Book Title: Agam Suttani Satikam Part 15 Nishitha
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003319/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmala saNassa AgamasunANa (saTIka) bhAga: - 15 : saMzodhaka sampAdakazca: mona dopatnasAgAra Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOR bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmala daMsaNassa zrI AnaMda - kSamA- lalita - suzIla-sudharmasAgara gurUbhyonamaH Agama suttANi (saTIka) bhAgaH - 15 nizItha - chedasUtram - 1 uddezakAH - 1..... 6 paryantAH -: saMzodhakaH sampAdakazcaH : muni dIparatnasAgara tA. 14/4/2000 ravivAra 2056 caitra suda 11 45- Agama suttANi-saTIkaM mUlya rU.11000/ 5 Agama zruta prakAzana 5 -: saMparka sthala : " Agama ArAdhanA kendra" zItalanAtha sosAyaTI vibhAga-1, phleTa naM-13, 4 thI maMjhila, vhAyasenTara, khAnapura, ahamadAbAda (gujarAta) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha chedasUtrasya | nizItha-chedasUtrasya viSayAnukramaH uddezakAH- 1.....6 uddezakAH- 7.....13 zuo bhAgaH-16 uddezakAH- 14.....20 bhumo bhAgaH-17 viSayaH | pRSTAGkaH mUlAGkaH viSayaH mUlAGkaH pRSThAGkaH pIThikA | prAyazcitadvAraM 36 | sambandhanirdezaH AcAra dvAra jJAnAcAraH kAla, vinaya, bahumAna, upadhAna, niva, vyaMjana, artha tadumaya darzanAcAraH zaGkA, kAsa, vicikitsA, amUDha dRSTiH upabRhaNaM, sthirikaraNaM vAtsalyaH, prabhAvanA - cAritrAcAraH - atikrama AdiH - pratisevakAdiH - pratisevanAdvAraM - kaSAyadvAraM - vikathAdvAraM - viyaDadvAraM - indriyadvAra - nidrAdvAraM mUlaguNa pratisevanA - prANAtipAtapratisevanA - mRSAvAdapratisevanA - adattAdAnapratisevanA maithunapratisevanA | - parigrahapratisevanA - rAtribhojanapratisevanA uttaraguNapratisevanA piNDa, kalpa, mizra - tapAcAraH vIryAcAra agradvAra prakalpadvAraM 140 cUlAdvAraM | nizIthadvAraM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH pRSThAGkaH 331 391 203 mUlAGkaH viSayaH 1-58 | uddezakaH-1 hastakarma, aGgAdAnaM, zukrapAtaniSedhaH sacitapuSpAdi niSedhaH | sopAna-setupula-rajju sUI-pAtra-daNDa sambandhIniSedhaH pAtra-vastra vidhAnaM sadoSa AhAra niSedhaH |-107 uddezakaH-2 pAdapogchanaka vidhAnaM gandha-sopAnasetu-rajju-sUI AdinAm niSedha vidhAnaM bhASA hastapAdapuAlanaM pAtra-daNDa, AhAra, vAsa, dAna saMstavaH piNDa, zayyAdi vidhAnaM -196 / uddezakaH-3 -AhAraM doSa evaM apavAdaH - pAda pramArjana Adi - kAya pramArjanA - danta, oSTha, vraNaH, bAlaH Adi vidhAnaM vazIkaraNaniSedhaH ucchAra-prazravaNa sambandhI vidhAnaM pRSTAGkaH mUlAGkaH viSayaH 151/-313 | uddezakaH-4 | rAjAdi vazIkaraNa niSedhaH | - AhAra upabhogaH vidhi - vasati pravezaH vidhi - kleza niSedhaH - pArzvastha Adi sambandha sthApanA niSedhaH - uccAra prazravaNa vidhi |-392/ uddezakaH-5 - AlocanA, svAdhyAya sambandhI vidhi niSedhaH - saGghATI-vidhAnaM - AhAra, prAtihArya, daNDa sambandhI vidhi - vasati, zayyA, vastra, kambala, rajoharaNa ityAdi vidhAna 1-469 / uddezakaH-6 strI-maithuna viSayaka prAyazcita vidhAnaM - maithunecchA evaM hasta karma, kalahaH, lekhaH, jananendriya, vastra paridhAna, pAda-kAyAdi prakSAlanaM sambandhi niSedhaH evaM prAyazcitaH 444 - 306 - Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram nizIthachedasUtram - 19 // mAgomAMche. bhAgaH-15 uddezakAH- 1.....6 bhAgaH-16 uddezakAH- 7.....13 bhAgaH-17 uddezakAH- 14.....20 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika anudAtA -pa.pU. mAlavabhuSaNa tapasvI AcAryadeva zrI navaratnasAgara sUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI zrI lAlabhAI devacaMda zAha taraphathI - nakala eka. -pa.pU. saraLa svabhAvI-zrImad bhagavatIsUtra vyAkhyAna paTu AcAryadeva zrI naradevasAgarasUrIzvarajI ma. sA. tathA pUjyazrInA ziSyaratna tapasvI gaNivaryazrI caMdrakIrtisAgarajI ma.sA.nI preraNAthI zrI puruSAdAnIya pArzvanAtha je. mUrti. jena saMgha, devakInaMdana sosAyaTI, amadAvAda taraphathI nakala eka. -pa.pU. zAsana prabhAvaka kriyArAgI AcAryadevazrI vijaya bacakacaMdra | sUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAkSI eka sagruhastha taraphathI nakala eka. pa.pU. sAhityapremI munirAja zrI sarvodaya sAgarajI ma.sA.nI preraNAthI-"acalagacchAdhipati pa.pU.A.bha.zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pa.pU. munirAja zrI cAritraratnasAgarajI ma. nI 19mI aThThAi nimitte-zrI cAritraratna phA.ce. TrasTa taraphathI nakala eka. -pa.pU. vaiyAvRtyakArikA sAdhvI zrI malayAzrIjI ma.sA.nA ziSyA vyavahAra vicakSaNA pU. sAdhvI zrI hitajJAzrIjI ma.nI preraNAthI jaina ArAdhanA maMdira-"jJAnakhAtA" taraphathI nakala eka. -pa.pU. saumyamUrti sAdhvIzrI somyaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI pa.pU. gurumAtA-vAtsalyamUrti sA. zrI ratnatrayAzrIjI ma.nI paMcamI punyatithi nimitte zrImatI lIlamabena prANalAla pI. dAmANI taraphathI nakala eka. -pa.pU. svanAmadhanyA sA. zrI saumyaguNAzrIjI tathA teonA ziSyA sA. zrI samajJAzrIjInI preraNAthI-2053nA yazasvI cAturmAsa nimitte zrI pArzvapadmAvatI jaina saMgha, pArUlanagara, amadAvAda taraphathI nakala che. -pa.pU. ratnatracArAdhako sAdhvIzrI saumyaguNAzrIjI tathA teozrInA ziSyA sA. zrI samajJAzrIjInI preraNAthI saMvata 2054nA nirmaLa ArAdhanAmaya cAturmAsanI smRtimAM-ghATaloDiyA (pAvApurI) jaina zve. mUrti. saMgha, amadAvAda taraphathI nakala eka. - - - - - -- -- - - -- - -- . .... . Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -pa.pU. sAdhvI zrI ratnAzayAzrIjI ma.nA parama vineyA sA. zrI samyaguNAzrIjInI preraNAthI teonA saMsArIbhAIzrI indravadanabhAI dAmANInA anumodanIya puruSArthathI "Agama dIpa-saMpuTa"nA badalAmAM prApta rakamamAMthI-nakala cAra. -pa.pU. prazamarasanimagnA sAdhvI zrI prazamazIlAzrIjI ma.nI preraNAthIsametazikhara tithadvArikA pa.pU. sAdhvIzrI raMjanazrIjI ma.sA.nA ziSyA apratima vaiyAvRtyakArikA sA. zrI malayAzrIjI tat ziSyA sA. zrI narendrazrIjI-tat ziSyA sA. zrI praguNAzrIjI ma.nA. AtmazreyArthe arihaMta TAvara, jaina saMgha, muMbai taraphathI nakala eka. -pa.pU. AgamoddhAraka AcAryadevazrI nA samudAyavartI pa.pUjya vecAvRtyakArikA sA. zrI malayAzrIjI ma.nA ziSyA pU.sA. zrI kaivalyazrIjI ma.nA ziSyA pU. sA. zrI bhavyAnaMdazrIjI ma.sA.nA suziSyA miSTabhASI | sAdhvIzrI pUrNaprajJAzrIjI ma. sA. tathA temanA vinita ziSyA sA. zrI pUrNadarzitAzrIjI tathA sA. pUrvanaMdItAzrIjInI preraNAthI-sarvodaya pArzvanAtha cerITebala TrasTa, mulunDa muMbaI taraphathI nakala eka. -pa.pU. vaiyAvRtyakArikA sAdhvIzrI malayAzrIjI ma.nA praziSyA sA. zrI bhavyAnaMdazrIjIma.nA suvinitA sA.zrI kalpaprajJAzrIjI tathA kokIlakaMThI sA. zrI kairavaprajJAzajI nI preraNAthI -mehula sosAyaTI, ArAdhanAbhavana, subhASanagara, vaDodarAnI baheno taraphathI nakala eka -zrI vizAzrImALI tapagacchajJAti-jJAnakhAtuM, jena pAThazALA, | Amanagara taraphathI nakala be. -zrI maMgaLa pArekhano khAMco-jaina zve. mUrti. saMgha, amadAvAda. taraphathI 2054nA cAturmAsa nimitte nakala be. - zrI AkoTA jaina saMgha, vaDodarAnI baheno taraphathI nakala eka. -zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha, vaDodarAnI preraNAthI AgamonA seTanA badalAmAM prApta rakamamAMthI nakala pAMca. zeSa sarve rakama "amArA"Aja paryanta prakAzanonA badalAmAM prApta thayelI che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 1] namo namo nimmala daMsaNassa paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmine namaH 34/1 nizItha-chedasUtram saTIkaM // 3 // prathamaM cheda sUtram] uddezakAH 1.....6 - paryantAH mUlam + [niyuktiyuktena]bhASyam + cUrNiH] (pIThikA) // 1 // namiUNa'rahaMtANaM, siddhANa ya kammacakkamukkANaM / sayaNasinehavimukkANa, savvasAhUNa bhAveNa // // 2 // savisesAyarajuttaM, kAu pamANaMca atthdaayiss| paJjuNNakhamAsamaNassa, crnn-krnnaanupaalss| evaM kayappanAmo, pakkappanAmassa vivaraNaM vanne / puvvAriyakayaM ciya, ahaM pitaM ceva u visesaa|| // 4 // bhaNiyA vimutticUlA, ahuNAvasaro nisiihcuulaae| ko saMbaMdho tassA, bhaNNai iNamo nisAmehi // [bhA. 1] navabaMbhaceramaio, aTThArasa-pada-sahassio vedo / ___ havai ya sapaMcacUlo, bahubahuyarao payaggeNa // cU. "Nada" iti saMkhyAvAgayo saddo / "baMbha" caubvihaM nAmAdi / tattha nAmabaMbhaMjIvAdINaM jassa baMbha iti nAmaM kajjati / ThavaNAbaMbhaM akkhAtivinnAso / ahavA jahA baMbhaNuppattI AyAre bhaNiyA tahA bhANiyavvA / gayAo nAma-ThavaNAo / iyANiM davvabaMbhaM / taM duvihaM / Agamao noaagmoy| Agamao jANae, anuvutte| noAgamao-jAva-vairittaM / annANINaM jo vatthi-saMjamo, jAo ya akAmiAo raMDakuraMDAo baMbhaM dhareMti taM savvaM davvabaMbhaM / bhAvabaMbhaM duvihaM Agamao noAgamao y| Agamao jANae uvautte / noAgamao sAhUNaM vasthisaMjamo / vatthi-saMjamotti mehuNAo viratI / sAya aTThArasavihA bhavati / sA imA-orAliyaM cadivvaMcajaMtaMorAliyaM taM na sevati, na sevAviti, sevaMtaM piannaM na samaNujAnAti / evaM divve vitinni vikappA / jaMtaM orAliyaM na sevatitaM maNeNaM vAyAekAeNaM evaM kArAvaNAnumatIe vi tinni tinni vikappA / ete Nava / evaM divve vi nava ya / ete do navagA aTThArasa havaMti |ahvaa sattarasaviho saMjamo bhAvabaMbhaM bhavati / gayaM bhaavbNbh| iyANiM "ceraM" ti caraNaM / taM chavvihaM / nAmaM 1 ThavaNA 2 davie 3 khete 4 kAle 5 ya bhAvacaraNaM 6 citi / nAma-ThavaNAo, gyaao| Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram - 1 vatirittaM davvacaraNaM tivihaM / gaticaraNaM 1 bhakkhaNAcaraNaM 2 AcaraNAcaraNaM ca 3, tattha gaticaraNaM raheNa carati, pAehiM carati evamAi gaticaraNaM bhannati, bhakkhaNAcaraNaM nAma modae carati devadatto, taNANi ya gAvo caraMti / AcaraNAcaraNaM nAma caragAdINaM, ahavA tesiM pi jo AhArAdinimittaM tavaM carati taM davvacaraNaM / louttare vi udAimAraga pabhiUNaM davvacaraNaM / khettacaraNaM jattiyaM khettaM caratigacchati-ityarthaH ahavA sAlikhettaM carati goNo / kAle ya jo jattieNa kAleNa gacchati bhuMjati vA / bhAve duvihaM / Agamato noAgamao ya / Agamao jANae uvautte / no-Agamao tivihaM-gaticaraNaM 1 bhakkhaNAcaraNaM 2 guNacaraNaM 3 | tattha gatibhAvacaraNaM jaM iriyAdi samio carati gacchati / bhakkhaNe jo bAyAlIsadosaparisuddhaM vItaMgAlaM vigayadhUmaM kAraNe AhAreti eyaM AhArabhAvacaraNaM / guNacaraNaM duvidhaM pasatthaM appasatthaM ca / appasatthaM micchatta annANuvahayamatItA jaM annautthiyA dhammaM uvacaraMti mokkhatthaM pi / kiM puna niyANopahatA / louttare pi niyANovahayA appasatthaM tavaM upacaraMti / pasatthaM tu nijjarAheuM / bhaNiyaM - caraNaM / brahmacaraNaM ca vyAkhyAtaM / astayorbrahmacaraNayorutpattinimittaM sAdhanArthaM vA zastraparIjJAdIni upadhAnazrutAvasAnAni navAdhyayanAnyabhihitAni, jamhA nava etAni baMbhacerANi tamhA "navabaMbhaceramatio" imotti, jaha mimmao ghaDo, taMtumao paDo, evaM navabaMbhaceramatio AyAro / so ya ajjhayaNasaMkhANeNa navajjhayaNo payaparimANeNa "aTThArasapayasahassio veo" / aTTha ya dasa ya aTThArasatti saMkhA / paya iti payaM / taM ca atthapariccheyavAyaga payaM bhavati / sahassaM ti gaNitAbhinnANeNa cautthaM ThANaM bhavati jA saMkhaM egaM dahaM sayaM sahassaM ti / sa evAyAro aTThArasapayasahassio veo bhavati / kahaM ? vid jJAne, asya ghAtoH ghaJ pratyayAntasya veda iti rUpaM bhavati, atastaM vidaMti, tena vidaMti, taMmi vA vidaMti iti vedo bhavati / 6 -: pIThikA - dvAraM- 1-" AcAraH" : sIso bhaNati - "kinettiyamAyAro uta annaM pi se atthi kiMci ?" ato bhannati"havaiya sapaMcacUlo" / "havaitti" bhavatitti bhaNitaM hoti / "ca" saddo cUlANukarisaNe "sahe" ti yuktaH / "paMca" iti saMkhAvAyago saddo / "cUlA" iti cUla tti vA aggaM ti vA siharaM ti vA egadvaM / sAya chavvihA- jahA dasaveyAlie bhaNiyA tahA bhANiyavvA / tAo ya puNa Ao paMca-cUlAopiMDesaNAdijAvoggahapaDimA tAva paDhamA cUlA, 1 bitiyA sattikkagA, 2 taiyA bhAvanA, 3 cautthA vimIttI, 4 paMcamI AyArapakvappo / 5 etAhiM paMcahiM cUlAhiM sahio AyAro '"bahu"" bhavati navaajjhayaNehiM / "bahutaro" bhavati "payaggeNaM" ti aTThArasapayaggasahassehiMto paMcacUlApaehiM sahito payaggeNaM bahutaro bhavatitti / ahavA navajjhayaNa-paDhamacUlAsahitA bahU bhavaMti / aTThArasapayasahassA paDhamacUlApadehiM sahitA bahutarA payaggeNa bhavaMti / evaM kramavRddhayA neyaM-jAva-paMcamI cUlA / ahavA sapaMcacUlo suttapayaggeNa mUlagaMthAo bahu bhavati / atthapayaggeNa bahutaro bhavati ahavA "bahubahutara" padehiM sesapadA sUtitA bhavaMti / te ya ime bahuta - bahutaratama - bahubahutaratama iti / ao bhannati - navabaMbhaceramaio AyAro aTThArasapayasahassio paDhamacUlajjhayaNasuttatthapadehiM jutto bahU bhavati / paDhamacUlAsahito mUlagraMtho Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 1] duiya-cUlajjhayaNa-suttatthapayehiM jutto bahutaro bhavati / evaM tatiyacUlAe vi bahutamo bhavati / cautthIe vi bahutaratamo bhavati / paMcamIe vi bahubahutaratamo bhavati / "payaggeNaM" ti padAnAmaggaM padAgraM padAgreNeti padaparimANenetyarthaH / sa evaM payaggeNa bahubahutaro bhavati / evaM saMbaMghagAhAsUtre vyAkhyAte, navavaMbhaceramatite AyAre vakkhAte AyAragga nanujogAraMbhakAle saMbaMdhArthaM idameva gAthAsUtraM prAgupadiSTaM prathamacUDAtazca dvitIyacUDAyA anenaiva gAthAsUtreNa saMbaMdhaH ukto bhavati / evaM dvitIyacUDAtaH tRtIyacUDAyAH / tathA tRtIyacUDAtaH caturthacUDAtazca paMcamacUDAyAH saMbaMdhaH ukta eva bhavati // 7 evaM sati prAguktasya saMbaMdhagAhAsUtrasyeha punaruccAraNam kimarthaM ? AcArya Aha11911 puvvabhaNiyaM tu jaM ettha bhannati tattha kAraNaM atthi / paDiseho aNunnA, kAraNaM visesovalaMbho vA / / sIso pucchati - kassa paDiseho ? kahaMvA aNunnA ? kiMvA kAraNaM ? ko vA-visesovalaMbho AcArya Aha tatra pratiSedhaH caturthacUDAtmake AcAre yatpratiSiddhaM taM sevaMtassa pacchitaM bhavatitti kAuM, kiM sevamANassa ? bhannati, 'je bhikkhU hatthakammaM kareti, karetaM vA sAtijjati" evamAdINi suttANi, esa paDiseho / attheNa kAraNaM prApya tamevanujAnAti / taM jayaNAe paDisevaMto suddho / ajayaNAe sa pAyacchittI / kAraNamaNunnA jugavaM gatA / visesovalaMbho imo / AillAo cattAricUlAo kameNeva ahijjhaMti, paMcamI cUlA AyArapakappo ti - vAsa-pariyAgassa AreNa na vijati, ti-vAsa - pariyAgassa vi aparinAmagassa atiparinAmagassa vA na dijjati, AyArapakappo puna parinAmagassa dijjati / eteNa kAraNeNa saMbaMdha-gAhA punaruccAryate / ahavA bahu atIta kAlatvAt prAguktasaMbaMdhasya vismRti syAt atastasya prAguktasaMbaMdhasya smaraNArthaM prAguktamapi saMbaMdhagAhAsUtramiha punaruccAryate / " esa saMbaMdho bhaNio 2 anena saMbaMdhenAgatasya pakappacUlajjhayaNassa cattAri anuogadvArANi bhavanti / taM jahA - uvakkamo 1 nikkhevo 2 aNugamo 3 nao 4 / tattha uvakkamo nAmAdi chavviho / nAma ThavaNAo gatAo / davvovakkamo sacittAi tiviho, sacitto dupada - catuSpada-apayANaM / ekkekko parikammaNe sNvy| duyANa- maNussANaM parikammaNaM kalAdigrAhaNaM, saMvaTTaNaM, mAraNaM / cauppayANaM assAINaM parikammaNaM sikkhAvaNaM, tesiM ceva mAraNaM saMvaTTaNaM / apayANaM lomasI AdINaM parikammaNaM, tAsiM ceva vinAsaNaM saMvaTTaNaM / acitte suvaraNo-kuNDalAikaraNaM parikammaNaM tasseva vinAsanaM saMvaTTaNaM / missedupayANaM alaMkiya-vibhUsiyANaM kalAdi gAhaNaM parikammaNaM tesiM caiva mAraNaM saMvaTTaNaM, cauppayANaM assAdINa vammiya guDiyANaM parikammaNaM sikkhAvaNaM tesiM ceva mAraNaM saMvaTTaNaM / khettovakkamo halakuliyAdIhiM, kAlovakkamo nAliyAdIhi / bhAvovakkamo duvidho-pasattho 1 apasattho ya 2 / apasattho '"gaNigA-marugiNi-amaccadiTTaMtehiM / pasattho bhAvovakkamo, Ayariyassa bhAvaM uvalabhati / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedamUtram -1 // 2 // jo jeNa pagAreNaM, tussatti kAravinayAnuvittIhiM / ___ ArAhaNAe maggo, so cciya avvAhao tassa // ahavA noAgamao bhAvovakkamo chavviho-ANupuvvI 1 nAmaM 2 pamANaM 3 vattavvayA 4 atyAhimANI 5 icceyaM nisIhacUlajjhayaNaMuvakkamiyaAnupubbImAiehiM dArehiMjatthajasthasamoyarati tattha tattha samoyAreyavvaM / se kiMtaMAnupuvvI? AnupuvvI dasavihA pnnttaa|tNjhaa nAmANupubbI 1 ThavaNANupubbI 2 davvANupuvvI 3 khettANupuvvI 4 kAlANupubbI 5 ukkittaNANupuvvI 6 gaNaNANupuvvI 7 saMThANANupuvvI 8 sAmAyAriyANupucI 9 bhAvANupuvvI 10 eyaMANupuTviM dasavihaM pivaNNeUNaM icceyaM nisIhacUlajjhayaNaM gaNaNAnupuvvIe ukttiNAnupubIe ya samoyarati / gaNaNANupuvvI tivihA puvvANupuvvI pacchANupuvvI aNANupucI / puvvANupuvvIe icceyaM nisIhacUlajjhayaNaM chavvIsaimaM, pacchANupuvvIe paDhamaM, aNANupuvvIe etesiM ceva egAdIyAe eguttariyAe chavvIsagacchagayAe seDhIe annamannAso durUNUNo / ukvittaNANupuvvIe ajjhayaNaM ukvitteti settaM aanupuvvii| nAmaM dasavihaM pi vaNNeUNaM icceyaM nisIhacUlajjhayaNaMchannAme samoyarati / tattha chavvihaM bhAvaM vaNNeUNaM savvaM suyaM khaovasamiyaMti kAUNaM khaovasamie bhAve samoyati / settaM nAma / pamANaM cauvvihaM / taM jahA davvappamANaM 1 khettappamANaM 2 kAlappamANaM 3 bhAvappamANaM 4 / icceyaM nisIhacUlajjhayaNaM bhAvappamANe smoyrti|tN bhAvappamANaM tivihaM taMjahA guNappamANaM 1 NayappamANaM 2 saMkhappamANaM 3 / guNappamANe samoyarati / guNpamANaMduvihaM-jIva-guNappamANaM 1 ajIva-guNappamANaM 3 / nANaguNappamANe samoyarati / taM caubvihaM-paccakkhaM 1 anumAnaM 2 uvammo 3 Agamo 4 / Agame samoyarati / Agamo tiviho-attAgamo 1 anaMtarAgamo 2 paraMparAgamo 3|icceyss-nisiihcuuljjhynnsstitthgraannNatthss attaagme|gnnhraannNsuttss attaagme|gnnhraannNatthssanNtraagme |gnnhrsissaannNsuttssanNtraagme, atthassa paraMparAgame / teNa paraM sesANaM suttassa vi atthassavi no attAgame, no anaMtarAgame, paraMparAgame / settaM Agamo / settaM guNappamANe / iyANiM nayappamANe "gAthA" / // 2 // mUDhanaiaMsuyaM kAliyaM tu, na nayA samoyaraMti iha / ___apuhutte samoyAro, natthi puhutte smoyaaro||settN nayappamANe / iyANiM saMkhappamANaM / sA ya saMkhA aTThavihA, taM jahA-nAma-saMkhA 1 ThavaNa 2 dabba 3 uvamma 4 parinAma 5 jANaNA 6 gaNaNAsaMkhA bhAvasaMkhA 8 / ettha puna parimANasaMkhAe ahigAro sA duvihA-kAliya-suya-parimANasaMkhA 1 diTThivAya-suya primaannsNkhaay2| ettha kAliyasuya-parimANasaMkhAe ahigaaro|ttth icceyaMnisIhacUlajjhayaNaM saMkhejjA pajjAyA saMkhejjA akkharA, saMkhejjA saMvAyA, saMkhejA padA evaM gAhA, silogA, uddesA, saMgahaNIo ya / pajjavasaMkhAe anaMtA nANapajavA, anaMtA daMsaNapajjavA, anaMtA carittapajjadA / settaM sNkhppmaanno| idAni vattavvayA |saa tivihA sasamayavattavvayA 1 parasamayavattavvayA 2 ubhayasamayavattavvayA / iha sasamayavattavvayAte-ahigAro / jamhA bhaNiyaM"ussaNNaM savva suyaM, sasamayavattavvayaM samoyarati" / settaM vattavvayA / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 1] atthAhigAro pacchitteNa mUlaguNa- uttaraguNANa / icceyaM nisIhacUlajjhayaNaM AnupuvvimAiehiM dArehiM jattha jattha samoyarati tattha tattha samoyAriyaM / gao uvakkamo / iyANiM nikkhevo so tiviho - ohanipphaNNo 1 nAmanipphaNNo 2 suttAlAvaganipphaNNo 3 / ajjhayaNaM ajjhINaM Ao jhavaNA ya egtttthaa| ajjhayaNaM nAmAdi cauvvihaM pannaveUNaM bhAve iNaM bhavati / "jaha dIvA dIvasayaM" gAhA 3 / Ao bhavaNAsu vi nAmAdi // 3 // parUvitesu imAo gAhAo bhavaMti / "nANassa daMsaNassa" ya gAhA // 4 // " aThThavihaM kammarayaM " gAhA / o ogha - niSphaNNo // 1 // iyANi nAma - niSphaNNo / so ya nAmAo bhavatitti kAuM bhannati nAma-nipphaNNo[bhA. 2] AyArapakappassa u, imAI goNNAiM nAmadhijjAI / AyAramAiAiM, pAyacchitteNa'hIgAro // cU. AyaraNaM "AyAro" / so ya paMcaviho / nANa 1 daMsaNa 2 caritta 3 tava 4 viriyAyAro 5 va / tassa pakariseNaM kappaNA "pakappaNA" / saprabhedaprarUpaNetyarthaH / "imAiM" ti vakkhamANAti "goNa" grahaNaM pAribhAsiyavudAsatthaM / taM jahA - saha muddo samuddo, iMdaM govayatIti iMdagovago evaM tassa AyArapakappassa nAmaM na bhavati / guNanipphaNNaM bhavati / guNanipphaNNaM goNNaM / taM ceva jahatthamatthavo biMti / taM puNa khavaNo jalaNo tavaNo pavaNo padIvo ya nAmANi abhidheyANi "nAmadhe jANi" / ahavA dharaNIya Ni ya dhejAtiM "nAmadhejjAti" sArthakANItyarthaH / " AyAro " Adi jesiM tANi nAmANi AyAradINi paMca, pAyacchitteNahIgArati / chaThThe dAraM / sIso pucchati - nanu pAyacchitteNahIgAra atyAhikAre eva bhaNio ? Ayariyo bhaNati"saccaM tattha bhaNio iha vizeSa - jJApanArthaM bhannati / annattha vi AyArasarUvaparUvaNA kayA iha tu AyArasarUvaM sapAyacchittaM parUvijjhati / " ahavA prAyazcitte prayatna ityarthaH / ahavA iha bhaNio tattha daTThavvo / AyAramAiyatiM ti jaM bhaNiyaM tANi ya imANi / [bhA. 3] gAhA AyAro aggaM ciya, pakappa taha cUliyA nisIhaM ti / nIsitaM sutattha tahA, tadubhae Anupuvvi akkhAtaM // cU. esA dAragAhA vakkhamANasarUvA // AyAramAiyANaM imA - sAmaeNanikkhevalakkhaNA [ bhA. 4] AyAre nikkhevo, cauvidho dasavidho ya aggami / chakko ya pakappaMmi, cUliyAe nisIdhe ya // cU. jahAsaMkheNa jaM bhaNiyaM AyArecauviho nikkhevo / [bhA. 5] nAmaM ThevaNAyAro, davvAyAro ya bhAvamAyAro / eso khalu AyAre, nikkhevo cauvviho hoi // cU. nAma-ThavaNAo gayAo / davvAyAro duviho / Agamao 1 noAgamao ya 2 / Agamao jANae anuvautte / noAgamao jANagasarIraM bhaviyasarIraM - jANaga-bhaviya sarIravairitto imo Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 [bhA.6] naamnn-dhovnn-vaasnn-sikkhaavnn-sukrnnaavirodhiinni| davvANi jANi loe, davvAyAraM viyaannaahi|| cU. nAmanAdipaesu AyAro bhaNNai / tappasiddhimicchaMto ya sUrI anAyAraM pi pannaveti dIrghahnasvavyapadezavat / "nAmanaM' paDucca AyAramaMto tiNiso anAyAramaMto eraMDo / "dhovaNaM" paDucca kusuMbharAgo AyAramaMto, anAyAramanto kimiraago| "vAsaNA" ekavellugAdINi AyAramaMtANi, vairaM aNAyAramaMtaM suka-sAlahiyAdi "sikkhAvaNaM" paDUcca AyAramaMtANi, vaaysgotthuubhgaadianaayaarmNtaanni| "sukaraNe" suvarNaM AyAramaMtaM ghaMTAlohamaNAyAramaMtaM / "avirohaM" paDucca payasakkarANaM AyAro, dahitellA ya virodhe zraNAyAramaMtA / guNaparyAyAndravatIti "dravyaM" "jANi''tti anidiTThasarUvANi / ahavA etANiceva "jANi" bhaNiyANi / lokyataiti "lokaH"-zyateityarthaH tasmin loke AdhArabhUte, "davvAyAraM viyANAhi", abhihitAnabhihiteSu dravyeSu dravyAcAro vijJAtavya iti ||gto davvAyAro / iyANiM bhAvAyAro bhaNNai / so ya paMcaviho imo[bhA.7] nANe daMsaNa-caraNe, tave ya viriye ya bhaavmaayaaro| ___ aThTha duvAlasa, viriyamahAnI tujA tesiM // cU. nAmaniddesagaM gAhaddhaM, pacchaddhena eesiM ceva pabheyA gahiyA / nANAyAro aTThaviho, daMsaNAyAro aTThaviho, carittAyAro aTThaviho, tavAyAro bArasaviho, bIriyAyAro chttiisviho| teya chattIsai bheyAeeceva nANAdimeliyA bhvNti|viiriymiti vIriyAyAro ghio| "ahAnI" asIyanaM jaMtesiM nANAyArAINaM sa eva vIriyAyAro bhavai // 7 // jo ya so nANAyAro, so aTTaviho imo[bhA.8] kAle vinaye bahumAne, uvadhAne tahA aniNhavaNe / vaMjaNaasthatadubhae, aTThavidho naanaamaayaaro|| cU. kAleti dAraM // tassa imA vakkhA[bhA. 9] jaMjaMmi hoi kAle, AyariyavvaM sa kaalmaayaaro| vatiritto tu akAlo, lahugAu akaalkaariss|| cU.jamiti anidittuNsuyNdheppi|mikaale AdhArabhUte hoti bhavatItyarthaH / AyariyavvaM, nAma paDhiavvaM soyavvaM vA jahA-suttaporisIe suttaM kAyavvaM, atthaporusIe attho| ahavA kAliyaM kAla eva na ugghADa-porusie / ukkAliyaM savvAsu porusIsu kAlavelaM mottuM / sa iti niddese |ao sa eva kAlo kalAyAro bhvti|viritto nAma jahAbhihiyakAlAo anno akAlo bhavati, jahA suttaM bitiyAe atthaM paDhamAe porusie vA sajjhAe vA asajjhAyaM vA / tu saddo kAraNAvekkhI / kAraNaM pappa vivaccAso vi kajjati / ato taMmi akAle dappeNa paDhaMtassa suNetassa vA pacchittaM bhavati / taMca imaM - lahuyAI u akAlakArissa sutte atthe ya / tu saddo ketimatavisesAvekkhI taM ca uvariMbhaNIhiti // iyANiM codago bhaNati[bhA. 10] ko Aurassa kAlo, mailaMbaradhovaNe vva ko kAlo / jadi mokkhaheu nANaM, ko kAlo tassa'kAlo vA // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 10] cU. ko kaH / Aturo rogI / kalanaM kAlaH, kalAsamUho vA kAlaH, teNa vA kAraNabhUtena davyAdicaukkayaM kalijjatIti kAla:- jJAyata ityarthaH / "ko" kArasaddAbhihANeNa ya na koi kAlAkA- lobhivArijai, yathAnyatrApyabhihitaM -"ko rAjA yo na rakSati" / malo jassa vijati taM mailaM aMbaraM vatthaM / tassa ya mailaMbarassa ghovaNaM prati kAlAkAlo na vidyate / bhaNiyA diTThatA / iyANi ditito attho bhannati evaM jati jaitti abbhuvagame / savvakammAvagamo mokkho bhannati / tassa ya heu kAraNaM-nimittamiti pajjAyA / jJAye anena iti jJAnaM / yadyevamabhyupagamyate jJAnaM kAraNaM bhavati mokSasyAto kAlo tassa akAlo vA kaH kAlaH / tasseti tassa nANassa akAlo vA mA bhavatutti vakkasesaM / Ayariyo bhaNati - suNehi codaga! samayapasiddhehiM logapasiddehiM ya kAraNehiM paJccAijjasi / [bhA. 11] AhAravihArAdisu, mokkhadhigAresu kAla akkAle / ja diTTo taha sutte, vijANaM sAhaNe ceva / / 99 cU. AhArijjhatIti AhAro / so ya mokkhakAraNaM bhavati / jahA tassa kAlo akAlo ya diTTho, bhaNiyaM ca - " akAle carasi bhikkhU' - silogo] viharaNaM vihAro / so ya uDubaddhe, na vAsAsu / ahavA divA, na rAto / ahavA divasato vi tatiyAe, na sesAsu / so ya vihAro mokkhakAraNaM bhavati / mokkhahigAresutti mokkhakAraNesu ahavA mokkhatthaM AhAra-vihArAisu ahigAro kIrati / jahA jeNa pagAreNa diTTho-uvaladdho, ko so kAlo akAlo ya, tahA teNa pagAreNa; sutteti suyanANe, taMmivi kAlAkAlo bhavatIti vaksesaM / kiM ca vijjANaM sAhaNe ceva kAlAkAlo diTTho / jahA kAi vijjA kaNhacAuddasi - aTThamIsu sAhijjati / akAle puNa sAhijjramANI uvaghAyaM jaNayati / tahA nANaM pikAle ahijjramANaM nijjarAheU bhavati, akAle puNa uvaghAyakaraM kammabaMdhAya bhavati / tamhA kAle paDhiyavvaM, akAle paDhaMtaM paDiNIyA devatA chaleja jahA [bhA. 12] takkaMkuDeNAharaNaM, dohi ya dhamaehiM hoti nAyavvaM / atisirimicchaMtIe, therIe vinAsito appA || cU. takkaM udasI, kuDo ghaDo, AhAraNaM diTTaMto / mahurAya nayarIe ego sAhu pAosiaM kAlaM ghettuM aikaMtAe porisI kAliyasuyamaNuvaogeNa paDhati / taM sammadiTThI devayA pAsati / tAe ciMtiaM "mA eyaM sAhumaM paMtA devayA chalehii" tao NaM paDibohemi / tAe ya AhIri-rUvaM kAuM takkakuDaM ghettuM tassa purao "takkaM vikkAyai" ti ghosaMtI gatAgatANi kareti / teNa sAhuNA cirassa sajjhAyabAdhA yaM karetitti bhaNiyA- "ko imo takkavikkayakAlo" ? tayA laviyaM- "tubbhaM puNa ko imo kAliyarasa sajjhAyakAlo ? " bhaNiyaM ca // 6 // sUtIpadappamANANi, paracchiddANi pAsasi / appaNo billamettANi, picchaMto vi na pAsasi / sAhu uvAca - "nAyaM, micchAmidukkaDaM ti" AuTTo, devayA bhaNati "mA akAle paDhamANo paMtadevayAe chalijjihisi / " ahavA - idaM udAharaNaM dohi ya dhamaehiM / // 7 // dhame nAtidhame, atidhaMtaM na sobhati / jaM ajjiyaM dhamaMteNa taM hAriyaM atidhamaMteNa // ego sAmAio chette suvaMto suarAi sAvayatAsaNatthaM sigaM dhamati / annayA teNo goseNA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 nizItha-chedasUtram -1[na] coro gAvIo haraMti / teNa samAvattIe dhaMtaM / corA kuDho Agaotti gAvIocchaDaDDettu gyaa| teNa pabhAe daTuM nIyAo gharaM / ciMtei a dhaMtappabhAveNa me pattAo / abhikkhaM dhamAmi / annA vi pAvissaM / evaM chettaM gAvIo ya rakkhaMto acchati / annayA teNa ceva aMteNa te corA gAvIo haraMti / teNa ya siMgayaM dhaMtaM / corehiM ANakheUNa hato / gAvIo ya niiyaao| tamhA kAle ceva dhamiyavvaM / idANiM bitio dhamao bhannati / ego rAyA daMDayattAha clio| ekeNa ya saMkhadhameNa samAvattIetaMmi kAle saMkho puurito|tuttttho raayaa| dhakke pUritotti vAhitto sNkhpuuro| sayasahassaM se dinnaM / so teNaM ceva hevAeNaM dhammato acchati / annayA rAyA vireyaNapIDito vaccagihamatIti teNa ya saMkho diNo / paravalakoTTaM ca vaTTati / rAyA saMtatto / vegadhAraNaM ca se jAyaM / gilAo saMvutto / tao uTTieNa rannA savvassaharaNo kao / jamhA ete doso akAlakArINa tamhA kAle ceva paDhiyavvaM naakaale| "ahavAimo diluto' |atisirimicchNtii pacchaddhaM AyariobhaNai-"hecodaga akAle tumaM par3hate" atisirimicchaMto ya vinAsaM pAvihiti / kahaM-- // 8 // "sirIe matimaM tusse atisiraM naaiptthe| atisirimicchaMtIe, therIi vinAsio appA // " egAe chANahAriga-therIe vANamaMtaramArAhiyaM acchaNaM kareMtIe / annayA chagaNANi pallatthayaMtIe rayaNANi jAyANi / issarI bhUyA / cAussAlaM gharaM kAriyaM / anegadhaNarayaNAsayaNAsaNa-bhariyaM / saijjhiyatherI yataM pekkhati / pucchati ya kuo eyaM daviNaM ti|taae yajahAbhUyaM kahiyaM / tAe vi uvevaNa-dhuvamAdIhiM ArAhito vANamaMtaro / bhaNati ya-bUhi varaM / tayA kalavitaM-jaMtIetaM mama duguNaMbhavau / taMcatIe savvaM duguNaM jaayN| tato tuTThA acchti|taae purimatherIe taM savvaM suyaM / tAe ya amarisapuNNAe ciMtiyaM mama cAussAlaM phiTTau, taNakuDiyA bhavau / bitiyAe do tiNakuDiyAo jAyao / puNo tIe ciMtiyaM-mama ekkaM acchie phullayaM bhavau |iyriie dovi phullAI / evaM hattho pAyo evaM saDiA vinAsamuvagatA / esoasaMtosadoso tamhA airitte kAle sajjhAo na kAyavyo / / mA evaM virAhaNA bhavissati tti bhaNio kAlAyAro / iyANiM vinae tti dAraM[bhA. 13] nIyAsaNaMjalIpaggahAdivinayo tahiM tu hrieso| bhattIo hoti sevA, bahumANo bhaavpddibNdho|| cU.nIyaM nimnaM Asiyate jamhi tamAsaNaM nIyaM AsaNaM nIyAsaNaM / gurUNa nIcataraM uvavasati / taM ca pIDhagAdi AsaNaM bhavati / dotri hatthA maula-kamala-saMThiyA aMjalI bhannati / pagariseNa gaho paggaho / so ya nIyAsaNassa vA aMjalipaggaho vA / ahavA niseJjadaMDagAdINa vA pgghobhvti|aadi-sddghnnenn-"niddaa-vighaaprivjjiehiN-" gaahaa| evaMpaDhaMtassasuNetassa vA vinao bhavati / iharahA avinno| aviNIe ya pacchittaM / taMca ima-sutte mAsalaha, atthe mAsaguru / ahavA sutte Gka atthe kA / tamhA viNaeNa adhIyavvaM / viNaovaveyassa ihaparaloge va vijAo phalaM payacchaMti / tahiM tu atthe viNaovacAritte Dhiyassa jahA vijjAo phalaM payacchaMti Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 13] 13 tahA diTThato bhaNNati harieso / :- 'rAyagihaM' nayaraM / 'seNio' rAyA / so ya bhajAe bhaNNati- egakhaMbhaM me pAsAyaM karehi / teNa vaDDhaiNo ANattA / gayA kaTThachiMdA / salakkhaNo mahAdumo diTTho / dhUvo dinno / imaM ca tehiM bhaNiyaM - jeNa esa pariggahio bhUtAdiNA so darisAvaM deu, jAva na chiMdAmo / evaM bhaNiUNa gatA taddiNaM / jeNa ya so pariggahito vANamaMtareNa teNa abhayassa rAto darisAo dinno / imaM ca teNa bhaNiyaM - ahaM egakhaMbhaM pAsAyaM karemi, svavouya- pupphaphalovaveeNa vanasaMDeNa sapAyAra - parikkhevaMca, 'navaraM' mA majjha Nilao ciraTThio rukkho chijjau / 'abhayeNa' DissuyaM / kao ya so teNa / Arakkhiyapurisehi ya ahorAyaM rakkhijjai / annayA ekkIe mAyaMgIe akAle aMbasohalo / bhattAraM bhaNai - Anehi / so bhaNati - akAlo aMbagANaM / tIe palaviyaM jato jANasi tato Anehi / so gao rAyArAmaM / tassa ya do vijjAto atthi / onAmaNI 1 unAmaNI ya 2 / oNAmittA gahiyANi pacattagANi / uNnAmaNIe - uNNAmiA sAhA / diTTho ya rano aMbaggahaNaparitthaDo, ciMtiyaM ca jassa esa sattI so aMteuraM pi dharisehitti / abhayaM bhagati -satta rattassa abbhaMtare jati na coraM labhasi tato te jIviyaM natthi / gaveseti / abhao pecchai ya egattha logaM militaM / na tAva gojo Agacchati / tattha AgaMtu abhao bhaNati jAva gojjo ADhavei geyaM tAva akkhANayaM suNeha / / 1 miri-sekule DhakumArI rUvavatI / sA ya ettha ArAme coriyAe kusumAI geNhai / tANi ya ghettuM kAmadevaM acceti / sA ya annayA ArAmieNa gahiyA / asubhabhAvo ya so kaDhiumAraddho / sAbhaNati mA me vinAsehi / tava vibhagiNI bhAgiNIjjA vA atthi / so-bhaNati kimeteNa, ekkahA muyAmi, jayA pariNIyA tayA jati paDhamaM mama samIvamAgamissasi to te muyAmi / tIe paDissuyaM visajjiyA / pariNIyA ya / vAsagharaM pvitttthaa| bhattArassa sabbhAvaM kahiyaM / teNa visajjiyA ArAmaM jAti / aMtarA corehiM gahiyA / sabbhAve kahie tehiM mukkA puNo gacchati / aMtarA rakkhaso AhAratthI chaNhamAsAmaMNIti / teNa ya gahitA / sabbhAve siTThe mukkA / gayA ArAmiyassa pAsaM / diTThA, kato si / bhaNati / so smyo| kahaM mukkA bhattAreNa ? savvaM kaheti / aho saccapaiNNA esatti mukkA kahamahaM duhAmi / mukkA y| paDiiMtI savvehiM vi mukkA / bhattArasagAsamakkhattA gayA / abhao pucchati - ettha keNa dukkaraM kayaM / je tattha issAlU te bhAMti-bhattAreNa / chuhAlU-rakkhaseNaM / pAradAriyA - mAlieNaM / 'harieso' bhaNati-corehiM / 'abhayeNa' gahito / esa corotti ranno uvaNIo / pucchIo sabbhAvo kahio / 'rAyA bhaNati - jai vijjAo desi to jIvasi' / teNa paDissuyaM - demitti | AsaNattho paDhiyo vAheti, na vahai / 'abhao' pucchio- kiM na vahati / 'abhao' bhaNati - avinaya gahiyA, esa harikeso bhUmittho tumaM sIhAsaNattho / tao tassa aNaM asaNaM dinnaM / rAyA NItataro Thito / siddhA / evaM nANaM pi viNaya-hiyaM phalaM deti / aviNaya - hiyaM Nadeti / tamhA viNaeNa gahiyavvaM / vinaetti dAraM gayaM / iyANi bahumANe tti dAraM / bahuhA mANaNaM bahumANo / so ya bahumANo nANAisaMjutte kAyav / so duviho bhavati bhattI bahumANaM ca / ko bhattIbahumANANaM viseso / bhannati gAhApacchaddhaM / abbhuTThANaM DaMDaggaha-pAya-puMcchaNAsaNappadANaggahaNAdIhiM sevA jA sA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 bhattI bhavati / nANa- daMsaNa - carita -tava-bhAvaNAdiguNarajiyassa jo raso pItipaDibaMdho so bahumANo bhavati / bhaNNati - ettha caubhaMgo kAyavvo / bhattI nAmegassa no bahumANo / tattha paDhamabhaMge vAsudeva-pUtto pAlago | bitiya - bhaMge seduo saMbo vA, tatiya-bhaMge goyamo / utthe kavilA kAlasokariAi / idANiM bhattibahumANANaM annonnArovaNaM kajjati // jao bhaNNati 14 [bhA. 14] bahumAne bhatti bhaitA, bhattIe vi mAno akaraNe lahuyA / girInijjharasivamaruo, bhattIe puliMdao mAne // cU. jattha bahumANo tattha bhattI bhave na vA / bhattIe bahumANo bhatio, bahukAralovaM kAUNa bhannati mAno / bhatti bahumAnaM vA na kareti caulahayA / ahavA bhatti na kareti Gka / bahumANaM na kareti GkA / ANAiNo ya dosA bhavaMti / bhattibahumANavisesaNatthaM udAharaNaM bhannati :- goragari nAma pavvato / tassa-nijjhare sivo / taM ca ego baMbhaNo puliMdao ya acceti / baMbhaNo uvalevaNAdi kAuM NhavaNaccaNaM kareti / puliMdo puNa uvacAravajjiyaM gallolapANieNaM Nhaveti / taM ca sivo saMbhAsiuNaM paDicchai AlAvaM ca karei / annayA baMbhaNeNa AlAvasaddo suo| paDiyariUNa jahAbhUtaM nAtaM / uvAladdho ya so sivo "tumaM eriso ceva pANa sivo" teNa siddhaM "esa me bhAvao anuratto" / annayA acchi ukkhaniuNa acchai sivo / baMbhaNo Agao, raDio, uvasaMto / puliMdo Agao / acchiM natthi tti appaNo acchI bhallIe ukkhaNiUNa sivagassa lAeti / baMbhaNo patIto / tassa baMbhaNassa bhattI, puliMdassa bahumANo / evaM nANamaMtesu, bhattI bahumANo kAyavvo / bahumANe tti dAraM gayaM // iyANi uvahANe tti dAraM taM davve bhAve ya / davve uvahANamAdi / bhAve imaM / [bhA. 15] doggai paDaNupadharaNA, uvadhANaM jattha jattha jaM sutte / AgADhamanAgADhe, gurulahu ANAdi - sagaDapitA / / cU. duTThA gatI, duggA vA gatI duggtii| dukkhaM vA jaMsi vijjati gatIe esA gaI duggatI / viSametyarthaH / kutsitA vA gatirdurgati / aNabhilasiyatthe dusaddo jahA dubbhago / sAya naragagatI tiriyagatI vA / patanaM pAtaH / tIe duggatIe pataMtamappANaM jeNa ghareti taM uvahANaM bhannati / taM ca jattha jattha ti esa sutavIpsA, jattha uddesage, jattha ajjhayaNe, jattha suyakhaMdhe, jattha aMge, kAlukAliya aMgAnaMgesu neyA / jamiti jaM uvahANaM nivvItitAdi taM tattha tatha sute zrute] kAyavvamiti vakkasesaM bhavati / AgADhAnAgADhetti jaM ca uddesagAdI sutaM bhaNiyaM taM savvaM samAsao duvihaM bhaNNati-AgADhaM anAgADhaM vA / taM ca AgADhasayaM bhagavatimAi anAgADhaM AyAramAti / AgADhe AgADhaM uvahANaM kAyavvaM / anAgADhe anAgADhaM / jo puNa vivaccAsa karetti tassa pacchittaM bhavati / AgADhe GkA / anAgADhe Gka / ANANavattha - micchatta-virAhaNA ya bhavaMti / ettha dito asagaDapiyA / kA sA asagaDA ? tIse uppattI bhaNNati- gaMgAtIre ego Ayario vAyaNAparissaMto sajjhAye vi asajjhAyaM ghoseti evaM nANaMtarAyaM kAUNa devalogaM gao / tao cuo AbhIrakule paccAyAo bhoge bhuMjati / ghUyA ya se jAyA / atIva rUvavatI / te ya paccatiyA goyAriyAe hiMDati / tassa ya sagaDaM purato vaccati / sAya ya se dhUyA sagaDassa tuMDe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pIThikA - [bhA. 15] ThitA / tIse ya darisaNatthaM taruNehiM sagaDA pi uppaheNa periyANi / bhaggANi ya / to se dAriyAe logeNa nAmaM kataM asgddaa| asagaDAe piA, asagaDapiA / tassa taM ceva veraggaM jAtaM / dAriyaM dAuM pavvaito / paDhio jAva cAuraMgijaM / asaMkhae uddiDhe tannAnAvaraNaM udinnaM / paDhaMtassa na ThAti / chaTveNa aNuNNavaitti bhaNie-eyassa ko jogo / AyariyA bhaNaMti-jAva na ThAti tAva AyaMbilaM / tahA paDhati / bArasa vittA / bArasahi varisehiM AyaMbilaM kareteNaM paDhiyA / taM ca se nANAvaraNaM khINaM / evaM sammaM AgADhajogo anAgADhajogo vA aNupAleyavyo tti / uvahANe tti dAraM gayaM // iyANiM aniNhavaNe tti dAraM-aniNhavaNaManavalAvo, tappaDivakkho avalAvo, jato bhaNNati[bhA. 16] niNhavaNaM avalAvo, kassa sagAse adhitaM anna cugurugaa| hAvitachuragharae, dANa tiDaMge nive himavaM // cU. kovi sAhU visuddhakkharapadabiMdumattAdie paDhaMto paraveMto ya anneNa sAhuNA pucchio kassa sagAse ahIyaM / tagAra-higArANaM saMdhippaogeNa agArolabmati; tato ahItaM bhavati / teNa ya jassa sagAse sikkhiyaM so ya na suddhatakkasaddasiddhatesu pavINo jaccAdisu vA hiintro| ato teNa lajjati / 'annatti' annaM jugappahaNaM kahayati / tagAra-nagArANaM saMghippaogA agAro labbhati, teNa annamiti bhavati / evaM niNhavaNaM bhavati / imaMca se picchattaM ngk| ahava sutte |ngk atthe / GkA / vAyaNAyariyaM niNhaveMtassa ihaparaloe ya natthikallANaM / egassaNhAviyassa churagharayaM vijAe AgAse citttthti|tNc parivvAyago bahUhiM uvAsaNehiM laddhavijaMgaMtuMtidaMDeNa AgAsagatena loe pUijjai / rannApucchiobhagavaM kiM vijAtisatotavAisato vaa| so bhnnti-vijaatiso|ko AgAmiotti-"himavaMte maharisisagAsAotti" tidaMDaM khaDakhaDeMtaM paDitaM / evaM jo vi appagAso Ayarioso vi na niNhaveyavyo / aniNhavaNe tti dAraM gayaM / / idANiM vaMjaNetti dAraM-vyaMjayatIti vyaMjanaM |tNc akkhrN|akkhrehiNsuttN niSphajjatitti kAuM suttaM vaMjaNaM / tamaNNahA kreNti| kahaM ? [bhA. 17] sakyamattAbiMdU, annabhidhANeNa vA vitaM atthaM / vaMjeti jeNa atthaM, vaMjaNamiti bhaNnate suttaM / / cU. pAitaM suttaM sakkaeti, jahA-dharmo maMgalamutkRSTaM / abhUtaM vA mattaM deti pheDeti vA, jahAsavvaM sAvajaM jogaM paccakkhAmi evaM vattabve-savve sAvajje paMca vi sANussArA nagArA vattavvA, so puNa namo arahaMtANa bhaNati / abhidhIyate teNa-tamabhihANaM, jahA-ghaDo paDo vA / annaM abhihANaM annabhihANaM / tato teNa anneNaM abhihANeNa 'tamiti' taM ceva atthaM abhilavati, jahA-puNNaM kallANamukkosaM, dayAsaMvaranijarA / avisaddo vikappatthe payattha-saMbhAvame vA / kiM puNa padatthaM saMbhAvayati, sakkharapaehiM vA hInAtirittaM kareti, annahA vA suttaM kareti, evaM payatthaM saMbhAveti-suttaM kamhAvaMjaNaMbhannati? ucyate-vaMjatitti vyaktaMkaroti, jahodaNarasovaMjaNasaMyogA vyakto bhavati / evaM suttA attho vatto bhavati / jeNaM ti jamhA kAraNA vaMjijjatitti attho / evaM vaMjaNasAmatthAto, vaMjaNamiti vuccate suttaM, nigamanavayaNaM / taM vaMjaNaM sakkayavayaNAdibhikappayaMtassa pacchittaM bhvti|| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 [ bhA. 18] [bhA. 19] nizItha-chedasUtram -1 lahugo vaMjaNabhede, ANAdI atthabhea caraNe ya / caraNassa ya bhedeNaM, amokkha dikkhA ya aphalA u / / cU. sakkayattAbiMdU akkharapayabheesu vaTTamANassa mAsalahu / annaM suttaM kareti caulahuM / ANAaNavatthamicchattavirAhaNA ya bhavaMti / evaM suttabheo / suttabheyA atthabheo / atthabheyA caraNabheo / caraNabheyA amokkho | mokkhAbhAvA dikkhAdayo kiriyAbhedA aphalA bhavaMti / tamhA vaMjaNabhedo na kAyavvo / vaMjaNetti dAraM gayAM // idAnaM atthe tti dAraM vaMjaNamabhiMdamANo, avaMtimAdaNna atthe gurugo u / jo anno aNuvAdI, nAmAdivirAghaNA navariM / / cU. vaMjaNaM suttaM / annahA karamaM bhedo / na bhiMdabhANo abhidamANo aviNAsaMtotti bhaNitaM hoti / tesu ceva vaMjamesu annaM atthaM vikappayati, kahaM ? jahA avaMtimAdaNNeti, "avaMtI yA vaMtI logaMsi samaNAya mAhaNAya vipparAmutitti," avaMtI nAma jaNavao, keyatti rajju, vaMtI nAma paDiyA kUve, loyaMsi nAyA jahA kUve keyA paDitA, tato dhAvaMti samaNA - bhikkhugAi, mAhaNA-dhijjAiyA, te samaNa-mAhaNA kUve oyariDaM pANiyamajjhe vivihaM parAmusaMti / AdisaddAto annaM pi suttaM evaM kappati annaMti annahA atthaM kappayati / evaM atthe annahA kappie sohI attha gurugo u / atthassa annANi vaMjaNANi kareMtassa mAsaguru, aha annaM atthaM kareti to caugurugA / annoti bhaNitAto abhaNito anno / so ya anidiTThasarUvo / aNaNupAtitti anupatatItyanupAtI ghaDamAno yujyamAna ityarthaH / na anupAtI ananupAtI aghaTamAna ityarthaH / tamaghaDamANamatthaM sutte jojayaMto, nANAtivirAhaNatti nANaM Adi jesiM tANimANi nANAdINi, Adi saddAto daMsaNacarittA, te ya virAhetti / virAhaNA khaMDaNA bhaMjaNA ya egtttthaa| navariM ti ihaparalogaguNapAvaNavudAsatyaM Navari saddo pautto, virAhaNA eva kevaletyarthaH / atthe tti dAraM gayaM / idANiM tadubhae tti dAraM[bhA. 20 ] dumapupphipaDhamasuttaM - ahAgaDarIyaMti ranno bhattaM ca / ubhayaNNakaraNeNaM-mIsagapacchittubhayadosA // cU. dosu mAo dumo puSpa vikasaNe / dumassa puSkaM dumapuSkaM / teNa dumapuppheNa jattha uvamA kIrai tamajjhayaNaM dumapupphiyA, AdANapayeNaMca se nAmaM dhammo maMgalaM / tattha paDhamasuttaM paDhama-silogo tattha ubhayabhedo darisijjati / "dhammo maMgalamukkaThThe " evaM silogo paDhiyavvo, so puNa evaM paDhati"dhammo maMgalamukkaThTho, ahiMsA DuMgaramastake / devAvi tassa nAsaMti, jassa dhame sadA masI // " ahAgaDayaMti tti ahAkaDesu rIyaMti tti / ettha silogo paDhiyavvo / atya ubhayabhedo darisijati / "ahAkaDehiM raMdhaMti, kaTThehiM rahakAriyA / lohArasamAvuTThA, je bhavaMti anIsarA / " ranno bhattaM ti / tattha ubhayabhedo darisijjati- "rayabhatte siNANe ya" silogo kaMTho / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 20 ] " ranno bhattaM siNo jattha, gaddaho tattha khajjati / saNajjhati gihI jattha, rAyA piMDaM kimajjhatI-kimacchatI / " ubhayaM suttatthaM / tamannA kuNati / suttamannahA paDhati, atthamannahA vakkhANeti / evamannahA suttatthe kappayaMtassa mIsagapacchittaM / mIsaM nAma vaMjaNabhede atthabhede ya je pacchittA bhaNitA te dovIha daTThavvA / Gka / GkA / / ubhayadosA ya vyaMjanabhedAdarthabhedaH, arthabhedAcca caraNabhedaH, iha tu caraNabheda eva draSTavyaH, yataH zrutArthapradhAnaM caraNaM tamhA ubhayabhedo caraNabhedo daTThavvo // idANiM kAlAnAyArAdisu je'bhihiyA pacchittA te kei matavisesiyA jaha bhavati na bhavati yatahA bhannati / [bhA. 21] suttami ete lahugA, pacchittA atthe gurugA kesiMci / taM puNa jati jamhA, doha vi lahuA aNajjhAe / 17 cU. je ete pacchittA bhaNitA te sutte lahu atthe gurugA / keti mateNevaM bhannati / Ayario bhaNati - tadidaM keti mataM na yujjate, na ghaDae, novavattiM paDicchati / sIso bhaNati / kamhA ? Ayario bhaNati - jamhA doNha vi lahugA annjjhaae| aNajjhAe tti akAle asajjhAtite vA suttatthAI kareMtANaM sAmaNNeNa lahugA bhaNitA, tamhA na ghaDati / je puNa kei AyariyA lahuguru visesaM icchaMti te imeNa kAraNeNa bhAMti[bhA. 22] "atthadharo tu pamANaM, titthagaramuhuggato tu so jamhA / puvvaM ca hoti attho, atthe guru jesi tesevaM / / " cU. suttaghare nAmege no atthaghare, evaM caubhaMgo kAyavvo / kalidAvarANa bhagANa suttatthappattegaThiyANa gurulAghavaM ciMtijjati / kula - gaNa - saMghasamitIsu samAyArIparUvaNesu ya suttagharAo atthagharo pamANaM bhavati / tahA - gaNANuNNAkela guru tatiya bhaMgillA'sati bitiyabhaMge atthaghare gaNANuNna kareti na suttghre| evaM atthagharo gurutaro pamANaMca / kiM ca titthagara - muhaggato so tyo jamhA / suttaM puNa gaNaharamuhuggataM / " atthaM bhAsati arahA" - gAhA - tamhA gurutaro attho / kiM ca puvvaM ca hoti attho pacchA suttaM bhavati / bhaNiyaM ca "arahA atthaM bhAsati, tameva suttIkareMti gaNadhArI / attheNa vinA suttaM, anissiyaM kerisaM hoti ? // " jesitti jesi AyariANaM te sevaMti-ja- gArudiTThANaM ta--gAreNaM ti niddeso kIrati, sa- gArA egAro piho kajjati, evaM tato bhavati, evaM saddeNa ya evaM kAraNANi dhoseMti-bhAMti "atthe gurUNo sutte lahuA pacchittA / " iti bhaNito aTThaviho nANAyAro // idANiM daMsaNAyAro bhaNNati- daMsaNassa ya AyAro daMsaNAyAro, so ya aTThaviho[bhA. 23] nissaMkiya nikkaMkhiya, nivvitigicchA amUDhadiTThiya / [bhA. 24] uvavUha - thirIkaraNe, vacchalla - pabhAvaNe aTTha // saMsayakaraNaM saMkA, kaMkhA annonndNsnnggaaho| saMtaMmi vi vitigicchA, sijjhejja na me ayaM aTTho // cU. saMsayaNaM saMsayaH / karaNaM kriyA / saMsayasya karaNaM saMsayakaraNaM / sissAha - jamidaM 15 2 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 saMsayakaraNaM kimidaM vinnANatthaMtarabhUtaM utANatthaMtaramiti / gururAha-na idamatthaMtarabhUtaM ghaDassa daMDAdayo jahA idaM tu anatthaMtaraM, aMgulie ya vakrakaraNavat / jadidaM saMsayakaraNaM, sA eva saMkA, saMkaNaM saMkA, cintA saMketyarthaH / sA duvihA dese savve ya dese jahA- tulle jIvatte kahamege bhavvA ege zrabhavvA, ahavegeNa paramANuNA ege AgAsapadese puNNe anno vi paramANU tatthevAgAsapadese avagAhati na ya paramANU paramANuto suhumataro bhavati, na ya AyapamAme annAvagAhaM payacchati, kahameyaM ti ? evamAdi dese saMkA / savvasaMkatti savvaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM pAyagabhAsAnibaddhaM mANu etana kusalakappiyaM hojjA / 18 saMkiNo asaMkiNo ya dosaguNadIvaNatthaM udAharaNaM-jahA te peyApAyA-dAragA- egassa gihavatiNo pasaviyaputtA bhajjA matA / teNa ya annA ghariNI katA / tIe vi putto jAo / to dovi lehasAlAe paDhaMti / bhoyaNakAle AgatANa doNha vi gihaMto NiviThThANa mAsakaNaphoDiyA peyA dinnA / tattha muyamAtio ciMtei - "macchittA imA" / sasaMkio piyati / tassa saMkAe vagguliyAvAhI jAto, toya | bitio ciMteti - "na mamaM mAtA macchiyAo deti" / nissaMkito pivati, jIvitoya / tamhA saMkA na kAyavvA, nissaMkiteNa bhaviyavvaM / saMke ti dAraM gataM / idANiM kaMkhe tti dAraM / kaMkhA annonnadaMsaNaggAho tti batito pAdo gaahaae| kaMkhaNaM kaMkhA abhilASa ityarthaH / kaMkhA abhilAso, annaM ca annaM ca annonnaM-nANappagAresu tti bhaNiyaM hoi, diTThI darisaNaMmatamityarthaH, tesu nANappagAresu darisaNesu gAhoggahaNaM grAha gRhItirityarthaH erisA kaMkhA / sA yaduvihA- dese ya savve ya / dese jahA - kiMci egaM kutitthiyamataM kaMkhati, jahA - " ettha vi ahiMsA bhaNitA mokkho ya, atthi sukayadukkayANaM kammANa phalavittiveseso diThTho" evamAdi dese / savvakaMkhA bhannati / savvANi sakkAjIviga - kavila - boDitolUga - veda - tAvasAdimatANi gehati / savvesu tesu jahAbhihitakAraNesu ruI uppAyaMto savvakaMkhI bhavati akaMkhiNo kaMkhiNo ya guNadosadarisaNatthaM bhannati udAharaNaM / rAjA asseNa avaharito / kumAromacyo ya aDaviM paviTThA / chuhA parajjhA vanaphalANi khAyaMti / paDiNiyattANaM rAyA ciMteti laDuga-pUDalagamAdINi savvANi bhakkhemi tti AgayA do vi jaNA / rAyeNa sUyArA bhaNitA / jaM loe pavaraM ti taM savvaM raMdheha tti / tehiM raddhaM uvaThaviyaM ranno / so rAyA pecchaNagaditaM kappeti kappaDiyA baliehiM ghADijjaMti evaM miTThassa ogAso hohiti tti kAuM kaTho maMDakoMDagAdINi khatitANi / tehiM sUleNa mto| amacceNa puNa vamaNa-vireyaNANi katANi / so AbhAgI bhogANaM jAo / iyaro yamao / tamhA kaMkhA na kAyavvA / kaMkhetti dAraM gataM / idANiM vitigicchetti dAraM / "saMtaMmi vi vitigiccha " gaahaa-pcchddh| saMtaMmi vijamANaMmi, avi payattha saMbhAvaNe, kiM saMbhAvayati ? "paccakkhe vi tAva atthe vitigicchaM kareti kimu parokkhe" etaM saMbhAvayati / vitigiMcchA nAma mativipluti / jahA thANurayaM puriso'yamiti / sijjheja tijahA''bhilasitaphalapAvaNaM siddhI / nagAreNa saMdehaM jaNayati / me iti AtmanirdezaH / ayamiti mamAbhipretaH / arthaH ardhyate ityarthaH / esa payattho bhaNio / udAharaNasahio samudAyattho bhannati / sA vitigicchA duvihAdese savve / tattha dese - " ahme moya - seya-ma - mala- jalla-paMkadiddhagattA acchAmo, abbhaMguvvaTTaNAdi na kiMci vi karemo, na najjati Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 24] kiMphalaM bhavissatinavA" emaatidese|svve- "baMbhacaraNa-kesuppADaNa-jalladharaNa-bhUmisayaNaparisahovasagga-visahaNANi ya evamAINi bahUNi karemo, na najai-kimetesiM phalaM hoja vA na vA" evaM vitigicchatije AdijugapurisA te saMghayaNa-dhiti balajuttA jahAbhihitaM mokkhamaggaM AcaraMtA jahAbhilasiyamatthaM sAheti, amhe puNa saMghayaNAdivihUNA phalaM vilahijjAmo na vA na najati / ahavA savvaM sAhUNaM laTuM di8 jati navaraM jIvAkulo logo na diTTho hu~to to suMdaraM hotaM, desavitigicchA esA / savvavitigicchA jai savvaNNUhiM tikAladarisIhiM savvaM sukaraM diTuM hotaM to NaM amhArisA kApurisA suhaM kareMtA, evaM suMdaraM hotN| nivitigicchi-vicigiMcchiNo pasAhaNatthaM udAharaNaM bhaNNati- ego sAvago "naMdIsaravaradIvaM" gto|divvoy se gaMdho jAo divvasaMghaseNaM / anneNa mittasAvaeNapucchito kahaNaM? vijAe dANaM / sAhaNaM masANe / pitAyaM sikkagaM heTThA iMgAlA, khAyaro ya sUlo, aTThasayaM vAre parijavittA pAdo chijjae, evaM bitie tatie chitteAgAseNa vaccati / teNa sA vijjA gahitA kAlacauddasirattiM sAheti masANe / savvaM uvacAraM kAuMna ajjhavasati / coroya nagarArakkheNa parabbhasamANo tattheva atigato / te veDhiUNa ThitA, pabhAe dheppihiti / so ya coro bhamaMto taM vijAsAhagaM pecchati / teNa pucchito bhaNati vijaM sohemi tti / keNa dinnA, sAvageNa / coreNa bhaNiyaM-imaM davvaM giNhAhi vijaM dehi / so saDDo vitigicchati sijjhijjA na vatti / teNa dinnaa| coreNa ciMtiyaM samamovAsao kIDiyAe vipAvaNecchati, saMcameyaM / so sAheumArabdho, siddhaa| iyaro saDDho gahito / teNaAgAsagaeNaM logo bhisito / tAhe so saTTo mukko / saDDA jAyA / evaM nivvitigiccheNa hotiyavvaM // ahavA[bhA. 25] vidu kucchatti va bhaNati, sA puNa aahaarmoymsinnaaii| tIsu vi dese gurugA, mUlaM puNa savvahiM hoti // cU.vidu-sAhU, kucchati-garahati niNdtiityrthH|viti bitiya vikappadarisaNebhaNNaitti bhaNiyaM hoti / sA iti sA vidugucchA / puNa saddo visesaNatthe dhrvyo| puvvAbhihitavitigacchato imaM vidugucchaM visesayati / sA puNa vidugucchA imesu saMbhavati |aahaare tti vallikaresuAhAreti, ahavA maMDalI vihANeNa bhuMjamANA pANA iva savve ekalAlA asuiNo ete / moe tti kAiyaM vosiriuM davaM na geNhaMti samAhIsu vA vosiriuM tArisesu ceva laMbaNesuM bhAyaNANi chivaMti / masiNANettiaNhANAya eteMpasseyaulliya-malajjharaMtagattA sayAkAlameva ciTThati Adi saddAto sovIraga-gahaNaM teNa va millevaNaM moyapaDimApaDivattI ya ete vepaMti / jahA keNa kayA vidugucchA tatthudAharaNaM- saDDo paJcaMte vasati / tassa dhUyA vivAhe kiha vi sAhuNo AgatA / sA piuNA bhaNiyA putti paDilAhehi / sA maMDiya-pasAhitA paDilAheti / sAhUNaM jallagaMdho tIe agghaao| sA hiyaeNa ciMteti-aho! aNavajjo dhammo bhagavatA desio, jaijaleNa phAsueNaNhAejA ko dosI hojjA / sA tassa ThANassa anAloiya-paDikkaMtA devalogagamaNaM |cutaa 'magahArAyagihegaNiyA dhUyA jAyA / gabbhagatA ceva arati jaNeti / gabbhasADaNehi vi na paDati / jAtA samANI ujjhiyA / sA gaMdheNa taM vanaM vAseti / 'seNio' ya teNa ogAseNa-nigacchati sAmi vaMdiuM / so khaMdhAvArotIe gaMdhaMna shte| ummggennypyaao| rannA pucchiyaM kimeyaM / tehiM kahiyaMdAriyAe Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1gaMdho / gaMtUNaM diTThA / bhaNati eseva mamaM paDhama pucchA / bhagavaM puvvabhavaM kaheti / bhaNati esa kahiM paccaNubhavissatisAmI bhaNati-etietaM veitaMidANiM, sAtavaceva bhajA bhavissati, aggamahisI bArasa saMvaccharANi sA kahaM jANiyavvA / jA tuma ramamANassa paTThie haMsolINaM kAhiti taMjANijAsi / vaMdittA gao sA avagayagaMdhA egAe AhIrIe gahitA, saMvar3iyA, jovaNatthA jaayaa| komuticAraM mAtAe samaM AgatA / 'abhao seNio' ya pacchaNhaM komudIcAraM pecchNti| tIse dAriyAte aMgaphAseNaM 'seNio' ajjhovavaNNo / nAmamuddIyA ya tIse dasIyAe baMdhati / 'abhayassa' kaheti-nAmamuddA haritA, maggAhi / teNaM maNussA pesitaa| tehiM vArA baddhA te ekekaM mANusaM nINaMti / sA dAriyA diTThA / corI gahitA / 'abhao' ciMteti-etadarthaM se dasiAe veDhao baddho / 'abhao' gao 'seNiyassa' samIvaM / bhaNati, gahio coro / kahiM so? maario| 'seNio' addhitiM pgo| 'abhao' bhaNai-mukkA / sA puNa mayaharadhuyA varettA pariNIyA / annayA bukkaNNaeNa ramaMti / rANiAo pottaM vahAveMti, hatthaM vA Deti / jAhe rAyA jicaha tANe na taM vAheti / iyarIe jIto potta veDhettA vilaggA / rannA sariyaM / mukkA, bhaNatimama visajjeha / visajjiyA, pavvaiyA ya / evaM vidugucchAe phalaM / vitigicche tti dAraM gataM / idANiM eesiM pacchittaM bhannati / tIsu vi pacchaddhaM / tIsu vi saMkA kaMkhA bitigicchA ya etAI tinni / etAsutIsuvidese patteyaM ptetyNgurugaa|muulmitisvvcchedo|punn saddosavvasaMkAtivisesAvadhAraNe dahavyo / savvahiM ti savvasaMkAe savvakaMkhAe savvavitigicchAe ya / hotibhavatItyarthaH / kiM tat mUlamiti anukarisaNavakaM daTThavvaM / idAniM amUDhadihitti dAraM-muhyate sma asminniti mUDhaH / na mUDhaH amUDhaH / amUDha diTThi yAthAtathyadRSTirityarthaH / jahA sA bhavati tahA bhaNNati[bhA.26] negavidhA iDDIo, pUrva paravAdiNaM cadaNaM / jassa na mujjhai diTThI, amaDhadidi tayaM beMti / / cU. negavihatti nAnAppagArA, kA tA? ithio / ihitti issariyaM, taM puNa vijAmataM tavomataM vA, tiuvvaNAgAsagamaNavibhaMganANAdi ezvaryaM / pUyatti-asana-pAna-khAtimasAtima-vattha-kaMbalAtI jassa vA jaMpAuggaM teNa se paDilAbhaM pUyA / kesiM sA? paravAdiNaM ti jaiNasAsaNavairattA parAte yaparivvAyarattapaDimAdIpAsaMDatthA, ca saddAo gihatthA dhIcArAdi, ahavAca saddAosasAsaNe vijeime pAsatthA tesiMpUyAsakkArAdi daTuM, ca anukkarisaNe pAyapUraNe vA daTThavyo / daTTaNaM ti dRSTvA, jahA tesiM paravAdINaM pUyAsakkAriDivisesAdI saMtiNaM tahA amhaM, mANuesaceva mokkhamaggo visiddhRtarobhavejjA / ato bhaNNati-jassa purisassa, na iti paDisehe, moho vinnANa-vivaccAso, diTThI darisaNaM, sa evaM guNavisiTThI amUDhadiTThI bhnnti|jssetipdsy jagAruddivassa egAreNa Niddeso kIrati tagaM ti beMti bruvaMti AcArcA kathayantItyarthaH / ___ amUDhadiTThI tti dAraM gayaM / idANiM uvavUhaNa ttidAraM- uvavUhatti vA pasaMsatti vA saddhA jaNaNaMtti vA salAghaNaMti vA egaTThA // [bhA. 27] khamaNe veyAvacce, vinayasajjhAyamAdisaMjuttaM / jo taM pasaMsae esa, hoti uvavUhaNA vino| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 pIThikA - [bhA.27] cU. "khamaNitti' cautthaM chaTheM aTThamaM dasamaM duvAlasamaM addhamAsakhamaNaM maas-dumaastimaas-cumaas-pNcmaas-chmmaasaa| savvaM pi ittaraM, aavkhiyNvaa| "veyAvacceti" AyariyaveyAvacce dsme| esi purisANaM imeNaM veyAvaccaM kareti, asanAdiyA vatthAiNA piiddh-phlgsejaa-sNyaarg-osh-bhesjjennyvissaamnnenny| vinaotti nANa-viNao, daMsaNa-viNao, caritta-viNao, maNa-viNao, vai-viNao, kAya-viNao uvacAriya-viNao ya, esa viNao savittharo bhANiyavyo jahA dasaveyAlie / sajjhAetti vAyaNA 1 pucchaNA 2 pariyaTTaNA 3 anuppehA 4 dhammakahA 5 yapaMcaviho sajjhAo, AdisaddAo je anne tavabheyA omoyariyAi te dhippaMti, tahA khamAdao ya guNA / juttaM tti etehiM jahAbhihiehiM guNehiM uvaveo jutto bhannati joiti anidiTThasarUvosAhUdheppai |tNsddenn khamaNAdiguNovaveyassa gahaNaM pasaMsatezlAghayatItyarthaH esa tti pasaMsAe Niddeso / hoi bhavati, kiM ? uvavUhaNA viNao, NiddesavayaNaM, vinayaNaM viNao-kammAvaNayaNadvAramityarthaH / uvavUhaNa tti dAraMgayaM // idANiM thirIkaraNatti dAraM[bhA. 28] etesuM ciakhamaNAdiesu sIdaMtacoyaNA jA tu / bahudose mANusse, mA sIda thirIkaraNameyaM // cU. sItaMto nAma jo thirasaMghayaNo dhitisaMpaNNo haTTho ya na ujamati khamaNAdiesu esA sIyaNA |coynnaaprernnaa niyejanetyarthaH / taMpuNacoyaNaMkaretiavAyaM dNseuN|jobhnnnnti-bhudose maannusse| dosAavAyA teya-"daMDaka sasattha-" gaahaa|ahvaajr-saas-kaas-khykutttthaado saMpaogavippaogadosehi ya juttaM / mA iti paDisehe / evaM vayaNa-kiriyAsahAyatteNa jaM saMjame thiraM karetitti thirIkaraNaM sesaM kaMThaM / thirIkaraNe tti dAraM gayaM // idANiM vacchalle tti dAraM[bhA. 29] sAhammiya vacchallaM, AhArAtIhiM hoi savvattha / AesagurugilANe, tavassibAlAdi savisesaM // samANadhammo sAhamio tulladhammo / so ya sAhU sAhuNI vA / ca saddAto khettakAlamAsajja sAvago vidheppati / vacchallabhAvo vacchallaM AdaretyarthaH / kahaM keNa vA, kassa vA, kAyavvaM / sAhUNa sAhuNA savvathAmeNaevaM kAyavvaM / AhArAdinA dabveNaAhAro AdijesiMtAnimAniAhArAdIni, Adi saddAtovatthapatta-bhesajosaha-pAda-soyAbbhaMgaNa-vissAmaNAdisu ya / evaM tAva savvesiM sAhamiyANaM vacchallaM kAyavvaM / imesiM tu visesao-Aeso-pAhuNao, guru-sUrI, gilANojvarAdigahitotao vimukkovA, tavassI vikiTThatavakArI, bAlo, AdisaddAto buDDo seho mahodaro yaH / seho abhinava-pavvaito, mahodaro jo bahuM bhuMjati / 'savisesaM' tti esiM AesAdiANaM jahAbhihitANaM saha viseseNa savisesaM sAdaraM sAhigayaraM saatisytrmiti|| jo evaM vacchallaMpavayaNe na kareti tassa pacchittaM bhannati / sAmaNNeNa sAhammiyavacchallaM na kareti mAsalahu visesao bhaNNati[bhA. 30] Ayarie ya gilANe, gurUgA lahugA ya khmgpaahunne| gurugo ya bAla-buDDhe, sehe ya mahodare lhuo|| cU.Ayariya-gilANavacchallaMna kareti caugurugA patteyaM / khamagassa pAhuNagassa ya vacchallaM na kareti caulahugA patteyaM / bAlabuDDANa patteyaM mAsagurugo / seha-mahoyarANaM patteyaM maaslhugo| Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 nizItha-chedasUtram -1 vacchalleti dAraM gataM // idANiM pabhAvaNe tti dAraM- gurubhaNiyavayaNAnaMtarameva codaga Aha-nanu jiNANa pavayaNaM sabhAvasiddhaM na iyANiM sohiavvaM / gurU bhaNai[bhA.31] kAmaM sabhAvasiddhaM, tupavayaNaM dippate sayaM ceva / tahavi ya jo jeNahio, so teNa pabhAvate tNtu|| cU. kAma saddo'bhidhAriyatthe anumayatthe vA, iha tuaNumayatthe daTThavyo / so bhAvo sabhAvo sahajabhAvaH Aditye tejovaMta parakRta ityarthaH / tena svabhAvena siddhaM prakhyAtaM prathitamityarthaH |tu pUraNe |pr ityayamupasarga, vuccatijaM taM vayaNaM, pAvayaNaM pavayaNaM, pahANaM vA vayaNaMpavayaNaM pagataMvA vayaNaM, pasatthaM vA vayaNaM pavayaNaM / dippate bhAsate sobhatetti bhaNiyaM bhavati / sayamiti appANeNa ca saddo atthANukarisaNe / eva saddo avahAraNe / taha viyattijai viya saddeNAvadhAriyaM pavayaNaM sayaM pasiddhaM tahaviya pabhAvaNA bhannati / ca saddojahA saMbhavaM yojo / jogAreNa anidihro puriso jeNatti anidihraNa atisateNa / adhiko prabalo / jogArudiTThassa sogAro niddese / tegAro vi jegArassa niddese| prkhyaapyitditiprvcn||amuuddhditttthiuvvuuh-thiriikrnn-vcchll-pbhaavnnaannN sarUvA-bhaNitA / idANiM diTuMtA bhaNNaMti[bhA. 32] sulasA amUDhadiTThi, seNiya uvavUha thirIkaraNasADho / vacchallaMmi ya vairo, pabhAvagA aTTha puNa hoti / cU. sulasA sAvigA amUDhadidvittai udAharaNaM bhannati / bhagavaM caMpAe nayarIe samosario bhagavayA ya bhaviyaM thirIkaraNatthaM ammaDo parivvAyago rAyagihaM gacchaMto bhaNio-sulasaM mama vayaNA pucchejasi / so ciMteti puNNamaMtiyA sA, jaM arahA pucchati / teNa parikkhaNA-nimittaM bhattaM maggitA |albhmaannenn bahUNi kAUNa mggitaa| na dinnaM, bhaNatiya-paraM, anukaMpAe debhi na te pattabuddhIe / teNa bhaNiyaM jati pattabuddhIe dehi / sA bhaNati na demi / puNo paumAsaNaM viuvviyN| sA bhaNatijaivisi sakkhAbaMbhaNotahAvitenademi pttbuddhiie|totennuvsNvaariy| sabbhAvaM ca se kahiyaM / na diTThI moho sulasAe jAo / evaM amUDhariTThiNA hoyavvaM / seNio uvavUhaNAe dijjati / rAyagihe seNio raayaa| tassa deviMdo samattaM pasaMsati / eke devo asaddahaMto nagaravAhiM seNiyassa purato cellagarUveNa animise geNhati / taM nivAreti / puNo vADahiyasaMjativeseNa purao tthio| taM appasAriyaM NeuM uvacarae pesiUNa dharitA tattheva nikkhivitA / sayaM savvaparikammANi kareti |maa uDDAho bhavissati / so ya gomaDaya sarisaM gaMdhaM viuvveti|thaavin viprinnmiti|devotuttttho| divvaMdeviDiMdAettA uvvuuhti|evN uvavUhiyavvA sAhammiyA / thirIkaraNe AsADho udAharaNaM ujjenIe aasaaddhoaayrio|klN kareMtesAhU samAhIe nijjveti|appaahetiy, jahA-mamaM darisAvaM dejjaha / te ya na deMti / so uvvetaMgato pvvjjaate| ohAvioya salaMgeNa / sisseNa yase ohI pauttA / diTTho ohAvaMto / Agato / aMtarA ya gAmaviuvvaNaM, naTTiyAkaraNaM, pecchaNayaM, sarayakAlauvasaMghAro, pghaavnnN|aNtraay annagAmamabbhAsatalAga-cha-dAragaviuvvaNaM,jalamajjhe khelaNaM / Ayario pAsittA Thito / tehiM samANaM vANamaMtaravasahimuvagato / pacchA chakAiyAte egamegassa AbharaNANi hariumAraddho / pacchA te saMdiTuMtA khyNti| parivADIe paDhamo bhaNati / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 32] jatto bhikkhaM bali demi, jatto pAsemi naayge| sA me mahI akkamati, jAyaM saraNato bhayaM // so bhaNati atipaMDio si, muMca aabhrnnaanni| bitio vi Araddho, so bhaNati suNehi akkhANayaM / jeNa rohaMti bIyAI, jeNa jIvaMti kaasgaa| tassa majjhe marIhAmi, jAyaM saraNato bhayaM / / -- tatio bhaNati jamahaM diyA ya rAo ya, huNAmi mahu-sappisA / teNa me uDao dabo, jAyaM saraNato bhayaM // - ahavAvaggassa mae bhIteNa, pAvao saraNaM kto| teNa aMgaM mahaM daTuM, jAyaM saraNao bhayaM // cauttho bhnnti| laMghaNa-pavaNa-samattho, puvvaM hoUNa kiNna caaesi| daMDalaiyaggahattho, vayaMsa ! kiM nAmao vaahii| -ahavAjeTThAmUlaMmi mAsaMmi, mAruo suhsiiylo| teNa me bhajjate aMgaM, jAyaM saraNato bhayaM // paMcamo bhaNaijAva vutthaM suhaM vuttaM, pAyave niruvddve| mUlAo uThThiyA vallI, jAyaM saraNao bhayaM // chaTTho bhaNatijattha rAyA sayaM coro, bhaMDio ya purohio| disaMbhaya NAyarayA, jAyaM saraNao bhayaM // -ahavAabbhaMtagA khubhiyA, pellaMti bArA jnnaa| disaM bhayaha mAyaMgA, jAyaM saraNato bhayaM / / -ahavAaciruggae ya sUriye, ceiyathUbhagae ya vAyase / bhittIgayae ya Ayave, sahi suhitte jaNe na bujjhati / / sayameva u aMmae lave, mA hu vimANaya jakkhamAgayaM / jakkhAhaDae ya tAyae, annaMdANi vimagga tAtayaM // navamAsAkucchighAlie, sayaM muttpuliisgolie| dhUliyAe me haDe bhattA, jAyaM saraNato bhayaM / / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 nizItha-chedasUtram -1 evaM savvAbharaNANi ghettUNa payAo / aMtarA ya saMjatI viuvvaNaM / taM daddUNa bhaNati, kaDate ya te kuMDalae ya te, aMji akkhi tilae ya te ke| pavayaNassa uDDAhakArite, duTThA sehi katto si aagtaa|| - sA ya paDibhaNati samaNo ya si saMjato ya si, baMbhayArI smlejhukNcnno| vehArUya vAyao ya, te jeThThaja kiM te paDigAhate / / punaravi payAo / rAgarUvakhavAvAraviuvvaNaM / paDibuddho ya / jahA teNa deveNa tassa AsADhabhUtissa thirIkaraNaM kataM evaM jahAsattio thirIkaraNaM kAyavvaM / vacchalle vairo diluto / bhagavaM vairasAmI uttraavhNgo|ttth yadubhikkhaM jaayN| paMthA vocchinnA / tAhe saMgho uvaago| nitthArehi tti / tAhe paDavijA zrAvAhitA / saMgho caDiyo / uppatito / sejjAyage ya cArIe gto| pAsati / ciMtei ya koi viNAso bhavissati jeNa saMgho jAti / ilaeNa chihaliM chiMdittA bhaNati / bhagava sAhamio ti| tAhe bhagavayA vi laito, imaM suttaM saraMteNa "sAhammiya vacchallaMmi, ujjatA ya sjjhaate| caraNa-karaNami ya tahA, titthassa pabhAvaNAe ya / / " jahA vaireNa kayaM evaM sAhamiyavacchallaM kAyavvaM / ahavA-naMdiseNo, vacchalle udAharaNaM / pabhAvagA aTTimai, pavayaNassa hoti / [bhA. 33] aisesa iddvi-dhmmkhi-vaadi-aayriy-khmg-nemittii| vijjA-rAyA-gaNa-saMmatA ya titthaM pbhaaveti|| . cU. atisesi tti atisayasaMpaNNo / so ya atisao maNohi aisayaajjhayaNA ya / iDDitiiDDidikkhatA tayAmaccapurohitAti / dhammakahi tti je akkhevaNi vikkhevaNi nivveyaNi sNvednniiedhmmaatikkhNti|vaadii aaylddhi-sNpnnnnoajeo|aayriosvprsiddhNtpruuvgo khamago-mAsiyAdi / nemittI aTuMga-nimittasaMpaNNo / vijjAsiddho jahA ajjakhauDo rAyasaMmato rAyavallabhaityarthaH / gaNapuracAuvejjAdi tesiM sammato / ete aTTha vi purisA titthaM pagAsaMti / parapakkhe obhAveti / bhaNiyA diTuMtA / iyANi pacchittA bhaNNaMti[bhA. 34] diTThImohe apasaMsaNe ya, thirIyakaraNe ya lhuaao| vacchallapabhAvaNANa ya, akaraNe sahANapacchittaM // cU. diTThImohaM kareti Gka / uvavUhaM na kareiGka / aNuvavUhAte keti AyariyA mAsalahu bhaNaMti / sammattAdIsu thirIkaraNaM na kareti Gka / keti bhaeNa vA mAsalahu / vacchalle sAmaNNeNa viseseNa, ya bhaNiyaMtaMceva saTThANaM / imAe gAhAe bhaNiyaM Ayarie ya gilANe gurugA gAhA // pabhAvaNaM akareMtassa sAmaNNeNa caugurugA / viseseNa sahANapacchittaM / taM ca imaM / atisesitiDDidhammakahi-vAdI-vija-rAyasammato gaNasaMmato atItaNimitteNaya ete sasattIe pavayaNapabhAvaNaM na kreNticulhugaa| paDupaNNaNAgateNayapabhANaMna kreticugurugaa|uvjjhaayo na kareti Gka bhikkhU na kareti mAsagurU / thero na kareti mAsalahu / khuDDo na kareti bhinnamAso / bhaNio daMsaNAyAro // iyANiM carittAyAro bhaNNati Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [ bhA. 34] [bhA. 35] paNighANajogajutto, paMcahiM samitIhiM tihiM ya guttIhiM / esa carittAyAro, aTThaviho hoti nAyavvo / cU. paNihANaM ti vA ajjhavasANaM ti vA cittaM ti vA egtttthaa| jogA maNa - vai-kAyA / paNihANajogehiM pasatthehiM jutto paNihANajogajutto / tassa ya paNihANajogajuttassa paMcasamitIo tinniguttIo bhavaMti / tA ya samitiguttIo-imA - iriyA - samiI, bhAsA - samiI, esaNA - samiI, AyANa-bhaMDa-matta-nikkhevaNA-samiI, paraTThAvaNiyA - samiI, maNaguttI, vayaguttI, kAyaguttI / jIvasaMrakakhaNajugamettaMtaradiTThissa appamAdiNo saMjamovakaraNuppAyaNaNimittaM jA gamaNakiriyA sAiriyAsamitI / kakkasa-niDara - kaDu - pharusa-asaMbaddha bahuppalAvadosavajitA hiyamaNavajjamitAsaMdeha - aNabhidrohadhammA bhAsAsamitI / suttAnusAreNa rayaharaNa-vatthapAdAsana-pANanilaya - osahaNNesaNaM esaNAsamitI / jaM vattha - pAya- saMthAraga-phalaga-pIDhaga - kAraNaTTha gahaNanikkhevakaraNaM paDilehiya pamajiya sA AdAnanikkhevaNA samitI / jaM mutta-malasilesa-purisa-sukkANa jaMva vivegArihANaM saMsattANa bhattapANAdINa jaMtuvirahie thaMDile vihiNA vivegakaraNaM sA pariccAgasamitI / kalusa - kiliThThamappasaMtasAvajjamaNa - kiriyasaMkappaNagovaNaM managuttI | cAvalla - pharusa - pisuNa-sAvajjappavattaNiggahakaraNaM moNeNa govaNaM vaiguttI / gamanAgamanapacalaNAdAnaNNaMsaNapphaMdaNAdikiriyANa govaNaM kAyagutto // 119 11 samiti-guttINaM viseso bhannati / samito niyamA gutto, gutto samiyattaNaMmi bhatiyavvo / kusalavaimudIraMto, jaM vaigutto vi samio vi // taNugatikirayasamitI, taNukiriyAgovaNaM tu taNuguttI / vAgavaNa vAguttI vA samiti payAro tasseva // saMkaSpakiriyagovaNa, maNaguttI bhavati samiti - supayAro / bhaNitA aTTha vi mAtA, pavayaNavaNaphalaNatattAto // samitINa ya guttINa ya, eso bhedo tu hoi nAyavvo / samitI payArarUvA, guttI puNa ubhayarUvAtu // samito niyamA gutto, gutto samiyataNaMmi bhaiyavvo / kusala vai udIreMto, jaM vatigutto vi samio vi / / samitI payArarUvA, guttI puNa hoti ubhayarUvA tu / kusala vati udIreMto, teNaM gutto vi samio vi / / guNa jo sAdhU, appaviyArAe nAma guttIe // so na samioti, vuccati tIse tu viyArarUvattA / / adhikRtArthAvaSTaMbhanagAthA / idANiM carittaNAyAre pacchittaM bhaNNati cU. [bhA. 40] samitIsuya guttIsu ya, asamite agutte savvahiM lahugo / ANAdivirAghaNe tAsa, udAharaNA jahA heTThA // cU. samitIsu asamiyassa guttIsu ya aguttassa mAsalahu - savvahiM - savvasamitIsu savvaguttIsu // 2 // 25 // 3 // [bhA. 36] [bhA. 37] [bhA. 38] [bhA. 39] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 yaasamitaguttassa ANAbhaMgadosoaNavatthamicchatta-AyasaMjamavirAhaNAdosAya bhvNti| eyA ya samitI guttI, to satodAharaNA vattavvA / iha na bhaNNaMti, atideso kIrati, jahA heTThAAvasage, tahA daTThavvA / aTThaviho carittAyAro gto||iyaanniN tavAyAro bhaNNati[bhA. 41] duvidha tavaparUvaNayA, saTThANArovaNA tmkreNte| savvattha hoti lapahugo, liinnvinnjjhaaymottuunnN|| cU.duviha tavetti, bAhiro abhitaro y|baahirochvviho-annsnnN, 1 omoyariyA,2 bhikkhAparisaMkhANaM, 3 rasapariccAo, 4 kAyakileso, 5 pddisNlinntaay|6abhitrochvvihopaaycchittN, 1 viNao, 2 veyAvaccaM 3 sajjhAo, 4 viusaggo, 5 jjhANaM 6 ceti / duvihA tavassa ya parUvaNA kAyavvA / parUvaNA nAma pannavaNA / sA ya jahA dumapuphiyapaDhamasutte tahA daTThavvA / iha tu pacchitteNahikAro / taM bhaNati gaM ThANaM saTThANassa ArovaNA saTThANArovaNA / tamititavo sNvjjhti|akaaropddisehe, karate-AcareteityarthaH |akaarennypddisiddhe anAcAraNaM anAcaretassa ya saTThANaM taM ca imaM / savvattha hoi lahugo / savvatthetti savvesu padesu aNasaNAdisu sati purisakAraparakkame vijjhamANe tavamakareMtassa mAsalahu |aipsttN lakkhaNamiti kAuMuddhAraM krei| saMlINavinayasajjhAyapayA tinni mottUNaM / ___ paDisaMlINayA duvihA davvapaDisaMlINayA, bhAvapaDisaMlINayA yA itthi-pasu-paMDagapumasaMsattA hoti dvvNmi| bhAvapaDisaMlINatA duvihA-iMdiyapaDisaMlINayA, noiMdiyapaDisaMlINayA ya / iMdiyapaDisaMlINayA paMcavihA soiMdiyapaDisaMlINayAdi / noiMdiyapaDisaMlINayA cauvvihA-kohAdi / etesu paDisaMlINeNa bhaviyavvaM / jo na bhavati tassa pacchittaM bhannati / itthisaMsattAe cuguru|tirigitthipurisesucrittaayviraahnnaaniephnnnnNcugurugN, purisesu caulahugaM dhANediya-rAgeNa gurugo, doseNa lahugo / kohe mANe yaGka / mAyAe mAsagurugo / lohe Gka / paDisaMlINayA gtaa| viNao bhannati / Ayariyassa vinayaM na kareti cauguruyaM / uvjjhaayssngk| bhikkhussa mAsaguruM / khuDDagassa mAsalahuM / viNao gao / sajjhAo bhannati - suttaporisiM na kareti mAsalahu / atthaporisiM na kareti maasguruN|| sIso pucchati- tavassa kahaM AyAro, kahaM vA anAyAro bhavati ? Ayario bhaNati[bhA. 42] bArasavihaMmi vi tave, sabbhitara bAhire kusaladiDhe / agilAe aNAjIvI, nAyavvo so tvaayaaro|| cU. kusalo davve ya bhAve ya / davve davvalAbhA bhAve'kammalAbhA / bhAvakusalehiM diTThatave / agilAetti agilAyamANo gilAyamANo manovAkkAehiM ajuramANetyarthaH / anAjIvitti na AjIvI anAjIvI anaasNsiityrthH|aasNsnnN ihprloesu|ihloge varaM mesilAghAbhavissati logo ya AuTTo vattha-patta-asaNAdibhesajjaM dAhitti / paraloge iMdasAmANigAdi rAyAdi vA bhavissAmi / sesaM kaMThaM / gato tavAyAro // idANiM vIriyAyAro[bhA. 43] anigahiyabalavirio, parakkamatI jo jhuttmaautto| jhuMjai ya jahatthAmaM, nAyavvo viiriyaayaaro|| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 42] 27 cU. vIriyaM ti vA balaM ti vA sAmatthaM ti vA parakkamotti vA thAmotti vA egaTThA / sati balaparakkame akaraNaM gRhaNaM, na gRhaNaM balaM sArIraM sNsNghynnovcyaa| vIriyaM nAma zaktiH / sA hi vIryAMtarAyakSayopazamAd bhavati / ahavA bala eva vIriyaM balavIriyaM / parakkamate AcaratetyarthaH / jo iti sAhU / yathA uktaM yathoktaM / accatthaM jutto Autto va apramatta ityarthaH / juMjai ya yujir yoge jojayati ca sado smuccye| kahaM jojayati ahatthAmaM nAma jahatthAmaM / pAyayalakkhaNeNa ja-gArassa vaMjaNe lutte sare Thite ahatthAmaM bhavati / evaM kareMtassa nAyavbo vIriyAyAro // vIriyAyArapamANapasiddhattha pacchittaparUvaNatthaM ca bhaNNai[bhA. 44] nANe daMsaNa-caraNe, tave yachattIsatI ya bhedesu / ciriyaM na tu hAvejjA, saTThANArovaNA veMte / / cU. aTThaviho nANAyAro, daMsaNAyAra vi aTThiho, carittAyAro vi aTThaviho, tavAyAro bArasaviho, ete samuditA chattIsaM bhavati / etesuchattIsaIebhedesu vIriyaM na hAveyavvaM / hAveMtassa ya saTThAmArevaNA bhavati / saTThANArovaNA nAma nANAyAraM hAveMtassa jaM nANAyAre pacchittaM taM ceva bhavati / evaM sesesu vi pacchittaM saTThANaM / esA ceva saTTANArovaNA / gato vIriyAyAro / sIso pucchati-etesiM nANa-daMsaNa-caritta-tava-virIyAyArANaM kayameNa ahigAro? Ayario bhaNati[bhA. 45] nANAyAre pagataM, iyare uccAriyatthasarisA tu / athavA tehiM vi pagataM, tadaTTha jamhissate nANaM / / cU. pagataM nAma ahigAro prayojanamityarthaH / iyaretti daMsaNAiAyAro / uccArito attho jesiM te uccAriyatthA parUviyatthatti bhaNiyaM bhavati / uccAriyattheNa sarisA prarUpaNA mAtrameva / tu saddo avadhAraNe / nANAyArAvadhAraNAtipasattalakkhaNAsaMkito sUrI bhaNati / ahavA tehiM vi pgtN|ahvaa saddoanaMtare vikappavAyI vA dtttthvyo|tehiN vittidaMsaNAiAyAresupagataMahigAro pryojnmityrthH| ___ sIso pucchati- bhagavaM nANAyArAvahAramaMkAUM kahamiyANiM eehi vipayoyaNamicchasi sUrI bhaNati / tadaTTha jamhissate nANaM / taditi daMsaNAi AyArA tesiM aTTho tadaTTho tayaTThAya yasmAt kAraNAt icchijjati naannN|| sIso pucchati- tadaTThovaladdhinimittaM kahaM nANaM / Ayario bhaNati[bhA. 46] nANesuparicchiyatathe, caraNa-tava-vIriyaM ca tattheva / paMcavihaM jato viriyaM, tamhA savvesu adhiyaaro|| cU. najati aneneti nANa / suTTha paricchiyA suparicchiyA, ke te? atthA, te ya jIvAjIva-baMdhapuNNa-pAvAsava-saMvara-nijarA-mokkho ya / ete jayA nANeNa suTu paricchinnA bhavaMti tadA caraNatavA pvttNti|annaannovciyss kammacayassa rittiikrnnNcaarittN| tapa saMtApe, tappate anena pAvaM kammamiti tpo| uktaMca rasa-rudhira-mAsa-medo'sthi-majja-zukrANyanena tpyte| karmANi cAzubhAnItyatastapo nAma nairuktm|| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 nizItha-chedasUtram -1 vIriyaM pitadaMtargatameva bhvti|csddaaodrisnnaayaaro yojacaraNatavAyArAdivirahitaM nANaM taM nicchayaNayaMgIkaraNeNa annANameva / jao bhaNiyaM taM necchaiya-nayamae, annANI ceva sumuNaMto vi / nANaphalAbhAvAo, kummova nibuDDati bhaboghe // saMtaM pitamannANaM, nANaphalAbhAvAo subhuyNpi| sakkiriyAparihINaM, aMdhassa padIvakoDIvva // jamhA evaM tamhA siddhaM vayaNaM / "tadaTTha jaMmissate nANaM" jatoyaM siddhaM tamhA paMcamu vi ahigAro |ahvaa paMcavihaM jato vIriyaM tamhApaMcasu vi ahikAro / paMca iti saMkhA / vidhA bhedo jo yato yasmAt kAraNAt kathyate / kiM ? vIriyaM, vIyaM parAkramaH / tasmAtkAraNAt savvesu nANAAyArAdIsu ahigAro adhikAraH prayojanaM-paMcavidhaM vIriyaM katamaM kiM sarUvaM vA? gurU bhaNati evaM[bhA. 47] bhavavIriyaM 1 guNavIriyaM 2, carittavIriyaM 3 samAdhivIriyaM ca 4 / AyavIriyaM piya tahA, paMcavidhaM vIriyaM ahavA / / cU.evaM paMcavihaM vIriyasarUvaM bhannati / bhavavIriyaM nirybhvaadisu|ttth nirayabhavavIriyaM iNaM jaMtAsikuMbhicakkakaMdupayaNabaTThasollaNasiMbalisUlAdIsu bhijamANANaM mahaMta vedaNodaye vijaM na vilijjaMti / evaM tesiM bhavavIriyaM / tiriyANa ya vasabhAtINa mahAbhArUvvahaNasAmatthaM, assANa ghAvaNaM, tahA sIya-uNhakhuha-pivAsAdi-visahaNattaM ca / maNuyANa savvacaraNapaDivattisAmatthaM, devANavi paMcavihapajjattappattaNaMtarameva jahAbhilasiyarUvaviuvvaNasAmatthaM, vajjaNivAteveyaNodIraNe vi avilayattaM / evaM bhavavIriyaM / guNavIriyaM jaM osahINa titta-kaDuya-kasAyaaMbila-mahuraguNattAe rogAvaNayaNa sAmatthaM / etaM guNavIriyaM / carittavIriyaM nAma asesakammavidAramaNasAmatthaM khIrAdilakSUppAdaNasAmatthaMca / samAhivIriyaM nAmamaNAdINaMerisaM maNAdisamAhANamuppajjatijeNakevalamuppADetisavvadusiddhidevattaMvA nivvatteti, appasatthamaNAdisamAhANeNaM puNaahe sttm-niryaauyNnnivvtteti|aayviiriyN duvihaM viogAyavIriyaMca aviogAyavIriyaM c|viogaayviiriyNjhaa saMsArA-vatthassajIvassa maNamAdijogA viyogjaabhvNti| aviogAyavIriyaM puNa uvaogo, asaMkhejjAyapaesattaNaM ca / evaM paMcavihaM vIriyaM / / ahavA vIriyaM imaM paMcavihaM[bhA. 48] bAlaM paMDita ubhayaM, karaNaM laddhivIriyaM ca paMcamagaM / nahu vIriyaparihINo, pavattate naannmaadiisu|| cU.bAlaM asaMjayassaasaMjamavIriyaM / paMDitaM saMjatassa saMjamavIriyaM / bAlaM-paMDiyavIriyaM sAvagasta saMjamAsaMjamavIriyaM / karaNavIriyaM kriyAvIryaM ghaTakaraNakriyAvIryaM paTakaraNakriyAvIriyaM evaM jattha jattha uTThANakammabalasattI bhavati tattha tattha karaNavIriyaM ahavA-karaNavIriyaM manovAkkAyakaraNavIriyaM |jo saMsArIjIvo appajjattago ThANAdisattasaMjutto tassataM laddhivIriyaM bhannati / taM ca jahA bhayavaM tisalAe egadeseNa kuvikhaM cAliyAito / ca saddo samuccaye / evaM paMcavihavIriyavakkhANeNa savvANuvAdivIriyaM khAviyaM bhavati / tamhA evaM bhannati "nahu Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 48] vIrayaparihINopavattate naannmaadiisu"||jo ya evaM tato svvesu'hiikaaro|sesN kaMThaM AyAretti mUladAraM gataM // pIThikAyAM-dAraM-1-"AcAra" samAptam -dvAra-2-"agaM":idANiM agge tti dAraM dasabhedaM bhaNNati[bhA. 49] davvoggahaNaga Aesa, kAla-kama-gaNaNa-saMcae bhAve / ___ aggaM bhAvo tu pahANa-bahuya-upacArato tividhaM // cU. nAma-ThavaNAo gatAo / davvaggaM duvihaM Agamao noAgamao ya / Agamao jANae anuvautte, noAgamao jANagasarIraM bhavvasarIraMjANagabhavvasarIravairittaM tivihaM |tNc imaM[bhA. 50] tivihaM puNa davvaggaM, sacittaM mIsagaMca accittaM / rukkhaggadesaavacitauvacita tasseva kuNtgge|| cU.tivihaM titibheyaM / puNa saddodavvagAvadhAraNatthaM / sacittaM mIsagaMca acittaM / pacchaddheNa jahAsaMkhaM udAharaNA / sacitte vRkSAgraM / mIse desovaciyaM nAma deso sacitto avaciyaM nAma deso acitto, jahA sIyaggI IsidaDDabhittarukkhaggaMvA / acittaM kuMtAgraM / davvaggaM gataM / idANiM ogAhaNaggaM[bhA. 51] ogAhaNagga sAsataNagANa, ussatacautthabhAgo u / maMdaravivajjitANaM, jaM vogADhaM tu jAvatItiyaM / / cU. avagAhaNamavagAha adhastApraveza ityarthaH / tassaggaMavagAhaNaggaM / zazvadbhavaMtIti shaashvtaaH| nagA pavvatA / te ya je jaMbuddIve veyaDvAiNo te gheppaMti, na sesadIvesu / tesiM ussycutthbhaagoavgaahobhvti|jhaa veyaDDassa paNavIsajoyaNANussaotesiMcautthabhAgeNa chajoyaNANi sapAdA tassa cevAvagAho bhavati / so avagAho veyaDDassa bhavati / evaM sesANa vi neyaM maMdaro meru taM vjjeuunn| evaM caubhAgAvagAhalakkhaNaM bhnnitN| tassa u shssmevaavgaaho| jaMvA anidiTThassa vatthuNo jAvatiyaM ogADhaM / tassa agga ogAhaNaggaM daTThavvaM / gayaM ogAhaNaggaM / / [bhA. 52] aMjaNaga-dahimukhANaM, kuMDala-ruyagaM ca mNdraannNc| ogAho u sahassaM, sesA pAdaM samogADhA / / -idANiM AesaggaM[bhA. 53] AdesaggaMpaMcaMgulAdi, jaM pacchimaM tu Adisati / purisANa va jo aMte, bhoyaNa-kammAdikajjesu // cU.Adissate iti Adezo nirdeza ityarthaH / teNa AdeseNaaggaMAdesaggaM / tatthudAharaNaM paMcaMgulAdi / paMcaNDaM aMgulIdavvANa kammaTTitANa jaMpacchimaM AdissatitaM AdeseNa agraM bhavai / jahA puvvaM kaNNasaM Adissati pacchA kaNiTThiyaM pacchA najjhimaM pacchA paesiNI pacchA-aMguTThayaM evaM AiDesu aMguTThao agraM bhavati / evaM Adi saddAto annesu vi neyaM / ahavA udAharaNaM 'pUrisANa' vatti purisANa kamaTThiyANa jo aMte Adissati taM AdesaggaM bhavati / AdesakAraNaM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1imaM / bhoyaNakAle jahA sattaTThANa bahuANa kamaTTitANa imaM bahuyaM bhojayasutti Adisati / evaM kammAikajjesu vi neyaM / gayaM AdesaggaM // kAlagga-magge egagAhAte bhaNati[bhA. 54] kAlaggaM savvaddhA, kamagga catuddhA tu davvamAdIyaM / khaMdhogAha ThitIsuya, bhAvesuya aMtimA je te|| cU.kalanaM kAlaH tassa agraM kAlAgraM / savvaddhA kahaM ? samayo, AvaliyA, lavo, muhatto, paharo, divaso, ahorattaM, pakkho, mAso, uU, ayaNaM, saMvaccharo, jugaM, paliovamaM, sAgarovamaM, osappiNI, usappiNI, puggalapariaTTo, tItaddhamaNAgataddhA, savvaddhA / evaM savvaddhA savvesiM aggaM bhavati bRhatvAt / kAlaggaM gayaM / idANiM kamaggaM-kamo parivADI / parivADIe aggaM kamaggaM / taM cauvvihaM / davvakamaggaM, AdisaddAtokhetta-kamaggaM, kAla-kamaggaM, bhAva-kamaggaMcetipacchaddhe na jahAsaMkheNa udAharaNA khaMdha iti davyaMggaM / ogAha iti khittaggaM Thitisu yatti kAlaggaM / bhAvesu yatti bhAvaggaM / etesiM cauNha vi aMtimA je te aggaM bhavaMti / udAharaNaM-jahA du-paesio-ti-paesio caupaMca-cha-satta-TTha-nava-dasa-paesioevaMjAva'naMtAnaMtapaesitokhaMdhotato paraManno bRhattaro na bhavati so khaMdho davvaggaM / evaM egapaesogADhAdi-jAva-asaMkheyapadesAvagADho suhamakhaMdho savvaloge tato paraM anno ukkosAvagAhaNataro na bhavati / sa eva khettaggaM / evaM egasamayaThitiyaM davvaM dusamayaThitiyaM-jAvaasaMkhejjasamayaThitIyaMjato paraM annaM ukkosataraThitIjuttaM na bhavatitaM kAlagaM / 'ca saddo jaatibheyggmvekkhte| udAharaNaM-- puDhavikAiyassa aMtomuhuttAdArabbha-jAva-bAvIsavarisahassaThitIo kAla-jutto bhavati / evaM sesesu vi neyaM / acittesuparamANusu egasamayAdArabbha jAva-asaMkhakAlaThitI jAtA paramANuThitI to paraM anno paramANu-ukkassataraThitio na bhavati taM paramANu jAtIto kAlagga / evaM jIvAjIvesu uvaujja NeyaM / evaM ca saddo avakkheti / bhAvaggaM egaguNakAlagAti-jAva-anaMtaguNakAlagAti bhAvajutaM taM bhAvammaM bhavati / tato paraM anno ukkosataro na bhavati / etaM bhAvaggaM / gataM kamaggaM // idANiM gaNaNaggaM-egAdI jAva-sIsapaheliyA to paraM gaNaNA ya payaTTati teNa gaNaNAte sIsapaheliyA aggaM / gataM naNaggaM / ukkosaM gaNaNaggaM, jA sIsapaheliyA ThitA gnnie| ___juttaparittANaMtaM, ukkosaM taM pi nAyavvaM // saMcaya-bhAvaggA dovi bhaNNaMti[bhA. 55] taNa-saMcayamAdINaM, jaM uvariM pahANo khAigo bhaavo| jIvAdichakkae puNa, bayaggaM pajavA hoti|| cU. taNANi dabbhAdINi / tesiM cao piMDaityarthaH / tassa cayassa uvariM jA pUliyA taM tanaggaMbhaNNati / Adi saddAto kaThThapalAlAtI daTThavyA / gayaM saMcayaggaM / idANiM bhAvaggaM mUladAragAhAe bhaNiyaM- "aggaM bhAvo"tti / taM evaM vattavvaM - "bhAvo aggaM", kimuktaM bhavati? bhAva eva aggaM bhAvaggaM / baMdhAnulobhyAt "aggaM bhAvo u" / taM bhAvaggaM duvihaM-Agamao noAgamao ya / Agamao jANae uvautte / NoAgamao imaM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 55] tivihaM-pahANabhAvaggaMbahuyabhAvaggaMuvacArabhAvaggaMevaM tivihaM / tusaddo'rthajJApanArthaM, jJApayati jahA eteNativihabhAvaggeNa sahitodasavihagganikkhevo bhvti|ttth pahANabhAvagaMudaiyAdINa bhAvANa samIvAo pahANo khAtito bhAdo / pahANeti gyN| iyANiMbahuyagga bhaNNati-jIvo Adi jassa chakkagassataMjIvAichakkagaM taM caimaMjIvA, poggalA, samayA, davvA, padesA, pajjayA ceti / eyaMmichakkage savvathovA jIvA, jIvehiMtopoggalA anaMtaguNA, poggalehiMto samayA anaMtaguNA, samaehiMto davvA visesAhitA, davvehiMto padesA anaMtaguNA, padesehiMto pajjavA anaMtaguNA / bhaNiyaMca[bhA. 56] jIvA poggalasamayA, davyapadesA ya pajjavA ceva / thovANaMtAnaMtA, visesamahiyA duvenNtaa|| cU. jahAsaMkheNa teNa bhannati bahuyaggaM pajavA hoti / bahutteNa aggaM bahuyaggaM bahutvenAgraM paryAyA bhavaMtIti vAkyazeSaH / puNasaddo bahuttAvadhAraNatthe daTThavyo / gataM bhuagg|| iyANiM uvacAraggaM - uvacaraNaM uvacAro / uvacAro nAma grahaNaM adhigametyarthaH / sa ca jIvAjIva-bhAveSu saMbhavati / jIvabhAveSu odayikAdiSu ajIvabhAveSu varNAdIsu / tattha jIvAjIvabhAvANaM piDhimo jogheppai so uvacAraggaMbhAvagraM bhavati / iha tujIvasutabhAvovacAraggaM paDucca bhaNNai |tNcsuttbhaavovcaarggN-duvihN-sglsut-bhaavovcaarggN desasutabhAvovacAraggaM ca / tattha sagalasuyabhAvovacAragaM diDivAto, diTTivAte cUlA vA / desasutabhAvovacAraggaM paDucca bhannati |tNcimN ceva pakappajjhayaNaM / kahaM ? jao bhannati- . [bhA. 57] paMcaNha vi aggA NaM, uvayAreNedaM paMcamaM aggN| jaMuvacarittu tAI, tassuvayAro na iharA tu // cU. paMca iti saMkhA / aggA NaM ti AyAraggA NaM / te ya paMca-cUlAo / avi saddo paMcaggAvahANatthe bhannati / nagAro desivayaNeNa pAyapUraNe, jahA samaNe NaM, rukkhA NaM, gacchA NaM ti / upacaraNaM upacAraH / teNa-uvacAreNa karaNabhUteNa idamityAcAraprakalpaH / paMcamaM aggaM ti| paDhamaM aggaM upacAreNaM aggaM na bhavati evaM bitiya tatiya cauraggA vi na bhavaMti paMcamacUlaggaM uvacAreNa aggaM bhavati, teNa bhannati paMcamaM aggaM / ziSyAha-kathaM ? AcAryAha - jaM uvacarittu tAI / jaM yasmAt kAraNAt, uvacarisu gRhItvA, tAi ti cauro aggAiM / tasseti AcAraprakalpasya upacAro grahaNaM / na iti pratiSedhe / itarahA tu teSvagRhIteSu // __ sIso pucchati ettha dasavihavakkhANe kayameNa aggeNAhikAro? bhannati[bhA. 58] upacAreNa tu pagataM uvacaritAdhItagamitamegaTThA / uvacAramettameyaM, kesiM ca na taM kamo jmhaa|| cU. uvacAro vkkhaato| pagataMahigAraHprayojanamityarthaH |tushbdo avadhAraNepAyapUraNe vA / uvayAra-saddasaMpaccayatthaM egaTTiyA bhaNNaMti / uvacArotti vA grahItaM ti vA AgamiyaM ti vA gRhItaMti vA eghuuN| uvacAramettameyaMtijameyaMpaMcamaMaggaMaggatteNa uvacarijati etNupcaarmaatrm| uvacAramettaMnAma kalpanAmAtraM / kahaM? jeNa paDhamacUlAeviagga saddopavattai, evaM bi-tiya-causu viagga saddopavattatti, tamhA savvANi aggaanni| savvaggapasageya egaggakappaNAjA sA upacAramAtraM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m nizItha-chedasUtram -1bhvti| keSAMcidAcAryAnAmevamAdyagurupraNItArthAnusArI gururAha - 'na taM kamo jamhA / ' na iti paDisehe / taM ti keyImayakappaNA / na ghaDatIti vakkasesaM / kramo nAma parivADI anukrametyarthaH jamhA causu vi cUlAsahItAsu parIkSya paMcamI cUDA dijati tamhA kamovacArA paMcamI cUDA aggaM bhavati / uvacAreNa aggANa vi agaM vakkasesaM vaTThavvamitti / gataM mUlaggadAraM // pIThikAyAM dvAraM-2-"agaM" samAptam __-dvAra-3-prakalpaH:prakarSeNa kalpaH prakalpaH prarUNetyarthaH / prakarSe kalpo vA prakalpaH pradhAna ityarthaH / prakarSaNa vA kalpanaM prakalpaH cchedana ityarthaH / prakarSAddhA kalpanaM prakalpaH, navamapUrvAt tRtIyavastunaH AcAraprAbhRtAt / evaM prazabdArtha bAhulyAdyathAsaMbhavaM yojyaM / tassa nikkhevo[bhA. 59] nAmaM ThavaNAkappo, davve khette ya kAla-bhAve ya / eso tupakappassa, nikkhevo chavviho hoti|| cU. nAmapakappoThavaNApakappodavvapakappokhettapakappokhettapakappokAlapakalpobhAvapakappo casaddo smuccye| pesopkppssnnivkhevochvihobhnnio|tusddoavdhaarnnaarthe / nAmaThavaNAo gatAto / / davva-pakappassimeNa vihiNA pakappaNA kAyavvA[bhA. 60] sAmitta-karaNa-adhikaraNa, to ya egatta taha pahutte y| davvapakappavibhAsA, khette kuliyAdi kittuNtu|| cU. sAmittaM nAma AtmalAbhaH, yathAghaTasya ghaTatvena / kAraNaM nAma kriyA yena vA kriyate, yathA prayatnacakrAdibhirghaTaH / adhikaraNaMnAma AdhAraH, yathA cakramastake ghaTaH |jete sAmittAdhivibhAgAstrayaH ete egttpuhttehiNnneyaa| egattaM nAma egaM / puhattaM nAma bahuttaM / etehiM chahiM vibhAgehiM davva-pakappassa vibhAsA / guNaparyAyAn dravatIti dravyaM / dudru gatau, dUyate vA dravyaM / dru sattA tasyA avayavo vA dravyaM / utpannAdivikArairyukta vA dravyaM / guNasaMdrAvo vA dravyaM samUhetyarthaH / bhAvayogyaM vA dravyaM / atItaparyAyavyapadezAdvA dravyaM / pakappaNaMpakappo prarUpaNetyarthaH / vividhamaNegappagArA bhAsA vibhAsAarthavyAkhyA ityarthaH |dvvsspkppodvvpkppotss vibhAsA davvapakappavibhAsA sAmittAi viseseNa kajjate / imo davvapakappo duviho jIvadavva-pakappo ajIvadavva-pakavvo y| tattha jIvadavvassa, jahA devadattassa aggakesahatthANa kappaNaM, ajIvadavvassa paDassa vasANa kapANaM / evaM egatte / puhatte, jahA devadatta-jaNNadatta-viNhudattANa aggakesahatthANa kappaNaM, ajIvadavvANa bahUNa paDANa dasANa kappaNaM / gayaM sAmittaM // idAna karaNeegatte, jahA dAtreNa luNatipippalageNavAdasAkappaNaMkareti, puhutte-dAtrai naMti parasUhi vA rukkhe kapaMti / gayaM karaNeti / idANiM ahikaraNe egatte, jahA gaMDI ThaveUNa tattha taNAdINaM kappaNA kajjati phalage vA dasANa kappaNA, puhatte-tigAdigaMDIo ThavettA tesiM taNANa vasANa vA kappaNA kajjati / esA davvapakappavibhAsA gatA / iyANiM khettapakappo / khettaMti ikkhU khettAdI / kulitaM nAma suraThThAvisate duhatthappamANaM kaTuM, tassa aMte ayakIlagA, tesu egAyao Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA.60] egAhAro ya lohapaTTo aDijati, so jAvatitaM dovvAdi taNaM taM savvaM chiMdato gacchati / evaM kaliyaM / Adi saddAto haladaMtAlA gheppaMti / kiTuM nAma vAhitaM // ahavA khetta-pakappo[bhA. 61] pannatti jaMbuddIve, dIva-samuddANa taha ya pnnttii| eso khetta-pakappo, jattha va kahaNA pakappassa / / cU. pnnvnnNpnnttii|pnnvnnbhutte visesaNaM kajjati, jaMbuddIvapannattI, tassavakkhANaM so khettapakappo / dIvA jaMbuddIva dhAtatisaMDAtiNo / udahI samuddA, te ya lavaNAiNo / tesiM jeNa ajjhayaNeNa pannattI kajjati tamajjhayaNaM dIva-sAgarapannattI / tahevatti jahA jaMbuddIvapannatI khettakappo bhavati tahA dIva-sAgarapannattI vi| eso khetapakappo niddesavayaNaM / ahavA jatthatti khette, vagAro vikappadaMsaNaM kareti, kahaNA vyAkhyA, pakappajjhayaNasseti vakkasesaM / khetta-pakappo gato // iyANiM kAla-pakappo[bhA. 62] pannatti caMda-sUra, nAliyamAdihaM jaMmi vA kAle / mUluttarA ya bhAve, parUvaNA kappaNegaTThA / / cU. pannavaNaM pannattI / visesaNaM caMdapannattI sUrapannattI / pannattI saddo patteyaM / tesiM jaM vakkhANaM so kAla-pakappo / ahavA nAligamAdIhiM nAligatti ghaDi, AdimaddAto chAyAlaggehiM jinakappiyAdayo vA sutajiyakaraNAgatAgataM kaalNjaannNti|ahvaajmmikaale AyAra-pakappo vakkhANijjati, jahA bitiyaporisI eso kAla-pakappo / gato kaal-pkppo| iyANiM bhAva-pakappo-bhAvakappo duviho, Agamao noaagmoy|aagmojaanne uvautte, noAgamao imaM ceva AyArapakappajjhayaNaM jeNettha mUluttarabhAvapakappaNA kajjati / mUlaguNA ahiMsAdi mahavvayA paMca / uttaraguNA ime - "piMDassa sA visohI, samitIo bhAvanA tavo duviho| paDimA abhiMggahA vi ya, uttara guNa bho viyANAhi // " eteceva mUluttaraguNA bhAve samiti / paruvaNatti vA kappaNetti vA egaTThA pakappeti dAraMgataM pIThikAyAM-dvAraM-3-samAptam -dvAra-4-cUlAH:[bhA. 63] nAmaM ThavaNA cUlA, davve khette ya kAla-bhAve ya / eso khalu cUlAe, nikkhevo chavviho hoi|| cU. nikkheva-gAhA kaMThA / nAma-ThavaNAo gayAo / davvacUlA duvihA, Agamato NoAgamatoya |aagmo jANae aNuvautte, NoAgamato jANayabhavvasarIravairittA tividhA [bhA. 64] tividhA ya davvacUlA, sacittA mIsigA ya acittaa| kukkuDasiha morasihA, cUlAmaNi aggkuNtaadii| cU.puvvaddhaM kaMThaM / paDhamoca saddo'vadhAraNe, bitio smuccye| pacchaddhe jahAsaMkhaMudAharaNA sacittacUDA kukkuDacUlA, sAmaMsapesI ceva kevalA lokprtiitaa| mIsA morasihA, tassa maMsapesIe | 1530 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 nizItha-chedasUtram -1 romANi bhavaMti / acittA cUlAmaNI kuMtaggaM vA / AdisaddAo sIhakaNNa- pAsAda - thUbha aggANi davvacUlA gatA / idANiM khettacUlA - sAtivihA [bhA. 65 ] aha - tiriya uDDalogANa, cUliyA hoMtimA u khettaMmi / sImaMta-maMdare vi ya, IsIpabbhAranAmA ya // cU. ahaiti adholokaH / tariya iti tiriyalokaH / uDDha iti uDDalokaH / logasaddo pattegaM cUlA iti sihA hoti bhavati / imA iti pratyakSo / tu zabdo kSetrAvadhAraNe / ahologAdINa pacchaddheNa jahAsaMkhaM udAharaNA / sImaMtaga iti sImaMtago narago, rayaNappabhAe puDhavIe paDhamo, so ahalogassa cuulaa| maMdaro meruu| so tiriyalogassa cuulaa| tiriyalogacUlA tiriyalogAtikrAMtatvAt ahavA tiriyalogapatiTThiyassa meroruvari cattAlIsaM joyaNA cUlA, so tiriyalogacUlA / ca saddo samuccaye pAyapUraNe vA / Isitti appa - bhAve, pa iti prAyovRtyA, bhAra iti bhAravakaMtassa purisassa gAyaM pAyaso Isi nayaM bhavati, jA ya evaM ThitA sA puDhavI Isipa bhArA / nAma iti etamabhihANaM tassa / sA ya savvaTThasiddhivimANAo uvariM bArasehiM joyaNehiM bhavati / teNa sA uDDalogacUlA bhavati / gatA khettacUlA / / iyANi kAla - bhAvacUlAo do vi egagAhAe bhaNNatiahimAsao u kAle, bhAve cUlA tu hoimA caiva / [bhA. 66 ] cUlA vibhUSaNaM tiya, siharaM ti ya hoMti egaTThA / / cU. bArasa-mAsa - pmANa - varisAo ahio mAso ahimAsao ahivaDDiyavarise bhavati soya adhikatvAt kAlacUlA bhavati / tu saddo 'rthappadarisaNANa kevalaM adhiko kAlo kAlacUlA bhavati, aMte vi vaTTamAno kAlo kAlacUlA eva bhavati / evaM jahA osappiNIe aMte atidUsamA esA osappiNI - kAlassa cUlA bhavati / kAla-cUlA gatA / iryANa bhAva - cUlA / bhavaNaM bhAvaH paryAya ityarthaH / tassa cUlA bhAva-cUlA / sA yaduvihA - Agamao ya noagamao ya, Agamao jAe uvautte / noAgamao ya imA ceva tu saddo khaovasamabhAvavisesaNe daTThavvo / imA iti pakappajjhayaNacUlA / eva saddovadhAraNe / cUlegaTThitA cUla tti vA vibhUsaNaM ti vA siharaM ti vA ete egtttthaa| cUla tti dAraM gayaM // pIThikAyAM dvAraM - 4 - samAptam -: dvAraM - 5 - "nisIhaM" : [bhA. 67 ] nAmaM ThavaNa - nisIhaM, davve khette ya kAla-bhAve ya / eso u nisIhassa, nikkhevo chavviho hoi // cU. kaMThA / nAma-ThavaNA gatA / davva- nisIhaM duvidhaM, Agamao noAgamao ya / Agamao jANae anuvautte / noAgamato jANaga- bhavva - sarIra - vairitta / caimaM / [ bhA. 68 ] davva - nisIhaM katagAdiesu khettaM tu kaNaha - tamu - nirayA / kAlaMmi hoti rattI, bhAva- nisIdhaM timaM ceva // cU. dravatIti dravyaM / nisIhamaprakAzaM / katako nAma rukkho tassa phalaM / taM kalusodage pakkhippara / tao kasaM heTThA ThAyati / taM davva - nisIhaM / sacchaM uvariM taM anIsIhaM / gayaM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 68] 35 davva-nisIhaM / khetta-nisIhaM / khettamAgAsaM / tu pUraNe / kaNha iti kaNharAtIo / tA anena bhagavaIsuttAnusAreNaneya / "kati NaM bhaMte kaNharAIo pannattAo? goyamA ! aTTha kaNharAIo pnnttaao| kahi NaM bhaMte tAo aTuM kaNharAtIo pannattAo? goyamA ! uppiM saNaMkumAramAhiMdANaM kappANaM, heDiM baMbhaloge kappe riTe vimANe patthaDe / ettha NaM akkhADaga-samacauraMsasaMThANasaMThio aTTha kaNharAio pnnttaao|" "tamutti tamukkAo / so ya davvao aaukkaao| so ya 'nena bhagavatisuttANusAreNa neo|" tamukkAe NaM bhaMte ! kahiM samuTThie kahiM niTThie? goyamA! jaMbuddIvassa dIvassa bahiyA tiriyamasaMkhejadIvasamudde vItivaittA aruNavarassa dIvassa bAhirillAo veiyaMtAo aruNodayaM samudaM bAyAlIsaM joyaNasahassAiM ogAhittA uvarillAo jalaMtAo egapadesiAte seDhIe, ettha tamukkAe samuTThitai sattarasa-ekkavIse joyaNasate uTuM uppatittA tato pacchA vittharamANe vittharamANe sohammIsANa-saNaMkumAra-mAhiMde cattAri vi kappe AvarittA NaM ciTThati, uDDe piNaM jAva baMbhaloe kappe riTThavimANapatthaDe saMpatte, ettha tamukkAe NiTThite / tamukkAe NaM bhaMte ! kiM saMThite pannatte? goyamA! ahe "mallaga" saMThite, uppiM "kukkuDapaMjara" sNtthaannsNtthite|" nirayA itinrgaa|teysiimNtgaadie| kaNha-tamu-niratAappagAsittAkhetta-nisIhaMbhavatikhetta-nisIhaM gtN| idaaniNkaal-nisiihN-kaal-nisiihN-raatri|gtN kAlaM-nisIhaM |idaanniNbhaav-nisiihN - bhavamaM bhAvaH / nisIhamappagAsaM / bhAva eva nisIhaM bhAva-nisIhaM / taM duvihaM-Agamao noagmoy|aagmo jANae uvutte| noAgamato imaMcevapakappajjhayaNaM / jeNa suttatthatadubhaehiM appagAsaM / eva avadhAraNe iti|| nizItha iti ko'rthaH / nizIthasadda-paTTIkaraNatyaM vA bhannati / nizItha iti[bhA.69 jaMhoti appagAsaM, taMtu nisIhaM ti logasaMsiddhaM / jaM appagAsadhammaM, annaM pi tayaM nisIdhaM ti / / cU. jamiti anidiTuM / hoti bhavati / appagAsamiti aMdhakAraM / jakAraniddese tagAro hoi / saddassa avahAraNatthe tugAro / appagAsavayaNassa niNNayatthe nisIhaM ti / loge vi siddhaM nisIhaM appagAsaM / jahA koi pAvAsio paose Agao, pareNa bitie diNe pucchio "kalle kavelamAgaosi?" bhaNati "nisIhe"ttirAtrAvityarthaH / na kevalaM lokasiddhamappagAsaMnisIhaM, jaM appagAsadharma annaM pitaM nisIhaM / akkharattho kaMTho / udAharaNaM-jahA loiyA rahassasuttA vijA maMtA jogA ya apariNayANaM na pagAsijjaMti // ___ahavA davva-khetta-kAla-bhAva-nisIhA annahA vakkhANijjaMti / davva-nisIhaM jANaga-bhavva-sarIrAtirittaM kataka-phalaM, jamhA teNa kalusudae pakkhitteNa malo nisIyati, udagAdavagacchatItyarthaH, tmhaatNcevktkphlNdvv-nisiihN| kheta-nisIhaM hiddIvasamuddAdilogA ya, jamhA tepappa jiy-pugglaannNtdbhaavoavgcchti|kaal-nisiihNaho, taM pappa rAtI-tamassa nisIyaNaM bhavati / bhAva nisIhaM [bhA.70] aTThaviha kamma-paMko, nisIyate jeNa taM nisIghaM ti| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 avisese vi viseso, suiM pi jaM Nei annesiM // cU. aTThatti saMkhyA / viho bheo / kriyate iti krm| paMko davve bhAve ya / davve udagacalaNI bhAve nANAvaraNAtINi paMko / so bhAva-paMko nisIyate jeNa / tassa bhAva - paMkassa nisIyaNA tivihA- khao, uvasamo, khayovasamo ya / " jeNa "tti karaNabhUteNa taM nisIhaM bhaNati / taMcimaM ajjhayaNaM / jamhA juhuttaM AyaramANassa aTThaviha-kammagaMThI viyArA - iti / teNimaM nisIhaM / codagAha - jai kammakkhavaNasAmatthAo imaM nisIhaM evaM savvajjhayaNANaM nisIhattaM bhavatu ? guru bhaNati - AmaM, kiMpuNa "avisese vi" tti savvajjhayaNa kammakkhavaNassa sAmattAvisesA iha ajjhayaNe viseso / viseso nAma bheo / ko puNa viseso ? imo suttiM pi jaM neti annesiM suttiM savaNaM soiMdiuvaladdhI jamhA kAraNA, na iti paDisehe eti Agacchati prApnotItyarthaH, annesiM ti agIta-aiparinAmA - parinAmagANaM ti vaksesaM / kiM puNa kAraNaM tesimaM suI nAgacchati ? suNa- idamajjhayaNaM avavAyabahulaM, te ya agIyatthAdi dosajuttattA viNasejjha teNa naagcchti| "avi" padatthasaMbhAvaNe / kiM saMbhAvayati ? jati agIyANa annasa hu-pa -parAyavattayaMtANa visavaNaM pi na bhavati kao uddesavAyaNattha-savaNANi, evaM sambhAvayati / nizItha-chedasUtram - 1 ahavaNNahA gAhA samavatArijjati / appagAsa - nisIha - sadda - sAmaNNavakkhANA osIso pucchati - loguttara- loganisIhANa ko paDiviseso ? ucyate 'aTThaviha kamma - paMko " gAhA / akkharattho so ceva / uvasaMhAro imo / jai vi loigAraNNagAmAdINi nisIhANi tahavi kammakkhavaNasamatthANina bhavaMtIti avisese viseso bhaNito / kiM ca tANi gihattha - pAsaMDINa sutimAgacchaMti imaM suttiM pijaM na iti annesiM / anne gihattha annatitthiyA avi sapakkhAgIya - pAsaMDINa vi / AyArAdi-nikkheva-dAra - gAhAgatA bitiya - gAhAe ya AyAramAdiyAI ti gataM // pIThikAyaM dvAraM - 5 - samAptam -: dvAraM - 6 - "prAyazcita" : taM ca pacchittaM evaM bhavati [bhA. 71] AyAre causu ya, cUliyAsu uvaesa vitahakArissa / pacchittamihajjhayaNe, bhaNiyaM annesu ya padesu // cU. AyAro nava- baMbhaceramaio / causuya Ailla-cUlAsu piMDesaNAdi - vimottAvasANAsu / eesu ya jo uvadeso / uvadissai tti uvadeso kriyetyarthaH / so ya paDilehaNA - papphoDaNAti / taM vitahaM vivarIyaM, karatassa AyareMtassetyarthaH / pAvaM cchiMdatIti pacchittaM / iha pakappajjhayaNe / vRttaM nirdiSTamityarthaH / kiM ihajjhayame kevale pacchittaM vRttaM ? netyucyate, annesu ya padesu annapayANi kappavavahArAINi tesu vi vRttaM / ahavA vitahakAriM ti anAyAro gahio / kiM anAyAre eva kevale pacchittaM havai ? netyucyate, annesu pasu - aikkamo, vaikkamo, aiyAro eesu' vipacchittaM vRtta / ahavA kimAyAra eva sacUle vihatahArissa kevalaM pacchittaM vRttaM ? netyucyate, annesu ya padesU annapadA sUyakaDAdao payA tesu vi vitahakArissa pacchittaM vRttaM / "ca" pUraNe // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 71] 37 sIsopucchati- "eyaMpuNapacchittaM kiM puNapaDiseviNoapaDiseviNo? jaipaDiseviNo to juttaM, aha apaDiseviNo to savve sAhU sapAyacchittA / sapAyacchittiNo ya caraNa asuddhattaM, caraNAsuddhIo ya amokkho, dikkhAdi nirtthyaa|" guru bhaNai[bhA.72] taMaipasaMga-dosA, niseghate hoti na tu aseviss| paDisevae ya siddhe, kattAdiva sijjhae titayaM // cU. taditi pUrvaprakRtApekSaM / ati atyarthaHbhAve, prasaMgo nAma avazasyAniSaprApti / jassa apaDisevaMtassa pacchitaM tssesoatippsNgdosobhvti| vayaMpuNanisevato icchAmonoanisevao ahavA, taM pacchittaM, ati accatthe, pasaMgo pANAdivAyAdisu dUsijjati jeNa sa doso, atipasaMga eva doso atipasaMgadoso / teNa atipasaMgadoseNa duTTho / nisevati tti AcaratItyarthaH / hoti havati / prAyazcittamiti vAkyazeSaH / na paDisehe / tu avadhAraNe / asevissa anAcarataH / tu saddAvavAraNA apaDiviNo na bhavatyeva / paDiseviNo vi nicchiyaM bhavati / jo yapaDiseveti soya paDisevago / taMmi siddhe paDisevaNA paDisevitavvaM ca siddhaM bhavati / syAnmati "kahaM pUNa paDisevagasiddhIo paDisevaNA paDiseviyavvANa siddhI?" ettha diluto bhannati / "kattAdiva sijjhate titayaM" / jo kareti so kattA AdI jesiM tANimANi kattAdINi, tANi ya karaNa kajANi, jahA kartari siddhe kattA-karaNa-kajANi siddhANi bhavaMti / kahaM ? ucyate, sa kattA takkaraNehiM payattaM kurvANo tadatthaM kajamabhiNipphAyati / iva uvamme / evaM jahA paDisevaNAe paDiseviyavveNa ya paDisevago bhavati, tassiddhIo tANi vi siddhANi / evaM sijjhate titayaM / titayaM nAma paDisevagAdi // taMca imaM[bhA.73] paDisevato tupaDisevaNA ya paDisevitavvayaMceva / etesiM tiNhaM pi, patteya parUvaNaM vocchaM / cU. patteyamiti puDho puDho / pagariseNa rUvaNaM parUvaNaM svarUpakathanamityarthaH / sesaM kNtthN|| ettha kamuddiThANaM puvvaM paDisevaNA padaM bhaNAmi ? kimukkame kAraNaM ? bhaNatipaDisevanAmaMtareNa paDisevago na bhavati tti kAraNaM / ato paDisevaNA bhaNNati[bhA.74] paDisevaNA tu bhAvo, so puNa kusalo va hojja akusalo vA / kusaleNa hoti kappo, akusala-paDisevaNA dappo / / cU. paDisevaNaM paDisevaNA / codaka Aha "sA kiM kiriyA bhAvo' ? pannavaga Aha na kiriyA bhAvo / tu saddo bhAvAvadhAraNe / so iti bhAvaH / puNa visesaNe / kiM visesayati ? imaM-kusalo va hojja akusalo va hojja / "kusalo" nAma pradhAna karmakSapaNasamartha ityarthaH / "akusalo" nAma apradhAnaH baMdhAya saMsArAyetyarthaH / vAsamucce pAyapUraNevA / kusalAkusalabhAvaguNa-dosa-prakhyApanArthaM bhannati / kusaleNa hoti pacchaddhaM / sIso pucchati- "kusalAkusalabhAvajuttassa kiM bhavati" ? gurU bhaNati- "kusaleNa" pacchaddhaM / kappo kattavvaM / dappo akattavvaM / sesaM kNtthN|| evaM paDisevaNa-siddhIo paDisevaga-paDiseviyavvAma vi siddhI / evaM tisu vi siddhesu codaka Aha "bhagavaM"! jahA ghaDAdi-vatthUNutpatti kAle kattA-karaNa-kajjANamaccaMta bhiNnatA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 nizItha-chedasUtram -1 dIsati kimihaM paDisevaga-paDisevaNA paDiseviyavvANa bhiNNayatti" ||pnnvgaah-siyaa egattaM siyapannattaM / kahaM ? bhaNNati[bhA.75] nANI na vinA nANaM neyaM puNa tesa'nannamannaM vA / iya doNha va anANattaM, bhaitaM puNa sevitvvennN|| cU. jJAnamasyAstIti jJAnI / na iti paDisehe / binA-Rte abhAvAdityarthaH / jJAyate aneneti jJAnaM / jJAnI jJAnamaMtareNa na bhvtyevetyrthH| jJAyate itijJeyaM jJAna-viSaya ityrthH| puNa visesaNe, kiM visesayati? imaM, "tesa'nannamaNNaM vA" / teSAmiti jJAni jJAnayoH, "anannaM" abhiNNaM apRthagityarthaH "annaM" bhiNNaM pRthagityarthaH "vA" pUraNe samuccaye vaa| ___ coyagAha - "kahaM"? ucyate jayA nANI nAneNa nANAdiyANa pajjAe ciMteti tadA tiNha vi egattaM dhammAdiparapajjAya-ciMtaNe aNaNNattaM / ahavA, bhiNNe abhiNNe vA neye uvauttassa uvaogA aNaNNaM neyaM / anuvauttassa annaM / eSa dRSTAntaH / iyANi viniyojanA / iya evaM / doNha tti paDisevaga-paDisevaNANaM / nANAbhAvo nANattaM, na nANattaM aNANattaM, egattamiti vuttaM bhavati / bhaiyaM bhajaM, sie egattaM siya annattaM ti vuttaM bhavati / puNa tti bhinniiy-sddaavdhaarnntthe| seviyavva nAma jaM uvabhujjati, teNa ya saha paDisevaga-paDisevaNANa ya egattaM bhayaNijjaM / kahaM? ucyate, yadA kara-kammaMkareti tadA tiNha viegattaM, jadA bAhira-vatthupalaMbAti paDisevati tadA annattaM / ahavA, jaMpaDisevati tabbhAvapariNate egattaM,jaMpuNano sevatitaMmiapariNayattAo annattaM / / samAsato'bhihiya paDisevagAdi-taya-sarUvassa vitthara-nimittaM nikkhevo vaNNAso kajati[bhA.76] paDisevao u sAdhU, paDisevaNa mUla-uttaraguNe y| paDiseviyavvayaM khalu davvAdi catuvidhaM hoti| cU. dAra-gAhA, tattha paDisevagotti dAraM / paDisevaNaM paDisevayatI ti paDisevago, soya sAhU |tu saddo sAhu avadhAraNe pUraNe vA / tassa ya paDisevagassime bhedA / purisA napuMsagA itthI / tattha purise tAva bhaNAmi - [bhA.77] purisA ukkosa-bhajjhima, jahannayA te caubvidhA hoti| ___kappaTTitA pariNatA kaDayogI ceva trmaannaa|| cU.esA bhaddabAhusAmi-katA gAhA / paDisevaga-purisA tivihA ukkosa-majjhimajahannA ete vakkhamANasarUvA / je te ukkosAdi se catubvihA hoti| kahaM ? ucyate, bhaMga-vigappeNa / sA yabhaMga-rayaNa-gAhA imA[bhA.78] saMghayaNe saMpannA, dhiti-saMpannA ya hoMti trmaannaa| sesesu hoti bhayaNA, saMghayaNa-dhitIe itare y|| cU. saMghayaNe saMpannA dhiti-saMpannA ya hoMti, esa paDhama-bhaMgo / taramANa tti saNNAsitaM ciTThau / bhaNitAu jamaNNaM taM sesaM hoti / paDhamabhaMgo bhaNito, sesA tinnibhNgaa| tesu bhayaNA nAma sevatthe / kiM puNataM bhajaM? saMghayaNaM ti / bitiyabhaMga saMghayaNeNa bhaya |dhiti-vjiyN kuru |soy imo-saMghayaNa-saMpaNNo no dhiti-saMpaNNo bitIya tti / tatiya bhaMgo dhiIe bhajo, no saMghayaNabhajjo / so ya imo-no saMghayaNa-saMpanno dhiti-saMpanno / iyare tti iyarA nAma saMghayaNa-dhitira Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pIThikA - [bhA. 78 ] hitA / so cauttho bhNgo| imo-no saMghayaNa - saMpaNaNA no dhiti-saMpaNNA / evaM ete bhaMgA ratitA // codaga Aha - jati ukkosAdipurisa - tigaM to bhaMga-vigappiyA cauro na bhavaMti / aha cauro tigaM na bhavati / pannavaga Aha - je ime bhaMga-vigappiyA cauro ete ceva, tato bhaNNaMti / kahaM ? bhannati - [bhA. 79] purisA tivihA saMghayaNa, dhitijuttA tattha hoMti ukkosA / egatarajuttA majjhA, dohiM vijuttA jahannA u // cU. paDhama-bhaMgillA ukkosA / sesaM puvvaddhassa kaMThaM / egatarajuttA nAma dvitIya - tatiyabhaMgA / te do vi majjhA bhavaMti / dohi vi vijuttA nAma saMghayaNa-dhitIhiM / esa cautthabhaMgo / ee jahannA bhavaMti / evaM caurovita bhavaMti / je te bhaMgavigappiyA cauro purisA te anena pacchaddha-bhihieNa cauvikappeNa ciMtiyavvA // kappaTThitA nAma jahAbhihie kappe TThitA kappaTThitA / te ya jinakappiyA tappaDivakkhA pakappaTThitA / pakappaNA pakappo bheda ityarthaH / taMmi TThitA pakappaTThitA / avavAdasahite kappe TThiya tti bhaNiyaM bhavati / pariNatA nAma suteNa vaeNaya vattA, tappaDivakkhA nAma apariNatA / kaDajogI nAma cautthAdi tave katajogA, tappaDivakkhA akaDajogI / taramANA nAma je jaM tavo kammaM ADhaveMti taM vinittharaMti tappaDivakkhA ataramANA / pacchaddha-sarUvaM vakkhAyaM // iyANiM caubhaMgavigappiyA purisA kappaTThitiAdisu ciMtijjaMti - ato bhannati - [ bhA. 80] ukkosagA tu duvihA, kappa - pakappaTThitA va hojjAhi / kappaTThitA tu niyamA pariNata - kaDa - yogitaramANA / / cU. duvihA ukkosagA paDhamabhaMgillA / tu saddo dugabhedAvadhAraNe / so imo dubhedo kappa pakappA puvva - vakkhAyA eva / idANiM taramANA saNNAsiyaM padaM samoyarijjati / kappe pakappe vA TThitA paDhama-bhaMgillA niyamA, taramANA kayakiccaM padayaM / idANiM kappa-pakappaTThitA pattegaso ciMtijaMti / kappaTThitA jinakappiyA / tu saddo patteya niyamAvadhAraNe / pariNatA suteNaM vayasA ya niyamA / kaDa - jogiNo tve| taramANagA te niyamA / kappaTThitA gatA / / pakappaTThitA bhaNNaMti / ao bhaNNati [ bhA. 81] je puNa ThitA pakappe, pariNata - kaDa - yogi tAi te bhaitA / taramANA puNa niyamA, jeNa u ubhaeNa te baliyA / / cU. je iti niddese / puNa iti pAdapUraNe / pakappe therakappe / pariNaya- kaDa - jogitteNa bhaiyA / bhaya saddo patteyaM / kahaM bhatitA ? jeNa therakappitA gItA agItA ya saMti vayasA solasa-vAsAto parato ya saMti tamhA te bhajjA / taramANA puNa niyamA / kamhA ? ucyate, jeNa u ubhayeNa te baliyA / ubhayaM nAma saMghayaNa - ghitisAmatyAo ya jaM tavokamma ADhaveMti taM nittharaMti gato paDhamabhaMgo / / 81 / / iyANi majjhimA purisA bitiya - tatiya-bhaMgillA bhaNNati[ bhA. 82 ] majjhA ya bitiya -tatiyA, niyama pakappa-TThitA tu NAyavvA / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 nizItha-chedasUtram -1bitiyA pariNata-kaDa-yogitAe bhaitA tare kiNci|| cU. majjhA iti majjhimapurisA / bitiya tti bitiyabhaMgo / tatiya tti ttiybhNgo| niyamA iti avassaM / niyama-saddAo jinakappa-budAso, pakappAvadhAraNaM / pakappo therakappo / nAyavvaM bodhvvmiti|tuavdhaarnne, kimavaghArayati? imaM-doNha vimajjhillabhaMgANa sAmaNNamabhihiyaM, viseso bhannati / bitiyA iti bitiyabhaMgillA / paraNayatteNa kaDajogitteNaya bhaiyA pUrvavat / tare kiMci tti tarati zaknoti, kiMciditi svalpataramiti / / kahamappataramiti bhaNNati[bhA. 83] saMghayaNeNa tu jutto, adaDha-dhiti na khalu savvao atro| dehasseva tu sa guNo, na bhajati jeNa appeNa // cU. saMghayaNeNa ya jutto saMpaNNo ityarthaH / adaDha-dhiI dhitivirahitaH / na iti pddisehe| khluavdhaarnne|svvso sarvaprakAreNa |akrHasmrth, dvipratiSedhaH prakRtiMgamayati taratyevetyarthaH kahaM dhiti-virahito taro? bhannati, dehasseva u sa guNo "dehaM" sarIraM, "guNo" uvgaaro| nagAropaDisehe / bhajjati visaaymuvgcchti|jenn yasmAtkAraNAt / appeNaM stokenetyarthaH / gato bitiybhNgo| iyANiM tatio[bhA. 84] tatio dhiti-saMpanno, pariNaya-kaDayogitA viso bhito| ege puNa taramANaM, tamAhu mUlaM dhitI jmhaa|| cU. tatio tti tatiya-bhaMgo / dhiti-saMpaNNo dhRti-saMpaNNo dhRti-yuktaH, saMghayaNa-virahitaH / avisaddA kiMci tarati dhiti-saMpaNnatvAt / puvvaddhassa sesaM kaMThaM / egetti ege AyariyA / puNa visesaNe / taramANaM ti samatthaM / taditi taiyabhaMgillaM / Ahuriti uktavaMtaH kamhAkAraNAtaramANaMbhaNNaMti? bhaNNati-tavassa mUlaMdhitI jmhaa|| kahapuNaduviha-saMghayaNuppattI bhavati? bhaNNati[bhA. 85] nAmudayA saMghayaNaM, dhitI tu mohassa uvasame hoti / tahavi satI saMghayaNe, jA hoti dhitI na saahiinne|| cU. nAma iti chaTThI mUla-kamma-pagaDI / tassa bAyAlIsuttarabhedesu aTThamo saMghayaNabheo nAma / tassa pukkhaludayA pukkhala-sarIrasaMghayaNaM bhavati / dhititti dhiti-saMghayaNaM / moho nAma cautthA mUlakamma-pagaDI, tassa khaovasamA dhitI bhavati / visesao barittamohakkhaovasamA tattha visesao nokasAyacarittamohanIyakhaovasamA / tattha visesao aratikhaovasamA |evN duviha-saMvayaNuppattI bhvti| codaka Aha- "jati saMghayaNa-dhitINa bhiNNANupattIkAraNANi kamhA taiyabhaMgo ataramANago kajati?" / pannavagAha-jai vibhiNNANuppattIkAraNANi taha vi sati saMghayaNe, "sati' tti vijamANe saMghayaNe, jA iti jArisI, hoti dhitI, na sA saMghayaNa-hINe bhavati, tamhA taiyabhaMgo ataramANago / ketImateNaM puNa taramANa eva / gao tatiyo bhaMgo // iyANiM cauttho. [bhA. 86] carimo pariNata-kaDa, yogittAe bhaio na savvaso atro| Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 86] rAtI-bhatta-vivajjaNa, porisamAdIhiM jaMtarati / / cU.carimo cautthabhaMgo / sesaM puvvaddhassa kaMThaM |jo dhiti-sArIra-saMghayaNa-vihINo kahaM puNa savvasoatarona bhavati? ucyate-rAtI-bhattaM, jaMyasmAt kAraNAt, evamAdi pratyAkhyAnaM, tarati, tamhA na savvaso ataro / gao cautthabhaMgo purisa-paDisevago ya / / iyANiM napuMsagitthi-paDisevagA bhaNNaMti[bhA. 87] purisa-napuMsA emeva, hoMti emeva hoMti itthiio| navaraM puNa kappaTTitA, itthIvagge na kAtavvA / / cU. napuMsagA duvihaa-itthii-npuNsgaaypuris-npuNsgaay|itthii-npuNsgaa apavvAvaNijjA je te purisa-napuMsagA appaDiseviNo chajjaNA-vaddhiya 1, cippiya 2, maMta 3, osahi uvahatA, 4,Isitto 5, devasatto 6, ete jahA purisA ukkossagAdi-causubhaMgesukappaTThiyAdi-vikappehiM ciMtitA tahe te viciMteyavvA / itthiyAo vievaM ceva / navaraM jinakappiyA itthI na bhavati / vargo nAma strIpakSaH / paDisevago tti dAraM gataM / / ___ idAniM paDisevaNe tti dAraM / tattha vayaNaM "paDisevaNa mUla-uttaraguNe yatti sA paDisevaNA duvihA[bhA. 88] dappe sakAraNaMmi ya, duvidhA paDisevaNA samAseNaM / ekkekkA vi ya duvidhA mUlaguNe uttaraguNe ya / / / cU. dappa iti jo anegavyAyAmajogga-vaggaNAdikiriyaM kareti nikkAraNe, so dappo / sakAraNami yatti nANa-dasaNANi ahikicca saMjamAdi-jogesuyaasaramANesupaDiseva tti, sA kappo / samAseNa saMkheveNa / ekkekkA vitti vIpsA, dappiyA duvihA kappiyA dubheyA / dappeNaM jaM paDisevati taM mUlaguNA vA uttaraguNA vA, kAreNa vi jaM paDisevati taM mUlaguNA vA uttaraguNA vaa|| jaMca paDisevatitaM paDiseviyavvaM / taM ca imaMgAhApacchaddheNa gahiyaM paDiseviyavvaM taM khalu davvAdicatubvihaM hoti" / davvaM AdI jesiMtANimANidavvAdINi / tANiya davva-khetta-kAlabhAvA / davvato saceyaNamaceyaNaM vA / khettao gAme ranne vA / kAlao subhikkhe vA dubhikkhe vA bhAvao haTTho vA ahaTTho vA paDisevaNA paDiseviyavvANi dovidArANi jugavaMgacchissaMti |jo paDiseviyavvamaMtareNa paDisevaNA na bhavati / tattha jA sA mUlaguNa-paDisevaNA sA imA[bhA. 89] mUlaguNe chaTThANA, paDhame hAthami navaviho bhedo| sesesukkosa-majjhima-jahanna davvAdiyA cuhaa|| cU. mUlA guNA mUlaguNA Adya-guNA pradhAnaguNA ityarthaH / tesupaDisevaNA jA sA chaTThANA bhavati, chasu ThANesu bhavati tti bhaNiyaM hoti / tANi ya imANi-pANAtivAo, 1 musAvAo, 2 adattAdANaM, 3 mehuNaM, 4 pariggaho, 5 rAtIbhoyaNaMca 6 / ettha paDhamaTThANaM paannaativaato| tattha navaviho bheo / so ya imo-paDhavikkAo AukkAo teU-vAU-vaNassai-betiMdiyateiMdiya-teiMdiya-cauriMdiyA paMciMdiyA / sesesu tti musAvAo-jAva-rAtIbhoyaNaM / eesiM ekkakkaM tivihaM ti ya, ime tibhedA-ukkoso, majjhimo, jahanno / davvAdiyA cauha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 nizItha-chedasUtram -1tti-ukkosa-musAvAo cauvviho davvao khettao kAlao bhaavo| majjhimo vi cauvviho davvAtiGka / jahannao vicauvviho davvAdi ngk| evaM adattAdAnamavi duvAlasaM bhedaM / mehuNaM pi, parigraho vi, rAtIbhoyaNaM pi duvAlasabhedaM / ukkosaM puNa davvaM evaM bhavati bahuttato sArato vA, mullato vA / evaM majhe vi tinni bhedA, jahanne vi tinni bhedA / ukkosadavvAvalAve ukkoso musAvAto, majjhime majjhimo, jahanne jahanno / evaM adattAdisu vijoyaNijjaM / khettao jaMjattha khette acciyaM majjhimaMjahannaM vA / kAlatojajattha kAle acciyaM majjhimaMjahannaM vA / bhAvao vi vaNNAdi-guNehiM ukkosa-majjhima-jahannaM vA / evaM buddhIe AloeuM joyaNA kAyavvA / ___ahavA sesesukkosa-majjhima-jahanna tti, jeNa musAvAraNa abhihieNa pAraMciyaM bhavati esa ukkoso musAvAo, jeNa puNa dasarAiMdiyAti jAvaaNavaDhaM esa majjhimo,jeNapaMcarAiMdiyANi esa jahanno / evaM adattAdAne vi-jAva-rAtIbhoyaNe vi / ahavA davvAdiyA cauha tti, evaM paDisevitavvaM gahiyaM |ahvaa eyaMpadaM evaMpaDhijati, dappAtiyA cauhA, je te mUlaguNe chaTThANA ee dappAdi-cauha-paDisevaNAe paDiseveti / / sA ya imA - [mU. 90] dappe kappa-pamattANAbhoga Ahaccato ya carimA tu| paDiloma-parUvaNatA, attheNaM hoti aNulomA / cU. dappa-paDisevA kappa-paDisevA pamAya-paDisevA appamAya-paDisevA / jA sA 'apamatta-paDisevA sA duvihA-anAbhogA Ahaccao ya / carimA nAma appmtt-pddisevaa| etAsiM kamovaNnatthANaM appamattAdipaDiloma-parUvaNA kAyavvA / attheNaM puna esA ceva anuloma-parUvaNayA |es akkhrttho|| idAnaM vittharo bhannati / codakAha - "jati paNAtipAyAdi chaTThANassa davvAdi cauhA paDisevA katA to jA puvvaM bhaNiyA "dappe sakAraNaMmi ya duvihA" sA iyANiM na ghaDae, jai duhA-cauhA na ghaDae, aha cauhA-to duhA na ghaDae, evaM puvvAvaraviroho / pannavaga Aha-nona ghaDae, ghaTata eva, kathaM ? ucyate[bhA. 91] eseva catuha paDisevaNA tu, saMkhevato bhave duvidhA / dappo tu jo pamAdo, kappo puNa appamattassa // cU. eseva tti jA puvvabhaNitA / cauhA cauro bheyA dppaadiyaa| tupUraNe / saMkhevo samAso, na vittharotti bhaNiyaM bhavejja / duhA dubheyaa| kahaM ? dappAo kappAo, jopamAo so dappo, tamhA egattA egA dappA pddisevnnaa| kappo puNa appamattassa / appamAto kappo bhannati / tamhA egattA egA kappiyApaDisevaNA / evaM do bhaNNaMti / ahavA kAraNakajjamavekkhAto egattaM puhattaM vA bhvti|pmaayaa dappo bhavati appamAyA kappo / ettha diTuMto bhaNNati jahA taMtUopaDo, taMtukAraNaM paDo kajaM, jamhA kAraNaMtaramAvaNNA taMtava eva paDo, tamhA taMtupaDANaM egattaM / jamhA puNa taMtUhiM paDakajaM na kajjati tamhA annattaM / evaM pamAdadappANaM egattaM puhuttaM vA, appamAya-kappANa vi egattaM puhattaM vA / jao evaM tamhA paDisevaNA caubvihA vA, na etya doso|| iyAniM sIso pucchati- "kahaM pamAo dappo, appamAo vA kappo' ? gurU bhaNati suNasu jahA bhavati Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #E pIThikA - [bhA. 92] [bhA. 92] na ya savvo vipamatto, Avajati tadha viso bhave vdho| jaha appamAdasahi, AvaNNo vI avahao u|| cU. ativAtalakkhaNo dappo / anupayogalakkhaNaH pramAdaH / nANAtikAraNAvekkha akappasevaNA kappo / uvaogapuvvakaraNakriyA lakkhaNo apramAdaH evaM sarUvaThitesu gAhattho avayArijati / na iti paDisehe / savva iti-aparisese / pamattopamAyabhAve varseto / Avajati pANAtivAe / jati viya sopamAdabhAvevaTTamANo pANAtivAyaM NAvajjati tahA vi soniyamA bhave vho| ___ sIso pucchati- "pANAivAyaM aNAvaNNo kahaM vahao?" / gururAha - ettha vi anno dilutokjjti|jh appamAya pacchaddhaM / "jahA" jeNappagAreNa, "appamAyasahio' appamAyayuktaityarthaH / AvaNNo vi pANAtivAyaM avahago bhavati / bhaNiyaM ca "uccAliyaMmi pAde" - gAhA / "na ya tassa tannimitto" gAhA / / jahA sa sati pANAtivAe appamatto avahago bhavati evaM asati pANAtivAe pamattatAe vahago bhavati / jao evaM tamhA cauhA paDisevaNA duvihA bhavati dappiyA kappiyA y|| ___dappa-kappANaM kammovaNatthANaM puvvaM kappiyAvakkhANaM bhaNAmi / codagAha-tatiyapAeNa "paDilomaparUvaNatA" kahaM ? "dappikAyAH pUrvaM nipAtanaM kRtvA kalpikAyA vyAkhyA kahaM pUrvamucyate?" atrocyate - attheNaM hoi anulomA artha pratItya kalpikA eva pUrva bhavatItyarthaH / kahamattheNaM hoti anulomA ? / bhannati[bhA. 93] appataramacciyattaraM, egesiM puvva jataNa--paDisevA / taMdoNha ceva juJjati, bahUNa puNa accitaM aMte / / cU. appattaratti / atreke AcAryA AhuryadalpasvarataraM tatsarvaM dvaMde hi pUrva nipatati, yathA--plakSanyagrodhau / arcitataraM ti / anne puNarAhuryadarcitaM tatpUrvaM nipatati, yathA mAtApitaro vAsudevArjunau ityAdi / etANi kAraNANi icchamANA AyariyA puvvaM jayaNapaDisevaNaM bhaNaMti / vayaM puNa brUmaH - taM doNha ceva pacchaddhaM / "tadi" ti alpasvaratvaM arcitatvaM vA, "dvAbhyAMce" ti padAbhyAM, yujjate ghaTate ityarthaH, na tu bahUnAM / codaka Aha - "bahuANa kahaM" ? ucyate - bahUNa puNa arcitaM aMte / "bahUnAM' padAnAM "puNa" saddoavadhAraNe, "acciyaM" padaM "aMte" bhavati, yathA bhImArjunavAsudevA / ukkamakAraNANi abhihitAni / / idAniM samavatAro[bhA. 94] doNhaM vacaM puvvaciyaM tu bahUyANa accittaM aMte / __ appaMca ettha vaccaM, jataNA teNaM tu paDilomaM / / cU. jadA dopayANi kappiAjaMti dappiyA kappiyA ya tadA doNhaM vaccaM puvvacciyaM tu, kappiyaM acciyaM padaM taM puvvaM vattavvamiti |daa bahU payA kappiAjaMti, dappo kappo pamAo appamAto, tadA bahuANaM acciyaMaMte, aMtapadaM apapamAto, so puvvaM vattavyo / ahavAappaMca ettha vaccaM, teNa vA puvvaM bhanAmo / jayaNA iti jynnpddisevnnaa| teNa iti kAraNeNa / paDiloma iti pacchANupuvvItyarthaH / nizcayataH idaM kAraNaM vayamicchamANA kappiyAyAH pUrva nipAtanaM kRtavaMtaH / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 [bhA. 95] na pamAdo kAtavvo, jataNa--paDisevaNA ato paDhamaM / sA tu anAbhogeNaM, sahasakkAreNa vA hojjA / / cU. jamhA pavvayaMtasseva paDhamaM ayaMmuvadeso dijjati "apramAdaH karaNIyaH sadA pramAdavarjitena bhavitavyaM / " ato eteNa cara kAraNeNaM, jayaNapaDisevaNAe puvviM nivAyaM icchAmo, na tu appasaramacciyaM vA kAuM / baMdhAnulomatAe vA aMte appamattapaDisevaNA bhaNitA, atthato puNa vakkhANaMtehiM paDhamaM vakkhANijjati teNa aNulomA ceva esA, atthao na paDilomA, siddhaM aNulomakkhANaM / sA appamAyapaDisevaNA duvihA - anAbhogA, havvato a / "carimA tu" eyaM ceva payaM vipaTThataraM nikkhivati / sA u anAoghaeNaM pacchaddhaM kaMThaM // anAbhoge sahassakAre ya do dArA / anAbhogo nAma atyaMtavismRtiH / anAbhoga paDisevaNA sarUpaM imaM : :- [bhA. 96] nizItha - chedasUtram - 1 annatarapamAdeNaM, asaMpauttassa novauttassa / rIyAdisu bhUtatyesu avaTTato hotaNAbhogo // cU. paMcavihassa pamAyassa iMdiya - kasAya - viyaDa - niddA - viyahA - sarUvassa eesiM egatareNAvi asaMpauttassa ayuktasyetyarthaH 'novauttassa rIyAtisu bhUyatthesu' "no" iti paDisehe, uvautto manasA STinA vA, yugaaNtrplogii| rIya ti iriyAsamitI gahitA, Adi saddAto annasamitIto ya / etAsu samitIsu kadAcit esarieNaM uvauttattaNaM na kayaM hojjA appakAlaM sarite ya micchAdukkaDaM deti / bhUyattho nAma vaAra - vihAra - saMthAra - bhikkhAdi saMjamasAhikA kiriyA bhUtattho, ghAvaNavaggaNAdiko abhUtattho, avaTTao paannaativaate| evaM guNavisiTTho hoaNAbhogo ahavA evaM vakkhANejjA, asaMpauttassa pANAtivAteNa IriyAdisamitINa jo bhUyattho taMmi avaTTaM to hotaNAbhogo tti / sesaM pUrvavat / iha anAbhogeNa jati pANAtivAyaM nAvaNNo kA paDisevaNA ? ucyate, jaM taM anuvauttabhAvaM paDisevati sa eva paDisevaNA iha nAyavvA / gato anAbhogo / / idAniM sahassakkAro / tassimaM sarUvaM [bhA. 97] bhaNNati puvvaM apAsiUNaM, chUDhe pAdaMmi jaM puNo pAse / na ya tarati niyatteuM pAdaM sahasAkaraNametaM / cU. puvvamiti paDhamaM cakkhuNA thaMDile pANI paDileheyavvA, jati diTThA to vajaNaM / apAsiUNaM ti jati na diTThA taMmi thaMDile pANI / chUDhe pAyamiti puvvaNasiyathaMDilAo ukkhitte pAde, cakkhupaDilehiya thaMDilaM asaMpatte aMtarA vaTTamANe pAde / jaM puNo pAsetti "jami" ti puvvamadiTThe pANiNaM "puNo " paccho "passejja" cakkhuNA / na tarati na sakketi - nasaNakiriyavvAvArapaviyaTTaM pAyaM niyatteuM / pacchA diTTha-pANiNo uvariM nisito pAo / tassa ya saMghaTTaNaparitAvaNAkilAdovaNAdayA pIDA katA / esA jA sahassakArapaDisevA / sahassAkaraNameyaM ti sahasAkaraNaM sahasakkaraNaM jANamANassa parAyattassetyarthaH / "etami" ti eyaM sarUvaM sahasakkArassa / idAniM sahasakkArasarUDhovaladdhaM paMcasu vi samitIsuniyotijjati / tattha paDhamA ya iriyAsamito [ bhA. 98] diTThe sahassakAre, kuliMgAdI jaha asiMmi visamo vA / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 98] Autto yAtI, taDi-saMkamaNa uvahi-saMthAre / cU.jatiNA asaNAti-kiriyApavatteNaappamatta-IriovatatteNa diTThopANI, kAyajogo ya puvvapayatto, na sakkai niyateuM evaM sahasakkAreNa vAvAdito kuliNgii| taDisaMkamaNaM vA Autto kareti / taDI nAma chiNNaTaMkA / uvahiM saMthAragaM vA vA uppAeMto / savvattha Autto jati vi kuliMgaM vAvAteti tahavi abaMdhako so bhaNio / / codagAha - "kiM vuttaM kuliMgI? kANi vA liMgANi? ko vA liMgI? / pannavagAha[bhA. 99] kucchitaliMgakuliMgI, jassa va paMceMdiyA asNpunnnnaa| liMgiMdAyAI attA, liMgI to gheppate tehiM / / cU. ku saddo aniLuvAdI, kussiteMdriya ityarthaH / sesaM kaMThaM / jasseti jassa pANiNo / paMceMdiyA asaMpanna tti, asthi paMciMdiyA, kiM tarhi, asaMpuNNA, jahA asaNNiNo pariphuDatthapariccheiNo" na bhavaMti tti bhaNiyaM cauriMdriya ityarthaH / so kuliNgii| liMgamiti jIvasya lakSaNaM, yathA apratyakSo'pyagnidhUmena liMgyate jJAyate ityarthaH / evaM liMgANiMdriyANiM, ato AtmA liMgamasyAstIti liNgii| AtmA liMgI kahaM gheppate? tehiM iMdiyairityarthaH // codagAhaM - "kahaM puna so appamatto virAheti?" / pannavagAha - jaha asiMmi visame vA / eyassa vakhANaM [bhA. 100] asiM kaMTakavisamAdiSu, gacchaMto sikkhio vi jatteNaM / cukkai emeva muNI, chaliMjatI appamatto vi|| cU. asI khaggaM / jahA tassa dhArAe gacchaMto susikkhio vi Autto vi laMchijjai / kaMTagAgiNNo vA jo paho teNa gacchaMtassa Auttassa vi kaMTao laggati / visamaM ninnonnataM / Ati saddAo nadItaraNAisujatteNaM prayatnena / cukkati chalijjati / esa diTuMto / iNamatthovaNao evamavadhAraNe / muNI sAhU / iriyAsamitI gtaa| idANiM bhAsAsamitI / koti sAhU sahamA sAvajja bhAsaM bhAsejja / na ya sakkio nigghettuM vAogo / evaM bhAsA samitIe sahassakkAro / so bhajjhatthavisohIe suddho ceva / ettha bhAsAsamitisahassakkAro bhaNNati[bhA. 101] assaMjatamatarate, vaTTai te puccha hojja bhAsAe / vaTTati asaMjamo se, anumati kerisaM tamhA / / cU. asaMjato gihattho / ataraMgo gilANo taM sAhU pucchejja sahasakkAreNa - "vaTTati tti" laTThati / taM ca kiM assaMjamo asaMjamajIviyaM vA / ettha sAhuNo suhumavAyAjogehiM anumatI labbhati / evaM hojja bhAsAe tti bhAsAsamitIe sahassakAro / vaTTati asaMjamo se gayatthaM / nA anumatI bhavissati, tamhA evaM vattavyaM , kerisaM iha vayaNe atthAvattipaogeNa vi suhumo vi anumatidoso na labbhati / gatA bhAsAsamitI // idANiM tinni samitIo jugavaM bhaNNati[bhA. 102] diTThamanesiyagahaNe, gahanikkheve tahA nisagge vA / puvvAiTTho jogo, tinno sahasA na nigghettaM // cU. diTThamanesiyagahaNe tti esa esaNAsamitI / gaha-nikkheve tti aayaann-nikkhevsmitii|thaanisggetties pariThAvaNiyA smitii|pcchddhnn|tinnh visruuvNkNtthN|esnnaasmitiie Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 nizItha-chedasUtram -1 uvautto na diTThamaNesaNijjaM pacchA diTuM na sakio gahaNajogA niyatteuM / evaM sahasakkAro esaNAsamitIe bhavati / evaM gahaNa-nikkhevesu vi / puvvAiTTho na sakkito jogo nigghettuM / tahA nisagge vi bhaNio shskaaro|| evaM anAbhogeNa vA sahasakkAreNa vA paDisevie vi baMdho na bhavati / jato bhaNNai[bhA. 103] paMcasamitassa muNiNo, Asajja virAhaNA jadi hvejaa| rIyaMtassa guNavao, suvvattamabaMdhao so u|| cU.paMcahiMsamitIhiM samiyassa jayaMtassetyarthaH / muNiNo sAdhoH / Asanna tti erisamavatthaM pappa pANivirAhaNA bhavati / rIyaMtassa kAyajoge pavattassa / guNavataH guNAtmanaH / suvvattaM pariphuTaM / abaMdhao so u / "tu" saddo avadhAraNe / gayA appmaaypddisevnnaa|| idANiM avasesAo tinni / etAsiM katarA puvvaM bhAsiyavvA ? ucyate, alpataratvAt tRtIyA vattavyA, pacchA paDhamA bitiyAyaegaTTA bhaNihiMti / sAyapamAya-paDisevaNApaMcavihA [bhA. 104] kasAya-vikahA-viyaDe, iNdiy-nidd-pmaaypNcvihe| kalusassa ya nikkhevo, cauvidho kodhAdi ekkaaro|| cU. kasAyapamAdo 1, vigahApamAdora, vigaDapamAdo 3, iMdiyapamAdo 4, niddApamAdo 5, kalussa yatti kasAyapaDisevaNA ghitaa| "ca" sadAo kasAyA cauvvihA-koho mANo mAyA lobho / etesiM ekkekassa nikkhevo cauvviho davvAdI kAyavvo / so ya jahA Avassate tahA daTThavyo / tattha kohaM tAva bhaNAmi / kohAdi ekkAretti / kohupattI jAtaM Adi kAuM ekkArasa bhedo bhavati / te ya ekkArasabheyA[bhA. 105] appattie asaMkhaDa-nicchubhaNe uvadhimeva pNtaave| uddAvaNa kAlusse, asaMpattI ceva sNpttii|| cU, appattiyaM pccmriskrnnN|asNkhddvaacigoklho / tamuvAyaM karetijeNa sa gacchAto nicchubmati / uvakaraNaM vA bAhiM ghatta tti hArAve tti vA / paMtAvaNaM laaDAdibhi / uddavaNaM mAraNaM kAlusse kasA uppattI gheppati / appattiyAdi-jAva-paMtAvaNA asaMpatti-saMpattIhiM guNiyA dasa / AdikasAyauppattIe sahitA ete ekkArasa / / imaM pacchittaM[bhA. 106] lahuo ya dosu dosua, gurugo lahugA ya dosu ThANesu / do catuguru do chalahu, aNavaThekkArasapadAsu // cU. AdisAuppattIe lhuo|appttiie asaMpattIe lahugo, sNpttiiemaasguruN|asNpttiie asaMkhaDe mAsaguruM, saMpattIe Gka / nicchubhaNe Gka, saMpattIe kA / uvakaraNassa hAravaNe asaMpattIe kA, saMpattIe phu| paMtAvaNassa asaMpattIe phu, saMpattIe aNavaThThappo / evaM uddavaNavajA ekkaarspdaa||ahvaa ekkArasapadA AdikasAuppattIkAraNaM vajeUNa uddAvaNasahiyA ekkArasa / ahavA gAthA[bhA. 107] lahugo gurugo gurugo, do caulahugA ya do ya cugurugaa| ___ do challahuM aNavaThTho, carimaM ekkArasapayANi / / cU. (imA rayaNA)-appattIe saMpattIe mAsalahu~, saMpattIe maasguruN|asNkhdde asaMpattIe Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 107] mAsaguruM, saMpattIe Gka / nicchubhaNe asaMpattIe Gka, saMpattIe GkA / uvakaraNahAravaNassa asaMpattIe GkA, saMpattIe phuM / paMtAvaNassa asaMpattIe phu saMpattIe aNavaTTappo / uddavaNe pAraMcI / evaM vA ekkArasapadA || ahavaNNo Adeso bhannati - [bhA. 108] 47 lahuo ya dosu ya, guruo lahugA ya dosu ThANesu / do cauguru do challahu chaguruA cheda mUladugaM // cU. ee pannarasA paaycchitaa| etesiM ThANaTThANaNiyoyaNA bhannati / codagAha -acchato tAva TThANaNiyoyaNaM, idaM tAva nAumicchAmi kahamappattiyamuppaNNaM / pannavagAha-sahasA va pamAdeNaM, appaDivaMde kasAie lahuo / ahamavi ya na vaMdissaM, asaMpa-saMpatti lahugurUo // [bhA. 109] cU. egeNa sAhuNA sAhU abhimuho diTTho / so ya teNa vaMdio / teNa ya annakariyAvA - vArovautteNa annatarapamAyasahiteNa vA "appaDivaMde" ti tassa sAhussa vaMdamANassa jaMtaM paDivaMdaNaM na paDivaMdaNaM appaDivaMdaNaM / ahamaNeNa na vaMditto tti ksaatito| evaM tamappattiyamuppaNNaM / idANiM niyoyaNA tassedaM kasAtiyamettassa ceva lahuo / taduttaraM kasAtito evaM ciMteti-jayA eso vaMdassati tayA ahamapi ceyaM na paDivaMdissaM / tassa asaMpattIe mAsalahu~ / saMpattI mAsapuruM / akkharatto kaMTho // [bhA. 110] - evamasaMkhaDe vI, asaMpagurugo tu lahuga saMpatte / nicchumaNamasaMpatte, lahucciya nINite gurugA // cU. asaMkhaDe asaMpattIe mAsagurUM Gka / nicchubhaNe asaMpattIe Gka / saMpajIeGkA / nINito nAma nicchUDho ghADitetyarthaH // [bhA. 111] uvadhI haraNe gurugA, asaMpa-saMpattio ya challahuyA / paMtAvaNasaMkappe, challahuyA acalamAnassa // cU. uvahiM harAmi vA hAremi vA asaMpattIe kA saMpattIe phuM / paMtAvaNa saMkappo nAma jaTThi - muTThi - koppara - ppahArehi gahaNAmi tti ciMtayati / acalamANassa tti tadavasthasseva kAyakiriyamayuM jaMtassa phuM // [bhA. 112] paharaNamaggaNe chagguru, chedo diTThami aTThamaM gahite / uggaNa dinna amae, navamaM uddAvaNe carimaM // cU. ito ito paharaNaM lauDAdi maggiumAraddho, tattha se phuM / teNa ya maggaMteNa diTThe, cakkhuNivAe kayamette ceva cchedo / gaMtUNaM hattheNa gahiyaM ettha se aTTamaM / mAsalahUAto gaNitaM mUlaM aTThamaM bhavati, jassa rusio tassa uggiNaM paharaNaM NavamaM bhavati, diNNe pahAre jati na mato tahA vi navamaM ceva, aNavaTTappaM ti bhaNiyaM hoti / pahAre diNNe mato siyA carimaM / carimaM nAma pAraMvI, carimAvasthitatvAt / paDhama-bitiya - tatiya AdesANa sAmaNNalakkhaNAgAhA / / visesao paDhamA esassimA - [bhA. 113] appattiyAdi paMca ya, asaMpa-saMpatti saMguNaM dasao / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 nizItha-chedasUtram -1 kodhuppAdaNameva tu paDhamaM ekkArasa padAni // cU. appattiya padaM AdiM kAuM jAva paMtAvaNaM tava paMcappadA / ete asaMpatti-saMpattipadehiM guNitA dasa bhavaMti / eyaM diha vi AdesANaM sAmaNNaM / imaM paDhamAdese vaisesayaM kohauppAyaNameva u paDhamaM eteNa sahitA ekkArasa padA bhavaMti sesaM kaMThaM / evaM kovi ahikaraNaM kAuM[bhA. 114] tivvANubaddharoso, acayaMto dharettu kusalapaDisiddhaM / tinhaM egatarAe, vaccaMte aMtarA dosA // cU. tivvo aNubaddho gRhItvetyarthaH / tivveNa vA roseNa aNubaddho appA jassa so tivvANurosabaddho / acaeMto asato dharettumiti khamiuM / bhAvakusalA titthakarA, paDisiddho nivArito, koha iti vayaNaM daTThavvaM / evaM so teNa tivveNa roseNa aNubaddho / jeNa se saha ahikaraNaM samuppannaM taM pAsitumasakkeMto gaNAtovaccitumAraddho / tiNhamegatarApattiM vakkhamANaM / aMtarA iti mUlagaNAto niggayassa annaM agaNaM apAveMtassa aMtaraM bhavati / dosa iti virAhaNA / / tiNhamegatarAe tti padassa vakkhA [bhA. 115] saMjama AtavirAghaNA, ubhayaM vA tatiyagaM ca pacchittaM / nANAditigaM vA vi, aNavatthAdi tigaM vA vi // cU. saMjamo sattarasaviho, tassa egabheyassa vA virAhaNaM kareti / Ata iti appA, tavvirAhaNaM vA vAla - khANu- kaMTAdIhiM vA / ubhayaM nAma saMjamo AyA y| virAhaNA saddo pattegaM / ahavA tigaM nANa-daMsaNa-saMjamavirAhaNANaM tigaM, se pacchittaM bhavati / ahavA tigaM nANavirAhaNA sutthe ahaMtassa vistariyaM apucchaMtassa, daMsaNavirAhaNA apariNato caragAdIhiM duggAhijjati, carittavirAhaNA egAgI itthigammo bhavati / ahavA tigaM, aNavatthAdI tigaM vA vi evaM so gaNAo niggao, annovi sAhU ciMteti ahaM pi niggacchAmi, aNavatthIbhUto gacchadhammo / na jahA vAiNo tahA kAriNo micchattaM jaNeMti ahiNavaghammANaM / virAhaNA AyasaMjamo / / AyavirAhaNA khANu-kaMTagAdIsu / saMjamavirAhaNA imA - [ bhA. 116] ahavA vAto tiviho, egiMdiyamAdI - jAva - paMciMdI | paMcaNha cautthAI, ahA ekkAdi kallANaM // cU. ahava tti vikappadarisaNe / avAdo doso / tiviho tti egiMdiyavAto, vigiliMdiyAvAto, paMcediyAvAto | ahavA "vAto tiviho" tti pacchittavAto tiviho / so ya egiMdiyAdi jAva peMceMdiesu vAtAtiesu bhavati so imo / paMcaNha tti egiMdiyA - jAva - paMceMdiyA, cautthAdi ti cautthaM Adi kAuM-jAva-bArasamaM / egidie cautthaM / beidie chaTuM / teiMdie aTThamaM / cauridie dasamaM / paMceMdie bArasamAM / Nkko Aeso / ahavA egidie egakallANayaM - jAva - paMciMdie paMcakallANayaM / vitio Adeso / etesu jo egidiesu pacchittAvAo so jahaNNo / viMgaliMdiesu majjhimo / paMceMdiesu ukkoso / esa tiviho pAcchattAvAo / ee do AdesA / dANapacchittaM bhaNitaM // ahavA do ee| imo tatio Avatti pacchitteNa bhaNNati [ bhA. 117] chakkAya causu lahugA, paritta lahugA ya guruga sAdhAre / - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 117] saMghaTTana paritAvaNa, lahuguru ativAyaNe mUlaM // cU. chakkAya tti puDhavAdI-jAva-tasakkAiyA / causu tti, eesiM chaNhaM jIvanikAyANaM causu puDhavAdivAukkAiyaMtesu saMghaTTaNe lahugo, paritAvaNe gurugo, uddavaNa caulahugA / parittavaNassaikAie vi eva ceva / sAhAraNavaNassatikAie saMghaTTaNe mAsaguruM, paritAvaNe uddavaNe GkA / saMghaTTaNa-paritAvaNe tti vayaNA / suttattholahugurugA iti caulahuMcauguruca gahitaM sesA pacchittAasthato daTThavvA / paMciMdiya saMghaTTaNe chagurugA, paritAvei cheo, uddaveti mUlaM / dosu aNavaTThI, tisu pAraMcI / esa akkharatto / imo vittharao attho / puDhavi-Au-teuvAu-parittavaNassatikAe ya etesu saMghaTTaNe mAsalaGka, paritAvaNe bhAsaguruM, uddavaNe Gka / anaMtavaNassatikAye saMghaTTaNe mAsaguruM, paritAvaNe Gka, uddavaNe ngk| evaM beiMdiesucaulahuADhattaM challahueTThAti / teiMdiesucauguru ADhattaM chaggurue hAti, caridiyANa challahu ADhattaM chee dvAti paMcaMdiyANa chaggurugADhattaM mUle hAti, esa paDhamA sevaNA / ato paraM abhikkhAsevaNAe heTThA hANaM muccati, uvarikaM vaDDijati / puDhavAti-jAvaparittavaNassaikAiyANa bitiyavArAe mAsagurugAti cauguruge hAti, evaM-jAva-aTThamavArAe carimaMpAvatiM, navamavArAe paritAvaNecevacarimaM, damavArAe saMghaTTaNecevacarimaM, evaM sesANa vi saTThANAto carimaM pAveyavvaM / esa koho bhaNio / sesakasAesu vi yathA saMbhavaM bhANiyavvaM / kasAya tti dAraM gayaM // iyANiM kaha tati dAraM[bhA. 118] ithikahaM bhattakahaM, desakahaM ceva taha ya raaykh| etA kahA kahate, pacchitte maggaNA hoti|| cU. pacchaddhaM kaMThaM / ithikaha tti dAraM / itthINa kahA itthikahA / sA cauvvihA imA - [bhA. 119] jAtIkahaM kulakahaM, rUvakahaM bahuvihaM ca siNgaarN| __ etA kahA kahite, catujamalA kAlagA cturo|| cU. etA iti jAtimAdiyAo / caujamala tti cattAri "jamalA" mAsaTTavijjati / mAsasAmaNNe kiM gurugA lahugA? / bhannati, "kAlagA" kAlaga tti gurugA mAsA / tehiM cauhiM mAsehiM cauguraga tti bhaNiyaM bhavati / erisagA caugurugA cauro bhavaMti / jAikahAe cauguruM, kulakahAe cauguru, rUvakahAe cauguruM, siMgArakahAe cauguraM / evaM curo|jaatiie tavakAlehiM lahugaM, kule kAlaguruM tavalahugaM, rUve tavagurugaM kAlalahuM, siMgAre dohiM vi guruN| ahavA cattAri jamalA jAtimAtisu bhavaMti-ke te kAlagA cauro caugurugaM ti bhaNiyaM bhavati? tavakAlaviseso taheva / ahavA cauro tti saMkhA, jamalaM do, te ya tavakAlA, tAni tvkaalaajuylaannicurttibhnniyNbhvti|kaalgaa iti bahuvayaNAcauguru, tANicaugurugANi curo| aggaddhassa vakkhANagAhA imA[bhA. 120] mAti-samutthA jAtI, piti-vaMsa kulaM tu ahava uggaadii| vaNNA '' kitti ya rUvaM, gati-pehiti-bhAsa siNgaare|| cU. mAuppasAdA rUvaM bhavati, jahA somalerANa, evaM jA kahA sA jAikahA / piupasAdA [ 154 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 nizItha-chedasUtram -1rUvaM bhavati, jahA ego suvaNNagAro aJcatyaM rUvassI gaNigAhiM bhADi dAuM nijati riukAle, jA teNa sA rUvassiNI bhavati, evaM kula-kahA / sesaM kNtthN| itthIkahA dosadarisaNatthaM[bhA. 121] Aya-para-mohudIraNA, uDDAho suttmaadiprihaannii| baMbhavate aguttI, pasaMgadosAya gmnnaadii| cU.ithikahaM kareMtassaappaNo mohodIraNaMbhavati, jassavA kahetiparassatassa mohudIraNaM bhavati / ithikahaM kareMto suo loeNaM uDDAho- 'aho jhANovayuttA tavassiNo" jAvaithikahaM kareMti tAvatA suttprihaannii| AdisaddAtoatthassa, annesiNcsNjmjogaannN|bNbhvve aguttI bhavati / bhaNiyaMca vasahi kaha nise jiMdi ya, kuTuMtara puvvakIliya paNAta / __ atimAyAhAra vibhUsaNA ya, nava bNbhcerguttiio|| evaM aguttI bhavati / pasaMga eva doso pasaMgadoso kahApasaMgAo vA dosA bhavaMti te ya gamaNAdI gamaNaM unnikkhamai / "Adi" saddAo vA kuliMgI bhavati, saliMgadvito vA agAriM paDisevati saMjatiM vA hatthakammaM vA kareti / ithikaha tti dAraM gataM // idAni bhattakaha tti dAraM bhattassa kahA bhattakahA / sA caubvihA imA[bhA. 122] AvAyaM nivvAvaM, AraMbhaM bahuvihaM ca niTThANaM / etA kathA kathite, caujamalA sukkilA curo|| cU.caujamalA sukkilA cauro, vakkhANaMtaheva, tavakAlavisesiyaM, navaraMsukkilatteAlAvo sukkilA nAma lahugA / aggaddhassa vakkhANa[bhA. 123] sAgaghatAdAvAvo, pakkApakko u hoi nivvaavo| AraMbha tittirAdI, niTThANaM jA stshssii| cU. sAgo mUlagAdi, sAgo ghayaM vA ettiyaM gacchati / pakkaM apakkaM vA parassa dijjati so nivvAvo / AraMbho ettiyA tittiradi bharati / niTThANaM nipphattI, jA lakkheNaM bhavati / / AhArakahA-dosa-darisaNatyaM gAhA[bhA. 124] AhAramaMtareNAti, gahito jAyaI sa iMgAlaM / ajiMtiMdiyA oyariyA, vAto va aNuNNadosA tu // cU. aMtaraM nAma AhArAbhAvo / AhArAbhAve vi accatthaM giddhassa sataH jAyate sa iMgAladoso / kiM cAnyat-loke parivAto bhavati / ajiiMdiyA ya ete, jeNa bhattakahAo kareMtA ciTThati / rasaniMdiyajaye ya sesiMdiyajato bhvti| odariyA nAma jIvitA heuM pavvaiyA, jena AhArakahAe acchaMti, na sajjhAe sajjhANajogehiM / kiM cAnyat-aNunnAdoso yatti / gehIo sAtijaNA, jahA aMtaduTThassa bhAva-pANAtivAto, evaM ettha vi sAtijaNA sAtijaNAo ya chjjiivkaayvhaannnnnnaabhvti| "ca" saddAo bhatta kahA-pasaMgadosA, esaNaMna soheti|aahaarkh tti dAraM gataM / idAniM desakahA [bhA. 125] chaMdaM vidhI vikappaM, nevatthaM bahuvihaM janavayANaM / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 125] etA kathA kathite, catujamalA sukkilA cauro // cU. pacchaddhaM taheva / aggaddhassa imA vakkhA[bhA. 126 ] chaMdo gammAgamaM, vidhI rayaNA bhujjate va jaM puvvi / sAraNIkUvavikappo, nevatthaM bhoyaDAdIyaM // 51 cU. chaMdo AyAro / gaMmA jahA lADANaM mAuladuhiyA, mAusassa dhUyA agaMmA / vihI nAma vittharo, rayaNA nAma jahA kosalavisae AhArabhUmI haritovalittA kajjati, paubhiNipattAiehiM bhUmI atyarijjati, tato pupphovayAro kajati, tao pattI Thavijjati, tato pAsehiM karoDagA kaTToraga maMkuyA sippIo ya TThavijJjaMti / bhujjate ya jaM pubvaM jahA kAMkaNe peya, uttarAvahe sattuyA, annesu vA jaM visaesu dAUNa pacchA aNegabhakkhappagArA diti / sAraNIkUvAIo vikappo bhannati / nevatthaM bhoyaDAdIyaM bhavati / "bhoyaDA" nAma jA lADANaM kacchA sA marahaTThayANaM bhoyaDA bhannati taM ca bAlappabhitiM itthiyA tAva baMdhaMti jAva pariNIyA, jAva ya AvaNNasattA jAyA, tato bhoyaNaM kajjati, sayaNaM meleUNa paDao dijjati, tappabhiiM phiTTai bhoyaDA // idAnaMdesakahA- dosa-darisaNatthaM bhaNNati [ bhA. 127] rAga-ddosuppattI, sapakkha- parapakkhao ya adhikaraNaM / bahuguNa imo tti deso, sottuM gamaNaM ca annesiM // cU. desakahAte jaM desaM vaNNeti tattha rAgo iyare doso / rAga-dosao ya kammabaMdho / kiM ca sapakkheNa vA parapakkheNa vA saha ahikaraNaM bhavati / khaM ? ? sAdhU egaM visayaM pasaMsati avaraM niMdati, tato sapakkhe parapakkheNa vA bhaNati tumaM kiM jANasi kUvamaMDuko, to uttarapadyuttarAto adhikaraNaM bhavati / kiM cAnyat, dese vaNijamANe anno sAhU ciMteti "bahuguNo imo deso vaNNio" souM tattha gacchati / desakaha tti dAraM / / idANiM rAyakahA rAjJo kahA rAjakahA sA cauvvihA - [bhA. 128] aiyANaM nijjANaM, balavAhaNakosameva saMThANaM koThAraM ] / etA kahA kahate, catujamalA kAlagA cauro // cU. valavAhaNaM tatio bheo / kosameva koTThAgAraM cauttho bheo / kepi evaM evaM paDhaMti-'"kosameva saTThANaM" / tattha vala - bAhaNakosameva savvaM ekkaM / saMThANamiti cautthaM / sesaM gAhAe kaMThaM / purimaddha-vakkhANaM imaM [bhA. 129] ajjha atiyAti nIti va, niMto eMto va sobhae evaM | bala - kose ya pamANaM, saMdvANaM vaNna nevatthaM // cU. aja iti ajjadinaM / atijAti pavisati / nIti niggacchati / jAtassa ranno niMtaniMtarasa vibhUtI taM daddUNa annesiM purato silAghayati / ahavA so rAyA dhavalaturagAdirUDho kayaseharo vilevaNovalittagattopurao pauMjamANajayasaddo anega-gaya-turaga-raha- kayaparivAro niMto ayaMto vA evaM sobhati / balaM sArIraM senAbalaM vA / vAhaNaM / ettiyaM tesu ettiyaM pamANaM / eyaM kahaM kareti / koso jahiM rayaNAdiyaM davvaM / koTThAgAro jattha sAlimAi ghaNNaM / taMmi vA ettiyaM pamANaM / je puNa saMTThANaM paDhaMti tassimaM vakkhANaM "saMTThANaM" ti vaNNa-nevatthaM, saMTThANaM rUvaM, vaNNo suddhasAmAdi, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1nevatthaM parihANaM ||raaykhaa-dos-drisnntthN bhaNNati[bhA. 130] cAriya corAhimarA-hitamArita-saMka-kAtu-kAmA vA / bhuttAbhuttohAvaNa kareja vA AsaMsapayogaM // cU. sAhU nilayaTTitA rAyakahaM kahemANA acchaMti / te ya sutA rAyapurisehiM / tANa ya rAyapurisANa evamuvaTThiyaM cittassa-jai paramattheNime sAhU to kimeesiM rAyakahAe / nUnaM ete cAriyA bhaMDiyA, corA vA vesa paricchannA / ahimarA nAma daddaracorA |assrynnN vAhiyaM keNai ranno / ranno vA sayaNo keNai aditRRNa maarito| etesu sNkijjti| ahavA cAriyA coresu saMkA / ahimarattaM assaharaNaM vA mAraNaM vA kAu kAmA / vA vikppdrisnne| ahavA rAyakahAe rAyadikkhiyassa aNusaraNaM, bhuttabhogiNo saikaraNaM, itaresu kouyaM / punaH smaraNakoueNaM ohAvaNaM kareja, kArija vA AsaMsa-paogaM / AsaMsa paogo nAma nidAnakaraNaM / rAyakaha tti dAraM gayaM // idAniM viyaDe tti dAraM[bhA. 131] viyaDaM giNhai viyarati, paribhAeti taheva paribhuMje / lahugA catu jamalapadA, madadosa agutti gehI y|| cU. viyaDaM majjaM, taM saDagharAo AvaNAo vA geNhai / kevalaM eM bitiyapadaM / vitarai tti keNai sAhuNA AyariyAtI koi pucchitoahamAsavaMgeNhAmi, so bhaNai-evaM karehi, eyaM vitaraNaM / etaM paDhamapayaM / baMdhANulomA geNhaNa padAto pacchA kayaM / paribhAeti tti deti parivesayatItyarthaH / etaMtatiyapadaM / paribhujati abhyavaharatItyarthaH / cautthaM padaM / kamasoduTTatarANi / pacchittaM bhannati / lahugA iticaulahugAtecauro bhvNti| kahaM? vitaramANassa caulahuM, geNhamANassa vi caulahu~, paribhAemANassa vicaulahuM, bhuMjamANassa vicaulahuM / jamalapadaM nAma tavakAlA / tehiM visesiyA kajaMti / paDhamapae dohiM lahuM, bitiyapade kAlaguruM, tatiyapade tavaguruM, cautthe dohiM pi guruM, dosadarisaNatthaM bhaNNai / madadosa agutti gedhI ya / "madadoso" nAma "madyaM nAma pracurakalahaM, nirguNaM naSTadharmaM / nirmaryAdaM vinayahitaM, nityadoSaM tathaiva / nissArANAM hRdayadahanaM, nirmitaM kena pusAM, zIghraM pItvA jvalitakulizo, yAti zakro'pi nAzam / / vairUpyaM vyAdhipiMDaH, svajanaparibhavaH kAryakAlAtipAto, vidveSo jJAnanAzaH smRtimatiharaNaM viprayogazca sadbhiH / pAruSyaM nIcasevA, kulabalatulanA dharmakAmArthahAni, kaSTaM bhoH SoDazaite, nirupacayakarA madyapAnasya dossaaH|| "aguttI"nAma anegANi vippalavati vAyAe, kAeNa naccati, manasA bahuM ciMtAgulo bhavati / "geho" nAma atyarthaHmAsakti madyena vinA sthAtuM na zaknoti / viyaDetti dAraM gayaM // idAniM iMdie tti dAraM [bhA. 132] rAgotara gurulahugA, sadde rUve rase ya phAse ya / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 pIThikA - [bhA. 132] gurugo lahugo gaMdhe, jaM vA AvajjatI jutto|| __ cU. mAyAlobhehiMto rAgI bhavati / kohamANehiM to doso bhavati / sadde khve rase phAse ya etesu causu iMdiyatthesurAgaM kareMtassa caugurugA patteyaM / aha tesuMdosaM kareti to caulahuyaMpatteyaM gaMdhe rAgaM kareti mAsaguruM, dosaM kareti mAsalahu~ / aha saccitta-paiTTitai gaMdhaM jigghati mAsa guruM, acitt-pittttitaimaaslhuN|jNvaaaavjtitti jigghamANojasaMghaTTaNaparitAvaNaM kareti tanniSphaNNaM diJjati / ahavA jaM vatti anirdiSTasvarUpaM / Avajati pAvati / kiM ca taM saMvaTTana dIyaM juttotti egidiyANaM-jAva-paMceMdiyANaM ettha pacchittaM dAyavvaM / "chakkAya causu lahugA gAhA / / iMdie tti dAraM gayaM / idAni niddatti dAraM-sApaMcavihA-niddA, niddAniddA, payalA, payalA payalA, thINaddhIniddAti-caukka-sarUva-vakkhANa-gAhA[bhA. 133] suhapaDibohA niddA, duhapaDibohA ya niddaNiddA ya / payalA hoMti Thitassa, payalApayalA ya caMkamao / / cU. Thito nAma nisaNNo ubbhato vA gatipariNao na bhavati tassa jA niddA sA payalA bhavati / jo jo puNa gatipariNao jA nidA se bhavati sA ya payalApayalA bhannati / sesaM kaMThaM / NiddAdicaukkaM paDisiddhakAle AyaramANassa pacchittaM bhannati - / / [bhA. 134] divasa nisi paDhamacarime, catukka AsevaNe lhuumaaso| ANANavatthuDDAho, virAghaNA niddavuDDI y|| cU. "divasato" causu vi jAmesu / "nisA" rAtrI, tAe paDhamajAme carime vA jaame| caukkaM nAma niddA, niddAniddA, payalA, payalApayalA / 'osavaNaM' nAma etAsu vaddati / tattha se pattegaM pattegaM causuM vi mAsalahuM / nidAe doNha vilahuM, atinidAe kAlaguruM, payalAe tavaguruM, atipayalAe dohiM vi guruM / suvaMtANa ya imo doso bhagavatA paDisiddhe kAle suvao ANAbhaMgo kao bhavati, ANAbhaMgeNa ya caraNabhaMgo, jato bhaNiyaM- "ANAecciya caraNaM, tabbhaMgejANa kiM na bhaggaM tu / " aNavatthadoso ya ego paDisiddhakAle suvati, anno vi taM daTu suvati; "egeNa kayamakajaM kareti tappaccayA" gAhA / uDDAhoya bhavati-divasatoya suvaMto diTTho assaMjaehiM, te citayaMti- 'jahA esa nikkhittasajjhAyajjhANajogosuvatitaheva lakkhijjati rAtoratikilaMto", eva uDDAho bhavati / ahavA bhaNaMti - "na kaMmaM na dhammo aho suvvaittaM" - virAhaNA sutto AlIvaNage ddjjhejaa| niddabuDDiya yata uktaM "paJca varddhanti kaunteya ! sevyamAnAni nityshH| AlasyaM maithunaM nidrA, kSudhA''krozazca paJcamaH / / idAniM thINaddhI saudAharaNA bhannati-thINaddhI kimuktaM bhvti| ? bhaNNai, iddhaM cittaMtaM thINaM jassa accaMta darisaNAvaraNakammodayA so thINaddhI bhannati / teNa ya thINeNa na so kiMci uvalabhati / jahA ghate udake vA thINe na kaMciduvalabmati / evaM citte vi / ime udAharaNA[bhA. 135] poggala-moyaga-taMde, pharusaga vaDasAla-bhaMjaNe cev| niddappamAde ete, AharaNA evmaadiiyaa|| cU. poggalaM maMsaM / moyagA modagA eva / daMtA hatthidaMtA / pharusago kuMbhakaro / vaDasAlA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 ddaalii| ete paMcUdAharaNA thINaddhIe // poggalavakkhANaM[bhA. 136] pisiyAsi pubba mahisiM, vigiMcitaM dadru tattha nisi gaMtuM / annaM haMtuMkhaitaM, uvassayaM sesayaM neti // cU. jahA - egaMmi gAme ego kuDuMbI / pakkAriNa ya taliyANi ya timmaNesu ya anegaso masappagArA bhakkhayati / so yatahArUvANa therANa aMtie dhammaM soUNa pavvatito / virati gAmAisu / tena ya egastha gAme maMsathiehi mahiso vakiccamANo diTTho / tassa mAMsaahilAso jaao| so tenAbhilAseNa avvocchinneneva katA / saMjjhovAsaNaM paDisiyA ya porisii| tadabhilAsoceva sutto| suttasseva thINaddhI jAtA / so uchito gao mahisamaMDalaM / annaM haMtuM bhakkhiyaM sesaM AgaMtuM uvassagassa uvari ThaviyaM / paJcUse gurUNaAloeti "eriso suviNo dittttho"||saahuuhiN disAvaloyaM kareMtehiM diLaM kuNimaM / jANiyaM jahA esa thINaddhI / thINaddhiyassa liMgapAraMciyaM pacchittaM / taM se dinnaM // idAniM moago tti[bhA. 137] moyagabhattamaladdhaM, bhettu kavADe gharassa nisi khaati| . bhANaMca bharettUNaM, Agato Avassae viyaDe / cU. ego sAhU bhikkhaM hiDaMto moyagaM bhattaM pAsati / suciraM u ikkhiyaM / na laddhaM gao jAva tadajjhavasito sutto| uppannA thINiddhI / rAto taM gihaM gaMtUNa bhettUNa kavADaM modage bhakkhayati / sese paDiggahe ghettumaago| viyaDaNaM carimAte, bhAyaNANi paDilehaMteNa diTThA / sesaM poggalasarisaM // pharusagetti[bhA. 138] avaro pharusagamuMDo, maTTiyapiMDe va chiMdituM siise| egaMte pADeti, pAsuttANaM viyaDaNA tu|| cU. egatthapativAdagodAharaNANaM kamo ukkamo vA na vijjatIti bhannati pharusagaM / egaMmi mahaMte gacche kuMbhakAro pvvtito| tassa rAto suttassa thINiddhI udINNA / so yamaTTiyacchedabbhAsA samIvapAsuttANa sAdhUNa sirANi cchidiumAraddho / tANi ya sirANi kalevarANi ya egaMte pADeti / sesA osaritA / punaravi paasutto| sumiNamAloyaNaM pabhAe / sAhusaMhAraNaM nAyaM / dinnaM se liMgapAraMciyaM // daMte tti[bhA. 139] avaro vighADito, mattahatthiNA pura-kavADa bhettuunn| tassukkhaNettu daMte, vasahIbAhiM viyaDaNA tu|| cU. ego sAhU goyaraniggato hathiNA pakkhitto kaha viplaao| rusio ceva paasutto| udiNNA thINaddhI / uDio gto| purakavADe bhettUNa gtovaavaatito|dNtmuusle ghettUNa samAgao uvassayassa bAhiM ThavettA puNaravi sutto| pabhAe uchito / saMjjhovAsaNe suviNaM Aloeti / sAhUNaM disAvaloyaNaM / gayadaMtadarisaNaM / nAya, taheva visjjito| vaDasAla tti[bhA. 140] ubhAmaga vaDasANa, ghaTTito ke vi puvva vnhtthii| vaDasAlabhaMjaNANa, uvassayAloyaNa pabhAte / / ___ cU. uDbhAmagaM bhikkhAyariyA / ego sAhU bhikkhAyariyaM gao / tattha paMthe vaDasAla Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 140 ] rukkho / tassa sAlA pahaM ninneNaM laMghettuM gayA / so ya sAdhU uNhAbhihatagAo bhariyabhAyaNo tisiyamukkhio iriovautto vegeNa AgacchamANo tAe sAlakkhaMdhIe sireNa phiDito / suTTa paritAvio / rusio jAva pAsutto / zrINiddhIto udiNNA pauTThio rAo gaMtUNaM taM sAlaM gaUNa Agao / uvassaya-duvAre ThaviyatA / viyaDaNe nAyaM thINiddhI / liMga-pAraMcI kato / - kei AyariyA bhaNaMti - sopuvvabhave vanahatthI AsI / tato maNuya - bhavamAgayassa pavvaissa thINiddhI jAyA / puvvAbhAsA gaMtUNa vaDasAla-bhaMjaNANayaNaM / sesaM taheva / / thINaddhI - bala - parUvaNA kajjati [bhA. 141] kesava - addhabalaM pannaveMti, muya liMga natthi tuha caraNaM / saMgha va harati liMgaM, na vi ego mA game padosaM // 55 cU. kesavo vAsudevo / jaM tassa balaM tabbalAo addhabalaM thINiddhiNo bhavati / taM ca paDhama-saMghayaNiNo, na idANiM puNa sAmaNNabalA duguNaM tiguNaM chauguNaM vA bhavati / so a evaM balajutto mA gacchaM rusio vinAseja tamhA so liMga-pAraMcI gAyavvo / so ya sAnunayaM bhaNNati- "muya liMgaM natthi tuha caraNaM / " jati evaM guruNA bhaNito mukkaM to sohaNaM / aha na muyati to samudito saMgho harati, na ego mA egassa paosaM gamissati / paduTTho ya vAvAdissati // liMgAvara - niyamanatthaM bhaNNati [bhA. 142] avi kevalamuppADe, na ya liMgaM deti anatisesI se / desavata daMsaNaM vA, geha anicche palAtaMti / / cU. avi saMbhAvane / kiM saMbhAvayati ? imaM jati vi teNeva bhavaggahaNeNa kevalamuppADeti tahavi se liMgaM na dijjati / tassa vA annassa vaa| esa niyamo aNaisaiNo / jo puNa avahinANAdi satI so jANati na puNa eyassa thINiddhiNiddodayo bhavati, deti se liMgaM, itarahA na deti / liMgAvahAre puNa kajjramANe