Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ******* **************** jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAla-prati-viracitayA cUrNi bhASyAvacUrirupayA vyAkhyayA samalaGkRtam zrI - nizIthasUtram / Shree Nishith Sutram niyojakaH saMskRta - prAkRtajJa - jainAgama niSNAta - priyavyAkhyAni - paNDita muni - zrIkanhaiyAlAlajI - mahArAjaH gaDhasivANAnivAsi zreSThazrI- kAnugA - dhIMgaDamalajI mulatAnamalajI - kavAr3a-mahodayapradattadravyasAhAyyena prakAzakaH a0 bhA0 zve0 sthA0 jainazAsroddhAra samitipramukhaH zreSThizrIzAntilAla - maGgaladAsabhAI -mahodayaH mu0 rAjakoTa prathamA - AvRtti prati 1200 vIra-saMvat 2495 mUlyam - rU0 vikrama-lavat 2025 IsavIsan 1969 ************************* ******************************************.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAnuday . zrI ma. mA. zve. sthaanvaasiijaina zAstroddhAra samiti ThegaDiyA kUvA reDa, grIna leja pAse, boTa (saurASTra) Published by Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhara Samiti Caredia Kuva Road, RAJKOT (Saurashtra), W. Ry. India. ye nAma kecidiha naH prathayantyavajJA, jAnanti te kimapi tAn pratti naipa yatnaH / utpatsyate'sti mama ko'pi samAnadharmA, kAlo hyayaM niravadhivipulA ca pRthvI ||1||.. Wan harigItacchandaH pharate avajJA jo hamArI yatna nA unake liye| jA jAnate haiM tatva kucha phira yatna nA unake liye // janamegA mujhasA vyakti koI tasya isase pAyagA / hai kAla niravadhi vipula pRthvI dhyAna meM yaha lAyagA // 1 // bhRtya 3. 20-0 prathama AvRtti prati 1200 vIra rAvata , 2495 vikrama saMvat 0ra5 ivIsana 1969 svAmI zrI tribhuvanadAsajI zAstrI zrI rAmAnaMda prinTIMga presa kAkariyA reDa, amadAvAda -rara
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ . zrImAna zreTha sA. zrI kAnugA dhiMgaDamalajI sAva
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // shrii|| lAIpha membara sA0 zrImAn zeTha kAnugA dhiMgaDamalajI sA0 kA saMkSipta jIvana-caritra zrImAn zeTha kAnugA dhiMgaDamalajI mulatAnamalajI kuvADa gaDhasivANA ke nivAsI haiM / ApakA janma saM.0 1979 pauSavadi dazamI ke dina gaDhasivANA meM zrImAn kAnugA hemarAjajI sA0 kubADa ke yahA~ huA, ApakI janmadAtrI mAtezvarI kA nAma kannuvAI thA / Apa bacapana se hI baDe buddhimAn aura vyApArakuzala hai ataH Apa ko 12 varSa kI avasthA meM zeTha mulatAnamalajI kI patnI pyArIbAI ne Apako goda rakkhA / Apa vyApAra ke nimitta vallArI gaye, vahA~ gaNezamalajI pratApamalajI kI dukAna para rahakara . vaDI kuzalatA ke sAtha vyApAra kiyA / ApakI kuzalatA aura nItimattA se prasanna hokara solApura ke zrImAn zeTha bhImarAjajI ratanacandrajI ne Apako apanI bhAgIdArI meM rakha liyA / Apane acchA vyavasAya kiyA aura dhana upArjana kiyA / usake bAda saM0 2007 meM ahamadAbAda meM Aye aura sA0 gaNezamalajI vaktAvaramalajI kI dukAna para bhAgIdArI ke sAtha kAma karane lage / Apane apane vyavasAya meM acchI pratiSThA prApta kI / saMvata 2018 meM mRgasiravadi chaTha ke zubhadina meM sA0 dhiMgaDamala candanamala ke nAma se apane svatantra dukAna kii| __Apa dharma ke pratApa se sampattizAlI bane aura 5000) pA~ca hajAra rupaye dekara Apa zAstroddhArasamiti ke AjIvana sadasya bane / Apa baDe udAra haiM / jIvadayA Adi dhArmikakAryoM meM Apa udAratApUrvaka kharca karate haiN| dhArmika tithiyoM meM upavAsa pauSadha Adi hara samaya karate rahate haiM, sAtha hI dhArmika sevA karate haiM / velA, telA colA, pacolA aThAI Adi tapasyA bhI karate haiM / jaise ye dharmAtmA haiM vaise hI inakI dharmapatnI pAnakuMvaravAI bhI dayA paupaca sAmAyika Adi dharma dhyAna khUba karatI hai / Apane aneka prakAra kI tapasyA kI hai aura hara samaya dharma dhyAna kA lAbha letI rahatI hai| __ ApakI mAtezvarI zrI pyArIvAi bhI parama dharmAtmA hai unhIM ke puNya pratApa se ye phale phUle haiM aura dharmadhyAna meM agresara bane haiM / ApakI suputrI bhAgyavatI kA vivAha sA0 RSabhacandrajI rAMkA ke suputra rUpacandrajI ke sAtha huA hai / ve bhI dharmaparAyaNa hai zrImAn dhiMgaDamalajI kA yaha dhArmika parivAra sava parivAra ke liye eka Adarza rUpa vane yahI abhilASA hai / sthA. jainazAstroddhArasamiti rAjakoTa
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha dvitIyoddezakaH // su. saM. viSayaH pR. saM. 1-8 dArudaNDakapAdaproJchanasya-karaNa grahaNa-dharaNa-vitaraNa-vibhAjana-paribhogadRghardhamAsAdhikataddharaNa-zuSkIkaraNa-nipeghaH / 33-36 acittapratiSThitagandhasya rAgadveSabhAvena-AghANaniSedhaH / / 10-15 padamArgoMdakavINikA-sikkaka-sautrikAdicilimilInAM, tathA sUcI-pippa laka- nakhachedanaka-karNazodhanakAnAM ca svahastenottarakaraNaniSedhaH / 37-1. 18-20 laghusvaka (Ipata ) parupavacana -mRpAvAdA -'dattAdAnaniSedhaH / 40-13 21- laghusvakAcittazItoSNajalena hastAdInAmuncholanapradhAvananiSedhaH / 13-44 22-23 kRtsna (akhaNDa) cama-kRtsnavastradhAraNanipedhaH / 44-48 24 - abhinnavanadhAraNaniSedhaH / 48 25-26 alAvupAtrAdInAM daNDakAdInAM ca svahastena parighaTTanAdiniSedhaH / 49-50 27-31 nijaka-para-vara-bala-lava-gavepitapAtradhAraNaniSedhaH / / 50-52 32-37 netyikAnapiNDa-piNDa-naityikApArddhabhAga-bhAga-nyUnArddhabhAgaparibhoganaityikavAsanipedhaH / 52-55 38- dAnAt pUrva pazcAcca saMstavakaraNaniSedhaH / 55-56 39- sthiravAsa-viharamANabhikSukayoH pUrvapazcAtsaMstutakule pUrva pravizya pazcAd bhikSAcaryArtha gamananipedhaH / 57-59 40-42 anyatIthikAdinA saha bhikSArtha gAthApatikulapraveza-vicArabhUmi-vihArabhUmi - gamana-grAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / 43-44 gRhItabhojanapAnajAtamadhyAt murabhivarNAdyupetAhArapAnaparibhogetarapariSThApananipeyaH / 62-64 parivarddhitamanojabhojanajAtasyAdRrasthitasAdharmikAdipRcchAmantareNa pari sstthaapnnipetrH| 46-19 sAgArikapiNDagrahaNa pribhogaa-'jnyaatttkulbhikssaarthprvesh-tnnishryaa'shnaadiyaacnnissedhH| 66-69 RtubaddhikazayyAsaMstArakasya pratyarpaNe paryuSaNollasananiSedhaH / evaM varSAvAsikazayyAsaMstArakasya varSAvAsAnantaraM pratyarpaNe dazarAtrollasananiSedha. / 70-71 59-62 .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 sU. saM. viSaya: pR.sa. 52- Rtubaddhika-varSAvAsika-zayyAsaMstArakAdhikye tadanapasaraNaniSedhaH / 53- prAtihArikazayyAsaMstArakasya dvitIyavAramAjJAmantareNa bahirnayananiSedhaH / 72 54-55 evaM sAgArikasatkAtihArika-sAgArikasatkazayyAsaMstArakasya bahinayananiSedhaH / 73-74 56-57 gRhotaprAtihArika zaNyAsaMstArakaM tatsvAmine'dattvA, yathAgRhotaM cAdattvA vihAraniSedhaH / 58- prAtihArikasAgArikasatkazayyAsaMstArake vipraNapTe tadagaveSaNaniSedhaH / 75 svalpasyApyupadherapratilekhananiSedhaH / prAyazcittakathanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / // iti dvitIyoddezakaH samAptaH // 2 // // atha tRtiiyodeshkH|| AgantrAgArA''rAmAgArAdiSu anyatIrthikAdikamekaM puruSam , ekAMstriyam , anekAn puruSAn , anekAH striyazcAdhikRtya tebhyo'vabhANyAva bhASya azanAdiyAcananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 5-8 evameva kutUhalArtha gatebhyaH pUrvoktebhyaH pUrvoktarItyA azanAdiyAcananiSedhaH / 77-80 87 9-12 AgantrAgArAdisthitAnyatIrthikAghekapuruSabahupuruSaikastrIbahustrIbhyos bhihatya dIyamAnAzanAdi pratiSedhya punaH' pazcAd gatvA'vabhANyAvabhASya yAcananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 84-86 gRhapatipratiSiddhe kule dvitIyavAraM tatra bhikSArthapravezaniSedhaH / saMkhaDipralokanabuddhayA tatra gatvA'zanAdigrahaNaniSedhaH / 15- bhikSAthai gatasya trigRhavyavadhAnenAnItAzanAdergrahaNanipedhaH / 16-71 paadaamaarjnaadiprkrnnm| 88-106 16-21 AsmanaH pAdayoH AmArjana-pramArjana-saMbAhana-parimardana-tailAdimrakSaNA bhyaJjana-loghrAghullolanIdvartanA'cittazItoSNajaloccholana-pradhAvana-phUtkaraNa-- rakhananiSedhAtmakAni SaT sUtrANi | 88-91 22-27 evaM kAyamAzritya etAnyeva SaT sUtrANi / 87 92
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. viSayaH 28-33 evaM kAyanraNamAzrityApi paT sUtrANi / 34-39 kAyagatagaNDAdInAM chedana - tadgatapUyAdinissAraNa-vizodhanA-'cittazItoSNajalo ccholana-ghAvana-lepanadravyAlepana- vilepana-tailAdyabhyaGganakSaNa-dhUpadravyadhUpana-pradhUpana - nipedhAtmakAni paT sutrANi / 40 pAyukRmyAdinissAraNanipedhamUtram / 11 - 49 Atmano dIrghanakhazikhA vastyAdiroma karttananipedhaparakANi nava sUtrANi / 50-52 dantAnAmAgharpaNa pradharSaNA-citta zItoSNa jaloccholana - pradhAvana - phUtkaraNa - raJjana-nipedhAtmakaM sUtratrayam / 53-58 oSTasyAmarjanAdinipedhaparakANi paT sUtrANi / 59-60 uttaroSTharomadIrghAkSipakSmakartta nanipedhaparakaM sUtradvayam / 61-66 akSNorAmArjanAdinipedhaparakANi SaT sUtrANi / 67-68 dIrgha zraroma pArzvaromakartananipedhaparakaM sUtradvayam / 69-70 akSyAdimalakAyasvedAdinissAraNa vizodhananipedhaparakaM sUtradvayam / grAmAnugrAmaviharaNakAle zIrpadauvArikAkaraNanipedhaH / 71 // iti pAdAmArjanAdiprakaraNam // zaNakArpAsAdisUtreNa vazIkaraNasUtrakaraNaniSedhaH / / uccAraprasravaNapariSThApanaprakaraNam / 73 - 81 gRhAdipu mRtakagRhAdiSu, aGgAradAhAdiSu, svedAyatanAdipu, abhinava - gohanikAdipu, udumbarAdivRkSAsannapradezeSu, ikSuvanAdiSu, DAgA (patrazAkA) dipratyAsannapradezeSu azokavanAdiSu ca uccArapratraNapariSThApananiSedhaparakANi nava sUtrANi / rAtrau vikAle vA svaparapAtranyutsRSToccArapramnavaNasya sUryodayAtpUrvamapratilekhitabhUmau pariSThApananipedhaH / pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisecinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezaparisamAptiH / // iti tRtIyodezakaH samAptaH ||3|| 72 82 83 pU. saM. 93 94-99 100 100 101-102 102 103 103 104 105 106 107 107 117 112 112
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR.saM. sUtrANi / 115 11 I **** *****! // atha caturthoddezakaH // viSayaH 1-4 rAjJaH AtmIkaraNA-arcIkaraNA-'cchIkaraNA-'rthIkaraNaniSedhaviSayANi catvAri 113-114 ___5-20 evam-rAjArakSaka-nagarArakSaka-nigamArakSaka-sarvArakSaketicatura mAzritya pratyekam AtmIkaraNAdipadacatuSTayasaMyogena tanniSedhaparakANi SoDaza sUtrANi / 114-115 kRtsna (akhaNDita)-zAligodhUmAdyoSadhyAhAraniSedhaH / AcAryopAdhyAyAdattAhArakaraNaniSedhaH / AcAryopAdhyAyAvidattavikRtyAhArakaraNaniSedhaH / 116 parijJAna-pracchana-gaveSaNamantareNa piNDapAtavAJchayA sthApanAkulapravezaniSedhaH / 116-117 nirganthyupAzraye'vidhinA pravezaniSedhaH / 117-118 26 nimranthyA AgamanamArge daNDakAdisthApananiSedhaH / 118-119 27 . anutpannanavInAdhikaraNotpAdananiSedhaH / 119-122 28 kSAmitavyupazamitapurANAdhikaraNasya punarudIraNaniSedhaH / 123 ___29 mukhaM visphArya hasananiSedhaH / 124 30-39 pArzvasthAdisaMsaktaparyantAnAM saMdhATakadAnA''dAnaniSedhaparakANi daza _ . sUtrANi / 124-125 40-60 udakAdivizeSaNaviziSTahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaparakANi ekviNshtisuutraanni| 126-127 61-80 prAmArakSaka-dezArakSaka-sImArakSakA-'raNyArakSaka-sarvArakSaketipaJcasaMkhyaka puruSAnadhikRtya pratyekasya AtmIkaraNA-arcIkaraNA-'cchIkaraNA-'rthIkara Neti caturaH padAn saMyojya niSedhaparakANi viMzatisUtrANi / 127-128 81-136 bhikSoranyonyasya pAdAmArjanAdizIrSadauvArikAkaraNaparyantaniSedha parakANi tRtIyodezasadRzAni SaTpaJcAzat sUtrANi / 137-146 uccAraprasravaNapariSThApanaprakaraNam / 129-133 147 apArihArikasya pArihArikaM prati sArddhamazanAdigrahaNArtha pRthak pRtha 128 !
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 148 141 viSayaH pR. saM. sU. saM. gupavizya bhojanArtha ca kathananiSedhaH / pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcitta kathanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 134 -135 // iti caturthIddezakaH samAptaH // 4 // ||ath paJcamoddezakaH // 1-11 macittavRkSamUlAdha. kaayotsrgaadisrvsaadhukriyaanipedhH| 136 139 svasaMghAcyA anyatIthikAdinA sIvananiSedhaH / evaM svasaghATyA dIrghasUtrakaraNaniSedha. / picumandAdivRkSatrANa acittazItoSNajalana viloDyAhArakaraNa nissedhH| 15-22 prAtihArikasAgArikasatkapAdaproJchanakAdInA-yathAkathitasamayavaiparItyena pratyarpaNaniSedhaH, 141-143 23-24 prAtihArikasAgArikasatkAyyAsaMstArakasya pratyarpaNAnantaraM dvitIyavAramanujJAmantaraNa tadadhiSThAnaniSedhaH / 144-145 25 gaNAdisUtreNa dIrghasUtrakaraNaniSedhaH / / 145-146 26-34 sacitta-citra-vicitra-dArudaNDAdInAM pratyekeSAM karaNa-dharaNaparibhoganipedhaH / 147-148 35-36 navanivezitagrAmAdilohAkagadipu azanAdigrahaNanipedhaH / 148-149 37-61 mukhavINikAdikagNa-vAdana-tathAvidhAnyAnudIrNazabdodIraNaniSedhaH / 149-151 62-64 mauzika-saprAmRtika-saparikarmavasatipravezaniSedhaH / 151-152 65 asAMbhogikaH sahAhArAdikaraNe tatpratyayA kriyA na bhavatItiprarUpaNaniSedhaH, 152 66-68 vastrAdhalAbupramRtipAtra-daNDakAdInAM satyapi kAryakSamatve teSAM chedanabhedana-paribhakhnanaM kRtvA pariSThApananiSedhaH / 153-154 atigkapramANarajoharaNadharaNaniSedhaH / 155 gjoharaNasya gopikaraNa bandhanAdiniSedhaparakANi daza mUtrANi / 155-158 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisavinAM prAyazcittakathanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 158 // iti paJcamoddezakaH samAptaH // 5 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 1-26 1-92 1-9 // atha SaSThoddezakaH / / viSayaH pR. saM. mAtRgrAma-maithunapratijJetipadadvayamadhikRtya tadviSayakaniSedhaparakANi SaDUviMzatisUtrANi / 159-170 uparoktapApasthAnapratisevinAM praayshcitprdrshnpuurvkmuddeshksmaaptiH| 170 ||iti SaSThoddezakaH samAptaH // 6 // // atha saptamoddezakaH // SaSThoddezakavadeva mAtRgrAmamaithupratijJetipadadvayamadhikRtya tadviSayakaniSedhaparakANi dvinavatisUtrANi / 171-187 uparoktapApasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakasamAptiH / 187 // iti saptamodezakaH samAptaH // 7 // // athASTamoddezakaH // ekAkinyA striyA saha AgantrAgArAdiSu keSucidapi sthAneSu vihArasvAdhyAyAzanAdyazanoccAraprasravaNapariSThApanAnAryaniSThurAdikathAkathananiSedhaparakANi nava sUtrANi / 188-192 rAtrau vikAle vA strImadhyagatatatsaMsaktatatparivRtasya pramANAtikramaNa kathAkathananiSedhaH / 192-193 bhikSoH svagaNIyaparagaNIyanimranthyA saha vihAre purataH pRSThato gamane'vahatamanaHsaMkalpAdivizeSaNaviziSTasya svAdhyAyAzanAdikaraNoccAraprasravaNapariSThApanAnAryaniSThurAdikathAkathananiSedhaH / 193-194 jJAtakAjJAtakAdInAmupAzrayAnto rAtrau saMvAsananiSedhaH / 194-195 jJAtakAdIn rAtrau saMvAsya tamAzritya upAzrayAdvahiniSkramaNapravezani0 / 196 rAtrI upAzraye saMvAsecchujJAtakAdInAmapratiSedhe prAyazcitam / rAja-kSatriya-mudita-mUrdhAbhiSiktAnAmindramahAdimahotsavasthitAnAM bhikSAgrahaNaniSedhaH / 196-198 evaM pUrvoktAnAM rAjAdInAmuttarazAlAdiSu vicaratAM hayazAlAdigatAnAM bhikSAgrahaNaniSedhaparakaM sUtradvayam / 198-199 12 16-17
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vipayaH sU. saM. 18-19 20 pR.sa. rAnAdInAM saMnidhisaMcayAt kSIradadhyAdInAm utsRSTapiNDAdInAM ca / grhnnnissedhH| 199-200 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshsmaaptiH| 201 // ityaSTamodezakaH samAptaH // 8 // // atha navamoddezakaH // rAjapiNDagrahaNa-tatparibhoga-rAnAntaHpurapravezanipedhaH / 202 rAnAntaHpurikAM prati rAjAntaHpurato bhikssaanynkthnnissedhH| 203-204 rAjAntaHpurato bhikSAmAnIya tubhyaM dadAmIti vadantyA antaHpurikAyA vcnsviikrnnnissedhH| 204 rAja-kSatriya-mudita-mUrdhAmiSiktAnAM dvauvArikAdibhaktagrahaNaniSedhaH / 205 pUrvottarAnAdInAM koSThAgArazAlAdipaDadopasthAneSu parijJAna- ... pracchana-gaveSaNamantareNa pravezaniSkramaNanipedhaH / / 206-207 rAjAdInAM gacchatAmAgacchatAmavalokanecchayA padanyAsavicAraniSedhaH / 207-209 evameteSAM strINAmavalokanecchayA padanyAsavicAraniSedhaH - 209-210 pUrvoktAnAM rAjAdInAM mAMsAdikhAdanArtha bhinirgtaanaamshnaadigrhnnnipedhH| rAnAdInAM balavardhakAzanAdi dRSTvA'nutthitAyAM sabhAyAM tadazanAdigrahaNanipeghaH 211 rAjakSatriyAdinivAsAsannapradeze viharaNasvAdhyAyAdisarvakAryakaraNani0 / 212 rAjAdInAM vijayayAtrAsaMprasthitAnAmazanAdigrahaNanipedhaH / evaM yAtrApratinivRttAnAmapi raajaadiinaamshnaadigrhnnnipedhH| evaM nadIyAtrA-giriyAtrA-saMprasthitAnAM tataH pratinivRttAnAM ca rAjAdInAmazanAdigrahaNanipedhaH / 214 rAnAdInAM mahAbhiSeke vartamAne tatra pravezanirgamananiSedhaH / 214 rAjAdInAM campAdidazarAjadhAnIpu dvitriHkRtvo nisskrmnnprveshnipedhH| 214-216 210 213 214 20
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. 21-30 31 1-4 5-6 7-9 10-11 12-13 14 viSayaH rAjAdInAM kSatriyAdi-naTA-dyazvAdi-poSaka- damaka-mardaka-mArjakA''rohakasArthAhnakAdi-varSadharAdi- kubjAdidAsI rUpaparanimittaniSkAsitA - zanAdigrahaNaniSedhaparakANi daza sUtrANi / pUrvokta prAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvaka muddezakaparisamAptiH / // iti navamoddezakaH samAptaH ||9|| // atha dazamoddezakaH // bhadantaM (AcAryopAdhyAyaparyAyajyeSThaM) prati AgADhaparuSatadubhayavacanAtyAzAtanAkaraNaniSedhaH / ananta kAyayuktAhArAdhAkarmAhAraniSedhaH / atIta varttamAnA-nAgatanimittakathana niSedhaH | 36 24 - 27 evam anudghAtikamAzritya catvAri sUtrANi / 32 28-- 31 evameva udghAtikAnudghAtikasaMmizraNamAzritya catvAri sUtrANi / udgatavRttikA nastamitamanaH saMkalpasya saMstutanirvicikitsA saMpannasya gRhItAzanAderanugatA'stamitaparijJAne tatparibhoganiSedhaH / 33 evaM saMstRta vicikitsA saMpannasya tajjJAne gRhItAzanAdeH paribhoganiSedhaH / 34-35 evameva asaMstRta nirvicikitsAsaMpanna saMstRta vicikitsAsaMpannaviSayakaM pR.saM. 216-221 223-225 226-218 229-230 zaikSasya vipariNamanApaharaNa niSedhaH / 231-233 dizasya (AcAryopAdhyAyapravarttinI prabhRteH) vipariNamanApaharaNaniSedhaH 234 - 236 anyagacchIyAdezasyAgamanakAraNapRcchA mantareNa trirAtrAdadhika saMvAsananiSedhaH / 236-237 15 238 16-19 evaM sAdhikaraNAnyupazamita kalahasya trirAtrAdadhikasaMvAsananiSedhaH / udghAtikAnudghAtikaviSaye vaiparotyena kathanaprAyazcittA'dAna niSedhaH 239-240 20-23 udghAtikamuddhAtikahetumudraghAtikasaMkalpaM tatsarvavizeSaNaviziSTaM ca zrutvA taiH saha saMbhoganiSedhaH / sUtradvayam / rAtrau vikAle ca mukhasamAgatasapAnasabhojanodgAlapratyavagilananiSedhaH / 222 241-242 242 *242 243 244 245-246 246
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 14 46 18 sU. saM. viSayaH 37-38 glAne thute jJAte ca tadagaveSaNasya-unmArgapratipathagamanasya ca nissedhH| 247-219 39 glAnavaiyAvRtyasamusthitasya tatprAyogyadravyajAtAlAbhe AcAryAderakathananipedhaH / 250 eva pUrvoktasya svalAbhena glAnA'tRptau pazcAttApA'karaNanipeSaH / / 251-252 prathamaprAvRTkAle-ASADhamAse-prAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / 253 varSAvAsanivAsakaraNAnantaraM prAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / 253-254 aparyuSaNAyAM paryupaNAkaraNanipedhaH / 251 evaM paryuSaNAyAmaparyuSaNAkaraNaniSedhaH / 255 paryuSaNAyAM golomamAtrakezadhAraNaniSedhaH / 256 paryuSaNAyAM-saMvatsarIdine alpAhArasyApiniSedhaH / 257 anyatIrthikagRhasthaiH saha paryuSaNA-sAMvatsarikapratikramaNa-karaNaniSedhaH / 258 prathamasamavasaraNa- vAturmAsa-prAptacIvaragrahaNaniSedhaH / 258 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshkprismaaptiH| 259 // iti dazamoddezakaH samAptaH // 10 // // athaikaadshoddeshkH|| ayaHpAtratAmrapAtrAdInAM karaNa-dharaNa-paribhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / 260-261 ayaHbandhanAdikaraNa-dharaNa-paribhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / 261-262 ayojanamaryAdAtaH paraM pAtragrahaNavAJchayA gamananiSedhaH / 262 aIyojanamaryAdAtaH paraM sApAyamArge abhihatamAgatya diiymaanpaatrgrhnnnissedhH| 263 9-10 dharmAvarNavAdasyAdharmavarNavAdasya ca niSedhaH / 263-264 11-63 anyatIthiMkagRhasthayo. pAdAmArjananiSedhaparakasUtrAdArabhya zIrSadauvArikA karaNanidhaparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi tRtiiyodeshksdRshaani| 264-265 64-69 maAtmaparayoH mApana-vismApana-viparyAsananipedhaH / 265-269 mukhavarNa-jinoktaviparItavastuprazaMsananiSedhaH / 269-270 71 vairAgyaviruddhagajye gamanA-''gamananiSedhaH / 270 72-73 divasabhojanAvarNavAda-rAtribhojanavarNavAdanipedhaH / 271
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 273 ma. saM. vipayaH ___74-77 divAgRhItasya divase, divAgRhItasya rAtrau, rAtrigRhItasya divase, ratriga hItasya rAtrau paribhoganiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 271-272 78-79 azanAdeH paryuSitakaraNasya tAdRzasvalpasyApyazanAderAharaNasya ca nissedhH| 273 80 mAMsamatsyAdibhojyasthAne tadAzayA tatpipAsayA'nyavasatau rAtrivyati kramaNaniSedhaH / 81 nivedanapiNDaparibhoganiSedhaH / 274 82-83 yathAchandaprazaMsamavandananiSedhaH / 275 84-86 ayogyajJAtakapravrAjanopasthApanasya tatkRtavaiyAvRttyasya ca niSedhaH / 276 87-90 sacelakasya sacelamadhye, acelamadhye ca, evamacelakasya sacelamadhye acelamadhye ca saMvasananiSedhaH / 277-278 paryuSitapippalyAcAhAraniSedhaH / 278 92. giriptnaadibaalmrnnnissedhH| 279-280 __93 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezaparisamAptiH / 28.1 // ityekAdazoddezakaH samAptaH // 11 // // atha dvAdazoddezakaH // 1-2 karuNApratijJayA trasaprANajAtestRNAdipAzena bandhananiSedhaH baddhasya ca mocananiSedhaH / 282-283 abhIkSNaM pratyAkhyAnabhaJjananiSedhaH / sacittavanaspatikAyasaMyuktAhAraniSedhaH / 1 salomacarmadhAraNaniSedhaH / 285 para-(gRhastha)-vastrAchannatRNAdipIThakAdhiSThAnaniSedhaH / nirgranthIsaMghAcyA nirgranthasya gRhasthadvArA sIvananiSedhaH / 286 pRthivIkAyAderalpamAtrArambhasyApi niSedhaH / 286 sacittavRkSArohaNaniSedhaH / 287 10-13 gRhasthapAtrabhojana-tadvastraparidhAna-tanniSadyopavezana taccikitsAkaraNaniSedhaparakANi catvAri sUtrANi / / 287-288 puraHkarmakRtahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaH / 288-289 gRhasthAnyatIthikAnAM zItodakaparibhogayuktahastAdinA'zanAdigrahaNaniSedhaH / 289-290 284 285 mao 5 w a va 285
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR.saM. sU. saM. viSayaH 16-29 kASThakarmAdInAM 16, vaprAdInAM 17, kacchAdInAM 18, prAmAdInAM 19, prAmAdimahAnAM 20, prAmAdivadhAnAM 21, grAmAdipathAnAM 22, prAmAdidAhAnAm 23, azvAdizikSaNasthAnAnAm 24, azvAdiyuddhasthAnAnAM 25, goyUthikAdisthAnAnAm 26, abhiSekasthAnAnAM 27, DimbaDamarAdisthAnAnAM 28, nAnAvidhamahotsavagatAnAM gAnAdi kurvatAmazanAdi mujatAM syAdinanAnAM ca 29, cakSuSA darzanecchayA manasi vicArakaraNasyApi nipedhaH / 290-297 aihalokikapAralokikadRSTAdRSTazrutAzrutajJAtAjJAtarUpeSu pariSvaGgAdinipedhaH / 298-299 prathamapauruSIgRhItAhArasya pazcimapauruSIvyatikramaNe niSedhaH / 299 azanAderarddhayojanamaryAdAvyatikramaNaniSedhaH / 33-36 divAgRhItagomayena divA, divAgRhItagomayena rAtrau, rAtrigRhItagoma yena divA, rAtrigRhItagomayena rAtrau-kAyatraNasyA''lepana-vilepananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 300-301 37-40 evamevAlepanajAtena kAyatraNasyAlepanavilepananiSedhaviSaye'pi catvAri sUtrANi / 41-42 anyatIthikagRhasthadvArA svopdhivaahn-tnnimittaashnaadidaannissedhH| 302 43 gaGgAdipaJcamahAnadInAM mAsamadhye ekadiHkRtva uttaraNasaMtaraNaniSedhaH / 303 44 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshkprismaaptiH| 304 ||iti dvAdazoddezakaH samAptaH // 12 // // atha trayodazoddezakaH // sacittasarajaskAdivizeSaNaviziSTAyAM pRthivyAM sthAnazayyAdikaraNa niSedhaparakANi apTau sUtrANi / 1-11 durbadadunikSiptAdivizeSaNaviziSTe sthUNAdau kulikAdau skandhAdau sthAnanipadhAdikaraNanipeghaparakANi trINi sUtrANi / 309-311 12 anyatIthikAdInAM zilpazlokAdizikSaNanipedhaH / 311-312 302 305-308
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba. saM. pR. saM. viSayaH 13-16 anyatIrthikagRhasthaM prati AgADha-paruSA-''gAdaparuSetitadubhayavacanasya, tayoratyAzAtanayA''zAtanasya ca niSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 312-314 19-31 anyatIthiMkagRhasthAnAM kautukakarma-bhUtikarmAdikaraNaniSedhaparakANipaJcadaza sUtrANi / 315-318 32 anyatIthiMkagRhasthAnAM mArgaparibhraSTAnAM mArgAdipravedananiSedhaH / 318-319 33-34 anyatIrthikagRhasthAnAM dhAtunidhipravedananiSedhaH / 319-320 35-45 jalapAtrA''darzAdiSu Atmano mukhAdidarzananiSedhaparakANiekAdaza sUtrANi / 321-322 46-19 vamana-virecana-vamanavirecanetitadubhayA''rogyapratikarmakaraNaniSedhaparakANi catvAri sUtrANi / 322-323 50-69 pArzvasthakuzIlAdInAM dazAnAM vandanaprazaMsanetidvayaniSedhaparakANi viMzatisUtrANi / 324-326 70-83 dhAtrIpiNDAdicaturdazapiNDaparibhoganiSedhaparakANi caturdaza sUtrANi / 327-328 85 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakapari* samAptiH / // iti trayadozodezakaH samAptaH // 12 // // atha caturdazoddezakaH // kriit-praamity-privrtaa-''cchedydossduussitdiiymaanpaatrgrhnnnissedhH| 330-335 gaNivizeSamuddizya sthApitAtirekapAtrasya tamanApRcchayAnyasmai vitaraNaniSedhaH / 335-336 atirekapAtrasya paripUrNahastAghaGgopAGgakSullakAdibhyo dAnaniSedhaH / 337 evaM hastAghaGgopAGgahInebhyo'tirekapAtrasyA'dAnaniSedhaH / 338 analA-(khaNDitAvayavA divizeSaNaviziSTapAtrasya dhAraNaniSedhaH, tadvi yarItasyAdhAraNaniSedhazca / 10-11 varNayuktapAtrasya vivarNakaraNaniSedhaH vivarNasyava varNayuktakaraNaniSedhaH / 339 12-31 'mayA nUtanaM pAtraM labdham' iti kRtvA zobhAnimittaM tasya tailAdimrakSaNaprabhRtiniSedhaparakANi vizatisUtrANi / 339-311 329 338
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ su. saM. viSayaH 32-42 sacittasasnigdhAdipRthivIprabhRtisthAneSu pAtrasyAtApanAdiniSedhaparakANi' trayodazodezakoktagamasadRzAni ekAdaza sUtrANi / 341-342 43-54 pAtrasthitapRthivyapUtejovanaspatisambandhikandAdisaptau-padhibIja-trasaprANa jAtanissAraNasya, pAtrasthitapRthivyAditrasaprANajAtAntaM nissArya dIyamAnapAtragrahaNasya ca niSedhaparakANi dvAdaza sUtrANi / 342 pAtrakoraNa-koritadIyamAnapAtragrahaNaniSedhaH / grAmAntaH, grAmapathi jJAtakAdibhyo'vabhASyAvabhAjya pAtrayAcananiSedhaH / 343-344 pariSadgatajJAtakAdIn utthApyAvabhAjyAvabhASya paatryaacnnissedhH| 344-345 58-59 pAtranizrayA RtubaddhavarSAvAsanivAsaniSedhaparakaM sUtradvayam / 345 60 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshprismaaptiH| , 346 // iti caturdazoddezakaH samAptaH // 14 // ||ath paJcadazodezakaH // 1-3 bhikSoranyabhikSUn prti-aagaaddh-prussaa-SSgaaddhprussmishritvcnnissedhH| 347-348 4 evaM bhikSoranyabhikSUNAmatyAzAtanayA''zAtananiSedhaH / / 348-349 5-6 sacittAmrasya paribhoga-vidazana-(cUpana)-niSedhaparakaM sUtradvayam / 349 sacittAmratatpezI-(cIrikA)-prabhRtInAM paribhogavidazananiSedhaparakaM sUtradvayam / 349-350 9-12 sacittapratiSThitAmraparibhogavidazanatatpezikAdiparibhogavidazananiSedhaparakANi catvAri sUtrANi / / 350-351 13-68 anyatIrthikagRhasthAbhyAmAtmapAdayorAmArjanAdiniSedhaparakANi tRtIyoddezagamasadRzAni paTpaJcAzatsUtrANi / 351-352 69-77 AgantrAgArAdiSu 1, udyAnAdiSu 2, aTTA'TTAlikAdiSu 3, udakAdipu 4, zUnyagRhAdipu 5, tRNagRhAdiSu 6 yAnagRhAdiSu 7, paNyagRhAdipu 8, goNagRhAdipu 9 ca uccAraprasravaNapariSThApananiSedhaparakANi nava sUtrANi / 352-356 78-79 anyatIrthikagRhasthebhyo'zanAdipAtrAdidAnaniSedhaparakaM sUtradvayam / 357 80-103 pArzvasthAdidvAdazabhyo'zanAdidAnasya, tebhyo'zanAdigrahaNasya ca nipedhaparakANi caturvizatisUtrANi / 357-358
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362-364 sU. saM.. viSayaH 104 caturvidhayAcanAnimantraNAvastrasya parijJAnapRcchAgaveSaNamantareNa grahaNaniSedhaH / 358-359 105-160 vibhUSApratijJayA-AtmanaH pAdayorAmArjanAdiniSedhaparakANi tRtIyoddezagamasadRzAni SaTpaJcAzatsutrANi / 359-360 161-162 bibhUSApratijJayA vastrAdyupakaraNasya dhAraNadhAvananiSedhaparakaM sUtradvayam / 360 163 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezaparisamAptiH / 361 ||iti paJcadazoddezakaH samAptaH // 15 // ||ath SoDazoddezakaH / / sAgArika-sodaka-sAgnikazayyA-vasati-pravezaniSedhaparakANi trINi sUtrANi / sacisekSutatpezikAdiparibhoga-vidazana-(SaNa)-niSedhaH / 365 araNyAdigAminAmazanAdigrahaNaniSedhaH / 365 vasurAjikaM-jJAnadarzanacAritrArAdhakam-avasurAjikatvena kathananiSedhaH / / abasurAjikaM vasurAjikatvena kathananiSedhaH / vasurAjikagaNAd avasurAjikagaNasaMkramaNaniSedhaH / 367 14-22 vyudgrahavyutkrAntAnAm (kalahaM kRtvA nisRstAnAm) azanAdidAnA''dAna--vastrAdidAnA''dAna-vasatidAnA''dAna-vasatipraveza -svAdhyAyadAnA''dAnaniSedhaparakANi nava sUtrANi / 367-369 satyanyasmin sulabhe deze'nekadivasagamanIyATavIrUpamArge vihArecchayA manasi vicArakaraNaniSedhaH / 24 evaM satyanyasmin sulabhe deze anAryamlecchapratyantarUpa dasyusthAneSu vihAre cchayA manasi vicArakaraNaniSedhaH / 25-34 jugupsitakuleSu azanAdigrahaNa-vastrAdigrahaNa-vasatigrahaNa-svAdhyAya. karaNe-dezana-samuddezana-prazaMsana-vAcana-grahaNa-parivartana-niSedhaparakANi daza sUtrANi / 371-371 . 35-37 bhuktAvaziSTAzanAdeH pRthivI-saMstAraka-zikkeSu nikSepaNaniSedhaparakANi. trINi sUtrANi / * 371-375 11 m m 23 370
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR0 saM0 ori 10 saM0 viSayaH 38-39 anyatIrthikagRhasthaiH sahopavizya taiH pariveSTito bhUtvA vA''hAraparibhoganiSedhaH / ____375-376 AcAryopAdhyAyAdInAM zayyAsaMstArake pAdena saMghaTTite hastenAnanujJApya (aparAdhamakSamApya) gamananiSedhaH / 376-387 pramANa-gaNanAtirikopadhidhAraNaniSedhaH / 378 sacittapRthivyAM jIvapratiSThitAdidurbaddhAdivizeSaNaviziSTe ca sthAne uccAraprasravaNapariSThApananiSedhaH / 398-379 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / 379-38. // iti poDazoddezakaH samAptaH // 16 // // atha saptadazoddezakaH // kautUhalapatijJAprakaraNam / kautUhalapratijJayA trasaprANajAtasya NapAzakAdinA bandhananiSedhaH / 381 evaM vaddhasya mocananiSedhaH / 382 kautUhalapratijJayA tRNamukhamAlikAnAM karaNa-dharaNa-paribhoga niSedhaparakANi trINi sUtrANi / 383-384 6-8 evam-ayoloha-tAmralohAdInAM karaNadharaNaparibhoganiSedhaparakANi trINi sUtrANi / 9-11 evam-hArArddhahArAdInAM karaNadharaNaparibhoganiSedhaviSayANi trINisUtrANi / 385-386 12-14 evam-Ajina( mRgacarma )vastrAdInAM karaNa-dharaNa-paribhoga-nipeghaviSayANi saptamoddezakagamasadRzAni trINi sUtrANi / 386-387 / kautUhalapatijJAmakaraNaM samAptam / 15-70 nimranyena anyanimranthasyAnyatIrthikagRhasthadvArA-pAdAmArjanAdisaMpAdana niSedhaparakANi tRtIyoddezagamasadRzAni zIrpadvauvArikAparyantAni paTpaJcAzatsUtrANi / 387-389 71-126 evam-nimranthena nimranthyAH0 / 127-182 evam-nirgandhyA nimranthasya / 183-238 evam-nirmanthyA-nirgranthyAH / 385
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 viSayaH 249 250 239 - nimranthasya sadRzAnyanirgranthAya svopAzraye satyavakAze'vakAzA'dAna-- niSedhaH / 389 240 evaM nimrandhyA sadRzAnyanirgranthIviSaye sUtram / - 389-390 241-243 mAlAvahRtakoSThAyuktamRttikopaliptAzanAdegrahaNaniSedhaparakaM suutrtrym| 390-391 244-247 sacittapRthivyaptejovanaspatipratiSThitAzanAdairgrahaNaniSedhaparakaM sUtracatuSTayam / 391-392 248 atyuSNAzanAdermukhazUrpAdivAyunA phUtkRtya dIyamAnasya grahaNaniSedhaH / 392-393 atyuSNAzanAdergrahaNaniSedhaH / utsekimAdipAnakAnAmadhunAdhautAdivizeSaNaviziSTAnAM grahaNaniSedhaH / 393-394 251 Atmana AcAryapadayogyalakSaNapratipAdananiSedhaH / 394 252 bhikSoH gAnahasanAdikaraNaniSedhaH / 253-256 bheryAdi-tAlAdi-vINAdi-zaGkhAdizabdAnAM karNavarNavAJchayA manasi / vicArakaraNaniSedhaparANi catvAri sUtrANi / 396-398 259-270 vaprAdisUtrAdArabhya aihalokikAdirUpAdhyupapattiparyantAni dvAdazo. dezakagamasadRzAni niSedhaparANi caturdaza sUtrANi / 398-399 291 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM praayshcittprdrshnpuurvkmuddeshksmaaptiH| 400 // iti saptadazodezakaH samAptaH // 17 // // athASTAdazodezakaH / / 1 . anartha (akAraNa) nAvArohaNaniSedhaH / 401-402 naukAviSaye krayaNa-prAmitya-parivartanA''cchedyanAvArohaNaniSedhaviSathANi caturdazoddezakagamasadRzAni catvAri sUtrANi / 402-403 naukAyAH sthalAjale'vakarSaNasya, jalAsthale utkarSaNasya ca niSeviSaya 2-5 - sUtradvayam / 403-401
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 . * 2022 ..ccccc 47 sU. saM. viSayaH pR. saMH naukAjalosiJcananiSedhaH / jalapakamagnanaukAyA utplAvana (uparyutthApana) niSedhaH / pratinAvikaM kRtvA nAvArohaNaniSedhaH / 11 . jalapravAhAbhimukha-(jalapravAhAnusAra )-gAminInaukArohaNaniSedhaH / - 105 yojanArddhayojanavelAgAminInAvArohaNaniSedhaH / naukAyA AkarSAvaNa-kSepana-karpaNaniSedhaH / naukAyA astrikAdinaukAcAlakasAdhanaizcAlananiSedhaH / 15 -- naukAdekabhAjanAdinA naukosiJcananiSedhaH / 16 naukAgatajalAgamacchidrasya hastAdinA nirodhananiSedhaH / 17-32 naugita-jalagata-paGkagata-sthalagata-sAdhudAtRrUpapadadvayasya paraspara viparyAsena dAturazanAdigrahaNaniSedhakaSoDazabhaGgAtmakAni poDaza sUtrANi __ . poDazabhaGgapradarzakakoSThakaM ca / 407-409 33-90 vastrakrayaNaniSedhasUtrAdArabhya vastranizrayA varSAvAsanivAsaniSedhasUtra -- paryantAni koraNasUtravarjitacaturdazodezakagamasadRzAni aSTapaJcA- . zatsUtrANi / 91 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyaJcittapradarzanapUrvakamuddezakasamAptiH / . . ... ||iti aSTAdazoddezakaH samAptaH // 18 // . .||ath ekonaviMzatitamoddezakaH / / vikRtasya-(drAkSAsavAdiprapANakadravadravyajAtasya ) krayaNakApaNakrItasyAhRtya dIyamAnasya grahaNaniSedhaH / 413 2-4 evaM vikRtasya prAmityaparivartanAcchedhaviSaye'pi trINi sUtrANi / 414-415 glAnArtha vikRtidattitrayAdadhikagrahaNaniSedhaH / 415-417 vikRtiM gRhItvA grAmAnugrAmaviharaNaniSedhaH / 417 7. vikRtigalanagAlanayoH gAlitavikRterdIyamAnasya ca grahaNanipedhaH / 417-418 410-111,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 18 sU. saM. viSayaH pR.saM. pUrvAdiSu catasRSu sandhyAsu svAdhyAyakaraNaviSedhaH / 418 kAlikazrutasya pRcchAtrayAdadhikapRcchAkaraNaniSedhaH / 118-419 dRSTivAdasya pRcchAsaptakAdadhikapRcchAkaraNaniSedhaH / indramahAdiSu catuSu mahAmaheSu svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 419-420 sugrISmikAdiSu catasRSu mahApratipatsu svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 420 svAdhyAyayogyapauruSIcatuSTayasyAtikramaNaniSedhaH / 420-421 rAtrindive kAlacatuSTayasambandhisvAdhyAyAkaraNaniSedhaH / '421 asvAdhyAyike kAle svAdhyAyakaraNaniSedhaH / 422 Atmano'svAdhyAyike kAle svAdhyAyakaraNaniSedhaH / adhastanAnAm-AdibhUtAnAM-samavasaraNAnAM (saMmilitasUtrArtharUpANAM) vAcAnamantareNa uparitana-(agretana)-samavasaraNavAcananiSedhaH / 422-423 AcArAGgaprathamazrutaskandhagatanavabrahmacaryAdhyayanavAcanamantareNa uparimasUtra (chedasUtra) vAcananiSedhaH / apAtrasya vAcanAdAnaniSedhaH / 423-124 pAtrasya vAcanAyA adAnaniSedhaH / 424-425 21 avyaktAya vAcanAdAnaniSedhaH / 425 22. vyaktAya vAcanAyA adAnaniSedha / sadRzayoyormadhye ekasya zikSaNaniSedhaH / 425-426 24 AcAryopAdhyAyA'nadhyApitazAstravANyA adhyayananiSedhaH / anyatIrthika gRhasthebhyaH sUtrArthavAcanAdAna niSedhaH / 427 evamanyatIrthikagRhasthebhyaH sUtrArthavAcanAgrahaNaniSedhaH / 27-36 pArzvasthAdisaMsaktaparyantAnAM vAcanAdAnasya, tebhyo vAcanAgrahaNasya ca niSedhaparakANi daza sUtrANi / 427-428 pUrvoktaprAyazcittasthAnapratisevinAM prAyazcittapradarzanapUrvakamuddezakaparisamAptiH / // iti ekonaviMzatitamoddezakaH samAptaH // 19 // 423 * *425 26 427 428
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. saM. pa.saM. . viSayaH // atha viMzatitamoddezakaH // 1-6 mAsikAdipAJcamAsikaparyantaparihArasthAnapratisevinAm akapaTa bhAvenA''locayatAM mAsikAdipAJcamAsikaparyantaprAyazcittadAnam , kapaTabhAvenAlocayatAmekaikamAsavRddhayA pANmAsiMkaparyantaprAyazcittadAnam / pANmAsikaprAyazcittAduparipratikuJcite'pratikuJcite vA ta eva SaNmAsAH prAyazcittatvena bhavantIti pratipAdakAni SaT sUtrANi / 429-431 7-12 evameva 'bahuso' itipadaM saMyojya pUrvoktasadRzAni SaT sUtrANi / . 435 13 evaM mAsikAdArabhya pAJcamAsikaparyantaparihArasthAnapratisevinAme- '' katramizritasUtram / evaM 'vahusovi' iti padasaMyojanamAzritya mizritasUtram / evameva 'sAirega' sAtireka-padasaMyojanamAzritya mishritsuutrm| . . 436 evam 'vahusovi sAirega' iti padadvayamAzritya mishritsuutrm| 437-438 'mAsiya vA sAiregamAsiyaM vA' ityAdikrameNa pAJcamAsikaparyanta parihArasthAnAnAM madhye ekatamaparihArasthAnapratisevinaH prAyazcittasevana prakArapradarzanam / __ . 439-442 18-20 evameva prAyazcittasevanaprakArapradarzakANi trINi sUtrANi / 442-445 21-26 pANmAsikapAJcamAsiketi ekaikanyUnamAsikaparihArasthAnaprasthApi tAnagArasyAntarAparihArasthAnapratisevanAlocanAyAmAropaNAvidhipradarzakANi paT sUtrANi / evamagre viMzatitamoddezakaparisamAptiparyantaM parihArasthAnaprasthApitAnagAsyAropaNAvidhipradarzakANi viMzatisUtrANi / // iti viMzatitamoddezakaH samAptaH // 20 // i ruvrum pyppkrumurrai iti nizIthasUtrasya viSayAnukramaNikA samAptAH || arurunnnrrrrrrrr rrrrrrai rrairr murururukai 446-448 27 449-458
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmurabbIzrIo 5. rlt:sil in zrI zAMtilAla maMgaLadAsabhAI amadAvAda, (sva) zeThazrI zAmajIbhAI velajIbhAI vIrANI-rAjakoTa ** t (sva.) zeThazrI chaganalAla zAmaLadAsa bhAvasAra - amadAvAda, hAgI moDhAnI ajuniyA * * 11 15 kAma para nakArAnA * 1. A , , zeThazrI rAmajIbhAI zAmajIbhAI virANu-rAjakoTa vacce beThelA lAlAjI kizanacaMdujI sA. joharI ubhelA suputra ci. mahetAbacandrajIsA, nAnA - anilakumAra jaina (dattA)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmurabbIzrIo (sva) zrI harakhacaMda kAlIdAsa vAriA bhANavaDa, (sva) zeTha raMgajIbhAI mehanalAla zAha amaddAvAda. * 1 : che - : " ja * * * -kak (sva) zeThazrI dinezabhAI kAMtilAla zAha amadAvAda, zrI vinodabhAI vIrANI. keja * * * * . * zeThazrI jesiMgabhAI piAcAlAlabhAi amadAvAda, sva. zeThazrI AtmArAma mANeklAla amadAvAda
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ AghamurabbIzrIo , , * " S 5 ka, rde , , sva. zeThazrI harilAla anepacaMda zAha khaMbhAta, . roDa tArAcaMdranI sAhebe posTara madrAsa. kara mAtra zera tA. cImanInI tA. macaMdrajI nA nItI ( vAra) 1 amIcaMdabhAI tyA 2 gIradharabhAI bATaviyA ra vacce beThelA moTAbhAI zrImAnuM mUlacaMdajI zrImAn seThazrI javAharalAlajI baraDiyA 2 bAjumAM beThelA bhAI mizrI lAlajI baraDiyA ___khImarAjajI sA. coraDiyA 3 umelA sauthI nAnAbhAI pUnamacaMda baraDiyA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmurabbIzrIo - - - ja che --- ----- ----- - - zrI vRjalAla durlabhajI pArekha rAjakeTa, kekArI haragoviMda jecaMdabhAI rAjakoTa, ke na ' ' ! ! ! che 1 , ) * 1 . " paTela sAbhAI gopAladAsa mu. sANaMda (jI. amadAvAda) zeThazrI mizrI lAlajI lAlacaMdajI sA, luNiyA tathA zeThazrI jevaMtarAjajI lAlacaMdajI sA. (sva) zrI dhArazIbhAI jIvaNalAla bArasI sva. zrImAna zeThazrI mukanacaMdajI sA bhAliyA pAlI mAravAha
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zrIvItarAgAya nmH| jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAla-tiviracita-cUrNi-bhAbhyAs vacUrisamalaGkRtam zrInizIthasUtram prathamoddezaH prArabhyate zrImaGgalAcaraNamarthapradaM vIrajinaM praNamya, labdherdhara gautamamAptazaktim / zrIghAsilAlena vitanyate yad, bhApyAdikaM cAtra nizIthasUtre // 1 // tatra kramaH mUlaM chAyA'thacUrNI ca, vadante bhASyabhASaNam / bhASyA'vacUrirante syAditthamatra kramo bhavet // zrIbhagavanmahAvIrabhASitAgameSu chedasUtrANi catvAri santi, tatra prathamaM nizIthasUtraM vartate / tatra pUrvaM chedasUtreti ko'rthaH / tatrAha-chedanaM chedaH khaNDanam , prastute dUSitaparyAyasya nyUnIkaraNaM chedaH / yathA zeSazarIrarakSArtha rogAdidUSitazarIraikadezasya chedanamiva zeSaparyAyasaMrakSaNArtha dUSitapUrvaparyAyasya chedArhatvAcchedaH, tadarthapratipAdikAni sUtrANi chedasUtrANi procyante, teSvidaM nizIthasUtraM prathamaM vidyate / atha nizItheti zabdasya ko'rthaH ? tatrAha-pApaM nizadyate zAtyate yatra iti nizIthaH 'zadla zAtane' ityasmAt pRSodarAditvAt siddham 1 / nir nizcayena zrutaM paThanamiti nizIthaH 2 / ' athavA etatpaThanamantareNa nitarAM zuddhAcAro naiva pAlayituM zakyate tasmAdayaM nizIthaH 3 / athavA-mokSamArgapracyutAn punarapi mokSamArgamAnIya pUrvakRtakarmANi tapodvArA nijIrya samyak prAyazcittA''tApe tApayitvA nizcayena zodhayati AtmAnaM yaH sa nizIthaH 4 / / athavA-unmArgagatAn nizcayena zuddhimArge sthApayati iti nizIthaH 5 / athavA samyagdanijJAnacAritratapolakSaNaM suvarNa prAyazcittAgnau saMtApya nitarAM zodhayati iti nizIthaH 6 /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vastutastu nizi rAnAviva yatra aprakAze guptarUpeNa zrutaM sthApyate paThyate sa nizIthaH / pRSodarAditvAsiddham, upayuktAH sarvA vyutpattayaH pRSodarAditvAt sampadyante 7 / athavA-apAtrebhyo yad na prakAzyate anena iti sa nizIthaH 8 / athavA nizerate jIvA asmin mithyAtvA'viratyAdigADhAndhakAre iti nizIthaH, 'ni-pUrvakAt' zI svapne' ityasmAt dhAtoH 'nizIthagopIthAvagathAH' (uNA0 pA0 2 sU0 9) iti thak pratyaye nizIthazabdasiddhiH, tat mithyAtvAdijanitakarmamalaprakSAlakaM sUtramapi nizIthapadena mazakArthI dhUma itivad ucyate, AlocanAdiprAyazcittavidhAyake vidhau khalviyamAgamikI saMjJA vijJeyA 9 / yathA-laukikAni vidyAmantrayogacUrNAdipratipAdikAni sUtrANi aparipakvabuddhInAM na prakAzyante, tathaivedamapi sUtram aparipakvabuddhInAM purato na prakAzyate / ke te apariNatabuddhayaH ? iti tAn darzayati-abahuzrutAH, akRtasUtrAH, rahasyabhedakAH, sUtrapratyanIkAH, mithyAtvavAsitabuddhayaH, jinavacanarahasyAnabhijJAH vairAgyavAsanAvarjitAH, durvalacAritrAH avasannAH pArzvasthAH kuzIlA: saMsaktAH yathAnchaMdAH, ityAdayo'pariNatabuddhayaH kathyante / etebhyaH idaM sUtraM na deyamiti, eteSAM sUtradAne pravacanasya laghutA, ghAtaH, uDDAhaH, tathA durlabhabodhitvaM ca jAyate / ata idaM nizIthAmidhaM sUtraM yogyebhyo deyam / teSAmabahuzrutAdInAM pratipakSA bahuzrutAdayo vijJeyAstebhyo deyamiti bhAvaH / kathamevam ? yataH 'gacchataH skhalanaM caiva' iti nyAyAt saMyamamArge vicarataH kadAcit pramAdAdaticArAdisaMbhavaH / tadvizuddhiH prAyazcittena bhavatIti prAyazcittaM ca vastutraya saMbhavati tathAhi-pratisevakaH 1 pratisevanA 2 pratisevitavyaM ceti 3 / tatra pratisevakaH pratisevanakartA, sa dvividhaH, gItArthA'gItArthabhedAt / pratisevanAzabdenA'tra bhAvo gRhyate, sa dvividhaH kuzalA'kuzalabhedAt / pratisevitavya sevanIya vastu, tadapi dvividhaM saMyamAssaMyamabhedAt / atra muneryA kuzalapratisevanA, tasyAH nAtrAdhikAraH tasyAH kuzalatvena prAyazcittAviSayatvAt, prastutasUtrasya ca dopazuddhayarthaM prAyazcittavidhAyakatvAt , ato'trA'kuzalapratisevanAyA adhikAraH / tadvizuddhayarthamidaM sUtraM prArabhyate, tasyedamAdimaM sUtram-'je bhikkhU hatthakamma' ityAdi / sUtram-je bhikkhU hatthakammaM karei karataM vA sAijjai / sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH hastakarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je' yaH kazcit 'bhikkha' bhikSuH niravadhabhikSaNazIlaH / yadvA bhinatti jJAnAvaraNIyAdhaSTavidhaM karmeti bhikSuH sAdhuH, atra bhikSuzabdena sAdhvI cApi gRhyate / taina-sAdhurvA sAdhvI vetyarthaH 'hatthakamma' hastakarma hastaH zarIraikadezaH tena karma karaNaM vyApAraH, tat hastakarma, upasthavipaye hastAdinA'tikramAdhAcaraNaM karoti svayaM, kArayati pareNa, kurvantaM cAnyaM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 0 1-5 aMkuzalapratisevanA 3 'sAijjai' svadate anumodate sa gurumAsikaprAyazcittabhAgbhavatIti prathamoddezake sarvasUtreSu saMyojanIyam // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM kaTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgAe vA saMcAlei saMcAlaMtaM vA sAijjai / / sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM kASThena vA kiliMcena vA aMgulikayA vA zalAkayA vA saMcAlayati saMcAlayaMta vA svadate // suu02|| cUrNI-'je bhikkhU aMgAdANaM' iti 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam tatrAGgAni aSTau tAni cemAni ziraH 1 uraH 2 udaram 3 pRSTham 4 bAhudvayam 5-6 Urudvayam 7-8 ceti / upalakSaNAt upAGganAmAni grAhyANi, nAni cemAni-kau~ nAsike akSiNI jace hastapArthAH nakhAH kezAH zmazru aMgulyaH talopatalAH-hastatala-pAdatala -samIpasthA bhAgAH, teSAm AdAnam utpattikAraNam aGgAdAnam upasthacihnam tat 'kaTeNa vA' kASThena vA khadirAdikASThakhaNDena 'kiliMceNa vA' kiliJcena vA vaMzAdizalAkayA vA / 'aMguliyAe vA' aGgulikayA- karacaraNAMgulinA vA 'silAgAe vA' zalAkayA lohAdinirmitazalAkayA vA 'saMcAlei' saMcAlayati prerayati, 'saMcAlaMta vA' saMcAlayantaM prerayantam 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittamAgbhavatoti bhAvaH / atra dRSTAntamAha yathA ko'pi puruSaH sukhasuptaM siMha kASThayaSTayAdinA saMcAlayati tadA sa siMhaH taM saMcAlaka __ vinAzayati / evameva puruSacihnasaMcAlakasya munezcAritrajIvanaM vinazyatIti / / sU0 2 / / sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimadataM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM saMvAhayati vA parimardayati vA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI-'je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH muniH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam pUrvoktalakSaNam 'saMvAhejja vA' saMvAhayati vA sAmAnyena mardayati palimadejja' vA parimardayati vizeSeNa mardayati 'saMvAhataM vA' saMvAhayantaM vA 'palimadaMtaM vA parimardayantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgbhavatIti / ___ atra dRSTAntamAha-yathA sukhopaviSTaM suptaM vA sapai ko'pi mardayati hastapAdAdinA tadA sa sarpaH svamardakasya jIvitaM vinAzayati tathaiva marditaM puruSacihaM munezcAritraM dhvaMsayatIti bhAvaH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavajIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA, abhaMgeMtaM vA makvaMtaM vA saaijji|| suu04|| chAyA-yo bhikSuH agAdAnaM tailena vA ghRtena vA vasayA vA navanItena vA abhyayati mrakSayati, abhyaMgayantaM vA brakSayantaM vA svadate // sU0 4 // cUrNI-je bhikkhU telleNa vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnaM pUrvokkalakSaNam 'telleNa vA' tailena vA tilAditailena vA 'ghaeNa vA ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA snigdhapadArthanAtena 'NavaNIeNa vA' navanItena 'makkhana' iti prasiddhana 'abhaMgejja vA' abhyaGgayati mardayati 'makkheja vA' mrakSayati. vizeSeNa mardayati 'abhaMgataM vA' abhyaGgayantaM vA 'makkheMtaM vA' prakSayantaM 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti / atra dRSTAntamAha- yathA prajvalitAgnau ghRtAdinA paripizcite sati asau prajvalito'gnirmUhAdikaM prajvalayati tathaiva aGgAdAna tailAdinA mardakasya cAritraM vidhvaMsayatIti bhAvaH / sU0 4 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA loheNa vA paumacuNNeNa vA pahANeNa vA siNANeNa vA cuNNehiM vA ubvaTTei parivaTTei ubvaTuMtaM vA parivaTuMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM kalkena vA lodheNa vA padmacUrNena vA snAnena vA snapanena vA cUNairvA varNairvA udvartayati, parivarttayati udvartayanta vA parivartayantaM vA svadate // suu05|| cUrNI-'je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA' iti / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'kakkeNa vA, kalkena vA' kalko'nekasugandhidravyaniSpanna udvartanavizeSaH, tena, 'loddeNa vA' lodheNa vA sugandhadravyavizepeNa 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena vA sugandhikamalapuSpacUrNena vA 'pahANeNa vA' snAnena vA sAmAnyasnAnena vA 'siNANeNa vA' snapanena vA vizeSasnAnena vA mugandhAssmodabharitajalasnAnenetyarthaH / 'cuNNehi vA' cUrNairvA yavAdipiSTaiH 'vaNNehiM vA' vargA avIrAdicUrNavizeSaH, 'ubaTTei' udvarttayati sAmAnyato mardayati 'parivai' parivartayati vizeSato marda yati, 'uccataM vA' udvartayantaM vA 'parivadRtaM vA' parivartayantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodane sa prAyazcittAhoM bhavatIti / sU0 5 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 6-11 aMkuzalapratisevanA 5 atra dRSTAntamAha-yathA khaDgAdizastrasya mardanena hastAdezchedo bhavati tathaiva guptendriya mardanena saMyamasya chedo bhavatIti // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholaMtaM vA padhAvaMtaM vA sAijjai // 6 // chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM zItodakavikRtena vA uSNodakavikRtena vA utkSAlayati vA pradhAvati vA, utkSAlayantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 6 // cUrNI-'je bhikkhU sIodagakyiDeNa vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodaka vikRtena vA vikRtam vikAraprAptam acittaM sat zItodakaM zItodakavikRttam acittazItajalaM tena, 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikRtena vA vikRtam agnizastreNA'cittIkRtaM yat uSNodakam uSNajalam uSNodakavikRtaM tena, 'uccholejja vA' utkSAlayati vA sAmAnyena tasya kSAlanaM karoti 'padhovejja vA pradhAvati vA prakarSeNa dhAvati kSAlayati 'uccholataM vA' utkSAlayantaM vA 'padhovetaM vA' pradhAvantaM vA prakarSaNa tasya kSAlanaM kurvantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa doSabhAga bhavatIti / atra dRSTAntamAha-yathA ekasya kasyacitpuruSasya rogavazAt netraM naSTam tadA sa vaidhena cikitsAM kArayati / sa vaidyaH auSadhimizritajalena netraM ghRSTvA dhRSTvA vAraM vAraM prakSAlayati evaM karaNena netrapIDA duraghisahyA samutpannA, tayA sa maraNamAsAditavAn / evameva muneraGgAdAnasya prakSAlanena mohodayAt cAritrajIvitaM vinazyatIti / suu06|| sUtram-je bhikkhU aMgAdANa Nicchalei NicchalataM vA sAijjai // 7 // chAyA yo bhikSuH aGgAdAnaM nizchAdayati nizchAdayantaM vA svadate ||suu07|| cUrNI--'je bhikkhU aMgAdANaM Nicchalei' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'Nicchalei' nizchAdayati nirAvRNoti puruSacihnatvacamapAkaroti 'nizchAleta' nizchAdayantam 'sAijjai' svadate anumodate sa doSabhAgbhavati / atra dRSTAntamAha-yathA ko'pi puruSaH sukhasuptAjagarasarpasya mukhaM sphATayati samasau sarpaH gilati tathA evaM kartumunezcAritraM nazyati // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM jigghai jigdhaMtaM vA sAijjai ||suu08|| chAyA-yo bhikSuH aGgAdAnaM jighrati jighrantaM vA svadate // sU08 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre mar cUNIM--'je bhikkhU aGgAdANaM jigghai' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aMgAdANa' agAdAnam jigghai jibrati nAsikayA tadgandhaM gRhNAti, yadvA hastena mardayitvA hastA''gataM gandhaM jiprati 'jigdhaMta' jivantaM vA 'sAijjaI' svadate tanumodate sa cAritradopabhAgbhavati / atra dRSTAntamAda yathA ko'pi ghAtakagandhapadArtha nAsikayA jiprati tasya tadgandhena prANaviyojanaM bhavati / yadvA yathA kazcit rAjakumAraH vaiyena pratiSiddho'pi AnaM jidhrati AnaM jighratastasya 'Amra' nAmako vyAdhiH samutpannaH gandhapriyeNa kumAreNa gandhaM jighratA svAtmA jIvitAd bhrNshitH| tathaivA'GgAdAnaM jivanmunirmohodayena svAtmAnaM sayamajIvitAd bhraMzayati / sU0 8 // sUtram-je bhikkhU aMgAdANaM aNNayasi acittaMsi soyaMsi aNuppavesittA sukkapAggale NigyAei NigghAyaMtaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA-- yo bhikSuH aGgAdAnam anyatarasmin acitte snotasi anupravezya zukrapudgalAn nirghAtayati nirghAtayantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI -'je bhikkhU aMgAdANaM aNNayaraMsi' iti / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'aNNayaraMsi' anyatarasmin bahUnAM madhye ekasmin kasmizcit 'acittaMsi' acitte 'soyasi' srotasi-vaLyAdicchidre 'aNuppavesittA' anupravezya 'mukkapoggale' zukrapudgalAn 'NigyAei' nirdhAtayati-vinAzayati sAdhuniHsArayati, sAdhvI ca svayonau kadalIphalAdi pavezya rajaHpudgalAn nismArayati 'NigyAyaMtaM vA nirghAyantaM vA 'sAijjaI' svadate sa sA ca dopabhAg bhavati AtmavirAdhanAvAn bhavati sAdhvI dopabhAginI AtmavirAdhanAvatI ca bhavati zukrarajAkSayeNa triyate ityarthaH evaM sarvatra sAdhvIviSaye'pi saMyojyam / / sU0 9 // sUtram-je bhikkhU sacittaM gaMdha jigghai, jigta vA sAijjai // 10 // sUtram-je mikkhU sacittapaiTThiyaM gaMdha jigghai jigchataM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH sacittaM gandhaM jighrati jighrantaM vA svadate // sU0 10 // yo mikSuH sacittapratiSThita gandhaM jiti jighantaM vA svadate / / sU0 11 // cUrNI-'je bhikkha sacittaM gaMdha' iti / spaSTam / navaram-sacittaM gandhaM puSpaphalAdyAtim / uparakSaNAdacittaM gandhaM candanATikamapi jighrati, sacittapratiSThitamiti sacittajalaghaTAyupari sthApitaM sacittamacittaM vA gandhaM jinati, sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 10-11 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 12-14 akuzalapratisevanA 7 sUtram -- je bhikkhU padamaggaM vA saMkamaM vA avalaMbaNaM vA aNNautthi - eNa vA gAratthieNa vA kArei kAraMtaM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA -yo bhikSuH padamArga vA saMkramaM vA avalambanaM vA anyatIrthikena vA gRhasthena vA kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI - 'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'padamaggaM vA' padamArga vA padasthAnamArgaM vA 'saMkarma vA' saMkramaM vA - jalapaGkAdyullaGghanArthaM pASANAdisthApanam 'avalambanaM vA' - yadavalambya UrdhvamArutyate, tadvastu sopAnAdikam 'aNNautthi eNa vA' anyatIrthikena vA zAkyAdinA 'gAratthi eNavA' gRhasthena vA 'kArei' kArayati 'kAraMtaM vA' kArayantaM vA 'sAijjai ' svadate anumodate sa doSabhAgbhavatIti // sU0 12 // sUtram -- je bhikkhU dagavINiyaM vA aNNautthie hiM vA gAratthi ehiM vA kAre kareM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA -yo bhikSuH udakavINikAm-anyatIrthikairvA gRhasthairvA kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 13 // cUrNI - 'je bhikkhU dagavINiyaM ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH niravadya bhikSaNazIlaH zramaNaH / 'dagavINiyaM' udakavINikAm, tatra - udakasya - jalasya vINikA vAhaH praNAlI, jalanAliketi lokaprasiddhA varSAdijalanirgamanAya tAmudakavINikAm / 'anna utthi - ehiM vA' anyayUthikaiH vA athavA 'gAratthi ehiM vA' gRhasthaiH zrAvakairvA 'kAre ' kArayati / athavA 'kAreMtaM vA sAijjai' kArayantaM janapravAhaM svadate - anumodate / arthAt - yaH sAdhuH jala praNAlI svayameva karoti athavA zrAvakAdidvArA kArayati athavA - jalasya niHsAraNArthe mArga kurvantaM anyamanumodate yathA samyakkRtaM bhavatetyAdi sa sAdhuH prAyazcittabhAg bhavati, jalapravAhakaraNe ekendriyAdi SaDjIvAnAmupamardasyA'vazyaM saMbhavAt iti // sU0 13 // bhASyam - nAliyA duvihA buttA, saMbaddhA ca tayarA / saMbaddhA tivA jjA, vakkhamANapa bheyao // 1 // chAyA -- nAlikAdvividhA proktA saMbaddhA ca tathetarA / saMbaddhA trividhA jJeyA vakSyamANaprabhedataH ||1|| avacUrI - 'jalanAliyA' iti / 'nAliyA' nAlikA jaTanAlikA, yasya jalapravAhasya karaNe'nyadvArA vA karaNe, tadanumodane sAdhUnAM prAyazcitta kathitam / jalapravAho dvividhaH
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizItha sUtre dviprakArako bhavati, eko vasati saMvaddho dvitIyastaditaraH, vasatyasaMbaddhaH / punazca vasati saMbaddho jalapravAho vakSyamANaprabhedatastrividhaH triprakArako bhavati / arthAt-varSAsamaye vA-udakavINikA kriyate sA dvividhA vamatisaMbaddhA taditarA ca / tatra vasatisaMvaddhA trividhA bhavati, upari saMbaddhAvasatimabhyasaMvaddhA nIcaiH saMvadvA ca, tatra yA'sau vasatisaMvaddhA-vAhyA sA niyamataH priglnruupaa| yA'sAvanta saMbaddhAH-sA bhUmau nipatati, yA'sau vasatisaMbaddhA-uparisambaddhA sA harmyatale chidrAdidvArA varSAsaMbandhijalamupAzraye pravizati // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU sikkagaM vA sikkaNaMtagaM vA aNNa utthikeNa vA gArathieNa vA kArei karata vA sAijjai // suu014|| chAyA-yo bhikSuH ziSakaM vA zikkAMtakaM vA anyayUthikena vA gRhasthena ghA kArayati kurvantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI-je bhikkhU sikkagaM vA' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH niravadyamikSaNazIlaH, 'sikkagaM vA sikkaNaMtaga vA' zikkaM vA zikkAMtakaM vA, tatra zikkaM "sIka" iti lokaprasiddham / athavA-yAdRzo hi parivrAjakasya bhavati bhikSAnnasthApanAya mUSaka-mArjArAdibhyo bhikSAnnasya rakSaNAya saMketitapAtravizeSaH / tathA-zikkAntaraM zikkasya pidhAnaM tadAcchAdakaM vA, 'anna utthieNa vA gArathieNa vA' anyayUthikenA'nyatIrthikena zAkyabhikSukAdinA gRhasthena kenacit zrAvakAdinA vA 'karei' kArayati-svayaM karoti, athavA anyadvArA kArayati, 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate-anumodanaM karoti, sa sAdhuH prAyazcittasya mAgI bhavatIti / / sU0 14 // atrAha bhASyakArabhASyam-sikkagaM duvihaM vRttaM tasathAvaranimmiyaM / paDhamaM aMDajAjAyaM vIyaM ya vivihaM mayaM // // chAyA-zikkaka dvividhaM proktaM trasasthAvaranirmitam / prathamamaNDajAjjAtaM dvitIyaM ca vividhaM matam / / / / avacUriH-'sikkagaM duviha' ityAdi / sAdhubhiranippAcaM zikkakaM dvividhaM dviprakAraka bhavati / trasasthAvaranirmitam-trasakAyajIvadehena saMpAditam, tathA-sthAvarakAyajIvadehena nirmita saMpAditam / tatra dvividhazikkakamadhye prathamam-aMDajAt-aMDaja-mayUra-haMsAdijIvapakSAsaMpAditam / aMDajadehAt-vAlayadehAt paTTakozikAdijIvaviopAt snAyuto vA jAyamAnam / dvitIya sthAvarajIvadehanirmitantu vividham anekaprakArakaM bhavati / tathAhi-kArpAsa-nArikela-mukhna-darbha
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 14- 17 akuzalapratisevanA 9 sthUlavaMzAdivividhavanaspatimirmitam / eteSAmanyatamena yo bhikSuH svayaM zikkakaM karoti, athavA - zAkyabhikSukAdibhiranyatIrthikena gRhasthazrAvakAdinA yA kArayati, athavA kurvantaM tamanumodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuvan prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 14 // sUtram -- je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamiliM vA aNNautthieNa vA gAratthieNa vA kArei kareMteM vA sAijjai // sU0 15 // chAyA- - yo bhikSuH sautrikAM vA rajjukAM vA cilamili vA anyayUthikena vA gRhasthena vA kArayati kurvantaM vA svadate // sU0 15 // / cUrNI - 'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNa: 'sottiyaM vA' sautrikAM vA - sUtrabhavAM vA 'rajjuyaM vA' rajjukIM vA rajjuH 'DorI' lokaprasiddhA tayA zaNakAdirajjubhirvA nirmitA tAm 'cilimiliM vA' cilimilikAM vA tatra cilamilikA - AhArakaraNAya - zayanAya vA kalpitA vastrAdimayIjavanikA 'paDadA' iti lokaprasiddhA tAm 'anna utthieNa vA' anyayUthikena anyatIrthikena vA 'gAratthieNa vA' gRhasthena kalatrAdiparivAraparivRtazrAcakeNa vA 'kAre ' kArayati - svayaM nirmAti anyadvAreNa vA nirmApayati / 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate - anumodate, kurvato'numodanAM karoti sa zramaNo labhate prAyazcittam / bhASyam - sutta rajjunakkehiM ca daMDakaDagehiM tahA | cilimilI khu paMcahA bhikkhuhiM karaNijjA no // // chAyA - sUtrarajjuvalkalaizca daNDaH kaTakaistathA / cilamilI khalu paMcadhA bhikSubhiH kriyamANA no // // avacUri : - 'muttarajju' ityAdi / cilamilI zayanAhArAdikaraNAya nirmitA gRhapratirUpikA javanikA, etAdRzI cilamilI paMcadhA - paMcabhirbhedairvibhinnAH / sA sAdhubhirna karaNIyA tatra paMcaprakArAn bhedAn darzayati- 'sutte ' ityAdi / sUtramayI cilamilI prathamA 1, tatra sUtreNa - kArpAsikena- tadanyena vA meSAdikezanirmitena sUtreNa vA yA kRtA sA sUtramayI cilamilI 1 / rajjumayI - rajjunirmitA "dorI" ti prasiddhA dvitIyA 2 / 'vakke' ti - valkalamayI, valkalaM vRkSatvak tayA nirmitA tRtIyA 3, vaMzo daMDAdiH kaTakamayIjavanikA tAbhyAM vaMzakaTakAdibhyAM caturthI paMcamI ca, eSA paJcaprakArA cilamilI sAdhubhirna kAryA // sU0 15 // 2
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU sUcIe uttarakaraNaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH sUcyA uttarakaraNam anyayUthikena vA gRhasthena vA karoti phurvantaM vA svadate // sU0 16 / / cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcibhikSuH 'sUcIe uttarakaraNa? sUcyA uttarakaraNam, tatra 'sUcI sUI' iti prasiddhA, tasyA uttarakaraNaM tIkSNatAdisaMpAdanam / 'annautthieNa vA' anyayathikena tIrthAntarikeNa 'gArathieNa vA' gRhasthena zrAvakAdinA vA karoti 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSuH sUcyottarakaraNamanyatIrthikena karoti athavA kurvantamanumodate, sa sAdhuH mAjJAbhaMgAdikAn doSAn prApnoti // sa0 16 // atrAha bhApyakAra:-- bhASyam-vilavaDDhakaraNaM laNhassa karaNaM tadA / pajjalaNaM ujukaraNaM uttarakaraNaM vuhA // chAyA-bilavardhanakaraNaM lakSNasya karaNaM tathA / prajvalanam RjukaraNamuttarakaraNaM vudhAH // avacUriH--'vilavaDDhakaraNaM' ityAdi / sUcyA-uttarakaraNam tatra kimidamuttarakaraNaM tatrAha bhASyakAraH vilavardhanakaraNamityAdi / vilavardhanakaraNaM sUcyA yat-vilaM chidraM tasya carddhanaM vRddhiH tasya karaNaM saMpAdanam , tathA-zladaNasya-mUcchitasya kArye mandatAmupagatasya tIkSNIkaraNam-zilA gharpaNAdi / tathA pajjalaNaM prajvalanam-mandalauhasyA'gnau saMtApya santADya jale prakSipyojvalIkaraNam / tathA-RjukaraNam-cakrasya-kuTilasya saralatA sapAdanam / etatsarvamuttarakaraNazabdena pratipAditam / mUnyAH uttarakaraNe yasmAdagnikAyavirAdhanadvArA paTkAyavirAdhanA AjJAbhaMgAdikA doSA bhavanti / tasmAramUnyA uttarakaraNaM na kuryAnnavA-kurvantamanumodayet , anyathA prAyazcitta, bhAg bhavatIti // 16 // mUtram-je bhikkhu pippalagasma uttarakaraNa annautthieNa vA gArathieNa vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA- yo bhikSuH pippalakasya uddharakaraNamanyavRthikena cA gRhasthena vA karoti purvantaM vA svadane / / nR0 17 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 18-22 akuzalapratisevanA 19 cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yo bhikSuH sAdhuH 'pippalagassa' pippalakasya- katarikAyAH 'kaicI' tilokaprasiddhasya / 'uttarakaraNaM' uttarakaraNam pippalakasya tIkSNAdisaMpAdanam aparabhAgasya lohakAragRhaM gatvA RjutAdisaMpAdanam / tathA--SoDazasUtroktaM sarvamihottarakaraNazabdena jJAtavyamiti saMkSepaH // sU0 17 // sUtram-je bhikkhU nahaccheyagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA-gArathieNa vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 18 // chAyA-yo bhikSuH nakhacchedakasya uttarakaraNam anyayUthikena vA gRhasthena vA karoti, kurvantaM vA svadate // sU0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'nahaccheyagassa' nakha 'chedakasya, nakhaM pAdarja, hastajaM vA chinatti yena sa nakhacchedakaH 'naharanI' ti lokaprasiddhaH tasya nakhacchedakasya--uddharakaraNaM karoti kurvantaM vA svadate, pUrvasUtravat doSabhAgbhavatIti jJAtavyam // sU0 18 // sUtram-je bhikkhU kaNNasohaNagassa uttarakaraNaM anna utthieNa vA gArathieNa vA karei, kareMtaM vA sAijjai // 19 // , chAyA--yo bhikSuH karNazodhanakasya uttarakaraNamanyayUthikena vA gRhasthena vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 19 // __ cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'kaNNasohaNagassa' karNazodhanakasya, yena sAdhanavizeSeNa karNayorantarvartimalamapanIyate-tatkarNazodhanakam, etAdRzasya karNazodhanakasya / uttarakaraNaM nAma--kenacit zastravizeSeNa tIkSNIkaraNaM, truTitasya lohakAragRhe saMghApanAdikaraNam / etAdRzamuttarakaraNa pUrvavat jJeyam // sU0 19 // sUtram-je bhikkhU aNNaTThayAe sUI jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 20 // chAyA--yo bhikSuranathatayA sUcI yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 20 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aNNahayAe' anarthatayA prayojana vinA, anyatIrthikebhyaH zrAvakebhyo vA 'sUI jAyaI' sUcI yAcate. kAraNamantareNaiva sUcIyAcanAM kurute / athavA -'jAyaMtaM vA sAijjai yAcamAnamanyaM svadate anumodate / yo bhikSaH kAraNamantareNaiva zrAvakAdibhyaH sUcI svayaM yAcate-prArthayati. sadoSabhAgU bhavatIti ||suu020||
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre anyasaMyatArtha yAcakaM yAcamAnaM vA'numodayato bhikSukasya ke doSA bhavanti tatrAha bhAgyakAra:-'akAraNa' ityAdi / bhASyam-akAraNaM jAyamANe bhikkhU sUI ca posgo| ANANavaTAmicchattaM taheva ya virAhaNaM // chAyA-akAraNaM yAcamAno bhikSaH sUcI ca popakaH / AjJAnavasthAminyAtvaM tathaiva ca virAdhanam // avacUrI-'akAraNaM' iti / bhikSurniravabhikSavRttimAn zramaNaH sUcyAH yAcanAM kurvan sUcI yAcamAnasya popako'numodako vA sAdhuH AjJAbhaMgadoSAn prApnoti / na khalvetAdRzI tIrthakarasyAjJA, yat--sAdhubhiH anyAtha sUcyAH yAcanAM karotu / tatazca tathAkurvan zramaNastIrthakarAjJAbhaMgaM prApnoti, tathA'navasthAdopo'pi prasajjate tathA kartuH evaM mithyAtvadoSaM cApi prApnoti tathaiva virAdhanam AtmavirAdhanAM--saMyamavirAdhanAM-bhASAsamitivirAdhanAM ca prApnoti // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH anarthatayA pippalakaM yAcate yAcamAna vA svadate // 20 21 // cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'aNahayAe' anarthatayAniSprayojanam, kAraNaM vinetyarthaH / 'pippalagaM' pippalakam-'kaicI' ti lokaprasiddham 'jAyaI' yAcateanyatIthikAdibhyaH / 'jAyaMtaM vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti / sU0 21 // sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe kaNhasohaNaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSuranarthanayA karNazodhanakaM yAcate, yocamAnaM yA svadate // sU0 22 // cUrNI-'je mikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'aNaTTayAe' anarthatayA, tatrArthaH prayojanama-na-arthaH ityanarthaH prayojanAbhAvaH / tamuddizya-kaNNasohaNa' karNazodhanakam, karNamalamapahatu, sAdhanavizeSalakSaNam / 'jAyaDa' yAcate, anyatIrthikamyo gRhasthebhyo vA / jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate -anumodate sa prAyazcittamAm bhavati // sU0 22 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI TIkA0 u0 1 sU0 23-28 - aMkuMzalapratisevanA 13 sUtram-je bhikkhU aNaTThayAe NahaccheyaNaM jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA-yo bhikSu anarthatayA nakhacchedana kaM yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 23 / / cUrNI-'je bhikkhU' iti / 'je bhikkhU yo bhikSuH-zramaNaH aNaTTayAe' anarthatayA prayojanaM vinaiva 'NahacleyaNagaM' nakhacchedanakam nakhacchedanikAm - "naharanI" ti lokaprasiddhAm 'jAyaI' yAcate atyatIrthikebhyaH zrAvakebhyo vA 'jAyaMta vA sAijjaI' yAcamAnamanyaM svadateanumodate sa AjJAbhaMgAnavasthAtmavirAdhanAsaMyamavirAdhanAdidoSaiH prAyazcittabhAg bhavati // sU0 23 // sUtram-je bhikkhU avihIe sUI jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 24 // chAyA yo bhikSuH avidhinA sUcI yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'avihie' avidhinA 'sUI jAyaI' sUcI yAcate, tatra vidhi:--svasamayaprasiddho niyamaH taM vinA / arthAt mahyaM kAryamupasthitaM sIvanasyA'taH sUcI me dehi, kAryaM kRtvA punarAvartayiSyAmi-iti kathanamantareNaiva sUcyAyAcanam avidhinA yAcitaM bhavati / 'jAyaMtaM vA sAijjaI' yAcamAnaM vA svadate / arthAtyaH zramaNaH vidhimantareNaiva yAcanAM karoti-yazca yAcamAnaM tamanumodate, so'pi prAyazcittabhAga bhavatIti // 24 // bhASyam-kAhaM vatthassa saMhANaM tikiccA je ujAyai / karei anna saMhANaM eso'vihI udAhio // chAyA-kariSye vastrasya saMdhAnamiti kRtvA yastu yAcate / karotyanyasya saMdhAnameSo'vidhirudAhRtaH // avacUriH-'kAhaM ityAdi / ko'pi sAdhuH kasyacit zrAvakAdergRhaM gatavAn tatra gatvA sUcI yAcamAno vadati-bho devAnupriya ! zrAvakaH / ahaM vastrasya prAvaraNasya saMdhAnaM kariSye iti kRtvA-kathayitvA sUcI yAcate / kiMtu tayA prAvaraNArtha yAcyamAnayA sUcyA colapaTTAdikasya saMdhAnaM karoti / eSa avidhirudAhRtaH kathitaH / anena vidhinA yo yAcate yAcamAna vA svadate anumodate, sa bhikSurdoSabhAgiti / evaM pippalakAdisUtreSvapi boddhayam / / sU0 24 // sUtram-je bhikkhU avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 25 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ tttttt tttt@ :: :th Hd dn tytsh : tyt tyt tyt tst tst nh khy
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNI-bhASyAvacUrI, TIkA u0 1 sU0 29-34 akuzalapratisevanA 15 sUtram--je bhikkhU appaNo egassa aTThAe pippalagaM jAittA aNNamaNNassa anuppaei anuppayaMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA-yo bhikSuH Atmana ekasyArthAya pippalakaM yAcitvA anyo'nyasyAnupradadAti pradadataM vA svadate // sU0 29 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'appaNo egassa aTThAe' AtmanaH svasyaikasyArthAya-prayojanAya / 'pippalagaM jAittA' pippalakaM-katarikA yAcitvA 'aNNamaNNassa' anyonyasya 'aNuppaei' anupradadAti, 'anuppayaMtaM vA sAijjaI' anupradadataM vA svadate'numodate iti pUrvavat / / sU0 29 // sUtram-je bhikkhU egassa aTThAe nahaccheyaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuppayaMtaM vA sAijjai / / sU0 30 // chAyA-yo bhikSurAtmana ekasyArthAya nakhacchedanakaM yAcitvA anyo'nyasyA'nupradadAti anupradadataM vA svadate / / sU0 30 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH 'appaNo egassa aTThAya' AtmanaH svasyaikasyA'rthAya, 'nahaccheyaNagaM' nakhacchedanakam nakhakartanasAdhanam, 'jAittA' yAcitvA 'aNNamaNNassa' anyonyasya-anyasmai, 'aNuppaeI' anupradadAti 'aNuppayaMta vA sAijjai' anupradadataM vA svadate'numodate iti, sa prAyazcittabhAgiti pUrvavat // sU0 30 // sUtram-je bhikkhU appaNA egassa aTThAe kaNNasohaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuppayaMtaM vA sAijjai // sU0 31 // ___ chAyA-yo bhikSurAtmana ekasyArthAya karNazodhanakaM yAcitvA anyo'nyasyA'nupradadAti, anupradataM vA svadate // sU0 31 // cI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH / 'appaNo egassa aTThAe' AtmanaH svasya kevalamarthAya-prayojanasiddhaye / 'kaNNasohaNagaM jAittA' karNazodhanaka yAcitvA samAnIya tat 'aNNamaNNassa' anyonyasya-parasparam 'aNuppaeI' anupradadAti, 'aNuppayaMta vA sAijjai' anupradadataM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAk iti pUrvavat / / sU0 31 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM sUI jAittA vatthaM sIvissAmitti pAyaM sibai sivvaMtaM vA sAijjai // sU0 32 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA--yo bhikSuH prAtihArikI sUcI yAcitvA vastraM sIviSyAmi iti pAtraM sIvyati sIvyantaM vA svadate // 32 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArikIm, 'saI' sUcI-kArya kRtvA punaH parAvartayiSyAmIti kathayitvA nayati-tAdRzasUcIgrahaNaM prAtihArikasUcIgrahaNam / tAdRzI sUcI 'jAittA' yAcitvA 'vatthaM sIvissAmitti' vastraM sIviSyAmIti anayA nIyamAnayA sucyA'haM vastrasya saMdhAnaM kariSyAmIti kathayitvA AnItayA tayA 'pAyaM sibbai' pAtraM sIvyati, yadi kathitAdvastuno'nyadvastu sIvyati, 'sivvaMtaM vA sAijjaI' sIvyantaM vA sadadhantaM vA svadate'numodate sa bhASAsamityAskhalitaH prAyazcittabhAgiti / / sU0 32 / / sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pippalagaM jAittA vatthaM chiMdissAmi tti pAyaM chiMdai, chidaMtaM vA sAijjai / / sU0 33 // _ chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pippalakaM yAcitvA vastraM chetsyAmIti pAtra chinatti chindantaM vA svadate / / sU0 33 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM prAtihArika-kAryAnantaraM parAvartanIyam 'pippalagaM' pippalakam-lohamayazastravizeSa katarikAdikaM 'jAittA' yAcitvA, 'vatthaM chidissAmi' vastraM chetsyAmi iti kRtvA, 'pAyaM chiMdaI' pAtraM chinatti, chedayati vA, 'chidaMtaM vA sAijjaI' chindantaM vA svadate'numodate iti pUrvavat / / sU0 33 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM nahaccheyaNagaM jAittA nahaM chiMdissAmiti salluddharaNaM karei, karetaM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArika nakhacchedanakaM yAcitvA nakhaM chetsyAmi iti zalyoddharaNaM karoti kurvantaM vA svadate // su. 34 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriya' prAtihArika punaH parAvartayiSyAmIti kathayitvA 'nahaccheyaNagaM' nakhacchedanaka-nakhakartanasAdhanam / 'jAittA' yAcitvA 'nahaM chidisyAmiti' nakhaM chetsyAmi iti kRtvA AnItavAn / kintu tena 'salluddharaNaM karei' zalyoddharaNaM karoti, kArayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate-anumodate iti pUrvavatprAyazcittabhAk saH // sU0 34 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM kaNNasohaNagaMjAittA kaNNamalaMNIharissAmiti daMtamalaM vA nakhamalaM vANIharei NIharaMtaM vA sAijjai ||suu035||
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 1 sU0 36-40 avidhisUcI pratyarpaNa - pAtra parighaTTanAdiniSedhaH 17 chAyA - yo bhikSuH prAtihArikaM karNazodhanakaM yAcitvA, karNamalaM nirhariSyAmIti dantamalaM vA nakhamalaM vA nirharati, nirharantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pADihAriyaM' prAtihArikam 'kaNNasohaNagaM' karNazodhanakam ' jAittA' yAcitvA 'kaNNamalaM NIharissAmitti' karNamalaM nirhariSyAmIti kathayitvA''nItena tena dantamalaM vA svecchayA nakhamalaM vA 'NIharei' nirharati, nihArayati, 'NIharaMtaM vA sAijjai' nirharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 35 // atrAha bhASyakAraH- bhASyam -sIvissaM vatthameNaM, vatthaM pAyaM ca savvai / sivisAmi ca pAyaM vA, vatthagaM khalu sinvai // gihI sayaM vA dahUNaM, suNittA vimaNo have / khisaNaM vA parassagge, kujjA aNAyaraM tahA || chAyA - sIviSyAmi vastrametena vastraM pAtraM ca sIvyati / siviSyAmi ca pAtraM vA vastrakaM khalu sIvyati // gRhI svayaM vA dRSTvA zrutvA vimanA bhavet / nindanaM vA parasyAgre kuryAdanAdaraM tathA // avacUri : - 'sIvissaM' ityAdi / ahaM bhavatpradattena - etena sUcyAdinA vastraM sIviSyAmi, ityuktvA''nItena sAdhanena sUcIsAdhanena vastraM tato'nyat pAtraM ca sIvyati / evameva - pAtra vAsIviSyAmIti kathayitvAssnItena tena khalu vastrakaM sIvyati / gRhI evaM sUcIdvArA pAtrAdikaM sIvyantamenaM sAdhu kadAcitsvayaM dRSTvA paramukhAdvA zrutvA 'vimaNo' vimanAH manovakRtimAn bhavet vA-athavA parasya-sAdhorgRhasthasya vA agre - samakSaM tasya sAdhornindanaM tathA - anAdaraM yadi kuryAt tadA mRSAbhASaNena dvitIya mahAvratasya bhaGgakaraNAt saMyamAtparibhraSTaH san zAsanalaghutAM kArayetsAdhuH, ataH sAdhubhirevaM na karttavyam // sU0 35 // sUtram -- je bhikkhU avihIe sUiM paJcapiNas paccapitaM vA sAijjai // sU0 36 // chAyA - yo bhikSuravidhinA sUcoM pratyarpayati, pratyarpayantaM vA svadate // sU0 36 // 3
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ nisIpale aramAI dena- denA ne dara dakSa jati 1. naMda de ne - - - makaramAya-mazaH namona, imA rahe / inala pura ki ina diniyA: hara-jeje isa iva prati yo muniH / rAma naunaH' pati- resane dera taka , uda- -dAna halda- tudeva ilese bahalA-hara-manana na I indata / I sa sa ra ur3a de isa dekara + canda reTa-: sa -dina .3, dazA badala 3. apanA kaza 39 saba de 34-39 nama-jenijnu lAjmA kA jAyaka rahivAzaza ama thie- kAndie kAmakAja kA jamAvaza allA zAra munAvi ho gayA jAna lAla sameM kacarUratva zirata viralelhera
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 41-43 daNDakAdiparighaTTana-pAtrasandhAnaniSedhaH 19 cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'lAupAyaM vA' alAbUpAtra vA-tUMbIpAtraM vA, 'dArupAyaM vA' dArupAtraM vA, tatra-dAru-kASThaM tatsaMbandhi pAtraM vA, 'maTTiyApAyaM vA' mRttikApAtraM vA, etAni trINi alAbUprabhRtipAtrANi 'aNNautthieNa vA' anyayUthikena anyatIrthikena vA, 'gArathieNa vA' gRhasthena vA 'parighaTTAvei vA' parighaTTayati-nirmApayati vA 'saMThaveI' saMsthApayati vA-pAtramukhAdInAM nirmANaM kArayati 'jamAvei vA' yamayati vA-saMyamayati vA pAtraikadezoccanIcapradezaM samIkArayati / alaM=paryAptam 'appaNo karaNayAe' AtmanA karaNatayA svayaM kattu na zakyate / 'muhamamavi' sUkSmamalpamapiH 'no kappaI' no kalpate / evaM svazaktiM 'jANamANe' jAnAnaH 'saramANe' svasAmarthya smaran san vA 'aNNamaNNassa' anyAnyasmai anyasmai anyasmai ityarthaH, tatra-anyatIrthikAya gRhasthAya vA 'viyarai' vitarati samIkaraNAdyarthAya punaragrahaNAya vA dadAti / 'viyaraMtaM vA sAijjaI' vitarantaM dadatamanyaM vA svadate'numodate iti / yadi kazcit zramaNaH tumbAdipAtraM sphuTitaM gRhasthAdidvArA saMdhApayati navInaM vA nirmApayati kiMcidapi viSamaM samaukArayati sUkSmamapi kArya karoti-kArayati-kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati / eteSAM karaNe'nyadvArA saMpAdane vA dAne vA SaDvidhajovanikAyAnAmupamardasaMbhavena sAdhubhistattyAjyam // sU0 40 // sUtram-je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei saMThavei jamAvei vA alamappaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai viyarataM vA sAijjai / / sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH daNDakaM vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA-veNusUcikA vA anyayUthikena vA.gRhasthena vA parighaTTayati saMsthApayati yamayati vA alamAtmanaH karaNatayA sUkSmamapi no kalpate jAnAnaH smaran anyA'nyasmai vitarati vitaranta vA svadate / sU0 41 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'daMDayaM vA' daNDakaM vA, tatra-daNDo gamanasahAyako lokaprasiddhaH, 'laTThiyaM vA' yaSTikAM vA, tatra-yaSTirvazAdinirmito laghudaNDavizeSaH, tAM vaa| 'avalehaNiyaM vA' avalehanikAM vA varSAsamaye crnnsNlgnkrdmpronychnshlaakaavishessH| 'veNusaiyaM vA veNusUcikAM vA, tatra-veNuvaMzastanmayIM sUcI vNshshlaakaamityrthH| etatpUrvoktaM sarva vastu 'annautthieNa vA gArathieNa vA' anyayUthikenA'nyatIrthikena vA gRhasthena vA 'parighaTTAvei' parighaTTayati parighaTTanaM nirmApaNam tatazcA'nyadvArA daNDAdi nirmApayatItyarthaH / 'saMThaveI'
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 niziyasUtre saMsthApayati, tatra-saMsthApana-TaNDasya mukhAdInAM saMpAdanam 'jamAvei vA' yamayati vA saMyamayati daNDAdikaM samIkArayati / 'alamappaNo karaNayAe' alamAtmanaH karaNatayA paryAptamAtmanA svayaM karaNAyAlam na svasya kattuM sAmarthyamityarthaH / 'muhumamavi no kappaI' sUkSma-svalpamapyAtmanaH kAryamanyadvArA kArayituM na kathamapi kalpate / 'jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyaraI' svAtmAnaM nAnAnaH smaran vA svasAmarthya anyA'nyasya anyasmai anyasmai ityarthaH vitarati-dadAti / 'viyaraMtaM vA sAijjai' vitaranta vA-dadataM vA'nyaM svadate'numodate daNDAdInAM gharpaNa--saMsthApanasaMyamanAdikaM kattu paratIthikebhyo dadAti dadataM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgbhavati / kevalaM bAla-glAna-rogi-vRddhAnAM saMcalanArtha yaSTyAdirgRhIto bhavati na tu sazaktAnAM sarvasAdhUnAmiti vivekaH / / sU0 41 // sUtram-je bhikkha pAyasma egaM tuDiyaM tuDei tuDaMtaM vA sAijjai / / sU0 42 // chAyA-yo bhikSu pAtrasyai truTitaM sthagayati-stharAyanta vA svadate ||suu042|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'pAyassa' pAtrasyatumbIpAtrasya, dArupAtrasya, mRttikApAtrasya vaa| 'egaM tuDiyaM' ekaM truTitam thiggalaM chidramityarthaH upalakSaNAt akhaNDapAtrasyopari zobhAdyartha pAtrasya zobhA varddhatAmiti buddhayA pAtrasyopari dIyamAnaM civizepam / 'tuDheI' sthagayati AvRNute truTitaM saMyojayatItyarthaH / 'tuDataM vA sAijjaI' sthagayantaM vA svadate / yazca bhikSustumvikAditrividhapAtrepu chidamekaM niruNaddhi, yadvA-pAtrasyopari zobhAtizayasaMpAdanArtha yatra tatra vA svastikAdikaM nirmAti-nirmApayati vA, nirmApayantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati // sU0 42 // sUtram-je bhikkha pAyassa paraM tiNhaM tuDiyANaM tuDei tuDataM vA sAijjai / / sU0 43 // chAyA-yo bhikSuH pAtrasya paraM trayANAM truTitAnAM sthagayati sthagayantaM vA svadate // suu043|| cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH zramaNaH 'pAyassa' pAtrasya tumbikaadeH| 'paraM tipadaM tuDiyANaM' paraM trayANAM truTitAnAm trithiggalAt paraM caturthAdikam 'tuDheI' sthagayatiAvRtaM karoti-kArayati vA 'tuDaMtaM vA sAijjai' -sthagayantaM vA svadate'numodate, trithiggalA
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyovacUriH u0 1 sU0 44-47 pAtrasyAvidhisaMdhAnAtirekabandhananiSedhaH 21 dadhika saMyojayati sa prAyazcittI bhavati / yaH sAdhustumbikAdipAtreSu-eka-dvikaM vA kadAcittrikaM thiggalaM yojayituM prAptAdhikAraH sa yadi caturthAdikaM thiggalaM svasvajAtIyaM khaNDaM yojayati karoti, kArayati, kurvantaM vA svadate'numodate tadA prAyazcittabhAgbhavati // sU0 43 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-uDDhaM tuDiyatiyA ya, jojejja pAyagaM jaI / ANANavatthAmicchattaM, pAveI ya virAhaNaM / / chAyA-urdhva truTitatrikAcca, yojayetpAtrakaM yatiH / AjJAnavasthAmithyAtvaM prApnoti ca virAdhanam / / avacUriH-'uDDhaM tuDiya' ityAdi / yo yatiH zramaNaH sphuTitapAtrAdikasya thiggalatrayAt urdhvamadhika thiggalena pAtrakaM tumbyAdipAtraM yojayet, caturthAdikaM thiggalaM pAtre sthagayati--karoti, sa zramaNaH AjJAbhaGgadoSam-anavasthAdoSam -mithyAtvadoSam--virAdhanaM ca prApnoti, ataH sphuTitasya pAtrAdikasya thiggalatrayAdadhikaM na yojayet, iti // sU0 43 // sUtram-je bhikkhU pAyaM avihIe tuDai tuDaMtaM vA saaijji| suu044|| chAyA-yo bhikSuH pAtramavidhinA sthagayati sthagayantaM pA svadate // suu044|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAya' pAtram 'avihIe' avidhinA vidhyatikramaNa, 'tuDaI' sthagayati -yunakti 'tudaMtaM vA sAijjaI' sthagayantaM vA svadate, yunakti-yojayati -anumodate vA sa prAyazcittabhAgiti // sU0 44 // sUtram-je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhA baMdhataM vA saaijji| suu045|| chAyA-yo bhikSuH pAtramavidhinA badhnAti-badhnantaM vA svadate // sU0 45 // cUrNI- 'je bhikkhu ityAdi / 'jebhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH 'pAya' pAtraM tumbikAdikam 'avihIe' avidhinA vidhyatikrameNa 'baMdhaI badhnAti avidhinA bandhanaM karoti kArayati / 'vadhaMtaM vA sAijjai' badhnantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati / triprakArake slAbUpAtrAdau dviprakArako baMdho bhavati / tatraiko'vidhibandho dvitIyo vidhibandhaH / tatrAvidhibaMdho'yam-"tatra svastikabandho dviprakArako bhavati vyatikalitaH / itarau vA vyatikalitau samaca
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIdhasUtre burakhau ca koNeSu ||1||r vyaktikalita ekato dvidhAtaca, ekato'yam / diyAto'm pratItastenabandhaH, sa caa'ym| ete sarve'pyavidhivandhAH / vidhivandhastu mudrikAsaMsthita 5 naubandhasasthitazca 6 / eteSu bandhepu-avidhimadhyAdekatareNApi bandhena trayANAM pAtrANAM madhyAt ekamapi pAtraM bandhayet sa AjJAbhaGgAdikaM dopaM prApnotIti // sU0 45 // sUtram-je bhikkhU pAyaM egeNa baMdheNa baMdhai, baMdhataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH pAtramekena baMdhena badhnAti vadhnantaM vA svadate / / sU0 46 / / cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH, 'pAya' pAtraM tumbikAdipAtram 'egeNa baMdheNa baMdhaI' ekena bandhena badhnAti / sAmAnyatastAvatkathitam yat "avandhanaM pAtraM tumbikAdikaM grahItavyam" pAtrasyaikavandhanamapi kurvatasta evAjJAbhaGgAdikA dopA bhavantIti kathayitumidaM sUtraM pravRttam / taccaivaM pratipAdayati yat kazcidekabandhanaM pAtre karoti sa AjJAbhaGgATikAn doSAn prApnoti, tathA 'baMdhataM vA sAijjai' vadhnantaM vA ekena bandhena pAtrAdikaM baghnantaM svaTate'numoTate yaH so'pi prAyazcittabhAgbhavatIti // sU0 46 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-pAyamegeNa baMdheNa, baMdhejjA bhikkhuo jai / vihiNA'vihiNA vA se, ANAbhaMgAi pAvai / chAyA-pAtramekena baMdhena, vannIyAdbhikSuko yadi / vidhinA'vidhinA vA sa AzAbhaGgAdi prApnoti / / avacUri:- 'pAyamegeNa' ityAdi / yaH kazcit zramaNaH ekena ekAvRtena bandhena vidhinA mudrikAsaMsthAnena nauvandhanasaMsthAnena vA, avidhinA svastikAdivaMdhanena vA, pAtramalAbUpramRtikaM bandhayet pAtrasya bandhanaM kuryAt yadi, evaM kurvANaH sa AjJAbhaGgAdikAn TopAna prApnoti tasmAdvidhinA vA avidhinA vA pAtrasyaikAvRtena bandhanena bandhanaM na kuryAditi // sU0 46 / / sUtram-je bhikkhU pAyaM paraM tiNhaM baMdhANaM baMdhai, baMdhataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuHpAtraM paraM trayANAM baMdhAnAM badhnAti vadhnantaM vA svadate / suu047|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurnirgranthaH 'pAya' pAtraM tumbikApramRtikam / 'paraM tiNDaM baMdhANaM baMdhaI' paraM trayANAM bandhAnAM vadhnAti trirAvRtavandhanAtparaM catu
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 48 pAtrasyAtirekabandhanakAlamaryAdA 23 dibandhena badhnAti-bandhanaM karoti kArayati 'baMdhataM vA sAijjaI' badhnantaM-bandhanaM kurvANaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati // sU0 47 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-baMdhattigAiritteNa, pAyaM baMdhai jo jaI / vihiNA'vihiNA vAvi, se pAvai ya duusnnN|| chAyA-bandhatrikAtiriktena, pAtraM badhnAti yo yatiH / vidhinA'vidhinA vA'pi, sa prApnoti ca dUSaNam // avacUriH-'baMdhattigA' ityAdi / yaH kaivalyaprApakajJAnadarzanacAritrArtha yatamAno yatiH bandhatrayAtiriktena bandhanatrayAdadhikena caturthabandhanAdinA pAtramalAbUprabhRtikam vidhinA mudrikAdisaMsthAnena, avidhinA svastikAdisaMsthAnena bandhanena badhnAti bandhanaM karoti kArayati, sa dUSaNamAjJAbhaGgAdidoSajAtaM prApnoti tasmAt kathamapi vidhinA'vidhinA vA caturthena bandhanena yatiH pAtrasya bandhana na kuryAditi / / sU0 47 // sUtram-je bhikkhU airegabaMdhaNaM pAyaM divaDDAo mAsAo pareNa dharai dharataM vA sAijjai // sU0 48 // chAyA-yo bhikSuratirekabandhanaM pAtra dvayardhAt mAsAtparaM dharati, dharantaM vA svadate // suu048|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'airegavaMdhaNaM pAyaM' atireka tribandhanAdadhikaM bandhanam , tena baddhaM pAtram 'divaDDhAo mAsAo' dvayardhAt mAsAt ekaM mAsaM paripUrNa dvitIyamAsasyA? bhAgaH paMcadazadinAni, tasmAt dvayardhamAsAt 'pareNa' pareNa parataH yadi dvayardhamAsAdadhikakAlaparyantaM 'gharei' dharati dhArayati / 'dharaMtaM vA sAijjaI' dharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati // sU0 48 // ___ atrAha bhASyakAra:bhASyam-avalakkhaNavaMdhaNao, hoi pamAbho asaMjamo tatto / teNa ya ANAbhaMgo, paDaI tatto ya saMsAre // chAyA--apalakSaNabandhanatoM bhavati pramAdaH asaMyamastasmAt / tena ca AjJAbhaGgaH, patati tasmAcca saMsAre //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 24 avacUriH-'abalakkhaNa.' ityAdi / apalakSaNaM yadvandhanaM tasmAt pramAdo bhavati, tasmAt pramAdAt asaMyamaH, tena ca asayamena AjJAbhaGgaH jinAjJAvirAdhanA, tasmAcca mAjJAbhaGgAt sAdhuH saMsAre patati tasya punaH punaH saMsArapAto bhavati / tasmAdavidhivandhanasya sArdhamAsAtparato dhartA-dhArayitA, dhArayato'numodayitA ca prAyazcittabhAg bhavatIti vimarzaH // sU048 // ekabandhanabaddhapAtradhAraNe bhikSuH ke kaM dopaM prApnotItyAha bhASyakAra:bhASyam-ANAbhaMgAiyaM dosaM, micchattaM ca virAhaNaM / pAvai jamhA ya tamhA, bhikkhU Neva dharejja taM // chAyA-AkSAmagAdikaM dopaM, mithyAtvaM ca virAdhanam / prApnoti yasmAcca tasmAd , bhikSunaiva dharet tam // avacari:--'ANAbhaMgAiyaM' ityAdi / yasmAtkAraNAt eka-dvika-trikAtirekabandhanaviziSTapAtraM dhArayatastIrthakArANAmAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti, tathA anavasthA, ekena yadi dhAritaM tadA'nyo'pi taddhArayiSyati, tadanyo'pi dhArayiSyati, evaM tadanyo'pi, itthaM krameNA'navasthAdopaH samApatati / tena mithyAtvamapi prApnoti, tIrthakarANAmAjJAbhaGge mithyAstra prAptaH / tathA virAdhanam AtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti / tasmAtkAraNAta sAdhurekabandhanAvidhivandhanAtirekabandhanaviziSTaM pAtra na dhArayediti siddhAntaH // sU0 48 // atha bhApyakAro'lakSaNapAtrANi pradarzayati-'huMDaM' ityAdi / bhASyam-huMDaM 1 savalaM 2 vAyAiddhaM 3 dupuyaM 4 ca khIlasaMThANaM 5 / paumuppala 6ca savaNaM 7 alakSaNaM daha 8 ducaNaM 9 // chAyA-huMDaM 1 zavalaM 2 vAtAciddha 3 duSputaM 4 ca kIlasaMsthAnam 5 / padmotpalaM ca savarNa 7, alakSaNaM dagdha 8 durvarNam 9 / avariH - huMDa' yat pAtraM samacaturakhaM na bhavati tat huNDam alakSaNam 1, zavalaM tat yasya kRSNAdirUpANi, vicitrarUpopapannam ityarthaH 2 vAtAvidvaM nAma-vAtena Aviddha kSiptam upacArAt sphuTitamityarthaH 3, duppuna nAma-duSTAdhobhAgaM yat sthApitamUrdhvameva tiSThaticAlitaM sat punaH pratyAvarttate tat tAdRzaM duSputam 4 iti / kolasaMsthAnam-yat sthApayat sanna tiSThati tatkIlasaMsthAnam 5, padmotpalam-yasya pAtrasyA'dhonAbhiH padmAkRtiH, utpalAkRtiH nolAmA vA tatpadmotyalam 6, savarNam kaNTakAdikSatakSataM yatpAtraM tat 7, tathA dagdhamagninA pracalitam 8, duvarNam-paJcavarNopetamaniSTavarNa vA 9 / athavA-pravAlADkurasadRzaM
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 49-50 vastrasandhAnaprakaraNam 25 suvarNam anyadurvarNam-aniSTamityarthaH / etallakSaNayuktaM pAtramalakSaNaM kathyate iti / tatra kasmin alakSaNe sati taddhArayituH kimAkArako doSa Aphdheta ? tatrocyate-huMDanAmake lakSaNe cAritrabhedaH 1, zabalanAmake lakSaNe cittavibhramaH 2, vAtAviddhanAmake'lakSaNe sAdhonmAdo bhavati 3, duSputa-kIlasaMsthAnanAmake'lakSaNake gaNe-cAritre ca sthAnaM na labhate 45 / panotpalanAmakAlakSaNe-akuzalaM zarIrapIDA bhavati 6, savarNApalakSaNe upakaraNasya jJAna-darzana-cAritrasya ca virAdhanA bhavati 7, dagdhe antarbahirvA maraNaM bhavati 8 / durvarNanAmakA'lakSaNaviziSTapAtradhAraNe jJAnasyAgamo na bhavati 9, tasmAt-alakSaNayuktaM pAtraM na dhArayet / kIdRzaM pAtraM kena vA krameNa kiyantaM vA kAlaM mArgayitavyam ! tatrocyate-prathamaM tAvat caturo mAsAn paryantaM yathAkRtaM nAma pAtraM kevalakASThanirmitaM, pUrvakRtamukhaM vA'lAbUpAtraM mArgayitavyaM kintu na parikamitamiti / yadi caturmAsaM yAvadanveSaNe kRte'pi tAdRzaM yathAkRtaM pAtraM na labdhaM bhavati, tadA-tadanantaraM mAsadvayaM yAvat alpaparikarmitameva pAtraM mArgayitavyam / yadyetAvatA kAlenA'pi tAdRzamalpaparikarmitaM pAtraM labdhaM na bhavet, tadA-dvayardhamAsaM yAvat bahuparikarmitamapi pAtraM mArgayet , yasmAt-tadanantaraM varSAkAlaH prAptoM bhavati, varSAkAle ca parikarma na bhavati / yadi yAdRzamAgame kathitaM salakSaNaM pAtram tAdRzaM pAtraM na labheta, tadA tAvad yadeva prAptaM tadeva pAtramanukarSayitavyamiti saMkSepaH // suu048|| itaH pUrvasUtreSu-eka-dvikAdithiggalaM bandhanaM vA darzitam, adhunA-prakRtasUtre vastre thiggalayojanAprakAramAha- 'je bhikkhU ityAdi / sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM paDiyANiyaM dei, deyaMtaM vA sAijjai // sU0 49 // chAyA-yo bhikSurvastrasya ekaM pratyanIkaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 49 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya, tatravAsayati-AcchAdayati rakSati zItoSNAdibhyaH zarIramiti vastram-prAvaraNaka-colapaTTAdikam , tasya vastrasya, 'egaM paDiyANiyaM' ekaM pratyanIkam anyajAtIyavastrasaMbhavaM thiggalakam kAraNaM vinA tajjAtIyamekaM thiggalam-anyajAtIyavastrasya vA thiggalaM dadAti, dApayati 'deyaMta vA sAijjai' dadataM vA svadate'numodate, sa AjJAbhaGgAdikamAtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti, ataH prAyazcittabhAg bhavati // sU0 49 // saMprati sUtrapratipAditaM vastraM katiprakArakaM bhavatIti jijJAsAyAmAha bhASyakAra:-'vatthaM paMcavihaM' ityAdi /
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastre bhASyam-vatthaM paMcavihaM vuttaM, jaMgamAipabheyagaM / jahAsatthaM ca tabbheo, NAyaco hiyavuddhihi // chAyA-vastraM paJcavidhamuktaM jaMgamAdipramedakam / yathAzAstraM ca tadbhedo zAtavyo hitabuddhibhiH // avacUriH-vastraM paJcavidhaM paJcaprakArakaM bhavati, jaMgamAdibhedAt, paMca prakArAH vastrasya bhavantijaMgie,bhaMgie, sANae, pattie, tirIDapaTTae" jaGgamam 1, bhagikam 2 zANakam 3 patrakam 4 tiroDapaTTakam 5, tatra-jaGgamam-ajameSalomanirmitaM kambalAdi, upalakSaNAtkAsikam 1, bhaGgikamatasInirmitaM kRmijaM vA 2, zANakam-zaNasUtramayam 3, patrakam-tAlapatranirmitam 4, tirIDapaTTakam-tirIDavRkSatvagbhinirmitam 5 / eteSu paJcavidheSu vastreSu-utsargamArgeNa vastradvayaM kalpate, UrNAmaya, kAsikaM ca, tatra ekamUrNAmayaM, prAvaraNadvaya kAryAsikaM ca / apavAdamArgeNa dvividhavastrayoralAbhe'nyadapi vastraM kalpate / itthaM subuddhibhiryathAzAstraM bhedo jJAtavyaH // sa0 49 // ___ athApavAdamAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM paDiyANiyaM dei deyaMta vA sAijjai // sU0 50 // chAyA yo bhikSurvastrasya paraM trayANAM pratyanIkaM dadAti dadataM vA svadate ||suu050|| cUrNI - 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya prAvaraNacolapaTTakAdirUpasya 'paraM tiNha' paraM trayANAm, trayANAM thiggalAnAM paratazcaturthAdikam , pratyanIkaM anyajAtIyavastrathiggalam , 'dei' dadAti dApayati, 'deyaMta vA sAijjaI' dadataM vA svadate'numodatesa prAyazcittabhAga bhavatIti // sU0 50 // atrAha bhASyakAra:-'kAraNe' ityAdi / bhASyam-kAraNe thiggalaM satthe, tiyameyamudAhiyaM / tao ya parato dei, ANAbhaMgAiyA mayA // chAyA-kAraNe thiggalaM zAstre trayametadudAhRtam / tatazca parato dadAti AjJAbhaMgAdikA mtaaH|| avacUriH-kAraNe-kAraNavizeSe sati, yAvat-eka-dvikaM trayaM vA thiggalaM vastropari deyam , etat zAstre evodAhRtam-kathitam / kAraNe sati yAvat thiggalatrayaM tAvadeyam , tatazca parato dadataH tataH paraM trithiggalAtparaM caturthAdi thiggalaM vastropari dadataH zramaNasya-AjJAbhagAdikA dopA matA bhaveyurityarthaH // sU0 50 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 51-56 vastrasya sIvanaphalikAgranthanaprakaraNam 27 athAsya prakRtasUtrasya paJcAzatA sUtreNa saha kaH saMbandhaH ? iti cet atrocyate-pUrvapUrvatarasUtreSu thiggalasaMyojanaM kathitam / tat thiggalaM sIvanamantareNa na saMbhavati iti thiggalasIvanaM smArati, tatsIvana kena vidhinA bhavatIti sIvanavidhipradarzanArthametatsUtramAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU avihIe vatthaM sivvai sivvaMtaM vA sAijjai / 51 / chAyA-yo bhikSuravidhinA vastra sIvyati sIbyantaM vA svadate ||suu0 51 // cUrNI-'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'avihIe' avidhinA-vidhimullacya, 'vatthaMsivvaI' vastraM prAvaraNacolapaTTAdikaM sIvyati sIvanaM karoti, kArayati 'sivvaMtaM vA sAijjai' sIvyantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati / ayaM bhAvaH-yathA gRhasthaH zobhArtha vastrAdau jAlikAM karoti tathA yadi 'sAdhuH kuryAt, yadvA kurvantamanumodayet tadA tAdRzavastrasya pratilekhanAdikaM kattuM na zakSyati, ato'vidhipUrvakaM tat sIvanam-iti, tathAkaraNe kartuH kArayituH kurvantamanumodayiturbhavatyeva prAyazcittam / ayaM bhAvaH-sIvanaM paJcaprakArakam-gaggarakasIvanam 1 daNDisIvanam 2 jAlikAsIvanam 3 ekasarAsIvanam 4 duSkIlakasIvanam ca 5 bhavati / tatra-gaggarasIvanaM daNDisIvanaM ca yathA gRhasthAnAM 'kurtA-koTa, kotthala-kothalA-kothalI' ityAdibhASAprasiddhAnAM sIvanam 1-2, jAlikAsIvanaM prasiddhaM vastreSu jAliMkAdikaraNena vicchittisampAdanam 3 / ekasarAsIvanaM lokaprasiddha 'kasIdA' 'bharata' ityAdinAmnA 4 / duSkIlakasIvanaM yathA tathA sonyate, yathA-ubhayato vastrasya kIlakamirva DorakaM bhavati 5 / etatsarvaM sIvanamavidhirUpam, yata eteSu pratyupekSaNAdikaM samyak na saMbhavati ato naitatkarttavyam / vidhisIvanaM gomUtrikAkArasIvanaM svasamayaprasiddhamiti dik / / sU0 50 // sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM phaliya gaMThiyaM karei kareMtaM vA saaijji|| sU0 52 // chAyA-yo bhikSurvasghrasyaikAM phalikA prathitAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 52 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatyassa' vastrasya, 'egaM phaliyaM gaMThiyaM kareI' ekAM phalikAM-vastrAntasthitatantujAlarUpAM grathitAM karoti vastrAntasthitatantujAlaM phalikArUpeNa prathnAtItyarthaH, 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAgU bhavati / zeSaM prAgvat // sU0 52 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU vatthassa para tiNhaM phaliyagaMThiyANaM karei karata vA sAijjai // sU0 53 // __ chAyA-yo bhikSurvastrasya paraM prayANAM phalikAgranthikAnAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 53 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'vasthassa' vastrasya-prAvaraNavastrAdeH, 'paraM tiNDa' paraM trayANAm 'phaliyagaMThiyANa' phalikAgranthikAnAM 'karei' karoti svayaM saMpAdayati, kArayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgiti prAgvat / ataH phalikAtrayAdadhikaM phalikAgranthanaM na vidheyam // sU0 53 // sUtram-je bhikkhU vatthassa egaM viphaliyaM gaMThiyaM dei deyaMta vA sAijjai // sU0 54 // chAyA yo bhikSu vastrasyaikAM viphalikAM granthikAM dadAti dataM vA svadate ||suu054|| cUrNI-'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya 'egaM viphaliyaM gaMThiyaM' ekAM viphalikAm-phalikArahitAM granthikAM 'dei' dadAti-vastrAntabhAgena saha pranthikAM yunakti dApayati, yojayati manyadvArA, 'deyaMtaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate'numodate tasyAjJAbhaGgA'navasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavantIti sugamam // sU0 54 // sUtram-je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM viphaliyagaMThiyANaM dei deyaMtaM vA sAijjai / / sU0 55 // chAyA-yo bhikSurvastrasya paraM trayANAM viphalikapranthikAnAM dadAti dadataM vA svadate // sU0 55 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthassa' vastrasya 'paraM tiNDa' paraM trayANAm-trayANAM paramadhikam 'viphAliyagaMThiyANaM deI' viphalikagranthikAnAM dadAti dApayati, 'deyaMtaM vA sAijjai' dadataM vA svadate'numodate sa AjJAbhagadopAtprAyazcittabhAgiti saralo'rthaH // sU0 55 // sUtram-je bhikkhU vatthaM avihIe gaMThai gaMThataM vA sAijjai // 56 // chAyA-yo bhikSurvastramavidhinA athnAti anantaM pA svadate // sU0 56 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthaM vayaM-colapaTTAdikam 'avihIe' avidhinA-vidhimullaya 'gaMThai' grathnAti avidhipUrvaka pranthi dadAti-dApayati,
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 1 sU0 57-60. vastragRhadhUmapUtikarmaprakaraNam 29 'gaMThataM vA sAijjai' adhnantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSAtprAgvat prAyazcittabhAgbhavati / / sU0 56 // / sUtram-je bhikkhU vatthaM atajjAeNaM gaMThei gaMTheta vA sAijjai // 57 // chAyA-yo bhikSurvastramatajjAtena guthnAti prathnantaM vA svadate // sU0 57 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'vatthaM' vastraM colapaTTAdikam, sphATitaM saMghAtum 'atajjAeNaM' atajjAtena, jAtimatikramya yad bhavati tad atajjAtam anyajAtIyam tena vibhinnajAtikena davarakeNa 'gaMThei' prathnAti-sIvanAdikaM karoti, kArayati 'gaThetaM vA sAijjaI' anantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnuvan prAyazcittabhAgiti pUrvavat // sU0 57 // sUtram-je bhikkhU airegagahiyaM vatthaM paraM divaDDAo mAsAo gharei dharataM vA sAijjai // sU0 58 // chAyA-yo bhikSuH atirekagRhItaM vastraM paraM dvayardhAt mAsAt dharati dharantaM vA svadate // sU0 58 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'airegagahiyaM vatthaM' atirekagRhItaM vastram zramaNAnAM yAdRzI vastragrahaNavyavasthA, yAdRyI vA saMkhyA, tato'dhikavastrasya ko'pi grahaNaM karoti / pramANavyavasthAto'dhikaM yad gRhItaM vastraM tat yadi 'paraM divaDDAo mAsAo gharei' paramadhikaM dvayardhamAsAt-ardhAdhikaikamAsAt, sAdhaiMkamAsAt paramadhikaM kAlamapi dharati, svasamIpe sthApayati 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA svadate'numodate sa AjJAbhaGgAdidoSadhArI prAyazcittabhAgbhavati / / sU0 58 // atrAha bhASyakAraH-'avalakkhaNAI0' ityAdi / bhASyam-avalakkhaNAijutta-duga-tiga-airega-gaThiyaM vatthaM, / __ dharai ya divaDDhamAsA, ahiyaM jo dosabhAI so / / chAyA-apalakSaNAdiyuktaM-dvika-trikA'tirekagrathitaM vastram / dharati ca dvayardhamAsAd adhikaM sa doSabhAgI saH // avacUriH-yo bhikSuH apalakSaNAdiyuktam-trikoNAdyalakSaNayuktam / AdizabdAttathAvidhAnyApalakSaNayuktaM vA yathA ekagranthiyuktaM, granthidvayayuktaM, granthitrayayuktaM tadadhikapranthiyuktaM vA, yatsamA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizithasUtre 30 nA'samAnajAtIyakaM colapaTTAdikaM vastraM sArdhamAsAdadhikaM sArdhakamAsAdadhikakAlaparyantaM dharatidhArayati, yadvA-dharantamanumodate sa zramaNaH tIrthakRtAmAjJAbhaGgAdidopabhAgI bhavatIti / tathAanavasthAdopam-AtmasaMyamavirAdhanAdopaM ca prApnoti, ataH salakSaNAdivastrasya mArgaNaM karttavyam / tatrA'palakSaNopadherdhAraNe-yasmAt- jJAnadarzanacAritrANAM vinAzo bhavati, tasmAt-alakSaNayutaM vastraM na dhArayitavyam , kintu-savidhivastrasya mArgaNA karttavyA / tatra yathAkRtavastragrahaNe mAsacatuSTayaM yAvat-anvepaNaM karttavyam 1, anyaparikarmitagrahaNe mAsadvayaM yAvat mArgaNaM karttavyam-2, tataH paraM sArdhamAsaparyantaM saparikarmitaM vastraM mArgayet 3, evaMprakAreNa kRte'pi mArgaNe salakSaNAdikamanyadoparahitaM vastraM yadi na milet , tadA tAvatparyantaM mArgaNaM karttavyam yAvatparyantamanyatsalakSaNaM sarvadopahitaM vastraM na milet // sU0 58 // sUtram--je bhikkhU gihadhUmaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA parisADAvei parisADAvetaM vA sAijjai // sU0 59 // chAyA-yo bhikSuH gRhadhUmaM anyayUthikena vA, gRhasthena vA parizATayati pari, zATayantaM vA svadate // sU0 59 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'gihadhUma' gRhadhUmam gRhaM vasatiryatra sAdhavastiSThanti, tasmin gRhe vasatau dhUmaM rogAdyupazAmakaguggulAdijvAlanAjjAyamAnam 'aNNautthieNa vA anyayUthikena vA paratIrthikena vA, 'gArathieNa vA' gRhasthena vA-yena kenacit vA parisADAvei' parizATayati-gRhAdikaM pidhAya tadantadhUmaM nirudhya prasArayati, sarvato vistArayati 'parisADAvetaM vA sAijjaI' parizATayantaM-itastato dhUpayantaM vA svadate'numodate sa prAgvat prAyazcittabhAgbhavati // sU0 59 // sUtram-je bhikkhU pUikammaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai, taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM / / mU0 60 // ___ // NisIhajjhayaNe paDhamo uddeso saMmatto // 1 // chAyA-yo bhikSuH pUtikarma bhuGkte bhuJjantaM vA svadate, taM sevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam ||suu0 60 / / // nizIthAdhyayane prathama uddezaH samAptaH // 1 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 1 sU0 60 pUrtikarmabhASyam-uddezasamAptizca 31 cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi ! 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pUikammaM bhuMnai' pUtikarma bhukte, tatra-vivarNa vinaSTaM kuthitamannajAtaM pUtikaM kathyate, svasamaye punarvizuddhamapyAhArAdikamAghAkarmikAdikaNamAtreNa mizritaM tatpUtikamiti kathyate, etAdRzamAhAraM bhukte bhujataM vA sAijjaI' bhuJjantaM pUtikAdyAhArasyopabhogaM kurvantaM svadate'numodate / 'taM sevamANe Avajjai' tat-hastakarmAcArabhya pUtikabhantamavidhimArga sevamAna Apadyate-prApnoti 'mAsiyaM parihArahANaM aNugyAiyaM' mAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam / anudghAtikaM mAsikaM prAyazcittaM bhavatIti sarvatra vijJeyam // sU0 60 // hastakarmAdArabhya pUtikarmAntA'vidhimArgasya parisevanaM kurvataH zramaNAdeH prAyazcittam , tatra kimidaM pUtikarma ? katividhaM ca ? tatrAha bhASyakAra:--'pUikamma' ityAdi / bhASyam--pUikammaM duhA vuttaM, davve bhAve ya dhImayA / davve mundaradiluto, bhAve suhumaM ca bAyaraM // chAyA-pUtikarma dvidhA proktaM dravye bhAve ca dhImatA / dravye sundaradRSTAnto bhAve sUkSmaM ca bAdaram // avacUriH-tatra-'pUti' iti kuthitamiti kathyate, karma-ityAdhAkarmikamiti / taccA''dhAkarmikaM-sAdhvartha SaTkAyopamardanapUrvakaM nirmitamAhArAdikam / AdhAkarmikasya niSiddhatvAt yadyapi zuddha AhAraH tatrA''dhAkarmAdidoSayuktAhArasya sikyamapi-kRNamapi yadi milati tadA'sau pUtikarmAhAra ityucyate, tadAhArakaraNe prAyazcittam / tad dviprakArakaM bhavati, tadeva darzayati bhASyakAra:-'pUikamma' iyAdinA / viditazAstrahRdayaiH pUrvAcAryaiH pUtikarma vidhA-dviprakArakaM kathitam , tadyathA-dravye bhAve ca, tatra dravye sundaradRSTAnto nidarzanam / tathAhi asti kazcidgAthApatiH, tena gRhakAryakaraNAya sundaro nAmakaH sevakaH svagRhe sthaapitH| ekadA kadAcitkAcit puNyatithiH prAptA / tadavasare gAthApatinA prAGgaNopalepanAya sundaraH sevako niyojitaH / sa ca sundaro gomayamAnItavAn parantu gomayena sAkaM purISamapi-AnIya prAGgaNasyopalepanAdikaM kRtavAn / yadA tu gAthApatiH samAgataH tadA durabhigandhayuktadravyeNa lipta prAGgaNamiti matvA bhRtyaM bhasitavAn / tathA ca yathA dRSTAnte'pavitradurgandhimanuSyapurISeNa saMsRSTaM gomayamapi durgandhakAraNam / evameva-dArTAntike'zuddhAhArasaMsRSTaH zuddhAhAro'pi doSAya eveti /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre bhAvapUtikaM ca dviprakArakaM bhavati sUkSma-vAdaraM ca / tatra-indhanaM dArukam , tasya dhUmaHindhanadhUmaH, sa cA''dhAkarmike bhojane radhyamAne lokAnAM prANapradezaM spRzati tena chivakA jAyate, tataH sarvaM pUtikaM bhavati / gandhapudgalairvA chikkA bhavati tataH sarva pUtikaM bhavati / athavAdhUmagandhavarjitaiH sUkSmAvayavaizchikkA, tataH sarvaM pUtikaM bhavatItyetat sUkSma pUtikam / ___ vAdaraM triprakAraM bhavati AhAre, upadhau, zayyAyAM ca / tatrAhArapUtikaM caturvidham azanAdibhedAt / AdhAkarmikAdyAhArakaNenApi saMsRSTamAhArajAtamAhArapUtikam 1 / upadhipUtikaM dviprakArakam-vastre pAtre ca / tatra-vastraM jAMgikAdipaJcaprakArakabhedAt paJcavidham / pAtram-alAvUdAru- mRttikAbhedAt trividhaM grAhyam / dhAtunirmitaM sampratikAlaprasiddhaM selolAiTAdinirmitaM sarvamagrAhyam / tatazca pAtrapUtikamapi trividham / tatra vastre-AdhAkarmakRtena sUtreNa sIvyati, thiggalaM vA dadAti / pAtre'pi-AdhAkarmakRtena sUtreNa sIvyati-saMyojayati thiggalaM vA dadAti / vasatipUtikam-zuddhavasatau AdhAkarmikavaMzakASThaprastarAdisaMmelanam / yathA-vasatinirmANe pada kASThAdIni prAzukAni saptamaM kimapi vAstudravyaM cA''dhAkamikaM saMyojitaM bhavettad vasatipUtikaM kathyate / vizeSato yathAzAstraM jJAtavyam // sU0 60 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhApAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthinirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlacati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM prathama uddezakaH samAptaH // 1 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvitIyodezakaH // kathitaH prathamoddezakaH, idAnImavasaraprApto dvitIyoddezakaH prArabhyate, asya prathamoddezakena saha kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraHbhASya-paDhame gurumAsaM ca, pAyacchittaM parkittiyaM / vIe u lahumAsaM ca, pAyacchittaM kahissae // chAyA-gurumAsikaM ca-prathame, prAyazcittaM prakIrtitam / dvitIye tu laghumAsaM ca prAyazcittaM kathayiSyate // avacUriH --'paDhame'. ityAdi / tatra prathame-prathamoddezake hastakarmAdhArabhya pUtikarmAhAraparyantepu dopeSu 'gurumAsaM' gurumAsikaM prAyazcittaM kathitam / dvitIye-dvitIyodezake tu 'lahumAsaM' laghumAsikaM prAyazcittaM kathayipyate / yadvA-guru- iti padaM sApekSam tacca-laghukamapekSate'to'troddezake laghuprAyazcittaM kathayiSyate / ayameva saMbaMdhaH pUrvAparoddezakIyasUtrANAm / athavA-prathamohezakacaramasUtrasthabhASye upakaraNapUtikaM kathitam , iha ca dvitIyoddezakasya prathamasUtre tadevopakaraNaM kim ? iti kathayiSyate, ayameva saMvandhaH pUrvAparasUtrayoH / athavA-prathamoddezakasyAdisUtre hastakarmAdivyavahAro niSiddhaH, atrApi dArudaNDaka--pAdapochanakaraNaM hastavyavahAra eveti' tannipedhaH kathayiSyate, ayameva saMbaMdhaH pUrvAparasUtrayoMrbhavati / anena saMbandhenAyAtasya dvitIyohezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM karei kareMtaM vA sAijjai 1 chAyA- yo bhikSurudaMDakaM pAdapoMchanakaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit- niravabhikSaNazIlo bhikSuH, aSTavidhakarmaNAM kSapaNAya sarvadA yatanAvAn vA bhikSuH 'dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM karei' dArudaNDakaM pAdaproJcanakaM karoti, tadAru-kASTham , tanmayo daMDo yasya tadArudaNDakam-tAdRzaM kASThadaNDamAtrayukta niSadyAbhidhavastravarjitam., evaMbhUtaM pAdaproJchanakam , atra 'pAdaproJchana'-zabdena * rajoharaNaM gRhyate, evaMrUpaM nipadyAvastravivarjitaM rajoharaNaM karoti kArayati 'kareMtaM vA sAijjaI kurvantaM vA svadate-anumodate tasya mAsalaghukaM prAyazcittaM bhavati, ato rajoharaNadaNDaM vastravivarjitaM svayaM na kuryAnna vA. kArayet tathA-kurvantamanyaM vA nA'numodeta, iti / / sU0 1 // bhASyam-duvihaM rayaharaNaM, uNiyaM ca taheyaraM / ussagge paDhamaM gejhaM, apavAe ya aNNayaM // sagge padoM 5.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA-dvividhaM rajoharaNa, auNikaM ca tathetarat / utsarge prathama grAhA, apavAde ca anyat // avacUriH-'duvihaM' ityaadi| rajoharaNaM dvividham-aurNikaM tathA itarat-tadbhinnaM ca / tatrotsargamArge maurNika grahItavyam / apavAde-UrNAmayasyA'lAme tu-anyat bhASikAdikamapi rajoharaNa grahItavyam / rajoharaNaM paJcavidhaM bhavati-jAGgamikaM 1, bhAGgikaM 2, zANakaM 3, potakaM 4, tirITapaTakam 5 / tatra jAgamikaM-jaGgamaprANikezavinirmitaM, yathA aurNikam auSTrikamityAdi 1 / bhAGgika 'pATa' iti lokaprasiddhaM yasya tantubhiH kotthalakaM nirmIyate tannirmitam 2 / zANakaM zaNasUtranirmitam 3 / potakam-poto vastraM, tannirmitaM kArpAsasUtranirmitamityarthaH 4, tirITapaTTakam-tirITa iti vRkSavizeSaH, tasya tvacAvinirmitatantusampAditam 5 / punarapi ranoharaNaM trividham-autsargikam 1, ApavAdikam 2, tanubhayAtmakam 3 / tatra autsargika sarvAtmanA maurNikam , ApavAdikam-bhAGgikAdikaM caturbhedakam / tadubhayAtmakam--UrNAdimizritam / eSAM madhyAtpUrvapUrvAbhAve parAtparaM rajoharaNaM grAhyam / pratimAdhArI zrAvakastu niSadhA-rajoharaNopariveSTanako vastravizeSaH, tadrahitadaNDikAyuktaM rajoharaNaM dhArayati / sAdhusAdhvInAM tu niSadhArahitadaNDikAyuktaM rajoharaNaM kathamapi na kalpate iti / tatra-rajoharaNapramANamAha-rajoharaNaphalikAyA hastinaH padanyAsasya yAvat pramANaM bhavet tAvatpramANakaM rajoharaNaM karttavyam / daNDikApramANamAha--gamanasamaye sukhapUrvakaM yayA pramArjayituM zakyate tAzapramANA lambAyamAnA rajoharaNadaNDikA grAhyA / ladhudaNDikayA samyak pramArjanaM na saMmavati ata eva ranoharaNe laghudaNDikA na dhAryA / tathA--rajoharaNaM parityajya yugakASThapramANabhUmito dUraM na gantavyam / apramArjitabhUmau gamane cAsamAdhisthAnadopo bhavatIti dazAzrutaskandhe bhagavatA pratipAditamiti // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM geNhai geNhataM vA sAijjai 2 chAyA-yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM gRhNAti gRhantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM' dArudaNDakaM pAdaproJchanam niSadyApariveSTanarahitadArudaNDayuktaM rajoharaNam 'geNhai' svayaM gRhNAti 'geNhataM vA sAijjaI' gRhNantaM vA svadate, gRhNAti grAhayati gRhNantaM vA anumodate sa prAyazcittamAgbhavatIti // sU0 2 // sUtram--je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dharei dharataM vA sAijjai 3
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH OM0 2 0 4-8 dArudaNDakapAdaproJchanaprakaraNam 35 chAyA -yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI - 'gharei' dharati dhAraNaM karoti gharantaM vA'numodate / anyatsugamam // sU0 3 // sUtram - je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM viyarai viyaraMtaM vA sAijjai 4 chAyA - yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM vitarati vitarantaM vA svadate // sU04 // cUrNI - 'viyarai' vitarati tatra - vitaraNaM anyasmai dAnam / anyatsugamam || sU0 4 // sUtram - je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhAei paribhAeMtaM vA sAijjai || sU0 5 // chAyA -yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM paribhAjayati paribhAjayantaM vA svadate // 5 // cUrNI - yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM 'paribhAei' paribhAjayati-svArthe Nic vibhajati, vibhajanaM- vibhAgakaraNam 'paribhAeMtaM vA' paribhAjayantaM vA vibhajantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 5 // sUtram - je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhuMjai paribhujaMtaM vA sAMI - jjai // sU0 6 // chAyA -yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM paribhuGkte paribhuJjantaM vA svadate // 6 // -- cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM rajoharaNam 'paribhujai' paribhuGkte, tatra - paribhogaH paribhuJjanam tAdRzarajoharaNena pramArjanAdikArya - saMpAdanam / tathA-'paribhujaMtaM vA sAijjai' paribhuJjantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 6 // sUtram - je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paraM divaDDAA mAsAo dhareidhareMtaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA -yo bhikSurdArudaNDakaM pAdaproJchanaM paraM dvayarthAt mAsAt dharati dharantaM vA svadate // sU0 7 // cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'dArudaMDayaM' dArudaNDakam 'pAya puMchaNaM pAdaproJchanam - vastraveSTanarahitadA rudaNDayukta rajoharaNam kadAcit - vastrAbhAvAt AgADhabhayAt, agnidAhAt, rAjapradveSAd, azivAdikAraNAt, tAdRzonmAdAdidoSagrasta ziSyopasargAdvA, ityAdikAraNavazAd yadi dhArayet tadApi tat sArddhamAsaparyantaM dhArayet / tataH paraM diva
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ HALALAnurammarAmAna nizIthasUtra 'iDAo mAsAo' dvayardhAnmAsAt paramadhikaM yadi dhAraNaM ; karoti dharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAga bhavati / utsargato vyAghAtitaM ,rajoharaNaM yaH sArddhamAsAdadhikakAlaparyantaM dhArayati, yadvA dharantamanumodate sa AjJAbhaGgadopa-manavasthAdopaM mithyAtvadopamAtmavirAdhanaM saMyamavirAdhanaM ca prApnoti // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuchaNaM visuyAvei visuyAveta vA sAijai / / suu08|| chAyA-yo bhikSurudaNDakaM pAdapoJchanaM vizuSkayati vizuSkayantaM vaa.svdtte.|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dArudaMDaka niSadhArahitaM pAdaproJchanaM-rajoharaNam 'visuyAvei' vizuSkayati Atape dadAti 'vimuyAvetaM vA 'sAijjai' vizuSkayantaM vA svadate-Atape dadataM vA'numodate, tasyAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti / 8 / sUtram-je bhikkhU acittapaiTThiyaM gaMdhaM "jigghai jigdhaMtaM vA saaijji.|| sU0 9 // chAyA-yo bhikSuracittapratiSThitaM gaMdhaM jighrati jighantaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'acittapaidviyaM acicapratiSThitam , 'acitte vastuni candanakASThAdau yatra tatra vA pratiSThitaM vidyamAnam 'gaMdha' gandham sugandham 'jigghai' jiprati, gandho dvividhaH-saMvaddhaH asaMbaddho vA, saMvado gandhaH saH ,yo nAsikAsaMbandhena AghrAyate, asaMbaddho gandhaH sa yo dUrataH samIpato vA vAyudvArA samAgata AghrAyate, athavA saMbaddho gandhaH sa yazcandanakASThAdau sthitaH, asaMbaddhaH saH yaH gandhadravyApRthakkRtazcandanAdInAM tailarUpo niryAsa(atara)rUpo vA, taM dvividhamapi gandhaM rAgeNa dvepeNa vA jighrati, 'jigchataM vA sAijaI' jivantaM vA svadate'numodate tasyAjJAbhadgAdikA doSA bhavanti // sU0 9 // bhASyam-acitte dabajAe jaM, gaMdhajAyaM pavattae / agghANaM duvihaM tassa, saMvaddhaM ca taheyaraM / / duvihaMpi gaMdhajAyaM, jigghaI rAgao jii| ANAbhaMgAi pAvei, micchattaM paDivajjai / / chAyA-acitte dravyajAte yat , gandhajAtaM pravartate / AghrANaM dvividhaM tasya, saMvaddhaM ca tathetarat / dvividhamapi gandhajAtaM, 'jighrati rAgato ytiH| AzAbhadAdi prApnoti, mithyAtvaM pratipadyate //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhAjyAvacUriH u0 2 sU0 9-10 gandhAghrANapadamArgAdinirUpaNam 37 avacUri:-'acitte' ityAdi / acitte dravyajAte zuSkacandanakASThAdau yatra tatra vAsnyatra gandhajAtaM yatkiJcitprakArakaM sugandhajAtaM. pravartate, tasya gandhajAtasyA''ghrANaM dvividham-dviprakArakaM bhavati-saMbaddham , tathA taditarat tadbhinnam asambaddham / / ayaM bhAvaH-acitte dravye yo gandhastiSThati so'cittadravyapratiSThito gaMdho yathA zuSkacandanakASThAdau, anyatra vA tailAdau vartamAnaH, tasya gandhasyA''ghrANaM diprakArakam yathA-nAsAgrasaMvaddhasya nAsAmA'saMbaddhasya ca, athavA candanakASThAdisthitasya, tataH pRthakkRtasya tailaniryAsAdirUpasya vA AghrANam / tad yathA-kazcinnAsApuTasaMlagnaM kRtvA jighrati, kazcinnAsAto dUre'vasthita cAyudvArA samAgataM vA, athavA saMbaddhaM candanakASThAdisthitam , asaMbaddhaM tatpRthakUkRtaM tailaniryAsAdirUpaM vA yo yatiH-muniH jighrati tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / tathAhi-tIrthakarAjJAM samullaGghayati, mithyAtvaM ca prApnoti tatra saMyamAtmavirAdhanAsadbhAvAt / tatra saMyamavirAdhanAittham-nAsikAniHsRtasugandhaniHzvAsena vAyukAyagatajIvAnAM virAdhanaM bhvtiH| AtmavirAdhanaM yathA-tasmin gandhe yadi vipaM bhavet , tadA tadAghrANe AtmavirAdhanamapi saMbhavati / yathA-sugandhitadravyalolupAH samAgatAH sarpAdayo daMzanaM kuryuH| sacittapratiSThitagandhA''trANaM tu prathamoddeze ekAdaze sUtre niSiddhameva, iti // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU padamaggaM vA saMkamaMvA AlaMvaNaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 10 // -chAyA-yo bhikSuH padamArga vA saMkrama:vA-AlambanaM vA svayameva karoti kurvantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'padamaggaM vA' padamArgapadamArgaH-pAdasthApanArtha mRttikAdi prakSipya gamanAgamanArtha mArgaH kriyate tam, sa sopAnamiti kathyate / padamArgAditrayANAmapi padAnAM vistarato'tha kariSyati bhASyakAraH / saMkama vA' saMkrama-vA, -saMkramaH . kardamAdyulladdhanAtha kASTheSTikAdisthApanarUpastam / 'AlaMvaNaM vA' mAlambanaM vA, Ala. mbanam-yadAlambya kardamaga dikamullavayate tat muJjazaNAdinirmitaranjurUpaM, tat 'sayameva kareI' svayameva karoti / anyatIthiMkagRhasthaiH kAritapadamArgAdInAM niSedhaH prathamoddeze gataH, ato'tra 'svayameva' iti prokam , evamagre'pi bodhyam / 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA - bhavanti // sU0 10 // bhApyam --padamaggo saMkamo ya, AlaMvaNa taheva y.| . tivihaMpi kare mikkhU, 'ANAbhaMgAi pAvaI //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasve chAyA--yo bhikSuH sautri yA rajjukaM vA cilamili svayamevaH karoti kurvanta vA svadate // sU0 13 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA sautrikI kArpAsasUtrorNAsUtrasampAditAM vA, rajjukAM vA kArpAsAdisUtranirmitadavarikAsaMpAditajAlikAsampannAM vA cilimilI AcchAdanapaTarUpAM svayaM karoti anyadvArA vA kArayati kurvantaM vA'nya' zramaNa: manumodate saH prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU sUIe uttarakaraNaM sayameva karei kareMta vA saaijji| chAyA-yo bhikSuH sUcyA uttarakaraNa svayameva karoti kurvantaM vA svadate / sU014 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je mikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sUIe' sUcyAH uttarakaraNaM, tat paJcavidhaM bhavati, tathAhi-chidravardhanam 1, zlakSaNakaraNam 2, tIkSNakaraNam 3, lohaMkArAlAyAM gatvA tApanam ' 4, RjukaraNaM 5 ceti / etat paJcavidhamapyuttarakaraNaM sUcyA svayaM sAdhuH sAdhvI vA karoti kurvantaM vA'nyaM zramaNamarnumodate sa'dopabhoga bhavatIti / sU0 14 // sUtram-evaM pippalagassa uttrkrnnm|| sU0 15||nnhccheynngss uttarakaraNam / / sU0 16 // kaNNesohaNagassa uttarakaraNam / / suu017|| chAyA-evaM pippalakasyottarakaraNam // sU6 15 // nakhacchedanakasyottarakaraNam / sU0 16 // krnnshodhnksyottrkrnnm| sU0 17 // cUrNI-cilimilikAmArabhya karNazodhanakaparyantaM paJcasUtrI prathamoddeze kathitA matra punaH saiva kathyate, tatra ko heturiti cet atrocyate-tatrA'nyatIrthikadvArA gRhasthadvArA vA karaNaM kAraNaM kurvato'numodana ca niSiddham , atra tu-svayaM karaNaM kurvato'numodanaM ca niSidhyate / etAvAn bhedo'to na punaruktiH vyAkhyA sugamA || sU0 17 // sUtram-je bhikkhU lahussagaM pharusaM-vayai vayaMtaM vA saaijji||18|| chAyA-yo bhikSuH laghusvakaM parupaM vadati vadantaM vA svadate // suu018|| carNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'lahussaMga phrusN| laghusvaka parupam Ipadapi kaThoraM vacanam 'vayai' vadati- 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate'numodane sa snehavarjitakaThoravacanavaktA prAyazcittabhAra bhApAsamiti virAdhayati // suu018|| bhASyam-pharasaM cauhA NeyaM; dave khette ya kaalge| bhAve jahakkama cocchaM, jahAsatthaM viyAriyaM // chAyA--parupaM caturdhA zeya, dravye kSetre ca kAlake / bhAve yathAkramaM vakSye, yathAzAstraM vicAritam //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 2 0 18-19 paruSavAda - mRSAvAdaniSedhaH 41 tathA - bhAve avacUriH--'pharusaM' ityAdi / paruSa karkazaM vacanaM caturvidham catuSprakArakaM jJeyaM bhavatIti jJAtavyam / dravye - dravyavipaye, kSetre - kSetraviSaye ca, tathA - kAle-kAlaviSaye, bhAvaviSaye, paruSavacanasyaiteSu viSayeSu cAturvidhyaM yathAzAstram - zAstraprakAramanatikramya vicAritaM tIrthakara gaNadharaiH kathitaM tad yathAkramaM vakSye kathayiSyAmi iti // sU0 18 // punarbhASyakAraH pUrvoktaparuSasya dravyAdibhedAn vizadayati-- 'davve ' ityAdi / bhASyam - davve vatyammi pattammi, khette saMdhArayAinu / kAle tIesNAgae ya, bhAve kohAi saMmayaM / / chAyA - - dravye vastre pAtre kSetre saMstArakAdiSu / kAle'tIte'nAgate ca bhAve krodhAdi saMmatam // avacUriH - dravye - dravyaviSaye - vastrapAtrAdipu, yahA jIvAdipu dravyeSu paruSavacanaM bhavati / tadyathA - vastra - pAtra - sUcyAdipu - Atmana etAn - apazyan evaM bhaNati mamaiva vidyate - iti kRtvA IrSyAbhAvena vadati - ' mamAsane ko nidrAM labhate ?' punazca IrSyAbhAvena 'mama vastrAdi tena hRtam' ityevaM dravyato laghusvakaM parUpaM bhApate 1 / kSetre saMstArakA dipu kSetrataH paruSamevaM bhavati yathA - kazcitsAdhuH svakIyasya saMstArazayyAvasatiSu puruSAntaramupaviSTaM dRSTvA vadati - ko mama saMstArAdipu sthitaH svakIyaM jAnAnaH ? | athavA -- svakIyAsane upaviSTaM kamapi sAdhuM dRSTvA vadati - kathaM mama saMstArake sthito'sIti 2 / kAle yathA -- kamapi sAdhu bahirgantumanasamuttiSThantaM bravIti - nedAnIM gamanasya kAlo vidyate kena mUrkheNa kathitaM yat - idAnIM gamanakAlaH / yadvA-gamanakAle upasthite duryodhA ete sAdhavaH idAnImapi vilambate iti / yadvA-yasya svAdhyAyAderyaH kAlastasmin kazcit svAdhyAyAdikaM kartuM vyavasitaH, ta prati vadati - nedAnIM kAlo vidyate svAdhyAyasya tatra yadi kazcikki - JciduttaraM dadAti tadA bhoH abhimAnin ! kiM nirarthakaM vadasi ? iti parupaM brUte / athavA - AcAryeNa pUrvamAdiSTe auSadhAnayane anyastatra gantukAmaM sAdhuM pRcchati - yat tvaM gacchasi auSadhamAnetum ?, sa pRSTaH sAdhuH parupAkSaraM brUte-nedAnImauSadhAnayanakAlo vidyate dhairya dhAraya, kathamevaM tvarAM kuruSe ? / yadvA- - kazcitsAdhurvastrapAtrAdikamAnetuM guruNA''jJaptaH tenAssnItaM vastrapAtrAdikam, taddRSTvA - IrSyAlu - ranyo vadati-kenaitadAnItam ! sa vadati - mayA''nItam / tat zrutvA - IrSyAlunA'nAdaraM kurvatoktambhoH kimarthaM tvamAneSyasi, nAyaM kAlo vastrAdyAnayanasya tvaM tu kASThapApANavajjaDo labdhirahitazca / evaM prakAreNa kAlaviSaye paruSaM vadati - iti 3 / bhAve, paruSaM krodhAdikam, yataH krodhalobhAdimantareNa dravyAdiSvapi paruSaM na saMbhavati, krodhAdi - mUlakatayaiva sarvatra parUpavacanasya saMbhavaH /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre atra ziSyaH prAha---yathevaM tadA bhAvaparuSameva vaktavyam dravyAdiSu paruSatvaM kathaM kathyate ! AcAryaH prAha--dravyAdipu - upacArakaraNamAtram yataste krodhAdayo dravyAdisamutthitA eva bhavanti, tathA ca krodhAdau bhAve mukhyaM parupatvam, krodhAdikAraNe, tu dravyAdau - upacArAt paruSatvaM bhavati / yaH sAdhureteSAmanyatamaM paruSamIpadapi vadati, sa AjJAbhaGgAnavasthAtmasaMyamavirAdhanaM prApnoti tathA-mithyAtvaM ca samApadyate ataH sAdhubhiretAdRzaM paruSavacanaM na vaktavyam // sU0 18 // sUtram -- je bhikkhU lahussagaM mukhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 19 // chAyA - -yo bhikSurlaghusvakaM mRSA vadati vadantaM vA svadate // sU0 19 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussagaM' laghusvakaM stokamalpamapi, 'mrusaM' mRSA'satyavacanam 'vayam' vadati-alpamappasatyabhASaNaM karotItyarthaH, 'vayaMtaM vA sAijjai' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcitabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdidoSA bhavanti // sU0 19 // atrAha bhASyakAraH -- 'davve' ityAdi / bhASyam - davve khette tahA kAle, bhAve yatti caunvihA / jahAsatthaM musAbhAsA, tIe bheyA- jahakkamaM // chAyA - dravye kSetre tathA kAle bhAve ceti caturvidhA / yathAzAstraM mRpAbhASA tasyA bhedA yathAkramam // avacUri:- mRpAbhASA asatyabhASaNaM, yathAzAstraM zAstroktaprakAreNa catuvidhA catuSprakArA bhavatIti jJeyA / tathA - tasyA mRSAbhASAyA bhedA yathAkramaM AnupUrvyA krameNetyarthaH, jJAtavyA iti / tatra dravye - vastrapAtrAdipu, kSetre - saMstArakavasatiprabhRtipu, kAle- atIte'nAgate varttamAne ca bhApAdiSu / tatra - dravye yathA - vastre pAtraM sahasA vadet, punarevaM vadet-nedaM tava kintu mamedaM vastraM pAtraM veti dravyabhUto'nupayukta eva vadet / smathavA-- vastraM pAtraM vA pareNa samutpAditam parantu -- anAnItamapi pRSTaH san etatsarvaM vastrapAtrAdikaM mayA''nItam, evaM krameNa dravye mRSA vadati / evaM kSetre yathA-- rajanyAM tamasAvRtAyAM saMmUDhaH parasya saMstArakAdikaM mamedamiti jJAtvA tvamito niHsareti mRpA vadati / yadvA-mAsakalpaprAyogyaM vA varSAvAsaprAyogyaM vA vasatyAdikaM RtukAlaprAyogyaM vA'nyenotpAditaM mayotpAditamityevaM vadati, epA kSetravipaye mRSAbhASA / kAle-- mRSAvAdo yathA - ekaH kazcit zraddhAzIla ekena sAdhunA upazAmitaH, tadanu-- anyena sAdhunA pRSTaH - kena zramaNenAyaM zrAvaka upazAmitaH ? tadA kathayati paraH sAdhuH - anyadA kadAcid viharatA satA mayaipa zrAddha upazAmitaH / evaM bhAve'pi -- kaSAyavazena vadatIti jJAtavyamiti / eteSAM dravyakSetrAdibhedabhinnAnAM madhyAt--anyatamamapi mRpAvAdaM vadati tasya bhikSukasyA''jJAbhaGgAnavasthAmidhyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo dopA bhavantIti // sU0 19 // kara
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 20-22 adattAdAna-hastAdiprakSAlana-carmadhAraNaniSedhaH 43 sUtram-je bhikkhU lahussagaM adattamAdiyai AdiyaMtaM vA sAijjai // sU0 20 // chAyA-yo bhikSurlaghusvakamadattamAdadAti AdataM vA svadate // sU0 20 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussagaM' laghusvakam svalpamapi, adattaM tatsvAminA'pradIyamAnam 'Adiyai' AdadAti--gRhNAti, 'AdiyaMtaM vA' AdadataM vA svadate- stokamapi--adattAdAnaM kurvantaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 20 // bhApyam-davve khette tahA kAle, bhAve ceyaM caunvihaM / ___eesiM ca jahAsatthaM, NANataM avagammai // chAyA-dave kSetre tathA kAle bhAve caitaccaturvidham / eteSAM ca yathAzAstraM nAnAtvamavagamyate // avacUrI-'davye' ityAdi / madattam adattAdAnaM caturvidham-dravyakSetrakAlabhAvaiH catuSpra. kArakaM bhavati / tatra dravye-vanapAtrAdau. kSetre -vasatyAdau, kAle-atItAdau, bhAve--bhAvaviSayerAgAdau / eteSAM dravyAdiviSayakAdattAdAnAnAM nAnAtvam-avAntarabhedo yathAzAstraM zAstroktaprakAreNA'vagamyate-budhyate / / sU0 20 // sUtram-je bhikkhU lahussaeNa sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA hatthANi vA pAyANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muhaM vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai / / suu021|| ' - chAyA-yo bhikSurladhusvakena zItodakavikaTena vA-uNNodakavikaTena vA hastau vA pAdau cA karNoM vA akSiNI bA dantAn vA nakhAn vA mukhaM vA, uccholedvA pradhAvedvA uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lahussaeNa' laghusvakena-svalpena vindumAtreNA'pi 'sIodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, atra vikaTazabdo'cittavodhakaH, vyapagatajIvena' jalenetyarthaH, taNDuladhAvanAdyacittajaleneti yAvat / 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaTena vA acittenopNajalenetyarthaH / tathA coparyuktajalena bhikSuH 'hatyANi vA hastau vA 'pAyANi vA' pAdau vA 'kaNNANi vA' karNau vA 'acchINi vA' akSiNI vAnetre vA 'daMtANi vA' dantAn vA 'nahANi vA' nakhAn vA 'muhaM vA' mukhaM vA 'uccholejja
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 nizIthasUtre vA' uccholet-prakSAlayet, hastapAdAghavayavAnAmekavAraM prakSAlanaM jalena kuryAdityarthaH / 'padhovejja vA' pradhAvedvA-vAraMvAraM haratAdInAM prakSAlanaM kuryAdityarthaH 'uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai' ucholantaM vA pradhAvantaM vA prakSAlayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgiti // sU0 21 // bhASyam-uccholaNaM ca duviha, desao savao tahA / ___ jahAsatthaM ca NAyavvA, tassa bheyA jahakkama // chAyA-uccholanaM ca dvividhaM dezataH sarvatastathA / yathAzAstraM ca jJAtavyAstasya medA yathAkramam // avacUriH-'uccholaNaM' ityAdi, / uccholanam-prakSAlanam , tad dvividhaM-dviprakArakaM bhavati / tadyathA-dezato-dezaviSayakam / tathA-sarvataH-sarvaviSayakam / tasya dezAdiprakSAlanasya bhedaprabhedAH yathAzAstraM-sarvajJapratipAditazAstrAt , yathAkrama krameNa jnyaatvyaaH| tathAhi-prathamataH 'uccholane prakSAlanaM dvividham -dezataH sarvatazca / tatra-punardezaviSayakaM dvividham-AcIrNamanAcIrNa ca / tatra jJAtajinAgamazramaNairAcaryate yat tat AcIrNam / etadviparItamanAcIrNam / puna cA''cIrNaM dezaprakSAlanaM kAraNAdbhavati niSkAraNAdvA / yatpunaH kAraNe sati bhavati tatpunadi vidham , yathA-azanAdinA lepakadravyeNa hastamAtraM liptam , tatprakSAlane yadi maNibandhataH prakSAlayati / etatsakAraNaka dezaprakSAlanam / yadi vA-yAvanmAnaM zarIrAvayavarUpaM hastapAdAdikamazucidravyeNa liptaM bhavati tAvanmAtrameva prakSAlayati / etadapi sakAraNakaM dezaprakSAlanam / niSkAraNaM tu-etadviparItam , yathA-azucidravyeNa caraNamAtraM liptam kintu-prakSAlanaM tu sapUrNasya zarIrasya karoti / tatrA'dhikadezasya prakSAlanamakAraNameva / prakSAlayitavyadezAdadhikadezaprakSAlanasya niSprayojanavAdetad anAcIrNamiti // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU kasiNANi cammAiM dharei dharataM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSuH kRtsnAni carmANi dharati dharantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhu yo bhikSuH 'kasiNANi' kRtsnAni saMpUrNAni akhaNDAnItyarthaH 'cammAI' carmANi mRgAdInAm 'dharei' dharati-pArzve sthApayati, upayoge Anayati vA, 'dharetaM vA sAijai' dharantaM-pArzve sthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgabhavati / / sU0 22 // bhASyam-kasiNaM cauhA vuttaM, sayalAipabheyo / caunvihassa cammassa, dhAraNaM neva kappai / /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvecUriH u0 2 sU0 23 kRtsnavastradhAraNaniSedhaH 45 M chAyA--kRtsnaM caturdhA proktaM, sakalAdipramedataH / caturvidhasya carmaNo dhAraNaM naiva kalpate // avacUriH- 'kasiNaM' ityAdi / kRtsnaM caturdhA-catuSprakArakaM proktaM bhavati sakalAdiprabhedataH, tadyathA-sakalakRtsnam-1, pramANakRtsnam 2, varNakRtsnam 3, bandhanakRtsnaM 4 ca / etat caturvidhaM kRtsnaM bhavati / etaccaturvighasya-catuSprakArakasyA'pi kRtsnasya carmaNo dhAraNaM bhikSaNAM na kalpate / / sU0 22 // bhASyam-egapuDa sayalakasiNaM 1, pamANakasiNaM 2 ca hoi dupuddaaii| kosaga-khallaga-cagurI-khavusA-jaMgha-dajaMghA ya / / kisaNAipaMcavaNNagacammeNaM nimmiyaM ca vaNNakasiNaM 3 / baMdhaNakasiNaM jamihA, baMdhaNatigao paraM cautthAI 4 // chAyA-pakapuTaM sakalaM kRtsnaM, pramANakRtsnaM ca bhavati dvipuTAdikaM / kozaka-khallaka-vAgurI-khapusA-jA-5 javA ca // kRSNAdipaJcavarNakacarmaNA nirmitaM ca varNakRtsnam / vandhanakRtsnaM yadiha bandhanavikataH paraM caturthAdi // avacUriH-'egapuDa' ityAdi / tatraikapuTam-ekatalamakhaNDitaM sakalakRtsnaM bhavati / dvipuTAdika-vyAditalAdikam yatropAnahAdau tatpramANakRtsnaM bhavati / asyaiva pramANakRtsnasya bhedAnAha-tadyathA-kozaka-khallaka-vAgurI-khapusA javA'rddhajadhAprabhRtikA loke vyavahiyamANA medAH, tatra-kozakaM-carmamayaM (kothalI-thailI) itiprasiddham , yasmin pravezita caraNAgulinakho mArge saMcalato na bhajyate-na bhiyate tat , sA ca carmamayI kutthalikA 11 khallakamatra punI bhedau-arddhakhallaka, sarvakhallakaM ca / tatra-talapratibaddhaM yAvatkhallakairanusyUtaM yatropAnahi sA'rddhakhallakopAnat , yA ca-samastameva caraNamAcchAdayati sA sarvakhallakopAnat 2 / yA ca punaraGgalI chAdayitvA caraNAvupari chAdayet sA vAgurI vAgurA vA 3 khapusA sA yA jAnu pidadhAti-chAdayati 4) yA jabAparyantamAcchAdayati sA jahA samastajadheti yAvat 5 / javAyA arddhabhAgameva yA''cchAyetsA'rddhajacopAnat 6 / iti pramANakRtsnamiti dvitIyo bhedaH 2 / // 1 // samprati bhASyagatatRtIyabhedamAha-'kisaNAI' ityAdi, yat punazcama varNena kRSNAdinA zobhAM puSNAti tat varNakRtsnam, tacca varNakRtsnaM carma kRSNAdivarNena paJcavidhaM bhavati, varNasya paJcavidhatvAt 3 / bandhatrayAtparaM caturthAdibandhanayuktaM yat tad bandhanakRtsnaM bhavatIti caturthoM bhedaH / itthaM sakalacarmanirmitopakaraNAnAmupAnahAdInAM ca dhAraNaM sAdhUnAM na kalpate iti digdarzanam / / sU0 22 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre vizeSata upAnaddhAraNe doSAn darzayati-ganco' ityaadi| bhASyam-gayo nimmadavayA, nipyekkho ya Niya-NiraMtarayA / bhUyANaM uvadhAo, kasiNe cammammi chaDosA // chAyA~goM nirmArdavatA nirapekSo nirdy-nirntrtaa| bhUtAnAmupadhAtaH kRtsne carmaNi SaDU doSAH // avacUri:- garva:-upAnahA sanaddhacaraNaH puruSo'zvAdAvArUDhaH pAdacAriNaM puruSamivAnupAnahamanAdRtya svasmin garva dhArayati-yadahametebhyo garIyAn upAnadyAM calAmi, ete raGkA upAnavihInAH, itthamupAnaddhInaM puruSaM vilokya sarvadaiva garvayukto bhavati 11 nirdivatA-upAnadarahitacaraNAmyAM sacalan caraNasya mRdutvena na tathA jIvopaghAtAya bhavati yathA upAnadyAM saMnaddhacaraNA mArdavarAhityena kaThinA adhikamArAkAntA jIvopaghAtAya bhavanti / etAvatA garyo nirditvaM ca vyAkhyAtam 21 nirapekSa iti yasya caraNe-upAnahI na staH sa mArga vilokya vrajati, anyathA calane mama caraNe kaNTakAdivedhaH syAt , iti kaNTakavedhabhayAt sopayogacalati, calana jIvopari upayogaM dadat jIvasaddhaM rakSati / yadA tUpAnajhyAmAcchAditacaraNo vrajati tadA nirapekSatayA calan nirapAyatvAdAtmanaH kaNTakAdikamupekSamANo jIveNvapyupekSA karoti 3 // 'niyaniraMtarayA' ityekapadatvAt 'tA' ityasya dvayorapi sambandhaH, tena nirdaya iti nirdayatA | Adau yadA''tmano manasi nirdayatvaM kRtaM bhavati tadA caraNayorupAnahI dharati; evaMprakAreNa svabhAvato dayAlarapi puruSaH kaThoro bhavati, iti dayAparasyApi tasya nirdayatA samAgacchati, itthaM nirdayatvaM bhavati / nirantaratA-upAnasanaddhapAdena paDUjIvanikAyAnAM vinAzasyA'vazyambhAvAt nirantaratA pApabandhasya nairantaryAt , iti / zudvena caraNena yadA bhUmau calati tadA bhUtAnAM virAdhanaM na bhavati / upAnadveSTitacaraNatalagato jIvaH kadApi na jIvati kaThinatvAt , atibhAratvAt , avakAzA'bhAvAcceti 5 / . bhUtopaghAtazceti-svabhAvato durbaladehAnA komalA'vayavAnAM bhUmau calatAM laghujIvAnAM sopAnakacaraNairupaghAtI bhavatyeva, iti SaSTho bhUtopaghAtadoSo'pyavazyambhAvI 6 / yata ime doSA upAnadvAraNe tato bhikSubhirupAnadvAraNaM naiva karttavyamiti vivekaH // sU0 22 // sUtram-je bhikkhU kasiNANi vatthAI dharei ghare vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH kRtsnAni vastrANi dharati dharantaM cA svadate // s0 23 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'kasiNANi vatthAI' kRtsnAni ghanANi, tatra-pramANAdadhikAniH vastrANi kRtsnavastrANi 'dhareI' dharati, kRtsnavastrANAmupabhogaM
