArga aprazasta che, mithyA mArga che. prazasta mArga tapa, saMyama Adino, samasta prANIvarga mATe hitakara, sarvaprANI rakSaka, navatattva svarUpa pratipAdaka, temaja aDhAra hajAra zIlaguNa pAlaka sAdhutvanA AcAra vicAra sAthe otaprota che. niktikAre A satya(mokSa) mArganA 13 paryAyavAcaka zabdo batAvyA che. (1) paMtha (2) mArga -Atma parimArjaka (3) nyAya-viziSTa sthAnaprApaka (4) vidhi-eka sAthe samyakdarzana temaja samyakajJAnanI prApti karAvanAra (5) dhRti-samyakdarzanAdithI yukta cAritramAM sthira rAkhanAra (6) sugati - sugatidAyaka (7) hita-Atmazuddhi mATe hitakara (8) sukha-AtmasukhanuM kAraNa (9) paththa-mokSamArga mATe anukULa (10) zreya-11 mA guNasthAnanA carama samayamAM mohAdi upazAMta thavAthI zreyaskara (11) | nivRtti-saMsArathI nivRttinuM kAraNa (12) nirvANa-cAra ghAtikarma kSaya thaIne kevaLajJAna prApta thavAthI (13) ziva-zaileSI avasthAnI prAptirUpa 14 guNasthAnanA aMtamAM mokSapada prApaka. niryuktikAre bhAvamArganI mArga sAthe tulanA karatAM 4 bhaMga(vikalpa) batAvyA che. kSema, akSema, kSemarUpa ane akSemarUpa. je mArgamAM cora, siMha, vAgha Adino upadrava na hoya te kSema tathA je mArga kAMTA, kAMkarA, khADA, pahADa, UMcI-nIcI keDI AdithI rahita, sama tathA vRkSa, phaLa, phUla, jalAzaya AdithI
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 331 | yukta hoya te kSemarUpa hoya che. tenAthI viparIta kramazaH akSama ane akSemarUpa hoya che, tenI caturbhagI A prakAre che- (1) koImArga kSema ane kSemarUpa (2) koImArga kSema che kSemarUpa nathI (3) koImArga kSema nathI paraMtu kSemarUpa che (4) koImArga kSema paNa nathI, kSemarUpa paNa nathI. A rIte prazasta aprazasta bhAva mArga para cAlanArA pathikanI draSTie paNa kSema ane kSemarUpa Adi 4 vikalpa (bhaMga) thAya che- (1) je saMyama pathika samyakajJAnAdi mArgathI yukta (kSama) tathA dravyaliMga(sAdhuveSa)thI paNa yukta (kSemarU5) che (2) je jJAnAdimArgathI to yukta (kSema) che, paraMtu dravyaliMga yukta (kSemarU5) nathI (3) trIjA bhaMgamAM ninTava che, je akSema paraMtu kSemarUpa ane (4) cothA bhaMgamAM anyatIrthika temaja gRhastha che, je akSama ane akSama rUpa che. sAdhue kSema ane kSemarUpa mArganuM ja anuyAyI thavuM joIe. A adhyayanamAM AhArazuddhi, sadAcAra, saMyama, prANAtipAta viramaNa AdinuM prazasta bhAvamArga rUpe vivecana che tathA durgatidAyaka aprazastamArganA prarUpaka pravAdIo (kriyAvAdI, akriyAvAdI, vinayavAdI temaja ajJAnavAdI kula 33)thI dura rahIne tathA prANanA bhoge paNa mokSamArgapara daDha rahevAno nirdeza che. dAnAdi keTalIka pravRttionA viSayamAM pratyakSa pUchavA para zramaNe tenuM samarthana(prazaMsA)na karavuM joIe ane niSedha paNa na karavo joIe. dazamA adhyayanamAM kahelI bhAvasamAdhinuM varNana A adhyayanamAM varNita bhAvamArga sAthe maLatuM Ave che. | durgati phaLadAyaka aprazasta bhAvamArgathI dUra rahIne ane sadgati rUpa phaLadAyaka prazasta bhAvamArga tarapha sAdhakane vALavo te A adhyayanano udeza che. A adhyayanamAM 38 gAthAo che.
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) agiyAramuM adhyayana mArga bhAvamArga ane tenuM mahattva : kayare magge akkhAe, mAhaNeNa maImayA / 1 jaM maggaM ujju pAvittA, ohaM tarai duttaraM // AGEArtha :- jaM ujju maggaM pAvittA = 4 saraNamArgane pAmIne. bhAvArtha :- mahAmAhaNa kevaLajJAnI vizuddha matimAn bhagavAna mahAvIre kone mokSa mArga kahyo che ? je saraLa mArga prApta karI saraLAtmA dustara saMsArane pAra kare che ? 2 taM maggaM aNuttaraM suddhaM, savvadukkhavimokkhaNaM / jANAsi NaM jahA bhikkhU, taM Ne bUhi mahAmunI // AGEArtha :- jahA jANAsi = Apa ThevI rIte bhazo cho, taM Ne bUhi = te khabhane uho. 4 bhAvArtha : - he mahAmuni ! sarvaduHkhothI mukta karanArA, zuddha ane anuttara te mArgane Apa je rIte jANo cho, te khabhane uho. 3 zaGEArtha :- Ne (No) pucchijjA = amane pUche to, tesiM kayaraM maggaM = tekhone jhyo bhArga, Aikkhejja = jatAvIo ? Ne kahAhi = te khamane Apa ho. GOGOGOG jai Ne kei pucchijjA, devA aduva mANusA / tesiM tu kayaraM maggaM, Aikkhejja kahAhi Ne // bhAvArtha : - jo koI deva athavA manuSya amane pUche to ame teone kayo mArga batAvIe ? e amane jatAvo ! jai vo kei pucchijjA, devA aduva mANusA / tesimaM paDisAhejjA, maggasAraM suNeha me // For Private Personal Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 333 ] .. zabdArtha - puSThinA = Apane pUche to, telii hasIdenA = teone A mArga kahevo joIe, malAra = te sArarUpa mArga. bhAvArtha :- jo koI deva athavA manuSya tamane pUche to teone A mArga batAvavo joIe. te sAra rUpa mArga tame mArI pAsethI sAMbhaLo. aNupuvveNa mahAghoraM, kAsaveNa paveiyaM / jamAdAya io puvvaM, samudaM va vavahAriNo // zabdArtha :-mahora = atikaThina mArgane, sapuSya = huM kramathI batAvuM chuM samu vaharino = jevI rIte vyApArI samudrane pAra kare che, phaLo pula banAvAyaka A rIte A mArgano Azraya laIne pUrve ghaNA jIvo saMsAra sAgarane pAra karI cUkyA che. bhAvArtha :- kAzyapagotrIya zramaNa bhagavAna mahAvIra dvArA pratipAdita te atikaThina mArgane huM kramathI batAvuM chuM. jevI rIte samudra mArge videzamAM vyApAra karanArA vyApArI samudrane pAra karI le che, tevI rIte A mArgano Azraya laIne pahelAM ghaNAM jIvoe saMsAra sAgarane pAra karyo che. __ atariMsu taraMtege, tarissaMti aNAgayA / taM soccA paDivakkhAmi, jaMtavo taM suNeha me // zabdArtha - taM lonca kavacchAmi = te mArga meM bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI sAMbhaLyo che, navo i suda ne = he jIvo ! te mArga Apa mArAthI sAMbhaLo. bhAvArtha :- A mArgano Azraya laI bhUtakALamAM aneka bhavya jIvoe saMsAra sAgarane pAra karyo hato. vartamAnamAM keTalAMka bhavya jIva saMsArane pAra kare che, bhaviSyamAM ghaNA jIvo tene pAra karaze. he jijJAsu jIvo ! te bhAvamArgane tIrthakara mahAvIra pAsethI meM je rIte sAMbhaLyo che, te mArgane mArI pAsethI sAMbhaLo! vivecana : A cha gAthAomAMthI traNa gAthAomAM gaNadhara zrI sudharmAsvAmIne zrI jaMbUsvAmIe saMsAra sAgara tAraka, sarvaduHkha vimocaka, anuttara, zuddha, saraLa evA bhAvamArga viSayaka potAnI jijJAsA pragaTa karI che. te uparAMta anurodha karyo che ke koI sulabhabodhi, saMsArathI udvigna deva athavA mAnava te samyagumArganA viSayamAM amane pUche to ame zuM uttara ApIe ? tyAra pachInI traNa gAthAomAM te mArganI mahattA batAvI, te sArabhUta mArganA saMbaMdhamAM jijJAsAnuM samAdhAna karavAnI taiyArI zrI sudharmAsvAmIe batAvI che.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 ahiMsAmArga : 7 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) puDhavI jIvA puDho sattA, AujIvA tahA'gaNI / vAujIvA puDho sattA, taNa rukkha sabIyagA // bhAvArtha : pRthvI sajIva che, te pratyeka jIvo pRthak pRthak che; pANI agni temaja vAyu paNa jIva che ane te jIvo paNa pRthak pRthak che. lIluM ghAsa, vRkSa ane bIja rUpa vanaspati paNa jIva rUpa che. ahAvarA tasA pANA, evaM chakkAya AhiyA / etAvae jIvakAe, NAvare koi vijjai // 8 zabdArtha :- ahAvarA = tethI bhinna, talA pALa = trasakAyavALA jIva che, tAvaN nIvAr= eTalA ja jIvonA bheda che, avare joD na vijgad = tenAthI bhinna bIjA koI jIva hotA nathI. bhAvArtha :- A pAMca sthAvara jIva nikAya sivAyanA chaThThA trasakAyavALA jIva hoya che. A rIte tIrthaMkaroe jIvanA cha nikAya(bheda) batAvyA che. eTalA ja saMsArI jIvanA bheda che. te uparAMta saMsAramAM bIjA koI jIva hotA nathI. 9 = zabdArtha :- aNuvruttIai = yuktiothI, pahittehiyA - A jIvonI siddhi karIne, savva atanuvavA = badhAne duHkha apriya che ema jANe. savvAhiM aNujuttIhiM, maimaM paDilehiyA / savve akaMtadukkhA ya, ao savve Na hiMsayA // bhAvArtha :* buddhimAna puruSa sarva yuktiothI, jIvomAM jIvatva siddha karI sArI rIte jANe-jue ke badhAM prANIone duHkha apriya che. tethI koI paNa prANInI hiMsA na kare. 10 eyaM khu NANiNo sAraM, jaM Na hiMsai kaMcaNaM / ahiMsA samayaM ceva, eyAvaMtaM vijANiyA // zabdArtha :- baLikho zya ghu sAra = jJAnI puruSonA jJAnano sAra che ke, ahiMsA samaya ceva - ahiMsAnA samarthaka zAstrano paNa, dyAvata vijJALiyA = ATalo ja siddhAMta jANavo joIe. = bhAvArtha - jJAnIpuruSanA jJAnano A ja sAra-niSkarSa che ke koIpaNa jIvanI hiMsA karavI nahIM. ahiMsA pradhAna zAstrano paNa e ja pramukha siddhAMta athavA upadeza jANavo joIe. For Private Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 11 zabdArtha :- saMti biALa mAhiya - A rIte jIvane zAMtimaya mokSanI prApti kahevAmAM AvI che. = bhAvArtha :- urdhva, adho ane tiA(lokamAM je koI trasa ane sthAvara jIva che, sarvatra te sarvanI hiMsAthI virata(nivRtti)thavuM joIe arthAt teonI hiMsAthI aTakavuM joIe. A rIte jIvane nirvANa-mokSanI prApti kahevAmAM AvI che. 2 12 zabdArtha :-pa pote birAjgyiA- jitendriya puruSa doSone dUra karIne, aMtaso = jIvanaparyaMta, 5 viruonga = virodha na kare. uDDa ane tithiM 6, ne jepha tala-thAvarA / savvattha viraiM kujjA, saMti NivvANamAhiyaM // bhAvArtha :- Indriya vijetA sAdhaka doSonuM nivAraNa karI, koI paNa prANInI sAthe jIvanaparyaMta manathI, vacanathI athavA kAyAthI vera virodha na kare. 3 vivecana : A cha gAthAomAM mokSamArganA sarvaprathama sopAna ahiMsAnA vidhimArganuM sAta abhiprAyothI pratipAdana karavAmAM AvyuM che. 1 trasasthAvararUpa chakAyamAM jIva (cetanA)nuM astitva che. koIpaNa jIvane duHkha priya nathI. hiMsAthI jIvane duHkha thAya che, tethI koI paNa prANInI hiMsA karavI na joIe. jJAnI puruSanA jJAnano sAra ahiMsA che. ahiMsA zAstrano paNa e ja siddhAMta che ke lokamAM je koI trasa athavA sthAvara jIva che, teonI hiMsAthI sAdhaka sadA sarvatra virata thaI jAya. 4 5 c 335 pabhU dose NirAkiccA, Na virujjhejja keNai / maNasA vayasA ceva, kAyasA ceva aMtaso // ahiMsA ja zAMtimaya nirvANanI kUMcI che. mokSamArga pAlanamAM samartha vyaktie ahiMsAnA saMdarbhamAM mithyAtva, avirati, pramAda, kapAya temaja yogarUpI doSone dUra karI, koI paNa prANInI sAthe mana, vacana, kAyAthI jIvanabhara vera virodha na karavA joIe.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) , eSaNAsamiti : saMvuDe se mahApaNNe, dhIre dattesaNaM care / esaNAsamie NiccaM, vajjayate aNesaNaM // zabdArtha :- je saMvuDe mahApa dhIre- te saMvRtta sAdhu mahAprajJAvAna tathA dhIra che, vattelAM re = te ApelA eSaNIya AhArAdine grahaNa kare che. bhAvArtha :- sAdhu mahAprAjJa, dhIra ane saMvata che, te bIjA(gRhastha) dvArA dIdhelA eSaNIya AhArAdi padArtha grahaNa kare che. aneSaNIya AhArAdi choDIne haMmezAM gaveSaNA, grahaNeSaNA temaja grAseSaNArUpa trividha eSaNAothI yukta rahe che. 8 bhUyAiM ca samAraMbha, samuddissa ya jaM kaDaM / __ tArisaM tu Na geNhejjA, aNNapANaM susaMjae / zabdArtha - mUyAruM samAraMbha = je AhAra jIvonI hiMsA karIne, samudalsa ca naM 6 = sAdhune vahorAvavA mATe karavAmAM Avyo hoya. bhAvArtha :- je AhAra-pANI prANIono samAraMbha karI tathA sAdhuone ApavAnA uddezathI banAvavAmAM Avyo hoya, tevA doSayukta AhAra ane pANIne susaMyamI sAdhu grahaNa na kare. pUikammaM Na sevejjA, esa dhamme vusImao / jaM kiMci abhisaMkejjA, savvaso taM Na kappae // zabdArtha :- pUrUmAM ja tenA = je AhAra AdhAkarmI AhAranA eka kaNathI paNa yukta che, sAdhu tene grahaNa na kare, guNIo paNa dhane = zuddha saMyamanuM pAlana karanArA sAdhuno A ja dharma che, baM iira ma nnA (gamaveblA) = zuddha AhAramAM paNa jo azuddhinI zaMkA thaI jAya to, sabbalo te cha gaNa = te paNa sAdhue grahaNa karavA yogya nathI. bhAvArtha :- pUtikarmayukta (zuddha AhAramAM AdhAkarma Adi doSayukta AhAranA eka kaNathI paNa mizrita) AhAranuM sevana sAdhu na kare, zuddha saMyamI sAdhuno A ja dharma che tathA zuddha AhAramAM paNa jo azuddhinI zaMkA thaI jAya to te AhAra paNa sAdhune mATe sarvathA grahaNa karavA yogya(kalpanIya) nathI. vivecana : A traNa gAthAomAM vizuddha AhArAdi grahaNa karavAno mArga batAvavAmAM Avyo che.
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ | adhyayana-11. 337 ] sAdhunI AvazyaktAo atyaMta sImita hoya che. te AvazyakatAonI pUrti nirdoSa rIte thAya te mATe eSaNA samitinuM vidhAna che. sAdhu AhAra, pANI, vastra, pAtra Adi pratyeka vastu gaveSaNA pUrvaka grahaNa kare ane anAsakta bhAve bhogave. pUrvokta gAthAmAM eSaNA samiti sabaMdhI doSonuM ja kathana che. sAdhu prANIono AraMbha-samAraMbha karIne taiyAra thayelo AhAra, sAdhunA uddezathI taiyAra karelo, kharIdelo Adi doSathI dUSita AhAra grahaNa kare to tenuM ahiMsAvrata dUSita thAya che. jo chaLa-prapaMca karI, AhArAdi padArtha prApta kare to satyavratamAM doSa lAge, ApyA vinAnA AhArAdi laI le to acaurya- mahAvratano bhaMga thAya che. svAdalolupatAvaza lAlasApUrvaka atimAtrAmAM AhArapANIno saMgraha karavAmAM Ave to brahmacarya temaja aparigraha mahAvrata dUSita thAya che. A rIte doSita AhAranA sevanathI pAMca mahAvrata dUSita thAya che. tethI zAstrakAre eSaNA samiti pUrvakano zuddha AhAra grahaNa karavAnuM kathana karyu che. zuddha AhAramAM eka kaNa paNa azuddha AhArano maLyo hoya athavA azuddha AhAranI zaMkA hoya to tene grahaNa karavAno ke sevana karavAno niSedha karavAmAM Avyo che kAraNa ke azuddha AhAra saMyamavighAtaka, karmagraMthionA bhedanamAM bAdhaka ane mokSamArgamAM vidbhakAraka thAya che. A daSTie zAstrakAre eSaNA samitino mArga batAvIne tene sAdhudharma batAvyo che. bhASAsamiti :. haNaMtaM NANujANejjA, Ayagutte jiiMdie / ThANAI saMti saDDhINaM, gAmesu Nagaresu vA / zabdArtha :- = dharmamAM zraddhA rAkhanArA zrAvakonAM, TAgAsata dAna puNyanA sthAna hoya che. bhAvArtha :- gAmo ane nagaromAM dharma zraddhALu gRhasthonAM dAna puNyanA keTalA ya sthAno hoya che. Atmagupta jitendriya sAdhu tyAM thatI jIvahiMsAnuM anumodana na kare. tahA giraM samArabbha, asthi puNNaM ti No vae / ahavA Natthi puNNaM ti, evameyaM mahabbhayaM // zabdArtha :-ta niraM sanIraja = tathA vANIno prayoga karIne eTale vacanathI te kAryo karavAmAM, asthi puti no vara = puNya che ema na kahe athavA pavameya ma rtha = ema kahevuM paNa ghaNuM bhayadAyaka che. bhAvArtha :- jo koI sAdhune pUche ke A(pUrvokta prakAranA AraMbhajanya) kAryamAM dharma-puNya che ke nahIM? tyAre sAdhu puNya che, ema na kahe athavA puNya nathI, ema kahevuM paNa mahAbhayakAraka che. AraMbhayukta puNyakAryamAM sAdhu hA ke nA kAMI na bole. dANaTThayAe je pANA, hammati tasa-thAvarA / tesiM sArakkhaNaTThAe, tamhA asthi tti No vae / 18
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | zabdArtha :- sarayugaTTApha = teonI rakSA karavA mATe. bhAvArtha :- anna athavA pANInA dAna mATe trasa ane sthAvara aneka jIvo(prANIo)nI hiMsA thAya che, tenI rakSAnA hetuthI sAdhu te kAryamAM puNya thAya che, ema na kahe. jesiM taM uvakappeMti, aNNa-pANaM tahAvihaM / tesiM lAbhaMtarAyaM ti, tamhA Natthi tti No vae // zabdArtha - siM saM = je prANIone dAna devA mATe, tahAvidda apaLavAI = te prakAranAM anna pANI, 3vardhvati banAvavAmAM Ave che, tefkSa sAmatarAM ta = teonA lAbhamAM aMtarAya na thAya, tA = tethI, rthIi tti jo va6 = puNya nathI ema paNa na kahe. 20 bhAvArtha :- je jIvone dAna devA mATe tathAvidha(AraMbhapUrvaka) AhArapANI banAvavAmAM Ave che, teonA (te vastuonA) lAbhamAM aMtarAya na thAya te dRSTie sAdhu te kAryamAM puNya nathI, ema paNa na kahe. __ je ya dANaM pasaMsaMti, vahamicchaMti pANiNaM / je ya NaM paDisehaMti, vitticcheyaM kareMti te // zabdArtha :- viSeya vati = teo prANIonI vRtti(AjIvikA)nuM chedana kare che. bhAvArtha :- sacitta padArthonA AraMbhathI thayelI vastuonA dAnanI je prazaMsA kare che, te prANIonA vadhanI anumodanA kare che ane je dAnano niSedha kare che, teo vRtti chedana-prANIonI AjIvikAno nAza kare che. duhao vi je Na bhAsaMti, atthi vA patthi vA puNo / __ AyaM rayassa hiccANaM, NivvANaM pAuNaMti te // zabdArtha -rayalsa AvedikyA, te gillA pati-A rIte te sAdhaka karmAzravane rokI mokSane prApta kare che. bhAvArtha :- hiMsArUpa AraMbhathI thatAM dAnakAryamAM "puNya thAya che" athavA "puNya thatuM nathI" A banne prakAranuM kathana sAdhu karatA nathI. AvA viSayamAM mauna rahI karmonA Azravane rokI nirvANane prApta kare che. vivecana : A cha gAthAomAM ahiMsA mahAvratIsAdhune ahiMsAvratanI surakSA mATe bhASAsamitino viveka
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 339 batAvavAmAM Avyo che. sAdhu ahiMsAvratI che. sAdhu mana, vacana, kAyAthI hiMsA kare nahi, bIjA pAse karAve nahi ane hiMsA karatAne anumodanA Ape nahi. sAdhu e jue ke dAnamATe taiyAra karavAmAM AvatI vastumAM trasasthAvara prANIonI hiMsA thaI che, tevA dAnAdi kAryane puNya che, evuM kahe athavA tenI prazaMsA kare to tene prANIonI hiMsAnI anumodanAnuM pApa lAge che, tethI AraMbhajanya kAryamAM "puNya che" evuM na kahe. te ja rIte "puNya nathI thatuM", tema paNa na kahe. zraddhALu vyakti sAdhunA moDhethI "puNya nathI thatuM" evA zabdo sAMbhaLIne uparokta vastuonuM dAna detA aTakI jAya to jIvone te vastuonA lAbhamAM aMtarAya paDe, teonI AjIvikAmAM khUba moTI aMtarAya AvI jAya. saMbhava che ke te loko te vastuo na maLavAthI bhUkhyA-tarasyA marI paNa jAya. tethI zAstrakAra spaSTa mArgadarzana Ape che ke- pudago vi te ja mArUti, asthi vA nalthi vA guNo arthAt sAdhu evA samaye "puNya thAya che", athavA "nathI thatuM" A be mAMthI eka paNa kathana na kare, te samaye sAdhu taTastha rahe. niSkarSa e che ke je dAnAdi zubhakAryanI pAchaLa koI hiMsA thavAnI nathI athavA thaI rahI nathI; tevI acitta, prAsuka, AraMbharahita vastunuM koI dAna karavA Icche athavA karI rahyA hoya ane sAdhune te saMbaMdhamAM koI pUche to temAM tenAM zubha pariNAmo(bhAvo)nI daSTie sAdhu "puNya" kahI zake che ane anukaMpAbuddhithI devAmAM AvatA dAnano niSedha to teNe kyAre ya karavAno nathI; kAraNa ke bhagavatI sUtranI TIkAmAM paNa spaSTa kahyuM che ke "jinezvaroe anukaMpA dAnano to kyAre ya paNa niSedha karyo nathI." niravadha kathana dvArA sAdhu karmanA Agamanane paNa rokI zake che ane ucita (yogya) mArgadarzana paNa karI zake che. ahIM prAraMbhanI be gAthAo cUrNi ane TIkAmAM bhinna bhinna che. prastutamAM TIkAnusAra svIkArela che. cUrNi anusAra A pramANe che ThANAI saMti saDDINaM, gAmesu Nagaresu vA / atthi vA patthi vA dhammo ? atthi dhammo tti No vade // atthi vA patthi vA puNNaM ? atthi puNNaM ti No vade / ahavA Natthi puNNaM ti, evameyaM mahabbhayaM // cUivA khatyinA dhabbo :- sthAna, paraba, bhojanazALA vagere banAvavAmAM dharma che ke nathI? tema koI pUche to sAdhu ~ tho ri ne va = tevA kAryamAM dharma che tema na kahe. pAThAMtara-bata gApugALA mAthAne jili = Atmagupta jitendriya sAdhu hiMsA yukta te kAryonI anumodanA na kare. asthi vA 0i vA puvM- te kAryamAM puNya che ke nahIM? tema koI pUche to athavA na pUche topaNa tenA prabhAva athavA bhayathI Atmagupta(AtmAnI pApathI rakSA karanAra)jitendriya sAdhu te vyaktinA hiMsAyukta kAryanuM anumodana na kare ane te kAryamAM anumati paNa na Ape.