ayamupadeso / desavaotti sAvago hohi, thUlaga - pANAtivAyAiNiyatto paMca aNuvvayadhArI / tAni vA jai na tarasi tayA daMsaNaM geNha, daMsaNa - sAvago bhavAhi tti bhaNiyaM bhavati aha evaM pi aNuNijjamANo necchati liMgaM mottuM tAhe rAo suttaM mottuM palAyaMti, desAMtaraM gacchatItyarthaH / pamAyapaDisevaNa tti dAraM gayaM / / idANiM pacchANu-puvvakkameNa pakappiyA paDisevaNA pattA / sA puNa pattA vi na bhannati / kamhA ? ucyate, mA sisssevamavaTThAhati "puvvamaNunnA pacchA paDiseho" / ato puvvaM paDiseho paNNati / pacchA aNuNNA bhaNihiti / [bhA. 143] dappAdI paDisevaNA, nAtavvA hoti AnupuvIe / saTTA saTThANe, duvidhA duvidhA ya duvidhA ya // cU. dappiyA paDisevaNA bhannati / Adi saddAto kappiyA vi / ANuputhvI- gahaNAto pui dappiyaM bhaNAmi / pacchA kappiyaM / kesu puNa ThANesu dappiyA kappiyA vA saMbhavati ? bhaNNati-jaMtaM TThA bhaNiyaM mUlaguNa- uttaraguNesu / mUlaguNe pANAtivAisu, uttaraguNe piMDavisohAdisu / tattha mUlaguNesu paDhame pANAtivAte Navasu TThANesu / saTThANe saTThANe vIpsA, duvihA duvihA ya duvihA ya tinni dugA / / eesiM tiNha vi dugANaM imA vakkhANa - gAhAduvihA dappe kappe, dappe mUluttare puNo duvidhA / [bhA. 144 ] Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1kappammi vidu-vikappA, jataNAjataNA ya paDisevA // cU. pddhm-dugedppiyaakppiyaay| bitiya-dugeekkekkA mUluttare pUNo duvihaa| tatiya-duge jA sA kappiyA mUluttaresu sA puNo duvihA-jayaNAjayaNAsu / jayaNA nAma tipariyaTTa kAUNa appaNA pacchA paNagAdi paDisevaNA paDisevati, esa jayaNA / ahavA puDhavAisu saTThANe saTTANe duvihA-dappe kappe yA dutIya dugaMvIpsA-pradarzanArthaM / tatiyadurgamUluttare puNoduvihA paDisevaNA ahavA ANupuviggahaNe puDhavAikAyA gahitA / tesu ya duvihA paDisevaNA mUlaguNe vA uttaraguNe vA / paDhama-saTThANa-gahaNeNa mUlaguNA gahitA, dutiya-saTThANa-gahaNeNa uttaraguNA / mUlaguNe duvihA-dappiyA kappiyA ya / uttaraguNe vi-dappiyA kappiyA ya / mUlaguNe jA kappiyA uttaraguNe ya jA kappiyA etAo do vi duvihA / jayaNAte ajayaNAe ya / eveyaM ttiydugN||je saTThANA puDhavAdI atthato abhihitA te dappao paDisevamANassa uccariyaM pAyacchittaM dijjai / [bhA. 145] puDhavI AukkAe, teU vAU vaNassatI ceva / biya tiya cauro, paMciMdiesu saTThANa-pacchittaM // cU. etesu saTThANa-pAyacchittaM imaM-"chakkAya causu lahugA-" gAhA / esA gAhA jahA puvvaM vaNNiyA tahA daTThavvA // puDhavAisu saMkhevao pAyacchittamabhihiyaM // iyANiM puDhavAisu ekkakke visesa-pAyacchittaM bhannati-tattha paDhamaM puDhavikkAo / so imesu dAresu anugNtvyo| [bhA. 146] sasarakkhAihattha paMthe, nikkhitte scitt-miis-puddhviie| gamaNAi pappaDaMgula, pamANa--gahaNe ya karaNe y|| cU. dasa dArA / etesiMdArANaM saMkhevao pAyacchittadAnaM imaM[bhA. 147] paMcAdihattha paMthe, nikkhitte lahuyamAsiyaM miise| kaTTholla-karaNe lahugA, pappaDae ceva tasa pANA / cU.paMcAditi, sasarakkhAdi soraTThAvasANA ekkArasa pUDhavikkAiya atthA, etesujo Adi sasarakkhahattho taMmi paNagaM, sese puDhavikkAya-hatthesu paMthe ya mAsalahu / sacitte puDhavikAe anaMtaranikkhitte lahugA / jattha jattha muso puDhavivakAo tattha ttthmaaslhuN| mIsa-puDhavikkAya darisaNaM ima-"kaTTholla" kaTaM nAma halAdiNA vAhiyaM, ullaM nAma AukkAeNa, so mIso bhavati / vAullagamAdikaraNecaulahugA / pappaDae vacaulahugA / "ca" saddAogamaNaM / aMgulappamANagahaNe ya caulahugA / pappaDae rAivivaresu tasA pavisaMti, te virAhijaMti, takkAyanipphaNNaM tattha paaycchittN|| idAniM sasarakkhAdi dasa dArA patteyaM patteyaM sapAyacchittA vivarijaMti- tattha paDhamaM dAraM sasarakkhAdi hattha tti| sasarakkhaM Adiryasya gaNasya soyaM sasarakkhAdI gaNo / kaH punarasau gaNaH ucyate / 1 purekamme 2 pacchAkamme 3 daulle 4 sasiNiddhe 5 sasarakkhe 6 maTTi-AUse / 7 hariyAle 8 hiMgulae 6 maNosilA 10 aMjaNe 11 loNe / 12 geruya 13 vaNNiya 14 seDiya 15 soraThThiya 16 piTTha 17 kukusa 18 ukkuDe ceva / ete aTThArasa kAyanipphaNNA piMDesaNAe bhaNiyA htthaa| tattha je puDhavikAyahatthA tehiM iha paoyaNaM, najejAU vaNassatIkAya hatthA ato puDhavikAyahatthANa sesakAyahatthANa ya vibhAgappadarisaNatthaM bhaNNati Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [ bhA. 148 ] [ bhA. 148 ] 57 sasaddhi duhAkamme, roDa kuTTe ya kuMDae ete / mottUrNa saMjoge, sesA savve tu patthivvA // cU. jatthUdayabiMdU na saMvijjati taM sasiNiddhaM / duhA kammaMti purekammaM, pacchA kammaM / udaullaM ettheva daTThavvaM / ete AukkAyahatthA / roTTo nAma loTTo, rattayorekatvAlloTTo bhannati / ukkuTTho nAma sacittavaNassatipattaMkura-phalANi vA udUkkhale chubbhaMti, tehiM hattho litto, esa ukkuTTha- hattho bhannati / kuMDagaM nAma saNhataMdulakaNiyAo kukusA ya kuMDagA bhaNNaMti / ete vaNassati - kAya - hatthA ete motatUNaM saMjoge ete Au - vaNassati - hatthe mottUNa, saMjogo nAma jehiM saha hattho jujjati sa saMjogo bhannati / ato ete hatthasaMjoge mottUNa sesA savve u patthiyavvA puDhavikAya - hattha tti bhaNiyaM bhavati / te ime - sasarakkhAdi hatthA, AdiggahaNAto maTTiyAdi- - jAva- soraTThiyatti ekkarasa hatthA / etehiM ihAdhikAro / ato bhaNNati [ bhA. 149 ] kara- matte saMjogo, sasarakkha paNagaM tu mAsa loNAdI / atthaMDila-saMkamaNe, kaNhAdapamajjaNe lahugo / / cU. sasarakkhAdihatthe tti dAraM - karo tti hattho, matto ya bhAyaNaM / saMjogo nAma caukkabhaMgo kAvvo / so ya imo - sasarakkhe hatthe sasarakkhe matte 1 sasarakkhe hatthe no matte 2 no hatthe matte 3 no hatthe no matte 4 / Adi bhaMge saMjogapAyacchittaM do paNagA / bitiya -tatitesu ekkevakaM paNagaM cauttho bhaMgo suddho / mAsa loNAdi tti / sIso pucchati - kahaM sasarakkhahatthAnaMtaraM maTTiyA hatthaM mottUNa loNAdiggahaNaM kajati ? Ayariya Aha-eyaM sese hatthANa majjhaggahaNaM kayaM / ahavA baMdhANulomA kayaM / itarahA maTTiyAi hatthA bhANiyavvA / tesu ya ekkkke kara-mattehiM caubhaMgo kAyavvo / paDhamabhaMge do mAsalahu~, bitiya-tatiesu ekkekkaM mAsalahuM, carimo suddho / sasarakkhAdi hatthe tti dAraM gayaM / idANiM paMthe tti dAraM - paMthe tti dAraM / paMthe vaccaMto thaMDilAo athaMDilaM saMkamati, atti-bhUmIta sacitta-bhUmIM saMkamati, atti- bhUmIto sacitta-bhUmI saMkamatitti bhaNiyaM bhavati / kaNhabhUmIo vA nIlabhUmI saMkamati / ettha avihi-vihi-padarisaNatthaM bhaMgA / te imeapamajjaNe tti, na paDileheti, na pamajjati / na paDilehei, pamajjai / paDileheti, na pamajjati / cauttha-bhaMge do vi kareti / (navaraM) - duSpasi lehiyaM duppamajjiyaM 4, duppaDilehiyaM supamajjiyaM 5 / suppaDilehiyaM duppamajjiyaM 6, suppaDilehiyaM supamajjiyaM 7 / Adillesu tisu bhaMgesu mAsalahu / paDhame tavaguruM kAlalahuM, bitie tavalahuM kAlaguruo, tatie dohi lahuo / cauttha - paMcama - chaTThesu paMcarAiMdiyA, evaMceva tavakAlavisesitA / carimo suddho / paMthe tti dAraM gayaM // iyANiM nikkhitte-tti dAraM- nikkhittaM duvihaM - sacitta - puDhavi - nikkhittaM, mIsa - puDhavinikkhittaM ca / jaMtaM sacitta- puDhavi - nikkhittaM taM duvihaM- anaMtara - nikkhittaM, paraMpara- nikkhittaM c| mIse vi duvihaM - anaMtare, paraMpare ya / etesu sacitta- mIsa aNaMtara - paraMpara-nikkhattesu pacchittaM bhaNNati Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 nizItha-chedasUtram -1 [bhA. 150] sacitta-naMtara-paraMpare ya, lahugA yahoti lahugo y| mIsAnaMtara lahuo, paNagaMtu paraMparapatiDhe / cU. sacitta-puDhavikAe anaMtara-nikkhitte caulahugaM, paraMpara-nikkhittemAsalahuM / mIse puDhavikAe aNaMtara-nikkhitte mAsalahuM, paraMpara-nikkhitte paMcarAtiMdiyA / nikkhitte tti dAraM gayaM // sA puNa mIsA puDhavI kahiM havejjA ? bhannati - [bhA. 151] khIraduma-heTTha paMthe, abhinava kaTTholla iMdhaNe mIsaM / porisi ega duga tige, thoviMdhaNa-majjha-bahue y|| cU. khIradumA vaDa-uMbara-pippalA, etesiM mahurarukkhANa heTThA mIso / sA ya kAlato eva ciraM ghoviMghaNasahiyA egaporisI mIsA parato sacittA, majhivaNasahiyA do porusIo mIsA, purato sacittA, bahuiMghaNasahitA tinni porusIo mIsA, parato scittaa| ege AyariyA evaM bhaNaMti / anne puNa bhaNaMti jahA - ega du-tinni porisIo mIsA houM, parao acittA hoti / ettha pUNa iMghaNavisesAdovi AdesA ghaDAveyavvA / sAhAraniMghaNeNa ega-du-tiporisINaM mIsA, parato sacittA bhavati / asAdhAraNeNaM puNa acittAbhavati / mIse-kaTThaullage tti dAraM gataM / / idANiM gamaNe tti dAraM - Adi grahaNe NisIyaNaM tuyaTTaNaM ca gheppati / [bhA. 152] gAu ya duguNA duguNaM, battIsaMjoyaNAiM crmpdN| cattAri chacca lahu guru,chedo mUlaM taha dugaM ca // cU. sacitta-puDhavikAya-majjheNa 1 gAuyaM gacchati, 2 gAuyaM duguNaM addhajoyaNaM 3 addhajoyaNaM duguNaM joyaNaM 4 joyaNaMduguNaM dojoyaNAI 5 dojoyaNA duguNA cattAri joyaNAI 6 cauro duguNA aTThajoyaNA 7 aTTha duguNA solasajoyaNA 8 solasaduguNA battIsaM joyaNA / carimapadaggahaNAto paraM neiyaM duguNeNa / gAu Adi battIsa-joyaNAvasANesu aTThasu ThANesu pAyacchittaMbhannati / cattArichacca laha guru visesiyA cauropAyacchittA bhavaMti-1 caulahuaM, 2 caugurugaM, 3 chalahuyaM 4 chaguruyaM ti bhaNiyaM bhavati / 5 chedo 6 mUlaM 7 dugaM-aNavaThThappa 8 pAraMcayaM / ete gAuyAdisu jahAsaMkhaM dAyavvA paaycchittaa|| [bhA. 153] evaM tA sacitte, mIsaMmi sateNa aTThavIseNaM / __ havati ya abhikkhagamaNe, aTThahiMdasahiMca crm-pdN|| cU. evaM tA sacitte puDhavikkAe bhaNiyaM / mIsa-puDhavikkAe bhannati / mIsa-puDhavikkAe puNa gacchamANassa gAuyAdi duguNA duguNeNa-jAva aTThAvIsuttaraM sataM carimapadaM dasaTThANA bhavaMti etthapacchittaM paDhamemAsalahuM-jAva-aTThAvIsuttarasata pdepaarNciyNbhvti| etesiMceva abhikkhasevA bhannati / abhikkhasevA nAma puNo puNo gamaNaM / tattha pAyacchittaM bitiyavArAe sacitta-puDhavIe gacchamANassa gAuyAdicaugurUA ADhattaMjAvaM-solasajoyaNapade pAraMciyaM, tatiyavArAe chalahu ADhattaM aTThajoyaNapade pAraciyaM / evaM-jAva-aTThavArAe gAuyaM ceva gacchamANassa pAraMciyaM evaM mIsa-puDhavikkAe vi abhikkhagamaNaM / navaraM dasamavArAe gAute pAraMciyaM pAvati / gamaNAdi tti dAraM gataM / / idAniM pappaDae tti dAraM-- Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 154] [bhA. 154] pappaDae sacitte, lahuyAdI aTThahiM bhave sapadaM / mAsa lahugAdi mIse, dasahiM padehiM bhave sapadaM / cU. pappaDago nAma sariyAe ubhayataDesu pANieNa jA relliyA bhUmI sA, taMmi pANie ohaTTamANe tariyA vaddhA houM uNheNa chittA pappaDI bhavati / teNa sacitteNa jo gacchati gAuyaM tassa caulahugaM / dosu gAuesu cauguruyaM / evaM duguNA duguNeNa-jAva-battIsaM joyaNe pAraMciyaM |abhikkhsevaa tevajahA puddhvikkaae| mIse pappaDae gAuya 'duguNA' duguNeNamAsalahugAdijAva-aTThAvIsuttarajoyaNasate pAraMciyaM / abhikkhasevA jahevapuDhavikkAe / pappaDie tti dAraM - gataM ||idaanniN Adi saddo vakkhANijjati, aMtilladArassa ca sddoy| [bhA. 151] ThANa nisIya tuyaTTaNa, vAulaggamAdi karaNabhede ya / hoti abhikkhA sevA, aTThahiM dasahiM ca sapadaM tu|| cU. saccitte puDhavikAte pappaDae ya saccitte hANaM nisIyaNaM tuyaTTaNaM vA kareti / kareMtassa patteyaM caulahuyaM / "vAullagamAtitti" vAullagaM nAma purisa-puttalago, taM sacit - puDhavIe kareti caulahuyaM, kAUNa vA bhaMjati tatthaviGka / "Adi" saddAto gaya-vasabhAtirUvaM kareti bhaMjeti vA tattha vi patteyaM caulahugaM / etasiM ceva TThANa-nisIyaNa-tuyaTTaNa-karaNabhedANa patteyaM patteyaM / abhikkhasevAe aTThamavArAe paarNciyNpaavti| mIsa-puDhavikkAe viTThANAdi karemANassa patteyaM patteyaM / abhikkhasevAe aTThamavArAe pAraMciyaM pAvati / mIsa-puDhavikkAe vi hANAdi karemANassa patteyaM mAsalahuyaM / ThANAdisu patteyaM abhikkhasevAe dasamavArAe sapadaM pAvati / sapayaM nAma pAraciyaM / Adi sadaM taraladAraM gataM // idANiM aMgule tti dAraM[bhA. 156] caturaMgulappamANA, caura do ceva jAva catuvIsA / aMgulamAdI vuDDI, pamANa karaNe ya aDhe va // cuu.aNgul-rynnaataavbhnnti|curNglppmaannaa caurottiaMgulAdArabbha-jAva-cauro aMgulA aho khaNati esa paDhamo caukkago / cauraMgulA parato paMcaMgulAdArabma-jAva asa'gulA, esa bitio caukkago / evaM navamaaMgulAdArabbha-jAva bArasa, esa tatito caukkago / terasaMgulAdArabma-jAva-solasamaM, esa cauttho cukkgo| do ceva-jAva-cauvIsA solasaaMgulAparatodu-aMgula-viddhI kajati aTThArasa, vIsA, bAvIsA, cauvIsA / aMgulamAdI buDDitti aMgulAdAramacauraMgulayA duaMguliyA esA vuDDI bhaNiyA / Adi saddAto mIse vi evaM / navaraM-tattha Adiecha caukkagA kajaMti, parato caurodugA, evaM battIsaM aMgulA bhavaMti / dasaTThANA / esA aMgula-rayaNA / etesimaM pcchittNbhnnti|sccitteaNgulaadrbm-jaav-curo aMgulAkhaNati, etthculhuyN| paMcamatojAva aTThamaM, etthacauguruyaM / navamAo-jAva-bArasamaM, ettha challahuyaM / terasamAto jAva-solasamaM, ettha chaguruyaM / sattarasa aTThAramesu cheyo / auNavIsa-vIsesumUlaM / ekkviisbaaviisesuannvtthtthppo|teviis-cuviisesu paarNcii|abhikkhsevaa bhannati / pamANa karaNe ya advaiva abhivakhaNakhaNaNaM kareti tattha ppAmANaM aTThamavArAe pAraMciya ahavApamANa-karaNeyaaTevattipamANagahaNeNapamANadAraMgahitaM, karaNagrahaNeNakaraNadAraM gahiyaM, ca saddAo ghnndaarNghiyN| aMguladAraMpuNaahigataM cev| etesucausuviabhikkhasevaM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 60 kareMtassa aTTamavArAe pAraMciyaM bhavati / idANi mIsagapuDhavikkAyaM khaNaMtassa pAyacchittaM bhannati - mIse puDhavikkAe paDhamaM caukkaM khaNaMtassa mAsalahuM, bitiyacaukke mAsaguru, tatiyacaukke caulahuM, cautthacaukke cauguruM, paMcame caukke chalahu~, chaTTe caukke chaguruM, paNachavvIsaMgulesu cheo, sattaTThavIsesu mUlaM, auNatIsa-tIsasu aNavaTTho, ato paraM pAraMciyaM / mIsAbhikkhasevAe dasamavArAe pAraMciyaM pAvati / anne puNa AyariyA-saccitta-puDhavikkAe khaNaNAbhikkhAsevaM evaM vaNNayaMti-abhikkhaNeNaM aMgulaM ekkasiM khaNatiGka / bitiya vArAeGkA / tatiya vArAe phuM / cauttha vArAe phuM / evaM- - jAva- - cauvIsativArAe pAraMciyaM pAvati / evaM mIsevi battIsativArAe pAraMciyaM pAvati // 156 / / sIso pucchati kIsa uvari cauraMguliyA vuDDhI katA ahe duyaMguliyA ? Ayario bhaNati - [bhA. 157] uvariM tu appajIvA, puDhavI sItA''tAva'nilA'bhihatA / cauraMgulaparivuDDI, teNuvariM ahe duaMguliyA / / cU. kaMThA / aMgule tti dAraM gataM / / iyANi pamANe tti dAraM / tattha gAhA [ bhA. 158 ] kalamattAto addAmala catulahu duguNeNa aTThahiM sapadaM / mIsaMmi dasahiM sapadaM, hoti pamANaMmi patthAro / / cU. "kalo" caNago / tappamANaM sacitta - puDhavikkAyaM geNhati caulahuyaM / uvariM kalamattAto - jAvaaddAmalagappamANaM ettha vi "caulahuyaM" ceva / duguNeNaM ti ao paraM duguNA buDDhI payaTTati do addAmalagappamANaM sacitta- puDhavikkAyaM geNhati cauguruyaM / cau addAmalagappamANaM puDhavikkAyaM geNhati challahuaM / aTTha addAmalagappamANaM geNhati chaguruM / solasa addAmalagappamANaM geNhati tassa chedo / battIsAdAdamalagappamANaM geNhati mUlaM / causaTThi - addAmalaga ppamANaM gehati aNavaTTappo / aTThIsuttarasayaaddAmalagappamANaM geNhati pAraMciyaM / evaM aTThahiM vArehiM sapayaM patto / mIsaMmi dasahiM sapadaM hoti / pamANaMmi tti pamANadAre / patthAro tti addAmalagAdi duguNA duguNeNaM jAva - paMcasayArasuttarA / etesu mAsalahugAdI pAraMciyAvasANA pacchittA / evaM dasahi sapadaM // eseva attho puNo bhannati anyAcAryaracita-gAhAsUtreNa[bhA. 159] kalamAdaddAmalagA, lahugAdI sapadamaTThIuvIsaeNaM / paMce vArasuttara, abhikkhaTTahiM dasahiM sapadaM tu // cU. kaMThA / navaraM - abhikkhaTThahiM dasahiM sapadaM tu / esA abhikkhasevA gahitA / sacitta puDhavikkAte abhikkhasevAe aTThahi sapadaM, mIseabhikkhasevAe dasahiM sapadaM / pamANetti dAraM gayaM / / idANiM gahaNe tti dAraM / taM ca imaM - [bhA. 160] gahaNe pakkhevaMmi ya, egamanegehiM hoti catubhaMgo / di gahaNA tati mAsA emeva ya hoti pakkheve // cU. gahaNaM hattheNa, pakkhevo puNa muhe bhAyaNe vA / etesu ya gahaNa - pakkhevesu caubhaMgo / so imo, egaM gahaNaM ego pakkhevo, ega gahaNaM anegapakkhevA, anegANi gahaNANi ego pakkhevo, anegANi gahaNANi anege pakkhevA / evaM caubhaMgeSu pUrvavat sthiteSu paDhamabhaMge do mAsalahu, sesehiM tihiM bhaMgehiM jattiya gahaNA pakkhevA tattiyA mAsalahu / evaM bhAyaNapakkheve mAsalahu~, Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [ bhA. 160] ha-pakkheve puNa niyamA caulahuM / gahaNe tti dAraM gayaM / / idANi karaNe tti dAraM [ bhA. 161] vAullAdIkaraNe lahugA, lahugo ya hoti accitte / paritAvaNAdiNeyaM, adhiva-vinAse ya jaM vaNNaM / muha cU. vAullago purisa - puttalago, AdisaddAo goNAdirUvaM kareti / egaM kareti caulahuaM, do kareti caugurugaM, tihiM challahuaM, cauhiM chaguruyaM, paMcahiM chedo, chahiM mUlaM, sattahiM aNavaTTho, aTThahiM carimaM / mIse vi evaM / navaraM - mAsalahugAdi dasahiM carimaM pAvati / accitte puDhavikkAte puttalagAdi kareti, ettha vi asAmAyariniSphaNNaM mAsalahuM bhavati / paritAvaNAti neyaM ti vAullayaM kareMtassa jA hatthAdi paritAvaNA anAgADhAdi bhavati ettha pacchittaM / anAgADhaM pariyAvijjati Gka gADhaM pariyAvijjati GkA / paritAviyassa mahAdukkhaM bhavati ddi la ] / mahAdukkhAto mucchA uppajati 61 phuM / tI mucchAe kicchapANo jAto chedo| kiccheNa UsasiumAraddho mUlaM / mAraNaMtiyasamugghAteNa samohato aNavaTTo / kAlagato carimaM / ahavA puttalagaM paravinAsAya dappeNa kareti, taM maMteNa abhimaMteUNaM mammadese viMgheti, tassa ya parassa paritAvaNAdi dukkhaM bhavati / pAyacchittaM taheva / 'ahiva-vinAse ya jaM vaNNaM' ti ahivo rAyA, tassa vinAse ya kareti, taMmiya vinAsite juvarAyamaccAdIhiM nAe "jaM" te rusiyA tarasaNNassa vA saMghassa vA vaha baMdha-mAraNaM, bhatta - pAna - uvahi-nikkhamaNaM vA nivArissaMti etamaNNaM'' ti bhaNiyaM bhavati / gayA puDhavikkAyassa dappiyA paDisevaNA / / idANi puDhavikAyassa ceva kappiyA bhaNNati- tatthimA dAragAhA [ bhA. 162 ] addhANa kajja saMbhama, sAgariya paDipahe ya phiDiya ya / dIhAdIha gilANe, ome jataNA ya jA tattha // cU. nava dArA ete / navasu dAresu jA jattha jayaNA ghaDati sA tattha kattavvA / tattha addhANe tti paDhamaM dAraM / taMmi ya addhANadAre sasarakkhAdi hatthadArA dasa avavadijjaMti // tattha paDhamaM sasarakkhAdihatthe ti dAraM [bhA. 163 ] jaiumalAbhe gahaNaM, sasarakkhakaehiM hattha-mattehiM / tati bitiya paDhamabhaMge, emeva ya maTTiyA litte // cU. yatitvA alAbhe tattha paDhamaM tatiyabhaMgeNa, pacchA bitieNa, tato paDhamabhaMgeNa / eseva atidiTTho "emeva ya maTTiyAlitteti" / hattheti dAraM avavadiyaM // idAniM paMthetti dAraM avavatijjati - [ bhA. 164] sAgAriya turiyamaNabhogato ya apamajjaNe tahiM suddho / mIsaparaMparamAdI, nikkhittaM jAva geNhaMti // thaMDillAo annathaMDilaM saMkamaMte sAgAriya tti kAuM pAde na pamajjejjA, tureto vA tehiM kAraNehiM gilANAdiehiM na pamajjejjA, anAbhogao vA na pamajjejjA / apamajjUMto suddho "suddho "tti appayacchitta, tahiM ti athaMDile asAmAyArie vA / paMthe tti dAraM gataM / idAniM nikkhittaM ti dAra avavadati - "mIsa paraMpara" pazcArddhaM / ettha jayaNA paDhamaM mIsa- puDhavikkAya-paraMpara- nikkhittaM geNhati, Adi saddAto asati mIsae naMtareNaM geNhati asati Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 nizItha-chedasUtram -1 saJcittaparaMpareNa geNhati, asati sacittapuDhavikkAyaaNaMtaranikkhittaM pi geNhai / nikkhittaM ti dAraM gataM / / idAniM gamane ti dAraM avavatijati - puvvamacitteNa gaMtavvaM, tassAsatIte mIsateNaM gammati tatthimA jayaNA - [bhA. 165] gacchaMtI tu divasato, tatiyA avaNettu maggao abhe| thaMDilAsati khuNNe, ThANAti kareMti kattiM vA / / cU. gamaNaM duhA-sattheNa egAgiNo vA / jati nibbhayaM egAgiNo gacchaMti / divasato "taliyA" uvAhaNAo tA avaNettA aNuvAhaNA gcchNti| tassa ya satthasta "maggato" piTTao jati abhayaM to taliyAo avaNettu piTThao vaccaMti, sabhae majjhe vA purato vA nuvAhaNA gacchaMti jattha athaMDile satthasanniveso tasthimA jataNA-thaMDilassa asatI jaM tthAmaM sathillajaNeNa khuNNaM-maddiyaM-cauppaehiM vA maddiyaM tattha ThANaM kareMti, Adi saddAo nisIyaNaM tuyaTTaNaM bhaMjaNaM vaa| kattitti-chaMdaDiyA sAdaDI jati savvahA thaMDilaM natthi totaM kattiyaM patthareu ThANAi kareMti, kattiya abhAve vA vAsakappAdi patthareuM ThANAdi kareti / saccitte vi puDhavikkAe gacchaMtANaM eseva jayaNA bhANiyavvA / gamaNe tti dAraM gyN|| idAniM pappaDaMguladArA do vi egagAhAe avavaijjaMti -- [bhA. 166] emeva ya pappaDae, sabhayA'gAse va cilimiNinimittaM / khaNaNaM aMgulamAdI, AhAraTThA va 'he baliyA / / cU. jahA puDhavikkAe gamaNAdIyA jayaNA tahA pappaDae vi avisiTThA jayaNA nAyavvA / pappaDae tti dAraM gataM / idANiM khaNaNadAraM avavajjati-araNNAdisu jattha bhayamatthi tattha vADIe kajjamANIe khaNejjA vi| ahavA AgAse uNheNa paritAvijamANA maMDalinimittaM divasao cilamiNI-nimittaM khaNaNaM saMbhavati / taM ca aMgulamAdI-jAva-cauvvIsaM battIsaM vA bahutaragANi vA / ahavA mUlapalaMbanimittaM khaNejjA / ahavA "AhAraTThA va" khaNaNaM saMbhavati, uktaM ca-"api kaI mapiMDAnAM, kuryAtkukSiM nirNtrm"| sIsobhaNati-"uvariMakhayAceva saMbhavati, kiMahe khannati?"AyariyAha-vAtAtavamAdIhiM asosiyA sarasA ya ahe baliyA teNa ahe khaNNati / aMgule tti dAraM gyN|| idANiM pamANa-ggahaNa-karaNadArA egagAhAe avavaijaMti[bhA. 167] jAvatiyA uvaujjati pamANa-gahaNe va jAva pajjattaM / maMteUNa va viMdhai puttallagamAdi paDiNIe / cU. jAvatiyA uvaujjati tAvatiyaM geNhati pamANamiti pamANadAraM gahitaM / pamANe tti dAraM gyN| idAni gahaNadAraM avavadijjati - assa vibhAsA / gahaNe jAva paJjattaM tAva giNhati, anegaggahaNaM anegapakkhevaM pi kujA apajjatte / gahaNe tti dAraM gayaM / idAni vAullakaraNaM avavadijjati - "maMteUNa" gAhA pazcAddhaM / jo sAhu-saMghacetita-paDiNItotassapaDimA mimmayA nAmaMkitA kajjati, sAmaMteNAbhimaMtiUNaMmaMmadese vijjhati, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 167 ] 63 tato tassa veyaNA bhavati marati vA, eteNa kAraNeNaM puttalagaM pi paDiNIya - maddaNa - nimittaM kajjati, daMDiya -vazIkaraNa- nimittaM vA kajjati kharaNe tti dAraM gayaM / evaM tAva addhANadAre sasarakkhAdiyA savve dArA avavaditA / addhANe ti dAraM gayaM // iyANi kajja-saMbhamA do vi dArA jugavaM vakkhANijjaMti - asivAdiyaM kajjaM bhannati / aggi- udaga - cora- bodhigAdiyaM saMbhamaM bhannati / etesu gAhA - [ bhA. 168 ] jaha ceva ya addhANe, alAbhagahaNaM sasarakkhamAdIhiM / taha kajjasaMbhamaMmi vi, bitiyapade jatana jA karaNaM / / cU. jahA addhANadAre alAbhe suddhabhatta - pANassa asaMtharaMtANa sasarakkhAmAdI dArA avavatitA tahA kajjasaMbhamadAresu vi "bitiyaM payaM" avavAyapayaM-taM pateNa sasarakkhAdidArehiM "jayaNA" kAyavvA "jAva karaNaM" / karaNaM ti vAoullagakaraNaM / kajasaMbhame tti dArA gatA / idANiM sAgAriya paDipaha phiDiya dArA tinni vi egagAhAe vakkhANijjaMti [ bhA. 169] paDivattIi akusalo, sAgArie vettu taM pariThAve / daMDiyamAdiM paDipa, uvvattaNa maggaphiDitA vA // cU. koi sAhU bhikkhAe avaiNNo / tassa ya sasarakkhamaTTiyAlittehiM hatthehiM bhikkhA nippheDiyA / tao sa sAhU ciMtayati- "esa tattha dhijjAti, to vidU ciTThati, esa imaM pucchissati "kIsa na geNhasi" ? ahaMca paDivattIe akusalo, "paDivattI" prativacanaM, jahA eteNa kAraNeNa na vaTTati tahA akusalo uttaradAnAsamartha ityarthaH / tato evaM sAgArie tamakappiyaM bhikkhaM ghettuM pacchA pariTThaveti / evaM kareMto suddho ceva / sesA padA pAyaso na saMbhavaMti / sAgArie tti dAraM gayaM idAniM paDipa tti dAraM- paDipaheNa daMDio iti, Asa-raha-hatthimAiehiM paDiNIo vA paDipaNa eti, tAhe uvvatati pahAo, na pamajjae vA pAde, evaM saccitta- puDhavIe vaccejjA / paDipatti dAraM gayaM / idAniM phiDie tti dAraM - maggAto vipaNaTTo saccittamIsAe "vA" puDhavIe gacchejjA, pappaDaeNa vA gacchejjA / phiDie tti dAraM gayaM // idANiM dIhAti tti dAraM tattha - rakkhAbhUsaNaheuM, bhakkhaNaheuM va maTTiyA gahaNaM / dIhAdIhi va khaie, imAe jataNAe nAyavvaM // [bhA. 170 ] cU. dIhAdiNA khaie maMteNAbhimaMtiUNa kaDagabaMdheNa rakkhA kajjati, maTTiyaM vA muhe choDhuM sat Asijati Alippati vA visAkarisaNaNimittaM maTTiyaM vA bhakkhayati, sappaDakko mA rittakoTTho viseNa bhAvissati / dIhAiNA khaie esA jayaNA / jayA puNa sA maTTiyA gheppai tayA imAe jayaNA // 170 // [bhA. 171] daDDhe mutte chagaNe, rukkhe suNANe vaMmie paMthe / hala - khaNaNa - kuDumAdI, aMgula khittAdi loNe y| cU. paDhamaM tAva jo paeso aggiNA daDDho tao gheppati / tassAsati gomuttAti bhAviyAto vA / tato jaMmi padese chagaNachippollI varisovaTThAvayA tato gheppati / picumaMda - karIra - babbUlAdi tuvararukkhaheTThAto vA gheppati / alaso tti vA, gaDUlo tti vA, susuNAgo tti vA egaThThe / teNAhAreuM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 nizItha-chedasUtram -1nIhAriyA jA sA vA gheppati / tassAsati vaMmIe vammito rappho, tato vA gheppati / tassAsati paMthe tattha vA janapada-nigghAta-viddhatthA gheppati / tao halassa cauyAdisu jA laggA sA vA gheppati khaNaNaM aliptaM tassa vA jA agge laggA sA vA gheppati / navesu vA gAmAgarAdinivesesu gharANa kuDDesugheppati / aMgulamAdI aho khaNati / khittAdiNimittaM gilANaNimittaM loNaMgheppati, ete do gilANadArA // etesiM satthahatANa asatI ya kato ghetavvA ? ato bhaNati[bhA. 172] satthahatA''sati, uvariMtu geNhati bhUmi tasa dytttthaae| uvayAranimittaM vA, aha taMdUraM va khaNitUNaM // cU. daDDAti satthahatANaM asatI sacittapuDhavIe uvarillaM geNhati akhaNittA, khammamANAe pUNa bhUmIe je tasA maMDukkAdi te viraahijNti| ahavA bhUmiTThiyANaM tasANaMca dayANimittaM aho na khaNNati, uvarillaM geNhati / uvayAraNimittaM nAma jA ahayA aNuhatA satI puDhavI, tIe kajjaM parimaMteUNa kiMci kajjaM kAyavvaM, ao eteNa kAraNeNa aMgulaM vA dovA tinni vA khaNiUNa geNhejjA / aMgule tti gtN||khittaaditi-koi gacche khittacitto dittacittojakkhAiTTho ummAyapatto vA hojjA / so rakkhiyavvo imeNa vihiNA[bhA. 173] puvvakhatovara asatI, khittA daTThA khaNija vA agddN| ataraMtapariyaraTThA, hatyAdi jataMti jA krnnN|| cU. puvvakhao jo bhUdharovvaro taMmi so havijati / asati puvva-khayassa bhuughrovvrss| khittAdINaM aTThA, aTThA nimitteNakhaNejjA vA agaDaM-agaDo kUvo / esa Adi saddo vkkhaao| hatthAdi tti gayaM / ataraMtapariyaraTThA vA, atarato gilANo, taM paricaraMtA, tassaTTA appaNaTThA vA saMsarakkhahatyAdidArehiM jayaMti, savvehiM dArehi-jAva-karaNadAraM / / idANiM gilANe tti dAraM[bhA. 174] loNaM va gilANaTThA, dhippati maMdaggiNaM va atttthaae| dullaha loNe dese, jahiM va taM hoti saccittaM // cU. gilANanimittaM vA loNaM gheppati / agilANo vi jo maMdaggI tassaTTA vA gheppati |tN puNa dullabhaloNe gheppati / tattha puNa dullabhaloNe dese ukkhaDijjamANe loNaM na chubbhati, uvari loNaM dijjati / teNa tattha maMdaggI geNhati / taM puNa geNhamANo jattha sacittaM bhavati tattha na geNhati / taM sacittaTThANaM pariharati / imA jayaNA ghettavvA - [bhA. 175] sItaM paurighaNatA, acelakanirodha bhatta gharavAse / . suttattha jANaeNaM, appA bahuyaM tu nAyavvaM // cU. jaMmi dese sIyaM pauraM, jahA uttarAvahe, tattha je maMdapAuraNA te pauriMdhaNehiM aggiM kareMti, taMmi uccarageja loNaM taM tAva ghUmAdihiM phAsutIbhUtaM geNhati / gAhA puvvaddha'ttho savvo ettha bhAveyavyo / ahavA sIteNa jaM ghatthaM taM gheppati / ghUmamAiNA vA paurighaNeNa jaM mIsaM taM gheppati / acelaganirohe puvvavakkhANaM / bhattagharae vAjaMTThiyaM taM gheppi / etesiM asati anivvaNaM pigheppati saccittaM / taM puNa sutta jANaeNa / appA-bahuyaM nAUNa ghettavvaM / kiM puNa appAbahuyaM? imaM, "jaittaM taM loNaM na geNhati to gelaNNaM bhavati / gelaNNe yabahutarA saMjamavirAdhanA / itarahA na bhvti|" gelaNNe ti dAraM gayaM ||idaaniN ome tti dAraM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 176] [bhA. 176] ome vi gammamANe, addhANe tana hoti sacceva / acchaMtA na alaMbhe, puttallabhicArakAuMTTA / cU. omodariyAe annavisayaM gaMtavvaM / jA jattha jayaNA addhANadAre bhaNiyA sacceva omodariyAe gammamANe jayaNA asesA daTThavvA / acchaMtA gilANAdipaDibaMdheNa annavisayaM agacchamANA alAbhe bhattapANassa / puttalassabhicAragAuMTTa tti vAullageNaM vijaM sAhittA kiMci iDDimaMtaM AuMTAveti, so bhattapANaM davAvijjati gayA puDhavikkAyassa kappiyA pddisevnnaa|| idAni AukkAyassa dappiyA bhannati- tatthimA dAragAhA - [bhA. 177] sasiNiddhamAdi siNhodae ya gamaNe ya dhovvaNe nAvA / pamANe ya gahaNa-karaNe, nikkhitte sevatI jNc| cU. ete dasa dArA / siNhodaesu gamaNasaddo patteyaM / sevatI jaM catti eteseva aMtabhAvi dasamaM dAraM // tatta sasiNiddhe tti dAraM- Adi saddAo udaullapuracchakammA gahiyA sabheyasaniSiddha-dArassa nikkhitta-dArassa ya sevatI jaMcattietesiM tiNhavijugavaM pacchittaM bhaNNati[bhA. 178] paMcAdI sasaNiddhe, udaulle lahuya mAsiyaM miise| purakamma-pacchakaMme, lahugA AvajjatI jaM ca // cU. paMca tti panagaM / taM sasaNiddhe bhavati / imeNa bhaMgavikappeNa sasiNIddhe hatthe sasiNiddhe matte caubhaMgo / paDhame do paNagA, ekekaM dosu, carimo suddho / "Adi" zabdo sasnigdhe eva yojyaH, udaullAdInAmAdyatvAt / nikkhittaM cauvvihaM-saccitte 1 anaMtaraparaMpare 2 mIse 3 anaMtaraparaMpare 4 ete cauro / ettha mIsaparaMparaNikhitte paNagaM mIsAnaMtare mAsiyaM / mIse tti gataM / saccitta-paraMpare mAsiyaMceva saccittAnaMtare culhuaN| udaulle cubhNgo| paDhame bhaMge domAsalahu, dosu ekkekaM, carimo suddho / purakammapacchakamme lahugA, kaMThaM / AvajjatI jaM catti ekeke dAre yojamidaM vAkyam / Avajati pAvati, jaM saMghaTTaNAdikaM sesakAra taM dAyavvaM / m|| IdAni siNha tti dAraM ThappaM / daye tti dAraM / tattha - [bhA. 179] gAuya duguNAduguNaM, battIsaM joyaNAiMcaramapadaM / cattAri chacca lahuguru, chedo mUlaM taha dugaM ca // cU.saccitteNa dageNa gAuyaMgacchati, dogAuyA, joyaNaM, dojoyaNA, cauro, aTTa, solasa, battIsaMjoyaNA / pacchadreNa jahA saMkhaM caulahugAdI pacchittA / dae tti dAraM gayaM / idANiM siNha tti dAraM bhannati[bhA. 180] siNhA mIsaga heTTovariMca kosAti aTThavIsasataM / bhUmudayamaMtalikkhe, catulahugAdI tu bttiisaa|| cU. siNha tti vA osa tti vA egaTuM / sA heTTato uvariMca |taae duvihAe mIsodaeNa ya gAuyaM gacchamANassa mAsalahuM / dosu gAuesu mAsaguruyaM, joyaNe caulahu, dosuGkA, causurpA, aTThasurphA, solasesu chedo, battIsAe mUlaM, causaTThIe aNavaTTho, aTThavIsasate pAraMcI / siNha tti dAraM gayaM / avisiTThamudagadAraM bhaNiyaM / | 155 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1 tavvisesappadarisaNatthaM pacchaddhaM bhaNNati - bhUmIe udagaM bhUmudagaM nadyAdiSu aMtalikkhe udgNvaasodyetyrthH| teNa gacchamANassa "caulahugAdI u battIsa" gatArthaM // idAniM sacittudaga - sinha - mIsodagANaM abhikkhasevA bhannati [bhA. 181] sacitte lahumAdI, abhikkha-gamaNaMmi aTThahiM sapadaM / sihAmIsevudae, mAsAdI dasahiM carimaM tu // cU. sacittodageNa sai gamaNe caulahuyaM, bitiyavArAe cauguruM, evaM - jAva-aTTamavArAe pAraMciyaM siNhAmIsudageya paDhamavArAe mAsa-lahuM, bitiya - vArAe mAsaguruM evaM - jAva - dasamavArAe pAraMciyaM // idANi dhuvaNe tti dAraM [bhA. 182] 66 sacitteNa u dhuvaNe, muhanaMtagamAdie ca catulahuyA / accitta ghovaNaMmi vi, akAraNe uvadhinipphaNNaM / / cU. saccitteNa udageNa jai vi muhanaMtagaM ghuvati tahA vi caulahuyaM / aha acitteNa udageNa akAraNe ghuvati tao uvahiniSphaNNaM bhavati / jahannovakaraNe paNagaM, majjhime mAsalahuM, ukkose calahuM / saccitteNAbhikkhaghovaNe aTThahiM sapadaM, mIsodaehiM sapadaM, acitteNa vi nikkAraNe abhikkhAghovaNe uvahinippaNNaM, saTTANA uvarimaM nAyavvaM / dhovaNe tti dAraM gayaM // idAnaM nAva tti dAraM [bhA. 183] nAvAtArima caturo, ega samuddami tinni ya jalaMmi / oyANe ujjANe, tiricchasaMpAtime ceva // cU. tAriNI nAvAtArime udage cauro nAvAppagArA bhavaMti / tatta egA samudde bhavati, jahA teyAlaga-paTTaNAo bAravai gammai / tinni ya samuddAtiritte jale / tA ya imA- oyANe ta anuotogAminI pAnIyAnugAminItyarthaH, ujjANe tti pratilomagAminItyarthaH, tiriccha-saMtAriNI nAma kUlAtkUlaM Rju gacchattItyarthaH / eyaMmi va cauvvihe NAvAtArime imaM pAyacchittaM[bhA. 184] tiriyoyANujjANe, samuddajANI ya ceva nAvAe / catulahugA aMtagurU, joyaNaaddhaddha jA sapadaM // cU. tirioyANujjANe samudda - nAvA ya causu vi caulahugA / aMtaguru ti samudda- gAmaNIe dohiM vi tava - kahiM gurugA, ujjANIe taveNa oyANIe kAleNa, tiriyANI dohiM vi lahuM / "joyaNa addhaddha - jAvasapadaM ti" etesiM cauNhaM nAvappagArANaM egatameNA vi addhajoyaNaM gacchati caulahuyaM, gato paraM addhajoyaNavuDDIe joyaNe cauguruyaM, divaDDe phu, dosu rphA, aDDAijjesu chedo, tisu mUlaM, tisu saddhesu aNavaTTappo, causu paarNcii| abhikkhasevAe aTThahiM "sapadaM" pAraMciyaM ti vRttaM bhavai // nAvodagatArime pagate anne vi udagataraNappagArA bhaNNaMti - [ bhA. 185] saMghaTTe mAsAdI, lahugA tu lepa leva uvariM ca / kuMbhe dati tumbe, uDupe pannI ya emeva // cU. nikkAraNe saMghaTTeNa gacchati mAsalahuyaM, AdisaddAto abhikkhasevAe dasahiM sapadaM / aha leveNa gacchati to caulahuyaM, abhikkhasevAto aTThahiM vArAhiM sapadaM / aha levovariNA gacchatiGka, aTThahiM sapayaM / kuMbhetti kuMbha eva / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 185] ahavA caukaTThi kAuM koNe koNe ghaDao bajjhati, tatta avalaMbiuM ArubhiuM vA saMtaraNaM kaJjati / dattie tti vAyakuNNo dasito, teNa vA saMtaraNaM kjjti| tuMbe tti macchiyajAlasarisaM jAlaM kAUNa alAbugANa parijati, taMmi ArUDhehiM sNtrnnNkjti| upetti koDiMbo, tena vA saMtaraNaM kajati / panni tti pannimayA mahaMtA bhAragA vamaMti, te jamalA baMdheu te ya avalaMbiuM saMtaraNaM kajjati / tameva tti jahA dagalevAdIsu caulahuyaM abhikkhajovAe ya aTTahiM sapadaM emeva kuMbhAdisu vi daTThavvaM / nAva tti daarNgt|| idAnaM pamANe tti dAraM[bhA. 186] kalamAdaddAmalagA, karagAdI sapadamaTThavIseNaM / emeva ya davaudae, biMdumAtaMjalI vddddii|| cU. "kamalo" caNago bhaNNaMti, tappamANAdi-jAva-addAmalagappamANaM geNhati / evaM caulahuyaM / kahaM puNa kaDhiNodagasaMbhavI bhavati ? sapadamaTThavIseNaM ti addAmalagAdArabhaM duguNAdugaNeNa-jAva-aTThAvIsaM sataM bhaddAmalagappamANANaM / etta caulahugAdI sapayaM pAvati / emevaya davaudage dravodaka ityarthaH, kalamAtrasthAne biMdurdraSTavyaH, ArdrAmalagasthAne aMjalirdraSTavyo, vaDDi tti duguNA daguNA vaDDI-jAva-aTThAvIsaM sataM aMjalINaM, caullahugAdI pacchittaM taheva jahA kaDhiNodake / mIsodake'pyevameva ArdrAmalakAMjalIpramANam / navaraM-duguNA duguNeNa tAva neyavvaM-jAva-paMcasatabArasuttarA / pacchittaM mAsalahugAdi / abhikkhasevAe dasahiM sapadaM / pamANe ti dAraMgataM / / idAniM gahaNe tti dAraM[bhA. 187] jati gahaNA tati mAsA, pakkheve ceva hoti cubhNgo| kuDumagAdikaraNA, lahugA tasa raayghnnaatii| cU.gahaNapakkhevesucaubhaMgo kAyavvo ekko gaho ekko pkkhevongk| jattiyA gahaNa-pakkhevA patteyaM tattiyA mAsalahagA bhvNti| gahaNe tti dAraMgataM / idAniM karaNe tti dAraM kuI bhagAdikaraNe tti kuMDubhago-"jalamaMDuo" bhannati, Adi saddAo muravaNnataraM vA siikreti|kuddubhgaadi sacittodake karaMtassacaulahuyaMabhikkhasevAya aTThahiMsapadaM / mIsAukkAe kuMkuMbhagAdi kareMtassa mAsalahuM / abhikkhasevAe dasahiMsapadaM / kuDuMbhagAdi ca kareMto pUyaragAdi tasaM virAhejjA, tatthatasakAyaNipphaNNaM / rAyagahaNAditti suMdaraMkuMDubhagaMkaresittimaMpi sikkhAvehi ti geNhejjA |aadigghnnaatounnikkhmaaveuN pAse dharejjA / karaNetti dAraMgayaM / gatA AukkAyassa dappiyA paDisevaNA / / idANiM AukkAyassa kappiyA sevaNA bhaNNati[bhA. 188] addhANa kajja saMbhama, sAgAriya paDipahe ya phidditey| dIhAdIya gilANe, ome jataNA yajA jattha // cU. ete addhANAdI navAvavAyadArA - etesu sasaNiddhAdI dasa vi dArA jaha saMbhavaM avavadiyavvA / / ettha puNa addhANadAre ime dArA puDhavisarisA[bhA. 189] sasaNiddhe udaulleeSa purapacchA mANa-gahaNa-nikkhitte gamaNe ya mahI ya jahA, taheva AuMmi bitiypdN|| cU. gamaNadArassa jai vipuDhavIe atideso kato tahA vi vizeSa-pratipAdanArtha ucyate[bhA. 190] uvarimasiNhA kappo, heDillIe u taliyamavaNettA / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 nizItha-chedasUtram -1___ emeva duvidhamudae, dhuvaNamagIesu guliyaadii|| cU.uvarimasiNhAepaDatIevAsAkappaMsupAuyaMkAuMgaMtabbaM / aho siNhAe puNataliyAo avaNettA gaMtavvaM / esa kAraNe jayaNA / jaha siNhAe vihI vutto emeva ya duvihe udaevi bhUme aMtalikkhe ya / gamaNe-tti dAraM gayaM / idANiM dhovaNe tti dAraM avavadijjati-ghuvaNamagIesu gilAyAdI gilANAdi-kAraNe / jattha sacittodageNa ghuvaNaMkAyavvaMtathimAjayaNA-"agIyatthaM "tti, aparinAmagaatiparanAmagA ya, tesiM paccayaNimittaM atipasaMganivAraNatthaM ca guliyAo ghuviumANijjaMti, dagaMguligA puNa vakko bhannati, udassi bhAviya pottA vA / Adi saddAo chagaNAdi ghetavvA / dhuvaNe tti dAraM gyN|| idAniM nAva tti dAraM - nAvAtArimaggahaNA ime vijalasaMtaraNaprakArA gRhyate[bhA. 191] jaMghAtArima katthai, katthai bAhAhi appana trejjaa| kuMbhe datie tuMbe, nAvA uDuve ya paNNI y|| cU.samAsato jlsNtrnnNduvihN-thaahNathaahNc|jN thAhaM taMtivihaM saMghaTTo levolevovariyaM ca / evaM tivihaM pi jaMghAsaMtArimaggahaNeNa gahiyaM / katthai tti kacinnadyAdiSu IdRzaM bhavatItyarthaH / bitiyaM katthai tti kacinnadyAdiSu atthAhaM bhavatItyarthaH / ettha ya bAhAhiM appaNo no tarejjA, hstaadiprkssepebhuudgopghaattvaat| jalabhAviehiM imehiM saMtaraNaM kAyavvaM kuMbheNa, tadabhAvAdatieNa, tadabhAvA tuMbeNa, tadabAvA uDupeNa, tadabhAvA paNNIe, tadabhAvA nAvAe baMdhANulobhA majjhe nAvA gahaNaM ktN|| [bhA. 192] etto egatareNaM tariyavvaM kAraNaMmi jAtaMmi / etesiM vivaccAse, cAtummAse bhave lahuyA / / cU. kaMThyA / navaraM-vivaccAse tti sati kuMbhassa datieNatarati caulahuyaM, evaM ekkekassa vivaccAse caulahuyaM daTThavvaM / savve te kuMbhAtI imAe jayaNAe ghetavvA / / nAvaM puNa ahikicca bhannati[bhA. 193] navANave vibhAsA tu, bhAvitA bhAvite ti yaa| tadappabhAvie ceva, ullANolle ya mggnnaa|| ghU.sA nAvAahAkaDeNa yajAti, saMjayaTThA vA / ahAkaDAe gaMtavvaM / asati ahAkaDAe saMjayaTThAe vijA jAti tAe vigatavvaM / sA duvihA-navANave vibhAsa tti navA purANAvA, navAe gaMtavvaM na purANAe, sapratyapAyatvAt / navA duvihA-bhAviyAbhAviyatti udagabhAvitAabhAvitA ya, jA udake chUDhapuvvA sA udagabhAviyA, itarA abhAviyA, bhAviyAe gaMtavvaM na itarAe, udgviraahnnaabhyaao|udgbhaaviyaaduvihaa-tdnnbhaaviettitdudybhaaviyaa annodayabhAviyA ca, tadudayabhAviyAe gaMtavvaM na itarAe, mA udaga zastra bhaviSyatIti kRtvA / tadudayabhAviyA duvihA-ullANollatti maggaNA] ullA titA, aNIllA sukkA, ullAe gaMtavvaMnaiyarIe, dagAkarSaNabhayAt / maggaNe tti eSA eva mArgaNA yAbhihitA / erisanAva e puNa gacchati / imaM jayaNaM atikato[bhA. 194] asatI ya parirayassa, duvidha teNa tu sAvae duvidhe| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 194] saMghaTTana levuvariM, dujoyaNA hANijA naavaa|| cU. jattha nAvA tArimaM tato padesAo dohiM joyaNehiM gauM thalapaheNa gauDai / taM puNa thalapahaM imaM-Natikopparo vA, varaNo vA, saMDevago vA, teNa dujoyaNieNa parirayeNa gacchau, mA ya nAvodaeNa / aha asai parirayassa saI vA imehiM dosehiM jutto / parirao duvihA-teNa tti sarIrovakaraNateNA, sAvate duviha tti sIhA bAlA vA, teNa vA thalapaheNa bhikkhaM na labmati vasahI vA, to divaDDajoyaNe saMghaTTeNa gacchau mA ya nAvAe / aha tattha viete ceva dosA to joyaNe leveNa gacchau mA ya nAvAe / aha natthi levo sati vA dosa jutto to addhajoyaNe levovarieNa gacchau mA ya nAvAe / aha taM pinatthi, dosalaM vA tadA nAvAe gacchau / evaM dujoyaNahANIe nAvaM ptto|| saMghaTTalevauvarINa ya vakkhANaM kajjati[bhA. 195] jaMghaddhA saMghaTTo, nAbhI levo pareNa levuvriN| ego jale thalego, nippagalaNa tiirmussggo|| cU.puvvaddhaM kNtthN|sNghttttegmnn-jtnnaa bhaNNati-egaMpAyaMjale kaauNegNthle|thlmihaagaasN bhannati sAmaigasaMNNAe / eteNavihANeNa vakkhamANeNajayaNamuttiNNojayAbhavati tadA niggalite udage tIre iriyAvahiyAe ussaggaM kareti / saghaTTajayaNA bhaNiyA // idANiM leva levovariM ca bhannati jayaNA[bhA. 196] nibbhae gArathINaM tu, maggato colapaTTamussAre / sabhae atthegghe vA, oiNNesuMghaNaM paDheM // cU. nibmayaM jattha corabhayaM natthi tattha / gArathINaM maggato / "gAratthA" gihatthA / tesu jalamavatiNNesu "maggato' pacchatojalaMoyaraitti bhnniyhoi|pcchtoy TThitAjahAjalamavataraMti tahAtahA uvaruvari colapaTTamussAraMti, mA bahuugdhAto bhvissti|jtthpunn sabhayaMcorAkuletyarthaH, atyagdhaMjattha tthagdhA natthi, tattha otiNNesu ttijalaM addhesu gihatthesuavatiNNesu, ghaNaMAyaNaM, paDheMcolapaTuMbaMdhiuM, madhye avataratItyarthaH // jatthasaMtaraNecolapaTToudaulleja tatthimAjataNA[bhA. 197] dagatIre tA ciTTe, nippagalo jAva colapaTTo tu| sabhae palaMbamANaM, gacchati kAeNa aphusNto|| cuu.dgNpaaniiyNtiirNpryntN| tattha taavciddejaavnippglocolptttto|tusddonirbhyaavdhaarnne praha puNa sabhayaM to hattheNa gaheuM palaMbamANaMcolapaTTayaM gcchti| DaMDage vA kAu gacchati / na yataM palaMbamANaM DaMDAgre vA vyavasthitaM kAyena spRzatItyarthaH / esA gihi-sahiyassa dayuttaraNe jayaNA bhaNiyA // gihi asatI puNa imA jayaNA[bhA. 198] asati gihi NAliyAe, ANakkhettuMpuNo vi pariyaraNaM / egAbhoga paDiggaha, keI savvANi na ya prto|| cU.asati sathillayagihatthANaM jato pADivahiyA uttaramANA dIsaMti tao uttariyavvaM / asati vA tesiM NAliyAte ANakkheuM puNo puNo paDiyaraNaM / AyappamANAto chauraMgulAhigo daMDo "nAliyA" bhnnti| tIe "ANakkheuM" uvadhettUNa paratIraM gaMtuM ArapAramAgamaNaM "pddiuttrnnN"| nAliyAe vA asatitaraNaMpratikayakaraNojo sotaM ANakkheuMjayAAgato bhavati Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 tadA gaMtavvaM / evaM jaMghAtArime vihI bhaNio / imA puNa atthAhe jayaNA - taM paDhamaM nAvAe bhannati / egAbhogapaDiggahe tti " ego bhogo" ego ya yogo bhannati, egaTThabaMdhaNe tti bhaNiyaM hoti, taM ca mattagovakaraNANaM egadvaM, paDiggaho tti paDiggaho sikkage ahomuhaM kAuM puDho kajjati, naubhedAtmarakSaNArthaM / 70 "keya tti" kecidAcAryA evaM vakkhANayaMti-savvANi tti mAugopakaraNaM paDiggaho ya pAdopakaraNamasesaM paDilehiyaM / etAbhyAmAdezadvayAbhyAmanyatamenopakaraNaM kRtvA sa - sIsovariyaM kAyaM pAdeya pamajjiUNaM nAvAruhaNaM kAyavvaM / taMca na ya purao tti purastAdagrataH, pravartanadoSabhayAnno anavasthAnadoSabhayAcca / piTThao vi nAruhejjA, mA tAva vimucceja ativikRSTajalAdhvAnabhayAdvA / tamhA majjhe''ruhejjA / / taM ca imeTThANe mottuM / [bhA. 199] ThANatiyaM mottUNa uvautto ThAti tatthaNAbAhe / dati uDuve taMbesu ya esa vihI hoti saMtaraNe // cU. devatATThANaM kUyaTThANaM, nijAmagaTTANaM / ahavA purato, majjhe, piTThao / purao devayaTThANaM, majjhe sivaTThANaM, pacchA toraNaTThANaM / ete vajjiya tattha NAvAe aNAbAhe TThANe TThAyati / uvautto ti namokkAraparAyaNo sAgArapaccakkhANaM paJcakkhAu ya TThAti / jayA puNa patto tIraM tadA no purato uttarejA, mA mahodage niMbuDejjA, na ya piTThato, mA so avasArejjejjA NAvAe, taddosa-pariharaNatthaM majjhe uyariyavvaM / tattha ya uttiNNeNa iriyAvahiyAe ussaggo kAyavvo, jati vina saMghaTTati dagaM dati - uDupa- tuMbe vi esa vihI hoti sNtrnne| navaraM ThANaM tiyaM mottuM / nAva tti dAraM gayaM // adhunA pamANaddAraM- ettha puNa imaM jataNamatikkaMto saccittodagagahaNaM kareti[bhA. 200 ] kaMjiyaAyAmAsati, saMsasuNodayasu vA asatI / phAsugamudagaM tasajaDhaM tassAsati tasehiM jaM rahitaM // 1 cU. puvvaM tAva kaMjiyaM geNhati / "kaMjiyaM" desIbhAsAe AranAlaM bhannati / AyAmaM avasAmaNaM / etesiM asatIe saMsasuNodagaM geNhati / gavaMgarasabhAyaNanikkeyaNaM jaM taM "saMsasuNodagaM" bhannati / ahavA kosalavisayAdisu salloyaNo viNassaNabhayA sItodage chubbhati taMtaMmi ya odaNe bhutte taM aMbIbhUtaM jai atasAgato gheppati, etaM vA saMsaTThasuNodaM / etesiM asatIe jaM vappAdisu phAsugamudagaM taM tasajaDhaM gheppati / tassAsati tti phAsuya atasAgassa asati phAsugaM satasAgaM dhammakarakAdi paripUyaM gheppati / savvahA phAsugAsati sacittaM jaM tasehiM rahiyaM ti // phAsuyamudagaM ti jaM vRttaM, eyassa imA vakkhA - [bhA. 201] tuvare phale ya patte, rukkhe silA tuppa maddaNAdIsu / pAsaMdaNe pavAe, Atavatatte vahe avahe / cU. tuvarasaddo rukkhasadde saMvajjhati tuvaravRkSa ityarthaH / soya tuvararukkho samUlapattapupphaphalo jaMmi udage paDio taMmi teNa pariNAmiyaM taM gheppati / ahavA tuvaraphalA harItakyAdayaH, tuvarapattA palAsapattAdayaH "rukkhetti" rukkhakoTare kaTuphalapattAtipariNAmiyaM gheppati / "sila tti" kvacicchilAyAM annatararukkhachallI kuTTitA taMmijaM saMghaTTiyamudagaM taM pariNayaM gheppati / jattha vA silAe tuppapariNAmiyaM udagaM taM gheppati / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 201] 71 tuppopuNa mayaya-klevara-vasA bhannati / maddaNAdIsutti hastyAdimarditaM, "Adi' zabdo hastyAdikramapradarzane / eesi tuvarAdi-phAsugodagANaM asatIte pacchaddhaM / Ayavatatte, avaha, vahe, pAsaMdaNe, pavAte, eSa kramaH / utkramastu baMdhAnulomyAt / puvvaM AyavatattaM appodagaM avahaM gheppati / asai AyavatattaM vahaM ghippai / doNha vi asatI kuMDa-taDAgAdIppasavaNodaM gheppati, annonna- puDhavisaMkamapariNayattA atrasatvAcca / tassAsati dhArodagaM, dhArApAtavipannatvAt atrasatvAcca / tataH zeSodagaM / maddanAdisu tijaM payaM, asya vyAkhyA[bhA. 202] jaDDe khagge mahise, goNe gavae ya sUyara mige y| upparavADI gahaNe, cAtummAsA bhave lahuyA // cU. jaDo hastI, khaggo eggasiMgI araNNe bhavati, mahise goNe prasiddhe, goNAgitI gavao, sUyara-mRgI prasiddho / jaDDAdiyANa ukkamagahaNe chaumAsA bhave lahuyA / ahavA maddaNAiyANaM vA ukkamagahaNe bhave lahuyA / esA pamANadAre jayaNA bhnniyaa| etthaM puNa mIsa-sacittodagANaM gahaNe patte jAvatiyaM uvaujjati tattiyamettassa paDhamabhaMge gahaNaM, asaMtharaNe-jAva-anegapakkhevaM pi karejjA / addhANe tti dAraM gataM / idANiM sesA kajjAdi dArA avavadijaMti- [bhA. 203] jaha ceva ya puDhavIe kajje saMbhamasAgAraphiDie ya / omaMmi vi taha ceva tu paDiNIyAuTTaNaM kAuM / / cU. jahA puDhavIe tahAime vidArA kajje, saMbhame, sAgArite, phiDiteya, ca saddo paDippahe y|omNmi vi taha ceva u "tu" saddo avisezAvadhAraNArthe, imaM puNa paDiNIyAuTTaNaM kAuMti addhANAti jahA saMbhavaMjoejjA, paDiNIyAuTTaNaM kAtu kAmo karaNaM pikarejjA / satta dArA gyaa| idAnaM dIhAdi gilANe tti dArA[bhA. 204] visakuMbha seya maMte agadosagha ghaMsaNAdi diihaadii| phAsugadagassa asatI gilANakaTTha itaraM pi|| cU. visakuMbho tti lUtA bhannati / tattha sekanimittaM udagaM ghetavvaM / maMtetti AyamiuM maMtaM vAheti, agaosahANaM vA pIsaNa-NimittaM visaghAyamUliyANaM vA ghaMsaNaheuM, "Adi" saddAto viSopayuktetaramukte vA evameva / dIhAdi tti dAraM gataM idANiM gilANe tti - phAsugodagassa asatI gilANakArye itaraM pi saccittetyarthaH / AukkAyassa kappiyA paDisevaNA gatA // iyANiM teukkAyassa dappiyA paDisevaNA bhaNNai[bhA. 205] sAgaNie nikkhite saMghaTTanatAvaNA ya nivvAve / tatto iMdhaNe saMkame ya karaNaMca jnnnnNc|| cU. sAgaNie tti dAraM-asya siddhasenAcAryo vyAkhyAM karoti[bhA. 206] savvamasavvarataNio jotI dIvo ya hoti ekko / dIvamasavvarataNie lahugo sesesu lahugA u|| cU. ekkotti "jotI" uddittaM, "dIvo' pradIpaH |jyotisrvraatrNjhiyaaynnaannosaarvraatrikH itarastvasArvarAtrikaH / pradIpo'pyevameva draSTavyaH / etesiM cauNha vikappANa annatareNAvi jA juttA vasahI tIe ThAyamANANimaM pacchittaM / dIve asavvarayaNie lahugo, sesesutti savvarAtIe ppadIve duvihajoiMmiyacaulahugA / imA puNa sAgaNiya-nikkhittadArANa doNha vi "bhaddabAhu" Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1sAmikatA prAyazcittavyAkhyAna gAthA[bhA. 207] paMcAdI nikkhitte, asavvarAti lahumAhiyaM mIse / lahugA ya savvarAtie, jaMvA AvajjatI jattha / / cU.paMcattipaNagaM, taMAdi kAuMjattha-jattha jaM saMbhavati pAyacchittaM taMtattha tattha dAyavvaM, nikkhittetti, sacittaparaMpara-nikkhitte asavva-rAIe ya ppadIve mAsalahugaM / ahavA "paMcAdInikkhette"tti AdinikkhittepaNagaM, missagaNiparaMparanikkhittetyarthaH / kathaM punarAdhaM? dvitIyapadeprApte "pUrvatena grahaNamiti karejjA" kRtvA |maasiyN mIsittimIsANaMtaragaNi-nikkhitte mAsalahuyaM / lahugA ya savvarAie tti savvarAtIe ya padIve duviha joyaMmi ya caulahugA / ca zabdAtsacittANaMtaranikkhitta ya / jaM vA AvajatI jattha tti eyaM savvadArANaM sAmaNNapayaM, jaM saMghaTTaNAdikaM, AyavirAhaNAyojyamiti vAkyazeSaH / "sAgaNiya-nikkhittetti dArA gtaa|| iyANiM saMghaTTaNe tti dAraM- eyassa imA bhaddabAhusAmikatA-vakkhANa-gAhA[bhA. 208] uvakaraNe paDilehA, pamajaNA''vAsa porisa maNe y| nikkhamaNe ya pavese, AvaDaNe ceva paDaNe y|| cU. uvakaraNe paDileha tti padaM, evaM pamajjaNA''vAsaga porisi maNe ya nikkhamaNe ya pavese AvaDaNe ceva paDaNe ya etAvaMti padANi / avAMtara nava dvArANi // eteSAM siddhasenAcAryo vyAkhyAM karoti[bhA. 209] peha pamajjaNa vAsae, aggI tANiM akuvvato jA prihaannii| porisi bhaMgamabhaMjaNajoI hoti maNe tu rativva rati vA // cU. peha tti uvakaraNe paDilehA gahitA, pamajaNe tti vasahipamajjaNA gahitA, vAsae tti AvasagadAraM gahitaM, aggi tti etANi pehAdINi kareMtassa aggI virAhajjati tti vakkasesaM / saMjotiyAe uvakaraNaM paDilehetimAsalahuaM, aha agamIecchedaNagANi vaDaMti to caulahuyaM / aha agiNivirAhaNAbhayA pehAdINi na kareti, tAni akuvvato jA parihANi tti, tmaavjjte| uvakaraNapaDilehaNaparihANIe asamAyAriNipphaNNaMmAsalahuMuvahiNipphaNNaMvA, vasahina pamajaMti aiMtaNitA vA na pamajjaMti mAsalahuM, aha pamajjaMti tahA vi mAsalahuM, aha pamajjite cchedaNagehiM agaNikAovirAhijjati tocaulahuyaM / porisittidAraM-"porisibhaMgamabhaMjaNajotI" vyAkhyApadaM, suttaporisiM bhaMjati mAsalahuM, atyaporisiM na karetimAsaguruM, suttaM nAseti, atthaM nAsetiGkA, abhaMge puNa jotI viraahijjti|| idAniM maNe tti dAraM - "hoi maNe tu rativva-rati vA" vyAkhyAna padaM, sa jotivasIe jati ratI hoja suhaM acchijjati tti rAgetyarthaH to cauguruyaM, aha aratiM bhannati - ujjote to caulahuyaM // AvassagaparihANI puNa imA[bhA. 210] jai ussagge na kuNai, tati mAsA savva akaraNe lhugaa| vaMdaNa thutI akaraNe, mAso sNddaasgaadisuy|| cU. jati ussagge na kareti tai mAsA, kaMThaM / savvAvasagassa akaraNe caulahuyaM / aha kareti to jattiyA ussaggA kareti tati caulahugA, savvaMmicaulahuyaM ceva / jatina deti vaMdanae Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 210 ] 73 1 thutIto vA tattiyA mAsalahu bhavaMti / aha kareti taM ceva ya mAsalahuM / saMDAsagapamajjaNe apamajjaNe vimAso // nikkhamaNa - pavese tti do dArA - imA vyAkhyA - AvassiyA nisIhiya, pamajjAsajja karaNe imaM tu / paNagaM paNagaM lahu lahu, AvaDaNe lahugaM jaM caNNaM // [bhA. 211] cU. nikkhamaMto AvassiyaM na kareti, pavisaMto nisIhiyaM na kareti, niMtAnito vA na pamajjati, AsajjaM vA na kareti, etesimaM pAyacchittaM AvAsigAtisu jahAsaMkheNa paNagaM, paNagaM, mAsalahu, mAsalahu / ahAvassiNIsIhiyA na kareti to panagaM ceva asamAyArinipphaNNaM vA / pamajjAsajjANaM puNa karaNe agininipphaNNaM / nikkhamaNa - pavese tti dArA gayA / AvaDaNa - paDaNe tti dArA / AvaDaNaM pakkhalaNaM, taM puNa bhUmiasaMpatto, saMpattI vA jANukkopparehiM / paDio puNa savvagatteNa bhUmIe / ettha AvaDaNe lahuga tti AvaDaNe paDaNe vA cahutti bhaNitaM bhavati / "jaMcaNNaM tti" AvaDito paDio vA chaNha jIviNikAyANa virAhaNaM karissatI taM nipphaNna tti bhaNiyaM hoti / ahavA AtmavirAhaNAniSphaNNaM, ahavA agaNinipphaNNaM || AvaDaNa - paDaNa tti dArA gatA / gataM ca saMghaTTana dAraM / iyANiM tAvaNe tti - dAraM - [bhA. 212] sehassa visIdaNatA, usakkatisakkana'nnahiM nayanaM / vijjhaviUNa tuyaTTana, ahavA vi bhave palIvaNatA // saccittamIsa agaNI nikkhitte saMtaNaMtare caiva / sodhI jaha puDhavI tAvaNadArassimA vakkhA // [bhA. 213] cU. agaNisahitovassae TThitANaM sIyatto seho appANaM pi tAvejA, hatthapAde vA / tAvaNe tti dAraM gayaM / ukkameNaM iMdhaNe tti dAraM vakkhANe tti - iMdhaNa tamevaM dAruyaM kareti / usakkatisakkana tti lahuM vijjAut jalamANiMdhaNANaM ukaTTaNA usakkaNA bhannati, jalau tti tesiM ceva samIraNA atisakkaNA bhannati, annaM vA iMdhaNaM pakkhivai / iMdhaNe tti dAraMgayaM / idANi saMkamaNetti dAraM - annahiM nayanaMti sthAnAtsthAnAntaraM saMkrametyarthaH / tatpunaH zayanIyasthAnAbhAvAtkaroti, pradIpanakabhayAdvA / saMkamaNe tti dAraM gayaM / idANi saMkamaNetti dAraM-vijjavitUNa tuyaTTaNe tti palivaNagabhayA nivvAvetuM chAradhUlIhiM svapitItyarthaH / iha vakkhANukkamakaraNaM graMthalAghavArtha / nivvAvaNe tti dAraM gataM / idANiM karaNaMcatti dAraM- alAtacakrAdikaraNaM karaNetyarthaH / tatrAtmavirAdhanA agnivirAghanA vA | ahavA vibhave palIvaNaya tti tenAlAtena bhrAmyamANena pradIpanaM syAt // tattha imaM pAyacchittaM [bhA. 214] gAuya duguNA duguNaM battIsaM joyaNAI carimapadaM / daNa va vate tusiNI ya paosa uDDAhe // cU. puvvaddhaM kaMThaM / navaraM - caulahugAdI pacchittaM / davaNa va vaccaMte tusiNIe tti devaulAdiMmi pralitte AtmopakaraNaM gRhItvA AtmAparAdhabhayAtsAdhavaH prayAtAH, te ya vaccaMte tusiNIe dahUNaM gihatthA padosaM gacchejjA uDDAhaM vA karejjA / te ya paduTThA bhattovakaraNaM vasahiM vA na dejA, paMtavaNA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 nizItha-chedasUtram -1 ya karejjA, seyavaDehiM ti daDDamuDDAhaM karejjA / ca saddo samuccaye / karaNe tti dAraM gayaM / / idANiM saMghaTTaNAdiyANa karaNaMtANa pacchitaM bhaNNati[bhA. 215] saMghaTTaNAdiesuMjaNaNAvajjesucaulahU huNti| chappaikAdivirAdhaNa iMdhaNe tspaannmaadiiyaa| cU. puvvddhNkNtthN|taavnndaareimN visesapacchittaM, chappatiAivirAhaNattitAvaMtassa chappatidA virAhijaMti, taM nipphaNNaM pAyacchittaM bhavatIti vAkyazeSaH / "Adi" saddAto jaivAre hatthAdI parAvatteutAveti tai caulahugA / iMghaNe tti iMdhaNadAre imaM visesaM pAyacchittaM, tasapANamAdIyaMti iMdhaNe parikappamANa uddehigamAdi tasA virAhijaMti, "Adi" zabdAt thAvarA vi, taM nipphaNNaM pAyacchittaM dAyavvamiti // idANiM jaNaNaM ti dAraM[bhA. 216] ahiNavajaNaNe mUlaM, saTTANaNisevage ya ctulhugaa| saMghaTTana paritAvaNa, lahuguru ativAyaNe mUlaM // cU. uttarAgharaaraNimahaNappayoge ahiNavamaggijaNayati tattha se mUlaM bhavati / idANiMca zabdo vyAkhyeyate-"saTThANaNiseyaNe ya"tti jattha gihatthehiM pajjAliyA agaNI tattha TThiyaM ceva AyaparappaogeNaM asaMghaTuMto sevati tattha culhugN| sayaMpajjAliepuNaagaNikkAe puDhavAdIyANa tasakAyapajaMtANa saMghaTTa paritAvaNa lahuguruga-tivAyaNe mUlaM, evaM kammaniSphaNNaM / / codagAha[bhA. 217] jati te jaNaNe mUlaM, hate vi niyamuppattI yataM ceva / iMdhaNapakkhevaMmi vi, taM ceva ya lakkhaNaM juttaM // cU. yadItyabhyupagame, te bhavata, uttarAdharAranippaogeNa "jaNie"-utpAditetyarthaH, mUlaM bhavati, evaM te "hate" vighAtetyarthaH, niyamAavassaM anno aggI uppAijjissati, tamhA hate vi tNcevmuulNbhvtu| kiMcAnyat- "iMghagapakkhevaMmivi" anyo'gani utpAdyate, apipadArthasaMbhAvane, ussakaNe anyognirutpAdyate / taM ceva ya lakkhaNaM ti tadevAgnyutpattilakSaNaM, "ca" zabdo lakSaNa avizeSAbhidhAyI, juttaM yogyaM ghaTamANetyarthaH / tamhA etesu vi mUlaM bhavatu // punaravi codaka evaatroppttimaah| [bhA. 218] avi ya hujutto daMDo, uvaghAte na tu aNuggahe jujje / anukaMpA pAvatarI, nikkivatA suMdarI kiha nu / cU. api ca, mamAbhiprAyAt, hu zabdo daMDAvaghAraNe, jutto yogyaH, daMDaNaM daMDaH, uvaghAteti vinAzetyarthaH, na pratiSedhe, tuzabdo pratiSedhAvadhAraNe stokaprAyazcittapradAnavizeSaNe vA, aNuggahe tti aNuvaghAte ujjAlanetyarthaH, juje yuktH| anukaMpaNamanukaMpA daye tti bhaNiyaM hoi sA pAvatarI kahaM bhavati? syAtkathaM ? bahuppacchittappayANAto, nikkivatA nigdhiNiyA, sA suMdarA pahANA kaheM bhavati? syAt kathaM ? apapacchittappadANAto; kahaM tti praznaH, nu vitarke / / AcAryAha[bhA. 219] ujjAlajhaMpagANaM, ujjAlo vaMNio hu bahu kNmo|| kammAra iva pautto, bahuDhaM sayaro na bhNjNto|| cU. ujjAlao prajvAlakaH, jhaMpako nivvAvako, NaMzabdovAkyAlaMkArArthaH / etesiMdoNhaM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 219] 75 purisANaM ujjAlo vaNNio bhagavatIe bahukammo, tu zabdo nizcitArthAvadhAraNe / asyArthasya rasAdhanArthaM AcAryo dRSTAntamAha - kaMmAre tti kammakaro lohakAro iva uvame, pauttA AyudhANi nivvattittA so bahudosatarobhavati, nayatANiAyudhANijo bhaMjatetyarthaH |trshbdo mahAdoSapradarzane, yathA kRSNaH kRSNataraH, evaMbahudoso bahudoSatarobhavati, eSa dRSTAntaH tasyopasaMhAraH evaMagnizastra paJjAyaMto puriso bahudoSataro, na nirvApayatetyarthaH / teukAyassa dappiyA paDisevaNA gatA / iyANiM teukkAyassa kappiyA paDisevaNA bhannati[bhA. 220] bitiyapadamasati dIhe gilANa addhANa sAvate ome| suttattha jANaeNaM appA bahuyaM tu nAyavvaM / / cU. bitiyaM avavAyapadaM, ussagaMpadamaMgIkRtya dvitIyaM avavAyapadaM / tatyime dArA-asati, dIhe, gilANe, addhANe, sAvate, ome // ee paMtIe ThAveUNa etesiM heTThAto sAgaNiyAdI jaNaNapajjavasANA nava dArA ThavijaMti / tattha sAgaNiyadArassa hehrato dIvajotIhiM asavvasavvehiM cauro dArA ThavinaMti / saMghaTTaNadArassa heTThAto pehAto paDaNa-pajjavasANA nava dArA ThAvinaMti / sesA ekkasarA / ete sAgaNiyAdI sabheyA asati dAre avavadijjaMti / tattha sAgaNiya tti dAraM[bhA. 221] addhANaniggayAdI, asatIe jotirhiyvsdhiie| dIvamasavve savve, asavvasavve ya jotiM mi|| cU.addhANaM mahaMtAaDavI, tAo niggatA vasahimaprAptAvityarthaH, "Adi" saddAto imesu ThANasu vaTTamANA "asive omoyarie, rAyabhae khuhiya uttamaDhe y| phiDiya gilANa tisese, devayA ceva aayriie|| te ya viyAle ceva pattA gAmaM / prasatIe jotirahiyavasahIe sajoivasahIe ThAyaMtANimA jayaNA / paDhamaM asavvarAtIe dIve / asati, savvarAie dIve / tassAsati, asavvarAIe joiie| asati, savvarAtIe joie / mi ityayaM nipAtaH / sAgaNiya tti dAraM gyN|| nikkhitta-dArAvavAto na saMbhavati / to naavvijjti| saMghaTTaNaM ti dAraM bhannati - saMghaTTaNabhayA pehAdisu imA jayaNA kajati[bhA. 222] kaDao va cilimilI vA, asatI sabhae bahiM yajaM aMtaM / ThAgAsati samayaMmi va, vijjhAtagaNimi pheNti|| cU. padIvajotINaM aMtare vaMsakaDagAdI dijati / tassAsati, pottAdi cilimiNI dijjati evaM kAUNa pehAdI savvaddArA kareMti / asati kaDagacilimiNINaM, vahi uvakaraNaM pehettu, bahi sabhae, "jaM aMtaM" aMtamitti juNNaM, acoraharaNIyamityarthaH, taM bAhiM paDileheMti, sAruvakaraNaM acchati, "taM vijjhAyagaNiM mi pehaMti' / ThAgAsati tti aha bahi aMtuvakaraNassa vi ThAo natthi, sati vA ThAte aMtuvakaraNassa vi sabhayaM, to savvaM ciya aMtasArUvahiM vijajhAyagaNiM mi pehaMti / peha tti dAraM gtN|| pamajaNAvAsa-porisi-maNadArA cauro vi ekkAgAhAe vakkhANe tti Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 nizItha - chedasUtram - 1 [bhA. 223] nitA na pamajaMtI, mUgA saMtu vaMdaNagahINaM / porisi bAhi maNe na vA sehAya ya deMti aNusaTThi / / cU. niMtA niggacchaMtA pavisaMtA vA vasahiM na pamajaMti vRttaM hoi| mUgA saMti vAyAe aNuccaraNaM, vaMdaNagahINaM vaMdanaM na dadatItyarthaH / suttatthaporisIo bAhiM kareMti / maNe na va tti sajotivasahIe rAgadosaM na gacchaMti / je ya sehA hoja tANa ya sehANa deMti aNusaTThi, seho'gItArtha, ca saddA gItANa ya, "anusaTTI" uvadeso || mugA vA saMtu vaMdaNagahINaM asya vyAkhyA[bhA. 224] AvAsa bAhiM asatI, TThita - vaMdana - vigaDa-jataNa-dhuti-hINaM suttattha bAhiM aMto, cilimili kAtUNa va jharaMti / / cU. anUnamatirittaM bAhimAvassagaM kareMti / bahiThAgAsati, TThiya tti jo jattha Thito so tatthaThito paDikkamati, vaMdaNaga-dhuhIhiM hINaM, hINa - saddo patteyaM, viyaDaNA ADoyaNA, taMjayaNAe kareMti, vAsakappapAuyA NiviTThA caiva ThitA bhaNaMti "saMdisaha" tti / "porisi bAhi tti" asya vyAkhyA- suttatthaporisIo sati ThAe bAhiM kareMti, asati bahiTThAgassa aMto cilimiliM kAUNa jharaMti / vA vikalpe, cilimiNimAdINaM asatI aNupehAdI karetItyarthaH // anusaTThI tti asya vyAkhyA [bhA. 225] nAjoyA sAhU, davvujotaMmi mA hu sajjitthA / jassa vina eti niddA, sa pAuti nimillio gimhe // , cU. abhyudyato dravyodyotaH bhAve jJAnodyotaH / sajjitthA saktiH gihItItyarthaH / ujjote jassa vi na eti niddAsa pAuo suvti| aha gimhe pAuyassa dhammo bhavejjA to nimilliyaloyaNo suvati maulAviyaloyaNo tti vRttaM bhavati / cauro vi dArA gatA / / idANiM nikkhama-pavesa tti dAra [bhA. 226] tusiNI aiMti niMti va, uMmugamAdI kaoi acchivaMtA / sehA ya joti dUre, jaggaMti ya jA dharati joti / / cU. tusiNIyA moNe, atiMti pavisaMti, niMti vA niggacchaMti vA, Avassaga-nisIhiyAo no kuvvaMti tivRttaM bhavai / nikkhama-pavesA gatA / iyANi AvaDaNa- paDaNe tti dArA - uMmugaM alAyaM, "Adi" zabdAdagnizakaTikA gRhyate, AvaDaNa- paDaNabhayA kvacit aspRzyamAnA ityarthaH / gatA do dArA / dANi tAvatti dAraM- sehA agItArthA, te aggIe dUre kIraMti, gIya vasabhA ya jaggati jAva dharati joti, mA sehA vi tAvissaMti / tAvaNe tti dAraM gayaM / dANi iMdhaNe tti dAraM [bhA. 227] addhANAdI atinidda, pillio gItosakkiyaM suyati / sAvayabhaya ussikkana, teNabhae hoti bhayaNA u / / cU. addhANAtiparissaMto, atiniddapillio atinidrAgrastaH, gIyatthagahaNaM jahA agIyatthA na pasaMti tahA, taM jayaNAe ossakkiuM suvati, sa eva gIyattho sIhasAvayAdi - bhae jayaNAe ummugANi osakkati, cobhate usakkati sakkanANaM bhayaNA / kathaM ? jati atikkaMti ya teNA to Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 227] 77 osakkanaM na kajjati, mA aggi daTumAgamissaMti, aha thirA corA to osakkijati, taMjalamANiM aggiM daTThajAgaraMti tti nAbhiddavaMti, esA bhayaNA / / apuTviMdhaNapakkhevaM pi karejA[bhA. 228] addhANavivittA vA, parakaDa asatI sayaM tu jAleti / sUlAdI va tAveuM, katakajje chAramakkamaNaM / / / cU. addhANaM paho, vivittA musiyA addhANe vivittA parakaDA pareNa ujjAliyA, tassa asatI tatsvayamAtmanaiva jvAlayaMti, etaduktaM bhavati-zItArtA iMdhanaM prakSipaMti / iMdhaNe tti dAraM gyN| __idANiM nivvAvaNe tti dAraM bhannati - parakaeNa vA sayamujAlieNa vA sUlAti tAvelaM, AdisaddAto visUtitA, kate kajje niSThitetyarthaH, palIvaNa-bhayAcchAreNAkkamati / nivvAvaNe tti dAraM gayaM / / idAni saMkamaNe tti dAraM[bhA. 229] sAvaya-bhaya ANeti vA, sotumaNA vA vi bAhiM niinniti| bAhiM palIvaNabhayA, chAretassAsati nivvAve // cU. sAvayabhae annatthANAto ANayaMti, tatthANAto vA soumaNA bAhiM nINayaMti / aha bAhiM palIvaNabhayA na nINayaMti tAhe tattha TThiyaM chAreNa chAdayaMti / tassAsati tti chArassa asati abhAvA nivvAvetti egaDheM // asati tti dAraM gataM / dIhAdIdAresu sAgaNiyAdidArA uvaujja jaM juJjati taM joevvaM / imaM tu dIhAdi dArasaruvaM / tattha dIhe tti dAraM[bhA. 230] dIha cheyaNa Dakko, keNa jagga kiriyaTThatA diihe| AhAra tavaNa heuM, gilANakaraNe imA jtnnaa|| cU. dIhAti ya DakkaM kayAti DaMbheyavvaM, taM nimittaM agaNI gheppati / chedo vA kAyavvo tassa desassa to aMdhakAre padIvo joti vA dharijati / Dakko daSTaH, keNaM ti sappeNaNnatareNa vA vAta-pitta-siMbha-sabhAvena sAdhyenAsAdhyena vA tatparijJAnanimittaM joti gheppati / jagga tti daTTho aggAvijjati, mA visaM na najihiti ullaliyaM na vA / evaM dIhadaTThassa kariyaNimittaM joI gheppati / dIhi tti dAraM gayaM / idANiM gilANe tti dAraM-- pacchaddhasamudAyattho AhAro gilANassa tAveyavvo, tattha puNa tAvaNakAraNe ime davvA tAveyavvA / / [bhA. 231] khIruNhoda vilevI, uttaranikkhitte ptthkrnnNtu| kAyavvaM gilANaTThA, akaraNe gurugA ya ANAdI / cU.khIraM vA kaDheyavvaM, uNhodagaMvA vilevI vA uvakkhaDeyavvA, imAte jayaNAte uttareti uvacullagobhannati, nikkhittaMtattadvaviyaM / so puNacauculloevaMtappatijaMcullIeiMdhaNaMpakkhippati tassa jaliyassa jAlA avacullagaM gacchati, evaM ahAkaDaM tappai / uvacullagassAsatI puvapakkhitta-iMdhaNajaliyacullIe tAvijjati / asatimaMgAlagesu vipuvvakatesu / patthakaraNaMtu evaM savvAsatIe cullImaMgAlagA vA kAuM agaNiyamAnIya iMdhaNaM pakkhivittu kAyavvamiti / tu srvprkaarkrnnvishessnne| codagaAha-"nanuadhikaraNaM?" AcAryAha-yadyapiadhikaraNaM taha vikAyavvaM gilANassa, akaraNe gurugAya aannaadii||ah sAhuNo sUlaM visUiyA vA hoja to tAvaNe imA jayaNA - [bhA. 232] gamanAdi naMta-mummura-iMgAle iMdhaNe ya nivvaave| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 nizIdha-chedasUtram -1 AgADhe uMchaNAdI, jalaNaM karaNaMca saMvigge / / cU. Ai tti AdAveva jattha agaNI ahAkaDo jhiyAyati tattha gaMtuM sUlAdi tAveyavvaM / aha jattha agaNI ahAkaDo jhiyAti, tatthime kAraNA hojA[bhA. 233] ThAgAsati aciyatte, gujjhaMgANaMpayAvaNe cev| ___ AtaparassA dosA, ANaNanivvAvaNe na tahiM / / cU. ThAgo tattha natthi, aciyattaM vA gihavaiNo, ahavAgujjhaMgANi ppatAveyavvANi, tANiya gihatya puratona sakketi tAveuM to na gammati / aha taruNI tatthitthIo, so ya sAhU iMdiyaniggaraM kAumasamattho, to AyasamutthadosabhayA na gacchati, parA gihatthIo, tA vA tatthuvasaggaMti, evaM pi tattha na gammai tti, issAlugA gihatthA na khamaMti / dosa tti evaM bahuA tattha dosA nAUNa agaNIte tattha ANayaNA kAyavvA, kate kajje nivvAvaNaM kAyavvaM / ujjhavaNaMti vuttaM havai / na tahiM dosale gaMtavvaM // jaM puNa ANayaNaM taM imAe jayaNAe / naMti tti khuDDagA therA vA hayasaMkA naMtagA tAveuM ANayaMti, tena taM tAvayaMti / aha naMtagaM aMtarA ANijjamANaM vijjhAti to muMgeramANayaMti muMmuro agaNikaNiyAsahito somho cchAro / muMmurassa asatIe teNa vA appamANe iMgAle ANayaMti, aniMdhaNANi jAlA iMgAlA bhaNNaMti / te paDihArie ANayaMti / kate kajje tattheva hAvayaMti / iMghaNettiiMgAlAsati tehiM vA appaNnappamANe jayA vA khaddhagi tayA iNdhnnmvipkkhivNti| evaM kAraNe gahaNaM / kaDe ya kajje nivvAveyavvo agaNIcchAramAdIhiM, mApalIvaNaM bhave / AgADhagahaNA idaM jJApayati-jahA esa kiriyAAgADhe, noannaagaaddhe|aNcchnnNtioskknnN, AdizabdAdanyatra nayanaM jalanaM jAlanaM osakkaM ti egar3ha / karaNaM ti paDaNIyAuTTaNanimittaM karaNamapi kuryAt / ca zabdAt glAnAdikAryavekSya jananamapi kAryaM / saMvigge tti jo etANi kareto vi saMvigga so evaM kareti / gItArtha parinAmaketyarthaH / esa puNa pacchaddhattho savvesu gilANAdidAresu jahAsaMbhavaM ghddaaveyvvo| gilANe tti dAraM gayaM |idaanniN addhANa-sAvae-oma-dArA tinni viegagAhAe vakkhANeti[bhA. 234] addhANaMmi vivittA, sItaMmi palaMba-pAgaheuM vaa| parakaDa asatI ya sayaM, ajAleti va sAvayabhae vaa|| cU.addhANe vivittA muSitA ityarthaH, sItamiti, kappANa'satI sItepaDateparakaDaagaNIe hatthapAyasarIrANa tAvaNaM kareMti / palaMbapAgaheuM vatti palaMbA phalA, pAgo pacanaM, hetu karaNaM, vA vikappe, eSa eva palaMbapacanavikalpaH / esa palaMbapAgo / esa palaMbapAgo parakaDAe ceva agaNIe kAyavyo |prkddss asatIe sayaMjAleti / svayaM Atmanaiva, ca upapradarzane, kiM punastapradarzayati imaM, omadvArepyeSa eva pralaMbArthaM / sAvayA sIhAI, tassamutthe bhae aggiM pajjAlayaMti // gayA teukkAyassa kappiyA paDisevaNA // idANiM vAukkAyassa dappiyA paDisevaNA bhaNNati[bhA. 235] niggacchati vAharati chiDDe paDiseva karaNa phUme ya / dArUgghADakavADe saMdhI vattheya chiiyaadii|| cU. dhammAbhibhUto nilayabbhaMtarAo bAhiM niggacchati, anilAbhidhAraNanimittaM vAharati Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 235] 79 tti zabdayati-bahiDio bhaNati, ehi ehi ito sIyalo vAU / chiDDe paDiseva tti chiDDIte puNo loe coppAlA bhaNNaMti, tesupuvakatesu vAupaDisevaNaM kareti / karaNaM ti apuvvANi vA chiDDANi vAyu-abhidhAraNanimittaM kareti / phUmeti tti ghaMmaddito annataramaMgaM phUmati, bhattapANamuNhaM vA / dAra ti duvAraM bhannati, taM pu vakayamiTTagAhiM dvaiyamugghADeti, apuvvaM vA dAramugghADeti tti vuttaM bhvti| ugghADasahoubhayavAcI dAre, kvaaddey| ugghADetivA kavADaMghammato,ahavA dAramugghADeti, ugghADaM vA kavADaM dhammato, ahavA dAramugghADeti, ugghADaM vA ugghADeti ucchADeti vuttaM bhavati / ugghADasaddo ubhayavAcI dAre, kavADe ya / ugghADeti, evaM tinni padA kajaMti / "saMdhi tti" - dharANaMaMtarA chiMDI vAtaM sAtijjati / vatthayaMti vatthaM caurassagaM kAu paDavAyaM kreNti| "chItAdi tti" chItaM chakkiyaM, Adi saddAto kAsiyaM UsasianIsasiaM, ete chIyAdI avihIe kareti tti [bhA. 236] suppe ya tAlaveMTe, hatthe matte ya celakaNNe ya / acchaphume pavvae, nAliyA ceva patte y|| ca. suppaM gayakaNNAkAraM bhannati savvajaNavayappasiddhaM teNa vA vAtaM kareti, jahA dhaNNaM puNaMtIo / tAlo rukkho, tassa veMTa tAlaveMTaM, tAlapatrazAkhetyarthaH / sA ya erisA chijjati / hattho sarIregadeso, teNa vIyati / mattago mAtraka eva, teNa vA vAtaM kareti / celaM vastra, tasya kaNNo celakaNNo, tennvaaviiyti|acchi phUmaiti |acchii akkhI, tNkNdppaaprssphuumti|phuumnnsddo ubhyvaacii| pavvae tti vaMso bhannati, tassa majjhe pavvaM bhavati, nAliyatti apavvA bhavati, sA puNa loe "muralI" bhannati, ee vAyaMti / patte yatti pattaM padminIpatrAdi tairAtmAnaM bhaktaM vA viiyti|| [bhA. 237] saMkhe siMge karatala, vatthI datie abhikkhpddisevii| paMceva ya chItAdI, lahuo lahuyA aya dveva // cU. "saMkho" jalacaraprANivizeSaH "siMga" mahisIsiMga, zaMkha zrRMgaM vA dhamei / karo hastasta sya talaM taratalaM, hastasaMkhaM pUreti tti vuttaM bhavati / annataraM vA karatalena vAdyaM karoti / vatthIcammamayo, soyavejasAlAsu bhavati, taMvAyupuNNaM kareti / datio ddatikaH,jeNanadimAdisu sataraNaM kajati, taM vAyapuNNaM karoti / abhikkhapaDisevI tti ete niggacchabAhirAtI hANA abhikkhaM paDisevaMtI appappaNo ThANAto caramaM pAvati / paMcevaya chIyAdisu paNagaM bhavati / ettha vIsahiM vArAhiM sapayaM pAvati / lahu tti jesu lahumAso tesu dasahiM vArAhiM sapayaM pAvati / lahugA yaadveva tti jesucaulahuaMtesuaTThahiM vArAhiM bhavati // viNao pucchati- bhagavaM! tubbhe bhaNata jahA niggacchadArAdiANa appappaNopacchittaTThANAto sapayaMpAvati, tamahaM saTThANameva na yANAmi, kahehataM |guru bhaNati[bhA. 238] niggaccha phUme hatthe, patte ya celakaNNe y| karatala sAhA ya lahu, sesesuya hoMti caulahugA / / cU. sAhA "sAhulI'' vRkSasAletyarthaH / acchiphumaNe vi, etesu savvesu mAsalahu bhavati, sesesu tti je na bhaNiyA tesu caulahuaM / sAhA vayaNa ca sadde sAhA-bhaMgeNa vA pehuNeNa vA pehuNa-hattheNa vA vIei tti vuttaM bhavati / / "sesesu hoti lahuAo" etaM atipasattaM lkkhnnN|| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 nizItha-chedasUtram -1 Ayario pacuddhAraM kareti[bhA. 239] jati chiDDA tati mAsA, jA tinnI catu lahu tu teNa paraM / evaM tA karaNaMmI puvva kayA sevaNe ceva // cU. jati chiDDANi kareti tati mAsalahu, jAva tinni teNa pareNaM caulahu bhavati etaM tAva puvvacchiDukaraNe pacchittaM / puvvakatAsevaNecevattipuvvakate ekkami vAtapaDisevaNaM kareimAsalahu, dohiM do mAsalahu, tIhiM tinni mAsapahu, teNa paraM caulahu bhavati // [bhA. 240] kamaDhagamAdI lahugo, kAse ya viyaMbhieNa pnngNtu| ekkekkapadAdo puma, pasajjaNA hoti'bhikkhnnto|| cU. kamaDhaM sAhujaNapasiddhaM, Adi zabdAto kaMsabhAyaNAdI, etesu mAsalahu / kAsiaM khAsiyaM, viyaMbhiyaM jaMbhAtitaM, ca saddAo chitta-usasia-nIsasiesu avihIe paNagaM / ekekapayAo tti AtmAtmIyapadAt abhIkSaNata uvaruvariM padaM prasajjati bhavatItyuktaM bhavati / sissAbhippAto kimatthaM pacchittaM dijjati ? ettha bhannati - [bhA. 241] vAsa-sisiresu vAto, bahiyA sIto gihesu ya sa umho / vivarIo puNa gimhe, diya-rAtI satthamannonnaM / / cU. vAsa tti varisAkAlo, sisiro zItakAlo, etesu vAsa-sisiresu vAo bahiyA gihANa sIalo bhavati, gihesutu gRhAbhyaMtareSu somho soSma, evaM tAvatkAladvaye / tavvivarIto puNa gimhe tti puvvAbhihitakAladugAo vivarIto gimhe umhakAle gRhAbhyaMtare sIto vAyuH bahiyA uSNa iti / diya-rAi tti vAsa-sisiragamhesu etaM vAulakkhaNaM divasao vi rAtIe vi| ahavA divasao vAU uNho bhavati rAtIe sIyalo bhavati / satyaM zastraM, jaM jassa vinAsakAraNaM taM tassa satyaM bhannati, anyonyazastraM parasparazastramityarthaH / vAsa-sisiragihabaMtaravAo bahivAyassa satthaM, bahivAto gihavAyassa satthaM / evaM gimhe vi| evaM diyavAto savvari-vAyas, savvari-vAo ya diya-vAyassa // jahesiM vAyANaM, annonnasatthakAraNattaM diTuM[bhA. 242] emeva dehavAto, bAhiravAtassa hoti satthaM tu| viyaNAdisamuttho vi, yasaupattI stthmnnnss| cU. emeva avadhAraNe, dilutopasaMhArapadarisaNatthe vA / dehavAo tti sarIravAtaH so ya cchIyAdisu saMkha-saMgapUraNe vA ditiyAdIpUraNe vA bhavati / so ya bahiravAyassa hoi satthaM tu evaM viyaNAdisamuttho vi yatti, "Adi" zabdaH viyaNaga-vihANa-tAlayaMTAdippadarisaNastha / sa iti svena svena vidhAnenotpannaH, anyonyazastra vijJeyamiti / anena kAraNena prAyazcittaM dIyata iti // ime ya Aya-saMjamavirAdhanAdosA bhavaMti__ [bhA. 243] saMpAtimAdighAto, Au-vaghAo ya phUma viiyNte| daMDiyamAdI gahaNaM, khittAdI bahirakaraNaM vaa| cU.viyaNAdiNA vIyaMtassa macchiyAdI saMpAtimAdighAto bhavati, esA sNjmviraadhnaa| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 243] Au-vaghAto ya phUma vIyaMte, phUmaMtassa muhaM sUkhati, vIyaMtassa ya bAhA dukkhati, eso uvaghAto suMdaraM saMkhaM vA vaMsaM vA vAeti daMDio geNhejjA, uppavvAvei tti vuttaM bhavai / "Adi" saddAto rAyavallabhovA / khittAdittisahasAsaMkhapUraNe koi sAhU gihattho vA khittacittobhaveja / "Adi" saddAto harisio dittacitto bhavai, samatto vA jakkhAiTTho haveja, ummAo vA se samuppajjejja / bahirakaraNaM vatti puNo puNo saMkhaM pUrayaMtassa vahirattaM bhavati tti, ca samuccaye ||gtaa vAukkAyassa dappiyA paDisevaNA / idAnIM vAukkAyassa kappiyA paDisevaNA bhannati[bhA. 244] bitiyapade sehAdI addhANa gilANa 'ikkame ome / saNNA ya uttamaTTho, aNadhiyA se ya dese ya / / sehAti tti dAraM[bhA. 245] savve vi pade seho, kareja anAbhogato aseho vi / sattho vaccati turiyaM, atthaM va uveti aadicco| cU. niggamaNAdI savve padA seho ayANamANo karejja, "Adi" saddAto anAbhogato aseho vi niggacchaNAdI padA karejja / sehAdi tti gtN| addhANa tti dAraM - addhANapaDivaNNA sAhU satyeNa samANaM / so ya sattho turiyaM vaciu kAmo, atthaM vA uveti Aicco, usiNaM ca bhattaM taM NivvaveuM vIyaNAdIhiM turiyaM bhoyavvamiti / addhANe ttigayaM // gilANAdikkame tti daarN| [bhA. 246] paDhamAliMakaraNe velA, phiTTai sUratthameti vA ome / vidhuNAti phUmaNeNa vA, sItAvaNa hoti ubhae vi|| cU. gilAvaNaveyAvaccakaro paDhamAliaMkareti, taMca usiNaM bhattapANaM, jAva yataMsayameva sItI bhavatitAva gilANassaveyAvaccavelAtikkamobhavati, atotaMvidhuvaNAdIhiM turiyaMnivvAveUNa bhottUNaya gilANassa ya bhattapANamANayati osahaM vA / gilANe tti dAraM gayaM // ome tti dAraM- "paDhamAliyAkaraNavelA phiTTai" esa paDhamapAdo ome vighddaaveyvvo| sUratthame ttiomettiomaM dubmikkhaM, taMmiyadubhikkhe "atthamaNavelAe usiNaM bhattapANaM laddhaM, jatitaMsayaM sItIhomANaMpaDichaMtijAva tAvayasUro'tthameti, nayasaMtharaMti, tAhe vihUvaNAdIhiM vidhuvaNAti tti vividhaM ghuNAti vighuvaNAti, vIyati tati vuttaM bhavati / ahavA "vighuvaNAti tti" vihuaNo viyaNao, teNa vIyati / phUmaNeNa va tti muheNa phUmati / etehiM sIyAvaNaM kareti sItalIkaraNamityarthaH / ubhae vi tti bhattaM pAnakaM ca, ahavA sarIramAhAro ya, ahavA odanaM vyaMjanaM ca |ome tti gataM ||246||snnnn tti dAraM[bhA.247] saNNA siMgagamAdI, milaNaTTavihe mahallasatye vaa| sesesutu abhidhAraNa, kavADamAdINi vugghADe / . ghU. saNNatti saNNA saMgAretyarthaH siMgagamAdI dhammati saMgAranimittaM / tassa ya evaM saMbhavo bhavatimilaNaTThavihatti vihamaddhANaMtaMmiparopparaMphiDiyA milaNaTThA siMgagamAdIdhammati, mahallasatthe vAmahato satthokhaMdhavArAtI, taMmina najati ko katthaThito, tAhe siMgagamAdI pUrijjati, gurusamIve tato savve AgacchaMti, eteNa kAraNeNa siMgagamAdIpUraNaM karejjA / saNNa tti dAraM gyN| 156 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram - 1 sesa tti uttama - aNahiyAsa-desa - dArA / tattha uttamaTThaTThiyassa dhammo pariDAho vA, se kajjati / aNahiyAso dammaM na sahati / dese vA, jahA uttarAvahe aJccatthaM dhammo bhavati / etesu tisu vidAresu abhidhAraNaM kareti, kavADamAdINi vA ugghADeti, "Adi" saddAto 'puvvadAramugdhADeti chiDDANi vA kareti / gatA tinni vi dArA // gatA vAukkAyassa kappiyA paDisevaNA / idANiM vaNassatikAyassa dappiyA paDisevaNA bhaNNati [bhA. 248 ] 82 bIyAdi suhuma ghaTTana nikkhitta parittanaMtakAe ya / gamaNAdi karaNa cheyaNa durUha pramANa gahaNe ya // cU. bIyA parittAnaMtA ya, "Adi" saddA dasaviho vaNassatAM / suhumaM ti pupphA, ghaTThaNasaddo savve patteyaM / nikkhittaM nyastaM, taM puNa parittavaNassatikAe anaMtavaNassatikAe vA / gamaNAdi tti paritteNAnaMteNa vA gamaNaM kareti, "Adi" saddAo ThANa- nisIyaNa- tuyaTTana karaNaM pratimArUpaM kareti / cchedaNaM pattacchejjaM kareti / durUhaNaM AruhaNaM / ArdrAmalakAdipramANaM / grahaNaM hattheNa, ca saddA pakkhevo ya / esa saMkhitto dAragAhattho vivarito // [bhA. 249] pacAdI lahugurAga, lahugA gurugA parittanaMtANaM / gAuya jA battIsA, catulahugAdI ya carimapadaM // cU. paMca tti panagaM "Adi" tti bIyaddAre, 'lahugurugaM tti' jati parittabIyasaMghaTTaNeNa bhattaM gehati to lahupaNagaM, anaMtabIyasaMghaTTaNeNaM to guruaM / 'lahugA gurugA parittaNaMtANaMti paNagA saMvajjhati / paritta-suhume pAdAdiNA saMghaTTeti lahupaNagaM, aNate gurupaNagaM / ahavA "lahugA" gurugA parittanaMtANaM ti nikkhittadAraM gahiyaM, parittavaNassatikAe anaMtaranikkhette lahugA, anaMte anaMtaranikkhitte gurugA, parittAnaMtavaNassatikAyaparaMparanikkhitte lahugurumAso, parittAnaMtavaNassatikA mIse anaMtaranikkhitte lahugurumAso, tesu ceva paraMpare jahasaMkheNa lahugurupaNagaM / gamaNadAre gAuya jA battIsa tti gAuAo Arambha duguNA duguNeNa jAva battIsaM joyaNANi gacchati, ettha aTThasu ThANesu caulahugAdI caramapadaMti gAue caulahuyaM evaM- jAva battIsAe pAraMciyaM / evaM paritte / anaMte gAuyAi duguNeNa jA solasa caugurugAdI carimaM pAvati "ca" saddo avadhAraNe // [bhA. 250] nagaM tu bI ghaTTe, ukkaTThe suhumaghaTTaNe mAso / sesesu puDhavIsarisaM, mottUNaM chedaNaduruhe / / cU. paMcAdI lahuguruga tti etassa ciraMtanagAhApAyassa siddhasenAcAryaH spaSTenAbhidhAnenArthamabhidhatte / paNagaM tu bIyaghaTTe gatArthaM / saceyaNavaNassatI udUhale chuNNo pIsaNIe vA pITTho saraso ukkuTTho bhaNNai / so puNa paritto anaMto vA, tassaMsaTTeNa hatthamatteNa bhikkhaM giNhai, paritte mAsalahuM, anaMte mAsagurUM / suhumA phullA, te parittAnaMtA vA, te jiMdheto ghaTTeti / mAso tti parittesu mAsalahuM, aNaMtesu mAsaguruM / sesesu ti karaNa- chedaNa - duruhaNa - pamANa - grahaNadArA, etesu puDhavIsarisaM, mottUrNa chedaNa duruhe kaMThyaM // chedeNa duruhaNa vakkhANaM / chedanapattacchejje, duruhaNa khevA tu jattiyA kuNati / pacchittA tu anaMte, a gurugA lahugA parittesu // [bhA. 251] Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 pIThikA - [bhA. 256] cU. phAsuaMti viddhatthaM, jIvauppattiTThANaM joNI bhavati, parittA joNI jassa palaMbassa taM bhaNNati parittajoNI, parittaManaMtaM na bhavati / egahittiegabIyaMjahAaMbago |abddho ahillago jassa taM abaddhaTThiyaM, aniSpannamityarthaH / bhinnamiti dravyato, bhAvato niyamA tadabhinnaM kahaM ? ucyate, phAsugagrahaNAt / esa paDhamabhaMgo vyAkhyAtaH / abhiNNe ya tti dvitIyabhaMgagrahaNametat / abaddhaTThipaDivakkho gheppai, baddhaTTiie vi evaM, baddhaTThiyagrahaNAt tatiyacautthabhaMgA gahiyA, evaM zabdagrahaNAt jahA paDhamabitiyANaaMte bhiNNAbhiNNaMevaMtatiyacautthANa viaMte bhiNNAbhiNNaM krtvymiti| egaTThiyappaDivakkhogheppati, emevaya hoti bahubIe tti evaM bahubIe vicauro bhaMgA abaddhabaddhaTThiya bhiNNAbhiNNehiM kAyavvA / ete aTThA |anne patteyavaNassatipaDivakkhasAhAraNeNa aTTha, ete sols| anne phAsugapaDipakkhe aphAsugagahaNe solasa / ete savve battIsabhaMgA hetRto naayvvaa|| [bhA. 257] emeva hoti uvariM egaTThiya taha ya hoti bhubiie| sAdhAraNassa'bhAvA AdIe bahuguNaM jaM ca // cU. uvariM rukkhassa emeva battIsaM bhaMgA kAyavvA / egaThThiya taha ya hoti "bahubIe tti" imaM puNa vayaNaM sesANa phAsugajoNiparittaiyANa vayaNANa sapaDivakkhANa sUyaNatthamabhihitaM / tAni ya imAni phAsugajoNi paritto egaDhigA abaddhabhiNNa sapaDivakkhA, evaM bhaMgA battIsaM, uvariMsAhAraNassa, 'bhAvattianenaadhovaribattIsabhaMgakrameNa phAsugassa sAhAraNasarIrassaabhAvA alAbhetyarthaH, sacittaM gRNhAti / tatredaM vAkyaM "AdIe bahuguNaM jaM ca"-AdIe bahu guNaMti sesANa bahuguNaM janayati karotItyarthaH, "jaM ca tti" yad dravyaM, sati sacitte jaM davvaM bahuguNe karoti taM geNhati, parittaM anaMtaM vA / na tatra kramaM nirIkSatItyarthaH / ahavA sAhAraNasvabhAvAt yadravyaM bahuguNataraM, tamAdIyate gRNhatItyarthaH / / vaNassatikAyassa kappiyA paDisevaNA gatA / gaoya vaNassatikAyo / idAniM beiMdiyAditasakAe dappiyA paDisevaNA bhaNNati[bhA. 258] saMsattapaMtha-bhatte, sejjA uvadhI ya phalaga-saMthAre / saMghaTTaNa paritAvaNa, lahu guru ativAtaNe mUlaM // cU. beiMdiyAdIhiM tasehiM saMsajjatipaMyo, saMsajjati bhattaM, saMsajati sejjA, saMsajjati uvahI, saMsajjati phalahayaM, saMsajjati saMthAro / jaMmi ya visae beiMdiyAdIhiM paMtha-bhattAtI saMsajaMti tattha jai dappeNa parigamaNaM kareti tatthimeNa vikappeNimaM pAyacchittaM / idaMpazcAI vyAkhyAnaM-saMghaTTaNaparitAvaNettibeiMdiyAINaMsaMghaTTaNaMkarei, paritAvaNaMkarei, uddavaNaM kareti / lahuguru tti beiMdiyA saMghaTTeti caulahuyaM, paritAveti cauguruyaM, uddaveti challahuaM teiMdiyANasaMghaTTAdisupadesu caugurugAdi chagurugo dvAti / cauriMdiyANa challahuAdI chedo chAti / paMceMdiyANa-saMghaTTaNechaguruaM, paritAvaNechedo, uddavaNe'tivAtaNemUlaM tipaMceMdriyaMvyApAdayamAnasya mUletyarthaH / eso ceva gAhApacchaddho anena gAthAsUtreNa spaSTataro'bhihi, jao[bhA. 259] saMkappe padabhiMdaNapaMthe patte taheva aavnnnne| cattAri chacca lahuguru saTThANaM ceva AvaNNe // cU. saMkappa iti gamaNabhippAyaM kareti, padabhiMdaNamiti gRhItopakaraNo prayAtaH, paMthe tti Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 saMsattavisayassa jo paMtho taM, patto tti saMsattavisayaM prAptaH / taheva AvaNNo tti "taha" zabdo pAdapUraNe, "eva" zabdo prAyazcittAvadhAraNe, "AvaNNo" prAptaH, kaM prApta ? ucyate, beiMdiyAdisu saMghaTTaNaparitAvaNauddavaNamiti / cattAri chacca lahu guru tti "lahuguru" zabdaH pratyekaM, cattAri lahugurue chacca lahugurue te cauro pacchittA saMkappAdisu jahAsaMkheNa joeyavvA / saMkappe caulahu, padabhede cauguru, paMthe challahu, patte chaguru / saTThANaM ceva AvaNNe tti beiMdiyAINa saMghaTTaNavikappaM AvaNNassa saTTANapacchittaM "ca" pUraNe evamavadhAraNe // [bhA. 260] biya tiya cauro, paMciMdiehiM ghaTTaparitAvauddavaNe / catulahugAdI mUlaM, egaduge tIsu carimaM tu // cU. gatArthAH / navaraM - ega-du-tIesu carimaM ti egaM paMceMdiyaM vAvAdeti mUlaM, dosu aNavaTTho tinni paMcediyA vAvAdeti pAraMciyaM / "tu" zabdo abhikkhAsevanapradarzanArthaM / esadAragAhA samAsArthenAbhihitA // idAniM paMthe tti dAraM vyAkhyAyate 84 [bhA. 261] muiMga-uvayI - makkoDagA ya saMbukka - jaluga-saMkhaNagA / ete u ubhayakAlaM, vAsAsaNNe ya negavidhA // cU. paMtho imehiM saMsatto muiMgA pipIliyA, uvaiga samuddehikAu, makkoDagA kRSNavarNAH prasiddhAH, saMbukkA aTThiyA maMsapesI, dIrghA pRSTipradeze, AvartakaDAhaM bhavati, kvacidviSaye patitamAtrameva 'bhUmau jalaM jalUkAbhi saMsajjati, saMkhaNagA zlakSNA saMkhAgArA bhavaMti / ete muiMgAdI pANA bahujale visae ubhayakAlaM bhavati, uDDavAsAsutti bhaNiyaM bhavati / vAsAsaNNeya tti "vAsA" varSAkAlaH, Asannamiti prAptaH varSAkAla evetyarthaH, ahavA varSAkAlo bhaddavadAsa ya mAsA tassAsaNNo pAusakAlo, taMmi ya pAusakAle ahiNavavuTThabhUmIe negavihA prANino bhavaMtItyarthaH, "ca" puraNae akAlavarSabahuprANisaMmUcchaMne vA / paMthe tti dAraM gayaM / / idAniM bhatte tti dAraM [bhA. 262] dadhitakkaMbilamAdI saMsattA sattugA tu jahiyaM tu / mUiMgamacchiyAsu ya, ameha ur3aDhAdi saMsatte // cU. "dahi" pasiddhaM, "takkaM" udasI, chAsi tti egaTTaM, aMbilaM pasiddhaM, "Adi" saddAo odanamAdI, ete jattha saMsattA AgaMtugehiM tadutthehiM vA saMsattA, sattugA, tu zabdo AgaMtuka taduprANibhedapradarzane / jahiyaM tu tti- "jahiM" visae, "tu" zabdo avadhAraNe, kiM avahArayati ucyate, niyamA tatra saMjamavirAdhanetyarthaH / naUiMgA pivIliyA, "macchiyA" makSikA eva, mUiMgasaMsatte amehA bhavati, mehovaghAto bhavatItyarthaH macchiyAsu saMsattesu uDDuM bhavati, vamanamityarthaH / esA AyavirAdhanA, "ca" zabdaH saMyamavirAhaNA pradarzane / bhatte tti dAraM gataM // idAniM seja tti dAraM- jattha sejjA saMsajjati tatthimAhiM ceTThAhiM te pANiNo vaheMti[bhA. 263] ThANa- nisIyaNa - tuaTTaNa - nikkhamaNa - pavesa - hattha - nikkhevo / uvvattaNamullaMghaNa, ciTThA sejjAdi - sUvaveti // cU. ThANaM kAussagaM, nisIyaNaM uva-visaNaM, tuyaTTaNaM sayaNaM, nikkhamaNaM bahiyA, pavisaNa aMto, hattho sarIregadeso, tassa nikkhevo bhUmIe, ahavA hatthago rayaharaNaM bhaNNati, taM vA nikkhavai bhUmIe, na AtmAvagrAhAdityathaH / uvvattaNaM nAma praavrtn| egasejAe uvaviTThassa tuyaTTassa vA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 pIThikA - [bhA. 263] ciraM AsamANassa jadA sarIraM dukkhiumAraddhaM tadA parivatti umaNNA dvAti tti vRttaM hoi / ullaMghaNaM elugassa "Adi" saddAo saMthAragassa bhittiphalagANa vA / evamAdisu ceTThAsu te saMsattavasahIe pANiNo vahati // kiMcajA eyA ThANa-nisIyaNAdiyAo ceTThAo bhaNiyA jAo saMjamakarIotA icchijjUMti, na iyarAto / jao bhaNNati [bhA. 264] jA ciTThA sA savvA, saMjamaheuM ti hoti samaNANaM / saMsattavassae puNa, paccakkhamasaMjamakarI tu // cU. jA iti aniddiTThasarUvA ceTThA gheppati / ahavA "jA" iti kAraNikakAyakriyApradarzanetyarthaH, kAyakriyA ceSTA bhaNNati / savvA asesA / pAvaviNivattI saMjamo bhaNNati / heU kAraNaM / tu saddo avadhAraNe / hoi bhavati / samaNANaM sAhUNaM ti vRttaM bhavati / iha puNa saMsattuvassae paJccakkhamasaMjamakarI kiriyA sAhUNaM bhavatItyarthaH / tu saddo avadhAraNe / vasati tti dAraM gataM / idAniM uvahi tti dAraM [bhA. 265 ] chappati dosA jaggaNa, ajIra gelaNNa tAsiM paritAve / odaNapaDite bhutte, uDDuM DaurAtiyA dosA / / cU. chappati tti jUA bhaNNaMti, tAhiM jattha visae uvahi saMsajjati tattha bahu dosA bhavaMti ime tAhiM khajramANo jaggati, jAgara mANassa bhattaM na jIrati, ajIramANe ya gelaNNaM bhavati, ettha gilANArovaNA bhaNiyavvA / ahavA tAhiM khajjamANo kaMDUyati, kaMDUyamANassa khayaM bhavati, evaM vA gilANArovaNA / tAsiM paritAvo tti tAsiM chappayANaM kaMDUDayamANo paritAvaNaM kareti, saMghaTTati, uddavei vA / ettha tanniphaNNaM pAyacchittaM daTThavvaM / iha puvvaddhe AyasaMjamavirAhaNA do vi darisiyA / imA puNa | AyavirAhaNA oyaNapaDite bhutte ttiodaNo kuro tattha paDiyA chappatitA, so ya odaNo bhutto, yi bhutte uDDuM bhavati, DauyaraM vA bhavati, "DauyaraM" jayoyaraM bhaNNati / uvahi tti dAraM gayaM // iyANiM phalaga-saMthAre tti dAraM [bhA. 266 ] saMsatte'paribhogo, paribhogAmaMtareNa adhikaraNaM / bhattovadhi saMthAre, pIDhagamAdIsu dosAo // cU. saMsatte tti phalagasaMthAresu saMsattesu aparibhogo tti abhujamANesu, paribhogamaMtareNaM paribhogassa aMtaraM paribhogamaMtaraM paribhogAbhAvetyarthaH, adhikaraNaM ti aparibhujjamAnaM adhikaraNaM bhavati / kahaM ? yato'bhidhIyate / "jaM jujjati uvakAre, uvakaraNaM taM se hoi uvakaraNaM / atiregaM ahikaraNaM, ajao ya jayaM pariharaMto" // bhattovahisaMthAre pIDhagamAdIsu dosAo ete je adhikaraNaM te bhaNiyA / tu zabdaH dosAvadhAraNe ahavA ime dosA [bhA. 267 ] saMsatsu tu bhattAdie, savvesime bhave dosA / saMghaTTAdi pamajjaNa, apamajjaNa sajjaghAto ya // cU. puvvaddhaM kaMThaM / saMghaTTAdi tti saMghaTTaNaM pharisaNaM, "Adi" saddAto paritAvaNoddavaNaM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1 86 ete, bhattAdisu savvesu saMbhavaMti / pamajjaNa tti saMsattA sejjAdI jati pamajjati to te ceva saMghaTTaNAdi dosA bhavaMti, apamajjaNa tti jaI te sejjAtI saMsatte na pamajjati to sajjaghAto yatti sajjo sadyo vartamAna eva prANinAM ghAto bhavatItyarthaH / ca saddo samuccaye / phalaga-saMthAraya tti dAraM gayaM // idAniM savvadArAvasesaM bhaNNati - eyaM puna jattha jattha dAre jujjai tattha tattha ghaDAveyavvaM / [ bhA. 268 ] veMTiyagayagahanikkheve, nicchubhaNe AtavAto chAyaM ca / saMthArae nisejjA, ThANe ya nisIyaNa tuyaTTe // cU. veMTiya tti uvakaraNalolI bhaNNai, tIe gahaNaM kareti nikkhevaM vA, tattha ime satta bhaMgA - na paDileheti na pamajeti, na paDileheti - pamajjati paDileheti na pamajjati paDileheti pamajjati jaM taM paDilehitaM pamajitaM taM duSpaDilehiyaM duppamajjiyaM duppaDilehiMya-suppamajjiyaM, suppaDilehitaM duppamajitaM / etesu pacchittaM pUrvavat / suppaDilehiyaM karemANassa vi saMghaTTaNAdiniSphaNNaM pUrvavat khelanicchubhaNe vi evaM ceva / Ayavo uNhaM, AyavavajjA cchAyA, tato AyavAto uvakaraNaM cchAyaM kAmeti, ettha vi apamajjamANassa prANivirAdhanA / kahaM ? uNhajoNiyA sattA cchAyAe virAhijjuMti, chAyAjoNiyA vi unhe virAhijaMti / ato apamajjamANassa pANivirAdhanA / evaM saMdhArage vi pamajjaMtassasaMghaTTAdinipphaNNaM, akaremANassa ya sattabhaMgA / nisajjUMti suttatthANaM nimittaM jattha bhU-padese nisijjA kajjati tattha pamajaMtassa saMghaTTaNAdIyaM akaremANasya satta bhNgaa| ThANamiti kAussaggaTThANaM, tattha vi evaM ceva / nisIyaNaM uvavisaNaTThANaM, tuyaTThaNaM suvaNaTThANaM, etesu vi evaM ceva / puDhavisammissiesu jIvesu esa pAyacchittavihI bhaNito / imo puNa uvakaraNasammissiya chappadigAdisu vidhI bhaNNati [bhA. 269] pariTThAvaNa - saMkAmaNa - papphoDaNa - dhovva-tAvaNe avidhI | tasapANaMmi cauvvihe, nAyavvaM jaM jahiM kamati // cU. chappadigAo pariTThaveti, vatthAo vatthe saMkAmeti, jahA reNuguMDiyaM papphoDijjati evaM papphoDeti, chappayA saDaMtu tti, sADaNa nimittaM vA ghovaNaM kareti, uNhe aganIe vA tAveti / savvesetesu patteyaM caulahuaM / evaM tAva nikkAraNagatANaM / kAraNe vi avihi tti kAraNagatANaM puNa avihIe saMkAmaMtassa caulahuyaM, saMghaTTaNaparitAvaNauddavaNaniSphaNNaM ca daTThavvaM / tasapANaMmi tti tasakAyagrahaNaM so ya tasakkAto cauvviho imo beiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA, paMciMdiyA / nAyavvaM bodhavvaM, jaM pAyacchittaM, jahiM ti beiMdiyAtikAe, kramati ghaDati yujyatetyarthaH / taM puNa pariTThAvaNAdidAresu jahAsaMbhavaM joeyavvaM / udAharaNaM maMkuNa-pisukAdayaH / / viMTiya- grahaNa - nikkhevadArANaM imA pacchitta gAhAappaDileha'pamajjaNa, suddhaM suddheNa veMTiyAdIsu / [bhA. 270 ] tiga mAsiya tiga, paNa lahugaM kAlatavobhae jaM ca // cU. gatArthAH / imo akkharattho / appaDileha appamajjaNa tti sattabhaMgA gahiyA, suddhaM suddheNa ti jati vi pANe na virAheti tahAvi pAyacchittaM, nikkAraNA asaMjamavisayagamaNAto / te puNa satta bhaMgA veTiyAdIsu tti / Aillesu tisu bhaMgesu mAsalahuM, tato'naMtaresu tisu panagaM, carimo Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 270] 87 suddho kAyaniSphaNNaM vA / lahutti-lahumAsapaNagavisesaNaM / ahavA-lahuM kAteNa ya taleNa ya ubhaeNa ya visesiyavvA mAsA paNagAya / jaMca tti jaMca tasakAyaNipphaNNaM taM ca daTThavvaM // saMkappAdipadesupariTThAvaNAdi padesu imo vihI daTThavvo[bhA. 271] nikkAraNe avidhi, vidhI ya vA vi kajje avidhie na kappe / saMkappAdItu padA, kajjaMmi vidhIe kappaMti // cU. nikkAraNe avihitti paDhamabhaMgo, vidhIya tti bititabhaMgo gahito, nikkAraNe vidhIya tti vuttaM bhavati / kajje tti avihIena kappeti tatiyabhaMgo ghito|uvyujy yatra yujyate tatrabhaMgA yojyA / gatA dappiyA paDisevaNA // iyANiM kappiyA bhaNNati-pacchaddhaM kaMThaM / navaraM-caubhaMgo gRhItetyarthaH / / kiM kajaM, kA vA vihI, jeNa niddoso bhavati? bhaNNati[bhA. 272] pANAdirahitadese, asivomAdI tu kAraNA hojjA / acchitu boletu maNA, va kuja sNsttsNkppN|| cU. pANA beiMdiyAdI, tehiM rahio varjitetyarthaH, ko so deso? taMmi dese asivaM hojA, omoyariyA vA hojjA, AdisaddAto AgADharAyamuTuM vA hojja, tu saddo avadhAraNe / evamAdI kAraNA jANiUNa saMjamavisayaM mottUNaM asaMjamavisayaM gaMtukAmA / te ya tattha asaMjamavisae acchiukAmA majjheNa vA boleumaNA kuryAt beiMdiyAdiyANa saMsattavisae gamaNAdisaMkappaM / / tattha je boleumaNA tesiM paMthe gacchaMtAnimA jayaNA[bhA. 273] jaM velaM saMsajjati, taM velaM mottu nibmae jNti| satthe tu taliya piThThato, avaMta thiraatisNjogaa| cU. velaM ti yasmiMkAletyuktaM bhvti| pacUsa vajjhaNha-avaraNhAdIsujaM velaM paMtho saMsajjati taM velaM mottuM asaMsattavelAe gacchaMti tti vuttaM bhavati, nibbhae evaM gcchNti| "satthe"utti sabhae satyeNagaMtavvaM / "taliya tti" uivAhaNAtoavaNayaMti, satthassayapiTThato vccNti|avkNtthiraadisNjog tti avakaMta-jaNavadeNa, thirA daDhasaMghayaNA, "saMjoga"tti so ya sattho akaMtapaheNa gacchejA aNakateNa vA, tattha jo avakaMtapaheNa gacchati tena gaMtavvaM, so thirasaMghayaNesu vA athirasaMghayaNesuvA gacchejjA, jo thirasaMghayaNesutena gaMtavvaM, so sabhae vA gacchejjA nibhaeNa vA, nibbhaeNa gaMtavvaM, so puNo diyA vA gacchejjA, rAo vA, jo divA tena gaMtavvaM / esoceva attho solasabhaMgavigappeNa vA dtttthvvo| te ya ime solasa-bhaMgA akaMtathiranibmatadivasato esa paDhamabhaMgo / akaMtathiranibbhayarAto esa bitiya bhaMgo evaM solasabhaMgA kAyavvA / ettha paDhamabhaMge aNuNNA / sesesu paDiseho / evaM tA gacchaMtANa jayaNA bhaNiyA-imA puNa jattha sattho bhattaTThAtiraMghaNanimittaM ThAti / [bhA. 274] ThANanisIya-tuyaTTaNa, gahitetara jaggajataNa suvaNaM vA / abbhAsathaMDile vA, uvakaraNaM so va annattha // cU. ThANaMussaggobhaNNati, nisIyaNaMuvavisaNaM, tuyaTTaNaMnivajaNaM / gahiteNaMti uvakaraNeNaM, tasakAyasaMsattapuDhavIegahitovakaraNA sabbarAiMussaggeNa 'chNti|ahn taraMtitogahitovakaraNA ceva nisaNNA savvarAIacchaMti / aha taha vina sakkaMti tAhe jayaNAe gahitovakaraNA nivjNti| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram - 1 iyara tti uvakaraNanikkhevo, jaggaMti gahite nikkhitte vA savvarAtiM jAgaraNA kAyavvA / aha na taraMti jAgariuM to jayaNA sovaNaM vA / imA jayaNA - paDilehia pamajia uvvattaNA parAvattaNAguMcaNapasAraNA kAyavvA / suvaNaM puNa niddAvasagamanaityarthaH / aha sovakaraNassa evaM thaMDilaM na ho to abbhAsathaMDile vA uvakaraNaM " abbhAsaM " paccAsaNNaM, tatthovakaraNaM Thavayati, so va annattha-'"sovati" sAhU saMvasati, "annatya" tti thaMDilaM saMvajjati // codaga Aha - "soya ya evaM paDhiyavve so va kimarthaM paThyate"? AcAryAha - " vA " vikalpapradarzane, jati paccAsaNNe thaMDilaM natthi to dUre vi nibbae kareti uvakaraNaM / eseva attho jamhA puvvaM puDhavikkAe gato tamhA atideseNa bhAsati 88 [bhA. 275] jaha ceva puDhavimAdI, suvaNe jataNA taheva tasesu / navari pamajitu uvahiM, mottUNa kareMti ThANAdi / cU. jahA puDhavimAdIsu suvaNe jayaNA bhaNiyA tahA tasesu vi vattavvA / navariM-viseso puDhavIe pamajjaNA natthi, sacittatA puDhavIe, ihaM puNa accittA puDhavI, navaraM - tasasaMsattA, te tase pamajjiUNa tattha uvakaraNaM mottUNaM kareti ThANAdI / taM puNa uvakaraNaM kerise ThANe mottavvaM ? bhaNNati - [bhA. 276 ] jattha tu na vi laggaMti, uvaigamAdI tahiM tu ThavayaMti / saMsappaesubhUti, pamajiuM chAraThANe vA // cU. jattha tti bhU-padese, tu saddo thaDilAvadhAraNe, na vipratiSedhAvadhAraNe laggaMti kaMbalyAdiSu uvaigatti uddehiyA, sAdi saddAto ya ghaNNakArikarmoTakAdayaH, tahiM tu tatra pradeze uvakaraNaM sthApayaMtItyarthaH / aha puNa annaTThANAto bilAo vA AgaMtUNa, saMsappagesu tti saMsappaMtI ti saMsappagA utsaraMti tti vRttaM bhavati, tesu saMsappagesu bhUmiM pamajjiUNaM ti je tattha thaMDile puvvA gata te pamajiu bhUmiM dadatIti vaksesaM, chAraThANaM va tti aha samaMtato uvayigamAdI saMbhavo hojjA, tA chAraTThANaM paDileuM tattha ThAvayaMtItyarthaH / akkaMtathirAtisaMjoga tti iha vayaNe sAmaNNeNa akkatathirAtisaMjogA katA / tadvizeSavyAkhyApratipattinimittamucyate [bhA. 277] biya tiya cauro paMciMdiesu akkaMta taha aNakkate / thiranibbhatetaresu ya saMjogo divasarattiM ca // cU. beiMdiyA saMkhaNagamAdI, teiMdiyA pipIliyAdI, cauriMdiyA gopAdI, paMceMdiyA maMDukkaliyAdI / ete janapadeNa avakaMtA vA aNavakkaMtA vA thirA vA nibbhato vA paho hojja / iyaragahaNA athira sabbhayagahaNaM / saMjogo divasarattiM ca pUrvavat / navaraM puvvaM beiMdiesu akkaMtathiranibbhayadivasato, tato pacchAakkaMta athiranibbhayadivasao, tao pacchA-aNakkaMtathiranibbhayadivasato, tao pacchA-aNakkaMta adhirnibbhydivsto| ete cauro bhNgaa| anne etesu ceva TThANesu rattI caurobhaMgA / ete aTTha / tao pacchA teiMdiesu evaM ceva atttthaa| tato pacchA - cauriMdiesu evaM ceva aTTha / tao pacchA-paMciMdiesu vi evaM ceva aTTha / ete cauro aTThagA battIsaM bhaMgA nibbhaNa bhiNiyA / tato pacchA - beiMdiyAdisu sabhaeNa puvvakameNeva anne battIsaM bhaMgA neyavvA ete savve causaTThi / esa tAva kamo bhaNito / iyarahA jattha jattha appataro doso tena ukkameNAvi Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 277] gaMtavvaM / esA paMthe sahANe ya jayaNA bhaNiyA / pathe tti dAraM gataM // idAnaM bhattadAra - jayaNA bhaNNati - [bhA. 278] 89 pattANamasaMsattaM, usiNaM pauraM tu usiNa asatIe / sItaM mattaga pehita, itarattha chubhaMta sAgarie / cU. pattANaM jattha dese bhattapANaM saMsajjati, taM desaM pattANaM imA jayaNA - asaMsattaM ti asaMsajjimadavvaM odaNAdi jati pattamuNhaM to geNhaMti / pauraM, tu zabdo pAdapUraNe vakkhamANavihi pradarzane vA / "usiNaM" uNhaM tassa asati abhAvAdityarthaH, ao usiNAbhAvA asaMtharamANA ya sItaM geNhati / jato bhaNNati - sItaM mattagapehiyaM "sItaM" sIyalaM, "mattago" tuccha bhAyaNaM, tattha taM sIyalaM geNhiya, '"pehita" pratyupekSaya, "itarattha"tti paDigrahe, chubhaMti prakSipaMti, taM puNa chubdhaMti asAgarie gRhasthenAdhzyamAnetyarthaH / asAgariyagrahaNAcca idaM jJApayati-kadAcit kamaDhacit kamaDhagepi gRhyate, tatra ca gRhItaM paDigrahe prakSipyamAnaM sAgArikaM bhavati, ao asAgArike prakSeptavyamiti / aha mattagamAdIhiM jaM gahiyaM taM saMtattaM hojjA, tassimA pariTThAvaNavihI[bhA. 279] tiNa vaI jhusiraTThANe, jIvajaDhe cakkhupehie nisire / mA tassaMsiyaghato, odanabhakkhI tasAsIsu vA // cU. "tiNA" dabbhabhAtI, "vatI" vADI, jhusirasaddo eteSveva pratyekaM / ahavA tiNakaTThasaMkaro jattha taM jhusiraTThANaM bhaNNati / ete ya tiNAtI jati jIva-jaDhA jIvavarjitA ityarthaH / tesu tiNAisu cakkhupehiesu nisire parityajetyarthaH / sA puNa nisiraNA duvihA- puMjakaDA prakiraNA vA bIjavat, AgaMtugesu pipIliyAdisu pakiraNA saMbhavati, tadutthesu kimigAdisu puMjakaDA saMbhavati / codaka Aha-kimarthaM tiNavatimAdisu pariTThavijjati ? ucyate -mA tassaMsitaghAto "mA" ityayaMzabdaH prakRtArthAvadhAraNe avidhiparityAga-pratiSedhapradarzaneca, "tadi" tyanena bhaktaM saMbadhyate, "saMsitA" AzritA "ghAto" maraNaM, tasminsaMsitA "tassaMsitA", tANa ghAto "tassaMsitaghAto" keNapuNa tassaMsitaghAto bhavejja ? ucyate, odanabhakkhItasAsisuvatti oyaNaM je bhakkhayaMti tejoyaNabhakkhI suNagAdI, te ya odanaM bhakkhayaMtA je tassaMsiyA pipIlikAdI te vibhakkhayaMti tti vRttaM bhavai / pipIlikAdI tasakAya asatibhakkhayaMti je bhakkhayaMti je te tasAsI, na odanabhakkhI tti vRttaM bhavai, ato mA tesu odaNabhakkhisu tasAsIsu vA ghAtijati tti kAuM vatimAtisu pariTThavijjati / bhattaM pati esA jataNA bhaNitA // puNa sattugA saMsajjati tatthimA jayaNA [bhA. 280 ] taddivasakatANa tu, sattugANa gahitANa cakkhupaDilehA / tena paraM navavAre, asuddhe nisire [i] tare bhuMje // cU. tu saddo avadhAraNe / taddivasakatANaM eva javA bhuggA pAsA najaMtage dalivA sahiNA sattugA bhaNNaMti / tesiM gahitANa AtmIkRtAnAM cakkhupaDilehA bhavatItyarthaH / codagAha - " nanu saccaM cciya cakkhupaDilehaNA, ko abhippAo jeNa cakkhupaDilehagahaNaM kresi|" ? ucyate, piMDavisohI paDucca natthaNNA cakkhuvatirisA paDilehA, iNo puNo se abhippAo bhANatthasseva cakkruNA avaloyaNA cakkhupaDilehA, na rayattANa vigappaNAvasthApyetyarthaH / tena paraM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 nizItha-chedasUtram -1 ti taddivasakatANa parao duvivasAtikayANaMtivRttaM bhavati, navavAre tti ukkosaM navavArA paDilehA kAyavvA, asuddhe tti jati navahiM vArAhiM paDilehijamANA sa suddA to nisire parityajen / iyare bhuMje tti itare je suddhA navavArAe Arao vA te bhoktavyA iti / / kahaM puna sattugANaM paDilehA ? bhaNNati [bhA. 281] rayattANapattabaMdhe, pairittucchalliyaM puNo pehe / UraNiyA AgarA, 'sati kapparathevesu chAyAe / cU. pattagabaMdhamailIkaraNabhayA rayattANaM patthareUNa tassuvariM pattagabaMdhaM taMmi pattagabaMdhe, sattugA pairittu prakIrya vApyetyarthaH, ucchalliuM ti ekapArzve nayitvA jA tattha pattagabaMdhe UyariNiyA laggA tA uddharittu kappare kajjuMti, puNo pehaMti, puNo patirittucchallittu puNo pehiti tti vRttaM bhavati / evaM navavArA / esA sattugapaDilehaNavihI bhaNiyA / UraNIyA Agara tti jA UraNiyA paDilehamANe kapparAdisu katA tAo - AgarAdisu pariTThaveyavvA / ko puNa Agaro ? bhaNNati, jattha gharaTThAdisamIvesu bahuM java bhusuTThe so Agaro bhaNNati / asati tti tassAgarassAsati, kappara thavesu tti kappare thevA sattugA choddhUNaM taM kapparaM sIyale bhU-padese cchAyAe pariTThavijjati / jatta pAnagaM saMsajjati tattha AyAmausiNodagaM geNhaMti / pUtaragAdisaMsattaMca dhammakaragAdiNA gAlijjati / jattha gorasa - sovIra - rasagAdIhiM saMsajjati tattha tesiM agrahaNaM, siyaggahiyANaM vA pariTThavaNavihI jA pariTThAvaNA nijuttIe bhaNiyA sA daTThavvA iti / bhattapAnadArajayaNA gatA / idAnaM vasahidArayaNA bhaNNati [bhA. 282] donni upamajaNAo, uDumivAsAsu tatiya majjhaNhe / vasahi bahuso pamaja va atisaMghaTTaNahi gacche // cU. jattha vi vasahI na saMsajjati tattha vi do vArA uDubaddhiesu mAsesu vasahI pamajjijjati paccUse pravaraNhe ya, vAsAsu etAo caiva do pamajjaNAo, tatitA majjhaNhe bhavati / saMsattAe puNa vasahIe "bahuso pamajja va" kaMThaM, navaraM vakAro vikappadarisaNe / ko puNa vikappo ? imo - jai uDuvAsAsu saMsattA vi vasahI puvvAbhihiyappamANeNeva asaMsattA bhavati to nAirittA pamajjaNA, no cet bahuso pamajjatti / aha bahUvArA pamajjijjamANe atisaMghaTTo pANiNaM bhavati, ato anna vasahiM gacchaMtItyarthaH // agadese muiGgAdiNagaraM havijja annatarapANisaMtAnago vA tatthimA vihI[bhA. 283] muMigamAdi-nagaraga kuDamuha chAreNa vA vi lakkheMti / codeMti ya annonnaM, visesao seha ayagole || cU. muiMgA pipIlikA, Adi saddAto makkoDagAdi nagaraM gharaM AzrayetyarthaH / kuDamuho kuDyaM taM tattha TThavayaMti chAreNa vA pariharaMto uvalakkhitaM kareMti / amuvautte gacchaMte codayaMti ya annonnaM, seho abhinavapavvAtito, ayagolo puNa bAlo nirddhabho vA, ete visesao codayaMtItyarthaH / vasahi tti dArajayaNA gatA / iyANi uvahiddArajayaNA bhaNNatiairegovadhigahaNaM, satatuvabhogeNa mA hu saMsajje / [bhA. 284] mahurodageNa dhuvaNaM, abhikkha mA chappadA mucche // cU. jattha visae uvahI saMsajjati tattha colapaTTAdi uvahi atirittA dheppati / aha kimarthaM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA- [bhA. 284] atirittovahigahaNaM syAt ? ucyate, satatovabhogeNa mA hu saMsajei, egapaDoyArassa "sayatuvabhogAo" satatovabhogAdityarthaH,mAhu rityayaM yasmAdarthaM draSTavyaH, "saMsajettisaMsajjati, tasmAt airittovahigrahaNaM kriyata iti| kiM cAnyat-madhurodageNa madhurapANaeNa uNhodagAdiNA ghavaNaM / abhikkhaNaM puNo puNo kajjata tti vuttaM bhavati syAt / kimarthaM ? ucyate, mAchappayA gucche, saMmucchetyarthaH // jaM ca vatthaM soheyavvaM taMsi jati chappayA hojja tA imeNa vihiNA aNNavatthe saMkAmeyavvA[bhA. 285] kAyallINaM kAtuM, tahiM saMkAmetaraMtu tssuvriN| ____ ahavA koNaM koNaM, meletuM IsiM ghaTTeti // cU. jaM vatthaM na ghuveyavvaM kAyallINaM kAuMti "kAyo" zarIraM, lINaM kAuM, anaMtariuM pAvariuM tahiM saMkAmeti, kiM hatthenodadhRtya saMkrAmet ? netyucyate / itaraMtu tassuvari "iyaraM" jaM dhuviyavvaM, tu pUraNe "tassa" tti puvvapAudassa, "uvariM" pAuNe / ahavA anna saMkAmaNavihI bhaNNati / koNamiti kaNNaM / ghovvamANassa aghobvamANassa ya vatthassa kaNNakaNNe meliUNaM IsiM saNiyaM chappadA ghaTTeuM saMkAmeti / uvahijayaNa tti dAraM gyN|| idAnaM phalagajayaNA bhaNNati[bhA. 286] phalagAdINa abhikkhaNa, pamajjaNA heTThi uvari kAtavvA / mA ya hu saMsajjejjA, tena abhikkhaM patAvejjA // cU.phalagA caMpagapaTTAdI, Adi saddAto saMthAragabhesagamAdI, eesiM abhikkhaNaMpuNo puNo, pamajaNA rayaharaNeNa he? uvariM kAyavvA / mA pratiSedhe, ca pUraNe, hu zabdo yasmAdarthe, jamhA apadAvijjamANA phalagAdI paNagamAdIhiM saMsajaMti teNaM ti tamhA abhikkhaNaM puNo puNo, uNhe payAvejjA / phalaha-saMthArANa jayaNA gyaa|| idAni uvahimAdINaM sAmaNNA jayaNA bhaNNati[bhA. 287] veTiMyamAIesuM, jataNAkArI tu savavahiM sujjhe| ajayassa satta maMgA, saTThANa ceva aavnnnne|| cU. veMTigAdIuvakaraNajAe gAhanikkhevAdikiriyAsu jayaNAkArI tu savvahiM suddho aprAyazcittItyarthaH / ajayaNAkArissa puvvAbhihitA sattaMbhaMgA bhavaMti / pAyacchittaM pUrvavat / ajayaNAeyavaTTamANojaMbeiMdiyAdINaM saMghaTTaNa-paritAvaNauddavaNAdiAvaNNesahANapAyacchittaM daTThavvamiti / aha kassa tti vaNabhagaMdalAdi kimiyA havejjA tesimA nIharaNa-- pariThThavaNavihI bhaNNati[bhA. 288] poggala asatI samitaM, bhaMgadale choDhuM nisirati aNuNhe / kimi kuTThAdikimI vA, piuDAdi chubhaMti nINetuM // cU. kassai sAhussa bhagaMdalaM honja, tassa tato bhagaMdalAo kimiyA uddhariyavvA / poggalaM maMsaM, taM gaheUNa bhagaMdale pavesijjati, te kimiyA tattha laggati, asatI poggalassa samiyA dheppai, samitA kaNikkA, sA mahughaehiM tuppeuM madiuMca bhagaMdale cchumati, tekimiyA tattha laggati je ya te poggalamasamiyAdIsu laggA kimiyA te "niharaMti" parityaMti, aNuNhe cchAyAe tti vuttaM-hoti, tattha vi addakaDevarAdIsu / kimi kuTThAdikimI vA Adi saddAo vaNakimiyAdI addakalevarAdisupariTThati |aardr kaDevarasyAbhAvAt piuDAdisu chubbhNti| "piuDaM" puNaM ujjhaM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 bhaNNati nINeuM bhagaMdalAdisthAnAt // [bhA. 289] saMsattapoggalAdI, piuDe pome taheva came y| Ayarite gacchaMmI, bohiyateNeya koNknne| cU. 'sAhUNA va bhikkhaM hiDaMteNa saMsattaM poggalaM laddhaM, Adi saddAto macchabhattaM vA saMsattaM laddhaM taM pitaheva puvvAbhihiya kaDevarAdisupariTThaveti / piuDe vA pomevA, "pomaM" ti kUsuM bhayaM anne puNa AyariyA poma pomameva bhaNNati, AcammevA mahughayatoppite parityajedityarthaH / evaM tasakAyajayaNA bhnniyaa| bhave kAraNaMjeNa tasakAyavirAhaNaM pikujA / kiM puNataM kAraNaM jeNa tasakAyavirAhaNaM kareti? bhaNNati-AyariettiAyariyaM, koi paDiNIo vinAseumicchati, sojaiannahA na hAti to sevavarovaNaM pikujjA / evaM gacchaghAe vi / bohigateNe yattije mecchA, mANusANi haraMti te bohigateNA bhnnnnNti|ahvaa "bohigA" mecchA, "teNA" puNa iyrece|ete Ayariyassa vA gacchassa vAvahAe uvtttthitaa|csddaato koti saMjatiMbalA ghettumicchati, cetiyANa vA cetiyadavvassa vA vinAsamaM karei / evaM te savve aNusaTThIe, aTThAyamANA vavaroveyavvA / AyariyamAdINaM nitthAraNaM kAyavvaM / evaM kareMto visddho|| jahA se koMkaNe-egoAyariobahusissaparivAro usaMjjhakAlasamaye bahusAvayaMaDaviM pavaNNo |tmi ya gacche ego daDhasaMghayaNI koMkaNagasAhU asthi / guruNA ya bhaNiyaM-kahaM ajo! jaM ettha duTThasAMvayaM kiM vi gacchaM abhibhavati taM nivAreyavvaM, na uvehA kAyavvA / " tato tena koMkaNagasAhUNA bhaNiyaM-kaha? virAhiMtehiM avirAhiMtehiM nivAreyavvaM ? guruNA bhaNiyaM- "jai sakkA to avirAhiMtehiMpacchA virAhiMtehiM vina doso"| tato tena koMkaNageNa laviyaM "suvaya vIsatthA, ahaM bhe rakkhissAsi" / to sAhavo savve suttA / so egAgI jAgaramANo pAsati sIhaM AgacchamANaM / tena haDi tti jaMpiyaM, na gato, tato pacchA uddhAiUNa saNiyaM laguDeNa Ahato, gao pritaavio| puNo AgataM pecchati, tena ciMtiyaM na suTu paritAvio, tena puNo Agao, gatA rAtI khemeNa paccUse gacchaMtA pecchaMti sIhaM aNupaMthaM mayaM, puNo adUre pecchati bitiyaM, puNo adUraMte pecchaMti bitiyaM, puNoadUraMtetatiyaM / jo so dUre so paDhamaM saNiyaM Ahao, jo vimajjhe so bitio, jo niyaDe so carimo gADhaM Ahato mato / tena koMkaNaeNa AloiyamAriyANaM, suddho| evaM aayriyaadiikaarnnesuvaavaaditosuddho|gtaapaannaativaayssdppiyaakppiyaa paDisevaNA gato paannaativaato| iyANiM musAvAdapaDisevaNA dappakappehi bhaNNati / tattha vi puvvaM dappiyA paDisevaNA bhaNNati[bhA. 290] duvidho ya musAvAto, loiya-louttaro samAseNaM / davve khette kAle, bhAvaMmi ya hoi godhaadii|| . cU. duviho dubhedo, musA anRtaM, vadanaM vAdaH, aliavayaNamAsaNetyarthaH / loiya tti asaMjayamicchAdiTThilogo gheppati,uttaragrahaNAtsaMjatasammadidvigrahaNaM kajjati / samAso saMkhevo piMDArthetyarthaH / ca saddo mUla bhedAvadhAraNe / puNo ekkekko caubhedo-davve, kette, kAle, bhaavNmiy| ca saddo smuccye| kohAti "Adi' saddAto mANamAyAlobhA // ettha loito tAva cauviho bhaNNati / tatthavi davve puvvaM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 291] [bhA. 291] vivarIya davvakahaNe, davvabbhUo ya davvaheuM vA / khettanimittaMjaMmiva, khitte kAle vi emeva // cU. davvassa bhaNArAhaNI jA bhAsA sA dabvamusAvAo bhaNNati / kahaM puNa davvaaNArAhaNaM? bhamNati, vivarIyadavvakahaNe "vivarIyaM" viparyastaM, kahaNamAkhyAnaM, yathA gauraravaM kathayati, jIvamajIvaM bravIti / davvabhUto nAma anuvautto, bhAvazUnyetyarthaH / so jaM aliyaM bhAsati so dvvmusaavaao|vaa vikppsmuccye| davvaM hiraNNAdi heU kAraNaM, davvakAraNatthI musaMvadatitti buttaM bhavati, jahA koi laMcaM labhIhAmi tti aliyaM sakkhejjaM vadati / vAkAro viklpsmuccye| gato dvvmusaavaato| idAni khette bhaNNati-khettaM labhIhAmi tti musAvAtaM bhAsati, jassa vA khette musAvAyaM bhAsatiso khette musaavaato| vAkAro vikappa darisaNe / imo vikappo vivarIyaM vA khettaM kaheti, anuvutto vA khettaM parUveti, eso khettamusAvAto / idAniM kAle bhaNNati-kAle viemevatti, jahA khettetahA kAle vi| navaraM-kAlanimittaM tina ghddi|| idAni bhAvamusAvAto bhaNNati-bhAvamusAvAtassa bhaddabAhusAmikatA vakkhANagAhA[bhA. 292] kodhammi pitA puttA, dhaNaM mANami mAya uvdhiNmi|| lobhaMmi kUDasakkhI, nikkhevagamAdiNo loge / / cU.kohaMmi pittA puttA udAharaNaM, mANedhaNNaMudAharaNaM, mAyAe uvahimudAharaNaM, lobhaMmi udAharaNaM je lobhAbhibhUtA davvaM ghettUNa kUDa sakkhittaM kareMti, esa lobhe u bhaavmusaavaao| codaga Aha - nanu davvanimittaM davve esa davve bhaNito? / AcArya Aha - "satyaM, tatra tu mahatI dravyamAtrA draSTavyA, iha tu lobhAbhibhUtatvAt svalpamAtrA eva mRSaM bravIti / kiM ca je vaNiyAdayo loge nikkhevagaM nikkhittaM, logAbhibhUtA avalavaMti esa vilobhato bhAvamusAvAto dahravyo / Adi saddAovIsaMbhasamappiyamappagAsaM avlvNtije|| pazcArddha vyAkhyAtameva / / puvvaddhassa puNa siddhaseNAyario vakkhANaM kareti[bhA. 293] koheNa na esa piyA, mama tti putto na esa vA mjjhN| hattho kassa bahussatI, pUeugharA chubhati dhaNNaM / / cU.putto piuNoruThTho bhaNati-na esa piyAmamaMti, aha piyA vAputtassa ruTThobhaNati-Na esa vA majjhaM puttotti / kohaMmi pitAputta ttigataM / "ghaNNaM mANaMmi" asya vyAkhyA / "hattho" pacchaddhaM / duaggANaM kuDuMbINaM vivAto- hattho kassa bahussaitti "hattho" hasatyanena mukhamAvRtya iti hastaH, "kassa" tti kSepe dRSTavyaM, mamaM mottuM kassaNNassa bahusatIttI hattho bhavejja / itaro vi evameva paccAha / ahavA kassati tti saMsatavAtI, tujhaM majhaM vA na najjati, "bahusaI" ti bahughaNNakArI, evaM tesiM vivAde kuTuMbINaM majjhatthapurisadhaNNamavaNaM sarisaM vAvaNaM jAtesulUtesu pUtesuparipUtA parisohitA savamalApanItAnItItyarthaH / gharAchubbhatighaNNa tti tatthegomAnAvaSTabdho mAhaM jiggeityabhiprAyeNagRhAtdhAnyamAnIya khaladhAnye prakSipati, mIyamAneSutasyAtiretvaM saMvRttaM, mama bahussatI hattho tti, esa mANato bhaavmusaavaato| ghaNNaM mANe tti dAraM gti|| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 nizItha-chedasUtram -1idAni mAyauvahimmitti |maayuvhi tti uvahiriti uvakaraNaM, tANi yavatthANi / tehiM uvalakkhiyaM udAharaNaM bhaNNati / anne puna AyariyA evaM bhaNNaMti-jahA mAya tti vA uvahi tti vA egaTuM / ettha udAharaNaM bhaNNati[bhA. 294] sasa-elAsADha-mUladeva-khaMDA ya juNNaujANe / sAmatthaNe ko mattaM, akkhAtaM jo na sddhti|| corabhayA gAvIo, poTTalae baMdhiUNa ANemi / tilaairUDhakuhADe, vaNagaya malaNA ya tellodA / [bhA. 296] vaNagayapATaNa kuMDiya, chammAsA hatthilaggaNaM pucche / rAyarayaga mo vAde jahiM pecchai te ime vtthaa|| cU. avaMtI ujjenI nAma nagarI, tIse uttarapAse jiNNujANaM nAma ujANaM / tattha vahave dhuttA smaagyaa| sasago, elAsADho, mUladevo, khNddpaannaayitthiyaa| ekkekassapaMca paMcadhuttasattA, dhuttINaM paMcasayaM khNddpaannaae| aha annayA pAusakAle sattAhavaddale bhukkhattANaM imerisI kahA saMvuttA / ko amhaM dejja bhattaM ti / mUladevo bhaNati-jaM jenanubhUyaM suyaM vA so taM kahayatu, jo taM na pattiyatitena savvadhuttANaMbhattaMdAyavvaM, jopuNa bhAraha-rAmAyaNa-sutI-samutthAhiMuvaNayauvavattehiM pattIhiti so mA kiMci dalayatu / evaM mUladevena bhaNite savvehiM vi bhaNiyaM sAhu sAhu tti / tato mUladevena bhaNiyaM ko puvvaM khyti| elAsADheNa bhnniyNahNbhekhyaami|ttoso kahiumAraddho ahayaM gAvIo gahAya aDaviM gao, pecchAmi core AgacchamANe, to me pAvaraNIkaMbalI-patthariUNaM tattha gAvIo chabhiUNAhaM poTTalayaM baMdhiUNa gAmamAgato, pecchAmi ya gAmamajjhayAre goddahe ramamANe, tAhaMgahiya gAvote pecchaumAraddho, khaNametteNa yatecorA kalayalaM karemANA tattheva nivatitA, so ya gAmo sa-dupada-cauppado ekkaM vAluMkaM paviTTho, te ya corA paDigayA taM pi vAluM kaMegAe ajiyAe gasiyaM, sA vi ajiA caramANA ayagaleNa gasiyA, so viayagalo ekkAe DhaMkAe gahito, sAuDDiuM vaDapAyavenilINA tIseya egopAovalaMbati, tassa ya vaDapAyavassa ahe khaMdhAvAro TThio, taMmi ya DheMkApAe gayavaro Agalito, sA uDDiuM payattA, AgAsi uppAio, gayavaro kaDDiumAraddho, DovehiM kalayalo kao, stha saddavehiNo gahiyacAvA pattA, tehiM sA jamagasamagaM sarehiM pUritA matA, raNNA tIe poTTe phADAviyaM, ayagaro diTTho, so vi phADAvio, ajiyA diTThA, sAvi phADAviA, vAluMkaMdiTuM, ramaNijjaM, etthaMtare te goddahA uparatA, "pataMgasenA ivamUbilAo' so gAmo vAluMkAto niggaMtumAraddho, ahaM pi gahiya gAo niggato, savvo sojaNo saTThANANi gato, ahaM piavaujjhiya gAo ihamAgato, taMbhaNai kahaM saccaM / sesagA bhaNaMti saccaM saccaM / ___ elAsADho bhaNati-kahaM gAvIo kaMbalIe mAyAo, gAmo vA vAluMke / sesagA bhaNaMti-bhAraha-sutIe suvvati-jahA puvvaM AsI egaNNavaMjagaMsavvaM, tammiyajale aMDaM AsI, taMmmiya aMDage saselavaNakANaNaM jagaMsavvaM jati mAyaM, to tuha kaMbalIe gAvo vAluMke vA gAmona mAhiti? jaM bhaNasijahA-"ThekUdare ayagalo tassa ya atiA tIe vAluMke" ettha vibhaNNati uttaraM-sasurAsuraMsanArakaMsaselavaNakANaNaMjagaMsavvaM jaiviNhussudaremAtaM, soviya devatIudare Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 296 ] mAto, sAviya sayaNaje mAtA, jai eyaM saccaM to tuha vayaNaM kahaM asacaM bhavissati ? tato sasago kahitumAraddho / amhe kuTuMbiputtA, kayAiM ca karisaNAtiM, ahaM sarayakAle khettaM ahigato, tammi ya chette tilo vRtto, so ya eriso jAto jo paraM kuhADehiM chettavvo, taM samaMtA paribhamAmi pecchAmi ya AraNNaM gayavaM, tenamhi ucchitto palAto, pecchAmi ya aippamANaM tilarukkhaM, taM mi vilaggo, patto ya gavaro, so maM apAvaMto kulAlacakkaM va taM tilarukkhaM paribhamati, cAleti tato tilarukkhaM tena ya cAlite jalaharo vivi tilo tilavuTThimuM cati, tena ya bhamaMteNa cakkatilAviva te tilA pilitA, tao tellodA nAma nadI vUDhA, so ya gao tattheva tilacalaNIe khutto mao ya, mayA vi se cammaM gahiyaM datito kato, tellarasabharito, ahaM pi khudhito khalabhAraM bhakkhayAmi, dasa tellaghaDA tisito piyAmi, taM ca tellapaDipuNNaM daiyaM ghettuM gAmaM paTThio, gAmabahiyA rukkhasAlAe nikkhiviuM taM daiyaM gihamatigato, putto ya me daiyassa pesio, so taM jAhe na pAvai tAhe rukkhaM pADeuM geNhetthA, ahaM pi gihAo uTThio paribhamaMto ihamAgao / eyaM puNa me anubhUtaM / jo na pattiyati so deu bhattaM / sesagA bhaNNaMti - atthi eso ya bhAvo bhAraha - rAmAyaNe / sutIsu najati"teSAM kaTataTabhraSTairgajAnAM madabindubhiH / prAvarttata nadIghorA hastyazvaratha-vAhinI // 95 jaM bhaNasi "kahaMe mahaMto tilarukkho bhavati" ettha bhaNNati - pADaliputte kila mAsapAdave bherI niMmaviyA, to kiha tilarukkho emahaMto na hojAhi / tato mUladevo kahiumAraddho / so bhaNati - taruNattaNe ahaM icchiya-suhAbhilAsI dhArAdharaNaTThatAe sAmigihaM paTThito chattakamaMDalahattho, pecchAmi ya vaNa-gayaM mama vahAe ejamANaM, tato ahaM bhIto attANo asaraNo kiMci nilukkaNaTThANaM apassamANo dagacchaDuNaNAlae naM kamaMDalaM atigaomhi, so vi ya gayavaro mama vahAe teNevaMteNa atigato, tato me so gayavaro chammAsaM aMtukuMDIyAe vAmohio, taohaM chammAsaMte kuMDIyagIvAe niggato, so vi ya gayavaro teNevaMteNa niggato, navaraM vAlaggaM te kuMDiyagIvAte laggo, ahamavi purato pecchAmi aNorapAraM gaMgaM, tA me gopayamiva tinni, gatomhi sAmigihaM, tattha me taNhAchuhAsame agaNemANeNa chammAsA dhAriyA dhArA, tato paNamiUNaM mahasenaM payAo saMpatto ujjeNiM, tubbhaM ca ihaM milio iti / taM jai eyaM saccaM to me heUhiM pattiyAveha aha maNNaha aliyaM ti dhuttANaM deha to bhattaM / tehiM bhaNiyaM saccaM / mUladevaM bhaNai kahaM saccaM ? te bhAMti suNeha jaha puvvaM baMbhANassa mahAto vippA niggayA, bAhao khattiyA, UrUsu, vaissA, padesu suddA, jai ittio jaNavao tasasudare mAo to tumaM hatthI ya kuMDiyAe na mAhiha ? annaM ca kila bhAviNya uDDAhaM dhAvaMtA gatA divvavAsasahassaM tahA vi liMgassaMto na patto, taM jai emahaMtaM liMgaM umAe sarIre mAta to tuhaM hatthI ya kuMDIyAe na mAhiha ? jaM bhaNasi "vAlagge hatthI kahaM laggo", taM suNasu - viNhU jagassa kattA, egaNNave tappati tavaM jalasayaNagato, tassa ya nAbhIo baMbhA paumagabbhaNibho niggato navaraM paMkayaNAbhIe laggo, evaM jai tumaM hatthI ya viNiggatA, hatthI vAlagge laggo ko doso ? jaM bhaNasi "gaMgA kahaM uttiSNo," rAmeNa kila sItAe pavvittiheuM suggIo ANatto, teNAvi haNumaMto, so bAhAhiM samuddaM tariuM laMkApuriM patto, diTThA sItA, paDiniyatto Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 sIyAbhattaNA pucchito kahaM samuddo tinno ? bhaNati / nizItha - chedasUtram -1 tava prasAdbhartuzca te deva tava prasAdAcca / sAdhUna te yena pituH prasAdAttIrNI mayA goSpadavatsamudraH // jai tena tirieNa samudro bAhAhiM tinno tumaM kahaM gaMgaM na tarissasi / jaM bhaNasi " kahaM chammAse dhArA dharitA," ettha vi suNasu-logahitatthA suragaNehiM gaMgA abbhatthitA avatarAhi mauyalogaM, tIe bhaNiyaM - kome dharehiti nivaDaMtIM, pasuvatiNA bhaNiyaM - ahaMte aiga jaDAe dhAriyAmi, tena sA divvaM vAsasahassaM dhAritA / jai tena sA dharitA tumaM kahaM chammAsaM na dharissasi ? aha to khaMDapANA kahitumAraddhA / sA ya bhaNai - "olaMvitaMti amhehiM jai" aMjaliM 1 kariya sIse osappeha jati na mamaM to bhattaM demi savvesiM, to te bhAMti - dhuttI ! amhe savvaM jagaM tulemANA kiha evaM dInavayaNaM tubma sagAse bhaNihAmo / tato IsiM haseUNa khaMDapANA kahayati ahagaM rAyarajakassa dhUyA, aha annayA saha pitrA vatthANa mahAsagaDaM bhareUNa purisasahasseNa samaM nadiM salilapuNNaM pattA, dhoyAtiM vatthAiM, to AyavadiNNANi uvvAyANi, Agato mahAvAto, tena tAni savvANi vatthANi avaharitANi, tatohaM rAyabhayA gohArUvaM kAUNa rayaNIe nagarujjANaM gatA, tatthAhaM cUyalayA jAtA, annayA ya suNemi - jahA rayagA ummiTTaMtu, abhayosiM, paDahasaddaM soUNa puNa-navasarIrA jAyA, tassa ya sagaDassa nADagavarattA jaMbuehiM chAgehiM bhakkhitAo, tao me piuNA nADagavarattAo aNNissamANeNa mahisa- pucchA laddhA, tattha nADagavarattA balitA / taM bhaha kimettha saccaM ? te bhAMti - baMbhakesavA aMtaM na gatA liMgassa jati taM saccaM tayA tuha vayaNaM kahaM asacaM bhavissaiti / rAmAyaNe vi sujita - jaha hanumaMtassa puccha mahaMtaM AsI, taMca kila anegehiM vatthasahassehiM veThiUNa tellaghaDasahassehiM siMciUNa palIviyaM, tena kila laMkApurI daDDhA / evaM jati mahisassa vi mahaMtapuccheNa nADagavarattAo jAyAo ko doso ? annaM ca ima suI suvvati, jahA gaMdhAro rAyAranne kuDavattaNaM patto, avaro vi rAyA kimasso nAma mahAbalaparakkamo, tena ya sakko devarAyA samare nijio, tato tena devarAyeNa sAvasatto ranne ayagalo jAto, annayA ya paMDusuA rajjabhaTThA ranne TThitA, annayA ya egAgi nIggato bhImo, tena ya ayagareNa gasito, dhammasuto, ya ayagarassa mUlaM patto, tato so ayagaro mANusIe vAyAe taM dhammasutaM sattapucchAto pucchati tena ya kahitAto sattapucchAto, tato bhImaM niggilai, tassa sAvassa aMto jAto, jAto puNaravi raayaa| jai eyaM saccaM to tumaM pi sabbhUtaM gohAbhUya sabhAvaM gaMtUNa puNaNNavA jAtA / to khaMDapANA bhaNNati evaM gate vi majjha paNAmaM kareha, jai kahaM jippaha to kANA vi kavaDDiyA tubbhaM mullaM na bhavati / te bhAMti komhe satto niJjiUNa / to sA hasiUNa bhaNati - tesiM vAtahariyANa vatthANa gavesaNAya niggayA rAyANaM pucchiUNaM, annaM ca mama dAsaceDA naTThA, te ya aNNissAmi, tatohaM gAmanagarANi aDamANI ihaM pattA, taM te dAsaceDA tubbhe, tANi vatyANimANi jANi tukhyaM parihiyANi, jai saccaM to deha vatthA, aha aliyaM to deha bhattaM / asuNNatthaM bhaNiyamiNaM / sesaM dhuttakkhANagAnusAreNa neyamiti / gato loiyo musAvAto idAniM louttario davdAdi cauvviho musAvAto bhaNNati / davve tAva saccittaM acittaM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 296] 97 bhaNNati, dhammadavvaM vA adhammadavvatteNa parUvayati, adhammadavvaM vA dhammarUveNa, evaM sesANi vi davvANi / khettaM logAgAsaM alogAsajjavehiM parUvayati, alogaMvA logapajjavehiM, bharahakhettaM vA himavayakhettapajjavehiM parUvayati, hemavayaM vA bharahapajjavehiM parUvai, evaM sesANi vi khetANi / kAle ussapiNI avasappiNipajjavehiM parUvayati, evaM susamAdi kAlavivaccAsaMkareti / bhAvejaM koheNa vA, mANeNa vA, mAyAe vA, lobheNa vA abhibhUto vayaNaM bhaNati, eriso bhaavmusaavaato| ahavA louttario bhAvamusAvAto duviho, jao bhaNNati[bhA. 297] suhumo ya bAdaro vA, duvidho louttaro smaasennN| suhumo louttario, nAyavvo imehiM tthaannehiN|| cU. suhumabAyarasarUvaM vakkhamANaM, samAso saMkhevo, imehi tti vakkhamANehiM payalAdIhiM, ThANehiM ti padehiMdArehiM ti vuttaM bhavati / / tANi ya imANi ThANANi[mA. 298] payalA ulle marue, paccakkhANe ya gamaNa priyaae| samuddesa saMkhaDI, khuDDae ya parihArI ya muhiio|| [bhA. 299] avassagamaNaM dissAsU, egakule ceva egadavve ya / paDiyAikkhiya gamaNaM, paDiyAikkhittA ya bhuMjaNaM // cU. etAto donni dAragAhAto / payala tti dAraM / asya vyAkhyA[bhA. 300] payalAsi kiM divA, na.payalAmi lahu docca niNhave guruo| annadAita niNhave, lahuyA gurugA bhutraannN|| cU.koi sAhUpayalAi divA, anneNasAhuNA bhaNNati-payalAsi kiMdivA? tenapaDibhaNiyaM na payalAmi / evaM avalavaMtassa paDhamavArAe mAsalahuM / puNo vi so uMgheuM pavatto, puNo vi tena sAhuNA bhaNiyaM-mA payalAhi tti, so bhaNati-Na payalAmi tti / evaM bitiya vArAe" "docca niNhave guruga tti" bitiyavArAe niNhaveMtassa mAsagurubhavatItyarthaH / annadAita niNhave lahuga tti tato puNaravi so payalAiuMpavatto, tao tena sAhuNA annassa sAhussa dAito, dikkhio tti vuttaM bhavati, tena sAhuNA bhaNito-ajjo ! kiM payalAsi, so puNaravi niNhave na payalAmi tti, caulahugaM bhavati / gurugA bahutaragANaM ti tena sAhuNA dutiaggANaM daMsio, punaravi niNhaveti, tena se caugurugA bhavaMti / / [bhA. 301] niNhavaNe niNhavaNe, pacchitaM vaDDati tujA sapadaM / lahugurumAso suhumo, lahugAdI bAdare hoNti|| cU. puvvaddha kaThaM / navaraM samudAyastho bhaNNati / paMcamavArA niNhaveMtassa challahuaM, cchaTThIe guruaM, sattamavArAe cchedo, aTThamavArAe mUlaM, navamavArAe aNavaTTho, dasamavArAe paarNcii| codaka Aha-"esa savvo suhumamusAvAto / AyariyAha-lahugurumAse suhamo tti jattha jattha mAsalahuM mAsaguruM vA tatta tattha suhumo musAvAto bhaNNati, caulahugAdI bAyaro musAvAto bhavatItyarthaH / payale tti dAraM gataM / idAni ulle ti dAraM / ullemi ti vAsaM[bhA. 302] kiM vaccasi vAsaMte, na gacche nanu vAsabiMdavo ete| bhuMjaMti nIha marugA, kahiM ti nanu savvagehehiM / / 157 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1 cU. koi sAhU vAse paDamANe annatarapaoyaNeNa paTThio / anneNa sAhuNA bhaNNati - ajjo kiM vaccasi vAsaMte ? kimi ti pariprazne vaccasi vrajasItyarthaH, vAsaMte varSate, tena paTThitasAhuNA bhaNNati - vAsaMte haM na gacche, evaM bhaNiUNa vAsaMte ceva paTThio / tena sAhuNA bhaNNati - nanu aliyaM / itaro paJcAha -Na / kahaM ? ucyate, nanu vAsabiMdavo ete "nanu" AsaMkitAvahAraNe, "vAsaM" pANIyaM tassa ee biMdavo, biMdumiti thibukaM / sIso pucchaI - "ettha kataro musAvAo ? " gururAha - jo bhaNati "nAhaM vAsaMte gacche" esa musAvAto, cchalavAdopajIvitvAcca, jo puNa bhaNAti "kiM vaccasi vAsaMte" esa musAvAto na bhavati / kahaM ? ucyate, "na karejja vAse vAsaMte" iti vacanAt / ulle tti dAraM gayaM / idAniM marue tti vyAkhyA - "bhuMjaMti pacchaddhaM / koi sAhUkAraNaviNiggato uvassayamAgaMtUNa sAhU bhaNati - nIha nigacchaha, bhuMjaMti maruA, amhe vi tattha gacchAmo / te sAhU uggAhayabhAyaNA bhaNaMti kahiM te maruyA bhuMjaMti / tena bhaNiyaM nanu savvagehehiM ti / marue tti gayaM / / paccakkhANe ya / asya vyAkhyA - bitiyadAragAhAte carimo pAdo "paDiyAikkhittA ya bhuMjAmi tti niSiddhetyarthaH, punarapi bhoge mRSAvAdaH / asyevArthasya spaSTataraM vyAkhyAnaM siddhasenAcArya karoti[bhA. 303] bhuMjasu paJccakkhAtaM, mamaMti pabhuMjito puTTho / kiM ca na me paMcavidhA, paccakkhAtA aviratIo // koi sAhU kena ya sAhuNA uvagraha bhoyaNamaMDalivelAkAle bhaNito ehi bhuMjasu / tena bhaNiyaM-bhuMjaha tubbhe, paJcakkhAya mamaM ti / evaM bhaNiUNa maMDalivelAe takkhANAdeva bhuMjito / tena sAhuNA puTTho - ajo ! tumaM bhaNasi mama paccakkhAyaM / so bhaNati "kiMca" pacchaddhaM, pANAtipAtAdi paMcavihA aviratI, sA mama paccakkhAyA iti / paccakkhANa tti dAraM gayaM // iyANiM gamane tti, asya vyAkhyA | bitiyadAragAhAe tatita pAdo - "paDiyAikkhiya gamanaM" ti paDiyAikhittA na gacchAmi tti vuttaM bhavati / evamabhidhAya puNaravi niggamaNaM, musAvAyo'syaivArthasya siddhasenAcAryo vyAkhyAnaM karoti [bhA. 304] vaccasi nAhaM vacce, takkhaNe vaccaMta - pucchio bhaNati / siddhaMta na vi jANasi, nanu gaMmati gaMmamANaM tu // cU. kena ti sAhuNA cetiyavaMdaNAdipayoyaNe vaccamANeNa anno sAhU bhaNito- vaccasi ? so bhaNati - "nAhaM vacce, vacca tumaM / so sAhU payAto / itaro vi tassa maggato takkhaNAdeva payAto tena puNa puvvapayAyasAhuNA pucchato " kahaM na vaccAmI ti bhaNiUNa vaccasi ?" so bhaNati - "siddhaMtaM na vi jANaha" kahaM ? ucyate, "nanu gammati gammANaM tu" gamaNaM nAgammamANaM jaM miya sa tu ahaM puTTho taMmiya samae na cevAhaM gacchetyarthaH / gamane tti dAraM gayaM / / idAnaM paritAe tti 98 [bhA. 305 ] dasa etassa ya majjha ya, pucchito pariyAga beti tu chaleNa / majjha nava tti ya vaMdite, bhaNAti ve paMcagA dasa u // cU. koi sAhU keNai sAhuNA vaMdiukAmeNa pucchio kati varisANi te paritAo / so Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 305] evaM pucchato bhaNati-eyassa sAhussa majjhaya dasa varisANi priyaao| evaM cchalavAyamaMgIkRtya bravIti / so pucchaMtaga sAhU bhaNati-mama nava varisANi priyaao| evaM bhaNiuNa pavaMdio, tAhe sopucchiyasAhUbhaNati-NivisahabhaMte! tubbhevaMdaNijjA / so sAhUbhaNati-kahaM? mamanavavarisANi tubbhaM dasavarisANi / so chalavAisAhU bhaNati - nanu be paMcagA dama u, mama paMca varisANi paritAto eyassa ya sAhuNo paMca varisANi cava, evaM ve paMcagA dasa u / pariyAe tti gataM // idAniM samuddesa tti :[bhA. 306] vaTTati tu samuddeso, kiM acchaha kattha eha gayaNami / vaTTati saMkhaDIo, gharesu nanu AukhaMDaNatA / / cU.koi sAhU kAtii bhomAdi viniggato AdiccaM parivesa pariciyaM daTThaNa te sAhavo satthe acchamANA turiyaM bhaNati-vaTTati u samuddeso, kiM acchaha, uTeha gacchAmo / te sAhU aliyaM na bhAsatitti gahiyabhAyaNA uTTitA pucchaMti, katthaso? socchalavAdI bhaNati-NaNuesa gagaNamagaMmi AdiccaparivesaM darzayatItyarthaH / samuddese tti gayaM / saMkhaDa tti pacchaddhaM - koi sAhU paDhamAliya pANagAdi niggato paccAgao bhaNati / dahajja nivese paurAosaMkhaDIo te yasAhavo gaMtukAmApucchaMti-katthatAosaMkhaDIovaTuMti? soya cchalavAisAhUbhaNati-varlDatisaMkhaDIogharesu appaNappaNaesutti vuttaM bhvti|saahvo bhaNaMti-kahaM tA apasiddhA saMkhaDIo bhaNNati / so cchalavAisAhu bhaNati-NaNu AukhaMDaNayA "nanu" AsaMkitArthAvadhAraNe, jaM etijAi yatamAuM bhaNNati, jaMmi vA TThiyassa savvakammANi uvabhogamAgacchaMti tamAuM bhaNNati, jaMmi vA TThiyassa savvakammANi uvabhogamAgacchaMti tamAuM bhaNNati, tassa khaMDaNA vinAsaH, sAnanu sarvagRheSu bhavatItyarthaH / sNkhddittigtN| idAni khuDDaetti[bhA. 307] khuDDaga jananI te matA, paruNNe jiyai tti eva bhnnitNmi| mAittA savvajiyA, bhaviMsu teNesa mAtA te|| cU.koi sAhU uvassayasamIve dahNa mayaM suNahiM khuDDayaM bhaNati-khuDDaga ! jananI te mA / "khuDDo' bAlo, "jananI" mAtA, "mayA" jIvaparicattA / tAhe so khuDDo paruNNo / taM ruvaMtaM daNaM so sAhU bhaNatimA ruya jIyai tti / evaM bhaNiyaMmi khuDDo anne ya sAhU bhaNaMti-kiM khutumaM bhaNasi jahA mayA / so musAvAisAhU bhaNati-esA jA sANI matA esA ya tubma mAyA bhavati / khuDDoyabhaNati-kha esa majjha mAtA bhvti|so bhaNati "mAdittA" pacchaddhaM, bhaviMsu atItakAle aasiidityrthH| ___bhaNiyaMcabhagavatA- "egamegassanaMbhaMte! jIvassasavvajivA mAtittAe piyattAebhAtittAe bhajjattAe puttattAe dhUyattAe bhuyapubbA? haMtA goyamA! egamegassajIvassa egamegejIve mAdittAe jAva bhUya-puvatti" / tena esa sANI mAtA bhavatItyarthaH / khuDDetti gayaM // idAniM parihAriya tti[bhA. 308] osaNNe daNaM diTThA parihAriya tti lahu kahaNe / katthujANe guruo, adidiThU lhugurugaa| cU. koi sAhU ujjANAdisu osaNNe daTUNa AgaMtUNa bhaNati-mae diTThA parihAriga tti / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 so chaleNa kahayati / itare puNa sAhU jANaMti - jahA parihAratavAvaNmA anena diTThA iti / tassa chalAbhippAyato kahaMtasseva mAsalahaM pAyacchittaM bhavati / puNo te sAhuNo parihArisAhU darisaNosugA pucchaMti - kattha te diTThA ? so kahayati, ujjANe ti / evaM kahiMtassa mAsaguruM / adiTThadiTThesu ti parihAriyadaMsaNosugA caliyA jAva na pAsaMti tAva tassa kahiMtassa caulahugA, "diTThesu" osannesu kahaMtassa caugurugA // [bhA. 309] 100 challahugA ya niyatte, AloeMtaMmi chagurU hoMti / pariharamANA vi kahaM, apparihArI bhave chedo / cU. tesu sAhusu niyattesu kahaMtassa chalahugA bhavaMti / te sAhavo iriyAvahiyaM paDikkamiuM guruNo gamaNAgamaNaM AloeMti bhaNaMti ya "uppAsiyA anena sAhuNA" evaM tesu AloyaMtesu kahayaMtassa chagurugA bhavaMti / so uttaraM dAumAraddho pacchaddhaM / pariharaMtI ti parihAragA, te pariharamANA vi kahaM aparihAregA / evaM uttarappayANe cchedo bhavati / te sAhavo bhAMti - kiM te pariharaMti jeNa parihAragA bhaNNaMti ? ucyate [bhA. 310] khAmAdI mUlaM savve tubhego'haM tu aNavaTTho / savve vi bAhirA, pavayaNassa tubbhe tu pAraMcI // cU. uDDAyati TThayaM kaTThe khANugaM bhaNNati, Adi saddAto kaMTaga - gaDDAdi pariharaMti / tena te parihAragA bhaNNaMti / evaM uttarappayANe mUlaM bhavati / tato tehiM savvegayaNehiM sAhuhiM bhaNNati - ghiTTosi jo evaMgae vi uttaraM payacchasi tato so paDibhaNati - savve tubbhe sahitA egavayaNA, ego haM tu asahAo jiccAmi, napuNa pariphagguvayaNaM me jaMpiyaM / eM bhaNaMto aNavaTTho bhavati / jJAnamadAvalipto vA syAt evaM bravIti "savve vi" pacchaddhaM / "savve" asesA, "bAhirA" AjJA, "pavayaNaM" duvAlasaMgaM gaNipiDagaM, tubbhe "tti" niddese, "tu" saddo bhAvamAtrAvadhAraNe / evaM savvAhikkhevAo pAraMcI bhavati / parihArie tti gayaM // idAniM muhIo tti [bhA. 311] bhai ya diTTha niyatte, AloyAmaMte ghoDagamuhIo / kiM maNussA savve, go savve bAhiM pavayaNassa / / cU. ego sAhU viyArabhUmiM gao / ujjANuddese vaDavAo caramANIo pAsati / so ya pacAgao sAhUNa vimhiyamuha kahayati suNeha ajo ! jArisayaM ma cokhaM dinaM / tehiM bhaNNati - kimapuvvaM tume diTThe / so bhaNati ghoDagamuhIo me itthiAo diTThAo / te ujusabhAvA "aNaliyavAiNo tti sAhU" sAhuNo pattiyA / jahA parihAre tahA ihAvi asesaM daTThavvaM / navaraM akkharattho bhaNNati / bhaNati ghoDagagRhIo diTThA iti / sAhuhiM pucchio, kattha ? "ujjANasamIve" tti bitiya - vayaNaM / sAhavo daTThavvAbhippAI vayaMti tti tatiyavayaNaM / "diTThati vaDavAo" cautthaM / "paDiNiyattA" iti paMcamaM / "guruNa AloeMti pavaMciyAmo" chaTTaM / sahoDhA paccattarapayANaM " AmaMti ghoDagamuhIo jeNa dIhaM muhaM aho muhaM ca azvatulya evetyarthaH ?" sattamaM padaM / sAhuhiM bhaNNati "kahaM tA itthiAo" so paDibhaNAti 'kiM khAiti ? maNussA" aTTamaM padaM / "savve tubbhe ahaM ego " navamaM padaM / "savve bAhirA pavayaNassa" dasamaM padaM / etesu dasasu jahAsaMkheNimaM pAyacchittaM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [ bhA. 312] [ bhA. 312] mAso lahuo guruo, cauro mAsA havaMti lahugurugA / chammAsA lahugurugA, chedo mUlaM taha dugaM ca // cU. dugaM aNavaTTapAraMciyaM / sesaM kaMThaM / ghoDagamuhIo tti gataM // idAni avassagamaNaM ti / asya vyAkhyA [bhA. 313] gacchasi na tAva gacchaM, kiM khu na yAsi tti pucchato bhaNNati / velA na tAva jAyati, paralogaM vA vi mokkhaM vA // 101 cU. gacchasi na tAvatti / koi sAhU keNai sAhuNA pucchio - "ajjo ! gacchasi bhikhAyariyAe na tAva gacchasi tti" esA pucchA / gacchaM ti so bhaNati avassaM gacchAmi / tena sAhuNA gihItabhAyaNovakaraNeNa bhaNNai - ajo ! ehi vaccAmo / so paccAha-avassaM gaMtavve na tAva gacchAmi, tena sAhuNA puNo bhaNNati - tubhe bhaNiyaM " avassaM gacchAmi" to kiM puNa jAsi tti / evaM pucchio bhaNati - velA na nAva pacchaddhaM / paralogagamaNavelA na nAva jAyati, to na tAva gacchAmi, mokkhagamaNavelA, vA "api" padArtha saMbhAvane, kiM puNa saMbhAvayati ? avassaM paralogaM mokkhaM vA gamiSyAmItyarthaH, "vA" vikalpe / gamaNe tti gataM // idAnaM disa tti / asya vyAkhyA [bhA. 314] kataraM disaM gamissasi, puvvaM avaraM gato bhaNati puTTho / kiM vA na hoi puvvA, imA disA avaramAgassa / / cU. ego sAdhU egeNa sAdhuNA pucchito-ajjo ! kataraM disaM bhikkhAyariyAe gamissasi / so evaM pucchito bhaNati - puvvaM / so pucchaMtagasAhU uggAheUNa ya gato avaraM disaM / iyaro vi puvvadisigamaNavAdI avaraM gao / "ajjo ! tume bhaNiyaM ahaM puvvaM gamissAmi, kIsa avaraM disimAgato", evaM puTTho bhaNai - "puTTho" pucchio tti vRttaM bhavati "kiM vA " pacchaddhaM / annassa avaragAmassa imA puvvadisA kiM puNa na bhavati ? bhavati ceva / disa tti gataM // egakule tti / asya vyAkhyA [bhA. 315] ahamegakulaMgacchaM vaccaha bahukulapavesaNe puTTho / bhati kaha donni kule, egasarIreNa pavisi // cU. bhikkhaNimittuTThiteNa sAhuNA sAhU bhaNNati - prajjo ! ehi vayAmo bhikkhAe / so bhaNati - ahaM egakulaM gacchaM, vaccaha tubbhe / "ahami" ti Atmanirdeze, "kulaM" iti gihaM, "gacchaM" pavise, vaJccaha tti visarjanaM / gatA te sAdhavo / so vi ya evaM bhaNiUNa pacchA bahakulANi pavisati tehiM sAhuhiM bhaNito- ajjo ! tume bhaNiyaM egakule pavisissaM / evaM bahupavesaNe puTTho bhaNati "kahaM" keNappagAreNa egasarIreNa donni kule pavisissAmi, egaM kulaM ceva pravizetyarthaH / egakule tti gataM / idAniM egadavva tti / asya vyAkhyA- [ bhA. 316 ] vaccaha egaM davvaM, ghecchaM neggahapucchito bhaNati / gahaNaM tu lakkhaNaM puggalANa nannesiM teNegaM / / cU. bhikkhANimittuTThiteNa sAhusaMghADageNego sAhU bhaNNati-vayAmo bhikkhA / so bhaNati - vaJcaha tubbhe, ahamegaM davvaM ghecchaM / te gatA / itaro vi aDaMto odaNadoccaMgAdI bahudavve Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 nizItha-chedasUtram -1geNhaMto tehiM sAhuhiM diTTho pucchito imaM bhaNati gahaNaM tu-pacchaddhaM / gatilakkhaNo dhammatthikAo, ThitilakkhaNo adhammatthikAo, avagAhalakkhaNo AgAsatthikAo, uvaogalakkhaNo ego nansiMtidhammAdiyANa evaM gahaNalakkhaNaM na vijatetyarthaH / teNegaM titamhAahamegaMdavvaM geNhAmi tti vuttaM bhavati / savvesetesupayalAtisubhaNaMtasseva mAsalahuM pAyacchittaM / etesucevaya payalAdisu abhiniveseNa ekkekkassa padAto pasaMgapAyacchittiM daTThavvaM jAva pAraMciyaM / / ettha suhumabAyaramusAvAtalakkhaNaM bhaNNati[bhA. 317] anikAcite lahasao, nikAie bAyaro ya vtthaadii| vavahAra disA khette, kohAti sevatI jaM ca / / cU.anikAtite lahusao musAvAtobhavati, nikAtitebAyaro musAvAto bhavati / vatthAi ttiapikAya-nikAyaNANaM bhedo darisijati, jahA keNati sAhuNA kassati sAhussa kaMdappA vatthaM nUmiyaM, jassa yataM vatthaM nUmiyaM so sAmaNNeNa pucchati-ajjo ! keNa vi vatthaM nUmitaM kahayaha savve bhaNati - na vatti / evaM vatthahAriNI avalavaMtassa anikAtiyaM vayaNaM bhavati / jayA puNa sAhussa keNa ya kahitaM jahA amugeNa sAhuNA gahiyaM, tena so puTTho bhaNati - na va tti / evaM nikAraNA bhvti| __ahavAjeNa taM gahitaM soceva paDhamaM puTTho "ajo! tume me vatthaM ThavitaM" so bhaNati na vatti evaM "anikAiyavayaNaM / atoparaMjaMpucchijaMtona sAhati sA nikayaNA bhvti|aadishbdaadevmev pAtrAdiSvapyAyojanIyaM / ahavA ime bAdarabhedA vavahAraM annahA neti, disAvahAraMvAkareti, khette vA AhavvaM na deti, mamAbhavvaM ti kAuM / ee vavahArAdI kohAdIhiM sevati jatA tayA bAdaro musAvAto bhavatItyarthaH / ahavA ete vavahArAdipadA na vinA koheNaM ti bAdaro eva musAvAdo daTThavyo / kohA ti sevatI jaM ca tti annattha vi kohAdI AviTTho musaM bhAsati, so savvo bAdaro musAvota daTThavvo iti // "vatthAi" ti asya vyAkhyA[bhA. 318] kaMdappA pavatthaM, nUmeuNaM na sAhatI puttttho| - jaMvA niggaha puTTho, bhaNijja duTuMtarappA vA // cU. puvvaddhaM gatArthaM / vavahAra-disA-khettapadANaM sAmannatthavyAkhayA pacchaddhaM / "jaM vA" vayaNaM saMbajjati, "niggaho" nizcayaH 'puTTho' pucchito "bhaNejja" bhAseja, "duTuM" kalusiyaM, "aMtarappA" ceto cittamiti egaTuM, "vA' vikappe / evaM bAdaro musAvAto bhavati / nizcayakAlepi pRSTo duSTAMtarAtmA bhUtvA yadvacanamabhidhatte sa bAdaro musAvAdo bhavatItyarthaH / / "kohAdI sevatI jaMca"tti asya vyAkhyA[bhA. 319] koheNa va mANeNa va, mAyA lobheNa seviyaM jaMtu / suhumaM va bAdaraM vA, savvaM taM bAdaraM jANa / / cU. "sevitaMjaMtu' musAvAyavayaNaM saMvajjati, taMduvihaM-suhumaMvA baadrNvaa|tNkohaadiihiN bhasiyaM savvaM bAdaraM bhavatItyarthaH / / "aNikAie tti" jA gAhA tIe gAhAe je avarAhapadA tesu pacchittaM bhaNNati[bhA. 320] lahugo lahugA gurugA, aNavaTTappo va hoi aaeso| tiNhaM egatarAe, patthArapasajaNaM kujjA // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 320] 103 cU. lahuotti suhumamusAvAte pacchittaM "lahuga' tti| bAyaramusAvAtepacchittaM disAvahAre caugurugA pAyacchittaM / sAhamiteNevi caugurugA ceva / ahavA sAhamiyateNe aNavaThTho / Adeso nAma suttAeso, tena aNavaThThappo bhvti| taM caimaM suttaM- "tao aNavaTTappA pannattA taM jahA- sAhamiyANaM teNaM karemANe, aNNahammiyANaM teNaM karemANe, hatthAtAlaM dAlaM] dlemaanne| tiNhaM ti tiviho musAvAto-jahanno majjhimo ukkoso|jtth mAsalahuM bhavati sajahanno musAvAto, jattha pAraMciyaM sa ukkoso, seso majjhimo / egatarAe tti jati jahanna musAvAtaM paDhamatAebhAsati, tato patthArapasajjaNaMkujjA |ah ukkosaMpaDhamatA bhAsati, tatovA patthArapasajjaNaM kujjA / "prastAro" vistAraH "prasajjanaM" prasaMgastadekaikasminnAropayedityarthaH / ahavA "tinnaM'ti disA khettaM, kohAtI sesaM pUrvavat / ahavA tiNhaM mAsalahu, caulahu, caugurugaM / etesiM egatarAto patthArapasajjamaM kujjA / keti paDhaMti cauNhaM egatarAe tti cauNha kohAdINaM egatareNAvi musaM vayamANassa patthAradoso bhavatItyarthaH / esA musAvAyadappiyA paDisevaNA gatA // iyANiM kappiyA bhaNNati[bhA. 321] uDDAharakkhaNaTThA, saMjamaheuM va bohike tenne| khettaMmi va paDinIe, sehe vA kheppaloe vA / / cU. uDDAharakkhaNaTThA musAvAtaM bhAsati / saMjamaheuM vA musAvAtaMbhAsati / bohiyateNehiM vA gahito musAvAtaM bhAsati / paDinIyakhette vA musAvAto bhAsiyavyo / sehanimittaM musAvAto bhAsijjati / sehassa vA loyanimittaM musAvAto bhaasijjti|| "uDDAha-saMjama-- bohiya-teNA" egagAhAe vakakhANeti[bhA. 322] bhuMjAmo kamaDhagAdisu, migAdi navi pAse ahava tusinniie| bohigahaNe diyAtI, teNesu va esa sattho tti // cU.jati dhijjAtiyAdayo pucchaMti-tubbhe kahaM jaha? tAhe vatavyaM, bhuMjAmo kamaDhagAdisu "kamaDhaga" nAma karoDagAgAraM adaMgeNa kajjati / Adi saddAto karoDagaM ceva gheppati / evaM uDDAharakkhaNaTThA musAvAto vattavyo / "saMjamaheuM"tti / jai kei luddhagAdI pucchaMti "kato ettha bhagavaM ! diTThA migAdI" ? "Adi" saddAto suarAtI, tAhe diDhesu vi vattavvaM - "na vipAse" tti na diTThatti vuttaM bhvti| ___ "ahavA tusiNIo acchati / bhaNati vA -- na suNemi tti / evaM saMjamaheuM musaavaato| "bohiya-pacchaddhaM / bohiesu vA gahito bhaNAti "diyAdi"tti abrAhmaNopi brAhmaNo'hamiti bravIti / teNesu vA gahito bhaNNati "esa sattho" tti te cAre bhaNati nAsaha nAsaha tti gheppai tti| "khettaMmi vipaDinIte" pratyanIkabhAvate kSetre ityarthaH / taM ca khettaM[bhA. 323] bhikkhugamAdi uvAsaga puTTho dANassa nasthi nAso tti| esa samatto loo, sakko ya'bhidhArate chattaM // cU.micchugArattapaDA, "Adi" saddAto parivvAyagAdi |tehiNbhaaviyNjkhettNttth uvAsagA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 nizItha-chedasUtram -1pucchaMti saDhatAte paramattheNa vA "bhagavaM! jamhe michugAdIANa dAnaM dalayAmo eyassa phalaM kiM atthina va tthi tti / so evaM puTTho bhaNati-dAnassa natthi nAso tti, jati vi ya tesiM dANaM diNNaM aphalaM tahA ceva bhaNAti, mA te uddharuTThA ghADehaMtItyarthaH / "seho" tti / seho pavajAbhimuho Agato pavvatito vA / taM ca saNNAyagA se pucchaMti / tattha jANaMtA vi bhaNaMti- "na jANAmona vA diTTo" tti / sehassa vA anahiyAsassa loe kajamANe bahue vA acchamANe evaM vattavvaM "esa samatto loo", thovaM acchaitti, annaMca sAhussa loe kajjamANe tatrasthita eva zakro devarAjA chatramabhidhArayate ityrthH|| gatA musAvAyassa kappiyA paDisevaNA / gato musaavaato|| iyANiM adinnAdAnaM bhaNNati- tassa duvihA paDisevaNA-dappiyA kappiyA ya / tattha dappiyA tAva bhaNNati[bhA. 324] duvidhaM ca hoi teNNaM, loiya-louttaraM samAseNaM / davve khette kAle, bhAvaMmiya hoti kohaadii|| ___ cU. duvihaM dubhedaM / ca pAdapUraNe / hoti bhavati / teNNaM coriyaM / katamaM dubhedaM ? ucyate, loiya-louttaraM samAseNa vyAkhyA pUrvavat / tattha loiyaM cauvvihaMdavve pacchaddhaM // esA ciraMtanagAhA / eyAe ciraMtanagAhAe imA bhaddabAhusAmikayA ceva vakkhANagAhA[bhA. 325] mahisAdi chettajAte, jahiyaM vA jacciraM vivaccAM / macchara'bhimANadhaNNe, dagamAyA lobhao savvaM // cU.davvaadinnAdANe mahisAdi udAharaNaM / khettaadattAdAnassa "cchettajAya'tti "cchettaM" khettaM, "jAya" tti vikappA / kAlaadinnAdAsassa vakkhANaM 'jahiyaM vA jacciraM vivaccAsaM' ti, jaMmi kAle avaharati, AvatiyaM vA kAlaM vivaccAsitaM vatthaM bhuMjati taM kAlateNNaM / "bhAvaMmiya hoti kohAdI" asya vyAkhyA "macchara" pacchaddhaM / macchare tti koho, ahimANo mANo, tattha dhaNNodAharaNaM / dagaM pAnIyaM, taM mAyAe udAharaNaM / lobhao savvaM ti, jameyaM davvAdi bhaNiyaM eyaMmi sarvatra lobho bhavatItyarthaH ||jNtN loiyaM davvateNNaM taM tividhaM - saccittaM acittaM mIsaM / jato bhaNNati[bhA. 326] dupaya-cauppayamAdI, saccittAcitta hoti vtthaadii| ____mIse sacAmarAdI, vatyUmAdI tu khettmmi|| cU. dupayaM mANussaM, cauppadaM mahisAti Adi saddAto apadaM, taM ca aMbADagAdi / evaM jo avaharati eyaM saccitta davvatiNNaM bhavati / acittaM hoi vatthAdI "Adi" saddAto hirnnnnaadii| mIsagadavvateNNaMsacAmarAdi assaharaNaM "Adi" saddAto jaMvA annaM sabhaMDaMdupadAdiavaharijjati taMsavvaM miisdvvtennnnN|cchettjaae tti asya vyAkhyA -vatthumAdIokhettaMmi "vatthu"tvihaM-khAtaM, usitaM, khAta-usitaM / khAtaM bhUmigiha, usiyaM pAsAdAdi, khAoliyaM heTThA bhUmigihaM uvariM pAsAo kao, "Adi" saddAto seuM keuM gheppati / evamAdiyANa khettANa jo avahAraM kareti, khettaMmi teNNaM bhavati // "jahiyaM vA jacciraM vivaccAsaM' ti asya vyAkhyA[bhA. 327] jAitavatthA damue, kAle dAhaM na deti puNNe vi| eso u vivaccAso, jaMca parakkappaNo kuNati // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 327] 105 cU. jAitA pADihAriyA vatthA gahiyA, te ya gahaNakAle evaM bhAsiyA "amuge kAle dAha" ti amugakAlaM vasaMtaM paribhuMjiUNa gimhe paccappiNissAmi, "nadeti puNNe'' vitti, puNNe vi avahiM kAuM na deti tANi vastraNItyarthaH / eso u vivaccAso ya tti jo bhaNiyo, tu saddo avadhAraNe, "vivaccAso" tti, na jahA bhAsitaM kareti tti vRttaM bhavati / evaM avahikAlAo jAvatiyaM kAlaM uvariM adattaM jatitaM kAlaoadattAdAnaM bhavati / jaMvatti vatthAdivatirittassa anidiTThasarUvassa gahaNaM / "para" AtmavyatiriktaH, nasvakIyaM, prkiiymityrthH| taMpuvvAbhihieNa kAlavivaccAseNa "appaNo kuNati" AtmIkarotItyarthaH / ahavA "jaM ca parakkappaNo kuNati"tti sAmaNNeNa davvAdiANa vakkhANaM "jaM ca"tti davvakhettakAlA saMvajaMti, tesiMparasaMtagANa jaMappIkaraNaM taM teNNaM bhavatI ti vuttaM bhavati / kAle tti gayaM / / macchare tti asya vyAkhyA[bhA. 328] kohA goNAdINaM, avahAraM kuNati baddhavero tu| mANe kassa bahussati, paradhaNNa savatthupakkhevo / / cU. puvvaddhaM "koho' / koveNa jaM goNAdINaM avahAraM kareti, "Adi' saddAo mahiSAzvAdInAM, vaddhavairo'nubaddhavairatvAt, "tu" zabdo kohateNNAvadhAraNe / ahavA sIso pucchati-"bhagavaM! kahaM krodhAtstainyaM bhavati" ? AcAryAha-goNAdINaM avaharaNaM kareti baddhavairo, "tu" nirNayaH / evaM kohAto bhAvateNNaM bhavati / "ahimANaghaNNe" tti asya vyAkhyA - "mANe" pacchaddhaM / jahA musAvAe tahehAvi / navaraM-paraghaNNaM hariUNa, savatthapakkhevo tti "sa" iti svAtmIye, "vatthu" riti ghaNNarAsI, "pakkhevo" punaH chubhaNa bhavati / "mAhaM jiccissAmI" ti parAyayaMdhaNNaM avahariUNa savatthute pakkhittA bhaNati "puvvaM mae bhaNitaM mama bahu-satIhattho idAniM paccakkhaM / evaM mANato bhAvateNNaM bhavati / "dagamAyaM" ti asya vyAkhyA[bhA. 329] vAragasAraNi aNNAvaesa pAeNa nikkabhettUNaM / loheNa vaNigamAdI savvesu nivattatI loho|| cU. "vAraga" puvvaddhaM / bahave karisagA vArageNa sAriNIe khettAdI panjetivAragoparivADI, sAraNI nikkA / tatthego karisago aNNassa vArae aNNAvadesA pAdema nikaM bhettuNa annAvadeso adaMsiyabhAgo hito ceva "mAhaM niuDamANo dississAmi"tti pAeNa nikaM bhettUNa phoDeUNa appaNo khette pANiyaM chubhata / evaM bhAvao mAyAteNNaM bhavati / ___"lobhato savvaM" ti asya vyaakhyaa| "lobheNa" pacchaddhaM / lobheNa teNNaM, vaNiyamAdi tti jaM vANiyagA parassa cakTuM vaMceUNa mappakaM kareMti, kUDatulakUDamANehiM vA avaharaMti taM savvaM lobhato teNNaM / ahavA savvesu kohAtisu, nivaDati lobho tti, savvesu kohAtisu lobho'tarbhUta evetyarthaH / / evaM bhAvato lobhateNNaM bhvti|loiyN teNNaM gataM / iyANiM louttariyaM teNaMbhaNNati[bhA. 330] suhumaMca bAdaraM vA, duvidhaM louttaraM smaasennN| ___ taNa-Dagala-cchAra-mallaga-levittirie ya avidinne // cU. suhumaM svalpaM, bAdaraM nApa bahugaM / pAyacchitta-vihANage vA suhumabAdaravikappo bhavati Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 nizItha-chedasUtram -1jattha paNagaM taM suhumaM, sesaM bAdaraM / "ca' zabdo bhedasamuccaye / duvihaM dubhedaM, "logo' jaNavao, tassa "uttaraM" pahANaM, tammi dvitA je tANa teNNaM louttaraM teNNaM bhavati / taM samAseNa saMkheveNa vihaM ti vRttaM bhavati / tassime bhedA-taNANi kasAdINi, DagalagA uvalamAdI, agaNi pariNAmiyamiMghaNaMcchAro bhaNNati, mallagaM sarAvaM, levo bhAyaNaraMgaNo, ittiriye yatti paMthaM vaccaMto jattha vissamiu kAmo tatthoggaraM nANuNNavei, "ca" saddAo kuDamuhAdayo gheppaMti, avidinne tti vayaNaM savvesu taNAdisu savajjati / / kiMcAnyata :[bhA. 331] avidinna pADihAriya, sAgAriya paDhamagahaNakhette ya / sAdhaMmi ya annadhaMme, kula-gaNa-saMghe yatividhaM t|| cU. avidinnamiti gurUhiM pADihAriyaM na paccappiNati, sAgAriyasaMtiyaM adinnaM bhuMjati, paDhamasamosaraNe vA uvahiM geNhati, parakhette vA uvahiM geNhati, sAhamiyANa vA kiMci avaharati, annadhaNmiyANa vA avaharati, kulassa vA avaharati, evaM gaNassa vA, saMghassa vA / ca saddo samuccaye / tivihaM saccittAdi davvaM bhaNNati / / etesiM taNAiyANa sAmaNNato tAva pacchittaM bhaNAmi[bhA. 332] taNa-Dagalaga-chAra-mallaga, paNagaM levittirIsu lahugo tu / davvAdavidiNNe puNa, jiNehiM uvadhI niSphaNNaM / / cU. taNesu Dagalagesu charesu mallage ya adinne gahiye paNaM pacchittaM bhavati / leve adinne gahiteyattirieya rukkhaheTThAdisuaNaNuNNiesulahuou maasobhvti| "tu" zabdAtkuDamuhAdisu yAdavvAdavidinnepuNatti-- "davve" pativisiTTe, "adatte" gRhIte, "puNa" visesaNepuvvAbhihiyapacchittAo, jiNA titthagarA, tehiM uvakaraNaNipphaNNaM bhaNiyaM / jahannovahimmi paNagaM, majjhime mAso, ukkoseNa caumAso, evaM uvakaraNaNipphaNNaM // avidinne tti asya vyAkhyA[bhA. 333] laDhena nivedetI, pari jati vA niveditamadinna / tatthovahinipphaNNaM-aNavaThThappo va aadesaa|| cU. koi sAhU bhikkhAdi viNiggato uvakaraNAdijAtaM "labhuna nivedeti' tti "laTuM" labhittA, "na" iti paDisehe, "nivedana' mAkhyAnaM, tamAyariyauvajjhAyANaM na karetItyarthaH / ahavApari jati vAaniveditaMceva pari jti|ahvaa niveditaMadinnaM jti| evaMadattAdAnaM bhavati / etthovahinipphaNNaM daTThavvaM / suttAdeseNa vA aNavaTTho bhavati // "paDihAriya"tti asya vyAkhyA[bhA. 334] paDihAriyaM adeMte, gihINa uvadhIkataMtu pcchitt| sAgAri saMtiyaM vA, jaM bhuMjati asamaNuNNAtaM / / cU. gihisaMtiyaM uvakaraNaM paDiharaNIyaM pADihAritaM, adeMte aNappiNaMte, tesiM gihINa, uvahIkayaM tu uvahINipphaNNaM, pacchittaM bhvtiityrthH| "sAgArie"tti asya vyAkhyA / pacchaddhaM / sAgArio sejAyaro, tassa saMtiyaM svakIyaM, vA vikalpe, jamiti uvakaraNaM, bhuMjati paribhogaM kareti, asamaNuNNAya