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 24 abhinnavastradhAraNaniSedhaH :47 krotiityrthH| 'dhareMtaM vA sAijjaI' dharantaM vA svadate / yo hi bhikSuH pramANAtiriktavastrANAM dhAraNaM karoti, kArayati, kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti / / sU0 23 // bhASyam kasiNaM davya khette ya, kAle bhAve caunvihaM / duvihaM davakasiNaM, sayalaM ca pamANagaM // chAyA-kRtsnaM dravye kSetre ca kAle bhAve caturvidham / dvividhaM dravyakRtsnaM sakalaM ca pramANakam // avacUriH-'kasiNaM' ityaadi| prakRtasUtraghaTakakRtsnaM caturvidham catuSprakArakaM bhavati / prathamaM dravye-dravyakRtsnam 1, dvitIyaM kSetre-kSetrakarasnam 2, tRtIyaM kAle-kAlakRnsnam 3, tathA catuthe bhAve-bhAvakRtsnam 4 / tatra catuSprakArakakRtsneSu madhye dravyakRtsnaM dvividham dviprakArakaM bhavatisakalakRtsnam , pramANakRtsnaM ca / tatra-sakalakRtsnaM nAma' yadvastraM dhanaM-tantubhiryaniSThaM cikkaNamatikomalam , tathA-akhaNDitaM pUrva tanmadhyAnna kenApi gRhItaM paripUrNamityarthaH, etAdRzaM sadazikaM 'thAna-tAkA' ityAdirUpeNA'khaNDa yadvastraM tatsakalakRtsnamiti kathyate / etacca sarvotkRSTatvAnna grAhyam / etAdRzAni sakalakRtsnAni vanANi gRhasthebhyaH khaNDayitvA''nItAni jaghanyamadhyamo. tkRSTarUpANi mukhavatrikAcolapaTTakaprAvaraNAdIni sAdhunA na dhAraNIyAnIti bhAvaH / atha pramANakRtsnamAha-yadvanam-AyAmato dvisaptatihastamita, vistAratazcaturvizatyaGgulakahastapramANakam , nirmanthInAM paNNavatihastapramANam pramANakRtsnamiti kathyate, tanna dhAraNIyaM na ca prAyamiti / / sU0 23 // samprati-kSetrakRtsnaM pradarzayati-'jaM vatthaM' ityAdi / bhASyam-jaM vatthaM jattha dese u, dullahaM bahumollagaM / ___kasiNaM khettajuttaM taM, jahannukkosamajjhimaM // chAyA-yadvastraM yatra deze tu, durlabhaM bahumUlyakam / kRtsnaM kSetrayuktaM tad jaghanyotkRSTamadhyamam // avacUri:-yad vastraM kArpAsAdikaM yatra-yasmin deze magadhAdau durlabhaM prAptyayogyaM maharSitaM ca, tadvastraM tena kSetreNa-dezAdinA yukta kSetrakRtsnamiti kathyate / yathA-hastakatitakArpAsikasUtranirmitaM vastraM saMprati 'khaddara' iti lokaprasiddham-uttaravihAradeze'tisulabham alpamUlyasAbhyaM ca, tadeva vastraM gurjaradraviDAdau deze durlabhaM bhavati tatkSetrakRtsnamiti kathyate / tadapi bahumUlyaM satna kalpate / tadapi kSetrakRtsnaM vastraM triprakArakam jaghanya-madhyamo-kRSTabhedAt , iti / evaM yadvastraM yasmin kAle maharSitaM durlabhaM ca tadvasvaM tasmin kAle kAlakRtsnaM bhavati / etadapi jaghanyAdibhedAt trividhaM bahumUlyaM na kalpate iti vivekaH // sU0 23 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ marw nizIthasUtre samprati bhAvakRtsnaM darzayati- 'duviI' ityAdi / bhASyam-duvihaM bhAvakasiNaM, vaNNamullapameyo / vaNNao paMcahA vuttaM, mollo tivihaM mayaM // chAyA-hividha bhAvakRtsnaM varNamUlyaprabhedataH / varNataH paJcavidhaM proktaM mUlyatastrividhaM matam / / avacUriH-bhAvakRtsnaM dvividhaM-dviprakArakaM bhavati, varNa-mUlya-bhedAt / varNakRtsnam , mUlyakRtsnaM ca, tatra-varNakRtsnaM paJcavidham paJcaprakArakaM bhavati , varNAnAM paJcaprakArakatvAt / mUlyakRtsnaM tu triprakArakaM bhavati jaghanyamadhyamotkRSTabhedAditi // sU0 23 // tatra varNata idambhASyam-paMcaNDamavi vaNNANaM, vaNNaDhaNNayareNa jaM / kasiNaM vaNNajuttaM taM, jahannukkosamajjhimaM // chAyA-paJcAnAmapi varNAnAM varNADhayamanyatamena yat / ___ kRtsnaM varNayuktaM tat jaghanyotkRSTamadhyamam / / avacUri:-'paMcaNhamavi' ityAdi / paJcAnA-paJcaprakArANAM kRSNa-nIla-rakta-pItazuklamedabhinnavarNAnAM madhyAt yena kenacitkRSNAdinA varNena-ADhyamatizayena yuktam yathA-kRSNaMpuMskokilatulyam , nIlaM-zukapakSasannibham , raktam-indragopakITasannibham , pIta-tApitasvarNasadRza, zuklaM-zazazazAGkatuSArasannibham / tadevaM vividhavarNayukta varNakRtsnamiti kathyate / tadapi varNakRtsnaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt triprakArakam / tasmAt-kRSNa-nIla-rakta-pIta vastraM kadApi na grAhyam , zuklaM tu grAhya, tadapi zAstradarzitameva sAdhAraNaM zuklaM grAhyam, tadapi bahumUlyaM na grAhyam-iti // sU0 23 // sUtram-je bhikkhU abhiNNAI vatthAI dharei dheraitaM vA saaijji|24|| - chAyA-yo bhikSurabhinnAni vastrANi dharati gharantaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'abhiNNAI vatthAI' abhinnAni-akhaNDitAni vastrANi 'dharei' dharati-paridadhAti pArve sthApayati vA, anyaM dhArayati, 'dharataM vA sAijjaI' gharantaM dhArayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAk / abhinnavastraM nAma-vikrayaNasthAne pUrva na skhaNDitaM bhavet 'tAkA' iti bhApAprasiddham , tat sAdhumina dhAryam kintu 'tAkA' iti bhASAprasiddhAd yad khaNDIkRtaM vastraM bhavet tad dAtuH prApya tasyApabhogaH karaNIya iti sUtrAzayaH / / sU0 24 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 25-26 pAtradaNDakAdInAM parighaTTanAdiniSedhaH 49 nanu-abhinnavastradhAraNe ko dopastatrAha bhASyakAra:-'abhiNNa.' ityAdi / bhASyam-abhiNNavatthajuttassa, bhave corabhayAiyaM / paDilehaNavAdhAi, saMjamattavirAhaNaM // chAyA-abhinnavastrayuktasya bhaveccaurabhayAdikam / pratilekhanavAdhAdi saMyamAtmavirAdhanam // avacUriH-abhinnavastrayuktasya sAdhoH caurabhayam , cauro hi-abhinnavastraM dRSTvA tallobhAt-corayitumAgacchet , mArayedapi kadAcitsAdhumityAtmavirAdhanAsaMbhavaH / tathA-tAdRzavipulavastrasya samyak pratilekhanamapi na saMbhavatIti tadakaraNajanito'pi dossH| pratilekhanAcakaraNe saMyamabirAdhanaM syAt , ataH sAdhubhirabhinnavastraM na dhAraNIyam || sU0 24 // sUtram-je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTeMte vA saMThavetaM vA jamAvaMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA-yo bhikSuH alAvUpAtraM vA dArupAtraM vA mRttikApAtraM vA svayameva parighayati vA saMsthApayati vA 'jamAvei' iti yamayati vA parighaTTayantaM vA saMsthApayantaM vA yamayantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNi:- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'lAupAyaM vA' alAbUpAtraM vA 'tumbA' iti lokaprasiddham 'dArupAyaM vA' kASThapAtraM vA, 'maTTiyApAyaM vA mRttikApAtraM vA 'sayameva parighaTei' svayameva parighaTTayati-nirmAti / 'saMThavei vA saMsthApayatitatra-saMsthAnamavayava vizeSaH mukhAdikaM pAtrasya karotItyarthaH / 'jamAvei vA yamayati-viSama samaM karoti, tathAca-pAtrANAM viSamabhAgaM samIkarotItyarthaH / tathA-'parighaTetaM vA' parighadRyantaM vA-nirmANaM kurvantaM vA 'saMThaveMtaM vA' saMsthApayantaM vA, 'jamAtaM vA' yamayantaM vA, vizeSato viSamabhAgasya samatAM kurvantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tatra-pUrvaghaTTitAdipAtrANAM grahaNa kalpate, tatra--trividhamapi pAtraM bahukarmitA'lpakamitA'parikarmitabhedAt triprakArakaM bhavatIti prakRtasUtraviSaye prathamodezake--eva vyAkhyAna kRtaM tata eva draSTavyam / vizeSastu kevalametAvAneva yat prathamoddezake parakRtaM niSiddham , atra tu svayaMkaraNasya niSedha iti // sU0 25 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mizItho sUtram -- je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusaiyaM vA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTTeta vA saMveta vA jamAve vA sAijjai // sU0 26 // 50 chAyA - yo bhikSuH daNDakaM ghA yaTikAM vA avalehanikAM vA veNusUcikAM dhA, svayameva parighaTTayati vA saMsthApayati vA yamayati vA, parighaTTayantaM vA saMsthApayantaM vA yamayantaM vA svadate // sU0 26 // " cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'daMDayaM vA' daMDakaM vA daNDaH- rajoharaNasambandhI tam 'laTThiyaM cA' yaSTikAM vA- laghudaNDaM 'avalehaNiya vA' = avalehanikAM vA - kardamAvaguNThitacaraNe tadapanayanAya zalAkA vizeSastAm 'veNusUiyaM vA' veNusUcikAM vAveNuvaMzastanmayI sUcI tAm, 'sayameva parighaTTe' svayameva parighaTTayati, parighaTTanaM nirmANam tathAcadaNDAdInAM nirmANaM karotItyarthaH / 'saMThavei vA' saMsthApayati daNDAdikasya hastimukha siMhamukhAdInAM nirmANaM karoti / 'jamAvei vA' yamayati vakadaNDAdIn RjUn karoti / 'paritaM vA'' parighaTTayantaM - nirmANaM kurvantam 'saThaveMtaM vA' saMsthApayantam, 'jamAvetaM vA' yamayantaM vakraM RjuM kurvantam ' sAijjar3a' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgbhavati // sU0 26 // sUtram -- je bhikkhU NiyagagavesiyaM paDiggahaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // sU0 27 // chAyA - yo bhikSurnijakagavepitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 27 // cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhu' yo bhikSuH 'NiyagagavesiyaM' nijakagavepitam, nijakaH svajanaH sAMsAriko mAtR-pitR--bandhu bAndhavAdiH tenA'nvipyAnItam 'paDiggahaM' pratigrahaM - pAtram 'ghare' gharati pArzve sthApayati gRhNAti / 'dharetaM vA sAijjai' gharantaM pArthe sthApayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcitabhAgbhavati // sU0 27 // 1 sUtram - je bhikkhU paragavesiyaM paDiggahaM dharei dhareMtaM vA sAijjai // sU0 28 // chAyA -yo bhikSu paragavepitaM pratigraha dharati, dharantaM vA svadate // sU0 28|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram - 'paragavesiyaM' paragavepitam, tatra - paro'nyaH svajanAtiriktaH sAmAnyagRhasthaH visaMbhogI saMyato vA, tena gavepitamanviSyAnItam // sU0 28 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 27-31 nijakAdigavepitapAtradhAraNaniSedhaH 51 . sUtram-je bhikkhU varagavesiyaM paDiggahaM dharei dharetaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurvaraMgaveSitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 29 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je vibhakhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram-'varagavesiyaM' varagaveSitam / tatra-varo nAma grAma pradhAnaH purupastena gaveSitamanviSyAnotam // sU0 29 // saMprati varazabdArthamAha bhASyakAraH-- 'jo jattha' ityAdi / bhASyam -jo jattha mANaNijjo ya, gAmAimmi mahattaro / pAmANio pahANo so, varo tattha paujjai / / chAyA-yo yatra mAnanIyatha grAmAdau mahattaraH / prAmANikaH pradhAnaH sa varastatra prayujyate // avacUriH-yaH puruSo yatra grAmAdau nagarAdau lokairnAgarikaiH saMmAnito nAgarAdipu mukhyaH prAmANikaH pradhAnazca, tatra varazabdaH prayujyate / tenAnItaM pAtrAdikaM gRhNato grAhayataH gRhNantamanumodamAnasyA''dhAkarmikAdimithyAtvA''mavirAdhanasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavanti / / sU0 29 // * sUtram-je bhikkhU balagavesiyaM paDiggahaMdharei dharataM vA sAijjai / chAyA--yo bhikSurcalagavepitaM pratimahaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 30 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram'balagavesiya' balagaveSitam / valavatA-zarIrajanapadAdivalaviziSTena purupeNa gavepitamanvipyAnItam // sU0 30 // bhASyam-jassovari pahU jo u, balaDDho vA bhave avi / balavaMto so cinneo, gharasAmI jahA mo|| chAyA-yasyopari prabhuryastu valADhayo vA bhavedapi / balavAn sa vijJeyo gRhasvAmI yathA mataH // avacUriH-'jassovari' ityAdi / yaH puruSo yasyopari prabhutva-svakIya prabhAva karoti, tathA balADhayaH valena-zarIrAdivalena samRddho bhavet sa balavAn vijJeyaH / tatra dRSTAntaM darzayati-'gharasAmI' ityAdi / yathA-yena prakAreNa gRhasvAmI svakIyaparivAropari prabhutvaM kurvan parIvAre balavAn bhavati, yathA vA-zarIrabalenorjitaH siMho vanapazuM prati balaM darzayan balavAn kathyate, yathA vA kazcidvidvAn sAmAnyajanaM prati svavidyAvalaM darzayan prabhurbalavAn iti kathyate / yadvA-kazcidaprabhurapi-abalo'pi balavAn bhavati-yathA gRhasvAmI, na tAdRzaH prabhuH kintu svaparivAre balavAniti kathyate, etAdRzavalavatA puruSeNA'nvipyAnItaM pAtraM yo bhikSurdharati, dharantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavantIti / / sU0 30 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU lavagavesiyaM paDiggahaM dharei dharataM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSurlavagavepitaM pratigrahaM dharati dharantaM vA svadate // 0 31 // cUrNI - 'je bhikkhu, ityAdi / 'je bhikkhU, yo bhikSurityAdi pUrvavat / navaram - 'lavagavesiyaM, lavagavepitam tatra - lavo nAma - yo dAnaphalaM darzayitvA vastrapAtrAdikamutpAdayati, tAdRzaH puruSo lava iti kathito bhavati, tenAnvipyAnItam / yo hi bhikSurvastrapAtrAdisvAminaM vastrapAtrAdidAnasya phalaM zrAvayitvA tasmAdvapAtrAdikamAdatte dApayati cAnyasmai / tathA-yathaktavyApAreNA''dadAnamanyamanumodate sa prAyazcittabhAgiti bhAvaH / sU0 31 // 56 bhASyam -- dANaphalaM tu daMsIya, Adei dAvae khalu / vatthapAyAigaM nRNaM, tArisa lava buccai // chAyA - dAnaphalaM tu darzayitvA Adatte dApayetkhalu / vastrapAtrAdikaM nUnaM tAdRzo lava ucyate // avacUri : - - ' dANaphalaM' ityAdi / yo bhikSuH dAnasya phalaM darzayitvA vastrapAtrAdikamAdatte - Anayati lokebhyaH, dApayati cA'nyasmai sa lava ucyate - kathyate / tatra dAnaM dvividhamlaukikaM lokottaraM ca / lokamuddizya yaddIyate tallaukikam / karmanirjarArthaM dAtavyamitibuddhayA pAtrAya mahAtratadhAriNe yaddAnaM tallokottaram // sU0 31 // sUtram -- je bhikkhU NitiyaM aggapiMDaM bhujai bhujaMtaM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSurnatyikaM - agrapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate // sU0 32 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM' naityikaM niyataM vA, tatra naityikaM pratidinam, niyataM niyatakAlapratibadvaM yathA kasmiMzcid gRhe kacit dinadvayamantarA - kRtya dinatrayAdikaM vA vyavadhAnIkRtya niyamato gamanaM niyatazabdArthaH / 'aggapiMDaM' agrapiNDam agraH pradhAnaH piNDaH - agrapiNDastam, athavA bhojanAtpUrvaM yo niSkAsyate saH tam agrapiNDam / yadA tadA sAdhumyo'nnapAnavitaraNakAle agrapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate'numodate sa prAyacittabhAg bhavatIti // sU0 32 // bhASyam - nimaMtaNaM uppIlaNaM, parimANaM sabhAviyaM / 1 AillA tiSNi no kappe, kappejjA ya cautthagaM // chAyA -- nimantraNamuppIlaNaM parimANaM svAbhAvikam / AdyAstrayo na kalpante kalpate ca caturthakam //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUriH u02 sU0 32-36 naityikApiNDAyupabhoganiSedhaH 53 avacUri:--'nimaMtaNaM' ityAdi 'nimaMtaNaM' nimantraNam-AmantraNam, bhojanAdigrahaNArthamabhyarthanamityarthaH 1 / 'uppIlaNaM dezI zabdaH tadarthastu-upahAsaH 2 / parimANa bhojanasyeyattA 3 / svAbhAvikaM svataH siddham , yathA-gRhasthasya dAnam 4 / atrA''dyAstrayo na kalpante, caturtho'pi naityikAmapiNDadoparahitaH svAbhAvikapakSaH sAdhUnAM kalpate / ayaM bhAvaH-nimantraNoppIlaNaparimANAnAmetatsvarUpam ; tathAhi-kazcit zraddhAluH zrAvakaH zramaNasamIpamAgatya nivedayati-bhagavan ! mamopari kriyatAmanugrahaH, madgRhe samAgatya bhaktapAnAdikaM gRhyatAm / iti prathamo bhedaH (nimantraNam) 1 / 'uppIlaNaM' yathA-zramaNo vadati-bho zrAvaka ! tavopari karomyanugraham kintu-kathaya yat kiM dAsyasi / zrAvako vadati-yadbhavatAmabhISTam , yena vastunA bhavataH prayojanaM taddAsyAmi / tadanantaraM sAdhurupahAsamiva kurvan vadati-bhoH zrAvaka ! atra pratizrutya gRhaM nepyasi tatra gataH san yadi no dAsyasi tadA kim ? evaM prakAreNa-uppIlaNamu hAsaMpakaroti / iti dvitIyo bhedaH 2 // atha parimANasvarUpamAha-avazyameva dAsyAmi nA'tra sandehaH / evaM kathite gRhasthe sAdhuH parimANaM vadati-bhoH zrAvaka ! kiyatparimANaM dAsyasi ? kiyatkAlaparyantaM dAsyasi ? kiM dAsyasi ?, yadi svalpaM dAsyasi adattavat syAt / tato dAtA vadati-yAvatA bhaktena-pAnena vA bhavataH prayojanam , yAvantaM vA kAlaM bhavataH prayojanaM tAvantaM kAlaM bhavate paripUrNamodanAdikaM dAsyAmi , kiM bahunA -yadvastu bhavate rocate, yAvatparimANaM vA rocate, yAvatkAlaM vA tAvatkAlaparyantamaparihInamaparizrAnto'haM dAsyAmi / iti tRtIyo bhedaH 3 / matra-nimantraNoppIlaNapazmiANeSu prAyazcittaM bhavati / svAbhAvikaM yad bhaktapAnAdikamAtmArtha gRhasyena niSpAditaM naityikAnapiNDadopavarjitaM ca tadeva sAdhubhiAhyam natvanyat / iti caturtho bhedaH / / __atrAha kazcit-catuSprakArake'pi agrapiNDe na kimapi dopaM pazyAmi ? AcAryaH prAha-yatsvAmAthe svabhAvata eva niSpAditaM tat-nitikam animantritamanuppIlaNamaparimANamapi yadi nimantraNAdimikSAkaNenA'pi spRSTaM tatsAdhUnAM na kalpate / etat trayAtiriktaM svAbhAvikamapi bhaktapAnAdikaM yadi niyatAgrapiNDadopavarjitaM bhavet tat sAdhUnAM kalpate iti / svAtmArtha niSyAdite'pi niyatAprapiNDadopanimantraNAdidoSadUSite ime dopA bhavantiAtmArtha niSyanne'pi-udgamAdidopA bhavanti, sAdhunimittamayaM piNDo niyamitaH, ityavazyaM dAtadhyam, iti kRtvA kuNDAdipu sthApayati tasmAt-nimantraNAdipiNDo varjanIyaH // sU0 32 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthayo. sUtram-je bhikkhU NitiyaM piMDa bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 33 // chAyA-yo bhikSutyika piNDaM bhuGakte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI - 'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH "Nitiya' naityika 'piMDa' piNDaM aharaharekasmAdeva gRhAdAnItam 'bhuMjaI' bhuGkta, bhojayati 'jhuMjataM vA sAijaI' muJAnaM vA svadate'numodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 33 / / sUtram-je bhikkhU NitiyaM avaDDhabhAgaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai / / sU034 // chAyA-yo bhikSu tyikamapArddhabhAga bhuGkte-bhujantaM pA svadate // sU0 34 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM naityikam 'avahabhAgaM' apArddhabhAga-bhaktasyAdrabhAgamapi arthAt pAtre sthAlyAdau sthApitabhojanasyArdhabhAgastri bhAgazcaturthabhAgo vA yo dAnArtha niSkAmitaH yasmin gRhyamANe'nyasyAntarAyasaMbhavAt , evaMvidhabhojanApArddhamAgam 'bhujaI' bhukta, bhojayati 'muMjaMta vA sAijjaI' apArddhabhAgaM bhunAnaM svadate'numodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / / sU0 34 // mUtram--je bhikkhU NitiyaM bhAgaM bhuMjai jaMtaM vA sAijjai // 35 // chAyA-yo mikSu tyika bhAga bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // s0 35 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'NitiyaM bhAga' naityikaM bhAgaM yatra pratidina yo bhAgo dAnArtha niSkAsyate taM bhAgaM 'bhuMjai' bhuGkte 'bhuMjataM vA sAijjai' mujAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 35 // sUtram-je bhikkhU NitiyaM UNaDUDhabhAgaMbhuMjai bhuMjaMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSurnatyikamUnArddhabhAgaM bhuGkte bhuJjAna vA svadate // sU0 36 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM naityikam , 'UNaiDhabhArga' UnArdhamAgaM-tribhAgAdito'pyarddhabhAga UnArddhabhAgastam 'bhuMjai' svayaM bhuGkte / bhujaMtaM vA sAijjaI' bhujAnaM vA svadate / yaH sAdhuH puNyArtharakSitabhojanamadhyAt kamapi bhAgaM mukte, bhoja- . yati, tathA-bhujAnamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 36 // bhASyam-piMDo bhattadvago Neo, tayaddhaM ca avaDDhago / bhAgo tibhAgoM tassaddhaM, UNaDDho so viyAhio // piMDhe Niie abaiDhe, bhAge UNaDhage tahA / esa eva gamo Neo, sancayA satyasaMmao //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUMrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 37-38 naityikavAsa-pura-paJcAtsaMstavaniSedhaH 55 mmmmmmmmmmmmmm chAyA-piNDo bhaktArthako zeya-stadardha cA'pArdhakaH / bhAgastribhAgastasyA UnAryaH sa nyAkhyAtaH // piNDe naityike'pArdhe bhAge UnArddhake tathA / epa pava gamo zeyaH sarvadA zAstrasaMmataH // avacUriH - 'piMDo bhattahago'-ityAdi / piNDa:-piNDazabdo'tra bhaktArthakaH bhaktArthavAcako jJeyaH, tataH piNDa iti bhaktamityarthaH, tasya yadarddha so'pArddhabhAgaH procyate, bhAgaH tribhAgaH, tathA tasyApi yad arddha sa UnArddhaH uunaarddhbhaagH| tato naityike piNDe, tathA sUtraghaTake'pArthe tathA bhAge, tathA UnArdhake sarvatra eSa eva gamo'grAhyarUpaH tIrthakaragaNadharaiH sarvadA-sarvakAlaM vyAkhyAtaH kathitaH, ata eva sa zAstrasammato jJeyaH / tatra-rAmasvarUpameva darzayati-'piMDe' ityAdi / sUtraghaTakapiNDapadaM bhaktArthakaM bhavati, piNDo bhaktArtha iti paryAyaH / yathA catustriMzatsUtraghaTakaM 'avaDda' iti padaM piNDArdhabodhakam , piNDasyArdhabhAga ityarthaH / bhAgapadam-paJcatriMzatsUtraghaTakapiNDasya tribhAgabodhakam / tathA SaTtriMzatsUtraghaTakam 'UNaiDhabhAga'-padaM tribhAgasyApyUnA'rdhabhAgabodhakaM jJAtavyam, etatsarva dAnAdyartha niSkAsitabiSayakaM bodhyam , tadgrahaNe sAdhurdoSabhAg bhavati // sU0 36 // sUtram--je bhikkhU NitiyaM vAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai / / suu037| chAyA-yo bhikSu tyikaM vAsaM vasati vasantaM vA svadate // sU0 36 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NitiyaM vAsa' naityikaM vAsaM varSAkAlavarjite RtubaddhakAlAtiriktakAle'pyakAraNamekasmin sthAne nityavAsam 'vasai' vasativAsaM karoti kArayati 'vasaMtaM vA sAijjai' vasantaM vA svadate'numodate, sa hi zItakAlAdvarSakAlAt , parataH kAraNe'sati / prAyazcittI vasannityaM, vasato vA'numodanAt // 1 // iti // suu037|| sUtram-je bhikkhU puresaMthavaM pacchAsaMthavaM vA karei kareMtaM vA saaijji| chAyA-yo bhikSuH pura-saMstavaM pazcAtsaMstavaM vA karoti-kurvantaM vA svadate // 38 // cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhibhuH 'puresaMthavaM' puraHsaMstavam vastrapAtrAdidAturdAnAtpUrva-pUrvakAlameva saMstavam prazaMsanam-paricayaM vA 'saMstavaH syAtparicaya' iti vacanAt , 'pacchAsaMthavaM' pazcAtsaMstavam , vastrapAtrAdidAnAnantarakAle saMstavaM prazaMsanamparicayaM vA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate-anubhodate sa prAyazcitabhAga bhavati /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 nizIthasUtre . N " dAtuzca dAnAtparataH puro vA kurvan stavaM vA'pyatha kArayan yaH ! 'kurvantamanyaM yadi vA'numodate, AjJAdibhaGgAllabhate sa dopAn // 1 // iti sAraH // | sU038|| bhASyam - davve khette tahA kAle, bhAve saMthava issai / saparobhayasaM jAo, saMtAsaMto puNo duhA // chAyA - dravye kSetre tathA kAle, bhAve saMstava hRpyate / svaparobhayasaMjAtaH, sannasana punardvidhA // avacUriH - 'davve' - ityAdi / saMstavaH prazaMsanam catuSprakAraka hRpyate bhavati / tadyathAdravye - dravyavipaye 1, kSetra - kSetraviSaye 2 kAle-kAlaviSaye 3, tathA - bhAve - bhAvaviSaye ceti 4, dravyAdInAM caturbhedabhinnatvAt, tatsambandhI saMstavo'pi caturvidha iSyate kathyate ityarthaH / punaH svaparobhayasaMjAtaH punarekaikaH svaparobhayamedAt trividhaH saMjAtaH / punaH sa sadasadbhedena pratyekaM dvidhA bhavati, tatra - AtmaparobhayabhedAdekaikastrividhaH, yathA sAdhurAtmanaH saMstavaM karoti 1, sAdhuH parasya saMstavaM karoti 2, sAdhurubhayorapi saMstavaM karoti 3 / athavA - AtmanA saMstavaM karotItiAtmasaMstavaH, iti vyutpattyA sAdhurAtmanA gRhasthaM saMstauti - epa AtmasaMstavaH 1, gRhasthaH sAdhu stauti - iti parasaMstavaH 2, dvAvapi parasparaM saMstavaM kuruta ityubhayasaMstavaH 3 / sadasadbhedena punardvidhA / eteSAmekaikaH puvadvividho dviprakArako bhavati / san - vidyamAnaH 1, asanU -- avidha - mAnazca 2 / tatra sadrUpe satsu guNeSu prazaMsAkaraNam 1, asadrUpeNeti asatsvapi guNeSu prazaMsAkaraNam 2 / athavA saditi vidyamAne tasmin tasya samakSaM prazaMsanam 1, asaditi avidyamAne tasmin tasya parokSaM prazaMsanamiti 2 / dravya kSetra - kAlaistrividhasaMstavamadhye dravyasaMstavamAhayathA kazcit pareNa pRSTaH - kiM bhavAn pUrvaM dhanavAnAsIt ? sAdhurvadati - evamahaM dhanavAnAsam ? sa sAdhuH pUrvaM dhanavAnAsInna veti sandeha. kintu tathA vadati / tato gRhastha Aha - amuko hi dhanavAn zreSThI - amukanAmAnaM bhavantaM na jAnAti bhavAnevaM kathayati, daridraH pravrajati na dhanika iti / tat zrutvA garvayuktaH sAdhuH paraM nindan svAtmAnaM prazaMsan evaM vadati - yathedAnIM bhavAnaizvaryayuktastathA'hamapi pUrvamAsam, iti / I kSetra saMstavamAha - yathA - sAdhu prati kazcit pRcchati -tvaM kasmAt kSetrAt pratrajitavAn sAdhurvadati-- yuSmAkamevAhaM sahavAsI / kAlasaMstavamAha -- kasmin vayasi pratrajitaH iti pRSTo vadati-tvatsadRzavayaska evaM pravrajyAM prAptavAnasmi / athavA - prathame vayasi - udvAhite sati pratrajitaH sthApitavivAhadine vA pratrajitaH / bhAvasaMstavamAha -- bhAvasaMstavo dviprakArakaH saMyate vacane ca / yathA kazcit sAdhuM pRcchati--- yo'mukaH pravrajitaH sa tvatsadRza eva ? sAdhurAha - evameva / athavA tUSNIM sthito bhavati, vadati vA-ka evaM pRcchati ?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 39 paricayaM kRtvA pazcAd bhikSArthapravezaniSedhaH 57 vacanarUpaH pUrvasaMstavaH adatta dAne pUrvameva saMstavaM karoti-madanenana santuSTo'bhilaSitaM me dAsyAta / vacanarUpaH pazcAsaMstavaH-dAne datte vA vacasA saMstavaM karotIti saMkSepaH / evaM guNasaMstavo'pi pUrvapazcAdbhedena vijJeyaH // suu038|| sUtram-je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gamANugAmaM dUijjamANe vA puresaMthuyANi vA pacchAsaMthuyANi vA kulAI puvAmeva aNuppavisittA pacchA bhikvAyariyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai / / sU0 39 // chAyA-yo bhikSuH samANo vA vasamANo pA grAmA nugrAma dravan pura saMstutAni vA pazcAtsaMstutAni vA kulAni pUrvamevAnupravizya pazcAt-bhikSAcaryAyai anupravizati anupragzintaM vA svadate // suu039|| / cUrNI-je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhu yo bhikSuH 'samANe vA' samANo vA yo gRddhirahitaH samaryAdaM sthiravAsaM sthitaH sa 'samANa' ityucyate, etAdRzaH sAdhuH, tathA yo'STamAsikaM RtubaddhakAlaM, cAturmAsikaM varSAkAlamiti navakalpavihArI bhavati sa 'vasamANa' iti kathyate 'samANaH' 'vasamANaH' iti dvAvapi saiddhAntiko zabdo, etAdRzaH ko'pi sAdhuH 'gAmANugAma dRijjamANe' grAmAnugrAma dravan ekasmAdnAmAdaparaM grAmaM vihAraM kurvan 'puresaMthuyANi vA' puraHsaMstutAni-gRhasthAvasthAyAM pUrva vAlye vayasi sastu vAH paricitA ye mAtR-pina-vAndhavAdayaste yatra vasanti tAni, 'pacchAsaMyuyANi' pazcAt-yuvAvasthAyAm saMstutAni-paricitAH zvazrU-zvazurazyAlakAdayaH te, vasanti yatra tAni 'kulAI' kulAni dIkSAgrahaNAt prAgvatrtIni pUrvAparasaMstutAnAM gRhANi 'pubbAmeva' pUrvameva-bhikSAgrahaNAtyAgeva 'aNuppavisittA' anupravizya-gatvA 'pacchA bhikkhAyariyAe' pazcAt-tataH param pUrvAparasaMstutagRhANi pravizya tAn svAgamananivedanabuddhyA saMvodhya tadanu pazcAt bhikSAcaryAyai 'anuppavisaI' anupravizati-gacchati bhikSArthaM prastuto bhikSAgrahaNaM pRSThataH kRtvA jJAtikulaM purA prayAti tato yo bhikSAM carati 'aNupavisaMta vA sAijjai' anupravizantam itthamanyaM yaH svadate'numodate sa prAyazcittabhAk // sU0 39 // sUtre 'samANe 'vasamANe' iti pAThe'yamarthaH-- bhASyam-samANe buDhavAsI ya, vasamANe theyro| gamaNaM duvihaM butta, nikkAraNa-rakAraNaM // chAyA-samANo vRddhavAsI ca, vasamANastathetaraH / gamanaM dvividhamuktaM niSkAraNa-sakAraNam //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizItharva avacUri:-yadvA sUtre-'samANe' iti vRddhavAsavAsI--vRddhatvaglAnatvAdikAraNavazAt sthiravAsa sthitaH, tathA- itara:- 'vasamANe navakalpavihArI / tatrA'STa kalpAH RtubaddhakAlasaMbaddhAH, navamaH kalpo varSAkAlaH, tatra vihArI navakalpavihArI / ___ gamanaM dvividha--dviprakArakamuktaM- kathitam-ekaM niSkAraNam 1, aparaM-sakAraNam 2 / kAraNavizeSamAzritya nAyamAnaM sakAraNam , kAraNamantareNa jAyamAnaM niSkAraNam / tatra sakAraNaM gamanaM yathAAcAryapramRtInAM vaiyAvRttyanimittaM bhikSAnimittaM vA gamanam / evaM niSkAraNameva grAmAnugrAmaM gamanam, akAle vA bhikSArtha gamanam / tatra ime vakSyamANAH bhUyAMso doSA bhavanti, tathAhi-kadAcinmAgoM'zobhano bhavet , bhikSA vasatirapi na sulabhA bhavati, svapakSaparapakSebhyo'pamAnaM bhavati, bhikSArtha niSiddhagRhe gacchataH zAstrasya-jinapravacanasya nindA bhavati, pRthivIkAyikAdInAM jIvAnAM virAdhanA bhavati / evaM niSkAraNa gacchatA paDjIvanikAyAnAM virAdhanA kriyate-iti saMyamavirAdhanA bhavati / kaNTayAdidvArA pAde kSatirbhavatItyAtmavirAdhanA'pi / sAgArikabhayAt pramAdena vA parizrAnta upadhInAM pratilekhanaM na karoti, upadhInAM haraNaM vA bhavati / evaM bhikSAkAlAtikramaNe grAma prAptastatrA'nepaNIyamapyAhAraM ahipyati / hiMsrajantunA khAditaH AtmavirAdhanaM prApsyati / evaM-samayAtikrame bhikSArtha gacchataH pazcAtkarmadoSA api bhaveyuH / ityete akAraNagamane doSA Apadyante iti / sakAraNaM gamanaM dvividham-nirvyAghAte vyAghAte "ca gamanam / tatra-nirvyAghAtagamanam-Rtubaddhakalpe varSAkalpe vA samApte kSetrAt kSetrAntaragamanam / tatra dvayoH kAlayormadhye ekatarasminnapi kAle mAsakalpa. prAyogyAni kSetrANi yo lakSyati sa 'prAyazcittamAk / samprati vyAghAtena mAsakalpaprAyogya kSetrAntara saMkrAmati, tatra vyAghAtakAraNamAha-azivAdigRhItaM kSetram , tatra svAdhyAyAdikaM samyak na bhavati, upadhirvA tatra na prApyate, AcAryAdiprAyogyaM vA nAsti / etAdRze kAraNe vyAghAtagamanaM bhavati / kAraNavizeSamAzrityaikasmAt kSetrAt kSetrAntaraM gacchato dopo na bhavati yasmAt sa tIrthaMkarAnAM nAtikAmatIti / atra sakAraNAnAmadhikAraH / niSkAraNaM gacchatAM tu doSo bhavatyeva / evaM pUrvoktaprakAreNa vihAraM kurvatAM saMstava-itthaM bhavati // sU0 39 // punarAha bhASyakAraH - bhASyam-kulasaMthavo ya tesiM, gihatthadhamme taheva sAmaNNe / puNa ekkeko duviho, puvaM pacchA ya NAyaco // chAyA- kulasaMstazca teSAM gRhasthadharma tathaiva dhAmaNye / / punarekaiko dvividhaH pUrva pazcAcca jJAtavyaH // avacUriH-'kulasaMthavo' ityAdi / teSAm pUrvoktaprakAreNa vihAraM kurvatAM bhikSUNAM saMstavaH dvividho-dviprakArako bhavati / tatra-saMstavo nAma paricayaH, sa ca dvidhA bhavati-gRhi
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 40 anyatIthikAdisahabhikSArthagamananiSedhaH 59 dharma-gRhasthe 1, zrAmaNye-sAdhuparyAye ca 2 / sa ca gRhidharme sthitasya paricayo dvidhA dviprakArakaHpUrvasaMstavaH 1, pazcAtsaMstavaH 2 / tatra-pUrvasaMstutAH paricitAH-pitR-mAtR-prabhRtayaH, pazcAtsaMstutAH paricitAH zvazura-zvazrUprabhRtayaH / / evaM zrAmaNye sthitasya paricayaH pUrvasastutaH pazcAtsaMstutaH / atha sAdhUnAM pUrva vihArasamaye ye paricitAste puurvsNstutaaH| ye vartamAnavihArakAle saMstutAste pazcAtsaMstutAH / eteSAM pUrvasaMstuta-pazcAtsaMstutAnAM zrAvakAdInAM gRhe yaH sAdhuH prAptabhikSAkAle pravizati, athavA vyatikAntabhikSAkAle pravizati tasyA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdidopA. sambhavanti, tathA saMyamavirAdhanA mAtmavirAdhanA ca bhavati / tatra saMyamavirAdhanA cettham-akAle bhikSArtha paribhramantaM-gehAdgehA. ntaraM gacchantaM sAdhuM dRSTvA pUrvasaMstutAH pazcAtsaMstutA vA zrAvakAdayaH udgamAdidoSayuktamAhAraM niSpAdayipyanti, mato'kAle bhikSArtha tatra sAdhubhina gantavyam iti / anAbhogAdikAraNavazAttu akAle'pi zrAvakakule pravezo na niSiddhaH / yadvA glAnAdyarthamakAlepi pravizet / yadvAAkasmike vipUcikAdiroge samupasthite pUrvasaMstutAdikulaM pravizati / yadvA yasmin kAle rAjJA gamana nivAritaM 'kaphya' iti prasiddham , tatsamaye yadi caliSyati tadA drakSyati rAjapuruSaH, itikRtvA'kAle'pi calati yadi tadA tAdRzo dopo na bhavati zramaNAnAm / akAraNe pUrvasaMstutAdigRhaM velAtikrameNa yadi gacchati tadA sUtrapratipAditaM prAyazcittaM bhavatyeveti bhAvaH // sU0 39 // sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhi gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamai vA aNuppavisai vA, NikkhamaMtaM vA aNuppavisaMtaM vA saaijji|| suu040|| chAyA-yo bhikSaH anyayUthikena vA gRhasthena vA pArihAriko thA apArihArikeNa sArdham gRhapatikulaM piNDapAtapratikSayA niSkAmati vA-anupravizati vA niSkAmantaM vA-anupravizantaM vA svadate // sU0 40 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aNNautthieNa vA' anyayUthikenA'nyatIrthikena, 'gArasthieNa vA' gRhasthena vA 'pArihArio vA' pArihAriko vA-mUlo. ttaraguNadhArI parihAratapovAhako vA bhikSuH 'apArihArieNa' apArihArikeNa-apArihAriko mUlottaraguNadoSayuktaH pArzvasthAdistena 'saddhiM' sArdham-yugapadekatretyarthaH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam , gAthA-gRhaM tasya patiH gAthApatiH gRhasthaH, tasya kulaM prati 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA bhikSAgrahaNabuddhayA 'Nikkhamai' niSkrAmati-bhikSAM nItvA gRhasthagRhAt nirga
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthaMpUrva chati 'aNuppavisai vA' anupravizati-bhikSArtha gRhasthagRhe pravezaM karoti / 'NikkhamaMta vA' niSkrAmantaM bahirAyAntam, 'aNuppavisaMta vA' anupravizantam , 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 40 // atrAha bha yakAra:bhASyam-no kappae ya bhikkhussa, aNNutthiya-gihatthihiM / taheva pArihArissa, tavipakkheNa keNavi // saddhi NikkhamiuM NiccaM, pavisittuM taheva ya / NikkhamaNaM pavesaM ce, jo kare dosavaM bhave // chAyA-no kalpate ca bhikSoH, anyayUthikagRhasthaiH / tathaiva pArihAriNaH, tadvipakSaNa kenApi // sAI niSkramituM nityaM, praveSTuM tathaiva ca / niSkramaNaM pravezaM ced yaH kuryAda dopavAn bhavet // avacUri:-'no kappae' ityAdi / bhikSoH zramaNasyAnyatIrthikaiH gRhasthairvA, tathA pArihArikasya mUlottaraguNayuktasya tadvipakSeNa apArihArikeNa mUlottaraguNadoSavatA pArzvasthAdinA sArtha gRhigRhe bhikSArtha niSkramituM praveSTuM vA na kalpate naiva kathamapi yujyate / etaiH saha niSkramaNaM pravezanaM ca kurvataH sAdhoH pArihArikasya cAdhAkarmikAdidoSAH samApadyante / yaH ko'pi bhikSuH pArihArikazca yadi etaiH saha niSkramaNaM pravezaM ca kuryAt tadA sa AjJAbhaGgAdidopabhAg bhavati / sUtre 'gAhAvaikulaM' iti padaM, tasyA'yamarthaH-gAthA-gRhaM tasya patiH-svAmI, dArApatyAdisamudAdAyaviziSTo gRhasthaH, teSAM kulaM-samUhaH / ___tatra-'piMDavAyapaDiyAe' ityasya vyAkhyA-piNDo'zanAdikam , tasya gRhiNA dIyamAnAsshArasya pAtaH sasatkAraM sAdhave samarpaNam , tasya pratijJayA madhyasthabhAvena grahaNabuddhacA / tathA 'aNuppavisai' tasyA'yamarthaH-manu--pazcAt carakAdipu bhikSAmAdAya gateSu / athavA-bhojanakAlataH pazcAt bhojanakAlasamAptyanantaram , evamanuzabdaH pazcAyoge prasiddhaH, bhikSuH pArihArikazca pravizatItyarthaH / gRhi-paratIthikA'parihArikA'nyatamena saha pravizataH zramaNasya pArihArikasya ca-AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanA''tmavirAdhanAdikA doSA bhavanti / ____tathA parivAjakAdibhiH saha bhikSArtha gamane pravacanasya nindA bhavati / loko vadatiparivAnakAdiprasAdAllabhyate bhikSAdikam , svayaM na labhyate asAravacanapravRttatvAt / athavAloko vaded-alabdhimanta ete jainabhikSukAH parabhave'dattadAnAH AtmAnaM na jAnanti, ata ebhiH saha paribhramanti tasmAt kAraNAda ebhiH saha na gantavyam // sU0 40 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhAgyAvacUriH u0 2 sU0 41 anyatIrthikadisahavicArabhUmyAdigamananiSedhaH 65 sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhiM bahiyA viyArabhUmi vA vihArabhUmi vA Nikkhamai vA pavisai vA, NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai / / sU0 41 // ___chAyA-yo bhikSu anyayUthikena vA gRhasthena vA, pArihAriko vA apArihArikeNa sAI bahirvicArabhUmi vA vihArabhUmi vA niSkAmati vA pravizati vA, nikAmantaM vA pravizantaM vA svadate // suu041|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'aNNautthieNa vA anyayUthikena vA- paratIrthikena 'gArathieNa vA' gRhasyena vA, tathA pArihAriko vA apArihArikeNa mULottaraguNadopavatA pArzvasthAdinA 'saddhi' sArdham ekatra militvA 'vahiyA' bahiH-'viyArabhUmi vA' vicArabhUmi vA tatra-vicAraH mUtrapurIpAdisamutsargaH, tadarthaM yogyA yA bhUmiH sA vicArabhUmiH, tAM vicArabhUmim, 'vihArabhUmi vA' vihArabhUmim , svAdhyAyabhUmiH vihArabhUmiH, tAM vihArabhUmim 'Nikkhamai vA' niSkrAmati 'pavisai vA' pravizati vicArAdyartha gacchati vA / 'NikkhamaMtaM vA' niSkrAmantaM vA 'pavisaMta vA' pravizantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 41 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-bhikkhussa neva kappei, gaMtumaNNutthiyAihi / saddhiM cArittapAlassa, viyArahUM kayAivi // chAyA-bhikSornava kalpate gantumanyayUthikAdibhiH / sArddha cAritrapAlasya vicArArtha kadAcidapi / avacUriH-'bhikkhussa' ityAdi / yo hi bhikSuH cAritrapAlakaH cAritrasya pAlane sadA yatanAvAn bhavati tasya bhikSoH vicArArtha mUtra-purIpAdyutsarjanAya saMjJAbhUmim upalakSaNAd vihArabhUmi vA gantum-anyayUthikAdibhiH saha arthAt-anyayUthikaiH paratIrthikaiH zAkyabhikSuka-carakaparivAjakaiH saha AdipadAt-gRhasthaiH, pArihArikasya ca aparihArikaiH saha gantuM na kalpate / eteSu gRhasthaparatIthikA'parihArikAdiyu madhyAdekatareNA'pi saha vicArAdyartha cakArAt-vihArAdhartha vA yo bhikSuH pArihAriko vA gacchati tasyA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdoSA bhavanti / vicAramabhyAM purupAcAgamane saMlokadoSaH zaGkA ca lokAnAM bhavet / apravarttane mUtrapurIpAdinirodhAd rogAdisaMbhavaH / uktaM ca kenacitkavinA rAjasamIpe-- trayaH zalyAH mahArAja !, asmin dehe prtisstthitaaH| vAyumUtrapurIpANAM, prAptaM vegaM na dhArayet // 1 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vAyoH-aghovAtasya purIpasya ca vegadhAraNe mastakAdirogotpattiH / mUtravegadhAraNe netrahAni:, ato naiteSAM prAptaM vegaM dhArayet / sthAnamArgAdiparicayAbhAvarUpe sati kAraNe punargacchedapi gRhasthAdibhiH saha vicArAdyartham // sU0 41 // sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio apArihArieNa saddhiM gAmAnugAmaM dUijjai dUijjaMtaM vA sAijjai / / __ chAyA-yo bhikSuranyayUthikena vA gRhasthena vA pArihAriko'pArihArikeNa sAI grAmAnugrAmaM dravati dravantaM vA svadate // sU0 42 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'aNNautthieNa vA anyayUthikena 'gArathieNa vA' gRhasthena tathA 'pArihArio vA' pArihAriko vA 'apArihArieNa' apArihArikeNa 'saddhiM' sAIm 'gAmANugAma' grAmAnugrAmam ekasmAd prAmAd grAmAntaram 'duijjaI' dravati--gacchati vihAraM karotItyarthaH / 'duijjata vA sAijjaI' dravantaM-gacchantaM svadate'numodate / svayamanyatArthikAdibhirdAmAdnAmAntaraM gacchan gacchantamanumodamAnaca prAyazcittabhAgabhavati // sU0 42 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-gAmANugAmaM bhikkhussa, gamaNaM neva kappai / __ aNusthiyAilogehiM, saddhiM tassa kayAivi / / chAyA-grAmAnugrAma bhikSoH gamanaM naiva kalpate / anyayUthikAdilokai sAI tasya kadAcidapi // avacUriH-'gAmANugAma'-ityAdi / 'bhikSoH pArihArikasya ca cAritrapAlakasya anyayUthikAdilokaiH, Adizabdena gRhasthaiH apArihArikaizca sArddha prAmAnugrAma-ekasmAd prAmAda grAmAntaraM gamanaM tasya kadAcidapi naiva kalpate / epu-anyatamena yena kenA'pi saha prAmAnugrAma viharataH sAdhorAjJAbhaGgAnavasyAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdidopA bhavanti / tatra-paratorthikAdibhiH saha gamane tIrthakarANAmAjJA bhagrA bhavati, tIrthakaraistaiH saha gamanasya niSiddhatvAt / anavasthA ca bhavati-ekastathA kuryAt tadA taM dRSTvA'nyo'pi kuryAt , evamanyo'pIti-evamanavasthA / tathA-tAdRzaiH saha gamanaM kurvantaM sAdhu dRSTvA draSTurbhanasi azraddhA bhavet , yad ime jainabhikSavo'pi zithilAcArAH santIti / tadvA zravaNAdinA mithyAtvamapi samutpayeta / tathA-taiH saha yatra tatra vA AdhArmikAdyAhAraM bhujan saMyamaM virAdhayet / tayA-cauro'yamiti kRtvA tADanamedanAdisaMbhavAda-AtmavirAdhanamapi saMbhavediti / / sU 0 42 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyASacUriH u0 2 sU0 43-44 durabhikaSAyabhaktapAnapariSThApananiSedhaH 63 sUtram-je mikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDiggAhittA subhi bhuMjai dubhi paridvavei, parihavetaM vA sAijjai / / sU0 43 // chAyA-yo bhikSuH anyatarat bhojanajAtaM pratigRhya surabhi bhukte durabhi pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate / / sU0 43 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'annayaraM bhoyaNajAyaM anyatarada bhojanajAtam-anekaprakArakaM khAdimasvAdimAdibhedabhinnaM vividhaM bhojanajAtaM bhaktAdikam 'paDiggAhittA' pratigRhya, yadi zrAvakAdigRhAdanekaprakArakaM susvAdu duHsvAdu vA bhojanAdikamAnIya tanmadhyAt 'subhi bhuMjaI' surabhi manojJaM viziSTavarNa-gandha-rasa-sparzayukta bhojanaM bhuktaM / dubhi pariDaveI' durabhi-durabhigadhanyuktaM durvarNa-prazastavarNarahitaM dUrasaM-prazastarasavarjitaM duHsparza-prazastasparzahInaM bhojyaM pariSThApayati-gAdiSu prakSipati, 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate / yo bhikSuH zrAvakagRhAdAnItAhAramadhyAt susvAdUdhRtya bhukte, duHsvAdu parityajati, evaM kurvantamanumodate vA sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 43 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-vaNNa-gaMdha-rasehiM jaM, phAsehiM bhoyaNaM ju| mubhi taM caiva jANijjA, iyaraM iyaraM have // chAyA-varNa-gandha-rasairyat-sparzabhojanaM yutam / surabhi tadeva jAnIyAt itaraditarad bhavet // avacUri:-'vaNNa-gaMdha' ityAdi / yadbhojanaM bhoktuM yogyamodanAdikam , vilakSaNavarNena-zvetAdinA, vilakSaNena gandhena-saurabhyAdinA bhojanopayuktena, manojJena-rasena madhurAdinA, manojJasparzena-komalAdisparzayuktena, emirvarNAdibhiryuktaM yad bhojanaM tadeva surabhi vijAnIyAt / etAdRzaM bhojanaM sUtraghaTakasurabhivyapadezaM labhate ityarthaH 'iyaraM iyaraM have' itaraditaradbhavet , yadbhojanamitarat-pUrvoktavilakSaNavarNAdinA nopetaM tad bhojanamiratarat , durabhi-durvarNagandhAdiyuktamiti jJeyam / athavA-rasopetamapi bhojanaM durabhigandhayuktaM na prazastam, tathA-arasAlaM-zuSka bhojanaM surabhigandhayuktaM surabhi bhavatIti / atra-surabhi-durabhi, etadubhayaprakArakamapi bhojanamekataH pratyeka vA gRhItvA surabhibhojanaM bhuGkte, durabhi ca pariSThApayati, tasyaivaM kurvato yateH prAyazcittaM bhavati / tathA-AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAtmasaMyamavirAdhanAH, yasmAdete doSA bhavanti, tasmAd durabhibhojyasya vastunaH pUrvaM bhojanaM karttavyam , tadanantaraM surabhibhojanaM karttavyamiti // sU0 43 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 nizothas sUtram-je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDiggAhittA puSpagaM-pupphagaM Aviyai kasAyaM-kasAyaM paridvavei pariThThaveMtaM vA sAijjai / / sU0 44 // chAyA-yo bhikSuH anyatarat pAnakajAtaM pratigRhya puSpakaM puSpakaM pApiyati, kapAyaM kapAyaM. pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 44 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'annayara' anyatarat anyatarapadagrahaNAt-anekaprakArakam ,, madhurarasayuktaM kapAyarasayuktaM ca, khaNDa-guDha--zarkarA-dADimI-mRddIkA''malaka-harItakI-cizcAdirasarUpaM dvayamapi 'pANagajAyaM pAnakajAtaM, jAtazabdagrahaNAt prAsukaM 'paDiggAhittA' pratigRhya-vidhipUrvakaM gRhItvA 'pupphagaM-puppharga Aviyai' puSpakaM puSpakamApivati, tatra-puSpakaM-zubhavarNa-gandha -rasasparzaH pradhAnam acchaM manoz2amityarthaH / etAdRzamuttamottamaM pAnakanAtamApivati, tathA-'kasAyaM-kasAyaM' kapAya kapAyaM kalapitaM zubhavarNa-gandha-rasa sparzaH pratiloma-kalapitamapradhAnaM vA pAnakajAtam 'parihaveI' pariSTApayati-bhUmau nikSipati / uktaJca puSpakakapAyavipaye yacca gandharasopeta-macchaM tat puSpakaM bhavet / durgandhamarasaM yacca, kapAya kalupaM ca tat // 1 // iti / anekaprakArakAnItapAnakamadhyAt yatsamIcInaM tatpibati, yaccA'samIcInaM tanikSipati / 'parihavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAgU bhavati / sAdhulakSaNametat tathAhi mA bhUyAsamahaM sAdhuH, prAyazcittI kadAcana / manyate so'samIcIna, bhuktvA bhuGkte tathetarat // 1 // atra bhASyakAro'pyAhabhApyam - vaNNa-gaMdha-rasoveyaM, davvaM taM pupphanAmagaM / dunbhigaMdhAisaMjuttaM, kasAyaM taM have puNo / kasAyaM puncamApejjaM, pupphaga tayaNaMtaraM / esA satyavihI vuttA, aNaMtavaranANihi // chAyA-varNa-gaMdha-rasopetaM dravyaM tatpuSpanAmakam / durabhigandhAdisaMyukta kapAyaM tad bhavetpunaH / / kapAyaM pUrvamApeyaM puSpakaM tadanantaram / / epa zAstravidhiH prokaH anantavarazAnibhiH / /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU045 sAMbhogikapRcchAM vinA'dhikAhArapariSThApananiSedhaH 65 avacUriH- 'vaNNagaMdha' ityAdi / yatpAnakanAtaM vastu, varNa-gandha-rasopetaM-suvarNena sugandhena surasena madhurAdinA yuktaM bhavet tad-dravyaM puSpasaMjJakaM bhavati / tathA-yatpAnakajAtaM durgandhAdi. viziSTaM durvarNena kutsitagandhena kurasena kaThorasparzena yuktaM tat kaSAya-kaluSitaM bhavet / tatra kaSAyaM pAnakajAtaM pUrvamApeyaM, tadanantaraM puSpakaM pivet , eSa zAstravidhiH anantavarajJAnimistIrthakarairuktaH, ataH puSpakaM kaSAya caitavayamapyAnIya yatpuSpakaM tat pItvA yatkapAyaM tasya pariSThApanaM na kuryAt , kintu prathamaM puSpakaM pItvA pazcAt kaSAyaM pibet / uktaJca - zAstrakartuzca maryAdA, kapAyaM prathamaM pivet / AjJAbhaGgAdikAn dopAn pazyan pazcAttu puSpakam // 1 // anyathA prAyazcittabhAga bhavet // sU0 44 // sUtram-je bhikkhU maNuNNaM bhoyaNajAyaM paDiggAhettA bahupariyAvannaM siyA adUre tattha sAhammiyA saMbhoiyA samaNunnA aparihAriyA saMtA parivasati te aNApucchiya aNimatiya parihavei pariDavetaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurmanozaM bhojanajAtaM pratigRhya bahuparyApannaM syAt adUre tatra sAdharmikAH sAMbhogikAH samanozA aparihAryAH santaH parivasanti tAn anApRcchaya animantrya pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate ||suu0 45 // cUrNI-je bhikkhU' ityaadi| 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'maNuNNaM bhoyaNajAyaM' manojJa bhojanajAtam-zubha-varNa-gaMdha-rasa-sparzasamanvitamuttamabhojanajAtam anekaprakArakamAhArAdikam 'paDiggAhettA' pratigRhya-AnIya bhukte / tacca yadi 'pariyAvanna siyA' paryApannaM syAt-prayojanato'dhikaM bhavet 'are tattha sAhammiyA' adUre tatra-na dUramadUram-mAsannam krozadvayAntarAvadhau grAmAdau sAdharmikAH-samAnadharmAcaraNazIlAH sAdhavaH 'saMbhoiyA' sAMbhogikAH, yaiH sahaikamaNDalyAmAhArAdika katta kalpate tathAvidhAH sAdhavaH 'samaNunnA' samanojJAH udyatavihAriNaH, etAdRzAH pUrvoktavizeSaNaviziSTAH santo'pi sAticAratvenA'deyAhArA bhaveyustatrAha-'aparihAriyA' aparihAryAH, niraticAracAritratvenAparityAjyAH, niraticArA ityarthaH / etAdRzAH sAdhavo yathAsanne 'saMtA' santaH vidyamAnAH 'parivasaMti' krozadvayaparimite grAmAdau tiSThanti tadA te aNApucchiya' tAn-anApRcchayA'pRSTvA 'aNimaMtiya' animantrya, teSAM nimantraNamakRtvA, 'matsavidhe-etAvadadhikaM jAtaM, tasya yadi bhavatAM prayojanaM bhavet-tadA-gRhNantu bhavantaH' evaMprakAreNa teSAmAmantraNamakRtvA apRSTvetyarthaH yadi 'parihaveMti' pariSThApayanti, yadvA 'parihaveta sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavatIti // sU0 45 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 nizIthastre wwwwwwwwwww atrAha bhAgyakAra:bhASyam-jAvaiyaM uvajuttaM, giNhejjA tAvamettamasaNAi / sAhussa ahiyagahaNe, dosA lobhAiNo hoti // chAyA-yAvatkamupayuktaM gRhIyAt tAvanmAtramazanAdi / sAdhoradhikagrahaNe dopA lobhAdayo bhavanti // avacUriH-'jAvaiyaM uvajuttaM' ityAdi / sAdhUnAM yAvanmAtramupayuktamAhArAdikaM syAt tAvanmAtramAhAraM gRhNIyAt-zrAvakagRhAdAnayet na tu tato'dhikagrahaNaM kuryAt , pramANAdadhikAhAragrahaNe sAdhoH punarlobhAdayo doSA bhavanti / tathAhi-pramANato yAvadevopayuktaM tAvanmAtramevAhArAdikaM gRhNIyAt / adhikagrahaNe lobhadoSaH / tathA-tasya pariSThApane pariSThApanAdopaH / AjJAbhaGgAdikAzcA'pi doSAH, tatra-ekendriyAdInAM virAdhanAt / adhikabhojanakaraNe vipUcikAdayo rogAH ityAtmavirAdhanam , yasmAdete doSAH tasmAt kAraNAt pramANAdadhikamAhArAdikaM na grahItavyam / atra zipyaH prAha-he guro ! yadi pramANayuktamevAhArAdikaM ahipyati tadA-madhikaM na bhavati, atha-yadi adhikam tadA pramANato grahaNamiti vAkyaM nirarthakam , evaM parasparavirodhe sUtraM nirarthakameva bhavati ? AcAryaH prAha-sUtraM sArthakameva na nirarthakam / tathAhi-yatra prAme nagare vA vahUni zrAvakakulAni-atibhAvayuktAni santi, tatra bhikSAthai gatasya sAdhomanojJamitikRtvA tairmAvato'dhikaM pAtre nipAtitaM bhavet , tacca sAdhurAnItavAn , evamadhikaM bhavediti / tatra yadadhikaM tad yadi krozadvayadUre sAMbhogikasAdhUnAM nivAso bhavet tadA tepAmAvazyakatAyAM tatra gatvA dadyAt / tatra pracchane'yaM kramaH-yadi kRte'pi bhojane'dhikamavaziSTa mAhAro bhavet tadA-prathamataH svagrAme svakIye upAzraye ca ye sAMbhogikA bhaveyuste pUrva praSTavyAH / yadi te na svIkuryuH tadA svaprAme'nyopAzraye ye bhaveyuste sAMbhogikAH praSTavyAH, yadi svIkuryustadA tebhyo deyam / atha yadi te na svIkuryustadA svakSetre'nyagrAme praSTavyAH, te yadi svIkuryustadA samyak / no cet, tadA svakSetrAvahiranyanAme kintu krozadvayAbhyantare yadi sAMbhogikA bhaveyuste praSThavyAH, evaM kramazaH sAdhavaH praSTavyAH evamanApRcchayaiva yadyadhikamAhAraM sAdhuH pariSThApayettadA-AjAbhaGgAdidopabhAg bhavatIti ||suu0 45 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyaM piMDaM giNhai, giNhataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH sAgArika piNDaM gRhNAti gRhantaM vA svadate // sU0 46 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'sAgAriyaM piMDaM' sAgArika piNDaM, tatra-sAgArikaH-uyAzrayAdhipatiH sAdhoH sthAnadAtA zayyAtaro gRhasthaH, tasya
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 2 sU0 46-48 sAgArikapiNDagrahaNopabhogAzAtatkula pravezani0 67 piNDaM bhaktAdikam 'giNhaI' gRhNAti-svIkaroti 'giNhataM vA' gRhNantaM vA-svIkurvantaM svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 46 / / saMprati sAgArikasya SaD dvArANi prAha-- bhASyam--sAgAriyassa dArANi, aNegANi havaMti khu / tAI savvAiM jANaMtu, jahAsatthaM viykkhnnaa|| chAyA-sAgArikasya dvArANi anekAni bhavanti khalu / tAni sarvANi jAnantu yathAzAstra vica kSaNAH // avacUri:--'sAgAriyasta' ityAdi / sAgArikasya-zayyAtarasya dvArANi anekAnianekaprakArakANi bhavanti, tAni sarvANi yathAzAstraM-zAstrapratipAditaprakAreNa vicakSaNA:-buddhimanto jAnantu / sAgArikasya sapta dvArANi bhavanti, atra tatsaMgrAhakaM gAthAdvayam , tathAhi "sAgarika iti ko vA 1, kadA zayyAtaro bhavet 2 / katividhazca tatpiNDaH 3, azayyAtarakaH kadA 4 // 1 // tyAjyo'sau kasya vijJeyo 5, doSAH piNDagrahe ca ke 6 / anekeSu ca teSu syAdekaH sAgArikaH punaH 7 // 2 // " iti tathA ca tadarthaH-kaH punaH sAgArikaH zayyAtaro bhavatIti prathamadvAram 1, kadA sa zalyAtaro bhavatIti dvitIyadvAram 2, katiprakArakaH zayyAtarapiNDaH iti tRtIyAdvAram 3, azayyAtaraH sa kadA bhavatIti caturthadvAram 4, sa ca kasya tyAjyo bhavati, iti paJcamaM dvAram 5, doSAH piNDagrahe ca ke, iti SaSThaM dvAram 6, anekepu dvitrAdiSu sAgArikepu vA eko grahItavyaH, iti saptamaM dvAram 7 / 'sAgArika iti ko vA' iti prathamaM dvAramAha-tatra-agAreNa gRheNa yat sahitaM tatsAgAraM, tasaMyogAt sAgArika iti, asya paJca nAmAni ekArthakAni nAnAvyaJjanAni santi, tathAhi-sAgArikaH 1, zayyAtaraH 2, zayadAtA 3, zayyAdharaH 4, zayyAkaraH 5, iti / tatra sAgArikazabdasyArthaH pUrvamukta eva 1, sAdhave zayyAdAnena bhavaM taratIti zayyAtaraH 2, zayyAdAtA-sAdhave zayyAdAnAt 3, zayyAdharaH-sAdhave zayyAdAnena dharati AtmAnaM durgateruddharatIti 4, zayyAkaraH-yasmAt zayyAM karoti tasmAt zayyAkaraH 5, iti / 'sAgArika iti ko vA' iti prathamaM dvAram 1 / 'kadA zayyAtaro bhavet' iti dvitIyaM dvAramAha-yasmin kAle vasato vastaM yatsakAzAd AjJA gRhyate sa tasmAtkAlAdeva zayyAtaro bhavediti dvitIyaM dvAram 2 / 'katividhazca tatpiNDaH' iti tRtIyaM dvAramAha-zayyAtarapiNDo dvividho bhavati mAhAraH-upadhizca / caturvidho vA bhavati,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre azana-pAna-khAdya-svAdya- bhedAt / SaDvidho vA bhavati - azanAdayazcatvAraH dvau upadhiviSayakauaughikopadhiH aupagrahikopadhizceti tRtIyaM dvAram 3 | 'azayyAtarakaH kadA ' iti caturtha dvAramAhayadA - vasatiM parityajya gRhasvAmina AjJAM parAvarttya sthAnAntaraM karoti tadA - so'zayyAtaro bhavati - iti caturthaM dvAram 4 / ' tyAjyo'sau kasya vijJeyaH' iti paJcamaM dvAramAha - sAdhuguNavarjitAnAM liGgamAtradhAriNAM yaH zayyAtaro bhavet, te tasya zayyAtarasya piNDaM gRhNIyAt na vA gRhIyAt tathApi sa zayyAtaraH sAdhUnAM vyAjya eva bhavatIti paJcamaM dvAram 5 / 'dopAH piNDagrahe ca ke' tasya sAgArikasya piNDagrahaNe ke doSA iti paSTaM dvAramAha-ayyAtarapiNDastIrthakaraiH RpabhAdibhiH pratiSiddhaH tasmAt - zayyAtarapiNDo na grahItavyaH, iti paSThaM dvAram 6 / 'anekeSu ca0' ityAdi, anekasvAmikeSu vasatyAdiSu "ekasyaivAjJA grahItavyA" iti saptamaM dvAram 7 / zayyAtarasya savistara - varNanaM dazavaikAlikasUtrasya matkRtAyAmAcAramaNimanjupAvyAkhyAyAM vilokanIyam // sU0 46 // ghUMTa sUtram -- je bhikkhU sAgAriyapiMDe bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai / sU047| chAyA -yo bhikSuH sAgArikapiNDaM bhuGkte bhuJjantaM vA svadate // sR0 47|| 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyapiMDaM' sAgArikapiNDaM zayyAtarasya bhaktapAnAdikam 'bhuMjai' bhuGkte - zayyAta rapiNDasyopabhogaM karotItyarthaH / bhujaMtaM vA sAijjai' bhuJjantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 47 || sUtram - - je bhikkhU sAgAriyakulaM ajANiya apucchiya agave - siya puvvAmeva piNDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // sU0 48 || chAyA -yo bhikSuH sAgArikakulamajJAtvA - apRSTvA - agavepayitvA pUrvameva piNDapAtapratijJayA'nupravizati - anupravizantaM vA svadate // sU0 48 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'sAgAriyakulaM' sAgArikakulaM - zayyAtaragRham, 'ajANiya' ajJAtvA - kimidaM zrAvakasya gRham anyasya veti nizcayamakRtvA 'apucchiya' apRSTvA - amukazayyAtaragRhaM kva varttate iti samIpavarttizramaNAdibhyaH pRcchA'makRtvA 'agavesiya' agaveSayitvA - zayyAtaraH kasmin sthAne vasati - iti gaveSaNAmakRtvA / tatra-pUrvadRSTe pRcchA, apUrvadRSTe gaveSaNA, iti pRcchA - gaveSaNayorbhedaH / 'puvvAmeva' pUrvameva-zayyAtaragRhAdigaveSaNAkaraNataH - prAgeva 'piMDavAyapaDiyAe' piMDapAta pratijJayA, tatra - piNDo'zanAdikam gRhiNA dIyamAnasyAhArasya pAtre pAtaH prakSepo grahaNaM, tasya pratijJayA piNDagrahaNavuddhacetyarthaH, 'aNupma
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 49 sAgArikanizrayA'vabhASya bhikSAyAcananiSedhaH 66 visaI' anupravizati zayyAtaramajJAtvA bhikSArtha nirNayAtpUrvameva zayyAtarakulaM pravizati, 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // na dopabhAgI prabhavAmi tasmAjjJAtvA ca pRSTvA'tha gavepayitvA / tato vizet zrAvakagehamadhyaM, maryAditaH zAstravilokanena // 1 // iti / / sU0 41 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai / / suu049|| chAyA-yo bhikSuH sAgArikanizrayA-azanaM vA pAnaM vA khAdimaM vA svAdima vA-avabhAjyA vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 49 // cUrNI-'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'sAgAriyaNIsAe' sAgArikanizrayA, sAgArikaH-zrAvakaH, tasya nizrA-paricayarUpA, tayA 'ahamamukasya vasatau sthito'smi' iti paricayarUpayA, athavA svajanasya kasyacid gRhe zayyAtaraM sthitaM dRSTvA-'ayaM me bhikSAM dApayiSyati' tadAzrayeNa 'asaNaM vA pANaM vAkhaimaM vA sAimaM vA' azanaM pAnaM khAcaM svAdyam-azanAdicaturvidhAhAraM 'obhAsiya-obhAsiya' avabhANyAvabhASya viziSTavacanaracanApUrvakam uccaiHsvareNa vaditvA-vaditvA 'jAyaI' yAcate yAcanAM karoti-kArayati / 'jAyaMtaM vA sAijjaI' evaM prakAreNa yAcamAnamanumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 49 // atrAha bhANyakAra:bhASyam-sayaNo sAvagassAyaM, tattha dahaNa sAvagaM / dAvejjA esa meM bhikkhaM,-tikaTTu so'vabhAsai // chAyA-svajanaH zrAvakasyAyaM tatra dRSTvA tu zrAvakam / __ dApayedeSa me bhikSA-mitikRtvA'vabhASate // avacUri:-'sayaNo'- ityAdi / zrAvakasya pratiSThitodAracittasya yaH svajanaH AtmIyo janaH sa yatra prAGgaNAdau tiSThati, tatra prAGgaNe zrAvakaM zayyAtarazrAvakaM dRSTvA eSa mahyamasmAtparijanasakAzAd bhikSAM dApayet, itikRtvA tannizrayoccaiHsvareNa tameva sAgArikabhavabhASate 1, tava svajano'yamatastvaM dApaya etasmAdazanAdikam 2, yadvA-sAgArikasya-pUrvapazcAtsaMstutasya nizrAyAM bhASate-yadsyaiva gauraveNAyaM me bhikSAM dAsyatIti taM vA'vabhASate 3, mama cAritrAcArasaMpannasya prabhAveNa vA. dApaya 4 / ebhizcaturbhirapi' prakAraiyoM bhikSurazanAdikamavabhANya
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 nizIthasUtre yAcate, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / tathA-pUrvapazcAtsaMstute udgamaipaNAdidoSA bhavanti, evamudgamAdidopAH zrAvake'pi bhavanti / tathA pUrvapazcAtsaMstute'pi ete dopA:-ye zrAvakasya pUrvapazcAsaMstutAste paragRhepu-avabhASamANA evaM kuryuH-epa nityamasmAkameva gRhe tiSThatIti kRtvA, udgamAdidopaduSTamapyazanAdikaM kariSyanti, parupAdikaM ca vadeyuH / yasmAdime dopA bhavanti tasmAtsAgArikanizrayA pUrvapazcAtsastutasya sAgArikasya nizrayA vA zrAvakakule'vabhANyA'vabhAjyAzanAdInAM yAcanA na karttavyA / sAgArikasyAhArAdigrahaNaM prAgeva niSiddhaM punaratra sAgArikanizrAghaTakasya sAgArikazabdasya ko'rthaH ? ityata Aha-atra sAgArikazabdena sAmAnyo gRhastho vodhyaH // mU0 49 // sUtram--je bhikkhU ujvaddhiyaM sejjAsaMthAraMgaM paraM pajjovasaNAo uvAiNAvei uvAiNAveta vA sAijjai / / sU0 50 // chAyA-yo bhikSuH RtubaddhakaM zayyAsaMstArakaM paraM paryuSaNAtaH atikrAmayati ati. kAmayantaM vA svadate // sU0 50 / / cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'uuvaddhiyaM sejjAsaMthAragaM' Rtubadvakam-RtubadvakAlasambandhi zayyAsaMstArakam pIThaphalakatRNAdikaM, zayyA ca saMstArakazca, anayoH samAhAre zayyAsaMstArakam , tatra-zayyA zarIrapramANA, sastArakaH sArddhahastavyapramANaH / Rtubadve-mArgazIrSAyApADhaparyantASTamAsAtmake zepakAle gRhItaM zayyAsastArakam zeSakAle samAnItaM zayyAsaMstArakaM 'paraM pajjovasaNAo' paryuSaNAtaH paraM saMvatsarIdinataH param 'uvAiNAveI' atikrAmayati ullaiyati yasmAd gRhotaM tasmai yaH samarpaNakAlastamullayati, RtuvadvakAlagRhItazayyAsaMstArakaM gRhasthAya na samayaM paryupaNAnantaraM tasyopabhogaM karotItyarthaH, atikrAmayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / saMvatsarIdinataH prAgeva tad bhoktavyam , saMvatsarIdine tat tatsvAmine samarpaNIyameveti bhAvaH / yadi tasyopabhogakAraNa syAt tadA tadupabhogAya tatsvAmina AjJA punargrahItavyeti vivekaH // sU0 50 // sUtram-je bhikkhU vAsAvAsiyaM sejjAsaMthArayaM paraM dasarAyakappAo uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai / / sU0 51 // chAyA-yo bhikSuH varSAvAsikaM zayyAsaMstArakaM paraM dazarAtrakalpAt atikrAmayati atikrAmayantaM vA svadate // sU0 51 // cUNi:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha yo bhikSuH vAsAvAsiyaM' varSAvAsika varSAkAle upabhogArthamAnItam tat-'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakam varSAkAle vyatIte'pi
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u02 sU0 50-53 zayyAsaMstArakasya pratyarpaNasaMrakSaNAdividhiH 71 varSAdikAraNagauravAt paJcadazarAtraparyantaM vyavahartumupabhoktuM zaknoti kathaJcit , kintu-paraM dasarAyakappAo' paramadhikaM dazarAtrakalpAt yadi-'uvAiNAvei' atikrAmayati-ulladdhayati 'uvAiNAveta vA sAijjaI' atikrAmayantaM vA yo yadA svadate'numodate sa tadA prAyazcittabhAg bhavati / zayyAsaMstArakaM dvividhaM bhavati-parizATi aparazATi c| tatra-kuzatRNAdinirmitasya yasyopabhogakAle kazcidaMzaH parizaTati--nazyati tat parizATi, yasya ca vaMzakASThAdinirmitasyopabhogakAle kiJcinmAtro'pyaMzo na parizaTati-na nazyati tadaparizATi-iti bodhyam / parizATi ca sAdhUnAM no kalpate yatastadgrahaNe aneke jIvavadhAdayo doSAH, tena ca saMyamAtmavirAdhanA bhavati / parizaTitapIThaphalakAdiSu zupirasthitajIvAnAM virAdhanA bhavati, zaTitaM tat truTyati tadA AtmavirAdhanA'pi bhavati / tathA--AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanaM ca bhavati / tIrthakRtAmAjJAbhaGgastairniSiddhatvAt , anavasthA ca-anyAnyakaraNasaMbhavAt , loke-mithyAtvamapi jAyate jIvavirAdhakavastUpabhogAt / saMyamavirAdhanamittham--zuSirAdipu kunthukAdisUkSmajIvAH saMmUcchitA bhavanti / tatra parizATizayyAsaMstArakamAstIrya svapataH kunthukAdijIvA virAghitA bhaveyuriti saMyamavirAdhanam / tathA--anye'pi bahavo jIvAH pipIlikAdayaH varSAyAM zuSire saMmUrchitA bhavanti, ityevamapi saMyamavirAdhanam / AtmavirAdhanaM cettham- varSAyAM tatra zayane kRte pire sthitaH sAdirdazati-ityAtmavirAdhanam , tatra zupirasadbhAvAt panakaH (lIlanaphUlana) api saMchito bhavati / ete prANavighAtakAdayo doSAH / tathA tadgandhAdupadhau yUkAdijIvA bhavanti / ityAdayo doSAH parizATizayyAsastArakagrahaNe bhavanti / yasmAdete dopAH tasmAt-kAraNAt bharpAkAle'parizATi zayyAsaMstArakaM grahItavyam / tadapi vidhipUrvakaM grahaNaM karttavyam / yadA khalu pIThaphalakAdikaM labhyate--tadaivaM vaktavyam-bhoH zrAvaka ! asya zayyAsaMstArakasyopabhogAnantaraM punararpayiSyAma prAtihArikaM ca ahiNyAmi niyamato'mukena kAlenA'rpayiSyAmi / yadyevaM zrAvakaH svIkaroti tadA grahItavyam / atha yadi kadAcidevaM na svIkaroti zrAtrakaH tadA'nyadeva saMmArakAdikaM mArgayitavyam / yadi gRhItaM ca zayyAsaMstArakAdikaM netuM na zakyate tadA-channe pradeze sthApayitavyam yena varSAjalena plAvitaM na bhavet / evaM dAtA (zrAvakaH) praSTavyaH madIye kArya samApte zayyAsaMstArakaM mayA kasmai-arpaNIyam 3 zrAvako vadati mahyameva dAtre'rpaNIyam / tadA punaH sAdhurvadati-yadi tvaM kadAcid dRSTo na bhaveH tadA kasmai arpaNIyam ? zrAvako vadati--atraiva gRhe bhavadbhirAnetavyam / tadA vaktavyaM sAdhunA--kasmin sthAne sthApayiSyAmi ! atha sa vadet--atraiva gRhe pracchannapradeze sthApayitavyam / athavA--evaM vadet-yasmAt-sthAnAd gRhItaM tatraiva sthApanIyam / evaMprakAreNa gRhItazayyAsaMstArakAdiviSaye bhaNitavyam // sU0 51 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU uuvaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAragaM uccarisijjamANaM pehAe na osArei na osAreMtaM vA sAijjai // sU0 52 // 72 chAyA -yo bhikSu RtuvaddhakaM vA varSAvAsikaM vA zayyAsaMstArakaM udvarNyamANaM prekSya nA'pasArayati, nA'pasArayantaM vA svadate // su0 52 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'uuvaddhiyaM vA' RtubaddhakaM vAmArgazIrSAcA pADhaparyantASTamAsAtmake kAle svenAtmanA pareNa vA gRhItam / 'vAsAvAsiyaM vA' varSAvAsikaM vA cAturmAsa sambandhikam, upabhogAya varSAkAle samAnIya svavasatau sthApitam / 'sejjAsadhAraNaM' zayyAsaMstArakaM pIThaphalakatRNAdikamanAvRtasthAne prasAritaM 'uccari sijjamANaM' udva mANaM ghRSTyA vidyamAnaM jalena AdabhavantamityarthaH ' pehAe' prekSya - dRSTvA 'na bhasArai' nADapasArayati - na dUrIkaroti, anAvRtapradezAdAvRtapradeze na karoti, na kArayati 'na osAreMtaM vA sAijjar' nA'pasArayantaM-no'ntaH kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 // 52 // atrAha bhASyakAraH- bhASyam - vAsAja leNa sitaM, sejjAsaMthAragaM ca pIDhAi / no osAraha jo u, pAvai so ANabhaMgAi // chAyA - varSAjalena siktaM zayyAsaMstArakaM ca pIThAdi / no apasArayati yastu prApnoti sa AjJAbhaGgAdi // avacUri : - 'vAsAjaleNaM' - ityAdi / yo bhikSuH RtubaddhakAle varSAkAle vA anAvRtasthAne prasAritaM yat zayyAsaMstArakaM pIThAdi- pIThaphalakatRNAdikaM tadyadi vRSTijalena siktaM miyamAnaM vA bhavet tat nA'pasArayati no dUrIkaroti varSApradezAt varSArahitapradeze - vasaterantabhAMge na karoti yaH sa AnAbhaGgAdidopAn prApnoti // sU0 52 // sUtram -- je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthAragaM doccaMpi aNaNuNNavettA cAhiM NI NAtaM vA mAijjai // sR0 53 // chAyA - yo bhikSuH prAtihArikaM zayyAsaMstArakaM dvivAramapi - ananujJAyya vahiH nirNayati nirNayannaM vA svadave || sU0 53 // cUrNI - 'je bhikyU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSu: 'pADihAriyaM' prAtihArikam zrAvakagRhAttasya gRhapaterAjJayA samAnIya vasatau sthApitaM - punaH pratijJAtasamaye pratyarpaNIyam
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNimAyAvacUriH u0 2 sU0 50-60 praNaSTazayyAdyagevapaNopadhyapratilekhana niSedhaH 75 kRtvA vihArakAle 'avigaraNaM kaTTu aNappiNittA' avikaraNaM kRtvA - anarpayitvA vikaraNam anyathA karaNaM, na tathA-avikaraNaM - yathAgRhItaM tathAkaraNamityarthaH, tat kRtvA zrAvakAt pIThaphalakatRNAdikaM yathAgRhItaM tathAkRtvA - tathA saMpAdanapUrvakam, anarpayitvA - adattvA matkuNAdijIvasahitameva pIThaphalakA dikaM tRNAdisaMstArakaM ca dattveti bhAvaH 'saMpavtrayai' saMpravrajati - vihAraM karoti, tathA 'saMpavvayaMtaM' saMpratrajantamanyam 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 57 // sUtram -- je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAsyisaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM vippaNa na gavesai na gavesaMtaM vA sAijjai // sU0 58 // chAyA -yo bhikSuH prAtihArikaM vA sAgArikasatkaM vA zayyAsaMstArakaM vipraNaSTaM na gaveSayati na gavepayantaM vA svadate // sU0 58 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM vA' prAtihArikaM - pratyarpaNArham 'sAgAriya saMtiyaM' sAgArikasatkam sAgArikasambandhikaM sAMprataM zramaNAdhInam 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM - pIThaphalakAdikaM rakSyamANamapi 'vipaNahUM' vipraNaSTam-caurAdinA'pahRtam tadyadi 'Na gavesai' na gaveSayati, itastato'nyAnyaM na pRcchati tadrUpAM gavepaNAM na karotItyarthaH, tathA ' na gavesaMtaM sAijjai' na gavepayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittA bhavati // sU0 58 // sUtram--je bhikkhU ittariyaMpi uvahiM Na paDilehai Na paDilehaMta vA sAijjai // sU0 59 // chAyA -yo bhikSuH itvarikamapi upadhiM na pratilekhayati na pratilekhayantaM vA svadate // sU0 59 // " cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ittariyaMpi ubarhi' ityarika svalpamapyupadhi vastrapAtrAdikam, satridhA - jaghanya - madhyamo - kRSTabhedAt / tatra - jaghanyo mukhavastrikA vastrakhaNDaM vA, madhyamaH -prAvaraNacolapaTTakAdirUpaH, utkRSTa :- sarva vastrapAtrAdikam tasmin svalpamapi mukhavastrikA rUpamapi 'na paDilehara' na pratilekhayati tasya pratilekhanAM na karoti ubhayakAla sarvabhANDopa karaNAdInAm tena pramAdI bhavati / pramAdaprabhAvAt saMyamakiyAM vismarati / ekasyAM saMyamakriyAyAM vismRtAyAmanyApi svAdhyAyAdikriyA vismRtA bhavati, tatazcAritrabhraMzaH, cAritrabhraMzAt-cAturgatikasaMsArabhramaNamanantajanmamaraNaprAptiH, tasmAdubhayakAlaM sarvabhANDopakaraNAnAM pratilekhanA karttavyA / 'Na paDilehaMtaM vA sAijjai' na pratilekhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 59 // 9
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra chAyA-yo bhikSuH prAtihArika-sAgArikasatkaM vA zayyAsaMstArakaM dvitIyamapi ananujJApya ghahiH nirNayati nirNayantaM vA svadate // sU0 55 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM' prAtihArika upabhogAnantaraM pratyarpaNayogyam 'sAgAriyasaMtiya vA' sAgArikasatka-sAgArikasambandhikaM vA 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM-pIThaphalakAdikaM aparizATilakSaNaM (51 sU0 dra0) pIThaphalakatRNAdikam 'doccaMpi aNaNuNNavettA' dvitIyamapi vAramananujJApya / prathamavAraM tu mAsakalpazeghakAle'nujJApitam , idAnIM punarvahinirNayane'nujJApyam , kintu-ekadaivA'nujJApyAnItaM zayyAsaM. stArakaM punardvitIyopAzraye nayanasamaye'nanujJApya nayati / tathA 'NINetaM vA sAijjaI' ananujJApyaiva vahiNirNayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / catuSpaJcAzatsUtre sAgArikAdhInavastuno nayane doSaH kathitaH / atra tu-punaH prAtihArikavastunayane doSa ityanayorbhedaH / mandamatInAM sukhabodhAya punaH kathanam / / sU0 55 // sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM AdAe apaDihaTTa saMpavvayai saMpavyayaMta vA sAijjai // sU0 56 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM zayyAsaMstArakam-AdAya apratihatya saMpravrajati saMpravajantaM vA svadate // sU0 56 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM' prAtihArikam-pratyarpaNayogyam / ayaM bhAvaH-yad mAsakalpAdikaraNArtha sAgArikakulAdAnItaM zayyAsastArakam , tat-mAsakalpe paripUrNe sati yasmAd gRhItaM punastasmai pratyarpaNIyama, etAdRzazayyAsaMstArakasya dhAraNaM bhavati tatprAtihArya zayyAsaMstArakaM kathyate, etAdRzaM zayyAsaMstArakaM pIThaphalakAdikaM zrAvakasakAzAt 'AyAe' AdAya-gRhItvA-anujJApUrvakaM pratigRhyetyarthaH 'apaDiha?' apratihatya anarpayitvA, pUNe mAsakalpe punararpaNamakRtvaiva yadi-'saMpancayaI' maMpravrajati-vihAraM karoti / tathA 'saMpancayaMta vA sAijjai' saMpravrajantamanyaM 'vA' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 56 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AyAe avigaraNa kaTu aNappiNittA saMpavvayai saMpavvayaMtaM vA sAijjai // suu057|| chAyA-yo bhikSuH sAgArikasatkaM zayyAsaMstArakamAdAyA'vikaraNaM kRtvA ana payitvA saMpranajati saMpravrajantaM pA svadate // sU0 57 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatka-gRhasthasambandhikam 'sejjAsaMthArayaM' zayyAsaMstArakam 'AyAe' mAdAya tadupabhoga
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNimASyAvacUriH u0 2 sU0 54-60 praNaSTazayyAdyagevaSaNopadhyapratilekhananiSedhaH 75 kRtvA vihArakAle 'avigaraNaM kaDa aNappiNittA' avikaraNaM kRtvA-anarpayitvA, vikaraNam anyathA karaNaM, na tathA-avikaraNaM-yathAgRhItaM tathAkaraNamityarthaH, tat kRtvA zrAvakAt pIThaphalakatRNAdikaM yathAgRhItaM tathAkRtvA-tathAsaMpAdanapUrvakam , anarpayitvA-adatvA matkuNAdijIvasahitameva pIThaphalakAdikaM tRNAdisaMstArakaM ca dattveti bhAvaH 'saMpancayai' saMpravrajati-vihAraM karoti, tathA 'saMpavyayaMtaM' saMpravrajantamanyam 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati // sU0 57 // mUtram--je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM vippaNahU~ na gavesai na gavasaMtaM vA sAijjai // sU0 58 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArika vA sAgArikasatkaM vA zayyAsaMstArakaM vipraNaSTaM na gavepayati na gaveSayantaM vA svadate // sU0 58 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pADihAriyaM vA' prAtihArika-pratyarpaNArham 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam sAgArikasambandhikaM sAMprataM zramaNAdhInam 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM-pIThaphalakAdikaM rakSyamANamapi 'vippaNa' vipraNaSTam-caurAdinA'pahRtam tadyadi 'Na gavesai' na gaveSayati, itastato'nyAnyaM na pRcchati tadrUpAM gavepaNAM na karotItyarthaH, tathA 'na gavasaMtaM sAijjaI' na gaveSayantamanyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati / / sU0 58 // sUtram--je bhikkhU ittariyapi uvahiM Na paDilehai Na paDilehataM vA sAijjai / / sU0 59 // chAyA-yo bhikSuH itvarikamapi upadhiM na pratilekhayati na pratilekhayantaM vA svadate // sU0 59 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ittariyapi ubahi' itvarika svalpamapyupadhi vastrapAtrAdikam , sa tridhA-jaghanya-madhyamo-kRSTabhedAt / tatra-jaghanyo mukhavastrikA vastrakhaNDaM vA, madhyamaH-prAvaraNacolapaTTakAdirUpaH, utkRSTaH-sarva vastrapAtrAdikam , tasmin svalpamapi mumbavatrikArUpamapi 'na paDilehaI' na pratilekhayati tasya pratilekhanAM na karoti ubhayakAlaM sarvabhANDopakaraNAdInAm , tena pramAdI bhavati / pramAdaprabhAvAt saMyamakriyAM vismarati / ekasyAM saMyamakriyAyAM vismRtAyAmanyApi svAdhyAyAdikriyA vismRtA bhavati, tatazcAritrabhraMzaH, cAritrabhraMzAt-cAturgatikasaMsArabhramaNamanantajanmamaraNaprAptiH, tasmAdubhayakAlaM sarvabhANDopakaraNAnAM pratilekhanA krtvyaa| 'Na paDilehaMtaM vA sAijjaI' na pratilekhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 59 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastre sUtre-itvaragrahaNena sarvopakaraNagrahaNa kRtam , ataH prathamata upakaraNaM nirUpaNIyam , atrAha bhASyakAra:bhASyam-uvagaraNaM duvihaM, ohiyaM ca taheyaraM / ekkekkaM tivihaM NeyaM, jahannukkiTThamajjhimaM // chAyA- upakaraNaM dvividha, maudhikaM ca tathetarat / pakaikaM trividhaM zeya, jaghanyotkRSTamadhyamam // avacUri:-'uvagaraNaM' ityAdi / upakaraNaM-vastrapAtrAdikaM dvividha-dviprakArakamuktamekamaudhika-sarvasAmAnyam , vastrapAtrAdisAmAnyam / tathA - itarat aupagrahikam , prAtihArikapITaphalakAdikam / tad-ekaikamapi jaghanyamadhyamotkRSTabhedAt trividham / tatra-jaghanya-mukhavatrikA, vastrakhaNDaM vA, madhyama-"caddara" colapaTTakAdikam , utkRSTaM vastrapAtrAdikaM sarvam / / sU0 59 / / sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / 60 ||nnisiihjjhynne vIo uddeso samatto // 2 // chAyA-tatsevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // 0 60 // // iti nizIthAdhyayane dvitIya uddezaH samAptaH // 2 // cUrNI-'ta sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat uddezakaprAraMbhe-'dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM karei' ityAdiprathamasUtrAdArabhya, uddezakAnte-'itariyapi ubarhi Na paDilehada' iti sUtraparyantamekonaSaSTisUtrANi santi, tatra-yAni yAni prAyazcittasthAnAni kathitAni tanmadhyAdanyatamamapi-aparAdhasthAnaM sevamAnaH pratisevanAM kurvan zramaNaH 'AvajjaI' Apadyate-prApnoti / kimitijijJAsAyAmAha-'mAsiyaM parihArahANaM ugyAiyaM' mAsikaM parihArasthAnamudghAtikaM prAyazcittam laghukamityarthaH / sU0 60 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhApAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUpita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhANyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM dvitIya uddezakaH samAptaH // 2 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tRtiiyoddeshkH|| atha tRtIyodezakaprathamasUtrasya dvitIyodezakAntimasUtreNa saha kaH saMbaMdhaH ? iti cedatrAha bhASyakAraH---'uvahi' ityAdi / bhASyam-uvahipaDileho ya, puvvutto tayaNaMtaraM / AhAraM paDigihijjA, saMbaMdho'ttha viyAhio // 1 // chAyA--upadhipratilekhazca pUrvoktastadanantaram / AhAraM pratigRhIyAt, sambandho'tra vyAkhyAtaH // 1 // avacUri:-'uvahIpaDileho ya' upadhipratilekhazca, upadhipratilekhaH upadheH-pratilekhanA 'puvvutto' pUrvoktaH pUrvamuktaH kathitaH, tadantaram upadhi pratilikhya upadheH vanAdeH AhAraprasaGgAtpAtrasya ca pratilekhanAM kRtvA AhAraM pratigRhNIyAt , iti asmin tRtIyodeze AhAragrahaNavidhiH pradarzyate, eSa evAtra tRtIyodezasya dvitIyodezAntimasUtreNa saha sambandho vyAkhyAtaH kathitaH / anena sambandhenAyAtasyAsya tRtIyodezakasyedamAdimaM sUtram , tatra prathamaM puruSamadhikRtyaekavacanasUtramAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresuvA, ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA gArasthiya vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMta vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgArepu vA-ArAmAgArepu vA gAthApatikulepu vA paryAvasathepu vA anyayUthikaM vA-gAhesthikaM vA azana vA pAnaM yA khAdyaM vA svAdya vA bhavabhASyA'vabhANya yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresuvA' AgantrAgAreSu vA, tatra-AgantAraH-pathikAH teSAM vizrAmakaraNAya kRta AgAro gRham 'dharmazAlA' iti loke prasiddham , tatra gatvA, arthAt-yatra sthAnavizepe nirmite gRhe AgantukAH sArthavAhAdayo gamanAgamana"samaye samAgatya vizrAmArthaM nivasanti tAdRzagRhavizeSe sthitazrAvakANAM purato'zanAdikaM yAcateityagrimeNa saMbandhaH / 'ArAmAgAresu vA' mArAmAgAreSu, tatra-"ArAmaH syAdupavanaM kRtrimaM vanameva yat" ityamaraH, tasminnArAma-upavane -AgAro gRham kaJcitkAlaM manovinodanAya krIDArtha vastuma nirmIyate, tepu vA 'gAhAvaDakulesu vA' gAthApatikuleSu vA-gAthA:-gRhAH, teSAM patayasteSAM kuleSu / 'pariyAvasahesa vA' paryAvasatheSu vA, tatra-gRhiparyAya parityajya pravrajyAparyAye ye sthitAstApasA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh mi nabeekee libarey "= g - tee paatsa nihiboa mi baa.bi'doo ga'i binaa 'ibathi'gabhey ==timi= 9tee 'e' dbee daabee`ee2 bis mishaa mee naabiri, maa dheyha mi='ee teebee bilitee hey-see'i-bimeep dinnaakee zeeda-'aadhee see" see : 44_bhakee= ,teykin mihaa ka'idee-0=hee kni teehibeebee'ee himithee bagee7n thiritee5 14379 = 'etee beehey hoama thokee. vee beybee. haa'i .. "taa =lee meet } * 2 ' =boahiga misa." kaameeyaameemee tee ..see kaapeedidaa dee tee'ee shaam gaa'ukaanee $ mey 3 baa 'adoka'ee mee gooboo~ 72 : beeba) * = hoo = balimeehaka:n gina tee kadakosh lee kaa'ko 2 sabey bimaanee -'. minik ku'eehey. mikhahabakatee ==faat mee miktaalee= -- 'eelaa'i fas 'emi779 bilitee ,"=mee" sanee '''omee teeseedaa, haa=*= probeykee tee bee.mee dha 'ishmee5 = mihaatha' ,z-2- 'atee dha key.see.tee.nee teevee baris.tee.litee * * * shanali =nu'i haa nithu jeebneenakee nimi 'itis bee.beedhaka..geym heenkeerihi n.bee.see 'ohey meemee saadhee "bobee.tee beebaakee"tee.bee..'oabooba`ee fimakee dhu== | mee == mihubeehi'i= mimee == bimaaneekee= )2 ,= bibee haa'ee . ha'dha dhinee, mi'ee .thi -- 'eydhakaagothun beevaa'it seepee2-9dheysee-beebeesee'sa =-= .beehisaa.'ee rohaa tee.jee.bee4 ... kas,"ha= "= /`ee gz ====peepee'kfoo ma mi'eec=h!mihaamibi , mi koadmee : shakeedaa teekee mi'aa == sileeqeebeebeesee - = beegovaa"dminadee 'akee mihaabee..'anha ;) 26 : peeb".mi p'hisaasee'aa beebee 'ivey "beebeebee.tee 'akeemeelidaa deemi'a" ha', midhee-' dheenee -stee. 53197 vaagothakee jee meehaa beylee polim fqq rij2jg 2][ 2i3MIjaa ai iraz 2- alavA, pagyiAvamahAnu bA, acAnyagrAoM vA gArganyayAo vA amaNaM vA pANaM vA bAhaya vA mAhama bA AmAmiya-omAmiya jAyada jAgane vA mAinna / mR.25||
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03 sU01-5 AgantrAgArAdiSugatvA'vabhAjyAvabhAjyayAcanani0 79 chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgArepu vA gAthApatikulepu vA paryAvasatheSu vA, anyayUthikAn vA gArhasthikAn vA, azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA khAdya vA, avabhAjyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'AgaMtAgAresu vA AgantrAgAreSu dharmazAlAdiSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgArepuvA 'gahAvaikulesu vA gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA, eteSu pUrvapradarzitaprakAreSu sthAneSu ye sthitAstAn 'aNNautthiyAo vA' anyayUthikAstIrthAntarIyAH tApasa-zAkyabhikSukAdayastAna vA 'gAratthiyAo vA' gAhasthikA gRhasthAH zrAvakAstAn vA 'asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA' azanAdicatuvirdhA''hAram 'obhAsiya-obhAsiya jAyaI' avabhASyA'vabhASya yAcate, mahatA dIrghasvareNa yAcanAM karoti / AgantrAgArAdipu sthitAn tIrthAntarIyAn zrAvakAn vA uccaiHsvareNa saMbodhya tebhyo'zanAdikaM yAcate ityarthaH / 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAna vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati / atra sUtre prathamasUtravadbhASyaM jJAtavyam / ekatra-prathama sUtre dAyakapade ekavacanam , aparatra-dvitIyasUtre bahuvacanamityanayorbhedaH / / sU0 2 // pUrva puruSamadhikRtya ekatvabahutvena sUtradvayamuktam , sAmprataM strImadhikRtya-ekavacana--bahuvacanAbhyAM sUtradvayamAha sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesuvA, aNNautthiNiM vA gArathiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgArepu vA ArAmAgArepu vA gAthApatikuleSu vA paryA vasathepu vA anyayUthikI vA gArhasthikI vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA avabhASyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAvaichulemu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasahesu vA' paryAvamatheSu vA 'aNNautthirNi vA' anyayUthikI-anyatIrthikastrI 'gAratthiNi vA' gArhasthikI gRhasthastrI vA 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' arzanAdicaturvidhA'hAram , etadazanAdikamAgantrAgArAdisthitAnAm anyayUthikAdistrINAM sakAzAdityarthaH / yadi-'obhAsiya-obhAsiya' avabhASyA'vabhASya-"sAdhurahaM mahyamazanAdikaM bhavatyA deyam" ityevaM.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthaso. prakAreNa tArasvareNa kathayitvA kathayitvA 'jAyaI' yAcate 'jAyaMta vA sAijaI' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAg bhavati / idaM mUtraM strIjAtIyaviSayakamekavacanaparaka prAyazcittaparakaM ca // mU0 3 // atha bahuvacanaparakaM strIsUtramAha sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIo vA gArasthiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-AbhAsiya jAyai, jAyaMta vA sAijjai // sU0 4 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgArepu vA ArAmAgArepu cA gAthApatikuleSu vA paryAvasathepu vA anyayuthikIrvA gArhasthikIrvA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA avamApya-avabhAjya yAcate yAcamAna vA svadate // suu04|| cUrNI-vyAkhyAnaM pUrvavat / idaM strIsUtraM vahuvacanaparakamityeva bhedaH ||suu0 4 // . atrAha bhASyakAra:bhASyam - paDhame jo gamo vutto, so ceva ya vitiiyge| taievi cautthevi, bheo egavahuttago / chAyA-prathame yo gamaH proktaH sa eva ca dvitIyake / tRtIye'pi caturthe'pi meda pakavahutvakaH // avacUri:-'paDhameM - ityAdi / prathame-tRtIyoddezakasya prathamasUtre yo gamaH-prakAraH prAyazcittAdInAmAjJAbhaGgAdidoSANAM kathitaH sa eva gamo dvitIyake, tRtIyoddezakasya dvitIye purupabahutvasUtre'pi jJAtavyaH / evameva tRtIye'pi tRtIyohezakasya tRtIye strImUtre'pi sa eva gama ekavacanAtmako jJAtavyaH / tathA-camurthe'pi tRtIyoddezakasya camurthe sUtre svIbahutvaviSayako gamo jJAtavyaH, kevalaM medo nAnAtvaM ekatvabahutvayoH / arthAt prathamaM dvitIyaM ca sUtra puruSamAzrityaikavacanabahuvacanaviSayakam , tRtIyaM caturtha ca sUtraM striyamAzritya ekavacanabahuvacanaviSayakaM jJAtavyam / mU0 4 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresuvA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA, gAratthiyaM vA, kouhalapaDiyAe paDiyAgayaM samANaM asaNaM vA pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA AbhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // suu05||
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 6-7 pratyAgatAnyayUthikA dikamava bhASyayAcananiSedhaH 81 chAyA -yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA anyayUthikaM vA gArhasthikaM vA kautUhalapratijJayA pratyAgataM santaM azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA avabhASyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate || sU05 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA 'ArAmAgAre vA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAbaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyAvasa vA' paryAvasatheSu vA 'aNNautthiyaM vA anyayUthika - darzanA'ntarIyaM yaM kamapyekam, 'gAratthiyaM vA' gArhasthikaM gRhasthaM vA 'ko uhalapaDiyAe paDiyAgayaM samANaM' kautUhalapratijJayA pratyAgataM santam kautUhalaM krIDAdikaM dharmapRcchA vA, tatkautUhalapratijJayA pratyAgatamAgataM santaM tiSThantam 'aNNautthiyaM' anyayUthikam 'gAratthiyaM vA' gArhasthikaM vA upetya tatsa - kAzAt- 'asaNaM vA' azanaM vA, 'pANaM vA' pAnaM vA khAimaM vA' khAdyaM vA, 'sAimaM vA ' svArthaM vA yadi- 'obhAsiya - obhAsiya' avabhASyA'vabhASya uccairuccAryyaM tiSThantamAgantukaM paratIrthikaM zrAvakaM vA 'bho bhoH mahyaM sAghave'nnapAnAdikaM dehi' ittham 'jAyai' yAcate, 'jAyaMta vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 5 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - AgaMtugAi gehesa, kougaha uvadviyaM / - obhAsiya jAyamANo, samaNo, dosabhA have // chAyA - AgantukAdigeheSu kautukArthamupasthitam / avabhASya yAcamAnaH zramaNo doSabhAg bhavet // t " avacUriH - 'AgaMtugAi0' ityAdi / yo bhikSuH AgantukAdigeheSu - ArAmAgAreSu vA gAthApatigeheSu vA kautukArthaM sAdhorAgamanAt pUrvamAgatya samupasthitaM varttamAnaM paratIrthikaM gRhasthaM vA ekamapi AbhASyoccasvareNa zabdaM kRtvA - azana - pAna khAdya - svAdyAdikaM yAcate sa zramaNaH doSabhAg bhavet / kathamete paratIrthikAH gRhasthA vA samAgatya sthitA bhavanti ? iti cet zRNu-kecit--yathAbhAvena, kecana kautukena, kecana sAdhUnAM darzanArtham kecana - svakIya saMzayanirAkaraNArtham kecana zrAvakadharma zramaNadharma vA zrotum Agacchanti / eSu samupasthiteSu - ekatamAdapi - avabhASyA'zanAdikaM yAcate tasyaite bhadraprAntadoSA bhavanti / tatra bhadradoSaH - svasya bhadratvena udgamAdidoSaduSTAhAragrahaNarUpaH / prAntadoSaH adattAdAnaviSayaka lokagarhArUpa iti / tatra yadi avabhASya kRtepi yAcane na labhyate tadA sAghorapamAnaM bhavati / kathayanti lokA:kSudrAH sAdhavo na labhante / adatte dAturapamAnaM kRpaNo'yamiti // sU0 5 // , 11
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresa vA gahAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA kohalapaMDiyAepaDiyAgayA samANA aNNautthiyA vA gAratthiyA vA asaNaM vA, pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 6 // chAyA - yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasathepu vA kautUhalapratikSayA pratthAgatAn sataH - anyayUthikAna vA gArhasthikAn, vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA, avabhASyA'vabhAgya yAcate, yAcamAnaM vA svaMdate // sU0 6 // * 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu cA' AgantrAgArepu vA dharmazAlAsu 'ArAmAgAremuvA' ArAmAgAreSu vA 'gADAvaikulesu vA' gAthApatikuThe vA 'pariyA savA' paryAvasatheSu vA 'kouhalapaDiyAe' kautUhalapratijJayA 'paDiyAgayA samANA' pratyAgatAn sataH-mthitAna, AgantukAdigRheSu kecana - svabhAvataH kecana-darzanArtham, kecana kautukena, kecana - dharmazravaNArtham kecana saMzayanirAkaraNArthaM samAgatAstAn / kAMstAn ? tatrAha'aNNautthiyA' ityAdi / 'aNNautthiyA' anyayUthikAn tIrthAntarIyAn vA tathA-'gAratthiyA cA' gArhasthikAn-gRhasthAn 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhA - hAram, 'o mAsiya- obhAsiya jAyara' avabhASyA'vamASya uccairuccArya yAcanAM karoti, tathA-'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAMgU bhavati / pUrvasUtre puruSamadhi1 kRtyaikavacanaprayogaH, atra bahuvacanasya prayoga ityanayorbhedaH // sU0 6 // sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA arAmAMgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalaDiyAeM paMDiyAMgayaM samANaM aNNautthiNi vA gAratthiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya- obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAiMjjaI // sU0 7 // chAyA -yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA kautuhalapratijJayA pratyAgatAM saMtoM anyayUMthikIM vAM gArhasthika vA, azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA avabhASyA'vamApya yAcate, yAcamAna vA svadate // sU0 7 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAre vA' AgantrAgAreSu vA 'ArAmAgAre vA' ArAmAgAreSu vA 'gAhAvaikulesa vA' gAthApatikuleSu vA 'pariyA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03 208-9 niSedhAnantaraM punaranuvartya yAcananiSedhaH 83 vasahesu vA paryAvasatheSu vA parivrAjakAvasatheSu 'koUhalaDiyAe paDiyAgayaM samANaM' kautUhalapratijJayA pratyAgatAM satIm-kautukArtha darzanArtha saMzayAdicchedanArthaM dharmazravaNArtha vA samAgatAm 'aNNautthiNi vA gArasthiNi vA' anyayUthikI gRhasthinI vA 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA'azanAdicaturvidhAhAram 'obhAsiya-obhAsiya' avabhANyA'vabhASya uccaiH sambodhanaM kRtvA 'jAyaI' yAcate 'jAyaMta vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati // sU0 7 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalapaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiNIo vA gArasthiNIo vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai / / suu08|| chAyA-yo bhikSuH AgantrAgArepu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikulepu vA paryAvasathepu vA kautUhalapratikSayA pratyAgatAH satIH anyayUthikIrvA gArhasthikIrvA azanaM ghA pAna vA khAdya vA khAdya vA avamApyA'vabhASya yAcate yAcamAna vA svadate // 8 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikulepu pariyAvasahesu vA paryAvasathepu-parivAjakAvasathepu koUhalapar3iyAe' kautUhalapratijJayA 'paDiyAgayA samANA' pratyAgatAH satIH 'annautthiNIo vA' anyayUthikIrvA 'gArasthiNIo vA' gArha sthikorvA asaNaM vA' mazanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA khAyaM vA 'sAimaM vA' svAdhaM vA, 'obhAsiya-obhAsiya' avabhANyAvabhASya uccasvaraiH udghoNya paratIrthika striyo gRhasthastriyo vA 'jAyaI' yAcate 'jAyaMta vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // suu08|| atrAha bhASyakAraHbhASyam-purisANaM gamo vutto, paMcame chaTThage jahA / ____ sattamamamuttesu, ityoNegapuhuttabho // chAyA-puruSANAM gamaH proktaH paJcame SaSThake yathA / saptamASTamasUtrayoH striinnaamekpRthktvtH|| avacariH- 'purisANa'-ityAdi / yathA yena prakAreNa paJcame SaSThe vA sUtre puruSANAmAgantukAdInAM dharmazAlAdau sthitAnAmanyayUthikAnAM gRhasthAnAM vA ekasya bahUnAM vA samI
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre pe'vabhASya yAcanAkaraNe yo gamaH-prakAraH proktaH sa eva gamaH saptame'STame ca sUtre'nyayUthikAditrINAM ekatvapRthaktvata ityekavacana-bahuvacanata ekasyAH striyAH, bahInA strINAM vA purato'vabhASya yAcanAkaraNe sa eva prakAro jJAtavyaH / paMcama-paSThaM ca sUtraM puMviSayakam , saptamamaSTamaM tu strIviSayakam / etAvAneva bhedaH / tatrApi yathA paJcamasUtramekapuruSaviSayakam , yathA vA-paSTasUtraM bahupuruSaviSayakam tathaiva-saptamasUtramekaratrIviSayakam , aSTamasUtraM tvanekastrIviSayakam / anyatsarvaM samAnam / / sU0 8 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM Aha1 dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya pariveDhiya-parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // sU 9 // chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasathepu vA-anyayUthikena vA gArhasthikena vA, azanaM vA pAna vA khAdya vA svAcaM vA abhihatam (pura AnItam) Ahatya dIyamAnaM pratipedhya, tamevA'nuvAMnuvartya pari veSTaya pariveSTaya parijalapya-parijalpya, avabhAjyAJcabhAjya yAcate, yAcamAnaM vA svadate / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu 'ArAmAgAresu vA ArAmAgAreSu 'gAhAvaikulesa vA' gAthApatikuleSu 'pariyAvahesu vA' paryAvasatheSu vA parivrAjakAvasatheSu 'aNNautthieNa vA' anyayathikena vA-paratIrthikena 'gArathieNa vA' gArhasthikena vA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAya vA 'abhiharDa' abhiDhatam sAdhvayaM saMmukhamAnItaM, tat 'AiTu' AhRtya-gRhItvA 'dijjamANa' dIyamAnamazanAdikam 'paDisehettA' pratiSidhya, pUrvamabhimukhIbhUya dadataM niSidhya-grahaNArtha niSedhaM kRtvA punaH-tameva 'aNuvattiya-aNuvattiya' tameva dAtAramanuvAnuvartya paJca-sapta-padagamanAnantaramanuvartana kRtvA pRSThato gatvA 'pariveDhiya-pariveDhiya' pariveSTaya-pariveSTaya purataH pRSThataH pArzvato vA sthitvA / 'parijaviya-parijaviya' parijalpya parijalpya tvayA madarthamidamazanAdikamAnItam parizramastava nirarthako mA bhavatu tavA'zanAdikaM prahiNyAmI'-yevaMprakAreNoktvA . 'obhAsiya-obhAsiya' avabhASyA'vabhASya 'jAyaI' yAcate, 'jAyataM vA sAijjaI' yAcamAnaM vA evaMvidhamanya svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavatIti / / sU0 9 // ., bhASyam-AhaTu dijjamANa jaM, paDisehiya punvo / pacchA taM aNuvahittA, jAyae dosamAvahe //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 10-13 niSedhAnantaraM punaryAcanagRhapravezaniSedhaH 85 chAyA-AhRtya dIyamAnaM yat, pratiSidhya pUrvataH / pazcAttamanuvalaM, yAcate doSamAvahet // avacUriH-'AhaTu' ityAdi / 'AiTu' AhRtya saMmukhamAnIya 'dijjamANaM' dIyamAnamazanAdikaM yat 'pucao' pUrvataH pUrva pratiSidhya grahaNArtha tasya niSedhaM kRtvA pazcAt dAtari prasthite sati tameva anuvatya paJcasaptapadAni anugamanaM kRtvA purataH pRSThataH pAzvato vA sthitvA parijalpya tvayA yanmadarthamAnItamazanAdika tatastava prayAso viphalo mAbhUditi grahISyAmi tvatto'zanAdika'-miti avabhASya punarazanAdikaM yo bhikSuryAcate sa doSamAvahet doSamAjJAbhaGgAdikaM prApnuyAditi // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvai'kulesu vA pariyAvasahesu vA aNNa utthiehiM vA gArathiehiM vA, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya, pariveDhiya-pariveDhiya, parijaviya-parija. viya, AbhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai / / sU0 10 // __chAyA-yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasathepu vA anyayUthikairvA gArhasthikA, azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA, abhihatamAhatya dIyamAnaM pratiSedhya tamevA'nuvA'nuvartya pariveSTaya pariveSTaya prajalpyaprajalnya, avabhANyA'vabhASya yAcate, yAcamAnaM vA svadate // sU0 10 / / / cUrNI- 'je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ityAdi sarvaM pUrvavadeva, vizeSa etAvAneva-yat pUrva puruSaviSayakaM tRtIyaikavacanamAzritya sUtraM proktam, atra tu tRtIyAbahuvacanamAzritya sUtraM pravartate iti / / sU0 10 // sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvai'kulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIe vA gArathiNIe vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM Ahahu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya riveDhiya-pariveDhiya, parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 11 // chAyAyo bhikSaH AgantrAgArepu vA ArAmAgArepu vA gAthApatikuleSu-yA paryAvasatheSu vA, anyayUthikyA vA gAIsthikyA vA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svArtha
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasane vA, abhihatamAhRtya dIyamAnaM pratipedhya tAmeva anuvA'nuvartya parivezya-pariveSTayaprajalpya prajalpya avabhANyA'vabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI-navamaM dazamaM ca sUtraM yAcyamAnapuruSaviSayakamekatva-pRthaktvena vyAkhyAtam , saMpratiekAdazasUtraM yAcyamAnastrIviSayakaM vyAkhyAtumAha-'je bhikkhU' ityAdi spaSTam // sU0 11 // ekAdazaM sUtramekAM strImAzritya yAcanAviSayakaM vyAkhyAya tadanu-anekastrIviSayakaM dvAdazeM sUtramAha - 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIhi vA gAratthiNAhi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAinaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettAtAo aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-parivaDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-AsAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai / / sU0 12 // chAyA -yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA pAvasathepu vA anyayUthirkAbhirvA gArhasthikIbhirvA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA abhihatamAhRtya dIyamAnaM pratiSedhya tA pavA'nuvA'nuvayaM pariveSTaya-parivepTaya, parijalpya parijalpya avabhASyA'camANya yAcate yAcamAna vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / yAcyamAnA'nekastrIviSayaka sUtram-'je bhikkhU' yo bhikSuH, ityAdi spaSTam / etacca sUtraM yAcyamAnA'nekastrIviSayakamityetAvatA-ekAdazasUtrAdekastrIviSayakAdbhidyate // sU0 12 // sUtram-je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe praviDhe prar3iyAikkhie samANe doccapi tameva kulaM aNuppaM visai aNuppavisaMtaM vA saaijji|| .. chAyA-yo bhikSuH gAthApatikulaM piNDapAtapratikSayA praviSTaH pratyAkhyAtaH san dvitIyamapi (vAra) tameva kulaM anupravizati anupravizantaM vA svadate / / sU0 13 // , cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yo bhikSuH gAhAvaiMkulaM' gAthApatikulam gRhiNAM gRham 'piMDavAyapaDiyAe' piMDapAtapratijJayA azana-pAnAdigrahaNecchayA 'pabiTTe' praviSTaH ko'pi sAdhuH kepAJcit-zrAvakAdInAM gRhe bhikSA grahItuM gataH parantu 'paDiyAikkhie samANe pratyAkhyAtaH-niSiddhaH san-sAdhumikSAthai gRhasthagRhe pravizati kintu gRhasvAmI niSedhati "nA'trAgantavyam" itthaM pratiSedhito'pi san sAdhuH 'doccapi tameva kulaM aNuppavisaI dvitIyamapi vAraM-gRhasvAmina AjJAmantareNA'nupravizati, tadgRhe punaH praveza karoti / tathA 'azupavisaMta vA soijjaI anupravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // 13 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhAgyAvadhariH u03 sU0 14-15 saMkhaDitacaturthAdigRhAntaratazca bhikSAgrahaNAni0 85 bhASyam-gAhAvaikulaM bhikkhU, paccakkhAo gao jai / puNo pavesametteNaM, ANAbhaMgAiyaM bhaje // chAyA-gAthApatikalaM bhikSuH pratyAkhyAto gato ydi| punaH pravezamAtreNa-AzAbhaGgAdikaM bhajet // avacUriH-'gAhAvaikulaM' ityAdi / kazcidbhikSuH bhikSAprAptyartha gRhapatikulaM gataH, tatra pravizanneva gRhapatinA pratyAkhyAtaH "nAsti madgRhe bhikSAvakAzaH' evaMprakAreNa , nirAkRto'pi yadi punargRhapaterAjJAM vinA tasmin gRhe pravizati / tataH pravezamAtreNAjJAbhaGgAdikaM doSaM. bhajate tasmAttatkulaM na pravizedananujJAta iti // sU0 13 // sUtram-je bhikkhU saMkhaDipaloyaNAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAhataM vA sAijjai // sU0 14 // ___ chAyA-yo bhikSuH saMkhaDipralokanayA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhAti, pratigRhyantaM vA svaMdate // sU0 14 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'saMkhaDipaloyaNAe' saMkhaDipralokanayA, saMkhaDIti dezI zabdaH tadarthastu yatra sthAne'nekajanAnAM bhojanaM niSpAdyate, tAdRzasthAnaM saMkhaDI / yatrA'nekapRthivyAdiSaDjIvanikAyanIvAnAM prANAH khaNDitAH virAdhitA bhavanti sA saMkhaDIti vyutpatteH-"jimanavAra" iti bhASAyAm tatra-saMkhaDIsthale gatvA-'asaNaM vA' azanaM vA, pANaM vA' pAnaM vA, 'khAimaM vA khAdyaM vA, sAimaM vA' svAdya vA, 'paDiggAheI' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati / / sU0 14 // sUtram-je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe aNuppaviTThe samANe paraM tigharaMtarAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // suu015|| . chAyA-yo bhikSaH gAthApatikula piMDapAtapratizayA anupraviSTaH san paraM trigRhAntarAt azanaM vA pAnaM vA svAdya vA svAdya vA abhihRtamAhRtya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam . 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA tatra-piNDo'zanAdikaM, tasya gRhiNA dIyamAnAhArasya pAne ;
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastra te. pAtaH prakSepaH, tasya pratijJayA madhyasthabhAvena tadgrahaNabuddhyA bhikSAgrahaNArthamityarthaH 'aNuppaviDhe samANe' anupraviSTaH san bhikSAgrahaNAya gAthApatigRhaM gataH san 'paraM tigharaMtarAo' paramadhikaM trigRhAntarAt , tatra-trayANAM gRhANAM samAhArastrigRham trigRhamevA'ntaraM vyavadhAnamiti trigR. hAntaram gRhatrayAtparata ityarthaH, prathamagRhAdaramya tRtIyagRhAntarAla eva, na tu-caturthAdigRhe bhikSAniyamaH / tataH paraM yadi caturthAdigRhAt 'asaNaM vA' azanam 'pANaM vA' pAnam 'khAimaM vA' khAdyam 'sAimaM vA' svAyam 'abhiharDa' abhihRtam-AbhimukhyenAhRtam AnItam , tat 'AhaTu dijjamANa' AhRtya gRhItvA dIyamAnamazanAdikaM caturvidhaM paDiggAheI' pratigRhNAti / 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 15 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // sU0 16 // / chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau AmArjayedvA pramAyA AmArjayantaM va pramArjayantaM cA svadate / / sU0 16 // __cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdausvacaraNau 'Amajjejja vA' AmArjayedvA-malanivAraNArtha zobhAdisaMpAdanArtha vA yena kenA'pi dravyeNa sakRtpramArjanaM kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayedvA punaH punaH pramArjanaM kuryAt / tathA'AmajjataM vA pamanjaMtaM vA' AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 16 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-pamajjaNaM ca duvihaM, AiNNAipabhayo / ___aNAiNNaM sevamANe, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-pramArjanaM ca dvividha-mAcIrNAdipramevataH / ____ anAcINaM sevamAna AzAbhaGgAdikaM prApnoti // ' avacUriH-'pamajjaNaM'-ityAdi / sUtre-caraNapramArjane sAdhUnAM dopamuktavAn , tatrapramArjanaM dvividhaM dviprakArakaM bhavati AcIrNAdiprabhedataH-AcIrNA'nAcIrNabhedAt / tatrasAdhubhirAcaryamANaM caraNapramArjanam-AcIrNapramArjanam , etadviparItamanAcINa bhavati / tatrAsscINa pramArjanamanekaprakArakaM bhavati tadyathA-saMsaktau caraNau pramArjayitavyau, mArge vA calataH sAdhoryadi dhUlyAdibhizcaraNau dhUsaritau bhavetAM tadA pramArjanIyau / asthaNDilAt sthaNDile gacchataH pakilabhUmau vA gacchato yadi paGkena caraNau lisau tadA pramArjanIyau /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u03 sU0 16-19 svapAdayoH saMvAhana-mrakSaNollolanAdiniSedhaH 89 bhikSAkaraNena pratinivRttaH, yadvA-saMjJAbhUmita AgataH, vihArabhUmita mAgataH, svAdhyAyaM kRtvA samAgataH, yadvA-yAmAntarAd gaNakAryaM kRtvA pratyAgataH / eteSu kAryeSu sAdhuzcaraNau pramArjayati / etat pramArjanamAcIrNam , etadviparItamanAcINa pramArjanamiti kathyate / tatrA'nAcINa caraNapramArjanaM kurvan zramaNaH AjJAbhaGgAdIn doSAn labhate / tatra saMyamavirAdhanettham-rajoharaNena yena kenacidanyenApi sAdhanena caraNapramArjane vAyavaH saMghaTTitA bhavantIti vAyukAyikajIvAnAM virAdhanaM bhavati / tathA anye'pi vAyukAyikepu samuDDIyamAnA mazakAdayo jIvA bAdarAzca patagAdayaH saMghahanena virAdhitA bhaveyuH, bakuzadopaH, brahmacaryA'guptizca yasmAt pAdapramArjane saMyamavighAtaH anekavidhaprANAnAM virAdhanAt , tasmAtkAraNAt sAdhubhiranAcINaM caraNapramArjanaM na kathamapi karttavyam // sU0 16 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimahataM vA sAijjai // sU0 17 // . chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau saMvAhayedvA parimardayedvA saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA svadate // sU0 17 // cUNIM-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau-caraNA 'saMvAhejja vA' saMvAhayet-ekavAraM caraNau saMvAhayeta-niSpIDayet 'pagacaMpI' ti bhASAprasiddhaM kArayet 'palimaddejja vA parimardayedvA vAraM vAraM caraNayoH saMvAhanaM kArayet / 'saMvAheta vA palimadeMtaM vA' saMvAhayantaM parimardayantaM vA, tatra-saMvAhanaM caraNAdinippIDanam , tat savAhanaM caturvidham-asthisukhakaram 1, mAMsasukhakaram 2, romasukhakaram 3, tvaksukhakaram 4 / evaM saMvAhayantaM vA parimardayantaM vA'nyaM 'sAijjaI' svadate-yaH zramaNaH svayaM caraNayoH saMvAhanaM parimardanaM vA kArayati kArayantaM vA zramaNAntaraM anumodate sa prAyazcittabhA bhavati / tathA-AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn labhate tasmAccaraNayoH saMvAhanaM-parimardanaM vA na svayaM kArayet na vA kArayantamanyaM zramaNamanumodayet // sU0 17 // sUtram--je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makvaMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai / / sU0 10 // 12
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasne chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau tailena vA ghRtena vA navanItena vA ghasayA vA prakSayedvA-abhyaJjayedvA prakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate // sU0 18 / / cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' Atmana:svasya caraNau, 'telleNa vA tailena-tilatailena sarpapAditailena vA, 'ghaeNa vA ghRtena-gomahidhyAdInAm 'NavaNIeNa vA' navanItena 'makkhana' iti prasiddhena, 'vasAe vA vasayA 'ca:-ti lokaprasiddhayA, cikkaNapadArthavizepeNetyarthaH, pUrvoktavastuvizeSaiH svakIyau caraNau 'makkhejja vA' mrakSayet-ekavAraM mardayet 'miliMgejja vA' abhyaJjayedvA-punaH punaH stoka--smokaM tailAdinA mardayet / tathA-'makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai' mrakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate / yo hi bhikSuH svakIyacaraNau-ekavAramanekavAraM vA tailAdinA'bhyaJjayati, yazca tamanumodate so'sau prAyazcittabhAga bhavati, bhavanti ca tasya bhAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSAH / tasmAtkAraNAd bhikSuNA kadApi tailAdinA'bhyaJjanaM na karttavyam , na ca kurvato vA'numodanaM karaNIyamiti // sU0 18 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullAlejja vA ubaTUTejja vA, ullolaMtaM vA uvvaTataM vA sAijjai // sU0 19 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau lodhraNa vA kalkena vA cUrNana vA varNana yA pamacUrNena vA ullIlayehA udvartayedvA, ullolayantaM vA udvayantaM vA svadate / suu019|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau-caraNau, 'loddheNa vA' loNa-lodhadravyeNa 'kakkeNa vA kalkenA'nekadravyamizritadravyavizepeNa vA, 'cuNNeNa vA' cUrNena-piSTasugandhidravyavizeSeNa' 'vaNNeNa vA' varNenA'vIrAdidravyavizepeNa, 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena-surabhigandhadravyavizeSeNa 'ullolejja vA' ullolayedvA- ekavAraM mardayet 'ubaTeja vA' udRttayedvA -anekavAraM mardayet 'ullolaMtaM vA uvvadRtaM vA sAijai' ullolayantaM vA udvartayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 19 // sUtram-je bhikkhU appaNo pAe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // sU0 20 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhAdhyAvacUriH u03sU020-21 svapAdayoracittazItoSNajalenoccholanAdiphUtkArAdini065 chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholayedvA pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayanta vA svadate ||suu0 20 // . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdau 'sIodagaviyaDeNa vA zItodakavikaTena vA, tatra zItaM ca tadudakaM zItodakaM tacca vikaThamacittaM taNDuladhAvanAdijalaM, tena 'usiNodagaviyaTeNa vA' uSNodakAvakaTena vA-uSNaM tadudakam , kathaMbhUtam !-vikaTam , tena-acittoSNodakena 'uccholejja vA' uccholayet-ekavAraM prakSAlayet 'padhoejja vA' pradhAvayet-vAraM vAraM prakSAlayet / tathA 'uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjaI uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate / yo hi bhikSurAtmanazcaraNau zItajalenoSNajalena vAekavAramanekavAraM vA prakSAlayati taM yo'numodate vA sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 20 // sUtram-je bhikkhU appaNA pAe phumejjA vA raejja vA, phutaM vA raeMtaM vA sAijjai / / sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAdau phUtkArayedvA-rajjayedvA, phUtkArayantaM vA rajayantaM vA svadate ||suu022|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH pAdau pUrvamalakakAdinA liptvA pazcAttadAtAzoSaNArtha phUtkarotIti phUkaraNaviSakaM raJjanaviSayakaM cedaM sUtram, tato yo bhikSuH 'appaNo pAe' AtmanaH pAdau-caraNau 'phumejja vA' dezI zabdo'yam , mukhAdivAyunA phUtkuryAt ' 'raejjavA' raJjayedvA alaktakAdiraJjanadravyeNa jayet / tathA-'phumaMtaM vA raetaM vA sAijjaI'. phUtkArayuktau alaktakAdirAgaraJjitau ca kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // atrAha bhASyakAraHbhASyam-saMvAhaNAi kuvvaMto, samaNo jinnsaasnne| ANAbhaMgAidose ya, pAveI nettha saMsao // chAyA-saMvAhanAdi kurvANaH zramaNo jinazAsane / ___ AjJAbhaGgAdidopAMzca prApnoti nA'tra saMzayaH // avacUri:-'saMvAhaNAI'-ityAdi / tatra-saMvAhanaM caraNamardanaM saptadazasUtrakathitam 1, tailAdinA''tmanazcaraNamardanAdikamaSTAdazasUtrakathitam 2, lodhrAdinollolanodvarttanamekonaviMzatisUtrakathitam 3, zItodakavikaTAdinA caraNaprakSAlanaM viMzatisUtrakathitad 4, tathA- mukhAdivAyunA caraNayoH
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre phUtkaraNamalaktakAdirasena lepanaM caikaviMzatisUtrakathitam 5 / etat paJcasUtroktaM pazcaprAyazcittasthAnamAsevamAnaH, tathA-etAn paJca doSAn sevamAno'numodamAnazca bhikSurAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuvan prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 21 // evamita Urdhva paT sUtrANi ekagamAni santi / vizeSa etAvAneva-yat pUrva pAdau Azritya pada sUtrANi kathitAni, atra tu kAyamAzritya paT sUtrANi vyAkhyeyAni, tAni cemAni-'je bhikkhU ityAdi / ", sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaM Amajjejja vA, pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai / / suu022|| je bhikkhU appaNA kAyaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimaheMtaM pA sAijjai |suu023|| je bhikkhU appaNo kAyaM telleNa vA ghaeNa, vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA miliMgeMtaM saaijji|| suu024||je bhikkhU appaNA kAyaM loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacupaNeNa vA ullolejja vA uvvaTUTejja vA ulloleMtaM vA uvva Teta vA sAijjai / / suu025|| je bhikkhU appaNo kArya sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholeja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai ||suu0 26 // je bhikkhU appaNo kAyaM phumejja vA raejja vA phutaM vA etaM vA sAijjai / / sU0 27 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAyaM AmAyedvA-pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM cA svadate // 022 / / yo bhikSuH AtmanaH kArya saMcAhayedvA parimardayedvA saMvAhayantaM pA parimardayantaM vA svadate ||suu023|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM tailena vA ghRtena vA navanItena cA vasayA vA sUkSayed vA abhyaJjayed vA prakSayantaM vA abhyajayantaM vA svadate ||suu024|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM lobhreNa vA kalkena vA cUrNana vA varNana vA padmacUrNena vA ullolayed vA uddhagredvA, ullolayantaM vA udvayantaM vA svadate ||suu025|| yo bhikSuH AtmanaH kArya zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena cA uccholayedvA pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate ||suu026|| yo bhikSuH AtmanaH kAyaM phUtkuryAdvA raJjayedvA phUtkurvanta pA rajjayantaM vA svadate ||suu027||
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhANyAvacUriH u03 sU022,33 kAyasya kAyagatavaNasya cA''marjanAdinipedhaH 23 cUrNI-'je bhikkhU' ityaadi| eSAM dvAviMzatitamasUtrAdArabhya saptaviMzatitamasUtraparyantAnAM kAyasambandhinAM SaNNAM sUtrANAM vyAkhyA pAdasaMvandhisUtraSaTkavadeva karttavyA // sU0 22-27 // evamevAtrA'pyane aSTAviMzatitamasUtrAdArabhya tyatrizattamasUtraparyantAni SaT sUtrANi ekagamAni santi, vizeSa etAvAneva-yat pUrva pAdau kAyaM cAzritya pratyekaM SaT sUtrANi kathitAni, atra tu kAyagatavaNamAzritya tatsadRzANyeva SaT sUtrANi vyAkhyeyAni, tAni cemAni- 'je bhikkhU' ityAdi / sUtram--je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM saMvAhejja vA palimaddejja vA, saMvAhataM vA palimahataM vA sAijjai / / je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA navaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makvaMtaM vA miliMgeta vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM lodreNa vA kakkeNa vA cuNNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uvvadvejja vA ulloleMtaMvA ubaTTetaM vA sAijjai // je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM sIodagaviyaDega vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai / / je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM phumejja vA raejja vA, phutaM vA, raetaM vA sAijjai // sU0 28-33 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye varNabhAmarjayedvA, pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye vraNaM saMvAhayed vA parimardayedvA saMvAhayanta vA parimardayantaM vA svadate // yo bhikSu AtmanaH kAye-vraNaM, tailena vA, ghRtena vA navanItena vA casayA vA mrakSayedvA, abhyaJjayedvA, brakSayantaM vA abhyaJjayantaM vA svadate // yo. bhikSuH AtmanaH kAye ghraNaM lobhreNa vA kalkena vA cUrNena vA varNena vA padmacUrNena vA ullolayedvA udvarttayedvA ullolayantaM pA udvArtayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kAye vaNaM zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA, uccholayedvA, pradhAvayedvA uccholayantaM vA pradhAvayantaM vA svadate // yo bhikSuH AtmanaH kA ye vraNaM phUtkArayedvA rajjayedvA, phutkurvantaM vA raJjayantaM vA svadate // sU0 28-33 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / evam-aSTAviMzatitamasUtrAdArabhya (28-29-30-3132-33) trayastriMzattamasUtraparyantaM pratyekaikasya sUtrasya vyAkhyA kramazaH Sor3azapAdasUtrAdArabhya (16-17-18-19-20-21) ekaviMzatitamasUtraparyantavadeva karttavyA / sU0 28-33 / /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ miana atrAha bhASyakAra: bhASyam -- vaNaM ca duvihaM Nejja, sAbhAviyamatheyaraM / sAbhAviyaM dehajAyaM, satthAijamatheyaraM // chAyA--traNaM ca dvividhaM jJeyaM svAbhAvikamayetarat / svAbhAvikaM dehajAtaM zastrAdijamayetarat // nizIthasarva avacUriH - 'varNaM ca' ityAdi / zarIrasaMbandhi vraNaM dvividhaM - dviprakArakaM bhavati / tatraikaM svAbhAvikaM vAhyakAraNarahitaM sat - jAyamAnam / ayetarat - ito'nyat dvitIyam iti jJeyam / tatrasvAbhAvikaM dehasthitadoSato jAyamAnam AntarikadoSamUlakamityarthaH, kuSTha - (koDha) - dadru - (dAda) pAmA - ( khujalI ) - iti lokaprasiddhaM gaNDamAlAdikaM ca / athetarat ito dvitIyaM zastrAdijAtamAgantukam AdipadAt-khaDga- kaNTaka- sthANu-prabhRtivastujAtasaMbAdhAjanitAnAM saMgrahaH / eteSAM vraNAnAM madhyAdanyatamamapi vraNaM ekavAramanekavAraM vAssmArjanAdikaM karoti sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / atra gurorupadezo yathA " na rodanaM hanta ! pitarna mAtarAlapya tADyaH zirasaH pradezaH / prasannacitena tadIyatIvra saMvedanAyAH sahanaM kriyeta " // 1 // prasannamanasA rogasaMjAtatotrasaMvedanAyAH sahanameva kAryam, na tu hA pitaH ! hA mAtaH ! iti muhurmuhurAlabhya rodanaM kAryam, na vA ziraso mastakasya pradezo bhAgastADanIyaH / jinakalpikaparakamidaM sUtram, sthavirakalpikasya tu kAraNavazAt vraNasya AmArjanapramArjanAdikaM niravadyatayA karttuM kalpate // sU0 28-33 // sUtram -- je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNa tikkheNa satthajAeNa Acchidajja vA vicchidejja vA, AcchidaMtaM vA vicchidaMtaM vA sAijjai // sU0 34|| chAyA -yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arzo vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena, AhinyAhA vicchindyAdvA bhAcchindantaM vA vicchi ndantaM vA svadate // sU0 34 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAryasi' AtmanaH kAye - svazarIre 'gaMDa vA' gaNDaM vA tatra gaNDo nAma ya uccapradezAt nIcapradezaM gacchati sa vraNaH gaNDamAlA - kaNThamAleti lokaprasiddhaH, tam, tathA--pilakaM vA pAdatraNam, 'araiyaM vA' aratikAM vA yasyA vedanayA manasi bharatirutpadyate, zarIre raktavikAreNa jAyamAnalaghutraNa puJja
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 34-35 kAyagatagaNDAdInAM chedanapUyAdinissAraNani0 95 rUpAm , yasyAH kharjane tatsamaye sukhamiva jAyate pazcAt-duHkhAdhikyam 'phunasI-ti lokaprasiddham , 'asiyaM vA' maroM vA-gudAgato rogaH 'bavAsIra' iti lokaprasiddhastam, 'bhagaMdalaM vA' bhagandaraM vA--bhagandaro guhyasthAnagatarogavizeSo lokaprasiddhastam / etAn vraNavizeSAn 'annayareNa tikkheNa satthajAeNa' anyatareNa yena kenA'pi tIkSNena--nizitena--zastrajAtena kSurAdinA 'Acchidejja vA' AcchindyAt nyUnamekavAraM vA chedanaM kuryAt 'vicchidejja vA' vicchinyAt adhikamanekavAraM vA chedanaM kuryAt / tathA-'AcchiMdata vA vicchidaMtaM vA sAijjaI' AcchindantaM vA vicchindantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdidoSA bhavanti // sU0 34 // matrAha bhASyakAraH-- bhASyam-sarIratthaM ca gaMDAi, chidaMto pAvae jii| ANAbhaMgAie dose, duvihaM ca virAhaNaM // chAyA-zarIrasthaM ca gaNDAdi chindana prApnoti yatiH / ___ AzAbhAdikAna doSAn dvividhaM ca virAdhanam // avacUri:-sarIratthaM' ityAdi / yaH khalu yatiH samyag yatanAvAn zramaNaH-zramaNI vA zarIrasthaM-svakIyazarIre vartamAnaM gaNDAdivaNaM tIkSNena kSurakAdizaneNa svayameva chindan chedayan vA pareNa AjJAbhagAnavasthAmithyAtvalakSaNAn doSAn prApnoti / tathA-dvividha-dviprakArakaM virAdhanam saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnoti / vraNacchedanakaraNe sUkSmabAdarAyanekaprakArakajIvAnAM virAdhanaM sambhavati / tathA-kSurakAdizastreNa vraNAdicchedane AtmavasyA'pi saMbhavenAtmavirAdhanA ceti // sU0 34 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA-vicchidittA, pUyaM vA soNiyaM vA, NIharejja vA visohejja vA, NIharetaM vA visoheMtaM vA sAijjai // sU0 35 // ___ chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA bhagandaraM yA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya vicchidya pUrva vA zoNitaM vA niharedvA vizodhayedvA, niharantaM vA vizodhayantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAryasi' mAtmanaH kAye sthitam 'gaDaM vA' gaNDAmidhatraNam , 'pilagaM vA pilakaM vA 'araiyaM vA' bharatikAM 'bhagaMdalaM vA'
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasce 16 bhagandaraM-liGgagudayormadhye nADIsthaM vraNam , yadi 'annayareNa' anyatareNa-yena kenA'pi 'tikkhaNa' tIkSNena, 'satthajAeNaM' zastrajAtena 'AcchidittA' Acchidya-IpadekavAraM vA chedanaM kRtvA 'vichidittA' vicchidya-adhikamanekavAraM vA chedanaM kRtvA tato vraNapradezAt 'pUyaM vA soNiyaM vA' pUrva vA zoNitaM vA-pakvarudhiraM pUyaH, apakvaM rudhiraM zoNitam 'NIharejja vA' niharetniSkAsayet 'visohejja vA' vizodhayet-traNagatapUyAdikasya zodhanaM kuryAt / tathA 'NIharataM vA' nirharantaM vraNapradezAt pUyAdikaM niSkAsayantam, 'visoheMtaM vA' vizodhayantaM pUyazoNitAdeH zuddhiM kurvantam 'sAijjai' svadate, yo bhikSuH svazarIrasthitavraNAdivizeSa chittvA tato galantaM pUyazoNitAdikaM niSkAsayati vizodhayati vA, vaM yo'numodate vA sa prAyazcittabhAgU bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvayaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdoSAH, tasmAt kAraNAt zarIrasthamapi vraNavizeSa chittvA chedayitvA vA tato nirgalantaM pUyazoNitAdikaM na niharet , na vA vizodhayet , kintu tato jAyamAnAM vedanAM sAmyabhAvena saheteti / / sU0 35 // atrAha bhASyakAra:bhApyam -jammaMtarovajjiyamatthu dukkhaM, muhaM samAgacchau vA jahicchaM / itthaM samAhitthamaNo muNato, jo sammabhAveNa sahe sa sAhU // chAyA-janmAntaropArjitamastu duHkhaM sukha samAgacchatu vA yatheccham / itthaM samAdhisthamanA jAnan ya. sAmyabhAvena saheta sa saadhuH|| avacUriH-'jammaMtarovajjiya' ityAdi / janmAntare parabhave yad upArjitaM duHkhamastu sukhaM vA yathecchaM samAgacchatu nAtra mama kA'pi cintA, ittham-anena prakAreNa samAdhisthamanAH svakRtakarmaphalaM jAnan san yo muniH duHkhaM sukhaM vA sAmyabhAvena saheta sa sAdhuH kathyate // ayaM bhAvaH-samAdhau vartamAno bhikSuH svAtmAnaM bhUpayantaM chedayantaM vA na jAnIte tatra tasya kiM mahattvam , yat sukhaM duHkhaM vA sahate ? / itthamoSadhiprayogeNa bhipagbhiracaitanyAvasthAmAnItastAvatsukhaM duHkhaM vA na jAnAti tatrApi tasya sukhaduHkhasahane na mahattvam / mahattvaM tu-yazcaitanyadazAyAM sthito na samAdhau-na vA mUrchitAvasthAyAM tatra pratikSaNaM svazarIre vraNAdijanitamasAmapi duHkhaM janmAntarakarmopArjitamiti matvA samabhAvena sahate tasya tadeva mahattvam , uktaM ca vipagaNaparivegAdvA samAdheH prayogAda, yadi sahanasamarthaH svAGgaduHkhasya bhoge / nahi bhavati sa soDA nAsya tattanmahattvaM, paribhajati samasthastanmahattvaM mahattvam // 1 // ' 'sukhaM tu sarvo'pi janaH sAnando bhUtvA hasan sahate kintu-dhIrastatrAnandamajAnAnastIthakaroktabhAvanAM bhAvayan divasaM vA rAtri vA vyatikrAmatIti // 35 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhApyAvacUriH u0 3 0 36-39 kAyagatagaNDAdInAmuccholanAdiniSedhaH 170 sUtram - je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA. asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchiMdittA vicchidittA pUyaM vA soNiya vA nIharitA visohittA sIodagaviya. DeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA dhoveMtaM vA sAijjai // sU0 36 // chAyA -yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arzo vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena, Acchidya vicchidya pUyaM vA zoNitaM vA nirhatya vizodhya zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA, uccholedvA pradhAvedvA, uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate // sU0 36 | ! cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAryasi' AtmanaH kAye 'gaMDaM vA' gaNDaM - kaNThamAlAM vA, 'pilagaM vA' - pAdatraNaM vA 'araiyaM vA' aratikAM vA-laghuvraNajAlarUpAm 'asiyaM vA' arzo vA 'bhagadalaM vA' bhagandara vA 'annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM' anyatareNa tIkSNena zastrajAtena 'AcchidittA vicchidittA' Acchidya vicchiya, tato nirga - lantaM pRya vA 'soNiyaM cA' zoNitaM vA 'nIharitA' nirhRtya - niSkAsya 'visohitA' vizodhya, tadanantaram 'sIodgaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA - acittazItodakena - taNDulA dighAvanajalena vA 'usiNodagaviyaDeNa vA uSNodakavikaTena - acittoSNodakena, 'uccholejja vA ' uccholet-ekavAramalpaM vA prakSAlayet, 'padhovejja cA' pradhAvayet - anekavAramadhikaM vA prakSAlayet / tathA- - uccholeMta cA padhoveMtaM vA sAijjai' uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate - - snumodate sa prAyazcittabhAg bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAnavasthA mithyAtvasaMyama virAdhanAtmavirAdhanAdoSAH, tasmAttathA na karttavyaM bhikSuNA // sU0 36 // sUtram - je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA - vicchidittANI haretA visohettA uccholittA padhovittA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA vilipejja vA, AlipetaM vA vilipeMtaM vA sAi jjai // sU0 37 // 1 chAyA -yo bhikSuH AtmanaH kAye-gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA' aza' vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena, Acchidya vicchidya nihatya vizodhya uccholya 13 n
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 nizIthastre pradhAvya anyatareNa AlepananAtena AlimpaTTA vilimpeDA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate // sU0 37 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, ityAdi spaSTam / navaramuccholanapradhAvanAnantaram 'annayareNa AlevaNajAeNaM' anyatamenA''lepanajAtena-auSadhivizepeNa 'malahama' iti lokaprasiddhana, 'AliMpejja vA' Alimpet IpadekavAraM vA AlepanaM kuryAt , 'viliMpeja vA vilimpet-adhikamanekavAraM vA dravyalepanaM vraNopari kuryAt / 'AlitaM vA viliM taM vA sAijjai' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati, bhavanti ca tasyAjJAbhaGgAdidoSAH / / sU0 37 / / sUtram-je bhikkhU appaNA kAyaMsi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharitA visohettA uccholittA padhoittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgataM vA makvaMtaM vA sAijjai / / sU0 38 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arko vA bhagandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya vicchidya nihatya vizodhya uccholya pradhAvya cilipya tailena vA ghRtena vA vasayA vA navanItena vA abhyaGgayedvA mrakSayedyA abhyadgayantaM vA mrakSayantaM vA svadate // sU0 38 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSurityAdi spaSTam / pUrvoktaM saMvaikRtvA tadanantaraM 'telleNa vA' tailena sArpapAdinA 'paeNa' ghRtena 'vasAe vA' vasayA 'NavaNIeNa vA' navanItena mrakSaNena 'abhaMgejja vA' abhyaGgayet-alpamekavAraM vA'bhyaGganaM kuryAt , 'makkhejja vA' prakSayedvA-atyadhikamanekavAraM vA taila dinA mardanaM kuryAt / 'anmaMgeta vA makkheMtaM vA sAijjaI' abhyadgayantaM vA mrakSayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati, tasyAjJAmagAdayo dopA bhavanti / / sU0 38 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA , asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA nIharittA visohittA uccholittA padhoittA viliMpittA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 40-49 pAyukRmikAdinissAraNanakhazikhAdikarttanani0 96 maMkhettA, aNNayareNaM dhUvajAeNaM dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUveMtaM vA padhvaMtaM vA sAijjai / / sU0 39 // chAyA-yo bhikSuH AtmanaH kAye gaNDaM vA pilakaM vA aratikAM vA arko vA bhandaraM vA anyatareNa tIkSNena zastrajAtena Acchidya-vicchidya nihatya vizodhya uccholyapradhAvya vilipya sUkSayitvA anyatareNa dhUpajAvena dhUpayedvA pradhUpayedvA dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadate // sU0 39 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi ! 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo kAyaMsi' AtmanaH kAye, gaNDAdikaM spaSTam / pUrvoktaM sarvaM mrakSaNAdiparyantaM kRtvA tadanantaraM 'annayareNaM dhRvajAeNaM' anyatareNa dhUpajAtena yaM kamapi dhUpaM vahnau prakSiyya tajjAtadhUmena 'dhUvejja vA' dhUpayet-dhUmenaikavAraM dhUpayet 'padhUvejja vA' pradhUpayettAdRzadhUmena vAraM vAram 'dhRtaM vA padhUvetaM vA sAijjaI' dhUpayantaM vA, pradhUpayantaM vA svadate'numodate . sa prAyazcittabhAga bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSAzca bhavanti // sU0 39 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-kAryasi appaNo bhikkhU , gaMDAI jai chidae / chidittA ya vicchidittA, nIhare pUyasoNiyaM / / NIharettA visohettA, sIosiNaviyaTeNa vA / uccholejjA padhovejjA, viliMpejjAhavA jai // maMkhettA dhRvajAeNaM, dhUvejjA aNumoyae / ANAbhaMgAidosAI, pAvaI nasthi saMsao // chAyA-kAye-Atmano bhikSu-gaNDAdi yadi chinatti / chitvA ca vicchidya niharet pUyazoNitam // nihatya vizodhya zItoSNavikaTena vA / uccholetpradhAvet viliMpedathavA yadi // mrakSayitvA dhUpajAtena dhUpayedanumodayet / yAjJAbhaGgAdidopAna prApnoti nAsti sNshyH|| avacUriH- 'kAyaMsi appaNo' ityAdi / yo bhikSurgaNDAdimAtmanaH kAye sthitaM yadi chinatti / athA'nantaram-chittvA, vicchidya, ekavAramanekavAraM vA / tataH-pUyaM vA zoNitaM vA niha reta . nihatya-vizodhya vA zItodakavikRtena acittazItajalena taNDuladhAvanAdinA, acittepNodakena vA uccholedvA praghAvedvA / athavA vilipya mrakSayitvA hastalAghavena mardanaM kRtvA, tato dhUpajAtena kenApi dhUpena dhUpayet / tathAbhUtamanyaM vA'numodate sa AjJAbhaGgAdidopAna prApnoti atra saMzayo nA'stIti / / sU0 39 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 nizIthasUtre sUtram---je bhikkha appaNo pAukimiyaM vA kucchikimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya NIharai, NIharataM vA sAijjai / / suu040|| chAyA-yo bhikSuH AtmanaH pAyukRmikaM vA kucikRmikaM vA'gulyAM nivezya-nivezya niharati, niharantaM vA svadate // khU0 40 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je mikkhU' yo bhikSuH 'appaNo pAukimiyaM vA' AtmanaH pAyukRmikaM vA svagudAsthitakSudajIvAn 'kucchikimiyaM vA' kukSikRmikam , tatrakukSAbudare bhavAn - laghujIvAna 'aMgulIe nivesiya nivesiya' aDgulyAM nivezya nivezya-svAD. gulImantaH pAyau-kukSau vA pravezya pravezya 'NIharaI' nirharati-niSkAsayati 'NIharaMta cA sAijjai' nirharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAgU bhavati / tasyAjJAbhaGgAnavasthAmidhyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdoSA bhavanti / tatra vivinA'vidhinA niSkAsane jIvAnAM virAdhanasaMbhavena saMyamavirAdhanam / tathA-kadAcit dehakSatau svAtmavirAdhanam / tasmAtkAraNAt saMyamArthinA kadAcidapi kRmINAM nirharaNaM na karttavyam , kintu-samabhAvena kRmivAdhAjanitaM duHkhaM sarvadA'dInabhAvenA'ghisoDhavyam , iti / / sU0 40 // sUtram--je bhikkhU appaNo dIhAo NahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA kappaMtaM vA saMThavaMtaM vA sAijjai / / suu041|| chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrghAH nakhazikhAH kalpeta vA saMsthApayedvA kalpayantaM ghA saMsthApayantaM vA svadate // sU0 41 / / ___cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSu , 'appaNo dIhAo' Atmano dIrghA ativamAnAH 'nahasihAo' nakhazikhA:-nakhAgrabhAgAn 'kappejja vA' kalpetakartayet , 'saMThavejja vA' saMsthApayet-saMskuryAt rAgAdinA, 'kaptaM vA saMThavetaM vA sAijjaI' kalpamAnaM-karttayantaM saMsthApayantaM saMskurvantaM vA svadate'numodate sa prayazcittabhAgU bhavati / tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / ita ArabhyaikonapaJcAzatsUtraM yAvat-jinakalpikamadhikRtya jJAtavyam // sU0 41 // . mUlam-evaM-dIhAI batthiromAI0 // 42 // dIhAI cakkhuromAI. 43 dIhAiMjaMgharomAiM0 ||44||dii hAI kakkharAmAI // 45 // dIhAI mNsuromaaiN0||46|| dIhAI kesAiM0 // 47|| dIhAI kaNNarAmAiM0 // 48 // evaM nAsAromAI0 // 5049 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 3 sU0 0-58 dantagharpaNAdyauSThA''marjanAdiniSedhaH 101 chAyA -- pavam-dIrghANi vastiromANi0 // 42 // dIrghANi cakSuromANi0 // 43 // dIrghANi javAromANi0 // een dIrghANi kakSAromANi0 // 45 // dIrghANi zmazruromANi0 // 46 // dIrghAn kezAn0 // 47 // dIrghANi karNaromANi0 // 48 // evaM nAsAromANi0 // 49 // cUrNI-etAni dvicatvAriMzatsUtrAdArabhya ekonapaJcAzatsUtraparyantAni sUtrANi pUrvavad vyAkhyeyAni // sU0 42-49 // sUna-je bhikkhU appaNo daMte AghaMsejja vA paghaMsejja vA AghaMsaMtaM vA paghasaMta vA sAijjai // sU0 50 // chAyA-yo bhikSuH Atmano dantAn AghadvA praghadvA AgharSantaM vA pradharpantaM vA svadate // sU0 50 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' AtmanaH svasya dantAn 'Apasejja vA' madhapet mRttikayA kSArapuTAdinA vA sakRt dhat, 'pasejja vA' praghat-anekavAraM vA dhapet / tathA-'AghasaMtaM vA paghaMsaMtaM vA sAijjai' AdharpantaM vA praghapantaM vA svadate / yo bhikSuH svakIyadantAn mRttikAdinaikavAramanekavAraM vA gharpati gharSantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti // sU0 50 // sUtram-jebhikkhU appaNo daMte sIodagaviyaDeNa usiNodagaviyaDeNaM vA uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai / / sU0 51 // chAyA-yo bhikSuH Atmano dantAn zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA. uccholedvA pradhAveDhA uccholantaM vA pradhAvantaM vA svadate / sU0 51 // cI:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' AtmanaH svasya dantAn 'sIodagaciyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena-taNDuladhAvanAdijalena acittena, uSNodakavikaTena-acittoSNodakena 'uccholejja vA uccholet ekavAraM vA 'padhovejja vA' pradhAved vAraM vAram / tathA--'uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai' uccholantaM vApradhAvantaM vA svadate / yo bhikSuH svakIyadantAnekavAramanekavAraM vA prakSAlayet athavA-prakSAlayantamanumodate sa prAyazcittAbhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / yasmAdadantadhAvaneete dopA ato bhikSubhirdantA na prakSAlayitavyAH / / sU0 51 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 605 nizIthasUtra sUtram-je bhikkhU appaNo daMte phumejja vA raejja vA phutaM raeMtaM vA khAijjai |sU0 52 // chAyA-yo bhikSurAtmano dantAna phUtkuryAdvA rajjayedvA phUtkurvantaM vA rajayantaM vA svadate // suu052|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je mikkhU' yo bhikSuH 'appaNo daMte' Atmano dantAn 'phumejja vA phUlakuryAt mukhavAyunA 'raejja vA' raJjayedvA-rAgAdidravyeNa svadantAn rAgayuktAn kuryAt / tathA 'phumataM vA raeMtaM vA sAijjaI' phUtkurvantaM vA raJjayantaM svadate sa prAyazcittabhAgU bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / dantAnAM phUtkAre vAyukAyavirAdhanA bhavati raJjane'neke doSA uktA atastAnna phUtkuryAt na vA raJjayet // sU0 52 // sUtram-je bhikkhU appaNo oThe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai ||suu0 53 // sUtram-evaM oThe pAyagamao bhANiyabvojAva phumejja vA raejja vA, phumataM vA raeMtaM sAijjai / / sU0 54-58|| chAyA-yo bhikSuH Atmana opTau-mAmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayanta vA pramAjayantaM vA svadate ||suu0 53 // ___ evam-oSThe pAdagamako bhaNitavyo yAvatphUtkuryAdvAraJjayedvA, phUtphurvantaM vA raja. yanta vA svadate / / sU0 54-58 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'appaNo o?' AtmanaHauSTho, 'Amajjejja vA' AmArjayet-ekavAraM vastrAdinA oSThayoH pramArjana kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayedvA-anekavAraM pramArjanaM kuryAt / 'AmajjataM vA pamajjaMtaM vA sAijjaI AmajayantaM vA pramAjayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 53 // 'evaM oDhe' ityAdi / 'evaM oDhe' evam- anena prakAreNopThe-oSThavipaye'pi 'pAyagamao' pAdasUtrokto gamakaH prakAraH 'mANiyabyo' bhaNitavyaH 'jAva phumejja vA-raejja yA' yAvat-phUtkuryAdvArajayedvAra, 'phumataM vA raetaM vA sAijjai' phUtkurvantaM vA rajayanta vA svadate ||suu0 54-58 // tathAhi-"je bhikkhU appaNo oDhe saMvAheja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimaheMtaM vA sAijjai // 0 54 // je mikkhU appaNo oDhe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vANavaNIeNa vA, makhajja vA bhiliMgejja vA makhaMta vA miliMgeMtaM vA sAijjai ||suu055||
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUri u0 3 sU0 59-68 uttarauSThAdiromakarInAkSyAmarjanAdiniSedhaH 103 je bhikkhU appaNo oDhe loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA paumacuNNeNa vA, ullolejja vA uncaTTejja vA, uccholeMtaM vA ubvaTetaM vA sAijjai // suu056|| je bhikkhU appaNo oDhe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA vadhontaM vA sAijjai ||suu057|| je bhikkhU appaNNo oDhe phumejja vA raejja vA phutaM vA raeMtaM vA sAijjai ||suu0 58 // " vyAkhyA pUrva pAdasUtre gatA // suu054-58|| sUtram--je bhikkhU appaNo dIhAiM uttaroTharomAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai // sU0 59 // evaM dIhAI acchipattAI / suu060|| chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrghANi-uttaroSTaromANi kalpayedrA saMsthApayedvA, kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate // sU0 59 // evam-dIrdhANi-akSipatrANi // sU0 60 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'appaNo' mAtmanaH 'dIhAI dIrghANi-pravRddhAni 'uttaroharomAI uttaroSTharomANi 'kappejja vA' kalpayet-zobhArthaM chindyAt, saMThavejja vA saMsthApayet, zobhAvRddhayarthamazobhAnivAraNArthamUrdhvamadhaH kuryAt / tathA 'kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjaI' kalpayanta vA saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo dopA bhavanti ||suu0 59 // evaM dIhAI acchipattAI' evam-pUrvoktottaroSThasUtravadevaakSipatrasUtramapi jJeyam / akSipatrANIti-akSipadamANItyarthaH, evaM pUrvasUtravat-akSipatrastraM jJeyam / tathAhi-"je bhikkhU appaNo dIhAI acchipattAI kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai" vyAkhyA pUrvoktottaroSTharomakatanasUtrasyeva bodhyA // sU0 60 // sUtram-je bhikkhU appaNo acchINi Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijjai // suu061|| evamacchisu pAyagamao bhANiyavvo, jAva phumejja vA raejja vA phutaM vA raeMtaM vA sAijjai // 66 // chAyA-yo bhikSuH Atmano'kSiNI AmArjayedvA pramArjayedvA, AmArjayantaM vA, pramArjayantaM vA svadate // sU0 61 // evamakSipu pAdagamako bhaNitavyaH yAvat kuryAdvA rajjayedvA phUtkurvantaM vA raJjayantaM vA svadate // sU0 62-66 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo acchINi' Atmano'kSiNI-netre, "Amajjejja vA' AmArjayet-tayorekavAraM mArjanaM kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayedvA, anekavAraM pramArjanaM kuryAt / tathA 'AmajjaMtaM vA pamajjata vA 'sAijjaI' AmArjayantaM vA-pramArjayantaM vA-svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 61 // 'evamacchimu' /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104. nizIthastra ityAdi / 'evamacchimu' evam-anenaprakAreNA'kSNoH viSaye pAdasUtravadgamakaH prakAro bhaNitavyaH, yAvat-'phUmejja vA-raejja vA, phUmaMta vA-raetaM vA khAijjaDa' ! tathAhi-"je bhikkhU appaNo acchINi saMvAheja vA palimaddejja vA, saMvAheMta vA palima detaM vA sAijjai // sU0 62 // je bhikkhU appaNo acchINi telleNa vA gharaNa vA basAe vA NavaNIeNa vA maMkhejja ghA bhiliMgejja thA, maMkhaMtaM vA miligeMta vA sAijaDa // suu063|| je bhikkhU appaNo acchINi lodreNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA caNNeNa vA paumacuNNeNa vA, ullolejja vA ubajja vA. ulloleMtaM vA ucaDhetaM vA sAijjai // muu064|| je bhikkhU appaNo macchINi sIodagaviyaTeNa vA usiNodagaviyaTeNa cA, uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA-padhotaM vA. sAijai / / sU0 65 // je bhikkhU appaNo acchINi phumejja vA-raejja vA, phutaM vA etaM vA sAijai // sU0 66 // " papAM vyAkhyA pAdasUtravat kartavyA // . je bhikkhU appaNo dIhAI bhamuharAmAI kappejja vA saMThaveMjja vA. kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAijjai / / suu067|| chAyA-yo bhikSuH Atmano dIrghANi dhUromANi kalpad vA-saMsthApayedvA, kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate // sU. 67 // cU -'je mikkhU ityAdi / je mikkhU' yo bhikSuH 'appaNo' AtmanaH 'dIhAI' dIrghANi-lambamAnAni 'bhamuharomAi' bhUromANi-bhruvo romANi kezAn , 'kappejja vA' kalpayed vA-zomArtha karttayet , 'saThavejja vA' saMsthApayedvA, tatra saMsthApana katarikAdivat-tIdaNIkaraNaM, zukatuNDavadvA''kuJcitaM kuryAt / tathA-'kapta vA saMThaveMtaM vA sAijjai' kalpayantaM vA saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 67 // sUtram-je bhikkhU appaNo dIhAI pAsarAmAI kappejja vA saMTavejja vA kaptaM vA saMThavetaM vA sAijjai / / sU0 68|| __chAyA-yo mikSuH Atmano dIrghANi pAromANi kalpayedvA saMsthApayetA kalpayantaM cA saMsthApayantaM vA svadate // sa0 6 // __ cUrNI-"je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yo bhikSuH 'appaNo dIhAI pAsaromAI Atmano dIrghANi pArzvaromANi 'kappejja vA' kalpayet kartIprabhRtinA 'saMThavejja vA' saMsthApayedvA-zukatuNDAdivat kuryAt / "kappetaM vA--saMThaveMtaM vA sAijjaI' kalpayantaM saMsthApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 68 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ A cUrNibhASyAvacUriHu03sU069-71 akSyAdimalaniSkAsanakAyagatasvedAdiniharaNani0 105 sUtram-je bhikkhU appaNo acchimalaM vA kaNNamalaM vA daMtamalaM vA NahamalaM vANIharejja vA visohejja vA, NIharaMtaM vA visoheMtaM vA sAijjai // sU0 69 // chAyA-yo bhikSaH Atmano'kSimalaM vA karNamalaM vA dantamalaM vA nakhamalaM vA niharetA vizodhayedvA, nirharantaM vA-vizodhayantaM vA svadate ||suu0 69 // curNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'appaNo' AtmanaH acchimalaM vA' -akSimalaM netramalam , tathA-'kaNNamalaM vA' karNamalaM vA, 'daMtamalaM vA' dantamalaMdantapatisaMlagnam / 'NahamalaM vA' nakhamalaM vA-nakhAnAM karacaraNagatAnAM madhye vidyamAnaM malam tatsthAnAt 'NIhareja vA' niharet-niSkAsayet, tathA--'visohejja vA' vizodhayet--malamapanIya zobhA saMpAdayet / 'NIharataM vA visota vA sAijjai' nirharantaM vAvizodhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 69 // sUtram-je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vANIharejja vA visohejja vA nIharataM vA visoheMtaM vA sAijjai // 7 // chAyA-yo bhikSurAtmanaH kAyAt svedaM vA-jallaM vA paca cA-malaM vA niharedvAvizodhayedvA, niharantaM vA-vizodhayantaM vA svadate // sU* 70 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU , yo bhikSuH, 'appaNo kAyAo' AtmanaH kAyAt-svazarIrAt 'seyaM vA' svedaM vA-dharmA'tizayena zarIrAdvinirgataM jalam, 'jallaM vA' jallaM zarIramalam 'paMkaM vA' tatra-paGkaH-zarIrasaMlagnaprasvedamizritadhUlirUpastam' 'malaM vA' malaM-zoNitAdirUpam 'nIharejja vA' nirharet-niSkAsayet 'visohejja vA' vizodhayeta, tathA-'nIharataM vA-visota vA sAijjaI' nirharantaM vA vizodhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati tasyAjJAbhaGgAdayo dopA bhavanti / / sU0 70 // (vasantatilakAvRttam) bhASyam - dilaM malaM sayamahettha paDejja cittaM, tappADaNe jai jaejja mumukkhulogo| siMgArakAmugajaNesu ya sAhuloge, bheo kiyaM ahaha saMsaiyaM ca ceo // seyAiyaM dehamalaM, nIharejjA sdeho|| ANAbhaMgAie dose, pAvejjA nettha saMsao // 11
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 nizIthasUtrachAyA-digdhaM malaM svayamathA'tra pavet citraM-, tatpAtane yadi yateta mumukSulokaH / zRGgArakAmukajaneSu ca sAdhuloke, bhedaH kiyAnahaha ! saMzayitaM ca cetaH // svedAdikaM dehamalaM niharet svadehataH / AjJAbhaGgAdikAna dopAna prApnuyAnnAtra saMzayaH // avacUriH-'diddhaM malaM' ityAdi / atha-atra dehe digdha-lipta-zarIrasaMgna malaM vRddhiMgataM 'sat' svayaH meva patet-zarIrAt pRthag bhavet tasya-svayaM patato malasya pAtane-niSkAsane, zRGgArikajano vyavasyati tathaiva kSudrakarmaNi malaniSkAsane yadi mumukSulokaH sAdhuvargoM yateta, atra citraM manye / yaH sAdhurmokSaM yatnataH sAdhayati, sa yadi yatnamAsthAya zarIrazobhAmeva vayet, zarIrazobhAmeva sAdhayet tadA zRGgArakAmukeSu janeSu ca punaH sAdhuloke kiyAn bhedaH ! ko bhedaH ? mahaha (1) madIyaM cetaH saMzayitam , yathA na saMbhAvayAmi yat zarIrazobhAsaMlagno munirNokSaM sAdhayiSyatIti / itthaMmuhurmuhuH zAstratattvavidbhirbodhyamAno'pi yadi bhikSuH svedehata svadAdikaM dehamalam upalakSa NAkarNa-netrAdimalaM nirharet , tadA-AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt, atra sandeho na mantavyaH ||suu0 70 // sUtram-je bhikkhU gAmANugAma dUijjamANe appaNo sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAijjai // sU0 71 // chAyA-yo bhikSuAmAnugrAma can-Atmana. zIdvArikAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 71 // ___cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAmANugAmaM dUhanjamANe' prAmAnugrAmaM dravan-ekasmAd grAmAd prAmAntaraM gacchan , ziziraRtau-grISmaRtau ca zIta-dharmavAraNArtha 'appaNoM' AtmanaH, 'sIsaducAriya' zIrpadvArikA -zIrSasya mastakasya dvArikA AvarakAM, zIrSA''varaNamiti yAvat / sAdhvI tu mastakaM 'bUMghaTa' iti lokaprasiddhanA'vaguNThayituM zaknotItyapavAdaH / 'karei' karoti, AtapaH zItaM vA mA vAdhatAmiti buddhayA yena kenApi sAdhanena mastakamAchAdayati / 'kareMtaM vA sAijaI' kurvantaM vA svadate / yo hi bhikSurmAsakalpaM parisamApya grAmAdgrAmAntaraM gacchan svAtmanaH zirasi vastrAdinA chatravat prAvaraNa-mavaguNThanaM karoti tathA kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 71 // atrAha bhASyakAra:bhASyam- matthe pAvaraNaM ase, karemANe'varovaNaM / gihissa liMgamannassa, karaMto dosabhA have / /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u03 sU0 72-75 vazIkaraNasUtrasyAsthAnepUccArAdipariSThApanasya ca ni0 107 chAyA-mastake prAvaraNamaMse kurvANo'varopaNam / ___ gRhiNo liGgamanyasya kurvan dopabhAg bhavet // avacUriH-'matye' ityAdi / grAmAdnAmAntaraM gacchan saMyataH mastake svazirodeze prAvaraNam AcchAdanam, ase-skandhasyaikadeze zobhArtham avaropaNaM-sthApanaM vA kurvan. mastake skandhadeze vA colapaTTAdikaM vanan , yadvA-gRhiNo liGgam-gRhasthavepaM, yadvA -gRhasthavat vanAcchAdanaM karoti, anyasya vA liGgam anyayUthikavat vatrasya paridhAnAdi kurvan tiSThati sa doSabhAga bhavet , AjJAbhaGgAdikAn doSAn labheta ||suu0 71 // sUtram-je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA boMDakappAsAo vA amilakappAsAo vA vasIkaraNasuttAI karei kareMta vA sAijjai / / sU0 72 // chAyA-yo bhikSuH zaNakArpAsAdvA UrNAkArpAsAdvA coMDakArpAsAdvA amilakArpA sAdvA vazIkaraNasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 72 // cUrNoM-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH, 'saNakappAsAo vA' zaNakArpAsAdvA--zaNasUtrAt 'uNNakappAsAo vA' UrNAkArpAsAdvA--UrNAsampAditasUtrAdvA 'boMDakappAsAo vA' boMDakArpAsAt tatra 'boMDa' iti dezI zabdaH karpAsavAcI tena boMDasUtrAditi kArpAsasUtrAdvA 'amila' iti dezI zabdaH UrNAvizeSavAcI tena amilaM--UrNAvizeSaH, tannirmitasUtrAddhA etaiH zaNakArpAsAdibhiH sUtraiH 'vasIkaraNamuttAI kareI' vazIkaraNasUtrANi karoti, ayaM bhAvaHyo bhikSurvazIkaraNAtha patiputrAdi vazIkartuM zaNakArpAsAdinA sUtrANi karoti-nirmAti / 'kreN| vA sAijaI' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 72 // sUtram-je bhikkhU gihaMsi vA gihamuhaMsi vA gihadavAraMsi vA gihapaDiduvAraMsi vA gihelUyaMsi vA gihaMgaNaMsi vA gihavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei parihataM vA sAijjai ||suu073|| ___ chAyA-yo bhikSuH gRhe yA gRhamukhe vA gRhadvAre pA gRhapratidvAre vA gRhaluke vA gRhAGgaNe vA gRhavarcasi vA uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu0 7 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gihaMsi vA' gRhe vA 'gihamuiMsi cA' gRhamukhe vA 'gihaduvAraMsi cA' gRhadvAre vA yadAzritya gehe pravizati--tasmin sthAne vA, 'gihapaDiduvAraMsi vA' gRhapratidvAre vA--gRhasyA'vAntaradvAre ityarthaH 'gihelayaMsi vA'
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 nizIthasUtre gRhailake vA-gRhasya--elake'prabhAge 'gihaMgaNaMsi vA' gRhAGgaNe vA--gRhamadhye nirAvRtasthAnavizeSe 'gihavaccaMsi vA' gRhavarcasi vA--gRhasthavarcIgRhe, gRhasthasyoccAranivAraNasthAne, 'uccAraM vA' uccAra--purIpotsarga vA 'pAsavaNaM vA' prasravaNam-mUtraM vA 'paridvaveI' pariSThApayati-vyutsRjati gRhasthasyaitepu pradezeSu yadi bhikSurmUtrapurIpAdikaM karotItyarthaH / 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 73 // sUtram--je bhikkhU maDagagihaMsi vA maDagachAriyasi vA maDagathUbhiyaMsi vA maDagaAsayaMsi vA maDagaleNaMsi vA maDagathaMDilaMsi vA maDagavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei parihavetaM vA sAijjai / / sU074 // chAyA-yo bhikSuH mRtakagRhe vA mRtakakSAre vA mRtakastape vA mRtakAzraye vA mRtakalayane vA- mRtakasthaNDile vA mRtakavarcasi vA, uccAraM vA prasravaNaM vA, pariSThApayati pariNThApayantaM vA svadate sU074| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'maDagagihaMsi vA' mRtakagRheyatra mRtakaM sthApayitvA tadupari mRttikAdinA cayanaM kriyate kintu na dahati tat mRtakagRhaM kathyate, tasmin 'maDagachAriyasi vA' mRtakakSAre vA-dagdhamRtakasya pujIkRtabhasmasthAne 'maDagathUbhiyaMsi vA' mRtakastUpe mRtakoparikRtazikhararUpe sthAne vA 'maDagAsayaMsi vA mRtakAzrayezmazAnAsannapradeze yatrAnIya mRtakaM sthAppate tasmin 'maDagaleNaMsi vA mRtakalayane mRtakadAhasthAne kRtaM devakulAdikaM sthAnam , tasmin , 'maDagathaMDilaMsi vA' mRtakasthaNDile vA mRtakabhasmacitAvarjite mRtakadahanasthAne maDagavaccasi vA mRnakavarcasi zaTitamRtakasthAne, yatra-zvAdayo mRtakasyAGgapratyaGgAghAnIya pAtayanti, tatsthAne 'uccAraM vA pAsavaNaM vA parihaveI' uccAra-purIpaM prasravaNaMmUtraM pariSThApayati, tathA parihataMvA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 7 // sUtram--je bhikkhU iMgAladAhaMsi vA khAradAhaMsi vA gAyadAhasi vA tusadAhaMsi vA bhusadAhaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei, pariThavetaM vA sAijjai // sU0 75 // chAyA-yo bhikSuH aGgAradAhe vA kSAradAhe vA gAtradAhe vA tupadAhe vA bhusadAhe vA uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati, pariNThApayantaM vA svadate ||suu0 75|| cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'iMgAladAhaMsi vA' aGgAradAhe vA, yatra-khadirAdyagArA (kolasA) iti lokaprasiddhAH kriyante tatsthAne 'khAradAhaMsi vA' kSAra
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvI u0 3 sU076-79 asthAnepu-uccArAdiriSThApananiSedhaH 109 dAhe vA-kSArakaraNasthAne, yatra sthAnavizepe kSAradravya (sAjI khAra-Adi) karaNArtha kSArajAtIyakASThaM dahyate tAdRzasthAnaM kSAradAha iti kathyate, tatra, 'gAyadAhasi vA' gAtradAhe vA jvarAdirogAkrAntAnAM pAlitapazUnAM gavAdInAM tattadaGgAvayavastaptalohazalAkayA daMdahyate tasmin gAtradAhasthAne 'tusadAhaMsi vA' tupadAhe vA-yatra sthale kumbhakArAdayaH nUtanaghaTAdInAM pAkakriyAyAM tuSAdikaM dahanti tasmin tuSadAhasthAne 'bhusadAhaMsi vA busadAhe vA 'kaDagaro cusaM klIve, ghAnyatvaci pumAMstuSaH" ityamaraH "bhusA" iti lokaprasiddhasya dAhasthAne / etAdRzadAhasthAne yadi 'uccArapAsavaNaM pariTThavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, tathA-'pariveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 75 // sUtram-je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihavetaM vA sAijjai // sU0 76 // - chAyA-yo bhikSuH svedAyatane ghA, pake vA panake vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate / / sU0 76 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'seyAyayaNaMsi vA, svedAyatane vA-sacittajalamizritakardamavahulasthAne 'paMkasi vA' pake vA sAmAnyapake 'paNagaMsi vA' panake vA-jalaprapAtajanitazevAla ('nIlana-phulana') iti lokaprasiddhasthAne vA 'uccArapAsavaNaM parihaveI' uccArapranavaNaM pariSThApayati, 'paridvavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 76 // sUtram-je bhikkhU ahiNaviyAsu golehaNiyAsu vA ahiNaviyAsa maTTiyAkhANIsu vA pari jamANiyAsu vA aparibhujamANiyAsu vA uccArapAsavaNaM pariThThavei parihavetaM va sAijjai // sU0 77 // chAyA--yo bhikSuH abhinavikAsu golehanikAsu vA abhinavikAsu mRttikAkhAnipu vA paribhujyamAnAsu vA aparibhujyamAnAsu vA uccAraprenavaNaM pariSThApayati pariNThApayantaM vA svadate / / sU0 77 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ahiNaviyAmu' abhinavikAsu-nava nirmitAsu 'golehaNiyAmu' golehanikAsu-yatra gavAmavalehanAthai lavaNAdikSAradravyaM sthApyate yadavalihya gAvo rucipUrvakaM pAnIyaM pibanti tRNAdikaM vA khAdanti tAdRzAni sthAnAni golehanikAH kathyante. tAsu gonimittaM navanirmitAsu gohanikAsu 'ahiNaviyAsu vA maTTiyAkhANIsu' navInAsu vA mRttikAkhAnipu yasmAt-mRttikA niSkAsyate tAdRzasthAneSu 'parijhuMjamANiyAmu vA' aparibhuMja
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 nizIthasUtra mANiyAmu vA' paribhujyamAnAsu-vyavahriyamANAsu aparibhujyamAnAsu-avyavahriyamANAsu vA bhUmipu 'uccArapAsavarNa parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, parihavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgU bhavati, saMyamAtmavirAdhanAlokanindAdidopasagAvAt / / suu077|| sUtram--je bhikkhU uMbaravaccaMsi vA naggohavaccaMsi vA AsatthavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihavetaM vA sAijjai ||suu0 78|| chAyA- yo bhikSuH udumbaravarcasi vA nyagrodhavarcasi vA azvatthavarcasi vA uccArapranavaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate / sU0 78 / / cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'uMvaravaccaMsi vA' udumbaravarcasi vA, udumbaro vRkSavizeSaH 'umara' iti 'gulara' iti vA loke prasiddhastasya varcasi pratyAsannapradeze yatra giritaTe phalAni patanti pAtyante puJjIkriyante vA, tasmin pradeze, 'naggohavaccaMsi vA' nyagrodhavarcasi vA, nyagrodho vaTavRkSastasyAsannapradeze yatra phalAni patanti pAtyante vA tatra, 'AsatyavaccaMsi vA' azvatthavarcasi vA tatrA'zvatthaH pippalavRkSastatphalapatana-pAtanapradeze, 'uccArapAsavarNa' uccAraprasavaNaM 'pariTavei' pariSTApayati 'parihavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 78 // sUtram--je bhikkhU ikkhuvarNasi vA sAlivaNaMsi vA kusuMbhavaNaMsi vA kappAsavaNaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // suu079|| chAyA-yo bhikSuH ijhuvane vA zAlivane vA kusumbhavane vA kArpAsavane vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 79 // cUrNI-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ikkhuvarNasi vA' ikSuvane vA, ikSuH-'selaDI'-tibhApAprasiddhaH, tasya vana-kSetraM, tatra | yathA-vane vRkSA niviDAH saghanAH tadvarakSetre-ikSaNAM saghanatvAt kSetre vanatvasyopacAraH, tathA ca etAdRzekSuvane vA 'sAlivarNasi vA' zAlivane vA, zAliH-vrIhistasya vanaM tatra 'kusuMbhavaNaMsi vA' kusumbhavane vA tatra-kusumbha-raktaragasamutpAdakapuSpavizeSaH 'kusuMbA' iti bhASAprasiddhaH, tasya vanaM kSetraM tatra 'kappAsavarNasi vA' kArpAsavane vA kAryAsakSetre 'uccArapAsavaNaM parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, 'parihavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate sa prAyazcitabhAg bhavati // sU0 79 // sUtram-je bhikkhU DAgavaccaMsi vA sAgavaccaMsi vA mUlagavaccaMsi vA kotthubharikhaccaMsi vA khAkhaccaMsi vA jIrayavaccaMsi vA damaNaya
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNika u0 3 sU0 80-83 uccArAdInAmasthA'nugatasUryakAle ca pariSThApanani0 111 vaccaMsi vA maruyavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei pariThaveMtaM vA sAijjai // sU0 80 // chAyA-yo bhikSuH DAgavasi vA zAkavarcasi vA mUlakavarcasi vA kotthumbharivarcasi vA kSAravarcasi vA jIrakavarcasi vA damanakavarcasi vA marukavarcasi vA. uccAraprasravaNaM pariSThApayati, paripThApayantaM dhA svadate // sU0 80 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'DAgavaccaMsi vA' DAgavarcasi vA-DAgaH panazAkastasya varcasi tadAsannasthAne yatra patrazA kaH puJjIkriyate tatsthAne 'sAgavaccaMsi vA' zAkavarcasi vA-zAko vRntAkAdistasya sthAne 'mUlagavaccaMsi vA' mUlakavarcasi vA mulakaM 'mUlI'-tilokaprasiddhaM, tasya kSetre 'kolyuMbharivaccaMsi vA' kotthumbharivarcasi vA-kotthumbhari CnyAkam 'ghAnA' 'kothamI' iti bhASAprasiddhaH, tasya puje 'jIrayavacaMsi vA' jIrakavarcasi yatra jorakamutpadyate saMsthApyate vA tAdRzasthAne 'damaNayavaccaMsi vA' damanakavarcasi vA damanakonAma-vanaspativizeSastasya varcasi sthAne 'maruyaMvaccaMsi vA' marukavarcasi vA, maruko'pi vanaspativizeSastasya pujasthAne 'uccArapAsavaNaM parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati, 'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 80 // sUtram-je bhikkhU asogavaNaMsi vA sattavaNNavarNasi vA capayasi vA cUyavaNaMsi vA aNNayaresu vA tahappagAresu pattoveesu puSphoveesu phaloveesu chAoveesu uccArapAsavaNaM parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH azokavane vA saptaparNavane vA campakavane vA cUtavane vA anyatareSu vA tathAprakAreSu patropetepu puSpopetepu phalopeteSu chAyopeteSu uccArapranna vaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // suu081|| cUrNI-"je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'asogavaNaM si vA' azokavane vA-lokaprasiddho'zokavRkSastasya vanaM, tatra 'sattavaNNavaNaMsi vA' saptaparNavane vA tatra-saptaparNo nAma-vRkSavizepastasya vanaM, tatra, 'caMpagavaNaMsi vA' campakavane, 'cUyavaNaMsi vA' Amravane vA 'aNNayaresu vA tahappagAresu' anyatareSu vA tathAprakAreSu azokAdivRkSabhinnA'zokAdisamAneSu vRkSasamudAyeSu / kathambhUteSu teSu ? tatrAha-'pattoveema' ityAdi / 'pattoveema' patropeteSu-patrayukteSu vRkSaSu 'puSphoveesa' puSpopeteSu puSpasahiteSu 'phaloveesu' phalopeteSu 'chAoveema chAyopeteSu patra-puSpa-phala-cchAyA-samanvitavRkSasamUhepu ityarthaH uccArapAsavaNaM 'paridvaveI' uccArapranavaNaM pariSTApayati, tathA-'parihaveMtaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittamAgU bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 81 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 nizIthasUtra mUtram--je bhikkhU sapAyaMsi vA parapAyaMsi vA diyA vA rAo vA viyAle vA uvvAhijjamANe sapAyaM gahAya, parapAyaM vA jAittA uccArapAsavaNaM paridvavettA aNuggae sUrie eDai eDataM vA sAijjai / / sU0 82 // chAyA-yo bhikSuH svapAtre vA parapAtre vA divA vA rAtrI vA vikAle vA udvAdhyamAnaH svapAtraM gRhItvA parapAtraM vA yAcitvA uccAraprasravaNa pariSThApya anudgate sUrye paDati paDantaM vA svadate // sU0 82 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH 'sapAyaMsi vA' svapAtre vA svanizritondake vA pAtre ityarthaH 'parapAyasi vA' parapAtre vA-parakIyondake vA 'diyA vA' divA vA-divase ityarthaH. 'rAo vA' rAtrau vA 'ciyAle vA vikAle vA, vikAle-saMndhyAsamaye vA 'uccAhijjamANe' uhAdhyamAnaH uccAraprasravaNavegena bAdhyamAnaH uccAraprasravaNabAdhAmanubhavan 'sapAyaM gahAya' svapAtraM gRhItvA, svakIyaM pAtraM gRhItvA 'parapAyaM vA jAittA' parapAtra vA yAcitvA tasmin 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNam, 'parihavettA' pariThApya kRtvetyarthaH 'aNuggae sUrie' anudgate sUrye sUryodayAtprAgeva 'eDaI' eDati-pariSThApayati apratilikhitabhUmau vyutsRjati , 'eDataM vA sAijjaI' eDantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati ||suu0 82 // sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 3 // taio uddeso samatto ||3|| chAyA-tatsevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU0 83 // // iti tRtIyodezaH samAptaH // cUrNI-'ta sevamANe ityAdi / taM sevamANe, tatsevamAnaH, tRtIyodezake Adita Arabhya samAptiparyaMtaM yadyat prAyazcittakAraNaM varNitaM tadekamapi yatkizcitsevamAnaH zramaNaH zramaNI vA 'ugyAiyaM' udghAtikam, 'mAsiyaM parihArahANaM' mAsikaM parihArasthAnam , laghumAsika prAyazcittam 'AvajjaI' Apadyate prApnoti ||suu0 83 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhApAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUpita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM tRtIya uddezakaH samAptaH // 3 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ // caturthodazakaH // vyAkhyAtastRtIyodezakaH, tadanu-avasarasaGgatyA caturthodezakaH prArabhyate-- athA'sya caturthoddezakIyAdisUtrasya tRtIyodezakIyAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH / iti jijJAsAyAmAha bhASyakAra:bhASyam-paridvAveumuccAraM, vasahIo barhi gayaM / givhijjA jai maM rAyA, evaM taM Na vasaM nae // chAyA-pariSThApayitumuccAraM, vasatito vahirgatam / gRhIyAdyadi mAM rAjA, pavaMta na vazaM nayet / avacUriH-'parihAveu0' ityAdi / tRtIyodezakAntimasUtre-uccAraprasravaNayoH pariSThApanaM kathitam / tatra-rAtrau uccAram-upalakSaNAt , prasravaNAdikaM pariSThApayituM yadhupAzrayAd bahirgataM mAM 'cauro'yaM vicaratI'ti zaGkayA gRhNIyAt gRhIto'daNDyo'pi tata AtmAnaM mocayituM nRpAzrayaHrAjJA saha paricaya AvazyakaH,evam iti matvA taM rAjAnaM na vazaM nayet rAjAnaM vazIkattuM na yateteti bhAvaH / ya evaM kuryAt sa prAyazcittabhAgI bhavatItyasminnudezake pratipAdayiSyate / ayameva sambandhaH pUrvAparoddezakastrayoH / tadanenasambandhenAyAtasyA'syodezakasya prathamaM sUtramAhasUtram-je bhikkhU rAyaM attIkarei attIkarataM vA sAijjai ||suu0 1 // chAyA-yo bhikSuH rAjAnamAramIkaroti AtmIkurvanta vA svadate ||suu0 1 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAyaM attIkarei' rAjAnaM tatratyamaNDalAdhipatimAtmIkaroti svAdhInaM nayati, 'attIkareMtaM vA sAijjai' AtmIkurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati / tathA-tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / tatra-rAjJa AtmIkaraNaM dviprakArakam-pratyakSaM, parokSaM c| tatra-tat pratyakSaM yatsvayameva karoti 1, parokSaM tu punaranyena amAtyAdinA kArayati / yatra svakIyaprayatnena svayameva gatvA rAjJA saha paricayakaraNaM tat pratyakSam / parokSamanyadvArA rAjJA saha sambandhasaMpAdanamiti ||suu0 1 // sUtrama-je bhikkhU rAyaM accIkarei accIkareMtaM vA saaijji||suu02|| chAyA-yo bhikSuH rAjAnamarcIkaroti, arcIkurvanta vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAya' rAjAnam 'accIkarei' arcIkaroti-zauryAdiguNavarNanena prazaMsati, tad arcIkaraNaM dvividham-sadasadguNavarNanabhedAt / punarapi ekaikaM dvividham -pratyakSam 1 parokSa ca 2 / tatra-pratyakSaM svayamevAtmanA guNavarNanam 1, parokSaM tu paradvArA guNavarNanam 2 / tathA-'accIkareMtaM vA sAijjai' arcIkurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgU bhavati / tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / rAjaguNavarNanenA'nukUlAH pratikUlA vA 15