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 340 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | dharmadvIpa : NivvANaparamaM buddhA, NakkhattANaM va caMdimA / tamhA sayA jae daMte, NivvANaM saMdhae muNI // zabdArtha :- mahattA vahina = jevI rIte nakSatromAM caMdra pradhAna che tevI rIte, bbiAmAM para yuddha = nirvANane uttama mAnanArA puruSo sarvazreSTha che. bhAvArtha :- jevI rIte abhijita Adi 28 nakSatromAM caMdra pradhAna che, tevI ja rIte nirvANane ja pradhAna mAnanArA tattvajJa sAdhakone mATe nirvANa ja sarvazreSTha che. tethI muni haMmezAM dAtta ane yatnazIla thaI nirvANa sAthe ja anusaMdhAna kare, mokSane lakSyamAM rAkhIne ja badhI pravRtti kare. __ vujjhamANANa pANANaM, kiccaMtANa sakammuNA / AghAi sAhu taM dIvaM, paiTThesA pavuccai // zabdArtha :- kunani = mithyAtva, kaSAya Adi rUpa dhArAmAM vahetA, viSNu, vizvetALa = potAnA karmathI kaSTa pAmatAM, pApA = prANIone mATe, sAdu te have AyA = A mArgarUpa dvIpa tIrthakara batAve che, pusA paddA paryuSya = A ja mokSanuM sAdhana che ema vidvAno kaheche. bhAvArtha :- mithyAtva, kaSAya Adi saMsAra sAgaranA tIvra pravAhamAM vahetA tathA potAnA karmonA udayathI duHkha pAmatAM prANIone mATe samyagdarzanAdi dvIpa tIrthakaroe darzAvyo che. jJAnIonuM kathana che ke samyagdarzanAdi mArga dvArA mokSa prApta thAya che. na Ayagutte sayA daMte, chiNNasoe aNAsave / je dhammaM suddhamakkhAi, paDipuNNamaNelisaM // zabdArtha :- AyAre = Atmagupta, AtmAnuM pApathI rakSaNa karanArA, uchALopa = mithyAtva Adi dhArA(pravAha)ne toDanArA, ati = upamArahita. bhAvArtha :- mana, vacana, kAyA dvArA pApathI AtmAnI rakSA karanAra (Atmagupta); sadA dAnta; mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya Adi saMsAranA pravAhonA avarodhaka temaja Azravarahita je sAdhaka che; te ja A paripUrNa, anupama temaja nirvANa mArgarUpa zuddha dharmano upadeza kare che. vivecana : A traNa gAthAo dvArA zAstrakAre nirvANamArganA saMbaMdhamAM cAra tathyo rajU karyA che. (1) tattvajJa
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 341 | sAdhaka nakSatromAM caMdranI jema badhAM sthAno athavA padomAM nirvANapathane ja sarvazreSTha mAne che (2) munie haMmezAM dAtta temaja yatnazIla rahIne nirvANane kendramAM rAkhIne badhI pravRttio karavI joIe (3) nirvANamArga ja mithyAtva, kaSAyAdi saMsAra sotanA tIvra pravAhamAM vahetA temaja svakRtakarmathI kaSTa pAmatA prANIone mATe AzrayadAyaka zreSTha dvIpa che, A ja mokSaprAptino AdhAra che (4) Atmagupta, dAna, chinnasota ane Azrava nirodhaka sAdhaka ja A paripUrNa, advitIya, nirvANamArgarUpa zuddha dharmanuM vyAkhyAna kare che. bhAvamArgathI dUra anyatIrthikanA AcAra : tameva aviyANaMtA, abuddhA buddhamANiNo / 25 buddhA mo tti ya maNNatA, aMtae te samAhie // zabdArtha - anuddha yuddhamALio = ajJAnI hovA chatAM potAne jJAnI mAnanArA, yuddha mAM utti 2 maujtA = "huM jJAnI chuM" evuM mAnanArA, te vanadipa aMtara = te puruSa samAdhithI dUra che. bhAvArtha :- te nirvANamArgarUpa dharmane nahIM jANanArA abuddha potAne paMDita mAnanArA anyatIrthiko ema samaje che ke ame ja dharmatattvano pratibodha pAmelA chIe, paraMtu vAstavika rUpe te samyakdarzanAdi rUpa bhAva samAdhithI dUra che. te ya bIodagaM ceva, tamuddissA ya jaM kaDaM / bhoccA jhANaM jhiyAyaMti, akheyaNNA asamAhiyA // zabdArtha :-te ya jIo jeva= teo bIja ane kAcuM pANI, mudde va = 6= teone mATe je AhAra banAvavAmAM Avyo che, movA = tene bhogavatA, phA phiyAti = ArtadhyAna kare che, kahevA pramAhitya = teo dharmanA jJAnathI rahita tathA samAdhithI rahita che. bhAvArtha :- teo (anyatIrthika) bIja ane sacitta pANIno tathA temanA nimitathI je AhAra banyo che, teno upabhoga karatAM ArtadhyAna kare che, kAraNa ke teo akhedajJa dharmajJAnamAM anipuNa ane asamAdhiyukta che. jahA DhaMkA ya kaMkA ya, kulalA maggukA sihI / macchesaNaM jhiyAyaMti, jhANaM te kalusAdhamaM // zabdArtha - ha = jevI rIte, drA ya vA ya vadhunA muvA sidI = DhaMka, kaMka, kurara, jaLakUkaDI ane zIkhI nAmanAM jalacara pakSIo, macchata susAdhana phA phiyAyaMti - mAchalAM pakaDavAnA kaluSita dhyAnamAM rata rahe che.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 342 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 28 bhAvArtha :- jevI rIte DhaMka, kaMka, kurara, jalakUkaDI ane zIkhI nAmanA jalacara pakSIo mAchalIne pakaDavAnuM kRdhyAna kare che, tevI rIte temanuM te dhyAna pAparUpa temaja adhama hoya che. evaM tu samaNA ege, micchaddiTTi aNAriyA / / visaesaNaM jhiyAyaMti, kaMkA vA kalusAhamA // zabdArtha -vaMtu = A pramANe, micchI - mithyASTi, agariyA = anAryo, je saT = koI zramaNa, vilAM ziyAti= viSaya prAptinuM dhyAna kare che, te vA vA tulAmI = teo kaMka pakSInI jema pApI ane adhama che. bhAvArtha :- evI rIte keTalAka tathAkathita mithyAdaSTi temaja anArya sAdhu viSayonI prAptinuM ja dhyAna kare che, tethI teo paNa DhaMka, kaMka Adi prANIonI jema pApabhAvothI yukta temaja adhama che. o suddhaM maggaM virAhittA, ihamege u dummaI / ummaggagayA dukkhaM, ghAyamesati te tahA // zabdArtha -viraha dUSita karIne, 3jAya= unmArgamAM pravRtta thAya che, purva dhAve taM tala kSati = teo duHkha ane nAzanI prArthanA kare che. bhAvArtha :- A jagatamAM keTalIka durbuddhi vyaktio to zuddha bhAvamArganI virAdhanA karIne unmArgamAM pravRtta thAya che. teo duHkha tathA anekavAra ghAtane prApta thAya che. - jahA AsAviNiM NAvaM, jAiaMdhe duruhiyA / __ icchai pAramAgaMtu, aMtarA ya visIyai // zabdArtha :- AsaviM MvaM chidravALI nAvaDara, phuTa = caDIne, aMtarA vilIyaTTa = paraMtu te vaccamAM ja DUbI jAya che. bhAvArtha :- jema koI janmAMdha puruSa chidravALI naukApara caDIne nadIne pele pAra javA Icche che paraMtu te vacce(majhadhAramAM) ja DUbI jAya che. I wvaMtu sama , micchii kAriyA ! 21 soyaM kasiNamAvaNNA, AgaMtAro mahabbhayaM // zabdArtha - siLa sogaM AvaMT = pUrNarUpathI AzravanuM sevana kare che, madamyaM mAtAno = tethI teo mahAbhayane prApta kare che. bhAvArtha :- tema keTalAka mithyAdaSTi anArya zramaNa pUrNarUpe AzravonuM sevana kare che, teo aMte
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 narakAdi duHkharUpa mahAbhaya prApta kare che. vivecana : A sAta gAthAomAM anyatIrthiko zuddhabhAva(nirvANa) mArgathI dUra che te siddha karatAM keTalAka kAraNo darzAvyA che. (1) teo dharma ane mokSanA vAstavika bodhathI dUra che, topaNa potAnI jAtane teo tattvajJa mAne che (2) teo sacetabIja, kAcuM pANI athavA auddezika AhAranuM sevana kare che. tethI teo jIvonI pIDAthI ajANa athavA dharmajJAnamAM anipuNa che tema siddha thAya che. (3) potA mATe ane potAnA samudAya mATe AhAra banAvavA tathA tene prApta karavA mATe aharniza ciMtita, ArtadhyAna yukta rahe che. teo A lokanA sukhanI kAmanA kare che, dhana dhAnyAdi parigraha rAkhe che tathA manojJa AhAra, zayyA, Asana Adi rAgavardhaka vastuono upabhoga kare che tethI dharmadhyAnarUpa samAdhimArgathI teo dUra che (4) jalacara mAMsAhArI pakSIonA durdhyAnanI jema teo hiMsAdi heya vAtothI dUra na hovAthI anArya che. teo samyagdarzana rahita hovAthI viSaya prAptinuM ja durdhyAna kare che (5) samyagdarzanAdi dharmarUpa je nirdoSa mokSamArga che, tenAthI bhinna kumArganI prarUpaNA karavAthI tathA sAMsArika rAganA kAraNe buddhi kaluSita ane mohadUSita hovAthI sanmArganI virAdhanA karIne kumArganuM AcaraNa karavAnA kAraNe teo zuddha bhAvamArgathI dUra che (6) chidravALI naukAmAM beThelI janmAMdha vyakti nadI pAra karyA vinA majhadhAramAM ja DUbI jAya che, tevI rIte Azrava rUpI chidrothI yukta kudarzanAdi yukta kudharmarUpI naukAmAM beThelA hovAne kAraNe teo paNa saMsArasAgarane pAra na karatAM saMsAramAM ja DUbelA rahe che. bhAvamArganI sAdhanA : |32| zabdArtha :- AAya = prApta karIne, mahAyor = mahAghora, soy - saMsArasAgarane, attattAp paribbar = AtmarakSA mATe saMyamanuM pAlana kare. imaM ca dhammamAdAya, kAsaveNa paveiyaM / tare soyaM mahAghoraM, attattAe parivva // bhAvArtha :- kAzyapagotrIya bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita A dharmano svIkAra karI sAdhaka mahAghora evA saMsArasAgarane pAra kare tathA AtmarakSAne mATe saMyamamAM parAkrama kare. 343 virae gAmadhammehiM, je kei jagaI jagA / tesiM attuvamAyAe, thAmaM kuvvaM parivva // 33 zabdArtha :-gAmadharmohiM vid= sAdhu zabdAdi viSayothI nivRtta thaIne, nArUM ne jerDa nA = jagatamAM je koI prANI che, tetti anuvamAyAr = teone potAnA samAna samajato, thAma juvva pavvir = baLa sAthe saMyamanuM pAlana kare. For Private Personal Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 344 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) A bhAvArtha :- sAdhu zabdAdi viSayothI nivRtta thaI jagatanA prANIone Atmavat samajI teonI rakSA mATe saMyamamAM parAkrama kare. aimANaM ca mAyaM ca, taM pariNNAya paMDie / ___ savvameyaM NirAkiccA, NivvANaM saMdhae muNI // zabdArtha - saLaM zirAvintha = te sarvane tyAgIne, fbbAmAM saMdhA = nirvANa eTale ke mokSanuM anusaMdhAna kare. bhAvArtha :- paMDitamuni ati mAna ane mAyAne jANI A kaSAya samUhanuM nivAraNa karI, nirvANa (mokSa) sAthe AtmAnuM saMdhAna kare. hA saMdhae sAhudhammaM ca, pAvaM dhammaM NirAkare / uvahANavIrie bhikkhU, kohaM mANaM Na patthae / zabdArtha :- sAdutha= 2 saMya = kSamA Adi zramaNa dharmanI vRddhi kare, girIre = pApadharmano tyAga kare, 31 variSTha = sAdhu tapa karavAmAM potAnuM parAkrama pragaTa kare, cha patthara = krodha ane mAna na kare. bhAvArtha :- sAdhu kSamA Adi daza prakAranA zramaNadharma athavA samyagadarzana-jJAna-cAritrarUpa uttamadharmanI sAthe mana, vacana, kAyAne joDe athavA uttamadharmamAM vRddhi kare, pApa dharmanuM nivAraNa kare. sAdhu pUrNa zaktithI tapazcaryA(upadhAna)kare tathA krodha ane abhimAna na kare. __ je ya buddhA aikkaMtA, je ya buddhA aNAgayA / 5 saMti tesiM paiTThANaM, bhUyANaM jagaI jahA // zabdArtha -ne yuddha phatA = bhUtakALamAM je tIrthakaro thaI gayA che, te sati paThThAI = teno AdhAra zAMti ja che. bhAvArtha :- jema prANIono AdhAra pRthvI che tema je kevaLajJAnI bhUtakALamAM thaI gayA che ane je bhaviSyamAM thaze, te badhAno AdhAra zAMti, kaSAya-mukti che. 37 . aha NaM vayamAvaNNaM, phAsA uccAvayA phuse / ___Na tesu viNihaNNejjA, vAeNeva mahAgirI // zabdArtha - ada aaN tyAra pachI, vayanIvajInuM vrata grahaNa karelA sAdhune, tenu na viNadonA = te sAdhu tenAthI Dage nahi, vAva mahAra = jevI rIte vAyuthI mahAn parvata Dagato nathI. bhAvArtha :- sAdhu dharma svIkAryA bAda sAdhune vividha prakAranA anukULa-pratikULa parISaha ane upasarga
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-11 | 345 | Ave tyAre mahAvAyuthI mahAgirivara-meruparvata vicalita na thAya, tema sAdhu tenAthI jarA paNa vicalita thatA nathI. 38 ___ saMvuDe se mahApaNNe, dhIre dattesaNaM care / NivvuDe kAlamAkaMkhI, evaM kevaliNo mayaM // tti bemi // zabdArtha :- saMvRke mahApa ne dhIre se = Azrava dvArono jemaNe nirodha karyo che, te mahAbuddhimAna ane dhIra sAdhu, joI vare = bIjA dvArA apAyelA eSaNIya AhArane ja grahaNa kare, Lui vottamacI = zAMta rahIne kALanI IcchA kare, paDyuM hovAno artha = te ja kevaLIno mata che. bhAvArtha :- AzravadvArono nirodha(saMvara) jemaNe karyo che, tevA mahAprAjJa dhIra sAdhu gRhastha dvArA apAyelA eSaNIya-kalpanIya AhArane ja grahaNa kare; zAMta rahI jo kALano avasara Ave tyAre kALanI arthAt paMDitamaraNa ke samAdhimaraNanI AkAMkSA kare, A ja kevaLI bhagavAnano mata che. vivecana : A 7 gAthAomAM sAdhu mATe dharma rUpa bhAvamArganI sAdhanAnA sUtro rajU karyA che. (1) bhagavAna mahAvIra dvArA pratipAdita sAdhu dharmane svIkArIne mahAghora saMsArasAgarane pAra kare (2) AtmAne pApathI bacAvavA mATe saMyamamAM parAkrama kare (3) sAdhu dharmamAM daDha rahevA mATe Indriya-viSayothI virakta thaI jAya (4) jagatanA samasta prANIone Atmatulya samajIne temanI rakSA karatA saMyamamAM pragati kare (5) cAritra vinAzaka abhimAna Adi kaSAyone saMsAravardhaka jANIne tenuM nivAraNa kare (6) ekamAtra nirvANa sAthe potAnA mana, vacana, kAyAne joDI de (7) sAdhudharmane ja kendramAM rAkhIne pravRtti kare (8) tapazcaryAmAM potAnI zakti lagAve (9) krodha ane mAna na kare, tenA udayane saphaLa thavA na de (10) bhUta ane bhaviSyamAM je sarvajJa thayA che athavA thaze, te badhAnA jIvana ane upadezano mULa AdhAra zAMti (kaSAyamukti)rahI che ane raheze (11) bhAvamArga rU5 vratano svIkAra karyA pachI parISaha ke upasarga Ave tyAre sAdhu sumeru parvatanI jema saMyamamAM avicaLa rahe (12) sAdhaka gRhastha dvArA apAyelA eSaNIya AhAranuM sevana kare tathA zAMta rahIne aMtima samayamAM samAdhimaraNanI pratikSA kare. A sAdhudharma rUpa bhAvamArganI prAraMbhathI laIne aMtima samaya sudhInI sAdhanA che. che adhyayana 11 saMpUrNa che
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 346] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | bAramuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "samavasaraNa" che. "samavasaraNa" zabdanA aneka artha thAya che, jema ke- ekatra thavuM, milana, meLo, samudAya, viziSTa avasare aneka sAdhuonuM--ekatrita thavAnuM sthAna, tIrthaMkaradevanI pariSada-dharmasabhA, dharma-vicAra, AgamavicAra, Agamana Adi. niryuktikAre nikSepa daSTithI samavasaraNanA arthane spaSTa karavA mATe tenAM nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI cha nikSepa karyA che. nAma ane sthApanA sugama che. sacitta, acitta athavA mizra dravyonuM samavasaraNa-ekatrIkaraNa athavA milana te dravya samavasaraNa che. je kSetra athavA je kALamAM samavasaraNa thAya che, tene kramathI kSetrasamavasaraNa ane kALa samavasaraNa kahe che. audayika, aupathamika, kSAyika Adi bhAvono saMyoga te bhAva samavasaraNa che. A adhyayanamAM devakRta tIrthakara devanuM samavasaraNa vivakSita nathI paraMtu vividha prakAranA vAdo (mato)ane matapravartakonuM samelana ja samavasaraNa zabdathI abhISTa che. niryuktikAre tenI gaNanA bhAvasamavasaraNamAM karI che arthAt kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI athavA bhedasahita A cAreya vAdomAM ekAMta daSTinA kAraNe je bhUlo che te darzAvI tene sanmArgamAM sthApita karavAmAM Ave te bhAva samavasaraNa che. A adhyayanamAM A cAra mato(vAdo)no ullekha che. je jIvAdi padArthonuM astitva svIkAre che, teo kriyAvAdI che. tethI viparIta je jIvAdi padArthonuM astitva svIkAratA nathI, teo akriyAvAdI che. je jJAnane mAnatA nathI, teo ajJAnavAdI ane je vinayathI ja mokSa mAne che, teo vinayavAdI che. niryuktikAre kriyAvAdInA 180, akriyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA 67 ane vinayavAdInA 3ra ema kula 33 bhedonI saMkhyA batAvI che. vRttikAre A cAre vAdonA 33 bhedone nAmollekhapUrvaka judA judA batAvyA che. A cAre vAda ekAntavAdI ane svAgrahI hovAthI mithyA che, sApekSa daSTie mAnavAthI samyaka thaI jAya che. pUrvokta cAre ekAnta mato(vAdo)mAM je paramArtha che, teno nizcaya karIne samanvaya pUrvaka samelana(samavasaraNa) karavuM te ja A adhyayanano uddezya che. A adhyayanamAM kula 22 gAthAo che.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 cAra samavasaraNa : bAramuM adhyayana samavasaraNa 347 cattAri samosaraNANimANi, pAvADayA jADaM puDho vayaMti / kiriyaM akiriyaM viNayaM ti taiyaM, aNNANamAhaMsu cautthameva // zabdArtha :- pAvAyA = paratIrthIo, nArUM = jeone, puddo vayaMti = judA judA kahe che, vRttAntar maLi samosALa = te cAra siddhAMto A che. bhAvArtha :- 5ratIrthika matavAdI(prativAdI) je judA judA siddhAMta kahe che, te cAra samavasaraNa (siddhAMta) A che- kriyAvAda, akriyAvAda, trIjo vinayavAda ane cotho ajJAnavAda. vivecana : thArasamavasaraNa- paratIrthikramAnya cAra dharmavAda :- A prathama gAthA dvArA zAstrakAre adhyayananA prAraMbhamAM pratipAdya viSaya sUcita karyo che. te yugamAM mukhyatve jeTalA ekAMtavAdo prasiddha hatA teno samAveza A cAra samavasaraNamAM thaI jAya che. tenuM svarUpa zAstrakAra svayaM yathAsthAne batAvaze. ajJAnavAda : aNNANiyA tA kusalA vi saMtA, asaMthuyA No vitigicchatiNNA akoviyA Ahu akoviehiM, aNANuvIIti musaM vayaMti // 2 zabdArtha :-tA aLALiyA - te ajJAnavAdIo, sattAvi saMtA = potAne kuzaLa mAnavA chatAM e, jo vitinitiT = saMzayathI rahita nathI, alathuvA = tethI teo mithyAvAdI che, goviyA moviSTi mADu - teo svayaM ajJAnI che ane ajJAnI ziSyone upadeza Ape che, apAnu vIti mula vayaMti - teo vicAra karyA vinA mithyAbhASaNa kare che. = = bhAvArtha :- te ajJAnavAdIo potAnI jAtane kuzaLa mAnatA hovA chatAM tao saMzayathI rahita nathI. tethI teo asaMstuta (asaMbaddhabhASI athavA mithyAvAdI hovAthI aprazaMsApAtra)che. teo svayaM For Private Personal Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 348 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | akovida-dharmopadezamAM anipuNa che ane potAnA akovida ziSyone upadeza Ape che. teo vastutattvano vicAra karyA vinA ja mithyAbhASaNa kare che. vivecana : A gAthAmAM ekAnta ajJAnavAdanI TUMkamAM samIkSA karavAmAM AvI che. ajJAnavAda svarUpa ane prakAra :- ajJAnavAdI jJAnanA astitvano InkAra karI samasta padArthono niSedha kare che. teo atyaMta viparItabhASI che. teo ajJAnane ja kalyANakArI mAne che. ajJAnavAdIonA 7 bheda A pramANe che- jIvAdi 9 tattvone kramathI lakhIne temanI nIce A sAta bhaMga rAkhavA joIe. (1) sat (2) asat (3) sadasat (4) avaktavya (5) sadavaktavya (6) asada vaktavya (7) sa asa avaktavya. jema ke jIva satu che, ema koNa jANe che? ane e jANavAthI paNa zuM prayojana? A rIte kramathI asatuAdi bAkInA chae bhaMga samajI levA joIe. jIvAdi nava tattvomAM pratyekanI sAthe sAta bhaMga hovAthI (9 47 = 63)kula 63 bhaMga thayA. temAM cAra baMga bheLavavAthI 3+ 4 = 67 bheda thAya che. cAra bhaMga A che- (1) sat(vidyamAna) padArthanI utpatti thAya che, e koNa jANe che? ane te jANavAthI paNa zuM lAbha? A rIte asatu(avidyamAna), sadasat (keTalAka vidyamAna keTalAka avidhamAna)ane avaktavya padArthanI utpatti thAya che, e koNa jANe? te jANavAthI zuM lAbha ? A rIte cAra vikalpa thAya che. mALiyA tA sAvi saMtA :- ajJAnavAdI potAnI jAtane kuzaLa(catura) mAne che. teo kahe che ke ame badhA prakAre kuzaLa-maMgaLa chIe, kAraNa ke ame nirarthaka koI sAthe bolatA nathI ane jJAnanuM pradarzana karatA nathI. ame amArA potAnAmAM masta rahIe chIe. jJAnavAdI potapotAnA ahaMkAromAM DUbelA che, paraspara laDe che, eka bIjApara AkSepa kare che, teo vAkalahathI asaMtuSTa tathA kSemakuzaLa rahita che. tenuM nirAkaraNa zAstrakAre karyuM che. teo ajJAnane kAraNe kuzaLa nathI. ajJAnane kAraNe ja jIvo vividha prakAranA duHkhothI pIDita che, kukarma karIne te durgati ane nIca yonimAM jAya che. teo kahe che ke jJAnathI kalaha, laDAI, AkSepa thAya che. ajJAnavAdInI yuktio tarkasaMgata nathI. kAraNa ke narakamAM badhA ajJAnI ja che. teo paraspara kleza zA mATe kare che? zA mATe ATaluM duHkha pAme che? teone kSemakuzaLa zA mATe nathI ? ane tiryaMcayoninA jIvo paNa ajJAnI ja che. teo ajJAnavaza ja parAdhIna che. paravazatA temaja ajJAnanA kAraNe ja teone bhUkha, tarasa, zaradI, garamI AdinA duHkha bhogavavA paDe che. te ajJAnamAM DUbelA rahe che tethI teo koI kSetramAM pragati karI zakatA nathI. ajJAnI mAnava ghaNA ja pachAta, aMdhavizvAsu tathA sAmAjika, dhArmika athavA AdhyAtmika kSetramAM apragatizIla rahe che, aneka prakAranA duHkho bhogave che. tethI ajJAnavAdIonA jIvanamAM kSemakuzaLa nathI. ajJAnInuM jIvana pazu karatAM paNa vadhAre badatara hoya
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 | 349 | athavA no vitinicchati :-ajJAnavAdI potAnA siddhAMtanuM pratipAdana kare che te jJAna ja che chatAM jJAnano niSedha kare che. jJAna vinA padArthonuM yathArtha svarUpa kevI rIte samajI zakAya? tethI teo mahAbhrAntinA zikAra tathA asaMbaddhabhASI che. ajJAnano paryadAsa nagna samAsathI artha karavAmAM Ave to artha thAya che- jJAnathI bhinna, jJAna jevuM bIjuM jJAna. A rIte ajJAna zabda dvArA jJAnane ja kalyANanuM sAdhana mAnavuM paDaze. prasajyanajha samAsa anusAra ajJAnano artha thAya che- jJAnano niSedha athavA abhAva. te pratyakSathI viruddha che, kAraNa ke samyakajJAna dvArA padArthanuM svarUpa jANyA pachI ja vyakti pravRtti kare che. tethI ajJAnavAdInuM kathana yuktisaMgata nathI. - ajJAnavAdIonuM kathana che ke badhA jJAnavAdIo padArthanuM svarUpa paraspara viruddha batAve che. tethI teo yathArthavAdI nathI. jema ke koI AtmAne sarvavyApI, koI asarvavyApI, koI hRdayasthita, koI tene lalATa sthita ane koI ene aMgUThAnA parva tulya mAne che. koI AtmAne nitya ane amUrta tathA koI anitya ane mUrti mAne che. badhA jJAnavAdIo paraspara ekamata nathI. temAMthI konuM kathana pramANabhUta mAnavuM ane konuM nahIM? jagatamAM koI atizayajJAnI (sarvajJa) paNa nathI, jenuM kathana pramANa rUpa mAnavAmAM Ave. sarvajJa hoya to paNa asarvajJa(alpajJa) tene jANI zakatA nathI ane sarvajJane jANavAno upAya paNa sarvajJa banyA vinA zakya nathI. A ja kAraNa che ke sarvajJanA abhAvamAM asarvajJo(jJAnavAdIo)ne vastunA yathArtha svarUpanuM jJAna na hovAthI teo padArthonuM svarUpa paraspara viruddha batAve che. A badhA AkSepono uttara e che ke ajJAnavAdI svayaM mithyAdaSTi che, samyakajJAnathI rahita che. teo saMzaya ane bhramathI grasta che. vAstavamAM paraspara athavA pUrvApara viruddha artha batAvanArA loko asarvajJanA Agamone mAne che paraMtu tenAthI samasta siddhAMtone AMca AvatI nathI. sarvajJapraNIta Agamone mAnanArA vAdIonA vacanomAM paraspara athavA pUrvApara virodha Avato nathI, kAraNa ke jyAM pUrvApara ke paraspara viruddha kathana hoya, tyAM sarvajJatA hotI nathI. sarvajJatA mATe jJAna para AveluM AvaraNa sarvathA dUra thavuM joIe tathA asatya ke paraspara asaMbaddha athavA viruddha bhASaNanA kAraNabhUta je rAga, dveSa, moha Adi che, te nAza pAmavA joIe. sarvajJamAM A doSono sarvathA abhAva hovAthI temanA vacana satya che, paraspara viruddha nathI. sarvajJapraNIta Agamone mAnanArA badhA ekamatathI AtmAne svazarIravyApI mAne che. sarvajJa praNIta Agamane mAnanArA jJAnavAdI paraspara viruddhabhASI nathI. ajJAnavAdI dharmopadezamAM sarvathA anipuNa:- zAstrakAra kahe che- ajJAnavAdI ajJAnavAdano Azraya laIne vicAryA vinA asaMbaddha bhASaNa kare che ane ziSya paraMparAmAM paNa ajJAnano ja prasAra kare che, pariNAme ajJAnavAdIo AtmakalyANa karI zakatA nathI paraMtu bhinna bhinna duHkhothI pIDAya che. tethI ja ajJAnavAda eka mithyAvAda ja che.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 ] | zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) zrI sUyagaDA vinayavAda : saccaM asaccaM iti ciMtayaMtA, asAhu sAhu tti udAharaMtA / __ jeme jaNA veNaiyA aNege, puTThA vi bhAvaM viNaiMsu NAma // zabdArtha :- savaeN avaMti ciMtacaMtA = satyane asatya mAnatA, salAhu sAdu utta 3odatA = asAdhune sAdhu kahenArA, ane je rUmbe veNa na = je A aneka vinayavAdI che, puThThAvi vAsu bhAva gAma = pUchavAthI teo vinayane ja mokSanuM sAdhana batAve che. bhAvArtha :- satyane asatya mAnatA tathA asAdhune sAdhu batAvatA vinayavAdI lokone koI pUche ke na pUche teo vinayathI ja svarga-mokSanI prApti batAve che. aNovasaMkhA iti te udAhu, aDhe sa obhAsai amha evaM / lavAvasakI ya aNAgaehiM, No kiriyamAhaMsu akiriyavAI // zabdArtha :- gaLavavA = te vinayavAdIo vastutattvane samajyA vinA, ti 32Ahu = ema kahe che, na marda akhta parva mAsa = teo kahe che ke potAnA prayojananI siddhi amane vinayathI ja dekhAya che, tavAvavI = karmabaMdhanI zaMkA karanArA, vicivA = akriyAvAdI, a hiM = bhUta ane bhaviSya dvArA vartamAnanI asiddhi mAnIne, no viniyuM mAhasu = kriyAno niSedha kare che. bhAvArtha :- (pUrvAddha) vastunA yathArtha svarUpanuM parijJAna na hovAthI vyAmUDhamati te vinayavAdIo A pramANe kahe che ke amane amArAM prayojana (sva-artha)nI siddhi vinayathI ja dekhAya che.(uttarAddhamAM akriyAvAdanuM nirUpaNa che.) (utarAddha) lava eTale ke karmabaMdhanI zaMkA karanArA akriyAvAdI bhaviSya ane bhUtakALanI kSaNonI sAthe vartamAnakALano koI saMbaMdha(saMgati)na hovAthI kriyA ane tajjanita karmabaMdhanano niSedha kare che. vivecana : A gAthAomAM ekAnta vinayavAdanI saMkSipta jhAMkhI karAvI che. vinayavAdanuM svarUpa ane prakAra :- vinayavAdI vinayane ja siddhino mArga mAne che. teo vinayathI ja svarga ane mokSanI prApti batAve che. teo brAhmaNa, cAMDAla vagere sarva manuSya, gAya, bheMsa, gadheDA kUtarAdi pazu temaja jalacara, khecara, sthaLacara temaja bhujaparisarpa Adi badhA prANIone vinayapUrvaka namaskAra kare che. niryuktikAre vinayavAdanA hara bhedo batAvyA che. te A pramANe che- (1) devatA (2) rAjA (3)