tassa adeMtassetyarthaH / etthaM pi tadeva uvahinipphaNNaM // "paDhamagahaNe"tti asya vyAkhyA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 335] [bhA. 335 ] gurugA u samIsaraNe, parikkhitte'cittauvadhiniSphaNNaM / sacitte caugurugA, mIse saMjoga pacchittaM // cU. paDhamasamosaraNaM varisAkAlo bhaNNati / tattha ya bhagavayA nANuNNAgaM uvahigrahaNaM / tammi aNaNuNNAte gahaNaM kareMtassa adattaM bhavati / ettha caugurugA pAyacchittaM bhavati "khette'" tti asya vyAkhyA - tinni padA parA annagacchillagA tesiM jaM khettaM taM parakhettaM, tammiya parakhette jati acittaM davvaM geNhati tattha se uvahinipphaNNaM pAyacchittaM bhavati / sacitte cauguruga ti aha parakhette sacittaM geNhati tattha se caugurugaM pacchittaM bhavati / mIse tti mIso sovahito sIso vA taM ca se saMjogapacchittaM bhavati / tattha jaM acittaM tatthovahinipphaNNaM, jaMca sacittaM tattha cauguruyaM, eyaM saMjogapacchittaM bhaNati / / " sAhammiya'tti asya vyAkhyA [bhA. 326] - sAdhaMmiyA ya tividhA, tesiM teNNaM tu cittamacittaM / khuDDAdI saccitte, guruga uvadhiniSphaNNamacitte / / 107 cU. samANadhammiyA sAhammiyA svapravacanaM pratipannetyarthaH, ca zabdo pAdapUraNe, te tivihA liMgasAhammipavayaNasAhammi caubhaMgo, AdillA tinnibhaMgA tiviha sAhammiya tti vRttaM bhavati, cautthobhaMgo asAhammio tti paDisiddho / ahavA tivihA sAhammI - sAhU, pAsatyAdi, sAvagA | ahavA samaNA samaNI sAvagAya / tesiM ti sAhammiyA saMvajjhati / taNNa avhaaro| tu zabdo yacchabde tacchabde ca draSTavyaH / cittaM saceyamaM / acittaM aceyaNaM / tesiM teNNaM jaM taM cittamacittetyarthaH kiM puNa sacittaM ? bhaNNati- khuDDAdI saccitte, "khuDDo" sisU bAlo tti vRttaM bhavati, "Adi" sAto akhuDDo vi, taMmi ya sacitte apahRte gurugA pacchittaM bhavati, acitte puNa uvahiniSphaNNaM bhavati / / idAniM " kula - gaNa - saMghA" jugavaM bhaNNaMti [bhA. 337] etecciya pacchittA, kulaMmi dohi guruyA muNeyabvA / tavaguruyA tu gaNaMmI, kAlagurU hoMti saMghami // cU. etecciya je sAhammiya teNNe pacchittA bhaNitA te cciya pacchittA kulateNNe vi daTThavvA / navaradohi gurU mumeyavvA / dohiM ti kAlatavehiM kulapacchittA gurugA kAyavvA ityarthaH / te cciya pAyacchittA gaNateNNe tavagurugA daTThavvA kAlalahu / saMghateNNe daTThavvA tavalahugA / idAniM gihisAhammisu pacchittaM bhaNNati[bhA. 338] ete ceva gihINaM, tavakAlavisesavajjiyA hoMti / DagalAdikhettavajjaM, puvvuttaM taM piya gihIsu // cU. ete cciya pacchittA je kulAdisu dattA, te cciya gihisAhammINa / navaraM tavakAlavisesitA tavakAla esa viseso tavakAlaviseso, tena tavakAla viseseNa vajjiyA hoMti, tavakAlehiM na visesijjraMti tti vRttaM bhvti| ahavA "ete ceva" puvvaddhaM payaM " annahammiesu" vakkhANijjati - ete ciya pacchittA je sAhammie bhaNitA te cevaNNadhammiesu ya gihatthesu / navaraM tavakAlavisesiyA hoMti / imaM khettadAre AbhavvavicAre bhaNNati " DagalAdi" pacchaddhaM / " DagalA " pasiddhA, "Adi" saddAto taNacchAramallagapIDhaphalagasaMdhAragA ya gheppaMti, khettavajjaM ti paragacchillayANa khettaM tammi vajraM khettavajaM, ettha agAro lutto daTTavvo, so jayA AvirbhUto bhavati tadA evaM bhavati "DagalagAdi" Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 nizItha chedasUtram - 1 "khette avajaM" parakhette DagalagAdi geNhaMto vi apacchatti tti vRttaM bhavati / codagAha - " nanu puvyutta "taNaDagalachAramallaya" paNagaMpuvvaM paNagapacchittaM dAUNa idAniM apacchittImaNasi ? / AyariyAha- saccaM 'puvyuttaM taM piya gihIsu" taMpacchittaM jo gihIsAhammitAo adattaM geNhai, tassa taM bhavai, ca saddo pAdapUraNe / ahavA - AyarieNAbhihiyaM-j - jahA parakkhette taNaDagalAtI geNhaMto vi apacchittI / sIso bhaNati - "DagalAdikhettavajjaM puvvuttaM" DagalagAdao va parakhette vajjiyavvA, evaM puvvaM vakkhAyaM / Ayario bhaNati - saccaM, taMpi ya gihIsu, taM puNa gihIsu tti vRttaM bhavati, na khettiesu / "tiviha'" dAraM asya vyAkhyA [bhA. 339] saccittAdI tividhaM, ahavA ukkosa majjhima jahannaM / AhArovadhisejjA, tivihaM vedaM dupakkhe vi // cU. " saccittaM" seho sehI vA, "Adi" saddAto acittaM mIsaM ca, evaM tivihaM avaharati / ahavA tividhaM '"ukkosaM'" vAsakappAdi, "majjhimaM" colapaTTAdi, "jahannaM muhapottiyAdi / avaharati / dupakkhe vi "dupakkho" sAdhupakkho, sAhuNIpakkho ya // evaM jaM bhaNiyaM teNNaM eyaM savvaM pi duhA suhumabAdarabhedeNa bhiNNaM daTThavvaM / imeNa puNa vihiNA suhumaMpi bAdaraM daTThavvaM / kahaM ?, bhaNNati[bhA. 340] koNa va mANeNa va, mAyA lobheNa seviyaM jaM tu / suhumaM va bAdaraM vA, savvaM taM bAdaraM hoti / / cU. krodhenAsevanaM krodhenApahRtamityarthaH, evaM mANasevitaM, mAyA sevitaM, lobhasevitaM yaditi dravyajAtaM saMbajjhati / taM puNa kohA dIhiM suhumaM vA bAyaraM vA sevitaM jati vi hu suhumaM tahAvi taM savvaM bAyaraM hoti // kohAtIhiM jaM sevitaM tassa pacchittaM bhaNNati [ bhA. 341] paMcAdI lahu lahuyA, guru aNavaTTho va hoti AesA / cauNhaM egatarAe, patthArapasajjaNaM kujjA / / cU. paMcAdi ti Adye paMca, idamuktaM bhavati, jahanneNa panagaM bhavati tti vuttaM bhavati / lahu tti majjhime mAsalahuM bhavati / lahugA iti ukkose caulahugA bhavaMti / guruga tti saccitte caugurugA bhavaMti / ahavA jahannamajjhimaukkose saccitte caugurugA bhavaMti / ahavA jahannamajjhimukkose saccitte vA etesu savvesu aNavaTThappo va hoti, AdesA na uvaTThAvijjati tti "aNavaTTo" "hoti" bhavati, "AdezA" sUtrAdezAdityarthaH / taM puNa imaM suttaM, "tao aNavaTTappA paNNattA, taM jahA- sAhammiyANaM teNNaM karemANe hatthAdAla dalemANe, mehuNaM sevamANe" / kiM cAnyat, "cauNhaM" pacchaddhaM / "cauNhaM" patthArapasajjaNaM kujA, ke ? rAjAdaya, tamhA na kohAdIhi annahA vA teNiyaM kujjA iti / adattAdAme dappiyA paDisevaNA gatA / idAniM kappiyA paDisevamA bhaNNati [bhA. 342 ] asive omodarie, rAyaduTTe bhae va gelaNNe / davvAsati vocchede, asaMvigge vA vi AgADhe // cU. asivaM mAriabhidrutaM, "omodaritA" dubbhikkhaM, "rAyaduTThe tti" rAyA duTTho rAyaduTThe, Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 342 ] 109 sattabhedo bhayaM bhaNati, so puNa sattebhedo bohiga- teNAtisu saMbhavati, gilAyatIti gilANo, davayatIti davvaM tassa asatIte davvAsaI, "vocchedo" vyavacchedo nAzetyarthaH, sa ca sUtrArthayoH saMvegamAvaNNo saMviggo na saMviggo asaMviggo tammi asaMvigge vA vi teNiyaM kujjA / evamAdisu AgADhesu paoyaNesu bitiyapadeNa teNiyaM kujjA / / 342 / / asive tti asya vyAkhyA[bhA. 343] asivagahitA taNAdI, alabhaMtA asaMthare sayaM gehe / emeva catu adinne, paDihAriya- paDhamakhette ya // cU. asivaM mArI bhaNNati, tIe gahitA asive gahitA, te asivagahitA hotUNa taNAINi jAiyANi alabhaMtA, '"Adi " saddAto Dagalaga - chAra - mallagAdI gheppaMti / erise kAraNe adinnANi vi geNhaMti tahA vi suddhA bhavaMti / asaMthare tti asivaggahite visae asaMtharamANA asaNAdI sayaM pigeNhejjA adattetyarthaH / ahavA "asaMtharaM" dubbhikkhaM, tattha alahaMtA bhattapANaM sayaM pi gehejjA / evaM adinne tti dAraM asive avavaditaM / "emeva cauadinne "tti / evaM jahA asive adinnaM avavatitaM tahA "cau" tti pADihAriyaM, saddAto -sAgAriyasaMtiyaM, paDhamagahaNe, khette ya / ete cauro asivaggahitA hoUNa adinne vi gehejjA | ahavA cauro davvaM khettaM kAlo bhAvo ya ete vA asivaggahitA hoUNa adatte geNhejjA / ahavA cauro jahannamajjhimaukkosovahI seho ya / ahavA cauro sAhammiyasaMtiyaM, siddhauttasaMtiyaM, sAvagasaMtiyaM, aNNatitthINa ya / eyANi vA asivaggahitA hoUNa adattANi geNhejjA | ahavA cauro asaNaM pANaM khAtimaM sAtimaM / eyANi vA adinnANi geNhejjA / eyaM sAmaNNaM paDihAriyassa / isa patteyaM vibhAsA bhaNNati - [bhA. 344] asivagahita tti kAuM, na deMti dukkhaM TThitA nicchoDhuM / avi ya mamattaM, jhiccati cheyagahitovabhuttesuM / cU. puvvaM sive vaTTamANehi taNAti uvakaraNaM ca pADihAriyaM gahitaM tammiya kAle apuNNe aMtarA asivaM jAyaM / tena ya asiveNa te sAhavo gahitA / ato asivaggahiya tti kAuMna deMti taM pADihAriyaM gahitaM, mA ete vi gihatthA asiveNa dheppejjA iti / te vi ya gihatthA tesu pADihAriesu taNaphalagesu kAlaparicchinnAsu vasejjA / sudukkhaM TThiyA ya nicchuDhe tti na nicchubhaMti, avi ya tesiM gihatthANaM tesu taNAdisu pADihAriesu mamattaM chijjati, mamedaM mameyamiti jo ya mamIkArastaM samattaM, tesu taNAdisu chijjati phiTTa tti vRttaM bhavati / kamhA mamattaM chijjati ? bhaNNatichedagagahitovamuktatvAt, asivaM cchedagaM bhaNNati, teNagahitA chedagagahitA tehiM jANi uvabhuttANi taNaphalagAdINi tesu tANa gihatthANa mamattaM chijjati / svalpazcAdattAdAnadoSetyarthaH / ahavA esA gAhA evaM vakkhANijjati sAhU asivagrahitA iti kRtvA te gihatthA tesiM sAhUNa taNaphalagasejjAtI na deti / ato asivakAraNatvAt adattA vi gheppaMti / tesu adattesu gahitesu Thitesu vA dukkhaM TThitA ya nicchuhaNa tina nicchuDati / tesu caiva adattagahitesu "avi ya" pacchaddhaM pUrvavat // "asaMthare tti asya vyAkhyA Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 nizItha-chedasUtram -1 [bhA. 345] sAdhammiyatthalIsuM, jAya adatte bhaNAvaNa gihiisuN| asatI pagAsagahaNaM, balavatiduDhesucchaNNaM pi // cU.asivagahite visati asivagahiyA vA sAhU asaMtharaMtA asivagAhitA visauttiNNA vA dullahabhatte dese pattA asaMtharaMtA "sAhammiya" tti samANadhammA sAhammiyA, "thalI'' devadroNI, "jAya'ttijAcayaMti- ArahaMta-pAsattha-parigrahIya devadroNIsupuvvaMyAcayaMtItyarthaH / "adeMte" tti jatA te pAsatthA necchaMti dAuMtadA gihatthehiM "maNAvijaMti' savvasAmaNNAe devadroNIe kiM na deha ? "asati"ti taha vi adeMtANa, "pahagAsagahaNaM' pagAsaM prakaTaM svayameva grahaNaM kriyate ahatepAsatthA balavagA rAjakulapuracAturvidhAzritAityarthaH, duDhesuttisvayameva vAduSTA AsukAriNaH, tadA tAsu ceva sAhammiyathalIsuchannamaprakAzaM gRhyatetyarthaH // [bhA. 346] sAhammiyasthalAsati, siddhagae sAvaga'nnatitthIsu / ukkosa-majjhima-jahannagaMmi jaM appadosaM tu // cU. aha sAhammiyatthalINa asatI abhAvo hojjA, tAhe gihatthesu ghettavvaM / tesu vi puvvaM siddhaputtesusabhAryako abhAryako vA / so niyamA sukkaMbaradharo khuramuMDosasihI asihI vA niyamA aDaMDago apattagoya siddhaputto bhavati / siddhaputtAsatI sAvagesutti, sAvagA te gihIyANuvvatA agihIyANuvvatA vA, pacchA tesu vigheppati / asati sAvagANaM annatitthIsutti annatitthiyA rattapaDAdI, tANa thalIsugheppai / savvattha puNa geNhaMto puvvaM jahannaM giNhai, pacchA majjhimaM, pacchA ukkosaM / ahavA - ukkose majjhime jahanne vA jattheva appataro doso taM ceva gehaati| [bhA. 347] emeva gihatthesu vi, bhaddamAdIsu paDhamato ginnhe| abhiyogAsati tAle, osovaNa aMtadhANAdI / / cU. emeva tti jahA siddha putta sAvagesu avidiNNaM gahiyaM emeva micchAdiTThigihatthesu vi bhaddagamAdIsu paDhamato geNhaMti / annatitthiya-samIvAto puvvaM ahAbhaddagesu adinnaM ghettavyaM, pacchA anntitthiesuvi| etesupuNa savvesupagAsaM pacchaNNaMvA geNhatassaimA jayaNA-abhiyoga tti abhiyogo vasIkaraNaM, taM puNa vijAcuNNamaMtAdIhiM, tena vasIkarettuM geNhaMti / asati tti vasIkaraNassa, tAhe tAlugghADaNIe vijAe-tAlagANivihADeuNa, UsovaNivijAe yaosoveuM geNhaMti / jeNaM jeNaMjaNavijAdiNA addisso bhavati taM aMtaddhAmaM bhaNNati / "Adi" saddAto aNapAyaM jANiUNa pagAsaM teNNamavi kajjati / asive'tti dAraM gayaM / / [bhA. 348] emeva ya omaMmi vi rAyaduTTe bhae va gelnnnne| agatosahAdidavvaM kllaanng-hNstellaadii|| cU. jahA asivabAre adinnapADihAriyAtidArA bhaNiyA, evaM oma-rAyaTThabhayagelaNNadAresu vi adinnapADihArigAdidArA jahAsaMbhavaM uvaujja vaktavyA / davvAsati tti dAraM asya vyAkhyA "bhagado" pacchaddhaM / kassati gilANassa jeNa davveNa taM gelannaM pauNati tassa davvassa "asatI' abhAvetyarthaH, taMpuNa agatosahAdidavvaM "agataM" nakulAdyAdi, "auSadhaM" elAdyacUrNagAdi, kallANagaMvA dhRtaM, "haMsatellaM" haMso pakkhI bhaNNati, so phADeUNa muttapurIsANi nIharijaMti, tAhe so haMso davvANa bharijati, tAhe puNaravi so sIvijjati, tena tadAvattheNa tellaM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA | bhA. 348 ] paJcati, taM haMsatellaM bhaNNati / "Adi" saddAto satapAga-sahassapAgA ya tellA gheppaMti / evvAdiyANa davvANa abhioggAdI pUrvakrameNa grahaNaM kartavyamiti // "voccheye" tti asya vyAkhyA[ bhA. 349 ] pattaM vA ucchede, gihikhuDugamAdigaM tu buggAhe / nirddhama khuDDamakhuDDagaM vA jatatu tti emeva // cU. pattaM nAma suttatthadubhayassa grahaNadhAraNAzaktetyarthaH / ucchee tti uccheo, suttatthANaM vavacchedo tti vRttaM bhvti| gihAsame TThitA gihatthA / khuDDago sis bAlo tti vRttaM bhavati "Adi'" saddAto abAlo vi / ahavA sAhammiyaNNadhammiyANa vA / "tu" saddo kAraNavadhAraNe / vivarIyaM gAhate duggAhate - mA gihavAse rama itti vRttaM bhavati / sisumitaraM vA sUtrArthobhayacchede yogyamicchamAnamapaharatItyarthaH / voccheya tti gayaM / 999 "asaMvigge "tti dAraM, asya vyAkhyA- "niddhaMma" pacchaddhaM / niggatadhammA pAsatthA iti, tesi saMtiyaM khuDDuyaM akhuDDayaM, emeva jahA gihatthakhuDDagaM tahA vuggAhe / kenAvalaMbaNeNa vuggAhe ti bhaNNati "jayau" ni saMjamajogesu jayao, ghaDau ujjamau tti vRttaM bhavati / tesiM pAsatthANamuparito jahA vippariNamati tahA kuryAdityarthaH, avaharati vA // " codagAha - juttaM suttatthobhayavocchede gihasAhammiyatarakhuDDugAdi avaharaNaM, jaM puNa niddhaMma khuDDagetaraM vA tattha nanu phuDaM teNNaM bhavati ? AcAryAha [ bhA. 350] sutamaNunnAtaM aNaNunnAtagahaNe visuddho tu / kiM teNaM asaMjamapaMke khuttaM tu kaDuMte / tesu tti pAsatthesu, tamiti khuDDago seho vA saMvajjati, aNuNNAyaM dattaM geNhaMti / puvvaM pAsatthANuNAyaM khuDDagamitaraM vA geNhaMtItyarthaH / jati vi tehiM pAsatthehiM aNaNuNNAyamadatetyarthaH, grahaNamupAdanAM, vivihaM suddho visuddho, sarvaprakAreNetyarthaH / tu saddo puurnne| ahavA codakAha "tesu tamaNuNNAyaggahaNaM juttaM, aNaNuNNAyaggahaNe visuddho u kahaM ? AcAryAha - adatte kiM teNNaM pacchaddhaM, "ka" kAro kheve daTThavvo, "jahA ko rAyA jo na rakkhati", "teNNaM" avahAro, asaMjamo aNuvaratI, "paMko" davvabhAvato - dagavvao calaNI, bhAvao asaMjama eva, ato bhaNNati, asaMjama eva paMko, taMmi khuttaM tu khutto nisaNNo, tu saddo tasmAdarthe draSTavyaH, kaDhaNaM AgarisaNaM uddharaNamityarthaH / tasmAt asaMjamapaMkAdAgasaMtassa kiM NaM bhavatItyarthaH // api ca [bhA. 351] suhasIlateNagahite, bhavapalliM tena jagaDitamaNAhe / jo kuNati kUviyattaM, so vaNNaM kuNati titthassa / / cU. "suM" anAvAhaM, "sIlaM" rucI, "teNago" avahArI, "gahitaH " AtmIkRto / "bhavaH" saMsAraH, bahuprANyupamardo yatra sA "pllii"| "tena" tanmukhaH, "jagaDito" prerito loge puNa bhaNNati "uvaTTito", annAho asaraNetyarthaH / suhe sIlaM suhasIlaM suhasIla eva teNNo suhasIteNNo, tena gahito suhasIlateNagahito / bhava eva pallI, bhavapalliM tena jagaDiyamaNAhe nijamANe jIve jo kuNati kUviyattaM "ja" iti anidiTTo, "kuNati" kare, "kUviyA" kuDhiyA bhaNNaMti / jo evaM kareti so vaNNaM kareti "so" iti sa nirdeze, prabhAvanA "vaNNo" bhaNNati, taM kareti "titthassa" titthaM cAuvaNNo samaNasaMgho, duvAlasaMgaM vA gaNipiDagaM // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 nizItha-chedasUtram -1adinnAdAnassa kappiyA paDisevaNAgatA / gataM adinnAdANaM / / idAni mehuNaM bhaNNati-tassaduvihA paDisevaNA-dappiyA kppiyaay|ttth dappiyaMtAva bhaNAmi[bhA. 352] mehuNNaM pi yatividhaM divvaM mANussayaM tiricchaM ca / davve khette kAle bhAvaMmi ya hoti kohaadii|| cU. mehuNaM jummaM, tassa bhAvo mehuNNaM, "mihuM' vA rahassaM, tammi uppannaM mehuNaM, avi saddo evakArArthe ca saddo pAyapUraNe, mehuNNamavica trividhetyarthaH / tiviha tati tividhabhedaM bhaNNati, "tinni" tti saMkhyA tinni bhedA tivihaM / ke te tinni bheyA? bhaNNati-divvaM mANussaM tericchaM ca / ekkakkaM puNa caubhedaM "davve" pacchaddhaM / ca saddo masuccaye / hoti bhavati / "Adi' saddAto mANamAyAlobhA gheppaMti // davve tti asya vyAkhyA[bhA. 353] rUve rUvasahagate, davve khette ya jammi khettNmi| duvidhaM chinnamachinnaM, jahiyaM vA jacciraM kAlaM / / cU. anAbharaNA itthI rUvaM bhaNNati / rUvasahiyaM puNa tadevAbharaNasahiyaM / ahavA aceyaNaM itthIsarIraM rUvaM bhaNNati, tadeva sacceyaNaM rUvasahagataM bhaNNati / davve tti davvamehuNe etaM vakkhANaM bhaNNati / khette yttidaarNghitN| jaMmi khettaMmivyAkhyA-jaMmi khettaMmi mehuNaM sevijjati vaNNijjati vA taM khettamehuNaM / kAletiasya vyaakhyaa| "duvidhaM" pacchaddhaM / kAlaojaMmehuNaM taMduvihaM-chiNNaM achiNNaM ca / chiNNaM divasavelAhiM vArAhiM vA, acchiNNaM aparimittaM / jaMmi vA kAle mehuNaM sevijati, jAvatitaM vA kAlaM mehuNaM sevijati, jahiyaM vA vaNaNijjati taM kAlamehuNaM bhnnnnti|| rUve rUvasahagae tti asya vyAkhyA[bhA. 354] jIvarahio u deho, paDimAo bhUsaNehiM vA vijutte| ___ rUvamiha sahagataM puNa, jIvajuyaM bhUsaNehiM vaa|| cU. bhAvammi ya hoi kohAi tti asya vyAkhyA[bhA. 355] kohAdI maccharatA, abhimAna padosa'kicca pddinniie| taccaNigi amaNusse, rUyaghaNa uvasagga kpptttthii|| cU. kohAdiggahaNAo bhAvadAraM sUcitaM / maccharatti koheNa mehuNaM sevati / abhimAno mANobhaNNati, padosotti mANegaTTitaM, tenapadoseNa, kiccaMtiakiccapaDisevaNaMkareti, mAyAlobhA daTThavvA / ahavA kicaM karaNIyaM, rAgakiccamiti yAvat, esa mAyA gheppati / paDinIyaggahaNAto lobhogheppati, mokSapratyanIkatvAtpratyanIkaH, sejjAyaraghUapaccaNIgovalakkhaNAovApaccaNIgo lobho bhaNNati / taccaNigi rattapaDA, sA kove udAharaNa bhavissati / amaNusse tti napuMsagaM, eyaM mAne udAharaNaM bhavissati / rUye tti roge, sA kove udAharaNa bhavissati / amaNusse tti napuMsagaM, eyNmaanneudaahrnnNbhvissti|khyettiroge, eyNmaayaaeudaahrnnNbhvissti|ghnnetti ghaNavigaIo, uvagati uvasagga eva kappaTTI sejjAyaraghUA, khavilacellago lobhA sejjAtarakappaTThIe uvasaggaM karotItyarthaH / / esevattho kiMci visesio bhaNNati [bhA. 356] kohAti samabhibhUo, jo tuabhaM nisevati mnnusso| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 356] 113 cau annatarA mUluppattI tu sabbattha puNa lobho|| cU. "Adi" saddAo mAnamAyAlobhA samabhibhUto Arta ityarthaH / "jo" aniddiTTo / abaMbhaM mehuNaM / nisevati AcaratItyarthaH / manorapatyaM manuSyaH, tasya tadAkhyaM bhavatItyarthaH / cau tti kohAdayo / tesiM annatarAo muluppattIo AdhutpattirityarthaH / tushbdo'vdhaarnne| savvattha puNa lobho ? uppanne mehuNabhAve lobho bhavati, evaM mANamAyAsu vi lobho, puNa saTTANe bhavati ceva // "tacciNiga" tti asya vyAkhyA[bhA. 357] sehubbhAmagabhicchuNi, aMtara vayabhaMgo viyaDaNA kove| ____ advittoobhAsamanicche saejjhi apumatti mANami / / cU. ego seho ubbhAmagaMgato, bhikkhAyariyAe tti vuttaM bhavati / so ya gAmaMtarA aDavIe bhikkhuNI pAsati / tassa taMpAsiUNa roso jaao| esA arahaMtapaDiNIyA iti kiccA "vayaM se bhaMjAmi"tti mehuNaM sevati / pacchA gaMtuM gurusamIvaM Aloeti-bhagavaM! roseNa me vayabhaMganimittaM mehuNaM sevitmiti| - "amanuse" ttiasyavyAkhyA-"aTThio" pacchaddhaM / "aTThio" puNopuNo, "obhAsati" yAcayati, anicche anabhilasate, saenjhiyA, samositiyA, apumati napuMsagaH / kAi sAhupaDissagasamIve itthI surUvaM bhikkhuMdaTThaNa ajjhovavaNNA sA, taM puNo puNo bhaNati "bhagava mama paDisevasu" so necchati / jAhe subahuMvArA bhaNito necchati tAvatIe so sAhU bhaNNati-tumaM napuMsago dhuvaM, jeNa me rUvajovvaNe vaTTamANIM na paDisevasi / tassevaM bhaNiyassa mANo jAto ahametIe apumaM bhaNiA, paDisevAmi, tena paDiseviyA / evaM mANato mehunnmiti|| "rUva"tti asya vyAkhyA[bhA. 358] virahAlaMbhe sUla, ppatAvaNA eva sevato maayii| sejjAtarakappaTTI, goula dadhi aMtarA khuddddo|| cU. viraho vijataM, tassa alaMbhe, sUlaM rogavikAro, payAvaNA aggIe, eva tti evaM, sevati visovbhogkrei| koi sAhUsamosIyAeitthIe sAijjati, sAhussa bahusAhusamuddAyAto viraho natthi, ato tena sAhuNA aliyamevaM bhaNNati "mama sUlaM kajjati, ahametIe gihe gaMtuM tAvayAmi" AyarieNa bhnniyN-gcch|so gato, tena paDisevitA evaMmAyAe mehuNaM bhvti| ghaNauvasaggakappaTTi"ttiasyavyAkhyA-"sejjAtara" pacchaddhaM / kamivinioeAyariyA bahusissaparivArA vsNti|tmi ya gacche kavilo nAmakhuDDago atthi|so sejAyaradhUyA ajjhovavaNNo / so taM patthayati / sA necchati / annayA sA kappaTTI dahinimitteNa goulaM gatA so vi kavilagotaMceva goulagaM bhikkhAyariyAepadvito / sA tena khuDDageNa gAma-goulAnaMtarA diTThA // [bhA. 359]uppAta aniccha ppitu, parasu cheda juNNa-gaNi-gihe ttio| Adi pumaM tato apumaM, itthIvee ya chiDumi // cU.sA teNaMtarAbhAriyAbhAveNuppAditA |anicchmaanniiu uppAtitaMruhiraM, anicchamANIe yonibhedenetyarthaH / tIe reNuguMDiyagattAe maMtUNa piuNo akkhAyaM |so paramuMkuhADaMgahAya niggato | 158 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 nizItha-chedasUtram -1diTTho yaNeNa, se vasaNaM pajaNaNaM chinnaM, tato so unnikkhaMto egAe juNNagaNiyAe sNghio| tassa tattha tatio namuMsagaveo uviNNo, tao itthIvedo / tammi ya vasaNapadese ahoTTo bhago jAto / tIe gaNiyAe itthIveseNa so havio, saMvavaharitumADhatto iti asya ekasmin janmani trayo vedAH pratipAdyante / te anena ca krameNa, Adau pumaM, tato apumaM, chiDDe jAte itthIvede udinne taiyavedetyarthaH / evaM tassa kavilakhuDagassa sejjAtarakappaTThIe lobhA mehuNami tti / evaM mAnusagaM bhnnitN|| evaM kohAtIhiM divvatiriesu vi daTThavvA / evamuktamiti tridhA bhidyate / kiM kAraNaM? ucyate, puvvabhaNiyaM tu kAraNagAhA / iha visesovalaMbhanimittaM bhaNNati[bhA. 360] mehuNNaM pi yativihaM, divvaM mANussayaM tiricchaM ca / paDisevaNa ArovaNa, tivihe duvihe yajA bhaNitA / / cU. puvvaddhaM kaMThaM / evaM divvAdiyaM jaMbhaNiyaM ekkevaM tivihaM ukkosaM, majjhimaM, jahannaMca / ete nava vikappA | duvihe yatti puNo ekeke bhedo dugabhedeNa bhijati paDimAjuya dehajueNaM ti vuttaM bhavati / ete aTThArasa vikappA / je bhaNiya tti etesiM aTThArasaNha vikappANa ekkeke vikappe jA bhaNitA ArovaNA sA daTThavvA / kAya sA ? imA, paDisevaNA AropaNa tti paDisevie ArovaNa paDisevaNAropaNA, "paDisevaNA pacchittaM" ti vuttaM bhavati, ThANapAyacchittaM ca // iNameva attho kiM ci visesA bhaNNati[bhA. 361] divvAi tigaM ukkosagAi ekkekagaM tu taM vividhaM / tippariggahamekkekaM, samamatta'mamattato duvidhaM / cU. divvaM mANussayaM tiriyaM ca ekkakkayaM puNo tivihaM-ukkosa-majjhima-jahannayaM ca / puNoekekaM tipariggahaM tuddiykodduNbiypaayaavccNc|punno ekkekaMduvikapaM-samamatta amattabhedeNa ete ceyaNe aceyaNe ca bheyA / ime puNa pAyaso aceyaNe bhavaMti // [bhA.362] paDimAjuta dehajuyaM, paDimA sannihita etarA duvidhaM / dehA tu divvavajjhA, sacetanamacetaNA hoti|| cU. paDimANaM paDimA, juaM saha, pratimayAsevanamityarthaH / jaM paDimA juyaM taM duvihaM-saNNihipaDimA vA, asannihiyapaDimA vA / divvabajjha tti maNuyatiripANa saceyaNA aceyaNAya bhvNti|divvaa puNasaceyaNA eva, aceyaNAna bhavaMta / jamhA padIvajAlA iva sahasA viddhaMsaMti / evaM sappabhedaM ihevajjhayaNe chaduddese bhaNNihiti / gayA dappiyA mehuNa pddisevnnaa|| iyANiM kappiyApaDisevaNA bhaNNati-evaM sUriNA bhaNite codagAha-ciTThautA kappiyA paDisevaNA, dappakappiyANaMtAva visesaMbhaNAhi, kahaM vAdappiyA kappiyA paDisevaNA bhaNNati? gururAha[bhA. 363] rAgaddosANugatA tu, dappiyA kappiyA tu tadabhAvA / - ArAdhato tu kappe, virAdhato hoti dappeNaM / / cU. pItIlakkhaNo rAgo, appItilakkhaNo doso, anugatA sahiyA, nikAraNalakkhaNo dappaMH, rAgadosAnugayA dappiyA bhavatItyarthaH / kAraNapuvvago kappo, tadabhAvAdrAgadosAbhAvAt, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 363] 115 kAraNe rAgaddosAbhAvAt ca kappiyA bhavatItyarthaH / ziSyaH punarapi pRcchet-darpakalpAbhyAM sevite kiM bhavati / ucyate, ArAhao pacchaddhaM, kappeNa jJAnAdInAmArAhako bhavati, teSAM ceva dat virAdhako bhavati / virAdhako vinAzakaH // punarapyAha codaka-jati rAgadosapaccayAo dappiyA paDisevaNA bhavati, mehuNe kappiyAe abhAvo pAvati / AyariyAha[bhA. 364] kAmaM savvapadesu viussaggavavAtadhammatA juttA / mottu mehuNa-dhammaM, na viNA so raagdosehi| cU.ahavA-saMbaMdhaM AcArya eva Aha mehuNekappiyAe abhaavo|codgaah-nnusvvpdaann apavAda-dhammatA juttA? |aacaaryaah - "kAmaM" savvagAhA / kAma zabdaH icchArthe anumatArthe, ca, iha tuanumatArthedraSTavyaH / savvapayANi mUluttarapayANi, avisddoavdhaarnne|tesuussggvvaat dhammayA juttA / "ussaggo' paDiseho, "avavAto" aNuNNA "dhammatA" lakkhaNatA, jujjate ghaTatetyarthaH / saccaM savvesu mUlaguNauttaraguNapadesu ussaggaavavAyalakkhaNaM jujati tahAvi mottuM parityajya mehuNaM jumma, tassa bhAvo mehuNabhAvo aMbabhabhAvetyarthaH / kimarthaM ? ucyate, na viNA rAgadveSAbhyAM so mehuNabhAvo bhavatItyarthaH / rAgadveSAdisaMbhave satyapi saMyamajIvitAdi nimittaM AsevamAnaH svalpaprAyazcitta ityaah|| [bhA. 365] saMjamajIviyaheuM, kusaleNAlaMbaNeNa vaNNeNaM / bhayamANe u akiccaM, hAnI vaDDI va pacchitte / / ghU. jIvitaM duvihaM-saMjamajIvitaM asaMjamajIvitaM ca / asaMjamajIviyavudAsA saMjamajIviyakAraNAe tti vuttaM bhavati / ciraM kAlaM saMjamajIvieNa jIvissAmItyarthaH / kusalaM pahANaM, visohikArakamiti vuttaM bhvti|aalNbijjtijN tamAlaMbaNaM, taMduvihaM-davvevalliviyANAi, bhAve nANAdi / annamiti puvvabhaNitAto annaMevamAdIhiM kAraNehiM bhayamANe u akiccaM "bhaya" sevAte, "tu' saddo avadhAraNe, "akiccaM" mehuNaM, taM kAraNe seviyaM to hANI vA pacchitte vuDDI vA pacchitte bhavatIti / / punarapyAha codakaH-jati kusalAlaMbaNasevaNa pacchittaM vuttaM bhavati, kamhA mehuNe kappiyA iti bhaNiya ? ucyate[bhA. 366] gIyattho jataNAe, kaDajogI kAraNaMmi niddoso| egesiM gIta kaDo, aratta 'duTTho ujataNAe / cU. gIto atyo jeNa gItattho gRhItArthaH ityarthaH / jayaNA-jaMjaMappataraM avarAhaTThANaM taM taMpaDisevitaM to jayaNA bhnnnnti| kaDajogI-jogI kiriyA sAkayA jeNa so kaDajogI bhaNNati sA ya tave visuddhaTThANNesaNe vA / kAraNaM puNa nANAti / esa paDhamabhaMgo / ettha ya nidoso bhavati gIyattho jayaNAe kaDajogI nikkAraNe saddoso esa bitiya bhaMgo / evaM solasabhaMgA kAyavvA / etya paDhamabhaMgeNa paDiseviyaM to kappiyA bhavatItyarthaH / egesiMpunarAcAryANAMiha dvAtriMzadabhaMgAbhavaMtiIgIyatthokaDajogI aratto aduTThojayaNAe, esa paDhamo bhNgo| gIyattho kaDajogI arato aduTTho ajayaNAe, esa bitiyabhaMgo / evaM battIsaM bhaMgA kAyavvA / ettha vA paDhamabhaMge paDisevayaMto kappiyA bhavati // codagAha- "jai paDhamabhaMge ___ ww Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 nizItha-chedasUtram -1 kappiyA nanu tayA niddosa eva' ? AcAryAha[bhA. 367] jai savvaso abhAvo, rAgAdINaM haveja niddoso| jataNAjutesu tesu, appataraM hoti pcchittN|| cuu.ydiityymbhyupgme|svvsosrvprkaarenn, abhAvosarvaprakArAnupalabdhi, kesiMabhAvo rAgAdInAM, "Adi" saddAto doso moho ygheppti| yadyevaMtomehuNe haveja niddosoaprAyazcitItyarthaH na puNa savvaso rAgAdINAM mehuNe abhAvo apAyacchittI vA, navaraM-jayaNAjutesu "jayaNA" yatnaH, tAe "jutA" upetA ityarthaH, "tesu" tti jayaNAkArisu purisesu, tu saddo avadhAraNe yasmAdarthe vA, appataraM hoi pacchittaM, tamhA jayaNAe vaTTiyavvaM // uvadeso "bhayamANe u akiJcaM" asya vyaakhyaa| [bhA. 368] sAmattha niva aputte, saciva munI dhammalakkha vesaNatA / aNaha biya taruNu, rodho egesiM paDimadAyaNatA / / ca. ego rAyA apatto sacivo maMtI tena samANaM sAmatthaNaM-saMpradhAraNaM, aputtassa me rajjaM dAiehiM pArabbhejja, kiM kAyavvaM? sacivAha-jahA parakhetteanneNabIyaM vAviyaM khettiNo AhavvaM bhavati,evaM tuha aMteurakhette annena bIyaM bisaDhaM tuha ceva putto bhavaMti" / paDisuttaM rannA, ko paveseJjati? sacivAha-pAsaMDiNo niruddhiMdiyA bhavaMti, te pavesijjaMtu / ettha rAyA anumae koi munI dhammalakkheNa pavesejja, "muNI' sAhU, bhagavaM! aMte ure dhammakahakkhANaM kAyavvaM, "lakkhaM" chaJa, tena dhmmkhaakhyaanchonprveshyNti|teyje taruNAaNahabIyAte pavesitA, aviNaTThabIyA iti vuttaM bhavati / ahavA "aNadhA" nirogA aNuvahayapaMceMdiyasarIrA, "bIyA" iti sabIyA / te taruNitthiyAhiM samANaM oroho aMtepuraM tattha balA bhoge bhuMjAvijaMti / ettha koisAhU necchai bhottuM / uktaMca "varaM praveSTuM jvalitaM hutAzanaM, nacApi bhagnaM cirasaMcitaM vratam / varaM hi mRtyu suvizuddhakarmaNo, na cApi zIlaskhalitasya jiivitm||" tassa evaM anicchamANassa rAyapurisehiM sIsa kaTTiyaM / egesiM paDimAdAyaNaM ttianne puNa AyariyA bhaNaMti-jahA na suTu pragAse lippayapaDimaM kAuM lakkhArasabhariyAe sIsaM cchinnaM tato pacchA sAhu bhaNaMti jahA-eyassa anicchamANassa sIsaM chiNNaM evaM jati necchasi tumaM pi chiMdAmo / evaM sAbhAvite katake vA siracchedaNe kae abhogatvena vyavasitAnAmidamucyate[bhA. 369] su1llasite bhIte, paJcakkhANe paDiccha gaccha thera viduu| mUlaM chedo chaguru, cauguru lahu maasgurulhuo| cU, jassa tAva siraM chiNNaM sa suddho / "ullasio" eteNa vi tAva miseNa itthIM pAvAmo harisito / avaro jati na sevAmiM to me siraM chijjati ato bhIto sevati / avaro vi kimevaM anAlo'apaDikkato marAmi, sevAmi tAva pacchAloiyapaDikto katapaccakkhANo marAhIma tti AlaMbaNaM kAuM sevati / avaro imaM AlaMbaNaM kAuMsevati, jIvaMto paDicchayANaM vAyaNaM dAhaM ti sevati / avaro gacchaMsArikkhassAmI ti sevati / avaro ciMtayati mayA viNA therAmaM na koti kitikammaM kAhiti ahaM jIvaMto therANaM veyAvaccaM kAhiMti sevati / avaro vidU AyariyA, tesiM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 369] 117 veyAvaccaM jIvaMto karissAmi tti sevti| etesiMullasiyaM mUlaM, bhIe chedo, paccakhANechaguruaM, paDicchecaugurugA, gacchecaulahugA, there gAsuru, vidU mAsalahuya tti // "ullasita-bhIta-paccakkhANassa" imAvakkhANagAhA[bhA. 370] niruvahatajoNitthINaM, viuvvaNaM harisamullasaNa mUlaM / bhaya romaMce chedo, pariNNaM kAlaM ti chgurugaa|| cU.paMcapaMcAsaNhaM varisANaM uvariuvahayajoNI itthiyA bhavati, AreiaanuvahayajoNI garbha gRhAtItyarthaH / viuvviyA maMDiyapasAhiyA daTuM harisuddhasitaromassa mUlaM bhavati / bhayasA puNa romaMce chedo / pariNNA paccakkhANaM / sesaM kaMThaM // "paDicchagAdI" egagAhAe vakkhANeti[bhA. 371] mA sIeja paDicchA, gaccho phuTeja thera sNpecchN| guruNaM veyAvaccaM kAhaMti ya sevao lhuo|| cU. "bhayamANe u akiccaM" jahA vuDDI pacchitte tahA bhaNNati[bhA. 372] lahuo ya hoi mAso, dubbhikkha visajjaNA ya sAhUNaM / nehANurAyaratto, khuDDo vi ya necchate gNtuN|| cU.asivAikAraNesu uppaNNesuvAuppajjissaMti vA nAuMjaiya sayaM gaMsumasamatthoAyario jaMghabalaparikkhINo sAhU na visajjei / to Ayariyassa asamAcIrINipphaNNaM mAsalahuM pacchittaM / avisajeMtassayaANAdI dosaa| tatthayaasaMjamarattA esaNaMpellejjA, maraNaMvA havejjA bhattAbhAvao, jamhAete dosA tamhA guruNA visajjeyavvo gaccho |gurunnaa savve gaccho visjjito| tatthego khuDDago gurUNaM nehAnurAgaratto necchati gaMtuM // [bhA. 373] asatI gacchavisajjaNa, desakhaMdhAo khuDDaosaraNaM / nIsA bhikkha vibhAo pavasitapati dAna sevA ya / / cU.asati bhattapANAo savvo gaccho go|khuddddo vi annicchopesio| jatA gaccho desakhaMdhaM gato, desaMtetyarthaH, tadA so khuDDo nAsio niyatto / guruNA bhaNiyaM-duhu te kayaM jaM niyatto / jA tassa Ayariyassa nisAhare so bhikkhA lamati tIe vibhAgaM ahitataraM khuDDussa deti / so khuDDo ciMtayati-esa vi me Ayario kilesito tato gurumApucchiuM vIsupaDiMDio gato / egAgIe pavasitapatItthiyAe baNNati "ahaM te bhattaM dalayAmi jati me paDisevasi" tena paDisuyaM / / "pavasiyapati dANa sevA ya" asya vyAkhyA[bhA. 374] bhikkhaM piya parihAyati, bhogehiM nimaMtaNA ya saahuss| giNhati egaMtariyaM, lahugA gurugA ya cumaasaa|| [bhA. 375] paDisevatassa tahiM, chammAsA cheda hoti mUlaM ca / ___ aNavaThThappo pAraMcio, ApucchA yatividhaM mi|| cU. so khuDDago ciMtayati "jai eyaM paDiseviyaM necchAmi to marAmi, aha sevAmi to jIvaMtopacchittaM carihAmi, suttatthANiya dhicchaM, dIhaMcakAlaM sNjmNkrissaami"|evN ciMtiUNa jayaNaM kareti / egaMtariyaM bhattaM geNhati paDisevati ya, paDhama divase geNhaMtassevaMtassa caulahugaM, bitiyadivase abhattaha~ kareti, tatiyadivase geNhatassevaMtassa caugurugaM, evaM coddasame divase Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 nizItha-chedasUtram -1 pAraMciyaM / aha niraMtaraM paDisevati tato bitiyadine ceva mUlaM bhavati / esA vuDDa bhaNitA / / pucchA ya tivihaMmi tti sIso pucchati-divva-mANusa-tiricchesu kahaM mehuNAbhalAso uppajati / AcAryAha[bhA. 376] vasahIe doseNaM, daTuMsArau va puvvbhuttaaii| tegicchA saddamAtI, asajaNA tIsuvi jataNA / / cU. vasahI sejA, tIse doseNa mehuNaabhilAso uppajjati stryAdisaMsaktetyarthaH / ahavA divvAditthiM da, puvvaM gihatthakAle jANi itthiyAhiM samaM bhuttANi vA hasiyANi vA laliyANi vA tANiyapariUNa mehunnbhaavobhvti| evaM uppaNNe kiM kAyavvaM? bhaNNati-tigicchA kAyavvA, sA tigicchA nivvIyAi tti, taM aikkaMtassa saddamAI jasthitthIsadaM suNetti rahassadaM vA, "Adi" ggahaNAo AliMganovahUnacuM banAdayaH tatrAsau sthavirasahito sthApyate, yadyevaM syApaduzamaH / asaMjaNa tti asaMgo ahegItyarthaH, na tAe acciyajaNAe gehI kAyavvA iti / evaM tisu divvAisu jayaNA daTTabvA / gatA mehuNassa kappiyA paDisevaNA / / gayaM mehuNaM / / idAniM pariggaho bhaNNati-tassa duvihA paDisevaNA-dappiyA kappiyA y| tattha dappiyaM tAva bhaNAti[bhA. 377] duvidho pariggaho puNa, loiya-louttaro sabhAseNa / davve khette kAle bhAvami ya hoti kodhAdI / / cU. puNa saddo avadhAraNe pAdapUraNe vA / ekkekko puNa davvAdi daTTabyo / sesaM kNtthN|| - davva-khetta-kAlANaM imA vakkhA[bhA.378] saccittAdI dave, khettaMmi gihAdi jacciraM kAlaM / bhAve tu krodhamAdI, kohe savvassa hrnnaadii|| cU. saccittaM davvaM dupayaM caupayaM apayaM vA, "Adi" ggahaNAto accittamIse, acittaM hiraNyAdi, mIsaM nijogasahiyaM AsAdi / etANi jo parigeNhati mucchitto sa davvapariggaho bhaNNati / gihANi khAositobhayakeumAdiyANi khettANi parigeNhaMtassa khettapariggaho bhvti| jaMmi vA khette vaNijjati sa khettapariggaho bhavati / ete ceva davvakhettapariggahA jacciraM kAlaM parigiNhAtti jaMmi vA vaNijjaMti kAle sa kAlapariggaho bhavati / bhAvaMmi ya hoti kohAti tti asya vyAkhyA "bhAve u" pacchaddhaM / bhAve u pariggaha, "tu" zabdo pariggahavAcakaH, kohAtI "Adi" saddAto mAnamAyAlobhAgheppaMti / tattha kohapariggahavyAkhyA-kohe savvassa hrnnaadii| koheNa yarAyAdI kassai ruTTho savvassa hariuM appaNo paDiggahe kareti, esa koheNa bhAvapariggaho "Adi" saddAto DaMDeti, avakAriNo vA avahareMti koheNa // idAni mAne - [bhA. 379] dogacca vaito mAne, dhaNimaM pUijjati tti ajjiNati / mAyA nidhANamAtI, suvaNNa-duvaNNakaraNaM vaa|| cU. dogaccaM dAridaM, savisatAto gato vatio bhaNNati, mAne tti evaM mANeNa uvajjiNai, bhaNiyaM ca "dogacceNa vaito mANeNa va niggato gharA so u jaivina naMdati puriso mukko pribhuuyvaasaao|" ahavA dhaNimaM dhaNamaMto logo pUDajjiti tti ahaM pi pUijjissAmi tti, daridraM na Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 379] 119 kazcitpUjayatItyevaM mANaopariggahaMuvajjiNati / mAyA nihANamAdI mAyAe nihANayaM nihaNaMti, "Adi" grahaNAt chadma na vyavaharati / ahavA kaNNe hatthe vA AbharaNaM kiMci, 'mA me koti harissai" tti suvaNNaM duvaNNaM kareti / evaM mAyAe bhAvapariggaho bhavati / _ "savvAnupAtittAlobhassa" atolobho naabhihito|jo viesa kohadi pariggaho bhaNito eso vi lobhamaMtareNa na bhavatIti ukta eva lobhaH, jamhA atIva mucchito uvajiNati, so vi lobhe bhAvapariggaho bhavati tti bhaNito loiyapariggaho / idAnaM louttario bhaNNati / so samAsao duviho[bhA. 380] suhumo ya bAdaro ya, duviho louttaro samAseNaM / kAgAdi sANa goNe, kappaTThaga rakkhaNa mmtte|| cU. isiM mamattabhAvo suhumo pariggaho bhaNNati / tivyo ya mamattabhAvo bAyaro pariggaho bhaNNati / eso duviho vi, puNo vicauhA visthArijjati-davva-khetta-kAla-bhAve / tattha davve "kAgAdi" pacchaddhaM / appaNo pANagAdisu kAkaM avarajjhataM nivAreti / "Adi" ggahaNAto sANa-sigAlAdi, sANaM vA DasamANaM, goNaM vA vasahimAdisu avarajjhaMtaM, sejAyarAdiyANa vA kappaTTagaM aNNAvadeseNa rakkhai, sayaNAdisu vA mamattagaM krei|| [bhA. 381] sehAdI paDikuTTho, saccitte anesaNAdi accitte| orAlie hiraNNe, chakkAya pariggahe jNc|| cU. sehA vA paDikuTThA pavvAveMtasta pariggaho bhavati |annnnaabhvyN vA pavvAvaNijjaM sacittaM pavvAveMtassa pariggaho bhavati / "Adi" bhedavAcakaH / anesaNIyaMvA acittaM bhattAdigeNhaMtassa pariggaho bhavai / 'Adi" saddo bhedavAcakaH / AdisaddAto vA vattha-pAda-sejjA gheppaMti / acittgghnnaatovaaatirittovigrhnnNkroti|s caanupkaaritvaatprigghobhvti|chkkaaysccitte jIvanikAe geNhaMtassa pariggaho bhvti|jNcttijNetesu kAgAdisupAyacchittaMtaMca daTThavvamiti etesiM kAgAiyANimA ciraMtanA pAyacchittagAhA[bhA. 382] paMcAdI lahugurugA, esaNamAdIsujesu tthaannesu| gurugA hiraNNamAdI, chakkAyavirAdhaNe jaM ca // cU.paMcattipaNagaM, taMAikAuMesaNAdisujatthajatthasaMbhavatijaMpAyacchittaMtaMdAyabvamiti lahugA gurugAya tipaNagA evaM saMbajjhati / ahavA paNagamAdI kAuM jAva caulahu caugurugA jaM jesu ThANesu pAyacchittaM saMbhavati taM dAyavvamiti / "Adi" saddAto uppAyaNa uggamA gheppaMti / "hiraNaM" giNhaMtassa cugurugaa| "Adi" saddAto orAlie vicugurugaa| chakkAyavirAhaNe "ja" pAyacchittaM daTThavvaM taM cimaM "chakkAya causu lahugA" ''kAraga gaahaa|| iNamevArthaM bhASyakAro vyAkhyAnayati[bhA. 383] gihiNo'varajjhamANe, suNa-majArAdi appaNo vA vi / vAreUNa na kappati, jiNANa therANa tugihINaM / / cU. gihiNo gihatthassa avarajjhaMti avarAhaM kareMti, sANo majjAro vA "Adi" saddAto goNagAdaogheppaMti, appaNo vA ete bhattAdisuavaramaMti, te "avarajjhamANe" vi vAreUNana Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 nizItha-chedasUtram -1 kappaMti, jiNANa jiNakappiyANa, therA gacchavAsiNo, tesu gihatthANa avarajjhamANA vAreUNana kappaMti, appaNo ya vAreUNa kappaMtItyarthaH // etesu ceva "kAgAdisupacchittaM bhaNNati[bhA. 384] kAkaNivAraNe lahuo, jAva mamattaM tu lahua sesesu / sajjhasavAsAdi tti, tena lahU rAgiNo gurugaa| cU. kAgaM nivAretimAsalahuM, sesesutti sANa-goNa caulahugA, sejjAtaramamatteNa kappaTTagaM rakkhati caulahugaM ceva / majjhasavAsA egaggAmaNivAsinaH svajanA vA tena saNNAdigAdisu mamatteNa rakkhati tahAvi culhuN| aha kappaTTagaM rAgeNa rakkhati to caugurugaM // 3 sehadipaDikuTTe tti asya vyAkhyA[bhA. 385] bhedaaDayAlasehe, durUvahINA tu te bhave piMDe / ghaDitetaramorAlaM, vatthAdigataM na u gaNeti / / cU. aDayAlIsaM bhedA sehANa apavvAvaNijjA, te ya imA - gAhA - "aTThArasa purisesuM, vIsaM itthIsu, dasaM npuNsesuN| pavvAvaNA aNarihA, bhaNiyA mANeNa ete u||" tesiMtusarUvaM pacchittaM ca jahA aNalasuttetahA daTThavvamiti / iha puNa sAmaNNao cauguru pacchittaM / anAbhavvaM saccittaM geNhaMtassa caugurugA ceva / "aNesaNe" iti asya vyAkhyAdurUvahINAo te bhave piMDe paDikuTThabhedA ye adhikRtA te durUvahINA bhedA piMDe bhavantItyarthaH / aDayAlIsabhedamajjhAto do rUvA sohitA jAtA chAyAlIsaM / kahaM puNa chAyAlIsaM bhavaMti? "solasamuggamadosA, solasamuppAyaNAe dosA u| dasa esaNAe dosA, saMjoyaNamAdi paMceva / / " saMjoyaNA, aippamANaM, iMgAle dhUma, nikkAraNe ta ete savve samuditA sattayAlIsaM bhavaMti ettha mIsajAyaM ajjhoyara-sarisaM kAUNa keDijati ato chaayaaliisN| anne puNa AyariyA-savvANuppAtI saMkA iti kAuM saMkaM avaNayaMti / anne puNa-saMjoyaNAdi nikkAraNavajjiyA chAyAlIsaM kareMti / etesiM sarUvaM jahA "piMDanijutIe", pacchittaMjahA "kappapeDhe" tahAihaM pidaTThavvamiti / acittejahanna-majjhima-ukkosesutaNNipphaNaM dtttthvvmiti| ___ "orAlie hiraNNe" asya vyAkhyA - ghaDitetaramorAliyaM ghaDiyaM AbharaNAdI orAlaM bhaNNati, itaraM puNaaghaDiyaMtaM hiraNNaMbhaNNati / ettha jahA kamaNiddese hiraNNasaddo lutto daTThavvo ahavA-ghaDiyaM, "itaraM" aghaDiyaM, savavaM sAmaNNeNa orAliyaM bhaNNati / vatthaM vAsAkappAdi "Adi" sddaatopaatraadidhmmovkrnnNsvvNgheppti|gtshbdo dharmopakaraNabhedAvadhAraNe draSTavyaH ahavA- gagAro Adisadde paviTTho "vatthAtigaM", tagAreNavatthAdigANa niddeso, nakAropratiSadhe, tu saddo apariggahAvadhAraNe tti / na gaNeti namaNNaMtI ti vuttaM bhavati / vatthAtItaM dharmopakaraNaM na parigrahaM manyatetayartha / tAnyeva mahaddhanAnimucchAe vA paribhujaMtassa pariggahobhavati / caugurugaMca se pacchittaM bhavati / davvapariggaho gato // idAnIMkhetta pariggaho bhaNNati[bhA. 386] ogAse saMthAro, uvassaya-kula-gAma-nagara-desa-rajje y| cattAri chacca lahu, guru chedo mUlaM taha dugaM ca // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 386] 121 cU. ogAso paDissagassegadeso, tammi pavAtAdike ramaNIye mamattaM kareti, saMthArago saMthArabhUmI, tIe mamattaM karei / uvassao vasahI, tIe vA mamattaM kareti / evaM kule kulaM kuTuMba, gAma-nagarA pasiddhA, deso puNa jahA kacchadeso siMdhudeso suraTThAdi, rANayabhottI rajjaM bhaNNati / sApuNa bhottI egavisao anegavisaovA hojja / etesogAsAdisupacchittaM jahAsaMkheNa "cattAri chacca" pacchaddhaM kaThaM / khetta pariggaho gato // idAnIM kAlapariggaho bhaNNati[bhA. 387] kAlAdIte kAle, kAlavivaccAsa kAlato akaale| lahuo lahuyA gurugA, suddhapade sevatI jaMcaNNaM / cU. kAlAtIe tti kAlato atItaM, uDubaddhe mAsAtirittaM vasaMtassa, vAsAsu ya atirittaM vasaMtassa, kAle tti kAlapariggaho bhavati, nitiyavAsadosoya bhavaMti, kAlavivaccAse ti kAlassa vivaccAso taM kareti, kahaM ? bhaNNati, kAlao akAle ti "kAlao" tti na uDubaddhe kAle viharati, "akAle"tti vAsAkAle viharai / ahavA divA na viharati, rAo viharati, esa viparyAsa, idaMprAyazcittaM uDubaddhe atiritte mAsalahugo, vAsAtiritti caulahugA, kAlavivaccAse caugurugA, etepacchittA suddhapade bhavaMti "suddhapadaM" nAma jaivi avarAhaM na patto tahA vi pacchittaM bhavatItyarthaH sevatecaNNaM ti "jaMcaNNaM" saMjama-pavayaNaAyavirAhaNaM sevati, taMnipphaNNaMca pAyacchittaM daTThavvamiti / kAlapariggaho gato // idAniM bhAvapariggaho bhaNNati[bhA. 388] bhAvaMmi rAgadosA, uvadhImAdI mamatta nikkhitte / pAsattha mamatta pariggahe ya lahugA gurugA ya je jattha // cU. bhAvaMmi bhAvapariggaho rAgeNa doseNa ya bhavati, uvahI ohio "Adi' saddAto uvaggahio gheppaMti, taMmi duvihe vi mamattaM kareti / nikkhittaM nAma garaligAbaddhaM sthApayati, corabhaeNa nikkhivati gopayatItyarthaH / pAsatthAdisu vA mamattaM kareti, mamIkAramAtraM, rAeNavA parigeNhati Atmapariggahe sthApayatItyarthaH / ca saddAto ahAcchaMdesu itthIsu ya mamattaM pariggaraM vA kareti / lahugA gurugA, je jattha tti rAgAdayo saMvajhaMti, te tatra dAtavyA / pAsatthAdisu mamate caulahugA, aharAgaM kareti to caugurugA, doseNa pAsatyAdisu laulahugA ceva / uvahinikkhittesu caulahugA, scchNdhtthiisucugurugaa| pAsatthAdi AhacchaMdaitthIsu imA mamatta vyAkhyA[bhA. 389] mama sIsa kulicca-gaNicao va mama bhAti bhAiNijjotti / emeva mamattakArate, pacchitte maggaNA hoti / / cU. tesu pAsatthAdisu evaM mamattaM kareti / sesaM kNtthN|| -imA bhASyakatarikA prAyazcitta gAhA[bhA. 390] uvadhimamatte lahugA, tenamayA nikkhavaMti te ceva / osannagihI lahugA, scchNditthiisucuguruugaa| cU. te ceva tti caulahugA, osaNNa gihINa ya mamatte caulahugA ceva sesaM gatAthaM / gato bhAvapariggaho / gatA pariggahassa dappiyA paDisevaNA / / idAni kappiyA bhaNNati[bhA. 391] anabhoge gelaNNe addhANe dullabha'TThAjAte ya / sehe gilANamAdI majjAyA ThAvaNuDDAho / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 nizItha-chedasUtram -1 [bhA. 392] anabhoge gelaNNe addhANe dullabhuttimaTThome / sehe gilANamAdI paDikkame vija-duDhe y|| ca. eyAo donnidAragAhAo / ettha paDhamadAragAhA-pavvaddheNa davvadArAvavAto gahito, pacchaddheNa khettAvavAo ghio| bitiyadAragAhA-puvvaddheNa kAlAvavAto gahito, pacchaddheNa bhAvAvavAto gahito / "anAbhoge" tti asya vyAkhyA[bhA. 393] savvapadanAbhogA, gelaNNosaghapadAvaNe vAre / kAkAdi ahipaDate, davva mamattaM ca baalaadii| ca.savvepadA savvapadA, ketesavvapadA? "kAgAdisANa-goNA dhakkAyapariggahAvasANA, ete savvapadA / ete jahA paDisiddhA tahA anAbhogeNa karyAdityarthaH / anAbhoge tti gataM / "gilANe" tti asya vyAkhyA- gelaNNosaha gilANassa osahANi uNhe katANi, tattha kAge ahipaDate nivAreti / "Adi" saddAto sANa-goNA nivAreti / evaM gilANakAraNeNa nivAreMto suddho / gitANakAraNeNa vA kappaTThagarakkhaNaM mamattaM vA kujA, jao bhaNNati-davvamamattaM ca bAlAdi tti "davvami"ti davvadArajJApanArthaM, davvaM vA labhissAmi tti mamatrakkhaNaM kareti, "mamattaM" annataradavvanimittaM bAle vA suhI mAyApiyaro se gilANassa paDitappaMti, "bAle"tti bAlassa rakkhaNaM kujA gilANapaDitappaNatthaM, "Adi" saddAto abAle vi tAva rakkhaNaM kujA gilANaTTAyamiti gelaNNaTThA vA ||addyaalsehaa paDikuTThA pavvAvejA, jato bhaNNati[bhA. 394] ataraMta pariyarANa va. paDikuThA adhava vijss| tesaTTAyamaNesiM, vijja-hiraNNaM vise kaNagaM // cU.ataraMto gilANo, paDiyaragA gilANavAvAravAhagA, vagArosamuccaye, paDikuTThA nivAritA apavvAvaNijjatti vuttaM bhavati-tappeti ttivAvAravahaNatthevaTTisaMtItyarthaH, gilANassavApaDicaragANa vA veyAvaccaM kariSyatItyataH pravrAjayati / ahavA-vejassa kariSyaMtI ti tato vA pravrAjayati / tesaM gilANapaDiyaragavijjANaTThAya aNesaNaM pi karejjA / gilANamaMgIkRtya vejaTTatA ya hiraNaM pi geNhejA / orAlasyAvadAdaH, vise kaNagaM ti viSagrastasya suvarNaM kanakaM taM ghettuM ghasiUNa visanigghAyaNaTThA tassa pANaM dijjati, ato gilANaTThA orAliyagrahaNaM bhaveja // gilANaTThA "chakkAyapariggahe" tti asyApavAda[bhA. 395] kAyANa vi uvaogo, galANakajje va vejjakajje vaa| emeva ya addhANe sejjaatrbhttdaaisuvaa|| cU. kAyA puDhavAdI cha tesi pi uvaogo uvabhogo bhaveja, gilANakajje va gilANasseva appaNovabhogAyalavaNAdi, vejassa vA uvabhogAya, tadapi glAnanimittaM / evaM gilANakAraNeNa kAgAdao savve avavatitA / gilANe tti gataM / idAni "addhANe"ti asya vyAkhyA-"emeva ya" pacchaddhaM "eva" mavadhAraNe, jahA gilANaTThA kAgAdiyA dArA vuttA taheva addhANevItyarthaH / addhANapaDivaNNANa jo jAtaro jo vA dANAisaDDho bhattaM deti / "va" kAro samuccaye, etesiM kiMci vi sAgAriyaMAyave hojje, tattha kAga-goNa-sANAahivaDatA nivArejjA, pIti se uppajau sudutaraM paDitappisaMtIti kAuM kappaTTagaM pi rakkhejjA mamattaM vA karejA / / orAliehiraNNe-sehAti-paDikuTThA-esaNa-chakkAyA" ega gAhAe vakkhANeti Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 396] [bhA. 396 ] dukkhaM kappo voDhuM tena hiraNNaM katAkataM gehe / paDikuTThA vi ya tappe, esaNa kAyA asaMdharaNe / / cU. dIhaddhANapaDivaNNehiM dukkhaM addhANakappo vubbhati, tena kAraNeNa, hiraNNaM draviNaM, katAkataM ghaDiyarUvaM aghaDiyarUvaM vA addhANe gheppati / addhANapaDivaNNANa ceva paDikuTThasehA bhattapAnavissAmaNovakaraNavahaNAdIhiM tappissaMtI ti kAuM dikkhejjA / addhANe vA asaMtharatA esapi pellejA - anesaNIyaM geNhaMtItyarthaH / addhANe vA asaMtharaNe kAyANa vi uvaogaM karejA pralaMbAderityarthaH / addhANe tti gayaM // idAniM "dullabhe "tti dAraM [bhA. 397] dullabhadavvaM dAhiti, tena nivAre mamattamAdi vA / paDikuTTesaNaghAtaM, orAla kao va kAyA vA // cU. dukkhaM labhati jaMtaM dallabhaM taM ca sayapAka - sahassapAgAdiyaM davvaM taM dAhiti tti tena kAraNeNa kAga-suNagAdI nivAreti mamattaM vA kareti, "Adi" saddAtI kappaTTagAdi rakkhati / paDikuTTe vA sehe pavvAveti, te taM dullabhaMdavvaM laMbhiuM samatthA bhavaMti / ahavA - kopi gihI terAsiyaputteNa lajjhamANo bhaNAti - jai mama puttaM terAsiyaM pavvAsesi to jaM imaM dullabhaM davvaM tumaM annesasi evaM ceva payacchAmi / evaM dullabhadavvaTTatAe paDikuTThe pavvAvejjA / esaNaM pipelejjA, aha uggamauppAyaNesaNAdosehi juttaM dullabhaM davvaM geNhaMtItyarthaH / dullabhadavvaTThatA vA orAlahiraNNe geNhejjA, tAni orAlahiraNNANi ghettUNa dullabhadavvaM kiNijjA / kAyA va tti dullabhadavvaTThayA vA saccitta kAyA geNhejjA, kahaM? pavAlAdiNA sacittapuDhavikkAeNa taM dullabhadavvaM kiNijjA / dullabhadavvaM ti gataM / idAniM atthajAe tti dAraM bhaNNati [bhA. 398] emeva aTThajAtaM, dAhiMto vAraNA mamattaM vA / paDikuTThavva tadaTThA, kAyA puNa jAtarUvAdI // cU. evAvahAraNe, jahA dullabhadavve evaM aTThajAe vi daTThavvaM / "jAta" zabdo bhedavAcakaH arthabhedetyarthaH / ete sejjAtarAti aTThajAyaM dAhiMtIti tena tesiM kAga-goNa-sANe avarajjhate nivArejjA, kappaTTagaM vA rakkhejjA, mamattaM vA karejjA, cakAro samuccaye, paDikuTuM vA sehaM pavvAveja tadaTThAya davvadvAyeti vuttaM bhavati, so paDikuTThaseho pavvAvito davvajAyaM uppAdayiSyatItyarthaH / aTThajAyaMpi uppAdeMto esaNaM pi pellejjA, ahAbhaddagakulesu vA aNesaNIyaM pi bhikkhaM giNhijjA, mA hu ruTTho na dAhiti aTThajAyaM, aTThajAyaNimitteNa vA kAe geNhejjA, kahaM ? ucyate, ghAtupAsANamaTTiyAdi gaheUNa jAtarUvaM suvaNNaM, taM uppAejA / puNa saddo visesaNe daTTavvo, "Adi" saddAto ruppa - taMba - sIsaga - taugAdI ghAuvAyappaogA uppAyatItyarthaH / ahavA "jAyarUvaM" - jaM ca pravAlagavat jAtaM taM jAtarUvaM bhaNNati / davvapariggahAvavAto gato / / idAniM khettovavAto bhaNNati [bhA. 399] [bhA. 400 ] 123 vRttaM davvAvAtaM, adhuNA khettAvavAtato vocchaM / sehe gilANamAdI, majjhAtA ThAvaNuDDAhe / / seha ovAsAdisu seho, mamatta paDisehaNaM kujjAhi / emeva gilANe vI, neha mamaM tattha pauNissaM // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1 cU. uvAso Adi jesiM tANi uvAsAdINi, tANi saMthAra-uvassaya-kula-gAmanagara - desa - rajjaM ca padesu seho ayANamANo mamattaM vA karejjA / ahavA bhaNejjA --mama tattha dese mA koti alliyao, esa paDiseho / sehe tti gayaM / 1 idAniM gilANe tti / "evameva" pacchaddhaM evaM avadhAraNe, jahA seho uvAsAdisu mamattaM karejjA evaM gilANo vi uvAsAdisu mamattaM karejjA / ahavA sa gilANo evaM bhaNejjA - neha mamaM taM gAmaM nagaraM saM rajjuM tatthAhaM nIo paunissAmItyarthaH / "Adi" saddAto agilANA vi saNAyago arrpatta bhaNejjA - "neha mamaM taM gAmaM tatthahaM novasaggijjAmi " tti / gilANe tti gataM / / idAniM majjAya tti asya vyAkhyA[bhA. 401 ] 124 sAgAriadinnesu va, uvAsAdisu nivArae sehe / ThavaNAkulesu Thaviesu, vArae alasaniddhamme // cU. sAgArio sejjAtaro, tena je uvAsA na dinnA, tesu uvAsesu sehe amajjAdille AyaramANe nivArejjA / "Adi" saddAo uvassao gheppati / majjAye tti gataM / idAniM ThevaNe tti asya vyAkhyA - "ThavaNA" pacchaddhaM / ThavaNakulA atizayakulA bhaNNaMti, yaSyAcAryAdInAM bhaktamAnIyate, tesu TThaviesu alasaniddhamme pavisaMte nivAretetyarthaH / ThavaNe tti gataM // " gAma - nagara - desa - rajjANaM avavAto bhaNNati / uDDAhe tti asya vyAkhyA[bhA. 402 ] uDDAhaM va kusIlA, kareti jahiyaM tato nivAreMti / atyaMtesu vi tahiyaM, pavayaNahIlA ya ucchedo // cU. jahiyaM ti gAma - nagara - desa - rajje kusIlA pAsatthA akiriyapaDisevaNA uDDAhaM - karejA / tato tti gAma - nagarAdiyAo nivAreyavvANi, "vAraNA" iha gAme akiriyapaDisevaNA na kAyavvA / acchaMtesu vA tesu pAsatthesu, tahiyaM gAme pavayaNaM saMgho, tassa hIlA niMdA bhavati, bhaktapANavasahi sehAdiyANa vA vi ucchedo tesu acchaMtesu, tamhA te tAo pAraMcie vi karejjA / uDDAhe tti gayaM // codagAha - " nanu vAreMtassa gAmAdisu mamattaM bhavati" ? AcAryAha - na bhavati, kahaM ? ucyate [bhA. 403] - jo tu amajjAille, nivArae tattha kiM mamattaM tu / hosiyA mamakAro, jati taM ThANaM sayaM seve // cU. ya ityanuddiSTasya grahaNaM, tu saddo niddese, "majjAyA" sImA vavatthA, na majjAyA amajjAyA, jo vaTTati so majjAdillo, taM jo tAo amajjAtAo "nivArate tattha kiM mamattaM tu" tattha kimiti amajjAyapavattINivAraNe, "kimiti kSepe, "mamattaM" mamIkAro, "tu" saddo amamattAvadhaAraNe "hojja" bhaveja, siyA AsaMkAe avadhAraNe vA mamIkAraH, yadItyabhyupagame, tamiti amajjAyaTThANaM saMvajjhati, svayaM iti AtmanA pratyAsevatItyarthaH / khettAvavAto gato / idAniM kAlAvavAto bhaNNati / anAbhoge tti asya vyAkhyA[ bhA. 404 ] anAbhogA atirittaM, vaseja ataraMto tappaDiyarA vA / addhANaMmi vi varise, vAghAe dUramagge vA // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 404] 125 cU. anAbhogo atyaMtavismRti, kiM uDumAsakappo vAsAkappo vA, puNNo na puNNo vA, evaM anuvaogAo atirittaM pi vasijjA / anAbhoge tti gayaM / gelaNNe tti asya vyAkhyA - ataraMto tappaDiyarA vA "aMtaraMto" gilANo so vihariumasamattho, uubaddhaM vAsiyaM vA airittaM vasejjA / gilANapaDiyaragA vA glAnapratibaddhatvAt atirittaM vasejjA / gilANe tti gataM / addhANe tti asya vyAkhyA -- addhANaM pacchaddhaM / "addhANaM" pahapaDivattI, taM paDivannA aMtarA ya vApaM paDejA tato kAlavivaccAso vi havejA / vAghAto tti "vAghAto" nAma vigdhaM, taM vasahibhattAdiyANa hojjA, ato taMmi uppanne vAsAsu vi gacchejjA / ahavA-uDubaddhiyakhettAo vAsAvAsakhettaM gacchaMtA aMtarA vAghAteNa hitA vAsiumAraddho, vAghAtovarame appayAyA, evaM kAlaviMvaccAsaM krejaa| dUrevA taM vAsakappajoggaM khittaM vAghAtato vA avAghAtao vA gacchaMtANaM vAsaM paDiumAra, evaM vA vi vivaccAsaM kujA / dUre vA taM vAsakappakhettaM aMtarA ya bahU avAyA ato na gatA, tattheva uDuvAsie khette vAsakappaM kareMtti, evaM vA atirittaM vasaMti / addhANe tti gayaM / / dullabhe tti asya vyAkhyA[bhA. 405] dhuvalaMbho vA davve, kaivaya divasehiM vasati atirittaM / uDuatireko vAso, vAsavihAre vivaccAso / cU. dullabhadavvaTThatA atirittaM pikAlaM vasejjA / kahaM ? ucyate, puNNe mAsakappe vAsakappe dullabhadavvassa dhuvo avassaM lAbho bhavissati tena kati vi thovadivase atirittaM pi vasejA / uDubaddhakAleatiregovAso evaMsaMbhavati |dullbhdvvtttthtaa vA vaasaasuvihrti| evaMkAlavivaccAsaM kareti / dullabhe tti gataM / idAni uttimaTTe tti asya vyAkhyA[bhA. 406] sappaDiyaro pariNNI, vAsa tadaTThA va gammate vAse / saMtharamasaMtharaMvA, ome vibhave vivccaaso|| gha. pariNNI aNasaNovadiTTho, tassa je veyAvaccakAriNo te paDiyaragA, pariNNI saha paDiyaraehiM atirittaM pikAlaM vasejjA / tadaTTattipariNNI paDiyaraNaTThA vA gaMmate vaasaasuvi|es vivccaaso| pariNNi tti gataM / idAniM ome iti asya vyAkhyA "saMthara" pacchaddhaM / jattha saMtharaMtattha mAsakappoatiritto vikajjati, jatthAsaMtharaMtatthana gNmti|jtthpunn vAsakappaTTitANaomaMhavejjA tato vAsAsu vigNmti| esa vivaccAso |ahvaa vAsakappaTTitANa najati jahA kattiyamaggasirAisu mAsesu asaMtharaM bhavissati, maggA yaduppagaMmA bhavissaMti, ato vAsAsu ceva saMthare vi vivaccAso kajjati, asaMthare puNa kA vitakkA / ome tti gataM / gao kAlo / idAni bhAvAvavAto bhaNNati / tattha seha tti dAraM / asya vyAkhyA[bhA. 407] sijjAdiesu ubhayaM, karejja sehovadhiMmi va mamattaM / avikoviattaNeNa, tuiyaragihatthesu vi mamattaM / / cU. "seho" agIyattho abhinavadikkhio vA, so sejAte ubhayaM karejjA, "abhayaM" nAma rAgadosA "Adi" sddaatouvaaskulgaamnngrdesrjjaadyoghepNti|uvhimivaavaaskppaaie mamattaM kujjA / avikoviyattaNAmo ceva itaragihatthesu vi mamattaM kujA / tu saddo vikappadarisaNe gIyattho / vi kujA / "itare'' paastthaadyo|| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 nizIdha-chedasUtram -1 - codagAha- "agItoagIyatthattaNAtopAsatthagAdisumamattaM karejjA, gItopuNa jANamANo kahaM kujjA' ? / AcAryAha[bhA. 408] jo puNa taTThANAo, nivattate tassa kIrati mamattaM / __ saMviggapakkhio vA, kajaMmi vA jAtu paDitappe // cU. jo iti pAsattho / puNa saddo avadhAraNe avadhAraNe taTThANaM pAsatthaTThANaM, tao jo pAsattho niyattati, tao niyattamANassa kIraimamattaM, nadoSetyarthaH |annunyjmNtovi saMviggapakkhito jo tassa vA kIrija mamattaM / kajaM nANAdigaM, taMgeNhaMtassa jo paDitappati pAsattho tassa vA mamattaM kajjati / kulagaNAdigaM vA kajjaM taM jo sAhayissati, pAsattho tassa vA mamattaM kajjati / evaM gIyattho pAsatthAdisu mamattaM kujjA / sehe tti gataM // idAni gilANamAdi tti dAraM / asya vyAkhyA[bhA. 409] pAsatthAdimamattaM ataraMto bhesatakRtA kujjaa| ataraMtANa karissati mANasivijaTTatA vitro|| cU. ataraMto gilANo, so pAsatthAdisu mamattaM kujjA / kiM kAraNaM? ucyate, bhesayaTThatA "bhesahaM" osahaM, taM dAhi tti me tena kujjA, ataraMtANa vA esa karissati tti tena se mamattaM kujjA / ataraMtapaDiyaragA vAje tANa vA asaMtharaMtANa vaTTistati tena vA mamattaM kujA, mamaM vA gilANIbhUyassa vaTTissati tena vA kujjA / mANasivajaTTatA vA mamattaM kujjA / "mANasivijjA" nAma maNasA ciMtiUNa jaM jAvaM kareti taM labhati / tamesa dAhiti tti mamattaM kujA / "Adi" saddAo itaro vi kujA, "itaro' nAma agilANo, so vi evaM kujjA / gilANe tti gataM / / idAniM paDikkame tti dAraM asya vyAkhyA - [bhA. 410] pagatIe saMmato sAdhujoNiotaM si amha AsaNNo / saddhAvaNaNNaM me vitare vijaTThA tUbhayaM seve / / cU.koi pAsatthopAsatthattaNAopaDikkamiukAmo, so evaM saddhAvijjati, pagatI sabhAvo, sabhAvato tuma mama priyetyarthaH, pagatIo vA vaNiya-loha-kaMbhakArAdaotesiMjo sammaotassa mmttNkiirti|saahujonniionaam sAdhupAkSikaH AtmaniMdakaH udyataprazaMsAkArI, sobhaNNati-"tumaM sadAkAlameva sAhujoNioidAniM ujjama, anva so bhaNNati-"tumaMamha sajjetio kulicco" yatena te suTu bhaNAmo "itaro' pAsattho, so evaM aNNavayaNehiM saMbujjhati, saMbuddho abbhuTehi ti paDikkame tti gtN| idAnivija tti asya vyAkhyA-vijjahAubhayaMsevitti, "ubhayaM" nAmapAsatthA-gihatthA, te vijamatajogAdi nimittaM sevetyarthaH / ketI puNa evaM paDhaMti - "vijaTThA ubhayaM seve" ti vejo gihatyopAsatthovAhaveja, taM olaggejejA, suhaM esogilANeuppaNNa gilANakiriyaMkarisyatItyarthaH ahavA "ubhavaM vejjo vijaNiyallagA ya, vejassagilANakiriyaM tassa sevaM karejjA, vejjaNiyallANa vA sevaM karejA, tAni taM vez2a kiriyaM kArayiSyaMtItyarthaH / vija tti gataM // idAniM duDhe tti dAraM / asya vyAkhyA - Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 411] [bhA. 411] parisaM vA rAyaduTThe sayaM ca uvacarati taM tu rAyANaM / anno vA jo paTTho saladdhi nIe va taM evaM // cU. duTTha rAyA paTTho hojjA, taMmi paduTThe jA tassa parisA sA uvacariyavvA, olaggA kAyavvA itivRttaM bhavati / jo vA taM rAyANaM egapuriso uvasAmehi ti sovA seviyavvo, uvasAmaNaladdhisaMpaNNo vA sAhU sa tameva rAyANaM uvacarati, "taM" tu pradviSTarAjanamityarthaH / anno jo rAyavatiritto bhaDa - bhoi Adi jai paduTTho taM pi saladdhio jo sAhU so paduTThavaM nIe vAse sevejja / evaM paduTThanimittaM hitthesu vi mamattaM kujA / paduTTe tti gataM / gao bhAvapariggaho / gatA pariggahassa kappiyA paDisevaNA / / gato pariggaho / / idAniM rAtIbhoyaNassa dappiyA paDisevaNA bhaNNati[bhA. 412] rAIbhatte cauvvihe, cauro mAsA bhavaMtanugghAyA / ANAdiNo ya dosA, AvajaNa saMkaNA jAva // 127 cU. cauvvihe tti, rAtIbhatte cauvvihe pannatte taM jahA / diyAgahiyaM diyA bhuttaM - 3, rAo gahiyaM rAo bhuttaM - 4 / evaM - cauvvihaM rAIbhoyaNaM / etesu causu vi bhaMgesu cauro mAsA bhavaMtanugghAtA caugurugA ityarthaH / ettha dohiM vi kAlatavehiM lahugA paDhamabhaMge, sesesu tIsu kAlatavobhae gurugA / kiMcAnyat-rAo gahabhoyaNe titthayarANaM ANAdikkamo bhavati, ANAbhaMge ya cauguruM pacchittaM, "Adi" grahaNAto aNavatthamicchatte jayaNati pacchittaM ca se caulahuyaM / AvajaNa tti rAto gahabhoyaNe acakkhuvisaeNa pANAtivAyaM Avajjati jAva- -pariggahaM piAvajjati / saMkaNA jAva tti rAoggahabhoyaNaM karemANo asaMjayeNa pANAtivAtAdisu saMkiJjati, jaha maNNe esa purA dhammadesaNAtisu rAo na bhuMjAmi tti bhaNiUNa rAo bhuMjati, evaM nUNaM pANAtivAtamavikareti, jAva pariggahaM pi geNhai" // rAIbhoyaNe Aya -saMjama - virAhaNA- dosadarisaNatthaM bhaNNai [ bhA. 413 ] gahaNa gavesaNa bhoyaNa, nisiraNa savvattha ubhayadosA u / ubhayaviruddhaggahaNaM, saMcayadosA aciMtA ya / / cU. gahaNe ti gahaNesaNA, gavesaNa tti gavesaNesaNA, bhoyaNe tti ghAsesaNA, nisiraNa tti pAriTThAvaNiyA, savvattha tti savvesu tesu gahaNAdisu dAresu ubhayadosA bhavaMti "ubhayadosA" nAma Aya- saMjamavirAhaNA dosA 'tu' saddo avadhAraNae / rAobhayaviruddhaM vA karejja "ubhayaM" nAma davvaM sarIraMca, davve tAva khIre aMbilaM geNhejjA, sarIrassa vA akAragaM geNhejjA / "saMcayadosa" tti savvaMmi vA bhuttavasiTTe vA parivasamANe je saMNihIe dosA te bhavaMti, suttatthANaM aciMtA ya // gahaNe ti asya vyAkhyA - [bhA. 414] raimAi macchi viccha ya, pivIligA rasa ya puppha bIyAdI / visagarakaMTagamAdI, garahitavigatI ya na vi dehe // cU. rAto aMdhakAre ime dose na yANati, saccittarayasA guMDiyaM geNhati, "Adi" saddAo sasaNiddhamaTTiyAdihatthehiM vA geNhejjA, macchiyAhiM vA missaM geNhejjA, viMcchieNa vA vatimissaM geNhati, makkoDiyAdihiM vA vatimissaM geNhati, rasaehiM vA saMsattaM, pupphehiM vA balimAdi saccittaM gejA, bIehiM sAlimAdIhiM parighAsiyaM geNhejA / visagarehiM vA juttaM geNhejjA, anegANaM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 nizItha-chedasUtram -1uvavisadavvANaM nigaroakAlaghAyago "garo' bhaNNati, kaMTagaMvA na passati, "Adi' saddAo aTThiyasakkarAna passati, garahiya vigatIomajjamaMsAdiAyaanukaMpapaDiNIyaNAbhogeNa dijjamANA na dehati na pazyatItyarthaH / gahaNe tti dAraM gataM // idAniM gavesaNa tti asya vyAkhyA[bhA. 415] sANAdIbhakkhaNatA, mkkoddg-kNttviddhsNkaae| uvaga-visame par3agaM, vigalaMdiya AyaghAto vA // cU. rAco piMDaM gavesamANo sANAdiNA bhakkhijjati, "Adi" saddAto viruyasiyAlAti-dIviyAdIhiM, makkoDeNa vA Dakko kaMTageNa vA viddho sappaM saMkati, saMkAvisaMse ullasati ahavA dIhAdiNA Dakko maMkkoDa-kaMTae saMkati, kiriyaM na kareti / AyavirAhaNA se bhavati uvago khaDDA kusAro vA, tattha pAto viraahijjti| visamaM niNNoNNataM tattha paDati, aMdhakAre vA vigaliMdie vA ghAe ti / sANAdisu AyaghAto abhihiya eva |ahvaa AyaghAto imo[bhA. 416] goNAdI ya abhihaNe, uggamadosA ya ratti na visodhe / davvAdI ya na jANe, emAdi gavesaNA dosaa|| cU. goNo aMdhakAre adissamANo abhihaNenja / "Adi" saddAto mahisAdi / rAo ya aMdhakAre uggamadosAna soheti / aMdhakAre yadavvaM na jANati, kiMgrAhya agrAhya, bhakSyaM abhakSyaM, peyaM apeyaM, cevaM vaMdaNagAdikhettaM na yANati |gonnaaiyaannNvaa niggama-pavemaM na yANati / kAlato desakAlaM na yANati / bhAvao ciyattAciyatta na yANati, evamAdiyA rAo gavasaNadosA bhavaMti gavesaNe tti dAraM gataM / / idAni bhoyaNe tti dAraM[bhA. 417] kaMTahi macchi vicchuga, visagara kaMdAdie ya bhuNjNto| tamasaMmi u na vi jANe, ubhayassa ya nisiraNe dosaa|| cU.rAto aMdhakAre kaMTagaMkavaleNa saha jati, tena gale khijjati, aDDago vA laggati, evaM aTTi, macchigAe vaggulIbAhI bhavati vicchigeNa AyavirAhaNA saMjamavirANA ya visagarAdisu AyavirAhaNA / kaMda-patta-puppha-bIyANi vA aMdhakAre ayANaMto bhuMjati / bhuMjaNe tti dAraMgataM nisiraNe tti dAraM-ahavA-AhAra nihaaro'bhihiyte| ubhayassa ya nisiraNe dosa tti "ubhayaM nAma kAiyaM saNNA, nisiraNaM vosiraNaM tattha Aya-saMjamadosA bhavati / ahavobhayaM bhattapANaM-ahavA-bhattapANagaM ca ekkaM kAiye, saNNA ya ekkaM, evaM ubhayaM / nisiraNe tigyN|| "ubhayaviruddhaM gahaNe"tti dAraM bhaNNati[bhA. 418] saMjamadehaviruddhaM, na yANatI Thavita saMnidhI dosaa| diyarAtoya aDate, suttatthANaMtu prihaannii|| cU. saMjamo sattarasappagAro, tassa virAhagaMdavvaM akalpikamityarthaH / dehaM sarIraM, tassa vA akAragaMna yANati, aMdhakAre iti vAkyazeSaN / ubhayaviruddhe ti gtN| saMcayadose tti dAraM bhaNNati-Thavie saMNihi doso, rAto aDiUNa eyaddosapariharaNatyaM divA bhokSyAmIti sthApayati, bhuktvAvaziSTaM vA tattha saMnihidosA bhavaMti / "saMnihidosA" levADaya parivAsapariggaho ya, pipIlikAdINa ya maraNaM, jjharaNe takaMtaparaMpara uvaghAo, paluTTe chakkAovaghAto, ahimAtiNA vA jiMghite AtovaghAto, evamAdI / sannihidose tti gye| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 418] 129 ni AciMtayetti dAraMbhaNNati-diyarAtoya pacchaddhaM / diyA rAo bhattapAnanimittaM aDamANassa sUtrArthayoH parihANI, amuNaNatvAt / gayA rAtIbhoyaNassa dappiyA paDisevaNA / / idAniM kappiyA bhaNNati[bhA.419] anabhoge gelaNNe, addhANe dullabhuttimaTThome / gacchAnukaMpayAe, suttatthavisAradAyarie / cU. anAbhogeNa vA rAtobhuttaM bhuMjejjA / gelaNNakAraNeNa vA / addhANapaDivaNNA vA / dullabhadavvaTThatA vA / uttimaTThapaDivaNNo rAtIbhattaM bhuMjejjA / omakAle vA, gacchanukaMpayAe vA rAtIbhattANuNNA / suttattha visArato vA rAtIbhattANuNNA / esa sNkhevttho|| idAni ekkekkassa dArassa vistareNa vyAkhyA kriyate / tattha paDhamaM anAbhoge tti dAraM[bhA. 420] levADamaNAbhogA, na dhota parivAsimAsae va kayaM / dharati tti va udito tti va gahaNAdiyaNaM va ubhayaMvA / / cU. pattagabaMdhAdIsu levADayaM anAbhogA na ghotaM havejjA / evaM se rAtIbhoyaNa ssatIcAro hoja / ahavA- paDhamabhaMgeNa harItakyAdi parivAsitaM anAbhogAAsae kataM hojja, asatyaneneti udito tti va Aditya, esa tatiyabhaMgo gahito / gahaNAdianaM va tti dharati tti va gahaNaM kareti, dutiyabhaMgo, udiuttiya AdiyaNaM kareti, ttiybhNgo| ubhayaM vA "ubhayaM" nAma ggahaNaMAdiyaNaM cakareti rAto anaabhogaat| evaM causuvibhaMgesuaNAbhogao rAtrIbhojanaM bhavetyarthaH / anAbhoge tti dAraM gataM / / gelaNNe tti dAraM asya vyAkhyA[bhA. 421] AgADhamanAgADhe, gelaNNAdisu catukkabhaMgo u / duvihaMmi vi gelaNNe, gahaNavisodhI imA tesu|| cU. gelaNNaM duvihaM-AgADhaM anAgADhaMca, "Adi" saddAto agilANo vipaDhamabitiyaparisahehi abhibhUto, evamAdi kajjesu catukkabhaMgo "caubhaMgo' nAma diyA gahiyaM diyA bhuttNk| tu saddo avadhAraNe / duvihaM mi vi AgADhAnAgADhagelaNNe / gahaNavisodhI imA tesu tti jahA AgADhe vA gahaNavisohI vkssyaamiityrthH|| tattha paDhamabhaMgatAva bhaNAmi[bhA. 422] vocchinnamaDaMbe, dullahe va jayaNA tu paDhamabhaMgeNaM / sUlAhiaggitaNhAdiesu bitio bhave bhNgo|| cU. vocchinnamaDaMbaM nAma jattha dujoyaNabhaMtare gAmaghosAdI natthi, tattha turite kajje na labmati, ato tattha chiNNamaDaMbe osahagaNo parivAsijjati / eva evamAdisu kajjesu jayaNA paDhamabhaMgeNa kajjati / iyANiM bitiyabhaMgo kahijjati kassati ukkousaM sUlaM taMna najati kaM velaM udejja, ato sUlovamaNosahaM laddhapaccayaM diyA gahiyaM rAto dijjati, evaM ahiNA vi Dakke, aggie vA vAhimi utiNNe, tiNhA tisA tAe vA 'rAto anAhiyAsiyAe udiNNAe, "Adi" saddAto anAhiyAsiyachuhAe vA bhattaM dijjejjA, visa-visUyaga-sajjakkhatA vA gheppaMti / evamAdisu bitito bhave bhNgo|| idAni tatito bhaNNati159 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 [bhA. 423] eseva ya vivarIo tatiya carimo tu donni vI ratti / AgADhamanAgADhe paDhamo saisA tu AgADhe // cU. eseva bitiya bhaMgo vivarIto tatiya bhaMge bhavati, kahaM ? rAto gahiyaM divA bhuttaM, taMca khIrAdi divasato na labbhati rattiM labbhai, ato rAto ghettuM diyA jAe velAe kajjaM tAe velAe dijjati, aha vinassati tAhe kaDDhiDaM Thavijjati, esa ttiybhNgo| etesu ceva sUlAdisu saMbhavati carimo pacchimabhaMgo, donni vitti gahaNabhogA, tu zabdo rAtrau grahaNabhogAvadhAraNe, etesu ceva sUlAdisu saMbhavaMti / etesiM cauNhaM bhaMgANaM paDhamabhaMgo AgADhagelaNNe anAgADhagelaNNeya saMbhavati, sesA tinnibhaMgA niyamA AgADhe bhavatItyarthaH / gelaNNe tti gataM / / idAniM addhANe tti paDisiddha samuddhAro gamaNaM cauraMga daviyajutteNaM / dAnAdivANiya samAuleNa diyabhogisattheNaM // 1 [ bhA. 424] cU. paDisiddhi tti uddaddare subhikkhe saMtharaMtANa asivAtiyANa abhAve addhANapavvajjaNaM paDisiddhaM / samuddhAro tti aNuNNA, kahaM asaMtharaMtANa jogaparihANI bhavejja ? asivAitakAraNesu vA samupapannesu addhaNapavvajjaNaM hoja, esa samuddhAro / addhANe puNa gamaNaM kAraNe jatA kajjati tadA cauraMgaM daviya jutteNaM sattheNaM gaMtavvamiti, "cauraMgaM" azvA gauH sagaDa pAikkA, "jutta" gahaNaM caturNAmapi samavAyapradarzanArthaM, daviyajutteNa vA daviNaM asanAdi / ahavA - taMdulA neho gorasa patthayaNaM / ahavA -- gaNimaM 1 dharimaM 2 mejaM 3 pAricchaM 4 / gaNimaM - jaM dugAiyAe gaNaNAe gaNijati, taMca harItakImAdi / carimaM - jaM tulAe dharijjati, jahA marica - pippalI - suMThi - mAdi / mejjaM - jaM mANeNaM patthagamAtiNA matijjati, taM ca taMdula - telladhayamAdi / pAricchaM - jaM paricchiti, taM ca rayaNamAdi / nizItha - chedasUtram - 1 dAnAdi ti dAsaNasaDDAdihiM samAuleNa sattheNa gaMtavvaM / "Adi" saddAto avirayasammaddiTTha gahiyANuvvayA va ghepyNti| so ya sattho jati diyA bhuMjati to gaMtavvaM, na rAtrau bhojanetyarthaH / eriseNaM satyeNaM vaccati // uggamAdisuddhaM AhAreMtA vaccaMtu, imehiM vA kAraNehiM pajjattaM na labbhati[bhA. 425] paDiseghe vAghAte, atiyattiyamAdiehi khaite vA / paDisehako'tiyaMto kareja dese va savve vA // cU. Diseha tti koti paDinIto satthe pabhU atiyattI vA paDisehaM kareja, "paDiseho " nivAraNA, " mA tesiM samaNANaM bhattaM pANagaM vA deha", egataranivAraNaM eso, ubhayanivAraNaM savvaniseho / pacchaddhaM paDisehassa vakkhANaM bhaNiyaM / vAghAe tti aMtarA vaccaMtANa varisiumAraddhaM, satyanivesaM ca kAuM Thito sattho, te evaM dIhakAleNa niTThitaM saMbalabhattaM atiyattiehi vA bahuhi khaitaM, "Adi" saddAto corehi vA musitaM, bhillapuliMdAdIhiM vA addhelliyaM // evamAdiehiM kAraNehiM alabbhamANe imA jayaNA [ bhA. 426 ] - ome tibhAgamaddhe, tibhAgamAyaMbile abhattaTTe / chaTThAguttariyA, chammAsA saMthare jeNaM // cU. ome tti battIsaM kIra kavalA purisassAhAro kucchipUrao bhaNio / so ya egakavaleNa Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 426] 131 dohiM tihiM vA UNo labbhati / teNevacchau mA ya aNesiyaM bhuMjauM / tibhAgo tti AhArassa tibhAgo, so ya dasakavalA doyakavalassa tibhAgA, tena tibhAgeNa UNo AhAro labbhati, te ya ekkavIsaM kavalA kavala tribhAgazcetyarthaH / teNevacchau mA ya aNesiyaM gehau / tibhAge tti tibhAgo ceva kevalo AhArassa labbhati, teNevacchau mA ya anesaNIyaM geNheu / esa gabho vaMjaNasahito'bhihitaH / AcAmle'pyevameva, ubhaye'pyetameva / jatA puNa so vi tibhAgo UNo labbhati navA kiMci va labbhati tadA abbhataTTaM kareti / anne punarAcAryyA idaM pUrvArddhamanyathA vyAkhyAnayaMti - "ome" tti kiMcomodariyA pamANapattomoyariyA ya gahitA, ega-du-ti-kavalehi UNa bhotI kiMcomodariyAbhotI bhaNNati, cauvIsaM kavalAhArI pamANapattomoyariyA bhotI bhaNNati / "tibhAge" tti cauvIsAe atibhAgo aTThakavalA, teNa - UNiyA cauvIsA sesA solasakavalA, te paraM laddhA, teNevacchau, mAya anesaNIyaM bhuMjau / "addhe" tti cauvIsAe addhaM duvAlasa, teNevacchau, mAya anesaNIye bhuMjau / "tibhAge" ticauvIsAe tibhAMgo aTThakavalA, teladdhA, teNevacchau, mAya aNesaNIyaM bhuMjau / esa vaMjaNasahite kamo, "AyaMbile' vi eseva, mIse veseva / savvahA alabbhamANe "cautthaM" kareu, mAya anesaNIyaM bhuMjau / cautthapAraNadivase uggamAdidosasuddhassa battIsaM kavalA bhuMjau / battIsAe alabbhamANesu egUNe bhuMja jAva egaM laMbaNaM bhuMjiUNa acchau mA ya aNesaNIyaM bhuMjau / taMmi pAraNadivase savvahA alabbhamANe chaTTa kareu mA ya anesaNIya bhuMjau / eguttariya tti evaM chaTTapa raNae vi battIsAto jAva savvahA alabbhANe aTTamaM kareu / evaM egUttareNaM tAva neyaM jAva chammAsA acchau uvavAsI, mAya anesaNIyaM bhuMjau / esA saMyaramANassa vihI / asaMthare puNa jeNa saMtharati puNa jeNa saMtharati saccittAcitteNa suddhAsuddheNa vA bhuMjatItyarthaH // seva gAttha puNo gAthAdvayena vyAkhyAyatetyarthaH [bhA. 427] battIsAdi jA laMbaNo tu khamaNaM va na vi ya se hANI / AvAsaesu acchau, jA chammAsA na ya anesiM // cU. battIsaMlaMbaNA AhAro kukSipUrago bhaNio / jati na labbhati paDipuNNamAhAro to egUNe bhuMjau, evaM egahANIe - jAva - egalaMbaNaM bhuMjau, mAya aNesiyaM bhuMjau / taMmivi alabbhamANe khamaNaM kareu / vA vikappadarzane, kaH punaH vikalpa ? ucyate, khamaNaM siya kareti siya no kareti tti vikappo / jai se Avassagajogesu parihANI to na kareti khamaNaM, ahAvassayaparihANi natthi to acchau jAva chammAsA na ya anesaNiyaM bhuMjau / / [bhA. 428 ] esa gamo vaMjaNamIsaeNa AyaMbileNa eseva / eseva ya ubhaeNa vi, desIpurise samAsajja // cU. eso tti jo battIsaM laMbaNAdigo bhaNito, gamo prakAro, esa vaMjaNamIsaeNa bhaNio, vaMjaNaM ullaNaM dadhigAdi, tena ulliyassa, evaM sa prakArobhihitetyarthaH / AyaMbileNa eseva gamo aseso daTThavvo / eseva ya ubhaeNa vi gamo daTTavvo / ubhayaM nAma addha-tibhAgAti vaMjaNajuttassa labbhati sesaM AyaMbilaM, evaM ubhaeNa vi kukSipUrago AhAro bhavatItyarthaH / desI purise samAsajjati-jati saighavAti desapuriso AyaMbileNa na tarati tassa vaMjaNImIsaM dijjati, jo puNa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 nizItha-chedasUtram -1 koMkaNAdi desapuriso tassa AyaMbilaM dinati / esA purisesu bhoyaNakAle jayaNA bhaNitA / . evamalabbhamANe dhitisaMghayaNobhayajuttassa aNesiyaM pariharaMtassa chammAsA aMtaraM diDheM / / tassa pAraNe vihI bhaNNati[bhA. 429] chammAsiyApAraNae, pamANamUNaM va kuNati AhAraM / avanettA vekke kaM, niraMtaraM vacca bhuNjNto|| cU.chammAsiyassa pAraNae sati lAbhe bhattassa pamANajuttaM AhAraM AhArei, UNaM vA AhAraM AhAreti / aha na labbhati esaNijjo kucchipurato AhAroto ekavalUNo acchau chammAsiyapAraNe / evaMjAva egakavaleNA vi acchau, mAya anesaNiyaMbhuMjau / avaNettAvekkekaMti-aha evaM jANati jahA asatibhattalAbhassa sati vA bhattalAbhe chammAsigakhamaNeNa mama AvassayaparihANI bhaveja to chammAsiyakhamaNaM mA karetu / chammasA egadivasUNA khavayatu / jati tahavi parihANI to dohiMUNokhamau, evaMekekkaMdivasaMavaNettAjAvacautthaM kreu|jtithvise AvassagaparihANI no niraMtaraM vacca bhuMjaMto / tattha vi puvvaM AyaMbileNa niraMtaraM vacca bhujaMto / aha se desIparise samAsajja na khamati AyaMbilaM to jAvatiyaM khamati tAvatiyaM bhuMjau, sesaM vaMjaNasahiyaM bhuMjau / ahataM vi sena khamati to savvaM ciya vaMjaNasahitaM niraMtaraM vacca bhuMjato / esa viho puvvkkhaato|| ettha vidaM gAhApuvvaddhaM mAvetavvaM[bhA. 430] AvAsagaparihANI, paDupanne anAgate va kAlaMmi / gacche va appaNo vA, dukkhaM jItaM paricaiuM / / cU. ahavevaM gAhA samoAreyavvA - jati se AvassagaparihANI natthi omeNesaNiyaM bhujaMtassa to mA anesaNIyaM geNhatu / ato bhaNNati "Avassaga" gAhA / avassakaramIesu joesujati se parihANI natthi paDupaNNaNAgate kAle to teNevesanIeNa jahAlAbhaM acchatu, mAya anesaNIyaM bhuNjtu|ah puNa evaMhaveja - gacchassa vA AvassagaparihANo hojA, Ayariyassa vA appaNovAAvasagassa parihANI haveja, dukkhaM vAbubhukSiehiMjIviyacAgo kajjati atoanesaNIyaM pigheppati // "gacche va appaNo' vA asya vyAkhyA[bhA. 431] gacce appANaMmi ya, asaMthare saMthare ya ctubhNgo| paNagAdi asaMtharaNe, dukoDi jA kamma nisi bhattaM // cU. Ayario appaNA na saMtharati gaccho vA na saMtharati, evaM caubhaMgo kAyavyo / ettha crimbhNgensthi|tisu AdimabhaMgesu asaMthareimovihIbhaNNati-jAvatiyaMsuddhaMlabbhatitAvatiyaM ghettuM sesaM asuddhaM ajjhpuuryNgennhtu| savvahA vA suddhAlaMbhe savvamaNesiyaM gennhtu|puvvN visohikoddie|jNtN asuddhaM ajjhApUrayaM geNhati / savvaMvA asuddhaMtaM kAe jayaNAe? bhaNNati-imAe, "paNagAdi" pacchaddha / savvahA asaMtharaNe paNagakaraNaM geNhati, "Adi' saddAto dasa-pannarasavIsa-bhinnamAsa-mAsa-vauma sehiM ya lahugurugehiM / esa kamo drisio| ahavA bitiyakkamappadarisaNatthaM bhaNNati- "dukoDi tti" visohikoDIavisohikoDI y|puvvpuvvN visohikoDIeghetavvaMpacchA avisohikoddiie|evN dosu vi koDIsupuvvaM appataraM pAyacchitaTThANaM bhayaMteNa tAva neyavvaM jAva kammati AdhAkarmaketyarthaH / jayA puNa pi ahAkamma Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA | bhA. 431] pi na labbhati tadA nisibhattaMpibhuMjati addhANapakappo ti vRttaM bhavati / / "paNagAdi asaMtharaNe" tti asya vyAkhyA[bhA. 432] samAdI bhiNNo saMjogo rudda parakaDe divasaM / jatA mAsiyANA Adese catulahU ThANA // cU. "esaNe "tti esaNA gahitA, "Adi" saddAto uppAyaNauggamA gheppati / bhiNNo ti miNNamAso ghito| 'saMjoga' tti paNagaM dasa jAva bhiNNamAso, etesi saMjogA gahitA / 'ruddo' tti ruddagharaM mahAdevAyatanamityarthaH / parakaDe tti 'parA' gihatthA, "kaDaM" niTThiyaM, tesiM gihatthANa kaDaM parakaDaM parasyopasAdhitamityarthaH / 'divasa' tti ruddAtigharesu divasaNiveditaM gRhItavyamityarthaH / tadupari jayaNA mAsiyaTThANesu savvesu kAyavvA / jAhe mAsadvANaM atIto bhaviSyati tadA caulahuTThANaM pattassa AdezAMtareNa grahaNaM bhaviSyatItyarthaH / esa saMkheveNa bhaNito gAhattho / idAnaM etIe gAhAe vitthareNattho bhaNNati - "esaNe''tti asya vyAkhyA[bhA. 433] sasaNiddha-suhuma- sasarakkha - bIya - ghaTTAdi paNaga saMjogA / jA taM bhiNNamatIto, ruddAdiNikeyaNe gehe // cU. esaNAe Adi saddAo uggamo uppAyaNA ghepyNti| etesu jattha jattha paNagaM teNaM puvvaM geNhati / sasiNiddhaM ti hattho udageNa sasiNiddho / suhuma tti suhumapAhuDIyA / sasarakkha ti saccittapuDhaviraeNa davvaM hattho matto vA ugguMDitetyarthaH / bIjaM sAlimAdI tassaMghaTTaNeNa pAhuDIyA laddhA, "Adi'" saddAto parittakAe mIse paraMparaNikkhitte itaraTThaviyA ya gheppaMti paNagaM ti etesu savvesu jahuddisu paNagaM bhavatItyarthaH / saMjoga tti jAhe paNageNa pajjattaM labbhati tAhe jAvatitaM paNageNa labbhati tAhe savvaM dasarAtiMdiyadoseNa duTTaM geNhaMti / taM pi jayA pajjattaM na labbhati tayA pannarasarAiMdiyadoseNa duTTaM ajjhavapUragaM geNhaMti / jayA dasarAiMdiyadoseNa duTTaM savvahA na labbhati tayA savvaM ceva pannarasarAIdiyadoseNa duTTha ajjhavapUragaM geNhaMti / jayA dasarAIdiyadoseNa duTTha savvahA na labbhati tayA savvaM ceva pannarasarAiMdiyadoseNa duTThe gehaMti / jatA taM pi pajjattaM na labbhati tadA vIsarAtidiyadoseNa duTTaM ajjhavapUrayaM geNhati / evaM heTThillapadaM muMcamANe uvarimapadeNa ajjhavapUrayaMteNa tAva neyavvaM jAva savvahA bhiNNamAsapatto / evaM gAhApuvvaddhe vakkhAte sIso pucchati -- "sasaNiddhAdisu paNagasaMbhavo diTTho dasAdiANa bhiNNamAsapajjavasANANa na kuo vi piMDapatthAre Ava tti diTThA, kahaM puNa taddosovalittAe bhikkhAe grahaNaM havejja ? / AyariyAha - saMyogAt sasaNiddheNa paNagaM bhavati / sasaNiddheNa sasarakkheNa ya dasarAtaM bhavati, sasaNiddheNa sasarakkheNa bIyasaMghaTTeNa ya pannarasarAtiMdiyA bhavaMti / sasaNiddheNa sasarakkheNa bIyasaMghaTTeNa suhumapAhuDIyAe ya vIsatirAtiMdiyA bhavaMti, sasaNiddheNa sasakkheNa bIyasaMghaTTeNa suhumapAhuDIyAe itaraTThavieNa ya bhiNNamAso bhavati / evaM dasAdiANa saMbhavo bhavatItyarthaH / "rudde" tti asya vyAkhyA ruddAdi nikeyaNe geNhai, ruddaghare mahAdevAyatanetyarthaH 'Adi" saddAto mAtigharA divvaduggAdiesu jANiuvAciANi niveditANi uvaMrAtisu puMjakaDANi ujjhiyammiyANi tAni puvvaM mAsalahuM doseNa duTThANi gRNhAtItyarthaH // "parakaDe divasaM" ti asya vyAkhyA 133 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 nizItha-chedasUtram -1 [bhA. 434] tAhe palaMbabhaMge, carimatie parakaDe diyA giNhe / tAhe mAsiyaThANAto AdesA ime hoti / / cU. puvvaddhatAhetti jAheruddadharAdisuna labbhati tAhe palaMbabhaMge, carimatige tti palaMbabhaMgA cauropalaMbasutte vakkhANitA, te ya ime-bAvao abhiNNaM davvato abhiNNaM, bhAvao abhiNNaM davvao bhiNNaM, bhAvato bhiNNaM davvao abhiNNaM, bhAvao bhiNNaM davvato bhiNNaM Gka / etesiM cauNhaM aMgANaM puvvaM carimabhaMge gahaNaM kareti, pacchA tatiyabhaMge / parakaDe tati "parA' gRhasthA, "kaDaM' tti niSThitA pakvA ityarthaH, tesiMgihatthANaM kaDA parakaDA, te diyA geNhaMti na rAtrAvityarthaH tattha pavvaM jaMbhattamIsovakkhaDaM taMgeNhaMti, pacchA amIsovakkhaDaM etesiM asatIe anuvakhaDiyaM picrimtiesubhNgesugennhNti| eesiMasatItejayaNA "mAsiyaTTANA yatti' - jANipiMDapatyAre uddisiyAdINi mAsalahuTThANANi tesu savvesu jahA lAbhaM jayaivvaM ghaDiyavvaM gRhItavyamityarthaH / "dukoDi"tti jaM puvvabhaNiyaM tasseyANiM kamapattassa atthaphAsaNA kajjati-jAhe mAsalahuNA visohi koDie na labbhati tAhe visohikoDIe ceva mAsaguruNA geNhaMti / jAhe tena vi na labmati tAhe avisohikoDIe mAsaguruNA geNhaMti evaM jayA savvANi mAsaguruThANANiatIto bhavati "tAhe mAsi ya" gAhA pacchaddhaM / tAhe mAsiyaTThANAo parato AdesAime hoti "AdesA" vikapA ityarthaH // "esaNamAdi"tti asyApyAdi zabdasya bhASyakAro vyAkhyAM karoti[bhA.435] AdiggahaNeNaM uggamo ya uppAdaNA ya ghitaaii| saMjogajA tu vaDhI, dugamAdI jAva bhiNNo u / ghU. puvvaddhaM kaMThaM / "saMjoga" tti asya vyAkhyA-saMjogajA u gAhApacchaddhaM gatArthaM / vizeSo vyAkhyAyate-vuDDI dugamAdi ttipaNageNasamANaMdasamAdI jAva bhiNNamAso tAva savvapadA cAreyavvA / evaMjAva vIsAbhiNNamAsoya caareyvyo|pcchaa eesiMceva tigasaMjogo daTThavo, tato pacchA caupaMcasaMjogo vi kAyavyo / "Adese caulahuTThANaM" tti asya vyAkhyA[bhA.436] iMdiya saliMga nAte, bhaNayA kammeNa paDhamabitiyANaM / bhoyaNa kamme bhayaNA, visohi koDItare duure|| cU. jAhe savvahA mAsaguruM atIto tAhe caulahuyaM aThANaM patto / tattha jAni piMDapatthAre uddesiyakiyagaDa-tItanimittaM kohAdisuyajAhe savvANi caulahugANiatIto tAhe ime AdesA bhvNtiiNdiettibetiNdiyaa-jaav-pNceNdiyaagheppNti| saliMgettirayaharaNa-muhapottiyA-paDiggahAdi dhAraNaMsaliMgaMbhaNNati / nAtetti kaM piya visae najaMti "samaNA bhagavaMto jahA maMsaMna khAyaMti", kamhiyipuNa "esa maMsabhakkhAbhakkhavicAra evanasthi" bhayaNaMti sevaNA / kamme tti ahAkammetyarthaH paDhamabitiyANaM tije puvvaM palaMbabhaMgAcauro raitA tesiM paDhamabitiyabhaMgANa ityarthaH / bhoyaNe tti addhANakappo rAtrIbhojanamityarthaH / kammeNa ahAkammeNa, bhayaNA sevaNA, visohi tti appaM duTuM, koDiriti aMsaH visuddhANa koDI "visohIkoDI" aptaradosaduSTA ityarthaH / itaraM nAmaahAkamma, dUre tti viprakRSTAdhvAnetyarthaH / esa gAhA akkhrttho|| idAniM etAse gAhAe atthapadehiM phuDataro atyo bhaNNati- "iMdiya-saliMgaNAe bhayaNA kammeNa" asya vyAkhyA-beiMdiyANaM pisiyaggahaNe caulahu bhavati, ahAkamme cauguru bhavati / Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 437] 135 ettha katareNa geNhau ? ato bhaNNati[bhA. 437] liMgeNa pisitagahaNe, nAte kammaM varaM na pisitaM tu / varamannAte pisitaM, na tu kammaMjIvaghAto tti / / cU. nAe tti jattha najaMti jahA - "ete samaNA maMsaM na khAyaMti" tattha saliMgeNa pisite gheppamANe uDDAho bhavati, ato varaM ahokammaM na pisiyaM tu / "varamaNNAe" pacchaddhaM, jattha puNa najaMti jahA - "ete maMsaM na khAyaMti vA" tattha varataraM pisiyaM pariNiTThiyaM, na ahAkammaM sajjo jIvopadha tatvAt / evaM pisiyaggahaNe diDhe puvvaM beiMdiyapisitaM ghetavvaM, tassAsati deiMdiyANa, evaM asatIte-jAva-paMcediyANa pisitaMtAva neyavvaM / ukkameNa puNa geNhaMtassa caulahuApacchittaM bhavati, te ya tavakAlavisesiyA / / "iMdiya saliMga nAte bhayaNA / paDamabititANaM" ti asya vyAkhyA-beiMdiyAyi pisitecaulahuaM, parittavaNassaikAiyassa paDhama-bititesubhaMgesu caulahuyaM ceva / ettha katameNa geNhau ? ato bhaNNati - [bhA. 438] evaM ciya pisiteNaM, palaMbabhaMgANa paDhamabitiyANaM / nisibhatteNa vi evaM, nAtAnAta bhave bhayaNA // cU. evaM ceva avaziSTAvadhAraNaM kajjati |jhaa pisiyakammANa gahaNaM diTuM taheva pisiyassa palaMbabhaMgANa ya paDhamaM-bitiyANaM daTTavvaM / ca saddo avadhAraNAvisesappadarisaNe / ko viseso ? bhaNNati, palaMbabhaMgesu puvvaM bitiyabhaMge geNhati pacchA paDhamabhaMge, jAhe paritteNa na labbhati tAhe anaMteNa, evaM cevaggahaNaM kareti / "iMdiyasaliMgaNAe bhayaNA - bhoyaNe" tti asya vyAkhyA - beiMdiyAipisiyaggahaNe caulahuyaM addhANakappabhoyaNe cauguruyaM, ettha katareNa ghettavvaM ? ato bhaNNati - nisibhatteNa vi evaM pacchaddhaM / jahA pisiyakammANa gahaNaM diDhaM evaM pisiya-nisibhattANa vi daTThavvamiti / nAtANAte bhave bhayaNA, gatArthaM evAyaM pAdastathApyucyate - jattha sAhU najaMti jahA "maMsaM na khAyaMti' tattha varaM addhANakappo, na pisiyaM, jattha puNo na najjati tattha varaM pisitaM, na nisibhattaM mUlaguNopaghAtatvAt gurutaraprAyazcittatvAt ca / "bhayaNA" sevaNA evaM kuryAdityarthaH / "iMdiya"tti artha-padaM vyaakhyaatN|| idAnaM "bhayaNA kammeNa paDhamabitiyANaM" asya vyAkhyA -kammassa ya palaMbabhaMgANa ya paDhama-bitiyANa bhayaNA kajati / ato bhaNNati -- [bhA. 439] emeva ya kammeNa vi, bhayaNA bhaMgANa paDhamabitiyANaM / emevAdesadugaM, bhaMgANaM rAttibhetteNaM / / cU. jahA pisiyakammAiyANa nAtANAtAdesadugeNa bhayaNA kayA evaM kammapalaMbabhaMgANa ya AdesadueNa bhayaNA kAyavvA / ke paNa te do AdesA ? bhaNNati - mUluttaraguNANupubvi pacchittANupubbi ya / uttaraguNovaghAyamaMgIkAUNa varaM ahAkammiyaM, na bitiyapaDhamabhaMgesu parittANaMtApalaMbA, muulgunnopghaattvaat|ah pacchittANupubvimaMgIkareUNato varataraMparittavaNassati bitiya-paDhamabhaMgA caulahugApattitvAt, na ya kammaM caugurugApattitvAt / aha parittavanassatilAbhAbhAve sAdhAraNaggahaNe prApte kiM kammaM geNhau ? kiM sAdhAraNavaNassatiM bitiya Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 nizItha-chedasUtram -1 paDhame-bhaMgehiM geNhau ? kammaM geNhau, uttaraguNopaghAtitvAt paropaghAtitvAcca, na sAdhAraNaM-dAvara-kalIsu bhaMgesu mUlaguNopaghAtitvAt svayaM sadyoghAtitvAcca / idAni paDhama-bitiyANaM bhaMgANaM bhoyaNassa bhayaNA bhaNNati - emevAdesadugaM pacchaddhaM / jahA kammapalaMbANa AdesadugaM, evaM palaMbarAtIbhoyaNANa ya AdesadugaM kAyavvaM / palaMbabhaMgesu caulahuyaM rAtIbhoyaNe cauguru, dovi ete mUlaguNopaghAyagA tahAvi varataraM addhANakappo paropaghAtatvAt, na ya laMbabhaMgA sajjaghAtatvAt / / __ "bhoyaNa kamme bhayaNA" asyavyAkhyA-ahAkammIecauguruM, rAtIbhoyaNe vicauguru, etthaM paNa egaM uttaraguNovaghAtiyaM egaM ca mUlaguNovaghAtiyaM, kayavaM seyataraM ? ato bhaNNati[bhA. 440] kammassa bhoyaNassa ya, kamma seyaM na bhoyaNaM raato| kaMmaM va sajjaghAto, na tu bhattaM to varaM bhattaM // cU. 'kammassa'tti ahAkammiyassa, 'bhoyaNassa' tti / rAtIbhoyaNaM addhANakappa tti vuttaM bhavati / doNha vi kammabhoyaNANa vijamANANaM kataraM bhoyavvaM ? bhaNNati-kamma seyaM, na bhoyaNaM rAto mUlaguNopaghAtitvAdityarthaH ahavAnyena prakAreNAbhidhIyate-kammaM pacchaddhaM / "kamma" miti ahAkammiyaM taM sadyajIvopaghAtitvAt, atyaMtaduSTaM, na u bhattaM ti "na' iti pratiSedhe, "bhattaM' ti rAtrIbhojanaM addhAnakappo, tusaddo avadhAraNe, kimavadhAyati? sajjajIvopaghAtakaMna bhavatItyetadavadhArayati / to iti tasmAtkAraNAt varaM pradhAnaM rAtrIbhojanaM naadhaakrmiketyrthH|| "visohikoDi"tti asya vyAkhyA kriyate - jai addhANakappo ahAkammiyo to varaM AdhAkammiyaM, na bhoyaNaM du-doSaduSTatvAt / aha addhANakappo visohikoDipaDuppaNNo to varaMsa eva, na kammaM sajjAdhAtitvAt / ahavA - addhANakappo sakRtaghAtitvAt varataro, na kamma tIkSNaghAtitvAt-ahavA-addhANakappocirakAlopaghAtitvAt varataraH, na sajjakAlopaghAtitvAt karma "itaraM dUre" tti asya vyAkhyA[bhA. 441] aha dUraM gaMtavvaM, to kammaM varataraM varataraM na nisibhattaM / abbhAse nisibhattaM, suddhamasuddhaM va na tu kammaM / cU. ahetyayamAnaMtaye vikalpevA draSTavyaH |duurmddhaannNgNtvvNtNmiduurmddhaannevrtNaadhaakmm na nisibhttN| kahaM puNaAdhAkammaMvarataraM nanisibhattaM? ato bhaNNati-dIhaddhANapaDivaNNayANa koi dANasaDDho bhaNeja "ahaM" bhe diNe diNe bhattaMdalayAmitaMbhoyavyaM, na yavattavyaMjaha "akappaM" tti |addhaannkppo asthi tti kAuM paDisiddhaM akappiyaMca paiTThAvitaM" |tto pacchA dIhaaddhANe paDivaNNayA addhANakappe niTTate kiM kareu ? ato bhaNNati "dIhamaddhANe gharaM AhAkammaM, na nisibhttN"| "abbhAse pacchaddhaM abbhAseabbhAsagamaNena dUramadhvAnetyarthaH, tattha varaMaddhANakappo so puNaaddhANakappo suddho asuddho vA, "suddho" bAtAlIsadosavajjito, "asuddho" annataradosajutto, na ya kammaM sjjjiivopghaattvaat| esevattho gAhAe paTTataro kajjati, jato bhaNNati[bhA. 442] jati viya visodhikoDI kammaM vA taM haveja jisibhattaM / varamabbhAsaM taM ciya na ya kmmmbhikkhjiivghaato|| cU. jai vi ya so addhANakappo visohikoDIe vA gahito-avisohikoDIe vA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [ bhA. 442 ] ahAkampAdi gahito tahA vi abbhAsagamaNe varaM so cciya na ya ahAkammiyaM, abhikkhajIvopaghAtitvAt // "esaNamAdI bhiNNe" tti jA esa gAhA vakkhANitA esa bhASyakArasatkA iyaM tu bhadrabAhusvAmikRtA gatArthA eva draSTavyA [bhA. 443 ] esaNamAdI ruddAdi, visodhI mUla iMdiyavighAe / parakaDadivase lahuo, tavvivarIe sayaMkaraNa / / cU. ahavA - puvvabhaNiyaM tu jaM bhaNNati tattha kAragagAhA / puvva bhaNio vi attho visesovalaMbhaNibhittaM bhaNNati "esaNamAdI ruddAi tti" gatArthe / visohi tti visohikoDI ya jahA gheppaMti tahAbhihitameva / mUle tti palaMbabhaMgA sUtitA jamhA te muulgunnovghaatii| iMdiyavighAte ti "iMdie" tti beiMdiyAdI, "vighAe" tti vinAso mAraNamityarthaH / beiMdiyAdINaM vighAte maMsaM bhavati / ahavA - 'iMdiyavibhAge' tti pADhaMtaraM, beiMdiyamaMsaM - jAva - paMceMdiyamaMsaM - esa vibhAgo / etesiM palaMbapoggalANaM kataraM zreyataraM ? uttaraM pUrvavat / parakaDadivase pacchaddhaM, "parA" gRhasthA, tehiM ruddAdigharesu "kaDaM'" svAbhiprAyeNa sthApitaM taM divasato geNhamANassa mAsalahuo bhavati / tavvivarIyaM nAma jadA parehiM na kataM tadA sataM karaNaM, "sayaMkaraNaM" nAma kArAvaNamityarthaH / evaM jattha anumatikAraNAvaNakaraNANi juJjaMti tattha tattha yojayitavyANItyarthaH // idAniM suddhAsuddhagahaNe palaMbAhAravihI bhaNNati [bhA. 444 ] 137 - avisuddha palabaM vA vIsuM geNhitare laddhe taM nisire / annehiM vA vi laddhe aNuvaTThAvitANa vA diMti // cU. avisuddhapalaMbA visuddhAlaMbA ya do vi jattha labdhaMti tattha "avisuddhA" vIsuM ghetavvA "itare" nAma visuddhapalaMbA tesu pajjatesu laddhesu taM nisireMti avisuddhapalaMbA parityajaMtyarthaH / annehiMpacchaddhaM, annaehiM sAhusaMghADaehiM uggamAdisuddhA pajjattA na laddhA annehiMya sAhusaMghADaehi suddhA appaNo pajjattiyA laddhA tato je uggamAdiasuddhA laddhA te aNavaTThAviyasAhUNa dijaMti, itare suddhANi bhuMjaMti // idAniM avisuddhaggahaNe jayaNaM paDuca lakkhaNaM bhaNNati - pacchittANupuvviM vA paDuca bhaNNati, mUluttaraguNANaM vA ke puvvaM paDiseviyavvA ? asya jJApanArthamidamucyate[bhA. 445] bAyAlIsaM dose hiyayapaDe sutakareNa viraettA / paNagAdI guru aMte puvvappatare bhayasu dose / / cU. solasa uggama dosA, solasa uppAyaNA dosA, dasa esaNA dosA, ete savve samuditA bAyAlIsaM bhavaMti / ete suyakaraNe "suyaM" zrutajJAnaM, "karo" hastaH, tena sutamateNa kareNa, hiyayapaDe viyaraittA hRdaya eva paTaH "hRdayapaTaH " viraettA patthArettA, kiM kAyavvaM ? bhaNNatijattha appataraM pAyacchittaM so puvvaM doso bhatiyavvo sevitavyetyarthaH / taM ca pacchittaM piMDapatthAre bhaNitaM '"paNagAdI caugurugabhaMte" tyarthaH / jati puNa etAe jayaNAe jayaMto divasato bhattapANa labhati tahe rAo vijayaNAe ghetavvaM / ajayaNAe geNhaMtassa imaM pacchittaM bhavati [bhA. 446 ] liMgeNa kAliyAe, mIsANaM kAliyAe guru liMge / suddhA diyA'liMge, alAbhae dosu vI taraNaM / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1 cU. 'liMgeNaM' ti saliMge, 'kAliyAte' rAtIte, jai geNahaMti caugurugaM / 'mIsANaM' ti agIyatthehiM mIsA jatA rAto saliMgeNa vA paraliMgeNa vA geNhaMti tato caugurugaM / suddhANaM ti "suddhA" gIyatthA eva kevalA, jatite diyA paraliMgeNa geNhati tato cauguru / alAbhae ti savvahA alabbhamANe, dosUvi tti phAsu-aphAsuyatte vA jahAlAbheNa appaNo gacchassa vA taraNaM kareti, "taraNaM" nAma nitthAraNaM // eseva gAhattha vyAkhyAyate 138 [bhA. 447] gihiNAta pisIya liMge, agItaNAtA nisiM tadubhae vI / aggItagihINAte, divasao gurugA tu paraliMge / / cU. "liMgeNa kAliyAe ''tti asya vyAkhyA - gihiNAdi tti jattha gihatthA jANaMti jahA sAhUNaM na vaTTati rAo bhujiuM tattha jati rAo saliMgeNa geNhaMti caugurugaM / pisitte tti jattha gihatthA jANaMti jahA sAhUNaM na vaTTati pisiyaM ghettuM bhuttuM ca tattha jai saliMgeNa geNhati caugurugaM . "mIsANaM kAligAe guru liMge" tti asya vyAkhyA - agIyaNAyA nisiM tadubhae vi "agItA" mRgA, tehiM nAtA jahA "etehiM eyaM bhattapANaM rAto gahitaM", tadubhaeNaM ti saliMgeNa vA paraliMgeNa vA, tahA vicauguruM / agIyattha pacchaddhaM, agIyatthasAhUhiM na taM, gihatthehiM vA nAtaM jahA etehiM paraliMgeNa gihitaM, tattha vicauguruM, divasato vi, kimaMga puNa rAto / ahavA "divasao" tti sUddhA gIyatthA jati divasao saliMgeNa labbhamANe paraliMgeNa geNhaMti to cauguruaM // pacchiddhaM bhaNitaM eyaM kaje ajayaNAkArissa bhaNiyaM / jato bhaNNati[bhA. 448 ] ajataNakArissevaM kajje paradavvaliMgakArissa / gurugA mUlamakajje, paraliMgaM sevamANassa // cU. ajayaNaM jo kareti so bhaNNati - "ajaNakArI" tassa ajayaNakArissa ajayaNAe paradavvaliMgaM kareMtassa caugurugA pacchittaM bhaNiyaM / jo puNa akAraNe paradavvaliMgaM sevati karotItyarthaH tassa mUlaM pacchittaM bhavati // [bhA. 449] etesiM asatIe tAe gahaNaM tamassatIe tu / liMgaduga nAtanAte gIyamagItehiM bhayaNA tu // [bhA. 450 ] ( dosa ) phAsugaparittamUle, divasato liMge visodhikoDI ya / sappaDivakkhA ete, netavvA AnupUbbIe // cU. phAsuyaM vavagayajIviyaM, parittaM saMkheyAsaMkheya - jIvaM, muletti mUlaguNA mUlapalaMbA vA, divasato tti udite jAva aNatyaMte, liMge tti saliMgeNa, visohikoDi tti appataradosA / sapaDivakkhA ya pacchaddaM kaMThaM / ete tti phAsugAdI padA saMbaMjjhati / phAsugeNa vA aphAsugeNa vA appaNo gacchassa vA taraNaM kareti / evaM paritteNa vA anaMteNa vA, mUlaguNAvarAha-paDisevaNAe uttaraguNAvarAhapaDisevaNAe vA / ahavA - mUlapalaMbesu vA agrapalaMbesuvA, divasato vA rAtIe vA, saliMgeNa vA paraliMgeNa vA, visohikoDIe vA avisohikoDIe vA, jahA tarati tathA karotItyarthaH / esa addhA asaMtharaNe gahaNajayaNA bhaNiyA / idAniM asaMtharaNe ceva samagajojaNA kaJjati addhANamasaMtharaNe, causu vi bhaMgesu hoi jayaNA tu / dosu agI jataNA, dosu tu sabbhAvaparikahaNA / / [bhA. 451] cU. addhANapaDivaNNA asaMtharamANA causu vi rAtIbhoyaNabhaMgesu jayaNaM kareti / kA puNa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 451] 139 jayaNA ? bhaNNati - puvvaM paDhamabhaMgeNa pacchA tatiyabhaMge, tato bIyabhaMge, tato carime / dosu tti paDhamatatiesubhaMgesu agIyatthAto jayaNA kajjati,jahA agIyattho na jANati tahA dhetavvaM / dosa tti bitiyacaramesu bhaMgesu agIyatthANaM sabbhAvo parikahijjati / 'parikahaNA' nAma pannavaNA, te agItA evaM pannavijaMti, jahA "appaM saMjamaMcaeuM bahutaro saMjamo gaheyavvo, jahA vaNioappaM daviNaM caiuM bahutaraM lAbhaM geNhati evaM tumaM pi karehiM / " bhaNiyaM c| ___ "savvattha saMjamaM saMjamAo appAmeva rkkhNto| __ muccati ativAtAo puNo visohI na tAviratI' / / bhaNNai ya jahA - "tumaM jIvaMto eyaM pacchitteNa visohehisi, annaM ca saMjamaM kAhi - si" / evaM ca pannaveuM so vi geNhAvijjati / addhANetti dAraMgatAM / iyANiM "dullabhe' tti dAraM[bhA. 452] dullabhadavve paDhamo, haveja bhaMgo pariNNacauro vi| ome vi asaMtharaNe, adha addhANe tahA cauro / / cU. dullabhadavvaM satapAkasahassapAgAdi vA trikaTukAdi vA taM ca patte kAraNe na labbhihiti tti kAuM anAgayaM ca ghettuM sArakkhaNA kAyavvA, pacchA samuppaNNe kAraNe taM diyA bhuMjati / esa ceva prAyaso paDhamabhaMgo dullabhadavve saMbhavatItyarthaH / dullabhe ttigayaM / idAni "uttama?" tti dAraMpariNNacaurovitti "pariNa" anasaNaM, taMmi anasaNe "cauro' virAtIbhoyaNabhaMgA samAhiheuM ghaDAveyavvA / uttamaDhe tti dAraM gayaM / idAni "ome"tti dAraM-ome vipaccaddhaM / "omaM" dubhikkhaM, taMmidubhikkhe asaMtharatA jahA addhANa paDivaNNA causu rAtIbhoyaNabhaMgesu gahaNaM kareMti tahA omaMmi vi / ome tti dAraM gataM // idAni "gacchAnukaMpayA" "suttatthavisArayAyarie" ete do vidArA jugavaM bhaNNaMti[bhA. 453] gacchAnukaMpaNaTThA, suttatthavisArae ya aayrie| tanusAhAraNaheuM, samAhiheuM tu cauro vi // cU. gaccho sabAlavuDDo, tassa aNukaMpaNaheDaM, suttaM ca attho ya "suttatthaM' taMmi suttatthe "visArato" vinizci jAnaketyarthaH tassa visArayAyarissa gacchassa vA tanusAhAraNaheuM, "tanU" sarIraM, "sAhAraNaM" nAma balAvaTuMbhakaraNaM, "heuM"kAraNaM, blaavssttNbhaarnnaayetyrthH| gaNassa vA Ayariyassa vA asamAdhAne samutpanne samAdhihauM, samAdhikAraNAya, cauro vi rAtIbhoyaNabhaMgA sevyA ityarthaH // kahaM puNa gacchassa Ayariyassa vA aTThAya caubhaMgasaMbhavo bhavati? bhaNNati - [bhA. 454] saMNihimAdI paDhamo, bitio avaraNhasaMkhaDIe u / ussUrabhikkhahiMDaNa, bhuMjaMtANeva atthmito|| ___ cU.sannihANaM sannihI, "saM' ityayamupasarga "nihIM" ThAvaNaM, sannihI, sA yauppaNNe kAraNe "taM kAraNaM sAdhayissatI' ti ThAvijjati / sAyaghRtAdikA, taM diyA dhettuM diyA yadAyavvaM - esa paDhamabhaMgo evaM saMbhavati / bitiyabhaMgo avaraNhasaMkhaDIe, jattha vA saMnivese ussUre bhikkhA ya AhiMDijjai tattha jAva bhuMjati tAva atyaMtaM, evaM bitiyabhaMgo-diyA gahiyaM rAto bhuttaM / / tatiyacarimabhaMgANaM puNa imo saMbhavo - Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 nizItha - chedasUtram -1 [bhA. 455 ] vaigAti bhikkhu bhAvita, saliMgeNaM tu tatiyao bhaMgo / carimo tu nisi valIe, diya pesaNa ratti bhoyisu vA / / cU. vatitA goulaM, "Adi" ggahaNAto annattha vA jattha anudie Adicce velA bhavati, sAvaiyA bhikkhUhaM aruNodae bhikkhaggahaNeNa bhAvitA to saliMgeNa ceva geNhati, itarahA paraliMgeNa vi, pacchA udite Adicce bhuMjati / esa etito bhaMgo / cautthabhaMgo nisi rAtI, bali asivAdippasamaNanimittaM kUro kajjati, sA balI jattha rAo kajjati tattha rAto ceva ghettuM aNahiyAsA viNassaNabhayA vA rAto ceva bhuMjaMti, "nisi balIe" vA balA bhuMjAvijjaMti raNNA / esa carimabhaMgo ahavA - esa carimabhaMgo annahA bhaNNati - diyA pesaNa tti AgADhakAraNe AyarieNa koti sAhU pesio, so divasabhukkhito rAto paccAgao, tAhe aNahiyAsassa jANi rAtIe bhuMjaMti kulANi tesu dhettuM rAto ceva dijjati / "vA" vikalpe, divA bhojakuleSvapi dIyate ityarthaH / ahavA rattibhojisu vatti jattha jaNavato rAo bhuMjati, jahA uttarAvahe, tattha sAhavo kAraNaTThitA carimabhaMgaM saphalAM kareMti / gayA rAtIbhoyaNassa kappiyA paDisevaNA, gayA rAibhoyaNa paDisevaNA / / gatA ya mUlaguNa- paDisevaNA iti // idAniM uttaraguNapaDi sevaNA bhaNNati - te uttaraguNA piMDavisohAdao anegavihA / tattha piMDe tAva dappiyaM ca paDisevaNaM bhaNNati / tattha dappiyA imehiM dArehiM anugaMtavvA - [bhA. 456 ] piMDe uggama uppAdaNesaNa saMjoyaNA pamANe ya / iMgala dhUma kAraNa, aTThavihA piMDanijuttI // cU. etIe gAhAe vakkhANAtIdesanimittaM bhaNNati - [bhA. 457] piMDassa parUvaNatA pacchittaM caiva jattha jaM hoti / AhArovadhisejjA, ekvekveaTTha ThANAI // cU. piMDassa parUvaNA asesA jahA "piMDanijuttIe" tahA kAyavvA / pacchittaM ca jattha jattha avarAhe jaM taM jahA kappapeDhiyAe vakkhamANaM tahA daTThavvaM / AhAro tti esa AhArapiMDo evaM ahiM dArehaM vakkhANito / evaM uvahIe sejjAte ta ekkekke aTTha uggamAdidArA daTThavvA / [uvahIe] - "uggama uppAyaNa, esaNA ya saMjoyaNA pamANe ya / iMgAla dhUma kAraNa aTThavihA uvahinijuttI // " [sejjAe] - "uggama uppAyaNa, esaNe ya saMjoyaNA pamANe ya / iMgAla- dhUma - kAraNa aTThavihA se nijuttI // " esa dappiyA paDi sevaNA gatA / idAniM kappiyA bhaNNati[bhA. 458] asive omodarie, rAyaduTTe bhaye ya gelaNNe / addhANaroghae vA, kappiyA tIsu vI jataNA // cU. asivaM uddAiyAe abhidadutaM duomaM dubbhikkhaM, rAyA vA paduTTho, bohigAdibhaeNa vA naTThA, gilANassa vA, addhANapaDivaNNagA vA, nagarAdiuvarohe vA TThitA / tIsuvi tti AhArauvahi-sejjAsu jayaNA iti panagahANIe - jAva - caugurueNa vi geNhamANANA kappiyA paDisevaNA bhavatItyarthaH // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 458] 141 codagAha - "mUlaguNauttaraguNesu puvvaM paDiseho bhaNito tato pacchA kAraNe paDisehasseva aNuNNA bhaNitA / to jA sA aNuNNA kimegaMteNa sevaNijjA uta ne ti" ? |aayriyaah[bhaa. 459] kAraNapaDisevA vi ya, sAvajA nicchae akaraNijjA / bahuso vicAraittA, adhAraNijjesu atthesu|| cU. kAraNaM asivAdI tammi asivAdikAraNe patte jA "kAraNapaDisevA" sA sAvajjA, "sAvajA" nAmabaMdhAtmikA sA niccaeNaakaraNijjA, "nicchao" nAma paramArthaH, paramatthao akaraNIyA sA, avizabdAt kimaMga puNa akAraNapaDisevA / evaM AyariemAbhihie codagAha - "jai sA aNuNNA paDisevA nicchaeNa akaraNijjA to tIe aNuNNaM prati nairarthakyaM prApnoti" ___AcAryAha - na nairarthakyaM / kahaM ? bhaNNati - bahuso pacchaddhaM / "bahuso" anegaso, viyAraittA viyAreUNa akartavyA ye'rthA te avahAraNIyA asivAdikAraNesu uppannesu jai annonatthinANAtisaMghaNovAoto, viyAreUNaappabahuttaM adhAraNijjesuatthesupravarttivyamityarthaH ahavA- dhArijaMtIti dhAraNijjA / ke te? bhaNNaMti, atha athA, te ya nANadaMsaNacarittA, tesu avadhAraNijjesu pattesuMalpabahuttaM bahuso vicAraitA pravartitavyamityarthaH / / punarapyAha codaka - "nanu kappiyA paDisevaM aNaNNAyaM asevaMtassa ANAbhaMgo bhavati?" AcAryAha[bhA. 460] jati viya samaNunnAtA, taha vi ya doso na vajjaNe diTTho / daDhadhammatA hu evaM, nAbhikkhaniseva-niddayatA / / cU. jai viakappiyapaDisevaNAaNuNNAtAtahA vivajaNe ANAbhaMgadoso nabhavatItyarthaH aNuNNAyaMpi apaDisevaMtasyaayaMcAnyo guNo "daDhadhammayA" pacchaddhaM / nayaabhikkhanisevadosA bhavati, na ya jIvesu niddayA bhavati / tamhA kappiyapaDisevA vi sahasAdeva no paDisevejjA // sA puNa katamesu paDiseviyatthesu kappiyA paDisevaNA bhavati? bhaNNati[bhA. 461] je sutte avarAhA, paDikuTThA ohao ya suttatthe / kappaMti kappiyapade, mUlaguNe uttaraguNe y|| cU. "je sutte avarAhA paDikuTThA" asya vyAkhyA[bhA. 462] hatthAdivAtaNataM, suttaM oho tu peDhiyA hoti / vidhisuttaM vA oho, jaMvA ohe samotarati / cU. "je bhikkhuhatthakabhmaM kareti kareMtavA sAtijjati", eyaM hatthakammasuttaM bhnnnnti| eyaM suttaM AdikAuMjAva egUNavIsaimassa aMte vAyaNAsuttaM / etesu suttesujaM paDisiddhaM / "ohato suttatthe" tti asya vyAkhyA - oho tu peDhiyA hoti, oho nisIhapeDhiyA, tattha je gAhAsuteNa vAattheNavAatthA paDisevitA |ahvaa-vihisuttNvaa suttaMbhaNNati,taMca sAmAtiyAdividhisuttaM bhaNNati, tattha je atthA paDisiddhA / ahavA - jaMvA ohe samoyarai tti so oho bhaNNatiussago oho tti vuttaM bhvti|ttth savvaM kAliyasuttaMoyarati |tN savvaM oho bhaNNati / eyaMmi ohe je atthA sutteNa vA attheNa vA "paDikuTThA" nivAriyA ityarthaH, te "kappaMti" kappiyAe, te avavAyapadetyarthaH / je te kappaMti avavAyapadeNa te "mUlaguNA vA uttaraguNA vA" dappa-kappa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 nizItha - chedasUtram - 1 paDisevANaM samAsao vakkhANaM bhaNiyaM / / idAniM sabheyA bhaNNaMti [ bhA. 463 ] dappa - akappa - nirAlaMba-ciyatto appasattha- vIsatthe / apariccha akaDayogI aNANutAvI ya nissaMke / / cU. tattha dappo tAva bhaNAmi evaM gAhA samoyArijati - ahavA anyena prakAreNAvatAraH / dappiyA kappiyA paDisevaNA bhaNitA / ahavA - anyena prakAreNa dappakappapaDisevANaM vibhAgo bhaNNati - "dappa akappa" dAragAhA, dasa dArA / dappe tti asya vyAkhyAvAyAmavaggaNAdI, nikkAraNadhAvaNaM tu dappo tu / kAyApariNayagahaNaM akappo jaM vA agIteNaM / / [bhA. 464 ] cU. vAyAmo jahA laguDibhamADaNaM, uvalayakaDuNaM, vaggaNaM mallavat / "Adi'" saddagrahaNA bAhujuddhakaraNaM cIvaraDevaNaM vA dhAvaNaM khaDDayappavANaM / dappo gato / akappo tti dAraM / '"kAyA" pacchaddhaM, kAya tti puDhavAdI, tesi apariNayANaM gahaNaM kareti, tehiM vA kAhiM hatthamattAdI saMsaTTA, tehi ya hatthamattehiM apariNaehi bhikkhaM geNhati, jahA "udaullA, sasaNiddhA, sasarakkhe" tyAdi, esa akappo bhaNNati / jaM vA agIyattheNa AhAra - uvahi- sejAdI uppAdiyaM taM paribhuMjaMtassa akappo bhavati / akappo gao / / nirAlaMbaNe tti asya vyAkhyA - sAlaMbasevAparijJAne sati nirAlaMbasevanAvabodho bhavatIti kRtvA sAlaMbasevA pUrvaM vyAkhyAyate - [bhA. 465 ] saMsAragaDapaDito, nANAdavalaMbituM samAruhati / mokkhataDaM jagha puriso, vallivitANeNa visamA u / / cU. saMsAro caugatioSa gaDDa khaDDA, davve agaDAdi, bhAve saMsAra eva gaDDA saMsAragaDDA, tApaDito nANAta avalaMbiuM samuttarati / "Adi" ggahaNAto dNsnncrittaa| samAruhati taDa uttaranItyarthaH / mokkho tti kRtsnakarmmakSayAt mokSaH / taDaM tIraM / jahA jeNappagAreNa, valli ti kausaMbavallimAdI, viyANaM nAmaM anegANaM saMghAto / ahavA - vallireva viyANaM vitaNNata iti viyANaM, tena vallivitANeNa jahA puriso visamAto samuttarati tahA nANAdiyA saMsAragaDDAto mokSataDaM uttaratItyarthaH // tAni nANAdIni avalaMbiuM akappiyaM paDisevati / jato bhaNNati [bhA. 466 ] nANAdI parivuDDI na bhavissati me asevate bitiyaM / tesiM pasaMghaNaTThA sAlaMbanisevaNA esA // " nANadaMsaNacarittANa "vuDDI" phAtI na bhavissati me, to tesiM nANAdINa saMghaNaTThAte, "saMghaNA" nAma grahaNaM guNanaM ato'sevanAdityarthaH, "bititaM" avavAtapadaM, taM sevati esA sAlaMbasevanA bhavatItyarthaH / / imA nirAlaMbaNa [bhA. 467 ] nikkAraNapaDisevA, apasatthAlaMbaNA ya jA sevA / amugeNa vi AyariyaM, ko doso vA nirAlaMbA // cU. akAraNe ceva paDisevati, esA nirAlaMbA / appasatthaM vA AlaMbaNaM kAuM paDisevati, esA divi nirAlaMbA / kiM puNa taM appasatthaM AlaMbanaM ? bhaNNati - "amugeNa vi AyariyaM" ahaM Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 467/ 143 AyarAmi, ko doso vA iti bhaNiUNa Asevati, jahA gaMDaM pilAgaM vA paripellejA muhattagaM, evaM viNNavaNitthIsu doso tattha kato siyA, evamAdiyA nirAlaMbasevAdityarthaH / nirAlaMbaNe tti gataM / / idAni ciyatte tti dAraM[bhA. 468] jaMsevitaM tu bitiyaM gelaNNAisu asaMtharaMteNaM / haTTho vi puNotaM, ciya ciyattakicco nisevNto|| cU. jaM bitiyapadeNa avavAyapadeNa nisevitaM gilANAdikAraNeNa asaMthare vA, puNo taM ceva haTTho samattho vi houM nisevaMto ciyattakicco bhavati / "kiccaM" karaNijjaM, tyaktaM kRtyaM yena sa bhavati tyaktakRtyaH- tyaktacAritretyarthaH / ciyatte tti gataM // idAni appasatthe tti dAraM- appasatthabhAveNa paDisevati tti vuttaM bhavati / jahA - [bhA.469] balavaNNarUvahetuM phAsuyabhoI vi hoi appasattho / kiM puNa jo avisuddhaM nisevate vaNNamAdaTThA / cU. "balaM" mama bhavissati tti maMsarasamAdiAhAre tti, sarIssa vA "vaNNo' bhavissati tti ghRtAtipANaM kareti, balavaNNehiM "rUvaM" bhavatI ti etAnyeva AhArayati, "heuM" kAraNaM, "phAsugaM' gayajIviyaM, "avi" atthasaMbhAvaNe, kiM saMbhAvayati? "eso vi tAva phAsuga-bhotI appasatthapaDisevI bhavati, "kiM puNa' pacchaddhaM? avisuddhaM AhAkammAdI, "vaNNo' "Adi" gahaNA rUvabalA gheppaMti / appasatthe tti gataM / idAni vIsatthae tti dAraM[bhA. 470] sevaMto tu akiJcaM loe louttaraMmi vi viruddhaM / parapakkhe sapakkhe vA vIsatthA sevagamalajje / / cU.sevaMtopratisevaMto, akiccaM paannaadivaayaadi|ahvaa-akinycNloalouttrviruddhN, taM paDisevaMto sapakkhaparapakkhAto na lajjati / sapakkho" sAvagAdI, "parapakkho" mithyAdRSTayaH esA vIsatthA sevaNA ityarthaH / vIsatthe tti gataM / idAni aparicchiya tti dAraM[bhA.471] aparikkhiumAyavae nisevamANo tu hoti aparicchaM / tiguNaM jogamakAtuM bitiyAsevI akddjogii| cU. "aparikkhiu" puvvaddhaM / aparikkhiuM anAlocya, "Ayo' lAbhaH prAptirityarthaH, "vyayo" labdhasya pranAzaH, te ya Ayavyaye anAlocitaM paDisevamANassa aparikkha paDisevaNA bhavatItyarthaH / apariccha tti dAraM gataM / ___akaDajogattidAraM- "tiguNaM" pacchaddhaM / tittisaMkhA, tinni guNIotiguNaM, asaMtharAtIsu tinnivArA esaNiyaMannesiuMjatAtatiyavArAevina labmati tadA cautthaparivADIe anesaNiyaM ghetavvaM / evaM tiguNaM jogamakAUNa, "jogo' vyApAraH, bitiyavArAe ceva anesaNIyaM geNhati jo so akaDajogI bhaNNati / akaDajogi tti gataM / / anANutAvitti dAraM[bhA. 472] bitiyapade jo tu paraM, tAvettA nANutappate pcchaa| so hoti ananutAvI, kiM puNa dappeNa sevettaa|| cU. "bitiyaM' avavAtapadaM tena avavAtapadeNa "jo' sAhU "parA puDhavikAyA te jo saMghaTTaNaparitAvaNauddavaNeNa vA tAvaNaM karettA pacchA nANutappati, jahA "hAduTThakayaM kAragagAhA" Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 nizItha-chedasUtram --- so hoti ananutAvI apaccha tAvItyarthaH / kAraNe bitiyapadeNa jayaNAe paDiseviUNa apacchAtAviNo ananutAvI paDisevA bhavati kiM puNa jo dappeNa paDisevitA nANutappatetyarthaH / aNanutAvitti gataM / / nissaMkke tti dAraM - saMkaNaM saMkA, anirapekSAvyavasAyetyarthaH / niggayasako nissaMko nirapekSetyarthaH / sA ya nissaMkA duvihA[bhA. 473] karaNe bhae ya saMkA, karaNe kuvvaM na saMkai kato vi / ihalogassa na bhAyai, paraloe vA bhae esaa|| cU.karaNaMkriyA,taM kareMto nissaMko, bhayaMnAmaapAyodvegitvaM, "saMka' tti, iha chaMdobhaMgabhayA nigAralovo draSTavyaH / karaNaNissaMkatAe vakkhANaM kareti "karaNe kuvvaM na saMkati kuto'' tti kuto vi na kasyacidAzaMketetyarthaH / bhayaNissaMkAe vakkhANaM kareti "ihalogassa" paccha / bhae esa tti esA bhae nissaMkatA ityarthaH / sesaM kNtthN|| idAni etAsu dasasu vi asuddhapaDisevaNAsu pacchittaM bhaNNati[bhA.474] mUlaM dasasu asuddhesu jANa sodhiM ca dasasu suddhesu| suddhamasuddhavaikare paNNaTThavita anntre|| cU. dasasuasuddhesu tti dasasu vietesudappAdiesuamuddapadesu mUlaM bhavatItyarthaH / ahavA - "mUlaM dasasu", dasasu dappAdisu mUlaM dappAdisu mUlaM bhavatItyarthaH / "asuddhesu tti etesu dasasu asuddhapadesu paDisevijamANesu cAritrasamuddhaM bhavatItyarthaH / etesu ceva dasasu dappAdisu suddhesu cAritravizuddhiMjAnIhi |khN puNareSAMsuddhAsuddhaM bhavati? ucyate- vartamAnAvartamAnayorityarthaH, "suddhasamuddha vatikare" tti kiMci suddhaM kiM ci samuddhaM, tesiM suddhAsuddhANaM melao "vatikaro" bhnnnnti|| ettha vakkhANa gAhA - [bhA.475] sAlaMbo sAvajjaM, nisevate nANutappate pcchaa| jaMvA pamAdasahio, esA mIsA tu paDisevA // cU. nANAdiyaM AlaMbaNaMavalaMbaNANo sAlaMbo bhnnnnti|tNpstthmaalNbnnN AlaMbiUNa sAvajaM niseviUNa nANutappati pacchA, sAlaMbaM padaM suddhaM sAlaMbitvAt, anAnutAvI padaM asuddha apazcAttApatvAt / evaM annANa vi padANaM suddhAsuddheNa mIsA paDisevA bhavatItyarthaH / jaM vA annatarapamAeNa paDisevitaM taM pacchANutAvajuttassa asuddhasuddhaM bhavati esA mIsA paDisevA bhvtiityrthH|| etAe mIsAe paDisevaNAekA arovaNA? bhaNNati-paNNaTThaviU u annatare "paNNa tti" vA "paNNavaNa"tti "parUvaNa"tti vA "viNNavaNa"ttivAegahu~, "aTTo" nAmamIsiyAe paDisevaNAepacchittaM, "vidU" nAma jJAnI, "annatare"ttimIsapaDisevaNAvikappe mIsapaDisevanAe je vid te pAyacchittaM pruuvyNtiityrthH|| athavA dasaha vipadANa imaM pacchittaM[bhA. 476] dappeNa hoti lahuyA sesA kAhaM ti pariNate lhuo| tabbhAvapariNato puNa jaM sevati taM samAvajje // cU. dappeNa dhAvaNAdI karemi ttipariNae caulahugA bhavaMti / sesA akappAdiyA gheppaMti, te karemi tti pariNate mAsalahu bhavati / etaM pariNAmanipphaNNaM / jatA puNa tabbhAvapariNao Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 476 ] 145 bhavati, tasya bhAvastadabhAvaH dappAdiyANa appaNNo svarUpe pravarttanamityarthaH / "puna" vizeSaNe, pUrvAbhahitaprAyazcittatvAt ayaM vizeSaH / AyasaMjamapavayaNavirAhaNANipphaNNaM pacchittaM daTThavvamiti // ahavA mIsA paDisevaNA imA dasavihA bhaNNati - dappamAdANAbhogA Ature AvatIsu ya / titiNe saharasakkAre bhayappadosA ya vImaMsA // dappapamAdANAbhogA sahasakkAro ya puvva bhaNitA u / sesANaM chaNhaM pI imA vibhAsa tu viNNeyA // [bhA. 477] [ bhA. 478 ] cU. dappo pamAdo anAbhogo sahassakAro ya ete taheva AdIe puvvaM 'vaNNiyA" bhaNiyA / to sesANaM vibhAsA arthakathanaM / / Ature tti asya vyAkhyA [bhA. 479] paDhama-bitiyaduto vA vAdhito vA jaM seve AturA esA / davvAdialaMbhe puNa, cauvidhA AvatI hoti // cU. puvvaddhaM / paDhamo khuhAparisaho bitio pivAsAparisaho, bAdhito jara-sAsAdiNA / ettha jayaNAe paDisevamANassa suddhA paDisevaNA / ajayaNAe tanniSphaNNaM pacchittaM bhavati / "AvatIsuya" asya vyAkhyA "davvAdi" pacchaddhaM / davvAdi "Adi" saddAto khettakAlabhAvA gheppNti| davvato phAsugaM davvaM na labbhati, khettao addhANa- paDivaNNatANa AvatI, kAlato dubbhikkhAdisu AvatI, bhAvato puNo gilANassa AvatI / ettha jeNa eyAe cauvvihAe AvatIe paDisevati tena esA suddhA paDisevaNA, ajayaNAe puNa tannipphaNNaM ti / " AvaIsu" tti dAraM gataM / "tiMtiNe" tti asya vyAkhyA [bhA. 480 ] davve ya bhAva tiMtiNa, bhayamabhiyogeNa sIhamAdI vA / kohAdI tu padoso, vImaMsA sehamAdINaM // khU. pAto tiMtiNo duviho - davve bhAva ya / davve teMbaruyaM dAruyaM aggimAhiyaM tiDitiDe tti, bhAve AhArAtisu alabbhamANesu tiDitiDe tti, asarise vA davve laddhe tiDitiDe tti / tiMtiNiyattaM dappeNa karemANassa pacchittaM, kAraNe vaiyAisu suddho / tiMtiNe tti gataM / "bhae "tti asya vyAkhyA - bhayamabhiyogeNa sIhamAdI vA dvitIyapAdaH / "abhiyogo" nAma keNai rAyAdiNA abhiutto paMthaM daMsehi, tadabhayA darzayati / sIhabhayAdvA vRkSamArUDha, ettha suddho / aNANutApitteNa pacchittaM bhavati / "padosA" ya tti asya vyAkhyA - kohAdI u padoso tRtIyaH pAdaH / kohAdieNa kasAeNa padoseNa paDisevamANassa asuddho bhavati / mUlaM se pacchittaM kasAyanipphaNNaM vA / padose tti gattaM "vImaMse" tti asya vyAkhyA- vImaMsA sehamAdINaM ti caturtha pAdaH / vImaMsA parIkSA / sehaM parikkhamANeNa saccittagamaNAdikiriyA kayA hoja, kiM saddahati na saddahati tti suddho // ahavA ime mIsiyapaDisevaNappagArA [bhA. 481] desaccAi savvaccAI, duvidhA paDisevaNA muNeyavvA / anuvIyi ananuvItI, saI ca dukkhutta bahuso vA // cU. cArittassa detaM cayati tti desaccAtI, savvaM cayati tti savvaccAtI esA duvihA paDisevaNA 15 10 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 nizItha-chedasUtram -1samAseNa nAyavvA / anuvIti ciMteUNa guNadosa sevati, ananuvItti sahasAdeva paDisevati / sati tti egasi, dukkhutto do vArA, bahuso triprabhRtibahutvaM / / "desaccAi" tti asya vyAkhyA - [bhA. 482] jeNa na pAvati mUlaM nANAdINaM va jahiM dharati kiMci / uttaraguNasevA vA desaccAetarA savvA // cU. jeNa avarAheNa paDiseviteNa "mUlaM" pacchittaM na pAvati sA desaccAgI paDisevaNA / jeNavAavarAheNa paDiseviteNa nANa-dasaNa-carittANa kiMcidharati sA videsaccAgI paDisevaNA uttaraguNapaDisevA vA desaccAgI paDisevaNA / itarA savva tti "itarA" nAma jAe mUlaM pAvati, nANAdINaM vA na kiMciMdharati, mUlaguNapaDisevA vA, esA savvaccAgI paDisevaNA bhvtiityrthH|| ananuviya tti sasya vyAkhyA[bhA. 483] jA tu akAraNasevA sA savvA ananuvIyito hoti| anuvIyI puNa niyamA appajjhe kAraNA sevA / / cU. puvvaddhaM / jA akAraNato paDisevA guNadose aciMteUNa sA aNaNusotI paDisevA, ppamANato ekkasi do tinni vA provaapddisevti| "aNuvIti"tti asyavyAkhyA-aNuvItI puNa pacchaddhaM / asivAdI kAraNe, AtmavazaH aparAyattetyarthaH, so puNa guNadose viciMtiUNa jaM jayaNAepaDisevati esa se aNuvItIpaDisevaNA bhavatItyarthaH / bhaNiyA mIsiyA pddisevnnaa|| idAnaM kappiyA paDisevaNAe bheyA bhaNNaMti[bhA. 484] daMsaNa-nANa-caritte tava-pavayaNa-samiti-guttihetuM vA / sAdhammiyavacchalleNa vA vi kulato gnnssev|| [bhA.485] saMghassAyariyassa ya asahussa gilANa-bAla-vuDDassa. udyggi-cor-saavy-bhy-kNtaaraavtiivsnne|| cU. daMsaNa-nANa-caraNA tinni vi egagAhAe vakkhANeti[bhA. 486] daMsaNapabhAvagANaM saTThANaTThAe sevatI jNtu| nANe suttatthANaM caraNesaNaitthidosA vaa|| cU. dasaNapabhAvagANi satyANi siddhiviNiMcchiya-sammatimAdigeNhaMto asaMtharamANo jaM akappiyaM usevati / jayaNAe tattha so suddho apAyacchittI bhavatItyarthaH / nANe tti nANanimittaM suttaM atthaM vA geNhamANo tattha vi akappiyaM asaMthare paDisevaMto suddho / caraNe tti jattha khette esaNAdosAitthidosA vA tatokhettAto cAritrArthinA nirgatavyaM tato niggacchamANojaM akappiyaM paDisevati jayaNAte tattha suddho / tava-pavayaNe do vi dArA egagAhAe vakkhANeti[mA. 487] nehAti evaM kAhaM, kate vikiTTe va laaytrnnaadii| abhivAdaNA di pavayaNe, vihussa viuvvaNA ceva / / cU. tavaM kAhAmi tti ghRtAdi nehaM nivejjA / kate vA vikiTThatave pAraNae lAyataraNAdI piejja "lAyA' nAma vIhiyAtimiuM bhaTThe bhujjittA tANa taMduleMsu pejA kajjati, taM lAyataraNaM bhaNNati, taM vikiTThatavapAraNAe AhAkammiyaM piejjA / annena dosINa davvAdiNA rogo bhavejja Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 487] 147 AdiggahaNAto AmalagasarkarAdayo gRhyate / jayaNAe suddho / pavayaNe tti asya vyAkhyA - "abhivAdaNa' pacchaddhaM / pavayaNaTThatAe kiMci paDisevaMto suddho, jahA-kotirAyA bhaNNeja -jahA "dhijjAtiyANaM abhivAtaNaM kareha" "Adi" ggahaNAto "ato vA me visayAo niih"| ettha pavayaNahiyaTTayAepaDisevaMto suddho|jhaa viNhuanagAro, tena rusieNa lakkhajoyaNappamANaM vigurubviyaM rUvaM, lavaNo kila AloDio caraNeNa tena / ____ ahavAjahAegeNa rAtiNA sAdhavobhaNitA "dhijjAiyANapAdesupaDaha" |soyanustttthihiN na haati| tAhe saMghasamavAto kto| tattha bhaNiyaM "jassa kAti pavayaNubbhAvaNasattI asthi sotaM sAvajaM vA asAvajjaM vA pauMjau / " tattha egeNa sAhuNA bhaNiyaM- "ahaM payuMjAmi" |gto saMgho rAtiNo samIvaM, bhaNioya rAyA "jesiM dhijjAiyANaMamhehiM pAesupaDiyavvaM tesiM samavAtaM dehi tesiM sayarAhaM amhe pAyesu paDAmo, no ya egegassa" / tena rannA tahA kayaM / saMgho egapAse hito so ya atisayasAhU kaNavIralayaM gaheUNa abhimaMteUNa ya tesiM dhijjAiyANaM suhAsaNatthANaM taM kaNavIralayaM cuDalayaM va cuDalivaMdanAgAreNa bhmaaddeti| takkhANAdeva tesiM savvesiM dhijjAtiyANaM sirANi nivaDiyANi / tato sAhU ruTTho rAyANaM bhaNati "bho durAtman ! jati na hAsi to evaM te savalavAhaNaM cuNNemi" / so rAyA bhIto saMghassa pAesupaDito uvasaMtoya / anne bhaNaMti - jahA sovi rAyA tattheva cuNNato / evaM pavayaNatthe paDisevaMto visuddho / / samiti tti asya vyAkhyA - [bhA. 488] iriyaM na soghayissaM, cakkhunimitta kiriyA tu iriyaae| khittA bitiya tatiyA, kappeNa va'Nesi sNkaae| ghU. vikalacakkhU iriyaM na sohessAmIti kAuM cakkhunimittaM kiriyaM karejA / "kri yA" nAma vaidyopadezAt auSadhapAnamityarthaH / esa paDisevanAiriyAsamitinimittaM / khittacittAdio houM bitiyAe bhAsAsamitie asamito tappasamaTThatAe kiMci osahapANaM paDisevejja / tatiya tiesaNasamititAe anesaNijjaM paDisevena, addhANa-paDivaNNovAaddhANakappaMvA paDisevejja, esaNAdosesu vA dasasu saMkAdiesu geNhejA // [bhA. 489] AdAne calahattho paMcamie kAdi vacca bhomAdI / vigaDAi maNaagutte vai kAe khittdittaadii|| cU. AdAne tti AyANanikkhevasamitI gahitA, tAe calahattho houM kiMci paDisevejja / calahattho nAma kaMpaNavAuNA gahito / so aNNato pamajjati annato nikkhevaM kareti / esA paDisevaNA tappasamaTThA vA osahaM karejja / paMcamie ti pariTThAvaNAsamitI gahitA, tAe kiMci kAtiyAbhUmIe vaccamANovirAheja, "Adi" ggahaNAtosaNNAbhUmIe vA saMThavijaMtIe / "guttiheuM va"tti asya vyAkhyA-vigaDAipacchaddhaM / "vigaDaM" majjaM, kAraNepaDiseviyaM, tena paDisevieNa maNasA agutto bhavejja / vAyAe vA agutto haveja / kAyaguttie vA agutto khittacittAdiyA haveja "sAhammivacchallAiANa bAla-vuDDapajjavasANANa chaNhaM dArANaM egagAhAe vakkhANaM kreti| [bhA. 490] vacchalle asitamuMDo, abhicArunimittamAdi kajjesu / Ayariya'sahugilANe, jeNa samAdhI juyalae y|| AvAsa Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizIdha-chedasUtram -1 cU. sAhammiyavacchallayaM paDucca kiMci akappaM paDisevejja, jahA ajjavairasAmiNA asiyamuMDo nitthArito / tattha kiM akappiyaM ? bhaNNati - "tahevAsaMjataM dhIro" silogo kaMThaH / kajesu tti kula- gaNasaMghakajjesu samuppaNNesu abhicArakaM kAyavvaM, "abhicArakaM" nAma vasIkaraNaM uccATaNaM vA ranno vasIkaraNaM maMteNa homaM kAyavvaM, nimittamAdINi vA pauttavvANi, "Adi" gahaNAto cuNajogA / Ayiyassa asahiSNorgilANassa ya jeNa samAdhI tatkarttavyamiti vAkyazeSaH / juvalaM nAma bAlavuDhA, tANa vi jeNa samAdhI tatkartavyamiti // 148 sIso pucchati - "ko asahU ! kIsa vA juvalaM paDisiddhaM dikkhiyaM ? tesiM vA jeNa samAhI taM kA jayaNA ghettuM daayvvmiti"| Ayario bhaNNati [bhA. 491] nivadikkhitAdi asahU juvalaM puNa kajjadikkhitaM hojja / paNagAdI puNa jataNA pAuggaTThAe savvesiM // / cU. nivo rAyA, "Adi" saddAto juvarAya - seTThi - amaca - purohiyAya, ete asahU purisA bhaNNaMti / te kIsa asahU ? bhaNNai - aMta-paMtAdIhiM abhAvitatvAt / juvalaM bAla- buDDhA, te ya kAraNe dikkhiyA hojjA, jahA vairasAmI, ajjarakkhiyapiyA ya / jeNa tesiM samAdhI bhavati taM paNagAdiyAe jayaNAe ghetavvaM / "prAyogyaM" nAma samAdhikArakaM dravyaM / "savvesi" tti AyariyaasahUgilANa - bAla - vuDDANaM ti bhaNiyaM bhavati / jayaNAe alabbhamaNe pacchA - jAva - AhAkammeNa vi samAdhAnaM kartavyamiti / idAniM udagAdINa vasaNapajjavasANANaM aTThaNhaM dArANaM egagAhAe vakkhANaM kareti - [bhA. 492] udaga - ggi-tena - sAvayabhaesu thaMbhaNi valANa rukkhaM vA / kaMtAre palaMbAdI vasaNaM puNa vAi gItAdI // cU. udakavAho pAnIyaplavetyarthaH / aggi tti davAgnirAgacchatItyarthaH / corA duvihA uvakaraNasarIrANaM / sAvateNa vA ucchitto sIha-vagghAdiNA / bhayaM bodhigANa samIvAto uppaNNaM etesiM annatare kAraNe uppanne imaM paDisevaNaM karejjA - thaMbhaNi vijjaM maMteUNa thaMbheja, vijAbhAve vA palAyati roDena nazyatItyarthaH, palAuM vA asamattho zrAMto vA saccittarukkhaM duruhejjAdityarthaH / cora - sAvaya- bohiyANa vA uvariM rosaM karejja / tattha roseNa annataraM paritAvaNAdivigappaM paDisevejja tathApyadoSa ityarthaH / "kaMtAre " tti asya vyAkhyA - kaMtAre palaMbAdI, "kaMtAra" nAma adhvAnaM, jattha bhattapANaM na labbhati tattha jayaNAe kayalagamAdI palaMbA vA geNhejjA, "Adi" saddAo udagAdI vA / "AvatI" cauvvihA- davva - khetta - kAlaM - bhAvAvatI, cauraNNatarAe kiMci akappiyaM paDisevejja, tattha visuddho / "vasane" tti asya vyAkhyA - vasaNaM puNa vAigItAdI, "vasaNaM" nAma taMmi vasaMtIti vasaNaM, tassa vA vase vaTTatIti vasaNaM, suabbhattho vA - abbhAso vasaNaM bhaNNati / "puNa" avadhAraNe / vAigaM nAma majjUM, taM koti puvvabhAvito ghareuM na sakke ti tassa taM jayaNAe AgeuM diti / 'gItAI' tti koI cAraNAdi dikkhito vasaNato gIuggAraM karejA, "Adi' saddAto puvvabhAvito kopi pakkaM taMbUlapattAdi muhe pakkhivejjA / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIThikA - [bhA. 493] 149 [bhA. 493] etanaMtarAgADhe sadasaNo naann-crnnsaalNbo| paDisevituM kaDAyI, hoi samattho pstthesu|| cU. etaditi yadetad vyAkhyAtaM - "daMsaNAdi-jAva-vasaNe"tti etesiM annatare AgADhakAraNe uppanne paDisevaMto vi sadasaNo bhavati, saha daMsaNeNa sadasaNo, kahaM ? yathoktazraddhAvatvAt / ahavA- nANacaraNANi sahasaNeNaAlaMbaNaM kaauNpddisevNtii| kahaM paDisevaMto ucyate, kaDAi tti "kaDAI" nAma kRtayogI, tikkhutto kao yogo, alAbhe paNagahANI, to geNhati / sa evaM paNagahANIe jayaNAe paDiseveuM "hoti" bhavati, samattho tti pabhu tti vuttaM bhavati, soya pabhU gItArthatvAt bhavati, kesu? ucyate, pasatthesu pasatthA titthakarANuNNAyA, je kAraNA pratyupekSaNAdikA ityarthaH / ahavA - "hoti samattho pasatthesu' gItagIyatthattaNAto samattho bhavati, agIo samattho na bhavati, pasatthesu titthakarANuNNAteSvityarthaH / / [bhA. 494] esAu dappiyA-kappiyA paDisevaNA samAseNaM / kahiyA suttattho peDhiyAe deona vA kassa / / cU. esa dappiyA kappiyA ya paDisevaNA samAseNaM saMkheveNaM kahitA ityarthaH / "suttattho peDhiyAe deyo na vA kassa" kassa deo kassa vA na deo iti / ahavA - kahito suttattho peDhiyAe nisIhiya-peDhiyAe suttattha vyAkhyAtaH, so puNa nisIhapeDhikAe suttattho kassa deo kassa vA na deo iti bhnnnnti||jesiN tAva na deo te tAva bhaNAmi[bhA. 495] avahussute ca purise, bhiNNarahasse pinnnnvijte| nIsANapehae vA, asaMvigge dubbalacaritte / / cU. bahussuyaM jassa so bahussuto, so tiviho - jahanno majjhimo ukkoso / jahanno jeNa pakappajjhayaNaM adhItaM, ukkoso coddassa-puvvadharo, tammajjhe majjhimo, ettha jahanne vi tAva na paDiseho / na bahussuo abuhussuto, yena prakalpAdhyayanaM nAdhItamityarthaH, tasya nisIthapIThikA nadeyA / ahavA- abahussuya jeNa heThillasuttaM na sutaM so abahusuto bhaNNati / purise tti puriso tiviho pariNAmago, apariNAmago, atipariNAmago, to ettha apariNAmaga atipariNAmagANaM pddiseho| "bhiNNaM rahassaM" jaMmipurise so bhiNNa-rahasso rahassaMna dhArayatItyarthaH / iha "rahassaM" avavAto bhaNNati / taM jo agItANaM kaheti so bhinnnnrhsso| paiNNavijattaNaM vA kareti jassa vA tassa vA kahayati AdI adiTThabhAvANa sAvagANa vijAva kahayati / nissANaM nAma AlaMbanaM, taM peheti prArthayati avavAtapehe tti vuttaM bhavati, taM avavAyapadaM nikAraNe vi sevatItyarthaH / na saMviggo pAsatthAdi tti vuttaM bhavati / dubbalo caritte dubbalacaritto, vinA-kAraNeNa mUluttaraguNapaDisevaNaM karetItyarthaH / esa puNa "purisa' saddo savvesu aNuvaTThAveyavyo / etesu peDhigA-suttattho na dAyavyo iti|| jo puNa paDisiddhe purise deti tassa dosappadarisaNathamidaM bhaNNati[bhA. 496] etArisaMmi deto, pavayaNaghAtaM va dullabhabohiM / / jo dAhiti pAvihi tA, tappaDipakkhe tu daatvyo| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1 1 cU. etesiM dosANa jo annatareNa juttI savvehiM vA tammaM niddeso etArisaMmi purise peDhiyasuttatyaM deMto pavayaNaghAtaM kareti / "pavayaNaM" duvAlasaMgaM, tassattho tena ghAtito bhavati, ussuttAcaraNAo / ahavA - "pavayaNaM" saMgho, so vA tena ghAtito / kahaM ? ucyate, ayogyadAna - tvAt, ayogge avavAyapadANi jANittA, so ayoggo jattha vA tattha vA avavAtapadaM paDisevati, logo taM pAsiuM bhaNeja "nissAraM pavayaNaM, mA koi ettha pavvayau", apavvayaMtesu ya pavvayaNa- parihANIo vocchitta / evaM vocchede kate pravacanaghAtetyarthaH / ahavA - so ayoggo avavAtapadeNa kiMci rAyaviruddhaM paDisevejja, tato rAyA duTTho patthAraM karejja eLaM pravacanaghAtetyarthaH / kiM cAnyat, dullabhaM ca bohiM jo dAhiti so pAvihitItyarthaH / tappaDivakkho nAma abahussutapaDivakkho bahussuto, evaM sesANa vi paDivakkhA kAyavvA, tesu paDipakkhapurisesu esa peDhiyAsuttattho deyo iti // nisIha sUtra pIThikA samAptA / muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nisIhasUtrasya pIThikAyAH [ bhadrabAhu svAminA racitA niyukti yuktaM ] saMghadAsa gaNi kRtaM bhASyaM evaM jinadAsamahattararacitA cUrNiH parisamAptA / 150 *** Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. ] (uddezakaH-1) bhaNio nAmanipphaNNo nikkhevo-idAni suttAlAvaganiSphaNNo nikkhevo avasarapatto vi so na nikkhippati / kamhA ? lAghavatthaM / asthi ito tatiyaM anuogadAraM anugamo tti / cU. tahiM nikkhette iha nikkhattaM,iha nikkhitte tahiM nikkhittaM, tamhA tahiM ceva nikkhivissAmi / taM ca pattaM tatiyamanuogaddAraM anugamotti / so yaM anugamo duviho - suttANugamo nijuttianugamo ya / sattANugame suttaM uccAreyavvaM akkhaliyAdi guNoveyaM, nitti anugame tiviho taM jahA-nikkheva-nijjuttI uvogghAya-nijuttI suttaphAsiya-nijuttI ya / nikkhevanijuttI Aditto Arabma-jAva-suttAlAvaganipphaNNonikkhevoetthaMtarAjeca nAmAti-nikkhevA katA te savve nikkheva-nijuttIe, je ya vakkhANA / gatA nikkhevninyjuttii| idAni uvvoghAyanijuttI-sAjahA-sAmAiyajjhayaNeimAhiM dohiMgAhAhi anugatAgAhAo uddese 1 niddese 2 a, niggame 3 kheta 4 kAla 5 purise ya 6 / kAraNa 7 paccaya 8 lakkhaNa 9, naye 10 samoAraNA 11 'numae 12 // kiM 13 kativihaM 14 kassa 15, kahiM 16 kesu 17 kahaM 18 kicciraM 16 havai kAlaM / kai 20 saMtara 21 mavirahiyaM 22, bhavA 23 garisa 24 phAsaNa 25 niruti 26 // ythaasNbhvmihaapynugntvyaa| idAni suttaphAsiya-nijjuttI - suttaM phusatIti suttaphAsiyA / sA puma sutte uccArie bhavati, anuccArie kiM phusai, tamhA suttANugamo jo ya saNNAsito, suttAlAvago ThAvito, suttaphasiyA-nijuttI ya tinni vi samagaM vuccaMti / tattha suttANugame suttaM uccAreyavvaM akhaliya amilietyAdi saMhitA ya padaM ceva, payatyo payavaggaho / cAlaNA ya pasiddhI ya, chavvihaM viddhi lakkhaNaM // tattha suttANugame saMhitAsUtrammU. (1) je bhikkhU hatthakammaM karei, kareMtaM vA sAijai / / cU.idAni suttAlAvago bhaNNati- "je' tti padaM, "bhikkhu" payaM, "hatya" padaM, "kamma" ti padaM, "kareti" padaM, "kareMtaM" padaM, "vA" iti padaM, "sAtijati" ti padaM / idAniM padattho bhaNNati[bhA.497] je tti ya khalu niddese, bhikkhU puNa bhedaNe khuhassa khalU / hattheNa jaMca karaNaM, kIrati taM hatthakammaM ti|| cU. "je" iti niddese, "khalu' visesaNe, kiM vizinaSTi ? bhikSornAnyasya, "bhidi" vidAraNe "kSudha" iti karmaNa AkhyAnaM, jJAnAvaraNAdikarmabhinattI ti bhikSu, bhAvabhikSorvizeSaNe punaHzabdaH, "hatthe" ttihanyate'neneti hamtaH, hasativA mukhamAvRtyeti hastaH, AdAnanikSepAdisamartho zarIraikadezo hasto'tastena yat karaNaM vyApAretyarthaH, sa ca vyApAraH kriyA bhavati, ataH sA hastakriyA kriyamANA karma bhavatItyarthaH / "sAijjati" sAijaNA duvihA-kArAvaNe anumodane __ Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 esa payattho gao / idAniM suttaphAsiyA - nijattI atthaM vitthAretinAmaM ThavaNA bhikkhU, davva-bhikkhU ya bhAva - bhikkhU ya / davvaM sarIrabhavio, bhAveNa tu saMjao bhikkhU / / [bhA. 498] cU. nAma - sthApane pUrvavat / davva- bhikkhU duviho- Agamao no Agamao ya / Agamato bhikkhuzabdArthajJo / tatracAnupayuktaH anupayogo dravyamiti kRtvA / noAgamato asya vyAkhyAdavvapacchaddhaM / "davva" miti noAgamato dravya - bhikSu pratipAdyate - sarIragrahaNAt jJazarIra - dravabhikSu bhavyazarIra- dravyabhikSuzca bhaviu tti jJazarIra - bhavyazarIra-vyatiriktaH egabhavio baddhAuo abhimuhanAmagoo ya / egabhavio jo anaMtaraM uvvaTThittA bitie bhave bhikkhU hohati / baddhAuo jattha bhikkhubhAvaM vedissati tattha jeNa AunAmagoyAti kammAtiM baddhAti / abhimuha - nAma - goo pavvajjAbhimuo saMpaTThito / ahavA - jJazarIra - bhavyazarIravyatirikto dravyabhikSu zAkya - tApasaparivrAjakAdi / ca zabdo - samuccaye / idAniM bhAvabhikkhU "bhAveNa tu" bhAvabhikSu, tu zabdo bheda darzane, ko bheda ? imo - Agamato noAgamato a / Agamao jANae uvautte bhAvabhikkhU bhavati / noAgamato saMjato, saMegIbhAveNa jAto saMyataH mUluttaraguNeSvityarthaH / iha bhAvabhikkhuNA adhikAraH / idAniM hattho bhaNNati - 1 [bhA. 499 ] nizItha chedasUtram - 1-1/1 nAmaM ThavaNa hattho, davvahattho ya bhAvahattho ya / mUluttaro ya davve, bhAvammiya kammasaMjutto // cU. nAma - sthApane pUrvavat / dravyasto tRtIyapAdena vyAkhyAyate, sa ca pAda evamavatIryate Agamato noAgamato ya / Agamato jANae anuvautto, noAgamato hatthasaddajANagassa zarIragaM, taM hastazabdaM prati dravyaM bhavati, bhUtabhAvatvAt / bhavyazarIraM hatthasaddaM ahuNA na tAva jANati kiMtu jANissati, tadapi hastazabdaM pratidravyaM bhavati, bhAvibhAvatvAt / jJazarIravyazarIravyatirikto dravyahastaH mUlaguNanivvattito uttaraguNanivvattio ya / mUlaguNanivvattio mRtAkhye zarIre, jo puNa kaTThaleppacittakamAdi so uttaraguNanivvattito dravyamiti gatArtha eva ca zabdo samuccate / idAniM bhAvahattho - Agamato jANae uvautte, noAgamao "bhAvammiya kammasaMjutto" AdAnanikSepakriyAkarmaNA ca yukto bhAvahasto bhavati, cazabdAjjIvapradezAdhiSThitazca / bhAvahastenAdhikAretyArthaH idAniMkammaM bhaNati - [bhA. 500] kammacaukkaM davve, saMtaM ukkheva tunnagAdI vA / bhAvudao aTThaviho, mohudaeNaM tu adhikAro / / cU. kammasaddo cauvviho - nAmAdinikkhevo / nAma - TThavaNAo pUrvavat / savvaM ghoseUNa jJazarIrabhavyazarIra-vyatiriktaM / dravyakammaM duvihaM - davvakammaM nodavvakammaM ca / davvakammaM nAma je kammavaggaNAe nANAvaraNAdijoggA poggalA kammatteNa pariyAsyanti na tAva gacchaMti / ahavA - davvakammaM "saMta" tti saMtamiti jJAnAvaraNAdibaddhaM na tAva udayamAgacchati taM saMtaM davvakammaM bhaNNati / nodavvakammaM ti utkSepaNamavakSepaNamAkaMcana-prasAraNa gamanaM, "tuNNagAdi" tuNNagamiti vatthacchide puNa navakaraNaM tuNNaNamiti bhaNNati, Adi saddAto kuMbhakAra - rahakAra - taMtugAralohagArAdi / gataM davvakammaM / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 500 ] 153 idAniM bhAvakammaM / taM duvihaM- Agamato noAgamato ya / Agamato uvautto noAgamato a bhAvakammaM "bhAvudao u aTThaviho" - nANAvaraNAdiANaM kammANaM jo nANAvaraNAditeNa bhAvudao anubhAvetyarthaH, taM bhAvakammaM bhaNNati / iha puNa katameNa kammudaeNa adhikAro ? bhaNNati - mohassudaeNa adhikAraH prayojanamityarthaH // jaM bhAvahattheNa kammaM kareti taM bhaNati hatthakammaM / ta puNa duvihaM hatthakammaM / jato bhaNati - [bhA. 501] taM duvihaM nAtavvaM, asaMkiliTTaM ca saMkiliTTaM ca / jaM taM asaMkiliTTaM, tassa vihANA ime hoMti / / cU. "tada" iti hatthakammaM saMvajjhati / "duviha" miti dubhedaM / "nAyavva" miti bodhavvaM ke te do bhedA ? bhaNNaMti-saMkiliTTaM asaMkiliTTaM ca / aduSTAtmacittasya yat karma tat asaMkiliTTaM, tavprati pakSato saMkiliTTaM / ca zabdau bhedapradarzaka / jaM taM puvvAbhihiyaM asaMkiliTTaM, jagArudiTThassa tagAreNa niddeso, vihANAiti bhedA, "ime" iti vakSyamANA bhavanti // [bhA. 502] chedaNe bhedaNe ceva, ghasaNe pIsaNe tahA / abhighAte siNehe ya, kAye khAro diyAvare // cU. vakSyamANasvarUpA eSA gAhA / chedaNaM jhusire ajjhasire vA kareti, evaM bhedAdiesu vi ekkekaM puNo anaMta paraMpare ya / / evaM bhedeSu vivariteSvidaM prAyazcittam [bhA. 503] ajjhasira - jhusire lahuo, lahuyA gurugo ya huMti gurugA ya / saMghaTTaNa paritAvaNa, lahuguru'tivAtaNe mUlaM // cU. ajjhasire anaMtare lahugo, jhusire anaMtare lahugA, ajjhasire ya paraMpare gurugo, jhusiya paraMpare gurugA bahutaradoSatvAt gurutaraM prAyazcittaM, parampare zastragrahaNAcca saMkliSTataraM cittaM, ato paraMpare gurutara prAyazcittaM / evaM suddhapade pacchittaM / asuddhapade puNa iNamaNNaM "saMghaTTaNa" pacchaddhaM / beiMdiyANaM saMghaTTei lahugA, paritAvei cauguruM, (upadravayati SaTlaghu / trIndrIn saMghaTTayati catuguru, paritApayatiSaTlaghu, apadrAvayati SaTguru / caturindriyAn saMghaTTayati SaTalaghu, paritApayati SaTguru, apadrAvayati chedaH / paMcendriyAn saMghaTTayati SaTguru, paritApayati chedaH ] paMceMdiya aivAi iti mUlaM, zeSaM upayujya vaktavyam / / idamevArthaM siddhasenAcAryo vaktukAma idamAha- [bhA. 504] ekkkaM taM duvihaM anaMtaraparaMparaM ca nAtavvaM / aTThaTThAya puNo, hoti aNaTThAya mAsalahU // cU. "ekkekkamiti chedAdiyA padA saMbajjhaMti "tad" iti cheyAdi evaM saMbajjhati "duvihaM" dubheyaM anaMtaraM - paraMparaM ca saddo samuccae, puNo ekkekkaM duvihaM "aTThANaTThA" ya / artha prayojanaM, aNo niprayojanaM aNaTThAe chedaNAdi kareMtassa asamAyArinipphaNNaM mAsalahuM / / [bhA.505] ajjhusirAnaMtare lahu, gurugo tu paraMpare ajjhusirammi / sirAnaMtara lahugA gurugA ya paraMpare ahavA / / cU. etIe gAhAe piTThato ahavA saddo pautto; ahavA saddAto etesu ceva chedaNAdisu ajjhasira- jhusira-anaMtare caulahu, paraMpare cauguruM jhusire ceva / / kahaM puNa chedaNaM, anaMtare paraMpare vA saMbhavati ? Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 nizItha-chedasUtram -1-1/1 [bhA.506] naha-daMtAdi anaMtaraM, pippalagAdi paraMpare aannaa| chappaDagAdi saMjame.chede paritAvaNA taae|| cU. nahehiM daMtehiM vA jaM chidati taM anaMtare cheyo bhaNNati, AdiggahaNAto pAyeNa, paraMpare chede pippalageNa, AdiggahaNAto pAillagachuriya-kuhADAdIhiM ca / "ANa" tianaMtaraparaMpareNa chiMdamANassa titthagara-gaNaharANa ANAbhaMgokatobhavati, ANAbhaMgeyacaugurugaM, aNavatthapasaMgeNa taMdaTUNa anne vi kareMti chedAdI, tattha vi caulahugA micchattaM cajaNayati / ete acchaMtAchedaNAdi siTTarehiM acchaMti, na sajjhAte, ettha vi caulahuA (a "ityapi"] vatthe chijjete chappaigAdi chijjati / esa se saMjamavirAhaNA / AdisaddAto anaMtaraparaMparachedanA kiriyAsu chajjIvanikAyA virAhijaMti / tattha se chakkAya pacchitAM aha chedanAdi kiriyaM kareMtassahatthapAdAdi chejeja, tato AyavirAdhanA, tattha se cuguru|ahvaa "paritAvaNAe"ttiparitAvamahAdukkhetyAdi gilaannaarovnnaa|| "cheyaNe" ti gayaM / idAni bheyaNAdi padA bhaNNaMti[bhA.507] emeva sesaesu vi, kara-pAtAdI anaMtare hoti / jaMtu paraMparakaraNaM, tassa vihANA ime hoti|| cU. "emeva" jahA cheyaNapade, "sesaesu' tti bheyaNAdipadesu tesuanaMtaraM darisAvayaMti, "karapAyA" pasiddhA, AdisaddAto jANukopparajaMghorugheppaMti / evaM jahA saMbhavaM bhedaNAdipaesu anaMtarakaraNaM joeyavvaM / "jaM tu paraMparakaraNaM' ti jaM puNa bheyaNAdipadesu paraMparakaraNaM tassa vihANA bhedA ime bhavantItyarthaH // [bhA.508] koNayamAdI bhedo, ghaMsaNa maNimAdiyANa kaThThAdi / paTTe varAdipIsaNa, gophaNadhaNumAdi abhidhaao|| cU. koNao laguDo bhaNNati, AdisaddAo uvalaleDhugAdi, tehiM ghaDagAdibhedaM kreti| bhede tti gataM / ghaMsaNamiti ghaMsaNadAraM gahiyaM - tattha paraMpare maNiyArA sANIe ghaMsaMti laguDeNa vecaM kAuM / AdisaddAto mottiyA / kaTThAdi tti caMdanakaTThAo gharisAdusu ghRSyanti / ghaMsaNe ttigataM / paTTa tti gaMghapaTTAto tattha varA pradhAnA gaMdhA pIsijjaMti / pIsaNa tti gataM / gophaNA cammadavaragabhayA pasiddhA, tAe leTuo uvalao vA ghattijaMti, so abhighAto bhaNNati, ghaNUNa vA kaMDe / abhighAo tti gayaM // ahavA abhighAo iso hoi - [bhA.509] vighuvaNa naMta kusAdI, niseha udagAdi AvarisaNaMtu / kAo u biMvasatthe, khAro tu kliNcmaadiihiN|| cU. vighuvaNo vItaNago, "naMtaM" vatthaM, tehiM vIyaMto abhighAtaM kareti pANiNaM / kuso dabbho, tena majaNAtisu abhighAtaM kareti / abhighAu tti gayaM / "siNeha tti" siNehaddAraM, udagaM pANIyaM, tena AvarisaNaM kareti / AdisahAtA ghaya-telleNa vA / siNeha ti gataM / "kAu"tti kAo sarIraM, "biMbi'tti biMbayaM tena nillevakAdi kArya nivvatteti, "satthe" tti-zastreNa paraMparakaraNabhUteNa patrachedAdiSu kAyaM nivartayaMti / kAye tti gataM / ajjhusire vA khAraM chubhati, taM puNa paraMparAhikAre anutaTTamANe "kaliMcamAdIhiM" ti kaliMce-vaMsakapparI tAe chubhati / khAre tti gtN|| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 510] [bhA. 510] ekkkkA upadAo, ANAdIyA ya saMjame dosA / evaM tu aNaTTAe, kappati aTThAe jataNAe / cU. ekkekkAo chedAdipadAo ANAbhaMgo aNavatthakaraNaM micchattajaNayaM AyavirAhaNA saMjamavirAhaNA ya / ete dosA aNaTThAe kareMtassa bhavaMti / mUladAragAhAe "avare" tti anyAnyapi etajjAtIyAni gRhyaMtetyarthaH / ahavA - ussaggAto avaro avavAto bhaNNati, kappati jujjate kartu, artha prayojanaM, kAraNe prApte, no ayantenenetyarthaH // [bhA. 511] asatI aghAkaDANaM, dasigAdhikachedaNaM va jataNAe / gulamAdi lAuNAlo, kapparabhedo vi emeva // 155 cU. asati abhAvo ahAkaDA aparikammA dasiyA chidiyavvA, pamANAhikassa vA vatthassa chedaNaM jayaNe ti, jahA - AyasaMjamavirAhaNA na bhavi, bhedaNaddAre gulaggahaNaM piMDagassa vA bhedo, "lAunAlo" - vIMTI sA ahikaraNabhayA bhijati, saMjatI vA hatthakammaM karissati / "kapparaM" kavAlaM, taM vA ahikaraNabhayA bhijati, emeva tti jayaNAe / ghaMsaNAvavAoakkhANaM caMdanassa vA, ghaMsaNaM pIsaNaM tu agatAdi / vagghAdINa'bhighAto, agatAdi ya tAva suNagAdi // [bhA. 512] cU. "akkhA' pasiddhA tesiM visamANa samIkaraNaM, caMdanassa vA pariDAhe ghaMsaNaM, pIsaNaddAre pIsaNaM agatassa annassa vA kassati kAraNeNa, abhighAto gopphaNNeNa dhaNueNa vA vagghAdINa 'bhibhavaMti abhighAo kAyavvo / agatassa vA patAvijjaMtassa suNagAdi vA abhipaDaMtA leDuNA ghAyavvA // siNehe AvavAo [bhA. 513] -- bitiyadavujjhaNajataNA, dAheNaM dehabhUmi saMcaNatA / paDiNIyA'sivasamaNI, paDimA khAro tu sellAdI / cU. '"bitiya" avavAyapadaM, "davaM" pANagaM, taM ujjhati jayaNAe AvarisaMto / ahavA - bitiya tti tRSA DAhe vA sarIrassa dehaM siMcati gilANa pariNIe vA sItalaTThayA bhUmiM siMcati / "kAe" ti koi gihattho paDiNIto tasya pratikRtiM kRtvA maMtra japettA vidyAvad bhadrIbhUtaH / asive vA asivaprazamanAratha pratimA kartavyA / "khAro" tti bitiyapade anaMtaraparaMpare chubhija ajjhasire vA jhusare vA, tattha jhusire darisAvayati "khAro tu sellAdi" tti / sellaM bAlamayaM jhasiraM, taM khAre chubhati, kiM khAro saMjAo na vitti / / asaMkiliTTha kammaM bhaNiyaM / idAniM saMkiliGkaM bhaNNati - [bhA. 514] jaM taM tu saMkiliGkaM taM saNimittaM ca hojjaanimittaM / jaMtaM saNimittaM puNa, tassuppattI tidhA hoti // cU. jaM ti aniddivaM, taM ti, pUrvAbhihitaM, tu zabdo saMkiliTThavisesaNe / tassa saMkiliTThassa duvihA appattIsaNimittA animittAya / nimittaM heU vakkhamANarasarUvo, animittaM nirahetukaM jaMtaM saNimittaM tassuppattI bahiravatthumavekkha bhavati // punaravadhAraNe codaga Aha - nanu kammaM caiva tassa nimittaM, kimNaM bAhiraNimittaM ghosijati ? AcAryAha [bhA. 515] kAmaM kammanimittaM, udayo natthi udao u tavvajjo / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 nizItha-chedasUtram -1-1/1 tahavi ya bAhiravatthu, hoti nimittaM timaMtividhaM // cU. kAmaManumatArthe, kimanumanyate? karmaNimitto udaya ityarthaH / na iti pratiSedhe udayaH krmvyo na bhavatItyarthaH / tathApi kazcid bAhyavatsvapekSo karmodayo bhavatItyarthaH / tividhaM baahynimittmucyte|| [bhA.516] sadaM vA soUNaM, daTuM sarituMva puvvbhuttaaii| saNimitta'NimittaM puNa, udayAhAre sarIre y|| ___ cU. gItAdi visayasadaM souM, AliMgaNAtitthIrUvaM vA daTuM, puvvakIliyANiM vA sariuM, etehiM kAraNehiM sanimitto hUdao / animittaM puNa, puNasaddo animittavisesaNe, kammudao AhAreNaM sarIrovacayA, ca saddo bhedapradarzane / / "sadaM vA soUNaM" ti asya vyAkhyA - [bhA.517] paDibaddhA sejjAe, atirittAe va uppatA sadde / bahiyAvaniggatassA, suNaNA visaubbhave sadde // cU.davyabhAvapaDibaddhAe sejAe visaobbhavasaiMsuNeja, "atirittAeva"ttiatirittA ghaMghasAlA, bahiyA vasahIo viyArabhUmAdi niggato vA visaubbhavaM sadaM suNejjA / / "paDibaddhA sejAe ya" ti asya vyAkhyA -- [bhA.518] paDibaddhA sejjA puNa, davve bhAve ya hoti duvidhA tu / davvammi paTThivaMso, bhAvammi cauvviho bhedo|| cU. pratibaddhAM yuktA saMzliSTA ityarthaH / sejjA vshii| sa saMyogo dvividho-dravye bhAve ca / dravyapratibaddhA paTThivaMso valaharaNaM, tena pratibaddhA egamobhA ityarthaH / bhAvapratibaMdhe cauvviho bhedo / / imo[bhA.519] pAsavaNaTThANasarUve, sadde ceva ya havaMti cattAri / davveNa ya bhAveNa ya, saMjoge cukkbhynnaau| cU. pAsavaNaM kAiyabhUmI, ThANamiti itthINa acchaNaThANaM, rUvamiti jattha vasahIThiehiM itthIrUvaMdIsati, sA rUva-pratibaddhA / "saddetti' jattha vasahIeThitehiMbhAsA-bhUsaNa-rahassasaddA sunijaMti, sAsaddapaDibaddhA / esa cauvvihobhAvapaDibaMdho bhaNitaH / idAniMdavvapayassabhAvapadassa yasaMyoge caukkabhayaNA kAyavvA / imA bhayaNA - davvaopaDibaddhA, bhAvaopaDibaddhA / davvao paDibaddhA / davvaopaDibaddhA, na bhAvao / bhAvaopaDibaddhA, na davvao / na davvato paDibaddhA, na bhAvato pddibddhaa|| evaM caubhaMge viracite bhaNNati[bhA.520] cautthapadaM tu vidinnaM, davve lahu ya dosa aannaadii| saMsaddeNa vibuddhe, adhikaraNaM suttprihaannii|| cU. "cautthaM padaM" cauttho bhaMgo samanujJAtaH, tatrasthAtavyamityarthaH / "davye' tti davvato, na bhAvato dvitiiybhNgetyrthH| tattha suddhapade vicuNlhugaa|aannaa-annvtth-micchtt virAhaNA ya bhavaMti / ime yaaNme dosA "saMsaddeNa" pacchaddhaM / sAdhusaddeNa asaMjayA vibuddhA adhikaraNANi kareMti / aha sAhU adhikaraNabhayA nisaMcArA tuNhikkA ya atthaMti to sutta'tthANaM prihaannii|| kAlasyAgrahaNe svAdhyAyasya akaraNAt imaM se pacchittaM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 521] 157 [bhA.521] sutta'tthAvassaNisIdhiyAsu velathutisuttaNAsesu / lahuguru paNa paNa cau lahumAso lahugA ya gurugA y|| cU. eyassa puvvaddheNa avarAhA / pacchaddheNa yacchittA jahasaMkhaM / suttaporisiM na kareMti mAsalahuM / atthaporisiM na kareMti mAsaguruM / "AvassiNisIhi" tANa akaraNe paNagaM / "vela" tti AvassagavelAe Avassaga na kareti caulahu / adhikaraNabhayA avidhIekareti / Avassage kate thutIo na deti mAsalahuM / suttanAse caulahuM / atthanAse cuguruN|| "saMsadadeNa vibuddhe ahikaraNaM" ti asya vyAkhyA - [bhA.522] AujjovaNavaNie, agaNi kuTuMbI kukamma kummrie| teNe mAlAgAre, ubbhAmaga paMthie jNte|| cU. sAdhusaddeNa vibuddhA "Au' tipANiyassa gacchaMti / "ujjovaNaM" ti gAvINaM pasaraNaM sagaDAdINaM vA payaTTaNaM / "kacchapuDiyavANio" vApAre gacchati / lohArAdI uTheuM aggIkammesu laggati / kuTaMbiyA sAdhusaddeNa vicchuddhA (vibuddhA] khettANi gacchaMti / kucchiyakammA kukammA macchabaMdhagAdayo macchagANa gacchaMti / je kumAreNa mAreMti te kumAriyA, jahA "khaTTikA", mahisaM dAmeuNa lauDehiM kuTuMti tAva jANa sUNA siMghamAragA vA / samaNA jaggaMti tti teNA AsaraMti / mAlAkAro karaMDaM ghettUNArAmaM gacchati / ubbhAmago pAradAriko, so ubbhAmigA samIvAto gacchati paMthiyA paMthaM payaTTati / jaMte tti jaMtiyA jaMte vAhaMti // ahikaraNabhayA tuNhikkA ceTThA kareMti, to ime dosA[bhA.523] AsajjanisIhiyAvassiyaM ca na kareMti mA hubujjhejjA / teNA saMkA laggaNa, saMjama AyA ya bhANAdI / / cU. AsajaM nisIhiyaM AvassiyaM ca na kareMti, mA asaMjayA bujjhissaMti, tameva tuNhikkaM atitaM niggacchataM vA anno sAdhUtaM teNagaM saMkamANo juddhaM laggejjA, to jujhaMto saMjamavirAhaNaM AyavirAhaNaM vA karejjA, bhAyaNabhedaM, AdisaddAto annassa sAhussa hatthaM pAdaM virAhejjA, tamhA etaddosapariharaNatthaM davvapaDibaddhAe na ThAyavvaM // idAniM asyaiva dvitIyabhaMgassa avavAyaM bravIti[bhA.524] addhANa niggatAdI, tikkhutto maggiUNa astiie| gItatthA jataNAe, vasaMti to davvapaDibaddhe // cU. addhANa niggatA evaM pratipannA "Adi" saddAto asivAdiniggatA vA "tikkhutto" tinni vArA davvabhAve hi apaDibaddhaM maggiUNa asati ti alAbhe caturthabhaMgasyetyarthaH / gItatthA suttathA jayaNAe dosapariharaNaM, "to" ti kAraNadIvaNe kAraNeNa vasaMti davvapaDibaddhe tti // "gIyatthA jayaNAe" tti asya vyAkhyA - [bhA.525] ApucchaNa Avassaga, Asajja nisIhiyA ya jataNAe / verattiya AvAsaga, jo jAghe ciNdhnndugmmi|| / cU. ApucchaNaM jayaNAe kareMti sAdhU, kAtiyabhUmiM niggacchaMto annaM sAhuM ApucchiuM niggacchati, soya chikkametto cevauTheuMDaMDahiyatthoduvAre ciTThati, jAvasoAgato esA ApucchaNa Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 nizItha-chedasUtram -1-1/1 jayaNA / AvassagaM AsajjaM nisIhIyaM ca hiyaeNa karejja jahA vA te na suNeti / "verattiyaM" tti veratti akAlavelAe jo jAhe ceva so tAhe kAlabhUmiM gacchati, tusiNIyA AvassagaMjayaNAe kareMti, jo vA jattha Thito kreti| ____ ahavA jAhe pabhAyaM gihatthA uThThitA tAhe AvassayaM thutIo vi jayaNAe kareMti "ciMghaNadugammi tti cidhaMti lakkheMti, suttuddesagAdisu "dugaM" suttaM attho ya, tattha jaM verattiyaM kareMtANa saMkitaM taM divA pucchatItyarthaH ||jynnaahigaare anuvaTTamANe imaM pi bhaNNati - [bhA.526] janarahite vujANe, jayaNA sadde ya kimu ya paDibaddhe / DhaDDarasarAnupehA, na ya saMghADeNa verttii| cU.janarahite ujjANevasaMtA sadde jayaNaMkAti, mAhudupada-cauppada-pakkhi-sarissivAdi bujjhejjA, jati janarahite esa jayaNA diTThA kimaMga puNa davvapaDibaddhAe, so puNa sAhu DhaDDarasaddo so verattiyaM kareMto aNappehAe sajjhAyaM kareti, na ya saMghADeNa verattiyaM kreti||gto bitiyabhaMgo sAvavAto / idAniM tatiyabhaMgo "bhAvao paDibaddhA no davvao" esa bhaNNati[bhA.527] bhAvammi u paDibaddhe, caturo gurugA ya dosa aannaadii| te viyapurisA duvihA, bhuttabhogI abhuttA y|| cU. bhAvapaDibaddhae hAyamANANaM pacchittaM imaM - "cauro' tti cittAri caugurugA pAsavaNAdisu, ANAdiNoya dosA bhavaMti! je puNate bhAvapaDibaddhAe vasahIe ThAyaMti te duvihA purisA - bhuttabhogA abhuttabhogA ya / je itthibhogaM bhuMjiuM pavvaiyA te bhuttabhogA, itare kumaargaa||bhaavpddibddhaae pAsavaNAdisu causavipadesu solasabhaMgA kAyavvA / jao bhaNNati [bhA.528] bhAvammi u paDibaddhe, pannarasapadesu cauguru hoMti - ekkekkAo padAto, dosA ANAdI savisesA / / cU. "bhAvammiu paDibaddhe" tti ettha vayaNe solasabhaMgA daTThavvA |teyime-paasvnnpddibddhaa ThANapaDibaddhA rUvapaDibaddhA saddapaDibaddhA-1 espddhmbhNgo|es pAsavaNa-TThANarUva-paDibaddhA no sadda paDibaddhA evaM solasa bhaMgA kAyavvA / evaM raciesu pacchittaM vijai / Adi bhaMgAo Arabbha-jAva-pannarasamo tAva cauguruM bhavati |aadese vA paDhamabhaMge caugurugA, evaM jattha bhaMge jati padANi viruddhANi tati caugurugA, solasamapadaM suddhaM / ekkekkAu padAu' tti ekkekkabhaMgAu tti vuttaM bhavati ANAdidosA bhavaMti / "savisesa'' tti davvapaDibaddha samIvAo savizeSatarA doSA bhvNtiityrthH|| idAniM pAsavaNAdipadANaM anyonyAropaNaM kriyate - [bhA.529] ThANe niyamA rUvaM, bhAsA saddo u bhUsaNe bhio| kAiya ThANaM natthI, sadde rUve ya bhaya sese / / cU. jattha ThANaMtattha rUvaM bhAsAsadoya niyamA bhavaMti, bhUsaNasaddo bhatito, jeNaraMDakuraMDAto ya anAbharaNiyAo bhavaMti / pAsavaNe puNa ThANaM nasthi, jattha kAtiyabhUmI paDibaddhA tattha ThANaM natthi, bhAsAsaddo bhUsaNasaddo rUvaM ca "bhaya' tti bhayanijaM kayAi bhavaMti kayAi na bhavaMti / sese tti etAnyeva zabdAdIni zeSANItyarthaH / jattha sAhUNaM asaMjatINa ya egA kAiyabhUmI sA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM - 9, [ bhA. 529] pAsavaNapaDibaddhA tattha dosA bhavaMti - [ bhA. 530 ] Ayaparobhayadoso, kAiyabhUmIe iccha'nicchaMte / saMkA egamaNege, vocchede pado sato jaMca // cU. "jhAya'tti - sAdhuH appaNeNa khubbhati / "para"tti itthiyA sAhummi khubbhati / "ubhayaM " ti sAdhU itthIe, itthIyA sAdhummi / ete AtmaparobhayadoSAH kAiyabhUmau bhavatItyarthaH "iccha'nicchaMte" ttijai itthiyA sAhummi khubbhati taM jai paDisevati to vayabhaMgo / aha necchati to uDDAhaM kareti / evaM ubhayathApi doSaH / aha sAdhU itthIe khubbhati to sA itthI iccheja vA anicchejja vA / jati anicchA to uDDAhaM kareti - esa me samaNo vAhati / "saMka" tti itthiyA paviTThA kAiyabhUmIe pacchA sAhU paviTThato tayA ege saMkati kiM maNNe etANi turiyANi / ahavAanAyAre ege saMkati anegA vA, egamaNege vA vocchedaM kareti vasahimAdINaM / paTTho vA geNhaNakaDDhaNavavahArAdi karejja || jattha gihatthINaM saMjayANa ya egaM ThANaM tatthime dosAduggUDhANaM chaNNaMgadaMsaNe bhuttabhogisatikaraNaM / ubviyamAdIya, paDibaMdhuhuMcagA saMkA // [bhA. 531] cU. "duggaDhaM" dugoviyaM dunniyatthaM dupAuyaM vA chaNNaMgaM urugAdi tAni davaM bhuttabhogiNaM smRtikaraNaM bhavati / "veuvviyami" ti mahatpramANaM / ahavA - veubviyaM marahaTThavisae sAgAriyaM vajjhati, tattha veMTako kajjati aMgulimudrigAvat, sAya agArI tAriseNa paDiseviyapuvvA tassa ya sAhussa sAgAriyaM veuvviyaM tattha paDibaMdhaM jAti, "uhuMcago vA" kuMThitaM kareti, agArI vA saMkati - kiM maNNe esa sAdhU sAgAriyaM daMseti, prAya so mAM prArthayatItyarthaH / logo vA saMkati na ete sAdhu // kiMcAnyat [bhA. 532] atti ya baMbhacere, lajjANAso ya pItiparivaDDI / sAdhu tavo vanavAso, nivAraNaM titthaparihANI / / cU. egaTThANe baMbhacerassa aguttI bhavati / paropparo ya lajjANAso abhikkhadaMsaNe vA pItiparivaDDI / loko ubhrasavacanena bravIti - sAdhu ! tavo vanavAso / rAtAdi nivAraNaM yathA-mA mijhe koti pavvayau, evaM titthavocchedo bhavatItyarthaH / rUvapaDibaddhAe ime dosA, sAdhU agArANaM imaM pekkheti[bhA. 533] - caMkammiyaM ThiyaM jaMpiyaM ca vippekkhittaM ca savilAsaM / 159 - AgAre ya bahuvidhe, daThThe bhutteyare dosA // cU. "caMkammitaM" gativibhramaM ThitA ubbhAkaDitthaMbhageNa mitaM gacchati, haMsI vA jaMpati mahuraM, koilA vA viprekSitaM nidIkSitaM tacca bhrUkSepasahitaM, savismitaM mukhaM prahasitaM savilAsaM, evamAdi strINAM bahuvidhAnAkArAnalaMkR tAn dRSTvA bhuktabhoginAM smRtikaraNaM bhavati / "itare" abhuttabhogI, teSAM kotukaM bhavati, na ceva amhehiM mANussagA kAmabhoyaguNA bhuttA, evaM tesiM * paDigamaNAdao dosA bhavaMti // tAo vA itthIo te sAhuNo nANAdisito tattha Thito daTTUNa evaM saMkejjA Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 nizItha-chedasUtram -1-1/1 [bhA.534] jallamalapaMkitANa vi, lAvaNNasirI tu jahAsi dehANaM / sAmaNNammi surUvA, sataguNiyA Asi gihavAse / / cU. "jallo" kaddimabhUto, "malo" uvvahito phiTTati, paMkitA nAma tena jallamalena grAtAH, "lAvaNaM" sarIrasobhA, lAvaNameva zrI lAvaNazrI, jahA-asya sAdodehe zarIre anabhyaMgAdibhAvena yuktasyApi samaNassa bhAvo sAmaNNaM tassi surUpatA lakSyate yadA punargRhavAse abhyaMgabhAvena yuktamAsIttadA samIpataH zataguNA surUpatA AsItu // saharnaDibaddhAte dosA[bhA.535] gItANi ya paDhitANi a, hasitANi ya majulA ya ullaavaa| bhUsaNasadde rAhassieNa sotUNa je dosaa|| cU. strINAMgItANi, viduSastrINAMcapaDhitAni zrutvA, savikArahasitANica, manaMjvalayanti manaM kSobhayanti ye ullAvA tA~zca zrutvA, valayanUpurazabdAMzca, rahasi bhavA rAhassigA, puruSeNa strI bhujyamAnAyAM stanitAdizabdAn karoti, te rahasyazabdAstAn zrutvA ye bhuktAbhuktasamutthA dosA bhavaMti tAnAcArya prApnoti / yasya vA vasena tatra sthitA / ahavA "ye dosa" tti- pAvati taM nippaNNaM pAyacchittaM bhavati // itthiyAo vA sAdhUNa sadde sugaMti[bhA.536] gaMbhIravisadaphuDamadhuragAhao surasaro saro jhsiN| sajjhAyassa manaharo, gItassa nu keriso aasii|| cU. "gaMbhIro' sAnunAdI, visadovyaktaH, "phuDo" abhidheyaMprati spaSTaH, "madhurosukhAvahaH, subhagatvAdartha''grAhaNasamartho grAhakaH, zobhanasvaro yathA asya sAdhoH svAdhyAyaM prati manaMharatIti manoharaH / jayA puNa vIsattho nihasthakAle geyaM karoti u tato kinnaro iva aasii| [bhA.537] purisA ya bhuttabhogI, abhuttabhogI ya te bhave duvidhaa| koUhaNa sitIkaranubbhavehiM dosehimaM kujA // cU. te puNa purisA duvihA - bhuttabhogI abhuttabhogI ya / smRtikaraNA kautukadoghA tehiM dosehi uppannehiM imaM kujjA // [bhA.538] paDigamaNa annatitthiya, siddha saMjati saliMgahatthe y| addhANa vAsa sAvaya, teNesu ya bhaavpddibNdho|| cU. "paDigamaNaM" unnikkhamaNaM, annautthiesuvA jAti, "siddhaputtiM" vApaDisevati, saMjatI vA saliMge Thito paDisevati, hatthakammaM vA kareti / tamhA eyaddosapariharaNatthaM na tattha ThAejA / bhave kAraNaM jeNa tattha ThAejA "addhANa" pacchaddhaM / addhANaM paDivannA vA, vAsaM vA paDati, vahiM vA gAmassa sAvayabhayaM sarIrovakaraNateNA vA etehiM kAraNehiM bhAvapaDibaddhe tthaayNti| taM puNa imAe jayaNAe ThAeMti-- [bhA.539] vihiniggato tu jatituM, paDibaddhe davvajotirukkhAhe / ThAyaMti aha u vAsaM, sAvayateNe ya to bhAve // cU. vihiNiggatA suddhvshi-abhaavedvypddibddhaaetthaayNti|tss abhAvejoipaDibaddhAe tassa abhAve bahiyA rukkhaheDhe tthaayNti| ahavA-buTTI saMpaDai, sAvayabhayaM vA, bAhire teNagabhayaM vA to bhAvapaDibaddhAe ThAyaMti // tattha viimA jayaNA -- Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 540] [bhA.540] bhAvaMmi ThAyamANo, paDhamaM ThAyaMti rUvapaDibaddhe / tahiyaM kaDagacilimilI, tassa'satI ThaMti paasvnne|| cU. bhAvapaDibaddhAeThAyamANApaDhamaMThayaMtirUvapaDibaddhAe, puvva-bhaNiya-dosapariharaNatyaM aMtare kaDayacilamilI vA aMtaraM deMti / "tassa'sati"tti rUvapaDibaddhAe, tassa asatIe pAsavaNapaDibaddhAe / tattha vi puvvadosapariharaNatthaM mattae vosiriuM annattha pritttthveN|| [bhA.541] asatI ya mattagassA, nisiraNabhUmIe vApi astiie| vaMdeNa volapavisaNa, tAsiM velaM ca vajejja // cU.asati pAsavaNamattagassa annAe vA kAiyabhUmIe asati "vaMdeNa" vaMdaNavolaM rolaM kareMtA "visaMti" pavizaMtItyarthaH / "tAsiM" tti agArINaM vA vosiraNavelA taM vjeti|| pAsavaNapaDibaddhAeasatIe saddapaDibaddhAe tthaayNti|soysddotiviho-bhuusnn-bhaasaa rahassasaddo ya / tattha vi paDhama imesu[bhA.542] bhUsaNabhAsAsadde, sajjhAyajjhANa niccmuvyoge| uvakaraNeNa sayaM vA pellaNa annattha vA tthaanne|| cU. paDhamaM bhUsaNasaddapaDibaddhAe, pacchA bhAsAsadde / tattha puvvabhaNiya-dosapariharaNatthaM imA jayaNA bhaNNati-samudiyA mahaMtasaddeNa sajjhAyaM kareMti, jhANaladdhi vA jhAyaMti, eteSveva nityamupayogaM / bhUsaNabhAsAsaddapaDibaddhAe sasati, ThANa-paDibaddhAe vA ThAyati / tattha vi puvvabhaNiyadosapariharaNatthaM imA jayaNA "uvakaraNe" pacchaddhaM / uvagaraNaM vipagiNNaMtahA ThAeMti jahA tesiM ThANao na bhavati, sayaM vA vippagiNNA hou pellaMti / annattha vA ThANe gaMtuM divasato acchaMti / ThANapaDibaddhAe asati rahassasaddapaDibaddhAe ThaMti[bhA.543] pariyArasaMddajayaNA, saddavate tividh-tividh-tividheyaa| uddANa-pauttha-sahINabhattA jA jassa vA gruii| cU. puriseNa itthI pariyAriyA paDibhuMjamANi tti vuttaM bhavati, jaM sA sadaM kareti tattha jayaNA kAyavvA / "saddavae' tti saddato tivihA - uddANabhattArA pautthabhattArA sAhINabhattArA y| evaM parUviyAsu ThAiyavvaM imAe jayaNAe - puvvaM uddANaM bhattArAe therIe maMdasaddAe / tato eteNa ceva kameNa etAsu ceva therIsu majjhimasaddAsu / tato eteNa ceva kameNa etAsuceva therIsu tivvsddaasu| tato uddaannputthptiyaas|tto etAsucevajahakkameNa majjhimAsujAva tivvasaddAsu tato etAsucevajahakkameNa tivvsddsu|tosaahiinnbhttraasutheriisumNdsddaasujaav tivvasaddAsu tito sabhoiyAsutherI majjhimAsujahAsaMkhaM / tao-sabhoiyAsutaruNitthIsumaMdamajjhimativvasaddAsu jahasaMkhaM / ahavA - "jA jassa vA garugIyaM" tti - jA itthI jassa sAhussa mAulahudiyAdiyA bhavvA sA garugI bhaNNati / (sA] taM (tAM] pariharati / ahavA "garugi"tti jo jassa saddo rucati tivvAdigo tena juttA gurugI bhaNNati, so taM tAM pariharati / / ahavA iNao kamo anno[bhA.544] uddANaparighiyA, pauttha kaNNA sabhoiyA ceva / therImajjhimataruNI, tivvakarI maMdasaddA ya / / | 15| 11 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 162 nizItha-chedasUtram -1-1/1 cU.iha gAhAe "kaNNA" saddo baMdhAnulomAomajhekaoesaAdIe kaayvyo| "kaNNA" apariNIyA, "uddANa-bhattArA" bhattAreNa pariThavitA, pavAsiya-bhattArA, sAhINa- bhattArA sabhoiyA bhaNNati / eyAo jahAsaMkheNa therI-majjhima-taruNI / evaM parUviyAsu imo kamopuvvaM kaNNAe therIe / tato kaNNAe kappaTTiyAe / tato majjhimakaNNAe / tato uddANapariTThavaNa-pauttha-therIsujahAsaMkhaM / tato etAsuceva majjhimAsu / tato etAsu ceva trunniisu| tao sabhotiatherIe maMda-majjhima-tivvasaddAe jahasaMkhaM / tato majjhimAe sabhotiyAe tivihasaddAya jhaasNkhN|ttotrunnitthiie sbhoiyaaetivihsddaaejhaasNkh|evN sAmaNNajayaNAe bhaNiyaM / viseseNaM puNa jassa jaM appadosataraM tattha tena ThAyavvaM // pAsavaNAdipaDibaddhAsu "siddhasenAyarieNa" jA jayaNA bhaNiyA ta ceva saMkhevao "bhaddabAhU" bhaNNati[bhA.545] pAsavaNamattaerga, ThANe annattha cilimilI rUve / sajjhae jhANe vA, AvaraNe saddakaraNe va // ca. pavvaddhaM kaMThaM / imA sadde jayaNA "sajjhAe" ti / asya vyAkhyA / / [bhA.546] veraggakaraMjaM vA vi, parijitaM bAhiraMca itaraM vaa| so taM guNei suttaM, jhANasaladdhI u jhAejjA // cU, veraggakaraMjaM suttaM taM paDhati, jahA taM sadaM na suNeti / jaMvA vi suTupariciyaM akhaliyaM AgacchatitaMpuNa aMgabAhiraMpannavaNa diitaraM aMgapaviTuMAyArAdijassa sAhussa etesiMannataraM Agacchati so taM guNe ti suttaM / "jhANeva"tti asya vyAkhyA jhANasaladdhI jhAyati // "AvaraNe saddakaraNe ya" tti[bhA.547] dosu vi aladdhi kaNNAvareMti taha visavaNe kare sadaM / jaha lajjiyANa moho nasati jayaNAtakaraNaM vaa| cU. "dosuvi"tti jhANe pADhe vA jo aladdhi kaNNA Avarati AvareMti tti vuttaM bhavati / taha vi jai sadaM suNeti tAhe sadaM kareti tahA jahA tesiM lajjiyANa moho nAsati-kimeyaM bho! viguttAna passasiamhe! jaitaha na ThAtito jayaNA kareti / peccha bho! iMdadattAi somasammA imo amha purao vigutto anAyAraM sevati // gato tatiyabhaMgo / idAniM paDhamo bhaMgo bhaNNati[bhA.548] ubhayo paDibaddhAe, bhayaNA pannarasigA tu kAyavvA / davve pAsavaNammiya, ThANe rUve ya sadde y|| cU. ubhao paDibaddhA nAma davveNa ya bhAveNa ya, tattha pannarasa bhaMgA kAyavvA, imeNa ecchaddhakameNa davvattopaDibaddhA, nobhAvato pAsavaNAdisu, esana ghaDati ubhayatoapratibaddhatvAt, evaM anne vi solasa na ghaDaMti, ubhayato apratibaddhatvAdeva / / je panarasa ubhayapaDibaddhA tesu ThAyamANassa ime dosA[bhA.549] ubhayo paDibaddhAe, ThAyaMte ANamAdiNo dosaa| teceva hoti dosA, taM ceva ya hoti bitiyapadaM / / cU. ubhayatodavva-bhAvapaDibaddhAeThAyamANassaANAdiNo dosA |jey bitiyatatiyabhaMgesu dosA samuditAte paDhamabhaMge dosA bhvNti|jNtesu bitiyatatiyabhaMgesuavavAtapadaMtaM ceva paDhamabhaMge Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 549] 163 bhavati // gao paDhamabhaMgo / sadaM vA souNaM "ti dAraMgataM" "airittAe ca uppatA sadde" tti dAraM prAptaM / asya vyAkhyA[bhA.550] juttappamANa atirega hINamANA ya tividha vasadhI / apphuNNamaNapphuNNA, saMbAdhA ceva nAyavvA / cU.vasahItividhA-juttappamANA, atirittappamANA, hiinppmaannaa|jaa sAhUhi saMthAragappa gaNhamANehiM apphuNNA vAviya tti vuttaM bhavati, sA juttppmaannaa| jA aNaphuNNA sA atiregA, jattha saMbAha ThAeMti sA hINappamANA nAyavvA // [bhA.551] tIsuvi vijaMtIsuM, juttappamANAe kappatI ThAuM / tassa asatI hINAe, atiregAe ya tassa'satI / / cU. etAsu tIsu vi vijaMtIsu paDhamaM juttappamANA ThAyavvaM / tassAsatI hiinnppmaannaae| taasatI atiregappamANAe ThAyavvaM / / tattha juttappamANAe hINappamANAe ya saddassa asNbhvo| airittappamANAe saddasaMbhavo jato bhaNati[bhA.552] atirittAe ThitANaM, itthI puriso ya visayadhammaTThI / ujjugamaNujjugA vA, ejAhI tatthimo ujjU / / cU. airittappamANAe ThitANaM itthI puriso ya visayaghammaTThI tatthAgacchejjA strIparimogArthItyarthaH so puNa puriso duviho - ujjU anujjU vA AgacchejjA, mAyAvI amAyAvi tti vuttaM bhavati // atirittavasahiThitANaM jai itthI puriso ya Agacchejja, to imA sAmAyArI[bhA.553] purisitthI AgamaNe, avAraNe ANamAdiNo dosA / uppajaMtI jamhA, tamhA tu nivArae te u / / cU. airittavasahIe jai itthI purisoya Agacchati to vAreyavvA / aha na vAreti to cauguruM / ANAdiNo ya dosA bhavaMti / tamhA dosapariharaNatthaM tANi vAreyavvANi // "tathimo ujju"tti asya vyAkhyA[bhA.554] amhe mo AdesA, rattiM vucchA pabhAe gacchAmo / esA ya majjhabhajjA puTTho puTTho va sA ujjU // cU. jo itthisahito puriso Agao so evaM bhaNejjA - "amhe mo AdesA' pAhuNa tti vuttaM bhavati, iha vasahIe ratti vasiuM pabhAe gacchissAmo, sA ya itthiyA majjhaMbhajA bhvti|evN pucchito vA apucchito vA kahejA ujjU / / ahavA imo ujjU[bhA.555] anno vi hoi ujjU, sabbhAve neva tassa sA bhginii| ___ taMpi hu bhaNaMti citte itthI vajA kimu saceTThA / / cU. "anno"tti anena pagAreNaM ujjU bhavati / so vi ya pucchio vA bhaNati esa me isthigA bhaginI bhvti| sA ya tassa paramattheNeva bhagino "sabbhAveNe"tti vuttaM bhavati / "taM pi hutti taditi taM bhaginivAdinaMbruvaMti "amhaM cittakamme vi lihiyA itthI vajanijjA, kiM puNa jA saceyaNA, to tumaMio gacchAhi" api padArtha saMbhAvane, kiM saMbhAvayati? yaditi bhaginivAdinaM ___ Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 nizItha-chedasUtram -1-1/1 evaMbruvaMti kimuta bhAryAvAdinaM "hu' ysmaadrthetyrthH|| sa bhajjAvAdI bhaNati "na vaTTae amhaM saha nihatthehiM vasiuM" / kiM ca[bhA.556] baMbhavatINaM purato, kiha mohiha puttamAdisarisANaM / navi bhaiNI i juJjati, rattiM virahammi sNvaaso|| cU.baMbhavvataMgharetije "baMbhavatI' tANapuraoaggauttivuttaM bhavati, "kaha" keNappagAreNa, "mohiha" anAyAraM paDisevissaha, prAyaso pitA putrasyAgrato na anAcAra sevate / mAuM vA / ahavA "Adi"tti AdisaddAo bhAuM mAuM piuMvA / evaM tumaM piputtamAdisarisANaM purato kaha anAyAraM paDisevasItyarthaH / jo bhaginivAdI so evaM vaNNaviJjati "na vi" pacchaddhaM / bhaginyA saha rAtrau "virahite" appagAse vasiuMna yujytetyrthH|| [bhA.557] ia anulomaNa tesiM, caukkabhayaNA anicchamANehiM / niggamaNa puvvadiDhe ThANaM rukkhassa vA hetttthaa|| cU. "iya" evaM, "anulomaNA" anunnavaNA pannavaNa tti, tesiNkiiri| pannavijetA vi jati necchaMti niggaMtuM, tadA "caukkabhayaNA" caubhaMgo kajjati-puriso bhaddago, itthI vibhdiyaa| evaM caubhaMgo / jaM jattha bhaddataraM taM anulomijjati / jai niggacchaMti, to ramanijjaM / aha bitiya-tatiya-bhaMgesuegataraggAhato anicchaMtANaM, cautthe ubhyoabhdrtvaat|aniggcchNtaannN niggamaNaM sAhUNaM "puvva diDhe tti" jaM puvadiTuM sunnagharAdi tattha ThAyati / sunnagharA abhAvao gAmabahiyA rukkhaheTThA vi ThAyaMti, na ya tattha itthasaMsattAe ciTThati / aha bahiyA ime dosA[bhA.558] puDhavI osa sajotI, harita tasA tena uvadhi vAsaM vaa| sAvaya sarIrateNaga, pharusAdI jAva vvhaaro|| cU. bahiyA gAmassa rukkhaheTThAo AgAse vA sacittapuDhavI osA vA paDati, annA vA sajotiyA vasahI asthi,hariyakAo vA, tasA vA pANA, tahAvi tesu ThAyaMti, na ya tehiM saha vasaMti / ahavA - bahiyA uvatihemA, vAsaM vA paDati, sIhAti sAvayabhayaM vA, sarIrateNA vA atthiannAya natthi vasahI, tAhe na bahiyA vasaMti, tattheva'cchaMti / pharusavayaNehiM niTTharA beMti, jAva vavahAro vi tena samANaM kajjati // evaM vA vIhAveMti[bhA.559] amhedANi visehimo, iDDimaputta balavaM ashmaanno| nIhi anite baMdhaNa, uvaTTitai sirigharAharaNaM / / cU. sAhU bhaNaMti-amhe khamAsIlA, idAniM vivihaM viziSTaM vA sahemo visahimo, jo tattha AgAravaMsAhU so dAijjati, imo sAhU kumArapavvatito, sahassajohI vA, mAte paMtAveja, iDDiputto vA rAjAdItyarthaH, balavaM sahassajohI, asahamANo rosA balA nInehiti, tato varaM sayaM ceva niggato jati niggato to laDheM, aha na nIti so savve vA sAhU egovA balavaMtaMbaMdhati / itthI vi jai taDaphaDeti to sA vi bajjhati / "uvaTThie" tti gose, mukkA rAule karaNe uvahitANi tattha kAraNiyANa vavahArA dijati, sirigharAharaNadiTuMteNa / jai ranno sirighararayaNAvahAraM kareMto coro gahito to se tubbhe kaM daMDaM payacchaha ? te bhaNaMti-siraM se gheppati, sUlAe vA bhijje| sAhU bhaNaMti-amha viesa rayaNAvahArIavvAvAtio muhA mukko baMghaNeNa / tebhaNaMti-ketubbha rataNA? Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 559] 165 sAhU bhAMti - nANAdI, kahaM tesiM avahAro ? anAyArapaDisevaNAto appadhyAnagamanetyarthaH // gato ujjU / idAniM anujjU bhaNNati [bhA. 560] amhe mo AesA, mamesa bhagini tti vadati tu anujjU / vasiyA gacchIhAmo, rattiM Araddha nicchubhaNaM // cU. tAe ghaMghasAlA ThitANaM saitthI puriso Agato bhaNati - amhe mo " AdesA " pAhuNA, eSA strI me bhaginI, na bhAryA, evaM bravIti ariju, iha vasittA rattiM pabhAe gamissAmo / evaM so anukUlachammeNa Thio / "rattiM Araddhe" tti rattiM so itthiyaM paDiseveumAraddho to vArijjati taha kiM aTThAyamANe nicchubhaNaM pUrvavat // nicchubhaMto vA ruTTho [bhA. 561] Avarito kammehiM, sattU iva uvaTThio tharatharito / muMcati a bhiMDiyAo, ekkakkaM bhe'tivAemi // cU. "Avario" pracchAditaH, kriyate iti karma jJAnavaraNAdi, ahitaM karoti, karmaNA pracchAditvAt / kahaM ? jeNa sAhUNaM uvariM sattU iva uvaTThito roseNa tharathareMto kaMpayaMto ityarthaH, vAtitajogeNaM muMcati bhiMDiyAo tAni u pokkAu tti vRttaM bhavati, bhe yuSmAkaM ekaikaM vyApAdayAmItyarthaH / / evaM taMmi viruddhe [ bhA. 562 ] niggamaNaM taha ceva u, niddosaM sadosa' niggame jataNA / sajjhAe ujjhANe vA, AvaraNe saddakaraNe ya // cU. "niggamaNaM" tAo bahIho, taha ceva jahA puvvaM bhaNiyaM, jati bahiyA niddosaM / aha sadosaM ato aniggamA tattheva'cchaMtA jayaNAe acchaMti / kA jayaNA ? " sajjhAe " pacchaddhaM / pUrvavat kaNThyaM // evaM pi jayaMtANaM kassati kAmodao bhavejjA, joiNNe ya imaM kujjA [bhA. 563] kohalaM ca gamaNaM, siMgAre kuDuchiddakaraNe ya / diTThe pariNayakaraNe bhikkhuNo mUlaM duve itare / / lahu gurU lahuyA gurugA, challahu chagguruyameva chedo ya / karakammassa tu karaNe, bhikkhuNo mUlaM duve itare // [bhA. 564 ] cU. do vigAhAo jugavaM gacchati / kouhalaM se uppaNNaM "kahamanAyAraM sevaMti ? "tti, ettha mAsalahuM / aha se abhippAo uppajjati "AsaNNe gaMtuM suNemi'; acalamANassa mAsaguruM, "gamanaM" ti padabhede kae culhuaN| siMgArasadde kuDakaDaMtare suNemANassa cauguruM / "karaNAdi" kaDDuchiddakaraNe challahuM; tena chidde na anAyAraM sevamANA diTThA chaguruM / karakammaM karemi tti pariNate chedo / ADhatto karakammaM kareuM mUlaM bhikkhuNo bhavati / "duve' tti abhisegAyariyA, tesiM "iyare "tti aNavaTTapAraMciyA aMtapAyacchittA bhavaMti / heTThA ekkekkaM husati / ahavA - koUAdisu sattasu padesu mAsaguruvivaJjitA mAsalahugAdi jahAsaMkhaM deyA, sesaM taheva kaMThyaM // sIso pucchati - kahaM sAhU jayamANo evaM Avajati ? bhaNNati[bhA. 565 ] vaDapAdavaummUlaNa tikkhamiva vijalammi vaccaMto / sahiM hIramANo, kammassa samajaNaM kuNati / / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 nizItha-chedasUtram -1-1/1 cU. jahA vaDapAdao anegamUlapaDibadhdho girinatisalilavegeNaM ummUlijjati evaM sAhU vinatipUreNa vA tikkheNa kayapayatto vijahA harijjati, vigataMjalaM "vijalaM" siDhilakardametyarthaH, tattha kayapayatto vi vaccaMto paDati, evaM sAhU vi| saddehiM" pacchaddhaM-visayasaddehiM bhAve hIramANe kammovajaNaM karotItyuktam // __ "atirittavasahIe" tti dAraM gataM- idAni bahiyA niggatassa dAraM pattaM[bhA.566] veyAvaccassaTThA, bhikkhAviyArAtiniggate sNte| bhUsaNabhAsAsadde, suNejja paDiyAraNAe vA / / cU.uvassayAobahiM niggamoimehiM kaarnnehiN-gilaannssoshptthbhoynnaadinimittN| evamAdi veyaavcctttthaa| "niggao", bhikkhAyariyaMvA niggato AdisaddAto viyAra-ujjhAyabhUmi vA niggato samANo bhUsaNasaI vA, bhAsAsadaM vA, pariyAraNAsadaM vA suNejja / puriseNa itthI paribhujamANA jaM sadaM kareti esa pariyAraNAsaddo sa bhaNNati // tattha bhutta'bhuttANaM saMjamavirAdhanAdosapariharaNatthaM imaM bhaNNati[bhA.567] bhAro vilaviyamettaM, savve kAmA duhaavdhaa| tivihammi vi saddammI, tiviha jataNA bhave kmso|| cU. valayAdibhUsaNasadde bhUsaNasaI vA AbharaNabhAro ti bhaNNati / mita-maghuragItAdibhAsAsaddevilaviyaMtibhaNNati pravasita-mRtabhartariguNAnukIrtanArodinIstrIvat pariyArasadde "savvekAmA duhAvaha"ttidukkhaM AvahaMtItidukkhAvahA dukkhopArjakA ityarthaH |tivih bhUsaNAdisadde esa jayaNA bhaNitA jahAkamaso // "saI vA soUNaM" ti dAraM gataM idAna "dadrUNaM"ti dAraM bhaNNati[bhA.568] AliMgaNAvatAsaNa, cuMbana paritAraNetaraM vA vi / saccittamacittANa va, dahNaM uppatA moho| cU. puriseNitthI stanAdiSu spRSTA AliMgattA, bAhAhiM avatAsitA, mukhena cuMbitA, sAgAriyasevaNaM "pariyAraNaM" "itaraM" gujjhappadeso; etAni ruvANi sacittANi vAacittANi vA citra-karmalepyAdiSu dRSTavA mohotpattItyarthaH // "daTuM"ti dAraM gataM / idAni "sariuM' tti dAraM bhaNNati[bhA.569] hAsaM dappaMca rati, kiDaM sahabhutta AsitAiM ca / sariUNa kassa i puNo, hojjAhI uppatA mohe / / cU. kiMci itthiyAhiM samaM hasitaM AsI / itthIhiM saha hattho (raMDA ratI] dappo ahavAniddhagAdibhAriyAe parihAseNa blaathnnorughttttnnNdppo|rtiiNtivaa kAmo bhuttoki9pAsagAdibhiH, egabhAyaNesahabhuttaM, AsiyaM egAsaNenisaNNANituyaTTANivA tthitaanni| evamAdiyANipuvvabhuttANi sariUNa kassa ti sAhussa mohodao hojja / / jattha daLUNaM moho uppajjati, tatthimA jataNA[bhA.570] diTThIpaDisaMhAro, diDe saraNe viraggabhAvanA bhnnitaa| jataNA sanimittammI hota'nimitte imA jataNA / / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 570 ] 167 cU. AliMganAvatAsaNAdisu diTThIpaDisaMhAro kajjati / diTThesu hAsadapparaimAisu puvvabhuttesu savaNe veraggamAdiyAsu bhAvaNAsu appANaM bhAveti / bhaNiyA jayaNA sanimittammi / sanimittamohodao gao / idAniM animittaM bhaNNati / hoi animitte imA parUvaNA jayaNA ya / animittassa tiviho udao - kammao AhArao sarIrao ya / tattha kammodao imo [bhA. 571] chAyassa pivAsassa va, sahAva gelaNNato vi kisassa / bAhiranimittavajjo animittudao havati mohe // cU. "chAo" bhukkhio, "pivAsito" tisito, sahAvato kiso sarIreNa gelaNNato vA kiso, erisarasa jo mohodao, bAhiraM saddAdigaM nimittaM, tena vajjito animitto esa mohodao utti gattaM idAniM AhArodao tti bhaNNati[bhA. 572 ] AhAraubbhavo puNa, paNItamAhArabhoyaNA hoti / vAIkaraNA''haraNaM, kallANapurodha ujjANe // cU. AhArapaccao mohubbhavo "puNa" visesaNe, "paNItaM " galaMtaNehaM, AhAryate iti AhAraH, praNItAhArabhojanAd mohodabhavo bhavatItyarthaH / kathaM ? ucyate "vAtIkaraNa" tti / paNIyAhArabhoyaNAo rasAdi vuDDI jAva sukkaMti; sukkovacayA vAyuprakopaH, vAyuprakopAcca prajananasya stabdhatAkaraNaM, athao bhaNNati vAIkaraNa / ahavA paNIyAhAro vAjIkaraNaM dappakAraketyarthaH / ihodAharaNaM "kallANa purohaujjANe "tti kaMpillapuraM nagaraM / brahmadatto rAjA / tassa kallANagaM nAma AhAro / so variseNa niphijjati / taM ca itthirayaNaM cakkI ya bhuMjaMti / tavvairitto anno jai bhuMjati, to ummAo bhavati / purohito ya tamAhAramabhilasati / puNo puNo rAyANaM bhaNati - cirassa te rajjaM laddhaM, adiTThakallANosi, jeNa sArIriyamAhAraM na desi kassa ti / rAiNA rUsieNa bhaNio-kallaM nAtitthivagga sahio nimaMtio si / rAiNA ujjANe jemAvio / tehiM mohudao godhammo samAcarito / evaM paNIyAhAreNa mohudao bhavati tti / / " AhArodau "tti gataM idAniM "sarIrodau tti bhaNati[bhA. 573] maMsovacayA bhedo, bhedAo ATTha - miMja - sukkANaM / sukkocayA udao, sarIracayasaMbhavo mohe // cU. AhArAto rasovacao / rasovacayAo ruhirovacao / ruhirovacayA maMsovacao / maMsovacayA medAvacao / evaM kameNa "bhedo" vasA "aTThI" haDDuM, mijjaM mejjullau tti vRttaM bhavati, tato sukkovacao, sukovaccayAo mohodao bhavati / evaM sarIrovacayasaMbhavo mohodao bhavatItyarthaH gataM "sarIrodae" tti dAraM / evaM sanimittassa animittassa mohudayassa uppannassa jhANajjhayaNAdIhiM ahiyAsaNA kAyavvA / aTThAyamANe [bhA. 574] nivitiganibbale ome, taha uddhaTThANameva ubbhAme / veyAvaccA hiMDaNa, maMDali kappaTThiyAharaNaM // cU. nivvItiyamAhAraM AhAre ti / taha vi aThAyamANe nivvalANi maMDagacaNagAdI AhAreti tahavi aThAyamANe omodariyaM kareti / taha vi na ThAti cautthAdi - jAva - chammAsiyaM tavaM kareti; pAraNae nibbalamAhAramAhAreti / jai uvasamati to suMdaraM / aha novasamati "tAhe" uddhaTThANaM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 nizItha-chedasUtram -1-1/1 mahaMtaM kareti kAyotsargamityarthaH / taha viaThAyamANe ubbhAme bhikkhAyarie gacchati / ahavAsAhUNa "vIsAmaNA" ti veyAvaccaM kraavijti|th viaThAyamANe desahiMDagANaMsahAo dijjati ettha hechillapayA uvaruvari daTThavvA, evaM agItatthassa / gItattho puNa suttatthamaMDaliM daavijjti| ___ ahavA - gItatthassa vi nivvitigAdi vibhAsAe daTThavvA / nodaka Aha - jati tAvAgIyatthassa nivvIyAditavavisesA uvasamona bhavatitogIyatthassa kahaMsIyacchAyAdiThiyassa uvasamo bhavissati ? AcAryAha - paizAcikamAkhyAnaM zrutvA gopAyanaM ca kulavadhvAssaMyama yogairAtmA nirantaraM vyApRtaH kaaryH| "kappaThiyAharaNaM" ti - egassa kuDubigassa ghUyA nikkammavAvArA suhAsaNatthA acchati tassa ya abbhaMguvvaTTaNa-hANa-vilevaNAdiparAyaNAe mohubbhvo| ammaghAti bhaNati |aanehi me purisaM / tIe ammaghAtIe mAue se kahiyaM / tIe vi piuNo / piuNA vAhirattA bhnniyaa| puttie ! etAo dAsIo savvadhaNAdi avaharaMti, tumaM koThAyAraM paDiyarasu, taha tti paDivanaM, sA-jAva-annassa bhattayaM deti,annassavittiM, annassataMdulA, annassa AyaMdekkhati, annassa vayaM, evamAdikiriyAsu vAvaDAe divaso gto|saa atIva khiNNA rayaNIe nivaNNA ammaghAtIte bhaNitA-Anemi te purisaM? sA bhaNeti- na me puriseNa kajaM, nidaM lahAmi / evaM gIyatthassa vi suttaporisiM deMtassa atIva suttatthesu vAvahassa kAmasaMkappo na jAyai / bhaNiyaMca "kAma! jAnAmi te mUlaM" silogo|| [bhA.575] evaM tu payatamANassa uvasame hoti kassai na hoti| jassa puNa so na jAyai, tattha imo hoi dittuNto|| cU. "evaM"nivvItiyAdippagAreNa jayamANassa ya sAhussa uvasamo vihoti, kassa vina hoti / jassa puna sAhussa so mohAvasamo na jAyati; tattha anuvasame imo diTuMto kajati // [bhA.576] tikkhammi udayavege, visamammi vi vijalammi vccNto| kuNamANo vi payattaM, avaso jagha pAvatI paDaNaM // cU.girinaIe puNNAe kayapayatto vipuriso tikkheNa udagavegeNa harijjati; evaM nimnonnataM visamaM vigatajalaM vijalaM etesu kayapayatto vi paDaNaM pAvati / / __ asya dRSTAntasyopasaMhAraH kriyate[bhA.577] taha samaNa suvihiyANaM, savvapayatteNa vI jayaMtANaM / kammodayapaccaiyA, virAdhaNA kassai havejjA / cU. "taha" tena prakAreNa, samomaNosamaNo, sobhaNaM vihiyaM AcaraNamityarthaH,savvapayatteNa nivvItiyAti vA caNAti jogeNa jayaMtANaM vi karmahetukacAritravirAhaNA kasyacit sAdhobhavedityarthaH / evaM so udinnamoho adaDhadhitI asamattho ahiyAseuM tAhe hatthakammaM kareti / / [bhA.578] paDhamAe porisIe, bitiyA tatiyA tahA cutthiie| malaM chedo chammAsameva cattAriyA gurugaa|| cU. paDhama-bitiya-tatiya-cautthIe porisIe ya jahakkameNa hatthakammaM kareMtassa pacchittaM-mUlaM chedo chaggaru cauggurugA ya ||asyaa gAthAyAH vyAkhyA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 1, mUlaM-1, [bhA. 579] 169 [bhA.579] nisipaDhamaporisubbhava, adaDhaviti sevaNe bhave mUlaM / porisi porisi sahaNe, ekkekkaM ThANagaM hasati / / cU. rAto paDhamaporisIe mohubbhavo jAo, tammiceva porisIe adaDhadhitissa hatthakamma kareMtassa mUlaM bhavati / aha paDhamaporisiM sahiuM bitiyaporisie hatthakammaM kareti chedo bhavati / aha do porisie sahiuM tatie porisie hatthakammaM kareti chaggurugA / aha tinni porisio ahiyAseuMcautthe pahare hatthakammaM karetiGkA / evaM porisihAnIe sthAnahAso bhvtiityrthH|| [bhA.580] bitiyammI divasammi, paDisevaMtassa mAsitaM gurugaM / chaThe paccakkhANaM sattamae hoti tegicchN| cU. evaM rAtIe cauro pahare ahiyAseuM bitiyadivase paDhamaporisIe maasguruN| evaM paMcama pAyacchittaTThANaM / evaM paDisevittA apaDisevittA vA annassa sAhussa kaje kahejjA / te ya kahite imerisamuvadisejjA chaTTe paccakhANaM "pacchaddhaM" // [bhA.581] paDilAbhaNa'TTamammI, navame saDDI uvassae phAse / dasamammi pitA puttA, ekkArasammi AyariyA / cU. "chaTTe paccakkhANaM" etappabhitINa imaM pacchittaM[bhA.582] chaTTho ya sattamo yA, adhasuddhA tesu mAsiyaM lahugaM / udarille jaM bhaNaMti, buDDhassa'vi mAsiyaM gurugaM / / cU. chaThThasattamA ahAsuddhA nAma na doSayuktaM upadezaM dadatItyarthaH / je puNa na gurUpadezo secchAe bhaNNati tena tesiM mAsalahuM pAyacchittaM / uvarilletti paDilAbhaNAdi tinni "jabhaNaMti''tti sadoSamupadezaMdadati tena tesiM tiNha vi mAsaguruMpacchittaM / pitA vuDDo tassa vi mehuNapalliM nayaMtassa mAsaguruM "avi" saMbhAvaNe, annassa vi / / "chaTe paccakkhANaM" tti asya vyAkhyA[bhA.583] saMghADamAdikadhaNe, jaMkataM taM katamidANi paccakkhaM / avisuddho duTThavaNo, na sujjha kiriyA se kAtavvA / / cU. saMghADaillAsahassa annassa vA kahiyaM-jahA me hatthakammakataM / so bhaNati-jaMkataM taM katameva, idAni bhattaM paccakkhAhi, kiM te bhaTThapaiNNassa jiiviennN| "sattamato hoi tegicchaM" asya vyAkhyA - "avisuddho' pacchaddhaM / jahA avisuddho duTThavaNo rapphagAdi, kiriyAe vinA na visujjhatina nappati, evaM tubhaejaM kayaMtaMkatameva idAniM nivvItiyAtikiriyaM karehi jeNovasamo bhavati // "paDilAbha'hame' asya vyAkhyA[bhA.584] paDilAbhaNA tu saDDI, kara sIse vaMda Uru doccNge| mUlAdi ummajjaNa, okaDDaNa sddddimaannemo|| cU. tathaivAkhyAte idamAha "saDDI' AvikA, sA paDilAbhAvijjati / tIe paDilAbhaMtIe Urue Thie pAtre ahAbhAveNa abbhuvecca vA cAlite UruaMmajjheNaogalati doccaMgAtI tao sA saDDIkaraNa phusati, sIseNa vaMdamANI pAde phusejjA / itthIphAseNa ya bIeNisaggo havejjA tatovasamo Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 nizItha - chedasUtram - 1-1/1 syAt / "navame saDDI uvassae" asya vyAkhyA "mUlAdi" pacchaddhaM / mUlaM AdiggahaNAto gaMDa annataraM vA tadaNurUvaM rogamukkaDaM kajjati, tato saDDI Anijjati uvassayaM, tassa vA ghare gammai, tato sA ummajjatispRzati ukaDDaNaM gADhataraM, tena itthisaMphAseNa bIyaNisaggo bhave // dasamammi pitAputta' tti asya vyAkhyA [bhA. 585 ] saNNAtapalli nehiNa, mehuNi khuDuMtaNiggamovasamo / avidhitigicchA esA, AyariyakahaNe vidhikkAre // cU. tathaivAkhyAte dasame bravIti khaMtaM bhaNAti -tubbhe do vi pitAputtA saNNAyapalliM gaccha saNNAyagagANaM ti vRttaM bhavati, tattha "mehuNiyA " mAuladuhiyA, "khuDuMta" tti utprAsavayaNehiM bhiNNakahAhi paropparaM hatthasaMphariseNa kIDaMtassa bIyaNisaggo, tatovasamo bhavati / avidhitigicchA esA bhaNiyA / "ikkArasamaMmi AyariyA" asyA vyAkhyA - "AyariyakahaNe vidhikkAro" / taha ceva akkhAte bhaNai tumaM AyariyANaM kahehi, jaM te bhAMti taM karehi esa ekkArasame vihI uvaeso / tena so niddoso // ahavA koti bhaNejjA - imehi hatthakammaM kAravijjati [ bhA. 586 ] sAruvi - sAvaga - gihige, paratitthi - NapuMsae ya sayaNe ya / caturo ya hoti lahugA, pacchAkammammi te ceva / cU. sArUvigeNa, sArUvigo siddhaputto, sAvageNa vA, gihiNA micchAdiTTiNA vA, paratitthieNa vA, "napuMsae suyaNeya" tti anne ee ceva cauro purisanapuMsayA, etehiM hatthakammaM kAravijjati / etehiM kAravemANassa patteyaM caulahuyA bhavaMti / visesiyA aMtapade dohi vi gurugA / ( evaM purisanapuMsagesu vi] / aha te hatthakammaM kareuM udageNa hatthA ghoyaMti evaM pacchAkammaM / ettha se caulahuyaM / te ceva caulahugA bruvato'pi bhavantItyarthaH / ahavA - "napuMsae"tti kAUM chauguruaM esa anno Adeso || ahavA - koti bhaNio abhaNita vA itthiyAhiM hatthakammaM kAraveja | [bhA. 587 ] eseva kamo niyamA, itthIsu vi hoti AnupuvIe / cauro ya huMti gurugA, pacchAkammaMmi te lahugA / / cU. eseva "kamo" pakAro jo purisANa sArUviyAdI bhaNito "niyamA" avassaM so ceva pagAro itthIsu vi bhavati / navaraM - caugurugA bhavaMti / taha ceva visesitA / pacchakaMmammi te ceva caulahayA bhavaMti // idAniM jaM sutte bhaNiyaM "karetaM vA sAtijjati"tti asya vyAkhyA[bhA. 588 ] anumodaNakArAvaNa, duvidhA sAijjaNA samAseNaM / anumodaNe tu lahuo, kArAvaNe gurutaro doso / cU. sAtijjati svAdayati, karmabandhamAsvAdayatItyarthaH, sA sAtijjaNA duvihA- anumoyaNe kArAvaNeya / "samAso" saMkSepaH / sIso pucchatti - etesiM kArAvaNa anumatINaM kayarammi gurutaro doso bhavati ? AcAryAha Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-1, [bhA. 588 ] 171 - "anu " pacchaddhaM / anumodane lahutaro doso, kArAvaNe gurutaro dosetyarthaH / / kArAvaNa anumatINaM kiM sarUvaM ? bhaNNati[bhA. 589] kArAvaNamabhiyogo, parassa icchassa vA anicchassa / kAuM sayaM pariNate, anivAraNa anumatI hoi // cU. evaM bhaNati - tumaM appaNo ya annassa vA hatthakammaM karehi tti, Atmavyatiriktasya parasyaivaM icchassa vA anicchassa vA balAbhiogA hatthakammaM karAvayato kArAvaNA bhaNati tti / imaM anumatisarUvaM "kAuM" pacchaddhaM jo sayaM appaNo hatthakammaM kAuM pariNato taM anivAreMtassa anumatI bhavati // bhaNitaM sAdhUNaM / idAniM saMjatINaM bhaNNati - [bhA. 590] eseva kamo niyamA, niggaMdhINaM pi hoti kAyavvo / puvve avare ya pade, jo ya viseso sa viNNeo / / cU. eseva "kamo" pagAro, saMjatINa vi "niyamA" avazyaM nirgranthInAM bhavatItyarthaH / "puvvapadaM", ussaggapadaM, "avarapadaM" avavAdapadaM tesu jo viseso so viNNeyo // imaM pacchittaM - [ bhA. 591] donhaM pi gurU mAso, tavakAlavisesitassa vA lahuo / aMgulipAdasalAyA dio visesottha purisA ya // cU. '"doNhaM pi'" tti - sAhu sAhuNINaM / ahavA - kArAvaNe anumatIte ya mAsagurU pacchittaM / ahavA - kArAvagassa mAsalahuM tavagurugaM / anumatIte ya mAsagurU kAlaguruM / imo puNa saMjatINaM hatthakammakaraNaM viseso, aMgulIe vA hatthakammaM karei, pAde vA paNNihayapadese, annataraM doddhiyaNAlAdi baMdhiuM kareti / annassa vA pAyaMguTThageNa palaMbageNa vA annatarAe vA kaTThasalAgAe, saviseso / "purisA ya" jahA purisANa itthIo tahA tANa purisA / gurugAdityarthaH / mU. (2) je bhikkhU aMgAdAnaM kaTTeNa vA kaliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAlei saMcAleMtaM vA sAtijjati // cU. '"aMgaM" sarIraM siramAdIni vA aMgAni, tesiM AdAnaM aMgAdAnaM prabhavo prasUtirityarthaH taM puNa aMgAdAnaM medUM bhaNati / taM jo annatareNa kaTTeNa vA "kaliMco" vaMsakapparI, "aMgulI" pasiddhA, vetramAdi salAgA, etehiM jo saMcAleti sAijjati vA tassa mAsagurugaM pacchittaM / idAniM nittIe bhaNati - [bhA. 592] aMgANa uvaMgANaM, aMgovaMgANa eyamAdAnaM / eteNaMgAtANaM, anAtaNaM vA bhave bitiyaM // cU. aMgAni aTTha - sirAdI, "uvaMgA" kaNNAdI, aMgovaMgA nakhapavvAdI, etesiM "evaM AdAnaM" kAraNamiti / etena eyaM aMgAdAnaM bhaNNati / ahavA - anAyataNaM vA bhave bitiyaM nAma // "aMgANaM" ti asya vyAkhyA [bhA. 593 ] sIsaM uro ya udaraM, paTTI bAhA ya donni UrUo / ete aTuMgA khalu, aMgovaMgANi sesANi // cU. "siraM" prasiddhaM, "uro" stanapradezaH, "udaraM " peTTaM, "paTTI" pasiddhA, donhi bAhAto, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 nizItha-chedasUtram -1-1/2 doNhi uuruuo| etANi aTThagANi / "khalu" avadhAraNe bhaNitaH |avsesaaje teuvaMgAaMgovaMgA y||te ime ya[bhA.594] hoti uvaMgA kaNNA, nAsa'cchI jaMgha hatthapAyA y| Naha kesa maMsu aMguli, talovatala aNguvNgaatu|| cU. kaNNA, nAsigA, acchI, jaMghA, hatthA, pAdAya, ya evamAdi savve uvaMgA bhvNti|nhaa vAlA zmazruaMgulI hastatalaM, hatthatalAo samaMtA pAsesu uNNayA uvatalaM bhaNNati / ete nakhAdi savve aMggesaMgA ityarthaH // tassa saMcAlaNasaMbhavo imo[bhA.595] saMcAlaNA tu tassA, sanimitta'nimitta etarA vA vi / Ata-para-tadubhae vA, anaMtara paraMpare ceva // cU. tasye ti medasya saMcAlaNA sanimitte mohodae animitte vA / sanimitte "sadaM vA souNaM, daTuM sariuM puvvabhuttAI pUrvasUtre yathA, tathA vyAkhyAtavyamiti / animitte "udayAhare sarIre ya" idamapi prathamasUtra eva vyAkhyAtavyam / "itarA vA vi" tti sanimittA nimittvjjaa| sAmaNNeNa savvAvi cAlaNA tividhA - appANeNa pareNa vA ubhaeNa vA / ekkekkA duvidhA - anaMtarAparaMparAvA |anNtrenn hattheNa, paraMpareNa ktttthaadinnaa|| "itarA vA vi"tti asya vyAkhyA[bhA.596] uha-nivesullaMghaNa-gamaNamAdie itraa| nayaghaTTaNavosirituM, ciTThati tA nippagalaM jAva // cU. uThetassa, nisIeMtassavA, laMghaNIyaM vA ulaMghetassa suttassa vA, uvvattaNAdi kareMtassa gacchaMtassa vA, AdisaddAto paDilehaNAdi kiriyAsu / evamAdi itarA saMcAlaNA / saNNaM kAiyaM vA vosiriuM na saMcAleti / kAiyapaDisADaNaNimittaM tAva ciTThai jAva sayaM ceva nippagalaM / anaMtaraparaMpareNaM saMcAlemANassa mAsagurUM ANAdiNo ya dosA bhvNti|| mU. (3) je bhikkhU aMgAdAnaM saMvAheja vA palimaddeja vA, saMvAheMtaM vA palima taM vA sAtijati cU. "saMvAhati" ekkasi, "parimaddati" puNo puNo, sA saMvAhaNA sanimittA vA animittA vA pUrvavat / ANAdivirAghaNA sacceva / mU. (4) je bhikkhU aMgAdAnaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIe vA anbhaMgeja makkheja vA abhaMgitaM vA makkheMtaM vA saatijti|| cU. "tellaghRtA' pasiddhA, vasA ayagara-maccha-sUkarANaM abbhaMgeta ekkasi, "makkha ti puNo puNo / ahavA - theveNa abbhaMgaNaM, bahuNA makkhaNaM, uvaTTaNAsUtre ghovaNAsUtre sanimitta animittA ya pUrvavat sAijjaNA taheva, ANAtivirAhaNA puurvvt| mU. (5) je bhikkhU aMgAdAnaM kakkeNa vA loddheNa vA paumacuNNeNa vA NhANeNa vA siNANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA uvvaTTei parivaTTei vA, uvvade'taM vA parivaDheMtaM vA sAtijati // cU. "kakkaM" uvvalaNayaM, dravyasaMyogeNa vA kakkaM kriyate kiMcillohaM (lodraM] haTTadravyaM, tena vAuvvaTTe ti, padmacUrNevA, "NhANaM' haannmev|ahvaa-uvnnhaannyN bhaNNati, taMpuNamASacUrNAdi, sinANaM-gaMdhiyAvaNe aMgAghasaNayaMvuccati, vaNNaojo sugaMdho caMdanAdicUrNAni jahA vaDDamANacuNNo paDavAsavAsAdi vA, sanimitta'nimitte taheva uvbaTTe ti ekkasi, parivaTTe ti puNo puNo / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 uddezaka H 1, mUlaM-4, [bhA. 597] mU. (6) je bhikkhU aMgAdAnaM sItodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA ujcholejja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA paghoveMtaM vA sAtijjati / cU. sItamudakaM sItodakaM, "viyarDa" vavagayajIviyaM, usiNamudakaM usiNodakaM, 'viyaDa' ca vavagayajIviyaM, "ucchole ti" sakRta, "paghovaNA' puNo punno| mU. (7) je bhikkhU aMgAdAnaM nicchalletaM vA saatinyjti|| cU. nicchalle ti tvacaM avaNeti, mahAmaNiM prakAzayatItyarthaH / mU. (8) je bhikkhU aMgAdAnaM jiMghati jiMghetaM vA sAtiJjati // cU. jighrati nAsikayA AghrAtItyarthaH / hattheNa vA maleUNaM laMbaNaM ca jiMghati / etesiM saMcAlanAdINaM jiMghaNAvasANANaM sattaNhavi suttANaMimA suttaphAsavibhAsA[bhA.597] saMvAhaNamabbhaMgaNa, uvvaTTaNa dhovaNe ya esa kmo| nAyavvo niyamA tu, nicchalaNa-jiMghaNAe y|| cU.saMvAhaNA sUtre abbhaMgaNAsUtre uvvaTTaNAsUtredhovaNAsUtre esa gamotti-jo saMcAlaNAsUtre bhaNio so ceva ya ppagAro nAyavyo "NiyamA" avazyaM nicchallaNajiMghaNAsUtre ca // etesuceva sattasu vi suttesu ime diTuMtA jahakkameNa[bhA.598] sIhA''sIvisa-aggI, bhallI vagghe ya ayakara-nariMde / sattasu vipadesete, AharaNA hoti nAyavvA // cU. saMcAlaNAsutte diluto -- sIho sutto saMcAlito jahA jIviyaMtakaro bhavati / evaM aMgAdAnaM saMcAliyaM mohabbhavaM jnyti| ttocaarittviraahnnaa|imaa AyavirAhaNA-sukkakhaeNa mrej|jenn vA kaTThAiNA saMcAletitaM savisaM umuttillayaM vA khayaM vA kaTeNa havejjA / saMvAhaNAsutte imo diTuMto -- jo AsIvisaM suhasuttaM saMboheti so vibuddho tassa jIviyaMtakaro bhavati / evaM aMgAdAnaM pi parimaddamANassa mohubmavo, tato cArittajIviyavinAso bhavati / ____ abbhaMgaNAsutte imo diTuMto -- iyarahA vi tAva aggI jalati kiM puNa ghRtAdiNA siccamANI / evaM aMgAdAne vi makkhijjamANe suTutara mohubbhavo bhavati / uvvaTThaNAsutte imo diluto "bhallI" zastravizeSaH, sA sabhAveNa tiNhA kimaMga puNa nisiyA evaM aMgAdAnasamuttho sabhAveNa moho dippati, kimaMga puNa uvvaTTitai / uccholaNAsutte imo diTuMto-ego vagyo, so acchirogeNa gahio, saMbaddhA ya acchI, tassa ya egeNa vejjeNa vaDiyAe akkhINi aMjeUNa paunIkatANi, tena so ceva ya khaddho / evaM aMgAdAnaM pi so (suTTa] itara cAritravinAzAya bhavatItyarthaH / nicchallaNAsutte imo dirseto - jahA ayagarassa suhappasuttassa muhaM viyaDeti, ta tassa appavahAya bhavati / evaM aMgAdAnaM pi nicchalliyaM cAritravinAzAya bhavati / jiMghaNAsutte imo diTuMto- 'nriNde'tti| egorAyA tassa vejjapaDisiddhe aMbae jiMghamANassa aMbaTThI vAhI udghAito, gaMdhapriyeNa vA kumAreNaM gaMdhamagghAyamANeNa appAjIviyAo bhaMsio / evaM aMgAdAnaM jiMghamANo saMjamajIviyAo cuoanAiyaM ca saMsAraM bhamissati tti / sattasu vipadesu ete AharaNA bhavaMtItyarthaH / / bhaNio ussaggo / idAniM avavAto bhaNNati[bhA.599] vitiyapadamaNappajjhe, apadaMse muttasakkara-pamahe / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 nizItha-chedasUtram -1-1/8 sattasu vipadesete bitiyapadA hoti naayvvaa|| cU. "bitiyapadaM" avavAyapadaM aNappajjho anAtmavazaH grahagRhIta ityarthaH / so saMcAlaNAdipade savve karejjA / apadaso-pittAruaM, muttasakkarA pASANakaH, pameho rogo satataM kAyiyaM jjharaMtaM acchati / etesu padesu sattasu vi jahAsaMbhavaM bhANiyavvA // bhaNiyaM saMjayANa / idAniM saMjatINa[bhA.600] eseva gamo niyamA, saMcAlagavajjito u ajANaM / saMvAhaNamAdIsuM, uvarillesuMchasu pdesuN|| cU. eseva ppagAro savvo niyamA saMcAlaNAsuttavivajjio saMvAhaNAdisu uvarillesu chasu vi suttessvityrthH|| mU. (9) je bhikkhU aMgAdAnaM annayaraMsi acittaMsi soyaMsi anuppavesettA sukkapoggale nigdhAeti nigghAyaMtaM vA sAtijati // ___ cU. annayaraM nAma bahuNaM parUviyANaM annatare acittaM nAma jIva-virahitaM, savatIti sotaM tatra aMgAdAnaM pavIsaUNa sukkapoggale nigghAeti / idAni nijuttI[bhA.601] accittasota taM puNa, dehe paDimAjutetaraM ceva / duvidhaM tividhamanege, ekke ke taM puNaM kmso|| cU. "accittaM" jIvarahitaM "sotaM" chidraM, puNasaddo bhedappadarisaNe, taMacittasotaM tivihaM - dehajuyaM paDimAjuyaM ceyaraM ca / ekkekassa puNo ime bhedA kamaso daTThavvA - dehajuttaM duvihaM, paDimAjuttaM tivihaM, itaraM anegahA / / tattha jaM dehajuaMtaMduvihaM imaM - [bhA.602] tiriyamaNussitthINaM, je khalu dehA havaMti jiivjddhaa| apariggahetarA vi ya, taM dehajutaM tu nAyavvaM // cU. tiriyaitthINaM maNuyaitthINaM je dehA jIvajaDhA bhavanti, "khalu' avadhAraNe, te puNa sarIrAapariggahA "itarA" sapariggahA sacetaNaMsapariggahaMapariggahaMuvarivakkhamANaMbhavissati evaM dehajutaM bhatItyarthaH // idAniM paDimAjuttaM tivihaM parUvijJati[bhA.603] tiriyamanuyadevINaM, jA ya paDimA - ao snnihio| apariggahetarA viya, taM paDimajataMta nAyavvaM // cU.tiriyapaDimAmaNuyapaDimA devipaDimA yaasannihiyAo snnhiyaao|asnnnnihiyaa duvihAapariggahA, "itarA" sapariggahA ya / jaM eyavihAThiyaM taM paDimajuttaM ti nAtavvaM // idAniM itaraM anegavihaM parUvijjati[bhA.604] juga-chiDaDa-nAliyA-karaga gIvemAti sotgNjNtu| dehaccAvivarItaM, tu etaraM taM muNeyavvaM // ___ cU. jugaM balidANa khaMdhe Arovijjati logapasiddhaM tassa chiDaM annataraM vA, nAliyA vaMsa-nalagAdINaM chiDu, karago pANiyabhaMDayaM, tassa gIvA chiDaM vA evamAdi sotagaM / dehaM sarIraM, accayaMti tAmiti accA pratimA, tesiMvivarItaM annaMti vuttaM bhvti|ihpunnasnnihiyaprigghesu adhikAro / jaM erisaM taM itaraM muNeyavvamityarthaH / / etesiM soANaM annatare jo sukkapoggale Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM-9, [bhA. 605] 175 nigghAti tassa pacchittaM bhaNNati[bhA.605] mAsagurugAdi challahu, jahanne majjhime ya ukkose| apariggahita'ccitte adidiDhe ya dehjute|| cU. dehajue apariggahite accitte jahannae adiDhe maasguruN|didve caulahu |addddovktiie cAriyavvaM / majjhime adiDhe culhu|diddhe cauguruM / ukosate adiDhe cauguruM, diDhe chllhuaN|| tiriyamaNuyANa sAmaNNeNa dehajuaMapariggahiyaM bhaNiyaM / idAnaM tiviha-pariggahiyaM bhaNNati[bhA.606] caulahugAdI mUlaM, jahannagAdimmi hoti accitte| tivihehiM parigahite, adidiDhe ya dehjute|| cU.imAvi aDDokaMtIcAraNiyA dehajuteacittepAyAvaccapariggahejahannae adiDhecaulahuyaM diDhe cauguruyaM / koDaMbiya pariggahe jahannae adiDhe cauguruM, diTe challahuM / daMDiyapariggahe jahannae adiDhe challahuyaM, diDhe chagguruyaM / eteNa ceva kameNa tipariggahe majjhimae caugurugAdi chede tthaati| eteNa ceva kameNaM tipariggahe ukkosae challahuAdi mUle ThAti // bhaNiyaM dehjuaN| idAniM paDimAjuaMbhaNNati[bhA.607] paDimAjute vi evaM, apariggahi etare asnnnnihie| acittasoyasutte, esA bhaNitA bhave sodhI / / cU. paDimAjuyaM pi evaM ceva bhANiyavvaM / jahA dejuaMacittaM apariggaraM tahA paDimAjuaM asaNNihiyaM apariggahiyaM / jahA dehajuaM acittaM sapariggahaM taha paDimAjuaM asiNNihiyaM sapariggahiyaM bhANiyavvaM / itaresu puNa jugacchiDDaNAliyAdisu mAsaguruM / ettha suttanivAto esA acittasoyasutte sohI bhaNiyA // [bhA.608] etAsAmaNNatare, tu sotae je udinnamoho u / sanimitta'nimittaM vA, kujA nigghAtaNAdINi / / cU.etesiM acitatasoANaMsanimitteanimittevA mohudae (etesiM] annatare acittasotae sukkapoggale nigghAveti, so ANAdi virAdhanaM pAvai ||imaa saMjamavirAdhanA [bhA.609] rAgaggi saMjamiMdhaNa, dAho aha saMjame viraahnnyaa| sukkakkhae ya maraNaM, akiccakAritti ubbNdhe|| cU. rAga evaagni rAgAgni, saMjama eva iMdhaNaM saMjameghanaM, atastena rAgAgninAsaMyamendhanasya dAho bhavita vinAzetyarthaH / "aha" iti eSa saMyamavirAghaNA / imA AtmavirAghanA puNo puNo nigghAyamANassa sukkakkhae maraNaM bhavati / te vA sukkapoggale nigghAettA akiccakAri tti kAuM appANaM "ubaMgheti' ulaMveti tti vuttaM bhavati // iyANiM avavAto bhaNNati[bhA.610] . bitiyapadaM tegicchaM, nivvItiyamAdiyaM atikkaMte / aTThANa-saddahatthaM, ca pacchA acitta jtnnaae|| cU. "bitiyapadaM" avavAyapayaM, tena kayAti suttapaDisiddhaMkarejja |khN? nivvItiyamAdiyaM teicchaM jayA aikkato taha vi anuvasaMto / "aTThANa'' pacchaddhaM / / "aTThANaM' ti asya vyAkhyA - Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 [ bhA. 611] uvabhuttabhoga therehiM saddhiM vesA duvassae ThANaM / AliMganAdi daTTu, bIyavivego jadi havejjA / / cU. uvabhuttabhogI bhuttabhogiNo vigatakautukAH nirvikArA gItArthA te ya therA, tehiM saddhiM samANaM vesitAo duvakkhariyAo vesastriyA, tesiM samIve uvassato gheppati / "ThANaM" ti annAo vA jAo takkammAo tattha ThAtijjati, tattha Thiyassa AliMgaNA uru-thaNAti phusamaM ti, AdisaddAto uvagUhaNaM cuMbanaM vA daddUNa, jati nAma bIyanisaggo bhave to suMdaraM / aha taha vi na uvasamati to saddapaDibaddhAe ThAtijjati / tattha pariyAraNAdi sadda suNeUNa jati bIyaNisaggo bhavati to suMdaraM / taha vi anuvasaMte "hatthaM ca" asya vyAkhyA [ bhA. 612] dUsapalAsaMtarie, apaDibaddhaM samila chiDDumAdisu vA / nisimAdi asAgarie, niMdaNa kahaNA ya pacchittaM // cU. "dUsaM" vatthaM "palAsaM" komalaM vaDAdipattaM, tena aMtariyaM hatthakammaM kareti, asaMtatamityarthaH / eka do tinni vA divase / "pacchA acittaM'" ti asya vyAkhyA - tahavi aThAyamANe samilaM jugAdichiDDe su sukkapoggale nigghAteti asAgarie, tattha vi tinnivAre / tattha vi aThAyamANe tiriyadehe acitte paDimAsu vA apariggahesu / taha vi aThAyamANe eteNeva kameNa etesu ceva sapariggahesu / manuyadehe acitte paDimAsu vA apariggahAsu / taha vi aThAyamANe eteNeva krameNa etesu ceva sapariggahesu ekkekke tinnivaare|"jynnaae tti" / eyAe jayaNAe kAuM appANaM "niMdati" garihati, pacchA AyariyANaM kaheti, pAyacchittaM ca paDivajjati / zeSaM upariSTAdvakSayamANam // bhaNitaM sAdhUNaM / idAniM sAhuNINaM [bhA. 613] nizItha - chedasUtram - 1-1/9 eseva gamo niyamA, niggaMthINaM pi hoi nAyavvo / purisa - paDimAo tAsiM, saviMTagapalaMbamAditaraM // cU. puvvaddhaM kaMThaM / purisasarIraM acittaM tassa vAuppayogeNa sAgAriyaM thaddhaM / tattha acittapoggale nigdhAteti / purisapaDimAo vA sAgArieNa thaddheNa / "saveMTapalaMbaM " saveMTa doddhiyamAdI / AdisaddAto kaTTapAsANAdiNA / itaraM nAma dehapaDimAvajaM // apratibaddhaM mU. (10) je bhikkhU sacittapaiTThiyaM gaMdhaM jiMghati, jiMghaMtaM vA sAtijjati // cU. sacitte davve jo gaMdho so sacittapaiTTito, so ya aimuttagapuSphAtiyaM, jo jiMghati tassa mAsaguruM ANAdiNo ya dosA / idAniM nijuttI [bhA. 614] jo gaMdha jIva, davvammI so tu hoti saccitto / saMbaddhamasaMbaddA, va jiMghaNA tassa duvidhA tu // 1 cU. jIvajutaM davvaM saceNaM, tammi jo gaMdho so sacittapatiTThito bhaNNati / taM puNo davvaM pupphaphalAti / tassa jiMghaNA duvihA- nAsagge saMbaddhA, asaMbdhA vA / nAsAgrA' saMspRSTA dUre kRtvA jighratItyarthaH // jiMghatassa ime dosA [ bhA. 615] jo taM saMbaddhaM vA, adhavA'saMbaddha jiMghate bhikkhU / so ANAaNavatthaM, micchattavirAdhanaM pAve / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 1, mUlaM-10, [bhA. 615] 177 cU.jo sAhU taM gaMdhaM nAsAe saMbaddhaM asaMbaddhaM vA jigghati so ANAbhaMge, aNavatthAe ya vaTTati, annesiM micchattaM jaNayati, AyasaMjamavirAhaNAe ya vaTTati ||imaa saMjamavirAhaNA[bhA.616] nAsA muhanissAsA, pupphajiyavadho tadassitANaM ca / AyAe visapupphaM, tabbhAvitamaJca dittuNto|| cU. nIsasaMtassa nAsAmuhesujo vAyUtena pupphajIvassa saMghaTTaNAdI bhvti| "tadassiyANaM" ti tammi pupphe ye AzritA alikAdayaH teSAM ca saMghaTaNAdi saMbhavati / imA AyavirAhaNA "Ayae" pacchaddhaM / AyavirAhaNA kayAi visapurpha bhavati tena marati, "tabbhAviyaM" ti tena viseNa bhAvitaMtadabhAvitaMpratyanIkAdinA "amacco" cANakko, taduvalakkhitodiTuMto, jahA-tena cANakkeNa jogavisabhAvitA gaMdhA katA subuddhimaMtrivadhAya / idamAvazyake gatArtham / idAnaM avavAto[bhA.617] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA payAgarAdisu / vAdhI haveja koyI, vijuvadesA tato kappe / / / aNapajjho jiMghejA, "aNapajjho" ajANamANo jiMghati, "appajjho" vA jANamANo "payAgarAdisu" tti rAto jaggiyavvaM tattha kiM ci erisaM pupphaphalaM jeNa jiMghieNa niddA na eti AdisaddAto vA nidrAlAbhe vA nidrAlAbhanimittaM jiMghati / vAhI vA ko ti jiMdhieNa uvasamati taM vijuvadesA jiMghati // imeNa vihiNA - [bhA.618] acittamasaMbaddhaM, puTviM jiMghe tato ya saMbaddhaM / acittamasaMbaddhaM, sacittaM ceva saMbaddhaM // cU. acittadve gaMdhaM asaMbaddhaM nAsikAgre "puvvaM" ti paDhamaM jiMghati, tato taM ceva acittaM saMbaddhaM, tato sacittaM asaMbaddhaM, tato sacittaM saMbaddhaM jiNghti|| mU. (11) je bhikkhU padamaggaMvA saMkamavA avalaMbaNaM vA annautthieNa vAgArathieNa vA kareti, kareMtaM vA sAtijati // cU. padaM padANi, tesiM maggo padamaggo sopANA saMkamijjatijeNa so saMkamo kASTacAretyarthaH avalaMvijjati tti jaMtaM avalaMbaNaM, so paNa vetitA mattAlaMbo vA, vAgAro samuccayavAcI, ete annatithieNa gihattheNa vA karAveti tassa mAsaguruM ANAdiNo ya / idAniM nijuttI[bhA.619] padamaggasaMkamAlaMbaNe ya, vasadhI saMbaddhametarA ceva / ____visame kaddama udae, harite tsaannjaatisuvaa|. cU. payamaggo tti asya vyAkhyAM[bhA.620] padamaggo sovANA, te tajjAtA va hojja itare vaa| tajjAtA puDhavIe, iTThagamAdI atajjAtA // cU. padAnAM mArgapadamArgaH, sopuNa maggo sovANA, teduvihA-tajAyA 'itare' atajjAyA, tammi jAtA tajjAtA puDhaciMceva khaNiUNa katA, na tammi jAyA atajAyA iTTagapAsANAdIhiM katA / ekkekkA vasahIe saMbaddhA "itarA" asaMbaddhA / saMbaddhA vasahIe laggA ThitA, asaMbaddhA [15] 12 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 nizItha-chedasUtram -1-1/11 aMgaNae aggapavesadAre vA, taM puNa visame kaddame vA udae vA hariesu vA jAtesu tasapANesu vA ghaNasaMsattesu kareti // idAni "saMkamo" tti asya vyAkhyA[bhA.621] duvidho ya saMkamo khalu, anaMtarapatiTThito ya vehaase| davve egamaNego, calAcaloceva naayvvo|| cU. saMkamijati jeNa so saMkamo, so duviho- "khalu" avadhAraNe, anaMtarapaidvito jo bhUmIe ceva paidvito, vehAso jo khabhesuvA velIsuvA ptihito| ekekko duviho- egaMgio ya, anegaMgio ya-ekAnekapaTTakRtetyarthaH / punarapyekaiko calasthiravikalpena neyaH tadapi viSamakardamAdiSu kurvantItyarthaH / / 'AlaMbaneti' asya vyAkhyA[bhA.622] AlaMbanaM tu duvihaM, bhUmIe saMkame va nAyav / duhato va egato vA, vi vediyA sA tu nAyavvA // cU. etassa ceva saMkamassa avalaMbaNaM kjti|tN avalaMbaNaM duvihaM- bhUmIe vA saMkamevA bhavati / bhUmIe visame laggaNanimittaM kajjati / saMkame vilambaNanimittaM saMkajjati / so puNa duhao egao vA bhavati / sA puNa "veiya"tti bhaNNati mattAlaMbo vA // [bhA.623] ete sAmaNNataraM, padamaggaMjo tu kArae bhikkhU / gihiannatithieNa va, so pAvati ANamAdINi // cU. "etesiM" payamaggasaMkamAvalaMbaNANamannayaraMjo bhikkhU gihattheNa vA annatitthieNa vA kAraveti so ANAdINi pAvati ||ime dosA[bhA.624] khaNamANe kAyavadhA, accitte viya vaNassatitasANaM / khaNaNeNa tacchaNeNa va, ahidaguramAiA ghAe / cU. tammigihatthe annatithie vA khaNaMte chaNhaM jIvanikAyANaM virAdhanA bhavati / jai vi puDhavI acittA bhavati tahAvivaNassatitasANaM viraahnnaa| ahavA-puDhavIkhaNaNe ahiM daDuraM vA ghAejA / kaTuM vA tacchito'bbhaMtare ahiM uMdaraM vA ghAejA // esA saMjamavirAdhanA / AyAe hatthaM vA pAdaM vA lUsejjA / ahimAdiNA vA khajjejjA / jamhA ete dosA tamhA na tehiM kAravejA |avvaaenn kAravejA[bhA.625] vasahI dullabhatAe, vAghAtajutAe aghava sulbhaae| etehiM kAraNehiM, kappati tAhe sayaM krnnN|| cU. dullabhA vasahI maggaMtehiM vi na labmati / ahavA - sulabhA vasahI kiMtu vAghAtajutA labmati / te ya davvapaDibaddhA bhAvapaDibaddhA jotipaDibaddhetyAdi / pacchaddhaM kNtthN|| sayaM karaNe tAva imeriso sAhU kareti[bhA.626] jiiMdiyo ghiNI dakkho, puvvaM tkkmmbhaavito| uvautto jatI kujA, gIyattho vA asaagre|| cU. iMdiyajaye vaTTamANa jiiMdio, jIvadayAlU ghiNI, annonnakiriyAkaraNe dakkho, "puba" miti gihatthakAle, takkammabhAvito nAma tatkarmAbhijJa sa ca rahakAradharaNiputretyAdi, "yatI" pravrajitaH, saca upayuktaH kuryAt, mA jIvopaghAto bhvissyti| evaMtAva takka mmabhAvito Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM - 99, [bhA. 626] 179 gIyattho, tassa abhAve agIyattho takkammabhAvito, tassa abhAve takkamA'bhAvito gIyattho, tassa abhAve agIyattho a, ete savve vi asAgare kareMti // jayA tehiM padamaggasaMka- mAlaMbaNahiM kajjaM samattaM, tadA imA samAcArI[bhA. 627] kataka tu mA hojjA, tao jIvavirAdhanA / mottuM tajjAya sovANe, sese vi karaNaM kare / cU. "kate" parisamatte kaje mA jIvavirAghanA bhave, "tato" tasmAt sAdhuprayogAt ato tajjAte sovANe mottuM sese vi "karaNaM" vinAsaNaM kujjA / tajjAe na vinAse tti, mA puDhavikkAiyavirAhaNA bhavissati // avavAyamussagge patte avavAo bhaNNati [bhA. 628] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA keNaI bhave asahU / vAghAo va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // cU. "bitiyapaMda" avavAto tena sayaM na kareti, gihiNA kAraveti / kahaM ? bhaNNati sayaM aniuNo, niuo vA keNai ya rogAtaMkeNa asahU, sahuNo vA "vAghAto" vigghaM, taM ca AyariyagilANAdipaoaNaM, "paro" gihattho / jatA appaNA puvvabhihiyakAraNAto asamattho tAhe tena kArAveuM kappate / / tesiM gihatthANa kArAvaNe imo kamo [bhA. 629] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae va asaNNI / gihi annatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA / / cU. "pacchAkaDo" purANo, paDhamaM tA tena karAvijjati / tassa abhAve sAbhiggaho gihIyANavvatI saavgo| tato nirabhiggaho dNsnnsaavgo| tao athAbhaddaeNa asaNNigihiNA midhyAdheSTinA / pacchA kaDAdi paratitthiyAdi cauro daTThavvA / etesiM puNa puvvaM gihiNA kAraveyavvaM pacchA paratitthiNA appatarapacchakammadosAto // mU. (12) je bhikkhU dagavINiyaM annautthiehiM vA gAratthiehiM vAkareti kareMtaM vA sAtijati cU. "dagaM" pANI taM "vINiyA" vAho, dagassa vINiyA dagavINiyA / vikovaNAnimittaM nijjuttikAro bhaNati [bhA. 630] vAsAsU dagavINiya, vasadhI saMbaddha etare caiva / vasatIsaMbaddhA puNa, bahiyA aMtovari tividhA / / -- cU. vAsAsu dagavINiyA kajjati / sA duvihA- vasahIe saMbaddhA, "itarA" asaMbaddhA / vasahIsaMbaddhA tivihA - bahiyA aMto uvariMca // imaM tivihAe vi vakkhANaMniccaparigale bahitA, ummijjaNa aMto va udae vA / [bhA. 631] hammiyatalamAle vA paNAlachaDDuM va uvarittu / / cU. yAsA vasahIsaMbaddhA bahiyA sA niccapariggalo / jA sA aMto saMbaddhA tA bhUmI ummajjati sirA vA uppiliMgA vA vAsodagaM vA chiDDehiM paviMDaM / jA sA uvarisaMbaddhA sA 'hammiyatale ' hammatale DAyAlovari maMDavigAchAditamAle vA vAsodagaM paviTTaM, DAyAle vA paNAlachiDuM // [bhA. 632] vasadhI ya asaMbaddhA, udagAgamaThANakaddame ceva / paDhamA vasadhiNimittaM, maggaNimittaM duve itarA / / - Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 nizItha-chedasUtram -1-1/12 cU. vasahiM asaMbaddhA tivihA - udagassa Agamo udagAgamo, vasahiM tena Agacchati pvistitti| aMgaNevAjattha saahunnoacchNti|tN "ThANaM" udagaM eti|niggmphe vA udagaMete tattha kaddamo bhavati / tattha paDhamA jA vasahi, tena pavisati tIe annato dagavAho kajjati, mA vasahivinAso bhvissti|iyraasudusujaaaNgnnNetejaay niggamapahe etAannato dagavINiyA kajjati, mA udagaM ThAhi titaMcasaMsajjati / tattha anaMtanitANaM tasapANavirAhaNA kaddamo vA dohi ti| magganimittaM nAma maggo rujjhihi ti udageNa kaddameNa vA vasahiasaMbaddhAsu vi dagavINiyA kjjti|| [bhA.633] ete sAmaNNataraM, dagavINiya jo u kArave bhikkhuu| gihi-annatithieNa va, ayagolasameNa aannaadii|| cU. "ayaM" lohaM, tassa "golo' piMDo, so tattosamaMtADahati, evaM gihiannatithio vA samaMtato jIvovaghAtI, tamhA etehiM na kArave egviinniyaa||egtttthiyaa ime[bhA.634] dagavINiya dagavAho, dagaparigAlo yahoti egaTThA / vinayati jamhA udagaM, dagavINiya bhaNNate tmhaa|| cU. puvvaddhe egaTThiyA, pacchaddhe egavINiyaNiruttaM // gihiannatitthiehiM dagavINiyaM kAraveMtassa ime dosA[bhA.635] AyA tu hattha pAdaM, iMdiyajAyaM va pacchakammaM vaa| . phAsugamaphAsudese savvasiNANe ya lahu lhugaa|| cU. "Aya" iti AyavirAhaNA / tattha hatthaM pAdaM vA lUsejjA / iMdiyANa annataraM vA lUsejjA / phAsueNaM dese mAsalahuM, savve caulahuM / aphAsueNaM dese savve vA caulahuM / appaNo kareMtassa ete ceva dosA / kAraNeNa karejja vi dagavINiyaM / kiM kAraNaM? imaM vasahI dullabhatAe, vAghAtajutAe ahava sulbhaae| etehiM kAraNehiM, kappati tAhe sayaM krnnN|| pUrvavat kaMThA / dagavINiyAe akaraNe ime dosA[bhA.636] paNagAti haritamucchaNa, saMjama AtA ajiirgelnnnne| bahitA vi AyasaMjama, uvadhInAso dugaMchA y|| cU. "paNago" ullI saMmucchai, AdiggahaNAto beiMdiyAdi samucchaMti, hariyakAo uTheti / esA sNjmviraahnnaa| AyavirAhaNA sItalavasahIe bhattaM na jIrati, tato gelaNNaM jAyati / ete vasahisaMbaddhAedagavINiyAe akajjamANIe dosaa| vasahi asaMbaddhAe bahiyA ime dosA-udagAgame ThANeaggadAre ciliccile lUsatiAyavirAhaNA, saMjame paNagA haritAbeiMdiyA vA uvahiviNAso, kddmennmlinnvaasaaduguNchijjeti||kaarnnegihianntitthiehiN vikAravijJati[bhA.637] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA keNatI bhave ashuu| vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // [bhA.638] pacchAkaDa sAmiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asnnnnii| gihi-annatithie vA, gihi puvvaM etare pacchA / / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 1, mUlaM - 12, [bhA. 638 ] cU. do vi pUrvavat kaMThAo / mU. (13) je bhikkhU sikkagaM vA sikkanaMtagaM vA annautthieNa vAgAratthieNa vA kAreti, kareMtaM vA sAtijjati // cU. "sikkagaM" pasiddhaM, jArisaM vA parivvAyagassa / sikka gaNatao u poNao ucchADaNaM bhaNNati, jArisaM kAvAlissa bhoyagugguli esa suttattho / idAniM nijjutti vittharo - [bhA. 639] sikkagakaraNaM duvidhaM, tasa -- thAvara-jIva - deha - nipphaNNaM / aMDaga-vAlaya kIDaga, hArU vajjhAdiga tasesu // cU. taM sikka gaM duvidhaM - tasathAvarajIvadehanipphaNNaM / tattha tasaniSphaNNaM anegavihaM "aDayaM" haMsagabbhAdi "vAlayaM" uNNiyaM uTTiyaM ca, "kIDagaM" paTTakosigArAdi, "hArU vajjhA" pasiddhA / idAniM thAvaranipphaNNaM anegavihaM [bhA. 640 ] thAvaranipphaNNaM puNa, poMDamayaM vAgayaM payaDimayaM / jamayaM vacayaM, kusa - vettamayaM ca velumayaM / . [bhA. 641] cU. "poMDayaM" kappAso, "vAga" saNamAdI "payaDI" nAlieri codayaM, "muMjaM" sarassa challI, "vaccago" dabbhAgitI taNaM, "kuso" dabbho, "vetto" pANiyavaso, "veNU' thalavaMso // ete sAmaNNataraM tu sikkayaM jo tu kArave bhikkhU / gihi- annatitthiteNa va, so pAvati ANamAdINi || cU. pUrvavat kaMThA / tamhA sikka yaM na kAravejjA, anuvakaraNamiti kAuM // bitiyapade kAraveja vi- sikka gakaraNe kAraNAni [bhA. 642 ] bitiyapada - vUDha - jjhAmita, hariya'ddhANe taheva gelaNNe / asivAdi annaliMge, puvvakatA'sati sayaM karaNaM / / cU. savvovadhI dagavAheNa vUDho / ahavA- savvo nibbuDo uttaraMtassa ahavA - daDDho / ahavA- savvo harito teNaehiM / ahavA - addhANe sikka yaM dheppejjA, kAraNa vA pallimAdibhikkhAyariyAe gamejja | ahavA - parivvAyagAdi paraliMgaM karaNao kareja, tattha sikkaeNa payojaNaM hojA, gilANassa osahaM nikkhavejja, asivagahito vA paraliMgaM kareja, ataraMtA vA vaMtaraM vA mohaNa vA / etehiM kAraNehiM diTTaM sikkayaNaggahaNaM / taM puvvakayaM geNhiyavvaM, asati puvvakatassa tAhe sayaM kareyavvaM // [bhA.643] [bhA. 644] cU. pUrvavat // [bhA. 645] bitiyapadamaNiuNe vA niuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // pacchAkaDa sAmiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi-annatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA // 181 aha sikka yaMtayaM puNa, sikkatao poNao muNeyavvo / so jaMga-bhaMgiovA, saNa-potta-tirIDapaTTamao // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-1/13 cU. . sikkayaMtayaM nAma tasseva pihaNaM, mA tattha saMpatimA paDissaMti, so tu "pUNau" tti desIbhAsAte vuccati / so duviho - tasa - thAvaradehanipphaNNo "jaMgio" aMDagAdI, "bhaMgio" adasimAdI, "saNo" vAgo, "pottaM" pasiddhaM, "tirIDapaTTo" rukkhatayA // 182 [bhA. 646 ] ete sAmaNNataraM, u poNayaM jo tu kArave bhikkhU / gihi- annatitthieNa va, kIraMte kIte va chakkAyA // cU. kaMThA // sikkaMto je tasA uddaveti, appANaM vA viMdhejjA tattha gilANArovaNA[bhA. 647 ] bitiyapadavUDhajjhamiya, hariya'ddhANe taheva gelaNNe / asivAdI paraliMge, puvvakatA'sati sayaM karaNaM / / cU. kaMThA pUrvavat // [bhA. 648] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // [bhA. 649 ] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi- annatitthie vA gihi puvvaM etare pacchA // [bhA. 650 ] bitio vi ya Aeso, sihanaMtaga - vatthaaMtakammaM ti / taM dullabhavatthammI sammI kappatI kAuM // cU. "AdezaH" prakAraH, siMhaNaMtagassa dasAvatthassa aMte kammaM aMtakammaM vatthaMtakammadasAto vuNati tti vRttaM bhavati / avavAdato dullabhavatthe dese taM kareuM kappati // mU. (14) je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA cilimiliM vA annautthieNa vAgAratthieNa vA kAreti, kAreMtaM vA sAtijati / / cU. sutte bhavA sottiyA vastrkambalyAdikA ityarthaH / rajju bhavA rajjuA dorako tti vRttaM bhavati / [ bhA. 651] suttamayI rajjumayI, vAgamayI ceva daMDa-kaDagamayI / paMcavidha cilimilI khalu, uvaggahakarI bhave gacche // cU. sutteNa katA "suttamayI", taM vatthaM kaMbalI vA / rajjuNA katA rajjumatI, so puNa doro / vAgesukatA vAgamayI, vAgamayaM vatthaM doro vA vakkalaM vA vatthAdi / daMDo vaMsAtI / kaDI vaMsakaDagAdi / esA paMcavihA cilimiNI gacchassa uvaggahakAriyA gheppati // suttamacilimiNIe pamANappamANaM gaNaNappamANaM ca ima [ bhA. 652 ] hattha - paNagaM tu dIhA, ti- hattha-ruMdo (o] NNiyA asatI khomA / eya pamANaM gaNaNe, - kka mekka gacchaM ca jA veDhe // cU. paMcahatthANi "dIhA'", "ruMdA" vicchiNNA tinnihatthA, ussaggeNaM tAva esa uNNiyAe khommiyAe, tAe vi evaM ceva ppamANaM / gaNaNappamANeNaM ekkekssa sAhussa / pADihAriyA vA jA gacchaM veDhiti sA ekkA ceva aNiyatapyamANA / / idAniM rajjumatIasatuNNi-khoma-rajjU, egapamANeNa jA tu veDheti / kaDahU vAgAdIhi, tu potta'sati bhae va vakkamayI // [ bhA. 653 ] Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 uddezaka H 1, mUlaM-14, [bhA. 653] cU. tattha puvvaM uNNio doro / asati khomio / so dIhattaNeNa paMcahattho ekkekassa sAhussa gaNAvacche tiya-hatthe vA ekko ceva jo gacchaM veDhei / kaDabhU rukkho, tassa vakkalaM bhavati, vAgehiM vA vutaM / khomiyAe asatI vAgamayI, tassa vippamANaM pUrvavat // idAnaM daMDamatI[bhA.654] dehahiko gaNaNekko, duvAraguttI bhaeu dNddmyii| saMcArimA tu caturo, bhayamANe kaDaga'saMcArI // cU. "dehaM" sarIraM, tappamANAoadhitodaMDato, sopuNa samae nAliyA bhaNNati / ekkekassa sAhussa so ekkekko bhavati / sAvayAdibhae duvAraguttIkaraNaM tehiM dehAhidaMDaehiM kiDiyA kajjati / AdimA caurovasahIo vshiN,khettaaovaakhettNsNvrNti|kddgmtiimaanne bhayanijjA asaMcArimA ya / / kiM puNa kajjaM cilimiNIe? imaM suNasu[bhA.655] sAgAriya-sajjhAepANadaya-gilANa-sAvayabhae vaa| addhANa-maraNa-vAsAsu ceva sA kappatI gcche|| [bhA.656] paDilehobhayamaMDali, itthIsAgAriettha saagrie| __ ghANA-logajjhAe, macchiyaDolAdipANaTThA // cU. bhae sArovahiM ciliminniNdaauNpddilehjjti| sAgArie uDDAharakkhaNatthaMbhoyaNamaMDalIe cilimilI dijati / itthIrUvapaDibaddhAe cilimilI dijjati / jao rudhira vaccakAtiM tato cilimiliM dAuM sajjhAo kajjati / jaM disaM muttapurisAtidhANI Agacchati taM disiM cilamiliM kAuMsajjhAo kajati / jaM disaM macchiDolAdi pANA AgacchaMti tato cilimilI dijjati / / [bhA.657] ubhayo-saha-kajje vA, desI vIsatthamAdi gelnnnne| addhANe chaNNA'sati, bhattovadhi sAvate tenne|| cU. gilANo pacchaNNe ubhayaMkAiyasaNNA vosirati / osahaM vA dijjati / "desi" tti jattha dese DAgiNINamuvaddavo tattha gilANo pacchaNNe dharijati / vIsattho vA gilANo acchai pacchaNNe addhANa-paDivaNNagAya pacchaNNassa asati cilimiNiM dAuM bhattaTuM kreNti| sArovahiM vA paDilehaMti / sAvayateNAbhae daMDamatIe dAraM piheNti|| [bhA.658] chaNNa-vaha-naTTha-maraNe, vAse ujjhaMkhaNIe kaDao u / ulluvahi viralleti, va aMto vahi kasiNa itaraM vaa|| cU. jAva matao na parihavijjati tAva pacchaNNe dharijati / addhANe vA jAva thaMDila na labbhati tAva'cchati to mato vujjhti|jo "ujjhaMkhaNIe" titatto kaDagacilimilI dijjati vAsAsu vA ulluvahiM viralleti dore jahAsaMkhaM aMta-bahi-kasiNa-itaraM vA / / [bhA.659] paMcavidhacilimiNIe, puvvakatAe ya kappatI ghnnN| asatI puvvakatAe, kappati tAhe sayaM karaNaM / / [bhA.660] bitiyapadamaNiuNe vA, niuNe vA hojja keNaI ashuu| __ vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe / / [bhA.661] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asnnnnii| Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 nizItha-chedasUtram -1-1/14 gihi annatitthie vA, gihi puvvaM etare pacchA // mU. (15) je bhikkhU sUtIe uttarakaraNaM annautthieNa vA gArathieNa vAkAreti, kAreti vA saatijti|| mU. (16) je bhikkhU pippalagassa uttarakaraNaM annautthieNa vA gArathieNa vA kAreti, kAreMtaM vA saatijjti|| mU. (17) je bhikkhU nahaccheyagassuttarakaraNaM annautthieNa vA gArathieNa vAkAreti, kAreMtaM vA sAtijati // mU. (18)je bhikkhU kaNNasohaNagassuttarakaraNaMannautthieNavA gArathieNavA- kAreti, kAreMtaM vA saatijti|| [bhA.662] sUtImAdIyANaM, uttarakaraNaMtu jo tu kArejjA / gihIannatithieNa va, so pAvati ANamAdINi / / [bhA.663] uvaggahitA sUyAdiyA, tu ekke kka te gurusseva / gacchaM va samAsajjA, nAyasekkekka sesesu|| cU. sUtI pippalao nahaccheyaNaM kaNNasohaNaM uvagahitovakaraNaM / ete ya ekkekkA gurussa bhavaMti, sesA tehiM ceva kajjaM kareMti / mahallagacchaMva samAsajja aNAyasA alohamayA vaMsasiMgamayI vA sesasahUNaM ekvekkA bhavati // kiM puNa uttarakaraNaM? imaM[bhA.664] pAsaga-mahinIsIyaNa-pajjaNa-riukaraNa uttaraM karaNaM / suhumaM pijaMtu kIrati, taduttaraM mUlanivvatte / / __cU. "pAsagaM" bilaM vaDDijati, laNhakaraNaM, "naTThiNisiyaNaM" nisANe, "pajamaM' lohakArAgAre, "riju" ujjukrnnN| eyaM savvaM uttrkrnnN|ahvaa-muulnivtti uvariMsuhumamavi jaM kajjati taM savvaM uttrkrnnN|| [bhA.665] sUtImAdIyANaM nippaDikammANa kappatI gahaNaM / asatI nippaDikamme, kappati tAhe sayaM karaNaM / / [bhA.666] bitiyapadamaNiuNe vA, niuNe vA sevatI bhave ashuu| vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe // [bhA.667] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asnnnnii| gihi annatithie vA, gihi puvvaM etare pcchaa| mU. (19) je bhikkhU annaTThAe sUtiM jAyati, jAyaMtaM vA sAtijati // mU. (20) je bhikkhU annaTThAe pippalagaMjAyati, jAyaMtaM vA saatijjti|| ma. (21) je bhikkhU annahAe kaNNasohaNagaMjAyati, jAyaMtaM vA sAtijati // mU. (22) je bhikkhU annaTThAe nahaccheyaNagaMjAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati // [bhA.668] sUyimaNaTThAe tu, je bhikkhU pADihAriyaM jaate| so ANAaNavatthaM, micchattavirAghaNaM pAve // cU. "aNaTThA" nippaoyaNe, paDiharanijaM "pADihAriyaM" |ime dosA - Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM - 22, [bhA. 669 ] [bhA. 669] naTThe hita vissarite, tadanna davvassa hoti vocchedo / pacchAkammapavahaNaM, dhuvAvaNaM vA tadaTThassa // cU. hatthAo cuttA naTThA, teNehiMhitA, kahiM pi mukkANa jANae vIsaritA / taddavva annadavvassa vA tassa vA annassa vA sAhussa voccheyaM karejjA / pacchAkammaM annaM ghaDAveti asutisamaNeNa vA chikkA ghovati / avahaMtaM vA annaM vA dhovAveti / ghuvAvaNaM davvAveti // [bhA. 670] ANAe vocchede, pavahaNa kiNa pacchakamma pacchittA / gurugA gurugA lahugA, lahugA gurugA ya jaM ca'NNaM // cU. ANAdI paMcapadA etesu jahasaMkhaM / pAyacchittA pacchaddheNaM / / mU. (23) je bhikkhU avihIe sUiM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati / / mU. (24) je bhikkhU avihIe pippalagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // 185 mU. (25) je bhikkhU avihIe nahaccheyaNagaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // mU. (26) je bhikkhU avihIe kaNNasohaNayaM jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // mU. (27) je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe sUiM jAittA - annamannassa anuppadeti, anuSpadetaM vA sAtijati vA // mU. (28) je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe pippalayaM jAittA - annamannassa anuppadeti, anuppadetaM vA sAtijati // mU. (29) je bhikkhU appaNo ekkassa aTThAe nahaccheyaNayaM jAittA - annamannassa anuppadeti, anuppadetaM vA sAtijjati / mU. (30) je bhikkhU appaNI ekssa aTThAe kaNNasohaNayaM jAittA - annamannassa anuppadeti, anuppadetaM vA sAtijjati // mU. (31) je bhikkhU pADihAriyaM sUiM jAittA vatthaM sevvissAmi tti pAdaM sivvati, sivvaMtaM vA sAtijjati // mU. (32) je bhikkhU pADihAriyaM pippalayaM jAittA vatthaM chiMdissAmi ttipAyaM chiMdati, chiMdataM vA sAtijjati // mU. (33) je bhikkhU pADihAriyaM nahaccheyaNayaM jAittA nakhaM chiMdAmi ttisamuddharaNaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (34) je bhikkhU pADihAriyaM kaNNasohaNagaM jAittA kaNNamalaM nIharissAmi ttidaMtamalaM vAnakhamalaM vA nIhareti nIharAveMtaM vA sAtijjati // cU. kA avidhI ? imA [bhA. 671] vatthaM sivvissAma, ti jAiuM pAdasivvaNaM kuNati / ahavA vi pAdasivvaNa, kAheMto sivvatI vatthaM // taM dayaM vA ahavA annesiM aMtiyaM soccA / obhAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM // [bhA. 672] cU. sUti-sAmiNA avihIesivvaMto sayameva diTTho annassa vA samIve suttaM / "obhAvaNA" Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 nizItha-chedasUtram -1-1/34 annassa puro khiMsati, "aggahaNaM" sAhUNa anAyaraM kreti| duviho vocchedo-taddavvaNNadavvANaM; tassa vA annassa vA sAhussa // [bhA.673] ahagaM sivvassAmIti, jAiuM so ya deti annesiM / anno vA sivvihitI, so sivvaNamappaNA kuNati // cU. appaNo aTThAe jAeuM annassa aladdhiyasAhussa deti / tAni vA kulAni jassa sAhussa uvasamaMti tassa nAmeNa maggiuM anno sivveti // ko doso ? imo[bhA.674] taMdaLUNa sayaM vA, ahavA annesi aMtiyaM socaa| obhAvaNamaggahaNaM, kuJA duvidhaM ca vocchedaM // mU. (35) je bhikkhU sUrti avihIe paJcappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijati // [bhA.675] sUyiM avidhIe tU, je bhikkhU pADihAriyaM appe / takajasaMghaNaM vA, kujjA chakkAyaghAtaM vA / / cU. jaMtAe sUtIe kajjaM taM "takkajaM" kahaNappaNeNa vA chakkAyaghAyaM karejjai // idAniM cauNha vi suttANa vidhI bhaNNati[bhA.676] tamhaTThA jAejjA, jaM sivve kassa kAraNA vA vi| egataramubhayato vA, anuNNaveu tadhA bhikkha // cU. "aTThAe jAejjA", jaM vA vatthAdi sivve tadaTThAe jAejA / jassa sAhussa karja tannAmeNa jAejjA / appaNo parassubhayaTThA vA jAejjA jahA kAukAmo tahA akkhiuM jAtiyavvaM esa prmttho||appnne vidhI bhaNNati[bhA.677] gahaNami giNhiUNaM, hatthe uttANagammi vA kaauN| bhUmIe va ThavetuM, esa vihI hotI appinnnne|| cU. gahaNaM pAsao tammi sayaM geNhiUNa anieNaM (aNyagrabhAgena] nihatthassa appeti / evaM saMjayapaogo na bhvti| uttANagaMmmi vA hatthe vitiricchaM anieNa vA Thaveti / evaM bhUmIe viTaveti // etesiM cauNha vi suttANaM ime bitiyapadA[bhA.678] lAbhAlAbhaparicchA, dullabha-aciyatta-sahasa appiNaNe / causu vipadesu ete, avarapadA hoti nAyavvA / / cU. sAhU khettapaDilehagA gatA kiM sUtI maggitA labbhati na va tti aNaTThAe maggejjA / pattasivaNaTThAe dullabhAo sUtIo vatthasivaNaTThamavi nIyAe pattaM sivvijjati, taM puNa jayaNAe sivveti jahA na dIsati / koi sabhAveNa aciyatto sAhU so na labmati, tassa vA nAmeNa na labbhati, tAhe appaNo aTThAe jAiuM tassa dejA "sahasa" anAbhoeNa vA avihIe appinnejjaa|| mU. (36) je bhikkhU avihIe pippalagaM paJcappiNati, paJcappiNaMtaM vA saatijiti|| mU. (37) je bhikkhU avihIe nahaccheyaNagaM paJcappiNai, paJcappiNataM vA saatijjti|| mU. (38) je bhikU avihIe kaNNasohayaM paccappiNai, paJcappiNaMtaM vA sAtiJjati // [bhA.679] pippalaga nahacchedaNa, sodhaNae ceva hoMti evaM tu / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 uddezaka H 1, mUlaM-38, [bhA. 679] navaraM puNa nANattaM, paribhoge hoti nAtavvaM // cU. evaM pippalaga-nahacchedaNa-kaNNasohaNe ya ekkeke cauro suttA / attho pUrvavat // paribhogaviseso imo - [bhA.680] vatthaM chiMdissAmi tti jAiuM pAdachiMdaNaM kuNati / ahavA vi pAdachiMdaNa, kAhiMto chiMdatI vatthaM // tAo gAhAo-sUci sUtravat / [bhA.681] nakhe chiMdissAmi tti, jAiuM kuNati sallamuddharaNaM / ahavA salluddharaNaM, kAhiMto chiMdatI nakkhe // cU. pippalaga-nakkhaccheyaNANaM appaNe imA vihI[bhA.682] majjheva geNhiUNa, hatthe uttANayammi vA kaauN| bhUmIe vA ThavetuM, esa vidhI hoti appinnnne|| cU. ubhayato dhAraNasaMbhavAo majjhe giNhiUNa appeti / sesaM kaMThaM / [bhA.683] kaNNaM sodhissAmi tti jAiuM daMtasodhaNaM kuNati / ahavA vi daMtasodhaNa, kAheMto sohatI kaNNe // cU. tAo ceva gAhAo - (sUci sUtravata] [bhA.684] lAbhAlAbhaparicchA, dullabha-aciyatta-sahasa-appiNaNe / bArasasu vi suttesua, avarapadA hoti nAyavvA / / mU (39] je bhikkhU lAuya-pAdaM vA dAru-pAdaM vA maTTiyA-pAdaM vA annautthieNa vA gArathieNa vA parighaTTAvei vA saMThaveti vA jamAvei vA alamappaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe annamannassa viyarai, viyaraMtaM vA sAtijjati / / cU. doddhiyakaM tuMbaghaTitaM, mRnmayaM kapAlakAdi, parighaTTaNaM nimmoaNaM, saMThavaNaM muhAdINaM, jamAvaNaM visamANa samIkaraNaM / "alaM" pajjattaMsakketiappaNo kAuMti vuttaM bhavati / "jANai" jahA na vaTTati annautthiyagArasthiehiM kArAveuM jANAti vA, suttaM sarati esa amha uvaeso ahavA-guru pRSTaH sAdhubhiryathAgRhasthAnyatIrthikairvA kArApayAmaH, tataHprayacchateanujJAM dadAtItyarthaH / bhaNio suttattho / idAniM nijRttivittharo bhaNNati[bhA.685] lAuyadAruyapAte, maTTiyapAde ya tividhamekkekke / bahuyappaaparikamme, ekvekkaM taM bhave kamaso / ekaikaM trividhaM- bhu-app-aprikmmmiti| punarapyekaikaM trividhaM jaghanyAdi |ahvaa -dvitIyamekaikavacanaM nigamanavAkyamAhuH // [bhA.686] parikammaNamukkosaM, guNehi tu jahannataM paDhamapAtaM / bitiyaM dohi vi majjhaM, paDhameNa vivajio ttie| cU.paDhamaMbahuparikammaM,taM guNehijahannaM,AtmasaMyamopaghAtabahutvAt / apparikammaM bitiyaM, taM guNehiM majjhimaM, alpAtmasaMyamopaghAtatvAt / aparikammaM tatiyaM, taM guNehiM ukkosaM, jato paDhamassa vivajjaevaTTati, Atmano saMyamassa caanupdhaatitvaat|| Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 nizItha-chedasUtram -1-1/39 bahuappaahAkaDANaM kiM sarUvaM? imaM[bhA.687] addhaMgulA pareNaM, chijjetaM hoti saparikammaM tu / addhaMgulamegaMtU, chijjaMtaM appprikmmN|| cU. addhaMgulApareNa chijjaMtaM bahuparikammaM bhavati / jAva addhaMgulaM tAva appaparikammaM // [bhA.688] jaMpuvvakatamuhaM vA, katalevaM vA valabbhae pAdaM / taM hoti ahAkaDayaM, tesipamANaM imaM hoti // cU. ahAkaDaM jaM puvvakayamuhaM, kayalevaM taM kuttiyAvaNe labbhati, niNhago vA deti, paDimApaDiNiyatto samaNovAsago vA deti, taM pAdaM duvihaM - paDiggaho mattao vA / / paDiggaho imo[bhA.689] tinni vihatthI cauraMgulaM ca mANassa majjhimapamANaM / eto hINa jahannaM, atiregataraM tu ukkosaM // [bhA.690] ukkosa-tisA-mAse, dugAu addhANamAgato sAdhU / cauraMgulaM tu vaje, bhattapANapajjattiyaM heTThA / / cU. jeTTo AsADho a kkosa-tisA-mAsA bhavaMti / uvariM cauraMgulaM vajettu heTThA bhArayaM pajattiyaM bhvti|| [bhA.691] evaM ceva pamANaM, savisesata anuggahapavattaM / kaMtAre dubbhikkhe, rohagamAdIsu bhaiyavvaM // cU. "savisesataraM" bRhataraM gacchAnugrahAya pravartate udagrAhyate ityarthaH / "kaMtAra" maDavI, dubhikkhe rohage vA acchaMtANa, "bhajanA" sevanA paribhogamityarthaH / / idAnaM mattao[bhA.692] bhattasasa va pANassava, egatarAgassa jo bhave bhrito| pajjo sAhussa tu etaM kira mattaapamANaM / / cU. kaMThA / paDiggaho mattago vA imehiM guNehiM jutto[bhA.693] vaTTa samacauraMsaM, hoti thiraM thAvaraM ca vaNNaM ca / huMDaM vAtAiddhaM, bhiNNaM ca adhaarnijaaii| cU. jhAgAreNa "vaTTa" uchAyapRthutvena samaMtameva mijjamANaM "samacauraMsaM" bhnnnnti| "thiraM" 4DhaM aviliyaMti, apADihAriyaM thAvaraM, vaNNaM salakkhaNaM dhArinijameyaM / imaM avArinijaM - ucchAya pRthutvena AsamaM huDaM, vAtAiddhaM troppaDuyaM aniSpannamityarthaH, bhinnaM ca adhAraNejA ete| suttaphAsiyA ime[bhA.694] parighaTTaNa nimmoyaNa, taMpuNa aMto va hojja bAhiM vA / saMThavaNaM muhakaraNaM, jamaNaM visamANa smkrnnN| cU. bahi aMto vA moyapheDaNaM parighaTTaNaM, sesaM kNtthN|| [bhA.695] paDhama-bitiyANa karaNaM, suhumamavI jo tu kArae bhikkhU / gihi-annatitthieNa va, so pAvati ANamAdIni / / Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 uddezaka : 1, mUlaM-39, [bhA. 695] cU. "paDhamaM" bahuparikammaM, "bitiyaM" appaparikammaM, sesaM kNtthN|| jamhA ete dosA, tamhA[bhA.696] ghaTTita saMThavite vA, puvvaM jamiti ya hoti gahaNaM tu| asatI puvvakatassa tu, kappati tAhe syNkrnnN|| [bhA.697] bitiyapadamaNiuNe vA, niuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI taahe|| [bhA.698] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi annatisthie vA, gihi puvvaM etare pacchA / / mU. (40) je bhikkhU daMDayaMvA laThThiyaM vA avalehaNiyaM vA veNusUiyaM vA annautthieNa vA garasthieNa vA parighaTTAveti vA saMThavetiM vA jamAveti vA alamappamaNo karaNayAe suhumamavi no kappai jANamANe saramANe annamannassa viyarati, viyaraMtaM vA sAtijjati // cU. "daMDo' bAhuppamANo, "laTThI" AyapamANA, "avalehaNiyA" vAsAsukaddamapheDiNI kSurikAvat, "veNU" vaMso, tammatI sUtI, parighaTTaNaMavalihaNaM, saMThavaNaMpAsayAdikaraNaM, jamAveti ujjgkrnnN| [bhA.699] DaDaga biDaMDae vA, laTThivilaTThI ya tividha tividhaatu| velumaya-vetta-dAruga, bahu-appa-ahAkaDA ceva / / cU. egeNa tivihasaddeNa velumayAdI; bitiyeNa tivihasaddeNa bahuparikammAdi / [bhA.700] tinni u hatthe DaMDo, donni u hatthe vidaMDao hoti / laTThI AtapamANA, vilaTThi caturaMguleNUNA // [bhA.701] addhaMgulA pareNaM, chijjetA hoMti saparikammA u / ___ addhaMgulamegaM tU, chijaMtA appprikmmaa| [bhA.702] je puvvavaDDitA vA, jamitA saMThavita tacchita vA vi / hoti tu pamANajuttA, te nAyavvA ahaakddgaa|| cU. pUrvavat / kiM puNa laTThIe paoaNaM? imaM[bhA.703] dupada-catuppada-bahupada, nivAraNaTThAya rakkhaNAheuM / addhANa-maraNabhaya-vuDDavAsavaTuMbhaNA kppe|| cU. "dupAya" maNussAdi, "cauppadA" gAvimAdi, bahupayA gaMDayagomhimAdi / addhANe palaMbamAdi vunjhati, mato vA vujjhati, bohigAdibhayevA paharaNaM bhavati, vaDassa vAavaTuMbhaNaheuM laTThI kappati ghettuN|| [bhA.704] paDhamabitiyANa karaNaM, suhumamavI jo tu kArae bhikkhuu| gihi annatitthieNa va, so pAvati ANamAdINi // [bhA.705] ghaTTitasaMThavite vA, puTviM mitAe hoti gahaNaM tuu| asatI puvvakayAe, kappati tAhe sayaM karaNaM / / [bhA.706] parighaTTaNaM tu nihaNaM mUlaggA-pavvamAdisaMThavaNaM / Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 nizItha-chedasUtram -1-1/40 ujjUkaraNaM jamaNaM, daMDagamAdINa savvesi / / [bhA.707] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappI tAhe // [bhA.708] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi annatitthieNa va gihi puvvaM etare pcchaa| [bhA.709] uDubaddha rayaharaNaM, vaasaavaasaasupaadlehnniyaa| vaDauMbare pilakkhU, tesi alaMbhammi aMbiliyA / cU.udubaddhe rayaharaNeNa pAdappamajjaNaMkajjati, vAsAsupAyalehaNiyAe kaddamo avanijjati; sA bhavati vaDamatI uMbaramatI pippalo "pilakkhU" taM mii| etesiM alaMbhe aNbiliymtii|| [bhA.710] bArasaaMguladIhA, aMgulamegaMtu hoti vicchinnA / ghaNamasiNanivvaNA viya, purise purise ya patteyaM / cU. "ghaNA" ajjhusirA, "masiNA" laNhA, "nivvaNA" khayavajjiyA, purise purise ya ekkekA bhvti|| [bhA.711] ekkekkA sA tividhA, bahuparikammA ya appaparikammA / apparikammA ya tadhA, jalabhAvita etarA ceva / / cU. jalamajjha usite kaTTe jA kajjati sA jalabhAvitA / itarA abhAvitA / / [bhA.712] addhaMgulA pareNaM, chijjaMtI hoti saparikammA tu / addhaMgulamegaM tU, chijjaMtI appprikmmaa| [bhA.713] jA puvvavaDhitA vA, jamitA saMThavita tacchitA vA vi| labmati pamANajuttA, sA nAtavvA adhAkaDayA // [bhA.714] paDhamabitiyANa karaNaM, suhumamavI jo tu kArae bhikkhU / gihi annatithieNa va, so pAvati ANamAdINi // [bhA.715] ghaTTitasaMThavitAe, puTviM jamitAe hoti gahaNaM tu / ___ asatI puvvakaDAe, kappati tAhe sayaM karaNaM // [bhA.716] bitiyapadamaniuNe vA, niuNevA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe / / [bhA.717] pacchAkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddaya ya asnnnnii| gihi annatithieNa va, gihi puvvaM etare pacchA / / [bhA.718] velumayI lohamayI, duvidhA sUyI samAsao hoti / cauraMgulappamANA, sA sivvaNasaMghaNaTTAe / ___ cU. lohamatI sUtI sAhuNA na ghettavvA paraM Ayariyassa ekkA bhavati, sesANa velumatI siMgamatI vA gaNaNappamANeNa ekkekkA bhavati / pamANappamANeNa caturaMgulaM bhavati / kiM kAraNaM gheppati? imaM-tuNNaNaM ukkaiyakaraNaM vA sivvaNaM, dugAtikhaMDANa saMghaNaM / / kaMThA / [bhA.719] ekekkA sA tividhA, bahuparikammA ya appaparikammA / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM- 40, [ bhA. 719] [bhA. 720] [bhA. 721] aparikammA ya tadhA, nAtavvA ANupuvIe // addhaMgula pareNaM, chitI hoti saparikammA tu / addhaMgulamegaM tU, chijaMtI appaparikammA / / jA puvvapaDDhitA vA, puvvaM saMThavita tacchitA vA vi / labbhati pamANajuttA, sA nAyavvA adhAkaDagA / / [bhA. 722] paDhamabitiyANakaraNaM, suhumamavI jo tu kArae bhikkhU / gihi annatitthieNa va, so pAvati ANamAdINi / / ghaTTita saMThavitAe, puvyaM jamitAi hoti gahaNaM tu / asatI puvvakaDAe, kappati tAhe sayaM karaNaM // [bhA. 724] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA keNatI bhave asahU / vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAhe / / [bhA. 725] pacchAkaDasAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya asaNNI / gihi annatitthieNa va, gihi puvvaM etare pacchA // [bhA. 723] mU. (41) je bhikkhU pAyarasa ekkaM tuMDiyaM taDDei, tarhetaM vA sAtijjati / / cU. "tuMDiyaM" thiggalaM, desI bhAsAe sAmayigI vA esa paDibhAsA, taDDeti lAe tti vRttaM bhavati / [bhA. 726] lAuyadAruyapAde, maTTiyapAde ya taDDaNaM duvidhaM / tajjAtamatajjAte, tajjA ege duve itare // cU. lAu Adi ekkekkaM duvidhaM taDuNaM - tajjAtamatajjAtaM / lAussa lAuyaM tajjAtaM, sasA - dAruTTiyA do ajjAtA / evaM sesANa vi samANaM ekkekkaM tajjAyaM, asamANA do atajjAyA / / [bhA. 727] etesAmaNNayaraM, egatarAeNa jo u taDejA / tiNhaM egatarAe, vijjaMtANAdiraNe dosA // cU. etesiM pAdANaM egatarevivijramANe jo annataraM pAdaM annatareNaM taDDeti tassa ANAdiNo dosA, mAsaguruM ca se pacchittaM / / kAraNao taDDejjA vi / kiM puNa kAraNaM ? imaM - saMtAsaMta'satIe, athira - apajjatta'labbhamANe vA / [ bhA. 728] paDise'nesanijje, asivAdI saMtato asatI / / cU. "saMtaM" vijramANaM, "asaMtaM" avijamANaM, "asatI" abhAvo / imA "saMtato asatI"- "athiraM" dubbalaM, jai bhikkhAgahaNaM kajati to bhajati, pADihAriyaM vA athiraM, taM atha uddAlijati, atthi pAdaM kiM tu appajjatiyaM / esA appanijje saMtAsatI / imA gAratthi su atthi agAratthiesu lAuA, te na labdhaMti, DaMDieNa vA paDisiddhaM, anesanijjANi va laddhANi, jattha vA visae atthi doddhiyA tatthaMtarA vA asivAdiehiM na gammati / / esA saMtAsatI bhaNiyA / asivAdi vakkhANaM imaM[bhA. 729] 191 asive omoyarie, rAyaduTTe bhaeNa AgADhe / sehe carita sAvata bhae va asivAdiyaM etaM / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 nizItha-chedasUtram -1-1/41 cU. jattha bhUmIe pAdANi asthi tatthaMtarA vA ime dosA-asivaM omoyariyA vA rAyaduTuM vA bodhiyabhayaM vA / AgADhasaddo patteyaM saMbajjhati / sehANa va tattha uvassaggo bhavati, tattha va sehA paDuppaNA tato na gaMtavvaM, carittaM paDucca tattha itthi dosA, esaNAdosA vA / sAvayabhayaM vaa| anno ya parirayeNa paMtho ntthi| esA savvA saMtAsatI bhaNitA / imA astaastii| [bhA.730] bhinne va jjhAmite vA, paDiNIe tena saavyaadiisu| etehiM kAraNehiM, nAyavvA'saMtato astii|| cU. "jhAmiya" vaTuM paDinIeNa vA, haritaM, teNeNa vA, Adi saddAto bhikkhayareNa vA harie / puvvApAdaM etehiM kAraNehiM na hUaM, annaM ca se natthi, pAdabhUmIe vi pAdA natthi, aniphnnnnttnnaau|| [bhA.731] saMtAsaMtasatIe, kappati tajjAta taDDaNaM kaauN| tajjAtammi asaMte, itareNa vi taDDaNaM kujjA // cU. esA saMtAsaMtasatIe duvihAe asatIe taDDejA / eva taMpuna taDDaNaM tajjA-etara / puvaM dajjAeNa asatIte atajjAeNa vi|| mU. (42) je bhikkhU pAyassa paraM tiNhaM tuMDiyANaM taDDota, taddutaM vA sAtijati // cU. para caturthena na taDDae / avavAussaggiyaM suttaM / [bhA.732] tiNhaM tu taDDiyANaM, pareNa je bhikkhu taDDae pAdaM / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // [bhA.733] saMtAsaMtasatIe, athira-apajjatta'labmamANe vaa| paDisedha'nesanijje, asivAdI saMtato astii|| [bhA.734] asive omoyarie, rAyaduDhe bhaeNa AgADhe / sehe caritta sAvaya, bhae va asivAdiyaM etaM // [bhA.735] bhiNNe va jhAmite vA, paDiNIe tena sAvayAdIsu / etehiM kAraNehiM, nAyavvA saMtato astii|| [bhA.736] saMtAsaMtasatIe, pareNa tiNhaM na taDDae pAyaM / evaMvihe asaMte, pareNa tiNhaM pi taDDejA // mU. (43) je bhikkhU pAyaM avihIe baMdhai, baMdhetaM vA sAtijjai / [bhA.737] tividhammi vipAdammI, duvidho baMdho tu hoti naatvyo| avidhI vidhI ya baMdho, avidhIbaMdho imo tattha // cU. navaraM- "evaMvidhe asaMte tti acchiDaM lAuAdi tivihaM vihibaMdheNa bNdhijji| tattha imo vidhi[bhA.738] sotthiyabaMdho duvidho, avikalito tena-baMdho curNso| esotu avidhibaMdho, vihibaMdho muddi-nAvA ya / / duviho sotthiyabaMdho vatikalito, itaro avikalito samacauraMso koNesu bhinnnno| vAtakalito egato duhato vA / ete savve avidhibNdhaa| vidhibaMdho imo pratItaH muddiya saMThito4, nAvAbaMdhasaMThito 6 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 uddezakaH 1, mUlaM-43, [bhA. 738] [bhA.739] etto egatareNaM, jo pAdaM avidhiNA tu baMdhejA / tiNhaM egatarANaM, so pAvati ANamAdINi / / cU. kaMThA sutte atthAvattito anunnAyaM / Ayariyo atthato piDaseghayati[bhA.740] vihibaMdho vina kappati, dosA te ceva ANamAdIyA / taMkappatI na kappati, niratthayaM kAraNaM kiM taM // cU.vidhibaMdo vi na kappati, jato tattha viAyasaMjamavirAhaNA dossNbhvo| coyaga Aha - nanu sutte atthAvattia'bhihiyaMtaM kappati? Ayariyo Aha-nakappati coyagaAha - nanu suttaM niratyayaM / AyariyAha - sakAraNaM suttaM / coyaga Aha - kiM taM // AyariyAha [bhA.741] saMtAsaMtasatIe, athira apajatta'labbhamANe vA / paDiseha'nesanije, asivAdI saMtato astii|| [bhA.742] saMtAsaMtasatIe, kappati vihiNA tubaMdhituMpAdaM / dubbaladullabhapAde, avidhIe vi baMdhaNaM kujjA / mU. (44) je bhikkhU pAyaM egeNa baMdheNa baMdhai, baMdhataM vA sAtijai // cU. ussaggeNa tAva abaMdhaNaM pAtraM ghettavvaM / egabaMdhaNamapi kareMtassa te ceva ANAdiNo dosA / zeSaM sabhASyaM puurvvt| [bhA.743] egeNaM baMdheNaM, pAdaM khalu baMdhae je bhikkhuu| vidhinA va avidhinA vA, so pAvati aannmaadiinni|| [bhA.744] saMtAsaMtasatIe, pareNa tiNhaM na baMdhae pAyaM / evaMvihe asaMte, pareNa tiNhaM vi baMdhejjA / / cU. ahavA - dubbala dullabhapAde, baMdheNegeNa baMdhe vaa||shessN pUrvavat / mU. (45) je bhikkhU pAyaM paraM tiNhabaMdhANaM baMdhai, baMdhataM vA sAtijjati // cU. avavAussaggiya suttaM, dosA te ceva, mAsaguruMca se pacchittaM / [bhA.745] tiNhaM tUbaMdhANaM, pareNa je bhikkhU baMdhatI pAdaM / vihinA vA avidhinA vA, so pAvatI ANamAdINi / / [bhA.746] saMtAsaMtasatIe, athira-apajjatta'labbhamANe vA / paDiseMdha'nesanijje, asivAdI saMtato astii|| [bhA.747] asive omoyarie, rAyaduDhe bhaeNa aagaaddhe| sese caritta sAvaya, bhae va asivAdiyaM etaM // [bhA.748] bhiNNe va jjhAmite vA, paDiNIe tena saavyaadiisu| etehiM kAraNehiM, nAyavvA saMtato astii|| [bhA.749] saMtAsaMtasaMtIe, pareNa tiNhaM na baMdhiyavvaM tu / evaMvidhe asaMte, pareNa tiNhaM pibaMdhijjA / / [15] 13] Jain Education International Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 nizItha-chedasUtram -1-1/45 cU. evaM tAva diLaM atiregabaMdhaNaM, ta puNa kavAtaya kAlaM avalakkhaNa dhareyavvaM ? bhato suttamAgayaMje bhikkhU atiregaM baMdhaNaM pAyaM digDDAomAsAo pareNadharei,dharaMtaM vA saatijti|| mU. (46) je bhikkhU atiregaM baMdhaNaM pAyaM divaDDAo mAsAo pareNa dharei, dharataM vA saatijjti| cU. divaDDamAsAto paraM gharetassa ANAdiNo doso, mAsaguruMca se pacchittaM / na kevalamatiregabaMghaNamalakkhaNaM divaDDAto paraM na ghareyavvaM / egabaMdheNa vi alakkhaNaM divaDDAta paraM na ghareyavvaM - kNtthaa| [bhA.750] avalakkhanegabaMdha, duga-tiga-atirega-baMdhaNaM vA vi / jo pAyaM pariyaTTai, paraMdivaDDAo maasaao| cU. kaMThA ||jo egabaMdhaNAdi dhareti tassa ime dosA[bhA.751] so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhanaM tahA duvihaM / pAvati jamhA teNaM, annaM pAdaM vi magejjA / / cU. titthayarANaM ANAbhaMgo, aNavatthA - egeNa ghAritaM anno vi ghareti, micchattaM-na jahAvAtiNo, tahAkAriNo, AyasaMjamavirAhaNA vakkhamANagAhAhiM / / atiregabaMdhaNa- malakkhaNe anne vi sUtitA alkkhnnaa| [bhA.752] huMDaM sabalaM vAtAiddhaM, dupputtaM khIlasaMThita ceva / paumuppalaM ca savaNaM, alakkhaNaM daDDa duvvaNNaM // cU. samacauraMsaM jaM na bhavati taM huMDaM, kRSNAdicittalANi jassa taM sabalaM, aniSphaNaM vAtAiddhaM troppaDayaMtti vuccati / jaM ThavijjaMtaM uddhaM ThAyati cAliyaM puNa paloTThati taM dupputtaM / jaM ThavijaMtaM na ThAti taM khIlasaMThitaM / jassa aho nAbhI paumAgitI uppalAgitI vA taM paumuppalaM / kaMTakAdikhayaM savvaNaM / etANi alakkhaNANi / daDDaduvaNNANiya daDaM aggiNA, paMcavaNNovaveyaM duvvaNNaM ekasminnapi na patatItyarthaH / ahavA- pravAlAMkurasannibhaM suvaNNaM sesA savve duvvaNNA aniSTA ityarthaH / ahavA- alakkhaNaM egabaMdhanAdI jaM vA eyavajjaM Agame aniLaM // imA carita-virAdhanA[bhA.753] huMDe carittabhedo, sabale cittvibbhmo| dupputte khIlasaMThANe, gaNe va caraNe va no ThANaM / / [bhA.754] paumuppale akusalaM, savvANa vnnmaadise| aMto bahiM ca daDDhe, maraNaM tattha vi niddise // cU. uvakaraNa-vinAso nANa saNa-caritta-virAdhanA, sarIrassa jaM pIDA bhavaNaM taM savvamakusalaM bhavati sesaM kNtthN|| [bhA.755] duvvaNammi ya pAdammi, natthi nANassa aagmo| tamhA ete na dhArejjA, maggaNe ya vidhI imo|| [bhA.756] avalakkhaNega baMdhe, suttatthakareMta maggaNaM kujjA / duga-tiga-baMdhe suttaM, tiNhuvari do vivajjejjA / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1, mUlaM - 46, [bhA. 756] 195 cU. huMDAdilakkhaNegabaMdhapAteNa gahieNa suttatthaporisIo kareMto jahA bhattapANaM gaveseti tahA salakkhaNa mabhiNNaM ca pAtaM uppAeti / duga-tiga- baMdhaNe sutta-porisiM kAuM atthaporisivelAe maggati bhikkhaM ca hiMDato tiNhaM jaM pareNaM baddhaM aMtovahiM vA iDuM nAbhibhiNNaM vA jaM etesu suttatthaporisIo vajeti, surUggamAo jAva bhikkhaM pi hiMDato maggati // risaM pAdaM ? keNa vA kamaNe ? taM kettiyaM vA kAlaM maggiyavvaM ?[bhA. 757] cattAri adhAkaDae, do mAsA hoMti appaparikamme / tena paraM maggejjA, divaDDamAsaM saparikammaM // cU. cattAri mAsA ahAkaDayaM pAyaM maggiyavvaM, jAhe taM cauhiM vi na laddhaM taduvari do mAsA appaparikammaM maggiyavvaM, jAhe taM pi na labbhati tAhe bahuparikammaM divaDDamAsaM maggejjA / / kiM kAraNaM ? jAva taM addhamAseNa parikammijjati tAva vAsAkAlo laggati / kamhA ? tammi parikammaNA natthi / [bhA. 758] evaM vi maggamANe, jati pAtaM tArisaM na vi labhejjA / taM caiva'nukaDejA, jAva'NNaM labbhatI pAdaM // cU. jArisaM Agame bhaNiyaM salakkhaNaM, jati tArisaM na labhejjA taM ceva anukaDDejjA / / bhaNiyA parikammaNA ussaggeNa avavAteNa ya / idAniM tasseva pAyassa baMdhaNaM jANiyavvaM kiM ca taM vatthaM ? teNima suttaM mU. (47) je bhikkhU vatthassa egaM paDitANiyaM dei, detaM vA sAtijjai // cU. * vAsayatIti vatthaM, cchAeti tti vRttaM bhavati / paDiyANiyA thiggalayaM chaMdaMto ya egahUM, taM jo tajjAtaM atajjAtaM vA deti so ANAti - virAhaNaM pAvati, mAsaguruM ca se pacchittaM / kativihaM vatthaM ? nijuttI vitthAreti - [bhA. 759] jaMgiya-bhaMgiya - saNayaM, pottaM ca tahA tirIDapattaM ca / vatthaM paMca-vikappaM, ti-vikappaM taM puNekke kkaM // cU. jaMgiya-bhaMgiya do vi vakkhANeti[bhA. 760 ] uNoTTe milome, kuve kiTTe ya kIDae ceva / jaMgavidhI atasI puNa, bhaMgavidhI hoti nAyavvA // cU. UraNIromesu tuNNiyaM, uTTaromesu uTTiyaM, miyANa lomesu miyalomiyaM, kutakiTTA vi romavisesA ceva desaMtare, iha appasiddhA / anne bhAMti - kutavo varakko to kaTTisaM etesiM ceva avadhADo / kIDayaM vaDaya paTToti / ete savve vi jaMgamasattANa avayavehiMto niSphaNNA jaMgavihI atasamAdi bhaMgiyavihI // [bhA. 761] samAI vAgavihI, pottavihI poMDayaM samakkhAtaM / paTTo ya tirIDassA, tayA vidhI sA samakkhAyA // cU. saNamAdI vAgo, pottaM poMDayaM vamaNinippannamiti vuttaM bhavati, paTTo tirIDa - rukkhassa tayA sA taya vihI samakkhAyA / etesiM jo avakiTTo taM kiTTisaM / [bhA. 762] paMcaparUveUNaM, patteyaM giNhamANasaMtaMmmi / Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 nizItha-chedasUtram -1-1/47 kappAsiyA ya donnitu, uNNiya ekko tuparibhoe / ghU. esA "bhaddabAhu" sAmikatA gAhA / puvvagAhAdugeNa paMcaNha vi sarUvaM parUvitaM / taM "saMtammi"tti labbhamANesu "patteyaM" paMcasu vi "geNhamANe"tti do kappAsiyA ego uNNio geNhiyavyo / etesiM paribhoge vivacAso na kajjati / vAsattANaM mottUNa egassa uNNiyassa natyi pribhogo|| [bhA.763] kapAsiyassa asatI, vAgayapaTTo ya kosikAre y| asatI ya uNNiyassA, vAgaya-kosejapaTTe y|| cU. jo kappAsiyaM na labhejA tAhe kappAsiyaTThANe vAgamayaM geNhejA / tassAsai paTTamayaM giNhai / tasasAsati kosiyAramayaM giNhati / evaM kappAsita asatIte bhnnitN| jAhe uNNiyaM na labbhati tAhe uNNiyahANe vAgamayaM gheppati, tassAsati kosiyarAmayaM, tassAsati paTTamayaM // idAniM paribhogo[bhA.764] abbhaMtaraMca bAhiM, bAhiM abhitare kremaanno| paribhogavivaccAse, Avajjati mAsiyaM lahuyaM // cU. do pAuNamANassa kappAsiyamabbhaMtare paribhuMjati, uNNiyaM bAhiM paribhuMjati / esa vihiipribhogo| avihIparibhogo puNa kappAsiyaM bAhiM unnnniyNaNto| esa paribhoga-vivaccAso asAmAyArinipphanaMca se maaslhN|| [bhA.765] ek pAuramANe, tu khomiyaM uNNie lahU maaso| donniyapAuramANo, aMte khommI bahiM unnnnii|| cU. ekkaM khomiyaM pAuNati / uNNiyamegaM na pAunijjati / aha pAuNati mAsalahuMca se pacchittaM / pacchaddhaM kaMThaM / khomiyassa aMto uNNiyassa ya bahiM paribhoge imo guNo - [bhA.766] chappaiyapaNagarakkhA, bhUsA ujjAyaNA ya prihritaa| sItattANaM ca kataM, tena tu khomaM na baahirto|| cU. kappAsie chappatiyA na bhavaMti itarahA bahU bhavaMti / paNao ulliyaMto, uNNie pAunijjamANe malImasaM, tattha malImase ullI bhavati, sA vihiparibhogeNa rakkhittA bhvti|baahiN khomieNa pAu eNa vi "bhUsA" bhavati, vidhiparibhogeNa sA viparihariyA / vatthaM malakkhamaM na kaMbalI, malImasAya kaMbalIduggaMdhA, vihiparibhogeNasAvi "ujjhAtiyA" pddihriyaa| paDigabmA kaMbalI ti "sIyattANaM' kayaM bhavati / etehiM kAraNehiM khomaMna bAhiM pAunijati tti vikappaM // taM puNo vi ekkakka tti eyassa imaM vakkhANaM[bhA.767] jaMbahudhA chijjaMtaM, pamANavaM hoti saMdhijaMtaM vA / sivvetavvaM jaM vA, taM vatthaM saparikammaM tu|| cU. jaM bahuhA chijjataM saMdhijaMtaM vA pamANapattaM bhavati, bahuhA vA jaM sivviyavvaM, taM vatthaM bahuparikammaM // [bhA.768] jaM chedeNegeNaM, pamANavaM hoti chijjamANaM tu| saMghaNa-sivvaNa-rahitaM, taM vatthaM appaparikammaM / / Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 1, mUlaM-47, [bhA. 768] 197 cU.jaegacchedeNa pamANavaM bhavati dasAo vA parichiMdiyavvAtaMappaparikammaM, "saMghaNaM" doNha khaMDANaM sivvaNaM, ukkuiyaM tuNNaNAti // [bhA.769] jaNNeva chiMdiyavvaM, saMgheyavvaM va sivviyavvaM ca / taMhoti adhAkaDayaM, jahannayaM mjjhimukkosN|| cU. "jaM puNa chiMdaNa-sivvaNa-saMghaNa-rahitaM taM ahAkaDaM / bahuparikammAdi ekkekkaM jahannamajjhimukkosaya bhvti|| [bhA.770] paDhame paMcavidhammi vi duvidhA paDitANitA muNeyavvA / tajjAtamatajAtA, caturo tajjAta itare vaa|| cU.iha pannavaNaMpratibahuparikammaM "pddhmN"|tNcjNg-bhNgaadiipNcvidN |ttthkaarnnmaasjj gahite duvidhaM paDiyANiyaM dejjA tajjAtamatajjAyaM / jaMgiyassa bhaMgiyAdi cauro atajjAtA, jagiya asamANajAtittaNao, egA tajjAyA / evaM sesANamavi cauro'tajjAyA itarA egA tjjaataa| ahavA-- ekkakaM vatthaM vaNNo paMcavidhaM, tattha samANavaNNA tajjAyA, cauro atajjAtA / [bhA.771] etesAmaNNatare, vatthe paDiyANiyaM tu jo dejjA / tajjAtamatajjAtaM, so pAvati aannmaadiinni|| cU. etesiMjaMgiyAdivatthANaM kiNhAdivatthANavA annatare, tajjAtamatajjAyaMjopaDiyANiyaM dei so ANAti pAvati / tamhA ANAdidosapariharaNatthaM ahAkaDaM ghettavvaM / ahAkaDassa[bhA.772] saMtAsaMtasatIe, athira-apajjata'labbhamANe vA / paDisegha'nesaninje, asivAdI saMtato astii|| [bhA.773] asive omoyarie, rAyaduvai bhaeNa aagaaddhe| sehe carittasAvaya bhae va asivAdiyaM etaM / / [bhA.774] bhinneva jjhAmite vA, paDiNIe tena saavyaatiisu| __ etehiM kAraNehiM, nAyavvA saMtato asatI / / [bhA.775] saMtAsaMtasatIe, kappati paDiyANitA tu tajjAtA / ___ asatI tajjAtAe, paDitANiyametaraM dejaa| cU. saMtAsaMtasatimAtikAraNehiM kappati tajjAyA paDiyANiyA dAuM / asati tajjAtAe "itarA" atajAtA di dAyavvA // mU. (48) je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM paritANaiyaANi deti, deMtaM vA sAtijati / / cU. vattheNaM paraM tiNhaM deti, deMtassa mAsaguruM pacchittaM / diTThA egA paDiyANiyA kAraNe, pasaMgA bahuio dAhiti, teNimaM suttaM bhaNNati / [bhA.776] paDiyANiyANi tiNhaM, pareNa vatthammi deti je bhikkhU / paMcaNhaM annatare, so pAvati aannmaadiinni|| cU.kAraNejAva tinni tAvadeyA tinnhNprtocutthondeyo|jNgiyaatipNc kiNhavaNNAti vA paMca deMtassa ANAdayo dosA / / kAraNato puNa tiNhaM parato vi dijjA / kiM taM kAraNaM ucyate Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 nizItha - chedasUtram - 1- 1/48 [bhA. 777] [bhA. 778] [bhA. 779] saMtA saMtatIe, dubbalahINe alabbhamANe vA / paDisedha'nesanijje, asivAdI saMtato asatI // asive omoyarie, rAyaduTTe bhaeNa AgADhe / sehe carittasAvaya, bhae va asivAdiyaM etaM / / bhiNNe va jjhAmite vA, paDiNIe tena sAvayAdIsu / tehiM kAraNehiM, nAyavvA saMtato asatI // saMtAsaMtasatIe, pareNa tiNhaM na tANiyavvaM tu / evaMvidhe asaMte, paNa tinhaM pi tAnijjA / / mU. (49) je bhikkhU avihIe vatthaM sivvai, sivvaMtaM vA sAtiJjati // [bhA. 780 ] cU. diTThA paDiyANiyA, sA asivviyA na bhavati, evaM sivvaNaM divaM / taM puNa kAe vihIe etenAbhisaMbaMdhenaimaM suttaM "je bhikkhU avihIe sivvati" tassa mAsaguruM pacchittaM / [bhA. 781] paMcavidhammi vi vatthe, duvidhA khalu sivvaNA tu nAtavvA / avidhividhIsivvaNayA, avidhI puNa tatthimA hoti // cU. duvihA sivvaNA - avidhisivvaNA vidhisivvaNA ya / tattha avihisivvaNA imA[bhA. 782] gaggaraga daMDivalittaga-jAlegasarA- dukhIla-ekkA ya / gomuttigAya avidhI, vihi jhasaMkaTA visarigA / / cU. gaggara sivvaNA jahA saMjatINaM, DaMDisivvaNI jahA gAratthANaM / jAlagasivvaNI - jahA varakkhAisu egasarA, jahA saMjatINa payAlaNIkagasAsivvaNI nibbhaMge vA dijjati / dukkhIlA saMdhijjUMte ubhao khIlA deti / egakhIlA egato deti / gomuttAsaMdhijaMte io io ekkasiM vatthaM viMdhai | esA avidhIvidhi jhasaMkaMTA sA paMghaNe bhavati, ekkato va ukkuite saMbhavati, visariyA saraso bhaNati // [bhA. 783] etto egatarIe, avidhividhIe tu jo u sivvejjA / paMcaNhaM egataraM, so pAvati ANamAINi // cU. suttatthapalimaMtho, jaM ca paDilehA na sujjhati saMjamavirAhaNA / kAraNe puNa vidhIe, pacchA avidhIe va sivvejjA / / cauro gAhAo - mU. (50) je bhikkhU vatthassegaM vA phAliyagaMThitaM kareti, kareMtaM vA sAtijjati // cU. je bhikkhU vatthe egamapi phAligaThiM deti, deMtassa mAsaguruM pacchittaM / cauro gAhAo atya vipuvva kameNa bhaNiyAo / [bhA. 784] paMca annatare, vatthe jo phAligaThiyaM dejjA / sivvaNagaMThe kamato, so pAvati ANamAINi // cU. taM kimatthaM deti sivvaNaM ? gaMThi tti kAuM mA sudbutaraM phiTTissati / jati kareti ANAtiNo ya dosA // [bhA. 785 ] gahaNaM tu adhAkaDae, tassa' satIe u appaparikamme / tassa'sai saparikamme, gahaNaM tu aphAlie hoti // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 uddezaka H 1, mUlaM-50, [bhA.785] [bhA.786] tassa'sati phAlitammi, gahaNaM jaM egagaMThiNA bjjhe| tasasa'sati dugatigaMpI, tassa'satI tiNhavi pareNaM / / mU. (51) je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM phAligaMThiyANa kareti, kareMtaM vA sAtiJjati // mU. (52) je bhikkhU vatthassa egaM phAliyaM gaMThei, gaMThetaM vA sAtijati // mU. (53) je bhikkhU vatthassa paraM tiNhaM phAliyANaM gaMThei, gaMTheta vA sAtijjati / mU. (54) je bhikkhU vatthaM avihIe gaMTheti; gaMThetaM vA sAtijati / / mU. (55) je bhikkhU atajAeNaM gavesei, gavasaMtaM vA sAtijati // cU. je bhikkhU vatthe tiNha paraM deMtassa mAsaguruM, ANAdiNo dosA / [bhA.787] tiNhupari phAliyANaM, vatthaM jo phAliyaM pi saMsibve / paMcaNhaM egatare, so pAvati ANamAdINi // [bhA.788] saMtAsaMtasatIe, athira apajjata'lbhamANe vaa| paDisegha'nesanijje, asivAdI saMtato astii|| ca. asive omoyarie, "tAo ceva gAhAo kNtthaao||788 // [bhA.789] taMpuNa gahaNaM duvidhaM, tajjAtaM ceva taha atajjAtaM / ekkakke ekkekaM, tajAti caturo atjaae| cU.jaMgamAdi ekkakke samANajAtIyaM ekkekaMtajAyaM / asamANA cauro atajjAtA, vaNNato vA tajjAtamatajjAtaM // [bhA.790] jaMjArisayaM vatthaM, vaNNeNaM jArisaM vajaM hoti / tArisatajjAteNaM, gahaNeNaM taM gahetavvaM / / [bhA.791] bitiyapadamaNappajjhe, gahena adhikotiteva appjjhe| jANaMte vA vi puNo, asatI sarisassa dorss| cU. khittAdicitto aNappavaso, seho vA avikovio, jANao vA gIyattho / asati sarisadorassa atajjAeNa gaMthejjA / / mU. (56)je bhikkhU airegagahiyaM vatthaM para divaDDAomAsAoghareti; gharetaM vaasaatijjti| cU.je bhikkhU atiregagahitaM vatthaM paraM divaDDamAsAto gharejjA tassa ANAI, mAsaguruMca se pcchittN| [bhA.792] avalakkhaNegahitaM, duga-tiga-atirega-gaMThigahiyaM vaa| jo vatthaM pariyaTTai, paraM divaDDAo maasaao|| [bhA.793] so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tadhA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, annaM vatthaM vi maggejjA / / cU.avalakkhaNassa ime dosA - kNtthaa|| [bhA.794] avalakkhaNo u uvadhI, uvahaNatI naanndNsnncritte| tamhA na dhareyavyo, kAraNa vidhimaggaNA ya imaa|| cU. kAraNe puNa dhareyavyo / imAe vidhIe salakkhaNo uvadhI mggiyvvo|| Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 nizItha - chedasUtram - 1-1/56 [bhA. 795 ] avalakkhaNegagahite, suttattha kareMti maggaNaM kujjA / dugatigabaMdhe suttaM, tiNhuvariM do vi vajjejjA / / [bhA. 796] cU. dugatigagahite suttaM kareti atthaM vajreti / caurAdisu gahitesu suttatthe do vi vajettA maggati / idAniM ahAkaDappabahuparikammANaM kAlo bhaNNaticattAri ahAkaDae, do mAsA hoMti appaparikamme / tena para vimaggejjA, divaDDamAsaM saparikammaM // evaM vi maggamANe, jadi vatthaM tArisaM na vi labhejjA / taM caiva nukaDejA, jAva'NNaM labbhatI vatthaM // [bhA. 797] mU. (57) je bhikkhU gihadhUmaM annautthieNa vA gArittheNa vA parisADAvei, parisADAvetaM vA sAtijjati // cU. ANAdi, mAsaguruM ca se pacchittaM / kamhA ghara[bhA. 798] -dhUmaM so gheppati ? gharadhUmosahakajje, daddu kiDibhedakacchu agatAdI / gharadhUmammi nibaMdho, tajjAtia sUyaNaTThAe / cU. "dahU" pasiddhaM "kiDibhaM" jaMghAsu kAlAbhaM rasiyaM bahati "kacchU" pAbhA, agatAdisu vA dubbhati / ghara-ghUme suttaNibaMdho, tajjAiyasUyaNaTThAkato / tajjAdiyagahaNAto anne vi rogA sUtitA, tesu je osahA tAni annautthie geNhAveMtassa etadeva pacchittaM, acitta tajjAiyasUyaNaM vA annesu vi rogesu kiriyA kAyavvA / / [bhA. 799] taM annatitthieNaM, ahavA gAratthieNa sADAve / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhanaM pAve // cU. pUrvavat / gAratthi annautdhiesu ime dosA[bhA. 800 ] hattheNa apAveMto, pIDhAdi cale jie sakAyaM vA / bhaMDavirAghana kaNue, ahi-uMdura pacchakamme vA // cU. bhUmIThito hatthehiM apAveMto pIThAtti calaM Thavettu tatthAroDhuM geNDati, tammi cale pavaDaMto pipIliyAdijie virAhejjA, sakAe vA hatthAdi virAhejjA, bhaMDagANi vA virAhejjA, acchIsu kaNayuM paDejjA, ahi uMdureNa vA khajejjA, gArattha'NNautthiyA ya pacchAkammaM karejja / tamhA na tehiM hAve || appaNA ceva - [bhA. 801 ] puvvaparisADitassa, gavesaNA paDhamatAe kAyavvA / puvvaparisADitAsati, to pacchA appaNA sADe // cU. puvvaparisADiyaM na labbhati to pacchA appaNA sADeti jayaNAe, jahA puvvabhaNiyA dosA na bhavati / kAraNe puNa tehiM vi sADAveti - [bhA.802] vitiyapada hoja asahU, ahavA vi sahU pavesa na labhejjA / adavA vi labbhamANe, hojjA dosubbhavo koyI // cU. appaNA asahU, ghare vA pavesaM na labbhati, agArI vA tattha paviddhaM uvasaggeti anno vA ko ti hiyaNaTThA diehiM dosubbhavo hojjA / evamAdikAraNA avekkhiuM kappati // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 uddezaka : 1, mUlaM-56, [bhA. 802] ____ 201 [bhA.803] kappati tAhe gArathieNa adhavA vi annatitthINaM / paDisADaNa kAuMje,dhUme jataNA ya sAhussa / / cU. gArasthiannautthieNa gharadhUmaM sADAveuM kappati // mU(58) je bhikkhU pUikammaM jati, bhuMjaMtaM vA sAtijati, taM sevamANe AvaJjati mAsiyaM paDihAraTThANaM anugghAiyaM // cU. dAvaNNaM viNaTuM kuhitaM pUti bhaNNati / iha puNa samae visuddhaM AhArAti avisodhikoTIdosajueNaM sammissaM pUtitaM bhaNNati / [bhA.804] pUtIkammaMduvidhaM, davve bhAve ya hoti nAyavvaM / davvammi chagaNa dhammiya, bhAvammi ya bAdaraM suhumaM // cU. "putI;; kuhitaM, "kamma" miti AhAkammaM, samae tasyAniSTatvAt, tat pUti, yadapi tena saMsRSTaM tadapi pUti, iha tu saMsRSTaM prigRhyte|tN piduvidhaM-davve bhaavey| davve dhammiyadiTuMto, devAyaNe goTThi niutto dhammito, tena ussavatihinimittaM uvalevaNachagaNamohAreMteNa samiti valla -caNa-yava timIsaM mANagapurIsaMgahitaM, tavvatimisseNachagaNeNa devAyaNamuvalittaM, goTThiyAgamo, ghANaagghAyaNaM, vallacaNayadaMsaNaM, taMsavvabhavaNettupuNNamaNNeNa liNpnnN|ttth chagaNaMapUiMsaNNAti pUtitaM / pUtiNA saMsadvaM tadapi pUtirityarthaH / bhAvapUtiyaM duvidhaM - vAdaraM suhumaM ca // tatthimaM suhumaM[bhA.805] iMdhaNadhUme gaMdhe, avayavamadI ya suhumapUIyaM / jesiM tu eta vajaM, sodhI puNa vijate tesiM / cU. "iMdhaNaM" dAruyaM, tassa dhUmo iMdaNaghUmo, so AhAkamme raMdhamANe logaM phusati, tena chikkaM savvaM pUtIyaM bhavati / gaMdhapoggalehiM vA chikkaM savvaM pUtItaM / ghUmagaMdhavajjehiM vA suhumAvayavehiM chikkaM pUtItaM bhavati / eyaM savvaM suhumaM / sIso pucchati-taM ki vajaM, avajaM? AyariyAha -jesiM tu pacchaddhaM / gataM suhumaM / [bhA.806] bAdarapUtIyaM puNa, AhAre uvadhi vsdhimaadiisu| AhArapUiyaM puNa, cauvvihaM hoti asnaadii| [bhA.807] ahavA''hAre pUtI, duvidhaMtu samAsato muNeyavvaM / uvakaraNa pUti paDhama, bIyaM puNa hoMti aahaare|| cU. bAdaraMtividhaM-AhAra, uvahiM, sejaa|aahaarpuutitNcuvihN-asnnaaditN samAsato duvidhaM - uvAhAre uvakaraNe ya / tattha jaM taM raddhassa vA dijjaMtassa uvakAraM kareti taM uvakaraNapUtitaM / taM ca imaM[bhA.808] cullukkhaliyaMDIe, davvI chUDhe ya mIsiyaM pUti / __DAe loNe hiMgU, saMkAmaNa phoDa sNdhuume|| cU. puvvaddhe uvakaraNapUtitaM, pacchaddhaM AhArapUtitaM gahitaM / taM kahaM puNa cullukhaliyANa saMbhavo? saMghabhattesu saMghanimittaM cullI kajati, sA ''hAkammiyA, tena AhAkammita-kaddameNa appaNo puvvakatAe cullIe phuDagaM saMThaveti, esA pUtiyA cullI / AhAkamma-pUtiyAsu dosu vi Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 nizItha-chedasUtram -1-1/58 cullIsuappamovakkhaDeti, tattha na kappati, uvakaraNapUtitaM kAuM, uttiNNaM kppti| ukkhaliyA thAlI, jA sAdhunimittaM ghaDiyA sA AhAkammiyA, jA puvvaM AyaDhe kaDA AhAkammiyakaddameNa phuDDatitA ukkiriuM kppti|saahunimittN chettuM doadavvI ghaDiyA AhAkammiyA, AyaTThA ghaDiyA navA, bhaggo gaMDo, sAhunimittaM kate gaMDe pUtitA, etesu visuddhabhattamajhe chUDhesu duDheva nava ti missattAto uvakaraNapUtiyaM / tesu tattha Thiesu anneNavi deti na kppti| ahavA- "chUDheya mIsiyaM pUrti" ti| eyassa imaM vakkhANaM-dIhicullI, katAsu ukkhAsu paDhamaukkhAe AhAkammaM, bitiya-cautthAdisuAyarlDa uvakkhaDeti, paDhamaMdavIe ghaTTeuM bitiyacautthAsu choDhuM ghaTTeti pUtimIsaM bhavati, uvakaraNAhArasaMbhavAu mIsaM / uvakaraNapUtitaM gataM / idAniM AhArapUtitaM - "DAgo" pattasAgo, so saMghaTTAdikAraNA kao / saMghaTTA lavaNaM vaTTiyaM, saMghaTTA hiMgupallAliyaM, etaanitthovNappnnorddhmaannechubbhti| etaM AhArapUtiyaM / jatthAhAkamma raddhaM taM saMkAmeuM appaNo raMdheti pUtiyaM bhavati / uvari dhUmaNeNa dhovitaM "phoDitaM" bhaNNati / taM saMghaTTA taliyaM appaNo raddhemANachubhatipUtitaM / "saMdhUme''tti saMghaTTA aMgAla dhUvo kato appaNo vi tammi ceva bhAyaNaM Thaveti, tatthaMbilAdi chubhati taM pUitaM // idAniM avisodhikoDIe akappakaraNavidhAnaM bhaNNati[bhA.809] lelehiM tIhaM pUrti, kappate suddha tiNha va pareNa / tena paraMsesesuM, jAvatiyaM phAsate pUrti / / cU. jatthukkhAe AhAkammaMkayaM tatthegadiNeNatatovArA appaNaTThA uvakkhaDetiti-dinena vA, tisu vi levesu pUtitaM bhavati / taM pUtitaM jattha bhAyaNe gahiyaM taM kayakappaM sujjhati / kappapamANapadarisaNatyaM tiNha upareNaM cautthe kappe sujjhati, saha tena kalpodakenetyarthaH / ahavA - 'tiNha va pareNa", vakAro vikappadarisaNe, niravayavaM tisu, sAvayava tiNha va pareNetyarthaH / "tena paraM" ti caturthakalpAt parataH, parazabdo'traAra vAcI ti sesA vipaDhamakappA, tisu jaMpuDhe taM savvaM pUtiyaM, na kevalaM AhAkammeNa puDhe pUtitaM, pUtieNa vi puDhe pUimityarthaH / ahavA- tataH tatiyakappAparato seseNa cautthakappeNa puDhe jAtatiyaMtaM savvaM pUtitaM na bhavatIti vAkyazeSaH / eSa eva gatArtho / raMdhanakalpeSvevaM vaktavyaH // idAni uvadhipUtitaM[bhA.810] uvahI ya pUtiyaM puNa, vatthe pAde ya hoti nAyavvaM / vatthe paMcavihaM puNa, tivihaM puNa hoti paadNmi| cU. uvadhipUtitaM duvihaM-vatthe pAde ya / vatthe jaMgitAi paMcavidhaM / lAuAti pAde tividhaM vatthe AhAkammakaDeNa sutteNa thiggalaM vA deti, pAe vi sIvati thiggalaM vA deti // _idAniM vasahipUtiyaM[bhA.811] vasadhIpUtiyaM puNa, mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / ekkakkaM sattavidhaM, netavvaM ANupuvvIe / / cU. vasahipatitaM duvidhaM-mUlaguNe uttrgunney| mUlaguNe sattavihaM cauro mUlavelIo, do dhAraNA, paTThivaMso ya / uttaraguNe sattavidhA-vaMsaga kaDaNa okpaNa-chAvaNa-levaNa-duvArabhUmikamme ya / ettha annatame cha phAsuA kaTThA, sattamaM hAkammiyaM chubmati // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 uddezaka : 1, mUlaM-58, [bhA. 811] evaM puutitsNbhvo| pUtitaMgeNhaMtassasaMjamavirAhaNA, asuddhagahaNAto devayA pamattaMchalejja, AyavirAhaNA ajiNNe vA gelaNNaM bhavejja / bitiyapadeNaM AhArapUtitaM geNheja[bhA.812] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelnnnne| addhANa rohae vA, gahaNaM AhArapUtIe / cU. pUrvavat / uvahipUtitaM imehiM kAraNehiM geNhejjA[bhA.813] naDhe hita vissarite, jhAbhiyavUDhe taheva parijuNNe / asatI dullahapaDisevatoya gahaNaM tu uvadhissa / / cU.kaMThA / pAtapUtitaM imehiM kAraNehiM geNhejjA[bhA.814] asive omoyarie rAyaduDhe bhae va gelaNNe / asatI dullahapaDisevato ya gahaNaM bhave pAde // cU. vasahipUite ime kAraNA[bhA.815] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelnnnne| vasadhI-vAghAto vA, asatI vA vasahi gahaNaM tu / / cU. asivagahitA vasahiMna labhaMti, pUie haaaNti| ome pUitavasahiTThiyA bhattaM lbhti| rAyaduDhe nilukkA acchaMti / bhae vi evaM gelaNNe osahakAraNAdi TThiyA na labbhati vA annA, suddhavasahi-vAghAe pUtitAe ThAyati / asati vA suddhAe pUiyAe ThAyati / evamAdi asivAdikAraNe vahitA sAvatAdi bhae jANiUNa aMto pUtitAe ThAyaMtItyarthaH / / uddezaka : 1 - samAptaH muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nIzIthasUtre prathama uddezakasya (bhaddabAhu svAminA racitA niyukti yuta) saMghadAsa gaNi viracitA bhASyaM evaM jinadAsa mahattara viracitA cUrNiH pari smaaptaa| (uddezakaH-2) cU. bhaNio paDhamo uddeso / idAniM avasarapatto bitio bhaNNati / paDhama-bitita uddesagANa-saMbaMdhakAriNI imA gAhA[bhA.816] bhaNiyA tu anugghAyA, mAsA oghAtiyA ahedANiM / parakaraNaM vA bhaNitaM, sayakaraNamiyANi bitiyammi / / cU. paDhamasadde sae gurumAsA bhaNitA / aha idAni bitie lahumAsA bhaNNaMti / ahavApaDhamuddese parakaraNaM nivAriyaM, iha bitie sayaMkaraNaM nivArijjati / / ahavA 'yaM saMbaMdha :[bhA.817] ahava naM heTTha'naMtara-sutte ghara-dhUmasADaNaM bhaNita / rayaharaNeNa pamajjita, taM kerisamesa sNbNdho|| cU.biti-uddesagapaDhamasuttAtoheTThAjaMsuttaMtaMca pUitaMsuttaMtassa anaMtarasutte ghara-ghUmasADaNaM bhaNiyaM, taM raoharaNeNa sADijjati / taM raoharaNaM imaM bhaNNati / / ahavA 'yaM saMbaMdhaH- [bhA.818] uvakaraNapUtiyaM puNa, bhaNitaM adhamavi hoti uvkrnnN| Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 nizItha-chedasUtram -1-2/56 karakammAdipade vA, ihamavi hatthassa vaavaaro|| cU. paDhamuddesagassa aMtasutte uvakaraNapUitaM bhaNitaM / iha bitiya Adisutte uvakaraNaM ceva bhaNNati / ahavA 'yaM saMbaMdhaH - paDhamuddesaga-Adisutte "karo" hattho, tassa vAvAro bhnnito| ihAvi dArudaMDa-pAya-puMchaNakaraNaM hastavyApAra eva // anena saMbaMdhenAyAtasya dvitIyoddezakasyedamAdisUtrammU. (59) je bhikkhU dArudaMDayaM pAyapuMchaNayaM karei; kareMtaM vA sAtiJjati // cU. "je" tti niddese, "bhikkhU" pUrvokta, dArumao daMDao jassa taM dArudaMDayaM, pAde puMchati jeNa taM pAdapuMchaNaM paTTaya-dunisijjavajjiyaM raoharaNamityarthaH / taM jo kareti, kareMta vA sAtijati tassa mAsalahuM pacchittaM / esa sutatattho / eyaM puNa suttaM avavAtiyaM / idAniM nijjutti-vittharo[bhA.819] pAuMchaNagaM duvidhaM, ussaggiyamAvavAtiyaM ceva / ekkekkaM pi ya duvidhaM, nivvAghAtaMcA vaaghaatN|| cU. "pAuMchaNaM" raoharaNaM, taMduvidhaM-ussaggiyaM ceva / ekkekkaM piya duvidhaM, nivvAghAtaM cA vAghAtaM // cU. "pAuMchaNaM" raoharaNaM, tNduvidhN-ussggiyNaavvaatiyNc|ussggiyNc|ussggiyN duvidhaM- nivvAghAtitaM vAghAtiyaM ca / AvavAtitaM piyaduvidhaM-nivvAghAtitaM vaaghaatitNc|| etesiM vakkhANamidAni bhaNNati[bhA.820] jaMtaM nivvAghAtaM, taM egaMgiyamuNNiyaM tu nAyavvaM / vAghAte uTTiyaM piya, saNavacca ya bhuMja piccaM ca / / cU. jaM ussaggitaM nivvAghAtitaM taM egaMgiyaM / egaMgi uNNiya bhavati / idAni ussagge vAghAtiyaMbhaNNati-jaM tasseva anegaMgAo unnnnidsaao| asati tasseva uttttdsaao| asati tasseva saNasAo / asati tasseva vaccapiccadasao / vaccao, taNaviseso drbhaakRtirbhvti| asati tasseva muMjapiccadasA muMjo picciu tti vA, vippiu tti vA, vippiu tti vA, kuTTito vA egddhN| asati uNNiyassa uTTitapaTTato egNgdso| egaMgAsati uNNiya-uTTa-saNAdidasA cAreyavvA / ete ussaggita-vAghAtaprakArAabhihitA ityrthH||idaaniN avavAtikaM duvidhaMbhaNNati[bhA.821] AvAtaMtadhaceva ya, taM navari dArudaMDagaM hoti / vAghAte atirego, imo viseso tahiM hoti / / cU. jahA ussaggitaM nivvAghAtaM unnidasaM, vAghAtitaM ca uTTAdidasaM bhaNitaM, AvavAtitaM tathA vktvymityrthH| raoharaNapaTTayaduNNisejjavajjiyaM dArUdaMDayameva taM bhavati / ussaggiya . AvavAtitavAghAte airego imo annI vi dasAviseso bhavati // [bhA.822] uvariM tu muMjayassA, kosejjaya-paTTa-pAtta-piMche ya / saMbaMdhe viya tatto, esa viseso tu vaaghaate|| cU. raoharaNapaTTe dArudaMDe vA muMjadasA bhavaMti / muMjadasA'sati kosejja dasA, kosejA vaDao bhaNNati, tassAsati dugullapaTTadasA, paTTadasAsati pottadasA, pottadasAsati moraMgapiMchadasA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 uddezaka H 2, mUlaM-59, [bhA. 822] 'saMbaMdhe viyatatto' tti tataH kosetakAdivikappesu visaMbaMdhAsaMbaMdhavikappeNa raoharaNavikalpA kAryA, Adya bhedaanaabhaavaadityrthH|| caturbhagArthanirUpaNArtha gAthAdvayamAha[bhA.823] jaMtaM nivvAghAtaM, taM egaM uNNiyaM tu dhettavvaM / ussaggiyavAghAtaM, uTTiyasaNavaccamuMjaM ca // cU. pUrvArdhena prathamabhaMgArtha pazcArdhena dvitIyabhaMgArtha // [bhA.824] nivvAghAtavavAdI, dArugadaMDuNNiyAhiM dasiyAhiM / avavAtiyavAghAtaM, uttttiysnnvccmuNjdsN|| cU. pUrvArdhena tRtIyabhaMgArtha / pazcArdhena caturthabhaMgArtha // evamete cauro bhaMgA vizeSArthapradarzanArthamanyenAbhidhAnaprakAreNa pradarzyante[bhA.825] ahavA ussaggussaggiyaM ca ussaggaoya avvaatN| ahavAdussaggaMvA, avavAovAiyaM ceva // cU. ussaggiyanivvAghAtAdi cauroje bheyA ta eva caturaH utsargotsargAdi drssttvyaaH|| prathama-dvitIyabhaMgapradarzanArthaM, tRtIya-caturthabhaMgapratiSedhArthaM cedamAha[bhA.826] egaMgi uNNiyaM khalu, asatI tassa dasiyA u tA ceva / tatto egaMgoTTI, uNNiyauTTiyadasA cev|| cuu.egNgiyunnnniyNsNbddhdsaagNjNtNussggussggitN|idaani ussaggAvavAtitaM bhaNNati asati saMbaddhadasAgassa uNNiya-paTTae uNNiyadasA lAtijjaMti, tassAsati egaMgiyaM uTTiyaM, tassAsati uTTiyapaTTae uNNiyadasA, tassAsati uTTiyapaTTae uTTiyadasA, tassAsati uNNiyapaTTae saNAdidasA savvA neyaa||jo bhaNNati[bhA.827] evaM saNa vacca muMja cippite kosa-paTTa-dugule ya / potte peccheya tahA, dArugadaMDe bahU dosaa|| cU. asati uNNiyapaTTayassa uTTiyapaTTae saNAdidasA savvA neyaa| uTTiyapaTTAsati saNayaM egaMgiyaM / tassAsati zaNapaTTae uNNiyAdidasA neyaa| vaccage vi egaMgiyaM uNNiyAdidasA savvA cAreyavvA / evaM muMjAdisu vi / navaraM --piMche paTTayaM na bhvti| codaga Aha - nanu saNavacagAdipaTTagesu kosejapaTTagAdidasA aNAiNNA / AyariyAha -tAeva varaM, nadAruDaMDayaM paaduNchnnN| kahaM? jatodAruadaMDe bahUdosA // ketedosA? ime[bhA.828] idharahavitAva garuyaM, kiM puNa bhattoggahe adhava paanne| bhAre hatthuvaghAto, paDamANe saMjamAyAe / dhU. "iharaha"tti viNA bhattapANeNa svabhAvena gururityarthaH / "ki" mityatizaye, "punaH" vizeSaNe jatopaDiggahe bhattaMvApANaMvA gahitaMtadA puvvaMgurutatogurutaraM bhavatItyarthaH |gurutvaakhstopghaatH, paDamANaMgurutvAt jIvopaghAtaMkaroti, pAdovariAtovaghAtaMvA, casaddA ANAdao dosaa| tamhA dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM na geNhiyavvaM // kAraNao geNhejjA / ime ya te kAraNA [mA.829] saMjamakhetacuyA vA, addhANAdisu hite va naDhe vA / puvakatassa ugahaNaM, uNNidasA jAva picchNtu|| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 nizItha-chedasUtram -1-2/59 cU. jattha AhArovahisejjA kAle vA sati satataMaviruddho uvahi labbhati, taM saMjamakhettaM, tAo asivAtikAraNehiM cutA / sesaM kNtthN|| [bhA.830] velumao vettamao, dArumao vA vi daMDago tss| rayaNI pamANametto, tassa dasA hoti bhaiyavvA / / cU. dasA tassa bhAjjA / kathaM ? yadya'so trayoviMzAMgula tadA navAMgula dasA / athAsau caturviMzAMgula taMdA aSTAMgulA dasA / yadyaso paMcaviMzAMgulaH tadA saptAMgula dasA / daMDadasAbhyAM ahAkaDe akatame dvitIyaM bhniiymityrthH| [bhA.831] taM dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM jo kare sayaM bhikkha / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve / / [bhA.832] naTe hita vissarite, jhAmiyabUDhe taheva prijunnnne| asatI dullabhapaDisedhato yajataNA imA tattha / / [bhA.833] ussaggiyassa puTviM nivyAghAte gavasaNaM kujA / tassa'satI vAghAte, tassa'satI daarudNddme|| [bhA.834] tammi vi nivvAdhAte, puvvakate ceva hoti vaaghaate| asatI puvvakayassa tu, kappati tAhe sayaM krnnN|| cU. tammi vi AvavAtite ni vAghAte puvvakae gahaNaM, pacchA vAghAtapuvakae gahaNaM / asati puvvakatassa pacchA sayaM krnnN|| mU. (60) je bhikkhU dArudaMDayaM geNhati, geNhataM vA sAtijati // mU. (61) je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM dharei, dhareta vA sAtijati // cU. gahiyaM saMtaM aparibhogena dhaaryti| mU. (62) je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM vitarai, vitareMtaM vA sAtijati // cU. annamannassa sAdhorgrahaNaM patipuDhe "viyarati" grahaNAnujJAM dadAtItyarthaH / mU. (63) je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM paribhAeti, paribhAeMtaM vA sAtijati // c.vibhynnNdaanmityrthH| mU. (64) je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNaM paribhuMjai, paribhuMjataM vA sAtijati // cU. paribhogo tena kAryakAraNamityarthaH / [bhA.835] eseva gamo niyamA, gahaNe dharaNe taheva ya viyAre / paribhAyaNa paribhoe, puvvo avarammi ya pdmmi|| [bhA.836] kAuMsayaM na kappati, puvvakataMpi huna kappatI dhettuN| dharaNaM tu aparibhogo, vitaraNa puDhe praannunnnnaa|| [bhA.837] paribhAyaNaM tu dAnaM, sayaM tuparibhuMjaNaM tdupbhogo| gahaNaMpuvakatassa u, sayaM parikappate ya dhrnnaadii| cU. gahaNaM niyamA puvvakayassa, dhAraNAdipadA puNa cauro sayaM kate, parakate vA bhvNti| sUtrANi pNc|| Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-64, [bhA. 837] 207 mU. (65)je bhikkhUdArudaMDayaMpAdapuMchaNaM paraMdivaDDAomAsAodharei, dharetaM vA sAtijati cU. ANAdi, AyasaMjamavirAhaNA, mAsalahu pacchittaM / [bhA.838] ussaggita-vAghAtaM, ahavA taM khalu taheva duvidhaM tu| jo bhikkhU pariyaTTai, paraM divaDvAu maasaato|| cU. ussaggiyavAghAtAdi tinni vi paraM divaDDAto mAsA uvari kaTuMtassa dosA ime[bhA.839] so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM tadhA duvidhaM / pAti jamhA teNaM, annaM pAuMchaNaM magge // cU, "annaM" ti ussaggiyanivvAghAtiyaM // [bhA.840] itaraha vi tAva garuyaM, kiM puNa bhattoggahe ava pANe / bhAre hatthuvaghAto jati paDaNaM saMjamAtAe / cU. pUrvavat / tena guruNA daMdapApuMchaNeNa hatthovaghAehiM gheppati, paDataM vA pAyaM virAhejjA, tattha aNAgADhAti virAhaNA, chakkAyavirAhaNA vA karejja / / tamhA paraM divaDDAo mAsAto na voDhavvaM, annaM maggiyavvaM imAe jayaNAe[bhA.841] ussaggiyavAghAte, suttattha kareti maggaNA hoti / bitiyammi suttavajjaM, tatiyammitu do vi vajejjA // cU. "bitiyaM" avavAyussaggi, "tatiyaM" avavAtAvavAtitaM / / [bhA.842] cattAri adhAkaDae, do mAsA hoMti appaparikamme / tena para viya maggejA, divaDDamAsaM saparikammaM / / [bhA.843] evaM vi maggamANe, jadi annaM pAdapuMchaNaM na labhe / taMceva'NukaDaDhejA, jAva'nnaM labmatI tAva // [bhA.844] eseva gamo niyamA, samaNINaM pAdapuMchaNe duvidhe / navaraM puNa nANattaM, cappaDao daDao tAsi / / cU.duvihaM-ussaggiyaM uvvaatitNc| tAsiMdaMDae visesohatthakammAdipariharaNatthaMcappaDao kajjati, na vRttAkRtirityarthaH // mU. (66] je bhikkhU dArudaMDayaM pAdapuMchaNayaM visuyAvei, visuyAveMtaM vA sAtijati / / [bhA.845] visuAvaNasukkavaNaM, taM vaccaya japiccasaMbaddhe / taM kaDhiNa dosakAraNa, na kappI sukkvetuNje|| cU. taM visuAvaNaM paDisijjhaMti / vaccayamuMjayacippiesu taddasiesu vA, te ya sukkA atikaDhiNA bhavaMti pamajjaNAdisu y|| codaka Aha-taddosaparihArasthiNA savvahAna kAyavvameva? AcAhi-naiti ucyate[bhA.846] naDhe hita vissarite, jhAmiyabUDhe taheva parijuNNe / ___ asatI dulabhapaDisedhato yajataNA imA tatya // cU. eyamAdikAraNNehiM kAyavvaM imAe jynnaae| [bhA.847] ussaggiyassa pubbi, nivvAghAte gavesaNaM kujjA / at tassa'satI vAghAte, tassa'satI dArudaMDamae / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-2 / 66 cU. kaMThA // mA jIvavirAhaNA bhavissati / ato na ulleti na vA sukkaveti / kAraNa ullejA [bhA. 848] bitiyapade vAsAsU, udubaddhe vA siya tti timejjA / visAyAcaNa chAyAe, addhAtavamAtave malaNA / / cU. vAsAkAle vagghAriyavuTTikAyammi saggAmaparaggAme bhikkhAdigatassa ullejA / udubaddhe "vAsiya" tti syAt kadAcit // kathaM ? ucyate [bhA. 849] uttaramANassa nadiM, sodheMtassa va davaM tu ullejjA / paDinIyajalakkheve, dhuvaNe phiDite vva sinhAe / 208 cU. paDinIeNa vA jale khitte savvovahi kappe vA taM dhotuM paMthAto vA phiDiyassa uppahe uttaraNesu osAe ullekha || asukkhaveMtassa ime dosA [bhA. 850 ] kucchaNadosA ulleNa dAvitakajjapUraNaM kuNati / uMDA ya pamajjuMte, malo ya AU tato visuve // cU. ulle asukkhaveMtassa kuhae pamajjaNakajjaM ca na kareti / ahaulleNa pamajjati to dasaMtesu golayA paDibajjhati, maliNe ya vAsAsuM Auvadho bhavati / evaM dosagaNaM nAuM visuAve ti chAyAe / jati na sukkhejja to "addhAyave" deti, taha vi asukkhate "Ayave" sukkhaveti, aMtaraMtare "maleuM" puNo Ayave Thaveti, evaM jAva mukkhaM mRdukAraNatvAt // mU. (67) je bhikkhU acittapaiTThiyaM gaMdhaM jighati jighaMta vA sAtijati // cU. nijjIve caMdanAdikaTThe gaMdhaM jiMghati mAsalahuM / [bhA. 851] jo gaMdha jIvajaDho, davvaM mIso ya hAti acitto / saMbaddhAsaMbaddhA ya, jiMghaNA tassa nAtavvA // mU. (68) je bhikkhU padamaggaM vA saMkamaM vA AlavaNa vA sayameva kareti; kareMtaM vA sAtijjati / cU. pUrvavat, navaraM mAsalahuM parakaraNavajjaNaM ca / zeSaM saniryuktikaM pUrvavat / mU. (69) je bhikkhU dagavINiyaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijJjati / / mU. (70) je bhikkhU sikkagaM vA sikkaganaMtagaM vA sayameva karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (71) je bhikkhU sottiyaM vA rajjuyaM vA ( cilimiliM vA] sayameva karei, kareMtaM vA sAtijjati // mU. (72) je bhikkhU sUIe, uttarakaraNaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijjati / / mU. (73) je bhikkhU pippalayassa uttarakaraNaM sayameva karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (74) je bhikkhU nahaccheyaNassa uttarakaraNaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijjati // mU. (75) je bhikkhU kaNNasohaNayassa uttarakaraNaM sayameva karei; kareMtaM vA sAtijjati // mU. (76) je bhikkhU lahusagaM pharusaM vayati, vayaMtaM vA sAtijjati // cU. "lahusaM" ISadalpaM stokamiti yAvat "pharusaM" nehavajjiyaM annaM sAhuM vadati bhASatetyarthaH taM ca pharusaM cauvvihaM Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH2, mUlaM-76, [bhA. 851] 20 [bhA.852] davve khette kAle, bhAvammi ya lahusagaM bhave pharusaM / . etesiM nANattaM, vocchAmi ahaanupuvviie| - cU. etesiM davvakhettakAlANaM jahAsaMkhaM imaM vakkhANaM / [bhA.853] davvammi vatthapattAdiesu khete sNthaarvsdhimaadiisu| kAle tItamanAgata, bhAve bhedA ime hoMti // [bhA.854] vatthAdimapassaMto, bhaNAti ko naM suvatI mahaM teNaM / khette ko mama ThAe, ciTThati mA vA ihaM ThAhi // cU. AdiggahaNeNaM Dagalaga-sUtipippalagAdao vi gheppaMti / davve vatthapattAdiesu ti asyavyAkhyA-vasthapattasUigAdiappaNocciyAapassaMtoevaMbhaNati-mahaMathitikAuMissAbhAveNa ko niI labhati? issAbhAveNa vA mahaM tena haDaM evaM davvao lahusayaM pharusaM bhAsati / khettao lahusayaM pharusaM tassa saMthArabhUmIe kaM ciTThayaM pAsittA bhaNati "ko mamaM saMthArabhUmIe ThAti appaM jaannmaanno"|ahvaa-maamm saMthArabhUmIe tthaahi||"kaale tItamanAgate"tti asya vyAkhyA[bhA.855] gaMtavvassa na kAlo, suhasuttA kena bodhitA amhe / hINAhiyakAlaM vA, keNa katamiNaM havati kaale| ghU. te sAhuNo pae gaMtumaNA tato uTTavijaMto bhaNati - gaMtavvassa na kAlo, anja vi suhasuttA, keNa verieNa adhanneNa paDibohiyA amha / ahavA - hINaM adhiyaM vA kAlaM keNa kayamiNaM taM ca imaM bhavati kAle "hInAtirittI" // [bhA.856] gNtvbosh-pddileh-prinnnnaa-suvnn-bhikkh-sjjhaae| hINAhi vitahakaraNe, emAdI codito pharusaM / cU. gilANassa osahaThThAe gaMtavve hInAtirittaM / ahavA - AyariyapesaNAdinimitte gilANosahovaogeva paccUsAvaraNhesupaDilehaNaMpaDucca, "pariNe" tijeNaporisimAdiyapaccakkhayaMtassapAriukAmassa bhattAdIzaMvAgaMtukAmassaugdhADAnavetti bhattapaccakkhAyassavAsamAhipANagAdi ANeyavvA hInAdhikaMkataM, pAdosiyaMvA kAuMsuviNe suviu kAmANaM, bhikkhaM vA hiMDiuMkAmANaM, sajjhAe paTTavaNAvelaM paDucca kAlavelaM vA, evamAisu kAraNesu hInAdhiyaM kareMto coio pharusaM vaejjA |ahvaa imo pharasavayaNuppAe ppagAro[bhA.857] gacchasi na tAva kAlo, labhasudhitiM kiM tddpphddssevN| . . atipacchAsi vibuddho, kiM jjhasitaMpaetabbaM / ghU. guruNA puvvaM saMdiTThoosahAtigamaNe annaMtattheva gaMtukAmaM sAdhuMpucchati-gacchasi? so pucchitasAdhu pharusaM vayati-na tAva kAlo, labhazau dhiti, kiM taDapphaDa sevaM / ahavA-so ceva pucchio bhaNati pacchaddhaM kaMThaM / esa gAhatthopaDilehaNAdipadesu jattha jattha jujjate tatra tatra sarvatra yojyam ||ahvaa- davvAdinimittaM evaM pharusaM bhAsati[bhA.858] vatthaM vA pAyaM vA, gurUNa jogaM tu keNimaM laddhaM / kiMvA tumaM labhissasi, iti puTTho beti taM phrusN|| 1514 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 nizItha-chedasUtram -1-2/76 cU. egeNa abhiggahANabhiggaheNa sAdhuNA gurupAoggaM vattha pattaM saMthAragAdi uggamiyaM, tamannena sAhuNA diTuM, tena so uggameMtasAhUpucchio-keNugagamitaM ? so bhaNati-mayA, kiMvA tvaM kSamaH pASANAvaladdho aladdhimAn lapsyasi, evaM pharusamAha / idAni khettaM paDucca - . [bhA.859] khettamahAyaNajoggaM, vasadhI saMthAragA ya paaoggaa| keNuggamitA ete, taheva pharusaM vade puttttho|| cU. kSetre'pyevam // idAni tItamanAgatakAlaM paDucca[bhA.860] uDuvAsa suho kAlo, tItota keNesa jo io amhaM / jo essati vA esse, taheva pharusaMvade ahavA // ghU. "uDDa" ti uDDabaddhakAlo, "vAsa" tti vAsAkAlo / ahavA - "uDu" tti riu tasmin vAsaH sukhena udduvaassukhH| zeSaM kaMThyaM // davvAdisu pacchittaM bhaNNati[bhA.861] davve khette kAle, mAso lahuo u tIsu vipadesu / tavakAlavisiTTho vA, AyariyAdI cauNhaM pi // cU. davvakhettakAlanimittaMpharusaMvayaMtassa patteyaMmAsalahuM / adhavA mAso ceva Ayariyassa dohiM guruM / uvajjhAyassa tavaguru / bhikkhussa kAlaguru / khuDagassa dohiM lhuu|| idAniM bhAva pharusaM[bhA.862] bhAve puNa kodhAdI, kohAdi viNA tukahaM bhave pharusaM / uvayAro puNa kIrati, davvAti samuppatI jennN|| cU. puNasaddo visesaNe, kiM vizeSayati? bhaNNati-davvAdiesuvikohAdibhAvo bhavati; iha tu davvAdiniravekkho kohAdibhAvo gheppati / evaM visesayati / davvAdisu kohAdiNA vinA pharusaM na bhvti| .. codagaAha-tokimiti davvAdi pharusaM bhannatibhAvapharusameva na bhannai? AcAryAha - dravyAdInA upacArakaraNamAtra, yataste krodhAdayaH dravyAdisamutthA bhavatItyarthaH / / bhAvapharusa-uppattikAraNabhedA ime-- [bhA.863] Alatte vAhitte, vAvArita pucchite nisaTTe ya / pharusavayaNammi ee, paMceva gamA munneyvvaa|| ghU. "Alatte vAhitevAvArita' eSAM trayANAM vyAkhyA[bhA.864] AlAvo devadattAdi, kiM bho tti kiM va vaMde tti| vAharaNaM ehi io, vAvAraNa gaccha kuNa vA vi|| cU. "puccha-nisaTThANa" duveNha vi imA vyAkhyA[bhA.865] pucchA katAkatesuM, AgatavaccaMta AturAdIhiM / ___ nisiraNa hiMDasu geNhasu, bhuMjasu pia vA imaM bhNte|| kNtthaa| cU.paMcasu AlavaNAdipadesa ekkakke pade ime - chappagArA neyA. [bhA.866] tusiNIe huMkAre, kiM tica kiM caDakaraM karesi tti| kiM nivvutI na desI, kevatiyaM vAvi raDasi tti|| Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-76, [bhA. 866] 211 cuu.purisopurisennaaltotusinniiyaadichnnhpdaannanntrNkreti|evNvaahitovi, vAvArio vi, pucchao vi, nisiTTho vi| te ya purisAime-Ayario, 1 uvajjhAo, 2 bhikkhU, 3 thero, 4 khuDDo ya 5 ete AlavaMtagA AlappA viete ceva / saMjatIo vieMceva / taM jahA -- pavattiNI, 1 abhiseyA, 2 bhikkhuNI, 3 therI, 4 khuDDI ya 5 // ___ iyANiM AyarieNa AlavaNAdisu jaMpacchittaM, taM imAe gAhAe gahitaM - [bhA.867] mAso lahuo guruo, cauro lahugA ya hoti gurugA ya / chammAsA lahugurugA, chedo mUlaM taha dugNc|| cU. eyaM ceva pacchittaM cAraNappaogeNa imAhiM dohiM gAhAhiM daMsiJjai[bhA.868] AyarieNAlatto, Ayarie socca tusiNIe lhuo| raDasi tti chagguraMtaM, vAhitte guruyAdi chedaMtaM / / [bhA.869] lahuyAdI vAvArite, mUlaMtaM pucchie gurU navamaM / nissaTe chasupadesu, challahugAdI u caramaMtaM // [bhA.870] pappAyariyaM sodhI, Ayariyasseva esa nAtavvA / ekkekkagaparihINA, pappabhisegAdi tasseva // cU. tasyeti AcAryasya / tesaM imo cAraNappaogo AyarieNAyario Alatto jadi tusiNIo acchati, tose mAsalahuM / huMkAraM kreimaasguruN|kiN ttibhAsati caulahuM / kiM caDagaraM karesi tti bhAsati cuguruN| kiM nibbuttiM na desi tti bhAsati challahuyaM / kevaiyaM raDasi ti bhAsati chagguruyaM / AyarieNAyariovAhittotusiNIyAdisumAsagurugAdichede tthaati|aayrienaayrio vAvArito tusiNIyAdisu chasu padesu caulahugAi mUle ThAyati / AyarienAyario pucchio tusinniiyaadisuchsupdsucugurugaadiannvddhetthaayti| AyarienAyarissa nisiTuMtusiNIyAdisu chasu padesu caulahugAi pAraMciyaM ThAyati / evaM Ayario uvajjhAyaM Alavati / tattha AlavanAdinisir3hatesupaMcasupaesucAraNiyApaogeNa gurubhinnamAsADhattaM aNavaDhe tthaayti|aayrienn * bhikkhu Alatto-tattha vipaMcasu chasupaesutattha vicAraNiyappaogaNa lahuabhinnamAsADhattaMmUle tthaayti| AyarieNa therA AlattA guruavIsarAiMdie ADhatte chede tthaayti| AyarieNa khuDDA AlattA lahuavIsarAiMdiyaADhattaM chaggurue tthaayti|| iyANiM uvajjhAya-bhikkhU-thera-khuDDANaM cAraNiyA bhannati / tatthimA gAhA - [bhA.871] AyariA abhiseo, ekkagahiNo tadekkiNA bhikkhuu| there tu tadekkeNaM, therA khuDDA vi ekkennN|| cU. imaacaarnniyaa-uvjjhaaoaayriyNaalvti|evNuvjjhaaouvjjhaayN, uvajjhAo bhikkhuM, uvajjhAo theraM, uvajjhAo khuTuM / savvacAraNappaogeNa ekkekkapadahINaM pannarasaguruyarAiMdiyADhattaM aNavaDhe ThAyai / bhikkhU vi tadegapadahINo savvacAraNappaogeNaM . lahupannarasarAiMdiyADhattaM mUle ThAyati / thero vi tadekkapadahINo savvacAraNappaogeNa lahupanna Jain Education International Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 nizItha-chedasUtram -1-2/76 sarAiMdiyADhattaM mUle ThAyati / thero vi tadekkapadahINo savvacAraNappaogeNa gurudasarAiMdiyADhataM chede ThAyati / khuDDA vi tadekkapadahINA savvacAraNappaogeNa lahudasarAiMdiyADhatta chagurue ThAyati // idAniM saMjatINa pacchittaM bhannati, tatthimA gAhA[bhA.872] bhikkhusarisI tu gaNiNI, therasaricchI tu hoti abhisegaa| bhikkhuNi khuDDasaricchA, guru lahu paNagAdi do itare / cU. Ayario pavvattiNiM Alavati sA tusiNIyAdi pade kareti; tattha se pacchittaM bhikkhusarisaM;taMca uvajujiya daTThavvaM |jhaathereaalvNteaayriyaadiinn pacchittaM, tahAAyarieNAlattAe abhiseyAe pacchittaM daTThavvaM / jahA khuDDAyariyAINa pacchittaM tahA Ayariya bhikkhuNIe daTThavvaM / hA Ayario theri Alavati sA tusiNIyAdipadesu savvacAraNappaogeNa guruapacadasarAiMdiyADhattaM challahue tthaayti| Ayario khuDDiM Alavati tadA savvacAraNappaogeNa lahupaMcadasarAiMdiyADhattaM caugurue ThAyAta / uvajjhAo pavvattiNimAiyAsu savvacAraNappaogeNa gurudasarAiMdiyADhattaM chede ThAyati tepavvatatiNimAiyAsu gurugapaNagADhattaM chlhuetthaayti|khuddddopvttinnimaaiyaasulhugpnngaaddhtN caugurue ThAyati itaraggahaNA therI khuDDI ya dtttthvaa| jahA AyariyAdao pavvattiNimAdiyAsu cAriya tahA pavvattiNimAdiyAo vi AyariyAdisuvAreyavvA, savvacAraNappaogeNa pacchittaMtaheva, pavvattiNimAiyApavvattiNimAiyAsu pacchittA jahAyariyavvattiNimAdisu tahA vattavvA / itthaM puNa jattha jattha mAsalahuM tattha tatya suttanivAo, bhikkhusadhzI gaNiNIriti vanAt sarvatra bhikSusthAnAt prathamaM pravartate // pharusavayaNe ime doso[bhA.873] etesAmaNNayara, je bhikkhU lahusagaM vade phrusN| so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM pAve / / cU.kAraNao puNa bhAsejjA vi[bhA.874] bitiyapadamaNappajjhe, apajjhe vA vaijja khrsjjhe| anusAsaNAvaesA, vaejja va vi kiM ci nhaae|| ghU. khittAicitto bhaNejja vA, AyariyAdi kharasajjho vA bhaNejjA, annahA na vaai| mRdU vi anusAsaNaM paDucca bhaNenja, Takka-mAlava-siMdhudesiyA sabhAveNa pharusabhAsI paMDagAdi vA vi kiM ci tIvvo pharusavayaNeNa soya pharisAvito asahamANo gcchi|| mU. (77] je bhikkhU lahusagaM musaMvaeti; vae taM vA saatijti|| . ghU. "musaM" aliyaM, 'lahusaM-alpaM, taM vadao mAsalahuM / taM puNa musaM caubvihaM[bhA.875] dabve khette kAle, bhAve ya lahusagaM musaM hoti| .. etesiM nANattaM, vocchAmi ahaanupubiie|| cU. "nANattaM' viseso, "ANupubbIe" davvAdiuvannAsakameNa vakkhANaM // 875 // ime davvAdi udAharaNA mU. (876] davvammi vatthapattAdiesu khette sNthaarvsdhimaadisu| Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM-77, [bhA. 876 ] kAle tItamanAgata, bhAve bhedA ime hoMti / cU. paDhamapAdassa vakkhANaM [bhA. 877] majjha paDo nesa tuhaM, na yAvi sotassa davvato aliyaM / gorassaM va bhaNate, davvabhUto va jaM bhaNati // 213 cU. vatthaM pAdaM ca sahasA bhaNejjA, majjhesa na tujjhaM, sahasA gorazvaM bruvate, dravyabhUto vA anupayukta ityarthaH / / ahavA davvAliyaM imaM [bhA. 878] vatthaM vA pAdaM vA, anneNupAiyaM tu so puTTho / bhaNati mae uppAiyaM, davve aliyaM bhave ahavA / / cU. vatthapAdAdi annenuggamiA anno bhaNai mae uppAiyA / / davvao aliyaM gayaM / khettao "saMthAravasatimAdIsu" asya vyAkhyA[bhA. 879 ] nisimAdIsammUDho, parasaMthAraM bhaNAti majjheso / khettavasadhI va annenuggamitA veti tu mae tti // cU. "nisi" tti rAIe aMdhakAre sammUDho parasaMthArabhUmiM appaNI bhaNai; mAsakappapAuggaM vA vAsAvAsapAoggaM vA khittaM vasahI riukhamA, annenuggamiyA bhaNAti mae tti / / khittao musAvAo gao / "kAle tItamanAgae" tti asya vyAkhyA [bhA.880] keNuvasamio saddo, mae tti na yA so tu tena iti tIe / ko nu hu taM ubasAme, aNAtisesI ahaM vassaM // cU. ekko abhiggahamiccho egeNa sAhuNA uvasAmio / anno sAhU pucchio keNesa saDDho uvasAmio ? annayA viharaMteNa maetti / evaM "tIe" ego abhiggahamiccho arihaMtasAhupaDiNIo, sAhUNa ya samullAve ko nu taM uvasAmejja / tattha eko sAhU aNAtisato bhaNati - so ya avassaM mayA uvassaM mayA uvasAmiyavvo evaM eSyakAlaM prati mRSAvAdaH // ahavA kAlaM paDucca imo musAvAdo[bhA. 881] tItammiya aTTammI, paJcappaNNe ya'nAgate ceva / vidhisutte jaM bhaNitaM, annAtanissaMkitaM bhAve // cU. tItamanAgatapaDuppannesu kAlesu jaM aparinnAyaM taM nissaMkiyaM bhAsaMtassa musAvAtA bhavati / "vidhisuttaM" dasaveyAliyaM, tattha vi vakkasuddhI, tattha je kAlaM paDucca musAvAdasuttA te iha daTThatva | "bhAve bhedo imo" tti asya vyAkhyA [bhA. 882] [bhA. 883] payalA ulle marue, paccakkhANe ya gamaNa pariyAe / samudde saMkhaDIo khuDDaga parihAriya muhIo // avassagamaNaM dissAsU, egakule ceva egadavve ya / paDiyAkkhittA gamaNaM, paDiyAkhittA ya bhuMjaNaM // cU. do'vigAhA jahA peDhe pUrvavat // davyAdimusAvAyaM bhAsaMtassa kiM bhavai ? AyariyAha[bhA. 884] ete sAmannayaraM, jo bhikkhU lahusayaM musaM vayati / Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 nizItha-chedasUtram -1-2/7 so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // cU. kaMThA / kAraNao bhAsejA vi[bhA.885] bitiyapadaM uDDAhe, saMjamaheuM va bohie tenne| khette vA paDiNIe, sehe vA vaadmaadiisu|| cU. uDDAharakkhaNaTuM, jahA keNa ti puTTho - tubbhaM lAuesu samuddesI ? na ca tti vattavyaM / "saMjamaheuM" asthi te keti miyA diTThA ? diDhesu vi na diTTa tti vattavvaM / "bodhitA" micchA, tesiM bhIo bhanija - "eso khaMdhAvAro eti" tti / teNesu "esa satto eti" tti, "avasaraha" "khette" dhIyAra (jAi] bhAvie "baMbhaNo ahami" tti bhAsae, jattha vA sAhU na najaMti tattha pucchito bhaNati seya parivvAyagA mo / koi kassai sAhussa paduTTho, so ca taM na jANati, tAhe bhaNejjA "nAhaM so, na vA jANe, paradesaM vA gao"tti bhaNejjA / / sehaM vA saNNAyagA pucchaMtitattha bhanijjA "nattheriso na jANe, gato vA paradesaM" / vAde asaMteNA viparavAdiM nigiNhijjA // mU. (78) je bhikkhU lahusagaM adattamAdiyai, AdiyaMtaM vA sAtijati // cU. "lahusaM" thovaM, "adattaM" teNNaM, "AdiyaNaM" gahaNaM, "sAijaNA" anumoyaNA, mAsalahu pacchittaM / adattaM davvAdi cauvvihaM - [bhA.886] davve khette kAle, bhAve yalahUsagaM adattaM tu / etesiM pANattaM, vocchAmi ahaanupuvviie| cU. davva-khetta-kAlANaM imaM vakkhANaM[bhA.887] dabve ikkaDakaDhiNAdiesukhette uccaarbhuumimaadiisu| kAle ittariyamavI ajAittu citttthmaaiisu|| cU.vaNassatibhedo "ikkaDA" lADANapasiddhA / kaDhiNovaMsoAdiggahaNAtoavalehaNiyA dArudaMDayapAdapuMchaNamAdi ete aNaNunAte ginhati / khettao adattaM ginhati uccArabhUmi Adi, AdiggahaNAopAsavaNatAuaNillevaNabhUmIe ananunavittA uccaaraatiiaayi|khittoadttN gtN| kAle "itvaraM" stokaM ananunnavittA citttthti|bhikkhaadi hiMDatojAva vAsaMvAsativiticchaM vA paDicchati, addhANe vA, ananuvettA rukkhaheTThAsu ciTThati, nisiyati, tuyaTThati vA / davvAtisu tisu vi mAsalahuM / idAniM bhAve adattaM[bhA.888] bhAve pAuggassA, ananuNNavaNAi tppddhmtaae| ThAyaMte uDubaddhe, vAsANaM vuDDavAse y|| cU.uDubaddhe vAsAsu vA vuDDAvAse vA tappaDhamayAe pAyoggA'nanunnavaNabhAveNa pariNayasa davvAdisuceva bhAvao lahusaM adettaM / uDuvAsabuDhesujaMjoggaMtaM pAuggaMbhaNNati // lahusamadattaM geNhaMtassa ko doso? imo[bhA.889] etesAmaNNayaraM, lahusamadattaM tu jo tu aatiyi| so ANA aNavatthaM micchattavirAdhaNaM pAve // cU. kAraNato geNhato apacchittI adoso ya Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 uddezaka : 2, mUlaM-78, [bhA. 889] [bhA.890] addhANe gelaNNe, omasive gAmANugAmimativelA / teNA sAvaya masagA, sItaM vAsaM durhiyaasN|| cU.addhANAo niggato parisaMto gAmaviyAle pattotAhe ananuNNavitaM ikkaDAtigeNheja, vasahIe vi ananuNNaviyAe ThAeja / asivagahitANaM nakotidetitAhe adinnaMtaNasaMthAragAdi geNheja / gAmAnugAmaM dUijjamANA viyAle gAmaMpattA jaiyavasahI na labmati tAhe bAhiM vasaMtu, mA adattaM geNhaMtu, aha bAhiM duvidhA teNA - siMghA vA sAvayA, masagehiM vA khajjijjati, sIyaM vA durahiyAsaM, jahA uttarAvahe anavarataM vA vAsaM pddti|| [bhA.891] etehiM kAraNehiM, puvvaM u ghettuNpcchnnunnnnvnnaa| addhANaniggatAdI, diTThamadiTe imaM hoti // cU. etehiM teNAtikAraNehiM vasahisAmie diDhe anuNNavaNA, adiDhe addhANa niggayAdi sayaNasamosigAi anuNNavettuM gharasAmiNa adiNNaM u ghettuMpacchA gharasAmiyamanuNNaveti / / imeNa vihANeNa- .. [bhA.892] paDilehaNa'nuNNavaNA, anulomaNa pharusaNA ya adhiyaase| atiricaNaMmi dAyaNa, niggamaNe vA duvidh-bhedo|| cU. "paDileha"tti asya vyAkhyA[bhA.893] abbhAsatthaM gaMtUNa pucchaNA dUrayattimA jtnnaa| taddisamettapaDicchaNa, pattammi kahiM ti sabbhAvaM // ghU.sogharasAmI jadikhettaMkhalagaMvAgatojati abmAse to gNtuNanunnnnvijjti|ah dUraM gato tAhe saMghADao nAmaciMdhehiM AgameuM taM disaM adUraMgaMtuMpaDikkhati Ahe sahU (sAhU] samIvaM tI tAhe sabbhAvo kahijjati / jahA tujjha vasahIe ThiyAmo tti / / idAnaM tumaM anujANasu / jati TThidinnA to laDaM / aha se suviyattaM na deti vA tAhe anulomavayaNehiM pannavijjati[bhA.894] anusAsaNaM sajAtI, sajAtimeveti taha vitu alute / abhiyoganimittaM vA, baMdhaNa gose ya vvhaaro|| cU. jahA gojAtI gojAtimaMDalacuto gojAtimeva jAti; AsaNNe vi no mahissAdisu ThitiM kareti evaM vayaM pi maannusmevemo|jti tahavi nadeti pharusANivA bhaNati, tAhe so pharusaM na bhaNNati; adhiyA sijjai / jai taha vi nicchubheja tato vijAe cuNNehiM vA vasI kaJjati, nimitteNa vA aauNttaavinyjti| tassAsati rukkhamAtisu bAhiM vasaMtu; mA ya tena samaM klhetu| aha bAhiM duvihabheo-Aya-saMjamANa, uvakaraNa-sarIrANa vA, saMjama-carittANa vA, pannavaNaM ca atiricate laMghatetyarthaH / tAhe bhaNNati - amhe sahAmo, jo esa AgatimaMto esa rAyaputto na sahissati esa vA sahassajohI sovi kayakaraNo kiM ci karaNaM dAeti; jahA "vissabhUtiNA muTThippahAreNa khaMdhammi kaviTThA pADiyA" / esa dAyaNA / taha vi aTThAyamANe baMdhiuM ThaveMti jAva pabhAyaM / so ya jai rAyakulaM gacchati tattha tena samANaM vavahAro kajati / kAraNiyANaM aggato bhaNati - amhehiM rAyahiyaM AciTuMtehiM baddho / jai amhe bAhiM musitA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 nizItha-chedasUtram -1-2/78 sAvaehiM vAkhajaMtA to rnnoahiyNaysoybhvNto|prkRtnilyaashctpsvinH, rAyarakkhiyANi yatavodhanAni, na dossetyrthH|| mU. (79) je bhikkhU lahusaeNa sItodagaviyaDeNa vA usiNodagaviyaDeNa vA hatthANi vA pAdANi vA kaNNANi vA acchINi vA daMtANi vA nahANi vA muhaM vA uccholleja vA padhoveja vA; ucchAleMtaM vA padhoveMtaM vA saatijti|| cU. "lahusaM" stokaM yAva tinni pasatI sItodagaM sItalaM, usiNodagaM uNhaM "viyarDa" vavagatajIvaM / ettha sItodagaviyaDehiM spddivkkhehiNcubhNgo| sutteya paDhama-tatiyabhaMgA gahiyA do hatthA hatthANi vA, do pAdA pAdANi vA, battIsaM daMtA daMtANi vA, Asae, posae ya, anne ya iMdiyamuhA, muhANi vA, "uccholaNaM" ghovaNaM, taMpuNa dese savve ya / nijRttivittharo imo[bhA.895] tinni pasatI ya lahusaM, viyarDa puNa hoti vigatajIvaM tu / uccholaNA tu teNaM, dese savve ya nAtavvA / / / [bhA.896] AiNNamaNAiNNA, duvidhA desammi hoti naayvvaa| - AiNNA vi ya duvidhA, nikkAraNaoya kaarnno|| cU. dese uccholaNA duvihA-AiNNA aNAiNNA ya / sAdhubhirAcayaMte yA sA AcirNA, itarA tdvipriitaa| AiNNA duvidhA- kAraNe nikkAraNe y||jaa karaNe sA duvidhA[mA.897] bhattAmAse leve, kAraNanikkAraNe ya vivarIyaM / maNibaMdhAdikaresuM, jettiyamettaM tu levennN|| cU. tattha bhattAmAse "maNibaMdhAdikaresu" ti asaNAiNA levADeNa hatthA levADiyA te maNibaMdhAto jAva dhovati, esA bhattAmAse / imA leve "jettiyamettaM tu leveNaM"ti asajjhAtiya muttapurIsAdiNA jati sarIrAvayaveNa calaNAdi gAtaM levADitaM tassa tattiyamettaM dhove / esA kAraNao bhaNitA / nikkAraNe tabvivarIya tti|| [bhA.898] etaM khalu AiNNaM, tabvivarItaM bhave anAiNNaM / calaNAdI jAva sIraM, savvammi hota'nAiNNaM / / ghU. bhattamAse leve ya imaM AiNNaM, tabvivarIyaM- dese savve vA, savvaM anAiNNaM // tattha dese imaM AiNNaM[bhA.899] muha-nayana-caNa-daMtA, nakka-sirA-bAhu btthidesoy| pariDAha duguMchAvattiyaM ca uccholaNA dese|| cU. muha-nayanAdiyANa kesiM ci duguMchApratyayaM paridAghapratyayaM vA dese savve vA uccholaNaM krtiityrthH||vkssymaannssoddshbhNgmdhyaat amI aSTau ghaTamAnA; zeSA aghaTamAnAH [mA.900] AiNNa lahusaeNaM, kAraNanikkAraNe v'naainnnne| . dese savve ya tadhA, bahueNemeva aTThapadA // cU. AiNNalahusakAraNadese eSa prathamaH / eSa eva nikkAraNasahitaH dvitIyaH / anAcIrNagrahaNAt tRtIya-caturtho gRhItau / lahusanikkAraNa desetyanuvartate, caturthe vizeSaH sarvamiti vaktavyam / jahA lahusapae cauro bhaMgA tahA bahueNa vi cauro sabve aTTha / eva-zabdagrahaNAt Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 uddezakaH 2, mUlaM-79, [bhA. 900] tRtIya caturtha paMcama SaSTha bhaMgaviparyAsaH pradarzitaH // vakSyamANaSoDazabhaMgakrameNa ghaTamAnAghaTamAnabhaMgapradarzanArtha lakSaNam[bhA.901] jatthAiNNaM savvaM, jattha va kAraNe anAiNNaM / ___ bhaMgANa solasaNhaM, te vajjA sesagA gejjhaa|| cU. yasmin bhaMgo AcIrNagrahaNaM dRzyate tatraiva yi sarvagrahaNaM dRzyate tataH pUrvaparavirodhAnna ghaTate asau bhaMgaH / yatra vA kAraNagrahaNe dRSTe anAcIrNa zye asAvapina ghaTate / ete varjayitvA zeSA graahyaaH||solsbhNgrynngaahaa imA[bhA.902] AiNNe lahusakAraNa, desetare bhaMga solasa hvNti| etthaM puNa je gejjhA, te vocchaM suNa samAseNa // cU. itaragrahaNAt aNAiNNabahusaNikkAraNasavvamiti ete padA daTThavvA / amI grAhyA-paDhamo[bhA.903] paDhamo tatio ekkArobAro taha paMcamo ya sttmo| pannara solasamo viya, parivADI hoti aTThaNhaM / cU.paDhamo, tatio, ekkAraso, bAraso, sattamoya, docarimAyayathoddiSTakrameNa sthApayitavyA imaM graMthamanusareja // [bhA.904] AiNNalahusaeNaM, kAraNaNikkAraNe vitattheva / nAiNNa desasavve, lahuse tahiM kAraNaM natthi // cU.AiNNa lahusaeNaMkAraNe itiprathamaH nikkAraNetatthevattiAiNNa lahuse anuvartamAne nikkAraNaM draSTavyam / dvitIyo bhaMgaH / paDhama-bitiesu desamiti arthAd draSTavyam / pazcArddhana tRtIyacaturthabhaMgo gRhItau |anaainnnnNtRtiiyedese, caturthe sarvaM / lahusamityanuvartate / tatiyacautthesu kAraNaM nsthi||idaaniN paMcamAdi bhaMga pradarzanArtha gAthA[bhA.905] AiNNe bahueNaM, kAraNanikkAraNe vittthev| nAiNNadesasavve, bahuNA tahi kAraNaM ntthi|| cU. paMcame bahueNaM AiNNaM kAraNaM / "tattheva"tti AiNNabahuesu anuvaTTamANesu chaThe nikkAraNaM drssttvymiti| pNcmchttttesudesmitiarthaaddrssttvymiti|sptmaassttmesuanaainnnnN / saptame desaM / aSTame sarvaM / bahusamityanuvartate, kAraNaM naastyevetyrthH|| prathamabhaMgAnujJArthaM zeSabhaMgapratiSedhArtha ca idamAha[bhA.906] AiNNalahusaeNaM, kAraNato dese taM anuNNAtaM / sesA nANuNNAyA, uvarillA sattavi padA u|| . __ghU. AiNNalahusaeNaM kAraNe dese / esa bhaMgo anunnAto / uvarimA satta vipaDisiddhA bhaMgA / / dvitIyAdibhaMgapradarzanArtha idamAha[bhA.907] AiNNa lahusaeNaM, nikkAraNa desao bhave bitio| NAiNNa lahusaeNaM, nikkAraNa desao tio|| [bhA.908] NAiNNa lahusaeNaM, nikkAraNa savvato cauttho u| Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 nizItha-chedasUtram -1-2/79 evaM bahuNA vi anne, bhaMgA cattAri nAyavvA // .. . AiNNe lahusaeNaM nikkAraNe dese esa bitiyabhaMgo / anAiNNe lahuse nikkArame dese tatiyabhaMgo / anAiNNe lahuse nikkAraNe savvato cautthabhaMgo / evaM bahuNA vi anne cauro bhaMga kAyavvA / / paDhamabhaMgo suddho, sesesu imaM pacchittaM[bhA.909] suddho lahugA tisudusu, lahuo caulahU ya atttthme| pacchitte parivADI, aTThasubhaMgesu eesu|| [bhA.910] suttanivAto bitie, tatie ya padammi paMcame ceva / chaThe ya sattame viya, taM sevaMtA''namAdINi // cU. bitiya-tatiya-paMcama-chaTTha-sattamesu bhaMgesu suttaNivAto mAsalahuM / cauttha'hamesu caulahuM / tamiti desasnAnaM vA sevaMtassa ANA aNavattha micchattavirAdhaNA bhavati / / NhANe ime dosA[bhA.911] chakkAyANa virAdhaNa, tappaDibaMdho ya gArava vibhuusaa|| parisahabhIruttaM piya, avissAso ceva nnhaannmmi|| ghU. hAyaMto chajjIvaNikAe vaheti / hANe paDibaMdho bhavati-punaH punaH snAyatItyarthaH asnAnasAdhuzarIrebhyaH nirmalazarIro ahamiti gArava kurute, snAna eva vibhUSA alaMkAretyarthaH / aNhANaparIsahAo vIhatitaM na jinAtItyarthaH lokasyAvizrammaNIyo bhvti|| ete sasnAnadoSA uktA / idAniM kappiyA[bhA.912] bitiyapadaM gelaNNe addhANe vA tvaadiaayrie| mohatigicchabhioge, ome jataNA ya jA jtth|| cU.gilANassa siMcaNAdi aMte vA sarvasnAnaM kartavyaM / addhANe