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pariSahA bhavanti / rAjJA sahAtiparicaryakaraNe'nukUlapratikUlopasargasaMbhavena prasaGgo'pi tasmAdrAjJo'tiprazaMsanaM na karttavyamiti // sU0 2|| nizIthasUtre saMyamAtmavirAdhanAdi sUtram - je bhikkhU rAyaM acchI karei acchI kareMtaM vA sAijjai // sU03 || chAyA - yo bhikSuH rAjAnamacchIkaroti, acchIkurvanta vA svadate ||suu0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAya' rAjAnam 'acchI karei' acchI karoti, accho nirmalastaM karoti acchIkaroti, auSadhayantramantrAdidAnena rugNaM nIrogaM karoti / 'acchIkareMtaM vA sAijjai' acchIkurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 3 || 1 sUtram -- je bhikkhU rAyaM atthI karei atthI kareMtaM vA sAijjai // sU0 4 || chAyA - yo bhikSuH rAjAnamarthIkaroti arthIkurvanta vA svadate || sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'rAya' rAjAnam atthIkarei' arthIkaroti yAvatA vyApAreNa rAjA zramaNe'rthI prayojanavAn bhavet tathA karotItyarthIkaroti / tItAnAgatavastuno jJAtA'yaM zramaNo mayyanukUlo mAM mantrAdi dAsyatItyAzAvantaM rAjAnaM svasamIpe samAgamanAya prayojanavantaM karotyarthIkaroterarthaH / ' atthI kareMtaM vA sAijjai' arthIkurvantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 4 // evaM-'rAyArakkhayaM' rAjArakSakaM rAjJa AtmarakSakam - 'attIkarei 5, accIkarei 6, acchIkarei 7, atthIkarei 8, iti catvAri sUtrANi ||suu0 8 // nagarArakSakaM nagarapAlakaM rAjapuruSam, atrApi catvAri sUtrANi // sU0 12 // nigamArakSakaM, tatra nigamaH - vyApArapradhAnasthAnaM, tasyAdhiSThAtAram / atrApi catvAri sUtrANi ||suu0 16 // evaM 'sancArakkhayaM' sarvArakSakam sarvAn rAjAraakAdArabhya nigamArakSakaparyantAn sarvAn, A pAmarAH prajA vA A - samantAd rakSati ya sa sarvArakSakaH pradhAno'dhikArI, tam / atrApi catvAri sUtrANi ||20|| 'attIkare 1, accIkare 2, acchIkare 3, atthIkarei 4' ityetadviSayANi pratyekaM catvAri catvAri sUtrANi rAjArakSakAdAramya sarvArakSakaparyantAnAM viSaye vyAkhyeyAni rAjasUtrAdAramya sarvArakSakasUtraparyantAni paJcApi sUtrANi AtmIkaraNAdikamadhikRtyaikagamAni santIti // sU0 5-20 // evameva ' nagarArakkhayaM' evameva 'NigamA rakkhayaM' " bhASyam - attI karei ya NivAda kayADa accI, acchIkares jai vAss karejja atthI / savtrattha ettha duio uvasaggadosA, tamhA jaI nahi karejja yaMti tte || chAyA - AtmIkaroti ca nRpAdi kadAcidarcI acchIkaroti yadivA'tha kuryAdarthI / sarvatrA'tra dvighAta upasargadoSAH tasmAdyaMtinaMhi kuryAdvadanti sUtre //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0.4 2021-23 kRtsnauSadherAcAryAdyadattasya cAhArasya niSedha 115 avacUriH-'attIkareI' ityAdi / yo hi bhikSuH-'nivAI' nRpAdi arthAt-rAjAnam , rAjArakSakam , nagarArakSakam , nigamArakSakam , sarvArakSakaM vA, yaM kamapyekamAtmIkaroti, ca punaHarcIkaroti, yadi vA-acchIkaroti, atha kadAcit arthIkaroti / atrA''tmIyakaraNAdau sarvatrApi dvidhAta ubhayathApi- anukUla-pratikUlAdinopasargadoSAH saMbhaveyuH, yathA'GgAraH zIto vA uSNo vA(ThaNTA-kolasA) (jalatA-kolasA) karaspRSTaH san zItoSNAbhyAM guNadoSAbhyAmupasargakara eva bhavati, yadA zItastadA karaM kRSNAyate yadoSNo jAjvalyamAnastadA karaM dahati / evameva-rAjA dayo'pi kuryuH, tasmAt -yatimadhyasthabhAve vartamAno naiteSAmupakAramapakAraM vA kuryAt / iti sUtre-viMzatisUtrasamudAye gaNadharAdayo vadanti / / sU0 20 // sUtram--je bhikkhU kasiNAo osahIo AhArei AhAreMta vA sAijjai // sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH kRtsnA opadhIrAharati-Aharanta vA svadate ||suu0 // 21 // . cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'kasiNAo osahIo' kRtsnAH sampUrNA akhaNDitAH dravyato bhAvatazca oSadhayaH zAligodhUmAdayaH, tatra--dravyato'khaNDitAH svarUpeNA'vasthitAH, bhAvataH sacittAH, tAH 'AhArei' Aharati, 'AhAreMtaM vA sAijjaI' AharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati / atra kRtsnauSadhInAM dravyabhAvabhedena catvAro bhaGgA bhavanti, tathAhi--dravyato'khaNDitAH bhAvataH khaNDitAH iti prathamo bhagaH 1, dravyataH khaNDitA bhAvato'khaNDitAH, iti dvitIyo bhaGgaH 2, dravyato'khaNDitA bhAvato'khaNDitAH, iti tRtIyo bhaGgaH 3, dravyataH khaNDitAH, bhAvatazca khaNDitAH, iti caturtho bhaGgaH 4 / tatra--prathamacaturthau bhagau zuddhau / suu021|| sUtram-je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM adattaM AhArei AhArataM sAijjai // sU0 22 // 'chAyA-yo bhikSurAcAryopAdhyAyairadattamAharati AharantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AyariyauvajjhAehi' AcAyopAdhyAyaH-upalakSaNAdratnAdhikairvA 'adana' anavatIrNamazanAdikam 'AhArei' Aharati, 'AhAreta vA sAijjai' AharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // 22 // bhASyam-AyariyAiadiNNaM, asaNAi caunvihaM / vattha kaMvala-pattAI, kayAvi neva gehae //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 chAyA - AcAryAdyadattamazanAdi caturvidham / vastra - kambala - pAtrAdi kadApi naiva gRhIyAt // avacUriH -- 'AyariyAi' ityAdi / azanAdikaM caturvidhamAhAram, tathA - vastrakambalapAtrAdi, AdizabdAdoSadha - bhaiSajyAdikaM ca sarvavastujAtam, AcAryopAdhyAyAdinA'dattaM muniH kadApi kAle naiva gRhNIyAt / yadi gRhIyAttadA prAyazcittabhAg bhavet // sU0 22 // nizIthasutre sUtram -- je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM avidiNNaM vigaI AhAts AhAra vA sAijjai // sU0 23 // chAyA -yo bhikSuH AcAryopAdhyAyaiH avidattAM vikRtim Aharati aharantaM vA svadate // sU0 23 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'AyariyauvajjhAehiM' AcAryopAdhyAyaiH upalakSaNAdvatnAdhikairvA, 'avidiNaM' avidattAmananujJAtAm 'vigaI' vikRti-dadhidugdhAdirUpAm 'AhArei' Aharati- bhuGkte AhAreMtaM vA sAijnai' AharantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhaGgAdayo doSA bhavanti // sU0 23 // atrAha bhASyakAraH bhASyam - vigaI ya ghayaM, tellaM, dahiduddhaguDAiyaM / muMje avidiNNaM jo, pAyacchittaM sa pAvaI // chAyA - vikRtizca ghRtaM tailaM, dadhi- dugdha- guDAdikam / bhuGkte'vidatte yaH prAyazvitta sa prApnoti // avacUriH - ' vigaI' ityAdi / sUtre vikRtizca ghRtaM tailaM, dadhidugdhaguDAdikaM procyate / AdipadAnmadhurAdi, tadvikRtipadAnItaM sarvamapi - AcAryopAdhyAyaratnAdhikAdyairavidattaM sat yo yatirbhuGkte sa prAyazcittaM prApnoti // sU0 23|| sUtram -- je bhikkhU ThevaNakulAI ajANiya, apucchiya, agavesiya puvvAmeva piMDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA - yo bhikSu sthApanAkulAni bhacAtvA, apRSTvA, agavepayitvA pUrvameva piNDapAtapratijJayA anupravizati, anupravizantaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'ThavaNakulAI' sthApanAkulAni, -- tatra sthApanAkulam yatra sAvvAdinimittamannapAnAdikaM sthApyate tat sthApanAkulam 'ajANiya'
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwvvv ~ ~~~~~~ cUrNibhASyAvacUriH u.4 sU024-26 sthApanAkulAhAra-nirgranthyupAzrayA'vidhigamanAdini0 117 ajJAtvA 'apucchiya' apRSTvA, tatra-pRcchA tu nAmnA gotreNa ca / 'agavesiya' agaveSayitvA--anveghaNamakRtvA, tatra gaveSaNaM-vRkSaratUpAdicihnaH parijJAnam 'punyAmeva' pUrvameva gaveSaNakaraNAditaH prAgeva, 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA-AhAragrahaNecchayA 'aNuppavisaI' anupravizati sthApanAkuleSu pravizati / 'aNuppavisaMta vA sAijjai' anupravizantaM vA svadate sa prAyazcittabhAga bhavatIti // sU0 24 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-loguttaraM logigaM ca, duvihaM kulamuccai / logigaM duvihaM tattha, sAhAraNaM duguMchiyaM // 1 // tattha loguttaraM gacche, gacche ya aduguMchiyaM / tatthAvi ThavaNAdosaM, muNI jANiya no vae // 2 // chAyA-lokottaraM laukikaM ca-dvividhaM kulamucyate / laukikaM dvividhaM tatra-sAdhAraNa jugupsitam // 1 // tatra lokottaraM gacched gaccheccA'jugupsitam / tatrApi sthApanAdopaM munitviA no vrajet // 2 // avacUriH-'loguttaraM' ityAdi / yat khala sUtre kulaM kathitaM tatkula dvividhaM dvikArakamucyate-laukikaM lokottara ca, tatra laukikaM dvividhaM sAdhAraNaM jugupsitaM ca / tatra-sAdhAraNaM brAhmaNAdikulam , jugupsitaM cANDAlAdikulam lokaninditaM ca / lokottaraM zrAvaka-samyaSTaSTikulam, tatra munirgacchet bhikSAlAmAya / tathA-laukikamapyajugupsitaM kulaM gacchet / bhikSArtha yapatkula prazastaM tatrApi yatkula sthApanAdoSaduSTaM bhavati, tajjJAtvA tatra no vrajet // 24 // - sUtram--je bhikkhU NiggaMthINaM uvassayaMsi avihIe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA-yo bhikSurnimranthInAmupAzraye avidhinA'nupavizati anupravizantaM vA svadate // sU0 25 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NiggaMthINaM' nirgranthInAM-sAdhvInAm 'uvassayaMsi' upAzraye-vasatau tadAvAsasthAne 'avihIeM' avidhinA-maryAdAmatikramya 'aNuppavisaI' anupravizati-sahasA yAti, anupratizantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAra bhavati / / sU0 25 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 nizIthasUtra atrAha bhASyakAra:bhASyam -akAraNe jo vihiNA, kAraNe'vihiNA vise / akAraNe avihiNA, kAraNe vihiNA jaI // etya bhaMgatige doso, eso satyaviNicchao / kAraNe vihiNA eyaM, cautthaM bhaMgamAyare // chAyA--akAraNe yo vidhinA kAraNe'vidhinA vizet / akAraNe'vidhinA kAraNe vidhinA yatiH // atra bhaMgatrike doSa epa zAstravinizcayaH / kAraNe vidhinaitaM caturtha bhaMgamAcaret // avacUri:-'akAraNeityAdi / sUtre'vidhinA zramaNyA upAzraye pravezo vaaritH| tatra praveze catvAro bhaGgA bhavanti tathAhi-akAraNe-vidhinA, iti prathamaH 1, kAraNe-vidhinA, iti dvitIyaH 2, akAraNe-'vidhinA, iti tRtIyaH 3, kAraNe-vidhinA, iti caturthaH 4 / atra yadi bhagatrayamAzritya pratizet tadA dopaH prAyazcittamiti zAstravinizcayaH zAstranirNayaH, tasmAtkAraNAt , 'kAraNe vidhinA' eta caturtha bhaGgamAcaredbhikSuH / upAzraye sthAnatrayaM bhavati, taccettham-agrabhAgadvAramekam 1, upAzrayamadhyaM dvitIyam 2, zramaNyA AsannasthAnaM tUMtIyam 3 / etepu trivapi sthAneSu naipedhikoM 'nisIhi-nisIhi' ityuccAraNaM vinA aMmaNyA upAzraye pravizataH zramaNasya prAyazcittam / atha yadi-zramaNovasatermUladvArasamIpe bahistiSThet tadApi prAyazcittam , yadyantamadhyaM vA pravizati tadApi prAyazcittamApadyate, iti' zrutvA ziSyaH pRcchati he guro ! yadi zramaNaH zramaNyA upAzrayaM gacchati tadA tu tatra na bhavati kiJcitprANAtipAtAdikam , tathApyadhunA kena kAraNena prAyazcittaM kathyate ? kasmAt kAraNAt mUladvArasya bahibhAMge'piM tiSThataH prAyazcittam ? kena vA kAraNena dvArasya madhyaM gacchato'ntargacchatazca prAyazcittam ? iti praznaH / AcArya uttaraM prAha-tatra vihvalAdayo bahavo dopAH, tathAhi-'sukhAsInA kadAcitsyAt-prAvRtA'vRtA yadi vA, naidhikI vinA yAntaM dRSTvA sA vihalA bhavet / evamanye'pi doSA bhaveyuriti / / suu025|| sUtram-je bhikkhU NiggaMthINAM AgamaNapahaMsi daMDagaM vA laThiyaM vA syaharaNaM vA muhapattiyaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM Thavei ThavataM vA sAijjai / / sU0 26 // - chAyA-yo bhikSuH nirgranthInAmAgamanapaMthe daNDaka vA yaSTikAM vA rajoharaNa vA mukhavastriko vA anyatarad vA upakaraNajAtaM sthApayati sthApayantaM vA svadate sU0 26 / / - cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'NiggaMthINaM' nimranthInAmsAdhvInAm 'AgamaNapahaMsi' Agamanapathe, yena pathA zramaNyaH sAdhorupAzrayaM pAkSikakSamApanA
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 11. cUNibhASyAvariH u. 4 sU0-27 anutpannAdhikaraNotpAdananiSedhaH 119 rogAdikAraNeSvAgacchanti tasmin mArge sAdhvInAM gamanAgamanamArge 'daMDaga vA' daNDaka vA, tatra daNDo nAma-yaM haste nidhAya vRddhatva-rogAdikAraNe sAdhurgacchati sa tam 'laTThiyaM vA yaSTiko vA, yaSTikA laghuryaH pratalo daNDazcalanasahAyabhUtaH, sA'pi kAraNavazAdeva gRhyate, tAM vA 'rayaharaNaM vA' rajoharaNam 'muhapattiyaM vA' sadorakamukhavatrikAm , prakSAlitA yA zuSkakaraNArtha sthApyate 'aNNayaraM vA uvagaraNajAyaanyatarad vA upakaraNajAtam pramAjikAdi, anyatarapadagrahaNAt-audhikamaupagrahikaM ceti dvividhamapyupakaraNajAtaM gRhyate / tatra-audhika sAmAnyaM vastrapAtrAdikama , bhopagrahika-rogAdikAraNe'lpakAlArtha yad gRhyamANaM zayyAsaMstArakapIThaphalakAdikamupakaraNajAtaM, tat 'Thavei' sthApayati, 'ThaveMtaM vA sAijjaI' sthApayantaM vA svdte| yo bhikSuH pAkSikakSamApanArogAdikAraNena sAdhUnAmupAzraye samAgacchantInAM sAdhvInAM mArge pUrvottopakaraNAdikaM sthApayati sa prAyazcittabhAg bhavati / / sU0 26|| nanu sAdhoH rajoharaNAdikaM sarvadaiva sArdhaM grAhyatvena sUtre kathitaM tatazca tasya mArge sthApanasaMbhAvanA kutaH, yasya sambhAvanaiva nAsti tasya niSedhaH sutarAM nirarthakaH ? ityAzaGkayAha bhASyakAra:bhASyam-ciTThato paDilehato, kuNaMto vAvi lucaNaM / . miseNaM vA'ha vatthUNaM, Nikkhevassa hi saMbhavo / chAyA-tiSThan pratilikhan kurvan vA'pi luJcanam / miSeNa vA'tha vastUnAM nikSepasya hi sambhavaH / avacUriH-'ciThaMto' ityAdi / mArge tiSThan vA sAdhuH kadAcit rajoharaNaM nikSipet , bhaktapAnAdikaM pratilikhan vA, athavA-luJcanamapyAtmanaH zirasaH kurvan mArge raMjoharaNAdikaM nikSipet / athavA-miSeNa-kenacid vyAjena upahAsAdhartha vA vastUnAM ranoharaNAdhupakaraNAnAM nikSepasya sambhavaH / sambhAvyate-ebhiH kAraNairmArge rajoharaNArdInAM nikSepaH / itthaM mArge nikSipataH sAdhoH, rajoharaNAdikaM nikSipantaM vA anumodamAnasya sAdhoH prAyazcittamAjJAbhaMGgAdayoM doSAzca bhavanti // suu026|| sUtram-je bhikkhU NavAI aNuppaNNAI ahiMgaraNAI uppAeMI uppAeMtaM vA sAijjai // sU0 27 // chAyA-yo bhikSuH navAni-anutpannAni adhikaraNAni-utpAdayati, utpAdayantaM vA svadate // sU0 27 // . cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yo bhikSuH, 'NavAI nabAni-navInAni-apavANi 'aNuppaNNAI anutpannAni-tatkAle'vidyamAnAni 'ahiMgaraNAI adhikaraNAni-kalahAn ,
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 120 tatrA'dhikaraNaM nAma-adhikriyate'dhogatI pAtyate AtmA'nenetyadhikaraNaM kalahaH, tathAbhUtAni-adhikaraNAni 'uppAei' utpAdayati- navInaklezAnutpAdayati 'uppAentaM vA sAijjaI' utpAdayantaM vA navInamadhikaraNam, svadate'numodate, sa prAyazcittabhAga bhavati tasyAjJAbhaGgAdayo'pi doSA bhavanti / / sU0 27 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-duhAhigaraNaM vRttaM, dava-bhAvappabhayo / dave caunvihaM Nejja, bhAve stthaannusaarii|| chAyA-dvidhA'dhikaraNaM proktaM dravya-bhAva-pramevataH / dravye caturvidhaM zeyaM bhAve shaastraa'nusaartH|| avacUriH-'duhAhigaraNaM' ityAdi / yadidamadhikaraNaM kathitaM tad dravya-bhAvapramedato dvidhA dviprakArakaM proktam / tatra dravyato'dhikaraNaM caturvidham , tadyathA-nirvartanAdhikaraNam 1, nikSepAdhikaraNam 2, saMyojanAdhikaraNam 3, nisarjanAdhikaraNam 4 ceti / tatra-nirvartanA'dhikaraNaM' dvividham-mUlottaramedAt / tatra-mUlanirvartanA'dhikaraNaM paJcavidham , tAni-audArikAdizarIrapaJcakasya nirvatanarUpANi paJca, tAnyapi ekaikaM saMghAtakaraNazATakaraNatadubhayakaraNabhedAt trividham / tatra-saMghAtakaraNaM-pudgalAnAM piNDIkaraNam / zATakaraNaM pudgalAnAM parizATanam | ubhayakaraNam-saMghAta-parizATobhayakaraNam / etadvipaye'dhikaraNam / tatra-taijasakArmaNarUpe zarIradvaye sarvasaMghAtakaraNaM na bhavati, anAditvAt , zepeSu tripu zarIrepu-audArika-vaikriyA-''hArakarUpeSu saMghAtaparizATa-tadubhayarUpaM trayamapi nivartanAdhikaraNaM bhavati, tatra sthitiH saMghAta-parizATayoH pratyekamekasAmayikI, tadubhayasyAniyatA sthitiH, yathA-saMghAta dau, parizATo'nte bhavati / atrApUpadRSTAntaHyathA-apUpaH, sa ca ghRte prakSiptaH prathamasamaye ekAntena ghatagrahaNaM karoti, dvitIyAdisamayeSu ghRtaM gRhNAti muJcati ca, evaM yathA lohakArastaptamAyasaM jale prakSipati tadA tat prathamasamaye ekAntena jalAdAnaM karoti, dvitIyAdisamayepu gRhNAti muJcati ca / evaM tripu audArikAdizarorepu prathamasamaye grahaNaM, dvitIyAdisamayeSu saMghAta-parizATo dvAvapi bhavataH / taijasakArmaNayoH sArvakAlikaH saMghAtaH parizATazca, tayoranAditvAt / paJcAnAmapi sarvazATo'nte bhavati / idaM mUlanivartanAdhikaraNam / athavA-audArika-vaikriyA''hAraketi trayANAM zarIrANAM mUlakAraNAni aSTau-ziraH 1, uraH, 2, udaraM 3, pRSThiH 4, bAhudvayam 5, 6, urudvayaM 7-8 ceti / zeSamuttarakaraNam / athavAAdheSu audArikavaikriyAhArakarUpeSu-tripu zarIreSu karNavedhakaraNaM, karNacchedakaraNaM triphalAdighRtAdinA varNakaraNaM cetyuttarakaraNam / athavA tripu Adhepu zarIrapu nirvartanAdhikaraNaM bhavati / tatraaudArikam-ekendriya-dvindriya-trIndriya-caturindriya-paJcendriya-bhedAtpaJcavidham / tattaccharIranivarttana
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u0 4 sU0 27-28 vyapazamitAdhikaraNasya punarudIraNaniSedhaH 121 rUpaM nivartanAdhikaraNam / uktaJca bhagavatIsUtre SoDazazatakasya prathamoddeze-"jIve NaM bhaMte ! orAliyasarIraM nivvattemANe ahigaraNI ahigaraNaM ? goyamA !ahigaraNIvi ahigrnnNpi"| jovaH khalu bhadanta ! audArikaM zarIraM nivartayan adhikaraNI adhikaraNam ? gautama ! adhikaraNI api, adhikaraNamapi, / iti cchaayaa| tataH jIvo'dhikaraNI, zarIramadhikaraNam / gataM nirvartanAdhikaraNaM prathamam / dvitIyaM-nikSepAdhikaraNam , tatra nikSepo nAma pAtrAdInAmadhaH sthApanam , tadviSaye yadadhikaraNaM, taccaturvidham , tatra-pramArjanAyAH pratilekhanAyAzcA'karaNe dvau 2, tathaivatayoreva pratilekhana-pramANanayoravidhikaraNe dvau 2, evaM nikSepaNAdhikaraNasya catvAro bhedaaH| ___ tRtIyaM-saMyojanAdhikaraNam-saMyojanA-saMmelanam , tadviSaye'dhikaraNam , tad dvividham-bhaktasaMyojanAdhikaraNAm 1, upadhisaMyojanAdhikaraNaM ca 2 / tatra bhaktasaMyojanAdhikaraNam-sarasabhojane'rasabhojanasya, arase sarasasyetyAdirUpeNa saMyojanam tatra kalaho'dhikaraNam / caturtha-nisarjanAdhikaraNam-nisarjana-niSkAsanaM pradAnam , tadviSayakamadhikaraNam / tat triprakArakam , tadyathA-sahasAnisarjanam 1, pramAdanisarjanam 2, anAbhoganisarjanam 3, krameNa trayo bhedAH / tatra-sahasAnisarjanamAkasmikam / pramAdanisarjanam -karttavyA'kartavyA'navadhAraNe niHsAraNam / anAbhoganisarjanam ajJAnavazAt nissAraNam / pUrvavarNitepu madhye nirvartanA'dhikaraNaM vizeSataH pUrva nirUpitam / atha nikSepAdhikaraNaM vivicyate-nikSepAdhikaraNaM dvividham-laukika lokottarikaMca / tatra laukikamanekaprakAraka-hala-musala. mRgavandhanyAdInAM sthApanam , lokottarikaM vastrapAtrAdInAM sthApanam , tacca saptavidham , tadyathA-'na pratyupekSate na pramArjayati 1, na pranyupekSate-pramArjayati 2, pratyupekSate na pramAjayati 3, duSpratyupekSate duSpramArjayati 4, duSpratyupekSate supramArjayati 5, supratyupekSate-duSpramArjayati 6, yastu-saptamo bhaGgaHsupratyupekSate supramArjayati 7, epa nAdhikaraNam, tasya zuddhatvAt / yadvA--azanAdInAmapAvRtatvena sthApanaM tadapi nikSepAdhikaraNam / iti nikSepAdhikaraNam // __ atha saMyojanAdhikaraNa prArabhyate--saMyojanAdhikaraNaM dvividham -laukikaM 1, lokottarika ca 2 / tatra -laukikaM tad yad rogAdikAraNe nAnAvidhauSadhInAM sammelanam , viSagagadInAM niSpattinimitta sammelanam / lokottarika saMyojanAdhikaraNaM dvividham -AhAre-upAraNe ca 2 / tatrAhAre'pi dvividham--antarbahizca 2 / tatrAntarvasatau yat saMyojanAdhikaraNaM tat-trividham--bhAjane 1, haste 2, mukhe ca 3 / tatra bhAjane kSIrakhaNDAdInAM sammelanam , haste-guDAdikasya / mukhe prathama maNDAdikaM prakSippa pazcAt guDAdikaM prakSipet / __ bahistat-yadbhikSAmaTan yayena saha saMyujyate tattena saha saMyojayet / yatsAmAnya dugdhaM, ghanIbhUtA dugdhavikRtizca (mAvA) iti loke prasiddhA, yadi labhyate tatra vicAraNA jAyeta 16
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 nizIthastre "AcAryoM dugdhameva mahyaM dAsyati, na dugdhavikRtim" iti hetostAvubhAvapi padArthoM sammelayatItyAdi / upAdhau--akAraNe'vidhinA vastrAdikaM sIvyate 1, akAraNe-vidhinA sauvyate 2, kAraNe'vidhinA sIvyate 3, ete trayo'pi bhagA adhikaraNam / 'kAraNe vidhinA sIvyate' iti caturthoM bhanastu zuddhaH, anadhikaraNatvAt / tadetatsaMyojanAdhikaraNam / ___ atha nimarjanAdhikaraNa pradarzyate--tad-dvividham-laukika-lokottarikaM ca 2, tatra-laukika yathAkRtaM nisRjati, yathA kasmaicidvastrabhUSaNAdInAM krodhAdivazAtpradAnam , ityAdikam / lokotarikaM nisarjanaM.trividham -sahasA 1, pramAdena 2, anAbhogena ca 3 / tatra-pUrvAdiSTena yogena kiJcitsahasA nisRjet / paJcavidhapramAdA'nyatareNa pramatto nisRjet / ekato vismRtyA'nAbhogena nisRjet , tadetannisarjanA'dhikaraNam / iti dravyAdhikaraNam / idAnIM-bhAvAdhikaraNaM pradarzayAmi-tadyathA-saMrambhe 1, samArambhe 2, Arambha ca 3 / uktaJca-saMkappo saMraMbho, paritAvakaro bhave samAraMbho / . AraMbho uddavao, sancanayANaM visuddhANaM // prANAtipAtAdeH saGkalpaH-saMrambhaH1, paritApakaraNa-samArambhaH 2, upadravaNaM-hananam-ArambhaH 3 vizuddhAnAM sarvanayAnAM matametat / eteSAmagho manovacanadehAH sthApanIyAH, tadadhaH karaNa-kAraNA'nu. modanAni, etAni trINi sthApayitavyAni / eteSAmapyadhaH krodhamAnamAyAlobhAH, ete catvAraH sthApayitavyAH / tatrA''lApaprakAra ittham-krodhasamprayukto manasA saMraMbhaM karoti 1, mAnasamprayukto manasA saMrambhaM karoti 2, mAyAsamprayukto manasA saMrambhaM karoti 3, lobhasamprayukto manasA saMrambhaM karoti 4, ete catvAra AlApakAH karaNe / evamanyadvArA kAryamANe'pi catvAra mAlApakAH / tathA-krodhasamprayukto manamA saMraMbha kArayati 1, mAnasamprayukto manasA saMrambhaM kArayati 2, mAyAsamprayukto manapA saMrambha kArayati 3, lobhasaMprayukto manasA saMrambhaM kArayati / evaM krodhasamprayukto manasA saMrambhamanumodate 1, mAnasaMprayukto manasA saMrambhamanumodate 2, mAyAsamprayukto manasA saMrambhamanumodate 3, lobhasamprayukto manasA saMrambhamanumodate 4, evaM dvAdaza viyalpA manasA labdhAH / evameva-dvAdaza vacanena / tathaiva dvAdaza kAyena / tadevaM saMrambhasya patriMzadgaGgAH / evaM-samArambhasyA'pi patriMzagaGgAH / evamArambhasyA'pi patriMzadGgAH / sarvasaGkalanayA'STottarazataM bhaGgAnAM bhavati / eteSAM dravya-bhAvAdhikaraNAnAmanyatareNA'pi--adhikaraNaM yo bhikSurutpAdayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA bhavanti /
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 4 sU0 29-30 hasanapArzvasthAdisaMghATakAdAnapradAnaniSedhaH 123 atra sUtre-bhAvAdhikaraNena prathamabhaGgenA'dhikAraH, tatra caite doSAH-tApo bhavati-ahaM tenA'tIva tapye, evaM bhavati tApaH sAdhikaraNasya / evaM-bhedaH-ayazo bhavati sAdhikaraNasya / tathA-jJAnadarzana-cAritra-tapasAM hAso bhavati / tathA-sAdhikaraNasya puruSasya saMsAro'pi varddhate, ityAdayo'neke doSA bhavanti / tasmAt kAraNAt zramaNaiH zramaNIbhirvA'dhikaraNaM notpAdanIyam , kintu-samabhAvamAsthA ya cAritrArAdhanaM kartavyamiti tIrthakarANAmAjJA zAstrANAM maryAdA ceti / / sU0 27 // sUtram-je bhikkhU porANAI ahigaraNAI khAmiya-viosamiyAI puNo udIrei udI retaM vA sAijjai // sU0 28 // chAyA-yo bhikSuH paurANAni adhikaraNAni kSAmitavyupazamitAni punaH udIrayati udIrayantaM vA svadate // 20 28 // __ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'porANAI' paurANAni pUrvakAlikAni-pUrvakAlabhavAni vyatItAnItyarthaH 'ahigaraNAI' adhikaraNAni-kalahAn / 'khAmiyaviosamiyAI kSAmitavyupazamitAni, kSAmitAni vandanAdinA, mato vyupazamitAni zAntIkRtAni tAni yadi 'puNo udIrei' punarudIrayati utpAdayati, tathA-'udIraMtaM vA sAijjai' udIrayantaM samutpAdayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti ||suu028|| matrAha bhASyakAra:bhASyam-ahigaraNaM punvarga, uppAei jaI jai / ANAbhaMgAIe dose, pAyacchittaM ca pAvai / chAyA-adhikaraNaM pUrvagamutpAdayati ytirydi|| ___AjJAbhaGgAdikAn doSAn prAyazcittaM ca prApnoti // , avacUriH-'ahigaraNaM' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH pUrvagaM--pUrvaM gataM kSAntaM-vizodhitammithyAduSkRtAdinopazamitamadhikaraNaM klezarUpaM punarutpAdayati / yatra yadA kadAcit dvayoH zramaNayoH kalaho jAtastatastaM mithyAduSkRtadAnAdinA zAntIbhUtamapi punarekaH kathayati-"tvaM pUrva mamApamAnaM kRtavAnasi" evaMprakAreNa parasparaM vArtAlApapravAhe pUrvajAtamapi vismRtaM navInaM karoti sa AjJAbhaGgAdIn doSAn prAyazcittaM ca prApnoti / evaM kalahakaraNena manasi tApo bhavati loke'yazo bhavati / evaM--jJAna--darzana-cAritra-tapasA parihAnirbhavati, svAdhyAyAdikAlasya kalahenaiva parisamApteH / tathA sAdhubhiH saha pradveSo'pi jAyate / evaM-kalahakaraNAt saMsAro'pi, parivarddhate, kalahe'vazyaM kaSAyodayAt , kaSAyANAM ca saMsArakAraNatvAt /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 nizIthasUtre yasmAdete dopAH kalahakAriNAM bhavanti tasmAt kAraNAt vyapazamitaM purAtanaM kalahaM notpAdayet / kadAcit-utpannamapi mithyAduSkRtidAnAdinA prazamayet , saMyamArAdhane kAlaM nayet ||suu028|| sUtram-je bhikkhU muhaM viSphAliya vipphAliya hasai hasaMtaM vA sAijjai // sU0 29 // . chAyA-yo bhikSurmukhaM visphArya visphArtha hasati hasantaM vA svadate // suu029|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'muI' mukham 'viSphAliyaviSphAliya' visphArya-visphArya 'hasai' hasati, hAsyaM ca nomohanIyakarmodayAdbhavati / taccatarvidham-nagnAdikaM dRSTvA hasati 1,athavA-vikRtaM vAkyaM samuccArya2, kAka-saraTAdInAmAkhyAna zrutvA 3, mohajanakaM vA'nyasya hAsotpAdakaM savikAraM vAkyaM zrAva-zrAvaM mahatA-utkalikAzabdena kahakahaM hasati 4 / 'hasaMta vA sAijjaI' hasantaM vA'nyaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti / / evaM-yo yatihasati tasya pUrvakAle yaH zUlAdiko rogo'bhUt sa idAnI ca zAntaH, parantuatihasanena punarapi sa rogaH prAdurbhavati / evaM-navIno'pi zUlAdirogo'tihAsyena samutpadyate / evaM karNarogo'pi bhavati, mukhamapi vikRtaM viSphAritaM vA bhavati / evaM-kadAcit ekatrA'neke tApasA Asan , tatraikena tApasenA'dezakAle kezAdInAM muNDanaM kRtam , tad-dRSTvA sarve'pyanye hasitumArebhire, na virAmaM nItavantaH, tena ca teSAM rogodayAnmaraNaM sajAtamiti zrUyate / evaM-yaM hasati tasya manasi zoko bhavati 'ahasupahasitaH' tatazca tepu zatrubhAvo varddhate, zarIre hAni nizca bhavati / yasmAdete dopA bhavanti tasmAtkAraNAt mukhaM vyAdAya nopahAsaH karaNIyaH kintu-zamabhAvena saMyamArAdhanaM karttavyamiti // sU0 29 // sUtram-je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM dei deMtaM vA saaijjaasuu030|| chAyA-yo bhikSuH pArzvasthAya saMghATakaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 30 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAsatthassa' pArzvasthAya, tatrayo jJAna-darzana-cAritra-tapasAM pArzva-samIpe tiSThati na tu-tepAmArAdhako bhavati sa pArzvasthA, tasmai 'saMghADayaM' saMghATakaM-svaparaziSyarUpa sAhAyyam 'deI' dadAti, tathA "detaM vA sAi-- jjai' pArzvasthAya saghATaka dadatamanyaM mazramaNaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdayo doSA bhavanti / / sU0 30 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u04 sU031-60 udakAdisaMsRSTahastAdinA'zanAdigrahaNa ni0 125 sUtram-je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / sU0 31 // chAyA-yobhikSuH pAzvasthasya saMghATakaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||suu031|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'pAsatthassa' pArzvasthasya 'saMghADayaM' saMghATaka-ziSyasAhAyyam 'paDicchaI' pratIcchati--svIkaroti-.gRhNAtItyarthaH, 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA svadate / yaH pArthasthasya ziSyAdiparivAraM svasAhAyyatayA vAnchati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti, ataH pArzvasthasaMghATakasya sAhAyyaM na gRhNIyAt / / sU0 31 // evam - 'osannassa saMghADayaM dei paDicchaI' // 32 // 33 // evaM 'kusIlassa' iti sUtradvayam // 34 // 35 // 'Nitiyassa' iti sUtradvayam ||36 / 37|| 'saMsattassa' iti sUtradvayam // 38-39 // ceti sUtrASTakaM pArzvasthasUtradvayavad vyAkhyeyam // sU0 38-39 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-pAsasthAINa saMghADaM, dei tersi paDicchai / ANAbhaMgAie dose, pAvaI so jaI sayA / / chAyA-pArzvasthAdibhyaH saMghADaM, dadAti tepAM pratIcchati / AzAbhaGgAdikAn dopAna prApnoti sa yatiH sadA // avacari:-'pAsatthAINa' ityAdi / yadi bhikSuH pArzvasthAdibhyaH saMghATaM dadAti tadA''jJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAyo dopA bhavanti / tatra saMyamAtmavirAdhanA : yathA-- pArzvasthAdibhyaH pradattaH saMghATako yadi pratilekhana-pramArjanAdikAM sAdhukriyAM samyaktayA karoti tadA svApamAnaM vijJAyeta pratipedhiSyati ca / tatastadvacanaM sa yadi svIkaroti, tadA''cAre zaithilyaM pratipadyate tena saMyamavirAdhanA jAyate / yadi na svIkaroti tadA-kalaho yuddhaM vA saMbhavati, tenA''tmavirAdhanA samApayeta / eva. mazanAdigrahaNe'grahaNe ca pUrvoktA doSAH samApagheran , ataH pArzvasthAdibhyaH saMghATako na dAtavyaH / evaM-yadi pAvasthAdInAM saMdhArTa pratIcchati tadA'pi pUrvoktA eva doSA bhavanti / tathAhi- yadi zramaNaH pArzvasthAdisaMghATakaM svIkRtya tena saha viharati tadA vihArasamaye sa udgamAdidopadUpitaM bhaktapAnAdikaM gRhNAti / tasya copabhogaH zramaNasyApi avazyameva bhaveta saMghATA''nItatvAt / atha yadi kutracit sAdhunA pratiSiddhe pArzvasthAdisaMghATakena gRhote sadoSAnnapAnAdike sAdhumaunamAlambate tadA''jJAbhagadoSaH syAt / tathA- dAtRRNAM gRhiNAmavizvAso'pi syAt / tathA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 126 te zrAvakA evaM vadeyuH- "kiM tIrthakareNa dviprakArako dharmaH sAdhUnAM kRte kathitaH yadatra sadoSamapi eke gRhNanti na punareke" evaM gRhasthaiH kathite'pi yadi sAdhuH pArzvasthAdisaMghATakasyA'nurodhAnmaunamAlambate - anumati vA dadAti, tadA dharme mahAn avizvAso bhavet / tathA-- dIrghasaMsArakAntArAvAptirbhavet / atha yadi sAdhurvadati - "na dvividho dharmastorthakareNa kathitaH" tadA pArzvasthAdervacanaM pratihataM bhavati tatazca sa eva kalaho dvayorbhaviSyati tenA''tmavirAdhanAyAH sambhavaH / tadAnItA - SzanAdisvIkAre poDaza udgamAdidoSAH, utpAdanAdoSAzcApi poDaza, daza - eSaNAdoSAH, evaM dvicatvArizadAhAradopA : bhaviSyantIti pArzvasthAdibhiH saha saMghATakasyAdAnaM pradAnaM vA na karttavyamiti // sU0 39 // sUtram - je bhikkhU udaulleNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA, asaNaM vA 4 paDiggAhei, paDiggArhataM vA sAijjai // suu040|| chAyA - yo bhikSuH udakArddeNa hastena vA mAtreNa vA daryA vA bhAjanena vA azanaM vA 4 pratigRhNAti pratigRdantaM vA svadate // sU0 40|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'udaulleNa ' udakAryeNa sacittajalAdreNa 'hatyeNa' hastena udakalepAd yAvad ArdraH karastAvad tAdRzenaiva kareNa 'matteNa vA' mAtreNamRttikAdinirmitalaghupAtreNa vA 'dabIe vA' davya - 'kaDacho' iti bhASAprasiddhayA vA 'bhAyaNeNa cA' bhAjanena - kAMsyAdipAtreNa vA / hastavat - amatra - dava - bhAjaneSu vizeSyeSu sacittodakAIpadaM pratyekamabhisaMbaddhyate / tAdRzebhyo hastAdibhya 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAram 'paDiggA hei' pratigRhNAti Adatte, 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tasyAjJAbhadgAdayo doSAzca bhavanti // sU0 40 // = sUtram -- evaM sasaNiddheNa0 2 // sU041 // sasarakkheNa 03 // sU042|| ||maTTiyAsaMsaTTeNa04 // sU043 || osA0 5 // suu044|| loNa0 6 || sU045 || hariyAla0 7 || sU046 || maNosilA 0 8 // sU047 // vaNNiya0 9 || sU048|| geruya0 10 // sU049 // seThiya0 11 // sU050 // hiMguluya0 12 || sU051|| aMjaNa0 13 || sU052 | loddha0 14 // sU53 // kukkusa 0 15 || sU054|| piThTha016 || sU0 55|| kaMda 0 17 // [sU056 // mUla0 18 ||sU057|| siMgabera0 19 // sU0 58 // pupphaga0 20 // 059 // kuTTagasaMsaTTeNa vA 29, egavIsabheeNa hattheNa vA matteNa vA davvI vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai ||suu060 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvari: u04sU061-133 grAmArakSakAdyAtmIkaraNAcanyonmapAdAmArjanAdini0 12 chAyA-evam-sasnigdhena. 2 ||suu0 41 // sarajaskeNa 3||suu. 42 // mRttikA04 ||suu043 avshyaay05||suu044|| lavaNa06 ||suu045|| haritAla07 ||suu046|| manaHsilA08 ||s047|| varNika0 9||s048|| gairika0 10 ||suu049|| seTikA0 11 ||suu050|| hiMguluka0 12 ||suu051|| aJjana0 13 / suu052|| lodhra0 14||suu053|| kukkusa015 / / 1054 // piSTaka0 16 ||suu055|| kaMda. 17 ||suu056|| mula0 18 |su057|| zRGgabera0 19 ||suu058|| puSpaka0 20 ||suu0 59 // koSThaka-saMsRNTena 21, ekaviMzatimedena hastena vA mAtreNaghA 1 dA vA 3 bhAjanena vA 4 azanaM vA. pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate ||suu060|| cUrNI- evam-yadi ko'pi bhikSuH sasnigdhena-sacittajalA'lpArdratAsaMzliSTenA'pi "hastena mAtreNa-dA-bhAjanena vA" iti sarvatra saMyojyam ||suu041|| sarajaskeNa-sacittarajoyuktena // 42 // mRttikAsaMsRSTena-sacittamRttikAsaMyuktena // suu043|| avazyAya (tuSAra) saMsRSTena-sacittatuSArayuktena // sU0 44 // lavaNasaMsRSTena sacittalavaNayuktena // sU0 45 // haritAlasaMsRSTenalokaprasiddhasacittaharitAlanAmakapItakhanijadravyayuktena ||suu0 46|| manaHzilAsaMsRSTena-sacittamanaHzilAbhidhIkhanijadravyasaMzliSTena ||suu0 47 // varNikasaMsRSTena-sacittapItamRttikAsaMzliSTena |suu0 48 // gairikasaMsRSTena-sacittagairikadhAtuliptena ||suu0 49 // seTikAsaMsRSTena-sacittazvetamRttikAsaMlagnena / sU0 50 // hiMgulukasaMsRSTena-sacittahiMguletiprasiddharaktadravyasaMlagnena / / s0 51 // aJjanasaMsRSTena-sacittasauvIrAdyajanayuktena ||suu052|| lodhrasaMsRSTena-loghadravyasaMzliSTena // 2053 // kukkusasaMsRpTena tatkAlasaMmardita sacittatupasaMlagnena |suu0 54 // piSTakasaMsRSTena-sacittagodhUmAdicarNayuktena ||suu0 55 // kandasaMsRSTena-sacittakandasaMzliSTena ||suu0 56 // mUlasaMsRSTena-sacittamUlalepayuktena ||s0 57 // zRGgaverasaMsRSTena-sacittAkasaMsRSTena |sU058|| puSpakasaMsRSTena-sacittapuSpayuktena ||suu0 59 // koSThakasaMsRSTena-sacittasugandhitadravyasamudAyasaMmizraNarUpakoSThapuTAbhidhadravyavizeSasaMzliSTena 21, pUrvoktaikaviMzatibhedayuktena hastena vA mAtrena vA dA vA bhAjanena vA azanaM vA 4 pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / / suu060|| sUtram--je bhikkhU gAmArakkhayaM attIkarei attIkarataM vA sAijjai 6 evaM so ceva rAyagamao bhANiyanvo // sU0 61-64|| chAyA-yo bhikSu mArakSakamAtmIkaroti AtmIkurvantaM vA svadate // suu061|| evaM sa eva rAjagamako bhaNitavyaH ||suu061-64|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH 'gAmArakkhayaM' prAmArakSakam grAmapAlakam 'attIkareI' AtmIkaroti-mantrAdinA svAdhInaM kroti| tathA 'attIkareMtaM vA sAijjaI' AtmIkurvantaM vA'nyaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre tvasaMyamavirAdhanA''tmavirAdhanAdoSA bhavanti ||0 61 || 'evaM so ceva rAyagamao bhANiyanvo' evam anenaiva rItyA sa eva yo'syaivodezakasya dvitIyAdisUtragato rAjagamakaH - 'accIkarei ' ||sR062|| acchIkarei ||sU0 63|| atthIkarei ||sU0 64 // ityevaMrUpaH so'pi sUtratrayAtmakostrApi bhaNitavyaH // sU0 64 // sUtram -- evaM desarakkhayaM 4 (68) evaM sImArakkhayaM 4 (72) evaM rannArakkhayaM4 (76) evaM savvAkkhayaM 4 || sU0 80 // chAyA - evaM dezarakSakam 4 (68) evaM sImArakSakam 4 ( 72 ) evamaraNyArakSakam 4 (76) evaM sarvArakSakam 4 || sU0 80|| cUrNI - eSAM vyAkhyA ca pUrvavad bodhyA / sU0 5-80 // sUtram -- je bhikkhU aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaitaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // sU0 81 // 128 chAyA - yo bhikSuranyonyasya pAdau AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayantaM vA pramAjayantaM ghat svadate // sU0 81 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH anyonyasya parasparaM sAdhuH sAdhyAH, sAdhvI sAghorvA, ityevaM parasparaM pAdau AmArjayedvA pramArjayed vA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svada sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 81 // sUtram - evaM taiyauddesagamo bhANiyavvo (sU082 se sU0 133 jAva chAyA -- evaM tRtIyoddezagamo bhaNitavyaH (sU0 82 se sU0 133) yAvat // cUrNI -- ' evaM ' ityAdi / evam anenaivAlApakaprakAreNa tRtIyodezagamaH - tRtIyoddeze yo gabhastripaJcAzatsUtrAtmakaH proktaH so'trA'pi jJAtavyaH / kiyatparyantam ? ityAha- ' jAva' ityAdi, 'jAva' yAvat zIrSakadvArikAsUtraparyantam / ekAzItitamAdAmArjanasUtrAdArabhya trayastriMzadadhikazatatamaM zIrpadvArikAsUtraparyantaM tripaJcAzatsUtrasamudAyo'tra vAcyaH / vizeSastvayam - [ tatra tRtIyoddeze 'apaSNo pAe' ityAdi paThitam atra tu - 'annamannassa pAe' ityAdi paThitavyam / tathAhi tadantima - sUtram -- , je bhikkhu gAmANugAmaM duijjamANe aNNamaNNassa sIsavAriya karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 133 // chAyA -- yo bhikSugramAnugAmaM dravan anyonyasya zIrSadvArikAM karoti kurvantaM bA khadate ||sU0 133 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. . pUrNibhASyAvacUriH u. 4 sU0 134-135 uccAraprasravaNabhUmeH pratilekhanAdhikAraH 129 cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'gAmANugAmaduijjamANe' grAmAnugrAma dravan ekasmAt grAmAd grAmAntaraM dvitIya grAma prati gacchan mArge gamanasamaye AtapAdibhyo rakSaNabuddhyA 'aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei' anyonyasya parasparasya sAdhusAdhvIti parasparaM zIrSadvArikAm mastakoparivastrAcchAdanalakSaNAM karoti saMpAdayati tathA 'kreN| vA sAijjaI' anyonyasya zISadvArikAM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / eteSAM sarveSAM pAdapramArjana-kAyavaNagaNDa-keza-roma mala-jallAdisUtrANAM cUNIbhASyA'vanyastattatsUtravyAkhyA'vasare tRtIyoddezake eva draSTavyAH // sU0 133 // atrAha bhASyakAraHbhASyam - pamajjaNAisuttANaM, taie jo gamo mao / sAhUNINa ya sAhUNaM, annonnamattha Ahio // chAyA-pramArjanAdisUtrANAM tRtIye yo gamo mataH / sAdhvInAM ca sAdhUnA-manyonyamatrAkhyAtaH // avacUriH- 'pamajjaNAI' ityAdi / pramArjanAdisUtrANAM pAdapramArjanAdArabhya zIrSadvArikAparyantaM tripaJcAzatsUtrANAM yo gamo yAdRzastRtIye uddezake bharakhyAtaH sa eva gamaH prakAraH atra caturthe caturthoddezake sAdhvInAM sAdhUnAM ca anyonya zopadvArikAkaraNe jJAtavya iti sarvamatra tRtIyoddezakavadeva vyAkhyAtavyamiti |sU0 133 // ___ yAvat zabdena gRhItAni sUtrANi vyAkhyAtAni samprati kramaprAptaM sUtramAha-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram--jekkhU sANupAe uccArapAsavaNabhUmi Na paDilehei, Na paDilehataM vA sAijjai sU0 134 // chAyA-yo bhikSuH sAnupAde uccAraprasravaNasUmi na pratilekhayati na pratilekhayantavA svadate ||suu0 134 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sANupAe' sAnupAde, pAdaH caturthabhAgarUpaH, tam manu-adhikRtya yad bhavati tad anupAdaM, tena sahitaM sAnupAdam-divasasya caturthabhAgAvazeSa, tasmin sAnupAde caturthabhAgAvazeSAyAM caramAyAM pauruSyAmityarthaH, yo bhikSuH 'uccArapAsavaNabhUmi Na paDile hei' uccAraprasravaNabhUmi na pratilekhayati, ayaM bhAvaH-rAtrau yatra uccAraprasravaNaM vyutsrakSyate tAzabhUmyA yadi divasAvasAne caramaporuNyAmeva pratilekhanaM na karoti tathA 'Na paDileheMtaM vA sAijjaI' na pratilekhayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 134 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 atrAha bhASyakAraH- bhASyam - sANuppA kAle, paDilehaM no karijja jo bhikkhU / uccArapAsavaNassa, bhUmIe pAvara micchraM // nizIthasUtra wwwwwww chAyA - sAnupAde kAle pratilekhaM no kuryAd yo bhikSuH / uccAraprasravaNasya, bhUmyAH prApnuyAt mithyAtvam // avacUriH - 'sANuppAe' ityAdi / sAnupAde kAle divasasya caturtha bhAgAvazeSe kAle uccAraprasravaNasya bhUmyAH pratilekhanaM yo bhikSurna kuryAt sa mithyAtvam AjJAbhaGgAdidoSA~zca prApnotIti / rAtrau yatroccAraprasravaNaM pariSThApanIyaM bhavet tAdRzaM bhUmibhAgaM divasasya caramabhAge evAvazyaM pratilekhayediti, tasyaH yaH pratilekhanaM na karoti tasya AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdikAn doSAn prApnoti / tatrA'pratilekhitAyAM bhUmau uccAraprasravaNayoH pariSThApane ime dopAH, tathAhi - apratilekhitAyAM bhUmau pariSThApayati uccAraprasravaNaM tadA dravyataH paTukAyAnAmupamardanasaMbhavena saMyamavirAdhanam, tathA tatra vilAdikasaMbhave'pratilekhite pratiSThApane sarpavRzcikAdijantusaMbhave tenopaghAta saMbhavenAtmavirAdhanam, tathA andhakAre gamane uccAraprasravaNAdinA caraNau upaliptau bhavetAmiti upakaraNAdivinAzaH, sAdhorvipariNAmo vA bhavet, yasmAt apratilekhitAyAM bhUmau mUtrapurISapariSThApane ime doSA bhavanti tasmAt kAraNAt divasasya caramapauruSyAmeva prayatnapUrvakam uccAraprasravaNabhUmimavazyameva pratilekhayet // 134 // sUtram - je bhikkhU tao ujvArapAsavaNabhUmIo Na paDilehei Na paDilerhetaM vA sAijjai // sU0 135 // chAyA - yo bhikSuH tisraH uccAraprasravaNabhUmIrna pratilekhayati naM pratilekhayantaM vA svate ||0 135|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhu yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'tao uccArapAsavaNa bhUmIo' tisraH - trisaMkhyakA uccAraprasravaNabhUmI: trINi maMDalAnIti yAvat 'Na paDile hei' na pratilekhayati, 'Na paDileveMte' na pratilekhayantaM pratilekhanaM na kurvantaM vA svadate'numodate / ekasyA bhUmyA eva pratilekhanakaraNena tatra uccArapranavaNa paritiSThApasaMbhave'pi bhUmitrayasya pratilekhanaM kimarthamiti cet vyAha-yadi kadAcit rAtrau ekasyAM bhUmau pariSThApane kazcit vyAghAto bhavet tadA dvitIyatRtIyapratilekhita bhUmau prasravaNAdInAM pariSThApanaM kartavyam, atobhUmitrayasya pratilekhana sUtre pradarzitam / yo hi bhikSuH bhUmitrayaM na pratilekhayati kintu apratilikhitAyAmeva bhUmau uccAraprasravaNa pariSThApayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti tathA apratilekhita bhUmau vyutsajene dravyataH paDjIvanikAyavirAdhane saMyamavirAdhanam, bilAdisaMbhave sarpAdInAM ,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 4 sU0 136-139 uccArapravaNapariSThApanAdhikAraH 133 daMzane cAtmavirAdhanaM ca / yasmAdete doSAstasmAt kAraNAt divasasya caramapauruNyAmeva bhUmitrayasyAvazyameva pratilekhanaM kartavyam / tisro bhUmaya Asanna-madhya-dUrarUpAH, tatra-AsannabhUmirvasatisamIpasthA, madhyabhUmirlokAnAM gamanAgamanamArgarUpA, dUrabhUmiH-sArddhadvizatahastapramANAtparaM yA bhUmiH sA iti // sU0 135 // sUtram-je bhikkhU khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccArapAsavaNaM pariThavei, parihataM vA sAijjai 136 // chAyA-yo bhikSuH kSullake sthaNDile uccArapravaNa pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu0 136 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid mikSuH 'khuDDAgaMsi thaMDilaMsi' kSullake'tisaMkucite sthaNDile sthAne, tatra hastapramANato yat nyUnaM sthAnaM tat kSullakaM sthAnaM, tasmin . kSullakasthAne 'uccArapAsavaNaM parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati / 'parihavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // 136 // kSullakasya kiM pramANam ? atrAha bhASyakAra:bhASyam-vikkhaMbhAyAmehi, rayaNImettaM havejja thaMDillaM / cauraMgulamogAdaM, jahaNNavitthiNNamaccittaM / / etto hINataraM jaM, khuDDAgaM thaMDilaM muNeyavvaM / ettha ya pariha-to, ANAbhaMgAi pAvei / / chAyA-viSkambhAyAmAbhyAM ratnimAtraM bhavet sthaNDilam / caturagulAvagAr3ha, jaghanyavistIrNamacittam / / asmAt hInataraM yat kSullakaM sthaNDilaM jJAtavyam / atra ca pariSThApayan , AjJAbhaGgAdri prApnoti / / avacUri:-'vikkhaMbhAyAmehi' ityAdi / viSkambhAyAmAbhyAM ranimAtraM baddhamuSTikahastapramANaM yad bhavet , tathA yacca caturamulAvagAI bhUmeraghazcaturajhulaM yAvad acittaM bhavet tat sthaNDilaM jaghanyavistIrNa jaghanyato vistIrNa kathyate / 'etto' ityAdi, asmAt jaghanyavistIrNAt yat hInataraM bhavet tat kSullaka sthaNDilaM jJAtavyam , atra--asmin etatparimite sthaNDile uccAraprasravaNaM pariSTApayan sAdhuH AjJAbhaGgAdi prApnoti // sU0 136 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM avihIe pariThThavei, pariTThavaitaM vA saaijji|| sU0 137 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNam avidhinA pariSThApayati pariSThApayanta vA svadate ||suu0137||
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'avihIe' avidhinA zAstrapradarzitavidhivyatikrameNa 'parihavei' pariSThApayati vyutsRnati 'parihavetaM vA' avidhinA uccAraprasravaNAdikaM pariSThApayantaM vyutsRjantaM svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra vivimAha-yatra pariSTApayitumicchati tatra sthAnasya dizAyAzca dRSTayA pratilekhanaM karaNIyam , tathA tAdRzasthAne trasasthAvarAdijIvo bhavet tadA tAdRzasthAnasya pramArjanaM kartavyam , pramArjanaM kRtvA bhUmerupari caturaGgulocchritahastena pariSThApayet , iti vidhitivyaH / etAdRzavidhivyatirekeNa ya uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA anumodate tasya pUrvoktA doSA bhavantIti // 137 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridvavettA na puMchai, na puMchaMtaM vA sAijjai / / sU0 138 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya na progchati, na progchantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNam 'paridvavettA' pariSTApya vyutsRjya 'na puMchai' na proJchati tayorlepa nApanayati, tathA 'na puMchaMtaM vA sAijjaI' na proJchantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 138 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA kaTTheNa vA kiliM ceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puMchai puMchata vA sAijjai // 139 // chAyA-yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya kASThena vA kiliMcena vA aGgulyA vA zalAkayA vA proJchati progchantaM vA svadate ||suu0 139 / / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasavaNaM 'paridvavettA' pariSTApya 'kaTeNa vA' kASThena vA 'kiliMceNa vA kiliMcena vA tatra kiliMco vaMzacIrikA, veNunA nirmitaH kSurikAsadRzo vastuvizeSastena vA 'aMguliyAe vA' aGgulyA vA 'salAgAe vA' zalAkayA vA lauhAdinirmitazalAkayA -'puMchaI' proJchati-svacchaM karoti 'puchataM vA sAijjaI' proJchata vA svadate / jIrNavastrasyAGgulatrayadIrghAyAmaparimitena khaNDavastreNa kramazaH prathamamuncArasthAnaM proJchanIyam , tadanu ca nAvApUratrayaparimitAcittajalena tat sthAnaM prakSAlanIya, tatta ekanAvApUraparimitenAcittajalene hastau prakSAlanIyo, iti / sU0 139 // sUtram-je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA NAyamai, NAyamaMtaM vA sAijjai // 14 // chAyA- yo bhikSuruccArapranavaNaM pariSThApya nAcamati nAcamantaM vA svadate / 140 / cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccArapAsavarNa
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 4 sU0 140 - 145 uccArapravaNapariSThApanAdhikAraH 1933 uccAraprasravaNaM 'paridvavettA' pariSThApya vyutsRjya 'NAyamai' nAcamati AcamanaM na karoti- zaucaM na karotItyarthaH 'NAyamaMtaM vA sAijjai' nAcamantaM vA svadate mutrapurISotsarjanAnantaramacittajalena prakSAlanaM na karoti na kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 140 // sUtram - je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA tattheva Ayama, AyamaMtaM vA sAijjai // 141 // chAyA - yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThApya tatraivAcamati AcamantaM vA svadate / cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccAra pAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'paridvavettA' pariSThApya vyutsRjya ' tattheva Ayamai' yatraiva sthaNDilAdau pariSThApayati tatraiva sthaMDilA dau - Acamati zaucaM karoti, tatraivAcamane uccArAdinA hastasya lepasaMbhavAt / tathA tatraiva 'AyamaMtaM vA sAijjai' AcamantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 141 // sUtram -- je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA aidUre Ayamaha AyamaMtaM vA sAijjai // 142 // chAyA - yo bhikSuruccAraprasravaNaM pariSThAdhyAtidUre Acamati AcamantaM vA svadate // 142 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'uccAra pAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'paridvavettA' pariSThApya vyutsRjya. 'aidure Ayamai' atidUre Acamati yatra sthaNDilAdau pariSThApana kRtaM tasmAt sthaNDilAdatidUre hastarAtapramANe sthAne gatvA Acamati zaucaM karoti tathA 'AyamaMtaM vA sAijjai' purISapariSThApanasthAnAdatidUraM gatvA AcamantaM zaucAdikaM kurvantaM zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // sU0 142 // * , sUtram -- je bhikkhU uccArapAsavaNaM parivettA paraM tiNhaM nAvA pUrANaM Ayamai AyamaMtaM vA sAijjai // 143 // chAyA - yo bhikSuruccAraprastravaNaM "pariSThApya paraM trayANAM nAvAMpUrANAMmAcamati AcamantaM vA svadate // sU 143 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'paridvavettA' pariSThApya vyutsRjya 'paraMtiNDaM' paramadhikaM trayANAm 'nAvApUrANaM
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 wwwwwwwwww w - - nizIthasUtra nAvApUrANAM nAvAkArakRtAnAme hastatalAnAM 'pasalI' iti prasiddhAnAM 'Ayamai' Acamati zaucaM karotItyarthaH, prathamaM tu yadi ekenaiva nAvApUreNa nirleptuM zakyate tadA ekenaiva nAvApUreNa nirlepayet na tu tadadhikena, kintu kAraNavazAttadadhikena dvitIyena tRtIyena vA nAvApUreNApi nirle. payet / tato'dhikena caturthapazcamAdinA nAvAreNa yadyAcamati / 'AyamaMtaM vA sAijjaI' nAvAparatrayAn adhikena nAvApUreNa AcamantaM zaucaM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 143 / / sUtram-je bhikkhU apArihArie NaM pArihAriyaM vaejjA-ehi ajjo ! tumaM ca ahaM ca egao asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhettA, tao pacchA patteyaM patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA, jo taM evaM vayai, vayaMta vA sAijjai ||suu0 144 // chAyA - yo bhikSuH apArihArikaH khalu pArihArikaM vadet "ehi Arya ! tvaM ca ahaM ca ekato'zanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdyaM vA pratigRhya tataH pazcAt pratyeka.pratyeka bhokSyAvo pAsyAcA vA" yastamevaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 144 / / / / cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'apArihArie gaM' apA'rihArikaH khalu, tatra pArihArikaH parihAranAmakaprAyazcittarahito vizuddhaH' zudvAcAro vA sAdhurityarthaH, 'pArihAriyaM' pArihArika-prAptaparihAranAmakaprAyazcittaM mAsikAdiyAvatpANmAsikAntaM parihAranAmakaprAyazcittatapo vahamAnaM pArihArikam 'vaejjA' vadet-kathayet, kiM vadet ! ityAha-ehi ajjo' ! ityAdi / 'ehi anjo' ehi Arya ! he Arya ehi atrAgaccha 'tumaM ca ahaM ca tvaM cAhaM ca 'egao' ekataH-ekatra militvA 'asaNaM vA' azanam vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAima' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdya vA 'paDiggAhettA' parigRhya eteSAmazanAdInAM militvaiva grahaNaM kRtvA 'tao pacchA" taMtaH pazcAt grahaNAdanantaram 'patteyaM patteyaM pratyeka pratyekaM-bhinnabhinnasthAne upavizya 'bhokkhAmo vA pAhAmo vA' bhokSyAvaH AhAraM kariSyAvaH, pAsyAvaH-jalAdipAna kariSyAvaH, 'jo ta evaM-vayaI' yo bhikSurevaprakAreNa taM pArihArika prati vadati-kathayati 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / s0144|| saMprati uddezakopasaMhAramAha-'ta sevamANe' hunyAdi / sUtram-taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM 1145 // / / nisIhe catyo uddeso samatto // 4 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ WW cUrNibhASyAvacUriH u0 5 sU0 1 sacittavRkSamUle sthAnAdikaraNaniSedhaH 135 chAyA-taM sevamAna Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam ||suu0 145 // // nizIthAdhyayanasya caturthoM ddezakaH samAptaH // 4 // cUrNI-'taM sevamANe' ityAdi / 'ta sevamANe' tat sevamAnaH caturthoddezakasya 'rAyaM attI kareI' itiprathamasUtrAdArabhya 'je bhikkhU apArihAei NaM' etatsUtraparyantaM yat-yat prAyazcitta sthAnaM pradarzitam teSu eka kimapi aparAdhapadaM sevamAnaH ekasyApi sthAnasya pratisevanAM kurvan 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'mAsiyaM' mAsikam 'parihArahANaM ugyAiyaM' parihArasthAnamudghAtikam-laghumAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH // 145 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUpita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM caturthoddezakaH samAptaH // 4 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||pnycmoddeshkH|| caturthodezaka vyAkhyAya samprati paJcamoddezako vyAkhyAyate, tatra caturthoddezakIyAntimantreNa saha paJcamoddeza kAdisUtrasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraHbhASyam-parihAratavaDio u, kAussaga kareja kahiM no vA / cottharasa paMcamassa ya, saMbaMdho esa akkhAo // 1 // chAyA-parihAratapaHsthitastu, kAyotsarga kuryAt kutra no vaa| caturthasya paJcamasya ca, sambandha epa AkhyAtaH // 1 // avacUriH-'parihAratavaDhiou' ityAdi / parihAratapaHsthitaH pUrvaM caturtho dezakasyAntimasUtre yat parihAratapaH proktaM tad vahamAnaH sAdhuH kAyotsarga tathA zayyAniSadyAdikaM vA karoti, taM kAyotsargAdikaM sAdhuH kutra sthitvA kuryAt ? kutra vA no kuryAt ? iti tadatra paJcamoddezake pradarzayipyate, iti caturthasya paJcamasya ca uddezakasya epa sambandha AkhyAtaH // 1 // tadanena sambandhenAyAtasyAsya paJcamoddezakasyedaM prathama sUtra prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA ThANaM vA sejjaM vA nisIhiyaM vA tuyaTTaNaM vA ceei ceetaM vA sAijjai ||suu0 1 // chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA sthAna vA zayyAM vA naipedhikI vA. tvaravartanaM vA cetayati cetayantaM vA svadate ||suu0 1 // ___ cI-'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sacicarukkhamUlasi' sacittavRkSamulesacittavRkSasyAdhaH 'ThiccA' sthitvA-sacittavRkSasya yadi hastipadapramANaH skandhaH syAt tAdRzasya vRkSasya sarvataH samantAt ralipramANaM yAvad bhUmiH sacittA bhavati, etadanusAreNa yasya vRkSasya yAvaparimitaH skandhaH syAt tattatpramANena tadapretanA bhUmiH sacittA bhavatIti svayamUhanIyam / ato vRkSasya hastisuNDAmAtre dUre eva sthAtavyamiti niyamAnAdaraNena tatropavizya 'ThANaM vA' sthAnaM vA tatra sthAnaM nAma kAyotsargaH, sthIyate sthirIbhUyate yatra tat sthAnaM kAyotsargaH tat 'sejja vA zayyAM vA zarIrapramANAM karoti tathA 'nisIhiyaM cA' naipedhikI vA-pApakriyAniSedhakatvAta naiSedhikI svAdhyAyabhUmiH svAdhyAyasthAnaM, tAM vA 'ceeI' cetayati karoti, tathA yadi kopi sAdhuH svayaM sacittavRkSamUle kAyotsarga karoti zayyAM vA karoti naiSedhikI svAdhyAyabhUmi nirdhArayatItyarthaH / tathA 'ceetaM vA sAijjai' cetayantaM kurvantaM vA svadate / yo bhikSuH macittavRkSamUle kAyotsargAdikaM karoti tamanumodate vA yaH sAdhuH sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA api doSA bhavanti tasmAttathA na kartavyamiti / / suu01||
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 5 sU0 2 6 sacitavRkSamUle sthitvA'' lokanA disarva niSedhaH 137 sUtram -- je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA Aloejja vA palo. ejja vA Alota vA paloeMta vA sAijjai // sU0 2 // chAyA - yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA AlokayedvA pralokayedvA AlokayantaM vA pralokayantaM vA svadate ||suu0 2 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'sacittarukkhamUlaMsi' sacittavRkSamUle, prakRtasUtraM sacittavRkSamUlagatasacittabhUmiparakam, tatra sthitvA yo bhikSuH 'Aloejja vA' Alokayet - UrdhvAdhastiryakSu dikSu vidikSu kAJcidekAM dizamAzritya pazyet ekavAraM vA pazyet 'paloejja vA' pralokayet - sarvAsu dikSu vidikSu Urdhvamagho vAraM vAraM vA pazyet tathA 'AloeMtaM vA paloevaM vA sAijjai' AlokayantaM vA pralokayantaM vA svadate / yo hi sAdhuH sacittavRkSamUle sthitvA ekavAramanekavAraM vA Alokayati tasyAnumodanAM vA karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati / vRkSamUlaM dvividhaM saparigrahaM vA aparigrahaM vA, saparigrahaM tu caturvidhamdivyamanujatiyamizraparigRhItabhedAt / tatra divyaparigRhItaM devAdhiSThitam 1, evaM manuSya - parigRhItaM manuSyAdhiSThitam 2, tiryakparigRhItaM tiryagadhiSThitaM yatra gomahiSyAdayo baddhA bhaveyustat 3, mizraparigRhItaM tribhirapyadhiSThitam 4, tatra devaparigRhItavRkSamUle sthitvA pazyati tadA sAdhoH kSiptacittayakSAviSTonmAdaprAptatvAdayo doSAH saMbhaveyuH 1, manuSyaparigRhItavRkSAdhaH sthitvA'valokane tadadhiSThAtuH zaGkA syAt-"kimarthamayamevaM pazyati ? kiM vRkSasya chedAdikaM kariSyati ?" ityAdi 2, tiryakparigRhIte teSAmAhArAdAvantarAyaH syAt, sAdhudarzanAt pazavaH udvignA bhUtvA bandhanaM troTayitvA nazyantItyAdi 3, mizraparigRhIte pUrvoktAH sarve'pi doSAH samApateyuH 4 / etadvacatiriktamapariMgRhItam, tatrA'pi aneke doSA bhavantIti svayamUhanIyam / ataH sAdhurvRkSamUle sthitvA AlokanapralokanAdikaM na kuryAt / atrAha bhASyakAraH bhASyam - sacittarukkhamUlasi, ThiccA ThANAiyaM kare / pAvas bhikkhuo sajjo, ANAbhaMgAiyaM tayA // chAyA - sacittavRkSamUle sthitvA sthAnAdikaM kuryAt / prApnoti bhikSukaH sadya AjJAbhaGgAdikaM tadA // avacUriH - 'sacitta rukkhamUlasi' ityAdi / sacittavRkSamUle sthitvA yo bhikSuH sthAnAdikaM kAyotsargazayyAdikam kuryAt, yadi sacittavRkSamUle sthitvA yaH kAyotsargAdikaM karoti 15
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizItharace sa bhikSurAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti / tathA sacittavRkSamUle sthitasya bhikSorhastapAdAdinA vRkSasya saMghaTTanaM bhavet tadA tasya trasasthAvarajIvAdivirAdhanaM bhavati tena saMyamavirAdhanA, tathA chAyArtha tatpatrAdibhakSaNArtha zarIrasaMgharpaNArtha vA samAgatatiryagAdibhya upaghAtopi bhavati tenAtmavirAdhanA bhavati tasmAt sacittavRkSamUle sthitvA sAdhunA kAyotsargAdikaM na kartavyamiti ||suu02|| sUtram--je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei AhArata vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya kA Aharati AharantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / evaM sacittavRkSamuLe sthitvA'zanAderAhAro'pi na kartavya iti ||suu0 3 // + sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA uccArapAsavaNaM paridvavei parihavetaM vA saaijji|| sU0 4 // ____ chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA uccArapranavarNa pariSThApayati pariSThA. payantaM vA svadate ||suu04|| . cUrNI-'je bhikkhU, ityAdi / evaM sacittavRkSamUle sthitvA' uccAraprasravaNAdipariSTApanamapi na karttavyam ||suu04|| sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM karei kreN| vA sAijjai // sU 5 // chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svdte| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / asmin sUtre svAdhyAyanipedhaH pratipAditaH // 205 // sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM udisai uddisaMtaM vA sAijjai // suu06|| chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyamuddizati uddizantaM vA svadate / suu|| cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / asmin sUtre sacittavRkSamUle 'sUtrArthatadubhayarUpasvAdhyAyasya pAThanaM niSiddham ||suu0 6 // / ' fir sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM samudisai samudisaMta vA saaijji|| suu07||
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u05 sU07-13 anyatIthikAdibhyaH saMghATikAsIvanAdiniSedhaH 139 . . chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM samuddizati samudizantaM vA svadate ||suu0 7 // cUNI-je bhikkhU' ityAdi / matra pUrvoktasvAdhyAyasya vAraM vAraM pAThanaM, parebhyaH samupaMdezazceti dvayamapi niSiddham ||suu0 7 // sUtram--je bhikkhU sacittarukkhamUlasi TiccA sajjhAyaM aNujANai anujANaMtaM vA sAijjai // sU0 8 // chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthityA svAdhyAyamanujAnAti anujAnantaM vA svadate // sU0 // cUrNI- je bhikkhU' ityAdi / svAdhyAyAdikaraNArthamAjJApradAnamanujJAnam , anyat sarva pUrvavadeveti // 20 8 // sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM vAei vAeMta vA sAijjai / / sU0 9 // . chAyA-yo bhikSuH sacittavRkSamUle sthityA svAdhyAyaM vAcayati pAcayantaM vA svadate // sU. 9 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / tatra vAcayati vAcanAM dadAti tathA vAcanAM dadata svadate'numodate, anyatsarvaM pUrvavadeva / / sU0 9 // sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / sU0 10 // choyA-yo bhikSuH sacittavRkSamule sthitvA svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||suu. 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / evaM pUrvoktaprakAreNa sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAya pratIcchati AcAryebhyaH pradattAM vAcanAM gRhNAti, tathA vAcanAM gRhyantaM svadate'numodate ||suu0 10 // - sUtram-je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyapariyaTTai pariyadvRtaM vA sAijjai / / sU0 11 // chAMyA-yo bhikSuH sacicavRkSamUle sthitvA svAdhyAyaM parivartayati parivartayanta vA svadate // sU0 11 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / evaM pUrvoktaprakAreNa sacittavRkSamUle sthitvA svAdhyAya parivartayati pUrvAdhItasyA''vartanaM karoti, tathA parivartayantaM vA svadatte'numodate // sU0 11 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 nizIthasUtra sUtram -- je bhikkhu appaNo saMghADiyaM aNNautthieNa vA gAratthi - eNa vA sAgArieNa vA sivvAvei vA sivvAveMtaM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA -yo bhikSurAtmanaH saMghATikAm anyayUthikena vA gArhasthikena vA sAgArikeNa vA sIvayati sIvayantaM vA svadate // sU0 12|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'appaNo saMghADiyaM AtmanaH svasya saMghATikAM prAvaraNavastraM 'cAdara' 'pachevaDI' iti bhASAprasiddhAm 'aNNautthipaNa vA' anyayuthikena vA paratIrthikena 'gArasthieNa vA' gArhasthikena vA yena kenacit pUrvasaMstutAdinA tadanyena vA gRhasthena 'sAgArieNa vA' sAgArikeNa vA, tatra sAgArikaH zrAvaka ityarthaH tena 'sivvAve ' sIvayati - paradvArA svakIyaprAvaraNavastrasya saMdhAnaM kArayatItyarthaH, tathA 'sicvAveMtaM vA sAijjai' sIvayantaM vA svadate / ","- atrAha bhASyakAraH- bhASyam - paratitthigityehiM saMghADIe ya sIvaNaM / kAreha samaNo jo u, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA - paratIrthigRhasthaiH, saMghATavAzca sIvanam / kArayati zramaNo yastu, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH - 'paratitthi0' ityAdi / yastu zramaNaH sAdhuH paratIrthikagRhasthaiH, upalakSaNAt zramaNIbhirvA saMghATacA : - 'cAdara' 'pachevaDI' iti bhASAprasiddhAyAH sIvanam, upalakSaNatvAt AhArAdyAnayanavaiyAvRtyAdikaM vA kvApi kasminnapi kAle kAraNe'kAraNe vA kArayet tadA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti / yasmin saMpradAye gacche vA saMyatIbhiH uparyukaM kAryaM kArayati sa gacchaH lokAnAM purato napuMsaka iva zAstravidAM pariSadi sarvathaiva anAdRto bhavatIti bhAvaH // suu012|| : sUtram -- je bhikkhU appaNA saMghADIe dIhasuttAI karei kareMtaM vA sAijjai || sU0 13 // chAyA - yo bhikSurAtmanaH saMghATayA dIrghasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate // sU013 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'appaNo' AtmanaH svasya 'saMghADIe' saMghATyAH prAvaraNavastrasya 'cAdara' 'pachevaDI' iti lokaprasiddhAyAH 'dIhasuttAI kareI' dIrghasUtrANi prAvaraNavastrAntabhAgasthitAni dazikArUpANi laghusUtrANi, tAni dIrghasUtrANi kArpAsikasUtreSu UrNAsUtrANAM UrNAstreSu kSaubhikAdisUtrANAM bandhanaM dattvA dIrghANi caturaGgulAdadhikAni vistRtAni sUtrANi zobhArthaM karoti-saMpAdayati 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmagAdikA dopA api bhavantIti // sU0 13 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u05 sU014-16 prAtihArikapAdapronchanasyoktakAle pratyarpaNani0 141 sUtram-je bhikkhU piumaMdapalAsayaM vA paDolapalAsayaM vA billapalAsayaM vA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA saMphANiya saMphANiya AhArei AhArataM vA sAijjai // sU0 14 // __chAyA yo bhikSaH picumandapalAsakaM vA paTolapalAsakaM vA bilvapalAsaka vA zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA saMphANiya saMphANiya Aharati AharantaM vA svadate ||suu0 14 // __ cUrgI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'piumaMdapalAsayaM vA' picumandapalAzakaM vA, tatra picumandaH nimbavRkSaH, tasya palAzakaM patraM vA 'paDolapalAsathaM vA' paTolapalAMzakaM vA, tatra paTolo latAvizeSaH 'paravala' iti bhASAprasiddhaH, tasya palAzakaM patram , tadvA villapalAsayaM vA' bilvapalAzakaM vA, tatra vilvo vilvavRkSa 'villI' 'vela' iti prasiddhaH, tasya palAzakaM patram / eteSAM patrANAM bhakSaNasya darzanAntarIyasAdhau prasiddhatvenAtra tasya pratiSedho varNitaH, kintvatra patramAtrANAM sarveSAM patrANAM grahaNaM bodhyam , teSAM sajIvatvena jIvavirAdhanAt , tAdRzAni sacittAni patrANi 'sIodagaviyaDeNa' zItodakavikaTena vA, tatra vikaTena vyapagatajIvena acittazItajalena taNDuladhAvanAdijaLenetyarthaH, athavA 'usiNodagaviyaTeNa vA' uSNodakavikaTena vA vyapagatajIvenopNodakena acittoSNodakenetyarthaH, 'saMphANiya saMphANiya' tatra 'saMphANiya' iti dezI zabdastena 'saMphANiya' iti phenayuktAni kRtvA kRtvA, tathA ca acittAbhyAM zItoSNajalAbhyAM samyaka tAdRzapatrANi samartha saMmarcetyarthaH 'AhAreI' Aharati teSAM bhakSaNaM karoti, tathA 'AhAra vA sAijjaI' AharantaM vA svadate / nimbAdivRkSapatrANAmacittajalena prakSAlana kRtvA AhAraM kurvantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAga bhavati // sU0 14 // ' sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA tameva rayaNi paccappiNissAmi'-tti sue pacappiNai paccappiNataM vA sAijjai ||suu0 15 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pAdapoMchanaka yAcitvA tasyAmeva rajanyAM pratyarpayidhyAmI'-ti zvaH pratyarpayati pratyarpayanta vA svadate ||suu0 15 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'pADihAriyaM pAyapuMchaNaM' prAtihArika pAdapoMchanakam , tatra zrAvakAdibhya AnItaM pratyarpaNayogya vastu prAtihArikamiti kathyate, tathA pAdapoMchanaka rajoharaNam 'jAittA' yAcitvA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'-tti vasyAmeva rajanyAM pratyarpayiSyAmIti, sUtre 'tameva rayaNi' ityatra saptamyarthe dvitIyA prAkRtatvAt ,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ phera nizIthasUtre zrAvakAdibhyo gatvA kathitam-mahya rajoharaNaM dehi ahaM punaH kArya saMpAdya tasyAmeva rajanyAM rAtrau pratyarpayiSyAmi gatreH prAgevetyarthaH, rAtrau AdAnapradAnasya niSiddhatvAt rananItipadaM divasAvasAnabodhakam , ityevaM prakAreNa yAcanAM kRtvA rajoharaNamAnItavAn kintu 'mue paccappiNaI' zvaH pratyarpayati zvaH paradine prAtaHkAle rAtrivyapagamAnantaraM pratyarpayati rajoharaNam, tathA 'paccappiNataM vA sAijjai' pratyarpayantaM vA svadate / yo hi rajoharaNAdikaM tadivasamAtrasya kRte yAcitvA AnItavAn , yadyapi prAtihArikaM rajoharagamAhAravastrapAtrAdi kambalaM ca na kalpate sAdhnAmiti rajoharaNasya prAtihArikatvena yAcanaM na saMgaJchate tathApi akasmAt caurAdinA apahRtam , agninA dagdhaM, kutrApi viramRtaM ced joharaNaM bhavet tadA tAtkAlikakAryakaraNAya tadyAcanasya saMbhavaH kintu pratyarpayati dvitIyadine prAtaHkAle / etAdRzaM zramaNa svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati mRpAvAdAdidoSasaMbhavAt , tathA etAdRzasyAjJAbhaGgAdayo'pi doSA bhavantIti |suu0 15 // sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNi paccappiNai paJcappiNataM vA sAijjai / suu016| - chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pAdapoMchanaka yAcitvA zva. pratyarpayiSyAmo-ti tasyAmeva rajanyAM pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate ||suu016|| ' cUNIM-'je bhikkhU pADihAriyaM 'ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pADihAriya' prAtihArika punaH pratyarpaNayogyam 'pAyapuMchaNaM' pAdapoMchanakaM "jAina yAcitvA zrAvakebhyo pAdaprochanasya yAcanAM kRtvA''nItaM 'mue paccappiNissAmi'-ti vA prAta:kAle pratyarpayiSyAmi, arthAt kazcit sAdhuHzrAvakagRhaM gatvA kathayati-'moH / mahyamekaM pAdapoMchanakai dehi kArya kRtvA prAtaH punaH pratyarpayiSyAmi' iti kathayitvA zrAvakebhyo pAdapochanaka gRhAti kintu 'tameva rayaNi paccappiNaI' tasyAmeva rajanyAM-rajanImukhe divasAvasAne pratyarpayati, yadivase evaM yAcanAM kRtvA dvitIyadivase dAtuM kathayitvA AnItavAn tat tasyAmeva rAtrau rAtreH pUrvameva - punaH pratyarpayati, tathA 'paJcappiNataM vA sAijaI' pratyarpayantaM vA vA svadate, prAtaHkAle pratyarpayiSyA, mIti kathayitvA prAtihArika rajoharaNaM yAcitvA AnItavAn parantu tadAtraH prAgevaM * pratyarpaNaM karoti, tAdRzaM zramaNaM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, evaM karaNe sAdhorvacane mRSAvAdadoSApattiH syAt / sUtram-je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'-ttiM sue paccappiNai paccappiNataM vA sAijjai // sU0 17 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNimAyAvadhariH u.55.17-23 prAtihArikasAgArikasatkadaNDAderuktakAle pratyarpaNani0 143 chAyA-yo bhikSuH sAgArikasatkaM pAdokanakaM yAcitvA tasyAmeva rajanyAM pratyapayiSyAmI-'ti zvaH pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate ||suu017|| ___cUrNI-'je bhikkhU sAgAriya0' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSu. zramaNa zramaNI vA 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam-sAgAriko gRhasthaH tatsatkaM tatsambandhi 'pAyapuMchaNaM jAittA' pAdapoMchanakaM yAcitvA / zeSaM paJcadazasUtravad vyAkhyeyam ||suu0 17 // sUtram-je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNi paccappiNai paccappiNataM vA sAijjai // __ chAyA-yo bhikSuH sAgArikasatkaM pAdaproMchananaM yAcitvA zyaH pratyarpayiSyAmI-ti' tasyAmeva rajanyAM pratyarpayati pratyarpayantaM vA svadate ||suu0 18 // cUrNI-'je bhikkhU sAgAriya' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sAgAriyasaMtiyaM' sAgArikasatkam gRhasthasvAmikaM yad upAzraye sthitaM tat 'pAyapuMchaNaM jAittA' pAdaproganakaM yAcitvA, zeSa poDazasUtravad vyAkhyeyam ||suu0 18 // . sUtram--je bhikkhU pADihAriyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUI vA jAittA evaM eehiM dohiM vi ceva pADihAriya-sAgAriyagamaehiM do do AlAvagANeyavvA / / sU0 19 // 20 // 21 // 22 // chAyA-yo bhikSu. prAtihArika daNDaka vA yaSTikAM cA avalehanikAM vA gheNusUcI vA yAcitvA, pavam patAbhyAM dvAbhyAmapyeva zAtihArika-sAgarikagamakAbhyAM dvauM dvau AlApako jJAtavyau / sU0 19 / 20 / 21 / 22 // cUrNo-'je bhikkhU pADihAriya0' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'pADihAriya' prAtihArikama punaH pratyarpaNayogyam 'daMDayaM vA' daNDakaM vA, tatra daNDaH pUrvoktasvarUpastam 'laTTiyaM vA' yaSTikA laghudaNDarUpAM vA rugNAdyavasthAyAM grahaNayogyAm 'avalehaNiyaM vA' avalehanikAM vA, tatra caraNAdisaMlagnakardamAdikaM yayA apanIyate sA vetraprabhRtinirmitA kSurikAdisazavastuvizeSarUpA, tAm avalehanikAm, tathA 'veNusUI vA' veNusUcI vA vaMzanirmitAM sUcIm 'jAittA' yAcitvA zrAvakAt tadyAcanAM kRtvA 'evaM eehi' ityAdi-evam anenaivA''lApakaprakAreNa etAbhyAM pUrvapradarzitAbhyAmapi dvAbhyAmeya, kIdRzAbhyAmityAha-'paDihAriya0' ityAdi-"prAtihArika-sAgArikasatkarUpAbhyAM gamakAbhyAM pratyekasya dvau dvau AlApako kartavyau, tathAhi-prAtihArikasya daNDakAdikasya tasminneva divasAvasAne pratyarpayiSyAmIti kathayitvA zvaH prAta.kAle pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nizIthasUtre - // 19 // tataH prAtihArikasya daNDakAdikasya prAtaHkAle pratyarpaNArtha kathayitvA divasAvasAne eva pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram // 20 // evam-sAgArikasatkasya daNDakAdikasya tasminneva divasAvasAne pratyarpayiSyAmIti kathayitvA prAtaH pratyarpayatIti tadviSayaM sUtram // 21 // evaM sAgArikasatkasya daNDakAdeH prAtaH pratyarpayiSyAmIti kathayitvA tasminneva divasAvasAne pratyarpayatIti tadviSayakaM sUtram // 22 // etatsUtracatuSTayamapi sAdhorvacane mRSAvAdadoSavattvena 'niSedhaviSayakamasti / zeSa paJcadazasUtravad vyAkhyeyam ||suu022|| atrAha bhASyakAra:bhASyam-pADihAriyasAgAri,-saMtie je gamA bhave / - : . pAyapuMchaNage daMDAie vettha taheva ya // chAyA-prAtihArikasAgAri,-satke ye gamA bhaveyuH / pAdaprogchanake daNDAdike cAtra tathaiva ca / / avacUri:-'pADihAriya' ityAdi / prAtihArika prAtihArikapAdapoJchanakaviSayakapazcadazaSoDazasUtrayoryo gamadvayaprakAraH kathitaH sa eva hi gamadyaprakAraH sAgArikapAdaproJchanaviSayakasaptadazASTAdazasUtrayorapi jJAtavyaH / tathA pAdapoMchanakaviSayake paJcadazAdisUtracatuSTaye yadat yena prakAreNa rajoharaNasya pratipAdito dvitIyoddezakaprakAreNa sa eva prakAraH prAtihArikasAgArikasatkadaNDAdiSvapi sUtracatuSTayI prayokavyA / etatsarva dvitIyoddezake prathamasUtrAdArabhyApTamasUtraparyantaM yathA varNitam tathaivAtrApi paJcamoddezake varNayitavyam / zrAvakAt yAcitvA AnItasya pAdaproJchanakasya daNDAdervA yathAsamayamapradAne prAyazcittaM bhavati, tathA AjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti ||suu022|| sUtram-je bhikkhU pADihAriyaM vA sejjAsaMthAragaM paccappiNittA doccapi aNaNunnaviya ahiThei ahiTThetaM vA sAijjai sU0 23 // chAyA-yo bhikSuH prAtihArikaM pA zayyAsaMstArakaM pratyarpayitvA dvitIyamapi ananuzApyAdhitiSThati adhitiSThataM vA svadate ||suu0 23 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pADihAriyaM vA' prAtihArikaM vA 'sejjAsaMthAragaM' zayyAsaMstArakaM zrAvakAdAnItaM zravakAya 'paJcappiNittA' pratyarpayitvA pratyarpaNArtha tu gatavAn kintu tatsvAmino'nupasthityAdikAraNavazAt anarpayitvA tadAdAyaiva samAgataH, tat zayyAsaMstArakaM tatraiva tiSThati, tAdRzaM zayyAsaMstArakaM punaH 'doccaM pi aNaNunnaviya' dvitIyaM-dvitIyamapi vAram ananujJApya tasyAjJAmagRhItvaiva yadi kAraNavazAt 'ahiThei' adhitiSThati tadupari samupavizati tasyAnanujJApitasya zayyAsaMstArakasyopabhogaM
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 5 sU0 24-25 dIrghasUtrakaraNaniSedhaH 155, karoti, tathA 'ahiDetaM vA sAijjaI' adhitiSThantaM vA tvadate / yo hi AnItaM zayyAMsaMstAraka zrAvakAyArpayitvA punarapi AjJAmantareNa tasyopabhogaM karoti upabhoktAramanumodate ca. sa prAyazcittaH bhAgI bhavati / prAtihArikA'prAtihArikazayyAsaMstArakamarpayituM gataH kintu kAraNavazAd na'samarpitavAn tacca zayyAsaMstArakaM tayaivAvatiSThate tAdRzaM zayyAsaMstArakaM dvitIyavAramananujJApya tadAjJAmanavApya tasyopabhogaM karoti sa prAyazcitabhAgI bhavatI, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / ananujJAtasya zayyAderananujJApya, punarupabhoge mAyitvaM mRSAvaditvaM ca syAt , tathA adattAdAnam apra: tyayaH kalahaH upAlambhazca syAt , yasmAdete doSAstasmAt , kAraNAt samarpitaM zayyAsaMstAraka dvitIyavAramananujJApya na bhoktavyamiti 'sU0 23 // . sUtram--je-bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAraMgaM paccappiNittAdoccaMpi aNaNunnaviya aMhiThei ahidrutaM vA sAijjai // suu024|| chAyA--yo bhikSuH sAgArikasatkaM zayyAsaMstArakaM pratyarpayitvA dvitIyamapyananuzApyAdhitiSThati kadhitiSThantaM pA svadate // sU0 24 // cUrNI-'je bhikkhU sAgAriya'0 ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAragaM' sAgArikasatkaM zrAvakasambandhi yadupAzrayaH sthitaM tat punaH zayyAsaMstArakaM pIThaphalakAdikaM 'paccappiNittA' pratyayaM tadupabhogAjJAM samarpya tat punaH 'doccaMpi aNaNunnaviya' - dvitIyamapi vAram ananujJApya zrAvakasyAjJAmanAdAya 'ahiTheI' adhitiSThati tAdRzazayyAsaMstArakasyopabhogaM karoti, tathA 'ahidrutaM vA sAijjaI adhitiSThantamupabhogaM kurvantaM vA zramaNaM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmalAdikA doSAzcApi bhavanti / tasmAt kAraNAt tasya tAdRzasya sAgArikasatkazayyAne saMstArakasya dvitIyavAram ananujJApya nopabhogaH karaNIyaH, na vA tadupabhokturanumodanaM karaNIyamiti ||mU0 24 // sUtram-je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA poMDakappAsAovA amilakappAsAovAdIhasuttAiM karei kareMtaM vA saaijjdd|| chAyA-yo bhikSaH zaNakArpAsato vA UrNAkAsito vA boNDakArpAsato vA amilakArpAsato vA dIrghasUtrANi karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 25 // 19
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthayo "cUrNI-'je bhikkhU' ityaadi| 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'saNakappAsAo 'vA' zaNakArpAsAt zaNasUtrAt 'zaNaM' lokaprasiddham "uNNakappAsAyo vA' UrNAkArpAsAdA- ajoTrAdInAm-UrNAsUtreNetyarthaH, poMDakappAsAo vA' poDakArpAsAdvA-vanajAtakAryAsenetyarthaH, 'amilakappAsAo vA' amilakArpAsAdvA kArpAsavizeSAt , kartitazaNAdisUtreNetyarthaH dIhamuttAI karei' dIrdhasUtrANi karoti zaNAdisUtreNa dIrghasUtrANi vastrAntabhAgasthitastrANi dIrghANi saMpAdayatItyarthaH tathA "kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate sa prAyazcittamAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSA bhavanti / evaM zaNAdinA sUtrANi saMpAdayataH zramaNasya sUtrArthayonibhavati / yasmAt dIrghasUtranirmANe eva samayasya vyatIyamAnatvAt svAdhyAyArtha 'samaya eva na milati, ityevaM krameNa sUtrArthayovismaraNaM jAyate / evaM yadi kazcit zrAvakAdi dIrghasUtraM kurvataM sAdhu pazyati tadA 'dIrghasUtranirmANa gRhiNAM karma' iti kRtvA tasya zramaNasya zAsanasya ca laghutA bhavati / evaM teSu dIrghasUtreSu zuSirabhAge mazakAdijIvAnAM vinAzopi jAyate iti saMyamavirAdhanamapi bhavati / / / yasmAt kAraNAt dIrghasUtranirmANe ete uparyuktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH svayaM dIrghasUtranirmANa na kuryAt na vA dIrghasUtrANi kurvantamanumodayediti / dIrghasUtrArtha yantrAdicAlanamAvazyaka tatazca yantracAlanena vAyukAyikA jIvA vinazyanti tatazca saMyamavirAdhanam , saMyatAstu vAyuvirAdhanApekSayA khAtmavirAdhanameva varamiti manyante, vAyukAyikavirAdhane ghaTakAyAnAmapi-virAdhanaM saMbhavati tena saMyamavinAzaH, saMyamavinAze ca sarveSAM mahAvratAnAM virAdhanamapyApadheta, uktaM ca AcArAgasatreprathamAdhyayane saptamoddezake prathamasUtre-iha saMtigayA daviyA raNAvakhaMti jIviuM' iti / iha zAntigatAH zAntimagnAH dravikAH dravaH--saMyamastadvantaH karmanivAraNazIlAH saMyaminaH jIvitum vyajanAdinA vAyukAyikasya 'virAdhanenaprANAn dhArayituM nAvakAGkSanti necchanti-ityarthaH / yastu ekajIvavirAdhanaM karoti sa paNNAmapi virAdhanaM karoti / uktaM cAcArAgasUtre dvitIyAdhyayane SaSThodezake dvitIyasUtre-'siyA tattha egayare vipparAmusai chasu annayaraMmi kappaI' syAttatraikataraM viparAmazati SaTsu anyatarasmin kalpate, iti chAyA / ayaM bhAvaH-ekakAyavirAdhanAyAM satyAM SaTkAya virAdhanA bhavati, vistaratastu tatraiva vilokanIyam / evaM dhvanivardhakayaMtre (lAuDaspIkara) iti saMpatikAlaprasiddha vyAkhyAnAdikaraNe paTakAyavirA dhanaM bhavatIti, tatra vAyukAyavirAdhanAt / evaM dIrghasUtranirmANa vAyukAyikavirAdhanAsaMbhavAt sUtre dIrghasUtrakaraNasya niSedhaH kRta iti, tasmAt vAyukAyarakSaNArtha yatanA kartavyA, akaraNe prAyazcittaprasaMgAt / / sU0 25 // sUtram-je bhikkhU sacittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 26 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNi u05 sU028-35 sacittAdidArudaNDakAdenavanivezitamAmAdaubhikSAyAzcani0 147, chAyA-yo bhikSuH sacittAn dArudaMDAn vA veNudaMDAn vA vetradaMDAn vA' karoti kurvantaM vA svadate ||suu0. 26 / __ cUrNI-'je bhikkhU sacittAI' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'sacitAI sacittAn-sajIvAn 'dArudaMDANi vA' dArudaNDAn- vA ziMzapAdivRkSasaMpAditadaNDAn ityarthaH 'veNadaMDANiH vA' veNudaNDAn vA, tatra veNuvaMzastatsambandhino daNDAn , 'vettadaMDANi vA vetradaNDAn, vA. tatra vetram latAvizeSalakSaNaM 'veta' 'natara' iti lokaprasiddham , tasya vetrasya scittdnnddaan| vetyarthaH 'kareI' karoti sacittadArudaNDAdIn svayaM saMpAdayatItyarthaH tathA 'karataM vA sAijjaI' sacittadArudaNDAn kurvantaM saMpAdayantamanyamanumodate / yo hi bhikSuH zramaNaH sacittadAruvaMzAdidaNDaM svayaM karoti kurvantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgA'navasthAdayo doSA bhavantIti / / sU0 26 // evaM 'dhareI' dharati-haste dhArayati ||suu0.27|| 'paribhujaI' parimur3ane anyasmin kArye paribhogaM karoti, zeSaM pUrvavat |sU0 28 // mUtram--je bhikkhU cittAiM dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANivA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA-yo bhica citrAn dArudaNDAn- yA veNudaNDAn vA vetradaNDAn.vA karoti. kurSantaM vA svadate // 29 // cUrNI-'je.bhikkhU citAI' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'ciMtAI! citrAn-varNayuktAn. 'dArudaMDANi vA' dArudaNDAn, tatra citraH ekavarNena nolapItAdinA vA ekena varNena atizayenojjvalaH, tathA.caHekavarNena yena kenApi atizayena dArudaNDAn ujjvalAn 'karoti' ityaprimeNA sambandhaH, tathA 'veNudaMDANi vA' veNudaNDAn vA tatra gheNuvaMzaH, tasya daNDAn , tAn varNenoujvalAn karoti, tathA 'vettadaNDANi vA' vetradaNDAn vA ekavarNenAtizayenojjvalAn 'karei! karoti-svayaMH saMpAdayati; tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA saMpAdayantamanyaM zramaNaM svadate'numodate / yo bhikSucitraM dArudaNDaM veNudaNDaM vetradaNDaM karoti kurvantaM vA anumodate saprAyazchittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti |mu029|| evaM 'dharei' sU0 30 // 'paribhaMjaDa' suu03.1|| vyAkhyAnaM. pUrvavat // sUtram-je bhikkhUAvicittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANiH vA vetta. daMDANivA karei kareMta vA saaijji| sU0 32 // chAyA-yoM bhikSuH vicitrAn dArudaNDAn vA veNudaNDAn vA vetradaNDAn vA' kaleti kurvantaM vA svavate ||suu0 32 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 . . - nizIthasace * * cUrNI-'je bhikkhU vicittAI' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH vicittAI vicitrAn nAnAvaNopetAn 'dArudaMDANi' dArudaNDAn 'veNudaMDANi vA vaMzadaNDAn 'vettadaiDANi vA' vetradaNDAn vA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate / yaH zramaNaH nAnAvarNopetAn dArudaNDAdikAn svayaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti |suu0 32 // evaM 'dhareI' |suu0 33 / 'paridhrujaI' vyAkhyAnaM pUrvavat ||suu.034|| sUtram--je bhikkhU navaNivesaMsi gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDi. ggAheMtaM sAijjai // sU0 35 // ___ chAyA yo bhikSurnavaniveze grAme vA yAvat saMniveze vA anupravizyAzana vA pAnaM vA-khAdya, vA svAya, vA pratigRhNAti pratigRhNataM vA svadate ||suu0 35 // ... . . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'navaNivesaMsi vA' navaniveze vA-navatayA nivezaH sthApanaM yasya sa navaniveza:-tasmin prathamatayA - nivAsite, tAdRze 'gAmaMsi vA' grAme vA 'jAva saMnivesaMsivA' yAvat saniveze vA atrayAvat-padena nagarakheTakavaTAdInAM saMgraho bhavati, eteSu navaniveziteSu prAmAdiSu aNuppavisittAanupravizya pravezaM kRtvA, yo hi bhikSurnavanirmitaprAmAdiSu madhye pravezaM 'kRtvetyarthaH 'asaNaM vA' azanamAhArAdinAtaM vA 'pANaM vA' pAnaM taNDuladhAvanAdikamacittajalam 'khAimaM 'vA' 'khAdyadrAkSAkhaNDAdikam 'sAimaM vA' svArya lavaGgAdikam 'paDiggAheI' pratigRhNAti-grahaNaM karoti 'paDiggAheta vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate / yo hi'zramaNo navanirmitImAdAvanupravizyAhA. debrahaNaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAMgI bhavati; tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNo navanirmitaprAmAdiSu pravizya na caturvidhAhArAdikaM gRhNIyAt navA gRhNantamanumodayediti / - ayaM bhAvaH-navanirmitagrAmAdau pravizantaM 'zramaNaM dRSTvA bhadrakA anivasitukAmA api evaM vicArayanti-aho bhAgyavazAt sAdhuH samAgato mahanmaGgalaM jAtam , 'sthirIbhUtaM ca / evaM jAnanti badanti ca- aho sAdhudarzana dhanyam , sAdhunA'traM prathamameva 'bhikSAgrahaNaM kRtam, tina kAraNena grAmopi sthiro bhaviSyati, vayamapi cAtra susthirA. santo vasiSyAmaH, iti kRtvA te tatrAgatya -nivasanti -- tenArambhapravRttiH / tataste bhadrakAH teSAM sAdhUnAmanyeSAM vA. nimittamudgamAdidoSaduSTamAhArAdikaM kuryuH / yazca abhadrakaH sa punarnavanirmitagrAmAdau AvAsaM kartukAmopi prathamataH sAdhU dRSTvA .
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharNibhASyAvariH u05sU036-60 navalohAdikhanyAmikSAyAH mukhavINikAdezca niSedhaH 149 amaGgalamiti kRtvA na vAsaM karoti tato nivartate / asthire ca grAme jAte lokA vadanti-kuto'smAkaM sukham yasmAt prathamameva tu muNDaziraso dRSTAH bhikSayA lambhitAzca, iti tasyAnyeSAM ca zramaNAnAM bhakkAdIn nivArayiSyanti, evaM cAntarAyadoSo bhavati / evaM ca navanirmitamAmAdau praveze doSA bhavanti / evaM navanirmitagrAmAdau praveze kRte sacittapRthivyAdisaMghaTTanAdoSaH, apkAyaharitakAyAdisaMghaTTanadoSopi bhavet tasmAt kAraNAt navanirmitagrAmAdau pravezo na kartavyo na vA pravizantamanumodayediti ||suu0 35 // . ... sUtram-je bhikkhU navaNivesaMsi ayAgaraMsi vA taMbAgaraMsi vA tau. AgaraMsi vA sIsAgaraMsi vA hiraNNAgaraMsi vA suvaNNAgaraMsi vA rayaNA. garaMsi vA vairAgaraMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 36 // chAyA-yo bhikSurnavaniveze vA aya mAkare vA tAmrAkare vA apvAkare vA sIsAkare vA hiraNyAkare vA suvarNAkare vA ratnAkare vA vajrAkare vA anupravizyAzanaM vA pAnaM pA svAdya vA svAdya vA pratigRhmAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 36 // . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA ityadinA yathA navanivezite grAmAdau pravizya bhikSAgrahaNaniSedhaH kRtastathaiva navanivezite lohakhanyAdAvapi bhikSAMgrahaNaniSedho jnyaatvyH| tathAhi-navanivezite ayAkare-lohakhanyAM, evaM tAmrAkare-tAmrakhanyAM, pvAkare trapuH-'jasadI' iti prasiddho dhAtuvizeSaH, tasya khanyAM, sIsAkare-sIsakanAmadhAtuvizeSakhanyA, hiraNyAkare-rajatakhanyA, suvarNAkare, ratnAkare-ratnakhanyAM, bajrAkare vajaratnakhanyAM vA'nupravizya zramaNaH zramaNI vA'zanAdikaM gRhNAti gRhantaM vA svadate sa doSabhAgU bhavati / tatra gamane saMyamAtmavirAdhanA'vazyambhAvinI, eSAM sacittatvAsaMyamavirAdhanA / patanAdisaMbhavenA''tmavirAvanA ca bhavati / tathA tatra sthitAnAM caurAdizaGkAsaMbhavo'pi syAt ||suu0 36 // -: / sUtram-je bhikkhU muhavINiyaM karei kareMta vA sAijjai ||suu0 37 // chAyA yo bhikSurmukhavINikAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 37 / * cUrNI-'je bhikkhU muhavINiya' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH, zramaNI vA 'muivINiyaM karei' mukhavINikAM karoti, tatra vINA vAdyavizeSalakSaNA, tathA ca vINAvat mukhaM karoti, vINayA hi madhurazabdo'bhivyajyate tato mukhasya tathA- ceSTAM karoti yathA mukhaM vINA-..
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUryaH 150 vad bhavati, tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate / yo hi bhikSuH svakIyaM mukhN| kuceSTayA vINAvat karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikAH- doSA bhavanti, ||suu0 37|| evaM mukhavINikAkaraNasUtravadevAnyAnyapi dantavINikAkaraNasUtrata Aramya harivoNikAkaraNasUtraparyantAni ekAdaza sUtrANi vyAkhyeyAni / tathAhi - 'je bhikkhU daMtavrINiyaM karer3a' yo bhikSurdantatrINikAM karoti // 38 // evam 'udvavINiyaM' ||39|| 'nAsAvINiyAM // 40 // 'kakkhavINiyaM' // 41 // ' hatthavINiyaM' ||12|| 'nahavINiyaM' ||43||| 'pattavINiyaM ||44 || 'pupphacINiyaM // 45|| 'phalavINiyaM' ||46 || 'vIyavINiyaM ||17|| 'hariyatrINiyaM' ||48 || chAyA-yo bhikSurdantavaNikAM karoti ||38|| evam - oSThavaNikAm ||39|| nAsAvINikAm ||40|| kakSAvINikAm // 41 // hastavINikAm ||42 || nakhavINikAm ||43|| patravINikAm ||44 || puSpavINikAm ||45|| phalavIzikAm // 46 // vIjavINikAmH // 47 // haritavaNikAm ||4.8|| etAni sUtrANi mukhavINikAkaraNasUtravad, vyAkhyeyAni // sU0 48 // sUtram je. bhikkhU muhavINiyaM vAei. vAeMtaM. vA: sAijjai // sU0 49 // , chAyA -yo bhikSurmukhavINikAM vAdayati vAdayantaM vA svadate // 59 // . cUrNI - 'je bhikkhU muvINiyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'muhatrINiyaM vAeI' mukhavINikAM vAdayati mukhaM vINAvat vAdayati mukhena / vINAvat zabdaM karoMti, mohaM vilakSaNaM madhurazabdakararNena janayati tathoMpazAntamapi mohamudIrayati / tathA 'vAeMtaM vA sAijjai'' vAdayantaM vA svadate'numodate / yo hi sAdhuH mukhaM vINAvad vAdayati vAdayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 49 // evaM sukhavINikAvAdanasUtravadevA'nyAnyapi dantavINikAvAdanasUtrata Arabhya haritavINikAvadanasUtraH paryantAni ekAdaza sUtrANi vyAkhyeyAni / tathAhi - 'je bhikkhudaMtavINiyaM vAei' su0 50 // 'oTTatrINiyaM vAei' // 51 // 'nAsAvoNiyaM vAI' // 52 // 'kakkhavINiyaM' vAei || 53 // 'itthavINiyaM vAei' ||54|| 'nahavINiyaM vAi' || 55 || 'pattavINiyaM vApaI // 56 // pupphavINiyaM vAei // 57 // 'phalavINiyaM vAei ||18|| 'vIyavINiyaM vA e3: / / 59 / 'hariyavINiyaM cAei' ||60|| chAyA-yo bhikSurdantavINikAM vAdayati ||suu050 || oSThavINikAM vAdayati // 51 // nAsAvINikAM vAdayati ||12|| kakSAvINikAM vAdayati // 53 // dastavINikAM vAdayati // 54 // nakhavaNikAM vAdayati // 55 // patravINikAM vAdayati // 56 // puSpavINikAM vAdayati // 57 // phalavINikAM vAdayati ||58 || bIjavoNikAM vAdayati ||5-9 // haritavINikAM vAdayati // 60 // etAni sUtrANi mukhavINikAvAdanasUtrabada vyAkhyeyAni ||su0 60 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimA yAvacUriH u0 5 sU0 61-64 auhezivayAdivasativAsaniSedhaH 151 - sUtram-evaM aNNayarAMNi vA tahappagArANi vA aNudinnAI sadAI udIrei udIta vA sAijjai // sU0 61 // chAyA-evamanyatarAn vA tathAprakArAn vA 'anudIrNAn zabdAn' udIrayati udIrayantaM vA svadate // sU0.61 // cUrNI- 'evaM aNNayarANi' ityAdi / saMprati prakRtaprakaraNamupasaMharannAha-'eva'mityAdi / 'evaM' evaM yathoktaprakAreNa 'aNNayarANi vA' anyatarAn vA vINAvAdanaprakAreNa anyAnapi zabdAn pazupakSisAdInAM zabdAn 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn vA taM prakAramApannA iMti tathAprakArAH, tAn zabdAn vAditrazabdasamAnAnanyAnapi 'aNudinnAI anudIrNAn 'sahAI' zabdAn 'udIrei' udIrayati uccArayati, arthAt yat mohanIya karma upazAntaM tat punaranekaprakArakazabdoccAraNena udIrayati, tathA 'udIreMtaM vA sAijjaI' udIrayantaM vA svadate / yo hi zramaNo'nekaprakArakAn zabdAnudIrayati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti / / sU0 61 // sUtram-je bhikkhU uddesiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // sU0 62 // chAyA yo bhikSuraudezikI zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate ||suu0 62 // cUrNI-je bhikkhU uddesiyaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uresiyaM sejja' maudezikI zayyAm-ekaM zramaNaM zramaNI vA uddizya kRtA iti auhezikI, sA cAsau zayyA vasatiH sthAnakamityarthaH tAmaudezikI zayyAm 'aNuppavisaI' anupravizati sAdhumuddizya kRtopAzraye upAgacchati, upAzraye nivAsakaraNArthaM yaH zramaNaH praveza karoti, tathA 'aNuppavisaMta vA sAijjai' 'anupravizantaM vA svadate / yaH 'zramaNa audezikasthAnake upAgacchati taM yo'nyaH zramaNo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhAdikA / doSA bhavanti / / sU0 62 // sUtram-je bhikkhU sapAhuDiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppaksitaM vA saaijji|| sU0 63 // chAyA-yo bhikSuH saprAbhRtikAM zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate 63
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre. cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sapAhuDiyaM sejjaM 1 saprAmRtikAM zayyAm, prAmRtam - upahAraH yatra karma prAbhRtaM bhavati karmaNa AgamanaM bhavati tena sahitA yA sA prAmRtikA, yasyAM vasatau chAdanalepanabhUmikarmAdikaM kriyate tAdRzIM zayyAM vasatim, yA prAcUrNakAnAM nivAsAya kiyatkAlArtha dattA sA'pi vasatirupacArAt- saprAbhRtikA procyate, tAdRzIM zayyAM vasatiM sthAnakamityarthaH 'aNuppavisai' anupravizati etAdRzopAzraye nivAsArthamAgacchati 'aNuppavitaM vA sAijjai' anupravizantaM vA svadate / yo hi bhikSuH saprAbhUtarka sthAnakaM nivAsArthamAgacchati tamanumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / yasmAt kAraNAt saprAbhRtikAvasatau nivAsakaraNe ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH saprAbhRtakasthAnake nivAsaM na kuryAt, na vA saprAbhRtakasthAnake nivasantaM zramaNamanumodayediti // sU0 63 // 152 sUtram -- je bhikkhU saparikammaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // sU0 64 // chAyA -yo bhikSuH saparikarmA zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate ||suu064 || 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'saparikammaM sejjaM 'aNuppavisa ' saparikarmA zayyAm anupravizati, tatra saparikarmA - parikarmasahitA lisA ghRSTA mRSTA dhavalitA bhavet, yatra nivAsakaraNena mUlaguNottaraguNAnAM vighAto. jAyate, athavA yasyAM vasatau sAdhumuddizyAnuddizya vA kazcit ghAvanagharSaNalepanAdikaM citrakarmAdikaM vA saMpAditaM bhavet tAdRzI vasatiH saparikarmA zayyA kathyate / tAmanupravizati tatra nivAsaM karoti, tathA 'aNuSpavisaMta vA sAijjar3a' anupravizantaM vA svadate / yo hi bhikSuH saparikarmavasatau nivAsaM karoti taM yo'numodate sa prAyavittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 64 // sUtram -- je bhikkhU ' Natthi saMbhogavattiyA kiriya' -tti vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 65 // chAyA - yo bhikSuH 'nAsti saMbhogapratyayA kriyA' iti vadati vadantaM vA svadate // 65 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'Natthi saMbhogavattiyA kiriya' - ci vayai' nAsti saMbhogapratyayA kriyeti vadati / tatra nAsyayaM pratiSedhaH, 'saMbhoga' ityatra saMzabdaH ekIbhAve bhujaghAtuH pAlanAbhyavaharaNArthakaH, tatazca ekatra bhojanamityarthaH, ekamaNDalyA
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ mammmmmmmmwwwmmmmmmmmwwinnrmmrammmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmmmmmmmmmmmmmmmmmm pUrNibhASyAvariH u05 sU066-68 pakSapAtrAdInAM chedanAdi kRtvA pariSThApananiSedhaH 153 mupavizyAhArAdikaraNam, tataH asamAnasAmAcArIkairapi sahAhArAdikaraNe saMbhogapratyayakAraNikA kriyA karmabandho na bhavati, ityevaMprakAreNa yo vadati / atra 'saMbhoga'--zabdena dvAdazaprakArakasaMbhogo jJAtavyaH, yena sAdhunA saha ekatra bhojanAdivyavahAro na bhavettena, athavA yaH viruddhasAmAcArIkastena saha bhojanAdikriyAM karotu na tatra ko'pi karmabandhaH, ityevaM yo vadati, tathA 'vayaMta vA sAijjai'. vadantaM vA svadate / yo hi bhikSuH 'saMbhogakAraNakaH karmabandho na bhavati evaM vadati, tamanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvAdikA doSA bhavanti tasmAt saMbhogapratyayA kriyA na bhavatItyevaM na vadet ||suu065|| sUtram-je bhikkhU vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palicchidiya palicchidiya parihavei parihaveta vA saaijji|| sU0 66 // chAyA-yo bhikSurvastraM vA pratigraha vA kambalaM vA pAdaprogchanakaM vA alaM. sthira dhruvaM dhAraNIyaM praticchidya preticchidya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // khuu066|| cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU - yaH kazcid bhikSuH niravadhabhikSaNazIla: zramaNaH zramaNI vA 'vatthaM vA vastraM vA-kSaumikaM kAmikaM vA 'paDiggaraM vA' pratigrahaM vA-pAtraM vA 'kaMvalaM vA kambalaM vA-UrNAdiniSpanna 'pAyapuMchaNaM vA' pAdapochanakaM vA-rajoharaNamityarthaH, 'ala thiraM dhuvaM tatra malaM kAryakaraNe paryAptaM samarthamapi, sthiram yathAvasthita, dhruvaM cirakAlaparyantavartanayogyaM 'dhAraNijja' dhAraNIya-dhAraNayogyaM kAryakaraNayogyamapi vastrAdikam 'palicchidiyapalicchidiya' praticchidya praticchidya hastena churikAdinA vA khaNDaM khaNDaM kRtvA 'parihaveI' pariSThApayati-kAryakSamamapi vastrAdikaM hastena zastrAdinA vA chittvA bhUmau pariSThApayati nikSipati tathA 'parihaveta vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate, tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / yasmAdete doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA kAryakaraNakSamaM vastrAdikaM chitvA na pariSThApayet , na vA pariSThApayantamanumodayediti ||suu066|| sUtram--je bhikkhU lAuyapAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM palibhidiya palibhidiya parihavei paridvavetaM vA sAijjai sU0 67 // __ chAyA-yo bhikSuralAvukapAtraM vA dArupAtraM vA mRttikApAtraM vA alaM sthiraM dhavaM dhAraNIya paribhidya paribhidya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 67 // 20
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre 1 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'lAuyapAyaM vA' alAbukapAtraM 'alAbu' iti tumbiketi lokaprasiddhaM, tasya pAtram ' dArupAyaM vA' dArupAtraM vA-kASThapAtramityarthaH 'maTTiyApAyaM vA' mRttikApAtraM vA mRNmayaM bhAjanamityarthaH 'alaM' alam - akhaNDam 'thiraM' sthiraM dRDhaM 'dhuvaM' dhruvaM bahukAlaparyantaparibhogayogyaM 'dhAraNiJja' dhAraNIyaM dhArayituM yogyaM na tu tyAgayogyam, etAvatA pAtrANAM pariSThApanAbhAve kAraNaM pradarzitam etAdRzaM kAryakSamamapi alAbupAtrAdikam 'palibhidiya palibhidiya' paribhidha paribhidya prasphoTya prasphoTayetyarthaH ' paridvaveI' pariSThApayati pAtrANi cUrNIkRtya bhUmau nikSipatItyarthaH tathA 'paritaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate / yaH zramaNaH kAryakSamamapi alAbupAtrAdikaM khaNDIkRtya pariSThApayati, tamanumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyama virAdhanAdikA dopAzcApi bhavanti, yasmAtkAraNAt kAryakSamAnAmapi pAtrANAM skhaNDIkRtya pariSThApane pariSThApayituranumodane ca pUrvoktA doSA bhavanti, tasmAt kAraNAt zramaNaH alAbupAtrAdikaM kAryakSamaM cUrNIkRtya na pariSThApayet, na vA pariSThApayantamanumodayediti // suu067|| 1 154 sUtram -- je bhikkhU daMDagaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNasUiyaM vA palibhaMjiya palibhaMjiya paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // sU0 68 // chAyA -yo bhikSuH daNDakaM vA yaSTikAM vA avalehanikAM vA veNusUcikAM vA paribhajya paribhaJjya pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 68 // cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'daMDagaM vA' daMDakaM - dAruveNuprabhRtidaNDaM vA 'laTThiya vA' yaSTikAM vA 'avalehaNiyaM vA' avalehanikAM vA tatra avalehanikA caraNalagnakardamaniHsAraNAya vaMzAdinirmittakSurikAdirUpA, tAm 'veNusUiyaM cA' veNusUcikAM vA 'palibhaMjiya palibhaMjiya' paribhaJjya paribhaJjya troTayitvA troTayatvetyarthaH 'parive' pariSThApayati, tathA 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate / yo hi bhikSurdaNDAdikaM troTayitvA pariSThApayati, taM vA yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAH bhavanti ||suu0 68 || sUtram -- je bhikkhU airegapamANaM syaharaNaM dharei dhareMteM vA sAijjai // sU0 69 // chAyA - yo bhikSuratirekapremANaM rajIharaNaM dharati dharantaM vA svadate // sU1 69 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 5 0 69-74 rajoharaNasyAnucitavandhaniSedhaH 155 cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'airegapamANaM' atirekapramANam 'syaharaNaM' rajoharaNam rajoharaNasya mAnamittham - tathAhi-gamanasamaye adhomukhatAmantareNaiva sukhato bhUmeH pramArjanaM katu zaknoti tAvatpramANako daNDaH, tadghaTitarajoharaNaM hastipadapramANakaM zAstrasaMmatam, etasmAdadhikamalpaM vA pramANam rajoharaNasyAtirekapramANam / athavA dvAtriMzadakulapramANo daNDaH, aSTAzulapramANAphalI, tAzca jaghanyataH sArddhazata saMkhyakAH, madhyamata UnazatadvayasaMkhyakAH, utkRSTataH zatadvayasaMkhyakA phalikAH, etAdRzaM bhUmikarmakaraNasamartham bhavabhramaNakAraNasya karmarajaso haraNe samartha rajoharaNaM gharttavyam, itodhikapramANakaM nyUnapramANakaM vA rajoharaNamatirekapramANarajoharaNamiti kathyate / dravyabhAvabhedena dviprakAra karajaso haraNaM karotIti rajoharaNamiti vyutpatteH / tat 'dharei' etAdRzapramANato'tirekapramANaM rajoharaNaM gharati, tathA 'ghareMtaM vA sAijjai' gharantaM vA svadate / yo hi bhikSuratirekapramANakaM rajoharaNaM gharati gharantaM vA yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasmAt kAraNAdatirekapramANakaM rajoharaNaM na dharet na vA gharantaM zramaNaM kathaM kathamapi anumodayediti // sU0 69 // tathA sUtram -- je bhikkhU suhumAIM syaharaNasIsAIM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 70 // chAyA -yo bhikSuH sUkSmANi rajoharaNazIrSANi karoti kurvantaM vA svadate // 70 // cUrNo - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'suhumAI' sUkSmANi zlakSNAni zobhArtham 'syaharaNa sIsAi' rajoharaNazIrSANi - rajoharaNasya zIrSANi phali - kAstadaprabhAgAn 'karei' karoti saMpAdayati ' kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 70 // sUtram -- je bhikkhu rayaharaNassa ekaM baMdhaM dei detaM vA sAijjai / 71 | chAyA - yo bhikSuH rajoharaNasyaikaM vandhaM dadAti dadataM vA svadate // sU0 71 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNassa ekkaM ba~dhe dei' rajoharaNasyaikaM bandhanaM dadAti rajoharaNasyopari nizIthikAsUtrasya ekameva bandhanaM dadAti, ayaM bhAvaH--rajoharaNadazAnAM madhye prathamamekaM bandhanaM dAtavyaM, tadanantaraM dvitIyaM bandhanaM phalikAmadhye dAtavyam, tadanantaram tRtIyaM bandhanaM rajoharaNasya daNDoparibhAge aGgulatrayaM parityajya deyam; etAdRzasthitau ekameva bandhanaM dadAti tamaMnumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 71 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasaMtra 'sUtram-je bhikkhU rayaharaNasya paraM tiNhaM baMdhANaM dei deMte vA sAi jjaI sU0 72 // chAyA-yo bhikSuH rajoharaNasya paraM prayANAM vandhAnAM dadAti dadataM vA svadate // 72 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH riyaharaNassa' rajoharaNasya 'paraM tiNheM baMdhANaM' paraM trayANAM vandhAnAm bandhanatrayAdadhikaM bandhanam 'dei' dadAti bandhanacatuSkAdinA bainAtItyarthaH, 'deta vA sAijjai' dadataM vA svadate / yo hi rajoharaNe vandhanatrayAdadhikAni catuH pazca vA bandhanAni dadAti, taM yo'numodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dIpAzcApi bhavantItyato rajAharaNe bandhanatrayAdadhikaM bandhanaM na dadyAt, tathA daidataM nAnumodayet // sU0 72 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM avihIe baMdhai baMdhata vA sAijjaI |73 / chAyA-yo bhikSuH rajoharaNamavidhinA badhnAti badhnantaM vA straMdate / / sU0 73 / / cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU yaH kazcid bhikSuH 'zyaharaNaM' rajoharaNam avihIe baMdhaI' avidhinA zAstroktavidhyatikrameNa badhnAti bandhanaM dadAti tathA 'vadhataM vA sAijjaI' vagnantaM vA svadate, avidhinA yo rajoharaNe bandhanaM dadAti tamanumodate vA se prAyazcittabhAgI bhavati / yasmAt avidhibandhane pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramazaH kathamapi rajoharaNe avidhibandhanaM na dadyAt , na vA avidhinA bandhanaM dadatamanyamanumodayediti // sU0 73 / / -sUtram-'je bhikkhU syaharaNaM kaMDusagavaMdheNaM baMdhA baMdhataM vA saaijjNi| chAyA-yo bhikSuH rajoharaNaM kandukavandhena badhnAti vadhnantaM vA svadate // suu074|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH "rayaharaNa' rajauharaNam 'kaMDasagavaMdheNaM' kandukabandhanena, kandukamiti bAlAnAM khelanopakaraNavizeSaH 'daMDA' 'bola' iti prasiddhaM, tadvandhanasadRzabandhanena 'baMdhai' badhnAti, tathA 'baMdhataM vA sAijjai' baghnantaM bandhanaM kurvantaM vA svadate anumodate / yaH zramaNaH kandukabandhanasadRzabandhanena rajoharaNaM vaghnAti tasya kaThinabandhanakaraNe punarmocane vilammo bhavati tena sUtrArthayorhAnirbhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti tasmAt rajoharaNe tAdRzaM bandhana na dAtavyaM, na vA dadataM kamapyanumodayediti // sU0 74 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM vosaTuM dharei dharataM vA sAijjai / / 75/
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimASyAvadbhiH u.5 2. 75-80 rajoharaNasyAnucitopabhoganiSedhaH 157 . chAyA-yo bhikSuH rajoharaNaM vyutsRSTaM dharati dharantaM vA svadate ||suu0 75 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayahareNaM' ranoharaNam 'vosaTuM' vyutsRSTaM svasmAd atidUra-sArddhahastatrayAt dUram , etAvadre avasthitaM rajoharaNam 'dharei' dharati-sthApayati tathA 'dharetaM vA sAijaI' gharantaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSuratidUre rajoharaNaM dharati sthApayati, athavA rajoharaNamantareNaiva gamanAgamanaM karoti tadA zarIropari upakaraNopari vA pipIlikAdi Agacchet tat hastAdinA nivAraNena pipIlikAdInAM virAdhanaM bhavati, tathA hastena zarIrakaNDUyane vA jIvavirAdhanAsaMbhavaH, tena saMyamavirAdhanA bhavati, tathA kadAcidakasmAd ko'pi vipakITaH zarIropari samApatati tadA rajoharaNAbhAve AtmavirAdhanAyA api saMbhavaH / yata ime. doSA bhavanti tasmAt rajoharaNasya dUre sthApanaM na kuryAt , na vA tathAkarinumodanamapi kuryAditi / / sU0 75 // . sUtram-je bhikkhU rayaharaNaM aNisiTUThaM dharei dharetaM vA saaijjiH|| chAyA-yo bhikSuH rajoharaNamanisRSTaM dharati dharantaM vA svadate // sU0 76 // - cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid 'bhikSuH riyaharaNaM' rajoharaNam 'aNisiTuM' manisRSTam yadanekasvAmikaM vastu tadekena dIyamAnam anisRSTamiti kathyate, etAdRzaM rajoharaNam 'dharei' dharati tAdRzarajoharaNasya dhAraNaM karoti tathA 'dharataM vA sAijjai' dharantaM vA svadate / yo hi zramaNa anekasvAmikamekena dIyamAnaM rajoharaNaM dharati taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSA bhavanti / tathA sarvasvAminA'pradattasya grahaNe itarasvAminA kalahAdirapi bhavet tasmAttAdRzaM rajoharaNa na dhArayet , na vA dhArayantamanumodayediti sarvasvAmidattaM rajoharaNaM grAhyAmeti bhAvaH / / sU0 76 // sUtram-je bhikkhU syaharaNaM ahichei ahichataM vA sAijjai // 77|| - chAyA-yo bhikSuH rajauharaNa adhitiSThati adhitiSThantaM vA svadate // suu0.177|| cUrNI-'je bhikkhU rayaharaNaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' ranoharaNam 'ahiDheI' adhitiSThati rajoharaNopari upavizati 'ahiTuMtaM vA sAijjaI' adhitiSThantaM vA svadate / yo hi rajoharaNopari upavizati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti tasmAt rajoharaNopari upavezanaM na karttavyam ; na vA upavizantaM zramaNamanumodayediti / / sU0 77 // . . sUtram "je bhikkhU rayaharaNa ussIsamUle Thavei Thaveta vA saaijji|78 chAyA-yo bhikSuH rajoharaNam ucchIpamUle sthApayati sthApayantaM vA svadate // 7 // cUrNI-'je bhikkhU syaharaNaM' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'ussIsamUle Thavei' ucchIrSamUle sthApayati zayanasamaye mastakAdhobhAge nidadhyAta
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 nizIthave rajoharaNIpari mastakaM dattvA zayanaM karotItyarthaH, 'ThaveMtaM vA sAijjaI' sthApayantaM vA svadate / yo hi zramaNaH rajoharaNopari mastakaM dattvA zayanaM karoti taM zramaNaM yo bhikSuranumodate sa prAyazcicabhAgI bhavati tasmAt rajoharaNopari mastakaM dattvA zayanaM na kuryAt , na vA tadupari mastakaM dattvA zayanaM kurvato'numodanameva kuryAditi // sU0 78 // . sUtram-je bhikkhU syaharaNaM tuyaTei tuyaTetaM vA sAijjai 79) chAyA-yoo bhikSuH rajoharaNaM tvagUvartayati tvaravartayanta vA svadate // sU0 79 // cUrNI-'je bhikkhU rayaharaNaM' ityaadi| 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rayaharaNaM' rajoharaNam 'tuya?I' tvagvartayati rajoharaNopari zayAnastatraiva tvagavartanaM pArzvaparAvartanaM karoti itastataH tvacaH parAvartana karotItyarthaH 'tuyaTeMtaM vA sAijjaI' tvagvartayantaM vA svadate anumodate / yo hi zramaNaH rajoharaNopari zayanaM kRtvA tadupari pArzvaparivartanaM karoti taM zramaNaM yaH zramaNaH anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, , tasmAt kAraNAt rajoharaNopari tvagavartanaM na kuryAt , na vA tvagvartayantamanumodayediti // sU0 79 // . sUtram--taM sevamANe AvajjaimAsiyaM parihAraTThANaM ugdhAiyaM 80 // ||nisiihjjhynne pazcamo udeso samatto // chAyA- tatsevamAnaH Apadyate mAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU0 80 // nizIthAdhyayane paJcama uddezakaH samAH // 5 // cUrNI-'ta sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH sacittavRkSamUlAvasthAnAdArabhya rajoharaNopari tvagvartanaparyantakathitaprAyazcittasthAneSu madhye yat kimapyekaM prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'mAsiyaM parihAradvANaM ugghAiyaM' mAsikaM parihAra sthAnamudghAtikam laghumAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH / ayaM bhAvaH-paJcamodezake yAvanti prAya cittasthAnAni proktAni teSu ekamanekaM vA prAyazcittasthAnaM yo bhikSuH sevate sa laghucAturmAsika prAyazcittaM labhate ||suu0 80 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagahallama-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAichatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara- pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthamatrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM paJcamoddezakaH samAptaH // 5 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sssstthoddeshkH|| (mAragrAmaprakaraNam) paJcamoddezaka vyAkhyAya sAmpratamavasaraprAptaM SaSThoddezaM vyAkhyAtumAha,-tatra paJcamodezakena saha SaSThodezakasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAraH-'ussIsaM' ityAdi / bhASyam-ussIsaM puncakahiyaM, teNaM rattiM ca sucaI sAhU / rattIe mohudao hoi jayA tassa pacchittaM // 1 // chAyA-ucchIrSa pUrva kathitaM, tena rAtrau va svapiti sAdhuH / rAtrau mohodayo bhavati yadA tasya prAyazcittam // 1 // avacUriH-paJcamoddezakasyAntimasUtre rajoharaNena ucchIrSakaraNasya niSiddhatvena pratipAditam etAvatA rAtrau zayanaM kathitaM, divase tu sAdhoH zayanaM na kalpate / ucchIrSaNa zayane rAtrau sAdhoryadA mohodayo bhavet tena sa maithunapratijJayA mAtRgrAma-striyaM vijJapayet tasyAtra SaSThodezake prAyazcittaM nirupayiSyate, ayameva paJcamoddezakena saha SaSThodezakasya sambandho'sti // 1 // bhanena sambandhenAyAtasyAsya SaSThoddezakasyehamAdistram-'je bhikkhU mAuggAma' ityAdi / sUtram-je bhikkhU mAuMggAma mehuNavaDiyAe viNNavei viNavetaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSurmAtagrAma maithunapratikSayA vikSapayati vijJapayantaM vA svadate // suu01|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH-zramaNa zramaNIH vA 'mAuggAma' mAtRprAma-mAtuH samAnaH grAmaH indriyasamudAya iti mAtRgrAma iti SaSThItatpuruSastam / dezavizeSabhASayA 'mAtRprAma' zabdena strI gRhyate tena 'striyam' ityartho bodhyaH, sarvAH striyo bhikSuNA mAtRvaddraSTavyA ato'tra mAtRgrAmazabdena nirdezaH kRta iti bhAvaH / 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayAmaithunavAlchayA mithunasya strIpuruSasya karma maithunam abrahmacaryamityarthaH, tasya vAcchayA striyam 'viNNaveI' vijJapayati-maithunAtha striyaM prArthayatItyarthaH 'viNNavetaM vA sAijjai' vijJapayantaM maithunAtha striyaM prArthayantaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA prArthayituH prArthayitAramanumodayituzcAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti // sU0 1 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hatthakammaM karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 2 // chAyA-yo bhikSurmAvagrAmasya maithunapratizayA hastakarma karoti kurvantaM dhA svadate // 2 //
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunavAJchayA 'hasthakammaM' hastakarmahastena saMpAdyamAnaM karma kiyA vyApAraH, tat karoti sva'ya'm tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate / yo hi maithunecchayA hastakarma karoti tamanumodayati sa prAyazcittamApnoti tathA tasyAjJAbhaGgAdikA TopA bhavanti / yasmAt hastakarmakaraNe'numodane caite doSA bhavanti tasmAtkAraNAt svaya zramaNo hastakarma na kuryAt na' vA hastakarma kArayet kurvantamanumodayet, caturthamahAvratavirAdhanAyA avazyambhAvAditi ||suu0 2 // 160 sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kaTTheNa vA kiliceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAlei saMcAleM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM kANThena vA kiliJcena vA zalAkayA vA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // sU0 3 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya-striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJcyA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam, tatrAGgaM zarIraM tasya, A'dAnaM' pra'srutiri'tyarthaH, a'GgAdA'nam - aGgasyotpattirbhavati yasmAt tat aGgAdAnam, yadyapi dAdhAturdAnArthaM kastathApi dhAtoranekArthatvAdupasargavattvAt AryaprakaraNa baLAccAtrotpattirartho bhavatIti / aGgAdAnaM meDhraM strIpuruSayozvihnavizeSamityarthaH, etAdRzaM strINAM svasya vA bhaGgAdAnam mohanIya karmodayAt 'kaDe vA' kASThena zizapAdidArudaNDena vA 'kiliceNa' vA kiliJcena vA tatra kiliJco vaMzakarparI, tAdRzena kiDicena vA 'aMguliyAe vA' aMgulyA vA 'salAgAe vA' zalAkayA vA laur3AdizalAkayA vaitrazalAkayA vA 'sacAlei vA' saMcAlayati 'saMcAlataM vA, sAijjai' saMcAlayantaM vA svadate / yo hi aGgAdAnam kASThAdinA saMcAlayati taM yo'numodate sa prAyavittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopAzcApi bhavanti // sU0 3 // 1 - sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja va saMvAhataM vA palimataM vA sAijjai ||sU0 4 || chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA aGgAdAnaM saMvAdayehA parimardayedvA saMvAhayantaM vA prarimardayantaM vA svadute // sU0 4 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u06 sU04-8 mAtRgrAmaprakaraNam 161 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya-yasyAH kasyAzcit striyAH 'mehuNavaDiyAe" maithunapratijJayA-maithunecchayetyarthaH aMgAdANaM' aGgAdAnaM 'saMvAhejja vA' saMbAhayedvA 'palimaddejja vA' parimardayed vA 'saMvAheMtaM vA' saMbAhayantaM vA ekavAraM mardayantam 'palimataM vA' parimardayantaM vA anekavAraM parimardanaM kurvantaM vA 'sAijjai svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 4 // . sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM telleNa vA ghaeNavA vasAe vA navaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA anbhaMgeMtaM vA makvaMtaM vA sAijjai // sU0 5 // chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratizayA aGgAdAnaM tailena vA ghRtenaM vA vasayA vA navanItena vA abhyaJjayedvA brakSayedvA abhyaJjayantaM vA brakSayantaM vA svdte||suu0 5 // cUrNI- 'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya-striyAH 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'aMgAdANaM' maGgAdAnam 'telleNa vA' tailena vA tilasarpapAdinAtena 'ghaeNa vA' ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA vAcati-lokaprasiddhayA 'NavaNIeNa vA' navanItena vA 'makkhana' iti lokaprasiddhena 'abhaMgeja vA' abhyaJjayedvA ekavAraM tailAdinA mardayet 'makkhejja vA' mrakSayedvA anekavAraM vizeSato vA mardayet 'abhaMgataM vA makkheMtaM vA sAijjai' abhyaJjayantaM vA sUkSayantaM vA svadate sa prAyacittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM kakkeNa vA lAddheNa vA paumacuNNeNa vA siNANeNa vA pahANeNa vA cuNNehiMvA vaNNehiM vA uvvaTUTei vA paviTUTei vA uvvaTeMtaM vA paviTeMte vA sAijjai / / chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratizayA aGgAdAnaM kalkena vA, lodhraNa vA panacUrNena vA snapanena vA snAnena vA cUrNairvA varNairvA udvartayati vA parivartayati vA udvartayantaM vA parivartayantaM vA svadate // sU0 6 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunavAJchayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnaM 'kakkeNa vA' kalkena vA-anekadravyasaMyogena kriyamANo vastuvizeSaH, tena 'lodreNa vA' lobhreNa' vA 'paumacuNNeNa vA' padmacUrNena vA 'hANeNavA' sapanena vA, tatra snapanaM ghiSTAdinirmitodvarttanadravyamizritajalena siJcanaM,
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ rammmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmram nidhIpa tana, siNaNeNa vA snAnena bA, tatra snAna-sugandhadravyasamudrAnirmitavamnuvigepamizritajana 'sA' ini chosiddhavastumizricanalena vA dhAvanam , 'cugaNehiM vA cUrNa; candana cUrNAdimiH 'vRNNehiM vA'. varNA mugandhAntyirthaH, pataMyu anyataraNa dravyeNa 'ubara' nayanti pancAramudrutanaM karoti 'paricache vA parivarnayani anekavAramurnanaM karoti, tathA 'unTa vA udvartayantaM vA pancAramuhartana kurvannaM vA 'paricataM vA parivartayantam anekavAramudratanaM kurvantaM barasAinaI vadanaM'numodana-kageni ma prAyazcittamAgI mavati / yathA khaDgAdvizatrasya manana hastasya chedo bhani nathaivAGgAdAnasyodvarnanAThikANena saMyamasya cchedo bhavatIti / / sU0 6 // mUtram-je mikkhU mAuggAmasma mehuNabaDiyAe aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNAdagaviyaDeNa vA uccholeja vA padhovejja vA uccho leMtaM vA pathovetaM vA mAijjai / / muu07|| chAyA-yo mikSurmAdRgrAmasya maithunaprativayA aGgAdAnaM zItodakavikaTena yA umNo. dakatriTena yA uccholayehA prathAvedA iccholayantaM vA pradhAvantaM vA svadatte // suu07|| cUrNI-je miklU mAumAAmassa' ityAdi / 'ja bhikAju yaH kazcida bhikSuH, 'mAuggAmAse' mAnugrAmasya 'meDaNavaDiyAe' maithunapratinayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnana 'sIyodagaviyaraNa vA zItodaRvikraTana vA, natra vikraTana vyapaganajIvana acittazInanaMTanetyarthaH, 'usiNodagaviyaDeNa vA ugodaRvikaTena vA acittena uSNanaTananyarthaH 'uccholegja vA' uccholayehA ekabAram 'paghAveja vA pradhAvA anekavAram 'ucchoLa vA' ucchoLyantaM pakravAram 'paghAeMtaM.vA. pravAvantaM vA anekavAraM 'sAijaI' 'svadata anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tunyAjJAmaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / atra yAnno yathA-kamyacina puruSasya netrarogo jAtastataH sa netra ghRSTvA vRddhA naThena vAraM vAraM prakSAlayAta tena tasya netraM graNaSTam , evamevAGgAdAnasyoccho. chan aghAvanena saMyamaH praNayanIti // su0 7 // ___ mUtram-je bhikkhU mAuggAmasma mehuNa vaDiyAe aMgAdANaM Nicchallei Nicchallata vA sAijjai / muu08|| . chAyA: yo bhikSurmAdagrAmasya maithunaprativayA aGgAdAnaM nizchallayati nizchallayantaM ghA-svadanta / / 2.8 // cUrNI-'na mikkha mAugrAmassa' ityAdi / 'je mikkhU yaH kazcida bhikSuH 'mAumAmamma- mAtRgrAmasya 'mehuNabaDiyAe maithunapratijJayA 'aMgAdANa' aGgAdAnam "NicchalleI' niyallayani mandIrahinaM karoni, natra ni malTanamaGgAdAnasya chantyAH -straco'panayanaM tatazcAGgAdAnasya
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 6 sU0 9-13 mAyAmaprakaraNam 163 tvacI'panayanaM karoti-aGgAdAnasya tvam apanIya maMNi niSkAsayatItyarthaH 'NiccharaleMtaM vA sAijjaI' nizchallayantaM vA tvaMgapanayanaM kurvantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atra dRSTAntoM yathA-kazcit puruSaH sukhasuptasyA'nagarasya mukhaM phATayati sa kruddhena tena nirgalitoM mriyateM, evamaGgI dAnasya tvagapanayanaM kurvataH sAdho cAritraM vinazyatIti // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANa jigghaI jigchata vA sAijjai // sU0 9 // ___ chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratizayA aMgAdAnaM jighrati 'jintaM vA svadate // sU0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuMggAmassa' mauta, grAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'aMgAdANaM' aGgAdAnam 'jigghaI' jighrati-nAsikayA AghAtItyarthaH 'jigyeta vA sAijjai' jighantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 9 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdANaM anna yaraMsi acittaMsi soyasi aNuppavesettA sukaMpoggala nigyAei nigghAeMta-vA sAijjai / / sU0 10 // _ chAyA-yo bhikSurmAnugrAmasya maithunapratizayA aGgAdAnamanyatarasmin acitte rotasi anupravezya zukrapudgalAn nirghAtayati nirdhAtayantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAugAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAeM' maithunapratijJayo 'aMgAdANa anggaadaanm| svamedam 'annayaraMsi anyatarasmin srotassu bahuSu madhye yasmin kasmiMzcidapi 'acittasi. soyaMsi. acitte nirjAve srotasi chidre 'aNuppavesittA' anupravezya tatra praviSTaM kRtvA 'mukkapoggale' zukrapudgalAn vIryapudgalAMn 'nigyAei' nirghAtayati-pAtayati NigyAeMta vA sAIjjai' nirghAtayantaM vA svadate anumodate // sU0 10 // sUtram- je bhikkhU mADaggAmassa mehuNavaDiyAe,avAuDisayaM kujjA sayaM bUyAM karataM vA etaM vA saaijjii| suu0.11|| chAyA--yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratizyA aprAvRttiM svayaM kuryAt svayaM brUyAt, kurvantaM vA bruvantaM vA svadaMte // sU0 11 // chAyAyA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 . . nizIthasse .....................mummmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm . cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'avAuDhi sayaM kujjA' aprAvRti vanAharaNaM nagnakaraNabuddhayA, svayaM svayameva kuryAt yaH zramaNaH suptAM triyaM vastrarahitAM kuryAditi bhAvaH, 'sayaM brUyA' svayaM brUyAt nagrArtha striyaM kathayet maithunAtha prArthanAM vA kuryAt , tathA 'sayaM kareMtaM vA sayaM etaM vA sAijjai' svayaM svayameva striyA vastrApaharaNaM kurvantaM tathA prArthanAvacanaM bruvantaM vA zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 11 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kalahaM kujjA kalahaM bUyA kalahavaDiyAe bUyA kalahavaDiyAe gacchai bUetaM vA gacchaMtaM vA sAijjai // sU0 12 // ' chAyA-yo bhikSarmAtRgrAmasya maithunapraticayA kalahaM kuryAt kalahaM brUyAt kalaha...pratizayA vyAt kalahamatizayA gacchati bruvantaM vA gacchantaM vA svadate // sa0 12 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAu{"' gAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'kalahaM kujjA' kalahaM kuryAt maithunA svIkAre kalahaM kAmakalaha vA kuryAt 'kalahaM vA bUyA' kalahaM vA brUyAt 'yadi tvaM mayA saha 5. maithuna na seviSyasi sadA tava duHkhamutpAdayiSyAmi' ityevaMprakArakaM lkezakAri vacanaM vadet 'kalaha vaDiyAe brUyA' kalahapratijJayA brUyAt-krodhAvezena vadet 'kalahavaDiyAe gacchai' kalahaprati: jJayA komakalahecchayA strIsamIpaM gacchati, tathA 'vaetaM vA gacchaMtaM vA sAijjai' bruvantaM vA gacchantaM vA svadate'numodate, sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 12 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe lehaM lihai lehaM lihAvei lehavaDiyAe vA gacchai gacchaMtaM vA sAijjai / / sU0 13 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratikSayA lekha likhati lekhayati lekhapraticayA vA gacchati gacchantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' 'maithunapratijJayA 'lehaM lihai' lekha-premapatrarUpaM likhati 'lehaM lihAvei' lekha lekhayati anyadvArA vA lekha lekhayati 'lehavaDiyAe vA gacchaI' lekhapratijJayA-lekhanArthAya vA bahirgacchati yatra sthitena lekho nirvighnaM likhyate etAdRzaM sthAnaM gacchati, 'gacchaMta vA sAijjaI' gacchantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati /
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvantriH u.6 sU. 14-17 mAtagrAmaprakaraNam 165 atra ziSyaH pRcchati-he guro| bhagavatA maithunasevanecchayA sAdhUnAM patralekhanaM niSiddhaM tenA'nyakAryArtha patralekhanaM sAdhUnAM kalpate iti siddham / AcAryaH prAha-he ziSya ! sAdhUnAM kutrApi patrAdilekhanaM na kalpate zAstre tasya niSedhAt / punaH ziSyaH pRcchati-he guro ! zAstre tu maithunArthameva lekhanaM pratiSiddhaM dRzyate tadA kathamevaM bhavAn kutrApi patralekhanaM niSedhayati ? / AcArya prAhahe ziSya ! zAstre maithunAtha yo niSedhaH kRtaH tasyopalakSaNatvAt sAmAnyasyApi niSedhaH sUcitaH, sAdhUnAM navakoTeH pratyAkhyAnAt patrAdilikhane navakoTivirAdhanasyAvazyambhAvAt ||suu0 13 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThaMvA soyaMtaM vA bhallAyaeNa uppAei uppAetaM vA sAijjai / / suu014|| chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratikSayA popAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA bhallAtakena utpAdayati utpAdayantaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNI-je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'posataM vA' poSAntaM vA-sevanAd yaH puSyate puSTo bhavati sa poSaH, poSayati maithunArthinaM yaH sa poSaH mRgIpadaM yonirityarthaH, tasya antam prAntabhAgam 'piTutaM vA' pRSThAntaM vA pRSThasya apAnadvArasya gudAyA ityarthaH antam bhAgaM 'soyaMta vA' sroto'ntaM vA tatra srotaH-chidravizeSaH striyA nAbhikarNAdikaM maithunecchayA 'bhallAyaeNa' bhallAtakenabhallAtaketi auSadhivizeSaH tena auSaSivizeSeNa-auSadhivizeSalepena saundaryasaugandhyAdikaM 'uppAeI' utpAdayati-karoti 'uppAeMtaM vA sAijjai' utpAdayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 14 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posataM vA piThaMtaM vA soyaMtaM vA bhallAyaeNa uppAettA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagavi. yaDeNa vA ucchollejja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMta vA sAi. jjai // sU0 15 // chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA bhallAtakena utpAya zItodakavikaTena vA uSNodakavikaTena vA uccholayedA prazA. vedvA uccholayantaM vA pradhAvantaM vA svadate ||suu0 15 // carNI- je bhikkhu mAuggamassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe'. - maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'posaMtaM vA' poSAntaM vA 'piTataM vA' pRSThAntaM vA 'soyataM vA' sroto'ntaM vA pUrvanirdiSTasvarUpam 'bhallAyaeNa uppAetA'
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ -nizIthastra bhallAtakena poSakauSadhivizeSeNa saundaryAdikamutpAdya punastadapanayanArtham 'sImodagaviyaDeNa vA' zItodakavikaTena vA, tatra vikaTena vyapagatanIvenAcittenetyarthaH tathA ca acittazItajalena tathA 'usiNodagaviyaDeNa vA' uSNodakavikaTena vA-acittoSNajalenetyarthaH, 'uccholejja vA' uccholayedvA ekavAram padhoejja vA' pradhAvedvA anekavAram'unccholeMtaM vA padhoeMta vA sAIjjaI' uccholayanta vA pradhAvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehaNavaDiyAe posataM vA piDheMtaM vA soyaMta vA uccholettA padhovettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliM' pejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH mAtRgrAmasya maithunapratikSayA poSAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA uccholya pradhAvya anyatareNa AlepanajAtena Alepayed vA vilepayed vA AlepayantaM vA vilepayantaM vA svadate ||suu0 16 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya, 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunecchayA 'posaMtaM vA piTuMtaM vA soyaMta vA' poSAntaM pRSThAntaM sroto'ntaM vA pUrvoktasvarUpaM 'uccholettA' uccholya 'padhovettA' pradhAnya prakSAlya tadanantaraM 'annayareNaM. AlevaNajAeNaM' anyatareNa kenApyekena AlepanajAtena AlepanavizeSeNa 'AliMpejja vA' Alepayet ekavAram., 'viliMpejja vA' vilepayed vA vAraM vAram / evaM 'AliMpataM vA vilipaMta vA' AlepayantaM 'vA' vilepayantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati "suu016|| sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe. posaMtaM vA piTThataM vA soyaMta vA uccholettA padhoettA AlipettA viliMpecA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA.abhaMgeMtaM. vA makkheMtaM vA sAijjai // suu017|| chAyA-yo-bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratikSayA popAntaM vA pRSThAntaM vA sroto'ntaM vA uccholya pradhAvya Alinya vilipya tailena vA ghRtena vA vasayA cA navanItena-vA abhyaJjayet vA prakSayet vA abhyaJjayantaM vA prakSayantaM vA svadate / sU0 17 // cUrNI--'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhAuggAmassa! mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'posate vA poSAntaM vA 'piTTata cA pRSThAntaM vA soyaMta vA' sroto'ntaM vA. 'uccholettA-padhoettA' uccholyA praghAvya zItoSNa
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRNibhASyAvadbhiH u06sU018-23 mAtRprAmaprakaraNam:167 jalena ekavAramanekavAraM vA prakSAlanaM kRtvA tadanantaram 'alipettA vilipettA' Alipya vilipya pUrvoktauSadhirUpeNa lepanadravyeNaikavAramanekavAraM vA lepayitvA tadanantaraM 'telleNa vA tailene vA 'ghaeNa vA' ghRtena vA 'vasAe vA' vasayA vA ca tilokaprasiddhayA 'NavaNIeNa vA' navanItena vA mrakSaNena 'makkhana' iti prasiddhena 'abhaMgejja vA' abhyaJjayedvA ekavAraM vA abhyaJjana kuryAt 'makkhejja vA' mrakSayedvA pratidinamanekavAraM vA tailAdinA abhyaGgaM vo kuryAt 'abhaMgeta 'vA makkheta vA sAijjaI' abhyaJjayantaM vA prakSayantaM vA svadate / yo hi zramaNaH striyAH yonyAdika tailAdinA abhyaJjayati maithunecchayA taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhagAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdidoSAzcApi bhavanti, yasmAdete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt strINAmaGgaM zramaNastailAdinA nAbhyaJjayet na vA tailAdinA abhyaGga kurvataH kathamapi anumodanaM kuryAditi ||suu0 17 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaMcA piDheMtaM vA soyataM vA uccholettA padhoettA AlipettA viliMpettA abbhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNajAeNa dhUvejja vA-padhUvejja vA dhUtaM vA padhUveMtaM vA sAijai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA poSAntaM vA pRSThAnta vA sroto'ntaM ghA uccholya pradhAvya Alepya vilepya abhyaGgya prakSayitvA anyatareNa dhUpanajAtana'dhUpayedvA pradhUpayedvA dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadete ||suu0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'pIsataM vA' poSAntaM vA 'piTuMtaM vA' pRSThAntaM vA 'soyaMta vA' sroto'ntaM vA 'uccholettA padhoettA' uccholya pradhAvya ekavAramanekavAraM vA zItoSNajalena prakSAlanaM kRtvA 'AlipettA viliMpettA' Alepya vilepyaekavAramanekavAraM vA lepanadravyeNa vilepanaM kRtvA tadanantaram 'anbhaMgettA makkhettA abhyajya prakSayitvA ekavAramanekavAraM vA tailaghRtavasAnavanItaoNnyatamenA'bhyaJjanaM kRtvA 'annayareNa dhRpaNajAeNaM' anyatareNa dhUpanajAtena kenApyekena sugandhidavyadhUpena 'dhUvejja vA dhUpayevA ekavAraM dhUpitaM kuryAt 'padhUvejja vA' pradhUpayedvA anekavAraM dhUpadavyajAtena dhUpayet , tathA 'dhRtaM vA padhvaMtaM vA sAijjaI'dhUpayantaM vA pradhUpayantaM vA svadate / yo hi mikSuH maithunasevanecchayA striyA bhaGgAdikaM prakSAlanalepanAbhyaJjanAnantaraM dhUpanadravyeNa ekavAramanekavAraM vA dhUpayati saH, taM yo bhikSuranumodate so'pi ca prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / yasmAdete
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIdharace F- na amana progAmahAdikaM na dhUpayet na vA dhUpayantamanyaM kathamapyanu mayAMdA priyeva sarvadA nena saMyamArAdhanAya prayatno vidheya iti ||suu0 18 // ___ mutram-je bhikkhU mAuggAmasma mehuNavaDiyAe kamiNAI vatthAI dhanDa bagnaM vA mAijaDa // mU0 19 // gA- yo bhinumAnaprAmamya maithunapranizyA kRtsnAni vastrANi gharati-dharantaM vA padane : ganI - mirada mAungAmamma' ityAdi / 'je mikA' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAwer: mehaNavaDiyAe maithunapranijayA-maithunavAJchayA 'kAsiNAI vatyAI' kRsnAni RE : 'nana 'zAna' 'tAkA' iti prasidAni vastrANi 'dhareI' gharati-anAgatakAle 2 . mAliyA dAsyAmi' rati buddhacA 'vA' pA sthApayati 'dharataM yA sAijjaI' '' mI anumodane ma prAyazcicabhAgI bhavati |mu0 19|| mRtram-je bhikkhU mAuggAmasma mehuNavaDiyAe ahayAI vatthAI ghara dhanaM vA maaijji|mR020||je bhisva mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ghopAI banyA dhagi ghagnaM vA mAijjai / / 1021|| je bhikkhU mAuggAmassa mahaTiyAe cittAI vatyAI dharei dhataM vA sAijjai khuu022|| je bhinaya mAuggAmamma mahaNavaDiyAe vicittAI vatthAI ghareidharataM vA mAunja / 23 // mAyA gAbhimAMganAmamya maithunapaniyA pAnAni yararANi dharati parantaM yA ma yo niramAyagrAmabhya mainapraniyA dhautAni dhammANi gharati parantaM yA Pri. .yo nijAmagramAmaya meganapraniyA niyANi ghasyANi gharati ghantaM kA ' ' go nirmANAmasya mazunaniyA vicitrANi yaspANi gharati bhaa023|| bhinAvAraga vinitravAraparyannAni cavAri : :: :. , APE: -nAganAni bannumAyAdAnaM nAni / / m020|| dhonAni-raja":... | paranajanAni // mR022|| vinigrAgi
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 6 sU0 24-27 mAtRprAmaprakaraNam 169 / sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijja ||suu024|| chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratizayA AtmanaH pAdau AmArjayedvA pramArjayedvA AmArjayantaM vA premArjayantaM vA svadate ||suu0 24 // cUrNI-'je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAugAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau caraNau 'Amajejja vA' AmArjayedvA ekavAraM vastrAdinA 'pamajejja vA pramArjayedvA anekavAram 'AmajjataM vAM pamajjaMtaM vA sAijjai' AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 24 // sUtram- evaM taiyauddese jo gamo so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyavo jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAijjai / suu025|| chAyA-evaM tRtIyoddezake yo gamaH sa eva ihApi maithunapratijJAyAM zAtavyaH yAvat yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA grAmAnugrAmaM dravan AtmanaH zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 25 // ___ cUrNI--'evaM taiyauddesae' ityAdi / 'evaM taiyauddesae' evaM tRtIyodezake 'jo gamo' yo gamaH sUtraprakAraH 'so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyavvo' sa eva gamaH ihApi SaSThoddezake maithunapratijJAyAmapi jJAtavyaH / kiyatparyantam ? ityAha-'jAva' ityAdi, itaH pAdasaMvAhanasUtrAdArabhya zIrpadvArikAsUtraparyantAni sUtrANi tRtIyodezakoktasUtravad atrApi maithunapratijJayA vyAkhyeyAni / atrAha bhASyakAraH "pAyappamajjaNAI, sIsaduvArAMta jo gamo tie| mehuNavaDiyAe puNa, chaTuisaMmi so ceva / / chAyA-pAdatramArjanAdi, zorpadvArikAnta yo gamastRtIyoddezake / maithanapratijJayA punaH SaSThoddezake sa eva // avacUriH- 'pAyappamajjaNAI ityAdi sugamam // sU0 25 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappiM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM AhAraM AhArei AharaMtaM vA sAijjai ||suu0 26 // 22
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 nizIthasUtre chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya mathunapratikSayA kSIraM vA dadhi vA navanItaM vA sapi rdhA guDaM vA khaNDaM vA zarkarA vA matsyaNDikAM vA anyataraM praNItamAhAramAharati AharantaM vA svadate ||suu0 26 // cUrNI-je bhikkhU mAuggAmassa' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'mAugAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'khIraM vA' kSIraM vA dugdham gavAdInAM dugdham 'darhi vA' dadhi vA 'NavaNIyaM vA' navanItaM vA 'makkhana' iti lokaprasiddham 'sappi vA' sarpighRtaM vA 'gulaM vA' guDaM vA 'khaDaM vA' khaNDa vA 'khAMDa' 'cInI' iti lokaprasiddham 'sakkaraM vA' zarkarAM vA 'bUrA' iti prasiddhAm 'macchaMDiyaM vA' matsyaNDikA vA misarIti lokaprasiddhAm 'annayaraM vA paNIyaM anyataraM vA praNItam marasam 'AhAra' AhAram 'AhareI' Aharati dugdhAdivikRtInAM bhojanaM karoti / ayaM bhAvaH-vivarNaH zarIradurvalaH zramaNaH dugdhAdInAM bhojanAdupacitazarIraH sukumArazarIraH kAminInAM kamanIyaH syAmiti buddhyA dugdhAdyanyatamaM vikRtInAM bhojanaM karoti saH, tathA 'AhAta vA sAijjaI' AharantaM vA svadate anumodate yaH so'pi prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti sU0 26 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugdhAiyaM ti // sU0 27 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnamanudghAtikamiti // 27 // cUrNI-'ta sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe tat sevamAnaH SaSThodezakasya 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe viNNavei viNNaveta vA sAijjaI' iti prathamasUtrAdArabhya 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA' etatsUtraparyantaM kathitaM prAyazcittasthAnaM sarva, tathA anyatamamapi prAyazcittasthAnaM sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan bhikSuH 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya parihArahANaM aNugyAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam gurucAturmAsikaM prAyazcittamApadyate iti bhAvaH // sU0 27|| iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhApAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharma-divAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM paSThoddezakaH samAptaH // 6 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptamoddezakaH // (mAtRgrAmaprakaraNam ) vyAkhyAtaH SaSThoddezakaH, sAMpratamavasara prAptaH saptamoddezako vyAkhyAyate, asya saptamoddezakItyAdisUtrasya SaSThodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ? iti ced atrAha bhASyakAraH bhASyam - aMto bhUsaNamAhAro, bAhiM bhUsA u mAliyA / iNamo ceva saMbaMdho, chaTTheNa sattamassa u // chAyA - antarbhUSaNamAhAro bAhyabhUSA tu mAlikA / ayameva hi sambandhaH SaSThena saptamasya tu // avacUri : - 'aMto bhUsaNamAhAro' ityAdi / ' AhAraH' dugdhadadhyAdivikRtipadArthAnA - mAhAro antarbhUSaNam / mAlikA - puSpamAlAdikaM tu bAhyabhUSaNaM sAdhUnAM pratiSiddham, ayameva samvandhaH SaSThena - SaSThAntimasUtreNa saha saptamoddezakAdisUtrasya bhavatIti / ayaM bhAvaH - SaSThodezakasyopAntya sUtre 'je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe khIraM vA' ityAdivikRtyAhArasya pratiSedhaH kRtaH, atra tu saptamoddezakAdisUtre mAlikAnAM pratipedhaH kriyate yato mA bhavatu sAdhorbAhyabhUSaNam iti bAhyAbhyantarabhUSaNapratiSeghasya samAnatvAt SaSThoddezakAnantaraM saptamoddezakasya nirUpaNaM kriyate, ayaM - meva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati / tadanena sambandhenAyAtasya saptamoddezakasya prathamaM sUtraM prastUyate'je bhikkhU' ityAdi / sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA pichamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTTamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA- yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamANikAM vA muJjamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikA vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA bIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 1 // cUrNI - 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSurniravadyabhikSaNazIlaH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunadAJchayA 'taNamAliyaM vA' tRNamAlikAM vA vIraNAditRNajanita
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ AA nizIthayo mAlAM karoti, yathA mathurAyAM karoti, karotItyanigeNa kriyApadena mamama., nayA 'muMjamAliyaM yA muJjamAlikAM muMjasya tannAmakatRNavizeSasya mAlAM karoni yathA dinAnAM ganabandhane kiyane, nayA 'vettamAliyaM vA vetramAlikAM vA vetraM latAvigaMpaH 'vatra' 'natra' iti lokapramiyama , tara yeyamya mAnAM kaTakakeyUrAdirUpAM karoti tathA 'mayaNamAliyaM vA' madanamAlikAM yA, natra mAnaM pupanizeSaH, tamya mAlAM karoti tathA 'pichamAliyaM vA' pinamAlikA vA pagAdipIDAnivAraNArtha mayUgadipimAlAM karoti 'daMtamAliyaM vA' dandamAlikAM vA-bAlasya dRSTidoSanivAraNArtha dagnyATidAnAnAM mAlAM karoti tathA "siMgamAliyaM vA zRrmAlikAM vA-mahipyAdizoNa mAlA bageni gathA pAgIya. jAtivizepe 'saMkhamAliyaM vA' zAmArikAM vA-bAsya gale mAraNAmya mAndrAM phageni 'haDDamAliyaM vA' asthimAlikAM vA gajAdijIvAnAm 'jaya' iti pramidacapadapAvizaMparaya vA bhasthnAM mAlAM karoti 'RtumAliyaM vA' kASThamAlikAM vA, natra kASThasya sulAyATikASTamya mAlAM karoti 'pattamAliyaM vA' patramAlikA vA patrANAM tagarAdimagadhinapatrANAM mAlAM karoti 'pupphamAliyaM vA' puSpamAlikAM vA, tatra puppANAM pAdirAmagumnAnAM gAnAM phageti, 'phalamAliyaM vA' phalamAlikAM, tatra phalAnAM gujAdiphalAnA mAnAM gati 'bIgamAliyaM yA vIjamAlikAM vA, tatra vIjAnAM rudrAkSAdInAM mAlAM sapAdayati 'hariyamAliyaM vA istimArikA vA, tatra-haritakAyAnAM pANDapramRtirogagamanAya 'dUrvApunarnavAdInA gAlA 'karaMda' phageni svayaM karoti 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate anumodate tRNamATikAdikaM ya. svayaM karoti paradvArA vA kArayati kurvantaM vA anumodate sa prAyazcicabhAgI bhavati, tathA narayAjAbhAAdikA dopAzcApi bhavanti, yasmAdete doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNo mAgaprAmasya madhunasevanecyA svaparazarIrazobhA dRSTidoparogAdinivAraNArtha vA'nyArtha tRNAdimAlAM na svayaM kuryAn na paradvArA kArayet na vA kurvantamanyamanumodayediti / / mU0 1 // . . sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliya vA muMja mAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM saMkhamAliya vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA puphamAliyaM vA phalamAliya vA vIyamAliya vA hariyamAliya vA dharei dhareta vA saaijji|| sU0 2 // chAyA-yo bhikSurmAdRgrAmastha maithunapratizyA tRNamAlikAMcA mujamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikA vA zRGgamAlikAM vA zaha
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 7 sU0 2-5 . mAtagrAmaprakaraNam 173 mAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikA vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA vIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA dharati dharantaM vA svadate ||suu. 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / pUrvoktA mAlAH 'dharei' dharati-pArzve sthApayati, gharantaM vA svadate iti / zeSaM pUrvavat / / sU0 2 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamA. liyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA piNaddhei piNakheMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratikSayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA vetra mAlikAM vA madanamAlikA vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vo zRGgamAlikA vA zakamAlikAM vA asthimAlikAM vA kApTamAlikA vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA cIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA pinAti pinahantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSuH tRNAdInAM mAlAM pUrvoktavastujAtanirmitAM mAlAM 'piNaddheI' pinAti-kaNThe dhArayati pinAntaM kA svadate anumodate / AbhirmAlAbhirmadIyaM zarIramalaMkRtaM sundaraM bhavatu, alakRtena sundareNa zarIreNAhaM kAminInAM priyo bhaviSyAmi tena sA mama maithunecchA pUrayiSyatIti buddhyA tRNAdimAlAH yaH kazcidbhikSuH svayaM kaNThe dhArayati dhArayantaM cAnyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAdidoSAMzca prAmotIti / / sU0 3 // bhASyam-taNamAimAliyANaM, karaNaM dharaNaM ca mehuNicchAe / kujjA appaparahA, ANAbhaMgAi pAve // chAyA-tRNAdimAlikAnAM karaNaM dharaNaM ca maithunecchayA / kuryAtU AtmaparArtha, AjJAbhaGgAdi prApnoti // avacUri:--'taNamAi' ityAdi / yo bhikSuH 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunecchayA tRNAdimAlikAnAM karaNaM saMpAdanaM dharaNaM svazarIre dhAraNaM ca kuryAt sa AjJAbhaGgAdidoSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti / ayaM bhAvaH-tRNAdimAlAkaraNe dhAraNe mAlayA zarIravibhUpAkaraNe ca svasya parasya mohodayo jAyate, tathA tRNAdimAlAkaraNe taddhAraNakaraNe ca sUtrArthapaThanapAThanasamayasya vyarthanirgamanena sUtrArthayorhAnirbhavati, tIrthakarairanAjJapta
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 74 ca / dravyalolupaizcAraiH kadAcid gRhIto bhavati, mAlAdi dRSTvA asAdhurayamitikRtvA koTTapAlAdibhiH gRhIto rAjadaNDabhAg bhavati, kasmaicida vitaraNe kasmaicid adAne ca kadAcit adhikaraNamapi syAt, tathA loke nindApi syAt, lokA evaM vadiSyanti - yat aho Azcaryametat yat jainasAdhavo nivRttabhAvasampannA api mAlAM kurvanti dhArayanti ca / kecana evaM vadiSyanti yat-ete AtmAnaM nivRttarAgadvepaM manyamAnA api mAlAM kurvanti dhArayanti cetyAdirUpeNa kramaparamparayA zAsanasya loke'vahelanA syAt atastRNamAlAdInAM karaNaM dhAraNaM tadanumodanaM ca na kartavyamiti bhAvaH | 3 || sUtram -- je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTTamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA pari bhuMjai paribhujaMta vA sAijjai // sU0 4 // chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA tRNamAlikAM vA muJjamAlikAM vA vetramAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikAM vA zaGkhamAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA vIjamAlikAM haritamAlikAM vA paribhukte paribhuJjAnaM vA svadate // sU0 4 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / tRNAdimAlikAnAM paribhogaM karoti- nAnAprakAreNa tAsAM svakAryanimittaM paribhogaM karotIti bhAvaH // sU0 4 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA taulohANi vA sIsagalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai || sU0 5|| chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapraticayA ayolohAn vA tAmralohAn ghA puloddAn vA sIsakalohAn ghA rUpyalohAn vA suvarNaloddAn vA karoti kurvantaM vA svadate || sU0 5|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtUgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'ayalohANi vA' ayolohAn vA 'lohANI' - yatra loha - zabdo dezIyaH, tadarthastu AkAravizeSastAn, tathA ca ayaso lohasya AkAravizeSAn vA tathA 'taMbalohANi vA' tAmralohAn vA tAmrasya dhAtuvizepasya AkAravizepAn 'tauyalohANi vA '