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 | 351 | yati (4) jJAti (5) vRddha (6) adhama (7) mAtA (8) pitA. A AThano mana, vacana, kAyAthI ane dAnathI vinaya karavo joIe. A rIte 844 = 3ra bhedo vinayavAdanA thayA. vinayavAdInI viveka rahitatA :- traNa kAraNathI teo viveka rahita che. (1) prANIo mATe mokSa athavA saMyama hitakara che paraMtu vinayavAdI tene asatya batAve che (2) samyakajJAna-darzana -cAritra mokSano vAstavika mArga che, paraMtu vinayavAdI tene asatya mArga kahe che (3) mAtra vinayathI mokSa thato nathI, chatAMpaNa vinayavAdI mAtra vinayathI ja mokSa mAnIne asatyane satya mAne che. vinayavAdIomAM sat ane asat no viveka hoto nathI. teo sajjana-durjana, dharmAtmA-pApI, subuddhi- dubuddhi, sajJAnI-ajJAnI Adine eka sarakhA mAnI badhAne vaMdana-namana, mAna-sanmAna, dAna Adi Ape che. te yathArtha vinaya nathI paraMtu vivekahIna pravRtti che. vinayavAdanA guNa-doSanI mImAMsA :- vinaya e cAritranuM aMga che, paraMtu samyagudarzana ane samyakajJAna vinAno, viveka rahitano vinaya mokSa sAdhaka nathI. adhyAtmavihIna, avivekayukta temaja matAgrahagRhita, ekAMta aupacArika vinayathI svarga ke mokSa batAvavo te teono ekAnta durAgraha che, mithyAvAda che. akriyAvAda : sammissabhAvaM ca girA gahIe, se mummuI hoi aNANuvAI / imaM dupakkhaM imamegapakkhaM, AhaMsu chalAyataNaM ca kammaM // zabdArtha - nirAha milsamAvaM = potAnI vANI dvArA svIkAra karAyelA padArthano niSedha karatA lokAyatika Adi mizrapakSane arthAt padArthanI sattA ane asattA baMnnethI mizrita evA viruddha pakSane svIkAre che, te agApuvA mumu do = teo syAdvAdIonAM vacanano anuvAda karavAmAM paNa asamartha thaIne mUMgA thaI jAya che, chatAyatA 2 jUnma Aisu = vAkachalano prayoga kare che. bhAvArtha :- akriyAvAdIo potAnI vANIthI svIkArelA padArthano niSedha karatAM mizrapakSane padArthanA astitva ane nAstitvabannethI mizrita evA virUddhapakSane svIkAre che. te syAdvAdIonA kathanano anuvAda karavA(doharAvavA)mAM paNa asamartha thaIne ekadama mUMgA thaI jAya che. teo para matane pratipakSa yukta tathA svamatane pratipakSarahita batAve che. syAdvAdIonA hetuvacanonuM khaMDana karavA mATe chalayukta vacana ane karmano prayoga kare che. / te evamakkhaMti abujjhamANA, virUvarUvANi akiriyavAI / jamAyaittA bahave maNUsA, bhamaMti saMsAramaNovadaggaM // zabdArtha :- gAma = vastu svarUpane na samajanArA, tamAraphattA = je zAstrono Azraya
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) laIne ghaNA manuSyo, gaLo saMsAraM bhayaMti = anaMtakALa sudhI saMsAra bhramaNa kare che. bhAvArtha :- vastutattvane na samajanArA te akriyAvAdIo vividha prakAranA zAstra vacana rajU kare che. te zAstrono Azraya laIne ghaNA manuSyo anaMtakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa kare che. NAicco udei Na atthamei, Na caMdimA vaDDai hAyai vA / salilA Na saMdaMti Na vaMti vAyA, vaMjhe Niyatte kasiNe hu loe // zabdArtha :- Apho 3 = sUrya Ugato nathI, saMvaMti- nadIo vahetI nathI, vaMti vAva = vAyu vAto nathI, vAsane to citte va = paraMtu A samasta jagata asatya ane abhAvarUpa che. bhAvArtha :- sarvazUnyatAvAdI (akriyAvAdI) kahe che ke sUryano udaya paNa thato nathI ane astapaNa thato nathI tathA caMdrakaLAmAM hAni-vRddhi nathI, nadInuM pANI vahetuM nathI ane havA vahetI nathI. A Akho loka arthazUnya che arthAt vaMdhya che, miththA temaja niyata-nizcita-abhAva rUpa che. / jahAhi aMdhe saha joiNA vi, rUvAI No passai hINaNette / saMtaM pi te evamakiriyavAI, kiriyaM Na passaMti NiruddhapaNNA // zabdArtha parva ripaUMT te vicivA = evI rIte buddhihIna akriyAvAdI, saMta ja uriyaM pauMti = vidyamAna evI kriyAne jotA nathI. bhAvArtha :- jevI rIte koI AMdhaLo mANasa dIpaka hAthamAM hovA chatAM paNa rUpane joI zakato nathI, e rIte jemanI prajJA jJAnAvaraNa karmanA kAraNe Avarita thaI gaI che, tevA buddhihIna akriyAvAdI vidyamAna kriyAne paNa jotA nathI. saMvaccharaM suviNaM lakkhaNaM ca, Nimitta deha uppAiyaM ca / - aTuMgameyaM bahave ahittA, logaMsi jANaMti aNAgayAiM // zabdArtha - saMvaccha bhuvanuM navuM = jyotiSa, svapnazAstra, lakSaNazAstra,mitta huM 3khAdya = = nimitta zAstra tathA zarIranA tala AdinuM phaLa batAvanAra zAstra temaja ulkApAta ane didAha AdinuM phaLa batAvanAra zAstra, ye adR mahattA = A ATha aMgavALA zAstrane bhaNIne, to si vada = lokamAM ghaNAM puruSo, pAyA nAri = bhaviSyanI vAtone jANe che. bhAvArtha :- jagatamAM ghaNA loko jyotiSazAstra, svapnazAstra lakSaNazAstra, nimittazAstra, zarIra para thayelA tala, masa Adi cinhonuM phaLa batAvanAra zAstra, ulkApAta, digdAha AdinuM phaLa batAvanAra zAstra, tathA aSTAMga(ATha aMgovALA) nimitta zAstrone bhaNI bhaviSyanI vAtone jANI le che.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 353 ] 10 kei NimittA tahiyA bhavaMti, kesiMci taM vippaDiei NANaM / te vijjabhAvaM aNahijjamANA, Ahesu vijjApalimokkhameva // zabdArtha - himavaMti- satya hoya che, jelivitta viMDa = koI koI nimittavAdInuM te jJAnaviparIta asatya)thaI jAya che, te vijJAnaM ahimTMT = e joIne vidyAnuM adhyayana na karanArA akriyAvAdI, vinApati mojameva mAhasu = vidhAnA tyAgane ja kalyANakAraka kahe che. bhAvArtha :- keTalAka nimitta to satya(tathya) hoya che ane koI koI nimittavAdIonuM te jJAna viparIta (ayathArtha hoya che. e joIne vidyAnuM adhyayana nahIM karanArA akriyAvAdI vidyAnA tyAgane ja kalyANakAraka kahe che. vivecana : A sAta gAthAo dvArA zAstrakAre ekAnta akriyAvAdIo dvArA mAnya akriyAvAdanA svarUpanuM pratipAdana karyuM che. akiyAvAdaH- svarUpa ane bheda:- akriyAvAdI ekAntarUpe jIvAdI padArthono niSedha kare che. kriyA, AtmA, karmabaMdha, karmaphaLa Adine mAnatA nathI. akriyAvAdanA 84 bhedo thAya che, te A pramANe che- jIvAdi sAta padArthone kramazaH lakhIne temanI nIce (1) svataH ane (2) parataH A be bheda sthApita karavA. pachI te 742 = 14 padonI nIce (1) kALa (2)yadacchA (3) niyati (4) svabhAva (5) Izvara ane (6) AtmA A cha padone rAkhavA joIe- jema ke jIva svataH kALathI nathI, jIva parataH kALathI nathI, jIvasvataH yadacchAthI nathI, jIva parataH yadacchAthI nathI, A rIte niyati, svabhAva, Izvara ane AtmAnI sAthe paNa pratyekanA babbe bheda thAya che. A rIte jIvAdi sAteya padArthonA sAta svataH parataH nA darekanA be ane kALa AdinA 6 bheda meLavIne kula 742 = 1446 =84 bheda thayA. ahiyAvAda mImAMsAH- lokAyatika, bauddha ane sAMkhya A traNe ekAnta akriyAvAdI che. akriyAvAdI lokAyatikanA matamAM AtmA ja nathI tethI kriyA ke kriyAthI thatAM karmabaMdha paNa zakya nathI. tethI lokavyavahAramAM jevI rIte muThThI vALavI ane kholavI upacAramAtrathI mAnavAmAM Ave che, tevI ja rIte lokAyatika matamAM upacAramAtrathI AtmAmAM baddha ane muktano vyavahAra mAnavAmAM Ave che. akiyAvAdI bauddha:- teo sarva padArthone kSaNika mAne che, kSaNika padArthomAM kriyAnuM hovuM saMbhavita nathI, tethI teo paNa akriyAvAdI che. teo je pAMca skaMdho mAne che, te paNa AropamAtrathI ja che, paramArtharUpe nahIM. teonuM maMtavya e che ke badhA padArtha kSaNika che, kSaNabharamAM naSTa thaI jAya che, tethI avayava ke avayavI kAMI paNa TakatuM nathI. kSaNikavAda anusAra bhUta ane bhaviSya sAthe vartamAna kSaNano kAMI saMbaMdha na
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) hovAthI kriyA saMbhavita nathI ane kriyA na hovAthI kriyAjanita karmabaMdha paNa thato nathI. A rIte bauddha akriyAvAdI che. tAtparya e che ke bauddha karmabaMdhanI AzaMkAthI AtmA Adi padArthono ane temanI kriyAono niSedha kare che. 354 : lokAyataka (cArvAka mata) - te padArthano niSedha karIne paNa pakSane siddha karavA mATe padArthanuM astitva prakArAntarathI mAnI le che arthAt padArthano niSedha karavA chatAM paNa teo tenA astitvanuM pratipAdana karI bese che. jema ke- teo jIvAdi padArthono abhAva batAvanArA zAstrono potAnA ziSyone upadeza Ape che. teo kartA AtmAne tathA upadezanA sAdhanarUpa zAstrane temaja jene upadeza apAya che te ziSyane to avazya svIkAre che. A traNane mAnyA vinA upadeza Adi kArya saMbhavita nathI paraMtu savaMzUnyatAvAdamAM A traNe padArtho saMbhave nahIM. tethI lokAtika mata paraspara viruddha mizrapakSano Azraya le che. teo padArtha nathI, ema paNa kahe che ane bIjI bAju tenuM astitva paNa svIkAre che. na sarva zUnyatAvAda :- bauddhamatanA sarva zUnyatAvAda anusAra paralokamAM janArA AtmA nathI, kriyA, gati ane karmabaMdha paNa nathI, chatAM bauddha zAsanamAM cha gatio mAnavAmAM AvI che. jo gamana karanAra koI AtmA ja nathI, to gamana kriyA phalita gatio kaI rIte hoya zake ? temaja bauddha mAnya jJAnathI abhinna jJAna saMtAnapaNa kSaNavidhvaMsI hovAnA kAraNe sthira nathI. kriyA na hovAnA kAraNe aneka gationuM hovuM saMbhavita nathI, bauddha AgamomAM badhA karmone abaMdhana mAnyA che. topaNa tathAgata buddhe pa0 vAra janmavrahaNa karyA tema batAve che. jo karmabaMdhana na hoya to janmasaMhaNa kema thaI zake ? bauddha graMthamAM Avela eka zlokamAM batAvyuM che ke, "mAtApitAne mArIne temaja buddhanA zarIramAMthI lohI kADhIne, ahaMdha karIne tathA dharmastUpane naSTa karIne manuSya avIcinarakamAM jAya che, e paNa karmabaMdhana vinA kema saMbhavI zake ? jo badhuM zUnya che to tevA zAstronI racanA kevI rIte yuktisaMgata thaI zake che ? jo karmabaMdhanakAraka nathI, to prANIomAM janma-maraNa, roga--zoka, uttama-madhyama-adhama Adi vibhinnatAo kyA kAraNe dekhAya che ? uparokta ghaTanA karmanuM ja pariNAma che. A badhAM parathI jIvanuM astitva, tenuM kartRtva, bhokatRtva temaja tenuM karmathI yukta hovuM siddha thAya che, chatAM e bauddho zUnyatAvAdane mAne che. A rIte bauddho spaSTapaNe mizrapakSano svIkAra kare che. eka bAju teo karmonA bhinna bhinna phaLa mAne che, bIjI bAju sarvazUnyatAvAda anusAra badhA padArthonuM nAstitva batAve che. : sAMkhya akriyAvAdI - teo AtmAne sarvavyApI mAnatA hovAthI teo akriyAvAdI che paNa teo prakRttinA viyogathI teno mokSa mAne che. jo mokSa mAne che to baMdhana avazya mAnavuM paDaze. jyAre AtmAno baMdhamokSa thAya che to tenA ja vacanAnusAra AtmAnuM kriyAvAna thavuM paNa svIkRta thaI jAya che, kAraNa ke kriyA vinA baMdha ane mokSa kadApi saMbhavita nathI. tethI sAMkhya paNa mizrapakSa AzrayI che, teo AtmAne niSkriya siddha karavA jatAM potAnA ja vacanothI kriyAvAda siddha thaI jAya che. akriyAvAdIonA sarvazUnyatAvAdanuM nirAkaraNa :- akriyAvAdIo dvArA sUryanA udaya-asta, caMdranI vRddhi--hAsa, pANI temaja vAyunI gatino karavAmAM Avelo niSedha pratyakSa pramANathI viruddha che. jyotiSa
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 Adi aSTAMga nimitta Adi zAstro bhaNavAthI bhUta athavA bhaviSyanI jANakArI manuSyone hoya che, te koI paNa padArthanI sUcaka hoya che, sarvazUnyatAvAdane mAnavAthI A viTata thaI zakatuM nathI. zUnyatAvAdI kahe che ke A vidyAo satya nathI, ame to vidhAo bhaNyA vinA ja lokAlokanA padArthone jANI laIe chIe. A kathana paNa mithyA temaja pUrvApara viruddha che. 355 pratyakSa dazyamAna vastune paNa svapna, IndrajALa athavA mRgamarIcikA(jhAMjhavAnA jaLa) jevI batAvIne teno atyaMtAbhAva ghoSita karavo te paNa yukti-pramANa viruddha che. chalAvatAM 6 jammu :- vRttikAre tenI vyAkhyA A pramANe karI che. jenA cha Ayatana-upAdAnakAraNa AzravadvAra rUpa che athavA zrotrAdi Indriya noIndriya(mana) rUpa che, te karma SaDAyatanarUpa che. ekAnta kriyAvAda ane samyak kriyAvAda : 11 zabdArtha :- * loLa samittva = potAnA abhiprAya(mata) anusAra lokane jANIne, tahA tahAr vamavadhdhati = karmAnusAra phaLa prApta thavAnuM batAve che, sayaM 3 3 2 tuvaa = teo ema kahe che ke duHkha ApaNA karavAthI thAya che bIjAnA karavAthI thatuM nathI, vikhtA paraLa pamonAM AraMtu paraMtu tIrthaMkaroe jJAna ane kriyAthI mokSa kahyo che. = te evamakkhaMti samicca logaM, tahA tahA samaNA mAhaNA ya / sayaMkaDaM NaNNakaDaM ca dukkhaM, AhaMsu vijjAcaraNaM pamokkhaM // bhAvArtha : - te kriyAvAdI zramaNo(zAkya bhikSuo)ane mAhaNo(brAhmaNo) potapotAnA abhiprAya anusAra lokane jANIne te te kriyA anusAra phaLa prApti batAve che. teonuM kathana che ke duHkha ane sukha kriyAthI ja svayaMkRta hoya che, anyakRta nahI. A pramANe kriyAthI mokSa kahe che paraMtu tIrthaMkaroe jJAna ane kriyA baMnethI mokSa kahyo che. 12 te cakkhu logaMsIha NAyagA u, maggANusAsaMti hiyaM payANaM / tahA tahA sAsayamAhu loe, jaMsI payA mANava ! saMpagADhA // zabdArtha :-te to si cavavu E = A lokamAM te tIrthaMkaro vagere netra samAna che, gAyanA 3 = teo nAyaka che, payALa hiya mANulAmaMti = teo prajAne kalyANano mArga batAve che, taET TET lok sAlaya mAhu = jema jema mithyAtva vadhe che tema tema saMsAra majabUta thato jAya che tema teo kahe che, baMsI payA saMpAoT = jemAM prANI nivAsa kare che, mALava = he mAnava ! bhAvArtha :- A lokamAM tIrthaMkara Adi netra samAna che. teo nAyaka--dharmanetA che. teo prajAne mATe hitakara jJAnAdirUpa mokSamArganI zikSA Ape che. mithyAtva Adi kAraNothI saMsAra zAzvata(sudaDha athavA For Private Personal Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 356 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) sudIgha) bane che athavA jema jema rAga dveSa AdinI athavA karmanI mAtrAmAM abhivRddhi thAya che, tema tema saMsAramAM abhivRddhi thAya che. te pramANe teoe kahyuM che, saMsAramAM(nArakI, tiryaca, manuSya ane devanA rUpamAM) prANI samUha nivAsa kare che. je rakkhasA vA jamaloiyA vA, je vA surA gaMdhavvA ya kAyA / AgAsagAmI ya puDhosiyA te, puNo puNo vippariyAsurveti // zabdArtha -ne rausa vA namano vA= je rAkSasa che tathA je yamapurImAM nivAsa kare che, je vA sura baMdhA ya vAyA = je devatA che ane je gaMdharva che, A IITnI ya pusiyA ne = tathA je AkAzagAmI ane je pRthvIvAsI che. bhAvArtha :- je rAkSasa che athavA yamalokavAsI(nAraka) che, deva, gaMdharva, AkAzagAmI, temaja pRthvIvAsI jIvo che, teo badhA kamArnanusAra vAraMvAra vividha gatiomAM paribhramaNa karatA rahe che. jamAhu ohaM salilaM apAragaM, jANAhi NaM bhavagahaNaM dumokkhaM / jaMsI visaNNA visayaMgaNAhiM, duhao vi loga aNusaMcarati // zabdArtha - gaM goraM tid mArAM Adu = je saMsArane svayaMbhUramaNa samudranA pANInI jema apAra kahyo che, mavadipa Dumora6 gALadina te bhavabhramaNarUpa gahana saMsArane durmokSa jANo, nahI vivAhiM visaUOTT = je saMsAramAM|viSaya ane strIomAM Asakta jIva, phudo vi to na = sthAvara ane jaMgama banne prakAre lokamAM, rAgadveSanA kAraNe. bhAvArtha :- tIrthakaro, gaNadharo Adie je saMsAra sAgarane svayaMbhUramaNa samudranA pANInI jema apAra(dustara) kahyo che, te gahana saMsArane durmokSa (duHkhe chUTakAro meLavI zakAya, tevo) jANo, te saMsAramAM viSayo ane strIomAM Asakta jIva rAga ane dveSanA kAraNe lokamAM bhramaNa karatA rahe che. 14 vivecana : A cAra gAthAomAM kriyAvAdanI gUDha samIkSA karavAmAM AvI che. ekAnta kiyAvAda svarUpa ane bheda - ekAtta kriyAvAdI ekAntarUpe jIvAdI padArthonuM astitva mAne che. jJAnarahita mAtra dIkSA Adi kriyAthI ja mokSaprApti mAne che. teo kahe che ke zubha kamenuM phaLa svarga maLe che, paNa te mAtra kriyAthI ja. jIva jevI rIte, jevI kriyA kare che, te anusAra tene naraka-svarga Adi karmaphaLa maLe che. saMsAramAM sukhaduHkhAdi je kaMI maLe che, te badhuM potAnuM kareluM ja hoya che, kALa Izvara Adi bIjAonuM karAyeluM hotuM nathI. niryuktikAre kriyAvAdanA 180 bheda batAvyA che. te A pramANe che- sarva prathama jIva, ajIva,
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 357 | puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa A nava padArthone kramathI sthApita karIne tenI nIce "svataH" ane parataH" A be bheda rAkhavA joIe. A rIte tenI nIce "nitya" ane "anitya" A be bhedonI sthApanA karavI joIe. tenI nIce kramathI kALa, svabhAva, niyati, Izvara ane AtmA A pAMca bhedonI sthApanA karavI joIe. jema ke-(1) jIva svataH kALathI nitya che (2) jIva parataH kALathI nitya che (3) jIva svataH kALathI anitya che (4) jIva parataH kALathI anitya che. A rIte svabhAva Adi pAMceyanI sAthe levAthI vIsa bheda (445 = 20) thAya che. A rIte ajIvAdi bAkInA AThanA darekanA vIsa vIsa bheda samajavA joIe. A pramANe nava padArthonA 2049 = 180 bhedo kriyAvAdIonA hoya che. kiyAvAdanI samIkSA - ekAnta kriyAvAdIonA maMtavyanA saMbaMdhamAM zAstrakAra kahe che ke kriyAvAdIonuM A kathana kaMIka aMze barAbara che ke kriyAthI mokSa thAya che, AtmA(jIva) ane sukha AdinuM astitva che, paraMtu tenI ekAtta prarUpaNA yathArtha nathI. paradravya, kSetrakALAdinI apekSAe dravyamAM nAsitva paNa che. jo ekAntarUpe padArthonuM astitva mAnavAmAM Avaze to paradravya, kSetra, kALabhAvathI dravya kathaMcit nathI,' A kathana ghaTita thaI zakaze nahi. vastumAM ekAnta astitva mAnavAthI sarvavastuo ekarUpa thaI jaze. A rIte jagatanA samasta vyavahArono uccheda thaI jaze. tethI pratyeka vastu svadravya, kSetrAdinI apekSAe ane para dravyAdinI apekSAe nathI, ema mAnavuM joIe. ekAnta kriyAthI mokSa thato nathI, tenI sAthe jJAna samyakajJAna hovuM joIe. jJAnarahita kriyA mAtrathI koI kArya siddha thatuM nathI. samyagujJAna sahitanI kriyAo ja saphaLa bane che. dazavaikAlika sUtranI padaH MTM toya e gAthAmAM paNa A ja tathyano saMketa che. jJAna nirapekSa kriyAthI athavA kriyA nirapekSa jJAnathI mokSa thato nathI. tethI ja tIrthakaroe jJAna ane kriyA bannethI mokSa kahyo che. samyaka kriyAvAda ane tenA mArgadarzaka : gAthAmAM samyaka kriyAvAda ane tenA mArgadarzakanuM nirUpaNa karyuM che, temAMthI cAra tathyo phalita thAya che- (1) loka zAzvata paNa che, ane azAzvata paNa che (2) cAra gationA jIvo potapotAnAM karmo pramANe sukha duHkha pAme che tathA svataH saMsAramAM paribhramaNa kare che (3) saMsAra sAgara svayaMbhUramaNa samudranI jema duttara che (4) tIrthakara lokacakSu che, teo dharmanAyaka che, samyaka kriyAvAdanA mArgadarzaka che, teoe saMsAra ane mokSanuM yathArtha svarUpa batAvIne samyaka kriyAvAdanI prarUpaNA karI che athavA jIvaajIva Adi nava tattvonA astitva AdinI kALa Adi pAMca kAraNonA samavasaraNa(samanvaya)nI sApekSa prarUpaNA karI che. tethI teo A bhAva-samavasaraNanA prarUpaka che. samyak kriyAvAda ane kriyAvAdIonA netA : Na kammuNA kamma kharveti bAlA, akammuNA u kamma kharveti dhIrA |15 mehAviNo lobhamayAvatItA, saMtosiNo No pakareMti pAvaM //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 358 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- mukhaT = pApakarma karavAnA kAraNe, amuLa = Azravone rokIne, nehavize topamAvatInA = buddhimAna puruSa lobhathI dUra rahe che. bhAvArtha :- ajJAnI jIva sAvadha karma kare che, tethI potAnAM karmono kSaya karI zakatA nathI. akarma dvArA Azravo-karmanA Agamanane rokI, vIra sAdhaka karmano kSaya kare che. medhAvI sAdhaka lobha ane mAnathI dUra rahI, saMtoSI thaIne pApa karma karatA nathI. te tIya-uppaNNa-maNAgayAiM, logassa jANati tahAgayAiM / NeyAro aNNesiM aNaNNaNeyA, buddhA hu te aMtakaDA bhavaMti // zabdArtha :- tolsa rIyAbu inAyA tathA nAti = te vItarAgI puruSo jIvonA bhUtakAlIna, vartamAnakAlIna tathA bhaviSyakAlIna vRttAntone yathArtharUpe jANe che, ahiM yAro aTU[oya = teo bIjA jIvonA netA che paraMtu teonA koI netA nathI, te vRddhA teDA mati = te jJAnI puruSo saMsArano aMta kare che. bhAvArtha :- vItarAga puruSo prANI lokanA bhUta, vartamAna temaja bhaviSyanA sukha duHkhAdi vRtAntone yathArtha rUpe jANe che. teo bIjA jIvonA netA che paraMtu teonA koI netA nathI. te jJAnI puruSo (svayaMbuddha, tIrthakara, gaNadhara Adi) saMsArano aMta kare che. te Neva kuvvaMti Na kAraveMti, bhUtAbhisaMkAe duguMchamANA / sayA jayA vippaNamaMti dhIrA, viNNattivIrA ya bhavaMti ege // zabdArtha :- gujchanAnA te = pApanI dhRNA karanArA te tIrthakaro Adi, mUtAsaMvANa = prANIonI hiMsAnA bhayathI, va dhvati jArvati = svayaM pApa karatA nathI ane bIjAo pAse paNa karAvatA nathI, thI sayA vikhyAmati = karmanuM vidAraNa karavAmAM nipuNa te puruSo sadA pApanA anuSThAnathI nivRtta rahIne saMyamanuM anuSThAna kare che, ane viUti vA ya avaMti = paraMtu koI anyadarzanIo mAtra jJAnathI vIra bane che, anuSThAnathI nahi. bhAvArtha :- te pratyakSajJAnI athavA parokSajJAnI tattvajJapuruSa prANIonA ghAtanI AzaMkA(Dara)thI pApakarmathI dhRNA karatAM svayaM hiMsAdi pApakarma karatA nathI, bIjA pAse hiMsAdi pApakarma karAvatA nathI, te dhIra puruSo haMmezAM saMyata banI saMyamAnuSThAna kare che paraMtu keTalAka anyadarzanI jJAna mAtrathI vIra bane che, kriyA thI nahIM. vivecana : A traNa gAthAomAM samyak kriyAvAdanA saMbaMdhamAM pAMca rahasyo rajU karavAmAM AvyA che. (1)
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 | 359 | kriyAvAdanA nAme pApakarma karanArA karmakSaya karIne mokSa prApta karI zakatA nathI (2) karmono sarvathA kSaya karavA mATe mahAprAjJa sAdhaka sAvadha-nirava sarva karmonA Agamanane rokIne aMte sarvathA akriya (yoga rahita) avasthAmAM pahoMcI jAya che arthAt kathaMcit samyaka akriyAvAdane paNa apanAve che (3) evA medhAvI sAdhaka lobha ane mAna yukta kriyAothI sarvathA dUra rahIne, jeTalo lAbha thAya temAM ja saMtuSTa thaI pApayukta kriyA karatA nathI (4) tevA samyak kriyAvAdIonA netA svayaMbuddha ke sarvajJa hoya, teonA koI netA nathI. teo lokanA bhUtakAlIna, bhaviSyakAlIna temaja vartamAna kAlIna vRtAntone yathAvasthita rUpe jANe che, ane saMsAranA kAraNa bhUta karmono aMta karI de che (5) evA mahApuruSa pApa karmothI napharata karatA pote pApakarma karatA nathI, bIjA pAse paNa pApakarma karAvatA nathI. teo haMmezAM pApakarmathI nivRtta rahetA saMyamAnuSThAnamAM pravRtta rahe che, A ja teono jJAnayukta samyak kriyAvAda che, joke anyadarzanI jJAna mAtrathI ja vIra bane che, samyaka kriyAthI dUra rahe che. samyak kriyAvAdanA pratipAdaka ane anugAmI : Dahare ya pANe vuDDhe ya pANe, te Ayao pAsai savvaloe / __uvehai logamiNaM mahataM, buddhe'ppamattesu parivvaejjA // zabdArtha :- udane page nu capaLe nAnA nAnA kaMthavA Adi paNa jIva che ane moTAM moTAM bAdara zarIravALA paNa prANI che, sambano te mAyamo pAsa = sarvalokamAM teone potAnA samAna (Atmavatu) jANavA joIe, rUpalI madata 3veda = A lokane vizALa bhavabhramaNa rU5 samajavo joIe, yuddha apamonu pariNapannA = A rIte tatvadazI AtmA apramata sAdhu pAse ? bhAvArtha :- A lokamAM nAnA nAnA kaMthavA Adi prANI paNa che ane moTA moTA skUla zarIravALA hAthI Adi prANI paNa che. samyavAdI susAdhu teone AtmA samAna jANe dekhe." A pratyakSa dazyamAna, vizALa prANIloka karmavaza duHkha pAme che, A prakAranI vicAraNA karatA te tattvadarzI puruSa, apramatta sAdhuo pAse dIkSA grahaNa kare, pravrajita thAya. je Ayao parao vAvi NaccA, alamappaNo hoi alaM paresiM / taM joibhUyaM ca sayAAvasejjA, je pAukujjA aNuvIi dhammaM // zabdArtha :- ne Adhao para vAri khannA = je puruSa svayaM (pote) athavA bIjA pAsethI dharmane jANIne teno upadeza Ape che, appo pasaM ya anna ho = te potAnuM ane bIjAnuM rakSaNa karavAmAM samartha che, ne amuvI -- pAkezuSkA = je samajI vicArIne dharmane pragaTa kare che, te gomU ra sA AvasenA = te jyoti svarUpa muninI pAse sadA nivAsa karavo joIe. bhAvArtha :- je samyaka kriyAvAdI sAdhaka svayaM athavA tIrthakara, gaNadhara Adi pAsethI jIvAdi padArthone
