________________
निशीथसूत्र
४४२
नीयः, एवं पूर्वसंकल्पकाले अप्रतिकुचिते आलोचनासगये अप्रतिकुंचितमेव आलोचयतीनि प्रथमो भङ्गः १, अथ द्वितीयभङ्गमाह-'अपलिउंचिए पलिउंचियं' नि, 'अपन्निचिए पलिउंचि' अप्रतिकुञ्चिते प्रतिकुञ्चितम् यथा-पूर्व संकल्पकाले आलोचनाविचारकाले पनि कुञ्जिनम--निका. टभावेन समुपस्थितः आलोचनासमये तु प्रतिकुञ्चिन कपटभानेन आगनयनानि हिमायो भारः २, अथ तृतीयभगमाह . 'पलिउंचिए अपलिउंचि' प्रनिश्चिते अप्रतिकुन्नितम पूर्वसंगापकाले प्रतिकुञ्चितम् यथा मया न सर्वे अति चारा आलोचनीयाः प्रकारण पूर्वसंकायका प्रतिकुञ्चिते आलोचनासमये अन्तःकरणस्य परावर्तनात मप्रतिकुंजिनम- कपटरहितं यथा स्यात तथा आलोचयतीति तृतीयो भगः ३ । अथ चतुर्थभनमाह-'पलिउचिए पलिउंचियं' प्रनिश्चित प्रतिकुञ्चितम्, पूर्वसंकल्पकाले पापस्थानप्रतिसेवकेन प्रनिकुञ्चितं यथा मया न सर्वे अपराधा मालो. चनीयाः, तत एवंप्रकारेण संकल्पकाले प्रतिकुंचिने ततः मालोचनाकरणसमयेऽपि प्रतिश्चित सकपटमेव आलोचयतीत्येप चतुर्थो भगः ४ । एषु चतुर्पु भन्ने पु मध्ये यत् 'अपनिउचिए अपलिउंचियं' अप्रतिकुञ्चिते अप्रतिकुचितम् पूर्व संकल्पकाले निष्कपटेन संकल्पितम् आलोचनाग्रहणकालेऽपि निष्कपटपूर्वकम् 'आलोएमाणस्स' आलोचयतः, ततश्चायमर्थः--गावन्तोऽतिचाराः प्रतिसेविताः तान् सर्वानेव निरवशेषमालोचयतः श्रमणादेः 'सबमेयं सर्वमेनत यत् यदा यत्तदपराधजातम् , यदि वा कथमपि प्रतिकुञ्चना कृता स्यात् ततः प्रतिकुञ्चनानिप्पन्नं, यध गुरुणा सहालोचनाकाले उच्चासनतुल्यासनोपवेशनादिजनितं तथा या च आलोचनासमये अममा चारी सेविता तन्निष्पन्नं च सकलमेतत् अपराधकारिणा प्रायश्चित्त प्रतिसेवन श्रमणादिना 'सकयं' स्वकृतम्-स्वयमेव आत्मना प्रतिसेवितम् मात्गनैव कृतम् 'साहणिय' सात्य-एकत्र मील यित्वा, तथा पुनश्च 'जं एयाए' यत् एतया अनन्तरपूर्वकथिनया पानामिक्या पकमासिकादिकया वा 'पटवणाए' प्रस्थापनया पूर्वकाले कृतस्यातिचारस्य विषये या प्रस्थापना प्रायश्चित्तदानरूपा तया प्रस्थापनया 'पट्टविए' प्रस्थापित.-प्रायश्चित्त करणे नियोजित 'निन्चिममाणे' निर्विशमानः तपसो निस्सरन् प्रायश्चित्तस्य चरमं तप. सेवमानः तपः समाप्य ततो निवर्तय. नित्यर्थः यत् पुनः प्रमादतो विषयकपायादिभिर्वा 'पडिसेवई' प्रतिसेवने-पापस्यानस्य प्रतिसेवनां करोति तस्यां प्रतिसेवनायां यत् प्रायश्चित्तं प्राप्यतं 'सेवि कपिणे' नदपि कृत्स्नम्तदपि सर्व प्राश्चित्तम् 'तत्थेव' तत्रैव-पूर्वप्रस्थापिते एवं प्रायश्चित्ते 'आरुहिये सिया' आरोपयितव्यं स्यात् सर्वमेकत्र संमेलनीयमित्यर्थः ।। सू० १७ ॥ , सूत्रम्--जे भिक्खू बहसोवि मासियं वा, वहसोवि साइरेगमासियं वा बहुसोवि दोमासियं वा बहुसोचि साइरेगदोमासियं वा