zrAntasya pAdAdidesasnAnaM sarvasnAnaM vA kartavyaM / vAdino vAdiparSadaM / gacchato pAdAdi desasnAnaM sarvasnAnaM vA AcAryasya atizayamiti kRtvA desasnAnaM sarvasnAnaM vA / mohatigicchAe kiDhiyAdi saDDiyAbhigame vA desAdisnAnaM-sarvasnAnaM vA karoti / rAyAbhiyoge suTullasiyAtikAraNesu rAyaMteurAdi abhigame dezAdisnAnaM krtvym|ome ujjalavesassa bhikkhA labbhatiraMko vAmA bhnnnnihiti|jaa jataNA, jattha pANae NhANapANe vA, sA sarvA kujjA // mU. (80) je bhikkhU kasiNAiM cammAiMdhareti; dharetaM vA sAtijati // ghU. kasiNamatra pradhAnabhAve gRhyte| taM ca kasiNaM imaMcauvihaM[bhA.913] sakala-ppamANa-vaNNaM, baMdhaNa-kasiNaM catutthamajinaM tu| akasiNamaTThAdasagaM, dosu vi pAdesudo khNddaa|| ... cU.kasiNaMcauvvihaM-sakalakasiNaM, pamANakasiNaM, vaNNakasiNaM, baMdhaNakasiNaMnAtavvaM bhavati / evaM cauvvihaM vi na kappai paDiggahiuM / codagaAha -jaievaM tojaM akasiNaMcammataM aTThadasakhaMDaM kAuM dosu vipAdesu parihAavvaM / esa dAragAdhA atyo|| sakalakasiNAe vakkhANaM[bhA.914] egapuDa-sagala-kasiNaM, dupaDAdIyaM pamANao kasiNaM / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM - 80, [bhA. 913] kosaga khallaga vaggurI, khapusA jaMgha'ddhajaMghAya // cU. egapuDaM - egatalaM akhaMDiyaM sakalakasiNaM bhaNNati / domAdi talA jIe uvAhaNAe, esA pamANato kasiNA / pamANakasiNAdhikAre ime vi anne kasiNA talapaDibaddhA - arddha jAva khallayA jIe uvAhaNAe sA addhakhallA, evaM samattakhallA / khavusA padANi cakkapAdigA ca, vaggurI chiNNapuDI, sukkajaMghAe addhaM jAva "koso addhajaMghA, jANuyaM jAva samattajaMghA // pAdassa jaM pamANaM, tena pamANeNa jA bhave kasaNI / majjhammi tu akkhaMDA, annattha va sakalakasiNaM tu // cU. pamANa-vaNa-baMdha - kasiNANa vakkhANaM [bhA. 916] [bhA. 915] vaNNaDDa-vaNNakasiNaM, taM paMcavidhaM tu honi nAtavvaM / bahubaMdhaNakiNaM puNa, pareNa jaM tiNha baMdhANaM // cU. yaccaryaM varNenA'DhayamujjvalamityarthaH tadvarNakRtsnaM / sa kRSNAdi paMcavidhaH // vagguri-khasa - addhajaMghA - samattajaMghAe a vakkhANaM imaM [bhA. 918] [ bhA. 917] dugapuDa - tigapuDAdI, khallaga - khapusa- dvajaMgha - jaMghAya / lahuo lahuyA gurugA, vagguri gurugA ya jati vAre // variMtu aMgulIo, jA chAe sA tu vaggurI hoti / khavusA u khalugamettaM, addhaM savvaM ca do itarA // cU. "do itarA" addhajaMgha - samattaMjaMghA ya // idAniM pacchittaM bhaNNati sakalakasiNaM gAhA // [bhA. 919] lahuo lahuyA dupaDAdiesu gurugA ya khallagAdIsu / ANAdiNo ya dosA virAhaNA saMjamAyAe / 219 cU. sakalakasiNe mAsalahuM / dupaDAdisu caulahuA / caugurugA imesu addhakhallA samattakhallA khavusA vaggurI addhajaMghA samattajaMghA ya; savvesu caugurugA / / ( ANAiA ya dosA, saMyamavirAhaNA AyavirAhaNA ya / tattha kamaNIhiM parihiAhiM pIpIliAdiavirAhaNA saMyamavirAhaNA vaddhe chinne khalaNA AyavirAhaNA pamattaM vA devayA chajjA / ] / / uvANahAdhikAre imesu pacchittaM bhaNNati[bhA. 920] aMgulikAsa paNagaM, sakale sukke ya khallae lahuo / baMdhaNavaNNapamANe, lahugA taha pUra puNme ya // cU. aMguThThegulikose paNagaM / uvANahAe apaDibaddhe sukkakhallAe mAsalahuM / pUrapuNNAe cahuM / vaNNa caulahuM / baMdhaNakasiNe ya caulahuM addhakhallAdisu caugurugamabhihitaM / / tadvizeSaNArthamidamAha [bhA. 921] addhesamattakhallaga, vagguri khapusA ya addhajaMghA ya / gurugA dohi visiTThA, vaggurie annatara evaM // cU. addhakhallA, samattakhallA, khabusA, addhasaMmattajaMghA ya do vi ekkaM ceva dvANaM, etesu causu tavakAlavisiddhaM caugurugaM / vaggurie tavakAlANaM annataraM guruaM dAyavvaM / / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 nizItha-chedasUtram -1-2/80 idAniM prAyazcittavRddhipradarzanArtha idamAha[bhA.922] jattiyamittA vArA, tubaMdhae muMcae tu jtivaaraa| saTThANaM tativAre, hoti vivaDDI ya pcchitte|| cU. aMgulikosagaM jattiyA vArA baMdhati muyati vA tattiyA ceva paMcarAtiMdiyA bhvNti| evamanyatrApi saTThANaM tattiyA vArA bhvti| "hoti vivaTThIyapacchitte"tti ekaMpaNagAdi saTTANaM, bitiyaM ANAbhaMgapratyayaMGka-4 guru| taiyamanavasthA pratyayaM / caturtha mithyAtvajananapratya-yaM kA / DaMkaNAdi AyavirAhaNAdi prtyyN-kaa| saMjame kAyavirAhaNA nipphaNNaM ca evaM pacchittassa vuDDI ahavA - abhikkhapaDisevaNAto uvariTThANaMtaravuDDI bhavati // suttanivAtapradarzanArthaM idamAha[bhA.923] suttanivAto sagalakasiNaM mataM jo tu geNhatI bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // cU. idAni, upAnatka doSapradarzanArthaM idamAha[bhA.924] gavvo nimmaddavatA, niravekkho niddao niraMtaratA / bhUtANaM uvaghAto, kasiNe cammami cha dosaa|| cU. "gavvo nimaddave" tti do daaraa|| [bhA.925] Asagato hatthigato, gavijjati bhUmito tu kamaNillo / pAdo tu samAukko, kamaNI tu kharA adhiybhaaraa|| cU. jahA padacArilaM paDucca Asagato gabvijati, taM paDucca hastyAvaDho gavvijati, evaM anuvAhato kamaNillo gavijjati / pAdo mRdutvAnna tathA jIvopaghAtAya yathA upAnakA kaThiNA adhikabhArAkrAntA jIvopaghAtAya bhavaMti / / idAni "niravekkha"tti dAraM[bhA.926] kaMTAdI pehaMto, jIve vihu so tahe pehejaa| asthi mahaM ti ya kamaNI, nAvekkhati kaMTae na sie / ghU.anuvAhaNo kaMTAdI pehaMto jIvA vipehejjA |s-uvaahnno puNa nirapAyatvadAtmanona kaMTakAdyapekSate, ato jIveSvapi nirpekssH|| idAni "niddae"tti dAraM[bhA.927] puvvaM adatA bhUtesu, hoti baMdhati kamesuto kamaNI / jAyAti hu tadabbhAsA, sudaAlussA vi niddytaa|| cU. "puvvaM" Adau "adayA" nirdayatvaM yadA Atmano manasi kRtaM bhavati / tadA kamesu kamaNIo baMdhati / "tadabbhAsA" sudayAlussa vi purisassa evaM niddayatA jAyati // idAni "niraMtara" ti dAraM[bhA.928] avi aMbakhuja pAdeNa pellito aMtaraMgulagao vaa| mucceja kuliMgAdI, na ya kamaNIpellio jiyi|| ghU. "avi" saMbhAvaNatthe, "aMbakuja' pAdatalamadhyaM, tena "pellito" AkrAntaH, aMguSThAMgulyaMtaraM aMtaraMgulaM api ca, anuvAhaNassa etesu etesu padesu Thito na mArijati, na ya uvahaNAhiM niraMtaraM bhUmiphusaNAhiM avakaMto jIvati // idAni "bhUyANaM uvaghAtaM" tti dAraM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 uddezaka H 2, mUlaM-80, [bhA. 928] [bhA.929] kiha bhUtAnuvaghAto, na hohiti pagatidubbalataNUNaM / sabharAhi pellitANaM, kakkhalaphAsAhiM kmnniihiN|| cU. "kiha" tti kena prakAreNa, "bhUtA" jIvA, "upaghAto" pIDA vyApAdanaM vA pagati sabhAvaM, dubbalaM adaDhaM "tanuH" zarIraM, "sabharAhi" puruSabhArAkrAntAbhi, "pellito" AkrAntaH kaThinasparzana dehAbhi upntkaabhi| ziSyo vaktavyaH "tvaritaM AkhyAyatAM", "kathaM upaghAtona bhaviSyatItyarthaH?" ||avvaade puNa kAraNe ghettavvA, jato bhaNNati[bhA.930] addhANe gelaNNe, arisA asahU ya ghaTTabhiNNeyaM / dubbalacakkhUbAle, ajANaM kaarnnjjaae| cU. "addhANe gelaNNe"tti vakkhANeti[bhA.931] kaMTAhisItarakkhaTTatA vihe khausamAdi jA gahaNaM / osaha-pAna gilANe, ahuNuTThita bhesayaTThA vA // . cU. addhANapaDivaNNa kaMTaka-ahi-sIya-rakkhaThThatA kosa jAva khavusaaddhajaMghasamattajaMghAto vi ghetbvaato| ahavA-anAnupuvIe khavusaM AdikAuM savve vibhedA ghettavvA / gilANosahaM pAuM puDhavIe na Thaveti pAe, mA sItAnubhAvA to jIrenja, ahuNuTTito gilANo, aggibalanimittaM, gilANaTTA vA turiyaM osahaDheM gaMtavvaM / / idAni "arisillAdINi" tinni dArANi[bhA.932] arisillassa va arisA, mA khubbhe tena baMdae kamaNI / asahumavaMtAharaNaM, pAo ghaTTo yagiridese / / cU. arisilassa mA pAdataladaurbalyAdarzakSobho bhavediti / asahiSNuH rAjAdi dIkSitaH sukumArapAdaHasaktaH upAnatkAbhirvinA gNtuN| ettha diTuMto-ujjeNIe avNtisomaalo|giridese caMkamaotalAiMghaTTayaMti giridese vAna saMskRti viNA uvANahAhiMcakamiuM / "bhirANa" kuTThAti tinni dArA yugavaM vakkhANeti[bhA.933] kuTThissa sakkarAdIhi vA vibhiNNo kamo tu madhulA vaa| bAlo asaMvuDo puNa, ajjA viha docca paasaadii| cU.bhiNNakuTThiyassapAdA kaTThasakrakaMTagAdIhiMdukkhavijaMti, pAde gaMDaM "mahulA" bhaNNati, sA vA udvitA / bA asaMvuDo jattha tattha vA pAde chubbhati / viha addhANaM tattha jatA ajjAo nijaMti, doccaM corAtibhayaM tattha vasabhA kamaNIo kamesu kAuM paMthaM mottUNaM pAsahitA gacchanti / savvANi vA uppaheNa gacchaMti ! AisaddAo savve vi ummaggeNa gcchNti| jo cakkhussA dubbalo so vejovaeseNa kamesu kamaNIo pinndhri|jN pAesa abbhaMgaNovAhaNAi parikammaM kajjati taM cakkhUbagAragaM bhavati / jao uttaM __ "daMtAnA maMjanaM zreSThaM, karNAnAM dantadhAvanam / ziro'bhyaMgazca pAdAnAM, pAdAbhyaGgazca cakSuSAm / / " ghU.idAni kAraNajAe tti dAraM[bhA.934] kulamAdikajja daMDiya, pAsAdI turiyadhAvaNaTThA vaa| Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 nizItha - chedasUtram - 1-2 / 80 kAraNajAte vaNNe, sAgAramasAgare jataNA / / . kula - gaNa - saMghakajesu, daMDiyA vA olaggaNe, turiyaghAvaNe smaraNAcArabhRtavat kamaNI kamesu baMdhati, anyatra vA kAraNe AyariyapesaNe vA, turie vA saddAo dAragAhattha / casaddasUie sammaddadAre udagAgaNi-corasAvayabhaesu vA nassaMto, jattha sAgAriyadoso natthi tattha jayaNA / jattha puNa sAgAriyA uDDAhaMti tattha avaNauM gAmAdisu pavisaMti / ahavA - moraMgAdi cittiyAo sAgAriyAu ti kAuM na geNhati, uNubbhaDAto geNhati / / evaM addhANAdikAraNesu geNhamANassa vaNNakasiNe kamo bhaNNati[bhA. 935] paMcaviha-vaNNa-kasiNe, kiNhaM gahaNaM tu paDhamao kujjA / kiNhammi asaMtammI, vivannakasiNaM tahiM kujjA / / ghU. paMcavihe vaNNakasiNe puvvaM kaNhaM geNhati / tammi asaMte lohiyAdi geNhati / tassa vi asate tellamAdIhiM vivaNNakaraNaM kareti, mA uDDAhissati logo rAgo vA bhavissati // sagalappamANabaMdhaNakasiNesu vihI bhaNNati [bhA. 936 ] kasiNaM pi geNhamANo, jhusiragahaNaM tu vajjae sAhU / bahubaMdhaNakasiNaM puNa, vajreyavvaM payatteNaM // cU. sakalakasiNaM pamANa kasiNaM geNhamANo jhusiraM vajjate / bahubaMdhaNakasiNaM payao vajrate / / taM baMdhaNamimaM [bhA. 937] dorehi va vajjhehi va, duvihaM tivihaM ca baMdhaNaM tassa / kita- kArita - anumodita, puvvakatammI ahikAro / cU. doreNa vA vajreNa vA do tinni vA baMdhe kareti / kasiNaM vA akasiNaM vA sayaM na kareti, annena vA na kAraveti, kIraMtaM nAnumodati // "puvvakata" ahAkaDae adhikAro grahaNamityarthaH // te puNa do tinni vA baMdhA bhavaMti - [bhA. 938] khaluge ekko baMdho, ekko paMcaMgulassa doNNete / khaluge ekko aMguTTe, bitio cauraMgule tatio // cU. khaluge gale vadhrbaMdho ego, aMguTThaaMgulINaM ca ego, ete donni / kaluhae ego, aMguTTe bitio, cauraMgulIe tatio // puNa sayaM kareti kAraveti anumodeti vA tattha pacchittaM[bhA. 939] sayakaraNe caulahuA, parakaraNe mAsiyaM anugghAyaM / anumodaNe vilahuo, tattha vi ANAdiNo dosA / / cU. ANAdiNo ya dosA sayaMkaraNe a uDDAho padakaraH saMbhAvyate // [bhA. 940] akasiNasagalaggahaNe, lahuo mAso tu dosa ANAdI / bitiyapadagheppamANe, aTThArasa jAva ukkosA / / cU. sakalAdicauppaesu solasabhaMgA / tatthesa aTTamo bhaMgo pamANa - vaNNa- baMdhaNehiM akasiNaM sagalakasiNaM puNa / ettha se mAsalahuM / spaSTaH sUtranipAtaH / geNhaMtassa ANAdiNo dosA / addhANakAraNesu bitiyapadeNa gheppamANe solasabhaMgo grahItavyo madhye khaMDitA ityarthaH / avAha Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM - 80, [bhA. 940] 223 codaka - dukhaMDAdi uvakoseNaM jAva nava khaNDA egA, dosu vi aTThArasa / / idamevAbhiprAyaM codakaH vyAkhyAnayati [bhA. 941] di dosA bhavaMtete, jahuttA kasiNA'jiNe / atthAvattIe sUmo, erisaM dAi kappati // cU. "ajinaM" carma, tammi kasiNe dharijjamANe jadi evaM dosA bhavaMti, to atyAvattIe "sUemo" jAnAmo, "dAi" tti abhiprAyadarzanaM, IdhzaM kalpate / / [bhA. 942 ] akasiNamaTThArasagaM, egapuDavivaNNa egabaMdhaM ca / taM kAraNaMmi kappati, nikkAraNadhAraNe lahuo / / cU. eSa SoDazabhaMgo gRhItaH pUrvArdhana, tadapi kAraNe nikkAraNadharaNe lahU // codaga evAha [bhA. 943] jati akasiNassa gahaNaM, bhAge kAuM kame tu aTTharasA / ega puDa vivaNNehi ya, tehiM tahiM baMdhae kajje // cU. jati akasiNaM ghappati to jahAhaM bhaNAmi hA gheppau / do uvAhaNAo aTThArasakhaMDe kAuM egapuDavivaNNaM ca jattha jattha pAda-padese AbAhA tahiM tahiM kaje egadugAdikhaNDe baMdhati // kahaM puNa aTThArasakhaNDA bhavaMti, bhaNNati[bhA. 944] paMcagulapatteyaM, aMguTThamaya chaTThakhaMDaM tu / sattamamaggatalammI, majjhaTThamapahigA navamaM // cU. paMcaMgulapatteyaM paMcakhaMDA / / aMguTThagassa aho chaTTaM khaMDaM / aggatale sattamaM khaDaM / majjhatale aTThamaM khaMDaM / paNDiyAe navamaM khaMDaM / evaM bitiuvAhaNAe vi nava / evaM savve vi aTThArasakhaNDA bhavaMti / / evaM codakenokte AcAryAha [bhA. 945 ] evaMtiyANa gahaNe, muMcate vA vi hoti palimaMtho / bitiyapadadhippamANe do khaMDA majjhapaDibaddhA | cUH evaMtiyANa khaMDANaM gahaNamoyaNe suttatthANaM palimaMtho bhavati // puvvaddhassa vakkhANaM [bhA. 946 ] paDilehA palimaMtho, nadimAdudae ya muMca baMdhate / satya- phiTTaNa teNA, aMtaravedhe ya DaMkaNatA // cU. jAva aTThArasakhaMDA dusaMjhaM paDileheti tAva suttatthe palimaMtho, nadimAdiudageNa uttaraMto jAva muyati uttiNo ya jAva baMdhati tAva satyAto phiTTati / tao teNehi odubmati, adesiko vA aDavipaNa gacchati, tattha vi taraccha-vaggha- atyabhillAdibhaya bahukhaMDaMtaresu vA kaMTagesu vijjhaDitaM kijjati vA / bahubaMdhaghasseNa vA DaMko hojA || codagAha - tA kahaM khaMDijjati ? AcAryAha-pacchaddhe-bitiyapade jatA gheppati tadA majjhato do khaMDA kIrati / evaM adhikaraNAdidosA jaDhA / tammajjhe baMdhanaM duvidhaM [bhA. 947 ] tajjAtamatajjAtaM, duvidhaM tividhaM ca baMdhanaM tassa / tajjAtammi va lahuo, tattha vi ANAdiNo dosA / / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 nizItha-chedasUtram -1-2/80 cU. taM puNa talabaMdhanaM pAdabaMdhanaM vA duvidhaM-tajjAtamatajjAtaM / tajjAtaM vaddhehiM, atajjAtaM dorehiM / atajAeNa baMdhamANe mAsalahuM nikkAraNe tajjAeNa vi mAsalahuM, ANAdiNo ya dosA bhvNti|| mU. (81) je bhikkhU kasiNAI vatthAI gharei, gharetaM vA sAtijati / / cU. sahasaMpramANAtiriktaM kRtsnaM bhavati / eSa sUtrArthaH / idAnaM niyuktivistaraH[bhA.948] davve khette kAle, bhAve kasiNaM cauvvihaM vatthaM / davvakasiNaM tu duvidhaM, sagalaM ca pamANakasiNaM ca // cU. davvakasiNaM duvihaM - sagalakasiNaM pmaannksinnNc|| tattha sagalakasiNaM imaM[bhA.948] ghaNa-masiNaM niravahataM, jaMvatthaM labbhae sdsiyaagN| egaMtu sagalakasiNaM, jahannayaM majjhimukkosaM // cU. "ghaNaM" taMtuhi samaM, "masiNaM" kalaM moDiyaMvA, "niruvahataM" naaMjaNakhaMjaNovalittaM vA aggiviDhaM mUsagakhaiyaM vA / jaM erisaM sadasaM labbhati taM sagalakasiNaM / taM puNa "jahanna" muhapottiyAi, "majjhimaM" paDAdi, "ukkosaM" kappAdi ||idaani pamANakasiNaM[bhA.950] vitthArAyameNa, jaMvatyaM labmate smtiregN| evaM pamANakasiNaM, jahanniyaM majjhimukkosaM // cU. "vitthAro" pohacaM, "AyAmo" deghattaM, jaM vatthaM jahAbhihiyapamANao samatiregaM labmati taM pamANa kasiNaM bhaNNati / taM pitivihaM jahannai / idAnaM khettakasiNaM[bhA.951] jaMvatthaM jaMmi desammi, dullabhaM agghiyaM ca jaMjattha / taM kheta juaMkasiNaM, jahannayaM mjjhimukkosN|| cU.jaMvatthaM jammi khettedullabhaM, jattha vAkhette gataM agghitaM bhavati, agghiyaM nAma bahumollaM, taM tena kasiNaM bhavati / yathA pUrvadazajaM vastra lATaviSayaM prApya durlabhaM ardhitaM ca / tadapi trividhaM jaghanyAdi // idAni kAlakasiNaM- . [bhA.952] jaMvatthaM jammi kAlammi, agghiyaM dullabhaM cjmmi| taM kAlajuaMkasiNaM, jahannaMgaM majjhimukkosaM / / ghU. jaMvatthaM jammi kAle agghitaM, jammikAle dullabha, tammiceva kAle kAlakasiNaM bhavati tadapi trividhaM- jghnyaadi| gimhe jahA kAsAi, sisire pAvArAti, vaavaasukuNkumaadikhcitN|| idAni bhAvakasiNaM[bhA.953] duvidhaM ca bhAvakasimaM, vaNNajuaMceva hoti molljuaN| vaNNajuaMpaMcavidhaM, tividhaM puNa hoti molljuaN|| cU. bhAvakasiNaM duvidhaM-vaNNato mollato ya / vaNNeNaM paMcavidhaM / mollao jahannamajjhimukkosaM // tattha vaNNato imaM[bhA.954] paMcaNhaM vaNNANaM, annatarANa jaMtu vnnnnhuuN| taMvaNNajuaMkasiNaM, jahannayaM majjhimukkosaM / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM - 80, [bhA. 954] " cU. varNADhyaM yathA- kRSNaM mayUragrIvasannibhaM nIlaM sukapicchasannibhaM raktaM indagopasannibhaM pItaM suvarNavat zuklaM zaMkheMdusannibhaM / tamevaMvidhaM vaNNakasiNaM / tadapi trividhaM jaghanyAdi // idAniM davva-khetta-kAlakasiNesu pacchittaM bhaNNati [bhA. 955] cAummAsukkose, mAsiya majjhammi paMca ya jahanne / tividhammi vi vatthammi, tividhA ArovaNA bhaNitA / / cU. ukkosesu, davva-khetta-kAla-kasiNesu patteyaM caulahuA / majjhima- davvakhetta-kAla-kasiNe patteyaM mAsalahuM / jahannesu davva-khetta-kAla-kasiNesu patteyaM panagaM, tivihe jahannAdige, tividhA davvAdigA ArovaNA bhaNiyA / / ahavA - tividhA AravaNA caulahumAso paNagaM / [bhA. 956 ] davvAdi tivihakasiNe, esA ArovaNA bhave tividhA / eseva vaNNakasiNe, cauro lahugA va tividhe vi / / cU. pUrvArdha gatArtham / eseva vaNNakasiNe bhaNitA / ahavA - vaNNakasiNe jahannamajjhimukkosae tividhe virAgamiti kRtvA caulahuaM ceva / ahavA - viseso ettha kajjati / ukkose dohiM guru, caulahu~ / majjhime tavaguru jahanne dohiM lahuM / idAniM mullakasiNaMmollajutaM puNa tividhaM, jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / [bhA. 957] jahanne aTThArasagaM, satasAhassaM ca ukkosaM // 225 cU. mullabhAvakasiNaM tividhaM - jahanna - majjhimukkosaM / jassa aTThArasa rUvayA mullaM taM jahanna-kasiNaM / satasahassamullaM ukkosa-kasiNaM / sesaM vi majjhaM majjhimakasiNaM // imaM puNa katameNa rUvaeNa pamANaM ? bhaNNati [ bhA. 958] dosA bharagA dIviccagAu so uttarApadhe ekko / do uttarApadhA puNa, pADalaputte havati ekko / cU. "sAharako' nAma rUpakaH, so yadIvicciko / taM ca dIvaM suraTThAe dakkhiNeNa joyaNamettaM samuddamavagAhittA bhavati, tehiM dohiM divviccagehiM ekko uttarApahako bhavati, tehiM ekko pADaliputtago bhavati / / ahavA [bhA. 959] do dakkhiNApahAvA, kaMcIe nelaosa duduguNo u / ekko kusumaNagarao, tena pamANaM imaM hoti // cU. dakkhiNApahagA do rUpagA kaMcipurIe ekko nelao bhavati, "nelako" rUpakaH, sa nelao duguNo ego "kusumapurago" bhavati, kusumapuraM "pADaliputtaM", anena rUpakapramANena aSTAdazakAdipramANaM grahItavyam / mUlavaDIo pacchittavaDDI bhavati // [bhA. 960] [bhA. 961] 15 15 aTThArasavIsA ya, auNapannA ya paMca ya sayAI / egUnagaM sahassaM, dasa pannAsA satasahassaM // cattAri chaccalahuguru, chedo mUlaM ca hoti bodhavvaM / aNavaThappo yatA, pAvati pAraMciyaM ThANaM // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 nizItha-chedasUtram -1-2/80 [bhA.962] aTThArasavIsA ya, satamaDDAtijA ya paMca ya syaaii| sahasaMca dasa sahassA, pannAsa tahA stshssN|| cU. etesujahAsaMkheNa pacchittaM[bhA.963] lahuo lahuyA gurugA chammAsA hoti lahugagurugA y| chedo mUlaM ca tahA,aNavaThThappoya pAraMcI / / [bhA.964] (ahavA)-aTThArasabIsA ya, pannAsa tadhA sayaM sahassaM ca / pannAsaM ca sahassA, tatto ya bhave sayasahassaM // [bhA.965] cauguruga chacca lahu, guru chedo mUlaM ca hoti boddhavvaM / aNavaThThappo ya tahA, pAvati pAraMciyaM ThANaM / / cU. aSTAdazaka rUpakamUlye caturguravaH, viMzatimUlyeSaTlaghavaH, paMcAzat mUlye SaTguravaH, zatamUlye chedaH, sahasramUlye mUlaM, paMcAzat sahanamUlye anavasthyApyaM / zatasahasramUlye pArAMcikaM / [bhA.966] eyaM tu bhAvakasiNaM, keNa viseso u davvabhAvANaM / bhaNNati suNasu visesaM, iNamo phuDapAgaDaM etthaM / / cU. eyaM mullakasiNaM / evaM davvAdikasiNe vakkhAe codagAha - dravyabhAvavastrayorvizeSaM nopalabhAmahe kutaH ? ucyate - yo dravyasya varNa sa bhAva ucyate, na ca bhAvamantareNa anyad dravyamastIti, ato nAsti vishessH||aacaaryaah - [bhA.967] kajjakAraNasaMbaMdho, davvavatthaM tu AhitaM / bhAvato vaNNamAyuttaM, lakkhaNAdI ya je guNA / / cU. kAryapaTaH, kAraNataMtavaH tayoH saMbaMdhaH, yat taMtubhirAtAnavitAnatvaM, tadrvyavastramucyate kRSNAdivarNamRdutvazlakSaNAdayazca gunnaabhaavvstrmucyte|idNdrvynyaabhipraayaaducytedrvye AdhArabhUte varNAdayo guNA bhavantItyarthaH / / imaM vA bhAvavatthaM[bhA.968] ahavA rAgasahagato, vatyaM dhAreti dosasahito vaa|| evaM tu bhAvakasiNaM, tividhaM parinAmaniSphaNNaM // ghU. rAgeNa vA dhareti doseNa vAtaMbhAvakasiNaM, parinAmatotividhaM-rAgadosehiMjahannehiM jahanna, majjhimehiM majjhimaM, ukkosehiM ukkosaM / ihApi pacchittaM pUrvavat / / suttanivAtapradarzanArtham[bhA.669] suttanivAto kasiNe, catuvidhe majjhimammi vatthammo / jahanne ya mollakasiNe, taM sevaMtammi aannaadii| cU. caubihemajjhimedavva-khetta-kAlavaNNa-bhAvakasiNeyajahaNmeya mullakasiNemAsalahuM veva / / sakala-kasiNe ya pramANAtiritte ya ime dosA[bhA.970] bhAro bhayapariyAvaNa, mAraNamadhikaraNa adhiyksinnmmi| paDilehANAlove, manasaMtAvo uvAdAnaM // cU. bhAro bhavati pamANa-kasiNeNa |addhaann pavaNNassa appaNo ceva bhayaM bhavati, bhAreNa vAparitAvijjati / pmaannksinneyvtthnnimittemaarijjti|hrieahikrmNbhvti|adhiksinne Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM - 81, [bhA. 970 ] ete dosA / sagalakasiNe ya ete ceva / ime anne sAgAriyabhayA na paDilehijjati tayA titthakarANAe lovaM kareti, harite maNasaMtAvo, sehassa unnikkhamaMtassa uvAdANaM bhavati / / gomiyagahaNaM anne, siruMbhaNaM dhuvaNakammabaMdho ya / te va huMti teNA, tannissAe ahava anne // [bhA. 971] cU. gomiyA suMkiyA, kasiNa-vattha - NimittaM tehiM gheppaMti / etesiM pi atthi tti anne vi sAhuNo rubbhaMti / ghuvaNakAle ya maMhato AyAso tattha paritAvaNAdi dosA / bahuNA'tidraveNa ghovvati, anuvaesakAriNo kammabaMdho ya / ete ceva gommiyAdi annapaheNa gaMtu, teNA bhavaMti / tannissAe - tehiM vA periyA anne bhavaMti / adhava'nne ceva teNayA sagalakasiNassa bhavaMti // ettha diTTaMto- vidhipradarzanArtha idamAha [mA. 972] kasiNe catuvvidhammI, iti dosA evamAdiNo hoMti / uppate tamhA, akasiNagahaNaM tato bhaNitaM // 227 cU. davvAdige cauvvihe kasiNe jato evamAdidosA uppajjaMti tamhA na ghettavvaM, akasiNaM gahiyavvaM // taM ca imaM - [bhA. 973 ] bhiNNaM gaNaNAjuttaM ca davvato khetta-kAlato uciyaM / mollalahuvaNNahINaM, ca bhAvato taM anuNNAtaM // cU. "bhinna' miti adasAgaM / gaNAe tao kappA / jaM ca jassa gaNaNApamANaM vRttaM taM tena juttaM gehati / ahavA - juttamiti svapramANena davvato tthUraM agarahiyaM, khettakAlAo jane uciyaM sabvajanabhoggaM / mullao appamullaM / vaNNahINaM bhAvato erisaM anuNNAyaM // kAraNe kasiNaM pi gehejjA [bhA. 974] bitiyapade jAvoggaho, gaNaciMtagauciyadesa gelaNNe / tabbhAvie ya tatto, patteyaM causu vi padesu / / ghU. "bitiyapade'' tti avavAdapadeNa, "jAvuggaho" tti cirA cariyAe niggato Ayario jA na niyattati tA dasAo na chijjUMti / gaNaciMtago vA dhareti, omAdisu kevaDiyaheuM ghatAdi gheppati / davvato avavAto gato / idAniM khettao "ucitadese" tasmi dese ucita kasiNaM, savvajaNo tArisaM paribhuMjaMti / kAlao avavAo "gelaNNe" jAva gilANo tAva kasiNaM ghareti taM pAunijjaMtaM 2 na Nhasati / bhAvato avavAo 'tabbhAvie ya tatto" rAyAdi dikkhio, oDhaNa-parihAsu kasiNavatthabhAvio na tassa khaMDijjati / davvAdiesa causu vi padesu patteyaM avavAo bhaNio || mU. (82) je bhikkhU abhinnAiM vatthAiM dhareti, dhareMtaM vA sAtijjati / mU. (83) je bhikkhU lAuyapAyaM vA dAruyapAyaM vA maTTiyApAyaM yA sayameva parighaTTei vA saMThavei vA jamAvei vA parighaTTetaM vA saMThaveMtaM vA jamAveMtaM vA sAtijjati / / . bhASyaM yathA prathamoddezake tatha'trApi / tatra parakaraNaM pratiSiddhaM / iha tu svayaM karaNaM pratiSidhyate / Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 nizItha-chedasUtram -1-2/81 [bhA.975] lAuya-dAruya-pAde, maTTiya-pAde yatividhamekke kke / bahu-appa-aparikamme, ekkakkaM taM bhave kmso|| [bhA.976] ghaTTitasaMThavitANaM, pubbi jamitANa hotu gahaNaM tu / __asatI puvakatANaM, kappati tAhe sayaM karaNaM / / mU. (84) je bhikkhU daMDagaMvA laTThiyaM vAavalehaNaM vA veNusUiyaM vA sayameva parighaTTei vA, saMThavei vA, jamAvei vA, parighaTTetaM vA, saMThaveMtaM vA, jamAtaM vA sAtijati / / cU. idamapi prathamoddezakavad vaktavyam / [bhA.977] iMDaga viDaMDae vA, laTThi vilaTThI ya tividha tividhA tu| velumaya vetta-dAruga, bahu-appa-ahAkaDe ceva // mU. (85) je bhikkhU niyaga-gavesiyaM paDiggahagaMdharei, dharetaM vA sAtijati // cU.niyakaH svajanaH, sasAdhuvacanAd gaveSayati, tenAnviSTaM yAcitaMgavesiyaM gRhAtItyarthaH esa suttattho / aghunA niyuktivistaraH / [bhA.978] saMjatanie gihinie, ubhayaNie ceva hoi bodhavve / ete tinni vikappA, niyagammI hoti nAyavvA / ghU. jo gihattho pAdaM gavesAviJjati so nijatvenAnviSyate / sAdhoryasya tat pAtramasti gRhiNaH (vA] saMjataNie no gihi-nIe, evaM ThANakameNa caubhaMgo kAyavyo / caturtha zUnyaH / tatiyabhaMge jai vi saMjayassa niotahAvi gihiNA maggAveti / imehiM kAraNehiM[bhA.979] AsaNNataro bhayamAyatItakArovakArita ceva / iti nIyapare vA vI nIeNa gavesae koyii|| cU. svajanatvenAsannataro bhajasvitaro vA bhAti, vA AyatiM sayassa kareti, upakAreNa pratyupakAreNa vA pratibaddha; iti kAraNopapradarzane, parazabda eSyatsUtrasparzane AdyatrayabhaMgapradarthiH // [bhA.980] etto egatareNaM, nitieNaM jo gavesaNaM kaare| bhikkhU paDiggahammI, so pAvati aannmaadiinni|| ghU. tiNhaM bhaMgANaM egatareNAvi jo paDiggahaM gavasai so pAvati ANamAdINi / / dAumapriyaM tathApyevaM dadAti[bhA.981] lajjAe goraveNa va, dei naM samUhapellito vA vi / mittehi dAvito vA, nisso luddho vimaM kujA // ghU.bahujaNamajhemaggito lajjAe ddaati|jenn maggito tassa goraveNa deti|bhujnmjjhe maggito bahujanena vutto deti / mittANa puraomaggio mittehiM bhaNiodeti / "nisso" daridraH, tammi vA bhAyaNe luddho imaM kujjA // [bhA.982] pacchAkammapavahaNe, aciyattA saMkhaDe ya dose y| egataramubhayato vA, kuJA patthArato vA vi|| ghU. taM dAuM appaNA visUraMto annassa muhakaraNaM koraNAti pacchAkammaM kareti / annaM vA aparibhogaM pavAhejA, saMjae gihatthe vA aciyattaM karejja, aciyatteNa jahAsaMbhavaM vittivoccheda Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 uddezaka H 2, mUlaM-85, [bhA. 982] kareja, sAhuNA gihattheNa vA saddhiM dAviu tti to asaMkhaDaM kareja, sAhussa gihatthassa vA ubhao vA pauseja, patthArao vA savvasAhUNaM padusejja / patthArao vA DahaNa-dhAya-mAraNAdi sayaM karaheja kAraveja vA ||kaarnno puNa gihiNA maggAveuM kappejja[bhA.983] saMtAsaMtasatIe, athira apajjattalabbhamANe vaa| paDisedha'nesanije, asivAdI saMtato astii|| cU. "saMtaM" vijamAnaM, "asaMtaM" avijmaanN| saMtesuceva visUrati, asaMtesuvA visUrei tattha saMtAsaMtI imA athiraM huMDaM apajjattaM vA asthi gihakulesu vA na labbhaMti, rAyAdiNA vA paDisedhie na labmaMti, anesanijA vA labbhaMti, asivAdIhiM vA, saMtato astii|| asivAdI imaM[bhA.984] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelnnnne| asatI dullahapaDisevato ya gahaNaM bhave paado| cU. bhANabhUmIe aMtarAvA asivaM, evaMomarAyaduTThabhayA vi, gilANona sakketipAdabhUmi gaMtuM, dullabhapatte vA dese, rAiNA vA paDisiddhA, parisAe saMtAsaMtIe gihigaviTThassa gahaNaM bhave / / asaMtAsaMtI imA[bhA.985] bhiNNe va jjhAmite vA, paDinIe saanntennmaadiisu| eehiM kAraNehiM, nAyavvA'saMtato astii|| cU. bhiNNaM, "jhAmiyaM" daDaM, paDiNIyasANateNamAdIhiM haDaM, annaM va natthi, evaM asato asaMtAsaMtI gyaa||duvihaa 'satIe imaM vidhiM kujA[bhA.986] saMtAsaMsatIeSa gavasaNaM puvvamappaNA kujjaa| to pacchA jataNAe, nIeNa gavesaNaM kaare| cU. duvihA 'satIe puvvamappaNA gavaseNaM kujA, sayamalabbhamANe pacchA jayaNAe niteNa gavesAvate ||ahvaa gaviDhe aladdhe imA vihI[bhA.987] puvvovaTThamaladdhe, nIyamaparaM vA vi paTThave tUNaM / pacchA gaMtu jAyati, samaNupvUhatiya gihI vi|| cU. puvvaM saMjaeNa gaviTThana laddhaM tAhe saMjato niyaM paraM vA puvvaMtattha paTTaveti, gacchatumaMto pacchA amhe gamissAmo, tujjhayapuraotaM maggissAmo, tumaM uvavUhejjAsi- "jatINaM pattadAnena mahaMto puNNakhaMdho bajjhati," uvavUhite jati na labbhati pacchA bhaNejjAsu vi "dehi" tti evaM padosAdayo dosA parihAriyA bhavaMti // mU. (86) je bhikkhU para-gavesiyaM paDiggahagaMdharei, dhareMtaM vA saatijjti|| cU. "paraH" asvajanaH bhaMgacatuSkAdi zeSaM pUrvasUtravat draSTavyam / [bhA.988] saMjayapare gihipare ubhayapare, ceva hoti boddhavve / ete tinni vikappA, nAyavvA hoti u paraMmi // mU. (87) je bhikkhU vara-gavesiyaM paDiggahagaMdharei dharetaM vA saatinyjti|| cU. "vara" zabdapratipAdanArthamAha Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 [bhA. 989] jo jattha acitto khalu, pamANapuriso padhANapuriso vA / tammI varasaddo khalu, so gAmiyaraTThitAdI tu / / cU. jo puriso jattha gAmanagarAdisu arcyate, arcito vA, khaluzabdaH avadhAraNAtha, gAmanagarAdi kAraNesu pamANIkato, tesu vA gAmAdisu ghaNakulAdiNA pahANo, erise purise varazabdaprayogaH / soya imo haveja "gAmie " tti gAmamahattaraH "raTThie "tti rASTramahattaraH / AdisaddAto bhopuriso vA zeSaM pUrvavat // [bhA. 990] saMtA saMtasatIe, gavesaNaM puvvamappaNo kujjA / to pacchA jayaNAe, varaM gaviTTaM pi kArejjA / / mU. (88) je bhikkhU bala- gavesiyaM paDiggahagaM dharei; dhareMtaM vA sAtijjati // cU. "balaM" sArIraM janapadAdi vA [bhA. 991] jo jassuvariM tu pabhU, baliyataro vA vi jassa jo uvariM / eso balavaM bhaNito, so gahavati sAmi teNAdi / / cU. "jo" tti yaH puruSaH yasya puruSasyopari prabhutvaM karoti so balavaM bhaNNati / ahavAaprabhU vi jo balavaM so vi balavaM bhaNNati / so puNa gRhapati gAmasAmigo vA teNagAdi vA / zeSaM pUrvavat // [bhA. 992] nizItha-chedasUtram - 1-2/86 mU. (89) je bhikkhU lavagavesiyaM paDiggahagaM dharei, dhareMtaM vA sAtijjati // cU- dAnaphalaM laviUNaM paDiggahaM maggati [bhA. 993] saMtAsaMtasatISa gavesaNaM puvvamappaNo kujjA / to pacchA u balavatA, jayaNAe gavesaNaM kAre / / dAnaphalaM lavitUNaM, lAvAvetu gihiannatitthIhiM / jo pAdaM uppA, lava-gaviTTaM tu taM hoti // cU- dAnaphalaM appaNA kaheti / gihiannatitthiehiM vA kahAvettA jo pAdaM uppAdeti evaM lava-gaviTTaM bhaNNati / / tassime vihANA bhA. ( 994 ] loiya louttariyaM, dANaphalaM tu duvidhaM samAseNaM / loiyanegavidhaM puNa, louttariyaM imaM tattha / - samAsato duvidhaM dAnaphalaM - loiyaM louttariyaM ca / loiyaM anegavihaM godAnaM bhUmIdAnaM bhaktapradAnAdi / louttariyaM imaM // [bhA. 995] anne pAne sajja -patta-vatthe ya seja saMthAre / bhojavidhe pAnaroge, bhAyaNa bhUsA gihA sayaNA // cU- annapAnAdiyANa sattaNhaM pacchaddheNa jahAsaMkhaM phalA - annadAne bhojavihI bhavati, pAnakadAne drAkSApAnakavidhI, bhesajadANe ArogyavidhI, pattadAnena bhAyaNavidhI, vatthadAnena vibhUsaNavidhI, sejjAdAnena vivihA gihA, saMdhAragadANeNa bhogaMgAdi sejjAvihANA bhavaMti // saMkhevao vA phalaM imaM - Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-89, [bhA. 996] 231 [bhA.996] adhavA vi samAseNaM, sAdhUNaM pIti-kArao puriso| iha ya parattha ya pAvati, pItIo piivrtriio| ghU- ahavAsaddo vikappavAyago, "samAso" saMkhevo, sAdhUNaM bhattapANehi pItimuppAeMto ihalapoe paraloe yapIvarAto piitiiopaavti| "pIvaraM" pradhAnaM, 'tara' zabdaH AdhikyataravAcakaH, sarvajanAdhikyatarAprItIH prApnotItyarthaH / / zeSaM pUrvavat / [bhA.997] saMtAsaMtasatIe, gavesaNaM puvvamaNNo kujaa| eto pacchA jayaNAe, lavaM-gavilu pi kArejjA / [bhA.998)navaraM - eseva gamo niyamA, duvidhe uvahimmi hoti naayvvo| puvve avare ya pade, sejAhAre vi yattaheva // cU-duvihe uvakaraNe-ohie uvgghiey| ussaggavavAehiM eseva gamo / seja-AhAresu eseva vihI bhaanniyvyo|| mU. (90) je bhikkhU nitiyaM aggapiMDaM bhuMjaMtaM vA sAtijati // cU- "nitiyaM" dhuvaM sAsayamityarthaH, "agaM" varaMpradAnaM / ahavA-jaMpaDhamaM dinati sopuNa bhattaTTho vA bhikkhAmettaM vA hojA, esa suttattho / adhunA niyuktivistaraH[bhA.999] nitie u aggapiMDe, nimaMtaNovIlaNA ya parimANe / sAbhAvie ya etto, tinni ya kappaMti tu kameNaM // cU- nitiya'ggA sutte vakkhAyA / gihatyo nimaMteti, sAhU upIlaNNaM kareti, sAhU ceva parimANaM kareti, sAbhAviyaM gihattho deti / tinni AillA na kappaMti, sAbhAviyaM kappati // nimaMtaNovIlaNaparimANANaM imAo tinni vakkhANagAhAo[bhA.1000] bhagavaM! anuggahaMtA, karehi majjhaM ti bhaNati aamNti| kiM dAhisi jeNaTTho, gatassa taM dAhi tina vatti / / [bhA.1001] dAhAmi tti ya bhaNite, taM kevatiyaM va keciraM vA vi / dAhisi tumaM na dAhisi, dinnAdinne ya kiM tena // [bhA.1002] jAvatieNaDe bhe, jacciya kAlaM ca royae tubbhaM / taMtAvatiyaM taccira, dAhAmi ahaM aprihiinnN|| dhU- gihI nimaMteti "bhagavaM ! anuggahaM kareha, majjha ghare bhattaM geNhaha" / sAhU bhaNati "kareminuggahaM, kiM dAhisi?" gihI bhaNati "jeNa bhe attttho"| sAhU uvIlaNaM karemANo bhaNati -gharaM gayassa taM dAhisi na vA |gihinnaa "dAhAmi"ttiya bhaNite sAhU parimANaM kAraveMto bhaNati "taM parimANao kevatiyaM kevaciraM vA kAlaM dAhisi ? prathamapAdottaraM Aha" dAhisi tuma, na dAhisi?" dattamapitatadattavadraSTavyam, svlptvaat| gRhasthaH dvitIyapAdottaramAha "jAvatieNa bhatteNa aTTho bhe jAvatiyaM vA kAlaM tubhttttho|" gihI puNo bhaNati - kiM bahunA bhaNieNaM jaMtubbhaM royate davvaM jAvatiyaM jattiyaM vA kAlaM tamahamaparihINaM aparisaMto dAhAmi tti // nimaMtapoppIlaNaparimANasu vimAsalahuM pacchittaM / codaga Aha__ [bhA.1003] sAbhAvitaMca uciyaM, codagapucchANa pecchamo koyi / Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 doso catuvvidhammI, nitiyammi aggapiMDammi / / cU- sAmAviyaM jaM appaNo aTThA raddhaM, ucitaM dine dine jattiyaM rajjhataM / codako bhaNati - erise sAbhAvie nimaMtaNopIlaNaparimANe ya cauvvihe vi aggapiMDe dosaM na pecchAmo / AcAryAha[bhA. 1004] sAmAdi nitiyakappati, animaMtaNovIlaaparimANe ya / nizItha - chedasUtram - 1-2 / 90 jaM vA vi sAmudANI, taM bhikkhaM dija sAdhUNaM // cU- sAbhAviyaM attaTThA raddhaM, taM nititaM dine dine animaMtiyassa anopIliyaM aparimANakaDaM ca / jaM vA vi sAmudANIsAmAnyaM gRhapAkapakvaM taM nimaMtaNopIlaNAdIhi bhikkhAmettavi akappaM, annahA sAhUNaM kappaM / sAbhAviyaucie vi nimaMtaNAkappaMtiehiM ime dosA [bhA. 1005] niSphaNNo vi saaTThA, uggamadosA uThavitagAdiyA / uppate jamhA, tamhA so vajjaNijjo u // cU- appaTThA vi niSphaNNe ThaviyagAdi uggamAdi dosA bhavaMti / nikAcito'hamiti avazyaM tAdavyaM, kuMDagAdisu sthApayati / tasmAnmamaMtraNAdi piNDo vayaH // [bhA. 1006] osakkaNaM ahisakkaNa, ajjhoyarae taheva nekkaMtI / annattha bhoyaNammiya, kIte pAmiccakamme ya // cU- avassaM dAyavve atippae sAhuNo AgacchaMti, raMdhiyapuvvassa usakkaNaM karejja, ussUre AgacchaMti tti ahisakkaNaM kareja / ajjhoyarayaM vA karejja / nikkAu tti kAuM jati te annattha nimaMtiyA tahA vi tadaTThAe kiMNejja vA pAmicceja vA AhAkammaM vA karejja / / kAraNe puNa nikAyaNApiMDaM geNheja / ime kAraNA[bhA. 1007] - asive omorie, rAyaduTTe bhaye va gelaNNe / addhANa rohae vA, jayaNA gahaNaM tu gItatthe // cU- asivaggahito na labbhati, nimaMtaNAiesu vi geNhejja | athavA - asive kAraNaThito asivaggahiya kulANi pariharaMto asivAo asaMtharaMto agahiyakulesu apAvaMto, nimaMtaNA vINAdisu vi geheja / ome vi apphNcNto| evaM rAyaduTTe bhaesu acchaMto gacchaMto vA gilANapAuggaM vA nimaMtaNAdiesu geNhejjA / addhANe rohae vA apphaJcaMto gItattho paNagaparihANIe jAhe mAsalahuM patte tAhe nIyaggapiMDaM geNhati // mU. (91) je bhikkhU nitiyaM piMDaM bhuMjai; bhuMjaMtaM vA sAtijati / / mU. (92) je bhikkhU nitiyaM avaDDabhAgaM bhuMjai; bhuMjaMtaM vA sAtijati // mU. (93) je bhikkhU nitiyaM bhAgaM bhuMjai, bhuMjaMtaM vA sAtijjati / mU. (94) je bhikkhU nitiyaM avaDabhAgaM bhuMjai, bhuMjaMtaM vA sAtijjati / / cU- "piMDo" bhattaTTho, "avaDDo" tassaddhaM, "bhAgo" tribhAgaH, tribhAgaddhaM " avaDDa" bhAgo / [ bhA. 1008] eseva gamo niyamA, niite piMDammi hota'vaDDeya / bhAge ya tassuvaDDhe, puvve avarammi ya padammi // [ bhA. 1009] piMDo khalu bhattaTTho, avaDDhapiMDo u tassa jaM addhaM / bhAgo tibhAgamAdI, tassaddhamuvaDabhAgo ya // mU. (95) je bhikkhU nitiyaM vAsaM vasati; vasaMtaM vA sAtijJjati / / Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM- 95, [bhA. 1009] [ bhA. 1010] cU-uDubaddha vAsAsu atiriktaM vasataH nitiyavAso bhavati / idAniM niryuktimAhadavve khette kAle, bAve nitiyaM cauvvihaM hoti / etesiM nANattaM vocchAmi ahANupuvvI / / cU- davva-kheta-kAla-bhAvesu nitiyaM cauvvihaM / etesiM "nAnAtvaM" vizeSaM tamAnupUrvyA vakSye || saMjogacatuSkabhaMgradarzanArthamAha [bhA. 1011] davveNa ya bhAveNa ya, nitiyAnitie catukkabhayaNA u / emeva kAlabhAve, dussa va due samotAro // cU- davvato nitie, khettato nitie, evaM caubhaMgo kAyavvo / tattha paDhamabhaMgabhAvamA - saMthAragAi davvANi kAladugAtItANi tammi ceva khette paribhuMjaMto nitito bhavati, paDhamabhaMgo / saMthAragAti davvANi kAladugAtItANi annammi khette neuM paribhUMjati, bitiybhNgo| tammi ceva khette anne saMthAragAdi geNhati, ttiybhNgo| nitiyaM paDucca cautthabhaMgo suNNo / evaM kAlabhAvesu vi caubhaMgo kAyavvo / kAlao vi niyae bhAvao vi niyae / Gka / tattha paDhamabhaMgo kAladugAtItaM vasati saGghAdisu bhAvapaDibaddho pddhmbhNgo| kAladugAtItaM vasati na saGkAdisu rAgapaDibaddho bitiya - bhaMgo / kAladugaNiggatassa vi saGghAtisu bhAvapaDibaddho, tatiyabhaMgo / caturtha zUnyaH / "duyassa va duve samoyAro' tti - kAlabhAva - dugassa davva-khettadue samotAraH // 233 [ bhA. 1012] kAlo davva'vataratI, jamhA davvassa so tu pajjAo / bhAvo khette jamhA, ovAsAdIsu ya mamattaM // - kAlo davve samotarati, jamhA so davvapajjAto / ettha davvakAlesu caubhaMgo bhAveyavvo / bhAvo khette samotarati, jamhA ovAsAisu bhAvapaDibaMdho bhavati / ettha vi khettabhAvesu caubhaMgo bhAveyavvo / khettakAlacaubhaMge imA bhAvaNA tammi ya khette mAsAtItaM vasati; paDhamabhaMgo; carimaM uDubaddhitaM jattha mAsakappaM ThiyA tattheva vAsaM ThiyANaM bitiyabhaMgo / anyakAla (lA] prApteriti / annaM bhAgaM paDivasabhaM vA saMkamaMtassa sacceva bhikkhAyariyA tatiyabhaMgo / caturtha zUnyaH // jo davvanitito so ime paDucca [ bhA. 1013 ] parisADimaparisADI, saMthArAhAraduvihamuvadhimmi / Dagalaga-sarakkha-mallaga, mattagamAdIsu davvammi // - saMthAro duviho - parisADI aparisADI ya, AhAreMtesu ceva kulesu geNhati, duviho ya uvaha - ohito uvaghito ya, sApavaNa - khela - sapNANaM tinni mattayA / [bhA. 1014 ] kAladugAtItAdINi, saMthArAdINi sevamANA u / eso tu davvanitio, puNNevaMto vahiM neto // dhU- ete saMthAragAdidavve kAladugAtIte apariharaMto nitito bhavati / sabAhiriyaMsi vA khette aMto mAsakappe puNNe te ceva saMthAragAdi bahiM Nito davvanitito bhaNNati // idAniM khettanitito [bhA. 1015] ovAse saMthAre, vihAra-uccAra-vasadhi - kula gAme / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 nizItha - chedasUtram - 1-2/95 nagarAdi desarajje, vasamANo khittato nitie / cU- saMthArago vAse / ahavA- saMthAro pRthak parigRhyate, vihAro sajjhAyabhUmI, uccAro sannAbhUmi, (vasati] kRlagAmAdI na muJcati, punaH punaH teSveva viharati / esa khette nitio / / idAniM kAlanitio [bhA. 1016 ] cAummAsAtItaM, vAsAnudubaddha mAsatItaM vA / vuDDAvAsAtItaM vasamANe kAlato'nitite / / cU-uduvAsakAlAtItaM vasaMto kAlanitio, buDDhanimittaM bahukAleNa vi nitio na bhavati vuDakAryaparisamApto upariSTAdvasan nitio bhavati / / idAniM bhAvanitio [bhA. 1017 ] - ovAse saMthAre, bhatte pANe pariggahe saDDhe / sehesu saMthusu ya, paDibaddhe bhAvato nitie / cU- je sehA na tAvat pravrajaMti pUrvAparema saMyaveNa saMdhutAo vAsAdisu savvesu rAgaM kareMto bhAvapaDibaddho bhavati // [bhA. 1018 ] vasadhI na erisA khalu, hohiti annattha neva saMthAre / na ya bhatta maNunnavidhi (vihI] saDDhA sehAdi va'nnattha // cU- annattha erisA vasadhI natthi tti rAgaM kareti / evaM saMthAragabhattapANasaDusehAdisu vi // idAniM davva-khetta-kAla-bhAvesu pacchittaM bhaNNati [bhA. 1019] ukkosovadhiphalae, dese rajje ya buDhavAse ya / lahugA gurugA bhAve, sese paNagaM ca lahugo tu // cU- davvaM paDucca ukkosovahIe phalae ya caulahuA / khettaM paDucca desarajjesu caulahuA / kAlaM paDucca vAsAtIte vuDDhavAsAtIte ya caulahuA / rAgeNa bhAve savvattha caugurugA / saMthAragavajjesu taNesu DagalachAra-mallaesu ya paNagaM / sesesu davvAdiesu prAyaso mAsalahuyaM // [ bhA. 1020] suttanivAto nitie, catuvvidhe mAsiyaM jahiM lahugaM / uccAritasarisAI, sesAI vigovaNaTThAe // cU- cauvvihe davvAdiNiyate jattha mAsalahuM tattha suttaNivAto / sesA pacchittA ziSyasya vikovaNaTThA bhaNitA // kAraNao puNa davvAdi cauvhaM pi nitiyaM vasejja / te imekAraNAasive omoyarie, rAyaduTThe bhae va AgADhe / gelaNNa uttamaTThe, carittasajjhAie asatI // [bhA. 1021] dhU- bAhiM asivaM vaTTati ato kAladugAtItaM pi egakhette vasejja, bahiM omarAyaduTThabohiyabhae vA AgADhe vasejja / uttimaTThaphaDiyaragA vA vasejja, bahiyA caragAdisu carittadosA ato vaseja, bahiM vA sajjhAto na sujjhati, ato sajjhAyanimitta vasejja / asati vA bahiM mAsakappapAyoggANaM khittANaM tattheva vase / / codagAha - egakhitte kAladugAtItaM vasamANA kahaM suddhacaraNA ? AcAryAha [ bhA. 1022] egakkhettanivAsI, kAlAtikkaMtacAriNo jati vi / taha viya visuddhacaraNA, visuddhamAlaMbaNaM jeNaM // cU- egakhette kAladugAtikkataM pi vasamANA tahAvi niraiyArA jato visuddhAlaMbaNAvalaMbI, Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 2, mUlaM-95, [bhA. 1022] 235 jJAnacaraNAcaM vA''laMbanam / / kiMca[bhA.1023] ANAe 'mukkadhurA, guNavaDDI jeNa nijarA teNaM / mukkadhurassa muNiNo, na sodhI saMvijjati critte|| cU- ANa tti - titthakaravayaNaM, jahA titthakaravayaNAto nititaM na vasati, tahA titthakaravayaNAoceva kaarnnaaniytNvsti| sa evNaannaaesNjmeamukkdhurocev|amukkdhurss yaniyamA nANAdiguNaparivuDDI, jeNa ya tassa guNaparivuDDI tena nijarA viulA bhavati / jo puNa tappaDipakkhe vaTTati tassa sohI carittassama vijati / / 1023 // idAniM gato'pyartha sphuTataraH kriyate[bhA.1024] guNaparivuDDinimittaM, kAlAtIte na hoMti dosA tu / jattha tu bahitA hANI, havijja tahiyaM na viharejjA / / cU-kAladugAtikrAntaM jJAnAdiguNaparivRddhinimittaM vasatona doSaH / jattha puNabahiM viharato nANAdINaM hANI haveja na tattha viharejja ityarthaH // mU. (96je bhikkhU pure saMthavaM paccha saMthavaM vA karei; kareMtaM vA sAtijati / / cU-"saMthavo" thutI, adatte dANe puvvasaMthavo, dinne pacchAsaMthavo / jo taM kareti sAtijati vA tassa mAsalahuM / ahavA- sayaNe puvvapacchasaMthavaM krei| atra niyuktimAha[bhA.1025] davve khette kAle, bhAvammi ya saMthavo munneyvvo| Ata-para-tadabhae vA, ekkeke so puNo duvidho|| ghU-sAhUAtmasaMstavaM karoti, sAhU parasyasaMstavaM karoti, sAhU ubhayasyApisaMstavaM kroti| ahavA - AtmanA saMstavaM karotI ti AtmasaMstavaH / sAhU gihatthaM yuNati, eSa AtmastavaH / gihatyo sAdhaM thuNati eSa parastavaH / do vi paropparaM eSa ubhayastavaH / etesiM ekkekko puNa duviho -saMtAsaMto y|| davve khette kAle saMthavo imo[bhA.1026] davve puTThamapuTTho, parihINadhaNA tu pavvayaMtI u| khette katarA khettA, kammi vaete dikkhito kAle // dhU-davvasaMthavo pareNa pucchito "tumaM soIsaro?" ANaM ti bhaNAti / so puNatahA saMto vA asaMto vA pucchitobhaNAti "amukaNAmadheyaM tumaMissaraMna yANasito evaM bhaNasi" parihINadhaNA "pavvaMti" ti|prihiinndhnno daridretyarthaH / evaM pareNa niMdito samuttaito paraM nibhaM kAuM appANaM pithuNAtiyathAbhavAnaizcaryayuktaH tthaaahmpyaasii|khettsNthvo- "katarAtotumakhettatopavvatito" evaM puTTho bhaNati tujjha ceva sahadesI, kurukSetrAdvA / idAni kAlato - kammi vade dikkhito / bhaNAtitumaMcevasarisavvato'haM |ahvaa-prthm vayaMsi niviTTho nivissamANo vaa||bhaavesNthvo duvidho - sayaNe vayaNe ya, sayaNe tAva imo| [bhA.1027] sayaNe tassa sarisao, ANaM tusiNIe pucchito ko vaa| __ AuTTaNA nimittaM, vayaNe AuTTio vA vi|| ghU-keNai pucchio "jo so iMdadattabhAyA pavvaito so tumaM sariso diissi|" so bhaNAti -AmaM, tusiNIo vA acchati / bhaNati vA-ka erisANi pucchati / idAniM vayaNasaMthavo-adatte Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 nizItha-chedasUtram -1-2/96 dAne puvvaM kareti, AuTTaNAnimittaM varaM me AuTTitA iTTadANaM dehiti / dAnena vA datteNa ArAhito pacchA vayaNasaMthavaM kreti||es saMkhevo bhaNito / idAnaM vittharo, saMkhevabhiyassa vAimaM vakkhANaM / tattha davvasaMthavo imo causaTTippagAro - [bhA.1028] dhannAiM rataNathAvara, dupada catuppada taheva kuviyaM ca / cauvIsaM cauvIsaM, tiya duga dasahA anegavidhaM // cU-dhannAdiyANaM kuviya-pajjavasANANaM chaNhaM pacchaddheNa jahAsaMkhaM saMkhA bhnnitaa|| [bhA.1029] dhannAi cauvvIsaM, java-gohuma-sAli-vIhi-saTThiyA / koddava-aNayA-kaMgU, rAlaga-tila-mugga-mAsA y|| cU-bRhacchirA kaMgU, alpatarazirA raalkH|| [bhA.1030] atasi hirimaMtha tipuDa, niSphAva alasiMdarA ya mAsA y| ikkhU masUra tuvarI, kulattha taha dhANaga-kalA y|| cU-"atasi" mAlavepasiddhA, "hirimaMthA" vaTTacaNagA, "tripuDA" laMgavalagA, "NipphAva" cAvallAalisiMdAcavalagArAya, "mAsA" paMDaracavalagA, "dhANagA" kuzuMbharI, "kalA' vaTTacaNagA [bhA.1031] rayaNAi catuvvIsaM, suvvnnnn-tvu-tNb-ryt-lohaaiN| siisg-hirnnnn-paasaann-vermnni-mottiy-pvaale|| ghU- "rayataM" ruppaM, "hiraNmaM" rUpakA, "pASANaH" sphaTikAdayaH, "maNI' suurcndrkaantaadyH|| [bhA.1032] saMkha-tiNisAgulu caMdaNAI vatthAmilAI ktttthaaii| taha daMta-camma-vAlA, gaMdhA dvvoshaaiNc|| cU- "tiNisa" rukkhakaTThA, "agalu" agaruM, yAni na mlAyante zIghraM tAni amlAtAni vastrANi, "kaTTA'zAkAdistaMbhA, "dantA" hastyAdInA, "cammA" vagghAdINaM, "vAlA" camarINaM, gaMdhayuktikRtA gaMvA, ekAMgaM auSadhaM dravyaM / bahudravyasamudAyAdaupadhaM // nividhaMthAvaraM[bhA.1033] bhUmi-ghara-tarugaNAdi, tividhaM puNa thAvaraM samAseNaM / cakkArabaddhamANusaduvidhaM puNa hoti dupyNtu|| dhU-bhUmI pakkhellA, gharaMkhAttosiyamubhayaM, "tarugaNA" AmravaNArAmAdi tividhaM, dupadaMduvidhaM, rahAdi aragavaddhaM, mAnuSaM ca / dasavidhaM cauppadaM / / [bhA.1034] gAvI uTTI mahisI, aya elaga Asa AsataragA y| ghoDaga gaddabha hatthI, catuppadA hoti dasadhA tu|| ghU-kuppovakaraNaM nANAvihaM AsataragA vesarA[bhA.1035] nAnAvihaM uvakaraNalakkhaNa kuppaM samAsato hoti / catusaTThipaDogArA, evaM bhaNito bhave attho|| cU-kuppovakaraNaM "nAnAvihaM" anegalakkhaNaM / tacca kaMsabhaMDaM lohabhAMDaM tAmramayaM mRnmayAdi c| eSa sarvo'pi saMpiMDito ctuHssssttiprkaaro'bhihitH|| Atma-para-saMthavopasaMhAra - nimittamAha Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-96, [bhA. 1036] 237 [bhA.1036] causaTThipagAreNaM, jadheva aTeNa uvacito si tti| kiM appasaMthaveNaM, kateNa emeva aha yaM pi|| cU-yathA tvaM catuHSaSTiprakAreNopapetaH tathA'hamapyAsam, kiM cAtmasaMstaveneti // idAni khettasaMthavo[bhA.1037] taM amha sahadesI, egggaameg-ngrvtthvvo| puNNAo khettAo, amhe mo vaJcimo va tti // cU-gihiNA pucchito, kammi dese ajjo ! uppanno?, sAhU bhaNati-kurukhette / gihI bhaNAti amha sahadesI, egagAma-nagara-uppanno / gihiNA pucchio kahiM gammati-sAhU bhaNati-kurukhete / / [bhA.1038] jai bhaNati loiyaM tU, puNNaM khettaM tahiM bhave gurugaa| aha AruhataM amha vi, jaNajammAdI tahiM lhuo|| cU-evaM jai loiyaM puNNakhetaMbhaNAti to cauguruM / louttare lhuo| [mA.1039] evaiyaM me jammaM, pariyAo vA vi majjha evtio| mayaNasamattho niviTTho, nivissamANo pasUto vaa|| ghU- evai me jammo, pavvajAe vA evatito, mayaNasamattho vA pavvaito, "NiviTTho" pariNIo "NivvisamANo" vivAhadine Thavie, "pasUo" putto jAo // idAniM bhAvasaMthavo[bhA.1040] duvidho u bhAvasaMthavo, saMbaMdhI vayaNasaMthavo cev| ekeko viya duvidho, puTviM pacchA va naatvvo|| cU-duviho bhAvasaMyavo-vayaNe sayaNe ya / puNa ekkeko duviho-pubbi pacchA y|| sayaNasaMthavo imo[bhA.1041] mAtapitA puvvasaMthavo, sAsU sasurAdiyANa pacchA tu / gihisaMthavo saMbaMdhaM, kareti puTviM va pacchA vA // cU-etaM puvvAvarasaMthavaMdANakAlAo pubbi vA pacchA vA karejjA / / taM sayaNasaMthavaM vayaNAnurUvaM kareti / [bhA.1042] AtavayaM ca paravayaM, nAtuM saMbaMdhae tadaNurUvaM / mama erisayA mAyA, sasA va suNhA va nttaadii|| ghU-AyavayaM paravayaM ca nAUNaM ghaDamANaM tadaNurUvaM kareti |jaarisii tumaM, erisI mama mAyA "sasA' - bhaginI, puttassa putto nttuo|| ettha ime dosA__ [bhA.1043] addhiti diTTI paNhaya, pucchA kahaNaM mamerisI jnnii| thaNakhevo saMbaMdho, vidhavA suNhA ya dAnaM c|| dhU-sAhU gihayabhikkho viaddhitiM puNo vipaNhuta-NayaNoagAriM nirikkhamANo pucchio bhaNati tume sarisIme mAtA, sAtume daTuMsumariyA" |saabhnnaati-ahNtemaataa / esa maatiisNbNdho| tIse ya suNhA ghare vihavA acchati / tAhe saMbaMdhaM karejja / gihatthI vA sAhuM dardu adhitiM kareti, sAhuNA pucchitA bhaNati - tume sarisao me putto gharAo niggao, tuNaM daTuM me sumarito" sAhU bhaNati - ahaM te putto; ahaM vA so / evaM savvasayaNasaMthavesu vattavvaM // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 nizItha - chedasUtram - 1-2/96 [bhA. 1044] pacchA saMthavadosA, sAsU vidhavAdi dhUtadAnaM ca / bhajjA mamerisitti ya, sajjUM ghAto va bhaMgo vA // cU-sAsUsaMthave vidhavaM dhUtaM dadAti / bhajjAsaMthave sajjaghAtaM labhati / carittabhaMgo vA bhavati // sayaNasaMthave ime anne dosA bhavaMti - [bhA. 1045 ] mAyAvI caDuyAro, amhaM obhAvaNaM kuNati eso / gaNacchubhAtI paMto, kareja bhaddesu paDibaMdho // cU- amAyaM mAyamiti bhaNamANo mAyAvI, bhikkhanimittaM vA cADuM kareti, na najjati ko vi dAsAdI mAtisaMbaMdha karemANo loge amhaM obhAvaNaM kareti / paMto ruTTho nicchubhaNAti karejja / bhaddo puNa paDibaMdha kareja / / 1045 / / idAniM vayaNasaMthavo [bhA. 1046 ] guNasaMthaveNa pubbi, saMtAsaMteNa jo thuNejjAhi / dAtAramadinnammI, so puvvo saMthavo hoti // cU-saMteNa asaMteNa vA guNeNa jo dANe adinne thuNati so puvvasaMthavo // so puNa imo[bhA. 1047] so eso jassa guNA, viyaraMti avAriyA dasadisAsu / iha kahAsu sunimo, paccakkhaM ajjadiTTho si / / cU-jANato ajANatoya tassamakkhaM annaM pucchati so eso iMdadatto / gihattho bhaNati jo kayo ? sAhU bhaNati - jassa dANAdiguNA aNivAriyA viyaraMti / "iharA" iti ajjAhani pratyakSabhAvamukkA kahAsu sunimo ajaM puNa jaNavayassa deMto paJcakkhaM diTThosi // pacchAsaMthavo puNa imo - [bhA. 1048 ] guNasaMthareNa pacchA, saMtAsaMteNa jo thuNijjAhi / dAtAraM dinnammI, so pacchAsaMthavo hoti / / cU-kaMThA / dANadinne imo guNasaMthavo [bhA. 1049] vimalIkata' mha cakkhU, jadhatthato visaritA guNA tujjhaM / Asi purA ne saMkA, saMpati nissaMkitaM jAtaM // - aja tume diTThe vimalIkayaM cakkhU / jahatthayA ya dAnAdiguNA visariyA tujhaM, purA dANAdiguNe saMkA Asi, idAmiM nissaMkiyaM jAyaM // pacchittamiyANiM etesu [bhA. 1050 ] suttanivAto niyamA, catuvvidhe saMthavammi saMtammi / mottUNa sayaNasaMthava, taM sevaMtaMmi ANAdI // cU-suttanivAto davvAdi cauvvihe saMthave saMtammi mAsalahuM, mottUNa sayaNasaMthavaM / sayaNasaMthave puNa imaM purisa-saMthave caulahuM, itthI-saMthave cauguruM / cauvvihe vi davvAtie saMdhave ANAdiyA dosA / / 1050 / / kAraNe puNa saMthavaM karejA vi [ bhA. 1051] adhikaraNarAyaduTThe, gelaNNa'ddhANasaMbhamabhae vA / purasitthI saMbaMdhe, samaNANaM saMjatINaM ca // cU-gihattheNa samaM ahikaraNaM uppannaM tassa uvasamaNaTThatAe, puNa puvvaM cauvvihaM pi davvAtiyaM saMtaM kareti, pacchA asaMtaM pi / evaM rAyaduTThe vi uvasamaNaTThatA / gilANosahanimittaM vA, Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-96, [bhA. 1051] 239 addhANasaMbhamabhaesu saMtANaThThayA vA, "purisisthi" tti eehiM kAraNehiM saMjatANa saMjatINa vA purisitthisaMbaMdho bhaveja ||vy-synnkrmprdrshnaarth idamAha[bhA.1052] vayasaMthavasaMteNaM, puvva thuNe purisasaMthaveNa tto| to nAtithigateNa va, bhoiyavajaM ca itareNaM // cU-puci vayasaMthaveNa saMteNaM, pacchA purisasaMthaveNapuvvAvareNasaMteNaM, topacchA nAtithigateNaM saMteNaM, tato bhoyavajaM itareNa pacchAsaMthaveNaM saMteNa, tato pacchA vayaNAdi asaMteNa // [bhA.1053] puvve avare ya pade, eseva gamo u hoi samaNINaM / jaha samaNANaM garuI, itthI taha tAsiM purisA tu // cU-saMjatINaM eseva gamo / jahA samaNANaM itthI garugI tahA samaNINaM purisA gurugA / / mU. (97) je bhikkhU samANe vA vasamANe vA gAmANugAmaM vA duijjamANe pure saMthuyANi vA pacchA saMthuyANi vA kulAiMpuvAmeva bhikkhAyariyAya anupavisai, anupavisaMtaM vA saatijti| cU-bhikSupUrvavat samANonAma samadhInaH apravasitaH ko'sau vuDDAvAsaH? vasamANouduvaddhie aTThamAse vAsAvAsaMcanavamaM, eyaM navavihaM vihAraM viharaMto vasamANo bhaNNati / anu pazcAdabhAve jAmAtoannogAmoanugAmo dosupAesusisiragimhesuvA riiijjtitti|puresNdhutaa mAtApitAdI, chAsaMthutA sasurAtI, kulazabdaH pratyekaM, bhikkhAkAlAto puTviM, aprApte bhikkhAkAletyarthaH / anupravezopacchA, bhikkhAkAle atikraanteityrthH| evaM aprApte atikrAnte ca pavisaMtaM sAijjati anumodate, mAsalahuM se pacchittaM / esa suttattho / idAni nittivittharo- . [bhA.1054] samANe vuDDavAsI, vasamANe nvvikppvihaarii| - dUtijaMtA duvidhA, nikkAraNiyAya kaarnniyaa|| dha-kAraNa-nikkAraNe vkssyti|shessN gatArthameva // ime nikkAraNiyA[bhA.1055] AyariyasAdhuvaMdana, cetiya nIyallagA tahAsaNNI / gamanaM ca desadaMsana, nikkAraNie ya vaigAdi / cU-AyariyasAhuceiyANa ca vaMdaNanimittaM gacchaMti, saNNINaM daMsaNatyaM, bhoyaNavatthANivA bhisaMtigacchati, apuvvadesadasaNatthaM gacchaMti, vajitAdisuvAkhIrAcaM labhissAmi tigcchti| Ayariya mAha[bhA.1056] appuvva-vicitta-bahussutA ya parivAravaMca aayriyaa| parivAravajjasAhU, cetiya'puvvA abhinavA vA / / dhU- apuvva me AyariyA vicittA niraticAracarittA bahussuyA vicittasuyA ya bahusAhunivuDA ya, erise Ayarie vaMdAmi / sAhussa vi ete ceva guNA / navara-parivAro vajijjati / liyA cirAyataNA apuvvA ya / ahavA abhinavA kyaa||1056|| [bhA.1057] itthI hAmi va nIe, saNNIsUya bhoyaNAdi labbhAmo / deso va me apuvvo, vaigAdisu khIramAdINi // cU-kaMThA / nikkAraNe viharaMtassa ime dosA[mA.1058] addhANe uvvAtA, bhikkhUvahi tena sANa paDinIe / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 nizItha-chedasUtram -1-2/97 omANa abhojjaghare, thaMDilla'satI yaje jaM ca // cU-addhANe samo bhavati, bhikkhA vshiNnlbbhNti|uvhisriirtennaabhvNti|saannpddiniiesu khajjae (a]haMmae vA hiMDatANaM sapakkhaparakkhomANaM bhavati |abhojghre pavayaNa-hIlanA bhvti| asati thaMDillassa puDhavI mAdijIve virAheti / je dosA, jaM ca etesu paritAvaNAdiniSphaNNaM pacchittaM, savvaM uvaujiuM vktvym|| [bhA.1059] saMjamato chakkAyA, Ata kNttttttivaatkhulgaay| uvadhi apeha harAvaNa, parihANI jAyatena viNA // cU-nikkAraNao aDato chakkAyavirAhaNaM kunnti| esa saMjamavirAdhA / kaMTahihiM vA vijjhati, vAvakhulA vAbhavaMti, esaAyavirAhaNAsAgAriyabhayAparissaMtovApamAdeNavAuvahinapaDileheti, harAvei vA / uvahimmi avaharie yajAteNa vinA parihANI taNaaggigahaNasevaNAdijaMkarissati taM savvaM pacchittaM vattavvaM // [bhA.1060] velAtikkamapattA, anesaNAdAturA tujaM seve| paDinIyasANamAdI, pacchAkammaM ca velmmi|| dhuu-bhikkhaavelaaatikkNtpttaaapphvNtaaanesnnNpilejjaa,tNnissphnnnnNpcchittN|pddhmbitiesu vAparIsahesuAurAjaMsevetaMniSphaNNaM / paDinIteNa hate sANeNavAkhatie aayviraahnnaanipphnnnnN| avele bhikkhaM hiDaMtassa pacchAkammadosA bhavaMti / saMkAtiyA ya dosA teNaDhe mehuNaDhe vA bhvNti|| idAni kAraNiyA bhaNNaMti[bhA.1061] kAraNie vi yaduvidhe, nivvAghAte taheva vaaghaate| nivvAghAte khettA, saMkaMtI duvidhkaalmmi|| ghU-kAraNio duviho-nivvAghAte vAghAte yA tattha nivvAghAte imo-uduvAsakappe vA vAsA kappe vA samatte khettAto khettsNkNtii|| idamevArthaM darzayannAha[bhA.1062] donnegatare kAle, jaM khettA khettanaMtaraMgamaNaM / etaM nivvAghAtaM, jati khettAtikame lhugaa| dhU- "jati khettAtikkame"ti nikkAraNe jattiyA mAsakappapAyoggA khettA laMgheti tattiyA caulahuA bhvNti| idAnaM vAghAteNa mAsakappapAoggaMvolegaM annaM khettaM saMkamai, na ya doso, ime yate vAghAyakAraNA[bhA.1063] vAghAte asivAtI, uvadhissa va kAraNA va levss| bahuguNataraM ca gacche, AyariyAdI va AgADhe // cU-asivagahiyaM khettaM volNti|aadisddaao vA sajjhAo tatthaNasujjhati, uvahI vA tatva nalabmati levo vA, annato annammi labbhati tti volaMti / gacche vA bahuguNataraM sANapaDiNIya natthi, tinni vA bhikkhAvelAo asthitti, ato volaMti / AyariyAdINa vA iha pAugagaM natyi, ato volaMti / AgADhehiM vA kAraNehi volNti||tec AgADhakAraNA ime[bhA.1064] davve khette kAle, bhAve purise tigiccha ashaae| sattavihaM AgADhaM, nAyavvaM aanupuvviie|| Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-97, [bhA. 1064] 241 [bhA.1065] davvaM jogaM na labbhati, khette khalu khettpddinimaadiiyaa| kAlammina ritukkhamaM, bhAve gilANAdINa nvijoggN|| [bhA.1066] puriso AyariyAdI, tesiM ajoggaM tigicchigA natthi / natthi sahAyA va tahiM. AgADhaM eva nAtavvaM // cU-davvaM svataMtraaviruddhaMjoggaMnalabbhati, khettatotaM atIvakhullakhettaM, kAlatotaMaritukkhamaM, bhAve gilANAdijoggaM na labmati / purisA AyariyamAtI tesiMtaM akAragaM khettaM / tigicchA tattha vejA ntthi| "asahAya"ttisahAyA tattha ntthi|sttvih AgADhakAraNeNa voleuMmAsakappajoggaM annaM gacchaMtItyarthaH // [bhA.1067] etehiM kAraNehiM, egadugaMtara-tigaMtaraM vA vi / - saMkamamANo khettaM, puTTho vijatI na 'tikkamati // cU- kAraNeNa saMketo puTTho vi dosehiM na dosillo bhavati, yato yasmAt tIrthakarAjJAM naatikaamNtiityrthH|| [bhA.1068] nikkAraNagamaNami, je cciya AlaMbaNA tu pddikutttthaa| kajammi saMkamaMto, tehiM ciya suddhojtnnaae| ghU-nikkAraNagamaNeje AlaMbaNA AyariyAdI paDisiddhA, kajje tehiM ceva jayaNAe saMkamaMto sujjhtiapcchitibhvti||etthjekaarnniyaatehiN adhikAro, nikkAraNiyA gacchaMtAceva lggti| evaM viharaMtANaM saMthavo imo[bhA.1069] kulasaMthavo tu tesiM, gihatthadhamme taheva sAmaNNe / ekkakko vi yaduviho, puTviM pacchA ya naatvvo|| cU-taM kulaM saMthutaM, saMthuyaM nAma logajattA pariciyaM / gihidhamme vA Thitassa, sAmaNNe vA Thitassa / ekkeko duviho-gihidhamme Thissa pubbiM pacchAvA, sAmaNNe Thitassa puTviM pacchA vA // asyaiva vyAkhyA[bhA.1070] ammA pitumAdI u, puvvaM gihisaMthavo ya nAyavyo / sAsUsusarAdIo, pacchA gihasaMthavo hoti / / dhU-kaMThA / sAmaNNe Thiyassa puTviM pacchA saMthutA ime[bhA.1071] sAmaNNaje puTviM, diTThA bhaTThA va paricitA vA vi| te huMti puvvasaMyuya, je pacchA etarA hoNti|| ghU-sAmaNNapratipattikAlAt pUrvapazcAdvA / / ahavA sAmaNNakAle ceva ciNtijjNti|| [bhA.1072] annayA viharaMteNaM, saMthutA puvvasaMdhutA / saMpadaM viharaMteNaM, saMthutA pacchasaMthutA // ghU-atItavartamAnakAlaM pratItya bhAvayitavyam / [bhA.1073] etesAmaNNataraM, kulammi jo pavisati akAlammi / __appattamatikaMte, so pAvati ANamAdINi / / [15] 16 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1-2/97 cU- etesi puvyapacchasaMdhuyakulANaM annataraM kulaM apatte bhikkhAkAle, atikaMte vA bhikkhAkAle pavisatti, so ANAdi dose pAvati / / duvihavirAhaNA ya / tattha saMjame imA[bhA.1074] saDDI gihi annatitthI, kareja taM pAsituM akAlammi / uggamadosegarataM, khippaM se saMjataTThAe // 242 dhU- saDDI zrAvakaH, gihI adhAbhadrakaH, rattapaDAdi, puvvapacchasaMthuto vA / ete aparyApta kAle paryanta taM dRSTvA uggamadosegataraM khiSpaM saMjayaTThAe kareja / / kahaM puNa uggamadosA bhave ? [bhA. 1075] puvvapayAvitamudaeSa cAulachubhaNodaNo va pejA vA / AsaNNapUvi sattua, kayaNa ucchiNNa samimAdI // - sAdhU AgamanakAlAto puvvaM tattamudagaM sAhuNo Agate daTTaM tammi ceva tattodae cAule chubheja sigvaM odaNaM pejaM vA, evaM kammaM karejja / AsaNNa pUviyadharAo vA pUrva kiNejja, sattU kUraM vA kiNejjA / savvaNi vA ucchiMdejjA puvvo suakaNikAe vA samitime karejja // kammaM imaM / atikkaMte [bhA. 1076 ] emeva atikkaMte, uggAdI tu saMjame dosA / saMkAi duvidhakAle, koI paduTTho va vavarove / cU-pubaddhaM kaMThaM duvihakAle apattamavakaMte akAletti kAuM saMkati / teNaM cAriyaM mehuNaTTe vA dUtittaNeNa vA, paTTho vavaroveja vA haNeja vA bhattovahisejjANa vA voccheyaM kareja // idAniM upanayanimittamAha [bhA. 1077] appattamaikkate, kAle dosA havaMti jamhete / tamhA patte kAle, pavisija kulaM tahArUvaM // cU- appattamatikkate jamhA pavisaMte ete dose pAvati tamhA pate bhikkhAkAle tahArUvaM kulaM pavisejja / ee vi pattI tesiM darasAvaM na deti, annattha ThAyati / bhave kAraNaM avelAe vi pavisejja / [bhA. 1078] bitiyapadamaNAbhoge, atikkamaMte taheva gelaNNe / asive omodarite, rAyaduTThe bhae va AgADhe // cU- anAbhogo ajJAnaM, so sAdhUna jANai ettha gAme mama puvvasaMdhutA atthi, ato pavisati / ahavA- so voleumaNo sigghaM dosiNAtinimittaM pravisejja / gilANassa vA tesu paraM labbhati taM ca khIrAti ato pavisati / ome apatte dosINanimittaM apphaccito vA aikkaMte saMdhuyakulesu hiMDati / rAyaduTTe mA dIsihi ti tena akAle hiMDati / bohigAdibhae vA dosINAtidhettuM nassati, st vA ussUramAgato gehati / / annattha vA AgADhe anAbhogapaviTTho imaM vihANaM kareti[bhA. 1079 ] saMtharamANamajANaMtapaviTTho kuNati tattha uvaogaM / mA puvvutte dose kareja iharA u tusiNIo // dhU- jati ajANato saMdhuyakule paviTTho, jati ya saMtharati to uvaogaM kareti / puvvuttadosaparihaNadRtaHe sajayaTThA kIraMtaM vAreti pariharati vA / iharA asaMtharaMto saMjayaTThA kIraMtaM daDuM pi na vAreti, tusiNIo acchati // ma. (98) je bhikkhU annautthieNa vA gAratthieNa vA parihArie vA aparihArieNa saddhiM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-98, [bhA. 1079] 243 gAhAvatikulaM piMDavAyapaDiyAe nikkhamati vA anupavisati vA nikkhamaMtaM vA anupavisaMtaM vA saatijti|| dhU-annatIrthikAzcaraka-parivrAjaka-zAkyAjIvaka-vRddhazrAvakaprabhRtayaH, gRhasthA-marugAdi bhikakhAyarA, parihArio mUluttaradose pariharati / ahavA-mUluttaraguNe dhareti AcaratItyarthaH / tatpratipakSabhUto aparihArI te ya annatitthiyagihatthA / [bhA.1080] no kappati bhikkhussA gihiNA ahavA vi annatitthINaM / parihAriyassa aparihArieNa saddhiM pvisiuNje|| cU-"saddhiM" samAnaM yugapat ekatra / / [bhA.1081] AdhAkammAdINikAe sAvajjajogakaraNaM ca / parihArittapariharaM, apariharaMto aparihArI / / dhU-SaDjIvanikAe sAvajaM manAdiyogatrayaM karaNatrayaM ca // gAhAvatikulaM asya vyAkhyA[mA.1082]gAha gihaM tassa patI, u gahapattI suttapAde jadhA vnnio| piMDapAde vitadhA, ubhae saNNAtu saamyigii|| dhU-gAhattivA gihativAega, tasyetigRhasyapatiprabhuHsvAmI gRhptiityrthH|daarmptyaadi samudAo "kulaM piMDavAyapaDiyAe"ttiasya vyAkhyA "piMDo" asanAdI, gihiNAdIyamANassa piMDasya pAtre pAtaH anayA prjnyyaa|| __ettha diTuMto-jahA bAlaMjua vaNiu balaMjaM ghettuMgAmaM paviThTho / annanaNapucchi kiM nimittaM gAmaM paviTThosi ? bhaNAti- suttapAyapaDiyAe dhaNNapAyapaDiyAe tti / taheva piMDavAyapaDiyAe tti / kiM ca-idaM sUtraM loga-logottara ubhayasaMjJApratibaddhaM kiMcit svasamayasaMjJApratibaddhaM bhavati / "anupavisati" asya vyAkhyA[bhA.1083] carAdiniyaTTesuM, pAgevakate tu pvisnnNjNtu| taM hotaNuppavisaNaM, anupacchA jogato siddhaM // dhU-"anu" pazcAdbhAve, cagAdisu saNNiyaTTesu pacchA pAgakaraNakAlato vA pacchA / evaM anuzabdaH pazcAyoge siddhH|| [bhA.1084] eto egatareNaM, sahitojo pavisatI tu bhikkhss| so ANAaNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // ghU- etto egatareNa gihatyeNa vA annatitthieNa vA samaM pavisaMtassa ANAtiyA dosA aaysNjmviraahnnaa|| [bhA.1085] obhAvaNA pavayaNe, aladdhimaMtA adinnadAnA ya / jANaMti ca appANaM, vasaMti vA siisgnnivaasN|| __cU-paMDaraMgAdiesusaddhiM hiMDaMtassa pavayaNobhAvaNA bhvti|logo vayatipaMDaraMgAdipasAyao lbhNti| sayaM na labhaMti / asArapravacanaprapannatvAt / adhavA logo vadati-aladdhimaMtA ya paraloge vAadinnadAnAAtmAnaMna vidaMti / sUdrA iti paMDaraMgAdiziSyatvamabhyupagatA vasaMti, ato ebhiH Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 nizItha-chedasUtram -1-2/98 sA paryaTate / kiM cAnyata / / [bhA.1086] adhikaraNamaMtarAe aciyattA saMkhaDe padose y| egassa'TThA doNhaM, doNha va aTThAe egassa / / cU-gihI ayagolasamANo na vaTTati bhaNituMehi, nisIda, tuyaTTa, vayAhi vA / bhaNato adhikaraNaM / gihattho aladdhI sAhU laddhI to sAhussa aMtarAyaM, aha saMjato aladdhI to gihatthassa aMtarAyaM jeNa samaM hiMDati, dAtArassa vA acciyattaM / kiM mayA samaM hiMDasi tti adhikaraNaM bhave / asaMkhaDe uNa pduttttho|avssN agaNiNA hiMDejja, paMtAvaNAdi vA karejja, egassa gihiNA nINio doNha vi deja, taM ceva aMtarAyaM aciyattAe saMkhaDAtI ya sAhussa karejja, dAtArassa vA kareja, ubhayassa vA kujjA / doNha vA aTThA nINiyaM egassa dejja, sAhussa gihatthassa vA teceva aMtarAtAtI dosA ||jto bhaNNati[bhA.1087] saMjayapadosagahavati, ubhayapadose anegadhA vA vi| naTTe hita vissarite, saMkegatare ubhayato vA // dhU-saMjayagihiubhayadosA itigatArtha eva / aneMgahA vatti asya vyAkhyA-naTedupacatuSpada apae vA etesuceva haDesu vatthAdiesu vA visumariesu sAdhuMgihiM vA egataraM saMkeja ubhayaM vA / kiha puNAti saMkeja ? ete samaNamAhaNA paropparaM viruddhA egato aDaMti, na eteje vA te vA, nUnaM etecorAcAriyAvAkAmIvA, dupayAdivAavahaDameehiM |jmhaaete dosA tamhAgihattha'NNatitthIhiM samaM bhikkhAe na pavisiyavvaM ||bitiypdenn kAraNe pavisejjA vi jato[bhA.1088] bitiyapadamaMciyaMgI, rAyaduTTho sahatthagelaNNe / uvadhIsarIrateNaga, paDiNIte saannmaadiisu|| dhU-"aMciyaM" dubhikkhaM / etesuaciyAdisu etehiM gihatthaNNatitthIhi samaMbhikkhAlabmati annahA na labmati, ato tehiM samANaM-aDe / so ya jati ahAbhaddo nimaMtei vA ahAbhaddaeNa puNa samANaM do tinnighraaannhaatecevsNkhddaadii| rAyaduDhesorAyavallabho gilANassosaha-patthabhoyaNa tisodvvaavetiannhaanlbbhti|bhikkhaayriyNvaa vacaMtassa uvahisarIrateNArakkhapaDiNIyasANe vA vAreti / AdisaddAto goNasUyarAtI / / pavisato puNa imA vihi[bhA.1089] puvvagate purao vA, samagapaviTTho va annbhaavnnN| pacchAkaDAdi marugAdiNAti pacchA kuliNgiinnN|| ghU-gihattha annatithiesu puvvapaviDhe sayaM vA puvva paviThTho "annabhAve"tti erisaM bhAvaM darisati jeNa na najati, jahA eteNa samANaM hiMDaMti / ___aDatassa ya imo vihI- puvvaM pacchAkaDa-maruesu, tao pacchAkaDa-annaliMgIsu, tao ahAbhaddamaNNaliMgiNA / ahAbhaddae vi esa ceva kmo|| mU. (99) je bhikkhU annautthieNa vA gArasthieNa vA parihArie vA aparihArieNa saddhiM bahiyA vihArabhUmivAviyArabhUmiMvA nikkhamaivA pavisai vA; nikkhamaMtaMvA pavisaMtaMvA saatijti| ghU- saNNAvosiraNa viyArabhUmI, asajjhAe sajjhAyabhUmI jA sA vihArabhUmI, mA. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-99, [bhA. 1080 ] ubhAmagaporisI bhaNNati / [bhA. 1090]no kappati bhikkhussA gihiNA adhavA vi annatitthINaM / parihAriyassa 'parihArieNa gaMtuM viyArAe // 245 [ bhA. 1091] etto egatareNaM sahito jo gacchatI viyArAe / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // [ bhA. 1092] vIyArabhUmidosA, saMkA apavattaNaM kurukuyAya / dava appakalusagaMdhe, asatI va karejja uDDAhaM // cU-viyArabhUmIe purisApAtasaMloadosA / saMkAe vA na pavattati / apavattaMteya / muttaniroho0gAhA / trayaH zalyA0 zlokaH / maTTiyAe bahudaveNa ya kurukuyA kAreyavvA / ettha uccholaNauppIlaNAdIdosA / aha kurukuyaM na kareti uDDAho / appeNa vA daveNaM kaluseNa vA daveNaM nilleveMtaM daddhuM cauttha rasiyAdiNA vA gaMdhilleNa abhAve vA davassa anillevite janapurao uDDAhaM kareja | jamhA ete dosA tamhA tehiM saddhiM na gaMtavvaM / avavAdapae patte vaccejja [bhA. 1093] vIyArabhUmi asatI, paDinIe teNasAvatabhae vA / yadu roga - jatAe kappate gaMtuM // - annao viyArabhUmI asati jato te gihatthaannatthiyA vaTTaMti tato vajjA jato anAvAtamasaMloaMtao paDinItateNasAvayabodhitadosA aMtare tattha vA thaMDille gatassa, atogihatthehiM samaM gacche, te nivAreti / rAyaduTTe rAyavallabheNa samANaM gammai / rohae egA ceva saNNAbhUmI, erisehiM kAraNehiM jayaNAe gammati // sA ya imA jayaNA [bhA.1094] pacchAkaDa-vata- daMsaNa- asaMNi- gihie taheva liMgIsu / puvvamasoe soe, pauradave mattakuruyA ya // cU-puvvaM pacchAkesu gihiyANuvvaesu tesu ceva daMsaNasAvaesu, tato esu ceva kutitthiesu, tato asaNNigihatthesu, tato kuliMgiesu asaNNIsu savvAsu, savvesu puvvaM asoyavAdisu, pacchA soyavAdIsu, dUraM dUreNa parammu ho velaM vajjUMto pauradaveNaM maTTiyAe ya kurukuyaM kareMto adoso // [ bhA. 1095 ] emeva vihArammI, dosA uDDuMcagAdiyA bahudhA / asatI paDiNIyAdisu, bitiyaM AgADha- jogissa / / - vihArabhUmIe viprAyasaH eta eva doSA, uDDuM cakAdayazca adhikatarA, bahavaH anye uDDa cakA kuTTidA uDDAhaMti vA vaMdanAdisu / pratyanIkAdi dvitIyapadaM pUrvavat / codago bhaNati - jatthettiyA dosA tattha tehiM samANaM gaMtuM bitiyapadeNa vi sajjhAo mA kIrau / Ayariyo bhaNati - AgADhajogissa uddesasamuddesAdao avassaM kAyavvA uvassae ya asajjhAiyaM bahiM paDinIyAdi ato tena samANaM gaMtuM kareMto suddho // / 1095 / / mU. (100] je bhikkhU annautthieNa vA gAratthieNa vA parihArio aparihAriehiM saddhiM gAmANugANaM dUijjati; dUijaMtaM vA sAtijjai // cU- grAmAdanyo grAmaH grAmAnugra maM / zeSaH sUtrArtha pUrvavat / [bhA. 1096 ] no kappati bhikkhussA, parihArissA tu aparihArINaM / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 nizItha - chedasUtram - 1-2 / 100 gihi annatitthieNa va, gAmaNugAmaM tu viharitA // [ bhA. 1097] etto egatareNaM, sahito dUijjati tu je bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM pAve // dhU- duDDu gatau, "dUijjati" tti rIyati gacchatItyarthaH / rIyamANo titthakarANaM ANaM bhaMjeti / aNavatthaM kareti / micchattaM annesiM janayati / AyasaMjamavirAdhaNaM pAvati // imaM ca parisavibhAgeNa pacchittaM [bhA. 1098] mAsAdI jA gurugA, mAso va visesio cauNhaM pi / evaM sutte sutte, AruvaNA hoti saTThANe // -agIyatthabhikkhuNo gIyatthabhikkhuNo uvajjhAyassa Ayariyassa etesiM cauNha vi mAsAdi gurugaMta ahavA - mAsalahuM ceva kAlavisesiyaM / ahavA - avisesiyaM ceva mAsalahuM / codagAha - kiM nimittamiha sutte purisavibhAgeNa pacchittaM dinnaM ? AcAryAha sarvasUtrapradarzanArthaM / sutte sutte purisANa saTThANapacchittaM daTThavvaM // imA saMjama virAdhanA [bhA. 1099] saMjatagatIe gamaNaM, ThANa-nisIyaNA tuaTTaNaM vA vi / vIsamaNAdi yaNesu ya, uccArAdI avIsatthA // - jahA saMjao sigghagatIe maMdagatIe vA vaccati tahA gihattho vi to adhikaraNaM bhavati / taNhAchuhAe vA paritAvijjati taM nipphaNNaM / vIsamaMto sacittapuDhavIkAe uddhaTThANaM nisIyaNaM tuyaTTaNaM vA kareti / bhattapANAdiyaNe uccArapAsavaNesu ya sAgAriu tti kAu avIsattho / sAhu- NissAe vA gacchaMto phalAdi sAejA ahikaraNaM / sAhU vA tassa purao bitiyapadeNa gehejA, paritAvaNAniSphaNNaM pAdapajjaNAdi vA karejjA, tattha vi saTThANaM / aha kareti uDDAho / bhASyakAreNaivAyamarthoucyate [bhA. 1100 ] mAsAdI jA gurugA, bhikkhu vasabhAbhisega Ayarie / mAso visesio vA, cauNha vi catusu suttesu / / atthaMDilamegatare, ThANAdI khaddha uvahi uDDAho / [ bhA. 1101] dharaNanisagge vAtobhayassa dosA Spamajjarao / / - sAhunissAe gihattho gihatthanissAe vA sAhU athaMDile ThAeja, khaddhovahiNA bhAraMduduhu tti uDDAhaMkareti, dharaNaNisagge vAyakAiyasaNNAeNa ubhayahA doso, pamajjaMtassa uDDAho apamajaMtANa ya virAhaNA / jamhA ete dosA tamhA na gacchejjA / / [bhA. 1102] bitiyapadaM addhANe, mUDhamayANaMtaduTThaNaThThe vA / uvadhI sarIrateNaga, sAvatabhaya dullabhapaveso // cU-addhANe satthiehiM samaM vaccati, paMthAo vA mUDho disAto vA mUDho sAhU-jAva-paMthe uyaraMti / paMthamayANaMto vA jANagehiM samaM gacchejja, rAyaduTTe vA rAyapurisehiM samaM gacche, bodhikAdibhayA naTTho vAtehiM samANaM niddoso havejja, teNagabhae vA gacche, sAvayabhae vA aNammi vA garadesarajje dullabhapavese tehiM samaM paviseja, annahA na labbhati / jattha puNa nagarAdisu viharati tattha acchaMto nitito bhavati / tehiM samANaM gacchato imA jayaNA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-100, [bhA. 1103 ] [ bhA. 1103 ] nibbhae piTThato gamaNaM, vIsamaNAdI padA tu annattha / sAvata- sarIra-teNaga-bhaesu tiTThANabhayaNA tu // cU- nibhae piTThaNo gacchaMti, piTThato ThitA savvaM pamajjaNAti sAmAyAri pauMjaMti, vIsamaNAtI padA jati asaMjaMto thaMDile kareti to saMjayA annathaMDile ThAyaMti, tena sAvayabhayaM jai piTThato to majjhato purato vA gacchaMti // mU. (101) je bhikkhU annayaraM pANagajAyaM paDigAhittA pupphagaM pupphagaM Aiyai, kasAyaM kasAyaM paridvavei; paridvaveMtaM vA sAtijjati // 2479 - anyataragrahaNAt aneke pAnakAH pradarzitA bhavaMti, khaMDa- pAnaka- gula- sakkarA-dAlimamudditA- ciMcA- dipAne jAtagrahaNAt prAsukaM, paDItyupasargaM / graha AdAne, vidhipUrvakaM gRhItvA, puSpaM nAma acchaM vaNNagaMdharasaphAsehiM paghANaM, kasAyaM sparzAdipratilomamapradhAnaM kaluSaM bahalamityarthaH / svasamayasaMjJApratibaddhaM idaM sUtram / evaM kareMtassa mAsalahuM / esa suttattho / ahuNA nijz2uttI[bhA. 1104] jaM gaMdharasovetaM, acchaM va davaM tu taM bhave puSkaM / dubhigaMdhamarasaM kasaM vA taM bhave kasAyaM // [ bhA. 1105 ] ghettUNa donni vi dave, patteyaM ahava ekkato ceva / je pupphamAdiittA, kuJja kasAe vigiMcaNataM // dhU- donni vi puSpaM kasAyaM ca egammi va bhAyaNe pattegesu vA bhAyaNesu pupphamAittA kasAyapariTThavaNaM karejja tassa mAsalahuM / ime dose pAveja [bhA. 1106 ] so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, puvva kasAe taraM pacchA / / cU- AyasaMjamavirAhaNA-puvvaM kasAyaM pive, itaraM puSpaM pacchA // jo puSpaM puvviM pive kasAyaM paridRveti tassime dosA [ bhA. 1107 ] tammiya giddho annaM, necche alabhaMto esaNaM pelle / pariThAvite ya kUDaM, tasANa saMgAmadiTThato // - acchadave giddho annaM kasAyaM necchati pAtuM taM kasAyaM pariTThavetu puNo hiMDatassa suttAdipalimaMtho / acchaM alabhaMto vA esaNa pellejja AyavirAhaNAtitA ya bahudosA, kaluse ya pariTThavie kUDadoso, jahA kUDe pANiNo vajjhaMti tahA tattha vi macchiyAtI paDivajjhaMti, anne ya tattha bahave payaMgANi pataMti / pipIligAhi ya saMsajjati / evaM bahu tasaghAto dIsati / ettha saMgAmadiTTaMto- tattha kaluse pariTThavie macchiyAo laggaMti, tesiM gharakoilA dhAvati, tIe vi majjArI, majjArIe, suNago, suNagassa vi anno suNago, suNaganimittaM suNasAmiNo kalaheMti / evaM pakkhApakkhIe saMgAmo bhavati / jamhA ete dosA tamhA no pupphaM Adie kasAyaM pariTThaveti / imA sAmAyArI-vasahipAlo acchaMto bhikkhAgayasAhu AgamaNaM nAuM gacchamAsajja ekkaM do tinni vA bhAyaNe uggAhati to jo jahA sAdhusaMghADago Agacchati tassa tahA pANabhAyaNAu acchaMtesu bhAyaNesu pariggAleti / evaM acchaM puDho kajjati kaluSaM pi puDho kajjati / taM kasAyaM bhutte vA abhutte vA puvvaM pivaMti tammi niTThitai pacchA puSkaM pivaMti // pupphassa ime kAraNA Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 nizItha - chedasUtram - 1-2 /101 [bhA. 1108] AyariyaabhAvita pANagaTThatA pAdaposadhuvaNaTThA / hoti ya suhaM vivego, suha AyamaNaM ca sAgarie / cU- Ayariyassa pANa-yataNA / evaM abhAviyasehassa vi uttarakAlaM pANaTThatA pAyaposaM apAnadvAram, etesiM dhuvnntttthaa| uccariyassa ya suhaM vivego kajjati / na kUDAti dosA bhavaMti / sAgArie ya AyamaNAdi suhaM kajjati / / [bhA. 1109] bhANassa kappakaraNaM, davaNaM bahi AyamaMtA vA / obhAvaNamaggahaNaM, kujA duvidhaM ca vocchedaM // cU- acchaM bhAyaNakappakaraNaM bhavati / bahale puNa ime dosA- vasahIe bahiM caMkamaNabhUmIe vA vahiM AyamaMte dahuM sAgArio logamajjhe obhAvaNaM karejja, savvapAsaMDINaM ime ahammatarA, asucitvAt / aggahaNaM vA karejja sarvalogapAkhaMDadharmAtItA ete agrAhyAH / anAdaro vA aggahaNaM / duvihaM vocchedaM kareja- taddravyANyadravyayoH / tadadravyaM pAnakaM, anyadravyaM bhaktavastrAdi / ahavAtasya sAdhoH, anyasya vA sAdhoH, / / avavAeNaM puNa pariTThaveMto vi suddho, jato [bhA. 1110] bitiyapada donni vi bahU, mIse va vigiMcaNArihaM hojjA / aviMgicaNArihe vA, javaNijja gilANamAyarie // - do vi bahU pupphaM kasAyaM vA najati jahA avassakAyaM pariTThavijjati / jai vi taM pijjati tAhe taM na pivati, puSkaM pivati / tasa patteyagahiyANaM vihI / aha mIsaM gahiyaM, tattha gAlie puSkaM bahu kasAyaM thovaM, tAhe taM pariTThavijati puSpaM pivati / ahavA kasAyaM vigiMcaNArihaM ho jA anesaNijjati, tAhe pariTThavijati | ahavA - avigiMcaNArihaM pi jaM AyariyAtINaM jA (ja) vaNijjaM na labhati / evaM pariTThaveMto suddho // vigiMcaNArihassa vakkhANaM imaM - [bhA. 1111] jaM hoti apejjaM jaM va'nesiyaM taM vigiMcaNarihaM tu / visakatamaMtakataM vA, davvaviruddhaM kataM vA vi // - - cU- "apeyaM" majjamAMsarasAdi, "aNesaNiyaM" ugugamAdi dosajuttaM / ahavA - apeyaM imaM pacchadhyeNa visasaMjuttaM, vasIkaraNAdimaMteNa vA abhimaMtiyaM / davvaviruddhaM - jahA khIraMbilANaM // mU. (102) je bhikkhU annayaraM bhoyaNajAyaM paDigAhittA subiMbha subbhi bhuMjai, dubbhidubhi pariTThavei, pariTThavetaM vA satijjati // , - subhaM subbhI, asubhaM dubbhI, zeSaM pUrvavat / bhA / ( 1112] vaNNeNa ya gaMdheNa ya, raseNa phAseNa jaM tu uvavetaM / taM bhoyaNaM tu subhi, tavvivarIyaM bhave duDiMbha // cU-jaM bhoyaNaM vaNNagaMdharasaphAsehiM subhehi uvavetaM taM subiMbha bhaNNati, itaraM dubbhi // [bhA. 1113] ahavA - rasAlamavi duggaMdhiM, bhoyaNaM tu na pUitaM / sugaMdhamarasAlaM pi, pUiyaM tena subiMbha tu // cU-raseNa uvaveyaM pi bhoyaNaM dubmigaMdhaMna pUjitaM dubbhimityarthaH / arasAlaM pi bhoyaNaM subhagaMdhajuttaM pUjitamityarthaH // [ bhA. 1114] ghettUNa bhoyaNadugaM, patteyaM ahava ekkato ceva / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-102, [bhA. 1114] 249 __je subhi bhuMjittA, dubhi tu vigaMcaNe kujA // cU- subbhi dubhi ca bhoyaNaM ekkato, patteya vA ghettuM jo sAhU subhi bhoccA dumi pariTThaveti tassa mAsalahuM // ime ya dosA[bhA.1115] so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhaNaM tadhA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, dubhi puvvetaraM pacchA / / [bhA.1116]ime ya dosA-rasagehi adhikkhAe, avidhi saiMgAlapakkame maayaa| ___ lobhe esaNaghAto, diTuMto ajjamaMgUhiM / / ghU-rasesu gehI bhavati / annasAhUhiM to ahigaM khAyati / bhoyaNa-pamANato ahigaM khaayti| egao gahiyassa uddharittuM sukhaM khAyati itaraM chaDDeti / kAgasiyAlaakhaiyaM0 kAraga gAhA / eva avihI bhvti| iMgAladosoya bhvti|rsgiddhogccheadhitialbhto gcchaaopkkmtiapkrmtiityrthH| mAyImaMDalIe rasAlaM alabhaMto bhikkhAgaorasAlaM bhottumaagcchti| "bhaddakaM-bhaddakaMbhoccA vivaNNaM virasamAhAretyAdi" / rasabhoyaNe luddho esaNaM pi pelleti| ettha diTuMto-ajjamaMgUAyariyA bahussuyA bahuparivArA mthurNaagtaa|ttth saDDhehiMdharijaMti tA kAlaMtareNa osnnnnaajaataa| kAlaM kAUNa bhavaNavAsI uvavaNNo saahupddibohnntttthaaaago| sarIramahimAe addhakatAejIhaM nillaaleti|pucchio ko bhavaM? bhaNAti-ajjamaMgUhaM / sAdhUsaDDhA yaanusAsiuMgato / ete dosA / paDipakkhe ajJasamuddA / te rasagiddhIe bhItA ekkato savvaM mele bhuMjaMti,taMca "arasaMvirasaMvAvi, savvaM jennchddue"|suutraabhihitNckRtNbhvti|| "rasagihi"tti asya vyAkhyA[bhA.1117] submI daDhaggajIho, necchati chAto vibhuMjiuM itrN| __ AvassayaparihANI, goyaradIho u ujjhimiyaa|| ghU- "itaraM" dubhi, taM labhaMto vi subhi bhattanimittaM dIhaM bhikkhAyariyaM aDasi / suttatthamAdiesuAvassaesu parihANI bhavati / dubmiyassa "ujjhimiyA" pariThThAvaNiyA / adhikkhAe" tti asya vyAkhyA[bhA.1118] maNuNNaM bhoyaNajAyaM, bhuMjaMtANa tu ekto| adhiyaM khAyate jo u, ahikkhAe sa vuccati // cU-manaso rucitaM manojJaM, "bhoaNaM" asanaM, jAtamiti prakAra-vAcakaH, sAdhubhiH sArdhaM bhuMjataH jo adhikataraM khAe so adhikkhAo bhaNNae ||jmhaa ete dosA[bhA.1119] tamhA vidhIe bhuMje, dinnammi gurUNa sese raatinnito| bhayati karaMbeUNaM, eva samatA tu savvesi // cU-kA puNa vihI? jAhe AyariyagilANabAlavuDDaAdesamAdiyANaM ukkaTThiyaM patteyagahiyaM vAdinna sesaMmaMDalirAtiNio subbhi dubbhidavvAviroheNa karaMbeuM maMDalIe bhuMjati / evaM savvesi samatA bhavati / evaM pubuttA dosA parihariyA bhavaMti / / kAraNao parivejA [bhA.1120] bitiyapade donni vi bahU, mIse va vigicaNArihaM hojjA / For Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 nizItha-chedasUtram -1-2/102 ___ avigiMcaNArihe vA jvnnijjgilaannmaayrie| [bhA.1121] jaM hojja abhojjaM jaM, ca'NesiyaM taM vigicnnrihNtu| visakayamaMtakayaM vA, davvaviruddhaM kataM vA vi / / pUrvavat / / mU. (103) je bhikkhu maNuNNaM bhoyaNajAyaM paDigAhettA bahupariyAvannaM siyA, adUre tattha sAhammiyA saMbhoiyAsamaNunnA aparihAriyA saMtAparivasaMti, teanApucchiyAanimaMtiyAparihaveti, pariTThaveMtaM vA sAtijati // __cU-jaM ceva sumisutte subbhibhoyaNaM vuttaM taM ceva maNuNNaM / ahavA - bhukkhattassa paMtaM pi mnnunnnnNbhvti|atttthm-chtttt-cutth-aayNbilogaasnniyaannomcchgprihaanniie hiMDatANaMasahU, sahUNa jahAvidhIe dinnucariyaM / bahuNA prakAreNa parityAgamAvannaM bahupariyAvannaM bhaNNati / na dUre adUre AsaNNamityarthaH / "tattha"tti svavasaghIe svagrAme vA saMbhuMjate saMbhoiyA, samaguNNA ujjyvihaarii| codagAha-saMbhoiyagahaNAtocevaaparihArigahaNaMsiddhaM, kiM puNoaparihArigahaNaM? AcAryAha - caubhaMge dvitIyabhaMge sAticArapariharaNArthaM / "saMta" iti vidymaanH| [bhA.1122] jaMceva sumisutte, vuttaM taM bhoyaNaM maNuNNaM tu / ahavA vi paribbhusitassa maNuNNaM hoti paMtaM pi // cU-"paribbhusito" bubhukSitaH / zeSaM gatArtham / / AcAryo vidhimAha[bhA.1123] jAvatiyaM uvayuJjati, tattiyamette tu bhoyaNe gahaNaM / atiregamaNaTThAe, gahaNe ANAdiNo dosaa|| cU-parimANato jAvatittaM uvaujjati tappamANameva ghettavvaM / atiregaM geNhate lobhadoso, pariTThAvaNiyadoso ya, ANAiNo ya dosA, saMjame pipIliyAdI maratI, AyAe atibahue bhutte visUciyAdI, tamhA atippamANaM na ghettavvaM / / codaga Aha[bhA.1124] tamhA pamANagahaNe, pariyAvaNNaM niratyayaM hotii| adhavA pariyAvaNNaM, pamANagahaNaM tato ajutaM / / dhU-tasmAditi jati ppamANajuttaM ghettavvaM to pariyAvamNagahaNaM no bhavati, suttaM niratthayaM / aha pariyAvaNNagahaNaM to pamANagahaNamajuttaM atto nirtthto| aha doNha vi gahaNaM / [bhA.1125] evaM ubhayavirodhe, do vi payA tU niratthayA hoti| jaha huMti te sayatthA, taha suNa vocchaM smaasennN|| ghU-ahavA-do vi padA niratthayA / AcAryAha - pacchaddhaM // [bhA.1126] Ayarie ya gilANe, pAhuNae dullabhe shsdaanne| puvvagahite va pacchA, abhattachaMdo bhvejaahi|| dhU-jattha saDDhAiThavaNA kulA nasthi tattha patteyaM savvasaMghADayA Ayariyassa geNhaMti / tattha ya Ayario egaegasaMghADagANItaM geNhati, sesaM pariTThAvaNiyaM bhavati / evaM gilANassa vi sabve saMdiTThA savvehiM gahiyaM / evaM pAhuNe vi|ahvaa-ko isaMghADato dullabha-davvakhIrAtiNA nimaMtito sahasA dAtAreNa bhAyaNaM mahaMtaM bhariyaM / evaM atirittaM / ahavA - bhatte gahie pacchA abhattachaMdo Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 uddezaka : 2, mUlaM-103, [bhA. 1126] jAto / evaM vA atiregaM hojja / / [bhA.1127] etehiM kAraNehiM, atiregaM hojja pajjayAvaNNaM / . tamaNAloettANaM, pariveMtANa aannaadii|| cU-jaMtume coiyaM pajjatAvaNNaM kAraNehiM havejja / tamevapajjattAvaNNaManAloettAanimaMtettA pariveti tassa ANAdI mAsalahuMca pacchittaM // ime ya paricattA[bhA.1128] bAlA vuDDA sehA, khamaga-gilANA mahodarA esA / savve vipariccattA, parihaveMteNa 'NApucchA / / dhU-bAlA vuDDA 'bhikkhachuhA puNo vijemeja, sehA vA abhAvitA puNo vi jemejjA, khamago vA pAraNage puNo jemeja, gilANassa vA taM pAugaM, mahodarA vA maMDalIeNa uvauTTA jemejjA, AdesA vA tehi AgatA hoja, addhANakhinnA vA na jimitA puNo jemejja / tattha anApucchittuNaM pariTeMto ete savve pariccattA // imaM pacchittaM[bhA.1129] Ayarie ya gilANe, gurugA lahugA ya khmg-paahunne| gurugo ya bAla-vuDDhe, sehe ya mahoyare lhuo|| cU-jati teNA bhatteNa viNA Ayariya-gilANa-virAdhaNA bhavati to AniMtassa anApucchA parihavetassa caugurugA, khamae pAhuNae ya caulahugA, bAle vuDhe gurugo, sehe mahodare lhuo|| codaga Aha[bhA.1130] jadi tesiM tena vinA, AbAdhA hojja to bhave cttaa|| nIte vihu paribhogo, bhaito tamhA anegNto|| dhU-"jati tesiM" AyariyAdINaM tena bhatteNa viNA paritAvaNAtI pIlA havejja to te cattA haveja, jati nIe paribhogaH syAt, tasmAdanekAntatvAt teSAmAnIyamAnenAvazyaM doSa ityarthaH // AcAryAha[bhA.1131] bhuMjaMtu mA va samaNA, AtavisuddhIe nijarA viulaa| tamhA chaumattheNaM, neyaM atisesie bhynnaa|| dhU-abhukte'pi sAdhubhiH AtmavisuddhayA nayataH vipulo nirjarAlAbho bhavatyeva / chadmani sthitaHchadmastha anatizayI tenAvazyaM neyaM / sAtisatopuNa jANittA "bhuMjai" to neti, annahAna neti|| codaga Aha -AyavisuddhIe aparibhuMjate kahaM nirjarA ? AcAryo dRSTAntamAha[bhA.1131] AtavisuddhIe jatI, avihiMsA-pariNato sati vahe vi| sujjhati jataNAjutto, avahe vihu laggati pmtto|| dhU-yathA AtmavizuddhyA yati pravrajitaH na hiMsA ahiMsA tadbhAvapariNataH yadyapi prANinaM bAdhayati tathApi prANAtipAtaphalena na yujyate, yatanAnayuktatvAt / pamatto puNa bhAvassa avizuddhatvAt avaheMto vi pANAtipAtaphale laggati tti // dilutovasaMhAramAha[bhA.1133] emeva agahitammi vi, nijaralAbho tu hoti samaNassa / alasassa sona jAyati, tamhA nijjA sati blmmi|| dhU- agahite vi bhattapANe AyavisuddhIo neMtassa nijarA viulA bhavati / jo puNa Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 nizItha-chedasUtram -1-2/104 alasadosajutto tassa so nijjarAlAbho na bhavati / tasmAnirjarAlAbhArthinA sati bale neyaM // tathimo kamo bhaNati[bhA.1134] tamhA AloejjA, sakkhetesAlae itare pcchaa| khettaMto annagAme,khettabahiM vA avoccatthaM // cU-"Aloeti" kahayati, "sakkhete" svagrAme, "sAlae" svapratizraye jeTThiyA saMbhotiyA te bhaNAti - imaM bhattaM jai aTTho me to gheppau / jai te necchaMti tAhe anne bhaNAti / "itare pacchA" svagrAme vA annapratizraye, jati te vi necchaMti tAhe sakhette annagAme, jati te pi necchaMti tAhe khettabahi annagAmeM kAraNato nijati / evaM avoccatthaM neti / kAraNe annasaMbhotiesuviesa ceva kmo|| ukkamakaraNapratiSedhArtham[bhA.1135] Asannuvassae mottuM, dUrasthANaM tu jo ne| tassa savve va bAlAdI, pariccAyavirAdhanA / / cU-Asanne mottuM jo dUratthANaM pakhavAeNa neti tassa sA ceva bAlAtivirAhaNA puvvuttaa|| svajanamamIkArapratiSedhArtham[bhA.1136] na pamANaM gaNo etthaM, na sIso neva naatto| samaNuNNatA pamANaM tu, kAraNe vA vivjo| ghU- mUlabhedo gaNo, gaccho vA gaNo, so atra pramANaM na bhavati / mama sIso mama svajanaH idamapi pramANaM na bhvti| samuNNatA saMbhogo so'tra pramANaM / kAraNe puNaAsaNNe mottuM dUre neti, saMbhotie vA mottuM annasaMbhotiyANa vi neti / taM puNa gilANAti kAraNaM bahuvihaM / / avavAeNa aneMto suddho[bhA.1137] bitiyapada hojjamaNaM, dUraddhANe sapaccavAe ya / kAlo vA'tikkamatA, subbhI laMbhe va taMdubhi / / ghU- "appaM" stokaM aneMto visuddho, dUraM vA addhANaM dUre AsaNNe vA sapaJcavAe na neti, jAva Adico atyameti, tehiM vA sumi laddhaM, taM ca pAriTThAvaNiyaM dubbhi, evamAdikAraNehiM aneMto visuddho apcchittii|| mU. (104) je bhikkhU sAgAriyaM piMDaM giNhai, giNhataM vA saatijjti|| mU. (105) je bhikkhU sAgAriyaM piDaM bhuMjati, bhuMjaMtaM vA sAtijati / / ghU-sAgArio sejjAtaro, tassapiMDo na bhottavyo / jo bhuMjati tassa mAsalahuM / [bhA.1138] sAgAriu tti ko puNa, kAhe vA katividho va so piNddo| asejjataro va kAhe, pariharitavvo va so kassA // . [bhA.1139] dasA vA ke tassA, kAraNajAte va kappate kamhi / jataNAe vA kAe, egamanegesu ghettvvo|| cU-etAo dAragAhAo "sAgAriu" ttiM asya vyaakhyaa| [bhA.1140] sAgAriyassa nAmA, egaTThA nANavaMjaNA paMca / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM- 105, [bhA. 1140] 253 sAgAriya sejjAyara, dAtA ya dhare tare vA vi / / cU- egaTThA ekArtha-pratipAdakA zakrendrapurandarAdivat / "vaMjaNA" akkharA te nAnAppagArA siM abhidhANANaM te abhidhANA nAnAvaMjaNA, jahA - ghaDo pddo| ete paMca pazcArddhenAbhihitA // kaH punaH sAgAriko bhavatIti cintanIyam / kadA vA sa zayyAtaro bhavati / katividho vA "se" tassa piMDaH / azayyAtaro vA kadA bhavati / kasya vA saMyatasya saMbaMdhI sa sAgArikaH parihartavyaH / ke vA tasya sAgArikapiNDasya grahaNe doSAH / kasmin vA kAraNe jAte asI kalpate / kayA vA yatanayA sapiNDaH / ekasmin vA sAgArike granekeSu dvivyAdiSu sAgArikeSu grahItavyaH / iti dvAragAthAdvayasamAsArthaH / sAgariya - sejjAkara- dAtArA tinna vi jugavaM vakkhANeti [ bhA. 1141] agamakaraNAdagAraM, tassa hu jogeNa hoti sAgArI / sejjA karaNA sejjAkaro u dAtA tu taddAnA // cU- " agamA" rukkhA, tehiM kataM "agAraM" gharaM, tena saha jassa jogo so sAgAriutti bhaNNati / jamhA so sijjaM kareti tamhA so sijjAkaro bhaNNati / jamhA so sAhUNaM sejjaM dadAti tena bhaNati sejjAdAtA / idAniM "dhareti" tti [ bhA. 1142] jamhA dhareti sejaM, paDamANIM chajja-leppamAdIhiM / jaM vA tIe dharetI, naragA AyaM dharo tena // cU-jamhA sejjaM paDamANi chajja-leppamAdIhiM dhareti tamhA sejjAdharo / ahavA sejjAdANapAhaNNato appANaM narakAdisu paDataM dhareti tti tamhA sejjAgharo // idAniM "tare" tti [bhA. 1143] govAitUNaM vasadhiM, tattha Thite yAvi rakkhituM taratI / taddAnena bhavodhaM, tarati sejjAtaro tamhA // - sejjA saMrakkhaNaM saMgovaNaM, tena tarati kAuM tena sejjAtaro / ahavA - tattha vasahIe sAhuNo ThitA te vi sArakkhiuM tarati, tena sejjAdANeNa bhavasamudraM tarati tti sijjAtaro // sejjAro tti dAraM gataM / idAniM " ko puNa tti" dAraM [ bhA. 1144 ] sejjAtaro pabhU vA, pabhusaMdiTTho va hoti kAtavvo / egamanego va pabhU, pahusaMdiTTho vi emeva // - ko sejjAtaro pahU, so duviho - pabhU vA pabhusaMdiTTho vA / pahU ego anege vA / pahusaMdiTTho ego anegA vA // [bhA. 1145] sAgAriyasaMdiTThe, egamaNege catukkabhayaNA tu / egamanegA vajjA, negesu tu ThAvae ekkaM // cU- ettha sAdessaMtae ya saMdiTThesu ya cauro bhNgaa| 1 ekko pahU ekkaM saMdisati / 2 ego pahU anege saMdisati / evaM caubhaMgo / ego vA sejjAtaro anegA vA sejjAtarA vajreyavvA / avavAe anegesu ThAvae egaM / etaM uvari vakkhamANaM / / " ko puNa' tti dAraM gataM / idAniM 'kAhe tti" - [bhA.1146] anuNNavitauggahaM'gaNa - pAuggANuNNa aigae Thavie / sijjAya bhikkha bhutte, nikkhittA''vAsae ekke // * ettha negamanaya-pakkhAsitA aahu| ekko bhaNati - anuNNavie uvassae sAgArio bhavati / Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 nizItha-chedasUtram -1-2/105 anno bhavati-jatAsAgAriyassa uggahaM pvitttthaa|anno bhaNati-jatAaMgaNaMpaviTThA |annobhnntijtaa pAuggaM taNaDagalAdi anuNNavitaM / anno bhaNati-jatA vasahiM pvitthaa| anno bhaNati-jadA doddhiyAdibhaMDayaM dANAti kulaTThavaNAe vA ThaviyAe / anno bhaNati-jatA sajjhAyaM ADhattA kAuM / anno bhaNati-jatA uvaoge kAuM bhikkhAe gtaa| anno bhaNati-jatA bhuMjiumAraddhA / anno bhaNati-bhAyaNesu nikkhittesu / anno bhaNati-jatA devisiyaM AvassayaM kataM / ekazabdaH prtyekNyojyH|| [bhA.1147] paDhame bitie tatie, cauttha jAmammi hoti vaaghaato| nivvAghAte bhayaNA, so vA itaro va ubhayaM vaa| anno bhaNati-rAtIe paDhame jAme gate / anno bhaNati - bitie / anno bhnnti-ttie| anno bhaNati-cautthe / Ayariyo bhaNati-savve ete anAdesA eva hoti / "vAghAto"tti "anuNNavitauggahaM'gaNAdisujAva-nikkhittesu" divasato ceva / vAghAeNaannaM vAkhettaMgatANaM so kassa sAgArio bhavati? ___ AvassagAdiesurAtopaDhama-bitiya-tatiya cautthajAmesutavvasahivAghAebohitAti bhaesu ya tattha avasato na sAgArio bhavatItyataH sarve anAdezA ityarthaH / "nivvAghAe bhaeNa" tti jati na gatA nivvAghAe, rattiM tattheva vutthA, to bhayaNA, so vA sejAyaro, itaro vA anno ubhayaM vaa|| "so vA itarova" tti asya vyAkhyA[bhA.1148] jati jaggaMti suvihitA, kareMti AvAsagaMtu annattha / sejjAtarona hoti, sutte va kate va so hoti / / dhU-"yadi" ityabhyupagame, rAtIe cauro vi pahare jaggaMti, sobhaNavihitA "suvihitA" sAdhava ityarthaH / ahorattassa caramAvassagaM annatya gaMtuM kareMti sa sejjAtarona bhavati / jattha rAu hitA tatthevasuttA taLe carimAvassayaM kayaM to sejjAtaro bhvti|| "ubhayaM vA" asya vyAkhyA[bhA.1149] jati jaggaMti suvihitA, kareMti AvAsagaMtu annattha / sejjAtaro na hoti, sutte va kate va so hoti|| dhU- "yadi" ityabhyupagame,rAtIe cauro vi, pahare jaggaMti, sobhaNavihittA "suvihitA" sAdhava ityarthaH / ahorattassa caramAvassagaM annatya gaMtuM kareti sa sejjAtaro na bhavati / jattha rAu dvitA tattheva suttA tatthevacarimAvassayaM kayaMto sejjAtaro bhavati // "ubhayaM vA" asya vyAkhyA[bhA.1149] annattha vasIUNaM, AvAsaga carimamannahiM tu kre| donni vitarA bhavaMtI satyAdisu annahA bhayaNA // cU-annatya vasiuMcariuM AvassayaMjadi kareMtiannattha to do visejjAtarA bhvNti|idNc AyasaH sArthAdiSu saMbhavati "annaha" ti gAmAdisu vasaMtassa bhayaNA // sejjAyarassa sA ya bhayaNA imA[bhA.1150] asati vasadhI ya vIsuM, vasamANANaM tarA tu bhaitavvA / Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-105, [bhA. 1150] 255 tattha 'nnattha va vAse, chattacchAyaM ca vajeti // cU- jattha saMkuDA vasahI na savve sAhavo mAyaMti tattha vIsuM annavasahIe addhatibhAgAdi AgacchaMti / evaM vasamANANaM sejjAtarA bhaiyavvA / sA ya bhayaNA imA - je sue AgatA te jati tattheva kalladine suttaporisiM kAuMAgacchati ta do vi sejjAyarA / aha mUlavasahiM Agamma kareMti to sejjAtaro na bhavati / lATAcAryAbhiprAyAt tattha vA annattha vA vasaMtu / "chatto" Ayario, tassa chAyaM vajeti-jatthAyario vasati sa sejjAyaro vajo / sesA asejjAtarA // "kAhe"tti dAraM gataM / idAni "kativiho va so piMDotti"[bhA.1151]duviha cauvviha chauvviha, aTThaviho hoti bArasavidho vaa| sejjAtarahassa piMDo, tavvatiritto apiMDo u|| dhU-duvihaM cauvvihaM chavvihaM ca egagAhAe vakkhANeti[bhA.1152]AdhArovadhi duvidho, vidu anna pAna ohuvgghio| - asanAdi cauroohe, uvaggahe chavidho eso|| ghU-AhAro uvakaraNaM ca esa duviho / be duyA cauro tti, so imo - annaM pAnaM ohiyaM uvaggahiyaM ca / asanAdi cauro ohie uvaggahie ya, eso chaviho / imo aTThaviho[bhA.1153] asane pAne vatthe, pAte sUyAdigA ycurtttthaa| asanAdI vatthAdI, sUyAdi caukkagA tinni // dhU-asane pAne vatthe pAde, sutI Adi jesiM te sUtIyAdigA - sUtI pippalago nakhacchaMdanI kaNNasohaNayaM / imo bArasaviho - asaNAiyA cattAri, vatthAiyA cattAri, sUtiyAdiyA cattAri, ete tinni caukkA bArasa bhavaMti // imo puNo apiMDo[bhA.1154] taNa-Dagala-chAra-mallaga, sejjaa-sNthaar-piiddh-levaadii| sejjAtarapiMDeso, na hoti sehova sovadhi u|| dhU-levAdI, AdisaddAto kuDamuhAdI, eso sambo sejjAtarapiMDo na bhvti|jti sejjAyassa putto dhUyA vA vatthapAyasahitA pavvaejA so sejjAtarapiMDo na bhvti|| idAni "asejjAtaro vakAhe"tti dAraM[bhA.1155] Apucchita-uggAhita, vasadhIto niggahoggahe ego| . paDhamAdI jA divasaM, vucche vajjejja'horattaM / / dhU-etya naigamanaya-pakSAzritA AhuH / ego bhaNati-jadAkhettapaDilehaesugaesuAyarieNaM annovadeseNa pucchito bhavati / ucchU volaMti tti gAhA / tadA asejjAtaro bhavati / anno bhaNati - niggatukAmehi uggAhiehiM asejjAtaro / anno bhaNati - vasahIo jAhe niggatA / anno bhaNati - sejjAyaroggahAto jAhe niggatA / egazabdaH pratyekaM / "paDhamAti jAva divasa" ti - anuggae sUrie niggatA sUrodayAo asejjAtaramicchati / anno bhaNati - sUruggame niggatANa jAva paDhamapaharo tAva sejjAtaro bitiyAisu asejjAtaro / anno bhaNati - jAva do jAmA tAva sejjAtaro, parato asjjaatro|anno bhaNati-jAva dojAmA tAva sejAtaro, parato asjjaatro| anno bhaNati - jAva divasaMtAva sejjAtaro parato asejjaatro| anno bhaNati-jAva divasaMtAva Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 nizItha-chedasUtram -1-2/105 sejjAtaroparato asejjAtarobhavati / paDhamAtijAvadivasaMasya vyAkhyA "vacche vajjejjA" yenoktaM "paDhamaporisIe sUrodayAo Arabma-jAva-cauttho paharo tAva na kappati parato rAtIe aciNtaa"| asmAkaM AcAryAha - kuta etat ? codagAha[bhA.1156] aggahaNaM jeNa nisiM, anaMtaregaMtarA duhiM ca tto| gahaNaMtu porisIhiM, codaga! ete anaaesaa|| cU-yasmAt rAtrau asmaakNtsmaadciNtaa|anNtr-egNtr-duaNtrporisiihiN je gahaNamicchaMti ete savve evNvaadii|ahvaa-anythaa'bhiidhiiyte "ApucchiyauggAhiya vasahIo niggatoggahe" jaMti gamaNavigghamuppannaM Thiesu ya kahaM asejjAtaro bhavati ? je puNa paDhamAdi paharavihAgeNa asejjAtaramicchaMti tesiM suurtthmnnvinniggyaann| AcAryAha - codaka ! ete savve anAesA, imo Adeso vucche - vajjejja'horattaM, na paharavibhAgaparikappaNAe viseso ko vi asthi / jato bhaNNati "aggaha"- AcAryAha - ato jeNa anaMtara-egaMtara-duaMtarAhiM porisIhiM gahaNamicchati / he codaka ! asmAt kAraNA ete sarve anAdezA / etaM AyariyavayaNaM / imo Aeso-jAvatieNaM asejjAtaro bhavati / jahanneNa caujAmehiM gatehiM ukkoseNaM bArasahiM / kahaMcaurojAmA? sUratthamaNe rAo niggatA rAtIe caurojAmA, pabhAe divasassa cattAri jAmA, bIyarAtie cattAri, evaM bArasaNhaM jAmANaM aMte ukkoseNa asejjAtaro / esa ekko Adeso / imo bitio "vucche vajjejja ahorattaM" ti asya vyAkhyA - "dinaniggaya bitiya sA velA" / sUrudae divasato niggatA bitiya - divase tAe ceva velAe asejjAtaro, evaM ahorattaM vajjiyaM bhavati / asez2Ataro kAhe tti dAraMgayaM // idAni "parihariyavvo va so kasse" ti dAraM[bhA.1158] liMgthasa tu vajo, taM pariharato va bhuMjato vA vi / juttassa ajuttassa va, rasAvaNo tattha dittuNto|| cU-sAdhuguNavajio jo liMgaMdhareti tassa jo sejjAtaro tassa piMDaM so muMjau, mA vA bhuMjau tahAvi vajo / codago bhaNati - sAhuguNehi ajuttassa kamhA pariharijii ? Ayao bhaNai . sAhuguNehiM juttassa vA ajuttassa vA vajjaNijjo / ettha diTuMto "rasAvaNo' rasAvaNo nAma majjAvaNo / marahaTTavisae rasAvaNe majjaM bhavatu mA vAbhavatutahAvitattha jjhayo bajjhati, taMjjhayaMdaTuMsavve bhikkhAyariyAdI pariharaMti "abhojjami" tikAuM / evaM amha vi sAdhuguNehiM juttovA ajuttovA bhavati, rayaharaNajjhaojato dIsatitti kAuMpariharaMti dAraM // "dosA vA ke tassa"tti dAraM[bhA.1159] titthaMkarapaDikuTTho, ANA-annAya-uggamo na sunjhe| - avimutti alAghavatA, dullabha sejA ya vocchedo|| cU-"titthakarapaDikuTTho tti"asyavyAkhyA-titthagarA RSabhAdayaHtehiM paDikuTTho prtissiddhH|| [bhA.1160] pura-pacchimavajjehiM, avi kammaM jinavarehiM lesennN| bhuttaM videhaehi ya, na ya sAgariyassa piMDo tu|| cU- "purimo' risabho, "pacchimo' vaddhamANo, ete do vi mottuM, "avi" saMbhAvane, tesiM Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 uddezaka H 2, mUlaM-105, [bhA. 1160] majjhimegANaM bAvIsAe, jiNiMdANaM AhAkammaM bhuttaM "leseNaM"ti suttAdeseNaM, mahAvidehe khette jesAhU tehi asuttAdeseNa kammaM bhuttaM, na yasAgAriyassa piNddo| evamasau pratiSiddhaH / "ANAe" vyAkhyA[bhA.1161] savvesi tesi ANA, tapparihArINa geNhatA na kyaa| __ annAtaMca na jujjati, jahiM ThitA tattha ginnhto|| cU-taM sejjAtarapiMDaM pariharaMtijetetapparihArI / teya titthakarA / tesiM savvesiM sejjAyarapiMDaM geNhatA ANA na katA bhavati / "annAya uMcchaMti" asya vyAkhyA-pacchaddhaM jesiM cevaghare Thito tehiM ceva ghare Thito tahiM ceva geNhaMtassa annAyau~chaM na ghddtiityrthH|| "uggamo na sujjhati" asya vyAkhyA[bhA.1162] bAhullA gacchassa tu, paDhamAliyapANagAdikajjesu / sajjAyakaraNaAuDiyA kare uggamegataraM // cU-gacchANaM bahutteNaM bAhullA, gacche mAhu-bahuttaNeNa vA bAhullA, paDhamAliyapANamaTThatA puNo puNo pavisaMtesu uggamadosegataraM kareja / ahavA svAdhyAyamaMtA sAdhavo karaNacarittamaMtAsAhavo evaM AuTTiyA uggamadose kareja // "avimo tti" vyAkhyA - avimo tti bhAvaH avimukti gRddhirityarthaH / [bhA.1163] davvebhAve'vimuttI, davve vIralla haarubNdhnntaa| sauNaggahaNAkaDDaNa paiddhamukke vi aanneti|| chU-avimukti duvidhA - davve bhAve ya / davve vIrallasauNidiTuMto vIrallo olAyago so NhAruM taMtIti pAyabaddho jatya tittirAti sauNo dIsati tattha muMcati, tammi sauNe gahite jadA uppattiotadAtaMtIu AgaDDiyAgayassa hatthatale maMsaM dijjati / evaM subhAvio maMsapariddho 2 vi nAviNhAruNIe saMuNaMghettuMAgacchati ||iyaanni bhAvAvimottI[bhA.1164] bhAve ukkosa-paNIta-gehitotaM kulaM nachaDDeti / hANAdI kajjesu vi, gato vidUraM puNo eti // -"bhAve"tti bhAvaavimuttI ukkosadavve khIrAtie "paNItaM" ghRtaMjesu kulesulabhaite kule na chaDDei gehio| ahavA-titthagara-paDimANaMNhavaNapUyA rahajattAisukulAikajesu vA dUraM pigao puNo te kule etigehio||iyaanniN "alAdhave"tti asya vyAkhyA - laghubhAvo lAghavaM, na lAghavaM alAghavaM, bahUpakaraNamityarthaH |tNalaaghvN imaM duvihaM[bhA.1165] uvadhI-sarIramalAghava, dehe niddhaadivihitsriiro| saMghasaNa sAsabhayA, na viharati vihArakAmo vi|| cU- uvahI sarIre ya alAghavazabdaH pratyekaM yojyaH / "dehe"tti sarIrAlAghavaM bhaNNatighayakhIrAtiniddajjhavahAreNaM aviharato parivUDhasarIro nisajjaNa saMghasaNabhayA sAsabhayA vAna viharati viharaNakAmo vi||uvkrnnaalaaghvN ima[bhA.1166] sAgAriputta-bhAuga-nattuga-dAnamatikhaddha bhaarbhyaa| naviharati oma sAvata niya-'gaNi-bhANae dotti|| 15/17 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-2 / 105 dhU- sAgArio sejjAtaro, putta bhAya puttassa putto nattuo, "dAnaM" ti etehiM bahu sUvakaraNaM dattaM, tabbhArabhayA teNabhayA vA voDhumasamatyo ya na viharati vihArakAmo vi / "omaM" ti annayA dubhikkhaM jAtaM, soya sAhUna viharati / sAvageNa ciMtiyaM "amhe tA bahuputtanattuyAdipaDibaddhA na viharAmo esa sAhU kiM na viharati ?" nUnaM bahuvakaraNapaDibaddho tena na viharai / tao tena sAvaeNa sAhussa bhikkhAdiviNiggayassa savvokaraNaM saMgoveuM mAyAviNA houM uvassao agaNiNA palIvio / sAhU Agao hA kaTTaM kareti, bahUvakaraNaM daDuM / " sAvagaM pucchati - kiM ci avaNIyaM ? so bhaNati - na sakkiyaM paraM do bhAyaNe avanIte / bitiyadine sAhU bhai - gacchAmi naM jao subhikkhaM / sAvaeNa bhaNiyaM - avassaM subhikkhIbhUte puNo jasu / paDivaNNo / puNo Agayassa sabbhAvo kahio / uvakaraNaM ca se dinnaM / ete dosA alAghave / / idAniM "dullabhaseja "tti asya vyAkhyA [bhA. 1167] vAsA payaraNagahaNe, dogaccaM anna Agate na demo / payaraNa natthi na kappai, asAdhu tucche ya pannavaNA // - egammi nagare seTThighare eganivesaNe paMcasaio gaccho vAsAsu Thito / so ya sejjAtaro apannavio pannavio vA ghare bhaNAti - jati sAhU gharAto bhikkhakAle paDhamaM tuccheNa rikkeNa bhAyaNeNa niggacchaMti to amaMgalaM bhavati / tato savvasAhUNaM dine dine bhikkhaM dejjAhi / te sAdhavo omakAraNe tammi seTThisaijjAyarakule dine dine ekkeko sAhusaMghADao paDhamaM payaraNaM bhikkhaM gehati / te sAhu puNe vAsAkAle gatA / tassa ya kAleNa dogaccaM dariddatA jAtA / anne sAhavo AgayA vasahiM maggati / so bhaNAti atthi vasI, na puNa demo / 258 sAdhuhiM bhaNiyaM kiM kAraNaM na desi ? so bhaNAti - payaraNaM natthi, tena na demo / sAhU bhaNati na kappati amhaM payaraNaM ghettuM / so bhaNAti - jai sAhU mama gharAo tuccheNa rikveNa bhAyaNeNaM niggacchaMti amaMgalaM bhavati / tAhe so pannavio, vasahI ya dinnA / ete dosA // idAnaM "vocchede "tti asya vyAkhyA [bhA. 1168 ] thala- deuliyaTThANaM, sati kAlaM daTTu TTu tahiM gamaNaM / niggate vasahI bhuMjaNa, anne ubmAmagA ''uTTA // cU- ego gAmo tassa majjhe thalaM / tammi thale gAmeNa milittu deulaM ktaM / tattha sAhU TitA, so savvo gAmo sejjAtaro / te ya sAhU bhikkhAkAlaM paDiyaraMtA jattha jattha ghare sati kAlaM dekkhaMti tattha tatya gacchati / evaM na kiM ci kulaM dine dine chuTThati / evaM te gihatthA nivviNNA / gatesu tesu sAhusu devakuliyA bhaggA / mA anno vi kovi ThAhiti / evaM sejjAvicchedo bhavati / annammi erise thalaggA anne sAhU ThitA / te saggAme na hiMDaMti, bahiM bhikkhAyariyaM kareMti sajjhAyaparA ya acchaMti / AuTTo logo, nimaMteti, sAhU bhAMti - bAlAdINa kajje ya ghecchaamo| evaM kajje sulabhaM bhavati, na ya vasahi - voccheo / "dosA vA ke tassa" tti dAraM gataM / idAniM kAraNajAte ca kappati kamhi " tti asya vyAkhyA [ bhA. 1169 ] duvidhe gelaNNammi, nimaMtaNA davvadullabhe asive / omoyariyapadose, bhae ya gahaNaM anuNNAyaM // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-105, [bhA. 1169] 259 cU-duvidhaM AgADhAnAgADhaM gelaNNaM / / tattha[bhA.1170] tiparirayamanAgADhe, AgADhe khippameva ghnnNtu| kajammi chaMdiyA ghecchimo tti na ya veMti u akappaM // ghU-anAgAtinivArAAhi~DiuMjatinaladdhaMgilANapAuggaMtatocautthavArAe sejjAtarapiMDaM geNhaMti / AgADhe puNa gelaNNe - khippameva sejjAtarapiMDagahaNaM kareMti / "nimaMtaNe"tti dAraM - "chaMditA" nAma nimaMtitA bhaNaMti "jayA kajaM tayA ghicchAmo" na ya sAhU bhaNaMti - jahA tumha piMDo amhaMna kappati ||ahvaa-chNdiyaa evaM bhnnNti| [bhA.1171] jaMvA asahINaM taM, bhaNaMtitaM dehi tena ne kajjaM / atinibbaMdhe va satiM (saiM], ghettUNa pasaMga vaareti|| cU-jaM dravyaM, vA vikalpapradarzane, "asahINaM"ti ghare nasthi taM, sAhU bhaNaMti - amugaM davvaM dehi tena davveNa amha bhAriyaM kajaM / ahavA - sejAtarassa AhaM prati atiNibaMdhe "saI" tu sakRdgrahaNaM kurvanti / tameva kAraNe sakRd gRhItvA prasaMga nivaaryNtiityrthH|| "davvadullabhe"tti asya vyAkhyA[mA.1172] dullabhadavve ca siyA, saMbhAraghayAdigheppate tNtu| asivome paNagAdisu, jati UNamasaMthare ghnnN|| dhU-dullabhadavvaM annatya na labmati, syAd avadhAraNArthe, bahudabva-saMbhAreNa kataM ghRtaM tellaMvA khorAdi vA gilANaTThA sejjAtaraghare gheppajja / "asive omesu" annaopaNagAdi jatiUNa jAhe na saMthareti tAhe sejjAtarakule gahaNaM kreti|| "padose" ti rAyaduDhe asya vyAkhyA[bhA.1173] uvasamaNaTTha pauDhe satyo vA jAva na labhate taav| acchaMtA pacchaNNaM geNhaMti bhaye viemeva // ghU-pauTThassa raNNo uvasamaNaTThA acchatA bhattapaDisehe sejjAtarapiMDaM gehaMti / nivvisatANa vA jAva satyo na labmati tAva pacchannA acchaMtA mA aDate rAyA rAyapurisA vA dacchiti, ato aMto sejAtarakule gennhNti|bodhiytennesusggaame alamaMte bhikkhAyariyaMcagaMtuMna sakaMtiato senjAtarakule geNhaMti ||"jynnaae vA kAe"tti asya vyAkhyA[bhA.1174] tikkhutto sakkhette, cauddisiM maggiUNa kddjogii| davvassa tadullabhayA, sAgAri nisevaNA davve // dhU-sakkosajoyaNamaMtare saggAmaparaggAmesu tato vArA tikkhutto maggiUNa evaM samaMtato kaejoge jAhe nalabmati bhikkhaMdullabhadavvaMvAtAhe sAgAriyadavavaM nisevijati bhujate ityrthH|| egassa sejjAtarassa vihANaM gataM / idAni egamaNegesu ghettavyo" tti asya vyAkhyA[bhA.1175] negesu pitA-puttA, savatti vaNie ghaDA vae ceva / etesiM nANattaM, vocchAmi ahAnupubIe / / dhU-anegasejjAtaresu ime vihANA - pitAputtANaM sAmaNNaM gharaM devakulaM vA tammi pautthe, 2 savittinIsAmaNNaM vA, bahuvaNIyasAmaNNaM vA, egammivA anegahA tthitetti| ghaDAgoDI sAmaNNaM, Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 va gokule govAlagadhaNiyasAmaNmaM khIrAdI, etesiM piyAputtAdiyANa sarUpaM, vakSye // pitAputta tti ete dovi dArA jugavaM vaccaMti / etesiM ime dArA[ bhA. 1176] piyaputtatherae vA, appabhudosA ya tammi tu pautthe / TThAdi anuNNavaNA, pAhuNae jaM vihiggahaNaM / / nizItha - chedasUtram - 1-2 /105 cU-piyaputtarae vA asya vyAkhyA [bhA. 1177] duppabhiti pitAputtA, jahiM hoMti pabhU tota bhaNati savve / nAtikka maMti jaM vA, apabhuM va pabhuM va taM puvvaM // cU- duSpabhiti pitAputtANaM je pabhU do tinni vA te savve anuNNaveMti, jaM vA pabhuM vA nAtikkamaMti taM puvvaM anuNNaveMti / "appabhudosA ya" asya vyAkhyA [bhA. 1178 ] appabhu lahuo diya nisi cau nicchUDhe vinAsa garahA ya / adhINammi bhummi tu, saghINa jeTThAdaNuNNavaNA // cU- jai appabhuM anuNNaveMti mAsalahuM, diyA jai pabhU nicchubbhati caulahuM, rAo cauguruM, rAo nicchUDhA tena sAvaehiM vinAsaM pAvejjA, diyA rAto vA nicchUDhA annato vasahiM maggaMtA logeNa rahijaMti kiM vo subhehiM kammehi ghADiyA / amhe vi na demo / "tammi u pautthe jeThThAdi anuNNavaNA" asya vyAkhyA - pazcArddhaM / pabhU pitA jadi asahINo pavisito jo jeTTho putto so anuNNavijjati / tato anujeTThAdi savve vA pabhU to jugavaM / jaM vA jAtikkamaMti taM puvvaM / evaM bahubhede tahA anuNNaveti jahA doso na bhavati / / "pAhuNae "tti asya vyAkhyA [bhA. 1179] pAhuNayaM ca pautthe, bhAMti mittaM va nAtagaM vAse / . taM pi ya AgatamettaM, bhaNati amugeNa ne dinnaM // cU- pabhummi pautthe tassa ya "abmarahito pAhuNao Agao so anuNNavijjati / ahavA - mitto anuNNavijjati / svajano vA se anuNNavijjai / taM pi ya pabhuM AgayamettaM evaM bhaNati - amhaTThA go amugeNa dinno / so ya iTThanAmaggahaNe kate na dhADeti / / appabhummiimA vidhI[bhA. 1180] appabhuNA tu vidinne, bhAMti acchAmu jA pabhU eti / patte tu tassa kahaNaM, so tu pamANaM na te itare // cU- appabhU anuNNavio bhaNati - ahaM na yANAmi, tAhe sAhU bhAMti jA pabhU eti tA amhaM ThAgaM payaccha / evaM appabhuNApi dinne acchaMti Agate pahummi tassa jahAbhUtaM kaheMti, kahie to so ghADeti vA deti vA sa tatra pramANaM bhavati, na te itare - appabhuNo pramANamityarthaH / "je vihigahaNaM" ti-jaM vihIte gahaNa taM anuNNAtaM avihi-gahaNaM nANunnAyaM / [bhA. 1181] iti esa anuNNavaNA, jataNA piMDo pabhussa vajjo ttu / sANaM tu apiMDo, so ciya vajjo duvidhadosA // cU- esa anuNNavaNA, jayaNA bhaNiyA / idAniM sejjAtarapiMDajayaNA - jo pabhU tassa sejjAtaro tti kAuM ghare bhikkhApiMDo vajjo / sesANaM apahUNa ghare na sejjAtarapiMDo to vi so vajjo, bhadda-paMtadosapariharaNatthaM // "piyAputta" tti gayaM / idAniM "savittiNi" tti dAraM [ bhA. 1182 ] ege mahANasammI, egato ukkhitta sesapaDiNIe / jeTThAdi aNUNNavaNA, pautthe sutajeTTha jAva pabhU / Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH2, mUlaM-105, [bhA. 1182] 261 cU-asyA pazcArdhasya tAvat pUrva vyAkhyA-pabhummi pautthejA jeTTatarI bhajjA tamaNuNNaveti / tassAsati anujehAtI / jassa vA suto jeTTho / aputtamAyA vi jA pabhU taM vA anuNNaveti // iNamevatthaM kiMci visesiyaM bhaNNati[bhA.1183] tammi asadhINe jeTTA, puttamAtA vajAva se itttthaa| adha puttamAyasavvA, jIse jeTTho pabhUvA vi / / ghU-tammi dharasAmie asahINe pavasite jA jeTThA puttamAtA sA anuNNavijjati / aha do vi jeTThA puttamAtAoyajA iTTatarA saaanunnnnvijjti| aha savvAtojeTThAo, saputtAo, iTThAoya tojiiseputtojetttthosaaanunnnnvijjti|ahjetttthoviappbhutoknnitttthypbhuumaataa vianunnnnvinti| ___ ahavAjeTThA vAajeTThA vA puttamAtA itarA vA jIe dinna nAtikkamati tamaNuNNaveti / esA anuNNavaNA / / imA piM'gahaNe vihI[bhA.1184] asadhINe pabhupiMDaM, vajaMtI sesaesu bhddaadii| sAdhINe jahiM bhuMjati, sesesu va bhaddapaMtehiM // ghU- asahINe sejAtare jA pabhusavittiNI tIe piMDaM vajjeti / sesa-savittiNi-gharesu na sejjAtarapiMDo, bhdd-pNtdosnimittNtesuviprihrNti| ahavA-sAhiNo sejjAtarotojattha bhuMjati tattha vajaNijjo, sesesu na piMDo, dudosAya pariharaMti / evaM pacchaddhaM gAhAte vakkhANiyaM / idAni puvvaddhaM vakkhANijjati "ege mahANasammi egato ukkhitta sesapaDiNIe" ti / imA bhaMgarayaNAegattha raddhaM, egattha bhuttaM / egattha raddhaM, vIsuMbhuttaM / vIsuMraddhaM, egattha bhuttaM / vIsuMraddhaM, vIsuMmuttaM / ekke mahANasammi ekkatottiegao raddhaM, egaotti bhuttaM, esa pddhmbhNgo| ukkhittasesapaDinIte ttiukkhittaMatinIyaM bhojanabhUmIevIsuraddhaM / esttiybhNgo| bitiya-cautthA bhaMgAavajaNijja tti kAuMna gahItA / / etesubhaMgesu imA gahaNavidhI[bhA.1185] egattha raMdhaNe bhuMjaNe ya vajaMti bhuttasesaM pi| emeva visUraddhe bhuMjaMti jahiM tu egaTThA // cU-paDhamabhaMge muttasesaM gharaM paDinIyaM taM pi vajeMti, "emeva visU raddhe"tti tatiyabhaMge vievaM ceva / evaM asahINe bhttaare|| sAhINe puNa imo vihI[bhA.1186] niyayaM ca aniyayaM vA, jahiM taro bhuMjatI tutaM vajjaM / sesesuna geNhaMtI, saMchobhagamAdi paMtA vA // cU-nitiyaMegabhajAe ghare dine dine jati, anitiyNvaarennbhuNjti|evN nitiyaManitiya vA jahiM sejjAtaro bhuMjati taM vajjaNijjaM, sesabhanjAgharesu na sejAtarapiMDotahAvi na gehaMti, mA bhaddapaMtadosA hojjA / bhaddo saMchobhagAtI karejja, paMto duddidhammA nicchubhejja / / savattiNi tti gataM / idAni "vaNie" tti dAraM[mA.1187] dosu vi avvocchinne, savvaM jaMtammijaMtupAyoggaM / khaMdhe saMkhaDi aDavI, asatI ya gharammi so ceva // cU-esa purAtaNA dAratthagAhA / sejjAtaro vaNijjeNaM gaMtukAmo sakosa-joyaNakhettassa aMto ___ Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 nizItha - chedasUtram - 1-2/105 bahiM vA niggamaeNa Thio, dosu vi gharesu jtha vA Thito bhattAdI avvocchinnaM Anijjati nijati ya tadA sejjAtarapiMDotti na ghettavvaM / "jaMtammi" paTThite taddinamannadiNa-nIyaM vA savvaM gheppati, sarvazabdasyAtiprasaMgAdyatprAyogyamityarthaH / / iNamevatthaM visesiyamAha [ bhA. 1188] niggamaNAdi bahiThite, aMto khettassa vajjae savvaM / bAhiM taddinanItaM, sesesu pasaMgadoseNaM // cU- " dosu vi" tti asya vyAkhyA- sejjAtaro niggamaeNa khettassa aMto bahiM tAva Thito, aMto Thiyassa taddinanIamananadinanIyaM vA savvaM sejjAtarapiMDau tti vajjate / khettabahiM Thiyassa sejjAyaro tti kAuM taddinanIyaM sejjAtarapiMDo / sesadinanIyaM jaM pariyAsiyaM tattha vA uvasAhiyaM na sejjAyarapiMDo, na puna gehaMti, bhaddAtidosanivRttyartham // "avvocchinna "tti asya vyAkhyA : [bhA. 1189] Thito jadA khettabahiM sagAro, asanAdiyaM tattha dine dine ya / acchinnamANijjati nijjate vA, gihA tadA hoti tahiM vivajjaM // cU- khettabahiThiyassa sejjAyarassa asanAdI taM dine dine avvocchinnaM Anijati gharAo, tato ya gharaM nijjati tadA savvaM vajjaNijjaM / "savvaM jaMtammi" asya vyAkhyA [bhA. 1190] bAhiThitapaTThitassa tu, sayaM ca saMpatthitA tu geNhaMti / tattha tu bhaddagadosA, na hoMti na ya paMtadosA tu / cU-khettabahiTThato jAe velAe saMpaTThito taddinamannadinanItaM vA deMtassa savvaM gheppati, sayaM vA sAhuNo paTThitA savvaM gehaMti, na ya tattha bhaddapaMtadosA bhavaMti, punargahaNAbhAvAdityarthaH // khaMdhesaMkhaDi - aDavI tinni vi egagAhAte vakkhANeti [bhA. 1191] aMto bahi kaccha-puDAdi vavaharaMte pasaMgadosA tu / deula jhaNNagamAdI, kaTThAda'DaviM ca vaccaMte // cU- sejjAtaro khettassa aMto bahiM vA gahiyalaMjo kacchapuDao houM kakkhapadese puDA jassa sa kacchapuDao - "gahiobhayamuttoli'' tti vRttaM bhavati, saMbalaM jeNa vavaharaMto sAhUNaM jai dadhikhIrAdi davAveti, jai khettaMto bahiM vA janavadasAmaNNaM patteyaM vA saMkhaDiM vA karejjA; devaulajaNNagatalAgajaNNagAdi ettha vA dejja aDaviM vA kaTThacchedaNAdi nimittaM gahiya-pacchayaNo gacchaMto aMto bahiM vA khettassa deja, etesu tisu vi sejjAtarapiMDaniddhAraNatthaM bhaNNati / / [bhA. 1192 ] taddinamannadinaM vA, aMto sAgAriyassa piMDo tu / savvesu bAhi taddiNa, sesesu pasaMgadoseNaM // cU-tisu vikhettabdhaMtare taddinamannadinaM vA nIyaM savvaM sejjAyarapiMDo bhavati / "savvesu" tti khaMdhasaMkhaDiaDaviddAresu bAhiM khettassa taddiNasaMtayaM sejjAyarapiMDo, sesadinasaMtayaM na piMDo / pasaMgadosA puna na gheppati / asatI ya gharammi so ceva"tti asya vyAkhyA - "asati'' tti sayaM saputtabaMdhavo ghare natthi tti annavisayaTThito vi so ceva sejjAtaro " annavisayaTThitassa vA so ceva ghare piMDo" esevattho bhaNNati / [bhA. 1193 ] dAUNa gehaM tu saputtadAro, vANijamAdI jadi kAraNehiM / taM ceva annaM ca vadeja desaM, sejjAtaro tattha sa eva hoti // Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 2, mUlaM-105, [bhA. 1193] 263 cU-gharaM sAhUNa dAuMsaputtapasudAro vANijjamAdikAraNe taM vA desaM annaM vA desaM gato tattha vi Thito, jati tassa gharassa so sAmI tayA so ceva sejjAtaro / idAni "ghaDa"tti dAraM[bhA.1194] mahataraanumahayarae, lalitAsaNa-kuDuga-daMDapatie y| etehiM parigahitA, hoti ghaTAo tayA kaalN|| cU-"mahattaraanumahattare"tti asya vyAkhyA[bhA.1195] savvatthapucchaNijjo, tu mahattaro jeTTamAsaNadhure y| tahiyaM tu asaNNihite, anumahatarato dhure tthaati|| cU-savvesu uppajjamANesu goTTikajjesu pucchaNijjo, goTThibhatta-bhoyaNakAle jassa jeTTamAsaNaM dhure Thavijjati so mahattaro bhaNNati / mUlamahattare asaNNihite jo pucchaNijjo dhure ThAyati so anumhttro| laliya-kaDuya-daMDapatie ya imaM vakkhANaM[bhA.1196] bhoyaNamAsaNamiTuM, lalite parivesitA dugunnbhaago| kaDuo u daMDakArI, daMDapatI uggame taMtu // cU-laliyAsaNiyassa AsaNaM laliyaMdaTuMkajjati, parivesiyA itthiyAkaJjati, iTThabhoyaNassa duguNo bhAgo dijjti|dosaavnnnnss goTTiyassadaMDapariccheyakArI kaDugo bhnnnnti|tNdNddN uggameti jo so daMDapatI bhaNNati, so ceva daMDao bhaNNati / etehiM paMcahiM pariggahitA tadA puvvakAle ghaDAto Asi / ghaDAe anuNNavihI bhaNNati[bhA.1197] ullomANuNNavaNA, appabhudosA ya ekkao paDhamaM / jehAdi anuNNavaNA, pAhuNae jaM vidhiggahaNaM // cU-daMDaga-kaDuya-laliyAsaNiyAdippaDilomaManuNNavetassa appabhudosA bhavaMti, tamhA savve ekkato miliyA anuNNavijaMti, mahattarAdi vA paMca / evaM cattAri tinni do jati miliyA na labbhaMti to paDhamaM jeTTamahattaraM, pacchA anumahattarAdi anuNNavijjati / mahattarAdisu ghare asaMtesu jo vA jassa pAhuNao abbharahito mitto na yago vA so anuNNavijjati / jaM vihIe gahiyaM, taM anuNNAyaM, avidhIe no||asyaivaarthsy vyAkhyA[bhA.1198] ulloma lahu dIya nisi teNekka-piMDite anunnnnvnnaa| asahINe jihAdi va jati va samANA mahattaraM vaa|| cU-jati paDilomaM anuNNaveti to mAsalahuM, pahU jati divasato / nicchuDamati to caulahU, rAtocauguru, jamhAetedosA tamhAtesavve ekkatomilie anunnnnve|ashiinnetti-svvpiNddiyaannN asatIe jeTTamahattarAdigihesu anuNNavei, tippabhitiM vA miliyA anuNNavae, mahattaraM vA ekk|| idAni "vae" tti dAraM[bhA.1199] bAhiM dohaNavADaga, duddh-dhii-sppi-tk-nvniite| AsaNNammina kappati, paMcapade bAhire vocchN|| cU-jati sejjAtarassa gAmatovahiM vADagegAvIojastha dujhaMti dohaNa-vADagotatthadohaNavADae duddhaM dahiyaM navanIyaM sappi takkaM ca etepaMca davvA AsaNNakhettabbhaMtare sejjAyaraMpiMDo ttina kppNti|| ete ceva khIrAtIpaMcapade gahaNavidhI bhaNNati Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 nizItha-chedasUtram -1-2/105 [bhA.1200] nijaMtaM mottUNaM, bAragamati divasae bhave gahaNaM / chinno bhatIya kappati, asatI ya gharammi so ceva // cU-nijaMtaM sejAtaragoulAtoduddhAtINipaMca davvANi gharaMnijaMtANitAni mottuMsejAMtarapiMDo tti kAuM,jaMannaM tattheva goule paribhujjatitaM na hotisejjAtarapiMDo, napuNa kappati, bhaddAtidosA u|jddivsNpunn bhayagassavAragotaddivasaMsejjAtarapiMDona bhavati, tahAvisez2AtarassaavekkhAto agghnnN| govAlaga "bhatI" vRtti, tAechino vibhAgo govasattotti kAuMkappati / "asatIya ghare"ttijai nagarAisusAhUNa sejjaMdAUNa sejjAtaroappaNogharaMmottuMsaputtadAro vaiyAe acchejja tahAvi so ceva sejjaatro|| pUrvagAthArthocyate[bhA.1201] bAhirakhette chinne, vAragadivase bhatIya chinne ya / soUNa sAgaripiMDo, vajje puNa bhddpNtehiN|| ghU-khettassa bAhiraojo chiNNo-vibhAgo sejjAtaraghare na nijati, govAlagavAragadivasevA savvodoho pratidivasaMvA vRttibhAgo chiNNo / ete sejAtarapiMDA na bhavaMti, bhaddapaMtehiM punnvjo|| anegesu jai nikkAraNe egaM kappAgaM ThaveMti to ime dosA[bhA.1202] egaMThave nivisae, dosA puNa bhaddae ya paMte ya / nIsAe vA chubhaNaM, vinAsa-garihaM va pAveti / / cU-nikkAraNe egaMkappAgaM Thavettu sese jati pvisNtitobhddpNtdosaa|bhddo nissAechubheja, paMto vajjitomi tti vasahIo vA garaheja // [bhA.1203] saDDehiM vA vi bhaNitA, ega ThavettANa nivvese sese| . gaNa-deulamAdIsuvA, dukkhaM khu vigiNcituNbhuaa|| cU-je saDDA sAhu-sAmAyAriMjANaMti tehiM bhaNiyA "ekkaM sejAtaraM Thaveha mA savve pariharaha" tAhe ekaM Thavettu, sesesu nivvisaMti / gaNadeulamAdisu vA ThitA avuttA vi sayameva ekaM kappAgaM Thavejja / kahaM ? asaMtharaMtA dukkhaM bahuyA vjiuNskkijNti|| ahavA bahuesu imo gahaNavihI[bhA.1204] geNhaMti vAraeNaM, anuggahatthIsujaha ruyI tesiM / pakkaNNe parimANaM, saMtamasaMtayare davve // cU-dosu sejAtaresu egaMtareNa vArao bhavati / tisu tatie dine sejjAvarattaM bhavati / causu cautthe evaM vAraeNaM geNhaMti / anuggahatthIsu jahA tesu rutI tahA geNhaMti / pakke anne jANati parimANaM, tadapi saMtaM, jahA suraTThAe kaMgu, asaMtaM tattheva sAlI, jati puvvaparimANeNa saMtaM gharaMti to kappaM annahA bhayaNijjaM / evaM sejjAtaradavve uvajiUNa bhayaNA, anuvauttassa uggamAtidosA bhvNti|| ___ mU. (106) je bhikkhU sAgAriyaM kulaM ajANiya apucchiya agavesiya puvvAmeva piMDavAyapaDiyAe anuppavisati; anuppavisaMtaMvA saatijti|| ____ cU-sAgArio puvvavaNNio, kulaM kuTuMba, bhikkhAkAlAo puvvaM, puvadiDhe pucchA, apubve gavesaNaM, taM sAhusamIve apucchiUNa pavisaMtassa mAsalahuM / gavesaNe imo kamo Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-106, [bhA. 1204] 265 [bhA.1205] sakkhette sauvassae, sakkhette parauvassae ceva / khettaMto annagAme, khettabahi sagaccha paragacche / / sakhettaggahaNA svagrAmo gRhItaH, / saggAme sauvassae sagacche gavesati / saggAme sauvassae paragacche gavesati / paDhamapAde do bhaMgA / saggAme annuvassae sagcache saggAme parauvassae paragacche / bitIyapAde do bhaMgA / khettaMta skosjoynnbbhNtre| khittaMto annagAme sagacche, khittaMto annagAme paragacche / tatIyapAe vi do bhNgaa| khetta-bahi annagAme sagacche, khettabahi annagAme paragacche / evaM cautthapAe vi do bhaMgA iti shessH|| [bhA.1206] sAgAriyaM apucchiya, puvvaM agavesitUNaje bhikkhU / pavisati bhikkhassaTThA, so pAvati ANamAdINi // cU-sAgAriyaMpuvAmeva apucchiyaagavesiyajebhikkhaTTAepavisaitassaANAtI, uggamAdI, bhaddapaMtadosA ya bhavaMti // jamhA ete dosA[bhA.1207] tamhA vasadhIdAtA, sapariyaNo naam-gott-vygoy| vaNNeNa ya ciMdheNa ya, gavesiyavvo pyttennN|| cU- tasmAt kAraNAt vasahIe dAtA parijanaH svajanaH, nAmaM indradattAdi, gotraM gotamAdI, vatato taruNa-majjhima-thero, vaNNao gorAdi, ciMdhaM vraNAdi, evaM prayatnena gavesiyavyo / / [bhA.1208] ko nAmekamanegA, pucchA ciMdhaMtu hoti vnnmaadii| ahava na puvvaM diTTho, pucchA u gavasaNA itare / / cU-nAmatokimeganAmo, aneganAmo, egonegAvA seJjAtarA, evmaadipucchti|tsyaivaanvessnnaa gavasaNA / ahavA-puvvadiDhe pucchA, apuvvadiDhe gvesnnaa|| kAraNao na pucchejjA[bhA.1209] bitiyapadamaNAbhoge, gelaNNaddhANa saMbhamabhae vA / satyavasage va avase, paravvase vA vi na gavese // cU-anAbhogaovissarieNaM, gilANaTThAvA, turiyakajjeaddhAmapaDivaNNAvAturiyaMvoleumaNA uccAovA, na gvsti|udgaagnnisNbhme kiMcisAhammiyaMapAsaMto, bodhiyabhae vA, satthavasago vA, aDaviM pavisaMto vA, avaso vA rAyaduDhe rAyapurisehiM nijaMto, paravvaso khittacittAdi, na gavese / / mU. (107) je bhikkhU sAgAriyaNIsAe asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaMvA obhAsiya obhAsiya jAyati; jAyaMtaM vA sAtijati // cU-sejAyaraMparaghare daTuMdAvissatittiasaNAtiobhAsati esA nissA / evaM obhAsaMtassa maaslhN| [bhA.1210] sAgAriyasaNNAtaga pagate sAgAritaM tahiM dttuN| dAvehiti esa mahaMti, evaM obhAsae koii|| cU- sAgAriyassa jo sayaNo tassa pagaraNe tattha sejjAtaraM daTuM eza mamaM etto dAvehi tti evaM sAgAriyaNissAe koti sAhU taM saMkhaDiya tti obhAseja // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 nizItha-chedasUtram -1-2/107 [bhA. 1211] sAgAriyanissAe, sAgAriyasaMdhute va sAgArI / jo bhikkhU obhAsati, asanAdAnAdino dosA // cU- sAgAriyaNissAe tti gatArthaM / sAgAriyaM puvvapacchAsaMdhute gataM daddhuM tameva sAgAriyaM obhAsati, davvAvehi ettAto mhaM sAgAriyassa vA puvvapacchAsaMthuyassa nissAe obhAsati etassa goraveNaM dAhiti tti, puvvapacchasaMthuyaM vA obhAsati, mama niyassa gharaTThiyassa dAvehi tti / etesiM cauNhaM pagArANaM je bhikkhU asanAdi obhAsati tassa ANAdao dosA bhavaMti // imeya dosA[ bhA. 1212] pakkhevayamAdIyA, sejjAvocchedamAdiga tarammi / ugamadosAdIyA, aciyattAdI itarammi // cU- bhaddo pakkhevayaM kareja, paMto sejjAtivocchedaM karejja / "tarammi"tti sejjAtarammi ete dosA / itarammi puvvapacchasaMdhute uggamadosA, aciyattAdidosA ya / uggamaayattAdiyA ete sejjAtare vibhavaMti // sejjAtaradose ime - [bhA. 1213 ] saNNAtasaMkhaDIsU, bhaddo pakkhevayaM tu kArejjA / obhAti mahANe, mamaM ti paMto va chejjAhi // cU- bhaddo sejjAtaro saMdhuyasaMkhaDIsu appaNae taMDulAdi chubhejjA, raddhaM vA pakkhevejja / paMto mahAjana majjhe obhAvaMti, ki mametaM ghare natthi / aho ahaM etehiM gharasito, jattha jattha vaccAmi tattha tattha piTThao ete AgatA obhAsaMti, evaM paduTTho divA rAto vA nicchubhejja, egamanegANa vA voccheyaM karejja / puvva-pacchasaMdhuyadosA ime [bhA. 1214] nIyarasa amha gehe, ete ThitA uggamAdi bhaddo tu / docchedapadosaM vA, dAtuM pacchA kare paMto / / cU- sejjAyarassa je puvvapacchasaMthutA te paragharesu obhAsijamANA evaM karejja- "jIyassa amha gehe Thiya'tti / je bhaddA te uggamAdi desA krejj| paMto puNa dAumadAuM vA voccheya-padosaM vA karejja / vA vikappe / paMtAveja vA, obhAseja vA, ukkoseja vA pharuseja vA / jamhA ete dosA tamhA sAgAriyarasa vA sAgAriyasaMdhuyANa vA nissAe na obhAseja / / [bhA. 1215] bitiyapayaM gelaNNe, nimaMtaNA davvadullabhe asive / omoyariya-padose, bhae va gahaNaM anuSNAyaM / / [bhA. 1216 ] etehiM kAraNehiM, visesato chiMditA tu taM viMti / saNNAtagassa pagate, dAvejjA jaM tume dinnaM // cU- etehiM gilANatikAraNehiM nissAe obhAsejja / visesao chaMdiyA nAma nimaMtiyA / jatA sejjAtaro nimaMteti tayA bhaNNati saNNAtapagate dAvehi taM tume ceva dinnaM bhavati / evaM jayaNAe gehati // mU. (108) je bhikkhU uDubaddhiyaM sejjA- saMthArayaM paraM paJjosavaNAo uvAtiNAti, uvAtirNataM vA sAtijati // cU-uDubaddhagahitaM sejjAsaMthArayaM pajjosavaNarAtIo paraM uvAtiNAveti, tassa mAsalahuM pacchittaM / / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-108, [bhA. 1216] 267 sejjAsaMthAravizeSajJApanArthamAha[bhA.1217] savvaMgiyA usejjA, behatthaddhaM ca hoti saMthAro / ahasaMthaDA va sejjA, tappuriso vA samAso tu|| cU-savvaMgiyA sejA, aDDAiyahatyo saMthAro / ahavA-ahAsaMthaDA sejjA acalA ityarthaH / calo saMthArato / ahavA tappuriso samAso kajati-zayyaiva saMstArakaH shyyaasNstaark;|| saMstAro duvidho[bhA.1218] parisADimaparisADI, duvidho saMthArato u naayvyo| parisADI viya duvidho, ajjhusira-jjhusiroya nAtavyo / cU-jattha paribhuJjamANo kiM ci parisaDati so parisADI, itaro aprisaaddii| jo parisADI so duviho-ajjhusiro jjhusiro ya / / [bhA.1219]sAlitaNAdijjhusiro, kusatiNamAdI u ajjhusirohoti / egaMgio anegaMgio ya duvidho aprisaaddii| cU-sAlitaNAdI jhusiro, kusavappagataNAdI ajhusiro|joaprisaaddiisoduviho-egNgio anegaMgitoya // [bhA.1220] egaMgito u duvidho, saMghAtiya etaro tu naayvvo| domAdI niyamA tU, hoti anegaMgio ettha // cU-egaMgio duvidho-saMghAtimo asaMghAtimo ya / dugAti paTTAcAreNa saMghAtitA kapATavat, esa saMghAtimo / egaMceva pRthuphalakaM asaMghAtimo / dugAtiphalahA asaMghAtitA, vaMsakaMbiyAo vA anegNgio|| [bhA.1221] ete sAmaNNayaraM, saMthArudubaddhe geNhatI jo tu| so ANA aNavatthaM, micchattaM virAdhanaM pAve // cU-etesiM saMthAragANaM annataraM jo uDubaddhe geNhati so atikkame vaTTati, anavatthaM kareti, micchattaM jaNeti, AyasaMjamavirAdhanaM pAvati, ime dosA // [bhA.1222] sajjhAe palimaMtho gavesaNAnayaNamappiNaMte y| jhAmita-hita-vakkhevo, saMghaTTaNamAdi plimNtho|| cU-uDubaddhe kAle nikkAraNe saMthAragaMgevasamANassa ANetassa puNo paJcappiNaMtassa sajjhAe palimaMtho bhavati / kahaMci jhamito hito vA saMthAragasAmI anuNNaveMtassa sutthatthesu vakkhevo, saMsatte-tasasaMghaTTaNAti niSphaNNaM, saMjame plimNthoy|ah sAmI bhaNejjA- "jao jANaha tato me annaM deha" tAhe annaM maggaMtANaM socevplimNtho| pacchittaM dAukAmo bhedAnAha-jhusiretara etesu ime pacchittaM / parisADime parisADiyaajjusire mAsalahuM jhusire, parisADI, egaMgie, saMghAtime, . asaMghAime, anegaMgiteya, etesucausuvicaulahua, jjhAmite hitevAannaMdavvAdhiMjjati, vahataM sAhUNa dAuM avahaMtayaM pavAheja, obhAsiyo vA sAhUaTThAe AhAkammaM kareti, AdisaddAo kiiykddaadivkhevo|| suttAdima gAhA-gatArthA rivakena dadhimaMthanavat-codagAha Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 nizItha-chedasUtram -1-2/108 [bhA.1223] evaM suttanibaMdho, niratyao codao yacodeti / jaha hoti so asattho, taM suNa vocchaM samAseNaM // cU-saMthAraggahaNaM uDubaddhaM attheNa nisiddhaM, evaM suttaM niratthayaM, jato sutte pajosavaNarAtiatikkamaNaM paDisiddhaM, taMgahite saMbhavati / evaMcodakenokta AcAryAha-jahA suttattho sArthako bhavati tahA'haM samAsato vocche|| [bhA.1224] suttanivAto taNesu, dese gilANe ya uttamaDhe y| cikkhalla-pAna-harite, phalagANi akaarnnjjaae|| cuu-uddhaargaahaa| desaM paDucca taNA gheppejja / [bhA.1225]asivAdikAramagatA, uvadhI-kucchaNa-ajIraga-bhaye vA / ajhusiramasaMdhabIeSa ekakamuhe bhaMgasolasagaM / / cU-jo visao varisAratte pANieNa plAvito so uDubaddhe ubmijati, jahA siMdhuvisae UsabhUmI vAjahAriNakaMThaM, taMavisAtikAraNehiMgatA "mAuvahI "kucchisati"ttiajIraNabhayA vAtatthataNAgheppejjA |ajhusiraa, asaMdhiyA, abIyA, egato muhA, etesucausupadesusolasabhaMgA kAyavvA / paDhamo bhaMgo suddho| sesesujattha jhusiraM tattha caulahuM / bIesuparittANatesu lahugurupanagaM / sesesu mAsalahuM / asaMdhiyAporavajjitA / jesiM ekkao nAlANa muhA te ekkato muhaa|| [bhA.1226] kusamAdiajhusirAI, asaMdhibIyAI ekkao muhaaii| desIporapamANA, paDilehA vehAse // cU-pUrvArdhagatArtham / "desIporapamANA" asya vyAkhyA[bhA.1227] aMguTTha poramettA, jiNANa therANa hoMti sNddaaso| bhUsIe virallettA, pamajjabhUmI smukkhettuN| cU-padesiNIe aMguTThaporahitAejegheppaMtitattiyA jinakappiyA na] gheppaMti / padesiNiaMguTTha aggmiliesusNddaaso| therANa saMDAsamettA gheppaMti / "paDilehA tinnitti asya vyAkhyA[bhA.1228] bhattapariNNagilANe, aparimitasaiMtu vaTTa jynnaae| nikAraNamagilANe, dosA te ceva ya vikappe / cU.gilANabhattapariNNINaMatthuraNaDhatA tnnaagheppNti|stittiekksiNcevptthriy acchaMti, asatiMtu vaTTo vA acchati // "jayaNAe"tti asya vyAkhyA[bhA.1229] ubhayassa nisiraNaTThA, caMkamaNaM vA ya vejakajjesu / . udvitai anno ciTThati, pANadayatthA va hattho vA / / cU-"ubhayaM"ti kAiya saNNA yataM nisiraNaTThatAe jati uTheti, kuDiu vA caMkamaNaTThatA ututi, vAtavisaraNakajjeNa vA uTheti, veja-kajjeNa vA, evamAisu kajjesu uDeti, anno tatya saMthArae ciTThati / kimartham ? prANidayArtham / ahavA- so gilANo, guruto hattho saMthAre dijjati jAva paDieti, mA AsAdanA bhavissati / etehiM kAraNehiM uDubaddhe saMyArao gheppeja / eya vajaM jai geNhati to puvvuttA te ceva dosA vikalpazca bhavati / vikalpagrahaNA kalpo prakalpazca suucitH|| ELLER Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 2, mUlaM-108, [bhA. 996] [bhA.1230] saMthAruttarapaTTo, pakappa kappo tu atthuraNavajjo / tippamitiM ca vikappo, nikkAraNato ya tnnbhogo|| cU-therakappiyA saMthAruttarapaTTesu suvaMti esapakappo, jinakappiyANa atthuravaNavajjo kappo, tena suvNti| ukkuTuyA ceva acchNti|therkppiyaa jati tinni atthuraMti, nikkAraNato vAtaNabhogaM kareMti, to vikappo bhavati / / ahavA imA vyAkhyA[bhA.1231]ahavA ajhusiragahaNe, kappo pakappotu kajje jhusire vi| jhusire va ajhusire vA, hoti vikappo akjjmmi| cU- jinakappa therakappiesu kajjesu ajjhusiragahaNe kappo bhavati / thera-kappiyANa kajje jhusiragahaNe pakappo bhavati / jhusirANA vA ajhusirANa vA akajje vikappo bhavati / / [bhA.1232] evaM tA uDubaddhe, kAraNagahaNe taNANa jataNesA / adhunA uDubaddhe ciya, cikkhallAdisu phlggho|| ghU-evaMtA uDubaddhe kAraNagahitANa taNANajataNAe paribhogo bhaNio / idAnitu uDubaddhe ceva cikhallAisu kAraNesu phalagagaho bhaNNati[bhA.1233] ajhusiramavaddhamaphuDita, agaru-anisiTTha vINagahaNeNaM / AtA saMjamagarue, sesANaM saMjame dosA / / cU-anjhusiro jattha koTTaraM natthi, jo puNa kIDaehiM na viddho / jassa dAlIu na phuddiyaa| agaruutti lahuo / na nisRSTaH anisRSTaH parihArikamityarthaH / etehiM paMcahiM padehiM battIsaM bhaMgA kAyavvA / paDhamo anuNNAto, sesA ekkattIsaM nANuNNAtA / paDhamabhaMgo anuNNAto so eriso haluojahAvINAdAhiNahattheNa ghettuM nijati / evaM so vi / garue AyavirAhaNA saMjamavirAhaNA ya / sesesu jhusiresu prAyazaH saMjamavirAdhanaiva bhavati // erisaM jati aMto na labhejja[bhA.1235] aMtovassaya bAhiM, nivesaNe vADa sAhito gAme / khette tu annagAme, khettabahiM vA avoccatthaM / cuu-aNtovssyssalbmmaamebaahiNaliNdaatisugennhti|asti nivesaNe, asativADagAu, asati saggAme geNhati / asatikhettabbhaMtare annagAme geNhati / asati khettabahiyAdi aanneti| avoccatthaM geNhati / 2 voccatthaM geNhamANassa culhuaa| maggaNe velA-niyamo bhaNNati[bhA.1236]suttaM va atyaM ca duve vi kAuM, bhikkhaM aDato u due viese| ____ laMbhe saha eti duve vi ghettuM, laMbhAsatI ega-due va hAve // cU-suttatthaporisIe kAuMbhikkhAe aDato 3due viesali-bhattaM saMthAragaMca / laddhe saMthArae jo sahU so duve vibhattaM sNyaargNghettumaagcchti| evaM alabhaMto atthporisiNhaaveuNgvsti|evN pi alabhaMto duve vi suttatthaporisIo haaveti|| [bhA.1237] evaM alabbhamANe, kAuMjogaM dine dine| kAraNe uDubaddhammi, khettakAlaM vibhaase| cU-evaMsakhettedine dinejogaM kareMtassaalabbhamANe uDubaddhe avassaMghettavvaM, kAraNe khettao ___ Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 nizItha-chedasUtram -1-2/108 jAvabattIsaMjoyaNA, kAlato paMcAhaM jAva vA laddho tAva gavesati / / [bhA.1238] uDubaddhigamegataraM, saMthAraMje uvAtiNe bhikkhU / pajjosavaNAto paraM, so pAvati ANamAdINi // cU-uDubaddhe parisADetaraMvAkAraNagahitaMjoegataraMsaMthAragaMuvAtiNAvetipajosavaNarAtIto paraMso ANAdI dose pAvati // anjhusiraM parisADI uvAtiNAveti mAsalahuM / sesesu caulahuM / ime dosA - [bhA.1239] mAyAmosamadatta, appaccaya khiMsaNA uvaalNbho| vocchedapadosAdI, dosAti uvAtiNaM tassa // cU-amaggito kahaM nijati tti / evaM dharetassa mAyA bhavati / uDubaddhiuM maggiUNaM vAsAsu paDibhuMjati mosaM adattaM ca bhavati / jahA bhAsiyaM akareMto appaccao, annesi pi na deti / dhIratyute bho samaNA ! erisassa te pavvajjA / evaM nippivAsaMbhaNaMtassa khiMsA juttaM nAma te aliyaM vottuM, sappivAsaM bhaNaMtassa uvAlaMbho / tassa vA annassa vA sAhussa taM davvaM annaM vA davvaM na deti / esa voccheo tassa vA annassa vA padosaM gacchati / evamAdI uvAtiNAveMtassa dosaa|| kAraNe uvaatinnaavijj| [bhA.1240] bitiyaM pabhuNivvisae, nttuttttitsunnnnmymnnppjjhe| asahU saMsatte yA, takkajjamaniTTite doghaM / cU-saMthAragapabhUrannA nivvisato kato, naTTho sAmI, uhito gAmo,suNNo, pavasito,mato vA saMthAraga-sAmI, sAdhUvAmato, saMthAragasAmI, aNappajjho, sAdhUvA khittAdicitto,asahU appaNA vA jAto na tarati neuM, saMthArato vA saMsatto, tinni paDilehaNakAlA dharijai / tinni vA dine jAva pAussaM sajati / jeNa vA kajjeNa kahitaM taM kajaM no samappai / etthaM docca aNunavijjati // etesukAraNesu imA jayaNA[bhA.1241] muya nivvisate nadruTTitai va kajje samatte ujjhNti| vacaMtA vA daTuM, bhaNaMti kss'ppinnejaamo|| cU-mue nivvisae naTe udvitai etesu causu vipadesuappaNo kajje samatte ujjhati / ahavAnibdhisayAdisu tisujai vaccaMta pekkhati to naM bhaNNati- "amhe tubmaM saMthArato gahitotaM kassa appinejAmo" evaM bhaNito jaM saMdisati tassa appiyvvo|| [bhA.1242] suNNe eMtaM paDicchae, vaccaMtA vAsaejja nIyANaM / ____ asahUjAva na haTTho, saMsatte porisI tinni| kuu-pvaasiteetNpddikkhtijaavsoeti|ahte sAhuNo gaMtukAmAtaraMtitAhesamositagANa tassa vA nIyallagANa apeMti, bhaNaMti ya tammi Agate appejjasu / asahU jAva na haTTho tAva nappeti / haTThIbhUto appeti / kAraNaMca dIveti / saMsatte tinni porusio dhreti|| "takkajamanihitai doccaM" asya vyAkhyA[bhA.1243] punaravi paDite vAse, tammi va sukkhaMte doccnnunnnnvnnaa| abbhAgame va anne, aladdhe tasseva'NunnavaNA / / Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 uddezakaH 2, mUlaM-108, [bhA. 1243] cU-jati pajosavaNakAle puno vAsaMpaDati tammivApuvvapaDite asukkhaMte, anno yasaMtharao na labmati tAhe tameva doccaM anuNNaveti / ahavA - "tammi vA"tti tammi saMthArae ullUbhUmIe asukkhamANIe jAva sukkhai tAva anuNNaveMti "sukkhe AmehAmo" ti bhaNaMti / "abbhAgame" AsaNNavAse anno saMthArago na labmati tAhe tameva anuNNaveti / ahavA - appaNo laddho, abbhAgamigA anne sAhavo AgayA, te saDDhAya annammi alabbhamANe tameva amunnnnveNti|| mU. (109) je bhikkhU vAsAvAsitaM sejA-saMthArayaM paraM dasarAyakappAo uvAtiNAti; uvAtiNataM vA sAtijati // cU- dasarAyakappagahaNaM jahAvavAyato vAsAtItaM vasaMti, tahA saMthAragaM pi ghareti / ukkosaM tinni dasarAtiyA, tato paraM maaslhuN| [bhA.1244] vAsAsu apaDisADI, saMthAro so avassa ghettavyo / maNikuTTimabhUmI avi, ageNhaNe guruga aannaadii| cU-vAsAvAse aparisADI saMthArao avassaM ghettavyo, jati vimaNikoTTimabhUmI / aha na geNhati cauguruM, ANAdi ya dosA / / ime ya dosA[bhA.1245] pANA sItalakuMthU, uppAtaga-dIha-gomhi susunnaae| paNae ya uvadhikucchaNa, malaudagavadho ajIrAdI / / cU- sIyalAe bhUmIe kuMthumAdI pANA samucchaMti, sIyalAe vA bhUmIe ajIraNAdI dosA bhavaMti / uppAyagA bhUmIe uppajjaMti, esA saMjamavirAhaNA / imA AyavirAdhaNA-dIho isati, gomhI kaNNasiyAlIyA kaNNe pavisati, susuNAgo alaso, so vAvAtijati, paNato samucchati sannehabhUmIe uvahI kucchaMti, sannehabhUmIe vA suvaMtassa uvahI maleNagheppati, tAhe bhikkhAtigassa vAse paDate udagavirAhaNA bhavati / maliNovahIe chappayA bhavaMti / sIyale chappayAsu ya niddA na labhati, tato ajiNNaM bhavati, tato gelaNNaM, evamAdI dosaa|| [bhA.1246] tamhA khalu ghettavvo, bhedA gahaNe tu tassimA pNc| gahaNe ya anuNNavaNe, egaMgiya akuya pAugge // cU- jamhA ete dosA tasmAt kAraNAt khalu avadhAraNe avazyameva gRhItavyaM / tasya grahaNe ime paMca bhedA bhavaMti / gahaNaM anuNNavaNaM egaMgiyaM akuya pAugge tti eta paMca pdaa|| tattha gahaNe tti dAraM[bhA.1247] gahaNaM va jANaeNaM, jataNuNNavaNA ya gahite jataNA ya / mama tattha pAsa tattheva, ukkhitte jaMjahiM neti // cU-pUrvArdhasya vyAkhyA[bhA.1248] sejjA-kappa-vihiNNU, geNhati parisADivejamappehaM / chaNNapahammiya ThavaNaM, kassappiNaNaM ca pucchNti|| cU-AyAraggesu sejAe saMthAraggahaNaM bhaNita / jeNa sA suttao 'dhIyA atthao suA so sejjaakppvihinnnnuu|ten saMthArago ghettvyo|iyaanni "jayaNANuNNavaNe"ttijayaNAe anuNNaveyavyo / kaha? jAheladdhotAhebhaNNati-"paribhujjamANe" jaMparisaDati, taM vajesuappinissAmo, Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-2 /109 pADihAriyaM ca geNhAmo, nivvAghAeNaM evatiyakAleNaM appinissAmo jati evaM paDivajjati to gheppatiM / aha no paDivajjati tAhe annaM maggaMti / jai anno maggijamANo na labbhati tAhe taM ceva gehati / idAniM gahite jataNa"tti gahiyasaMthArago jati neuM na tarati tAhe channe pradeze Thaveti, mA varisaMte uvari sejjati me / 272 - imaM pucchaMti - '"sammatte amhehiM kassa appetavvo" / so bhaNAti "mama ceva appeyavvo" / tato bhaNNati "jai kahaMci tubbhe ghare na dIsaha tAhe kassa appeyavvo" / so bhaNAti tattheva ghare Ajaha, tAhe bhANiyavvo "katarammi ogAse ThavejjAmo," / ahavA bhaNejjA "tattheva ghare channapadese ThAeja / " ahavA bhaNejja "jato gahito ThANAto eyassa pAse Thavejja / ahavA bhaNejja "jato gahito ThANAto tatseva Thaveja" / ahavA bhaNejja "ukkhitte "tti vehAse Thavejjaha, " / ahavA - jaM saMthArayaM jahiM ghare bhaNNati taM tahiM saMthArayaM neti / evaM abhiggahitesu bhaNitaM // [bhA.1249] abhiggahiyassAsati, vIsuM gahaNaM paDicchiuM savve / dAUNa tinni guruNo, geNhaMtaNe jahA vuDDhA // cU- AbhiggahiyasaMghADayassa asati savve saMghADayA vIsuM geNhaMti / vaMdeNa vA savve gehaMti ettha vi savvA seva jayaNANuNNavaNA jAva kassapapiNaNaMti daTThavvaM / jo jahA Aneti so tahA gaNAvacchetiyassa appeti / sAdhuppamANAo ya atirittA tAhe je suhA sejjA te tinni guruNo dijaMti, sesA gaNAvaccheio ahArAtiNiyAe bhAe tti geNhaMti vA / eyaM sagaNe bhaNitaM // [ bhA. 1250] negANa u nANattaM, sagaNetara'bhiggahINa vaNNagaNo / diTThobhAsaNa-laddhe, saNNAyaga-uDDa-pabhU ceva // cU-negANa gaNANa egakhettaTThiyANa "nANattaM" vizeSaH taM sagaNiccayANaM, itare ya paragaNiccA, sagaNe abhiggahI anabhiggahI vA, annagaNe vi abhiggahI anabhiggahI vA, samaNe parAgaNe vA saMghANa vA vaMde vA aDaMtANaM AruvvaM tavvavahAro bhaNNati / imehiM dArehiM - diTThe obhAsaNa laddhe saNNAyaga- uDDa - pabhU ceva / tattha diTTha tti dAraM / eyassa imANi dArANi - [bhA. 1251] davaNava hiMDateNa vA, niuM tassa vA vi vayaNeNaM / vippariNAmaNakahaNe, vocchiNNe jassa vA deti // cU-esA ciraMtanagAhA / / daGkaNadArassa vakkhANaM [bhA.1252] saMthAro diTTho na ya, tassa jo pabhU tao akahaNe gurUNaM / kahite va akahite vA, annena vi yANio tassa // * cU- sAdhusaMghAieNa hiDaMteNa saMthArao diTTho / pucchito'NeNa "kassesa saMdhArato ? " tAhe keNatibhaNitaM "natyettha so jassesa sNthaaro|" tAhe so sAdhusaMghADao ciMteti "jAhe saMthAragasAmI ehiti tAhe maggihAmo / " tena saMghADaeNa gurUNa AloyavvaM "mae amugagihe saMthArago diTTho naya tassa jo pabhU" / evaM anAloyaMtassa mAsalahuM / taM jANittA annena saMghADaeNa ciMtiyaM "jAva esa na jAyati tAva'haM maggAbhi / " maggito laddho ya / kassa bhavati ? puvvasaMghADaeNa gurUNa kahie vA akahie vA tassevAbhavati / na jeNa pacchA maggito laddho ya // "daTThUNa va "tti dAraM gataM / idAniM "hiDaMteNa vA niu "tti asya vyAkhyA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 uddezaka H 2, mUlaM-109, [bhA. 1252] [bhA.1253] saMthAraM dehataM, asahINa pabhUtu pAsae paDhamo / bitito u annadiTuM, asaDho AnetanAbhogA / / cU- pUrvArdhaM pUrvavat / tathApyucyate ekkeNa sAdhusaMghADaeNa saMthArato diTTho, na tassa pabhU / "paDhamo" tti bitiyasaMghADAvekkhAe paDhamo bhaNNati / annahA esa bitiyappagAro bitio sAhusaMghADao annadilR saMthArayaM / "asaDhabhAvo" - amAyAvI anAbhogAdajJAnAt na yANati "jahAannena sAhusaMghADaeNaesa dihro" evaM maggito laddho ANio yakassAbhavati? purimassa ceva na jeNa ANio / anne bhaNaMti - saahaarnno|| "tassa vA vi vayaNeNaM" ti asya vyAkhyA[bhA.1254] tatio u gurusagAse, vigaDijaMtaM suNettu saMthAraM / amuyattha mae diTTho, hiMDato vaNNasIsaMtaM // cU-"tatio"tti tatiyappagAro taha ceva (a] diDhe sAmimmi maggIhAmo / Agato gurussa Aloeti "amuattha mae saMthArao dihro" ti |ahvaa- bhikkhaM hiMDateNa ceva annasaMghADassa "sIsaMtaM" kathyamAnamityarthaH, tamevaM doNhaM pagArANaM annatareNaM suNettu "vippariNAmeNaM"ti evaM vippariNAmaMto maggati / / [bhA.1255] diTThovaNNeNamhaM, na kappatI dacchive tamasugo tu| mA dijjasi tassetaM, paDisiddhe tammi mjjheso|| cU-maggaNaTThA saMthAragasAmi bhaNati - "amhaM eriso siddhaMto diTTho annena obhAsissAmi tti sosaMthAraoannassana kappati, "dacchivetamasugo" ttiddaSTavatsotaMmaggaMtaMtumaMpaDisehejjAsi, mA tassa etaM dejasi, paDisiddhe tamma ya majjhe so bhavissati / " so ya ssAdinno / kassa Abhavati? purimassa, na jeNa laddho / "kahaNe"tti asya vyAkhyA[bhA.1256]adhavA so tu vigaDaNaM, dhammakadhA paNiyalobhitaM bhaNati / amugaM paDisevettuM, to dijjasi majjhamA ajja / cU-taheva AloeMtassa souM tattha gaMtuMtassa dhammaM kaheti / jAhe Akhitto dhammakahAe tAhe bhaNAtijeNa sodiTTho saMthArao tassaya nAmaMghettUNa bhaNAti-"jAhe somaggatitAhe taMpaDisehiuM, ajja dinaM volAveuM annAdine majjhaM dejjasi" |so evaM ANito / kassa Abhavati? purimassa, njennlddho|evN vippariNAmeMtassa jaisagacchellaovipariNAmetitocaulahuM, aha paragacchellao to cauguruM / "vocchinne jassa vA deiti"tti asya vyAkhyA[bhA.1257] vippariNatammi bhAve, tikkhutto vA vi jAitamaladdhe / anno labheja phalagaM, tasseva ya so na purimassa / / cU-jeNa diTTho tassa jati tammi saMthArae bhAvo vipprinnaamito| evaM vocchinne sAhussa bhAve sosaMthAragasAmIjassacevadeti tasseva so, najeNapurA dittttho|athvaa -jeNa purA diTThotena tinni vArA maggito, na laddho / tassa vocchiNNe vA avocchiNNe vA bhAve ato paraM anno jati labhejja maggitaM phalagaM tasseva taM, na jeNa purA diTuM / "diDhe"tti dAraM gataM / idAni "obhAsaNe"ti dAraM [15] 18 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 nizItha-chedasUtram -1-2/109 bhaNNati / jahA diTThadAraM daTUNa evamAdiehiM chahiM dArehiM vakkhANiyaM, tahA obhAsaNadAraM pichahiM dArehiM vakkhANeyavvaM / te ya ime dArAbhA (1258] souM hiMDaNa-kadhaNaM, vocchiNNe jassa annoannaM vaa| vigaDito bhAsaMtaM, ca sotumobhAsati taheva // cuu-souNhiNddnnviprinnaamnnkhnnvocchinnnnejssannoannNvaa| ettha vippariNAmaNagAhAe na gahiyaM / egeNa sAdhusaMghADaeNaM saMthArao diTTho / saMthAragasAmI obhaTTho, na laddho / tassa sAhusaMghADagassa tammi saMthArage bhAvo na vocchijjati / AgatehiM ya gurUNaM AloiyaM / anno sAhusaMghADao vigaDijjaMtaM-obhAsijjaMtaM vA souMobhAsai taheva jahA diTThadAre / duTThabhAvaH sa tena maggito laddho aannio| kassa Abhavati? jeNa purA obhAsito, na jeNa pacchA noto / souM gtN| ekkeNaMsAhusaMghADaeNaMsaMthArao diTTho, obhAsito, naladdho / acchinnabhAve anno saMghADao ahA bhAveNa aTThabhAvo hiMDato ANeti / kassa Abhavati ? parimassa, pacchimassa na / anne sAhAraNaM bhaNaMti / evaM vippariNAmaNa-kahaNa-vocchiNNadArAvi jahA diTThaddAre / navaraM - ettha "obhAsaNa"tti vattavvaM ||annonnN vA asya vyAkhyA[bhA.1259] anno vA, obhaTTho, annaM se deti so va annaM tu| kappati jo tu paNaito, tena va annena vana kappe // dhU- ekkeNa sAhusaMghADaeNa ekkaMsi ghare saMyArao diTTho, paNaio, na laddho / avvocchiNNe bhAveannena sAhusaMghADaeNatammighare annopurisoohaTTho, annaMse saMthAraM deti, kppti|so vA purisojopuvvasaMghADaeNapaNatioannasaMthArayaM deti, kppti|jopunnpuvvsNghaaddennpnntito saMthArago so tena vA puriseNa anneNa vA puriseNa dijamANo puvvasaMghADagassa avvocchiNNe bhAve annassana kppti||"obhaasnn"ttigtN / idAnaM "laddhati" - ikkeNa sAhusaMghADaeNasaMthArao diTTho obhaTTho laddho ya, na puna ANio imehiM kAraNehiM[bhA.1260] kAle vA ghecchAmo, viyAvaDA vA vina tarimo nettuN| laddhe vikahaNa vipariNAmaNa vocchiNNe jassa vA deti|| cU-jeNa laddho so ciMteti - na tAva eyassa saMthAragassa paribhoge kAlo / acchau laddho, pajosavaNakAle uchattaM ceva ghecchAmo / athavA - bhattapANabhariyA viyAvaDA na tarAmo neuM / evaM laddhe vinoaanneti|ttyeko gurusamIveviyaDijaMtaM souNgNtuNmggti| saMthAragasAmiNA bhaNitosa esa mae annassa dinno, tahA vi tumaM geNha, anno vA deti / bitio ahAbhAveNa ANeti, tassa puNa tena saMthAragasAmiNA vissarieNaM dinno / tatito dhammakaha kAuM ANeti / cautyo vippariNAmeuM aaneti| paMcamo vocchiNNe bhAve / chaTTho annenaM vA / vyAkhyA vyavahArazca pUrvavat / navaraM-sAmI kaheti - "maya annassa dinno"tti // idAniM "sannAyae"tti[bhA.1261] sannAtage ti vadha ceva kaha vipariNAmaNAsutu vibhaasaa| abmAsatora geNhati, mitto vaNNo vimaM vottuN|| cU-keNa isAhuNA saNNAyagadhare saMthArahao diTTho, so ymggito|tehiN dinno, bhaNioya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM - 109, [bhA. 1261] 275 - "geNha" / sAhuNA bhaNiyaM - "jahA kajjaM tadA geNhissAmi, tAva ettheva acchau" / tena gaMtUNa gurUNa AloiyaM / anna taM souM tattha gaMtu maggiuM ANeti / bitio ahAbhAveNa Aneti, na jAti - "esa sANA maggito, saNNAyagA vA ete sAdhussa" / anno taha va dhammakahaviSpariNAmaNAsu Aneti / anno vocchiNNe bhAve ANeti / anno saNNAyageNa bhaNito -"ahaM te saMthAragaM demi" / etesu dvAresu vibhAsA vyavahArazca pUrvavat / jo vippariNAmeti sAhU so tassa gihatthassa AsaNNataro, so viSpariNAmettu geNhati, abbharahio mitto vA / anno imaM vottuM geNhati // [bhA. 1262] anne vi tassa nIyA, dehiha annaM pi tassa mama dAtuM / dullabhalAbhamaNAtuMchiyammi dANaM havati suddhaM // - cU- jeNa esa saMthArago gahito tassa anne vi niyA mittA vA atthi, so tao labhissati / mama puNa tubbhe ceva annato na labhAmi / ahavA so tubbhaM AsaNNo ahaM puNa dUreNa to mama dAuM pi tassa lajjAe annaM dehiha / kiM cAnyat- je annAyauMchio dullabha-lAbho sAhU tattha dAnaM dinnaM bhavati suddhaM-bahuphalamityarthaH / imA saNNAyaga-kula- sAmAyArI [bhA.1263] saNNAtagihe anno, na geNhatI tena asamaNuNNAto / sati vibhave sattI yava, so vi hu na tena nivvisatI // cU- jattha gAme sAhuNo ThitA tammi gAme jassa sAhussa saNNAyagA tena sAhuNA annuNNAyA, anne sAhuNo na kiMci saMthAragAdi geNhaMti / "so vi sati vibhave", vibhavo nAma annato saMthAragAdi laddhaM, '"sattI" nAma ahamanyatrApi utpAdayituM samarthaH / so evamappANaM jANiUNa "na nivvisati" dvipratiSedhaH prakRtaM gamayati- vizatyeva na vArayatItyarthaH / idAniM "uDDe"tti dAraM / saMghADaeNa saMthArao diTTho, obhaTTho, laddho ya, kAle vAghecchAmo, bhattAdi viyAvaDA vA neuM asamatthA, imaM vakSyamANaM ciMteMti - [bhA. 1264] variseja mA hu chaNNe, Thaveti anno ya mA vi maggejjA / taM ceva uDDakaraNe, navariM pucchAe nANattaM // cU- varisejja mA hu tammi varisamANe uvari sijjihiti tena channe avArAdisu uddhaM Thaveti, anno vA sAdhU mA vimaggihiti uGghaM kareti / tena gaMtuM guruNo AloiyaM jaM diTThAdisu ddAresu bhaNitaM souM ahAbhAvavippariNAmAdiehiM taM caiva uDDakaraNe vi, navari pucchAe "nANattaM" - vizeSaH // [bhA. 1265 ] chaNNe uDDo va kato, saMthAro hojja so adhAbhAvA / tattha vi sAmAyArI, pucchijjati iyarahA lahuo // cU-keNa i sAhuNA chaNNe kato saMthArao diTTho / so ciMteti - esa saMthArao saMjayakaraNe Thio / kiM manne na sAhuNA uddhaM kato saMthArao hoja uya gihiNA ahAbhAveNa kao hoja ? ettha imA sAmAyArI - pucchijjati, iyarahA mAsalahuM pacchittaM / evaM saMdiddhabhAve pucchijjati // [bhA.1266] uDDe keNa katamiNaM, AsaMkA pucchitammi tu a siTThe / annA asaDhamANItaM, purille ke ti sAdhAraM / cU-uhuM saMthArago esa keNa kato ? AsaMkAe pucchiyammi gihattheNa kahito saNa Anito, Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 nizItha - chedasUtram - 1-2 / 109 purille aha gihattheNa asiddhe anneNa asaDhamANito purille bhavaMti / ke ti puNa sAhAraNaM bhaNati / utti gataM / idAniM "pabhu" tti- egeNa saMghADaeNa pahUjAtito sNthaargN| taM nAUNa ego saDhabhAveNa Aneti / bitio ahAbhAveNa / tatio vippariNAmeu / cauttho dhammakahAe lobheuM / paMcamo vocchiNNe bhAve / chaTTo so va 'nno va taMva'nnaM vA / vyAkhyA vyavahArazca pUrva-vat / navaraM - pabhU bhaNNati // [bhA. 1267] putto pitA va jAito, dohiM vi dinnaM pabhUhiM (na) vA jassa / apabhummi lahU ANA, egatarapadosao jaM ca / / cU- egeNa sAhuNA putto jAito, anneNa pitA jAio / tehiM dohiM vi ego saMthArago dinno / jati te do pabhU doNha vi sAharaNo, jeNa vA puvvamaggito tassa Abhavati / jo apahuM anuNNaveti tassa mAsalahuM / ANAdiNo ya dosaa| egatarassa deMtassa sAhussa vA padosaM gacchati, jaM ca ruTTho tAlaNAti karessati taM pAvati sAhU || "diTThAdiesu padesu jAva pahU" savvesu imaM pacchittaM [bhA. 1268 ] anne anuNNavite, anno jati geNhatI tahiM phalagaM / gacchamma sae lahuyA, gurugA cattAri paragacche / / cU- ikkeNa sAhusaMghADaeNa egammi ghare ego saMthArago anuNNavito, taM jati anno gehati taha ghare tameva phalagaM, sagacchillagANa caulahugA, gurugA prgcche| esA saMghADagavihI bhaNiyA // [ bhA. 1269 ] egAsati laMbhe vA, negANa vi hoti esa ceva gamo / diTThAdIsu padesuM, navaramappiNaNammi nANattaM // cU- jadi egego saMghADago na labhati to negANa vi vaMdeNa aDaMtANaM eseva gamo / diTThAdiesu paesu-jAvapabhU parUvaNA AbhavaM davvavahAro ya pUrvavat / navaraM-appiNaNe nANattaM // jAhe laddhI tA tehiM imaM vattavyaM [ bhA. 1270] savve vi diTTharUve, karehi puNNammi amha egataro / anno vA vAghAte, appehiti jaM bhaNasi tassa / / cU- savve amhe vaNNa-vaNa-tilagAtiehiM diTTharUve kareha, puNNe kAle amhaM egataro appehiti / aha amhaM koti vAghAto hojja to anno vi appehiti / tumammi asahINe amhe vA anne vA jaM bhaNasi tassa appehAmo || saMghADageNa vaMdeNa vA geNhaMtANaM imo kamo [bhA. 1271] sajjhAyaM kAUNaM, bhikkhaM kAuM adiTThe vasitUNaM / khettammi u asataM, AnayaNaM khettabahiyAto // cU-suttatthaporisIo kAuM bhikkhaM hiMDatA maggaMti / je puNa vaMdeNa 2te niyamA atthaporisiM vajrettA maggati / pahu diTThetti pahutti gataM / idAniM "adiTThe" tti dAraM / jati saggAme na labheja tAhe annagAme maggijati / tattha saMdhArago diTTho, na saMthAragasAmI, jao khettamAdI gato / evaM adiTThe vasiUNa gose saMthAragaM ghettumAgacchaMti / jati so khette annagAme vi na labbhati tAhe AnayaNaM khettabahitAto vi // "gahaNe "tti mUladAraM gataM / idAniM "anuNNavaNe "ti[ bhA. 1272 ] savvesu vi gahiesu saMthAro vAsage anuNNavaNA / jo jasa tu pAuggo, so tassa tahiM tu dAtavvo / Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM - 109, [bhA. 1272] te cU- jatA savvesu sAhusu haMthAragA paDipuNNA gahiA tadA jattha saMthArage Thavijjahiti, saMthArovAsagA ahArAtiNiyAe amuNNavinaMti / / avavAto bhaNNati / "jo jassa u" pacchaddhaM asya vyAkhyA [bhA. 1273] khela-pavAta-nivAte, kAle gilANe ya seha-paDiyarae / sama-visame paDipucchA, AsaMkhaDIe anuSNavaNA / 4 cU- jassa khelo saMdati tassa majjhe ThAto Agato, tato tena jo aMto sAhU so anuNNaveyavvoicchAkAreNa mama khelo saMdati, ahaM tubbhaccae ThAge ThAmi, "tumaM mamaccae gAhi "tti / evaM ahaM pittalopavAte, vAtalo nivAte, kAlagrAhI kAlagrahaNabhUmIsamIve, gilANapaDiyarago gilANasamIve, seho tappaDiyaragasamIve, jo sAmAyAriM goheti / jassa visamA saMthAragabhUmI so aNadhiyAsemANo pAsANi vA jassa dukkhaMti so jassa samA saMthAragabhUmI taM anuNNaveti adhiyAsagaM / AsaMkhaDIo sUragassa mUle Thavijjati jo vA jaM suttatthe pucchati so tassa pAse ThAgaM anuNNaveti / / idAnaM "egaMgie" tti "akue"tti do dArA egagAhAte vakkhANeti [ bhA. 1274 ] egaMgiyassa asatI, domAdI saMtaraMtu namamANe / kuyabaMdhaNaMmi lahugA, tattha vi ANAdiNo dosA / / cU- egaMgitaM phalagaM asaMdhAtimaM ghettavvaM / asati egaMgiyassa do paccarA saMghAtigA gaheyavvA / asati digAdI saMghAtigA gaheyavvA / egaMgiyassa asati anegaMgiyo domAdiphalagehiM ghettavvo / phalagAsati kaMbiyamayo vipuvvasaMghAtito, asati asaMghAtito vi saMtaraMtu / "namamANi "tti je namaMti saMtarAo kaMbio bajjhati mA pANajAtivirAhaNA bhavissati / ahavA namamANe "aMtarA" aDDayA kaMbiyA bajjhati / idAniM "akue" tti dAraM pacchaddhaM / "kuca" parispaMdane, akuco vaMdheyavvo nizcaletyarthaH / itazcetazca jassa kaMbio calati sa kucaH / tAddagbaMdhane catulahuM / ANAdiNo ya dosA bhavaMti / cale vA paDaMti, paDate vA AyasaMjamavirAhaNA || idAniM " pAugge "tti dAraM 277 [ bhA. 1275 ] uggamamAdI suddho, gahaNAdI jAva vaNNio eso / eso khalu pAyoggo, gurumAdINaM ca jo joggo // cU-jo uggamauppAdaNaesaNAhiM suddho so pAuggo / ahavA - gahaNAdidArehiM jo esa vaNNio esa pAuggo / ahavA - jo gurumAdIpurisavibhAgeNa joggo so pAuggo bhavati / / evaM gahiyassa paribhogasAmAyArI bhaNNati - - [bhA. 1276 ] taddivasaM paDilehA, baMdhA pakkhassa savva mottUNaM / lahugA anumuyaMte, te ceva ya apaDilehAe / cU-jahA uvakaraNassa tahA saMthAragassa vi / "taddivasa" divase ubhayasaMjjhaM paDilehA, pakkhie savve baMdhe mottuM paDilehaMti / jati pakkhie baMdhaNA na muyati to caulahuM / dine dine apaDilehaMtassa, te ceva caulahU bhavaMti / / tassa puNa imA paDilehaNavidhI - [bhA. 1277] aMkammi va bhUmIe va kAtUNaM bhaMDagaM tu saMthAraM / rayaharaNeNa pamajje, Isi samukkhettu heDuvari // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-2/109 cU-muhapottiyAdisavvovakaraNaM paDileheuM tAhe taM uvakaraNaM aMkammi vA ThaveMti, bhUmIe vA ThaveMti / tAhe saMthAragaM rayaharaNeNa pamajjati, heduvariM IsiM samukkhaviya // [bhA. 1278 ] vAsANa egataraM, saMthAraM jo uvAdine bhikkhU / dasarAtAto pareNaM, so pAvati ANamAdiNi // cU- vAsAkAle jo gahito egataro parisADI vA aparisADI vA jo taMbhikkhU maggasiradasarAIto paraM volAveti / puNo kAraNe uppanne vA jAva tinni dasarAI / iyarahA kattiyacAummAsiyapADivarA appeyavve / jo na paccappiNai tassa ANAdayo dosA // ime ya [bhA. 1279] mAyA mosamadattaM, appaccayo khiMsaNA uvAlaMbho / vocchedapadosAdI, dosA tu aNappiNaMtammi // [bhA.1280] bitiyaM pabhuNivviMsae, naTuTThitasuNNamatamaNappajjhe / asaha saMsatte vA, raTTuTThANe ya hitadaDDhe / pUrvavat mU. (110) je bhikkhU udubaddhiyaM vA vAsAvAsiyaM vA sejjAsaMthAragaM uvari sijjamANaM pehAe na osArei, na osAretaM vA sAtiJjati // 278 cU- jo vAseNovari sejamANaM na tasmAt pradezAt apanayati tasya mAsalahu~ / [bhA. 1281] parisADima' parisADI, aMto bahitA va duvidhakAlammi / uvarisaMtaM pAsiya, jo taM na 'vasAre ANAdI // cU- aMto vasahIe bahitA vA vasahIe duvidhakAle uDubaddhe vAsAkAle vA uvari sajjataM siccamANaM jo sAhU pekkhaMto acchati "nAvasAre tti" anovarise na kareti tassa ANAdI / / imaM ca pacchittaM [bhA. 1282] uvarisaMte lahugaM, avassa varisessati tti lahuo u / lahuyA lahuo va kate, nikkANa-kAraNe bAhiM / / cU- uvari sijamANe caulahuaM, "avassayaM varisissati "tti no anovarise mAsalahu~, avassa varisissati tti tahAvi nikkAraNe bAhiM kareti caulahuM, AsaNNaM vAsaM pAUNa kAraNe vi bAhiM nIti mAsalahuM / kiM puNa taM kAraNaM jeNa bAhiM nINijati ? paDilehaNaTThA asaMsatto vA AtAvaNaTThA // uvari sijjamANe ime dosA [bhA. 1283] taM daddUNa sayaM vA, adhavA anne vi aMtie soccA / ohAvaNamaggahaNaM, kujjA duvidhaM ca vocchedaM // cU- taM uvari sijjamANaM "sayaM" saMthAragasAmI dahuM / ahavA - annesiM "aMtie" abmAse soccA obhAvaNaM aggahaNaM duvidhaM voccheyaM vA kujjA / / [bhA. 1284] anne vi hoMti dosA saMjama paNae ya jIva AtAe / baMdhANa ya kucchaNatA, ullakkamaNe ya tabbhaMgo // - ulle paNao kuMthU vA samucchaMti, saMjamavirAhaNA / sIyale vA bhattaM jIrati, gelaNaM, AtavirAhaNA / baMdhA vA kuhaMti, te kuhiyA tuTTaMti, ullo vA akkaMto bhajjati // [bhA. 1285] bitiyapade vasadhIe, Thie va ucchedao bhave aMto / paDilehaNamappiNaNe, gilANamAdIsuvihiyA ? tu / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 2, mUlaM-110, [bhA. 1285] 279 cU-varisate vi anovarise na kajjati, vasahI samaMtato galati tti aMto vi Thavito vasahIe timmaitti nAvasArei, paDilehaNaTTA vA nINito, appiNaNaTThA vA niinnito|| [bhA.1286] evaM tA nIharaNaM, haveja adha nINiyaM pina visaare| gelaNNa-vasahIpaDaNe, sNbhm-pddinniiy-saagrie|| cU- evamAdisu kAraNesu, vasahi-nIharaNaM havejja / aha nINiyaM uvari sijamANaM nAvasAreti imehiM kAraNehiM / "gilANamAdisuvihiyA u" asya vyAkhyA "gelaNNa" pacchaddhaM / gilANakAraNe vAvaDo, syNgilaannonaavsaare|vshipddnne vAaMtonappavesati / udagAganimAdisaesusaMbhamesu nAvasAreti, ativyAkulatvAt / paDinIo vA bAhiM paDikkhati jati esa samaNo niggacchati to naM paMtAvemi, sehassa bAhiM sAgAriyaM / etehiM kAraNehiM anovarise akareMto suddho / / mU. (111) je bhikkhU pADihAriyaM sejAsaMthArayaM aNaNunnavettA bAhiM nINeti, nINetaM vA sAtijati // ___ cU-bhikkhU pUrvavat / pADihArako pratyarpaNIyo / asejjAtarassa sejAtarassa vA saMtito jati puNNe mAsakappe doccaM aNaNuNNavettAaMtohiMto bAhinINeti, bAhiMto vAato atinetitahA vi mAsalahuM / esa suttattho / imA nijuttI[bhA.1287] parisADimaparisADI, sAgariyasaMtiyaM ca pddihaarii| doccaManuNNavettA, aMto bahi neti aannaadii|| cU-kusAtitataNasaMthArae paribhujamANejassa kiMci parisaDati soprisaaddii|vNskNbimaadii aparisADI / doccaM aNaNuNNavettA jo neti tassa ANA aNavatthAdi dosA bhavaMti / / codagAha - nanu sutte aNaNuNNaveMtassa vi mAsalahuM vuttaM nikkAraNe? AcAryAha - nikAraNe suttaM / attho tu kAraNe vidhiM dariseti / avidhIe ime dosA[bhA.1288] tAI taNaphalagAI, tenAhaDagANi appaNo vA vi| nijaMtA gahiyAI, siTThANi tahA asiThThANi / / cU-te taNaphalayA tassa tenAhaDA vA, appaNo vA / tenAhaDesu nijaMtesuaMtare puvvasAmI daTuM gahitesusAdhUpucchitojati kahetijassa tena kahetivAto ubhayahA vidosA, tamhA dosapariharaNatthaM vihI bhaNNati-saparikkheveThitANaMaMtomAsobahiM maaso|aNtomaaskpNkaauunn bahiM nigacchaMto tattheva taNaphalagA geNhaMtu, aha nalabbhaMti anngaamNvyNtu|ah tesuasivAtikAraNA asthi to te savve taNaphalayAnINaMtu ||imaa vihI___ [bhA.1289] annauvassayagamaNe, aNapucchA natthi kiMci netavvaM / jo neti anApucchA, tattha u dosA ime hoti // cU-saparikkheveannauvassayaMvayaMtAanApucchAena kiMcineyavvaM / "nathi"ttianApRcchaya nAsti kiMcinneyamiti / jo puNa anApucchAe neti tassime dosA[bhA.1290] kassete taNaphalagA, siDhe amugassa tassa ghnnaadii| niNhavati va so bhIo, paccaMgiralogamuDDAho // cU-tenAhaDA anApucchAe nijaMtA puvvasAmiNA diTThA, sAhU pucchito, kassete taNaphalagA? Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 nizItha-chedasUtram -1-2/111 sAhU bhaNNati - amugassa / tassa geNhaNa kaDDhaNAdiyA dosA / aha niNhaveti so bhIto saMto sAhUto paJcaMgira doso padoSaH tasmin saMbhAvyata iti, pratyaMgirA / loge vi uDDAho- "sAdhavo vi paradavyAvahAriNo" tti / / gahamAdipadassa imA vakkhA [bhA. 1291] nayaNe diTThe siTThe, kaDDaNa vavahAra vavaharitapacchakatte / uDDAhe ya viruMbhaNa, uddavaNe ceva nivvisie // cU-taNaphalayA anApucchAe neti / tenAhaDA nijamANo puvvasAmiNA diTThA pucchieNa sAhuNA siamugassa / so rAyapurisehiM hatthe gahiuM kaDDio / "vavahArameva 'tti puvvasAmiNA saddhiM vavahAro tti vRttaM bhavati / "vavahArie"tti vavaharitumAraddhe pacchAkaDe tti jite / "uDDAhaviruMbhaNe" ekkaM padaM / "uddavite nivvisae" ekkaM padaM // etesu navasu padesu imaM pacchittaM / I [ bhA. 1292] mAsaguruM vajritA, pacchittaM hoi navasu evaM tu / lahuo lahugA garugA, challahu chagguruga chedamUladugaM // cU- niNhavati tti pacchaddhassa imA vakkhA [bhA.1293] ahavA vi asiTThammi ya eseva u tena saMkaNe lahuyA / nissaMkiyammi gurugA, egamanege ya gahaNAI // cU- ahavetyayaM nipAtaH avizabdaH prakAravAcI, "asiTTe" anAkhyAte, eseva tu teno tti saMkite lahuA, nissaMkite esa teno tti caugurugA, tassevegassa / anegANaM - anegesiM sAhUNaM gahaNAdI ime dosA [bhA. 1294] nayaNe diTThe gahite, kaDDa vikaDDe vavahAra vivaharie / uDDAya viruMbhaNa, uddavaNe ceva nivvisae / cU tenAhaDAdINa taNaphalayANaM anApucchAe nayaNe puvvasAmiNA daGkaM taNaphalayANi sAhussa vA gahaNaM kayaM, vikopayitvA kaDDaNaM, tvaM cora iti vikovaNaM, sAhussa rAyapurisehiM kaDDaNaM kataM, sAhU te rAyapurise pratIpaM kaDDati tti vikaDaNaM / sesA te caiva padA taM caiva pacchittaM // ziSyaH prAha- kimastIdhzasya saMbhavaH ? AcAryAha [bhA. 1295] daMtapure AharaNaM, tenAha'vappagAdisu taNesu / chAvaNamIrAkaraNe, pattharaNa phalA tu caMpAdI // cU-"daMtapure" daMtavakke AkhyAnakaM pasiddhaM / tatU yathA tatra tenAhaDavappagAdisu taNesu saMbhavo bhave / tAni punaH kimarthaM sAdhavo nayaMti ? ucyate - chAvaNanimittaM vA, mIrAkaraNaM vA / mIrA merAkaDaNamityarthaH / pattharaNatthaM vA / phalagA vi mIrAkaraNa pattharaNanimittaM / te puNa caMpagapaTTAdI bhavaMti / / idAniM atenAhaDagAhA bhANiyavvA [bhA.1296] atenAhaDANa-nayane, lahuo lahugA ya hoMti siTThammi / appattiyammi gurugA, voccheda pasajaNA sese // cU-atenAhaDataNAI jadi neti anApucchAe taNesu lahugo / annena se siddhaM tujjhaccayA taNA phalayA sAdhUhiM vAhiM nINitA ettha lahugA / anuggaho tti etammi vi caulahugA / appattiyammi Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 uddezaka : 2, mUlaM-111, [bhA. 1296] gurugA / vocchadaM vA karejA / tassa sAdhussa taddavassa vA pasajjaNA / sesetti annesi pi sAdhUNaM asanAdiyANa ya davvANaM vocchedo / taNaphalagavizeSajJApanArthamAha[bhA.1297] eseva gano niyamA, phalaesu vi hoti AnupuvvIe / navaraM puNa nANattaM, cauro lahugA jahannapade / / cU- jo taNesu vidhI bhaNati phalagesu vi eso ceva vidhI / navari nANattaM-cauro lahugA jahannapade / jattha taNesu mAsalahuM / tattha phalagesu caulahu bhavaMtItyarthaH / / [bhA.1298] bitiyaM pahuNibbisae, nchuttttitsunnnnmtmnnppjjhe| khaMdhAraagaNibhaMgA, dullabhasaMthArae jtnnaa| __ cU-anApucchAe vi nejja / saMthArapagapabhU nivvisato kato, naTTho vA, udvito uvvasito vA, suNNopavasito, matovA, aNappajjhovA jAto, khaMdhAvArabhayA vA bahiMtoaMtoatineti, aggibhaye vA neti, visaya-bhaMge vA neti dullabhasaMthArae vA jataNAe neti // imA sA jataNA[bhA.1299] tammitu asadhINe vA, paDicarittuM vA sahINa vkkhite| puvvAvarasaMphAsu ya, nayaMti aMto va bAhiM vA / / cU-gahe saMthAragamAsIjadAasahINotadAnayaMti, sahINevA paDicarituMjadA vakkhittacitto tadA nayaMti, puvvasaMjhAe avarasaMjhAe vA aMtAto bAhiM, bAhiMto vA aMto nayaMti // ____ mU. (112) je bhikkhU sAgAriyasaMtiyaM sejA-saMthArayaM anuNNavettA bAhiM nINeti; nINetaM vA saatijti|| mU. (113)je bhikkhUpADihAriyaMsAgAriya-saMtiyaMvA sejjA-saMthArayaMdoccaM piaNaNuNNavettA bAhiM nIti; nINetaM vA sAtijati // mU. (114) je bhikkhU pADihAriyaM sejA-saMthArayaM AtAya apaDihaTu saMpavvayai; saMpavvayaMtaM vA saatijti|| cU-AdAya gRhItvA, appaDihaTu nAma aNappiNittA, samma egIbhAveNa pravrajati saMpravrajati tassa mAsalahuM / esa suttattho / idAniM nijjuttI atthaM vitthareti[bhA.1300] paDihariNI paDihArio ya AtAya taM gaheUNaM / appaDihaTThamaNappittu saMpavvae sammagamaNaM tu // cU- mAsakappe puNNe jammi kule gahito saMthArayo tassa paccappiNaMtassa tti jaM dhAraNaM so pADihArito bhaNNati / erisIe kaDAetaM AdAyagRhItvA puNNe mAsakappe apaDihaTumaNappinittu na pratIpaM arpayatItyarthaH / saM egIbhAve vraja / "vraja" gatau samyak pravrajanaM saMpravrajanaM / / saMthArago duviho[bhA.1301] sejjAsaMthAro U, parisADi aparisADimo hoti| parisADi kAraNammi, aNappiNaNe mAso ANAdI // cU- savvaMgI sejA, aDDAtiyahattho saMthAro / ahavA - sejjA eva saMthArago sejjaasNthaargo| ekkakko duviho - parisADI aparisADI / uDubaddhe parisADI kAraNe gheppati, taM mAsakappe puNNe Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 nizItha-chedasUtram -1-2/114 aNappetuM vayaMtassa mAsalahuM ANAdayo dosA // ime ya anne dosA[bhA.1302] soccA gata tti lahugA, appattiya guruga jaMca vocchedo| kappaTThakhelaNe nayaNa DahaNa lahu lahugaje jaMjattha / / cU-sutaM tena saMyAragasAmiNA jahA te saMjatA saMthAragaM aNappiNituM gatA, caulahugA picchattaM / pariyaNo ya se bhaNati - "kiM ca saMjatANa dinnena" / so bhaNati - "aNappite vi anuggahoamhaM" |evN pattie viclhuN| ahaappattiyaM kareti |tnnaa mesuNNA hAritA viNAsitA vA caugurugaM |jNc vocchedaM kareti tassa vA annassa vA sAhussa, taddavvassa vA annadavvassa vA, ettha vi caugurugaM / ahavA - tammi saMthAraye suNNe kappaTThANi khelaMti, mAsalahuM / aha tuvaTuMti maasguruuN|ahanntonyNtinaaslhuN|ah dahati culhuN|ddjhNtesuy-annpaanaa-jaativiraadhnaa, jAtinipphaNNaM ca // [bhA.1303] kappaTTa-khellaNa-tuyaTThaNe ya lahuo ya hoti gurugaay| itthI-purisa-tuyaTTe, lahugA gurugA ya anAyAre / cU-puvvaddhaMgatArtham / tammi suNNe sNthaargepurisitthisutuyddhesuculhuN|anaayaarmaayrNtesu caugurugaM / ahavA - souMgate imaM pharusavayaNaM bhaNenja / / [bhA.1304] dijaMte vi tadA necchittaNaM appesu ti tti bhnniuunnN| katakajjA jaNabhogaM, kAtUNa kahiM maNe jattha / / cU-gahaNakAle nadenaMtaM pidijjamANaM necchiUNaM puNNe mAsakappe "appesu"ttievaM bhaNittA neUNa appaNo kate kajje suNNe jaNabhoga kareUNa "kahiM" tti kaM gAmaM nagaraM vA "manne" ti - punaH zabdo draSTavyaH, yathetti-niTTharaM, kiM puNa gAma nagaraM vA gtetyrthH|| saMthAragassa gahaNakAle imA vihI - [bhA.1305] saMthAregamanege, bhayaNaTThavidhA tu hoti kAyavvA / purise ghara-saMthAre, egamanege ya pttege| cU-saMthAro gheppamANo egANegavayaNe aTThavihabhaMgarayaNA kAyavvA / sA imesu tisu padesu purisa-ghara-saMthArayesu / egeNa sAdhuNA - egAto gharAto ego saMthAro / paDhamo bhaMgo / evaM aTThabhaMgA kAtavvA / "egamanege'"tti - ega - gaNe anegagaNesuvA / sAdhAraNapattegesu khettesu esa vidhI bhaNito / imo appiNaMtesu vidhI "ANayaNe" gAhA bhaNiyavvA[bhA.1306] ANayaNe jA bhayaNA, sA bhayaNA hoti appiNate vi| voccattha mAyasahite, dosA ya appinnNtmmi|| cU-ANayaNe jA aTThiyA bhaMgabhayaNA katA appiNate vi sA ceva aTThiyA bhaMgabhayaNA kAtavvA / aha vivarItaM appeti, mAyaM vA kareti; na vA appeti vocchedAdayo dosA bhvNti|je paDhamA cattAri bhaMgA tesu jaha ceva gahaNaM taha ceva appiNaM ti / paMcamabhaMge gahamakAle "amha annataro appehiti"tti / esa vidhI na kato, egappaNe voccatthaM bhavati / chaTThabhaMge ego sAdhU, paccappiNiuM piTThato avaro sAhU ciMteti "majjhayA vitaNakaMbIo tattheva neyavvA, tassa cayANaM majjhe chubhati / ayAnaMtassa, necchati neuM ti, evaM mAyA bhavati / sattamabhaMge tatiyabhaMge vA Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM - 114, [bhA. 1306 ] 283 ohArakaMbIo taNA vA egadhare samappettassa aNappiNaNaM saMbhavati / jamhA ete dosA tamhA savvehiM savve vIsuM appeyattavvA / / kAraNe puNa vivarItaM appeti, na appeti vA / ime ya te kAraNA[bhA. 1307] bitiyapadajjhAmite vA desuTThANe va bodhigAdIsu / addhANasIsae vA, sattho vva padhAvito turitaM // cU- so saMthArago jjhAmito, desuTThANesu vA so saMthAragasAmI kato vi gato, bohiyabhae saMthAragasAmI sAdhU vA naTThA, addhANasIsae vA satyo laddho turitaM pahAvitA, jAva 'ppiNaMti tAva satthAto phiTTaMti tAva anno dullabho sattho // [bhA. 1308] etehiM kAraNehiM, vaccaMte ko vi tassa tu nivede / appAheMti sAgAriyAdi asata'nnasAdhUNaM // cU- na paJcappiNaMti, vikaraNaM puNa kareMti / anne sAdhU sattheNa vayaMti / ego sAdhu tasseva nivedayati sattho turitaM padhAvito, tena na AnIo, tumme iyaM saMthArayaM ANejjaha / anne vA sAdhU bhAMti - tubbhe ima saMthArayaM amuge kule appejjaha / asati sAhUNa sAgAriyAdiNa appAheMti / imaM saMthArayaM appejjAha, nivedaNa vA krejjh| esa taNakaMbINaM vidhI bhaNitA // [bhA. 1309] payeca gamo niyamA, phalagANa vi hoti AnupuvvIe / caturo lahuyA mAyA anatthi etattha nANattaM // cU- phalagesu savvo eseva vidhI, "navaraM"- viseso, pacchittaM caulahugA / mAyA ya natthi - jahA taNo kaMbIsu vA anne taNA kaMbIo vA pakkhivaMti tahA phalagANa natthi pakkhevo // mU. (115) je bhikkhU sAgAriyaM saMtiyaM sejjA-saMthArayaM AyAe avigaraNaM-kaTTuaNappiNittA saMpavvayati; saMpavvayaMtaM vA sAtijjati / / cU- avikaraNaM nAma jaM saMjateNa kayaM, taNANa vA saMtharaNaM, kaMbINa vA baMdho, phalagassa vA ThavaNaM / esa aphoDittA aNappiNittA vayati mAsalahuM / imA nijutti [bhA.1310] parisADimaparisADi ya, sAgAriya saMtiyaM tu saMthAraM / avikaraNaM kAtUNaM, dUtijjaMtammi ANAdI // cU-dosu sisira - gimhAsu rIijjati, dUijjati vA, dosu vA padesu rIijjati / / adhivakaraNe ime dosA - [bhA. 1311] kiDDa tuyaTTa anAcAra nayaNe DahaNe ya hoti taha ceva / vigaraNa pAsuvA, phalagataNesu tu sAharaNaM / / cU-kappaTThagANaM kiDDuNaM, tuaTTaNaM, thIpurisANaM tuyaTTaNe anAyArasevaNaM vA, annattha vA nayaNaM, DahaNaM vA, etesu ceva je dosA pacchittaM ca pUrvavat / phalagassa vikaraNaM pAsalliyaM kareti, uDDuM vA karei taNesu sAharaNaM, kaMbIsu baMdhaNa choDaNaM vA // kiM ca [bhA. 1312] puMja pAsA gahitaM, tu jaM jahiM taM tahiM ThavetavvaM / phalagaM jutto gahitaM, vAghAte vikaraNaM kujjA / / cU. je taNA puMjAto gahitA te puMje ThaveyavvA / je pAsAto gahitA te tahiM ThaveyavvA / jaM vA jatto gahiyaM taM tahiyaM ThaveyavvaM ti / kaMbImAdI phalagaM jato padesAto gahitaM taM tahiM ThaveyavvaM / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 nizItha-chedasUtram -1-2/115 mAsakappe vApuNNe aMtarA vAghAte uppanne niyamA vikaraNaM kAyavyaM, na karejA vi vikaraNaM, na ya pAvejjA pcchittN|| [bhA.1313] bitiyapadamadhAsaMthaDa desuTThANe va bohigaadiisu| __ addhANasIsae vA, sattho va padhAvito turitaM / cU-ahAsaMthaDaM nAma nippakaMpaM paTTAdi / zeSaM puurvvt|| mU. (116)je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriya-saMtiyaMvA sejA-saMthAraMya vippaNaTuMnagavesati, na gavasaMtaM vA saatinyjti|| cU-vi iti vidhIe, paiti prakAreNa, rakkhijjamANo naTTho vippanaTTho / zeSaM pUrvavat / [bhA.1314] saMthAravippanAse basadhIpAlassa maggaNA hoti / suNNe bAla-gilANe, avvattArovaNA bhaNitA // cU-sutte saMthAravippaNAso diTTho / so puNa nAso arakkhite saMbhavati, kurakkhite vA / aMto vasahIpAlagassa maggaNA kajati, suNNaM vA vasahiM kareti, bAlaM vA vasahIpAlaM tthveti|| ete, padesu gaNAdhipatiNo ArovaNA bhaNati[bhA.1315] paDhamammiya catulahugA, sesANaM mAsigaMtu nANattaM / dohi gurU egeNaM, cautthapade dohi vI lhuo|| cU- paDhamaM suNNapadaM, tattha caulahugA / sesesu tisu bAla-gilANa-avvattesu mAsalahuM / "nANatta"miti visesitaMtavakAlehiMcaulahuaM, tavakAlehiM gurugaM, bAle tavaguruM, gilANekAlaguruM, avvatte dohiM vi lahuM / / suNNe ime dosA - [bhA.1316] micchatta-baDuya-cAraNa-bhaDe ya maraNaM ca tiriyamanuyANaM / Adesa-vAla-nikkeyaNe ya suNNe bhave dosaa| cU-micchattadArassa vakhANaM- suNNaM vasahI kareMtANaM sejjAyaro micchattaM vaejja / / [bhA.1317] socA'pattimapattiya, akataNNu adakkhiNA duvidhchedo| bhatibharAgamadhADaNa, garahA na labbhaMti va'nnattha / / cU-te sAhU suNNaM vasahiM kAuM gayA savvabhaMDagamAdAya / sAgArieNaMsuNNA vasahI diTThA-so pucchati kahiM gatA sAhU ? annehiM se kahiyaM - na yANAmo / ahavA bhaNaMti - savvabhaMDagamAtAya gtaa|te saMtie soccA jati tassa'ppattiyaM appItimuppANA to sAhUNa caulahuM / aha se appatiyaM jAtaM, appattio ya bhaNAti - aho! akayaNNU sAdhavo, adakkhiNNA, niNNehA, anApucchAe gayA, logovayAraM pi na jANaMti, logovayAravirahitesu vA kuto dhammo / evaM appattie cauguruM / duvidha-vocchedaM vA karejjA / tassa vA sAhussa / annassa vA taddavvassa vA annadavvassa vA / evaM so ruTTo / te ya bhikkhAyariyAya gatA bhattapANabhariyabhAyaNA AgatA / kasAtito ghADeti / divasato caulahuM / te ya bhattapANovagaraNabhArAktA pagalaMte ya annavasahiM maggamANA gADhaM pritaavinNti| tannipphaNNaMca pacchittaM / garahijjeteya logeNa-nUnaM tubbhe asAdhukiriyaTThitA, tena ghADiyA, annatya viThAgaM na labhaMti / te ya vasahimalabhamANA annaM khettaM vaena / evaM mAsakappe bhedo bhavati ||jto bhaNNati Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 uddezakaH 2, mUlaM-116, [bhA. 1317] [bhA.1318] bhedo ya mAsakappe, jamalaMbhe vihAti niggatAvaNNe / bahi-bhutta nisAgamaNe, garaha-vinAsA ya savisesA / / cU-mAsakappebhedeyajA virAhaNA, jaMcateaddhANekhuhapivAsAsIuNha vA sazramaMvasahimalabhaMtA pAvaMti tannipphaNNaM / jaM ca so u durUho vihAti niggayANaM annasAhUNaM na dejja vasahiM / vasahiprabhAve yajaMcate paavihiNtisaavytennaati| etehiMto tannipphaNNaM / ete bhikkhaM hiMDiuM AgatANa dosA / agha bAhiM bhottuMsuttaporisiM kAuM viyAle AgatA na labhaMti to caugurugaM / rAo ghADitA rAo ceva annaM vasahiM maggamANA savisesaM garahaM pAviti / rAo ya aDatA tena-sAvaya-vAlakaMTaka-Arakkhiehi to savisesaM vinAsaM pAveMti / ahavA - so sammattaM paDivaNNo anApucchAe niggatA / "Aloiya"tti kAuM micchattaM vaejjA / idAniM vaDuya tti dAraM[bhA.1319] uNNaM daTuM vaDugA, obhAsaNa ThAha jati gatA smnnaa| Agamapavesa'saMkhaDa sAgari dinnaM mae diyANaM / / cU-dunnaM vasahiMdaTuM vaDuehiM sAgArio obhaTTho / so sAgArio bhaNAti-samaNA ThitA? te bhaNaMti - gatA, suNNA vasahI ciTThati / so bhaNAti-ThAha, jati gatA sAhU / te evaM ThitA sAhU ya AgayA vasahiM pavisaMtA baDuehiM niruddhA / evaM tesiM asaMkhaDaM nAyaM / sAhU bhaNaMti - "amha dinnA" / itare bhaNaMti - "amha dinnA" / sAhU sAgArisamIve gatA bhaNati - vaDuehiM niruddhA vasahI / so bhaNati-tubbhe vasahiM suNNaM kAuMniggayA, ato mae suNNa tti kAuM vaDuyANa dattA / / sejjAyarI bhaNati[bhA.1320] saMbhicceNaM va acchaha, aliyaM na kare mahaM tu appANaM / uhuMcaga adhikaraNaM, ubhayapadosaMca nicchUDhA / / cU-saMbhicceNa acchaha egaTThA ceva, aliyavAdI appANaM ahaM na karemi, ato ahaM na ghADemi / tattha saMbhicceNaM acchaMtANaM sajjhAya-paDilehaNa-paccakkhANa-vaMdanAdisu uDecaye karejja / kuTTiyAo kareja / tattha koi asahaNasAhU tehiM saddhiM adhikaraNaM kareja / te sAhUhiM vA nicchUDhA, ahAbhaddasejjAyareNa vA nicchUDhA, sAhussa senjAyarassa vA ubhayassa vA padosaM gacchejja / [bhA.1321] sAgArisaMjatANaM, nicchUDhA tena agnimaadiisu| jaMkAhiMti pauTThA, suNNaM kareMte tamAvajje // cU-paduTTho Auseja vA haNejja vA gihAti vADaheja vA hareja vA kiMci / annaMca asaMjaehiM saddhiM vasaMtANaM AujovaNa vaNiyAdidosA bhavaMti / sAhUhiM sejjAtareNa vA nicchUDhA padosaM gatA, jahA vaDuyA tenAganimAdidose karejA / ettha uvakaraNavavahArAdisu jaM pacchittaM taM savvaM, suNNaM kareMto pAvati // "cAraNa-bhaDe" do dAre egagAhAe vakkhANeti[bhA.1322] emeva cAraNabhaDe, cAraNa uDDaMcagAtu adhiytro| nicchUDhA va padosaM, teNAganimAdi jagha bhugaa|| cU-"cAra-bhaDe" ttidodaargtaa||idaani maraNaM tiriyamanuyANaMAtesAya" etetini dArA egaDhe bhaNAti- [bhA.1323] chaDDaNe kAuDDAho, nAsArisA sutta'vaNNe acchNte| iti ubhayamaraNadosA, Adesa jadhA bdd'ymaadii| Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 nizItha-chedasUtram -1-2/116 cU-suNNavasahIe tirikkhajoNiyA goNasuNagamAdI, maNuo raMko chevaDito vA, pavisittA marejja / tattha jati asaMjateNaMchaDDAveMti to asaMjato kAyANa uvariMchaDDeti chakkAyANa viraahnnaa| ahavA - saMjamabhIto asaMjaeNa na chaTTAveti, necchati vA asaMjato, tato appaNA ceva chaDDeti / "garahiya"tti kAuM uDDAho bhavati / aha etiM dosANaM bhIyA na pareNa appaNA vA chaDDeti to tattha acchaMte kuhiyagaMdheNaM nAsArisAo jAyaMti, taM ceva asajjhAyaM ti kAuM suttaporisiM attha porisaMvA na kareti, tannipphaNNaM pacchittaM ca bhavati / logoya avaNNaM geNhati-asuiyA susANe'cchaMti / tammi kalevare acchaMte ete dosA / iti upapradarzane / ubhayaM tiriyamaNuyA / AesA nAma paahunngaa| tesuje vaDuya-cAra-bhaDANa dosA te niravasesA // tinni ya dArA gyaa| idAni "vAlanikkeyaNe" ya do dArA egaTThA vakkhANeti[bhA.1324] adhikaraNamAraNANI, nitammi acchaMte vAle Atavadho / tiriyI ya jahA vAle, maNussasUyI ya uddddaaho|| cU-vAlo nAma ahirUpaMsappAdi, suNNavasahIe pvisej|jti sAdhavoAgayA tannikkAleMti to adhikaraNaM bhavati / kahaM ? haritAdimajjheNa gacchejjA, maMDUgAdi vA DasejjA, mArijaMti vA nINijjaMto logeNa / aha etaddosabhItA na chaDDeti to acchaMte vAle Ayavadho, tena Dakko sAhU mareja, tannipphaNNaM ca pacchittaM bhavati / nikkeyaNaM duvidhaM -tirakkhINaM maNussINa ya |tirkkhiinn jahA vAle adhikaraNaM mAraNaM Ayavaho ya / maNussI jati suNNAe vasahIe pavesejjA to logo bhaNejja - etehiM ceva taM jaNiyaM, etIe uDDAho / ahanINijja ti to adhikaraNaM, niraNukaMpatti vA uDDAho, taM vA ceDarUvaM, sA vA vAtAtavehi marejjA |athvaa - sA nINijjatI paduTThA 2chobha chubheja - jAha etehiM me jaNiyaM / idAniM nichubhaMti tti uDDAho ||athvaa[bhaa.1325] chaDDeUNa jati gatA, ujjhamaNujajhaMte hoMti dosA tu| evaM tA suNNAe, bAle ThaviMte ime dosaa|| cU-kAtI anAhitthI bahicAriNI vA sAdhuvasahIe suNNAe pavisittA taM ceDarUvaM chaDDattA gayA / te sAdhavo niraNukaMpA jai ujjhaMti tayA sigAlAdisu vA khajjati, vAtAvatesu vA mrejjaa| anujhaMtesutammiruaMte asajjhAo, logo vA bhaNeja-kuto evaM? jaivasahIe suNNAepavisittA ceDarUvaM chaDDittaM, rAyapurisA vA gavesejja / evaM vitthAre uDDAhobbhavo bhave // ete suNNavasahI dosA / suNNavasahIdosabhItA bAlaM Thavejja, tatthime dosA[bhA.1326]bali dhammakahA kiDDA, pamajaNA varisaNA ya paahuddiyaa| khaMdhAra agaNibhaMge mAlavateNA va naatiiyaa|| [bhA.1327] annavasatIe asatI, devakulAdI ThitA tu hojjA hi / baliyA varisAdINaM, tArisae saMbhavo hojjA // cU-tattha paDhamaM dAraM bali tti / uvadoso sapAhuDiyAe vasahIe na ThAyavvaM, te ya sAhuNo kAraNeNadevakulamAdisusapAhuDiyAe vasahIeThitA hojA, tepuNa balikArayA sabhAveNa vaejjA, kayageNa vA // tattha sabhAvigeNa bhaNNati[bhA.1328] sAbhAviyanissAe, va Agato bhNddgNavhrNti| nINAviMti va bAhiM, jA pavisati tA hrNt'nne|| Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-116, [bhA. 1328] 287 cU-sAbhAvigA balI na sAhUNa kAraNAavahAranimittaM aanijjti|appnno devayapUyaNaTThatAe AgayA, na haraNa buddhIe / tesiM baliM karemANANaM virahaM pAsittA haraNabuddhI jAtA, tAhe haraMti tanIssAe / anne puNa dhuttA balikAraganIssAe AgatA / jatA ete baliM karissaMti tadA so bAlo vasahIpAlo bAhiM nikkalissati bahujaNattaNeNa vA vakkhito bhavissati, tadA amhe avaharissAmotti avaharaMti / avaharaNaTThatAe bhaNaMti to dhuttA - ahera khuDDagA bhaMDagaM tubbhe bAhiM nINitellayaM karehi, mA vinnssihi| tAhe so bAlotaM kajaM ayANaMto bahuMca uvakaraNaM ekkAvArAe acAeMto thevaM thevaM ghettuMnINeti, jAva annassa pavisati tAva'nharaMti anne ghuttA / / [bhA.1329] emeva kativiyAe, nicchoDhuM taM haraMti se uvadhiM / bAhiM va tumaM ciTThasu, avaNe uvadhiM ca jA kunimo / / dhU- kayavabalI sAhuvakaraNassa haraNaTThatAe jaNAulo vakhittassa harissAmo tti kareMti / jahA sAbhAviyAe tannissAgatAdhuttA vAlaM nicchoDhuM harati / evaM kaiyaveNa vi|athvaa-tNbaalN bhaNaMti - bAhiM tunaM ciTThasu, jAva amhe uvAlevaNAdi karemo, uvakaraNa vA bAhiM nINehi / / bali tti dAraM gataM / idAni "dhammakahe''tti dAraM bhaNNati[bhA.1330] katageNa sabhAveNa va, kahA pamatte haraMti se anne / kiDDai taheva rikkhA, pAsa tiva taheva kiDDadugaM / / ghU-dhammaM pi kayageNa vA sabhAveNa vA suNeja / sAbhAviyadhaNma-savaNe pamattassa dhammakahAe anne se uvakaraNaM harati / kaitava-dhammasavaNe anne pucchati, anne haraMti / dhammakahe tti dAraM gataM / "kiDDa"tti dAraMbhaNNati-taheva "kiDDaduga"tti / jahA balIe sabhAveNa kaitaveNa vA eMti tahA kiDDAnimittamavi tattha so bAlo sayaM vA kiDDeja, tehiM vA bhaNio kiDDejja / rikkha tti rekhA ko kativAre jippati, sayaM rehA kaDati, tehiM vA bhaNio kaDDati / athavA - bAlattaNeNa te kiDaMte pAsaMto acchati / evaM vakkhittassa avaharaMtite bhuyNgaa|| kiDDa tti dAraM gataM / idAniM "pamajaNA varisaNa"tti do dArA[bhA.1331] jo ceva baliyagamo, pamajjaNA varisaNe vi socev| pAhaDiyaM vA giNhasu, paDisADaNiyaM vajA kunimo|| cuu-jobliiegmoprkaarHs|evsddo-avdhaarnne, sammajjaNaM,pramArjanaM, AvarisaNaMpANieNaM upphosaNaM, ihAvi sa eva prakArArthaH / idAni "pAhuDi" tti dAraMbhaNNati-pacchaddhaM / pAhuDiya tti bhikhA-bali-kUra-parisADaNaM vA / taM pi duvidhaM - kaItaveNa vA, sabmAteNa vA / koti bhaNeja - ehighare, bhikkhaM geNhAhi |ahvaabhnnej-jaavccnniyNkremotaav duvaarecitttths|evNbhikkhaagyss bAhire Thiyassa vA avhrNti|| "pAhuDiya" tti dAraM gataM / idAnaM "khaMdhAvAra-gaNi"tti do dArA bhaNNaMti[bhA.1332] khaMdhArabhayA nAsati, so vA ete tti katitave naase| agaNibhayA va palAyati, nassusu agaNI va eseti / / cU-khaMdhAre patte bAlattaNeNa tabbhayA nAsati, nAsaMto hIrejjA / suNNavasahIe vA se uvakaraNaM hIrejje / kayageNa sabhAveNa vA bhameja so vA ete tti, sa iti khaMdhAvAra ityarthaH |evN svabhAvena, Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 nizItha-chedasUtram -1-2/116 kRtakena vA tad bhayAnasyamAnasya AtmopakaraNApahArasaMbhava ityarthaH / sAbhAviyaagaNIte vi tabbhayA nAsati, koti kaitaveNa bhaNejja - DahamANo agaNIe se ijjusu, gacchetyarthaH / evaM naSTe uvakaraNaM avahIrati // ime ya anne dosA bhavaMti - [bhA.1333]uvadhI lobha-bhayAvA, na nIti na ya tattha kiMci nINeti / gutto va saMya Danjhati, uvadhI ya vinA tujA haanii|| cU-uvahIe luddho AyariyAdi vA jurIhiMti tabbhayA na nIti / na ya bAlattaNeNa kiM ci uvakaraNaM nINeti, gutto praviSTaH uvakaraNanimittaM aganibhayA vA paviTTho sayaM Dajjhati, uvahiM viNA jA parihANI tannipphaNaM / agaNi tti dAraM gtN|| [bhA.1334] DaMDiyasobhAdIo, bhaMgo adhavA vi bohigaadibhyaa| tattha vihIreja sayaM, uvadhI vA tena jaMtu vinA // cU-bhaMgazabdaH khaMdhAvAra-agaNIsuyojyaH / ahavA- "bhaMge" tti daMDite mate bhaMgo bhvti| ahavA-bohigabhayebhaMgobhaveja / etya visayaMhIreja uvhiivaa| tena vinaajNpaavti|tnnissphnnnn|| idAniM "mAlavateNe"tti dAraM[bhA.1335] mAlavateNA paDitA, itare vA nAsate janena samaM / __ nageNhati sAruvadhI, tappaDibaddho va hiirejjaa| cU-mAlavagopavvato, tassuvari visamaMte teNayA vasaMti, temaalvtennaa|tesupddiesunaaste janena samaMitare vitti / kaitaveNa koI bhaNeti mAlavateNA pddiyaa| so bAlo nAsaMto na geNhati sAruvahiM, tammi vA uvakaraNe paDibaddho sa eva bAlo hIrejja // mAlavateNe tti daarNgt| IdANiM "nAi"tati dAraM / taM pisabhAveNa katitaveNa vA[bhA.1336] saNNAtatehi nIte, eMti va nItaM ti naDhe jaMtuvadhiM / kehi nIyaMti kaitave, kahie annassa so kdhe|| cU-saNNAyaehiM AgaehiM vasahIe ekkato nIto ya / tammi nIte annA uvahiM hareja, taniSphanna |ahvaa-annen te tassa nItAeMtA diTThA, tena se kahiyaM-nIyA eeeMti, AgayA vA, tAhe so bhavA dalAejja / evaMtAsabhAveNaM / aha kaitaveNa keijaNA dodhuttA bharitA |taan ekko cellayasamIvaM gato, pucchati - tujjha kiM nAmaM? tena se kahiyaM - amugaMti / kAha vA tumaMjao uppanno? mAupiubhaginimAugANaM nAma goyAtiM vayo vnnnno|| [bhA.1337] cidhehiM AgamettuM, so viya sAhati se tuha niyA pttaa| naTe uvadhi gahaNaM, tehiM bahi pesitohrtii|| cU-ciMdhehiM AgameuM annassa saahti| so khuDDagasamIvaMgato bhaNai-aho iMdasamma ! kiM te vaTThati? khuDDago bhaNAti-majjha nAmaM kahaM jAnAsi? so bhaNati-na tujjha kevalaM, savvassa vite piumAdiyassa savvassa sayaNassa jANAmi / savvammi kahie saMvadie ya dhutto bhaNAti-te tujjha sayaNA Agata / tava kaeNa, amugattha mae diTTha tti, idAniM muhattametteNa pavisaMti / tAhe so palAyati / te ya uvahiM haraMti / athavA bhaNejjA - ahaM te tehi va tAvato pesito, so vi tassa visaMbhejjA / vIsatthassa ya uvahiM harejja / ahavA so bhaNejA - ahaM tava kaeNa pesio, ehi Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM - 116, [bhA. 1337] 289 gacchAma / tAhe so palAeja / so vi se uvadhiM hareja / aha icchai khuDDago gaMtuM taM ceva harati // balAdiyANa tiNha vi ete dArA saMbhavati / Aha [bhA. 1338] ete pade na rakkhati, bAlagilANe tadheva avvatte / niddA - kathA - patte, vatte vi huje bhave bhikkhU // cU- ete micchattAdi mAlavaNa-nAi- pajjavasANA padA na rakkhati bAlo, gilANoya bAlagilANe, tahA avvatto vi na rakkhati, ete pade ajJatvAnna rakSati / jo puNa vatto bhikkhU so niddA- vikathApramAdatvAt / bAla iti dAraM gataM / idAniM "gilANa avvatta" do dArA [bhA. 1339] emeva gilANe vI, sayakiDDukadhApalAyaNe mottuM / avvatto tu agIto, rakkhaNakappe parokkho tu // cU- evameva tti je bAladosA te gilANe vi / navaraM tassa jo Ayasamuttho kiDDAdoso dhammakahAdidoso vA, bhayA palAyaNadosA ya, ete na saMbhavaMti / asamarthatvAt / gilANo vA paribhUto tti kAuM vasahipAlo tti na Thavijjati / egAgI vA acchaMto kuvti| logo vA bhaNati - aho niranukaMpA chaDDeuM gayA, uDDAho bhavati / apatthaM vA akappiaM vA egAgI acchaMto bhuMjejjA / avvatto nAma agIyattho, so rakkhaNakappe "parokkho" balidhammakahAdisu sAbhAviyakRtakesu vA ajJa ityarthaH // jamhA ete dosA bAlAiyANaM [bhA. 1340] tamhA khalu abAle, agilANe vattamappamatte ya / kappati vasadhIpAle, dhitimaM taha vIriyasamatthe / cU- tamheti kAraNA, khalu iti avadhAraNe, abAla iti aSTavarSa-pratiSedhArthaM / asAvapi aglAna, abAlo viya / vatto, davvato vaMjaNa jAto, bhAvao gItattho / so vi appamatto "kappati" tti / eriso vasahipAlo ThaveuM / kiM "dhitimaM" so vasahipAlo taNhAe vA chuhAe vA parigato na suNNaM vasahiM kAuM bhattAe vA pANAe vA gacchati, dhitibalasaMpanno houM / "tathe 'ti yathA dhRtibalena yuktaH tathA vIryeNApi / vIriyassa sAmatthaM vIriyasAmatthaM / samatthasaddo vA yuktavAcakaH, vIryayukta ityarthaH / na tena paDinIehiM parabdhaMto vi jiNakappatigo va udAsiNNaM bhAveti, savvAvatIsu vIriyasAmatthaM dariseti // te puNa kettiyA vasahipAlA ThaveyavvA ? ucyate [bhA. 1341] sai lAbhammi aniyatA, panagaM jA tAva hota'vocchittI / jahanne guru acchati, saMdiTTho vA imA jataNA / / cU- sati bhattapAnalaMbhe jAvatiehiM bhikkhAe gacchaMtehiM gacchassa pajjattaM bhavati, tAvatiyA abhiggahiyaaNabhiggahIyA vA gacchaMti / sesA aNiyayA acchaMti / ahavA - panagaM vA Ayariyo uvajjhAo pavattI thero gaNAvacchetito ya ete paMca / ahavA - Ayario uvajjhAo thero khuDDo seho ete paMca | ahavA - jo sutatthANa avvocchittiM kAhiti so Ayariyassa sahAto acchati / aha na saMtharata to jahanneNa guru ciTThati / ahavA - Ayariyassa kulAdikajjehiM niggamaNaM hoja, tAhe jo AyarieNa saMdiTTho - " mayA niggate amugassa savvaM AloyaNAdi karejjaha" so vA acchatu / tassa ya vattassa vasahipAlassa balivammakahAdiesu sabhAvakatagesu paDuppannesu imA 15 19 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 nizItha-chedasUtram -1-2/116 jynnaa|| [bhA.1342] appuvvamatihikaraNe, gAhA na ya annabhaMDagaM chivimo| bhaNati ya aThAyamANe, jaMnAsati tujjhataM uvriN|| cU-apuvvA balikArayAje tammidevakule paDicaragA, tena bhavaMti / ettha'hami-cauddasAdisu balI kajjati / te puNa atihI te ceva uvahitA / katageNa teNagatti pAUNaM gAhaM bhaNati "na vi loNaM loNijjati, na vi tuppijati ghataM va tellaM vaa| kiha nAma logaDaMbhaga! vaTTammi Thavijjate vtttto"|| "annaM bhaMDehi vaNaM, vaNakuTThaga ! jattha te vahai caMcU / bhaMgura vaNa vuggAhita!, ime hu khadirA vairasArA // evaM vuttaM amhe jAya tti nAsaMti / ahavA - te bhaNijja - imaM uvahiM avaNehi, amhe baliM karemo / tAhe sAhU bhaNati - bhikkhAdigatANaM annasAhUNaM amhe uvakaraNaM na cchivAmo / aha te dhuttA voleNa hariukAmA ekke koNAdisusayameva kaaumaarddho|taahe sAhU bhaNAti-vasahIe bAhiM ThiccA annajaNaM suNAveMto - aho ! ime keti mama valAmoDIe uvakaraNaM viloveti / evaM ca bhaNAti - "jaM nAsati taM tujhaM uvriN|| [bhA.1343] kAraNe sapAhuDi-ThitA, vAsAsu kareMti egmaayaagN| sAbhAviyadiTTe vA, bhaNaMtijA saarvemuvhiN|| cU-sapAhuDiyAe vasIe na ThAtavvaM / tepuNa sAhavo anna-vasahi-abhAve kAraNe ThitA |tty vAsAsuuvakaraNaMegamAyogaMegabaMdhaNaM kareMti / aha balikarA sAbhAviyatithIe kreti|ditttthpuvvaa ya balikArakA / tAhe sAdhU bhaNati - jAva amhe egakoNe sAravemo uvahiM tAva ThitA hoi|| [bhA.1344] uvvarage koNe vA, kAtUNa bhaNAti mA hulevADe / bahubala-pellaNa 'sAravaNe, taheva jaM nAsatI tujhaM / cU-savvovagaraNaM uvvarage chubhNti| aha nasthi uvvarago to savvovakaraNaM egakoNe kreNti| annattha vA kAUNaM bhaNaMti - saNiyaM uvalevaNaM karejAha, mA levADehiha / aha te bahu balA ya pellaMti sAravijaMtaM na paDikkhaMti / ettha vi taheva bhaNAti - "jaM nAsati taM tujhaM uvriN"| katageNa, sabhAveNa vA dhammasavaNovahitai bhaNAti[bhA.1345] nasthi kahAladdhI me, diTTho va bhaNAti dukkhatI kiM ci| dAnAdi asaMkaNiyA, abhikkhamuvaogakaraNaM tu|| cU- natthiM me dhammakahA laddhI, na vA jANAmi / te bhaNaMti-dihro purA amhehiM kaheMto dhamma / tAhebhaNAti-siraMgalagodAdukkhati, vissritNvaatNpuvvaadhiitN|ahtedaanaadisddvaa asaMkaNiyA, tesiM kaheMto puNo-puNo uvakaraNe uvaujjati, mA tannissAe anne avaharejja / AdisaddAto abhigamasammattAdiNa gheppaMti / / kiDDAe imA jayaNA[bhA.1346] dardu pi neNa lajjhA, mA kiDDaha mA hareja ko tattha / sammajjaNA''varisaNa, pAhuDiyA ceva bali saresA // cU- daTuM pi amhaM na kappati, mA tujhe kiDDaha, mA tujhe nissAe amhaM uvakaraNaM hareja, Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-116, [bhA. 1346] 291 saMmajaNe AvarisANe pAhuDiyAe ya jahA balIe jayaNA taheva daTThavvA / / bhikkhAnimaMtito imaM bhaNAti[bhA.1347] aMtara nimaMtio vA, khaMdhAre kaitave imaM bhaNati / kiNNe nirAgasANaM, guttikaro kAhitI raayaa| cU-bhikkhAnimaMtito bhaNAti - ajja amhANa "aMtara'' tti uvavAso / kaitava-khaMdhAvAre imaM bhaNati- "kima"ti paraprazne, na ityAtmanirdeze, AkRSyata iti AgasaNaM, taM ca daviNaM, taM jassa natthi so nirAgaso / guttiM karotI ti guttikaro, guttI rakkhA bhaNNati / sa guttikaro rAyA amhaM nirAgasANaM kiM kAhiti // sAbhAvita-khaMdhAvAre imaM bhaNAti[bhA.1348] pabhu-anu-pabhuNo AvedanaM tu pelaMti jAva nINemi / taha vihu aThAyamANe, pAse jaMvA tAti netuN|| cU-pabhU nAma rAyA, anuppabhu juvarAyA, senAvatimAdiNoM vA, AvedanaM tesiM jANAvaNaM, amhaM uvakaraNaM khaMdhAvAriehiM dheppati pelaMti vA te vasahiM / rAyarakkhiyA ya tavovaNavAsiNo bhavaMti / taM rakkhaha amhaM tAhe rAyapurisehaM jati rakkhAveMti to lttuN| adha na rakkhaMti na vA rAyANaM vinnaveuM avagAso, te ya pellaMti, tAhe bhaNAti - jAvovakaraNaM niSphiDemi tA hoha / taha vi aTThAyamANesu vasahinimittaM va pellaMtesu egapasse uvakaraNaM kAuM rakkhati / aha na saketi rakkhauM vamAlIbhUtaM, tAhe kappaM pattharettA savvokaraNaM baMdhati, baMdhettA nINeti / aha na caeti neuM bahuM uvakaraNaM, tAhedosutisuvA kppesubNdhettaakollgprNprennniinneti|ah bahUmilattA hariumAraddhA, tAha jaMtarati neuM jaM vA pAse AyattaM tatiyaM neti / / jattha aggI sAhAvio tattha[bhA.1349] kollaparaMparasaMkaliyA''gAsaM neti vAtapaDilomaM / accallINe jalaNe, akkhAdIsArabhaMDaM tu|| cU-kollugA nAma sigAlA / jahA te puttabhaMDAti thAmAto thAmaM saMcAreMtA egaM puttabhaMDaM thovaM bhUmiM neuM jatthataMcate apacchime pelle paloetitattha muMcati, tAhe pacchime savve tattha saMcAreuM puNo aggato sNcaareti| evaMcevana ati dUratthe agaNimmi kollagaparaMparasaMkaliyA diTuMteNaM, saMkaliyaM vA doreNa baddhaM jato AgAsaM vA tappaDilomaM vA tato nayati / atIva accatthaM lIno acallIno AsannamityarthaH / ahavA - atIva rUDho accallUDho, evaM atIva prajvalitetyarthaH / pradIpte jvalane kiM karotI ti jAvatitaM tarati tAvatiyaM sArabhaMDaM nInAti ||jtth mAlavataNA tattha[bhA.1350] asarIrateNabhaMge, jano palAyate tujaMtarati netuN| na vidhUmo na vi bolaM, na duvati jano kitvennN|| cU-asarIre ttije mAnusaMna haraMti tArise teNabhayabhaMge bahujaneya palAyaNejAvatiyaMuvakaraNaM neuM tarati sakkati taM neti / kRtakAgnau kRtakacAreSu ca pazcArdheNa na vi dhUmo dIsati, na yA vi janavolaH, na ya jaNe dravati, sIghraM vrajati / evaM kaitaveNaM ti nAyavvaM // saNNAyagaddAre imaM bhaNati[bhA.1351] anna-kula-gotta-kahaNaM, pattesu va bhItapuriso pelleti / puvvaM abhItapuriso, bhaNAti lajjAe na gato mi / / Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 12/116 cU-annAyamadiTThapuvvesu, annaM nAmaM annaM goyaM annaM kula savvamaNNamAikkhati / jattha puNa te ceva saMjayaniyA pattA tattha jai puvvaM bhItapuriso AsI to naM te pelleti, suTu dhADeti / erisaM tumehiM tayA mamAvahAriyaM, idAniM se rAule baMdhAvemi / aha puvvaM bhIta- puriso bhaNAti-ahamavi pavvajjAe parAbhaggo, lajjamANo tubbhe na bhaNAmi jahA unnikkhimAmi tti, lajjamANo ya gharaM na gatomi / tubbhehiM sUMdaraM kataM jaM mama aTThAe AgayA, ettAhe gamissAmi // 292 [bhA. 1352] jA tAva Thavemi vae ya, patte kuDDAdicheda saMgAro / mA siM hIrejjuvadhi, acchadha jA naM nivedemi // cU- kiMtu acchaha jA sAhuNo eMti, je mae vate gahite tassaMtite tesiM ceva paDinikkhivAmi, vA suNNe tesiM uvakaraNahAro bhavissati / evaM uvAeNa dhareti jAva sAhuNo pattA / aha te anAgateSu sAhusu balA neumAraddhA / tAhe bhaNAtiM aMto uvassayassa jAva te Thavemi tAva ThiyA hoha, tAhe pavisittA bAraM Thaveti / pattesu sAhusu paDissayasaMdhi chettA saMgAraM ca kAuM nAsati / ahavA bhaNejjA - mA tesiM suNNe uvahI hIreja, tumhe rakkhamANA acchaha, jAva ahaMtesi niveemi, evaM vottu niggacchati / te ya sAhU bhaNAti - mae amuge gavesejjaha // - [bhA. 1353] khaMdhArAtI nAtuM, itare vi duyaM tahiM samahilleMti / appAheti va sodhI, amugaM kajjaM duyaM eha // cU- itare vi sAdhavo bhikkhAigayA / itare vi sAdhU khaMdhAra- agaNi teNagamAdI nAuM drutaM zIghraM tahiti Ize samuppanne vasahIe samabhilaMti vasahimAgacchaMti / ahavA samaM ti tatkSaNAt skandhAvArAdaprayojane utpannamAtre evAbhimukhena vasihaM nilyNti| so vi vasahipAlo bhikkhAdigANaM saMdisati - amugaMkajaM, drutaM zIghramAgacchaye ti / codaka Aha [bhA. 1354] saMthAravippanAso, evaM su na vijjae kadhaMcidavi / nAse avijamANe, sutta aphalaM suNa jadhA saphalaM // cU- saMthAravippanAso evaM surakkhite na vidyate / evaM nAse avidyamAne jaM vadaha sutaM "saMthAravippanAso" tti taM ajuttaM, ayuktatvAt / sUvamaphalaM prAptaM / atha cet sUtraM saphalaM to jaM vadaha '"eriso vasahipAlo'" eva na ghaTati / evaM te ubhayahA dosA / evamukte AcAryAha - suNaha jahA saphalaM // [bhA. 1355] paDilehaNamANayaNe, appiNA''tAvaNaNA bahiM rahite / tena - agaNIyAo, saMbhama-bhaya- raTTha- uTThANe // cU- paDilehaNaTThA bAhiM nINito sAdhU pAda- puMchaNassa jAva Thito jahiM so saMthArao Asi tattha jAva baMdhe muyati tAva ogAsaM jAva pavisati / "ANayaNe "tti AnijjUMto aMtarA Thavito vA ANeuM bAhiM, evaM appiNaNaTTAe bAhiM Thavio niyaMto vA / aMtarA rAyapurisehiM rAyabaleNa vA / AtAvaNaTThA bAhiM Thavito bAhiM sAhurahite zUnyetyarthaH / ahavA - teNagaagaNIyAo egatarasaMbhame avahito, bohitabhae vA raTTuTThANe vA avahito // [bhA. 1356 ] to gatareNaM, kAraNajAteNa vippaNaTTaM tu / je bhikkhU na gavesati, so pAvati ANamAdINi // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-116, [bhA. 1356] 293 cU-je ete paDilehaNAdi kAraNA bhaNitA, etto egatareNaM saMthAra-vippanAso rakkhijaMte vi havejjA / tameva saMthAragaM vippaNaTuM jati na gavesati to taNesu mAsalahuM, kaMbiphalage ya caulahuM, ANAdiNo ya dosaa|| mA. (1357] appaccao akittI, maggaMte suttatthprihaannii| voccheda-dhuAvaNe vA, tena vinA jeya dosA tu|| cU- pADihArige aNappiNijjamANe appacao bhavati, paJcappiNIhAmi tti aNappinaMte musAvAdiNo tti akittI, annaM ca saMthArayaM maggaMtANa suttasthANaM parihANI, vocchedo tassa vA annassa vA, dhuAvaNaM nAma davAvaNaM, tena vA saMthAragena vinA jA parihANI tannipphaNNaM // jamhA ete dosA[bhA.1358] tamhA gavesiyavvo, savvapayatteNa jeNa so ghito| anusaThThI dhammakahA, rAyavallabho vA nimitteNaM / / cU-tamhA kAraNA etaddosapariharaNatthaM so saMthAragogavesiyavvo svvpyttenn| nIte samANe jeNa so gahito so maggeyavyo / aha maggito na deti tAhe se anusaddhiM kujA / tahAvi adeMte dhammakahAe AuTTeuM dAveyavyo / tahAvi adeMte damage bhesaNaM kIrate / rAyavallabo vijjAmaMtacuNNajogAdiehiM vasIkareuM dAvijati / nimitteNa vA tItapaDuppamanAgateNaM AuTTeuM dAvijjati ||imaa anusaTThI[bhA.1359] dinno bhavavidheNa va, esa nArihasi ne na dAtuMje / anno vi tAva deyo, dejANamajANatA''nItaM // cU-esa jo tume saMthArao gahito eSa bhavadvidhenaiva sAdhUnAM datta, tato tuNaM esa nArihasi dAuM, anno vi tAva bhavatA saMthArago deyo,kiM puNa jo annadatto jANateNa ajANateNa vA aaniito|| [bhA.1360] maMtanimittaM puNa rAyavallabhe damaga bhesnnmdete| dhammakahA puNa dosu vi, jati-avahAro duhA vi ahito|| cU-maMtanimittA rAyavallabhe payuMjaMti / damage bIhAvaNaM payuMjaMti / adeMte dhammakahA puNa dosu vidamagarAyavallabhesupayuMjaMti |jti tti yatayaH tANajaMuvakaraNaMtassa avahAro ihalogeparaloge yaduhA vi ahito bhavati // kiM cAnyat[bhA.1361] annaM pitAva teNNaM, iha paraloe ya haarinnaamhitN| parato jAitaladdhaM, kiM puNa mnnpphrnnesuN|| cU-annamiti pAgatajanassa vijaMavaharijjati taM pitAva ihalogaparalogesuharaMtANa ahitaM bhavati / kiM puNajatIhiM parato jAtitaM laddhaMtaM harijaMtaM / kimiti kSepe |punrvishessnne| mannuH krodhaH praharaNA RSayaH, tesiM hirijaMtaM ihaloge paraloge ahitaM bhavati // evaM pi maggijjato jati na dejja[bhA.1362] khaMte va UNate vA, bhoiya-jAmAtuge asati saahe| siTThammI jaM kuNatI, so mggnn-daan-vvhaaro|| Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-2 / 116 cU-khaMteNaM ti pitarigahite bhUNagassa sAhijjati, vuccai ya jahA- davvAvehi / evaM bhoiyajAmAugeNa vA davvAveMti / bhUNagagahie vi khaMtagAdiehiM bhaNAveMti / jo vi se viyatto jassa vA vayaNaM nAtikamati tena bhaNAveti dijjaitti / "asati"tti savvahA ademANe "sAhe"ti mahattaramAdiyANa sAhijjati / tassa kahite jaM so karissati taM pramANaM / evaM paNaTTho saMdhArago maggijjati / "dAnaM" ti saMthAra - gavesagaM dijjati, vavahAro vA karaNamiti kajjati / idamevArthamAha [ bhA. 1363 ] bhUNagagahite khaMtaM, bhaNAti khaMtagahite ya se puttaM / asati tti na demANe, kuNati davAveti va na vA tU // cU-bhUNageNa gahite khaMtageNa maggAvijjati / khaMtageNa gahite putto bhaNAvijjati / "asati "tti na demANe vyAkhyAtaM / bhotiyamAdiyANa kahie jaM te kuNaMti baMdhanaruMdhaNAdi, davAveti vA, ataH paraM te pramANaM // sA padasya vyAkhyA [bhA. 1364 ] bhoita - uttara-uttara, netavvaM jAva apacchimo rAyA / dAvaNa-visajaNaM vA, diTThamadiTThe ime hoti // cU- bhoikassa bhoiko, tassa vi jo anno uttarottareNa jANAvijjati jAva pacchimo rAya tti |'"daavnnN'"ti teNagasamIvAto bhoigamAdiNAM saMthAragaM ghettuM dejja sAdhUNa, "visajjaNaM" ca tti / ahavA - te bhoiyamAdiNo bhaNejja - gacchaha bho tubbhe / amhe taM saMdhArayaM, saMthArayasAmiNo appehAmo tti / esa vihI diTThe saMthArage, nAte vA teNage // "uttarauttare " tti asya vyAkhyA 294 [bhA. 1365] khaMtAdisiTTha'deMte, mahayara kiccakara bhoie vA vi / desArakkhiya'macce, karaNa nive mA gurU daMDo / / cU- bhUmagAdigahie khaMtAdisiTThe na dete bhoigAtINa sAhijjati / bhoigottarasya vyAkhyAmahattaro grAmakUTaH grAme mahattara ityarthaH / " kiccakare " ti grAma-kRtye niyuttaH, grAmavyApRtaka ityarthaH / tasya svAmI bhotikaH, desArakkhio viSayarakSakaH mahAbalAdhikRteti / amacco maMtrI / "kara"tti eSAM pUrva nivedyate, na rAjJaH, mA gurudaMDo bhaviSyati // "dAvaNa-visajjaNa "tti asya vyAkhyA [bhA. 1366 ] ete tu davAveMti, ahavA bhaNaMte sa kassa dAtavvo / agassa tti va bhaNite, vaccaha tassappinissAmo // . cU- ete tti bhottigamAdikahite jai davAveMti to laThThe / adha bhaNejjA - saMthArago kassa dAyavvo ? sAhU bhaNati - amukassa tti / tato bhotigAtiNo bhAMti - vaccaha tubbhe, amhe tassa saMthAragasAmiNo appinissAmo / / idAniM sAdhu-vidhi [bhA. 1367] jati saMkajjasamattI, vaeMti idharA tu ghettu saMthAraM / diTThe nAte cevaM, adiTTha nAte imA jataNA / / cU- jai tesiM sAhUNaM tena saMthArageNa kajjaM sammattaM, puNNo ya mAsakappo, tato te bhoigAdIhiM visajjitA vayaMti / iharahA tu saMthArakajje asamatte, apuNNe mAsakappe saMthAragaM taM ca'nnaM vA saMdhAragaM ghettuM bhuMjaMti / diTThe saMthArage nAte vA saMdhAragateme esA vidhI bhaNitA / "adiTThe imaM hoi" adiTThe Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-116, [bhA. 1367] 295 saMthArage annAe vA teNe imA jayaNA // [bhA.1368] vijAdIhi gavesaNa, adiDhe bhoiyassa va kheNti| jo bhaddao gavasati, paMte anusaTThimAdINi / / cU-"vijAdIhiM gavasaNa" tti asya vyAkhyA[bhA.1369] AbhogiNIya pasiNeNa, devatA nimittao vA vi / evaM nAte jataNA, sacciya khaMtAdi jA raayaa| cU-Abhogini tti jA vijA javitA mAnasaM paricchedamuppAdayati sA AbhoginI / jati asthi to tAe Abhoijati-jeNa so gahito sNthaaro| ___ahavA - aMguTThaphasiNA kijjati, suviNa-pasiNA vA / khavago vA devataM AuTTeuM pucchti| avitahanimitteNa vA jANaMti / evaM AbhoginimAdIhiM nAte maggiyavve jayaNA / sAceva "jAva khaMtAdiggahie bhaNiyA bhotigAtAdi jA apacchimo rAya"ti, niveyaNe vi sacceva jayaNa tti|| "aditu bhoigassa va kaheMtI" ti asya vyAkhyA[bhA.1370] vijjAdasatI bhoyAdikahaNa keNa gahito na yaannaamo| dIhohu rAyahattho, bhaddo AmaM gavesati ya / / cU-adiDhe tti AbhoiNivijJAdINa asati na najjati tAhe bhoigAdINa kaheMti - saMthArago naTTho gavesaha tti / bhoigo bhaNAti - keNa gahite / sAhU bhaNaMti - na jANAmo / bhoigo bhaNatiaNajamANaM saMthAragaM kahiMgavesAmi / sAhU bhaNaMti-dIho raayhttho| jo bhoito bhaddago bhavati so bhaNAti- savvaM gavesAmi tti bhaNati, gavesati ya / / "paMte anusahi"tti asya vyAkhyA[bhA.1371] jANaha jeNa haDo so, kattha va maggAmi naM ajaannNto| iti paMte anusaThThI-dhamma-nimittAdisu taheva / / cU-jo paMto so bhaNai - jANaha jeNa haDo tAhe maggAmi / ahaM puNa ajANato kuto maggaMto dulludullemi adezikAtvavat iti / evaM bhotige bhaNaMte paMte anusaTThI dhammakahA vijjA maMtA ya proyaktavyAni puurvvt|| [bhA.1372] asatI ya bhesaNaM vA, bhItA bhoitassa va bhaeNaM / sAhitthadAramUle, paDinIe imehi va chuhejjA / / cU-asatI ya asya vyAkhyA[bhA.1373] bhoiyamAdIna'satI, adavAveMte va bhaNaMti jaNapurato / bujhIhAmu sakajje, kiha logamatANi jANaMtA / / cU- bhotigamAdINa'satIte vA bhotigamAdIna'davAveMti / "bhesaNaM va"tti asya vyAkhyAsAdhUjaNaM purato bhaNaMti - amhe logassa naTuM vinaTuM pabmaTuM jANAmo / appaNo kahaM na jaannissaamo| jati amhaM na appahe taM saMthAragaM to janapurato hatthe ghettuM davAvemo / / aha tumhe na pattiyaha tA pecchaha[bhA.1374] pehuNa taMdula paccaya, bhItA sAhaMti bhoiyssete| Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 nizItha-chedasUtram -1-2/116 - sAhatthi sAharaMti va, doNha vimA hotu pddiniio|| cU-taMdulAduvidhA kajaMti - moragagiramissA itare y| tAhe sAdhumajjhAto ego sAdhUapasarati / gihiNopaNIyo - tubjhaego kiM ci gennhtu|gihite ya Agato sAdhUbhaNAti-paMtIe ThAha, Thitesu so nimittiya sAdhU udagaM aMjalIe dadAti / jeNa yataM dilR sAhuNogheppamANaM sAdhUtaMdule dAti / jeNa gahitaM tassa pehuNaM taMdulavatimisse dadAti / itaresu suddhA / so va nemittiyasAhU te pehuNedaTuMbhaNAti-imiNA ghiyNti| evaM paJcae uppanne bhItA ciMteti-bhotiyassa ete sAhissaMti, to amhe sAhUNaM sAdhAmo appemo vA ahavA - paDinIto "doNha vimA hou" / / imesu pakkhivati[bhA.1375] puDhavI AukkAte, agaDavaNassai-tasesu saahrii| ghettUNa va dAtavyo, adiTThadaDDhe va doccaM pi|| cU-kazcit pratyanIkaH sAdhucaryAbhijJaH sacittapuDhavIe Au vaNassati-tasesu pakkhittaM na goNhihaMti ti pakkhivati, kUve vA pakkhivati / jati vi etesu pakkhitto tahAvi ettato ghettuM dAyavyo / savvahA - "adiDhe daDDheva doccaMpi" ti-kappassa titoddese'bhihitN| iha khalu niggaMthANa vA niggaMthINa vA pADihArie vA sAgAriyasaMtie vA sejjAsaMthArae vippanasejjA se ya anugavesiyavve, siyA se aanugavessamANe labhejA tasseva anupadAvve siyA taManugavesamANo no labhejA eva se kappatI se doccaM piuggahaM anuNNavettA parihAraM prihritte| docoggaho ti|| ___ codagaAha-na tassa kiM ci Aikkhijati-jahA naho / gaMtuMbhaNAti- "puvvaM paDihArito itto idAnaM niddejjaM dehi" tti esa doccoggaho / Ayariya Aha[bhA.1376] diTuMta paDihanittA, jataNAe bhaddao visjjeti| maggaMte jataNAe, uvadhi'ggahaNe tato vivaato|| cU-diheM iti coyagAbhiprAya, taM paDihanitatA jayaNAe saMthArasAmiNo kahijjaMti / kahite bhaddato visajjeti - gaccaha na bhaNAmahaM kiM ci / ahaM paMto saMthAragaM maggati tAhe anusaTThAdI kajati / anicchaMte jayaNAe paMtovadhI dijjati, uvakaraNaM vA / anicchaMte balA vA sAruvahiM geNhamANe tato nasamANaM (?) karaNe vivAo kajjati / / asyaiva gAthArthasya vyAkhyA[bhA.1377] paravayaNA''uTTeuM, saMthAraM dehi taMtu guru evaM / Aneha bhaNati paMto, to naM dAhaM na vA daahN|| cU-"paraH" codakaH tasya vacanaM dhammakahAe AuTTeuM maggijjati- "taM saMthAragaM dehi"tti / "guru" AcArya, sa Aha - evaM mAyAte paNae tassa cauguru pacchittaM / ahavA -paNaeMtassa "guruM"tti pacchittaM / bhaddapaMtadosA ya / paMto Aha -ANeha taM saMthAragaM tato dAhAmi vA na vA / / paMto bhaddo vA imaM ciMteti[bhA.1378] dijjato vina gahito, kiM suhasejjo idAniM sNjaato| hita naTTho vA nUnaM, athakkajAyAi suuemo|| cU-puvvANuNNavaNakAle dijjaMto vi tadA nidejjo na gahito / kiM so saMthArago suhasejjo jAto? jeNa idAni "athakka" tti akAle yAcayaMti / sUcayAmIti - jAne hito naTTho va tti / Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 2, mUlaM- 116, [bhA. 1378 ] nUnamiti vitarkArthe // ime bhadde dosA [bhA. 1379] bhaddo puNa aggahaNaM, jANaMto vA vi vippariNamejjA / kiM phuDameva na sissai, ime hu anne hu saMthArA // cU-aggahaNamiti sAhUsu anAdaro so saMthArago hito naTTho vA / ime puNa mAyAe paNaetti / eva jANaMto sammadaMsaNapavvajjAbhimuho vA vippariNamejjA / vippariNao ya bhaNeja - phuDameva'mhaM kiNNa kahijjatijahA saMdhArago naTTho haDo daddho vA / kiM mAyAe jAyaha ? anne vi bahU saMthAragA atthi / "hu'" zabdaH pratyatrAvadhAraNe // [ bhA. 1380] iti codagadiTTaMtaM, paDihaMtuM kahijja tesi sabbhAvo / bhaddo so mama naTTo, maggAmi na to puNo dAhaM // cU- iti uvadaMsaNe, kiM uvadaMsayati ? bhaddapaMtadosA / ahavA - iti zabdo evakArArtho daTThavvo / evaM bhaddapaMtadosadarisanena codagAbhippAyaM paDihaMtuM sabbhAvo se jayaNAe parikahijjati / sabbhAvakahaNe bhaddago bhaNAti so mama naTTho na tubdhaM, ajjappabhiti paggAmi, taM laddhaM "puNo" puNo tubbhaM dAhAmi // [bhA. 1381] tubbhe vi tava gavesaha, ahaM pi jAaimi gavesae annaM / no vi tujha anaTTho, vayaMti paMte'nusaTThAdI // cU-tubbhe vi taM saMthAragaM gavesaha, ahaM pi jAemi tti gaveSayAmi ityarthaH / aha tubbhaM saMdhAraeNa paoyaNaM turiyaM to jAva so labbhati tAva annaM maggaha / jayamAe vi sabbhAve kahite, paMto bhaNAti - naTTe vi saMthArage tubbhe mama anaTTho / jato jANaha, tato saMthAragaM mollaM vA deha / evaM paMte bhaNamANe anusaTThI dhammakahA-vijjA-maMtAdayo paottavvA // anusaTThAdIhiM ahaMte vijjAdIhiM abhAve ya mollaM maggaMte imA jayaNA[bhA. 1382] natthina mollaM uvadhiM, deha me tassaMtapaMtadAvaNatA / annaM va deMti phalagaM, jataNA vibhaggiuM tassa // 297 - cU-ahiraNNa-sovaNNiyA samaNaM ti, natthi me mollaM / aha so bhaNAti-uvahiM deha, tAhe jeNa so saMthArago Anito tena sAhuNA tassa saMtiyaM aMtaM paMtaM uvakaraNaM dAvijjati / na sArovahI dAvijjati / ahavA - annaM se phalagaM jayaNAe maggiuM deti / tassa ettha jayaNAsuddhaM maggijjati, alabbhamANe paggaparihANIe maggiuM deti / / mullovakaraNAbhAve vA - [bhA. 1383] savve vi tattha saMbhati, bhaddaga molleNa jAva avaraho / vettu gaNaM, soviya jAva'TThamaM kAuM // cU- koi rAyavallabhAdi savve sAhuNo ruMbhejjA, jati tattha koi ahAbhaddao molleNa moejjA tAhe na so paDisehiyavvo / aha paDisehaM kareti to cauguruM pacchittaM / asati moe mANassa jAva avaraNho tAva savve sabAlavuDDhA acchaMti / tAhe amuMcamANe egaM khamagAdi ThaveUNa sesA savve gacchaMti / so viya eriso Thavijati jo aTThamAdi kAuM samattho / aha asamatthaM ThaveMti to caugurugaM bhavati // [bhA. 1384 ] laddhe tIrita kajjUM, tassevAppeMti ahava bhuMjaMti / Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 nizItha - chedasUtram - 12/116 pabhuladdhe va'samatte, doccoggaho tassa mUlAto // cU- evaM gavasaMtehiM laddhe, jai tena tIriyaM samattaM kajjaM to tasseva saMthArayasAmiNo appeMti / aha kajaM tI paribhuMjaMti / aha saMthArayasAmiNA laddho, sAhUNa ya kajjaM na samattaM, tAhe tassa samIvAto doccoggaho bhavati / evaM sutte doccoggaho ti bhaNiyaM // na pi kAraNe agavesaMto apacchattI / tAni imANi kAraNAni[bhA. 1385 ] biiyaM pahuNivvisae, naDuTThitasuNNamatamaNappajjhe / asahUya rAyaduTTe vohiya-bhaya sattha sIse vA / / cU- sAhussa kajjaM sammattaM, jo vi saMthAragasAmI eso rAyakuleNa nivvisato kao, visayabhaMge vA naTTo, dubbhikkheNa vA uTThato uvvasiu tti vRttaM bhavati / "suNNa"tti saputtadAro AmaMtaNAdisu gato, mRto vA, aNappajjho vA jAto / ee gihatthakAraNA / ime saMjayakAraNA asahu sAhU, yaduTTho, bohiya bhaye vA na gavesati, addhANa- sIse vA satthavasago gato / [bhA. 1386] ajjhayaNammi pakappe, vitioddesammi jattiyA suttaa| saMthAragaM paDuccA, te parisAimmi nivataMti // cU-pappajjhayaNassa bitioddesake jattiyA saMthAragasuttA te mAsalahu ahikAro tti kAuM savve parisADisaMthAragesu nivaDaMti / saMthAragAhikAre aparisADI atyato bhaNiyA iti // mU. (117) je bhikkhU ittariyaM pi uvahiM na paDileheti, na paDileheMtaM vA sAtijjati / taM sevamANe Avajjati mAsitaM parihAraTThANaM ugghAtiyaM // cU- bhikkhU pUrvavat, "itvara" svalpaH, so puNa jahanno majjhimo vA / "na paDilehiti" cakkhuNA na nirakkhati / paDilehaNAe papphoDaNapamajjaNAo sUitAo / majjhime mAsalahuM ti kAuM ettha suttnnivaato| atthao tAva paDilehuNA / ittariyagahaNeNa savvovakaraNagahaNaM kayaM / ato uvakaraNaM tAva vaNNeti pacchA paDilehaNA / to uvakaraNaM bhaNati, so duvidho [bhA. 1387] ohe uvaggahammiya, duvidho uvadhI samAsato hoti / ekkeko vi yatividho, jahannao majjhimukoso // cU- ohovadhi tti ohaH saMkSepaH stokaH, liMgakArakaH / avazyaM grAhyaH avaggahovahI, autpattikaM kAraNamapekSya saMjamopakaraNamiti gRhyte| esa saMkevato duvidhovahI / odhio uvaggahio y| tividho - jahanno majjhimo ukkoso || ohovahI gaNaNapamANeNa pamANapamANeNa ya jutto bhavati / imaM gaNaNappamANaM[bhA. 1388] bArasa coddasa paNuvIsao ya odhovadhI muNeyavvo / jinakappe therANa ya, ajjANaM ceva kappammi || cU-bArasaviho coddasaviho paNavIsaviho ohovahI / eaM gaNaNappamANaM yathAsaMkhyaM jiNANa therANa ajANa ya / kalpazabdo pi pratyekaM yojyaH // [bhA. 1389 ] oghovadhI jiNANaM, therANohe uvaggahe ceva / ohovadhimajjANaM, avaggahio ya nAtavvo / Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-117, [bhA. 1389] 299 dhU-jiNANaM egaviho ohovadhI bhavati / therANaM ajANa ya ohiyo uvaggio ya duviho bhavati / / jinakappiyanirUpaNArthamAha[bhA.1390] jinakappiyA u duvidhA, pANIpAtA paDiggahadharA ya / ___ pAuraNamapAuraNA, ekekkA te bhave duvidhaa| cU-jinakappiyA duvidhA bhavaMti - pANipAtrabhojinaH pratigraha-dhAriNazca / ekaikA duvidhA daTThavvA - sapAuraNA iyare ya // jinakappe uvahIvibhAgo imo[bhA.1391] duga-tiga-caukka-paNagaM, nava dasa ekkArasa eva baarsgN| ete aTTa vikappA, jinakappe hoti uvhiss| cU-pANipaDigahiyassa pAuraNavajjiyassa jahannovahI duvidho - rayaharaNaM muhapottiyA ya / tasseva sapAuraNassa egakappaggahaNe tiviho, dukappagahaNe cauvviho, tikappagahaNe pNcviho| paDiggahadhArissa apAuraNassa muhapottiya - raoharaNa - pAdanijjogasahito navaviho jhnno| tasseva egakappaggapaNe dasaviho / dukappaggahaNe ekkaarsvidho| tikappaggahaNe bArasavidho / pacchaddhaM kNtthN|| [bhA.1392] ahavA dugaMya navagaM, uvakaraNe hoMti dunni tu vikppaa| pAuraNaM vajjittANaM visuddhjinnkppiyaannNtu|| cU-je pAvaraNavajjiyA te visuddhajiNakappiyA bhavaMti / tesiM duvidha eva uvahI bhvti| duvidho navavidho vA / / avisuddha-jinakappiyANaM imo[bhA.1393] pattaM pattAbaMdho, pAyaTThavaNaM ca paadkesriyaa| paDalAiM rayattANaMca gocchao paaynijjogo|| [bhA.1394] tinneva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoti muhpottii| eso duvAlasavidho, uvadhI jinakappiyANaM tu|| dhU-jinakappiyANaM gaNaNappamANamabhihitaM / idAnaM therANa[bhA.1395] ete ceva duvAlasa, mattaga atiraMgacolapaTTo u / eso coddasarUvo, uvadhI puNa therkppmmi| ghU-idAniM ajANaM gaNaNappANaM bhaNNati[bhA.1396] pattaM pattAbaMdho, pAdaTThavaNaMca paadkesriyaa| paDalAiM rayattaNaM, ca gocchau paaynijogo|| [bhA.1397] tinneva ya pacchAgA, rayaharaNaM ceva hoti muhpotii| tattoya mattao khalu coddasame kmddhehoti|| cU-aTThagamayaMkasabhAyaNasaMThANasaMThiyaMkamaDhayaMcolapaTTaThANecoddasamaMmattayaM bhavati ||anno dehalaggo ohiso imo[bhA.1398] uggahanaMtagapaTTe, aDDoruga calaNiyA yabodhavvA / ___abhitara-bAhi-niyaMsaNIya taha kuMcae ceva // [bhA.1399] okacchiya-vekacchiya, saMghADI ceva khNdhkrnniiy| Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 nizItha-chedasUtram -1-2/117 odhovahimmi ete, ajANaM pnnviisNtu|| cU-etAto do dAra-gAhAo / / iyaM vyAkhyA[bhA.1400] aha uggahanaMtaga nAva-saMThiyaM gujjhadesarakkhaTThA / taMtuppamANeNekkaM, ghaNamasiNaM dehamAsajja // cU-ahetyAnaMtarye, dvAropanyAsasamaMtaraM vyAkhyAgrantha iti, yathA colassa paTTago colapaTTago evaM uggahassa naMtago uggahanaMtago iti / uggaha iti joNiduvArassa sAmaikI saMjJA / ahavAuduyaM ugiNhatIti uggahanaMtagaM, tacca tanu paryaMte madhye vizAlaM nauvat / brahmacaryasaMrakSaNArthaM gRhyte| gaNanApramANenaikaM ArtavabIjapAtasaMrakSaNArthaghane vastra kriyate, puraSasamAnasparzapariharaNArthaM samAnasparzatvAcca masiNe vastra kriyate / pramANataH striishriiraapekssym|| [bhA.1401] paTTo vi hoti ego, dehapamANeNa so tu bhaiyavyo / chAdaMtoggahaNataM, kaDibaMdho mallakacchA vaa|| cU-kSurikApaTTikAvat paTTo daTThavvo, aMte bIDagabaddho, puhutteNa cauraMgulappamANo samairitto vA, dIhattaNeNa itthikaDippamANo, pihulakaDIe dIho, kisakaDIe hassataro, etadevabhAjaM uggahanaMtagassa purapiTThato do vi toDecchAeMto kaDIe bajjhati / tammi baddhe mallakacchAvad bhvti|| [bhA.1402] aDDorugo tu te do vi, geNhituMchAyae kaDIbhAgaM / jAnuppamANa calanI, asivvitA laMkhiyAe va / / cU-aDDo-urukAdhaM bhajatIti aDDorugo / upariSTA uggahanaMtagaM paTTe ca ete do vi gihiu tti, savvaM kaDIbhAgaM chAdayati, mallacalaNAkRti / navaraM - urugAMtare Urugesu ca yonibaMdhaH / calanigA vi erisA ceva, navaraM - ahe jAnuppamANA yotrakanibaddhA, laMkhiyA-pAradhAnavat // [bhA.1403] aMto niyaMsaNI puNa, lInA kaDi jAva addhjNghaato| vAhiragA jA khalugo, kaDI ya doreNa paDibaddhA // cU-puNo tti sarUvAvadhAraNe paDiharaNakAle lInA pariharijati, mA ubbhUtA janahAsaM bhavissati / uvariMkaDIo AraddhA aho jAva addhajaMghA / bAhiraniyaMsaNI uvari kaDIo AraddhA jAva aho khalugo, uvariMkaDIe doreNa bjjhti|| adho sarIrassa SaDvidhamupakaraNaM, davarakasaptamamAhitaM / ataH UrdhvaM kAyassa[bhA.1404] chAdeti anukuie, gaMDe puNa kaMcuo asivviyo| emeva ya ukkacchiya, sA navaraM dAhiNe paase|| cU-pracchAdayati "anukue"tti anukuMcitA, anukSiptA ityarthaH, gaMDa-iti stnaa| adhavA"anukuMcita" tti - anuH svalpaM, kuMca spaMdane, kuMcukAbhyaMtare sapravIcArA, na gADhamityarthaH / gADha-pariharaNe prativibhAgavibhaktA janahAryA bhavaMti, tasmAt kaMcukasya prasiDhilaM paridhAnamityarthaH / sa ca kaMcuko dohattaNeNa sahattheNaM aDvAijahattho, puhutteNaM hattho, asivvito, kApAlikakaMcukavat, ubhao kaDidese jottayapaDibaddho / ahavA - pramANaM sarIrAt niSpAdayitavyamityarthaH / kacchaesamIvaMuvakacchaM, vakAralopaMkAuMtaMchAdayatItiukkacchiyApAyayasIlIe ukkacchiyA / emeva ya ukkacchiyAe pramANaM vaktavyam / sA ya samacauraMsA / sahattheNa divaDha Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM - 117, [ bhA. 1404 ] 301 hatthA / uraM dAhiNapAsaM paTThi ca cchAdeMti parihijjati / khaMdhe vAmapAse ya jotapaDibaddhA bhavati / / [bhA. 1405 ] vekacchitA tu paTTo, kaMcugamukkacchitaM va chADeMto / saMghADIta caturo, tattha duhatthA uvassayammi // cU-ukkacchiyaM prati viparIte uvaatthe parihijjati, sA baMdhAnulomA pAyayasIlIe veyacchiyA bhaNNati, tu saddo ukkacchiyasAddazyAvadhAraNe dRSTavyaH / vAmapArzva paridhAnavizeSe vA dRSTavyaH / so ya veyacchiyApaTTo kaMcuyaM ukkichayaM va cchAeMto parihijjati / uvari paribhogAo saMghADIo catvAra, puhutteNa duhatthavitthaDA, dIhattaNeNa kappapamANA cauhatthA vA / evaM sesAsu vi tisu saMghADIesu dattaNaM pahuttaM puNa gaMthasiddhaM // paribhogamAha [bhA. 1406 ] donni tihatthAyAmA, bhikkhaTThA ega ega uccAre / osaraNe cauhatthA, anisaNNapacchAdanamasiNA || cU- do tihattha vitthaDA jA tANa ekkA bhikkhaTTA, egA uccAre bhavati / samosaraNaM gacchaMtI cauhattha pAuNati / tattha anisaNNAe khaMdhAo AraddhaM jAva pAte vi pacchAteti / vaNNasaMjalaNArthaM masiNA / etA cauro vi gaNaNappamANeNa ekaM rUvaM, yugapat paribhogAbhAvAt // [bhA. 1407] khaMdhakaraNI cauhatthavittharA vAtavidhutarakkhaTThA / khujjakaraNI vikIrati, rUvavatIe kaDuha heuM // cU- cauhatthavitthaDA cauhatthadIhA samacauraMsA pAuraNassa vAyavihuyarakkhaNaTThA cauphalA khaMdhe kIrai / sA caiva khaMdhakaraNI, rUvavatIe khujjakaraNatthaM paTThikhaMdhakhavagaMtare saMvattiyAe masiNavatthapaTTageNa ukacchiveyachinnikkAiyAe kaDubhaM kajjati // [ bhA. 1408] saMghAtietaro vA, savvo vesA samAsato uvadhI / pAsagabaddhamasire, jaM vA''iNNaM tayaM neyaM // cU- savvo desa uvahI pramANapramANena dugAdisaMghAtito egagio vA bhavati / pAsagabaMdho kIratipAsagabaMdhattA veva ajbhusirovahi sivvaNAhiM vA jhusire, paDithiggalaM vA na dAyavvaM, viralimAdi vajjito vA ajjhasiro jaM ca davvakhittakAlabhAvesu taM neyaM grAhyamityarthaH // ohAvahAraNatthaM ohAvaggahapradarzanArtha cAha[bhA. 1409] jinA bArasarUvAiM, therA coddasarUviNo / oheNa uvadhimicchaMti, ao uDDuM uvaggaho / [bhA. 1410] ukkosao jiNANaM, catuvviho majjhimo vi ya taheva / jahanno cauvviho khalu, etto vocchAmi therANaM // cU-paDiggaho tinniya kappA esa cauvviho ukkoso| rayaharaNaM paDalAI pattagabaMdho rayattANaM ee cauro majjhimo / muhapotti pAdakesariyA gocchao pAdaTThavaNaM ca esa cauvviho jahanno / ato paraM therANaM bhaNNati [bhA. 1411] ukkoso therANaM, cauvvidho chavvidho ya majjhimao / jahanno ya cauvvidho, khalu etto ajANa vocchAmi / / cU- ettha vi tahacceva, navaraM majjhimo chavvidho / te ya puvyuttA cauro mattaya-colapaTTasa Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 nizItha-chedasUtram -1-2/117 hitaa|| ito ajANaM[bhA.1412] ukkoso aTThavidho, majjhimao hoti terasavidho u / jahanno catuvidho khalu, etto u uvaggahaM vocchN| cU-puvvuttA cauroabbhaMtara-niyaMsaNI bAhiM niyaMsaNI saMghADI khaMdhakaraNIya, ete ukkosayA atttth|mjjhimo terasaviho,-puvvuttA cauromattao kamaDhayaMuggahaNaMtayaM paTThoaddhoruocalaNiyA kaMcuo ukkacchiyA vekcchiyaa| jahanno puvvutto| ato paraM uvaggaho jahanna majjhimo ukkoso bhnnnnti|| [bhA.1413] pIDhaga-nisajja-daMDaga-pamajjaNI ghaTTae ddglmaadii| pippala-sUyi-nahaharaNi, sodhaNagadugaMjahanno u|| cU-chagaNaMpIDhagaM misiyA vA nisajjAuNNiyA khomiyaa|ddNddpmjjnniiy avavA-ussaggiyaM avavAtovAdiyaM vA rayoharaNaM / AdiggahaNA ucchAro ugnnaadivaa|sohnngNdugN daMte knnnney|| esa jahanno / imo majjhimo[bhA.1414] bAsattANe panagaM, cilimiNi paNagaM dugaMca saMthAre / daMDAdI paNagaM puNa, mattagatiga paadlehnniyaa|| cU-vAsattANe paNagaMvAle sutte sUtI-palAsa-kuDasIsagacchattae ya / cilimiNipaNagaM-potte vAle rajju kaDaga DaMDamatI / saMthArao dugN-jhusiroajjhusiroy|ddNddpnngN-ddNdde vidaMDae laTThI vilaTThI nAliyA ya / mattayatigaM - khel-kaaiy-snnnnaa|| [bhA.1415] cammatigaM paTTadugaM, nAtavvo majjhimo uvadhi eso| ajANa vArae puNa, majjhamae hoti atiritto|| cU- cammatigaM - pattharaNaM pAuraNaM uvavisaNaM / ahavA - kattI taliyA vajjhA / paTTadugaMsaMthArottarapaTTo ya / ahavA - pallatthiyA saNNAhaNapaTTo ya / ajANa vi esa ceva navaraM - uDDAhapacchAdaNavArae atiritte bhavati ||idaami ukkoso| [bhA.1416] akkhA saMthAro ya, egamanegaMgio ya ukkoso| potthagapaNagaMphalagaM, bitiyapade hoti ukkoso|| cU-samosaraNa akkhA / saMthArugo egaMgio'NegaMgio ya / potthagapaNagaM gaMDI kacchabhI muTThIcchivADI ya saMpuDayaM ca / phalagaMjattha pddhijti| maMgalaphalahaM vAjaM vuDDavAsiNo bhnniyN| esa uvaggahio sabitiyapadeNa ukkosao bhaNio // idAniM paDilehaNA - [bhA.1417] paDilehaNA tu tassA, kAlamakAle sdos-nidosaa| hINatirittA ya tadhA, ukkama-kamato ya naayvvaa|| [bhA.1418] paDilehaNa papphoDaNa, pamajjaNA ceva jA jahiM kmti| tivihammi vi uvahimmi, tamahaM vocchaM smaasennN|| cU-cakkhuNA paDilehaNA, akkhoDagappadANaM papphoDaNA, muhapottiya - rayaharaNa-gocchagehiM / Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 2, mUlaM-117, [bhA. 1418] 303 pamajjaNA / etAo tivihopakaraNejahannamajjhimukkose jAjattha saMbhavatitaMsamAsatobhaNAmi / / [bhA.1419] paDilehaNA ya papphoDaNA yavatthe kamaMti do bheyaa| paDilehaNa pANimmi, pamajjaNA ceva nAyavvA // cU-vatthe paDilehaNa-papphoDaNAodo bhvNti| pANi tti hattho, tattha paDilehaNa-pamajaNAo do bhavaMti / ahaNiveDeti tti papphoDaNA, sA avidhi tti kAuMna bhavati // [bhA.1420] paDilehaNA pamajjaNA, pAdammi kamaMti do vi etaao| daMDagamAdIsutahA, diya-rAto ao paraM vocchN| [bhA.1421] paDilehitammi pAde, ke yI papphoDaNaM piicchNti| gocchagakesariyAhi ya, vatthe'vi pamantraNA niymaa|| cU- pAdadaMDage AdisaddAto-pIDha-phalaga-saMthAraga-sejjAe paDilehaNa-pamajjaNA do bhavaMti / pAda-vatthesu papphoDaNA pradarzanArthamAha / keti AyariyA bhaNaMti- paDilehie pAde jamaMgulIhiM Ahammati sA papphoDaNA / pAdavatthesu gocchagapAdakesariyAhiM niyamA pamajaNA saMbhavati, tatkecinmatamityarthaH // idAniM paDilehaNa-pamajjaNa-papphoDaNA divasato kA kattha saMbhavati tti bhaNNati / [bhA.1422] paDilehaNa papphoDaNa, pamajjaNA ceva divasato hoti| paSphoDaNA pamajaNa, ratti paDilehaNA ntthi|| cU-pAdAdie uvakaraNejahAsaMbhavaMdivasato tinni visNbhvNti|raaoy papphoDaNapamajjaNA ya do saMbhavaMti, paDilehaNA na saMbhavati ackkhuvisyaao| [bhA.1423] paDilehaNA pamajjaNa, pAyAdIyANa divasao hoi / rattiM pamajjaNA puNa, bhaNiyA paDilehaNA ntthii| cU-paDilehaNa tti dAraM gataM / idAni "kAle 'tti dAraM[bhA.1424] sUruggate jiNANa, paDilehaNiyAe aaddhvnnkaalo| therANa'nuggatammI, uvadhiNA so tulettavyo / / cU-jinA iti jinakappiyA, tesiM uggae sUrie paDilehaNA''DhavaNakAlo bhavati / therAgacchavAsI, tesiM anuggae sUrie paDilehaNA / sIso pucchati - anuggae sUrie kA velA? aayrioaah-uvhinnaasotuleyvyo|tulnnaa paricchedaH, jahAimehiMdasahiM aMgehiM paDilehiehiM sUrio uTheti tahA taM kAlaM tuleti // [bhA.1425] muhapottiya-rayaharaNe, kappatiga-Nisejja-colapaTTe ya / saMthAruttarapaTTe ya, perikhate jadhuggame sUre / / cU- muhapottiya rayaharaNaM, kappatiyaM, do nisejjAo, colapaTTo, saMthAruttarapaTTo a / etesu "pekkhie" tti pratyupekSitesu sUrya udeti / anne bhaNaMti - ekkArasamo daMDao / sesaM vasahimAdi udite surie ya paDilehaMti tato sajjhAyaM paTThaveMti // imo bhANa-paDilehaNakAlo[bhA.1426] caubhAgavasesAeSa paDhamAe porisIe bhaann-dugN| __ paDilehaNadhAraNatA, bhayitA carimAe nikkhvnne|| Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 nizItha-chedasUtram -1-2/117 cU-paDhamapahacaubhAgAvasesA ya carimatti bhaNNati, tattha kAle bhANa - dugaM paDilehijjati / so bhattaTThI itaro vA / jati bhattaTThI to annikkhittehiM ceva paDhati suNeti vA / ahAbhattaTThI to nikkhivati, esa bhayaNA / esa udubaddhe vAsAsuvA vihI / anne bhaNaMti-vAsAsu dovi nikkhivaMti / caramaporisIe puNa ogAhaMtIe ceva paDilehejanikkhivaMti / tato sesovakaraNaM, tato sajjhAyaM ptttthveNti|| [bhA.1427] paDhamacaramAhiM tu porisIhi paDilehaNAe kaaleso| tavvivarIo u puNo, nAtavyo hoti tu akaalo| cU- esa paDhamacaramaporisIsu kAlo / kAle tti dAraM gataM / tabvivarIto akAlo paDilehagAe / jati puNa addhANe vA annena vA vAghAyakAraNeNa paDhamAe na paDilehiyaM, tAhe akAle vi jAva cautthI na uggAheti tAva paDilehiyavvaM / jati va paDilihiyamette ceva cauttho ogAheti, taha vipaDilehiyavvaM / / akAletti dAraM gataM / idAniM sadosAtta dAra[bhA.1428] ArabhaDA sammaddA, vajjetavvA ya mosalI ttiyaa| papphoDaNA cautthA, vakkhittA veiyA chaTThA / / cU-ArabhaDaM-jahAbhihitavidhANato viparIyaM / ahavA - turiyaM annammi vA darapaDilehaMti, annaM ADhaveMti / sammaddaNAveMTayamajjhato jattha vA nisaNNo balA kaDDiuM paDileheti / uDDamuho tiriyaM vA kuDDAdisu AmusaMtaM paDileheti mosalI / reNuguMDiyaM vA papphoDeti, papphoDaNA vidhi khivittA / ahavA - dUratthaM vatthaM anna bhaNAti - "khivAhi Arato jA paDilehemi" ti vikkhittaM / chaTTho vetiyA doso, tA ya paMca - jAnuvarikopparA kAuM paDileheti, uDDavetiA / egajAnuM dubAhaMto kAuM paDileheti, egtovetitaa| do vi jAnU bAhaMto kAuM paDileheti, duhitovetitaa| jAnU heTThAo dvitesu hatyesu paDileheti, ahoveiA / doNha vi UruANa aMtaThitAsu bAhAsu paDileheti, aMtoveiyA / ahavA ime chaddosA[bhA.1429] pasiDhila-palaMba-lolA, egAmosA anegruuvdhunnaa| kuNati pamANapamAda, saMkiyagaNaNovagaM kujjA / cU-pasiDhilaM geNhati / egapAsAo palaMbaM geNhati / mahIe lolaMtaM paDileheti / "egA mosa"tti tibhAge ghettuM avicchedAmoseNatANeti jA bitiyatibhAgo / anegANi rUvANi jugavaM paDileheti / akkhoDagAdippamANe ppamAyaM kareti / jassa jaM saMkiyaM bhavati sa gaNaMto pddileheti|| sadosapaDilehaNAe imaM pacchittaM[bhA.1430] mAso ya bhiNNamAso, paNagaM ukakosa-majjhima-jahanne / duppaDilehita-dupamajjitammi uvadhimmi pacchittaM // cU-duppaDilehie duppamajjite dosehiM vA ArabhaDAdiehiM paDilehaMtassa ukkose mAsalahuM, majjhime bhiNNamAso, jahanne paNagaM / savosatti dAraM gataM / idAni niddose tti[bhA.1431] uDTuM thiraM aturitaM, savvaM'tA vattha puvva paDilehe / to bitiyaM papphoDe, tatiyaM ca puNo pamajjejjA // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 2, mUlaM-117, [bhA. 1431] 305 cU-uDDamiti ukkaDao niviTTho, thiramiti, daDhaM geNhati / aturitaM parisaMthiyaM, savvaM vatthaM aMtAto paDhamaM paDileheti / tato vitiyA papphoDaNA pauMjati, akkhoDagA dadAtItyarthaH, tato tatiyA pamajjaNA puNjti|| [bhA.1432] anaccAvitaM avaliyaM, anAnubaMdhI amosaliM ceva / chappurimA navakhoDA, pANI pANa ya pamajaNaM / / cU-naMccaNaM sarIre, vatthe vA / sarIre ukkaMpaNaM, vatthevi vikArA kareMti / na naccAviyaM anaccAviyaM / baliyaM pi sarIre vatthe ya, na valiyaM avaliyaM / niraMtara akkhoDapamajjaNA akaraNaM anAnubaMdhI / kaDDAdisu amosalI / tiriyaTTitai vatthe tinni dAuM akkhoDA parAvatteuM puNo tinni ete chappurimamiti puvvaM dAyavvaM / tato nava akkhoDA pamajjaNaMtariA dAyavvA / dAhiNahatthakaNiTTha anAmiyAhiM paDhamatibhAgamajjhe ghettuM, anAmiya-majjhimAhiM majjha-tibhAgamajjhe ghettuM, parAvatteuM puNo tinni ete chappurimamiti puvvaM dAyavvaM / tato nava akkhoDA pamajjaNaMtariA dAyavvA / dAhiNahatthakaNiThTha-anAmiyAhiM paDhamatibhAgamajjhe ghettuM, anAmiya-majjhimAhimajjha-tibhAgamajjhe ghettuM, padesiNIhiMtatiyatibhAgamajjhe ghettuM, aho vAmahatthakaratalapasAriyassovariaturiyAdayo akkhoDagA tinni pamajaNAto tatiyavArae puNo tinni / evaM nava akkhoDA pamajjaNAto y|| niddosetti dAraM gataM / idAniM hInAtirittetti dAraM[bhA.1433] paDilehaNa-papphoDaNa, pamajjaNe viya ahInamatirittA / uvadhimmiya purisesu ya, ukkamakamatoya nAtavvA / / cU-paDilehaNa-papphoDaNa-pamajjaNA ya etAto ahInamatirittA kAyavvA / hInAtirittetti dAraM gataM / ukkamakamato tti dAraM- "uvadhi -purisesu" / uvadhimmi pacUse puvvaM muhapottI, tato rayaharaNaM, tato aMto- nisijjA, tato bAhira - nisijjA, colapaTTo, kappa, uttarapaTTa saMthArapaTTe, daMDago ya / esa kamo annahA ukkamo / purisesu puvvaM Ayariyassa, pacchA pariNNI, tato gilANa, sehAdiyANa / annahA ukkamo / / ukkame apaDilehaNAe ya pacchittaM[bhA.1434] cAummAsukkose, mAsiyamajjhe ya paMca ya jahanne / tividhammi uvadhimmi, tividhA ArovaNA bhaNitA / / cU-ukkose cAummAso, majjhime mAso, jahanne panagaM / tividhe-jhnnmjjhimukkose| [bhA.1435] ittario puNa uvadhI, jahannao majjhimo ya naatvvo| suttaNivAto majjhime tamapaDilehete aannaadii|| cU-ittaragahaNAto jahannamajjhime suttaNivAto / majjhime tamapaDilehaMtassa ANAdiyA ya dosA ||ime saMjamadosA[bhA.1436] gharasaMtANaga-paNage, gharakoiliyAdipasavaNaMceva / hita-naTThajANaNaThThA, vicchuya taha seDukArI ya / / cU-gharasaMtANagottiapehie luutaapuddgNsNbjjhti|pnnoulliiapehitebhvti / gihikoilA pasavati / hiyaM narse vA'saMbhAriyaM bhavati / gumhi vicchuga- sappAdiyA pavisaMti / appehite tehiM 15| 20 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 nizItha-chedasUtram -1-2/117 viAyavirAhaNA bhvti| seDuyAriyA, dhannAriyA giha karejjA |jmhaa ete dosAtamhA savvovahI dusaMjhaM paDilehiyavyo / / kAraNe puNa apehaMto vi adoso / ime ya te kAraNA[bhA.1437] asive omoyarie gelaNNaddhANasaMbhamabhaye vaa| teNayapaure sAgAre saMjamahetuM va bitiypdN|| cU-asivagahitonatarati, tappaDiyaragA vA vaaulttnno|ome pae ciyaAraddhA hiMDiuM paDilehaNAe natthi kAlo / gilANo na tarati egAgI / addhANe satthavaso na pehe / aganimAdi saMbhavA na pehe| bohigAdibhaye vaa| teNayapaure sArIvahI ya mA passihiMti, na pehe kasiNovahi tti|saagaarie na peheti, 3pAvAsagANa vA aggato na peheti / saMjamaheuM vA-mahiyAbhiNNavAsasacittaraesu bitiya-padeNa apehiMto vi suddho|| uddezakaH-2 samAptaH muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nizItha sUtre dvitIya uddezakasya [bhadrabAhusvAmiracitA niyuktiyutaM] saMghadAsagaNi viracitaM bhASyaM evaM jinadAsamahattara kRtA cUrNiH prismaaptaa|| (uddezakaH-3) cU-bhaNito bitio / idAni tatio / tattha saMbaMdhamAha[bhA.1438] uvadhI paDilehettA, bhikkhaggahaNaM tutaM kahiM kujjA / saTTANe anobhaTuM, adhavA uvadhI u aahaaro|| ghU- uvahi tti paDiggaho, taM bhikkhAvelAe pehettA tattha bhikkhaggahaNaM kAyavvaM / taM puNa bhikkhaggahaNaMkahiM kAyavvaM ? stttthaanne| ahavA-bitiyajAme bhikkhAvelA tattha carimAe paDiggahaM pehettA bhikkhaggahaNaM kareti / ahavA-carimAe pehettA bhikkhaggahaNaM kAhiMti, na nikkhivNti| atthaporisiM kAuM tattha bhikkhaM hiMDaMti / taM kahiM kujA ? "saTThANe"tti saTThANaM mUlavasahigAmo, gharaM vA / "anohaTuM" ajANiyaM / ahavA - koMTalAdiuvakaraNavirahiyaM esa saMbaMdho / ahavAuvahI vutto, ihaM aahaaro| dvitIyo'yaM sambandhaH // mU. (118)je bhikkhU AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvatikulesu vA pariyAvasahesu vA, annautthiyaM vA gAratthiyaM vA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAima vA obhAsiya obhAsiya jAya; jAyaMtaM vA sAtijati / / cU-bhikkhU-pUrvavat, AgaMtArojatthaAgArI AgaMtu ciTuMti taMAgaMtAgAraM / gAmaparisaTThANaM ti vuttaM bhavati / AgaMtugANa vA kayaM AgAra AgaMtAgAraM bayAvAse tti|aaraame AgAraMArAmAgAraM / gihassa patI gihapatI, tassa kula gihapatikulaM, anyagRhamityarthaH / gihapajAyaM mottuM pavvajApariyAeThitA tesiM Avasaho priyaavsho| etesu ThANesu ThitaM annautthiyaMvAasaNAi obhAsati sAijjati vA tassa mAsalahuM / esa suttattho / imA suttaphAsiyA[bhA.1439] AgaMtArAdIsuM, asaNAdobhAsatI tu jo bhikkhU / soANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM paave|| Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 3, mUlaM-118, [bhA. 1439] 307 cU-AgaMtArAdisugihatthamannatitthiyaM vAjo bhikkhUasamAtI obhAsati so pAvati ANA - aNavatthamicchatta- virAdhanaM ca // [bhA.1440] agamehi katamagAraM, AgaMtU jattha ciTThati agaaro| parigamaNaM pajjAo, so caragAdI tu negvidho|| cU-"agamA" rukkhA, tehiM kataM agAraM / AgaMtuM jattha ciTThati AgArA taM AgaMtAgAraM / pari-samaMtA gamaNaM gihibhAvagatetyarthaH / paJjAo pavvajA, so ya caraga-parivvAya-sakkaAjIvagamAdinegavidho / [bhA.1441] bhaddetarA tu dosA, havejaja obhAsite aThANammi / aciyattobhAvaNatA, paMte bhadde ime hoNti|| cU-aTThANaThitobhAsite paMtabhaddadosA / paMtassa aciyattaM bhavati, obhAvaNaM vA, aho imedamagapavvaiyA jeNa egamegaM aTThANesu asaNAdi obhAsaMti, na vA etesiM koi bhadde tti kAuM deti // ime bhadda dosaa| [bhA.1442] jadha Atarose dIsai, jadha ya vimaggaMti maM atthaannmmi| daMteMdiyA tavassI, to demiNaM bhAritaM kajjaM // cU-jahA eyassa sAhussAtaro dIsati, jaha yamaM aTThANa-TThiyaM vimaggaMti / daMteMdiyA tavassI, to demi ahaM etesiM nUnaM 'bhAritaM kajjaM' aaptklpmityrthH|| [bhA.1443] saDDi gihI annatitthI, karija obhAsite tuo asNte| uggamadosegataraM, khippaM se sNjttttthaae|| cU-addhA'syAstItiaddhI, soya gihI annatthiovA, obhAsie samANe se iti sa gihI annatithio vA khippaM turiyaM solasaNhaM uggamadosANaM annataraM karejjA sNjytttthaae| [bhA.1444] evaM khalu jinakappe, gacche nikAraNammi taha ceva / kappati ya kAraNammI, jataNA obhaasituNgcche|| cU-evaM tA jinakappe bhaNiyaM / gacchavAsiNo vinikkaarnne| evaMceva kAraNajAtepuNa kappati therakappiyANaM obhaasiuN|| kiM te kAraNA? ime[bhA.1445] gelaNNa-rAyaduDhe, rohaga-addhANamaMcite ome| etehiM kAraNehiM, asatI laMbhammi obhaase|| cU-gilANaTThA, rAyapuDhe vA, rohagevAaMto aphacaMtA, aMcittevAaMciyaNaM nAmadAtra (u]saMdhI tattha ta(bha]vaNIo khaMci (dha]yAona vA nipphaNNaM, niphaNNevA na lbbhti|omNdubhikssN / evaM aMcie ome dIrgha-durbhikSamityarthaH / etehiM kAraNehiM alabbhaMte obhaasejaa| [bhA.1446] bhinnaM samatikkato, puvvaM jati uNa paNagapaNagehiM / to mAsiesu payatati, obhAsaNamAdisU asddho|| cU-imA jayaNA - paDhamaM paNaNadoseNa geNhati, pacchA dasa-pannarasa-vIsa-bhiNNamAsa-doseNa yAevaMpaNagabhedehiM jAhe bhinna samatikato tAhe maasiatttthaannesuobhaasnnaadisujttiasddho|| tatthaM obhAsaNe imA jayaNA - Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 [ bhA. 1447] tiguNagatehiM na diTTho, nIyA vRttA tu tassa u kaheha / puTThA puTThA cete to kareMti jaM suttapaDikuddhaM // cU- paDhamaM ghare obhAsijjati / adiTThe evaM tayo vArA ghare gavesiyavvo / tattha bhajjAti nIyA vattavvAtassa Agayassa kahejjAha "sAdhU tava sagAsaM AgayA kajjeNaM" ghare adiTThe pacchA AgaMtArAdisu diTThassa gharagamaNAti savvaM kaheuM, tena vaMdite avaMdite vA tena ya puTThe apuTThe vA jaM sutte paDisiddhaM taM kuvvaMti obhAsaMti ityarthaH // mU. (119) evaM annautthiyA vA gAratthiyA vA; // mU. (120) annautthiNI vA gAratthiNI vA; / / nizItha-chedasUtram -1-3/118 mU. (121) annautthiNIo vA gAratthiNIo vA; asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya obhAsiya jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati // [ bhA. 1448 ] paDhamammI jo tu gamo, sutte bitiyammi hoti so ceva / tithe vi tahA, egatta-puhutta-saMjutte // cU- paDhame sutte jo gamo bitiye vi purisapohattiyasutate so ceva gamo, tatiya-cautthesu vi itthisattesu so ceva gamo // mU. (122] je bhikkhU AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gAhAvaikulesu vA pariyAvasahesu vA kouhallapaDiyAe paDiyAgayaM samANaM- annautthiyaM vA gAratthiyaM vA // mU. (123) annautthiyA vA gAratthiyA vA // mU. (124) annautthiNI vA gAratthiNI vA / / mU. (125) annautthiNIo vA gAratthiNIo vA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA obhAsiya obhAsiya jAyati, jAyaMtaM vA sAtijjati // cU- koUhalla-paDiyAe koUhalapratijJayA, kotukeNetyarthaH / tamAgataM je asaNAtI obhAsati tassa mAsalahu~ / [ bhA. 1449 ] AgaMtAgAresuM, ArAmAgAre tadhA gihAvasahe / puvvaTThitANa pacchA, eja gihI annatitthI vA // cU- AgaMtAisu sAhU puvvaTThitA pacchA gihI annautthI vA eja // - eesiM AgamanakAraNaM [bhA. 1450] keyi ahAbhAveNaM, koUhala kei vaMdaNa-nimittaM / pucchissAmo keyI, dhammaM duvidhaM va ghecchAmo // cU-keti ahApavattibhAveNaM, keti koUeNaM, kei vaMdanaM nimittaM, kei saMsayaM pucchissAmo, keti duvidhaM dhammaM - sAhudhammaM sAvagadhammaM vA ghecchAmo // [bhA. 1451] eto gatareNaM, kAraNajAteNa AgataM saMtaM / je bhikkhU obhAsati, asanAdI tassime dosA // cU- tassime bhadda paMtadosA [bhA. 1452] Ata- parobhAvaNatA, adinnadinne va tassa aciyattaM / Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 3, mUlaM-125, [bhA. 1452] ___purisobhAvaNadosA, savisesatarA ya itthiisu|| ___ cU-aladdhe appaNoobhAvaNA "suddAnalabhaMti"tti |adinne parassaobhAvaNA "kivaNo"tti [a] dinne vA aciyattaM bhavati / mahayaNamajjhe vA paNaito "demi"tti pacchA aciyattaM bhavati dAuM / purise obhAvaNa dosA eva kevalA / itthiAsu obhAvaNadosA saMkAdosA ya, AyaparasamutthA ya dosaa|| [bhA.1453] bhaddo uggamadose, kareja pacchaNNa abhihaDAdIni / paMto pelavagahaNaM, puNarAvattiM tadhA duvidhaM // cU-bhaddao uggamegataradosaM kuJja, pacchaNNAbhihaDaM pAgaDAbhihaDaM vA ANijja / paMto sAhusu pelavagahaNaM karejja - aho ime adinnadAnA jo Agacchati tamobhAsaMti / sAhu - sAvagadhamma vA paDivajjAmi tti obhAsati / obhAsio durUDho paDiyaNitto tti jAhe sAvago hohAmi tAhe na muihiMti jaipavvajaM gecchAmittiego vipariNamati to mUM, dosunavamaM, tisucarimaM, sAvagavatesu carimaM,jaMcate vipariNayAasaMjamaM kAhiMti tamAvajaMti / ahavA- niNhaesuvacaMti / jamhA ete dosA tamhAna obhaasiyvvo||aagoevN pacchitaM-parihariyaM, ANA anupAliyA, aNavatthA micchattaM ya parihariyaM / duvihavirAhaNA pariharitA / kAraNe puNa obhAsati / ime ya kAraNA[bhA.1454] asive omodarie, rAyaduDhe bhae va gelnnnne| addhANa rohae vA, jataNA obhAsituM kappe // [bhA.1455] tiguNagatehiM na diTTho, nIyA vuttA tu tassa tu kaheha / puTThA'puTThA va tato, kareMtimaM sutta-paDikuTuM // [bhA.1456] egatte jo tugamo, niyamA pohattiyammi so ceva / egattAto dosA, savisesatarA puhuttmmi|| cU- asive jatA mAsaM patto tAhe gharaM gaMtuM obhAsijjati / adiDhe mahilA se bhaNNati - akkhejjAsi sAvagassa sAdhuNo daTumAgatA te Asi / so aviraiyasamIve souM ahabhAvena vA Agato savvaM se gharagamaNaM kahijjati, kAraNaMca se dIvijiti, tato jayaNAe obhAsijjati / jai sobhaNati-gharaMejaha, tAheteNeva samaMgaMtavvaM,mA abhihaDaM kAhi ttiasuddhaM vA / evaMrAyaduTThAdisu vi // egattiyasuttAto pohattiesu savisesatarA dosA[bhA.1457] purisANaM jo tu gamo, niyamA so ceva hoi itthIsu / AhAre jo u gamo, niyamA so ceva uvadhimmi / ghU-jo purisANaM gamo dosusuttesu, itthINa viso ceva dosu suttesu vattavyo / jo AhAre gamo so ceva avisesio uvakaraNe daTThavvo // mU. (126) je bhikkhU AgaMtAresu vA ArAmAgAresu vA gahAvaikulesu vA pariyAvasahesuvA annautthieNa vA gArathieNa vaa|| mU. (127) annautthiehi vA gArathiehi vaa|| mU. (128) annautthiNI vA gArasthiNI vA // mU. (129) annautthiNIhi vA gArathiNIhi vA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 nizItha - chedasUtram - 1-3/125 abhihaDaM AhaDudijamANaM paDisehettA tameva anuvattiya anuvattiya, pariDhiya pariveDhiya, parijaviya parijaviya, obhAsiya obhAsiya jAyai, jAyaMtaM vA sAtijjati // cU- AgaMtAgArAisuThiyANa sAhUNaM annatitthI gAratthi ovA abhihaDaM Amukhena hutaM, abhihataM, pAraNAdisu koi saDDI sayameva AhaTTu dalaejja / taM paDisehettA "tameva"tti taM dAyAraM, anuvattiya tti sattapadAI gaMtA, pariveDhiya tti purato piTThato pAsato ThiccA, "parijaviya"tti parijalpya, tumehiM evaM amhA ANiyaM mA tubbha aphalo parissamo bhavati, mA vA adhitiM karessaha, to geNhAmo evaM obhAsaMtassa maaslhuN| suddhe vi asuddhe / puNa jeNa asuddhaM tamAvaje / AgaMtAgAresuM ArAmAgAre tahA gihAvasahe / gihi annatitthie vA, ANejjA abhihaDaM asanaM / [bhA. 1459 ] olaggamaNuvayaNaM, pariveDhaNa pAsapurau ThAtuM vA / parijavaNaM puNa jaMpai, geNhAmo mA tumaM russa . / [ bhA. 1458] cU- "anuvayaNaM "tti olaggiuM anuvrajituM, pariveDhaNaM purato pAsao ThAuM, parijalpanaM parijalpaH, imaM jaMpai - geNhAmo, mA tumaM rusihisi // [bhA. 1460] taM paDisevetUNaM, doghaM anuvatiya geNhatI jo u / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // cU-tamAhaDameva paDiseheuM ekaH pratiSedhaH / dvitIyo anuvai tti olaggiuM anuvajjitu grahA jo evaM gehati tassa ANAdI dosA, bhaddapaMtadosA ya, ANAe bhaMgo, aNavatthA katA, annahA kAraMteNa micchattaM jahaniyaM // imo saMjamavirAhaNAdoso bhaddapaMtadoso ya [bhA. 1461] eteNa uvAteNaM, gehaMtI bhaddao kare pasaMgaM / aliyAbhiratA mAI, kavaDAyArA va te paMto // cU- bhaddo ciMtei - eteNa uvAeNa geNhaMti, AhaDe puNo pasaMgaM kareti / paMto pelavagahaNaM kare, bhaNejja-vA aliyaM anRtaM tammi abhirayA aliyAbhirayA, na geNhAmo tti bhaNittA pacchA geNhaMti / mAyAviNo tattha dasahIe na geNhaMti, iha paDiNIyaMtassa geNhaMti, kavaDaM kRtakAcArA, kavaDeNa savvaM pavvajjaM AyaraMti, na etesiM koi sabbhAvo atthi / ahavA sabbhAveNa mAikiriyAjutto kavaDAyAramAtI bhaNNati, evaM paMto vayati / jamhA ete dosA tamhA na evaM ghettavvaM // kAraNe puNa gahaNaM kuvvaMti [bhA. 1462] asive omoyarie rAyaduTTe bhaye va gelaNNe / addhA rodha vA, jataNA paDisevaNA gahaNaM // cU- paDiseheu jataNAe geNhaMti // kAya jayaNA ? imA [bhA. 1463] jati savve gItatthA, gahaNaM tattheva hoti tu alaMbhe / sevA itU, mAya puNo tattha ehAmo // cU-jAhe paNagAijayaNAe mAsalahuyaM patto tAhe jai savve sAdhU gItatthA tAhe tattheva vasahIe gehaMti, pasaMgaNivAramatthaM ca bhaNNati - amhaM gharagayANaM ceva dijjati, na ANijjati / tAni bhAMti - "ajekkaM geha na puNo ANemo" tAhe gheppati / alaMbheti appAveMtA asItamIse puNa Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 3, mUlaM- 129, [bhA. 1463 ] 311 tesiM / agItANa purato paDiseheuM pacchato tassa anuvatiUNa bhaNAti mA puNo ANeha, tattheva amhe hiMDatA hAmI // nimaMtejja - ahavA - jai annadosavajitaM bhaddapaMtadosA vA na bhavati tAhe gehati / imaM ca bhaNati [bhA. 1464 ] tayA dUrAha etaM, AdareNa susaMbhitaM / muhavaNNo ya te AsI, vivaNNo tena geNhimo // cU-tume dUrAo AniyaM, AyareNa ya prANIyaM, vesavArAiNA ya saMbhiyaM kayaM, tujjha paDisehite muhavo vivaNNo Asi tena geNhAmo / evaM jayaNAe geNhati / pasaMgo nivArito, agItA ya vaMciyA, AhaDapratinivRttabhAvAtmIkRtatvAt / evaM itthiyAsu vi evaM puhutta sutte vi // mU. (130) je bhikkhU gAhAvati- kulaM piMDavAya-paDiyAe paviTThe paDiyAikkhie samANe doccaM tameva kulaM anuppavisati, anuSpavisaMtaM vA sAtijjati / / cU-paDiyAikkhi tti pratyAkhyAtaH, atitthAvitte ti bhaNiyaM bhavati, doccaM punarapi tameva pravisati, tassa mAsalahuM, ANAiNo ya dosA / nijuttI [bhA. 1465] je bhakkhU gihavatikulaM, atigate piDavAta-paDiyAe / paccakkhitte samANe, taM caiva kulaM puNo pavise // cU-jetti niddese, bhikkhU pUrvavat, gihassa patI gihapatI, tassa kulaM gRhamityarthaH, atigataHpraviSTaH, piMDapAta - pratijJayA, paccakkhAto pratiSiddha, pratyAkhyAnena samaH samANe tti pratyAkhyAnetyarthaH / ahavA- samANe tti paccakkhAu hou tameva puNo pravize // [ bhA. 1466 ] so ANA aNavatthaM, micchattavirAdhanaM tadhA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, paccakkhAte tu na ppavise / / cU-duvihA virAdhanA - AyasaMjame / jamhA ete dosA bhAvati tamhA na taM puNo kulaM pavise // aha pavisati ime dosA [bhA. 1467 ] dupaya-catuSpadanAse, haraNoddavaNe ya DahaNa khaNNeya / cAriyakAmI doccAdIesu saMkA bhave tattha // dhU- tammi kule duppadA duakkhariyA tti, cauppada azcAdi nahaM haritaM vA, so saMkijjati / evaM uddavite ya dharAdi dAhe, khate ya kkhae, cAriu tti bhaMDiu tti kAmI ubbhAmago, husAdiANa vA duittaNaM kare evaM saMkite nissaMkite vA jaM tamAvajje, sAhuhiM gharaM cAriyaM ti rAyakule kahejja eva geNhaNAdayo dosA / / kAraNao puNa doccaM pi pavisati [bhA.1468] bitiyapadamaNAbhoge, aMcita - gelaNNa-pagata- pAhuNae / rAyaduTTe rodhaga, addhANe vA vi tivikappe // cU- anAbhogeNa doccaM pi pavise tamaNIo khaniyAo jattha taM aMciyaM dAuM saMdhimAdI durbhikSaM vA gilANakAraNeNa vA bhujjo pavisati; annattha na labhati pagataM saMkhaDI, bhikkhAvelA paviTThassa na desakAlo Asi, apajatte bhujjo pavisa tti evaM pAhuNagAtiesu vi, addhANe vA vi / tivikappe tti Adi majjhe avasANe ya / ahavA - gelaNNAdiesu kajesu esaNije alabbhamANe tipariyalla vikappe puNo te doghaM vAraM pavisati // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 nizItha - chedasUtram - 13/130 [bhA. 1469] etaM taM ceva gharaM, apuvvagharasaMkaDeNa vA mUDho / puTTho puNa sesesu, kati kajjaM apuTTho vA // - anAbhogapaviTTo gihINa suNeMta naM bhaNati evaM taM ceva gharaM ti / ahavA apuvvagharasaMkaDeNa vA paviTTho, bhaNAti - "eyaM taM ceva gharaM " ti / "sesesu "tti gilANAdisu kAraNesu gihIsu pucchito apucchito vA gilANaTTho vA doccaM pi Agata tti kajjaM kaheti // [bhA.1470] bhAvitakulANi pavisati, adesakAlo va jesu se AsI / suNe puNarAgate, bhaga'suNNaM ca jaM AsI // - ahavA - je sAhU sAhUNIhiM pavisaMtehiM bhAvitA kulA na saMkAtitA dosA bhavaMti, tesu doccaM pi kAraNe pavisati / adesakAlo vi jesu kulesu Asi puNo tesu desakAlesu pavisati / jaM vA bhikkhAkAlesu suNNaM Asi tesu puNo pavisati / bhaddagakulaM vA asuNNaM jaM Asi tattha keNai kAraNa bhikkhA na dattA taM puNo pavisati // mU. (131) je bhikkhU saMkhaDi-poyaNAe asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggArhataM vA sAtijjati / - khaDitti AuANi jammi jIvANa saMkhaDijjaMti sA saMkhaDI / saMkhaDisAmiNA anuSNAto to tammi rasavatIe pavisittA oanAtti paloiuM bhaNAti - 'ito ya ito payacchAhi" tti, esa paloggapaNa / jo evaM geNhati asaNAti tassa mAsalahu~ / [bhA.1471] AiNNamaNAiNNA, duvidhA puNa saMkhaDI samAseNaM / jasA tu nAiNA, tIe vihANA ime hoMti / / - sA saMkhaDI samAseNa duvidhA - AiNNA anAiNNA ya / sAdhUNa kappaNijjA AiNNA, itarA anAiNNA, tIse ime vihANA / tusaddo'vadhAraNe // [bhA. 1472] jAvaMtiyA pagaNiyA, sakhettAkhetta bAhirA''iNNaM / avisuddhapaMthagamaNA, sapaccavAtA ya bhedA ya // [bhA. 1473] AcaMDAlA paDhamA, bitiyA pAsaMDa-jAti-NAmesu / sakkhette jA sakose, akkhette puDhavimAdIsu // cU-paDhamA tti jAvaMtigA tAe savvesiM taDiyakappaDigANaM AcaMDAlesu dijjati / "bitiya"tti pagaNitA, prakarSeNa gaNyA pragaNyA, pAsaMDINaM ceva tesiM pagaNiyANaM, dasa sasarakkhA, dasa zAkyA, daza parivrAT, dasa-zvetapaTA evamAdi / sakhette jA sakosaM joyaNabdhaMtare, kSetrAvagrahAbhyantaretyarthaH / akhitte jA sacittapuDhavIe, sacittavaNassattikAyAdiesu vA ThitA / / etAsu causu vi imaM pacchittaM [bhA.1474] jAvaMtigAe lahugA, catuguru pagaNIe lahuga sakkhette / mIsaga sacitta - SnaMtara paraMpare kAyapacchittaM // cU- jAvaMtiyAe atthato caulahuM, suttAdesato mAsalahuM / pagatiyAe cauguru / sakkhitte saMkhaDigamaNe caulahuM, parittamIsenaMtare mAsalahuM, anaMtamIse anaMtare mAsaguruM / dosu vi mIsesu paraMpare lahuguru paNaga, sacite paritta anaMtare caulahuM, paraMpare mAsalahuM, anaMte ete ceva gurugA / evaM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 3, mUlaM-131, [bhA. 1474] 313 kAyapacchittaM // "bAhira" ttisya vyAkhyA[bhA.1475] bahi vuDDI addhajoyaNa, lahugAdI aTTahiM bhave sapayaM / caragAdI AiNNA, catuguru hatthAdi bhaMgo y|| cU- bahikhettassa jAva addhajoyaNe caulahuM, tato paraMparavaDDie addhajoyaNe caugurugaM, divaDDajoyaNe chalahu~, dusuchaguru, causucheo, aTThasujoyaNesumUlaM, bhikkhuNosapadaM / uvajjhAyassa caugurugAto aTThasuya anavaTTo / Ayariyassa challahuyAto aTThasu carimaM / ahavA-khettabahi tti paDhamaM ThANaM, tato paraM addhajoyaNavaDDIe aDhesucaulahugAti aTThasu padesu / "sapataM" ti pAraMciyaM bhvti|ahvaa-khettbhiaddhddhjonnvuddddiieculhugaadicusujoynnesupaarNciyN| abhikkhesevAte aTThasu sapadaM pAvati / Atinna ti asya vyAkhyA - caraga-parivvAyaga-haDusarakkhAdiehiM taDiyakappaDiehiM ya jA AiNNA AkulA taM gacchato cauguru, tattha jatijaNasamaddeNa hatthapAyapattAdiyANaMbhaMgo bhavati |csddaaouvkrnn sehAtiyANaavahAro bhvti||avisuddhph tti asya vyAkhyA[bhA.1476] kAyeha'visuddhapahA, sAvata teNehi paJcavAtA tu| dasaNabaMbhe AtA, tividha avAtA bahi tahiM vA / / cU- saMkhaDiM gacchato aMtarA kAehiM puDhavIAuvaNassatitasAtiehiM paho adisuddhosaMsaktetyarthaH / "saMpaccAvAya"tti jattha paccavAo atthi sA spccvaataa| te ya paccavAyA aMtarA bahiM vA, sIhAdisAvayateNAhimAdiyA / te tu anabhigayadhammA tattha caragAdiehiM vuggAhijjaMti, esa daMsaNAvAto / cariyAdiyAhiM annAhiM vA itthIhiM mattapramattAhiM AtaparasamutthehiM dosehiM baMbhavirAhaNA, esa crnnaavaayo|aayaavaatovutto|etehiN tividhAavAyAbhavaMti ||imNpcchittN[bhaa.1477] daMsaNAvAya lahuga, sesAvAesa cauguru hoti| jIvita-carittabhedA, visacarigAdIsu gurugA tu / / cU-daMsaNAvAye caulahuM, sesAvAo baMbhAvAyo AyavirAhaNA ya etesu cauguruM / idAniM "bhedA ya" tti asya vyAkhyA - jIvita pazcArdham / tattha katAtipaDinIo uvAsagAdi visaMgaraM vA deja, jIvitabhedo bhavati / carigAo annatarAo vA kulaTAo carittabheto havejja / jIvitacaraNabhedesu caugurugaM ceva pacchittaM // [bhA.1478] esamaNAiNNA khalu, tavivarItA tu hoti AiNNA / AiNNAe koyI, bhatteNa paloyaNaM kAre / cU-esa jAvaMtiyAdidosaduTThA anAtiNNA / jAvaMtiyAtidosavippamukkA AiNNA / koi saDDI AiNNAe bhaNAti - tubbhe paloeha, jaM ettha ruccati taM acchau, sesaM marugAdIANaM payacchAmi / / [bhA.1479] taMjo u paloejjA, geNhejjA Ayaijja vA bhikkhU / so ANA anavatthaM, micchatta-virAdhaNaM paave|| cU-evaM bhaNito jo taM paloeja geNheja vA, Adiejja vA so ANAbhaMge vaTTati, anavatthaM kareti, micchattaM jaNayati / AyasaMjamavirAdhanaM ca paavti|| Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 nizItha-chedasUtram -1-3/131 puvvaM palotite gahite vA ime dosA[bhA.1480] paDinIya visakkhevo, tattha va annattha vA vi tnnissaa| marugAdINa paoso, adhikaraNupphosa vittvyo|| cU-sAdhuNA jaMpaloiyaM bhattapANagaM tattha paDinIo uvAsagAdi visaM khiveja / sAdhunIsAe vA paviTThoannattha vA kotivisaMpakkhivejjA |acchNtey ThavaNAdosA, marugAdayaH saMkhaDisAmiyassa paduTThAbhottaM necchate, samaNANapuvvaM dattaM ukkosaM vA Thaviya tti agAradAhaM vA kareja, sAhuM vA paduTTho haNeja, asuiehiM vA chikkaMti / upphoseja ahigaraNaM bhavati, so vA sakhaDisAmio dhIyAresu abhuMjatesusaMjayANaM paduseja / rikko me vittavayojAo honyjti|athvaa-dhijjaaiyaannNdaanN dAuM bhaMjAvei, etANaTThA vinavao adhigo jAo tti|| bhave kAraNaM jeNa ploejj| [bhA.1481] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / addhANarodhae vA, jataNAe paloyaNaM kujA / / [bhA.1482]imA jayaNA- hattheNa adesiMte anAvaDato maNo na maMto y| dissaNNato muho bhaNati doja ne kjjmmuennN|| cU- hattheNa na dAeti, imo io tti, anAvaMDato anAbhiDaMto u phAsaNAdosapariharaNatthaM (nauNato pra.] nato annato muhaM paloetto saNiyaM bhaNAti "amugeNa dahimAdiNA kajaM hojja", taM ca gacchuvaggahakaraM paNIyaM paliTTha pajjattaM davvaM ploeti|| mU. (132) je bhikkhUgAhAvai-kulaM piMDavAya-paDiyAe anupaviDhe samANe paraMti-gharaMtarAo asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA abhihaDaM AhaTu dijjamANaM paDiggAheti; paDiggAheMtaM vA saatijti|| cU-tinni gihANi tigharaM, tidharameva aMtaraMtigharaMtaraM, kimuktaM bhavati gRhatrayAtparata ityrthH| ahavA - tinni do aMtarAt tRtIyaaMtarAt parata ityarthaH / AyAe gRhItvA kiMcit asanAtI abhihaDadoseNa juttaM AhaTu sAhussa dejja jo anAiNNaM, tigharaMtarApareNaMAiNNe vA anuvautto geNhati tassa mAsalahuM / imo nijutti-vittharo[bhA.1483] AiNNamanAiNNaM, nisihAbhihaDaM va no nisIhaM vaa| nisIhAbhihaDaM ThappaM, no nisIhaM tu vocchAmi / / cuu-aahddNduvidhN-aainnnnmnaainnnnNc|anaainnnnN duvidhaM-nisIhAbhihaDaM, nonisIhAbhihaDaM c| nisIhaM nAma aprakAzaM, no nisIhaM nAma prakAzaM / nisIhAbhihaDaM ciTThautAva, no nisIhaM tAva vocchaami|| [bhA.1484] saggAma-paraggAme, gharaMtare no gharaMtare cev| tigharaMtarA pareNaM, gharaMtaraM taM muNeyavvaM // cU-saggAmAhaDaM duvihaM - gharaMtaraM, no gharaMtaraM ca / tigharaMtarAo pareNaM jaMtaM gharaMtaraM bhnnnnti|| [bhA.1485] bADaga-sAhi-nivesaNa, saggAme no gharaMtaraM tivihaM / paragAme vi ya duvidhaM, jalathala nAvAe jaMghAe / / Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 3, mUlaM-132, [bhA. 1485] 315 cU-bADagAo, sAhito, nivesaNAto - vADagassa pADageti saMjJA, gharapaMtI sAhI bhaNNati, mahAgharassa parivAragharA nivesaNaM bhaNNati / jaM paragAmAhaDaM taM duvihaM - sadesagAmAo, "iyare" tti paradesagAmAo vA / evaM duvidhaM pi jaleNa vA thaleNa vA ANijjati / jaM jaleNa, taM nAvA tArimeNa vA, jaMghAtArimeNa vA ||jN thaleNa taM[bhA.1486] bhaMDI bahilaga kAe sIseNa catuvidhaM thale hoti| ekkaM taMduvidhaM, sapaccavAteyaraM ceva / / cU-"bhaMDI" gddddiibhnnnnti| "bahilago"ttigoNAtipiTThIelagaDDAdiesuANijjati "kAe" tti kAvoDIsaMkAtieNa ANijjati, sireNa vA, eyaM cauvidhaM thaleNa bhavati / evaM jala-thalesu duvidhaM pisapaccavAyaM, "itaraM" vA apaccavAyaM / paccavAo puNa jale gAhA magara-macchAdi, thale cora-sAvata-vAlAtito anegaviho / [bhA.1487] etaM sadesAbhihaDaM, bhaNitaM emeva hoti prdese| jala-thalamAdI bheyA, sapaccavAtetarA neyaa|| cU-paradesAbhihaDe vi jala - thalAdibhedA sapaccavAyA itarA savve bhANiyavvA // eyaM no nisIhaM bhaNiyaM / nisIhaM bhaNNati[bhA.1488] eseva gamo niyamA, nisIhAbhihaDe vi hoti naayvyo| AiNNaM pi ya duvidhaM, dese taha desadese y|| cU-nisIhAbhihe vi eseva gamo neyavyo / eyaM savvaM anAimmaM bhaNiyaM / idAniM AiNNaM taM duvidhaM-dese desadese ya |deso hatthasayaM, tassa saMbhavoparibhujjamANIe dIhAe ghaMghasAlAe, saMkhaDIe vA pariesaNapaMtIe / hatthasatA Arato desadeso bhaNNati / [bhA.1489] suttanivAto saggAmAbhihaDe taM tu geNhe je bhikkhU / so ANA anavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // cU-saggAmAbhihaDe suttaNivAto, sesaM kaMThaM / / amAiNNaM pi kAraNe geNhejA, na doso[bhA.1490] asive omoyarie, rAyaduDhe bhaye va gelaNNe / addhANa rodhae vA, jataNA gahaNaM tu gItatthe // cU-panagaparihANI jayaNAe jatiUNa jAhe mAsiyaM patto tAhe geNhati / gIyattha-gahaNAtA gIyattho taM geNhaMto vi saMviggo bhvti| ahavA-jayaNaMjANati tti gIyattho geNhati sa niddoso| agIyatthe puNa natthi jayaNA, tena tassa jahA tahA geNhato sadosatetyarthaH // mU. (133) je bhikkhU appaNo pAe Amajeja vA pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| cU-appaNo pAeAmajjati ekkasi, pamajjatipuNopuNo |ahvaa hattheNaAmajjaNaM, rayaharaNeNa pamajaNaM / tassa mAsalahuM / imA nijuttI- [bhA.1491] AiNNamaNAiNNA, duvihA pAde pamajjaNA hoti| saMsatte paMthe vA, bhikkha-viyAre vihAre y|| cU-puvvaddhaM kaMThaM / jA sA AiNNA sA imA - anegavihA, saMsatto pAdo Amajjitavyo, paMthe Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 13/133 316 vA athaMDilAto thaMDilaM, thaMDilAo vA athaMDilaM, athaMDilAto vA thaMDile vilakkhaNe, sakAyasatthe ti kAuM saMkamaMto kaNhabhomAtIsu pamajjati, bhikkhAto vA paDiniyatto, viyAre tti saNNAbhUmIo vA Agato, vihAre tti sajjhAyabhUmIe, gAmaMtarAo vA kula-gaNAdisu kajjesu paDiAgao pamajjati / mA uvakaraNovaghAto bhavissati tti // [bhA. 1492 ] esA AiNNA khalu tavvivarItA bhave anAiNNA / suttamanAeNNAI, taM sevaMtammi ANAdI // cU- khalu avadhAraNe, evamAtikAraNavatirittA anAtiNNA, suttanivAto anAiNNAsutaM anAiNNapamajjaNaM nisevaMtassa ANAdIyA dosA / / imA saMjamavirAhaNA [bhA. 1493 ] saMghaTTaNA tu vAte, suhume ya'nne virAdhae pANe / bAusadosavibhUsA, tamhA na pamajjae pAde // cU- pamajaNe vAtA saMghaTTijati, anne ya payaMgAdI suhume bAdare vA virAheti, bAusadoso a baMbhare aguttI, tamhA pAde na pamajjate / / [bhA. 1494] vitiyapadamaNappajjhe, appajjhuvvAtakhaJjamANe vA / puvvaM pamajjiUNaM vIsAme kaMDuejjA vA // cU- aNappajjho anAtmavazaH, khittacittAdiesu pamajjaNAi karejja / appajjho vA uvvAto zrAntaH sapamajjiuM visAmijjati, khajjramANo vA pAdo pamajiuM kaMDuijjati / uktArthaM ca pshcaardhm| mU. (134) je bhikkhU appaNo pAe saMvAhejja vA palimaddeja vA, saMvAhataM vA palimaddetaM vA sAtijjati / / cU- "saM" iti prazaMsA / zobhanA bAhA saMbAhA / sA cauvvihA- aTThi suhAe, maMsa-roma-tayA, sA gurumAyANa viyAle saMbAdhA bhavati / jo puNa aDDaratte pacchimaratte vi divasato vA anegaso saMbAdheti sA parimaddA bhaNNati / mU. (135) je bhikkhU appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA vasA vA navanIe vA makkheja vA bhiliMgejja vA makkheMtaM vA miliMgetaM vA sAtijjati / / mU. (136) je bhikkhU appaNo pAe loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA ullAleMtaM vA uvvadvetaM vA sAtijjati / / mU. (137) je bhikkhU appaNo pAe sIyodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholleja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhovaMtaM vA sAtijati / / cU- sItamudagaM sItodagaM, "viyaDa "tti vyapagatajIvaM, usiNamudagaM usiNodagaM, tena appaNo pAde ekkasi uccholaNA, puNo puNo padhovaNA / evaM savve suttA uccAreyavvA / abhaMgo thoveNa, bahuNA makkhaNaM / ahavA ekkasiM bahuso vA / kakkAdi prathamoddezaka aMgAdAna gameNa neyaM / mU. (138) je bhikkhU appaNo pAe phumejja vA raejja vA, phumeMtaM vA raetaM vA sAtijjati / / cU- alattayaraMgaM pAdesu lAeuM pacchA phumati / taM jo rayati vA, phumati vA / etesiM paMcaNhaM suttANaM saMgahagAhA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 uddezaka : 3, mUlaM-138, [bhA. 1495] [bhA.1495] saMbAhaNA padhovaNa kakkadINuvvalaNa makkhaNaM vA vi / phumaNaM vA rAillaM vA jo kujjA appaNo pAde // cU-saMbAhaNatti vissAmaNaM, sItodagAiNA vadhovaNaM, kakkAiNA uvvalaNaM, tellAiNA makkhaNaM, alattagAiNA raMgaNaM, kareti tassa ANAiyA dosaa|| [bhA.1496] etesiM paDhamapadA, saI tu bitiyA tu vahuso bahuNA vaa| saMbAhaNA tu catudhA, phUmaMte laggate raago|| cU- etesiM suttANaM paDhamapadA saMbAhaNAdi sakRt karaNe draSTavyA, bitiyapadA paramaddaNAti bahuvArakaraNe bahuNA vA karaNe daTThavvA / saMbAhaNA cauvvihA uktA / alaktakaraMgo phumijaMto lggti|| [bhA.1497] so ANA anavatyaM, micchatta-virAdhaNaM tadhA duvidhaM / pAvati jamhA tamhA, ete tu pade vivajjejjA // cU-savvesu jahAsaMbhavaM virAhaNA bhaNiyavvA / gADhasaMbAhaNA cammaM avaNeja, aTThibhaMgaM vA karejja / evaM uvvalaNe vi / padhovaNe eva ceva, uppalAvaNAdi vaNe vi dosA ya / abbhaMge vi mcchigaaNti-sNpaatim-vho|| [bhA.1498] Ata-para-mohudIraNa, bAusadosA ya suttprihaannii| saMpAtimAti ghAto, vivajjayo logprivaayo|| cU-raMgepadhovaNAtisuyaAya-para-mohodIraNaM kareti, bAusadoso (sA] yabhavati (bhavaMti], suttatthANaM ca parihANI bhavati / sAdhukriyAyAH sAdhoraparasya vA viparyayo viparItatA bhavati / sAdhu-zrAvaka-mithyASTiloke parivAdo "padAbhyaGgakaraNena parijJAyate na sAdhuriti' / / kAraNato kareja[bhA.1499] bitiyapadaM gelaNNe, addhANuvvAta - vaya - vaasaasu| AdI paMcapadAU, moha-tigicchAe donnitre|| cUgilANassa addhANe vA, "uvvAyassa" vAteNa vA gahiyassa, vAsAsu vA / "Ai"tti gilANapayaMtammisaMbAhAtI paMcavipayApauttavvA / vejovadeseNapAyatalarogiNomagadaMtiyAtileveNa anneNa vA raMgo kAyavyo / sesesu addhANAtisujahAsaMbhavaM / moha-tigicchAe rayaNaM phumaNaM vA do ya kAyavvA / ahavA - saMbAhAtiyANa paMcaNha padANaM AillA cauro patA gilANAisu sNbhvNti| do phumNa rayaNa patA mohaM-tigicchAe saMbhavaMti / codagAha - naNuphumaNa - rayaNe mohavuDDI bhavati? AyariyAha-sAtisatovadeseNajassa tahAkajaMteya uvasamobhavati tassa tahA kajjati / kiDhigAti AsevaNe vA / addhANasaMbAhaNAti jahA saMbhavaM / evaM vAte vi sNbaah-roy-abbhNgnnaati|vaasaasu vA kaddamalittANa ghovnneti| aMgulimaMtarA ya kuhiyA, koddava-palAladhUmeNa rajjaMti / / evaM kAyAbhilAveNa cha suttA bhANiyavvA mU. (139) je bhikkhU appaNo kAyaM Amajjeja vA pamajjejja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| mU. (140) je bhikkhU appaNo kAyaM saMbAheja vA palimaddejja vA, saMbAheMtaM vA palimaddataMvA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 nizItha-chedasUtram -1-3/140 sAtijati // mU. (141) je bhikkhU appaNo kAyaM saMbAheja vA palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimaddeta vA sAtijati // mU. (142) je bhikkhU appaNo kAyaM loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvaDheMtaM vA sAtijati // mU. (143)je bhikkhUappaNo kAyaMsIyodaga-viyaDeNa vAusiNodaga-viyaDeNa vAuccholeja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA saatijti|| mU. (144) je bhikkhU appaNo kAyaM phumeja vA raeja vA, phumetaM vA raetaM vA saatinyjti|| cU-ee cha suttA pUrvavat / imo aidesagAhattho[bhA.1500] pAdesuM jo tugamo, niyamA kAyammi hoti sacceva / . nAyavvo tu matimatA, puvve avarammi ya pdmmi| cU-jo pAyasuttesu gamo kAyasuttesu vi chasu so ceva daTTabyo / keNa nAyavyo ? mtimtaa| matirasyAstIti matimaM / puvvaM ussaggapadaM, avara avavAtapadaM // evaM vaNAbhilAveNa te ceva cha suttA vattavvA mU. (145)je bhikkhUappaNo kAryasi vaNaMAmajjeja vA pamajjeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA sAtijati // mU. (146)je bhikkhUappaNo kAyaMsivaNaMsaMbAheja vA palimaddeja vA saMbAhetavA palimadeMtaM vA saatijti|| mU. (147) je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA miliMgeja vA, makkhejaMtaM vA miliMgejaMtaM vA sAtijati // mU. (148)je bhikkhUappaNo kAryasi vaNaM loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA ulloleMtaM vA sAtijati // mU. (149) je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM sIyodaga-viyaDeNa vA, usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA saatijti|| mU. (150) je bhikkhU appaNo kAryasi vaNaM phumeja vA raeja vA, phumetaM vA raeMtaM vA sAtijati // [bhA.1501] duvidho kAyammi vaNo, tadubbhavAgaMtugo tu naatvvo| taddoso va tadubbhavo, satthAdAgaMtuo bhnnio|| cU-kAyavvaNoduvidho-tattheva kAye ubbhavo jassa doso yatabbhavo, AgaMtueNa satyAtiNA kao jo soAgaMtugo |imotbbhvo taddoso-kuTuM, kiDimaM, daddU, vikiccikA, pAmA, gaMDAtiyA ya / AgaMtugosatyeNa khaggAtiNA, kaMTageNa vA, khANUto vA, sirovevo vA, dIheNa vA, suNahaDakko vaa|| [bhA.1502] etesAmaNNataraM, jo tu daNaMmi sayaM kare bhikkhU / pamajaNamAdI tu pade, so pAvati aannbhaadiinni|| Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH3, mUlaM-150, [bhA. 1502] 319 cU-etesiM annatare vraNe jo pamajaNAtipade karejja tassa ANAtI dosA mAsalahuMca pcchittN| sIsa Aha -veyaNaddeNa kiM kAyavvaM? Ayariya Aha[bhA.1503] nacuppatitaMdukkhaM, abhibhUto veyaNAe tivvaae| addIno avvahito, taMdukkha'hiyAsae samma / cU-"nacca"tti jJAtvA duHkhamutpannaM, vedyata iti vedanA, tivvAe veyaNAe svvNsriirNvyaaptmityrthH| na dIno adIno pasannamano svabhAvastha ityarthaH, na vA ohayamanasaMkappe / ahavA - hA mAte! hA pite ! evamAdi na bhAsate / jo so adIno na veyaNado appaNo sirorukuTTaNAdi kareti / ahavA- na veyaNaTThociMteti- "appANaM mAremi"tti taMdukkhamuppannaM sammaM ahiyAseyavvaM ityrthH| kAraNe puNa AmajaNAti karejja[bhA.1504] avvocchittinimittaM, jIyaTThI vA samAhihetuM vA / pamajaNamAdI tu pade, jayaNAe samAre bhikkhU // cU- suttatthANaM avocchitti karissAmi, jIvitahI vA jIvaMto saMjamaM karissAmo, cautthAiNA vA taveNa appANaM bhAvissAmi, pAna-dasaNa-caritta-samAhi-sAhaNaTThA vA / ahavAsamAhimaraNeNavAmarissAmi tti AmajaNAdipade jayaNAe samAyareja |jynnaajhaajiivovghaato na bhvtiityrthH| mU. (151) je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikheNaM sattha-jAeNaM acchidejja vA vicchiMdejja vA achiMdataM vA vichiMdaMtaM vA saatijti| cU-gacchatI ti gaMDaM, taM ca gaMDamAlA, jaM ca anna pilagaM tu pAdagataM gaMDaM "aratitaM vA" aratitojana paccati, asIarisA tAyaahiTThANe nAsAtevraNesuvA bhavaMti / piligA (pilagA) siyasilA, bhagaMdaraappannato adhiTThANekSataM kimiyajAlasaMpannaM bhvti|bhustthsNbhveanntrenn tikkhaM sa (a) hinAdhAraM jAtamiti prakArapradarzanArtham / ekkasi ISad vA AcchidaNaM, bahuvAraM suTu vA chiMdaNaM vicchidnnN| [bhA.1505] gaMDaM ca aratiyaMsi, viggalaM ca bhagaMdalaM ca kAyaMsi / satthaNa'nnatareNaM, jo taM acchidae bhikkhU ||gtaarthaa / mU. (152) je bhikkhU appaNo kAryasi vA gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM sattha-jAeNaM acchidittA viJchidittA pUrva vA soNiyaM vA nIharejja vA visoheja vA, nIharataM vA visoheMtaM vA sAtijati // cU-puvvaM suttaM savvaM uccAreUNa ime airittA AlAvagA / "pUyaM vA" pakkaM soNiyaM putaM bhaNNati / ruhiraM sabhAvatthaM soNiyaM bhaNNati / nIharati nAma niggalati / avasesAvavayA pheDaNaM visohaNaM bhnnnnti| mU. (153) je bhikkhU appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 nizItha-chedasUtram -1-3/152 vA annatareNaM tikkheNaM sattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharittA visohettA sIodagaviyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhovejja vA uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA sAtijjati // cU- je bhikkhU do vi puvvaM suttAlAvage bhaNio / ime taiyasuttAlAvagA sIyodagaviyaDagatArtham / mU. (154) je bhikkhU appaNokAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM vikkheNaM sattha-jAeNaM acchiMditA vicchiMdittA nIharittA visohettA uccholittA padhoittA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpejja vA viliMpejja vA AliMpaMtaM vA vilipaMtaM vA sAtijati // cU- je bhikkhU tihaM pi suttANaM AlAvae vottuM cautthamuttAirittA ime AlAvagA bahu AlevasaMbhavaM / annataragahaNaM / Alipyate aneneti AlepaH jAtaggahaNaM prakArapradarzanArtha / so Alevo tividho-vedana pasamakArI, pAkakArI, putAdi nIharaNakArI / mU. (155) je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM cA annayareNaM tikkheNaM sattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharittA visohettA padhoittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA abbhaMgejja vA makkhejja vA abbhaMgataM vA makkheMtaM vA sAtijjati // cU-je bhikkhU appaNo kAryaMsi gaMDaM vA ityAdi cauro vi suttAlAvage vottu ime paMcamasuttAritA AlAvagA telleNa vA gatArtham / mU. (156) je bhikkhU appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM sattha-jAeNaM acchiMdittA vicchiMdittA nIharittA visohettA padhoittA viliMpittA makkhettA annayareNaM dhUvaNajAeNaM dhuveja vA padhUveja vA, dhUveMtaM vA padhUveMtaM vA sAtijati // cU- etesiM imA saMgahaNi - gAhA - [bhA. 1506 ] nINeja pUya rudhiraM tu ucchole sIta-viyaDa-usiNeNaM / leveNa va AliMpati, makkhe dhUve va ANAdI // cU-nINejja pUyAtI tato uccholeti, tato AliMpati, tato makkheti, tato dhUveti / evaM jo kareti so ANAtidose pAvati / AyavirAhaNA mucchAtI bhavati / sajame AukkAyAti virAdhanA / evaM tA jinakappe, gacchavAsINa vi nikkAraNe evaM ceva / jato bhaNNati [bhA. 1507] nikkAraNe na kappati, gaMDAdIesu chea-dhuvaNAdI / Asajja kAramaM puNa, so ceva gamo havati tattha / / cU- puvvaddhaM kaMThaM / kAraNe puNa Asajja, eseva kamo - satthAdiNA a chiMdati, jai na pannapai to pUyAti nIhAreti / evaM appaNappaMte uttarottarapayakaraNaM // [ bhA. 1508] nacuppati taM dukkhaM, abhibhUto veyaNAe tivvAe / addIno avvahito taM dukkha' hiyAsae sammaM // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH3, mUlaM-156, [bhA. 1509] [bhA.1509] avvocchitti-nimittaM, jItaTThIe samAhihetuM vA / pamajjaNamAdI tu pade, jayaNAe samAyare bhikkhuu||puurvvt / / mU. (157) je bhikkhU appaNo pAlu-kimiyaM vA kucchi-kimiyaM vA, aMgulIe nivesiya nivesiya nIharati, nIharaMtaM vA sAtijati // cU- pAlu apAnaM, tammi kimiyA samucchaMti / kukkhIe kimiyA kukkhi-kimiyA, te ya jUA bhvNti| te jati sannaM vosiriu apANamaMtare thakkelaMto te pAlukimiye aMgulIe nivesiya pravezya puNo puNo nIharati parityajatItyarthaH: / imA nijuttI[bhA.1510]gaMDAdiesu kimie, pAlu-kimite ca kucchi-kimite vaa| jo bhikkhU nIharatI, so pAvati aannmaadiinni.| cU-gaMDAdiesuvraNesupAluovA, kucchi-kimie vA, jobhikkhU nIharati so ANAtidose pAvati / nIharamakappovadarisaNatthaM bhannati[bhA.1511] nikkAraNe sakAraNe, avidhi vidhI kaTThamAdigA avidhii| aMgulamAdI tu vidhI, kAraNe avidhIe suttNtu|| cU- nikkAraNeavidhIe, kAraNe vidhIe / kaTThamAdiehiM jati nIharati to avidhI, aMgulamAdiehiM vidhI bhvti| tatiyabhaMge suttaM, carime suddho|dosuaaillesuculhuN / ussaggeNaM vidhIe avidhIe vA na nIhariyavvA / tesu virAhijaMtesu saMjamavirAdhanA, ete AyavirAhaNA, tattha gilANAdi ArovaNA tamhA ahiyAseyavvaM / / / [bhA.1512] nacuppai taMdukkhaM, abhibhUto vedanAe tivvaae| addIno avvahito, taM dukkha'dhiyAsae sammaM // [bhA.1513] abbocchitti-nimittaM, jItaTThIe samAdhihetuM vA / __ gaMDAdIsu kimie, jataNAe nIhare bhikkhuu|| cU-tesiM nIharaNe kA jayaNA? paume vA, allacamme vA / sesaM pUrvavat // mU. (158) je bhikkhU appaNo dIhAo naha-sihAo kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti|| ___ mU. (159) jebhikkhUappaNo dIhAiMjaMgha-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati / / mU. (160) je bhikkhU appaNo dIhAiM kakkha-romAiM kappejja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati / / mU. (161) je bhikkhUappaNo dIhAI maMsu-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kappeMtaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti|| mU. (162) je bhikkhU appaNo dIhAi vatthi-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijiti|| mU. (163) je bhikkhU appaNo dIhAiM cakkhu-romAiM kappeja vA, saMThavejja vA, kaptaM vA [15] 21 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 nizItha-chedasUtram -1-3/164 saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (164) je bhikkhU appaNo daMte AghaMseja vA paghaMseja vA, AghaMsaMtaM vA paghaMsaMtaM vA saatijti|| mU. (165) je bhikkhU appaNo daMte uccholeja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA saatijti|| mU. (166)je bhikkhU appaNo daMte phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raeMtaM vA sAtijati // mU. (167) je bhikkhU appaNo uDhe Amajeja vA pamajjeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| mU. (168) je bhikkhU appaNo uThe saMbAheja vA palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimaddeta vA saatijti|| mU. (169) je bhikkhU appaNo uDhe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA miliMgeja vA, makkheMtaM vA miliMgetaM vA sAtijati vA uvvadeja vA, ulloleMtaM vA uvvaDheMtaM vA saatijjti|| . mU. (170) je bhikkhUappaNo uThe loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvaTetaM vA sAtijati / / mU. (171)je bhikkhU appaNo uDe sIodaga-viyaDeNa vAusiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoveja vA, uccholeMtaM vA padhoveMtaM vA saatijti|| mU. (172) je bhikkhU appaNo uTTe phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA rayaMtaM vA sAtijati // mU. (173) je bhikkhU appaNo dIhAiM uttaro?-romAiM kappeja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (174) je bhikkhU appaNo dIhAiM acchi-pattAI kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (175) je bhikkhU appaNo acchINi Amajjejja pamajjeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| mU. (176) je bhikkhU appaNo acchINi saMbAheja vA palimaddeja vA saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA saatijti| mU. (177) je bhikkhU appaNo acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navaNIeNa vA makkheja vA miliMgeja vA, makkheMtaM vA miliMgetaM vA sAtijati // . mU. (178) je bhikkhU appaNo acchINi loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvaDheMtaM vA saatinyjti|| mU. (179) je bhikkhU appaNo acchINi sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA saatijti|| mU. (180)je bhikkhU appaNo acchINi phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raetaM vA saatijti| mU. (181) je bhikkhU appaNo dIhAiM bhumaga-romAI kappeja vA saMThaveja bA, kappeMtaM vA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 uddezaka H 3, mUlaM-182, [bhA. 1514] saMThaveMtaM vA sAtijiMti // ___ mU. (182) je bhikkhUappaNo dIhAI pAsa-romAI kappeja vA saMThaveja va, kappeMtaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // [je bhikkhU appaNo dIhAI kesAI kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati] cU-je bhikkhU dIhAo appaNo nahA ityAdi-jAva-appaNo dIhe kese kappei ityAdi chavIsaM suttaM uccAreyavvA, suttattho nijuttI ya lAghavatthaM jugavaM vakkhANijjaMti - [bhA.1514] je bhikhu naha-sihAo, kappejjA adhava saMThavejjA vaa| dIhaM ca romarAI, maMsU kesUttarovA / / cU- nahANaM sihA nahasihA, nakhAgrA ityarthaH / kappayati chinatti, saMThaveti tIkSNe karoti, caMdrArdhe sukatuMDe vA roti / romarAtI poTe bhavati, te dIha kappeti, suvihatte adhomuhe o (u) lihati / maMsucibuke, jaMghA, guhyadese vA, chiMdati, saMThaveti vA / kese tti siraje, te chidati saMThaveti vA / uttaroDhe romA dADhiyAovA, tA chiMdati saMThaveti vaa|| [bhA.1515] bhamuhAo daMtasodhaNa, acchINa pamajannAigAi vaa| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // cU-evaM naasigaa-bhmug-romevi| daMtesuaMgulIesakRdAmajaNaM, punnopunnopmjjnnN| daMtadhovaNaM daMtakaTuM, acitte suttaM / tena ekkadiNaM AdhaMsaNaM, dine dine paghaMsaNaM / daMte phUmati rayati vA paadsuutrvt| acchINi vA Amajjati nAma akkhipattarome saMThaveti, puNo puNo kareMtassa pamajjaNA / ahavA - bIyakaNugAdINaM sakRta avaNayaNe AmajaNA, puNo puNo pamajjaNA / AdisaddAto je acchINi padhovati / usiNAiNA pauMchati nAma aMjaNeNaM aMjeti / acchINi phumaNarayaNA pUrvavat / viseso kaNugAdisu phumaNaM saMbhavati / evaM kareMtassa ANAtivirihANAtiyA dosA / / [bhA.1516] AmajjaNA pamajjaNaM, sai asai dhovaNaM tu negavidhaM / cIpAdINa pamajaNa, phumaNapasaMtaMjaNe raago|| cU- uktArthAH / pasayamiti pasatI, culugo bhannati, davvasaMbhArakayAM pANIyaM / taM culuge choDhuM, tattha nivuDaM acchi dhareti, tato ucchuDaM phumati rAgo laggati, aMjiyaM vA phumati rAgo laggati / ahavA - pasayamiti dohiM tihiM vA nAvApUrehiM acchi dhovati, tota aMjati, tato phumatirAgo laggati / ime dosA[bhA.1517] Ata-para-mohudIraNa, bAusadosA ya suttprihaannii| saMpAtimAtighAto, vivajjate logprivaao| cU. pUrvavat // [bhA.1518] bitiyapadaM sAmannaM, sabvesu padesu hojja 'nAbhogo / moha-tigicchAe puNa, eto visesiyaM vocchaM / cU-nahasihAtito sabve suttapaDisiddhe atthe anAbhogato karejja, moha-tigicchAe vA karenja / ato paraM terasapayANa pai avasesiyaM bitiyapadaM bhnnti|| Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram -1-3/182 324 [ bhA. 1519] caMkamaNamAvaDaNe, levo deha-khata asui nakkhesu / vaNa-gaMDa-ratiaMsiya, bhagaMdalAdIsu romAI // cU- caMkamato pAyaNahA upala-khANugAdisu apphiDaMti / piDalomo vA bhajjati / hatthanahA vA bhAyaNe levaM vinAseMti / dehaM sarIraM, tattha khayaM karejja / tAhe logo bhaNeja - esa kAmI, avirayAe se nahapayA dinna tti / eyadosapariharaNatthaM chiMdaMto suddho / saMThavaNaM kramatAdiNA ghasati / logo ya bhaNati - dIhaNahaMtare sannA ciTThati tti asuiNo ete / avi ya pAyaNahesu dIhesu aMtaraMtare reNU ciTThati, tIe cakkhu uvahammati / vraNa-gaMDa- araiyaMsi bhagaMdarAdisu romA vaghAya kareMti, levaM vA aMtareti, ato chiMdati saMThaveti vA // [ bhA. 1520] daMtAmaya daMtesu, nayaNANaM AmayA tu nAyaNesu / bhumayA acchi nimittaM, kesA puNa pavvayaMtassa // cU- daMtesu daMtAmayo daMtarogo, tattha daMtavaNAtiNA AdhasaMti / evaM nayaNAmaye vi nayaNe ghovati, rayati, phumati vA / bhamugaromavA atidIhA, aimahallattaNeNa ya acchIsu paDate chiMdati saMThaveti vA / pavvayaMtassa atidIhA kesA, loo kAuM na sakketi, sirarogiNo vA kese kappiti / mU. (183) je bhikkhU appaNo acchimalaM vA kannamalaM vA daMtamalaM vA nahamalaM vA nIhareja vA visohejja vA, nIhareMtaM vA visohetaM vA sAtijjati / / cU-je bhikkhU acchimalaM vA ityAdi acchimalo dUsikAdi / kannamalo kannagUdhA (lA) ti / daMtakiNo daMtamalo / nahamalo nahaviccareNU / nIharati avaneti, asesa visohaNaM / mU. (184) je bhikkhU appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA nIhareja vA visohejja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijjati / / cU- seyo prasvedaH svatthaH male thiggalaM jallo bhaNati / esa eva prasveda ulliuto paMko bhannati, ano vA jo kaddamo laggo / malo puNa uttaramANo, accho reNU vA / sakRt uvaTTaNaM, puNo puNo pavvaTTaNaM kakkAiNA vA / [ bhA. 1521] seyaM vA jallaM vA, je bhikkhU nihareja kAyAto / -'cchidaMta- naha-mala, so pAvati ANamAdINi // kanna-S cU- paDhamasuttattho puvvaddheNa, bitiyasuttattho pacchaddheNa / ANAdiyA dosA, AyavirAhaNA, pamattaM devatA chalejja, apparutIe vA bAusadosA bhavaMti / suttatthesu ya palimaMtho / [bhA. 1522] jallo tu hoti kamaDhaM, malo tu hatthAdi ghaTTito saDati / paMko purNa seullo, cikkalo vA vi jo laggo // cU- kharaMTo u jo malo taM kamaDhaM bhannati / sesaM kaMThaM // [bhA. 1523] bitiyapadamaNappajjhe, nayaNavaNe osa dhAmae ceva / moha - tigicchAe puNa, nIharamANo natikkamati // cU- aNappajjho khittacittAdi, savve uvvaTTaNAdi avavAya pade karejja / nayaNe vA dUsio, baddho acchoregaNa vA kiMci acchIo uddhariyavvaM / sarIre vA dhUNo, tassa abbhAse malAdi Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 uddezaka : 3, mUlaM-184, [bhA. 1523] pheDijjati, mA tena vaNo dajjhihiti / ___ ahavA - kacchU daddU kiDabhaM anno vA koti Amayo, sa osahehiM uvvaTTijati / mohatigicchAevA, puNo visesaNe annahA moho novasamati ttievaM visesei tti| evaM kareMto dhammameraM ANaM vA nAtikammati // mU. (185) je bhikkhU gAmANugAmaM dUijjamANe appaNo sIsaduvAriyaM kareti, kareMtaM vA saatijti|| cU-mAsakappo jattha kato tato jaMgammai taM gAmANugAmaM / ettha anusaddo pacchAbhAve / athavA - gacchato aggato anukUlo gAmo gAmAnugAmo / dosu sisira-gimhesu rIijjati dUijjati, dosu vA padesu rIijjati / sIsassa AvaraNaM sIsa duvAraM / ahavA - sIsassa egaMduvAraM siisduvaariyaa| appaNo appaNA jo kareti tassa maaslhuN|| [bhA.1524] bhikkha-viyAra-vihAre, dUtijaMto va gaamnuggaami| sIsaduvAraM bhikkhU, jo kuJA ANamAdINi // cU-bhikkhaM hiMDato viyAraM sannabhUmiMgacchaMto, eesujosIsaduvAriyaMkareti soANAtidose bhavati / sIsaduvAriyAe uvakaraNabhogavivaccAso / vivaccAsabhoge ime pagArA pacchittaM ca // [bhA.1525] khaMdhe duvAra saMjati, garula'ddhaMso ya paTTa liMgaduve / lahuo lahuo lahuyA, tisu cauguru dosu mUlaM tu|| cU-caupphalaM mokkalaM vA khaMdhe kareti, duvAra iti sIsaduvAriyA kareti, do vi bAhAo chAeMtotaMjatipAuraNeNa pAuNati, egatoduhatovA kappaaMcalA khaMdhAroviyAgarulapakkhaM pAuNati, addhaMso uttarAsaMgo, paTTa iti colapaTTa baMdhati, liMgadurga-gihIliMgaM annautthiyaliMgaMvA krei| etesu jahAsaMkhaM imaM pacchittaM - lahugo vA pacchaddhaM / akAraNe bhogavivaccAsaM kareMtassa evaM pcchittN| ahavA[bhA.1526] paribhogavivaccAso, liMgavivege ya chattae na tividhe / gihipaMta-takkaresu ya, paJcAvAtA bhave duvihA / / cU- sIsaduvAre paribhogavivaccAso bhavati / uvakaraNanipphannaM sAhuliMgavivego bhavati / chattayakaraNaMca bhavati / gihipaMtA sAhubhaddagAje takkarA gihitti kAuM musaMti / ihaloiya-paroiyA duvidhA paccavAyA bhvNti| ' ahavA-Aya -sNjmviraahnnaa|gihi-pNt-tkkrehiN aahmmtiaayviraannaa|vivccaasbhoge sNjmviraadhnaa|| chattae tividhe tti[bhA.1527] cauphala potti sIse, bahu pAuraNaM tu bitiyayaM chattaM / hatthukkhittaM vatthaM, tatiyaM chattaM ca piNchaadii| cU- caupphalaM kappaM sire kareti / bahupAuraNaM nAma aMguDhi kareti, eyaM bitiyaM chattaM / hatthukkhittadaMDae vA kAuM ghareti, taiayaM chattayaM / ahavA - do puvvuttA, tatiyaM picchAtichattayaM ghareti / jamhA ete dosA tamhA no sIsaduvAriyaM kre| kAraNe kareja vi Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 nizItha-chedasUtram -1-3/185 [bhA.1528] bitiyapadaM gelanne, asahU saagaarsedhmaadiisu| addhANe teNesuya, sNjt-pNtesujtnnaae|| cU-gilANo uNhaM vA sahati / kannA vA se tassa bharajaMti / rAyAti dikkhito vA asahU dhArayati / sahassa vA sAgAriyaM ti kAuM aMguDhiM karoti / AdisaddAto aseho vipaDinIyassa annassa vA saMkaMto jAtimAti juMgito kareti / addhANe vA uNhaM na sehejja / tisio vA, saMjayapaMtesu vA teNesu aMguSTuiM kareti / jayaNAe tti saliMgovahiNA sIsaduvAre kae najati to gihi-kAsAyamAdivatthaM ghettuM kareti / evaM jahA na najati tahA tahA kareti / esa jynnaa|| mU. (186) je bhikkhU saNa-kappAsao vA unna-kappAsao vA poMDa-kappAsaovA amilakappAsao vA vasIkaraNa-sottiyaM kareti, kareMtaM vA saatijti|| cU-saNo vaNassatijAtI, tassa vAgo caccaNijjo kappAso bhannati, "unna" ti lADANaM gaDDarA bhannaMti, tassa romA kaccaNijjA kappAso bhnnti| ahavA-unnA eva kappAso unnA kppaaso| poMDA vamaNI tassa phalaM, tassa pamhA kaccaNijjA kappAso bhannati / avasA vase kIraMti jeNaM taM vasIkaraNasuttayaM, so puNa dorojeNa vAse kIrai uvakaraNaM bajjhati tti vuttaM bhvti| [bhA.1529] vasikaraNa-suttagassA, aMchaNayaM vaTTaNaM va jo kujA. baMdhaNa-sivvaNahetuM, so pAvati aannmaadiinni|| cU-sacittAcittadavvA jeNa vasIkIrate taM vasIkaraNasuttayaM jo kareti / aMchaNaM nAma - paNha (mha] pasiraNaM, vaTTaNaM nAma do taMtU ekkato valeti, jahA sivvaNadoro, sikkagadoro valaNaM vA vaTTaNaM, pamhAe vA bhaMgo vaTTaNaM, uvakaraNAti baMdhaNaheuM phaTTassa vA sivvaNaheuM / soANAtI dose paavti|| [bhA.1530]avasA vasammi kIraMti, jeNa pasavo vasaMti va jtaauu| __ aMchaNatA tu pasiraNA, vaTTaNa sutte va rajjU vA // cU-pasavo gavAtI, saMjayA na taDapphaDe, jayA vasaMti, pasaraNaM paNhAe, vaTTaNaM sutte vA rajjue vaa|| [bhA.1531] aMchaNatavaTTaNaM vA, kareMti jIvANa hoti avivAto / Uru ya hattha choDaNa, gilANa aarovnnaayaae|| cU-aMchaNayavaTTaNAsu saMpAtimAtipANA aivAijaMti, UraM vA choDijjati tti vuttaM bhavati, hatthA vA chaNijaMti, phoDagA vA bhavaMti, tattha AyavirAhaNA gilANArovaNA ya // kAraNA kareja[bhA.1532] addhANa-niggatAdI, jhAmiya vUDhe va tennmaadiisu| dullabhasutte asatI, jataNAe kappatI kAtuM / cU-addhANaniggatAtI, AdisaddAto-pavese addhANe ThiyAvA, AdisadAoasivaomA, duvvalovakaraNa-saMghaNa-sivvaNa-sikkagAdiheuvA, evaMjhAmite uvakaraNe, natIpUreNa vA bUDhe, teNesu vAharite, AdisdAopaDiNIeNavA, etehiM kAraNehiM ahAkaDaM ghettvvN|dullbhsutte desearannAtisu Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 3, mUlaM-186, [bhA. 1533] 327 vA asatI natthi suttaM jayaNAe appaNA kAuM kappati / puvvaM pelU piMjato rUaM kappAso esa jayaNA / ahavA - panagahANa jAhe mAsiyaM patto tAhe pasiraNAti kreti|| mU. (187) je bhikkhU gihaMsi vA giha-muhaMsi vA giha-duvAriyasi vA giha-paDiduvAriyasi vA giheluyaMsi vA gihaMgaNaMsi vA giha-vaccaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihaveti, parihaveMtaM vA sAtijati / / [bhA.1533]thaMDila-tivihuvaghAti, giha tasa-agaNI ya puDhavisaMbaddhaM / AUvassatIe, vibhAsitavvaMjadhA sutte|| cU-thaMDilaM tivihovaghAtiyaM - Aya - pavayaNa - saMjamaM / gihe AuvadhAoSa tasa-agaNipuDhavi-Auvanassati saMbaddhaM saMjamovaghAtitaM / vibhASA, vistAreNa kartavyA / jahA sutte AyArabitiyasuttakhaMdhe thNddilsttikke| imo suttattho[bhA.1534]aMto gihaM khalu giha, kohagasuvidhI va gihamuhaM hoti / __aMganaM maMDavathANaM, aggdaarNduvaarNtu|| cU-gharassa aMto gihabbhaMtaraM gihaM bhannati / giha-gahaNeNa vA savvaM ceva gharaM gheppti| koTThao -aggimAliMdao, suvihI-ba (cha] dAruAliMdo, ete dovi gihmuhN|gihssaggtoabhaavgaasN maMDavathANaM aMgaNaM bhannati / aggadAraM pavesitaM taM gihaduvAraM bhannati // [bhA.1535/1] gihavaccaM pareMtA, purohaDaM vA vi jattha vA vaccaM / cU-gAhaddhaM gihassa samaMtatato vaccaM bhannati / purohaDaM vA vaccaM patthaM ti vuttaM bhavati / jatthA vA vaccaM kareMti, taM vaccaM sannAbhUmI bhnnti| mU. (188) je bhikkhU maDaga-gihaMsi vA maDaga-cchAriyaMsi vA maDaga-thUmiyaMsi vA maDagaAsayaMsi vA maDaga-leNaMsi vA maDaga-thaMDilaMsi vA maDaga-vaccaMsi vA uccAraM pAsavaNaM pariTThavei, pariTThaveMtaM vA saatijti|| cU-imo suttattho [bhA.1535-2] maDagagihA mecchANaM, thUbhA puNa vicagA hoti| [bhA.1536] chAro tu apuMjakaDo, chAracitA virahitaM tuthaMDillaM / vacaM puNa peraMtA, sItANaM vA vi savvaM tu|| cU- maDagagihaM nAma mecchANaM gharabbhaMtare matayaM choDhuM vijati, na Dajjhati, taM maDaga-gihaM / abhinava-daTuM apuMjakayaM chAro bhannati / iTThagAdiciyA viccA thUbho bhannati / maDANaM Azrayo maDAzraya sthAmityarthaH / masANAsanne ANettuM maDayaMjattha muccatitaM maDAsayaM / maDayassa uvariMjaM devakulaM te leNaM bhnnti|chaarcitivjjitN kevalaM maDayadaDDaTThANaM thaMDilaM bhannati / maDayaperaMtaM vaccaM bhannati / savvaM vA sItANaM sItANassa vA peraMtaM vaccaM bhannati // mU. (189] je bhikkhU iMgAla-dAhaMsi vA khAra-dAhaMsi vA gAta-dAhaMsi vA tusa-dAhaMsi vA Usa-dAhaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA parihavei parihaveMtaM vA sAtijati // cU-imo suttattho[bhA.1537] iMgAla-khAra-DAho, khadigadI vtthulaadiyaa| gomAdirogasamaNo, dahati gatte tahiM jAsi // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 nizItha-chedasUtram -1-3/189 cU-khairAtI iMgAlA, vatthulamAtI khAro, jarAtirogamaraMtANaMgorUANaM rogapasavaNatthaM jattha gAtA DajhaMti taM gAta-dAhaM bhannati / kuMbhakArA jattha bAhirao tuse DahaMti taM tusaDAhaThANaM / prativarSa khalagaTThANe UsannaM jattha bhusaM DahaMti taM bhusaDAhaThANaM bhannati // mU. (190] je bhikkhU seyAyayaNaMsi vA paMkasi vA paNagaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei, parihaveMtaM vA saatijti|| [bhA.1538] paMko puNa cikhallo, paNao puNa jattha mucchate ThANe / seyaNapaho tu nikkA, su(mu]kaMti phalA jahiM vaccaM // cU-sacittAcittavisesaNe puNa saddo / Ayatanamiti sthAnaM / paNao ullo / so jattha ThANe samucchaMti taM paNagaTThANaM / kaddamabahulaM pANIyaM seo bhannati, tassa AyayaNaM nikkA // mU. (191)je bhikkhUabhinaviyAsuvAgolehaniyAsuabhinaviyAsuvA maDaTiyAkhANisu vA paribhujjamANiyAsu vA aparibhujmANiyAsu vA uccAraMvA pAsavaNaM vA parihaveti, pariTThaveMtaM vA saatijti|| [bhA.1539] UsatthANe gAo, lihaMti bhuMjaMti abhinavA sA tu / aciyattamannalaheNa, emeva ya mttttiyaakhaannii|| cU-jattha gAvo UsatthANAlihaMti, sA bhujamANi niruddhA na vA bhannati / tattha dosA - sacittamIso puDhavikAyo, aciyattaM gosAmiyassa vA / na vA tattha gAvo lehavaMti aMtarAyadoso, annattha lehavete puDhavivaho / maTTiyAkhANIe vi saccittamIsA puDhavi, janavayassa vA aciyattaM, annaM vA khANIM pvtteti|| mU. (192) je bhikkhU uMbara-vaccaMsi vA naggoha-vacaMsi vA asattha-vacaMsi vA uccAra vA pAsavaNaM vA pariTThavei, parihaveMtaM vA saatijti|| mU. (193) je bhikkhUikkhu-varNasivA sAli varNasi vA kusuMbha-varNasi vA kappAsa-vaNaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTThavei, pariThThaveMtaM vA sAtijati // mU. (194)je bhikkhUDAga-vaccaMsi vA sAga-vacaMsi vA mUlaya-vacaMsivA kotdhuMbari-vaccaMsi vA khAra-vaccaMsi vA jIraya-vaccaMsi vA damaNa (ga) vaccaMsi vA maruga-vacaMsi vA uccAraM vA pAsavaNaM vA pariTTavei, pariTThaveMtaM vA sAtijati / mU. (195) jebhikkhU asoga-vaNaMsi vA sattivanna-varNasi vA caMpaga-varNasi vA cUya-varNasi vA annayaresuvA taruppagAresuvA pattovaesupuSphovaesuphalovaesubIovaesuuccAraM vA pAsavaNaM vA pariTTavei parihaveMtaM vA sAtijati / / cU- uMbarassa phalA jattha giriuDe uccavijaMti taM uMbaravaccaM bhannati / evaM naggoho vaDo, asatthopippalo, vilakkhU pippalabhedo, so puNa itthayAbhihANA pippalI bhnnti|| bhA (1540] etesAmannataraM, thaMDille jo tuvosire bhikkhuu| pAsavaNaccAra vA, so pAvati aannmaadiinni|| cU- ete puNa savve vi thaMDilA dezA''hiMDakena janadaprasiddhA jJeyA / tividhe uvaghAe paaddNti| Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 3, mUlaM- 195, [bhA. 1541 ] [bhA. 1541] AyA saMjama pavayaNa, tividhaM uvaghAiyaM tu nAtavvaM / gihamAdiMgAlAdI, susANamadI jahA kamaso // cU-gihe AuvAghAto / taM gihaM apariggahetaraM vA / apariggahe mAsalahuM, sapariggahe caulahu~, geNhaNa-kaDDhaNAdayo dosA / evaM maDagAtisu vi susANamAtiesupavayaNovaghAto, asutiThANAseviNo ete kApAlikA iva / caulahuM avasesA prAyaso saMjamovaghAtiNo uvaujja appaNA jo jattha uvaghAto so tattha vattavvo / ime dosA [bhA. 1542 ] chaDDAvaNa paMtAvaNa, tattheva ya pADaNAdayo diTThe / adi annakaraNe, kAyAkAyANa vA uvariM / / cU-gihAtiviruddhaThANe vosiraMto uDDAvijjati, paMtAvijjati vA, tattha vA pADei, ete diTThe dosA / adiTThe puNa annaM iMgAlAtidAhaTThANaM kareMti, kAyavirAhaNA bhavaMti, taM vA sannaM kAyANa uvariM chaDDeti // [bhA. 1543] bitiyapadamaNappajjhe, osannAinna - rohagaddhANe / dubbala - gahaNI gilANe, jayaNAe vosirejjAhiM // * cU- aNappajjhe khittAtI, osannamiti cirAyayaNaM aparibhogaTThANaM, AinnaM AyariyaM savvo jano jattha vosirati / rohage vA annaM thaMDilaM natthi, addhANa paDivanno vA vosirati, dubbalagahaNI vA annaM thaMDilaM gaMtuM na sakketi, gilANo vA jaM appadosataraM tattha vosirati / esa jayaNA / athavA anno avaloeti, anno vosirati / paura - daveNaM kurukuyaM kareta // mU. (196) je bhikkhU sapAyaMsi vA parapAyaMsi vA diyA vA rAo vA viyAle vA ubbAhijjramANe sapAyaM gahAya paramAyaM vA jAittA uccAraM pAsavaNaM vA pariTThavettA anuggaai sUrie eDei; eDataM vA sAtijati; taM sevamANe Avajjati mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAtiyaM // 329 cU- rAu ti saMjjhA, viyAle tti saMjjhAvagamo, tatprAbalyena bAdhA ubbAhA, appaNijjo sannAmattao sagapAyaM bhannati / appaNijjassa abhAve parapAte vA jAittA vosirai / paraM ajAiuM vosiraMtassa mAsalahuM, anuggae sUrie chaDDeti mAsalahuM, mattage nikkAraNe vosirati mAsalahu~ / niz2uttI [bhA. 1544] no kappati bhikkhussA, niyamatte taha parAyae vA vi / vosiriUNuccAraM, vosiramANe ime dosA // cU-niyamatta parAyattae vA no kappati bhikkhussa vosiriuM / / jo vosirati tassa ime dosA [ bhA. 1545] sehAdINa duguMchA, nisirijjaMtaM va dissagArI na / uDDAha bhANa-bheda, visuyA vaNamAdipalimaMtho / cU-saMho gaMdheNaM vA daddU vA vipariNamejja, duguMchaM vA kareja, imehiM haDDusarakkhA vi jitA / agaraNa vA nisirijaMtaM daDThThe uDDAhaM kareJja - aho ime asuiNo savvalogaM viTTAleMti / bhANabheyaM karejja / udite Aicce jAva pariTThaveti / visuAveti tti-jAva-uvvaveti vA tAva suttatthe palimaMtho bhavati / AdisaddAto pareNa diTThe saMkA, bhotigAdipasaMgo // Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 nizItha - chedasUtram -1-3/196 codagAha - [bhA. 1546 ] eyaM suttaM aphalaM, attho vA do vi vA virodheNaM / coda ! do vi asatthA, jaha hoMti taha nisAmeha || cU- sutte vosiraNaM na paDisiddhaM, tumaM puNa attheNa paDisehesi / evaM egatareNa aphaleNa bhavitavvaM / dovi paropparaM virodheNa ThitA / AyariyAha - "codaga", pacchaddhaM / kaMThaM // suttaM kAraNiya / ke te kAraNA ? ime - [bhA. 1547] gelannamuttamaTThe, rohaga- addhANa-sAvate teNe / dI duvidha yAde (e ], kahaga duga abhiggahA sanno // gilANA kAiyasannAbhUmI gaMtuM na taraMti, anAsagamuttamaTTaM taM paDivanno na tarati gattuM, rodhage kAiyasannAbhUmI natthi sAgAriyapaDibaddhA vA addhANe sacittAtI puDhavI, rAo vA vasahIo niggacchaMtassa sAvayabhayaM / evaM tena dIha - jAiyabhayaM pi / pamehe mutta sakkarAe ya eyAte duviharuyAe puNo puNo vosirati / aniogakaraNe dhammakahaNe ya / abhiggahe-moyapaDimaM paDivanno / bhAvasanno vA kAiyasaNmAbhUmI gaMtuM na tarati // [bhA. 1548 ] appe saMsattamma ya, sAgara' ciyattameva paDibaddhe / pANadayA''yamaNe vA, vosiraNaM mattae bhaNitaM // cU- appA kAiyabhUmI, saMsattA vA kAiyabhUmI, sAdhussa vA bAhire sunnAyagAdI sAgAriyaM, sejjAyarassa vA aMto vosirijamANe aciyattaM, itthIhiM vA samaM bhAvapaDibaddhA kAiyabhUmI, pANadayaTThA vA, vAsamahiyAsu pddNtiisu| vijjAe uvayAro, kAiyAe AyamiyavvaM kAuM / etehiM kAraNehiM mattae vosiriuM bAhiM jayaNAe utite sUrie paTTaveMti // abhiggaha- appa - dArANaM imA doNha vi vyAkhyA [bhA. 1549] abhiggahiya tti kae, kahaNaM puNa hoti moyapaDimAe / appo tti appamodaM, modabhUmI vA bhavati appA // cU-puvvaddhaM kaMThaM / appamiti mottaM, appaM puNo puNo bhavati kAiyabhUmI vA appA tena mattae vosirati // [bhA. 1550] etehiM kAraNehiM, vIsiraNaM divasato va rattI vA / pagataM tu na hoti divA, adhikAro ratti vosaTTe // cU- iha sUtre divasata nAdhikAro, rAto vosiriteNAhikAro // [bhA. 1551 ] saga-pAyammi ya gato, adhavA para- pAyagaMsi jo bhikkhU / uccAramAyarittA, sUrammi anuggae eDe / / cU- kaMThA / uccAro sannA, pAsavaNaM kAtiyA / jo rAo vosiriuM anuggae sUrie pariveti / tasseyaM suttaM // [bhA. 1552] . so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, sUrammi anuggae eDe // cU- rAto pariTThaveMtassa ime dosA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 3, mUlaM - 196, [bhA. 1554 ] [bhA.1553] tenArakkhiyasAvaya-paDiNIya-napuMsa - itthi-tericchA / ohANapehi vehANase ya vAle ya mucchA ya // cU- rAo niggao tenArakkhiehiM gheppeja, sIhamAiNA vA sAvatehiM khajjejjA, paDinIo vA paDiyariuM rAo appasAgArite paMtAveja, paDiNIo vA bhaNeja-esa cora pAradArio tti jeNa rAo niggacchati / napuMsago vA rAto balA geNheja, itthI vA geNhejjA / ahavA - ahAbhAveNaM sAdhU itthI ya jugavaM niggatA tattha saMkAiyA dosA / evaM mahAsaddiyAditirikkhie vi saMkejja / athavA - napuMsa-itthI- tiricchIe vA koti anAyAraM sevejjA / ohANapehI vA divasato chiddaM alabhamANo rAto samAhipariTThavaNalakkheNa ohAvejA / evaM vehANasaM pi karejjA / sappAtiNA vA vAleNakhaito na tarati akkhAuM, mucchA vA se hoja / jamhA ete dosA tamhA na pariTThaveyavvo samAhimattao anuggae sUrie / kAraNe puNa anuggate vi pariveti // [bhA. 1554] bitiyapade sAgAre, saMsattappevva nANahetu vA / etehiM kAraNehiM, sUrammi anuggae eDe / / 331 - uggaai sUrie parivejamANe sAgAriyaM bhavati, aMto kAIyabhUmI appA, saMsattA vA, tA divasato vi matta vosiriuM rAo appasAgArite bAhiM pariTThavijjati / uggate sUrite jAva pariTThaveti visuvAveti vA tAva suttapalimaMtho mahaMto bhavati tti anuggae sUrie pariTThaveti, pariTThaveMto suddho bhavatItyarthaH // uddezakaH-3 samAptaH muni dIparatnasAgaraNa saMzodhitA sampAditA nizItha sUtre tRtIya uddezakasya (bhadrabAhusvAminA racitA niyukti yuktaM ) saMghadAsagaNi viracitaM bhASyaM evaM jinadAsa mahatara racitA cUrNiH parisamAptA / uddezaka:-4 cU-uktastRtIyoddezaka idAniM caturthaH / tasyAyaM saMbaMdhaH [bhA. 1555] pAsavaNa paDaNa nisikajja-niggato gomiyAdi gahitammi / taM moyaNatA, rAyaM attIkaraNamAdI / / cU- pAsavaNaM kAiyA, tassa paDaNaM ti vA ujjhaNaM ti vA egaDaM, nisI rAtrI, eteNa kAraNeNaM rAo niggato, gomiyA daMDavAsiyA tehiM gheppejja, tadityanena sAdhu saMbadhyate, tassa moyaNaTThatAe rAyANaM AtamIkaroti / AdisaddAto accIkaraNamAdisattA suiyA // mU. (197] je bhikkhU rAyaM attIkarei kareMtaM vA sAtijjati / / [ bhA. 1556 ] attIkaraNaM ranno, sAbhAvita kaitavaM ca nAyavvaM / puvvAvarasaMbaddhaM, paccakkha-parokkhamekvekkaM / / cU-taM puNa attIkaraNaM duvidhaM - sAbhAviyaM katitaviyaM ca / sAbhAvitaM saMtaM saccaM ceva, so tassa sayaNijjao / kaitavaM puNa aliyaM / taM puNo ekkekkaM duvidhaM puvva saMzrutA vA, avaramiti pacchAsaMbaddhaM vA / taM puNo duvidhaM - paJcakkhaM parokkhaM ca / paccakkhaM sayameva kareti, parokkhaM annena kAraveti / * Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 ahavA - rAjJaH samakSaM pratyakSaM, anyathA parokSaM bhavati // saMte paccakkha-parokkhe imaM bhannati [bhA.1557]rAyamaraNammi kula ghara-gatAe jAtImi avahitAe vA / nivvAsiyaputto va mi, amugattha gateNa jAto vA // nizItha - chedasUtram - 14/197 cU-rAyANa mate devI AvannasattA kulagharaM gayA, tIse ahaM putto jahA khuDDagakumAro / avahiyAe ya jahA paumAvIe karakaMDU koi rAyaputto nicchUDho / annatthagateNaM teNAhaM jAto, jahA abhayakumAro / amugattha gaeNa rannA ahaM jAto, jahA vasudeveNa jarAkumAraH / uttaramahurAvaNieNa vA anniyaputto / saMtaM parakaraNaM kahaM saMbhavati ? [bhA. 1558 ] dullabhapavesa lajjAlugo va emeva'maccamAdIhiM / paccakkha- parokkhaM vA, kArejjA saMthavaM koyI // cU- tattha rAyakule dullabho paveso, lajjAluo vA so sAdhU, appaNo asatto attIkaraNaM kAuM tAhe amaccamAtIhiM kAraveti / "emeva gahaNAto asaMtaM saMvajjhati / " ete ceva kuladharAtikAraNA koti jahAvijANato paJcakkhaM parokkhaM saMthavaM kareja, amaccamAdIhiM vA kAravejja // [bhA. 1559] etto egatareNaM, attIkaraNaM tu saMta'saMteNaM / attIkareti rAya, lahu lahugA ANamAdINi // cU-saMte paccakkhe parokkhe vA mAsalahuM, asaMte paccakkhe parokkhe vA caulahuM, ANAiNo ya dosA, anulose paDilome vA uvasagge kareja // [bhA. 1560] rAyA rAyasuhI vA, rAyA mittA amittasuhimo vA / bhikkhusa va saMbaMdhI, saMbahaMdhisuhI va taM soccA / / cU-sayameva rAyA, rAjJaH suhRdaH, te punaH svajanA mitrA vA rAjJo, amitrA te svajanA dAyAdA asvajanA vA kenacit kAraNena viruddhA, amittANa vA je suhiNo sAdhussa vA je saMbaMdhiNo tAna vA saMbaMdhINa je suhI, te taM socA duvihe uvagge karejjaM // [bhA. 1561] saMjamavigghakare vA, sarIrabAhA kare va bhikkhussa / anulome paDilome, kujjA duvidhe va uvasagge // cU-saMjamavigghakare vA uvasagge sarIrabAhAkArake vA kareja / je saMjamavigghakarA te anukUlA, itare paDikUlA / ete duvihe uvasagge karejja / / tatthime anukUlA [bhA. 1562] sAtijasu rajjasiriM, juvarAyattaM va geNhasu va bhoge / iti rAya tassuhIsu va, uTThejjitare ya taM ghettuM // -rAyA bhaNati rajjasiriM sAijjasu, ahaM te payacchAmi, jugarAittaM, visiTThe vA bhoge geNhasu, - "iti" upapradarzane / rAyA evamAha, tasya suhRdaH tepyevameva AhuH / "itare"tti je ranno paDinIyA paDinIyANa vA je suhiNo, te taM uppavvAveuM ghettuM vi utthANaM karejjA uDDumaraM kareMtItyarthaH // [bhA. 1563 ] suhiNo va tassa vIriyaparakkame nAtu sAhae ranno / tosehI esa nivaM, amhe tu na saTTu pagaNeti // Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-197, [bhA. 1563] 333 cU-je puNa bhikkhusuhiNo te tassa sAhussa vIriyabalaparikkamaMnAuM uppavvAveMti sAheti vA ranno, sotaM uppavvAvei / te puNa kiM uppavvAveMti? esa rAyANaM tosehiti tti, amhe rAyA na suTuM pgnneti|| ime sarIrabAhAkarA paDikUlA uvasaggA[bhA.1564] obhAmio mi dhigamuMDieNa kujA va rajjavigghaM me| emeva suhI darisate, nidhappadosetare mAre / / cU-rAyA bhaNati-aho imeNa samaNeNa mahAyaNamajjhe obhAmio dhik, muMDetena durAtmanAya evaM bhASate / ahavA - eSa bhogAbhilASI mama parisaM bhiMdiuM rajjavigdhaM karejja / taM so rAyA haNejja vA, viMdheja vA, mArejja vA, ranno je suhI tehiM ANeuM ranno darisite rAyA taheva paDikUlaM uvasaggaM karejja / itare nAmaje ranno amittA amittasuhiNovA terannopaDinIyattAetaMmAreja bhikkhussa, nIyA vA paDilome uvasagge karejja // [bhA.1565] uddhaMsiyAmo logaMsi, bhAgahArI va hohitI mA ne| iti dAyigAdiNItA, karejja pddilommuvsgge|| cU-"uddhaMsiya"ttiobhAsiyA amhe etena logamajjhe, obhAsiovA esa amha bhAgahArI hohiti ttimAvAamhaM adhikataroettha rAyakule hohititti|duvvynn-ghaay-bNdhaaiehiN uttAveti mAreMti vA / jamhA ete dosA tamhA na kappati ranno attIkaraNaM kAuM / / kAraNe puNa kappati[bhA.1566] gelanna rAyaduTTe, verajja viruddha rohgddhaanne| omubbhAvaNa sAsaNa, nikkhamanuvadesakajjesu / / cU-gilANassa vejjeNa uvadiTuM haMsatelaM kallANaghayaM tittagaM mahAtittagaMvA kalama - sAli - odaNo vA, tAni para ranno havejja, tAhe jayaNAe attIkaraNaM kreti|| imA jayaNA[bhA.1567] paNagAtimatikkato, pArIkkhaM tAhe sNtsNtennN| emeva ya paccakkhaM, bhAvaM nAtuMva uvjuuo| cU-paNagaparihANIe jAhe mAsalahuM patto tAhe saMtaM parokkhaM ranno attIkaraNaM kareMti, pacchA asaMtaparokkhaM / emeva ya paccakkhaM saMtAsaMtehiM nAyavvaM / annAdeseNa saMtaM parokkhaM, tato saMtaM paccakkhaM / evaM asaMtaMparokkhaMpaccakkhAranno ybhaavojaamiyvvo-priyaapriyeti|joylkkhnnjutto uyodarzanIyaH tejsviivaasattiikrnnNkreti| rAyadudruvAuvasamannaTThA, verajevAAtmasaMrakSaNArthe, viruddharajje vA saMkamaNaTThA, rohage vA niggamaNaTThA, apphavaMtA vA bhattaTThA, rannA vA saddhiM addhANaM gacchaMtA, evaM bahusu uppattiesu kAraNesu, ome vA bhattaTThA vAdakAle vA pavayaNaubbhAvaNaTThA, paDinIyassa vA sAsaNaTThA, atIkato vA jo nikkhameja tavaTThA, dhammaM vA paDivajiukkAmassa dhammovaesadANaTThA kula-gaNAtikajjesu vA anegesu / / mU. (198) je bhikkhU rAyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijati / / mU. (199) je bhikkhU rAyaM atthIkareti, atthIkareMtaM tA saatinyjti|| Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1-4/200 mU. (200) je bhikkhU rAyArakkhiyaM attIkareti, attIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (201) je bhikkhU rAyArakkhiyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (202) je bhikkhU rAyArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (203) je bhikkhU nagarArakkhiyaM attIkareti attIkareMtaM vA sAtiJjati // mU. (204) je bhikkhU nagarArakkhiyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (205) je bhikkhu nagarArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (206) je bhikkhU nigamArakkhiyaM attIkareti, attIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (207) je bhikkhU nigamArakkhiyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (208) je bhikkhU nigamArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijati // mU. (209) je bhikkhU desArakkhiyaM attIkareti, attIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (210) je bhikkhU desArakkhiyaM accIkareti, accIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (211) je bhikkhU desArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (212) je bhikkhU savvArakkhiyaM attIkareti, attIkareMtaM vA sAtijjati / / mU. (213) je bhikkhU savvArakkhiyaM accIkareti accIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (214) je bhikkhU savvArakkhiyaM atthIkareti, atthIkareMtaM vA sAtijjati // [bhA. 1568 ] etehiM kAraNehiM, attIkaraNaM tu hoti nAyavvaM / rAyArakkhiya-nagaranegamasavve vi esa gamo // cU- etehiM uttaraNehiM ranno attIkaraNaM kareja / rAyANaM jo rakkhati so rAyArakkhio-sirorakSaH tattha vi so ceva gamo / nagaraM rakkhati jo so nagararakkhio koTTapAla / savvapagai jo rakkhati nigamArakkhio, so seTThI / deso visato, taM jo rakkhati so desArakkhio, coroddharaNikaH / etANi savvANi jo rakkhati so sabbArakakhio, eteSu sarvakAryeSu ApRcchanIyaH sa ca mahAbalAdhikatetyarthaH / 334 cU- etesiM suttANaM imaM pacchaddhaM aidesaM karoti / rAyArakkhiya - nAgaranegamasavve vi / api zabdAd dezArakSako draSTavyaH etesu vi emeva ussaggavavAyagamo daTThavvo / cU- arcanaM arcA, arcAyAH karaNaM arcAkaraNaM / [ bhA. 1569 ] accIkaraNaM ranno, guNavayaNaM taM samAsao duvidhaM / saMtamasaMtaM ca tathA, paccakkha-parokkhamekvekkaM // cU- ranno accIkaraNaM kiM ? guNavayaNaM sauryAdi, taM duvidhaM saMtamasaMtaM, ekkekkaM paJcakkhaM parokkhaM // [ bhA. 1570 ] cU- kaMThA, imaM [bhA. 1571] etto egatareNaM, accIkaraNeNa jo tu rAyANaM / accIkareti bhikkhU, so pAvati ANamAdINi / / guNavayaNaM ekkato himavaMto, annato sAlavAhaNo rAyA / samabhArabharAkkaMtA, tena na palhatthae puhaI // Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-214, [bhA. 1572] 335 [bhA.1572] rAyA rAyasuhI vA, rAyAmittA amittasuhiNo vA / bhikkhussa va saMbaMdhI, saMbaMdhi-suhI va taM socA / / [bhA.1573] saMjamavigghakare vA, sarIravAdhAkare va bhikkhussa / anulome paDilome, kujjA duvidhe va uvsgge|| [bhA.1574] gelanna rAyaduTe, verakaja viruddha rohgddhaanne| omubmAvaNa sAsaNa, nikhmnnuveskjjesu|| [bhA.1575] etehiM kAraNehiM, accIkaraNaM tu hoti kAtavvaM / rAyArakkhiyaNAgara-Negamasavve vi esa gamo / [bhA.1576] atthayate atthI vA, kareti atthaM va jaNayate jmhaa| atthIkaraNaM tamhA,taM vijanimittamAdIhiM / / cU- sAhU rAyANaM attheti prArthayati / sAdhU vA tahA kareti jahA so rAyA tassa sAhussa atthIbhavati prArthayatItyarthaH / sAdhU vA tasya rAjJaH artha janayati, dhAtavAdAdinA karotItyarthaH / jamhA evaM kareti tamhA atthIkaraNaM bhannati / sAdhUrAyANaM bhaNAti - mama asthi vijAnimittaM vA tItAnAgataM nANaM, tAhe so rAyA atthIbhavati / AdisahAto rsaaynnaadijogaa|| imaM atthIkaraNaM[bhA.1577] dhAtunidhINa darisaNe, jayaNaMte tattha hoti saTThANaM / attI-accI-attheNa, saMtamasaMteNa lahulahuyA / cU-dhAtuvvAteNa vAse atthaM kareti, mahAkAlamaMteNa vA se nihiM dariseti, evaM atyaMjaNayata saTThANapacchittaM / "chakkAyacausu lahu" gAhA / sIhAvaloyaNeNa gato'pyarthaH punarucyate-atI accI atthI, etesu saMtesu mAsalahuM, asaMtesu caulahuM / [bhA.1578] etto egatareNaM, attIkaraNeNa jo turAyANaM / atthIkareti bhikkhU, so pAvati ANamAdINi // [bhA.1579] rAyA rAyasuha vA, rAyAmittA amittasuhiNo vA / bhikkhussa va saMbaMdhI, saMbaMdhisuhI va taM socA / / [bhA.1580] saMjamavigghakare vA, sarIrabAdhAkare va bhikkhussa / anulome paDilome, kujjA duvidhe va uvsgge|| [bhA.1581] gelanna-rAyaduDhe, verajja viruddha rohgddhaanne| omubbhAvaNa sAsaNa, nikkhamaNuvaesakajjesu / / [bhA.1582] etehiM kAraNehiM, atthIkaraNaM tu hoti kAtavvaM / rAyArakkhiya nAgara-negamasavve viesa gmo|| mU. (215) je bhikkhU kasiNAo osahIo AhAreti AhAreMtaM vA saatijjti|| . cU-kasiNA saMpunnA, davvato abhinnA, osahio sAlimAtiyAo, AhAreti bhuMjati, tassa maaslhuN| [bhA.1583] kasiNattamosahINaM, davve bhAve caukkabhayaNA tu / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 nizItha-chedasUtram -1-4/215 davveNa jA sagalA, jIvajuttA bhAvato ksinnaa|| cU-kasiNatte osahINa davvabhAvehiM caubhaMgo kAyavyo / davvato kasiNA satusA akhaMDitA aphuDitA bhAvakasiNaA jA saceyaNA // [bhA.1584] satusA sacetaNA vi ya, paDhamabhaMgo tu osahINaMtu / vitio sacetaNa'tusA khaMDitagAdhA aticchdditaa|| cU-jA satusA davvato abhinnA saceyaNA ya, esa pddhmbhNgo|jaa saceyaNA atusA ceyaNA taMdulA satusA vA khaMDitA "aticchaDitA' egaducchaDA va katA / / esa bitiybhNgo| [bhA.1585]niyagadvitimatikatA, satusA bIyA tu tatiyao bhNgo| paDhamaM pati vivarIo, cautthabhaMgo munnetvyo|| cU-niyagA AtmIyasthiti, tamatikkaMtA acetanA ityarthaH, davvato na satusA akhaMDitA aphuDitA, erisA jA osahIo / esa tatiyabhaMgo / bhAvato niyagaThitimatikatA davvato bhinnA / esa paDhamabhaMgaM pati vivarIto caturthabhaMgo bhvtiiti|| etesu caubhaMgesu imaM pacchittaM[bhA.1586]do lahuyA dosu lahuo, tavakAlavisesitA jadhA kmso| parittosadhINa sodhI, eseva gurU anNtaannN|| cU-Aillesu dosu bhaMgesu caulahugaM, pacchimesu dosu bhagesu mAsalahuM, jahAkama AtillAto samArabma tavakAlavisesiyA / paDhame dohi vi gurU, bitie tavaguru, tatie kAlaguruM, cautthe dohiM vi lahuM / eta paritte bhaNiyaM / anaMtabIesu evaM ceva pacchittaM gurugaM daTThavvaM // codagAha[bhA.1587] annonneNa viruddhaMtu, sodhiM suttaM ca mA bhnn| sAtu saMghaTTaNe sohI, paMcAhAbhuMjato suttN|| cU-suttaggahaNAto iha sutte bitiesumAsalahuM, sodhiggahaNAto iheva peDhigAe atthe bIesu paNagaM dattaM, ee do vi annonna-viruddhA / mA evaM bhaNAhi AcAryAha - "sA tu saMghaTTaNe" pacchaddhaM / paMcarAiMdiyA attheNaje bIesubhaNitA te saMghaTTaNe imN|punnbhuNjNto suttemAsalahuM, ato bhaNiyaM tamhA no annonnaviruddhaM // __ anne AyariyA vakkhANeti atthato coie / AcArya uttaramAha- "annonnena' gAhA - zeSaM pUrvavat / punaravi coyaga[bhA.1588] jaMca bIesupaMcAho, kuMDaroTTesu mAsiyaM / tattha pAtI tu so bIyaM, kuMDaroTTAtu niccso|| cU-codako bhaNati - bIesu saMghaTTiaisu paNagaM, kuDaroTezu saMghaTTiesu mAsalahuM / ettha kiM kAraNaM? tusamuhIkaNiyA kukkasa-mIsA kuDaga bhannati, asattovahato Amo ceyaNaM taMdulaloTTo roTTo bhnnti| ____ Ayario bhannati - "tattha pAtI tu" pacchaddhaM / coite tattheva ca uttaraM bhannati "pAti" rakkhati so tuso taM bIyaM tena tattha paNagaM, kuMDaroTTo puNa nitusA tena tattha mahaMtatarI pIDA, ato E Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 4, mUlaM-215, [bhA. 1588] 337 ttthmaasitN|| [bhA.1589] etesAmannataraM, kasiNaMjo osadhiM tu aahaare| so ANA anavatthaM, micchatta virAdhaNaM pAve // cU-tila mugga-mAsacavalaga-godhUma-caNaya-sAli-kaMgumAtiyANaM annataraM kasiNaM bhuMjati, so ANAtidose pAvati / / ime dosA[bhA.1590] palimaMtho anAinnaM, jo nigghAto ya saMjame / atibhutte ya AyAe, patthArammi pasajjaNA / / cavalayamAtiyAsu seMgAsu sacittAsu sacittAsu vA palimaMthopagariseNa saMjamo maMthijati jeNa so palimaMtho, sAhUNa vA tAo anAinnA, jonIbhUte bIe jonIghAto bhavati tti sacitte asaMjamo bhavati / rasAle vA atibhutte vIsUiyAti AyavirArahaNA / annatare vAdIhe rogAyaMke bhavati / tattha patthArapasaMgo-prastaraNaM prastAraH, prastAre uttarotraduHkhasaMbhava ityarthaH // tattha paritAvamahAduHkhe gahA[bhA.1591] bitiyapadaM gelanne, addhANe ceva taha ya ommmi| kasiNosahINa gahaNe, jataNAe pakappatI kAuM / / cU- vejjuvadesA gilANo bhuMjati, bhattAlaMbhe addhANe aphavvatA vA ome kasiNosahIgahaNaM krejaa| taMpijayaNAe paNagAtimAsapatto, pacchAcarimabhaMgeNa, tatotatiyabhaMge, tato bitiyabhaMge, tato paDhameNa, evaM gahaNaM kAuM kappati // __mU. (216] je bhikkhU AyariovajjhAehiM avidinnaM vigatiM AhAreti, AhAreMtaM vA saatijti|| ghU-AcAryeva upAdhyAya AcAryopAdhyAyaH, asahINe vA Ayarie uvajjhAyo pucchiaai| ahavA - uvajjhAyagahaNeNaM jo jaMpurato kAuM viharati so puNa pucchiyavyo / avidinnaM adattaM anunnAyaM, annataraggahaNAto navavigaIo jo AhArei tassa mAsalahuM / esa suttatyo / nijuttiM vitthareti - icchAmo nAuM kA vigatI? kevatiyAo vA?