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 2deg jANIne anya jijJAsuo athavA mumukSuone upadeza Ape che, je potAno athavA bIjAno uddhAra athavA rakSaNa karavAmAM samartha che, je jIvonI karma pariNatino athavA saddharmano vicAra karI dharmane pragaTa kare che, tevA jyoti svarUpa(tejasvI) muninA sAnidhyamAM haMmezAM nivAsa karavo joIe. attANa jo jANai jo ya loga, gaI ca jo jANai NAgaI ca / __ jo sAsayaM jANai asAsayaM ca, jAiM ca maraNaM cayaNovavAyaM // zArtha - gADuM vamaLa vayovavAnA je janma, maraNa ane cyavana-utpAtane jANe che. bhAvArtha :- je AtmAne jANe che, je lokane tathA jIvonI gati ane anAgati (siddhigati)ne jANe che. je zAzvata (mokSa) ane azAzvata (saMsAra)ne tathA prANIonA janma maraNa temaja cyavana-utpAtane jANe che. te ja samyak prakAre kriyAne darzAvI zake. ___aho vi sattANa viuTTaNaM ca, jo AsavaM jANai saMvaraM ca / 9 dukkhaM ca jo jANai NijjaraM ca, so bhAsiumarihai kiriyavAyaM // zabdArtha :- 3o vi sattA viDa6 2= naraka AdimAM jIvone vividha prakAranI pIDA thAya che, ema je jANe che, arida6= yogya che, samartha che. bhAvArtha :- naraka AdimAM jIvone vividha prakAre pIDA thAya ema je jANe che temaja je Azrava-karmonuM Agamana ane saMvara-karmonA nirodhane jANe che tathA je duHkha, karmabaMdha ane nirjarAne jANe che tevA samyaka kriyAvAdI sAdhaka ja kriyAvAdane samyaka prakAre kahI zake che. / saddesu rUvesu asajjamANe, gaMdhesu rasesu adussamANe / No jIviyaM No maraNAbhikaMkhI, AyANagutte valayAvimukke // -tti vemi ! zabdArtha :- mAyApure = saMyamathI gupta, vatAvimu = mAyAthI rahita thaIne rahe, saMsArathI mukta thaI jAya. bhAvArtha :- samyagvAdI sAdhu manojJa zabdo ane rUpomAM Asakta na thAya ane amanojJa gaMdha ane rasa pratye dveSa na kare. te asaMyamI jIvana jIvavAnI AkAMkSA na kare ane parISaho ane upasargothI duHkhI banI mRtyunI IcchA na kare. saMyamathI surakSita banI mAyAthI vimukta thaIne rahe. vivecana : A pAMca gAthAomAM samyaka kriyAvAdanA prarUpaka temaja anugAmInI yogyatAo batAvavAmAM
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-12 361 | AvI che. mukhya yogyatAo A pramANe che- (1) je lokamAM sthita samasta nAnAM moTAM prANIone Atmavatu jANe dekhe che (2) je Atma jAgaraNanA samaye A vizALa lokanI anuprekSA kare che ke "A dravya-kSetra-kALa-bhAvathI vizALa, aMtarahita loka karmavazAt janmamaraNa-jarA-roga-zoka Adi vividha prakAranA duHkharUpa che" (3) te tattvadarzI puruSa apramatta sAdhuo pAse dIkSA grahaNa kare che (4) jIvAdi nava padArthone pratyakSa jonArA avadhijJAnI mana:paryavajJAnI ke kevaLajJAnI pAsethI athavA parokSajonArA matizruta jJAnI pAsethI jANI bIjAne upadeza Ape che (5) je sva-parano uddhAra athavA rakSaNa karavAmAM samartha che (6) jijJAsunI samakSa anurUpa saddharmane pragaTa kare che (7) samyaka kriyAvAdanA anugAmIo tejasvI muninA sAnidhyamAM rahe che (8) je AtmA jIvonI gati-Agati, mukti tathA mokSanI zAzvatatA ane saMsAranI azAzvatatAnuM rahasya jANe che, je adholokanA jIvonA duHkhone jANe che, Azrava, saMvara, puNya, pApa, baMdha temaja nirjarAne jANe che, te ja kriyAvAdanuM samyaka nirUpaNa karI zake che (9) evA samyaka kriyAvAdI sAdhue pAMce IndriyonA viSayomAM Asakti temaja dveSa na rAkhavA joIe, teNe AdAna(mithyAtvAdi dvArA gRhIta karma athavA viSaya kaSAyonA grahaNa)thI AtmAne bacAvavo joIe ane mAyAthI mukta rahevuM joIe. saMkSepamAM je sAdhaka AtmavAda, bhogavAda temaja karmavAdane jANe che athavA nava tattvone vimuktirUpa mokSanA arthamAM(saMdarbhamAM) svIkAra kare che, te ja vastutaH kriyAvAdano jJAtA temaja upadeSTA che. che adhyayana 1ra saMpUrNa che
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ sara zrI cagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) teramuM adhyayana paricaya meLavIjapola paramITa ApavAmA A adhyayananuM nAma "yAthAtathya" athavA "yathAtathya" che. yathAtathyano artha che-- yathArtha, vAstavika, paramArtha athavA jevuM hoya tevuM. niryuktikAre "tathya" zabdanA cAra nikSepa karyA che. nAma tathya ane sthApanA tathya sugama che. sacittAdi padArthomAMthI je padArthano jevo svabhAva athavA svarUpa hoya tene te rUpe kahevuM tene dravya tathya kahe che, jema ke pRthvInuM lakSaNa kaThinatA, caMdanano svabhAva zItaLatA che te dravyatathya kahevAya che. auyika Adi cha bhAvonI yathArthatAne bhAvatathya kahe che athavA AtmAmAM rahenAra "bhAvatathya" cAra prakAranuM che. (1) jJAnatathya-pAMce jJAna dvArA vastunA yathArtha svarUpane jANavuM. (2) darzanatathya-jIvAdi tattvo para yathArtha zraddhA karavI (3) cAritratathya-17 prakAranA saMyama ane 12 prakAranA tapanuM zAstrokta rIte pAlana karavuM (4) vinayatathya-jJAna, darzana, cAritra, tapa ane upacAra rUpe 42 prakAre vinayanI yathAyogya ArAdhanA karavI. prazasta ane aprazasta bhAvatathyamAMthI A adhyayanamAM prazasta bhAvatathyano adhikAra che. sUtrono sarvajJa kathita je artha athavA vyAkhyA che, te rIte artha ane vyAkhyA karavI ane tevuM AcaraNa karavuM te yathAtathya kahevAya che, paraMparAgata sUtrArtha ane vyAkhyAthI viparIta, kapolakalpita, kutarka dvArA vikRta artha ane vyAkhyAna karavuM te ayathAtathya che. A adhyayanamAM pUrvokta bhAvatathyanI dRSTie sAdhuonA prazasta jJAna zIlarUpa tathyanuM tathA asAdhuonA tenAthI viparIta zIla svabhAva temaja svarUpanuM yathAtathya varNana hovAnA kAraNe A adhyayanane "yacAtathya" kahevAmAM AvyuM che athavA A adhyayananI prathama gAthAmAM bAdattahiyuM (yathAtathya) zabdano prayoga thayo che, A Adi padane laIne A aghyayananuM nAma "yAthAtathya" ApavAmAM AvyuM che. A adhyayanamAM 23 gAthAo dvArA sAdhuonA guNadoSonI vAstavika sthiti para prakAza pADavAmAM Avyo che. yathAtathya vyAkhyAna ane tadanusAra AcaraNathI sAdhakane saMsArasAgara pAra karavA yogya banAvavAno A adhyayanano uddeza che. // // // // //
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-13 _. 33 ] AY)/ teramuM adhyayana yathAtathya GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOG yathAtathya nirUpaNanuM abhivacana : AhattahIyaM tu pavedaissaM, NANappagAraM purisassa jAtaM / sato ya dhammaM asato asIlaM, saMtiM asaMtiM karissAmi pAuM // zabdArtha :- sadAharSi tu paveva yathAtathya eTale ke sAcA tattvane kahIza, baLavAra = jJAnanA prakAra arthAt samyakajJAna darzana ane cAritranA rahasyane kahIza, purasasanAta = jIvonA saguNo ane durguNone kahIza, to ya -- = uttama sAdhuonA zIla, alato satata = temaja asAdhuonA kuzIlane paNa kahIza, sati ati pa4 varasAni = zAMti eTale ke mokSa ane azAMti eTale ke saMsAranA svarUpane paNa pragaTa karIza. bhAvArtha :- huM (sudharmAsvAmI) yathAtathya-yathArtha tattvane kahIza tathA jJAnanA prakAra, samyakajJAnadarzana-cAritranA rahasyane pragaTa karIza, temaja puruSonA saguNo-durguNo kahIza. uttama sAdhuonA zIla ane asAdhuonA kuzIlane temaja zAMti(mokSa) ane azAMti (saMsAra)nA svarUpane paNa pragaTa karIza. vivecana : A gAthAmAM cAra viSayonA yathArtha nirUpaNanuM abhivacana che. (1) samyakajJAna, darzana ane cAritranuM rahasya (2) satpuruSa ane asatpuruSanA prazastaaprazasta guNa, dharma, svabhAva AdinuM nirUpaNa (3) susAdhuonAM zIla, sadAcAra, sadanuSThAna ane kusAdhuonA kuzIla, anAcAra ane asadanuSThAnanuM svarUpa (4) susAdhuone samasta karmakSayarUpa zAMti (mukti)nI prApti ane kusAdhuone janma-maraNarUpa azAMti(saMsAra)nI prAptinuM rahasya temaja kAraNa. A cAra viSayanuM pratipAdana karavuM te A adhyayananuM viSayavastu che. pulisa nA - pAThAntara che-purasanna bhAva = sAdhu puruSonA vividha prakAranA sArA narasA bhAvone, guNone kahIza.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 ] ne zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | kuzIlatA ane suzIlatA :___ aho ya rAo ya samuTThiehi, tahAgaehiM paDilabbha dhammaM / samAhimAghAyamajhosayaMtA, satthArameva pharusaM vayaMti // zabdArtha :- samudruipadaM = uttama anuSThAna karanArA, tAruM = tIrthakaro, AcAryo pAsethI, ApAyaM samArdi ajJolatA= tIrthakara kathita samAdhinuM sevana na karatAM. bhAvArtha :- divasa rAta samyarUpe sadanuSThAna karavAmAM udyata tIrthakaro pAsethI dharmane pAmI, tIrthakaro dvArA kathita samAdhinuM sevana na karanArA kusAdhu potAnA prazAsaka dharmopadezakane ja kaThora zabda kahe che. visohiyaM te aNukAhayaMte, je AttabhAveNa viyAgarejjA / | aTThANie hoi bahUguNANaM, je NANasaMkAe musaM vaejjA // zabdArtha :- vilohiyaM anudate te kusAdhu, vizuddha evA jinamArgathI viparIta prarUpaNA kare che, ne A ramAve viyA renja = je potAnI ruci-kalpanA anusAra sUtronA virodhI artha kare che teo, vahuguNA kuLa doDuM = uttama guNonA bhAjana thatA nathI, ne gaLA musaM vA Maa = je vItarAganA jJAnamAM zaMkA karIne mithyAbhASaNa kare che. bhAvArtha :- kasAdhuo vizuddha evA jinamArgathI viparIta prarUpaNA kare che. teo potAnI kalpanAnusAra sutronA virodhI, managamatA artha kare che. teo vItarAga prabhunA jJAnamAM zaMkA karI mithyAbhASaNa kare che. tethI teo uttama guNanA bhAjana thatA nathI. je yAvi puTThA paliuMcayaMti, AyANamaTuM khalu vaMcayaMti / asAhuNo te iha sAhumANI, mAyaNNi esiti aNaMtaghAyaM // zabdArtha - je yAvi puE kiMti- koI pUche tyAre je potAnA AcArane chupAve che. gurunuM nAma chupAve che, kapaTa kare che, AvAgamaE hatu vayaMti = teo mokSathI vaMcita rahe che, te asAduLo rUda sAhumALo teo vastutaH asAdhu che paraMtu potAne sAdhu mAne che, mAyA atiyAya liti = te mAyAvI puruSo (saMsAramAM) anaMtavAra ghAta pAme che. bhAvArtha :- je kusAdhu koI pUche tyAre potAnA AcArane athavA guru AdinA nAma chupAve che, teo mokSathI potAnI jAtane vaMcita rAkhe che. teo kusAdhu hovA chatAM e potAne sAdhu mAne che, evA mAyAvI anaMtavAra vinAza prApta kare che. je kohaNe hoi jagaTThabhAsI, viosiyaM je u udIraejjA / aMdhe va se daMDapahaM gahAya, aviosie ghAsai pAvakammI //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-13 [ 365 | zabdArtha :- je rohane je krodhI che ane, nagbArI dopha = bIjAonA doSane kahenArA che, vipi = sadA kalahamAM paDelo, laMDapa6 rAya aMbe va = sAMkaDI keDI parathI jatAM AMdhaLA mANasanI jema, pAsa = duHkhano bhAgI thAya che. bhAvArtha :- je kusAdhu prakRtithI krodhI, paradoSa bhASI, upazAMta thayelA kalahane pharIthI jAgRta karanAra tathA pApakarmI hoya te, jema nAnI sAMkaDI keDI pakaDIne cAlanAra AMdhaLo mANasa(kAMTAo, hiMsaka pazuo AdithI) pIDita thAya che tema vAraMvAra pIDita thAya che. je viggahIe aNNAyabhAsI, Na se same hoi ajhaMjhapatte / ovAyakArI ya hirImaNe ya, egataMdiTThI ya amAirUve // zabdArtha :- je vicArI je puruSa jhagaDA karanAra che, pAyamAlIka anyAyabhASI, ajJAtabhASI che, te tene ja hodda = te samatAne pAmato nathI, paNa phAphA = ane te kalaharahita paNa thato nathI, vAverA = paraMtu je gurunI AjJAnuM pAlana kare che, hirInane ya = pApa karavAmAM lajjita thAya che, lajjAzIla hoya che, parikI ca = temaja jIvAdI tattvomAM pUrNa zraddhA rAkhe che, amAtyane = tathA je puruSa mAyArahita che-amAyI che. bhAvArtha :- je sAdhu kalahakArI che, anyAyayukta bole che, te sama-madhyastha rahI zakato nathI, te kalaharahita paNa thato nathI te kusAdhu che. susAdhu upapAtakArI arthAt gurusAMnidhyamAM rahIne temanI AjJAnusAra cAlanAra athavA upAyakArI eTale sUtropadezAnusAra upAya-pravRtti karanAra hoya che, te anAcAranuM sevana karavAmAM guru AdithI lajjita thAya che, jIvAdi tattvomAM tenI daSTi(zraddhA) spaSTa athavA nizcita hoya che temaja te mAyA-rahita vyavahAra kare che. se pesale suhume purisajAe, jaccaNNie ceva suujjuyAre / bahu pi aNusAsie je tahaccA, same hu se hoi ajhaMjhapatte // zabdArtha :- vahuM gijulAsira ne tadA = bhUla thavAthI AcArya Adi vaDe zAsana karAyelo je puruSa potAnI cittavRttine zuddha rAkhe che, te sarve suhane puranA = te ja puruSa vinayAdi guNothI yukta che, te ja sUkSma arthane samajanAro che ane te ja puruSArtha karanAro che, nannA reva suayyAreka te ja uttama jAtivALo ane saMyamane pALanAro che, je tame zuM a pattado = tathA te ja samabhAva yukta, mAyArahita che, kalaha rahita che. bhAvArtha :- bhUla thAya tyAre AcArya dvArA zikSA pAmIne je potAnI cittavRtti zuddha rAkhe che, te susAdhaka mRdubhASI athavAvinayAdi guNayukta che. te ja sUkSmArthadarzI che, te ja vAstavamAM saMyamamAM puruSArthI che, te ja uttama jAtithI samanvita che ane sAdhvAcAramAM ja sahaja-saralabhAvathI pravRtta rahe che. te ja sama
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | che ane kapAyarahita te susAdhaka vItarAga puruSonI jema jhaMjhaTa rahita che. je yAvi appaM vasumaM ti maMtA, saMkhAya vAyaM aparikkha kujjA / ___ taveNa vA haM sahie tti maMtA, aNNaM jaNaM passai biMbabhUyaM // zabdArtha -vasui = saMyamI ane jJAnI, karaNa = parIkSA karyA vinA ja, vimUyaM = pANImAM paDelA caMdranA pratibiMbanI jema nirarthaka gaNe che. bhAvArtha :- je potAne saMyamI,jJAnI mAnIne, potAnI parIkSA karyA vinA ja koInI sAthe vAdamAM Utare athavA potAnI prazaMsA kare ke huM mahAna tapasvI chuM, A prakAranA abhimAnathI matta banela sAdhu anyane pANImAM paDelA caMdranA pratibiMbanI jema nirarthaka-tuccha samaje che. egaMtakUDeNa u se palei, Na vijjai moNapayaMsi gotte / je mANaNadveNaM viukkasejjA, vasumaNNatareNa abujjhamANe // zabdArtha :- te prAMta jUja = pUrvokta ahaMkArI sAdhu ekAntarUpe mohamAM phasAIne, patteGa = saMsAramAM bhramaNa kare che, moNapati nore vija = te abhimAnI saMyamamAM athavA sarvajJanA matamAM nathI. mAre viDadarA = je mAna pUjA Adi mATe potAnA jJAna tapa AdinA vakhANa kare, sanmAna pAmIne mada kare che, te paNa sarvajJa mArganA anugAmI nathI, vasumaUUtarekha agphAve = te saMyamI hovA chatAM ajJAnI-mUrkha che. bhAvArtha :- ahaMkArI sAdhu ekAMte mohayukta banI saMsAramAM bhramaNa kare che. te sarvajJa praNIta mArganA anugAmI nathI. je mAna-sanmAna mATe potAnA guNonI prazaMsA kare che tathA saMyamI hovA chatAM paNa mUrkha che, paMDita nahIM. - je mAhaNe khattiya jAie vA, tahuggaputte taha lecchaI vA / je pavvaie paradattabhoI, gotte Na je thabbhai mANabaddhe / zabdArtha ta pure = je ugra putra che, tada chaThTha nA = temaja je lecchaka (licchavI) eTale ke kSatriya vizeSa che, je padhvarUpa pattoDuM = je dIkSA laIne bIjA dvArA Apelo AhAra kare che, je mANabaddha gote Na thalmaI = je abhimAnaprApta thaIne gotrano garva karatA nathI, te ja sAcA sAdhu che. bhAvArtha :- je brAhmaNa, kSatriya, ugra putra, licchavI dIkSita thaI gRhastha dvArA ApelA AhAranuM sevana karanAra che, je abhimAnayogya sthAnomAM paNa[pUrvanI jJAti saMbaMdhita|ucca gotrano mada karatA nathI, te ja sarvajJa kathita yathAtathya cAritramAM pravRtta sAdhu che.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 adhyayana-13 _. [ 367 ] __Na tassa jAI va kulaM va tANaM, NaNNattha vijjA-caraNaM suciNNaM Nikkhamma je sevai'gArikmma, Na se pArae hoi vimoyaNAe / zabdArtha :- = sivAya, suvi = sArI rIte Acarita, vijJAvara= jJAna ane cAritra, fugna = je pravrajyA laIne paNa pharI ariSna = gRhastha karmanuM, te vinobA = te potAnAM karmone kSaya karavAmAM, na para ho = samartha hotA nathI. bhAvArtha :- sArI rIte Acarita jJAna ane cAritra sivAya anya jAti, kula vagere jIvanI rakSA karI zakatA nathI. je pravajyA laI sAvadha karma, AraMbhanuM sevana kare che, te karmothI vimukta thaI zakatA nathI. vivecana : A 10 gAthAomAM kuzIlatA temaja suzIlatAnuM yathArtha nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. kusAdhuonI kuzIlatA - (1) aharniza sadanuSThAna udyata zratadharo athavA tIrthakaro pAsethI zratacAritradharmane pAmI teo dvArA kathita samAdhinuM sevana karatA nathI (2) potAnA upakArI prazAstAnI niMdA kare che (3) jinamArgathI viparIta prarUpaNA kare che (4) potAnI svaccheda kalpanAthI sUtrono viparIta artha kare che (5) vItarAga sarvajJanA jJAnamAM kuzaMkA karIne mithyAbhASaNa kare che (6) AcArya athavA gurunuM nAma chUpAvI mokSarUpa phaLathI potAne vaMcita rAkhe che (7) kusAdhu hovA chatAM potAne mAyApUrvaka susAdhu mAne che (8) prakRtithI krodhI hoya che (9) vicAryA vinA bole che athavA paradoSabhASI che (10) upazamelA (zAMta paDelA) kalaha(jhagaDA)ne pharIvAra jAgRta kare che (11) haMmezAM kalahakArI temaja pApakarmI hoya che (12) nyAya viruddha bole che (13) potAnI jAtane mahAjJAnI athavA susaMyamI mAnIne parIkSA karyA vinA ja vAda kare che, potAnI prazaMsA kare che (14) huM bahu moTo tapasvI chuM, ema mAnIne bIjAone tuccha mAne che (15) te ahaMkArI sAdhu ekAntarUpe moharUpI kUTapAzamAM phasAIne saMsAra paribhramaNa kare che, te sarvajJA prabhunA mArga athavA saMyamamAM sthita nathI. (16) je saMyamI banIne sanmAna-satkAra meLavavA mATe jJAna, tapa, lAbha AdinuM abhimAna kare che, te mUDha che, paramArthathI ajANa che. A rIte pUrvokta doSayukta kusAdhuo kuzIla che ane kuzIla sAdhu mukta thaI zakatA nathI. susAdhuonI suzIlatA:- (1) susAdhu gurunA sAnidhyamAM rahI, teonA nirdezAnusAra pravRtti kare che ane sUtropadezAnusAra pravRtti kare che (2) te anAcAra sevana karavAmAM guru AdithI lajjita thAya che (3) jIvAditattvo para tenI zraddhA daDha hoya che (4) te mAyArahita vyavahAra kare che (5) bhUlanA kAraNe AcAryAdi dvArA upAlaMbhathI anuzAsita thavA para paNa potAnI cittavRtti zuddha rAkhe che (6) te mRdubhASI athavA vinayAdi guNothI yukta hoya che (7) te sUkSmArthadarzI temaja puruSArtha hoya che (8) te sAdhvAcAramAM sahajabhAvathI pravRtta rahe che (9) te niMdA-prazaMsAmAM samAna rahe che (10) akaSAyI thAya che athavA vItarAga puruSanI samAna jhaMjhaTa rahita che (11) pUrvAzramamAM je brAhmaNa, kSatriya Adi uccajAtinA hoya
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) paNa dIkSA laI te ucca gotrano mada karatA nathI, te ja yathAtathya cAritramAM pravRtta susAdhu che ane te ja susAdhunI suzIlatA che. jJAnAdi sAdhanAmAM tathya-atathya H 368 | 12 zabdArtha :- ne millU bivizva caLe - je bhikSu niSkiMcana che, je niHparigrahI sAdhu che, sutUhanIvI = = NikkiMcaNe bhikkhU sulUhajIvI, je gAravaM hoi silogagAmI / AjIvameyaM tu abujjhamANe, puNo puNo vippariyAsuvei // = - je lUkho-sUko AhAra khAIne jIve che, je garavuM silonanAmI hoy = te jo abhimAna kare ane potAnI prazaMsA Icche, AnIvameya tu = tenA A guNo tenI AjIvikAnuM sAdhana bane che, anuptamALe ane te ajJAnanA kAraNe paramArthane na jANanArA te. bhAvArtha :- je bhikSAjIvI sAdhu akiMcana-aparigrahI hoya, lUkho--sUko, AntaprAnta AhAra karatA hoya, chatAM e jo te potAnI Rddhi, rasa ane zAtA(sukha sAmagrI)nuM abhimAna kare, potAnI prazaMsA temaja stutinI AkAMkSA rAkhe, to tenA A akiMcanatA, rUkSajIvitA ane bhikSAjIvitA Adi guNo mAtra tenI AjIvikAnA sAdhana che. paramArthane na jANanArA te ajJAnI pharI pharIne viparyAsa-janma, jarA, mRtyu, roga, zoka Adi upadravone prApta thAya che. | 13 je bhAsavaM bhikkhu susAhuvAdI, paDihANavaM hoi visArae ya / AgADhapaNNe suvibhAviappA, aNNaM jaNaM paNNayA paribhavejjA // zabdArtha :- mAsavuM susAdhruvA| = sArI rIte bhASAne jANanAra ane madhurabhASI che, paDihALava = sArI pratibhAvALA ane visAraN = vizArada eTale ke ghaNA prakAranA artha kahevAmAM samartha che, nipuNa che, ApaNe = sAcA tattvamAM jenI buddhi pravezelI che, suvibhAviJappA = dharmanI bhAvanAthI jenuM hRdaya vAsita che te ja sAdhu che paraMtu je, maLa naLa paLayA mivekhkhA = guNonuM abhimAna rAkhIne bIjAno tiraskAra kare che te sAdhu nathI. bhAvArtha :- je bhikSu bhASAvijJa che, bhASAnA guNa doSano vicAra karIne bole che tathA hita, mita, priya, bhASaNa kare che, autpAtikI Adi buddhiothI saMpanna che ane zAstra pAThonI suMdara vyAkhyA temaja aneka artha karavAmAM nipuNa che, satya-tattvaniSThAmAM jenI buddhi DUbelI che, dharmabhAvanAthI jenuM hRdaya sArI rIte raMgAyeluM che, te ja sAco sAdhu che, paraMtu A guNothI yukta hovA chatAM je A guNonA madathI grasta thaIne bIjAono potAnI buddhithI tiraskAra kare che te sAdhu nathI.(te ukta guNo para pANI pheravI de che) 14 evaM Na se hoi samAhipatte, je paNNavaM bhikkhu viukkasejjA / ahavA vi je lAbhamayAvalitte, aNNaM jaNaM khisai bAlapaNe // For Private Personal Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-13 369 ] 15 zabdArtha -viDannA =garva kare che, ahavAvi ne nAmayAvanitte = athavA je potAnA lAbhanA madathI mata thaIne, aM gaI hiradda = bIjAonI niMdA kare che, vAnapuNe te mUrkha bAladdhi. bhAvArtha :- je sAdhu prajJAvAna thaIne potAnI jAti, buddhi Adino garva kare che athavA je lAbhanA madathI matta thaIne bIjAonI niMdA kare che, teone tarachoDe che, te bAlabuddhi-mUrkha samAdhine prApta karI zakatA nathI. paNNAmayaM ceva tavomayaM ca, NiNNAmae goyamayaM ca bhikkhU / AjIvagaM ceva cautthamAhu, se paMDie uttamapoggale se // zabdArtha - vaDalve A navAM veva= tathA cothA AjIvikAnA madane, LivLAmaNa = tyAgI de, te Dii te kAma pote = je ema kare che te paMDita che ane te zreSTha AtmA che. bhAvArtha - bhikSu prajJAmada, tapamada, gotramada ane cotho AjIvikAmadana kare to te paMDita ane uttama AtmA che. eyAiM mayAiM vigiMca dhIrA, Na tANi sevaMti sudhIradhammA / te savvagottAvagayA mahesI, ucca agottaM ca gaI vayaMti // zabdArtha - sudhIra dhamma ja taLi sevaMti- jJAna, darzana ane cAritra dharmathI yukta puruSa A mada sthAnonuM sevana karatA nathI, te sadhdhotAnA mahelI = teo badhA madathI rahita maharSi, 3ndra mora 2 nA vati = sauthI uttama evI mokSagatine prApta kare che. bhAvArtha :- dhIra puruSa madasthAnone saMsAranAM kAraNo samajI AtmAthI pRthaka kare. jAti Adi madonuM sevana kare nahIM. sarva gotrothI (madothI)rahita maharSio ja nAmagotrAdithI rahita sarvocca mokSagatine prApta thAya che. - bhikkhU muyacce taha diTThadhamme, gAmaM ca NagaraM ca aNuppavissA / se esaNaM jANamaNesaNaM ca, aNNassa pANassa aNANugiddhe // zabdArtha :-muzveitadavidudhane biradU-uttama lezyAvALA tathA dharmane jANanArA sAdhu, maMa pAsa kALajuddha = anna ane pANImAM gRddha(Asakta) thayA vinA zuddha AhAra grahaNa kare. bhAvArtha :- mRtArca-zarIranA snAna vilepanAdi saMskArothI rahita athavA prazasta-mudita lezyAvALA tathA dharmanA jANakAra bhikSu gAma ane nagaramAM praveza karI, eSaNIya ane aSaNIya AhArane sArI rIte jANI, annapAnamAM Asakta thayA vinA eSaNIya bhikSA grahaNa kare.