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU06-11 mAtagrAmaprakaraNam 175 trapulohAn vA trapu 'jasada' iti lokaprasiddham tasyAkAravizeSAn 'sIsagalohANi vA' sIsakalohAn vA, tatra sIsakaM dhAtuvizeSaH 'sIsA' iti prasiddhaH tasya AkAravizeSAn 'ruppalohANi vA' rUpyalohAna vA, tatra rUpyaM rajataM, tasya AkAravizeSAn 'muvaNNalohANi vA' suvarNalohAn vA suvarNasya AkAravizeSAn vA 'kareI' karoti mAtRprAmasya maithunasevanecchayA lauhAdidhAtUnAmAkAravizeSAn karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' lauhAdInAmAkAravizeSAn kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati, lohAdidhAtubhirAkAravizeSakaraNe agnyArambho'nivAryoM bhavati, tathA tatra dhamanaM phUtkaraNamapyAvazyakaM tena SaTkAyopamardanaM bhavati, tataH saMyamavirAdhanA, vastrazarIrAdidahane AtmavirAdhanA cAvazyammAvinI tato bhikSurlohAdidhAtUnAmAkAravizeSaM na svayaM kuryAt nApi kurvantamanyamanumodeta iti bhAvaH ||suu0 5 / / evaM 'dharei' 'paribhujaI' iti sUtradvayamapi vyAkhyeyam // sU0 6-7 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvalI vA muttAvalI vA kaNagAvalI vA rayaNAvalI vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMbasuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMtaM vA sAijjai |suu08|| chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratikSayA hArAn vA arddhahArAn vA ekAvalI ghA muktAvalI dhA kanakAvalI vA ratnAvalI vA kaTakAn vA truTikAni vA keyUrANi vA kuMDalAni vA paTTAni vA mukuTAni vA pralambasUtrANi vA suvarNasUtrANi vA karoti kurvantaM SA svadate ||suu0 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'hArANi vA' hArAn vA tatra hArA aSTAdazasarikAH, tAn 'addhahArANi vA' arddhahArAn vA, tatrArddhahArAH navasarikAH, tAn 'egAvalI vA' ekAvalI vA ekasarikAM mAlAmityarthaH 'kaNagAvalI vA' kanakAvalI vA kanakasya suvarNasyAvalI mAlA iti tAm 'muttAvalI vA' muktAvalI vA, tatra muktA gajAdimuktAH, tAsAm AvalImAlA tAm 'rayaNAvalI vA' ratnAvalI vA, tatra ratnAnAM karketanAdInAmAvalI mAlA tAm 'kaDagANi vA' kaTakAn vA, tatra kaTakAH 'kaDA' itilokaprasiddhAH, tAn kaTakAn 'tuDiyANi vA' TikAni vA-hastAbharaNavizeSAn vA 'keUrANi cA' keyUrANi vA 'bhujabaMdha' itilokaprasiddhAni 'kuDalANi vA' kuNDalAni vA, tatra kuNDalAni karNAbharaNAni tAni 'pANi vA' paTTAni vA, tatra paTTAni caturaGgulasuvarNapaTTAni tAni 'mauDANi vA' mukuTAni vA zirobhUSaNAni 'palaMvamuttANi vA'
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 nizIthasUtre pralambasUtrANi vA suvarNanirmitAni lambAyamAnAni sUtrANi tAni 'muvaNNasuttANi vA' suvarNasUtrANi vA - suvarNasya sUtra vizeSalakSaNAni 'karer3a' karoti, etAni hArAdikAni mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA svayaM saMpAdayati paradvArA kArayati vA tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate'numodate // sU0 8 // evaM pUrvoktavastuviSaye 'ghareha' 'paribhuMjaha' iti sUtradvayamapi pUrvavad vyAkhyeyam // sU0 9-10 // mUlam -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA AINapAurANi vA kaMbalANivA kaMbalapa / urANi vA koyarANi vA koyarapAurANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vANIla - miyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA uTTANi vA uTTalessANi vA vagdhANi vA vivaraghANi vA palavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi vA paDalANi vA cINANi vA asuyANi vA kaNagakaMtANivA kaNagakhaciyANi vA kaNagacittANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNANi vA AbharaNacittANi vA AbharaNavicittANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA AjinAni vA AjinaprAvaraNAni vA kaMbalAn vA kambalaprAvaraNAni vA koyarANivA kodharaprAvaraNAni gauramRgANi vA kAlamRgANi vA nIlamRgANi vA zyAmAni vA mahAzyAmAni vA uSTrANi vA uSTralezyAni vA vyAghrANi vA vivyAghrANi vA plavaGgAni vA zlakSNAni vA zlakSNakalyAni vA kSaumANi vA dukUlAni vA tirITapaTTAni vA pratulAni vA paTalAni vA cInAni vA aMzukAni vA kanakakAntAni vA kanakakhacitAni vA kanakacitrANi vA kanakavicitrANi vA AbharaNAni vA AbharaNacitrANi vA AbharaNavicitrANi vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA - maithunavAncyA 'AINANi vA' AjinAni vA - mRgacarmavastrANi 'AINapAurANi vA' AjinaprAvaraNANi vA, tatrAjinaM mRgacarma tasya prAvaraNANi - AcchAdanAni yaH karotItyagrimeNa sambandhaH, 'kaMvalANi vA' kambalAn, tatra kambalA UrNAdinirmitAstAn 'kaMcalapAurANi vA' kambalaprAvaraNAni vA, tatra kambalasya prAvaraNAni AcchAdanAni tAni yaH karoti tathA 'koyarANi vA' koyarANi vA, tatra koyarANi koyaradezaniSpannA vastra vizeSAH
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u07 sU0 11-67 ... mAtagrAmaprakaraNam 177 tAni yaH karoti 'koyarapAurANi vA' koyaraprAvaraNAni vA koyarasya vastravizeSasya yAni prAvaraNAni AcchAdanAni karoti 'goramiyANi vA' gauramRgANi vA zvetamRgacarmANi taccarmanirmitavastrANItyarthaH 'kAlamiyANi vA' kAlamRgANi vA-kAlamRgacarmANi, tatra kAlamRgaH-kRSNamRgaH tasya yAni carmANi teSAM vastrANi yaH karoti 'NIlamiyANi vA' nIlamRgANi vA-nIla. mRgacarmANi 'sAmANi vA' zyAmAni vA-zyAmamRgacarmANi 'mahAsAmANi vA' mahAzyAmAni vAatizayitazyAmamRgacarmANi 'uTTANi vA' uSTrANi vA uSTrasya yAni carmANi tAni vastrarUpANi yaH karoti 'udRlessANi vA' uSTralezyAni vA uSTracarmaNaH prAvaraNAni, 'vAgyANi vA' vyAghrANi vA-vyAghrasamvandhicarmavastrANItyarthaH, 'vivagyANi vA' vivyAghrANi vA-vivyAghraH 'cittA' iti prasiddhaH, tatsambandhicarmANi carmavastrANi 'palavaMgANi vA' plavaGgAni vA tatra plavaGgaH-vAnaraH tasya carmANi 'sahiNANi vA' sahinAni vA--lakSNAni, tatra sahinAni zlakSNAni zlakSNavastrANi yaH karoti 'sahiNakallANi vA' sahinakalyAni tatra sahinAni lakSNAni kallAni snigdhAni komalAni komalatvalakSaNayuktAni vA vastrANi karoti 'dugullANi vA' dukUlAni vA, tatra dukUlAni kAryAsikAni vastrANi 'paDalANi vA' paTalAni vA 'cINANi vA' cInAni vA cInadezodbhavAni vastrANi 'aMsuyANi vA' aMzukAni vA kITanavastrANi 'rezama' iti prasiddhavastuvastrANi vA 'kaNagakatANi vA' kanakakAntAni vA, tatra kanakaM suvarNa tatsadRzakAntiyuktAni vastrANi 'kaNagakhaciyANi vA' kanakakhacitAni vA-kanakajaTitAni vastrANi 'kaNagacittANi vA' kanakacitrANi vA kanakena suvarNena citritAni vastrANi 'kaNagavicittANi vA' kanakavicitrANi kanakena vicitraprakArakANi vastrANi 'AbharaNANi vA-AbharaNAni alaMkArayukta vastrANi 'AbharaNacittANi vA' bhAbharaNairalaMkAraicitritAni 'AbharaNavicittANi vA' AbharaNavicitrANi vA vicitraprakArakAbharaNamaNDitAti vastrANi, etAdRzAni upayuktAni carmAdInAM vastrANi yo bhikSurmaithunasevanecchayA 'karei' karoti 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate // sU0 11 // evam pUrvasUtroktavastraviSaye 'dhareI' 'pari jai' iti sUtradvayamapi bodhyam // 12 // sU0 13 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe itthiM akkhaMsi vA uraMsi vA uyarasi vA thaNasi vA gahAya saMcAlei saMcAlataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA striyam akSe vA urasi vA udare vA stane vA gRhItvA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithanapratijJayA-maithunavAJchayA 'itthi' striyam 'akkhasi vA' akSe
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 178 kasmiMzcidindriyapradeze vA 'urasi vA' urasi vA-hRdayapradeze 'uyaraMsi vA'-udare vA kukSipradeze 'thaNaMsi' vA' stane vA-upalakSaNAt hastAdike vA 'gahAya' gRhItvA-striyo'kSAdikaM gRhItvetyarthaH 'saMcAlei' saMcAlayati itastataH cAlayati 'saMcAlata vA sAijjaI' saMcAlayantaM vA svdte| yo hi bhikSurmaithunasevanecchayA strINAmakSAdikaM gRhItvA cAlayati cAlayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 14 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai / chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratizayA anyonyasya pAdau AmArjayedvA pramAjayeddhA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 15 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aNNamaNNassa' anyonyasya parasparam strI sAdhoH, sAdhuzca striyAH 'pAe' pAdau-caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayet vA ekavAram 'pamajjejja vA' pramArjayedvA anekavAram 'AmajjaMtaM vA AmArjayantaM vA 'pamajjaMtaM vA' pramArjayantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate / yo hi bhikSurmaithunasevanecchayA parasparaM caraNau pramArjayet pramArjayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 15 // sUtram-evaM taiyaudese jo gamo soNeyavo jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM duijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // suu016-67|| chAyA-evaM tRtIyoddezake yo gamaH sa jJAtavyo yAvat yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratikSayA grAmAnugrAma dravan anyonyasya zIrpadvArikAM karoti kuvantaM vA svadate ityAdi / sU016-67 // cUrNI- 'evaM taiya' ityAdi / 'evaM taiyauddese gamo' evaM tRtIyoddezake yo gamaH. AlApakaH sa atrApi mAtRprAmasya maithunapratijJayA parasparaM pAdayorAmarjanAdisUtreSu NeyavoM jJAtavyaH / kiyatparyantamityAha-'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvat yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA 'aNNamaNNarasa pAe Amajjejja vA' ityAdi sUtrAdArabhya 'je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM dUijjamANo aNNamaNNassa sIsavAriyaM karei' etatsUtraparyantaM sa gamo jJAtavya iti bhAvaH // sU0 16-67 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u.7 su. 68-76 mAtagrAmaprakaraNam 179 sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNaMtarahiyAe puDhavIe NisIyAvejja vA tuyahAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyaTTAveta vA sAijjai sU0 68 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA anantarahitAyAM pRthiyAM niSIdayet vA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA syadate ||suu0 68 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA 'aNaMtarahiyAe puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm tatra anantarahitAyA zItavAtAdizastreranupahatAyAM sacittAyAm , pRthivyAm tathA caitAdRzasacittabhUmau yo bhikSurmaithunasevanecchayA atra 'striyaM' iti gamyate tataH liyamityarthaH 'NisIyAvejja vA' niSIdayedvA upavezayet 'tuyahAvejja vA' tvagvartayedvA-pArzvaparivartanaM kArayet svApayed vA ityarthaH tathA 'NisIyAvetaM vA niSIdayantaM vA upavezanaM kArayantam 'tuyAveta vA' tvagvartayantaM vA pArzvaparivartanaM kArayantam 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 68|| evaM pUrvoktasUtrakrameNa yo bhikSurmAtRprAmasya maithunecchyA striyaM 'sasaNiddhAe puDhavIe' sasnigdhAyAM-sacittajalena IpadArTAyAM pRthivyAm ||suu0 69 // sasarakkhAe puDhavIe' sarajaskAyAM sacittarajo'vaguNThitAyAM pRthivyAm ||suu0 70 // 'maTTiyAkaDAe puDhavIe' mRttikAkRtAyAM sacitta mRttikAnirmitAyAM pRthivyAm ||suu0 71 // 'cittamaMtAe puDhavIe' cittavatyAM svabhAvataH-sacittAyAM khanirUpAyAM pRthivyAm ||suu0 72 / / 'cittamaMtAe silAe' cittavatyAM sacittAyAM khanitaH sadyo niSkAsitAyAM zilAyAm ||suu0 73 // 'cittamaMtAe lelue' cittavati sacitte leluke-loSTarUpe pRthivIkhaNDe, eteSu pUrvapradarziteSu sthAneSu striyam, 'nisIyAvejja vA niSIdayet vA upavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvamvartayet vA pArzvaparivartanaM kArayet zAyayet- vA tatra zayanaM kArayedvA, evaM kArayantamanyaM vA'numodayet sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 74 / / sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kolAvAsaMsivA dArue vA jAvapaiTThie, saaMDe sapANe sabIe saharie saose saudae sauttiMga-paNaga-dagamaTTiya-makkADAsaMtANagaMsi NisIyAvejjavA tuyaTAvejja vANisIyAvetaM vA tuyathAvataM vA sAijjai / / sU075 // ___chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratizA kolAvAse vA dAruke vA jIvapratiThite sANDe saprANe savIje saharite sAvazyAye sodake sottiGgapanakadakamRttikAmarkaTasantAnake nipIdayet vA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate ||suu075||
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 180 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAssa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunavAJchayA 'kolAvAsaMsi vA' kolAvAse vA, tatra kolA:ghuNAH kASThagatAH kASThakSatikArakA jIvavizeSAH 'dhuNa' iti lokaprasiddhAH, teSAM kolAnAM ya AvAsaH sthAnaM tatra vA 'dArue vA jIvapaidie' dAruke vA jIvapratiSThite yasmin kASThe jIvA vidyamAnA bhaveyuH tAdRzamatkuNAdijIvaviziSTapIThaphalakAdike 'saaMDe' sANDe pipaulakAdhaNDasahite sthAne kASThe vA 'sapANe' saprANe kSudradvIndriyAdiprANiyuktasthAne 'savIe' sabIje zAlyAdisacittabIjayuktasthAne 'saharie' saharite haritakAyasahitasthAne 'saose' sAvazyAye-sUkSmahimakaNasahitasthAne 'sauttiMga' sautti), uttiGgakAH-bhUmau vartulavivarakAriNo gardabhamukhAkRtayaH kITavizeSAH, yadvA kITikAnagarAdayaH, taiH sahite sthAne 'paNaga' panakaH-aGkarito anaGkurito vA paJcavarNAnantakAyavizeSaH 'phulaNa' iti bhASAprasiddhaH 'dagamaTTiya' udakamRttikA sajalapRthivIkAyaH 'makkaDAsaMtANagaMsi' markaTasantAnakaH khatAjAlam , tasmin, eteSu pUrvoktaghuNAdiyuktasthAneSu yaH zramaNaH striyaM 'NisIyAvejja vA' niSIdayetupavezanaM kArayet , 'tuyadyAvejja vA tvavartayedvA pArzvaparivartanaM kArayesU tathA 'nisIyAvetaM vA' niSIdayantam upavezayantaM vA 'tuyaTTAvetaM vA tvagvartayantaM vA zAyayantaM vA 'sAijjaI' svadate'numodate / yo bhikSumAtRprAmasya maithunecchayA sUtroktasthAneSu striyamupavezayati zAyayati vA, upavezayantaM zAyayantaM vA anumodate saprAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / / 2075 // ___ sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgaresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAvetaM vA tuyaTUTAvetaM vA sAijjai // suu076|| chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratizayA AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu ghA gAthApatikulepu vA parivrAjakAvasatheSu vA niSIdayedvA tvagvartayedvA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate // sU * 76 // / cUrNI-je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'AgaMtAgAremu vA' AgantrAgAreSu vA .AgantRRNAm AgantukAnAM gamanAgamanasamaye vizrAmArthakAriteSu gRheSu dharmazAletiprasiddheSu vA 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA krIDAkaraNAya upavanagRheSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikulepu vA- gRhasthagRheSu 'pariyAvasaheSu vA' parivrAjakAvasatheSu vo tApasanivAsasthAneSu vA 'NisIyAvejja vA' niSIdayet vA uvavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvagvartayedvA zAyayet 'NisIyAtrete vA nipIdayantaM vA 'tuyaTAta vA tvagvartayantaM vA zayanaM kArayantam 'sAijjaI'
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU077-79 mAtRgrAmaprakaraNam 181 svadate / yo bhikSurmAtRprAmasya maithunasevanecchayA AgantrAgArAdiSu svayamupavizati striyaM vA upavezayati tathA svayaM zete striyaM vA zAyayati ca tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti // sU0 76 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA nisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaMvA pANaM vA khAimaM vA sAimaM aNugghAsejja vA aNupAejja vA aNugghAsaMtaM vA aNupAeMtaM vA saaijji|| sU0 77 // __ chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratikSayA AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikulepu vA parivrAjakAvasatheSu vA niSadha vA tvagvartayitvA vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdha vA anugrAsayet vA anupAyayet vA anugrAsayanta vA anupAyayantaM vA svadate // sU0 77 // cUrthI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu vA yatrAgantukA gamanAgamanasamaye vizrAmyaMti tAdRzaM gRhamAgantukAgAraH dharmazAletilokapraviddhaH, teSu 'ArAmAgAresu vA' ArAmAgAreSu vA krIDArthamAgatapuruSavizrAmArthopavanasthitagRheSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu vA gRhasthagRheSu 'pariyAvasahesu vA' parivrAjakAvasatheSu vA tApasAnAmAzrameSu, bhikSuretAdRzasthAneSu striyam 'NisIyAvettA' niSadha-upavezya 'tuyaTTAvettA vA'' tvagvartayitvA vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pAnaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' vAdya vA 'sAimaM vA' svAcaM vA 'aNugghAsejja vA' anugrAsayedvA-anu-pazcAt svagrAsagrahaNAnantaraM striyaM grAsayet tanmukhe prAsaM dadyAt 'aNupAejja vA' anupAyayedvA svayaM jalAdikaM pItvA tadantaraM striyaM pAyayet 'aNugghAsaMtaM vA' anuprAsayantaM vA svagrAsAnantaraM grAsaM dadataM vA 'aNupAetaM vA' anupAyayantaM vA svapAnAnantaraM pAyayantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate / yo bhikSurAgantrAdigRheSu maithunanecchayA striyamupavedha zAyayitvA vA svayamazanAdikaM bhuktvA pAnIyaM vA pItvA bhojayantaM vA pAyayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti ||suu0 77 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkasi vA paliyaMkaMsi vA nisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA nisIyAvetaM vA tuyaTTAveMtaM vA sAijjai // sU0 78||
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 nizIthasUtre -yo bhikSurmAtRgrAmastha maithunapratijJayA aGke vA paryaGke vA nidhIdayet. vA chAyA tvagvartayet vA niSIdayantaM vA tvagvartayantaM vA svadate // sU0 78 // - cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aMkaMsi vA' aGke vA svakIyotsaGge 'payisivA' paryake vA, tatra paryaGkaH 'maMca' 'palaMga' iti bhASAprasiddhaH, tadupari 'NisIyA - vejja vA' niSIdayet vA upavezayet 'tuyaTTAvejja vA' tvagvartayet vA-zayanaM kArayet 'NisIyAveMta vA' nipIdayantaM vA upavezayantaM vA 'tuyaTTAvetaM vA' svagvartayantaM vA zAyayantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate / yo bhikSa maithunasevanecchayA striyaM svAGke paryaGke vA upavezayati vA zAyayati vA tathA svAke upavezayantaM vA zAyayantaM vA zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti // sU0 79 // sUtram - je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyaMkaMsi vA NisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAi vA sAimaM vA aNugdhAsejja vA aNupAejja vA aNugdhAsaMtaM vA aNupAetaM vA sAijjai // sU0 71 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA bhane vA paryaGke vA niSadya tvagvartayitvA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA anugrAsayedvA anupAyayedvA anugrAsayantaM vA anupAyayantaM vA svadate ||suu0 79 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazciMdra bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aMkasi vA' ahe vA 'paliyaMkaMsi vA' paryaGke vA 'NisIyAvettA vA' niSadya 'tuyaTTAvettA vA' tvagvartayitvA vA azanaM vA pAnaM vA svAdyaM vA svAdyaM vA 'aNugghAsejja vA' anugrAsayedvA 'aNupAejja vA' anupAyayed vA 'aNugdhAsaMta vA' anugrAsayantaM vA 'aNupAeMtaM vA' anupAyayantaM vA anyam 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtva saMyamavi rAdhanAtmavirAdhanAdidoSA bhavanti // sU0 79 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNataraM teicchaM AuTTai AuTTaMtaM vA sAijjai // sU080 // #
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ M vwww wwwww cUrNimASyAvacUriH u0 7 sU 80-84 rajoharaNasyAnucitabandhaniSedhaH 183 chAyA-yo bhikSurmAtagrAmasya maithunapratikSayA anyatamAM cikitsAM Avarttayati Avatyanta vA svadate ||suu0 80 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRprAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aNNataraM teicchaM' anyatamA cikitsA, tatrAnyatamA nAma-caturvidhAsu cikitsAsu ekAM kAzcit cikitsAm , tAzcatasro yathAvAtikI 1, paittikI 2, zlaiSmikI 3, sAMnipatikI 4, tAsu ekAM kAzcit cikitsAM rogopacArarUpAm 'AuTaI' Avarttayati kArayati 'AuTuMtaM vA sAijjaI' AvartayantaM kArayantaM vA svadate'numodate sA prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 80 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe amaNunnAiM poggalAI nIharei nIhareta vA sAijjai // sU0.81 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratijJayA amanojJAn pudgalAn nirharati nirharantaM vA svadate ||suu0 81 // __ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA -maithunavAJchayA 'amaNunnAI poggalAI' amanojJAna pudgalAn zarIrasthAn azucidurgandhipudgalAn 'nIharei' nirharati-niSkAsayati 'nIhareMtaM vA sAijjaI' nirharantaM vA zarIrAdibhyo'manojJapudgalAn niSkAsayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 81 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe maNunnAI poggalAI uvakirai uvakirataM vA sAijjai // suu082|| chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA manozAn punalAn upakirati upakirantaM vA svadate ||suu0 82 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcit bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'maNunnAI poggalAI manojJAna pudgalAn manasa AlhAdajanakAn zarIropacayakArakAn vA pudgalAn zarIre 'uvakiraI' upakirati prakSipati, ayaM bhAvaH-svazarIre strIzarIre vA svakIyavastre strIvasne vA svavasatau zrIvasatau vA manoharANi candanAdisugandhidravyANi prakSipati yena zarIrAdikaM sugandhiyuktaM bhavati, tathA 'uvakiraMta vA' upakirantamanyaM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 82 //
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ nazIthasUtre sUtram --je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA pAyaMsi vA pakkhasi vA pucchaMsi vA sIsaMsi vA gahAya saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // sU0 83 // 184 chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA anyataraM pazujAtaM vA pakSinAtaM vA pAde vA pakSe vA pucche vA zIrSa vA gRhItvA saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // 83 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe ' maithanapratijJayA - maithanavAJchayA 'annayaraM ' anyataraM anekeSu madhyAt kamadhyekam 'pajAyaM vA' pazujAtaM vA gomahiSAdikam 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA mayUrAdikam 'pAyaMsi vA' pAde vA - pazupakSyAdInAM caraNe vA 'pakkhasi cA' pakSe vA - 'pucchaMsiM . vA' pucche vA 'sIsaMsi vA' zirasi vA 'gahAya' gRhItvA 'saMcAlei' saMcAlayati paribhrAmayati 'saMcAlataM vA sAijjai' saMcAlayantaM vA svadate'numodate / striyA manovinodArthamevaM karotIti tAtparyam / sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 83 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA soyaMsi kaTTaM vA kiliMcaM vA aMguliyaM vA salAgaM vA aNuppavesittA saMcAlei saMcAleMtaM vA sAijjai // sU0 84 // chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA pazujAtaM vA pakSinAtaM vA srotasikASTaM vA kiliMcaM vA aGgulikAM vA zalAkAM vA anupravezya saMcAlayati saMcAlayantaM vA svadate // 0 84|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithanapratijJayA - maithanavAJchayA 'annayaraM pasujAyaM vA' anyataraM pazujAtaM vA 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA mayUrahaMsAdikam 'soyaMsi' srotasi chidre guptAGge 'ka vA' kASThaM vA - kASThakhaNDam 'kiliMcaM vA' kiliMcaM vA, tatra kiliMco vaMzakarparI tam aMguliya vA' aGgulikAM vA 'salAgaM vA' zalAkAM vA lauhAdizalAkAm 'aNuppavesittA' anupravezya 'saMcA lei' saMcAlayati 'saMcAlata vA sAijjai' saMcAlayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcitabhAgI bhavati // sU0 84 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u07 sU085-90 mAtRgrAmaprakaraNam 185 sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA 'ayamitthi-tti kaTu AliMgejja vA parissaejja vA paricuMbejja vA AliMgaMta vA parissayaMtaM vA paricuMbataM vA sAijjai 85 - chAyA- yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratizayA anyataraM pazujAtaM vA pakSijAtaM vA 'iyaM strI-'ti kRtvA AliGgayedvA pariSvajet vA paricumbet vA AliGgantaM vA pariSvanamAnaM paricumvantaM vA svadate ||suu085|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'annayaraM pasunAyaM vA anyataraM pazunAtaM vA 'pakkhijAyaM vA' pakSijAtaM vA 'ayamitthi'-tti kaTu ayam pazuH pakSI vA 'trI iti' strIbuddhi teSu kRtvA 'AliMgejja vA' AliGgayedvA-AliGganaM kuryAt 'parissaejja vA' pariSvajeta vA pariSvajanaM vizeSataH AliGganam 'paricuMvejja vA' paricumvet vA mukhena cumbanaM kuryAt 'AligaMtaM vA' AliGgantaM vA 'parissayaMtaM vA' pariSvajamAnaM vA 'paricuMbataM vA' paricumbantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate / sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 85 // sUtram--je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai / / sU0 86 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratizayA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA khAdya vA dadAti dadataM vA svadate ||suu0 86 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehaNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA caturvidhamAhArajAtaM striya 'dei' dadAti 'detaM vA' dadataM vA 'sAijjai' svadate'numodate / yaH kazcita zramaNo mAtRgrAmasya maithunasevanecchayA striye azanAdikaM dadAti dApayati dadataM vA anumodayati sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 86 // sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / sU0 87 // chAyA-yo bhikSurmAtRgrAmastha maithunapratijJayA azanaM vA pAnaM vA svAdya vA vAdya vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||suu0 87 // cUrNI:-'je bhikkhU' ityAdi / yo bhikSumaithunasevanecchayA caturvidhamAhArajAtaM pratIcchati gRhNAti pratIcchantaM vA gRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 87 // 21
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIyasUtre sUtram - je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNaM vA dei detaM vA sAijjai // sU0 88 // 186 chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratiyAM parastra vA pratigrahaM vA kampalaM yA pAda prachanakaM vA dadAti dadataM vA svadate ||sR0 88 // cUrNI: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunavAJchayA 'vatthaM vA' varSa vA 'paDigahaM vA' pratigraha vA pAtrAdikaM vA 'kevalaM vA' kambalaM vA 'pAyapuMchaNaM vA' pAdaproJchanakaM vA rajoharaNam 'deha' dadAti 'detaM vA' dadataM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyavittabhAgI bhavati // sU0 88 // sUtram - je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDigga vAM kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA paDicchai paDicchataM vA sAijjai || sU0 89 || chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA vastra vA pratigrahaM vA kamvalaM vA pAda procchanakaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // 089 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH maithunavAJchaMyA strIbhyaH vastrAdikam 'paDicchar3a' pratIcchati gRhNAti 'paDicchaMtaM vA sAijja' pratIcchataM vA gRhantaM vA svadate anumodate sa prAyazcitabhAgI bhavati // sU0 89 // sUtram -- je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 90 // chAyA - yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA svAdhyAyaM vAcayati vAcayantaM vA svadate ||suu0 90 // 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithunaMvAJchayA 'sajjhAyaM vAi' svAdhyAyaM vAcayati, taMtra svAdhyAyaM sUtramarthaM tadubhayaM vA'dhyApayati tathA 'vAeM vA sAijjaI' svAdhyAyaM vAcayantaM vA svadate'numodake sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 90 // sUtram -- je bhikkhU mAMuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 99 // chAyA -yo bhikSurmAtRgrAmasya maithunapratijJayA svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM yA svadate // sU0 99 // cUrNo - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA maithanavAJchyA 'sajjhAyaM paDicchara' svAdhyAyaM sUtrArtharUpaM
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u07 sU091-93. mAtagrAmaprakaraNam 187 pratIcchati strIbhyaH gRhNIyAt 'paDicchataM vA sAijjaI' pratIcchantaM gRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 91 / / ' sUtram-je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayareNaM iMdieNaM AkAraM karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 92 // chAyA-yo bhikSurmAtRprAmasya maithunapratizayA anyatareNa indriyeNAkAraM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 92 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'mAuggAmassa' mAtRgrAmasya 'mehuNavaDiyAe' maithunapratijJayA-maithunavAJchayA 'aNNayareNaM iMdieNaM' anyatareNa kenApi indriyeNa puruSasya striyo vA indriyAkAreNa stanamukhAdhaGgopAGgarUpaM kizcidapi indriyamAzrityetyartha , stanamukhAdInAmiti bhAvaH 'AkAraM kareI' AkAraM karoti, striyo'ne hastAdinA citrakarmaNA vA etA dRzamAkAraM racayati citrayati vA yena striyo manasi rAgaH samutpadyeta, zarIraM romAJcitaM kampAyamAnaM ca bhavet , 'mukhAdyAkArAvalokanena dravIbhUtA satI strI mAmamilaSiSyati' iti buddhyA striyo'gre AkAraM kuryAt citrayedvA upalakSaNAt hastanetrabhUprabhRtibhirvikArajanakA ceSTAM vA kuryAt 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantamanyaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 12 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM / / sU0 93 // ||sttmo udeso samatte // 7 // . chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam // 13 // // saptamoddezakaH samAptaH // 7 // cUrNI-taM sevamANe ityAdi / 'ta sevamANe' tat sevamAnaH tat uddezakasyAdau tRNa- . mAlikAdikaraNAdArabhya uddezakAnte AkAraparyantaM yAni prAyazcittasthAnAni proktAni tanmadhyAt yat kimapyeka prAyazcittasthAnaM sevamAnaH pratisevanaM kurvANaH 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM prAyazcittasthAnam 'aNugyAiyaM' anudghAtikaM gurukam / ayaMbhAvaH yaH ko'pi bhikSuH eteSu saptamoddezakoktaprAyazcittasthAneSu madhyAt yat kimapi ekam-aneka sarva vA prAyazcittasthAnaM pratisevate sa gurucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotIti bhAvaH // 93 // iti zrI-vizvavikhyAta--jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadhanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAM saptamoddezakaH samAptaH // 7 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ || aSTamodezakaH // `gataH saptamo dezakaH, athASThamaH prAramyate, saptamodezakasyAntimasUtreNa sahAsyASTamoddezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? iti sambandhapratipAdanAyAha bhASyakAraH -- 'putraM khalu' ityAdi / bhASyam - pucvaM khalu AgArA, kahiyA te kahiM kacihA hoti / AgaMtAgArAisu, vihAra-sajjhAya - bhiIo // 1 // chAyA - pUrva khalu dhAkArAH kathitAste kutra katividhA bhavanti / AntrAgArAdiSu vihAra- svAdhyAya-prabhRtayaH // 2 // avacUriH -- pUrva saptamoddezakasyAntimasUtre AkArAH kathitAH, te ca keSu keSu sthAneSu bhavantIti prazne kathayati - te AkArA AgantrAgArAdiSu bhavanti te katividhA: / iti prazne kathayata vihAra- svAdhyAya-prabhRtayo bhavanti / saptamoddezakasyAnte AkArAH kathitAsteSAM sthAnAni tatprakArANi cAsmin aSTamodezake pradarzayiSyante eSa eva sambandhaH saptamASTamoddezakagatapUrvAparasUtrayoriti, anena sambandhenAyAtasyAsyASTamoddezakasyedamAdisUtram - 'je bhikkhU AgaMtAgAre vA' ityAdi / sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA ego egitthIe saddhi vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaMvA AhA reha, uccAraM vA pAsavarNaM vA pariThThavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM mehuNaM assamaNapAoggaM kaha kahe kahataM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA -- yo bhikSurAgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA parivrAjakAvasatheSu vA eka ekayA striyA sArddha vihAraM vA karoti, svAdhyAyaM vA karoti, azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA Aharati, uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati, anyantarrA vA anAryA niSThurAM maithunIma bhramaNaprayogyA kathAM kathayati kayayantaM vA svadate // 0 1 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcida bhikSuH 'AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA 'gAeAikulesu vA pariyAvasahesu vA eSAmarthaH saptamodezake gataH / eSu sthAneSu 'ego egitthIe saddhi' ekaH svayamekAkI san ekayA striyA sArddham 'vihAraM vA karei' vihAraM vA karoti ekaH sAdhurekAkinyA striyA zrAvikayA zramaNyA vA sArddham vihAraM gamanAgamanaM grAmAd grAmAntaragamanaM vA karoti 'sajjhAyaM vA karei' svAdhyAyaM vA karoti, tatra svAdhyAyaH sUtrArthayoradhyayanaM
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU01-3 sAdhorekAkinyA striyA saha vihArAdiniSedhaH 186 karoti 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanAdicaturvidhamAhAraM 'AhArei' Aharati karoti'uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei' uccAraM vA prasavaNaM vA pariSThApayati 'aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM' anyatarAM vA kAJcit anAryAm AryeNa satpuruSeNAcaritumayogyAm ninditAmityarthaH niSThurAm azlIlAm 'mehuNaM' maithunI maithunasambandhinIm 'assamaNapAoggaM' bhazramaNaprAyogyAm azramaNAnAmasAdhupuruSANAmucitAM na tu zramaNAnAm , tAdRzIM 'kaha' kathAM vAkyaprabandharUpAM kAmAdivikArotpAdikAM kathAM-rAjakathA-dezakathA-bhaktakathA-strIkathArUpAM caturvidhAmapi vikathAM vA 'kahei' kathayati 'kaheMtaM vA sAijjaI' kathayantaM vA tAdRzIM kathAM kurvantaM vA svadate'numodate / yo hi zramaNaH ekAkI AgantrAgArAdyanyatamasthAne ekAkinyA striyA sArddham vihAraM svAdhyAyamAhAraM vA karoti kArayati kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti, tasmAt kAraNAt ekAkI zramaNaH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sArddham vihArAdikaM na kuryAt na kArayet na vA kurvantamanumodayediti bhAvaH / atrAha bhASyakAra:-- bhASyama-mAyA bhagiNI duhiyA, saddhi eyAhi no vase bhikkhU / egate jai evaM, kiM puNa annAe itthIe // 1 // sAmanneNa nisiddho, thIhiM saddhiM muNissa saMvAso / '' kiM puNa vihAramAisa, karejja jaM tAhi saha vAsaM // 2 // thIma kahA paDisiddhA kAvi ya jA dhammiyA pasatthA vaa| kiM puNa aNAriyA sA, kahijjae thINa majjhammi // 3 // jo evaM Atharai, pAvai so ANabhaMgamaNavatthaM / ' micchatta virAhaNaM ca, tamhA ee vivajjejjA // 4 // chAyA-mAtA bhaginI duhitA, sArddham etAbhinoM vased bhikssuH| ekAnte yadyevaM kiM punaranyayA striyA // 1 // sAmAnyena niSiddhaH strIbhiH sArddha muneH saMvAsaH / kiM punarvihArAdipu kuryAd yat tAbhiH saha vAsam // 2 // strISu kathA pratiSiddhA kA'Dapi ca yA dhArmikI prazastA vaa| kiM punaranAryA sA kathyate strINAM madhye // 3 // ya evamAcarati, prApnoti sa AjJAbhakamanavasthAm / mithyAtvaM virAdhanAM ca tasmAd etAn vivarjayetU // 4 // avacUriH-'mAyA bhAgiNI' ityAdi / mAtA janmadAtrI, bhaginI-sahodarA duhitA patrI etAbhirapi sArddha bhikSuH zramaNaH ekAnte no vaset etAmirapi saha ekAntavAsaM na kuryAt , yayevaM tarhi
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 nizItha anyayA kayAcit sambandhavarjitayA paricitayA aparicitayA vA saha kathaM vaset vAsaM kuryAt, nR kadAcidapi vasediti bhAvaH / gRhiNAmapyeSa niSiddhaH, uktaJcAnyatrApi " mAtrA svasrA duhitrA vA, na vivikAsano bhavet / balavAnindriyaprAmo, vidvAMsamapi karSati // 1 // bhA0 gA0 1 // 'sAmane ' ityAdi / 'muNissa' muneH sAmanyenApi strIbhiH sArddhaM saMvAso bhagavatA niSiddhastarhi kiM punaH 'vihAra mAisu' vihArAdipu - Adipadena svAdhyAye AhAre uccArAdipariSTApane vizeSato'nAryaniSThura maithunAzramaNaprAyogyakathAsu yat nAbhiH saha vAsaM kuryAt, bhikSUNA kutrApi puruSasAkSiNamantareNa strIbhiH saha sAmAnyavArttApi na kalpate iti bhAvaH // bhA0 gA0 2 // 'thI kahA' ityAdi / 'thIsu' strISu strINAM madhye kA'pi yA dhArmikI prazastA vA kathA bhavet sApi bhagavatA pratiSiddhA tahi kiM punaryA anAryA aprazastA kathA bhavet sA strINAM madhye kathyate, na kAcidapi kathyate iti bhAvaH // bhA0 gA0 3 // athaitadviSaye prAyazcitaM pradarzyate - 'jo evaM' ityAdi / " yaH ko'pi zramaNaH evamAcarati strosahavAsakathAkathanAdikaM karoti sa 'ANAbhaMga' AjJAbhaGgaM tIrthakarAjJAbhaGgadoSam anavasthAdopa, midhyAtvaM, virAdhanAM, saMyamAtmavirAdhanAM prApnoti / tatra sayamavirAdhanA spaSTaiva / striyA saha saMvAsa vihArAdikaM vA kurvantamatrahmasevanazaGkayA sAdhuM mArayet rAjapuruSAdinA grAhayed vA, tenAtmavirAdhanA'vazyambhAvinI 'tumhA' tasmAt kAraNAt etAn vihArAdikAn striyA saha 'vivajjejjA' vivarjayet, bhikSurna kuryAditi bhAvaH // bhA0gA0 4 || evaM prathamasUtroktakrameNaiva ito'ye dvitIyasUtrAdAramya navamasUtraparyantamaSTAvapi sUtrANi vyAkhyeyAni / teSu vizeSapadAni vyAkhyAyante, tathAhi 'je bhikkhU ujjANaMsi vA' ityAdi / 'ujjANaMsi vA' udyAne vA, tatrodyAnamupavanaM yatra lokAH krIDArtha gacchanti 'ujjANagirhasi vA' udyAnagRhe vA udyAnasthita krIDAkaraNAya samAgatAnAM puruSANAM nivAsasthAnam 'ujjANa sAlaMsi vA' udyAnazAlAyAM vA upavanasthitazAlAyAM 'dharmazAlA' iti lokaprasiddhalakSaNAyAm 'nijjANaMsi vA' niryANe vA, niryANa rAjJAM nirgamanamArgaH yena mArgeNa rAjA nirgato bhavati, yena rAjA gacchati Agacchati ca tAdRzadhyAnaM, tasmin niryANe vA 'nijjANagihaMsi vA' niryANagRhe vA rAjamArgasthitagRhe 'nijjANasAlaMsi vA' niryANazAlAyAM vA rAjamArgasthitazAlAyAM vihAradikaM karoti // sU0 2 // 'je bhikkhU asi vA' ityAdi / 'ahaMsi vA' aTUTe vA grAmAdiprAkArasyAghobhAge 'aTTAlayaMsivA' aTTAlikAyAm nagarasya yaH prAkAraH tasyaikadeze yA aTTAlikA tasyAM vA 'cariyaMsi vA'
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 0 4-10 sAdhoH strImadhye kathAkathananiSedhaH 191 carikAyAM vA prAkArasyAdho'STahastaparimitoM mArgaH carikA tasyA~ vA 'pAgAraMsi vA prAkAre bA prakAzapari vidyamAne gRhe vA 'dAraMsi vA' dvAre vA- nagaradvAre 'gopuraMsi vA' gopure vA, gopuraM nagaradvArasya agradvAram tasmin vA // sU0 3 // 'je bhikkhU dagaMsi vA' ityAdi / 'dagaMsi vA' udake vA jalamadhye 'dagamamAMsi vA ' udakamArge vA yena pathA jalasya pravAho vahati tasmin udakamArge 'dagapahaMsi vA' udakapathe vA yena pathA jalamAnetuM gacchatyAgacchati ca janaH sa udakapathaH, tasmin udakapathe vA 'dagamalaMsi vA' udakamale vA kardamasahitamArge 'dagatIraMsi vA' udakatIre vA udakasya samIpadeze 'dagaTThANaMsi vA' udakasthAne vA yatra jalaM tiSThati tatra taDAgAdiSu // sU0 4 'je bhikkhU suNNagirhasi vA' ityAdi / 'suNNagihaMsi vA' zUnyagRhe vA manuSyAdivAsarahite gRhe 'suNNasAlaMsivA' zUnyazAlAyAM manuSyAdirahitAyAM zAlAyAm 'bhinnagihaMsi vA ' bhinnagRhe . vA truTitasphuTitagRhe 'bhinnasAlaMsi vA' bhinnazAlAyAM vA truTitasphuTitazAlAyAM vA 'kUDAgAraMsi vA' kUTAgAre vA, tatra kUTaH parvatazikharaM tatsadRzagRhe adhovizAlam uparyupari saMkucitaM kUTAgAraM, tasmin 'koThAgAraMsi vA' koSThAgAre zAligodhUmayavAdyannAgAre || sU0 5 // 'je bhikkhU taNa girhasi vA' ityAdi / 'taNagihaMsi vA' tRNagRhe vA darbhAditRNasaMpAditagRhe kuTIre "jhopaDI' iti lokaprasiddhe 'taNasAlaMsi vA' tRNazAlAyAM vA darbhAditRNa saMpAditazAlAmAm 'tusagirhasi vA' tuSagRhe vA zAlyAdi tuSasthApanagRhe 'tusasAlaMsi vA' tuSazAlAyAM vA tuSasthApanAya nirmitAyAM zAlAyAm 'bhusagihaMsi vA' bhusagRhe vA godhUmayavAdInAM mardanena jAyamAno 'bhUsA' iti lokaprasiddho vastuvizeSaH, tAdRze bhUsAsthApanAya nirmite gRhavizeSe 'bhusAlasi vA' bhusazAlAyAM vA tAdRzazAlAyAm || sU0 6 // 'je bhikkhU jANasAlaMsi cA' ityAdi / 'jANasAlaMsi vA' yAnazAlAyAM vA yAnamavAdikaM tasya zAlA iti yAnazAlA vizAlagRhaM zAletyucyate tasyAM yAnazAlAyAm ' jANagihaMsi vA' yAnagRhe vA azvAdigRhe vA 'juggazAlaMsi vA' yugyazAlAyAM vA, tatra yugyaM zakaTarathAdikaM yatra sthApyate tAdRzazAlAyAm 'juggagihaMsi cA' yugyagRhe vA // sU0 7 // 'je' bhikkhU paNiyasAlaMsi vA' ityAdi / 'parNiyasAlaMsi vA' paNyazAlAyAM yaMtra vikreyyaM bhANDAdike~ 'vikrayArthaM sthApitaM bhavet tAdRzagRhaM paNyazAlocyate taMtra 'paNiyagihaMsi vA paNyagRhe vA 'kuviyasAla sivA' kupyazAlAyAM vA yatra lauhAdikaM vastu sthApitaM bhavet tAdRzaM gRhaM kupyazAlA, tatra 'kuviyagihaMsi vA' kupyagRhe vA lauhAdisthApanagRhe // sU0 8 // 'je bhikkhU goNasAla~si cA' ityAdi / 'goNasAlaMsi vA' govRSabhazAlAyAM vA 'goNagihaMsi vA' gabAM gRhe vA 'mahAkulaMsi cA' mahAkule vA tatra mahato kulam mahAkulam tasmin
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre 192 . ' 'mahAgihasi vA' mahAgRhe vA, eteSu aSTasUtrakathitepu sthAneSu yaH kazcid bhikSurvihAra-svAdhyAyAsshAro-cArAdipariSThApanA'nAryAdikathAkathanaM karoti kurvantaM vA svadate sa prAyazcicabhAgI bhavati // 9 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-ujjANAo samArambha, gonnsaalNtsNtthio| vihArAI kare bhikkhU , ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA- udyAnataH samArabhya gozAlAntasaMsthitaH / vihArAdi kuryAda bhikSuH AzAbhaGgAdi prApnoti // avacUri:-'ujjANAo' ityAdi / udyAnataH samAramya udyAnamAdau kRtvA gozAlAparyantasthAneSu saMsthitaH bhikSuH zramaNaH ekayA striyA sArddha vihArAdikaM vihAramAhAramuccArAdipariSThApanamanAryAdikathAkathanaM ca kuryAt kurvantamanumodayet vA sa AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti tasmAtkAraNAt zramaNaH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sAI vihArAdikaM na kuryAt // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU rAo vA viyAle vA itthImajjhagae itthIsaMsatte itthIpakhuiDe aparimANayAe kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSuH rAtrau vA vikAle vA strImadhyagataH strIsaMsakaH strIparivRto'parimANatayA kathAM kathayati kathayantaM vA svadate // sU0 10 // ___ . cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH 'rAo vA' rAtrI vA 'viyAle vA. vikAle vA, tatra vikAlaH divasAvasAne rAtriprAgabhAve, rAtryavasAne divasaprAgabhAve varcate, tathA ca-rAtridivasayorantarAlakAlo vikAlaH, tasmin vikAle vA 'isthimajjhagae' strImadhyagataH strINAM madhye sthitaH strIsamudAye sthitaH 'itthisaMsatte' strIsaMsaktaH striyA saMghaTTitaH striyA UrvAdinA saMsSTaSTaH tatsparzayuktaH 'itthiparivuDhe' strIparivRtaH pari sarvataH samantAt strIbhiH parivRtaH yasya caturdikSu striya upaviSTA bhaveyuH sa strIparivRta iti kathyate, itthaMbhUtaH sAdhuH 'aparimANayAe' aparimANatayA parimANamatikramya, parimANa ca, ekadvitricatuHpaJcapraznottararUpaM bhavati tadatikramya SaSThaM praznocaramaparimANaM bhavati, etAdRzyA aparimANatayA 'kaha' kathAM-dharmakathAm-praznottararUpAM vA kathA 'kaheI' kathayati 'kahetaM vA sAijjaI' kathayantaM vA svadate'numodate, sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:* bhASyam-rAo ya viyAle vA, itthImajjhago munnii| - pamANamairegeNa, kahAo dosamAvahe // 1 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU0 11 sAdhonigraMnthyA sArddha viharAdiniSedhaH 193 RAMANA chAyA-rAtrau ca pikAle vA strImadhyagato muniH| pramANAtirekeNa, kathAto doSamAvahet // 1 // avacUri:-'rAo ya' ityAdi / 'rAo ya' rAtrau ca vikAle vA pUrvapradarzitarUpe divasAvasAne rAvasAne vA strImadhyagataH strIsamudAyasya madhye sthitaH evaM strIsaMsaktaH strIparivRto muniH strIbhyaH puruSasAkSiNamantareNa kevalaM strIbhyaH 'pamANamairegeNa' pramANAtirekeNa strINAM dharmaviSayakavivAdazaGkAdiprasaMge sati pramANa-ekadvitricatuHpaJcapraznottararUpamatikramya SaSThAdipraznottararUpAM kathAM kathayati, 'kahAo' kathAtaH etAdRzakathAkaraNataH doSam-AjJAbhaGgAdirUpaM dUSaNaM Avahet prApnuyAt / atra kazcit zaGkAM karoti-sAdhUnAM madhye ekAkisAdhusamIpe strIbhirna gantavyamiti doSazravaNAt , strImadhye kathAkaraNasya zAstre niSedhAt striyo divase'pi na gacchanti tarhi rAtrau vikAle vA tAsA gamanaM kathaM saMbhavati kathamatrAsya sUtrasyAvasaraH ? tatra kathyate-yadi strINAM parasparaM dharmaviSaye kAcit zaGkA kazcid vivAdo vA samuttiSThet tAdRzaprasaGge strINAM rAtrAdAvapi sAdhusamIpe gamanasaMbhavaH / etAdRzaprasaMge tatra kaJcit puruSaM sAkSiNaM kRtvA dUrata eva eka-dvitri-catuH-paJca-samAdhAnastAsAM zaGkAM vivAdaM ca nirAkattuM kalpate, tadadhikaM tu naiva kalpate, ata eva sUtre 'aparimANayAe' ityuktam , anena ekadvacAdiparimANataH kathane na kazcidoSa iti vyajyate, kintu strImadhyagatAdivizeSaNaviziSTo bhUtvA tu kiM divA kiM rAtrau ki vikAle vA ki pramANataH kimapramANato vA kathaJcidapi kathAM kartuM sAdhornaiva kalpate iti sUtraniSkarSaH / evaM karaNe strINAM pitRbhrAtRputrAdisvajanAnAM manasi zaGkA samutpadyate yat nirlajjo lampaTo'sau sAdhurdazyate yaH strINAM madhye sthitvA rAtrau vikAle cApi avicAryaiva cirakAlaM kathAM kathayati, iti kRtvA te kumyerana tataH sAdhu tADayet rAjapurupaiAhayedvA tena saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA dharmasyAvahelanA ca bhavitumarhati / ityAdibahudoSaprasaGgAt sAdhuH strImadhyagato rAtrau vikAle vA pramANamatikramya kathAM na kuryAt na kArayet kurvantamanyaM vA nAnumodayediti bhASyagAthArthaH // sUtram-je bhikkhU sagaNicciyAe vA paragaNicciyAe vA NiggaM: thIe saddhiM gAmANugAmaM dUijjamANe purao gacchamANe piTThao rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtAsoyasAgarasaMpaviThU karayalapalhatthamuhe aTTajjhANovagae vihAra vA karei sajjhAyaM vA karei, asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaMvA paridvavei, aNNayaraMvA aNAriya niThuraM mehuNaM asamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai ||suu011|| 25
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 nizIthasUtra chAyA-yo bhikSuH svagaNIyayA paragaNIyayA nindhyA sAI prAmAnugrAma dayan purato gacchan pRSThataH rIyamANaH (gacchan) apahatamanAsaMkalpaH cintAzokamAgarasaMpraviSTa, karatalapranyastamukhaH ArtadhyAnopagano vidAraM pA karoni, svAdhyAyaM yA karoti, rAzana vA pAna vA khAdhavA svAdha vA Aharani, uccAraM vA zravaNaM yA pariSThApayati, anya. tarAM vA anAryA niSThurAM maithunImazramaNaprAyogyAM phAM kathayati kathayantaM thA svadate // 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'sagaNiccAe yA' mvagaNIyayA-svagaNasambandhinyA 'paragaNicciyAe vA' paragaNIyayA-paggAchagambandhinyA vA 'NiggathIe sarTi' nirgranthyA zramaNyA sArddham 'gAmANugAma duijamANe' prAmAnuprAmaM dravan ekaramAta grAmAt sAmAntaraM prati ganchan 'purao gacchamANe purato ganchan- purato amaNyA ase ganchan 'piTTao rIyamANe' pRSTato rIyamANa.-pRSTatazcalan tadviyogAt 'ohayamaNasaMkappe' apahatamana * sakalpaH, tatrApahato vinaSTo manamaH saMka-po vicAro yasya sa tathA uddhAntamanA ityarthaH, 'ciMtAsoyasAgarasaMpaviTe' cintAzokasAgarasaMpraviSTaH cintAsamuLe zokasamudre ca praviSTaH 'karayalapalhatthamuhe' karatalapranyaratamukhaH sAdhvIviyogataH svahastatale sthApitamugya ityarthaH, 'ahaljhANovagae' ArtadhyAnopagataH-ArtadhyAnaM saMprApta ityarthaH, etAdRzaH san 'vihAraM vA koI' vihAraM vA karoti ayaM bhAvaH-svagaNasambandhinyA paragaNasambandhinyA vA zramaNyA saha mArge gAchan zramaNaH yadi kadAcit agre gacchati dUraM pazcAd vA zramaNo bhavati, kadAcit zramaNaH purato bhavati sAdhvI pazcAt bhavati, kadAcit zramaNaH pazcAd bhavati zramaNI bhane bhavati tadA zramaNIviyogAta zramaNo'pahatamana.saMkalpo bhUtvA zokasAgare patita ivArtadhyAnopagataH san vihAraM karoti, anyatsarvaM pUrvavad vyAkhyeyam / / 2011 // sUtram-je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhaM vA rAI kasiNaM vA rAI saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAijjai ||suu0 12 // chAyA-yo bhikSurzAtakaM vA apAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA antarupA zrayasyArddhA vA rAtriM kRtsnA vA rAtri saMvAsayati saMyAsayantaM vA svadate ||suu012|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA svajanaM svaparicitaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakam-svajanAtiriktamaparicitaM vA 'uvAsayaM vA upAsakam-jinadharmopAsaka zrAvakaM vA 'aNuvAsayaM vA' anupAsakaM vA-manyamatAvalambina vA 'anto uvassayassa' antarmadhye upAzrayasya vasatemadhye ityarthaH 'addha vA rAI' mA vA rAtrim
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u08 sU0 12-14 rAtrau zAtakAdInAM svopAzraye saMvAsananiSedhaH 195 rAtrya yAvat 'kasiNaM vA rAI' kRtsnAM saMpUrNAm yAmacatuSTayarUpAM sampUrNA vA rAtriM yAvat 'saMvasAveI' saMvAsayati upAzraye vAsaM sthiti kArayati, 'atra vasatau saMvAsaM kuru he Arya ! ityevaM vadati 'saMvasAveMtaM vA sAijjaI' saMvAsayantaM vA svadate, yaH khalu svajanamasvajanaM vA zrAvakamazrAvakaM vA svena sArddha vasatimadhye addhA vA rAtriM sampUrNA vA rAtriM yAvat saMvAsayati tathA saMbAsayantamanyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, upAzraye saMvasan sa rAtribhojanaM karoti, sacittanalaM vA pibati, anyaM vA ArambhasamArambhaM karoti, tasmAtkAraNAt jJAtakAdikamupAzraye na saMvAsayet tasya saMvAsane sAdhorAjJAbhaGgAdikAzcApi doSAH samApatanti // sU0 12 // bhavAha bhASyakAraHbhASyam - NAyagamaNAyagaM vA, sAvagaM vA taheyaraM / vasahIe vAsae rAo, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-jJAtakamajJAtakaM vA zrAvakaM vA tathetaram / vasatau vAsayed rAtrau, AjJAbhaGgAdi prApnuyAt // avacUriH--yo bhikSuH arddharAtri vA saMpUrNarAtri vA vasatau upAzrayasya madhye jJAtakaM svakI yajJAtijanaM paricitaM vA ajJAtakaM-jJAtibhinnamaparicitaM vA, tathA zrAvaka-jinadharmopAsakaM gRhasthaM vA anupAsakam anyatairthika vA svopAzraye yatra svayaM tiSThati tatra vAsayati / yadi kazcit zramaNasya svajano'svajanaH paricito'paricitaH zrAvako'zrAvako vA rAtrau vastuM samupasthito bhavet taM zramaNo rAtrau tatra vAsayet vAsayantaM vA'numodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt / / atha kAraNe'pavAdamAha bhASyakAraHbhASyam-dikkhaTa vA dayaTuM vA posahahaM samAgayaM / / kAsei rayaNiM tassa, na doso kiM tu saMvaro // 1 // chAyA-dIkSArtha vA dayArtha vA pauSadhArtha vA samAgatam / vAsayati rajanIM tasya na doSaH kintu saMvaraH // 1 // avacUriH-yaH kazcit zramaNaH dIkSArtha pauSadhAthai pauSatratAcaraNArtha upalakSaNAt glAnAdinimittaM samAgataM vayaM zrAvakaM vA yadi rAtrI svavasatI vAsayati tadA tasya rAtrI vasativAsadAne'pi na kazcidoSaH pratyuta saMvara eva bhavati, yataH sa saMvAsaH sakalasAvadhakarmaparityAgagarbhito bhavati tAdRzavAsasya saMvarasaMpAdakatvAt , tasmAt tAdRzasya vasativAso dAtavya eveti bhaavH| tamapi svasamIpAt SaDhastaM dUre saMvAsayet yena gRhasthasya zarIravastrAdinA svasya zarIravastrAdeH saMdhaTTanaM na syAt / yadi SaDhastAbhyantare taM saMvAsayati tadA sa sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati //
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhaM vA rAI kasiNaM vA rAI saMvasAvei taM paDucca nikkhamai vA pavisai vA nikkhanaMta vA pavisaMta vA sAijjai ||suu013|| chAyA-yo bhikSAMtakaMvA ajJAta vA upAsakaM vA anupAsakaM vA aMtarUpAyayasya ardhA rAtri vA kRtsnA rAtri vA saMvAsayati taM pratItya niSkAmati vA pravizati vA niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid mikSuH jJAtakamajJAtakamupAsakamanupAsakaM vA 'aMto uvassayassa' antarupAzrayasya upAzrayamadhye 'addhaM vA rAI' mardA vA rAtrim 'kasiNa vA rAI kRtsnA sampUrNA vA rAtrim 'saMvasAveI' saMvAsayati tadanantaraM 'taM paDuccanikkhamai vA pavisai vA' taM pratItya taM jJAtakAdikamAzritya 'ayamatra sthito'sti' iti kRtvA uccAraprasavaNArtham niSkrAmati nirgacchati tataH parAvRtya pravizati vA tathA 'nikkhamaMta vA pavisataM vA sAijjai niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 13 // sUtram-je bhikkhU taM na paDiyAikkhei na paDiyAikkheta vA sAijjai / / sU0 14 // chAyA-yo bhikSuH taM na pratyAcakSota na pratyAcakSANaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'taM na paDiyAikkhei' taM na pratyAcakSIta taM jJAtakamajJAtakamupAsakramanupAsakaM vA vasatimadhye vasantaM na pratyAcakSIta na niSedhaM kuryAt 'bho Arya ! atra mA vasa' ityAdi na kathayet tathA 'na paDiyAikkheta vA sAijjaI' na pratyAcakSANaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasayamavirAdhanAdayo doSA bhavanti // sU0 14 // sUtram-je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM samavAesu vA piMDaniyaresu vA iMdamahesu vA khaMdamahesu vA ruddamahesu vA muguMdamahesu vA bhUtamahesu vA jakkhamahesu vA NAgamahesu vA thUbhamahesu vA ceiyamahesu vA rukkhamahesu vA girimahesu vA darimahesu vA agaDamahesu vA taDAgamahesu vA dahamahesu vA NaImahesu vA saramahesu vA sAgarama hesu vA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhA0 u08 sU015 samavAya piNDa nikarendra mahAdiSu rAjAdInAM bhikSAgrahaNaniSedhaH 197 Agara mahesu vA aNNayaresu vA tahapagAresu virUvarUvesu mahAmahesu asaNaM vA pANaM vA khAiM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 15 // chAyA -yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSiktAMnAM samavAyeSu vA piNsnikareSu vA indramaheSu vA skandamaheSu vA rudramaheSu vA mukundamaheSu vA bhUtamaheSu vA yakSamaheSu vA nAgamaheSu vA stUpamaheSu vA caityamaheSu vA vRkSamaheSu vA girimaheSu vA darImaheSu vA agaDamaheSu vA taDAgamaheSu vA hRdamaheSu vA nadImaheSu vA saromaheSu vA sAgara maheSu vA AkaramaheSu vA anyatareSu vA tathAprakAreSu virUparUpeSu mahAmaheSu azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA khAdyaM pratigRhNAti pratigRddhantaM vA svadate // sU0 15|| - cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'raNNo' rAjJaH rAjasiMhAsane sthitasya 'khattiyAgaM' kSatriyANAM kSatriyatvajAtiviziSTAnAM grAmapatInAm 'mudiyANaM' muditAnAM tatra muditA jAtyA zuddhAH mAtApitrAdinA zuddhavaMzIyA ityarthaH teSAm 'muddhAbhisitANaM' mUrdhAbhiSiktAnAm, tatra pitRpitAmahAdikrameNa rAjye'bhiSiktA mUrdhAbhiSiktAH yuvarAjapade'bhiSiktA vA, teSAM mUrdhAbhiSiktAnAm, anopalakSaNAta - amAtya - purohite -zvara - talavara - mADambikakauTumbike-ya-zreSThi- senApatyA - dInAmapi grahaNaM karttavyam / rAjAdyatiriktAnAmamAtyAdInAmapi vakSyamANeSu samavAyAdiSu indramahAdipu ca sAdhurarAnAdikaM na gRhNIyAditi sambandhaH / tadeva darzayati- 'samavAesu vA' ityAdi / 'samavAsu vA' samavAyeSu vA samAnavayasyasaMmudAyepu, yatraM samavayaskA militvA goSThobhaktaM kurvanti tAdRzeSu samavAyeSu 'piMDaniyaresu vA' piNDanikareSu vA, yatra sapiNDAH (ekamUlapuruSAH ) kuTumbino militvA pitRpiNDadAnaM kurvanti tatra, athavA - paNDo nAma dAyabhaktaM yatra dAyAdA militvA bhuJjate tasya nikareSu dAyabhaktasamUheSu vA 'iMdamahesu vA indramaheSu vA, tatra indro devarAjastasya maha utsavaH, tathA cendraM devarAjamuddizya kriyamANepUtsaveSu kArtikazulkapratipadi devarAjoddezana mahAnutsavo bhavatIti lokAcAraH tAdRzotsaveSu vA 'khaMdamahesu cA' skandamaheSu vA - skandaH kArtikeyo mahAdevaputro devavizeSaH taduddezena kriyamANeSUtsaveSu vA 'rudamahesu vA' rudramaheSu vA - rudramahotsaveSu vA tatra rudraH zivastamuddizya kriyamANeSUtsaveSu 'mukuMdamahesu vA' mukundamaheSu vA, tatra mukundaH kRSNaH tasyotsavA mukundamahAH kRSNajanmASTabhyA... dyutsavAH, tAdRzamahotsaveSu 'bhUtamahesu vA' bhUtamaheSu vA, tatra bhUtAnAM vyantaradevavizeSANAM mahA utsavA bhUtamahAH, yAdRzotsaveSu bhUtAH pUjyante tAdRzamahotsaveSu 'jakkhamaheSu dA' yakSa maheSu vA tatra yakSo vyantaradevavizeSa eva tasya mahA utsavavizeSAH, yatra mahotsave yakSAH pUjyante tAdRzama ho. tsaveSu 'NAgamahesu vA' nAgamaheSu vA, tatra nAgAH sarpAH, yeSu mahotsaveSu nAgAH pUjyante nAgapaMcamItilokaprasiddhAdimahotsaveSu 'dhUbhamahesu vA' stUpamaheSu vA stUpAnAM mahotsavAH, stUpaH- smRtistambhaH, i "
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 nizIthasUtre kutracit stupamuddisyApi lokA utsavaM kurvanti tAdRzastUpamahotsaveSu vA 'ceiyamahenu vA' caityamahotsaveSu vA caityAni nAma mRtakadAhasthAne kriyamANAzcihnavizeSAH 3mazAnAdipu nirmitA bhavanti, teSAM mahosaveSu 'rukkhamahesu vA vRkSamaheSu vA kutracit vRkSavizeSa vaTapippalAdikamuddizya utsavAH kriyante tepu 'girimahesu vA girimaheSu vA, tatra girayaH parvatAH, tAnuddizya kriyamANA mahotsavAH parvatAdikamudizyApi yatra mahotsavAH kriyante tatra 'darimahesu vA' darImahepuvA, tatra darI-girikandarA, taduddezena kriyamANA mahotsavA darImahAH teSu vA 'agaDamahesu vA' agaDamaheSu vA, yatra kUpasamIpe pazUnAM jala pAnArtha gartAdikaM karoti tAdRzagarnavizepA agaDAH, teSAM mahotsave' 'taDAgamaheSu vA' taDAgamaheSu vA, tatra taDAgaH sAmAnyajalAzayaH, taduddezena kriyamANA utsavAH taDAgamahAH, teSu vA 'dahamahesu vA' hRdamahesu vA, tatra hudo nAma agAdhajalAzayaH, taduddezena kriyamANA utsavA hRdamahAH, teSu vA, 'gaImahesu vA' nadImaheSu vA-nadIvizeSamudizya kriyamANeSu mahotsaveSu 'saramahesu vA' saromaheSu vA, tatra saraH taDAgavizeSaH taduddezena kriyamANA mahotsavAH saromahAH, te. vA 'sAgaramahesu vA' sAgaramaheSu vA-samudramuddizyakriyamANamahotsaveSu vA 'Agaramahesa vA' AkaramaheSu vA, tatrAkaraH suvarNAdInAmudgamasthAnaM, taduddezena kriyamANA utsavA AkaramahAH, teSu AkaramaheSu vA 'aNNayaresa vA tahappagAresu vikhvarUvesu mahAmahesu' anyatareSu vA tathAprakAreSu pUrvoktamahotsavasadRzeSu virUparUpe' nAnAprakArakepu mahAmaheSu anyajAtIyakeSvapi janmapariNayanAdimahAmahotsaveSu jAyamAneSu tatra 'asaNaM vA 4' azanAdikaM caturvidhamAhAram upalakSaNAt vastrapAtrAdikaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate / yo hi bhikSuruparyukteSu mahotsaveSu ganvA rAjJo mU'bhiSiktAdInAM vA azanAdikaM svayaM gRhNAti anyadvArA grAhayati vA gRhNantaM vA anumodate / etAni mahArambhasthAnAni, atra SaTkAyopamardanaM bhavati, eSu sthAneSu rAjAdInAM bhikSAgrahaNe sAdhoH rasalolupatA sidhyati, paTkAyopamadainajanyA doSA api samApadheran , tasmAt kAraNAdatrato yadi yaH sAdhurazanAdikaM gRhNAti so'vazya prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAdikA doSA api samApadyante iti bhAvaH // 15 // sUtram-je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM uttarasAlaMsivA uttaragihaMsi vArIyamANANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 16 // chAyA-yo bhikSuH rAzaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSikAnAM uttarazAlAyAM vA uttaragRheSu vA rIyamANAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // 2016 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u08 sU016-19 hayA dizAlAgata rAjAdInAM bhikSAhapraNaniSedhaH 199 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANaM' ityAdi, kSatriyAdInAm pUrvasUtrapradarzitasvarUghANAM 'uttarasAlaMsi vA' uttarazAlAyAM vA bhramaNArthaM nirmApitA yA nijazAlAto'nyA zAlA, tasyAM 'uttaragihaMsi vA' uttaragRhe vA tAdRze gRhe vA 'rIyamANANaM' rIyamANAnAm tatra caMkramatAM bhramaNaM kurvatAm 'asaNaM vA' ityAdi, azanAdikaM caturvidhadhamAhAraM 'paDiggAheI' pratigRhNAti 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadateSnumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 16 // sUtram -- je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM hayasAlAgayANa vA gayasAlAgayANa vA maMtasAlAgayANa vA gujjhasAlAgayANa vA rahassasAlAgayANa vA mehuNasAlAgayANa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 17 // chAyA -yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrddhAbhiSiktAnAM hayazAlAgatAnAM vA gajazAlAgatAnAM vA maMtrazAlAgatAnAM vA guhyazAlAgatAnAM vA rahasyazAlAgatAnAM vA maithunazAlAgatAnAM vA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||su0 17 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi, rAjJaH kSatriyANAm mUrddhAbhiSiktAnAm pUrvanirdiSTasvarUpANAm 'hayasAlAgayANa vA' hayazAlAgatAnAm vA azvazAlA sthitAnAm 'gayasAlAgayANa vA' gajazAlAgatAnAM vA hastizAlAsthitAnAm 'maMtasA - lAgayANa vA' mantrazAlAgatAnAM vA, yatra rAjAdayaH svapuruSaiH saha mantraNAM karoti tAdRzazAlAsthitAnAmityarthaH ' 'gujjhasAlAgayANa vA' guhyazAlAgatAnAM guptakAryaM yatra zAlAyAM karoti tAdRzazAlAyAM sthitAnAm 'rahassasAlAgayANa vA' rahasyazAlAgatAnAM vA rahasyaM daNDavidhAnAdikAryaM tasya zAlAyAM sthitAnAm 'mehuNasAlAgayANa vA' maithunazA lAgatAnAM vA maithunasevanazAlAsthitAnAm, hayAdizAlAsthitAnAM rAjAdInAM pArzvAt 'asaNaM vA 4' ityAdi, azanAdicatuviMdhamAhAranAtaM 'paDiggAhei' pratigRhNAti - svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggAta vA sAijja3' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 17 // sUtram - je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM saNisiNNicayAo khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappi vA tellaM vA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 : , . . . nizIthasUtre gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA bhoyaNajAyaM paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjai |suu0 10 // . chAyA- yo bhikSuH gakSaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhipikAnAM sannidhisanicayAt kSIraM vA dadhi vA navanItaM vA sapirvA tailaM vA guDa vA laMDaM vA zarkarAM vA matsyaDika vA anyatarad vA bhojanajAtaM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 18 // __cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi-rAjAdInAM 'saNNihisaNNicayAo' sannidhisaMnicayAt , tatra sannidhirnAma daghidugdhaguDakhaMDAdidravyam tad dvividha-vinAzi avanAzi ca, tatra vinAzim-dadhidugdhanavanItapramRti alpakAlena vikRtisaMbhavAt , avinAzidravyam ghRtatalaguDakhaNDazarkagamatsyaNDikapramRti bahukAlasthAyitvAt uktaJca 'modaNagorasamAdI, viNAsidavvA u saNNihI hoti, . sakkulitellaghayagulA, aviNAsI saMcaiyadavyA // 1 // chAyA-odanagorasAdIni vinAzidravyANi tu sanidhayo bhavanti / zaekulitailaghRtaguDAni, avinAzIni saMcitadravyANi // 1 // iti / tasya-dvividhasyApi saMnicaya ekatrIkRtasaMcayaH, tasmAt sacitAt saMcitadravyamadhyAt yat kimapyekamanekaMvA vA 'khIraM vA' kSIraM vA dugdhaM vA 'darhi vA' dadhi vA 'NavaNIyaM vA' navanItaM vA prakSaNaM 'sappi vA' sarpirvA ghRtam 'tellaM vA' tailaM vA 'gulaM vA'guDaM vA 'khaMDaM vA' khaNDaM vA 'burA' iti lokaprasiddham 'sakkaraM vA' zarkarAM vA-khaNDajAtivizepaM 'manchaMDiyaM vA' matsyaNDikaM vA mIsarItiyokaprasiddham 'aNNayaraM vA bhoyaNajAyaM' anyatarad vA bhojanajAtam , etadatiriktaM vA bhojanajAtam 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhyantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 18 // sUtram--je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM ussadupiMDaM vA saMsaTThapiMDaM vA aNAhapiMDaM vA kiviNapiMDaM vA vaNImagapiMDaM vA paThiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 19 // chAyA-yo bhikSuH rAjJa. kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAm utsRSTapiNDaM vA saMsRSTapiNDaM vA anAthapiNDaM vA kRpaNapiNDaM vA vanIpakapiNDaM vA pratigRhAti pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 19 // . cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdirAjAdInAM 'ussaTThapiMDaM vA' utsRSTapiNDaM vA kAkAdibhyaH prakSepaNAya sthApita piNDamodanAdikam
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 8 sU0 19-20 rAjAdInAmutsRSTapiNDAdigrahaNaniSedhaH 201 utsRSTapiNDamiti kathyate tam 'saMsadvapiMDaM vA' saMsRSTapiNDaM vA, tatra bhuktAvazeSamannamakizcanebhyo dAtuM sthApitaM saMsRSTAnnam saMsRSTapiNDamiti, tam 'aNAipiMDaM vA' anAthapiNDaM vA anAthebhyo dAtuM sthApitaM piNDam 'kiviNapiMDaM vA' kRpaNapiNDaM vA dInajanArthasthApitamodanAdikam 'vaNImagapiMDaM vA' vanIpakapiNDaM vA yAcakAeM sthApitamodanAdikaM vanIpakapiNDamiti kathyate, yadvA vanIpaMkaH siddhAnnamAtropajIvI, yadvA vanI-svakIyaduravasthApradarzanapUrvakapriyAlApAdinA labhyadravyam , tAM vanI prApnotIti vanIpakastadarthaM sthApitaM piNDam, etAdRzamodanAdikaM yo bhikSuH 'paDiggAhei' pratigRhNAti 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratihantaM vA svadate'numodate / yo hi bhikSuH rAjasambandhi usRSTamodanAdikaM svayaM gRhNAti gRhantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNa utsRSTapiNDAdikaM rAjAdInAM na gRhNIyAt na grAhayet na vA gRhNantamanumodayediti ||suu0 19 // sUtram-- sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM // sU0 20 // ||nnisiihjjhynne aTThamo uddeso samatto // 8 // chAyA-tatsevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnaM anudAtikam // 1020 // ||nishiithaadhyyne'ssttmoddeshkH samAptaH // 8 // cUrNI-- 'taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat aSTamoddezakoktamekamaneka vA prAyazcittasthAna sevamAnaH tatpratisevanAM kurvan bhikSuH 'Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM prAyazcittasthAnam 'aNugghAiyaM' anudghAtikam na vidyate udghAto laghulakSaNo yasya tapovizeSasya tat anudghAtaM, tat yasya vidyate tat tathAbhUtaM gurumaasikmityrthH| yo bhikSuH AgantrAgArAdiSu ekAkinyA striyA sArddha vihArAdita Arabhya vanIpakapiNDagrahaNaparyantaproktaprAyazcittasthAnamadhyAt yat kimapyekamanekaM vA aSTamodezoktaM sarva vA prAyazcittasthAnaM sevate sa sUtroktaM prAyazcittaM prApnoti // su0 20 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUMpAyAM vyAkhyAyAm aSTamodezakaH samAptaH // 8 // 26 /
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ // navamoddezakaH // vyAyAto'STamoddevAkaH, samprati navamaH prAramyate, tatrAsya navamoddezakasyASTamohezakAntimasUtreNa saha kA sambandhaH / iti cedatrAha bhASyakAra:bhASyama- piMDa higAro gayA,-iyANa vutto ya ahamuddese / rAyAuNo ya ke te, piMDo vA kaiviho'tya navamammi // chAyA-piNDAdhikAro rAjAdikAnAM proktazcASTamoddeze / rAjAdayazca ke te, piNDo vA katividho'dha navame // avari.-- "piMTa higArI' ityAdi / pUrvamaSTamoddezakasyAntimasUtre rAjAdaunAM piNDapraNamyAdhikAra proktaH / te ca rAjAdayaH ke ? piNDo vA katividho bhavati !, epo'dhikAraH atra svamodezake nirUpAyapyate, unyepa sambandho'STamanavamoddezakayoriti, anena sambandhenAyAtasyAsya navamo zakarayedamAdimutram- 'je bhikkhU rAyapiMDa' ityAdi / sUtram-je bhisva gayapiMDaM giNhai giNhataM vA sAijjai / / suu01|| DAga---yo bhikSuH gajapiNDaM gRhAti gRhantaM vA svadate // sU0 1 // zRNI:-''je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'rAyapiMDaM giNDai' rAjapiNDaM gRhNAti, matrAmAyAdInA piNDo'pi gajapiNTaH pronyane / tannAmAni aSTamodezake pradarzitAni / piNDazabdemAtra adhimAnAdika dAnapAtrAdikaM ca gRhyane, taM gRhAti svIkaroti tathA 'giNhataM vA mAnA' taM vA svadane'numoTane sa prAyazcittabhAgI bhavati, yata uparyuktavastuprAptyartha gajAtAnA myAda thaniya bhaveta. nathA gajapramRtInA mahAghavastuprApto mohodayopi adhikAdhika pa bhavati, kAmayAnuprANe parigrahanIpo bhavati, tathA tAdAvastunaH svasamIpe sthApane sAdhu dApi maSTinA mAna nena maryAdAmo'trAvazyambhAvI, mAdhogmamAdhirapi syAt , tathA'dhikamApadAda mAgAyana. nAgaTibhayamapi syAt , tathA vanapAtrAdInAmadhikAdhikasya dipa saMtapaNAmamApi vinAma: syAta , evaM tAdRzavastUnAM rakSaNAdikaraNe 24 tasya yayAna gayogapa hAna. syAta, sayamavirAdhanamAvirAdhana ca syAt , yasmAt gari yokA lagA bhavanti tasmAtkAraNAta bhikSuH kathamapi rAjapiNDa svayaM na gAyana, vA 5. mAiyena , na yA gAnnamanumodayediti // mU0 1 // mRtram-ja bhirakha gayapiMDa bhujai bhujaMta vA sAjjai // sU0 2 // DAmA yo ginuH gamidaM zura bhujAnaM yA mbavane // 20 2 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvara u09 sU0 1-5 rAjapiNDA'ntapurapravezatadakSikAnItAhAraniSedhaH 203 cUrNIH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyapiMDaM jhuMjai' rAjapiNDaM, tatra rAjJAmupalakSaNAdamAtyAdInAM ca piNDam azanAdikaM caturvidhamAhArajAtaM, tathA vastrapAtrAdikamaSTaprakArakaM piNDam bhuDakte rAjAdipiNDAnAmaSTaprakArakANAmupabhogaM karoti kArayati .. vA tathA 'bhuMjataM vA sAijjaI' bhujAnaM vA svadate / yo hi rAjAdInAmaSTaprakArakAzanAdipiNDamadhyAt yat kimapyanyataraM piNDamupabhukte tasyAnumodanaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti ||suu0 2 // sUtram-je bhikkhU rAyaMtepuraM pavisai pavisaMtaM vA sAijjai ||suu03|| chAyA-yo bhikSuH rAjAntaHpuraM pravizati pravizantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyaMtepuraM pavisaI' rAjAntaHpuraM pravizati, tatra rAjJo'ntaHpuraM rAjAntaHpuram , tat triprakArakam-prAcInAntaHpuram, navAntaHpuram, kanyAntaHpuraM ca, tadantaHpuraM punaH kSetrata ekaikaM dviprakArakaM bhavati-svasthAne parasthAne ca, tatra svasthAnaM rAjagRhaM (rAjabhavana), parasthAnaM vasantAdisamaye udyAnAdigatam, tAdRzaM rAjAntaHpuramazanAdilobhena yaH yena kenApi kAraNena vA pravizati, tathA 'pavisaMtaM vA sAijjaI' pravizantaM rAjAnta pure pravezaM kurvantaM zramaNa svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgA'navasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti / evaM rAjadvArasthitadaNDadharAdipurupakRtA avahelanAzaGkAdayo doSAzca bhavantItyataH kathamapi rAjAntaHpureSu praveza na karyAt , na vA anyAn zramaNAn pravezaM kArayet , na vA anyaM pravezaM kurvantamanumodeta ||suu0 3 // sUtram-je bhikkhU rAyaMtepuriyaM vaejjA "Auso rAyatepurie No khalu amhaM kappai rAyaMtepure Nikkhamittae vA pavisittae vA imaM tumaM paDiggahaM gahAya rAyaMtepurAo asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTTa dalayAhi" jo taM evaM vayai vayaMtaM vA saaijji||suu04|| ___ chAyA-yo bhikSuH rAjAntaHpurikAM vadet 'AyuSmati ! rAjAntaHpurike ! noM khalu mama kalpate rAjAntaHpure niSkramituM vA praveSTuM vA imaM tvaM pratigrahaM gRhItvA rAjAntaHpurAt azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA abhihatamAhRtya dehi' yaH tAmeva ghadati vadantaM pA svadate ||suu0 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'rAyaMtepuriyaM vaejjA' rAjAntaHpurikAM rAjAntaHpurarakSikA prati evaM vakSyamANaprakAreNa vadet-kathayet / kiM vadet ?
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 nizIthasUtre tatrAha-'Auso' ityAdi / 'Auso rAyatepurie' he AyuSmati | rAjAntaHpurika ! antaHpurarakSike ! 'No khalla amhaM kappaI' no khalu mama kalpate 'rAyatepure' rAjAntaHpure 'Nikkhamittae. vA' niSkramituM vA, tatra niSkramaNaM gamanam, rAjJAmantaHpure gamanamasmAkaM na kalpate 'pavisittae vA' praveSTuM vA pravezaM kartuM no asmAkaM kalpate tasmAtkAraNAt 'imaM tuma paDiggaI gahAya' imaM tvaM pratigrahaM pAtraM gRhItvA pAtraM tvameva gRhItvA mama tatra gaccha, gatvA ca 'rAyaMtepurAo' rAjAntaHpurAt rAjJo'ntaHpurAt 'asaNaM vA0' azanAdicatuvidhamAhAram 'abhihaDaM Aha?' amihatamAhatya abhimukhamAnIya antaHpurAt ihaiva matsamIpamAnIya 'dalayAhi dehi yasmAt rAjAntaHpure asmAkaM gamanaM na kalpate tasmAtkAraNAtvaM mama pAtraM gRhItvA tatra gatvA azanAdikaM gRhItvA ihaiva sthitAya mahyaM samarpayeti / 'jo taM evaM vayai' yaH khalu zramaNaH evamuktena prakAreNa tAM rAjAntaHpurarakSikAM striyaM rAjAntaHpurarakSakapuruSaM dvArapAlAdikaM vA prati bUte saH, tathA 'vayaMta vA sAijjaI' eva mupayuktaprakAreNa antaHpurikAM prati vadantamanyaM vA zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / mantaH-purikAsamAnItAhArAdigrahaNe bahavo doSA bhavanti, tathAhi-gacchantI samAgacchantI vA IryAsamitimanAnantI mArge SaTkAyavirAdhanAM kuryAt, apratilekhitAyAM bhUmau pAtraM sthApayet, mapratilekhitapAtrAda gRhNIyAt , eSaNAdopAnabhijJA sA'neSaNIyamapi gRhNIyAt , saMghaTTadoSAnabhijJA sacittasaMghaTTitamapi gRhNIyAt, skhalitA vA bhAjanaM bhinyAt , sAdhurUpamugdhA AhAre vazIkaraNAdicUrNamapi prakSipet , dadhyAdiSu virodhidravyaM ghRtadugdhAdikamekatra gRhNIyAt , pAtrabandha vA zAkAdinA svaraNTitaM kuryAt, ityAdyaneke doSAH samAporan, tasmAtkAraNAt sAdhurantaHpurikayA samAnItamAhAraM no gRhNIyAt , nAnyaM grAhayet , gRhNantaM vA'nya nAnumodayediti bhAvaH ||suu0 4 // . sUtram-je bhikkhUno vaejjA rAyaMtepuriyA vaejjA "AusaMto samaNA ! No khalu tujhaM kappai rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA AhareyaM paDiggahaM ato amhaM rAyaMtepurAo asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA abhihaDaM Ahaha dalayAmi" jo taM evaM vayaMti paDisuNei paDisuNetaM vA sAijjai ||suu0 5 // __chAyA-yo bhikSunoM vadet rAjAntaHpurikA vadetU-"AyuSman ! zramaNa ! no khalu tava kalpate rAjAntapure niSkramituM vA praveSTuM vA AharemaM pratigrahaM ato'haM rAjAnta' purAt azana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA abhihatamAhRtya dadAmi" yastAmevaM vadantI pratizpRNoti pratizRNvantaM vA svadate ||suu05|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'no vaejjA' no vadet rAjJo'ntaHpuradvAramupasthito bhikSurantaHpurarakSikAM prati svayaM no vadet-rAjAntaHpurAt azanA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriHu0 9 sU0 6 rAjAdInAM dauvArikabhaktAdibhaktaniSedhaH 205 dikamAnIya mahya tvaM dehItyevaM na vadet kintu sAdhUnAmAcAragocaraM jAnantI sA 'rAyaMtepuriyA vaejjA' rAjAntaHpurikA eva vadeta-kathayet-azanAdikAhArajAtagrahaNAya samupasthito'yaM zramaNaH, asyAntaHpuragamanaM naM kalpate ityAlakSyAntaHpurikA svayaM zramaNamevaM kathayet-'AusaMto samaNA' he AyuSman ! zramaNa ! yat 'No khalla tujjhaM kappai' no khalu tava kalpate 'rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA' rAjAntaHpure pratiniSkAmituM nissartum praveSTuM vA pravezakartuM vA 'AhAreya paDiggaI' mAhara dehi imaM pratigrahaM bhavadIyaM pAtraM mahyaM samarpaya, 'ato amheM rAyaMtepurAo' ato'haM rAjAntaHpurAt 'asaNaM vA' ityAdi azanAdicaturvidhamAhAraM 'abhiiMDaM AhaTu' abhihatamAhRtya bhavatAM samIpamAnIya bhavate 'dalayAmi' dadAmi 'jo taM evaM vayaMti paDisuNeI' yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA tAmantaHpurikAM evaM pUrvoktaprakAreNa vadantIM kathayantI pratizRNoti tasyA vacanamaGgIkaroti tathA 'paDisuNetaM vA sAijjai' pratizRNvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 5 // sUtram--je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM duvAriyabhattaM vA pasubhattaM vA bhayagamattaM vA balibhattaM vA kayagabhattaM vA hayabhattaM vA gayabhattaM vA kaMtAramattaM vA dubhikkhabhattaM vA dukkAlabhattaM vA damagamattaM vA gilANabhattaM vA badaliyAbhattaM vA pAhuNabhattaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 6 // chAyA-yo bhikSu rAjJa. kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM dauvArikabhaktaM vA pazubhakaM vA bhRtakabhaktaM vA valibhaktaM vA krayakabhaktaM vA hayabhaktaM vA gajabhaktaM vA kAntArabhaktaM vA bhikSabhaktaM vA duSkAlabhaktaM vA dramakabhakaM vA glAnabhaktaM vA badalikAbhaktaM vA prAvUrNabhakaM vA pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'duvAriyabhattaM vA 1' dvauvArikabhaktaM vA rAjJAM dvArapAlAdikArthaM sampAditaM yad bhaktamodanAdikaM tat pratigRhNAtItyagrimeNa sambandhaH 'pasubhattaM vA 2' pazubhaktaM vA rAjJAM pazUnAM gavAdInAM kRte sampAditaM yat bhaktaM tat 2, 'bhayagamattaM vA 3' mRtakabhaktaM vA-rAjAdigRhe karmacArinimittaM saMpAditaM bhaktaM vA 3, 'balibhattaM vA 4' balibhaktaM vAvAyasAdinimittaM niSpAditaM bhaktaM vA 4, 'kayagabhattaM vA 5' krayakabhaktaM vA-krItvA samAnItadAsadAsyartha sampAditaM bhaktaM vA 5, 'hayabhattaM vA 6, hayabhaktaM vA azvAdikRte sampAditaM bhaktaM vA 'gayabhattaM vA' gajabhaktaM vA gajApatha saMpAditaM bhaktaM vA 7 'katArabhattaM vA / kAntArabhaktaM vA' aTavImullaDdhya samAgatAnAmarthAya aTavIM gamanArthAya vA yadodanAdika
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 006 ____ook nizIpaste 2. nAdi kAntAramAnama 8, 'dubhikkhamattaM vA 9' durbhikSabhaktaM A n , annAdana prApnuvanti tadartha gampAditaM bhaktaM vA durmikSabhaktam 9, pAlAnaM bhavanaM yA duSkAlADitebhyaH saMpAditaM bhaktam / tatra ekavArSikAnnAdyana ' yo bhima. anekavabhinnApanuttirUpa' samayo duSkAlazabdena-kathyate, itye 10. 'damAgamanaM bA 11 mamamastaM bA, natra dramako darido bhikSukaH. tadartha sampAditaM . nA. gigaNamanaM vA 12 nibhAnaM vA, tatra glAno jvarAdidIrgharogapoDitaH, tadartha .:: 12. 'yaliyAmanaM vA 13' bardalikAbhaktaM vA, ativRSTipIDita. nAdi nalikAmAm 13, 'pAhuNabhattaM vA 14' prApUrNakabhakta vA famiri pra kamAnam 11, etAdRzacaturdazaprakAraka rAjabhavane sampAditaM bhaktaM 'paTimA pani hAni svayaM bAgAta. anyaM zramaNaM svIkArayati vA, tathA 'paDiggAheMtaM vA mAta vA mane ma prAyazcittabhAgI bhavani ||suu0 6 // patrama-ja bhikkhu ragaNo khaniyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAI vonapayAI ajANiya athucchiya agavesiya paraM caurAyapaMcarAyAo gAhAkulaM piMDavAyapaDiyAe nimbAi vA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavinane vA mAinjai taMjahA-kohAgAramAlANi vA bhaMDAgArasAlANi yA pANasAlANi vA gvIramAlANi vA gaMjasAlANi vA mahANasasAlANi vA mR0 7 // pAyA-nimara gama adhigA muditAnAM mUbhiginAnAmimAni par3a doSaa artner piyinyA paraM gatagaprapaJcarAdhAt gAthApatikulaM piNDapAta. Hirat majAti yA pravAni yA niAma yA prazintaM yA myadate, tadyathAEarrin yA mAzAna yA pAnazAlAni yA kSIrazAlAni ghA gamjarinA mAmAlAna yA // 7 // pI .. gira gAja bhivam' yA kandi bhikSu. 'raNo' yAdi rAjA..' .nimogarayA dopapadAni doSamyAnAni yatra nikamagena 16......... THER nopAna madhyamANAni SThAgAgadIni 'ajANiya' 5. 1, .. Remyanamanoge yA apunchiya adA nahaTeSu ...... agadamira gayA . maga goSaNaM yathA-gAni vAugananAni !, ..... . ! naniya mAni! syAmpiM gapagamAyA
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 9 sU0 7-8 rAjAdonAMdoSapadasthAnapraveza-taddarzanArthagamanani0 207 'paraM caurAyapaMcarAyAo' paraM catUrAtrapaJcarAtrAdanantaram tadadhikaM vAraM vAramityarthaH 'gAhAvaikulaM' gAthApatikulam , tatra gAthA-gRhaM tasyAdhipatiH svAmI tattatsthAnAdhipatiH, tasya kulaM gRhaM tat 'piMDavAyapaDiyAe' piNDapAtapratijJayA piNDasyAzanAdicatuvidhAhArasya vastrapAtrakambalarajoharaNAdInAM vA pAtaH prAtiH tasya pratijJayA prAptivAJchayA 'nikkhamai vA' niSkrAmati vA nissarati tathA 'pavisai vA' pravizati vA gAthApatikule pravezaM karoti vA, tathA 'nikkhamaMta vA' niSkAmantaM vA nissarantamanyaM zramaNaM vA 'pavisaMta vA' pravizantaM vA anyam 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atha yeSAM doSapadAnAm ajJAnAt prAyazcittaM bhavati tAni kAni tatrAha-'taMjahA' ityAdi, 'taMjahA' tadyathA-'kohAgArasAlANi vA' koSThAgArazAlAni vA, tatra koSThAgAraM taNDulagodhUmacaNakavrIhiyavAdInAM dhAnyAnAM sthApanAya nirmita 'koThAra' iti bhASAprasiddha koSThAgArazAlamiti nAmnA kathyate 'zAlAni' iti zAlazabdo napuMsakaliGge'pi vartate tathA 'bhaMDAgArasAlANi vA' bhANDAgArazAlAni vA, tatra bhANDAgArazAlAni yatrA karatnasphaTikaratnAdiSoDazavidharatnAnAM hiraNyasuvarNAdibhAjanAnAM vA sthApanaM karoti tAni tathA 'pANasA. lANi vA' pAnazAlAni vA, yatra mAdirA-sIdhu-khaNDamRdvIkAdInAM pAnakadravyANi sthApyante tAni tathA 'khIrasAlANi vA' kSIrazAlAni vA, dugdhadadhyAdidravyasthApanazAlAni 'gaMjasAlANi vA' gaJjazAlAni vA, tatra gaJjam-anekopaskaraNasamUhaH, tat sthApitaM bhavani yatra tat gajazAlAmiti kathyate, bahutvavivakSAyAM tAni 'mahANasasAlANi vA' mahAnasazAlAni vA, yatra rAjJAmanekavidhAzanAdi pAcyate tAni mahAnasazAlAni vA, etAni SaD doSapadAni tAni ajJAtvA apRSTayA agaveSayitvA yadi sAdhuH niSkAmati vA pravizati vA tadA prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavantIti / sUtre 'catUrAtrapaJcarAtrAtpara' ityuktaM tasyAyaM bhAvaH-catuHpaJcarAtraparyantamaparicitatvena sAdhupravezaH kSantavyo bhavitumarhati, tadanantaragamane tattatsthAnAdhipatayaH kupitA bhavanti yadayaM sAdharvAraM vAraM SaTsaptAdirAtramapi niSkAmati pravizati ceti cauryalolupatAdiviSaye teSAM manasi zaGkA samutpadyate ataH-catUrAtrapaJcarAtrAtparaM ityuktam ||suu0 7 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM AgacchamANANa vA NiggacchamANANa vA payamavi cakkhudaMsaNapaDiyAe abhisaMdhArei amisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu08|| - chAyA-yo bhikSuH rAzaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSikAnAmAgacchatAM pA nirgacchatAM vA padmapi cakSudarzanapratijJayA abhisaMdhArayati abhisandhArayantaM vA svadate //
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ www ayariH-irthi' ityAdi / ye kecit zramaNAH bhikSukAH rAjJaH prasaMgAt kSatriyANAM muditAnAM mRdAmipiktAnAm mambandhinI striyaM rAjavallabhAM, kIdRzIm ! sarvAlaGkAravibhUSitAM svacchagundarakamanIyavAbhapaNasajjitAM pazyanti cakSurjanitajJAnaviSayatAM kurvanti te zramaNAH anekadoSAn vividhatopAna AjJAbhannAdikAn labhante prApnuvanti matraitadviSaye na ko'pi saMzayaH, api tu teSAM doSA jhadampani, nacAhi-yastu muktabhogI pazcAt zramaNaH saMjAtaH sa tAdRzI liyaM dRSTvA vicintayatimammapi enAdRzI vanlabhA AsIt , evaM vicArayatastasya kAlakrameNa tatsamaye vA udIritakAmanyathA jagnizarIra. saMyamAt paribhraSTo bhavati / yastu abhuktabhogI sa cintayati-etAhakalosekne kIya ganandAnubhavo jAyeta / ityAdivicAreNa vihalIbhUtaH sa tAdRzIM liyaM dRSTvA saMyamAt panito bhavani, kAmavihalazarIro bhavan zAsanasya nindako vA bhavet-kimanena sAdhvAcAreNa ! gArharathameya zreyaskaramityAdi vadet , tadaprApto kadAcit mAtmaghAtamapi karoti, tena zAsanasya laghunA bhavati / yaramAdete TopA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH rAjAdInAmupalakSaNAtsAdhAraNajanAnAmati niyaM draSTuM vicAramapi na kuryAt, na vA'nyAn zramaNAn svIdarzanaviSayakavicAramapi phArayana , na vA vicAraM kurvantamanyamanumodayediti ||suu0 9 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM maMsakhAyANaM vA macchakhAyANaM vA chavikhAyANaM vA bahiyA NiggayANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggaheMtaM vA sAi jjai / mR0 10 // chAyA yo bhikSu rAmaH kSatriyANAM muditAnAM mU mipitAnAM mAMsavAdakAnAM yA mAyAdaphAnAM yA adhipAdakAnAM yA bahinirganAnAm azanaM cA pAnaM thA khAdya vA myApa yA pratikSAti pranigRmannaM yA syadate ||suu0 10 // pUrNI--"je bhivA' gyAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'raNo' ityAdirAjAdonA 'maMgAyANaM vA mAMsavAdayAnAM vA-mAsamakSakANAM mAMsamakSaNanimitta mRgayAM kattuM bahiginAnAmini sarvatra sambandha kArya:, gena mAMmArtha vane mRgayAkaraNAya prAmAda bahinirgatAnAM mAMsayA yo.ya , evaM ' masAyANa yA' mansyavAdakAnAM vA-marasyabhakSakANAM vA-matsyaHit dAmAdI gamanArtha bahinirganAnAM vA 'chaviskhAyagANaM vA' chavivAdakAnAM saya paTapastAmAm-capamahAdipharibhakSaNAya kSetra gamanArtha vA 'pahiyA Nigga gAja kA gAnA hirganAnAM vA nAmambandhi 'asaNaM yA' ityAdi prazanAdicaturvidhamAhAraM 'paTigAra pranihata. mayaM mAvaH-rAjAdayo mAMmAdibhakSageSThayA vanAdipradezeSu samAgatAH
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u09 sU011-12 rAjAdisamAsamaye tatratyAhAragrahaNanidhaH 211 bhavanti tatra sthitAste azanAdikaM caturvidhamAhArajAtaM pAcayanti tAdRzAzanAdi tebhyo yo bhikSugRhNAti 'paDiggAtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram -- je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaMaNNayaraM uvavUhaNiyaM samIhiyaM pehAe tIse parisAe aNuDiyAe abhiNNAe avAcchiNNAe jA taM asaNaM vA 4 paDiggAspaggA vA sAijjai // sU0 11 // chAyA -yo bhikSuH rAmra. kSatriyANAM muditAnAM sUrddhAbhiSiktAnAmanyatarad upabRMhaNIyaM samIhitaM prekSya tasyAM pariSadi anutthitAyAM abhinnAyAM abhyavacchinnAyAM yaH tadsanaM vA 4 pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 11|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH 'raNNo' ityAdi' rAjAdInAM 'aNNaya raM' yat amyatarat azanAdiSu madhye yat kimapyekamazanAdikam 'ubavUhaNiyaM' upabRMhaNIyam zarIrapuSTikArakam medhendriyAyuSyAdibalbarddhakaM ca, evAze sati punaH 'samIhiyaM' samIhitam mano'bhilaSitam 'pehAe' prekSya dRSTvA 'tIse parisAe' tasyAM yasyAM pariSadi sarvakSatriyAdikAH saMsthitA tasyAM ca pariSadi 'aNuTTiyAe' anutthitAyAM yAvatparyantaM sabhA notthitA tasyAM 'abhiNNAe' abhinnAyAM yAvatparyantam eko'pi janastato nirgato na bhavati sA abhinnA tasyAM 'anvocchiNNAeM' avyavacchinnAyAM yadA sarve vinirgatA bhavanti tadA sA vyavacchinnA, na vyacchinnA avyavacchinnA tasyAM 'jo taM asaNaM vA 4 paDiggAhei' yaH tad upabRMhaNIyAdiguNayuktamazanaprAnakhAdyasvAdyaM pratigRhNAti svIkaroti 'paDiggAheM taM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svate tAdRzamazanAdikaM yo gRhNAti gRhantamanubhodate sa prAyazcitabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH bhASyam - mehAidiya AUbhAINaM jaM vivaddhaDhagaM hoI / uvavRhaNIyamasaNaM, rAyasahAo ya no girahe // chAyA - meghendriyAyurAdInAM yat vivardhakaM bhavati / upabRMhaNIyamazana rAjasabhAtazca nI gRhIyAt // avacUri:- 'mehA' ityAdi / tatra medhA dhAraNAvatI buddhiH, kAlAntare avismaraNaM dhAraNA tasyAH, indriyANi zrotrAdIni teSAm, Ayuzca jIvanasthitirUpaM tasya, upalakSaNAd dehasya ca vibarddhakaM bhavati tat upabRMhaNIyamazanaM caturvidhaM bhaktAdikam azanaM pAnaM svAdya svAdyaM sAdhuH rAjasabhAtaH,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 nizIthasUtre tasyAmanutthitAyAM tatsakAgAt 'no giNhe' no naiva gRhNIyAt, ravIkuryAta , na vA svIkurvantamanyamanumodayet, tadgrahaNe AjJAbhaGgAdi-rAjapiNDahaNajanyAdyanekadopamaMbhavAditi / / sU0 11 // sUtram-aha puNa evaM jANejjA-'ihajja rAyakhattie parikhusie' je. bhikkhUtAe gihAe tAe paesAe tAe uvAsaMtarAe vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niTuraM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai suu012|| . chAyA-atha punarevaM jAnIyAt "ihA'dya rAjakSatriyaH paryupita " yo bhikSuH tasmin gRhe tasmin pradeze tasmin avakAzAntare vihAraM vA karoti svAdhyAyaM vA karoti azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAyaM vA Aharati, uccAraM vA prasravaNaM vA pariThApayati, anyatarAM vA anAryAm niSThurAm azramaNaprAyogyAM kathAM kathayati kathayantaM vA svadate sU0 12 // cUrNI-'aha puNa' ityAdi / 'aha' atha ayetyaya nipAtaH AnantaryArthakaH, uto hi rAjapiNDaH, atha tadanantaram rAjapiNDakathanAnantaram 'puNa' punaH 'evaM jANejjA' eva jAnIyAt evaM yathAvasyamANaM jAnIyAt, kiM jAnIyAt / tatrAha-'ihe'-tyAdi, 'ihajja rAyakhattie parisie' ihAdya rAjakSatriyaH kSatriyavaMzIyo rAjA paryupitaH, tatra ihAsmina bhUmipradeze adya vartamAnadivase rAnA kulaparamparayA prAptarAjyazrIkaH kSatriyaH upalakSaNAt-muditaH mUbhiSiko vA paryuSito nivasan astIti, athaivaM jJAtvA'pi 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'tAe gihAe' tasmin gRhe yatra rAjA nivAsaM karoti tadAsannagRhasthagRhe 'tAe paesAe' tasmin pradeze rAjAdinivAsAsannapradeze yatra khaDgAdizastrANi sthApitAni bhaveyustatra 'tAe uvAsaMtarAe' tasmin avakAzAntare tatpArzvasthazuddhabhUmau ca 'vihAraM vA karei' vihAra-viharaNa vA karoti 'sajjhAyaMvA karei' svAdhyAyaM vA karoti 'asaNaM vA' azanaM vA ityAdi, azanAdicaturvidhamAhAraM 'AhAreI' Aharati-AhAraM karoti 'uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei' uccAraM vA prasravaNaM vA pariSThApayati 'aNNayaraM vA' anyatarAM vA 'aNAriya' anAryAm satpurupAnAcaraNIyAm 'NiTTharaM' niSThurAm-azlIlAM 'assamaNapAogga' azramaNaprAyogyAm asAdhupuruSayogyAM 'kahaM' kathAm 'kahei' kathayati 'kaheMtaM vA sAijjai' kathayantaM vA svadate anumodate / atrAha bhASyakAraH-- * bhASyam-rAyA ya jattha ciTThai, tatvatthesuM gihAiThANemu / . bhikkhU dose pAvai, vihAramAissa karaNAo //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghUrNibhASyAvacUriH u09 sU0 13-19 yAtrAsaMprasthitanivRttarAjAdInAmAhAragrahaNani0 213 chAyA-rAjA ca yatra tiSThati, tatrastheSu gRhAdisthAneSu / bhikSurdopAna prApnoti, vihArAdeH karaNAt // avacUriH- 'rAyA ya jantha ciDai' yatra pradezavizeSe rAjakSatriyaH kSatriyavaMzIyo rAjA tiSThati 'tatthatthesuM' tatrastheSu tadAsannasthiteSu gRhAdisthAneSu 'vihAramAissa karaNAoM' vihArAdeH, vihArasya AdizabdAt svAdhyAyasya AhArasya uccArAdipariSThApanasya anyataradanAryaniSThurA'zramaNaprAyogyakathAyAzca karaNAt 'bhikkhU bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'dose' doSAn AjJAbhaGgAnavasthAdikAn 'pAvaI' prAmoti / yaH ko'pi sAdhuH rAjAdinivAsAsannagRhAdipradeze vicaret svAdhyAyaM kuryAt mAhAraM kuryAt uccAraprasravaNaM pariSThApayet zivigaltiAM kAJcit kathAM vA kuryAt , evaM kArayet vA, tathA kurvantamanumodayet vA sa mAjJAbhaGgamanavasthA mithyAtvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnuyAt , evaM bhadrakAbhadrakakRtA aneke doSA api bhaveyuriti / yasmAt ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA rAjAdinivAsAsannasthitagRhAdau tatsamIpe vA vihAramAramya ziSTajanAnAcaraNIyakathAparyantaM svayaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM kamapi anumodayediti ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM suddhAbhisittANaM bahiyA jattAsaMpaTThiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu013|| chAyA--yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAM vahiryAtrAsaMsthitAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAya vA pratigRhAni pratigRhyantaM vA svadate ||suu0 13 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNo' rAjJaH 'khattiyANaM' kSatriyANAm 'mudiyANa' muditAnAm 'mudAbhisittANaM' mUbhiSiktAnAm pUrvoktasvarUpANAM 'bahiyA jattAsaMpaTThiyANaM' bahiryAtrAsaMprasthitAnAM pararAjavijayArtha prasthitAnAm , yadA rAjA pararAjavinayArtha gacchati tadA maGgalArtha bhojanaM kRtvA gacchati tAdRzabhojanAdityarthaH 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdhaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate / yo hi vijayArtha prasthitasya rAjAdemArge mAGgalyArtha nirmitabhojanAdisAmagrIto'zanAdikaM svIkaroti svIkArayati vA, tathA tAdRzamaza-' nAdikaM svIkurvantamanumodayati sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu013|| sUtram--je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM bahiyA jattApaDiNiyattANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhai paDiggAhataM vA sAijjai sU0 14 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthave chAyA-yo bhikSuH rAmaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdAbhiSikAnA bahiryAtrAprati. nivRttAnAmazanaM vA pAnaM vA sAdhaM vA svAdya vA pratigRhAti prativantaM vA svadate ||suu014 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'yathA pUrvasUtre yAtrArtha prasthitAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNasya niSedhaH kRtastathaivAtra yAtrAtaH pratinivRttAnAM rAjAdInAmazanAdiprahaNaniSedho baktavyaH / sUtrasyAkSaragamanikA sugamA // sU0 14 // evam 'naI jattAsaMpaTThiyANaM' nadInAM yAtrAthaM saMprasthitAnAM rAjAdInAmazanAdigrahaNaniSedhasUtram // sU0 15 // tathA evameva 'naIjattApaDi niyattANaM' nadIyAtrAtaH pratyAgatAnAM rAjAdInAmarAnAdigrahaNaniSedhamUtram // sU0 16 // evameva 'gigjitAsaMpaTThiyANaM' giriyAtrAthai saMpasthitAnAm, iti sUtram / / sU017|| tathA 'girijattApahiniyatANa' giriyAtrAtaH pratinivRttAnAm, iti sUtram / eSA sUtracatuSTayI prayodazastrayAtrApasthitasUtravadeva vyAkhyeyA / sU0 18 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANa mudiyANaM muddhAbhisittANaM mahAmiseyaMsi vaTTamANaMsi Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMtaM vA pavisaMta vA sAijjai sU0 19 // chAyA-yo bhikSa rAkSaH kSatriyANAM mudinAnAM mardAbhipikAnAM mahAbhiSeke varga. mAne niSkAmati ghA pravizati vA niSkrAmantaM vA pravizantaM vA svadate // 19 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi rAjAdInAM 'mahAbhisesi' mahAbhiSeke tatrAbhiSekAnAMmadhye mahAn abhipeko mahAbhiSekaH, tasmin mahAbhiSeke 'caTTamANasi' vartamAne pravarttamAne mahAbhiSekasya samaye tatra 'Nikkhamai vA' niSkAmati tatra gantumupAzrayAt nirgacchati vA 'pavisai vA' pravizati vA tatra mahAmipekasthAne pravezaM kurute vA 'NikkhamaMtaM vA' niSkAmantaM vA 'pavisaMtaM vA sAijjaI' pravizantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 19 // sUtram-je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAo dasa abhiseyAorAyahANIo uddiTThAogaNiyAo vaMjiyAo aMto mAsassa dukkhuttovA tikkhutto vA Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai / taMjahA-caMpA 1, maharA 2, vANArasI 3, sAvatthI 4,sAeyaM 5, kaMpillaM 6, kosaMbI 7, mihilA 8, hatthiNApuraM 9, rAyagiha vA 10 // sU0 20 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAyApariH u09 20 20 campAdivazA''bhiSekyarAjadhAnIvudvitrivAragamanani0 215 chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdAbhiSiktAnAmimA daza Abhi. kyAH rAjadhAnya uhiSTA. gaNitAH vyajitA antarmAsasya dvikRtvo yA tri-kRtvo vA niSkAmati vA pravizati vA niSkAmantaM vA previzantaM vA svadate / tadyathA-campA 1, mathurA 2, vArANasI 3, zrAvastI 4,sAketam 5, kAMpilyam 6, kauzAmbI 7, mithilA 8, hastinApuraM 9, rAjagRhaM vA 10 // sU0 20 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNo' rAjJaH 'khattiyANaM' kSayitrANAm 'mudiyANaM' muditAnAm 'muddhAbhisittANaM' mUbhiSiktAnAm 'imAo' imA vakSyamANAH 'dasa abhiseyAoM daza-dazasaMkhyakAH AbhiSekyAH abhiSekayogyAH abhiSekArthamupayujyamAnAH 'rAyahANIo' rAjadhAnyaH 'udivAo udiSTAH kathitAH 'gaNiyAoM' gaNitAH yAsAM mahAbhiSeke gaNanA'sti, 'baMjiyAo' vyantritAH nAmnA prasiddhAH, tatra 'aMtomAsassa' antarmadhye mAsasya mAsAbhyantare ityarthaH, 'dukkhutto' dviHkRtvo dvivAram 'tikkhutto' triHkRtvaH trivAram 'Nikkhamai vA' niSkAmati vA upAzrayAt 'pavisaivA' pravizati vA utsavAramme pravartamAne vA mahotsave anyasthAnAdAgatya tatra pravizatItyarthaH tathA 'NikkhamaMtaM vA' niSkrAmantaM vA 'pavisaMtaM vA' pravizantaM vA 'sAijjai' svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / abhipekayogyarAjadhAnyAmutsavAramme mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA niSkramaNaM pravezazca nivAritaH, tatrAyaM bhAvaH-yatra utsavArambho jAyate tatra rAjAdayastatprakriyAsaMyojanArtha prathamaM gatvA nivasanti, utsave pratinivRtte ca tatrataH pratinivartante ataH ekavAraM niSkramaNasya pravezasya ca niSedho na kRtaH, kintu dvitrivArasya niSedhaH kRtaH vAraM vAraM gamane teSAM dveSotpattisaMbhavAditi / kAstAdRzyo rAjadhAnyo yatrA'bhiSekaH kriyate ? iti jijJAsAyAmAha-'taMjahA' ityAdi / 'jahAra tadyathA-'caMpA' campAnAmnI rAjadhAnI prathamA yA vAsupUjyasya janmabhUmiH 1, 'maharA' mathurAnAmnI rAjadhAnI dvitIyA yatra hi kRSNavAsudevasya janmA'bhUta 2, vArANasI' vArANasI tRtIyA yA pArzvanAthatIrthakarasya janmabhUmiH 3 'sAvatthI' zrAvastInAmnI rAjadhAnI caturthI yA saMbhavatIrthaGkarasya janmabhUmiH 4, 'sAeyaM' sAketamayodhyA pazcamI yA RSabhadevasya anantanAthasya rAmacandrasya ca janmabhUmiH 5, 'kaMpillaM' kAmpilyaM SaSThI rAjadhAnI yA vimalanAthatIrthaGkarasya janmabhUmiH 6, 'kosaMbI' kauzAmbInAmnI saptamI rAjadhAnI panaprabhorjanmabhUmiH 7. 'mihilA' mithilA aSTamI rAjadhAnI yA mallinAthasya janmabhUmiH 8, 'hatthiNApura hastinApuraM navamI rAjadhAnI yA zAntinAthasya kunthunAthasya ca janmabhUmiH 9, 'rAyagiha vAra rAjagRhaM dazamI rAjadhAnI yA munisuvratasvAmino janmabhUmiH 10, tA etA daza rAjadhAnyo nAmanirdezena gaNitAH kathitAH, etadatirikA api vAsudeva-baladeva-cakravAdInAM rAjadhAnyo bahajanasamAkIrNA grahItanyAH, tAsvapi utsavaprasaMge mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA gamanAgamana
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 nizothasUtre na kartavyam / etAsu dazasu rAjadhAnISu tAdRzINvanyAsu vA mAsAbhyantare yo bhikSurdvivAraM trivAraM vA gamanAgamanaM karoti kArayati vA tathA gamanAgamanaM kurvantaM vA'nyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-caMpAiyaM ca eyaM, puvvuttaM rAyahANidasagaM jaM / rajjAbhisegasamae, duttiyavAraM na gacche'ttha // 1 // chAyA-caspAdikaM caitat pUrvoktaM rAjadhAnIdazakaM yat ___rAjyAbhiSekasamaye, dvitrivAraM na gacchedana // 1 // avacUriH - 'caMpAiyaM' ityAdi / etat campAdikaM rAjadhAnIdazakaM daza. rAjadhAnya ityarthaH yat pUryoktam , atra dazasu rAjadhAnISu rAjyAbhiSekasamaye rAjyAbhiSekamahotsavakAle bhikSuH zramaNaH zramaNI vA na gacchet / utsavasamaye etAsu rAjadhAnIpu ekavArAdadhikaM dvivAraM trivAraM ca bhikSArthamanyakAthi vA gamane sAdhovaMhavo doSA bhavanti, tathAhi-utsavasamaye tatra hayAnAM ganAnAM rathAnAM janAnAM ca parasparaM saMghaTTanarUpaH saMmardo bhavati tena tatratyo mArgo'varuddhaH syAt tatastatra gamane AtmavirAdhanAsaMbhavaH, tathA tatra bhikSAyAM bahukAlakSepo jAyate, tena svAdhyAyadhyAnAdiSu vyAghAto bhavati, tatra bhikSArtha bhramaNe lokApavAdo'pyavazyambhAvI-yadayaM sAdhurAhAralolupaH stryAdirzanasparzanalolupazca dRzyate, ityAdi / yasmAdete doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNastatra niSkamaNaM vA praveza vA na kuryAt na kArayet kurvantaM vA nAnumodayet / yadyevaM kuryAttadA sa prAyazcittabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAdidoSAMzcApi prApnotIti bhASyagAthAbhAvArthaH // 20 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khattiyANa vA rAyANa vA kurAyANa vA rAyapesiyANa vA rAyavaMsiyANa va-tti sU0 21 // chAyA-yo bhikSuH rAkSaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazanaM vA pAnaM ghA khAdya vA svAdya vA parasmai nihataM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate tadyathA-kSatriyebhyaH vA rAjabhyo vA kurAjebhyo vA rAjapreSyebhyo vA rAjavaMzyebhyo vA, iti ||suu0 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' rAjJaH 'khattiyANa kSatriyANAm 'mudiyANaM' muditAnAm 'muddhAbhisittANaM' mUrddhAbhiSikAnAm 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanaM pAnaM khAdya svAyaM vA yat 'parassa nIhaDaM' atra 'parassa'
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u09 su0 21-27 rAjAdInAM kSatriyAdiparArthanissAritAzanAdeni0 217 iti caturthyA rUpam 'caturthyAH SaSThI' iti prAkRtasUtrapAThAt , prAkRte caturthIsthAne SaSThayeva vibhaktiH prayujyate tataH 'parassa' 'parasmai' iticchAyA bhavati, evamagre'pi vijJeyam / tataH parasmai jAtAvekavacanaM tataH parebhya ityarthaH, paranimittaM'nIhaDaM' nirhatam-anyeSAM vakSyamANAnAM kRte bahiH nissAritaM tat 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / kebhyaH parebhya iti tAneva darzayati-taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA-'khattiyANa vA kSatriyebhyo vA 'rAyANa vA' rAjabhyo vA 'kurAyANa vA' kurAjebhyaH-kutsitAH rAjAna kurAjAH, tebhyaH pratyantadezAdhipatvAt 'rAyapesiyANa vA' rAjapreSyebhyo vA, eteSAmeva kSatriyAdInAM ye preSyA mRtyAstebhyaH 'rAyavaMsiyANa vA' rAjavaMzyebhyo vA eteSAmeva vaMze samutpannAH putramAtRbhrAtRprabhRtayaH, teSAM kRte nissAritaM cAzanAdikaM gRhNataH zramaNasya pATazcittaM bhavati, parajanyapradveSAntarAyAdau etAdRzAnnasyApi rAjapiNDatvAdeva / tathA-parajanyapradveSAntarAyAdibhyo'nye'pi bahavo doSAH saMbhavantIti // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU raNNA khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji| taMjahA-NaDANa vA NaTTagANa vA kacchyANa vA jallANa vA mallANa vA muTThiyANa vA velaMbagANa vA kahagANa vA pavagANa vA lAsagANa vA khelayANa vA chattANuyANa vaa|| sU0 22 // chAyA-yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazana vA pAnaM ghA khAdya vA svAdya vA parasmai nihata pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate / tadyathA naTebhyo ghA nartakebhyo vA kacchukebhyo vA jallebhyo vA mallebhyo vA mauSTikebhyo vA belambakebhyo vA kathakebhyo vA plavakebhyo vA lAsakebhyo vA khelakebhyo vA chatrAnugebhyo vA // 22 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'raNNo' ityAdi vyAkhyA pUrvasUtravat karttavyA / anAgatapadAni vyAkhyAyante-'NaDANa vA' naTebhyaH nATakAdikartRbhyovA 'NagANa vA' nartakebhyo vA nRtyakartRbhyaH, tatra nartakA nRtyakartAraH, athavA anyAn ye nartayanti te'pi nartakAH tebhyaH kacchyANa vA' kacchukAnAM vA, tatra kacchuH rajjustadupari nRtyakArakAH kacchukAH, tebhyo vA 'jallANa cA' jallebhyo vA tatra jallAH rAjastutipAThakAH, athavA vaMzoparinartakAH, tebhyaH 'mallANa vA' mallebhyo vA, tatra mallA-mallayuddhakArakAH prasiddhAH, tebhyaH 'muTriyANa vA mauSThikebhyo vA muSTiprahArakAH-muSTiyuddhakArakAH, tebhyaH 'belaMvagANa vA' velambakebhyo vA, tatra . 28
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ #1/ pAva gAgAgA gajayazogAyakAntebhya. 'kheLayANa vA hoIna kele. 'nAyA vA trAnugebhyo vA rAjAdInAM chatraM gRhItvA'nuupavijetA hayAtIteSAM nAdInAmudezena rAjabhavane saMpAditagAhArajAtaM yo gRhI bhavati // 022|| sUtrama - je bhikvU gNNA vatniyANaM mudriyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA vAmaM vA khAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhes diggahanaM vA sAija / taM jahA - AsaposayANa vA hatthiposayANa vA mahiyANA mahaponayANa vA sIhaposayANa vA vagghaposayANa vA apANa vA migapolyANa vA suNagapomayANa vA sUyagposayANa vA poyANa vA kukkuDapomayAgacA makkaDaposayANa vA tittiraposayANa vANavA lAvayapomayANa vA cIrallapomayANa vA haMsaposayANa vA pANa vA supomayANa cA // 0 23|| nizopatre nevyavahANa nA' kathakemyo vA kathakAH rAjamabhAyAM vavava markaTAdivata kuryAstebhya. 'lAsa gayA-ko igara bhatriyANAM dinAM mUbhiSikAnAmazanaM vA pAnaM dhA gAya va sthApaya ta hine pratigrahAti pratigRhantaM cA svate / nadyathAyA yA mahiSayebhyo yA nRpabhogasya yA oipakerA vA mRgapoSakebhyo yA poSakebhyo yA yA mosyo yA tibhirapoSa kemyo pUrva yA viSakanyo yA isapoSakebhyo vA manISayA / 2||| 12: t + samAna 12 kh sarveka dinI rAga vyApayeyAni, nayA 'Amada *** sube, gazura, zaznast'mAvA' janakanya sammAnAM hanAnyagya0 iti sUtram 25 // pApAnAM hagninAM nya smarAn iti 2 "Ama eka vil **** 1,33
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUri, u0 9 sU0 28-29 sacivasandezakAdiparArthanissAritAzanAdeni0 219 rohANa vA hatthirohANa vA' azvArohakebhyo vA-azvAnAmArohaNakArakebhyaH, hatyArohakebhyo vA hastinAmArohaNakArakebhyaH0 iti / eteSAM pUrvoktAnAmazvadamakAdInAM nimittaM bahirnissArita saMpAditaM vA azanAdi sAdhurna gRhNIyAt , na grAhayet , gRhNantaM vA nAnumodayet / evaM karaNe sAdhuH prAyazcitabhAgI bhavati, AjJAbhaGgAnavasthAdidoSAMzca prApnotIti ||suu0 27 // . sUtram-je bhikkhU raNo khattiyANaM sudiyANaM muddhAbhisittarNa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-sasthAhAvANa vA saMvAhAvayANa vA abbhagAvayANa vA uvvadyAvayANa pA majjAvayANa vA maMDAvayANa chattaggahANa vA cAmaraggahANa vA haDappaggahANa vA pariyadRggahANa vA dIviyaggahANa vA asiggahANa vA dhaNuggahANa vA sattiggahANa vA kotaggahANa vA hatthipattaggahANa vA ||suu0 28 // chAyA-yo bhikSu rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA parasmai nihataM pratigRhAti pratigRhyantaM vA svadate / tadyathAsAvakebhyo vA saMvAhakebhyo vA abhyaJjakebhyo vA udvartakebhyo vA majjakebhyo vA maMDakebhyo vA chatragrahebhyo vA cAmaragrahebhyo pA haDappagrahebhyo vA parivartanahebhyo vA dIpikAmahebhyo vA asigrahebhyo vA dhanurghahebhyo vA zaktigrahebhyo vA kuntagrahebhyo vA hastipatragrahebhyo vA // sU0 28 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi vyAkhyA pUrvavat , kebhyaH parebhyaH ! tAn pradarzayati-'taM jahA' ityAdi / 'taMjaDA' tayathA-satthAhAvANa vA' sArthAhakebhyo vA rAjJAM sArthAni sacivAdirUpANi Ahvayanti Amantrayanti rAjasaMdeza vA kathayanti ye te tathA, tAnuddizya sampAditaM sthApitam tathA 'saMvAhAvayANa vA' saMvAhakebhyo vA, tatra zayanakAle rAnAdInAM saMvAhanaM zarIrAdervA saMvAhanaM 'pagacaMpI' iti prasiddha kurvanti ye te, tebhyaH 'abhaMgAvayANa vA' abhyaJjakebhyo vA zatapAkasahasrapAkAditailena rAjAdInAmabhyaJjanaM 'mAliza' iti prasiddhaM kurvanti ye te abhyalakAH tailAbhyaGgakArakAH, tebhyaH 'uvvaTTAvayANa vA' udvartakebhyo vA, tatra rAjAdInAM zarIre sugandhidravyamizritapiSTacUrNAdinA urtayanti 'uvaTanA' iti prasiddhaM kurvanti ye te uddhartakAH, tebhyaH 'majjAvayANa vA' majjakebhyo vA, tatra ye rAjAdInAM snAnaM kArayanti te manjakAH tebhyaH, 'maMDAvayANa vA' maMDakebhyo, vA tatra mukaTAdinA rAjAdIn maNDayanti-maNDitaM kurvanti alaDkurvanti ye te maNDakAH, tebhyaH 'chattaggahANavA' chatragrahebhyo vA, tatra ye rAjAdInAM chatraM gRhNanti dhArayanti ye te chatragrahAH, tebhyaH 'cAmaraggahANa
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra 220, vA' cAmaragrahebhyo vA, tatra ye cAmaraM gRhNanti dhArayanti te cAmaragrahAH, tebhyaH 'haDappaggahANa vA' haDappagrahebhyo vA, tatra AmaraNasthApanAya yad bhANDaM tat haDappaM kathyate taM gRhNanti dhAgyanti ye te haDappagrahAH, tebhyaH 'pariyadRggahANa vA' parivartanahemyo-parivartaH parivartitavastrAdisthApanapAtraM maJjU. pAdirUpaH, taM gRhNanti dhArayantei ye te parivartagrahAH, tebhyaH 'dIviyaggahANa vA' dIpikAgrahebhyo vA, tatra rAjAdInAmagre gRhe vA dIpikA 'dIvarDa' iti prasiddha, gRhanti dhArayanti ye te dIpikAgrahAH, tebhyaH 'asiggahANa vA' asigrahebhyo vA, tatrAsiH svagaH, taM rAjAdikhaga gRhanti dhArayanti ye te masigrahAH, tebhyaH 'dhaNuggahANa vA' dhanurghahebhyo vA, tatra dhanuzcApaH, tad gRhNanti ye te dhanugrahAH, tebhyaH 'sattiggahANa vA' zaktigrahebhyo vA, tatra zaktiH zastravizeSaH, taM gRhNanti ye te zaktigrahAH tebhyaH 'koMtaggahANa vA' kuntaH bhalla: 'bhAlA' iti lokaprasiddhaH, taM gRhNanti dhArayanti ye te kuntagrahAH, tebhyaH 'hatthipattaggahANa vA' hastipatrAhebhyo vA aGkuzadhAribhyaH, ityAdikAryakAriNAM prayojanAya bahinissArita pAcitaM sthApitaM vA'zanAdikaM yaH svokaroti svIkArayati vA svIkurvantaM zramaNAntaraM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 28 // sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai / taMjahA-carisadharANa vA kaMcuijjANa vA dovAriyANa vA daMDArakkhayANa vA // sU0 29 // chAyA-yo bhikSuH rAkSa kSatriyANAM muditAnAM mUrdhAbhiSiktAnAmazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdhaM vA parasmai nihataM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate / tadyathA-vadharebhyogidhA kaJcukibhyo vA dauvArikebhyo vA daNDArakSakebhyo vA ||suu0 29 // cUrNI-je bhikkhU ityAdi / spaSTam / navaram-tatra ke te pare tatrAha-'taMjahA' ityAdi, 'taM jahA' tadyathA-'varisadharANa vA' varSagharebhyo vA-varSagharAH varddhitakIkaraNena napuMsakIkRtA antaHpurarakSakAH, tebhyaH 'kaMcuijjANa vA' kaMcukibhyo vA, tatra kaMcukino rAjJAmantaHpure nivasanto napuMsakA eva, tebhyaH varSadharakaJcukinorayaM bhedaH-yat varSadharaH kRtrimanapuMsakaH, kaMcukI tu janmajAto napuMsaka iti / 'dovAriyANa vA' dauvArikebhyo vA dvArapAlebhyaH 'daMDArakkhayANa vA' -daNDArakSakebhyo vA, daNDena ArakSantIti daNDArakSakAH, tebhyaH daNDena rakSAkartRbhyaH / dvArapAlastu kevalaM dvArameva rakSati, daNDArakSakastu yatra tatra rAjJo'bhimataM kArya rakSatItyanayoripAladaNDArakSakayovizeSaH, tatazca rAjJAM gRhe varSadharAdInAmuddezena bahinissAritaM pAcitaM tadartha sthApitaM vA'zanAdikaM yo bhikSuH lobhAt mohAt svAdavazAd vA gRhNAti gRhNantaM vA'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||s029||
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvariH u.9 sU. 30-31 rAjAdInAM kunjAdidAsInimittanissAritAzanAdeni0 221 sUtram-je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khujjANaM jAva pArasINaM / suu030|| chAyA--- yo bhikSuH rAjJaH kSatriyANAM muditAnAM murdAbhiSiktAnAmazanaM vA pAna vA khAdya vA svAdyaM vA parasmai nihataM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate / tadyathA-kubjAbhyo yAvat pArasIbhyaH // 30 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / spaSTam , navaram-atha dAsInAM nimittaM nirdRtamazanAdiniSedhe tAH dAsyaH pradarzyante-'taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA 'khujjANaM vA' kubjAbhyo vA, tatra kubjA zarIrato vakrA dAsyaH, tAsAM kRte sthApitamazanAdikamityanvayaH 'jAva' yAvatayAvatpadena- 'cilAiyANaM vA vaDabhINaM vA badarINaM vA vausINaM vA joNiyANaM vA palhaviyANaM vA IsINiyANaM vA dhorugiNINaM vA lAsiyANaM vA lakusiyANaM vA damilINaM vA sIhalINaM vA AravINaM vA puliMdINaM vA pakkaNINaM vA vahalINaM vA muraMDINaM vA savarINaM vA' mAsAM dAsInA grahaNaM bhavati, tatra cilAiyANaM vA' kirAtikAbhyo vA kirAtadezotpannAbhyaH 'vAmaNINaM vA' vAmanAbhyo vA hasvazarIrAbhyaH 'vaDamINaM vA' vaDabhIbhyo vA vakrArdhakAyikAbhyo vA 'vanbarINaM vA' barvarIbhyo vA barbaradezotpannAbhyaH 'vausiyANaM vA' bakuzikAbhyo bakuzadezotpannAmyaH 'joNiyANaM vA' yAvanikAmyo vA-yavanadezotpannAbhyaH 'palhaviyANaM vA palhavikAbhyo vA-palhavadezotpannAbhyaH 'IsINiyANaM vA' IsInikAbhyo vA-IsInikAdezotyannAbhyo vA 'dhorugiNINaM vA' dhorukinIbhyo vA ghorukadezotpannAbhyaH 'lAsiyANaM vA' lAsikAmyo vA lAsadezotpannAbhyaH 'lausiyANaM vA' lakuzikAbhyaH lakuzadezotpannAbhyaH 'damiliyANaM vA' drAviDikAbhyo vA draviDadezotpannAbhyaH 'sIhalINaM vA' siMhalIbhyo vA siMhaladezotpannAbhyaH 'AravINaM vA' ArabIbhyo vA arabadezotpannAbhyaH 'puliMdINa vA' pulindIbhyo vA pulindadezotpannAbhyaH bhillajAtIyAbhyo vA 'pakkaNINaM vA pakkaNIbhyo vA pakkaNadezotpannAbhyaH 'bahaloNaM vA' bahalImyo vA bahaladezotpannAbhyaH 'muraMDINaM vA' muraNDIbhyo vA muraNDadezotpannAbhyaH 'savarINaM vA' zabarIbhyo vA zabaradezotpannAbhyaH, athavA zabaraH bhillavizeSaH, tajjAtIyAbhyaH, 'pArasINaM vA' pArasImyo vA pArasadezotpannAbhyaH, sarvA api etA dAsya eva jnyaatvyaaH| tathA ca rAjAdInAM bhavane dAsIbhyaH pAcitaM sthApitaM ca azanAdikaM yo gRhNAti svayaM parAn vA grAhayati gRhantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 30 //
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ nezIthayo 22 sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM ||suu0 31 // | nisIhajjhayaNe navamo uddeso samatto // 9 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnamanudghAtikam ||suu0 31 // // nizIthAdhyayane navama uddezaH samAptaH // 9 // cUrNI-'taM sevamANe ityAdi / 'taM sevamANe' tatmevamAnaH tat nadamoddezakoktaM rAjapiNDAdArabhya dAsInimittanihatAzanAdigrahaNaparyantaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH tAdRzasthAnAnAM madhye yasya kasyApyekasya anekasya sarvasya vA prAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apadyate prAmoti 'cAummAsiyaM parihArahANaM aNugyAiyaM cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam gurucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotIti |s . 31 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka. pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta "jainazAstrAcArya-padabhUpita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" bhASyarUpAyAM vyAkhyAyAm navamodezakaH samAptaH // 9 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dazamodezakaH // vyAkhyAto navamoddezakaH, atha dazamoddezakaH prArabhyate, asya dazamodezakasya navamodezakena saha kaH sambandha iti cedatrAha bhASyakAra:--'rAyapiMDa' ityAdi / bhASyam-rAyapiMDaM ca mA bhuMje, tahA dAsInimicagaM / giddho vayai AgADhaM, dasame tannisehaNaM // 1 // chAyA-rAjapiNDaM ca mA bhukSa tathA dAsInimittakaM / gRddho vadati AgAda, dazame tanniSedhanam // 1 // avacUriH- pUrva navamoddezakAntimasUtre rAjapiNDa dAsInimittakaM piNDaM ca na bhujIta iti bhagavatA niSiddhaM tata AcAryaH ziSyaM kathayati-he Arya ! 'rAyapiMDa' rAjapiNDa tathA dAsInimittakaM piNDaM mA bhuDDva, evamuktaH ziSyaH 'giddho' gRddhaH rAjapiNDe dAsInAM rUpe ca mUrchitaH san tannivAraNe kRte AcAryam AgADhaM-paruSaM vadatIti dazame'smin uddezake tanniSedhanaM tasya tAdRzasyAgADhavacanasya niSedhanaM nivAraNaM kRtam / yasmAt rAjAdaunAmazanAdikaM viziSTaM bhavati tatra, tathA rAjAdInAM dAsyaH prAyaH saundaryazAlinyo bhavanti AhAraprasaGgAdAsIbhiH saha paricayasaMmavAttadrUpe ca mUchito mohodayAtsaMyamAd bhraSTo bhavitumarhati tasmAtkAraNAd rAnapiNDAdenipedhe ziSyaH parupaM dadediti tanniSedhanamatra pratipAdayiSyate / eSa eva navamodezakena saha dazamozakasya sambandhaH / anena sambandhenAyAtasyAsya 'dazamoddezakasyedamAdisUtram-'je bhikkhU bhadaMta' ityaadi| sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM AgADhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai ||suu01|| chAyA-yo bhikSurbhadantamAgADhaM vadati vadantaM vA svadate ||suu01|| cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMtaM' bhadantaM 'bhadi kalyANe sukhe ca' iti dhAtoH rUpam / tena bhadantaM kalyANakArakam mAcAryamupAdhyAyaM paryAyajyeSThaM ca prati 'AgADhaM' AgADham, tatra gADhaM kaThoram atyarthaM gADhamAgADhaM saroSavacanam 'vayaI' vadati kthyti| yo bhikSuH rAjapiNDAdipu gRddhaH AcAryAdinA nivArita AcAryAdikaM atizayAdhika kaThoravacanaM vadati tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate / yo bhikSurAcAryeNa rAjapiNDAdiSu nivArita AcAryAdikaM mAzAtanArUpaM kaThoravacanaM vadati tAdRzaM zramaNAntaraM yo anumodate ca sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-AgAI duvihaM buttaM, sUyayA ya asUyayA / tesiM doNha sakhvaM ca, geyaM satyAnusArao //
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 nizIthasUtre chAyA-'AgADhaM dvividhaM proktaM sUcayA ca asUcayA / tayodvayoH svarUpaM ca kSeyaM zAstrAnusArataH // avacUriH-atra tu sUcayati parasya doSAn kathayatIti sUcA paradoSAviSkaraNam, asUcAna sUcA paradopAviSkaraNarUpeti-asUcA / yatra parasya doSAH sUcyante nAtmana-iti sUcA / yatra parasya dopA na sUcyante svAtmanaH sUcyante sA-asUceti bhAvaH, atredaM prathamamAgADhasUtram 1, dvitIyaM parupasUtram 2, tRtIyamAgADhaparupamubhayarUpam 3, tatra yenoktena svaparazarIre USmA samutpadyate tadAgADham 1. yat sneharahitamupekSAvacanaM tat paruSam 2, yatra dvayorAgADhaparuSayoH saMyogo bhavettad AgADhaparupaM kathyate 3, / etat trividhamapi vacanamekaikaM sUcA'sUcAbhyAM dvividhaM bhavati / tantra prathamamAgAhavacanaM vitriyate-'AgADhaM duviI' ityAdi / tat mAgADham-AgADhavacanaM dvividha proktam-sUcayA asUcayA ceti / eSA sUcA asUcA ca saptadazaprakArake vastuni bhavati-jAtau 1, kule 2, rUpe 3, bhASAyAm 4, dhane 5, bale 6, paryAye 7, yazasi 8, tapasi 9, lAbhe-10, sattve 11, vayasi 12, buddhau 13, dhAraNAyAM 14, upagrahe 15, zIle 16, sAmAcAryA ca 17/ tatra jAto sUcA parasya sphuTameva dopaM bhApate nAtmano doSaM vadati yathA jAtiviziSTe'pi na tvaM jAtiviziSTo'si mahaM punarjAtimAn , ityAdikathanarUpA jAtiviSayA sUcA 1, asUcA tu yathA bhoH ! ahaM jAtihIno'smi bhavAn jAtimAn tathA ca jAtimatA saha jAtihInasya me ko virodhaH ! epA jAtivipayA asUcA, ahaM bhoH ! kulavAn bhavAn kulahona iti kulaviSayA sUcA / evam ahaM bhoH ! kulahInaH, kulaputraiH saha ko virodho'smAkamiti kulaviSayA asUcA 2, tathA ahaM bhoH / rUpavAn bhavAn rUpahInaH kurUpo'stIti rUpaviSayA sUcA / evam ahaM bhoH ! rUpahIna' surUpadehavatA saha ko virodhaH ? 3 // evaM prakAreNa bhASAdipu sarvepu sthAneSvapi sUcA asUcA ca bhaNitanyA, tatra sUcA paraMgatA, asUcA AtmagatA bhavati / tatra bhASA-vANI 4, dhanam-hiraNyasuvarNarajatAdikam 5, balama maurasaH parAkramaH 6, paryAyaH pravrajyAkAlaH 7, yazaH lokakhyAtiH 8, tapaH saMyamazcaturthabhakAdirvA 9, lAbha:-AhAropakaraNAdilabdhiH 10, sattvam-Atmabalam 11, vayaHbhavasthA 12, buddhiH-autpattikyAdiH 13, dhAraNA-dRDhasmRtiH 14, upagrahaH-bahubahuvivakSiprA-- nizritAsaMdigdhadhruvANAmupakArakaraNam 15, zIlam-akrodhAdiprakRtiH 16, sAmAcArI-cakravAlarUpA sAdhusAmAcArI 17, etAni sarvANi sthAnAni samavalamvya sUcayA vA'tha asUcayA''cAryAdikaM prati ekamapyAgADhavacanaM na vadet, nApyanyaM vaktuM prerayet vadantaM vA nAnumodayet / yaH ko'pyevaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgA'navasthAdayo'neke doSA bhavantIti |suu10|| sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM pharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA-yo bhikSurmadantaM parupaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 2 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriHu 10 sU0 14 bhadantaM prati AgaDhAdibhASaNatadAzAtanAniSedhaH 225 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMta' bhadantamAcAryopAdhyAyAdikaM paryAyajyeSThaM vA 'pharuSa' paruSa karkazaM kaThoravacanaM sneharahita rUkSamityarthaH vAkyaM 'tvaM vyavahAraM na jAnAsi' ityAdikam 'vayaI' vadati bhASate 'vayaMta vA sAijjai' vadantaM vA svadate / AcAryAya kaThoravacanabhASakaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-je bhikkhU bhadaMtaM AgADhaM pharusaM vaya vayaMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSurbhadantaM AgADhaMparuSaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMtA bhadantam AcAryopAdhyAyaparyAyajyeSThAdikaM 'AgAI pharusaM' AgAI paruSa sUcA'sUcAdibhedabhinna prathamasUtravarNitamAgAhna tathA parupaM karkazaM rUkSaM vacanam 'vayaI' vadati bhApate 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 3 // sUtram- je bhikkhU bhadaMtaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei accAsAetaM vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA-yo bhikSurbhadantamanyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzAtayanta vA svadate ||suu0 4 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / 'je. bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhadaMta' bhadantamAcAryAdikaM paryAyajyeSThaM ca 'aNNayarIe anyatarayA dazAzrutaskandhe trayastriMzatprakArA AzAtanAH kathitAH tAsAM madhyAt 'anyatarayA yayA kayAcidekayApi 'accAsAyaNAe' atyAzAtanayA tathA''cAryAdikaM prati vinayavaiyAvRtyAdikaraNena yat phalaM prApyate tat phalaM AzAtayati vinAzayatIti AzAtanA, yadvA jJAnAdiguNA A-sAmastyena zAtyante apadhvasyante yayA sA tayA anyatarayA AzAtanayA AcAryAdikaM paryAyajyeSThaM ca 'accAsAeI' atyAzAtayati teSAmAzAtanAM karoti 'accAsAeMtaM vA sAijjaI' atyAzAtayantam AzAtanAM kurvantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-AsAyaNA caubihA, dabakhettAibheyabho / / eesiM khala NANatta, voccha satthAnusArao //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizoyaso dabve bhoyaNamAisa, khene gamaNAiesa NAyavyaM / kAle vipajjao khalu, bhAve micchAiyA dosA // chAyA-AzAtanA caturvidhA, dravyakSetrAdi-medataH / patAsAM khalu nAnAtvaM, vakSye zAstrAnusArataH / / dravye bhojanAdipu, kSetre gamanAdikeSu zAtavyam / kAle viparyayaH khalu, bhAve mithyAtvAdikA doSAH // avacariH-yAstrayastriMzatprakArA dazAzrutaskandhoktA AzAtanAstA dravyakSetrakAlabhAvabhedAta pratyeka caturvidhAH catuSprakAgaH santi, etAsAM dravyakSetrAdimedabhinnAnAmAzAtanAnAM nAnAtvaM bhedopamedavarNanaM svarUpavarNanaM ca zAstrAnusArato yathAzAstraM yathAmati ca vakye kathayiSyAmi, tatra dravye AzAtanA bhojanAdiSu AhArAdiSu bhavatIti jJAyatAm, yathA zaikSako rAtnikena saha azanAdikamAhArajAtam Aharan tatra zakSakaH guruNA saha muJAnastamanApRcchayaiva bhadraM bhadraM Aharati, tathA zaikSako ganikena paryAyAdhikena vA saha azanAdikaM pratigRhya tad ratnAdhikamanApRcchayaiva yasmai icchati tammai dadAti, evaM vastrapAtrAdikepvapi vijJeyam / kSetre zAstramaryAdAmulladhya vihAre purataH pArzvato mArgano vA Amannato vA gamanaM karoti, evaM sthityupavezanAdikeSvapi vijJeyam 2 / kAle viparyAso yathA zekSako ratnAdhikasya gatrI vikAle vA Ahayato gurorvacanamapratizRNvan iva tiSThati, nottara dadAti 31 bhAve vipayAMsaH-yad yad guruH mAdhusamAcAroM sUtrArthatadubhayaM vA zikSayati tattat na zaNoti, athavA aNvan api azruna iva tiSThati, anyathA vA vadati, athavA gurudharmakathAyAM prasanno na bhavati, para vA bhApate ityAdi 4 tathA dravyata AzAtanAkaraNe ime dopAH, tathAhi-yadi gurumanApRcchya bhRtkte nadA kadAcina macittaM sadoSamapathyamapi ca bhuJjIta, atipramANaM vA bhuJjIta tadA ajINa syAna vamanAdika vA bhaveta , ityAdikA aneke dopA bhaveyuriti 11 kSetrata AzAtanAyAmime doSAH, tathAhi-guroH pugnaH pArvato mAgataH AsannatathaH gacchataH ziSyasya sAdhumaryAdolladvitA bhota , eSA kSetrAzAtanA 2 / kAlata agAtanA yathA glAno gururvikAle rAtrau vA ziSyamAvayati nadA navApranizRNvata. ziSyasya glAnavirAdhanAdidopA bhavanti, upakaraNAdivinAzo vA asaMyo vA bhona . AcArya, krudroSi bhavet / tathA zRNvan api azRNvan iva tiSThati tadA anyaH pani mAyu kaSayeta kiM bhoH na guNopi kimakaNoM badhiro bhavAn , tadA tatrottarapratyuttarakaraNe parampa kandosi mamaditi kAlAgAtanA 3 / evaM yo bhAvAzAtanAM guroH karoti tadA namyAgaH miyo'pamAnaM phageti. zrunAlAmazca bhavati evaM tasya loke'pi parAbhavo bhavati / yAdago dIpA bhavantIni mA mRtram-je bhikkhU aNaMtakAyasaMjutta AhAraM AhArei AhAretaM vA sAijaDa |mU0 5 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ M burNizAdhyAvariH u010 205-6 AdhAkarmAhAraparibhoganiSedhaH 227 chAyA-yo bhikSuranantakAyasaMyuktamAhAram Aharati AharantaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'aNaMtakAyasaMjuttaM' anantakAyasaMyuktam , tatra anantakAyaH panakazaivAlAdiH tena saMyuktaM saMmilitam 'AhAra' AhAram azanAdicaturvidhAhAram 'AhArei' Aharati-panakazaivAlAdimizritamAhAramupabhuDakte 'AhAra vA sAijjaI' AharantaM vA svadate / yo hi zramaNaH zramaNI vA anantakAyasaMyuktamAhAraM bhuGkte tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram--je bhikkhU AhAkammaM bhuMjai bhujaMta vA sAijjai // suu06|| chAyA--yo bhikSurAdhAkarma bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'AhAkamma' AdhAkarma AdhAnam AdhA cetasi sAdhUna AdhAya manasi nidhAya tannimittaM SaDjIvanikAyopamardanAdinA karma-bhaktAdipAkakriyA kriyate tadyogAd bhaktAvapi AdhAkarma, tAdRzamAhAraM 'bhujai' bhukte mAharati AdhAkAhArajAtasya bhojanaM karoti kArayati vA tathA 'bhuMjata vA sAijjaI' bhuJjAnaM vA svadate / yo hi zramaNa AdhAkAhAramupabhukte tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam -saMjayaM ca maNe kiccA, nipphAe oyaNAiyaM / chakkAyajIvamaddeNaM, AhAkammaM muNehi taM // 1 // taM ca giNhai jo bhikkhU , asaNAi caunvihaM / dAyAraM NiyamappANaM, dosajuttaM karei so / / 2 / / chAyA-saMyataM ca manasi kRtvA niSpAdayet odanAdikam / SaTrakAyajIvamardaina AdhAkarma jAnIhi tat // 1 // tacca gRkSAti yo bhikSuH azanAdi caturvidham / dAtAraM nijamAtmAnaM doSayuktaM karoti saH // 2 // avacari:-'saMjayaM' ityAdi / 'saMjayaM' saMyataM sAdhu ca manasi kRtvA kamapi sAdhumuddizya yat modanAdikaM niSpAdayet, tad odanAdikaM SaTkAyajIvamardaina SaTakAyajIvavirAdhanayA AdhAkarma jAnIhi // 1 // tacca tAdRzamazanAdi caturvidhamAhAraM yaH ko'pi bhikSurgRhNAti sa dAtAram AdhAkarmAhAradAyaka, tathA nijamAtmAnaM ca doSayuktaM karoti / tathAhi-kasyApi zrAvakAderguhe kamapi sAdhumuddizya
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 nizIthasUtre odanAdyannaM SaDjIvanikAyopamardanapUrvakaM niSpAditam, dAtA ca vicintayati-damodanAdyannaM kasmaicit sAdhave deyaM, tena dAnena mahAn puNyodayo bhavet iti vicintya tenAzanAdinA sAdhu nimantra yati, sAdhuva tAdRzamodanAdhAhAraM gRhNAti tadA gRhataH sAdhorAjJAbhaGgAdidoSA atikramAdayo doSAzca dadatazca dAtuH sadopAhAradAnaprabhavA doSAzca samApatanti / dAtAraH zrAvakA vividhA bhavanti nAlabaddhakAH, madhyasthAH, bhadrakAtha, tatra kopi bhadraka AdhAkarmakamannaM sampAdya upAzraye samAgatya sAdhave kathayati--madgRhe AgatyAhAraM gRhANa, tadgrahaNAya sAdhuH sajjIbhUto bhavatIti atikramaH, zrAvakeNa saha gacchatIti vyatikramaH, zrAvakagRhAt pAtre gRhItvA cAhAramAnIya mugne prakSipati carvati ityaticAraH, tadanu galabilAdadho'vatArayati tadA tasyAnA cAro bhavati, evaM dAtRviSaye'pi AdhAkarmAhArAdisaMpAdane'tikramaH, nimantraNe vyatikrabhaH, sAdhorgRhAnayane'ticAraH, dAne cAnAcAra iti / tat AdhAkarmakaM triprakArakaM bhavati- AhAre upakaraNe vasatau ca, AdhAkarmakAhArazca caturvidho bhavati -azanapAnakhAdyasvAdyabhedAt upadhirdvividhaH vastrapAtrabhedAt, tatra vastre AdhA karmakaM paJcaprakArakaM bhavati jAGgamikabhAGgikAdimedAt, tatra jAmikaM - jaGgamaprANiromaniSpannaM UrNAmayaM vastram 1, bhAGgikam atasyAdisUtraniSpAditavastram 2, zANakaM zaNaniSpAditavastram 3, potakaM - kArpAsikavastram 4, tirIDapaTTakam - arkatUlAdiniSpAditavastram 5 / tasmin tAdRze paJcavidhe vastre AdhAkarmakam / pAtre cAghAkarmakaM trividham- alAbukadArukamRttikApAtrabhedAt / vasatyAdhAkarmakaM dvividha mUlaguNe AdhAkarma, uttaraguNe AdhAkarma ca tatra zramaNArthe gRhAdinirmANa mUlaguNe AdhAkarma / nirmitasyaiva gRhAdeH chAdanopalepanAdikamuttaraguNe AdhAkarma iti / * atra - - AdhA karmagrahaNAd maprasthA auddezikAdayaH sarve'pi udgamadoSAH saMgrAhyAH, tatparibhoge sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati / atrodAharaNaM yathA pUrvasmin kAle ekaH samantabhadrAcAryaH ziSyaparivAraparivRto viharati sma / sa grAmAnugrAmaM viharan kasmiMzcinnagare cAturmAsyaM karttukAmo mArgasthite ekasmin laghugrAMme gantuM prasthitaH, tatratastannagaramatidUraM vatrttate / tannagara zrAvakAH, AcAryo'trAgamanArthaM prasthita iti jJAtvA cintayantiyada- AcAryazcAturmAsAvadhi kAle atrAgantumasamarthoM nAtrAgamiSyAtIti kRtvA te zrAvakA AcAryAgamanAt pUrvameva madhyamArgasthite tasmin laghugrAme samAgatya nivAsaM kRtavantaH / grAmAnugrAmaparipATyA viharan sa AcAryastasmin laghuprAme saMprAptaH / tatrato vihartu - kAmAya tasmai te sarve niveditavantaH - bho AcAryAH ! yasminnagare bhavanto gantukAmAstanna garamatidUraM varIvartti cAturmAsAgamane cA'lpIyAMsa eva divasA iti bhavadbhizcaiva cAturmAsyaM karttavyam / iti teSAM prArthanAM svIkRtyAcAryaz cAturmAsArthaM tatraiva sthitaH / pUrNe cAturmAse'nyatra vidvatavAn / tato janapadavihAraM viharan dvAdazavarSAnantaraM punastatraiva laghugrAme saMprAptaH pazyati taM grAmaM samRddhajanarahitaM
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvadbhiH u0 10 sU0 7-9 atotavartamAnAnAgatanimittabhASaNaniSedhaH 229 pRcchati ca tatratyalokAn-bhoH ! samRddhajanasaMkulo'yaM prAmaH pUrvamAsIt samprati kathametAdRzaH samRddhajanazUnyo jAtaH ? lokAH kathitavantaH-bho AcAryAH, laghugrAme'tra bhavatsevAnimittamevAtrAgatya te samRddhajanA nivasitAH Asan, bhavadvihArAnantaraM gatavantaste svasvasthAne / iti zrutvA-AcAryazcintayati-aho ? asmAbhiratrAdhAkarmAdidoSaduSTa AhArAdiravazyaM paribhuktastataH prAyazcittasthAna prAptA vayamiti taddoSinivAraNArtha prAyazcittaM karaNIyaM syAditi ziSyasahitaH sa zAstroktaM prAyazcittaM kRtavAn / tasmAt kAraNAt darzanArthamAgatAnAmazanAdi sAdhubhiH kadApi kathamapi na grahItavyam. na vA'nyaM grAhayet , gRhNantaM vA'nyaM zramaNaM nAnumodayediti / suu06|| sUtram-je bhikkhU tItaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai / / suu07|| chAyA-yo bhikSuratItaM nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate // suu07|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'tItaM nimitta' atItam bhUtakAlikam bhUtakAle jAtaM sukhaduHkhalAbhAlAbhajIvanamaraNabhedAt SaDvidhaM nimittam 'kaheI' kathayati lokAnAM purataH prakAzayati, atItakAlikaM jyotiHzAsroktagrahAdijanyaM sAmudrikazAstroktarekhAdijanyaM ca nimittaM svasya satyanimittajJAtRtvaprakhyApanArtha kathayati-yathA ko'pyatItakAle kenApi svasya zArIrika-mAnasika-sukhaduHkhAdiviSayo lAbhAlAmajIvanamaraNAdiviSayo vA praznaH kRto'bhUt tadviSaye taM vadet-mayA tubhyaM yad yat kathitaM tattatsarvaM satyatayA tvayA'nubhUtam , ityAdirUpamatItakAlaviSayakaM nimittaM prakAzayati / tathA 'kaheMtaM vA sAijjaI' kathayantaM vA'nya zramaNaM svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 7 // sUtram--je bhikkhU paDuppaNNaM nimittaM vAgarei vAgareMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSuH pratyutpannaM nimicaM vyAkaroti vyAkurvantaM vA svadate ||suu08|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH 'paDuppanna' pratyutpannam vartamAnakAlikam 'nimitta nimittaM jyoti zAstrAdijanyam / yathA ko'pi pRcchet-videzasthito'muko mama svajanaH saMprati sukhI duHkhI vA'sti ? lAbhavAn alAbhavAn jIvito mRto vA ?, tathA' ahaM saMprati sukhI duHkhI vA'smi ?, tathA mayA amukasya pArzve majjanaH preSitaH so'nuko janastasya milito na milito vA ? ityAdirUpaM nimittaM 'vAgareI' vyAkaroti prakAzayati kathayatIti yAvat 'vAgareMtaM vA sAijjai' vyAkurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 8 // sUtram-je bhikkhU aNAgayaM nimittaM vAgarei vAgaretaM vA sAijjai // sU09 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIyasUtre chAyA-yo bhikSuranAgataM nimittaM vyAkaroti vyAkurvantaM vA svadate // 90 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'aNAgayaM nimitta vAgagei anAganaM nimittaM vyAkaroti, tatra anAgataM bhaviSyatkAlikaM sukhaduHkhalAbhAlAmajIvanamamgaviSaya, yathA tavaitAya kAlAnantaraM sumbaduHkhAdikaM bhaviSyati, loke subhikSaM durbhikSa vA bhaviSyati nayararivartanaM yuddhAdikaM vA bhaviSyati, ityAdirUpaM nimitta 'vAgarei' vyAkaroti kathayati 'zagarenaM vA sArajAI' vyAkurvantaM bhaviSyatkAlikalAbhAlAbhAdikaM kathayantaM prakAzayantaM vA vadane'numodate, sa prAyazcittabhAgI bhavati / mAha bhAgyakAra:bhASyam-lAbhAlAbha muhaM dukkhaM, jIviyaM maraNaM tahA / ___ vAgare gihimAINaM, saMjamattavirAhao // chAyA-lAmAlAbhaM sulaM duHkha jIvitaM maraNaM tathA / ___ vyAphuryAd gRhAdonAM saMyamAtmavirAdhaka // avacUriH-lAbhAlAbhau mukhaduHkhe jIvitaM tathA maraNam , etat SaDvastujAtam atItAnAganavartamAnakAlaviSayakam gRhiNAM gRhasthAnAM zrAvakANAM tathA AdizabdAt anyatIthikAnAM vA gAkuryAn kathayet sa mAdhuH saMyamAtmavirAdhako bhavati / tatra saMyamavirAdhanA nimittabhApaNe sAdhukriyA avacchedarUpA, mAmacirAdhanA cAzubha saMpanne sAdhutADayet, rAjapuruSAdinA sAdhu grAhayet , ganAdinA vA nihIto bhavet , ityAdikA aneke doSAH, zAstranipiddhatvenAjJAbhaGgAdikA dopAzca bhaveyuH nammAkAraNAta zramaNa. trikAlaviSayaka lAbhAlAmasukhaduHkhajIvitamaraNAdikaM nimitta kadAcidapi na kazyena svayama , na vA parAga prakAzayet, na vA prakAzayantamanumodeta / atraitadudAharaNam - AmIna magadhadeze mAvakoM nAma talavaraH (koTTapAlaH) sa kadAcit yuddhArtha gatavAn , tataH kadAcina nasya gehe bhikSArtha kazcit mAthurAgata., tatpalya pRSThaH-bho sAdho ! mama patiH kadA AmiyAna / mAdhunA kathitam 5. samAgamiSyati / tataH sA dvitIya divase kRtazRGgArA tadA. gamanaM pranI mANA tiSTani nAyan azvakarNaH tasvaraH mamAgata. / sa kRtazRkSArAM patnImapRzyat nAma dhinA ! tayA kadhinam-bhavata bhAgamanasamAcAraM jJAtvA, tena kathitam-kathaM : ! namAnayA kadhinam-mAsakAzAt vinAya vRtamAga sthitA'smi / tasminnevAva. in para mA minartha mAgata , amo nalavaramta parIkSArtha taM mAdhu pRSTavAn -mama vaDavAyA 3 km vipnaM ! mAnuni ma nayanAdabocana -tasyAH garne zvetanilako ghoTakasliSTati, iti manuSyAna parivAnArtha vaTavAM itavAn, tAdAmeva garma dRSTvA mAzcaryoM jAta. / sAdhuzca svasa:
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAyAvacUriH u0 10 sU0 10 anyazaikSavuddhivipariNamananiSedhaH 231 makSaM tAdRzajIvadvayavadhaM dRSTvA AtmaghAtaM kRtavAn / talavaraputro'pi vaDavAdivardhe dRSTvA tathaivAtmaghAta kRtavAn , putrazokAt talanarapatnI api mRtA, tadanantara kalatraputrazokAt talavaro'pi svazarIramatyajat / evaM nimittakathane mahAn anartho jAyate, ataH sAdhuH kadApi nimittaM na prakAzayediti bhAvaH ||suu0 9 // sUtram-je bhikkhU sehaM vipariNAmei seha vipariNAmeMtaM vA sAijjai // suu010|| chAyA-yo bhikSuH zaikSaka vipariNamayati zaikSaka vipariNamayanta vA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sehaM vippariNAmeI' zaikSaM ziSyaM vipariNamayati anyasAdhuziSyasya buddhi vyAmohayati tasya guronindAkaraNena svaguNotkIrtanAdinA ca kazcit zaikSakaM vadet-mamAcArya eva zreSTho na tu tava, ityAdi kathayitvA'nyasya zaikSaka vividhaiH prakArestasyAtmAnaM vipariNamayati pUrvaguruviSaye taM vigatapariNAma karoti, athavA vasrapAtrAhArasUtrArthAdInAM pralobhanaM dattvA svakIya ziSyaM kartuM tanmati vyAmohayati tathA 'vipariNAmeMtaM vA sAijjaI' vipariNamayantaM vA svadate anyadIyaziSyasya buddhivyAmoha kurvantaM zramaNaM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam - duviho vippariNAmo, pandhajjiya appavajjie taha ya / ekkeko puNa duviho, purisitthIbheyao hoI // chAyA-dvividho vipariNAmo, pravrajite'pranajite tathA ca / ekaikaH punadvividhA, puruSastrImedato bhavati // avacariH-vipariNAmaH dvividhaH dviprakArako bhavati, eko vipariNAmaH prabajite zaikSe, tathA ca dvitIyaH apravrajite zaikSe / punarapi ekaiko vipariNAmaH dvividhaH puruSastrIbhedato dvividho bhavati jJAtavyaH / dvividhe pariNAme prathamaM pravajitaziSyaviSayaM vipariNAmaM darzayati-yathA kazcit sAdharanyaziSya sthaNDilAdibhUmimArge militaM kathayati-tava guruna zreSThaH, tvAM samIcInatayA na rakSitumarhati, na pAThayati, na vastrapAtrAhArAdinA tvAM toSayati, atastvaM mama samIpe mAgaccha, tvAmahaM samyakayA paThanapAThanAdinA toSayiSyAmi, ityAdi kathanena tanmatiM vyAmohya svaziSyaM karotIti prajitaziSyaviSayako vipariNAmaH / apravrajitaviSayako vipariNAmazcettham-kazcidIkSArthI mamaka sthAcAryasya samIpe dIkSA grahoNyAmIti saMpradhAr2yA gRhAt prasthitaH, mArge ca kazcit dvitIyaH sAdhu
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastre 232 militaH, sa sAdhuveSaM dRSTvA vandanAdikaM kRtavAn ,, tataH sAdhurAha-kutra gacchasi ? sa prAha amukasyAcAryasya samIpe dIkSA grahItuM gacchAmi, iti zrutvA sa sAdhuH tasya dIkSArthino mati vipariNamayati, svapakSe kartuM bhaktAdidAnadharmakathAdiprajJApanena tasya buddhevipariNAmaM karoti / atha vipariNAmanaprakArAn pradarzayati bhASyakAra:- 'bhASyam AhiMDai aNisaM so, vayaM tu hiMDaga ahiMDagA vAvi / ahavA egaTTANe, Thio ya so no vayaM evaM // , . chAyA-AhiMDate'niza sa. vayaM tu hiMDakA ahiNDakA vApi / athavA ekasthAne sthitazca sa no vayamevam // avacUriH--mArge militaH sAdhuranyaziSyaM vipariNamayituM pravrajitaM vadati-aho zraddhAzIla ! mamAcAryasamIpamAgaccha, yasya samIpe tvaM vartase sa tu manizaM pratidinam mAhiNDate itastato gamanazIlo vihAraM karoti, tvamapi tena sahaiva gacchan sUtrArthayorabhyAsaM kadA kariSyami gamanAgamane evaM samayasya vyayAt ? vayaM tu hiMDakAH mAsakalpavidhinA viharaNazIlAH, athavA mahiNDakAH dharmopakArAdigADhAgADhakAraNamAzritya cAturmAsakalpamAzritya ca ekasthAnasthitA api bhavAmaH ato vayaM hiNDakA vA ahiNDakA vAsmaH kintu naikAntato hiNDakA mahiNDakA vA / cAritra. maryAdayA vyavasthitavihArakAriNo vayaM kriyoddhArakatvAt , ato mamAcAryasamope vasataH tava. sUtrArthayoradhyayanaM samyagrUpeNa bhaviSyati, athavA ziSyAbhiprAyaM jJAtuM sa sAdhurevaM vadati-athavA sa tu niyatavAsaH yasya samIpe tvaM vartase sa tu ekagrAmanivAsI kUpamaNDUka iva vidyate na grAmAntaraM nagaraM vA pazyati, vayaM punaraniyatavAsAzcAturmAsaM varjayitvA, tvamapi asmAbhiH saha viharan nAnAprakArakagrAmanagarasaMnivezarAjadhAnIjanapadAdikaM pazyan abhijJAnakuzalo bhavi pyasi, evamasmAbhiH saha viharataste dugdhAdikaM ca prabhUtaM miliSyati / evaM mamAcAryAH niraticArA pavitrAH sunAmadheyAzca, yasya samIpe tvaM vartase sa tu bhavivikto mUlaguNaskhalitA sArambhaH saparigrahazca / na tathA mama punarAcAryAH, te tu sarvaguNasampannA vartante / punazca sa tu alpaparivAraH krodhazIlaH svalpepyaparAdhe bahukrodhaM karoti bahudaNDaM ca dadAti / tathA mamAcAryA jAtikulasampannAH sarvajanasya pUjanIyA guNagurukAzca, sa tu punarjAtikulahInaH / mapi ca madIyAcAryAH labdhisaMpannAstata AhAropakaraNavasatyAdikaM sulabhatayA prApnuvanti, sa tu labdhirahitaH, tasya ziSyA nityamAhAropakaraNAdharthamaTantaH sUtrArthahInA agItArthAzca, tatra dIkSitastvamapi tAdRza eva bhaviSyasi / tathA asmAkamAcAryA bahuzrutA rAtrindivaM vAcanAM dadati, tasya tu namaskAramantrapratikramaNAdiSvapi sandeha eva, asmAkaM
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAyAvadbhiH u. 10 sU.0-11-12 zaikSApaharaNAcAryAdidizavipariNamananiSedhaH .233 punarAcAryA arthadhAriNaH zAstrArtha ziSyebhyaH prayacchanti ziSyaparivArairyuktAH, sa tu punaragItArthaH -tasya samIpe ekAkinA tvayA sthAtavyaM bhavet ziSyAdiparivArarahitatvAt tasya / asmAkaM -punarAcAryA .rAjezvaratalavarAdibhirmahAjanaiH sarvadaiva sammAnitA bhavanti, taM punarna ko'pi jano jAnAti, na vA satkaroti mAyAdiyuto hiNDamAno lokairanAdRtazca / asmAkamAcAryAH mahAjanAnAM netAraH, sa tu ekAko, nAsti tasya ko'pi jano yasya sa netA syAt / asmAkaM punarAcAryA ,bAlavRddhazaikSadurbalAlAnAdInAM saMgrahopagrahakuzalAH, sa tu punarnakiJcidapi jAnAti / asmAkamAcAryA dharmakathAM rAjAdiparpadAyAmapi kathayituM samarthAH, sa tu punarvA canAzaktivikala: -paravAdipariSadi ekamapyakSaramuttaraM dAtumasamarthaH-ekamapyakSaraM jJAtumasamarthaH, evaM vividhaiH prakAraivipariNamayatIti / ' atha apravrajitaviSaye prakArAn pradarzayati-athavA kazcit zaikSaH pravrajyAgrahaNArthamamukam AcArya manasi saMpradhArya gacchan mArge kazcit mAdhurmilitaH taM pRcchati bho Arya ! mamAmukaH prAcAryaH -kutracit dRSTaH zruto vA bhavanA !,sa ,sAdhurvadati tAvatA kiM prayojanaM te vidyate ? zaikSako vadati prabajitukAmo'smi teSAM samIpe / tadA sa sAdhuISTAcAryo'pi vadati-na mayA sa.AcAryoM dRSTaH, thuto'pi vadati na mayA zrutaH, athavA svadezasthe'pi AcArye vadatisa-tu AcAryoM videzaM gataH / athavA aglAnepi vadati sa tu glAnaH / athavA vadati-yo hi tasya :samIpe pravrajati sa avazyameva glAno bhavati, athavA yaH tasya samIpe , pravrajati sa nityaM glAnavaiyAvRtye vyApRto bhavati / athavA evaM vadati-sa tu AcAryoM , mandadharmA / kiM tvamapi mandadharmA bhavitumicchasi ? kiM te mandadharmeNa saha saMgatyA ? / athavA evaM vadati-sa alpazrutaH tvaM ca grahaNaghAraNasamarthaH tasya samIpe , gatvA - kiM kariSyasi ?, athavA evaM vadati-sa manovAkkAyairgahIM karoti, athavA jJAne darzane caraNe ca -gahI kroti,| evaM vividhaiH prakAraiH pravajitukAmaM taM vipariNamayati / yo hi bhikSuruparyuktaprakAreNa parazaikSakaM vipariNAmayati vipariNamayantaM vA anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati // sU0 10 // sUtram-jebhikkhU sehaM avaharai avaha retaM vA.sAijjai // suu011|| chAyA-yo bhikSu zaikSakamapaharati apaharantaM vA, svadate // sU0,11, cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH seha' zaikSakam, tatra sUtramartha sAdhusamAcArI vA zikSayitu yogyaH zaikSakaH ziSyaH taM zaikSakam 'avaharai' apaharati.tasyApahAraM
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 nizIthasUce karoti, ayaM bhAvaH-kopi sAdhuH zramaNAntarazipyasya vastrapAtrAdilobhena prakAgantareNa vA'pahAraM karoti kArayati vA tathA 'abaharataM vA sAijjaDa' apaharantaM zramaNAntarasya yaH ziSyaH tarayApahAraM kurvantaM zramaNAntaram manumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / kathaM punaH akSakasyApahAro bhavatIti ceducyate-kazcit zramaNaH navadIkSitaziSyaM gRhItvA prasthitaH kutrApi prAme bhikSAkAle saMprApte taM ziSya vasatau sthApayitvA bhikSArtha svayaM gatavAn tadA tatrAnyaH ko'pi zramaNaH saMjJAdibhUmi gatastaM dRSTvA tadapaharaNabuddhyA tatsamIpaM gacchati / tataH sAdhuvepaM taM dRSTvA sa ziSyaH tasya vandanaM karoti tataH sa zramaNaH pRcchati-kastvam ! kasmAtsthAnAdAgato'si ! kutra vA gantumicchami !, evaM sAdhunA pRSTo ziSyo vadati-amukena sAdhunA pravAjito'smi me gururbhikSArtha prAme gataH, tenAtrasthAtumAjJaptaH sthito'smi, tadA sa sAdhurvadati-kimarthamatra sthito'si mayA sAImAgaccha azanavanapAtrAdinA tvAM topayiSyAmi, ityAdi nAnA vidhapralobhanavAkyastaM prattAryApaharati svasamIpe nayati / tadA sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram-je bhikkhU disaM vippariNAmei vipariNAmeMtaM sAijjai suu0|| chAyA-yo bhikSu dizaM vipariNamayati vipariNamayantaM pA svadate ||suu0 12 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'disaM vippariNAmei' dizam dizati upadizati dharmamiti dizaH, sa zramaNAnAM dvividhaH AcArya upAdhyAyazca, zramaNInAM ca sa trividhaH-AcArya upAdhyAyaH pravartanIceti, taM tathAvidhaM dizaM dvividhaM trividhaM vA zramaNaH zramaNI vA 'vippariNAmei' vipariNamayati AcAryAdevudrivyAmohaM karoti, tathAhi-kazcit zramaNaH svasyAcArya kathayati-bho guro ! nAyaM gacchaH samIcInaH yato'trAlpAH zrAvakAH, te'pi daridrAH kRpaNAzca, nAtrAhAravastrapAtrAdiH sulabhaH, amuko gacchaH samIcInaH, yatra bahavaH zrAvakAH, te punardhanasamRddhA udArAzca tena tatrAhAravastrApAtrAdiH sulabhaH, ityAdi kathayitvAsscAryasya tadgacchasambandhipariNAmaM zithilIkarotIti / athavA dizamAcArya vipariNAmayatIti tasmin dopavizeSa samAropya parAvartayati AcAryaparivartanaM karoti, pUrvAcArya muktvA'nyAcAryapAce gacchati / kathamityAha-nAyaM mAdRzasyAghItazrunasyAnadhItazruto'yamAditvena yogyaH, athavAayamapariNatavayaskaH, ahaM tu pariNatavayaskaH, ityAdhAkSepamavalamAcAyAdikaM mukvA'nyamAcAryAdika sevate / tathA 'disaM vipariNAmaMtaM vA sAijjaI' dizaM vipariNamayantaM parAvartayantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:-- bhASyam--annagacchassa rAgeNa, guruM vippariNAmae / puncagacchassa dose jo, kahittA dosavaM bhave //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghUNibhASyAvacUriH u0 10 sU0 13 AcAryAdirUpadizApaharaNanivedhaH 235 chAyA- anyagacchasya rAgeNa guruvippariNamayet / pUrvagacchasya doSAn yaH kathayitvA dopavAn bhavet / / avacUri-'annagacchassa' ' ityAdi / yaH kazcit zramaNaH anyagacchasya gacchAntarasya rAgeNa tadrAgabhAvena pUrvagacchasya doSAn kathayitvA guruM svasyAcAryAdikaM vipariNamayati-vyAmohayati AcAryasya cittavikRtiM karoti tathAhi-bho guro ! nAyaM gacchaH samIcInaH ityAdicUrNiproktaprakAreNa kathayitvA gurostadgacchasambandhipariNAma zithilIkaroti sa doSavAn AjJAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatIti / athavA vipariNamayatIti AcArya parivartayati svAcArya doSAn pradAnyamAcAryaM karotItya rthaviSaye'pyAha bhASyakAraH-- bhASyam--rAgeNa ya doseNa ya, disaM vippariNAmae / tassa dose bhaNittA jo, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-rAgeNa ca dvepeNa ca diza vipariNamayati / ___ tasya doSAn bhaNitvA yaH AzAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA rAgeNa AcAryAntarAnurAgeNa vA dveSeNa pUrvAcAryagatadvepeNa vA tasya pUrvAcAryasya doSAn bhaNitvA kathayitvA dizaM svAcArya vipariNamayati parivartayayi parAvartanaM karoti manyAcAryapAzce, gacjhatIti bhAvaH, parAvarttanaM kArayati vA kurvantaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdidoSaM prApnoti / tatra vipariNamanaprakArastu evam-ko'pi ziSya AcAryAdikaM pratyevaM vadati- yasyAcAryasya samIpe'haM pravrajitaH sa tu alpavayaskaH ahaM ca vRddhaH, tasmAt eSa AcAryaziSyasambandho na samyag ghaTate kathamahaM putrasamAnasyAsyAcAryasya ziSyo bhUtvA tiSThAmi ?, kathaM vA alpavayasa AcAryasya vinayavaiyAvRtyAdikaM karomi ! kiM vA mama svajanAdivargo jAnAti !, athavA asau AcAryaH aparipakvabuddhistena sa akartavyamapi kArya kadAcit kariSyati / evaM sadbhUtamasadbhUtaM vA dopaM vadet / athA'yamakulIno madIyo gururahaM ca kulInaH, meghAvI cAhaM sa tu: durmedhAH / mahaM dhanADhyaH san pravrajitaH, sa tu akiMcano daridraH pravrajitaH, ahaM buddhimAn sa tu avuddhiH, abuddheH kuto labdhiriti nAsau labdhimAn , athavA pUrvoktaprakAreNaiva svakIyamAcArya nindati, yasya pAveM gantumicchati taM ca prazaMsate, yathA-ayaM na pUrvoktaguNavAn sa tu pUrvoktaprabhUtaguNavAn vartate, ityAdiprakAreNa yaH kazcit zramaNaH svakIyAcAryasya doSAn sadbhUtAnasadbhUtAn vA prakAzayitvA anyasyAcAryasya ca guNAn pradarya bhUtapUrvamAcArya tyakvA'nyamAcArya parisevate saprAyazcittabhAgI bhavati / tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU disaM avaharai avaharaMtaM vA sAijjai // suu013||
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra Mamam chAyA-yo bhikSurdizamapaharati apaharanta vA' svadate / suu0.13|| cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'disaM' dizamAcAryam 'avaharaI' apaharati-pUrvastroktaprakAreNa nAnAvidhavAkyaprabandhaM kathayitvA'nyagacche nayati tathAH 'avaharaMtaM vA sAijjaI apaharantam anyagacche nayantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-rAgeNa doseNa disAvahAraM, karei vA kArai jo ya bhikkhU / ANANavatthAi virAhaNaM ca; micchattadosaM samuveDa so'ttha // chAyA-rAgeNa dvepeNa dizApahAraM karoti vA kArayati yazca bhikSuH / ___AjJAnavasthAdi virAdhanaM ca mithyAtvadoSaM samupaiti so'tra // avacUriH--yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA rAgeNa-anyagaccharAgeNa DhepeNa-svagacche samuspannadvepeNa vA dizApahAra-AcAryAderapahAram-anyagacche nayanarUpaM karoti, athavA anyadvArA kArayati tadA so'tra viSaye AjJAbhaGgAnavasthAdidopAn saMyamAtmavirAMdhanAM mithyAtvadoSaM ca samupaiti prApnoti / ziSya AcArya nAnAvidhavAkyaiH pratAryAnyagacche nayati tadA bhUtapUrvagaccha AcAryarahito bhavati tena tadgacche dharmopadezakAbhAvAt dharme lokAnAM glAnihanizca bhavati, gacchasya nirAdhArakaraNe tIrthakarAMjJAbhaGgo bhavet , taM dRSTvA'nyo'pyevaM karoti, taM dRSTvA cAnyaH, evaMma vasthAdoSaH samApadyate / gacchavirAdhanA caM bhavati dharmahAnyA saMyamavirAdhanA'vazyambhAvinI, AcAryApahAre kAraNabhUtaM ziSya vijJAya gacchavAsino lokAsta tAIyeyurapItyAtmavirAdhanAsaMbhavaH, gacchanindAyAM mithyAtvadoSamapi sa bhajate, ityAMdyaneke doSA saMbhavanti tato dirzApahAraM na kuryAt nApi kArayet kurvantaM vA nAnumodayediti bhAvaH // 13 // mUtram-je bhikkhU bahiyAvAsiyaM AesaM paraM tirAyAo aviphAlettA saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyAyo bhikSurvahirvAsikamAdezaM paraM trirAtrAt avisphAlya saMvAsayati saMvAsayanta vA svadate ||suu014|| - cUrNIH--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH . kazcid bhikSuH zramaNaH zraMmaNI vA 'pahiyAvAsiyaM' vahirvAsikaM bahiH svagacchAd bahirvastuM zIlaM yasya sa bahirvAsI sa eva bahirvAsi kastama anyagacchavAsina AesaM' Adezam AgataH san AdezamAjJAM karoti sa AdezaH prAghU. rNakaH sAdhustamAdeza 'aviphAlettA' avisphAlya aprakaTya , tadAgamanakAraNamapRSTretyarthaH yathA he bhadanta ! tva kiMnimittamatrAgato'si tvamasmAkamajAto'si !, kIdRggacchavAsI tvam kuta AgataH?