[bhA.1592] telle ghata navanIte, dadhivigatIo ya hoMti cattAri / phANiya-vigaDe do do, khIrammi yahoti paMceva / / [bhA.1593]mahupoggalammi tinniva, calacala ogAhimaMca pakkaM / etAsiM avidinnaM, jogamajoge ya sNvrnne|| cU-savve tellA egavigatI / anne bhagaMti-khAratellaM ekkaM vigatI, sesA puNa telA vi vigaiyA / levADA puNa savve dhatA, ekkA ya vigatI / evaM navanIyAdi / dahivigatIo vi cattAri, gAva-mahisI-aya-elagANaMca phANio gulo bhannati, so duviho-chiDDaguDo khaDahaDoya |viyrdd majjaM, tassa do bhedA - piTThakaDaM gulakaDaM ca / khIrANi paMca gAvI mahisI aya elaya uttttiinnNc| ___ mahUNi tinni - kotiya, makkhiyaM, bhAmaraM ca / poggale tinni-jalayaM thalayaM khahayaraM ca / calacaleti - tavae paDhamaM jaM ghayaM khittaM tattha annaM ghayaM apakkhivaMtI Adime je tinni ghANA [15/22 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 nizItha-chedasUtram -1-4/215 payatite calavale ttitena te calacalaogAhimaM bhannati / tattheva ghateje sesA paJcaMti tena cale tti, ato tena AtillA tinni ghANA mottu sesA paccakkhANissa kappaMti, jati annaM ghayaM na pkkhivti|jogvaahiss puNa sesagA vigtii|etesiN vigatINaM joannataraM vigatiAhAreti jogavAhI vA ajogavAhI vA saMvaraNe vA // [bhA.1594] AgADhamanAgADhe duvidhe jogeya samAsato hoti / AgADhe navaga-vajaNa, bhayaNA puNa hot'naagaaddhe|| cU-jogo duviho-aagaaddhoanaagaaddhoy|aagaaddhtraajmmijogejNtnnaasoaagaaddho yathA bhavatItyAdi itaro anAgADho yathA uttarAdhyayanAdi / AgADhe ogAhimavajjA nava vigatIo vajijaMti, dasamAe bhynnaa| savvA ogAhima-vigatI pannattIe kappati / mahAkappasutte ekkA paraM modagavigatI kappati, sesA AgADhesu savvavigatIto na kappaMti / anAgADhe puNa dasavigatIto bhtitaao|jo guruanunnA to kappaMti, anunnAe vinAna kappaMti, esa bhayaNA ||anunnaato vA avidhIe to jogabhaMgo bhavati / jogabhaMgo duvidho- savvabhaMgo, desbhNgoy| [bhA.1595] vigatimaNaTThA jati, na kuNati AyaMbilaM na sddhtii| esotu savvabhaMgo, dese bhaMgo imo tattha // cU-vigatI nikkAraNe anunnAo bhuMjati, AyaMbilavArae AyaMbilaM na kareti, savvarase ya bhuMjati, na saddahati vA, esa savvabhaMgo / AgADhe savvabhaMge cauguruM, anAgADhe savvabhaMge caulahu~, imo desbhNgo|| [bhA.1596] kAussaggamakAtuM, bhuMjati bhottUNa kuNati vA pcchaa| saya kAUNa vA bhuMjati, tattha lahU tinni u visiTThA // cU-jadi kAraNe kAussaggamakAuM bhuMjati, bhottUNa vA pacchA kAussaggaM kareti, sayaM vA kAussaggaM kAuM bhuMjai, avaro guruM bhaNati-mama vigatiM visajjeha, eesu vi causu vi mAsalahuM tavakAlavisihUM / cautthe dohiM vi lahuM / jo puNa kAraNe anunnAto kAussaggaM kAuM bhuMjati so suddho / AgADhajoge vi desabhage evaM ceva, nvrN-maasguruN| anAgADhAgADhajogANa desabhaMge imaM pcchittN|| [bhA.1597] naM kareti bhuMjitUNaM, kareti kAUNa bhuMjati syNtu| vIsajjeha mamaM ti ya, tavakAlavisesio mAso / cU-uktArthAH / imo vigativivajjaNe guNo[bhA.1598] jAgaraMtamajIrAdi, na phuse lahUbittiNaM / jogI 'haM ti suhaM laddhe, vigatiM pariharissati / / cU- suttatthajjhavaNaheuM rAto jAgaraMtaM ajIrAtiyA dosA na phusaMti lUhavittiNaM / kiM cAnyat ? jogI'hamiti laddhe vi suheNaM vigatiM vajjeti ||kaarnne jogI vi vigatiM AhAreti[bhA.1599] bitiyapadamanAgADhe, gelnn-ve-mhaamh'ddhaanne| ome ya rAyaduTTe, anagADhAgADhajataNAe / cU- anAgADhagelannagahaNAto gADhaM pi gahiyaM, "vaige" tti goulaM, mahAmaho iMdamahAdi, Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM - 216, [bhA. 1599] 339 addhANe vA, ome dubmikkhe, rAyaduTThe vA etehiM kAraNehiM anAgADhajogI AgADhajogI vA jayaNAe vigatiM bhuMjati / / [bhA.1600] joge gelannammiya, AgADhitare ya hoti catubhaMgo / paDhamo ubhayAgADhe, bitio tatio ya ekkeNaM / / cU-joga - gelanesu AgADha anAgADhesu caubhaMgo kAyavvo / paDhame ubhayamavi AgADhaM, bitie jogo AgADho, na gelannaM / taie na jogo, gelannaM AgADhaM / cautthe do vi anAgADhA // [bhA. 1601] ubhayammi va AgADhe, daDDhellayapakkaehi tinni dine / makkheMti aThAyaMte, pajeMtiyare dine tinni // cU- ubhayAgADheti paDhamabhaMge "dahellagaM " ogAhimaniggAlo, jaM vA dohiM tihiM vA davvehiM nidaDDuM pakkellagaM, haMsatellamAtIehiM pati - dine tinna dine makkheti / "aThAyaMte "tti jai rogo na uvasamati tAhe avare tinni dine uvaruvariM ceva daDellagAtie pamajaMti // [ bhA. 1602 ] jattiyamette divase, vigatiM sevati na uddise te tu / taha vi ya aThAyamANe, nikkhavaNaM savvadhA joge // cU-jattie divase taM daDDhellagAtivigatiM pamajjati tattiyANi divamANi na uddisati, jati taha vi rogo na uvasamati tAhe se savvahA jogo nikkhippati / / [bhA. 1603] jati nikkhavatI divase, bhUmIo tattie uvari vaTThe / aparimayaM usa bhUmIo paraM tathA kamaso // cU- jatti divase nikkhittajogo acchati puNo ukkittajoge jogabhUmIo tattie divase uvariM vddddhijjti| jogabhUmI e cirAyaNajogabhUmIe vi je keti divasA sesA jogabhUmyaMto bhannati / tattha mehAviNo kamaTThagassa aparimio uddeso cirAyaNajogabhUmIe parao vaDDhidivasesu kameNa uddeso kajjati / anne bhaNatijattie divase na uddiTTaM tattie divase aparimitto uddeso kAyavvo, tato paraM kameNa uddeso / / iyANiM bitiyabhaMgo [ bhA. 1604 ] gelannamanAgADhe, rasavati nehovvare asati pakko / taha vi ya aThAyamANe, mA vaDDhe nikkhive taheva || cU- joge AgADhe gelanne anAgADhe nehAvagADhabhattaraso tIe chubbhati nehovarate vA te nehAvayavapoggalA sarIramanupaviTThA rogovasamA bhavaMti, tato vaDellaga - pakkelagehiM makkheti, dine aTThie pajeMti, dine tahAvi aTThitai roge mA atIvarogavuDDI bhavissati, tamhA joganikkhevo taheva jahA paDhamabhaMge // idAniM tatiyabhaMgo - anAgADhajoge AgADhagelanne tinni dinA daDDhela-pakkellagehiM makkheMti / avare tinni dine pajjetiM, tato para [bhA. 1605 ] tinni- tigegaMtarite, gelannAgADhaparato nikkhivaNA / tinnidveva tiga aMtaritA cauttha ' Mte vi nikkhivaNA / / cU- tinni tiyA nava, tesiM ekkekko tigo egA nivvatiyaMtario kAyavvo, tinni dine kAussaga kAuM vigatiM AhArettA cautthadivase nivvIyaM AhAreti, tAhe paMcama - chaTTha-sattamANi divasANi Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 nizItha-chedasUtram -1-4/216 vigatiAhAretiaTThame divase nivvIyaMkareti, navame dine vigatiAhAreti, tAhe jati novasamati tAhe dasame divase jogo nikkhippti|| idAniM cauttha-bhaMgo / ettha vi rasavatiNehovvaramakkhaNapamajjaNaM taheva / ato paraM "tinni vi" pacchaddhaM tinni vi tiyA nava, ete egaMtaraeNa nivvItitena nAyavvA / vigatI nivvItitaM / ato paraM aTThAyaMto savvahA joganikkhevo / patidivasamalabhaMte parivvasA vetavvagakaTThiyavvage vA joganikkhevo / ahavA - ajogga gilANassa vi khIrAtiNA hoja kajaM, tAhe ya saggAme maggiyavvaM, asati sakkhette paragAme, sakkhette asati khettabahiyAto vi AniyavvaM, savvahA alabbhaMte gilANo vatitaM nigjeja // "vatie"tti dAraM, tatthimA jayaNA[bhA.1606] vaigA ayoga-yogI, va adaDha-ataraMtagassa dijNti| nivvItiyamAhAro'sati aMtaravigatI va nikkhivnnaa|| cU-"ataraMtago" gilANo, adaDho viNA vi gelannaeNa jo dubbalo, ete jayA vaiyaM dijaMti / ahavA- "adaDha"tti ajogavAhiNo je adaDhasarIrA te ataraMtassa dhitijagA dijjNti| te pi tatra balino bhaviSyaMtItyarthaH / je jogavAhiNo te tattha vaiAe nivyimAhAraM geNhaMti, asati nivvItiyassa apajaMtaM vA labbhati tAheaMtaraMtarA kAusaggaM karettuvigatiM jNtu|aayrnnaa puNa tatiyabhaMgavikappeNa saparya savvahA vA nivvItIe alabbhaMte nikkhivaNA jogss|| [bhA.1607] AyaMbilassa'laMbhe, cauttha egaMgie va tkkaadii| asatetamAgADhe, nikkhavaNuddesa tdhcev|| cU-tattha vatitAe AyaMbilavArae AyaMbilassa alaMbhe abhattaTuM, karejja, ji uvavAsassa asahU tAhe takkAti evegaMgiyaM bhuMjati / AdisaddAto valla-caNaga-mugga-mAsappaNiyaM vilevI vA kaMjiyaM sAgaM vA evamAti-jaM nivvItiyaM alavaNaM, taM vA bhuMjati / salavaNaM puNa egaMgiyaM na bhavatItyarthaH / anAgADhe jogavAhINa asati itare nAma AgADhajogI te gilANassa vitijagA dijaMti, eko do vA ajogI, tesiM kapiMyAro dijjati, tesiM jati nivvItiyaM asthi to vahaMti, alabbhaMte puNa AgADha joga - nikkhevo / AgADhanAgADhANa puNo ukkhitto uddeso taheva jahA gilANadAre / evaM viyaae|| idAni "mahAmahe"tti dAraM[bhA.1608] sakkamAhAdIesU, pamattadevA chalejja tena Thave / pINijjaMti va adaDhA, itare u vahati na pddhNti|| cU-"sakkamaho" iMdamaho, AdisaddAo sugimhAdI, jo va jattha mahAmaho, etesu mA pamattaM devayA chalejja / tena "Thave" ThavaNe tti AnAgADhajoganikkhevo / kiM cAnyat ? tesu ya sakkamahAdidivasesu vigatilAbho bhavati, tAo dubbalasarIrA bhuMjaMti, tAhe pINijjaMti / balino bhavaMtItyarthaH / itare nAma AgADhajogavAhI te jogaM vahaMti, jogakhaMdhA acchaMti, na tesu uddeso, na vA puvvuddiSTuM pddhNti|| idAni "addhANa-oma-rAyaduTuM ca tinni vidAre jugavaM vakkhANeti Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM - 216, [bhA. 1609] [ bhA. 1609] addhANa- oma duTThe, esiM jogINa sesa paNagAdI / asatI ya anAgADhe, nikkhiva savvAsatI itare // cU- addhANe gAmAnuggAmie chinnaddhANe vA jogaM vahati, tAhe jaM esaNijjaM taM jogINa dijjati, "sesa" tti ajogavAhI te paNagaparihANIe jayaMti / phAsuesaNijjassa asati jai savvo jogavAhiNo na saMtharaMti tAhe anAgADha - jogavAhINaM jogo nikkhippai / " savvAsati" nAma savvahA esaNijje alabbhamANe iyarANa vi AgADhajhaoghao nikkhippai / caubhAga-tibhAgaTThANe vA asaMtharaNe nikkhevo / evaM omoyariyArAyaduTThesu vi // "joga" tti gayaM / idAniM " ajoga" tti [bhA. 1610] je bhikkhu ajogI tu, nikkAraNakAraNA anApucchA / ApucchitA va puNo, avidinnaM Atie vigatiM / 341 cU-je bhikkhU ajogavAhI nikkAraNe vigatiM bhuMjati, kAraNe vA anApucchAe bhuMjati, kAraNe vA apucchite gurUhiM adinnaM bhuMjati, tiNha vi mAsalahuM // [bhA. 1611] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, kappati ApucchituM puvviM // cU-nikkAraNe bhujaMtassa ime dosA [bhA.1612]vigati vigatibbhIo, vigatigataM jo tu bhuMjate bhikkhU / vigatI vigatisahAvo, vigatI vigatiM balA nei // cU-ghRtAdivigati, bitiyavigatigahaNeNa kuvAti vigatI, ekaM taM vigatikayaM jahA vissaMdaNaM, vigatI bAgatA jammi davvetaM davvaM vigatigataM, jahA dadhyodanA / vigatIe bhuttAe sAhU vigayarasabhAvo bhavati, sA ya vigatI bhuttA bitiyaM naragAtiyaM balA neti / "kappati ApucchiuM puvvi" ti asya vyAkhyA [bhA. 1613] icchAmi kAraNeNaM, imeNa vigaI imaM tu bhottuM je / evatiyaM vA vi puNo, evatikAla vidinnaMmi / / cU- vinayapuvvaM guruM vaMdiUNa bhaNAti - imeNa kAraNeNa imaM vigatiM evatiyaM pamANeNaM evatiyaM kAlaM tubhehiM anunnAto bhottumicchAmi / evaM puvvaM pucchie anunnAe pacchA bhikkhaM paviTTho gahaNaM karotItyarthaH // [ bhA. 1614 ] bitiyapade AhAro, havejja so ceva kammii dese / asivAyI vegAgI, vigatIo thUra lebhejjA // cU- kamhi ya dese gAme vA so ceva dahikhIrAti AhAro havejja, tattha vinA kAraNeNa AhAreja, asivAdIhiM vA kAraNehiM egAgI bigatIo thUra laMbhejA, AyariyauvajjhAehiM aNaNunnAo vigatiM bhuMjejjA // idAniM "paccakkhANe" ti dAraM [bhA. 1615] paccakkhAte saMte, pAramagaMtUNa aMtarA jo tu / AhArejjA vigatiM, so pAvati ANamAdINi // cU- divase devasiyaM anagArapaccakkhAe abhiggahapaJcakkhAe vA pAraM pajjavasANaM agaMtUNa Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 nizItha-chedasUtram -1-4/216 aMtarA jo vigatiM AhAreti so ANAdi dose pAvati // [bhA.1616] bitiya gilANAgAre vaMjaNa-khalite va kAla-saMmUDhe / etehiM kAraNehiM, paccakkhAte vi aahro|| cU- anunne paccakkhANe aMtarA gelannaM bhaveja, vaMjaNakhalieNa vA paccakkhAyaM, punno tti paccakkhANakAlo kAlasammUDho, aMtarA bhuMjejja / evaM bhuMjaMto suddho|| mU. (217)je bhikkhU ThavaNa-kulAiM ajANiya apucchiya agavesiya puvvameva piMDavAya paDiyAe anuppavisati, anuppavisaMtaM vA saatinyjti|| cU- ThappA kulA ThavaNAkulA abhojja ityarthaH, sAdhuThavaNAe vA ThavijaMti tti ThavaNakulA sejjAtarAdityarthaH / pubvi diDhe pacchA adiDhe gvesnnaa| athavA - nAmeNa vA gotteNa vA disAe vA pucchA, thubhiyAiciMdhehiM gevasaNA / pUrva prathama AdAveva jo puNa pucchaNagavesaNaM kareti tasya pUrva na bhavatItyarthaH / [bhA.1617] ThavaNAkulA tu duvidhA, loiyalouttarA samAseNaM / ittariya AvakahiyA, duvidhA puNa loiyA huNti|| cU-samAso saMkhevo, lohiNa duvihA -ittariyA, AvakahiyA ya / ime ittariyA[bhA.1618] sUyaga-mataga-kulAI, ittariyA je ya hoMti nijjUDhA / je jattha juMgitA khalu, te hoMti AvakahiyA tu|| cU-kAlAvavIe je ThappA kayA te nijUDhA, "je" tti kulA jattha visate juMgitA duguMchitA, abhojjA ityarthaH / kammeNa vA sippeNa vA jAtIe vA / kamme - pahANiyA, sohakA, mor-poskaa| sippe-heTTaNhAvitA, terimA, payakarA, khillevA / jAtIe-pANA, DoMbA, morttiyaay|khlusddo'vdhaarnne, te ceva annattha ajuMgitA, jahA siMdhUe nillevgaa|ime loguttarA [bhA.1619] duvihA louttariyA, vasadhI saMbaddha etarA ceva / sattagharaMtara jAva tu, vasadhIto vsdhisNbddhaa|| cU-vasahIe saMbaddhA ya, asaMbaddhA ya / vasahIe mottuM sattagharAvasahIsaMbaddhA, tesu bhattaM vA pAnaM vA na ghettavvaM // imA asaMbaddhA[bhA.1620] dAne abhigamasaDDhe, sammatte khalu taheva micchtte| mAmAe aciyatte ya etarA hoMti nAyavvA / / cU- ahAbhaddo dAnaruI dAnasaDDo, sammadiTThI gihItANuvvao abhigamasaTTo, sammatte tti avirayasammaddiTThI, etesu esaNAdosA / khalusaddo pAdapUraNe / abhigahiyamicche sAhupaDiNAe IsAluattaNeNaM mA mama gharaM adIhi samaNa tti bhaNAi, annassa IsAluattaNeNa ceva sAhU gharaM pavisaMtA aviyattA vAyAe bhaNAti - "na kiM ci / " etesu visagara - paMtAvaNAti dosA / "iyare" tti asNbddhaa|| . [bhA.1621] etesAmannataraM, ThavaNa-kulaM jo tupavisatI bhikkhU / ___ puvvaM apucchitUNaM, so pAvati ANamAdINi // cU-kaMThA!, cogadagaAha-louttaraThiyANaM loiyaThavaNAparihAreNa kiMci amhaM? AcAryAha Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-217, [bhA. 1622 ] [ bhA. 1622] louttarammi ThavitA, logamivvAhirattamicchaMti / logajaDhe pariharatA, tittha-vivaDDI ya vanno ya / / cU- puvvaddhaM kaMThaM / loge duguMchiyA je, te pariharaMteNa titthassa vuDDI katA bhavati, "vanno" tti jaso pabhAvito bhavati / / loiya ThavaNakulesu geNhaMtassa ime dosA [bhA. 1623] ayaso pavayaNahANI, vippariNAmo taheva ya durguchA / loiya-ThavaNakulesuM, gahaNe AhAramAdINaM // . cU- "ayaso "tti avanno, "pavayaNahANI" na kazcit pravrajati sammattacarittAbhimuhA vippariNamaMti, kAvaliyA i loe duguMchitA bhavaMti, aspRzyA ityarthaH / pacchaddhaM kaMThaM / louttariesu dAnAisaDDarakuleMsu pavisaMtassa ime dosA [bhA. 1624] Ayariya bAlavuDDhA, khamaga-gilANA mahodarA sehA / savve vi pariccattA, jo ThavaNa-kulAI nivvisatI / / cU- mahodaro'yaM bahvAsI, Aesa prAghUrNakaH, ni AdhikkeNa vizati navizati pravizatItyarthaH / imaM pacchittaM [bhA. 1625] Ayarie ya gilANe, gurugA lahugA ya khamaga pAhuNae / gurugoya bAla- buDDhe, sehe ya mahodare lahuo // cU- jo ete ThavaNAkule na nivvisati tassime guNA [bhA. 1626] gaccho mahAnubhogA, sabAla-vuDDo'nanukaMpio teNaM / uggamadosA ya jaDhA, jo ThavaNa-kulAI pariharai / / 343 cU- jinakalpikAdiratnAnAmAgaratvAt samudravat mahAnubhAgaH / bAla-vRddha-gilAnAdInAM ca sAdhAraNatvAt mahAnubhAgaH / jo tesu na nivvisati tena so gaccho anukaMpito, udgamadoSAzca parityaktA bhavaMti / gacchavAsImaM imA sAmAcArI [bhA. 1627] gacchammi esa kappo, vAsAvAse taheva uDubaddhe / gAma - nagarAgaresuM, atisesI ThAvate saDDI // cU- kappo vidhI | esa vidhI vAsAvAse udubaddhe vA gAma-nagarAtisu viharaMtANaM / "atisesi "tti atisayadavvA ukkosA te jesu kulesu labdhaMti te ThAviyavvA, na savvasaMghADagA tesu pavisaMti / "saDDi "tti saMjame saddha jassa atti so saDDI Ayario // [ bhA. 1628] majjAdANaM ThavagA, pavattagA savvakhette AyariyA / jo tu amajjAtillo, Avajjati mAsiyaM lahuyaM / / cU-majjAyA merA, tANaM ThavagA pavvattagA ya savvakhettesu prAyariyA bhavaMti, jo puNa Ayariyo majjAyaM na Thaveti, na pavatteti so amajjAillo asAmAyAri-nipphannaM mAsalahuM pAvati // je vatthavvA khetta - paDilehagA vA tesiM imA samAyArI [bhA. 1629] dAne abhigamasaDDhe, sammatte khalu taheva micchatte / mAmAe ya ciyatte, kulAI sAhiMti gItatthA // [bhA. 1630] dAne abhigamasaDDe, sammatte khalu taheva micchatte / Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 nizItha-chedasUtram -1-4/217 mAmAe aciyatte, kulAiMdAeMti gItatthA // cU-rAto divasato vA vasahiTThiyA annattha vAiMdadattAbhinAmeNaM vanneNayapuvvAdiyAsudisAsu ThavaNakule dAeMti darisaMti ||drisitesugurunno imA sAmAyArI[bhA.1631] dAne abhigamasaDDhe, sammatte khalu taheva micchtte| mAmAe aciyatte, kulAiMaTThaveMte cugurugaa| cU-guruNo ThavaNakule aThaveMtassa cugurugaa||codgaah - kiM kAraNaM? [bhA.1632]kiM kAraNaM camaDhaNA, davvakhao uggamo vi ya na sujjhe / gacchammi niyakajjaM, Ayariya gilANa paahunne|| cU-Ayario bhannati - camaDhaNA, davvakhao, uggamo na sujhe, gacche ya kajaM niyayaM, Ayariya-gilaNa pAhuNagA, ya ete dArA ||imaa vyAkhyA "camaDhaNe" ti dAraM[bhA.1633] puvvaM pi dhIrasuNiyA, chikkA chikkA padhAvatI turiyaM / sA camaDhaNAe siggA, saMtaM pina icchatI ghettN|| cU. suNahabitijoasahAo luddhago "dhIro" bhnnti| "puvvaM" tiso dhIro sAvate AdaDhe ceva krIDaM haMtUNa chikkAreti dhAvati ya, tAhe sA dhIrasuNiyA ito padhAvati turiyaM / "avi" saddAto diDhe vi evaM kareti / sA evaM dhIrasuNiyA rikkapahAvaNAhiM siggA jati so sAvayaM pacchA daTuM chikkAreti tAhe sA taMtaM mi ghettuM na icchati, atizramAt pratAraNAdvA // [bhA.1634] evaM saDa-kulAiM, camaDhijaMtAI annamannehiM / necchaMti kiMci dAtuM, saMtaM pitahiM gilANassa // cU- evaM ThavaNakulA camaDhijjaMtA anno'nnehiM sAhUhiM anno'nnehiM vA rikkAraNehiM / pacchA kAraNe uppaNe saMtaM pi ghare, tahAvi gilANassa dAuMna icchNti|| idAni "davvakkhae"tti dAraM[bhA.1635] anno camaDhaNadoso, dullabhadavvassa hoti vocchedo| khINe dullabhadavve, natthi gilANassa paauggN|| cU-dullabhadavvaM ghatAdiyaM, taM jati akAraNe dine dine gehaMti tAhe taM vocchijjati / tammi vocchinne gilANapaoyaNe uppanne gilANapAuggaM na lbbhti| alabbhaMte ya paritAva-mahAdukkhagilANArovaNA bhadda-paMtadosA ya bhavaMti // tatthime paMtadosA[bhA.1636] davvakhaema paMto, itthiM ghAteja kIsa te dinnaM / bhaddo haTTa pahaTTho, (kare] kiNeja annaM pi sAdhUNaM / / cU- paMtassa bhajjA saDDI haveja, sA sAhUhi rikkArikapaoyaNe jAtitA ghatAdi payacchejja / tamminihitai saMghADeNaMkUraMmaggitA, "natthi"ttibhaNejja / evaM kumArAdi ekekaMmaggitA nsthittibhnnejjaa| so bhaNAti-taM kahiM gayaM ? to saDDI bhaNAti - sAdhUNaM taM dinnaM / tAhe so paMto taM ghAeja - kIsa te dinnaM, sAhUNa vA paduTTho jaM kAhiti, chobhagaMvA deja / idAni "uggame"tti dAraM- pacchaddhaM - evaM ceva saDDIe kahIe haTTho harisio, suTu saMtuTTho, pahuTTho prakarSeNa hRSTaH prahRSTaH, prahasitamanAH, Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-217, [bhA. 1509] 345 uddhasiyaromazca, bhaNAti - suTTha te kayaM jaM dinnaM mamesA dhammasahAiNi tti, annaM ti sAhuaTThA kiNiuM paccappiNejja, sAhUNaM payacchAhi, jayA niTThiyaM tadA puNo kahejjAsu, an vA uggamadosaM kAraveja / etaddosapariharaNatthaM / gacche niyayakajjaM, Ayariya-gilANa-pAhuNagaTThA / tamhA atisesiyasaMghADagaM mottuMThavaNA-kulesu sesA no pavisejjA / / pAhuNage ya Agate pAhuNagaM kAyavvaM, taM ca sabhAvANumayaM dejjA / tato bhannati[bhA.1637] jaDDe mahise cArI, Ase goNe ya tesi jaavsiyaa| etesiM paDivakkho, cattAritusaMjatA hoMti // cU-jaDDo hatthI, mahiso, Aso, goNo ya / etesiMcAriM anukUlaM Aneti, javasaM havaMtije tejaavsiyaa| te ya pariyaTTayA / pacchaddhaM kNtthN|| puvvaddhassa imA vakkhA[bhA.1638] jaDDo jaMvA taM vA, sUmAlaM mahisao mdhurmaaso| __goNo sugaMdhadavvaM, icchati emeva sAdhU vi|| cU-hatthissa i8 nalaikkhu motagamAdI, taM AhAreti / tassAbhAve "jaM va"ttijaM vA aniTTha taMvAAhAreti, jaM vA kamAgayaM / mahisosukumAlaM vaMsapattamAdI, tassAbhAvetadbhAva bhAvitattvAt annaM na carati, taM aha carae puTTina geNhati / evaM Aso happicchaM (harimatthaM] muggamAdi madhuraM / goNo ajjuNamAti sugaMdhadavvaM / evaM sAhU vi cauro, cauvidhaM bhattamicchaMti / jaDDu - samassa - ukkosAbhAvedAsInAtiNA kaDapUrameNapaoyaNaM |mhis-smss- sAlimAtiNA sukupamAlodaNeNa paoyaNaM / Asa - samassa-khaMDa -khIra - sAlimAiehiM apaoyaNaM / goNa - samassa - hiMguriya -kaTTha-maMDAtiehiM sugaMdhehiM paoyaNaM / ete puNa davvA tthvnnkulesusNbhvNti|atthviesu ya tesu kato ANeu ? pAhunne ya akate ayaso, na ya nijjarAlAbho / ato kAyavvaM / / codagAha- 'ThavaNakulesumAkoti pavisatu, jatA paoyaNaM pAhugagAti uppannaMtAhe pavesiyavvaM / " AyariyAha[bhA.1639] evaM ca puNo Thavite, appavisaMte ime bhave dosA / vI saraNe saMjatANaM, vi sukkhagoNI ya ArAme // cuu-puvvddhNkNtthN| "vissaraNAsaMjatANaMti" bhikkhAvassaMdAyavva tti napaDivAleti,khettamAtIyaM cayaMti vi sukkhagoNI diTuMto imo, jadhA - egassa gihivatiNo pagataM kAukAmassa ekkeNa paoyaNaM / tassa ya goNI padosa - paccUsesu kulaaMkulaaMduddhassa payacchati / tena ciMtiyaM - AsannApapagate dunjhihiti to me sagihe ceva bahutakaM bhavissai tti na dUDhA / patte ya pagayakAle doDhumADhatto jAva visukkaa| ArAme tti diTuMto - evaM mAlAgAreNa vi ciMtiyaM - Asanne channe uvvIhAmi tti na uvvotA |jaavchnnaasnnNtaavopphullo aaraamo| evaMjAhe uppannaM kajaMtAhe paviTThA ThavaNakulesu, tAhe saDDhA bhaNaMti - etthaMciya acchaMtANa muNaha vela amhaMee vattA velA, appavisaMtesuyana koti dasaNaM paDivajjati, na vA anuvvae, gilANapAuggaM ca natthi, tamhA ego aisesiyasaMghADao imehiM dosehiM vajjito pvistu|| Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 nizItha - chedasUtram -1-4/217 [bhA. 1640] alasaM ghasiraM suciraM khamagaM kodha-mANa- mAya lobhillaM / koUhalapaDibaddhaM, veyAvaccaM na kArejjA // cU- Alassito tAva acchati jAva phiTTA velA / ahavA - apatte ceva desakAle aDati, aladdheya gurumAtiyANa virAhaNA, atikkaMtakAle alAbho, vA appalAbho vA, ThavaNAdosA ya, apatte vA osakkaNadosaM, annato ya alAbho, ciraM vA hiMDeti / "ghasiro" vahvAsI, so vi appaNI jAva pattaM Nhati tAva velAtikkamo, gahite vA appaNo jAva pajjataM geNhati tAva sItalaM, akArakAdi dosA bhavaMti / je asale te suceri vi dosA, svapnazIlaH suciraH / "khatago" paritAvijjati, sesA ghasiradosA khamage vi saMbhavati / "kovI" adatte rUsati, ruTTho vA gharaM na gacchati, kiM vA tumaM desi tti duvvayaNehiM vippariNameti / "mANI" UNe vA dinne, abbuTThANe vA, adinne thabbhati tti, puNo gharaM mAnena na gacchati, tena vinA jA hAnI taM pAvati / "mAtI" bhaddagaM bhocyA paMtaM AhAreti, paMteNa vA chAeti / "luddho" obhAsati, dijaMtaM vA na vAreti, anegesu pavisamANesu je dosA te luddhe saMbhavaMti / koUeNa naDaAto pecchaMto tAva acchati jAva desakAlo phiDio / sutthe paDibaddha jAhe va pADhaviraho tAhe va adesakAle vi otarati, paDalaM pAe vA ativakaMtakAle uttarati, ettha osakkaNa - ussakkaNAti dosA // ete jo Thaveti, jassa vA vaseNa ThavijjUMti tassimaM pacchittaM [bhA. 1641 ]tisu lahuo tisu lahugA, gurugo gurugA ya dosu lahugA ya / alasAdIhiM kamaso, kAriMti gurussa pacchittaM // cU- alasamAtiesu jahAsaMkhaM deyaM // [ bhA. 1642 ] etaddosavimukkaM, kaDajogiM nAta- sIlamAyAraM / gurubhattimaM vinItaM, veyAvaccaM tu kArejjA / / cU- etesu alasamAdiyA dosA / tehiM vimukke vajjito suttatthesu kaDo jogo jeNa so kaDajogI gItArthetyarthaH / veyAvacce vA jeNa'nnayA vi kaDo jogo so vA kaDajogI / akkohaNAdisIlaM jassa nAyaM so nAyasIlo / AyaraNamAyAro, so ya paMcaviho nANAdi, so nAto jassa so nAtAyAro udyatAcAretyarthaH / guru AyariyA, esuvari bhattimaMto guroH sarvakaraNIyakAraketyarthaH / abbhuTThANAtiviNayakArI viNIto eriso gurumAdiyANa veyAvaccaM karijjati // eyaguNovaveyANa veyAvaccakaraNe ime guNA [bhA. 1643] sAhiMti ya piyadhammA, esaNadose abhiggahavisese / evaM tu vihiggahaNe, davvaM vasti khetannA // cU- sAhaMti kathayati / ke kathayanti ? piyadhammA, pio ya dhammo jesiM te piyadhammA / priyadharamtvAdeva esaNadose makkhitAie katheMti, tehiM dosehiM duhuM sAhUNa na dijjati evaM bahuphalaM bhavati / sAhUNaya abhiggahavisese kaheMti / ukkhittacaragA nikkhittaragA ukkhittanikkhittacaragA aMto saMyukkAdi- daMDAyatiyAdi saMsadvAtiyAo ya esaNAo kahayaMti, jinakappa abhiggahe ya kahaMti, evaM kaheyaMtA vidhIe gahaNaM kareMtA, evaM sahuM baheMtA, davvaM vaheMti, kheyannA jJAnina ityarthaH // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 uddezaka : 4, mUlaM-217, [bhA. 1644] [bhA.1644] esaNa-dose va kate, akate vA jati-guNe vi ktthetaa| kadhayaMti asaDhabhAvA, esaNa-doro guNe ceva // cU- te puNa ulloeNa dhammaM kaheMti / esaNa-dose kate akate vA jatINaM guNA khamAtitA vividhaM kahayaMtizlAghayaMtItyarthaH, asaDhabhAvA, nadaMbheNa, nabhakSaNopAyanimittaM, esaNadose sAdhUNa ya guNe kati // imaMca kaheMti[bhA.1645] ThANaM gamaNAgamaNaM, vAvAraM piMDasodhimulloyaM / jANaMtA na vi tubbhaM, bahuvakkhevANa khyaamo|| cU- jattha sAhU ThANe ThitA bhikkhaM geNhaMti, jattha vA ThANe Thito dAyago dadAti, ThANaM vA sthApanaesaNadoSamityarthaH / gamoAgamoyadAyagassa jahA tahA kaheMti, kattaNa, piMjaNakaMDaNAdie ya vAvAre kaheMti, erise gejhaM, erise vA agejmaM, evaM ukkheveNa piMDanijjutI kaheMti / imaMca bhaNAti - jai vi sAhudhammaM viyANaha tahAvi bahuvakkhevANa vissarihiti ato avismaraNatthaM khaamo|| [bhA.1646] bAlAdi-pariccattA, akadhiMtteNasaNAdi-gahaNaM vA / na ya kadhapabaMdhadosA, adhaya guNA-sodhitA hoMti // kiM cAnyat[bhA.1647] kesiM ci abhiggahitA, anabhiggahitesaNA ya kesiM ci / mAhu avannaM kAhiha, savve vi hu te jinnaannaae|| cU-abhiggahiyA esaNA jinakappiyANaM, anabhiggahitA gacchavAsiyANaM / annonnoyaraNaM daTuM, no avannavAto bhAsiyavyo / savve te jiNANAe sklptvaat|| te puNa esaNadose kaheMti imeNa vidhiNA - [bhA.1648] bAlAdi-pariccattA, akadhiteNesaNAdi-gahaNaM vA / na ya kadhapabaMdhadosA, adha ya guNo sodhitA hoti / / [bhA.1649] saMvigga-bhAvitANaM, loddhaga-diTuMta-bhAvitANaM ca / mottUNa khetta-kAle, bhAvaM ca kaheMti suTutathaM // cU- ujjayavihArIhiM je saDDhA bhAviyA te saMviggabhAviyA, pAsatthAIhiM je bhAvitA te luddhadiTuMtabhAvitA / kahaM te pAsatthA evaM kaheMti? evaM jahA hariNo tahA sAdhU, jahA luddhago tahA sAvago / sAdhUakappiyakaMuppahArAto palAyati / ___pAsattho saDDhe bhaNAti-jeNatena ppagAreNa saccAliyAdibhAsiUNa tubbhehiM kappiyaM akappiyaM vA sAhUNa dAyavvaM, eyaM tujjha seyaM bhavati / kakkhaDakhittaM addhANaM ca paDucca sAvavAyaM kahati / dubhikkhAdikAlaM gilANAdibhAvaMpaDucca sAvavAya kaheMti / evamAdi kAraNemotatuMsesesukhettAdisu suTutthaM kaheMti utsargata ityarthaH // [bhA.1650] saMtharaNammi asuddhaM, doNha vi gennhNt-deNtyaann'hitN| Aura-diTuMteNaM, taM ceva hitaM asNthrnne|| cU- phAsuesaNijjA asaNAdiyA pajjattA jattha labbhaMti jattha haTTho ya taM saMyaMtammi saMthare, aphAsuyaM deMta-geNhaMtagANa ahiyaM bhavati / taM ceva aphAsuyaM asaMthare hitaM bhavati / Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 nizItha-chedasUtram -1-4/217 codagAha - "tadeva kalpaMtadevacAkalpaM, kathametat ? AcAryAha -AturadRSTAntasAmarthyAta, nirujasya viSAdinA auSadhena kiM prayojanaM, sarujassa tadeva viSAdikaM patthaM bhvti|| [bhA.1651] saMcaiyamasaMcaite, nAUNamasaMcayaMtu geNhaMti / saMcaiyaM puNa kajje, nibbaMdhe ceva sNtritN|| cU-ghaya-gula-moyagAiNAjeaviNAsI tesaMcaigA, khIradahimAdiyA vimAsIjeteasaMcaiyA, ThavaNakulesupabhUtaM nAUNaasaMcaiyaM gehaMti, saMcaiyaMpuNa gilANakajje uppanne geNhaMti, agilANo visaDDaga-nibbaMdhe geNhati, taMpuNa "saMtaritaM" na dine dine ityrthH|| apavAdasyApavAdamityucyate[bhA.1652] ahavana saddhA vibhave, kAlaM bhAvaMca baal-vuddddaadii| nAtu niraMtaragahaNaM, achinnabhAve ya tthaayNti|| cU-sAvagANa saddhaM nAUNa, vipulaM ca vibhavaM nAUNa, kAlaM ca dubhikkhAiyaM, gilANabhAvaM ca, bAlavuDDANa ya appAyaNaM ca, evamAikajjeNa nAUNa niraMtaraM geNhaMti, jAva ya tassa dAyassa bhAvo na vocchijjati tAva dijamANaM vaaryti|| ThavaNakulesu geNhatANa imA sAmAyArI[bhA.1653] davvappamANa gaNaNA, kArita phoDita taheva addhA ya / saMvigga egaThANA, annegsaahuusupnnrsaa|| cU-"davvagaNaNApamANe" vi do vi vakkhANeti[bhA.1654] asanAdi davvamANe, dasapurimitabhattaegamuccAro / so egadiNaM kappati, nikkaMtiyao daro idhraa|| cU-tesu ThavaNakulesuasaNassa AdisaddAtopAna-khAima-sAimassayaparimiyAparimiyassa davvassa mAnaM sAhuNA jANiyavvaM / gaNaNaddAre jattha pArimiyaM tattha dasaNharaddhe egabbhattaTTho uccaresi egadiNaM sAhUNa kappati, bitiyAdidinesujai geNhati to nekkaMtito hoti tamhA na kppti|| [bhA.1655] aparimite AreNa vi, dasaNha uccarati egabhattahro / jaM vaMjaNasamitimapiTTho, vesaNamAdIsu vi thev|| cU- jattha puNa aparimiyaM raddhati tattha AreNa vi dasaNhaM nava - aTTha-sattimAdiyANa raddhe egabhattaTThI uccarati, so egadiNaM kappadi, soviato paraMnekaMtito bhvti| "khAriya-phoDiya"tti dAraM / khAro loNaM chubbhai kaDacchute ghayaM tAvijjati, tattha jIragAdi chubbhati, tena jaM dhUviyaM taM phoDiyaM bhvti|vyNjte'neneti vyaMjanaM,taMca tImaNa-mAhuragAdi bhnnti| samitimAtalAhaNagAdi, piDheM uDeragAdi, vesaNaM kaDubhaMDaM jIrayaM hiMgapattasAgAti "taheva" tti-jahA asanAdiyANa tahA etesiM parimiyAparimitANa parimANaM nAyavvaM // evamuccAro ya- "addha"tti dAraM[bhA.1656] sati kAladdhaM nAtuM, kule kule tattha tAhe pvisNti| osakkaNAdi dosA, alaMbhe bAlAdi-hAnI y|| cU- sati vidyamAnaM bhojanakAlaM kule kule krameNokrameNa vA pravisaMti, ussakkaNAtiyA ya Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 4, mUlaM-217, [bhA. 1656] 349 dose pariharati / aha adesakAle pavisaMti to ussakaNAtiyA dosA / bAlAtiyANa ya alAbhe haanii|| [bhA.1657]ego va hojja gaccho, donni tinni vaThavaNA asNvigge| sodhI gilANamAdI, asatI davAdi emeva / / cU-jattha ego gaccho tattha ThavaNakulesu esA sAmAyArI bhnniyaa|jtthpunndonni tinnivA gacchA tattha ThavaNakulesu kahaM gahaNaM? te ya do tinni vA gacchA paropparaM saMbhotiyA asaMbhoiyA vA ||asNbhoiesuimaa vihI[bhA.1658] saMviggamaNunnAte, atiti adhavA kule viriNcNti| annAuMchu ca sahU, emeva ya sNjtii-vgge|| cU-saMviggAujjayavihArI, tehiM vatthavvasaMviggehiM AgaMtugA saMviggAanunnAyA ThavaNAkulesu 'atiti' pravizaMtItyarthaH / vatthavvA sAdhU ThavaNakulavajesu gurumAiyANa appaNo ya bhattamuppAeMti / aha do vi asahU tAhe dosu gacchesu addhaddhe kule viriMcaMti, tisu tibhAgeNa evaM causu caubhAgeNa, AgaMtugAvA saadhuuannaayuNchNhiNddNtu|jo annasabhotiesusaMjatesuvidhI, saMjatIsu saMbhoiyAsaMbhoiyAsu so ceva vidhii|| [bhA.1659]asati vasadhIe vIsuMrAtINiya vasadhi bhoyaNAgammaM / asahU apariNatA vA tAhe vIsuMsaha vitare // cU-asatIe vasadhIe vIsuM pRthak sthitA / tattha AgaMtugo vatthavvago vA jo rAtiNio tassa vasahIe AgaMtuM jati / aha egammi gacche asahU gilANA vA asahU apariNatA vA sehA, tAhe tesu vIsuM pRthak Thiesu asahUNa paDhamAlIyaM vitaraMti, pacchA savve gaMtuM rAtinIya vasahiM egao bhuMjaMti / aha dosu viM gacchesu asahU apiraNatA vA, tAhe ko yi paropparaM asahUNa paDhamAliyaM anujANaMti, pacchA savve egato bhuMjaMti / aha ekkasiMdosuvA gacchesu asahU savvahA ceva bhuttA, tAhe sesA rAtiNiyavasahIe gaMtuM egatao bhuMjaMti // aha saMbhotiyA vasahi abhAve maMDalibhUmi-abhAve vA gilANAtikAraNesu vA egato na bhuMjaMti / tAhe imo vidhI - [bhA.1661] tiNhaM egeNa samaM, bhattaTuM appaNo avddNtu| pacchA itareNa samaM, AgamaNe virego so cev|| cU-Ayario egovatthavvo, do AgaMtugA, tANa doNhajo rAtinitotassa saMghADageappaNo bhattahassaavaDaM geNhaMti, AgaMtubitiyasaMghADageviappaNobhattaTThassa avahuMceva geNhaMti, rAtiNieNa samANaM avaTuM bhoccA itareNa vi avaddhaM bhuMjati / do vi saMviggitA appaNo ya bhattaTTho punno bhvti| "Agamane"tti jati timAdiyAAgacchaMti to vibhajanaM virego, so ceva kAyavyo, jahA dosu tahA tisu caumAdiesu y|| iyANi "asaMvigge sohI gilANamAdi" asya vyAkhyA - asaMviggA sAhU jattha khette vasaMti tattha jesejjAtarAdi ThavaNakulA annato alabhaMte tesu kulesupavisiuM "sohi" tti suddhaM jaM bhattapANaM taM gilANAtiANa geNhejjA / [bhA.1662] ataraMtassa tu joggAsatI ya itarehi bhAvite visiuM / Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 nizItha-chedasUtram -1-4/217 annamahAnasu vakkhaDa, muMjati jaM vA sayaM snnii|| cU-asaMviggabhAviesu kulesupavisaMtANa uggamAiyA dosA tamhA no pavisejjA / ataraMto gilANo, tassa joggA asatIte "itare" ti pAsattha-bhAvitA tesu pavisiuM jammi mahAnase te pAsatthA bhikkaMgeNhaMti tattha na geNhaMti, annamahANase gehNti|jvaa sannimAtiyANa vidhovakkhaDaM tato gemhaMti, annato vA jaM paheNagAti AyAtaM taM geNhati // ___ "asatI ya davAti tameva" tti asya vyAkhyA -asati annato davasa saMvigga - bhAvita - ThavaNakulesu davaM jayaNAe geNhaMti / AdisaddAto asaMviggabhAvita-ThavaNakulesu davaM gehaMti / AdisaddAto asaMviggabhAviyaThavaNAkulesu vi| [bhA.1663]asatI eva davassa tu, prisittiy-kNji-gul-dvaadiinni| attaTTitANi geNhati, savvAlaMbhe va miisaaiN|| cU- asati annato annAyauMche davvassa saMviggetarabhAviyakule davaM geNhejA, taM ca "parisittiyaM" - nAma uNhodageNa dahimaTTagA nicaM gAlijaMti taM parisittagapANagaM bhannati / kaMjigaM pasiddhaM / gulo jIe kavallIe kaDDijati tattha jaMpANiyaM kayaM tattamatattaM vA taM gulapANiyaM bhannati / to te gihatthehiM attadvitANi gehaMti / savvahA phAsugassa alAbhe sacittamIsaM pi gehNti|| [bhA.1664] pANaTThA va paviTTho, asuddhamAhArachaMdito gennhe| addhANAdimasaMthare, jatituM emeva jadasuddhaM // cU-saMviggetarabhAvitesukulesu pANaTThA paviTTho- sesaM kaMThaM / addhAnassa vA AdIe majjhe vA uttinno vA asaMtharaMto paNagAtijayaNAe jatiuM pacchA jaM asuddhaM taM pigeNhati // [bhA.1665] bitiyapadamaNAbhoge, gelanna'ddhANa-saMjama-bhae vA / satthavasae va avase, paravvase vA vi no pucchaa|| cU-avaso khittacittAdi, rahAyaduDhe, rAyapurisavasago paravvaso, evamAdiehiM kAraNehiM na pucchejjA vi, apucchaMto ya suddho|| mU. (218)je bhikkhU niggaMdhINaM uvassayaMsi avihIe anuppavisai anuppavisaMtaM vA saatijjti|| cU. niggaya gaMthI niggaMthI / uvassao vasahI / taM jo avidhIe pavisati tassa mAsalahu~, ANAtitA dosa bhavaMti / idAniM nijuttI[bhA.1666] nikkAraNamavidhIe, nikkAraNato taheva ya vidhiie| kAraNato avidhIe, kAraNato ceva ya vidhiie|| cU-pavese cauro bhaMgA bhavaMti - paDhame - nikkAraNe avidhIe, bitie - nikkAraNe vidhiie| taie - kAraNe avidhIe, cautthe - kAraNe vidhiie|| [bhA.1667] AdibhayaNANa tiNhaM, annatarIe tu saMjatIsejaM / je bhikkhU pavisejA, so pAvati ANamAdINi / / cU-tinniAdimA bhaMgA aadibhynnaabhnnti|etesiNtinnhNbhNgaannNanntrennjosNjtivshiN Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1668] pavisati tassa ANAtitA dosA / / paDhamabhaMgo vakkhANijjati[bhA.1668] nikAraNammi gurugA, tIsu vi ThANesu mAsiyaM gurugaM / lahugA ya vAramUle, atigatimitte gurU pucchaa| cU-jAta nikkAraNe saMjativasahiM jAti to cauguruM, avidhIe pavisaMtassa tIsu vi ThANesu mAsiyaM gurugaM |ime tinni ThANA-aggaddAre, majhe, aasnne| etesutIsuvi nisIhiyaM akareMtassa tinni mAsagurugA bhavaMti / jai mUladArasamIve bahiyA ThAyaMti to caulahuM aMto pavisai to cuguruN|coygo pucchati[bhA.1669] pANAtipAtamAdI, asevato keNa hoti gurugA tu / kIsa ca bAhiM lahugA, aMto guru codaga! suNehi / / cU-pANAtivAtaM akareMtassa kena kAraNeNa cauguruM pacchittaM bhavati? kIsa vA bahibAremUle caulahuM? kIsa vAaMto atigayassa cauguruM? Ayario bhaNati-he codaga! suNehi kaarnnN|| 1669 // [bhA.1670]vIsatthA ya gilANA, khamiya viyAre ya bhikkha sjjhaae| pAlI yahoti bhedo, attANapare tadubhae y|| cU-vIsattha tti dAraM[bhA.1671]kAyI sahavIsatthA, dara-jamiya avAuDA ya pylaadii| atigatamette tahiyaM, saMkitapavalAiyA thaddhA // cU-kAti saMjatI vasahIe aMto AyasuheNa avaMguyasarIrA suhavIsatthA acchati, addhabhuttA vA aMto vasahIeSa daranivatthA avAuDA nisannA vA nivannA vA niddAyati, evaM tAsu saMjatIsu tammi saMjate atigate paviDhe kAti saMkitA "ahamaNeNa avAuDA diTTa"tti pacalAiyA nazyati, sahasA paviDhe saMkhohAto thaddhagattA bhavati // "pavalAtiya"tti asya vyAkhyA [bhA.1672] vIrallasauNi vittAsiyaMjadhA sauNi-vaMdayaM vunna / vaccati nirAvayakkhaM, disi vidisAo vibhajjaMtaM // cU- vIrallaga-sauNo ullagajAti, tena vittAsitA sauNo kavotagAti, tesiM vaMdI vunna bhayubbhinnAsaNa khubhiyaM vaccati / avekkhA nAmaavalaMbhaNA annonnesuputtabhaMDAtisu, sA niggatA jassa taM niravekkhaM bhannati / disAzca vidisA disodisaM vibhajaMtaM apUrayamANaM // etassa diTuMtassa imovasaMhAro[bhA.1673] tammi ya atigatamette, vitattha u taheva jaha smnnii| giNhaMti ya saMghADiM, rayaharaNe yA vi maggaMti // cU-tammi saMjate paviDhe vividhaM trastA vitrastA jahA tAo sauNIo tAo vi saMjatIo, annA avAuyagattA turiyaM turiyaM pAuNati maggati ca, annAo turiyaM raoharaNaM maggaMti, avi saddAo saMbhameNa raoharaNaM mottuM naTThA pacchA magaMti // ime dosA[bhA.1674] chakkAyANa virAdhaNa, AvaDanaM visamakhANue vilitaa| thaddhA ya pecchituMbhAva-bhedo dosA tu vIsatthe // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1- 4/218 cU- kuMbhakArasAlAtisu niravekkhA nAsaMtI chakkAye virAheja, AvaDaNaM pakkhalaNaM heTThovariM vA aphiDaNaM, visame vA paDati, khANue vA dukkhavijjati, avAuDA vA vilitA vilakkhIbhUtA ubbaMdhaNAdi karejja, thaddhaM vA avAuDaM pecchiUNa bahuaNamajjhe bhAvabhedo bhavejjA, egAgiNIM vA ekkaM devaM / ete dosA vIsatthAe bhavaMti / idAniM " gilANe "tti dAraM [bhA. 1675 ] kAlAtikkamadANe, gADhataraM hojja neva pauNejja / saMkhobheNa nirodho, mucchA maraNaM ca asamAhI // cU- saMjayasaMkhomeNaM gilANI na bhuMjati, bhikkhAe vA gilANInimittaM na vaJcati, evaM atikkaMtakAle dAnena gADhataraM gelannaM havejja, na vA pauNejja / ahavA- saMjayasaMkhobheNa kAiyaM sannaM vA vAyakammassa vA nirIhaM kareja, tattha gADhataraM gelannaM havejja, mucchA vA se haveja, niroheNa vA mareja, asamAdhANaM vA se havejja / ettha paritAvaNAdinipphannaM savvaM pAyacchittaM daTThavvaM / idAnaM "khamagaM "tti dAraM 352 [bhA. 1676 ] pAraNaga-paTThitA ANitaM ca avigaDita 'daMsitaM na bhuMje / aciyattamaMtarAe, paritAvamasabbhavayaNe ya // cU- khamigA pAraNagaTThA paTThiyA, jeTTha'jjo Agao tti niyattati, dAramUle vA sanniviTTho uvariM na gacchAmi tti nivattati, pavattiNI vA tassa samIve niviTThA, khamigAe vA pAraNagamANiyaM avigaDiyaM anAloiyaM adaMsitaM ca na bhuMjati, pavattiNIo dikkhatIo acchati, khamiyAe aviyattaM aMtarAyadosA ya, khamigA paritAvijati, asabbhavayaNaM vA bhaNeja, kiM ci na kiMci ? kIla ajjo esa uvaTThiya tti / idAnaM "viyAre "tti dAraM [bhA. 1677] nolleUNa na sakkA, viyArabhUmI ya natthi se aMto / saMte vA na pavattati, nicchubhaNa vinasa garahA ya // cU-nollaNaM saMghaTTaNaM tANaM aMto viyArabhUmI natthi, saMkAe vA kassati na pavattati, sejjAyaraeNa aNaNunnAya jati vosirati to nicchubhejjA, diyA rAo vA nicchUDhA avasahiyA viNAsaM pavija, garahaNaM ca pAvati / dAraM // idAnaM "bhakkha' tti dAraM [bhA. 1678] sati kAlapheDaNe esaNAdi pellemapellaNe hAnI / saMkAdabhAvitesu ya, kulesu dosA caraMtINaM / / cU- tAo ya bhikkhaM paTThitA, soya Agato, tassa dakkhinneNaM tAva ThitA jAva sati kAlo phiDito, tato avelAe esaNaM pellejjA, tanniSphannaM / apellatINaM appaNo hANI, tattha paritAvaNAdi nipphannaM, abhAviya-kulesu ya akAle caraMtIo mehuNaTThe saMkijjati / idAnaM "sajjhAya" tti dAraM [ bhA. 1679 ] sajjhAe vAghAo, vihArabhUmiM va paTTiyaniyattA / akaraNa nAsArovaNa, suttattha vinA ya je dosA / / Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1679] 353 cU-jeTThajo Aghato tti na paDhaMti, vAghAto vasahIe vA asajjhAyaM, sajjhAyabhUmIe paTTitANaM taMdaTuM niyattANa sajjhAyavAghAto / "akaraNe"tti suttaporisiM na kareMti mAsalahuM, atthaporisiM na kareMti mAsaguruM, suttaM nAseMtiGka / atthaM nAseMtiGkA / suttatthehiM ya naTehiM kahaM crnnvisuddhii| daarN|| idAniM pAliyabheu' tti dAraM[bhA.1680] saMjama-mahAtalAgassa, nANa-veragga-suparipunnassa / suddhapariNAmajutto, tassa tu anatikkamo paalii|| cU-saMjama-mahAtalAgassa anaikkamapAlie bhedo bhavati, vasahi-pAlie vA bhedo bhavati / / [bhA.1681]saMjamaabhimuhassa vi, visuddha-pariNAma-bhAva-juttassa / vikahAti-samuppanno, tassa tu bhedo munnetvvo|| [bhA.1682] ahavA pAlayatIti, uvassayaM tena hoti sA pAlI / tIse jAyati bhedo, appaann-probhy-smuttho|| [bhA.1683]moha-tigicchA khamaNaM, karemi ahamavi ya bohi-pucchA ya / maraNaM vA aciyattA, ahamavi emeva sNbNdho|| so gato jAva ekkA vasahi-pAlI acchati / tena pucchitA kiM na gatAsi bhikkhAe ? sA bhannati-ajja! khamaNaM me / so bhaNati- kiM nimittaM? sA bhaNati- moha - tigicchaM karemi / tAe vi so pucchio bhaNAti- ahaM pi moha - tigicchaM karemi / kahaM bodhitti-laddhaA? paropparaM pucchati / tena pucchitA-kahaM si pavvaiyA? sA bhaNati- bhattAramaraNeNa tassavAaciyattanitena pavvatitA / tAe so pucchito bhaNati - ahaM pi emeva tti / evaM bhinnakaha - sabbhAvakahaNehiM paropparaM bhAva-saMbaMdho haveja // "bohi-pucchAe" tti asya vyAkhyA[bhA.1684]omANassa va dosA, tassa va maraNeNa sagguNo Asi / mahatariya-pabhAveNa ya, laddhA me saMjame bodhii| cU-omANaM sasavattiyaM / ahavA - sasAvatte vimaM omaM pAsatI, tena doseNa pavvaiyA / so me bhattA saguNo nehaparo Asi, tassa maraNeNa pavvaiyA / mahayariyA me nehaparA dhammavakkhANaM kareti tena me bodhI laddhA / / kiM cAnyat[bhA.1685] paMDuiyA mi gharAse, tena hatAsena to ThitA dhmme| siTuM dAni rahassaM, na kahijjatijaM aNattassa / / cU-gharavAse vAkAralopAo gharAse, ghare vA AsA gharAsA, tammi gharAse paMDuiyA bhrNsiyaa| "teNaM" ti bhattAreNa, hatA AsA jassA sA hatAsA siTuM kahiyaM / idAni rahassaM nAma gujhaM, aNatto anAptaH, tumaM puNa mamAtto, tena te savvaM kahiyaM // kiM cAnyat[bhA.1686]rikkhassa vA vi doso, alakkhamo so abhAgadhejjo vaa| nayanigguNAmi ajjo ! avassa tubbhe vi nAhittha // cU-rikkhaM nAma nakkhattaM / nUnaM vivAhadine vivakkarAdi-doso nakkhattassa Asi, tena somamo 15| 23 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 nizItha - chedasUtram -1-4/218 vari nittaNho niraNeho Asi / alakkhaNo vA so abhAgyAni apuNyANi tAni jo ghareti so bhAgadheyo, nayAhaM nigguNA, tahA vi mama so nittaNho, etehiM dosehiM "ajo" ti AmaMtaNe / ahavA - kiM niuttAe sarAhijjati ? tubbhe vi nAhiha / "avassa" tti niddhAraNatthe saMdehatthe vA // tAe pucchio so viduddharo imaM bhaNati - [bhA. 1687] iTTha-kalatta-vioge, annammi ya tArise avijjaMte / mahataraya- pabhAveNa ya, ahamavi emeva saMbaMdho // cU- iTTaMpiyaM ghanaM kalaM yasmAt sarva atte gRNhAti tasmAt kalattaM, sA ya bhAriyA, tassa viyoge / annaM ca tArisaM natthi / mahattaro ya me nehaparo, tena ahamavi pavvaito / "emeva" tti jahA tIe appaNo sAnurAgaM caritaM akkhiyaM taM emeva so kaheti, evaM tesiM paropparasaMbaMdho bhavati // kiM cAnyat [bhA. 1688] kiM pecchaha ? sAricchaM, mohaM me neti majjhavi taheva / ucchaMga - gatA va mayA, idharA na vi pattiyaMto mi // cU- so taM niddhAe diTThIe joeti tAe bhannati - kiM pecchasi ? so bhaNAti - sAricchaM, tumaM mama bhAriyAte hasiya- jaMpieNa laDahattaNeNa ya savvahA / sAricchA / tujjha daMsaNaM mohaM me neti, mohaM kareti / ahavA - mohaM neti uppAdayati, najjati sA ceva tti / sA bhaNAti - jahA'haM tujjhe mohaM karemi, tahA majjhavi taheva tumaM karesi ? kevalaM sA mama ucchaMge mayA, ihara tti-jati sA parokkhAto maraMti to devANa vi na pattiyaMto jahA tumaM sA na bhavati tti / / [bhA. 1689 ] iti saMdaMsaNa-saMbhAsaNehiM bhinnakadhaM viraha jogehiM / sejjAtarAdi-pAsaNa, voccheda dudiTThadhamme tti // cU- "iti" evArthe, paropparaM daMsaNeNa saMbhAsaNeNa ya eyAhiM ya bhinnakahAhiM viraho, egaMtaM tattha jogehiM carittabhedo bhavati / sejjAtaro anno vA koti pAseja, saMkAtItA dosA / tassa vA sAhussa annassa vA vasahIe annadavvassa vA vocchedaM karejja / "duddiTThadhammo" tti vipariNAmijja / [ bhA. 1690] liMgeNa liMgiNIe, saMpattI jo niyacchatI mUDho / nirayAuyaM nibaMdhati, AsAyaNa dIhasaMsArI // to ime bhAve karejjA payalA- nidda-tuyaTTe, acchiddiTThammi camaDhaNe mUlaM / pAsavaNe sacitte, saMkA vucchammi uDDAho // [bhA. 1692] payalA- nidda-tuyaTTe, acchi adiTThammi caulahu hoMti / sesesu vicaugurugA, pAsavaNe mAsiyaM gurugaM // cU- nisanno payalAti tti - jaggo sutto 1 nisanno ceva niddAyi 2 sutto sutto tuyaTTeti 3 saMthAretuM nivanno acchiM camaDheti 4 etesu payalAdiesu pareNa adiTThe caulahuM pacchittaM / "sesesu vi"tti pareNa eesu ceva diTTe ekkeke saMkAe cauguruaM ceva / nissaMkite mUlaM / jati saMjatINaM phalihatoggahe kAipabhUmIvaje kAiyaM vosirati to mAsalahuM // payalattaM daddUNa paro imaM ciMteti - cU- ahavA - tattha [ bhA. 1691] Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 uddezaka H 4, mUlaM-218, [bhA. 1693] [bhA.1693] sajjhAeNa nu khinno, Ao annenajeNa pylaati| ____ saMkAe hoMti gurugA, mUlaM puNa hoti nissNke|| cU-kiM esa saMjato sajjhAyajAgareNa khinno payalAi? Au" tti ahozcit "anneNaM" ti sAgAriyappasaMgeNa? evaM saMka-nissaMkAe, pacchaddhaM // siddhaseNakSamAzramaNakRtAgAhA[bhA.1694] payalA nidda tuyaTTe, acchimadiTThammicaugurU hoti / diDhe vi ya saMkAe, gurugA sesesu vi pdesu|| cU-puvvaddhaM gatArthaH / payalAyate pareNa diTTe va ya saMkAe caugurugA, nissaMkite mUlaM, sesesu vipaesu tti / niddAisu saMkAe caugurugA, nissaMkie mUlaM / / "pAsavaNe mAliyaM gurugaM" ti asya vyAkhyA[bhA.1695] annattha moya gurugo, saMjativosiraNabhUmie gurugaa| joNogAhaNabI, keI dhArAe mUlaM tu|| cU-moyamiti kAiyaM / saMjatINaM jA kAiyabhUmIta, tAe sa jati vosirati to cugurugN| tattha ya kayAi kIvassa annassa vA bIyaNisaggo bhave, taMbIyaM jati dhArAhataM saMjatIte joNiM pavisati to saMjayassa mUlaM / kei AyariyA - dhArAe ceva chikke mUlamicchaMti, tahiM DiMDime uDDAhAtI dosA, jamhA ete dosA tamhA no nikkAraNe saMjativasahiM gcche|| gato paDhamabhaMgo / iyANi bitiyabhaMgo[bhA.1696] nikkAraNe vidhIe vi, dosA te ceva je bhaNitapuvvaM / vIsatthapadaM mottuM, gelnnaadii-uvrimesu|| cU-jo nikkAreNe saMjativasatiM gacchati, tinni nisIhiyAo kareMto vidhIe pavisati tassa vite ceva dosA, je puTviM paDhamabhaMge bhaNitA / vIrallasauNidiTuMteNa je vIsatthadosA bhaNitA, te mottUNa gilANAiyA uvarimA savve bitiyabhaMge vi saMbhavaMti / / [bhA.1697] nikkArame vidhIe vi, tiTThANe gurugo jeNa paDikuTuM / kAraNa-gamaNe suddho, navaraM avidhIe maas-tigN|| cU-jo nikkAraNesaMjativasatigacchati tassa tiTThANenisIhikAvidhiM pauMjaMtassa vimAsagurugaM bhavati / kamhA jamhA? paDikuTuMgamaNaM / gato bitiyabhaMgo / idAnitatiyabhaMgo-pacchaddhaM / kAraNe jo gacchati saMjativasatiM so suddho / navaraM - tiTThANe nisIhiyaM akaraMtassa timAsaguruM bhavati, dosu ThANesuna kareti domAmaguruM, egammi ThANe akareMtassa egmsguruN|| [bhA.1698] kAraNato avidhIe, dosA te ceva bhaNitapuvvaM / kAraNavidhIe suddho, pucchattaM kAraNaM kiNtu|| cU-kAraNe gacchati, avidhIe pavisato dosA te cevaje puvvaM paDhamabhaMge vuttA vIsatthAtI te savve saMbhavaMti / tatiyabhaMgaM avidhikAro tti kAuM / gato tatiyabhaMgo / iyANiM cautthabhaMgo - pacchaddhaM / kAraNe gacchai tiTThANe nisIhiyAvidhiM pauMjaMto suddho| ___ sIso pucchati - "karaNaM kiM" ? tusaddo pAdapUraNe / / AcAryAha Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 nizItha - chedasUtram -1-4/218 [bhA. 1699 ] gammati kAraNajAte, pAhuNae gaNahare mahiDDIe / pacchAdaNA ya sehe, asahussa caukka bhayaNA tu // cU- kAraNajAe tti dAraM / eyassa imAo do dAragAhAo - [bhA. 1700 ] uvassae ya saMthAre, uvadhI saMgha-pAhuNe / sehe ThavaNuse, anunnA bhaMDaNe gaNe // [bhA. 1701] aNapajjha agaNi AU, viyAre putta-saMgame / saMlehaNa vosiraNe, vosiTTe niTThitai tihiM // cU-uvassae saMthAre tti do dArA vakkhANeMti [bhA. 1702] ajANaM paDikuTTha, vasadhI- saMthAragANa gahaNaM tu / obhAsita dAtavvA, vaccejA gaNadharo teNaM // cU- saMjatINa vasahIe saMthAragANa ya sayaM gahaNaM paDisiddhaM / vasahiM obhAsio akkhA vaccati / saMthAragANa ya obhaTThasamappiyANaM dAnaTThA gacchati gaNadharo / saMthArage sayaM vibhayaMtIo mA adhi karissaMti, tena gaNadharo gacchati // "uvahi" tti dAraM [bhA. 1703] paDitaM pamhuTTaM vA, palAvitaM vA hitaM va uggamitaM / uvadhiM bhAeuMje, dAu je vA vi vaccejjA // cU- bhikkhAdi - praDaMtINa paDitA uvahI, sajjhAyabhUmIe vA pamhuTThA vissariyA, sANamAi palAvitA, teNagehiM vA avaharitA, sA sAdhUhiM laddhA, guruNaM samappiyA, apuvvA vA uvahI ugga paDiya - pamhuTThAdiyANa bhAyaNaM, apuvvAe dANaM, etehiM kAraNahiM gaNadharo vaccejjA / / idAnaM " saMghapAhuNa "tti dAraM [bhA. 1704 ] ohANAbhimuhINaM, thirikaraNaM kAtumajjiyANaM tu / gacchejjA pAhuNao, saMghakula- thera gaNa-thero // cU-ka -kAo ya saMjatIo parisahabAhitAo saMjamasAraparammuhIo ohANAbhimuhIo acchaMti thirIkaraNaTThA saMghapAhuNaM gcchejj| kula-gaNa-saMgha-therA saMghapAhuNA bhannaMti / anno vA thirIkaraNalAti gacchejja // idAnaM " sehe "tti dAraM [bhA. 1705] annattha appasatthA, hoja pasatthA va ajiovasae / eteNa kAraNeNaM, gaccheja uvaTThaveuM je / / cU- sehassa uvaTThAvaNAheuM ajiovassayaM gacchejja / / idAniM "ThavaNe" tti dAraM [bhA. 1706] ThavaNa - kulAi ThaveuM, tAsiM ThavitANi vA niveeuM / parihariuM ThavitANi va, ThavaNA''diyaNaM va vottuM je // cU- sejjAtara mAmagAi ThavaNa-kulA bhannaMti / te saMjativasahIe gaMtuM gANaM purato ThaveMti, sa vasahIe vA ThieNa ThaviyA tANa gaMtuM niveeti, imANi vA ThaviyANi, mA pavisaha tti nivAraNaTThA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1706 ] gacchaMti / Thaviesu vA vA idAniM gahaNaM karehi tti anunnavaNaTThA gacchaMti // idAnaM "udde sANunna" tti do dArA [bhA. 1707 ] vasadhI ya asajjhAe, gArava bhaya saDDa maMgale ceva / uddesAdI kAuM, vAeuM vA vi gacchejjA // - sAdhuvasahIe asajjhAyaM appasatthA vA tAhe saMjativasahiM gacchati uddesANunnaTThA, gaNadharA rAyAdi dikkhitehiM vA saMjativasatiM gacchaMtehiM tANa loge gAravaM bhavati, paDinIyANa vA bhayaM bhavati / ahavA - Ayariyo uddesAti kareti, suhaM gAravabhaehiM sigghaM ahijjati, AyarieNa vA uddiTThe saddhA bhavati, saMjatINa vA vasahIe maMgallaM tattha uddisati etehiM uddisAtikAraNehiM gacchati / pavattiNIe vA kAlagayAe annA vAyaMtI ya natthi tAhe gaNadharo vAyaNaTThA gacchati // idAniM "bhaMDaNe"ttA dAraM [bhA. 1708] uppanne adhikaraNe, viosaveuM tahiM pasatthaM tu / acchaMti khauritAo, saMjamasAraM ThavetuM je // 357 cU- saMjatINaM uppanne adhikaraNe tAo saMjamasAraM Thavettu acchaMti, khauritA kharaMTitA roSeNetyarthaH, tANa ya osavaNaM saMjativasahIe pasatthaM, ato saMjativasahiM osavaNaTThA gaNadharo gacchati // idAniM "gaNa" tti dAraM [bhA. 1709] jati kAlagatA gaNiNI, natthi ya annA tu gaNadharasamatthA / eteNa kAraNeNaM, gaNaciMtAe vi gacchejjA / / cU- gaNaciMtAe gaNadharo gacchejja || idAnaM " aNapajjhatti dAraM[bhA. 1710] ajaM jakkhAihaM, khitta-cittaM va ditta-cittaM vA / ummataM pattaM vA, kAuM gaccheja appajjhaM // cU- jakkheNa AdiTThA gRhItA, omANiyA khitta - cittA, hariseNaMditta-cittA, adhikatara pralApI mohaNiyakammodaeNa vA ummAyaM pattA vedummatetyathaH / Ayario maMteNa vA taMteNa vA appajjhaM svasthacittaM kAukAmo saMjativasatiM gacchejjA // idAnaM " agaNi" tti dAraM [bhA. 1711]jati agaNiNA tu daDDhA, vasatI dajjhAti va Dajjhihiti va tti / nAUNa va soUNa va, saMThaviuM je vi vaccejjA // cU- jati agaNiNA vasahIo daDDhAo, Dajjhati vA saMpatikAle, paro vA kaheMto suNAti dajjhati / ahavA - dajjhissati, evaM sayaM nAUNaM soUNaM vA parasamIvAo saMThavaNaTThA ujjhavaNaTThA vA gaccheja // idAniM " Au" tti dAraM [bhA. 1712] nidipUraeNa vasatI, vujjhati bUDhA va vujjhihiti va tti / udagabharitaM va soccA, uvaghettuM vA vi gacchejjA / / cU- udagabharie ullaMcaNaTThA uvaghettuM uvaggahakaraNaTThA gacchati // idAniM "viyAra "tti dAraM [bhA. 1713] ghoDehi va dhuttehi va, AvAhiJjati vayArabhUmIe / Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 nizItha-chedasUtram -1-4/218 jayaNAe vAreuM, saMThavaNAe vi gacchejjA // cU-ghoDA caTThA, jUakarAdi - dhuttA, tehiM vasahIe purohaDe uvasaggijja'ti / ahavA - bAhiM viyArabhUmIe jai uvasaMggijaMti to tesiM jayaNAe sAnuNataM nivAraNaTThA gacchejja saMjatINaM kAiyasaNmAbhUmisaMThaNaThThA gacchejja / / idAni "putte" ti dAraM[bhA.1714]putto piyA va bhAyA, bhagiNI vA tANa hojja kaalgyaa| ajjAe dukkhiyAe, anusaddhiM dAu gacchejjA // cU-anusaTThI uvadeso, taM uvadesaM dAukAmA gcchti|| [bhA.1715] telukkadevamahitA, titthakarA nIrayA gayA siddhiM / therA vi gatA keyI, caraNaguNapabhAvayA dhIrA // cU-telokke je devA tehiM mahitA pUjitAte vi tAva kAlagayA, therAgoyamAdI te vi kAlagayA kimaMgaMpuNa anne mANusA // tahA - [bhA.1716] bamhI ya suMdarI yA, annA viya jAo logjetttthaao| tAo viya kAlagatA, kiM puNa sesAu ajaao|| [bhA.1717] na hu hoti soyitavyo, jo kAlagato daDho crittmmi| so hoi soyiyavvo, jo saMjama- dubbalo vihare / / [bhA.1718] labhrUNa mANusattaM, saMjamacaraNaM ca dullabhaM jiivaa| __ ANAe pamAettA, doggati-bhaya-vaDDagA hoti // cU-bhagavato ANaM pamAethtA doggatIo bhayaM tassa vaDDagA bhvNti|| idAni "saMgame' tti dAraM[bhA.1719] putto piyA va bhAyA, ajjANaM Agato tahiM koyi| ghettUNa gaNadharo taM, vaccati to saMjatI-vasadhiM // cU-ciraMpavasitoAtAtotaMgaNadharoghettuMvacacati / idANaM "saMlehaNa" pacchaddhaM / "saMlehaNa" parikammakAlo / "vosiraNa" tti-anasanapaccakkhANakAlo / "vosa?" tti-ansnNpcckkhaatN| "niTThiya" tti-kaalgtaa| etesu kAlesu Ayariyo avasasaM gacchati / "tihi" tti-uvaruvari tinni dine sogAvaNayaNaheuM gacchati // [bhA.1720]saMlihitaM pi ya tividhaM, vosiriyavvaM ca tiviha vosaTuM / kAlagataM ti ya soccA, sarIramahimAe gacchejjA / / cU-AhArosarIraM uvakaraNaMca, AhAre nivvItiyAdiappAhAro, sarIrassa viavacayakArI, uvakaraNe vi appovakaraNo, evaM ceva tividhaM vosirati, evaM ceva tividhaM vosaTuM / ahavA - AhAra - sarIra - kasAe ya eyaM tigaM, kAlagayAe ya jayA sarIraM pariThavijjati tayA mahimA kajati, kukUhigAtipavayaNaubbhAvaNaTThA / / [bhA.1721] jAdhe vi ya kAlagatA, tA vi ya donni vA divso| gacchejja saMjatINaM, anusahi~ gaNadharo daatuN|| cU-kAlagatAe uvariM payattinimAdi dutthaM jANiya ekkaM do tinni vA dine anusahipadANahU~ Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1722] gacchati // gammati kAraNajAte" tti mUlAraM gataM / idAni "pAhuNe" ti dAraM[bhA.1722]appa-biti appa-tatiA, pAhuNagA AgayA sauvayArA / sejjAtara-mAmAte, paDikuTuddesie pucchaa|| cU- "sauvayAre"tti je tinni nisIhiyAo kAuM paviThThA te sauvayArA / ahavA - jesiM AgayANaM uvacAro kIrai te sauvayArA, tesu Agatesu gaNiNI jati therI to appa - bIyA nigacchati / aha taruNI to appa-tatiyA nigacchati, purato therI tthaayti|| tesiM puNa AgayANaM imo uvayAro[bhA.1723] AsaMdaga-kaTThamao, bhisiyA vA pIDhagaM va chagaNamayaM / takhaNalaMbhe asatI, parihAriya peha 'bhoga'nne // cU-jati sAdhussa AgatesutakkhaNAdeva AsaMdago kaTThamao ajjhusiro labbhati, bhisigA vA pIDhagaMvA chagaNamayaM tAhe pADihAriyaM na geNhaMti, takkhaNalaMbhAsatIe pADihAriyaM ghettuMThaveti, pehiMti ubhayasaMjhaM,pehiMti tti-pddilehiti| "abhoga'nne"tti annotaMna koti vipribhuNjti| te tattha suhAsaNatthA ThitA niraabaadhNsvvNpucchNti|| pacchaddhaM-sejjAtara-mAmaga-paDikuDellagA abhojjA uddesiyaM vA jesu kulesu kajjati te kule pucchti|| imA pucchagadAyaMtagANaM vidhI - [bhA.1724] bAhAe aMgulIe va, laTThIya va ujjusaMThito sNto| napucchejja na dAijA, paccavAtA bhave tattha / / cU-egA paesiNI AyatA aMgulI bhannati / sesaM kaMThaM / / avidhIe dAijjate ime dosA bhavati[bhA.1725]teNehi va agaNINa va, jIvitavavarovaNaM ca pddiniite| kharae khariyA suNhA, naDhe vaTTakkhare sNkaa|| cU-bAhu-aMguli-laTThimAdiehiM jaMgharaMdAtiyaM tattha teNehi kiM ci haDaM, agaNiNA vA daDDU, matmivaghare veriNA ko vijIvitAto vavarovito, duvakkharago vA naTTho, duvakkhariyA vA keNa ti haDA, suNhA vA keNavi saha viTeNa palAtA, vaTTakhuro ghoDao tammi vA naDhe sAdhU saMkijjati / etAhiM dAhiti tti tAo vA saMkiJjati / tamhA no avidhIe pucche no vA dAte / te tatya acchaMtA no hasaMti, no kaMdappaMti, na vA kiM ci visaTThA rAti kahaM kaheMti / imaM kaheMti[bhA.1726] sejjAtarANa dhammaM, kahiti ajANa deti anusaddhiM / dhammammi ya kahitammI, savve saMvegamAvannA / cU-ujjutANa thirIkaraNatthaM, visIyamANANaujjamaNaTuM, ajaannanusttuiNdeti| saDDA saMjatIto ya savve saMvegabhAgayA, appaNo ya nijjarA bhvti|| ahavA-pAhuNagadArassa imA annA vakkhA[bhA.1727]anno vi ya Aeso, pAhuNaga abhAsi dullabhA vsdhii| tenAdi cilimiNiaMtara cAtussAle vasejjA hiN|| cU-puvvAvesAo imo anno Adeso / "abhAsita" tti kuDukkaDuviDAdi tammi ya gAme Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 nizItha-chedasUtram -1-4/218 tullabhA vasahI / ahavA - paJcaMtiyavisaye so gAmo, tattha tenagAti-bhayA vasahiM na labbhati tAhe saMjatIo vasahiM maggaMti |ji tAhiM pina laddhA to bAhiM rukkhamUlAtisu vsNtu| "tena" ttijai bAhiM sAvaya-tenAtiehiM paccavAyA bhavejja tAhe saMjatIvasahIe cilimili aMtariyA cAussAle ghare vasejjA / hiM paaypuurnne||pcchimaa ciliminnii| jato bhannati[bhA.1728] kuMTuMtariyA asatI, kaDao pottI va aMtare therA / te saMtaritA khuDDA, samaNINa vi maggaNA evaM // cU-annavasahIte abhAve saMjatA saMjatIoya ekkadhare vasaMtA kuTuMtariyA vasaMti, pihaduvAre asati kuDDussa kaDao aMtare dijjati, asati kaDagassa tAhe "potti"ti cilimiNi tti vuttaM bhavati, pottIeteNa patti-abhAve vA jao daDhakuTuM tato taruNIo saMjatIo ThavijaMti, tAhe majjhimA, tAhe therI, khuDDI ya / jato saMjatIto, tato aMtare therA khuDDA majjhimA taruNA ya / samaNINa esa ceva maggaNA / navaraM - sarisavayaM vajjejA / / esA puNa kuDDaghare vidhI[bhA.1729] annAte tusiNItA, nAte sadaM kareMti sajjhAyaM / accavvAtA va sate, acchaMti va annahiM divsN|| cU-jati annAyA jaNeNa ThitA to rAo tusiNIA acchaMti aha nAyA to saddasajjhAyaM kareMti, atIva uvvAya accuvvAtA zrAMtA ityarthaH / accuvvAtA vA suvaMti, na paropparaM saMjayA saMjatIo ya ullaveti / evaM rAo jayaNA esA vuttaa| kAraNao egaM do tinni vA dine acchaMtA divasato annattha ujjANAdisu acchNti|| [bhA.1730] samaNI jane paviTe, nIsaMtu ullAva 'kAraNe gurugaa| payalA-nidda-tuyaTTe, acchicamaDhaNe gihI mUlaM / / cU-gihijaNesu appaNo sayaNIyagharesu paviDhesu tAe nisaMtavelAe jati samaNI saMjatena samaM ullAvaM kareti to cauguruM pacchittaM / ahavA - samaNIjane samaNajane ya paviDhe jai egA anegAo vA egehiM vA anegehi vA saMjatehiM samANaM nisaMtavelAe aMto bahiM vA ullAvaM kareMti cauguru te / divasato acchaMtA jati payalA nidda tuyaTTaNe acchi camaDhaNe cauguruM / gihidiDhe saMkite cauguruaMceva / gihidiDhe nissaMkite mUlaM / mattaesu vA kAuM bAhiM pariTThaveMti, evaM jayaMti / jati saMjativasahiM saMjatA adiTThA paviTThA to adiTThA eva niti niggacchaMti / aha diTThA paviThThA to diTThA vA adiTThA vA niMti esa bhayaNA / / [bhA.1731] tattha'nnattha va divasaM, acchaMtA pariharaMti niddaatii| jataNAe va suvaMti, ubhayaM piva maggate vasadhiM // cU- saMjati-vasadhIe rAo vasitA divasato tattha vA saMjativasadhIe acchaMti annattha vA ujANAdisu, payalANiddAdipae pariharaMti, javaNiyaMtariyA vA jayaNAe suvaMti, jahA sAgArigo npecchti| jatitepAhuNagA tattha kiM ci kAlaM kAraNeNa acchiukAmA to ubhayaMsAhusAhuNIo yaannavasahiM maggaMti tattha te sAhU tthaayNti|| idAniM "gaNadhare" ti dAraM[bhA.1732] uccAraM pAsavaNaM, annattha va mattaesu va jataMti / Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 uddezakaH 4, mUlaM-218, [bhA. 1733] adiTTha-paviDhe vA, diTThA niteharA bhaitaM // cU-uccArAtI na saMjatikAyabhUmIe kareMti, annatya kreNti|| [bhA.1733] muccha visUigA vA, sahasA DAho jarAi maraNaM vA / jati AgADhaM ajANa hoti gamaNaM gnndhrss|| cU-pittAdiNA mucchA, atibhutte vA visUtiA, pitteNa vADAho aggiNA vA, DAhajarovA, maraNaM vA, "sahasa" tti akamhA jati AgADhaM erisaM ajANa hoja tAhe divasato rAtIe vA gaNaharassa gamanaM bhve|| [bhA.1734]athavA - pddiniiy-mecc-saavt-gy-mhisaa-ten-saannmaadiisu| Asanne uvasagge, kappati gamaNaM gaNaharassa // cU- etehiM paDinIyAtiehiM jatA uvasaggijaMti AsaNme vasahIe ThitA tayA gaNaharassa annassa vA kappati tannivAraNaTThA gaMtuM / athavA - "Asanne" tti Asanno uvasaggo, ese kAle bhavissati na tAva bhavati, taM nivAraNaTThAgacchati // idAni "mahiDDi' tti dAraM[bhA.1735] rAyA'macce seTThI, purohite satthavAha putte ya / ___gAmauDe, raTThauDe, je ya gaNadhare mahiDDIe / cU-jorAyApavvaio, amanco maMtrI, aTThArasaNhapagatINaMjo mahattarosehi,sapurajaNavayassa ranno jo homajAvAdihiM asivAdI pasameti so purohito, jo vANio rAtIhiM abbhuNunnAto satyaM vAheti so satthavAho, tassa putto satyavAhaputto / ahavA - rAyA rAyaputto vA evaM savvesu / gAmauDo gAmamahattaro, raTThauDo raTTamahattaro / jo a gaNaharo rAyAdivallabho vijAtisayasaMpanno mahiDDio / ete rAyAtItA sAhU savve saMjativasahiM gacchaMti // imo guNo[bhA.1736] ajjANa teyajaNaNaM, dujjaNa-sacakkAratA ya gorvtaa| tamhA samaNunnAtaM, gaNadhara-gamaNaM mhiddddiie|| cU-teyo ujjo jaNaNaM karaNaM, tejakaraNamityarthaH / paDinIyApi dujaNo sacakkArA ya sAsaMkA bhavaMti, na kiMcit pratyanIkaM kurvantItyarthaH |logeyajaaogorviyaao bhavaMti, tamhA gaNaharassa mahiDDiyANa ya gamaNaM anunnAtaM // te ya rAyAdi-dikkhite vasahimAgate daTuM imaM ciMteti[bhA.1737] saMtavibhavA jati tavaM, kareMti vippajahitUNa iddddiio| sIyaMtathirIkaraNaM, tittha-vivaDDI ya vanno ya / / cU-saMtaM vidyamAnaM, vibhavo sacittAcittAdi davvasaMpayA, jati tAe chaDDiUNa tavaM kareti kiM amhe asaMte vibhave patthemANIo vi sItAmo, evaM tAo thirIkatA bhavaMti, nNdisenshissyvt| evaMthirIkaraNe kajjamANe titthavuDDI katA bhvti|titthvddddiieypvynnss vannojaso pabhAvito bhvti|| __idAni "pacchAdaNA ya sehe" tti dAraM - ke yI rAyaputtA samattaladdhabuddhI nikkhaMtA tesiM pitA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 nizItha-chedasUtram -1-4/218 [bhA.1738] vIsuMbhUo rAyA, lakkhaNajutto na vijaya kumaaro| paDinIehi ya kahite, AhAvaMtI dvdvss|| cU-sarIrAo vA jIvo, jIvAo vA sarIraM vIsuMpRthagbhUtaM rAjA mRta ityarthaH / amaccAdiyA rAjArihaM kumAraMvINaMti "imo rajjAriho" tti, je uttamA rajjArihA te nikkhaMtA, tato paDinIehiM kahiyaM te viharamANA iheva amugujANe saMpattA, tato amaccAtIyA niruttaM jANiUNa rAyahatthi rAyassa chattaM cAmaraM pAuyA khagaMevamAti rAyArihaM ghettuMAdhAviumAraddhA / kahaM ? "dutaM dutaM" zIghramityarthaH / te puNa imeNa kAraNeNa te paDinIyA kaheMti[bhA.1739] ati siMjaNammi vanno, ya saMgatI iDDimaMtapUyA ya / rAyasuyadikkhiteNaM, titthavivaDDI yaladdhI y|| cUatIva etesiM jane loge jaso, imeNa rAyapavvaieNa rAiNo saMgatiM karissaMti, iDDimaMtA ya amaccAditA eyappabhAveNa pUessaMti, rAyA ettha pavvayati, anne vi amaccAtIyA pavvayaMti, evaM titthavuDDI / tappabhAveNa vatthaasaNAdiehiM ya laddhI / unnikkhateNa ya ete vannAiyA na bhavissaMti tti paDiNIyA kahayaMti // te ya AyariyasamIve tinni rAyaputtA[bhA.1740] dahNaya rAiDDI, parIsahaparAjito tahiM koyi / Amucchati Ayarie, sammatte appmttoh|| cU-taM rajjariddhiM ejjamANiM pAsiya ego parIsahaparAji AyariyaM Apucchati - ahaM asatto pavvajjaM kAuM |aayrienn vattavyaM "sammatte appamAto kAyavvo, cetiya-sAhUNa ya pUyApareNa bhviyvvN"|| bitio AyarieNa bhaNio-ajjo ! amaccAtiyA AgacchaMti unnikkhAvaNaheuM, to tuma osarAhi kiM vA kIrau? [bhA.1741] kiM kAhiM ti mamete, paDalaggataNaM va me jaDhA iddddii| ko vA'niTThaphalehiM, calehiM vibhavehi rajjejjA // cU-kiM amaccAti ma kAhiti, jahA paDe laggaM taNaM vidhuvvati evaM mae vi iDDI vidhUtA, mA tubbhe bIheha, rajjassa visayANa bhuttANa phalaM narao, calA adhuvA, tesu ko rAgaM kareja ? uttrmhurvnnijvt| bitito dhitidhaNiyabaddhakaccho pAgaDo ceva savve uvasaggejiNittA saMjamaM kareti // taM rajjariddhiM ejamANiM daTuM souM vA[bhA.1742]tatio saMjama-aTThI, Ayarie paNamiUNa tividheNaM / gelannaM niyaDIe, ajaannmuvssymtiiti|| cU-tatio rAyutto tividheNaM timaNovAtikAehiM / gelannaM niyaDI ayigelanneNa saMjatINa uvassayaM atiiti|| [bhA.1743] aMtaddhANA asatI, jati maMsU loya aNbilii-biie| pIsittA deMti muhe, appagAse ThavaMti ya virego|| cU-jati maMto aMjaNaM vA aMtaddhANiyaM vA asthi to aMtaddhito kajjati, aha aMtaddhANassa asati tAhe saMjatavisahiM nijati "jati maMsu" tti-jati smazru asthi to loo kajjati, tAhe Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1744] 363 aMbila-bIyANi pIsittA muhamAlippati, saMjativasahIe appagAse Thavijjati, vireo se dijti| [mA.1744] saMthAra kusaMghADI, amaNunne pANae ya priseo| ghaMsaNa pIsaNa osadha, addhiti kharakammi mA bolaM / ghU-saMthArage Thavijjati / mailA phaTTA kusaMghADI, sesA (tArA) se pAuNijjati / amaNunnaM gaMdhIlayaM pANIyaM, tena se pariseo kaJjati / annA saMjatIo osadhaM ghasaMti, annAo osahaM pIsaMti, annAokaratalapalhatthamuhIo addhitNkrmaanniioacchNti|khrkmmiyttiraaypurisaa, tesAgatesu bhannati- "mA" pratiSedhe, "bolaM" ti bolaM, taMmA kareha, esA pavattiNI gilANA, na sahati bolaM ti|| idAni "asahussa caukkabhayaNa" tti dAraM[bhA.1745]donni vi sahU bhavaMti, so va'sahU sA va hojja tU ashuu| donnaM pihu asahUNaM, tigiccha-jataNA ya kAyavvA / / cU- paDhamabhaMge-sAdhuNI vi sahU, sAhU vi sahU / bitIyabhage-sAdhuNI sahU "so va'sahU"tti sAhU ashuu|ttiybhNge - sAdhuNI asahU, sAhU sahU / cautthabhage-sAdhuNI ya do vi asahU / causu vibhaMgesu tigicchAe jayaNA kAyavvA // paDhamabhaMgo tAva bhannati / sAdhu-sAdhuNINaM imA sAmAyArI[bhA.1746] soUNaM ca gilANiM, paMthe gAme ya bhikkhcriyaae| jati turitaM nAgacchati, laggati guruge catummAse // cU-soUNaM gilANI paMthe gAme vA divasao bhikkhAvelAe rAo vA jai turiyaM gilANIMto nAgacchati to cauguruge savitthare lggti|| ___ jattha gAme sA gilANI bAhireNa sAhU vaccati / tAhe gihiNA bhannata - tubbhaM gilANis paDijAgaraNA kiM kajati ? sAhuNA bhaNiyaM - suTu kajati / gihiNA bhaNiyaM - jati kajati to ettha gAme[bhA.1747] lolaMtI chaga-mutte, sottuM ghettuM davvaM tu Agacche / tUraMtotaM vasadhiM, nivedaNaM chaadnn'jaae|| cU-egAgI appaNo chagaNa-mutte lolaMtI acchti| evaM souMtAhe sAhU tato ceva davvaMghettUNa Agacche saMjativasahiM / tAhe tIe vasahIe bAhiM ThAti / sejiyAdie tIe saMjatIe nivetAveti "bAhiM sAdhU Agato" tti, gattesu ya chAditesu tAhe sAdhUpavisati ||imN bhannati[bhA.1748] AsAso vIsAso, mA bhAhittI thirIkaraNa tIse / dhuviuMcIra'tthuraNaM, tissappaNa bAhi kappoya // cU- "AsAso" ti ahaM te savvaM veyAvacaM karissaM / "vIsAso" ti tumaM mama mAyA vA bhaginI vA vayAnurUvaM bhaNAti / thirIkaraNaM ti dRDhIkaraNaM / chagaNa-mutteNa lulitaM taM saMjatiM tIse je uvaggahiyA cIrA ciTThati te patthareti |abhaave tesiM so sAdhU appaNage patthareti / sesA cIrA chagaNa - mutteNa lulitA te vasahIe bAhiM kappeti // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 nizItha-chedasUtram -1-4/218 "vasahiniveyaNaM" eyassa payassa imA vakkhANagAhA[bhA.1749] etehiM kAraNehiM, pavisaMte nisIhiyaM kare tinni / ThiccANaM kAtavvA, aMtara dUre pavese y|| cU-etehiM kAraNehiM pavisati to tinni nisIhiyAo ThiccANaM kareti, nisIhiyaM kAuMIsiM acchati, "aMtare"tti majjhe, "dUre"tti aggaddAre, "pavese" tti vshiaasnne|| [bhA.1750] paDihArite paveso, takkajamANaNA ya jtnnaae| gelannAdI tupade, pariharamANo jato khippaM // cU-jAhe sejjiyAe paDihAritaM kathitamityarthaH tAhe saMjato pavisati / evaM so saMjato taM kajaMgilANikaraNijjaM vyAkhyAtajayaNAe vakkhamANAe ya jayaNAe samANaNatti parisamApti nayatItyarthaH / jatA bahUNaM majjhe gilANiM paDijaggati tadA kAraNe vidhipaviTTho vIsatthapadaM na saMbhavati / sesA gilANAtipadA jayaNAjutto pariharimANo jayA pannavitA bhavati tadA khippaM atikkamati, jayaNAjatto vA khippaM pannaveti // ajjAe veyAvaccakaro imehiM guNehiM jutto[bhA.1751] piyadhammo daDhadhammo, miyavAdI appakotuhallo u| ___ ajaM gilANiyaM khalu, paDijaggati eriso saahuu|| cU-piyaM bolleti miyabhAsI, appamiti abhAve, thaNorUyamAtiehiM na kautukmstiityrthH|| [bhA.1752] so pariNAmavihinnU, iMdiyadArehi sNvrit-daaro| jaM kiMci dubmigaMdhaM, sayameva vigicaNaM kunnti|| cU-so iti veyAvacca karosAhU, pariNamaNaM pariNAmo, vihI-vikappe nANI, pariNAmavidhijJa ityarthaH / iMdiyAceva dArAiMdiyadArA, tesaviratAsthagitA nivAritAityarthaH |jNkiNcikaaiysnnaati dubbhigaMdhaM taM annassa abhAve so sayaM ceva vigicti|| "appakouhalla" iti asya vyAkhyA[bhA.1753] gujjhaMga-vayaNa-kakkhoru-aMtare taha thaNaMtare dttuN| saMharati tato diTiM, na ya baMdhati diTThie diddiN| cU-mRgIpadaM gujjhaMgaM, vayaNaM muhaM, uvacchago kakkhA, jahA gAmAo annagAmo gAmaMtaraM, eyaM Uruto anno uruaMtaraM, evaM thaNaMtare vi, etesu jati diDinivAto bhavati to tato diTuM saMharati nivartayatItyarthaH / na ca parasparataH dRSTibaMdhaM kurvti|| "jaM kiM ci dubbhigaMdha" asya pazcArdhasya vyAkhyA[bhA.1754] uccAre pAsavaNe, khele siMghANae viNgicnntaa| uvvattaNa pariyattaNa, naMtaga nillevaNa sriire|| cU-puvvaddhaM kaMThaM / uttANayassa pAsalliyakaraNaM uvvattaNaM, iyaradisIkaraNaM pariyattaNaM naMtagaM vatthaM, sarIraM vA jai chagaNamuttAiNA littaM taM pi nilleveti dhovati tti vuttaM bhavati / [bhA.1755] davvaM tujANitavvaM, samAdhikAraM tujassa jaM hoti / nAyammi ya davvammI, gavesaNA tassa kAtavvA / cU-jassa rogassa jaM davvaM patthaM gilANIe vAjaM samAhikAragaM taMjANiyavvaM / tassa davvasa Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-218, [bhA. 1756] 365 payatteNa gavesaNA kAyavvA, tassa vA gilANissa apatthaM jANiUNa na kAyavvaM // [bhA.1756] kiriyAtIyaM nAtuM, jaMicchati esaNAdi jtnnaae| saddhAvaNaM pariNaNApaDiyaraNa kadhA nmokkaaro|| cU-kiriyAe kIramANIe vi jA na pannappati sA kiriyAtItA, tamerisiM nAuM jaM davvaM icchati taM se esaNAdisuddhaM dijjati, asatI suddhassa paNagaparihANIjayaNAe dijjati / sA kiriyAtIyA tahA saddhAvijjatijahA anasanaMpaDicchati, parinnAanAsaMgaMparinniNaM savvaM payatteNa paDiyarati, dhammaM se kaheti, maraNavelAe ya namokkAro dijjati // "kiriyassa sajjhAe" imA vidhI[bhA.1757] sayameva diThThapADhI, kareMti pucchaMti ajANato vijaM / dIvaNa-davvAtimmiya, uvadese ThAti jA laMbho // cU- so sAdhU jai diTTapADhI, vejjagassa dihro pADho jeNa so diTThapADhI, adhItavejaka iti yAvat / dIvaNa tti ahaM egAgI mA hunja avasauNaM vejjassa davva-khetta-kAla-bhAvesu uvadese dinne bhaNAi jai eyaM na labhAmo to kiM demo, pucchati, uvadese dinne puNo puccheti "jai eyaM pi na labhAmo" puNo kaheti, evaM tAva pucchati jAva lAbho tti, tato ThAyati pucchAe / [bhA.1758] abbhAse va vasejjA, saMbaddha uvassagassa vA dAre / AgADhe gelanne, uvassae cilimili-vibhatte / cU-rAtovasaMtassa imAvihI-abmAse asaMbaddheannaghare vAsaMbaddhavasatitassa vA uvassagassa dAraM basati / pacchaddhaM kNtthN||tN puNa aMto imeNa kAraNeNa vasati[bhA.1759] uvvattaNa pariyattaNa, ubhayavigicaNaTTha pANagaTThA vaa| . takkara-bhaya-bhIrU yava, namokkAraTThA vase tattha / / cU- uvvattANAti kAyavvaM / / ubhayaM kAiyasannA tassa vigiMcaNaTThA uTThANe vA asamatthA vosiraNaTThA uTThaveti, taNhAe vA rAto pANagaM dAyavvaM, takkarabhae vA sAhU aMto vasati, sA vA bhIru, namokkAro vA dAyavyo / etehiM kAraNehiM aMto vsti|| [bhA.1760]dhiti-balajutto vi munI, sejjaatr-snni-sejgaadijuto| vasati parapaccayaTThA, silAhaNaTThA yaavarANaM / / cU-aMto vasaMto ime vitijjate geNhati sejjAtaraM, sanniM sAvagaM, sejjago samosiyago, tehiM saha aMto vasati parapaccayaTThA avare anne sAhU, tesiM zlAdhA bhavati / / jo evaM jahuttaM vidhAnaM kareti[bhA.1761] so nijarAe vaTTati, kuNatiya vayaNaM aNaMtaNANINaM / sa bitijao kaheti, pariyaTTegAgi vsmaanno|| cU-puvvaddhaM sugaNaM / so nijjAvago vasaMto tassa bitijjagassa dhammaM kaheti / aha egAgI vasati to priytteti|| [bhA.1762]paDijaggitA ya khippaM, doNha sahUnaM tigicch-jtnnaae| tattheva gaNadharo annahiM va jataNAe to neti / / cU- evaM tena sAdhuNA payatteNa paDijaggitA sA khippaM zIghraM pannatA, evaM doNhaM sahUNaM Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-4/218 tigicchAkaraNaM jayaNAe vRttaM / jati tattheva gaNadharo to vacceti, aha annahiM gaNadharo to sattheNa paveti, sayaM vA neti // [bhA. 1763] nikkAraNagiM camaDhaNa, kAraNagiM netiM ahava appAhe / gaNitthi mIsa saMbaMdhi vajjie asati egAgI // 366 cU-jA sA gilANA saMjatI sA jati nikkAraNeNa gaNAto niggatA to camaDheti kharaMTeti tti vRttaM bhavati / aha kAraNiyA to sayaM neti, jANa va sA saMyatI AyariyANa tANa appAti saMdisai / jayaNAte to neti tti imaM vakkhANaM "gamanitthiya" pacchaddhaM / [bhA. 1764] itthIhi nAla- baddhAhi nei ussaggao tayaM so u / mAsi tti itthipurisehi nAla- baddhehi tadabhAve // [bhA. 1766 ] [bhA. 1765] taha itthi nAla-baddhAhiM purisa anAlehi navae bhaddehiM / taha purisA nAlaitthI, anAlaM- baddhAhi tadabhAve // saMbaMdhavajjiyattI, anAla-baddhamIsIhiM / tadabhAve purisehi, bhaddehiM anAla- baddhehiM // to pacchA suMthahiM, asai etesiM to sayaM neti dUrAhi piTThao, jayaNAe nijaraTThio // [bhA. 1767 ] cU- jayA appaNA neti tayA itthisattheNaM nAlAti-baddheNaM / tassAsati mIseNaM itthipuriseNa nAlAti- baddheNa neti / tassAsati itthIhiM saMbaddhAhiM purisehiM asaMbaddhehiM bhaddagehiM neti / tassAsati itthIhiM asaMbaddhAhiM bhaddAhiM purisehiM saMbaddhehiM neti / tassAsati itthIhiM purisehiM ya "vajjiya" tti asaMbaddhehiM bhaddehiM neti / tassAsati purisa - sattheNa saMbaddheNa neti / tassAsati purisa - sattheNa asaMbaddheNa bhaddageNa neti / tassAsati pacchA sattheNa asaMbaddheNa bhaddageNa neti / tassAsati pacchA egAgI neti, appaNA aggato saMjatI nAsanne nAtidUre piTTao / evaM jayaNAe kAraNigiM meti // paDhamabhaMgo gato / idAniM bitiya bhaMgo bhannatti / [bhA. 1768 ] na viya samattho savvo, havejja etArisagmi kajjammi / kAtavvo purisakAro, samAdhisaMdhANaNaTThAe cU- nANa-daMsaNa-carittANaM samAdhAraNaM saMghaNaTThA purisakAro kAyavvo / so paNa imehiM pagArehiM asahU / [bhA. 1769] soUNa va pAsittA, saMlAveNaM taheva phAseNaM / etehi asahamANe, tigiccha jataNAe kAtavvA / / cU- mAsiya - hasiya- gIya- kUjiya- vividhe ya vilaviyasadde soUNa nevatthiyaM itthi kucAdiehiM vA aMgAvayavehiM pAsittA, itthie vA saddhiM ullAvaM kareMto, itthiphAseNa vA buddho, etehiM jo asahU tena tigicchA jayaNAe kAyavvA // sAhU asahU gilANiM pucchati - tumaM kiM sahU asahU ? tAhe sA gilANI bhaNAti[bhA. 1770] avikovitA tu puTThA, bhaNAti kiM maM na pAsasI niyage / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM - 218, [bhA. 1771 ] lolaMtI chaga-mutte ? to pucchasi kiM sahU asahU ? // cU- avikovitA agIyatthA, niyage AtmIye // sAdhU bhaNAti[bhA. 1771] jANAmi nAma etaM, dehAvatthaM tu bhagini ! jA tubbhaM / pucchAmi dhitibalaM te, mA baMbhavirAdhaNA hojjA / / cU- nAmasaddo pAdapUraNe avadhAraNe vA // [bhA. 1772 ]idharadha vi tAva sadde, rUvANi ya bahuvidhANi purisANaM / sotUNa va dadrUNa va, na maNakkhobho mahaM koyi // - sA sAdhuNI bhAti - iharahe tti haTThA baliyasarIrA gItAdie sadde soUNa nevatthehiM bahuvihA purisarUvAte daddUNa na koti tti kazcit svalpo'pi na bhavatItyarthaH / / kiM cAnyat [bhA. 1773] saMlavamANI vi ahaM, na yAmi vigatiM na saMphusittANaM / haTThA vikimu ya ihi, taM puNa niyagaM dhitiM jANa / / cU- divase'pi puriseNa saMlavaMtI puTThA vA vigAraM na gacchAmi, suddhabaMbhayAradhAraNAto, asuddhabhAvagamaNaM vigAro vigatI bhannati, haTTA baliyA niruyasarIrA, eNhi-emAe gilANavatthAe tti / sA taM sAdhuM bhaNati - tumaM niyagaM AtmIyaM dhitiM jANa // [bhA. 1774] so maggati sAdhammiM, sanni ahAbhaddiyaM ca sUtiM ca / deti ya se vetaNayaM, bhattaM pAnaM va pAyoggaM // 367 cU-so asahU sohU tattha vA annattha vA gAme saMbhotiyamasaMbhotiyaM vA saMjatiM maggati / tAsiM asati sanniM sAviyaM, asati ahAbhaddiyaM ceva sUiM, jA agArIo viyAveti sA sUtI / anicchaMtI veNa vinA vegaM pi deti / "ca" saddAto bhattapAnaM pi deti, gilANIe ya bhattapANaM pAuggaM uppAdeti, pAuggagahaNAto esaNijjaM patthaM ca, ca saddAto anesaNijjaM pi / / [bhA. 1775] etAsiM asatIe, na kadheti jadhA ahaM khu mI asahU / saddAtI - jataNaM puNa, karemi esA khalu jiNANA / / cU- ahaM khumI AtmAvadhAraNe, ahameva asahU / "puNa" saddo anRtavAkyApratipAdane, "khalu'" saddo- AjJAvadhAraNe // saddAdI imA jayaNA [bhA. 1776] saddammi hatthavatthAdiehi diTThIe cilimilaMtarito / saMlAvammi parammuho, govAlaga kaMcuo phAse // cU- saddeNa jo asahU so taM gilANi bhaNAti mA mamaM vAyA kiMci ANavejjAsi, hattheNa vA vattheNa vA aMgulIyAe vA dAejasi / diTThi - kIvo - savvaM cilamiliyaMtarito kareti / saMlAva - kIvo - avasa- saMlaviyavve parammuho saMlavati / phAsa - kIvo - taM pAunijjUMto appaNo govAlakaMcuyaM kAuM uvvattaNAti kareti / esa puNa kaMcugo AcAryeNa darzito jJeyaH // gato bitiyabhaMgo / idAniM tatio bhaMgo [bhA. 1777] eseva gamo niyamA, niggaMtthIe vi hoi asahUe / dohaM pitu asahANaM, tigiccha jataNAe kAyavvA / / Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 nizItha-chedasUtram -1- 4/218 cU-puvvaddhaM kaMThaM / gato tatiyabhaMgo / idAnaM cauttho - "doNhaM pi" pacchaddhaM / doNhaM pi sAdhusAdhuNINaM uvarimesu tisu bhaMgesu jA jayaNA sA jahAsaMbhavaM savve cautthe kAyavvA / gato cauttho bhNgo|| tatiya-cautthesuasahU saMjatI imaM bhaNAti / [bhA.1778] AtaMka-vippamukkA, haTThA baliyA ya nivvuyA sNtii| ajjA bhaNijja kAyI, jeThThajA vIsamAmo taa|| cU-jahA dhanena vippamukko niddhaNo bhavati evaM AyaMkavippamukkA haTThA bhannati / "haDhe" tti nirogA, uvaciyamaMsA baliyA, satthiMdiyA suhI nibutA bhannati- saMjamabharokkaMtANa tapparicAe jahAsuhaM vihAro viismnnN|| kiM cAnyat[bhA.1779] diTuM ca parAmarlDa ca, rahassaM gujjhamekkamekkassa / taM vissamAmo amhe, pacchA vi tavaM krissaamo|| cU-mucchiyapaDiyAe apAuyasuttAe vA veyaNaTTavelAe uDDanivesaNAtisu vA kariyAsudiTuM, "ca" saddAoaNekaso, parivattaNAdikiriyAsuparAmaTuM,casaddAoanegaso rahassaMgAUrugAtI, sati rahasse vi guljhNgNmRgiipdmityrthH| ___ahavA-rahassaMaruhaMjaMgujjhaMtaMrahassagujjhaekkamekkassa mayA tujjhmmNpitume|pcchimekaale, "avi" padatthasaMbhAvaNe "pacchAvi te pAyAyA" kAragagAhA // [bhA.1780] iya vibhaNio u bhayavaM, piyadhammo'vajabhIru sNviggo| aparimitasattajutto, nikaMpo maMdaro ceva // cU- "iya" tti evaM / jahA maMdaro vAyunA na kaMpate evaM paribhoga-nimaMtaNa-vAyuNA na kaMpijate / "pacchAvi tavaM karissAmo" tti bhaNaMti tena sAdhunA[bhA.1781] uddhaMsittA ya teNaM, suhRvi jANAviyA ya appANaM / carasu tavaM nissaMkA, tu AsiaMso tuceteti|| cU-evaM bhaNaMtIe tIe jo ujjotA dhaMsitA uddhaMsitA, tena sAhuNA / ahavA - "uddhaMsiya" tti-kharaMTiyA nidhamme erisaMdukkhaM anubhaviyaM, naveraggaMjAyaM, mayA visAdhammiNi ttijIvAviyA, iharA matA hotaM / sudRtti pasaMsA / casaddoatisayavayaNapadarisaNe / amhe jANAviyA, casaddo ti niddese, tvayA appA upadeso "carasu" pacchaddhaM / "AsiaM" ti niggacchati, tasmAnirgaganaM krotiityrthH|| [bhA.1782] eseva gamo niyamA, pannavaNa-parUvaNAsuajANaM / paDijaggati gilANaM, sAdhuMajjA u jynnaae| cU-caubhaMgeNa pannavaNA, ekaikabhaMgasvarUpeNa akkhANaM parUvaNA, "jayaNAe" ti|| 'imA jayaNA saMjatIe visAdhupaDiyaraNe[bhA.1783] sA maggati sAdhammI, sanni-ahAbhadda-saMcarAdiM vA / deti ya se veyaNayaM, bhattaM pAnaM ca pAuggaM / cU-saMcaro NhANiyA sodho| zeSaM pUrvavat / / kAraNA avidhite visaMjati-vasahiM pavisejja Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM - 219, [bhA. 1784 ] [bhA. 1784] bitiyapadamaNappajjhe, pavise avikovite va appajjhe / tena'gaNi-Au-saMbhama, bohigamAdIsu jANamavi / / cU- appajjho, akovio seho, tenAtisaMbhamesu jANato vi sahasA pavise / / mU. (219) je bhikkhU niggaMthINaM AgamaNa-pahaMsi DaMDagaM vA laTThitaM vA rayaharaNaM vA muhapottiyaM vA annayaraM vA uvagaraNajAyaM Thaveti; ThaveMtaM vA sAtijati // - jeNa paNa pakkhiyAdisu AgacchaMti tammi pahe, daMDo bAhuppamANo, laTThI AyappamANA, annataraggahaNA ohiyaM uvaggahiaM vA nikkhivati, tammi pahe muMcati, tassa mAsalahuM ANAdiyA ya dosA / kahaM uvakaraNassa nikkhevasaMbhavo ? ucyate [bhA. 1785] nisidaMto va ThavejjA, paDilehaMto va bhattapAnaM tu / saMthAra-loya - kitikamma katitavA vA anAbhAgA // cU- nisiyaMto raharaNaM muMcati, bhattapAnAti vA paDilehaMto, saMthAragaM baddhaMto muyaMto vA, loyaM vA kareMto, katikammaM vissAmaNaM taM vA kareMto, mAtAe vA katitaveNa muMcati, anAbhogeNa vA / etehiM kAraNehiM rayoharaNAdi muMcejja // [bhA. 1786] niggaMthI -gamaNa-pahe, je bhikkhU nikkhave kaitaveNaM / annataraM uvakaraNaM, gurugA lahugo itari ANA / / cU-kaitaveNa mehuNaTThassa caugurugaM, itaraM aketavaM anAbhogo, anAbhogeNa muMcati mAsalahu~, ANAdiyAya dosA bhavaMti // imA carittavirAdhanA [bhA. 1787] paDipuccha-dAna- gahaNe, saMlAva'nurAga-hAsa- kheDDeya / bhinnakadhAdi - virAdhana, daTTUNa va bhAva-saMbaMdho // - paDhamA pucchA, bitiyA "paDivucchA", tassimaM vakkhANaM 369 [bhA. 1788]kasseyaMti ya pucchA, mamaM ti kAtUNa kiM cutaM ? bitiyA / cittaM na me sadhINaM, pakkhitte daTTu ejaMti // cU. rayoharaNAdi kAti saMjatI ghettUNaM pucchati - kasseyaM ti rayoharaNaM ? | sAhU bhaNAti - "mameyaM tti kAUNaM" mamIkRte sAdhunA ityarthaH / ahavA- sAhUNaM ti paDhamapucchA, kiM cuyaM ? bitiyapucchA, esa paDipucchA daTThavvA / tato sAhU bhaNAti - "cittaM na me sahaNaM" ti na me vasaM vaTTati cittaM / kasmAddheto ? pakkhIe tumaM AgacchamANI diTThA / / sAbhaNAti / [bhA. 1789] kiM ca mae aTTho bhe ? AmaM nanu dAni 'haM tuha sahINA / saMpattI hotu katA, cauttha pacchA tu ekkataro // cU- sAhU bhaNAti - " AmaM" anumatArthe, idAniM tuha sahINA AyattetyarthaH / tatiyapucchA gatA / saMpattI sAgAriyAsevaNA / cautthaM pucchaM / saMjato kareti saMjatI vA // 15 241 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 nizItha-chedasUtram -1-4/219 "paDipuccha" tti gayaM / idAni "dAna-gahaNe' tti[bhA.1790] bhaNito yahaMda geNhaha, hatthaM dAtUNa sAharati bhujo| tuha ceva hotu ghettuM, va muMcate jA puNo deti|| cU-haMdetyAmaMtraNe / saMjato hatthaM pasAreUNa bhujo paDisAharati, bhaNati ya tujheva bhavatu / ahavA-so saMjato tIe hatthAo ghettUNa puNo muMcati / kasmAddhetoH ? "jA puNo deti" - jeNa dvitIyavAraM mama deti, deMtIe ya puNo hatthaphAso bhavissati tsmaaddhetoH|| idAniM "salAvo" sAhU bhaNAti[bhA.1791] dhAretavvaM jAtaM, jaMte paumadala-komalatalehiM / hatyehiM parigahitaM, iti hAsa'nurAga-saMbaMdho / / cU-itihAsametat, itihAsAto anurAgo bhavati / tato ya paropparaM bhaavsNbNdho|| idAni "anurAgo" tti[bhA.1792] saMvAlAdanurAgo, anurattA beti bhe mae dinna / itaro ciya paDibhaNatI (tujjha] vajIteNa jiivaamo|| cU-anurAgo bhavati / idAni "hAsa-kheDDe" yatti - saMjatI anurattA bei- "bhe mae dinnaM" bhe iti bhavataH / itaro- sAhU bhaNatijaM pi mama jIvitaM taM pitujjhAyattaM, tujjhaccaeNa jIvieNa jiivaamo|| [bhA.1793] evaM paropparassA, bhAvanubaMdheNa hoMti me dosaa| paDisevaNa-gamaNAdI, geNhadiDhesu sNkaadii|| cU-paDisevaNA cautthassa, egatarassa doNha vAgamaNaMunnikkhamaNaM, AdisaddAtosaliMgaTTito vA anAyAraM sevati / saMjato vA vatiNiM, vatiNI vA saMjataM udinnamohA balA vA gennhejaa| ahavA - kharakammiehiM geNhaNaM, hAsaM, kheDaM vA karenANi sAgArieNa diTThANi / saMkite cauguruM, nissaMkite mUlaM / ahavA - diDhe ghoDiya - bhotikaaddhi-psNgo|| [bhA.1794] baMbhavvae virAdhana, pucchAdIehi hoti jamhA u / niggaMthI-gamaNa-pahe, tamhA u na nikkhive uvadhiM // [bhA.1795] bitiyapadamanAbhoge, paDite pamhuTTha saMbhamegatare / Asanne dUre vA, niveda jataNAe appiNaNaM // cU-pamhaTuM nAma vissariyaM / egatarasaMbhamo sAvaya-agaNi-AumAti, so saMjayANaM uvahi vasahIe Asanne vA paDito dUre vA, jati Asanne to nivedeti, aha dUre to ghettuM jayaNAe appinniti|| [mA.1796] Asanne sAhaMti, dUre paDiyaM tu therigA neti| sannikkhivaMti purato, gurUNa bhUmiM pamajjittA / cU-vasahIe jai Asanne paDiyaM, to na geNhaMti / niyattiuM theriyA gurUNa sAhati / aha dUre paDiyaM to theriyA giNhaMti, taruNI vi ghettuM theriyANa samappeMti, tA theriyA saMjayavasahimAgaMtuM Samajjitta / bhUmiM gurUNa purato nikkhivNti| esA appiNaNe jayaNA bhnniyaa| Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-219, [bhA. 1796 ] 371 mU. (220) je bhikkhU navAiM anuppaNAiM ahigaraNAiM uppAeti, uppAeMtaM vA sAtijjati // cU- navaM yat purAtanaM bhavati, anuppannaM saMpayakAle avijamANaM, adhikaM karaNaM adhikaraNaM, saMyamayogAtiriktamityarthaH, adhokaraNaM adhikaraNaM, adhodhaH saMyamakaMDakeSu karotItyarthaH / narakatiryaggatiSu vA AtmAnamadhitikaraNaM vA adhikaraNaM alpasatvamityarthaH / adhIkaraNaM vA, na dhI adhI, adhIkaraNaM abuddhikaraNamityarthaH / "uppAe" tti utpAdanumutpattI, jo uppAeti tassa mAsalahuM pacchittaM / imA suttaphAsiya-nittI [bhA. 1797] nAmaM ThavaNA davie, bhAvammi catuvvidhaM tu ahigaraNaM / etesiM nANattaM vocchAmi ahAnupuvvIe // " cU- nAma-ThavaNAo gayAo / davvao Agamao ya no Agamao ya, Agamato jANao anuvautto, no Agamao jANagasarIra bhaviyasarIravairittaM imaM cauvvihaM [bhA. 1798 ] nivvattaNa nikkhivaNe, saMjogaNa nisiraNe ya bodhavve. aTTha catuvidhaM duvidhaM, tividhaM ca kameNa nAtavvaM // cU-nivvataNAdhikaraNaM aTThavidhaM, nikkhivaNaM catuvvidhaM, saMjoyaNAdhikaraNaM duvidhaM, nisiraNaM tivihaM / evaM pacchaddhaM kameNa puvvaddhe joeyavvaM // nivvattaNAdhikaraNaM duvidhaM mUlakaraNaM uttarakaraNaM ca tattha mUlaM nivvattaNAdhikaraNaM aTThavihaM bhannati [bhA. 1799] paDhame paMca sarIrA, saMghADaNa sADaNe ya ubhae vA / paDilehaNA pamajjaNa, akaraNa avidhIe nikkhivaNA / / cU-paDhametti nivvattaNAdhikaraNe paMcasarIrA orAliyAdi, saMghAtakaraNaM, sADakaraNaM, ubhayakaraNaM ca, etaM aTThavihaM mUlakaraNaM / nikkhivaNAdhikaraNaM cauvvihaM imaM paDilehaNAe pamajjaNAe ya araNe do, etesiM ceva avidhikaraNe, ete cauro / saMjoyaNAdhikaNaM duvidhaM imaM [bhA. 1800 ] bhattovadhisaMjoe, nisiraNa sahasA pamAda'nAbhoge / mUlAdi jAva carimaM, ahavA vI jaM jadhiM kamati / / cU- bhattasaMjoyaNA, uvadhisaMjoyaNA ya, ete do nisiraNAdhikaraNaM / tividhaM imaM sahasA - nisiraNaM, pamAteNa nisiraNaM, anAbhogeNa vA / evaM kameNa bheyA bhaNitA / / nivvattaNAdhikaraNasarUvaM bhannati - [bhA. 1801] nivvattaNAya duvidhA, mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUle paMcasarIrA, dosu tu saMghAtaNA natthi // cU-nivvattaNAdhikaraNaM duvidhaM mUlaguNa- NivvattaNAdhikaraNaM, uttaraguNa-nivvattaNAdhikaraNaM ca / mUle orAliyAdi paMca sarIrA daTThavvA / dosu ya teyakammAesu savvasaMghAto natthi, anAdyatvAt // [ bhA. 1802] saMghAtaNA ya paDisADaNA ya ubhayaM va jAva AhAraM / Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 nizItha-chedasUtram -1-4/220 ubhayassa aniyataThitI, Adi aMtegasamao tu|| cU- trikaM triSvapi sambhavati, ubhayaM saMghAtaparisADA, tassa ThitI aniyatA dvikAdasamayasambhavAt / saghAto AtIe samae, sarvaparisADo aMte, ee donni egasamatitA // sarvasaMghAtapradarzanArthamAha[bhA.1803] havipUyo kammagare, diTuMtA hoti tisu sriiresu| kanne ya khaMdhavanne, uttarakaraNaM va tiisutu|| cU- havi ghitaM, tattha jo pUto paccati so havipUyo, so ya dhayapunno bhannati saMghAyaM ghate pakhitte, paDhamasamae egaMteNa ghayaggahaNaM kareti bitiyAdisamaesu gahaNaM muMcatI ya / kammakAro lohakAro, tena jahA taviyAyasaM jale pakkhittaM paDhamasamae egaMteNa jalAdAnaM kareti, bitiyAdisamaesugahaNaM muMcatI ya / evaM tisuorAliyAdisarIresu paDhamasamae gahaNameva kareti, bitiyAdisamaesusaMghAtaparisADA, tayagakammANaMsavvakAlaM saMghADaparisADoanAditvAt / paMcaNhaM vi aMte svvsaaddo| ahavA tiNhaM orAla - viuvvi - AhAragANaM mUlaMgakaraNA aTTha- siro uraM udaraM piTThI do bAhAo donniya Uru, sesaM uttarakaraNaM / ahavA tisuAillesuorAlAdisu uttarakaraNaM kannesu -vehakaraNaM, chejjeNa khaMdhakaraNaM, triphalAdi ghRtAdinA vannakaraNaM // ahavA imaM cauvvihaM davvakaraNaM[bhA.1804] saMghADaNA ya parisADaNA ya mIse taheva paDiseho / paDa saMkha sagaDa thUNA uDDa-tiricchAtikaraNaM tu|| cU-saMghAyakaraNaM, paDisADaNAkaraNaM, saMghAyapaDisADaNAkaraNaM, "paDiseho"tti-no saMghAto no paDisADo / jahAsaMkhaM udAharaNANi - paDa - saMkha - sagaDa - thUNAe ya uDDa- tiricchAti - karaNaM / ahavA - tisu Aillesu nivvattaNAdhikaraNaM / tattha orAliyaM egidiyAdi paMcavidhaM, taM 'joNipAhuDAtiNA' jahA siddhaseNAyarieNa assAe katA / jahA vA egeNa AyarieNa sIsassa uvadiTThojogojahA mahiso bhvti|tNcsuyN Ayariyassa bhaainitenn|soy nidhammo unnikkhaMto mahisaM uppAdeuM soyariyANa haTe vikkiNati / AyarieNa suyaM / tattha gato bhaNAti - kiM te eeNa? ahaM te rayaNajogaM payacchAmi, davve AhArAhite ya AharitA, AyarieNa saMjotitA, egaMte thale nikkhittA, bhaNito ettieNa kAleNa okkhaNejAhi, ahaM gacchAmi, tena ukkhatA diTThIviso sappo jAto, so tena mArito, adhikaraNaccheo, so visappo aMtomuhutteNa mo|evN jo nivvattei sarIraM adhikaraNaM / kahaM ? jato sutte bhaNiyaM "jIveNaMbhaMte! orAliyasarI nivvattemANe kiMadhikaraNaMadhikaraNI? jIvoadhikaraNI, sarIraM adhikrnnN"| nivattaNAdhikaraNaM gtN|| idAniM nikkhivaNAdhikaraNaM / taM duvidhaM - loiyaM louttariyaM ca / tattha loiyaM anegavidhaM - [bhA.1805] gala-kUDa-pAsamAdI, u loiyA uttarA cuvikppaa| paDilehaNA pamajjaNa adhikaraNaM avidhi-nikkhivnnaa|| cU- galo daMDagassa aMto lohakaMTago kajati, tattha maMsapesI kIrati, so dIharajjuNA baddho ___ Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM - 220, [bhA. 1805 ] 373 macchaTThA jale khippai / kUDaMmiyAdINaM aTThA nikkhippai / pAsaM tti rAINaM aTThA nikkhippai / AtisaddAvo vA orANa ulANasiMgatasasayANa jaalcchiyaae| evamAdi loiyANi / louttariyaM taM cauvvihaM - pacchaddhaM / na paDileheti, na pamajjatti ego vigappo / na paDilehei, pamajjati biio vigappo / paDilehei, na pamajjai tatio vigappo / jaM taM paDile ti pamajjati, taM duppaDilehiyaM duppamajjiyaM, duppaDilehiyaM supamajjiyaM, suppaDilehiyaM duppamayaM / ete tanniva bhaMgA cauttho vikappo / esA avidhi-nikkhivaNA adhikaraNaM / suppaDilehiyaM suppamajjiM esa suddho adhikaraNaM na bhavati / / idAniM saMjoyaNA, sA duvihA - loiyA louttariyA ya / loiyA aNegavihA [ bhA. 1806 ] visagaramAdI loe, uttarasaMyoga mattauvahimmi / aMto bahi AhAre, vihi avidhi sivvaNAuvadhI // cU- jANidavvANi saMjoiyANi visaM bhavaMti tANi saMjoeti, viseNa vA annadavvANi saMjoeti, jeNa garito acchati na marati sahasA so garo, so vi davvasaMjogA bhavati / AdisaddAto anegarogauppAyagA jogA saMjoeti / louttariyA saMjoyaNA duvihA - bhatte uvakaraNe ya / AhAre duvihA - aMto bAhiM ca / aMto tti vasahIe / sA tivihA - bhAyaNe hatthe muhe ya / tattha bhAyaNe khIre khaMDaM, hatthe gulaM bhaMDaeNa, muhe. maMDagaM pakkhivitA pacchA gulAti pakkhivati / bAhiM bhikkhaM ceva aDaMto jaM jeNa saha saMjujjati taM obhAsiuM saMjoeti / uvadhiM nikkAraNe avidhIte sivvati, nikkAraNe vidhIe, kAraNe avidhIe, ete tao vi bhaMgA adhikaraNaM, chauttho suddho // idAniM nisiraNA duvidhA - loiyA louttariyA ya / loiyA anegavidhA[bhA. 1807]kaMDAdi loa nisiraNa, uttara sahasA pamAya'nAbhoge / mUlAdI jA carimaM, adhavA vI jaM jahiM kamati / / cU- kaMDaM nisirati, AdisaddAto gopphaNapAhANaM kaNayaM sattiM vA / louttariyA nisiraNA tividhA - sahasA, pamAeNa, anAbhogeNa ya / puvvAiTTheNa jogeNa kiM ci sahasA nisirati, paMcavidhapamAya'nnatareNa pamatto nisirati, egaMta vissatI anAbhogo tena nisirati / idAniM nivvattaNAti pacchittaM - tattha nivvattaNA "mUlAti" pacchaddhaM / egiMdiyAdi - nivvattayaMtassa abhikkhasevaM paDucca paDhamArAe mUlaM, bitiyavArAe aNavaTTaM, tatiyavArAe pAraMciyaM / athavA je jahiM kamati tti saMghaTTaNAdikaM AyavirAhaNAdinipphannaM vA // * [ bhA. 1808] egiMdiyamAdIsu tu, mUlaM adhavA vi hoti saTTANaM / jhusiretaraniSphannaM, uttarakaraNaMmi puvvuttaM // cU- egiMdiyaM jAva paMciMdiya nivvetteMtassa mUlaM / ahavA - vi hoti saTThANaM ti "chakkAya causu' gAhA / parittaM nivvatteti caulahuM / anaMte cauguruM / beiMdiehiM challahuM / teiMdiehiM chagguru / cauriMdiehiM chedo / paMciMdiehiM mUlaM / uttarakaraNe jhusirAjhusiraNipphannaM puvvuttaM iheva paDhamuddesae paDhamasutte // nikkhiva-saMjoga-nisiraNesu imaM pacchittaM [bhA. 1809 ]tiya mAsiya tiga paNae, nikkhiva saMjoga guruga-lahugA vA / Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 nizItha - chedasUtram - 1- 4/220 jhusiretara - saMtara - niraMtare ya vRttaM nisiraNammi // cU-vattabhaMgIe paDhama- bitiya - tatiesu bhaMgesu mAsalahuM, cauttha-paMcama chaTThasu paNayaM, carimo suddho, tavakAla-visesito kAyavvo / AhAre uvakaraNe vA rAge caugurugaM, dose caulahugaM / ahavA - sAmanneNa AhAre caugurugA, uvakaraNe lahugo / nisiraNe jhusire ajhusire ya saMtaraniraM taresu vRttaM pacchittaM paDhamasutte // davvAhikaraNaM gayaM / idAniM bhAvAdhikaraNaM [bhA. 1810] joge karaNe saMraMbhamAdi caturo tahA kasAyANaM / etesiM saMjoge, sataM tu aTTuttaraM hoI // cU- saMraMbho, samAraMbho, AraMbhI / etesiM adho maNa-vaya- kAyA tinni TThAveyavvA / tesiM pi aho karaNakArAvaNAnumatI ya tinni ThAveyavvA / etesiM pi adho koha- mAna-mAyA-lobhA cauro ThAveyavvA / imo puNo cAraNappagAro / saMraMbhaM manena kareti kohasaMpautte / evaM mANatiyA vi / ete karaNe cauro, kArAvaNe vi cauro, anumatIte vi cauro / evaM bArasa maNeNa laddhA / vAe vi bArasa / kANa vi bArasa / ete saMraMbheNa chattIsaM laddhA / evaM samAraMbheNa vi chattIsaM / AraMbheNa vi chattIsaM / savve vi meliyA anuttaraM sataM bhavati // [ bhA. 1811] " saMraMbha maNeNaM tU, kareMti koveNa saMpautto u iyamANa- mAya lobhe cauro hotI tu saMjogA / / [bhA. 1812] caturete karaNeNaM, kAravaNeNaM ca anumatIe ya / tinni catukkA bArasa, ete laddhA maNeNaM tu // [bhA. 1813] saMkappo saMraMbho, paritAvakAro bhave samAraMbho / AraMbho uddavao, savvaNayANaM tu suddhANaM // [ bhA. 1814] etesAmannataraM, adhikaraNaM jo navaM tu uppAe / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM pAve // cU-etesiM davvabhAvAdhikaraNANaM annataraM anuppannaM uppAeti jattha mAsalahuM tattha suttaNivAto, sesA atthao vikovaNaTThA pacchittA dinnA // iha puNa sutte bhAvAdhikaraNeNa paDhamabhaMgeNa adhikAro / ime ya dosA[bhA. 1815] tAvo bhedo ayaso, hANI daMsaNa-caritta nANANaM / sAhupadoso saMsAravaDDaNo sAhikaraNassa / / [bhA. 1816] atibhaNiya- abhaNite vA, tAvo bhedo u jIvacaraNesu / rAyakulammiya dosA, khubhejja vA nIyamittAdI / / cU-tappati ahaM tena atIva evaM bhaNito, mae so vA atIva bhaNio pacchA tappai, amugo vA mae na bhaNio tti pacchA tappati / bhedo duvidho - jIve caraNe y| jIe kalahiuM pacchA egataro do vi vA appANaM mAreMti, unnikkhamaMti vA caraNe, annonnapakkheNa vA gacchabheo bhavati / padoseNa vA rAyakule kaheja, tattha geNhaNAdiyA dosA, egatarassa doNha vA nIyA khubheja, te Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 4, mUlaM - 220, [bhA. 1816 ] 375 paMtavaNAdi kareja, tANa vA paropparaM kalI bhave, loge ayaso "aho DoMbA viva satataM kalahasIlA, rosaNA, pesunnbhritaa"| tavvelaM na paDhaMti nANahANI, sAdhupadose daMsaNahANI, avAcchalyakaraNA - "jaM ajitaM caritaM " kAraka gAhA / evaM caraNahAnI / kiM cAnyat - sAdhupadoseNa ya saMsAravaDDI bhavati / ete sAdhikaraNassa dosA jamhA tamhA no adhikaraNaM uppAeti / / kAraNe uppAeja [bhA. 1817] bitiyapadamaNappajjhe, uppAda vikoviteva appajjhe / jANate vA vi puNo, vigiMcaNaTThAe uppAe // cU- aNappajjho, akovito vA seho aNariho kAraNe pavvAvito kate kAraNe so adhikaraNaM kAuM vigiMciyavo // mU. (221) je bhikkhU porANAiM ahigaraNANi khAmiya viosamiyAiM puNo udIrei, udIreMtaM vA sAtijjati / / - porANA pUrvamutpannA / adhikaraNaM pUrvavat / rosAvagamo khamA / taM ca bhannati tividhaM - khAmiyaM osaviyaM micchAdUkkaDappayANaM / ahavA - kAmiyaM vAyAe, maNasA viosaviyaM vyutsRSTaM, tAni jo puNo udIrati uppAdayati tassa mAsalahu~ / bha. (1818 ] khAmita viusavitAiM, adhikaraNAI tu je puNoppAe / te pAvA nAtavvA, tesiM tu parUvaNA iNamo // cU- pAvA na sAdhudharme vyavasthitA ityarthaH / kahaM uppAeti ? ke ti sAhuNo puvvakalahitA tammi ya khAmiya viosavite tatthego bhaNati - ahaM nAma tume tadA evaM bhaNito Asi na juttaM tujjha / iyaro paDibhaNAti - ahaM pi te kiM na bhaNito ? itaro bhaNAti - iyANiM te kiM muyAmi ? evaM uppAeti sa uppAyago // [ bhA. 1819] uppAdagamuppanno, saMbaddhe kakkhaDe ya bAhUya / AviTTaNA ya mucchaNa, samughAya 'tivAyaNe ceva / / cU- puNo vikalusi uppannaM, saMbaddhaM nAma vAyAe paropparaM seviumAraddhA, kakkhaDaM nAma pAsaTThitaihiM viosavijamANA vi novasamaMti, "bAhUaM" ti - rosavaseNa balobaliM jujjhaM laggA, AviTTaNA ego nihao, jo so nihato so mucchito, mAraNaMtiyasamugdhAeNa samohito, ativAyaNA mAraNaM // etesu navasu ThANesu uppAyagassa imaM pacchittaM [bhA. 1820] lahuo lahugA gurugA, chammAsA hoMti lahu gurugA ya / chedo mUlaM ca tahA, aNavaTTappo ya pAraMcI // cU-bitiyAdisu caulahugAdI pacchittA, uppAdagapadaM na bhavati tti kAuM // [bhA. 1821] tAvo bhedo ayaso, hAnI daMsaNa-caritta nANANaM / sAdhupadoso saMsAravaDDaNo hotudIraMte // [bhA. 1822] bitiyapadamaNappajjhe, udIre avikovide va appajjhe / jANate vA vi puNo, vigiMcaNaTThA udIrejjA / / mU. (222) je bhikkhU muhaM vipphAliya vipphAliya hasati, hasaMtaM vA sAtijjati // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 nizItha-chedasUtram -1-4/222 cU-mukhaMvaktraM vayaNaMcaegaTuM, viSphAleti vihADeti, atIvaphAletivipphAletiviyaMbhamANo vva vividhaiH prakAraiH phaleti viSphAleti viDAlikAkAravat / vIpsA punaH punaH / mohanIyodayo, hAsyaM tassa cauvvihA uppattI[bhA.1823] pAsittAbhAsittA, sotuM saritUNa vA vije bhikkhuu| vipphAlettANa muhaM, saviyAra kahakkahaM hstii|| cU-asaMvuDAdi pAsittA, vAci vikkhaliyaM bhAsittA, namokkAranijjuttIe kAga-saraDAdiakkhANage suNettA, puvvakIliyA ti sariUNa, mohamudIraka annassa vA hAsuppAyagaM savikAraM mahaMteNa vA ukkaliyAsaddeNaM kahakkahaM bhannati ||jo evaM hasati[bhA.1824] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhaNaM tahA duvidhaM / / pAvati jamhA tenaM, saviyAra kahakkahaM na hase // [bhA.1825]ko doso? puvvAmayappakovA, abhinavasUlaM ca mattagahaNaM vaa| asaMvuDaNaM vibhave, tAvasamaraNeNa diluto|| cU-puvvAmayo sUlAti rogo so uvasaMto pakovaM gacchati / kannassa aho mahaMtA galasaraNI mattA bhannati tA dheppeja / suhassa vA asaMvuDaNaM bhaveja, jahA seTThissa muhaM viSphADiya hasamANassa tArisaM cevathaddhaM tAhe vejjeNa ayapiMDaM tAvettA muhassa DhoitaM saMpuDaM jAtaM / kiM cAnyat - paMcasatA tAvasA NaM moyae bhakkhaMti / tattha egeNa adesakAle dADhiyA moDiyA, savve pahasitA, galaggehiM moyagehiM savve matA / / kiMcAnyat[bhA.1826] AsaMka-verajaNagaM, paraparibhavakAraNaMca hAsaM tu / saMpAtimANa yavaho, hasao mataeNa dittuNto|| cU- parassa AsaMkA ahaM anena hasito tti, kiM vA ahamanena hasito verasaMbhavo bhavati, hasaMtehiM paraparibhavo kato bhavati, saMpAtimAdI muhe pavisaMti / mayagadiluto ya bhaNiyavyo- rAyA saha devIe oloyaNe ciTThati / devI bhaNati rAyaM- mutaM mANusaM hasati ! rAyA sasaMbhate kahaM kattha vA? sAdhuMdariseti / rAyA bhaNati - kahaM mato tti? devI bhaNati - ihabhave savvasuhavarjitatvAt mRto mRtavat // [bhA.1827] bitiyapadamaNappajjhe, hasejja avikovite va appajjhe / jANaMte vA vipuNo, saagaaritmaaikjjesu|| cU-sAgAriyamAtikajjesu sAgAriyaM mehuNaM, taMkoti paDibaddhavasahIe sevati, tAhe hassijja tijena "nAtomi" tti lajjiyANa moho nAsati |ahvaa-maa apariNayA itthiyAe saI suNetutti - hasijjati / AtisaddAto kAraNe jaagraatisu|| mU. (223) je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtiJjati // mU. (224) je bhikkhU pAsatthassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtiJjati / / mU. (225)je bhikkhU osannassa saMghADayaM dei, deMtaM vA saatijti|| mU. (226) je bhikkhU osanassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijati / / mU. (227) je bhikkhU kusIlassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati // Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 4, mUlaM-227, [bhA. 1827] 377 mU. (228) je bhikkhU kusIlassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijati / / . mU. (229) je bhikkhU nitayassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati / / mU. (230) je bhikkhU nitiyassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA sAtijjati // mU. (231) je bhikkhU saMsattassa saMghADayaM dei, deMtaM vA sAtijati // mU. (232) je bhikkhU saMsattassa saMghADayaM paDicchai, paDicchaMtaM vA saatijti.| cU-nANa-daMsaNa-carittANa pAse Thito pAsattho, osannadoso ussanno, uyo vA saMjamo tammi sunno ussanno, kucchiyasIlo kusIlo, bahudoso saMsatto, davvAie amuyatto nitio, etesiM saMghADayaM deti paDicchati vA tassa mAsalahuM / [bhA.1828] pAsatthosannANaM, kusIla-saMsatta-nitiyavAsINaM / je bhikkhU saMghADaM, dijjA ahavA paDicchejjA / [bhA.1829] so ANavatthaM, micchatta-virAdhanaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA tenaM, no dijjA no paDicchejjA / cU-"teNaM" ti saMghADaeNa / imA cAritta virAhaNA[bhA.1830]avisuddhassa tu gahaNe, AvajaNa agahite ya ahigaraNaM / appaccao gihINaM, kiM nu hu dhammo duhaa''dittttho|| cU- sAhU tena saMghADaeNa samaM hiMDato jena doseNAsuddhaM geNhati tamAvajjata / aha sAhU na geNhati to pAsatthassa aciyattaM, kalahaM vA kareti / sAhuNA paDisiddhe pAsattheNa gahite jati sAhU tusiNIo acchati ettha amumatIdoso bhavati / apaccao gihINaM bhavati, imaM ca bhaNijjA- kiM titthakareNa duvidha dhammo kahito / / evaM bhaNie - [bhA.1831]jati acchatI tusiNio, bhaNati ta evaM pi desio dhmmo| ___AsAtaNA sumahatI, socciya kalaho tu pddighaate|| cU-pAsatthANuattIejai sAdhUtusiNioacchati, anumatIMvA kareti, tosumahatIAsAyaNA dIhaM ca saMsAraM nivvatteti |ahvaa-saadhuubhnnti-"n vaTTati, pAsatthavayaNaMca paDighAeti", tAhe pAsattho ciMteti maM obhAseti, so ceva kalaho / pAsatthAiyA imeNa dose pariharaMti[bhA.1832] pAsatthosannANaM, kusIla-saMsatta-nitiyavAsINaM / uggama uppAdaNa esaNAe baataalmvraadhaa| cU-ahAcchaMdo ahAse appaNochaMdoabhippAotahA panaveti-uggamadosA solasa, uppAdanA dosA solasa, dasa esaNA dosA / / saMviggA puNa imeNa vidhiNA pariharaMti[bhA.1833] uggama uppAyaNa esaNAe tiNhaM pi tikaraNavisodhI / pAsatthe sacchaMde kusIlanitie vi emeva / / cU-tiNhaM tti AhAra uvahi sejjA, tinni kAraNA tikAraNA, tehiM suddhaM tikaraNasuddhaM / / eyassa puvvaddhassa imA vakkhA. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 nizItha-chedasUtram -1-4/232 [bhA.1834]maNauggamaAhArAdIyA tiyA tinni tikaraNavisuddhA / ekkAsItI bhaMgA, sIlaMgagameNa netavvA // [bhA.1835] AhArauggameNaM, avisuddhaM na geNhe na vi ya gennhaave| navi geNhaMtaNujANe, evaM vaayaaekaaennN|| [bhA.1836] emeva nava vikappA, uppAtaNa esaNAe nava ceva / ee tinni u navayA, sagavIsAhAre bhNgaatu|| [bhA.1837] emevovadhiMsejjA, ekkekka sattavIsa bhaMgA tu| ete tinni vi militA, ekkAsItI bhave bhaMgA / / cU-maNAti-tiyaM / uggamAti-tiyaM, AhArAti-tiyaM, ete tinni tiyA tikaraNavisuddhA kAyavvA / imeNa ekkAsIti bhaMgA - kAyavvA / AhArovahisejjA eyassa heTThA uggamAti-tiyaM / eyassa viheTThA maNAti-tiyaM / eyassa vi heTThA karaNaM-tiyaM / imaM ca uccaarnnN| ___AhAraM uggameNa asuddhe maneNa na geNhati, na geNhAveti, geNhataM nAnumoyati / ete manena tinni, vAyAte tinni, kAeNa vi tinni / ete nava uggameNa lddhaa| uppAdaNAe vinv| esaNAe vi nava / ete sattAvIsaM aahaare| uvakaraNe vi sattAvIsaM / sejAe vi satatAvIsaM / sabve ekkAsIti / jahA ete bAyAlIsaM avarAhe ekkAsItIepariharati, evaMpAsatye ahAchaMde kusIle saMsattenitie, avisaddAoosanne, etesiM saMghADagaM tikaraNavisohIe na dejA, na paDicchejjA, ekkAsItIe vA bhaMgavikappehiM pariharejjA // [bhA.1838] etAI sohito, caraNaM soheMti saMsao ntthi| etehiM asuddhehiM, carittabhedaM viyANa hi|| cU-ete AhArAtIe ekkAsItIe bhaMgehiM soghayaMto carittaM soheti // evaM atyeNa paDisiddhe pAsatthattaNe, jA tehiM saha saMsaggI sA paDisijjhati - [bhA.1839] paDisedhe paDiseho, asaMvigge dAna maati-tikkhutto| avisuddhe catugurugA, dUre sAdhAraNaM kAuM / [bhA.1840] pAsatyAdi-kusIle, paDisiddhe jA tu tehiM sNsggii| paDisijjhati eso khalu, paDisehe hoti paDiseho / cU-pAsattheNa na bhaviyavvaM esupaDiseho / sesaM kNtthN| "asaMvigge dAnaM" ti asya vyAkhyA[bhA.1841] dAnAI-saMsaggI, saI kayapaDisiddhe lahuya AuTTe / sabbhAvati AuTTe, asuddhagurugo u tena paraM // cU-jati pAsatthAtiyANaM saMghADagassa vatthAtiyANa vA dAnaM kareti esa saMsaggI |sii ekkasiM saMsagiMga kareti, paDisiddho pacoio AuTTo, mAsalahu~ se pacchittaM, sabbhAvati Auddeti, evaM bitiyavArAe vimAsalahuM, tatiyavArAyae viAuTTassa mAsalahuM, tena paraM cautthavArAe niyamA asuddhe tti mAyAvI, AuTThassa mAsaguruM / / Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 4, mUlaM-232, [bhA. 1842] 379 "mAti tikkhutto" tti asya vyAkhyA[bhA.1842] tikkhutto tinni mAsA, AuTuMte gurU u tena paraM / avisuddhaM taM vIsuM, kareMti jo bhuMjate gurugaa|| cU-tinni vArA ti-khutto, tinni vArA AuTuMtassa tinni mAsalahuM, tiNhaM vArANaM pareNaM tena paraM, cautthavArAe niyamA mAyI AuTTe mAyAniSphannaM maasguruN| ___"avisuddhe caugurugA" asya vyAkhyA- "avisuddhaM" gAhaddhaM / pAsattha-saMsaggIkArI jati AloyaNaM na paDicchio avisuddho, taM anAusa'taM vIsuM kareti vIsuMbhogamityarthaH / jo taM anno sAdhU saMbhujati tassa cauguruM / codaga Aha - kamhA paDhama - bitiya - tatiyavArAsu mAsalahuM, cautthavArAe mAsaguruM? Ayariya Aha[bhA.1843]sati do tisiya amAdI, tatiyA sevItu niyama so maayii| suddhassa hoti caraNaM, mAyAsahite crnnbhedaa|| cU-saiMpaDhamavArA, do bitiya vArA, ti tatiyavArA, sitA mAtI tisitA seviuMjAva jati amAtI to mAsalahuM, aha mAtI to maasguruN| tena paraM niyamA mAtI tena mAsaguruM / pacchaddhaM kNtthN|| "dUre sAdhAraNaM kAuM" ti asya vyAkhyA[bhA.1844] samaNunnesu videsaM, gatesu annA''gatA tahiM pcchaa| te vitahiM gaMtumaNA, pucchaMti tahiM maNunne tu / / cU- kayAi saMbhotiyA sAhU videsaM gatA, anne ya saMbhotiyA annAo videsAo taM ceva gacchamAgatA, je te videsaM gatA te tehiM AgaMtuehiM na diTThA, te vi AgaMtugA taM ceva desaM gaMtukAmA pucchaMti, asthi keyI tahiM asmAkaM saMbhoiyA ? // evaM pucchaMte[bhA.1845] asthi tti hoi lahuo, kayAi osanna bhuMjaNe dosA / natthi ti lahuo bhaMDaNa, na khettakahaNaM na pAhanna / cU-AyaritojaibhaNatiasthitomAsalahuM, "katAtiteosannIbhUtA hoja, tAheguruvayaNao saMbhujamANA osannasaMbhuttadose pAveja ||ah vigurubhaNatinasthitaha vimAsalahuM, yataH guruvayaNAo tehiM saddhiM saMbhogaMna kareMti, tANa yaapattiyaM, asaMkhaDadosA, na ya mAsa-kappajoge khette kaheMti, neva pAhunnaM kareMti / jamhA ete dosA tamhA AyarieNaM imaM bhaNiyavvaM[bhA.1846] Asi tadA samaNunnA, bhuMjadha davvAdiehi pehittA / evaM bhaMDaNadosA, na hoMti amaNunnadosA y|| cU-davva-khetta-kAla-bhAvehiM paDilehettA bhuMjejaha, evaM sAdhAraNe savvadosA parihariyA bhvNti| kAraNA deja vA paDicchejja vA[bhA.1847] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelanne / addhANa rodhae vA, dejjA adhavA paDicchejjA cU- asive kAraNa egAgI, egANiyassa bahuM dosa-guNaM jANittA pAsattha-saMghADagaM paDicchati / pAsatthassa vA saMghADago bhavati, aphavvaMto rAyaduDhe rAyavallabheNa samANaM na gheppati, Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 nizItha-chedasUtram -1-4/233 bhae bitiosahAo bhavati, gelanne paDiyaraNaM, addhANe sahAo, rodhaniggamaNaTThA, etehiMkAraNehiM savvattha paNagAdi-jayaNAe jAhe mAsalahuM patto tAheM deti vA paDicchati vA // mU. (233) je bhikkhU udaulleNa vA sasiNiddheNa vA hattheNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA, asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtiJjati // ___ mU. (234) je bhikkhU sasarakkheNa vA 1maTTiyA-saMsaTTeNa vA UsA-saMsaTTeNa vA loNiyasaMsaTTeNa vA hariyAla-saMsaTTeNa vA manosilA-saMsaTTeNa vA vanniya-saMsaTTeNa vA geruya-saMsaTeNa vA seDiya-saMsaTeNa vA soraTThiya-saMsaTTeNa vA hiMgula-saMsaTeNa vA aMjaNa-saMsaDeNa vA loddha-saMsaTeNa vA kukkusa-saMsaTTeNa vA piTTha-saMsaTTeNa vA kaMtava-saMsaTTeNa vA kaMdamUla-saMsaTTeNa vA siMgabera saMsaTeNa vA puSpha-saMsaTTeNa vA ukkuTTa-saMsaTeNa vA asaMsaTTeNa vA hattheNa vA davvIe vA bhAyaNeNa vA asaNaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAheti, paDiggAheMtaM vA sAtijati // cU-gihiNA sacittodageNa appaNaTThA dhoyaM hatthAdi, apariNayaM udaullaM bhannati / puDhavimao mattao / kaMsamayaM bhAyaNaM / aMjaNamiti sovIrayaM rasaMjaNaM vA / te puDhavipariNAmA vanniyA, jeNa suvannaM vaNijjati / soraThThiyA tuvari maTTiyA bhannati / taMdulapiDheM AmaM asatthovahataM / taMdulANa kukkusA / sacittaNassatI-cunno okkuTTho bhannati / asaMsaTTha anuvalittaM / [bhA.1848] udaulla maTTiyA vA, Usagate ceva hoti bodhvve| ___ haritAle hiMgulaeSa manosilA aMjaNe lonne|| [bhA.1849] geruya vanniya seDiya, soraThThiya piTTha kukkusakate ya / ukkaTThamasaMsaTTe, netavve aanupuvviie|| [bhA.1850] etto egatareNaM, hattheNaM dabvibhAyaNeNaM vaa| je bhikkhU asaNAdI paDicchate ANamAdINi // [bhA.1851] udaullAdIesU, hatthe matte ya hoti ctubhNgo| puDhaviAuvaNassati, mIse saMyogapacchittaM / / cU-hatthe udaulle, matte udaulle, 11|htthe udaulle no mtte|2| no hatthe, matte / 3 / no hatthe no mtte|4| evaMpuDhavAdisu caubhaMgo / ete cauro bhaMgA puDhavI-Au-vaNassatIsusaMbhavaMti, no sesakAesu / mIsesu vi caubhaMgA kAyavvA / saMjogapacchittaM" tti paDhamabhaMge do mAsalahuM, sesesu ekkekaM / carimo suddho|ahvaa- "mIse saMjogapacchittaM" ti sacittaAuNA udaullo hattho, mIsapuDhavIkAyagato matto / ettha jaM pacchittaM taM saMjogapacchittaM bhavati / evaM sarvatra yojyam / / asaMsaDhe imaM kAraNaM[bhA.1852] mA kira pacchAkammaM, hojja asaMsaTTagaMtao vajaM / kara-mattehiM tu tamhA, saMsaddhehiM bhave ghnnN|| cU-kAraNe gahaNaM[bhA.1853] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelnne| ___addhANa rodhae vA, jataNA gahaNaM tu giittthe|| cU-"jayaNAe gahaNa" ti jayA panagaparihAnIe mAsalahuM patto tato geNhati // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 4, mUlaM-237, [bhA. 1853] 381 mU. (235) je bhikkhU gAmArakkhiyaM attIkarei, attIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (236) je bhikkhU gAmArakhiyaM attIkarei, accIkareMtaM vA sAtijjati // mU. (237) je bhikkhU gAmArakkhiyaM atthIkarei, atthIkareMtaM vA sAtijati / / mU. (238) je bhikkhU desArakkhiyaM attIkareti attikareMtaM vAsAtijati // mU. (239) je bhikkhu desArakhiyaM accIkareti, accIkareMtavA sAtijjati / mU. (240) je bhikkhu desArakkhiyaM atthI kareti, atthI kareMtaM vA sAtiJjati // mU. (241) je bhikkhU sImArakkhiyaM attIkarei, attIkareMtaM vA sAtijati // mU. (242) je bhikkha sImArakkhiyaM accIkarei, accIkareMtaM vA sAtijati / / mU. (243) je bhikkhU sImArakhiyaM atthIkarei, atthIkareMtaM vA saatijti|| ma. (244) je bhikkhU rannArakkhiyaM attIkarei, attIkareMtaM vA sAtijati // mU. (245) je bhikkhU rannAkkhiyaM accIkarei, accIkareMtaM vA sAtijati // mU. (246) je bhikkhU rannArakkhiyaM atthIkarei, atthIkareMtaM vA sAtijati // mU. (247) je bhikkhu savvArakkhiyaM attIkareti attIkareMtaM vA sAtiJjati // mU. (248) je bhikkhu savvArakkhiyaM accIkaretiaccIkareMtaM vA sAtijati / / mU. (249) je bhikkhu savvArakhiyaM atthIkareti atthIkareMtavA sAtijati // [bhA.1854] attIkaraNAdIsuM, rAyAdINaMtu jo gamo bhnnio| soceva niravaseso, gaamaadaarkkhimaadiisuN|| cU-jo gamo bhaNito iheva uddasage aadisuttesu|| mU. (250) je bhikkhUannamannassa pAe Amajeja vA pamajjeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaMvA saatijjti|| ___ mU. (251) je bhikkhU annamannassa pAe saMbAheja vA palimaddeja vA saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA sAtijjati // mU. (252) je bhikkhU annamannassa pAe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiMliMgeja vA makkhetaM vA bhiMliMgeMtaM vA saatijti|| mU. (253) je bhikkhU annamannassa pAe loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvade'taM vA saatijti|| mU. (254) jebhikkhUannamannassa pAe sIodaga-viyaDeNavAusiNodaga-viyaDevAuccholeja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (255) je bhikkhU annamannassa pAe phumejavAraeja vA, phumeMtaM vA raeMtaMvA saatijti| mU. (256) je bhikkhU annamannassa kAyaM Amajeja vA pamajjejja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| ___mU. (257) je bhikkhU annamannassa kAyaM saMbAheja vA palimaddeja vA saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA saatijti|| mU. (258) je bhikkhU annamannassa kAyaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navaNIeNa vA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 nizItha-chedasUtram -1-4/259 makkheja vA bhiliMgeja vA makkheMtaM vA bhiliMgeMtaM vA saatijjti|| ___mU. (259) je bhikkhU annamannassa kAyaM loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvaTeMtaM vA sAtijati // mU. (260) je bhikkhU annamannassa kAyaM sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (261)je bhikkhU annamannassa kAyaMphumeja vAraeja vA, phumeMtaM vAraeMtaM vA saatijti| mU. (262) je bhikkhU annamannassa kAryasi vaNaM Amajjejja vA pamajjeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatinyjti|| mU. (263) je bhikkhU annamannassa kAyaMsi vaNaM saMbAheja vA palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimadaMtaM vA saatijti|| mU. (264) je bhikkhU annamannassa kAyaMsi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkhejja vA bhiliMgeja vA, makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA saatijjti|| mU. (265)je bhikkhUannamannassa kAyaMsi vaNaM loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTeja vA, ulloleMtaM vA uvaDheMtaM vA saatijti|| mU. (266)je bhikkhUannamannassa kAyaMsivaNaMsIodaga-viyaDeNa vAusiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA saatijti|| mU. (267) je bhikkhU annamannassa kAyaMsi vaNaM phumeja vA raeja vA, phutaM vA raeMtaM vA saatijti|| mU. (268) je bhikkhU aNmamannassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaMacchiMdeja vA vicchideja vA, acchideMtaM vA vicchideMtaM vA saatijti|| __mU. (269)je bhikkhUannamannassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaMtikkheNaMsatthajAeNaMaJchidittA viJchidittA pUyaMvA soNiyaMvA nIhareja vA visehoja vA, nIhareMtaM va visoheMtaM vA sAtijati // mU. (270)je bhikkhUannamannassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaMvA araiyaM vA asiyaMvA bhagaMdalaM vA annayareNa tikkheNaM satthajAeNaM achiMdittA viJiidattAnIharittA visohettA sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (271) je bhikkhU annamannassa kAryasi gaMDaM va pilagaMvA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM acchiMdittA - vicchiMdittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA annayareNaMAlovaNajAeNaMAliMpejavAviliMpejavAAliMgaMtavA viliMpetaM vaasaatijti| mU. (272) je bhikkhUannamannassa kAyaMsi gaMDaMvA pilagaMvA araiyaMvA asiyaMvA bhagaMdalaM vA annayareNaMtikkheNaM satthajAeNaMacchidittA-vicchidittAnIharittAvisohettA ucchollettApadhoettA AliMpittA viliMpittA telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA abbhaMgeja vA makkheja vA, abbhaMgetaM vA motaM vA sAtijjati / / Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 4, mUlaM-273, [bhA. 1854] 383 mU. (273)je bhikkhU annamannassa kAyaMsi gaMDaM vA pilagaMvAaraiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM aJchidittA vichiMdittA nIharitta visohettA uccholittA padhoittA AliMpittA viliMpittA abbhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNajAeNa dhUveja vA padhUveja vA, dhUvaMtaM vA padhUvaMtaM vA sAtijati // mU. (274) je bhikkhU annamannassa pAlu-kimiyaM vA kucchi-kimiyaM vA aMgulI nivesiya nivesiya nIharai, nIhareMtaM vA sAtijati // mU. (275)je bhikkhU annamannassadIhAo naha-sIhAo dIhAiMromAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati / / mU. (276) je bhikkhU annamannasasa dIhAi jaMgha-romAiM kappeja vA saMThavejja vA kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijti|| mU. (277)je bhikkhU annamannassa dIhAiM kakkha-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati // mU. (278) je bhikkhU annamannassa dIhAI maMsu-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kappeMtaM vA saMThaveMtaMvA saatijti|| mU. (279) je bhikkhU annamannassa dIhAI vasthi-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (280) jebhikkhU annamannassa dIhAiM cakkhu-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti|| mU. (281) je bhikkhUannamannassa daMte AdhaMseja vA padhaMseja vA, AdhaMsaMtaM vA padhaMsaMtaM vA saatijti|| mU. (282) je bhikkhU annamannassa daMte uccholeja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA saatijti|| mU. (283) je bhikkhU annamannassa daMte phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raaiMtaM vA saatijjti| mU. (284) je bhikkhUannamannassa uDhe Amajeja vA pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| ___ mU. (285) je bhikkhU annamannassa uDhe saMbAheja vA palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimaddetaM vA sAtijati // mU. (286) jebhikkhU annamannassa uDhe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA, nakkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijati // mU. (287) je bhikkhU annamannassa uDhe loddheNa vA kakkeNa vA ullolejja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvada'taM vA sAtijati // mU. (288) je bhikkhU annamannassa uDe sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA, ucchollejja vA padhoejja vA, uccholletaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // mU. (289) jebhikkhU annamannassa uTTe phumeja vA raeja vA, phubhetaM varaeMtaM vA saatijjiti| Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 nizItha-chedasUtram -1-4/290 mU. (290) je bhikkhU annamannassa dIhAiM uttaroTThAI kappeja vA saMThaveja vA kappeMtaM vA saMThaveMtaM vA saatijti|| mU. (291) je bhikkhU annamannassa dIhAiM acchipattAI kappeja vA saMThaveja vA kappeMtaM vA saMThaveMtaM vA sAtijjati // mU. (292) je bhikkhU annamannassaacchINi Amajjeja vA pamajjeja vA AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| mU. (293) jebhikkhUannamannassaacchINi saMbAheja vA palimaddeja vA saMbAhetaMvA palimaddetaM vA sAtijati / / mU. (294) je bhikkhU annamaNassa acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNavA makkheja vA bhiliMgeja vA makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijati // mU. (295) je bhikkhU annamannassa acchINi loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA uvvaTTeja vA, ullolaMtaM vA uvvaTThetaM vA sAtijjati // mU. (296) je bhikkhU annamannassa acchINi sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA ucchollejja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati / / mU. (297) je bhikkhU annamannassa acchINi phumejja vA raeja vA, phumeMtaM vA raeMtaM vA saatijjti|| mU. (298) je bhikkhU annamannassa dIhAiMbhuyaga-romAiM kappeja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (299) je bhikkhU annamannassa dIhAiM pAsa-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (300) je bhikkhU annamannassa kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaMvA malaM vA nIhareja vA visoheja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijati // mU. (301) je bhikkhU annamannassa acchi-malaM vA kanna-mala vA daMta-malaM vA naha-malaM vA nIhareja vA visoheja vA nIhAta vA visoheMtaM vA sAtijati // ___mU. (302) je bhikkhU gAmANugAmiyaM dUijjamANe annamannassa sIsaduvAriyaM karei kareMtaM vA saatinyjti|| cU-ityAdi suttA uccAreyavvA jAvaannamannassa sIsaduvAriyaM kareti ityAdi arthpuurvvt| [bhA.1855] pAdAdI tupamajaNa, sIsaduvArAdi jo gamo ttie| anno'nnassa tu karaNe, soceva gamo cutthmmi|| mU. (303) jebhikkhUsANuppae uccArapAsavaNabhUmiMna paDileheti, napaDilehetavA saatijti| cU-sANuppao nAma caubhAgAvasesacarimAe uccArapAsavaNabhUmIo paDilehiyavvAo tti, tato kAlassa paDikkamati, tato paDileheti, esa sANuppao jati na paDileheti to mAsalahuM, ANAdiyA dosaa| [bhA.1856] pAsavaNuccArANaM, jo bhUmI anupade na pddilehe| Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 uddezaka H 4, mUlaM-303, [bhA. 1856] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // cU-apaDilehite ime dosA[bhA.1857] chakkAyANa virAdhana, ahi vicchua snn-muttmaadiisu| vosiraNa-nirodhesU, dosA khalu sNjmaayaae|| cU- apaDilehite jati vosirati tato davvao chakkAyavirAhaNA saMbhavati / bhAvato puNa virAdhitA esa saMjamavirAdhanA / bilAti saMbhave apaDilehite ahivicchugAdiNA khajjati AyavirAhaNA / mutteNa vA purIseNai vA AdisaddAto vaMtapittAdiNA pAyaM levADeja, tato uvakaraNavinAso vA, sehavippariNAmo v|apddilehiyN vAthaMDilaM ti nirohaM karoti vosirati, evaM ca "muttanirohe cakkhU, vaccanirohe jIviyaM" etya viAyavirAhadhanA / / jamhA ete dosA tamhA[bhA.1858] caubhAgasesA,e carimAe porisIe tamhA tu / . payato paDilehijjA, paasvnnuccaarnnaadiinnN|| cU-carimA pacchimA, payato prayatnavAn // bhave kAraNaM na paDilehejA vi[bhA.1859] gelanna rAyaduDhe, addhANe saMbhame bhegtre| gAmAnugAmaviyale, anuppatte vA na paDilehe / / cU-gilANo na paDilehei, agilANo vigAlaNakajje Aulona paDileheti, rAyadukhUNa vAna niggacchati, addhANaTTho vA satthaTThANaM viyAle patto, agaNimAti-saMbhame na vA paDileheti, maaskppvihaargaamaaogcchtoannoanukuulogaamotNviyaaleptto|etehiN kAraNehiMapaDileheMto suddho|| mU. (304)jebhikkhUtaouccAra-pAsavaNa-bhUmIonapaDilehei, napaDileheMtaMvA saatijti| cU-tato-trayaMsUcanAtsUtramiti dvAdazavikalpapradarzanArthaMtrayo grahaNaMapaDilehaMtassamAsalahu, ANAtiyA ya dosaa| [bhA.1860] pAsavaNuccArAdINa bhUmIo jo tao (u] pddilehe| aMto vA bAhiM vA, ahiyAsiM vA anahiyAsiM / / cuu-aNtonivesnnsskaaibhuumiioanhiyaasiyaaotini-aasnnmjjhduure| ahiyAsiyAo vi tini-Asanna mjjhduure| eyA kAiyabhUmIo / bahiM nivesaNassa evaM cevacha kAibhUmIo evaM pAsavaNe bArasa, sannAbhUmIo vi bArasa, evaM ca tAo savvAo cauvvIsaM / __kiM nimittaM tinni tinni paDilehijaMti? kayAti ekkassa vAghAto bhavati to bitiyAdisu pariTThavijJati / pAsavaNe tayo apehaNe cellagauTTadiTuMto bhANiyavyo / anadhiyAsiyakAraNaM kovi atIva uvvAhito jAva dUraM vaccati tAva AyavirahaNA bhava tena Asanne pehA // jo eyA na paDileheti tassa ANAdiyA dosaa| [bhA.1861] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM tahA duvihaM / | 15|25 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 pAvati jamhA teNaM, cauvIsaM bhUmi paDilehe // [bhA. 1862] chakkAyANa virAdhana, ahi vicchuga sanna -muttamAdIsu / vosiraNa nirohesuM dosA khalu saMjamAtAe / lanna rAyadu, addhANe saMbhame bhaegatare / gAmANugAmaviyale, anuppate vA na paDilehe // [bhA. 1863] mU. (305) je bhikkhU khuDDAgaMsi thaMDilaMsi uccAra- pAsavaNaM pariTThavei, pariTThaveMtaM vA sAtijjati / cU- rayaNipamANAto jaM Arato taM khuDDa, tattha jo vosirati tassa mAsalahuM ANAdiyA ya dosA / nizItha - chedasUtram -1-4/304 [bhA. 1864 ] vitthArAyameNaM, thaMDillaM jaM bhave rataNi-mittaM / caturaMgulovagADhaM, jahannayaM taM tu vitthinnaM // cU- vitthAro pohacaM, AyAmo digghattaNaM, rayaNI hattho tammANe ThitaM rayaNImettaM / jassa thaMDillassa cattAri aMgulA ahe acittA taM cauraMgulovagADhaM / eyappamANaM jahannaM vitthinnaM // etto hInatarAgaM, khuDDAgaM taM tu hoti nAtavvaM / artiregataraM etto, vitthinnaM taM tu nAyavvaM // [ bhA. 1865 ] cU- savvukkosaM vitthinnaM bArasajoyaNaM, taM ca jattha cakkavaTTikhaMdhAvAro Thio / [bhA. 1866] pAsavaNuccAraM vA, khuDDAe thaMDilammi jo bhikkhU / jati vosiratI pAvai, ANA aNavatthamAdINi // [bhA. 1867 ] chakkAyANa virAdhana, ubhaeNaM pAvaNA tasANaM ca / jIvita-cakkhu - vinAso, ubhaya-niroheNa khuDDAe // cU- Asanne chakkAyA te ubhaeNaM kAiyasannAe plAveMti, tasANaM ca plavaNA, khuDDuyaM kAuM na votita tena jIviya cakkhu - vinAso bhavati // [bhA. 1868 ] thaMDilla asati addhANa rodhae saMbhame bhayAsanne / dubbalagahaNi gilANe, vosiraNaM hoti jataNAe / - sati ppamANajuttassa thaMDilas, corasAvayabhayA pamANajuttaM na gacchati, "Asanne" tti anahiyAsao ppamANajuttaM gaMtuM na sakkati, dubbalagahaNi vA na tarati gaMtuM / imA jayaNA - ettha sannaM vosirati kAtiyaM annattha, ahaM kAiyaM pi Agacchati tAhe kAtiyaM mattae paDicchati // mU. (306) je bhikkhU uccArapAsavaNaM avidhIe pariTThavei, pariTThaveMtaM vA sAtijJjati // cU-thaMDilasAmAyArIM na kareti esA avidhI, tIe vosirati tassa mAsalahuM / ANAdiyA ya dosA [bhA. 1869] pAsavaNuccAraM vA, jo bhikkhU vosireja avidhIe / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // - imAvihi [bhA. 1870] paDilehaNA disANaM, pAyANa pamajjaNA ya kAyaduve | bhayaNA chAyA dise 'bhiggahe ya jataNA imA tattha // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - uddezaka : 4, mUlaM-306, [bhA. 1870] 387 dhU- sAgAriyasaMrakkhaNaTThA uDDahotiriyaM ca disAvalogo kAyavvo, aha na kareti to davaappakalusAdiehiM uDDAho bhavati, paDhamaM padaM / jattha bosiriukAmo taTThANassa pAse saMDAsagaM pAde ya pamajjati, aha na pamajjati to rayAdivinAsaNA bhavati asamAyArI ya, ca saddAto thaMDilaM ca, bitiypdN| ___"kAyaduve bhayaNa"tti bhayaNAsaddo ubhayadIpakaH, iha kAyaduve bhaMgabhayaNA kajjati - jati paDileheti, na pamajjati / ettha thAvare rakkhati, na tase / adha na paDileheti, pamajjati / ettha na thAvare, tase rakkhati / paDileheti, pamajjati / ettha do vi kAye rakkhati / paDileheti, pamajjati / ettha do vi kAye rakkhati / na paDileheti, na pamajjati / ettha do vina rkkhti| adhavA imA cauvviha bhayaNA-thaMDilaM tasapANa- sahitaM ||thNddilN tasapANa-virahitaM / 2|athNddilN tspaann-virhitN|3|athNddilN tspaann-shitN|4| evaMtatiyapayaM bhayaNA / / [bhA.1871]disi pavana gAma sUriya, chAyAe pamajjitUNa tikkhutto| jassuggaho tti kujA, DagalAdi pamajjaNA jtnnaa|| dhU-"chAya" tti asaMsattagahaNI uNhe vosirati, saMsattagahaNI chAyAevosirati, aha uNhe vosirati to caulahuM / eyaM cauttha padaM / disAbhiggaho- divA uttarAhutto, rAo dkkhinnaahutto| aha annato muho vaisai to mAsalahuM, disi - pavana - gAma - sUriyAdi ya savvaM avivarIyaM kAyavvaM, vivarIe mAsalahuM // [bhA.1872] saMkA sAgArade, garahamasaMsatta asati dose y| paMcasu vipadesete, arapadA hoti nAtavvA / / cU-bitiyapadaM disAloaMna kareja tattha gAme teNabhayaM, disAloaM kareMto saMkijjati / esa teNo cArio vA / pAde vipamazejA, sAgAriya tti kAuM / addamiti Ardra thaMDilaM na pamajjati / ____ athavA-taM thaMDilaM garihaNijaM tena na pamajjati / asaMsattagahaNI tena na chAyAe vosirti| asati dosANaM disAbhiggahaNaM na karejja / vaTTiyasannoDagalagaMpina geNhejjA / gAma-sUriyAdINava piTuM dejjA, jattha logo dosaMna geNheti / paMcasu vipadesu ete avarapatA bhnnitaa|| mU. (307) je bhikkhU uccAra-pAsavaNaM pariThavettA na puMchai, na puMchaMtaM vA sAtijati // ghU-naM puMchatinaM niddddugleti| mU. (308) je bhikkhU uccAra-pAsavaNaM paridvavettA kaTTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA puMchati, puMchaMtaM vA sAtijati / cU-kiliMvo vaMsakapparI, annatarakaTTaghaDiyA salAgA, tassa maaslhuN| [bhA.1873] uccAramAyarittA, je bhikkhU na (ya] puMchatI ahiTThANaM / puMchejja va avidhIe, so pAvati aannmaadiinni|| cU-AyarittA vosirittA, avidhI kaTThAtiyA bitiysutte|| [bhA.1874] litthAraNaM daveNaM, juttamajutteNa pAvaNA dosaa| saMjama - AyavirAdhaNa, avidhIe puMchaNe dosA / / cU-aniDDagalite atIva letthariyaM taM daveNa jutteNa thoveNaM ti bhaNiyaM hoti, tena na Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 sujjhati / asuddhe diTTha uDDAho, seho vA vippariNamejja / aha ajutteNa bahuNA daveNa dhovati to plAvanAdi dosA / ete apuMchite dosA / avidhIpuMchite imaM pacchaddhaM / laMchiehiM AyavirAdhanA, aha jIvakAyo tti saMjamavirAhaNA ya // imA avidhI - [bhA. 1875] kaTTheNa kiliMceNa va, patta salAgAe aMgulIe vA / esA avidhI bhaNitA, DagalagamAdI vidhI ti-vidhA // nizItha-chedasUtram -1-4/308 cU- pattaM palAsapattAdi / DagaleNa vA, cIreNa vA, aMgulIe vA, esA tividhA vidhI / DagalA duvidhA - saMbaddhA bhUmIe hojjA, asaMbaddhA vA hojjA / je asaMbaddhA te tividhA - ukkosati / uvalA ukkosA, leDUmasiNA majjhimA, iTThAlaM jahannaM // jamhA ete dosA [bhA. 1876] tamhA puvvAdAnaM, kAtUNaM DagalagANa chaDDejjA / utthANosahapANe, asatI va na kujja AdAnaM / cU- AyANaM DagalagAdINa, chaDDeja uccAraM vosirijjA | bitiyapadaM gAhApacchaddhaM / utthANaM atisAro, osahapIto vA na geNhati, asatI vA na geNhati // mU. (309) je bhikkhU uccAra- pAsavaNaM pariTThavettA nAyamati, nAyamaMtaM vA sAtijjati // mU. (310) je bhikkhU uccAra- pAsavaNaM paridvavettA tattheva Ayamati, AyamaMtaM vA sAti jati // mU. (311) je bhikkhU uccAra- pAsavaNaM paridvavettA ati dUre Ayamati, AyamaMtaM vA sAti jati // cU- tinni suttA uccAreyavvA / uccAre vosirijamANe avassaM pAsavaNaM bhavati tti tena gahitaM / pAsavaNaM puNa kAuM sAgArie nAyamaMti jahA uccAre / tattheva tti thaMDile, jattha sannA vosiriyA / atidUre hatthasayamANamette / [bhA. 1877] uccAraM vosirittA, je bhikkhU neva AyamejjA hi / dUre vASSsanne vA so pAvati ANamAdINi // cU- AyamaNaM nillevaNaM, AsannaM tattheva thaMDile // anAyate ime dosA [bhA. 1878 ] ayaso pavayaNa- hAnI, vippariNAmo taheva ya dugaMchA / dosA anAyamaMte, dUrAsannAyamaMte ya // cU- ayaso - ime asoiNo tti, na ete nilleveti tti / na pavvayaMti, anne vi pavvayaMte vAreti, pavayaNa - hAnI / daMsaNe caritte vA abbhuvagamaM kAukAmassa vippariNAmo bhavati / sehANa vA mA etehiM viTTalehiM saha saMphAsaM karehiM, esA pucchA / dUre vi ete dosA / Asanne vi ete ceva dosA / kahaM ? sAgArio pAsati, saMjao sannaM vosiriuM dUraM gato, sAgArio vi joviuM parAbhaggo "nAnillevitaM " ti logassa kaheti / Asanne tattheva saMjato nilleveDaM gato, sAgArie AgaMtu paloiyaM jAva muttiyaM dekkhati, etaM se kAtiyaM ti na nillevitaM, pacchA logassa kaheti / [ bhA. 1879 ] utthANosahapANe, dava asatIe va nAyamejAhiM / thaMDillassa va asatI, Asanne vA vi dUre vA // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 4, mUlaM-311, [bhA. 1879] 389 ghU-annassa thaMDilassaasati tattheva nilleveti, thaMDilaTThAdUraMgaMtaM nilleveti, sAgArio puNa volAveti // mU. (312)je bhikkhUuccAra-pAsavaNaM paridvavettA paraMtiNhaM nAvA pUrANaM Ayamati, AyamaMtaM vA sAtijati // cU"nAva" tti pasatI, tAhiM tihiM AyamiyavvaM / anne bhaNaMti - aMjali paDhamanAvApUra tihA karettA Avayave vigicati, bitiyaM nAvapUraM tihA karettA tinni kappe kareti suddhaM, ato paraM jati kareti to maaslhuN| [bhA.1880] uccAramAyarittA, pareNa tiNhaM tu naav-puurennN| je bhikkhU AyamatI, so pAvati aannmaadiinni|| ime dosA[bhA.1881] uccholaNuppilAvaNa, paDaNaM tasapANa-tarugaNAdINaM / kurukuyadosA ya puNo, pareNa tiNhAyamaMtassa / / cU- "uccolaNA padhoissa, dullabhA soggati tArisayassa" uccholaNAdosA bhavaMti, pipIligAdINaMvApANANa uppilAvaNA havai, khillaraMdhe tasA paDaMti, tarugaNapattANivApuSpANi vA phalANi vA paDaMti, AtiggahaNeNaM puDhavi-AU-teu-vAUNa ya, yatrAgnistatra vAyunA bhavitavyamiti kRtvA kurukayakaraNe ya vAussattaM bhvti|| kAraNe atiritteNa vi Ayame[bhA.1882] bitiyapada seha rodhaNa, harisA aagaar-soyvaadiisu| utthANosahapANe, pareNa tinnhaaymejjaasi|| cU-jeNa vA nillevaM niggaMdhaM bhavatItyarthaH / mU. (313) je bhikkhU aparihArieNa parihAriyaM vadejA - "ehi ajo! tumaM ca ahaM ca egao asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhettA, tao pacchA patteyaM patteyaM bhokkhAmo vA pAhAmo vA" jo taM evaM vadati, vadaMtaM vA saatijti| taM sevamANe Avajati mAsiyaM parihAraTThANaM ugghAtiyaM // cU-pAyacchittamanAvannoaparihArio, AvannomAsAti-jAva-chaNmAsiyaMsoparihArio, bUyAbravIti, ajja itiAmaMtraNe, egataosaMghADaeNa bhattaM bhokkhAmo, pAnagaMpAhAmo, ugghaaetimaaslhuN| sIso bhaNati- bhagavaM? so kihamAutto Avanno? Ayario Aha - [bhA.1883] kaMTagamAdIsu jahA, AdikaDille tathA jayaMtassa / avasaMchalaNA''loyaNa, ThavaNA nAte jutte ya vosgge|| [bhA.1884] nANAdi tigakaDillaM, uggama-uppAdanesaNA vA vi| . AhAra uvadhi sejjA, piMDAdI catubvidhaM vA vi / / cU-jahA kaMTagAkinne pahe uvauttassApi kaMTago laggati, AdisaddAto visame AuTTe vi AgacchaMto paDati, kayapayatto vA natipUreNa harijjati, susikkhio vi jahA asiNAlaMchijjati, Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 nizItha-chedasUtram -1-4/313 evaM-kaMTagasthAnIyaM AikaDillaM / taM ca uggama uppAdanA esaNA nANa-daMsaNa-carittA / etesu suTu viAuttassaavassaMkassa tichalaNA bhavati, chalieNaavassaMAloyaNAdAyavvA, saMghayaNAtIhiM juttaMnAuMtatose ThavaNA tthvijjti|tto sasAhUNajANAvaNaTThAsavvesiMpurao niruvasagganimittaM maMgalaTuMca kAussago kiirti|| "ThavaNA nAte jutta" payANa imA vakkhA[bhA.1885] ThavaNA tU pacchittaM, nAte samattho yahoti gIto ya / ___ Avanno vA jutto, saMghayaNa-dhitIe jutto v|| cU-"ThavaNe" tti- savvasAdhUhi samANaM pacchittaThavaNA Thavijjati, nAte tti samatyo gIyattho vA nAto, Avannati pacchitteNa jutto, saMghayaNaghitIe vA jutto|| Ayario kAussaggakaraNakAle imaM bhaNai[bhA.1886]esa tavaM paDivajati, na kiM ci Alavati mA AlavahA / attaTTha-ciMtagassA, vAghAto bhe na kaatvvo|| cU-paDihAratavaM pddivjti|| -- ime vAghAtakAraNA[bhA.1887] AlavaNaM paDipucchaNa, priyttutttthaann-vNdng-mtte| paDilehaNa saMghADaga, bhattadANa saMbhujaNA ceva // cU- "AlavaNaM"tti - AlAvo / he bhagavaM ! suttatthaM pucchati, puvvAdhIyaM pariyaTTeti, tena samakAlassa uTheti vaMdanaMdeti, mattagaMse deti, uvakaraNaM se paDileheti, bhikkhaM aDaMtassa saMghADago bhavati, bhattaM pAnaM vA deti, tena samANaM egamaMDalIe bhuMjati // [bhA.1888] saMghADagA u jAvaM, lahugo jA u dasaNha u payANaM / lahugA ya bhattadANe, saMbhuMjaNe hot'nnugghaataa| cU-etesiMAlavaNAiyANadasaNpadANaM-jAva-saMghADagapataMtAva pArihAriyassa AlaNAti kareMtassa aTThasupatesu mAsalahuM / pacchaddhaM kaMThaM // 1888 // [bhA.1889] suttaNivAto etthaM, nAyavvo AdimaTThasu pdesu| etesAmannataraM, sevaMtA''NAdiNo dosA / / cU-AlavaNAtI kareMteNa titthakarANAikkamo, pamattaM vA devatA chaleja, AtavirAdhanA / anneNavA bhaNito-kIsa AlavaNAtINikaresitti? suhRttibhaNaMteadhikaraNaM, evaM caraNabhedo, tamhA na karejja / etAni padAni / / kAraNe karejA vi[bhA.1890] vipulaM ca annapAnaM, daNaM sAdhuvajaNaM ceva / nAUNa tassa bhAvaM, saMghADaM deMti aayriyaa|| cU-saMkhaDIechaNUsavesuvA viulaM bhattapANaMsAdhUhi laddhaM, taMdaLUNa IsiM tadabhilAso, sAdhUhiM vajjito 'haM saduccaritehiM sa (a] celao, evaM AyariyA nAuM saMghADagaM deNti|| athavA AyariyA ceva imaM nAuM saMghADagaM deMti Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 4, mUlaM - 313, [bhA. 1889 ] [ bhA. 1891] dehassa tu dobballaM, bhAvo IsiM ca tappaDIbaMdho / agalAi sodhikaraNeNa vA vi pAvaM pahINaM se / cU-AyariyA atIva dehadubballaM daGkaM atisaeNa AgAreNa vA bhAvaM IsiM vipula-bhattAbhilAsiNaM naccA pAvaM ca se khINapAyaM tAhe saMghADaM deMti / imeNa vihiNA - AyariyA bhaNaMti - ejjAhi ajjo amugadharaM, tattha ya puvvagatA AyariyA so pacchA vaccati, tAhe virUvaM rUvaM ogAhimagAdibhattaM davvAveMti / etehiM kAraNehiM uvalakkhittA, annahA na deMti // "nAUNa tassa bhAvaM" ti asya vyAkhyA [bhA. 1890] AgaMtu etaro vA, bhAvaM atisesio se jANijjA / tUhi vA sa bhAvaM, jANittA anatisesI vi // cU- "iyaro' tti vatthavvo, aisaeNa heUhiM vA sa aNatisatI vi bhAvaM nAUNa saMghADagaM dadaMtItyarthaH // kAraNAbhAve purNa imaM kareMti [bhA. 1893] bhattaM vA pAnaM vA, na deMti pArihAriyassimaM kareMti / kAraNa uTThavaNAdI, codaga goNIe diTTaMtA / / cU-sesakAle saMghADayaM bhattaM vA ANeuM na deti / imaM puNa kareMti - jAhe khINo na tarati uTTheuM paDilehaNaM vA kAuM tAhe so bhaNati udvijjAmi, nisijjAmi, bhikkhaM hiMDijjAmi, bhaMDagaM paDile hijjAmi, tAhe anupaDihArio bAhAe gahAya uTThaveti, nisiyAvei vA, gharei vA bAhaM paDilehAveti, ghariyaM vA bhikhaM hiMDAveti, evaM jaM jaM na tarati, taM taM se kIrati / coyago bhaNati - kiM pacchittaM ? avaso ya rAyadaMDo tubbha tti ? eyAvatthassa jeNa AneuM na dijjati ? ettha Ayario diTThataM karei - jahA navapAuse jA goNI na tarati uTTheuM taM govo uTThaveti, aDaviM caraNaTThA neti, jA na tarati gaMtuM tassa gihe AneuM payacchati, evaM parihArio vi jaM tarati kAuM uM kAravijjati / jaM na tarati taM kijjati / imo guNo - [bhA. 1894] evaM tu asaDhabhAvo, viriyAyAro ya hoti anuvicinno / bhayajaNaNaM sesANaM, ya tavo ya sappurisacariyaM ca // 391 cU- evaM asaDhabhAvo bhavati, vIriyaM ca na gUhitaM bhavati, sesasAhUNa ya bhayaM jaNiyaM bhavati, tavo ya kato, satpurisacariyaM ca kataM bhavatIti / uddezaka:-4 5:-4 samAptaH muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nizItha sUtre caturthauddezakasya [ bhadrabAhu svAminA racitA niyukti yuktaM ] saMghadAsagaNi viracitA bhASyaM evaM jinadAsa mahattara racitA cUrNiH parisamAptA / uddezaka: 5 cU- idAnIM uddesakassa uddesakena saha saMbaMdha vaktukAmo AcArya bhadrabAhusvAmI niryuktigAthAmAha : Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 nizItha - chedasUtram - 1-5/314 [bhA. 1895] parihAratavakilaMto, rukkhamadhiTThANamAdiciMteMto / abhighAtimarakkhaTThA, paloyae esa saMbaMdho // cU- cautthassa aMtasutte parihAratavo bhaNito / tena kilaMto rukkhassa ahe Thio ThANanisIyaNAti kareMto lauDAdiabhidhAyAtimarakkhaTThA uvari paloeti / esa saMbaMdho / mU. (314) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA Aloejja vA paloeja vA AloeMtaM vA paloeMtaM vA sAtijjati // cU- saha citteNa sacitto / rUk pRthivI taM khAtIti rukkho / mUlaM rukkhAvaggaho / tammi ThiccA AloyaNaM sakRt, anekazaH pralokanaM / esa paMcamauddesage Adisuttassa saMkhevato / / attho / [ bhA. 1896 ] saccitta-rukkha mUlaM, khaMdhAto