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 370 ] zrI savagaDAMga satra(prathama zrutaskaMdha) vivecana : A cha gAthAomAM jJAna-darzana-cAritra AdinI yathAtathya sAdhanAthI saMpanna sAdhumAM karyuM ane keTaluM atathya ane tathya praviSTa thaI zake che? ane tenuM pariNAma zuM Ave che tenuM suMdara citra zAstrakAre pragaTa karyuM che. ucca sAdhamAM atavyano praveza :- (1) koI sAdhu sarvathA akiMcana hoya, bhikSAtrathI nirvAha karatA hoya, bhikSAmAM paNa lUkho-sUko AhAra grahaNa karI prANa dhAraNa karatA hoya, AvA ucca AcAravALA hovA chatAM jo te potAnI Rddhi(labdhi athavA bhaktonI bhIDa), rasa ane zAtA (sukha-suvidhA)no garva kare, potAnI prazaMsA ane prasiddhinI AkAMkSA kare to uparyukta guNa atathya thaI jAya che (2) koI sAdhu bahubhASAvid hoya, suMdara upadeza ApatA hoya, pratibhA saMpanna hoya, zAstra vizArada hoya, satyagrAhI prajJAthI saMpanna hoya, dharmabhAvanAthI tenuM aMtaHkaraNa raMgAyeluM hoya paNa jo A guNonA madathI grasta thaI jAti, buddhi ane lAbha AdinA madathI lipta thaI bIjAno tiraskAra kare, niMdA kare, teone tarachoDe, to tenA A guNo atathya thaI jAya che, te sAdhaka samAdhibhraSTa thaI jAya che. sAmAnya sAdhu-tathyano praveza:- (1) je sAdhu prajJA, tapa, gotra temaja AjIvikAno mada na kare, te ja ucca koTino mahAtmA ane paMDita che, (2) je vIrapuruSa badhA madone saMsAranuM kAraNa samajIne madano sarvathA tyAga kare che, teo sarva prakAranA gotronA madathI rahita uccakoTinA maharSi che, teo gotrAdirahita, sarvocca mokSagatine prApta kare che, (3) je sAdhu gAma ke nagaramAM bhikSA mATe praveza karatA ja sarvaprathama eSaNA-aneSaNAno sArI rIte vicAra karI, AhAra pANImAM Asakta thayA vinA zuddhabhikSA grahaNa kare che, te prazastalezyA saMpanna temaja dharmavijJa sAdhu che. sAmAnya sAdhu paNa yathAtathyamAM praveza thavAnA kAraNe uccakoTinA banI jAya che. susAdhu dvArA yathAtathyano dharmopadeza - ___ araI raiM ca abhibhUya bhikkhU, bahUjaNe vA taha egacArI / 18 ___ egaMtamoNeNa viyAgarejjA, egassa jaMto gairAgaI ya // zabdArtha - pUrva tyAgIne, vahUno nA tada pavArI ghaNA lokonI sAthe rahetA hoya ke ekalA rahetA hoya, tamone viyAgarejJA = je vAta saMyamathI viruddha nahoya, ekAMta samaya yogya hoya te ja kahe, pA to pharArpha ya= kAraNa ke prANI ekalo ja paralokamAM jAya che ane ekalo ja Ave che. bhAvArtha :- sAdhu saMyamamAM arati(aruci) ane asaMyamamAM rati(ruci)ne tyAgIne ghaNA sAdhuonI sAthe raheto hoya athavA ekalo raheto hoya, je vAta saMyamathI aviruddha-saMgata hoya, te ja kahe. prANI ekalo ja paralokamAM jAya che ane ekalo ja Ave che.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-13 [ 371 | sayaM sameccA aduvA vi soccA, bhAsejja dhammaM hiyayaM payANaM / je garahiyA saNiyANappaogA, Na tANi sevaMti sudhIradhammA // zabdArtha :- sayaM sanna = potAnI jAte dharmane jANIne, mahuvAvi sozva = athavA bIjA pAsethI sAMbhaLIne, pathALa diyAM dharma mAnnA = prajA-loko mATe hitakAraka dharmanu kathana kare, ne diyA = je kArya niMdita che. sapiyAnuI = athavA je phaLanI prApti mATe karavAmAM Ave che. bhAvArtha :- pote sarvajJakathita dharmasiddhAMtane sArI rIte jANIne athavA bIjA pAsethI sAMbhaLIne lokone hitakAraka dharmano upadeza Ape. dhairyavAna sAdhu niMdhakArya athavA phaLanI AkAMkSA-nidAna yukta kArya kare nahIM. kesiMci takkAi abujjhabhAvaM khudaM pi gacchejja asadahANe / Aussa kAlAiyAraM vaghAe, laddhANumANe ya paresu aDhe // zabdArtha - hija bhAva = sotAno abhiprAya, tavApha = potAnI buddhi vaDe, navu = samajyA vinA sAdhu jo upadeza Ape to, ma ne - te upadezamAM, tu acchA = zraddhA na rAkhatA koI krodhita thaIne kSudratA pUrvakano vyavahAra kare che, bAkasa vAtAdyAre vayApa = upadeza ApanArane mAre ke AyuSya pUrNa karI nAkhe, tAjunA ne su ma = tethI sAdhu anumAnathI bIjAnA bhAva jANIne pachI dharmano upadeza Ape. ra0) bhAvArtha :- sAdhu zrotAnA abhiprAyane potAnI tarkabuddhithI samajyA vinA upadeza Ape to zrotA krodha karI upadezakane mAre ane AyuSya pUrNa karI nAkhe tevI saMbhAvanAne lakSyamAM rAkhI sAdhu zrotAnA abhiprAya (bhAva) jANIne pachI dharmano upadeza Ape. kammaM ca chaMdaM ca viMgiMca dhIre, viNaejja u savvao AyabhAvaM / 2 rUvehiM luppaMti bhayAvahehiM, vijjaM gahAya tasathAvarehiM // zabdArtha -dhIre vagaM cha ja vivi = dhIra puruSa sAMbhaLanArAonA karma ane abhiprAyane jANIne, sabUmo mAyAvaM vizva = sAMbhaLanArAonA mithyAtva Adine dUra kare, mathAvahiM havediM tuti = ane teone samajAve ke strIonuM rUpa bhayajanaka che, tethI temAM lubdha jIva nAza pAme, vinna tathA vahiM = A rIte vidvAna puruSa bIjAno abhiprAya jANIne trasa ane sthAvara jIvonuM kalyANa thAya evA dharmano upadeza kare. bhAvArtha :- dhIra sAdhaka zrotAonA karma-AjIvikA, vyavasAya athavA AcaraNa temaja abhiprAyane samyak prakAre jANIne dharmopadeza Ape. upadeza dvArA zrotAnA AyabhAvane-mithyAtvAdi duSkarmonI Apa
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) 22 vRddhine athavA anAdikALanA abhyasta mithyAtvAdi AtmabhAvane sarvathA dUra kare. teone te samajAve ke bahArathI suMdara dekhAtA strIonAM rUpamAM Asakta jIva vinaSTa thaI jAya che. A rIte vidvAn sAdhaka zrotAonA abhiprAya jANI trasa sthAvarone mATe hitakArI dharmano upadeza kare. __Na pUyaNaM ceva silogakAmI, piyamappiyaM kassavi No krejjaa| savve aNaDhe parivajjayaMte, aNAule yA akasAi bhikkhU // zabdArtha :-saLe anad rivAyate = temaja sarva anarthone varjita karato, aLasane ajIru fbhava = sAdhu AkuLa vyAkuLa thayA vinA, kaSAya rahita banI dharmopadeza kare. bhAvArtha :- sAdhu dharmopadeza dvArA potAnI pUjA-Adara-satkAra ane prazaMsA, kIrti, prasiddhi athavA prazaMsAne na Icche tathA koI upadeza sAMbhaLe ke na sAMbhaLe, sAMbhaLIne AcaraNa kare ke na kare, tenA para prasanna ke aprasanna thaI tenuM priya, apriya na kare. rAga-dveSa na kare. sarva anartho, ahitakArI vAtone choDI AkuLatA rahita temaja kaSAya rahita banI dharmopadeza Ape. vivecana : A pAMca gAthAomAM susAdhuo dvArA munidharmanI maryAdAmAM abAdhaka yathAtathya dharmopadeza saMbaMdhI keTalAMka preraNAstro darzAvyAM che. te kramathI A pramANe che. sAdhu ekalo hoya ke samUhamAM, saMyamamAM arati ane asaMyamamAM rati para vijaya pAmI munidharma athavA saMyamathI aviruddha vAta ja kare. te dharmanuM mahatva samajAvI athavA dharmano marma samajAvatAM preraNA kare ke jIva ekalo ja karma kare che, ekalo ja tenuM phaLa bhogave che, ekalo ja janma le che ane ekalo ja marIne paralokamAM jAya che. dharma sivAya koI tenuM sahAyaka thatuM nathI. A rIte ekatva bhAvanAthI cittane bhAvita kare. cAturgatika saMsAra paribhramaNanA mithyAtvAdi kAraNo, karmabaMdha temaja samasta karmakSayarUpa mokSane ane tenAM samyagadarzanAdi kAraNo Adine samyaka prakAre jANIne tathA AcAryAdi pAsethI sAMbhaLIne sAdhu lokahitakAraka dharmano upadeza kare. 5 vItarAgadharmanA anugAmI, dhairyavAna sAdhako niMdha temaja niyANA yukta kArya svayaM kare nahIM, bIjAone tevA kAryonI preraNA paNa na Ape. sAdhu upadeza detAM pahelAM zrotA athavA pariSadanA abhiprAyone potAnI tarkabuddhi temaja anumAnathI sArI rIte jANI le, tyAra pachI ja upadeza Ape; pariSadanA abhiprAyane jANyA vinA upadeza Ape to kadAca zrotA azraddhApUrvaka kSudratAthI game te rIte parezAna karI zake che. jema pAlake
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-13 _. 373 ] skaMdakamuni para mAraNAntika upasarga Apyo tema paNa karI zake che. vIra sAdhaka zrotAonAM karma (AcaraNa athavA vyavasAya) temaja abhiprAyano yogya vicAra karI traNa-sthAvara jIvo mATe hitakArI dharmano upadeza Ape. te evo upadeza Ape ke jethI zrotAonA mithyAtva AdithI baMdhAtA karmo dUra thAya. je rIte bahArathI suMdara dekhAtAM strInA rUpamAM Asakta jIvo nAza pAme che, ItyAdi vAto zrotAonA magajamAM yuktipUrvaka ThasAve jethI teonI viSayo pratyenI Asakti dUra thaI jAya. sAdhu pUjA, satkAra, prazaMsA, kIrti athavA prasiddhi Adi prApta karavAnI dRSTie dharmopadeza na Ape. zrotA upadeza sAMbhaLe ke na sAMbhaLe athavA upadeza anusAra AcaraNa kare ke na kare paraMtu muni tenA para prasanna ke aprasanna thaI, rAga athavA dveSathI prerita thaI, koInuM ISTa athavA aniSTa na kare athavA zrotAne priya lAganArI strIvikathA, rAjavikathA, bhojanavikathA, dezavikathA athavA sAvadha pravRtti prerakakathA na kare, temaja koI samUhane apriya lAge tevI teonA deva, gurunI kaDavA zabdomAM AlocanA, niMdA, mithyA, AkSepa AdithI yukta kathA na ja kare. pUrvokta badhA ja anarthono parityAga karI sAdhu zAMta, anAkuLa, temaja kaSAya rahita thaIne dharmopadeza Ape. sAdhu dharmanuM yathAtathya pAlana :se AhattahiyaM samupehamANe, savvehiM pANehiM NihAya daMDaM / ___No jIviyaM No maraNAbhikaMkhI, parivvaejjA valayAvimukke tti veri II zabdArtha :- gAdIyaM samudAmAne = sAdhu satya dharmane jANato. bhAvArtha :- sAdhu yathAtathya dharmane sArI rIte jANato samasta prANIone daMDa ApavAnuM(prANa-nAza karavo) choDI potAnAM jIvana temaja maraNanI AkAMkSA na kare tathA mAyAthI ke saMsArathI vimukta thaIne saMyamAcaraNamAM udhata rahe. vivecana : A gAthAmAM adhyayanano upasaMhAra karatA zAstrakAra yathAtathya rUpe samyagadarzanAdi dharmanuM pAlana karavAno, tenuM ciMtana-manana karavAno ane jIvana-maraNanI AkAMkSA karyA vinA chalakapaTanA bhAva vinA
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) tenuM anusaraNa karavAno nirdeza kare che. vRttikAra A saMbaMdhamAM spaSTIkaraNa karatAM kahe che ke dharmamArga, samavasaraNa Adi pUrvanA adhyayanomAM kahela samyakatva, cAritra temaja jJAnanA tattvo para sUtrAnusAra yathAtathya ciMtana, manana, temaja AcaraNa kare. prANa javAno avasara AvI jAya topaNa yathAtathya dharmanuM atikramaNa na kare. asaMyamapUrvaka athavA prANIvadha karIne lAMbA kALa sudhI jIvavAnI AkAMkSA na kare temaja parISaha upasarga AdithI pIDAvA chatAM e zIdhra mRtyunI AkAMkSA na kare. A ja yathAtathya mokSamArga che. che adhyayana 13 saMpUrNa che
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 _. [ 375] cidama adhyayano paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "graMtha" che. graMtha zabda gAMTha, pustaka temaja bAhya-AtyaMtara parigrahanA arthamAM prayukta thAya che. - niryuktikAranA mata anusAra "graMtha" zabdano artha bAhya-AtyaMtara parigraha che. bAhyagraMthanA mukhya 10 prakAro che. (1) kSetra (2) vastu (3) dhana-dhAnya (4) jJAtijana, mitra Adi dvipada tathA gAya, bheMsa Adi catuSpada jIva (5) vAhana (6) zayana (7) Asana (8) dAsI-dAsa (9) sonu-cAMdI (10) vividha sAdhana sAmagrI. A bAhya padArthomAM Asakti rAkhavI e ja vAstavamAM graMtha che. AtyaMtara graMthanA mukhya 14 prakAro che. (1) krodha (2) mAna (3) mAyA (4) lobha (5) rAga (moha) (6) dveSa (7) mithyAtva (8) kAma (9) rati(asaMyamamAM ruci) (10) arati(saMyamamAM aruci) (11) hAsya (12) zoka (13) bhaya ane (14) jugupsA. uttarAdhyayana sUtranA kSullaka nigraMthIya adhyayana anusAra je A banne prakAranA graMthano tyAga kare, jene A banne prakAranA graMtho pratye Asakti athavA ruci na hoya tathA nigraMtha mArganI prarUpaNA karanArA AcArAMga Adi graMthonuM je adhyayana, prazikSaNa kare che, teo nigraMtha ziSyo kahevAya che. nigraMtha ziSya gurunI pAse rahIne jJa parijJAthI bAhya-AtyaMtara graMthane jANIne pratyAkhyAna parijJAthI tyAgavA joIe. A rIte A adhyayanamAM graMthaviSayaka preraNA mukhya hovAthI A adhyayananuM nAma "graMtha" rAkhavAmAM AvyuM che athavA A adhyayananA prAraMbhamAM gaMthaM(graMtha) zabdano prayoga hovAthI tenuM nAma "graMtha" che. ziSyo be prakAranA hoya che. dIkSAziSya ane zikSAziSya. jene dIkSA daIne ziSya banAvavAmAM Ave che, te dIkSA ziSya kahevAya che tathA je AcArya Adi pAsethI AcaraNa athavA IcchA, micchA, tahakkAra AdinI zikSA le che, te zikSAziSya kahevAya che. ziSyanI jema AcArya athavA guru paNa be prakAranA hoya che. dIkSAguru ane zikSAguru. tethI A adhyayanamAM mukhyatayA batAvavAmAM AvyuM che ke graMtha tyAgI zikSA ziSya(zakSika) ane zikSAguru kevA hovA joIe ? teoe kevI pravRtti karavI joIe ? teonI javAbadArI ane kartavya zuM zuM che? A badhAM tathyonuM nirUpaNa uddezA vinAnA A adhyayanamAM 27 gAthAo dvArA karavAmAM AvyuM che.
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 ] | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) | caudamuM adhyayano graMtha GOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOGOG O GOGOGOGOGOGOG gurukuLavAsanuM mahattva ane lAbha : gaMthaM vihAya iha sikkhamANo, uTThAya subaMbhaceraM vasejjA / ovAyakArI viNayaM susikkhe, je cheya vippamAyaM Na kujjA // zabdArtha :- 6 = A jinazAsanamAM, thaM vilaya = parigraha choDIne, silkanI zikSAne grahaNa karato puruSa, 36 = pravajyA laIne, suvamavera vasenA = brahmacaryane sArI rIte pALe. DovAyevAre viyaM tire = AcAryanI AjJAnuM pAlana karatAM vinaya zIkhe, ne vinIya Maa = je puruSa saMyamanA anuSThAnamAM nipuNa che te kyAre ya saMyamamAM pramAda na kare. bhAvArtha :- bAhya-AtyaMtara graMtha-parigrahano tyAga karI A jinazAsanamAM pravrajita thaI mokSamArga pratipAdaka zAstrone grahaNa(adhyayana)ane Asevana(AcaraNa) zikSA rUpe guru pAsethI zIkhato sAdhaka samyakarUpe brahmacaryamAM sthita rahe athavA gurukuLamAM vAsa kare. AcArya athavA gurunA sAnidhyamAM athavA teonI AjJAmAM raheto ziSya vinayanuM prazikSaNa grahaNa kare. saMyama athavA guru AjJAnA pAlanamAM niSNAta sAdhaka(kadApi) pramAda na kare. jahA diyApotamapattajAyaM, sAvAsagA pavitraM maNNamANaM / tamacAiyaM taruNamapattajAyaM, DhaMkAi avvattagamaM harejjA // zabdArtha :- nahIM vicApotamapattanAcuM = jevI rIte koI pakSInuM baccuM pUrI pAMkho AvyA vinA, savAsI vivuM maUAmA = potAnA sthAnathI UDIne anyatra javAnI IcchA karavA chatAM, apatta nA2 = pAMkha vinA, tarupamA = te navajAta ane UDavAmAM asamarthane, DhAr3a abbattama daMA = mAMsAhArI DhaMka Adi pakSIo tene avyakta pAMkhavALu joI jANI pakaDI le che. bhAvArtha :- jevI rIte pakSInuM baccuM pUrI pAMkho AvI na hoya tyAM mALAmAMthI UDI anyatra javAnuM Icche che paraMtu te taruNa (bALa)pakSI UDavAmAM asamartha hovAthI UDI zakatuM nathI. thoDI thoDI pAMkho phaphaDAvatAM joIne Dheka Adi mAMsa-lolupa pakSI tenuM haraNa karI le che ane mArI nAkhe che.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 3 zabdArtha -- - apuruSamAMM = je dharmamAM haju nipuNa nathI, lehaiM pi = evA ziSyane, bissariya = jJAnAdithI rahita chatAM, gacchamAMthI nIkaLelA jANIne, vusima maLamALA = potAne saMyamI mAnanArA tene potAnA vazavartI samajatA, agene pAvathammA = ghaNA pAkhaMDIo, apattanAthaM viyamsa chAya va = jene pAMkho AvI nathI tevAM pakSInA baccAMnI jema, hiMsu = harI le che, pakaDI le che. 399 evaM tu sehaM pi adhammaM, NissAriyaM vusimaM maNNamANA / diyassa chAvaM va apattajAyaM, hariMsu NaM pAvadhammA age // bhAvArtha :- zruta-cAritra dharmamAM apuSTa--paripakva nathI, jJAnAdithI asaMpanna, chatAM potAne saMyamavAna mAnanArA zaikSa-navadIkSita ziSyane potAnA gacchamAMthI nIkaLelA ke kADhelA tathA vazamAM AvavA yogya jANI aneka pAkhaMDI paratIrthika, pAMkha AvyA vinAnA pakSInA baccAnI jema tenuM haraNa karI le che, tene dharma bhraSTa kare che. 4 osANamicche maNue samAhiM, aNosie NaMtakareti NaccA / obhAsamANe daviyassa vittaM, Na Nikkase bahiyA AsupaNe // zabdArtha :- manu = manuSya, aLoli = gurukuLamAM nivAsa na karanAro, khaMtare tti bannA - karmono nAza karI zakato nathI ema jANIne, osALa = gurukuLamAM nivAsa ane, samAhiM rU samAdhinI IcchA kare, viyalsa = mokSArthI puruSanA, vitta = AcaraNane, omAlamALe = svIkAra karanAra, AsupaLe vahiyA khise - buddhimAna puruSa(sAdhu) gacchamAMthI kyAre ya bahAra na nIkaLe. = bhAvArtha :- gurukuLamAM nivAsa na karanArA tevA sAdhakapuruSa potAnAM karmono aMta karI zakato nathI. ema jANI ziSya gurunA sAnidhyamAM rahe ane samAdhinI IcchA kare. mokSArthI--cAritra saMpanna puruSanA AcaraNane potAnA sadanuSThAnathI prakAzita kare. tethI AzuprajJa(tIvra prajJAvALo) sAdhaka gacchamAMthI athavA gurukuLavAsamAMthI bahAra na nIkaLe. 5 je ThANao ya sayaNAsaNe ya, parakkame yAvi susAhujutte / samisu guttIsu ya AyapaNNe, viyAgaraMte ya puDho vaejjA // = zabdArtha -- - ne DhALo savaLAlane ya parame yAvi puttAdugutte = gurukuLamAM nivAsa karanAra je sAdhu puruSa sthAna, Asana, zayana ane parAkrama dvArA uttama sAdhunI jema AcaraNa kare che tathA, samikSu puttIpu ya AyapaNe = te samiti ane guptinA viSayamAM khUba jJAnavAn thaI jAya che, viyAArate ya pujo vajjA = tathA te samiti ane guptinuM yathArtha svarUpa bIjAone paNa batAve che. bhAvArtha :- * gurukuLamAM rahetA sAdhako sthAna--kAyotsarga, zayana-zayyA-saMtAraka, upAzrayamAM For Private Personal Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) Asana para besavAdi kriyA ane gamana-Agamana(tapazcaryA temaja saMyamamAM parAkrama) vagere viSayamAM susAdhunI samAna AcaraNa kare che tathA samitio ane guptionA viSayamAM abhyasta thavAthI atyaMta prajJAvAna thaI jAya che, te samiti gupti AdinuM yathArtha svarUpa bIjAone paNa batAve che. vivecana : A pAMca gAthAomAM sAdhu mATe gurukuLavAsanuM mahattva tathA tenA lAbha batAvavAmAM AvyA che. (1) navadIkSita sAdhune grahaNazikSA ane Asevana zikSAthI nipuNa thavA mATe gurukuLamAM rahevuM jarUrI che (2) guru athavA AcAryanA sAnidhyamAM rahIne AjJApAlana, vinaya, sevA zuzruSA AdinuM samyaka prazikSaNa prApta kare (3) AcAryanA Adeza-nirdeza athavA saMyamanA pAlanamAM pramAda na kare (4) pAMkha AvyA vinA ja UDavA mATe mahenata karatAM pakSInA baccAne mAMsa-lolupa DhaMka Adi pakSIo pakaDI le che, tevI ja rIte gurunA sAnidhyamAM zikSA prApta karyA vinA ja gaccha(saMpradAya)mAMthI bahAra nIkaLelA aparipakva sAdhakane ekalA vicaratA joI anyatIrthiko mArgathI bhraSTa kare che (5) gurukuLavAsathI puSTa na thanAro svacchedAcArI sAdhaka kamono aMta karI zakato nathI (6) sAdhaka aneka guNavaddhaka, gurukuLamAM rahI samAdhi prApta kare che (7) pavitra puruSanA AcaraNane potAnA sadanuSThAnathI prakAzita kare (8) gurukuLavAsathI sAdhaka kAyotsarga, zayana, Asana, gamanAgamana, tapazcaraNa, japa, saMyama-niyama, tyAga Adi sAdhvAcAramAM susAdhu (paripakva sAdhu)ne yogya banI jAya che. te samiti gupti AdinA dIrdhadarzI, anubhavI ane yathArtha upadeNa banI jAya che. be prakAranI zikSA - guru athavA AcAryanA sAnidhyamAM rahIne be prakAranI zikSA prApta karI zakAya che. (1) grahaNa zikSA ane (2) Asevana zikSA. grahaNa zikSA:- zAstro ane siddhAMtonA adhyayano ane rahasyanuM jJAna apAya tene grahaNa zikSA kahe che. Asevana zikSA - mahAvrata, samiti, pti, dhyAna, kAyotsarga, japa, tapa, tyAga, niyama Adi cAritrano abhyAsa karAvavAmAM Ave tene Asevana zikSA kahe che. vAstavamAM A banne prakAranI zikSAothI sAdhuno sarvAgI vikAsa thAya. sumavera vA :- AcArAMga sUtra anusAra brahmacaryamAM nivAsa karavAnA cAra artha spaSTa thAya che. (1) brahma(AtmA athavA paramAtmA)mAM vicaraNa karavuM (2) maithunavirati-sarva Indriyono saMyama (3) sadAcAra (4) gurukuLamAM vAsa. hitazikSA grahaNa karavAnI vidhi : sadANi soccA adu bheravANi, aNAsave tesu parivvaejjA / NidaM ca bhikkhU Na pamAya kujjA, kahaMkahaM vA vitigicchatiNNe //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 [ 379 ] zabdArtha :- Adu kheravANa = madhura athavA bhayaMkara, tenuM agAsane ravaNaLA = teomAM rAga dveSa rahita thaIne sAdhu vicare, fmaNU f6 pamaya jha = uttama sAdhu nidrA ane pramAda na kare, Ga6 06 nA visiniccha jium = koI viSayamAM bhrama, zaMkA thAya to guru pAsethI samAdhAna meLavI temanI kRpAthI nizaMka banI jAya. bhAvArtha :- IryAsamiti AdithI yukta sAdhu madhura athavA bhayaMkara zabdone sAMbhaLIne temAM madhyastha rahI, rAgadveSa rahita thaI saMyamamAM pragati kare tathA nidrA, vikathA, kaSAyAdi pramAda na kare. gurukuLa nivAsI apramatta sAdhune koI viSayamAM vicikitsA-zaMkA thAya to te guru pAsethI samAdhAna meLavI nizaMka thaI jAya che. ___ DahareNa vuDDeNa'NusAsie u, rAiNieNAvi samavvaeNaM / sammaM tayaM thirao NAbhigacche, NijjaMtae vA vi apArae se // zabdArtha - daLa = koI prakArano pramAda thaI javAthI nAnA athavA moTA sAdhu dvArA zikSA pAmelA sAdhu, ra vi samadhyapa = tathA pravrajyAmAM jyeSTha athavA samAna uMmaravALA sAdhu dvArA, sa ta thiro nAma che - tene sArI rIte sthiratApUrvaka svIkAra karato nathI, gita vAra te = saMsAranA pravAhamAM taNAI jAya che. te saMsAra pAra karavAmAM samartha thato nathI te potAnA karma kSaya karavAmAM samartha thato nathI. bhAvArtha :- guru sAnidhyamAM nivAsa karatAM sAdhuthI koI viSayamAM bhUla thaI jAya to uMmara ane dIkSAmAM nAnA ke moTA sAdhu dvArA anuzAsita karavAmAM Ave tyAre athavA bhUlasudhAravA mATe preraNA ApavAmAM Ave tyAre je sAdhaka teno samyakarUpe, sthiratA pUrvaka svIkAra karatA nathI, te karmono aMta karavA samartha nathI temaja saMsAra samudrane pAra paNa karI zakatA nathI. viuTThieNaM samayANusiDhe DahareNa vuDDeNa u coie ya / accuTThiyAe ghaDadAsie vA, agAriNaM vA samayANusiDhe // Na tesu kujjhe Na ya pavvahejjA, Na yAvi kiMci pharusaM vaejjA / tahA karissaMti paDissuNejjA, seyaM khu meyaM Na pamAya kujjA // zabdArtha - viki samAjuliphTa = zAstra viruddha kArya karanArane siddhAMta anusAra AcAranuM zikSaNa ApavAmAM Ave, dareka pukha 3 rophA ya = uMmaramAM nAnA ke moTA dvArA zubha kArya tarapha prerita karAyelo, anuphiyANa ghaDavAti vA = pANI bharavAnuM sAmAnya kArya karanArA dAsa, dAsI vagerethI paNa dharma kAryano upadeza karAyelo, apUri vA samAlike = athavA koI gRhastha dvArA zAstrAnusAra zikSA karavAmAM Ave, na ya padhvajJA = tathA teone pIDita na kare, tahAM riskRti
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) hituzekhkhA = paraMtu huM havethI ema ja karIza tevI rIte svIkAra kare, pratijJA kare, leyaM Nu mey - ane temAM ja mAruM kalyANa che tema te mAne, cha pamAya ggA = pramAda na kare. 380 bhAvArtha :- sAdhvAcAranA pAlanamAM kyAMya bhUla thAya tyAre paratIrthika athavA gRhastha dvArA Arhat Agamakathita AcAranI zikSA ApavAmAM Ave athavA nAnA athavA vRddha dvArA prerita karavAmAM Ave, sAmAnya kArya karanArI pANI lAvanArI nokarANI akArya mATe aTakAve athavA koI gRhastha vaDe zikSA karavAmAM Ave, to te zikSA dAtA para sAdhu krodha na kare, teone daMDa AdithI pIDita na kare ane pIDAkArI kaThora zabdo na kahe, paraMtu "huM bhaviSyamAM ema ja karIza" A rIte pratijJA kare athavA potAnA anucita AcaraNa mATe micchAmi vuDa nA uccAraNapUrvaka AtmaniMdA dvArA tenAthI nivRtta thAya. prasannatApUrvaka potAnI bhUla svIkArIne tenAthI nivRtta thavAmAM ja mAruM kalyANa che ema samajI sAdhu pramAda na kare. varNasi mUDhassa jahA amUDhA, maggANusAsaMti hiyaM payANaM / teNeva majjhaM iNameva seyaM, jaM me buhA samaNusAsati // 10 zabdArtha :- hA gamULa - jevI rIte mArga jANanArA puruSo, vaLatti mUlsa = jaMgalamAM mArga bhUlelA, pathALa hiya majjAnusAeti = prANIone hitakAraka mArganI zikSA Ape che, teneva mAM phaLameva seya = A rIte mArA mATe paNa A ja kalyANakAraka upadeza che, khaM me muddA samajusAsayaMti - je mane vRddha puruSa zikSA(bodha) Ape che. = bhAvArtha -- - jevI rIte yathArtha ane ayathArtha mArgane sArI rIte jANanArI vyakti vanamAM mArga bhUlelI dizAmUDha vyaktine hitakArI mArga batAve che. tema je tattvajJa puruSa che teo mane bahu sArI zikSA Ape che. te ja mAre mATe kalyANakAraka upadeza che, 11 aha teNa mUDheNa amUDhagassa, kAyavva pUyA savisesajuttA / eovamaM tattha udAhu vIre, aNugamma atthaM uvaNei sammaM // zabdArtha:- aha teLa mUDheLa = tyAra pachI te mUDha puruSa, amULastra savizeSa guttA pUrvI vAyavva = amUDha puruSanI vizeSa rUpe pUjA karavI joIe, tattva vIre ovama jvAdu = A viSayamAM vIraprabhue A ja upamA batAvI che, atyaM anunamna samma vager = paramArthane samajIne preraNAnA upakArane prerakanA upadezane sAdhu potAnAmAM samyak rUpe pariNata kare. bhAvArtha :- jaMgalamAM mArga bhUlI gayelI vyaktie sAco mArga batAvanAra puruSano upakAra mAnIne tenAM vizeSa rUpe pUjA--bhakti, satkAra-sanmAna karavA joIe, tevI upamA ApIne vIra prabhue samajAvyuM che ke A upamAno paramArtha samajI, ziSyoe mokSa mArganuM jJAna ApanAra guru AcAryanI samyak rIte sevA bhakti karavI joIe. For Private Personal Use Only