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u010 sU014-15 vahirvAsi-sAdhikaraNayoH rAtridhAsadAnaniSedhaH 237 kutra gamanakAmo'si ? ityevamapRSTvA 'paraM tirAyAo' paraM trirAtrAt rAtritrayAdanantaram rAtritrayAt paratazcaturthAdidine 'saMvasAvei' saMvAsayati svavasatau vAsayati nivAsaM dadAti tathA 'saMvasAveta vA sAijjai' saMvAsayantaM vA svadate visphAlanAmakRtvA rAtritrayAt paratazcaturthAdidine'pi vAsaM vAsayantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / ajJAtakulazIla vasativAsaM dadAtiM tadA kadAcit sa cauro muniveSadhArI bhavet , lampaTo laNTako vA bhavet , cauyaM kRtvA rAjapuruSAdibhayAt svAtmarakSArtha sAdhuvasato samAgato vA bhavet , ityAdisaMbhavAdekarAtramapi na savAsayetA trirAtrAt paramiti yat kathitaM tatraivaM jJAtavyam-ko'pi sAdhuH mArgavismRtyA svasAdharmisaMghAt pRthagbhUto bhavet , glAnAdivaiyAvRtyArtha guruNA preSita ekAkI tatra gantukAmo bhavet , ityAdikAraNavazAt samAgato bhavet tadA taM divasatrayaM yAvat vAsaM dadyAt / etAdRzamapi trirAtrAtparaM na saMvAsayet / caturthAdidine vAsadAnAt bahudopasaMbhavaH zipyApaharaNAdikalaGgazcApi samApatateti / , atrAha bhASyakArabhASyam-pAhUNagaM sasamIve, AgayaM jo na pucchai / tirAyAo paraM vAse, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA-prAghUrNakaM svasamIpe, AgataM jo na pRcchati / trirAtrAt parataH vAsayet AkSAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yaH ko'pi sAdhuH bhanyagacchAt svasamIpe samAgataM prApUrNakaM anyagacchavAsinaM sAdhu yo na pRcchati yaH sAdhustasya paricayAdikaM na pRcchati kintu apRSTvaiva trirAtrAt parataH rAtritrayAdanantaraM svavasato. vAsayet tadA sa zramaNaH AjJAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatItyarthaH / apRSTyA yadi vAsayati tadA ime dopA bhavanti tathAhi-kadAcit sa tena sAdhuveSeNa upadravakArakaH kazcita samAgato bhavet , vastrAdilobhAt kazcit laNTako vaMcako vA samAgato bhavet , svapakSaparapakSAd vA cautha kAM cauro vA samAgato bhavet , maithunasevanArtha kazcit maithunArthI vA samAgato bhavet , rAjJAM vA apakAraM kRtvA samAgato bhavet , AcAryasya mAraNAya kenacit preSito ghAtako vA bhavet , ataH savai samyak pRSTvA yadi yogyo'yamiti jAnIyAt tadA vAso deyo no cet vAso na deya iti / apRSTaH pRSTo vA yadi evaM vadati tadA tasya rAtritrayaM yAvat vAso deyaH, tathAhi-bhavantamevopasaMpattuM samAgato'smi, aparAdhasyAlocanAM gRhItuM samAgato'smi, kulagaNasaghakAryeNa vA samAgato'smi, azivAdikAraNairvA samAgato'smi, sUtrArthajAtanimittena vA samAgato'smi, evamAdikathane vAsayet / sakAraNAgamane'pi tadgurorAjJAM vinA rAtritrayAt parato na savAsayediti bhaavHsuu-14||
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 M nizothasUtra sUtram-je bhikkhU sAhigaraNaM aviosamiyapAhuDaM akaDapAyacchittaM paraM tirAyAo vipphAliya avipphAliya saMbhuMjai saM jaMtaM vA sA ijjai ||suu0 15 // chAyA-yo bhikSuH sAdhikaraNamanyupazAmitaprAbhRtamakRtaprAyazcitaM paraM trirAtrAt visphAlya avisphAlya saMbhuGkte saMbhujAnaM vA svadate ||suu0 15 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAhigaraNaM' adhikaraNena-kapAyabhAvena sahito yuktaH sAdhikaraNaH, tam sAdhikaraNam 'aviosamiyapAhuDaM' avyupazAmitaprAmRtam vi-vividhairmanovAkkAyaiH karaNakAraNAnumodanaizca trividhamadhikaraNaM trividhatrividhaiH upazAmitaH svAparAdhasvIkArapUrvakaM kSAmita. prAbhRtaH kalaho yena sa vyupazAmitaprAmRtaH, na tatheti bhavyupazAmitaprAbhRtaH kalahavyupazAmanArahita ityarthastam-'akaDapAyacchittaM' akRtaprAzcittam akRtaM kRte ca kalahe yat prAyazcittamApadyate tat na kRtaM na gRhItaM yena sa akRtaprAyazcittastam 'vipphAliya' visphAlya-pRSTvA kalahakaraNaviSaye tadvayupazAmanAyAH karaNAkaraNe, tatprAyazcittasya grahaNAgrahaNe ca ApRcchya 'aviSphAliya' avisphAlya pUrvoktaviSayamanApRcchya vA pRcchAmantareNetyarthaH 'paraM tirAyAo' paraM trirAtrAt rAtritrayAt parataH 'saMbhaMjai' tena saha ekasmin maNDale saMbhuGkte caturvidhAhArajAtasyopabhogaM karoti kArayati vA tathA 'saMbhuMjataM vA sAijjaI' saMbhunAne vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhApyam-sAhigaraNo ya duviho, sapakkha-parapakkha-bheyao hoi| ikkiko puNa duviho gacchagao gacchaniggao vAvi // chAyA-sAdhikaraNo dvividhaH, svapakSa-parapakSa-medato bhavati / ekekA punadvividhaH gacchagato gacchanirgato vApi / / avacUriH-sAdhikaraNaH adhi-adhikaM sAdhumaryAdAtirikta karaNam adhikaraNaM kalahakaraNamityarthaH, tena adhikaraNena kalahena saha vartate yaH saH sAdhikaraNaH kalahaviziSTaH sAdhuH sa svapakSaparapakSameDhato dvividho bhavati-svapakSagataH sAdhikaraNaH, parapakSagataH sAdhikaraNazceti / tatra svapakSagata iti svagacchasAdhuH parapakSagata iti paragacchasAdhuH / athavA svapakSe sAdhikaraNaH sAdhunA saha kalahakaraNazIlaH, parapakSe sAdhikaraNaH gRhasthena saha kalahakaraNazIla iti / ayamekaiko dvividhaH gacchagataH, athavA gacchanirgatazca / tathAhi-tadidamadhikaraNam sacittAcittamizravastu pratItya jAyate, tathAhi-kasyacita ko'pi ziSyoH jAta., taM dRSTvA anyaH svagacchavAsI sAdhurvadati-mayaM mama ziSya
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvara: u010 sU016-19 udghAtAnudayAtayoviparyAsavAdatatkathanani0 239 tayA pUrva pratipannaH kathaM bhavAn enaM ziSyamakarot yadA mAlave viharannAsIttadA mayA eSaH pratibodhitaH tasmAta mamAyaM bhAvI ziSya iti / evaM krameNobhayoH kalaho jAyate ayaM svapakSe sAdhikaraNaH / evaMprakAreNAcitte vastrapAtrakambalAghupakaraNaviSaye'pi adhikaraNaM samutpadyate / evaM sacittAcittamizravastrasahitaziSyAdau kalaho jAyate / evaM ko'pi ? svagacchagataH sAdhuH svAdhyAya karoti tadA apara Agatya kathayati-katha tvaM nyUnamadhikaM vA svAdhyAyaM karoSi utsUtraM vA prarUpayasi ? ityAdikrameNAdhikaraNa samutpadyate, ayamapi svapakSagataH sAdhikaraNa iti / eva paragacchagatasAdhikaraNaviSaye'pi ziSyaviSaye vastrapAtrAdiviSaye svAdhyAyAdiviSaye ca jJAtavyam / ayamekaiko gacchagato gacchanirgato vA sAdhikaraNo dvividho bhavati tadviSaye'pyadhikaraNatvaM svayamUddanIyam / evaM ko'pi sAdhuradhikaraNamutpAditavAn punazca tadadhikaraNaM na vyavazAmitaM na kSAmitaM kintu anupazAmya sa yadhAgacchettaM tatratyaH sAdhuryadi anyupazAmitakalaham akRtaprAyazcittaM ca svasamIpe sthApayati tathA tena saha AhAraM karoti kArayati kurvantaM vAM anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-je bhikkhU ugdhAiyaM aNugghAiyaM vayai vayaMta vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurudghAtikamanudghAtikaM vadati vadantaM vA svadate // 10 16 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugyAiyaM' uddhAtika-laghuprAyazcittam 'aNugyAiyaM anudghAtikaM guruprAyazcittam 'vayaI' vadatiprarUpayati, yasya kasyacit zramaNasya laghuprAyazcittamAyAti tasmai gurukaM prAyazcittaM vadati prarUpayati, evaM laghuka prAyazcittavantaM guruka prAyazcittaM vadati prarUpayati, tathA 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti // sU0 16 // evam 'aNugghAiyaM ugyAiyaM vayaI' iti sUtram / guruprAyazcittayogyAya zramaNAya laghukaM prAyazcittaM prarUpayatIti ||suu0 17 // anenaiva prakAreNa 'ugdhAiyaM aNugdhAiyaM deI' laghuprAyazcittayogyAya zramaNAya guruprAyazcittaM dadAti-- AropayatIti ||s0 18|| tathA 'aNugdhAiyaM ugdhAiyaM dei' guruprAyazcittayogyAya laghuprAyazcittaM dadAti-AropayatIti / evaM saptadazasUtrAt ekonavitisUtraparyantAni trINi sUtrANi SoDazasUtravad vyAkhyeyAnIti // sU0 19 // atrAha bhASyakAraH-- bhASyam-ugghAyamaNugghAyaM, cANugghAyaM puNo ya ugghAyaM / evaM jo viparIyaM, vae dae pAvae dose // chAyA-udghAtamanudghAtaM cAtudhAtaM punazca udghAtam / evaM yo vipa vadevItaM dadyAt prApnuyAt doSAn / /
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre safr:- *~* ghumAmikaM prAyazcittasevinama anuyAtaM gurumAprAca vadeta prasyeva tathA dAta Agepayet / evamanudghAtaM gurumAsikaprAyazcitta mAnavadena prarUpaye tathA dadhAta Aropayet / yo hi zramaNa evaM viparItaM laghusamiyAyaprinasyAdhikArI ne guru prAyazcitaM vadeta prarUpayet dadyAt Aropayecca, tathA yo guru mAninamya adhikArI taM laghumAmikaM prAyazcittaM prarUpaye AropayedvA sa zramaNaH dIpana kakSAbhaTTAnavasthAbhiyAzvavigadhanArUpAn prApnuyAt / tathAhi evaM vaiparItyena prarUpaNe ca mAmAjJA karoti tathA anyathAprarUpaNAyAmAgepaNAyAM ca kRtAyAmanavasthApi sthAna tathA vipaNAyAM kRtAyAM midhyAtvamapi syAt yathA enat, tathA anyadapi srvsrni| pavamanpatrAyatrattasya kathane dAnena cAritrasya zuddhirna syAta, adhike ca prAyanimA pIDA syAt evaM dvividhA virAdhanA'pi syAt / yasmAt ete dopAstasmAt kAraNAta aviparItameva vadet dadyAdapi na tu vipataM prAyazcitaM vadena dadyAdvA / evaM yosprAyani prAya dadAni tathA anpA'parAdhe'dhikaM prAyazcittaM dadAti, adhikAparAdhe cApaM prAya. cinaM dadAni madhunacAritradharmasyAjJAtanAM karoti tathA samyagjJAnadarzanacAritratapo lakSaNayA karoti / tatra dharmo hiprakArakaH zrutalakSaNaH cAritralakSaNazca tatra adhikaM prAyarisarna pramapagan, dadana zrunadharma virAdhayati, nyUnaM prAyazcittaM ca vadana AropayaMzca cAritralakSaNaM dharma vigamayati / jJAnadarzananAtipakSagaH natu prakArako mokSamArga: viparItarUpeNa prAyazcittaM dadatA vignivrata bhana atrAvika:- AnAyoM yadi svaparaMparopadezena laghukaM gurukaM, prAyaniM vadati dadAni vA tadA sa zudra, anyathA tu bhazudra san prAyanimAnI nayate / athavA bhanAryo bahuzrutasena tatpArthe yaH kazcit ziSyazcaturthAdita pazcauni nimantrako bhare ma prAyanidAne vadet- 'ki mamaitanA'pena prAyazcittena ?' asyIya atimapi dAna na tatra doSa' / yadi prAyazcittAdhikArI ziSya umabhavena tA dhRtisaMhananadurvanaM jhAlA guruprAyazcite'pi laghuprAni bhayo zati nADI laghuprAyacinamapi dadyAt / tathA dhRtimaMhananayomeseja ko bhI nAnurUpaM prAyazcitaM dadhAt / tathA ya AcAryAdiglA* anyunatama mAnu prAyacitaM dadyAt dadha--1 'veyAvaccakarANaM 'vaimAyakronyo bhavani anudughAte'pi udyAnam, rati vacanAt / " frrier pUrvokA ete domA bhavanti tasmAta kAraNAna guruprati gRruprAyazcitamyAneca ughu prAyazcittaM na "nevAnudan // 19 // 280 pa 6. 1
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNabhASyAvadbhiH u0 10 sU0 20-31 udghAtikAnudghAtikasahasaMbhoganiSedhaH 241 sUtram-je bhikkhU ugghAiyaM soccA NaccA saMbhuMjai saM jaMtaM vA sAijjai / / sU0 20 // chAyA-yo bhikSurudghAtikaM zrutvA jJAtvA ca saMbhuGkte saMbhuJjAna vA svadate // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugdhAiyaM udghAtikaM laghuprAyazcittadhAriNam , tatra udghAtikaM nAma yat sAntaraM vahati, ayaM sAdhulaghumAsikaM prAyazcittaM vahati iti 'soccA' zrutvA anyasakAzAt 'NaccA' jJAtvA svayameva sadyo jJAtvA kAraNopapattito vA jJAtvA--'saMbhuMjai' saMbhukte 'ayaM laghukaM prAyazcittaM vahati' iti zrutvA jJAtvA'pi tena zramaNena saha ekatra maNDalyA mAhAramAharati tathA 'saMbhuMjataM vA sAijjaI' saMmuMjAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 20 // sUtram-je bhikkhU ugghAiya heuM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA- yo bhikSuruddhAtikahetuM zrutvA jJAtvA saMbhuphte saMbhuJjAnaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA "ugghAiyadeu' udghAtikahetu-udghAtikaM nAma yat prAyazcittaM sAntaramuhyate laghuprAyazcittamityarthaH, tasya hetuM kAraNam , asya sAdhorlaghuprAyazcittasevanasya kAraNaM varttate, ityevaM kAraNam, athavA prAyazcittApannasya yAvatprAyazcittamanAsevitaM bhavettAvat heturucyate, sa dvidhA uhyate zuddhitapasA parihAratapasA vA, taM tAdRzaM hetum 'soccA' zrutvA anyasakAzAt tathA 'NaccA' jJAtvA svayameva tatkAraNaM vijJAya ayaM laghumAsikaprAyazcittahetumAniti anyasAdhusakAzAt zrutvA svayameva vA buddhidvArA vijJAyApi tena saha ekatramaNDalyAm 'saMbhujaI' saMbhuDkte 'saMbhuMjataM vA sAijjai' sabhujAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / sU0 21 // sUtram-je bhikkhU ugghAiyasaMkappaM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhuMjataM vA sAijjaDa / / sU0 22 // chAyA-yo bhikSurudghAtikasaMkalpaM zrutvA jJAtvA saMbhuGkte saMbhuJjAna vA svadate // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ugyAiyasaMkappaM' udghAtikasaMkalpam-udghAtikaprAyazcisaMkalpavantaM yathA-'ahamudghAtikaprAyazcittaM grahISyAmI' -ti svaviSayakaM saMkalpam, athavA guruNA kathito bhavet yat tavaitata prAyazcittaM dAsyAmI'-ti guruviSayakasaMkalpam , ayamapi dvidhA uhyate zuddhatapasA parihAratapasA
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vA, taM tAdRzaM saMkalpaM 'soccA naccA' zrutvA jJAtvA vA pUrvavat punarapi-'saMbhuMjaI' saMbhuDkte tena saha ekamaNDalyAmAhArAdikaM karoti 'saM jaMtaM vA sAijjaI' saMbhuJjAnaM vA svadate'numodate, yo hi laghumAsikaprAyazcittasevI prAyazcittaM kRtvA zuddho na jAtaH tanmadhye eva tena saha bhojanAdikaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti // sU0 22 // sUtram-je bhikkhU ugghAiyaM ugghAiyahau~ vA ugghAiyasaMkalpaM vA soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujaMtaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA--yo bhikSurudghAtikamudghAtikahetu vA udghAtikasakalpaM vA zrutvA zAtvA sabhukte sabhujAnaM vA svadate // sU0 23 / / / cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / etatsUtram udghAtiko-dghAtikahetU-dghAtikasaMkalpeti triviSayamijaM vartate / vyAkhyA pUrvavat kartavyeti ||suu0 23 // evam-'je bhikkhU' aNugghAiyaM soccA' / / sU0 24 // 'aNugghAiyaheuM socA' // suu025|| 'aNugghAiyasaMkappaM soccA' |sU0 26 // 'aNugghAiyaM-aNugdhAiyahe' aNugyAiyasaMkappaM soccA' iti triviSayamizraM ceti catvAri sUtrANi pUrvavadeva vyAkhyeyAnIti / sU0 27 // anenaiva prakAreNa-'je bhikkhU ugdhAiyaM vA aNugyAiyaM vA soccA' ||suu0 28 // 'ugghAiyaheuM vA aNugyAiyaha vA soccA' 0 ||suu0 29 // 'ugyAiyasaMkappaM vA aNugyAgyAiyasaMkappaM vA soccA0 ||suu0 30 // 'ugdhAiyaM vA aNugdhAiyaM vA, ugghAiyaheuM vA aNughAiyaheuM vA, ugghAiyasaMkappaM vA aNugghAiyasaMkappaM vA soccA' etAni catvAri sUtrANi pUrvavadeva vyAkhyeyAni ||suu0 31 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-ugghAiya'NugyAiyapayadhugaM jo muNI ya ahikiccA / tacisayaM heu taha, saMkappaM iya dugaM ca savveyaM // 1 // soccA jaccA muMjai, teNaM saha egamaMDalImajjhe / so pAvai micchattaM, ANAbhaMgAidose ya // 2 // ' chAyA-udghAtikAnughAtikapadadvika yo munizra adhikRtya / / tadvipayaM hetuM tathA saMkalpamiti dvika ca sarvametat // 1 // zrutvA jJAtvA bhujyate, tena saha ekamaNDalImadhye / / sa prApnoti mithyAtvam AzAbhaGgAdidopAMzca // 2 // avacUriH-'ugdhAiya'0 ityAdi / yo muniH udghAtikamanudghAtikaM ceti padadvayamadhikRtya tadadhikAramAzritya tadvipayaM hetum udghAtikahetumanudghAtikahetuM ca, tathA tadviSayaM
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sa032-33 udgatavRttikAdeH sUryAnudgamanAdinizcaye bhojanani0 253 saMkalpam-udghAtikasaMkalpamanudghAtikasaMkalpaM ceti dvikaM ca, evaM dvAdazasUtrIkathitaM sarvametat zrutvA'nyasakAzAt, svayaM vA jJAtvA'pi tena tAdRzena muninA saha maNDalImadhye ekasyAM maNDalyAM sthitvA bhukte azanAdicaturvidhAhAraM karoti, upalakSaNAt vastrapAtrAdInAmAdAnapradAnaM vA karoti sa mithyAtvamAjJAbhaGgAdidoSAMzca prAmotIti bhASyagAthAdvayArthaH // 1 // sUtram--je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe saMthaDie NivitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA saMbhuMjai saM jaMtaM vA sAijjai, aha puNa evaM jANejjA aNuggae sUrie athamie vA se jaM ca muhaMsi vA jaM ca pANisi vA jaM ca paDiggahaMsi vA taM ca vigiMciya visAhiya taM paridvAvemANe NAikamai, jo taM bhuMjai muMjaMtaM vA sAijjai ||suu0 32 // chAyA yo bhikSurudgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH saMstRto nirvicikitsAsamApannenAtmanA azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA pratigRhya saMbhuGkte saMbhujAnaM vA svadate, atha punarevaM jAnIyAt-anudgataH sUryaH astamito vA atha yacca mukhe vA yacca pANI vA yacca pratigrahe vA taM ca vivicya vizodhya taM pariSThApayan nAtikAmati, yastaM bhuyate bhujjAnaM vA svadate ||suu0 32 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' ya. kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uggayavittie' udgatavRttikaH udgate sUrye vRttivarttanaM zarIrayAtrArtha saMyamayAtrArtha ca vyavahAro yasya sa udgatavRttikaH udgate eva sUrye AhAravihArAdisakalasAdhukriyAkArakaH 'aNatthamiyamaNasaMkappe' anastamitamanaHsaMkalpaH-anastamite astaM na gate sUrye eva mana:sakalpaH AhAravihArAdiviSayako manovicAro yasya sa anastamitamanaHsaMkalpaH sUryAstAtpUrvameva sakalasAdhukriyAkaraNazIlamanovicAravAn 'saMthaDie' saMstRtaH dhRtibalasaMhanAdinA samarthaH adhvapratipannaH kSapakaH glAno vA na bhavediti bhAvaH, etAdRzo bhikSuH 'NinitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' nirvicikitsAsamApannena AtmanA, vicikitsA-saMdehaH, na vicikitsA nirvicikitsA-sUryoditA-stamanaviSayakasandeharAhityaM, tAM samApannena prAptena sUryasya anudgatatvAstamitatvasandeharAhityena bhAtmanA udgate sUrye anastamite vA sUrye yadi 'asaNaMvA 4 / ' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhittA' pratigRhya yadA 'saMbhujaI' saMbhuGkte 'saMbhuMjataM vA sAijjaI' saMbhujAnaM vA svadate anumodate tadA sa bhikSuH 'ahapuNa' atha punaH atha zabdo viSayAntarasUcakastena AhAraM kartuM prArabdhastatsamaye punaH 'evaM jANejjA' evaM jAnIyAt
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 nizIthasUtre anyakathanena svabuddhayA vA nizcinuyAt , kiM jAnIyAdityAha-'aNuggae sUrie' anudgataH sUryaH sAMprataM sUryo noditaH 'atthamie vA' astamitaH astaMgato vA sUryaH iti, 'se' atha tadanantaraM 'jaM ca muhaMsi vA' yaccAzanAdi mukhe kSiptaM vartate 'jaM ca pANisi vA' yaccAzanAdi pANau haste vartate bhoktuM haste gRhItaM bhavet , 'jaM ca paDiggahaMsi vA' yaccAzanAdi pratigrahe pAtre vartate 'te' tat sakalamazanAdikaM 'vigiciya' vivicya tatraiva vimucya 'visohiya' vizodhya mukhaM hastaM pAtraM ca niravayavaM leparahitaM kRtvA 'taM' tat yatpAtre sthitaM tad azanAdikaM 'parihavemANe' pariSThApayan bhikSuH 'nAikkamaI' nAtikAmati tIrthakarAjJAM nollavayati, AjJAyA ArAdhaka eva sa na tu virAdhaka iti bhAvaH 'jo taM bhuMjaibhujataM vA sAijja' yaH kopi sAdhuryadi anyakathanena svavuddhacA vA sUryasyAnudgamanA'stamane nizcite satyapi azanAdicaturvidhamAhAraM bhuDkte bhojayati bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / / sU0 32 // sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe saMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai muMjaMtaM vA sAijjai // sU0 33 // chAyA-yo bhikSuH udgatavRttiko'nastamitamanAsaMkalpo saMstRto vicikitsAsamApannenAtmanA azana vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhukhAnaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA udgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpaH pUrvavyAkhyAtasvarUpaH saH 'saMthaDie' saMstRtaH dhRtibalasaMhananasaMpannaH 'vitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' vicikitsA sUryasyodgamanaviSayakaH sUryo nAstaMgataH ityevaMviSayakaH sadehaH abhrachannAdivazAt tAM vicikitsAM samApannenAtmanA 'udgataH sUryaH, nAstaM gato vA sUryaH, ityevaM dAtRkathanena 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAraM pratigRhya bhur3akte bhuJjAnaM vA svadate tadA atha punaH AhArArambhasamaye evaM jAnIyAt--nizcinuyAt-'noditaH sUryaH astamito vA sUryaH' iti anyajanakathanena strabuddhayA vA nizcite satyapi yo'zanAdikaM bhukta bhojayati hastapAtramukhagatamazanAdi vivicya vizodhya na pariSThApayati tadA so'vazyaM prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH / akSaragamanikA spaSTeti ||suu. 33 // ' pUrvasUtradvayaM-'saMthaDie, nibitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' tathA-'saMthaDie vitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' iti padadvayamAzritya proktam / sAmpratam 'asaMthaDie' iti padena saha 'ninvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' iti, tathA 'vitigicchAsamAvanne] appANeNaM iti ca padadvayaM saMyojya sUtradvayaM procyate-'je bhikkhU uggayavittie' ityAdi /
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriHu.10 sU0 35 udgatavRttikAdeHsUryAnudgamanAdinizcayebhojananiSedhaH 245 sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie nivitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA--yo bhikSuH udgatavRttikaH anastamitamanaHsaMkalpa' asaMstRtaH nirvicikitsAsamApannena AtmanA asaNaM vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 34 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNo vA udgatavRttikAdivazeiSaNaviziSTaH saH 'asaMthaDie' asaMstunaH adhvapratipannatapoglAnatvAdikAraNAt dhRtibalAdirahitaH 'ninvitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM' nirvicikitsA sUryatyodgamanAnastamanazaGkArAhityaM, tAM samApannena AtmanA sandeharahitenAtmanA azanAdikaM gRhItvA bhuGkte kintu bhoktaM pravRtte sati yadi jAnIyAt 'sUryo noditaH, astaM vA gataH' ityevaM nizcaye satyapi yo mukte na tadazanAdikaM pariSThApayati sa prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH / / sU0 34 // sUtram-je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai ||suu0 35 // chAyA-yo bhikSu. udgatavRttikaH anastamitamana saMkalpa asaMstRtaH vicikitsAsamApannena AtmanA azanaM vA 4 yAvat yastaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate sU0 35 // carNI-je bhikkhU' ityAdi / vyAkhyA pUrvavadeva, navaram-'asaMthaDie' asaMstRtaH masamarthaH yaH ko'pi munirdUrakSetrAd vihRtyAgamanena zrAntaH, mAsakSapaNasya pAraNakadivasatvena glAnatvamApannaH, rogAdinA glAnatvamApanno vA bhavet, ityAdikAraNairdhetibalavarjitaH 'vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM' vicikitsA-sUryasyodayasaMbhavaH saMprati abhracchannAdikamAzrityaivaM dRzyate, athavA-astaM na gata iti saMbhavaH, ityevarUpA, tAM samApanneNa AtmanA 'uditaH sUryo nAstaM gato vA sUryaH' iti dAtRvacanena azanAdikaM gRhItvA bhuGkte bhoktuM prArabhate atha tatsamaye sUryasyAnudgamanAstamanayornizcaye sati yo bhuGkta na pariSThApayati tadA sa prAyazcittabhAgI bhavatIti bhAvaH ||suu0 35 // . atra bhASyakAro gAthAtrayamAhabhASyam-uggaya vittI bhikkhU, hoi ya jo aNathamiyasaMkappo / saMthaDio so duviho, Nidhvitigiccho ya vitigicchI // 1 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 nizIthasUtre emevA'saMthaDio, so viya duviho bhavejja puvvaMya / so geNDiya asaNAI, taM paribhottuM samAraddho // 2 // jANiya anuggamaM taha, atyamaNaM ceva jai ya sUrassa / bhuMjai jai asaNAI, pAvei ya ANabhaMgAI // 3 // chAyA-udgatavRttibhikSurbhavati ca yaH anastamitasaMkalpaH / saMstRtaH sa dvividho nirvicikitlazca vicikitsa // 1 // pavamevA'saMstutaH so'pi ca dvividho bhavet pUrvavat / sa gRhItvA'zanAdi tat paribhoktuM samArabdhaH // 2 // jJAtvA'nudgamaM tathA astamanaM caiva yadi ca sUryasya / bhuGkte yadi azanAdi, prApnoti ca AzAbhaGgAdi // 3 // avacUriH-'uggayavittI' ityAdi / udgatA vRttiH udgane eva sUrya vRttiH varttanaM pratilekhanAhAravihArAdInAM yasya sa tathA, etAdRzaH, tathA punaH anastamitasaMkalpaH sUryAstApUrvameva sAdhukriyAkaraNe eva saMkalpaH manobhAvo yasya sa tathA, etAdRzo bhikSuH, sa saMstRtAsaMstRta. bhedena dvividho bhavati, tatra saMstRta dhRtibalAdisapannaH, asastRtaH-dhRtibalAdirahitaH / sa ekaiko dvividhaH-nirvicikitsavicikitsabhedAt , tatra nirvicikitsaH-sUryasyodgame anastamane ca zaGkAvarjitaH, vicikitsaH udgamanA'nastamanaviSaye zaGkAzIlaH, ete catvAro'pi azanAdi caturvidhAhAraM gRhItvA tat paribhoktuM samArabhante tatsamaye 'noditaH sUryaH astamito vA sUryaH' iti nizcaye tanna bhujAnAH santaH AjJA tIrthakarAjJAM nAtikAmyanti, ete bhuJjAnAstIrthakarAjJAyA virAdhakA eva natvArAdhakA ityartha., 'sUrya uditaH, nAstamito vA' itthAdirUpadAtrAdivacanaprAmANyamAzritya gRhItamazanAdi bhujAnAnAM dopaM pratipAdayati-'jANiya' ityAdi, yadi sUryasyAnudgamanamastamanaM ca jJAtvA anyasakAzAt svabuddhayA vA parijJAya sUryo nodgitaH astamito vA iti nizcayena jJAte sati yadi gRhItamazanAdi bhuJjate kintu yadi yat mukhe haste pAtre vA tiSThati tat tyaktvA mukhahastapAtrAdikai niravayavaM kRtvA na pariSThApayanti tadA te AjJAbhaGgAdidoSAn prApnuvanti, iti bhASyagAthAtrayArthaH // 1-2-3 // sU0 35 // sUtram-je bhikkhU rAo vA viyAle vA sapANaM sabhoyaNaM uggAlaM AgacchejjA taM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikamai taM uggilittA paccogilamANe rAibhoyaNapaDisevaNapatte, jo taM paccogilai paccAgilaMtaM vA sAijjai ||suu0 36 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwwr mamwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww pUrNibhASyAghacUriH u0 10 sU0 36-38 mukhAgatogArapunarmilana-glAnAgaveSaNAdini0 247 chAyA- yo bhikSuH rAtrau vA vikAle vA sapAnaH sabhojana udgAra Agacchet taM vivican vA vizodhayan vA nAtikAmati, tam udgIrya pratyavagilan rAtribhojanapratisevanAprAptaH yastaM pratvavagilati pratyavagilanta vA svadate // sU036 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'rAo vA' rAtrau vA 'piyAle vA' vikAle vA sadhyAsamaye sUryodayAtprAga vA tasya zramaNasya 'sapANe' sapAna:-pAnaM jalaM tena sahitaH sapAnaH 'sabhoyaNe vA' sabhojano vA yad bhojanaM bhuktamodanAdikaM tena sahitaH sabhojanaH, upalakSaNAd ubhayaprakAro vA 'uggAle' udgAraH 'DakAra' iti lokaprasiddhaH sa Agacchet mukhamadhye Agacchet 'taM vigiMcamANe' taM sajalaM sabhojanamudgAram vivican parityajan mukhAd-bahirnipkAsayan 'visohemANe vizodhayan mukhasya svacchatA vastrAdinA saMpAdayan zramaNaH zramaNI vA 'nAikkAmai' nAtikrAmati nollaMdhayati tIrthakarasyAjJAm 'rAtrau na bhoktavyamityAkAraka yadasti tasyAtikramaNaM na karoti sapAnasabhojanodgArasya mukhAta niSkAzanAt mukhasya vizuddhikaraNAccetyarthaH 'ta' tam atha yadi sa zramaNo rAtrau vikAle vA samAgataM sapAnaM sabhojanamudgAram 'uggilittA paccogilamANe' udgIryya pratyavagilan yadi taM sapAnaM sabhojanamudgAraM mukhAdvahirna niHsArayati kintu punaH tadudgArasthaM jalaM bhojanaM ca galAdadhaH kurvan sa 'rAibhoyaNapaDisevaNapatte' rAtribhojanapratisevanAprAptaH rAtribhojanajanitadoSayukto bhavati ato yadi 'jo taM paJcogilai pacogilaMtaM vA sAijjai' yaH ko'pi zramaNaH zramaNI vA tadudgArasthaM jalaM bhojanaM pratyavagilati galAdadhaH karoti tathA pratyavagilantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti // s / 36 // sUtram-je bhikkhU gilANaM soccA NaccA Na gavesai Na gavesaMtaM vA sAijjai / / suu037|| chAyA--yo bhikSuH glAnaM zrutvA jJAtvA na gaveSayati na gaveSayanta vA svadate ||suu.37|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya, kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaM glAnam tatra yasya rogeNa AtaGkena vA zarIraM kSINaM bhavati zarIrasya kSayo vA bhavati sa glAnaH, tAdRzaM glAna sarogAtakam samAnasAmAcArIkaM svagacchIyaM vA zramaNaM 'soccA' zrutvA anyamukhAt 'NaccA' jJAtvA svayameva vA jJAnaviSayokRtya 'Na gavesaI' na gaveSayati nAnveSayati tathA 'Na gavesaMta vA sAijjaI' na gaveSayantaM vA svadate anumodate / yo bhikSuH svagrAme svopAzraye paranAme paropAzraye vA svagacchIyaH paragacchIyo vA samAnasAmAcArIkaH amukaH zramaNo glAno jAta iti parebhyaH zrutvA svayameva vA jJAtvA tasya gaveSaNaM tatsthiterjijJAsArUpaM tadvaiyAvR
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastra 248 tyarUpaM vA na karoti, tathA gaveSaNamakurvantaM vA zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSAzcApi bhavanti ato glAnaM zramaNamavazyameva gavepayet na tasyopekSA kartavyeti bhAvaH / atrAha bhASyakAra:bhASyam-sagAme paragAme vA, soccA jANiya saMThiyaM / gilANaM no gavesei, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-svagrAme paragrAme vA, zrutvA zAtvA saMsthitam / glAnaM no gaveSayati, AzAbhaGgAdi prAmoti // avacUri:-yaH zramaNaH svagrAme- svavasatau anyavapsatau vA paragrAme-yatra svayaM sthitastato'nyagrAme yA saMsthitaM glAnam samAnasAmAcArIkaM sAdhu zrutvA-amukatra sAdhuH rogAtakena duHkhI jAta iti lokebhyaH zrutvA svayameva jJAtvA vA taM yadi zramaNaH zramaNI vA no gavepayati tasya rogAtakAdisthitejijJAsAM zuzrUSAM ca na karoti sa zramaNa AjJAbhaGgAdikAna, doSAn prApnoti / yo hi zramaNaH svagrAme svavasatau paravasatau vA paragrAme vA glAnaM zramaNaM na gavepayati na gaveSayantaM vA anumodate sa prAyazcibhAgI bhavati / yato hi rogAtakAdinA duHkhito glAna Asannasthena sAdhunA agavepito manasi paritApaM prApnoti tajjanyaprAyazcittasya sa bhAgI bhavatIti bhAvaH / / sU0 37 // sUtram--je bhikkhU gilANaM soccA NaccA ummaggaM vA paDipahaM vA gacchai gacchaMtaM vA sAijjai // suu038|| chAyA yo bhikSuglAnaM zrutvA dhAtvA unmArga pratipathaM vA gacchati gacchantaM vA svadate cA ||suu0 38 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaM' glAnaM rogAtakAkrAntaM 'soccA NaccA' zrutvA anyasakAzAt jJAtvA svayameva vA yadi 'ummaggaM vA' unmArga vA-lAnasthAnamArgAdanyaM mArga 'paDipahaM vA' pratipathaM vA gacchati yatra mArge glAnaH sthitastato viparItaM panthAnaM yathA sa yadi pUrvadizAyAM sthito bhavettadA svayaM pazcimadizAyAM gacchati rogAtakAdinA glAyamAno yatra vartate tatra yadi gamiSyAmi tadA tasya sevAdikamavazyakartavyatayA samApateditibuddhayA yatra sa vidyate tasmin mArge na gacchati kintu tatpratikUlamArgeNa gamanaM karoti yena glAnasya vaiyAvRttyaM na kartavyaM syAt , tathA 'gacchaMtaM vA sAijjai' unmArga pratipathaM vA gacchantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadriH u.10 2.0-38-39 glAnavaiyAvRtyAkaraNaniSedhaH 259 bhavati / yato rogAvasthAyAmupasargAvasthAyAM cakSurAdIndriyavikalatAvasthAyAM glAnasya sAdhovinayavaiyAvRttyAdinA saMrakSaNakaraNamAvazyakam , anyathA rugNaH sAdhurmanasi duHkhitaH san saMyamAt paribhraSTo bhavet , tathA asaMrakSitAvasthAyAM taM dRSTvA lokAH zAsanasya nindA kariSyanti tena pravacanasya laghutA syAt , tathA anyavairAgyavatAM gRhasthAnAM tasya glAnasya tAdRzI duravasthAM dRSTvA manasi vairAgyamapi hIyeta, te vicArayiSyanti yat kimanayA pravrajyayA yattatraitAdRzaM duHkhaM bhavati, na ko'pi vaiyAvRttyaM karotIti vinayamArgo'pi lupyeta tasmAt kAraNAt zramaNaH glAnaM sAdhu zrutvA jJAtvA kathamapi nonmArga na vA pratipathaM gacchet , na vA.pratipathaM gacchantamanumodayet kintu glAnasya vaiyAvRtyamavazyameva kartavyamiti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-soccA gilANaM ummaggaM, gacche paDipahaM jai / jo samaNo pAvaI so, ANAbhaMgAiyaM tayA // chAyA-zrutvA glAnamunmArga gacchet pratipathaM yadi / yaH zramaNaH prAmoti sa AjJAbhaGgAdikaM tadA // ___ avacUriH-yastu zramaNo bhikSuH glAnaM rogAtaGkena prakSIyamANadeham zramaNaM zrutvA unmArga pratipathaM vA gacchet , yatra glAnaH sAdhurvidyate tatra na gacchati kintu unmArgeNa viparItamArgeNa yAti, tatrATavyAdimArgeNa gamanam unmArgagamanam , viparItamArgeNa gamanaM pratipathagamanam , evaM gamanaM karoti, yathA yena pathA AgataH tenaiva pathA pratinivartate tasmAdvA mArgAt mArgAntareNa saMkrAmati, evaM kurvan zramaNaH prAyazcittabhAgI bhavatIti / kathaM punarevaM sa unmArgAdinA gacchati glAnasamIpaM nAgacchati ? tatrocyate-lAna sAdhu zrutvA sa manasi evaM vicArayati-yadyahaM glAnena dRSTaH tadA yadi glAnasya vaiyAvRtyaM na kariSyAmi tadA adhArmiko'yamiti loko mAM gaNayiSyati, athavA yadi tasya glAnasya vaiyAvRtyaM kariSyAmi tadA tatraiva vyApRtasya me sarva svakIya kArya vinaSTaM bhaviSyatItyAdi kAraNavazAtsa tatra na gacchatIti / tathA glAno yat duHkhaM prApnoti tanniSpannamapi prAyazcittaM tasya bhavati / tasmAt zrutvA glAnaM mArge vA gacchatA grAmaM vA pravizatA bhikSArtha vA aTatA sAdhunA tatkSaNAdeva tvaritaM glAnasamIpe gantavyamiti / yathA bhramaraH kusumitAmravaNaM dRSTvA banAntaraM vihAya taM prati zIghra gacchati, evaM sAdhunA dharmavRkSAzrayaNAthai vaiyAvRtyakaraNAya tatrAvazyaM gantavyameva, evaM karaNena sAdharmikavAtsalya kRtaM bhavet , tathA svasya karmanirjarA ca saMpadheta tasmAt yo glAnasamIpe tadupacArArtha gacchati sa zuddhaH, yastu na gacchati tasya prAyazcittaM bhavati / tatrAyaM pRcchAkramaH, tathAhi -yatra grAme upAzraye vA glAnastiSThati tatra gatvA praSTavyam-ko'tra glAnamupacarati, athavA asya kimupacaritamiti praSTavyam / sAdhUnAmiyaM maryAdA yat glAnasyAnuvartanaM kartavyamiti,
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 nizIthasUtra evaM tatra glAnasamIpaM gatvA tatratyo ya AcAryastaM prati vadet-he bhadanta ! AjJApaya kimahaM karomi vaiyAvRtye svAtmAnaM niyojayAmi ahamanenaivAbhiprAyeNAgato'smi yad glAnaM paricariSyAmi, glAnasya vaiyAvRtye ye saMlagnAH sAdhavastAn bhaktapAnAdibhiyAvRtyaM kariSyAmIti / evaM kurvataH zramaNasya tIrthakarAjJAyA ArAdhanA kRtA bhavati / evaM kathite yadi AcAryaH kathayati-yat amukaM kArya kuru, nadA tatratyaM sarva kAryamAcAryAjJayA kartavyam / auSadhabhaktapAnAdinA vaiyAvRttyaM kartavyaM yAvat sa sAdhuna rujo bhavet / tasmAt sAdhunA avazyameva glAnasya samIpe gantavyam / yastu zramaNo glAnaM zrutvA tatra jhaTiti na gacchati unmArgeNa pratipathena vA gacchati sa tIrthakarasyAjJAyA virAdhako bhavan prAyazcittabhAgI bhavatIti // 38 // sUtram-je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTThie gilANapAugge davvajAe alabhamANe jo taM Na paDiyAikkhai Na paDiyAikvaMtaM vA sAijjai // sU0 39 // chAyA-yo bhikSurlAnavaiyAvRtye abhyutthino glAnaprAyogyaM dravyajAtamalabhAno yasta na pratyAcakSate na pratyAcakSANaM vA svadate ||suu0 39 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaveyAvacce' glAnavaiyAvRtye, tatra rogAnakAdinA glAnasya sAdhoH vaiyAvRtyaM auSadhabhaipajyAnapAnAdinA sevAkaraNe 'amuhie' abhyutthitaH samudyataH sevAkaraNArtha kRtaprayatno nAto yadi "gilANapAugge' glAnaprAyogyam glAnasya prAyogyamanukUlaM prAsukamAhAramauSadhAdikaM vA 'davyajAeM' dravyajAtam-tadanukUlavastuvizeSam 'alamamANe' alabhamAnaH-aprApnuvan 'jo taM Na paDiyAikkhaI' yo glAnasevAkArakaH sAdhuH glAnasAdhvarthamauSadhamazanAdikaM ca AnetuM kRtaprayatno'pi tAdRzaMdravyajAtam antarAyabalAdalabhamAno yadi zramaNAntaraM prati AcArya prati vA rogiNa prati vA na pratyAcakSate na kathayati tathA 'Na paDiyAikkhaMta vA sAijjai' na pratyAcakSANaM vA svadate anumodate / yo hi bhikSurlAnasya zramaNasya vaiyAvRttye niyukto glAnasya prAyogya auSadhabhaiSajyAnnapAnAdikamAnetu prayatnaM karoti tatra yadi tAdRzaM prAsukamauSadhAMdikaM tena na labdham tadA AgatyAcArya prati anyasmai sAghave vA glAnAya vA kathayitavyaM yat aupadhAdikaM lAbhAntarAyakarmaNA mayA na labdhamiti / evaM na kathayati sa prAyazcittabhAgI bharvati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopAzcApi bhavantIti / atrAha bhASyakAra:' bhASyam-veyAvacce gilANassa, cAvaDo samaNo jai / 'dabajAyaM alabhato, guruNo taM niveyae /
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u010 sU040 glAnocitavastvalAbhepazcAttApA'karaNaniSedhaH 251 chAyA- vaiyAvRtye glAnasya vyApRtaH zramaNo yadi / dravyajAtamalabhamAno gurave taM nivedayet // avacUriH- zramaNo bhikSuH glAnasya rogAtakAdinA pIDyamAnadehasya vaiyAvRttye sevAkamaNi niyuktaH glAnArtha dravyAdijAtam prAsukamauSadhaM bhaktaM pAnaM vA anveSayan taM yadi na labhate tadA pratyAgatya 'glAnAtheM prAsukamauSavAdikaM nAhaM labdhavA'-nityevaMprakAreNa gurave AcAryAya gacchanAyakAya glAnAya anyasmai sAdhave vA avazyameva kathayet / yadi kadAcit sa punarAgato na kathayati tadA tasya prAyazcittaM bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti / tatra dravyajAtapadena prAsukaM bhakapAnAdikam , tathA rogiNe yAdRzamupayuktamauSadhAdikaM bhavati tAdRzamauSadhAdikam , pathyaM bhojanam , saMstArakavastrAdikaM ca gRhyate / yadi pratyAgataH sAdhuna kathayati tatreme dopA bhavanti tadyathA-amukena auSadhena tasya glAnasya roganivRttirbhaviSyati parantu tena nAnItaM na vA kathitam , yadi kathitaM bhavet tadA anyaH ko'pi zramaNaH tadartha prayatnaM kuryAt / tadakaraNAt glAnasyAgADhaparitApo bhavet , mahaduHkhaM jAyeta, glAnasya mUrchApi bhavet , evaM kadAcit prANaviyogo'pi saMbhavet , yasmAdete dopAH saMbhavanti tasmAt kAraNAt glAnasya vaiyAvRttye niyukto bhikSuryadi glAnArthamopadhAdikaM na prApnoti tadA avazyamevAgatya gurave zramaNAntarAya vA nivedanIyaM, natu tatrAlasyaM kartavyamiti ||suu0 39 // sUtram-je bhikkhU gilANaveyAvacce abhuTThie saeNa lAbheNa asaMtharamANe jo tassa na paDitappaina paDitappaMta vA sAijjai // suu040|| chAyA-yo bhikSuglAnavaiyAvRtye abhyutthitaH svakena lAbhenAsaMstaran yA tasya na paritapyate na paritapyamAnaM vA svadate ||suu0 40 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gilANaveyAvacce' glAnavaiyAvRtye, tatra glAnasya rogAtakAdinA pIDitasya zramaNasya vaiyAvRtye sevAkarmaNi 'abhuTie' abhyusthitaH samudyataH, tena vandanAdikAryavazAd belAtikrame'lpaM labdhaM bhavet , tAdRzena 'saeNa lAbheNa' svakena svakRtodhamajanitena lAbhena 'asaMtharamANe' asaMstarana paryAptatAmalabhamAnaH etAvatA'lpena vastujAtena prAptena glAnasya kiM bhaviSyatItyevaM paryAptamaprAptavana 'jo tassa na paDitappaI' yastasya tadviSayasya glAnaviSayasya vA na paritapyate upasargabalAdatra pazcAttApArthoM gRhyate, pazcAttApaM na karoti 'Na paDitappaMtaM vA sAijaI' na paritapyamAnaM vA pazcAttApamakurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati /
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ - www 212 nizIthasUtre glAnasya vaiyAvRttyakaraNe kIdRzaH sAdhuniyoktavyaH ? evaMvidhe prazne bhASyakAraH prAhabhASyam-khaMtikhamo maddavio, asaDho'cavalo ya laddhisaMpaNNo / dakkho anidda mubharo, hiyayaggAhI aparitaMto // 1 // muttatthaapaDivaddho, nijjarapehI jiiMdio dNto| koUhalavippamukko, aNANukArI saucchAho // 2 // ussaggavavAyaviU, sadahago eriso ya jo hoi / AuraveyAvacce, niuMjae taM ca Ayario // 3 // chAyA-kSAntikSamaH mArdavikaH azaThaH acapalazca labdhisaMpannaH / dakSaH anidraH subharaH hRdayagrAhI ca apritaantH||1|| sUtrArthAprativaddhaH nirjarAprekSI jitendriyaH dAntaH / kautUhalavipramuktaH ananukArI sotsAhaH / utsargApavAdavit zraddhakaH Idazazca yo bhavati / AturavaiyAvRtye niyojayet taM ca AcAryaH // 3 // avacUriH - 'khaMtikhamo' kSAntikSamaH kSAntyA kSamayA kSamate sahate na tu asamarthatayA yaH saH kSAntikSamaH, etAdRzaM kSAntikSamaM zramaNa glAnasya vaiyAvRtye niyojayet ityagreNasambandhaH, tathA mAdevikaH, tatra mAnanigrahakArI mArdavikaH mRdutAguNasampannaH, tathA azaThaH, tatra mAyAzIlaH zaThaH na zaTho'zaThaH mAyAnigrahakArI saralacitta ityarthaH, acapala:-cAJcalyarahitaH, tathA labdhisampanna:-AhArAdigaveSaNe vilakSaNazaktisaMpannaH, landhiH-labhyavastunaH parizramamantareNa lAbhaH, tAdRzazaktisampanna ityarthaH, tathA dakSaH-lAnasya kAryakaraNe caturaH, tathA anidraH-AlasyarahitaH, mubhara:-su-suSTutayA bharati poSayati alpena bahukena vA samayocitena AhArAdinA glAnasya poSaNaM karoti yaH sa tathA, athavA AtmanA anyadvArA vA glAnasya kAryasAdhakaH, tathA hRdayagrAhI-tatra yaH glAnasya cittaraJjakaH, tena saha hRdayaMgamavA numodanapUrvakamapathyanivArako yaH sa hRdayagrAhI, aparitAnta:-sucirakAlamapi glAnasya vaiyAvRttyaM kurvan udvigno na bhavati yaH sa tathA // 1 // tathA sUtrArthA'mativaddhaH-sUtrArthe pratibandharahitaH samyaksUtrArthajJAtA gRhItasUtrArtha ityarthaH, tathA nirjarAprekSI-karmanirjarArthI nirjarArthameva vaiyAvRttyakArI, jitendriyaHyo hi iSTAniSTaviSaye rAgadvepaM na prApnoti sa jitendriyaH, dAnta:-icchAyA manasazca damanakartA, kautUhalaviSamuktaH- yasmin kasmin viSaye kautukavarjitaH, ananukArI-anu-pazcAt na kArayatIti ananukArI 'ahamasya vaiyAvRttyaM karomi ato'yamapi anu-pazcAt mama vaiyAvRtya kariNyatI'-ti anukaraNavarjitaH kRtapratikRtivAJchArahita ityarthaH, tathA sotsAhaH-vaiyAvRtye utsAhazIlaH,
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUNabhASyAvadhiH u0 10 sU0 41-42. prathamaprAkAlavarSAkAlavihAraniSedhaH 253 na kadApi manomAlinyaM karoti yaH saH // 2 // tathA-utsargApavAdavit-yathAsamayamutsargamArgasyApavAdamArgasya ca samyag jJAtA, glAnakAyeM kadA kasmin viSaye utsargamArgaH, kadA kasmin viSaye cApavAdamArgaH svIkaraNIyaH, ityasya samyaktayA jJAnavAn , zraddhakaH-glAne zraddhAzIlaH, etAdRzaH pUrvoktaguNaviziSTo yo bhavati tam AcAryaH AturavaiyAvRttye glAnasevAyAM niyojayet sthApayet // 3 // iti bhASyagAthAtrayArthaH / / sU0 40 // sUtram-je bhikkhU paDhamapAusaMsi gAmANugAmaM dUijjai dUijjataM vA sAijjai // sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH prathamaprAvRSi grAmAnugrAma dravati dravantaM vA svadate ||suu0 14 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pahamapAusaMsi' prathamaprAvRSi, tatra prAvRTzabdena ASADha-zrAvaNamAsau gRhyete. tatra tayo. siyoIyormadhye prathamaH prAvRTkAla ASADhamAsaH, tasmin prathame prAvRTkAle ASADhamAse ayavA paNNAmapi RtUnAM madhye prathamaH prAvRTrakAlo bhavati tena kAraNena prathamaH prAvRTkAlaH kathyate, tatra prathamaprAvRTkAle yaH zramaNaH 'gAmANugAmaM dUijjaI' prAmAnugrAmaM dravati ekasmAt grAmAt prAmAntaraM prati gacchati tathA 'dUijjata vA sAijjai' grAmAnugrAmaM dravantaM gacchantaM yathA zizirahemantAdimadhye prAmAnugrAma prati dravati tathA prathamaprAvRTkAle yaH dravati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 41 // sUtram-je bhikkhU vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi gAmANugAmaM dUijjai dUijjaMtaM vA sAijjai // sU0 42 // chAyA-yo bhikSurvAvAsa paryupite grAmAnugrAmaM dravati dravantaM vA svadate ||suu042|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi' varSAvAsaM paryuSite sati varSAvAsanivAsakaraNAnantaraM ASADhazulkapaurNamAsyAH pratikramaNe kRte satItyarthaH 'gAmANugAmaM dUijjaI' prAmAnugrAmam ekasmAt prAmAt prAmAntaraM prati dravati gacchati vihAraM karotItyarthaH tathA 'daijjataM vA sAijjaI' dravantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati saMyamAtmavirAdhanAsadbhAvAt / vizeSajijJAsujanArtha bhASyakAro'tidezamAhabhASyam-AyArassa ya vIe, suyakhaMdhe tassa taiya ajjhayaNe / tassavi paDhamudde se, tattha vi puNa Adimutte ya // 1 // iriyAe jaM bhaNiyaM, dasamuddesaM mi taM niravasesaM / vAsAvAsavihAre, ettha nisIhe muNeyavvaM // 2 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 MINNITTIAN^nnano chAyA nizIthasUtre AcArasya ca dvitIye zrutaskandhe tasya tRtIye'dhyayane / tasyApi prathamoddeze, tatrApi punarAdisUtre ca // 1 // fi (dhyayane) yad bhaNitaM dazamoge tat niravazeSam / varSAvAsavihAre, atra nizIthe zAtavyam ||2|| 1 avacUri : - AcArAGgayUnasya dvitIyazrutaskandhe tadadhikRtya tRtIyAdhyayanaM cAdito dvAdazAdhyayane tatrApi prathamodezake tatrApi AdisUtre IryAyAmiti yayayane yatiM nanniravazeSa varSAvAsaviSaye atra nizIthasUtre dazamodeze jJAtayam / tatrAcArAprakaraNaM yathA"agae khalu vAsAvAse abhipaDe bahave pANA abhisaMbhUyA bahave cIyA bhaTTaNubhiNNA, aMtarA se maggA bahuppANA bahubIyA jAva saMtANagA aNNokkaMnA paMthA, no vinnAyA maggA sevaM NaccA No gAmANugAmaM dRujjejjA tatra saMjayAmeva vAmAvAmaM ubaliejjA" | abhyupagate khalu varSAvAse abhipravRSTe bahavaH prANAH abhisaMbhUtAH bahUni bIjAni adhunodbhinnAni, antarA tasya mArgA bahumANA bahubIjA yAvat saMnAnakAH anukrAntAH panthAnaH no vijJAtA mArgA', tadevaM jJAtvA no grAmAnuprAmaM dravet / tataH saMyata eva varSAvAsaM upalIyeta, iti chAyA / varSAkAle grAmAnuprAmavihAre saMyamAtmavirAdhanA darzyate varSAkAle samAyAte baivo vanaspatikAyAH prAdurbhavanti, mArgAzca picchalAH sakardamA bhavanti, tathA mArgapari vanaspatInAmupAdAttatra mArgA api samyag na jJAyante ato varSAkAle sAdhurna vihAraM kuryAt na vA kurvantamanumodayet kintu ekasmin grAme cAturmAsyaM nivasya zrutacAritralakSaNaM dharma samArAghayediti bhAvaH / ( AcArAta * zruta0 2 IryAkhyamadhyayanam 3 sUtram 1) saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca tatra saMyamavirAdhanamityam-akSuNNA amardinA jalapravahaNena pRthivI khaNDitA bhavati tatazca pRthivI savitA bhavati tatra vihAraM kurvato vanaspatikAyikAnAM pRthivIkAyikAnAM ca virAdhanA bhavati, evaM jalaM dvividhaM varSodakam bhUbhyudakaM ca, tatra calan apkAyikajIvAnAmapi virAdhanaM bhavati / tathA varSAkAle kunthuprabhRtikA aneke sA jIvAH prAdurbhavanti iti varSAkAle vihAre kRte sati sUkSmatvAdasyamAnA ete kunthuprabhRtikA jIvA virAdhitA bhavanti, itthaM tadvirAdhanena saMyamopaghAto bhavatIti saMyamavirAdhanam / AtmavirAdhanaM cettham - varSAkAle yadi vihAraM karoti tadA vRSTyA zarIraM plAvitaM syAt, evaM varpaNAt mArgaH picchalo bhavati tatra calanena kadAcit patanamapi saMbhavediti tato'pi AtmavirAdhanaM bhavati, tasmAt kAraNAt cAturmAse zramaNo prAmAnuprAmaM na viharet na vA viharantamanumodayet ||suu0 42|| , " sUtram -- je bhikkhU apajjAsavaNAe pajjosavei pajjo saveMtaM vA sAijjai // sU0 43 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUri: u. 10 sU0 43-45 paryuSaNAvyatikramaniSedhaH 255 1 chAyA- -yo bhikSuraparyuSaNAyAM paryuSati payuSantaM vA svadate / sU0 43 // | cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'apajjosavaNAe' aparyuSaNAyAm aparyuSaNAkAle, atra 'USa' upa' iti dhAtudvayam, tena 'paryUSaNA' 'paryuSaNA' iti dvayamapi rUpaM siddhyAtIti paryuSaNasya sAMvatsarikasya yaH kAlaH pratiniyataH cAturmAsIpratikramaNAnantaraM paJcAzattame divase saMvatsarI pratikramaNaM karttavyam, ityevaMrUpaH kAlaH, tasya kAlasyAprAptAveva tadatikramaNe vA 'pajjosavei' paryupati - paryuSaNAM karoti kArayati vA sAMvatsa - rikam pratikramaNaM caturthabhaktakSamApanAdikaM ca karoti, tathA 'pajjosaveMtaM vA sAijjai' paryuSantaM vA aprApte'tikrAnte vA paryuSaNAkAle sAvatsarikapratikramaNaM paryuSaNAmUlakatapaHprabhRtikaM vA kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // sU0 43 // 1 sUtram - je bhikkhU pajjosavaNAra Na pajjosavei Na pajjosaveMtaM vA sAijjai // sU0 44 // chAyA -yo bhikSu. paryuSaNAyAM na paryupati, na paryupantaM vA svadate / sU0 44 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pajjosavaNAe' paryupaNAyAM paryupaNakAle cAturmAsikapratikramaNAnantaraM pazcAzattama divasarUpe prApte'pi 'Na pajjosavei' na paryupati zAstroktaprakAreNa paryuSaNAM na karoti, na vA kArayati tathA 'Na pajjosaveMtaM vA sAijjai' na paryuSantaM vA svadate sAMvatsarikakAle prApte'pi sAMvatsarikaprati - kramaNaM yo na karoti na kArayati vA tamanumodate yaH sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti tasmAt paryuSaNakAle paryuSaNakRtyaM na parityajet / atrAha bhASyakAraH--- bhASyam - patte pajjosaNAkAle, jo na pajjosave muNI | apatte vA aIe vA, kuNai dosabhA bhave || chAyA - prApte paryuSaNAkAle, yo na paryuSed muniH / aprApte vA atIte vA, kurute doSabhAga bhavet // avacUriH --yaH zramaNaH zramaNI vA paryuSaNAkAle prApte samupasthitte saMvatsarIkAle paryuSaNAM sAvatsarikakRtyaM kSamApanAdikaM na kurute sAMvatsarIsamaye tannimittakadharmadhyAnAdikaM na karoti tathA paryuSaNAkAle aprApte anAgate atIte vyatIte vA cAturmAsikapratikramaNAnantaraM paJcAzattamadivasarUpe samaye yaH sAMvatsarikaprayuktadharmadhyAnAdikaM kurute sa doSabhAg bhavet, tasya gurucAturmAsikaM prAyazcittaM bhavati, tathA tasya AjJAbhaGgAnavasthAmidhyAtvasaMyama virAdhanAtma
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 256 vigaghanAdayo doSA bhavanti tasmAt zramaNaH zramaNI vA paryupaNAkAle paryupaNaM kuryAt, tathA aprApte jhAlaM atikAnte vA paryuSaNAkAle paryupaNaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM kamapya numodayet / uktaM ca samavAyAnasUtrasya tRtIyasamavAye - " samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsarADamAse bakkate sattariehiM rAIdiehiM seserhi vAsAvAsaM pajjosavei" zramaNo bhagavAna mahAvIro varSANAM maviMzatirAtrimAse vyatikrAnte saptatyAM rAtriMdiveSu zeSeSu varSAvAsaM papati / varSAkAlasya viMzatirAtrindivottare mAsAtmakakAle vyatikrAnte sati, tathA saptatirAtrindiveSu zeSeSu paryuSaNAM paryupAste sAMvatsarikapratikramaNaM karoti kRtavAniti prakaraNArthaH, etAvatA jJAyate yat uparyuktasamaye sAMvatsarikapratikramaNaM kartavyaM na pUrva na vA pazcAt karaNIyaH, tathAkaraNe sUtroktaprAyazcittaprasaMgAt iti // sU0 44 // 1 sUtram -- je bhikkhU pajjAsavaNAe gAlomAiMpi bAlAI uvAiNAver3a uvAiNAveMtaM vA sAjjai ||suu0 45 // chAyA -yo bhikSuH paryupaNAyAM golomAnapi cAlAn upAdadAti upAdadataM vA svate ||0 45|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pajjosavaNAe' paryuSaNAyA paryupaNAdivase 'golomAIpi bAlAI ' golomAnapi golomapramitAnapi cAlAn yAvatpramANakANi gavAM romANi kezAH bhavanti tAvatpramANakAn api kezAn mastake 'uvAiNAvei' upAdadAti svIkaroti dhArayatItyarthaH tathA 'uvAiNAveMtaM vA sAijjaI ' upAdadata dhArayantaM vA svadate anumodate sAMvatsarikapratikramaNasamaye svazirasi gokezapramANAnapi kezAn na dhArayet kimuta tato dIrghAn kezAn kintu tatsamaye kezaluJcanaM kRtvaiva tatsamaye pratikramaNaM kartavyam, atra yo vyatikramaM karoti kezaluJcanamakRtvA sAMvatsarikaprati - kaNaM karoti kurvannaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dIpAzcApi jAyante iti / bavAha bhAyyakAraH- bhASyam -- pajjosavaNAkAle, golomappamANamettakesevi / je bhikkhu jar3a ThAvai, ANAbhaMgAi pAve || chAyA - paryuSaNAkAle golomapramANamAtrakezAnapi / yo bhikSuryadi sthApayati AvAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH - yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA paryupaNAkAle sAMvatsarikapratikramaNasamaye mAdigavAna kezAn golomapramANamAtrAnapi gavA kezapramANakAnapi api- zabdAt kimuta
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhAjyAvacUriH u0 10 sU0 46-47 paryuSaNAkRtyanirUpaNam 257 tato dIrghAn golomapramANamAtrAdadhikAn sthApayati mastakopari dhArayati kezaluJcanaM na karoti sa bhikSuH mAjJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdopAn prApnoti, tathA sakezamastakopari kadAcit jalAdipatane akAyikajIvAnAM virAdhanena saMyamavinAzaH, tathA pravRdvakezeSu yUkAlikSAdayo'pi saMmUrchitA. santo virAdhitA bhaveyuH iti zirasaH kharjana yUkAlikSAdInAM vinAzena saMyamavinAzaH, tathA anizayena kaNDyane kadAcidAtmavirAdhanamapi saMbhavet tasmAt kAraNAt sAdhuH varSAkAle paryupaNAyAmavazyameva kezAn luJcayet , paryuSaNAM naivAtikAmet / yadi taruNo balavAn bhavet tadA utkarpatazcaturmAsAnantaramavazyameva kezaluJcanaM kuryAt , sthavirasyApyevameva utkarSataH SaNmAsAnantaramiti sU0 45 // sUtram--je bhikkhU pajjAsavaNAe ittariyapi AhAramAhArei AhArataM vA sAijjai sU0 46 // chAyA--yo bhikSuH paryupaNAyAmitvarikamapi AhAramAharati Aharanta vA svadate // cUrNI-je bhikkhU ityaadi| 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'pajjosavaNAe' paryuSaNAyAM sAMvatsarikapratikramaNadivase bhAdrapadazuklapaJcamyAm 'ittariyaMpi' itvarikamapi alpamaNi 'AhAra' AhAras azanapAnakhAdimasvAdimarUpaM caturvidhAhAramadhyAt yat kimapyekamalpapramANakamapi AhArajAtama sikthamAtramapi, jalasya bindumAtramaSi 'AhAreI' Aharati-AhArasyopabhogaM karoti kArayati vA tathA 'AhArataM vA sAijjaI' AharantaM paryuSa. NAdivase alpapramANamapi azanAdikamupabhujAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraHbhASyam-ittariyapi ya asaNaM, pajjosavaNAe Ahare jo u / so pAvai pacchittaM, ANAbhaMgAidose ya // chAyA-itvarikamapyazanaM paryupaNAyAM Ahared yastu / sa prApnoti prAyazcittamAzAbhaGgAdidoSA~cca // avacUriH-yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA paryupaNAyAM sAMvatsarikapratikramaNadivase itvarikamapi, tatra itvaraM-stokamalpamapi azanaM caturvidhamAhAraM Aharati sa bhikSuH prAyazcittaM prApnoti, tathA AjJAbhaGgAdidoSAMzca prApnoti labhate cAturmAsikaM guruprAyazcittamapi tasya bhavatIti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA sAMvatsarikapratikramaNadivase stokamapyAhAraM na svayamAharet na vA parAnAhArayet na vA Aharantamanumodayet kintu yA sAmAcArI sAdhUnAM tAm avalamvyaiva dharmadhyAnAdikaM kuryAditi ||suu0 46 //
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra 258 sUtram--je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai / / sU0 47 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikena vA gRhasthena vA paryupayati paryupayantaM vA svadate // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthieNa vA anyayUthikena- paratIrthikena 'gArathieNa vA' gRhasthena vA saha sthitvA 'pajjosaveI' paryupayati sAMvatsarikapratikramaNaM karoti kArayati 'pajjosavetaM vA sAijjai' paryupayantaM vA svadate anyatIrthikahasthaizca saha paryuSaNApratikramaNaM kurvantaM kArayantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 47 // sUtram--je bhikkhU paDhamasamosaraNuddese pattAI vA cIvarAI vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 48 // chAyA-yo bhikSuH prathamasamavasaraNoddeze pAtrANi vA cIvaNi vA pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 48 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDhamasamosaraNudese' prathamasamavasaraNoddeze prAthamikasamavasaraNamadhye ityarthaH, tatra samavasaraNaM trividhaM varSAkAlikaM hemantakAlikaM grISmakAlikaM ca, tatra varSAkAlikasamavasaraNe cAturmAsye 'pattAI' pAtrANi 'cIvarAI' cIvarANi vastrANi 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM varSAkAlikapratikramaNAnantaraM yo bhikSuH gRhasthebhyo vastrapAtrAdikaM svIkaroti tathA svIkurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, parantu vastrapAtrasahitaziSyagrahaNaM tu kalpate eveti strArthaH / atrAha bhASyakAra:bhASyam --AiMmi samosaraNe, vatthaM pAyaM ca jo paDiggAhe / so pAvejjA Niyaya, ANA-aNavattha-micchattaM // chAyA- Aye samavasaraNe vastraM pAtraM ca yaH pratigRhNIyAt / sa prApnuyAnniyataM AjJAnavasthAmithyAtvam / / avacUriH-yo bhikSuH zramaNa zramaNI vA Aye prathabhe samavasaraNe varSAkAlikapratikramaNAnantaraM cAturmAse prArabdhe sati tathA caturmAsasamApteH pUrva vastraM pAtraM sAdhUnAM yogyam pratigRhNIyAt svIkuryAt tathA svIkurvantamanumodate sa niyataM nizcitaM AjJAbhaGgadopaM prApnuyAt tIrthakarasyAjJAmatikrAmatItyarthaH tathA anavasthAdopaM mithyAtvaM ca prApnuyAt loke mithyAtvaM janayati yathA vadati tathA na karoti iti sAdhutvavirAdhanaM saMyamAtmavirAdhanaM ca prApnayAta ||s018||
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u010 sU049 uddezakasamAptiH 259 sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugghAiyaM // sU0 49 // ||nnisiihjjhynne dasamo uddeso samatto // 10 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam ||suu049|| // iti nizIthAdhyayane dazamodezakaH samAptaH // 10 // cUrNI- 'taM sevamANe' ityAdi / 'ta' tat uddezakasyAditaH AcAryasyA''gADhavacanAdArabhya dazamoddezakasya caramabhAge 'paDhamasamosaraNodese' iti sUtraparyantaM kathitam varSAkAlasya pratikramaNAnantaraM vastrapAtrAdigrahaNAntaM prAyazcittasthAnaM 'sevamANe' sevamAnaH tanmadhyAd ekasya sarvasya vA prAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNo vA 'AvajjaI' ASadhate prApnoti 'cAummAsiyaM parihArahANaM aNumyAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikaM gurukaM gurucAturmAsikaM prAyazcittaM labhate iti / ayaM bhAvaH dazamodezakoktaprAyazcittasthAneSu madhyAt yat kimapyekaM sarvaM vA doSasthAnamAsevamAnasya gurucAturmAsikaM prAyazcitta bhavatoti ||suu0 49 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm dazamoddezakaH smaaptH||10||
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ekAdazAdezakaH // vyAkhyAto dazamoddezakaH, athaikAdazo vyAkhyAyate, tatra-dazamoddezakAntimasUtrasya ekAdazoddezakasyAdisUtreNa saha kaH sambandha iti cedatrAha bhASyakAra:bhASyam-dasamAMtimamute ya, nisiddho cIvaraggaho / __ egArasAisutte u, pAyaggAho pavuncai // 1 // chAyA-dazamAntimasUtro ca, nipiddha zcIvaragrahaH / ekAdazAdisUTho tu pAtragrahaH procyate // 1 // avacUriH-dazamAntimasUtre tu dazamodezakasyAntima carame sUtre cIvarayAcanaM cIvarasya vastrasya yAcanaM grahaNaM ca nipiddham, atra tu ekAdazodezakasyAdisutre prathamamUtre pAtrasya lohAdipAtrasya niSedhaH procyate-ayameva sambandhaH dazamaikAdazoddezakasUtrayorbhavati, tadanena sambandhenAyAtasyAsya ekAdazoddezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU ayapAyANi vA taMvapAyANi vA tauyapAyANi vA sIsagapAyANi vA kaMsapAyANi vA ruppapAyANi vA suvaNNapAyANi vA jAyakhvapAyANi vA maNipAyANi vA kaNagapAyANi vA daMtapAyANi vA siMgapAyANi vA cammapAyANi vA celapAyANi vA aMkapAyANi vA saMkhapAyANi vA vairapAyANi vA karei karetaM vA sAijjai ||suu0 1 // chAyA--yo bhikSuraya pAtrANi vA tAmrapAtrANi vA apukapAtrANi vA zIzakapAtrANi vA kAMsyapAtrANi vA rUpyapAtrANi vA suvarNapAtrANi cA jAtarUpapAtrANi vA maNipAtrANi vA kanakapAtrANi cA dantapAtrANi vA zRgapAtrANi vA carmapAtrANi vA gelapAtrANi vA aMkapAtrANi vA zaGkhapAtrANi cA vajapAtrANi vA karoti kurvantaM vA svadate / sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ayapAyANi vA' ayaHpAtrANi, tatra ayo-lohaH tasya pAtrANi jalAnayanAya bhikSAnayanAya vA etAdRzAni ayaHpAtrANi karoti ityagrimeNa kriyApadenAnvayaH 'taMvapAyANi vA' tAmrapAtrANi vA tatra tAnaM prasiddha, tasya pAtrANi vA 'tauyapAyAtrANi vA' trapukapAtrANi vA tatra trapuH 'gaMgA kalaiH' iti lokaprasiddhaH tasya pAtrANi vA 'sIsagapAyANi vA' zIzakapAtrANi vA zIzakaM 'sIsA' iti prasiddhaM, tasya pAtrANi 'kaMsapAyANi vA' kAMsyapAtrANi vA, tatra kAMsyaM 'kAMzA' iti lokaprasiddhaM, tasya pAtrANi
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 11 sa. 1-7 AyasAdipANAM karaNa dharaNa-paribhogAdini0 261 vA 'ruppapAyANi vA' rUpyapAtrANi vA, tatra rUpyaM rajataM tasya pAtrANi vA 'suvaNNapAyANi vA' suvarNapAtrANi vA 'jAyakhvapAyANi vA' jAtarUpapAtrANi vA, tatra jAtarUpaM suvarNavizeSaH, tasya pAtrANi vA, 'maNipAyANi vA' maNipAtrANi vA tatra maNiH karketanAdiH, tasya pAtrANi vA 'kaNaga pAyANi vA' kanakapAtrANi vA suvarNavizepasyapAtrANi vA 'daMtapAyANi vA' dantapAtrANi vA hastidantAdikasya pAtrANi vA 'siMgapAyANi vA' zRGgapAtrANi vA, tatra zRGgaM khajhimRgamahiSAdInAM tasya pAtrANi vA 'cammapAyANi vA' carmapAtrANi vA, tatra carma mRgAdInAM, tasya pAtrANi vA 'celapAyANi vA' cailapAtrANi vA tatra caila kArpAsikaM ghanIbhUtavastraM yasmin jalAdivastu sthApayituM zakyate, tasya pAtrANi vA 'aMkapAyANi vA' aGkapAtrANi vA sphaTikapAtrANi vA 'saMkhapAyANi vA' zaDvapAtrANi vA tatra zaGkho lokaprasiddhaH tasya pAtrANi vA 'vairapAyANi vA' vajrapAtrANi vA. tatra vajra -hIrakaM tasya pAtrANi upalakSaNAt sAmpratakAlInaplASTikAdipAtrANi, eteSu lohAdiSu madhyAt anyatamasyApi pAtrANi yaH 'kareI' karoti svayameva nirmAti sapAdayati 'karata vA sAijaI' etAdRzapAtrANi kurvantaM zramaNAntara svadate anumodate / yo hi zramaNaH zramaNI vA lauhAdInAM pAtrANi svayameva karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 1 // sUtram-evaM dharei dharetaM vA sAijjai ||suu0 2 // chAyA-evaM dharati dharantaM vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-evaM pUrvoktaprakAreNa ayaH prabhRtika pAtrANi yo 'dharei' dharati-anyakRtAni pArzve sthApayati 'dhareMtaM vA sAijjai' dharantaM vA pArzve sthApayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-evaM paribhujai paribhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 3 // chAyA-evaM paribhuGkte paribhuJjAna vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-evaM pUrvoktalohAdipAtrANi paribhuGkte lohAdipAtrANAmupabhogaM karoti paribhujAAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 3 // sUtram-je bhikkhU ayabaMdhANi vA jAva vaibaMdhANivA karei kreN| vA sAijjai ||suu0 4 // chAyA-yo bhikSurayovandhAni vA yAvat vajabandhAni pA karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / ayobandhanAdArabhya yAvat vajrabandhanAni davarakarUpANi karoti kurvantaM vA svadate anumodate upalakSaNAta sAmpratakAlInaplASTikAdivandhananiSedho'pi vijJeyaH ||suu0 4 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 162 sUtram-evaM-dharei dharataM vA sAijjai // 10 5 // chAyA-pavaM dharati dharantaM vA svadate // 20 5 // cUrNI---auhabandhanayuktapAtrANi vA yAvat anyena kRtAni lohAdibandhanAni vajrabandhanAni vajravandhanayuktapAtrANi vA pArve dharati sthApayati dharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 5 // sUtram-evaM parijhuMjai paribhujataM vA sAijjai sU0 6 // chAyA-caM paribhuGkte paribhujAnaM vA svadate ||sU0 6 // cUrNI--lohAdibandhanAnAM lohAdibandhanayuktapAtrANAM vA upabhoga karoti kurvantaM vA svadate tabhAgI bhavati ||suu0 6 // sUtram--je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pAyavaDiyAe gacchA gacchaMtaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA -yo bhikSuH paramarddhayojanamaryAdAtaH pAtrapratikSayA gacchati gacchantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paramadhikam 'addhajoyaNamerAo' aIyojanamaryAdAtaH, tatra krozacatuyasya yojanaM bhavati tadardU krozadvayaM, tasya maryAdA avadhiH, tathA ca krozadvayapramANAdadhikaM 'pAyavaDiyAe' pAtrapratijJayA-pAtragrahaNavAJchayA upalakSaNAt vastrapIThaphalakopacyAdInAM grahaNavAJchayA 'gacchai' gacchati 'gacchaMta vA sAijjai' gacchantaM vA svadate anumodate sa prAyazcitabhAgI bhavati / atrAha bhApyakAra:bhASyam -paramaddhajoyaNAo, vasamANo ceva navasu khettenu / pAyaM jo ya gavesei, ANAbhaMgAi pAvei // chAyA-paramarddhayojanato casan egha navasu kSetreSu / ___pAtraM yazca gaveSayati, AzAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH- yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA navasu kSetreSu RtubaddhakAle aSTasu kSetreSu tathA varSAvAse ekasmin kSetre militvA navasu kSetreSu vasan arddhayojanAt paraMparataH arddhayojanAdane yadi pAtrAdikaM gaveSayati anvepayati pAtrAdInAM yAcanArtha gacchati sa AjAbhaGgAdidoSAn prApnoti, tasya maryAdAbhagakartuH zramaNasya zramaNyAzca AjJAbhaGgAdidoSA bhavanti, yasmAta
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u.11 2.0-8-11 dharmAdharmayoravarNavarNavAdaniSedhaH 263 kAraNAdete doSAH tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA arddhayojanAt parato gatvA pAtrAdInAM yAcanaM na kuryAt na vA yAcanaM kArayet na vA yAcamAnaM zramaNamanumodeta ||suu0 7|| sUtram---je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo sapAyapahaMsi pAyaM abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji|| chAyA--yo bhikSu. paramarddhayojanamaryAdAtaH sApAyapathi pAtramabhihatamAhRtya dIyamAna pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||suu0 8 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'paramaddhajoyaNamerAo' paramarddhayojanamaryAdAtaH 'sapAyapahaMsi' sApAyapathi savighne mArge sati sApAye mArge vidyamAne sati ityarthaH tatrApAyo vighnaH tena sahito mArgaH caurazvApadasajalamahAnadI vanaspatirUpo'pAyastena sahitaH tasmin tAdRze mArge sati kazcit zrAvakaH 'pAyaM pAtra yat 'abhihaDaM AhaTu dijjamANaM' abhihatamAhRtya sAdhuvasato AnIya dIyamAnaM tat 'paDiggAheI' pratigRhNAti, yadi mArgaH sApAyo bhavet tatra gatvA sAdhuH pAtrAdikamAnetuM na zaknoti tadavasthAyAM yadi ko'pi zrAvakaH aAmAntarAt arddhayojanAdadhikakSetrata AnIya sAdhorabhimukhaM kazcit pAtrAdikaM sAghave dadAti taM tAdRzaM pAtrAdikaM sAdhuH pratigRhNAti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati iti / atra saMyamAtmavirAdhanA'vazyambhAvinI, yathA-sAdhvaya saMmukhamAnIya pAtrAdigrahaNe'pkAyaharitakAyAdisaMmardajanyA saMyamavirAdhanA, sApAyamArgeNAgacchan dAtA zvApadAdinA ghAtito mArito vA bhavet tena tasya svajanAdiH sAdhu tADayedityAdinA''tmavirAdhanA bhavedato naitAdRzaM pAtrAdikaM sAdhurgRhNIyAditi bhAvaH ||suu0 8 // sUtram--je bhikkhU dhammassa avannaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSudharmasthAvaNaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 9 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'dhammassa' dharmasya zrutacAritralakSaNasya 'avaNaM' avarNam avarNavAdam , tatra varNaH prazaMsanaM stutirityarthaH na varNo'varNaH nindanaM tam 'cayaI' vadati prakAzayati lokAnAM purataH dharmasya nindA karoti tathA 'padaMta vA sAijjaI' vadantaM vA svadate anumodate, yo hi zramaNaH zramaNI vA zrutacAritralakSaNadharmasyAvarNavAdaM vadati vadantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:~bhASyam-dhammo ya duviho vutto, suyacArittalakSaNo / tassAvaNNo duhA hoi, taM vae dosabhA bhave // 1 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 chAyA - dharmazca dvividha uktaH, zrutacAritralakSaNaH | nizIthasUtre ANNININN reersaif dvidhA bhavati, taM vadet doSabhAy bhavet // 1 // avacUriH - dharmaH narakapAtAdidurgatisakAzAt dhArakaH, ma dvividho dviprakArako bhavati thutra cAritramedAt, tatra ekaH zrutadharma.. aparaH khalu cAritradharmazca tatra zrutadharmaH AgamalakSaNaH, sa punardvividhaH sUtre arthe c| cAritradharmastu zramaNadharmaH, ayaM ca cAgnivarmo'pi dvividho bhavati, agAradharmaH degatazcAritrabhAvAt, anagAradharmazca, punathAyaM pratyekaM dvividha. - mUlaguNalakSaNaH uttaraguNalakSaNazca, tasyaivaMprakArasya dharmasyAvarNavAdI dvidhA dviprakArako bhavati dezato'varNavAdaH sarvato'varNavAdazca / taM tAdRzamavarNavAdaM yadi zramaNaH zramaNI vA vadeta vadantaM vA svadate sa doSabhAg bhavet, dopAthaAjJA bhaGgAnavasthAmithyAtvAdikAsteSAM sa bhAjanaM bhavatIti bhAvaH / yasmAt kAraNAt zrutacAritralakSaNadharmasyAvarNavAda karaNe pUrvoktA doSA bhavanti tasmAt kAraNAta zramaNaH zramaNI vA dharmasyAvarNaM na svayaM vadet na vA vAdayet na vA dharmasyAvarNa vadanta zramaNAntaraM kathamapyanumodayet // sU0 9 // sUtram -- je bhikkhU adhammassa vaNNaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 10 // chAyA - yo bhikSuradharmasya varNa vadati dadantaM vA svadate // 0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'adhamNassa' aghasya hiMsAdilakSaNasya 'varNa' varNa- prazaMsanaM yazaH kIrti vA 'caya' vadatikathayati lokAnAM purato hiMsAdilakSaNadharmasya prazaMsAM karoti tathA 'vayaM vA sAijjai' vadantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, adharmasya prazaMsane tadanumodanajanyakriyADhopasadbhAvAt // sU0 10 // sUtram -- je bhikkhu aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjetaM vA pamajjaitaM vA sAijjai // sU0 11|| chAyA -yo bhikSuranyayUthikasya vA gRhasthasya vA pAdau AmArjayet vA pramArjayet vA AmArjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate ||suu0 11|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa' anyayUthikasya anyatIrthikasya tApasAde: 'gAratthiyassa vA' gRhasthasya zrAvakAdervA 'pAe' pAdau caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayed vA ekavAraM rajoharaNena vastreNa vA pramArjanaM kuryAt 'pamajjejja vA' pramArjayet anekavAram 'Amajjeta vA pamajjeta vA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 11 sU0 12-65 anyaptIthikAdipAdAmArnanAdisvaparabhApanani0 265 sAijjai' AmArjayantamekavAramekadinaM vA pramArjayantamanekavAraM pratidinaM vA pramAjanaM kurvantaM zramaNaM svadate anumodate / yo hi zramaNaH zramaNI vA anyayUthikasya zrAvakAdervA caraNayorekavAramanekavAraM vA rajoharaNAdinA pramArjanaM karoti tathA pramArjayantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 11 // sUtrama-evaM taiyauddesagamA Neyavvo NavaraM aNNaasthiyassa vA gAratthiyassa vA abhilAvo jAva je bhikkhU gAmANugAma dUijjamANe aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA sIsaduvAsyiM karei karataM vA sAijjai ||suu0 12-63 // chAyA-evaM tRnIyodezakagamo sAtavyaH navaram anyayUthikasya vA gRhasthasya vA abhilApo yAvat yo bhikSuH prAmAnugrAma dravan anyayUthikasya vA gRhasthasya vA zIrSadvArikAM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 12-63 // cUrNI-evamupayuktaprakAreNa tRtIyodezakasya gamaH prakAraH sa atrApi ekAdazodezake'pi jJAtavyaH, navaram-vizeSo'yaM yadatra 'anyayUthikasya vA gRhasthasya vA' ityevaM prakArakaH abhilApaH sUtroccAraNaprakAro vaktavyaH, kiyatparyantaM tRtIyodezakagamo jJAtavyaH ? atrAha'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvatparyantaM zIrSadvArikAsUtram pAdAmarjanasUtrAdArabhya triSaSTitamazIrSaduvArikAstraparyantasUtrANi atrApi ekAdazoddezake vaktavyAnIti bhAvaH // 12-63 // sUtram-je bhikkhU appANaM bIhAvei bIhAvetaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSurAtmAnaM bhApayati bhApayantaM vA svadate ||suu0 64 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appANaM' svakameva 'vIhAvei' bhApayati bhayAH karoti 'vIhAveMtaM vA sAijjaI' bhApayantaM vA svadate'numodavate // 10 64 // sUtram-je bhikkhU paraM bIhAvei bIhAvetaM vA sAijjai ||suu0 65 // chAyA-yo bhikSuH paraM bhApayati bhApayantaM vA svadate ||suu. 65 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 266 'paraM' paraM svasmAdanyam 'vIhAvei' bhApayati parasmai bhayaM samutpAdayati tathA cIhArataM vA sAijjai' bhApayantaM bhayaM samutpAdayantamanyaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / www ww atrAha bhASyakAraH bhASyam - bhayaM caunvihaM vRttaM divyamANusateriyaM / AkahiyaM ca ekkekkaM saMtAsaMtaM puNo duhA // 1 // chAyA - bhayaM caturvidha proktaM divyamAnupatarazcam / AkasmikaM ca ekaikaM sadasat punardvidhA // 1 // - 1 9 avacUriH - bhayaM caturvidhaM catuHprakArakaM bhavati tathAhi - divyaM - devasambanti mAnuSaM manuSyasambandhi, tairathaM tiryakmambandhi, tatra pizAcAdivyantarajanitaM bhayaM divyam, stenAdibhijayamAnaM bhayaM mAnupaM, tathA pRthivyaptejovAyuvanaspati siMhAdibhyo jAyamAnaM bhayaM tairazcam, tathA caturthaM bhayamAkasmikaM nirhetukam / ekaikaM bhayaM punarapi dviprakArakaM bhavati matvidyamAnam, asat - avidyamAnaM, bhayaM dvividhaM sadrUpeNa asadrUpeNa ca tatra pizAcastenajalAdisiMhAdikeSu samupasthiteSu dRSTeSu ca yad bhayaM samutpadyate tatsadrUpaM bhayam, yad eteSu api bhayaM jAyate tat adrUpaM bhayam / Akasmikam - akasmAd bhayam AtmasamutthaM mohanIyabhayaprakRtyudayAt yad avidyamAnaM sat samutpadyate tadA kasmikaM bhayam idaM bhayakAraNasaMkalpitAbhiprAyotpannaM bhavatIti / atra ziSyaH prAha - bho guro ! zAkhe tu ihalokAdikaM saptavidhaM bhayaM kathitaM tadyathA - ihalokabhayam 1. paralokabhayam 2, AdAnabhayam 3, AjIvikAbhayam 4, akasmAdbhayam 5, maraNabhayam 6, azlokabhayaM ceti / tatkathamatra caturvidhameva bhayaM pratipAdyate ? iti / evaM ziSyeNa pRSTa AcAryaH prAha - mo. ziSya ! yadyapi saptaprakArakaM bhayaM tathApi saptAnAmapi caturvvevAntarbhAvasa bhAvAdatra caturvidhaM proktam, tathAhi - ihalokabhayaM manuSyabhaye samAviSTaM bhavati 1, paralokabhayaM devabhaye tiryagbhaye ca samAvizati 2, AdAnabhayamAjIvikAbhayaM maraNabhayam azlokabhayaM ceti bhayacatuSTayamapi divyamAnupanairazvarUpe bhayatraye yathAyathaM samAviSTaM bhavati 6, yata AdAnena hastasthitena vastunA bhayaM 'hastagata me vastu devamanujaniryazco mAhiyeran' ityevaM rUpaM bhayamAdAnabhayam, tathA AjIvikA nAma vRtti, sA ca vRttirdevamanujatiryagadhInA, tathA maraNaM prANaparityAgaH, tadapi divyamanujatiryagbhavAvasthitasyaiva bhavati, akasmAtkAraNAt divyAdibhyastribhya eva maraNabhayaM bhavati 6, azlokabhayamapi divyamanuja tiryakSveva sabhavati 9 tasmAtkAraNAt bhayacatuSTaye saptAnAmupi bhayAnAM samAvezo bhavati / tathA ca rAkSasapizAcAdijanyaM bhayaM divyabhayam 1, stenAdi - kabhayaM manujabhayam 2 - udakAdisiMhAdimayaM tiryagbhayam 2, mohanIyaprakRtyudayajanyamAtmasamutthamAkasmikabhayam 4, asmAccaturvidhabhaya madhyAdanyatamabhayena svAtmAnaM paraM vA tadubhayaM ca bhApayati "
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 11 sU0 66-69 svapara vismApanaviparyAsananiSedhaH 267 prAyazcittabhAgI bhavati / tatrAtmAnaM paraM ca bhApayan svAtmAnaM paraM ca nApekSate vibhyan svayaM paro vA kSiptacitto bhavet glAnatvaM ca bhavet bhIto vA bhUtena gRhIta iva bhavet grahagRhIto vA'nyaM bhApayati / evaM saMyamavirAdhanaM kadAcidAtmavirAdhanaM cApi prApnuyAt tasmAtkAraNAt na svAtmAnaM tathA paraM ca bhApayediti // sra0 65|| sUtram - je bhikkhU appANaM vimhAvei vimhAveMtaM vA sAijjai // 66 // chAyA - yo bhikSurAtmAnaM vismApayati vismApayantaM vA svadate ||sU0 66|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appA' AtmAnaM - svAtmAnam 'vimhAvei' vismApayati, tatra vismayotpAdanaM vismApanam AzcaryasamutpAdanamityarthaH, 'vimhAveMtaM vA sAijjai' vismApayantaM vA svadate anumodate / yo hi svAtmAnaM vismApayati vismApayantaM vA anyamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 66 // sUtram -- je bhikkhU para vimhAvei vimhAveMtaM vA sAijjai // sU0 67 // chAyA - yo bhikSu. paraM vismApayati vismApayantaM vA svadate ||su0 67|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paraM - svasmAdanyam janam 'vimhAvei' vismApayati tatra vismApanamAzcarya janayati 'vimhAveMtaM vA sAijjaI' vismApayantaM vA svadate, yo hi anyananasya AzcaryakArivAkyAMdinA AzcaryamutpAdayati taM yo anumodane sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH 1 bhASyam - vimhAvaNaM uduvihaM, abhUyaputraM ca bhUyapu tava - iMdajAla - vijjA - nimitta - vayaNAihiM ceva || chAyA - vismApanaM tu dvividham abhUtapUrvaM ca bhUtapUrvaM ca / tapa - indrajAla-vidyA-nimitta-vacanAdibhizcaiva // " avacUri : - SaTSaSThIsUtre saptaghaSThIsUtre ca yat vismApanaM kathitam tava dvividhaM dviprakAraka bhavati ekamabhUtapUrvaM, dvittIyaM bhUtapUrvaM tatra yAdRzamAzcaryaM pUrvaM kadAcidapi nAbhUt tad abhUtapUrvam, yatpUrvaM kadAcid abhUt tAdRzaM bhUtapUrvam etat dviprakArakamapi vismApanam tapa AdinA tapasA tapolabdhyA bhavati, indrajAlena vismayakAriprayogapratipAdakazAstreNa, vidyayA dRSTibandhAdirUpayA maMtrAdivizeSeNa vA vismApanaM bhavati, tathA nimittavacanenApi atItAnAgatavartamAna sambandhinimitta. vacanena, AdizabdAt antarddhAnAdinA pAdalepanAdiprayogeNa vA, ebhiH kAraNaiH vismApanaM bhavati,
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre ghUMTa tat abhUtapUrva bhUtapUrva ca vismApanaM bhavati / tatra yad vismApanaM vidyAmantrendranAlikAdiprayogarUpam AtmanA akRtapUrvam, anyena vA kriyamANaM na dRSTaM na zrutaM vA tad abhUtapUrva vismApanaM kathyate / etadviparItaM yat svayaM kRtaM pareNa vA kriyamANaM dRSTaM zrutaM vA tAdRzaM vismApanaM bhUtapUrva kathyate / etAdRzaM vismApanaM svasya parasya vA yo bhikSuH karoti kArayati vA kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA etAdRzavismApanena harSAtirekAt AzcaryAtirekAdvA kadAcit svayameva vikSiptacitto bhavet tataH sa vikSiptacittena cAnyaiH sahAdhikaraNaM karoti, adhikaraNe ca jAte sUtrArthayorhAniH saMyamAtmavirAdhanA ca syAt, tathA paro vA kadAcit tAdRzamAzcaryAdikaM dRSTvA zrutvA ca vikSiptacitto bhavet tatrApi ete doSA bhaveyuH / asadbhUte ca vismApane mAyAkaraNaM mRSAvAdo'pi bhavet / yasmAdete doSA vismApane bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA / kadAcidapi svAtmAnaM vA paraM vA na vismApayediti bhAvaH ||sU0 67 // www. sUtram -- je bhikkhU appaNaM vippAriyAes vippariyA saMtaM vA sAijjai // sU0 68 // chAyA - yo bhikSurAtmAnaM viparyAsayati viparyAsayantaM vA svadate ||suu0 60 // cUrNI - 'je bhikkhU' iyAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appANaM' AtmAnaM svAtmAnam 'vippariyA sei' viparyAsayati, tatra viparyAso viparyayakaraNaM, yo dravyAdibhAvo yena prakAreNa sthitaH taM bhAvam anyathA prakArAntareNa manasA bhaNati kriyAyAM vA pariNamayati; yathA jIvamajIvaM prarUpayati, ajIvaM jIvaM prarUpayati dharmamadharma prarUpayati, adharma dharmamityAdi / anyasya vA purataH prarUpayati, tathA 'vippariyA saMtaM vA sAijjai' viparyAsayantaM vA svadate, yo hi anyathA sthitasya bhAvasya prakArAntareNa prajJApanAdikaM karoti taM yo'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 68 // sUtram -- je bhikkhU paraM vipariyAsei vipariyAsaMtaM vA sAijjai // sU0 69 // chAyA - yo bhikSuH paraM viparyAsayati viparyAsayantaM vA svadate / sU0 69|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM' paraM - svasmAdanyaM zramaNaM zrAvakaM vA 'vipariyA sei' viparyAsayati anyathAsthitasya dravyAdibhAvasya prakArAntareNa prarUpaNAM karoti tathA 'vipariyAsaMtaM vA sAijjai' viparyAsayantaM vA svadate / sa prAyazcitabhAgI bhavati //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 11 sU.0-70-71 jinoktA'nyaprazaMsanavairAjyaviruddharAjyagamanAdini* 269 atrAha bhASyakAraH bhASyam - jaMruvo jo bhAvo bhavejja Niyao ya aNNA so u / bhaNNai kijjai loe, vippariyAso imo hoi // 1 // chAyA - yadrUpo yo bhAvo bhavet niyatazca anyathA sa tu / bhaNyate kriyate loke, viparyAsaH ayaM bhavati // 1 // avacUri : - loke yadrUpo yAdRzo bhAvo niyataH nizcito bhavati sa tu anyathA bhaNyate, etAvadeva na kintu kriyate'pi ca ayaM viparyAso bhavatIti viparyAsalakSaNam // 1 // atha viparyAsasya bhedAn udAharaNAMzca darzayati bhASyakAraH- bhASyam - davye khette kAle, bhAve ya caunviho vivajjAso / kamaso vocchaM tesiM, nANataM satyabhAsAe // 1 // davve asoogamAI, khette garAiyaM muNeyavvaM / kAle ogAr3hAI, bhAve puNa nivvuyAI ya // 2 // chAyA - dravye kSetre kAle, bhAve ca caturvidho viparyAsaH / kramazo vakSye teSAM nAnAtvaM zAstrabhASayA // 2 // dravye azokAdi, kSetre nagarAdikaM zAtavyam / kAle AgADhAdi, bhAve punarnirvRtAdi ca // 3 // avacUriH - yo'yaM sUtradvaye viparyAsaH kathitaH sa dravyakSetrakAlabhAvamedena - caturvidhaH catuHprakArako bhavati / eSAM dravyakSetrAdimedabhinnAnAM viparyAsAnAM nAnAtvaM kramazaH AnupUrvyA zAstrabhASayA zAstrotabhASAvidhinA vadaye kathayiSyAmi / tatra dravye viparyAso yathA - ajAnatA pRcchakena pRSTe kimapi azokAdikaM vRkSaM prati nimbAdikathanam, nimbAdikaM prati azokAdikathanam 1 | kSetre viparyAsaH - hastizIrSanagarasya hastinAgapuratvena kathanam, athavA tadviparItakathanam 2, kAle viparyAsaH-AgADhaM-prAptaM pauruSyAdikAlaM prati anAgADhamaprAptaM kAlaM kathayati, tadviparItaM vA kathayati 3, bhAve viparyAsaH - svakamanirvRtaM nirvRtatvena darzayati paraM nirvRtamapi anirvRtaM prakAzayati / evaM tapasvinamatapasvinam, atapasvinaM tapasvinaM kathayatItyAdi / evamAdizabdAt kSabhAdiviSaye'pi bhAvA jJAtavyAH 4, evaM yaH kazcid bhikSuzcaturvidhena viparyAsena etAdRzena anyena vA kenApi viparyAsena AtmAnaM paraM vA viparyAsayati viparyAsayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 69 // sUtram -- je bhikkhU muhavaNNaM karei kareMteM vA sAijjai ||suu0 70 // chAyA -yo bhikSurmukhavaNaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 70 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra - N gI--'je bhivU nyAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA diyA divA divasa 'zramaNaM vA pANaM vA khAimaM sAimaM vA' azanAditurvidhAhAram 'paDiggAhanA pani diyA muMjaTa divA bhuGkte--divase gRhIvA divase eva kAlAtikrameNa rAtrau mAnya dinAdivarma vA mukte tathA 'diyA muMjataM vA sAujjaI' evaM prakAreNa divA bhuJAnaM 4 dAne prAyazcittamAgI bhavati // mU0 74 // mRtram-je bhikkha divA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAirma vA paDiggAhanA ti bhujaI rati bhujaMtaM vA sAijjai |suu075|| chAyA-yo bhidiyA azanaM vA pAnaM vA yAcaM vA svAdhaM vA pratigRhya rAtrI gurugau bhuSmAnaM yA syadate // sa. 75 // pUrNI. -'je mikyU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA riyA-divame 'zramaNaM vA 4' azanAdicaturvidhAhAram 'paDiggAhettA' pratigRhA 'rati bhujaI' gaganagana bhuTane, 'rani bhujataM vA sAimjaI' rAtrI bhujAnaM vA svadate anumodate sa prAmamo bhavati // mR0 75 // sUtram-je bhikkhU ratti asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA diyA muMjai diyA bhutaM vA sAijjai / / suu076|| chAyA- yo bhikSuH rAtrI azana vA pAnaM ghAmAcaM vA svAdhA pratigRhA divAguhane diyA mubhAnaM yA syadate ma prAyazcittabhAgI // sU0 76 // . cUrNI-je misAntyAdi / 'je mikyU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA ratti' gagayoM yA amaNaM yA 2' azanaM vA-zanAdi caturvidhamAhAraM 'paDiggAhitA' pratigRhya go goragama azanAdi, nanurvidhamAdArajAtamAnAya 'diyA muMjaI' divA bhukte 'diyA anenaM ga mAina' diyA nagana yA ghaTane ma prAyazcitabhAgI bhavani // mU0 76 // mRtrama-je bhiksa garmi asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA paDiggAhanA ni bhuja triM bhujaMta vA mAijaDa mR077|| jApA-yo minu gatrI azanaM yA pAnaM yA sAyA svAdha yA pratigRhya rAtrI mo bhumadhAnaM gA mpadane / / Est ma jaminamAyAdi / "ne bhisa'ga kazcida milaH amaNaH zramaNI vA 4. "zrama vA maga 5 'pariggAhenA' pranigA 'rati iMtA' deva bhaTo pani bhujana nA mAnA' go bhRkSAnaM yA padane
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 11 sU0 78-80 paryuSitAzanAdhAhAraniSedhaH 273 __sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parivAsei parikhAseMtaM vA sAijjai // sU0 78 // chAyA-yo bhikSuH azanaM pA pAnaM vA khAdhya vA svAgha vA parivAsayati parivAsayantaM vA svadate ||suu0 78 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA4' azanaM vA 4 azanAdicaturvidhAhAram 'parivAseI' parivAsayati saMsthApayati sundaramidamazanAdi mAgAmidine bhokSyAmIti rAtrau sthApayitvA paryuSitaM karoti 'parivAseMtaM vA sAijjai' parivAsayantaM vA svadate / / sU0 78|| sUtram-je bhikkhU pakhiAsiyassa asaNassa vA pANassa vA khAimassa vA sAimassa vA tayappamANaM vA bhUippamANaM vA biMduppamANaM vA AhAra AhArei AhArateM vA sAijjai // suu079|| chAyA-yo bhikSuH parivAsitasya azanasya vA pAnasya vA khAdyasya vA svAyasya vA tvacApramANaM vA bhUtipramANaM vA bindupramANaM vA AhAramAharati mAharantaM vA svadate // sU0 79 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'parivAsiyassa' parivAsitasya paryuSitasya divase bhuktAvazeSaraya rAtrau sthApitasya 'asaNarasa vA' azanasya vA 'pANassa vA' pAnasya vA 'khAimassa vA' khAdyasya vA 'sAimassa vA' svAdhasya vA 'tayappamANaM vA' tvacApramANaM vA-tvacA tanutarA bhavatIti tvacApramANaM alpapramANamityarthaH 'bhUippamANaM vA' bhUtipramANa vA bhUtiH-rakSA-bhasma tatpramANaM bhasmarajaHkaNapramANaM svalpamAtra mapItyarthaH 'viduppamANaM vA' bindupramANaM vA jalAdevindupramANaM vA 'AhAraM AhArei' AhAramAharati rAtrau sthApitAzanAdeH svalpamapi bhAgamAharati bhuGkte tathA 'AhArataM vA sAijjaI' Aharantam-alpamAtrasyApyazanAderbhAgasyopabhogaM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 79 // sUtram-je bhikkhU maMsAiyaM vA macchAiyaM vA maMsakhalaM vA macchakhalaM vA AheNaM vA paheNaM vA saMmelaM vA hiMgolaM vA annayaraMvA tahappagAraM virUMvaruvaM vA hIramANaM pehAe tAe AsAe tAe pivAsAe taM rayaNi aNNattha uvAiNAvei uvAiNAvetaM vA sAijjai // sU0 80 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra chAyA-yo bhikSurmAsAdikaM vA matsyAdikaM vA mAMsakhalaM vA matsyaskhalaM vA AheNaM vA praheNaM vA saMmelaM vA hiMgolaM vA anyatarad vA tathAprakAraM virUparUpaM hiyamANaM prekSya tayA AzayA tayA pipAsayA tAM rajanImanyatra upAtikrAmati upAtikrAmantaM vA svadate ||suu0 80 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'masAiyaM vA' mAMsAdikaM vA yasmin bhojane Adau mAMsaM dadAti pazcAt odanAdikaM dadAti tat mAMsAdikaM kathyate 'macchAiyaM vA' matsyAdikaM vA yasmin bhojane Adau matsyaM dadAti ante odanAdikaM tat matsyAdika bhojanam 'maMsakhalaM vA' mAMsakhalaM vA yatra sthAne mAMsaH zobhyate tat mAMsakhalam 'macchakhalaM vA' matsyakhalaM vA yatra sthAne matsyA zoSyante tat matsyakhalaM vA 'AheNaM vA paheNaM vA' AheNa vA praheNaM vA bhojanagRhAt yad AnIyate tat AheNam , bhojanagRhAt yad anyatra nIyate tat praheNam , yadvA vadhUgRhAt varagRhe yat nIyate tat AheNaM, yat varagRhAt vadhUgRhe nIyate tat praheNam 'saMmelaM vA' vivAhAdau yat bhakkAdikaM nirmIyate tat saMmelam 'hiMgolaM vA' yat mRtabhaktaM tat hiMgolam 'aNNayaraM vA tahappagAraM' anyatarad vA tathAprakAram , tatrAnyatarat kathitAtirikta tathAprakAraM kathitasadRzam 'virUvarUvaM' virUparUpamanekaprakArakam 'hIramANaM' hriyamANam gRhAt udyAnAdiSu bhojanArtham nIyamAnam , athavA ekasmAd grAmA promAntaraM prati nIyamAnaM mAMsAdiyuktabhojanam 'pehAe' prekSya-dRSTvA 'tAe AsAe' tanmAMsAdikaM lapsya iti tallAbhecchayA 'tAe pivAsAe' tayA pipAsayA tasya mAMsAdiyuktAhArasya pipasiyA tRSNayA abhilASayetyarthaH odanAdInAmazitumicchA AzA, drAkSApAnakAdInAM pAtumicchA pipAsA, tayA AzayA pipAsayA vA 'taM rayaNi aNNattha uvAiNAveI tAM rajanIm anyatra tadgrahaNecchAyA zayyAtara vasatito'nyavasato gatvA rAtrim upAtikrAmati ullaGghayati 'uvAiNAveta vA sAijjai' upAtikrAmantaM vA ullaGghayantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / nanu-'evaM khalu cauhi ThANehi jIvA NeyarittAe kampaM pakareMti NeraiyattAe karma pakaretA Neraiesu uvajaMti, 'taM jahA'-mahAraMbhayAe mahApariggahAe paMciMdiyavaheNaM kuNimAhAreNa" ityAdinA yadyapi mAMsabhakSaNaM madyapAnaM ca sUtreSu sarvathaiva niSiddhaM tat kathamatraivaM pratipAdyate ? iti cedAha-kazcit mAMsabhakSakakulotpannoM dIkSito jAta iti tasya kadAcidevaprakArikA'milASA * jAtisvabhAvAt saMbhavet iti saMbhAvya tasya zAstre niSedhaH kRtaH // sU0 80 // sUtram-je bhikkhU niveyaNapiMDaM muMjai bhujataM vA sAijjai // 81 // chAyA-yo bhikSunivedanapiNDaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate ||s. 81 // .
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUrNibhASyAvacUriH u011 sU0 81-86 chandaprazaMsAdhana pravAjanAdiniSedhaH 275 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NiveyaNa piMDaM' nivedanapiNDam devayakSavyantaranivedanAya prastutaM bhaktAdikaM tat nivedanapiNDam 'bhuMjai' bhuGkte devatAdyarthaM yat piNDaM sthApita tAdRzaM nivedana piNDaM yo bhikSurupabhuGkte tathA 'jhuMjataM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // s0 81 // sUtram -- je bhikkhU ahAcheda pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // sU082 // chAyA -yo bhikSuryathAchandaM prazaMsati prazaMsantaM vA svadate ||suu0 82 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidra bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ahAchaMda' yathAchandaM, tatra chando'bhiprAyaH, tena yathA yena prakAreNa svasyAbhiprAyastadanusAreNa prarUpayati karoti sa yathAchandaH procyate, taM 'pasaMsai' prazaMsate tasya prazaMsAM karoti kArayati 'pasaMsaMtaM cA' prazaMsantamanyaM vA 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // atrAha bhASyakAraH bhASyam - jahachaMdattaM duvihaM, parUvaNe taha bhavejja caraNe ya / paDilehAisu paDhamaM vIryaM puNa sAhukiriyAsu // 1 // chAyA - yathAchandatvaM dvividhaM prarUpaNe tathA bhavet caraNe ca / pratilekhAdiSu prathamaM dvitIyaM punaH sAdhukriyAsu // 1 // avacUriH - sAdhoryathAchandatvaM dvividhaM bhavati, tatra ekaM prarUpaNe prarUpaNAviSaye, dvitIyaM caraNe cAritraviSaye ca / tatra prarUpaNe yathAchandatvaM yathA - vastrapAtrAdInAM nityaM pratilekhanA na karttavyA kiM tatra nirantaraM jIvAH parivasanti yena nityameva pratilekhanA kriyate, dvitrAdidivasavyavadhAnena karaNe na ko'pi doSaH / rajoharaNadazikAH (rajoharaNa phalikAH) UrNAdikarkazasparzasUtraiH kimartha kriyante, kSaumikAdimRdusparzasUtraiH ki na kriyante ? ko'tra doSaH 1, ityAdi prarUpaNam 1 caraNe yathAchandatvaM yathA-asmadAdyartha sampAditamazanAdi grahItavyaM yena yathAruci bhojanaM labhyate tena saMyamArAdhanaM sukaraM bhavati, ke'trAdhAkarmAdidoSAH samApatanti, evaM sAdhunimitta saMpAditA'zanAdigrahaNarUpaM yathAchandatvam, yathA- zayyAtarapiNDAdAnam, gRhipAtragrahaNaM, nirgranthyA saha vasanam, ityAdisAdhukriyAsu caraNaviSayakaM yathAchandatvaM bhavati / ityAdhAcaraNavantaM 'yathAchandaM sAdhuM na prazaMset, na vA prazaMsAM kurvantamanyamanumodeta / yastasya prazaMsAM karoti tathA prazaMsantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 82 // n sUtram -- je bhikkhU AhachaMdaM vaMdai baMdataM vA sAijjai || sU0 83 // chAyA -yo bhikSuryathAchandaM ghandate vandamAnaM vA svadate // 0 83 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre rada 10. cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA ''ahAchaMda' yathAchandam pUrvoktaprakArakaM 'baMda' vandate namaskArAdikaM karoti kArayati vA 'caMdataM "vA sAijara' yathAchandaM vandamAnaM namaskArAdikaM tathA tadIyaguNotkIrtanAdikaM ca kurvANaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 83 // 1. sUtram -- je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM pavvAve pavvAveMtaM vA sAijjai || sU0 84 // chAyA - yo bhikSuzatakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM vA analaM pratrAjayati pravAjayantaM vA svadate ||suu0 84 // cUrNI -- ' je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakaM vA, tatra jJAtakaH svajanaH pitRputrapautradauhitrabhrAtRprabhRtiH, ajJAtakaH vyasvajanaH svajanabhinnaH, athavA jJAtakaH prajJAyamAnaH paricitaH saMsArAvasthAyAH pravrajyAvasthAyA vA, ajJAtako'jJAyamAnaH aparicitaH, etAdRzam tathA 'uvAsagaM vA ' upAsakaM zrAvakaM vA 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM vA zrAvakabhinnamanyatIrthikaM vA 'aNalaM ' analaM tatrAlaM paryAptaH na alamiti analam aparyAptam- pravajyAyogyaguNarahitam ayogyamityarthaH yaH pratrAjanasya yogyo na bhavati tAdRzam 'pavvAvei' pravAjayati dIkSayati tathA 'pavvAveMtaM vA sAijjai' pravAjayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcitabhAgI bhavati / / sU0 84 // sUtram -- je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM uvadvAvei uvaTThAveMtaM vA sAijjai // sU0 85 // chAyA -yo bhikSutakaM vA ajJAtakaM vA upAsakaM ghA anupAsakaM vA analamupasthApayati upasthApayantaM vA svadate ||suu0 85|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI - vA 'NAyagaM vA' jJAtakaM paricitaM svajanaM putrabhrAtRprabhRtikam 'aNAyagaM vA' ajJAtakamaparicita svajanabhinnaM vA tathA 'uvAsagaM vA' upAsakaM vA zrAvakaM sAdhvArAdhakaM 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM zrAvakabhinnamanyatIrthikaM vA 'aNalaM ' anaLamaparyAptamayogyamityarthaH 'uvaDAve ' upasthApayati - tyaktamahAvrataM punarmahAvrate Aropayati chedopasthApanIyacAritraM dadAti 'uvahAveMtaM vA sAijjai' upasthApayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU085 || 1 sUtram -- je bhikkhU NAyageNa vA aNAyageNa uvAsaeNa vA aNuvAsaeNa vA aNaleNa veyAvaccaM kArAvei kArAveMtaM vA sAijjai // sU086 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvariH u0 11 sU0 87-91 sacelAvelaparasparasaMhavAsaniSedhaH 277 chAyA--yo bhikSutikena vA ajJAtakena vA upAsakena vA anupAsakena vA analena vaiyAvRtyaM kArayati kArayantaM vA svadate ||suu0 86 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAyageNa vA' jJAtakena vA-svajanena vA 'aNAyageNa vA' ajJAtakena asvajanenA'paricitena vA tathA 'uvAsageNa vA' upAsakena zrAvakeNa ArAdhitazrutacAritralakSaNadharmeNa ityarthaH 'aNuvAsageNa vA' anupAsakena zrAvakabhinnena paratIthiMkenetyarthaH 'aNaleNa' analena ayogyena upalakSaNAd yogyenApi kenacidapi gRhasthena svakIyam 'veyAvaccaM' vaiyAvRttyaM sevAzuzrUSAdilakSaNam 'kArAveI' kArayati 'kArAvetaM vA sAijjai' kArayantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu086|| sUtram-je bhikkhU sacele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // sU0 87 // chAyA--yo bhikSuH sacelaH sacelikAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 87 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH 'sacele' sacailaH, tatra celaM vastraM tadvAn sacelaH sthavirakalpItyarthaH 'sacelagANaM' sacelakAnAM sthavirakalpikAnAM bhinnasAmAcArIkANAm 'majjhe' madhye 'saMvasaI' saMvasati nivAsaM karoti 'saMvasaMta vA sAijjaI' saMvasantaM vA svadate, yo hi sacelaH sthavirakalpI zramaNaH sacelakAnAM bhinnasAmAcArIka sthavirakalpisaMyatAnAM madhye nivAsaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / bhinnasAmAcArIkasaMyataH saha vAsaM kurvato'nekaprakArakadoSasaMbhavAt , mato na taiH| saha kadAcidapi saMvAso vidheya iti // sU0 87 // sUtram-je bhikkhU sacele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai ||suu0 88 // chAyA-yo bhikSuH sacelo'celakAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 8 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacele' sacelaH-sthavirakalpika ityarthaH 'acelagANaM' acelakAnAM jinakalpikAnAm 'majjhe madhye 'saMvasaI' savasati nivAsa karoti 'saMvasaMtaM vA sAijjaI' saMvasantaM acelakAnAM madhye nivAsaM kurvantaM sacelaM svadate anumodate, yo hi sthavirakalpI jinakalpikAnAM madhye nivAsaM karoti kurvantaM vA anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / sU0 88 // sUtram-je bhikkhU acele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai // suu089||
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANIMANN. 278 ___nizIthasUtre chAyA-yo bhikSuracelaH sacelakAnAM madhye saMvasati saMghasantaM vA svadate // 89 // cUrNI:-'je bhikkha' ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'acele' acelo jinakalpI. 'sacelagANaM majjhe' sacelakAnAM sthavirakalgikAnAM madhye samudAye 'saMvasaI' saMvasati nivAsaM karoti 'saMvasaMtaM ca, sAijjai' saMvasantaM vA sacelakAnAM samudAye nivAsaM kurvantaM svadane anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati // suu089|| - sUtram--je mikkhU acele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai ||suu0 90 // chAyA--pyo mithuracelo'celakAnAM madhye saMvasati saMvasantaM vA svadate // 10 90 // cUrNI:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya. kazcid bhikSuH zramaNaH 'acele' acela:-jinakalpikaH 'acelagANaM' acelakAnAM jinakalpikAnAm 'majjhe' madhye 'saMvasaI' saMvasati-nivAsa karoti 'saMvasaMta vA sAijjaI' saMvasantaM nivAsaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati jinakalpikasya ekAkivihAravidhAnAt / yato jinakalpikAH parasya sahAyatAM necchaMti-ekAntavAsasyaiva teSAM zAstrasiddhatvAt , etAdRzasthitau yadi jinakalpiko jinakalpikAnAM madhye nivasati tadA tIrthakRtAmAjJA virAdhitA bhavati, ato jinakalpikaH sAdhuH jinakalpikAnAM madhye na vaset na vA vasaMtamanumodeta zAstramaryAdAmaGgaprasaGgAt / / suu090|| sUtram-je bhikkhU pakhisiyaM pippaliM vA pippalicuNNaM vA siMgaveraM vA siMgaveracuNNaM vA vilaM vA loNaM ubhiyaM vA loNaM AhArei AhAreta vA sAijjai ||suu0 91 // chAyA--yo bhikSuH paryupitAM pippali dhA pippalicUrNa vA RGgavera vA jhaveracUrNa vA vilaM cA lavagam udbhidaM vA lavaNam Aharati AharantaM vA svadate // sU. 91 // cUrNI - 'je bhikkhU ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramI vA 'paricasiya' paryupitama , tatra 'parivasiya' nAma rAtrau sthApitaM yat tat tAdRzIm 'pippaliM vA pippaliM vA acittapAcitapippalIm 'pippalicuNNaM vA' laghupippalIcUrNa vA 'sigaMveraM vA zRGgaveraM vA zuSkamAdakaM muMTIti lokaprasiddham 'siMgaveracuNNaM vA' zRGgaveracUrNa vA suMThIcUrNa vA 'vilaM vA loNaM' vilaM vA lavaNam yatra deze lavaNo na prAdurbhavati tatroparamRttikA pAcayitvA lavaNaH saMpAdyate tAdRza 'lavaNaM 'viThalavaNamiti kathyate "ubhiyaM vA loNaM' udvidaM vA lavaNam , tatra udridalavaNaH svaya jAyamAno yathA saindhavaH, yaH svasvamAvata eva saMjAtastam / evamAdikaM paryuSitaM
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 11 sU0 92 giripatanAdiviMzatividhamaraNaprazaMsAni0 279 pippalyAdikaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'AhArei' Aharati paryuSitapipalyAdInAm upabhogaM karoti tathA 'AhAreMtaM vA sAijjai' AharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu91|| sUtram-je bhikkhU giripaDaNANi vA marupaDaNANi vA bhigupaDaNANi vA tarupaDaNANi vA giripakvaMdaNANi vA marupakvaMdaNANi bhigupakvaMNANi vA tarupakkhaMdaNANi vA jalappavesANi vA jalaNapavesANi vA jalapakkhaMdaNANi vA jalaNapakkhaMdaNANi vA visabhakSaNANi vA satthopADaNANi vA valayamaraNANi vA vasaTTANi vA tambhavamaraNANi vA aMtosallamaraNANi vA vehAyasANi vA giddhapaTThANi vA jAva aNNayarANi vA tahappagArANi vA vAlamaraNANi pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai / / sU0 92 // chAyA--yo bhikSuH giripatanAni vA 1, marupatanAni vA 2, bhRgupatanAni vA 3, tarupatanAni vA 4, giripraskandanAni vA 5, marupraskandanAni vA 6, bhRgupraskandanAni 7, tarupraskandanAni vA 8, jalapravezanAni vA 9, jvalanapravezanAni pA 10, jalapraskandanAni vA 11, jvalanapraskandanAni vA 12, vipabhakSaNAni vA 13, zastrotpAtanAni vA 14, valayamaraNAni vA 15 vazArtamaraNAni vA 16, tadbhavamaraNAni vA 17, antaHzalyamaraNAni vA 18, vaihAyasAni vA 19, gRddhaspRSTAni vA 20 yAvad anyatarANi vA tathAprakArANi vA vAlamaraNAni prazaMsati prazaMsantaM vA svadate / sU0 92 // cUrNI:-- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'giripaDaNANi vA giripatanAni vA-parvatAmAt patanAni, maraNaprasaGgAt giripatanamaraNAnI tyarthaH, evamagre'pi, 'marupaDaNANi vA' marupatanAni vA marau UparabhUmau dhUlIpuje vA patanam marupatanam , maro UparabhUmau zrIrapAtanaM, yadvA yatrataH patanaM dRzyate tad giripatanam , adRzyamAnaM patanaM marupatanam , tAni, 'bhigupaDaNANi vA' mRgupatanAni vA-nadItaTAditaH garmodito vA patanaM bhRgupatanaM, tAni, 'tarupaDaNANi vA' tarupatanAni vA-taruzAkhAgavalambya patanaM tarupatanam tAni, 'giripakkhaMdaNANi vA' giripraskandanAni vA-praskandanaM-girita 'ulluptya patanaM, tAna, patanapraskandanayorayaM bhedaH-patanaM sAmAnyato luThanam , praskandanamutpluputya-kUrdayitvA patanamiti / 'marupakkhaMdaNANi vA' marupraskandanAni vA-UparabhUmau dhUlipuje vA utplutya patanAni 'bhigupakkhaMdaNANi vA' bhRgupraskandanAni vA-nadItaTAdiSu gAdiSu adRzyamAnasthAne vA utplutya patanAni, 'tarupakkhaMdaNANi vA' tarupraskandanAni vA vRkSata utplutya patanAni, 'jalappavesaNANi vA' jalapravezanAni vA nadIkUpataDAgAdiSu pravezanAni, 'jalaNappavesaNANi vA' jvalanapravezanAni vA
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ nizItharale - pravezanAni jalaparakhaMdaNANi vA jandapraskandanAni vA jale utplutya patanAni vA mAnaNAgi yA' banne panhI utsTanya patanAni 'visabhakkhaNANi vA' viSabhakSaNAni ra 'manyopATaNANi yA sosAnanAni vA uccasthAnAta zarIre zanasya svagAdeH pAtanAni 'pagamagNANi vA balayamaraNAni vA, tatra saMyamayogeSu hInamatvatayA valanaM valayaH saMyamAnniva ..., mena kA akrAmanayA maraNAni, yadvA valayaH vanaraJcAdipAzena galasya veSTanaM, tena maraNaM, nAni ga gyAdika, badavA maraNAni valayamaraNAni, 'vasaTTamaraNANi vA' vazArttamaraNAni vA iMDiyadipageSu rUpagmAdiSu vazavaciMtayA mArtasya duHkhitasya maraNAni, 'tambhavamaraNANi vA' sAmagyAni vA, tasvamaraNaM nAma yasmin manuSyAdibhave vartate tasyaiva bhavasya hetuSu vartamAnaH mA karma bAcA punaH nava bhaye utpattukAmasya yanmaraNaM tat tadbhavamaraNamiti kathyate tAnimAnapUrvaka magNAnonyartha. 'aMtosallamaraNANi vA' antaHzalyamaraNAni vA, zalyaM dvividha mayaM bhagavAnyaM na, tatra dravyazalyaM vANApramAgAdilapam , tasya nehAdhikAraH, bhAvazalyaM rocaragugasaMlagnadopAnAlocane pacAttApapam , asyAtrAdhikAraH, mAyAnidAnAdizalyaM vA, anna.-manta karaNe bhavet tad antaHzalyaM, tena maraNAni, 'vehAyasANi vA' vaihAyasAni gA vizAla bhASAge bhavaM bahAyasaM vRkSazAsAdiSu Atmana udabandhanaM, tAni maraNAni, 'giddhapadvANi yA' gadaspRSTAni vA-gadherAmamgamagakSakaH pakSivizeSaH, athavA gRddhaH mAMsalabdhakaiH zRgAdina pRzaya vikAritasya, athavA karikarabharAsabhAdizarIrAntargatatvena yanmaraNaM tAni gRdhragAgiTAni vA maraNAni, athavA gRzitapRSThasya yanmaraNaM tad gRdhrapRSTamaraNamiti tAni, nirmadhyakAni, nathA 'jAva aNNayarANi vA tahappagArANi vA vAlamaraNANi' yagi vA tathAprakANi dA bAlamaraNAni 'pasaMsai' prazaMsati teSAM prazaMsAM karoti * 'pamaMgataM vA mAija' prazaMsannaM prasAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittamanA mani // mAra mAthyakAra:--- bhAgyam-pAlamaraNANi vIsA, annANi ya tArisANi maraNANi / joya palaMgaDa pAvaDa, micchAyegjAiba dose // sAyA mAyamaraNAni piti, nyAni tAzAni maraNAni / pAma prazaMmati mAmoti, miSyAmyAMdirAtopAn // bharapUri:- yA kAmina pro bhikSuphaH pramaNI vA yathA tathA yena ke cita prakAreNa r amNa kA mAramaraNAni giripananAdikAdArabhya gaTamaraNaparyantAni k arf ni yA sAdagAni maragAni mAyamaraNAni nangasyAt yat kimapyeka
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u. 11 sU.0 - 93 uddezakasamAptiH 281 maraNaM prazaMsati teSAM prazaMsAM karoti kurvantaM vA anumodate sa parasmin Atmani vA mithyAtva - sthirIkaraNAdibahudoSAn prApnoti, yathA lokA evaM vicArayanti yat ime sAdhavaH sarvathA susthitA - tmanaH te Ime giripatanAdikaM maraNaM prazaMsanti ato nizcitametat giripatanAdikaM maraNaM zreyaskara mato'vazyameva karaNIyam nAsti etAdRzamaraNakaraNe kopi doSaH, evaM prakAreNa midhyAtvameva sthirIkRtaM bhavati / tathA evaM kurvanto bhAjJAbhaGgAdikAnanekAn doSAnapi labheran / evam bAlamaraNasya prazaMsAkaraNe zaikSakaH paripahaparAbhUtaH viMzatimaraNAnAM madhyAdekataramapi maraNaM pratipadyeta tadA nirdayatA samApadyate, tena tadvirAdhanAjanyaM prAyazcittaM prApnuyAt tasmAt bAlamaraNAni na prazaset / eSu viMzatividheSu maraNeSu vaihAyasaM gRnapRSThaM ceti maraNadvayamAgamajJA - jIvadayA cAritrapatanAdikAraNe samutpanne prazaMsanti, tathAhi - yathA kenApi hiMsakapuruSeNa gRhIto bhavet sa yadi taM jIvahiMsAyAM prerayati, athavA maithunArthinyA kAminyA gRhIto bhavet sA yadi taM maithuna sevanArthaM prerayati etAdRzyAM sthitau agatikagatikaH san vaihAyasa maraNaM samAdriyate tadA tattasya maraNaM prazaMsanIyaM bhavet / tathA zrRtibalasaMpanno munigRbhrapRSTamaraNaM karotIti sAdhorAcaraNIyatvena gRdhrapRSTamaraNamapi - prazaMsanIyameva bhavati tenaitadRdvayamapi maraNaM kAraNe prazaMsAyogyaM bhavati / sUtre yo niSedhaH sa duHkhAbhibhUtamaraNaviSayako vijJeya iti viveka. // sU0 92 // sUtram - taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM aNugdhA -. iyaM // sU0 93 // // nisIhajjhayaNe egArasoddeso samatto // 11 // chAyA - tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam // sU0 93 // // iti nizIthAdhyayane ekAdazodezakaH samAptaH // 11 // cUrNI - 'taM secamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAna. 'ayapAyANi cA' ityAramya 'bAlamaraNANi pasaMsad' iti paryantaprAyazcittasthAnAnAM madhyAdekasyApi kasyaciprAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA Avajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihArANaM' parihArasthAnaM prAyazcittam 'aNugdhAiyaM' anudghAtikam gurukam prAyazcittaM labhate iti // sU0 93 || iti zrI - vizvavikhyAta - jagahallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddha gadyapadyanaikagranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya " pada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlamAcAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" - cUrNi bhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm ekAdazodezakaH samAptaH // 11 // 36
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvAdazo dezakaH // vyAkhyAta ekAdazoddezakaH, sAmpratamavasaraprApto dvAdazoddezakaH vyAkhyAyate, tatra - ekAdazoddezakasyAntima sUtreNa saha dvAdazodezakasyAdisUtrasya kaH sambandha iti cedatrAha bhASyakAra: bhASyam - maraNapasaMsA no ce, kappar3a bhikkhussa taM kaI kAuM / baddhassa hojja maraNaM, katthai tassa ya niseo'ttha // 1 // chAyA - maraNaprazaMsA no cet kalpate bhikSoH tat kathaM kartum / baddhasya bhavenmaraNaM, kathyate tasya ca niSedho'tra // 1 // avacUri : - giripatanAdikaM bAlamaraNaM prANAtipAta iti kRtvA yadi tasya prazaMsanaM na kalpate tadA tat maraNaM kattu kathaM kalpate ! tattu suttarAM naiva kalpate, tacca maraNaM baddhasya bhavet ityato'tra dvAdazodezake tasya bandhasya niSedhaH kathyate, eSa eva ekAdazodezakena sahAsya dvAdazoddezakasya sambandhaH / anena sambandhenAyAtasyAsya dvAdazodezakasyedamAdisUtram -- 'je bhikkhU kolluNavaDiyAe' ityAdi / sUtram -- je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNa - pAsaeNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vettapAsaeNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA- -yo bhikSu kAruNyapratijJayA anyatarAM trasaprANajAtiM tRNapAzakena vA mujapAzakena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAzakena vA sUtrapAzakena vA rajjupAzakena vA badhnAti badhnantaM vA svadate ||suu0 1|| 1 cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'koluNavaDiyAe' kAruNyapratijJayA - karuNAbuddhayA, tatra karuNAyA bhAvaH kAruNyaM tasya pratijJeti vAJchA kAruNyapratijJA, tayA zayyAtarakaruNAbuddhayA yadi bubhukSito vatsaH svecchayA dugdhaM pAsyati tadA dohanasamaye gRhasthasyAlpaM dugdhaM miliSyati tato gRhasthasyAdhikaM dugdhaM bhavatu iti gRhasthasya prasanna - tArtha, tathA yadi gRhasthaH prasanno bhaviSyati tadA mahyaM anyasmai vA sAdhave prabhUtamazanAdi vasatyA - dikaM ca dAsyatIti gRhasthAnugrahArtha 'aNNayaraM tasapANajAI' anyatarAM trasaprANajAti gomahiSyanApramRtirUpAM 'taNapAsaeNa ' tRNapAzakena vA tatra tRNo darbhAdiH tasya pAzako bandhanam, tena tRNabandhanena badhnAtItyagreNa sambandhaH / ' muMjapAsaeNa vA' suJjapAzakena vA, tatra muJjo nAma tRNavizeSaH tasya pAzakena bandhanenetyarthaH, 'kaTTapAsaeNa vA' kASThapAzakena vA kASThabandhanenetyarthaH 'cammapAsaeNa vA' carmapAzakena vA mRgAdicarmabandhanena 'vetapAsaeNa vA' kSetrapAzakena vA, tatra vetro
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAmyAvacUriH u0 12 sU0 1-2 prasaprANajAtivandhanamocananiSedhaH 283 nAma latAvizeSaH 'netara' 'beMta' iti lokaprasiddhaH, tasya bandhanena 'suttapAsaeNa vA' sUtrapAzakena vA kArpAsAdikasUtrabandhanenetyarthaH, 'rajjupAsaeNa vA' rajjupAzakena vA, tatra rajjuH zaNAdinirmitA tadvandhanenetyarthaH 'vaidhaI' badhnAti yaH khalu zramaNaH zramaNI vA zayyAtaraprasannatAbuddhayA tRNAdyanyatamabandhanena prasaprANijAtaM badhnAti bandhane kSipati tathA 'baMdhataM vA sAijjaI' baghnantaM vA svadate, anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, bandhanakaraNe prANAtipAtasya saMbhavAt ato bhikSuH kasyApi prANijAtasya zayyAtaraprasannatAbuddhyA tRNAdyanyatamabandhanena na bandhanaM kuryAt na vA bandhanaM kArayet na vA badhnantamanumodeta // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNa vA kaTTapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vettapAsaeNa vA suttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baddhellagaM muMcai muMcaMtaM vA sAijjai / / chAyA-yo bhikSuH kAruNyapratikSayA anyatarAM prasaprANajAti tRNapAzakena vA muJjapAzakena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAsakena vA sUtrapAzakena pA rajjupAzakena vA baddhaM muJcati muJcantaM vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI yA 'koluNavaDiyAe' kAruNyapratijayA gRhasthAnukaMpayetyAdi sarva pUrvavad vyAkhyeyam , navaram 'vaDellaga' baddhaM santaM gomahiSyajAdikaM zayyAtarAnupasthitau vanagamanavelAyAM tatprasannArtham 'muMcaI muzcati bandhanamuktaM karoti 'muMcata vA sAijjai' muzcantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-sijjAyarapasannaTuM, baMdhae muMcae pam / dosabhAI bhave bhikkhU, na doso aNukaMpaNe // chAyA-zacyAtaraprasannArtha badhnAti muJcati pazUn / dopabhAgI bhaved bhikSuH, na doSo'nukampane // avacari:-yaH sAdhuH zayyAtaraprasannArtha zayyAtarasya prasannatAnimittaM 'pasU' pazUn govatsAdIn 'baMdhae' badhnAti tathA 'muMcae' muJcati sa bhikSuH 'dosabhAI' doSabhAgI AjJAbhaGgAdidoSabhAg 'bhave' bhavet , kintu 'aNukaMpaNe' anukampane anukampAyAM 'doso na doSo na bhavati, pazoranukampayA agnyAdhupadrave tasya baMdhane mocane vA sAdhurdoSabhAg na bhavatItyarthaH / atrAyaM vivekaH-gRhasthaprasannArtha badhnAti muJcati yathA-gomahiNyAdinAt ghAsaM caritvA samA
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ ww.~rnvrrow 284 nizIyasUtra gato bhavet tadA sAdhugRhasthasya prasannatAnimittaM tadvazIkaraNAthaM ca taM svAbhimukhIkaraNArtha badhnAti,, evaM prAtarvanagamanavelAyAM muJcati ca, sa ca vicArayati yadatra gRhastho'nupasthitaH pazuzca vanAdAgataH, enaM yadi na badhnAmi tadA'yamanyatra gamiSyati coro hariSyati tadA gRhasthamya mahatI hAnirbhaviSyatItyAdi, tathA yadi vATake gaumahipI vA nibandhanA sthAsyati tadA vatso dugdhaM pAsyati tena gRhasthAtya dugdhamalpaM bhaviSyati tena tasya dugghahAnirbhaviSyati tena kupito gRhastho manyamazanAdi na dAsyati vasatito vA niSkAsayiSyatIti badhnAti, evaM prAtarvanagamanasamaye gRhasthAnupasthitI muJcati ca evaM tatkaruNayA tadbhayena vA gomahipyAdika badhnAti muJcati ca tadA sa prAyazcittamAgI bhavati, etad gRhasthakAryamiti saMyamAtmavirAdhanAvazyambhAvinI yathA-evaM karaNe sAdhohasthAnucaratA talkiMkaratA ca bhavati, tena saMyame mahAn doSa Apayeteti saMyamavirAdhanA spaSTA / tathA pazorbandhane yadi pazavaH svacaraNAdinA sAdhuM hanti tena pIDito bhavet niyeta veti AtmavirAdhanA'vazyambhAvinIti sayamAtmavirAdhanA spaSTA / tathA bhApye yat kathitam-'na doso aNukaMpaNe' iti, asyAyaM vivekaH-pazubandhanasthAne yadi sarpAdayo ghAtakapANinaH saMcaranti tadA tadaMzanAdisaMbhavaH, kUpe gartAdau vA pazuH patet gRhasthazcAnupasthito vartate iti tadrakSAvuddhayA paristhityanusAreNa pazorbandhanaM mocanaM cAvazyakaM bhavet , athavA pazugRhaM vahaninA prajvalitaM prajvalanazakA vA tatra bhavet tadA gRhasthAnupasthitau tadrakSaNArtha pazorvandhanaM mocanaM cAvazyakamiti tatra pazobandhane mocane ca mAdhorna ko'pi doSaH, evamakaraNe prANivadhajanyapApabhAgI bhavati "ahiMsA paramo dharmaH" iti jainasiddhanto'pi vilIno bhavet , ata etAdRzAvasthAyAM sAdhuH pazorbandhanaM mocanaM ca karoti tadA na ko'pi doSa iti / sU0 2 // sUtram-je bhikkhU abhikkhaNaM abhikkhaNaM paccakvANaM bhaMjai bhaMjaMtaM vA sAijjai / / sU0 3 // chAyA-yo bhikSurabhIkSNamabhISaNaM pratyAkhyAnaM bhanakti bhaJjantaM vA svadate / sU0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH pramaNaH zramaNI vA 'abhikkhaNaM abhikkhaNaM' abhIkSNamabhIkSNaM vAraMvAram 'pacakkhANaM' pratyAravyAnaM namokkAraporupyAdipratyAkhyAnam 'bhaMjai' bhanati troTayati 'bhajataM vA sAijjai' bhaJjantaM troTayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopA bhavanti, anyo'pi dopo bhavati-yathA'yaM namaskArAdipratyAkhyAnaM bhanakti tathA mUlaguNapratyAkhyAnasyApi bhaGgakariSyati, evam agItArthAnAM gRhasthAnAM ca avizvAsaM janayati, tathA pratyAkhyAnamAne lokaH sAdhUnAmavarNavAdaM kariSyati, evaM pratyAkhyAnabhaGgakaraNe pratyAkhyAnadharme zramaNadharma vA
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNimAyAvari u012su. 3-8 pratyAkhyAnabhaGgAdiniSedhaH 285 adRDhatvaM nAyeta, tathA anya parityakSyati kariSyati cAnyamiti mAyA syAt , anya bhASate anya karotIti mRSAvAdo'pi bhavet , evaM karaNe sUtrArthapauruSINAM vinAzo'pi bhavet , ityAdayo bahavo doSA bhavanti tasmAtkAraNAt pratyAkhyAnasya bhaGgaM na kuryAt na vA pratyAkhyAnabhaGgaM kurvantamanumodeta // sU0 3 / / sUtram-je bhikkhU parittakAyasaMjuttaM AhAraM AhArei AhAretaM vA sAijjai // sU04 // chAyA-yo bhikSuH parItakAyasaMyuktamAhAramAharati AharantaM vA svadate // 4 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid nira bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'parittakAyasaMjuttaM' parIttakAyasaMyuktaM, tatra parItakAyaH-vanaspatikAyaH sAdhAraNapratyeketidvividho vanaspatikAyaH, tena sacittavanaspatikAyena saMyukta saMmilitam AhAram-azanapAnakhAdyasvAdyAtmakacaturvidhamAhAram 'AhAreI' Aharati bhuGkte tathA 'AhAretaM vA sAijaI Aharantam sacittavanaspatikAyasaMyuktamazanAdikaM bhuJjAnaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 4 // sUtram-je bhikkhU salAmAiM cammAI dharei dharataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH salomAni carmANi dharati gharantaM vA svadate ||suu0 5 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI nA manomAI salomAni-romayuktAnItyarthaH 'cammAI' carmANi mRgAdInAm 'gharei' dharati svasamIpe upabhogAya sthApayati tatropavizati tatra niSIdati tatra vagavartanaM ca karoti, tathA 'dhareMta vA sAijjaI' dharantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati teSAM duSpratilelyatvAta / dezavizeSe himabAhulyAdikAraNavazAccarmadhAraNamAvazyakaM bhavettatastadviSayako'yaM niSedha iti vivekaH // sU0 5 // . satrama-je bhikkhu taNapIDhagaMvApalAlapIDhagaM chagaNapIDhagaM vettapIDhagaM vA paravattheNocchannaM ahiTThai ahiTThataM vA sAijjai // suu06|| chAyA-yo bhikSuH tRNapIThakaM vA palAlapIThakaM vA chagaNa (gomaya) pIThakaM vA ghetrapIThakaM vA paravastreNAvacchannamadhitiSThani adhitiSThantaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'taNapIDhagaM vA tRNapIThakaM vA, tatra tRNo darbhAdikaH, tasya pIThamityarthaH tRNamayamAsanamiti yAvat
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 nizIthastre 'palAlapIDhagaM vA' palAlapIThakaM vA palAlamayaM pIThakam 'chagaNapIDhagaM vA' chagaNapITakaM gomayapIThakaM vA 'vetapIDhagaM vA' vetrapIThakaM vA, tatra ghetraM nAma latAvizeSaH tena saMpAditaM phalakAdikaM vetrapIThakam , etAdRzaM pIThaphalakAdim 'paravattheNocchannaM' paravastreNAvazchannam , tatra paro gRhasthaH zrAvako'zrAvako vA tasya yad vastram tena AcchAditaM pIThaphalakAdikaM yo bhikSuH 'ahiTei' adhitiSThati taduparyupavizati zete tvaravartanaM vA karoti kArayati vA param sa tathA 'ahiTetaM vA sAijjai' adhitiSThantaM vA svadate anumodate sa prAyazcicabhAgI bhavati gRhasthavastropabhogadopaprasaGgAt // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU NiggaMthINaM saMghADi aNNautthieNa vA gAratthieNa vA sivvAvei sivvAvetaM vA sAijjai // suu07|| chAyA-yo bhikSunimranthInAM saMghATIm anyayUthikena vA gRhasthena vA sIvayati sIvayantaM vA svadate sa0 7 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH AcArya upAdhyAyAdiko vA 'NiggaMthINaM' nirgranthInAM zramaNInAm 'saMghArDi' saMghATIm-zATikAm upalakSaNatvAt kaJcukyAdikaM kimapi upakaraNam 'aNNautthieNa vA anyayUthikena vA anyatIrthikena sAdhunA 'gArathieNa vA' gRhasthena vA-zrAvakAdinA 'sivvAveI' sIvayati-saMdhApayati tathA 'sivvAvetaM vA sAijjai' sIvayantaM saMdhApayantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca bhavati / yathA-nigranthI kAryakaraNena sA prasannA mohagrastA vA sAdhu strImohe pAtayatItyAdikAraNAt saMyamavirAdhanA / mohanastA sA sAdhorupari vazIkaraNacUrNAdiprayogaM vA karoti tena grahagRhIto vA bhavedityAtmavirAdhanA / loke uDDAho vA bhavet yadayaM nirgranthImohamohito vartate avazyamanayA sahAsya ko'pi gopyaH saMbandho vidyate yena nimrandhyA vanasIvanAdikaM gRhasthAdinA kArayatIti sAdhunA nimranthIsaMghATyAH sIvanaM na kArayitavyamiti bhAvaH ||suu0 7 // sUtram-je bhikkhU puDhavIkAyassa vA AukAyassa vA agaNikAyassa vA vAukAyassa vA vaNassaikAyassa vA kalamAyamavi samArabhai sabhArabhaMtaM vA sAijjai // suu08|| . chAyA-yo bhikSuH pRthivIkAyasya vA apkAyasya vA agnikAyasya vA vAyukAyasya vA vanaspatikAyasya vA kalAyamAtramapi samArabhate samArabhamANaM vA svadate //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u012 sU09-13 vRkSArohaNa-gRhipAtravRstraniSadyAdhikitsAni0 287 cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'puDhavIkAyassa bA' pRthivIkAyasya vA pRthivIkAyikajIvasyetyarthaH evamaptejovAyuvanaspatikAyasya vA 'kalamAyamavi' kalAyamAtramapi, tatra kalAyo vRttadhAnyavizeSaH tAvanmAtrapramANakamapi stokapramANamapi 'samArabhai' samArabhate pRthivIkAyikAdijIvasya alpamAtramapi virAdhanAM karoti tathA 'samArabhaMtaM vA sAijjaI' samArabhamANaM vA pRthivIkAyikAdijIvAnAm alpamAtramapi virAdhanAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 8 // sUtram-je bhikkhU sacittarukvaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // 9 // chAyA-yo bhikSuH sacitavRkSaM dUrohati dUrohantaM vA svadate ||suu0 9 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittarukkhaM' sacittavRkSam 'duruhaI' dUrohati sacittavRkSopari bhArohaNaM karoti tathA 'darUiMtaM vA sAijjaI' dUrohantaM vA svadate, yaH sacittavRkSopari mArohaNaM karoti tadupari caraNau vA sthApayati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra sacittavRkSAH triprakArakA bhavanti saMkhyeyajIvavantaH yathA tAlAdivRkSAH, asaMkhyeyajIvavanto yathA AmrAdivRkSAH, anantajIvavanto yathA thoharAdikAH, eSAM madhye kasyApi vRkSasyopari ArohaNaM kurvataH pAdaM vA sthApayata AjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU gihimatte bhuMjai bhuMjaMtaM vA saaijji|| sU0 10 // chAyA--yo bhikSuH gRhimAtrake bhukta bhujAnaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihimatte' gRhimAtrake gRhasthasya zrAvakAdeH mAtrake bhAjane sthAlyAdAvityarthaH 'bhujai' bhuGkte azanAdikacaturvidhamAhArajAtamupabhukte upalakSaNAd jalAdi vA sthApayati, tathA 'muMjata vA sAijjaI' azanAdikacaturvidhamAhArajAtaM bhuJjAnaM zramaNaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tatra gRhasthamAtraka dvividham trasajIvadehaniSpannam sthAvarajIvadehaniSpannaM ca, tatra hastidantAdinirmitaM pAtraM trasajIvadehanirmitamiti kathyate suvarNarajatatAmrakAMsyAdinirmitaM pAtraM sthAvarajIvadehanirmitaM dhAtupAtram / tathA bhojanasyopalakSaNatvAt vastrAdiprakSAlanArthamapi gRhasthasya pAtraM na grahItavyamiti / tatra yaH gRhasthaH sa pUrvameva zramaNArtha pAtraM prakSAlya sthApayet iti purAkarmadoSaH, pazcAdapi zramaNapratinivRttaM pAtraM prakSAlayatIti pazcAtkarmadoSaH / evamAdayo bahavo doSA bhavanti tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA gRhasthasya pAtre sthAlyAdau na kadAcidapi svayaM bhuJjIta na vA paraM bhojayet bhuJjantaM nAnumodeta ||suu0 10 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre sUtram -- je bhikkhU gihivatthaM parihei parihataM vA sAijjai // sU0 11 // chAyA - -yo bhikSuH gRhivastraM paridadhAti paridadhantaM vA svadate || 11|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcida bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'givitthaM' gRhasthavatra gRhasthena parivRtaM vastram 'pariheDa' paridadhAti zrAvakAdivatrasya paridhAnaM karoti kArayati vA tathA 'parihataM vA sAijjai' paridayantaM vA svadate sa prAyazcita - bhAgI bhavati / pAtragrahaNe ye purA karma pazcAtkarmAdidoSAH kathitAste doSA ihApi jJAtavyAH ||011 || 288 sUtram -- je bhikkhU gihinisejjaM bAhei vAhataM vA sAijjai // 12 // chAyA -yo bhikSurgRhiniSadyAM vahati vadantaM vA svadate // 12 // cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA giDinisejjaM' gRhiniSadhAm, tatra gRhiNI gRhasthasya niSadyA - AsanaM paryaGkAdi yatra upavizyate tAhazIM niSadyAm 'vAhei' vahati-niSIdati gRhasthasya niSadyopari samupavizati / 'vAtaM vA sAija ' vahantaM vA svadate, upavizantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / ayaM bhAvaH- bhikSAcaryAdiprasaMgena gRhigRhaM gataH zramaNaH gRhasthasya paryaGkAdau samupadizya vArtAlApaM kuryAt dharmakathAdikaM vA zrAvayet taDhA gRhasthaprAyogyAsane samupaviSTasya brahmacaryabhaGgaprasaGgaH bhuktabhogAnAM smaraNasaMbhavAt / tathA lokAnAM sAdhubrahmacarye zaGkApi prAdurbhavet kathamayaM zramaNo bhUtvApi gRhasthAsane samupaviSTaH ? evam anekeSAM citte anekaprakArikA zaGkA prAdurbhUtA syAt tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA gRhasthasyAsane kadApi nopavizet na vA samupavizantamanumodeta || sU0 12 // sUtram -- je bhikkhU gihiteicchaM karer3a kareMteM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA -yo bhikSurgRhicikitsAM karoti kurvantaM vA svadate // sU013 || cUrNi: - 'je bhikkhU' ityAdi 'je bhikkhU' ya' kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihiteicchaM' gRhicikitsAM, tatra gRhI gRhasthaH, tasya cikitsA rogapratIkAralakSaNA tAma 'karei' karoti, yo bhikSurgRhasthasya vamanavirecanapAnAdiprakAraiH rogasya jvarAdeH vipUcikAdervA pratIkAramoSadhAcupacAraM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate sa prAyazcitabhAgI bhavati // sU0 13 // sUtram -- je bhikkhU purekammakaDeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 14 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ NibhASyAvacUriH u011 sU0 14-15 purAka miMkajalAI hastAdinA bhikSAgrahaNaniniSedhaH 289 chAyA -yo bhikSuH purAkarmakRtena hastena vA mAtrakeNa vA darSyA vA bhAjanena ghA azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate ||sU0 14 || cUrNi: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'purekammakaDeNa' purAkarmakRtena 'hattheNa' hastena, hastAdInAM sacittajalAdinA dAnAtpUrvaM prakSAlanAdikaraNaM purAkarma tAdRzapurAkarmayuktena hastenetyarthaH 'matteNa vA' mAtrakeNa purAkarmakRtapAtreNetyarthaH 'davIe vA' daryA vA purAkarmayuktayA daryA 'kaDachI' iti bhASAprasiddhayA 'bhAyaNeNa vA' bhAjanena purAkarmayuktena bhAjanena sthAlyA dinetyarthaH ' asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggArhataM vA sAija ' pratigRhNantaM vA svIkurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH bhASyam - kaha hoi purekammaM sAhunimittaM ca kijjae puvvaM / dANAo pattahatthA, -- INaM ja dhAvaNappabhiI // 1 // chAyA - kathaM bhavati purAkarma, sAdhunimittaM ca kriyate pUrvam / dAnAt pAtrahastAdInAM yat dhAvanaprabhRti // 1 // 1 " avacUriH -- atra ziSyaH pRcchati - he guro ! purAkarma kathaM bhavati kIdRzaM kathaM ca purAkarma bhavatIti / gururAha- zRNu he ziSya ! yat sAdhunimittaM sAdhave vastudAnamAzritya dAnAt pUrva pAtrahastAdInAM tatra pAtrasya saMsRSTasya piSTAdinA kharaNTitasyAzuddhasya vA tAdRzayorhastayorvA AdizabdAt darvyAdInAM ghAvanaprabhRti dhAvanAdikaM kriyate tat purAkarma kathyate / yathA gRhasthagRhe bhikSArthaM sAdhurAyAtaH tatsamaye pAtraM dAtavyavastuno viruddhapadArthena kharaNTitamA vA jalena bhavet anyadvA pAtraM nopasthitaM bhavet tadavasthAyAM bhikSAdAnAtpUrvaM tat pAtraM gRhasthaH sacittajalena prakSAlayati dhUlivastrAdinA vA''rdra pAtraM zuSkaM karoti, evaM hastaviSaye'pi karoti tadA tat purAkarma bhavati, sacittajalAdijanyArambhadoSasadbhAvAt tAdRzena hastAdinA dIyamAnamazanAdi sAdhurna gRhNIyAt na vA tAdRzaMmazanAdi gRhNantamanumodeta, evaM karaNe sAdhuH prAyazcittabhAgI bhavati bhagavadAjJAbhaGgAdidopaprasaGgAditi // sU0 4 // sUtram -- je bhikkhU gihatthANa vA aNNatitthiyANa vA sIodagaparibhogeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANa vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // sU015 || 37
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 .. nizIthastre '; chAyA-yo bhikSugrahasthAnAM vA anyatIthikAnAM vA zItodakaparibhogena hastena cA mAtrakeNa vA dA vA bhAjanena cA azanaM ghA pAnaM vA sAdyaM vA svAdya vA pranigRhAti pratigRhyantaM vA svadate sU0 15 // . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya. kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gihatyANa vA' gRhasthAnAM vA, tatra gRhasthAH zrotriyabrAhmaNAdikAH zucivAdinaH teSAM gRhasthAnAM zrotriyabrAhmaNAnAM tathA 'aNNatitthiyANa yA' anyatIthikAnAM vA, tatrAnyatIthikAH paribAjakAdayaH, tepAmanyatArthikAnAM parivAjakatApasAdInAM 'sIodagaparimogeNa' zItodakaparibhogena, ,zItodakasya paribhogaH nityamArdratArUpo yasya sa zItodakaparibhogaH nirantarazItodakAdetAyukta ityarthaH, tena hastena 'matteNa vA' mAtrakeNa vA pAtravizepeNa 'dabIe vA' dA, kASThamayyA 'cATu' iti prasidvayA 'bhAyaNeNa vA' bhAjanena vA sacittazItodakaprakSAlitabhAjanena vA 'asaNaM vA 4' azanAdicaturvidhamAhAraM 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkageti tathA 'paDiggAheta vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / zucivAdizrotriyA brAhmaNA gRhasthAH parivrAjakAdayo vA, te ca prAyaH pAtrAdi kASThamayameva rakSanti, nirantarazItodakArdrasya anto jalalepatvena tasyAItA na nirgacchati, hastAvapi te vAraM vAraM dhAvanti tata. stAvapi prAya Adrau eva labhyete tatastAdazahastAdinA yadi sAdhurazanAdi gRhAti tadanantaraM te zItajalena tAni hastapAtrAdIni avazyameva prakSAlayiSyanti tatastadgatalepasya parihAraduHzakyatvena bahunA sacittajalena vAraM vAraM prakSAlanaM kariSyanti, tena sAdhoH pazcAtkarmadoSaH samApayeta, tathA'tra purAkarmadoSo'pi samApayeta yataste bhikSAdAnAt pUrvamapi hastAdi prakSAlayanti , tasmAt pazcAkarmapurAkarmeti doSadvayasaMbhavAt tAdRzagRhasthAdInAM hastAdinA sAdhurazanAdi caturvidhamAhAraM na gRhNIyAt , gRhNantaM cAnyaM nAnumodeteti ||suu0 15|| ' 'sUtram-je bhikkhU kaTThakammANi vA potthakammANi vA cittakammANi vA. leppakammANi vA daMtakammANi vA maNikammANi vA selakammANi vA gaMthimANi vA veDhimANi vA pUrimANi vA saMghAimANi vA pattacchejjANi vA vivihANi vA vehimANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai / / sU0 16 // 7. -chAyA-yo bhikSuH kASThapharmANi vA pustakarmANi vA citrakarmANi vA lepyakarmANi vA dantakarmANi vA maNikarmANi cA zelakarmANi vA granthimAni vA veSTimANi vA pUrimANi vA saMghAtimAni vA patracchedyAni vA vividhAni vA vedhimAni vA cakSurdarzanapratikSayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate / / sU0 16 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 16-18 kASThakarmAdi-caprAdi-kacchAdidarzanecchAniSedhaH 321 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA kaSTa / kammANi vA' kASThakarmANi vA kASThanirmitapratikRtiputtalikAvizeSalakSaNAni 'cittakammANi vI' citrakarmANi vA-citralikhitaputtalikArUpANi 'potthakammANi vA' pustakarmANi vA-pustakarUpANi vanakhaNDanirmitaputtalikAdilakSaNAni vA 'leppakammANi vA' lepyakarmANi vA lepanAdinA nirmitaputtalikAdirUpANi 'daMtakammANi vA' dantakarmANi vA hastidantAdinirmitavastUni 'maNikammANi vA' maNikarmANi vA candrakAntamaNyAdinirmitAni vastUni 'selakammANi vA' zailakarmANi' vA prastarakhaNDe citritAni rUpANi gaMthimANi vA' granthimAni vA granthinirmitaputtalikoMdIni 'veDhimANi vA' veSTimAni vA vastrAdibhirveSTanaM kRtvA nirmitAni vastUni 'pUrimANi vA' pUrimANi vA taNDulAdi pUyitvA nimitAni svastikAdIni 'saMghAimANi vA' saMghAtimAni anekavanakhaNDAn saMyojya kRtAni 'pattacchejjANi vA' patracheyAni vA kadalyAdInAM patrANi chitvA nirmitAni puttalikAdIni bhramagadivat chidrANi kRtvA citritAni 'vivihANi vA' vividhAni-anekaprakArANi vA 'vehimANi vA' vaidhikAni vA patrakASThAdivedhanena nirmitAni 'koraNI' iti bhASA prasiddhakarmaNA kRtAni, etAni pUrvoktAni sarvANi 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' cakSurdarzanapratijJayAM cakSuSA darzanenchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati cakSuSA draSTuM manasi dhArayati nizcayaM karotI. tyarthaH 'abhisaMdhAreta vA sAijjai' abhisandhArayantaM vA svadate anumodate, yo hi zramaNaH kASThakarmAdIni draSTuM nizcayaM karoti tathA nizcayaM kurvantaM yo'numodate sa prAyazcittaMbhAgI. bhavati // sU0 16 // sUtram--je bhikkhU vappANi vA phalihANivA uppalAni vA pallalANi vA ujjharANi vA nijjharANi vA vAvINi vA pokkhariNI vA.dIhiM. yANi vA guMjAliyANi vA sarANi vA sarapaMtiyANi vA sarasarapaMtiyANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai ||suu017|| chAyA-yo bhikSaH vaprAn vA parikhA vA utpalAni vA palvalAni vA ujjharAna vA nirjharAn vA vApIrvA puSkariNI dIrghikA vA guMjAlikA vA sarAMsi vA sara:paMktI; sarAsaraspaMktIrvA cakSudarzanapratikSayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU, ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vappANi vA' vaprAn kSetrANi vA 'phalihANi vA' parikhA vA-khAtavizeSAn 'uppalANi vA' utpalAni vA-utpalasthAnabhUtAn jalAzayavizeSAn 'pallalANiva' palbalAni vA, tatra palvalAni kSadrajalAzayAH / tAni 'ujjharANi vA' ujjharAn vA-uparitaH patajjalapravAhAn vA 'nijharANi vAM' nirjharAna vAM"
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 nizIthasUtre parvateSu bhUmita udgacchajjalapravAhasthAnAni 'vAcINi vA' vApIrvA vApyaH prasiddhAstAH, 'pokkhariNI vA' puSkariNIrvA-kamalotpattisthAnajalAzayavizepAn laghutaDAgAn vA 'dIDiyANi vA' dIrghikA vA catuSkoNA vApIH 'guMjAliyA vA' gujAlikA vA vApIvizeSAn vA, 'sarANi vA' sarAMsi vA-taDAgAH tAni 'sarapaMtiyANi vA' saraHpaktIrvA sarAMsi taDAgAsteSAM paMktI 'saraMsarapaMtiyANi vA' saraHsarapaMktIrvA yeSu ekasmAt sarasaH anyatsaraH prati jalaM gacchati tAH saraHsara paMktIH, etAni jalasthAnAni 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdipadAnAM vyAkhyA pUrvavad vijJeyA / vaprAdInAM ca darzane 'samyak sundaraM caita' diti kathane tadanumodanaM syAdityanumodane tadArambhajanyadopasadbhAvAt prAyazcittabhAgI bhavati / aprazaMsane lokAnAM manasi khedo bhavati tajjanyaprAyazcittamApayeta sayamAtmavirAdhanA'pi bhavati ataH pUrvoktavastUni draSTuM na manasi vicArayet , na vA pazyet na vA dRSTipathaM kurvantamanumodeta / / sU0 17 // sUtram-je bhikkhU kacchANi vA gahaNANi vA zUmANi vA vaNANi vA vaNaviduggANi vA pavvayANi vA pavvayaviduggANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai sU0 18 // chAyA-yo bhikSuH kacchAn vA gahanAni yA nUmAni vA vanAni vA banavidurgANi pA parvatAn vA parvatavidurgANi vA cakSudarzanapratipayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate ||suu0 18 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kacchANi vA' kacchAn vA, tatra kacchAH jabahulapradezAH ityAdivATikA vA tAn gahaNANi vA' gahanAni anekavRkSAkulakAnanAni vA 'mANi vA' nUmAni vA, tatra 'nUmaM' iti dezI zabdaH chAdanArthaH, tena nUmAni guptagRhavanAni, 'vaNANi vA' vanAni vA ekajAtIyavRkSasamudAyarUpANi, tAni 'vaNaviduggANi kA' vanavidurgANi vA, tatra nAnAjAtIyavRkSayuktavanasamudAyarUpANi 'paJcayANi vA' parvatAn vA 'pancayaviduggANi vA' parvatavidurgANi vA anekaparvatasamudAyarUpANi -tAni 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat // sU0 18 // sUtram-je bhikkhU gAmANi vANagarANi vA nigamANivA kheDANi vA kabbaDANi vA maDaMbANi vA doNamuhANi vA paTTaNANi vA AgarANi vA saMvAhANi vA saMnivesANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // sU0 19 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUri: u012 sU0 19-23 grAmAdInAM maha-vadha patha-dAha-darzanecchAniSedhaH 293 7 . chAyA-yo bhikSuAmAn vA nagarANi vA nigamAn vA kheTAni vA karbaTAni vA maDambAni vA droNasukhAni vA pattanAni vA AkarAn vA saMvAhAn vA saMnivezAn vA cakSurdarzanapratijhayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 19 // pUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmANi vA' prAmAn vA, tatra prAmAH vRtiveSTitAH tAn 'NagarANi vA' nagarANi vA nagarANi yatra aSTAdazakarAdikaM na gRhyate tAdRzAni sthAnAni, tAni, 'NigamANi vA nigamAn vA, nigamAH prabhUtataravaNigjananivAsAH, tAn vA, 'kheDANi vA' kheTAni vA, tatra kheTAni nAma dhUliprAkAraveSTitAni, tAni 'kabbaDANi vA' karbaTAni vA, tatra kaTAni kutsitAni nagarANi, alpajananivAsasthAnAni vA 'maDavANi vA' maDbAni vA' maDambAni sArddhakozadvayAbhyantare grAmAntararahitAni, tAni, 'doNamuhANi vA' droNamukhAni vA-droNamukhAni jalasthalopetA jananivAsAH, tAni 'paTTaNANi vA' pattanAni vA, tatra pattanAni samastavastuprAptisthAnAni, tAni dvividhAni jalapattanAni sthalapattanAni ca, tatra naubhiryeSu gamyate tAni jalapattanAni, yeSu ca zakaTAdibhirgamyate tAni sthalapattanAni, tAni 'AkarANi vA' AkarAn vA suvarNAdInAmutpattisthAnAni 'saMvAhANi vA' saMbAhAn vA, tatra saMvAhA nAma anyatra kRSibalairdhAnyarakSArtha nirmitAni durgamasthAnAni, tAn 'saMnivesANi vA' saMnivezAn vA, tatra saMnivezAH-samAgatasArthavAhAdinivAsasthAnAni, tAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat // sU0 19 // sUtram--je bhikkhU gAmamahANi vA NagaramahANi vA NigamamahANi vA kheDamahANi vA kabbaDamahANi vA maDaMbamahANi vA doNamuhamahANi vA paTTaNamahANi vA AgaramahANi vA saMbAhamahANi vA saMnivesamahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // suu020|| chAyA-yo bhikSumimahAn vA nagaramahAn vA nigamamahAn vA karbaTamahAn vA maDambamahAn vA droNamukhamahAn vA pattanamahAn vA AkaramahAn vA saMvAhamahAn vA saMnivezamahAn vA cakSudarzanapratijJayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // 20 // cUrNI- je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkh' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmamahANi vA' grAmamahAn vA, tatra grAmasya mahA utsavA grAmamahAH grAmotsavA ityarthaH tAna 'melA' iti bhASAprasiddhAn evaM nagarAdizabdAnAM vyAkhyA pUrvasUtrato vijJeyA, teSAM nagarAdInAM pUrvoktAnAM sarveSAM mahAn nagarAyutsavAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe cakSurdarzanapratijJayA ityAdi nyAkhyA pUrvavat // sU0 20 //
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastre 294 sUtram--je bhikkhU gAmavahANi vA NagaravahANi vANigamavahANi vA kheDavahANi vA kabaDavahANi vA maDaMvavahANi vA doNamuhabahANi vA paTTaNavahANi vA AgaravahANi vA saMvAhavahANi vA saMnivesavahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 21 // chAyA-yo bhikSumavadhAna vA nagaravadhAn vA nigamavadhAn ghA kheTavadhAna vA phaTavadhAn vA maDambavadhAn vA droNamukhavadhAn vA pattanavadhAn vA AkaravadhAna vA saMvAhavadhAn vA saMnivezavadhAn vA cakSurdarzanapratimayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // sU0 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmavahANi vA' grAmavadhAn vA tatra grAmasya vadhA grAmavadhAH devatArAjAdyupadraveNa grAmaghAtAH grAmavinAzAH, tAn vadhasya nAnAprakArakatvAdatra bahuvacanam / evamagre'pi vijJeyam , evaM naga rAdInAM pUrvavyAkhyAtAnAM vadhAn 'cakqhudasaNavaDiyAe' ityAdi vyAkhyA pUrvavat / / su0 21 // sUtram--je bhikkhU gAmapahANi vA NagarapahANi vA nigamapahANi vA kheDapahANi vA kavvaDapahANi vA maDaMvapahANi vA dANasuhapahANi vA paTTaNapahANi vA AgarapahANi vA saMvAhapahANi vA saMnivesapahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // sU0 22 // chAyA-yo bhikSugrAmapathAn vA nagarapathAn vA nigamapathAn vA kheTapathAn vA kacyaDapathAn vA droNamukhapathAn vA pattanapathAn vA AkarapathAn vA saMvAhapathAn vA saMnivezapathAn vA cakSurdarzanapratikSayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // suu022|| cUrNI- 'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmapahANi vA' grAmapathAn vA, tatra grAmasya panthAnaH mArgAH grAmapathAH tAn , yatra grAmAdau nutanamArgANAM darzanIyAdiguNaviziSTAnAM nirmANaM kRtaM bhavet tAdRzAn mArgAn , evaM nagarAdInAM tAdRzAn mArgAn 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat svayaM vyAkhyeyam / / sU0 22 // sUtram-je bhikkhU gAmadAhANi vA NagaradAhANi vA nigamadA. hANi vA kheDadAhANi vA kabbaDadAhANi vA maDaMbadAhANi vA doNamuhadAhANi vA paTTaNadAhANi vA AgaradAhANi vA saMvAhadAhANi vA saMnivesadAhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 23 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvari: u012 sU024-27 azvAdInAM zikSAyuddhAdisthAnadarzanecchAniSedhaH 295 chAyA-yo bhikSumidAhAn vA nagaradAhAn ghA nigamadAhAn vA 'kheTadAhAn karghaTadAhAn vA maDaMvadAhAn vA droNamukhadAhAn vA pattanadAhAn vA AkaradAhAn vA saMvAhadAhAn vA saMnivezadAhAn vA cakSudarzanapratikSayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu0 23 // . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmadAhANi vA' prAmadAhAn vA, tatra grAmasya dAhAH vahninA prajvalanAni, tAdRzAn grAmadA-- hAn, evaM nagarAdInAM dAhAn 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat / sU0 23 / . sUtram-je bhikkhU AsakaraNANi bA hasthikaraNANi vA uTTakara. NANi vA goNakaraNANi vA mahisakaraNANi vA sUyarakaraNANi vA cakkhudasaNavaDiyae abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA-yo bhikSurazvakaraNAni vA hastikaraNAni vA uSTrakaraNAni vA gokaraNAni vA mahipakaraNAni vA zUkarakaraNAni vA cakSudarzanapraticayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AsakaraNANi vA' mazvakaraNAni-azvakaraNasthAnAni, yatrAzcAnAM karaNAni vinayAdizikSaNAni krIDanAni vA bhavanti tAni azvakaraNAni tAdRzasthAnAni azvazikSaNakrIDanasthAnAnItyarthaH, 'hatthikaraNANi vA' hastikaraNAni vA-hastizikSaNakrIDanasthAnAni, evam 'uTTakaraNANi vA' uSTrakaraNAni vA-uSTrANAM zikSaNakrIDanasthAnAni, 'goNakaraNANi vA' gokaraNAni vA-gotrINAM gopuruSANAM vA zikSaNakrIDanasthAnAni, 'mahisakaraNANi vA' mahiSakaraNAni vA-mahiSazikSaNakrIDanasthAnAni vA, 'sUyarakaraNANi vA' zUkarakaraNAni vA-zUkarazikSaNakrIDanasthAnAni vA 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat / / suu0.24|| sUtram-je bhikkhU AsajuddhANi vA hathijuddhANi uTTajuddhANi vA mahisajuddhANi vA sUyarajuddhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 25 // ___ chAyA-yo bhikSurazvayuddhAni hayayuddhAni vA uSTrayuddhAni vA goyuddhAni vA mahipayuddhAni vA zUkarayuddhAni vA cakSudarzanapratizyA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu. 25 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AsajuddhANi vA' azvayuddhAni vA-azvayorazvAnAM vA vinodAtha parasparaM yuddha kAryate svayaM
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre yA tAni yuddhakaraNasthAnAnanyartha evam hasyAdInAM yuddhasthAnAni 'cakkhudaMsayApUrvadana | sU0 25 // sUtram - je bhikkhu gAujUhiyANANi vA hayajUhiyaThANANi vA gaya. jahiyANANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAi jjai // 0 26 // chAyA -yo bhikSu goyUthikasthAnAni vA hayayUyikasthAnAni yA gajayUthikasyAnAni yA praninayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu0 26|| cUrNI- 'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhu' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAujayiThANANi vA' goyUdhikasthAnAni vA goyRthAnAM mosamudAyAnAM yAni sthAnAni nAni gothikasthAnAni tAni athavA gomithunasthAnAni goyUthikasthAnAni, evamagre sarvatrApi - vima, 'hariyANANi vA hayapRthikasthAnAni vA 'gayajahiyaThANANi vA' gajayUthikasthAmAni vA 'caraNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat // su0 26 // ---- sUtram -- je bhikkhu abhiseyANANi vA akkhAiyaThANANi vA mAmmANamANANANi vA mahayAhayanaTTagIyavAiyataMtAtalatAlatuDiya. mugapapavAiyagvANANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhi. saMdhArataM vA mAijjai // sR0 27 // 296 chAyA -yo bhikSurabhiSekasthAnAni yA AkhyApikAsthAnAni vA mAnonmAnamAniyA mahAhanRtyagItavAdiyanantrI talanA laghuTina ghana mRdapaTuvAditaravasthAnAni yA pratitayA abhisandhArayati vabhisandhArayantaM vA svadate // su0 27 // pUrvI 'je bhim' ityAdi / 'je bhiksa' yaH kacid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'abhiyAgANi vA abhiSersthAnAni vA, yatra gRrdhAbhiSikarAjAmabhiSekAdi bhavati tAhasthAnAni misthAnAni 'svAgaThANANi vA' AgyAyikAsthAnAni vA, yatra bhArasamaya parivAra sthAnAni 'mANummANapamANaTANANi vA' mAnonmAnapramANasthAyamAnam, na tutryA udtya dIyate tad unmAnam, dina pramANikRta pramANama, yauna prakAreNa vastunAM kraya vikrayo mani dhanyAdivastuviyasthAnAnaM yarthaH, 'mahagAyanahagIyavAiya nAvANApi nAmadAnanAdinA ghuTitadhanamRdaGganRnAdi bhavati tatrAnivadena dinAni paTpuruSeNa * duni 1
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 28-30 DimyAdi-mahotsavagatastryAdirdazana-rUpAsaktini297 pravAditAni yAni vAditrANi taMtrItalatAlatruTitaghanamRdaGgarUpANi, teSAM ravaH zabdo bhavati tAdRzAni sthAnAni, etAni uparyuktasthAnAni 'cakkhudaMsaNavaDiyAe' ityAdi sugamam / / sU0 27 // sUtram-je bhikkhU DivANi vA DamarANi vA khArANi vA verANi vA mahAjuddhANi vA mahAsaMgAmANivA kalahANi vA bolANi vA cakkhudaMsaNa vaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 28 // chAyA-yo bhikSuH DimbAni vA DamarANi vA kSArANi vA vairANi vA mahAyuddhAni vA mahAsaMgrAmAn vA kalahAn vA bolAn vA cakSudarzanapratizayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate ||suu0 28 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'DivANi' DimbAni-rASTraviplarUpANi teSAM sthAnAni sthAnAnIti padaM sarvatra yojyam / 'DamarANi vA' DamarANi vA, tatra DamagaNi nAma rASTrasya bAhyAbhyantarajanakRtopadravAnteSAM sthAnAni, 'khArANi vA' kSArANi vA kSArA nAma parasparamantaRsSAH tajanitopadravasthAnAni, 'verANi vA' vairANi vA, vairANi nAma vaMzaparamparA''gatA dveSAstatsamutpAditakalahAdi sthAnAni, 'mahAjuddhANi vA' mahAyuddhAni vA, tatra mahAyuddhAni nAma anekeSAM puruSANAM jAyamAnAni kalahAdIni, teSAM sthAnAni zastrAdiprahArasthAnAni vA 'mahAsaMgAmANi vA' mahAsaMgrAmAn caturaMgiNIsenAdvArA jAyamAnazastrAdiprahArasthAnAni 'kalahANi vA' kalahAn vA kalahasthAnAni 'volANi vA' bolAni bA, tatra volAH kalakalazabdAH, teSAM sthAnAni, etAni pUrvoktAni DimbAdIni yaH zramaNaH zramaNI vA 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi sugamam // s0 28 // sUtram-je bhakkhU virUvarUvesu mahussavesu itthINi vA therANi vA majjhimANi vA DaharANi vA aNalaMkiyANi vA sualaMkiyANi vA gAyaMtANi vA vAyaMtANi vA naccaMtANi vA hasaMtANi vA ramatANi vA mohaMtANi vA vipulaM asaNaM vo pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paribhAyaMtANi vA paribhujaMtANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 29 // chAyA-yo bhikSarvirUparUpeSu mahotsaveSu strIrvA puruSAn vA sthavirAna vA madhyamAn vA DaharAn vA analakRtAn vA svalakRtAn vA gAyato vA 38
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vAdayato vA nRtyato vA hasato vA ramamANAn vA mohayato vA pipulamazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdha kA paribhAjayato vA paribhujAnAn vA cakSurdarzanapratikSayA abhisaMdhAra. yati abhisandhArayantaM vA svadate / sU0 29 // cUrNI-'je bhikkhU' isyAdi / 'je bhikkha' yaH kazcid bhikSuH zramaNa' zramaNI vA 'vikhvarUvesu' virUparUpeSu anekaprakAreSu vilakSaNeSu vA 'mahussavesu' vA mahotsaveSu mahAntazca te utsavAzceti mahotsavA', teSu indramahotsavAdipu, yadvA yatrotsave anekaprakArakAH dhanikA ADhayatamA' akiMcanAzcApi saMmilitA bhavanti, yadvA-anekaprakArakAH zreSThino rAjAno rAjapurohitatalavagadayo militA bhavanti tAzA utsavA mahotsavAH, tAdRzamahotsaveSu 'itthINi vA' striyo vA pUrvoktamahotsaveSu saMmilitAH striya ityarthaH 'purisANi vA' purupAn vA sAdhAraNataH puruSavargAnityarthaH, 'therANi vA' sthavirAn vA, tatra sthavirAH paripakavayasaH tAn vA 'majjhimANi vA' madhyamAn vA vayaso madhye sthitAnityarthaH, 'DahArANi vA' DaharAn vA, tatra DaharAH-alpavayaskAH tAn tAdRzamahotsave samupasthitAn , kIdRzAn tAn ! tatrAha-'aNalaMkiyANi vA' analakRtAn vA kaTakakuNDalAghalaGkArarahitAn vA 'mualaMkiyANi vA' svalaGkRtAn vA kaTakakuNDalAyaGkAreNa susajjitaveSAn vA 'gAyaMtANi vA' gAyato vA tAdRzamahotsave saMmilitapurupepu madhye kecana gAnaM kurvanti tAn gAnaM kurvato veti 'vAryatANi vA' vAdayato vA, talatAlamRdaGgAdi vAdya vAdayato vA 'gaccaMtANi vA' nRtyato vA nRtyaM kurvato vA 'hasaMtANi vA' hasato vA anekaprakArakahAsopahAsalAsyAdikaM kurvato vA 'ramaMtANi vA' ramamANAn vA aneka prakArakakrIDAM kurvato vA 'mohaMtANi vA' mohayato vA tAdRzIM ceSTAM ye kurvanti yayA pareSAM moha utpAdito bhavet tAdRzAn mohotpAdakAnityarthaH / punaH kiM kurvatastAn / tatrAha-viulaM' ityAdi / 'viulaM' vipulamatyadhikam 'asaNaM vA' 4 azanaM vA 4 caturvidhamAhArajAtam 'paribhAyaMtANi vA' paribhAjayato vA azanAdibhojyavastUnAM paraspara vibhAgaM pravibhavya parasparamAdAnapradAnaM kurvato vA 'paribhujaMtANi vA' paribhujjAnAn vA azanAdhAhArajAtamekatra sthitvA''harato vA' etAdRzAn pUrvavaNitaprakArakAn strIpuruSAdIn 'cakkhudasaNavaDiyAe' ityAdi pUrvavat / / sU0 29 // . sUtram-je bhikkhU. ihaloiesu vA rUvesu paraloiesu vA rUvesu diThesu vA rUvesu adiThesu vA rUvesu suesu vA rUvesu vA asuesu vA rUvesu vinnAesu vA rUvesu avinnAesu vA rUvesu sajjai rajjai gijjhai ajjhovavejjai sajjaMta vA rajjata vA gijjhataM vA ajjhovavajjata vA sAijjai // sU0 30 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 12 sU0 30-33 AhArAdimaryAdA'tikramaNaniSedhaH 299 chAyA-yA bhikSuraihalokikepu vA rUpeSu pAralokikeSu vA rUpeSu dRSTeSu vA rUpeSu adRSTeSu vA rUpeSu vijJAtepu vA rUpeSu avijJAtepu vA rUpeSu svajati rajyati gRdhyati adhyupapadyate svajantaM vA rajyantaM vA gRdhyantaM vA adhyupapadyamAnaM vA svadate ||suu030|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ihaloiesu vA svesu' aihalokikeSu vA rUpeSu, tatra aihalokikAH manuSyatryAdipadArthAH tatsambandhiSu rUpeSu anurAgakAraNabhUtapadArtheSu 'paraloiesu vA rUvesu' pAralokikeSu vA, tatra pAralokiko devadevyAdihastituragAdirvA, tatsaMbandhipu rUpe anukUlavedanIyepu rUpAdiparArthanAteSu 'diusu vA rUvesu' dRSTeSu vA rUpeSu pUrva pratyakSato dRSTeSu rUpAdiSu vastujAteSu 'adiDhesu vA rUvesu' adRSTeSu vA rUpeSu, tatrAdRSTA devAdayaH tatsabandhiSu rUpAdipu 'suesu vA rUvesu' zruteSu vA rUpeSu zravaNendriyeNa sAkSAtkRteSu zravaNendriyajanyajJAnaviSayatAvatsu anukUlavedanIyapadAryajAteSu 'asuesu vA rUvesu' mazruteSu karNapathamanAgateSu vA rUpeSu padArthajAteSu 'vinnAesu vA rUvemu' vijJAteSu vA rUpeSu vartamAnakAlikAnubhavAtmakajJAnaviSayatAvatsu padArthajAteSu 'acinnAesu cA rUvema' avijJAtepu vA rUpAdipu mAnasikAnubhavAtmakajJAnaviSayeSu anukUlavedanIyapadArthajAteSu uparyuktahalokikAdipadArthajAteSu yaH zramaNaH zramaNI vA 'sajjai' svajati AsaktimAn bhavati 'rajjai' rajyati tasmin rUpAdiSu anurAgavAn bhavati 'gijjhai' gRddhayati rUpAdipadArtheSu gRddhimAn bhavati teSu gRddhibhAvaM prApnoti, tatra sarvadA samupalabhyamAneSvapi abhiramaNaM gRddhiH tAM prApnoti 'ajjhovavajjhai' adhyupapadyate atizayenAsaktimAn bhavati tathA 'sajjata' svajantam-Asakti kurvantam 'rajjata' rajyantam rUpAdiSvanugagaM kurvantam 'gijjhaMta' gRddhayantaM rUpAdiSu gRddhibhAvaM kurvantam 'ajjhovavajjataM' adhyupapadyamAnam atizayenAsakti kurvantam 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tepu saGgAdikaraNena cAritrapatanasaMbhavAditi // sU0 30 // sUtram--je bhikkhU paDhamAe porisIe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA pacchimaM porisiM uvAiNAvei uvAiNAvaMtaM vA sAijjai // sU0 31 // chAyA-yoaikSuH prathamAyAM pauruNyAmazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdhaM vA pratigRhya pazcimAM pauruSImatikAmati atikrAmantaM vA svadate / / sU0 31 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU ya. kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDhamAe porisIe' prathamAyAM pauruSyAm divasasya prathamapauruSyAmityarthaH 'asaNaM vA / ' azanaM vA 1 caturvidhAhArajAtam 'paDiggAhettA' pratigRhya-gRhasthebhya AnIya 'pacchimaM porisiM'