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 vivecana : bhAvArtha :- A gAthAo dvArA zAstrakAra gurukuLavAsI sAdhu dvArA grahaNa karAtI zikSAnI vidhi batAvI che. zikSA grahaNavidhinAM nimnalikhita preraNAsUtro A gAthAomAMthI phalita thAya che. 381 (1) gurukuLavAsI sAdhu viSaya, nidrA, vikathA, kaSAya Adi pramAdothI dUra rahe (2) koI viSayamAM zaMkA athavA bhrAnti utpanna thAya to gurukRpAthI sAdhaka tene pAra karI le che (3) pramAdanA kAraNe sAdhucaryAmAM kyAMka bhUla thaI jAya ane tene koI dIkSA jyeSTha(saMyamaparyAyamAM moTA), vayovRddha athavA nAnA sAdhu athavA samavayaska sAdhaka athavA koI gRhastha athavA koI dAsI jevI sAmAnya vyakti paNa sudhAravA mATe preraNA kare athavA zikSA Ape to gurukuLavAsI sAdhu tene samyaprakAre sthiratA pUrvaka svIkArI le paraMtu prativAda na kare, prasannatA pUrvaka teno svIkAra kare anyathA te saMsAranA pravAhamAM vahI jAya che, tene pAra karI zakatA nathI (4) te jJAnIjano athavA hitaiSIonI zikSA potAnA mATe zreyaskara samaje (5) teono upakAra mAnI Adara-satkAra kare. guru sAMnidhyathI jJAnaprakAza : | 12 yA jahA aMdhakAraMsi rAo, maggaM Na jANAi apassamANe / se sUriyasa abbhuggameNaM, maggaM vijANAi pagAsiyaMsi // zabdArtha :- jevA = mArgadarzaka puruSa, se sUriyamsa azrumeLa pAliyaMsi = paraMtu te ja sUryodaya thayA pachI cAre tarapha prakAza phelAvAthI, maLa vijJALApha = mArgane jANI le che. bhAvArtha :- jevI rIte aTavI(jaMgala)Adi pradezono mArgadarzaka paNa ghora aMdhArI rAtrimAM joI na zakavAnA kAraNe mArgane sArIrIte jANI ke joI zakato nathI paraMtu te ja puruSa sUryano udaya thAya ane cAre tarapha prakAza phelAya tyAre mArgane sArI rIte jANI le che. | 13 evaM tu sehe vi aTThadhamme, dhammaM Na jANAi abujjhamANe / se kovie jiNavayaNeNa pacchA, sUrodae pAsai cakkhuNeva // zabdArtha :- apuruSanme tede vi= dharmamAM anipuNa ziSya paNa, anuAmALe dhamma La nALApha = sUtrArthane na jANatAM dharmane jANato nathI, che bikhavayameLa joviN = paraMtu te ja ziSya jinavacananA adhyayanathI nipuNa thaI jAya che, pA yUrop cavastuLeva pAsapha = tyArapachI sUryodaya thAya tyAre AMkho dvArA padArthane jue che tema te ziSya sUtrArtha jANe che. bhAvArtha :- dharmamAM anipuNa-aparipakva ziSyapaNa sUtra ane arthane nahIM samajanAro dharmane jANI zakato nathI. te ja abudha(ajJAnI) ziSya eka divasa jinavacanonA adhyayana-anuzIlanathI vidvAna For Private Personal Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 382 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) thaI jAya che. je rIte sUryodaya thavAthI AMkha dvArA vyakti ghaTapaTa Adi padArthone spaSTa jANI le che, tevI ja rIte te ziSya dharmane spaSTa rUpe jANI le che. uDDe ahe ya tiriyaM disAsu, tasA ya je thAvara je ya pANA / 14 sayA jae tesu parivvaejjA, maNappaosaM avikapamANe // zabdArtha :- sI nA paridhvajJa = teonI hiMsA na thaI jAya te rIte yatnapUrvaka saMyamanuM pAlana kare, nakha anivapama = teo pratye thoDo paNa dveSa karyA vinA saMyamamAM nizcala rahe. bhAvArtha :-gurukuLavAsI temaja jinavacanono samyajJAtA sAdhu UMcI, nIcI ane tirachI dizAomAM je koIpaNa vyasa-sthAvara prANIo rahe che, teonI hiMsA na thAya, tevI yatanA rAkhe tathA saMyamamAM puruSArtha kare. te prANIo para lezamAtra paNa dveSa karyA vinA saMyamamAM nizcala rahe. kAleNa pucche samiyaM payAsu, AikkhamANo daviyassa vittaM / SS saM loyArI ya puddho pave, saMsthA veriyaM samarda . zabdArtha :- pAsuM samiyaM puche = sAdhu avasara joIne jJAnadarzana cAritra saMpanna AcAryane prANIonA viSayamAM pUche, niyajJa vitta AphaGHTLo = sarvajJanA Agamane darzAvanArA AcAryane, saM soyArA pucho pare = tathA AcAryanI AjJAno svIkAra karIne tenA upadezane hadayamAM sthApita kare, meM kavayiM sAhiM saMhA = AgaLa kahevAmAM AvatAM kevaLInA sanmArgane sArI rIte samajIne tene hRdayamAM dhAraNa kare. bhAvArtha :- gurukulavAsI sAdhu prazna karavA yogya avasara joI samyagujJAna saMpanna AcAryane prANIonA saMbaMdhamAM prazna pUche. sarvajJa vItarAga prabhunA Agamane batAvanArA AcAryanI pUjA-bhakti kare. AcAryanA AjJAkArI ziSya temanA dvArA upadiSTa, kevalI prarUpita samyajJAnAdirUpa samAdhine sArI rIte jANIne tene hRdayamAM sthApita kare. __ assi suThiccA tiviheNa tAyI, eesu yA saMti NirohamAhu / te evamakkhaMti tilogadaMsI, Na bhujjameyaMtu pamAyasaMgaM // zabdArtha - siM yurinyA vidyA tAyI = gurue je upadeza Apyo che temAM sArI rIte nivAsa karato sAdhu trividha mana, vacana, kAyAthI sarva prANIonI rakSA kare, paNa tu yA ni birohamIdu = samiti ane guptinA pAlanathI ja zAMti ane karmono nirodha-kSaya thAya che ema sarvajJoe kahyuM che, tino vaMlI te vimavaMti = trilokadarzI te puruSo ema kahe che ke, na mukAmecaMtu panIyatA = sAdhue pharI kyAre ya pramAdano saMga karavo na joIe.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 _. 383 | bhAvArtha :- jeNe gurukuLavAsa daramyAna guru pAsethI je upadeza sAMbhaLyo hoya tene hRdayamAM sArI rIte avadhAryo che tevA sAdhaka, samAdhibhUta mokSamArgamAM sArI rIte sthita thaI mana, vacana, kAyAthI jIvonI rakSA karI, karAvI ane anumodana karI sva-para rakSaka banI rahe ane samiti-gupti AdirUpa samAdhi mArgomAM sthira thaI jAya che, tene zAMtilAbha tathA samasta karmakSaya thAya che tevuM sarvajJoe kahyuM che. te trilokadarzI mahApuruSo kahe che ke sAdhue zreSTha mArga pAmI pachI kyAre ya pramAdano saMga karavo na joIe. Nisamma se bhikkhu samIhiyaTuM, paDibhANavaM hoi visArae ya / AyANamaTThI vodANa moNaM, uvecca suddhaNa uvei mokkhaM // zabdArtha -Lasama sama diva6 = sAdhunA AcArane sAMbhaLIne tathA mokSarUpI ISTaarthane jANIne, paDamAM visArA doDuM = sva siddhAMtanA nipuNa vaktA banI jAya che, AvA maThThI = mokSArthI, samyakajJAna Adi athavA mokSanuM prayojana rAkhanAra te sAdhu, vovAi moja 3vezvara tapa ane saMyamane prApta karIne, suddhA = tenuM zuddha ArAdhana karIne, zuddha AhAra dvArA nirvAha karato, moravuM 3vek = mokSane prApta kare che. bhAvArtha :- gurukuLavAsI te sAdhu uttama sAdhunA AcArane sAMbhaLIne athavA mokSarUpa ane jANIne gurukuLavAsamAMthI ja pratibhAvAna temaja siddhAMta vizArada thaI jAya che. pachI AdAnArthI arthAt samyakajJAna Adi sAthe athavA mokSa sAthe prayojana rAkhanAra te sAdhu tapa ane saMyamane grahaNarUpa temaja Asevana zikSA dvArA upalabdha karI, tenuM zuddha ArAdhana karato samasta karmakSaya rU5 mokSa prApta kare che. vivecana : A gAthAomAM sUtrakAre guru sAMnidhyamAM vAcanA pRcchanA Adi dvArA jJAna prApta karI vizAradakovida thavA mATe vividha prakAre preraNA ApI che. (1) gurukuLavAsamAM vidhivat zikSA grahaNa na karavAthI dharmamAM anipuNa ziSya sUtra, artha temaja zramaNadharmanA tattvane jANato nathI, jyAre guru pAsethI zikSA prApta karela te ja sAdhaka jinavacanonA adhyayanathI vidvAna banI badhA padArthonuM yathArtha svarUpa spaSTarUpe jANe che (2) gurukuLavAsI sAdhaka koIpaNa prANInI hiMsA na thAya, e rIte yatanA kare. prANIo para jarA paNa dveSa karyA vinA saMyamamAM nizcala rahe (3) yogya avasara joIne te AcAryane prANIonA saMbaMdhamAM pUche (4) AgamajJAna upadeSTA AcAryanI sevAbhakti kare, temanA dvArA upadiSTa samyagdarzanAdirUpa samAdhine hRdayaMgama kare (5) gurukuLavAsa daramyAna guru pAsethI je kAMI sAMbhaLyuM, zIkhyuM, hRdayaMgama karyuM che te samAdhibhUta mokSamArgamAM sthita thaI traNakaraNa traNayogathI sva-parano rakSaka bane (6) samitigupti AdirUpa samAdhi mArgomAM sthira thaI javAthI gurukuLavAsI sAdhakane zAMtilAbha ane samasta karmakSayano lAbha thAya che, te kyAre ya pramAdamAM Asakta na thAya (7) gurukuLavAsI sAdhaka uttama sAdhvAcAra athavA mokSarUpa arthane jANIne-sAMbhaLIne pratibhAvAnuM temaja
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 384 ] - zrI yagaDAMga sutra(prathama zrutaskaMdha) | 18 siddhAMta vizArada banI jAya che (8) pachI te mokSArthI sAdhaka tapa temaja saMyamane prApta karI, tenI zuddha ArAdhanA dvArA mokSa prApta kare che athavA zuddha AhAra dvArA jIvana nirvAha karato mokSa prApta kare che. niSkarSa :- gurukuLavAsa karanArA sAdhakanuM sarvAgI jIvana nirmANa temaja vikAsa tyAre ja thaI zake che, jyAre te gurukuLavAsamAM potAnI pratyeka pravRtti temaja caryA gurunA anuzAsana(AjJA)pramANe kare. apramattapaNe potAnI bhUla sudhArI bAhya-AtyaMtara tapa, saMyama tathA kSamA, mArdava Adi zramaNa dharmano abhyAsa kare. gurukuLavAsa kAlIna zikSAmAM anuzAsana, prazikSaNa, upadeza mArgadarzana, adhyayana, anuzIlana Adi prakriyAono samAveza thAya che. pAThAntara ane vyAkhyA:- sugaM 3veti mohaM ne badale pAThAntara che suddhe ja 3ti nIraM- tapa, saMyama AdithI AtmA zuddha hovAthI athavA zuddhamArgano Azraya levAthI sAdhaka mAra arthAt saMsArane athavA mRtyune prApta karato nathI. bhASAprayoganA mahattvapUrNa vidhiniSedha : saMkhAya dhammaM ca viyAgareMti, buddhA hu te aMtakarA bhavaMti / te pAragA doNha vi moyaNAe, saMsodhitaM paNhamudAharati // zabdArtha :- dhUnga 2 sahAya vivAti = sabuddhithI svayaM dharmane jANIne bIjAne upadeza Ape che, te gudA du aMtara mavati = traNe kALane jANanArA te puruSo karmono aMta karanArA hoya che, voTTavi moya te pAra = teo potAnAM ane bIjAonAM karmabaMdhanane choDAvAmAM samartha thAya che, saMsafdhata padanuvAdati = teo samajI vicArIne praznono uttara Ape che. bhAvArtha :- gurukuLavAsI hovAthI dharmamAM susthita, bahuzruta, pratibhAvAna temaja siddhAMta vizArada te sAdhu sabuddhithI bIjAne zruta cAritrarUpa dharmano upadeza Ape che. te buddha trikAlavettA janma-janmAMtaranAM saMcita karmono aMta kare che. teo pote ane bIjAone karmabaMdhanathI athavA mamatva rUpI beDIthI mukta karavA samartha bane che. teo samyaprakAre samajI vicArIne- praznakartA koNa che? te kayA padArthone samajI zake che? huM kayA viSayanuM pratipAdana karavAmAM samartha chuM? A vAtonuM sArI rIte zodhana karIne praznano pUrvApara aviruddha uttara Ape che. No chAyae No vi ya lUsaejjA, mANaM Na sevejja pagAsaNaM ca / ___Na yAvi paNNe parihAsa kujjA, Na yA''siyAvAya viyAgarejjA // zabdArtha -Lo chAya = zAstranA arthane chupAve nahi, ne ja ya nUtannA = apasiddhAMta dvArA zAstranI vyAkhyA na kare, maLa seksa = abhimAna na kare, paIIM 2 = huM moTo vidvAna chuM tathA tapasvI chuM evuM jAhera na kare, parihAsa = zrotAnI hAMsI, yAsiyAvAya viyA jenA
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 _. 385 - sAdhu koIne AzIrvAda na Ape. bhAvArtha :- sAdhu praznono uttara ApatI vakhate zAstranA yathArtha arthane chupAve nahi (athavA te potAnA guru athavA AcAryanuM nAma athavA potAnA guNono utkarSa batAvavAnA abhiprAyathI bIjAonA guNo na chupAve) apasiddhAMtano Azraya laI zAstranA pAThanI managamatI vyAkhyA na kare tathA huM ja sarvazAstrono jJAtA ane mahAnuM vyAkhyAtA chuM.' A rIte mAna-garva na kare ane potAne bahuzruta temaja mahAtapasvIrUpe prakAzita na kare. prAjJa(zrutadhara) sAdhaka zrotAnI majAka paNa na kare ane putravAnu, dhanavAnuM athavA dIrdhAyu thAo ItyAdi AzIrvAda sUcaka vAkyo na ja kahe. bhUyAbhisaMkAe duguMchamANo, Na Nivvahe maMtapaeNa goyaM / Na kiMci micche maNue payAsu, asAhudhammANi Na saMvaejjA // zabdArtha - bhUthamAM kujno = sAdhu prANIonA vinAzanI zaMkA rAkhI dareka pravRtti vivekathI kare, maMDapaNa noraM ja bdhi = maMtrapadanA prayoga dvArA gotranuM-abhimAnanuM vahana na kare, napura pAsu ja vijIva miccha = sAdhu puruSa te prANIo pAsethI koI vastunI IcchA na kare, sAuthai saMvALA = temaja te asAdhunA dharma upadezane samyagu na kahe. bhAvArtha :- sAdhupuruSa prANIonA vinAzanI AzaMkAthI dareka pravRtti viveka pUrvaka kare, maMtra AdinA padono prayoga karIne abhimAnanuM poSaNa na kare, dharmakathA karatAM loko pAsethI dravya athavA koI padArthanA lAbha, satkAra ke bheTa, pUjA AdinI abhilASA na kare, pApa poSaka dharmano upadeza na kare athavA tene samyakta kahe. hAsaM pi No saMdhai pAvadhamme, oe tahiyaM pharusaM viyANe / __No tucchae No vikatthaejjA, aNAile yA akasAI bhikkhU // zabdArtha :- hAsaM ji no kaMtha = jenAthI hasavuM Ave evo koI paNa zabda tathA zArIrika vyApAra sAdhu na kare, pavane hAMsImajAkamAM paNa pApamaya dharmanuM kathana na kare, pApakArI kRtyanI prarUpaNA na kare, saM vicAre = sAdhu bIjAonA cittane duHkhita karanAruM kaThora satyavacana na kahe, jo tucchA - sAdhu pUjA satkArane pAmIne abhimAna na kare, no ya vitthaNA = potAnI prazaMsA na kare, agA yA vinA binahU = sAdhu vyAkuLatA tathA kaSAyothI rahita thaIne vicare. bhAvArtha :- sAdhu hAsya utpAdaka vAcA-kAyAno vyApAra na kare; pApabaMdhana thAya tevI vAto majAkamAM paNa na kahe. sAdhu bIjAne duHkha thAya tevuM satyavacana na bole. sAdhu pUjA pratiSThA pAmIne abhimAna na kare ane potAnI prazaMsA na kare. sAdhu haMmezAM nirlobhI temaja kaSAya rahita thaIne rahe. saMkejja yA'saMkitabhAva bhikkhU, vibhajjavAyaM ca viyAgarejjA / 22 bhAsAdugaM dhamma-samuTThitehiM, viyAgarejjA samayA''supaNNe //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :saMjoga atibhAvavUi = sUtra ane arthanA viSayamAM zaMkAyukta ke zaMkArahita bhAvo hoya to paNa sAdhu, vijaLavAya ravivAre nAsyAdvAdamaya vacana bole, dhAmuhiM bAlApu = dharmAcaraNa karavAmAM pravRtta rahenArA sAdhuonI sAthe satyabhASA ane vyavahAra bhASA A be bhASAo bole, samayAnuHUo vivAre nA = uttama buddhi saMpanna sAdhu dhanavAna ane daridra badhAne samabhAvathI dharma kahe. bhAvArtha :- sutra ane arthanA saMbaMdhamAM zaMkAyukta ke zaMkArahita hovA chatAM paNa padArthonI vyAkhyA vibhajyavAdathI-sApekSa dRSTithI, anekAnta rUpe kare. dharmamAM samudyata sAdhu sAthe sAdhu satya ane vyavahAra A be bhASAo bole, A suprajJa sAdhu dhanavAna ane garIba bannene samAna rUpe dharma kahe. ___ aNugacchamANe vitaha vijANe, tahA tahA sAhu akakkaseNaM / Na katthaI bhAsa vihiMsaejjA, NiruddhagaM vA vi Na dIhaejjA // zabdArtha :- puchIne = pUrvokta banne bhASAo dvArA pravacana karatA sAdhunA kathanane koI barAbara samajI le che, vitaraM vinAne = ane koI maMdamati viparIta samaje che, tahIM tahIM sAdu aa = je viparIta samaje che, teone sAdhu komaLa zabdo dvArA samajAvavAnI ceSTA kare, na = kaThora zabda na kahe, mAsa vidisapujhA = sAdhu, prazna karanArAonI bhASAnI niMdA na kare, fkhara vAva vIMTaNanA = arthano nirodha na kare ane arthane zabdADambarathI vadhAre nahI. bhAvArtha :- pUrvokta be bhASAono Azraya laIne zAstra athavA dharmanI vyAkhyA karatA sAdhunA kathanane koI vyakti yathArtha samajI le ane koI maMdamati vyakti tene ayathArtha rUpe viparIta samaje to sAdhu te viparIta samajanArI vyaktine yogya hetu, yukti, udAharaNa temaja tarka AdithI jema te samajI zake, tema tevA hetu AdithI komaLa zabdomAM samajAvavAno prayatna kare. je barAbara samajato nathI, tene "tuM mUrkha che, durbuddhi che, jaDamati che," ItyAdi tiraskAra sUcaka vacano kahIne tenA manane duHkhita na kare tathA praznakartAnI bhASAne asaMbaddha batAvIne teno tiraskAra na kare. thoDA zabdomAM kahI zakAya tevI vAtane nirarthaka zabdADaMbarathI vistRta na kare. - samAlavejjA paDipuNNabhAsI, NisAmiyA samiyA aTThadaMsI / 24 ANAe suddhaM vayaNaM bhiuMje, abhisaMdhae pAvavivega bhikkhU // zabdArtha -DapuvobhAvIsamI navembara = pratipUrNa bhASA dvArA sAdhu pratipAdana kare,fsamiyA soniyA adbhavalI = guru pAsethI sAMbhaLIne sArI rIte padArthane jANanAro sAdhu, mANAsu vALa Tbana = AjJAthI zuddha vacana bole, fmahUipAvavA maHtha = sAdhu pApano viveka rAkhIne nirdoSa vacana bole. bhAvArtha :- je vAta saMkSepamAM na samajAvI zakAya, tene sAdhu vistArathI samajAve, viSayane spaSTa karavA pUrNarUpe bhASAno prayoga kare, gurupAsethI sAMbhaLIne padArthane sArI rIte jANanAra arthadarzI sAdhu AjJAthI
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 zuddha vacanono prayoga kare. sAdhu pApano viveka rAkhIne nirdoSa vacana bole. 25 ahAbuiyAiM susikkhaejjA, jaejja yA NAivelaM vaejjA / se diTThimaM diTThi Na lUsaejjA, se jANai bhAsiuM taM samAhiM // zabdArtha :- ahIM buThyA susikhkhA = tIrthaMkara ane gaNadhara kathita Agamano samyak prakAre abhyAsa kare, nakhkha yA = temAM sadA prayatna kare, gAvelAM vakhtA = maryAdAnuM ullaMdhana karI vadhAre paDatuM na bole, ke vikima viki na bhUlajjA = te samyak daSTi puruSa samyagdarzanane dUSita na kare, te teM samAhiM mAsiOM nALaS = te ja puruSa tIrthaMkara kathita bhAvasamAdhine kahevAnuM jANe che. bhAvArtha :- tIrthaMkara ane gaNadhara Adie je rUpe AgamonuM pratipAdana karyuM che, gurupAse tenI samyak prakAre zikSA prApta kare athavA bIjAone paNa sarvajJokta Agama sArI rIte zIkhavADe, bolavAmAM jatanA rAkhe athavA maryAdAnuM ullaMghana karIne vadhAre bole nahi. samyagdaSTi saMpanna sAdhaka samyagdaSTine dUSita na kare. te ja sAdhaka bhAva samAdhine kahevAnuM jANe che. 26 387 alUsae No pacchaNNabhAsI, No suttamatthaM ca karejja tAI / satthArabhattI aNuvIi vAyaM, suyaM ca sammaM paDivAyaejjA // zabdArtha:- anUsad = sAdhu AgamanA arthane dUSita na kare, jo paLamAsI = siddhAMtane chupAve nahIM, tArUM suttamarthaM ca kho dekhkha = prANIonI rakSA karanAro puruSa sUtra ane arthane anyathA na kare, sasthA bhattI anuvIr vAya = zikSA denArA gurunI bhaktinuM dhyAna rAkhato sAdhu samajI vicArIne kaMIpaNa vAta kahe, suyaM ca samaM paDivAyakhkhA - je rIte guru pAsethI sAMbhaLyuM che tevI ja rIte bIjA pAse sUtranI vyAkhyA kare. bhAvArtha :- sAdhu AgamanA arthane dUSita na kare tathA te siddhAMtane chupAvIne na bole, svapara rakSaka sAdhu sUtra ane arthane anyathA na kare. sAdhu zikSA denArA gurunI bhaktinuM dhyAna rAkhatAM samajI vicArIne koI vAta kahe, sAdhu gurupAsethI jevuM sAMbhaLe tevuM ja bIjA samakSa pratipAdana kare. 27 se suddhasutte uvahANavaM ca, dhammaM ca je viMdai tattha tattha / Adejjavakke kusale viyatte, se arihai bhAsiuM taM samAhiM // tti nemi // zabdArtha :-le subratyutte - zuddhatA sAthe sUtranuM uccAraNa karanArA 4vALavuM = = tathA zAstrokta tapanuM AcaraNa karanArA, ne tattva tattva dhamma vivajJa = je sAdhu utsarganI jagyAe utsargarUpa dharmane ane apavAdanA sthAne apavAdarUpa dharmane aMgIkAra kare che, Avengavo = Adeya vacanavALA, te grahaNa karavA yogya vAkyavALA, jhulane viyatte = tathA zAstranA arthamAM kuzaLa ane vagara vicAryuM kArya na karanAra puruSa, teM samAei mAsiOM ariharU = sarvajJokta samAdhinI vyAkhyA karI zake che. For Private Personal Use Only
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :-te sAdhunuM sUtroccAraNa, sUtrAnusAra prarUpaNa temaja sUtranuM adhyayana zuddha che, je zAstrokta tapanuM anuSThAna kare che, je zruta cAritrarUpa dharmane samyakarUpe jANe che athavA je utsarganA sthAne utsargamArganI ane apavAdamArganA sthAne apavAdanI prarUpaNA kare che athavA hetugrAhya arthanI hetuthI ane AgamagrAhya arthanI AgamathI athavA svasamayanI svasamayarUpe temaja parasamayanI parasamayarUpe prarUpaNA kare che, te ja puruSa Adeya vacanavALA che. te ja zAstrono artha ane tadanusAra AcaraNa karavAmAM kuzaLa hoya che. te avicAra pUrvaka kArya karatA nathI. te ja graMthamukta sAdhaka sarvajJakathita samAdhinI vyAkhyA karI zake che. vivecana : A adhyayanano upasaMhAra karatAM zAstrakAre daza gAthAomAM gurukuLavAsI sAdhu dvArA Acarita dharmakathA ane bhASA saMbaMdhI keTalAka vidhi-niSedha sUtro rajU karyA che. te A pramANe che (1) sAdhu potAnI zakti, pariSada athavA vyakti tathA pratipAdya viSayane samyarUpe jANIne dharmano upadeza Ape (2) te evo dharmopadeza Ape ke jenAthI svaparane karmapAzathI mukta karI zake (3) prazna sAthe saMbaMdhita vAtone sArI rIte vicArI teno pUrvApara aviruddha ane saMgata(yogya) uttara Ape (4) praznono uttara ApatI vakhate zAstranA yathArtha arthane chupAve nahi (5) zAstranI siddhAMta viruddha vyAkhyA na kare (6) te sarvazAstrajJatAno garva na kare ane potAne bahuzruta ke mahAtapasvI rUpe prasiddha na kare (7) te maMdabuddhi zrotAnI hAMsI-majAka na kare (8) koI prakAranA AzIrvAda na Ape. kAraNa ke tenI pAchaLa jIvahiMsA athavA pApabuddhinI saMbhAvanA che (9) vividha hiMsAjanaka maMtraprayoga karIne potAnA vAsaMyamane dUSita na kare (10) dharmakathA karIne janatA pAsethI koI padArthanA lAbha, satkAra ke pUjA-pratiSThA AdinI AkAMkSA(IcchA) na kare (11) asAdhu dharmono(khoTA dharmano) upadeza na Ape, evo upadeza ApanAranI prazaMsA paNa na kare (12) hAsyajanaka koIpaNa ceSTA na kare, kAraNa ke ghaNuM karIne hAMsI anyane duHkhita kare che, je pApabaMdhanuM kAraNa che (13) sArabhUta vAta hovA chatAM paNa te koInA cittane duHkhI karanArI hoya to tevI vAta na kahe (14) vyAkhyAnanA samaye bhautika lAbha AdithI nirapekSa (niHspRha) temaja kaSAyarahita thaIne rahe (15) sUtrArthanA saMbaMdhamAM niHzaMkita hovA chatAM paNa garva na kare, zAstranA gUDha zabdonI vyAkhyA karavAnA samaye anya saMbhavita artho prakaTa kare (16) padArthonI vyAkhyA vibhajyavAda (naya, nikSepa, syAdvAda pramANa Adi) dvArA vizleSaNa saha kare (17) sAdhu be ja bhASAono prayoga kare-satya ane asatyAmRSAvyavahAra bhASA](18) rAgadveSa rahita thaIne dhanavAna ane nirdhanane samabhAvathI dharmanuM kathana kare (19) vidhipUrvaka zAstra ke dharmanI vyAkhyA karavA chatAM koI vyakti tene viparIta samaje to sAdhu tene mUDha, jaDabuddhi athavA mUrkha kahIne tarachoDe nahi, apamAnita, viDambita ke duHkhita na kare (20) thoDA zabdomAM kahI zakAya tevI vAtane nirarthaka zabdono ADaMbara karIne vadhAre nahi (21) saMkSepamAM kahevAthI na samajAya tevI vAtane vistArathI kahe (rara) guru pAsethI sAMbhaLIne padArthone sArI rIte jANIne sAdhu AjJA-zuddha vacanono prayoga kare (23) pApano viveka rAkhIne nirdoSa vacana bole (24) tIrthakarokta AgamonI vyAkhyA prathama guru pAsethI jANI-abhyAsa karI, pazcAt te ja
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-14 na vidhithI anyane samajAve (25) adhikAMza samaya zAstra svAghyamAM rata rahe (26) maryAdAnuM ullaMghana karIne vadhAre na bole (27) sAdhu dharmopadeza ApatAM koInI sabhyaSTine apasiddhAMta prarUpaNA karIne dUSita ke vicalita na kare (koInI zraddhA bhaMga thAya tevo upadeza na Ape) (28) AgamanA arthane dUSita na kare (29) siddhAMtane chupAvIne na bole (30) AtmarakSaka sAdhu sUtra temaja artha athavA praznane anyathA (UlaTA--sUlaTA)na kare (31) zikSAdAtA prazAstAnI sevA bhaktinuM dhyAna rAkhe (32) samyak rIte samajI vicArIne koI vAta kahe (33) guru pAsethI jevuM sAMbhaLyuM che tevI ja prarUpaNA kare (34) sUtranuM uccAraNa, adhyayana temaja prarUpaNA zuddha kare (35) zAstra vihita tapazcaryAnI preraNA kare (36) utsarga-apavAda, hetugrAhya-AjJAgrAhya athavA svasamaya-pa2samaya Adi dharmane athavA zAstravAkyane yathAyogya pratipAdita kare che. 389 gurukuLavAsI sAdhaka baMnne zikSAo prApta karIne bhASA prayogamAM atyaMta nipuNa thaI jAya che. pAThAMtara ane vyAkhyA :- - saMkejja yA'saMkitabhAva bhikkhU : :- cUrNisammata pAThAntara che saMkhya vA satibhAva millU vyAkhyA A pramANe che- jo koI viSayamAM sAdhu zaMkita che, koI zAstravAkyanA arthamAM zaMkA che to te zaMkAtmaka rUpathI A rIte pratipAdana kare ke mArI samajamAM Ano artha A pramANe che, tethI adhika tattva jevalinamyam| apAto :- ne badale pAThAttara che aLAto, vyAkhyA A pramANe che--sAdhu vyAkhyA ke dharmakathAnA samaye AkuLa vyAkuLa na thAya. vimannavAya na viyArebnA :- vibhajyavAdathI ema kahevuM joIe ke, huM to ema mAnuM chuM paraMtu A viSayamAM anyatra(bIjA koIne)paNa pUchI levuM. (2) vibhajyavAdano artha che syAdvAda, anekAntavAda, sApekSavAda (3) vibhajyavAdano artha che-pRthak artha nirNayavAda. (4) samyak prakAre arthono naya, nikSepa AdithI vibhAga-vizleSaNa karIne pRthak karIne kahe. jema ke- dravyArthika nayathI nityavAdane tathA paryAyArthika nayathI anityavAdane kahe. na pibadde maMtaparNI noya :- A vAkyanA TIkAkAre traNa artha karyA che- (1) maMtrapadano prayoga karI vacanaguptine nissAra na kare. (2) rAjA Adine maMtra ApIne prANIonA jIvanano nAza na karAve. (3) maMtraprayoga dvArA potAnA abhimAnanuM poSaNa na kare. asAdudhA iLa saMvarkhkhA :- A vAkyanA TIkAkAre traNa artha karyA che--- (1) kusAdhuonA dharma(vastudAna, tarpaNa Adi)no upadeza na kare. (2) asAdhuonA dharmopadezane samyak na kahe. (3) dharmakathA karato sAdhu asAdhuonA dharmonI ke potAnI prazaMsA, kIrti, prasiddhi AdinI IcchA na kare. // adhyayana 14 saMpUrNa // For Private Personal Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390. zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) paMdaramuM adhyayana paricayA rAjI thavA 098aa 20 4902 8 89 9 gra. A adhyayananuM nAma natIta (yamIya) che. A adhyayananA be nAma bIjA maLe che- AdAna athavA AdAnIya, temaja zRMkhalA athavA saMkalikA. A adhyayanano Adizabdakamata (vaM+atIta) che athavA A adhyayanamAM"yamaka" alaMkArano prayoga thayo che tethI A adhyayananuM nAma 'yamakIya" che, jenuM ArSa prAkRtarUpa "ma" athavA "natI" thAya che. vRttikAra A adhyayanane "saMkalikA" athavA "zRMkhalA" kahe che. A adhyayanamAM aMtima ane Adi padanuM saMkalana thayuM che, tethI tenuM nAma saMkalikA che athavA prathama padhano aMtima zabda temaja bIjA padyano Adi zabda zRMkhalAnI kaDInI jema joDAyelA che arthAt te bannenI kaDIo eka samAna che. AdAna athavA AdAnIya nAma rAkhavA pAchaLa niryuktikAranuM maMtavya e che ke A adhyayanamAM je pada prathama gAthAnA aMtamAM che, te ja padathI pachInI gAthAno prAraMbha karavAmAM Avyo che. A rIte pUrva gAthAnA aMtima padane pazcAt gAthAnA prAraMbha pada rUpe mAvAna (grahaNa) karavAmAM AvyuM che. tethI A adhyayana AdAnIya kahevAya che. puruSa je vastune grahaNa kare che, tene AdAna kahe che. dhananuM athavA dhana dvArA dvipada-catuSpada AdinuM grahaNa karavuM te dravya AdAna che. bhAva AdAna be prakAranuM che, prazasta ane aprazasta. krodhAdino udaya athavA mithyAtva, avirati Adi karmabaMdhanA AdAnarUpa hovAthI aprazasta bhAvAdAna che tathA mokSArthI dvArA uttarottara guNazreNine yogya vizuddha samyagadarzana jJAna, cAritrane grahaNa karavA te prazasta bhAva AdAna che. A adhyayanamAM A ja prazasta bhAva-AdAnanA saMdarbhamAM vivekanI durlabhatA, saMyamanAM supariNAma, bhagavAna mahAvIra athavA vItarAga puruSano svabhAva, saMyamI puruSanI jIvanapaddhati, vizAla cAritra saMpannatA AdinuM nirUpaNa (varNana) che. A adhyayanamAM kula 25 gAthAo che, jemAM ghaNI gAthAo yamaka alaMkAra yukta temaja zrRMkhalAvatu che.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 _ 391 paMdaramuM adhyayanA camakIya Exocowegowegowcegoxoxoxoxoxoxoxogewegewexcocx anuttarajJAnI ane tatkathita bhAvanAyoga sAdhanA : jamatIyaM paDuppaNNaM, AgamissaM ca NAyao / savvaM maNNai taM tAI, saNAvaraNaMtae / zabdArtha :- natIkaM = je padArtho thaI gayA che, paduSavi = ane je vartamAnamAM vidyamAna che, ANIkSa = temaja je bhaviSyamAM thanArA che, te sadhdha = te badhAne, phalAvarata = darzanAvaraNIya karmano aMta karanAra, tAruM jIvonI rakSA karanAra, gAyo netA puruSa, maNa = jANe che. bhAvArtha :- je padArtha(atItamAM-bhUtakALamAM) thaI cUkyA che, je padArtho vartamAnamAM vidyamAna che ane je padArtho bhaviSyamAM thavAnA che, te badhAne darzanAvaraNIya karmano sarvathA aMta karanArA jIvonA trAtA-rakSaka, dharmanAyaka tIrthakaro jANe che, jue che. aMtae vitigicchAe, se jANai aNelisaM / aNelisassa akkhAyA, Na se hoi tahiM tahiM // zabdArtha - vinimicchANa aMtara = je saMzayane dUra karanAra che, je atii nAgarR = te puruSa anupama jJAnI che, masji alAyA = je puruSa anupama vastutattvane batAvanAra che, te taEUR tahiM ja hovuM = te bauddhAdi darzanomAM nathI, te dareka sthAne hotA nathI. bhAvArtha :- jeNe vicikitsA-saMzayano sarvathA nAza karI nAkhyo che, te anupama jJAnI che. anupama vastutattvanuM pratipAdana karanAra evA anupama jJAnI sarvatra nathI hotA. ___ tahiM tahiM suyakkhAyaM, se ya sacce suAhie / sayA sacceNa saMpaNNe, mettiM bhUehiM kappae // zabdArtha - tadR tarda suyazvayaM = zrI tIrthakara deve bhinna bhinna sthAnomAM je jIvAdi padArthonuM sArI rIte kathana karyuM che, te ja sarve sudipa = te ja satya che ane te ja subhASita che, te sarveLa saMpaum = tethI sadA satyathI yukta thaIne, mUe e = jIvonI sAthe maitrI karavI joIe.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 392 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- zrI tIrthakara deve te te AgamAdi sthAnomAM je jIvAdi padArthonuM sArI rIte kathana karyuM che, te ja satya che ane te ja subhASita che. tethI sadA satyathI saMpanna thaI prANIo sAthe maitrI bhAvanA rAkhavI joIe. bhUehiM Na virujjhajjA, esa dhamme vusImao / vusImaM jagaM pariNNAya, assi jIviyabhAvaNA // zabdArtha - mUrdi ja vinA = prANIonI sAthe vera na kare, paNa kulIna banne A sAdhuono dharma che, guNInaM nA pariNAva- sAdhu jagatanA svarUpane jANIne, nivibhAvaUT = saMyamadharmanI bhAvanA kare. bhAvArtha :- prANIonI sAthe veravirodha na kare, A ja susaMyamIno dharma che. susaMyamI sAdhu traNasthAvararUpa jagatanA svarUpane samyakarUpe jANI saMyamadharmanI bhAvanAthI AtmAne bhAvita kare. bhAvaNAjogasuddhappA, jale NAvA va AhiyA / NAvA va tIrasaMpaNNA, savvadukkhA tiuTTai // zabdArtha :- bAvaLAno mukhya = bhAvanAthI bhAvita zuddha AtmAvALA, ane bAvA dayA = pANImAM nAva samAna che, bAvA va tIrasaMpa = tIra (kinArA) ne prApta karIne jema nAva vizrAMti pAme, savvalukA tika = te rIte ukta puruSa badhAM duHkhothI mukta thaI jAya che. bhAvArtha :- bhAvanAonA yogathI jeno aMtarAtmAM zuddha thaI gayo che, tenI sthiti pANImAM naukAnI samAna saMsAra samudrane pAra karavAmAM samartha kahevAmAM AvI che. kinArA para pahoMcelI naukA vizrAma pAme che, tevI ja rIte bhAvanAyogathI saMpanna sAdhaka paNa saMsAra samudranA taTapara pahoMcIne samasta duHkhothI mukta thaI jAya che. vivecana : A pAMca gAthAomAM zAstrakAre mukhyarUpe be tathyone abhivyakta karyA che. (1) anupama jJAnavAna tIrthakaranuM mAhAtma ane (2) teonA dvArA kathita bhAvanAyoganI sAdhanA. anAmazAnI tIrthakaranA ane anyadarzanInA jJAnamAM aMtara :- tIrthakara jJAnAvaraNIyAdi ghAtikarma catuSTayano kSaya karavAnA kAraNe trikAlajJa che, dravya-paryAya sahita sarva padArthanA jJAtA che, teoe saMzaya-viparyaya anadhyavasAya rUpa mithyA jJAnano aMta karI nAkhyo che, tethI temanA jevuM pUrNajJAna koI tathAgata buddha Adi anyadArzanikanuM nathI, kAraNa ke anya dArzanikone ghAtikarma catuSTayano sarvathA kSaya na thavAthI teo trikAlajJa hotA nathI ane teo dravya-paryAya sahita padArthanA jJAtA paNa hotA nathI. jo
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 teo (anya tIrthiko) trikAlajJa hota to teo karmabaMdhanAM kAraNothI dUra raheta, teo dvArA mAnya athavA racita AgamomAM koI eka jagyAe prANI hiMsAno niSedha hovA chatAM paNa aneka sthAnone AraMbhAdi janita hiMsAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. e sivAya keTalAka dArzaniko dravyane ja mAne che, keTalAka (boddha Adi) paryAyane ja mAne che, keTalAka dArzanika kahe che ke kIDAo(jIvo)nI saMkhyAnuM jJAna karI levAthI zuM lAbha ? ISTa vastunuM jJAna ja upayogI che, mahApuruSonuM sarvajJa hovuM jarUrI nathI. teonI A vAta tarka saMgata nathI. jevI rIte teone kITasaMkhyAnuM parijJAna nathI, tevI rIte bIjA padArthonuM jJAna paNa na hoya. A rIte teonuM jJAna tIrthaMkaranA jJAnanI jema abAdhita nathI. jJAna bAdhita hovAnA kAraNe teonI sarvajJatA temaja satyavAditA dUSita thAya che. sarvajJa vItarAga ja satyanA pratipAdaka :- anyadarzanI pUrvokta kAraNothI sarvajJa nathI. tethI teo satya(yathArtha) vaktA thaI zakatA nathI. teonA kathanamAM alpajJatAnA kAraNe rAga, dveSa, pakSapAta, moha Adi avazyabhAvI che, pariNAme teomAM pUrNa satyavAditA temaja prANIhinaiSitA hotI nathI, jyAre sarvajJa tIrthaMkara rAga-dveSa mohAdi vikAra rahita hovAthI satyavAdI che. tethI siddha thAya che ke teoe AgamomAM je pratipAdana karyuM che, te badhuM satya che, prANIo mATe hitakArI che, subhASita che. sarvajJokta upadeza hitakArI = - sarvajJa tIrthaMkara sarva hitaiSI hoya che, teonuM vacana paNa pUrNa hitakArI hoya che. teonuM koI paNa kathana prANI--hitanI viruddha hotuM nathI. tenuM pramANa e che ke teo dvArA kathita maitrI bhAvanA tathA anya bAra, paccIsa vagere bhAvanAo saMsAra sAgara pAra karAve che tathA mokSa prApta karAve che. maitrI Adi bhAvanAonI sAdhanA mATe prANIo sAthe vera-virodha karavo nahi ane samagra prANIjagatanuM(sukhAbhilASitA, jIvanapriyatA Adi)svarUpa jANI saMyamadharmanI bhAvanAthI AtmAne bhAvita kare. 393 vimukta sAdhaka ? : 6 zabdArtha :- to'li pAva nALa = lokamAM pApakarmane jANanAra, mehAvI 3 tigdar buddhimAn puruSa sarva baMdhanothI chUTI jAya che. tiuTTai u mehAvI, jANaM logaMsi pAvagaM / tuTTaMti pAvakammANi, NavaM kammamakuvvao // bhAvArtha :- lokamAM pApakarmane jANanArA medhAvI sAdhunA badhA baMdhano chUTI jAya che. navuM karma(baMdhana)na karanArA puruSanA badhAM pApakarma(baMdhana) tUTI jAya che. 6 akuvvao NavaM Natthi, kammaM NAma vijANai | viNAya se mahAvIre, jeNa jAI Na mijjai // For Private Personal Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha :- 3Syo navaM sthi = je puruSa karma karato nathI tene navIna karmabaMdha thatAM nathI, janma vizALa = te puruSa ATha prakAranA karmone jANe che, te mahAvIre viNAyaka te mahAvIra puruSa karmone jANIne, nekha nA mimpha = evuM kArya kare che, jenAthI te saMsAramAM utpanna paNa thatA nathI ane maratA paNa nathI. bhAvArtha :- je puruSa karma karato nathI, tene navIna karmabaMdhana thatuM nathI. te ATha prakAranA karmone jANe che. te mahAvIra puruSa bhagavat pratipAdita samagra karma vijJAnane arthAt ATha prakAranA karmone jANI, evo puruSArtha kare che ke jethI te saMsAramAM kyAre ya janma ke maraNa karatA nathI. Na mijjai mahAvIre, jassa Natthi purekaDaM / vAuvva jAlamaccei, piyA logaMsi ithio / zabdArtha :- namna puruM pablyui = jene pUrvakRta karma nathI, mahAvIre ja mimDu = te mahAvIra puruSa janmato ke marato nathI, gAraM vADalka noli piyA sthio kamajoru = jevI rIte vAyu agninI jvALAne ullaMghI jAya che, tevI rIte A lokamAM mahAvIra puruSa strI saMbaMdhI kAmabhogonuM ullaMghana karI jAya che. bhAvArtha :- jenA pUrvakRta karma nathI, te mahAvIra sAdhaka janmato nathI-marato paNa nathI. jevI rIte havA agninI javALAnuM ullaMghana karI jAya che, tevI ja rIte A lokamAM mahAna adhyAtma vIra sAdhaka manojJa strIo (strI saMbaMdhI kAmabhogo)nuM ullaMghana karI jAya che arthAt te strIone vaza thatAM nathI. ithio je Na sevaMti, AdimokkhA hu te jaNA / te jaNA baMdhaNummukkA, NAvakaMkhati jIviyaM // zabdArtha - je sthaLo sevaMti = je strInuM sevana karatA nathI, te na AvimoravA huM = te manuSyo badhAthI pahelAM arthAt zIdhra mokSagAmI thAya che. bhAvArtha :- je sAdhakajana strIonuM sevana karatA nathI, teo sarva prathama mokSagAmI (AdimokSa) thAya che, samasta baMdhanothI mukta te sAdhujana asaMyamI jIvananI AkAMkSA karatA nathI. jIviyaM piTThao kiccA, aMtaM pAvaMti kammuNA / 10 kammuNA sammuhIbhUyA, je maggamaNusAsai // zabdArtha - navayaM piTTo vikvA = (asaMyamI)jIvanane pAchaLa karIne, jIvanathI nirapekSa rahIne, asaMyama jIvanathI mukha pheravIne, muLa saMta paviMti = karmanA aMtane pAme che, mu
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 . 395 | saMkulabhUtha = te puruSo viziSTa karmonA anuSThAnathI mokSa sanmukhIbhUta che, je mAnapura = je mokSamArganI zikSA Ape che. bhAvArtha :- evA vIra sAdhako asaMyamI jIvanathI mukha pheravIne karmonA aMta(kSaya)ne prApta thAya che. je sAdhaka saMyamAnuSThAna dvArA mokSa mArga para Adhipatya meLave che athavA mumukSuone mokSamArgamAM anuzAsita kare che, teo viziSTa karma(dharmanA AcaraNa)thI mokSanI sanmukha thaI jAya che. aNusAsaNaM puDho pANI, vasumaM pUyaNAsae / aNAsae jae daMte, daDhe ArayamehuNe // zabdArtha -aNusIsa judo paLa = dharmopadeza bhinna bhinna jIvone bhinna bhinna rUpe pariName che, vadhuma = saMyamadhArI, pUrvANa = devAdikRta pUjAne prApta, praNAsaNa nA te = pUjAmAM ruci na rAkhanAra, saMyamaparAyaNa, jitendriya, mAra medu = daDha ane maithunarahita puruSa mokSanI sanmukha che. bhAvArtha :- anuzAsana (dharmopadeza) bhinna bhinna prANIomAM bhinna bhinna prakAre pariNata thAya che. prApta pUjA pratiSThAmAM aruci rAkhanAra, vAsanAthI rahita, saMyamamAM prayatnazIla, dAnta (jitendriya), pote karela pratijJAmAM daDha temaja maithunathI sarvathA virata vasumAna-saMyamadhanI sAdhaka ja mokSAbhimukha thAya 11 __NIvAre va Na lIejjA, chiNNasoe aNAvile / 12 aNAile sayA daMte, saMdhi patte aNelisaM // zadArtha :- nIvAre va La = cokhAmAM, = lipta na thAya, sUvara Adi prANIne pralobhana ApIne mRtyunA sthAnapara pahoMcADanAra cokhAnA dANA jevo strI saMga che, tethI sAdhu strI saMga na kare, chAto = AzrayadvArane chedI nAkhyA che, apavitte = tathA je rAgadveSa rUpa maLathI rahita che, 3MArta = sthira cittavALo che, tathA vaMte = te ja puruSa Indriya ane manane vaza karelo, anila saMdha patte = anupama bhAvasaMdhine prApta kare che. bhAvArtha :- Dukkara Adi prANIone pralobhanamAM nAkhI mRtyunA mukhamAM pahoMcADanAra cokhAnA dANA jevA strI saMgamAM sAdhaka lIna thatA nathI. jeNe viSayabhogarU5 Azrava dvArone baMdha karI dIdhA che, je rAgadveSarUpa maLathI rahita svaccha che, sadA dAtta che, viSayabhogamAM pravRtta athavA Asakta na hovAthI sthiracitta che, te ja vyakti anupama bhAvasaMdhi-mokSAbhimukhatAne prApta thAya che. aNelisassa kheyaNNe, Na virujjhajja keNai / maNasA vayasA ceva, kAyasA ceva cakkhumaM //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zabdArtha - jisasa heyaum = tenA jevo bIjo uttama padArtha na hoya tene anIdaza kahe chete saMyama che athavA tIrthakara kathita dharma che te saMyamamAM ke dharmamAM je puruSa nipuNa che te, vadhuma= paramArthadarzI bhAvArtha :- anIdaza-jenA samAna bIjo koI uttama padArtha nathI tevA saMyama athavA dharmanA je marmajJa hoya, mana, vacana, kAyAthI koI prANI sAthe veravirodha karatA na hoya, te paramArthathI cakSuSmAna(divya tattvadarzI) che. 0 14 se hu cakkhU maNussANaM, je kaMkhAe ya aMtae / ___ aMteNa khuro vahai, cakkaM aMteNa loTTai // zabdArtha :-re mayllA vahU = te puruSa ja manuSyonI AMkha(samAna) che, ne vahANa saMtA = je bhoganI IcchAno aMta kare che, gche aMte vaDuM = astro aMtima cheDAnA) bhAgathI ja cAle che, je koi noTTa = tathA rathanuM cakra aMtima bhAgathI ja cAle che. bhAvArtha :- je sAdhaka bhogataSNAno aMta kare che, te bhavyajIvone mATe netranI jema uttama mArganA mArgadarzaka che. jevI rIte astro aMtimabhAga(aNI)thI kArya kare che, rathanuM cakrapaNa aMtimabhAga(dhAra)thI cAle che, tevI rIte mohanIya karmano aMta ja saMsArano aMta kare che. aMtANi dhIrA sevaMti, teNa aMtakarA ihaM / iha mANussae ThANe, dhammArAhiuM NarA // zabdArtha :- dhIraja aMtAja sevaMti = viSayasukhanI IcchArahita puruSa annaprAnta AhAranuM sevana kare che, temAM kRdaM aMtara = e kAraNe teo saMsArano aMta kare che, phuda bApusA ne kharA janmarAhi3= A manuSyalokamAM manuSyo dharmanuM ArAdhana karIne saMsArano aMta kare che. bhAvArtha :- viSayasukhAkAMkSA rahita dhIra sAdhaka atta-prAnta AhAranuM sevana karI saMsArano aMta kare che. A manuSyalokamAM ja manuSyo dharmanI ArAdhanA karI saMsArano aMta kare che. vivecana : A daza gAthAomAM zAstrakAre mokSAbhimukha, karmavimukta sAdhakanuM digdarzana karAvyuM che. mukhyatayA te varNana cAra praznanA uttara rUpe che(1) karmabaMdhanathI vimukta koNa thAya ?(2) mokSAbhimukha sAdhaka koNa kahevAya ? (3) saMsArano aMtakartA sAdhaka koNa hoya? (4) kayA prakAranI sAdhanAthI A traNene yogya banAya ? vastutaH A traNe prazno paraspara saMbaddha che. je karmabaMdhanathI mukta thAya, te ja mokSAbhimukha thAya,
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 je mokSAbhimukha hoya, te ja saMsArano aMta kare che. mokSAbhimukhatA prApta karanAra sAdhakamAM nIcenA guNo hoya che- (1) asaMyamI jIvana pratye nirapekSa rahI ATha prakAranAM karmono kSaya karavAmAM udhata hoya (2) viziSTatapa, saMyama AdinA AcaraNathI mokSAbhimukha hoya (3) jJAna, darzana, cAritra rUpa mokSamArgamAM saMniSTha hoya (4) saMyamaniSTha hoya (5) pUjA, satkAra pratiSThA AdimAM ruci na hoya (6) viSayavAsanAthI dUra hoya (7) saMyamamAM puruSArthazIla hoya (8) vazendriya hoya (9) mahAvrata AdinI karelI pratijJAmAM daDha hoya (10) maithuna--sevanathI virata hoya (11) viSayabhogonA pralobhanamAM lepAtA na hoya (12) karmonA Azravano virodha karatA hoya (13) te rAgadveSAdi maLathI rahita svaccha hoya (14) viSayabhogothI virakta thaI vyAkuLatA rahita sthiracitta hoya (15) anupama saMyama athavA anuttara vItarAga dharmano marmajJa hovAthI te mana, vacana, kAyAthI koIpaNa prANI sAthe vera virodha karanAra na hoya (16) saMsArano aMta karanAra sAdhaka paramArthadarzI hoya (17) te samasta AkAMkSAono aMta karanAra hoya (18) te parISaho ane upasargone sahevAmAM dhIra hoya (19) te anta-prAnta AhArAdinuM sevana karanAra hoya (20) te manuSya janmamAM daDhatApUrvaka dharmArAdhanA karatA hoya (21) mohanIya Adi ghAtikarmono aMta karI saMsArano aMta arthAt mokSane prApta karanAra hoya. mokSaprAptinI durlabhatA sulabhatA : NiTThiyaTThA va devA vA, uttarIe imaM suyaM / suyaM ca meyamegesiM, amaNussesu No tahA // 16 zabdArtha :- 3ttIr ma suryaM = lokottara pravacanamAM A sAMbhaLyuM che ke, biTTiyadA va devA vA = manuSya ja karmakSaya karIne siddhagatine prApta kare che athavA deva thAya che, meyamenesi surya = = ane meM tIrthaMkaro pAsethI e paNa sAMbhaLyuM che ke, amajussepu no tahA = manuSya sivAyanI gativALA jIvo siddhine prApta karatA nathI. 397 bhAvArtha :- meM(sudharmAsvAmIe) lokottara pravacana(tIrthaMkara bhagavAnanI dharmadezanA)mAM sAMbhaLyuM che ke manuSya ja karmakSaya karI niSThitArtha--kRtakRtya thAya che, mokSa prApta kare che, karma zeSa rahe to devagati prApta kare che. manuSya sivAyanI anya gatinA jIvomAM mokSa prApta karavAnI yogyatA nathI. e paNa tIrthaMkaro pAsethI sAMbhaLyuM che. 17 aMta kareMti dukkhANaM, ihamegesiM AhiyaM / AghAyaM puNa egesiM, dullahe'yaM samussae // zabdArtha :- dameneai hiya = A Arhat pravacanamAM gaNadhara AdinuM kathana che ke, TuvavALa aMta kareMti = f = manuSya ja samasta duHkhono nAza karI zake che, puLa Isi ASAya = vaLI teonuM kathana che ke, ayaM samuhmaN putttatte = A manuSyabhava paNa durlabha che. For Private Personal Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 398 ] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhAvArtha :- keTalAka anyatIrthikonuM kathana che ke deva paNa samasta duHkhono aMta kare che paraMtu tema saMbhavita nathI. A AraMtu pravacanamAM tIrthakara, gaNadhara AdinuM kathana che ke manuSya ja samasta karmono kSaya karI zake che. A manuSya janma prApta thavo durlabha che. io viddhaMsamANassa, puNo saMbohi dullahA / dullahAo tahaccAo je dhammaTuM viyAgare // zabdArtha :- rUo vilabarsa= A manuSya zarIra nAza pAmyA pachI, puLo saMvAdi kutta = pharI bodha prApta thavo durlabha che, tannAno kucreo = samyagadarzananI prApti yogya aMtaHkaraNa (zabha lezyA)paNa durlabha che, ne thamUkuM vicAre = je dharma prApta karavA yogya che, tevI vezyA prApta karavI kaThina che, je jIva dharmanI vyAkhyA kare che. 18 bhAvArtha :- je jIva A manuSyabhavathI bhraSTa thaI jAya che, tene pharIvAra janmAntaramAM sambodhi (samyagu daSTi)nI prApti thavI atyaMta durlabha che. je dharmaprAptine yogya che, teonI tathAbhUta arcA-samyagudarzanAdi prAptine yogya zubha lezyA-aMtaHkaraNa pariNati athavA samyagdarzana prAptiyogya tejasvI manuSyadeha prApta thavo atyaMta durlabha che. vivecana : A traNa gAthAomAMthI prAraMbhanI be gAthAomAM kahyuM che ke samasta karmono kSaya, sarvaduHkhono aMta manuSya ja karI zake che, teo ja siddhagati prApta karIne kRtakRtya thaI zake che. bIjA devAdigativALAone mokSa-prApti nathI. temanAmAM sat cAritra pariNAma hotA nathI. trIjI gAthAmAM kahyuM che ke mokSaprApti mATe saMbodhi tathA saMbodhi prAptinI AMtarapariNati (lezyA) prApta thavI te manuSyone mATe durlabha che. je mAnavajIvanamAM dharmabIja vAvI na zakyA te manuSyabhavane nirarthaka gumAvI de che. niSkarSa e che ke mokSaprAptinI samagra sAmagrI te jIvone mATe ja sulabha che, je manuSya janma pAmIne samyagdaSTi saMpanna thaIne dharmAcaraNa kare che. dharmeTuM vicAre :- pAThAMtara che- thampaka viditaparIpara teno artha che- dharmArthIjana para' eTale ke zreSTha-mokSa athavA mokSasAdhana tathA 'apara' eTale ke nikRSTa-mithyAdarzana, avirati Adi. A banne para ane aparane jJAta (vidita) karI cUkyA che. mokSaprApta puruSottama puruSanuM zAzvata sthAna : je dhammaM suddhamakkhaMti, paDipuNNamaNelisaM / __ aNelisassa jaM ThANaM, tassa jammakahA kao //
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 . [ 399 ] zabdArtha :- = je mahApuruSa, paDavuvLanetii suddha -- ahati = pratipUrNa, sarvottama, zuddha dharmanI vyAkhyA kare che, anisarU na kALa = teo sarvottama puruSanA sthAnane (mokSane)prApta kare che. tala naHT ha = pachI teone mATe janma levAnI vAta paNa kyAM che? bhAvArtha :- je mahApuruSa paripUrNa, anupama, zuddha dharmanI vyAkhyA kare che, teo sarvottama puruSanA (samasta indothI rahita) sthAnane mokSane prApta kare che, pachI teo mATe janma levAnI to vAta ja kyAM? kao kayAi mehAvI, uppajjati tahAgayA / 20 tahAgayA ya apaDiNNA, cakkhu logassa'NuttarA // zabdArtha :- tathA = tathAgata-A jagatamAM pharI nahi AvavA mATe gayelA, mehAvI = jJAnI puruSa, o yA 3MMti = kyAre ya paNa kaI rIte utpanna thaI zake che? khaDivNAM tahAyA = nidAna rahita tIrthakara ane gaNadhara Adi, to puttara rAhu = prANIone mATe sarvottama netra samAna che. bhAvArtha :- A jagatamAM pharI nahi AvavA mATe mokSamAM gayelA(tathAgata) medhAvI (jJAnI) puruSa zuM kyAre ya pharI utpanna thaI zake che? kadApi nahi. apratijJa, niyANA rahita tathAgata arthAt tIrthakara, gaNadhara Adi prANI jagatanA anuttara, savotkRSTa netra(pathapradarzaka) che. vivecana : A banne mAthAmAM mokSaprApta puruSottama puruSanuM svarUpa batAvI, saMsAramAM teonA punarAgamananuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che. je puruSe sarva karmono AtyaMtika nAza karyo che, tene punarjanmanI zakyatA ja nathI. janmanuM kAraNa karma che, karmano nAza thayo hovAthI janmanI kadApi saMbhAvanA nathI. A rIte anya dArzanikonI avatAravAdanI mAnyatAnuM khaMDana thaI jAya che. saMsAra pAraMgata sAdhakanI sAdhanA : aNuttare ya ThANe se, kAsaveNa paveie / jaM kiccA NivvuDA ege, NiTuM pAvaMti paMDiyA // zabdArtha - retALa majuttare te saMyama sthAna sauthI pradhAna(mukhya) che, siveLapavaphA = kAzyapa gotravALA bhagavAna mahAvIra svAmIe jenuM varNana karyuM che, bdhi = jenuM pAlana karIne, vuiDa = kaSAyothI zAMta thaI, nirvANa prApta, paDiyA = koI paMDita puruSa, fNadRAvati= saMsArano aMta kare che. bhAvArtha :- kAzyagotrIya zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke te anuttara(sauthI pradhAna)sthAna saMyama che, je (saMyama)nuM pAlana karIne keTalAka mahAsattvazALI sAdhako kaSAyothI zAMta thaI nirvANa prApta kare che.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) te paMDita puruSa pApathI nivRtta ke kaSAyothI nivRtta thaIne niSThA--saMsAra cakrano aMta karI le che athavA siddhi prApta karI le che. 22 zabdArtha :- paMDim biSAyAya pavattanuM vIyi tanuM = paMDitapuruSa, karmano vinAza karavAmAM samartha vIryane pAmIne. 400 paMDie vIriyaM laddhuM, NigghAyAya pavattagaM / dhuNe puvvakaDaM kammaM NavaM cAvi Na kuvvai // bhAvArtha :- paMDita sAdhaka samasta karmonA nighAta(nirjarA) mATe pravartaka paMDitavIryane prApta karI, pUrvanA aneka bhavomAM karelAM karmono kSaya kare che ane navo karmabaMdha karatA nathI. |23| Na kuvvai mahAvIre, aNupuvvakaDaM rayaM / rasA sammuhIbhUtA, kammaM heccANa jaM mayaM // zabdArtha:- mahAvIre = karmanuM vidAraNa karavAmAM samartha puruSa, aNupuOM caM = anukramathI pUrvakRta karmarajane, La ghvajJa = karatA nathI, yasA = kAraNa ke te pApa karma pUrvakRta karmanA prabhAvathI ja karavAmAM Ave che, na mayaM ma dejvALa sammuddIbhUtA = te puruSa ATha prakAranAM karmone choDIne mokSanI sanmukha thAya che. bhAvArtha:- bIjA jIvo jevI rIte mithyAtvAdi kramathI pApa kare che, tevI rIte karmavidAraNa karavAmAM samartha sAdhaka karatA nathI, pUrvakRta pApanA prabhAvathI punaH pApa thAya che paraMtu te mahAvIra puruSa susaMyamanA Azraye pUrvakRta karmone roke che ane ATha prakAranA karmono kSaya karI mokSanI sanmukha thAya che. jaM mayaM savvasAhUNaM, taM mayaM sallagattaNaM / sAhaittANa taM tiNNA, devA vA abhaviMsu te // 24 zabdArtha :- khaM savvasAhULa mayaM = je sarvasAdhuone mAnya che, satttattaLa teM sAhaphALa = te pApa athavA pApathI utpanna thayelAM karmano nAza karanAra saMyamanI ArAdhanA karIne. bhAvArtha :- samasta sAdhuone mAnya je saMyama sAdhanA che, te pAparUpa zalya athavA pAparUpa zalyathI utpanna karmano nAza karanAra che. aneka jIvo saMyama sAdhanA dvArA saMsArasAgara taryA che athavA vaimAnika deva thayA che. 25 abhavisu purA vIrA, AgamissA vi suvvayA / duNNabohassa maggassa, aMtaM pAukarA tiNe // tti bemi // For Private Personal Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-15 _. [ 401 ] zabdArtha -purA vIrA ajaMtu = pUrva samayamAM vIra puruSo thayA che, gogvoransa saMta = je durnibodha mArga eTale ke duHkhapUrvaka prApta karavA yogya samyagudarzana, jJAna ane cAritrarUpa mArganA aMtane, pA22 = pragaTa karI, tine = saMsArane tarI gayA che. bhAvArtha :- pUrvakALamAM anekavIra puruSa thayA che, bhaviSyamAM paNa aneka suvatI puruSa thaze. teo durnibodha-duHkhathI prApta thanArA samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa mArganA aMta (caramasImA) sudhI pahoMcI, svayaM te sanmArga para cAlI saMsAra sAgarane pAra thayA che, thaze ane thaI rahyA che. vivecana : A pAMca gAthAothI saMsArasAgara pAraMgata sAdhakanI sAdhanAnA vividha pAsAo phalita thAya che. te A pramANe che-(1) jinezvara kathita zreSTha saMyamanuM pAlana karIne keTalAka nirvANa prApta kare che, saMsAracakrano aMta kare che (2) samasta karmakSaya mATe paMDitavIryane prApta karI saMcita karmone naSTa karI, navIna karmone upArjita karatA nathI (3) karmavidAraka-samartha sAdhaka navIna pApakarma karatA nathI, paraMtu pUrvakRta karmone tapa, saMyamanA baLathI kSaya kare che (4) pApakarmano kSaya karavA mATe je sAdhaka saMyamanI sAdhanA kare che te saMsAra sAgarano pAra pAme che athavA vaimAnika deva thAya che (5) traNe kALamAM evA mahApuruSa thayA che, je ratnatrayarUpa mokSamArganI sAdhanA karI tenI parAkASThA para pahoMcI, bIjAo samakSa paNa te ja mArga pradarzita karI saMsAra sAgarane pAra kare che. = dhIra, parISaha-upasarga sahI karma khapAvavAmAM sahiSNa, vIra nA sthAne pAThAMtara che. dha dhRtimAna. che adhyayana 15 saMpUrNa che