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 300 pazcimAM pauruSIM divasasya caramapaurupI mityarthaH, 'uvAiNAveDa' atikrAmati ulkSyati caramapaurupIparyantaM sthApayatItyarthaH 'uvAiNAveMtaM vA sAijjai' atikAmantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati paryuSitadopasaMbhavAt // sU0 31 // sUtram -- je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pareNa asaNaM vA 4 uvAiNAvei uvAiNAveMtaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA - yo bhikSuH paramarddhayojanamaryAdAtaH pareNa azanaM vA 4 atikrAmayati atikrAmayantaM vA svadate || sU0 32|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paraM addhajoyaNamerAo' paramarddhayojanamaryAdAtaH - kozadvayamaryAdAto'gre 'pareNaM' pareNa anyena zrAvakAdinA zrAcakAdidvArA samAnItamityarthaH ' asaNaM vA 4' azanaM vA caturvidhamAhArajAtam 'uvAiNAvei' atikrAmayati-azanAderullaMghanaM kArayati arthAt atra gRhItamAhAraM krozadvayAdadhikamapi dUraM bhoktumanyadvArA nayati, athavA krozadvayAdapi adhika dUrato 'zanAdikamAhArajAtaM paradvArA Anayati AnayanaM kArayati tathA 'uvAiNAveMtaM vA sAijjai' atikrAmayantaM vA svadate anumodate, krozadvayAdadhikadUramazanAdi pareNa yaH naryAta Anayati vA taM tAdRzaM zramaNamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // suu032|| sUtram -- je bhikkhU diyA gomayaM paDiggAhettA diyA kAryaMsi vaNaM AliMpejja vA vilipejja vA AlitaM vA vilipataM vA sAijjai // chAyA - yo bhikSurdivA gomayaM pratigRhya divA kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate // sU0 33|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA - divase 'gomayaM' gomayaM 'govara' iti bhASAprasiddham 'paDiggAhettA pratigRhya - rAtrau sthApayitvA 'diyA' divA - dvitIyadivase 'kAryasi varNaM' kAye vraNam tatra kAye zarIre jAyamAnaM pAmAdijanyaM vraNam 'Alipejja vA' Alimpet vA ekavAram 'viMliMpejja vA' vilimpet vA anekavAram | 'AliMpataM vA' AlimpantaM vA ekavAraM lepakurvantaM 'vilipataM vA' vilimpantaM vA anekavAraM leSaM kurvantaM vA 'sAijjai' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // su0 33 // sUtram -- je bhikkhU diyA gAmayaM paDiggAhettA ratti kAryaMsi varNaM Alipejja vA vilipejja vA AliMpataM vA vilitaM vA sAijjai // sU0 34 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u 12 sU034.42 gomayA-lepanajAtamaryAdAtikramo-padhivAhanani0 301 chAyA-yo bhikSurdivA gomayaM pratigRhA rAtrau kAye vraNam Alimpet vA vilimpetU vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate / sU0 35 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA gomayaM paDiggAhettA' divA divase gomayaM pratigRhya 'rarti' rAtrau rajanyAM 'kAyaMsi' kAye zarIre saMjAyamAnam 'varNa' vaNaM pAmAdijanyam 'AliMpejja vA' Alimpet vA ekavAram 'viliMpejja vA vilimpet vA bhanekavAraM 'AliMpataM vA' AlimpantaM vA 'vilipaMtaM vA vilimpantaM vA 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / rAtrI kasyApi vastunaH saMgrahaniSedhAt / / sU0 34 // sUtram-je bhikkhU rattiM gomayaM paDiggAhettA diyA kAyaMsi vaNaM AliMpejja vA vilipejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 35 // chAyA-yo bhikSuH rAtrau gomayaM pratigRhya divA kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate / / sR0 35 / / cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ratti' rAtrau rajanyAm 'gomayaM paDiggAhettA' gomayaM pratigRhya gRhItvA 'diyA kAyaMsi varNa' divA divase dvitIyadivase kAye zarIre saMjAyamAnaM vraNam 'AliMpejja vA' Alimpet vA 'viliMpeja vA' vilimpet vA AliMpataM vA vilipaMtaM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / rAtrau kasyApi vastuno grahaNaniSedhAt , paryuSitadoSasaMbhavAcca / / sU0 35 // sUtram-je bhikkhU ratiM gomayaM paDiggAhettA ratiM kAyaMsi vaNaM aliMpejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA viliMpaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH rAtrau gomayaM pratigRhya rAtrau kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA Alimpanta vA vilimpantaM vA svadate / / sU0 36 // carNI_je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'ratti' rAtrau rajanyAm 'gomayaM paDiggAhettA' gomayaM pratigRhya gRhItvA ratti' rAtrau rajanyAm tasyAmeva rajanyAM dvitIyarananyAM vA 'kArthasi varNa' kAye zarIre saMjAyamAnaM vraNam 'Ali. pejja vA' Alimpet vA 'viliMpejja vA' vilimpet vA 'AlipataM vA vilipataM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati, rAtrau grahaNasya saMgrahasya paribhogasya ca dopasadbhAvena niSiddhatvAt / / sU0 36 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatra 301 sUtram-je bhikkhU diyA AlevaNajAyaM paDiggAhettA diyA kAryasi vaNaM Alipejja vA vilipejja vA AliMpaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai / / suu037|| chAyA-'yo bhikSurdivA AlepanajAtaM pratigRhya divA kAye vraNamAlimpet vA vilimpet vA AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate ||suu0 37 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diyA' divA-divase 'AlevaNajAya paDiggAhettA' AlepanajAtam vilepanadravyaM pratigRhya gRhItvA rAtrau sthApayitvA 'diyA' divA-dritIyadivase 'kAyaMsi varNa' kAye zarIre zarIrAvayave vA vraNa pAmAbhagandarAdikam AliMpejja vA' Alimpet vA 'viliMpejja vA' vilimpet vA 'AliMpana vA vilipaMtaM vA sAijjaI' AlimpantaM vA vilimpantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 37 // evaM pUrvoktasUtraM sagRhya catvAri sUtrANi-AlapanajAtavipayAyapi gomayasUtravadeva vyAkhyeyAni ||muu0 38-39-40 // sUtram-je bhikkhU annautthieNa vA gArathieNa vA uvahiM vahAvei vahAvataM vA sAijjai // sU0 41 // . . chAyA -yo bhikSuranyayUthikena vA gRhasthena vA upadhiM vAhayati vAhayantaM vA svadate ||suu0 4 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'annausthieNa vA anyayUthikena vA anyatIrthikeNa puruSeNa stri yAvA 'gArasthieNa vA gRhasthena vA gavakeNa tadbhinnena vA yena kenApi, zrAvikayA tadbhinnayA vA 'uvahiM vahAvei' upadhi svakIyavasnapAtrAdikam vAyati ekasmAt sthAnAt sthAnAntaraM prApayati 'bahAveta vA sAijjai" vAhayantaM prApaMyanta vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, gRhasthAdinA kasyApi kAryasya kAraNe sAdhoraviratidoSapramaGgAt // sU0 41 // sUtram--je bhikkhU tannIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // mU0 42 // . chAyA--yo bhikSuH nannizrayA'zana vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA dadAti' dadanaM vA svada / sU0 42 // / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'tannIsAe' tannizrayA-upadhivahanAdikAryanizrayA upadhyAdivAhakAya 'ayaM me upadhi vahatI'-ti
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhAbhyAvacUriH u0 12 sU0 43-44 mAsikadvatricAragaGgAdimahAnadyuttaraNa niSedhaH 303 kRtvA, upalakSaNAdanyasmai vA kasmaicid gRhasthAya bAlakAdibhyo vA 'asaNaM vA 4' azanaM vA 4, caturvidhamAhArajAtam 'dei' dadAti anyasmAddApayati vA 'detaM vA sAijjaI' dadataM vA svadate / yo hi anyayUthikAdibhyaH kAryamupadhivAhanAdikaM kArayitvA tebhyaH tanmUlyarUpeNAnu - graheNa vA AhArAdikaM dadAti dApayati dadatamanumodate vA sa prAyazcittabhAgI bhavati, bhikSitAzanAderanyasmai dAne sAghoranadhikAritvAt bhagavatAniSiddhatvAcca // sU0 42 // S sUtram - je bhikkhU imAo paMca mahaNNavAo mahAnaIo uddiTThAo gaNiyAo vaMjiyAA aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarai vA saMtarai vA uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai / taM jahA- gaMgA, jauNA, saraU, evaI, mahI- ti // sU0 43 // chAyA - yo bhikSurimAH paJca mahArNavA mahAnadya uddiSTA gaNitA vyaJjitA antarmAsasya dvikRtvo vA triHkRtvo vA uttarati saMtarati uttarantaM vA santarantaM vA svadate tadyathA - gaGgA, yamunA, sarayU, airAvatI, mahI, iti // sU0 43|| cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'imAo' imA - vakSyamANAH 'paMca' paJca paJcasaMkhyAviziSNaH 'mahaNNavAo' mahArNavAH samudratulyAH, AsAM paJcanadInAM mahArNavatulyatA ca bahUdakatvena tathA AyAmavistArAbhyAM vA yathA samudro bahUddako dIrgho vistRtazca tathaiva etA api bahUdakAH dIrghA vistRtAzca santi ata eva 'mahAIo' mahAnathaH yata eva bahUdakAdiviziSTA ata eva mahAnadIpadavAcyAH 'uddiTThAo' uddiSTAH kathitAH 'gaNiyAo' gaNitAH anyanadISu mahattvena gaNanAM prAptAH 'paMjiyAo' vyaJjitAH prakaTIkRtA zAstre pratipAditA vA, etA mahAnadI 'aMto mAsassa' antarmAsasya ekasya mAsasyAnta'-madhye ' dukkhutto vA tikkhutto vA' ddhiHkRtvo vA triHkRtvo vA dvivAraM vA trivAraM vA 'uttarai cA saMtarai vA' uttarati vA satarati vA, tatra nirantaraM taraNam uttaraNaM caraNAbhyAM pArakaraNam, saMtaraNaM nAvAdinA pArakaraNam / gADhatarakAraNAbhAve nadInAmuttaraNe saMtaraNe cASkAyikasya virAdhane saMyamavirAdhanam, tathA garttAdau caraNapatanAt pArakaraNasamaye jalapUrAgamanAcca AtmavirAdhanam / anena prakAreNa mAsAbhyantare yaH zramaNaH zramaNI vA dvivAraM vA trivAraM vA uttarati santarati vA tathA 'uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai' uttarantaM vA santarantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAraH bhASyam - jar3a hojja ya thalamaggo, jaleNa gacchejja neva pAehiM / neva durode NAvaM, tatthAvAyANa saMbhavao ||
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIyasUtra 304 chAyA-- yadi bhavecca sthalamArga', jalena gacchet neva pAdAbhyAm / naiva dUrohet nAvaM, tatrA'pAyAnAM saMbhavataH / avacUri:-yadi glAnasya sAdhoyAvRtyAdike gADhatare kAraNe samupasthite sati gamanamAvazyakaM bhavet tadA yadi tatra gamanAtha sthalamAgoM dRrataro'pi bhavata tarhi jalena nadyAdijalamArgeNa pAdAbhyAM naiva gacchet . naiva ca nAva dUrohet naukopari nopavizet , kimarthamityAha-tatra NadAbhyAM naukayA vA gamane-apAyAnAM vighnAnAM vahUnAM sabhavAt / apAyA dvividhAH-sayamApAyAH AtmApAyAzca / tatra nadIjale pAdAbhyAM gamane apkAyasya pAdaprahAreNa tatrasthitatrasakAyAnAM maNDakamatsyAdInAM ca virAdhanArUpA aneke saMyamApAyA bhavanti / jale gAdI pAda. patanAt tatsamaye jalapUrasyAgamanAdinA cAneke AtmApAyA api bhavanti, evaM naukayA gama ne'pi vijJeyam , tathAhi-naukAyAH saMcaraNena jalaviloDanaM bhavati tenApkAyasya tadadhogatAnAM trasANAM maNDUkamatsyalaghujalacarAdijIvAnAM ca virAdhanA bhavati tena saMyamApAyasaMbhavaH, tathA naukAyA buDanabhaJjanAdinA-AtmApAyasaMbhavaH, tataH saMyamAtmavirAdhanAdopasadbhAvAt dUratarasthalamArgasaMbhave sAdhurjalamArgeNa no gacchediti bhAvaH // sU0 43 // sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM / / sU0 44 // ||nisiihjjhynne vArasamo uddeso samatto // 12 // chAyA--taM sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamanudghAtikam // 4 // // nizIthAdhyayane dvAdaza uddezaH samAptaH // 12 // cUrNI-taM sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat sevamAnaH, tata uddezakAdau kathinaprasapANajAtibandhanAdArabhyoddezakAnte varNitanadosaMtaraNaparyantamAyazcittamthAnamadhyAt ekamanekaM sarva vA prAyazcittasthAnaM 'sevamANe' sevamAnaH samAcaran zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaDa' Apa dyate prAmoti 'cAummAsiyaM' cAturmAmikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam prAyazcittasthAnam 'aNugyAiyaM' anudghAtikam-laghumAsikamityarthaH // sU0 44|| iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka - pravizuddhagadyapadanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm dvAdazoddezakaH samAptaH // 12 //
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ tryodshoddeshkH|| gato dvAdazodezakaH, samprati trayodazoddezako vyAkhyAyate, tatra dvAdazodezakAntimasUtreNa sahAsya trayodazoddezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ?-iti cedatrAha bhASyakArabhaSyam-nAvAiNA uttariya, kAussaggaM kare muNI / kattha kujjA na vA kujjA, saMbaMdho irio ihaM / chAyA--nAvAdinA uttIrya kAyotsarga kuryAt muniH / kutra kuryAt na dhA kuryAt sambandha Irita iha // avacUriH-'nAvAiNA' ityAdi / dvAdazoddezakasyAntimasUtre gaGgAdikA paJca mahAnadyo varNitAH, tA nadIH kAraNavazAt mAsAbhyantare dvivAraM trivAraM vA uttarati tadA tasya prAyazcittaM kathitam, tatra nAvAdinA tA mahAnadIH samuttIryya pAraM gatvA aiOpathikaH kAyotsargaH avazyamaiva kartavyaH / sa ca kutra sthAne kartavyaH kutra na kartavyaH ? iti vicAraNAyAM sacittapRthivyAM na kartavyaH, etasya niSedhasya varNanAya trayodazodezakaH prArabhyate, asmin uddezake sacittapRthivyAdiSu samupavizyairyApathikAdyAvazyakakAryakaraNe prAyazcittaM kathayiSyate, ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati, tadanena sambandhenAyAtasyAsya trayodazodezakasya prathamasUtramAha sUtram-je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe ThANaM vA sejja vA NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei ceeMtaM vA sAijjai ||suu0 1 // chAyA-yo bhikSuranantarahitAyAM pRthivyAM sthAnaM vA zayyAM vA niSadyA vA naSedhikI pA cetayate cetayamAnaM vA svadate ||su01|| . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaMvarahiyAe puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm anantena jIvena rahitA kintu asaMkhyeyena jIvena yuktatA anantarahitA sacittetyarthaH yato hi pRthivI asaMkhyAtajIvAtmikA bhavati na tvanantajIvAtmikA, ataH anantarahitetyuktam , yadvA-na antaraM vyavadhAnam anantaraM jIvavyavadhAnarahitaM yathA syAttathA hitAH sthitA anantarahitA vyavadhAnarahitajIvayuktA sarvAtmanA sacittetyarthaH / tasyAM sacittapRthivyuparItyarthaH 'ThANaM vA sthAnaM vA, tatra sthAnaM kAyotsargaH tat kAyotsargalakSaNaM sthAnam UrdhvatvenAvasthitirUpaM karoti ityaprimeNa sambandhaH, upalakSaNatvAt tvagvartanAdikamapi karoti 'sajja vA' zayyAM vA tatra zayyA zarIrapramANA tAM, zayanaM vA karoti 'Niseja vA' niSadhAM vA upavezanaM vA 'nisIhiyaM vA' naiSedhikI vA prANAtipAtAdiniSedharvakaM jAyamAnA kriyA svAdhyAyarUpA naiSedhikI, tAm 'caieI' cetayate karoti 'ceetaM vA sAijjaI' cetayamAnaM vA svadate / yo hi zramaNaH
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre azivAdikAraNa vizeSamAdAya nAvAdinA pAraM gatvA tatra sacittapRthivyAM sthitaH sana tatraiva sacittabhUmau sthAnAdikaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA dopA api bhavantIti // sU0 1 // 306 sUtram - evaM je bhikkhU sasaNiddhA puDhavIe0 // 02 // je bhikkhU sasarakkhA puDhavIe0 || sU0 3 // je bhikkhu maTTiyAkaDAe puDhavIe0 // sU04 // je bhikkhU cittamatA puDhavIe0 || sU0 5 || je bhikkhU cittAmaMtAe silAe // sU0 6 // je bhikkhU cittamaMtAe lelUe ThANaM vA sejjaM vA nisejjaM vA nisIhiyaM vA ceei cetaM vA sAijjai // sU0 7 // chAyA - evaM yo bhikSuH sasnigdhAyAM pRthivyAm 0 // 02 // yo bhikSuH sarajaskAyAM pRthivyAm // sU0 3|| yo bhikSuH mRttikAkRtAyAM pRthivyAm || sU0 4|| yo bhikSuH cittavatyAM pRthivyAm // 05 || yo bhikSuH cittavatyAM zilAyAm // sU0 6|| yo bhikSuH cittavati le luke sthAnaM vA zayyAM vA nipadyAM vA nepedhikI vA cetayate cetayaMmAna vA svadate // sU0 7 // cUrNI - ' evaM je bhikkhU' ityAdi / evam anenaiva prakAreNa 'je bhikkhU' yo bhikSuH sasaNiddhAepur3havI, sasnigdhAyAM sacittajalena Ipa ArdrAyAM pRthivyAm0 || sU0 2 || yo bhikSuH 'sasarakhkhAe puDhavIe' sarajaskAyAM = sacittasUkSmareNuguNThitAyAM pRthivyAm ||sU0 3|| yo bhikSuH 'mahiyAkaDAe puDhacIe' mRttikA kRtAyAM - mRttikayA kRtAyAM saMpAditAyAM liptAyAM vA sacittamRttikA - saMcayena puSjIbhUtAyAM pRthivyAm0 // sU0 4 // yo bhikSuH 'cittamaMtApa puDhavIe' cittavatyAM cittaM - jIvaH tad vidyate yasyAM sA cittavatI sUkSmatrasajIvayuktA tasyAM pRthivyAm // 05 // yo bhikSuH 'cittamaMtAe silAe' cittavatyAM jIvayuktAyAM zilAyAM mahApASANakhaNDarUpAyAM, yasyAH sandhibhAge'dho vA jIvAnAM saMbhavAt tasyAM zilAyAm0 || sU0 6 // yo bhikSuH 'cittamaMtAe belue, cittavati Theluke, ThelukaM nAma mRttikAkhaNDa, tasmin 'ThANaM vA' sthAnaM kAyotsarge vA upalakSaNAt tvagvarttanAdikamapi, tathA 'sejjaM vA' zayyAM vA zarIrapramANAM zayanaM vA, 'nisejjaM vA' niSadyAm upavezanaM vA 'nisIhiyaM vA' naiSedhikIM vA svAdhyAyarUpaM kriyAvizeSa vA 'ceeha' cetayate karoti, 'ceeMtaM vA sAijjai' cetayamAtaM kurvantaM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 7|| sUtram -- je bhikkhU kolAvAsaMsi vA dArue jIvapaiTThie saaMDe sapANe savIe saharie saosse saudae sauttigapaNagadagamaTTiya
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 1-8 sasnigdhAdipRthivyAdiSu sthAnAdikaraNaniSedhaH 307 makkaDAsaMtANagaMsi ThANaM vA sejja vANisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai / / sU0 8 // chAyA-yo bhikSuH kolAvAse vA dArake jIvapratiSThite sANDe saprANe sabIje saharite samose sodake sottiMgapanakodakamRttikAmarphaTasaMtAnake sthAnaM vA zamyAM vA niSadhAM vA naipedhikI vA cetayate cetayamAnaM vA svadate / / sU0 8 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kacit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kolAvAsaMsi vA kolAvAse, tatra kolAH ghuNA teSAm mAvAse nivAsasthAne etAdRze 'dArue' dAruke kApThe yatra kASThavizeke ghuNAH santi tAdRzakASThavizeSopari AsanAdikaM kurute ityaprimeNa sambandhaH, tathA 'jIvapaihie' jIvapratiSThite dAruke kASThe-yatra kASThavizepe dvIndriyAdayo jIvAsanti tAdRzajIvapratiSThitakASThe 'saaMDe' sANDe dAruke, tatra aNDAni gRhagodhikAdInAm tathA ca yatra kASThe gRhagodhikAdInAmaNDAni santi tAdRzadAruke tathA 'sapANe' saprANe dAruke, tatra prANaH prANavAn jIvaH dvIndviyatrIndriyAdiH pIpilikAdiH tAdRzaprANayukte kASThe tAdRzaprANayuktapRthivyAm vA tathA 'sabIe' sabIje dAruke pRthivyAM vA, tatra bIjaM zAlyAdInAm 'saharie' saharite-aritabIjasahite dAruke pRthivyAM vA tathA ca haritakAyaviziSTe dAruke pRthivyAM vA 'saosse' samose 'osa' iti dezI zabdo nizAjaLavAcakaH, tasmin, zItakAle rAtrau sUkSmajalavindavo nipatanti pRkSAdau saMsthitajalavindUnAm 'mosa' iti nAma bhavati, tathA ca tAdRzaosaviziSTe dAruke pRthivyAM bA 'saudage' saudake dAruke jalasaMmizritadAruke pRdivyAM vA 'sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkar3AsaMtANagaMsi' sottiMgapanakodakamRttikAmarkaTasantAnake, tatra uttiMgaH-bhUmau vartulavivarakAriNaH gardabhamukhAkRtikAH kITavizeSAH, tatsamUhaH kITikAnagararUpaH, tasmin tatsahite vA sthAne tathA panakaH paJcavarNaH sADkuro'naGkuro vA paJcavarNAnantakAyavizeSaH, udakamattikA udakena sahitA mRttikA sakardamA sacittA mizrA vA mRttikA, yadvA dakaM jalaM mRttikA sacittamRttikA tatra, markaTasantAnakaM lUnAjAlam , eteSu vastuSu yaH zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA' sthAnaM vA, tA sthAnamUlasthAnam 'sejjaM vA' zayyAM vA 'NisejjaM vA' niSadyAM vA 'NisIhiyaM vA' naipedhikI vA 'ceeI' cetayate karoti tathA 'ceeMta vA sAijjai' cetayamAnaM vA kolAvAsAdiSu sthAnAdikaM kurvantaM zramaNAnantaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti / atrAha bhASyakAra:bhASyam-puDhavImAiThANaM tu, jattiyamettamudAhiyaM / tattha ThANAiyaM kujjA, ANAbhaMgAi pAvaI //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 08 chAyA -- pRthivyAdisthAnaM tu yAvanmAtramudAhRtam / tatra sthAnAdikaM kuryAt AvAbhaGgAdi prApnoti // nizIthasaM avacUri : - prathamasUtrAdAramyASTamasUtraparyantasUtreSu yat yat pRthivyAdikasthAnamadhikaraNatvena udAhRtam kathitam sacittapRthivIta Aramya markaTasantAnakAntasthAnaM sUtre yAvanmAtra yAvatpramANakaM kathitam teSu sacittapRthivyAdisthAneSu sthAnAdikaM sthAnazayyAniSadhAsvAdhyAyAdikaM yaH kuryAt sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmidhyAtvasaMyamAtmavirAdhanAlakSaNAn doSAn prApnuyAt labhate / atha pRthivyAdhekendriyANAM saMghaTTanAdikaraNe yAdRzI vedanA bhavati tAM vedanAM dRSTAntadvAreNa darzayati tathAhi-yathA kazcit svabhAvato durvalo jarAjIrNo rogeNApi AkrAnto bhavet, saca vRddho balavatA taruNena triMzadvarSAyuSkena yugalapANinA sarvavalenAkrAnto bhavet tadanantaraM tasya bRddhasya taruNenAkrAntasya yAdRzI vedanA bhavati pRthivyAdye kendriyajIvAnAmupari sthAnAdikaraNena tato'pyadhikatarA anantaguNA vedanA bhavati, parantu avyaktatvAt carmacakSuSA jJAtuM na zakyate, yAni ca jIvasya cihnAni tAni pRthivyAdye kendriyajIveSu na vyaktAni yathA gADhanidrA nidritapuruSe mUrcchite vA sukhaduHkhacihnAni avyaktAni evaM pRthivyAdye kendriyajIveSvapi caitanyaM caitanyacihnaM cItIvAvyaktam tenAyaM jIva iti na sakalasAdhAraNapuruSeNa jJAtaM bhavati, paraM kevalaM kevalajJAninA eva dRzyate, tadupadezAt zraddhAluH paropi jAnAti, azraddhAlavo vastutattvaM na jAnanti / teSAmeva jJAnAya pRthivyAdye kendriyANAmupayogasAdhakaM dRSTAntaM darzayAmi, tadyathA-rUkSe bhojane atizayitaH sUkSmaH snehaguNo vidyate yataH tAdRzabhojanakaraNenApi zarIrasyopacayo bhavati parantu avyaktatvAt sattvasnehaguNo na lakSyate, evaM pRthivyAmapi vidyate sUkSmaH snehaH parantu atisUkSmatvAt na dRzyate yataH pRthivyAdiSu sa tanUtthito'lpaH tena teSAM prabalasnehakArye hastAdizarIrANAM cAlanAdikaM kartumazakyaM bhavati / ekendriyajIvAnAM krodhAdikAH pariNAmA api bhavanti sAkAro'nAkAracopayogaH, tathA sAtAdikA vedanAH, ete sarve'pi bhAvAH sUkSmatvAt anatizayasyAnupalakSitA bhavanti yathA saMjJinAM paryAptAnAM krodhAdayaH pariNAmA bhavanti, tena ca pariNAmena saMjJinoM jIvA AkrozAdikaM 'kurvanti trivalIcAlanAdikaM ca kurvanti parantu saMjJijIvavat ekendriyAH prAbalyena tAdRzakAryakaraNaM prati samarthA na bhavanti, etAvAneva bhedaH saMjJijIvebhya ekendriyajIvAnAm, kintu cetanAyogAt sarvameva bhavati pRthivyAdyekendriyajIvAnAmapi kiM bahunA yathA vayamanubhavaM kurmaH tathaiva pRthivyAdye kendriyajIvA api kurvanti tepi sukhakAraNe samupasthite sukhino bhavanti duHkhakAraNe na te duHkhamapyanubhavanti, krodhAdikam AkrozAdikamapi kurvanti, kintu yathA udumbarapuSpamana
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u 13 sU0 9-11 durbaddhAdiviziSTasthUNAdiSu sthAnAdikaraNani0 309 bhivyaktaM na sarveSAM dRSTipathamAvirbhavati tathaiva anabhivyaktatvAt ekendriyANAM krodhAdikaM nAvirbhavati, kintu pRthivyAdiSu vartante evaikendriyajIvAH, taduktam krodhAdikapariNAmAH ekendriyAdijantunAm / prAbalyaM teSu kAryeSu avyaktAvAt na bhavanti hi // 1 // yasmAt kAraNAt pRthivyAdikA ekendriyajIvA api evaMvidhavedanAdikamanubhavanti tasmAt kAraNAt pRthivyAyekendriyajIvopari kAyotsarga zayanIyamAsanaM svAdhyAyAdisaMpAdanaM ca kathamapi sarvavirataH zramaNaH zramaNI vA svayaM na kuryAt na vA parAnapi tadupari sthAnAdikaM kArayet , na pRthivyAyekendriyajIvAnAmuparisthAnAdivaM kurvantamanumodeta kintu zAstramaryAdAmAzrityAcittabhUmyAdAveva sthAnAdikaM kuryAt kurvantamanumodeta ||suu08|| sUtram-je bhikkhU thUNasi vA giheluyaMsi vA usuyAlaMsivA kAmajalaMsi vA dubaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejjaM vA Nisejja vA NisAhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // sU0 9 // chAyA-yo bhikSuH sthUNAyAM vA gRheluke vA usukAle (udUkhale) vA kAmajale vA (snAnapIThe vA) durbaddha dunikSipte aniSkape calAvale sthAnaM vA zayyAM vA niSadyA bA naivedhikI pA cetayate cetayamAnaM vA svadate / sU0 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'thUNasi vA' sthUNAyAM vA, tatra sthUNA nAma staMbhaH tasyAM sthUNAyAM stamme 'gihelayaMsi vA' gRhalake yA dehalyAmityarthaH, 'usuyAlaMsi vA' usukAle vA, tatra usukAlo nAma udUkhalam 'Ukhala' iti lokaprasiddham tasmin 'kAmajalaMsi vA' kAmajale vA, tatra kAmajalaM nAma snAnapIThAdikaM yasyopari upavizya snAnaM karoti tAdRzaM sAdhanavizeSalakSaNaM kAmajalamiti tasmin kAmajale / kathaMbhUte sthUNAdau ? iti sthUNAdivizeSaNAnyAha-'dubbaH' ityAdi / 'dubbaH durvaddha tatra bandhanaM dvividham-rajjubandhanaM, kASThAdiSu vedhabandhanaM vA tat bandhanaM samyak na kRtaM tat, durvaddhaM zithilabandhanamityarthaH tasmin 'duNikkhitte' dunikSipte tatra dunikSiptaM,-dur-asamyak nikSiptaM nihita tat, na samyak sthApitamiti dunikSiptam tasmin dunikSipte sthUNAdau 'aNikkaMpe' aniSkaMpe, tatra niSkampaH-kampanavarjitaH, na niSkampaH aniSkampaH, tasmin kampanaviziSTe, yata evam ata evaM 'calAcale' calAcale asthire ityarthaH, etAdRzasthUNAdiSu sthUNAghupari ya: zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA' sthAnaM vA 'seja vA' zayyAM vA 'NisejjaM vA' niSadyAM vA 'nisIhiyaM vA', naiSedhikI
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra vA svAdhyAyAdikaraNam 'ceeI' cetayate 'ceetaM vA sAijjaI' cetayamAnaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // sUtram-je bhikkhU kuliyaMsi vA bhittisivA silaMsi vA lelusi vA aMtalikkhajAyaMsi vA dubaddhe duNNikkhitte aNikaMpe calAcale ThANaM vA seja vA Nisejja vANisIhiyaM vA ceei vA ceetaM vA sAijjai 10 chAyA-yo bhikSuH kuDaye vA bhitto vA zilAyAM vA leluke vA antarikSajAte vA durvaddha dunikSipte aniSkampe calAcale sthanaM yA zayyAM vA nipadyAM vA nepedhiko ghA cetayate cetayamAnaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI- 'je mikkhU' ityAdi / 'je mikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kuliyasi vA' kuDye vA tRNabhittirUpakuDaye vA 'bhittisi vA' bhittau vA pASANamRttikAnimitamittau girinadItaTarUpAyAM vA 'silaMsi vA' zilAyAM vA dhAnyAdipeSaNabRhatpASANakhaNTe vA 'lelusi vA' leluke vA loSTe vRhanmRtpiNDe 'aMtalikkhajAyaMsi vA' antarikSajAte vA-AkAzabhAganirmitamaJcakAdau vA, kathambhUte kuDyAdike ? tatrAha-'dubaddhe' ityAdi / 'duvvaddhe' durvaddhe samyagrUpeNa bandhanarahite kuDyAdo 'duNNikkhitte' dunikSipte asamyagrUpeNa sthApite 'aNikkape' aniSkaMpe-kampanAdidharmaviziSTe mata eva 'calAcale' calAcale-asthire kuDyAdau yaH zramaNaH zramaNI vA 'ThANaM vA sthAnaM vA 'sejjaM vA' zayyAM yA 'nisejja vA' viSayAM vA 'NisIhiyaM vA' naipedhikI vA 'ceei' cetayati 'ceetaM vA sAijjai cetayamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / suu010|| sUtram-je bhikkhU khaMdhaMsi vA phalihaMsi vAmaMcaMsi vA maMDavaMsi vA mAlaMsi vA pAsAyaMsi vA hammatalaMsi vA dubaddhe duNNikkhice aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejjaM vA NisejjaM vA nisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai / / sU0 11 // chAyA-yo bhikSuH skandhe vA parighe vA maJce vA maNDape vA mAle vA prAsAde vA harmyatale vA durbaddha dunikSipte aniSkampe calAcale sthAnaM vA zayyAM vA niSadyAM vA nepedhikI vA cetayate cetayamAnaM vA svadate // sU0 11 // - cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'khaMdhasi vA' skandhe vA, tatra, skandho nAma ekabhUmaprAsAdavizeSaH, athavA skandho nAma gRham
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 13 sU0 12 anyatIrthakAdInAM zilpAdikalAzikSaNaniSedha : 311 iSTikAdArasaMghAto vA tasmin 'phalihaMsi vA' paridhe vA, tatra parigho nAma argalAkAro lambakASThavizeSaH, tasmin 'maMcaMsi vA' maJce vA kASThastambhopari nirmite khaTvAkAre maJce 'maMDavaMsi vA maNDape vA, tatra maNDapaH-kASThanirmitaM nirmittikaM sthAnaM tasmin 'mAlaMsi trA' mAle vA, tatra mAlaM gRhopari dvibhUmikAdi tasmin / 'pAsAyaMsi vA' prAsAde vA-prAsAdaH-jIrNarAjagRhaM tasmin 'hammatalaMsivA' harmyatale vA, hamya jIrNadhanikajananivAsasthAnam, tasmin , kIdRze ityAha'dubaddhe' durvaddhe zithilabandhanayukte 'duNNivikhatte' dunikSipte-samyaganavasthApite 'aNikkaMpe' aniSkampe-kampanAdiviziSTe ata eva calAcale asthire, etAdRzaskandhAdau yo bhikSuH 'ThANaM vA' sthAnaM vA kAyotsarga vA 'sejnaM vA' zayyAM vA zayanIyam 'NisejjaM vA' niSadhAmAsanaM vA 'NisIhiyaM vA' naipedhikI vA svAdhyAyAdikaraNam 'ceei' cetayate 'ceeta vA sAijjai' ghetayamAnaM skandhAdiSu asthirAdiSu sthAnAdikaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH zramaNaH zramaNI vA svadate manumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atrAha bhASyakAraHbhASyam-thUNA-kuliya-kkhaMdhA,-iyaM khujaM AhiyaM ca muttesu / tesuM ThANAikaraNA, lambhejjA ANabhaMgAI // chAyA--sthUNA-phuDadha-skandhAdikaM khu yat AzyAtaM ca sUtreSu / teSu sthAnAdikaraNAt labhetAzAbhaGgAdikam // avacUriH-sUtrepu-navamadazamaikAdazeSa sthUNAkuDyaskandhAdikaM yat yAvanmAtramAkhyAtaM kathitaM teSu sthUNAdipu sthAneSu sthAnAdikaraNAt kAyotsarga-zayyA-niSadyAdi-saMpAdanAt zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhagAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAlakSaNAn doSAn lameta prApnuyAt // sU * 11 // sUtram--je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA sippaM vA silogaM vA aTThAvayaM vA kakkaDagaM vA vuggahaM vA salAhaM vA salAhakahatthayaM vA sikkhAvei sikkhAveta vA sAijjai // sU0 12 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikaM pA gArhasthikaM vA zilpaM vA pralokaM vA aSTApadaM yA karkaTakaM vA vyugrahaM vA zlAghaM vA pralAdhakathAstavaM vA zikSayati zikSayantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA anyayUthikaM vA paradarzanAnuyAyinaM tApasAdikam 'gAratthiya vA gArhasthika
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ APPINE nizIya vA-gRhasthaM zrAvakamazrAvakaM vA 'miSpaM vA' zilpaM vA-zilpakalAM varanAdisaMpAdanakalAmityarthaH 'miloga ghA' loka vA-saMskRtaprAyanapadyAtmakaM vA kAvyanATakAdikam ahAvayaM yA' aATApadaM vA-aSTApadamiti ghUtaphalaka paTTikArUpam , yagyoparidhUna kAdayane, upacAgasahiSayakAla ghA, athavA maSTApadamiti 'pApA' iti pramidama, tadvipayAM kalAma , yathA-vayaM no jAnIyaH, daM pAna mubhikSadurmikSAdikaM kathayatItyevaMrupAM kalAM vA, 'kakkaDagaM vA' pharkaTakaM vA karkaTakamiti kacavaraM sarvavastusaMmizraNaM, pharphaTamiva karkaTakaM sarvamAvasya, sarvavAnubhAvayamityarthaH, evaM kathaMne ubhayathA'pi doSApattigapatedini / athavA-kaTaka nimirAzAgra sAmudrikazAstrajyotirviyAdimizraNarUpaM vA, 'yuggahaM vA' vyudagraham gaganAdiyuganina jayapagajayajAnarUpAM kalAm 'salAI vA' sTAyAM vA-manyaguNavarNanampAM kAvyakala vA, 'salAhakahatvayaM ghA' "kAdhakathAstavaM vA-chAyAmikA kathAM stavaM thA, athavA apUrvAminavAnekakAvyavarNanakalAM vA yaH zramamaH zramaNI vA tApamAdipha zrAvakamazrAvakaM vA 'siksAveDa' zikSayati-tadvipayAM zikSA dadAti tathA-'sikkhAvetaM vA sAhajjA' zikSayanta zilpakalAdInAM zikSaNaM dadata yA zramaNAntaraM svadatai anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:'bhASyam-sippasilIgADakalaM, sikkhAvaha annautthiyaM gihiNaM / so pAvai pacchisa, ANAmaMgAikhvaM ca // chAyA-zilpazlokAdikalAM zikSayati anyanIthikaM gRhiNam / sa prApnoti prAyazcittaM pAzAbhannAdimpaM ca // avacUri:-prakRtasUtre zilpAlokAdikalAm , Adipardana zepAH etadbhinnAH yA anyAH kalAH aSTApadAdirUpAH, tAH sarvo api sUcitAH bhavanti, etAH kalAH zilpAdikAH kadAcidapi zramaNaH tApasAdikaM gRhasthAdikaM vA na zikSayet , yastu zramaNaH mohAtkAraNAntarAda vA anyatIthikAnAM tApasAdInAM gRhasthAnAM zrAvakANAganyeSAM vA pUrvoktAkalAM zikSati patankalAzikSako zavati sa zramaNaH zragaNI vA AmAmalAdidIparUpaM prAyazcittaM prApnoti sa prAyazcittabhAgI bhavatItyarthaH / / sU0 12 // sUtram-je bhikkhu aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgAdaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 13 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA pharasaM vayai vayaMtaM vA sAijjai / / sU0 14 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gArasthiya vA AgADhapharasaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 15 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u013 sU013-16 janyatIrghikAdInAmAgAADhAdivacanAtyAzAtanAni0 313 je bhikhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei accAsAeMtaM vA sAijjai / / suu016|| chAyA-yo bhikSuranyatIrthikaM vA gAIsthikaM vA AgADhaM vadati vadantaM vA svadate ||suu0 13 / / yo bhikSuranyatorthikaM vA gArhasthikaM vA paruSa vadati vadantaM vA svadate // 14 // yo bhikSuranyatIthikaM vA gArhasthikaM vA AgADhaparuSa vadati vadantaM vA svadate // sU0 15 // yo bhikSuranyatIrthikaM vA gArhasthikaMvA anyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzAtayantaM vA svadate // sU0 16 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA anyayUthikaM vA tApasAdikaM 'gAratthiyaMvA' gArhasthikaM gRhasthaM vA 'AgAI' AgADham-AgADhavacanaM kopayuktavacanamityarthaH 'vayai' vadati-kathayati 'vayaMtaM vA sAijjaI' vadantamAgADhavacanamanyatIrthikaM gRhasthaM prati vA vadantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSAzcApi bhavanti // sU0 13 // evaM 'pharusaM' paruSaM kaThoravacanaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 14 // tathA 'AgADhapharusaM' AgADhaparuSaMkopayuktakaThoravacanaM vadati vadantaM vA svadate saH // sU0 15 // evam-anyatIrthikaM gRhasthaM vA 'aNNayarIe-accAsAyaNAe' banyatarayA, anyatIthikAzAtanA-anyatIrthikaM prati 'saMsArasvarUpaM jJAtvApi tvaM jinoktaM dharma nAcarasi, sAvadhakriyAmavalambase'tastvAM dhik' ityevaM kathanarUpA / gRhasthAzAtanA-gRhasthaM prati tvaM gRhasthaH sana dvAdaza vratAni nAcarase, rAtribhojanasaMrambhasamArambhAdikArya kuruSe'tastvAM dhik' ityevaM kathanarUpA, ityAdisvarUpayA ekayA kayAcidAzAtanayA'pi 'accAsAei' atyAzAtayati-anyatIrthikasya gRhasthasya vA AzAtanAM karoti 'accAsAeMta' atyAzAtayantaM vA AzAtanAM kurvantaM vA 'sAijjaI' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 16 // __etadAgADhAdikaM kasmin viSaye kimarthaM vA no vadet ? ityatrAha bhASyakAra:-'jAikula' ityaadi| bhaassymuu--jaai-phul-ruuv-bhaasaa,-gnn-bl-priyaag-js-tvo-laabhaa| satta-vaya-buddhi-dhAraNa,-uggaha-sIlaM-samAyAro // 1 // eesu visaesu ya, gArasthiya annautthiyaM vAvi / AgADhaM pharusaM no, vaejja AsAyae no vA // 2 // eehi vayaNehi, sAhU kuppeja kiM puNo anno| evaM mamme vayaNe, dosA maraNAiyA bahalo // 3 //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthamace - ~ ~ ~ ~ ~ chAyA-jAti-kula-rUpa-bhASA-dhana-bala-paryAya-yaza-stapo-lAbhAH / 11 12 13 14 15 16 17 satva-cayo-buddhi-dhAraNA-'vagraha-zolaM samAcAraH // 1 // patepu viSayeSu ca, gAIsthikaM anyatIrthikaM vA'pi / AgADhaM paruSa no vadet AzAtayet no pA // 2 // patairvacana. sAdhu: kupyet kiM punaranyaH / / evaM marmaNi vacane, doSA maraNAdikA bahavaH // 3 // avacUriH~-jAti-kuleti gAthAtrayam / atra jAtyAdayaH sapnadaza proktAH, te'rthata. mugamAH // 1 // dvitIyagAthAmAha-eesu' ityAdi, 'eema eteSu pUrvokteSu nAtyAdipu viSayeSu gRhasthamanyatIrthikaM vA AgAI, parupama, AgADhaparuSaM ca no vadeta, tathA no vA gRhatthamanyatIrthikaM vA 'AsAyae' AzAtayet, na tayoH kAJcidamyAzAtanAM kuryAt // 2 // evaM karaNe ki syAt ! ityAha'eehi' ityAdi, 'eehi vayaNehi' etaiH pUrvoktairAgADhAdirUpairvacana: 'sAha' sAdhuH krodhanigrahaparo munirapi 'kuppeja' kupyet-kopAviSTo bhavet tarhi kiM puNo anno' kiM punaranyaH no kupyet ! iti kAkupAThaH, etAdRzavacanaiH sAdhorapi kopa: syAt anyaraya tu kA kathA iti bhAvaH / atra ke dopAH iti tAn darzayati-'evaM' ityAdi evaM' evam etAdRze marmaNi vacane marmavedhake vacane kathite sati matra maraNAdikA bahavo dopA bhavanti / modghATanasantApata tAH kecit mriyeran , sAdhu vA mAntaralagnavairabhAvena doSAropaM kRtvA rAjadvAre nayeyuH, ityAdi bahudopasaMbhavAt sAdhurAgADhAdikaM vacanaM na vadet , no vA vadanta svadeta, no vA atyAzAtanayA tAn mAyAzAtayet parakRtAmacyAzAtanAM nAnumodayet / evaM karaNe sAdhurAjAbhaGgAdidoSabhAgI bhavatIti // 3 // nAtyAdiSu mAgADhA. divacanaprakAraH pradAte mahaM jAtimAn tathA kulavAn tvaM tu nIcI jArajAto vetyAdi 1-2 / mahaM rUpavAn tvaM tu kurUpaH 3 mahaM madhurabhASo tvaM naitAdRzaH 4 / ahaM dhanI san dIkSitaH, tvaM tu nirdhanaH 5 / ahaM balavAn , tvaM nirbalaH 6 | ahaM paryAyavyeSTo'smi bahu jAnAmi tvaM naitAdRzaH 7 ahaM yazasvItvaM lokanindho'si 8 / ahaM tapasvI tva naitAdRzaH 9 / mama bahulAbho bhavati tvaM na kimapi labhase 10 / ahaM sattvavAn AntaravalI tvaM kAtaraH 11 / mahaM vayovAn tvamacirajAto bAlaH 12 / mahaM buddhimAn tvaM ni:ddhi kaH 13 / mama dhAraNAzaktistotrA vattate tvaM tu vismaraNazIlaH 14 / ahamavagrahe gurvAdijyeSThAjJAyAM varte, tvamuddhataH 15 / ahaM zIlavAn tvaM naitAdazaH 16 / samAcAra iti mahaM sAdhusAmAcAryA varte tvaM svakIyamaryAdAmapi na pAlayasi 17 / ityAdi // sU0 13-16 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghRNibhASyAvacUriH u 13 sU017-13 anyasthAnAM kautukaka maikaraNAdiniSedhaH 365 sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANaM vA gAratthiyANa vA kougakamma karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 17 // je bhikkhU aNNautthiyANa vAgAratthiyANa vA bhUiMkammaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 18 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 19|| je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 20 // je bhikkha aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM kaheI kaheMtaM vA sAijjai // sU0 21 // je bhikkhU aNNautyiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 22 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA toyaM nimittaM kahei kaheMtaM vI sAijjai / suu023|| je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA paDuppaNNaM nimittaM kahei kahate vA sAijjai // sU0 24 // je bhikhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA AgamissaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijai / sU0 25 // je bhikkhU aNNautthiyANa gAratthiyANa vA lakSaNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai / / sU0 26||je bhivakhU aNNautthiyANa cA gAratthiyANa vA vaMjaNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // sU0 27 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyAMNa vA sumiNaM kahei kaheMtaM vA saaijjii| sU0 28 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vijjaM pauMjai paujjataM vA sAijjai // sU0 29 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA maMtaM pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai / / sU0 30 // je bhivakhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA jogaM pauMjai paujaMtaM vA saaiji|| suu031|| ___ chAyA-yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA kautukakarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 17 // yo bhikSuHanyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA bhUtikarma karoti, kurvantaM vA svadate ||suu0 18 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznaM karoti kurvanta
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastra pA svadate // 20 19 // yo bhikSuH anyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA praznApraznaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 20 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA pradanaM kathayati kathayantaM pA svadate // sU0 21 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM cA praznAprazna kathayati kathayantaM vA syadate ||suu0 22 // yo bhikSuranyathikAnAM dhA gRhamthAnAM yA atItaM nimittaM kathayati kathayantaM vA sghaTate sU0 23 / yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA pratyutpanna nimittaM kathayati kathayantaM vA svadate // suu024|| yo bhikSuranyayathikAnAM ghA gRhasthAnAM yA Agamipyat nimitta kathayati kathayantaM dhA svadate // sU0 25 // yo bhikSuranyayUthikAnAM pA gRhasthAnAM vA lakSaNaM kathayati kathayantaM vA svadate ||suu0 26 // yo mikSuramyayUthikAnAM vA gRhasthAna vA vyajanaM kathayati kathayanta vA svadate // s027|| yo bhikSuranyayUthikAno vA gRhasthAnAM vA svapnaM kathayati kathayantaM yA svadate ||suu0 28 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA vidyA prayuGkte prayutAnaM vA sadate ||suu0 29 // yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA mantraM prayukta prayuJjAnaM vA svadate ||suu0 30 // yo bhikSuranyathikAnAM vA gRhasthAnAM vA yogaM prayukta prayuAna vA svadate ||suu031|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gAratthiyANa vA' gRhasthAnAM vA 'kougakammaM kareI' kautukakarma karoti, tatra kautukaM-dRSTyAdidoSanivAraNArtha snAnAdikamopadhAdikaM vA karoti, tathA ca yaH zramaNaH paratIthikAnAM kautukarma karoti arthAt zmazAnacatvarAdiSu snAnaM kArayati athavA ko'pi tApasAdikaH gRhastho vA jvarazUlAdirogeNa glAno jAtaH tasya jvarAdirogazAntyartha sacittamacittaM vA auSadhAdikamAnIya dadAti yena tasya rogaH sadya eva zAnto bhavati sa nIrogatAM labhate tadetat zmazAnAdisnAnamaupadhAdidAnaM ca kautukakarma athyate / athavA kutukasya bhAvaH kautukaM kutUhalatA gRhasthAdInAM manoraJjanAya kriyamANaM karma kautukakarma tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAmaGgAdikA doSA bhavanti // sa0 17 // evam 'bhUikamma kareI' bhUtikarma-zarIrAdirakSArtha bhasmapoTTalikAbhimantraNarUpaM karoti sU0 18|| 'pasiNaM karei' praznaM karoti-anyatIthikAdinimittaM darpaNAdI devAcAhAna kRtvA zubhAzubhaphalapracchanarUpaM karoti / sU0 19 // 'pasiNApasiNaM karei' praznapraznaM karoti-vidyA* mantritAghaNTAyAH karNamUle vAdanena tatra devatA'vatIrya pRSTasya praznasya viSaye sA punarapi praznaM karoti .. yattava pUrvamevamAsIt na vA' iti ekasmin prazne dvitIyapraznakaraNam , evaM prazne praznakaraNarUpaM praznapraznamanyatIrthikagRhasthanimittaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 20 // 'pasiNaM kahei'. praznaM kathayati anyatIthiMkagRhasthebhyaH darpaNAdyavatIrNadevatAkathitazubhAzubhaphalarUpamuttaraM kathayati. // sU021 / evam 'pasiNApasiNaM kaheI' prazna praznaM kathayati praznoM paripraznasyottaraM kathayati // 22 // .. 'tIyaM nimittaM kahei' atItaM nimittaM kathayati, anyatIrthikagRhasyebhyaH 'tavAtItakAle
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 13 sU017-31 anyatIrthikagRhasthAnAM kautukakarmAdikaraNani0 317 etAdRzaM zubhamazubhaM vA jAtam, amukaprakArako lAbhastvayA labdhaH, etAdRzaM sukhaM duHkhaM vA prAptam', ityAdirUpaM nimittaM kathayati // sU0 23 // evameva 'paDappannaM nimittaM' pratyutpannaM vartamAnakAlikaM nimittaM kathayati / / sU0 24 // evaM 'AgamissaM nimittaM kaheI' mAgamiSyatkAlikaM bhaviSyatkAlikaM yat 'tavAgre etAdRzaM zubhamazubhaM vA bhaviSyatI'tyAdirUpaM nimittaM kathayati // sU0 25 // evaM 'lakkhaNaM kaheI' lakSaNaM kathayati, tatra lakSaNaM dvividham -bAhyamAbhyantaraM ca, tatra bAhyaM-hasvadIrghazarIrAvayavarekhAdikam, AbhyantaraM-svabhAvasattvAdikam / bAhyalakSaNaM-hastapAdAdizarIrAvayavasaMbhavaM dvAtriMzatpramANakaM bhavati yathA 'ayaM dvAtriMzallakSaNaH puruSaH' iti, etadbhinnAnyAnyapi lakSaNAni bhavanti, yathA 'baladevavAsudevazarIre'STottarazatam , cakravartitIrthakarazarIre'STottaraM sahasraM lakSaNAnAM bhavati tanmadhyAttava zarIre iyanti lakSaNAni vidyante'tastvaM mahApuruSo bhaviSyasI'tyAdi, tathA 'tava zarIre kAnicidazubhalakSaNAni santItyato'ye tvaM duHkhI bhaviSyasI'tyAdi ca lakSaNaM kathayati // 26 // evaM 'vajaNaM kaheI' vyaJjanaM kathayati, tatra-vyaJjanaM-mazatilAdikaM kathayati-tadviSayakaM zubhAzubhaphalaM pratipAdayati // sU0 27 // 'mumiNaM kahei' svapnaM kathayati-svapnaphalaM pratipAdayati, tatra svapno dvividhaH-manoviSayo jJAnaviSayazca, taM svapnaM prAyaH suptajAgarAvasthaH pazyati, saca svapno bhaviSyakAlikasukhaduHkhayonimittaM bhavati yathA manuSyANAM maraNakAle pUrvamevAriSTadarzanaM bhavati tacca sukhaduHkhanimittaM jAyate, tadariSTaM trividhaM kAyikaM vAcikaM mAnasaM ca, tatra kAyikaM rogapIDAvaNAghanekaprakArakam 1, vAcikaM sahasAvAkpratibandhAdikamanekavidham2, mAnasikamapyariSTamArthikakauTumbikamanomAlinyAdivividhaprakArakam 3 / svapnadarzanaM paccaprakArakaM bhavati yAthAtathya-pratata-cintA-viparItA-vyaktamedAt, tatra sarvapApaviratAH sAdhavaH saMghRtAH yAthAtathyasvapnadarzakAH, itare gRhasthAdayaH pArzvasthAdayazca yAthAtathyaM prati bhajanIyAH, eSAM svapnaM yAthAtathyaM tadviparItaM vA bhavet / yat svapnadarzanaM yathaiva dRSTaM tathaiva bhavati tat yAthAtathyaM svapnadarzanam 1, pratatastu svapnasaMtAnaH zrRMkhalAvat 2, jAgaritAvasthAyAM yat cintitaM tadeva rAtrau pazyati tat ciMtAnAmakaM svapnadarzanam3, viparItaM viparItaphaladAyakaM svapnadarzanaM tu tat yat zucisugandhyAdike madhye svapne dRSTe phalamamedhyaM bhavati, amedhye svapne dRSTe tat phalaM medhyaM bhavati, yathA dRSTaM tadviparItaM phalaM yatra bhavati tad viparItaM svapnadarzanaM caturtham 4, svapnadazAyAM yat dRSTaM pratibuddho'yaM sphuTarUpeNa na saMsmarati, saMsmaran vA yasyArtha samyag nAvagacchati tadavyaktanAmakaM svapnadarzanaM paJcamam 5 / paJcaprakArako'pi svapnaH paJcendriyaviSayo bhavati, sarve'pi svapnAH prAyaH indriyaviSaye eva bhvntiiti| ayaM bhAvaH-dRSTasya zrutasya tadatiriktasya vA vastuno vAsanAvazAt suptAvasthAnaM mAnasajJAnaM svapnadarzanam, tat trividhaM-dhAtuvikArajanitam 1, vAsanAjanitam 2, adRSTajanita 3 c| tatrAdRSTajanitaM svapnadarzanaM sarvathaiva zubhAzubhaM phalaM dadAtyeva, etadatiriktaM tu phalaM dadAti na vA dadAtIti, /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ta nizIthasUtre etAdRzasvapnAdiphalaM kathayati // sU0 28 // evaM vidyA - mantra - yoga- pratipAdakAni trINi sUtrANi / tatra 'vijjaM pauMjaI' vidyAM prayuGkte, vidyA rohiNyAdikA sadhAdhanA vA vidyA-mAraNa- mohana-zIkaraNo-ccATanAdirUpA, tAM prayukte tasyAH prayogaM karoti tadvidhi pradarzayati vA sU0 29 // 'maMta paraMjai' mantraM prayuGkte, tatra mantram asAdhanaM mantraM yat japamAtreNa siddhyarti, tasya prayogaM karoti, grahabhUtapretapizAcAdijanyaM duHkhaM nivArayituM mantraprayogaM karoti ||mU0 30|| 'jogaM paraMjar3a' yoga prayuGkte tatra yogaH - anekavastUnAM saMyogarUpaH vidveSotsAdanAntardhAnAdikArakaM cUrNAdikaM yasya prakSepeNa vidveSAdikaM jAyate tAdRgaM yogaM prayukte, yogaprayogaM karoti / yaH koupi zramaNaH zramaNI vA anyayUthikAnAM gRhasthAnAM vA kautukakarmata Arabhya yogaprayogaparyantam svayaM karoti manyena vA kArayati, kurvantaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // atrAha bhASyakAraH --- bhASyam - kouyaM ca samArambha, jAtra jogaM pauMjaI' | karaNANumoyaNao, ANA maMgAi pAvaI || wwwww www www. chAyA kautukaM ca samArabhya yAvat yogaM prayuGkte / karaNAnumodanata AtAbhaGgAdi prApnoti // NNNNNN - avacUri : -- sUtre kautukasUtrAdArabhya yogasUtraparyantasUtreSu yat kathitam tasya kautukAdeH svayaM karaNAt anyena kAraNAt kurvato'numodanAdvA zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikaM prApnoti tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantIti bhAvaH || sU0 31 // sUtram - je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA naTThANaM mUDhANaM vippariyAsiyANaM vAM maggaM vA paveei saMdhi vA paveei maggao vA saMdhi paveMei saMdhio vA maggaM paveei pave eMtaM vA sAijjai // sR0 32|| chAyA - yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gRhasthAnAM vA naSTAnAM mUDhAnAM viparyastAnAM vAM mArga vA pravedayati saMdhi vA pravedayati mArgAt vA saMdhi pravedayati sandhito vA mArga prati pravedayanta vA svadate ||suu0 32 // cUrNI 'je 'bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidaM bhikSu zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnoM vA 'gAratthiyANa vA' gRhasthAnAM vA 'pahANaM' naSTAnI mIrgabhraSTAnAM vismRtamArgANAmityarthaH, gantavyamArga vismRtya itastato bhramatAmiti yAvat 'mUDhaNiM' mUDhInAM diGmohAdinA aTavyAM digmAgamajAnanAm 'vippariyAsiyANaM' viparyastAnAM yatra yena mArgeNa gantavyaM taM mArga parityajya mArgAntaraM prati prasthitAnAm 'magaM vA paveei' mArga panthAnaM pra've'daya'tiM* prakAzayati` kathaMyataM tyarthaH ' 'saMdhiM vA pavei' sandhi vA pravedayati, tatra saMdhiH dvayo
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 32-34 anyatIthikAdInAM mArgadhAtunidhipravedananiSedhaH 319 margiyoH sambandhasthAnam , athavA yatra rAjamArgAd anyo mArgo nissarati tasyopamArgasya nAma sandhiriti kathyate 'bhaggAo vA saMdhi paveei' mArgAt mArgeNa vA sandhimupamArga pravedayati darzayati, yo hi rAjamArgArUDho rAjamArgAt upamArga gantumicchati tamupamArga darzayati kathayatItyarthaH 'saMdhio vA maggaM paveeI' sandhito vA mArga pravedayati yo hi upamArge sthitaH taM sandhimArgAt mArga rAjamArga prati gamanAya rAjamArgasyopadezaM karoti rAjamArga kathayatItyarthaH tathA 'paveetaM vA sAijjaI' mArgabhraSTAnAM diGmUDhAnAM viparItamArga prati prasthitAnAM paratIthikAnAM gRhasthAnAM vA rAjamArgasyopamArgasya rAjamArgAt upamArgamupamArgAt rAjamArga kathayantaM zramaNAntaraM vadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atrAha bhASyakAraHbhASyam-gihINaM aNNatitthINaM, maggaM saMdhi paveyaI / micchattaM pAvaI so u, ANAbhaMgAiyaM thaa|| chAyA-gRhiNAmanyatIthinAM mAnaM saMdhi pravedayati / mithyAtvaM prApnoti sa tu AjJAbhaGgAdikaM tathA / / avacUriH-gRhiNAM gRhasthAnAmanyatArthinAM tApasAdInAM mArga rAjamArgam sandhim yatra mArgadvayaM saMmilati tAdRzaM panthAnaM pravedayati kathayati tathA upalakSaNAt-mArgAt rAjamArgAt sandhi saMmilitamArgadvayaM, tathA saMdhito mArga gajamArgAdikaM pravedayati kathayati sa mithyAtvam AjJAbhagAdidopAMzca prApnoti / ayaM niSedho hisArthaprasthitahiMsakajanaviSayako jinakalpikaviSayako vA vijJeya iti // sU0 32 // sUtram-je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA dhAuM paveei paveetaM vA sAijjai // suu033|| - chAyA-yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gArha sthikAnAM vA dhAtuM pravedayati pravedayantaM vA svadate // sU0 33 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI lA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gArasthiyANa vA' gArhasthikAnAM vA 'dhAuM paveeI' dhAtuM, dhAtuH pASANarasamRttikAbhedena trividhaH, pASANadhAtuH yasmin pASANe dhamyamAne tasmAtsuvarNa patati saH 1, rasadhAtuH-yasya jalena AsiktaM tAmrAdi suvarNa bhavati saH 2, mRttikAdhAtuH-yA mRttikA dhamyamAnA suvarNaM bhavati saH 3, tAdRzaM dhAtuM zramaNaH zramaNI vA pravedayati kathayati tathA piveetaM vA sAijjai' dhAtuM pravedayantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI, bhavati tathA tasyAjJAbhaGgadikA doSA bhavanti // sU: 33 //
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre sUtram -- je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA nirhi paveei paveta vA sAijjai // sU0 34 // chAyA -yo bhikSuranyayUthikAnAM vA gArhasthikAnAM vA nidhi pravedayati praveda yantaM yA svadate // sU0 34 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid, bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyANa vA' anyayUthikAnAM vA 'gAratthiyANa vA' gArhasthikAnAM gRhasthAnAM vA 'nihi pavee' nidhim pravedayati, tatra nidhAnaM nidhiH nihitaM sthApitaM draviNajAtamityarthaH pravedayati, mantrAdinA jJAtvA bhUminihitaM dravyaM kathayati prakAzayatIti tathA 'paveetaM vA sAijjara' pravedayantaM kathayantaM zramaNAntaraM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti / 320 atrAha bhASyakAra: - bhASyam - dhAuM suvaNNajaNayaM, nihiM vA paveyae ya je bhikkhU / giddiNaNNatitthiyANaM so pAvar3a ANabhaMgAI // chAyA - dhAtuM suvarNajanakaM nidhi vA pravedayet yo bhikSuH / gRhiNAmanyatIrthikAnAM sa prApnoti AzAbhaGgAdim // avacUriH - yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA dhAtuM yasmin dhamyamAne suvarNAdikaM patati sa dhAtuvizeSaH, taM pUrvasUtroktaM trividhamapi, tathA nidhi vA, tatra nidhAnaM nidhiH nihitaM sthApitaM draviNajAtaM gRhiNAM gRhasthAnAmanyatIrthikAnAM tApasAdInAM pravedayet kathayet sa zramaNaH AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti, tatra dhAtukhiprakArako bhavati pASANarasamRttikAbhedAt, tatra yatra pASANe dhamyamAne suvarNAdikaM patati sa pASANaghAtuH 1, yena dhAtujalenAsitaM tAmrAdikaM suvarNA dikaM bhavati sa rasadhAturiti kathyate 2 yA tu mRttikA yogayuktA dhmAyamAnA vA suvarNAdi bhavati sa mRttikAdhAtuH 3 / taM dhAtuM, tathA nidhiH sthApitadravyajAtaM sa nidhiH manuSyadaivataiH adhiSThito'naghiSThito vA bhavati, tathA nidhirjale vA bhavati, sthaLe vA bhavati, tatra yo nidhiH sthaLe bhavati sa dvividhaH nikSipto vA anikSipto vA, sarvopyayaM nidhiH svarUpato dviprakArako bhavati kRtarUpo'kRtarUpazca / dhAtunidhikathane ime doSAH - dhAtUnAmagninA dhamane par3ajIvanikAyabirAdhanA bhavati / nidhidarzane tasya devAdhiSThitatvenAneke vighnAH samudbhavanti / rAjJA jJAte rAjadaNDamapi prApnuyAt / tatra cakradhvajo rAjA dRSTAntaH - tathAhi - AsIt magadhadeze puSpapuranagare cakradhvano rAjA, tena rAjJA cakrAGkitA aneke dInArA AnAyya nidhAnatvena sthApitAH nidhAnasthApanAnantaraM bahudinAni vyatItAni tadanantaraM
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 35-48 pAtrAdiSu mukhadarzanasyavamanavirecanayozcani* 321 nidhijJaH kazcit tApaso nidhilakSaNena jJAtvA khanitvA nidhAnaM niSkAsya nItavAn , tena ca vyava:hAraM karoti tad hastAt anyaH tadanyo vyavahAraM karoti, evaM kramaparaMparayA rAjapuruSeNa dRSTaH / sa rAjapuruSaH taM rAjasamIpaM nItavAn / rAjJA pRSTaH-kasmAdime dInArAstvayA labdhAH, tena kathitamamukasamIpAta labdhavAnasmi / evaM paramparayA yena nidhAnamutkhAtitam sa rAjJA nigRhya dnndditH| ityevaM nidhidarzane'neke doSAH samApadyante / tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA dhAtuM nidhiM vA na svayaM pravedayet , na paradvArA pravedayet , na vA pravedayantaM kamapyanumodayediti / sU9 34 // sUtram-je bhikkhU mattae appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjar3a ||su0 35 // je bhikkhU adAe appANaM dehei dehataM vA sAijjai / / 36 // je bhikkhU asIe appANaM dehei dehataM vA sAijjai // sU0 37|| je bhikkhU maNie appANaM dehei dehaMta vA sAijjai // sU0 38 // je bhikkhU kuMDapANIe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 39 // je bhikkhU phANie appANaM dehei dehataM vA sAijjai / / suu040|| je bhikkhU telle appANaM dehai dehaMtaM vA sAijjai // muu041|| je bhikkhU mahue appANaM dehei dehaMta vA sAijjai // sU0 42 // je bhikkhU sappie appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // sU0 43 // je bhikkhU majjae appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai ||suu0 44 // je bhikkhU vasAe appANaM de hei dehaMtaM vA sAijjai / / sU0 45 // - chAyA-yo bhikSurmAtrake AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate // 35 // yo bhikSurAdarza AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 36 // yo bhikSurasyAmAtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||su037|| yo bhikSurmaNau AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 38Ayo bhikSuH kuNDapAnIye AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu39||yo bhikSuH phANite (taralaguDe) AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu 40 // yo bhikSustaile AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||su0 41 // yo bhikSurmadhuke AtmAnaM pazyani pazyantaM vA svadate // 2 // yo bhikSuH sarpiSi AtmAnaM pazyati pazyanta vA svadate / sU0 43 / / yo bhikSurmadye AtmAnaM pazyati pazyantaM vA svadate ||suu0 44 // yo bhikSurvasAyAmAtmAna pazyati pazyantaM vA svadate ||su0 45 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mattae, mAtrake, tatra mAtrakaM nAma yena pAtreNa jalaM pibati tat tathA ca jalaritapAnapAtre 'appANaM
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ MARARAAR 322 nizIya deheI' AtmAnaM mukhAdikaM pazyati prekSate tathA 'dehaMta vA sAjjaI' pazyantaM vA jalapritamAtrake svAtmAnaM pazyantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti ||suu0 35 / evam 'adAe appANaM deheDa' Adarza-darpaNe AtmAnaM pazyati // sU0 36 // 'asIe appANaM deheI' asau khaige AtmAnaM pazyati // sU0 37 // 'maNIe appANaM dehei' maNau AtmAnaM pazyati / / sU0 38|| 'kuMDapANIe appANaM dehei' kuNDapAnIye hRdAdijale AtmAnaM pazyati // sU0 39 // 'phANie appANaM deheDa' phANite izuvikAramUte tarale guDhe AtmAnaM pazyati / / suu040|| telle appANaM dehei' taile AtmAnaM pazyati / / sU0 41 // 'mahue appANaM deheI' madhuke-madhau 'sahada' iti prasiddhe dravabhUte tarale madhau AtmAnaM pazyati // sU0 42 // 'sappie appANaM dehei' sarpiSi-ghRte AtmAnaM pazyati // sa0 43 // 'majjae appANaM deheDa' madyake-madhe murAyAmAtmAnaM pazyati // sU0 44 // 'vasAe appANaM deheI' vasAyAM zArIrikadhAtuvizaMpe 'carbI' iti prasiddhAyAM AtmAnaM pazyati pazyantaM vA anumodate sa dopabhAgI bhavati // sU0 45 // atrAha bhASyakAra:bhASyam-mattayAivasAMtesa, erisannayaresu vA / appANaM dehae bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA-mAtrakAdivasAMtepu IzAnyatareSu vA / AtmAnaM pazyati bhikSuH, AzAbhakAdi prApnoti // avacUriH-paJcatriMzattamamUtrAdArabhya paJcacatvAriMzattamaparyantasUtreSu mAtrakAdIni vastUni kathitAni teSu sarveSu, tathA tAdRzeSu anyepvapi vastupu yo bhikSurAtmAnaM zaraM ramukhAdikaM pazyati 'jattiyamettA u AhiyA ThANA' iti vacanAt yAvanmAtrANi AkhyAtAni sthAnAni-mukhAdidarzanayogyAni vastUni teSu sarveSu ya AtmAnaM pazyati sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // . sUtram-je bhikkhU vamaNaM karei kareMtaM vA sAijjai ||suu0 46 // chAyA-yo bhikSarvamanaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 46 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kacit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vamaNaM karei' vamanaM karoti, tatra vamanaM sukhadvArA azitAzanAdehiniSkAsanamityarthaH 'kareMtaM vA sAijjai, vamanaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 46 // sUtram-je bhikkhU vireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 47 // chAyA-yo bhikSu virecanaM karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 47 //
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 13 sa0 49-51 ArogyArthapratokArapArzvasthavandanaprazaMsanani0 323 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je 'bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vireyaNaM kareI' virecanaM karoti, tatra virecanaM nAma adhaH-srAvaNam, saMgRhItamalasya apAnadvArA bahinissAraNa tAdRzaM virecanaM karoti tathA 'kareMta vA sAijaI' virecanaM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / / sU0 47 // sUtram-je bhikkhU vamaNavireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai ||suu0 48 // chAyA-yo bhikSurvamanavirecanaM karoti kurvantaM vA svadate // sU0 48 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vamaNavireyaNaM karei' vamanaviracana-samakAlaM vamanaM virecanaM ca karoti tathA 'karataM vA sAijjai' vamanaM ca virecanaM ca kurvantaM vA svadate anumodate ma prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 48 // sUtram-je bhikkhU AroggapaDikammaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU 49 // chAyA -yo bhikSurArogyapratikarma karoti kurvantaM vA svadate // sU0 49 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA AroggapADakamma' Arogyapratikarma karoti, tatrArogyaM nairujyaM tasmin satyapi pratikarma cikitsA karoti anAgatarogasya pratikarma karoti arthAt yo hi rogarahitazarIropi anAgatakAle'pi mama zarIra kopi rogaH zarIravinAzako mA bhUyAt, iti kRtvA balAdivRddhayartha bhAvirogazamanArtha vA mauSagadInAM sevanalakSaNaM pratikarma karotIti tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' Arogyapratikarma kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 49 // atrAha bhASyakAra:bhASyam--arogatte sarIrassa, valabuddinimittagaM / sevae osaha jo u, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA- arogatve zarorasya, valavRddhinimittakam / sevate auSadhaM yastu AjhAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA nIrogazarIropi balAdivRddhayartham upalakSaNAt AgAmikAle mama zarIre rogo mA bhavatu, iti buddhayA ca auSadhAdikaM sevate,
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthapUre auSadhAdisevanaM karoti sa bhikSuH zramaNaH zarIrapratikarma kurvANaH punarAjJAbhadgAdikAn dopAn prApnoti // sU0 49 // sUtrama-je bhikkhU pAsatthaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai / / sU0 50 // chAyA-yo bhikSuH pArzvasthaM candate candamAna vA svadate // su0 50 // vRNi:-'je bhikkhU' ityAdi' 'je bhakkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pArzvastham, tatra pArzve jJAnadarzanacAritrasya samIpe tiSThati na tatra udyamati yaH saH pArzvasthaH, athavA 'pAzasthaH' iticchAyA, tatra pAzo nAma bandhanam , tatkAraNamanirasyAdi kimapi pAzapadena procyate, tAdRze pAze aviratyAdirUpe tiSThati yaH sa pAzasthaH, sa dvividho dviprakArakaH dezataH sarvatazca, tatra dezataH pArzvasthaH zayyAtarapiNDabhojyAdibhedairanekavidhaH / sarvatastrivikalpaH jJAnadarzanacAritrabhedena, tatra jJAnavirAdhako darzanavirAdhakazcAritravirAdhakazceti, tathAhi-jJAnasya virAdhakaH pArzvasthaH 1, darzanAticAre vartate 2, cAritre sthito na bhavati, ato'ticArajAtaM 'ne parityajati sa pArzvasthaH 3, tAdRzaM pArvastham 'vaMdaI' vandate vivipUrvakaM vandananamaskArAdika karoti tathA 'vaMdaMta vA sAijjaI' vandamAnaM svadate pArzvasthasya vandanaM kurvantaM zramaNAntaramanu. modate sa prAyazcittabhAgI bhavati tathA tasyAjJAbhadgAdikA doSA api bhavanti / / sU0 50 // sUtram-je bhikkhU pAsatthaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA saaijjii| sU015 ' chAyA-yo bhikSuH pArzvastha prazaMsati prazaMsanta vA svadate saM0 51 // / ' cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM pArzvastham 'paMsasaI' prazamati 'eSa zuddhacAritrArAdhe kaH' ityevaMrUpAM prazaMsau karoti tathA 'pasaMsaMta cA sAijjaI' prazaMsantaM vA svadate, yo hi zramaNaH pArzvasthasya prazaMsAM karoti tamanumodate 'sa prAyazcittamAMgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 51 // sUtram-je bhikkhU kusIlaM vaMdai vaMdaMtaM vA saaijjii| sU0 53 // je bhikkhU kusIlaM pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // sU0 53 // je bhikkhU osaNaM vaMdai vaMdataM vA saaiNjjii| sU0 54||je bhikkhU osaNNaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai / / sU0 55|| je bhikkhU saMsattaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // suu056|| je bhikkhU saMsattaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijai // sU0 57 / / jai bhikkhU ahA~chaMda vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // sU0 58|| je-bhikkhU ahAuMdaM pasaMsai pasaMsata vA sAijai // sU0 59 // je mikkhU nitiyaM
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 13 sU0 52-69 kuzIlAdinavAnAM vandanaprazaMsananiSedhaH 325 vaMdai vadaMtaM vA sAijjai // suu060|| je bhikkhU nitiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA saaijjii| sU0 61||je bhikkhU kAhiyaM vaMdai vadaMtaM vA sAijjai ||suu062 je bhikkhU kAhiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // suu063|| je bhikkhU pAsaNiyaM caMdai vaMdaMtaM vA sAijjai / / sU0 64||je bhikkhU pAsaNiyaM pasaMsai pasaMsaMta vA saaijji|| suu065|| je bhikkhU mAmagaMvadaivaMdaMtaM vA sAijjai // suu066|| je bhikkhU mAmagaM pasaMsai pasaMsata vA sAijjai // sU0 67|| je bhikkhU saMpasAriyaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai ||suu068||je bhikkhU saMpa sAriyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai ||suu0 69 // ___ chAyAM-yo bhikSuH kuzIlaM vandate vandamAna vA svadate // sU0 52 // yo bhikSuH kuzIlaM prazasati prazaMsantaM vA svadateM ||suu0 53 // yo bhikSuravasanna vandate vandamAnaM pA svadate // sU0 54 // yo bhikSuravasanna prazaMsati prazaMsanta vA svadate ||s0 55 // yo bhikSuH saMsaktaM vandate vandamAnaM vA svadate // sU0 56 // yo bhikSuH saMsaktaM prazaMsati prazaMsantaM vA svardata / / sU0 57 // yo bhikSuryathAchanda vandate vandamAna vA svadate // suu058|| yo bhikSuyathArchandaM prazaMsati prazaMsantaM vA svaMdate / / sU0 59 / yo bhikSu tyika vandate vandamAna vA svadate // sU0 60 // yo bhikSutyika prazaMsati prazasanta vA svadate // sU0 61 // yo bhimuH kAthika' vandate vandamAnaM yA svadate ||suu0 62 // yo bhikSuH kAthikaM prazaMsati prazaMsanta thA svadate // sU0 63 // yo bhikSuH prAznika vandate vandamAna vA svadate // 2064 yo bhikSuH prAznika prazaMti prazasantaM vA svadate // sU065 // yo bhikSurmAmaka vandate bandamAnaM vA svadate / sU0 66 // yo bhikSurmAmaka prazaMsaMti prazaMsanta vA svadate // suu067|| yo bhikSuH sAMprasArika vandate vandamAna vA svadate / / sU0 68 // yo bhikSuH sAMprasArika prazaMsati prazaMsaMtaM vA svadate // sU0 64 // cUrNI-- 'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kusIlaM kuzIlam, tatra kutsitaM zIlaM yasya sa kuzIlaH tam , athavA kutsiteSu ninditeSu karmasu suzIla karototyataH kuzIlaH, evaM vandanaM prazasanaM cAdhikRtya kuzIlA-vasanna-saMsaka-yathAchanda-naityika-kAthikaprAznika-mAmaka-sAMprasArika-paryantaM sUtrAMNi pArzvasthasUtravadeva vyAkhyeyAni, tatra kuzIlaH, kutsitaM zIlam-AcAro yasya sa kuzIlaH, athavA kutsiteSu ninditeSu karmasu zIlaM svabhAvo yasya sa kuzIlaH kautukakarmata Arabhya vidhAmantracUrNaparyantakaraNakAraNAdibhirupajIvI taM vandate0 // sU0 52 // pasaMsaha prazaMsati / / sU0 53 / / 'osannaM' avasannam , tatra avasannaH yaH samipi sAmA carcArI vitathAM karoti saH, taM vandate // sU0 54 // prazaMsati saM0 55 / / 'saMsattaM' saMsaktaM , tatra saMsakaH
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 nizothasUtre cAritravirAdhakadopeSu saMsaktaH AsaktaH cAritravirAdhakadoSayukta ityarthaH, yathA gavAdimRtazarIraM kathitaM sadanekaprakArakakRminAlAkINa bhavati tathaiva saMsakto'pyanekadopAkINoM bhavati, sa bahurUpipurupavat anekarUpadhArI bhavati, naTavat manekarUpANi karoti, vastravat yathA haridvArAgarakaM prakSAlya gerukAdirAgaraktaM karoti, evaM saMsakto'pi nAnAprakArako bhavati, yathA pArzvasyepu tiSThan pArzvastho bhavati, kuzIleSu tiSThan kuzIlo bhavati, evamavasannAdiviSaye'pi vijJeyam / evamanyepvapi yathAvidheSu tiSThan yathAvidha eva jAyate / etAdRzaM saMsaktaM vandate / / mU0 56 // prazaMsati / / sU0 57|| 'ahAcchaMda' yathAcchandam , yathAcchandaH yathA yatprakArakaH chandaH abhiprAya utpadyate tadanusAraM varttate yaH sa yathAcchandaH yathecchakAryakArI mAgamanirapekSacArItyarthaH, taM vandate // sU0 58 // prazaMsati / / sU0 59 // 'nitiyaM' naityikam , naisyikA-nityapiNDabhojI yaH pratidinamekasmAdeva gRhAt niyamata AhArAdikaM gRhNAti saH tAdRzaM vandate // sU0 60 // prazaMsati / / sU0 61 // 'kAhiya' kAthikam, kAthikaH kathAkArakaH, yo'zanAcathai yazaHkAtiprAptyarthaM ca dharmAdikathAM kathayati yaH saH, taM vandate // sU0 62 // prazaMsati / / sU0 63 // 'pAsaNiyaM' prAgnikam , prAznikaH yaH sAvadhapraznaM karoti, sAvapamapi praznasyottaraM dadAti bhUtabhaviSyatkAlikaM zubhAzubhaM praznasyottaraM dadAti saH, taM vandate / / sU0 64 // prazaMsati // sU0 65 // 'mAmagaM' mAmakam , mAmakA-yaH upadhivastrapAtravasatyAdau mama mameti mamakArakaraNAt mAmakaH procyate, ete upadhyAdayo mama santi na ko'pyanyaH epAmupabhogaM karotu, ityevaM kathanazIlo mAmakaH, yathA-madIyo dezaH sundaraH, vRkSavApIsarastaDAgAdizobhitaH naitAdRzo'paro dezaH, suvihAro mama dezaH, yatra sulabhavasatibhaktopakaraNAdayo vayo guNAH santi, yatra zAligodhUmAdIni anekaprakArakANi vastUni niSpadyante, yatra gomahiNyAdInA prabhUtatvena dugdhadadhinavanItavRtAdIni pracurANi bhavanti, yatra vastrA. lakArAdibhirupazobhitaH strIpuruSAdivartate, tatra sAdhusAdhvInAmupadravakArako jano na ko'pi vartate, etAdRzo dezo mama, ityAdirUpeNa sarvatra mamakArako mAmakaH procyate taM vandate // suu066|| prazaMsati // sU0 67 // 'saMpasAriyaM' sAmprasArikam , sAmprasArika:-gRhasthAnAM kAryapu gurulAghavaM saMprasArayituM vistArayituM vistareNa tadvistareNa tadviSaye saMmati dAtuM zIlaM yasya sa saMprasArI, sa eva sAmprasArikaH gRhasthAnAM vyApArAdiSu kauTumbikocitAnucitakAryeSu mArgapradarzakaH, taM yo vandate / / suu068|| prazaMsati prazaMsantaM vA'nyaM svadate anumodate saH AjJAmaGgAdidoSAn prApnotIti / matrAha bhASyakAra:bhASyam-pAsatthaM ca samArabha, saMpasAriyamaMtagaM / vaMdai pasaMsaI ceva, ANAbhaMgAi pAvaI / /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadriH u0 13 sU0 70-83 dhAtrIdatyAdipiNDaparibhoganiSedhaH 327 chAyA-pArzvasthaM ca samArabhya, sAMprasArikAntam / vandate prazaMsati caiva, AzAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH-- 'je bhikkhU' iti / yo bhikkSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatyaM' pArzvasthamArabhya sAmprasArikAntaM sAmprasArikaparyantaM zithinAcAraM muniveSadharaM vandate vandanAM karoti prazaMsati prazaMsAM karoti ca sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotItyata teSAM vandanAM prazaMsAM ca na kuryAt tatkaraNAt mitthyAtvAdidoSa Apayeta // sU0 69 // sUtram-je bhikkhUdhAIpiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // suu070|| chAyA- yo bhikSurdhAtrIpiNDa bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // 070 // cUrNi:-je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSu 'dhAIpiMDaM jhuMjai' dhAtrIpiNDaM bhuGkte, tatra dhAtrIkarmakaraNena yat piNDAdikaM bhavati tat dhAtrIpiNDam gRhasthabAlakAdeH krIDanaM kArayitvA tato gRhyamANaH piNDaH sa dhAtrIpiNDaH, tam dhAtrIpiNDam tAdRzadhAtrIpiNDasyopabhogaM karoti tathA 'bhujataM vA sAijjaI' bhukhAnaM vA svadate / yo hi bhikSurdhAtrIpiNDasyopabhogaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 70 // sUtram-je bhikkhU duIpiMDaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai ||suu0 71 / / je bhikkhU NimittapiDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // suu072|| je bhikkhU AjIviyapiMDaM bhuMjaDa bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 73 / / je bhikkhU vaNImagapiDaM bhUjai bhuMjaMtaM vA sAijjai / / sU074|| je bhikkhU tigicchapiMDaM muMjai bhujaMtaM vA sAi jai // sU0 75 // se bhivakhU kohapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 76 / / je bhikkhU mANapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 77 // je bhikkhU mAyApiNDaM bhuMjai bhajaMtaM vA sAijjai ||su0 78 // je bhikkhU lobhApaDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai ||suu0 79 // je bhikkhU vijjApiDaM bhuMjai jaMtaM vA sAijjai / / suu080|| je bhikkhU maMtapiMDaM bhuMjai bhujaMta vA sAijjai // sU0 81 // je bhikkhU jogapiDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // sU0 82 // je bhikkhU cuNNapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai ||suu0 83 // chAyA-yo bhikSutIpiNDaM bhuGkta bhuJjAnaM vA svadate // suu071|| yo bhikSunimitapiNDa bhuGakta bhujAnaM vA svadate // sU0 72 // yo bhikSuH AjIvikApiNDaM muphtebhujAnaM
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre vA svadate // suu073|| yo bhikSurvanIpakapiNDaM bhupate bhujAna vA svadate // suu074|| yo bhikSuH cikitsApiNDa bhupate bhujAnaM vA svadate / sU0 75 // yo bhikSuH krodhapiNDaM bhuGyate bhujAnaM vA svadate // sU076|| yo mikSurmAnapiNDa bhupate bhuJjAna vA svadate / / suu07|| yo bhikSurmAyApiNDaM bhute bhuJjAnaM vA svadate ||suu0 78 / / yo bhikSurlobhaNDiM bhupate bhujAna vA svadate // suu079|| yo bhikSurvidyApiNDaM bhuyate bhuJjAnaM vA svdte| sU0 80 // yo bhikSurmantrapiNDa bhuGkte bhuJjAna vA svadate // sU0 81 // yo bhikSuryogapiNDa bhukkate bhujAna vA svadate ||suu0 82 / / yo bhikSu cUrNapiNDaM bhupate bhujAna vA svadate / suu083|| ___ cUrNI-evam-dUtIpiNDAdArabhya cUrNapiNDaparyantAni trayodaza sUtrANi vyAkhyeyAni, tatra'duIpiMDaM bhuMjaI' dUtIpiNDaM bhuDkte, tatra yo gRhasthasya sandezaM grAmAd amAntarAdvA grAma prAmAntaram mAnayati nayati sa dUtaH, etatkArye striyA mukhyatvamiti dUtIzabdo'tra prayuktaH, tadyogyakAryaM kRtvA AhArAdipiNDo gRhyate sa dUtIpiNDa' taM bhukte / / sU0 71 / / 'nimittapiMDaM bhuMjai' nimittapiNDaH atItAnAgatavartamAnakAlikaM zubhAzubhaM kathayitvA piNDaprahaNaM ninittapiNDastaM bhuGkte ||suu0 72 // 'AjIviyapiMDa bhuMjaI' AjIvikApiNDam, mAjIvikApiNDaH sa ya AjIvikAthai jIvananirvAhArtham 'ahaM bhogavazIyaH, ugravaMzIyaH' iti svasya jAtikulAdikaM pradarya gRhyate, taM bhuGkta / / sU0 73 // 'vaNImagapiMDaM' vanIpakapiNDam, vanIpakapiNDa. sa yaH-'ahaM sAdhurasmi, yadi bhavAn mahyaM bhikSA na dAsyati tadA ko dAsyati / ityevaM dInazabdamuccArya piNDo gRhyate taM bhukte // 74 // 'tigicchapiMDa' cikitsApiNDam, cikitsApiNDaH sa yaH gRhasthAnAM rogAdau aupadhadAnAdirUpAM cikitsAM kRtvA gRhyate, taM bhukte / / sU0 5 / 'kohapiMDa' krodhapiNDam, krodhapiNDaH saH yaH krodhapUvarka gRhyate sa taM bhukte / / suu076|| 'mANapiMDa' mAnapiNDam, mAnapiNDaH saH yo'bhimAnapUrvakaM gRhyate, yathA 'idamAhArajAtaM mahyaM dehi nAnyat grahIpyAmi kimahaM sAdhAraNo'smi yadetAdRzamAhArajAtaM gRhNAmi' ityAdirUpAbhimAnapUrvakaM gRhyate sa taM bhuGkte / / suu074|| 'mAyApiMDa' mAyApiNDam, mAyApiNDaH saH yaH mAyayA kapaTenAlIkAdibhASaNaM kRtvA gRhyate taM bhuGkte ||suu0 78||'lobhpiNdd' lobhapiNDam , lobhapriNDaH saH yaH lobhavazAt praNItarasayukto gRhyate, taM mukta ||suu0 79 // 'vijjApiMDaM' vidyApiNDam, vidyApiNDa. saH, yo rohiNIprabhRtistrAdeva tAdhiSThitA sasAdhanA vA vidyA, tatprayogaM kRtvA gRhyate, taM bhute / / sU0 80 // 'maMtapiDaM' mantra. piNDam, mantrapiNDaH saH, yaH mantraH purupadevatAdhiSThito mAraNamohanavazIkaraNoccATanAdirUpaH tatprayogeNa gRhyate, taM bhukte / / sU0 81 / / 'jogapiMDa' yogapiNDam, yogapiNDaH saH yaH garbhAdhAnakaraNagarbhasthirIkaraNa-vazIkaraNAdiyogaM kRtvA gRhyate taM bhukte / / 82 / / 'cuNNapiMDa' cUrNapiNDam, cUrNapiNDaH cUrNam-kuTTitAnekavastusaMmizraNarUpam, yatprayogeNa prakSepaNapAnAdirUpeNa vazIkaraNa garmasthirIkaraNAdikaM jAyate tatprayogakaraNapUrvakaM gRhyate ta bhukte, bhujAnaM vA anumodate sa AjJAbhaGgAdridoSabhAgI bhavati // sU0 83 //
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUrNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 1 atrAha bhASyakAra H-- bhASyam - dhAIpiMDaM samArabbha, cuNNapiMDagamaMtagaM / bhuMje aha aNumo ya, ANAbhaMgAi pAvai // pratigrahasya krayaNakApaNAdinA grahaNaniSedha. 329 chAyA - dhAtrIpiNDaM samArabhya cUrNapiNDAntakam / bhuJjItAthAnumodeta va AvAbhaGgAdi prApnoti // avacUriH - 'ghAIpiMDaM' ityAdi / ghAzrIpiNDAdAramya cUrNapiNDaparyantaM yo bhuJjIta aharet, atha anumodeta ca sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // sU0 83 || athopasaMhAramAha-- 'taM ThANa ityAdi / sUtram -- taM ThANaM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM // sU0 84 // // nisIhajjhayaNe terasamo uddeso samatto // 13 // chAyA-- tatsthAMnaM sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamuddhAtikam // 84 // // nizIthAdhyayane trayodazodezakaH samAptaH // 13 // cUrNI - 'taM ThANaM setramANe' tatsthAnaM pRthivIkAyikAdiSu sthAnakaraNAdita Arabhya cUrNa piNDagrahaNaparyantaM prAyazcittasthAnaM sevamAnaH, tasya sthAnasya pratisevanAM kurvan bhikSuH eSu sthAneSu madhyAt yat kimapyekamaneka sarvaM vA prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'Avajjai' Apa prApnoti 'cAummAsiyaM parihAradvANaM ugdhAiyaM' cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikaM laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnoti // sU0 84|| iti zrI-vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalita kalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapati kolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya " - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya --jainadharmadivAkara-pUjyazrI- ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm trayodazodezakaH samAptaH // 13 // 42
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cturdshodeshkH|| atha trayodazodezaka vyAkhyAyAvasaraprAptaM caturdazodeza vyApyAtumAha, tatra trayodazodezakAntimasUtreNa maha caturdazodezakAdisUtrasya kaH sambandhaH ? ityatrAha bhASyakAra:bhASyam-paDiseho ca pumi, piMDAissa padasio / so ceva paDiseho u, pattAissa kahijjai // chAyA-pratiSedhazca pUrvasmin piNDAdeH pradarzitaH / sa pava pratipedhastu pAtrAde. kathyate // avacUriH- trayodazodezakasya antime piNDAderavihitadhAtryAdipiNDasya pratiSedhaH dhAtrIpiNDaprabhRtipiNDagrahaNasya niSedhaH pradarzitaH kathitaH, tAdRzapiNDasya saMyamopaghAtakatvAt / sa eva pratiSedho'tra caturdazodezake pAtrAghupadheH kathyate, tatrAvihitapiNDagrahaNasya tadupabhogasya ca niSedhaH kRto'trAvihitapAtrasyopalakSaNAdupadheH niSedho varNyate iti ubhayatrApi pratiSedha eva, tatazca yathA avizuddhapiNDagrahaNa na kartavyaM tathaiva-avizuddhapAtrAdikamapi varjanIyameva, tadanena sambandhenAyAtasyAsya caturdazoddezakIyaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate-'je bhikkhU ityAdi / sUtram--je bhikkhU paDiggahaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTudijjamANaM paMDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM krINAni kApayati phrItamAhatya dIyamAna pratigRzati pratigRhantaM vA svadate // sU0 1 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'jemikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggaha' pratigrahaM gAtraM 'kiNai' krINAni, dravyAdikaM dattvA svayameva pAtrasya krayaNaM karoti tathA 'kiNAveI' krApayati, paradvArA dravyAdikaM dApayitvA pAtraM krANAti tathA 'kIyamAhahu dijjamANaM paDiggAhei' krItamAtyadIyamAnaM gRhNAti, anyaH kopi zraddhAlurgRhasthaH mUlyaM dattvA pAtraM krItavAn, krItvA pradIyate tAdRzaM krItamAhRtamabhimukhamAnIya nIyamAnaM pAtrAdikaM pratigRhAti svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhantaM vA svarate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAdayo doSA bhavantIti / / sU0 1 // atrAha bhASyakAra: bhASyam-kIya kiNAviyaM vAvi, aNumoiyameva vA / ekkakkaM duvihaM buttaM, davyabhAvappameyao // chAyA-krIta krApita vApi, anumoditameva vA / ekaikaM dvividha proktaM dravyabhAvagramedataH //
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNibhASyAvariH u0 15102 pratigrahasya prAmityAdinA grahaNaniSedhaH 331 avacUri:-yat krIta svayameva mUlyaM samarpya yasya krayaNaM kRtaM tat, yadvA krApita anya dvArA krayaNaM kAritam anyena krItvA abhimukhamAnIya samarpitaM tat tAdRzam anumodita vA, etat trividhamapi pAtramekaikaM dvividhaM dviprakArakaM kathitaM dravyabhAvabhedAt , tatra dravyato gandhaguTikAvakhAdiMdAnena, bhAvataH dharmakathAdikathaneMna jAtikulagaNAdidarzanena, zilpAdizikSaNena bhavati / tathA punarapi krItAdikaM dvividhaM bhavati AtmaparabhedAt , tadapi punardvividhaM dravyabhAvabhedAt , tatra mat parakrItaM gRhasthena svarya krItaM tat trividhaM bhavati sacittakrItam , acittaMkrItaM, mizrakrItam , taMtra sacittakrIta-macittena dvipadacatuSpadAdinA krINAti, acittakrItam-acittena hiraNyAdinA krINAti, mizrIta mizritena vaMtrAbhUSaNasahitadAsIdAsAdinA krINAti tat mizrakrItam | dravyata AtmakrItaM cettham-yo bhikSuH pAtrArtha svasya vastraM dattvA pAtraM gRhNAti, bhAvata AtmakrItaM dharmakathAdinA yaMt gRhyate / parakrItaM tu ittham-gRhasthaH svayameva krINAti tat parakrItam / eteSAM svakrIta-parakrIta-dravyakIta-bhAvakrItAbhimukhAnItapAtrAdikamadhyAt anyataremapi pAtrAdi upabhogAya gRhNAti to gRhItvA upabhogaM kurvANaM samanumodate ma prAyazcittabhAMgI bhavati // sU0 1 // ___ sUtram-je bhikkhU paDiggahaM pAmiccei pAmiccAvei pAmicciyamAhaMTu dijjamANa paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 2|| __chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM prAmityati prAmityayati pAsityam AhRtya dIyamAnaM pratigRhvAti pratigRhantaM vA svadate ||suu0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggaI' pratigraha pAtram 'pAmiccei' prAmityati pramitiH pramANaM, tasmAd AgataM prAmityam , pramANaM kRtvA prati pradAnapratijJayA yad grahaNaM tat prAmityam / tatkarototi prAmityati, yathA yasya vastunaH grahaNakAle kathayati 'yadidAnImidaM vastu tvaM mama dehi kAlAntare etasya mUlyaM tadeva vastu vA pratidAsyAmi' iti kRtvA RNarUpeNAnIyate tat prAmityam 'udhAra' iti lokaprasiddham , tatkarotIti, tathA 'pAmiccAvei' prAmityayati , anyadvArA RNarUpeNa AnAyayati 'pAmicciyamAhaTUTu dijjamANa prAmityitam-prAmityena gRhItam AhRtya dIyamAnam uddhAraM kRtvA pAtraM krItavAn , tAdRzapAtramabhimukhamAnIya dIyamAnam yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti prAtiprAhayati svIkArayati vA tathA 'paDiggAheMta' vA sAijjaI' pratigRhantaM vA svadate'numodateM sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:' bhASyam-pAmiccAiyapAyaM tu, duviI parikiTTiyaM / louttaraM lauiyaM ca, taggahaNe dosabhA jaI //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u0 14 sU03 pratigrahasya parivartanAdinA grahaNaniSedhaH 333 he dayAlo ! kutra bhavAn nivAsaM karoti ? sAdhuruvAca amukopAzraye samprati vasAmi / tato dvitIyadvivase sa gRhasvAmI gRhakArya sarva kRtvA tasmin upAzraye sAdhodarzanArtha gatavAn / tataH sa gRhasvAmI sAdhorvandananamaskArAdikaM vidhAya samupaviSTaH, tataH sa sAdhustasmai dharmakathA kathitavAn-he zrAvaka ! sarvo jIvaH svasvakarmaparAdhInaH sarvamapi kArya karoti tatra dayAdidharmaH samyak pAlanIyo yena ihaloke paraloke ubhayatrApi sukhaM bhavet , ArambhasamArambhAdikaM jIvAnAM narakapAtAyaiva kevalaM bhavati / evaM kameNa vRhatI dharmakathAM kathitavAn / tataH sAdhumukhAt saMsArasya nazvarabhAvaM mokSasya ca zAzvatabhAvaM niratizayasukharUpaM ca jJAtvA saMsArAt jAtavairAgyo'bhavat / tadIyasvajanAdayopi nAnAvidhama bhigrahaM gRhItavantaH / samyaktvaM pratipannaH san aNuvratAni gRhItvA dvAdazavatadhAro jAtaH / jJAtadAsovRttAnto dAsI muktavAn / lokottaraM prAmityaM sAdhuH sAdhutaH prAmityaM karoti, tatrApi punaradAne parasparaM kalahavaimanasyAdayo bahavo doSAH samApadyante, tasmAt prAmityapAtrAdigrahaNaM na kAryam / upalakSaNatvAt vanAhArAdikaM kimapi na grAhyam // sU0 2 / sUtram--je bhikkhU paDiggahaM pariyaTTei pariyaDAvei pariyaTTiyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAhataM vA saaijji|| sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM parivartate parivartayati parivartitamAhatya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // 20 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'paDiggaha' pratigraha pAMtram 'pariyaTei' parivartate svayaM parivartanaM karoti svakIyaM pAtram anyasmai dadAti anyasya ca pAtraM svayaM gRhNAti tathA 'pariyahAvei' parivartayati anyadvArA pAtraM parivartayati 'pariyahiyamADala dijjamANa' parivartitamAhRtya dIyamAnaM parivartitaM pAtraM abhimukhamAgatya dadatam 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam--parivaTiyaM ca duvihaM, loiya loguttaraM samAseNa / ekkekkaMpi ya duvihaM, taddabve aNNavve ya // chAyA-parivartitaM ca dvividhaM laukikaM lokottara samAsena / pakaikamapi dvividha' tadravye anyadravye ca // avacUriH-stre parivartitapAtrAdeprehaNe tadupagoge ca niSedhaH kathitaH, tat parivartita pAtrAdikaM dvividhaM dviprakArakaM bhavati-ekaM laukikamapara lokottaraM ca, tatra laukikaM gRhasthAnAM
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre 334 lokottaraM sAdhUnAm / punarapi ekaikaM dvividhaM sikArakaM bhavati tadravye tathA anyadravye ca / taddravye parivartana yA pAtraM pAtreNa parivartayati / manyadadhye parivartanaM yathA pAtraM vatreNa parivartayati, vAM vA pAreNAnyena vA yena kenacit vastunA parivartayati / tatra gRhasthaH saMyatAya dAtuzamaH pAtrAdikam anyastai gRhasthAya parivartayituM dadAti etat parivartana laukikam / tthAhi-- kasmithit grAme dvau bhAvako bhAstAm tayorekaikA bhaginI api AsIt, tanakasya bhaginI napareNa pariNotA. aparasya bhaginI pareNa pariNItA, parasparaM tayoH bhaginIpatitvena sambandha jAtaH / tataH kAlAntare tayoreksyAnyo sAtA saMsArasyAsAratAM jJAtvA pravajito jAtaH / sa sUtre samyagavItyAcAryAjJaNa svajanavargAya darzanaM dAtuM sAMsArikAme gatavAn parantu tasya bhagI daridrAbhAsot kodravAnnena jIvanaM yApayati parantu maNAya sAtre bhikSArtha kodravaM nIlA mAtRgRhAt zAtyannamAnItavatI evaMprakAreNa sAdhvardhamodanaM parivartitaM kRtam, tato yadA tathA svAmine bhojanakAle koravI dattastadA pRthvAn kasmAt zevaH samAgataH / kintu sA nokavatI kimapi / tataH krodhAt gRhapatinA gRhAt sA niSkAsitA / tacchrutvA anyopi minI vikasitavAn evaM krameNa tayoH parasparaM kalho jAtaH tataH sa sAdhuH tayoH kalDaM jJAdA samyaktvadhanopadezena krodhaphalaM trAvitavAn / tataH sAdhoruparAmavacanaM zruddhA kalahAnnivRttA jAtAH / yasmAdete kahAdidoSAH saMbhavanti tasmAtkAraNAt pAtrapiNDAdInAM parivartana na kartavyam / evaM sAbuna parasparaM parivartana pAtrAdInAM karoti tad lokottaraM parivartanam, evaM sAdhubhirapi parasparaM parivartanaM na kartavyam // sU0 3 // sUtram - je bhikkhU paDiggahaM acchijjaM aNisiddhaM abhihaDa mAhadijjamANaM paDiggA hei paDiggAhataM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA -yo bhikSuH pratigrahamAccheya' bhanisRSTamabhihRtamAhatya dIyamAnaM pratigRddhAti pratihantaM vA svadate // sU0 4. -- cUNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahaM' pratimahaM pAtram 'acchi' mAccheSas manyatvAdikaM pAnaM sAdhvarthe balAt gRhItvA dIyate tat mAccheyam, sanyasvAmikavastu balAtkArapUvarka gRhItvA dIyamAnaM tathA svakIyamapi vastu dAsAdihaste sthitaM tara vastu tadastAdAnhitha sAdhane yaha dIyamAnaM tadapi nAnyamucyate 'aNisidUM' bhanisRSTam - yazastu anestvAmikaM tat sarveSAmAjJAM vinA grahaNam nandiSTamityarthaH, 'abhihaDaM Ahahha dijjamANaM' abhimukhamAhRtya dIyamAnaM sAdhvarthamabhisukhamAgasya yat dIyate tAdRzam pAtrAdikas 'paDigAI' pratigRhAti svIkaroti tathA 'paDimgArhataM vA sAijjai' pratigRhantaM vA svadanubhodate sa prAvadhitabhAgI bhavati /
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvadbhiH u0 14 sU0 4-5 AcchedyapAtragrahaNAnAzAvitaraNaniSedhaH 335 - - ------ atrAha bhASyakAra:bhASyam-acchijja tivihaM vuttaM, pahu sAmi ya teNae / ehiM chijjaM ca pattAi, sAhUNaM Neva kappai // chAyA---Acchedya vividha prokta, prabhu svAmi ca stenakam / pataizchedya ca pAtrAdi sAdhUnAM naiva kalpate / avacUriH-sUtra yat balAtkArAdinA pAtrAdInAmAchedyatvaM kathitaM tat AchecaM trividhaM triprakArakaM bhavati, prabhvAchedya, svAmyAchedya stenAya ca / tatra etaiH prabhuprabhRtibhirAchedya balAskArAdinA gRhItaM pAtrAdikaM piNDavastrapAtrAghupadhiH zramaNAnAM zramaNInAM ca naiva kalpate upabhogAya tathA ca prabhvAcchece udAharaNam-- kasmiMzcit prAme eko gopa AsIt , sa ca payovibhAgena gAH rakSati, gavAM yat dugdhaM bhavati tatraikaM bhAgaM svayaM gRhNAti bhAgatrayaM ca gosvAmine dadAti / athavA dinatrayaM sarva dugdhaM gosvAmine dadAti caturthe dine yat yat dugdhaM tatsarvaM svayaM gRhNAti, etadeva gopasya vetanam / evaMprakAreNa gopAlanaM kurvan gAH rakSati / ekadA kadAcit gopAlasya payograhaNadivase kazcit zramaNaH samAgataH tadA gosvAmI gavAM payo gRhItvA zramaNAya dattavAn , yadyapi gopasyedRzaM kArya nAbhimataM tena tasya manasi apriyamabhUt tathApi tUSNImeva sthitaH maunameva sthitaH nyUnameva dugdhaM payobhAjane gRhItvA svagRhaM gatavAn / tadanantaraM tatpalyA gopikayA payomAjanamabhRtaM dRSTam , taddRSTvA sA provAca gopaM prati-kathamaca payobhAjane nyUnameva dugdhaM ghidyate / gopo'vadat he gopike ! kiM kathayAmi mama daurbhAgyAt tatraiko durvarNaH zramaNaH samAgataH tasmai mama dugdhaM balAt gRhItvA gosvAminA dattaM tato riktaM pyobhAjanaM vidyate, tadA sA gopaM prani kruddhA durvAkyaM kathitavatI / tataH sa sAdhu mArayituM samAgataH, prayatnena mocitaH sAdhuriti / tasmAdAcchiya dIyamAnamannAdikaM na prAhyamiti / evaM svAmyAcchecamanekasvAmikaM vastu ekasyaivAjJayA grahaNe svAminAM parasparaM kalahAdikaM jAyate atastadapi tyAjyam / evaM stenAcchedyaM caureNa yaccauryakarmaNA''nItaM tat bhayapradarzanapUrvakaM taddhastAdAcchidya dIyamAnaM bhavati, etAdRzavastugrahaNe tadIyasaMtatyAdinA zrAvakasya prANabhayAdisaMbhAvanA, tatastathA na kAryam / / sU0 4 // sUtram-je bhikkhU atiregapaDiggahaM gaNi, uddesiya gaNi samuddesiya taM gaNiM aNApucchiya aNAmaMtiya aNNamaNNassa viyarai viyaraMta vA sAijjai // sU0 5 //
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSuratirekapratigrahaM gaNimuddizya gaNi samuddizya taM gaNimanApRear anAmantrya anyonyasmai vitarati vitaraMtaM vA svadate // sU0 5 // 336 cUrNI. 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'airegapaDiggaI' atireka pratigraham - pramANAdadhikaM pAtraM yAvatpramANakaM pAtrAdikaM zramaNArtha zAstre kathitaM tato'dhikam, ayaM bhAvaH-utkRSTena ekasya sAdhoH kRte pAtratrayaM caturthamundakaM tIrthakareNAnujJAtaM, tato'dhikaM pAtram atirekamiti kathyate / athavA - yAvatsaMkhyaka pAtragrahaNaM kathitaM tadapekSayA yadi bahutaraM gRhNAti tato'tirekamiti kathyate / athavA anena prakAreNAtireko bhavet yathA kopi sAdhuH pAtrayAcanArthe prasthitaH tata AcAryaH pRcchati ka gacchasi tadA sa vadati pAtramAnetum, pAtreSu chidrANi jAtAni / tadA AcAryaH kathayati - sarvasAdhvarthaM pAtrANi Anayatu / tadA sa nirgata pAtramAnetum mArge gacchan saMbhogisAdhunA sa dRSTaH, saMbhogI sAdhurvadati-kva gacchasi ? sa provAca AcAryeNa sarveSAM pAtragrahaNAya prasthApito'smi / tadA sAMbhogikaH sAdhurvadati-bho zramaNa ! yAvanti pAtrANi guruNA te grahItuM saMdiSTAni tAvatsu pAtreSu gRhIteSu yadi tadatiriktaM pAtraM labdhaM bhavet tadA grahItavyaM gRhItvA ca mahyaM mamarpaNIyam, ahahmAcAryaM vijJApayiSyAmi / tataH pAtrAnveSakaH sAdhurvadati - evaM kariSyA - mIti / tataH sa gataH pAtramAnetum tano labdhaM tAvatpramAkaM pAtraM yAvanmAtraM guruNA saMdiSTaM tato'dhikamapi pAtraM labdhaM gRhItaM ca / evaM prakAreNAtirekaparigraho bhavati / athavA yadIdaM pAtraM truTitaM sphuTitaM sphaTitaM vA syAt tadA grahItavyaM bhavet, saMprati prAyogyaM ca labhyate, iti kRtvA AtmachandasA anirdiSTAnyapi pAtrANi gRhItAni ityatirekaparigraho bhavatIti / "gaNi uddesiya gaNi samuddesiya" yaM gaNimuddizya yaM gaNi samuddizya vyatirekapAtraM gRhItam tatra vizeSita uddezo yathAgRhItamatirekapAtrAdikaM sAdharmikAya dAsyAmIti, tathA vizeSitaH samuddezaH yathA sati sAdharmike sAdharmikAya dAmyAni, athavA uddezaH -gaNino dAsyAmi vAcakAya vA dAsyAmi, samuddezo yathA amukagaNine dAsyAmi amukhavAcakAya vA dasyAmIti / tatra sAmAnyato'vadhAraNamuddezo vizeSato nirdhAraNaM samuddeza iti niSkarSaH / "taM gaNi aNApucchiya bhaNAmaMtiya" taM gaNinaM yadarthamatirekaSAtrasya grahaNaM kRtavAn tam anApRcchaya pRcchAmakRtvaiva anAmantraya AmaMtraNamakRtvaiva, yamuddizya atirekapAtrAdikaM gRhItavAn taM dRSTvA gimantraNaM, yathA-idaM tvadIyaM pAtrAdikaM svecchayA gRhANa, atha yadarthamAnItavAn sa pratyakSato na milati tadA anyaM pRcchati kutra gatavAn sa sAdhuramuko vAcako gaNI vA iti pracchanam, dRSTe AmantraNamadRSTe pRccheni vivekaH / " aNamaNNassa viyarai" anyonyasmai vitarati yaM samuddizyA''nItavAn tamanApRccya anAmantryAnyasmai khecchayA vitarati dadAti tathA 'ciyaraMtaM vA sAija' vitarantaM dadataM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti // sU0 5 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvariH u041 su06-8 atirekapratigrahasya samarthAsamarthAya dAnAdAnani0 337 sUtram-je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA therassa vA theriyAe vA ahatthacchinnassa apAyachiNNassa anAsAchiNNassa akaNNachiNNassa aNoddachiNNassa sakkassa dei deMtaM vA sAijjai / / suu06|| chAyA-yo bhikSuratirekapratigrahaM kSullakAya vA kSullikAyai vA sthavirAya vA sthavirAya vA ahastachinnAya apAdachinnAya anAsAchinnAya akarNachinnAya anoSThachinnAya zakAya dadAti dadataM vA svadate // sU0 6 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'airegaM paDiggaha' atirekaM pratigrahaM pramANAdadhikaM pratigrahaM pAtraM yasya pAtrasya yAvat pramANaM zAsne kathitaM tadapekSayA adhikaM pAtramatirekamiti kathyate, tAdRzapAtram 'khuDDagassa' kSullakAyAnatikrAntavAlavayaskAya vAlakAyetyarthaH, 'khuDDiyAe vA' kSullikAyai vA vAlikAyai 'theragassa vA' sthavirAyavRddhAya vA 'theriyAe vA' sthavirAya vA vRddhAyai ityarthaH, kathaMbhUtebhya-kSullakAdibhyaH ? tatrAha'ahatthacchiNNassa' ahastacchinnAya na hastau chinnau bhagnau yasya sa ahastachinnaH hastAdhavayavasaMpannaH, tasmai mahastachinnAya tathA 'apAyacchiNNassa' apAdachinnAya na pAdau caraNau chinnau vibhagnau yasya sa apAdachinnaH pAdAvayavasampannaH; tasmai apAdacchinnAya tathA 'aNAsAcchiNNassa' anAsAchinnAya na chinne kartite nAsike yasya sa anAsAchinnaH tasmai bhanAsAchinnAya nAsikAvayavasampannAya 'akaNNachiNNassa' akarNachinnAya-acchinnakarNAya karNasaMpannAyetyarthaH 'aNoddachiNNassa' anoSThachinnAya. na chinnau oSThau pUrvAparau yasya sa tathAvidhaH tasmai anoSThachinnAya oSThAvayavasampannAya, etAvatA sarvAvayavasampannatvaM pradarzitam ata eva 'sakkarasa' zaktAya samarthAya, tatra zArIrikamAnasikAdivalayuktaH samarthaH tAdRzAya zaktisampannAya 'deI' dadAti sarvAGgopAGgayuktabalavIryAdisampannAya yo bhikSurAtarekapAtraM samarpayati tathA 'deMtaM vA sAijjai' dadataM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-vAlassa ya vuDDassa ya, sAhussa sAhuNissa vaa| sakkassANaMgachinnassa, dejja pattAi dosabhA // chAyA--vAlAya ca vRddhAya ca sAdhave sAdhyai vA / zaktAyA'naGgachinnAya dadyAt pAtrAdi doSabhAk // avacUri:-bAlAya bAlyAvasthAsampannAya, vRddhAya sthavirAya vA sAdhave tathA etA'zyai sAdhyai vA, kozAya ? zaktAya zaktisampannAya gamanAgamanasamarthAya tathA anaGgachinnAya 13
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 nizItharale hastapAdAdiparipUrNAGgAya sAdhave sAccai vA yadi kopi muniH yat pAtrAdi vastrapAtrAdhupakaraNajAtaM sAtirekaM sAdhukalpAdadhikaM tat dadyAt sa dopabhAg bhavati-AjJAbhaGgAdidopAn prApnotIti bhAvaH // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA theragassa vA theriyAe vA hatthachiNNassa pAyacchiNNassa nAsAchiNNassa kaNNachiNNassa oTThachiNNassa asakassa na dei na deMtaM vA sAijjai // __ chAyA-"yo bhikSuratirekaM pratigraha kSullakAya vA kSullikArya yA sthavirAya vA sthavirAyai vA halachinnAya pAdachinnAya nAsAchinnAya karNachinnAya oSTachinnAya mazaktAya na dadAti na dadataM vA svadate // sU0 7 // cUrNI--sUtroktahastachinnAdivizeSaNaviziSTebhyaH, sAdhusAdhvIbhyaH atirekaM pAtraM na dadAti na dadatamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 7 // sUtrama-je bhikkhU paDigga aNalaM athiraM adhuvaM adhAraNijjaM gharei dharataM vA sAijjai / / suu08|| chAyA-yo bhikSuH pratigrahamanalamasthiramadhruvamadhAraNIyaM dharati gharantaM vA svadate // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid mikSuH 'paDiggaI' pratigraha pAtram 'aNala' analam-aparyAptam , natra alaM zabdaH paryAptyarthakaH na alamanalam aparyAptam asaMpUrNa khaNDitAvayavamityarthaH 'athira' asthiram adRDham 'adhuvaM' madhruvam , tatra dhruvaM dIrghakAlabhAvi tathA ca dIrghakAlabhAvi yat na bhavati tat adhruvam 'adhAraNijja' adhAraNIyam na dhArayituM yogyaM yat tat avAraNIyam alakSaNasampannamityarthaH yAdRzaM lakSaNaM pAtrasya kathitaM tAdRzalakSaNavihInaM yat pAtraM tata adhAraNIyamiti kathyate, etAdRzamanalamasthiramadhruvamadhAraNIyapAtram yo bhikSuH 'dharei' dharati, svamamIpe sthApayati tathA 'dhareMta' vA sAijjaI' dharantaM vA svadate, yo hi analAdikapAtrasya dhAraNa karoti kArayati tasyAnumodanaM vA karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 8 // sUtram--je bhikkhU paDiggahaM alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM na dharei na dharata vA sAijjai / / sU0 9 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahaM alaM sthiraM dhruvaM dhAraNIyaM na, dharati na dharantaM vA svadate / / sU0 9 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwww cUrNibhASyAvadbhiH 30 14 sU0 9-31 pratigrahasya varNAdiviparyayakaraNaniSedhaH 339 cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'paDiggaI pratigrahaM pAtram 'alaM' malaM paryAptam 'thira sthiraM dRDham 'dhuvaM' dhruvaM cirakAlaparyantamapi sthAyi 'dhAraNijja' dhAraNIyaM dhatu yogyaM pAtrasya yat lakSaNaM pradarzitam tAdRzalakSaNayuktam 'na gharei na dharati yat pAtraM kAryakaraNasamartha dRDhaM cirakAlasthAyi sarvalakSaNalakSitaM na dharati na svakIyapArzve'vasthApayati tathA 'na dharata vA sAijjaI' na dharantaM vA svadate, yo hi bhikSuH sarvathAlakSaNAdisampannamapi pAtrAdikaM na dharati tasyAnumodanaM karoti sa prAyazcittabhAgI bhavati / / suu09|| sUtram-je bhikkhU vaNNamaMtaM paDiggahaM vivaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSurvarNavantaM pratigrahaM vivarNa karoti kurvantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'vaNNamaMtaM paDiggaha' varNavantaM pratigrahaM zobhAyuktam 'vivaNNaM karei' divarNa karoti, tatra kutsito varNo nIlAdikaH yasya darzanena manasi aprIti yate tAdRzena kutsitavarNena yuktaM karoti 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 10 // sUtram-je bhikkhU vivaNaM paDiggahaM vaNNamaMtaM karei kareMta vA sAijjai ||suu0 11 // chAyA-yo bhikSurvivarNa pratigrahaM varNavat karoti kurvantaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI-je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'vivaNNaM paDiggaha' vivaNe pratigraha pAtram vigatavarNa kSAratitoSNajalAdinA vigatavarNe pratigrahaM pAtrAdikaM punarapi 'vaNamaMtaM karei' varNavat karoti zobhanavarNayuktaM karoti 'kareMtaM pA sAijjaI' kurvantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram-je bhikkhU navae me paDiggahe laddhe ti huTTa telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA miliMgejja vA makkheMtaM vA bhiligeMtaM vA sAijjai / / sU0 12 // chAyA-yo bhikSurnavo mayA pratigraho labdha iti kRtvA tailena vA ghRtena vA navanItena vA vasayA cA mrakSayet vA abhyaGgayet vA mrakSayantaM vA abhyaGgayantaM vA svadatte // cUrNI-'je bhikkhU' inyAdi / 'je bhikkhU yaH kazcit bhikSuH 'navae me paDiggahe laddhe' navo mayA pratigraho labdhaH pratigrahaH pAtraM labdham 'tti kaTu' iti kRtvA lavdhasya prati
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 nizIthasUtre grahasya saundarya prasAdhanAya ' telleNa vA' 'tailena vA atasyAditailena 'gharaNa vA' ghRtena vA 'NavaNIpaNa cA' navanItena vA 'vasAe vA' vasayA vA carbIti lokaprasiddhayA tat pAtram 'makkhejjavA' prakSayet vA ekavAraM lepaM kuryAt 'bhiliMgeja vA' abhyaGgayet vA anekavAraM vA prakSaNaM kuryAt kArayet vA tathA 'makkhateM vA' prakSayantaM vA 'bhiliMgata vA' abhyaGgayantaM vA 'sAijara' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 12 // evam anena nUtanapAtraviSayaka tailAdyAlApakaprakAreNa lodhAdinA 13, zItodakavikRtA dinA 14, eva bahudairvAsakena tailAdinA 15, lodhAdinA 16, zItodakavikRtAdinA 17. evaM tailAditaH zItodakavikRtAdiparyantAni sarvANi SaT sUtrANi, nUtanapAtraviSayANi 17, tathA surabhigandhapAtrasya durabhigandhakaraNaviSayaM 18, durabhigandhasya surabhigandhakaraNaviSayamiti dve sUtre 19 / surabhigandhapAtrasya tailAdiviSayaM 20 loghrAdiviSayaM 21, zItodakavikRtAdiviSayaM ceti trINi sUtrANi 22, evaM surabhigandhapAtrasya bahudai vasika - taila - lodhra - zItodakavikRtAdinA trINi sUtrANi, evaM SaT sUtrANi 25 / anenaiva prakAreNa tailAdinA loghrAdinA zItodakavikRtAdinA, evaM bahudaivasika-taila- lodha - zItodakavikRtAdinA durabhigandhaviSayANi SaDapi sUtrANi bodhyAni 31 / etAni dvAdazasUtrata AramyaikatriMzatsUtraparyantAni viMzatisUtrANi yathAyogaM paribhAvya vyAkhyeyAni sUtrAlApakA cettham-- "je bhikkhu Navae me paDiggahe ladvetti kaTTu lodveNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA ullolejna vA ughaTUTeja vA ullolata vA uvvarhataM vA sAijjai // sU0 13 // je bhikkhU Navae me paDiggahe laddhe-ti kaTTu soodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA0 // su0 14 // je bhikkhU Navae me paDiggahe ladve-tti kaTTu bahudeva sieNa telleNa vA 0 || sU0 15 || bahudevasieNa lodveNa vA0 // sU0 16 // bahudevasieNa sIodaga. viyaDeNa vA0 // sU017 || je bhikkhU subhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTTu dubbhigaMghe karei || 18 || je, bhikkhU dubbhigaMthe paDiggahe dve tti kaTTu sunbhigaMdhekarei // sU0 19 // je bhikkhu subhigaMdhe paDhiggahe ladve-tti kaTTu telleNa vA0 // sU0 20 || lodveNa vA0 // sU0 21 // sIodagaviyaDeNa vA0 // sU0 22 // evaM bahudevasieNa telleNa vA0 // sU0 23 // bahudesieNa lodreNa vA0 // sU0 24 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // sU0 25 // je - bhikkhU dubbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTTu telleNa vA0 // s0 26 // lodveNa vA0 // sU027 sImodagaviyaDeNa vA0 // sU0 28 || evam bahudevasieNa telleNa vA0 / sU0 29 // bahudevasieNa lodveNa vA0 || mU0 30 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // sU0 31 // " ityevaM sUtrAlApakA bodhyAH /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - w cUrNibhASyAvacUriH u0 14 20 32-54 pAtrasyAtApanatadgatapRthivIkAyAdinissAraNani0341 matrAha bhASyakAraHbhASyam -- ghasaNe khAlaNe levakaraNe pAyagassa hi| ____ pAvaI vahuNo dosA, bhikkhU ettha na saMsao // chAyA-dharpaNe kSAlane lepakaraNe pAtrakasya hi| prApnoti bahUn doSAn bhikSurata na saMzayaH // avacUri-navaM mayA pAtraM labdhamiti kRtvA yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA gharSaNamekavAramanekavAraM vA karoti tathA navInapAtrasya navAkArameva pAtraM sarvathA tiSThatu iti buddhayA tailAdinA gharSaNaM mardanaM karoti kArayati vA kurvantaM vA anumodate, tathA kSAlanaM pAtrasya sugandhikaraNAya durabhigandhanivRttaye, navasya navAkArameva sarvathA tiSThatu iti buddhayA acittazItoSNajana karoti paradvArA vA kArayati tathA kurvantamanumodate, tathA lepane navaprAptasya pAtrasyaH navatvadRDhatAyai surabhigandhapAtrasya surabhigandhasthApanAya durabhigandhapAtrasya durgandhanivRttyartha lodhrAdidravyeNa lepanaM karoti kArayati tathA kurvantamanumodate / evaM bahudaivasikasUtreSvapi, tailavRtanavanItAdinA-sakRt asakRdvA mardanam , acittazItoSNajalena prakSAlanaM karoti kArayati kurvantamanumodate sa bhikSuH zramaNaH zramaNI vA bahan AjJAmadgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanArUpAn doSAn prApnoti, atretasmin na kopi saMzayaH, ete doSA bhavantyeva teSAmiti bhAvaH / ime cAnyepi doSA bhavanti tathAhi-tailAdinA pAtratya gharSaNe kRte hastAbaGgAnAmupaghAto bhavati, tathA navanItAdiSu vidyamAnajIvAnAmapyupaghAto bhavati, tathA pAtrasya durgandhanivAraNAya AtApasthAne dhUpa-, nAdikaraNe sampAtikajIvAnAM virAdhanamapi jAyate, tathA utpIDane ca bhUmigatA jIvA api virAdhitA bhavanti, yasmAt tailAdinA gharSaNAdikaraNe ete pUrvoktA doSA bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA aparikarmitaM yadRcchayA prAptameva pAtrAdikaM dhArayet , tathA tAdRzasyaivopabhogamapi kuryAt / na tu kadAcidapi sugandhitalabdhapAtrAdInAM sugandhitAM dRDhayituM durabhisaMprAptapAtrastha durgandhasyApanayanAya telAdinA bahudaivasikatailAdinA mardanalepanazItoSNAnyatarAcittajalena prakSAlanAdikaM svayaM na kuryAt na vA paradvArA kArayet na vA tailAdinA madanAdikaM karvanta zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapyanumodayediti, kintu zAstrasaMmatapaddhatimAzrityaiva saMyamArAdhanaM kartavyaM kArayitavyaM kurvantaM vA anumodanIyam na tu kadAcidapi svamanISayA kimapi tatra nyUnAdhikabhAvaH karaNIyaH, sarvajJabhApitaparamasUkSmaviSaye svamanISayA vicArasyAyogyatvAt // suu031|| sUtram--je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe paDiggahaM AyAvejja vA payAvejja vA, AyAtaM vA payAvetaM vA sAijjai // su0 32 // ..
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre chAyA - yo bhikSuH anantarahitAyAM pRthivyAM pratigrahaM AttApayed vA pratApayed vA, AtApayantaM vA pratApayantaM vA svadate || sU0 32 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'anaMtarahiyAe' anantarahitAyAm anantarahitA nAma racittA tasyAM sacittAyAm ' puDhavIe' pRthivyAM pUrvoktarupAyAH pRvivyA uparItyarthaH 'paDiggaha' pratigrahaM pAtram ' AyAvejja vA' AtApayeda vA ekavAram 'payA vejja vA' pratApayed vA anekavAram evam, 'AyAvetaM vA' AtApayantaM vA 'payAtaM cA' pratApayantaM vA'nyam 'sAijjar3a' svadate'numodate sa prAyazcittabhAg bhavati // 32 // evaM 'sasaNiddhAra puDhavIe' trayatriMzattamamUtrAdAramya dvicatvAriMzattamasUtraparyantadazasUtrANA trayodazodezako ktadvitIya sUtrAdAramyaikAdazaparyanta mUtravyAkhyAvadavaseyA, vizeSastvetAvAneva yat-tatra sacitapRthivyAdau sthAnazayyAnipadhAnaipedhikInAM pratipedhaH kRtaH, atra tu pratigrahasyAtApanapratApanaviSayaH pratiSedhaH prokta iti // sU0 33-42 // vyAkhyA 342 . sUtram -- je bhikkhu paDiggahAA puDhavIkAryaM nIharei nIharAves nohariyaM AhadaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggarhitaM vA sAijjai // 43 // evaM AukAryaM // sU0 44 // teukAyaM // sU0 45 // chAyA - yo bhikSuH pratigrahAt pRthivIkAyaM nirharati nirdhArayati nihataM mahatyadIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 43 // evaM akAyam // sU0 44 // tejaskAm || sU0 45 // cUrNi: - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH gRhasthagRhe pAtragrahaNasamaye yadi 'paDiggaDhAo' pratigrahAt pAtrAt 'puDhavIkArya' sacittapRthivIkAyaM lavaNagairikAdikaM yadi patet tat 'nIharei' nirharati niSkrAsayati svayameva tathA 'noharAveI' nirdhArayati anyena gRhasthena vA 'nIhariyaM AhaTTu dijjamANaM' nirhRtaM niSkAsitaM sadapi Ahatya abhimukhamAnIya dIyamAnaM pAtram 'paDiggA hei' pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA 'paDiggArhataM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyavittabhAgI bhavati // sU0 43 // 'evaM AukAyaM te kAryaM' iti, anenaiva prakAreNa akAyatejaskAyayorapi nirharaNaviSayaM sUtradvayaM vyAkhyeyam | agnikAyaniharaNamevaM bhavati pAtre kenApi kAraNena akasmAdvA agnikaNaH patito bhavet taM niSkAsya dadAti iti // 44-45 // evameva kasda-mUla-patra - puSpa-phala- cIja - haritaviSayakANi sapta sUtrANi // sU0 52 // evam auSadhirva, javiSayakaM sUtram, tatra- - auSadhiH yaH zAlyAdyannaM tasya bIjAnIti kaNAn nirharati, ityAdi
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUmibhAgyAvacUriH u. 14 sU055-57 pAtrasya koraNa-mArgasabhAgatajJAtakAdiyAcanani0 343 trasaprANajAtaM kunthupipIlikAdikaM tadviSayakamapi sUtraM vijJeyaM sUtram // sU0 53 | evaM vyAkhyeyaM ca // sU0 54 // sUtram - bhikkhU paDiggahaM korei korAvei koriyaM AhaTa - dijjamANaM paDiggAhei paDiggAhataM vA sAijjai // sU0 55 // chAyA -yo bhikSuH pratigrahaM korayati korAvayati koritamAhRtya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 55 // cUrNiH - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggahaM' pratigrahaM pAtram 'korei' koi iti dezIzabdo'yam tadarthastu sUkSmacchidaicitrayati arthAt yo bhikSuH pAtrasya mukhAdikaM vicchitya svayaM sampAdayati citrAdikaM ca pAtre svayaM karoti 'korAve ' korAvayati citrayati anyadvArA pAtrasya mukhAdikaM citrAdikaM ca kArayati 'koriyaM AhaTTa - dijjamANaM' koritamAhRtya dIyamAnaM citritaM pAtraM paradvArA sammukhamAgatya dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svadate'numodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 55 // sUtram - je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsaMgaM vA aNuvAsagaM vA gAmaMtaraMsi vA gAmapahaMtaraMsi vA paDiggahaM obhAsiya AbhAsiya jAyA jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 56 // chAyA - yo bhikSurjJAtikaM vA acAtakaM vA upAsakaM vA anupAsakaM grAmAntare vA mAmapathAntare vA pratigrahamava bhASyAvabhASya yAcate yAcamAnaM vA svadate // sU0 56 // cUrNi - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA svajanaM vA tatra svajanaH pUrvasaMstutaH pazcAt saMstutazca tatra pUrvasaMstutaH pUrvaparicito mAtApitRbhrAtRprabhRtikaH, pazcAtsaMstutaH zvazurazvazrUzyAlakAdiH 'aMNAyagaM vA' ajJAtakam asvajanaM svajanabhinno vA pUrvaparicitaH grAmavAsI dezavAzI vA tam 'uvAsagaM vA' upAsakaM jinadharmAnuyAyinaM zrAvakaM zrAdhikAM vA 'aNuvAsarAM cA' anupAsakaM zrAvakabhinnaM yaM kamapi vA 'gAmaMtaraMsi vA ' grAmAntare vA-dvayorgrAmayormadhyabhAge 'gAmapahaMtarasi vA' grAmapathAntare vA grAmasya mArgadvayamadhye 'obhAsi obhAsiya' avabhASyAvabhASya uccaiHzabdena kathayitvA kathayitvA 'paDiggahUM' pratigrahaM pAtrAdikam 'jAyai' yAcate pAtrayAcanAM karoti 'jAyaMtaM vA sAijjai' yAcamAnaM vA svadate sa prAyazcittabhAgU bhavati / atrAha bhASyakAraH '
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre bhASyam-aNAyagaM NAyagaM vA, gAme magge'havA jii| obhAssa jAyaI pattaM, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA-ajJAtakaM hAtakaM vA grAme mArge'thavA yatiH / avabhASya yAcate pAtramAzAbhaGgAdi prApnoti // acacUriH-- yo yatiH zramaNaH zramaNI vA prAmamadhye prAmamArge grAmamadhyavartimArga vA grAmadvayamadhyavartimArgamadhye ityarthaH ajJAtakam jJAtakaM zrAvakamazrAvakaM vA avabhASya uccaiH svagNa kathayitvA kathayitvA yAcate sa yatiH zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdikAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamavirAdhanAtmavirAdhanAdoSAn prApnuyAt tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA grAmasya mArgamadhye anyatra vA mArgamadhye svajanAsvajanAdikaM zrAvakamazrAvakaM vA avamANya pAtrAdikaM na yAceta na vA yAcamAnaM zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapyanumodayet iti / / sU0 56 // sUtram--je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsaMga vA parisAmajjhao uTThavettA paDiggahaM obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // sU0 57 // chAyA-yo bhikSurzAtaka vA ajJAtakaM vA upAsaka vA anupAsakaM vA paripanmadhyAt utthApya pratigrahamavabhASyAvabhASya yAcate yAcamAna vA svadate // sU0 57 // ___cUrNi:--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'NAyagaM vA' jJAtakaM vA 'aNAyagaM vA' ajJAtakaM vA 'ucAsagaM vA' upAsakaM zrAvakaM vA 'aNuvAsagaM vA' anupAsakaM zrAvakabhinna vA ya kamapi vyaktivizeSam 'parisAmajho udvavettA' pariSanmadhyAt utthApya, tatra paripat sabhA, tanmadhyAt utthApya 'paDiggahe' pratigrahaM pAtram obhAsiya 'obhAsiya' avabhAthyAvabhASya miSTamanojJAdivacanaM vA kathayitvA kathayitvA 'jAyai' yAcate 'jAyaMta vA sAijja' yAcamAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:bhASyam-NAyagAI sabhAmamA, uhAviya jaI jai / jAyaI pattavatthAI, ANAbhaMgAi pAvaI // chAyA-bAtakAdikaM sabhAmabhyAdutthApya ytirydi|| yAcate vasapAtrAdIn AzAbhakAdi prApnoti // avacUriH-yadi kadAcit sabhA pariSat tanmadhyAt utthApya jJAtakAdikaM svajanamasvajanaM vA zravakamazrAvakaM vA pAtravastrAdIn yAcate prArthayate tadA bhAjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnuyAt tasmAt tathA na kuryAt , na vA tathAkurvantamanumodayediti / sabhAta utthApya svajanAdinA vArtAlApakaraNe
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghRNibhASyAvacUriH u0 14 sU0 58-60 pratigrahanizrayA RtuvaddhAdikAlanivAsaniSedhaH345 'nyepi doSA bhavanti tathAhi-sabhAmadhye dharmakathAM zrotumaneke jJAtakA ajJAtakA vA zrAvakA azrAvakA vA samAgatA bhavanti tatra tanmadhyAt yaM kamapi samutthApya pAtrAdiyAcanaM karoti zramaNaH tadA tasya tatra kazcit zatrurapi dharmakathAM zRNvan AsIt, tacchatrobhinnA api Asan , tadivase tatkAle vA tacchatroH catuSpadamazvAdikaM kopi cauryeNAharat svayaM vA vinaSTo jAtaH, tadIyasvajano vA upadrAvitaH kenApi bhavet tadA zatrormanasi evaM zaGkA bhaviSyati yad catuSyadAdimama naSTastadivase abhukaH zrAvakaH sabhAmadhyAdutthAya bahirgata iti mayA dRSTaH prAyastenaivApaharaNaM kRtaM bhavet , evaMprakAreNa zrAvakopari zramaNopari vA zaGkA kariSyati, athavA sAdhurevApaharaNaM kRtavAnityapi zaGketa, ruSTA vA te saMtApanAdikaM kuryuriti tannippannaM prAyazcittaM zramaNasya bhavet tasmAtkAraNAt zramaNaH sabhAta svajanAdikamutthApya pAtrAdiyAcanAM na kuryAt na vA kurvantamanumodeteti // sU0 57 // sUtram-je bhikkhU paDiggahanIsAe uDubaddhaM vasai, vasaMtaM vA sAijjai / / sU0 58 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahanizrayA RtubaddhaM vasati vasanta vA svadate // 20 58 // cUrNI-je 'bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahanIsAe' pratigrahanizrayA pAtrAdilAbhecchayA anyaM mAsakalpayogyaM kSetraM parityajya atra kSetre pAtrAdikaM lapsye iti lobhena yaH zramaNaH zramaNI vA Rtubaddhe kAle mAsakalpasyAprAyogyepi grAmAdau 'vasaI' vasati nivAsaM karoti 'vasaMtaM vA sAijjaI' vasantaM vA svadate sa prAyazcittabhAra bhavati ||suu0 58 // sUtrama-je bhikkhU paDiggahanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai // sU0 59 // chAyA-yo bhikSuH pratigrahanizrayA varSAvAsaM vasati vasantaM vA svadate ||suu0 59 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcit bhikSuH 'paDiggahanIsAe' prati prahanizrayA arthAt amukakSetre nivAsakaraNe pracuraM pAtrAdikaM me miliNyatIti vicArya yogye ayogye vA kSetre 'vAsAvAsaM' varSAvAsaM varSAkAlanivAsaM cAturmAsyamityarthaH 'vasaI' vasati nivAsaM karoti tathA 'vasaMta vA sAijjai vasantaM vA svadate, yo hi zramaNaH zramaNI vA pAtrAdilobhena varSAkAlikanivAsAya yogye'yogye vA kSetre varSAkAlikanivAsaM karoti tamanumodate sa prAyazcittabhAga bhavati /
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizI atrAha bhASyakAra:bhASyam-uDuvaDhe mAsaM vA, cAummAsaM tadeva ya / paDiggahatya je bhikkhU, vasai dosamA bhave // chAyA- Rtubaddha mArsa vA cAturmAsa tathaiva c| pratigrahAthai yo bhikSurvasati doSamAra bhavet // avacUriH- yo bhikSuH pratigrahAzayA Rtubaddhe kAle hemantagrISmAdisamaye mAse mAsakalpaM vasati nivAsaM karoti tathaiva tenaiva prakAreNa caturmAsaM vasati nivAsaM karoti pratigrahAzayA tadA tAdRza nivAsaM kurvan bhikSuH doSabhAga AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavati // sU0 59 // sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // / / NisIijjhayaNe cauddasamo uddeso samatto // 14 // chAyA-tatsetramAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikam / / 20 // // nizIthAdhyayane caturdaza uddezakaH samAptaH // 14 // cUrNI-'taM sevamANe' ityAdi / 'ta sevamANe' tat 'paDiggaI kiNaI' ityAramya 'paDiggAinIsAe vAsAvAsaM' iti paryantaM sthAna pratisevamAnaH pranisevanAM kurvANaH zramaNaH zramaNI vA 'AvajaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam 'ugyAiyaM udghAtikaM laghukam laghucAturmAsikaM prApnoti // mU0 60 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakaavizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm caturdazoddezakaH samAptaH // 14 //
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ // paJcadazoddezakaH // gatazcaturdazodezakaH, samprati avasaraprAptaH paJcadazodezakaH prArabhyate / tatra pUrvoktacatuIzodezakena sahAsya paJcadazoddezakasya sambandhaH pradarzyate--caturdazoddezakasyAntimasUtre proktam sAdhuHpratigrahanizrayA varSAvAsaM na vaset , iti, evaM pratigrahanizrayA vasantaM sAdhuM yadi ko'nyaH sAdhu revaM karaNe pratiSedhayet tadA taM prati sa krodhAvezena parupaM vadiSyatItyatra paJcadazoddezake paruSamApAyA niSedhaH kariSyate, iti sambandhenAha bhASyakAra:--'Na me girahago' ityAdi / bhASyam-Na me Nirahago vAso, vallI rUDhaphalAhuNA / evaM vayaMtaM samaNaM, ajjo ! mevaM vayAhi bho // 1 // chAyA--na me nirarthako vAso vallI rUDhaphalA'dhunA / ___evaM padantaM zramaNaM Arya ! maivaM vada bhoH // 6 // avacUriH-kazcit zramaNazcaturmAsakaraNArtha kutracit kSetre varSAvAsanivAsaM kRtavAn, tatra pAtrArtha vaman' ekAM tumbikAlatAM pazyan, evaM vadati-aho atra kSetre mama vAso na nirarthako jAtaH, kintu saphala eva, yasmAtkAraNAt eSA purato dRzyamAnA tumbikAvallI samutpannA na kevalaM samutpannaiva kintu kramazo vRddhiMgatA satI bhittyAdau Azraye prasarati, patrAdikamapi asyAM vallyAM paryApta jAtam , na kevalaM patrANAmevA''dhikyam kintu puSpaprAcuryamapi jAtam , na kevalaM puSpANAmeva prAcuryam api tu phalAnyapi anekAni jAtAni, na kevalaM phalAnyeva saMjAtAni, kintu katipayaphalAni pakAni saMjAtAni, ataH paraM tumbikAyAH phalAni me pAtrANi bhaviSyanti padartha mamAtra vAso jAtastatkArya meM vinaiva parizramaM bhaviSyati, anukUlaM madIyabhAgyam , evaMpakAreNa harSAtirekAd vadantaM zramaNa dRSTvA ko'pi tatsamIpavartI zramaNaH taM zramaNaM prati vadati-he' Arya ! zramaNA ! maivaM vaM vada, evaM vadataste mahAn karmabandho bhaviSyati, tataH sa zramaNaH pratiSedhenAruSTo'sau taM prati kaThoravacanaM vadet , tAdRzakaThoravacanasya pratiSedhAya paJcadazoddezakasUtramidamArabhyate, ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati, tadanena sambandhena AyAtasyAsya paJcadazodezIyaprathamasUtrasya vyAkhyAna' prastUyate-'je bhikkhU' ityAdi / sUtram-je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhaM vayai vayaMtaM vA saaijji||suu01|| chAyA-yo bhikSurbhikSaNAm AgADhaM vadati vadantaM vA svadate // su0 1 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUNaM' bhikSUNAM-prerakabhikSUNAM 'AgADhaM vayai' AgADhU vadati-tatra matyarthaM gADham AgADham-uccairvacanam uccairAkrozava
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 nizIthasUtra canamityarthaH evaMbhUtaM vacanaM bhApate, tathA 'vayaMtaM vA sAijjai' vadantaM vA zramaNamAkrozavacanaM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / etatsUtrasya vizeSato vyAkhyAnamatraiva dazamoddezake draSTavyam, etAkAn vizeSaH-yat dazamoddezake AcArya paryAyajyeSTaM vA prati Akrozavacanasya pratiSedhaH kRtaH, atra tu bhikSukamAtraM prati Akrozavacanasya niSedhaH kriyate // sU0 1 // sUtram--je bhikkhU bhikkhUNaM pharusaM vayai vayaMta vA saaijji||suu0 2 / / chAyA--yo bhikSubhiSaNAM parupaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUrNa bhikSUNAm 'pharusaM nayaI' gapaM vadati, tatra parupaM-kaThoraM vAkyaM bhApate tathA 'vayaMtaM vA sAijjai' vadantam kaThoravAkyaM bhASamANaM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 2 / / sUtram--je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSurbhikSaNAm AgADhaparupaM vadati badantaM vA svadate // sU0 3 // __ cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhUNaM' bhikSUNAm 'AgADhapharusaM vayaI' AgADhaparupaM vadati, tatra AgADham-Akrozavacana-marmodghATanapUrvakamuccaiH sakrodhaM parupaM vAkyaM vadati-AkSepaM karoti, tathA 'vayaMta vA sAijaI' vadantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / dazamoddezasyAdau eva asya vyAkhyAnaM kRtaM tata eva draSTavyamiti // sU0 3 // sUtram-je bhikkhU bhikkhUNaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei, accAsAeMtaM vA sAijjai // sU0 4 // chAyA-yo bhikSurbhikSUNAm anyatarayA atyAzAtanayA atyAzAtayati atyAzAtayantaM vA svadate // su04|| . cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'bhikkhU NaM' bhikSUNAm 'aNNayarIe' anyatarayA-anekaprakArakAzAtanAmadhyAd ekayA -krayAcit 'accAsAyaNAe' matyAzAtanayA 'accAsAei' atyAzAtayati-mAjJAtanAM karoti, tathA 'accAsAeMtaM vA sAijjaI' atyAgAtayantam-AzAtanAM kurvantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati // atrAha bhASyakAra:bhASyam-AgADhaM pharusaM vakkaM, dasame khalu vanniyaM / . ., . vaM cevetthavi NAyacaM, navaraM bhikkhuyaM pai // .
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvadbhiH u0 15 sU0 1-12 AgADhAdivacana sacittAmraparibhoganiSedhaH 349 chAyA-AgADhaM paruSaM vAkyaM dazame khalu varNitam / tadevAtrApi zAtavyaM navaraM bhikSukaM prati // avacUriH-AgAI paruSaM vAkyam , AgADhaparuSatadubhayA''zAtanAdInAM svarUpam yadeva dazamodezake varNitam tadeva atrApi jJAtavyam yat pUrvamuktaM tadeva punaratra pradarzitam kintu 'navaraM' ityAdi, navaram etAvAn medaH dazamapaJcadazodezakayorbhavati yat-dazamodezake AcAryaparyAyajyeSTaM prati AgADhavacanAdeH prayogakaraNaniSedho darzitaH, atra pazcadazodezake tu bhikSuka-sAmAnyazramaNaM prati AgADhAdInAM niSedho darzitaH, tAdRzaprayogakaraNe ca prAyazcittAdikaM kathitamityaya bhedaH // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU sacittaM aMba bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // suu05|| chAyA-yo bhikSu. sacittam AnaM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 5 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'sacittaM aMva' sacittamAtram tatra cittaM-jIvaH tena jIvena saha vartate iti sacittaM-sajIvam Amraphalam 'bhuMjaI' bhuGkte-abhyavaharati tathA 'bhuMjata vA sAijjaI' bhuJjAnaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU sacittaM aMbaM viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai ||suu06|| chAyA -yo bhikSuH sacittamAnaM vidazati vidazantaM vA svadate ||suu0 6 // cUrNI -'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'sacittaM aMba' sacittaM sajIvamAnam 'viDaMsaI' vidazati-cUSati bhakSayati vA 'viDaMsaMta vA sAijjai' vidazantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 6 // . sUtram--je bhikkhU sacittaM aMbaM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMvasAlagaM vA avacoyagaM vA bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // suu07|| . chAyA-yo bhikSaH sacittamAnaM vA AmrapezikAM vA AnabhittaM vA AmrasAla ghA AmracoyagaM vA bhuGkte bhujjAna vA svadate ||suu.7|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacittaM avaM vA' sacittamAnaM vA sajIvamAmraphalamityarthaH 'aMvapesiyaM vA' AmrapezikAM vA sacittAmAmrapezIm , tatra pezI dIrghAkArAmraphalasyAvayavalakSaNA tAdRzIm Amraphalapezom, 'aMbabhittaM vA' AmrabhittaM vA tatra bhittam-khaNDaH AmraphalasyArddhabhAga ityarthaH tat 'aMbasAlagaM kA' AmrasAlakaM vA, tatra-bAhyA challI sAlamiti kathyate 'aMbacoyagaM vA' AmracoyagaM vA tatra-coyagam - AntaratvacA tat 'bhuMjaI' bhukte sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 7 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- je bhikkhU sacittaM aM vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaM vA viDaMsai viDaMsaM vA sAijjai // sU0 8 // 350 chAyA - yo bhikSuH savitamAtra vA AmrapezikAM ghA AmrabhittaM vA AmrasAlakaM vA AmracoyagaM vA vidazati vidazantaM vA svadate // sU0 8|| cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazvid mikSuH 'savittaM avaM vA' sacittamAmra vA 'acapesiyaM vA' AmrapezikAM vA 'aMbabhittaM vA' AmrabhittaM vA 'avasAlagaM cA' AmrasAlakaM vA 'aMbacoyagaM vA' AmracoyagaM vA 'viDaMsaI' vidazati cUSati tathA 'viDaMsaMtaM vA sAijjara' vidazantaM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU. 8 // sUtram -- je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMvaM bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 9 // je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMba viDaMsai viDaMsaMta vA sAi jjai // sU0 10 // chAyA - yo bhikSuH sacittapratiSThitamAtraM bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 9 // yo bhikSuH sacicapratiSThitamAna vidazati vidazantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sacittapaiTThiyaM' sacittapratiSThitam sacitte - sacittajalaharita kAyAdyupari pratiSThitaM vidyamAnam AmraM bhuGkte. vidazati cUSati / zeSa sUtradvayagataM sarvaM sugamam // sU09 - 10 // sUtram - je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMba vA abapesiyaM vA aMbabhitta vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaM vA bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai || sU0 11 // chAyA - yo bhikSuH sacittapratiSThitamAtraM vA AmrapezikA vA AmrabhitaM vA AmrasAlakaM vA AmracoyagaM vA bhuGkte bhuJjAnaM vA svadate // sU0 11 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / sacittapratiSThitam sacitte - sacittajalApari vidyamAnaM tat sacita pratiSThitam zeSam sugamam // sU0 11 // sUtram -- je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aMba vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM vA aMbacoyagaM vA viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai // sU0 12 // " chAyA -yo bhikSuH sacittapratiSThitamAtraM vA AmrapezikAM vA AmrabhitaM vA AmrasAlakaMghA Amracoyaga vA vidazati vidazantaM vA svadate // sU0 122 //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u. 15 sU 13-68 anyatorthikAdita pAdAmArjanAdiniSedhaH 351 ___ cUrNI--'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittapaiDiyaM' macittapratiSThitam, itivizeSaNaviziSTamAmrAdika vidazati-cUSati zeSaM sugamam / matrAha bhASyakAra:-- sacitvaM tahA pesi, taM sacittapaiDiyaM / jo bhuMjejja viDaMsejja, ANAbhaMgAi pAvai // 11 // chAyA-sacitAnaM tathA pezI, tatsacittapratiSThitam / yo bhukke vidazati, AzAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH-yaH kazcid bhikSuH-zramaNaH upalakSaNAt zramaNI vA sa sacittAmram-saMcittAmraphalam tathA pezIm-AmracArikAm upalakSaNAd-AtrabhittaM AmrasAlakam AmracoyagaM vA, Amraphalasya ko'pi prakAro bhavet taM sacitta yadi bhuGkte vidazati vA tadA sa zramaNaH AjJAbhaGgAdidopAn prApnotIti / sU0 12 // sUtram-je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA appaNApAe AmajjAvejja vA pamajjAvejja vA AmajjAtaM vA pamajjAtaM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA-yo bhikSuranyayUthikena vA gAIsthikena vA AtmanaH pAdau AmArjayed vA pramArjayed vA AmArjayanta vA pramArjayantaM vA svadate // sU. 13 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH-zramaNaH zramaNI vA 'bhaNNautthieNa vA' anyayUthikena-anyamatAnuyAyinA tApasAdinetyarthaH gArathieNa vA' gArhasthikena gRhasthena zrAvakeNa tadbhinnena vA 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau-caraNau 'AmajjAvejja vA' AmArjayedvA-ekavAraM vA mArjanaM kArayedvA 'pamajjAvejja cA' pramArjayedvA anekavAraM vA pramArjanaM kArayedvA, tathA 'AmajjAveMtaM vA' AmArjayantaM vA-ekavAraM caraNapramArjanaM kArayantaM vA 'pamajjAtaM vA' pramArjayantaM vA-pratidinamanekavAraM vA pAdayoH pramArjanaM kArayantaM zramaNAntaram 'sAijjaI' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / / sU 13 // sUtram-evaM taiyauddesagamao Neyavvo jAva gAmANugAmaM daijjamANe aNNautthieNa vA gAratthieNa vA appaNo sIsaduvAriyaM karAvei karAvaMtaM vA sAijjai // sU0 14-68 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre chAyA - evaM tRtayoddezagamako netavyaH yAvat grAmAnugrAmaM dravan anyatIrthikena vA gArhasthikena vA AtmanaH zIrpadvArikAM kArayati kArayantaM vA svadate // sU0 14-68 // 352 cUrNI - ' evaM ' ityAdi / ' evaM taiyauddesagamao Neyabvo' evaM tRtIyodezagamako netavyaH, evam anenaiva prakAreNa tRtIyoddezagamakaH - asyaiva tRtIyodezakagato gamaH sarvo'pi netavya:jJAtavyaH 'jAva' yAvat, atra yAvatpadena 'je bhikkhU appaNo pAe saMvAhena cA' ityAdisaptadazasUtrAdAramya 'je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe0 ' ityekasaptatitamasUtraparyantaM paJcapazcAzatsaMkhyakasUtrANi tadarthazceti sarvaM tatrata eva draSTavyam / atra tu (14) caturdazasUtrAdArabhya aSTaSaSTi (68) tamasUtraparyantaM tRtIyoddezagamacad vyAkhyeyam / kevalaM bheda etAvaneva yat-tatra tRtIyodeza ke pramArjanAdInAM svayaM karaNaviSayako niSedhaH kRtaH, atra tu anyatIrthikAdibhiH pramAnAdInAM kAraNA'numodanaviSayako niSedho vartate iti // atrAha bhASyakAraH --- pAyappamajjaNAravbha, aMte sIsa duvAriyaM / giddihiM annatitthIhiM, karAve dosabhA bhave // 1 // chAyA - pAdapramArjanAdArabhya, ante zIrSadauvArikAm / gRhibhiH anyatIthibhiH kArayet doSabhAy bhavet // 1 // avacUriH - yo yatiH pAdapramArjanAdAramya ante zIrSadauvArikAm gRhibhiH-gRhasthaiH, anyatIrthikaiH tApasAdibhiH kArayati tathA kArayantaM zramaNAntaram anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati, tathA tasyAjJA bhaGgAdikA dopA api bhavanti gRhasthAdikRta sevAzuzrUSAdikAryasya bhagavatA niSiddhatvAt / atha paratIrthikAdibhiH pAdapramArjanAdikaM kArayataH ko doSaH ? iti cedAha - te anyatIrthikA gRhasthA vA yadi pramArjanAdikaM kariSyanti tadA te pAdapramArjanAdikaraNAnantaram pazcAt hastadhAvanAdi karma kariSyanti prasvedamalAdikaM sAdhoH zarIre'vasthitaM dRSTvA ghrAtvA azucaya ime iti kRtvA avarNavAdaM vadiSyanti, ayatanayA vA pAdapramArjanAdikaM kurvantaH sAMpAtikAn jIvAn hanyuH, athavA bahunA dravyeNAyatanayA prakSAlayantaH uccholaNAdoSaM kuryuH, bhUmiSThAn jIvAn virAdhayeyuriti tasmAt kAraNAt tApasAdibhirgRhasthaizca pAdapramArjanAdikaM na kArayediti // sU0 68 // sUtram -- je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhA - vaikulesu vA pariyAvasahesu vA uccArapAsavaNaM pariTThave parivA sAijjai // sU069 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAmyAvacUriH u 15 sU0 69-72 AgantrAgArAdiSu-uccArAdipariSThApanani0 353 chAyA yo bhikSuH AgantrAgAreSu vA ArAmAgAreSu vA gAthApatikuleSu vA paryAvasatheSu vA uccAraprasravaNa pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 69 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zrabhaNI vA 'AgaMtAgAresu vA' AgantrAgAreSu, yatra sthAne AgantAro gantArazca vizrAmAya nivasanti saH AgantrAgAra:-. dharmazAleti lokaprasiddhaH teSu-AgantukanivAsasthAneSu tathA-'ArAmAgAresu vA ' ArAmAgAreSu, tatrArAmaH-upavanam tatra vidyamAnaH agAro gRhaM yatra krIDArthamAgatA' puruSAH vizrAmArtha nivasanti tAdRzasthAneSu 'gAhAvaikulesu vA' gAthApatikuleSu, tatra gAthApatirgRhasthaH, tasya kuleSu gRheSu gRhasvAminAM grAmAntaragamanena zUnyaprAyeSu gRheSvityartha. 'pariyAvasahesu vA' paryAvasatheSu vA tApasAnAM nivAsasthAneSu ityarthaH, eteSu sthAneSu 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNaM mUtrapurISAdikam upalakSaNatvAt ThIvanAdikamapi gRhyate 'parihaveI' pariSTApayati tatra vyutsRjatItyarthaH tathA 'parihaveMtaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA mUtrapurISAdInAM vyutsarjana kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti, tathA ye etAdRzasthAneSu uccAraprasravaNAdikaM vyatsRjanti teSAmaNyazo bhavati-'ete sAdhavaH azucisamAcArAH yogAcAravAhyA malamUtraparAyaNAH durvRttA bhogopabhogasthAnAni apavitrANi kurvanto viharantI,-tyevamAdyapayazo bhavati, lokApavAdAcca na ko'pi dIkSAM grahISyatItyataH pravacanasya hAnihIMlanA ca bhavati evaM koTTapAlAdinA nivAritA grAmAdau pravezamapi no labheran // sU0 69 // sUtram-je bhikkhU ujjANaMsi vA ujjANagihaMsi vA ujjANasAlaMsi vA nijjANaMsi vA nijjANagihaMsi vA nijjANasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei pariTThaveMtaM vA sAijjaDa || sU0 70 // chAyA-yo bhikSurudyAne vA udyAnagRhe vA udyAnazAlAyAM vA niryANe vA niryANagRhe vA niryANazAlAyAM vA uccArapresravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate ||suu0 70 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSu. zramaNaH zramaNI vA 'ujjANaMsi vA' udyAne vA, tatrodhAnaM nAma ekajAtIyavRkSANAM * samudAyalakSaNam, tAdRze udyAne 'ujjANagihaMsi vA' udyAnagRhe vA udyAnasthite gRhe vizrAmasthAne 'ujjANasAlasi vA' udyAnazAlAyAm udyAne sthitA yA zAlA tasyAm 'nijjANasi vA niryANe vA lokAnAM gamanAgamanamArge 'nijjANagihaMsi vA' niryANagRhe vA gamanAgamanamArgasthitagRhe vA 'nijjANasAlaMsi vA' niryANazAlAyAM vA tAdRzeSu sthAneSu zramaNaH zramaNI vA 'uccArapAsavaNa' uccAraprasravaNaM 'parihavei' pariSThApayati mUtrapurISayoyutsarjanaM karoti 'parihaveMtaM vA ' pariSThApayantaM vA 'sAijjaI' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 70 // 45
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastre sUtram-je bhikkhU aTeMsi vA aTTAliyaMsi vA cariyaMsi vA pAgAraMsi vA dAraMsi vA gopuraMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei pariduveMtaM vA sAijjai // sU0 71 // chAyAyo bhikSuH aTTe vA aTTAlikAyAM yA carikAyAM vA prAkAre vA dvAre vA gopure vA uccArapravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 71 / / cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asi vA' aTTe vA-koTa iti lokaprasiddhe 'aTTAliyaMsi vA' aTTAlikAyAm aTToparividyamAnasthAne ityarthaH 'cariyaMsi vA' carikAyAM vA aTTAlikAyA uparitanaM sthAnaM carikA-tAdRzasthAnavizeSe ityarthaH, 'pAgAraMsi vA prAkAre vA 'dAraMsi vA' dvAre vA gRhasyadvArabhAge ityarthaH, 'gopuraMsi vA' gopure vA-dvArAradvAre, eteSu sthAneSu 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihavei' pratiSThApayati, tathA 'pariThavataM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 71 // sUtram-je bhikkhU dagaMsi vA dagamaggaMsi vA dagapahaMsi vA dagatIraMsi vA dagaTThANaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei parihaveMtaM vA sAijjai // sU0 72 // chAyA--yo bhikSurudake vA udakamArge vA udakapathe vA udakatIre vA udakasthAne ghA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 72 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH yaH kazcit zramaNaH zramaNI vA 'dagaMsivA' udake-jale jalAzaye sarittaDAgAdau jalAzayamaryAditasthAne ityarthaH 'dagamagaMsivA' udakamArge-jala mArge yena mArgeNa jalaM pravati yadvodakamizritamArge, 'dagapahaMsi vA' udakapathe vA jalAnayanamArge vA 'dagatIraMsi vA' udakatIre-jalataTe jalAsannavattisthAne ityarthaH 'dagaThAgaMsi vA' udakasthAne vA yatra sthAne udakaM saMgRhya sasthApyate tAdRzasthAne, etepu-upapayujala sthAneSu 'uccArapAsavaNa' uccAraprasravaNam 'paridvavei' pariSThApayati-vyutsRjati tathA 'parihavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate-sa prAyazcittabhAgI bhvti-|| sU0 72 // sUtram-je bhikkhU sunnagihaMsi vA sunnasAlaMsi vA bhinnagirhasi vA bhinnasAlaMsi vA kUDAgAraMsi vA kATThAgAraMsi vA uccArapAsavaNaM parivei parihaveMtaM vA sAijjai / / sU0 73 / /
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ - M mmmmmmmmm cUrNibhASyAvacUriH u0 15 sU0 73-77 zUnyagRhAdiSu-uccArAdipariSThApanani0 355 . chAyA-yo bhikSuH zUnyagRhe vA zUnyazAlAyAM vA bhinnagRhe vA bhinnazAlAyAM vA kuTAgAre vA koSThAgAre vA uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // 73 // ___ cUNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'sunnagirhasi vA' , zUnyagRhe vA yatra gRhe na ko'pi vasati tAdRzagRhe 'sunnasAlaMsi vA' zUnyazAlAyAm yatra zAlAyAM na.ko'pi vasati tasyAm 'bhinnagihaMsi vA' bhinnagRhe vA-bhamnagRhe ityarthaH 'bhinnasAlaMsi vA' bhinnazAlAyAM vA bhagnazAlAyAm 'kUDAgAraMmi vA' kUTAgAre vA-kUTAkAragRhe 'koTThAgAraMsivA' koSThAgAre vA yA dazasthAne dhAnyAdikaM sthApayati tasya koSThAgAra iti nAma bhavati tasmin koSThAgAragRhe koSThAgArazAlAyAM ca 'uccArapAsavarNa parihavei' uccAraprasravaNaM pariSThApayati 'parihavetaM vA sAijjai pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgU bhavati // suu073|| sUtram-je bhikkhU taNagihaMsi vA taNasAlaMsi vA tusagihaMsi vA tusasAlaMsi vA bhusagihaMsi vA bhusasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei -pariThavataM vA sAijjai // suu074|| ___ chAyA-yo bhikSuH tRNagRhe vA tRNazAlAyAM vA tuSagade vA tuSazAlAyAM vA bhusagRhe vA bhusazAlAyAM vA uccAraprasravaNaM pariSThApati pariSThApayantaM vA svadate // 74 // __cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'taNagihaMsi vA' tRNagRhe vA-tRNasthApanagRhe athavA tRNanirmite gRhe 'taNasAlaMsi vA tRNazAlAyAM vA tRNabhRtazAlAyAm 'tusagihaMsi vA' tuSagRhe 'tusasAlaMsi vA' tuSazAlAyAM vA 'bhusagirhasi vA' bhusagRhe vA, tatra godhUmAdInAM stambaH, tasya cUrNIkRto'vayavaH 'bhUmA' itilokaprasiddhaH tasya saMsthApanasthAnaM bhusagRhamiti tasmin bhusagRhe 'bhusasAlaMsi vA' bhusazAlAyaM vA, etAdazasthAneSu yo bhikSuH 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihavei' pariSThApayati 'parihavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 74 // sUtram-je bhikkhU jANagihaMsi vA jANasAlaMsi vA juggagihaMsi vA juggasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei pariThaveMtaM vA sAijjai / / suu075|| chAyA-yo bhikSuryAnagRhe vA yAnazAlAyAM vA yugyagRhe vA yugyazAlAyAM vA uccArapra varNa pariSThAparyAta pariSThApayantaM vA svadate // sU0 75 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'jANagihaMsi vA' yAnagRhe-rathAdisthApanagRhe vA 'jANasAlaMsi vA' yAnazAlAyAM vA 'juggagihaMsi ' yugyagRhe vA,
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 nizIthasUtre tatra yugya-zivikAdikam , tasya sthApanArtha gRhaM tasmin , 'juggasAlaMsi vA yugyazAlAyAM vA 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNam , 'parihaveI' pariSThApayati tathA 'parihavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 75 // . sUtram-je bhikkhU paNiyagihaMsi vA paNiyasAlaMsi vA kuviyagihaMsi vA kuviyasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei pariveMtaM vA sAijjai / / sU0 76 // chAyA-yo bhikSuH paNyagRhe vA paNyazAlAyAM vA kupyagRhe vA kupyazAlAyAM vA uccAraprasravaNaM pariSTApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 76 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paNiyagihaMsi vA' paNyagRhe vA-krayavikrayasthAne dhA 'paNiyasaliMsiM vA' paNyazAlAyAM vA 'kuviyagihaMsi vA' kupyagRhe vA, tatra -kupyaM suvarNarajatabhinnaM lauSTAdipAtraM tasya gRhe 'kuviyasAlaMsi vA' kupyazAlAyAM vA 'uccArapAsavarNa' uccAraprasravaNam , 'pariTTaveI pariSThapayati tathA 'paridvavetaM vA sAijjai pariSThApayantaM-zramaNAntaram svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 76 / / . sUtram--je bhikkhU goNagihaMsi vA goNasAlaMsi vA mahA. kuMlaMsi vA mahAgihaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihataM vA sAi. jjai // suu077|| chAyA-yo bhikSurgoNagRhe vA goNazAlAyAM vA mahAkule vA mahAgUha vA uccAraH prasravaNaM pariSThApayati, pariSThApayantaM vA svadate / / s077|| cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'goNagihaMsi vA' goNagRhe vA, tatra goNagRhaM-gakAM gRham yatra gAvo badhyante gozAleti prasiddham tasmin . 'goNasAlaMsi vA' gozAlAyAM vA 'mahAkulaMsi vA' mahAkule vA-DAdikule 'mahAgihaMsi vA' mahAgRhe vA bRhatparivArayukta bRhadAkArayukta vA gRhe 'uccArapAsavaNaM' uccAraprastravaNam 'parivei' pariSThApayati 'parihavetaM vA sAijjai' pariSThApayantaM vA svadate -anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / matrAha bhASyakAra: AgaMtugAiThANesu, uccAraM passavaM thaa| .. parihavei jo bhikkhu , ANAbhaMgAi pAvaI / / . . chAyA-AgantukAdisthAneSu uccAraM prasavaM tthaa| pariSThApayati yo bhikSurAzAbhaGgAdi prApnoti // -
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNi0 u015 sU0 78-103 gRhasthapArzvasthAderazanAdidAnA''dAnani0 357 * avacUriH-AgantukAdisthAneSu AgantrAgAreSu ityAramya 'mahAgihaMsi' etatsUtraparyantakathitasyAneSu uccAraprasravaNaM yo yatiH pariSThapayati pariSThApayantaM vA anumodate sa bhikSuH AjJAbhaGgAdikaM doSajAtaM prApnoti, tathA--mahadayazo'pi jAyate 'azucyAcArA ete sAdhavo hi zucIni bhogopabhogasthAnAni azucIni kurvANA viharanti, tatazca lokApavAdena pravacanahAnirapi syAt , tasmAt AgantukAgArAdiSu uccAraprasravaNayoH pariSThApanaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantamanumodayediti / / sU0 77 // . sUtram--je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // suu078|| chAyA-yo bhikSuH anyayUthikAya vA gRhasthAya vA azana vA pAnaM vA khAdya vA svAdhaM vA dadAti dadataM vA svadate ||su070|| cUrNI-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa' anyUthikAya tApasAya vA 'gAratthiyassa vA' gRhasthAya vA azanAdikaM dadAti dadataM vA svadate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti ||suu0 78 // sUtram-je bhikkhU aNNautthiyasta vA gAratthiyassa vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM cA dei deMtaM vA saaijji|| chAyA-yo bhikSuranyayUthikAya vA gArhasthikAya vA vanaM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdapronchanaM vA dadAti dadataM vA svadate ||s0 79 // cUrNI-'ja bhikkhU' ityAdi / 'je mikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassA vA' anyayUthikAya vA tApasaparivrAjakAyetyarthaH 'gArasthiyassa vA' gArhasthikAya gRhasthAya vA 'vatthaM vA' vastraM vA-colapaTTakamuttarIyavastrAdikaM anyadapi vanajAtaM vA 'paDiggaha vA' pratigrahaM pAtramalAvukaM mRttikApAtraM vA 'kaMbalaM vA' kambalapUrNAvatrAdikaM vA 'pAyapuchaNaM vA' pAdaproJchanaM ranoharaNaM vA 'dei' dadAti 'detaM vA sAijjaI' dadatam vastrapAtrAdikaM prayacchantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 79|| sUtram-je bhikkhU pAsatthassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // sU0 80. // * chAyA-yo bhikSuH pArzva sthAya azanaM vA pAna vA khAdya vA svAdya vA dadAti dadataM vA svadate // sU0 80 // '
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNo vA zramaNI vA 'pAsatthassa' pArzvasthAya-pArzve sayamasya samIpe tiSThatIti pArzvasthaH na tu saMyamasthaH, tasmai 'asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA' azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA 'deha' dadAti 'detaM vA ' dadataM vA 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||sU0 80 // evameva pArzvasthAya azanAdikaM 'paDicchan' pratIcchati tatpArzvAt gRhNAti // | sU0 81 // evaM pArzvasthAya 'vatthaM vA' vastraM vA colapaTTAdikam 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA pAtra' vA 'kaMvalaM vA' kambalaM vA UrNAmayaM, 'pAyapuMchaNaM vA ' pAdaproJchanaM vA pAdapramArjana vastrakhaNDaM vA dadAti0 ||suu0 82 // evaM pratIcchati gRhNAti || sU0 83 || evaM azanAderdAna - grahaNarUpaM sUtradvayam tathA vastrAderdAnagrahaNarUpaM ca sUtradva yamiti sUtracatuSTayam avasannavipayakam // sU0 87|| kuzIlaviSayakam // sU0 99 // yathAcchandaviSayakam // sU0 95|| saMsaktaviSayakam // su0 99 || evaM naityikaviSayakamapi sUtra catuSTayam // sU0 103 // etAni caturviMzatisUtrANi trayodazodezakoktasUtravyAkhyAM navad vyAkhyeyAni, vizeSastvetAcAneva yat-tatra vandana - prazaMsanaviSayANi sUtrANi santi, atra tu azanAdInAM vastrAdInAM ca dAna- grahaNaviSayANi vAghyAnIti // 358 atrAha bhASyakAraH pAsatyAo samArambha, NitiyaMtassa sAhuNo / deto jo par3igiNhato'saNAI dosabhA bhave // chAyA - pArzvasthAt samArabhya naityikAntAya sAdhave / dadan 'ya. pratigRhNan, azanAdi doSabhA bhavet // avacUriH - yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA pArzvasyAt samAramya naityikAntAya sAdhave pArzvasthAvasanna-kuzIla-yathAchanda-sasakta - naityikebhya ityarthaH yo'zanAdikam - azanapAnAdikaM dadan pratigRhNan vA, tathA pArzvasthAdimyo'zanAdikaM dadataH svIkurvatazcAnumodakaH sa yatiH doSabhAg bhavet // sU0 103 // sUtram - - je bhikkhU jAyaNAvatthaM vA nimaMtaNAvatthaM vA ajANiya apucchiya agavesiya paDiggAi | paDiggArhataM vA sAijjai / se ya vatthe cauNhaNNaya re siyA taMjahA - NiccanivasaNie 1 majjaNie 2 chaNUsavie 3 rAyaduvArie 4 // sU0 104 // chAyA - yo bhikSuryAcanAvatra vA nimantraNAvastra vA ajJAtvA apRSTvA agavepayitvA pratigRddhAti pratigRhNantaM vA svadate / tacca vastra caturNAmanyatamaM syAt tadyathAnityanivasanikam 1 majjanikam 2 kSaNautsavikam 3 rAjadauvArikam 4 // sU0 104 //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhUrNibhASyAvacUriH u0 150 104 - 161SibhUSAbuddhadyA pAdapramArjanAdivastrAdidhAraNani0 359 cUrNo - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'jAyaNAvatthaM vA' yAcanAvastraM vA yad yAcanena prApyate tat tathA 'nimaMtaNAvatthaM vA' nimantraNA vastraM vA yat nimantraNApUrvakaM prApyate tat etad dvividhamapi vatraM bhikSu' 'ajANiya' ajJAtvA kutrata AnItam, ityAdi vastrotpattikAraNam ajJAtvA, tathA - ' apucchiya' apRSTvA - tadviSaye pRcchAmakRtvA kasyedam, kathaM vedaM vastramAsIt, ityAdikrameNa pRcchAmakRtvA, 'agave siya' agaveSayitvA madarthamevedaM vastramanenAnItam anyArthe vAssnItam, kayA buddhayA mahyaM dadAtItyAdi - krameNa gaveSaNAmakRtvaiva yAcanAvastra nimantraNAvatramiti dvividhamapi vastraM sAdhuH 'paDiggAhei' pratigRhNAti - svIkaroti 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA ajJAtvA apRSTvA agaveSayitvA yAcanAnimantraNAvastraM pratigRhNantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / 'se yavatthe' tacca dvividhamapi vastram 'cauNhamaNNaya re siyA' caturNAmanyatamaM syAt vakSyamANAnAM caturNAM vastrANAM madhye anyatamam ekaM syAt, 'taM jahA ' tadyathA - ' NiccaNivasaNie 1, majjapie 2, chaNUsavie 3, rAyaduvArie 4, tatra 'NiccaNivasaNie' nitya nivasanikam-yat nityaM paridhIyate tat 1, 'majjaNie' majjanikaM - yat snAnAvasare paridhIyate tat 2, 'chaNUsavie' kSaNautsavikam - yat vivAhAdyutsave paridhIyate tat 2, 'rAyaduvArie' rAjadauvArikam - yat rAjadvAre sabhAdau vA gamanasamaye paridhIyate tat 4, evaM caturvighaM vastraM bhavati, eSvanyatamaM yAcanAvastraM nimantraNAvastraM ca ajJAnA'pRcchanA'gaveSaNApUrvakaM yo bhikSuH pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate sa AjJAbhaGgAdidoSabhAg bhavatIti // sU0 104 // - - sUtram -- je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjeta vA sAijjai // sU0 105 // chAyA -yo bhikSurvibhUSApratyayena AtmanaH pAdau AmArjayedvA, pramArjayedvA AmAjayantaM vA pramArjayantaM vA svadate // sU0 105 // -- cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'vibhUsAvaDiyAe, vibhUSApratyayena - vibhUSAnimittena sukumAlatAdisaMpAdanA buddhacetyarthaH, 'appaNo pAe' AtmanaH svasya pAdau caraNau 'Amajjejja vA' AmArjayedvA - tatrAmArjanaM dhUlyAdInAm pRthakkaraNam, tat kuryAdvA tathA - 'pamajjejja vA' pramArjayedvA pratidinamanekavAraM caraNayoH pramArjanaM kuryAt kArayedvA / tathA - 'AmajjaMtaM vA' AmArjayantaM vA - ekavAramAmArjanaM kurvantaM kArayantaM vA 'pamajjataM vA ' pramArjayantaM vA-pratidinamanekavAraM pramArjanaM kurvantaM kArayantaM vA zramaNAntaram ' sAijjai' svadateanumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 105 //
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram-evaM taiyaudde sagamaojA va-je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe vibhUsAvaDiyAe appaNo sIsaduvAriyaM karei karataM vA sAijjai // sU0 106-160 // chAyA-evaM tRtIyohezagamako yAvad yo bhikSuH prAmAnugrAma dravan vibhUpApratya. yena AtmanaH zopaMdauvArikaM karoti, kurvantaM vA svadate // sU0 106-160 // / cUrNI-'evaM taiya uddesagamao' ityAdi / evam-anenaiva prakAreNa 'tadayauddesagamao' tatIyodezagamakaH-tRtIyoddezakagataSaTpaJcAzatsUtrAtmakasandarbhakathitAni pAdAmArjanastrAt poDazarUpAdArabhya 'jAva' yAvat 'je bhikkhU gAmANugAma' ityekasaptatisUtraparyantasUtrANi agre sagrAhyANi, tatratyAntimasUtramevaM paThanIyam , tathAhi-'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAmANugAma' prAmAnugrAmam ekasmAd grAmAd anupadaM dvitIyaM grAmam 'duijjamANe dravan viharan 'vibhUsAvaDiyAe' vibhUSApratyayena vibhUSAnimittaM zomArtha tatsaMpAdanabuddhayetyarthaH 'appaNo' AtmanaH svasya upari 'sIsaduvAriya' zIrSadovArikA zIryAvaraNa chatrAkAreNa zIrSasthaganam 'karei kareMta vA sAijjai' karoti kurvantaM vA svadate anumodate sa dopabhAga bhavati / eSAM vyAkhyA'pi vibhUSApratyayapadaM saMyojya tatraiva draSTavyA / vizeSaH kevalamayam-yan tatra pAdAdInAM sAmAnyatayA pramArjanAdikaM kathitam , atra tu vibhUSAnimittaM pramArjanAdikaM vaktavyam / / suu0106-160| sUtram-je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapucchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dharei dharataM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH vibhUpApratyayena vasna vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaproJchanaM vA anyatamaM vA upakaraNajAtaM dharati gharantaM vA svadate // sU0 161 // . cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vibhUsAvaDiyAe vibhUSApratyayena-vibhUSAnimittena saundaryamAzritya zobhArthamityarthaH, 'vatthaM vA' vastraM vA 'paDiggahaM vA' pratigraha-pAtraM vA 'kaMbalaM vA' kambalamUrNAvastraM vA 'pAyapucchaNaM vA' pAdaproJchanaM vA-pAdarajaHzodhakaM vastrakhaNDaM rajoharaNa vA 'aNNayaraM vA ubagaraNajAyaM' etadatiriktaM yatkiJcidanyatamamupakaraNajAtam 'dharei dharaMtaM vA sAijjaI' dharati-gRhNAti dharantaM vA svadate vasnapAtrAdikamidaM sundaramidamasundaramiti kRtvA svazobhAvRdvibuddhyA sundaraM sundaravastrapAtrAdikaM gharati dharantaM vA'nyamunimanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / / sU0 161 // sUtram-je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA jAva pAyapuMchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dhoveidhovaMtaM vA sAijjai / / sU0 162 // ..