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 402] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) soLamuM adhyayana paricaya 95002 09 zrIzrA A adhyayananuM nAma "gAthA" che. gAthA zabda gRha, adhyayana, graMthaprakaraNa, chandavizeSa, AryAgIti, prazaMsA, pratiSThA, nizcaya Adi arthomAM prayukta thAya che. niyuktikAre gAthA zabda para nikSepa utAratA nAma gAthA, sthApanA gAthA, dravyagAthA ane bhAvagAthA, A pramANe cAra nikSepanuM kathana karyuM che. pustakomAM ke pAnA para lakhelI gAthA (prAkRta bhASAmAM padya) dravyagAthA che. "gAthA" pratye kSAyopathamika bhAvathI utpanna je sAkAropayoga te bhAvagAthA che kAraNa ke samagrazruta(zAstra) kSayopazamabhAvamAM ane sAkAropayoga yukta mAnavAmAM Ave che. zratamAM nirAkAropayoga saMbhava nathI. A adhyayanadravyagAthA sAthe saMbaMdhita che. niryuktikAra ane vRttikAre A adhyayananedravyagAthAnI daSTie gAthA kahevA pAchaLa nIce kahyAnusAra vizleSaNo rajU karyA che. (1) jenuM uccAraNa madhura, karNapriya temaja suMdara hoya te gAthA che (2) je madhura akSaromAM pravRtta karIne gAvAmAM ke vAMcavAmAM Ave te gAthA che | (3) je gAthA sAmudra chaMdamAM racita madhura prAkRta zabdAvalIthI yukta hoya te gAthA che (4) je chaMdabaddha na hoya to paNa gadyAtmaka geya pATha rUpa hoya topaNa te gAthA kahevAya che (5) jemAM ghaNo artha samudAya ekatra karIne samAviSTa karavAmAM Avyo hoya arthAt pUrvokta 15 adhyayanomAM kahelA artho (tathyo)ne ekatrita karIne A adhyayanamAM samAviSTa karavAnA kAraNe A adhyayananuM nAma "gAthA" rAkhavAmAM AvyuM che athavA (6) pUrvokta 15 adhyayanomAM sAdhuonA je kSamAdiguNa vidhi niSedharUpe batAvavAmAM AvyA che, te A soLamAM adhyayanamAM ekatra karIne prazaMsAtmaka rUpe kahevAmAM AvyA che. tethI A adhyayanane "gAthA" athavA "gAthASoDazaka" kahe che. A adhyayanamAM zramaNa, mAhaNa, bhikSu ane nigraMthanuM svarUpa pRthaka pRthaka guNaniSpanna-nirvacana karIne prazaMsAtmakarUpe batAvavAmAM AvyuM che. A adhyayana samasta adhyayanono sAra che, gadhAtmaka pAMca sUtramaya che.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-16 403. soLamuM adhyayana gAthA 090080808080808080808080808086306060606060606 adhyayana prAraMbha :| 1 ahAha bhagavaM- evaM se daMte davie vosaTThakAe tti vacce- mAhaNe tti vA, samaNe tti vA, bhikkhU tti vA, NiggaMthe tti vA / paDiAha- bhaMte ! kahaM Nu daMte davie vosaTThakAe tti vacce- mAhaNe tti vA samaNe tti vA bhikkhU tti vA NiggaMthe tti vA ? taM No bUhi mahAmuNI ! zabdArtha :- gada bhAva 6 = paMdara adhyayano kahyAM pachI bhagavAne kahyuM ke, parva = paMdara adhyayanomAM kahelA arthothI yukta je puruSa, te Indriya ane manane vaza kare, va = saMyamavAna bane tathA, vozi6TNa vantha = zarIrano vyutsarga kare, paDibAda = ziSya pUchyuM, havy = te zA mATe, taM o kUdi mahAmuLa = he mahAmuni ! te mane Apa spaSTa batAvo ! bhAvArtha :- pUrvokta paMdara adhyayano kahyA pachI bhagavAne kahyuM, A rIte paMdara adhyayanomAM kahelA arthaguNothI yukta je sAdhaka Indriyo ane manane vaza kare che, saMyamavAna che, zarIra pratyenuM mamatva tyAge che, tene mAhaNa, zramaNa, bhikSu athavA nigraMtha kahevA joIe. ziSya pratiprazna karyo...he bhaMte ! pUrvokta paMdara adhyayanomAM kahelA artho-guNothI yukta je sAdhaka dAtta che, bhavya che-saMyamavAna che, zarIra pratye jeNe mamatvabhAvano vyutsarga(tyAga)karyo che, tene mAhaNa, zramaNa, bhikSu ke nigraMtha zA mATe kahevA joIe? he mahAmuni ! te kapAkarIne amane kaho. vivecana : A gAthAmAM sudharmAsvAmIe potAnA ziSyonI samakSa pUrvokta 15 adhyayanomAM kahelA sAdhu guNothI yukta sAdhakane bhagavAna dvArA mAhaNa, zramaNa, bhikSu ane nigraMtha kahevAno ullekha karyo che. to ziSyoe jijJAsAvaza pratipraznakaryo ke teone zA mATe ane kaI apekSAe mAhaNa Adi kahevAya? A praznanuM samAdhAna AgaLanA sUtromAM karyuM che. dAtta :- je sAdhaka Indriyo ane mananuM damana kare che, pApAcaraNa athavA sAvadhakAryamAM pravRtta thatAM roke
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404] zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) che, tyAM sudhI ke potAnI Indriyo ane manane eTalA abhyasta karI le che ke te kumArgamAM jAya ja nahIM. tene dAtta kahe che. vyutkRSTakAya:- jeNe zarIrane sajAvavA, zobhAvavA, puSTa karavA, zRMgArita karavA Adi sarva prakAranAM zarIra-saMskArono ane zarIra pratye mamatvano tyAga karyo hoya te vyutkRSTakAya kahevAya che. mApaNasvarUpa : | 2 iti viraesavvapAvakammehiM pejja-dosa-kalaha-abbhakkhANa-pesuNNaparaparivAya arairaimAyAmosa micchAdasaNasalla virae samie sahie sayA jae No kujjhe No mANI mAhaNe tti vacce / zabdArtha - ti savvapAvahiM vira = je puruSa sarva pApothI dUra chemihira tathA nA no no mALI tti vaSe = pAMca samitithI samita, jJAnAdi guNothI sahita, sadA Indriyone jItanAra, krodha na kare, mAna na kare te mAhaNa kahevAne yogya che. bhAvArtha :- pUrvokta paMdara adhyayanomAM je upadeza Apyo che, te anusAra AcaraNa karanAra je sAdhaka samasta pApakarmothI virata che. je rAga ke dveSa kare nahIM. je kalahathI dUra rahe, mithyA doSAropaNa kare nahIM, anyanI cADI-cugalI ane bIjAnI niMdA kare nahIM. je saMyamamAM aruci(arati)ane asaMyamamAM ruci(rati) rAkhe nahIM, kapaTayukta asatya bole nahIM, daMbha kare nahIM arthAt aDhAre pApasthAnothI virata hoya, pAMca samitiothI yukta ane jJAna, darzana, cAritrathI saMpanna hoya, haMmezAM SaTu jIvanikAyanI yatanA-rakSA karavAmAM tatpara hoya athavA Indriya vijayI hoya, krodha na kare, abhimAna na kare. AvA guNothI saMpanna aNagAra(sAdhu) "mAhaNa" kahevAne yogya che. vivecana : prastuta sUtramAM 'mAhaNa'nI yogyatA pragaTa karI che. "mAhaNa" no artha ane lakSaNa :- "mAhaNa" pada mAhaNa A be zabdo thI bane che. teno artha che"koIpaNa prANInuM hanana (hiMsA)na karo." A prakArano upadeza je bIjAone Ape che athavA je svayaM trasthAvara, sukSma-bAdara koIpaNa prANInI koIpaNa prakAre hiMsA karatA nathI te mAhaNa kahevAya che. hiMsA be prakAranI hoya che. dravyahiMsA ane bhAvahiMsA. rAga, dveSa, kaSAya athavA asatya, corI, maithuna, parigrahavRtti Adi vaibhAvika pariNAma bhAvahiMsAnI aMtargata che. bhAvahiMsA dravyahiMsAthI vadhu bhayaMkara che. "mAhaNa" baMnne prakAranI hiMsAthI virata hoya che. mAhaNa ne bhagavAne ahIM aDhAra pApasthAnothI virata batAvyA che. teno artha e che ke te bhAvahiMsAnAM mULa kAraNothI virata rahe che. te pAMca samiti temaja traNa guptiothI yukta hoya che, tenuM tAtparya e che ke te asatya, corI Adi bhAvahiMsAothI rakSaNa karanArI
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-16 405 | samiti-guptiothI te yukta hoya che. samyagdarzanAdi ratnatraya saMpanna mAhaNa hiMsA nivAraNanA amogha upAyabhUta mArgathI suzobhita che. hiMsAthI sarvathA nivRtta mAhaNa chakAya jIvonI rakSAmATe haMmezAM prayatna karatA ja rahe che. krodha ane abhimAna A be bhAvahiMsAnA mukhya kAraNa che. mAhaNa krodhAdi bhAvajanaka kaSAyothI dUra rahe che. A badhA guNo "mAhaNa'nA artha sAthe susaMgata che. tethI uparokta guNothI saMpanna sAdhakane "mAhaNa" kahevA te yuktiyukta (yogya) che. zramaNasvarUpa : | 3 ettha vi samaNe aNissie aNiyANe AyANaM ca aivAyaM ca musAvAyaM ca bahiddhaM ca kohaM ca mANaM ca mAyaM ca lobhaM ca pejjaM ca dosaM ca iccevaM jao jao AyANAto appaNo padosaheuM tao tao AyANAo puvvaM paDivirae siyA daMte davie vosaTTakAe 'samaNe' tti vacce / zabdArtha :- palpa vi samo = je sAdhu pUrvokta guNasamUhamAM vartamAna che tene zramaNa paNa kahevA joIe, sipha LayAne = je zarIrAdimAM Asakta nathI tathA je koIpaNa sAMsArika phaLanI kAmanA karatA nathI, gaThThA ramuNAvAyuM = prANIno ghAta karatA nathI, asatya bolatA nathI, variSTha 2 = maithuna ane parigraha karatA nathI, brevaM gogo AyALAo appo paloda8= A rIte je je vAtothI A loka ane paralokamAM potAnI hAni (nukazAna) dekhAya che tathA je je potAnA AtmAnA dveSanA kAraNo che, to to AkhAbo pulaMpanirAsiya = tene prANAtipAta Adi karmabaMdhanAM kAraNothI je pahelethI ja nivRtta che, taMte vana vokuzAsana tti vaSe IndriyavijetA, saMyamI ane zarIranA parizodhanathI rahita che, tene zramaNa kahevA joIe. bhAvArtha :- A sUtramAM virati vagere je guNo kahyA che te guNothI saMpanna hoya tene zramaNa kahevAya che. te guNo A pramANe che. sAdhaka anizrita-zarIra Adi koIpaNa para padArthamAM Asakta athavA Azrita na hoya, anidAna-potAnA tapasaMyamanA phaLa rUpe koIpaNa prakAranI mAMga na hoya arthAt A loka-paraloka saMbaMdhI sukha-bhogAkAMkSAthI rahita hoya, karmabaMdhanA kAraNabhUta prANAtipAta, mRSAvAda, maithuna ane parigraha upalakSaNathI adattAdAnathI rahita hoya; krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga ane dveSa karatA na hoya. A rIte je je karmabaMdhanA AdAno-kAraNo A loka-paralokamAM AtmA mATe hAnikAraka che tema jANI, te te karmabaMdhanA kAraNothI je nivRtta hoya temaja je dAnta, saMyamI tathA zarIra pratye mamatva rahita hoya, tene zramaNa kahevAya che. vivecana :zramaNanuM svarUpa - zramaNanA viziSTa guNonuM svarUpa pragaTa karavAmAM AvyuM che. "zramaNa"nuM nirvacana ane lakSaNa- prAkRta bhASAnA "samaNa" zabdanA saMskRtamAM traNa rUpAntara thAya che.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 405 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) zramaNa, zamaNa ane samaNa. zramaNa-- je mokSa (karmakSaya)ne mATe zrama kare che, tapazcaryA kare. zamaNa-- je kaSAyonuM upazamana kare. samaNa-- je prANImAtra para samabhAva rAkhe athavA zatru mitra para jenuM mana sama-rAgadveSarahita che. zramaNanuM paheluM lakSaNa "anizrita" batAvyuM che, zramaNa deva AdinA Azrita banIne rahetA nathI. te tapasaMyamamAM potAnA zrama(puruSArtha)nA baLa para ja AgaLa vadhe che. zramaNa tapa kare che, te karmakSayanA uddezyathI ja kare che. niyANApUrvaka tapa karatA nathI. kAraNa ke niyANuM karavAthI karmakSaya thato nathI, tethI zramaNanuM lakSaNa "anidAna" batAvavAmAM AvyuM che. prANAtipAta Adi je je kAryathI karmabaMdha thAya che tenuM te zamana (virati) kare che, tenAthI dUra rahe che. krodhAdi kaSAyo temaja rAgadveSa AdinuM zamana kare che. rAga, dveSa, moha AdinA kAraNothI dUra rahIne "samana" samatvamAM sthita rahe che. niSkarSa e che ke abismil thI laIne volaklRAN sudhI zramaNanA jeTalA guNo athavA lakSaNo batAvyAM che teo badhA samaLa zabdanA traNarUpomAM AvI jAya che, tethI uktaguNa saMpanna viziSTa sAdhakane "zramaNa" kahevAmAM Ave che. bhikSu svarUpa : 4 | ettha vi bhikkhU aNuNNae viNIe NAmae daMte davie vosaTTakAe saMvidhuNIya virUvarUve parIsahovasagge ajjhappajogasuddhAdANe uvaTThie ThiyappA saMkhAe paradattabhoI bhikkhu tti vacce / zabdArtha :- Dthavi = mAhaNa zabdanA arthamAM jeTalA guNo pUrvasUtramAM varNita che, te badhA guNo bhikSumAM paNa hovA joIe, aNuLad = e sivAya je anunnata che eTale ke abhimAnathI rahita hoya, viLIN = gurvAdino vinaya karatA hoya, maN = teo pratye namratApUrvakano vyavahAra hoya che, saMvidhuLIya = sahana karatA hoya, annappanona sujAvALuM = adhyAtmayogathI jenuM cAritra zuddha che, vakri = je sat cAritrapAlanamAM udhata-upasthita hoya, niappA = je mokSamArgamAM sthita, saMvAd pavattamorpha = je saMsArane asAra jANIne bIjAo dvArA apAyelA AhArathI potAno nirvAha karatA hoya. bhAvArtha :- "mAhaNa" ane "zramaNa" nI yogyatA mATe jeTalA guNo pUrvasUtromAM varNavyA che, te guNo tathA A sUtrakathita viziSTa guNo jemAM hoya te bhikSu kahevAya che. te bhikSu anunnata-nirabhimAnI, vinIta- jJAna, darzana, cAritra Adi pratye vinayazIla hoya paraMtu bhAvathI avanata(dIna manavALo)na hoya. nAmaka- vinayanA ATha prakArathI potAnA AtmAne namAvanAra athavA badhA pratye namra vyavahAravALA hoya, dAnta, saMyamI, mamatva rahita, vividha prakAranA parISaho ane upasargone samabhAvapUrvaka sahana karanAra, For Private Personal Use Only
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-16] 407 | adhyAtmayogathI jenuM cAritra AdAna zuddha hoya. je satucAritra pAlanamAM udhata-upasthita hoya, je sthitAtmA sthitaprajJa athavA jeno AtmA potAnA zuddhabhAvamAM sthita che athavA mokSamArgamAM sthiracitta hoya tathA saMsAranI asAratA jANIne je paradattabhojI-gRhastha dvArA ApelA AhArathI nirvAha karanAra hoya te "bhikSa" kahevAya che. vivecana : A sUtramAM bhikSunA viziSTa guNonuM nirUpaNa karatAM tenuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che. bhikSuno artha ane sUtrokta lakSaNa - bhikSuno sAmAnya artha thAya che bhikSAjIvI paraMtu tyAgI bhikSu aharniza tapasaMyamamAM, svAra kalyANamAM athavA ratnatrayarUpa mokSamArganI sAdhanAnA puruSArtha mATe bhikSA grahaNa kare che. A viziSTa arthanA prakAzamAM jyAre ApaNe A sUtramAM kahela bhikSunAviziSTa guNAtmaka svarUpanI samIkSA karIe chIe tyAre bhikSu mATe batAvelA badhA viziSTaguNo yathArtha siddha thAya che. nigraMtha bhikSuno eka viziSTa guNa che. "para moDuM". A guNanuM rahasya e che ke bhikSu ahiMsAnI daSTie svayaM bhojana banAvatA nathI, bIjA pAse bhojana karAvatA nathI. aparigrahanI daSTie bhojanano saMgraha karatA nathI, pote kharIdatA nathI, anya pAse kharIdAvatA nathI ane kharIdeluM letA nathI. e rIte acauryanI daSTie gRhasthane tyAM banelA bhojanane pUchayA vinA uThAvIne laI letA nathI, chInavIne ke corIne athavA lUMTIne letAM nathI. te nirAmiSa bhojI(mAMsAhAra nahi karanArA) gRhasthone tyAM gRhastha potAnA mATe banAvelA AhAramAMthI bhikSAnA niyamAnusAra gRhastha dvArA prasannatApUrvaka Apela, thoDo, eSaNIya, kalpanIya ane acitta padArtha(AhAra) grahaNa kare che. bhikSunA bIjA cAra viziSTa guNo ahIM batAvavAmAM AvyA che. te A pramANe :- [1] anunnata [] vinIta [3] nAmaka [4] dAtta. koI sAdhaka jyAre bhikSAne potAno adhikAra athavA AjIvikAnuM sAdhana banAvI le che, tyAre tenAmAM abhimAna AvI jAya, te uddhata thaIne gRhastho(anuyAyIo) para hukama kare, bhikSA na Ape to zrApa athavA aniSTa karI nAkhavAno bhaya batAve athavA bhikSA ApavA mATe dabANa kare athavA bhojana meLavavA dInatA-hInatA, karuNatA batAve athavA bhikSA na maLavAthI potAnI namratA choDI gAma, nagara ane te gRhasthanI niMdA karavA lAge athavA apazabdothI dhikkAravA lAge athavA potAnI jIbha para saMyama rAkhyA vinA sarasa, svAdiSTa, pauSTika vastunI lAlasAnA kAraNe sukhI-saMpanna gharomAM vAraMvAra jAya, aMgArAdi doSonuM sevana karIne potAnI jitendriyatAne khoI bese che. tethI bhikSue anunnata, vinIta, nAmaka-namra athavA saMyamamAM samarpita ane dAnta hovuM parama Avazyaka che. A cAra guNo bhikSAvidhimAM to lakSita hoya ja che, e uparAMta sAdhakanA jIvanamAM pratyeka kSetramAM
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) A guNonI pratichAyA AvavI joIe kAraNa ke jIvanamAM sarvatra sarvadA A guNo Avazyaka che. A dRSTithI ja "vyutkRSTakAya", "saMkhyAna-vicArazIla", "sthitAtmA" ane "upasthita" A viziSTa cAra guNo bhikSunA batAvyA che. (1) bhikSu potAnA zarIra para mamatva rAkhIne tene ja hRSTapuSTa temaja baliSTha banAvavAnA lakSyane choDIne zarIra para mamatva rAkhyA vinA, kalpanIya, eSaNIya, sAtvika, AhArathI nirvAha kare (2) sAdhu potAnA zarIranA svabhAvanuM ciMtana kare ke A zarIra dvArA vratonuM pAlana karavuM che. sAdhanAnA A sAdhanane TakAvavA AhAra to Apavo che paNa karmabaMdhana na thAya te rIte eSaNIya, kalpanIya, sAtvika, alpatama AhArathI jIvana nirvAha karavAmAM ja jIvananI sArthakatA che. huM zarIrane mATe parAdhIna, paravaza na banuM (3) sthitAtmA thaIne sAdhu potAnA AtmabhAvomAM athavA mokSamArgamAM sthira rahe, AtmaguNa ciMtanamAM lIna rahe, bhojya padArthone meLavavAno ane sevanano vicAra na kare (4) bhikSu potAnA saccAritra pAlanamAM udhata rahe. tenuM ja dhyAna rAkhe, ciMtana kare, potAnA zarIranA ane zarIra sAthe saMbaMdhita vastuonA ciMtanamAM manane pravRtta na kare. bevizeSaNo bhikSunI vizeSatA darzAve che- (1) adhyAtmayoga zuddhAdAna (2) vividha parISahopasarga sahiSNu. keTalAka bhikSu bhikSA na maLavAthI ke manonukULa(Icchita)na maLavAthI ArtadhyAna athavA raudradhyAna kare che, A bhikSunuM patana che. teNe te dharmadhyAnAdirUpa adhyAtmayogathI potAnA cAritrane zuddha rAkhavAno ane ratnatrayanI ArAdhanA pradhAna ciMtana karavAno prayatna karavo joIe. bhikSATana samaye parISaha athavA upasarga Ave to manamAM dainya(dInatA)athavA saMyamane tyAgI devAno vicAra na kare paraMtu te parISaha athavA upasargane samabhAva pUrvaka sahana kare. vAstavamAM A guNo bhikSumAM hoya to ja te sAcA bhikSu kahevAya. nirgatha svarUpa :| 5 ettha vi NiggaMthe ege egaviU buddhe saMchiNNasoe susaMjae susamie susAmAie AyavAyapatte ya viU duhao vi soyapalicchiNNe No pUyAsakkAra-lAbhaTThI, dhammaTThI dhammaviU NiyAgapaDivaNNe samiyaM care daMte davie vosaTThakAe NiggaMthe tti vacce / se evameva jANaha jamahaM bhayaMtAro / tti bemi / zabdArtha :-tthava = bhikSanA guNo to badhA nigraMthamAM hovA joIe tathA, ne jeo rAgadveSathI rahita rahe che, panika = A AtmA ekalo ja paralokamAM jAya che, ema je jANe che, yuddha = je vastu svarUpane jANe che, sachipAto = jeNe Azrava dvArone rokI dIdhA che, susaMga = je prayojanavinA potAnA zarIranI kriyA karatA nathI, athavA je potAnI Indriyo ane manane vazamAM rAkhe che, sumi = je pAMca prakAranI samitiothI yukta che, asAmArUpa = je zatru ane mitramAM samabhAva rAkhe che, evA patte je AtmAnA sAcA svarUpane jANe che, vikra = je samasta padArthonA svabhAvane jANe che, kuda ji toya sicchiv = jeNe dravya ane bhAva baMnne prakAre saMsAramAM javAnA sota eTale ke mArganuM chedana karela che,
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana-16 409 te vimeva nANada gAma = tethI Apa loko A rIte samajo jevuM ame kahyuM che, tAro = kAraNa ke bhayathI jIvonI rakSA karanArA pUjya puruSo yA sarvajJa puruSo anyathA(mithyA) kahetA nathI. bhAvArtha :- pUrvasUtrokta bhikSu guNo uparAMta ahIM darzAvelA keTalAka viziSTa guNo nigraMthamAM hovA jarUrI che. je sAdhaka dravyathI sahAya rahita ekalA ane bhAvathI rAgadveSarahita ekAkI hoya, je ekaverA hoya arthAt A AtmA paralokamAM ekAkI jAya che, tene sArI rIte jANatA hoya athavA ekamAtra mokSa athavA saMyamane ja jANatA hoya, je buddha-jAgRta hoya, jeNe AzravonA dvAra baMdha karI dIdhA hoya, je susaMyata hoya-Indriya ane mana para saMyama rAkhatA hoya, je pAMca samitiothI yukta hoya, je zatrumitra Adi para samabhAva rAkhatA hoya, je AtmavAda prApta AtmAnA nityAnitya Adi samagra svarUpanA yathArtharUpathI jJAtA hoya, je samasta padArthonA svabhAvane jANatA hoya, jeNe dravya ane bhAva banne prakArathI saMsAragamana sotane baMdha karI dIdhA hoya, je pUjA, satkAra temaja dravyAdinA lAbhanA abhilASI na hoya, je ekamAtra dharmArthI ane dharmavettA hoya, jeNe mokSa prati lakSya banAvyuM hoya, je samatvamAM vicaraNa karatA hoya, A prakAranA je sAdhu dAna, bhavya hoya ane kAyAnI Asakti choDI dIdhI hoya tevA sAdhune nigraMtha kahevAya che. je rIte bhayathI jIvonA trAtA(rakSaka) sarvajJa tIrthakara AkhapuruSa pAsethI sAMbhaLela che te ja svarUpa ame kahyuM che, tema tame samajo. vivecana : A sUtramAM vibhinna abhiprAyothI nigraMthanuM svarUpa batAvavAmAM AvyuM che nigraMthano artha ane viziSTaguNonI saMgati - nigraMtha te kahevAya che, je bAhya ane AtyaMtara graMthIo rahita hoya. sahAyatA athavA rAgadveSayuktatA. sAMsArika sajIva-nirjIva parapadArthone potAnA mAnIne tenAthI sukhaprApti athavA svArthapUrtinI AzA rAkhavI, vastutattvanI anabhijJatA, AzravadvArone na rokavA, mana ane Indriyo para asaMyama, zatrumitra Adi para rAga-dveSAdi viSamabhAva rAkhavo, AtmAnA sAcA svarUpane jANyA vinA zarIrAdine ja AtmA samajavo, dravya bhAvathI saMsAra sotane khullo rAkhavo, pUjA, satkAra athavA dravya AdinA lAbhanI AkAMkSA karavI te vividha graMthIo che. tenAthI nigraMthatA samApta thaI jAya che. bAhya-AtyaMtara graMthIo(gAMTho) nigraMtha jIvanane nissAra banAve che. tethI zAstrakAre nigraMthane mATe eka, ekavitu, jAgRta, saMcchinnasota, susaMyata, susamita, susAmAyika, AtmavAda prApta, srota paricchinna, pUjA satkAra lAbhanA anabhilASI Adi viziSTa, anivArya guNo batAvyA che. eka Adi guNonA tattvonuM parijJAna hovAthI ja saMga, saMyoga, saMbaMdha, sahAyaka, sukha-duHkha pradAtA AdinI graMthi tUTe che ane vidheyAtmaka guNo rUpe dharmArthI, dharmavettA, niyAgapratipanna, samatvacArI, dAnta, bhavya temaja sukAya Adi viziSTaguNono vikAsa thAya che. A guNothI suzobhita sAdhu ja nigraMtha kahevaDAvavAno adhikArI che.
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 410 | zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) bhagavAna mahAvIre A rIte mAhaNa, zramaNa, bhikSu ane nigraMthanA uttarottara viziSTa guNAtmaka svarUpa darzAvyAM che. A badhA bhinna bhinna zabda ane vibhinna pravRtti nimittaka hovA chatAM e kathaMcit ekArthaka che, paraspara avinAbhAvI che. tAtparya e che ke mAhaNa, zramaNa, bhikSa ane nigraMthanA judA judA guNo ahIM batAvyA che, te badhA jaina muninA guNo che. sAcA zramaNamAM A badhA guNo hovA joIe. A adhyayana temaja zrutaskaMdhano upasaMhAra karatAM zrI sudharmAsvAmI, zrI jaMbusvAmI Adi ziSyavarga pAse pote kahelA kathananI satyatAne pramANita (siddha) karatA kahe che ke A sarva varNana meM vItarAga-Apta, sarvajIvahitaiSI, bhayatrAtA, tIrthaMkara pAsethI sAMbhaLyuM, jANyuM che, te tamane kahyuM che. adhyayana 16 saMpUrNa che. I prathama zrutaskaMdha saMpUrNa II
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pariziSTa-1 411 pariziSTa-1 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA viSaya pRSNaka 302 185 108 85 185 173 u3 126 173 101 185 72 131 1 315 389 315 ma agiddho vippamukko aNNamaNNehiM mucchie aNAriyA attattAe parivvae attasamAhie atthi vA patthi vA dhammo adakkhuapaDiNNeNa aTThAvayaM Na sikkhejjA AmokkhAe parivaejjAsi AyadaMDa Ayapare AyANaM saMrakhae AraM paraM AraMbha AsuriyaM disaM Asevana zikSA AsaMdI-paliyaMke | iNameva khaNaM IzvarakRta loka IMDAkRta loka udageNa...jalasiddhi uvasagge NiyAmittA uMcha bhikkhu visuddhamAhare evuM ekacaryAno adhikArI sAdhaka oe sayA Na rajjejjA | kayakirie kAhie-Athi khaNa joiNo(paMyavAhI) gihimatte'saNaM Na bhujai gaveSaNA grahaNazikSA pRSTAMka viSaya graharaiSaNA | ca | caturdhAtuvAda ciccANa aMtaga soyaM chaMdeNa paleti imA payA 177 jayaya viharAhi jahA madhAdae jANayA jA vi vaMdaNapUyaNA 173 jiNasAsaNa parammuhA u08 jIviyaM ceva saMkhAe je u saMgAmasiyA 150 TaMkaNA iva pavvaya Na te dhammaviU jaNA NAivelaM hase muNi Nivvahe maMtapaeNa goya 124 No ya saMsaggiya bhae tatteNa aNusiTThA u78 tivAyae pANe ttibemi daDhadhammANa diTTima dupakkhaM ceva sevai dupakkhaM ceva sevahA 280 devakRta loka 192 naraka ane narakAvAsa naraka yAtrI nArakonuM duHkha nikAcita karma 308 niddhatta karma u08 5 | paNayA vIrA mahAvIhiM paDipaMthiyamAgayA 108 pamAyaM kammamAhaMsu paragehe Na NisIyae 378 paramatte aNNapANaM 124 175 50 130 106 218 23 289 SO 315 u08
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zrI sUyagaDAMga sUtra(prathama zrutaskaMdha) viSaya pRSTAMka pRSNaka 71 u08 389 110 192 59 185 u08 48 115 u08 |sa 29 ra91 128 117 174 paramAyataTThie paravatthamacelo parigraha pariNivvuDe paribhogeSaNA pasiNAya taNANi pradhAnAdikRta loka prAznika pUyaNA |paMca saMvara saMvuDe paMcaskaMdha vAda baddha karma bahuguNaddhagappAI brahmakRta loka bAlA bajjhijja | baMdhaNaM parijANiyA baMdhanAM kAraNa baMdhanuM svarUpa bhikkhu tANaM parivvae | mahayaM parigova jANiyA | mAhaNa mAra racita loka | mokkha visArae | rAgadosAbhibhUyappA laddhe kAme Na patthejjA lavAvasakkiNo littA tivvAbhitAveNaM viSaya vigayagehI vibhajjavAyaM ca viyAgarejjA viyaDeNa paleti virayA vIrA NivvuhA vihaMgamA piMgA vera vaDaDhei appaNo vesAlIe-vaisAsi vehAiyaM saiThIbhAgaM tumIhiyaM sattha samayA samayaM sayA care sayameva kaDehi gAhai sayA jae sayA dattesaNA svayaMbhUkRta loka sahassaMtariya bhuje sAgAriya piMDa sAdhu samAcArI siehi asie subabhacera vasejjA susAdhunA pAMca kartavya sussUsamANo uvAsejjA spaSTa karma sehiyaM vA asehiyaM saMkhAya pesalaM dhamma saMgaiya saMprasAraka saMsAre pariyattai 130 144 48 115 101 404 50 173 315 192 315 109 175 108 115 lUha
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ gara prANa Agama batrIsInA ta sahadhyogI dAtAo : prathama Agama vimocaka: mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla paraSottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjIva jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI hirena navanItarAya saMghavI sutAdhAra muMbaI U.S.A. AkolA U.S.A. muMbaI * mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI INita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtuzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI -Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI harSA bhUpendra modI zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) suputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, suputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA haste- zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI Do. bharatabhAI cImanalAla mahetA suputra-cI. malaya, suputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtuzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiguru cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI * mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendradozI haste-narendra-mInAdozI, ku. meghanA, ku. dezanA U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakoTa muMbaI muMbaI * muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembara mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeTha, ku. upAsanA, ku. kIMjala * mAtuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla turakhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa turakhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, suputra- zrI pArasa - riddhi turakhIyA * mAtuzrI kiraNabena pravINacaMdradozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa cUDagara haste - suputra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI sumatIbhAI zAha * zrI kizorabhAI zAha * zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtuzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste- zrI rAjezabhAI bhImANI * mAtuzrI kIkIbena desAI, haste - zrI zailezabhAI mInAbena desAI zrI aMjalabhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI pUMjANI * mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahetA, haste - suputrI zrI kirITa-arUNA, zrI ajaya-nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI * zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAtuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI * zrI kezavajIbhAI zAha parivAra kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ Permonal Use Only For Jain Education //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ elorary.org i w Use Only For Private inte ar Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org Jain Education Intemational