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u0 15 sU0 - 163 uddezakaparisamAptiH 361 chAyA - yo bhikSurvibhUSApratyayena vastraM vA yAvat pAdaproJchanakaM vA anyatamaM vA upakaraNajAtaM dhAvati dhAvantaM vA svadate // su0 162 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH - zramaNaH zramaNI vA vastrAdikamanyatamaM vA upakaraNajAtam 'vibhUsAvaDiyAe' vibhUSApratyayena zobhAnimittaM dhAvati - prakSAlayati, dhAvantamanyamuniM vA svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 162 // kiM prAyazcittaM prApnotItyAha - ' taM sevamANe ' ityAdi / sUtram - taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghA - iyaM // sU0 163 // // NisIhajhayaNe paNarasamo uddeso samatto // 15 // chAyA - tatsevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnam udghAtikam // sU0 163 // || nizIthAdhyayane paJcadazodezakaH samAptaH // 15 // cUrNI - 'taM sevamANe ' ityAdi / 'taM' tat uddezakAdita Arabhya zobhArthavastradhAvanaparyantapApasthAnamadhyAt yat kimapi ekamanekaM vA pApasthAnam 'sevamANe' sevamAnaH - pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA 'Acajjai' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam prAyazcittam ' ugghAiyaM' udghAtikam - laghucAturmAsikaM prAyazcittaM tasya bhavatIti // sU0 163 // iti zrI--vizvavikhyAta--jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya" - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya -- jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm paJcadazoddezakaH samAptaH // 15 // 46
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ // SoDazoddezakaH // vyAkhyAtaH paJcadazoddezakaH, sAmpratamavasaraprAptaH SoDazodazako vyAkhyAyate, tatra poDazodezakAdisUtrasya paJcadazoddezakAntimasUtreNa saha kaH sambandha iti cet atrAha bhASyakAra:-- puvvaMtami vibhUsAe, paDiseho ya vannio / caritte dosabhAvAbho, ettha sejjA Nisijjhai // chAyA-pUrvAnte vibhUSAyAH pratiSedhazca varNitaH / cAritre hi doSabhAvAdatra zayyA niSiddhayate // avacUriH-pUrvAnte-pUrvasya-etadapekSayA pUrvasya prAkkathitasya paJcadazodezakasyAnte-caramasUtre vibhUSAnimittaM-zobhArtha pAdAdipramArjanAdInAm tathA vibhUSArtha ca ujjvalopadhidhAraNasya pratiSedhaH varNitaH kathitaH / kathaM vibhUSAdInAM pratiSedhaH kRtastatrAha-'caritte' ityAdi, cAritre doSabhAvAt doSotpAdakatvAt ujjvalopadhidhAraNaM zarIravibhUSAdikaM ca sAkSAt paramparayA vA cAritrasya virAdhanakAraNaM tasmAt kAraNAtU tasya pratiSedhaH kRtaH, tatsambandhAdatra SoDazoddezake'pi sAgArikazayyAyAH sAgArikavasateH pratiSedha evaM kriyate sAgArikazayyAyA api saMyamavirAdhakatvAt iti saMyamavirAdhakatvasya ubhayatrApi samAnatvena ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayoH / pUrvasmin uddezake laghucAturmAsikaM prAyazcittaM kathitam, atrApi tadeva kathayiSyate iti / tadanena sambandhena AyAtasyAsya poDazodezakasyedamAdisUtram sUtrama-je bhikkhU sAgAriyasejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 1 // chAyA-yo bhikSuH sAgArikazayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate // suu01|| cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sAgAriyasejja' sAgArikazayyAm, tatra sAgArikaH gRhasthaH tasya zayyA vasatiriti sAgArikazayyA, zete yasyAM sA zayyA-vasatinivAsasthAnam yatrAvastrAnena maithunabhAva udbhavati sA, sAgArike-yeSA sAmayikI saMjJA tena sAgArikazayyeti dampatyoH zayanasthAnamityarthaH etAdRzaM sthAnaM yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNuppavisaI' anupravizati odanAdigrahaNArthaM praveza karoti kArayati vA tathA-'aNuppavisaMta vA sAijjaI' anupravizantaM vA strIpuruSayoH zayanasthAne pravezaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa doSabhAgI bhavati, etAdRzasthAne zRGgArasAmagrIbAhulyena manovikRteH saMbhavAditi // sU0 1 / /
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u* 16 sU0 1-3 sAgArika-sodaka-sAgnikazayyApravezaniSedhaH 363 atrAha bhASyakAra: sejjA duvihA ettha ya, davve bhAve tahA muNeyabvA / jaM sahANaM davve visarisaruvaM tu bhAvammi // chAyA-zayyA dvividhA atra ca, dravye bhAve tathA jJAtavyA / yat svasthAna dravye visahazarUpaM tu bhAve // avadriH-zayyA-sAgArikazayyA dampatyornivAsarUpA, sA atra ca dvividhA-dviprakArikA dravye tathA bhAve dravyabhAvabhedAt jJAtavyA, sAgArikaM dvividham , tatra yat svasthAnaM svasadRzarUpaM tat dravyedravyataH, yat visazarUpaM svasAdRzyabhinnaM tad bhAve bhAvato bhavati / tatra svasAdRzye sAgArike manovikArA-saMbhavAd dravyatvam, visadRzarUpe sAgArike manovikArabAhulyAd bhAvatvamiti vivekaH / tathAhidravyabhAvasAgArika rUpe AbharaNavidhau vastrAlaGkArabhojanagandheSu tathA AtocanRtyanATyagItazayanAdidravyeSu ca bhavati, tatra rUpaM nAma yat kASThacitralepyakarmaNi puruSarUpaM kRtaM tat, athavA jIvarahitaM puruSazarIraM tat zramaNAnAM kRte puruSarUpaM svasthAnatvAt dravyasAgArikam / etAdRzameva puruSarUpaM visadRzatvAt zramaNInAM bhAvasAgArikaM bhavati / evameteSveva kASThakarmAdiSu yatra strINAM zarIraM tat zramaNInAM kRte dravyasAgArikaM sAdhUnAM kRte tadeva zarIraM bhAvasAgArikam / evamAbharaNaM puruSopabhogyaM tat puruSANAM dravyasAgArika sroNAM kRte bhAvasAgArikam, tathA-strINAmupabhogyaM yat AbharaNAdika tattrINAM kRte dravyasAgArikaM, puruSANAM kRte bhAvasAgArikam / evaM vastrAlaMkArAdikaM catuHprakArakam tatpuruSayogyaM puruSANAM dravyasAgArikaM trINAM bhAvasAgArikam / yatpuna bAlaGkArAdikaM stroNAM yogyaM tat strINAM dravyasAgArikaM puruSANAM kRte tadeva bhAvasAgArikam / evaM bhojanam, azanapAnakhAdyasvAdhabhedena caturvidham, tadapi puruSopabhogayogyaM puruSANAM dravyasAgArika, strINAM kRte bhAvasAgArikam, yat punaH strINAmupabhogayogyam azanAdikaM tatstrINAM kRte dravyasAgArikaM tadeva puruSANAM kRte bhAvasAgArikam / evaM gandhe'pi, tatra gandhaH-koSThapuTakAdiH, tatra yo gandhaH puruSopabhogayogyaH sa zramaNAnAM dravyasAgArikam, sa eva gandhaH zramaNInAM bhAvasAgArikam, yazca gandhaH strINAmupabhogayogyaH sa strINAM dravyasAgArikaM, zramaNAnAM sa eva bhAvasAgArikam / evamAtoye, tatrAtocaM caturvidham, tatam 1, vitatam 2, dhanam 3, zuSiraM ca 4, tatra yat mAto! puruSasAdhyaM puruSayogya tat zramaNAnAM dravyasAgarikaM, zramaNInAM bhAvasAgArikam, yat punarAtoghaM strIsAdhyaM strIyogyam tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam / evaM nRtye'pi, tatra nRtyaM caturvidham-maJcitam 1, ribhitam 2, ArabhaTam 3, bhasolaM ca 4, tatra yat nRtyaM puruSasaMpAdanIyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArikaM zramaNInAM bhAvasAgArikam, yat punatyaM strIbhiH sampAdanIyam tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam , iti /
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre evaM nATye'pi, tatra nRtyanATakayorayaM bhedaH yat gItarahitaM tat nRtyaM tatra kevalaM gAtrasaJcAlanameva, nATakaM tu gItasamanvitam, yatra gItamapi gAyati gAtrasaJcAlanamapi karoti iti, tatra nATake'pi strIpurupayovibhAgena dravyabhAvabhedo jJAtavya iti / evaM gIte'pi, tatra gIta-svarasAmyena gAnaM, taccaturvidhaM bhavati, tantrIsamam 1, tAlasamam 2, grahasamam 3, layasamaM ca 4, tatra yat gItaM purupairgAtuM yogyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArikaM zramaNInAM tadeva bhAvasAgArikam, yat punaH strImirgAtuM yogyaM tat zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM bhAvasAgArikam / evaM zayanIye'pi, tatra zayanIyaM paryaGkAyanekaprakArakam , tatra yat zayanIyaM purupairadhiSThAtuM yogyaM tat zramaNAnAM dravyasAgArika tadeva zayanIyaM zramaNInAM bhAvasAgAkiram, yatpunaH strIbhiradhiSThAtuM yogyaM tat zayanIya zramaNInAM dravyasAgArikaM zramaNAnAM tu bhAvasAgArikam | ityAdibhedabhinnAM sAgArikazayyAM yaH kazcidbhikSuranupravizati sa doSabhAgI bhavatIti // sU0 1 // mUtram-je bhikkhU sodagaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA--yo bhikSuH sodakAM zayyAmanupravizati anupravizantaM vA svadate ||suu02 // cUrNi:-'je bhikkha' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sodakaM sejja' sodakAM zayyAm sacittajalasahitAM jalasthAnarUpAM sAgArikavasatiM gRhasthAnAM jalasthAnaM prapA. dikam yatrodakaM vidyate tAdRzasthAnaM yasya vA samIpe udakaM vidyate tAdRzaM sthAnaM sodakazayyeti padena kathyate iti tAdRzIM sodakAM vasatiM yaH zramaNaH zramaNI vA 'aNuppavisaI' anupravizati tatra pravezaM karoti, kArayati vA 'aNuppavisaMta vA sAijaI' anupravizantaM vA sodakazayyAyAM vAsaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati / / sU0 2 // sUtram-je bhikkhU sAgaNiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSu sAgnikAM zayyAmanupravizati anupavizantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI-'je bhakkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH pramaNaH zramaNI vA 'sAgaNiyaM seja' sAgnikAM zayyAm , tatra aminA sahitA-saMyuktA agnisamIpasthA vA zayyA vasatiH-sthAnaM sA sAgnikazayyA tAM sAgnikazayyAM pAkasthAnaM mahAnasAdikam , kumbhakArasya bhANDa. pacanasthAnaM vA yatrAgnirbhavet tatra, athavA agnisamIpavartisthAnaM vA 'aNuppavisai' anupravizati agnizAlAdipu praveza karoti kArayati vA tathA 'aNuppavisaMta vA sAijjaI' anupravizantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ www cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU 4-13 sacittevAraNyagabhikSAvasurAjikaviparyayani0 365 atrAha bhASyakAra: sodagAgaNiyaM sejjaM, khaNigaM savvakAliyaM / pavise tattha jo bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyA-sodakAgnikAM zayyAM, kSaNikAM sarvakAlikAm / pravizet tatra yo bhikSuH, AzAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH-'sodagAgaNiyaM' sodakAgnikAm-sodakAM sAgnikAM vA udakasahitAmagnisahitAM vA 'sejja' zayyAm , sA dvividhA-kSaNikA-alpakAlabhAvinI, sarvakAlikA-sarvakAlabhAvinI jalAzayarUpA iSTikApAkAdirUpA ca, tAM dvividhAmapi zayyAm-vasatiM pravizet yo bhikSuH tipThet sa AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti / sU0 3 // sUtram-je bhikkhU sacittaM ucchaMbhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // suu04|| chAyA--yo bhikSuH sacittamirdhA bhuGkte bhuJjAna vA svadate // sU0 4 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkh' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'sacittaM ucrcha' sacittamikSum 'bhuMjaI bhukte tathA 'bhujaMtaM vA sAijjai' bhuJjAnaM vA svadate-sacittekSudaNDasyopabhogaM kurvANaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // suu04|| sUtram-evaM paNNarasame uddese aMbassa jahA gamo so ceva ihaMpi Neyavo // sU0 5-9 // chAyA-pavaM paJcadaze uddeze Amrasya yathA gamaH sa eva ihApisAtavyaH |suu05-9|| cUrNI-evaM-anenaiva prakAreNa yathA paJcadazoddezake sacittAmraphalabhakSaNe gamaH kathitaH sa eva gamo niravazeSo'trApi jJAtavyaH kevalAmraphalasthAne sacittamikSumitipadaM nivezanIyamiti / navarama 'aMtarucchayaM' iti antarikSukam-ikSorantarbhAgavyavasthitamavayavavizeSam / zeSaM sUtrapaJcakaM paJcadazo. dezakagatAmrasUtravad vyAkhyeyam // sU0 5-9 // sUtram--je bhikkhU AraNNagANaM vaNavayANaM aDavijattAsaMpaTTiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMta vA sAijjai // sU0 10 // chAyA-yo bhikSurAraNyagAnAM vanavajAnAm aThavIyAtrAsaMprasthitAnAm azanaM vA pAna vA khAdya vA svAdya vA pratigRhNAti, pratigRhyantaM pA svadate // sU0 10 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazdi bhikSuH 'AraNagANaM' AraNyagANAm , araNyam-ekajAtIyavRkSasamUhAtmakaM tadeva AraNyam tatra gacchantIti AraNyagAH, teSAmAraNyagA
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre nAm-araNyagAminAm 'vaNavayANa' vanavrajAnAm, tatra vanaM prati, vrajanti-vane gacchanti ye te vanavajAH, teSAM vanagAminAm AjIvikArtham araNye vane vA gacchatAmityarthaH, 'aDavijattAsaMpaSTiyANa' aTavIyAtrAsaMprasthitAnAm-vanayAtrAthai nirgatAnAm , tatra vanavRkSAkulaM nirjanaM bhayaGkaraM vanamaTavI kathyate, tatsambandhinI yAtrA-gamanarUpA tadartha saMprasthitAnAM kASThAdiharaNArtha nirgatAnAM tathA vanopajIvinA kASTahArekANAM saMbandhi yo bhikSuH 'asaNaM vA' azanaM vA-pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDiggAheta vA sAijjai' pratigRhNantaM vA zramaNAntaram svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti yato yo vanaM gacchati sa tu parimitamevAzanAdikaM svasyAbhoktuM gRhNAtid yadi sAdhumrahISyati tadA sa puruSaH svakIyodarapaNe kaSTamanubhaviSyati tasmAdaraNyAdau gacchatAM vanopajIvinAM. sambandhi yadazanAdikaM tat na gRhNIyAt na vA grAhayet na vA gRhantamanumodayediti // sU0 10 // sUtram--je bhikkhU vasurAiyaM avasurAiyaM vayai vayaMtaM vA sAi. jjai / / sU0 11 // chAyA-yo bhikSurvasurAjikamavasurAjikaM vadati vadantaM vA svadate // sU0 11 // ___ cUrNI-'je mikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vasurAiyaM' vasurAjikam-vizuddhajJAnadarzanacAritrArAdhakaM damitendriyaM jainadIpakasvarUpam , tatra vasUni ratnAni paJcamahAvratarUpANi jJAnadarzanacAritratapAMsi vA bhAvaratnAni taiH rAjate-zobhate yaH saM vasurAjika tathA caitAdRzaM vasurAjikaM muni 'avamurAiyaM' avasurAjikam-jJAnadarzanacAritratapobhAvaratnarahitaM-'vayaI' vadati-kathayati arthAt jJAnadarzanacAritrArAdhakaM munivaryam 'nAyaM vasurAjikaH apitu dhUttoM vaJcako virAdhitasaMyamamArgaH' ityAdikrameNa nindA karoti, tathA 'vayaMta vA sAijjaI' vadantaM vA tAdRzazramaNAntaraM yaH kazcit svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavantIti // sU0 11 // sUtram--je bhikkhU avasurAiyaM vasurAiyaM vayai vayaM vA sAijjai ||suu012|| chAyA-yo bhikSuravasurAjikaM vasurAjikaM vadati vadantaM vA mbadate // sU012 / / cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'avasurAiyaM' avasurAnikam yaH khala jJAnadarzanacAritrANAmanAgadhakaH zramaNabhinnaH zramaNasadazazca kevalaM veSamAtreNa sAdhusamAnaH jJAnadarzanacAritrAtmakarannarahitatvAt, tamavasurAjikaM pArzvasthAdikam 'vasurAiyaM'
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvadhUriH u016 su014- 18 vyuprahavyutkrAntAnAmazanAdidAnA''dAnaniSedhaH 367 vasurAjikam - jJAnadarzanacAritrANAmArAdhakaM 'vayaI' vadati - kathayati snehAt mohAdvA porzvasthAdikamasAdhumapi ayaM sAdhuriti kathayati tathA 'vayaMtaM vA sAijjai' vadantamanyaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasya AjJAbhaGgAdidoSA api bhavanti // sU0 12 // sUtram -- je bhikkhU vasurAiyagaNAo avasurAiyagaNaM saMkamai saMka maMtaM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA - yo bhikSuH vasurAjikagaNAt avasurAjikagaNaM saMkrAmati saMkrAmantaM vA svadate // sU0 13 // 1 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vasurAiyagaNAo' vasurAjikagaNAt - jJAnadarzanacAritratapaH samArAdhakAH vasurAjikAsteSAM gaNaH- samudAya - stasmAt tAdazasamudAyamadhyAt 'avasurAiyagaNaM saMkamai' avasurAjikagaNaM saMkrAmati - gacchati - vasurAjikAnAM gaNam-samudAyaM parityajya yaH khalla mandabhAgyaH aSasurAjikAnAM gaNaM prati gacchati tathA 'saMkataM vA sAijja3' jJAnadarzanacAritrArAdhakAnAM gaNaM parityajya jJAnAdyanArAghakapArzva - sthAdigaNe sakrAmantaM-gacchantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 13 sUtram -- je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM asaNaM vA pANaM vA khAisa vA sAimaM vA dei detaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA - yo bhikSuryuddmahavyutkrAntAnAmazana vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA dadAti dadataM vA svadate // sU0 14 // cUrNI --- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabu kkaMtANaM' .mudgrahavyutkrAntAnAm, tatra vyudgraho'dhikaraNaM kalahaH, taM kalahaMkRtvA ye vyutkrAntAHniSkrAntAste vyudgrahavyutkrAntAH teSAM zramaNAnAm vyudhavyutkrAntebhyaH zramaNebhyaH ityarthaH 'asaNaM' vA ' azanaM vA pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'dei' dadAti - samarpayati yo hi zramaNaH zramaNI vA kalahaM kRtvA svagaNAdavakrAntastasmai caturvidhamAhArajAtaM samarpayati tathA 'detaM vA sAijjai' dadataM vA kalahakAriNe azanAdikaM samarpayantaM zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 14 // sUtram - je bhikkhu vuggahavukkaMtANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 15 // chAyA - yo bhikSurvyudgrahavyutkrAntAnAm azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 15 //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 nizIthasUtra cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'cuggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAM pUrvoktasvarUpANAM zramaNAnAM zramaNInAM vA saMbandhi tebhya ityartha 'asaNaM vA pANa vA khAimaM vA sAima vA' azanAdikaM caturvidham 'paDicchaI' .pratIcchati-svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA svadate sa prAyazcittabhAgI vavati // su0 15 // sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapoMchaNagaM vA dei deMtaM vA sAijjai // suu016|| chAyA- yo bhikSuyudgrahavyutkAntAnAM vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaproJcha. nakaM vA dadAti dadataM vA svadate ||suu0 16 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahacu. kaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm-zramaNAnAM zramaNInAM vA 'vartha vA' vanaM vA-colapaTTaprAvaraNAdikam 'paDiggahaM vA' pratigrahaM vA-pAtrAdikam 'kaMvalaM vA' kambalaM vA-UrNAmayam 'pAyapoMchaNagaM vA' pAdaproJchanakaM vA ranoharaNam 'deI' dadAti-samarpayati tathA 'detaM vA sAijjaI' dadataM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 16 // sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / sU0 17 // chAyA-yo bhikSuryugrahavyutkAntAnAM vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdaproJchanakaM vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // 90 17 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahacukaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm sAdhUnAm sakAzAt 'vatthaM vA vastraM vA-colapaTTAdikam 'paDiggaraM vA' pratigrahaM vA-pAtrAdikam 'kaMbalaM vA' kambalaM vA 'pAyapoMchaNagaM vA' pAdaproJchanaka vA-etAni vastrAdIni yaH 'paDicchai' prasIcchati svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA-svIkurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sa0 17 // sUtram-je bhikkhU vuggahavukkaMtANaM vasahiM dei deMtaM vA sAijjai / / suu018|| chAyA--yo bhikSuvyudgrahavyutkrAntAnAM vasati dadAti-dadataM vA svadate // sU0 18 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabukkaMtANa' vyudgrahavyutkrAntAnAm 'vasahi deI' vasatim-upAzraye AzrayaM dadAti tathA deMta vA sAijjaI' dadataM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 18 //
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNi0 u016 sU0-19-23 vyugahavyutkrAntAnAM vasatisvAdhyAyadAnA''dAnani0 369 sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vasahi paDicchai paDicchantaM vA sAijjai // sU0 19 // chAyA-yo bhikSuryudgrahanyutkrAntAM vasati pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm sambandhikAM tadAzrayabhUtAmityarthaH / 'vasahi' vasatimsthAnam 'paDicchai' pratIcchati-svIkaroti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM-svIkurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 19 // . sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM vasahi aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai / / sU0 20 // chAyA-yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM vasatimanupravizati anupravizantaM vA svadate / / sa0 20 // ____ carNI-'je bhikkhU' ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zrabhaNI vA 'buggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAM saMbandhinI 'vasahi' vasatim-upAzrayam aNuppavisaI' 'anupravizati teSAmupAzraye pravezaM karoti / tathA 'aNuppavisaMtaM vA sAijjai' anupravizantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 20 // sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM sajjhAyaM dei deMtaM vA sAi' jjai // sU0 21 // ___ chAyA yo bhikSuryudgrahavyutkrAntAnAM svAdhyAyaM dadAti dadataM vA svadate // 21 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahavukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm 'sajjhAyaM' svAdhyAyam-svAdhyAyapadavAcyAnAM sUtrArthAnAM sUtrArthaviSayakaM jJAnaM sUtrArthayoradhyayanamityarthaH 'dei' dadAti-sUtramartha tadubhayaM vA adhyApayatItyarthaH, tathA-'deta vA sAijjai' dadataM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21 // sUtram-je bhikkhU buggahavukkaMtANaM sajjhAyaM paDicchai paDicchaMta vA sAijjai / / sU0 22 // ___ chAyA - yo bhikSuryudgrahavyutkAntAnAM svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 22 //
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 nizIthastra cUrNI- 'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'buggahabukkaMtANaM' vyudgrahavyutkrAntAnAm vyudgrahavyutkrantebhya ityarthaH sajjhAyaM' svAdhyAyamsUtrArthatadubhayarUpam 'paDicchai' pratIcchati 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha bhASyakAra:'buggahatrukkaMtANaM, asaNA Arambha jo ya sajjhAyaM / dei paDicchai bhikkhU, ANAbhaMgAi pAve // chAyA-vyudgraha vyutkrAntAnAM (vyudgrahavyutkrAntebhyaH) azanAdArabhya yazca svAdhyAyam / dadAti pratIcchati bhikSuH, AzAbhaGgAdi prApnoti / / avacUriH-yazca bhikSuH vyudgrahavyutkrAntAnAM azanAdArabhya svAdhyAyam-azanAdikaM vastrAdikaM vasatiM dadAti pratIcchati tatra pravizati vA, tathA svAdhyAyaM ca dadAti, teSAM sakAzAt svAdhyAyaM svIkaroti vA sa AjJAbhaGgAdikaM prApnotIti / / sU0 22 // sUtram--je bhikkhU vihaM aNegAhagamaNijjaM saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavaesu vihArakhaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAi. jjai // sU0 23 // . chAyA--yo bhikSurvIthimanekAhagamanIyAM sati lADhe vihArAya saMstriyamANeSu janapadeSu vihArapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // sU0 23 // __ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vihaM' vIthim kathaMbhUtAM vIthim / tatrAha-'aNegAha0' ityAdi, 'aNegAhagamaNijja' anekAhagamanIyAm anaikairahobhiH-divasaiH gamanIyAm-gantuyogyAmaTavIrUpAM vihArapratijJayA gantumabhisedhArayati ityagreNa sambandhaH / kathamityAha-'saMti lADhe' sati lADhe vidyamAne'nyasmin deze yatra 'vihArAe' vihArAya vihAranimittam taponiyamasaMyamasvAdhyAyAdyartham 'saMtharamANesu' saMstriyamANeSu-AhAropadhivasatyAdinA sulabheSu nirvAhayogyeSu 'jaNavaesu' janapadeSu satsu 'vihAravaDiyAe' vihArapratijJayAvicaraNabhAvanayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati-gantuM manasi vicArayati, 'abhisNdhaareN|' anekadivasagamanIyAmaTavIM vihAravicAraNAM kurvantam zramaNAntaram 'sAijjaI' svadate anumodate sa prAyazcittabhAga bhavatIti / ayaM bhAva'-kathamanekadivasagamanIyamArge gamananiSedhaH kRtastatrAhayatra deze gamyamAne saMyamAtmavirAdhanAdayo'neke doSAH prasajyeyuH, taponiyamasvAdhyAyAdhabhAvarUpA saMyamavirAdhanA, zvApadAdihiMsakaprANibhirAtmavirAdhanA ca sambhavatItyato'nekadivasagamanIyamArge gamanAya muniH manasyapi vicAra na kuryAditi / / sU0 23 / /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 24-29 jugupsikulAzanAdigrahaNaniSedhaH 371 sUtram -- je bhikkhU virUvarUvAI dassuyAyayaNAI aNAriyAI mila. kkhuIM paccaMtiyAI saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavasu vihAkhaDi. yAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA - -yo bhikSuH virUparUpANi dasyukAyatanAni anAryANi mlecchAni prAtyantikAni sati lADhe vihArAya saMstriyamANeSu janapadeSu vihArapratijJayA abhisaMdhArayati abhisaMghArayantaM vA svadate // sU0 24 // cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / yaH kizcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'virUvarUbAI' virUparUpANi zakayavanAdyanyAnyaveSabhUSAdinA'nekaprakArakANi 'dastuyAyayaNAi' dasyukAyatanAni dasyukAH - caurAsteSAmAyatanAni - sthAnAni kIdRzAnItyAha - 'aNAriyAi~' anAryANi - anAryaiH-AryabhinnaiH parisenyamAmAni 'milakkhui~' mlecchAni - mlecchaiH parisevyamAnAni, tatra mlecchAste ye avyaktabhASiNaH yadA ruSTAstadA duHkhamutpAdayanti dharme duSprabodhAH sarvAdareNa bhojanazIlAH akAlaparibhogino rAtrAveva jAgaraNazIlAH dharmamadharme manyamAnA itthaMbhUtA mlecchAsteSAM sthAnAni, puna. 'paccaMtiyAI' prAtyantikAni pratyantAni anAryANi taiH sevitAni 'saMti sAdeM" sati lADhe satyanyasmin deze 'vihArAe' vihArAya ' saMstharamANesu' saMstriyamANeSu 'jaNavaesu' janapadeSu vyAkhyA pUrvavat 'vihAravaDiyAe' vihArapratijJayA yo bhikSurdasyukAnArthamlecchadezeSu gamanAya vihAra bhAvanayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati - vicAraM karoti kArayati vA tathA 'abhisaMdhAreMta vA' sAijjai' abhisaMdhArayantaM tatra gamanAya vicAraM kurvantaM kArayantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati | sU0 24 // sUtram -- je bhikkhU duguMchiyakulesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAiyaM vA paDiggA hei paDiggArhataM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdyaM vA pratigRhAti pratigRhvantaM vA svadate / / sU0 25 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durguMchiyakuLesu' jugupsitakuleSu - nindita kuleSu, tacca carmakAra madyavikrayi madyapAyi- bhilla- dhIvarAdikulam, yadvA yad hi yatra dezeM ninditatvena prasiddham teSu tathAvidheSu kuleSu asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA ' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAima' vA' svAdyaM vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti -- svIkaroti 'paDiggArhataM vA sAijjara' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 25 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 nizIthastre . . sUtram-je bhikkhU duguchiyakulesu vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 26 // chAyA-yo bhikSuH jugupsitakuleSu vastraM vA pratigrahaM vA kambalaM vA pAdapromcha. nakaM vA pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 26 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidabhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesu' jugupsitakuleSu 'vatthaM vA' vastraM vA 'paDiggaraM vA' pratimahaM vA pAtraM vA 'kaMvalaM vA' kambalaM vA 'pAyapuMchaNagaM vA' pAdaproJchanakaM vA rajoharaNamityarthaH 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijaI' pratigRhantam-svIkurvantaM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittamAg bhavati / / sU0 22 // sUtram-je bhikkhU duguMchiyakulesu vasahiM paDiggAhei paDiggAhataM vA sAijjai ||suu0 27 // chAyA-yo bhikSuH jugupsitakuleSu vasati pragRihAti pratigRhantaM pA svadate // 27 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesa' jugupsitakuleSu 'vasahi' vasatim-nivAsasthAnam 'paDiggAheI' pratigRhAti 'paDiggAheta vA sAijjai' pratigRhantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 27|| ... sUtram-je bhikkhU duguchiyakulesu sajjhAyaM karei kareMta vA sAijjai / / sU0 28 // . chAyA-yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAya karoti kurvantaM vA svadate ||suu0 28 // - cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulemu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAya sUtrArthayoradhyayanam 'kareI' karoti 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate -anumodate sa dopabhAg bhavati // sU0 28 // sUtram--je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM udisai udisataM vA sAijjai // sU0 29 // __ chAyA--yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyamudizati udizantaM vA svadate // 29 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durgachiyakulemu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM udisai' svAdhyAyamuddizani-sUtramathai tadubhaya vA ekavAramadhyApayati pAThayati tathA 'udisaMtaM vA sAijjaI' uddizantam-svAdhyAyamadhyApayantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 29 / /
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 16 sU0 30-36 nugupsitakulasvAdhyAyAdyazanAdipariSThApanani0 373 sUtram -- je bhikkhU duguchiyakulesu sajjhAyaM samuddisai samuddisaMta vA sAijjai // sU0 30 // chAyA - yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM samuddizati samuddizantaM vA svadate // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kacidabhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durguchiyakulemu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM samuddisaI' svAdhyAyaM samuddizati - sUtramartha tadubhayaM vA anekavAramadhyApayati tathA 'samuddisaMtaM vA sAijjai' samuddizantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 30 // sutram -- je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM aNujANai aNujANataM vA sAijjai // sU0 31 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAya manujAnAti anujAnantaM vA svadate // 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duchiyakulesa' jugupsitakuleSu samupavizya zramaNaM yaM kamapi vA 'sajjhAyaM' svAdhyAyam - sUtrArthatadubhayAtmakaM dvAdazAGgIlakSaNam 'aNujANaI' anujAnAti - prazaMsati tathA 'aNujANaMtaM vA sAijjai' manujAnantaM vA svadate - anumodate sa prAyazciddhabhAgI bhavati // mU0 31 // sUtram ---- je bhikkhU durguchiyakulesu sajjhAyaM vAei vAyaMtaM vA sAijjai // sU0 32 // chAyA -yo bhikSuH jugupsitakuleSu svAdhyAyaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // 32 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguMchiyakulesu' jugupsitakulepu 'sajjhAyaM vAei' svAdhyAyaM vAcayati - - zAstrasya vAcanAM dadAti 'vAryataM vA sAijjai' vAcayantam vAcanAM dadataM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 32 // zramaNAntaraM sUtram -- je bhikkhU duchiyakulesu sajjhAyaM paDicchai paDicchaMta vA sAijjai || sU0 33 // chAyA -- yo bhikSu jugupsitakuleSu svAdhyAyaM pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // 33 // * cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'duguchiyakuLesu' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAyaM sUtramarthaM ca 'paDicchan' pratIcchati - svIka
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 374 NAARI AAAAAAAAAAAK roti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyacittabhAgI bhavati // sU0 33 // sUtram -- je bhikkhU duguMchiyakulesu sajjhAyaM pariyaTTei pariyahataM vA sAijjai // sU0 34 // chAyA - -yo bhikSuH jugupsita kuleSu svAdhyAyaM parivartayati parivartayantaM vA svadate 34 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazci durbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'durgAchiyakule' jugupsitakuleSu 'sajjhAyaM' svAdhyAyam sUtramartha vA 'pariyadRi' parivartayatisUtrArthatadubhayasya punarAvartanaM karoti karayati vA tathA 'pariyahRtaM vA sAijjai' parivartayantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati // sU0 34 // sUtram -- je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIe Nikkhivas nikkhivataM vA sAijjai // 35 // chAyA -- yo bhikSuH azanaM vA pAnaM vA khAdyaM svAdyaM vA pRthivyAM nikSipati nikSipantaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kacid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAdyaM vA 'puTavIe' pRthivyAm 'Nikkhiva' nikSipati- AhArAvaziSTamazanAdikaM pRthivyAM sthApayatItyarthaH tathA 'NikkhitaM vA sAijjara' nikSipantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati pipIlikAdiprANyupamardanasaMbhavAt // 31 // sUtram -- je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA saMthArae Nikkhivas NikkhivaMtaM vA sAijjai // sU0 36 // chAyA - yo bhikSurazanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAdya vA saMstArake nikSipati nikSipantaM vA svadate // su0 36 // 14 cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM' vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAyaM vA 'sAimaM vA' svAyaM vA 'saMthArae' saMstArake - Asane yatra svapiti upavizati vA tatraiva Asane tamazanAdicaturvidhamAhArajAtaM darbhAditRNasaMstArake vastrasaMstArake kASThapaTTakAdI vA 'Nikkhivai' nikSipati -saMsthApayati tathA 'NikkhivataM vA sAijjaI' nikSipantaM - sthApayantaM vA - zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 36 //
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimA yAvadbhiH u0 16 sU0 37-39 anyatIrthikAdisahabhojananiSedhaH 375 sUtram--je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vehAse Nikkhivai NikvivaMtaM vA sAijjai ||suu037|| chAyA-yo bhikSurazanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAgha vA vihAyasi nikSipati nikSipantaM vA svadate // sU0 30 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'sAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA svAyaM cA 'vehAse' vihAyami-AkAze nAgadante sikkAdau pRthivyasaMbaddhapradezAdau 'NikkhivaI' nikSipati-vyavasthApayati nAgadantAdau AlambyAnyavelAyAM bhojanArthamAhArajAtaM vyavasthApayatItyarthaH, tathA 'NikkhivaMtaM vA sAijjaI' nikSipantaM cA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasaMyamAtmavirAdhanAdayo doSA bhavanti, tatra saMyamavirAdhanettham-yadi pRthivyAdau sAdhurazanAdIni nikSepsyati tadA tatra ghRtaguDAdInAM gandhamAghrAya pipIlikAdilaghujantavaH samAgamiSyanti, teSAM virAdhanArUpA saMyamavirAdhanA bhavati, tallavujantubhakSaNArtha tatra gRhagodhikA mUSako vA samAgamiSyati / tadbhakSaNArtha mArjAro dhAviSyati, taM dhAvantaM dRSTvA kukkuraH samAgamiSyati, ityevaM prakAreNAparAparajantUnAM samAgamanAt prANAtipAtaH syAt, evaM nAgadantAdau sthApane pAtrAdika pRthivyAM patiSyati patanAcca bhAjanabhedaH SaTkAyavirAdhanaM ca syAt, evaM prakAreNApi saMyamavirAdhanA prasajyeta / bhAtmavirAdhanettham bhUmyAdau nikSiptamazanAdikaM gRhagodhikayA sarpaNa vA AghAtaM bhakSitaM vA syAt tasyAghrANanenA'zanAdau tanmukhalAlAsaMspRSTaM viSamapi saMcariSyati, vRzcikAdayo vA tatra patiSyanti tatazca tAdRzaviSasaMspRSTA'zanAdibhakSaNe kRte sAdhUnAM maraNamapi syAt / yadi kadAcit tAdRzamazanAdikaM pRthivyAM pariSThApayiSyati tadA tatrAhAralIbhAt samAgatakukkuraiH sAdhurdaSTo'pi bhavet tena tatrApi AtmavirAdhanA syAt, evaMprakAreNA'''mavirAdhanA prasajyeta tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA pRthivIsaMstArakanAgadantAdau azanAdikamAhArajAtaM na sthApayet na vA paradvArA tasya sthApanaM kArayet, na vA pRthivyAdisthAne saMsthApayantaM zramaNAntaramanumodayediti // s0 37 // sUtram--je bhikkhU aNNautthiehiM vA gArathiehi vA saddhiM bhujA bhuMjaMtaM vA sAijjai // sU0 38 // chAyA-bhikSuranyayUthikairvA gRhasthairvA sArddham bhuGkte bhunjAnaM vA svadate // sU0 35 // cUrNI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiehiM vA' anyayUthikairvA, tatrAnyayUthikA darzanAntarIyAH pArzvasthAdayastApasAdayazca, tairanyayUthikaiH
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 nizIthasUtra 'gArasthiehiM vA sarTi' gRhasthairvA sArddham ekasmin bhAjane ekapaDktau vA samupavizyAzanAdicaturvidhamAhArajAtam 'bhuMjaI' mukte-harati AhArayati vA tathA 'bhuMjataM vA sAijjaI' bhuJjAnaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 38 // sUtram-je bhikkhU aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA saddhiM AveDhiya pariveDhiya bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // sU0 39 // ___chAyA-yo bhikSuranyayUthikairvA gRhasthairvA sArddhamAveSTaya pariveSTaya bhuGke bhuJjAna vA svadate ||suu0 39 / / cUrNI-je bhikkhU ityAdi / je bhikkhU' yaH kazcidbhikSaH zramaNaH zramaNI vA 'aNNauthiehi vA anyatIrthikairvA tApasAdibhiH 'gArathiehi vA saddhi' gRhasthairvA sArddham 'Avediya' AveSTya tatra AveSTanamekadvitridizAsu paratIthikAdibhirAveSTito bhUtvA tathA-'pariveDhiya' pariveSTaya, tatra pariveSTanaM sarvadisaMbaMdhi dizAsu vidisAsu vA sthitaiH paratIrthikAdibhiH pariveSTito mUlvA azanapAnAdikam 'bhuMjaI bhukte bhojanaM karoti kArayati vA tathA 'bhuMjata vA sAijjai' bhuJjAnaM vA anyatIthiMkairAveSTitaH pariveSTito bhUtvA azanAdikaM bhuJjAnaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati anyatIrthikAdInAM samakSamAhArakaraNasya niSiddhatvAt / atrAha bhASyakAra:bhASyam- aNNatithigihatthehi, saddhiM saMpariveDhio / __ AhAraM bhuMjaI jo u, ANAbhaMgAi pAvai / chAyA-anyatIrthigRhasthaiH, sAI pariveSTitaH / AhAraM bhukte yastu, AzAbhakAdi prApnoti // avacUri:-yo hi zramaNaH zramaNI vA anyatIthikaiH tApasAdibhiH gRhasthaiH pUrvaparicitairaparicitai. rvA, pUrvasastutaiH pazcAtsaMstutairvA, tatra pUrvasaMstutA mAtApitRbhaginIbhrAtrAdayaH, gRhasthAvasthAparicitA anye vA, pazcAtasaMstutAH zvazurazvatrazyAlakAdayaH sAdhvasthAparicitA vA, taiH sArddham saMpariveSTitaH AveSTitaH pariveSTito vA. bhUtvA yaH kazcit zramaNo mohAdivazAt azanAdikaM bhukte tathA bhuJjAnaM zraNAntaramanumodate sa AjJAbhaGgAdikAn doSAn prApnoti tasmAt pabhiH saha na bhoktavyam, na vA bhuJjAnamanumodayet pravacanahIlanAsaMbhavAditi // sU0 39 // sUtram-je bhikkhU Ayariya uvajjhAyANaM sejjAsaMthAragaM pAraNaM saMghaTTittA hattheNaM aNaNuNNaittA padhAremANe gacchai gacchaMtaM vA saaijji| suu040||
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvariH u016 sU0 40-41 AcAryAdhavinayapramANAdhikopadhiniSedhaH 377 chAyA-yo bhikSurAcAryopAdhyAyAnAM zayyAsastArakaM pAdena saMghaTya hastena ananuzApya pradhArayan gacchati gacchantaM vA svadate // sU0 40 // cUrNI 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AyariyauvajjhAyANaM' AcAryopAdhyAyAnAm, tatra AcAryoM-gacchanAyakaH, upAdhyAyaH, sUtrArthayoradhyApakaH, teSAmAcAryopAdhyAyAnagam upalakSaNAt paryAyajyeSThAnAM ca sAdhUnAm 'sejjAsaMthAraga' zayyAsaMstArakam,tatra zayyA-zarIrapramANA saMstArakam-sArddhadvayahastapramANakam upalakSaNAt AhAropadhidehapIThaphalakAdikaM ca pAeNaM saMghahettA' pAdena-caraNena saMghaTaya zayyAsaMstArakAdIn pramAdavazAt pAdena saMspRzya, yadA gamanAgamanasamaye'nAbhogavazAt AcAryopAdhyAyAdInAM zayyAsaMstArakAdIni caraNena saspRSTAni bhavanti tadA 'hatyeNaM aNaNuNNaittA' hastena ananujJApya-hastena tat spRSTvA svadoSaprakaTanarUpAmAjJAmagRhItvA upalakSaNAta zalyasaMstArakamapramAya vandanAmakRtvA mithyAduSkRtaM cAdatvA 'padhAremANe gacchai' pradhArayan prasthAnaM kurvan gacchati-calanneva calati, ayaM bhAvaH-yadi AcAryAdInAmAsanAdipu anupayogAt pAdasparzo bhavettadA tad hastena spRSTA mastakaM spRzan vadecca'he guro ! mayA'parAdhaH kRta iti kSamasva, na punarevamanupayogena caliSyAmi' ityAdirUpeNa kSamAyAcanaM kartavyameveti / tathA-'gacchaMtaM vA sAijjaI' AcAryAdInAmAsanaM caraNena saMspRzya kSamAyAcanamakRtvA midhyAduSkRtamadattvA ca gacchantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atrAha bhASyakAraHbhASyam- 'sejjAsathAradehAI, saMghaTTe guruNo pyaa| khamAvaNamakAUNa, gacchaMto dosabhA bhave // chAyA- zayyAsaMstAradehAdi saMghaTTeta guroH padAt / kSamApanamakRtvA gacchan doSabhAg bhavet // avacUriH- guroH-AcAryopAdhyayaparyAyajjeSTharUpasya zayyAsaMstArakadehAdi, tatra zayyA-zarIrapramANA, saMstArakaM sArddhadvayahastapamANam, dehaM karacaraNAdikam Adita-AhAropadhyAdIMzca pramAdavazena padAt yadi saMghaTeta caraNena spRzet yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA tadA-githyAduSkRtamadattvA kSamApanamakRnvaiva gacchet tathA evaM gacchantaM zramaNAntaraM yo'numodate sa doSabhAg bhavet prAyazcittabhAgI bhavedityarthaH / atha AcAryopAdhyAyAdisambandhinAM zayyAsaMstA kAdInAM kathaM saMghaTTana bhavati ? tatrocyate-pAzraye pravizato niSkAmato mArge calato vA, upavizato guroH pAdasaMbAhanAdikaM kurvANasya vA pAdena saMghaTTanaM saMbhavati, evaM zayanasamaye pAdaprasAraNAdikaraNe ca saMghaTTanasya saMbhavo bhavati tatra yadi AcAryopAdhyAyAdisambandhizayyAsaMstArakadehAdInAM pAdena zarAreNa ca saMghaTTana
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 nizIthasUtre kadAcit bhramAt pramAdAdvA jAyeta tadA avazyameva kSamApanAdikaM kuryAta, akaraNe ca sAdhuH prAyazcittabhAg bhavediti // sU0 40 // sUtram-je bhikkhU pamANAirittaM vA gaNaNAirittaM vA uvahiM dharei dharaMtaM vA sAijjai // sU0 41 // chAyA-yo bhikSuH pramANAtiriktaM vA gaNanAtiriktaM vA upadhi dharati dharantaM vA svadate // sU0 41 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pamANAirittaM vA pramANAtiriktaM vA yasya yAdRzaM pramANam ekadvayAdistat pramANaM yadbhagapatA''jJaptaM tato'tiriktam , tathA 'gaNaNAirittaM vA' gaNanAtiriktaM vA gaNanayA-saMkhyayA'ghikam / tatra pramANAtiriktaM vastram-yasya vastrasya yAvakaM pramANaM hastAdimApanarUpaM zAsne pratipAditaM tasmAdadhika pramANAtirikta vastra kathyate tathAhi--"kappai niggaMthANaM tao saMghADIo dharittae vA paritarittae vA / kappai niggaMdhINaM cattAri saMghADIo dharittae vA pariharitae vaa| kappai niggaMthANaM bAvattarihatthaparimiyaM vatthaM dharittae vA pariharittae vaa| kappai niggaMthINaM chaNNauhatthaparimiyaM vatthaM dharittae vA pariharittae vA"- kalpate nimranthAnAM tisraH saMghATIH dhatu vA parihattaM vA / kalpate nimranthInAM catasraH saMghATIH dhatuM vA parihatu vA ? kalpate nirgranthAnAM dvAsaptatihastaparimitaM.vastraM dhatuM vA parihartuM vA / kalpate nirgranthInAM SaNNavatihastaparimitaM vastraM dhattuM vA parihattu vA, iti cchAyA / evaM gaNanAtiriktam , gaNanA vastraviSayA pAtraviSayeti dvividhA bhavati, tatra vastra viSayA gaNanA pUrvamuktava, pAviSayA gaNanA procyate, sA ca gaNanA ekadvayAdisaMkhyA pAtrANAmekadvayAdirUpeNa vA saMkhyA zAstre pratipAditA tadatirikta gaNanAtiriktaM kathyane, tathAhi-"kappaDa nigaMyANa tinni pAyaI cautthaM uMdagaM dhArittae / kappai niggayoNaM cattAri pAyAI pacamaM uMdagaM dhArittae // " iti zAstroktagaNanAto'dhikam 'uvarhi' upadhim-vastrapAtrAdikaM yo bhikSuH 'gharei' svayaM dharrAta paradvArA vA dhArayati tathA -'dharataMvA sAijjaI' dharantaM pramANagaNanAtiriktamupadhi dhArayantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazci ttabhAgI bhavati / / sU0 41 / / sUtram-je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhavIe jIvapaiTThie saaMDe sapANe savIe saharie saose saudae sauttiMgapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi dubbaddhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale uccArapAsavaNaM parihuvei parihavetaM vA sAijjai / / sU0 42 //
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 16 sU0 42-53 sacittapRthivyAdipUccArAdipariSThApananiSedhaH379 _ chAyA -yo bhikSuranantarahitAyAM pRthivyAM jIvapratiSThite sANDe saprANe savIje saharite saose sodake sottikapanakadakamRttikAmarkaTasaMtAnake durvaddhe dunikSipte ani kampe calAcale uccAraprasravaNaM pariSThApayati pariSThApayantaM vA svadate // sU0 42 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhU' yaH kazcit bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaMtarahiyAe puDhavIe' anantarahitAyAM pRthivyAm , tatra-antarahitA-antaraM-vyavadhAnaM tena hitA sthitA antarahitA-vyavadhAnayuktA na antarahitA anantarahitA macittatAvyavadhAnavarjitA, caturaDgulaparyantasacittatAsambandhayuktA sacittetyarthaH tasyAmanantarahitAyAM sacittAyAM pRthivyAm 'jIvapaiTie' ityAdivizeSaNAni sthAnasAmAnyasya bodhyAni tatazca jIvapratiSThite-dvIndriyAdijIvaviziSTe-dArukAdau 'saaMDe' sANDe, tatra aNDena sahitaM sANDaM sthAnaM tasmin-aNDaviziSTasthAne 'saharie' saharite-haritaviziSTe sthAne 'saose' saose, tatra osa iti nizAjalaM tena sahite sthAne 'saudae' sodake-sacittodakasahite sthAne 'sautrtigapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi' sottiGga-panaka-dakamRtikA-markaTasantAnake, tatra uttiGgo jIvavizeSo gardabhAkRtibhUmauvartulachidrakArakaH, tadviziSTe bhUbhAge, panakaH-'lIlanaphulana-kAI' iti lokaprasiddhastatsahite bhAge, dakamRttikA-udakamizritamRttikA, tadviziSTe bhUbhAge-sAmRttikAyukta sthAne, tathA-markaTasantAnake lUtA(makaDI)jAlapratiSThitasthAne, punaH kathaMbhUte 'dubaddhe'durbaddhe-samyagbandhanarahite 'duNNikkhitte' dunikSipte-asamyagrUpeNa sthApite dArukAdau 'anikkaMpe' aniSkaMpe-kampanasahite 'calAcale' calAcale-asthire sthAne yaH zramaNaH zramaNI vA 'uccArapAsavaNaM' uccAraprasravaNam 'parihaveI' pariSThApayati-vyutsRjati tathA 'parihavetaM vA sAijjaI' pariSThApayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / / sU042 // 'je bhikkhU sasaNiddhAe puDhavIe' iti sUtrAdArabhya -'je bhikkhU khaMdhasi vA' iti sUtraparyantAni daza sUtrANi, tacchAyA, tadvyAkhyA tadbhASyaM ceti sarva trayodazodezake vilokanIyam / vizeSastu etAvAneva yat-tatra 'ThANaM vA saMjjaM vA' ityuktam , atra tu 'uccArapAsavarNa parihavei iti vAcyam // sU0 42-10-52 // sUtram--taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM / / sU0 53 // ||nisiihjjhynne solasamo uddeso samAptaH // 16 // chAyA-tatsevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnamudghAtikam // sU053 // // nizIthAdhyayane SoDazoddezakaH samAptaH // 16 //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 nizothasUtre cUrNI-'ta sevamANe' ityAdi / 'taM sevamANe' tat-sAgArikazayyAta Arabhya uddezakaparisamAtiparyantaM prAyazcittasthAna sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan-zramaNaH zramaNI vA 'AvajjaI' Apadyate-prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam-- prAyazcittam 'ugghAiyaM' udghAtikam-sAgArikazayyAdipravezAdArabhya uddezakaparisamAptigatoccAraprasravaNapariSThApanasUtraparyantaM yAni yAni prAyazcittasthAnAni darzitAni teSu madhyAt ekamanekaM sarva vA pApasthAnaM pratisevamAnasya laghu cAturmAsivaM prAyazcittaM bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 53 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm SoDazodezakaH samAptaH // 16 // MMAR
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ // sptdshoddeshkH|| vyAkhyAtaH SoDazodezakaH, samprati saptadazodezako vyAkhyAyate, tatrAsya saptadazoddezakA. distrasya pohazoddezakAntimasUtreNa saha kaH sambandha ! iti cedatrAha bhASyakAra: usaMte samakkhAyaM, saMjamattavirAhaNaM / taM ceva sattadasage, ka ya virAhaNaM // chAyA-uddezAnte samANyAtaM, saMyamAtmavirAdhanam / tadeva saptadazako kathyate ca virAdhanam // avacUriH--uddezAnte poDazoddezakasyAnte skandhAdau uccArapranavaNaM pariSThApanaM kurvataH skandhAdita. patatazca saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca bhavati, iti kathitam , tadeva saMyamavirAdhanamAtmavigadhanaM ca kautUhalapratijJayA trasaprANAdevandhane'pi bhavatIti saptadazodezake kathyate, tadevamubhayatrApi virAdhanameva pratipAditaM bhavatIti ayameva sambandhaH pUrvAparasUtrayorbhavati, tadanena saMbandhena bhAyAtasyAsya saptadazoddezakasyedaM prathamaM sUtram --- sUtram--je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAyaM taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNavA, kaTTapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA suttapAsaeNa vA baMdhai baMdhataM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSuH kautUhalapratikSayA anyatamaM prasaprANajAtaM tRNapAzakena vA mujapAzakena ghA, kASThapAzakena vA, carmapAzakena vA, vetrapAzakena vA, rajjupAzakena vA sUtrapAzakena vA, vadhnAti vanantaM vA svadate // sU0 1 // __ cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'koDahallabaDiyAe' kautUhalapratiz2ayA-kautUhalavRttitayA vA, tatra kautUhalaM hAsyavinodAdilakSaNam , tasya kautUhalasya pratijJayA abhilApayA vRttitayA vA 'aNNayaraM tasapANajAyaM' anyatamaM kiJcidekaM trasaprANajAtam , tatra trasanti ekasmAtsthAnAt sthAnAntaraM prati gacchantIti trasAH-gavAdaya catuSpadAH, pakSiNazca, etadanye'pi sthalacarakhecarAdayo gRhItA bhavanti, eteSu anyatamaM trasapraNajAtam 'taNapAsaeNa vA' tRNapAzakena vA, tatra tRNo-darbhAdikastasya pAzakena darbhAditRNavinirmitadavarikayA pAzazabdasya davarikAvAcakatvAt 'muMjapAsapaNa vA' mujapAzakena vA, tatra muJjo nAma tRNavizeSaH, tannirmitaH pAzo davarikA tena mujapAzakena 'kaTThapAsaeNa vA' kASThapAzakena vA 'cammapAsaeNa vA' carmapAzakena-pazvAdicarmanirmitena pAzakena 'vettapAsaeNa vA' vetrapAzakena
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 382 vA, tatra vetraM nAma latAvizeSaH 'veMta' iti lokaprasiddhaH tena vetreNa nirmitaH pAzako davarikA tena trapAzakena 'rajjupAsaeNa vA rajjupAzakena vA tatra rANAdinA nirmitA yA racjuH tasyAH pAtrako davarikA tena rajjupAzakena 'suttapAsaeNa vA' sUtrapAzakena vA tatra sUtra - kArpAsikAdikaM tena nirmitaH pAzako davarikA tena sUtrapAzakena, etepAM tRNAdipAzakAnAmanyatamena pAzakena kautUhalapratijJayA anyatamaM trasaprANajAtaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'vadha' badhnAti trasaprANajAtasya vandhanaM karoti kArayati vA tathA 'baMdhataM vA sAijjai' badhnantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 1 // sUtram -- je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAyaM taNa - pAsaeNa vA, muMjapAsaeNa vA, kaTThapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA, rajjupAsaeNa vA suttapAsaeNa vA, baMdhellagaM muyai muyaMta vA sAijjai // sU0 2 // chAyA -yo bhikSuH kautUhalapratijJayA anyatamaM trasaprANajAtaM tRNapAzakena vA mukhapAkena vA kASThapAzakena vA carmapAzakena vA vetrapAzakena vA rajjupAzakena vA sUtrapAzakena vA vaddha muJcati, muJcantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kadvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouillavaDiyAeM' kautUhalapratijJayA - hAsyavinodAdyabhilASeNa 'aNNayaraM tasapANajAyaM' anyatamaM trasaprANajAtam tRNAdipAzakena 'baMdhegaM' baddhaM 'muMbaI' muJcati - bandhanavimuktaM karoti, tathA 'mutaM vA sAijjaI' muJcantaM cA svadate-bandhanabaddha prANijAtaM bandhanAt vimocayantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / atra kutUhalAdinA trasaprANinAM bandhane mocane ca teSAmabodhatvena jalAgnigartapAtAdinA maraNasaMbhavAttanniSedhaH kRtaH kintu agninA jvalatAM jalena plAvayamAnAnAM hiMsrairhanyamAnAnAM sarpAdibhirdazyamAnAnAM tu dayAvuddhyA bandhanaM mocanaM ca kartavyameva, na tanniSedhaH / sUtre tu kautUhalapratijJayA bandhanavimocanasyaiva niSedho na tu dayAbuddhayeti tattvam || atrAha bhASyakAra: taNAIpAsajAeNaM, tasANaM baMdhamoyaNaM / koUhalleNa no kujjA, dayahaM Na NisijjhaI // chAyA - tRNAdipAzajAvena trasANAM vandhamocanam / kautUhalena no kuryAt, dayArthe na niSidhyate //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ vwww pUrNibhASyAvariH u0 17 sU0 1-4 tRNAdimAlikAkaraNadharaNaparibhoganiSedhaH 383 ____ avacUriH-tRNAdipAzajAtena- tRNamujAdinA nirmitena pAzajAtena kenApi prakAreNa pAzena davarikayA trasANAM bandhamocanaM vandhanaM mocanaM ca kautUhalena kutUhalabuddhyA vinodahAsyAdyartha no kuryAt , kintu dayAtha dayAnimittaM bandhanaM mocanaM ca na niSidhyate jalAgnyAdito rakSaNArtha bandhanasya mocanasya ca niSedho bhagavatA na kRtaH, ataeva 'koUhalabaDiyAe' iti sUtre kathitam |suu02| sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM nA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 3 // chAyA-yo bhikSuH kautUhalapratikSayA tRNamAlikA vA muJjamAlikAM vA bhiNDamAlikAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikA vA zRGgamAlikAM vA zAmAlikAM vA asthimAlikAM vA kASThamAlikA vA patramAlikA vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA vIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA karoti kurvantaM vA svadate // sU0 3 // cUNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNIvA 'kouhallabaDiyAe' kautUhalapratijJayA-Atmano vinodAbhiprAyeNa 'taNamAliyaM vA' tRNamAlikAM vA, tatra tRNAnAM-darbhAditRNavizeSANAM mAlikAM mAlAM karoti-tRNAdinA mAlAM nirmAti 'muMjamAliyaM vA' muJjamAlikAM vA-tRNavizeSarUpamukhasya mAlikA nirmAti 'bhiMDamAliyaM vA' bhiNDamAlikA vA, bhiNDaH-vanaspativizeSaH tasya mAlAm 'mayaNamAliyaM vA' madanamAlikAM vA-madanasya 'moma' iti lokaprasiddhasya mAlAm 'picchamAliyaM vA' picchamAlikAM cA-mayUrAdipicchAnAM mAlAm 'daMtamAliya vA' dantamAlikAM vA-gajAdidantAnAM mAlAm "siMgamAliyaM vA' zRGgamAlikAM vA-hariNamahiSAdizRGgANA mAlAm 'saMkhamAliyaM vA' zaGkhamAlikAM vA-zaddhAnAM mAlAm 'haDDamAliyaM vA' asthimAlikAM vA-mahiNyAdyasyAM mAlAm, 'kaTThamAliyaM vA' kASThamAlikA vA-tulasyAdikASThAnAM mAlAm 'pattamAliyaM vA' patramAlikAM vA-tulasyAdipatranirmitA mAlAm 'pupphamAliyaM vA' puSpamAlikAM vA-campAdipuSpANAM mAlAm 'phalamAliyaM vA' phalamAlikAM vA-anekaprakArakaphalAnAM mAlAm 'vIyamAliyaM vA' bIjamAlikAM vA-rudrAkSAdibIjAnAM mAlAm 'hariyamAliyaM vA' haritamAlikAM vA-haritakAyavanaspatInAM sambandhinI mAlAm, 'kareI' karoti-saMpAdayati, tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM-tRNAdivividhavastUnAM mAlA kurvantaM saMpAdayantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgaradikA doSA api bhavanti // sU. 3 // /
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaMvA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA bIyamAliya vA hariyamAliyaM vA gharei dharataM vA sAijjai / / suu04|| chAyA--yo bhikSuH kautUhalapatizayA tRNamAlikAM vA mukhamAlikAM vA bhiNDamA likAM vA madanamAlikAM vA picchamAlikAM vA dantamAlikAM vA zRGgamAlikA vA zaDAmAlikAM vA asthimAlikAM vA patramAlikAM vA puSpamAlikAM vA phalamAlikAM vA vIjamAlikAM vA haritamAlikAM vA dharati dharantaM vA svadate // suu04|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouillapaDiyAe' kautUhalapratijJayA tRNAdisampAditAM mAlAM dharati-hastAdau sthApayati dharantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati // sU0 4 // evaM paribhujaI' ityapi sUtram-'parimuMjaI' paribhuGkte-tRNAdimAlAyAH sugandhasparzAdinA upabhogaM karoti kaNThe dhArayati vA / tRNAdimAlAviSayakakaraNa-dharaNa-paribhogapradarzakAnAM trayANAM sUtrANAM vyAkhyA saptamoddezake draSTavyA / vizeSastu etAvAneva yattatra 'maithunapratijJayA' iti padena kathitam , atra tu 'kautuhalapratijJayA' iti padena vAcyam, evamagre'pi // atrAha bhASyakAra:koUhalleNa anneNa, keNAvi kAraNeNa jo / taNAimAliyaM kujjA, gharejjA paribhuMjae // 1 // ANAbhaMgAidosAI, pAvaI so aNegahA / tamhA bhikkhU vivajjejjA, mAliyAkaraNAiyaM // 2 // chAyA-kautRhalena anyena kenApi kAraNena yH| tRNAdimAlikAM kuryAt dharet paribhuJjIta // 1 // AzAmAdidoSAn , prApnoti sa. anekadhA / tasmAd bhikSurvivarjayet , mAlikAkaraNAdikam // 2 // avariH--yaH ko'pi nimranthaH nimranthI vA kutUhalena hAsyavinodAdinA tathA anyena vA kenA'pi kAraNena rAgadveSamohAdinA tRNAdimAlikAM kuryAt dharet paribhuJjIta vA sa AjJAbhaGgAdidopAn anekaprakArakAn prApnoti tasmAt kAraNAt bhikSuH mAlikAkaraNAdikaM, mAli
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwAAN cUrNibhASyAvadhUriH u0 17 sU05-14 kutUhalavAJchyA'yolohAdihArAdikaraNAdini0 385 kAyAH karaNa dharaNaM paribhogaM ca vivarjayet dUrataH parivarjayet sAdhvAcAraviruddhatvena bhagavadananumatatvAditi // 1-2 // sU0 5 // sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA tauyalohANi vA sIsalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 6 // evaM dharei // sU0 7 // paribhuMjai / / sU0 8 // chAyA- yo bhikSuH kautUhalapratikSayA ayolohAn vA apulohAn vA sIsakalohAn vA rUpyalohAn vA suvarNalohAn vA karoti kurvantaM vA svadate ||suu06|| evaM dharati // sU0 7 // paribhuGkte // su08|| carNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-AtmanovinodAbhiprAyeNa upalakSaNAd anyenApi kenacitkAraNena 'ayalohANi vA' ayolohAn vA, tatrAyaso lohasya lohAn sUtrazAlAkAdirUpeNA''kRtivizepAn 'taMvalohANi vA' tAbalohAn vA-tAmrasyA''kRtivizeSAn vA 'tauyalohANi vA' trapulohAn vA, tatra poH-dhAtuvizeSasya 'jastA' iti lokaprasiddhasya lohAn-AkRtivizeSAt 'sIsalohANi vA' sIsakalohAn vA, tatra sIsakaM 'sIsA' iti lokaprasiddham tasyA''kRtivizeSAn ruppalohANi vA rUpyalohAn vA, tatra sUpyaM rajatam tasyA''kRtivizeSAn 'suvaNNaohANi vA' suvarNalohAn vA suvarNasya kaTakakuNDalAdyAkRtivizeSAn 'karei' karoti-ayaHprabhRtInAmAkRtivizeSAn manoraJjanAthai yo bhikSuH svayaM karoti-sampAdayati, tathA 'kareMta vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 6 // evaM 'dharei paribhujaI' iti sUtradvayamapi svayamUhanIyam karaNa-dharaNa-paribhogaviSayakasUtratrayasya vizeSavyAkhyA saptamodezake draSTavyA / / sU0 7-8 // sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvaliM vA muttAvaliM vA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaM. basuttANi vA suvaNNasuttANi vA karei kareMtaM vA sAijjai / / sU0 9 // evaM gharei0 // sU0 10 // paribhujai // sU0 11 //
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 nizIthara chAyA--yo bhikSu. kautUhalapratizayA hArANi cA arddhahArANi cA ekAvalI yA muktAvalI cA kanakAvalI vA ratnAvalI cA kaTakAni vA ghuTitAni vA keyUrApi vA kuNDalAni vA paTTAni vA mukuTAni vA pralambasUtrANi vA suvarNasUtrANi vA karoti kurvantaM vA svadate // sU. 9 // evaM dharatiH // sU0 10 // paribhuGkte // sU0 11 // carNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA mohanIyakarmodayAt 'kouhallavaDiyAe' kautUhalapratijJayA-svAtmavinodecchayA anyenApi kAraNena vA 'hArANi vA hArAn vA aSTAdazasarikAn 'addhahArANi vA addhahArAn vA navasarikAn arddhahArAn , 'egAvaliM vA' ekAvalI vA-ekasarikAm 'muktAvaliM vA' muktAvalI vA, tatra muktAnAM mauktikAnAmAvalI-paMktiyatra sA, tAM muktAvalIm 'kaNagAvali vA' kanakAvalI vA, tatra kanakAnAM suvarNamaNakAnAmAvalI yatreti kanakAvalI tAm , 'rayaNAvali vA' ratnAvalI vA, tatra ratnAnAM mANikyapramRtInAmAvalI-paMktiryatra tAM ratnAvalIm , 'kaDagANi vA kaTakAni vA kaGkaNAni-suvarNavalayAn vA 'turiyANi vA' truTitAni vA bAhAbharaNAni 'kejarANi vA' keyUrANi vA 'bhujabandha' iti prasiddhAni bhujAbharaNAni 'kuNDalANi vA' kuNDalAni vA-karNAbharaNAni 'pANi vA' paTTAni vA kaTipaTTAni kaTyAbharaNAni 'mauDANi vA' muTuTAni vA-zirobhUSaNAni 'palavasuttANi vA' pralambasUtrANi vA kaNThAdau pralambamAnAbharaNAni 'suvaNNamuttANi vA' suvarNasUtrANi vA-kaNThe dhAryamANAni suvarNasUtragrathitAnyAbharaNAni, etAni hArAdIni yaH zramaNaH zramaNI vA svAtmavinodAbhiprAyeNa anyena vA kenApi kAraNena 'kareI' karoti-svayaM sampAdayati tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' kurvantaM vA-saMpAdayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // evam-hArAdInAM viSaye 'dharei paribhuMjai iti sUtradvayamapi svayamUhanIyam , karaNa-dharaNa-paribhogaviSayANAM sUtrANAM vyAkhyA saptamodezake draSTavyA / sU0 10-11 // sUtram-je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA AINapAuraNANi vA kaMvalANi vA kaMbalapAuraNANi vA koyarANi vA koyara pAuraNANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA nIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA udyANi pA uTTalessANi vA vagghANi vA vivagghANi vA pavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vAkhomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi vA paNalANi vA AvaraMtANi vA cINANi vA aMsuyANi vA kaNagakatANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNavicittANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // suu012||
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 17 sU0-15-238 anyayUthikAdikAritagadAmArjanAdini0 387 choyA-yo bhikSuH kautUhalapratikSayA AjinAni vA AjinaprAvarANAni vA kambalAni vA kambalaprAvaraNAni vA kotarANi vA kotaraprAvaraNAni vA gauramRgANi vI kRSNamRgANi vA nIlamRgANi vA zyAmAni vA mahAzyAmAni vA uNTrANi vA uSTralezyAni vA vyAghrANi vA vivyAghrANi vA plavaGgAni vA pralakSNAni lakSNakalpAni vA kSaumANi vA dukUlAMni vAM tirITapaTTANi vA pratulAni vA paNalAni vA avaratrANi vA cInAni vA aMzukAni vA kanakakAntAni vA kanakakhacitAni vA kanakacitrANi vA kanakavicipANi vA AbharaNavicitrAMNi vA karoti kurvantaM vA svadate / / sU0 12 // _ 'cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA' yo bhikSuH kautUhalapratijJayA AjinAni vA, tatra ajina-mRgacarma tena nirmitAni AdinAni-mRgacarmavastrANi / ityArabhya 'AbharaNavicittANi vA' AbharaNavicitrANi-AbhUpaNamaNDitAni vA, iti paryantAni vastrANi 'karei dharei, paribhujaI' karoti 12 , dharati 13, paribhukte 14, itisUtratrayaM saptamodezakasUtravad vyAkhyeyam / suu012-13-14|| sUtram-je niggaMthe NiggaMthassa pAe aNNautthieNa vAgAratthieNa vA AmajjAvejja vA pamajjAvejja vA AmajjAtaM vA pamajjAtaM vA sAijjai / / suu015|| chAyA-yo nirgranyaH nirgranthasya pAdau anyayUthikena vA gAIsthikena vA AmArjayed vA pramArjayed vA AmAjayantaM vA pramArjayanta vA svadate // suu015|| cUrNI--'je niggaMtheityAdi / 'je niggaMthe' yaH kazcit nigranthaH zramaNaH niggaMthassa' nirgranthasya svAtmabhinnasya 'pAeM' pAdau-caraNI 'aNNautthieNaM vA anyayUkina anyatIrthikena vA 'gAraMthieNa cI' gAhasthikena gRhasthenaM vA AmajjAveja vA' AmarjiyedaM vA ekavAram 'pamajjAvejja vA' pramArjayed vA anekavAram 'AmajjAtaM vo mArjeyantaM vA. 'pamajjAveMteM vA' pramArjayantaM vA zramaNAntaraM 'sAijjai' svadate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 15 // sUtram-evaM taiyauddesagamo bhANiya vo jAva je niggaMthe niggaMthassa gAmANugAmaM dUijjamANassa aNNautthieNa vA gArathieNa vA sIsaduvArisya kArAvei kArAveta vA sAijjai // (55) // sU0 16-70 // evaM je niggaMthe niggaMthIe0 (56) // sUM0 71-126 // evaM jA niggaMthI niggaMthI niggaMthassa0 (56) // sU0 127-182 // evaM ' jA niggaMthI niMggaMthIe (56) // sU0 183-238 //
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - evam - tRtIyodezakagamo bhaNitavyaH yAvat yo nirgranyaH nirgranthasya grAmAnugrAmaM dravataH anyayUthiketa gArhastheikena vA zIrSadIvArikAM kArayati kArayantaM vA svadate (55) // su0 16 - 70 // 388 evam yo nirgranthaH nirgranthyAH 0 (56) // sU0 71 - 126 / / evam yA nirgranthI niryanthasya0 (56) / / sU0 127 -182 / / evam - yA nirgranthI nirmanthyAH 0 (56) ||suu0183-238|| cUrNI - ' evaM ' ityAdi / evam anena krameNa 'taiyauddesagamo bhANiyanco' tRtIyo - dezakagamo maNitavyaH kathayitavyaH kiyatparyantamityAha - 'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvattRtIyoddezakagata saptadazasUtrAdAramya ekasaptatitamasUtraparyantaM paJcapaJcAzatsUtra kadambakamatra vAcyam, tadantimasUtramAha- 'je niggaMthe' ityAdi / 'je niggaMthe' yaH kazcit nirgranthaH 'niggaMthassa' nirgranthasya- svAtmabhinnAnyazramaNasya 'gAmANugAmaM duijjamANassa' pramAnuprAmaM prAmAd grAmAntaraM viharataH 'annautthiSaNa vA anyayUthikena anyadArzanikena 'gArasthipaNa vA' gArhasthikena gRhasthena vA 'sIsaduvAriyaM' zIrpadauvArikAM zirasi chatrAkArAcchAdanarUpAM 'kArAvei' kArayati 'kArAveMtaM vA sAijjai' kArayantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ( 55 ) // sU0 16-70 // evam -'je niggaMthe-nigaMthIe0' atrApi pAdAmArjanAdArabhya zrIrpadauvArikAparyantAni paTpaJcAzatsUtrANi vAcyAni ( 56 ) // sU0 71-126 // evam- 'jA niggaMdhI niggaMthasta0' atrApi paTpaJcAzatsUtrANi vAghyAni (56) // sU0 127-182) evam 'jA niggaMthI niggaMthIe0' atrApi SaTpaJcAzat sUtrANi bodhyAni (56) / suu0183-238|| etAni sarvANi sUtrANi tRtIyodezaka sUtrakadambakavada, vyAkhyeyAni, bhedastApa detAvAneva - yat tatra pAdAmArjanAdaH svayaM karaNaM kathitam, atra tu pareNa kAraNamiti / paTpaJcAzatsUtrANi yathAparasUtrANi pAdaviSayakANi 6, evaM paT kAyasya 12, paD vraNasya 18, paD gaNDaviSayasya 24, pAyukRmi - dorpanakhazikhAMta dvayam 26, aSTa, romaviSayANi 34, trINi dantAnAm 37, paD oSThasya 43, ekamuttaroSThasya 44, ekagakSipatravipayakam 45, par3a akSNoH 51, bhraroma- pArzva romaviSayakaM dvikam 53, asyAdimalaviSayakamekam 54, kAyasvedaviSayakamekam 55, ekaM ca zIrSadvArikA viSayakam 56, iti paTTpaJcAzat sUtrANi 56 / evametAni paTpaJcAzatsUtrANi 'ja niggaMthe niggaMthIe pAe' ityAdinirgranthakArita nirgranthIpAda pramArjanAdyAramya zIrSadvArikAparyantAni vAghyAni 56 / evametra 'jA niggaMthI nigaMthassa pAe' ityAdinirmanthAkAritanirmanthapAdapramArjanAdIni zIrSadvArikA-
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvadriH u0 17 sU0 239-242 mAla vikRtAdhara nAdaniSedhaH 389 paryantAni SaTpaJcAzatsUtrANi paThitavyAni 56 / evameva 'jA niggaMthI niggaMthIe pAe' ityAdi, nimranthIkAritanirgranthIpAdapramArjanAdIni zIrSadvArikAparyantAni SaTpaJcAzatsUtrANi vaktavyAni 56 / etAni sarvANi paJcadazasUtrAdArabhya-aSTatrizadadhikadvizata(238) sUtrapaye ni caturvizatyadhikadvizata(224) saMkhyakasUtrANi tRtIyoddezakagataSoDazasUtrAdArabhya ekasaptati sUtraparyantoktagamAnadhikRtya SaTpaJcAzatsUtrANi 'je niggaMthe niggaMthassa' ityAdiSu caturvapi pratyekaM paThitavyAni, tadartho'pi tadanusAreNaiva jJAtavyaH / / sU0 15-238 // je NiggaMthe NiggaMthassa sarisagassa aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na deMtaM vA sAijjai / / sU0 239 / / chAyA--yo girgrantho nirgranthAya sadRzakAyA'ntaravakAze sati avakAzaM na dadAti na dadataM vA svadate // sU0 239 // cUrNI - 'je NiggaMthe' ityAdi / 'je Niggathe' yaH kazcid nirgranthaH zramaNaH 'NigaMthassa sarisagamsa' nirgranthAya sadRzakAya-yo yasya samAnasAmAcArIkaH sa tasya sadRzaH kathyate, etAdRzAya samAgatAya zramaNAya 'aMte ovAse saMte' antaH-svavasatimadhye avakAze nivAsasthAne sati-vidyamAne'pi 'ovAsa' avakAza-nivAsasthAnam 'na dei' na dadAti-na samarpayati tathA 'na deMtaM vA sAijjaI' vidyamAnamapi avakAzaM na dadataM zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 239 // sUtram--jA NiggathI NiggaMthIe sarisiyAe aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na deMtaM vA sAijjai / / sU0 240 // chAyA- yA nirgranthI nirgranthyai sadRzakAye antaravakAze sati avakAzaM na dadAti na dadartI vA svadate // sU0240 // cUrNI---'jA NiggaMthI ityAdi 'jA NiggaMthI' yA kAcit nirgranthI-zramaNI NiggaM. thIe sarisiyA ninthye-zramaNyai sadRzakAyai samAnakalpasthityAdimatyai 'aMteovAse saMte' antamadhye sati avakAze -nivAsasthAne svavasatau 'ovAsaM na dei' avakAza-nivAsasthAnaM na dadAti na prayacchati, kAcit zramaNI paragrAmAdisthAnAntarAt samAgacchet tasyai yadi iyaM zramaNI . matsamAnadharmiNI' iti jJAtvA'pi svavasatau nivAsaM na dadAti tathA 'na deMtaM vA. sAijjai' na dadaptI vA tAM yA svadane anumodate sA prAyazcittabhAginI bhavati, tathA tasyAH AjJAbhaGgAdikA api doSA bhavanti /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra wwwwww atrAha bhASyakAra:bhASyam-niggaMtho taha niggaMthI, sassa sassa paropparaM / saMtAvAsaM na jaM. deI, ANAbhaMgAi pAvaI // 1 // chAyA nimranthastathA nimranthI svasya svasva parasparam / santamAvAsaM na yat dadAMti, AjJAbhaGgAdi prAmoti // 1 // avacUriH-- nirgranthaH sAdhuH tathA nimranthI sAdhvI svasya svasya parasparaM sAdhuH samAnasAmAcArIkAya sAyave, sAdhvI samAnasAmAcArIkAyai mAdhyai santaM vidyamAnaM svasthitopAzraye AvAsaM sadapi nivAsasthAnaM yat- yadi na dadAti tadA saH sAdhuH sAdhvI vA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnotIti // sU0 240 // sUtram-je bhikkhU mAlohaDaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA khAimaM vA dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 241 // __ chA~yA-yo bhikSurmAlAvahRtam azanaM vA pAnaM vA khAdyaM vA svAyaM vA dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhyantaM vA svadate // 20 241 // __cUNiH- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAlohaDaM' mAlA'vahRtam, tatra mAlAvahRtam-mAlaH sthAnavizeSaH tasmAd avahRtam-apekRSTaM mAlAvahRtam-tat trividham-UrdhvAdhastiryagabhedAt, tatra UrdhvamAlAvahRtam-uccapradezAt nizreNyA: dinA'vatAritam 1 adhomAlAvahatam-bhUmigRhAdita AnItam 2, tiryaDmAlAvahRtam-maJcAdito' 'vatAritam 3 / etAdRzam, 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAcaM vA 'khAimaM vA' svAdyaM vA caturvidhamAhArajAtam 'dijjamANaM' dIyamAnam, yo bhikSuH "paDiggA- . heI' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paMDiggAheMta vA sAijjaI' pratigRhNantaM vAM zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 241 // sUtram-je bhikkhU kohAuttaM asaNaM vA pANaM vA khAImaM vA sAimaM vA ukkujjiya Nikkujjiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 242 // chAyA-yo bhikSuH koSThAyuktam azanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAyaM vA utkujya niSkujya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // 242 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kohAuttaM' koSThAyuktam , tatra koSThaM nAma-mRttikAdinirmitapuruSaikapramANaM tato hInamadhikaM vA 'koThA' iti lokaprasiddha tAdRzakoSThAdau sthitam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ arNibhASyAvacUriHu017 20243-248 mRttikAliptasacittapRthivyAdisthitAzanAdini0 391 'khAimaM vA' khAdyaM vA 'sAimaM vA' svAyaM vA caturvidhamAhArajAtam 'ukunjiya Nikkujjiya utkutrya niSkuLya--uccaiH kubjIbhya nIcaiH kubjIbhUya ca-kAyamunnamya avanamya 'dijamANaM' dIyamAnaM tAdRzamAhArajAtaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhantaM vA svadate-anumodate prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0242 / satram-je bhikkhU maTTiolitta asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ubhidiya nibhidiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 243 // chAyA--yo bhikSuH mRttikopalipramazanaM vA pAnaM vA svAdya vA svAdya vA udbhidya nirbhidya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 243 // __ cUrNiH-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcibhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mahimaolita' mRttikopaliptam-mRttikayA upalita-muditam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAyaM vA 'sAimaM vA' svAcaM vA 'ubhidiya nibhidiya' udbhiya nirbhidha-yadvastu ghRtaguDAdikaM pAtravizeSe sthApayitvA mRttikayA liptaM tat udbhidya-utkRSTaM balapUrvakaM bhitvA troTayitvA nibhiMdya-nitarAM bAraM bAraM bhitvA 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti svIkaroti 'paDiggAheMtaM' tAdRzamazanAdikaM pratigRhNantaM zramaNAntaram 'sAijjaI' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAg bhavatIti // sU0 243 // sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIpaiTThiyaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 244 // evaM AupaiTThiyaM / / sU0 245 // teupaiTThiyaM / / sU0 245 // vaNapphaikAyapaiTThiyaM // sU0 247 // chAyA--yo bhikSurazanaM vA pAna vA khAdyaM vA svAdya vA pRthivopratiSThitaM pratigRhNAti pratigRhanta vA svadate // sU0 244 // evam appratiSThitam // sU0 245 // tejaHpratiSThitam / / sU0 246 // vanaspatikAyapratiSThitam // sU0 247 // ____ cUrNi:-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI bA 'asaNaM' vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAdya vA 'sAimaM vA' svAcaM vA 'puDhavISaidviyaM' pRthivIpratiSThitaM, pRthivyAm-yat sacittapRthivIkAye-sacittamRttikAlavaNagairikArUpe pratiSThitam-anantaraparampararUpeNa sAkSAt parasparayA vA sthApitaM bhavet tad azanAdikaM dIyamAnaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasatre pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 244 // evaM 'AupaiDiyaM apkAyapratiSThitaM-sacittamizrApkAyoparisthitamazanAdikam / / sU0 245 // 'teupaiTiyaM' tejaHpratiSThitaM tejaskAyopari sthitamazanAdikam / / sU0 246 // 'vaNapphaikAyapaiTTiyaM' vanaspatikAyapratiSThitaM haritakAyoparisthitam upalakSaNAd vrIhyAdibIjadhAnyAdipratiSThitaM vA 'zanAdikaM yo bhikSuH pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate sa prAyazcittabhAg bhavati / atra ziSyaH pRcchati-he guro ! yadi pRthivyAdipratiSThitamazanAdikaM gRhNAti tadA ko dopaH, na sparzamAtreNa kasyApi jIvasya pIDA sabhavati / iti, AcArcaH prAha-he ziSya ! bhavatyeva tajjIvAnAM pIDA, yat zramaNAthai zrAvakaH pAtrAdikamavatArayati iti bhavatyavatAraNAdisamaye saMghaTTanaM, saMghaTTanamAtreNaiva te ekendriyA mahatI vedanAmanubhavanti, yathA kazcit jarAjIrNadeho vRddho balavatA taruNayamalapANinA zirasi tADayate tatra yAdRzI vedanAmanubhavati vRddhastato'pyadhikatarAM vedanA saMghaTTanamAtreNaiva ekendriyajIvA anubhavanti tasmAt kAraNAt ekendriyajIvAnAM saMghaTanaM yena bhavet tathA na kartavyamityataH sUtre tannipedhaH kRta iti / evaM yo hi dopaH pRthivyAdipratiSThitA'zanAdigrahaNe bhavati sa eva doSo niyamataH sacittapRthivyAdipratiSThitavanapAtrAdigrahaNe'pi jJAtavyaH / / sU0 247 // sUtram-je bhikkhU accusiNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA muheNa vA suppeNa vA vihuNaNeNa vA tAliyaMTeNa vA-patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAmaMgeNa vA pehuNeNa vA pehuNahattheNa vA celeNa vA celakaNNeNa vA hattheNa vA phumittA vIittA AhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai ||suu0 248 // chAyA-yo bhikSuratyuSNamazanaM vA pAnaM vA svAdhaM vAM svAdhaM vA mukhena vA sUrpaNa pA vidhunanena vA tAlavRntena vA patreNa vA patrabhanena vA zAkhayA vA zAkhAbhatena vA pehuNena vA pehuNahastena vA cailena celakarNena vA hastena vA phUtkRtya vIjayitvA AhRtya dIyamAna pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // su0 248 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'accusiNaM' atyuSNam-atizayoSNam 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA' pAnaM vA 'khAimaM vA' khAcaM vA 'sAima' svAcaM vA 'muheNa vA' mukhena vA mukhavAyunetyarthaH 'muppeNa vA' sUrpaNa vA sUrpavAyunA ityarthaH, 'vihuNaNeNa vA' vidhunanena vA-vyajanena 'paMkhA' iti lokaprasiddhena tadIyavAyunetyarthaH 'vAliyaMTeNa vA tAlavRntena vA tAlavyananena tadIyavAyunetyarthaH, 'pattaNa vA' paNa vA
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUNibhASyAvariH u0 17 sU0 248-251 phUtkRtasacittAzanAdigrahaNaniSedhaH 393 'pattabhaMgeNa vA' patrabhaGgena vA-patrakhaNDena ityarthaH 'sAhAe vA zAkhayA vA-vRkSAvayavarUpayA 'sAhAmaMgeNa vA zAkhAbhaGgena-zAkhAkhaNDenetyarthaH, 'pehuNeNa vA' mayUrapicchena vA 'pehuNahattheNa vA mayUrapicchapujena vA 'celeNa vA' celena vA-vastreNa vA 'velakaNNeNa vA celakarNena vA vastrAvayavena vastrakhaNDenetyarthaH, hattheNa vA' hasteNa vA-hastasaJcAlitavAyunA 'phumittA' phUtkRtya mukhena phUtkAraM kRtvA 'vIittA' vIjayitvA-vyajanAdinA zItalIkRtya 'AhaTTa' Ahatya-AnIya haste gRhItvetyarthaH 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAhetaM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA-cUlhyAdito'vatAritamanyuSNamazanAdikaM mukhAdivAyunA bIjayitvA-zItalIkRnya dIyamAnamazanAdikaM gRhantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / / sU0 248 // sUtram-je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA accusiNaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / sU0 249 // chAyA --yo bhikSurazanaM vA, pAnaM ghA, khAdya ghA svAdhaM atyuSNaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 249 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asaNaM vA' azanaM vA 'pANaM vA pAnaM vA 'khAimaM vA' khAcaM vA 'sAimaM vA' svAcaM vA 'accusiNaM' atyuSNama atyantoSNaM yena hastAdi dahyane tAdRzamazanAdikaM 'pahiggAheI' pratigRhNAti-svIkaroti tathA 'paDiggAheM taM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate ya prAyazcittamAgI bhavati / yataH-atyupNagrahaNe vAyukAyasaMpAtimadvIndriyAdInAM hiMsAsadbhAvAt saMyamavirAdhanA, * hastAdidahanasadbhAvAdAtmavirAdhanA ca bhavatIti tAdRzAzanAdikaM na grAhyam / sU0 24 // sUtram--je bhikkhU usseimaM vA saMseimaM vA cAulodagaM vA vArodagaM vA tilodagaM vA tusodagaM vA javodagaM vA AyAmaM vA sovIraM vAaMbakaMjiyaM vA suddhaviyaDaM vA ahuNAdhoyaM aNaMbilaM apariNayaM avukkaMtajIvaM aviddhatthaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // sU0 250 // chAyA-yo bhikSuH utsekima vA saMkima vA taNDalodakaM vA vArodakaM vA tilodakaM vA tuSodakaM vA yavodakaM vA AcAmaM vA sauvIraM vA AmrakAgjikaM vA zuddhavikaTaM vA adhunAdhautam anAmlam apariNatam avyutkrAntajIvam avidhvastaM pratigRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 250 // 50
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 nizIthace cUrNI --'je bhikkhu ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'usseima vI' utsekimaM vA-vASpitagodhUmapiSTatilAdi yena jalena sicyate-dhAvyate tajjalam, athavA-yena jalena piSTakATisaMzliSTaM pAtram 'kaThautI' tilokaprasiddha prakSAlyate tajjala vA 'saMseimaM vA' saMsekima vA vASpitavAstukatandulIyakAdipatrazAkaM saMsicyate tajjalam / 'cAu lodagaM vA taNDulodakaM vA taNDuladhAvanajalaM yena jalena taNDulA dhAvyante pAkAtpUrva tAdRzaM jalam 'cArodagaM vA' vArodakaM vA-vAraH ghaTaH yena jalena guDAdighaTaH prakSAlyate tAdRzaM jalaM vArodakamiti kathyate 'tilodagaM vA' tilodakaM vA-tiladhAvanajalam 'tusodagaM vA' tuSodakaM vA-tupadhAvanajalam brohyAdiprakSAlitajalamityarthaH 'javodagaM vA' yavaghAvananalaM yena jalena yavAH prakSAlyante tAdRza jalamityarthaH, 'AyAma cA' AcAmaM vA avanAvaNaM siddhataNDulanalam, athavA uSNalauhaM yasmin jale zItalIkriyate tAdRzaM jalamAcAmamiti kathyate 'sovIraM vA' sauvIra vA kAjikajalamityarthaH 'aMbakaMjiya vA' AmrakAjikaM 'muddhaviyaDaM vA' zuddhavikaTaM vA zuddham uSNaM jalam, etAdRzaM sarvaM pAnakajAtam yadi 'ahuNAdhoyaM adhunAdhauta-tatkAladhautam 'aNaMvilaM' anAmlam yasya rasam AmlaM na jAtaM bhavet 'apariNayaM' apariNatam --zastrAparihatam 'avukaMtajIva' atyutkrAntajIvam-avyutkrAntA anapagatAH jIvA yasmAt tat tathA, jIvenAvipramuktaM sacetanaM mizraM vetyarthaH aviddhatthaM' avidhvastam yat varNa-gandha-rasa-sparzana vidhvastam-varNAdibhyo na calitaM tat svabhAvAvasthamityarthaH, etAdRzaM pUrvoktavizeSaNaviziSTaM jalaM bhavettajjalaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAheI' pratigRhNAti-dIyamAnaM svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhNantaM vA svIkurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 250 // sUtram-je bhikkhU appaNo AyariyattAe lakkhaNAI vAgarei vAgaretaM vA sAijjai / / sU0 251 // chAyA-yo bhikSurAtmana AcAryatAyai lakSaNAni vyAkaroti vyAkurvantaM vA svadate cUrNI- je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appaNo Atmana. svasya 'lakkhaNAI' lakSaNAni-karacaraNasthAni cakrAkuzAdIni, tathA svadehasya mAnonmAna-pramANa-saMsthAna-sahananAdIni vA 'AyariyatAe' AcAryatAyai-svasyAcAryapadaprAptyartham 'vAgarei' vyAkaroti-anyasmai kathayati, cakrAGkazatilamazAdivipaye evaM kathayati-yAni AcAryasya latraNAni bhavanti tAni mama zarIre'pi labhyante tenAhamAcAryoM bhaviSyAmIti / kathanaprakAro yathA "amugAyariyasaricchAI lakkhaNAI NaM pAsaha mahaMpi / erisalakkhaNajutto, ya hoi acireNa Ayario" // 1 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNimAyAvacUriH u017 sU0 252-253 gAyanAdikaraNa bheryAdizabdazravaNecchAniSedhaH 395 chAyA-amukAcAryasadRzAni lakSaNAni khalu pazya mamApi / IzalakSaNayuktazva, bhavati acireNa AcAryaH // 1 // ___ ityAdi svasya viSaye vyAkaroti tathA 'bAgareMtaM vA sAijjai vyAkurvantaM vA svazarIrastha lakSaNAni prakAzayantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 251 // sUtram--je bhikkhU gAejja vA hasejja vA vAejja vA Naccejja vA abhiNaejja vA hayahesiyaM, hathigulagulAiyaM ukkiTThasIhanAyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 252 // chAyA-yo bhikSuH gAyet vA hasedvA vAdayehA nRtyedvA abhinayedvA hayaheSitaM hastigulagulAyinam utkRSTasiMhanAda vA karoti kurvantaM vA svadate / / sU0 252 / / cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'gAejja vA' gAyedvA-gAnaM kuryAt, tatra svarakaraNaM svarasaJcAro vA gAnaM tatkuryAt 'hasejja vA' hasedvA- mukhaM visphAlya savikArakahakahakaraNarUpaM hasanaM kuryAt 'vAejja vA' vAdayet-zavINAmRdadgAdikaM vAdayet 'naccejja vA' nRtyedA-pAdajadhorukaTyudarabAhaGgulivadana nayanabhramukhAdInAM vikArakaraNaM gAtrasaJcAlanAparaparyAyaM nRtyaM kuryAt , 'abhiNaejja vA' abhinayedrA-abhinayaM dRzyazranyAdinATakAGgarUpaM kuryAt 'hayahesiyaM vA' hayaheSitaM vA-azvavat heSAzabdaM kuryAt 'hatyigulagulAiyaM vA' hastigulagu ayitaM vA hastizabdavat zabdaM karoti 'ukkiTThasIhanAyaM vA utkRSTasiMhanAdaM vA' siMho yathA vilakSaNa huGkArazabdaM karoti tathaiva siMhazabdAnukArizabdam 'karei' karoti svayameva, paradvArA vA kArayati tathA 'kareMtaM vA sAijaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / atrAha-bhASyakAraH gAejja ahavA Nacce. isejja jai mohamao / pAvai ANAbhaMgAI, micchattaM ca virAhaNaM / / chAyA-gAyedvA athavA nRtyet hasedvA yadi mohtH| prApnotyAzAbhaGgAdi mithyAtvaM ca virAdhanam / / avacUriH-yadi mohataH-mohavazAt kAraNAdakAraNAdvA zramaNaH zramaNI vA gAyetgAna kuryAt, athavA haset-kahakaha-zabdaM kuryAt upalakSaNatvAt vAdayet abhinayet-azvagajAdizabdaM vA kuryAt tadA sa AjJAbhaGgAdikaM mithyAtvaM virAdhanaM ca prAdhnoti // sU0 252 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 nizIthasUtre sUtram-je bhikkhU bherIsadANi vA paDahasadANi vA murayasadANi vA muiMgasahANi vA naMdisahANi vA jhallarisadANi vA vallarisadANi vA DamarugasadANi vA madalasadANi vA saduyasadANi vA paesasadANi vA golaMki sadANi vA annayarANi vA tahappagArANi vitatANi sadANi kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // sU0 253 // chAyA-yo bhikSaH merIzabdAn vA paTahazabdAn vA murajazabdAn vA mRdAzacdAn vA nandizabdAn vA jhallarIzabdAn vA vallarIzabdAn vA DamarukazabdAn vA mardala zabdAn vA sadukazabdAn vA pradezazabdAn vA golukIzabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn vitatAn zabdAn karNathotaHpratizyA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'bherIsahANi vA. merIzabdAn vA dundubhizabdAn vA 'paDahasadANi kA paTahazabdAn vA 'Dhola' iti lokaprasiddhazabdAn 'murayasahANi vA murajazabdAn vA-paTahavizeSazabdAn vA 'maiMgasahANi vA mRdagazabdAn vA 'naMdisahANi vA. nandizabdAna vA-yatra dvAdaza vAdyAni sahaiva vAdyante tAdRzo vAdyavizeSo nandiriti kathyate, tatsambandhizabdAn vA 'jhallarIsadANi vA' jhallarIzabdAn vA, tatra 'jhallarI'-'jhAlara' iti lokaprasiddhA tasyAH zabdAn 'vallari sahANi vA vallarIzabdAn vA 'DamarugasadANi vA. DamarukazabdAn vA-'Damaru' iti lokaprasiddhazabdAn 'mahalasahANi vA. mardalazabdAn vA-mardalaH-tannAmako vAdhavizeSaH, tacchabdAn 'sadayasadANi vA sadukazabdAn vA - vAcavizeSazabdAn vA 'paesasadANi vA' pradezazabdAn vA 'golaMkisahANi vA' golakIzabdAn vA-goluDkInAmako vAdyavizeSastacchabdAn vA tathA 'annayarANi vA' anyatarAn anyAn vA 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn-pUrvoktapradarzitazabdasadRzAn manyAnapi anekaprakArAn 'vitatANi sadANi' vitatAn zabdAn-vitatajAtIyavAditrasamutthAn zabdAn 'kaNNasoyapaDiyAe karNazrotaHpratijJayA-karNendriyeNa zravaNapratijJayA - karNAbhyAM zravaNecchayA 'abhisaMdhArei abhisaMdhArayati-zrotuM manasi nizcinoti tathA 'abhisaMdhAreta vA sAijjai' abhisaMdhArayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sA prAyazcittabhAgI bhavati // 253 / / sUtram-je bhikkhU tAlasadANi vA, kaMsatAlasadANi vA littiyasadANi vA gohiyasadANi vA makariyasadANi vA kacchamIsadANi vA mahaisadANi vA saNAliyAsadANi vA valiyAsadANi vA annayarANi vA
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvantriH3017 sU0 254-256 tAlAMdivINAdizaGkhAdizabdazravaNecchAniSedhaH 397 tahappagArANi ghaNANi sadANi vA kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai / / sU0 254 // chAyA-yo bhikSustAlazabdAn vA kAMsyatAlazabdAn vA littikAzabdAn vA goghikAzandAn vA makarikAzandAn vA kacchapIzadhdAn vA mahatizabdAn vA saNAlikAzabdAn vA palikAzandAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn dhanAn zabdAn vA karNabhotaHpratibayA abhisandhArayati abhisandhArayantaM vA svadate // 90 254 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'tAlasadANi vA' tAlazabdAn vA-saMyogAbhighAtajanyatAsambandhena jAyamAnAn zabdAn 'kaMsatAlasadANi vA' kAMsyatAlazabdAn vA, tatra kAMsya-dhAtuvizeSastasya tAlo-vAditravizeSaH tatsaMyogena jAyamAnAn zabdAn kAMsyatAlazabdAn 'littiyasapANi vA' littikAzabdAn vA, tatra littikA vAdinavizeSa tasyAH zabdAn 'gohiyasahANi vA' godhikAzabdAn vA-godhikA''kRtiko vAdyavize. pastacchandAn 'makariyasahANi vA' makarikAzabdAn vA-makarAkRtiko vAdyavizeSastasya zabdAn 'kacchabhIsahANi vA' kacchapIzabdAn vA kacchapAkRtivAthavizeSazabdAn vA 'mahiyasadANi vA' mahatikA zabdAn vA 'saNAliyAsadANi vA' sanAlikAzabdAn vA, atra tAlAdikaM sarvamapi vAcavizeSalakSaNameva, teSAM vizeSato nAmAni lokato dezatazca jJAtavyAni, atra tu sAmAnyarUpeNaiva arthAH pratipAditAH / 'annayarANi vA' manyatarAn vA 'tahappagArANi vA' tathAprakArAn anyAnapi tatsadRzAn 'ghaNANi saddINi' ghanAn-janajAtIyavAdinasamutthAn zabdAn 'kaNNasoyapaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA-karNAbhyAM zrotumicchayA 'abhisaMdhArei' abhisaMdhArayati manasA zravaNArtha nizcayaM karoti tathA 'abhisaMdhAretaM vA sAijjai' abhisaMdhArayantaM karNasukhAvahAn tAlAdizabdAn zrotuM manasA nizcayaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sa0 254 // sUtram-je bhikkhU vINAsadANi vA vivaMcIsadANi vA tuNNasadANi bavvIsahANi vA vINAiyasadANi vA tuMbavINAsadANi vA saMkoDayasadANi vA ruruyasadANi vA DhekuNasadANi vA annayarANi vA tahappagArANi tatANi saddANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA saaijji||255 chAyA-yo bhikSuH voNAzabdAt vA vipaJcIzabdAn vA tUNazabdAn vA vavvIsazabdAn vA vINAtikazabdAn vA tumvavINAzabdAn vA saMkoTakazabdAn vA rurukazabdAn vA
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra 398 DhaMkuNazabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn tatAn zabdAn karNazrotaHpratikSayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayanta vA svadate // sU0 255 / / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vINAsadANi vA vINAzabdAn vA iti vINAdInAM sUtroktAnAM zabdAn , manyatarAn vA tathAprakArAn tattajjAtIyavAditrasamutthAn zabdAn vA 'kaNNasoyavaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA 'abhisadhArei' abhisaMdhArayati 'abhisaMdhAretaM vA sAijjai' abhisaMdhArayantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 255 / / sUtram-je bhiskhU saMkhasahANi vA vaMsasadANivA veNusadANivA kharamuhAsadANi vA parilIsadANi vA cecAsadANi vA annayarANi vA tahappagArANi jhusirANi sadANi kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai / / sU0 256 // chAyA - yo bhikSu. zavazandAn vA vaMzazabdAn cA veNuzabdAn vA kharamukhIzabdAn vA parilIzadAna vA cecAzabdAn vA anyatarAn vA tathAprakArAn zupirAn zabdAn karNayotaHpratikSayA abhisaMdhArayati abhisaMdhArayantaM vA svadate / / sU0 256 // cUrNI-'je bhikkhU' ityaadi| jebhikkhU yaH kazcidbhikSuH adaNaH zramaNI vA 'saMkhasadANi vA' zaGkhazabdAn vA 'vaMsasadANi vA' vaMzazabdAn vA vaMzena jAyamAnAn zabdAn vA 'veNusapANi vA veNuzabdAn vA, tatra veNuriti sazupiro vaMzasyaiva jAtivizeSaH yo mukhAdivAyunA paritaH zabda karIti, yena niSpAditavAditram 'vAMsurI' iti lokaprasiddhaM tasya zabdAn vA 'kharamuhIsahANi vA' kharamukhIzabdAn vA, tatra kharo-gardabhaH tasya mukhamiva mukhaM vasyAH sA kharamukhI-vAdinavizeSaH tasyA. zabdAn parilIsahANi cA' parilIzabdAn vA vAdyavizeSasya zabdAn 'cecAsaddANi vA' cecAzabdAn vA 'cecA' iti vAdyavizeSasya zabdAn vA 'annayarANi vA tahappagArANi' anyatarAn vA tathAgrakArAn-zaGkhavaMzaveNuprabhRtizabdasadRzazabdAn 'jhusirANi sadANi' zuSirAnzupigjAtIyavAditrajanyAn zabdAn 'kaNNasoyavaDiyAe' karNazrotaHpratijJayA-karNAbhyAM zravaNecchayA 'abhisaMdhAreI' abhisaMdhArayati-manasi nizcayaM karoti tathA 'abhisaMdhAreMtaM vA sAijjaI' abhisaMdhArayanta vA zramaNAntaraM svaMdate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti / sU0 256 // sUtram-je bhikkhU vappANi vA phalihANi vA jAva ihaloiesu vA svesu paraloiesu vA rUvesu jAva ajjhovavajjataM vA sAijjai / / sU270
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvariH u0 17 sU0 270-271 camAdInAM prazaMsAnindAdizravaNecchAniSedhaH 399 chAyA-yo bhikSuH vaprAn vA pariravA vA yAvat aihalokikepu vA rUpeSu pAralokikepu vA rUpeSu yAvat adhyupapadyamAnaM vA svadate // sU0 270 // cUrNI--'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vappANi vA' vaprAn vA 'vapra' iti kedAraH, durga., prAkAraH kSetram, unnatabhUbhAgo bA procyate, tAn tAdRzAn. vA sthAnavizepAn , 'phalihANi vA' parikhA vA yA grAmAdeH samantAt parivRtA gartarUpA yAH 'khAi' iti prasiddhAstAH, 'jAva' yAvat , yAkpadena ita Arabhya 'ihaloiesa vA svesu' iti sUtraparyantAni dvAdazoddezakokAni caturdaza sUtrANi saMgrAhyANi, tatra vaprAdInAM prazaMsAnindAtmakAni vArtAdIni karNazrotaHpratijJayA abhisaMdhArayati, abhisaMdhArayantaM vA svdte,|| suu0269|| tathA 'ihalo iesu' aihalokikepu aihalokikazabdena manuSyA gRhyante tena aihalokikeSu manuSyasambandhipu 'rUvemu' sveSu tathA 'paralaiemu rUvensa' atra pAralokikazabdena tiryaJco gRhyante, tena pAralokikeSu hayagogajAditiryakSu dRSTAdRSTAdibhedabhinneSu rUpeSu 'jAva' yAvat-yAvatpadena 'sajjai rajjA gijmai ajhovavajjaha sajjataM rajjataM gijhaMta' AsaktiM karoti, rAAM karoti, gRddhiM karoti, adhyupapattiM karoti, tathA-pUrvoktaM kurvantam tathA 'ajhovavajjataM' adhyupapadyamAnam-adhyupapattiM kurvantama zramaNAntaram 'sAijjaDa' svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatItyantimasUtrArthaH / atra prathamayAkpadena-'jebhikkhU kppANi vA phalihANi vA0 1 evaM vaNANi vA gahaNANi vA 2, gAmANi vA garANi vA03, gAmamahANi vA NagaramahANi vA04, gAmavahANi vA NagaravahANi vA0 5, gAmapahANi vA NagarapahANi vA 6, AsakaraNANi vA hatyikaraNANi vA0 7, AsajuddhANi vA hasthijuddhAji vA0 8, hayaThANANi vA iyajUDiyaThANANi vA0 9 abhiseyaThANANi vA akkhAiyaThAsuNANi vA 10, kaTTakammANi vA cittakammANi0 vA 11, DivANi vA DamarANi vA0 12, virUvarUvesu mahussavesu itthINi vA purisANi vA0 13 ihaloDaesu vA rUvesu0 - 14, iti caturdaza sUtrANi dvAdazodezake'valokanIyAni, artho'pi tatraiva draSTavya iti / vizeSastvayam-yattatra 'cakkhadaMsaNavaDiyAe' ityuktam , atra tu 'kaNNasoyavaDiyAe' iti vAcyam / punazca tatra vaprAdInAM cakSuSA darzanaviSayako nipedhaH pratipAditaH, atra tu vaprAdInAM prazaMsAnindAtmakavAyAH karNAbhyAM zravaNaviSayako nidho jJAtavya iti / tasmAt kAraNAt zramaNaH zramaNI vA vaprAdInAM prazaMsAnindA. makavArtAdizravaNecchayA vicAraM na kuryAt nApi vicAraM tatkurvantamanumodayet, tathA pAralokikadRSTA. dRSTajJAtAjJAtazrutAzrutarUparasagandhasparzeSu kadAcidapi AsaktirAgAdikaM na kuryAt na vA kArayet tathA tAdRzarUpAdipu AsaktayAdi kurvANaM zramaNAntaraM kathamapi kadAcidapi nAnumodayet / /
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 atrAha bhASyakAraH bhASyam - 'bappAsyaM tadA khvA, - iyaM soyapaDimnayA / abhisaMdhArae sajje ANAbhaMgAi pAtrai || chAyA - vaprAdikaM tathA rUpAdikam zrotrapratijJayA / abhisaMdhArayet sajjeta AzAbhaGgAdi prApnoti // " avacUriH - yo bhikSuH caprAdikaM tathA rUpAdikam aihalaukikapAralo kriketi manuSyatiryaksambandhirUpAdikaM tadvArttAdikaM zrotaH pratijJayA zravaNecyA manasi abhisaMdhArayet zrotuM manasi nizvayaM kuryAt sajjeta vA tatra Asakto vA bavet tadA sa bhikSuH AjJAbhaGgAdikaM prApnoti // 270 // sUtram -- taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghA - iyaM // sU0 279 // // nisIhajhayaNe sattarasamo udeso samatto // 17 // -tat sevamAna Apadyate cAturmAsikaM parihArasthAnam udghAtikam // sU0 271 // || nizIthAdhyayane saptadazodezakaH samAptaH // 17 // cUrNI - 'ta' tat uddez kAdita ArabhyAdazakAnta paryantakathitaprAyazcittasthAnAni 'sevamANe' sevamAnaH- pratisevanAM kurvan 'AvajjaI' Apadyate prApnoti 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam arthAt prAyazcittaM kIdRzam ! 'ugdhAiyaM udvAtikam laghukamiti // 33 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagahallama- prasiddhavAcaka - paJcadazabhApAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrIzAhachatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya" - pada bhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainagharmaMdivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati-viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhAdhyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm saptadazoddezakaH samAptaH // 17 // chAyA nizIthasUtre -
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ // assttaadshodeshkH|| saptadazohezakaM vyAkhyAya tadanu avasaraprApto'STAdazodezakaH prArabhyate, athAsyASTAdazoddezakAdisUtrasya saptadazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH 1 iti cedatrAha bhASyakAraHbhApyam-- sahassa savaNahAe, gamaNaM duvihaM bhave / ____jaleNa thalamaggeNa jaleNettha nisijjhai // chAyA- zabdasya zravaNArthAya gamanaM dvividhaM bhavet / jalena sthalamArgeNa jalenAtra niSidhyate // avacUriH- saptadazoddezake zabdasya zravaNArthAya tatavitatazuSirAdivAditrANAM tathA anekeSAM dividhazabdAnAM zravaNAya, tatra sthalavizeSe 'tatavitatazuSirAdivAditrANAM manoharazabdo'vazyameva zrotavyaH' ityevaM prakAreNa manasA nizcayaM karoti, tacchavaNaM ca zabdasthAnamagatvAM asaMbhavi iti matvA avazyameva gamanaM kariSyati, tad gamanaM dvividhaM-dviprakArakaM bhavet ekaM gamanaM jalena-jalamArgeNa dvitIyaM ca gamanaM sthalamArgeNa / tatra pUrva zabdazravaNArtha sthalamArgasya niSedhaH kRtaH / jalamArgeNa gamanaM tu nAvamAzritya bhavatIti naukAviSayako nipegho'trAsmin uddezake kariSyate, ayameva sambandhaH pUrvAparodezakasUtrayorbhavatIti, tadanena saMbandhena AyAtasyAsyASTAdazoddezakasyedaM prathamaM sUtram sUtram-je bhikkhU aNaTThAe NAvaM dUrUhai dUruhaMtaM vA saaijji,|| chAyA-yo bhikSuH anarthAya nAvaM dRrohati dUrohantaM vA svadate // sU. 1 // cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNaMdvAra' manAya tatra na arthAya iti anarthAya atrArthazabdaH prayojanArthadyotakastathA ca prayojana mantareNaiva ityarthaH / athavA-anarthAya--sveSTasiddhevighAtakAya sAdhUnAmiSTaM mokSaprAptaye saMyamArAdhanam, nahi saMyamArAdhanamakRtvA ko'pi mokSabhAgI saMbhavati 'jJAnadarzanacAritratapAMsi mokSamArgaH' iti niyamAt nAvAdinA jalasataraNe'vazyaM SaTkAyajIdAnAmatipAto bhavet tatazca saMyamo virAdhito bhavati tataH 'aNadvAe' anarthAya yena sayamavirAdhanA sapacate so'narthastasmai, athavA na - zabdo'tra alpArthakastena anarthAya alpaprayojanAya saMyamasambandhigADhA''gADhakAraNamantareNa sAMdho vArohaNaM zAstre niSidvam, tato yo gADhAgADhakAraNamantareNa 'NAvaM' nAvaM naukA nadyAdijalAzayaraya pAragamanAya 'dUruhai' dRrohati naukAyAmadhirohaNaM karoti tathA 'dulhataM vA
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasane tha02 sAijjai' dUrohantaM vA svadate, yo hi zramaNaH jalAzayapAragamanAya naukAmadhirohati tamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // atrAha bhASyakAra:bhASyam--'NAvArohaNa sAhussa aNahAe aseyase / kouhalleNa nArohe, nannatyAgADhakAraNA // 1 // chAyA-naukAdhirohaNaM sAdhoranIya azreyase / kautUhalena nAroheta, anyatrAgADhakAraNAt // 1 // avacUri:-'sAhussa' sAdhoH nAvArohaNa manAya-azreyase akalyANAya ca bhavati tatra SaTkAyavirAdhanAyA avazyammAvAt , athavA anarthAya-aprayojanAya prayojanaM vinA sAdhona vArohaNam azreyase-amokSAya saMsArAya bhavatyeva ataH kautUhalena zabdazravaNAdikutUhalamAzritya sAdhuH kadApi nAvaM nArohet, kadevyAha-AgAhakAraNAdanyatra-gAdAgADhakaraNaM vinA nArohet / tatra gADhAgADhakAraNaM ca gurusevAglAnavaiyAvRttyAdikam / / sU0 1 // sUtram-je bhikkhU NAvaM kiNai kiNAvei kIyaM Ahahu dijjamANaM durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH naukAM phrINAti-jhApayati krotamAhatya dIyamAnaM dUrohati dUrohantaM vA svadate ||suu02|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaMkiNaI' naukAM krINAti-mUlyaM datvA svIkaroti 'kiNAveI' krApayati-mUlyaM datvA anyadvArA naukAyAH krayaNaM kArayati, tathA 'kIyaM AhaTu dijjamANaM' krItamAhRtya dIyamAnam anyaH ko'pi mUlyaM datvA naukAM kroNAti, sa ca krItvA abhimukham AhRtya zramaNAya dadAti tat krotamAhRtya dIyamAnamiti kathyate, krayakrItAmabhimumAnIya dIyamAnAM naukAM zramaNaH zramaNI vA 'duhaI' dUrohati-tadadhirohaNaM karoti, tathA 'duruhaMtaM vA sAijjaI' dUrohantaM vA-naukAyA apari adhirohaNaM kurvantaM zramaNAntaraM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 2 // sUtram-evaM jA cauddasame uddese paDiggahagamo so Neyavvo jAva acchejjaM aNisiDhe abhihaDamAhaTu dijjamANaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // suu03-5||
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u018 sU0-1-9 naukAyA ArohaNakrayaNAdiniSedhaH 403 chAyA - evaM yaH caturdaze uddeze pratigrahagamaH sa jJAtavyaH yAvad Achedyam anisRSTam abhihRtam mAhRtya dIyamAnaM drarohati dohantaM vA svadate ||suu0 3 // cUrNI - ' evaM ' ityAdi / ' evaM ' evam anena prakAreNa naukrINanarItyA 'jo cauddasame use paDiggahagamoM' yazcaturdaze uddeze pratiprahagamaH pAtragrahaNagamakaH proktaH 'seNeyantro' so'tra naukA viSaye jJAtavyaH - vaktavyaH kiyatparyantamityAha - ' jAva' yAvat 'acchejjaM' mAccheSAM kasyApi hastAdAcchiya sthApitAM 'aNisihUM' anisRSTAM naukAM svAminA'dattAM tatsvAmina ajJAmantareNa gRhItAm 'abhihaDaM' abhihRtAM - sthAnAntarAt AnItAm 'AdaDa dijjamANaM' Advatya - saMmukhamAnIya dIyamAnAM nAvam ' durUhai' dUrohati - Arohati 'duruhaMta vA sAijjar3a' dUrohantaM - nAvamadhirohantaM zramaNAntaraM svadate sa prAyavittabhAgI bhavati / bhatra sUtre 'jAva' iti yAvatpadena "je bhikkhU' nAvaM pAmiccei nAvaM pariyaI' iti sUtradvayaM saMprAyam marthastatraiva caturdazodde ke draSTavya iti / vizeSastAvadetAvAneva yat- caturdazo dezake pratigrahazabdaH proktaH, atra tu 'nau' zabdaM prayojya AlApakA vidhAtavyA iti // atrAha bhASyakAraH - bhASyam - 'jo kINai sayaM NAvaM, pAmiccAiyamAruhe / ANAbhaMgAi pAvera, micchattaM ca virAhaNaM // chAyA -- yaH kroNAti svayaM naukAM prAmityAdikAmArohet / AzAbhaGgAdi prApnoti midhyAtvaM ca virAdhanam // avacUriH--yo bhikSuH zramaNaH zramaNI vA svayameva naukAM krINAti-mUlyasamarpaNena svAtmAghInAM karoti anyadvArA vA naukAyAH krayaNaM kArayati tathA prAmityAdidoSaduSTAM nAvamArohet pUrvoktaprakArAM naukAmadhirohati, ArohantaM naukAyAmadhirohaNaM kurvantaM zranaNAntaramanumodate, sa mAjJAbhaGgamanavasthAM midhyAtvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnotIti bhASyArthaH // sU0 3-5 // sUtram - je bhikkhU thalAo nAvaM jale okkasAvei okkasAveta vA sAijjai // sU0 6 // chAyA - yo bhikSuH sthalAt nAvaM jale avakarSayati avakarSayantaM vA svadate // 0 6 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH 'thalAo' sthalAtjalapArzvasthabhUmibhAgAt taTAdityarthaH ' NAvaM' nAvam - naukAm 'jale okkasAvei' jale - nadyAdi - jalapravAhe avakarSayati- avatArayati sthale vidyamAnAM naukAM jale karoti - kArayati vA tathA
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 nizIthastra 'yokkasAvetaM vA sAinjaI avakrarpayantaM sthalAt jalaM naukAmavatArayantaM zramaNAntaraM svadateanumodate ma prAyazcittamAgI bhavati // mR0 6 // - sUtram-je bhikkha jalAo nAvaM thale ukkasAvei ukkasAvetaM vA mAijjai // sU0 7 // chAyA-yo bhikSuH jalAt nAcaM sthale utkarSa yati utkayaMyanta vA svdte||07|| cUrNI-'ne bhikkha' ityAdi / je bhikkha' yaH RzcidbhikSuH 'jalAo nAvaM yale ukkasAvaI' jayAt-nadyAdinalamatryAt naunAM sthaLe upayati-jalamthA sthala kageti pahArA vA kArayati jala saMtAntI naukAM jalAt niSkAsya bhUmimAge sthApayatItyarthaH, tayA-'ukasAveta vA.sAhajaI' utkarSa yantaM-jalAt naukAM sthala kurvantaM zramaNAntaraM svadata-anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati // 90 7 // mutram-je mizbha puNNa NAvaM usmithai usisacaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH pUNI nAvamusiJcati utsiJcantaM vA svadate ||suu0 8 // cUrNI- 'le bhikAbU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcizikSuH 'puNNaM nAvaM pUNoM naTapUrNA naukAm sacchidratvAcana paripUrNI nAvaM yaH zramaNaH zramaNI kA 'ussiMbaI urisaJcati naukAyAM sthita jalam ananyAdinA anyena kenApi mAyanena vahiniSkAsayati nayA 'ussiMcaM vA sAijjaI' unsiJcantaM vA tvadata-anumodata sa prAyazcittamAgI bhavati // sU0 8 // . mRtram-je bhira vikhuNaM NAcaM uppilAvei uppilAvetaM vA sAMijjai // sU0 9 // chAyA yo bhikSurvikSuNNAM nAvam utplAvayati utplAvayantaM vA svadate / / sU0 7 // .. cUNI-je mikkhU inyAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zRmaNI vA 'vikhuNNaM' vikSuNyAm-jala paDU vA magnAm nokAm 'uppilAveI' ullAvati naukA jalAt paDvAhA upari sthApayani svayaM paradvArA vA tathA-'uppilAve vA sAijai' ucchAvayantaM vA svadate ma prAyazcittamAgI bhavati // sU0 9 // mUtram-je bhivambU paDiNAviyaM kaTu NAvAe dUsahai dUruhaMtaM vA mAijai // sU0 10 // ' chAyA -yo bhikSuH pratinAvikaM kRtvA naukAyAM dUrohati dUrohantaM syadate // 2010 / /
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u0 18 sU010-14 UrdhvagAminyAdinaukAyA ArohaNA''karSaNAdiniSedhaH 405 cUrNI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'paDiNAvirya' pratinAvikam ekaM nAvikaM prati anyo nAvikaH pratinAvikastam / ayaM bhAvaH-asmin taTe sthitaH san sAdhuH kazcinnAvikaM vadati yat nadyAderardhabhAge'nyo nAvika Agatya mAM neSyati mato nadyAderardhagAgaparyantaM mAM tvaM naya, ityutvA nAviko nirNIyate sa pratinAvikaH kathyate, etAdRzaM pratinAvikam 'kaTTa' kRtvA 'nAvAe' nAvi -naukAyAm 'durUhai' dUrohati-adhirohati, anyaM vA dUrohayati tathA 'durUhaMta darohantam-adhirohantaM zramaNAntaraM 'sAijjai' svadate-anumodate sa pAyazcittabhAgo bhavati // sU0 10 // sUtrasa-bhikara uDDagAmirNi vA NAvaM ahogAmiNi vA NAvaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijai // sU0 11 // __chAyA-yo bhikSurUrdhvagAminI vA nAvamadhogAminI vA nAvaM dRrohati dUro. hantaM vA svadate / / sU0 16 // carNI-'je mikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'uDaDhagAmiNi vA nAvaM' UrdhvagAminI vA nAvam srotasaH saMmukhaM gacchatI naukAM yA khalu nadyAdau vartamAnA naukA pratisrotaH sroto'bhimukhaM prayAti yasmAta pradezAt nadI Agacchati tameva pradeza prati yA gacchati sA UrdhvagAminI naukA kathyate, tAM tAdRzIM naukAm tathA 'ahogAmiNi vA NAvaM durUhai' adhogAminI vA nAvaM dUrohati, yA jalapravAheNa saha jalapravAhAnusAreNa gacchati sA'dhogAminI naukA kathyate, tAmadhogAminI jalasroto'nugAminnI naukAM dUrohati; tAdRzyA naukAyA upari adhirohaNaM karoti kArayati vA tathA 'durUhataM vA sAijjai' dUrohantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // . sUtram-je bhikkhU joyaNavelAgAmiNi vA addhajoyaNavelAgAmiNi vA NAvaM dUruhai durUhataM vA sAijjai // sU0 12 // chAyA-yo bhikSuH yojanavelAgAminI vA arddhayojanavelAgAminI vA nAvaM dUrohati, durohantaM vA svadate // sU0 12 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'joyaNavelAgAmiNi vA NAvaM yojanavelAgAminI vA nAvam yojanapramANAM velAM taTaM gantuM zIlaM yasyAH sA yojanavelAgAminI yojanaparimitajalamaryAdollavinItyarthaH, tAM yojanavelAgAminI naukAm 'addhayojaNavelAgAmiNa vA NAvaM' arddhayojanavelAgAminI vA naukAm arddhayojanaparimita
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 nizIthayo jalamaryAdAyAM gamanazIlAm nAvam naukAm 'durUhaI' durohati tAzanaukAyAmadhirohaNaM karoti kArayati vA tathA 'durUItaM vA sAijjaI' dUrohantaM vA naukAmadhirohantam adhirohaNaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 12 // sUtram-je bhikkhU NAvaM AkasAvei khevAvei rajjuNA kaTeNaM vA kaDDhAvei AkasAvaMtaM vA khevAvaMtaM vA kaDDAvaMtaM vA sAijjai / / sU013 // chAyA-yo bhikSuH nAvamAkarpayati kSepayati rajjyA kASThena vA karpayati, AkarSayantaM vA kSepayantaM pA karpayantaM vA svadate // sU. 13 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM' nAvaM naukAM jale saMtarantIM jale nimajantI vA 'AkasAveI' thAkarSayati-samIpe mAnayituM prerayati 'khevAveI' kSepayati cAlanakApTena anyadvArA cAlayati, tathA 'rajjuNA' rajjvA 'kaDeNa vA' kASThena vA yaSTayAdinA 'kahaDhAveI' karSayati-jalAdvahiniSkAsayati, evam Akaprayanta kSepayantaM rajjvA kASThena vA nAvaM karSayantaM zramaNAntaram 'sAijjaI' svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 13 // sUtram-je bhikkhU NAvaM alittaeNa vA daMDeNa vA paphiDieNa vA vaMseNa vA valeNa vA vAhei vAheMtaM vA sAijjai / / sU0 14 // __ chAyA-yo bhikSuH aritrakeNa vA daNTena vA paphiDipaNa vA vaMzena vA valena vA cAhayati vAhayantaM vA svadate // sU0 14 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM' nAvam-naukAm 'alittaeNa vA' aritrakeNa vA-naucAlakadaNDavizeSeNa 'daMDeNa vA' daNDena vA sAmAnyadaNDavizeSeNa 'papphiDieNa vA' 'papphiDiya' iti naucAlakopakaraNavAcako dezI zabdaH tena vA 'vaMseNa vA' vaMzena vA-vaMzayaSTyA vA 'valena vA' valA iti prasiddhana pRthulakASThena vA, etairuparyukanaukAcAlakasAdhanaiH yaH zramaNaH zramaNI vA naukAm 'vAhei' vAhayati-cAlayati svayaM paradvArA vA cAlayati tathA 'vAheMtaM vA sAijjaI' vAhayantaM vA naukAM cAlayantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa 'prAyazcitabhAgI' bhavatIti / / sU0 14 // sUtram-je bhikkhU NAvAudagamAyaNeNa vA paDiggaheNa vA mattaeNa vA NAvAusicaNeNa vA NAvaM ussicai umsicaMtaM vA sAijjai //
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ barNibhASyAvacUrisu018 sU0 15-32 nauchidrapidhAna-tagatadAturazanAdigrahaNani0 407 ___ chAyA-yo bhikSuH nAbudakabhAjanena vA pratigraheNa vA mAtrakeNa vA nAvRtsiJcanakena vA nAvam utsi'mati-utsiucantaM vA svadate // sU0 15 // ___ cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcibhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAvAudagamAyaNeNa vA' nAvudakabhAjanena-naukodakabhAjanena, naukAsaMbandhinodakapAtreNa jalaniHsArakapAtreNa 'paDiggaheNa vA' pratigraheNa-svakIyAhArapAtreNa vA 'mattaeNa vA' mAtrakena-svakIyalaghupAtreNa vA 'NAvAussiMcaNeNa vA' nAvusiJcanakena vA-naukosizcanakena vA yena pAtreNa naukAsthitaM jalaM bahiniSkAsyate tAdRzapAtreNa 'NAvaM' nAvaM nAkAm 'ussicai usiJcati-naukAsthaM jalaM naukAto bahiniSkAsayati tathA 'ussiMcataM vA usiJcantaM vA zramaNAntaram 'sAijaI' svadate-anumodate sa prAyazcittamAgI bhavati // sU0 15 // sUtram-je bhikkhU nAvaMuttiMgeNa udagaM AsavamANaM uvaruvari ca kajjalAvemANaM pehAe hattheNa vA pAeNa vA AsasthapatteNa vA kusapatteNa vA maTTiyAe vA celeNa vA celakaNNeNa vA paDipihei paDipiheMtaM vA sAijjai ||suu0 16 // chAyA-yo bhikSu vuttiona udakamAtravantam uparyupari ca kajjalAvamAnAM prekSya hastena vA pAdena vA azvatthapatreNa vA mRtikayA thA velena vA celakaNeNa vA paripidadhAti pratipidadhantaM vA svadate // sU0 16 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya. kazcid bhikSuH-zramaNaH zramaNI vA 'NAvaM uttigeNa nAvRttiGgena nauvilena nauchidreNetyarthaH 'udagaM AsavamANaM' udakam Asravantam chidreNa naukAyAM jalaM pravizantaM 'uvaruvari ca kajjalAvemANaM' uparyuparIti vegapUrvakaM kajjalAvamAnAM buDantI plAvyamAnAmityarthaH 'bruDaH kajjalAva' iti vacanAt 'pehAe' prekSya-dRSTvA tannirodhArtham 'hattheNa vA hastena vA 'pAeNa vA' pAdena vA 'AsatthapattaNa vA' azvatthapatreNa vA pippala. patreNa vA 'kusapatteNa vA kuzapatreNa vA darbhasamUhena vA 'maTTihayAe vA mRttikayA vA 'celeNa vA celena vastreNa vA 'celakaNNeNa vA' celakarNena vA vastrakhaNDena vastrAnti mabhAgena vA 'paDipihei' pratipidadhAti-chidrasya mukhaM niruNaddhi anyena vA chidranirodhaM kArayati 'paDipitaM vA sAijjaI' paripidadhataM vA chidreNa- naukAyAM pravizato jalasya hastAdinA nirodha kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate--anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 16 // sUtram--je bhikkhU NAvAgao NAvAgayassa asaNaM vA pANaMvA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai // suu017||
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre chAyA - yo bhikSunauM gato naugatasyAzanaM vA pAnaM vA khAdya vA svAdya vA prati. gRhNAti pratigRhNantaM vA svadate // sU0 17 // 'cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' ya' kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NAbAgao' svayaM naukAsthitaH san 'NAvAgayassa naugatasya naukAyAmeva sthitasya dAtuH 'asaNaM cA azanaM vA 'pANaM vA pAnaM vA 'khAimaM vA khAdyaM vA 'sAimaM vA svAdya vA' caturvidhamAhArajAtam 'paDiggAi pratigRhNAti svIkaroti, ayaM bhAva - naukAyAmeva sAdhurbhavet tathA naukAyAmevopaviSTaH zrAvako'pi bhavet tatra naukAsthitaH bhramaNaH zramaNI vA naukAmadhyasthitadAtuH saMbandhi azanAdikaM svIkarotIti, tathA 'paDiggArhataM vA sAijjai' pratigRhantaM zramaNAntaraM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 17 // 408 An 0 sUtram - eva eeNaM gameNaM NAvAgao jalagayassa0 || sU0 18 // gAvAgao paMkaga yassa * // sU0 19 // NAvAgao thalagayassa0 || sU0 20|| evaM jalagaeNavi cattAri // sU0 24 || paMkagaeNavi cattAri // sU0 28 // thalagaeNavi cattAri // sU0 32 // chAyA - pavam anena gamena naugato jalagatasya0 || sU0 18 || naugataH paGkagatasya // sU0 19 // naugataH sthalagatasya0 // sU0 20 // evaM jalagatenApi catvAri0 // sU0 24 // paGkagatenApi catvAri0 // sU0 28 // sthalagatenApi catvAri0 // sU0 32 // cUrNi - ' evaM eeNaM gaMmeNaM' evam anenaiva prakAreNa - anayaiva rItyA etena gamena anenaiva mAlApakaprakAreNa 'NAvAgao jalagayassa0 // sU0 1|| NAvAgabhI paMkagayatsa ||0 2 || NAvAgao thalagayassa0 || sU0 3|| ityAdIni trINi sUtrANi, ekaM ca pUrvoktam 'NAvAgao NAvAgayassa' ityadhikam-evaM catvAri sUtrANi naukAgatasambandhIni vAcyAni / 020 / evam anenaiva prakAreNa 'jalagaeNavi cattAri' jalagatenApi catvAri, catvAri sUtrANi tathAhi - 'jalagao nAvAgayassa' | sU0 1 // 'jalAo jlgeyss0||suu0 2 || 'jalagao paMkagayassa' || sU0 3 || 'jalagao thalagayassa 0' // sU0 4 // ityAdIni catvAri sUtrANi 4 paMkagaeNa vi cattAri' paGkagatenApi catvAri sUtrANi tathAhi - 'paMkagao nAvAgayassa0 ' // sU0 1 // 'paMkagao jalagayassa 0 ' // sU0 2|| 'paMkagao paMkagayassa0 ' // sU0 3 // 'paMkagao thalagayassa0 ' // 0 4 // ityAdIni catvAri sUtrANi 8 / 'thalagaMeNaM vi cattAri' sthalagatenApi catvAri sUtrANi, tathAhi - 'thalagao nAvAgayassa 0' / / sU0 1 // 'thalagao jalagayasta0' || sU0 2 || 'thalagao paMkagayasta0' // sU0 3 || 'thalagao thalaga yassa 0' ityAdIni catvAri sUtrANi -
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNimAyAvariH u0 18 sU0 33-90 vastrasya krayaNakApaNAdiniSedhaH 109 4, evam 'NAvago jalagayassa ityArabhya 'thalagao thalagayassa iti paryantAni paJcadazasUtrANi 'NAvAgao NAvAgayasta inisUtravad vyAkhyeyAni bhedastAvadetAvAneva, yat svasvasthAnaviparyayo yathAyogaM karttavya iti // 32 // // naukA-jala-paGka-sthaleti catura AzrityAtra SoDaza bhaGgA bhavanti, tatpradarzakakoSThakamidam // bhaGgAH zramaNaH dAtA zrAvakAdiH 1-naukAsthitaH sAdhuH naukAsthitasya dAtuH 2-naukAsthitaH sAdhuH jale sthitasya dAtuH 3-naukAsthitaH sAdhuH paGke sthitasya dAtuH 4-naukAsthitaH sAdhuH sthale sthitasya dAtuH 5-jale sthitaH sAdhuH naukAsthitasya dAtuH 6-jale sthitaH sAdhuH jale sthitasya dAtuH 7-jale sthitaH sAdhuH paGke sthitasya dAtuH 8-jale sthitaH sAdhuH sthale sthitasya dAtuH 9-paddhe sthitaH sAdhuH naukAsthitasya dAtuH 10-pake sthitaH sAdhuH jale sthitasya dAtuH 11-pake sthitaH sAdhuH paGke sthitasya dAtuH 12-parcha sthitaH sAdhuH sthale sthitasya dAtuH 13-sthale sthitaH sAdhuH naukAsthitasya dAtuH 14-sthale sthitaH sAdhuH jale sthitasya dAtuH 15-sthale sthitaH sAdhuH paGke sthitasya dAtuH 16-sthale sthitaH sAdhuH sthale sthitasya dAtuH atrAha bhASyakAraHsolasANaM ca bhaMgANaM, jamhA kamhA ya gihae / asaNAI ca jo bhikkhU, ANAbhaMgAi pAvai // chAyA-poDazAnAM ca bhaGgAnAM yasmAt kasmAcca gRhIyAt / azanAdi ca yo bhikSuH, AzAbhaGgAdi prApnoti //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 nizIyasUtre / avacUriH- ya. kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA poDazAnAM ca maGgAnAM madhye "je bhikkhU NAvAgao NAvAgayassa asaNaM 4 paDiggAheDa paDiggAheMtaM vA sAijjaI' ityArabhya 'je bhikkhU thalaga thalagayassa asaNaM 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjaI' etatparyantapoDazasUtrapratipAditapoDazamaGgamadhyAt yasmAt kasmAJcidapi bhaGgAt yasmAtkasmAcca kAraNAt azanAdika caturvidhamAhArajAtaM gRhNAti gRhNantaM vA anumodate sa jJAbhaGgAdikAn doSAn AjJAbhaGgAnavasthAmithyAtvasayamAtmavirAdhanAdidoSAn prApnoti, tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavantItyarthaH // sU0 32 // sUtram-je bhikkhU vatthaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // suu033|| chAyA-yo bhikSurvavaM krINAti kApayati phrItamAhatya dIyamAna pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 33 / / cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vatthaM' vastram colapaTTakAdikaM ca kiNaI' krINAti-mUlyaM dattvA dApayitvA vA svabuddhyA vivicyA''paNAditaH krayaNaM karoti 'kiNAvei' krApayati svayameva mUlyaM datvA pareNa vA mUlyaM dApayitvA paradvArA vastrasya krayaNa kArayati, tathA, 'kIyamATu dijjamANaM paDiggAheI' krItamAhatya dIyamAnaM pratigRhNAti, ko'pi dAtA vastraM krItvA abhimukhamAgatya zramaNAya zramaNyai vA tAdRzavastraM dadAti, tacca vastraM sAdhuH svIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjai' pratigRhantaM vA krayaNaM kurvantaM kApayanta krItamabhimukhamAgatya dIyathAnaM svIkurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA dopA api bhavanti / / sU0 33 // sUtram-evaM cauddasame uddesae paDiggahe jo gamo bhaNio so ceva, ihaMpi vattheNa Neyabbo jAva je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM. vasaI vasaMta vA sAijjai, NavaraM koraNaM Natthi // suu034-90|| chAyA evaM caturdaze uddezake pratigrahe yo gamo bhaNitaH sa eva ihApi vastreNa jJAtavyaH / yAvad yo bhikSuH vastranizrayA varSAvAsa vasati vasantaM vA svadate, navaraM koraNaM nAsti // sU0 34-10 // __cUrNI-'e' ityAdi / 'evaM' evam-anena prakAreNa yathA-'cauisame uddesae 'caturdaze uddezake 'jo gamo bhaNio' yo gamaH-pratigrahaviSayako ekonapaSTi(59)saMkhyakasUtrAtmako bhaNita:-kathitaH 'so ceva' sa eva-tAdRza eva gamaH 'ipi' ihApi 'vattheNa' vastreNa saha
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimAyAvari: u0 18.sU0 34-91 uddezakaparisamAptiH 411 'Neyaco' jJAtavyaH-vastraviSayako gamaH sarvo'pi pratigrahagamavadevAtra vaktavyaH / kiyatparyantamityAha'jAva' ityAdi / 'jAva' yAvat 'je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasaI' yo bhikSuH vastranizrayA varSAvAsaM vasati, 'vasaMtaM vA sAijjai' vasantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavatIti / pratigrahagamApekSayA yadvailakSaNyaM tadAha-'NavaraM ityAdi / 'NavaraM' navaraM kevalaM vizeSa etAvAneva yat pratigrahagame pAtrasya koraNaM tIkSNalohAdizalAkayA AkRtivizeSavilikhana tidvaSayakamekaM paJcapaJcAzattama sUtraM proktam , vastragame 'koraNaM nasthi' koraNaM nAsti eka paJcapaJcAzattama koraNamUtraM na vaktavyamiti bhAvaH vastre koraNAsaMbhavAditi / atra caturdazohezakaprathamamUtrAdArabhya ekonapaSTimUtraparyantAni koraNasUtramantareNa aSTapaJcAzasaMkhyakAniH sUtrANi atrASTAdazodezake paThitavyAnIti bhAvaH // sU0 34-10 atrAha bhASyakAraH-- jo u cauddasodese, gamo vutto paDiggahe / koraNeNa viNA savvo. vatthe'dvArasame mao // chAyA-yastu caturdazoheze gamaH proktaH pratigrahe / koraNena vinA sarvo vastre'STAdazake mataH // avacUriH- etasyaiva nizIthasUtrasya caturdazodezake pratigrahe pAtraM dArupAtramadhikRtya yo gamaH kRtaH sa eva sarvaH saMpUrNo'pi koraNasUtraM parityajya bhaSTapaJcAzatsUtrAtmako'tra aSTAdazodezake vastre vastramadhikRtya mato jJAtavyaH / ayaM bhAvaH-'je bhikkhU vatthaM kiNai kiNAvei kIyaM Ahahu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjaI' ityArabhya 'je bhikkhU vatthanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjaI' itiparyantAni aSTAdazodezakasUtrANi caturdazodezake yathA vyAkhyAtAni te va prakAreNa atrApi teSAM sUtrANAM vyAkhyAnaM karttavyam , ubhayatraitAvAneva medo yat caturdazodezake pAtraM dArukAghadhikRtya sUtrapraNayanaM tadvyAkhyAnaM ca kRtam , atra aSTAdazoddezake tu pAtrasthAne vastraM nivezayitvA sUtrANAM praNayanaM tathA tadvayAnaM ca karttavyam, vizeSajighRkSabhizcaturdazoddezakasyaiva avalokana karttavyamiti // sU0 34-90 / / sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // sU0 91 // // nisIhajjhayaNe aTThArasamo uddeso samatto // 18 // chAyA--tat sevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnamudghAtikam // 18 // // nizIthAdhyayane aSTAdazoddezakaH samAptaH // 18 //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'taM sevamANe" ityAdi / 'taM sevamANe' tat aSTAdazodezakoktaM prAyazcitasthAnam 'sevamANe' sevamAna:- tAdRzaprAyazcittasthAnasya pratisevanAM kurvan zramaNaH zramaNI vA 'Avajjai Apadyate - prApnoti- 'cAummAsiya' cAturmAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnaM - prAyazcitam 'umghAiyaM' udghAtikaM laghukam, naukArohaNata Aramya vastranizrayA varSAvAsanivAsaparyantoteSu akRtyasthAneSu madhyAt ekaM dvikam anekaM sarva vA pApasthAnaM sevamAnaH zramaNaH zramaNI vA laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnoti // sU0 91 // iti zrI - vizvavikhyAta - jagadvallabha - prasiddhavAcaka - paJcadazabhASAkalita lalita kalApAlApakapravizuddha gadyapadyanaikapranthanirmApaka - vAdimAnamardaka- zrI zAhU chatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya " - padabhUSita - kolhApurarAjaguru - bAlabrahmacAri - jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI - ghAsIlAlavati - viracitAyAM "nizIthasUtrasya" cUrNibhASyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm aSTAdazodezakaH samAptaH // 18 // 412
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ // ekonaviMzatitamoddezakaH // aSTAdazodezakaM vyAkhyAya bhavasaraprApta ekonaviMzatitamodezako vyAkhyAyate / tatra ekonavizatitamoddezakAdisUtrasya aSTAdazodezakAntimasUtreNa saha kaH sambandhaH ! ityatrAha bhASyakAra:bhASyam -aTThArase nisiddhaM jaM, taM cevettha nisijmai / puncapacchimamuttANaM, saMbaMdho iNamo ihaM // 1 // chAyA-aNTAdaze nipiddhaM yat tadevAtra niSidhyate / pUrvapazcimasUtrayoH sambandho'yamiha // 1 // / avacUriH-aSTAdaze uddezake yad vastu niSiddhaM yasya vastuno niSedhaH kRtaH tadeva vastu atra ekonaviMzatitame uddezake niSidhyate, ayaM bhAvaH-yaH zramaNaH zramaNI vA Rtubaddhe varSAvAse vA kAle vastrAdilAbhabhAvanayA nivAsa karoti sa zramaNaH zramaNI vA yatanAyukto'pi pramAdaM labhate, evaM prakAreNa aSTAdazoddezakasyAntimabhAge pramAda eva pradarzitaH, atrApi ekonaviMzatitamo dezakasyAdisUtre pramAda eva pradazyate, ayameva-ekakAryakAritvarUpa eva sambandhaH pUrvapazcimasUtrayoH aSTAdazodezakAntimasUtrakonaviMzatitamoddezakAdisUtrayoH sambandho bhavati, tadanena sambandhena AyAtasya prakRto dezakaprathamasUtrasya vyAkhyAnaM prastUyate / tatra yadyapi krayakrItAdivastuno nirAkaraNaM pUrva kRtameva tathApi bahumUlyavastu sAdhorakalpanIyaM bhavatIti tadgrahaNe mahAn doSa ASadhate iti jJApanAya punarapyAha sUtram-je bhikkhU viyarDa kiNai kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjai / / sU0 1 // chAyA-yo bhikSurvikRtaM kroNAti krApayati krItamAhRtya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 1 // ghUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyaI kiNaI' vikRtaM krINAti, tatra vikRtaM vikRtyA saMpAdyamAnaM vyapagatajIvamacittaM prapANakAdikaM vastu yat sAdhUnAM sAdhvInAM vA grahItuM kalpate tAdRzamacittamapi prapANakAdi vastu bahumUlyaM krINAtimUlyaM datvA svayameva krayaNaM karoti mUlyaM datvA svIkarotItyarthaH 'kiNAveI' kApayati, acittabahumUlyaprapANakAdi vastunaH paradvArA mUlyaM dApayitvA krayaNaM kArayati tathA 'kIyamAhaTu dijjamANaM' krItamAhRtya dIyamAnam anyaH ko'pi zramaNArthaM mUlyaM dattvA prapANakAdi krINAti tadvastu abhimukha
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothastre mAgatya zramaNAya samarpayati tAdRzaM dIyamAnaM vastu yaH zramaNaH zramaNI vA 'paDiggAheDa' pratigRhNAtisvIkaroti tathA 'paDiggAheMtaM vA sAijjaI' pratigRhantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 1 // sUtram-je bhikkhU viyaDaM pAmiccei pAmiccAvei pAmiccaM AhaTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA / sU0 2 // chAyA- yo bhikSu. vikRtaM prAmityati prAmityayani prAmityamAhatya dIyamAnaM pratigRhyAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 2 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSu. zramaNaH zramaNI vA 'viyarDa' vikRta-bahumUlyamacittaM zramaNAnAM zramaNAnAM vA kalpanIyaM prapANakAdikaM 'pAmiccei':prAmityati pratipradAnapratijJayA grahaNaM karoti uddhArarUpeNa gRhAtItyarthaH 'pAmiccAveI' prAmityayati-uddhArarUpeNa paradvArA grahaNaM kArayati tathA 'pAmiccaM AhaTu dijjamANaM paDiggAheI' prAmityamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti tathA 'paDiggAta vA sAijjaI' pratigRhantaM vA svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 2 // sUtram--je bhikkhU viyarDa pariyaTTei pariyaDrAvei pariyaTTiyaM AhaTTa dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // s03|| chAyA-yo bhikSuH vikRtaM parivarttate parivartayati parivartitamAhatya dIyamAnaM pratigRhAti pratigRhantaM vA svadate / / sU0 3 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyarDa' vikRtamacittaM vyapagatajIvam drAkSAsavAdiprapANakaM bahumUlyam 'pariyaTei' parivartate, tatra parivartanaM pasavartanam svakIyAzanavatrAderanyasmai samarpaNam anyasya prapANakAdikasya svayaM grahaNam, svakIyamazanavastrAdikamanyasmai dadAti anyasya prapANakAdi dravadravyaM svayaM gRhAti evaM parivartanaM karoti 'pariyaTAveI' parivartayati paradvArA parAvartanaM kArayati tathA pariyaTTiyaM AhaTudijjamANaM paDiggAhei' parivartitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti, anyaH ko'pi samIcInAzanaklAdInAM parAvartanaM kRtvA tAdRzaM prapANakAdivastunAtaM gRhItvA zramaNAya dadAti tAdRzaM dIyamAnaM tat prapANakAdikaM yaH zramaNaH zramaNI vA pratigRhNAti svIkaroti svIkArayati vA tathA 'paDimgAheM vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA parAvartitAcittabahumUlyadravapadArthasya grahaNaM kurvantaM zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgo bhavati // su0 3 / /
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNibhASyAvacUriH u019 sU01-5 vikRtasya krayaNakApaNAdiniSedhaH 415 sUtram--je bhikkhU acchejjaM aNisiTTha abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji|| suu04|| chAyA-yo bhikSurAcchadyamanisRSTamabhihatamAtya dIyamAna pratigRhNAti, pratigRhantaM vA svadate ||suu04|| cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'acchejja' AcchedyaM balAtkArapUrvakaM gRhItam 1, 'aNisi?' anisRSTam vastusvAmina mananujJApya gRhItaM yat tat anisRSTam 2, 'abhihaDaM Aha?' abhihRtam-anyapradezAdAnItaM saMmukhamAgatya 'dijjamANaM' dIyamAnam 'paDiggAhei' pratigRhNAti-pareNa vA pratiprAyati 'paDiggAheMtaM vA sAijai pratigRhantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atrAha bhASyakAra:viyarDa bahumullaM jaM, kIyAibheyagaM jii| giNhei mohao jo u, ANAbhaMgAi pAvaI // 1 // chAyA-vikRtaM bahumUlyaM yat phrItAdibhedakaM yatiH / - gRhAti mohato yastu AzAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH- yaH kazcit yatiH zramaNaH zramaNo vA mohato-mohanIyakarmodayAt vikRtaM bahumUlyaM krItAdibheda bhinnam Adizabdena prAmityamAcchedyamanisRSTamabhihatamityevaMbhedayuktaM gRhAti, tAdRzasya grahaNaM svayaM kuryAt kArayedvA tat krItAdikamabhimukhamAnIya dIyamAnaM svIkaryAta svIkurvantamanumodate tathA azanavakhAdinA parivartanaM karoti kArayati vA tathA pareNa dIyamAnaM parivartitadravyagrahaNaM kurvANaM zramaNAntara svadate-anumodate ma AjJAbhaGgAdikaM mithyAvaM saMyamavirAdhanamAtmavirAdhanaM ca prApnoti tasmAt krItAdibhedayuktasya dravyasya grahaNaM svayaM na kuryAt na vA kArayet na vA kurvantaM zramaNAntaraM kamapi anumodayediti // sU0 4 // sUtram-je bhikkhU gilANassa aTThAe paraM tiNhaM viyaDadattINaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // suu05|| chAyA--yo bhikSurlAnasyArthAya paraM tisRNAM vikRtadattInAM pratigRhAti pratigRha ntaM pA svadate ||suu05|| cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH 'zramaNaH zramaNI vA 'gilANassa aTThAe' glAnasyArthAya, tatra glAnaH-saghoghAtikukSizUlAdirogAtakaiH paripIDitaH,
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 416 tasya tAdRzasya glAnasya arthAya prayojanAya gADhAgADhakAraNamAzrityetyarthaH yadi vikRtadatte haNAvazyakatA lakSyeta tadA ekadvitridattIryahItuM kalpate nAdhikamityAha - ' paraM ti0hUM' paraM tisRNAm 'viyaDadattINaM' vikRtadattInAm tatra vikRtaM - drAkSAdivikRtyA saMpAdyamAnaM nikRtiko rakatvAda vikRtaM tasya vikRtasya tisRbhyo dattibhyo'dhikam, tatra dattiriti avicchinnaM patanto dravadravyadhArAgRhAte, tathA ca vikRtAnAmacitabahumUlyaprapANakadrAkSAsavakumAryAsavAdInAm anyeSAM vA tathAvidha dravapadArthAnAM dattitrayAdadhikam 'paDiggA he' pratigRhNAti glAnaprayojanamAsAdya dattitrayAdadhikaM vikRtaM svIkaroti, tathA - 'paDiggAhataM vA sAijjai' pratigRhantaM vA glAnaprayojanenApi dattizrayAdadhikaM gRhNantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / nAtra vikRtazabdasya madyAdyarthaH kintu vikRtasya madyAdyartho nizIthacUNyA lamyate, tadgrahaNavidhizca tathAhi tatra bhASye yaduktam- "vitiyapadaM gelaNNe, vijjuvapase taheva sikkhAe / etehi kAraNehiM, jayaNAe kappatI cettuM || 603 4 | (10 220 sanmatijJAnapITha mAgarAmudrita) taccUrNiryathA: - ' vejjoe seNagilANaTTA gheppejja kassati koti cAhI teNeva upasamati tiNa doso | gilANahA vA vejjo ANito tassahA vA dhippejjA / pakappaM vA sikkhato gahaNaM karejjA ||6034 || chAyA - dvitIyapadam--glAne vaidyopadeze tathaiva zikSAyAm / etaiH kAraNaiH vatanayA kalpate grahItum ||6034 // vaidyopadezena glAnArtha gRhNIyAt kasyApi ko'pi vyAdhistenaiva upazAmpati iti na doSaH / glAnArtha vA vaidha AnItaH tasyArtha vA gRhNIyAt prakalpaM vA zikSan grahaNaM kuryAt ||6034 // iti tanmohavijRmbhitam | sAdhUnAM tasya sarvathA niSiddhatvAt / " atrAha bhASyakAraH--- bhASyam - jo ya bhikkhU gilANaTThA, tinhaM dattINa jaM paraM / giNhejjA gAhaejjA vA ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyA - yazca bhikSuglanArthaM tisRNAM dattInAM yat param / gRhIyAd grAhayeda vA AzAbhaGgAdi prApnoti // acacUriH - yazca kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA glAnArthaM kukSizUlAdirogavataH zramaNasya prayojanAya yadi grahaNIyamApayeta tadA visRNAM vikRtadattInAm acittadravasambandhinInAM paraM trayAdadhikaM gRhNIyAt svIkuryAt grAhayed vA'nyadvArA sa zramaNaH zramaNI vA AjJA bhaGgAdikaM midhyAtvaM saMyama virAdhanAmAtmavirAdhanAM ca prApnoti tathA dattitrayAdadhikagrahaNe lokAnAM tadupari avizvAsaH 1
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ parNibhASyAvacUriHu* 19 sU0 5-8 vikRtagrahaNagAlana-catuHsandhyAsvAdhyAyaniSedhaH 417 syAt yathA'yaM prabajito bhUtvA'pi zAstrAjJArahitadattitrayAdadhikaM svIkarotIti, tathA sAdholAbhadazA'pi prakaTA bhavati, tathA-glAnasyAtimAtrAgrahaNenA'sahyatayA zarIra'nyo rogaH samutpadyate tenA jmavirAdhanA, zarIre viSayavikAro'pi samutpadyate tena saMyamavirAdhanA'vazyambhAvinI, loke ca tadviSaye zaGkA jAyate yadayametAdRzavastujAtamadhikaM vinA kAraNaM zarIrapuSTyartha bhute tena jJAyate'yaM kAmI kAmaviSayamapi sevate iti pratibhAti, tathA'yaM daridrakulotpanno'sti yenA'yaM pUrva svagRhe netAdRzaM vastu dRSTavAn ato'dhikAhAralolapo'stItyevaM loke nindA pravacanaholanA cApi bhavati, ityAdikAraNAt glAnArthamapi dattitrayAdadhikaM kimapi etAdRzadravavastu na svayaM gRhNIyAt, vA parAn grAhayet na, vA gRhantaM zramaNAntaramanumodayediti / / sU0 5 // sUtram-je bhikkhU viyaDaM gahAya gAmANugAmaM dUijjai dUijjataM vA sAijjai // suu06|| chAyA-yo bhikSurvikRtaM gRhItvA prAmAnugrAma dravati dravantaM vA svadate // 0 6 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'viyarDa gahAya' vikRtam-acittamapi prapANakAdikam ekasmin grAme gRhItvA agre pAnArthaM 'gAmANugAmaM duijjaI' grAmAnugrAmaM dravati-ekasmAdgrAmAt krozadvayAdUrdhva prAmAntaraM gacchati tathA 'duijja * mANaM vA sAijjaI' dravantaM-gacchantaM vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / atrAha-mASyakAra:bhASyam-kAraNAkAraNehiM jo, gahAya viyarDa jai / gAmANugAma duijjA, ANAbhaMgAi pAvai // 1 // chAyA-kAraNAkAraNAbhyAM yaH gRhItvA vikRtaM yatiH / / grAmAnugrAma dravet AzAbhaGgAdi prApnoti // 1 // avacUriH-kAraNAkAraNAbhyAM-kAraNato'kAraNato vA yo yatiH-sAdhuH acittaM vikRtaM davanAtaM prapANakAdikaM gRhItvA yatra RtubaddhaM vasati varSAvAsaM vA vasati tasmin grAme evamasati .lAme acittaM prapANakAdikaM gRhItvA yadi yaH zramaNaH zramaNI vA prAmAnugrAmaM dravet-krozadvayAdUrdhva gacchet-sa zramaNaH zramaNI vA AjJAbhaGgAdidoSAn prApnoti // sU0 6 // sUtram-je bhikkhU viyaDaMgAlei gAlAvei gAliyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM.vA sAijjai / / suu07|| chAyA-yo bhikSurvikRtaM galati gAlayati gAlitamAhRtya dIyamAnaM pratigRhNAti pratigRhantaM vA svadate // sU0 7 //
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthastra cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vithaDa' vikRtam acittaM guDazarkarAdijalam 'gAlei' svayaM galati-vastreNa nistArayati, vastrapUtaM karotItyarthaH / yadvA-vikRtam acittaM guDazarkarAdikaM galati-jale nikSipya dravIkaroti guDAdikaM jalamizritaM karotItyarthaH 'gAlAveI' gAlayati paradvArA tathAbhUtaM kArayati tathA- 'gAliyaM. AhaTu dijjamANaM' gAlitamAhRtya galitaM sat saMmukhamAgatya dIyamAnam 'paDiggAheI' pratigRhNAti svIkaroti tathA 'paDiggAheMta vA sAijjaI' pratigRhNantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti // sU0 7 / / sUtram-je bhikkhU cauhi saMjhAhiM sajjhAyaM karei kareMtaM vA saaijji| taM jahA-puvAe saMjhAe, pacchimAe saMjhAe, avaraNhe , addharatte // sU0 8 // chAyA-yo bhikSuzcatasRSu saMdhyAsu svAdhyAyaM karoti kurvantaM pA svadate / tadyathApUrvasyAM sandhyAyAM, pazcimAyAm sandhyAyAm, aparANhe, arddharAtre / / sU0 8 // cUrNI-je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhUyaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNo vA 'cauhi saMjhAhi' catasUpu saMdhyAsu 'sajjhAya svAdhyAyaM sUtrArthatadubhayAnAM paThanaM, paThitAnAM ca parivartanam 'karei' karoti tathA 'kareMta vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate / atha kAstAcatasraH sandhyAH ! ityAha-'taMjahA' ityAdi / 'taMjahA' tadyathA-'puccAe saMbhAe' pUrvasyA sandhyAyAm-pUrvakAlikasaMdhyAyAM sUryodayasamaye-sUryodayAtpUrva muhartArddhAdArabhya sUryodayAnantaraM muhUrtAddhaM yAvat asvAdhyAyakAlaH tasmin asvAdhyAyakAle, tathA 'pacchimAe saMjhAe' pazcimAyAM saMdhyAyAM sUryAratakAle evaM sUryAstAtpUrva muhartArddhAdArabhya sUryAstAnantaraM muhUrtAca yAvat pazcimasandhyA, sa ca kAlaH asvAdhyAyakAlaH tasmin muhUtekakAle 'avaraNhe' aparANhe. madhyAhasyArdhA muhUrtapUrvAparakAle ityarthaH 'addharatte' marddharAtre nizIthe tatrA'pi-arddhamuhUrtapUrvAparakAle, etAzcatsraH sandhyAH asvAdhyAyakAlaH, etAsu asvAdhyAyakAlarUpAsu casRSu sandhyAsu yaH zramaNaH zramaNI vA sUtrArthatadubhayAnAM parivartanalakSaNaM svAdhyAyaM karoti tathA-kurvantaM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / / sU0 8 // sUtram-je sikkhU kAliyasuyassa paraMtiNhaM pucchANaM pucchai pucchaMtaM vA sAijjai // sU0 9 // ___ chAyA-yo bhikSuH kAlikazrutasya paraM tisRNAM pRcchAnAM pRcchati pRcchantaM vA svadate // sU0 9 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi bhASyAvacUriH u0 19 sU0 9-12 kAlikayutAdyatipRcchA mahAmahAdisvAdhyAyani0 419 cUrNI - 'je bhikkhu' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'kAliya suyassa' kAlikazrutasya yat zrutaM kAle niyatakAle evAdhIyate tat kAlikazrutam, yasya zrutasyAdhyayanam divasasya rAtrervA pratyekaM prathamAntimaprahare asvAdhyAyakAlaM varjayitvA'dhyayayanaM kriyate tatkAlikazrutam AcArAGgAdikam tasya, kAlikazrutasya 'paraM tinhaM pucchANaM' paraM tisRNAM pRcchAnAm pRcchAtrayAdadhikam, tatra ekasyAM pRcchAyAM sUtratrayaM bhavati tataH pRcchAtraye nava sUtrANi bhavanti tatazca kAlikazrutasya akAle yatra kAle sUtra nAghIyate so'kAlaH, tasmin navasUtrAdadhikam 'pucchara' pRcchati - pRcchAM karoti 'pucchaMtaM vA sAijjai' pRcchantaM vA zramaNAntaraM svadate-- anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 9 // sUtram -- je bhikkhU diTTivAyarasa paraM sattaNhaM pucchANaM pucchai pucchaMtaM vA sAijjai // sU0 10 // chAyA -yo bhikSurhaSTivAdasya paraM saptAnAM pRcchAnAM pRcchati pRcchantaM vA svadate // sU0 10 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'diTThivAyassa' dRSTivAdasya dvAdazamaGgaM dRSTivAdastasya ' paraM sattaNhaM pucchANaM pucchara' paramadhikaM saptAnAM pRcchAnAm- saptapRcchAto'dhikam tatra - kAlikazrute ekasyAM pRcchAyAM sUtratrayaM bhavati, pRcchAtraye ca nava sUtrANi bhavanti, dRSTivAde'pi ekasyAM pRcchAyAm sUtratrayaM bhavati sapta pRcchAyAM ekaviMzatiH sUtrANi bhavanti tatazca yathoktapRcchAto'dhikaM yaH zramaNaH zramaNI vA AcAryam 'pucchara' pRcchati tathA 'pucchaMtaM vA sAijja' pRcchantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 10 // sUtram -- je bhikkhUcausu mahAmahesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / taM jahA - iMdamahe, khaMdamahe, jakkhamahe, bhUyamahe // sU0 11 // chAyA - yo bhikSucaturSu mahAmaheSu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate / tadyathAindramahe, skandamahe, yakSamahe, bhUtamahe / sU0 11 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'causumahAmahesu' caturSu catu saMkhyakeSu vakSyamANeSu mahAmaheSu - mahAmahotsaveSu, tatra randhana - pacana-pAcanakhATana-pAna-nRtya-gIta- pramodAdirUpeSu ye mahatA samAroheNa mahotsavAH te mahAmahAH, teSu mahotsaveSu tAdRzamahotsavasamaye tatsthAne yaH zramaNaH zramaNI vA 'sajjhAyaM' svAdhyAyam sUtrArthatadumayapaThanarUpam 'karei' karoti tathA 'kareMtaM vA 'sAijjai' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 420 sa prAyazcittabhAgI bhavati / tAneva mahAmahAn pradarzayati- 'taM jahA ' ityAdi / 'taM jahA ' tadyathA'IMdamahe' indranAmaMkadevasya mahotsave caitrI pUrNimAyAM jAyamAne 'khaMdamahe' skandama he skandaH kArti - keyaH, tasya mahotsave ASADhI pUrNimAyAM jAyamAne 'jakkhamahe' yakSamahe - yakSamahotsave - AzvinIpUrNimAyAM jAyamAne 'bhUyamahe' bhUtamahe - vyantaradevamadhikRtya jAyamAne mahotsave - kArtikI pUrNimAyAM jAyamAne, uparyuktamahotsavacatuSTayasamaye yAvat mahotsavasyAntimaH samayo bhavati tAvadityarthaH tatsthAne ca yaH zramaNaH zramaNI vA svAdhyAyaM samAcarati tathA samAcarantamanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 11 // sUtram - je bhikkhU causu mahApaviesa sajjhAyaM karei kareMta vA sAijjai / taM jahA - sugimhiyapADivae, AsADhIpADavae, AsoIpADiva, kattiyapADiva || sU0 12 // chAyA -yo bhikSuzcatasRpu mahAmatipatsu svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate tadyathA - sugrISmika pratipadi, ASADhIpratipadi, AzvinIpratipada, kArttikI pratipadi ||su0 12 'cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'jebhikkhU' yaH kazvidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'causu mahApaDivaesa catasRSu mahApratipatsu pUrvIka caturmahotvAnAmanantaraM jAyamAnAsu bahulapratipatsu 'sajjhAyaM kares' svAdhyAya - sUtrArthatadubhayasya adhyayanaM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjai' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyavittabhAgI bhavati, tatra kAH tAH mahApratipadaH yAsu svAdhyAyasya pratiSedhaH kriyate ? tatrAha - 'taM jahA' ityAdi / 'taM jahA ' tadyathA - 'sugimhiya pADivae' sugrISmakapratipadi caitrazuklapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM vaizAkha kRSNapratipadi, 'AsADhIpADavae' ASADhIpratipadi ASADhasambandhipratipadi ApADhazuklapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM zrAvaNakRSNapratipadi evam 'AsoIpADivae' AzvinIpratipadi - AzvinapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM kArttika kRSNapratipadi 'kattiyapADivara ' kAttiko pratipadi kArttikapUrNimAyA anantaraM jAyamAnAyAM mArgazIrpakRSNapratipadi / etAsu pUrvIkAsu catasRSu pratipatsu devA gamanAgamanaM kurvanti zAstra- ' 'sya devAnAM ca bhASA ekaiveti yadi etAsu tithiSu adhyayanaM kariSyanti tadA yadi tatrAzuddhamuccAraNaM syAt tadA ruSTAste devA vighnaM kariSyantIti kRtvA ettAsu tithiSu svAdhyAyasya niSedhaH kRto bhavati ||sU0 12 // sUtram -- je bhikkhu porisiM sajjhAyaM uvAiNAvei uvAiNAvataM vA sAijjai // sU0 13 // chAyA - yo bhikSuH paurupIM svAdhyAyImatikrAmati atikrAmantaM vA svadate // sU0 13 //
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 19 sU0 13-16 kAlAnapekSasvAdhyAyakaraNAkaraNaniSedhaH 421 cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'porisiM' pauruSIm ahorAtrayoH prathamacaramakAlabhAvitvena caturvidhAM pauruSIm, kathambhUtAm ? 'sajjhAyaM' svAdhyAyI-svAdhyAyayogyAM, yata. kAlikazrutasya ahorAtrAbhyantare catuHpaurupIrUpAzcatvAraH svAdhyAyakAlA bhavanti tAdRzIH svAyAyayogyAzcatasraH paurupIH catuHsakhyakAH pauruSorityarthaH, 'ubAiNAveI' atikrAmati pauruSIkAle svAdhyAyaM na karoti. tathA 'ubAiNAvetaM vA sAijjai' pauruSIkAlikasvAdhyAyamatikAmantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / tadeva vizapate-divasasya prathamacaramakAlabhAvinyau / pauruSyo, evaM rAtreH prathamacaramakAlabhAvinyau dve pauruNyo, evamahorAtramadhye catannaH pauruthyo bhavanti, etAsu catasRSveva paurupIpu kAlikazrutasya svAdhyAyo guNanaM vA bhavitumarhati, anyAsu. ahorAtrasambadhidvitIyatRtIyarUpAsu cataspu pauruSISu evaM kramaH-divasasya dvitIyapauruSyAmutkAlikathutasya grahaNaM dhyAnaM vA kuryAt, artha vA zRNuyAt / tatIyapaurupyAM bhikSArthahiNDanaM, tadabhAve utkAlikazrutasya paThanaM pUrvagRhItasya guNanaM tadarthazravaNa vA kuryAt / evaM sadvitIyorupyAmutkAlikazrutasya grahaNaM dhyAnamarthazravaNaM vA kuryAt, vatIyapauruNyAM nidrAM tanmokSaM ca kuryAt , athavotkAlikasya grahaNaM guNanaM yA kuryAt / ukaMca zAstre.-"paDhame porisI sajjhAyaM, bIe jhANaM jhiyAyai / taiyAe bhikkhAyariyaM, cautthIe guNovi sajjhAyaM // 1 // paDhame porisI sajjhAya vIe jhANaM jhiyAyai / taiyAe nidamokkhaM ca, cautthIe puNovi sajjhAyaM // 2 // " iti / chAyA-prathamAyAM paurubhyAM svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAnaM dhyAyati / tRtIyAyAM bhikSAcaryA, caturthI punarapi svAdhyAyam ||shaa divase / prathamAyAM porupyA svAdhyAya, dvitIyAyAM dhyAna dhyAyati / tRtIyAyAM nidrAM tanmokSaM ca (kuryAt) caturthI punarapi svAdhyAyam ||raatro|| sUtram-je bhikkhU caukkAlaM sajjhAyaM na karei na kareMtaM vA sAijjai // sU0 14 // chAyA-yo bhikSuzvAtuSkAla svAdhyAya na karoti na kurvantaM vA svadate // sU0 14aa cI---'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkha' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'caukAlaM' cAtuSkAlam-kAlacatuSTayasaMbandhinaM svAdhyAya divasasya prathamaprahare caramaprahare ca tathA rAgaH prathamaprahare caramaprahare ceti ahorAtrasya kAlacatuSTaye ityarthaH 'sajjhAyaM na kareI' svAdhyAyaM ma karoti tathA ' na karetaM vA sAijjai' na kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 14 //
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ vvvvvvvvv www nizIthasUtre karaze sUtram--je bhikkhU asaljhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // chAyA -yo bhikSurasvAdhyAyika svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate / sU0 15 // cUrNI. -'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'asajjhAie' bhasvAdhyAyike kAle-sUryodayAdanantaramarddhamuhUrtasamaye sUryAstasamayAtpUrva arddhamuhUrtasamaye tathA rAtrAvapi sUryAstasamayAdanantaramamuhUrtasamaye, nizAvasAne'pi sUryodayAtpUrvamarddhamuhUrtasamaye, evaM divA rAtrI ca caturyu bhasvAdhyAyakAleSu 'samAyaM svAdhyAyaM sUtrArthayorvAcanAlakSaNam 'pharei' karoti tathA 'kareMta' vA sAijjaI' kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate-anumodate tasyAjJAbhaGgAdikA doSA bhavanti ||suu0 15 // sUtram--je bhikkhU appaNo asajjhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // sU0 16|| chAyA-yo bhikSurAtmano'svAdhyAyile svAdhyAyaM karoti kurvantaM vA svadate // cUrgI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'appaNo asajjhAie' AtmanaH svakIyazarIrasaMbandhini asvAbhyAyike kAle, satra sa zramaNasyaikavidhaH-traNAzoMbhagandarAdirUpaH, zramaNyA dvividhaH vraNAdisamutthaH 1 Rtusamutthaca 2, tasmin etAdRze AtmanaH svazarIrasya sambandhini asvAdhyAyike kAle 'sajzAyaM' svAdhyAyaM karoti tathA 'kareMtaM vA sAijjaI' Atmano'svAdhyAyike kAle svAdhyAyaM kurvantaM vA zramaNAntaraM svadate anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu0 16 // sUtram-je bhikkhU heThillAiM samosaraNAI avAettA uvarillAI samosaraNAI vAei vAetaM vA sAijjai / / mU0 17 // chAyA--yo bhikSuradhastanAni samavasaraNAni yavAcayitvA uparitanAni samavasara NAni vAcayati vAcayantaM vA svadate ||suu0 17 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'heThillAI samosaraNAI' adhastanAni AdhAni samavasaraNAni, tatra samavasaraNamiti melanaM saMmizraNaM vA, atra samavasaraNaM sUtrArthayoH jIvAjIvAdinavapadArthAnAM vA saMmelanam , tataH samavasaraNAni samilitasUtrArtharUpANi 'avAettA' avAcayitvA pUrvasUtraviSayiNI vAcanAmadatvA pUrvasUtramanadhItyetyarthaH 'uparillAiM samosaraNAI' uparitanAni-uttarakAlikAni samavasaraNAni sUtrArtharUpANi 'vAeI' vAcayati-parebhyo vAcanAM dadAti evaM 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantamanyaM vA zramaNAntaraM svadate. anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, tatra yat yasyAdimaM sUtram tat tasyAdhastanamiti kathyate,
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ burNimA yAvacUriH u019 sU017-20 sUtravAcanotkramApAtrapAtravAcanA'dhAcanani0 423 tathA yat sUtraM yasya sUtratyAgretanaM tat tasya uparitanaM sUtraM kathyate, yathA dazavaikAlikasUtrasyAvazyakasUtram aghastanamiti bhavati, evamuttarAdhyayanasUtrasya dazavaikAlikasUtramadhastanaM bhavati, athavAdravyakSetrakAlabhAvAH ete sarve yatra samavagADhAH bhavantItyucyate tat samavasaraNam / tat samayasaraNaM, punaH kisvarUpakam ! tatrocyate-aGgam , zrutaskandhaH, adhyayanam, uddezakazva, tatrAGgaM yathA AcArAGgAdikam tathA ca sUtrakRtAGgAdAcArAGgamadhastanamiti, A bArAgasUtramavAcayitvA yadi sUtrakRtAGgasUtraM vAcayati tadA sUtroko doSo bhavati / zrutaskandho yathA AvazyakasUtram , tathAvazyakasUtramavAcayitvA dazavaikAlikasUtraM vAcayati tadA zrutaskandhoto doSo bhavati / adhyayanaM yathA-sAmAyikamayAcayitvA caturviMzatistavaM vAcayati tadA adhyayanokto doSaH, athavA-zastra parijJAdhyayanamavAcayitvA lokavinayanAmakamadhyayanaM vAcayati tasya tadA bhadhyayanokto doSo bhavati / uddezakeSu yathA-zatraparijJAdhyayane prathamaM zrAmaNyoddezakamavAcayitvA dvitIyaM pRthivIkAyikoddezakaM vAcayati / evamAcArAGgAdisutreSvapi pUrvAparAtikramaNe doSo jJAtavyaH / evaM vyutkrameNa sUtrArthavAcanA na karttavyeti ||suu017|| sUtram--je bhikkhU NavayaMbhacerAI avAettA uvarimasuyaM vAei vAeMtaM vA saaijji|| sU0 10 // chAyA-yo bhikSurnavabrahmacaryANi avAcayitvA uparimasUtra vAcayati vAcayantaM vA svadate ||suu0 18 // ___cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhivakhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'NavavaMbhacerAI' navabrahmacaryANi-AcArAgasghrasya prathamazrutaskandhagatAni zastraparijJAdIni mahAparijJAparyantAni navAdhyayanAni, atra navabrahmacaryagrahaNena sarvo'pi AcAro gRhIto bhavati, athavA sarvo'pi caraNAnuyogo gRhIto bhavati, etAdRzAni navabrahmacaryANi 'avAettA' avAcayitvA 'uvarimasurya' uparimazrutam chedasUtram 'vAei' vAcayati-adhyApayati-adhIte vA brahmacaryAdyAcArAGga prathamato'vAcayitvA yaH zramaNaH zramaNI vA dharmAnuyogam samusthAnasUtrAdi vA vAcayati, yadvA sUryaprajJaptyAdikaM gaNitAnuyoga vAcayati, athavA dRSTivAdaM dravyAnuyoga vAcayati, athavA yadA caraNAnuyogo vAcito bhavettadA dharmAnuyogamavAcayitvA gaNitAnuyogaM vAcayati / evam 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantaM vA zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 18 // sUtram-je bhikkhU apattaM vAei vAetaM vA sAijjai suu019|| chAyA-yo bhikSuH apAtra vAcati vAcayantaM vA svadate // 19 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'apattaM' apAtram-anadhikAriNam , yo hi zAlavAcanAgrahaNasya nAdhikArI tAdRzamapAtram zramaNaM tadbhinnaM vA
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 ___ . nizIthasatre 'vAie' vAcayati-vAcanAM dadAti. tatra koyamapAtrako yasmai vAcanAM na dadyAt / tatrocyate-apAtrako nAma kramAnadhItazrutakaH yathAkrama zrutaM yo nAdhItavAn so'pAtrakaH ayogya iti, tasmai-tAhazAya apAtrAya vAcanAM dadAti, tathA 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantaM vA zramaNAntaraM svadateanumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati, yato hi apAtrAya vAcanAdAne sa tadattAM vAcanAM vaiparItyena pariNamayati tadA tadvAcanAdAtA tadoSabhAga bhavati, uktaM cAtra "Ame ghaDe nihitaM, jahA jalaM taM ghaDaM viNAsei / iya siddhataraharasaM, appAhAraM viNAsei // 1 // " iti / chAyA-Ame (apakve) ghaTe nihitaM yathA jalaM ghaTaM vinAzayati / iti siddhAntarahasyaM alpAdhAraM vinAzaryAta // 19 // iti sU0 19 / je bhikkhU pattaM Na vAei Na vAetaM vA sAijjai ||suu0 20 // chAyA-yo bhikSuH pAtra na vAcayati na vAcayantaM vA svadate / sU0 20 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI' vA ' paNa vAei' pAtraM na vAcayati, tatra-apAtrapratipakSabhUtaM pAnaM vAcanAgrahaNayogyam avasthAvinayAdibhiyogyaM kramAdhItazrutaM vA zramaNaM vAcanAM na dadAti tathA 'Na vAeMtaM vA sAijjaI' na vAcayantaM vA, na vAcayantamiti-avAcayanta-pAtrAya vAcanAmadadataM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // . atha kodazo'pAtrako yasmai vAcanA na deyA, tathA kIddazazca pAtrako yasmai vAcanA'dAne doSastatrAha bhASyakAra:bhASyam-titiNie calacitte, gANaMgaNie ya dubbalacaritte / AyariyappaDibhAsI, vAmAvaDe ya pisuNe ya // 1 // eyaM jo vAeI, vivarIyaM no ya vAyae jo u / ANAbhaMgappabhiI dose pAvei so niyamA // 2 // chAyA-titiNikacalacittaH gANaMgaNikazca durvalacaritraH / / *AcAryapratIbhASI vAmAvatapracapizunazca // 1 // pataM yo cAcayati, viparItaM no ca vAcayed yastu / AkSAbhanaprabhRtIn dopAna prApnoti sa niyamAt // 2 // avacUri:-tatra titiNikaH baDavaDeMti bhASakaH rUkSasvabhAvakaH 1, calacittaH-asthiracittaH 2, gANaMgaNikaH sa yaH khalu kAraNaM vinaiva ekasmAt gaNAt gaNAntare gacchati 3, durvalacaritraH sa yaH khala mUlaguNottaraguNavirAdhanAyAH pratisevanAM karoti tathA dhRtivalaparihInaH 4, AcAryapratibhASI saH
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 19 sU0 21 - 23 avyaktavyaktAdInAM vAcanAdAnAdAnaniSedhaH 425 yaH khalu AcAryai prati asabaddhapralApI, vAmAvarttastu sa yaH khalu AcAryasya pratikUlaM kAryaM karoti, pizunaH sa yaH parokSanindakaH ( cugalakhora) iti bhASAprasiddhaH, ette apAtrAH pravacana vAcanAnadhikAriNaH, etebhyo yaH pravacanasya vAcanAM dadAti sa prAyazcittabhAgI bhavati / yaH khalu AcAryaH zramaNaH zramaNI vA viparItam - etadbhinnaM pAtraM vAcanAdhikAriNaM na vAcayati sa AjJA bhaGgAdidoSAn mithyAtvaM ca prApnoti, tasyeme doSA bhavanti, tathAhi--yadi pAtramapi na vAcayati tadA loke mahatI apakIrttirbhavati yadayaM yogyamapi na vAcayati, evaM pravacanasya hAnirapi bhavati evaM pAtraM yadi na vAcayati tadA kramazaH sUtrArthayorucchedo'pi syAt, tasmAt pAtraM tu avazyameva vAcayet tatazca yaH zramaNaH zramaNI vA mapAtraM vAcayati tathA pAtraM na vAcayati sa prAyazcittabhAgI bhavati, tathA tasyAjJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti tasmAdapAtraM na vAcayet, pAtraM tu dezakAlAdikamAzritya avazyameva vAcayediti // sU0 20 // sUtram - je bhikkhU avvattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 21 // chAyA -- yo bhikSuravyaktaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // 21 // cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'avvattaM cAei 'avyaktaM vAcayati, tatra avyaktaH yAvatparyantaM kakSAdiSu romANi na bhavanti tAvat so'vyaktaH, athavA yAvatparyantaM poDazavarSa parimito na bhavati tAvadavyaktaH, etAdRzamavyaktaM yaH zramaNaH zramaNI vA vAcayati dRSTivAdAdizAstravAcanAM dAdAti tathA 'vAeMtaM vA sAijjai' vAcayantaM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 21|| sUtram -- je bhikkhU vattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // sU0 22 // chAyA -- yo bhikSuvyaktaM na vAcayati na vAcayantaM vA svadate // sU0 22 || cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'vattaM Na vAei' vyaktaM na vAcayati, tatra kakSAdiSu jAtaromA vyaktaH, athavA parisamAptaSoDazavarSo vyaktaH, etAdRzaM vyaktaM yaH zramaNo vAcanAM na dadAti tathA 'Na vAeMtaM vA sAijjai' naM vAcayantaM - vyaktAya vAcanAmadadataM zramaNAntaraM svadate - anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // sU0 22 // sUtram -- je bhikkhU donhaM sarisagANaM evaM sikkhAvei eka na sikkhAve, ekaM vAei ekkaM na vAei, ekkaM sikkhAveMteM ekkaM na sikkhAtaM vA, ekkaM vAeM ekkaM Na vAeMtaM vA sAijjai // sU0 23 // chAyA - yo bhikSu dvayo. sadRzayorekaM zikSayati pakaM na zikSayati ekaM vAcayati ekaM na vAcayati, pakaM zikSayantaM ekaM na zikSayantaM vA, ekaM vAcayantaM pakkaM na vaoNca yantaM vA svadate // sU0 23 // 54
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 , . nizIthasUtra cUrNI-'je bhikkhU' ityAda / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'doNhaM sarisagANa' dvayoH sadRzayoH vinayabuddhimyAM tulyayoH dvayoH, sAdRdayaM ca saMvignatvena samanujJAtatvena pariNAmakatvena ca, tathA ca dvayoH savignayormadhyAt 'ekkaM sikkhAveDa' eka saMvignaM zikSayati-samyag caraNAdisambandhinI zikSA dadAti 'ekkaM na sikkhAveDa' eka saMvignaM na zikSayati-caraNAdisaMbandhinI zikSA samyak na dadAti 'ekkaM vAeI' ekaM vAcayati-gAstravAcanA dadAti 'eka na vAei' ekaM saMvignaM na vAcayati-vAcanAM na dadAti tathA 'ekkaM sikkhAveta' eka zikSayantaM 'ekkaM na sikkhAtaM vA' dvayoH sadRzayoH saMvignayormadhyAdekaM savignaM na saMzikSayantaM zramaNAntaram tathA- 'ekkaM vAeMta' ekaM vAcayantaM 'ekkaM na vAeMta' eka dvayoH sadRzayoH saMvignayormadhyAdekaM saMvignaM na vAcayantaM zramaNAntaraM yaH svadate-anumodate sa prAya. zcittabhAgI bhavati / tathA tasyA''jJAbhaGgAdikA dopA api bhavanti / atha yadi dvayoH sadRzayomadhyAdekaM zikSayati vAcayati ca, ekaM na zikSayati tathaikaM na vAcayati tadA ko doSaH : iti cet atrAha-tulyayordvayormadhyAt yadi eka zikSayet ekaM vAcayet tadA tadupari rAgaH prakaTitaH syAt , atha yaM nAdhyApayiSyati tadupari dveSaH prakhyApito bhavet , tena sa bahirbhAva gacchet , tatpratyayAM karmanirjarAM na prApnoti anya prati sa pradvepaM ca gacchet , praviSTazca yat kariSyati tannimittaM prAyazcittaM prasajyeta / emiH kAraNaiH sadRzadvayormadhyAt ekaM zikSayet aparaM na zikSayet , ekaM vAcayet aparaM na vAcayet , ityevaM na kuryAt na vA evaM kurvantamanumodayet iti, kintu yadi zikSayettadA dvAvapi zikSayet yadi na zikSayet tadA dAvapi na zikSayet medabuddhi na kuryAditi bhAvaH // sU0 23 // .: sUtram--je, bhikkhU AyariyauvajjhAehiM avidiNNaM giraM Aiyai AiyaMtaM vA sAijjai // sU0 24 // chAyA-yo bhikSugacAryopAdhyAyairavidattAM giramAdadAti AdataM vA svadate // 24 // - cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'AyariyauvajjhAehi' AcAryopAdhyAyaiH AcAryena upAdhyayena upalakSaNAt ratnAdhikaH 'avidiNaM giraM' avidattAM giram zAstravANIm avidattAm-anadhyApitAM giraM-sutrArtharUpAm 'Aiyai' AdadAti-svIkaroti adhIte ityarthaH, yaM sUtramartha vA AcArya upAdhyAyo vA nAdhyApayati tamapi svayamevAdhIte-tadadhyayanaM karoti 'ahaM bahuzrutaH sarvaranikaH' iti kRtvA garveNa AcAryAdikamanAdRtya svayameva tadadhyayanaM karoti tathA 'AiyaMtaM vA sAijjaI' AdadataM vA-AcAryAdhanadhyApitaM svayamevAdhIyAnaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati / AcAryAdimiradattAm-anadhyApitAM zAstravAcanAM yaH svayaM vAcayati tadA tasya apUrNajJAnatvena taduktamAdika bhramabuddhyA vaiparItyena pariNamate, tena sa jinavacanAzAtanAM mithyAtvaM ca prApnoti // sU0 24 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNi0 u0 19 sU0 25-37 anyatIthikAdipArzvasthAdInAM vAcanAdAnA''dAnani0 427 sUtram-je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA vAei vAeMtaM vA sAijjai // sU0 25 // chAyA- yo bhikSuranyayUthikaM vA gRhasthaM vA cAcayati vAcayantaM vA svadate // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyaM vA' anyayuthikaM - anyatIrthikaM tApasaparivrAjakAdikam 'gArasthiyaM, gRhastha vA 'vAei' vAcayati-mUtravAcanAM dadAti sUtramadhyApayati tathA 'vAeMtaM vA sAijjaI' vAcayantamevaM vAcanAM dadataM zramaNAntaraM yaH zramaNaH zramaNI vA svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 25 // sUtram--je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai / / sU0 26 // ___chAyA-yo bhikSuranyayUthikasya pA gRhasthasya vA pratIcchati pratIcchantaM vA svadate ||s. 26 / / cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'aNNautthiyassa vA' anyayUthikasya vA tApasaparivrAjakAdikasya 'gArasthiyassa vA gRhasthasya vA sakAzAt 'paDicchai' pratIcchati-vAcanAM svIkaroti, tApasAdito gRhasthAd vA sUtramartha vA adhIte tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjai' pratIcchantaM vA tApasAditaH sutramartha vA aghIyAna' zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati // 26 // sUtram-je bhikkhU pAsatthaM vAei vAeMtaM vA saijjai / / sU0 27 // chAyA-yo bhikSuH pArzvasthaM vAcayati vAcayantaM vA svadate // 27 // cI--'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSu zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthaM' pArzvastham-jJAnadarzanacAritrasya pArzve-samIpe tiSThati yaH sa pArzvasthaH jJAnAdisamIpe sthitaH kintu na tadArAdhakaH, sa dravyeNa zramaNaH na tu bhAvena, tAdRzaM pArzvasthaM yaH zramaNaH zramaNI vA 'cAei' vAcayati-sUtrArthayorvAcanAM dadAti tathA 'vAetaM vA sAijjaI' vAcayantaM-pArzvastha sUtrArthayoH vAcanAM dadataM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati ||suu027|| sUtram-je bhikkhU pAsatthassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // chAyA-yo bhikSuH pArzvasthasya pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 22 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcid bhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'pAsatthassa' pArzvasthasya-yathoktalakSaNasya sakAzAt 'paDicchai' pratIcchati-pArzvasthAt sUtrArthayoradhyayana
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra * karoti tathA 'paDicchaMtaM vA sAijjaI' pratIcchantaM vA-sUtrArthayoradhyayanaM kurvantaM zramaNAntaraM svadate-anumodate sa prAyazcittabhAgI bhavati tasyA''jJAbhaGgAdikA doSA api bhavanti tasmAtkAraNAt zramaNaH zramaNI vA pArzvastha sakAzAt adhyayanaM na kuryAt na kurvantamanumodayediti ||suu0 28 // evamavasannAdInAm aSTau sUtrANi vAcyAni tathAhi sUtram--je bhikkhU osannaM vAei0 // sU0 29 // osannassa paDicchai / / suu030|| kusIlaM vaaei0|| sU0 31 // kusIlassa paDicchai0 // suu032|| NitiyaM vAei0 // su0 33 // Nitiyassa paDicchai0 // sU034 // saMsattaM vAei0 // sU0 35 // je bhikkhU saMsattassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // sU0 29-36 // chAyA-yo bhikSuravasanna ghaacyti0|| suu029|| avasannasya pratIcchati0 s030|| kuzIlaM vAcayati0 // khU0 31 // kuzIlasya pratIcchati // 32 // naityikaM vAcayati // suu033|| naityikasya pratIcchati // sU0 34|| saMsakaM vAcayati0 // sU0 35 // yo bhikSuH saMsakasya pratIcchati pratIcchantaM vA svadate // sU0 36 // cUrNI-epAM vyAkhyA pArzvasthasUtrasyeva kartavyeti / / sU0 29-36 // / sUtram-taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAraTThANaM ugghAiyaM ||suu0 37 // / nisIhajjhayaNe egUNavIsaimo uddeso samatto // 19 // chAyA-tat sevamAna Apadyate cAturmAsika parihArasthAnamudghAtikam ||suu037|| ||nishiithaadhyyne ekonaviMzatitamoddezakaH samAptaH // 19 // cUrNI-'ta' ityAdi / 'ta' tat-vikRtaM-krINAtItyArabhya saMsaktasya pratIcchatIti paryantam ekonaviMzatyudezakoktaM prAyazcittasthAnam 'sevamANe' sevamAnaH tasya pratisevanAM kurvan ekaM dvikamaneka sarva vA prAyazcittasthAnaM pratisevamAnaH 'Avajjai' Apadyate-prApnoti 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam 'parihAradvANaM' parihArasthAnaM prAyazcittam 'ugyAiyaM udghAtika laghukamityarthaH laghucAturmAsikaM prAyazcittaM prApnotItyarthaH / / sU0 37 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagahallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApana - pravizuddhagadyapadhanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta"jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlabati-viracitAyAM "nizIthamUtrasya" / cUrNimAdhyAvarirUpAyAM vyAkhyAyAm ekonaviMzatitamodezakaH samAptaH // 19 //
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ // viMzatitamoddezakaH vyAkhyAta ekonaviMzatitamodezakaH sAmpratamavasaraprApto vizatitamoddezako vyAkhyAyate, athAtra viMzatitamoddezakasya pUrvoktoddezakaiH saha kaH saMbandhaH ? iti cedatrAha bhASyakAraHbhASyam-hatthakammaM samArambha, vAyaNaMtamudAhiyaM / ettha tassa visuddhahA, pAyacchittaM nigajjai // 1 // chAyA-hastakarma samArabhya, vAcanAntamudAhRtam / ___ atra tasya vizuddhayarya prAyazcittaM nigadyate // 1 // avacUriH- hastakarma samArabhya pArzvasthAdInAM vAcanAdAna-grahaNaparyantaM kutsitakarmaprakaraNaM prathamohezakAdArabhya ekonaviMzatitamoddezakaparyantodezakeSu bRhatkalpAdau ca udAhRtaM kathitam , tAdRzaprAyazcittasthAnAnAM vizuddhaye vizeSato na kimapi prAyazcittaM pratipAditamittyatra viMzatitame uddezake teSAM hastakarmAdivAcanAdAnagrahaNaparyantacaraNavirAdhakaprAyazcittasthAnAnAM vizuddhayaMtha prAyazcitaM tathA prAyazcittaprakArazca nigadyatte-pratipAdyate, ayameva sambandhaH pUrvoddezakaiH saha asyoddezakasya bhavati, tadanena sambandhena AyAtasyAsya viMzatitamodezakasya prathamaM sUtraM vyAkhyAyate sUtram--je bhikkhU mAsiya parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM, paliuMciyaM AloemANassa domAsiyaM / / suu01|| chAyA-yo bhikSurmAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet apratikucyA''locayato mAsikaM pratikucyA''locayato dvaimAsikam ||suu0 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkh' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAsiyaM' mAsikam, tatra mAsena nivRtta mAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam , tatra parihAraH- varjanam yadvA parihAro vahanaM, prAyazcittasya, yadvA parihiyate-parityajyate yo gurusAnnidhyAt sa parihAraH pApam , tathA tiSThanti prANinaH karmakalupitA asmin iti sthAnam, parihArazca sthAnaM ceti parihArasthAnam 'paDisevittA' pratisevya-prakarSaNa tatsevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet gurusamIpe svakRtaM pApasthAnaM prakAzayet 'jaha vAlo japaMto' ityAdirUpeNa Alocayet yathA svabhAvato vizuddho bAlakaH svacaritamakapaTabhAvena pitroH purataH prakAzayati tathaiva gurusamIpe sarva prakAzayedityarthaH, tatra AlocanA nAma yathA AtmanA jAnAti tathaiva guroH samIpe prakAzanam. tatra apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM' aparikucya Alocayato mAsikam , tatra parikuzcanam-mAyA kapaTam, na parikucya iti aparikucya mAyAmakRtvetyarthaH, tathA ca mAyAmakRtvA Alocayata AlocanAM
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 nizIthasUtra svapApaprakAzanarUpAM-kurvataH zramaNasya zramaNyA vA mAsikaM gurukaM laghukaM vA pratisevanAsnusAri prAyazcittaM bhavati, pApasthAnasya pratisevanAM kRtvA kapaTarahitabhAvena upAgatAya ziSyAya pratisevanAnusAri laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM gururdadhAt ityarthaH / 'paliDaMciya AloemANassa domAsiya' parikucya Alocayato dvaimAsikam parikucya dvaimAsakapaTam Alocayata AlocanAM kurvataH zipyasya sikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM gururdadyAditi / yadatra mAsikaM prAyazcittaM kathitaM tatra mAsaH paJcaprakArako bhavati tadyathA-nakSatramAsazcandramAsa RtumAsa AdityamAso'bhivaddhitamAsazca, tatra nakSatramAsaH saptaviMzatyahorAtrapramANaH tathA ekasyAhorAtrasya ca ekaviMzatiH saptapaSTibhAgAzca (27 eSa lakSaNataH parimANatazca nksstrmaasH| candramAsa ekonatriMzadahorAtrapramANaH tathA ekasyAhorAtra dinasya ca dvAtriMzad dvApa. STibhAgAzca (29-10 / / RtumAsaH triMzadahorAtrapramANa. (30) AdityamAsaH sArddhatriMzadinapramANaH (30) / abhivarddhitamAsastu ekatrizadinAni, ekasya ca dinasya caturvizatyadhikazatakhaNDitasya ekaviMzatyadhika bhAgazatam (31929) / uktaJca ekkattIsaM ca diNA, diNabhAgasayaM tahekkavIsaM ca / abhivaDhio u mAso, cauvIsasaeNa chedeNa // chAyA-patriMzacca dinAni dinabhAgazataM tathaikaviMzatizca / abhiddhitastu mAsaH, caturvi zazatena chedena // iti| atra teSAM paJcAnAmapi nAsAnAM madhye karmamAsenA'dhikAraH, tatra karmamAsaH RtumAsaH triMzadinAtmakaH, tapazcaryAdikaM prAyazcittaM ca RtumAsenaiva bhavati / prAyazcittadAne RtumAsasyaivAdhikArAditi / atha yadatra sUtre pratisevanamazubhakarmaNAM kathitaM tat pratisevanaM dvividhaM mUlaguNapratisevanamuttaraguNapratisevanaM ca, tatra punarmUlaguNapratisevanaM paJcavidhaM paJcamahAvatAtmakam , uttaraguNapratisevana dazavidham mAlocanAha1-pratikramaNAhara-tadubhayAI3-vivekAha4-vyutsargArha 5-tapo'ha6-chedAha - mUlAhI 8-navasthApyAI9-pArAJcika10-bhedAt / punarapi ekaikaM dvividhaM dravyeNa kalpena ca, idaM prati sevana karmodayena bhavati, karma ca pratisevanayA bhavati vIjAkuravat anayoH parasparApekSatvam, etAdRzapratisevanasyA''locanaM dviprakAreNa bhavati zuddha mAvena kapaTabhAveca, tatra zuddhabhAvena AlocayataH zuddhirbhavati, kapaTabhAvena Alocayatastu zuddhirna bhavati / tatra dRSTAnto yathA-AsIt kazcit narmadAtaTe nivasan bubhukSayA khinnaH tApasaH phalamUlAdikamAnetuM vanaM gatavAn, tatra istata paribhraman narmadAtaTe kutracit mRtamatsyakalevaraM prAptavAn, prApya tamevAnIya bhakSayitvA bubhukSAmapanItavAn parantu matsya 124
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ NibhASyAvatriH u020 sU01-3 mAsikAdipApasthAnapratisevinAM prAyazcittaprakAraH 431 bhakSaNena tasyodare vikRti tA ajIrNarogazca prAdurabhUt , tataH sa tApasastaM rogamapAkartu kagapi vaidya pRSTavAn-he vaidya ! madudare rogo jAtaH, vaiyaH prAha-tvayA kiM bhakSitam ? tApasena kathitam-phalAdibhakSaNaM kRtam, tato vaidyaH tadanukUlamauSadhaM dattavAn parantu tAdRzauSadhena tasya rogo na zAntaH / punarapi tApaso vaidyAntikaM gatvA provAca-madudarAd rogo na gataH, tato vaidhaH prAha-bho tApasa ! satyaM vada kiM tvayA bhakSitam , tataH sa tApasaH kapaTarahitaH san satyameva kathitavAn yanmayA matsyabhakSaNaM kRtamiti, tato vaiyo vamanavirecanataH rogasya nivAraNaM kRtavAn, tApasaH svasthaH sabala cApi abhUt / evameva pApasthAnaM pratisevya yaH zramaNa. zramaNI vA sakapaTamAlocayati tasya zuddhirna bhavati krayAsiddhirapi na bhavati / atha yadi mAyArahitaH mAlocayati tadA sa zudhyati; yathA vaidyasta tApasaM zuddhaM kRtavAn tathaiva vaidyarUpa AcAryaH tApasatulyaM zramaNaM zramaNI vA prAyazcittalakSaNavamanavirecanAdinA zodhayati / atha ca zuddhaH zramaNaH zramaNI vA janmajarAmaraNarogarahito'nantasukhabhAgI bhavatIti // 1 // sUtram-je bhikkhU dAmAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya Ala emANassa domAsiyaM, paliuMciya Aloe mANassa temAsiyaM / / sU0 2 // chAyA-yo bhikSuH dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya Alocayato dvaimAsikaM, parikucya AlocayatalaimAsikam // sU. 2 // cUrNI-'je bhikkhU ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'domAsiyaM' dvaimAsikam dvAbhyAM mAsAbhyAM niSpannaM mAsadvayena nirvartanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM pApaM pApajanakasAvadhakarmAnuSThAnam 'paDisevittA' pratisevya- kutsitakarmaNaH pratisevanAM kRtvetyarthaH 'AloejjA' Alocayet - AlocanAM kuryAt tatra 'apaliuMciya AloemANassa' aparikucya AlocayataH, tatrAparikucya-mAyAmantareNaiva zuddhAntaHkaraNena Alocayata AlocanAM kurvataH gurusamIpe prAyazcittasthAnaM prakAzayataH zramaNAdeH 'domAsiyaM' dvaimAsikaM-laghukaM guruka vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri gururdadyAt , 'paliuMciya AloemANassa' parikuSya AlocayataH, tatra parikuSya sakapaTamAlocayataH AlocanAM prAyazcittaM kurvataH zramaNAdeH 'temAsiya' traimAsika prAyazcittaM dadyAt guruH, pratikuJcanAniSpannasya gurumAsasyAdhikasya prakSepAt / ayaM bhAvaH-yadi ko'pi zramaNaH zramaNI vA dvaimAsikaM prAyazcittasthAnaM pratisevya zuddhabhAvena gurusamIpe prAyazcittamabhilaSati tadA guruH tAdRzaziSyAya dvaimAsika laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt , atha yadi sakapaTamAlocayati tadA tramAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt-mAyAprayuktamAsAdhikasyA''vazyakatvAt / udAharaNAdikaM pUrvasUtravadeva boddhavyamiti // sU0 2 //
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 nizIthasUtra sUtram--je bhikkhU temAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa temAsiyaM, paliAMciya, Alo emANassa cAummAsiyaM // sU0 3 // chAyA- yo bhikSuH traimAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH traimAsikam parikucya AlocayatazcAturmAsikam / / sU0 3 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH zramaNaH zramaNI vA 'temAsiyaM traimAsikam-mAsatrayeNa nirvartanayogyam mAsatrayasaMpAyamityarthaH 'parihArahANa parihArasthAnam-pApaM pApajanakaM vA sAvadhakarmAnuSThAnam 'paDisevittA' pratisevya-prakarSaNa sevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-svakRtasAvadhakarmaNo gurusamIpe AlocanAM dadyAt , tatra ca 'apaliuMciya AloemANassa' aparikucya-AlocayataH-mAyAmakRtvA zudvabhAvena gurusamIpe svakIyaM pApaM nivedayitvA pApasthAnamAlocayataH 'temAsiyaM' traimAsikaM prAyazcittaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri gururdadhAditi / 'paliuMciya' parikucya-mAyApUrvakam 'AloemANassa' AlocayataH zramaNAdeH 'cAummAsiya' cAturmAsikam-mAsacatuSTayena nirvartanayogyaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM gururdadyAt , iti / ayaM bhAvaH-mAsikapApasthAnasya pratisevanAM kRtvA yadi kazcit zramaNaH zramaNI vA svakIyapApanivAraNAya gurusamIpe zuddhamanobhAvena prAyazcittamicchet tadA gurustAdRzaziSyAya traimAsikaM laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri dadyAt / atha yadi kadAcit mAyApUrvakamAlocayitumicchettadA guruH pratisevanAnusAri cAturbhAsika laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM dadyAt-mAyAdaNDarUpeNa mAsAdhikyaM vadet / atrAyaM dRSTAntaH-astikasyacidrAjJo'tIva vallabhaH ekaH senApatiH, sa ca saDgrAme vividhazastreNAhataH taccharIre anekAni zalyAni praviSTAni tena durbalaH sa vaidyamAhUtavAn , AhUya ca svasyAsvAsthyakAraNaM provAca, tato vaidyo nirdiSTasthAnAt zalyoddharaNaM kRtavAn parantu sa svastho nAbhUtu pratidinaM durvala eva bhavati, zalyaniSkAsanasamaye zalyapIDayA pIDitaH eka zalyasthAnaM na darzitavAn tena svastho nAbhUta zalyasya zarIre vidyamAnatvAt , tacchalyaM zarIrAntarvidyamAnaM tasya svasthatAyAM pratibandhakam ata eva sa durbala eva bhavati, punarapi vaidyamAhUtavAn , Ahuya ca avaziSTazalyasthAnaM darzitavAna, tato vaidyaH zalyaM niSkAsitavAn tena yodhaH svastho jAtaH / evaM vaidyasthAnIya AcAryaH yodhasthAnIyazramaNAdeH pAparUpaM zalyaM prAyazcittadvArA niSkAsya jJAnadarzanacAritralakSaNa balaM saMpAdayati tasmAt zuddhabhAvenA''locanAM kuryAt na tu kapaTapUrvakamAlocayet , yadi kapaTabhAvenAlocayet tadA kapaTAparAdhanimittaka mAsAdhikyaM prAyazcittaM gurudaidyAditi // sU0 3 //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u020 sU04-6 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhi 433 sUtram--je bhikkhU cAummAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa cAummAsiyaM, paliuMciya AloemANassa paMcamAsiyaM // sU0 4 // chAyA-yo bhikSuzcAturmAsikaM parihArasthAnaM prativya Alocayet-aparikucyAlocayataH cAturmAsikaM parikucya AlocayataH pAJcamAsikam // sU0 4 // cUrNI- 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam-cAturmAsena caturbhiH mAsaiH nirvartanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnampApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya-pratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-AlocanAkartumabhilapet 'apaliuMciyA aparikucya-mAyAmakRtvA 'AloemANassa' AlocayataH-AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'cAummAsiyaM' cAturmAsikam-caturbhirmAsaiH saMpAdanayogyam laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAreNa dadyAt 'paliuMciya AloemANassa paMcamAsiyaM' parikucyAlocayataH pAJcamAsikam , tatra parikucya mAyApUrvakamAlocanAM kurvataH pAJcamAsikam-mAsapaJcakena nivartanayogyaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM gururdadyAditi / ayaM bhAvaH-yatraivAparAdhe mAyArahitasya ziSyasya zramaNasyAnyasya vA cAturmAsikaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyacittaM bhavati tatraivAparAdhe mAyAsahitasya pAJcamAsikaM laghukaM gurukaM vA pratisevanAnusAri prAyazcittaM dadyAt, mAsAdhikyasya mAyAprayojyatvAt / atra mAlAkArayordRSTAntaH-ekasminnagare dvau mAlAkArau nivasataH / tatraikena vasantasamaye bahUni puppANi AnIya vidhinA sthApitAni, tAni dRSTvA krayakA upatiSThanti / upasthiteSu tepu krayakepumAlA nirmitA / taitviA mAlAkretRbhiH tasmai bahu mUlyaM dattaM puSkalo lAbho jAtaH / apareNa na puSpANi AnItAni, naiva ca mAlA nirmitA atastatsamIpe na ko'pi kretA AgataH, na tena ko'pi lAbho labdhaH / evaM yo mUlaguNottaraguNAparAdhAn na prakaTayati sa zuddhiM nirvANalAmaM ca na labhate iti / / sU0 4 // sUtram-je bhikkhU paMcamAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa paMcagAsiyaM paliuMciya AloemANassa chammAsiyaM // sU0 5 // chAyA-yo bhikSuH pAJcamAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucyAlocayataH pAJcamAsikaM parikucya AlocayataH pANmAsikam // sU0 5 //
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre cUrNI - 'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidvikSuH niravadyabhikSaNazIlaH aSTavidhakarmakSapako vA 'paMcamAsiya' pAJcamAsikam - paJcabhirmAsairnivarttanayogyam ' parihAradvANaM' parihArasthAnam - pApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya tatpratisevanAM kRtvA 'AloejjA' khAlocayet AlocanAM kuryAt tatra 'apaliuMciya' aparikudhya- mAyAmakRtvA 'AloemANassa' AlocayataH 'paMcamA siyaM' pAJca mAsika - laghukaM gurukaM vA prAyazcittaM pratisevanAnusAri gururdadhAt / 'paliuMciya AloemANassa' parikucya - mAyAM kRtvA AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'chammAsiya' pANmAsikam - laghukaM gurukaM vA pratisevanA'nusAri prAyazcittaM gurubhirdAtatryamiti / pANmAsikaprAyazcittaviSaye parikuJcake meghadRSTAntaH - yathA zaratkAliko megho garjanaM kRtvA no varpati, evaM he ziSya ! vamapi AlocayAmItyevaM prakAraNa pratijJAM kRtvA AlocayituM nAkhdhavAnasi tatra yadi mAyAM kariSyasi tadA pratijJAbhraSTo bhaviSyasi ataH samyagAlocaya iti / tatra dvaimAsikAdiparihArasthAneSu mAyApUrvakAlocake yathAkramamime dRSTAntAH saMbhavanti tadyathA dvaimAsikaM parihArasthAnaM prAptasya pratikuJcakasya dRSTAntaH tApasaH 1, traimAsikaM parihArasthAnaM prAptasya yodho dRSTAntaH 2, cAturmAsikaM parihArasthAnaM prAptasya mAlAkAro dRSTAntaH 4, pAcamAsikaM parihArasthAnaM prAptasya megho dRSTAntaH 5 / tatra pratikuccanAyAM kRtAyAm 'samyagAlocaya mA pratikucanAM kuru' evampalabdho yadi vadet bhagavan ! no kupyatu samyagAlocayAmi / tataH sa zrutavyavahArI guru vAratrayamAlocanAM zRNuyAt / tatra tribhirvArairyadi sadRzamAlocayati tadA jJAtavyaM yadayaM samyak pratikrAnta iti tadanantaraM yaddeyaM prAyazcittaM taddAtavyamiti / atha yadi vimadRzamAlocayati tadA yathAyogyamadhikAdhikaM prAyazcittaM dadyAt yAvat pANmAsikamiti / sU0 5 // 434 sUtram -- teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA || sU0 6 // chAyA - tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te patra paNmAsAH // sU0 6|| cUrNI - pAJcamAsikaparihArasthAnasUtrANi kathayitvA pANmAsikaparihArasthAnaviSaye prAha'teNa paraM' ityAdi / ' teNa paraM' tataH param tato'nantaram pAzrvamAsikAt parihArasthAnAt param - AlocanAkAle 'paliuMcie vA' parikuzcite vA - mAyAsahite vA 'apilauMcie vA' aparikuJcite vA mAyArahite vA mAyApUrvakamamAyApUrvakaM vA Alocite ityarthaH ' te cetra chammAsA' te eva - paNmAsAH va eva pratisevanAniSpannA eva paNmAsAH paDeva mAsA nAdhikaM pratikuzvanAnimittamAropaNaM varttate tadadhikaprAyazcittasya abhAvAditi // sU0 6 //
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 2007-14 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH435 sUtram--je bhikkhU bahusovi mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM paliuMciMya AloemANassa domAsiyaM // sU0 7 // chAyAyo bhikSuH bahuzo'pi mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya Alocayato mAsikaM parikucya Alocayato dvaimAsikam // sU07 // cUrNI-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU' yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'bahusoci bahazo'pi, atra bahutvaM tribhRtika vijJeyam / tataH triprabhRti vAratrayamapi mAsikaM parihArasthAnaM sevitvA RjubhAvena Alocayato mAsikameva, kapaTabhAvena Alocayatastu dvaimAsikamiti / sU0 7 // evamagre 'bahusovi domAsiyaM' // sU08 // 'bahusovi temAsiya0 // sU09 // 'bahusovi cAummAsiyaM0 ||suu0 10 // 'bahusovi paMcamAsiyaM' / / sU011 // iti catvAri sUtrANi vAcyAni / eSAM caturNAmapi sUtrANAmanayaiva rItyA yathAyogaM vyAkhyA'pi kartavyA // suu08-11|| sUtram-teNa paraMpaliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // chAyA -tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH / / sU0 12 // cUrNI-- 'teNa paraM' ityAdi / 'teNa paraM' tato'nantaraM pANmAsike parihArasthAne pratisevite AlocanAkAle 'paliuMcie vA apaliuMcie vA parikuJcite vA aparikuJcite vA parikuJcanayA vA aparikuJcanayA vA Alocite ityarthaH 'te ceva' te eva pratisevanAniSpannAH sthitAH 'chammAsA' SaNmAsAH nAdhikamapratikuJcanApratikuJcanAnimittamAropaNamiti // sU0 12 // sUtram-je bhikkhU mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAumAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA eesiM parihAraTThANANaM annayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraMpaliuMcie vA apalicie vA te ceva chammAsA chAyA-yo bhikSurmAsikaM vA dvaimAsikaM vA traimAsikaM vA cAturmAsikaMvA pAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAmanyatama parihArasthAnaM pratisevya Alocayet aparikucya AlocayataH mAsikaM vA dvaimAsika vA traimAsika vA cAturmAsikaMvA pAJcamAsika cA parikucya AlocayataH dvaimAsikaM vA traimAsika vA cAturmAsika vA pAJcamAsika vA pANmAsika vA tata. para parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva SaNmAsAH // su0 13 //
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra chAyA - yo bhikSuTuzo'pi mAsikaM cA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM yA bahuzo'pi dvaimAsikaM vA yazo'pi lAtirekaDaimAsikaM vA bahuzo'pi traimAsika cA pAhuzo'pi sAtirekatraimAsika vA bahuzo'pi cAtumAsika vA bahumo'pi sAtirekacAta. mAsika vA bahuzo'pi pAJcamAsika cA baTugo'pi sAtinekapAJcagAnika ghA poSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihAsthAnaM pratisevya AlAcayet apagkuicya AlocayataH vahazopi mAsikaM vA bahuzoNi sAtirekamAsika vA bahazo'pi mAsika vA bAzo'pi sAtirekaDaimAsika vA bahuzo'pi caimAsikA bahuzo'pi sAtirakatraimAsi vA vahuzo'pi cAturmAsika vA bahuzo'pi sAtirekacAturmAsika vA mAzo'pi pAcamAsika vA bahuzo'pi sAtirekapAJcamAsika vA parikucya AlocayataH guzo'pi mAsika vA bahuzo'pi sAtirekaDaimAsikaM vA yazo'pi traimAlika yA bamo'pi sAtirekatraimAsika vA bahuzodhi cAturmAsikaM vA bahugopa sAtirekAtumAlika vA bahazo'pi pAJcamAsika vA yahuzo'pi sAtirekapAzcamAsika vA vadhuzo'pi pANmAsika vA tataH paraM parikuJcite vA aparikuJcite vA te eva paNmAsAH // suu016|| cUrNI -- 'je bhikkhU' ityAdi / vyAkhyA spaSTA, navaram-bahuma iti tryAdigramRtyanekavAramiti vAcyam / atra ziSya praznayati-sUtre yaduktam-pANmAsikaprAyazcittAdupari '....te cava chammAsA' te eva paNamAsAH nAdhikamiti, tat kuto nAdhika prAyazcittaM vati yathA mAsikaparihArasthAnapratisevanAnimittakaprAyazcittAvasare sakapaTasya dvaimAsikaprAyazcittavidhAnaM kRtam , tathA paNmAmaprAyazcittAvasare sakapaTasya saptamAsAdikaM vaktavyam kintu tathA na kRtvA paNmAsAvadhikameva prAyazcittaM pratikuJcanAyA apatikuJcanAyAzca vihinam / evameva 'bahusovi mAsiyaM' ityAdisUtreSvapi SaNmAsAvadhikameva prAyazcittadAnaM vihitaM tadatra kiM kAraNam ! iti cat atrocyatesatyam , paNmAsAdadhikaM prAyazcittaM pratikuJcitAya vaktavyam kintu iha jItakalpo'yam / ayaM bhAvaH-yasya tIrthakarasya RSabhAdeH yAvatpramANakam utkRSTaM tapaHkaraNam , tasya tIrthakarasya zAsane'nyasAdhUnAmutkRSTaM prAyazcittadAnaM tAvatpramANakameva, na tato'dhikaM kadAcidapi dAtavyaM bhaveta, tato'ntimatIrthakarasya bhagavato mahAvIrasvAmina utkRSTaM tapaH pANmAsikam , tato mahAvIrasvAminaH zAsane sarvotkRSTaM prAyazcittadAnaM pANmAsikameveti bodhyam / tIrthakara RSabhadelasvAminaH zAsane dvAdazamAsikaM prAyazcittamAsIt bhagavatA AdinAthena dvAdazamAsikatapamaH samAcaritatvAt / madhyamAnAM dvAviMzatitIrthakrANAM zAsane tu aSTamAsikameva prAyazcitam , tatra tapaHkaraNasya tathApramANatvAt , iti / atra mahAvIrazAsane tu pANmAsikaparihArasthAnapratisevanayA'pi AlocanAM durvato nAdhikamAropaNam , atastadeva-pANmAsikameva prAyazcittaM nAdhikamiti, atrAi bhASyakAra:
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU017 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 439 bhASyam- esA rII Ariya, gaNaharamAihi bhAsiyA sutte / paMca gamA NAyabvA, bahusovi ya sevaNAvisae // chAyA--papA rItiH AryagaNadharAdibhi pitA sUtre / paJca gamA jJAtavyAH, bahuzo'pi ca sevanAviSaye // avacUriH -- 'esA' eSA-pUrvoktasUtraproktA 'rII' rItiH prakAraH 'AriyagaNaharamAihi' AryagaNadharAdibhiH tIrthakaragaNadharAdibhiH 'sutte' sUtre-Agame 'bhAsiyA' bhASitAprarUpitA, kutra viSaye ? ityAha-'bahusovi ya sevaNAvisae' bahuzo'pi- bahuvArAnapi sevanAviSayesevyamAnapApasthAnaviSaye 'paMca gamA' paJca gamAH-sUtraprakArAH 'NAyacyA' jJAtavyA iti / ayaM bhAva:prAyazcittadAnaM ca dravyakSetrakAlabhAvAyAzritya sevituH pariNAmavizeSaM ca vicintyaiva bhavati, yathA- , anena dravyakSetrAdiviSaye kIdRzaM kAraNavizeSamAzritya pApasthAnaM sevitamityAdi, tathA-pApasthAnasevanasamaye'sya kIdRza AtmapariNAma AsIdityAdi, tathA pratisevakasya-RjujaDa-vakrajaDAditvamapi vicAraNIyaM bhavet , gItArthAgItArthatvAdikam mAbhogAnAbhogAdikaM ca bhAvanIyaM bhavet , ityAdhanekakAraNAni vibhAvyaiva tIrthakaragaNagharAdibhirepA rItiH prarUpiteti nAtra kimapi zaGkAsthAnaM teSAmanantajJAnitvAditi // suu016|| sUtram-je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiya vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiya vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA eesi parihArahANANaM annayaraM parihAraThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM gavie vi paDisevittA se vikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA pugviM paDiseviyaM pubbiM AloiyaM 1 pubbiM paDiseviyaM pacchA Alo iyaM 2 pacchApaDiseviyaM pubbiM AloiyaM 3 pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4, apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4, apaliucie apaliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya jaM eyAe paTThavaNAe paTTavie nivisamANe paDisevei se vikasiNe tattheva Aruhiyatve siyA // 17 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 - nizIthaso chAyA-yo bhikSurmAsikaM vA sAtirekamAsikaM vA dvaimAsikaM cA sAtirekaDaimAsikaM vA traimAsikaM vA sAtirekatraimAsikaM vA cAturmAsikaM vA sAtirekacAturmAsika vA pAJcamAsikaM vA sAtirekapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAmanyatamaM parihArasthAna pratisevya Alocayet apariphucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRttyaM sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva AropayitavyaM syAt , pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam 2, pazcAtpratisavitaM pUrvamAlocitam 3, pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4, aparikuJcite aparikuJcitam 1, aparikuJcite parikuJcitam 2, parikuJcite aparikuJcinam 3, parikuJcite parikuJcitam 4, aparikuJcite aparicitamAlocayataH sarvametat svakRta saMhatya yat patayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH san pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva AropayitavyaM sthAt / / sU0 17 // cUrNIyaH khalu prAyazcittakaraNasamaye punarapi pApasthAnaM pratisevate tamadhikRtya sUtramidaM pravartate-'je bhikkhU' ityAdi / 'je bhikkhU yaH kazcidbhikSuH zramaNaH zramaNI vA 'mAsiyaM vA mAsikaM dhA 'sAiregamAsiyaM vA sAtirekamAsikaM vA kiJcidadhikaikamAsena saMpAditam , evaM dvaimAsikaM vA sAtirekadvaimAsikaM vA, traimAsikaM vA sAtirekatraimAsikaM vA, cAturmAsikaM vA sAtirekacAturmAsikaM vA atirekeNA'dhikena paJcadinAdhikena sahitaM cAturmAsimiti sAtirekacAturmAsikam , evam 'paMcamAsiyaM pA' pAJcamAsikaM vA 'sAiregapaMcamAsiyaM vA sAtirekapAJcamAsikaM vA mAsapaJcakAt kiJcidadhika parihArasthAnam 'eersi' etepAM pUrvoktAnAm 'parihAradvANANaM' parihArasthAnAnAM madhyAt 'annayaraM' anyatamaM yat kimapi anyatamamekaM 'parihArahANaM' parihArasthAnam prAyazcittasthAnam 'paDisevittA' pratisevya upayuktapApasthAnamadhyAt yasya kasyApyekasya parihArasthAnasya pratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet tAzapApasthAnaM prakaTIkuryAt , tatra 'apaliuMciya AloemANassa' aparikucya mAyAmakRtvAsslocayataH AlocanAM kurvataH zramaNAdeH / idaM khalu sUtraM parihAranAmakaprAyazcittatapasaH pratipAdakam atastasya pashiAranAmakatapaso vidhimAha-'ThavaNijja' ityAdi, 'ThavaNijja ThAvaittA' sthApanIya sthApayitvA, tatra aparikucyAlocayataH parihAratapaso dAnasamaye AcAryaH tasmai tAdRzaM vidhimupadarzayati-yaH khalu pratisevakaH parihAratapasaH prAyazcittasthAna prAptavAn sa parihAranAmakatayA grahaNAya sarveSAM zramaNazramaNojanAnAM parijJAnAya sakalagacchasamakSaM nirupasarganimitakaM kAyotsarga pUrva karoti tasya pratisevakasya kAyotsargakaraNAnantaram AcAryaH pratisevakaM prati kathayati tvaM parihArI, ahaM kalpasthito'to yAvattava tapaH pUrNa bhaviSyati tAvadahaM vAcanAdirUpaM sAhAyyaM kariSyAmIti, anyo vA'nupArihArikastava vAcanAdisAhAyyaM kariSyati, manyo vA'nupArihArikastava vaiyAvRtya kariSyati, ityevaMrUpeNa 'ThavaNijja' sthApanIyam-sAhAyyAdyarthasthApa
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww cUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU017 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 441 nayogyam-anupArihArikaM pArihArikAnukUlavattinaM kaJcitsAdhum 'ThavaittA' sthApayitvA-niyataM kRtvA anupArihArikeNa vaiyAvRttyakAreNa ca 'karaNijja veyAvaDiyaM karaNIyaM vaiyAvRttyam, asya parihAratapasi vartamAnasya yathAyogyamanuziSTayapAlambhopagrahalakSaNaM vaiyAvRtyaM karaNIyam / 'ThAvievi paDisebittA' sthApite'pi-anuziSTayupAlambhAdibhiH kriyamANe'pi vaiyAvRtye pratisevitA kadAcit kimapi aparAdhasthAnaM pratisevako bhavet pApasthAna seveta kathayecca he bhagavan ! ahamamukaM prAyazcittasthAnamApannaH, tatastasya 'sevi' tadapi tatsaMbandhyapi prAyazcittam 'kasiNe' kRtsnam sarva pUrvasevitaM samprati sevitaM ceti dvayamapi 'tattheva' tatraiva parihAratapasyeva 'Aruhiyanve siyA' AropayitavyaM syAt sarva saMmelanIyamityarthaH, matra pApasthAnasya pUrvapazcAtsevanAviSayAM catubhaGgI darzayitumAha-'pubdhi' ityAdi, 'puci paDiseviyaM puci AloiyaM pUrva pratisevitaMpUrvamAlocitam 1, atra pUrvamityatra padaikadeze padasamudAyopacArAt pUrvAnupUrdhyA iti jJAtavyam , tatazcAyamarthaH-gurulaghuparyAlocanayA pUrvAnupA laghupaJcakAdikrameNa yat pratisevitam tat pUrva pUrvAnupardhyA pratisevanAnukrameNa Alocitamiti prathamo bhaGgaH 1 / dvitIyabhaGgamAha-'pubbiM paDiseviyaM pacchA AloiyaM pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam-pUrva gurulaghupAlocanayA pUrvAnupUrtyA mAsa. laghukAdi pratisevitam tadanantaraM ca tathAvidhAlpaprayojanotpatto pramAdAdinA gurulaghuparyAlocanayaiva laghupaJcakAdi pratisevitam AlocanAsamaye ca pazcAt-pazcAnupUrvyA Alocitam-yathApUrva laghupaJcakAdyAlocitam pazcAt ladhumAsikAdikamAlocitamiti dvitIyo bhaGgaH 2 / atha tRtIyabhaga darzayitumAha-'pacchA paDiseviyaM ityAdi 'pacchA paDiseviyaM pundhi AloiyaM pazcApratisevitaM pUrvamAlocitam , tatra pazcAnupUrvyA pratisevitaM gurulaghuparyAlocanAmantareNa pUrva gurumAsAdikaM pratisevitam pazcAt laghupaJcakAdIti AlocanAsamaye AnupUrvyA nAlocitam pUrva laghupaJcakAdyAlocitam pazcAt tadanantaraM gurumAsAdikamAlocitamiti tRtIyo bhaGgaH 3 / atha caturthabhaGgamAha-'pacchA paDiseviyaM' ityAdi / 'pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam , tatra pazcAnupUrdhyA pratisevitaM gurulaghuparyAlocanAdivirahitaM yathAkathaMcana pratisevitamiti pazcAt pazcAnupUrvyA AlocitaM pratisevanAnukrameNaiva Alocitam , athavA smRtvA smRtvA yathAkathaMcanApi Alocitamiti caturtho bhaGgaH 4 / atra prathamacaturthabhanau apratikuJcanAyAm , dvitIyatRtIyabhagau tu pratikuzcanAyAmiti apratikuzcita -pratikuJcitAbhyAmiyaM catujhI kRteti / tAmeva apratikuzcite apratikuJcitam , ityetadviSayAM caturbhaGgI darzayitumAha-'apaliuMcie apaliuMciyaM' ityAdi, 'apaliuMcie apaliuMciyaM apratikuJcite apratikuJcitama, yadA khala aticArAn prAptavAn AlocanAkAle mAlocanAbhimukho bhavettadA sa evaM saMkalpayati yathA ye kecana mayi aticArAH jAtAste sarve'pi aticArA mayA AlocanIyAH na ko'pi gopa
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtra 442 nIyaH, evaM pUrvasaMkalpakAle apratikucite AlocanAsagaye apratikuMcitameva AlocayatIni prathamo bhaGgaH 1, atha dvitIyabhaGgamAha-'apaliuMcie paliuMciyaM' ni, 'apannicie paliuMci' apratikuJcite pratikuJcitam yathA-pUrva saMkalpakAle AlocanAvicArakAle pani kuJjinama--nikA. TabhAvena samupasthitaH AlocanAsamaye tu pratikuJcina kapaTabhAnena AganayanAni himAyo bhAraH 2, atha tRtIyabhagamAha . 'paliuMcie apaliuMci' pranizcite apratikunnitama pUrvasaMgApakAle pratikuJcitam yathA mayA na sarve ati cArA AlocanIyAH prakAraNa pUrvasaMkAyakA pratikuJcite AlocanAsamaye antaHkaraNasya parAvartanAta mapratikuMjinama- kapaTarahitaM yathA syAta tathA AlocayatIti tRtIyo bhagaH 3 / atha caturthabhanamAha-'paliucie paliuMciyaM' pranizcita pratikuJcitam, pUrvasaMkalpakAle pApasthAnapratisevakena pranikuJcitaM yathA mayA na sarve aparAdhA mAlo. canIyAH, tata evaMprakAreNa saMkalpakAle pratikuMcine tataH mAlocanAkaraNasamaye'pi pratizcita sakapaTameva AlocayatItyepa caturtho bhagaH 4 / eSu caturpu bhanne pu madhye yat 'apaniucie apaliuMciyaM' apratikuJcite apratikucitam pUrva saMkalpakAle niSkapaTena saMkalpitam AlocanAgrahaNakAle'pi niSkapaTapUrvakam 'AloemANassa' AlocayataH, tatazcAyamarthaH--gAvanto'ticArAH pratisevitAH tAn sarvAneva niravazeSamAlocayataH zramaNAdeH 'sabameyaM sarvamenata yat yadA yattadaparAdhajAtam , yadi vA kathamapi pratikuJcanA kRtA syAt tataH pratikuJcanAnippannaM, yadha guruNA sahAlocanAkAle uccAsanatulyAsanopavezanAdijanitaM tathA yA ca AlocanAsamaye amamA cArI sevitA tanniSpannaM ca sakalametat aparAdhakAriNA prAyazcitta pratisevana zramaNAdinA 'sakayaM' svakRtam-svayameva AtmanA pratisevitam mAtganaiva kRtam 'sAhaNiya' sAtya-ekatra mIla yitvA, tathA punazca 'jaM eyAe' yat etayA anantarapUrvakathinayA pAnAmikyA pakamAsikAdikayA vA 'paTavaNAe' prasthApanayA pUrvakAle kRtasyAticArasya viSaye yA prasthApanA prAyazcittadAnarUpA tayA prasthApanayA 'paTTavie' prasthApita.-prAyazcitta karaNe niyojita 'nincimamANe' nirvizamAnaH tapaso nissaran prAyazcittasya caramaM tapa. sevamAnaH tapaH samApya tato nivartaya. nityarthaH yat punaH pramAdato viSayakapAyAdibhirvA 'paDisevaI' pratisevane-pApasyAnasya pratisevanAM karoti tasyAM pratisevanAyAM yat prAyazcittaM prApyataM 'sevi kapiNe' nadapi kRtsnamtadapi sarva prAzcittam 'tattheva' tatraiva-pUrvaprasthApite evaM prAyazcitte 'Aruhiye siyA' AropayitavyaM syAt sarvamekatra saMmelanIyamityarthaH / / sU0 17 // , sUtram--je bhikkhU bahasovi mAsiyaM vA, vahasovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusoci sAiregadomAsiyaM vA
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUri: u0 20 sU0 18-20 mAsikAdiparihArasthAnapratisevanaprAyazcittavidhiH 443 bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAumpAsiya vA bahusoci sAiregacAummAsiyaM vA vahusovi pacaMmA siyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAraThThANANaM aNNayaraM parihAraThThANaM paDisevittA AloejjA apali uMciya AloemANassa ThavaNi jjaM ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA se vikasi tattheva Aruhiyavve siyA, puvvaM paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 1, puvvaM paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchA paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4 | apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliacie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie pali uMciyaM 4 | apaliuMcie apaliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTvaNAe paTThavie nivvisamANe paDisevei sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA || sU0 18 // je bhikkhu mAsiyaM vA sAiregamAsi vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAMsiyaM vA sAiregacAummAsayaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAraTThANANaM aNNayaH parihAradvANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AloemA Nassa vaNijjaM ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA se vikasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, purvvi paDiseviyaM puvi AloiyaM 1, purvvi paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM purvi AloiyaM 3, pacchApaDiseviyaM pacchAAloiyaM 4, apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4, paliuMcie paliuMciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTavaNAe paTTavie NivvisamANe paDisevai se vikasi tattheva Aruhiyavve siyA || sU0 19 //
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 . wwwvvr nizIthayo ___ je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusAvi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiya vA bahasovi sAiregapaMcamAsiyaM vA eesiM parihArahANANaM aNNaya parihArahANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AlAemANasta ThavaNijja ThAvaittA karrAgajja veyAvaDiyaM ThAvievi paDisevittA sevi kamiNe tasyeva Aruhiyatve siyA puci paDiseviyaM pulviM AloiyaM 1, pubbi paDiseviyaM pacchA AlAiyaM 2, pacchA pahiseviyaM puci AlAiyaM 3, pacchApaDiseviyaM pacchA AlAiyaM 4 apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliMucie paliuMciyaM 2, paliucie apaliuMciMya 3, paliuccie paliuciyaM 4 / paliuMcie paliuMciyaM AloemANassa sabameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTThavaNAe paTTavie nivisamANe paDisevei sevi kasiNe tattheva aaruhiyvvesiyaa|| sU0 20 // chAyA-yo bhikSuhuzo'pi mAsikaM yA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM yA, baTu. zo'pi DaimAsikaM vA yahuzo'pi sAtirekadvaimAsika vA, paduzo'pi traimAsika vA bahuH zo'pi sAtirekatraimAsikaM vA bahuzo'pi cAturmAsikaM vA vahuzo'pi sAtirekacAtusikaM vA vahuzo'pi pAJcamAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekapAzcamAsikaM vA, pateSAM parihArasthAnAnAm anyatamaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet apratikucya Alocayata sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRttyam, sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt, pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM pazcAdAlocitam 2, pazcAt pratisevitaM pUrvamAlocinam 3, pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4 / aparikuJcite aparikuJcitam 1, aparikuJcite parikuJcitam 2 parikuJcite aparikuJcitam 3, parikuJcite parikuJcitam 4 / aparikuJcite, aparikuJcitam AlocayanaH sarvametat svakRtaM saMhatya ya patayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayinavyaM syAt // sU0 18 // yo bhikSurmAsika vA sAtirekamAsikaM vA DaimAsikaM vA sAtirekaM DhamAsikaM vA traimAsikaM cA sAtirekatraimAsika vA cAturmAsikaM vA sAtirekacAturmAsika vA pAcamAsikaM vAsatire
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhASyAvacUriH u0 20 2021 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhi. 445 kapAJcamAsikaM vA eteSAM parihArasthAnAnAm anyatama parihArasthAnaM pratisevya Alocayet parikucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRtyaM, sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt,pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam, pUrva pratisetitaM pazcAdA. locitam 2, pazcAtpratisevitaM pUrvamAlocitam 3 pazcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4 / apratikuJcite apratikuJcitam 1, atikuJcite pratikunvitam 2, pratikuJcite mapratikuJcitam 3, pratikuJcite pratikuJcitam 4 / pratikuJcite pratikuJcitamAlocayata. sarvametat svakRtaM saMhRtya ya patayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt // sU0 19 // yo bhikSurvahuzo'pi mAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekamAsikaM vA bahuzo'pi dvaimAsika vA bahuzo'pi sAtirekadvaimAsikaM vA bahuzo'pi traimAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekatraimAsikaM vA bahuzo'pi cAturmAsikaM vA bahuzo'pi sAtirekacAturmAsikaM vA bahuzo'pi pAJcamAsikaM vA yahuzo'pi sAtirekapAJcamAsikaM vA, pateSAM parihArasthAnAnAmanyatamam parihArasthAnaM pratisevya Alocayet pratikucya AlocayataH sthApanIyaM sthApayitvA karaNIyaM vaiyAvRtyaM sthApite'pi pratisevya tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt, pUrva pratisevitaM pUrvamAlocitam 1, pUrva pratisevitaM paJcAdAlocitam 2, paJcAtprati sevitaM pUrvamAlocitam 3, paJcAtpratisevitaM pazcAdAlocitam 4 / apratikuJcite apratikuJcitam 1, apratikuJcite pratikuJcitam 2, pratikuJcite apratikuzcitam 3, pratikuJcite pratikuJcitam 4 / pratikuJcite pratikuJcitamAlocayataH sarvametat svakRtaM saMhatya ya etayA prasthApanayA prasthApito nirvizamAnaH pratisevate tadapi kRtsnaM tatraiva ArohayitavyaM syAt ||suu0 20 // cUrNI-idaM sUtratrayaM ( 18-19-20 ) bahuzaH sAtireketi saMyogarUpaM prAyazcittAropaNAviSayakaM bahuzaH sAtireketi saMyogamadhikRtya pUrvavadeva vyAkhyeyam / pUrvoktAnAM sarveSA parihArasthAnasevanaviSayakaprAyazcittasUtrANAmupasaMhAraM vaktukAmoM bhASyakAraH pUrvasUtrAtidezena prAha muttavibhAsA jA u, hiTimamuttesa solasesu ya / sA ceva ihaM NeyA, ThavaNA-parihAra-NANattaM // 1 // chAyA--sUtravibhASA yA tu adhastanasUtreSu SoDazasu ca / saiva iha jJAtavyA, sthApanA-parihAra-nAnAtvam // 1 // avacUri:- yA tu sUtravibhASA 'je bhikkhU' ityAdi sUtrAvayavavyAkhyA ekadvikatrikAdisaMyogapradarzanasvarUpA adhastanasUtreSu-AdyasUtreSu SoDazasaMkhyakeSu varNitA sA eva vibhASA iha uparitaneSu saptadazAdArabhya 'bahusovi sAirega' iti sayogasUtraparyanteSvapi sUtreSu jJAtavyA vaktavyetyarthaH / atha yadi saiva vaktavyatA ihApi tadA pUrvasUtrebhya eteSAM sUtrANAM ko vizeSastatrAha
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 'ThavaNA' ityAdi, sthapanAparihAranAnAtvaM-sthApanAparihAraviSaye bhedo jJAtavyaH, ayaM bhAvaHadhastanapUrvasUtrepu AditaH SoDazasUtraparyantasUtreSu parihAratapo na kathitam , iha tu saptadazasUtrAdanantarasUtreSu parihAratapasaH pratipAdanaM kRtam , ityetAvAneva vizeSa iti / sU0 18-20 // idAnI mAsAdau prasthApite antarA yadanyadinamAsAdipApasthAnaM pratisevate tatra yasmin pApasthAne divasagrahaNapramANaM prasthApitaM sthApanArUpaM bhavyate tadeva darzayati-'chammAsiyaM ityAdi / sUtrama-chammAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM sahe sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA / / sU0 21 // chAyA pANmAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA dvamAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInAtiriktaM tena paraM saviMzatirAtrau dvau mAsau // sU0 21 // cUrNI- 'chammAsiyaM' ityAdi / 'chammAsiyaM' pANmAsikam tatra paDiti saMkhyAvizeSalakSaNaM mAsikam, tatra mAnAni samayAvalikAdIni asatIti mAsaH, mAso mAsAntaka. kAlaH parimANamasyeti mAsikam, SabhirmAsa niSpannaM yat tat pANmAsikam 'parihArahANaM' parihArasthAnam-parihArasya sthAna parihArasthAnam-sAvadyakarmaNAmanuSThAnalakSaNam tatprati 'paTTavie' prasthApitaH azubhakarmaNAM kSayAtha sthApitaH prAyazcittaM vahamAna ityarthaH 'aNagAre' anagAra:-zramaNaH zramaNI vA 'aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA' antarA dvaimAsika parihArasthAnaM pratisevya tatra antarA madhye samArabdhaprAyazcittasya madhye ityarthaH dvaimAsikam-mAsadvayena saMpAdanayogyaM parihArasthAnaM pApasthAnam 'paDisevittA' pratisevya-prAyazcittakaraNasamaye'pi dvaimAsikaprAyazcittasthAnasya pratisevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet kRtapApakarmaNa AlocanA gurave darzayet / tatra mAyArahitabhAvena pAlocanAM kurvataH 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA viMzatirAtriko AropaNA, tatra athetyayamAnantaryArthako nipAtaH, aparA-mAsadvayAdanyA, yadi ayaM pANmAsikaM tapo vahan madhye dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevate pratisevya mAyArahitamAlocayet tadA guruH tasmai pratisevitamAsadvayopariviMzatirAtrikI AropaNA kartavyA viMzatirAtrisampAdanIyaprAyazcittaM vardhayediti bhAvaH / paNNAM mAsAnAM tribhAgaM kRtvA tatra bhAgadvayaM parityajet , eka bhAga mAsadvayapramANaM prAyazcittaM punaraparaM dadyAt tadevaM mAsadayasampAcaM prAyazcittaM samIlayitvA viMzatirAtrikaM prAyazcittaM dadyAt /
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhApyAvari: u0 20 sU0 22-26 parihArasthAnaprasthApitasyAropaNAvidhiH 447 tatra rAtrigrahaNamahorAtrasyopalakSaNam rAtrAveva ahorAtrasya parisamApteH tadayaM niSkarSArthaH pracalitapANmAsikaprAyazcitte eva punarapi dvaimAsikaparihArasthAnapratisevakAya viMzatyahorAtrapramANakaM punarapi prAyazcittaM dadyAt-paNmAsasya dvau dvau bhAgau parityAjyau ekaiko bhAgo grahItavyaH, tAvatA mAsadvayayuktaviMzatyahorAtrapramANakameva prAyazcittamApannaM bhavati / SaNmAsabhAgatrayaM vizadayatipaNmAsasya dvidvibhAgarUpeSu tripu bhAgepu 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne paNmAsasya Adau madhye avasAne ca dvibhAgarUpe 'saarDsa' sArtham-tatra arthaH prayojanam yena prayojanena prayuktaH san tadAcaritam tena prayojanena sahitam 'saherDa' sahetum , tatra hetuH sAmAnyakAraNam , yena hetunA prayuktaH sana tadAcaritaM tatsahitam 'sakAraNaM' sakAraNam, vizeSArthahetukAraNaiH prayuktaH san tadAcaritaM mAsadvayAtmakaM parihArasthAnam tatsarvaM sapUrNa pANmAsikasambandhidvimAsam viMzatyahorAtrANAM trivArakaraNAt , tacca 'ahINamairittaM' mahInamatiriktam na hIna nyUnaM nAtiriktaM nAdhikam ekaDhidinAdinApi na nynaM nApyadhika saMpUrNameva / ayaM bhAvaH-yadi pracalitaSANmAsikaprAyazcittakaraNAvasare kenApi kAraNAdinA punarapi mAsadvayAtmakaparihArasthAnasya pratisevanaM karoti kRtvA cAkapaTamAlocayet tadA viMzatyahorAtraMdvimAmAdaparam prAyazcittaM dadhAt viMzatyahorAtrAdhikaM saMpUrNamAsadvayaM prAyazcittaM dadyAditi, ataeva 'teNa paraM savIsairAiyA do mAsA' tena paraM tasmAyaNmAsAduparItyarthaH saviMzatirAtriko dvau mAsau prAyazcittatvena bhavataH tatra na kiJcidapi hAtavyamiti bhAvaH / / sU0 21 // sUtram-paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAmAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaThaM saheuM sakAraNaM ahINamatirittaM teNa paraM savIsarAiyA dA mAsA // sU0 22 // cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // sU0 23 // temAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA Aro
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre 448 vaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA dAmAsA / / sU024 // domAsiyaM parihArahANa paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // sU0 25 // / mAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsaDarAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM sahe sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA domAsA / / sU0 26 // chAyA- pAJcamAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA dvaimAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAva-sAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena para saviMzatirAtriko hau mAsau // sU0 22 // cAturmAsika parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH antarA dvamAsikaMparihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikIAropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahonamatiriktaM tena paraM sarvizatirAtriko hau mAsau // sU0 23 // traimAsika parihArasthAna prasthapito'nagAraH aMtarA dvaimAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvarUAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatiriktam tena paraM saviMzatirAtriko dvau mAsau // sU0 24 // dvaimAsika parihArasthAnaprasthApito'nagAraH mAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA sArtha sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena paraM saviMzatirAtriko dvau mAsau // sU025 // mAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktam tena paraM maciMzatirAtriko dvau mAsau 26 // sU0 22-26 // cUrNI-etAni pAJcamAsikaparihArasthAnaprasthApitAnagArasya dvaimAsikaparihArasthAnasevanasUtrAdArabhya cAturmAsika traimAsikadvaimAsika mAsikaparihArasthAnaprasthApitAnagArasya dvaimAsikaparihArasthAnasevanasUtraparyantAni paJca sUtrANi pANmAsikasUtravadeva pAzcamAsikAdiyathA
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUNibhASyAvacUriH u0 20 sU0 27-29 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 549 yoga vyatyayena vyAkhyeyAni / vizeSastvayam-yat AdimadhyAvasAne paJcAdimAsAnAM yathAyogaM trayo bhAgAH karaNIyA iti // sU0 22-26 // pUrva pANmAsikAdimAsikaparyantaparihArasthAnaprasthApitA'nagArasya dvaimAsikaparihArasthAnasevane saviMzatirAtrikadvimAsaprAyazcittadAnasvarUpaM pradarzitam, atha saviMzatirAtrikadvimAsaprAyazcittasevanAsamaye tatrApi yaH kazcit sAdhuH punarapi dvaimAsikaparihArasthAnaM sevate tasya prAyazcitta vidhiM darzayati- 'savIsairAiyaM' ityAdi / sUtram--savIsairAiyaM dAmAsiyaM parihArahANaM paThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaThaM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM sadasarAyA tiNNi mAsA / / sU0 27|| chAyA-saviMzatirAtrikaM dvaimAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA dvaimA. sikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI mAropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM sadazarAtrAstrayo maalaaH||suu027|| cUrNI-'savIsairAiyaM' ityAdi / 'savIsairAiyaM domAsiyaM' saviMzatirAtrikaM dvaimA. sikam , tatra viMzatirAtribhiH sahitamiti saviMzatirAtrikam-viMzatirAtyadhika dvaimAsikaM mAsadvayasaMpAdanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnam-sAvadhakarbhAnuSThAnam , etAdRzakarmaNAM nirAkaraNAya tadanukUlaparihAratapasi 'paTThavie' prasthApita AropitaH 'aNagAre' anagAra-bhikSuka:-zramaNaH zramaNI vA 'aMtarA' antarA-tanmadhye'pi 'domAsiyaM parihAradvANa paDisevittA' dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya dvaimAsikapApasthAnapratisevanaM kRtvA 'AloejjA' Alocayet-svakRtakarmaNaH prakAzanaM kuryAt tadA 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA-tato'nyA pUrva sevyamAnadvimAsAdanyA viMzatirAtrikI AropaNA, tatra tAdRzamaparaM vaimAsikaM parihArasthAnamAsevya yadi akapaTamAlocayati tadA viMzatyahorAtrasya prAyazcittaM bhavati / tacca 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne viMzatidivasAtmake pratibhAge 'saaTTa saheuM sakAraNaM ahINamairitta' sArtha sahetukaM sakAraNa-mahInamatiriktam anyUnAnadhikam yat yat pratisevitaM tatsarvameva dAtavyaM prAyazcittarUpeNa / 'teNa paraM' tena tataH paraM prasthApitadvaimAsikaprAyazcittasya viMzatirAtrikAropaNAsahitasavizatirAtrikaM sarvasaMkalitaM prAyazcittam 'sadasarAyA tiNi mAsA' sadazarAtrAstrayo mAsAHdazAhorAtrasahitAstrayo mAsAH prAyazcittasya bhavantIti // sU0 27 //
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtre sUtram -- sadasarAiyaM temAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheuM sakAraNa ahINamairittaM teNa paraM cattAri mAsA || sU0 28|| 450 chAyA sadazarAtrikaM traimAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH antarA dvaimAsikam parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM catvAro mAsAH // su0 28 // cUrNI - 'sadasarAiyaM' ityAdi / 'sadasarAiyaM temAsiyaM' sadazarAtrikaM traimAsikam - dazAhorAtrasahitaM traimAsikaM pUrvasUtroktam 'parihAradvANaM' parihArasthAnaM sAvadhakarmaNAmanuSThAnalakSaNam, tasmin sadazarAtrikatraimAsikapApanAzanAya parihAratapasi 'padya vie aNagAre' prasthApito'nagAraH prAyazcittakaraNAya niyukto bhikSukaH yadi 'aMtarA' antarA - madhye 'domAsiyaM parihAraThThANaM' dvaimAsikam mAsadvayasaMpAdanIyaM parihArasthAnam 'paDisevittA AloejjA' pratisevya pratisevanAM kRtvA Alocayet - gurusamIpe AlocanAM kuryAt tadA 'ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA' athAparA viMzatirAtriko AropaNA karttavyA prakRtaprAyazcittAdatiriktA vizatirAtripramANA dAtavyA / kathamityAha - 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne pratyekabhAge 'saahaM saheuM sakAraNa ahINamairittaM' sAthai sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM sarva saMpUrNa prAyazcittaM dAtavyam 'teNa paraM cattAri mAsA' tena param - tataH pUrvasUtro tAtparaM sadazarAtrikamAsadvayaviMzatirAtrikAropaNasaMmelanAtparaM catvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavanti // sU0 28 // - sUtram - cAummAsi parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domA - siyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM sahelaM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA cattAri mAsA // sU0 29 // chAyA - cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA viMzatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetuM sakAraNa mahInamatiriktaM tena paraM saviMzatirAtrikAzcatvAro mAsAH // sU0 29 // cUrNI - 'cAummAsiyaM' ityAdi / ' cAummAsiyaM parihAraThThANaM cAturmAsikaM parihArasthAnam - mAsacatuSTayena saMpAdanIyaM pUrvasUtroktaM parihArasthAnaM prati 'paTTavie' prasthApitaH tasmin cAturmAsikaparihArasthAne samupasthApitaH 'aNagAre ' anagAraH, zeSaM sarva pUrvasUtravadeva vyAkhyeyam,
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ carNibhASyAvacUri. u0 20sU30-33 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 451 vizeSastvayam-ana sUtre sarva prAyazcittamAropaNAsahitam 'sabIsairAiyA cattAri mAsA' saviMzatiratrikA viMzatyahorAtrasahitAzcatvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti, zeSaM pUrvavaditi / / suu029|| sUtram-savIsairAiyaM cAummAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saha sakAraNaM ahINamairitta teNa paraM sadasarAiyA paMca mAsA // sU0 30 // chApA-saviMzatirAtrika cAturmAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikI AropaNA Adi. madhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM sadazarAtrikA paJca mAsAH // 30 // ____ cUrNI-'savIsairAiyaM' ityAdi / sabIsairAiyaM cAummAsiyaM' saviMzatirAtrika cAturmAsikam viMzatirAtrisahitamAsacatuSTayasaMpAdanayogyam 'parihArahANaM' parihArasthAnam , atra viMzatyahorAtrasahiteSu caturpu mAseSu viMzatyahorAtrikAropaNAsaMmelane sarve 'sadasarAiyA paMca mAsA' iti dazAhorAtrasahitAH paJca mAsAH prAyazcittatvena bhavanti, zeSaM sarva pUrvavadeva vyAkhyeyamiti / / suu030|| sUtram-sadasarAiyaM pacamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheuM sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM chammAsA / / sU0 31 // chAyA-sadazarAtrinaM pAJcamAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA dvaimAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA vizatirAtrikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetuM sakAraNamahInamatiriktaM tena paraM paNmAsAH // 31 cUrNI-'sadasarAiyaM' ityAdi / 'sadasarAiyaM paMcamAsikaM' sadazarAtrikaM pAJcamAsikam, pUrvasUtrasaMprAptaM dazAhorAtrasahitaM pAJcamAsikam, zeSa sarva pUrvavad vyAkhyeyam , vizeSastvayam-atra dazAhorAtrika pAJcamAsikaprAyazcitte viMzatirAtrikI AropaNA bhavati 'teNa paraM chammAsA' tataH sarvasaMkalitAH SaD pAsA bhavanti, na SaNmAsAdadhikaM prAyazcittaM bhavatIti / / sU0 31 // atha pANmAsikAdiparihArasthAnaprasthApanAyAM mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikAropaNAviSayaM prAyazcittavidhi pradarzayati-'chammAsiyaM' ityAdi / sUtram-chammAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthas 2 AimajjhAvasANe asaDha saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDo mAso // sU0 32 // chAyA-pANmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta tena paraM yaM? mAsaH / sU0 32 // cUrNI-'chammAsiya' ityAdi / 'chammAsiyaM parihArahANaM' pANmAsikaM parihArasthAnam-mAsapaTkana saMpAdanayogyaM parihArasthAnaM pratisevya tat pApanirAkaraNAya pANmAsikaparihAratapasi 'paTTavie aNagAre' prasthApito'nagAraH tAdRzaprAyazcittakaraNAya tatra niyojito bhikSaH yadi 'aMtarA' antarA-tanmadhye tAdRzaprAyazcittakaraNAvasare pramADhato mohanIyakarmodayAdvA 'mAsiyaM parihArahANaM' mAsikaM parihArasthAnaM pratisevate 'paDisevittA' pratisevyamAsikaparihArasthAnasya pratisevanAM kRtvA tAdRzakarmaNAM vinAzAya 'AloejjA' AlocayetsvakRtapApasya gurusamIpe prakAzanaM kuryAt / tatrAkapaTabhAvena AlocanAM kurvataH zramaNAdeH 'ahAvarA pakkhiyA ArovaNA' athAparA pAkSikI mAropaNA, arthAt-prAyazcittamadhye punaH pratisevitaparihArasthAnasyApanodanAya mAsamadhye paJcadazadivasasyaiva prAyazcittaM dAtavyam , kathamityAha'AimajjhAksANe saarTa saheuM sakAraNaM ahINamairitta' AdimadhyAvasAne sahetuM sakAraNamahInamatiriktam-na nyUnaM nAdhikaM paripUrNa prAyazcittaM dAtavyam na kiJcidapi parityaktavyam / 'teNa paraM divaDDho mAso' tena paraM dvayoM mAsaH paJcadazadivasAdhika eko mAsaH prAyazcittarUpeNa bhavati, matra pAkSikAropaNAyAH sadbhAvAdiiti // sU0 32 // sUtram--paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDo mAso // sU0 33 // chAyA--pAJcamAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sAthai sahetu sakAraNamahInamatirikaM tena paraM vyoM mAsaH ||suu0 33 // sUtram--cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM sahe sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDo mAso / / sU0 34 //
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ cUrNibhApyAvadhiH u0 20 sU0 35 39 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 453 chAyA-cAturmAsikaM parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatiriktaM teNa paraM dvayoM mAsaH // sU0 34 // sUtram-temAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANa paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTThaM sahe sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDho maaso|| sU0 35 // chAyA- traimAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatiriktaM tena para dvayoM mAsaH // sU0 35 // sUtram-domAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANa paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaheM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDho mAso // sU0 36 // chAyA-dvaimAsika parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsikaM parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakA. raNam ahInamatirikta tena paraM dvayoM mAsaH // s036|| sUtram-mAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaheM sahe sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM divaDDo mAso // mU0 37 // chAyA-mAsikaM parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena paraM dvayoM maasH|| sU0 37 // cU- pUrva pANmAsikaparihArasthAne prasthApitasya tanmadhye mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI AropaNA tena dvayoM mAsaH prAyazcittatvena bhavatItyuktaM tathaiva pAJcamAsikacAturmAsika-traimAsika-dvaimAsika-mAsika-parihArasthAnaprasthApitAnagArasyApi tanmadhye mAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI bhAropaNA bhavati tena paraM dvaya| mAsaH prAyazcittasya bhavatIti
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizothasUtre pAJcamAsikAdita Arabhya mAsikaparyantAni paJcApi sUtrANi vyAkhyeyAnIti viramyate // sU0 37|| tadevaM pUrvokteSu pANmAsikAdipu SaTsu sUtreSu dvayardho mAsaH prAyazcittatvena pratipAditaH / Err yo dUrdha mAsikaparihArasthAnaprasthApitaH san tanmadhye yadi mAsikaparihArasthAnaM pratisevate tadvipayakaM prAyazcittavidhimAha - 'divaDDhamAsi' ityAdi / sUtram -- divaDDhamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saahaM saheDaM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM do mAsA // sU0 38 // chAyA - dvardhamAsika parihArasthAna' prasthApito'nago'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA sArthaM sahetu sakAraNamahonamatirikta tena para dvau mAsau // sU0 38 / cUrNI - 'divaDDhamA si' ityAdi / 'divaDDhamAsi' dvayardhamAsikam dvitIyo'dha yatra sa dvayardhaH sa mAso yatra tad dvayarthamAsikam ' parihArahANaM' parihArasthAnaM pApaprayojakaM karmAnuSThAnaM tatprati 'paDavie prasthApitaH tAdRzakarmavinAzAya tAdRzaprAyazcittakaraNAya niyojitaH 'aNagAre ' anagAro - bhikSukaH 'aMtarA' antarA- madhye 'mAsiyaM parihArahANaM' mAsikaM parihArasthAnam 'paDisevittA' pratisevya - parihArasthAnapratisevanAM kRtvA 'AloejjA' Alocayet tasya ' ahAvarA pakkhiyA ArovaNA' athAparA pAkSikI paJcadazadivasapramANAtmikA AropaNA prAyazcittadAnarUpA prastutatapaHsthApitaprAyazcittAdadhikaM pAkSikaM prAyazcittaM dAtavyam / tacca 'AimajjhAvasANe' AdimadhyAvasAne 'saahaM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM' sAthai sahetukaM sakAraNa mahInamatiriktam pratisevitAnusAraM sarve prAyazcittarUpeNa dAtavyaM na kimapi tyaktavyam 'teNa para do mAsA' tena paraM dvau mAsau tataH paraM sarvaM dvau mAsau prAyazcittarUpeNa bhavataH / cardhamAsikaprAyazcitte AropaNAyAH pakSaH samelyate tadA paripUrNau dvau mAsau jAyete iti bhAvaH // sUtram - domAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saa saheDaM sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM aDDA ijjA mAsA || sU0 39 // chAyA - dvaimAsika parihArasthAnaM prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAnaM pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNam ahInamatirikta tena param sAdhatRtIyau mAsau // su0 39 // 454
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNibhASyAvacUriH u0 20 sU0 40-43 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhiH 455 cUrNI-'domAsiyaM' ityAdi / 'domAsiyaM parihArahANaM' dvaimAsikaM pUrvasUtrasaMprApta parihArasthAnam 'pavie aNagAre' prasthApito'nagAra; ityAdi vyAkhyA spaSTA / atra vizeSastvayam yadA dvaimAsikaparihArasthAnasevanAyAM pAkSiko AropaNA saMmelyate tadA 'aDDAijjA domAsA' ardhatRtIyau dvau mAso prAyazcittarUpeNa bhavataH iti // sU0 39 // sUtram-aDDAijjamAsiyaM parihAraTThANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM,teNa paraM tiNNi mAsA // suu040|| chAyA-sArdhadvaimAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikaM tena para trayo mAsA ||suu0 40 // cUrNI- 'alAijjamAsiya' ityAdi / 'aDUDhAijjamAsiyaM ardhatRtIyamAsikam sAdhamAsadayaM pUrvasUtrasaMprAptam 'parihArahANaM' parihArasthAnaM prati 'paTTavie' prasthApito'nagAraH, ityAdi vyAkhyA prAgvat, atra sArdhadvaimAsikaparihArasthAnapratisevanAyAM pAkSikI mAropaNA samelyate tadA 'tiNi mAsA' trayo mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti // sU0 40 // sUtram-temAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaSTuM saha sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM achuTTA mAsA / / sU0 41 // chAyA-traimAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena param ardhacaturthA mAsAH // su. 4 // - cUrNI-'temAsiyaM' ityAdi / 'temAsiyaM parihArahANaM paTTavie' traimAsikaM pUrvasUtrasaMprApta parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH, zeSaM pUrvavat, atra sarva prAyazcittam 'adhudvAmAsA' iti ardhacaturthAH, caturthaH | yatra te ardhacaturthAH-sArdhAstrayo mAsA bhavanti, yadA triSu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA sArdhAstrayo mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 41 //
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 nizIthasUtre sUtram-aTThamAsiyaM parihArahANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDise vittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA Aro, vaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM, cattAri mAsA // sU0 42 // chAyA-ardhacaturthamAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI aropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM sakAraNamahInamatirikta tena paraM catvAro mAsAH // suu042|| cUrNI--asyApyarthaH pUrvasUtravadeva jJAtavyaH, vizeSastvayam-'ardhamAsiyaM' ardhacaturthamAsikam-sArdhatraimAsika-yat pUrvasUtre saMprAptaM tat prati tatra prasthApito'nagAraH, ityAdi pUrvavad vyAkhyeyam, 'teNa paraM' tadanantaraM sarva prAyazcittaM 'cattAri mAsA' catvAro mAsA bhavanti / yadA sArtheSu tripu mAseSu pAkSiko AropaNA saMmelyate tadA paripUrNAzcatvAro mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH / / sU0 42 // sUtram-cAummAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarAmAsiya parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa para aDDapaMcamA mAsA / / suu043|| chAyA-cAturmAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAnam pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatiriktaM tena param arddha paJcamA mAsA. ||suu0 43 // cUrNI-'cAummAsiyaM' ityAdi / 'cAummAsiyaM parihArahANa paTTavie aNagAre cAturmAsikaM pUrvasUtrasaMprAptaM parihArasthAnam 'pavie' prasthApitaH-tAzaprAyazcitte niyojitaH 'aNagAre' anagAro bhikSukaH, zeSaM pUrvavad vyAkhyeyam , atra sarva prAyazcittam-catuSu mAseSu pAkSikI AropaNAyAH saMmelanena 'aDDhapaMcamA mAsA' iti arddhaH paJcamo yatra te arddhapaJcamAH,' etAdRzA mAsAH sArdhAzcatvAro mAsA bhavantIti bhAvaH // sU0 43 // sUtram--aDDapaMcamamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisebittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairitaM teNaparaM paMca mAsA // suu044||
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ barSibhASyAvariH u020 sU044-46 parihArasthAnaprasthApitasyA''ropaNAvidhi. 457 chAyA- arddha paJcamamAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet bhathAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetuM ekAraNamahInamatirikaM tena paraM paJca mAsAH // sU0 44 // cUrNI--'aDDhapaMcamamAsiyaM' ityAdi / 'aDDhapaMcamamAsiyaM' arddha paJcamamAsikam catvAro mAsAH saMpUrNAH pazcamamAsasyAoM bhAga iti arddhapaJcamamAsikaM yat pUrvasUtre saMprAptaM tat ityAdi vyAkhyAnaM pUrvavat kartavyam, kevalaM tena param-tataH pazcAt-atrApi ardhapaJcamamAseSu iti sArdheSu caturyu mAsepu yadi pAkSikI mAropaNA saMmelyate tadA paripUrNAH paJca mAsA prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 44 // sUtram-paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM sahe sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM aDDachaTThA mAsA // suu045|| chAyA-pAJcamAsika parihArasthAna prasthApito'nagAraH antarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta ten paramarddhapaSThA mAsAH // sU0 45 // cUrNI--'paMcamAsiyaM' ityAdi | "paMcamAsiyaM parihAradvANaM' pAJcamAsikaM yatpUrvasUtrasaMprAptaM tat parihArasthAnaM prasthApito'nagAraH, ityAdi sarvaM pUrvavadeva vyAkhyeyam / atra paJcasu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA 'aDDhachaTThA mAsA' iti arddhaSaSThA mAsAH-sArdhAH paJcamAsAH prAyazcittarUpeNa bhavantIti bhAvaH // sU0 45 // sUtram-addhachaTThamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTuM saheuM sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM chammAsA / / suu046|| // nizIhajjhayaNe vIsaimo uddeso samatto // 20 // chAyA-arddha SaSThamAsika parihArasthAna prasthApito'nagAro'ntarA mAsika parihArasthAna pratisevya Alocayet athAparA pAkSikI AropaNA AdimadhyAvasAne sArtha sahetu sakAraNamahInamatirikta tena paraM SaNmAsAH ||suu0 46 // ___nizIthAdhyayane viMzatitamoddezakaH samAptaH // 20 //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthama cUrNI-'addhachaTTamAsiyaM' ityAdi / 'addhachaTThamAsiya ardhapaSThamAsikam, paJca mAsAH saMpUrNAH SaSThamAsasya ajhai bhAgaH, ityevamadhikaM pAJcamAsikaM parihArasthAnamityevaM krameNa prakRtasUtrasya vyAkhyAnaM kartavyaM kevalaM tataH paramiti tataH paJcAt arddhapaSThamAseSu-sAdheSu' paJcamu mAseSu pAkSikI AropaNA saMmelyate tadA paripUrNAH SaD mAsAH prAyazcittarUpeNa bhavanti, nAsti SaNmAsA nantaraM prAyazcittamiti bhAvaH / / sU0 46 // iti zrI-vizvavikhyAta-jagadvallabha-prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApaka . pravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka-vAdimAnamardaka-zrIzAhUchatrapatikolhApurarAnapradatta- , "jainazAstrAcArya"-padabhUSita-kolhApurarAjaguru-bAlabrahmacAri-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavrati-viracitAyAM "nizIyamatrasya" carNimAmyAvacUrirUpAyAM vyAkhyAyAm viMzatitamodezakaH samAptaH // 20 // AKRAMMERO OM // samAptaM nizIthAdhyayanam // REMERPREMARK
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizIthasUtrasya kiJcit zuddhipatram pRSTa paMkti u.1 azuddhiH zuddhiH 2 8 ....pratipAdikAni pratipAdakAni 9 15-16 suttarajjuvakkehiM ca, daMDakaDagehiM tahA, suttarajjuvakalehiM, daMDakaDagehiM tahA, cilimilI khupaMcahA, bhikkhuhiM cilimilI paMcahA khu kAyadhAkaraNijjA no|| bhikkhuhi na saa|| 9 17-18 sUtrarajjuvalkalaizva, daNDa- sUtrarajjuvalkalaiH, daNDakaTakaistathA / kaTakAbhyAM tathA / cilimilI khala paMcadA, bhikSubhiH kriya cilimilI paJcadhA khalu kartavyAbhikSumANA no|| mina sA // 9 24 vaMzo daMDAdiH, kaTakamayI javanikA, vaMzo daNDAdiH, kaTakaM vaMzavaka, tAbhyAM vaMzakaTakAdibhyAM tAbhyAM vaMzakaTakAbhyAM 128 17 u.4....133 ....136 gamatripaJcAzatsUtrAtmakaH gamaH SaTpazcAzatsUtrAtmakaH / trayaviMzadadhikazatatama patriMzadadhikazatatama tripazcAzatsUtrasamudAyo'na SaTpaJcAzatsUtrasamudAyo'tra // sU0 133 // // sU0 136 // // sU0 133 // // su0 136 // 12-63 12-66 pAdAmArjanasUtrAdArabhya pAdAmA naSoDazatamasUtrAdAramya ekasaptatitriSaSTitamazIpaMdauvArikAsUtraparyanta- tamazIrSadauvArikAsUtraparyantaSaTpazcAzat sUtrANi sUtrANi 265 16 12-63 12-66 / mAge uddezasamAptitaka tIna tIna saMkhyA bar3hAte nAmo / 265 16 // sU0 5-9 // // sU0 5-11 // 265 20 sUtrapazcakaM * * * * * ng 15 sUtrasaptakaM
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ...... .. zrIvItarAgAya nmH| ||nishiithsuutrsy muulpaatthH|| // prathamoddezakaH // . je mikkhU hatthakammaM karei karataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU aMgAdANaM kaTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA silAgAe vA saMcAlei saMcAlata vA sAijjai // 2 // je bhikkhU aMgAdANaM saMvAhejja vA palimaddejja vA saMvAhataM vA palimahaMta vA sAijjai // 3 // je bhikkha aMdAdANaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA, abhaMgeMtaM vA makkheta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU aMgAdANaM kakkeNa vA loreNa vA paumacuNNeNa vA hANeNa vA siNANeNa vA cuNNehi vA ubaTei parivaThUi unvasa'taM vA parivasa'taM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU aMgAdANaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholaMtaM vA padhovaMtaM vA sAijjai // 6 // je mikkhU aMgAdANaM Nicchalei NicchalaMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU aMgAdANaM jigghai jigdhaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU aMgAdANa aNNayaraMsi acittaMsi soyaMsi aNuppavesittA mukkapoggale NigyAei NigyAyaMtaM vA sAijjai // 9 // . je bhikkhU sacittaM gaMdhaM jigghai, jigdhaMtaM vA sAijjai // 10 // . je bhikkhU sacittapaiTTiyaM gaM, jigghai jigyaMta vA sAijjai // 11 // ... / je bhikkhU padamAga: vA saMkarma vA avalaMbaNaM cA aNNautthieNa vA- gArasthieNa vA kArei kAraMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU dagavINiyaM vA aNNautthiehiM vA gArathiehiM vA kArei kAreMtaM vA sAijjai // 13 // - je bhikkhU sikkagaM vA sikkagaNaMtagaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA kArei kAreMta vA sAijjai // 14 //
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamiliM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA kArei kAreMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU sUcIe uttarakaraNaM annautthieNa vA gArathieNa vA kArei kAreM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU pippalagassa uttarakaraNa annausthieNa vA gArathieNa vA kArei kAreM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU naiccheyaNagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArasthieNa vA kAreha kArataM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU kaNNasohaNagassa uttarakaraNaM annausthieNa vA gArathieNa vA kAI, kAreMtaM vA sAMijjai // 19 // je bhikkhU aNaTTayAe sUI jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 20 // ' 'je bhikkhU aNayAeM pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAijai // 21 // je 'bhikkhU' aNaTTayAe~ kaNNasohaNagaM jAyaI, jAyaMta vAM saoNijjaiM // 22 // je bhikkhU aNaTTayAe NahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAMijjai // 23 // je bhikkhU avihIe saI jAyai, jAyaMtaM vA sAijjei // 24 // - je bhikkhU, avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai // 25 // je bhikkhU avihIe nahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMta vA sAijjai // 26 // je bhikkhU avihIe kaNasohaNagaM. jAyai, jAyataM vA sAijjaI // 27 // je bhikkhU appaNo egassa aTThAe saI jAittA aNNamaNNassa aNuppaeI, aNuppayaMta vA sAijjai // 28 // je bhikkhU appaNo eNgassa' aTTAe pippalagaM jAittA aNNamaNassaM aNuppaei aNuppayaMta vA sAijjai // 29 // jebhikkhU egassa aTTAe nahaccheyaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaeMi aNuppayaMtaM vA sAijjai // 30 // jai bhikkhU appaNo egassa aTThAe kaNNasohaNagaM jAittA aNNamaNNassa aNuppaei aNuppayaMtaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU pADihAriyaM muI jAittA vatthaM sIvissAmi-tti pAyaM sivvai sivvaMtaM vA sAijjai // 32 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU pADihAriyaM pippalaga jAittA vatthaM chiMdissAmi-tti pAya chiMdai, chidaMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU pADihAriyaM nahaccheyaNagaM jAittA nahaM chidissAmi-tti salluddharaNaM karei, karataM vA sAijjaI // 34 // je bhikkhU pADihAriyaM kaNNasohaNagaM jAittA kaNNamalaM NIharissAmi-tti daMta___ mala vA nahamalaM vA NIharei NIharaMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU avihIe sUI paccappiNaI paccappiNaMtaM vA sAijjai // 36 // .. je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA maTTiyApAyaM vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei vA saMThavei vA jamAvei vA alamappaNo karaNayAe muhumamavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai viyaraMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkha daMDayaM vA laTThiyaMvA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei vA saMThavei vA jamAvei vA alamappaNo karaNayAe sahama mavi no kappai jANamANe saramANe aNNamaNNassa viyarai piyaraMtaM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU pAyassa egaM tuDiyaM tuDei tuDataM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU pAyassa paraM tiNhaM tuDiyANaM tuDei tuDaMta vA sAijjai // 43 // je bhikkhU pAyaM avihIe tuDei tuDataM vA sAijjai // 44 // je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhai baMdhataM vA sAijjai // 45 // je bhikkhU pAyaM egeNa vaMdheNa baMdhai, vaMdhataM vA sAijjai // 46 // je bhikkhU pAyaM paraM tiNDaM baMdhANaM baMdhai, vaMdhataM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU airegavaMdhaNaM pAyaM divaDDhAo mAsAo pareNa dharai dharataM vA sAijjai // je bhikkhU vatthassa ega paDiyANiyaM dei, deyaMta vA sAijjai // sU0 49 // je bhikkhU vatthassa paraM tihaM paDiyANiyANaM dei deyaMtaM vA sAijjai // 50 // je bhikkhU avihIe vatthaM sivvai sivvaMtaM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU vatthassa ega phaliyaM gaMThiyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 52 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU patthassa paraM tiNDaM phaliyagaMThiyANaM karei kareMta vA sAijjai // 53 // je bhikkhU vatthassa egaM viphaliyagaMThiyaM dei deyaMtaM vA sAijjai // 54 // . ' je bhikkhU vatthassa paraM tiNDaM viphaliyagaMThiyANaM dei deyaMta vA sAijai 55 // je bhikkhU vatthaM avihIe gaMThai gaMThataM vA sAijjai // 56 // : . je bhikkhU vatthaM atajjAeNaM gaMThei gaMTheta vA sAijjai // 57 // je bhikkhU airegagahiyaM vatthaM paraM divaDhAo mAsAo dharei. dhareMtaM vA saaijji| je bhikkhU gihadhUma aNNautthieNa vA gArathieNa vA. parisADAvei parisADAvetaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU pUikamma bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 60 // / taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM aNugyAiyaM // 6 // // nisIhajjhayaNe paDhamo uddeso samatto // 1 // ''
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvitiiyodeshkH|| je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM karei kareMtaM vA sAijjaI // 1 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM geNhai geNhataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM dharei dharataM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM viyarai viyaraMtaM vA sAijjaI // 4 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhAei paribhAeMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM paribhujai paribhuMjataM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNaM para divaDhAo mAsAo dharei dhareta vA saaijji| je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuchaNaM visuyAyei visuyAvetaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU acittapaiTThiyaM gaMdha jigghai jigchataM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU padamaggaM vA saMkama vA AlaMvaNaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / je bhikkhU dagavINiyaM sayameva karei karetaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU sikagaM vA sikkagaNaMtagaM vA sayameva karei kareMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilamili sayameva karei kareMtaM vA sAijjai / je bhikkhU saIe uttarakaraNaM sayameva karei karataM vA sAijjai // 14 // evaM pippalagassa uttarakaraNam // 15 // NahaccheyaNagassa uttarakaraNam // 16 // kaNNasohaNagassa uttarakaraNam // 17 // je bhikkhU lahussagaM pharasaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU lahussagaM musaM vayai vayaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU lahussagaM adattamAdiyai AdiyaMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU lahussaeNa sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA hatthANi vA pAyANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muhaM vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padho-taM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU kasiNANi cammAiM dharei dharata vA sAijjai // 22 // je bhikkhU kasiNAgi vatthAI dharei dharataM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU abhiNNAI vatthAI dharei dhataM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU lAupAyaM vA dArupAyaM vA mahiyApAyaM vA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTeMtaM vA saMThaveMtaM vA jamAtaM vA sAijjai // 25 // . .
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTeMtaM vA saMThavetaM vA jamAtaM vA sAijjai // 26|| je bhikkhU NiyagagavesiyaM paDiggahaM dharei dharetaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU paragavesiyaM paDiggahaM dharei dharata vA sAijjai // 28 // je bhikkhU varagavesiyaM paDiggaheM gharei dharataM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU valagavesiyaM paDiggahaM dharei dharataM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU lavagavesiyaM paDiggahaM gharei dharataM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU NitiyaM aggapiMDaM bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU NitiyaM piMDaM bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU Nitiya avaDUDhabhAgaM jhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 34 // je bhikkhU NitiyaM bhAgaM jhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU NitiyaM UNahabhAgaM jhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU NitiyaM vAsaM vasai vasaMtaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU puresaMthavaM vA pacchAsaMthavaM vA karei kareMtaM vA sAiz2jai // 38 // je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gAmANugAma duijjamANe vA puresaMthuyANi vA pajchAsaMthuyANi vA kulAI puccAmeva aNuppavisittA pacchA bhikkhAyariyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 39 // je bhikkhU aNNautthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhiM gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe Nikkhamai vA aNuppavisaI vA, NikakhamaMtaM vA aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU aNNausthieNa vA gArasthieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhiM vahiyA viyArabhUmi vA. vihArabhUmi vA Nikkhamai vA pavisai vA, NikkhamaMta vA pavisaMtaM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU aNNausthieNa vA gArathieNa vA pArihArio vA apArihArieNa saddhiM gAmANugAmaM dUijjai dUijjataM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDiggAhittA sumbhira bhuMjai dumbhira parihavei, parihaveM taM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDiggAhitA pupphagaM-pupphagaM Aviyai kasAyaMkasAyaM parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // 44 //
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 jaM bhikkhU maNuNNaM bhoyaNajAyaM paDiggAhettA bahupariyAvannaM siyA adUre tattha sAhammiyA saMbhoiyA samaNunnA apArihAriyA saMtA parivasati te aNApucchiya aNimaMtiya parive parihaveM taM vA sAijjai ||45|| je bhikkhU sAgAriyarpiDaM givhara, giNhataM vA sAijjai // 46 // je bhikkhU sAgAriyapiMDa bhuMjai bhuMjaMtaM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU sAgariyakulaM ajANiya apucchiya agavesiya puvvAmeva piMDavAyapariyA aNuvisa aNuSpavisaMtaM vA sAijjai // 48 // je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vA obhAsiya zobhAsiya jAyA jAyetaM vA sAijjai // 49 // je kkhui uuvaddhiyaM sejjAsaMthAragaM paraM pajjovasaNAo uvANAMvei uvAiNAtaM vA sAijjai // 50 // je bhikkhU vAsAvAsiyaM sejjAsaMthAsyaM paraM dasarAyakappA uvAiNAvei uvAiNAtaM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU uuvaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAraMga uncarisijjamANaM pehAe na osArei na osAretaM vA sAijjai ||52 || je bhikkhU pADihAriyaM sejjAsaMthAragaM doccaMpi aNaNuNNavettA vAhiM NINei NItaM vA sAijjai // 53 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthAraMgaM doccapi bhraNaNuNNavettA vAhiM NINei gIrNeta vA sAijjai // 0 54 // je bhikkhU pADihAriyaM sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM doccapi aNaNuNNavettA vAhi NI NItaM vA sAijjai // 55 // je bhikkhu pADihAriyaM sejjAsaMthArayaM AdAe apaDihadaDa saMpavvaMyaha saMpannayata vA sAijjai // 56 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMthArayaM AyAe avigaraNaM kaTTu aNappiNittAsaMpavyaya saMpavyayaMtaM vA sAijjai // 57 // je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriyasaMtiyaM vA sejjAsaMthAragaM vippaNaTuM na gave - sai na gavesaMtaM vA sAijjai // 58 // .t je bhikkhU ittariyaMpi ucahiM Na paDilehaha Na paDilehaMtaM vA sAijjai // 59 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAraTTANaM ugghAiyaM // 60 // 7. // nisIijjhayaNe vIo uddeso samatto // 2 //
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ // tRtiiyodeshkH|| ne bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesa vA aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vAmaobhAsiyaobhAsiya jAyai, jAyataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAremu vA gAhAvaikuTesu vA, pariyAvasahesu vA aNNautthiyAo vA gAratthiyAo vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-omAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgArenu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNausthiNi vA gArathiNi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiyaobhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai / / 3 / / . je mikkhU AgaMtAgAremu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIo vA gArasthiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA, ArAmAgArenu vA gAhAvaikulesa vA pariyAvasahesu vA aNNautthiyaM vA, gAratthiyaM vA, kouhalavaDiyAe paDiyAgayaM samANaM asaNavA pANaM cA, khAima vA sAima vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 5 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA koUhalavaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiyA vA gAratthiyA vA asaNaM cA, pANaM vA, khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesa vA koUhalavaDiyAe paDiyAgayaM samANa aNNautthiNi vA gArasthiNi vA asaNaM cA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulenu vA pariyAvasahesu vA kohalavaDiyAe paDiyAgayA samANA aNNautthiNIo vA gAratthiNIo vA asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAima vA obhAsiya-obhAsiya jAyai, jAyaMta vA sAijjai / / suu08||
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU AgatAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthieNa vA gArathieNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya parivehiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-bhobhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU AgaMtAgAremu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiehiM vA gArathiehi vA, asaNaM vA pANavA khAimaM vA sAimaM vA amiharDa AhaTu dijjamANa paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya, pariveDhiya-- pariveDhiya, parijaviya-parijaviya; obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai / / je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA aNNautthiNIe vA gArasthiNIe vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhiDaM AhaTu dijjamANa paDisehettA tameva aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-obhAsiya jAyai jAyaMta vA sAijjai // 11 // je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAbasahesa vA aNNausthiNIhi vA gArasthiNIhi vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AiTu dijjamANaM paDisehettA tAo aNuvattiya-aNuvattiya pariveDhiya-pariveDhiya parijaviya-parijaviya obhAsiya-AsAsiya jAyai jAyanaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe paviDhe paDiyAikkhie samANe doccaMpi tameva kulaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU saMkhaDipaloyaNAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU gAhAvaikulaM piMDabAyapaDiyAe aNuppaviThe samANe paraM tigharaMtarAo asaNaM bA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDU AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA palimahejja vA saMvAheMtaM vA palima vA sAijjai // 17 //
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ -je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA NavaNIpaNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheta vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU appaNo pAe loreNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA udhvaTTejja vA, ullolaMtaM vA ubaTTataM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU appaNo pAe sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaTeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU appaNo pAe phumejja vA raejja vA, phumetaM vA raetaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU appaNo kArya Amajjejja vA, pamajjejja vA, AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijai // 22 // je bhikkhU appaNo kArya saMvAhejja vA palimaheja vA saMvAheMtaM vA palima taM vA sAijjai // 23 // je bhikkhu appaNo kArya telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkheja vA miliMgejja vA makkhetaM vA miliMgeMtaM sAijai // 24 // je bhikkhU appaNo kAyaM loreNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uccaTTejja vA ulloleMtaM vA uvvaTetaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU appaNo kArya sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholataM vA padhotaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU appaNo kAyaM phumejja vA raejja vA phumata vA raetaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU appaNo kAyaMsi vaNaM saMvAhejja vA palimadejja vA, saMvAheta vA palimadataM vA sAijjai // 29 / / je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA navaNIeNa vA vasAe vA makkheja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA miligeMtaM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM loddheNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA paumacuNNeNa vA ullolejja vA uvvadRjja vA ulloleMtaM vA ucaDheMtaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMta vA padhotaM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM phumejja vA raejja vA, phutaM vA, raeMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA, annayareNa tikkheNa satthajAeNa Acchidejja ga vicchidejja vA, AcchidaMtaM vA vicchidaMta vA sAijjai // 34 //
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiya bhagaMdala vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA-vicchidittA, pUrva vA soNiyaM vA, NIharejja vA visohejja vA, NIharataM vA visoheMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiya vA bhagaMdalaM vA annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA pUrva vA soNiya vA nIharittA visohittA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDa vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkhaNaM satyanAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharettA visohettA uccholittA padhovittA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA, AliMpataM cA vilitaM vA sAijjaDa // 37 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA NIharittA visohettA uccholittA padhoittA AliMpittA vilipittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIeNa vA abhaMgejja vA makkheja vA abhaMgataM vA makkheMtaM vA sAijjai // 38 // je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilaga vA araiyaM vA asiyaM vA bhagadalaM vA, annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM AcchidittA vicchidittA nIharittA visohitA uccholittA padhoittA AliMpittA viliMpittA abhaMgettA maMkhettA, aNNayareNaM dhRvajAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA, dhUtaM vA padhUta vA sAijjai // 39 // je bhikkhu appaNo pAukimiyaM vA kucchikimiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya NIharai, NIharaMta vA sAijjai // 40 // je bhikkhU appaNo dIhAo NahasIhAo kappejja vA saMThavejja vA kappata vA saMThavataM vA sAijjai // 41 // __ evaM-dIhAI vtthiromaaii0||42|| dIhAI cakkhuromAiM0 // 43 // dIhAI jaMgharomAI. // 44 // dIhAI kakkharomAiM // 45 // dIhAI maMsuromAiM0 // 46 // dIhAI kesAI0 // 47 // dIhAI kaNNaromAI0 // 48 // evaM dIhAiM nAsAromAI0 // 49 //
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ - je bhikkhU apaNo daMte AghaMsejja cA paghaMsejja vA AghasaMta vA pasaMtaM cA sAijjai // 50 // je bhikkhu appaNo daMte sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA uccholejja vA padhovejja vA, uccholeMtaM vA padhotaM vA sAijjai // 51 // je bhikkhU appaNo daMte phumejja vA raejja vA meM raetaM vA sAijjai // 52 // je bhikkhU appaNo ohe Amajjeja vA pamajjeja vA AmajaMtaM vA pamajjaMta vA sAijjai // 53 // ___ evaM oDhe pAyagamao bhANiyacco jAva phumejja vA raejja vA, phumaitaM vA raeMta vA sAijjai // 54-58 // je bhikkhU appaNo dIhAI uttarodvaromAI kappejja vA saMThavejja vA, kapta vA saMThaveMtaM vA sAijjai // 59 // evaM dIhAI acchipattAI0 // 60 // je mikkhU appaNo acchINi Amajjejja vA pamajjejja vA Amajjata vA pamajjataM vA sAijjai // 61 / / evamacchimu pAyagamo bhANiyanbo, jAva phumejja vA raejja vA phutaM vA raetaM vA sAijjai // 66 // je mikkhU appaNo dIhAI bhamuharomAiM kappejja vA saMThavejja vA kappeta vA saMThaveta vA sAijjaha // 6 // je bhikkhU appaNo dIhAI pAsaromAI kappejja vA saMThavejja vA kapta vA saMThaveMtaM vA sAijjai // 68 // je bhikkhU apaNo acchimalaM vA kaNNamalaM vA daMtamalaM vA NahamalaM vA NIharejja vA visohejja vA, NIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAijjai // 69 // je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vANIharejja vA visohejja vA nIharata vA visoheMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsavAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA voDakappAsAo vA amilakappAsAo vA vasIkaraNamuttAI karei kareMtaM vA sAijjai // 72 //
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU gihaMsi vA gihamuhaMsi vA gihaduvAraMsi vA gihapaDiduvAraMsi vA gihelayaMsi vA gihaMgaNaMsi vA gihavaccasi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei parihataM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU maDagagihaMsi vA maDagachAriyasi vA maDagadhUbhiyaMsi vA maDagaAsayasi vA maDagaleNaMsi vA maDagathaMDilaMsi vA maDagavaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // 74 / / je bhikkhU iMgAladAhaMsi vA khAradAhaMsi vA gAyadAhaMsi vA tusadAhaMsi vA bhusadAhaMsi vA uccArapAsavaNaM parihavei paridvavetaM vA sAijjaI // 75 // je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 76 // / je bhikkhU ahiNaviyAsu golehaNiyAsu vA ahiNaviyAsu maTTiyAkhANIsa vA pari jamANiyAnu vA apari jamANiyAm vA uccArapAsavaNaM pariThavei parivata vA sAijjai // 77 // je bhikkhU uMbaravaccaMsi vA naggohavaccaMsi vA AsatyavaccaMsi vA uccArapAsavaNaM pariTThavei paridaThaveMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU ikkhuvaNaMsi vA sAlivaNaMsi vA kusuMbhavaNaMsi vA kappAsavaNaMsi vA uccArapAsavaNaM pridtthveN| paridRThaveta vA sAijjai // 79 // je bhikkhU DAgavaccaMsi vA sAgavaccaMsi vA mUlagavaccaMsi vA kotthaMbharivaccaMsi vA khAravaccaMsi vA jIrayavaccaMsi vA damaNayavaccaMsi vA maruyavaccaMsi vA uccArapAsavarNa parivei paridraThavetaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU asogavaNaMsi vA sattavaNNavarNasi vA caMpagavaNaMsi vA cUyavarNasi vA aNNayaresu vA tahappagAregnu pattoveesu pupphoveema phaloveemu chAoveesu uccArapAsavaNaM pariThavei parihavetaM vA sAijjai // 81 // je bhikkhU sapAyaMsi vA parapAyasi vA diyA vA rAo vA viyAle vA uvvAhijjamANe sapAyaM gahAya, parapAyaM vA jAittA uccArapAsavaNaM paridvavettA aNuggae sarie eDai eDataM vA sAijjai // 2 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 3 // // nisIhajjhayaNe taio uddasosamato // 3 //
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ cturthodeshkH|| je mikkhU rAya attIkarei attIkareMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU rAyaM accIkarei accIkareMta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU rAyaM acchIkarei acchIkareMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU rAyaM asthIkarei asthIkareMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU kasiNAo osahIo AhArei AhArataM vA sAijjai / / 21 / / je bhikkhU AyariyauvajjhAehiM adattaM AhArei AhArataM vA sAijjai / 22 // je bhikkhU AyariyauvajjhAehi avidiNaM vigaI AhArei AhArataM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU ThavaNakulAI ajANiya, apucchiya,, agavesiya puncAmeva piMDavAyapaDiyAe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU NiggaMdhINaM uvassayaMsi avihIe aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjaDa // 25 // je bhikkhU NiggaMthINaM AgamaNapahaMsi daMDagaM vA laThiyaM vA rayaharaNaM vA muhapattiyaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM Thavei ThaveMtaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU NavAI aNuppaNNAI ahigaraNAI uppAei uppAeMtaM vA sAijjai // je bhikkhU porANAI ahigaraNAI khAmiya-viosa miyAI puNo udIrei udIretaM vA sAijai // 28 // je bhikkhu muI vipphAliya vipphAliya hasai isaMta vA sAijjai // 29 // je bhikkhU pAsasthassa saMghADayaM dei deMtaM vA sAijjai // 30 // je bhikkhU pAsatyassa saMghADayaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 31 // evaM-'osattassa saMghADayaM deha0 paDicchai0 // 32-33 // kusIlamsa saMghADayaM dei0 paDicchada0 // 34-35 // Nitiyassa saMghADayaM deha0 paDicchai0 // 36-37 // saMsattamma maMghADayaM deda0 paDicchada0 // 38-39 // je bhivambU udaulleNa ityeNa vA matteNa vA dabIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhera paTiggADne vA sAijaha // 40 //
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM sasaNideNa0 2 // 41 // sasarakkheNa. 3 // 42 // maTTiyAsaMsaTeNa0 4 // 43 // osA0 5 // 44 // loNa0 6 // 45 // hariyAla0 7 // 46 // maNosilA0 8 // 47 // vaNNiya0 9 // 48 // geruya0 10 // 49 // seDhiya0 11 // 50 // hiMguluya0 12 // 51 // aMjaNa0 13 // 52 // loddha0 14 // 53 // kukkusa0 15 // 54 // piTha. 16 // 55 // kaMda0 17 // 56 // mUla0 18 // 57 // siMgavera0 19 // 58 // puSphaga0 20 // 59 // kuTThagasaMsadaTheNa vA 21, egavIsabheeNa hattheNa vA matteNa vA davIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 60 // je bhikkhU gAmArakkhayaM atIkarei attIkareMtaM vA sAijjai // 61 // evaM so ceva rAyagamao bhANiyanco // 62-64 // evaM desarakkhayaM0 4 // 68 // evaM sImArakkhayaM04 // 72 // evaM rannArakkhayaM04 // 76 // evaM sancArakkhayaM0 4 // 8 // je bhikkhU aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA, AmajjaMtaM nA pamajjaMtaM vA sAijjai // 8 // evaM taiyauddesagamo bhANiyanco (82 se 135 jAva je bhikkhU gAmANugAma duijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 136 // je bhikkhU sANupAe uccArapAsavaNabhUmi Na paDilehei, Na paDileheta vA sAijjai // 137 // je bhikkhU to uccArapAsavaNabhUmIo Na paDilehei Na paDileheMtaM vA sAi. jjai // 138 // je bhikkhU khuDDAgasi thaMDilaMsi uccArapAsavaNaM parihavei, parihaveMtaM vA sAijjai // 139 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM avihIe parihavei, parihavetaM vA sAijjai // 140 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA na puMchai, na puMchata vA sAijjai // 14 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA kaTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puMchai puchataM vA sAijjai // 142 // je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA NAyamai, NAyamaMtaM vA sAijjai // 143 //
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA tattheva Ayamai, AyamaMtaM vA sAijjai / / je bhikkhU uccArapAsavaNaM parihavettA aidare Ayamai AyamaMtaM vA sAijjai / / *je bhikkhU uccArapAsavaNaM paridvavettA paraM tiNDaM nAvApUrANaM Ayamai Ayamata vA sAijjai // 14 // je bhikkhU apArihArie NaM pArihAriyaM vaejjA-ehi ajjo ! tumaM ca ahaM ca ego asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDigAhettA, to pacchA patteya patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA, jo taM evaM vayai, vayaMta vA sAijai // 14 // taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihArahANaM ugdhAiyaM // 145 / / / nisIhajjhayaNe cauttho uddeso samatto // 4 // ,
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ // pnycmodeshkH|| je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA ThANaM vA seja vA nisIhiyaM vA tuyadRNaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA Aloejja vA paloejja vA AloetaM vA paloetaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei AhArataM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA uccArapAsavarNa parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU sacittarukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU sacittarukkhamUlasi ThiccA sajjhAyaM uddisai udisataM vA sAijjai // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM samuhisai samuddisataM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAya aNumANai anujANaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittarukkhamlasi ThiccA sajjhAyaM vAei vAetaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM paDicchai piDacchaMta vA sAijjai / je bhikkhU sacittarukkhamlaMsi ThiccA sajjhAyaM pariyai pariyadRta vA sAijjai // je bhikkhU appaNo saMghADiyaM aNNautthieNa vA gArathieNa vA sAgArieNa vA sivvAvei vA sibbA vA sAijjai // 12 // "je bhikkhU appaNo saMghADIe dIhamuttAI karei kareMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU piumaMdapalAsayaM vA paDolapalAsayaM vA villapalAsayaM vA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA saMphANiya-saphANiya AhArei AhAreMtaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'tti sue paccappiNai paccappiNaMta vA sAijjai // 15 // je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMThaNaM jAittA 'sue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNi paccappiNai paccappiNaMtaM vA sAijjai // 16 //
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNa jAittA 'tameva rayaNi paccappiNissAmi'tti mue paccappiNai paccappiNaMtaM vA sAijjai / / 17 / je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM pAyapuMchaNa jAittA 'gue paccappiNissAmi'-tti tameva rayaNi paccappiNai paccappiNataM vA sAdajjai // 18 // je bhikkhU pADihAriyaM daMDaya vA ladviyaM vA avalehaNiyaM vA veNumUI vA jAittA evaM eehiM dohiM vi ceva pADihAriya-sAgAriyagamaehiM do do AlAyagA NeyacA // 19 // // 20 // 21 // 22 // je bhitrakha pADihAriyaM vA sejjAsaMthAraMga paccappiNittA doccapi aNaNunaviya ahidvei ahileMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejjAsaMdhAragaM paccappiNittA doccapi aNaNunnaviya ahilei ahiTetaM vA sAijjai // 24 // je bhikkhU saNakappAsAo vA uNNakappAsAo vA pauDa-kappAsAo vA amilakappAsAo vA dIhamutAI karei kareMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU sacittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karer3a kareMtaM vA sAijjai // 26 // evaM-dharei // 27 // paribhujai // 28 // je bhikkhU cittAI dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettadaMDANi vA karei kreN| vA sAijjai // 29 // evaM dharei // 30 // paribhujai // 31 // je bhikkhU vicittANi dArudaMDANi vA veNudaMDANi vA vettaMdaDANi vA karei karate vA sAijjai // 32 // evaM dharei // 33 // paribhuMnai // 34 // je bhikkhU navaNivesaMsi gAmaMsi vA jAva saMnivesaMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM sAijjai // 35 // je bhikkhU navaNivesasi ayAgaraMsi vA taMbAgaraMsi vA tauAgaraMsi vA sIsAgaraMsi vA hiraNNAgaraMsi vA sucaNNAgaraMsi vA syaNAgaraMsi vA vairAgaraMsi vA aNuppavisittA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheta vA saaijjii|| je bhikkhU muhavINiyaM karei karataM vA sAijjai // 37 // je mikkhU daMtavINiyaM krei0||38|| evam utthvinniyN0||39|| nAsAvINiyaM0 // 40 // kakkhavINiyaM // 41 // itthavINiyaM0 // 42 // nahavINiyaM0 // 43 // patta vANiyaM0 // 44 // puSphINiya0 // 45 // phalacINiyaM0 // 46 / / vIyatrINiyaM0 // 47 // hariyavINiyaM0 // 48 //
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU muhabI NiyaM vAei vAetaM vA sAijjai // 49 // je bhikkhU daMtavINiyaM vAei // 50 // auDhavINiyaM vAei // 51 // nAsAvINiyaM vAeiM // 52 // kakkhavINiyaM vAei // 53 // hatthavINiyaM vAei 154 // nahavINiyaM vAei // 55 // pattavINiyaM vAeDa // 56|| pupphavINiyaM vAie // 57 // phalavINiyaMvAie // 58 // vIyavINiyaM vAeDa // 59 // hariyavINiya vAei // 60 // je bhikkhU evaM aNNayarANi vA tahappagArANi vA aNudinnAi sahAI udIrei udIreMtaM vA sAijjai // 61 // je bhikkhU udvesiyaM sejjaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 62 // / je bhikkhU sapAhuDiyaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMta vA sAijjai // 6 // je bhikkhU saparikamma sejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 64 // je bhikkhu 'Natthi saMbhogavattiyA kiriya'-tti vayai vayaMta vA sAijjai // 65 // je bhikkhU vatthaM vA paDiggaI vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAra Nijja palicchidiya palicchidiya parihavei parihaveta vA sAijjai // 66 // je bhikkhU lAuyapAya vA dArupAyaM vA maTiyApAyaM vA alaM thiraM dhuvaM dhAraNijja palibhidiya palibhidiya parihavei parihaveMtaM vA sAijjai // 67 // je bhikkhU daMDagaM vA laTTiyaM vA avalehaNiyaM vA veNasUiyaM vA palibhaMjiya palibhaMjiya parihavei paridvavetaM vA sAijjaI // 68 // je bhikkhU airegapamANaM rayaharaNaM dharei dharanaM vA sAijjai // 69 / / je bhikkhU suhamAI rayaharaNasIsAI karei karataM vA sAijjai // 70 // je bhikkhU syaharaNassa ekaM baMdhaM dei deMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU rayaharaNasya paraM tiNhaM baMdhANaM dei deMtaM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU rayaharaNa avihIe baMdhaka baMdhataM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU rayaharaNaM kaMDsagavaMdheNaM baMdhai baMdhataM vA saaijji||74| je bhikkhU rayaharaNaM vosarTa dharei dharataM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU rayaharaNaM aNisiTuM dharei dharataM vA sAijjai // 76 / / je bhikkhU syaharaNaM ahiTei ahihaMta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU rayaharaNaM ussIsamUle Thavei ThaveMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU rayaharaNaM tuyaTTei tuyaataM vA sAijjai // 79 / / taM sevamANe Avajjai mAsiyaM parihAradvANaM ugdhAiyaM // 8 // // nisIhajjhayaNe paMcamo uddeso samatto //
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ // poddezakaH / / gAma moTiyAe vigNaveDa viNavataM vA sAijai // 1 // bhimAugAmAma maraNaya diyAe ityakammaM kareMDa karataM vA sAijjaha // 2 // ma mAugAmamga maMDaNavaDiyAe aMgAdANaM kaTeNa yA kiliMceNa yA aMguriyAra magAe yA gaMgAlera manAle vA sAujjai // 3 // mi, mAungAmagma megavADiyAe aMgAdANaM saMvAheja vA palimadeja yA parimAna zamAhanA // // f: mAjagAmamma megADigAe aMgAdAgaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA bAtI xvi vA mAgaMja bA abhaMganaM vA mAvanaM vA mAijjai // 5 // bhAgAmamma megavaTiyAe aMgAdANaM karaNa vA lAdeNa vA paumama mijAja yA hANa yA guNahiM vA va iyA ubaTTeda vA parivai kA unnayanA pariyona kA gAnA // 6 // nira mAgAsamma meDiyAe aMgAdANaM sIodagaviyaDheNa vA usiNA unImA pacIja yA unhonaM yA padhoyeMtaM vA sAijjaha // 7 // janA mAraggAmanya mApAdiyAe aMgAdANaM pichaleDa NicchaletaM vA pu far mAma megavaTiyA bhaMgAdANaM nimbA jignaM vA sAijjaDa / 6 : mAyAmamga mejavadiyAe aMgAdANaM annayaraMmi acinaMsi soyaMsi S, Tami nigAera niyApana vA mAinara // 10 // mAgamama maTigAe bhATi gayaM kumjA saMyaM yA karataM yA EEP farmen jArigAe phalAhAnA phala, yA madhyaDiyAe Prof. yA gagana yA mAranA // 12 // . : MEER gAe , lihA . bihAra daramaDiyAya ' '' . mA aninivAra pogana vA piTanaMgA goyanaM yA bhalyAyapaNa
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThataM vA soyaMta vA bhallApaNa uppArattA sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA ucchollejja vA padhoejJa vA uccholeMtaM vA poeM vA sAijjai ||15|| je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTThataM vA soyataM vA uccholettA padhovettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA vilipejja vA AlipaMta vA vilipaMta cA sAijjai // 16 // je bhikkhU mAgAmasta mehuNavaDiyAe posata vA piTThata vA soyaMta vA uccholettA padhoettA AlipettA vilipettA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA NavaNIpaNa vA abhaMgejja vA makkhejja vA abhaMgataM vA maktaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNacaDiyAe posataM vA piTThataM vA soyaMtaM vA uccholettA padhoettA AlipettA vilipettA abhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNajAeNa dhUvejja vA padhUvejja vA dhUrvetaM vA padhUveMtaM vA sAijjai ||18|| je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe kasiNAraM vatthAI dharei dharetaM vA sAijjai / je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe ahayAI vatthAI gharei dharetaM vA sAijjaha ||20|| je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe dhovAi vatthAI dharei dharetaM vA sAijjai ||21|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe cittAI catthAI dhare dhareMta vA sAijjai ||22|| je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vicittAraM vatthAI ghare dharataM vA sAijjai ||23|| je bhikkhu mAuggAmamsa mehuNavaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjataM vA sAijjai ||24|| evaM taiyaudde se jo gamo so ceva ihaMpi mehuNavaDiyAe Neyavvo jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM duijjamANe appaNo sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA sAijjai ||25|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sapi vA gulaM vA khaMDa vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM AhAraM AhArei AhataM vA sAijjai ||26|| taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAradvANaM aNugdhAiyaMti ||27| // nisIhajjhayaNe chaTTho uddeso samatto //
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptamodezakaH // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliya vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMta vA sAijjai // 1 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA pichamAliyaM vA daMtamAliya vA siMgamAliya saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliya vA pupphamAliyaM vA phalamAliya vA vIya. mAliyaM vA hariyamAliyaM vA dharei dhareta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU mAuggAmarasa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliya vA mayaNamAliyaM vA pichamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haiDamAliya vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliya vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA piNaddhei piNadeMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA vettamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA piMchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA parijhuMjaI paribhujaMtaM vA sAijjai // 4 // je bhikkhU mAungAmassa mehuNavaDiyAe ayalohANi vA taMbalohANi vA taulohANi vA sIsagalohANi vA ruppalohANi cA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai ||5| evaM 'dharei' 'paribhujai // 7 // je bhikkhU mAuggAmamsa mehuNavaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvalI vA muttAvalI vA kaNagAvalI vA rayaNAvalI vA kaDagANi vA tuDiyANi vA keUrANi vA kuMDalANi vA paTTANi vA mauDANi vA palaMcasuttANi vA suvaNNamuttANi vA karei kreN| vA sAijjai // 8 // evaM 'dhareI' 'parizuMjaI' // 9-10 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AINANi vA AINapAurANi vA kaMvalANi vA kaMvalapAurANi vA koyarANi vA koyarapAurANi yA goramiyANi vA kAlamiyANi vA NIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA uTTANi vAuTTa lessANi vA vagyANi vA vivagyANi vA palavaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapANi vA patulANi vA paDalANi vA cINANi
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 vA asuyANi vA kaNagakaMtANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagacittANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNANi vA AbharaNacittANi vA AbharaNavicittANi vA karei vA karetaM vA sAijjar3a || 11|| 'dhareDa' 'paribhuMjaDa' // 12- 13 // je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe itthi akkhasi vA uraMsi vA uyaraMsi vAsi vA gahAya saMcAlei saMcAlana vA sAijjai // 14 // je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe aNNamaNNassa pAe Amajjejja vA pamajjejja vA Amajjeta vA pamajjaMtaM vA sAijjai ||15|| evaM use jo gamo so Neyacco jAva je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavADiyAra gAmANugAmaM duijjamANe aNNamaNNassa sIsaduvAriyaM kareDa kareMtaM vA sAijjai // 16-67 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe anaMtarahiyAe puDhavIe NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAveta tuyaTTAneMtaM vA sAijjai // 68 // 'samiddhA puDhavIe // 69 // 'samarakkhAe puThavIe // 70 // 'mahiyAkaDAe puThavIe' // 71 // 'cittamaMtAe puThavIe' // 72 // 'cittamaMtAe silAe' // 73 // 'cittamaMtAe Telue' 'nisIyAvejja' vA 'tuyaTTAvejjA vA' // 74 // je bhikkhu mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kolAvAsaMsi vA dAru vA jAvapa - TThie, saDhe sapANe savIe saharie saose saudae sauttiMga - paNaga-dagamaTTiya-makkADAsaMtANagaMsi NisIyAveja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAveMtaM vA tuyaTTAveMtaM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU mAuggAmasta mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAre vA gAhAikule vA pariyAvasahesu vA NisIyAvejja vA tuyaTTAvejja vA NisIyAveMtaM vA tuTTAtaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe AgaMtAgAresu vA ArAmAgAre vA gAhAikule vA pariyAvasahesu vA nisIyAvettA vA tuyaTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM aNugdhAsejja vA aNupAejja vA aNugghA saMta vA aNupAeMta vA sAijjai ||77|| je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyaMsi vA nisIyAvejja vA tuyaTTAveja vA nisIyAveMta vA tuyaTTAvetaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMkaMsi vA paliyaMkaMsi vA NisIyAvettA vA tuTTAvettA vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA aNugyAsejja vA
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNupAejja vA aNugghAsataM vA aNupAetaM vA sAijjai // 79 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNataraM teicchaM AudaTai AudRtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe amaNunnAI poggalAI nIharei nIharataM cA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe maNunnAI poggalAI uvakirai uvakiraMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasunAyaM vA pakkhijAyaM vA pAyaMsi vA pakkhaMsi vA pucchaMsi vA sIsaMsi vA gahAya saMcAlei saMcAlata vA sAi. jjai // 83 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAyaM vA pakkhijAyaM vA soyaMsi kaTaM vA kiliMcaM vA aMguliyaM vA salAgaM vA aNuppavesittA saMcAlei saMcAletaM vA sAijjai / / 84 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe annayaraM pasujAya vA pakkhijAya vA 'ayamisthi'-tti kaTu AliMgejja vA parissaejja vA paricuMbejja vA AliMgaMtaM vA parissayaMta vA paricuMvataM vA sAijjai // 85 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMte vA sAijjai // 86 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 87 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNaM vA vA dei deMtaM vA sAijjai // 88 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vatthaM vA paDiggahaM vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 89 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM vAei vAeMta vA sAijjai // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe sajjhAyaM paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aNNayareNaM iMdieNaM AkAraM karei karataM vA sAijjai // 12 // taM sevamANe AvajjaDa cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM // 9 // / nisIhajjhayaNe sattamo uddeso samatto // 7 //
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ // assttmoddeshkH|| je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA ego egitthIe saddhi vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM nihuraM mehuNaM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU ujjANaMsi vA0 // 2 // je bhikkhU aTTasivA0 // 3 // je bhikkhU dagaMsi vA0 // 4 // je bhikkhU suNNagihaMsi vA0 // 5 // je bhikkhU taNagihaMsi vA0 // 6 // je bhikkhU jANasAlaMsi vA0 / / 7 // je bhikkhU paNiyasAlaMsi vA0 // 8 // je bhikkhU goNasAlaMsi vA0 // 9 // je bhikkhU rAo vA biyAle vA itthImajjhagae itthIsaMsatte itthIparibuDe aparimANayAe kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU sagaNicciyAe vA paragaNicciyAe vA NiggaMthIe saddhiM gAmANugAmaM dRijjamANe purao gacchamANe piTTao rIyamANe ohayamaNasaMkappe ciMtAsoyasAgarasaMpaviDhe karayalapalhatyamuhe ajjhANovagae vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei, asaNaM yA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhArei, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM nihuraM mehuNaM asamaNapAoggaM kaha kahei kaheMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addha vA rAI kasiNaM vA rAI saMvasAvei saMvasAveMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsayaM vA aNuvAsayaM vA aMto uvassayassa addhaM vA rAI kasiNaM cA rAI saMghAsAvei taM paDucca nivakhamai cA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai // 13 // __ je bhikkhU taM na paDiyAikkhei na paDiyAikvetaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM samavAesu vA piMDa niyaresu vA iMdamahesu vA khaMdamahesu vA ruddamahesu vA muguMdamahesu vA bhUyamahesu vA jakkhamahesu vA NAgamahesu vA thUbhamahesu vA ceiyamahesu vA rukkhamahesu vA girimahesu vA darimahesu vA agaDamahesa vA taDAgamahesu vA dahamahesu vA gaImahesu vA saramahesu vA sAgaramahesu vA Agaramahesu vA aNNayaresu vA tahappagAresu virUvarUvesu mahAmahesa asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 15 //
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM uttarasAlaMsi vA uttaragihaMsi vA rIyamANANaM vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAhate vA sAijjai // 16 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM hayasAlAgayANa vA gayasAlAgayANa vA maMtasAlAgayANa vA gujjhasAlAgayANa vA rahassasAlAgayANa vA mehuNasAlAgayANa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM saNNihisaNNicayAo khIraM vA dahiM vA NavaNIyaM vA sappiM vA tellaM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA bhoyaNajAyaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhu raNNo khattiyANaM mudiyANa muddhAbhisittANaM ussapiMDa vA saMsapiMDaM vA aNAipiMDaM vA kiviNapiMDaM vA vaNImagapiMDaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugghAiyaM // 20 // // NisIhajjhayaNe aTThamo uddeso samatto // 8 // ||nvmoddeshkH|| je bhikkhU rAyapiMDaM giNhai giNhataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU rAyapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU rAyaMtepuraM pavisai pavisaMta vA sAijjai // 3 // je bhikkhU rAyatepuriyaM vaejjA "Auso rAyatepurie No khalu amhaM kappai rAyaMtepure Nikkhamittae vA pavisittae vA imaM tumaM paDiggahaM gahAya rAyatepurAo asaNaM vA pANa vA khAima vA sAima vA abhihaDaM AhadaTu dalayAhi" jo taM evaM vayai vayaMta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU no vaejjA rAyaMtepuriyA vaejjA "AusaMto samaNA ! No khalu tujhaM kappai rAyaMtepure nikkhamittae vA pavisittae vA AhareyaM paDiggahaM ato amhaM rAyaMtepurAo asaNa vA pANacA khAimaM vA sAima vA abhihaDaM AhaTu dalayAmi" jo taM evaM vayaMtiM paDimuNei paDisuNetaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM duvAriyabhattaM vA pasubhattaM vA bhayagabhattaM vA valibhattaM vA kayagabhattaM vA hayabhattaM vA gayabhattaM vA kaMtArabhattaM vA dunbhi
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ kkhabhattaM vA dukAlabhattaM vA dumagamattaM vA gilANabhattaM vA vadaliyAbhattaM vA pAhuNabhattaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / 6 / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAI chaddosapayAI ajANiya acchiya agavesiya paraM caurAyapaMcarAyAo gAhAvaikulaM piMDavAyapaDiyAe nikkhamaha vA pavisai vA nikkhamaMtaM vA pavisaMtaM vA sAijjai taMjahA-koDAgArasAlANi vA bhaMDAgArasAlANi vA pANasAlANi yA khIrasAlANi vA gaMjasAlANi cA mahANasasAlANi vaa||7|| je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyAyaM mudAbhisittANaM AgacchamANANa vA NiggacchamANANa vA payamavi cakkhudaMsaNapaDiyApa abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai / / je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM itthIo savvAlaMkAravibhUsiyAo payamavi cakkhudasaNapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // 9 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANa maMsakhAyANaM vA macchakhAyANaM vA chavikhAyANaM vA bahiyA NiggayANaM asaNaM vA pANavA khAima vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggaheMtaM vA sAijaha // 10 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM aNNayaraM ubavUhaNijja samIhiyaM pehAe tIse parisAe aNuTTiyAe abhiNNAe avocchiNNAe jotaM asaNaM vA 4 paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 11 // ____ aha puNa evaM jANejjA-'ihajja rAyakhattie parivusie' je bhikkhU tAe gihAe tAe parasAe tAe uvAsaMtarAe vihAraM vA karei sajjhAyaM vA karei asaNavA pANavA khAimaM vA sAima vA AhAreDa, uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei, aNNayaraM vA aNAriyaM niThuraM assamaNapAoggaM kahaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU raNNo khattiyANa mudiyANa muddhAbhisittANaM vahiyA jattAsaMpaDiyANaM asaNaM vA pANa vA khAima vA sAima vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM cahiyA jattApaDiNiyattANa asaNavA pANaM vA khAima vA sAima cA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA saaijji|| evaM-'naIjattAsaMpaSTiyANa' // 15 / / 'naIjattApaDi niyattANaM' // 16 // 'girijattAsaMpaTThiyANaM' // 17 // girijattApaDiniyattANaM' // 18 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANa muddhAbhisittANa mahAbhiseyaMsi vadyamANaMsi Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMta vA pavisaMtaM vA sAijjai // 19 //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM imAo dasa abhiseyAo rAyahANIo uThThiAo gaNiyAo caMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto cA tikkhutto vA Nikkhamai vA pavisai vA NikkhamaMtaM vA pavisaMta vA sAijjaI / taMjahA-caMpA 1, mahurA 2, 2, cANArasI 3, sAvatthI 4, sAyaM 5, kaMpillaM 6, kosaMbI 7, mihilA 8, hasthiNApuraM 9, rAyagiha vA 10 // 20 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parasma nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khattiyANa vA rAyANa vA kurAyANa vA rAyapesiyANa vA rAyavaMsiyANa va-tti // 21 // je bhikkhU raNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaI paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-gaDANa vA NagANa cA kacchuyANa vA jallANa vA mallANa cA muTThiyANa vA velaMvagANa vA kahagANa vA pacagANa vA lAsagANa vA khelayANa vA chattANuyANa vA // 22 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-AsaposayANa vA hatthiposayANa vA mahisaposayANa vA vasahaposayANa vA sIhaposayANa vA vagdhaposayANa vA ayaposayANa vA migaposayANa vA suNagaposayANa vA sUyaraposayANa vA meMDhaposayANa vA kukkuDaposayANa vA makkaDaposayANa vA tittiraposayANa vA vaTTayaposayANa vA lAvayaposayANa vA cIrallaposayANa cA haMsaposayANa vA mayUraposayANa vA muyaposayANa vA // evaM-'AsadamagANa vA hasthidamagANa vaa'0||24||-aasmddgaann vA hatthimaddagANa vA0 // 25 // 'AsamaTThANa vA hatthimaTThANa vA' 0 // 26 // 'AsarohANa vA hatthirohANa vaa0||27|| je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-sasthAhAvANa vA saMvAhAvayANa vA abhaMgAvayANa vA uvvaTTAvayANapA majjAvayANa vA maMDAvayANa vA chattaggahANa vA cAmaraggahANa vA haDappaggahANa vA pariyaTTaggahANaM vA dIviyaggahANa vA asiggahANa vA dhaNuggahANa vA sattiggahANa vA koMtaggahANa vA hatthipattagahANa vA // 28 // je bhikkhU raNNo khattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parasma nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-gharisadharANa vA kaMcuijjANa vA dovAriyANa vA daMDArakkhayANa vA // 29 //
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU raNo sattiyANaM mudiyANaM muddhAbhisittANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAima vA parassa nIhaDaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / taMjahA-khujjANaM jAva pArasINaM // 30 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAiyaM // 31 // | nisIhajjhayaNe navamo uddeso samatto // 9 // || dshmodeshkH|| je bhikkhU bhadaMtaM AgAhaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU bhadaMtaM pharusaM vayaI vayaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU bhadaMtaM AgADhapharusaM kyA vayaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU bhadaMtaM aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei accAsAeMta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU aNaMtakAyasaMjutaM AhAraM AhArei AhArataM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU AhAphammaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU tItaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU paippaNNaM nimittaM vAgarei vAgareMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU aNAgayaM nimittaM vAgarei vAgareMnaM vA sAijjai // 9 // ne bhikkhU seI vipariNAmei sehaM vipariNAmataM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU sehaM avaharai avahareMtaM vA sAijjai // 11 // ne bhikkhU disaM vipariNAmei vipariNAmeMtaM sAijjaI // 12 / / je bhikkhU disaM avaharai avaharaMtaM vA sAijjai // 13 // je bhikkhU bahiyAvAsiyaM AesaM paraM tirAyAo aviphAlettA saMvasAvei saMvasAvetaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU sAhigaraNaM aviosamiyapAhuDaM akaDapAyacchittaM paraM tirAyAo viSphAliya aviSphAliya saMbhujai saMbhuMjataM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU ugyAiyaM aNugdhAiyaM vayaI vayaM vA sAijjai // 16 // evaM- 'aNugghAiyaM ugghAiyaM vayaI' // 17 // 'ugyAiyaM aNugdhAiyaM dei' // 18 // 'aNugghAiyaM ugyAiyaM de // 19 //
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU ugdhAiyaM soccA NaccA saMbhuMjai saMjhuMjataM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU ugghAiyadeuM soccA gaccA saMbhujai saMjhuMjata vA sAijjai // 21 // je bhikkhU ugghAisaMkappaM soccA NaccA saMbhuMjai saMbhujata vA sAijaha // 22|| je bhikkhU ugdhAiyaM ugdhAiyadeuM vA ugyAiyasaMkalpaM vA soccA gaccA se - jai saMbhuMjataM vA sAijjai // 23 // 'aNugyAiyaM soccA'0 // 24 // 'aNugyAiyahe soccA'0 // 25 // 'aNugyAiyasaMkappa soccA'0 // 26 // 'aNugghAiyaM-aNugghAiyaheuM aNugyAisaMkappaM soccA'0 // 27 // 'je bhikkhU ugghAiyaM vA aNugdhAiyaM vA soccA0 // 28 // 'ugdhAiyAM vA aNugyAiya he vA soccA0 // 29 // ugghAiyasaMkappaM vA aNugyAiyasaMkappaM vA soccA0 // 31 // 'ugyAhayaM vA aNugdhAiyaM vA ugghAiyaheuM vA aNugyAiyaheuM vA ugyAiyasaMkappaM vA aNugdhAiyasaMkappaM vA soccA0 // 31 // je bhikkhU uggayavittie aNatyamiyamaNasaMkappe saMthaDie NicitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA saMbhuMjai saMbhuMjataM vA sAijjai, aha puNa evaM jANejjA aNuggae sarie atthamie vA se jaM ca muhaMsi vA jaM ca pANisi vA jaca paDiggaiMsi vA taM viniciya visohiya taM parihAvemANe NAikkamai, jo taM bhuMjai muMjataM vA sAijjai // 32 // je bhikkhU uggayavittie aNasthamiyamaNasaMkappe saMthaDie vitigicchAsamAvaNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhuMjataM vA sAIjjaI // 33 // je bhikkhU uggayavittie aNatyamiyamaNasaMkappe asaMthaDie nincitigicchAsamAvanneNaM appANeNaM asaNa vA 4 jAva jo taM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjaha // 34 // je bhikkhU uggayavittie aNathamiyamaNasaMkappe asaMthaDie vitigicchAsamAvaNNeNaM appANeNaM asaNaM vA 4 jAva jo taM bhujai bhuMjataM vA sAIjjai // 35 // je bhikkhU rAo vA ciyAle vA sapANaM sabhoyaNaM uggAlaM AgacchejjA taM vigiMcamANe vA visohemANe vA NAikkamai taM uggilittA paccogilamANe rAibhoyaNapaDisevaNapatte, jo taM paccogilai paccogilata vA sAijjai // 36 // je bhikkhU gilANaM soccA NaccA Na gavesai Na gavasaMtaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU gilANaM soccA NaccA ummaggaM vA paDipahaM vA gacchai gacchaMta vA sAijjai // 38 //
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU gilANaveyAvacce abhuTie gilANapAugge dadhvajAe alabhamANe jo taM Na paDiyAikkhai Na paDiyAikvaMtaM vA sAijjai // 39 // je bhikkhU gilANaveyAvacce abbhuTie saeNa lAbheNa asaMtharamANe jo tassa na paDitappaI na paDitappaMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU pahamapAusaMsi gAmANugAma duijjai duijjataM vA sAijjai // 41 // je bhikkhU vAsAvAsaM pajjosaviyaMsi gAmANugAma duijjai duijjataM vA sAijjai // 42 // je bhikkhU apajjosavaNAe pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai // 43 // je bhikkhU pajjosavaNAe Na pajjosavei Na pajjosaveMtaM vA sAijjai // 44 // je bhikkhU pajjosavaNAe golomAIpi vAlAI uvAiNAveda uvAiNAta vA sAijaha // 45 // je bhikkhU pajjosavaNAe ittariyapi AhAramAhArei AhAreMtaM vA sAijjaha // 46 // je bhikkhU aNNautthiraNa vA gArathieNa vA pajjosavei pajjosaveMtaM vA sAijjai / / 47 // je bhikkhU paDhamasamosaraNuddese pattAI vA cIvarAI vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 48 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAiyaM // 49 // // nisIhajaprayaNe dasamo uddeso samatto // 10 // // ekAdazodezakaH // je bhikkhU ayapAyANi vA taMvapAyANi vA taupAyANi vA sIsagapAyANi vA kaMsapAyANi vA ruppAyANi vA suvaNapAyANi vA jAyakhvapAyANi vA maNipAyANi vA kaNagapAyANi vA daMtapAyANi vA siMgapAyANi vA cammapAyANi vA celapAyANi vA aMkapAyANi vA saMkhapAyANi vA vairapAyANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 1 // evaM dharei dharataM vA sAijjai // 2 // evaM paribhuMjai paribhujaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU ayavaMdhANi vA jAva vairavaMdhANi vA karei kareMtaM vA sAiijjai // 4 // evaM-dharei dharataM vA sAijjai // 5 // evaM paribhuMjai paribhuMjataM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pAyavar3iyAe gacchai gacchaMtaM vA sAijjai / /
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ bipaddhajIyanamegamI gapArapahami pAyaM abhiDaM bAhaTTa dijjamANaM miDigAnaM nA mAjA // 8 // bhimAma prapannaM cayaH vayaM vA mAjA // 9 // ma dhAmmammamA vayaH vayaMna cA mAragjaDa // 10 // bhinangigamga nA gArandhiyamsa yA pAe Amajjejja vA pamajjeja yA AmanAgApamAna yA mAjA // 11 // gAyagAmI yamyo payaraM aNandhiyamsa vA gAratthiyassa vA abhilAyo Bf mAmA japaNe nirasa vAraliyansa kA sIsavAriyo ne yA mArajA // 12-63 / / yA vIrAne boTAnaM vA sAijaha // mila paraM bahAyara nIhAnaM yA mAisjada // 65|| *ni apANaM vimhAvara bimhAveta yA mArajjaDa // 66 // mira para vihAra vihAnaM yA mAuna // 67|| milA pANaM nipaggiAma: vipariyAmaMtaM vA sAijaha // 66 // miNa ra vipariyAgaMTa vipariyAgata yA mAujjaDa // 6 // 'mA mukhya kA konaM vA mAijA // 7 // mi gAjavirAmi mano gamaNa sajjo AgamaNaM manno gamaNA sA mAnA ||1| digogAmma bhaya agara vayaM vA sAijaH // 72 // mopaNamA naraH ayaMta vA sAjA // 73 // im diyA gayA pAyA pAzma yA mATama yA paTiggAhettA diyA EiRE IS mA mAga kAmAma yA mAdhma vA paTiggAhelA rani bhujara for : RE yA nA mArama cA mAimaM cA paTiggADegA diyA tir TIERSE11 Trim kA gAma kA pariNAmA ni jhuMjara
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parivAseI parivAseMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU parivAsiyasta asaNassa vA pANassa vA khAimassa vA sAimassa vA tayappamANaM vA bhUippamANaM vA viduppamANaM vA AhAraM AhArei AhArataM vA sAijjai // je bhikkhU maMsAiyaM vA macchAiyaM vA maMsakhalaM vA macchakhalaM vA AheNaM vA paheNaM vA saMmelaM vA hiMgolaM vA annayaraM vA tahappagAraM vikhvarUvaM vA hIramANaM pehAe tAe AsAe tAe pivAsAe taM rayaNi aNNattha uvAiNAvei ucAiNAta vA sAijjai / 8 / je bhikkhU niveyaNapiMDaM bhuMjai jhuMjataM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsataM vA sAijjai // 82 // je bhikkhU ahAchaMdaM vaMdai baMdaMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhu NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsaMga vA aNuvAsagaM vA aNalaM pavAvei pavAveta vA sAijjai // 84 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM vA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA aNalaM uvahAvei uvaTThAveMtaM vA sAijjai // 85|| je bhikkhU NAyageNa vA maNAyageNa uvAsaeNa vA aNuvAsaraNa vA aNaleNa veyAvaccaM kArAvei kArAvetaM vA sAijjai / / 8 / / je bhikkhU sacele sacelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // 88 // je bhikkhU acele sacalagANaM majjhe saMvasai saMvasaMtaM vA sAijjai // 89 // je bhikkhU acele acelagANaM majjhe saMvasai saMvasaMta vA sAijjai // 10 // je bhikkhU parivasiyaM pippaliM vA pippalicuNNaM vA siMgaveraM vA siMgaveracuNNaM vA vilaM vA loNa ubhiyaM vA loNa AhArei AhArata vA sAijjai // 91 // je bhikkhU giripaDaNANi vA marupaDaNANi vA bhigupaDaNANi vA tarupaDaNANi vA giripakkhaMdaNANi vA marupakkhaMdaNANi bhigupakkhaMdaNANi vA tarupakkhaMdaNANi vA jalapivesANi vA jalaNapavesANi vA jalapakkhaMdaNANi vA jalaNapakkhaMdaNANi vA visabhakkhaNANi vA satthopADaNANi vA valayamaraNANi vA saTTANi vA tabbhavamaraNANi vA aMtosallamaraNANi vA vehAyasANi vA giddhapaTTANi vA jAva aNNayarANi vA tahappagArANi bAlamaraNANi pasaMsai pasasaMta vA sAijjai // 92 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugyAiyaM // 13 // // nisIhajjhayaNe egArasamo uddeso samatto // 11 //
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ // dvAdazodezakaH // je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNa vA kapAsaeNa cA cammapAsaeNa vA vettapAsaeNa vA muttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA baMdhai vaMdhata vA sAijjai // 1 // je bhikkhU koluNavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaeNa vA muMjapAsapaNa vA kaThapAsaeNa vA cammapAsaeNa vA vettapAsaeNa vA muttapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA vallagaM muMbai muMcataM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU abhikkhaNaM abhikkhaNaM paccakkhANa maMjai bhaMjaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU parittakAyasaMjuttaM AhAraM AhArei AhArataM vA sAijaha // 4 // je bhikkhU salomAI cammAI dharei dharetaM vA sAijjai // 5 // je bhikkhU taNapIDhagaM vA palAlapIDhagaM chagaNapIDhagaM vettapIDhaga vA paravattheNocchannaM ahiTei ahiDetaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU NiggaMthINa saMghADi aNNautthieNa vA gArathieNa vA sivAveha sindhAvate vA sAijjai ||7|| je bhikkhU puDhavIkAyassa vA AukAyassa vA agaNikAyassa vA vAukAyassa vA vaNassaikAyassa vA kalamAyamavi samArabhai samArabhaMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittarukkhaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU gihimatte bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU gihivatthaM parihei parihataM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU gihinisejja vAhei vA vA sAijjai // 12 // je bhikkhU gihiteicchaM karei kareMtaM vA sAijjai / / 13 / / je bhikAbU purekammakaDeNa ittheNa vA matteNa vA dabIe vA bhAyaNeNa vA asaNa vA pANaM vA khAimaM vA sAhama vA paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjaha // 14 //
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 je bhikkhU gihatthANa vA aNNatitthiyANa vA sIodagaparibhogeNa hattheNa vA matteNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU kaTukammANi vA potthakasmANi vA cittakammANi vA leppakammANi vA daMtakammANi vA maNikammANi vA selakammANi vA gaMdhimANi vA veDhimANi vA parimANi vA saMghAimANi vA pattacchejjANi vA vivihANi vA vehimANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhAre abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU vappANi vA phalihANi vA uppalAni vA pallalANi vA ujjharANi vA nijharANi vA cAtrINi vA pokkhariNI vA dohiyANi vA guMjAliyANi vA sarANi vAsarapaMtiyANi vA sarasarapaMniyANi vA cakkhudamaNavaDiyAe abhisaMdhAre abhisaMdhAtaM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU kacchANi vA gahaNANi vA zUmANi vA vaNANi vA vaNavidumgANi vA pancayANi vA pavvayaviduggANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU gAmANi vA nagarANi vA nigamANi vA kheDANi vA kavvANi vA maDavANi vA doNamuhANi vA paTTaNANi vA AgarANi vA saMvAhANi vA saMnivesANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhAre abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU gAmamahANi vA NagaramahANi vA NigamamahANi vA kheDamahANi vA kanDamahANi vA mavamahANi vA doNamuhamahANi vA pahaNamahANi vA AgaramahANi vA saMvAhamahANi vA saMnivesamahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhAre abhisaMdhArataM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU gAmavahANi vA nagaravANi vA NigamavahANi vA kheDavahANi vA kavvaDavahANi vA maDavatrahANi vA doNamuhavahANi vA paTTaNavahANi vA AgaravahANi vA saMvAhavahANi vA saMnivesavahANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhAre abhisaMdhAreMtaM vA sAija ||22||
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU gAmapahANi vA NagarapahANi vA nigamapahANi vA kheDapahANi vA kabbaDapahANi cA maDavapahANi vA doNamuhapahANi vA paTTaNapahANi vA AgarapahANi vA saMvAhapahANi vA saMnivesapahANi vA cakkhudasaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU gAmadAhANi vA NagaradAhANi vA nigamadAhANi vA kheDadAhANi vA kabbaDadAhANi vA maDaMbaDAhANi vA doNamuhadAhANi vA paTTaNadAhANi vA AgaradAhANi vA saMvAhadAhANi vA saMnivesadAhANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU AsakaraNANi vA hatyikaraNANi vA uTTakaraNANi vA goNakaraNANi vA mahisakaraNANi vA sUyarakaraNANi vA cakkhudaMsaNavaDiyae abhisaMdhArei abhisaMdhAre vA sAijjai // 24 // je bhikkhU AsajuddhANi vA itthijuddhANi uTTajuddhANi vA mahisajuddhANi vA sUyarajudrANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA 'sAijjai // 25 // je bhikkhU gAujUhiyaThANANi vA hayajUdiyaThANANi vA gayajUhiyaThANANi vA cakkhudasaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisNdhaareN| cA sAijjai // 26 // je bhikkhU abhiseyaThANANi vA akkhAiyaThANANi vA mANummANapamANaThANANi vA mahayAhayanahagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDappavAiyaravaThANANi vA cakkhudaMsapavaDiyAe abhisaMdhArei abhiMsadhAreMtaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU DivANi vA DamarANi vA khArANi vA verANi vA mahAjuddhANi vA mahAsaMgAmANi vA kalahANi vA volANi vA cakkhudaMsaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // 28 // je bhikkhU vikhvarUvesa mahussavesa itthINi vA therANi vA majjhimANi vA DaharANi cA aNalaMkiyANi vA sualaMkiyANi vA gAyaMtANi vA vAyaMtANi vA naccatANi vA hasaMtANi vA ramaMtANi vA mohaMtANi vA vipulaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA parimAyaMtANi vA pari jaMtANi vA cakkhudasaNavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 29 //
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU ihaloiesu vA rUvesu paraloiesu vA rUvesu diThesu vA rUvesu adiThesu vA sevemu suesu vA svesu vA asaesa vA rUvesu vinnAesu vA rUvemu avinnAesu vA rUvesa sajjai rajjai gijjhai ajhovavajjai sajjaMtaM vA rajjataM vA gijAtaM vA ajhovavajjata vA sAijjai // 30 // je bhikkhU paDhamAe porisIe asaNaM vA pANaM khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA pacchimaM porisiM uvAiNAveDa uvAiNAveMtaM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU paraM addhajoyaNamerAo pareNaM asaNaM vA 4 uvAiNAvei uvAiNAta vA sAijjai // 32 // je bhikkhU diyA gomayaM paggiAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM sAijjai / / 33 / / je bhikkhU diyA gAmayaM paDiggAhettA ratti kAryasi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 34 / / je mikkhU ratiM gomayaM paDiggAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AlipaMtaM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhU rattiM gomayaM paDiggAhettA ratti kAryasi varNa aliMpeja vA viliMpejja vA AliMpataM vA vilipaMtaM vA sAijjai / / 36 / / je bhikkhU diyA AlevaNajAya paDiggAhettA diyA kAryasi vaNaM AliMpeja vA viliMpejja vA AliMpataM vA vilipaMtaM vA sAijjai // 37 // je bhikkhU annausthieNa vA gArathieNa vA uvarhi vahAvei kahAvetaM vA sAijjaha // 41 // je bhikkhU tannIsAe asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjada // 42 // je bhikkhU imAo paMca mahaNNavAbho mahAnaIo udivAo gaNiyAo baMjiyAo aMto mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttarai vA saMtarai vA uttaraMtaM vA saMtaraMtaM vA sAijjai / taM jahA- gaMgA, jauNA, saraU, erAvaI, mahI-tti // 43 // taM-sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM aNugdhAiyaM // 44 // ||nisiihjjhynne vArasamo uddeso samatto // 12 //
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ // trayodazo deshkH|| je mikkhU aNaMtarahiyAe puDhacIe ThANaM cA sejjaM vA Nisejja vA NisIhiyaM vA ceei ceeMtaM vA sAijjai // 1 // ___ evaM je bhikkhU sasaNiddhAe puDhavIe0 // 2 // je bhikkhU sasarakkhAe puDhavIe. // 3 // je bhikkhU maTiyAkaDAe puDhavIe0 // 4 // je bhikkhU cittamaMtAe puDhavIe. // 5 // je bhikkhU cittamatAe silAe // 6 // je mikkhU cittamaMtAe lelae ThANaM vA sejjaM vA niseja vA nisIhiyaM vA ceei ceeta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU kolAvAsaMsi vA dArue jIvapaiTiya saaMDe sapANe savIe saharie saosse saudae sautigapaNagadagamaTTiyamakkaDAsaMtANagaMsi ThANaM vA sejjaM vA Nisejja vA NisIhiyaM vA ceei ceetaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU zrUNasi vA giheluyaMsi vA usuyAlaMsi vA kAmajalaMsi vA dubaddha duNNikkhice aNikkaMpe calAca ThANa vA sejjaMga NisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei cedaMtaM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU kuliyaMsi vA bhittisi vA silaMsi vA Telasi vA aMtalikkhajAyaMsi vA dubbaddhe duNikkhitte aNikaMpe calAcale ThANaM vA sejja vA nisejjaM vA NisIhiyaM vA ceei ceeMtaM vA sAijjaha // 10 // je bhikkhU khasi vA phalihaMsi vA maMcaMsi vA maMDasi vA mAlaMsi vA pAsAyaMsi vA immatalaMsi vA duvaDhe duNNikkhitte aNikkaMpe calAcale ThANaM vA sejja vA nisejja vA nisIhiya vA ceei ceetaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA sippaM vA siloga vA aTThAvayaM vA kakkaDagaM vA buggaraM vA salAhaM vA salAhakahatthayaM vA sikkhAvei sikkhA vA sAijjai // 12 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhaM vayai vayaM vA sAijjai ||1shaa je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA pharasaM cayai vayaMtaM vA sAijjai // 14 //
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA AgADhapharusaM vayai vayaMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gAratthiyaM vA aNNayarIe accAsAyaNAe accA sAei accAsAetaM vA sAijai / / 16 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA kougakammaM karei kareMta vA sAijjaDa // 17 / / je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA bhUikamma karei kareMnaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM karei karata vA sAijjai / / 19 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNApasiNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNaM kahei kaheMtaM sAijjai // 21 / / jebhikkhU aNNautyiyANa vA gAratthiyANa vA pasiNA-pasiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA tIyaM nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA paDuppaNNa nimittaM kahei kaheMtaM vA sAijjaDa // 24 // je mikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA AgamissaM nimitta kahei kaheMtaM vA sAijjai / / 25 // je bhikkhU aNNautthiyANa gArasthiyANa vA lakkhaNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 26 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vaMjaNaM kahei kahate vA sAijjai / / 27 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa cA mumiNaM kahei kaheMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA vijja pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai // 29 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA maMtaM pauMjaI pauMjaMta vA sAijjai // 30 // je bhikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA jogaM pauMjai pauMjaMtaM vA sAijjai / / 31 // je mikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa vA naDhANaM mUhANaM vipariyAsiyANaM maga vA paveei saMdhi vA paveei maggao vA saMdhi paveei, saMdhio vA maggaM paveei paveetaM vA sAijjai // 32 // . je bhikkhU aNNautthiyANa vA gAratthiyANa yA dhAuM paveei paveetaM vA sAiMjjai // 33 //
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyANa vA gArasthiyANa vA nihiM paveei paveeMta vA sAijjai // 34 // je bhikkhU mattae appANaM deheDa dehaMtaM vA sAijjai // 35 // je bhikkhu adAe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU asIe appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai / / 37 // je bhikkhU maNie appANaM dehei dehataM vA sAijchaDa // 38 // je bhikkhU kuMDapANIe appANaM dehei detaM vA sAijjaDa // 39 // je mikkhU phANie appANaM dehei dehaMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU telle appANaM dehei detaM vA sAijjai // 41 // je bhakkhU mahue appANaM dehei dehataM sAijjai // 42 // je bhikkhU sappie appANaM deheI dehaMtaM vA sAijjai // 43 // je bhikkhU majjae appANaM dehei deiMtaM thA sAijjai // 44 // je bhikkhU vasAe appANaM dehei dehataM vA sAijjai // 45 // je bhikkhU vamaNaM karei kareMtaM sAijjai // 46 // je bhikkhU vireyaNaM karei kareMtaM vA sAijjai // 47 // je bhikkhU vamaNavireyaNaM karei kareMtaM vA sAijai // 48 // je bhikkhU AroggapaDikammaM karei kareMtaM vA sAijjai / / 49 // je bhikkhU pAsatthaM vaMdai vaMdataM vA sAijjai // 50 // je bhikkhU pAsatthaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijajjai // 51 // je bhikkhU kusIlaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 52 // je bhikkhU kusIlaM pasaMsada pasaMsataM vA sAijjai // 53 // je bhikkhU osaNaM baMdai baMdataM vA sAijjai // 54 // je bhikkhU osaNaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 55 // je bhikkhU saMsattaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjaha // 56 // je bhikkhU saMsattaM pasaMsaha pasaMsaMta vA sAijjai // 57 // je bhikkhU ahAchaMdaM caMdai baMdaMtaM vA sAijjai // 58 // je bhikkhU ahAchaMdaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijai // 59 // je bhikkhU nitiyaM baMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 60 // je bhikkhu nitiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhU kAhiyaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU kAhiyaM pasaMsai pasaMsaMtaM vA sAijjai // 63 // je bhikkhU pAsaNiyaM vaMdai baMdataM vA sAijjai // 64 // je bhikkhU pAsaNiyaM pasaMsai pasaMsataM ga sAijjai // 65 // je bhikkhU mAmagaM vaMdai vaMdaMtaM vA sAijjai // 66 // je mikkhU mAmagaM pasaMsai passaMsataM
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA sAijjai // 67 // je bhikkhU saMpasAriyaM vaMdai baMdata vA sAijjai // 68 // je bhikkhU saMpasAriyaM pasaMsai pasaMsaMta vA sAijjai // 69 // je bhikkhU dhAIpiMDaM bhuMjai jhuMjata vA sAijjai // 70 // je bhikkhU duIpiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 71 // je bhikkhU NimittapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 72 // je bhikkhU AjIviyapiMDaM bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU vaNImagapiMDa bhujai bhujaMta vA sAijjai // 74 // je bhikkhU tigicchapiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjaDa 75 // je bhikkhU kohapiMDaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU mANapiMDa bhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai / / 77 // je bhikkhU mAyApiMDaM jhuMjai bhujaMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU lobhapiMDaM muMjai bhuMjataM vA sAijjai // 79 // je bhikkhU vijJApiDaM muMjA bhujataM vA sAijjai // 80 // je bhikkhU maMtapiMDa bhuMjai bhuMjata vA sAijjaDa / / 81 // je bhikkhU jogapiMDaM bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 82 // je bhikkhU cuNNa piMDaM bhuMnai bhuMjata vA sAijjai // 8 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAhANaM ugdhAiyaM // 84 // // nisIhajjhayaNe terasamo uddeso samatto // 13 // ||cturdshodeshkH|| je bhikkhU paDiggahaM kiNai kiNAvei kIyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 1 // - je bhikkhU paDiggaI pAmiccei pAmiccAvei pAmicciyamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU paDiggahaM pariyaTei pariyaTAvei pariyaTTiyamAhaTu dijjamANaM paDigagAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU paDiggahaM acchijja aNisiha abhihaDamAhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheta vA sAijjai // 4 // je bhikkhU atiregapaDiggahaM gaNi udesiya gaNiM samudesiya ta aNApucchiya aNAmaMtiya aNNamaNNassa viyarai viyaraMtaM vA sAijjai // 5 //
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ US je bhikkhU airegaM paDiggahaM khuDDagassa vA khuDDiyAe vA therassa vA theriyAe vA ahatthacchinnassa apAyachiNNassa anAsAchiNNassa akaNNachiNNassa aNoddachiNNassa sakkassa deha deMtaM vA sAijjai // 6 // je bhikkhu airegaM paDiggahaM khuDagassa cA khuDDiyAe vA theragassa yA theriyAe vA hatthachiSNassa pAyacchiNNarasa nAsAchiNNassa kaNNachiNNarasa oTuchiNNassa asakkassa na dei na deta vA sAijjai // 7 // je bhikkhU paDiggaha aNalaM athiraM adhuvaM adhAraNijja dharei dharetaM vA sAijjai / je bhikkhU paDiggahaM alaM thiraM dhuvaM dhAraNijja na dhareD na dharataM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU vaNNamaMta paDiggahaM vivaNNaM karei kareMta vA sAijaDa // 10 // je bhikkhU vivaNNaM paDiggahaM vaNNamaMtaM karei kareMtaM vA sAijjai // 11 // je bhikkhu 'navae me paDiggahe laddhe' tti kaTu telleNa vA ghaeNa vA NavaNIeNa vA vasAe vA makkhejja vA bhiliMgejja vA makkheta vA bhiliMgeMtaM vA sAijjai // 12 // ___"je bhikkhU Navae me paDiggahe laddhetti kaTu lodreNa vA kakkeNa vA cuNNeNa vA vaNNeNa vA ullolejja vA udhantraTejja vA ullolataM vA uvvadRta vA sAijjai // 13 // je bhikkhU Navae me paDigagahe laDhe -tti kaTu sIodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaTeNa vA uccholejja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA0 // 14 // je bhikhU Navae me paDiggahe laddhe tti kaTu bahudevasieNa telleNa vA0 // 15 // bahudevasieNa lodreNa vA0 // 16 // bahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // 17 // je bhikkhU mugbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu dubhigaMdhe karei // 18 // je bhikkhU dunbhigaMdhe paDiggahe laddhe tti kaTu mubhigaMdhe karei // 19 // je bhikkhU sumbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu telleNa vA0 // 20 // loreNa vA0 // 21 // sIodagaviyaDeNa vA0 // 22 // evaM bahudevasieNa telleNa vA0 // 23 // vahudesieNa loddhega vA0 // 24 // bahudevasieNa sImodagaviyaDeNa vA0 // 25 // je bhikkhU dubbhigaMdhe paDiggahe laddhe-tti kaTu telleNa vA0 // 26 / / loreNa vA0 // 27 // sIodagaviyaTeNa vA0 // 28 // evam -bahudevasieNa telleNa vA0 // 29 // bahudeva sieNa loreNa cA0 // 30 // vahudevasieNa sIodagaviyaDeNa vA0 // 31 // je bhikkhU aNaMtarahiyAe puDhacIe paDiggahaM AyAvejja vA payAvejja vA, AyAvetaM vA payAveta vA sAijjai // 32 //
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 evaM sasaNiddhAe puDhavIe0 // 33-42 // je bhikkhU paDiggahAo puDhavIkArya nIharei nIharAvei nohariyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 43 // evaM AukArya0 // 44 // teukArya0 // 45 // evaM kNd-muul-ptt-pupph-phl-biiy-hriykaary0||46-52|| osahivIyaM // 53 // tasapANajAya // 54 // je bhikkhU paDiggaI korei korAvei koriyaM AhaTu dijjamANaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjaDa // 55 // je bhikkhU NAyagaM vA aNAyagaM cA uvAsagaM vA aNuvAsagaM vA gAmaMtaraMsi vA vA gAmapahaMtaraMsi vA paDiggaha obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 56 // je bhikkhU NAyagaMvA aNAyaga vA uvAsaga vA aNuvAsagaM vA parisAmajjhao uhavettA paDiggaha obhAsiya obhAsiya jAyai jAyaMtaM vA sAijjai // 57 // je bhikkhU paDiggahanIsAe ubaddhaM vasai, vasaMtaM vA sAijjai // 58 // je bhikkhU paDiggahanIsAe vAsAvAsaM vasai vasaMtaM vA mAijjai // 59 // taM sevamANe Avajai cAummAsiyaM parihArahANaM ugdhAiyaM // 60 // // NisIijjhayaNe caudsamo uddeso samatto // 14 // // paJcadazoddezakaH // je bhikkhU bhikkhUNaM AgAhaM vayai vayaMta vA sAijjai // 1 // je mikkhU bhikkhUNaM pharusaM vayai vayaMta vA sAijjai // 2 // je bhikkhU bhikkhUNaM AgADhapharusaM vaya vayaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkha bhikkhUNa aNNayarIe accAsAyaNAe accAsAei, accAsAeM taM vA sAijai // 4 // je bhikkhU sacittaM aba bhuMjai bhujataM vA sAijjai // 5 // je bhikkha sacittaM vaM viDaMsaha viDaMsaMta vA sAijjai // 6 // je bhikkhU sacittaM aMvaM vA aMvapesiyaM vA avabhittaM vA aMvasAlagaM vA aMbacoyagaM yA jhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU sacittaM aMcaM vA aMvapesiyaM vA avamittaM vA aMvasAlagaM vA aMbacIyagaM vA viDaMsai viDaMsaMta vA sAijjai // 8 // je bhikkhU sacittapaiDiyaM aMvaM bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai // 9 // je bhikkhU sacittapaiTThiyaM aba viDaMsai viDaMsaMtaM vA sAijjai // 10 //
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaMda je bhikkhU sacitapaTTiyaM ava vA aMbapesiyaM vA aMbabhitta vA avasAlagaM vA aMcacoyagaM vA bhujai bhuMjata vA sAijjai || 11|| je bhikkhU sacittapaTTiyaM aMba vA aMbapesiyaM vA aMbabhittaM vA aMbasAlagaM 'cA aMbacoyaga vA viDaMsai viDaMsaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU aNNautthieNa vA gArasthieNa vA appaNo pAe AmajjAvejja vA pamajjA vejja vA AmajjAvataM vA pamajjAveMtaM sAijjaH // 13 // evaM ugama yanvo jAva gAmAzugAmaM daijjamANe aNNautthiraNa vA gArathiraNa vA appaNI sIsavAriya karAvei karAvetaM vA sAijjai // 114 - 68 // | uccArasravaNapariSThApanaprakaraNam / 1 . je bhikkhU AgaMtAgAresu vA ArAmAgArenu vA gAhAvaikuLesu vA pariyAvasade vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMta vA sAijjai // 69 // je bhikkhu ujjANaMsi vA ujjANagihaMsi vA ujjANasAlaMsi vA nijANaMsi vA nijjANagihaMsi vA nijjANasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei paridvataM vA sAijjai // 70 // je bhikkhU asi cA aTTAliyaMsi vA cariyaMsi vA pAgAraMsi vA dAraMsi vA gopuraMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjaI // 71 // je bhikkhU dagaMsi vA dagamamgaMsi vA dagapaIsi vA dagatIraMsi vA dagahANaMsi vA uccArapAsavaNaM pariveha paridvaveMtaM vA sAijjai ||72 || je bhikkhU sunnagirhasi vA sunnasAlaMsi vA bhinnagirhasi vA bhinnasAlaMsi vA kUDAgAraMsi vA koTThAgAraMsi vA uccArapAsavaNaM paridvavei parihaveMtaM vA sAijjai // 73 // je bhikkhU taNagihaMsi vA taNasAlaMsi vA tusagihaMsi vA tusasAlaMsi vA bhusagihaMsi vA sasAsi vA uccArapAsavaNaM parihavei parihaveMta cA sAijjai // 74 // je bhikkhU jANagihaMsi vA jANasAlaMsi vA juggagihaMsi vA juggasAlaMsi vA uccAra pAsavaNaM paridvavei paridvaveMtaM vA sAijjai // 75 // je bhikkhU paNiyagihaMsi vA paNiyasAlaMsi vA kuviyagihaMsi vA kuviyasAlaMsi vA uccArapAsavaNaM paridvaveda parihaveMtaM vA sAijjai // 76 // je bhikkhU goNagihaMsi vA goNasAlaMsi vA mahAkulaMsi vA mahAgihaMsi vA uccApAsavaNaM paridvave paridvaveMtaM vA sAijjai // 77 // / iti-uccAraprasravaNa- pariSThApanamakaraNam /
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU aNNautthiyassa cA gArasthiyassa vA asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 78 // je bhikkhU aNNautthiyassa vA gAratthiyassa vA vatthaM vA paDiggaraM vA kaMvalaM vA pAyapuMDaNaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 79 // je bhikkhU pAsatdhassa asagaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 80-100 // je bhikkhU jAyaNAvatthaM vA nimaMtaNAvathaM vA ajANiya apucchiya agavesiya paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / se ya vatthe cauNhamaNNayare siyA taM jahA-Nicca nivasaNie 1 majjaNie 2 chamavie : rAyaduvArie 4 // 104 // je bhikkha vibhUsAvaDiyAe appaNo pAe Amajjejja vA pamajjejja vA AmajjaMtaM vA pamajjaMtaM vA sAijjai // 105|| evaM taiyauddesagamabho jAva-je bhikkhU gAmANugAma duijjamANe vibhUsAvaDiyAe appaNo sIsavAriyaM karei karata vA sAijjai // 106-160 // je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA paDiggaraM vA kaMvalaM vA pAyapucchaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dharei dharaMtaM vA sAijjai // 161 // je bhikkhU vibhUsAvaDiyAe vatthaM vA jAva pAyapuMTaNaM vA aNNayaraM vA uvagaraNajAyaM dhovei dhovaMtaM vA sAijjai / / 162 // taM sevamANe AvaDajaDa cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 16 // ||nnisiihjjhynne paNarasamo uddeso samatto // 15 // // poddshodeshkH|| je bhikkhU sAgAriyasejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 1 // . ne bhikkhU sodagaM sejnaM aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU sAgaNiyaM sejja aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU sacittaM ucchu muMjai jhuMjataM vA sAIjjai // 4 // evaM paNNarasame uddese aMvassa jahA gamo so ceva ihapi Neyanvo // 5-9 // / je bhikkhU AraNNagANaM vaNavayANaM aDavijattAsaMpaTTiyANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 10 // .
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU vasurAiyaM avasurAiyaM vayaha vayaMta vA sAijjai // 11 // je bhikkhU avasurAiyaM vasurAiyaM vayaha cayaMtaM vA sAijjai // 12 // je bhikkhU vasurAiyagaNAo avamurAiyagaNaM saMkamai saMkamaMtaM vA sAijjaDa // 13 // vyudgrahavyutkrAntaprakaraNam / je bhikkhU buggahavukatANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dei deM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU buggahatANaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU buggahavukatANaM vatthaM vA paDigga vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNagaM vA dei deMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU buggahacuktANaM vatthaM vA paDiggaraM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDicchai pahicchataM vA sAijjai // 17 // je bhikkhU buggahacuvatANaM vasahi dei deMtaM vA sAijjai // 18 // je bhikkhU cuggahavukkaMtANaM vasahi paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // 19 // je bhikkhU buggahacuktANaM vasahi aNuppavisai aNuppavisaMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU cuggahanukkaMtANaM sajjhAyaM dei deMtaM vA saijjai // 21 // je bhikkhU cuggahavukkaMtANaM sajjhAya paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // 22 // / iti vyudgrahanyutkrAntaprakaraNam / je bhikkhU vihaM aNegAhagamaNijja saMti lADhe vihArAe saMtharamANeca jaNavaesa vihAravaDiyAe abhisaMdhAreha abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU virUvarUvAI dassuyAyayaNAI aNAriyAI milakkhuI paccaMtiyAI saMti lADhe vihArAe saMtharamANesu jaNavaema vihAravaDiyAe abhisaMdhAreDa abhisaMdhAretaM vA sAijjai // 24 // / jugupsitakulaprakaraNam / je bhikkhU duguMchiyakulesu asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 25 // je bhikkhU duguMchiyakulesu vatthaM vA paDigagaha vA kaMvalaM vA pAyapuMchaNagaM vA paDiggAhei paDiggAhetaM vA sAijjai // 26 //
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 ja bhikkhU durgAchiyakulesa basahiM paDiggAher3a paDiggArhataM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU durgAchiyakulesa sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 28 // je bhikkhU durgAchiyakule sajjhAyaM uddisa uddisaMtaM vA sAhaijjaH ||29|| je bhikkhu durgAchiyakuLe sajjhAyaM samuddisai samuddisaMtaM vA sAijjai ||30|| je bhikkhu durgAchiyakulemR sajjhAyaM aNujANai aNujANataM vA sAijjai // 31 // je bhikkhU durgAchiyakulemu sajjhAyaM vAeDa vAryataM vA sAijjai ||32|| je bhikkhU durgAchiyakulesa sajjhAyaM paDicchara paDicchaMtaM vA sAijjai // 33 // je bhikkhu durgAchiyakule sajjhAyaM pariyadaTer3a pariyadaTaMtaM vA sAijjai // 34 // / iti jugupsita-kulaprakaraNam / je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIe Nikkhivara nikkhitaM vA sAija // 35 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAIma vA sAimaM vA saMdhArae Nikkhivai NikkhitaM vA sAijjai // 36 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA vehAse Nikkhivara NikkhivaMtaM vA sAijjai ||37|| je bhikkhU aNNautthiehiM vA gAratthiehiM vA sarddhi bhuMjai bhuMjataM vA sAijjai ||38|| je bhikkhU aNNautthi ehiM vA gAratthi ehiM vA saddhiM AveDhiya pariveDhiya muMbaI bhuMjataM vA sAijjai // 39 // je bhikkhu AyariyauvajjhAyANaM sejjAsaMthAragaM pAeNaM saMghaTittA ittheNaM aNaguNNattA padhAremANe gaccha gacchaMtaM vA sAijjai // 40 // je bhikkhU pamANAirittaM vA gaNaNAiritta vA uvahiM dharei dharataM vA sAjjai // 41 // je bhikkhU anaMtara hiyAe puDhavIe jIvapaiTThie saaMDe sapANe savIe saharie sao se saudae sautiMgapaNa gadagamaTiyamakkar3A saMtANagaMsi dubbaddhe duNNikkhitte aNi - kkaMpe calAcale uccAra pAsavaNaM paridvavei paridvavetaM vA sAijjai // 42 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihAradvANaM ugghAiyaM // 43 // // nisIhajjhayaNe solasamo uddeso samatto // 16 //
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ // saptadazodezakaH // / kautUhalapatijJAmakaraNam / je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsaeNa vA muMjapAsaeNa vA, kaTThapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA rajjupAsaeNa vA suttapAsaeNa vA baMdhai vaMdhataM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe aNNayaraM tasapANajAI taNapAsapaNa vA, muMjapAsaeNa vA, kaTTapAsaeNa vA, cammapAsaeNa vA, vettapAsaeNa vA, rajjupAsaeNa vA, suttapAsaeNa vA, baMdhellagaM muyai muyaMtaM vA sAijjai // 2 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliyaM vA siMgamAliyaM vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliyaM vA phalamAliyaM vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA karei kareMtaM vA sAijjai // 3 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe taNamAliyaM vA muMjamAliyaM vA bhiMDamAliyaM vA mayaNamAliyaM vA picchamAliyaM vA daMtamAliya vA siMgamAliya vA saMkhamAliyaM vA haDDamAliyaM vA kaTThamAliyaM vA pattamAliyaM vA pupphamAliya vA phalamAliyaM vA vIyamAliyaM vA hariyamAliyaM vA dharei dhareta vA sAijjai // 4 // evam-paribhujai0 // 5 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe ayalohANi vA taMvalohANi vA tauyalohANi vA sIsalohANi vA ruppalohANi vA suvaNNalohANi vA karei kareMtaM vA sAijjai // 6 // evaM dhare 0 // 7 // paribhuMjai0 // 8 // je bhikkhU kouhallacaDiyAe hArANi vA addhahArANi vA egAvaliM vA muttAvali cA kaNagAvaliM vA rayaNAvaliM vA kaDagANi vA tuDiyANi vA kerANi vA kuMDalANi vA pahANi vA mauDANi vA palaMvamuttANi vA suvaNNamuttANi vA karei kareMta vA sAijjai // 9 // evaM dharei0 // 10 // parisuMjai0 // 11 // je bhikkhU kouhallavaDiyAe AINANi vA AINapAuraNANi vA kaMvalANi cA kaMcalapAuraNANi vA koyarANi vA koyarapAuraNANi vA goramiyANi vA kAlamiyANi vA nIlamiyANi vA sAmANi vA mahAsAmANi vA udyANi vA uTTalessANi vA vagyANi vA vivagyANi vA pacaMgANi vA sahiNANi vA sahiNakallANi vA khomANi vA dugullANi vA tirIDapaTTANi vA patulANi vA paNalANi vA AvaratANi vA cINANi vA
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 asuyANi vA kaNagakaMtANi vA kaNagakhaciyANi vA kaNagavicittANi vA AbharaNavicittANi vA karer3a kareMtaM vA sAijjai // 12 // evam dharei0 ||13|| paribhuMjai // 14 // / iti kautUhalapratijJAkaraNam / je nimthe NiggaMthassa pAe aNNautthiraNa vA gAratthieNa vA AmajjAvejja vA pamajjAvejja vA AmajjAveMta vA pamajjAveta vA sAMijjai ||15|| evaM ugamo bhANiyantro jAva je niggaMthe niggaMthassa gAmANugAmaM duijjamANassa aNNautthiraNa vA gArasthiraNa vA sIsaduvAriyaM kArAvei kArAveMtaM vA sAijjai // 16-70 // . evaM je niggaMthe niggaMthIe0 // 71-126 // evaM jA niggaMthI niggaMthassa0 // 127-182 // evaM jA niggaMdhI niggaMdhIe0 || 183-238|| je NiggaMthe NiggaMthassa sarisagassa aMte ovAse saMte bhovAsaM na dei na detaM vA sAija || 239 // jANiggaMdhI NiggaMdhIe sarisiyAe aMte ovAse saMte ovAsaM na dei na detaM vA sAijjai // 240 // je bhikkhU mAlohaDaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dijjamANaM paDiggAhe paDiggArhataM vA sAijjai // 249 // je bhikkhU kodvAuttaM asaNaM vA pANaM vA khADamaM vA sAimaM vA ukkujjiya Nikkujjiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggarhitaM vA sAijjai // 242 // je bhikkhU maTTiolittaM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA ubhidiya nibhidiya dijjamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 243 // je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA puDhavIpaiTThiyaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai || 244 || evaM AupaiTThiyaM0 // 245 // upaiDiyaM0 // 246|| O phaikAyapaiDiyaM0 // 247 // je bhikkhU accusiNaM asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA muheNa vA suppeNa vA viNaNeNa vA tAliyaMTeNa vA patteNa vA pattabhaMgeNa vA sAhAe vA sAhAmaMgeNa vA pehuNeNa vA pehuNahattheNa vA veleNa vA celakaNNeNa vA hattheNa vA phumittA vIittA AhaTTa dijnamANaM paDiggAhei paDiggArhataM vA sAijjai // 248|| w
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA accusiNaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 249 // je bhikkhU usseimaM vA saMseimaM vA cAulodagaM vA cArodagaM vA tilodagaM vA tusodagaM vA javodgaM vA AyAmaM vA socIraM vA avakaMjiyaM vA muddhaviyarDa vA ahuNAdhoyaM aNaM vilaM apariNayaM avukkaMtajIcaM aviddhatyaM paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai / / je bhikkhU appaNo AyariyatAe lakkhaNAI vAgarei vAgarateM yA sAijjai // 25 // je bhikkhU gAejja cA isejja vA vAejja vA Naccejja vA abhiNaejja yA iyahesiyaM, itthigulagulAiyaM, ukkahasIhanAya vA karei karataM vA sAijjai // 252 // je bhikkhU bherIsadANi vA paDahasahANi vA murayasadANi vA muiMgasadANi vA naMdisadANi vA jhallarisadANi vA ballarisadANi vA DamarugasadANi vA mahalasadANi vA saduyasadANi vA paesasaddANi vA golaMkisadANi vA annayarANi vA tahappagArANi vitavANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // 253 // je bhikkhU tAlasadANi vA, kaMsatAlasadANi vA littiyasadANi vA gohiyasahANi vA makariyasadANi vA kacchabhIsadANi vA mahaisahANi vA saNAliyAsadANi vA valiyAsadANi vA annayarANi vA tahappagArANi ghaNANi sadANi vA kaNNasoyapaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai / / 254 // je bhikkhU vINAsadANi vA vivaMcIsadANi cA tuNNasadANi cavvIsadANi vA vINAiyasaddANi vA tuMvacINAsadANi vA saMkoDayasadANi vA ruruyasadANi vA DhaMkuNasahANi vA annayarANi vA tahappagArArANi tatANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreta vA sAijjai // 255 // - je bhikkhU saMkhasadANi vA sasadANi cA veNusadANi vA kharamuhIsadANi vA parilIsahANi vA cecAsadANi vA annayarANi vA tahappagArANi jhusirANi sadANi kaNNasoyavaDiyAe abhisaMdhArei abhisaMdhAreMtaM vA sAijjai // 256 // je bhikkhU vappANi vA phalihANi jAva vA ihaloiesu vA rUvesu paraloiemu vA rUvesu jAva ajjhovavajjataM vA sAijjai // 257-270 // ta sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugdhAiyaM // 27 // // nisIhajmayaNe sattarasamo uddeso samatto // 17 //
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 // assttaadshodeshkH|| je bhikkhU aNahAe NAvaM durUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // 1 // je bhikkhU NAvaM kiNa kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // 2 // evaM jo cauddasame uddese paDiggahagamo so yatro jAva acchejjaM aNisihaM abhihaDamAhaTu dijjamANaM dUrUhai dUruhaMtaM vA sAijjai // 3-5 // je bhikkha thalAo nAvaM jale okkasAvei okkasAte vA sAijjai / / 6 / / je bhikkhU jalAo nAvaM thale ukasAvei ukasAveMtaM vA sAijjai // 7 // je bhikkhU puNNaM NAvaM ussiMcai ussicaMtaM vA sAijjai // 8 // je bhikkhU vikhuNaM NAvaM uppilAvei uppilAveMtaM vA sAijchai // 9 // je bhikkhU paDiNAviyaM kaTu NAvAe duruhai duruhaMtaM vA sAijjai // 10 // je bhikkhU uDDhagAmiNi vA NAvaM ahogAmiNiM vA NAvaM durUhai duruhaMtaM vA sAijjai // 11 // ___ je bhikkhU joyaNavelAgAmiNa vA addhajoyaNavelAgAmiNi vA NAvaM dUlhai dUrUhaMtaM vA sAijjai // 12 // ____ je bhikkhU NAvaM AkasAveI khevAvei rajjuNA kaTeNaM vA kaDDhAvei AkasAvaMta vA khevAvaMtaM vA kaiDhAvaMtaM vA sAijjai // 13 // . je bhikkhU NAvaM alittaeNa vA daMDeNa vA papphiDieNa vA seNa vA valeNa vA cAhei vAhetaM vA sAijjai // 14 // je bhikkhU NAvAudagabhAyaNeNa vA paDiggaheNa vA mattaeNa vA NAvAusiMcaNeNa vA NAvaM ussiMcai ussiMcataM vA sAijjai // 15 // je bhikkhU nAvaM uttiMgeNa udagaM AsavamANaM uvaruvariM ca kajjalAvemANaM pehAe hatyeNa vA pAeNa vA AsatthapatteNa vA kusapatteNa vA maTTiyAe vA celeNa vA celakapaNeNa vA paDipihei paDipiheMtaM vA sAijjai / 16 // je bhikkhU NAvAgao NAvAgayassa asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei paDiggAheMtaM vA sAijjai // 17 //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ para papaNaM garma pAvAgI janlagayamma0 // 18 // NAvAgao paMkagayassa0 // 19 // sAmAgadhI galagayamba0 // 20 // evaM jalagaeNavi cattAri // 24 // paMkagaeNavi cattAri Paa galagaepavi gattAri // 32 // bhiSA bandha kiNaDa kigAveda kIyamATu dinamANaM paDiggAhei paDiggAne kA gAnA // 33 // pAM nauramameM umae paDigaI jo gamo bhaNiyo so cava Ipi ktyeNa yando a bhinaya yanyanIsApa vAsAvAsaM vasaTa vasaMtaM vAsAhajjai, NavaraM koraNaM Natthi // 34.9. meM meramANe ApanA cAummAsiyaM parihArahANaM ugghAiyaM // 11 // ||nimohmaaynne ahArasamo uheso samatto // 18 // ||ekonviNshtitmoddeshkH|| maniSA viyarDa kiNada kiNAvei kIyaM AhaTu dijjamANaM paTiggAhei paDigAI yA gAnA // 1 // bhiSA viyaTa pAminneH pAmiccAveDa pAmiccaM AhaTu dijjamANaM paDhiggAH parigAnaM vA mAignA // 2 // jagirA diyaH pariyaha pariyaTAvaha pariyaTiyaM AhaTa dijjamANaM pariggAparigAna vA mAinara // 3 // mita anna gimi abhihaDaM Ahada dignamANaM paDiggAheda pahigataMga mAnA girAnama aTTAe paraM nindaM niyadadAtANa padiggAhei paDiggAhataM +ni vipaTa gahAya gAmA,gA daramnA dAjanaM vA mAinasa // 6 // + ni mAnne gAgoDa gAyiM zahada dvignamANaM paTiggAhe. pahi i r L raMga yA mAunjara / na nahA-punAe iire, ARE mAra. bhA. maraNa 8||
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU kAliyamuyassa paraM tiNDaM pucchANaM pucchai pucchaMta vA sAijjai // 9 // je bhikkhU dihivAyassa paraM sattaNDaM pucchANaM pucchai pucchaMta vA sAijjai // 10 // je bhikkhU causu mahAmahesa sajjhAyaM karei kareMta vA sAijjai / taM jahA-iMdamahe, khaMdamahe, jakkhamahe, bhUyamahe // 11 // je bhikkhU causu mahApaDivaesu sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai / ta jahAmugimhiyapADivae, AsADhIpADivae, AsoIpADivae, kattiyapADivae // 12 // je bhikkhU porisiM sanjhAyaM uvAiNAveDa uvAiNAta vA sAijjai // 13 // je bhikkhU caukkAlaM sajjhAyaM na karei na kareMta vA sAijjai // 14 // je bhikkhU asajjhAie sajjhAyaM karei karane vA sAijjai // 15 // je bhikkhU apaNo asajjhAie sajjhAyaM karei kareMtaM vA sAijjai // 16 // je bhikkhU heThillAiM samosaraNAI avAettA uvarillAI samosaraNAI vAei cAetaM vA sAijai // 17 // je bhikkhU NavayaMbhacerAI avAettA uvarimasuyaM vAei vAeMtaM vA saijjai // 18 // je bhikkhU apattaM vAei vAeMtaM vA sAijjai // 19 // je bhikkhU pattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // 20 // je bhikkhU ancattaM cAei vAetaM vA sAijjai // 21 // je bhikkhU vattaM Na vAei Na vAeMtaM vA sAijjai // 22 // je bhikkhU doNhaM sarisagANaM eka sikkhAvei ekkaM na sikkhAvei, ekkaM vAei ekkaM na cAei, ekkaM sikkhAyeMtaM ekkaM na sikkhAveta vA, ekkaM vAeMtaM ekkaM Na vAeMtaM vA sAijjai // 23 // je bhikkhU AyariyauvajjhAehi avidiNaM giraM Aiyai AiyaMtaM vA sAijjai // je bhikkhU aNNautthiyaM vA gArasthiya vA vAei vAeMta vA sAijjai // 25 // je bhikkhU aNNautthiyassa vA gArasthiyassa vA paDicchai paDicchata vA sAijjai // 26 // je bhikkhU pAsatyaM vAeI vAeMtaM vA sAijjai // 27 // je bhikkhU pAsatthassa paDicchai paDicchaMta vA sAijjai // 28 //
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkha osannaM vAei0 // 29 // osannassa paDicchaI // 30 // kusIla vAei0 // 31 / / kusIlassa paDicchai0 // 32 // NitiyaM vAei0 // 33 // Nitiyassa paDicchai0 // 34 // saMsattaM vAei0 // 35 / / je bhikkhU saMsattassa paDicchai paDicchaMtaM vA sAijjai // 29-36 // taM sevamANe Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugdhAiyaM // 37 // ||nisiihjjhynne egUNavIsaimo uddaso samatto / / ||viNshtitmo deshkH|| je bhikkhU mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliDaciya AloemANassa mAsiya, paliuMciyaM AloemANassa domAsiyaM // 1 // je bhikkhU domAsiya parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa domAsiyaM, paliuMciya AloemANassa temAsiyaM // 2 // je bhikkhu temAsiya parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa temAsiyaM, paliuMciya, AloemANassa cAummAsiyaM // 3 // je bhikkhU cAummAsiyaM parihArahANaM paDise vittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa cAummAsiyaM, paliraMciya AloemANassa paMcamAsiyaM // 4 // je bhikkhU paMcamAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya Alo emANassa paMcamAsiyaM paliuMciya AloemANassa chammAsiyaM // 5 // je bhikkhU bahusovi mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiya paliuMciya AloemANassa domAsiyaM // 7 // ___bahusovi domAsiya0 // 8 // bahusovi temAsiyaM0 // 9 // bahusovi cAummAsiyaM0 // 10 // bahusovi paMcamAsiyaM0 // 11 // teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te veva chammAsA // 12 // je mikkhu mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA eesi parihArahANANaM annayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa mAsiyaM vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM' vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA, teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // 13 //
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU bahusoci mAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA eersi parihArahANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AlohamANassa mAsiya vA domAsiyaM vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA, paliuMghiya AloemANassa domAsiya vA temAsiyaM vA cAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apaniuMcie vA te ceva chammAsA // 14 // je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiya vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM dA, eesi parihArahANANa aNNayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliMciya AloemANassa mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiMyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA namAmiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA chammAsiyaM vA teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te cetra chammAsA // 15 // je bhikkhU bahusovi mAsiyaM vA bahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM yA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesi parihArahANANaM aNNayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa bahusovi mAsiyaM vA vahusovi sAiregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatamAsiyaM vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiraMgacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, paliuMciya AloemANassa bahusovi domAsiyaM kA vahusovi sAiregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vA bahusovi sAiregatemAsiya vA bahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiya vA bahusovi paMcamAsiyaM vA bahusAvi sAiregapaMcamAsiyaM vA bahusovi chammAsiya vA teNa paraM paliuMcie vA apaliuMcie vA te ceva chammAsA // 16 // .
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiyaM vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiya vA paMcamAsiya vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihAraDhANANaM annayaraM parihArahANaM paDisevittA AloejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvahattA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA se vi kasiNe tattheva Aruhiyanve, siyA puci paDiseviyaM punvi AloiyaM 1, puci paDiseviya pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM puci AloiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4, apaliuMcie apaliuMciya 1, apaliuMcie paliuMciyaM 2, paliuMcie apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 / apaliucie apaliuMciyaM AloemANassa sabameyaM sakaya sAhaNiya jaM eyAe paTavaNAe paTTavie nivisamANe paDiseveha se vi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA // 17 // je bhikkhU vahusovi mAsiyaM vA, vahusovi sAiregamAsiyaM vA vahusovi domAsiya vA bahusovi sAiregadomAsiya vA bahusovi temAsiya vA bahusovi sAiregatemAsiyaM vA vahusovi cAummAsiyaM vA bahusovi sAiregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsiyaM vA vahusovi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihArahANANaM aNNayaraM parihArahANaM paDisevitA bhAkoejjA apaliuMciya AloemANassa ThavaNijjaM ThAvaittA karaNijja veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevittA se vikasiNe tattheva Aruhiyadhve siyA, pucvaM paDiseviyaM puvvaM AloiyaM 1, puvvaM paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchA paDiseviyaM pucvaM AlAiyaM 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloiyaM 4 / apaliuMcie apaliciyaM 1, apaliacie paliuMciyaM 2, paliuMciyaM apaliuMciyaM 3, paliuMcie paliuMciyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM AloemANassa sabameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTTavaNAe paTTavie nindhisamANe paDisevei sevi kasiNe tattheva Aruhiyanve siyA // 18 // je bhikkhU mAsiyaM vA sAiregamAsiyaM vA domAsiyaM vA sAiregadomAsiyaM vA temAsiya vA sAiregatemAsiyaM vA cAummAsiyaM vA sAiregacAummAsiyaM vA paMcamAsiyaM vA sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesi parihArahANANaM aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA paliuMciya AloemANassa ThavaNijja ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvie vi paDisevicA sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA, pubdhi paDiseviyaM puvi AloiyaM 1, puci paDiseviyaM pacchA AloiyaM 2, pacchApaDiseviyaM pubdi AloiyaM 3; va sAharagAvAhammANiya vA bahusoSi paMcA
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 pacchApa DiseviyaM pacchAAloiyaM 4 / apaliuMcie apaliuMciyaM 1, apaliDaMcie paniuMciyaM 2 paliuMcie apaliuMciyaM 3 paliuMciyaM 4 | paliGa cie paliu ciyaM AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTThavaNAe paTTavie NivvisamANe paDisebara sevi kasiNe tattheva Aruhiyavve siyA || 19|| je bhikkhU sobimAriyaM vA bahusoci sAregamAsiyaM vA bahusovi domAsiyaM vA bahusoci sAregadomAsiyaM vA bahusovi temAsiyaM vahusovi sAiregate mAsi vA bahuvicAummAsiyaM vA bahusovi sADaregacAummAsiyaM vA bahusovi paMcamAsi vA bahusAMbi sAiregapaMcamAsiyaM vA, eesiM parihArahANArNa aNNayaraM parihAraTThANaM paDisevittA AloejA paliuciya Alo emANassa ThavaNijjaM ThAvaittA karaNijjaM veyAvaDiyaM ThAvivi paDisevittA sevi kasiNe tattheva Aruhiyanve siyA puvvi paDi seviyaM puci AloiyaM 1, puvvi paDi - meviyaM pacchA AlAyaM 2. pacchA paDi seviyaM puvtri Aloya 3, pacchA paDiseviyaM pacchA AloyaM 4 | apaliuMcie apaliu ciyaM 1, apaliu cie paliu ciyaM 2 paliuMcie apaliuMciyaM 3 paliucie paliuMciyaM 4 | paliuMcie paliuMciya AloemANassa savvameyaM sakayaM sAhaNiya je eyAe paTThavaNAe paTThavie nivvisamANe paDimevei sevi kasiNe tattheva Aruhiyanve siyA ||20|| chammAsi parihAraTThANaM paTThacie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saMha saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA ||21| paMcamAsiyaM parihArahANaM paTTavie aNagAre aMtarA domAmAsiyaM parihArahANaM paDisecittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saha saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsarAiyA do mAsA // 22 // cAummAsiya parihAradvANaM paDhavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsa rAiyA AropaNA AimajjJAvasANe saaTThe saheu sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // 23 // mAsi parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsa rAiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTha saheu sakAraNa ahINamairittaM teNa paraM savIsairAiyA do mAsA // 24 //
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ domAsiya parihAraTThANa paThavie aNagAre atarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDimeMvittA AloejjA ahAvarA vIsairAiyA ArovaNA AimaLAvamANe sadareM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsaharAiyA do mAsA // 25 // mAsiyaM parihAraThANaM paTThavie aNagAre aMtarA domiAsiyaM parihAraTThANaM paDhimevittA AloejjA ahAvarA vIsarATayA ArovaNA AdamajjhAvasANe sabhaTTaM maheu sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM savIsairAuyA do mAsA // 26 // savIsairAiyaM domAsiyaM parihAraThANaM paTavie aNagAre aMtaga domAsiyaM parihA raTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsahagalyA ArovaNA AimajhAvasANe saaTThaM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM sadasarAiyA tiNi mAsA ||27|| sadasagaiyaM temAsiyaM parihAraTThANaM pavie aNagAre aMtarA domAmiyaM parihAra ThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vIsarAiyA ArovaNA AumajyAvayANe saaTThaM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM canAri mAsA // 28 // cAummAsiyaM parihAraThANaM paTTabie aNagAre aMtarA domAsiya parihAraTraThANaM paDi sevittA AloejjA ahAvaga vIsairAiyA ArovaNA AtmajyAvasANe saaTTa saheu makAraNaM ahINamairittaM teNa paraM savIsaharATayA cattAri mAsA ||29|| savIsaharAiyaM cAummAsiyaM parihArahANaM paTaThavie agaNAre aMtarA domApiyaM parihAraTThANaM paDi sevittA AloejjA ahAvarA bAyaDarAiyA ArovaNA AimajyAvasANe saaTa maheu sakAraNaM ahINamarittaM teNa paraM sadasarAiyA paMca mAmA // 30 sadasagaiyaM paMcamAsiyaM parihAraTThANa paTThavie aNagAre aMtarA domAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA vImairAiyA ArovaNA AtmajjhAvamANe saaheM saheu sakAraNaM ahINamaTarittaM teNa paraM chammAsA // 31 // __chammAsiya parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajyAvasANe asaTThaM sahe sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM divaDDho mAso // 32 // pacamAsiya parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiya parihAraThANaM paDise vittA AloejjA ahAvarA pavikhayA ArovaNA AimajjhAyamANe saTeM saheu sakAraNaM ahINamaDarita teNa paraM divaDDho mAso // 33 // cAummAsiya parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraThANaM paDi mevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AramamAvasANe saaLaM maheu
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM divaDDho mAso // 34 // temAsiyaM parihArahANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDise vitta AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTThaM saheuM sakAraNaM ahINamaharitaM teNa paraM divaDDho mAso // 35 // domAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTTa saherDa sakAraNaM ahINamairita teNa paraM divaDDho mAso // 36 // mAsiyaM parihAraThANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjAvasANe sabaDhe sahe sakAraNa ahiNamaDaritaM teNa paraM divaiDo mAso // 37 // divaDhamAsiyaM parihAraTThANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiya parihAraTThaNaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AdamajjhAvasANe saaTTha saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM do mAsA ||38|| domAsiyaM parihArahANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimaljhAvasANe saaTUTa saheu sakAraNaM ahINamairitaM teNa paraM aDDhADajjA mAsA // 39 // aDDhAijjamAsiyaM parihArahANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihArahANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaTeM saheuM sakAraNaM ahINamArittaM teNa paraM tiNNi mAsA ||40 // temAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saaLaM saheu sakAraNaM ahINamairittaM teNa paraM aduTThA mAsA // 41 // adbhuTThamAsiyaM parihAraTThANaM paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDi se vittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saalaiM saheu sakAraNaM ahINamairitta teNa paraM. cattAri mAsA // 42 // cAummAsiyaM parihAraTThANa paTThavie aNagAre aMtarA mAsiyaM parihAraTThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajjhAvasANe saI
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ saheu sakAraNa ahINamairitaM teNa paraM aDhapaMcamA mAsA // 43 // ___ aDDhapaMcamamAsiyaM parihAraTThANaM paTTavie aNagAre aMtaga mAsiya parihAraTTANaM paDi sevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA orAvaNA AimajjhAvamANe samajhe saheusakAraNaM ahINamairigaM teNa paraM paMca mAmA // 4 // paMcamAsiyaM parihAraTThANaM paTavie aNagAre aMtaga mAsiyaM parihAraTThANa paTisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AimajhAyasANe manaTa pahe sakAraNaM ahINamaharinaM teNa para aihachaThA mAmA // 45|| __ addhachaTThamAsiyaM parihAraThANaM paThavie aNagAre aMtarA mAsiya parihAraThANaM paDisevittA AloejjA ahAvarA pakkhiyA ArovaNA AtmajjhAvasANe saaTeM saheu sakAraNaM ahINamairinaM teNa para chammAsA // 46 // // nisIhaljhayaNe vIsahamo uddemo samato // 20 // // iti nizIthasUtrasya mUlapAThaH samAptaH //