jAva ratanimettaM tu / tena paraM accittaM suttanivAo u uccitte // cU- jassa sacittarukkhassa hatthipayappamANo hepulleNa khaMdho tassa savvato jAva rayaNippamANA tAva sacittA bhUmI, etaM ANAsiddhaM sesaM kaMThaM // rayaNappamANAto aMto bAhiM vA / ahavA - sacittaM acittaM vA [ bhA. 1897 ] sapariggahaM apariggahaM ca ekkekkagaM bhave duvidhaM / sapariggahaM catuddhA, divva-manuya-tirikkha-mIsaM ca // cU- sapariggahaM ariggahaM vA ekkkaM duvidhaM / sa pariggahaM cauvvihaM devariggahaNaM manu-tiriyamIsaM ca / mIsassa cauro bheyA- dugasaMjoge tinni, tigasaMjoge ego // [bhA. 1898 ] ekkekaM taM duvihaM, paMtaga-bhaddehi hoi nAyavvaM / guruyA guruo lahuyA, lahuo paDhamammi dohi gurU / / cU-devAtipariggahaM ekkekaM dubheyaM kajjati, bhaddagga-paMtehiM / etesu evaMkappiesu ThAyaMtassa imaM pacchittaM / "gurugA" pacchaddhaM / divve paMtariggahe aMto cauguru / Gka / divve bhaddapariggahe aMto mAsaguru / divve paMtapariggahe bAhiM caulahuM, divve bhaddapariggahe bAhiM maaslhuN| evaM divve tAvakAlaguruM pacchittaM / maNusu vi evaM ceva / navaraM tavaguruM / tiriesu vi eva ceva / navaraM - kAlaguruM // [ bhA. 1899] etaM tu pariggahitaM, tavvivarItamapariggahaM hoti / * saccitta-rukkha-mUlaM, hatthipadapamANato hatthaM // - cU- eyaM sapariggahaM sapacchittaM bhaNiyaM, tavvivarIyaM apariggahaM / pacchaddhaM / gatArthaM // mIse imaM pacchittaM [bhA. 1900] ti-pariggaha-mIsaM vA, paMte aMto gurugA bahiM gurugo / bhaddesu ya te lahugA, apariggaha mAso bhinno ya // [bhA. 1901] paMta-sura-pariggahite, catuguru aMto bahiM tu mAsagurU / bhadde vA te lahugA, nara- tiriya-pariggahe cevaM // [ bhA. 1902] etaM ciya pacchittaM, dugAisaMz2ogato latA cauro / apariggaha-taruheTThA, mAso bhinno ya aMto bahiM // cU- divva-manuya- tiriya-tihiM vi pariggahiyaM mIsaM / tattha divva-manuya-mIsa-paMta-pariggahe / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka H 5, mUlaM-314, [bhA. 1902] 393 aMto caugurugaM / etesuceva paMtesu bAhiM maasguruN| etesu ceva bhaddesu aMto caulahugaM / etesuceva bhaddesu bAhiM mAsalahu~ / eyaM ubhayalahuM divva-tiriya-pariggahe evaM ceva, navaraM - kaalguruN| manusa-tiriya-pariggahe evaM ceva, navaraM - tavaguruM / divva-manuya-tirie pariggahe eyaM ceva, navara - ubhayaguruM / apariggahe aMto mAsalahuM, bAhiM bhinnmaaso|| [bhA.1903] ekkekkapadA ANA, paMtA khettAdi cauNhamannayaraM / naratirigeNhaNAhaNa, apariggaha sNjmaataae| cU-sapariggahaM etesiM ekekkAto padAto ANA aNavatyaM, micchattaM virAhaNA bhavati / tattha paMtadevatA khittacittaM dittacittaM jakkhAi8 ummAyapattaM- etesiM cauNhaM egataraM kujA / ahavA - uvasaggANa vA cauNhaM-hAsA paosA vImaMsA puDhovemAyA etesiM egataraM kujjA / narA geNhaNAdI kareja, tiriyA Ahanna-mAraNAtI karejjA / apariggahevi aay-sNjmviraadhnaa|| imA saMjame[bhA.1904] hatthAdipAdaghaTTaNa, sahasA'vatthaMbha adhv'naabhogaa| gAtumhA ussAso, khelaadivigiNcnnejNc|| cU-etehiM pagArehiM khaMdhassa piMDaM karejja / / imA AyavirAhaNA[bhA.1905] aDhi va dArugAdI, sauNaga-parihAra-puppha-phalamAdI / jIvovaghAta devata-tirikkha-maNuyA bhave dutttthaa| cU-arhi vAM dArugaM vA paDati, DhaMkAtiyANa sannAe levADijjati, pupphaphalANaM annesiM ca khaMdheyAtiyANa javANaM uvaghAto bhavati, devaya-tirikkha-manuyA vA duTThA sapariggahApariggahe TThavvaM / ete sapariggahaapariggahesu dosaa|| kAraNeNa ya paloyaNaM karejjA[bhA.1906] bitiyapaya gelanne, addhANe ceva taha ya omammi / rAyaduTTha-bhae vA, jataNAe paloyaNAdINi / / cU-etIe gAhAe saMkhevao imaM vakkhANaM[bhA.1907] rAyaduTTha'bhaesU, durUhaNA hoja chAyaNaTThAte / ahavA vi palaMbaTThA, sese chAyaM palaMbaTTA // cU-rAyaduDhe bodhigAdibhayeya appaNochAyaNaTThA duruhaMtopaloeja, alabhaMto bhattapAnaM etesu ceva palaMbaTThA paloenja / sesA gilANAdidArA tesuniyamApalaMbaTThA paloejja / gilANo vA nijaMto chAyAe vIsamati tti paloejja / "jayaNAe" ti asya vyAkhyA[bhA.1908] apariggahite bAhiM, bhaddaga-paMte va 'Nunnaviya bAhiM / apariggahaM to bhadde, aMto paMte tato aNto|| cU-paDhamaMapariggahe bAhiM, tato bhaddagapariggahiesuManunnaviya bAhiM, tatopaMtesuanunnaviya bAhiM, tato apariggahe aMto, tato bhaddaesu anunnaviya aMto, tato paMtesu anunnavi aNto|| ___ Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 nizItha-chedasUtram -1-5/315 mUH (315) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA ThANaM vA sejaM vA nisIhiyaM vA tuyaTTaNaM vA ceei, ceetaM vA sAtiJjati // cU-ThANa kAussaggo, vasahi nimittaM sejjA, vIsama-TThANa-nimittaM nisiihiyaa| [bhA.1909] saccitta-rukkha-mUle, ThANa-nisIyaNa-tuyaTTaNaM vA vi| je bhikkhUcetIte, so pAvati aannmaadiinni|| [bhA.1910] hatthAdi pAyaghaTTaNa, sahasA'vatthaMbha ahv'naabhogaa| gAtumhA ussAse, khelAdivigicaNA jNc|| [bhA.1911] aDiMva dArugAdI, sunng-prihaar-pupph-phlmaadii| jIvovaghAta devata-tirikkha-manuyA bhave dutttthaa|| [bhA.1912] asivoma-duTTha-rodhaga, gelanna'ddhANa saMbhama bhae vaa| vasadhIvAdhAteNa ya, asatI jataNA yajA jattha // cU-asiveNa gahitA annattha vasahiM alabhaMtA rukkhamUle acchaMtA jA jA rukkhAo chAyA niggatA tattha ThAyaMti, rukkhamUle ThitA kAgAdI nivAreMti, paDamaMDavaM vA kreNti|| sesesu imaM vakkhANaM[bhA.1913] rAyaduTTha-bhae vA, durUhaNA hojja chaadnntttthaae| ahavA vi palaMbaThThA, sese ThAhI plNbtttthaa| cU-"vasahivAghAeNa' asya vyAkhyA[bhA.1914] itthI napuMsako vA, kaMdhAro Agato tti niggamaNaM / sAvaya makkoDaga tena vAla masagA'yagare saanne|| cU-gAmabahiTThA devakule ThitANa sunnadhare itthI napuMsagovA uvasaggeti, khaMdhAvArovAAgato tatthaThito, dIvigAdisAvayaMvA paiTTa, tatva patitaM vigAle kahiyaM, makkoDagA vArAoumuANA, tenagA vA vA rAto AgacchaMti, sappo va rAti uvasaggeti, masagA vA rAo bhavaMti, ayagaro vA rAo Agacchati, sANo vA rAo pattae avaharati / etehiM vasahivAghAtehiM niggatA annavasahiM alabhaMtA sacittarukkhamUle ThAejjA / / imA jayaNA[bhA.1915] apariggahammi bAhiM, bhaddagapaMte va'Nunnaviya baahiN| apariggahato bhadde vi, aMto paMte tato aNto|| mU. (316) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA AhAreti, AhareMtaM vA sAtijjati // [bhA.1916] saccitta-rukkha-mUle, asanAdI jo u bhuMjae bhikkhU / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM paave|| mU. (317) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA uccAra-pAsavaNaMparihavei, parihaveMtaM vA saatijti|| [bhA.1917] saccitta-rukakha-mUle, uccArAdI Ayarei jo bhikkhU / so ANA aNavatthaM, virAdhanaM aTThimAdihiM / / Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 uddezaka : 5, mUlaM-317, [bhA. 1918] [bhA.1918] thaMDilla asati, addhANa rodhae saMbhame bhayAsanne / dubbalagahaNi gilANe, vosiraNaM hoti jtnnaae| cU-asati tti anna thaMDilla natthi, rohaetaM anunnAyaM, Asanne bhAvA sannA te dUraM na sakketi gNtuN|| mU. (318) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM karei, kareMtaM vA saatijti|| ma. (319) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM uddisai, uddiseMtaM vA sAti jati // mU. (320) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM samuddisai, samuddisaMtaM vA sAtiniti // mU. (322) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThicA sajjhAyaM vAei, vAeMtaM vA saatijti|| mU. (323) je bhikkhU sacitta rukkhamUlaMsi ThiccA sajjhAyaM paDicchati paDicchaMti vA saatijti| ___mU. (324) je bhikkhU sacitta-rukkha-mUlaMsi ThiccA sajjhAyaM pariyaTTei, pariyaTetaM vA sAti jati // - cU-anuppehA dhammakahA pucchAo sajjhAyakaraNaM / uddeso abhinava adhItassa, athirassa samuddeso, thirIbhUyassa anunnaa| suttatthANa vAyaNaM deti, suttamatthaM vA AyariyasamIvA paDipucchati, suttamatthaM vA puvvAdhItaM abbhAseti priyttttei| [bhA.1919] saccitta-rukkha-mUle, uddesAdIni Ayare jotu| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // [bhA.1920] bIyaMjogAgADhe, sAgara mate va asati vocchedo| etehiM kAraNehiM, uddesAdIni kppNti|| cU-jogo AgADho, iha vasahIe asajjhAyaM, tena rukkhamUle uddesAtINi karenja / ahavA - vasahIe sAgAriyaM, rahassa suttaM vA, apariNayA bahU tAhe bAhiM gammati / mato vA so jassa pAsato taM gahiyaM, vasahIe ya asajjhAtiyaM tAhe ajjhayaNaTThA bAhiM rukkhamUlAtisu abbhaseja, Asanne vA mataM, vocchedo nAma egassa taM asthi so vi atimahallo tAhe vasahi asajjhAtite bAhiM rukkhamUlAdisu kareMti turitaa|| ___ mU. (325) je bhikkhU appaNo saMghADiM annautthieNa vA gArathieNa vA sAgArieNa vA sivvAvei, sivvAveMtaM vA sAtijati // cU- appaNo appanijaM, saMghADI nAma savaDI saNhasati tti kAUNaM dohiM aMtehiM majjhe ya jati annausthieNa sasarakkhAtiNA, gihattheNa tunnAgAtiNA, saMsivvAvei appaNeNa / [bhA.1921]nikAraNammi appaNA, kAraNe gihi ahava annatitthIhiM / je bhikkhU saMghADiM, sivvAve ANamAdINi // cU-jati nikkAraNe appaNA sivveti, kAraNe vA annautthiya-gArathiehiM sivvAveti tassa For Privat Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 nizItha-chedasUtram -1-5/325 mAsalahuM / ANAiyA ya dosaa|| -ime dosA[mA.1922] nikkAraNammi lahugo, gilANaArovaNA ya viddhammi / chappaikAI saMjame, kAraNe suddho khalu vidhiie|| cU-viddhe AyavirAhaNA, chappatiyavahe ya saMjamavirAhaNA, kAraNe vidhIe sayaM sivvaMto suddho|| codaga Aha - paDhamuddesage parakaraNe mAsaguruM vanniyaM, iha kahaM mAsalahuM bhavati? Ayariya Aha[bhA.1923] kAmaM khalu parakaraNe, guruo mAso tuvannio puTviM / kAraNiyaM puNa suttaM, sayaMca nunnAyate lhuo|| cU-kAmaM anumayatthe, khalupUraNe, puvvaM paDhamuddesae, iha tu kAraNie sutte appaNo anunnAte, pareNa sivvAveMtassa mAsalahuM / sivvAvaNe ime dosA[bhA.1924] negadhuNamamuMcaMte, baMdhamuyaMte ya hoti palimaMtho / egassa vi akkheve 'vahAro hoi svvesiN|| cU-jati baddhaM paDileheti anegruuvdhunndoso| aha baMdhe mottuM paDileheti ya baMdhati tato suttatthapalimaMtho bhavati, paDacchoDaga-teNagena akkhitte ege vi savvesiM avahAro bhavati / / akAraNA sivvaNe ya ime dosA[bhA.1925]sayasivvANammi viddhe, gilANa ArovaNA tu svisesaa| chappatiya'saMjamammI, suttAdI akaraNe imaMca / / cU- appaNo sivvaMto sUtIe viddho tAhe gilANa ArovaNA savisesA saparitAvamahAdukkhA / chappatiyabadhe asaMjamo bhavati / tattha laggo suttatthaporisiM na kareti / jahAsaMkhaM suttaM nAsetiGka, atthaM nAsei / imaMca parakAravaNe dosadasaNaM[bhA.1926] avisuddha ThANe kAyA, papphoDaNa chappayA ya vAto y| pacchAkammaM va siyA, chappati-vedho ya haraNaM ca / / . cU-avisuddhe ThANe puDhavikAyAdiyANaMuvariMThaveti kAyavirAhaNA, papphoDaNe chappayApaDaMti, vAusaMghaTTaNAya, ghANAvaDiyaMvilieNa desa-savvaNhANaM karejja, chappayAovA viMdheti, appaNo vA uruyaM viMdhati, hareja vA taM sNghaaddiN|| idAni appaNo sivvaNe kAraNaM bhannati[bhA.1927] bitiyaM ca vuDDamuDDorage ya gelanna visamavatthe y| etehiM kAraNehiM, siMsivvannamappaNA kujA // cU-vuDDo tassa hatthA vA pAyA vA kaMpaMti, na tarati puNo puNo saMThaveuM / athavA - uDDhorago gilANo vA, na tarati puNo puNo saMThaveuM, visamavatthANi vA egaheM sIvijaMti, etehiM kAraNehiM sayaM sIvaMto suddho / jahanneNa tinnibaMdhA, ekko daMsatte, bitiopAsaMte, tatIomajjhe |bitiiydisaa e vi tinni, ukkoseNa cha bhavaMti / / Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 397 uddezakaH 5, mUlaM-325, [bhA. 1928] kAraNe annautthieNa sivvAveti[bhA.1928] bitiyapadamaniuNe vA, niuNe vA hojja keNatI ashuu| vAghAto va sahussA, parakaraNaM kappatI tAdhe // cU-appaNAaniuNo vA, niuNo vAasahU, glAnavAghAto gilANAti-paoyaNeNa vAvaDo, evaM paro kAraveuM kappati / imAe jayaNAe- . [bhA.1929] pacchAMkaDa sAbhiggaha, nirabhiggaha bhaddae ya assnnii| - gihi annatitthiehiM ca, asoya-soe gihI puvvaM / / cU-pacchAkaDo purANo, pddhmNten|ttoanuvvtsNpnnosaavosaabhiggho |ttodNsnbhaavto nirbhiggho|tto asannI bhddo| ete caurogihibhedA / annautthie ete cauro bhedA / ekkeke asoyasoyabheyA kAyavvA / puvvaM gihIsu asoesu, pacchA soyavAdisu, pacchA anntitthiesuu|| mU. (326) je bhikkhU appaNo saMghADIe dIha-suttAi kareti; kareMtaM vA sAtijjati // cU-jete saMghADibaMdhaNasuttA te dIhA na kAyavvA, aha dIhe kareti to mAsalahuM, ANAdiNo ydosaa| [bhA.1930] je bhikkhU dIhAI, kujA saMghADisuttagAiMtu / so ANA anavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve / / [bhA.1931] aMchaNe sammaddA, paDilehA ceva negruuvaannN| suttatthatadubhaesuya, palimaMtho hoti diihesu|| cU-aMchaNaM nAma kaDDhaNaM, tattha sammaddA nAma paDilehaNadoso anegarUvadhunanadoso ya bhavati, mUDhesu ummoheMtassa valeMtassa ya suttatthapalimaMtho / jamhA ete dosA tamhA imaM pamANaM[bhA.1932] caturaMgulappamANaM, tamhA saMghADisuttagaMkujA / jahanneNa tinni baMdhA ukkoseNaM tuchbmnnitaa|| cU-caturaMgulappamANA kAyavvA, chabbaMdhA dosu vidisAsu // tesiM mUle imeriso paDibaMdho[bhA.1933]sauNaga-pAya-saricchA, tupAsaMgA donni aMto mjjhego| tajjAteNa gahejA, mottUNa ya hoti pddilehaa|| cU- sauNago pakkhI, tassa jAriso tipphaDo pAto bhavati tAriso kAyavbo / tajjAeNa unniyaM unnieNa, khomiyaM khomieNa jayA paDileheti tatA te baMdhe mottUma paDilehei / [bhA.1934] bitiya pavuDDamuDDorage ya gelanna visamavatthe y| etehiM kAraNehiM, dIhe vi hu suttae kujA // cU-vuDDo te dIhe badhiu sakkei pUrvavat // mU. (327)je bhikkhU piumaMda-palAsayaM vA paDola-palAsayaM vA billa-palAsayaMvA sItodagaviyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA saMphANiya saMphANiya AhAreti; AhAreMtaM vA sAtijati / / __ cU- picumaMdo liMbo, palAsaM pattaM, "saMphANiyaM" ti dhoviuM / ahavA - "saMphoDiuM" melitumityrthH| Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 nizItha - chedasUtram -1-5/327 [bhA. 1935] AhAramanAhArassa maggaNA ni (ya] ma sA katA hoti / niMbapaDolAdIhi ya, diya-rAo caukkabhayaNAo / / cU- ko AhAro, ko vA anAhAro, etehiM bilapaDolAiehiM maggaNA katA bhavati, AharaanAhAre ya diyarAI caubhaMgo kAyavvo / diyA gahitaM diyA bhuttaM, evaM caubhaMgo // [ bhA. 1936 ] jo haTThassAhAro, cauvvidho pArigAsiyaM taM tu / niMbapalolAdIyaM, sati lAbhe jaM ca paribhuMjati // cU- haTTho nirogo nivvAdhito samatyo, tassa jo AhAro asanAi cauvviho taM pariyAsiuM jo bhuMjati / caubhaMgeNa tassa pacchittaM / liMbapaDolAiyaM ca jaM sati lAbhe pariyAsiyaM bhuMjati // caubhaMge tassa ya pacchittaM imaM [bhA. 1937] catubhaMge catugurugA, AhAretare ya hoMti catulahugA / suttaM puNa taddivasaM, jo dhuvati acetanA palAse // cU- AhAre pariyAsite causu vi bhagesu caugurugaM, 'itare' anAhArime, causu vi bhagesu cahuM imaM puNa suttaM jo taddevasiyaM acittaM dhuviuM bhuMjati tassa bhavati // anAhArimaM pariyAsiyaM paDucca bhannati [bhA.1938] bhayaNapadANa catuNhaM, annatarAeNa jo tu AhAre / niMba paDolAdIyaM, so pAvati ANamAdINi / / cU- cauro bhaMgA bhayaNA padA, tehiM jo AhAreti tassa ANAdi dosA // saMphANaM ti suttapadaM, tassimA vakkhA [bhA. 1939] sIteNa va usiNeNa va, viyaDeNaM dhovaNA tu saMphANi / ahavA jAyaM dhovati, saMphAho uNa negAhaM // cU- negAhA negAhaM, anegadivasapiMDitANi dhovati / imA virAhaNA[bhA. 1940] chaTThavata - virAdhaNatA, pANAdI takkaNAyi saMmucche / taddevasite vi aNaTThA tannissitaghAta bhuMjaMte // cU-cha rAtI bhoyaNavayaM taM virAhijjati, macchiyAtipANA tattha nileti, te gihakoiliyAtiNA takkijjUMti / tesu vA piMDiesu kuMthumAti samucchaMti AdizabdaH tarkaNAdidoSa pratipAdakaH, yathA gavAdIn brAhmaNAn paribhojayet / ete parivAsate dosaa| ime "taddevasite" taddevasite vi liMbapattAti aNaTThA ghettuM dhoviuM bhuMjaMtassa tannisiyapANighAto bhavati, dhovaMtassa ya plAvaNadoso, ato taddevasi pi na kappati bhuMjiuM // kAraNe kappati [bhA. 1941] bitiyapadaM gelanne, vejjuvaese ya dullabhe davve / taddivasaM jatAe, vIyaM gIyattha saMvigge // cU- gilANakAraNe vejjuvadeseNa saMphANe, dullabhadavvaM vA aNegadivase saMphANeti / taddivasiyaM puNa parasaMphANiyaM geNhati / asati appaNA vi saMphANeta, taddivasiyammi alabhaMte bitiyamiti AgADhe paoya gItattho saMvigga saMvigaraNaM pi kareja // taM puNa pittAdirogANaM pasamaNaTThA imaM gehe - Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 uddezakaH 5, mUlaM-328, [bhA. 1942] [bhA.1942] paumappala mAtuliMge, eraMDe ceva niMbapatte y| . vejjuvadese gahaNaM, gItatthe vikaraNaM kujA / / cU- pittudae ya paumuSpalA, sannivAe mAuliMga, vAte eraMDo, siMbhe niMbapattA / "tadivasaMjayaNAe" tti asya yAkhyA - "vejjuvaese ghnnNti"| "bitiyaM saMvigga"tti asya vyAkhyA - "gIyatthe vikaraNaM kujjA" / [bhA.1943] saMphANitassa gahaNaM, asatI ghettUNa appaNA dhove / taddivasigi laMbhAsati, negA vinisA tu sNphaanne|| cU-taddevasiyassa alAbhe anegadivase vidhreti|| mU. (328] je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA "tAmeva rayaNIM paJcappiNissAmi tti" sue paccappiNati, paJcappiNaMtaM vA saatijti|| cU-pratIpaM haraNaM prAtihArya, taM ajja amuyavelAe rAtovA AnIhAmi tti sue kalle Aneti tassa mAsalahuMANAtiyA ya dosaa| mU. (329) je bhikkhU pADihAriyaM pAyapuMchaNaM jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva rayaNiM paJcappiNati, paJcappiNataM vA sAtijati // [bhA.1944] pAuMchaNagaM duvidhaM, bitioddesammivannitaMpuvvaM / taMpADihAriyaM tU, geNhaMtA''NAdiNo dosaa|| cU-ussaggiyaM avavAtiyaM ca puvvaM bitioddese sabheyaM vanniyaM / taM jo pADihAriyaM geNhati, tassa ANAdiyA dosA / / ime pADihAriyadosA[bhA.1945] naDhe hita vissarite, aNappiNaMtammi hoi voccheo| pacchAkamma pavahaNaM, dhuvAvaNaM vA tayaTThassa // cU-bhikkhAi aDaMtassa paDiyaMnaTuM, teNageNa hariyaM, sajjhAyAti-bhUmIgayassa kato vissariyaM, etehiM kAraNehiM aNappiNaMtassa tadannadavvassa sAhussa vA voccheo haveja, gihattho vA annaM pAuMchaNaM kareja, pacchAkammaM vA ThaviyaMacchati pavahaNa karejja / tassa dhuvAvaNaMdavAvaNaM tadahassa pAdapuMchaNassa annaTuM vA mullaM davAveja tamhA pADihAriyaM na geNhejA / / [bhA.1946] uvvattAe puvvaM, gahaNamalaMbhe u hoi pddihaarii| taMpiyana chinnakAlaM dosA te ceva chinnmmi|| cU-jaMpADihAriyaM niddejjaMtaMuvvattA gahaNaMpuvvaMtArisaMghettavyaM, tArisassaalaMbhepADihAriyaM ajaM vA kalle vA chinnakAlaM na kareti / geNhateNa bhANiyavvaM-katA vikae kajje aanehaami| dosA chinnammiteceva ajje sue vA appehAmitti / chinnakAle katAti vAghAto haveja tato aNappiNaMto mAyA mosaM adattaM bhvti|| so sAhU imehiM kAraNehiM pADihAriyaM geNhati[bhA.1947] naDhe hita vissarite, jhAmiya vUDhe taheya parijunne / asatI dullabhapaDisehao ya gahaNaM paDihArie cauhA // cU- jhAmitaM daTuM, bUDhaM natiuttaraNeNa, kAleNa vA khutthaM parijunna, asati pADihAriyaM na Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-5 / 329 labbhati, dullabhe vA jAva labbhati, paDinIeNa vA paDisehito imaM cauvvihaM pADihAriyaM geNhatiussaggussaggiyaM / ussagiya - avavAiyaM / avavAiyaM, ussaggiyaM / avavAyAvavAtiyaM // 1 anAbhogeNa kate chinnakAle, alabdhaMte vA chinnakAle kate / doNha vi suttANa vivaccAsakaraNe 400 jahA gAhA [ bhA. 1948 ] taM pADihAriyaM pAyapuMchaNaM giNhiUNa je bhikkhU / voccatthamappiNAdI, so pAvati ANamAdINi // cU- taM pADihAriyaM chinnakAlaM geNhittu tammi ceva kAle appeyavvaM // vivarIyamappiNaMtassa ime dosA [bhA. 1949] mAyAmosamadattaM, apaccao khiMsaNA uvAlaMbho / voccheda-padosAdI, vocatthaM appinaMtassa // [bhA. 1950] bitiyapade vAghAto, hojjA pahuNo vi appaNI vA vi / etehiM kAraNehiM, voccatthaM appiNijjAhi / / cU- pabhuNo nivvisayAtI vAdhAyakAraNA hojja || appaNI ime [ bhA. 1951] gelanna vAsa mahitA, paDiNIe rAyasaMbhama bhae vA / aha samaNe vAghAto, nivvisagAdI ya itarammi // cU- gilANo jAto, vAsaM mahitA vA paDati, paDinIo vA aMtare, rAyadu bohiyAdibhayaM vA, aggimAtisaMbhamaM vA jAtaM, ete samaNe vAghAtakaraNA / / mU. (330) je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM pAdapuMchaNaM jAittA "tAmeva rayaNiM paJccappiNissAmi tti" sue paJccappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijjati / / mU. (331) je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM pAdapuMchaNaM jAittA "sue paJcappiNissAmi tti" tAmeva rayaNi paccappimiti, paccappiNaMtaM vA sAtijjati / cU- sAgArio sejjAtaro / mU. (332) je bhikkhU pADihAriyaM daNDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUiM vA jAittA "tAmeva rayaNi paJccappiNissAmi tti" sue paJcappiNati, paJccappiNaMtaM vA sAtijati // mU. (333) je bhikkhU pADihAriyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUiM vA jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva rayaNiM paJcappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijjati // mU. (334) je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velu-sUiM vA jAittA "tAmeva rayaNiM paJcappiNissAmi tti" sue paccappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijjati // mU. (335) je bhikkhU sAgAriya-saMtiyaM daMDayaM vA laTThiyaM vA avalehaNiyaM vA velU-sUiM vA jAittA "sue paccappiNissAmi tti" tAmeva rayaNiM paJccappiNati, paccappiNaMtaM vA sAtijjati / / cU. sUtrArthaH pUrvavat [bhA. 1952 ] paDihArie jo tu gamo, niyamA sAgAriyammi so ceva / daMDagamAdIsutahA, puvve avarammi ya padammi // [bhA. 1953] pAuMchaNagaM duvidhaM, bitioddesammi vannitaM puvviM / Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-335, [bhA. 1954] 401 sAgAriya-saMtiyaM taM, geNhatANAdiNo dosA / [bhA.1954] naTTe hiya vissarie, aNappiNaMte ya hoi voccheo| pacchAkamma pavahaNaM, dhuvAvaNaM vA tayaTThassa / / [bhA.1955] uvvattAe puvvaM, gahaNa alaMbhe ya hoja pddihaari| taMpiya na chinnakAlaM, te cciya dosA bhave chinne / [bhA.1956] naDhe hita vissarite, jhAmiya vUDhe taheva parijunne / ___asatI dullabhapaDisevato ya gahaNaM sAgArie cuhaa|| [bhA.1957]sAgAriya-saMtiyaM taM, pAyapuMchaNaM geNhiUNa je bhikkhU / voccatthamappiNei, so pAvati ANamAdINi // [bhA.1958] mAyAmosamadattaM, appaccao khisaNA uvAlaMbho / voccheda-padosAdI, voccatthaM appinaMtassa // [bhA.1959] gelanna vAsa mahiyA, paDinIe rAyasaMbhama-bhae vaa| aha samaNe vAghAto, nivvisagAdI ya iyrmmi|| mU. (336) je bhikkhu pADihAriya sejA saMghArayaM paJcappiNittA doccaM pi aNaNunna viya ahiDeti ahiDetaM vA sAtijati / mU. (337) ---- evaM sAgAriya saMtie vi| mU. (338) je bhikkhU pADihAriyaM vA sAgAriya-saMtiyaM vA sejA-saMthArayaM paJcappiNittA doccaM pi aNaNunaviya ahiDhei, ahiTThataM vA sAtijati / / cU- sejjA eva saMthArao sejjA - saMthArao / ahavA - sejA savvaMgiyA, saMthArao aDvAijja hattho / ahavA - sejjA vasahI, saMthArao puNa parisADimetaro vA / sAmiNo appeuM aNaNunnavettA puNo adhiTeti paribhujati tassa mAsalahu~ / [bhA.1960] sejA-saMthAradurga, nijAjetuM gatAgate sNte| doccamaNaNunnavettA, tamadhiTuMtammi ANAdI // cU-parisADI aparisADI nijAyamANA appeuM gatA avasauNehiM paJcAgatA / so yasaMthArao taheva acchti|tN doccaM aNaNunnavettA puNo adhiDhetiM paribhuMjati, mAsalahuMANAiyA ya dosA // [bhA.1961] mAyAmosamadattaM, apaccao khiMsaNA uvaalNbho| vocchaepadosAdI aNannunnAtaM adhiTuM to|| cU-kAraNe adhiTeti[bhA.1962] bitiyapadamaNAbhogA, duTThAdI vA puNo vi takkajaM / AsannakAraNammi va adhiDhe addhANamAdisu vA // cU-anAbhogeNa vA adhiDheti, duTThAdi vA so adhiTeti, puNa na kiM ci bhaNAti, tena kajjaM takkajaM, saMthAragasAmimmi pavisate takajje ya uppanne adhihitai, AsannaM turiyaM turie adhiottA pacchA anunnaveMti addhANa pavannA vA / / imaM vasahIe bitiyapadaM15126 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 nizItha-chedasUtram -1-5/337 [bhA.1963] addhANe gelanne, oma'sive gAmANugAmi vi-vele| teNA sAvaya masagA, sItaM vA tNdurhiyaasN|| cU-addhANAdiehiM kAraNehiM aNaNunnaveMtA ahiDeti, bahiM rukkhamUlAtisuna vsNti|| teNAtiehi kAraNehiM jaM puNa saMthArayaM vasahI vA aNaNunnAtaM adhiTeti taM imesiM[bhA.1964) sannI sannAtA vA, ahabhaddA 'nuggaho tti Ne manne / sunne ya jahA gehe, aNaNunnavituMtadA'dhiDhe / / cU-sannI sAvao, sayaNA vA, ahAbhaddaovAanuggahabhaNati jo tassa saMthArago vA vasahI vA adhitttthijti|| mU. (339) je bhikkhU saNa-kappAsao vA unna-kappAsao vA poMDa-kappAsao vA amilakappAsao vA dIhasuttAI kareti, kareMtaM vA sAtijati / / cU-dIrgha-sUtraM karoti, dIhasuttaM nAma kattati, tassa mAsalahu~ / [bhA.1965] poMDamayaM vAgamayaM, vAlamayaM vA vidIha suttNtu| je bhikkhu kujjAhI, so pAvati ANamAdINi // [bhA.1966] suttatthe palimaMtho, uDDAho jhusiradosa sammaddo / __ hatthovadhAya saMcaya, pasaMga AdAna gamanaM ca // cU-taM kareMtassa suttatthaparihANI, gArathiehiM diTTe gihikammaM ti uDDAho, jhusiraMca taM, tammi jhusire dosA bhavaMti, masagAdi-saMpAtimA saMbajjhaMti, piMjijaMte vAukAyavadho, saMmmaddadoso y| aviya bhaNiyaM___ "jIveNaMbhaMte! satAsamitaMeyativeyaticalatighaTTatiphaMdatitAvamaMbaMdhati"-saMjamavirAhaNA, hatthovaghAtoAyavirAhaNA, saMcae psNgo|ahvaa-atipsNgo taNavuNaNAdiyaM pi kareja sehaja ya unnikkhiukAmassa AyANaM bhavati AdAne ya gamaNaM bhvti|| bhave kAraNaM karejA vi[bhA.1967] addhANa niggatAdI, jhAmiya bUDhe taheva parijunne / dubbalavatthe asatI, dIhe vi hu suttae kujA // cU-"addhANe" tti dAraM / codagAha - addhANaM kiM dAra-gAhA gammati? AyariyAha -suNehi - [bhA.1968] uddaddare subhikkhe, addhANa pavajjaNA tu dappeNaM / lahuyA puNa suddhapade, jaMvA AvajjatI tattha // cU- duvidhA darA vannadarA ya poTTadarA ya, te uddhaM pureti jattha taM uddaddaraM / jattha puNa sulabhaM bhikkhaM taM subhikkhaM / uddaddaragahaNAto nanu subhikkhaM gahiyaM? Ayariya Aha - no| __kutaH? caubhaMgasaMbhavAt / uddaddaraM, subhikkhaM / no uddaddaraM, subhikkhaM / uddaddaraM, no subhikkhaM / no uddaddaraM, no subhikkhaM / paDhama-taiyabhaMgesu jo addhANaM dappaNa paDivajjati tassa caulahuyaM / suddhapade aha Aya-saMjamavirAhaNaM kiM ci Avajati to tannipphaNannaM bhavati / / kAraNeNa gacchejjA[bhA.1969] nANaTThA daMsaNaTThA, carittaTThA evamAdi gaMtavvaM / uvagaraNapuvvapaDilehieNa sattheNa jayaNAe / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-339, [bhA. 1969] 403 cU- nANAdi-kAraNehiM jatA gammati tatA addhANovakaraNoggAhiteNa paDilehiteNa sattraNa suddheNa jayaNAe gaMtavvaM / esA gAhA uvariM savittharA vannijjehiti // [bhA.1970] satthe vi vaccamANe, assaMjata-saMjate tadubhae y| maggaMte jayaNadANaM, chinnaM pihu kappatI ghettuN|| cU-nANAti-kAraNehiM gammamANe aMtarA teNA bhavaMti, te ya cauvvihA- assaMjaya - paMtA paDhamo bhaMgo, saMjaya-paMtA bitiyabhaMgo / tadubhayapaMtA-tatiya bhaMgo, tadubhayabhaddA cauttho bhNgo|| etesiM bhaMgANa phuDIkaraNatyaM imA gAhA[bhA.1971] saMjata-bhaddA gihi-bhaddagA ya paMtobhae ubhaya-bhaddA / tenA hoMti cauddhA, vigiMcaNA dosutu ytiinnN|| cU-saMjayabhaddA no gihibhaddA, no saMjayabhaddA gihibhaddA / ubhayapaMtA, ubhayabhaddA / bitiyatatiesujatINa vikiMcaNA bhavati / / [bhA.1972]jai deMta 'jAiyA jA, iyatti na videti lahuga-gurugA y| sAgAradAna gamaNaM, gahaNaM tasseva na 'nnassa // cU- sAhU ajAtitA gihIhiM jati tANa cIre deti to caulahuM / aha jAtitA na deMti to caugurugaM / adinne uDDAhaM, padosaMvA karejja / "sAgAraM" paDihAriyaM deMti, jassa taM cIraM dinnaM so jatianneNa paheNa gacchati sAdhUNa vitatogamaNaMcIraTThA, jAheaddhANAto viniggato tassamIvAto sAdhUtameva cIraM geNhati, no annaM // "jayaNAdAnaM" imN| [bhA.1973] daMDa-paDihAra-vajaM, col-pddl-pttbNdh-vjNc| parijunnANaM dANaM, uDDAha padosa rakkhaTThA / cU- mahaMtA junna kaMbalI saraDitA DaMDaparihAro bhannati / DaMDaparihAro, colapaTTo, paDalA, pattagabaMdho ete na dijaMti / avasesA paDijunnA dijjaMti - uDDAha - padosa - rakkhaTThA / / "chinnaM pi hu kappate ghettuM" tameva, avisaddAto[bhA.1974] dhotassa va rattassa va, annassa va geNhaNammi culhugaa| taMceva ghettu dhottaM, paribhuMje junnamujhe vaa|| . cU-jati tena gihattheNa dhoaM rattaM vA annahA vA asAhupAoggaM kataM ti na geNhAti to caulahugA, ato tameva ghettuM dhotaM sAdhupaoggaM kAuM paribhuMjati, atijunnaM vA ujjhati // paDhamo bhaMgo gato / idAni bitiyabhaMgo / tattha puNo caubhaMgo saMbhavati-saMjatIto vivittA, no saMjatA / no saMjatIo vivittA, sNjtaa| saMjatIto saMjatA vivittA / no saMjatIo no saMjatA vivittaa| [bhA.1975] saTThANe anukaMpA, saMjati paDisArite nisaDDe y| asatI tadubhae vA, jataNA pddistthmaadiisu|| cU-jattha saMjatA gihI ya uddUDhA na saMjatIo tattha saMjatINa saTThANaM sAhU te anukaMpiyavvA teSAM dAtavyamityarthaH / sAhUhiM saMjatisaMtiyaM pADihAriyaM ghettavvaM / jattha saMjatIo nihatthA ya Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-5/339 uddUDhA na saMjatA tattha sAdhUNaM saMjatIto saTTANaM tAsAM tAtavyam / tAsiM puNa detehiM nisaTTaM niddejaM dAtavyaM / tadubhayaM sAdhu sAdhuNIo ya / tesiM asatIte jayaNAe paDisatthamAdiesu maggaMti // [bhA. 1976 ]na vivittA jattha munI, samaNI ya gihI ya tattha uddUDhA / saTTANa'nukaMpatahiM samanunnitaresu vi taheva // 404 cU- samaNunna saMbhotitA, itare pAsatthAdi, pacchA gihI, savvAbhAve vi savvattha / puvvaM saMjatIo anukaMpaNijjA, sesesu savvattha AsannataraM ThANaM anukaMpaNijjaM // [bhA. 1977] liMgaTTha bhikkha sIte, giNhaMtI pADihAriyamimesu / amaNunnetaragihisuM, jaM laddhaM taMNibhaM deMti / cU- savvAyareNa liMgaTThA rayaharaNaM ghettavvaM / pattagabaMdho bhikkhtttthaa| sIyaTThA pAuraNaM / savvahA alabhaMte pADihAriyaM imesu geNhati - amaNunnA asaMbhotitA, itare pAsatyAdi, pacchA gihIsu / jaM colapaTTAdi laddhaM tannibhaM paDisamappeMti / iha dvitIyabhaMge vyAkhyAyAmAne prathama-tRtIya-caturthabhaMgA api lezena spRSTA / gato bitiyabhaMgo // idAnaM tatio [bhA. 1978 ] uDDe vi tadubhae, sapakkha parapakkha tadubhayaM hoti / havA visamaNa samaNI, samaNunnitaresu emeva // cU- uddUDhaM muthi, tadubhayaM - sapakkho saMjatA, parapakkho gihatthA / ahavA - tadubhayaM samaNA, samaNIo ya / ahavA- samaNunnA saMbhoiyA, itare asaMbhoitA / ahavA saMviggA, iyare asaMviggA // [bhA. 1979 ] samaNunnetara gihi-saMjatINa asati paDisatya-pallIsu / tiNhaTThAe gahaNaM, paDihAriya etare ceva / / - [bhA. 1981] vattheNa va pAeNa va, nimaMtae'nuggata ca atthamite / Adi uttiya, gahaNaM gIyattha- saMvigge // - cU- samaNunnA saMbhoiyA, itare asaMbhoiyA pAsatthAiNo vA gihIsu vA saMjatIsu ya "asati" tti abhAve vatthAiyANa paDisatthe pallIsu vA jataMti paNagahANIe / saMjatINa natthi jayaNA, tAsiM jaheva labbhati taheva ghettuM gattachAyaNaM kajjati / "tiNhaM" ti liMga - bhikkha-sIyaTTha gahaNaM kareMti / itaresuM paDihAriyassa, "etare" tti pAsatthA / ca saddAto asaMbhotiyagihi-saMjatIsu ya, "eva" avadhAraNe / ahavA - evaM ghettuM annammi laddhe paDihAriyaM tannibhaM appeMti // [bhA. 1980 ] evaM tu diyA gahaNaM, ahavA rattimmi lejja paDisatthe / gItesu ratti - gahaNaM, mIsesu imA tahiM jayaNA / / cU-panagahANIe eggami paDisatthe imA jayaNA - jati savve gItatthA to rAto ceva geNhaMti // ahavA - agItatthamIsA to imA jayaNA cU- paDisatto koi anuggate atthamite vattheNa nimaMteti, tattha jati ekko vA rAto ceva gaMtukAmo tAhe gIyatthA bhamaMti- tumhe vaccaha amhe uite Aicce ghettumAgacchissAmo, te rAto ceva ghettuM satthassa maggato nAtidUre AgacchaMti, Thi ya satthe AgatA AloeMti / udite Adicce gahaNaM Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 5, mUlaM - 339, [bhA. 1982 ] kAyaMti / evaM gIyatthasaMviggA geNhaMti // palli paDisatthANa vA abhAve [ bhA. 1982 ] khaMDe patte taha dabbha-cIvare taha ya hattha-pihaNaM tu / addhANa- vivittANaM, AgADhaM sesa S nAgADhaM / / cU-carmakhaNDaM, zAkAdipatraM, dabdhaM, cIraM, ghanaM gupphati, jahA maggapAlIe / savvAbhAve gujjhadeso hattheNa pahijati, esa saMjatIe vidhI, saMjatimIsesa vA / egAgiyANa saMjayANaM icchAe tammi vihANe addhANe vivittANa AgADhaM kAraNaM, sesaM addhANaM tammi uvakaraNAbhAve anAgADhaM na bhannati, sesaM vA jhAmitAi te anAgADhA // 405 [bhA. 1983] asati vihi-niggatA, khuDugAdi pesaMti causu vaggesu / appArheti va'gAraM, sAdhuM ca viyAramAdigataM // cU- asati tti paDisatthapallimAisu, abhAve uvakaraNassa, addhANAto niggatAkhuDDugaM pesaMti / causu vaggesu-saMjati saMjaya sAvaga sAvigANa ya, etesiM ceva cauNha vaggANa appAheMti / ahAbhaddagANa vA khuDDagAbhAve viyAramAtigayaM sAdhuM bhaNaMti - musiyAmo cIre nIneha / ettha saMjayA saDDagA ya saMjayANa hatthAhatthi, saMjatI saDDikA ya saMjatINa deMti hatthAhatthi / / jattha saMjatIto saMjatANa deMti saMjatA vA saMjatINaM tatthimA vihI [ bhA. 1984 ] khuDDI therANappe, AlogitarI Thavettu pavisaMti / vi ya ghetumatigatA, samaNunnajaDhe jayaMtevaM // cU- khuDDINaM asati itarA taruNI majjhimI sAhu Aloie uvakaraNaM Thavittu pavisati / te sAdhU taM uvakaraNaM parihettA gAmaM pavisaMti / samaNunnA saMbhoiyA tesu virahie evaM jayaMti // [bhA. 1985 ] addhANa-niggatAdI, saMviggA duvidha sanni asannI / saMjati esaNamAdI, asaMviggA donni vI vaggA / / cU-je addhANaniggatAta musitA AdisaddAto aniggatA vA je visUraMti te vakkhamANavihANeNa jayaMti / saMviggA duvihA - saMbhotitA annasaMbhoiyA ya / sannI duvidhA - saMviggabhAviyA asaMviggabhAviyA ya / asannI duvidhA - AgADha - micchadiTThI anAgADha micchaddddiTThI ya / ujjamaMtasaMjatIsu vikappo natthi / donni vaggA - sAhuvaggo sAhuNivaggo ya puNo / ekkekko duvidho jati - saMviggapakkhio asaMviggapakkhio ya // "sanni - asanni" tti asya vyAkhyA [bhA.1986] saMviggetarabhAviya, sannI miccho tu gADha'nAgADhe / asaMvigga-migAharaNaM, abhaUgaha-micchesu visaM hIlA / / cU- puvvaddhaM gatArthaM / asaMviggabhAvitA te magA / hariNadiTTaMteNa akappiyaM deMti / AgADhamicchAdiTThI visaMvAdeti, hIlaM vA kareti, tena tesu paDhamaM na geNhati // esa paDhamaM gehati [bhA. 1987 ] saMvigga bhAvitesuM anagADhesuM jataMti paNagAdI / uvaeso saMghADaga, puvvagahitaM tu annesu // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 nizItha-chedasUtram -1-5/339 cU-saMviggabhAvitesusuddhaM, tesuasatianAgADhamicchesusuddhaM, tesuasatiasaMviggabhAvitesu suddhaM / tesu asati anAgADhabhAvitesu suddhaM, tesu asati annasaMbhotiyovadiTTakulesu maggaMti suddhaM, asatiannasaMbhotiyasaMghADaeNasuddhaM, asati "annesuM'tiannasaMbhotitesujaMpuvvovaggahiyaM suddhaM // [bhA.1988] uvaeso saMghADaga, tesi saTThAi puvvagahiyaM tu / ahinava-purANa suddhe, uttaramUle sayaM vA vi|| cU-annasaMbhotitesu uvadesasaMghADagavidhiMjAhe aikaMtotAhe annasaMbhotiesupubbogahiyaM sayaTThAe uttaramUlaguNesu suddhaM, taM ahinavaM purANaM vA, puv ahinavaM geNhaMti, pacchA purANaM / "jataMti paNAi" tti tato pacchA paNagaparihANIe jataMti, jAhe mAsalahuM pattA tAhe paastthaatisu|| [bhA.1989] uvaeso saMghADaga, puvvaggahitaM ca nitiyamAdINi / __ abhinava-purANa suddhaM, puvvamabhuttaM tato bhuttaM // cU-nitiyAtitesu uvadiTThagharesu maggaMti / asati nitigAtisaMghADageNa uppaaeNti| asati tesuceva nitiyAtiesupubbogahitaM suddhaM navaM aparibhuttaM taM gehaMti / tassAsati tesu ceva jaMtaM puvogahitaM / purANaM aparibhuttaM geNhaMti // asyaivArthasya vizeSa-jJApanArtha sapunarapyAha[bhA.1990] uttaramUle suddhe, navaga-purANe caukkabhayaNevaM / parikammaNa-paribhoge, na hoMti dosA abhinvmmi|| cU-mUlaguNa-uttaraguNesusuddhaM navaMaparibhuttaM, pacchA etthaceva purANaMaparibhuttaM, pacchA ettha ceva navaM paribhuttaM, pacchA ettha ceva purANaM paribhuttaM / evaM bitiyAti-vikappesu vi cauro bhaMgA bhaNitavvA / kamhA navaM puvvaM ? atra kAraNamAha "parikammaNa" pacchaddhaM / na parikammaNadoso, sugaMdhavAsiyAvidhi-paribhogadosA ya na bhavaMti // [bhA.1991] asatI ya liMgakaraNaM, pannavaNaTThA sayaM va gahaNaTThA / _ AgADhakAraNammI, jaheva haMsAdiNaM gahaNaM // cU- savvahA asati uvakaraNassa sakkAti-paraliMgakaraNaM kajati, tena liMgeNa uvasagAti pannavijaMti, talliMgaTTitehiM vA uvakaramaM gheppati, annahA na labbhati / savvahA abhavA jaheva haMsatellAdiyANa gahaNaM diTTha uvakaraNassa vi taheva / athavA - haMso teNago, jahA haMso gahaNaM kareti kajati, tahAvi asati suttaM jAettA tuNAveti / asati sutta jAettA appasAgArie taMtukAeti / kArA asati dIhasuttayaM pi kareti / / [bhA.1992] seDuga rUte piMjiya, peluggahaNe ya lahuga dppennN| tavakAlesu visiTThA, kAraNe akameNa te ceva // cU-seDuyo kappAso, rUaM uThThiyaM, rUyapaDalaM piMjiyaM, tameva valitaM pelU bhaNNati / etesiM dappato gahaNe caulahuM tavakAlavisiTuM / kAraNe puvvaM pelU, pacchA rutaM, pacchA sedduo| ukkamagahaNe culhuN|| Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 5, mUlaM - 339, [bhA. 1993] [ bhA. 1993 ] kaDajogi ekkago vA, asatIe nAlabaddha - sahito vA / nipphAte uvagaraNaM, ubhao pakkhassa pAuggaM // cU- kaDajogI gItattho, jena vA gihavAse kattiyaM taMtukAtitaM vA so kaDajogI, ekkao uvakaraNaM uppAeti, erisassa asatI nAlabaddha saMjatI-sahio ubhayapakkhassa pAoggaM uvakaraNaM uppAeti // [bhA.1994] aggItesu vigiMce, jaha lAbhaM sulabha-uvadhi-khettesu / pacchittaM ca vahaMtI, alAbhe taM ceva dhAreMti // cU-agItavatimissA sulabhauvadhikhettusA gatA annovakaraNe labbhamANe puvvovakaraNaM jahAlAbhaM vikiMciMti, ahAlahugaM ca pacchittaM vahati agIyapaJccayanimittaM, annassa abhAve taM ceva dhareMti / aha savve gIyatthA tAhe annammi alabbhamANe jaM AhAkammakaDaM vidhIe uppaiyaM taM pariccayaMti vA na vA icchetyarthaH // 407 [bhA. 1995 ] eseva gamo niyamA, sesesu padesu hoi nAyavvo / jhAmitamAdIesuM, puvve avarammi ya padammi / / mU. (340) je bhikkhU sacittAiM dAru- daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA karei, kareMtaM vA sAtijati / mU. (341) je bhikkhU sacittAiM dAru-daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta- daMDANi vA dharei, dharetaM vA sAtijjati // mU. (342) je bhikkhU sacittAraI dAru daMDANi vA velu daMDA Ni vA vetta daMDANi vA pharibhuMjai paribhuMjaMtaM vA sAtiJjati / cU- sacittA jIvasahitA, veNU vaMso, vetto vi vaMsabheo ceva, dAruM sIMsavAdikaraNaM / parahastAd grahaNamityarthaH / grahaNAduttarakAlaM aparibhogeNa dharaNamityarthaH / [ bhA. 1996 ] saccittamIsage vA, je bhikkhU daMDae kare dhare vA / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // sayameva chedaNammI, jIvA diTThe pareNa uDDAho / parachiNNa mIsadosA, bhAreNa virAhadhanA duvidhA // cU- sayaM cheyaNe jIvovaghAto, pareNa diTThe uDDAho bhavati / parachinne vi mIsavaNassati tti jIvovaghotA bhavati, sArdratvAcca / guru gurutvAdAtmasaMyamopaghAtaH / / [ bhA. 1998 ] suttanivAto etthaM, parachinne hoti daMDae tividhe / [bhA. 1997 ] so ceva mIsao khalu, sese lahugA ya gurugA ya // cU- tividho- vaMsa - vetta - dArumayo ya, so ceva parachinno mIso bhavati, ettha suttanivAto sesa tti sacitte paritte caulahuaM, anaMte cauguruyaM / [bhA. 1999] bitiyapadamaNappajjhe, gelaNNa'ddhANa sAvayabhae vA / uvadhI sarIra teNaga, paDimIte sANamAdIsu // cU- aNappajjho kareti // gilANa - addhANesu imaM vakkhANaM Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 nizItha - chedasUtram - 1-5 / 342 [bhA. 2000 ] vahaNaM tu gilANassA, bAlA uvadhI palaMba addhANe / acitte mIsetara, sesesu vi gahaNa jataNAe // cU- gilANo bAlo uvahI palaMbANi vA addhANe vujjhaMti, sAvayabhae nivAraNaTThA gheppaMti, uvahisarIrANa vahaNaTThA teNaga-paDinIya-sANamAdINa nivAraNaTThA puvvaM acittaM, pacchA mIsaM, "sesA" parittAnaMtA, puvvaM parittaM, pacchA anaMtaM // mU. (343) je bhikkhU cittAiM dAru- daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta - daMDANi vA karei, kareMtaM vA sAtijjati // mU. (344) je bhikkhU cittAiM dAru- daMDANi vA velu-daMDANi vA vetta-daMDANi vA dharei, dhareMtaM vA sAtijjati // mU. (345) je bhikkhU cittAiM dArudaMDANi vA velu daMDANi vA vettaM daMDANi vA paribhuMjai paribhuMjaMtaM vA sAtijJjati / mU. (346) je bhikkhU vicittAiM dArU - daMDANi vA velu daMDANi vA vetta- daMDANi vA karei kareMtaM vA sAtijjati / mU. (347) je bhikkhU vicittAiM dArU daMDANi vA velu daMDANi vA vetta daMDANivA dharei dhareMtaM vA sAtijjati / mU. (348) je bhikkhU vicitAiM dAru daMDANi vA velu daMDANi vetta daMDANi vA paribhuMjai paribhuMjaMtaM vA svatijJjati / cU-citraka ekavarNaH / vicitro nAnAvarNaH / kareti dhareti vA tassa mAsalahu~ / [bhA. 2001] citteya vicatte ya, je bhikkhU daMDae re dhare vA / so ANA aNavatthaM, micchatta - virAdhanaM pAve // cU-citto nAma egatareNa vaNNeNa ujjalo, vicitto dohiM vaNNehiM, cittavicitto paMcavaNehiM // [ bhA. 2002] sahajenAgaMtUNa va, annatarajuo ya cittavaNNeNaM / duppabhitijuo puNa, vicitte avibhUsie suttaM / / cU-sahajo nAma tadadravyotthitaH, kalmASikA vaMzaDaMDakavat, AgaMtuko citrakarAdicitritaH, sUtrasyAbhiprAyo avibhUSAbhUSite prAyazcittaM bhavati / / [bhA. 2003] bitiyapadamaNapajjhe, gelaNNe asatI addhANaM saMbhama bhae vA / uvadhI sarIra teNaga, paDinIe sANamAdisu vi // cU- annasiM DaMDagANaM abhAve cittavicittAdi geNhaMti // mU. (349) je bhikkhU navaga-nivesaMsi vA gAmaMsi vA- jAva-sannivesaMsi vA anuppavisittA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei, paDiggAhetaM vA sAtijjati / / cU- paDhamA vAsaM navaM, karAtiyANa gammo gAmo, karo jattha na vijjati taM navaraM, dhUlI pagAro jassa taM kheDaM, kuNagaraM kabbaDaM, aDDAijjajoyaNamabbhaMtare jassa goulAdINi natthi taM maDavaM, jaleNa do vi muhaM doNamuhaM, jalapaTTaNaM purimAtI, thalapaTTaNaM AnaMdapurAti, AsamaMtAvasAsamAdi, Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5,mUla-349, [bhA.2003) 409 satthaTThANaM nivesaNaM, vaNiyA jattha kevalA vasaMti, nigamaM, vAsAsu kisiM kAuM pabhAyavarise taM ghanaMjastha dugge saMvoDhuvasaMtitaMsaMbAhaM, rAyAdhiTThiyA rAyahANI-etesujo asanAdi geNhati tassa mAsalahuM ANAdiyA ya bhadda-paMtadosA ya / [bhA.2004] gAmAi-saNNivesA, jettiyamettA ya AhayA sutte| tesU asanAdIni, geNhaMtA''nAiNo dosaa|| [bhA.2005] maMgalamamaMgale yA, pavattaNa nivattaNe ya thiramathire / dosA nivisamANe, puDhavImAdINa citttthmmi|| cU-bhaddo anAvAsiu kAmovisAhuMdaTUNamaMgala tti kAuMAvoseti, evaM pvttnnN| thirIbhUte ya bhaNati-aho sAhudarisaNaMdhanaM, sAghUNa vA paDhamaM bhikkhApadANaM kataM teNa thirIbhUtA | annataraM uggamadosaMtesiMannesiMkareja |pNto puNa AvAsiukAmo visAdhuMdaTuMamaMgalaM tikAuMnAvAseti evaM nivattaNaM / asthire vA jAte bhaNaMti__"kuto amhANaM suhaM"ti jaM paDhamaM te luttasirA diTThA, paDilAbhiyA vA, bhikkhaM vA tehiM bhamADitA, tesiM annesiM vA tattha vA bhattAti nivAriyaMti, aMtarAyadosA ya / e nivissamANe dosA / niviDhe sacittapuDhaviyasaMghaThThaNAdidosA, AdisaddAo AUhariyakkAo vA bhave // [bhA.2006]maMgala-buddhipavattaNa, adhikaraNa thirammi hoti taM ceva / appaDipoggalaThANe, obhAvaNamaMtarAyAdI / / cU-(pUrvArdha gatArtham] ThANa tti ThAyaMtANa sAhudarisaNe / ahavA-ahApaDivattIeetesiMapaDipuggalaM nAmadAriddatAtAhe bahujanamajhepaMtAobhAsaMti annesiM pi dijjamANe nivAreMti, aMtarAyadosA // [bhA.2007] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / ___ addhANa rohae vA, jataNA gahaNaM tu gIyatthe / / cU-jayaNAe gIyattho gahaNaM kareti // sA imA jayaNA[bhA.2008] puvvapavatte gahaNaM, ukkhittaparaMpare ya aNabhihaDe / cullIpadesarasavati, parimalite rukkhdddddaadii|| cU-navaga-nivese puvvapavvattaparivesaNAe gehaMtimApavattaNedoso bhvissti|jNpuvvukkhittN paraMparanikkhittaM ca taM geNhaMti saTTAnaTuM, no abhihaDaM / cullipadese viddhattho puDhavikAo tattha geNhaMti, bhattarasavaipaese jaMvA gorugamAdIhiM parimaliyaM ThANaM tattheva gehaMti, rukkho vA jattha daDDo AdisaddAto gomuttigaadisu|| mU. (350) je bhikkhU navaga-nivesaMsi vA ayAgaraMsi vA taMbAgaraMsi vA tauAgaraMsi vA sIsAgaraMsivA hirannAgaraMsi vA suvaNNAgaraMsi vArayaNAgaraMsi vA vairAgaraMsi vA anuppavisittA asanaM vA pAnaM vA khAimaM vA sAimaM vA paDiggAhei; paDiggAheMtaM vA saatijti|| cU-ayaM lohaM, taMjattha uppajjati so ayAgaro, tavu, taMbaM, sIsagaM, hiraNNaM ruppayaM, suvaNNaM, vairaM ratna vizeSaH pASANakaH tattha jo gehati tassa mAsalahu~, ANAdiyA dosaa| Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 nizItha-chedasUtram -1-5/350 [bhA.2009] ayamAi AgarA khalu, jattiyamettA ya AhiyA sutte| tesU asanAdIni, geNhaMtA''NAdiNo dosA / / [bhA.2010] maMgalamamaMgale vA, pavattaNa nivattaNeya thirmthire| dosA nivisamANe, ime ya dosA nivitttthmmi|| cU- ime ya dosA niviTe[bhA.2011] puDhavi-sasarakkha-harite, sacitte mIsae hie sNkaa| sayameva koi gimhati, tannIsAe ahava anne|| cU- navaga-nivese asatthovahatA sacittapuDhavI / ahavA - dhAu - maTTitA khatA tAe hatthA kharaMTitA, sasarakkheNa vA hattheNa deja, navaga-nivesevA hariyasaMbhavo, scittmiisss|ttthannen suvaNNAtite harite sAhU saMkijjati / - ahavA - koi saMjato luddho unnikkhamiukAmo sayameva gehati / ahavA - sAhunissAte annokoi geNhati |naaaasNkaae gennhnn-kddddnnaatiyaadosaa| jamhA ete dosA tamhA navaganivesesu no geNheja // kAraNe geNhejA vi[bhA.2012] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelnnnne| addhANa rohae vA, jataNA gahaNaMta giittye|| mU. (351) je bhikkhU muha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (352) je bhikkhU daMta-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (353) je bhikkhU uTTha-vINiyaM karei, kareMtaM vA saatijti|| mU. (354) je bhikkhU nAsA-vINiyaM karei, kareMta vA sAtijati // mU. (355) je bhikkhU kakkha-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (356) je bhikkhU hattha-vINiyaM karei, kareMtaM vA saatinyjti|| mU. (357) je bhikkhU naha-vINiyaM karei, kareMtaM vA saatinyjti|| mU. (358) je bhikkhU patta-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtiJjati // mU. (359) je bhikkhU puppha-vINiyaM karei, kareMta vA sAtijati // mU. (360) je bhikkhU phala-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (361) je bhikkhU bIya-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati / / mU. (362) je bhikkhU hariya-vINiyaM karei, kareMtaM vA sAtijati / / mU. (363) je bhikkhU muha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati / / ma. (364)je bhikkhU daMta-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA saatijti|| mU. (365) je bhikkhU uTTha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati // mU. (366) je bhikkhU nAsA-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati / / mU. (367) je bhikkhU kakkha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati / / mU. (368) je bhikkhU hattha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati // Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 uddezaka H 5, mUlaM-369, [bhA. 2012] mU. (369) je bhikkhU naha-vINiya vAei, vAetaM vA sAtijati) mU. (370) je bhikkhU patta-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijati // mU. (371) je bhikkhU puppha-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA sAtijjati / / mU. (372) je bhikkhU phala-vINiyaM vAei,vAeMtaM vA sAtijati / / mU. (373) je bhikkhU bIya-vINiyaM vAei, vAeMtaM vA saatijti|| mU. (374] je bhikkhU hariya-vINaNiyaM vAei, vAyaMtaM vA saatijti|| cU-muha-vINiyAtIhiM vAditrazabdakaraNaM / bitiyasutte muhavINiyaM kareMto mohodIrake sadde kareti, annataragrahaNAt saMyogamavekkhati, taM pagAramAvaNNANi tahappagArANi, tt-vittprkaarmityrthH| [bhA.2013]muhamAdi vINiyA khalu, jattiyamettA yaAhiyA sutte| sadde anudinne vA, udIyaMtammi aannaadii|| cU-anuviNNaM je mohaMjaNeti, uvasaMtaM vA udiireti|| [bhA.2014] savigAra amajjhatthe, mohassa udIraNA ya ubhayo vi| punarAvattI dosA, ya vINigAo ya sddesu|| cU- savigAratA bhavati, logo ya bhaNati - aho imo savikAro pavvaMtito / majjhattho rAgadosavijutto, so puNa amajjhattho / appaNo parassa ya mohamuIrati, punarAvatti nAma koi bhuttabhogI pavvatito so citeti amha vi mahilAo evaM kareMti, tassa punarAvattI bhavati / ___annesiM vA sAhUNaM suNettA paDigamaNAdayo dosA bhavaMti / vINiyAsu vaNiyAsaddesu ya ete dosA bhvNti|| [bhA.2015] itthi-pariyAra-sadde, rAge dose taheva kaMdappe / gurugA gurugA gurugA, lahugA lahugo kameNa bhave // cU-iItthi-sadde cauguruM / pariyAra-sadde cauguruM / annatara-sadaM rAgeNa kreticuguruN| etesu tisucaugurugA / doseNa kareti chau lahugA / kaMdappeNa kareti mAsalahuM / / [bhA.2016]bitiyapadamaNappajjhe, kareja avikovio va appajjhe / jANaMte vA vi puNo, saNNA saagaarmaadiisu|| cU-aNappajjho kareti, avikovito vA seho kareti, diyA rAto vA addhANe milaNaTThA saNNAsadaM kareti, bhAvasAgAriyapaDibaddhAe vA vasahIe sadaM kareMti, jahA taM na suNeti // mU. (375) je bhikkhU uddesiyaM sejaM anupavisai, anupavisaMtaM vA sAtijati / / ghU-uddezya kRtA auddezikA, uvAgacchati pravisati tassa mAsalahu~ / [bhA.2017] oheNa vibhAgeNa ya, duvihA uddesiyA bhave sijjA / ____ oheNevatiyANaM, bArasabhedA vibhaagmmi|| cU-oho saMkhevo avisesiyaM samaNANaM vA mAhaNANaM vA na niddisati / evaM vA avisesete paMcaNha vA chaNha vAjaNANaaTThAe katA jAhe paviThThA bhavaMti tAhe jo anno gaNaNAdikkato pavisati tassa kppti| Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 nizItha-chedasUtram -1-5/375 esA hu uddesiyA bArasabheyA vibhAge bhavati / [bhA.2018]jAmAtiya-maMDavao, rasavati rh-saal-aavnn-gihaadii| paribhogamaparibhoge, cauNhaTThA koi saMkappe // cU-jAmAtiyA-nimittaMkAyamANamaMDavo kato AsI, bhatte vA rasavatI katA AsI, rahaTThAe vA sAlA katA AsI, vavaharaNaTThA vA AvaNo kato AsI, appaNo vA gihaM kataMAsI, appaNA paribhuttaM vA aparibhuttaM vA appaNo niruvabhojIbhUyaM na bhuMjati // imesiMcauNhaM[bhA.2019] uddesagA samuddesagA ya Adesa taha smaadesaa| imeva kaMDe cauro, kammamivi hoti cttaari|| cU-eyassa imaM vakkhANaM[bhA.2020] jAvaMtiyamuddeso, pAsaMDANaM bhave smuddeso| samaNANa tu Adeso, niggaMthANaM samAdeso / cU-AcaMDAlA jAvatiyaM uddesaM bhaNNati / sAmaNNeNaM pAsaMDINaM samuddezaM bhaNNati / samaNA niggaMtha sakka tAvasA geru ya AjIva-etesu uddilaM AdesaM bhaNNati / niggaMthA sAhU, tesiM uddiI samAdesaM bhnnnnti|| kaDe viete ceva cauro bhaMgA / imaM visesalakkhaNaM[bhA.2021] saDita-paDitANa karaNaM, kuDDakaDAdINa sNjttttthaae| emAdikaDaM kamma, tubhuMjituM jaM puNo kuNati // cU- kuDDakaDAtImaM saDitaM saMjayaTThA kareti, kuDDakaDAtINa khaMDaM paDiyaM saMjayaTThA kareti, AdiggahaNeNaMchAvaNathUNAdiyANa evamAdi kaDaM bhaNNati / kammu puvvakayaMbhaMjittA teNeva dAruNA cokkhataraM annaM kreti|| taM kamma bhaNNati[bhA.2028]uddesiyammi lahugo, causu vi ThANesu hoi u visittttho| emeva kaDe guruo, kammAdima-lahuga tisu gurugaa|| cU-ohuddeze mAsalahuM / vibhAguddese causu vi bhaMgesu mAsalahuM tavakAlavisiDeM / kaDe causu vibhedesu mAsaguruM tvkaalvisesiyN| kamme jAvaMtayabhede caulahayaM / sesesu tisucuguruN|| [bhA.2023] suttanivAto Ahe, AdivibhAge ya causu vipdesu| etesAmannataraM, pavisaMtA''NAdino dosaa|| [bhA.2024] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / addhANa rohae vA, jayaNAe kappatI vasituM / cU-jayaNA jAhe paNagahANIe mAsalahuM ptto|| mU. (376) je bhikkhU sa-pAhuDiyaM sejjaM anupavisai, anupavisaMtaM vA sAtijjati // cU- jammi vasahIe ThiyANa kammapAhuDaM bhavati sA sa-pAhUDiyA chAvaNa-levaNAdi-karaNa Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 uddezaka : 5, mUlaM-376, [bhA. 2024] mityarthaH / sA imA sapAhuDiyA[bhA.2025]pAhuDiyA vihu duvidhA, bAdara suhumA ya hoti nAyavvA / ekkekkA vi ya tatthA, paMcavihA hoti bhtrNtii|| cU- bAyarA paMcabheyA, suhumA pNcbheyaa|| imA bAyarA paMcavidhA[bhA.2026]viddhaMsaNa chAvaNa levaNe ya bhUmI-kamme paDucca paahuddiyaa| osakkaNa'hIsakkaNa, dese savve ya nAyavvA / / cU-viddhaMsaNaM bhaMjaNaM / chajjakaraNaM chAyaNaM / kuDDANa liMpaNaM levaNaM / bhUmIe samavisamAe parikammaNaM bhUmIkammaM / kAlANa ussakkaNaM osakkaNaM, kAlassa saMbaddhaNaM ussakkaNaM / evaM ekeka (dase] daTThavvaM / viddhaMsaNAdiyA ya dosA savve ya daTThavvA / / viddhaMsaNe ussakkaNaM imaM-gihavatiNA ciMtiyaM-imaM gihaM jeTTamAse bhaMjiuMannavakaMkAhAmi, jeTTamAse ca tattha sAhU mAsakappeNa ThitA / tAhe so ciMteti[bhA.2027] acchaMtu tAva samaNA, gattesu bhaMtuM tato nu kaahaamo| obhAsie va saMte, na eMti tA bhaMtuNaM kuNimo / cU- idAniM acchaMtu, gatesu etesu AsADhamAse bhaMjiUNa karissAmi, esA ussakkaNA / khettapaDilehagehiM obhAsiyaM laddhaM tAhe ciMteti - jeTTamAse sAhU ThAyaMti tadA dukkhaM kajjati, ato jAva te nAgacchaMti tAva vaisAhe ceva bhaMjaNaM karemi / evaM osakkagaNA bhavati // [bhA.2028] eseva gamo niyamA, chajje leppe ya bhUmi-kamme y| tesAla caussAle, paDucca karaNaM tu jati nissA / / cU-evaM chAvaNe levaNe bhumIkamme ussakkaNa ahisakkaNAo daTThavvAo / iyANi paDucca karamaM taM imerisaM "tesAla' pacchaddhaM-AyaTThA tesAlaM kAuMkAo sAhuM "paDucca" cAusAlaM kareti // ahavA[bhA.2029] puvvagharaM dAUNaM, jaI na annaM kareti sttttaae| kAtumaNo vA anna, hANAdisu kAlamosakke / / cU-puvakayaM gharaM asaTThA, eyaMsAhUNa dAuM appaNo aTThAe annaM kareti / / evaM vA pdducckrnnN| ahavA - koi saDDho annagharaM appaNo aTThAte kAukAmo jeTTamAse, tattha NhavaNaM rahajattA vA vaisAhamAse bhavissati, tAhe ciMteti-aNAgayaM karemi jena tattha sAhuNo cittuNti| esaosakkaNA sAhuM pdducc|| [bhA.2030] emeva ya hANAdisu, sItalakajaTTa koi ussakke / maMgalabuddhI so puNa, gatesu tahiyaM vasitukAmo // cU-emeva koti saDDhosIyakAle kAukAmociMteti-vaisAhamAse ihaNhavaNaMtatthaya sAhusamAgamo bhavissati, taM ca tadA navadharaM sAhUNa sIyalaM bhavissati tamhA NhavaNakAlAsaNNameva karissAmi evaM sAhavo paDucca uskknnaa| Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha - chedasUtram - 1-5 / 376 so paNa osakkaNaM ahIsakkaNaM vA kareti maMgalabuddhIe, puvvaM sAhavo paribhuMjaMtu tti tesu ya sAhu gatesu tammi ya ghare appaNA vasissaM ti, eyaM vA paDuccakaraNaM // bAtara - pAhuDitA gatA / idAniM suhumA [bhA. 2031] sammajjaNa varisIyaNa, uvalevaNa pupphadIvae ceva / osakkaNa usakkaNa, dese savve ya nAyavvA // 414 cU- sammajjaNa tti pamajaNaM, udageNa varisaNa AvarisaNaM, chavaNamaTTiyAe liMpaNaM uvalevaNaM, pupphovayArampadANaM, dIvaga-pajjAlaNaM vA ete pubvamappaNI kajjamANe ceva / navaraM sAdhavo paDuca osakkaNaM ussakkaNaM vA / etesiM pi karaNaM dese savve vA // imaM osakkAssakkavihANaM [bhA. 2032] jAva na maMDalivelA, tAva pamajjamaviti osakkA / uTTheti tAva paDiuM, ussakaNameva savvattha // cU- evaM savvattha AvarisaNAiesu vi / / imaM pacchittaM [bhA. 2033] savvammi u caulahugA, desammi ya bAdarA ya mAso tu / savvammi mAsiyaM tU, dese bhinno u suhumAe / cU- viddhaMsaNAtiesu paMcasu vi savve cauhugA, dese mAsalahuM / sammajraNAtiesu paMcasu vi mAsalahuM savve, dese bhinnamAso // sA puNa humA pAhuDiyA kAlato [bhA. 2034] chinnamachinnAkAle, puNo ya niyayA ya aniyayA ceva / niddiTThamaniddiTThA, pAhuDiyA aTThabhaMgA u / / cU- jIse uvalevaNAdi-parichiNNe kAle kajjati sA chiNNA, itarA achiNNA, chiNNakAle jA avassaM kajjati sA niyayA, itarA aniyatA, puriso pAhuDiyakArago iMdadattAdi - niddiTTho, nAmeNa anuvalakkhito aniddiTTho / chiNNa- niyaya-niddiTTha, etesu tisu vi padesu aTThabhaMgA kAyavvA // kAlato imA chinnA [bhA. 2035 ] mAse pakkhe dasarAtae ya paNae ya egadivase ya / vAghAtimapAhuDiyA, hoti pavAtA nivAtA ya // cU- mAsaMte pakkhate dasarIte paNae egadivasa egaMtarAo niraMtarA vA dine dine esA chiNNA / achiNNA puNa najjati kammi (kasmiMcit] i divase? kAe velAe ? jA suttatthaporisivelAsu pAhuDiyA kajati sA vAghAtimA / / chinnakAle NivvAghAtimA imA [bhA. 2036 ] puvvaNhe avaraNhe, sUrammi aNuggate va atthamie / majjhaNhe iya vasatI, sesaM kAlaM paDikuTThA // cU-puvvaNhe jA aNuggate sUrie, avaraNhe jA atthamie sUrie, majjhaNhe kAlavelAe atthaporisi-uTThiyANa / etesu kAlesu jA pAhuDiyA kajjati sA avvAghAtimA / sesaM kAlaM paDikuTThA // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 uddezaka : 5, mUlaM-376, [bhA. 2037] [bhA.2037] purisajjAo amuo, pAhuDiyA kArao tti niddiTTo / sesA tu aniddiTThA, pAhuDiyA hoti nAyavvA / / cU-jAtaya-grahaNaM strIpuMnapuMsakapradarzanArtham // mAsasya yA kriyate sA imeNa kAraNeNa NivvAghAtimA bhavati[bhA.2038] kAUNa mAsakappaM, vayaMtijA kIrate u mAsassa / sA khalu nivvAghAtA, taM velA''reNa niNtaannN|| cU-kayAe pAhuDiyAe patiTThAmAsakapaMkAUNa pAhuDiyakaraNakAlAtoAreNa NigacchamANANa nivvAghAtA bhvti| "pavAya-nivAtA ya" tti asya vyAkhyA[bhA.2039] avaraNha gimhakaraNe, pavAya sA jena nAsayati ghamma / puvvaNhe jA sisire, nivvAta nivAya sA rttiN|| cU-gimhakAle avaraNhe uvalevaNakAraNeNa sItatvAt dharma nAzayati yatastasmAt pravAtA / zizirakAle puvvaNhe uvalevaNakAraNeNa savvadiNeNa "NivvAta" tti uvvANA, sA rAtrau nivAtA bhavati, vyapagatanehatvA // [bhA.2040] puvvaNhamapaTTavite, varaNhe uTTitesu ya pstthaa| majjhaNNa-niggaesu ya, maMDali suta peha vaaghaato|| cU-puvvaNhe apaTTavite anuggae rie apaTTavitesajjhAte, avaraNha uhitaisu, majjhaNhe bhikkhaniggatesu, eyA pasatthAojena suyabhoyaNamaMDalIe uvakaraNapehaNAe yaavvadhAyakarA, zeSakAlaM vyAghAtakarA ityartha / tamhA eyaddosapariharaNathaM apAhuDiyAe vasahIe vasiyavvaM / / kAraNe sapAhuDiyAe vasaMto paDhamabhaMge vasati / sesesu vi bhaMgesu vasaMtassa imA jayaNA[bhA.2041] taM velaM sAraveMtI, pAhuDiyA-kArayaM va pucchaMti / mottUNa carimabhaMga, jayaMti emeva sesesu // cU-jaM velaM pAhuDiyA kajjati taM velaM uvakaraNaM sAraveMti / ahavA - pAhuDiyAkAragaM purisaM pucchaMti kaM velaM kAhisi, carimabhaMgaM mottuM sesabhagesu evaM jtNti|| [bhA.2042] carime vi hoi jayaNA, vasaMti AuttauvahiNo niccaM / dakkhe ya vasatipAle, ThaveMti there puNitthIsu // cU-carime viimA jayaNA - niccaM AuttA uvahIe acchaMti, dakkhe ya vasahipAle ThavaMti, anitthIsu vA purisesu tti taruNe vasahipAle Thaveti, aha itthIo there ThaveMti // [bhA.2043] desamma bAyarA te, suttaNivAto u nivatatI etthaM / savvammi ya suhumAe,taM sevaMtammi aannaadii|| cU-bAdarAe dese suhumAe savve ettha suttanivAtobhavatiANAtiyA yadosA, sesaM vikovaNaTThA bhaNiyaM / / Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 nizItha-chedasUtram -1-5/376 [bhA.2044] asive omoyarie, rAyaduDhe bhae va gelaNNe / addhANa rohae vA, jataNAe kappatI vsituN|| mU. (377) je bhikkhU saparikammaM sejaM anuppavisai, anuppavisaMtaM vA sAtijjati // cU- saha parikammeNa saparikammeNa saparikammA, mUlaguNauttaraparikarma yasyAstItyarthaH tassa mAsalahuM ANAiyA ya dosaa| [bhA.2045] saparikammA sejA, mUlaguNe cega uttaraguNe ya / ekkekkA vi ya etto, sattavihA hoi nAyavvA / / cU- saparikammA sejjA duvihA / ekkekA puNa sattavihA / / ime mUlaguNA satta[bhA.2046] paTTIvaMso do dhAraNAo cattAri muulveliio| mUlaguNa-saparikammA, esA sejjA u nAyavvA // cU-ime uttaraguNesu mUlaguNA satta[bhA.2047] vaMsaga kaDaNokkaMpaNa, chAvaNa levaNa duvArabhUmI ya / sapparikammA sejjA, esA muuluttrgunnesu|| cU-vaMsa iti daMDago, AkaDaNaM kuDDakaraNaM, daMDagovariolavaNaM ukaMpaNaM, dabbhAtiNA chAyaNaM, kuDDANa levaNaM, bRhadalpakaraNaMduvArassa, visamAe samIkaraNaMbhUkarma, esA sprikmmaa|uttrgunnesu ete mUlaguNA ityarthaH // ime uttarottaraguNA visohikoDiTThiyA vasahIe uvaghAyakarA / [bhA.2048]dUmiya dhUmiya vAsiya, ujjovita balikaDA avattA y| sittA sammaTThA viya, visohikoDI kayA vshii|| cU- dUmiyaM ulloiyaM, duggaMdhAe dhUvAiNA dhUviyaM, duggaMghAe ceva paDivAsiNA vAsANaM, rayaNappadIvAdiNA ujjovitaM, kUrAtiNA balikaraNaM, chagaNamaTTiyAe pANieNayaavattA, udageNa kevaleNa sittA, bahukArAiNA sammaTThA pramArjitA // imaM pacchittaM[bhA.2049] apphAsueNa dese, savve vA dUmitAdi culhuaa| apphAsu dhUmajodI, dese vitahiM bhave lhugaa|| cU-dumiyAi-sattasupadesuaphAsueNa dese savvevA caulahuaM, dhUvajotI niyamAdeva aphAsuyaM, etesu dese vi culhuaN|| [bhA.2050] sesesu phAsueNaM, dese lahu savvahiM bhave lahugA / sammajaNa sAha kusAdichinnamettaM tu saccittaM / cU-sesesupaMcasu paesu phAsueNa dese mAsalahuM savvahiM caulahugA / sammajaNaM sacitteNaM kahaM bhavati? bhaNNati - sacitteNa kusAdiNA chiNNametteNa saMbhavati // vasadhIe mUluttaraguNasaMbhave caukkabhaMgo bhaNNati / [bhA.2051] mUluttare catubhaMgo, paDhame bitie ya guruduga-savisesA / Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 uddezaka : 5, mUlaM-377, [bhA. 2051] tatiyammi hoti bhayaNA, attaTTakaDe crimsuddho|| paDhamo-mUlaguNesuasuddho, uttrgunnesuasuddho|bitito-muulgunnesuasuddho, uttaraguNesu suddho / tatiyo- uttaraguNesu asuddho, mUlaguNesu suddho / carimo - dosu vi suddho| paDhamabhaMge cauguruM tavakAlavisiTuM / bitie taM ceva tavavisiTuM / taiyabhaMge bhayaNA - jati vaMsakaDaNAtiyAte mUlaguNaghAtiM ticauguruMkAlaguruM, (a) dhUviyA bitiyA te visohikoDi tti kAuM maaslhuN| ___ ettha ya suttANi vA / yasmAnmUlaguNottaraguNA AtmArtha kRtA tasmAccarimaH zuddhaH / athavA - dUmiyAtI attahi suddhA, carimabhaMgo visuddho ceva // na kevalaM ete vasahIe uvaghAyakAraNA / anne ya ime[bhA.2052] saMThAvaNa liMpaNatA, bhUmI-kamme duvAra saMthAre / thiggalakaraNe paDivujaNe ya daga-niggame ceva / / [bhA.2053]saMkama-karaNe ya tahA, daga-vAta bilANa hoti pihaNe ya / uccheva saMdhikamme, uvadhAya uvssete|| cU-cattAri dArA egagAhAe vakkhANeti[bhA.2054]saDitapaDitANa karaNaM, saMThavaNA liMpa bhUmi-kuliyANaM / saMkoyaNa vittharaNaM, paDucca kAlaM tu dArassa / / cU-avayavANa sADago egadesakhaMDassa paDaNaM etesiM saMThavaNA, liMpaNaM bhUmi-kuliyANaM kuTuM, bhUmIe visamAe samIkaraNaM bhUmi-parikammaM, sItakAlaM paDucca vittiNNaduvArA saMkuDA kajati, nivAyaTThA gimhaM paDucca saMkuDaduvArA visAlA kajjati pavAyaTThA / [bhA.2055] tajjAtamatajjAtA, saMthArA thiggalA tu vAtaTThA / paDivujaNA tu tesiM, vAsA sisire nivAyaTThA / cU-saMthArA tajjAyA uvaTTagA kareMti, atajAyA kaMbiAyA kreNti|thiggl ti gimhe vAtAgamaTThA gavakkhAdi chiDDe kareMta vAsAsu vA sisiresu vA nivAtaTThA tesiM ceva paDivujaNA / / [bhA.2056]daga-niggamo puvvutto, saMkamo dagavAto sIbharo hoti| tiNhaM pareNa lahugA, thiggala uccheya jati vaaraa|| cU- daga-niggamo daga-vINiyA, sA ya bitioddesage puvvuttA / saMkamo payamaggo, so vi tattheva puvvutto / dagavAto sItabharo, sA ya ujjhaMkhaNI bhaNNati / mUsagAtI-kaya-bilANa pihaNaM kareti / paripelava cchAtite nevve galaNaM ucchevo / kaDagassa ya saMghI asaMbuDA, tIe saMvuDakaraNaM saMdhikammaM / evaM kuDDassa vi| imaM pacchittaM-eka thiggalaM kareti mAsalahuM / dosu do maasaa|tisu tinni mAsA / tiNha pareNa chaulahugA, paDivujaNe vi evaM ceva / ucchevaM jati vArA liMpati sAhati bhaMDagaM vA uDDeti tati caulahugA / anne bhaNaMti - mAsalahuM / / [bhA.2057] dagavAya saMdhikamme, lahuga bile hoti guruga mUlaM vA / [15] 27 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 nizItha-chedasUtram -1-5/377 apphAsu phAsukaraNaM, dese savve ya sesesu / / cU-dagavAte saMdhikamme ya etesucaulahugA / etesucevaphAsueNa dese mAsalahuM; culhugaa| vasime bile mUlaM, avasime cauguruM / 'sesesu' tti- saThavaNa-liMpaNa-bhUmikammaM ya aphAsueNa dese savve vA caulahuM savve caulahuM / saMthAraduvAre caulahuM, udaga-vAha-saMkamesu mAsalahuM // pacchA ete mUluttaradosA kevatikAlaM parihariyavvA ? uttaramAha[bhA.2058] kAmaM uduvivarItA, kei padA hoMti AyaraNajoggA / savvANuvAi keI, kei takkAluvaTThANA / / cU-kAmamavadhRtArthe draSTavyaH / kimavadhRtaM ? yathA vkssyti| "uDuvivarIya" tti pUrvArdhasya vyAkhyA[bhA.2059] hemaMtakaDA gimhe, gimhakaDA sisira-vAse kppNti| attaTTita-paribhuttA, taddivasaM kei na tu keii|| cU-uttaraguNovaghAtA hemaMtajoggAje kayA te gimhe ajoga tti kAuM kppNti| gimhe je katA pavAtaTThA te sisira-vAsAsu ajoga tti kAuM kappaMti / keti dUmitAdi gihIhiM attaTThiyA paribhuttA takkAle ceva kappaMti / "savvANuvAti kei" ti-savvakAlaM anuattaMti, taddosabhAvena na kadAcit kalpaMti / te ca mUlaguNA ityarthaH / "kei takkAluvaTThANa' tti asya vyAkhyA- "attaTThiyaparibhuttA taddivasaM" / kei gihIhiM attaTThiyaparibhuttA taddivasaM ceva sAdhUNaM kappaMti / ahavA-taM kAlaM taM urdU vajeuM aNmakAle uvaTThAyaMti, na u keti tti mUlaguNA |gtaarthm / / [bhA.2060] suttanivAo etthaM, visohikoDI ya nivayaI niymaa| ee sAmaNNayaraM, pavisaMtA''nAiNo dosA // cU-dumitAdiesu suttanivAto / / bhave kAraNaM[bhA.2061] asive omoyarie, rAyapuDhe bhae va AgADhe / gelaNNa uttamaDhe, caritta'sajjhAie asatI / / cU- uttimaTThapaDivaNNao sAhU annA ya vasahI na labbhati, jA ya labbhati sA uttimaTThapaDivaNNANapAggA na bhavati, carittadosovAannAsu vasahIsu, asati nAma nasthiannA vasahi, bAhi u asivAti, tena na gacchaMti, annaM vA mAsakappapAuggaM khettaM natthi // [bhA.2062] AlaMbaNe visuddhe, sattadugaM pariharija jtnnaae| - Asajja tu paribhogaM, jataNA paDiseha saMkamaNaM // * ghU-AlaMbaNaM kAraNaM, visuddhe spaSTa kAraNetyarthaH / sattadurgamUlaguNA paTThivaMsAdi satta, uttaraguNA vi vaMsagAdi satta, ete ve sattagA "parihare" nAma paribhuje, jayaNAe panagaparihANIe jadA maaslhugaadiptto|kaarnnNpunnaasjj paDisehiyavasahIsuparibhogaMkAukAmoappabahuyajayaNAe panagaparihANIe jAhe cauguruM patto tAhe // imaM appabahuyaM[bhA.2063] egA mUlaguNehi, tu avisuddhA itthi-sAriyA bitiyaa| tullArovaNavasahI, kAraNe kahiM tattha vasitabvaM // cU-egA mUlaguNehi asuddhA, avarA suddhA, navaraM-ithipaDibaddhA / dosu ya cauguruM kahiM Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddeza : 5, mUlaM - 377, [bhA. 2063 ] ThAo // ettha bhaNati - [bhA.2064] kammapasaMga'navatthA, aNunnAdosA ya te samatItA / satikaraNabhutta'bhutte, saMkAtiyarI ya'negavidhA // cU- AhAkammiyasejjaparibhoge AhAkamme pasaMgo kato bhati-paribhuMjati tti puNo puNo kareti / evaM prsNgH| egeNa AyarieNa egA AhAkammA sejjA paribhuttA, anne vi paribhuMjaMti tti aNavatthA katA bhavati / paribhuMjateNa ya pANivahe aNunnA kayA bhavati / ete uktA doSAH / eteSAM prati atikrAntA bhavaMti / itarI nAma itthIpaDibaddhA / tAhe bhuttabhogINa satikaraNaM abhuttabhogINa kouaM, paDigamaNAdI dosA, gihINa ya saMkA / ete etaTThiyA nUnaM paDisevaMti / saMkate GkA / nissaMkie mUlaM / itthisAgArie evaM anege dosA bhavaMti / tamhA AhAkammAe ThAyaMti // [ bhA. 2065 ] adhavA gurussa dosA, kamme tarI ya hoti savvesiM / jaiNo tavo vaNavAse, vasaMti loe ya parivAto / 419 cU- AhAkammavasahIe gurussa ceva pacchittaM, na sesANaM / jato bhaNitaM "kasseyaM pacchittaM ? gaNiNo" / itarIe itthisAgAriyAe savvasAhUNa sati karaNAdiyA dosA, loge ya parivAto "sAhu tavovaNe vasaMti" atizayavacana // [bhA. 2066 ] adhavA parisAiNNA, nAtAyAre ya bhIyaparisA ya / bAlAsu ya vuDDAsu ya, nAtIsu ya vajjai kammaM // cU- jA itthisAgAriyA sA purisAiNNA purisabahulA ityarthaH / te viM purisA nAtAcArA sIlavaMtA, itthiyAovi sIlavaMtIo bhIyaparisA ya te purisA / ahavA-tAo itthiyAo bAlA, appattajovvaNA | ahavA - atIvavuDDhA / ahavA-taruNIo vi tesiM sAhUNa nAlabaddhA agammAo, eriso AhAkammaM vajjijjati itthisAgAriyaM / / [bhA. 2067 ] tamhA savvANunnA, savvaniseho ya natthi samayammi / Aya-vvayaM tulejjA, lAbhAkaMkhi vva vANiyao / / cU- tasmAt kAraNAdekasya vastunaH sarvathA sarvatra sarvakAlamanujJeti na bhavati, nApi pratiSedhaH / kiM tu Aya-vvayaM tule yatra bahutaraguNaprAptistad bhajaMte vaNijavat // [bhA. 2068 ] davvapaDibaddha evaM, jAvaMtiyamAigAsu bhaitavvA / appA va appakAlaM ca ThAukAmA na davvammi // cU-evaM davvapaDibaddhA sejjA jAvaMtiyamAtiyAsu sejjAsu appabahutteNa bhaiyavvA / jattha appatarA dosA tattha ThAyavvaM / ahavA-appA te sAhU appaM ca kAlaM acchiukAmA tAhe davvapaDibaddhAe ThAyaMti, na jAvaMtiya su / mU. (378) je bhikkhU " natthi saMbhogavattiyA kiriya" tti vadati; vadaMtaM vA sAtijjati / / cU- nAstItyayaM pratiSedhaH, "saM" egIbhAve "bhuja" pAlanAbhyavahArayoH, ekatrabhojanaM saMbhogaH / ahavA- saMbhogo saMbhogo yathoktavidhAnenetyarthaH / saMbhuMjate vA saMbhogaH, saMbhujjate vA, svasya vA bhogaH saMbhogaH / evaM uvassaggavasA attho vattavvo / "vattiyA" pratyayA kriyA karma - Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 nizItha-chedasUtram -1-5/377 bndhH| jo evaM vayati bhASate tassa mAsalahuM / esa suttattha / idAniM nijuttI[bhA.2069] saMbhogaparUvaNatA sirighara-sivapAhuDe ya sNbhutte| saNa nANa caritte, tavaheuM uttrgunnesu|| cU- "saMbhogaparUvaNa"tti asya vyAkhyA[bhA.2070] oha abhiggaha dAnaM, gahane anupAlanA ya uvvaato| saMvAsammi ya chaTTho, saMbhogavidhI munneyvyo| cU-ohadArassa ime bArasa paDidArA[bhA.2071] uvahi suta bhatta pAne, aMjalIpaggaheti y| dAvaNA ya nikAe ya, abbhuTThANeti yAvare / [bhA.2072] kitikammassa ya karaNe, veyAvacce karaNeti ya / samosaraNa saNisejA, kadhAe ya pbNdhnne|| cU-uvahi tti dArassa ime cha paDidArA[bhA.2073] uggama uppAdana esaNA ya parikammaNA ya prihrnnaa| saMjoya-vihi-vibhattA, chaTThANA hoti uvdhimmi| cU-tattha "uggama" tti dAraM asya vyAkhyA[bhA.2074] samaNuNNeNa maNuNNo, sahito suddhovadhiggahe suddho| aha avisuddhaM geNhati, jena'visuddhaM tamAvajje / / cU-saMbhotito saMbhoieNa saNaMuvahiM solasehiM AhAkammatiehiM uggamadosehiMsuddhaM uppAeti to suddho|ah asuddhaM uppAeti jena uggamadoseNa asuddhaM geNhati tattha jAvatio kammabaMdho jaM ca pAyacchittaM taM aavjti|| [bhA.2075] egaM va do va tinniva, AuTheM tassa hoti pacchittaM / AudRte vi tato, pareNa tiNhaM visNbhogo|| cU-saMbhoio asuddhaM geNhaMto coio bhaNAti - "saMtA paDicoyaNA, micchAmi dukkaDaM, na puNo evaM karissAmo" evaM AuTTe jamAvaNNo taM pacchittaM dAuM saMbhogo / evaM bitiyavArAe vi, tatiyavArAe vi / evaM tatiyavArAo pareNaM cautthavArAe tameva atiyAraM seviUNa AuTuMtassa vi visNbhogo|| [bhA.2076] nikAraNe anuNNe, suddhAsuddhaM ca jo u uggove / uvadhi visaMbhogo khalu, sodhI vA kaarnnesuddho| cU-nikkAraNe amaNunnoannasaMbhotito, tena samAnaMsuddhaM asuddhaMjo uvahiM "uggoveti"tti uppAeti so jati coito nAuTTatitopaDhamavArAeceva visaMbhogo, khalu avadhAraNe, aha AuTTati tI sohI saMbhogo ya, evaM tinni vArA parato visaMbhogA kAraNe annasaMbhotiteNa samANaM uvahiM uppAeMto suddho / / evaM pAsatthAiehiM gihihiM AhAcaMdehi ya samANaM uggateNa suddhaM asuddhaM vA / uppAeMtassa imaM pacchittaM [bhA.2077] saMviggamannasaMbhogiehi pAsatthamAi ya gihiihiN| Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka: 5, mUlaM-377, [bhA. 2077] saMghADagammi mAso, guruga ahAchaM jaM ca 'NNaM // cU-saMviggehiM annasaMbhotiehiM pAsatthAtisu gihIsu ya mAsalahuM pacchittaM / ahAcchaMde mAsaguruM, anne bhAMti - cauguruM / "jaM ca'NNaM" ti jaM tehiM samaM asuddhaM geNhIhi ti jaM ca heTThA bhaNiyaM "pAsatthassa saMghADagaM deti" taM ca Avajjati / jaM caahAchaMdo ahAcchaMdappaNNavaNaM pannavejjA, taM gehejA, aha tuNDikko acchati to aNamoyaNA paDighAe adhikaraNAdi // [ bhA. 2078] saMjativagge cevaM, samaNuNNirANa navari savvAsiM / saMviggAsaMviggANa, hoMti nikkAraNe gurugA / / cU-jati saMjatIhiM saMviggAhiM asaMviggAhiM vA saMbhoiyAhiM asaMbhoiyAhiM vA samANaM uggameNa suddhaM asuddhaM vA uvadhiM uppAeti to caugurugaM // evaM tAva purisANa gataM / itthINa bhaNNati [bhA. 2079] emeva saMjatINa vi, saMjativagge gihatthavagge ya / sAdhammi etarAsu ya, navaraM purisesu caugurugA / / cU- saMjatINa itthivagge jahA sAdhUNa purisavagge tahA vattavvaM / jahA sAdhUNa itthivagge tahA tesiM purisavagge vattavvaM / sAhammagahaNAto sAhU, itaraggahaNAto gihatthA, navaraM- purisavagge tesiM caugurugAdi // [bhA. 2080 ] saMghADaM dAUNaM, AuTTaMtassa ekkato tinni / na hoti visaMbhogo, tena paraM natthi saMbhogo // 421 cU- evaM asaMbhotitatiyANa saMghADagaM dAUNa paDicoio AuTTo mAsalahuM saMbhogo ya / bitiyavArAe vi cotio AuTTassa mAsalahuM saMbhogo ya / tatiyavArAe vi cotio AuTTassa mAsalahuM saMbhogo ya / cautthavArAe jai deti saMghADayaM to pacchittavuDDI mAsaguruM visaMbhogo ya // sIso pucchati-pacchittavuDDI katippagArA ? AyariyAha [bhA.2081] pacchittassa vivaDDI, sarisaTThANAto visarise tameva / tappabhitI avisuddha mAdI saMbhuMjato gurugA // - cchittassa vuDI duvidhA saTThANabuDI paraTThANavuDDI ya / tattha saTTANavuDDI tinni vArA mAsalahUM cautthavArAe tameva mAsaguruM / evaM caulahuo cauguruM challahuo chagguruM / esa saTTA - vuDDI / paraTThANavuDDI visarisaM / jahA mAsalahuyAo domAsiyaM, dumAsAto temAsitaM, evaM savvA visarisA paraTThANavuDDhI / tao vArA amAyI, tato parato niyamA mA avisuddho ya, so visaMbhogI kajjati / jo taM saMbhuMjati tassa caugurugA / / [bhA.2082] emeva sesagANa vi, avarAhapayANi jAva tappamitiM / - - [bhA.2083] sa kimavi kAtUNa'dhA suhumaM bA bAdaraM va avarAhaM / AuTTiUNa puNaravi, NisevamANe visaMbhogo // cU- aniddiTThasarUvesu sesesu avarAhapadesu savvesu saTTANapacchittaM, tinni vArA AuTTiUNaM punaravi cautthavArAe niseviNo saTTANavuDDI vA paraTThANavuDDI vA pacchittassa bhavati visaMbhogo ya // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 nizItha - chedasUtram - 1-5 / 377 nAu visaMbhogo, asaddahaMte asaMbhogo // cU- ahavA- ekkasiM suhumaM bAdaraM vA avarAhapadaM kAUNa jo na AuTTatti so vi visaMbhogI kajjati, jo vA eyaM uggamadAratthaM parUviyaM nasaddahati so vi asaMbhogI kajjati / uggame tti dAraM gataM / idAniM " uppAyaNa-esaNa" tti do dArA [bhA. 2084] uppAyaNesaNAsu vi, emeva caukkao paDoyAro / purisANa purisa- itthisu, itthINaM itthiNaM itthi-purisesu // cU- caukkao imo paDoyAro - purisA purisehiM saMbhoiyA - annasaMbhotiehi pAsatthAti / ahavA - gihattha ahAcchaMdehiM samaM ekko paDoyAro / purisA itthiyAhiM saMbhotiya- annasaMbhotiyagitathIhiM samaM bitito gamo / itthiyA itthiyAhiM saMbhotiya-annasaMbhotiya-gihatthihiM samaM taio paDoyAro / itthiyA purisehiM saMbhotiyA - saMbhotiehiM savvehiM samaM cauttho paDoyAro / "uppAyaNaesaNa'' tti abhilAvo kAyavvo / zeSaM pUrvavat // idAni "parikaraNe" tti dAraM / paDikammaNA nAma jaM uvahiM ppamANappamANeNaM saMjayapAuggaM kareti / ettha cattAri bhaMgA [bhA. 2085]parikammaNe caubhaMgo, kAraNavidhi bitio kAraNAavidhI | nikkAraNammiya vidhI, cauttho nikkAraNe avidhI // cU- kAraNe vidhIe parikammeti // 1 // kAraNe avidhIe avidhIe parikammeti // 2 // nikkAraNa vidhI || 3 || nikkAraNe avidhIe / [bhA.2086] kAraNamaNuNNa-vidhAnA, suddho sesesu mAsiyA tinni / tavakAlehi visiTThA, aMte gurugA ya dohiM vi // cU- ettha paDamabhaMgo aNunnAto / tena parikammaMto suddho / sesehiM tihiM bhaMgehiM mAsalahuM tvkaalvisitttthaa| aMtimabhaMge dohiM vi guruM // [bhA.2087]kAraNamakAraNe vA, vihi avihIe u mAsiyA cauro / saMvigga annasaMbhoiesa gihiNaM tu caulahugA / / cU-nAapavAdakAraNamatra gRhItavyam / uvadheH prayojanamatra grAhyam / ato bhaNati - saMviggehiM annasaMbhotiehiM samaM kAraNe vidhIe avidhIe vA, nikkAraNe vidhie avidhie vA causu bhaMgesu cauro mAsiyA havaMti, gihipAsatthAiehiM samaM caulahugA cauro, ahAcchaMdehiM samaM caugurugA cauro / savve tavakAlavisesitA // [bhA. 2088 ] samaNuNNa-saMjatINaM, parikammeUNa gaNaharo deti / saMjAti-joga vidhIe, avidhIe caugurU hoti // cU- saMbhotiyANa saMjatINaM uvadhiM vihiNA saMjatipAuggaM gaNaharo parikammettA deMto ya suddho / aha avidhIe parikammettA deti to cauguru // [bhA.2089]pAsatthi annasaMbhoiNINa vihiNA u avihiNA gurugA / emeva saMjatINa vi, navari maNuNNesu vI gurugA / cU- pAsatthAdIhiM asaMbhotitAhiM saMjatIhiM saMbhoiyAhiM vA gihatthIhiM vA kAraNe vidhIe Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 uddezaka H 5, mUlaM-377, [bhA. 2089] avidhIe vA, nikkAraNe vidhIe avidhIe vA uvadhiM parikammeti cauguruM tavakAlavisiTuM / evaM saMjatINa visaMjatIhiMsamANaM parikammaNaM kreNtiinnN| saMjatIo purisANa parikammeuna deMti, navA tehiM samANaM parikammeuM deti / adha parikammeuM deMti, tehiM vA samANaM parikammeMti to samaNuNNesu vicaugurugA tavakAlavisiTThA // "parikammaNe" ti gataM / idAni "pariharaNe' tti dAraM / pariharaNA nAma paribhogo / kAraNe vidhIe paribhuMjAta ||1||kaarnne avidhiie||2||nikkaarnne vidhiie||3||nikaarnneavidhiie // 4 // [bhA.2090] vidhipariharaNe suddho, avihIe mAsiyaM mnnunnnnesuN| vidhi avidhi annamAso lahugA puNa hoMti itresuN|| cU-"maNunnesu" ti saMbhotitisu samANaM paDhame bhaMge uvakaraNaM paribhuMjato suddho, sesesutisu bhaMgesumAsalahuMtavakAlavisiddhiM |annsNbhoiesusmaannN uvakaraNaM pribhuNjti|cusu vimAsalahuM tavakAlavisesiyaM / "iyaresu"ttipAsatthAisugihIsuya samaMuvakaraNaparibhogecausuvicaulahugA tavakAlavisesiyA / ahAcchaMdesu cauguruM tavakAlavisasiyaM // [bhA.2091] saMjativagga gurugA, emeva ya saMjatINa jtivgge| navariM saMjativagge, jaha jatiNaM sAhuvaggammi / / cU-saMjati-gihatthIhiM samANaMcausu vibhaMgesucaugurugA tavakAlavisiTThA / jahA saMjayANa saMjatIvaggebhaNiyaM evaMsaMjatINaM saMjayavaggevattavvaM, navaraM-saMjatINaM gihatthIhiMpAsatthIhiM saMjatIhiM samANaM paribhogavidhI bhaNiyavyo, jahA saMjayANa sAdhuvagge bhaNitaMtahA bhaNiyavvaM // "pariharaNa"tti dAraM gataM / idAnaM "saMjoyaNa" tti dAraM[bhA.2092] dasa duyae saMjogA, dasa tiyae caukkae u paMcagamA / ekko ya paMcagaMmI, navaraM pcchitt-sNjogaa| cU-dasa duyasaMjoyA, dasa tiyasaMjoyA, paMca caukkasaMjoyA, ekko paMcaga-saMjogo / tattha dasa duasaMjoA saMbhotito sabhotieNa samaM uggameNa uppAdaNAe yasuddhaM uvahiM uppAdeti |sNbhotito saMbhoieNa samaM uggameNa esaNAe ya suddhaM uvadhiM uppAeti // 2 // evaM parikammaNA // 3 // pariharaNA // 4GkA ete uggamaM amuyaMteNa laddhA / evaM uppAyaNaM amuyaMtehiM tinni labbhaMti / esaNaM amuyaMtehiM do labbhaMti / parikammaNaparibhoge ekko / ete savve dsdugsNjoaa| idAniMtiya-saMjoyA bhaNNaMti-saMbhotio saMbhotieNa saha uggamauppAdaNesaNA suddhaM uvahiM uppAetti, evaM uggamauppAyaNaparikammaNAe vi // 2 // , uggamauppAyaNa pariharaNAe vi // 3 // evaM uvajjiUNa dasa tigasaMjogA bhANiyavvA / tahA paMca caukkasaMjogA bhANiyavvA / ego ya paMcagasaMjogo bhANiyavvo / evaM ete chavvIsaM bhNgaa|| ettha saMbhoie samANaM savvattha suddho / idAniM annasaMbhotiyAtIhiM bhANiyavvaM :[bhA.2093]saMjoya-vidhi-vibhAge, caupaDoyAro taheva gamao u / samaNuNNA'samaNuNNA, itare emeva itthI vi|| cU-saMjoga eva vidhi, uggamAdibhedamapekSyasa vidhirvikalpo bhavati / tasya vibhAge kriyamANe Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 nizItha-chedasUtram -1- 5/377 chavvIsaM bhaMgA bhavaMti / etesu ekke bhaMge cauppaDoyAro gamao, jahA uggamadAre tahA vistareNAtrApi / saMkheveNa- idama Aha -- ___"samaNa" tti / sAdhU, te samaNuNNA amaNuNNA, 'itare' gihipAsasthAdi ahAcchaMdo ya, esa ekko paDoyAro / purisANaM itthIhiM bitio| emeva itthIhiM vi do gamA-itthINaM itthIhiM, itthINaM purisehi| etthasaMjogapacchittaM, jahA dugasaMjogejaMuggamadose uppAyaNAdose ya etedovi dAyavvA, evaM sesabhaMgesu vi saMjogapacchittaM // "uvahi" ti dAraM gayaM / idAni "sutte" ti dAraM gayaM / idAni "sutte" ti dAraM[bhA.2094]vAyaNa paDipucchaNa, pucchaNA ya pariyaTTaNA ya kdhnnaay| saMjoga-vidhi-vibhattA, chaTThANA hoti u sutmmi|| cU-saMbhotito saMbhoiyaM vidhiNA vAeti suddho / avidhIe anisijaM apAtraM pAtraM vA na vAeti, evaM avidhIe vAyaMtassa pacchittaM / / asaMbhotigo vA[bhA.2095] anne vAyaNa lahugo, pAsatthAdIsulahuga gurugaay| saTTANe itthIsuvi, emeva-vivajjae gurugaa| cU-annaM saMbhoiyaM avidhimAgayaM anuvasaMpaNNaM vA vAeti mAsalahuM, pAsatthAdI gihI vA vAeticaulahuM, ahAcchaMdavAeMtassa caugurugA-esa ekko paDoyAro-bitioitthINaM itthIvagge eyaM ceva pacchittaM jaM purisANaM saTTANe / vivajjate gurugA / purisANaM itthIvAyaNAe caugurugA tatio gamo / itthINaM purisavAyaNAe caugurugA ceva, cauttho gamo / vAyaNA gatA / idAni "paDipucchaNe" tti ettha vi cattAri - paDoyArA pAyacchittA bhANiyavvA / evaM "pucchaNAe" vi cattAri paDoyArA / "pariyaTTaNAe" vi cattAri paDoyArA / "anuogakahaNAe" vi cattAri paDoyArA / saMjoga eva dhi, so chavvIsatibhaMgavibhAgeNa vibhatto, ettha vi cattAri pddoyaaraa|| idAniM etesu vAyaNAdisu sAvavAtaM vizeSamAha[bhA.2096]paDipucchaM, amaNuNNe, videti te vi yatao pddicchNti| annAsatI amaNuNNINa deti savvANi vi padANi // cU-amaNunne paDipucchaM deti, te vi amaNuNNA tato paDipucchaM dijjaMtaM paDicchaMti na dossH| saMjatINa jaiAyariyaM mottuMannA pavattinImAtIvAyaMti nathi, Ayario vAyaNAtINi savvANi etANi deti na dossH|| "sutte" tti dAraM gataM / idAni "bhatta-pAne" tti dAraM[bhA.2097] uggama uppAyaNa esaNA ya saMbhuMjaNA nisiraNA ya / ___ saMjoga-vidhi-vibhattA, bhatte pANe vichaTThANA // [bhA.2098] jo ceva ya uvadhimmi, gamo tu so ceva bhtt-paannmmi| __bhuMjaNavaja maNuNNe, tinni diNe kuNati pAhuNmaM // cU-jahA uvahimmi uggama-uppAyaNa-esaNAsu bhaNiyaM caupaDoyAraM tahA ihApi bhANiyavvaM bhuMjaNamegaMdAraM vajjeuM / navaraM-AhAre piabhilaavviseso|idaami "bhuMjaNe" ti dAraM-samaNunno samaNunnena samaM bhuMjato suddho, samaNuNNe ya tinni dine pAhuNNaM kareti, aha na kareti avidhIe Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka: 5, mUlaM- 377, [bhA. 2098 ] bhuMjata apariheNa vA kuTTha-kkhayAti-sahieNa samaM bhuMjati to caulahuM visaMbhogo ya / annasaMbhoieNa samaM bhuMjati mAsalahuM, tassa vi tinni dine pAhuNNaM kareti / / imeNa vidhiNA [bhA.2099] ThavaNAkule va muMcati, puvvagato vA vi ahava saMghADaM / avisuddha bhuMjagurugA, avigaDiteNaM ca anneNaM / / cU-ThavaNakule vA muMcati, saDDAi ThavaNakulesu vA puvvagato davvAveti, ahavA saMghADayaM deti / "avigaDiyeNaMca anneNaM" tti aha annasaMbhotieNa samaM anAbhotie egamaMDalIe bhuMjati to mAsalahuM tinni vArA, parato mAsaguruM visaMbhoge ya / jo taM avisuddhaM bhuMjati tassa caugurugA / evaM jattha caulahugA tassa tinnivArA AuTTaMtassa caulahuMceva, cautthavArAe caulahugA visaMbhogo y| jo ta avisuddhaM bhuMjati tassa caulahugA / evaM jattha cauguruM tattha AuTTaMtassa tinni vArA cauguruM ceva, cautthavArAe chllhuN| jo taM suMbhuMjati tassa cauguruM / evaM savvatavArihesu vattavvaM // [ bhA. 2100] samaNi maNuNNI chedo, amaNuNNI bhuMjaNe bhave mUlaM / pAsatthe keyi challahu, sacchaMdeNaM tu chaggurugA / cU- samaNIe maNuNNAe samaM egamaMDalIe bhuMjati chedo, annasaMbhotiNIe mUlaM, pAsatthAdigihatthesu caulahuyaM, ahacchaMde cauguruyaM / kei AyariyA bhaNaMti-pasatthAigihatthesu challahaM, ahacchaMde chagguruM / jahA sAdhUNa sapapakkha- parapakkhesu bhaNiyaM, evaM saMjatINa vi sapakkha- parapakkhesu vattavvaM // 425 * "bhuMjaNe" tti gataM / idAniM "nisiraNe" tti dAraM [bhA. 2101] samaNuNNassa vidhIe, suddho nisiraMto bhatta-pAnaM tu / amaNunnetarasaMjati, lahuo lahugA ya gurugA ya // cU- samaNuNNo saMbhotito, tassa AsannA baliyavidhIe nisiraMto suddho / "amaNunneyara" tti pAsatthAtI gihatthA ya, ahAchaMdA saMjatIo ya / jahA saMkhaM pacchittaM lahuo lahuAai adhAcchaMdasaMjatIsu gurugA / evaM saMjatINa vi sapakkha parapakkhesu nisiraNaM pacchittaM ca vattavvaM // [bhA. 2102 ] bhuMjaNa vajja -padANaM, kaje aNuNNAtu adhava thI- vajjA / anne bhAyaNa asatI, itare va sati saDhe vA vi // vA bhuMje // cU- annasaMbhoiyAINaM bhuMjaNapadaM vajjeUNaM annesu savvapadesu asivAdI- kajjesu aNuNNA, bhoyaNe vi aNuNNA, kAraNe itthIo mottUNa / "anne" tti annasaMbhotiyA, tesiM bhAyaNassa asatIe / kahaM puNa bhAyaNassa asatI hojjA ? tesu siyA annasaMbhotiyANa sAhUNa sagAsamAgatA tesiM ca bhAyaNANi bhariyANi tAhe oheNAloettA egaThThe bhuMjati / "itare" nAma pAsatthAtIhi tehiM samaM erisA ceva bhAyaNANa asatI hojjA te vA sAdhUhiM samaM bhuMjejja / ahavA - erisA ceva bhAyaNA asatIe annasaMbhoiyAhiM saNaM saMkhaDIe uvaTThiyA tattha tena saMkhaDitteNa bhoyaNaM savvesiM nisaTTaM, annaMsaMbhotiyAti bhAyaNesu gahiyaM "saDhe vA vi" tti saDhA bhaNejja - "uDDeha bhAyaNANi" jAhe bhAgo dijjati / ahavA - amhehiM samaM bhuMjaha te jANaMti na ete amhehi samaM bhuMjihiMti, evaM bhattapAnaM savvaM amhaM ceva hoti, ete saDhA nAUNaM bhAyaNesu vA geNhe Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 nizItha-chedasUtram -1-5/377 "bhattapAne''tti gayaM / idAni "aMjalipaggahe" tti dAraM[bhA.2103]vaMdiya paNamiya aMjali, gurugAlAve abhiggaha nisijjA / saMjoga-vidhi-vibhattA, aMjali pagahe vichaTThANA / / [bhA.2104] paNavIsajutaM puNa, hoi vaMdaNaM paNamitaM tu muddhaNaM / hatthusseha namo tti ya, nisajja karaNaM ca tiNhaTThA / / cU-paNavIsAvasayajuttaM vaMdanaM - causiraM bArasAvattaM, dupavesaMduoNayaM tiguttaM ca / ahAjAyaM nikkhamegaM, vaMdaNayaM paNavIsajuyaM / muddhANaM siraMte pamANakaraNaM bhaNNati, egeNa vAdohiMvA mauliehiM hatthehiM niDAlasaMDhitehiM aMjalI bhaNNati / bhatti-bahumANa-neha bharito sarabhasaM "namokkhamAsamaNANaM ti" to guruAlAvo bhaNNati / nisajjakaraNaM tiNhaTThA suttaporisIe atthaporisIe tatiyA AloyaNa nimittaM avarAhAloyaNA pakkhiyAisuvA esAAbhiggaha-nisejAbhaNNati / eyANi savvANi saMbhoiyANaM annaMsaMbhoiyANa ya saMviggANaM kareMto suddho|| pAsatthadhAiyANa kareti, saMviggANa na kareti to imaM pacchattaM[bhA.2105] itaresu hoti lahugA, saMjati gurugA yajaMca aasNkaa| sesA'karaNe lahuo, lahugA vatthu vA Asajja // cU-itarA pAsatthAiyA gihatthA ya, tesuvaMdanaM kareMtassa caulahu~, jati saMjatINa vaMdaNaM kareti to caugurugaM, "jaMca" tti anyacca AsaMkA bhavati kiM mehuNatthI, aha kuviyaM pasAdeti / ahavA -jaMca AsaMkitepacchittaMca pAvati, saMkiteGka, nissaMkitemUlaM / sesANaM-saMbhoti-yAasaMbhotitANaM saMviggANaM vaMdaNassaakaraNemAsalahu~, AyariyAti-vatthuvAAsajjacauvvihaM bhavati-Ayariyassa vaMdanaM na kareti caulahuM, uvajjhAyassa na kareti mAsaguruM, bhikkhussa mAsalahuM, khuDDassa bhinnmaaso|| [bhA.2106] aviruddhA savvapadA, uvassae hoti saMjatINaM tu| ___ atigarapattagurummi ya, bahiyA gurugA ya ANAdI // cU- sAdhu-uvassae pakkhiyAtisu AgatANaM saMjatINa vaMdaNAtiyA padA savve aviruddhA bhavaMti / aha bAhiMbhikkhAdigatAo vaMdanAdi kareMtitocaugurugA ANAdiyA ya dosA saMkAtiyA ya / kiM na pamANeNa viNNavito hojja ? sapakkhe puNa bahiniggatA vaMdaNAti-kareMti jaha sAhU sAhUNaM / saMjoge chavvIsaM bhNgaa| "abhiggaha-nisajja'' tti gataM / idAni "dAvaNaM"tti dAraM[bhA.2107] sejovahi AhAre, sIsagaNANuppadANa sjjhaae| saMjoga-vihi-vibhattA, davAvaNAe vichaTThANA // cU-sejovahi AhAro ete tinni jahA NisiraNadAre, sajjhAo jahA suttaddAre / / sIsagaNANuppatANe tti asya vyAkhyA[bhA.2108] sIsagaNammi viseso, annesu vi kAraNe harA lhuo| Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka: 5, mUlaM-377, [bhA. 2108] 427 iyaresi deti gurugA, saMjativagge ya jo deti // - sIsagaNANuppayANaM ekke viseso, sesA do pUrvavat / "anne"tti annasaMbhotiyA, tesu sua-vatthAiyehiM saMgahaM kAtuM asattesu eeNa kAraNeNa deMto suddho, ihara tti nikkAraNA sIsagaNaM deti to mAsalahuM, pAsatthAdINa deti catugurugA, jati saMjativagge saMjatiM deti tassa vi catugurugaM // [bhA. 2109] samaNI udeti ubhayaM, jatINa jato vi sissiNI tIe / chaMdanikAya nimaMtaNa, egaTThA tattha vi taheva // cU- samaNI saMbhoiyANa ubhayaM pi deti suddhA / ubhayaM pi nAma sIsaM sIsiNiM / "jato" ttisAdhU, so vi saMbhotiyAe saMjatIe sissiNiM deto suddho / "dAvaNaM" ti gayaM / iyANi "nikAyaNa "tti dAraM- "chaMdaNaM ti vA "NikAyaNaM" tti vA "nimaMtaNaM" tti vA egadvaM / / [ bhA. 2110] sejjIvahi AhAre, sIsagaNANuppANa sajjhAe / saMjoga - vidhi-vibhattA, nikAyaNAe vi chaTTANA / / cU- jaheva dAvaNA- dAraM, taheva nikAyaNA - dAraM pi avisesaM bhANiyavvaM // nikAyaNa tti gayaM / iyANiM "abbhuTThANe" tti dAraM / tassimANi chaddArANi[bhA. 2111] abbhuTThANe AsaNa, kiMkara abbhAsakaraNaM avibhattI / saMjoga-vidhi-vibhattA, abbhuTThANe vi chaTTANA // [bhA. 2112]jaha ceva ya kitikamme, taha ceva ya hoti kiMkaro jAva / savvesi pi bhutANaM, dhamme abbhAsakaraNaM tu // cU- abbhuTThANAdiyA- jAva - kiMkaro ete tinni dAra jahA kitikammaM tahA vattavvaM / ettha puNa kitikammaM-vaMdaNaM, taM ca pajjAyavayaNeNa aMjaliMpaggaho bhaNio, Ayariyassa chaMdaM aNuvattatti - kiM karomi tti kiMkaraH, gilANassa pAhuNayassa ya Agayassa bhaNAti-saMdisaha vissAmaNAdi kiM karemi ti / abbhAsakaraNa tti dAraM - abhyAse vartayati abhyAsavartI, abhyAsaM karotItyarthaH / savvesiM pi cauvviha-samaNa-saMghAto jo sAmatthe kareMto suddho akareMtassa pacchittaM visaMbhogo ya / idAniM " avibhattI dArassa" imaM vakkhANaM [bhA.2113] bhuMjaNa-vajjA anne, avibhattI itara lahuga gurugA ya / saMjati thera-vibhattI, mAtA itarIsu gurugA u // cU- egaTThabhoyaNaM mottUNa annasaMbhotitANa vi avibhattiM kareMto suddho, pAsatthAigihatthesu jai avibhattiM kareti to caulahugA, ahacchaMde caugurugA, saMjatINa jA therI saMviggA tIse imerisI avibhattI kAyavvA-tumaM mama mAyA vA bhaginI vA jArisI, nAhaM tujjha appaNo mAyAe bhaiNIe vA visesaM maNNAmi / "iyarIsu" tti pAsatthAiyAsu gihatthIsu avibhattiM kareti caugurugA, saMviggAsu taruNisajatIsu jai avibhattiM kareti asuddhabhAvito caugurugA, aha ca suddhabhAvo kareti to suddho / "abbhuTThANe "tti gayaM / iyANi "kitikammasa ya karaNaM" tti dAraM / tassa imANi chaddArANi [ bhA. 2114] suttAyAmasiroNata, muddhANaM suttavajJjiyaM ceva / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4288 nizItha-chedasUtram -1-5/377 saMjoga-vidhi-vibhattA, chaTThANA hoMti kitikamme / / [bhA.2115] suttaM kaDDati veTTo, uTTa-nivesAdi na taratI kaauN| AyAme puNa veTTho, karoti bitio ssuttpro|| cU-jo sAhU vAraNa gahito uTheUNa nivesiuM vA na sakketi, hatthAvi se vAteNa gahitA cAleUNa tarati, tAhe so Avatte dAuM asatto NiviTTho ceva vaMdaNagasuttaM akkhaliyAdi pratipadaM kddddti|suttetti gata |idaani "AyAma' tti asya vyAkhyA-AyAme pacchaddhaM / uTheuM nivesiuMvA asto uvaviThTho ceva Avatte sasutte kareuM tarati / ahavA - pUrvAt (a] kliSTataro yasmAt saM sUtrAnAvartAn kro|| AyAme tti gataM / idAni "sironaya" ti dAraM, asya vyAkhyA[bhA.2116]rAtiniya-sAriataraNaM, sirappanAmaM kareti tatio u| mahurogI AyAme, muddha samatte'dhava gilANo / cU- kammi ya gacche kassa ti sAhussa omarAtiNio Ayario hojja, teNaM AyarieNaM . majjhimae vaMdaNae rAtiniyassa vaMdaNaM dAyavvaM, tena ya rAtinieNaM so Ayario vuttao hojja -mA tumaM mama vaMdaNayaM dejaha, mA sehA paribhavissaMti tti kAuM, tAhe so sireNaM pamANaM kareti, suttaM uccAreuM, sAgArie vA suttaM anuccAreUNaM sirappanAmaM kareti / "ataraNe" tti-gilANo, so vi evaM ceva / "siroNayaM" ti gayaM / idAni "muddhANaM" - samatte vaMdaNe jaM Ayario pamANaM kareti eyaM muddhANaM aha va asatto gilANo muddhameva kevalaM panAmeti, muddhANaM AvattaM sUtrAdivarjitA mUrdhna eva kevalA kriyA ityarthaH // "muddhANaM" ti gyN| iyANiM "suttavajiuM" tiasya vyAkhyA- "muharogI AyAme" esa savvaM uTThanivesAvattAti kareti, muharoge suttaM uccAreuM na saketi, maNasA puNa kaDDati / chaThe vi "saMjogaddAre" saMjogA bhaanniyvvaa| [bhA.2117] jaha ceva'bbhuTThANe, caukkabhayamA taheva kitikamme / saMjati saMjayakaraNe, na muddha keI turayaharaNaM / cU-jahA abbhuTThANadAre vuttaM taheva ihaM pi / caukkabhayaNA nAma - saMjatA saMjatANaM / saMjayA saMjaINa / saMjatIo saMjayANa / saMjatIo saMjatINa / sapAyacchittaM jahA kitikamme vi tahA kAyavvamityarthaH / jattha saMjatIo saMjayANa kitikammaM kareMti tattha savvaM uddhaTThitA suttAvattAi kareMti, na muddhANaM Thie rayaharaNe pADeti / iha keyI AyariyA bhaNaMti- udghaTTitA ceva rayoharaNe sire panAmeMti, taM cevatesiM muddhaannN|| kittikammakaraNe tti gataM / iyANiM "veyAvaccakaraNe" ti dAraM[bhA.2118]AhAra uvahi vibhattA, adhikaraNa-viosaNA ya sushaae| saMjoga-vihi-vibhattA, veyAvacce vichaTThANA // cU-adhikaraNaM kalaho, tassa vividhaM osavaNaM viosavaNaM // [bhA.2119]osavaNaM adhikaraNe, savvesu vi sesa jaha u AhAre / asahAyassa sahAyaM, kusahAe vA jahA sIse // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-378, [bhA. 2119] 429 cU-taM adhikaraNaM uppannaM savvehiM uvasamiyavvaM mottuMgihattho / sesA AhAra uvahi mattao yajahAAhAre tahA vattavvaM, navaraM-tinni mttyaa-uccaarepaasvnnekhelmttoy| "susahAya"tti asya vyAkhyA-asahAyassa sahAyaM deti, kusahAyassa vA susahAyaM deti / evaMjaha sIsagaNappadANe tahAimaM pidaTThavvaM, navaraM-ajANaM sahAyo vi dijjati paMthAisu, jatina deti to culhuN| veyAvacce tti gataM / idAni "samosaraNe" tti dAraM[bhA.2120] vAsa uDuahAlaMde, sAhAroggaha puhatta ittrie| vuDDA vAsa samosaraNe, chaTThANA hoti pAvibhattA / / cU- ettha nasthi saMjogo, pUreti ceva chappayA-vAsA, uDu, ahAlaMde tti, ittarIe, vuDDavAse, samosaraNe / ete saMjogavajjiyA chappayA / ahavA-AesaMtareNa ime chppyaa| ahava-AesaMtareNa ime chppyaa| [bhA.2121] vAsa uDuahAlaMde, ete cciya hoMti chappayA gunnitaa| sAdhAraNoggaheNaM, pattegeNaM tubhayakAle // cU-vAsoggaho, uDubaddhoggaho, ahAlaMdoggaho, ete tinni vi uDubaddha-vAsAkAle sAdhAraNapattegaNa ya dohiM guNiyA chappayA bhavaMti / ittario vuDDavAso samosaraNoggaho ya ete uDDabaddhavAsoggahesu paiTThA / ahavA - ittirio samosaraNoggaho ya ahAlaMde paiTThA / vuDDa vAso uDubaddhavAsoggahesu paiTTho / vAsoggaho duvidho - sAdhAraNoggaho pattego ya / evaM uDubaddhoggaho vi, evaM ahAlaMdoggaho vi|| [bhA.2122] paDibaddhalaMdi uggaha, jaM nissAe tu tassa to hoti| rukkhAdI puvvaThite, ittari vuDDhe sa nnhaannaadii| cU-je ahAlaMdiyA gacchapaDibaddhA tesiM jo uggaho so jaM nissAe AyariyaM viharati tassa so "uggaho" bhavati / rukkhAti-heTThitANa vIsamaNaTThA ittario uggaho bhavati / tattha jo puvvaM aNunnAveuMThito tassa so uggho|adhsmgNannunnviuNtaahe saadhaarnnobhvti|vuddddaavaasoggho jaMghAbalaparikhINassa bhvti|so visAdhAraNa pattego bhvti|smosrnnNnnhaannNanuyaannNpddimaatimhi etesu sAhU milaMti taM samosaraNaM / ettha patteyo na bhavati / [bhA.2123] sAdhAraNa-pattego, carimaM ujitta uggaho hoti| geNhamadaMtA''ruvaNA, saccittAcittanipphaNNA // cU-AillA paMcaduvidhA-sAdhAraNA hojja, pattegA vA / carimo nAma samosaraNaM, tattha uggaho natthi, tattha vasahIe uggahamaggaNA, vasahI sAdhAraNA patteyA vA, etesu uggahesu AuTTiyAe * anAbhavvaM geNhatANaM anAbhogeNa vA puvvoggahiyaMadeMtANaM "AruvaNa" tti-pacchittaM bhavati / taM sacittAcittaniSphaNNaM, acitte uvahi-nipphaNNaM, sacitte cauguruM, AeseNa aNavaTTho / / [bhA.2124] samaNuNNamaNuNNe vA, adita'nAbhavvageNhamANe vA / __ saMbhoga vIsu karaNaM, itare ya alaMbhe ya pellti|| cU-saMbhotito jo aNAbhavvaM geNhati gahiyaM vA na deti so saMbhogAto vIsuM pRthak kriyte| asaMbhoio vi anAhavvaM geNhati, gahiyaM vA na deti, jesiM so saMbhoio te taM visaMbhogaM kreNti| Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 nizItha-chedasUtram -1-5/378 "iyare" tti-pAsatthAtI, tesiM natthi uggaho, anuggahe vi pAsatthAiyANa jati khuDDagaM khettaM annao ya saMviggA saMtharaMtA pellaMti tattha sacittAcittanipphaNNaM / aha pAsatthAdiyANa bitthiNNaM khettaM, te ya na deMti, annato ya asaMtharatA, tAhe saMviggA pellaM tti, sacittAiyaM ca geNhaMtA suddhA // samosaraNe tti dAraM gataM / idAniM saNNisejjattidAraM [ bhA. 2125] pariyaTTaNAnuogo, vAraNa paDicchaNA ya Aloe / saMjoga - vidhi-vibhattA, saNNisejje vi chaTTANA // [bhA. 2126] saNisejjo va gato puNa, taggateNa pariyaTTaNe havati suddho / annena hoti lahuo, itare lahugA ya gurugAya / / cU- donni AyariyA saMbhotiyA saghADaeNa pariyaTTaMti, patteyaM nisejjagatA suddhA, taggaeNa nisijjAgateNetyarthaH / aha annasaMbhotieNa to mAsalahuM bhavati / "itarehiM" ti pAsatthAiehiM gihatthehiM ya samaM to caulahuM / ahAcchaMdahatthIhiM saMjatIhiM ca samaM nikkAraNe pariyaTTeti cauguruM / saMjatINa vi itthI purisesu eyaM caiva bhANiyavvaM // "pariyaTTaNe"tti gataM / idAniM " anuoge" tti dAraM [bhA.2127] anisejjA anuoga, surNeti lahugA u hoMti deMte ya / vAgaraNa nisejjagato, itaresu vi deMta' suddho tu // cU- akkha-nisejjAe viNA anuogaM kaheMtassa surNetassa ya caulahugA / saMjatINa akkha NisejjA natthi / sesaM vidhiM kareti / iyANiM "vAgaraNe" tti pRSTaH san vyAkaroti" "vAgaraNaM" pacchaddhaM / itare nAma pAsatthAdI, apizabdAt gihatthANa vi gihatthINa vi saMjatINa vi deMto asuddho // "paDipucchaNAloe "tti do dArA egaTThe vakkhANeti [bhA.2128] jo u nijjovagato, paDipucche vA vi aha va Alove / lahuyA ya visaMbhogo, samaNuNNo hoti anno vA // cU- nisajjAe uvaviTTho nisajjovagato bhavati, jati suttamatthaM vA paDicchati ahavA - NisejjovaviTTho AloyaNaM deti tassa mAsalahuM / aNAuTTaMto ya visaMbhogo kajjati / samaNuNNo vi jo uvasaMpanno so, visaMbhogI kajjati / ahavA - jesiM so saMbhotigo se visaMbhogaM kareMti / idAniM " saMjogo" tti chaTuM dAraM jahA saMbhavaM bhANiyavvaM / saNNisejja tti gataM / iyANiM kahAe pabaMdhaNe" tti dAraM [bhA. 2129] vAdo jappa vitaMDA, painnaga kahA ya nicchaya-kahA ya / saMjoga - vihi-vibhattA, kadha-paDibaMdhe vi chaTThANA // [bhA. 2130] vAdaM jappa vitaMDaM, saccehi vi kuNati samaNi- vajjehiM / samaNINa vi paDikuTThA, hoMti sapakkhe vi tihi kahA // cU- matamabhyupagamya paMcAvayavena tryavayavena vA pakSa pratipakSaparigrahAt chalajAtivirahito bhUtArthAnveSaNaparo vAdaH / parigRhya siddhAntaM pramANaM ca chala-jAti-nigraha sthAnaparaM bhASaNaM yatra jalpaH / yatraikasya pakSaparigraho, nAparasya, dUSaNamAtrapravRttaH sa vitaMDaH / sAdhU vAdaM jalpaM vitaMDaM vA Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-378, [bhA. 2130] 431 etA tinni vi kahA samaNIvajehiM asaMbhotiyAtIhi savvehiM annati-titthaehiM vi samaM kareti / samaNINasamaNIo sapakkho, tehiM visamANaM tinni-vAda-jalpa-vitaMDa-kahAyapaDikuTThA pratiSiddhA ityrthH| [bhA.2131]ussagA painna-kahA ya, avavAto hoti nicchaya-kadhA tu / ahavA vavahAraNayA, painnasuddhA ya nicchigaa|| cU-ussaggo painnakahA bhannati, bhavavAto nicchayakahA bhaNNati / ahavA-negama-saMgaha-vavahArehiM jaM kahijjati sA paiNNakahA, rijusuttAdiehiM suddhaNaehiM jaM kahijjati sA nicchykhaa|| esa bArasa viho oho / imo vibhAgo[bhA.2132] bArasa ya cauvvIsA, chattIsa'DayAlameva saTThI y| bAvattarI vibhattA, coyAlasayaM tu sNbhoe| cU-savve bAvattarI tigAdiehiM guNiyA imaM bhavati[bhA.2133] do ceva sayA solA, aTThAsIyA taheva donni sayA / tinni ya saTThisayAI, cattAri sayA ya battIsA / / cU-jahA bArasa dugAtiehiM guNiyA imaM bhavati[bhA.2134] bArasa ya cauvvIsA, chattIsa'saDayAlameva saTThI ya / bAvattari chagguNiyA, cattAri sayA tu battIsA / / cU-tahA bAvattarIvi dugAdiehiM guNiyA pajaMte chagguNiyA cattAri sayA tu battIsA bhavati / [bhA.2135] etesiMtu padANaM, karaNe saMbhoga akaraNe itro| dohi vimukke cauvIsa hoti tassahite itaro u|| cU- etesiM ohasaMbhotiyapadANa dugamAiguNakAruppaNNANa vibhAgapadANa jahuttANa karaNe saMbhogo, akaraNe puNa "itare"tti visaMbhoga ityarthaH / iyANi dugAtiguNakArasarUvaM bhaNNati - "dohiM" pacchaddhaM / te ceva bArasa dohiM rAgadosavippamukkassa cauvvIsatividho saMbhogo bhavati, tehiM ceva sahitassa cauvvIsatividho visaMbhogo bhavati / [bhA.2136] nANAdI chattIsA, caukkasAyavivajjitassa aDayAlA / saMvara sahiduttari, chahi ahava ta eva chaddArA / / evaM nANa-daMsaNa-carittehi tihiMguNitA baarschttiistividhosNbhogobhvti|annaannaadiehiN tihiM chattIsatividho visaMbhogo bhvti| caukkasAyAvagayassa caugguNA bArasa aDayAlIsatividho saMbhogo, so ceva caukkasAyasahiyassa visaMbhogo / saMvaro paMcamahavvayAti, tehiM guNiyA saTThI / rAtIbhoyaNasahitehiMchagguNiyA bArasa baavttriibhvNti|athvaa-uvdhimaatiyaat eva bArasadArA ekkekaM chavvidhaM, te miliyA bAvattarI bhavaMti jahA bArasa dugAtiehiM guNiyA // evaM[bhA.2137] bAvattari pi taha ceva, kuNasu rAgAdiesu saMguNitaM / akappAdi chahi padehi, catAri sayA u bttiisaa|| cU-akappo, AdisaddAto gihibhAyaNaM, paliyaMka nisejA, siNANaM, sobhakaraNaM / ahavA - akappachakkaM, AdisaddAto vayachakkaM kAyachakkaM ca / etesiM annatareNa chakkeNa guNiyA bAvattari, ternational Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizItha-chedasUtram -1-5/378 432 cattAri satA battIsA bhavaMti // " Ahe" tti dAraM gataM / idAmi " abhiggahe "tti dAraM[bhA.2138] abhiggahasaMbhogo puNa, nAyavvo tave duvAlasavidhammi / dAnaggaheNa duvidho, sapakkhaparapakkhato bhaito / / cU- abhirAbhimukhyena aho abhiggaho, so vi tave duvAlasavidhe jahAsattIe abhiggaho ghettavvo, sattiM parihAvemANassa pacchittaM / idAniM "dAnaggahaNe" tti dAraM- dAnaggahaNe duvidho saMbhoga - sapakkhe parapakkhe ya / ettha caukko bhaMgo - dAnaM gahaNaM, ettha saMbhotitA / dAnaM no gahaNaM, ettha saMjatito / no dANaM gahaNaM, ettha gihatthA / no dAnaM no gahaNaM, ettha pAsatthAtI / paDhamabitiyA savakkhe, tatito parakkhe / cauttho saMbhogaM pati suNNo // dAnaggahaNe tti dAraM gataM / idAniM " anupAlana "tti dAraM [bhA. 2139] anupAlana-saMbhogo, nAyavvo hoti saMjatIvagge / uvavAte saMbhogo, paMcavidhuvasaMpadAe tu // cU- khettovahisejjAie khettasaMkamaNesu ya saMjatIo vidhIe anupAleyavvAto / idAniM "uvavAte" ti pacchaddhaM - uvavAto uvasaMpajjaNaM, uvasaMpatAe saMbhogo bhavati / / sA ya uvasaMpayA imA paMcavidhA [bhA. 2140] suta suha- dukkhe khette, magge vinae ya hoi bodhavvo / uvavAte saMbhogo, paMcavigappo bhavati eso // cU- suttatthANa nimittaM uvasaMpayA suttovspyaa| suhadukkhovasaMpayA ghAuvisaMvAdAdiehiM ahiDakkAtIhiM vA AgaMtugehiM bahuM paccavAyaM mANussaM jANiUNa annatareNa me rogAtaMkeNa vAhiyassa mamete veyAvaccaM kAhiMti, ahaM pi etesiM karissAmi ato asahAyo gacche uvasaMpayaM pavajjati / esa suhadukkhovasaMpayA / ekssa Ayariyassa bahuguNaM khettaM tamaNNo Ayario jANiUNa aNujANAveUNa tassa khette ThAyata esa khettovasaMpayA / duve AyariyA ANaMdapurAto mahuraM gaMtukAmA tANa ekko desito ekko adesito / sio appaNo purisakAreNa patthio | adesio visaNNo, desiyaM bhaNAti - ahaM tuppabhAveNa tume samANaM mahuraM gcche| desito tassovasaMpaNNassa maggANurUvaM uvaesaM payacchati, esa maggovasaMpadA gayA / suraTThAvisae dave AyariyA, ego tattha vatthavvo, so AgaMtugassa sugama-duggame magge suvihAre yakhette savvaM kati, sacittAiyaM uppaNNaM savve teNa vatthavvassa NivediyavvaM, esa viNaovasaMpadA / esa paMcavidho uvavAyasaMbhogo // "uvavAte" tti dAraM gataM / idAniM "saMvAse" tti dAraM [bhA. 2141] saMvAse saMbhogo, sapakkha-parapakkhato ya nAyavvo / sarikappesu sapakkhe, parapakkhamma gihatthesu // cU-saMvAsa-saMbhogo duvidho-sapakkhe parapakkhe ya, sariso kappo jesiM te sarisakappA saMbhotiyA iti yAvat / sapakkhe sarisakappesu saMvAso, na annasaMbhotiAisu, parapakkhe gihatthesu saMvAso // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-378, [bhA. 2141] 433 idAnaM etesu ceva abhiggahAtiesuM pacchittaM / tave sattiM parihareMtassa imaM pacchittaM / tave sattiM parihareMtassa imaM pacchittaM[bhA.2142]pakkhiya cauvarise vA, akaraNe ArovaNA tu sati virie| sesatavassa akaraNe, lahugo amaNuNNatA ceva // cU-pakhie cautthaM na kareMti, cautthaM ceva pacchittaM / cAummAsie chaTuM na kareti, taM ceva pacchittaM / saMvacchare aTThamaM na kareti, aTThamaM ceva pacchittaM / seso tavo AvakahigamaNAsagaM mottuM bArasavihotaM na kareti mAsalahuM, anAusa'te ya amaNunnayA asNbhogo|| dAnaggahaNe imN| [bhA.2143]caubhaMgo dAnagahaNe, maNuNNe paDhamo tu saMjatI bitio| gihiesu hoti tatio, iyaresu tu aMtimo bhNgo|| cU- gatatthA / annasaMbhotiesu tisu bhaMgesu mAsalahuM / gihattha pAsatthAiyAMNa tisu bhaMgesu caulahuM / ahAcchaMdaM paDucca tisu vi bhaMgesu caugurugaM / paDhama-tatiesu saMjatiM paDucca cuguruN|| anupAlanaM paDucca imaM[bhA.2144] avidhI anupAte, anAbhavaMtaM va deMtageNhaMte / pacchitta vIsukaraNe, pacchA''uTTe va saM je / / cU-saMjatIo avidhIe anupAletianAbhavvaM ca tesiM deti, jahA rayaharaNaM daMDiyaM saghiTayaM vA lAuyaM savisANaM vA bhisiyaM, tesiM vA hatthAo geNhati caugurugaM pacchittaM / anAusa'tassa vIsukaraNaM, puNo vA AuTTe sNbhuNje|| idAnaM uvavAte[bhA.2145] saMbhogamannabhoie, va uvavAtato u sNbhogo| saMvAsotu maNunne, sese lahu lahuga gurugA ya / / cU-saMbhotitopavasitopaccAgaoAloyaNauvavAteNasaMbhogo, annasaMbhotio viAloyaNaM deMto uvasaMpanjati / saMbhotito anAloiyaM uvasaMpajjAvaMtassa mAsalahuM, visNbhogoy| ahavA- "anAbhavvaM deMtogeNhaMti"ttievaM vayaNaMettha uvavAtedaTThavvaM, sacittAcittaniSphaNNaM pAyacchittaM dAyavvaM / idAni "savAse" ti pacchaddhaM - saMbhoio saMbhoiesu vasaMto suddho / "sesa" tti annasaMbhotiyAdiyAannasaMbhotiesumAsalahuM, pAsatthAti-gihIsucaulahugaM, ahAcchaMde saMjatIsu ya caugurugA / saMjatINa vi evaM ceva, sarisavagge visarisavagge ya vattavvaM / esa ohAtiehiM saMvAsa-pajjavasANehiM chahiM dArehiM saMbhogavihI bhnnito|| [bhA.2146] jassetesaMbhogA, uvaladdhA atthato ya vinnaayaa| nihituM samattho, NijjUDhe yaaviprihrituN|| cU-suttapadehiM uvaladdhA atthAvadhAraNe ya vinnAyA so paraMsIdaMtaM nihiuM samattho, appaNA nijUDhaM pareNa vA nijjUDhaM parihAriuM samattho bhavati / / 15/28 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 nizItha-chedasUtram -1-5/378 [bhA.2147] sarikappe saricchaMde, tullacaritte visiTTatarae vA / kuvve saMthava tehiM, nANIhi carittaguttehiM // cU-therakappiyassa therakappiocevasarisakappo, davvAdiehiM abhiggahehiM sarisacchaMdoduTTabbo, sAmAyicarittiNosAmAyiyacarittItulla-carittIajjhavasANaviseseNavAsaMjamakaMDaesuvisiTTataro, erisehiM samANaM saMthavo saMvAso nANIhiM / caritteNa guttA, caritte vA guttA, te critt-guttaa|| [bhA.2148] sarikappe sarichaMde, tullacaritte visiTTatarae vaa| Adejja bhattapAnaM, saeNa lAbheNa vA tusse / / cU-eriseNa sAhuNA bhattapAnaM AnIya AtAe-AtmIyena va lAbhena tuSye, na hInatarasatkaM gRNhe // kiMcAnyat[bhA.2149]Thitikappammi dasavihe, ThavaNAkappe ya duvidhmnnyre| __uttaraguNakappammi ya, jo sarikappo sa sNbhogo|| cU- Acellakkuddesiya, sejjAtara-rAyapiMDa-kitikamme / vayaje?-paDikkamaNe, mAsaM pjjosvnnkppe"|eymmijo dasavidheThiyakappe tthito|duvidhoytthvnnaakppo-sehtthvnnaakppoatttthaarspurisesuityaadi / akappaThavaNAkappo 'vayachakka-kAyachakka' ityAdi, naasevttyrthH| joeyammiduvidheThito; piMDassajA visohI ityAdi, eyammiuttaraguNekappojosarisakappo; sa saMbhogo bhavati iti|| esa saMbhogo sappabheo vnnnnio| esaya puvvaMsavvasaMviggANaMaDDabharahe ekasaMbhogI AsI, pacchA jAyA ime saMbhoiyA ime asaMbhoiyA / ziSya Aha - kiM kAraNaM ettha ? Ayario - ime udAharaNe kappe udAharati[bhA.2150]agaDe bhAtue tila taMDule ya sarakkhe ya goNi asive| aviNaDhe saMbhoe, savve saMbhoiyA aasii|| cU-agaDa-payassa vakkhANaM[bhA.2151] AgaMtu taduttheNa va, doseNa viNaDhe kUve tato pucchaa| avinaDhe saMbhoe. savve saMbhoiyA aasii|| cU- egassa nagarassa ekkAe disAe bahave mahurodagA kUvA / tattha ya keI kUvA AgaMtuya tadutthehiMdosehiMduTThodagA jAtA |aagNtunntyaa visAtiNA, taduttheNa khAra-loNa-visa-pAniyasirA vA jaataa| tattha ya kesui kUvesu pANiyaM pijjamANaM kuTThAdiNA sarIraM sadUsaNakaraM bhavaMti / keiNhANAisu aviruddhA / keti hANAisu vi viruddhaa|| etaddosaduDhe nAuM bahujano egAdi vAreti / Anie ya kaoAniyaMti pucchA / jati niddosaM tayA pari jati |ah sadosaM jai jANaMteNa AniyaM tAhe tao vA vArAo pheDijati tajjijati y| ___ aha ajANateNaM to vArijjati, mA puNoAmijAsi / evaM asaMbhotiyA vi keti caritasarIra-uttaraguNa-dUsagA keti caritta-jIviya-vavarovagA, keti saMphAsa-paribhogiNo, keti puNa Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-378, [bhA. 2151] 435 saMphAsao vi vjjitaa| jAva ya aviNaThThapANiyA tAva pucchA vinAsI / / "bhAuya" payassa vakkhA[bhA.2152] bhoiyakulaseviAo dussIlekke u jAe tato pucchaa| emeva sesaesuvi, hoi vibhAsA tilaadiisu|| cU-do kulaputtA bhAyAro rannobhayarahiyA sevagAsavvAvAriyappavesA / tesiMkaNiTeNaaMtapure anAyAro kao / tassa paveso vaario| jeho vi taddeseNa ranna aniveite pavesaM na lahati / rannA pucchinnati-jeTTo, kaniTTho ? jeTTho tti kahite pavisati / puvvaM esA pucchA naasii| evaM saMbhoiyA vi, uvanayaviseso bhaanniyvvo| evaM sesesu vi tilAdiesu visesA katA / puvvaM savvAvaNesu tilA abbhatiyA vikkAyaMtA tato egeNa vANieNa pUtitA pAgaDiyA, tato pabhitiM pucchA payaTThA / evaM taMDulesu vi| egammi gAme ego govaggo asivaggahito jaao| puvvaM tato gAmAtI AnIyAsu goNIsu nAsI cchA / pacchA tammi gAme asivaggahiya tti pucchA payaTThA / evaM sAhammio vi parikkhiuM paribhuMjiyavvo ||imaa parikkhA[bhA.2153] sAdhammata vedhammata, nidharisa-bhANe ya kUve y| aviNaDhe saMbhoe, savve saMbhoiyA aasii|| cU- samANadhammatA sAhammatA, taM nAUNaM paribhuMjati / vigayadhammo veghammatA, taM vedhamattaM nAUNaM na paribhujati / yathA suvaNNaM niggharise parikkhijati evaM annAyasIlassa bhAyaNeNa parikkhijjai / bhAyaNassa talaM na ghRSTaM, uvakaraNaM vA avidhIe sivvitaM dIsati, tathA AlaeNa vihAreNa ityAdi, evamAiehiM sIyaMto najati / "taheva kUve ya" tti-jahA kUvAtI nAuM parihariyA evaM eso vi parikkhiuM pariharijati / puTviM puNa "aviNaDhe" pacchaddhaM; pUrva AsIdityarthaH / / 'sabhogaparUvaNaM"tti mUladAraM gtN| idAni sirighara siva pAhuDe ya saMbhuttetti asya vyAkhyAsIso pucchati katipurisajuge ekko saMbhogo AsIt ? kammi vA purise asaMbhogo payaTTo ? kena vA kAraNeNa? tato bhaNati[bhA.2154] saMpati-rannuppattI siridhara ujANi hehra bodhavvA / ajjamahAgiri hatthippabhitI jANaha visNbhogo|| cU-vaddhamANasAmissa sIso sohammo / tassa jaMbunAmA / tassa vipabhavo / tassa sejaM bhvo| tassa vi sIso jasabhaddo / jasa bhaddasIso saMbhUto / saMbhUyassa thUlabhaddo / thUlabhadaM jAva-savvesiM ekkasaMbhogo aasii| thUlabhaddassa jugappahANA do sIsA-ajjamahAgirI ajjasuhatthI ya / ajamahAgirI jeTTho / Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ajahatthI tassa saTThiyaro / thUlabhaddasAmiNA ajjasuhatthissa niyao gaNo dinno / tahA vi ajjamahAgirI aJjasuhatthI ya pItivaseNa ekkao viharaMti / annayA te do vi viharaMtA kosaMbAhAraM gatA / tattha ya dubbhikkhaM / teya AyariyA vasahivaseNa pihappihaM ThiyANaM egammi va seTThikule sAdhUhiM moyagAdi khagavihANaM bhattaM ca jAvatiyaM laddhaM / nizItha - chedasUtram so avattasAmAtio aMdhakumAraputto jAto / " tassa uppattI" ego ko taM sAhuM huM obhAsati / sAhUhiM bhaNiyaM - amhaM AyariyA jANagA, na ca sakkemo dAuM / so raMko sAdhupiTThato gaMtuM ajjasuhatthi obhAsati bhattaM / sAhUhiM vi siddhaM amhe vi eteNa obhAsitA AsIt / ajjasuhatthI uvautto pAsati - pavayaNAdhAro bhavissati / bhaNito - jati nikkhamAhi / abbhuvagataM / nakkhaMto sAmAtiyaM kAravettA jAvatiyaM samudAnaM dinnaM, taddinarAtIe ceva ajIrato kAlagao / -1-5/378 caMdaguttassa putto biMdusAro / tassa putto asogo / tassa putto kuNAlo / tassa bAlattaNe ceva ujjenI kumArabhuttI dinnA / tAhe varise varise dUo pADaliputtaM asogaranno payaTTei / annayA asogarannA ciMtiyaM - idAniM kumAro dhaNuveiyANa kalANa joggo / tato asogarannA sayameva leho lihio - "idAniM adhIyatAM kumAraH kalAi" tti likhita / ranno anAbhogeNa kumArassa ya kammodaeNa bhaviyavvayAe agArassa uvariM biMdU paDio / keti bhaNaMti - "rAyA lihiuM asaMvattiyaM lehaM mottuM vaccAdhare paviTTho, etyaMtare ya mAtisavattIe aNuvvAeu agArassa biMdU kato" / rannA paJcAgateNa avAyittA caiva saMvattito, bAhi rannA nAmaMkio muddioSa ujjenIM nIto / lehago vAettA tuNDikko Thito / kumAreNa sayameva vAtio / kumAreNa ciMtitaM jai ranno evaM abhippeyaM pItI vA to evaM kajjati / amha ya moriyavaMse apaDihatA ANA / nAhaM ANaM kove / salAgaM tAvettA sayameva akkhINi saMjitANi / ranno jahAvattaM kahiyaM, aMdhIkayo tA kimaMdhassa rajjreNa / ego se gAmo dinno / taMmi gAmeacchaMtassa kuNAlakumArassa so raMko ghare uppanno / nivatte bArasAhe "saMpattI" se nAmaM kataM / soya kuNAla gaMdhavve atIva kusalo / tAhe soya aNAyacajjAe yAti, sAmaMta-bhotiyakulesu gAyati / atIva jaNo akkhitto / asogarannA suyaM, ANito javaniyaMtarito gAyati / rAyA AuTTho bhaNAti - kiM demi ? teNa bhaNiyaM - caMdragutta- paputtou, biMdusArassa nattuo / asogasiriNo putto, aMdho jAyati kAgiNiM // rannA bhaNiyaM - thovaM te jAitaM, maMtIhiM bhaNiyaM - bahutaM jAtitaM / kahaM ? rajjaM kAgiNI bhaNNati / rannA bhaNiyaM - kiM te aMdhassa rajjeNa ? teNa bhaNitaM putto me / rannA bhaNiyaM saMpati putto vi te / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 5, mUlaM-378, [bhA. 2154] 437 anne ettha nAmakaraNaM bhaNaMti - ujjeNI se kumArabhottI dinnA / teNa suraTThavisao aMdhA damilAya uyviyaa|annyaa AyariyApatIdisaM (?) jiypddimNvNdiuNgtaao|ttth rahANujANe ranno ghare raho pariaMcati, saMpatirannA oloyaNagateNa 'ajjasuhatthI' diTTho / jAtIsaraNaM jAtaM / ___ Agao pAesu paDio / pancuTTio viNaoNao bhaNati - bhagavaM! ahaM te kahiM diTTho? sumrh| AyariyA uvauttA-ANaM diTTho tumaM mama sIso Asi / puvvabhavo kahito / AuTTho / dhamma pddivnno| __ atIva paropparaM neho jAo / tattha ya mahAgirI sirigharAyayaNe AvAsito / ajasuhatthI sivghreaavaasito|tto rAyAabhikkhaM abhikkhaM ajjasuhattaiMpajjuvAsati pavayaNabhattIe appaNo visae jaNaM-piMDetUNaMbhaNAti-tubbhe sAdhUNaM AhArAtipAyoggaM deha / ahaM bhe mollaM dehAmi / ajasuhatthI sIsANurAgeNa sAhU geNhamANe sAtijati, no pddiseheti| taM ajjamahAgirI jANittA ajasuhatthiM bhaNAti - ajo! kIsa rAyapiMDaM paDisevaha ? taoajjasuhatthiNA bhaNiyaM-jahA rAyA tahApayA, naesa raaypiNddo|telliyaa telaM, ghayagoliyA ghayaM, dosiyA vatthAI, pUiyA bhakkhabhojje deMti, evaM sAhUNaM subhavihAre / ajjamahAgirI mAti tti kAuM ajjasuhatthissa kasAti-to / esa sissAnurAgeNa na pddiseheti| tatoajjamahAgirIajjasuhatthiMbhaNAti-ajappabhitiM tumamama asNbhotio|evN "pAhuDaM" kalaha ityrthH| tato ajasuhatthI paccAuTTho micchAdukkaDaM kareti, na puNo geNhAmo / evaM bhaNie sNbhutto| ettha purise visaMbhogo uppanno / kAraNaM ca bhaNiyaM / tato ajamahAgirI uvautto, pAeNa "mAyAbahulA maNuya" tti kAu visaMbhogaM Thaveti // "sirighara-siva-pAhuDe ya saMbhutte" ti dAraM gataM / idAnaM "dasaNe" tti dAraM[bhA.2155] saddahaNA khalu mUlaM, saddahamAgassa hoti saMbhogo / nANammi taduvaogo, taheva avisIyaNaM caraNe / / cU- saddahaNaM derisaNaM, taM mokkhamaggassa mUlaM, khalu avadhAraNe, sUtte je bhAvA pannattA ussaggavavAiehiM vavahAra-nicchayanaehiM vA imaM vA saMbhogaparUviyaM saddahamANassasaMbhogo, annahA asaMbhogo / dasaNe ttigtN| idAni "nANe"tti dAraM-"nANammitaduvaogo" / suanANovaese uvaujjati-kiM me kaDaM, kiM ca me kiccasesaM, kiM sakkaNijjaM na samAyarAmi, evaM nANovaogeNaM uvaujjamANo saMbhoio, anahA asaMbhoio, uvaujjamANassa ya nANaM bhavati / iyANi "caritaM" jati caritteNa visIyAta ujjayacaraNo to saMbhotio, annahA visaMbhoio mA visaMbhogo bhavissAmi tti ujjamati / "tavaheuM" tvkaarnnmityrthH| tave vIriyaM hAveto visaMbhogo kajjamANo taheva ujjamati, na ya ihalogAsasitaM tavaM kareti, Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 nizItha-chedasUtram -1-5/378 nijjaraTThA ya tavaM kareMto saMbhotigo, annahA visNbhoo| visaMbhoo kiM uttaraguNe mUlaguNe? Ayario bhaNati - uttaraguNe / athavA - uttaraguNesu sIyaMto saMbhotio tti kAuM cotijti| evaM coyaNAe uttaraguNasaMrakkhaNe mUlaguNA saMrakkhiyA bhvNti| eyassa atthassa paDisamAvaNatthaM bhaNNati[bhA.2156] daMsaNa-nANa-carittANa vaDDihaiuM tu esa sNbhoo| tavaheu uttaraguNesuceva suhasAraNA bhvti|| cU-evaM daMsaNa-nANa-carittANa parivuDDI-nimittaM saMbhogo icchijti| tavaheuM-tavavuDDInimittaM ca saMbhogo icchijji| uttaraguNesuyasIyaMto saMbhotigo tti kAuMsuhasAraNAo bhvNti| evaM carittarakkhaNA katA bhvNti|| [bhA.2157] etesAmannataraM, saMbhogaMjo vadeja natthi tti| so ANA anavatthaM, micchatta-virAdhanaM paave|| [bhA.2158]bitiyapadamaNappajjhe, vadejja avikovide va appjjhe| jANaMte vA vipuNo, bhayasA tavvAdi gcchtttthaa| cU-pAsatthAtIhiMsamANaMsaMbhogeNa natthikammabaMdhottiaNappajjhobhaNeja, sehovAavikovito bhaNeja, gIyattho vA vikovio bhayA bhaNeja, 'tavvAtI' kotidaMDiohaveja "nathisaMbhogavattiyA kiriya" tti tammipannaveMti, tuNhikko acchatti, bhayA pucchio vA "AmaM" ti bhaNejja, appaNo gacchassa varakkhaNaTThA bhaNejjA // mU. (379)je bhikkhUlAuya-pAtaMvA dAru-pAtaMvA maTTiyA-pAtaMvA alaMthiraMdhuvaMdhAraNijaM paribhiMdiya paribhiMdiya parihaveti, parihaveMtaM vA sAtijati / / cU-akAralopAo lAuyaM dAruyaM, bhuMdaNaghaDiyaM, maTTiyAmayaM kuMbhAraghaDiyaM, alaM pajattaM, thiraMdaDhaM, dhuvaM aparihAriyaM, dhAraNijjaM lakkhaNajuttaM, khaMDAkhaMDikaraNaM palibheo bhaNNati, jo evaM kareti tassa maaslhuN| [bhA.2159] jaMpajjataM tamaMla, daDhaM thiraM aparihAriya dhuvNtu| lakkhaNajuttaM pAyaM, taM hotI dhAraNijnaM tu|| cuu-gtaarthaaH| etesucausu padesu solasa bhaMgA / alaM thiraM dhuvaM dhAraNijjaM, esa paDhamo bhNgo| sesA kaayvvaa| [bhA.2160] etto egatareNaM, guNeNa savvehi vA vi saMjuttaM / je bhittUNaM pAdaM, pariThThave aannmaadiinni|| cuu-kNtthaa|| bhittuM pritttthti| imesi virAdhanA haveja[bhA.2161] addhANa-niggayAdI, jhAmiya sese va teNa pddiniie| Aya para tadubhae vA, asatI je pAvihiti dosaa|| Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 5, mUlaM-379, [bhA. 2161] 439 cU-addhANa-niggatA sAdhU AgayA ajjhAyaNA, tehiM te jAtitA, palibhinnAdi parihaveti kiM deMtu ? jati na deMti tAhe jaMte pAvihiMti tamAvarjati / aha deMti appaNo hAni / AdisaddAto asivaniggatA AgatA / evaM omeNa, rAyaduTTha-gilANakAraNeNa / ___ ahavA-tesiMceva jhAmiyaM upakaraNaM parassa vA ubhayassa vA sehAvA paDuppannA bhAyaNA sati napavvAveMti, jaMte gihAraMbhe kAhiMti tamAvajje / ___ ahavA - annesiM saMbhotiyANaM sehA uvahitA, te bhAyaNANi maggaMti, jati na deMti appaNo haanni| ahavA-teNehiM uvakaraNaM avahariyaM, appaNo parassa ubhayassa vaa| evaMpaDinIehiM avahitaM je dose pAvihiMti tamAvajje / / [bhA.2162] addhANa niggatAdI, na ya dete hAni appaNo deMte / gihibhANesaNa porisi, kAyANa viraadhnnmiNto|| cU-puvvaddhaM gtaarthH| pilabhiMdiya pariDhavitesu bhAyaNAsati jati gihibhAyaNNaparibhogaM kareti, anesaNIyaM vA geNhati, bhAyaNe vA gavasaMto porisibhaMga kareti, bhAyaNaTThA vA aDato kAyavirAhaNaM kareti / / savvesetesupacchittaM vattavvaM / etaddosapariharaNatyaM[bhA.2163] tamhA na vi bhiMdijjA, jAtamajAtaM vigiMcate vidhinA / visa vija maMta thaMDilla, asatI tucche ya bitiyapadaM / / cU-visa-vijAti-kayaM jAyaM, nidosaM ajAyaM, duvihaM pi jahAbhihi vidhIe vigiMcae, kAraNe bhiMdittA vi ptttthveti| visabhAviyaMvijAemaMteNavAabhiyojitaM thaMDilassa vAsatitucchaMvADaharayaMnatakkajasAhayaM, etehiM kAraNehiM bhiMdiuM pritttthveti|| mU. (380) jebhikkhU vatthaM vA paDiggahaMvA kaMbalaMvA pAyapuMchaNaMvA alaMthiraMdhuvaMdhAraNijjeM palichiMdiya palichiMdiya paridvaveti, parihaveMtaM vA saatijti|| cU-khommiya kappAsAti vatthaM, uNNigakappAsAti kaMbalaM, raya-haraNaM pAyapuMchaNaM, uvaggahiyaM vA, vA, palichiMdiya shstraadinaa| mU. (381)je bhikkhUdaMDagaMvA laTThiyaMvA avalehaNiyaMvA velu-sUiMvA palibhaMjiyapalibhaMjiya pariTThaveti, parihaveMtaM vA saatijti|| cU-hatthehiM AmoDaNaM palibhaMjaNaM / [bhA.2164]pAyammi ya jo u gamo, niyamA vatthammi hoti so ceva / daMDagamAdIsutahA, puvve avarammi ya padammi / mU. (382) je bhikkhU aireya-pamANaM rayaharaNaMdharei, dhareMtaM vA sAtijati / / cU-rao davve bhAve ya / taM duvihaM pi rayaM haratIti rayoharaNaM / atiregaMdhareMtassa maaslhuN| [bhA.2165]gaNaNAe pamANeNa ya, hInAtirittaM ca avcitovcito| Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 nizItha-chedasUtram -1-5/382 jhusiraM khara-pamhaM vA, aNegakhaMDaM ca jo dhaare|| cU-savvesu vijhusiravajjesu mAsalahuM, jhusire caulahuM, gaNaNAe udu-baddhe egaM, vAsAsu, do, pamANapamANeNa bttiisNguldiihN| jati hINaMettopamANAo kareti tooNamaMtassa kaDiviyaDaNA, apamajaMtassapAnavirAhaNA, atiritte adhikaraNaM bhAro ya saMcayadosAya / ahavA - sAratte egaM ghareti taM hiMDaMtassa ullaM, jati tena ulleNa pamajjati to uMDayA bhavaMti, tAriseNa pamajaMtassa asaMjamo, apamajaMto asNjto| bhAriye aayviraahnnaa| porappamANAtojaMUNaM taM avaciyaM, tammibhAmANavirAhaNA, jaMporappamANAto atirittaMtaM uvaciyaM tammi bhAro bhayaparitAvaNAdi, atiritte adhikaraNaMca saMcaNadosA / jhusiraM koyavagaNapAvAragaNavayagesu atiromadhUlayaM vA jhusiraM vA etesu sNjmviraadhnnaa| paDilehaNA ya na sujjhati / kharA nisaDDA dasAo jassa taM kharapamhaM / ettha pamajaNe kuMthumAdivirAdhanA anegasivvaNIhiM anegakhaMDajhusiraM bhavati, ettha vi saMjamavirAhaNA / sivvaMtassa ya sutttthplimNtho|| jo evaM dhareti[bhA.2166] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM tahA duvidhaM / pAvai jamhA tamhA, na vidhAre hInamairittaM // [bhA.2167] hIne kajavivattI, atirege saMcato aadhikaraNaM / jhusirAdi uvarimesuM, virAhaNA saMjame hoti|| cU-battIsaMgulAto hINataraM / zeSaMgatArthaM // [bhA.2168] hInAdhie ya porA, bhANavivattIya hoti bhAro ya / kaDiviyaNA ya adIhe, unnama uDDAhamAdIyA // cU- aMguTThaporAo hInaM avaciyaM, ahiyaM uvaciyaM, hINe bhAyaNavivattI, adhie bhAro battIsaMgulAto hInaM adIhaM bhavati, tammi uNamaMtassa kaDiviyaNA, atioNate yajalaharapalaMbaNe uDDAho // uDu-vAsAsudharaNe imaM pamANaM[bhA.2169] egaM uDubaddhammi, vAsAvAsAsu hoti do cev| daMDo dasA ya tassa tupamANato doNha vI bhaiyA / / cU-jati daMDo hatthapamANo to dasA attuNgulaa| iha daMDaggahaNAto gabbhadaMDiyA ryohrnnyttttgovaa| aha daMDo vIsaMgulo to dasA bAraMgulA / aha daMDago chavvIsaMgulo to dasA cha aNgulaa| evamAi bhynnaa|| imerisaMdhareyavvaM[bhA.2170] paDipunna hattha pUrima, juttapamANaM tu hoti nAyavyaM / Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka: 5, mUlaM - 382, [bhA. 2170] appolammi tu pamhaM ca egakhaMDaM ca'NunnAtaM // cU- battIsaMgulapaDipuNNaM bAhiranisajjAe saha hatthapUrimaM, erisaM juttapamANaM raoharaNaM / pollaDayaM pollaM apollaM, ajjhasiramityarthaH, maua dasammi u pomhaM, egakhaDaM ca erisaM aNunnAtaM // bhave kAraNaM jeNa savvANa vi dharejjA [bhA. 2171] bitiyapadamaNappajjhe, asai puvvakaya dullabhe ceva / salleya khare, egassa satI ya dugamAdI // cU- aNappajjho savvANi kare dhareti vA / appajjho vi asati jahAbhihiyassa hInAtirittie karejavA, puvvakataM vA hInAtirittAdiyaM, dullabhaM vA, jAva labhati tAva hInAtirittAe vi dhareti, asatIe saNhaM vA dhareti, thUlaM vA dhareti, kharadasaM vA dhareti, egakhaMDassa vA asati dugati khaMDa dhareti // bhA. (2172] saNhe kareti thullaM, u gabbhayaM parihareMti taM dhulle / jhusire'vamati lome, kharaM tu ullaM puNo malae // cU- saNhe rayaharamapaTTate thUlaM gabbhayaM kareti / aha dhUlo raharaNapaTTato tAhe rayaharamagabbhayaM parihareMti / game vA thUle taM paTTayaM parihareti / romajjhasire to rome avaneti / aha kharadasaM tAhe ulleuM puNo malijjati // mU. (383) je bhikkhU suhumAI rayaharaNa-sIsAiM kareti, kareMtaM vA sAtijjati // cU- suhumA sahA, rayaharaNasIsagA dasAo / [bhA. 2173] je bhikkhU suhumAI, kareja rayaharaNa-sIsagAI tu / so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // 441 [ bhA. 2174] dosA- mUDhesuM sammaddo, jhusiramaNAiNNadubbalA ceva / suhumesu hoMti dosA, bItiyaM kAsI ya puvvakate // cU- mUDhesu sammaddadoso, bhusiradoso, sAdhUhiM anAiNNo, dubbalA ya bhavaMti / bitiyapadaM aNappajjhAi puvvakate vA / / mU. (384) je bhikkhU rayaharaNaM kaMDUsaga-baMdheNaM baMdhati, baMdhaMtaM vA sAtijjati // - kaMDUsagabaMdho nAma jAhe rayaharaNaM tibhAgapaese khomieNa unnieNa vA cIreNaM veDhiyaM bhavati tAhe unniyadoreNa tipAsiyaM kareti, taM cIraM kaMDUsagapaTTao bhaNNati / / [ bhA. 2175 ] kaMDUsagabaMdheNaM, tajjaitareNa jo u rayaharaNaM / baMdhati kaMDUso puNa, paTTau ANAdiNo dosA / / - ANAiNo dosA mAsalahuM ca // ime do dosA [bhA. 2176] atiregauvadhiadhi karaNameva sajjhAya-jhANa- palimaMtho / kaMDUsagabaMdhammI, dosA lobhe pasajaNatA // atiregovahi niruvaogattAo ya adhikaraNaM tassa sivvaNadhovaNA baMdhana - muyaNehiM cU Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 nizItha-chedasUtram -1-5/384 suttatthapalimaMtho, ya pasaMgo, naTTe hiya-vissariehiM ya adhitI bhavati / [bhA.2177] bitiyapadamaNappajjhe, asatIe dubbale ya paDipunne / . etehiM kAraNehiM, saMbaddhaM kappatI kAuM / / cU- egammi paese dubbalaM, tAhe paDisavaDiM kareMti, apaDipuNNaM vA tena veDhettA hatthapUrimaM kreNti| etehiM kAraNehiM tathaiva thiggalakAreNaM saMbaddhaM kareti, jena egapaDilehaNA bhavati // mU. (385) je bhikkhU rayaharaNaM avihIe baMdhati, baMdhataM vA sAtijati // cU-avasavvAdi avidhibNdho| mU. (386) je bhikkhU rayaharaNaM eka baMdhaM deti deMtaM vA sAtijjati // cU-egabaMdho egpaasiyN| mU. (387) je bhikkhU rayaharaNassa paraM tiNhaM baMdhANaM dei, deMtaM vA sAtijjati // cU-tipAsitAto paraM caupAsiyAdi / ANAdiNo ya dosaa| bahubaMdhane sajjhAyajhANe ya palimaMtho ya bhavati / etesiM tiNha vi suttANa imo attho| [bhA.2178] tiNhuvari baMdhANaM, DaMDa-tibhAgassa heTTha uvariM vA / doreNa asariseNa va saMtaraM bNdhnnaannaadii|| cU-daMDatibhAgassa jati heTThA baMdhati, uvari vA baMdhati, asariseNa vA doreNa atajjAieNa baMdhato vA saMtaraMdoraM kareti to ANAtiyA dosA, savvesu mAsalahuM // jamhA ete dosA[bhA.2179] tamhA tipAsiyaM khalu, daMDatibhAge u sarisadoreNaM / rayaharaNaM baMdhejA, padAhiNa niraMtaraM bhikkhuu|| [bhA.2180] bitiyapadamaNappajjhe, baMdhe avikovite va appjjhe| jANate vA vi puNo, asatI annassa dorassa / / cU-annAsati tjjaatiyss|| mU. (388) je bhikkhU rayaharaNaM anisaTuMdhareti, dharetaM vA sAtijati // cU-anisaTuM nAma titthakarehiM adinnaM, tassa mAsalahuM ANAdiNo ya dosaa| - nijuttI imA[bhA.2181] dave khette kAle, bhAve ya cauvvidhaM tu anisaTuM / bitio vi ya Aeso, jaMna vi dinnaM gurujaNeNaM / / [bhA.2182] paMcatirittaM davve u, accitaM dullabhaM ca dosuNtu| bhAvammi vannamollA, ananunnAyaM vajaM guruNA // cU-davvato paMcaNhaM airittaM-uNNiyaM uTTiyaM saNa vaccaya bhuMja-piccaM vA / etesiM paMcaNhaM parato nAmunnAtaM, "dosu" khetta-kAlesu jaM accittaM dullabhaM vA taM nAmunnAtaM, Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka: 5, mUlaM- 388, [bhA. 2182] bhAvato jaM vaNNaDuM mahaddhaNa-mollaM va, taM no titthakarehiM nisaTTaM na dattamityarthaH / ahavA - bitio Aeso - jaM gurujaNeNa no aNunnAyaM taM anisihaM // [ bhA. 2183] etesAmaNNataraM, rayaharaNaM jo dhareja anisadvaM / ANAti virAhayA, saMjama mucchA ya teNAdI || cU- mahaddhaNe vaNNaDDe vA mucchA bhavati / rAgo rAgeNa saMjamavirAdhanA, teNAtiehiM vA harijati / [bhA. 2184] bitiyapadamaNappajjhe, dharejja avikovite va appajjhe / jANate vA asatI, dharejja asivAdivegAgI || cU- asiveNa egAgI jAto / tena kassa niveeu ? gurU natthi / evaM anisa pi dharejja / / mU. (389) je bhikkhu raoharaNaM, vosaTTaM dharei, dharaMtaM vA sAtijJjati / / [bhA. 2185 ] AuggahakhettAoSa pareNa jaM taM tu hoti vosaTTaM / AreNamavosa, vosaTTe dhareMta ANAdI // cU-vosaTTaM nAma AuggahAto pareNa / jaM puNa Atoggahe vaTTati taM avosaTTaM / AyapamANaM khettaM Ayoggahe / iha puNa roharaNaM paDucca samaMtato hattho, hatthAo paraM na pAvati tti vosaTTaM bhaNNati / / vosa dharaNe ime dosA [ bhA. 2186 ] mUiMgamAti khaite, apamajjaMte tu tA virAdheti / sappe va vicchuvA, jAgehati khaie AtAe / cU- mUiMgA pipIlitA etAhiM khatito, AdisaddAto makkoDagAtiNA / 443 jati apamajjiuM rayoharaNeNa kaMDUyati to virAheti / rayaharaNaM apAveMto vA sahasA kaMDUyati to virAheti / AruTTho sappo vicchugo vA Agato jAva rayaharaNaM geNhati tAva khaito mato, AyavarAdhanA / / [bhA. 2187] bitiyapadamaNappajjhe, dhotulla- gilANa-saMbhamegatare / asivAdI parilaMge, vosaTTaM pI dharejjAhi // cU- aNappajjho dhareti, dhovaM vA jAva uccAdi, naisaMtaraNe vA ullaM, gilANo gilANapaDhiyArago vA uvvattaNAi kareMto, aganisaMbhame vA dhareMto, asivAdikAraNeNa vA paraliMgaM gahiyaM / etehiM kAraNehiM vosa pi dharejja // [ bhA. 2188 ] muhapotti - misejjAe, eseva gamo u hoi nAyavvo / vosaTTamavosaTTe, pubve avarammi ya padammi // cU- muhapottiyanisejjAe eseva gamo vosaTTAvosaTTesu puvvAvarapatesu // mU. (390) je bhikkhU ra oharaNaM (abhikkhaNaM abhikkhaNaM) adhiTTeti, adhiTTaMtaM vA sAtijjati // cU- adhiTThaNaM nAma jaM nisejjaveDhie ceva uvavisaNaM, eyaM ahiTThaNaM, mAsalahuM, ANAdiyA ya Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 nizItha-chedasUtram -1-5/390 dosaa| [bhA.2189] tiNhaM tu vikappAnaM, annatarAeNa jo adhidvejjA / pAuMjhaNagaM bhikkhU, so pAvati aannmaadiinni|| cU-ime tinna vikappA[bhA.2190]dohi vi nisijjaNAha, ekkeNa va bitio tatiya paadehiN| ahavA maggato ekko, dohi vipAsehi donni bhave // cU-niseJjaNA putA bhaNNati, tehiM dohiM vi uvavisati, ekko vikppo| egeNa vA bitio vikppo| dosu pAyapaNhiAsu akkamati / tatio vikppo| ahavA - maggato tti piTThato akkamati / ego vikappo / dosupAsesuputorUesu akkamati / ete do vikappA / ete vA tinni| [bhA.2191]bitiyapadamaNappajjhe, adhiDhe avikovite va appajjhe / jANaMte vAvi phauNo, muusg-tennaatimaadiisu|| cU-mUsageNavAkuTThijati, teNagesuvA harijjati, AdisaddAto ceDarUvANivAharejjA, paDinIo vA tena adhiTeja // mU. (391) je bhikkhU rayaharaNaM ussIsa-mUle Thaveti, ThaveMtaM vA sAtijati / / mU. (392) je bhikkhU rayaharaNaM tuyaTTei, tuyaTeMtaM vA sAtijatitaM sevamANe Avajati mAsitaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / / cU-taM sevamANe Avajati mAsitaM parihAraTThANaM ugghAiyaM / sIsassa samIvaM uvasIsaM, vakAralopAt tatsthAnavAcI mUlazabdaH / sIsassa vA ukkhaMbhaNaM usIsaM havaNaM nikkhevo suttapaDiseghitaM, sevamANe AvajjatipAvati, pariharaNaM parihAro, ciThThati jammi taM ThANA, lahugamiti ugghAtiyaM / [bhA.2192] je bhikkhU tuyaTeMte, rayaharaNaM sIsate ThavejA hi / purato va maggato vA, vAmagapAse nisaNNo vaa|| cU- tvagvartanaM tuyaTTaNaM zayanamityarthaH, vAmapAse, dAhiNapAse vA uvarihuttadasaM, pAdamUle vA Thaveti, na kevalaM nisaNNo, nisaNNo vA purao maggao vA vAmapAse tthveti|| [bhA.2193] so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM tahA duvidhaM / pAvati jamhA teNaM, dAhiNapAsammi taM kujjA // cU-tamhA nivaNNo nisaNNo vA dAhiNapAse adhodasaM karejA // [bhA.2194]bitiyapadamaNappajjhe, karejja avikovite va appajjhe / ovAsa asati mUsaga-teNagamAdIsujANamavi / / uddezakaH-5 samAptaH muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nizIthasUtre paJcamauddezakasya (bhadrabAhu svAmiracitA niyukti yukta) saMghadAsagaNi viracitA bhASyaM evaM jidAsamahattara viracitA cUrNi smaaptaa| jApAna Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 6, mUlaM-393, [bhA. 2194] 445 (uddezakaH-6) cU-paMcamauddesAo chaTThassa imo saMbaMdho[bhA.2195]ussIsaga-gahaNeNaM, nisi suvaNaM nisi samubbhavo moho / gurulahugA cau mAsA, vuttA caumAsiyA innmo|| cU-paMcamassa aMtime sutte ussIsaggahaNaM kataM, teNa rattiM suvaNaM vakkhAyaM, rAto suvvati, divasato na kappati suviuM / rAto ya samubbhavo moho bhavati / teNa ya udiNNeNa koi mehuNapaDiyAe mAuggAmaM viNNaveja / esa sNbNdho| ahavA - imo anno sabaMdho - Aillaesu paMcasu uddesaesu guru lahu mAso bhaNitI, idAnaM caummAsiyA gurulahugA bhaNNaMti // mU. (393) je bhikkhU mAuggAmaM mehuNapaDiyAe vinnaveti, vinnaveMtaM vA sAtijati // cU-mAtisamANo gAmo mAtugAmo / marahaTThavisayabhAsAe vA itthI mAuggAmo bhaNNati / mihunabhAvo mehunaM, mithunakarma vA mehuna abrahmamityarthaH / mithunbhaavvtiptti| paDiyA maithunasevanapratijJetyarthaH / vijJApanA prArthanA / athavA - tadabhAvasevanaM vijJApanA, iha tu prArthanA parigRhyate / suttttho| adhunA - niyuktivistaraH[bhA.2196] mAuggAmo tiviho, divyo mAnussato tirikkho a| ekkakko vi yaduviho, dehajuto ceva pddimjuo|| cU- so mAtuggAmo tividho - divvo mANussato tiriccho| puNo ekkeko duvidho kajjati-dehujuto, leppagAdi-paDimAjutto y|| [bhA.2197] dehajuto vi ya duviho, sajjIvo taha ya ceva nijIvo / saNNihitamasaNNihito, duvidho paDimAjuto hoti // cU-dehaM sriirmityrthH| dehajuto puNa duvidho - saceyaNo aceyaNo y| paDimAjutovi duvidho kajati-sannihio asannihio y|| esa divvabheto bhnnito| mAnusa-tiricchuesu esa ceva bhedo bhANiyavyo / divve acittadehajute imaM bhaNNati[bhA.2198] pannavanAmettamidaM, jaM dehajutaM acetaNaM divvaM / taM puNa jIva-vimukkaM, bhajjati sa tadhA jaha ya diivo| cU-yasmAdacittaM devazarIraM nAsti, tasmAt prajJApanA mAtra / taM puNa ime kAraNeNa natthi jIvavimukkamettameva sa tahA bhijati, pradIpazikhAvat // [bhA.2199]ekeko vi yatividho, jahannao majjhimo ya ukkoso| parigahiyamaparigahio, ekeko so bhave duviho / cU-so mAuggAmo divvAtio ekkekko tividho-jhnnmjjhimukkoso| Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 nizItha-chedasUtram -1-6/393 vANamaMtaraM jahannaM, bhavaNajoisiyA majjhimaM, vemANiyaM ukkosN| mANusesu pAyAvaccaM jahannaM, koDuMbiyaM majjhimaM, daMDiyaM ukkosaM / tiriesu jahanne aya-elagAdi / majjhimaM va lavA-mahAsaddiyAdi, ukkosaM go-mahisAdi / ekkakkaM puNo sapariggahApariggahabheeNaM duvihaM kajjati // sapariggahaM puNo tividhaM imehiM kajjati[bhA.2200] pAyAvacca kuTuMbiya, daMDiyapariggaho bhave tividho| tavivarIo ya puNo, nAtavva'pariggaho hoti // cU-etehiM tihiM pariggahiyaM sapariggahaM, eyavvatirittaM aprigghN|| -evaM tiyabhedaparUviyassa mAuggAmassa vinnavaNA duvihA - [bhA.2201] diTThamadiTThAya puNo, vinnavaNA tassa hoi duvihA u / obhAsaNayAe yA, tabbhAvAsevaNAe y|| cU-vinnavaNA duvidhaa| obhAsaNatA prArthanatA, prArthanatA, maithunAsevanaM tadbhAvAsevanaM / / iyANiM etesiM bheyANaM obhAsaNAe tabbhAvAsevanAe ya pacchittaM bhaNNati / tattha paDhamaM tabbhAvAsevaNAe bhaNNati[bhA.2202] mAsagurugAdi challahu, jahanne majjhime ya ukkose / apariggahita'citte, divAditu ya dehajute / / cU-divve dehajutte acitte apariggahaM jahannayaM adiDhe sevati mAsaguruM / diDhe kaa| eyammi ceva majjhimae adiDheGka / diDheGkA eyammi se ukkosae adiDhe GkA / diDhe / evaM apariggahaM gyN|| iyANiM etaM ceva acittaM pAyAvaccapariggahaM bhaNNati[bhA.2203] caulahugAdI mUlaM, jahannagAdimmi hoti accitte / tivihe apariggahite, diTThAdiDhe ya dehjute|| cU-divve dehajute acitte pAyAvaccapariggahe jahannae adiDhe / diDhekA / eyammiceva majjhimae adiDhe Gka / diTTe phu| etammi ceva ukkosa adiDhe diTTe phra / koDubie caugurugAto ADhattaM aDDokkaM tIe chete tthaati| daMDiya-paDiggahe challahuyAto ADhattaM aDDokaMtIe mUle tthaati| gataM acittaM / iyANiM sacittaM bhaNpati[bhA.2204] catugurugAdI chedo jahannae majjhime ya ukkose| apariggahite dehe, diTThAditu ya sccitte|| cU-divve dehajute sacitte apariggahe jahannae adiDhe kA / diDhe eyammi ceva majjhimae adiDhe ph'| diDhe phrm| Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 6, mUlaM-393, [bhA. 2204] 447 eyammi ceva ukkosae adiDhe phrama / diDhe cheto / divvaM sacit apariggahaM gataM / / iyANiM sapariggahaM[bhA.2205] challahugAdI carimaM, jahannagAdimmi hoti saccitte / tivihe ti-pariggahite, diTThAdiDhe ya dehajute / / cU-divvaM devajuttaM sacittaM pAyAvaccapariggahaM jahannayaM adiDhe / diDhe ma / eyammiceva mjjhimeadittecheto| diDhe mUlaM / koDuMbiyapariggahe chaggurugAto aNavaDhe tthaayti| daMDiyaparaggahe cheyAti pAraMcie ThAyati / / divvaM dehajuyaM gataM / iyANi paDimAjutaM bhnnnnti| tathimo atideso[bhA.2206]sannihitaM jaha sa-jiyaM, accittaM jaha tadhA asannihitaM / paDimAjutaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva / / cU-jahA divvaM dehajuyaM sacittaM bhaNiyaM saNNihiyaM paDimAjuyaM vattavvaM / jahA divvaM dehajuttaM acittaM bhaNiyaM, tahA asaNNihiyaM paDimA juttaM vattavvaM / divvaM gataM / iyANi mANusaM tirikkhajoNiyaM ca bhaNNati / te vi avisiTThA evaM ceva bhANiyavvA / / navaraM-imo viseso[bhA.2207] pacchittaM dohi guruM, divve gurugaM taveNa mANusse / tericche dohi lahU, tavArihaM vinnavaMtassa // cU-je divve tavArihA te dohiM vi tavakAlehiM gurugaa| mANusse je tavArihA te tvgurugaa| tericche je tavArihA te kaalguru| ahavA - dohiM vi tavakAlehiM lhugaa|tbbhaavaasevvinnnnvnnaae eyaM pacchittaM vuttaM / ahavA-imo anno tabbhAvAsevaNapAyacchittadANavigappo / tinni payA tericchA ThAveyavvA -divva-manuya-tiriyA |tesimho do pattA ThAveyavvA-dehajuttaM, paDimAjuyaM ca / tesi pi aho tinniM payA ThAveyavvA-jahanna majjhima mukkosNc| tesimadho tinni payA ThAveyavvA-pAyAiya-kokuMbiya-daMDiyasapariggahA / tesimaho do payA ThAveyavvA-acittaM, sacittaM ca / tesimaho do payA ThAveyavvA - adiLaM diTuM c|| evaM ThAviesuimA gAhA paDhiyavvA[bhA.2208]ayamanno u vigappo, tivihe tipariggahammi nAyavyo / sajieyara paDimajue, divve mANussa tirie y|| cU-"tiviha" tti-jahannAdiyA tipariggahiyA pAyAtiyA tiyA sajIyaM-saceyaNaM, iyaraMca aceynnN| paDimAjutaM saNNihiyaM asaNNihiyaM ca / Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 divvAdiyaM ca tivihaM, casaddAo diTThe adiTTaM // etesiM aho ime satta pAyacchittapayA ThAveyavvA [bhA. 2209] cattAri chacca lahuguru, chammAsio cheo lahugagurugo ya / mUlaM jahannagammi vi, nisevamANassa pacchittaM // nizItha - chedasUtram - 1-6/393 cU- caulahugaM cauguruM challahuM chagguruM challahuchedo chagguruchedo mUlaM ca / ete aDhokkaMtIe cAre-yavvA / imo cAraNiyappagAro - divve dehajute jahannae pAyAvaccapariggahe acitte adiTTheGka / diTTheGkA / divve dehajute jahannae pAyAvaccapariggahe sacitte adiTTheGkA / diTThe / divve dehajutte jahannae koDuMbiyapariggahe acitte adiTThe phru / diTThe phra / divve dehajute jahannae koDuMbiyapariggahe sacitte adiTThe rphA / diTThe challahuchedo / divve dehajute jahannae daMDiyapariggahe acitti adiTThe / diTThe phr| (chagguruchedo] divve dehajute jahannae daMDiyapariggahe sacitte adiTThe chagguruchedo, diTThe - mUlaM // eyaM jahannAte tabbhAvaviNNavaNAe ya bhaNiyaM / iyANiM majjhime[bhA.2210]cauguruga chacca lahu guru, chammAsiya chedo lahuga gurugo ya / mUlaM aNavaTTappo, majjhimae sevamANassa // cU- eseva cAraNiyappagAro, navaraM caugurugA pAraddhaM aNavaTThe ThAyati // iyANi ukkosaM [bhA. 2211] tava chedo lahu gurugA, chamAsiu mUlasevamANassa / aNavaTTappo pAraMcio ya ukkosavinnavaNe // cU-tavagahaNAto challahu chaggurugA / cheyaggahaNAto challahuchedo, chagguruchedo / air- siddhaM / ettha challahu ADhattaM pAraMcie ThAti / dehattaM gataM // imaM paDimAjuyaM [bhA. 2212] sannihiyaM jaha sajiyaM, accittaM jaha tahA asaNNihiyaM / DimAjuyaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva // [bhA. 2213] pacchittaM dohi guruM, divve gurugaM taveNa mANusse / tericche dohi lahu, tavArihaM vinnaveMtassa / / cU- pUrvavat / ete pacchittA divve dohiM gurU, maNusse tavagurU, tericche kAlagurU / ahavA - dohiM lahu / ahavA - manusa - tirie imo anno vikappo / ahavA - jaM bhaNiyaM taM divve ceva / / iyANi mANusa - tirie bhaNNati / tattha vi imaM maNuesu [bhA. 2214] caugurugA chaggurugA, chedo mUlaM jahannae hoMti / Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka :6, mUlaM-393, [bhA. 2214] 449 chaggurugA chedo, mUlaM aNavaThThappo ya mnyjime|| cU-mANussaM jahannaM pAyAvaccapariggahaM adilu sevatiGkA / diDhe / koDubie adiDhe sevati phu| diTe chedo| daMDie adiDhe sevati chedo, diDhe mUlaM / evaM jhnne| majjhime pacchaddhaM - chagguru ADhattaM aNavaDhe tthaati|| imaM ukkose[bhA.2215] chedo mUlaM ca tahA, aNavaThThappo ya hoti paarNcii| evaM diTThamadiDhe, mANusse viNNaveMtassa // cU-cheyAto ADhattaM pAraMcie ThAti / / mANusaM gayaM / iyANiM tiriyANaM[bhA.2216] caulahugA caugurugA, chedo mUlaM jahannae hoti| ___ cauguru chedo mUlaM, aNavaThThappo ya mjjhime|| [bhA.2217] chedo mUlaM ca tahA, aNavaThThappo ya hoti paarNcii| evaM diTThamadiTTe, tericchaM viNNaveMtassa // cU-jahA mANuse cAraNA tahA eyammi daTThavvaM // / [bhA.2218] mehuNabhAvo tabbhAvasevaNe sevagassa pacchittaM / vuttaM vocchAmetto obhAseMtassa pacchittaM // cU-mehuNasevaNaM tadbhAvasevaNA, tAe pacchittaM bhnniyN| ahavA- imo anno tadbhAvasevaNe pcchitvikppo|| [bhA.2219]mAsaguruMcaugurugA, do catugurugA ya lahuya lahuyA ya / do catulahugA ya tahA, divve mANus tericche|| cU-avisesite dehasaMjutte acitte apariggahe adiDhe mAsaguruM / diDhe cauguruM avisesite dehasaMjutte sacitte avisesiyapariggahe adiDhe cuguruN| diDhe vicuguruN| avisesite dehujate apariggahe acitte adiDhe mAsalahuM / diDhe caulahuM / avisesite dehajutta acitte avisesa-pariggahe adiDhe caulahuM / diDhe vi caulahuM / divva-mAnusa-tiriesu avisesiyaM bhaNiyaM // evaM dehajuyaM gayaM / imaM paDimAjuyaM[bhA.2220]sannihiyaM jaha sajiyaM, accittaM jaha tahA asannihiyaM / paDimAjuyaM tu divvaM, mANusa tericchi emeva / / [bhA.2221] pacchittaM dohi guru, divve gurugaMtaveNa maannusse| tericche dohi lahU, tavArihaM viNNaveMtassa // cU-pUrvavat // tabbhAvasevaNo tatio vikappo go| 151291 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 nizItha-chedasUtram -1-6/393 "vocchAmetto obhAsaMtassa pacchittaM" ti asya vyAkhyA[bhA.2222] avisesitamaddiSTe, gurugo diDhe ya hoti gurugA u / divvanaraadiTTha gurugo, diDhe gurugA ya dohiM pi| cU-divva-manuya-tiriyaviseseNaM avisesiyaM obhAsati adiDhe maasguruN| diDhe cugurugaa| iyANiM-visesiyaM dilu adiTuM obhaasti| (davesu adiDhe) mAsaguruM, naresu (adiTTe) obhAsati maasguruN| evaM ceva dohiM vi diDhesu cugurugaa| [bhA.2223] tiriyamacetasacete, guruo adiTTe diDhe culhugaa| ____obhAsaMtassevaM, tabbhAvAsevaNe vuttaM // cU-tiriesu ceyaNe aceyaNe vA adiDhe obhAsati mAsaguruM / dosu vi diDhesu caulahugA / eyaM obhAseMtassa vuttaM / tabbhAvAsevaNe puNaH purA vuttaM / sIso pucchati-sacitte obhAsaNaM bhavati, acitte obhAsaNA kahaM saMbhavati? Ayario Aha - acitte saMkappakaraNAceva obhAsaNA / / [bhA.2224] etesAmannataraM, mAuggAmaMtu jo u vinnve| so ANA aNavatthaM, micchatta-virAdhanaM pAve // cU-pUrvavat / paDimAjuttaM jaM saNNihiyaM taM duvidhaM - paMtA, bhaddA vaa| [bhA.2225] sannihiya-bhaddiyAsu, paDibaMdho giNhaNAdio dosA / paMtAsu laggakaDDaNa, khittAtI diTTha ptthaaro|| cU-paDimAjute sannihite bhaddiyA ithivibbhame kareja, tAhe tattha se paDibaMdho bhavejja / esa adiDhe doso| aha keNati diTTho tAhe uDDAho geNhaNa-kaDhaNAdao dosA / paMtAsu ime adiDhe dosA paMtApaDisevaMtaM tattheva lageja, shvaanvt| aha keNai dihrotAhegeNhaNAdayo dosaa|ahvaa-saapNtaa khittAtiyaMkarejA / diDhe patthAradose y| patthAro nAma eyassa nasthi doso, aparikkhaya-dikkhagassa (aha] doso, // ete sannihite dosA vuttA / ime asaNNihite[bhA.2226] emeva asaNNihite, laggaNa-khettAdiyA navari ntthi| tattheva ya paDibaMdho, diDhe gahaNAdiyA ubhe|| cU-diDhe geNhaNAdiyA dosA asaNNihie vi bhvNti| "ubhae" tti appaNo parassa yaAyariyAdINaM // [bhA.2227] suttaNivAto etthaM, caugurugA jesu hoti tthaannesu| uccArita'ttha sarisA, sesA tu vikovnntttthaae|| [bhA.2228] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duviha teicche| Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 uddezaka : 6, mUlaM-393, [bhA. 2240] abhioga asiva dubbhikkhamAdisUjA jahiM jayaNA // cU-aNappajjho viNNavejjA vi na ya pacchittaM pAvejjA / appajjho vA duvidhe teicche karejAsanimitte animitte vA mohodae tigicchA // tasthimA jayaNA[bhA.2229] mohodaya anuvasame, kahaNe akaheMta hoti gurugA u| kahitopehA gurugA, jaM kAhitijaM paavihitii|| cU- sAhussa mohe udinne anuvasamate Ayarissa kaheyavvaM / jai Ayariyassa na kaheti to sAhussa cauguruM pcchittN| __ ahakahite Ayario uvehaM kareti to AyariyassacaugurugA, uvehakaraNejaM somohodayA hatthakammAti kAhiti taM savvaM Ayariyassa pacchittaM, jaMca geNhaNAdiyaM uDDAhaM pAvihiti taM pi Ayario pAvati / / [bhA.2230] duvidhe tegicchammI NivvIitiyamAdiyaM atikto| aTThANasaddahatthe, pacchA'citte gaNe doccaM // cU- tamhA AyarieNa duvidha-mohodae teicchaM nivvigatimAti kAraveyavvaM / nivvitiyaM kreu| taha vina hitainivvItiyaM nibbalaM aahaarei| taha vialute omaMAyaMbilAti uddhaTThAmAiyaM piatikkato tAhe aTThANesu ThAyati, duvakkhariyaM paaddyN|th vi aTuMte saddapaDibaddhaM gcchti|th vi aTuMte asAgArie hatthakammaM karei / taha vi aDheMteM acitte itthIsarIre bIyanisaggaM krei| taha vi aTuMte "gaNe doccaM' tti-pihaTTito gaNassa doccabhaMgeNa kaDhiNaM paDisevati / esa akkhrttho|| iyANiM etIe ceva gAhAe savittharo attho bhaNNati[bhA.2231] uvabhutta-therasaddhiM, saddajutA sahi taha vi u atthNte| accitta-tiriya-mArisa, nAriM nivvegalakkhejjA / / cU- "aTThANa sadde"ttiasya vyAkhyA - bhuttabhogiNoje therAtehiM saddhiM duvakkhariyAtipADage saddapaDibaddhAe ya ThAyati, jati nAma AliMgaNovagRhaNa - cuMbanetthisaI paricAraNasaI vA souM bIyanisaggo bhvet| ___ "pacchA acitte" tti asya vyAkhyA - "acitta" pacchaddhaM / taha vi aTuMte acitte tiriyanArI-sarIraM paDisevati tinni vArA / taha vi aTuMte mANussIe acittasarIre, taM puNa jai nivvaMgaM to khayaM karei, mA veyAlo hi tti / tattha vi tinni vArA // taha ki aTuMte "gaNe doccaM" ti doccaggahaNeNaM bitio bhaMgo ghito| bitiyabhaMgaggahamAto cattAribhaMgA suutitaa| te ya ime - saliMgeNa saliMge / saliMgeNa annaliMge / annaliMgeNa saliMge / annaliMgeNa annliNge| saliMgaTTitaiNa annaliMge seviyavvaM / taMpuNa imAe jayaNAe[bhA.2232] liMgeNa ceva kiDhiyA, diyAsujA tinni teNa paramUlaM / Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 nizItha chedasUtram - 1-6 / 394 tatto cautthabhaMge, sesA bhaMgA paDikkuTThA // cU- saliMgeNa paraliMge sevamANo gaNAo uvabhuttatherehiM saddhiM annavasahIe ThAvijjati / tatthaMdhakAre kiDi saDDIe melijati, jahA annonnaM na passaMti / evaM tinni vArA / jati uvasaMtaM suMdaraM / uvasaMtassa cauguruM / tiNhaM vArANaM parato parisevamANassa mUlaM / taha vi aTTaMto tato cauttha bhaMge sevati, tattha vi tinni vArA, parato mUlaM / sesA paDhama-tatiyabhaMgA paDikkuTThA // paDhamabhaMge imA bhavati [bhA.2233] saddese sissiNi sajjhaM tevAsiNI kula-gaNe ya saMgheya / kulakaNNagA kulavadhU, vidhavA ya tahA saliMgeNaM // cU- sadese paradese vA sissiNIM paDisevati, sajjhiviyaM paDisevati, aMtevAsiNI paDicchigA / ahavA- sajjhaMtigassa aMtevAsiNI bhartRjjiketyarthaH, kule ciyaM, gaNe ciyaM, saMdhe ciyaM vA sevati / bitiyabhaMgeNa imA jai paDisevati- pitRmAtRvizuddhAM kulakanyAM abhiNNajoNIM jati taM paDisevati, vigatadhavaM vA raMDaM, kulavadhuM vA paDisavati saliMgeNa // ettha bhaMgesu imaM pacchittaM [bhA. 2234] liMgammi ya caubhaMgo, paDhame bhaMgammi hoti carimapadaM / mUlaM cautthabhaMge, bitie tatie ya bhayaNA ta // cU- saliMga paraliMgehiM caubhaMgo / tattha paDhamabhaMge paDisevaMtassa niyamA carimapadaM / carime niyamA mUlaM / bitiya tatiyabhaMgesu bhayaNA pacchittaM // bitiyabhaMge imA bhayaNA [ bhA. 2235] annatha saliMgeNaM, kannAgamaNammi hoti carimapadaM / vihavAe hoti navabhaM, avihavaNArI ya mUlaM tu // cU- "annattha" tti - annaliMgiNI, saliMgeNa paDisevati / kaNNaM carimaM, vihavAe aNavaTTe, a-vidhavAe mUlaM // ahavA - bitiyabhaMge ceva imaM pacchittaM / [ bhA. 2236] adhavA pAyAvaccI, koDaMbiNi daMDiNI ya liMgeNaM / mUlaM aNavaTTappo, caramapadaM pAvatI kamaso // cU- pAyAvaccI mUlaM, koDuMbiNIe aNavaTTaM, DaMDiNIe carimaM // tatiyabhaMge imA bhayaNA [bhA.2237]annena saliMgammi ya, sissiNa sajjhaMtigI kule carimaM / rai gaNicciyAe, saMghaccIe bhave mUlaM // cU- annaliMgeNa saliMgiM paDisevati / sissiNi sajjatiyA, sissiNiM kulecciyA, etesu carimaM, gaNecciyAte aNavaTTho, saMdhecciyAe mUlaM // bitiyabhaMgapaDisevaNAe anuvasaMto carimabhaMgeNa paDisevati / tatthimA jayaNA Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 6, mUlaM-393, [bhA. 2238] [bhA. 2238] gaMtUNa paravidesaM, liMgavivegeNa saDDi kiDhigAsu / puvvabhaNiyA ya dosA, parihariyavvA payatteNaM / / cU- jammavihArabhUmIo vajjeuM paravidesaM gaMtUNa saliMgaM mottuM kiDhi -saDDigAtiesu eka-dotinnivArA, parato mUlaM / 453 puvvabhaNiyA ya ime - kaNNA kUlavadhU vidhavA amaccI ranno mahAdevI payatteNaM parihariyavvA // sAsu paDisevaMto imaM jayaNaM kare - [bhA. 2239] joNI bIe ya tahiM, caukkabhayaNA u tattha kAyavvA / ega duga tinni vAre, suddhassa u vahnitA gurugA / / cU- itthIe jAva paNapannaM vAsA na pUreMti tAva amilAyajoNI, attavvaM bhavati, garbhaM ca gRNhAtItyarthaH paNapannAvAsAe puNa kassai attavvaM bhavati, na puNa gabbhaM geNhati / paNapannA parota no attavvaM, no gabbhaM geNhati, esA dussamaM vAsasatAyue ya paDucca pannavaNA parato puNa AusaddhaM savvAuya-vIsati-bhAga-sahiyaM esA amilAyajoNI AtavaM bhavati / kAlo - jAva- puvva koDIyAyuyA parataH sakRt prasavadharmiNyaH amilANayonayazca avasthitayauvanatvAt / jassa paNapannavAsA na pUraMti tassimo caubhaMgo - sabIyAe aMto bIyaM parisADeti, sabIyAe bAhiM, abIyAe aMto, abIyAe bAhiM / paNapannapUravAsAe esa ceva cubhNgo| ettha bIyagahamAto attavadiNA gheppaMti // etesu bhaMgesu imaM pacchittaM [bhA.2240] sabIyammi aMto mUlaM, bAhira paDisADaNe bhave chedo / paNapannigAi aMto, chedo bAhiM tu chaggurugA / / cU- paNapannavarisA jassa na pUraMti tAe tisu attavadiNesu tArisAe sabIyAe aMto bIyapoggale parisADeMti mUlaM / aha bAhiM to cheto / paNapannapUravarisAe sabIyAe aMto cheto / bahiM - chaggurugA // anne bhAMti [ bhA. 2241] chedo chagguru ahavA, dasaha aMto bahiM va AreNaM / paNapannAyapareNaM, chagguru cauguruga aMto bahiM / / cU-uDu-saMbhavadiNAo - jAva - dasadiNA na pUreMti-tAva - aMto cheto, bAhiM chagguruM / "AremaM" ti paNapannavAsiyAe AreNa ya evaM bhaNiyaM / sesasavvabhaMgesu paNapannAe ya parato chappaNNAdivarisesu aMto chaggurugA, bAhiM cauguruM / evaM sanimitte animitte vA paDisevaMtassa esA jayaNA // teicchaM ti dAraM gataM / iyANi "abhioge" tti dAraM [ bhA. 2242 ] kulavaMsammi pahINe, rajjaM akumAragaM paro pelle / taM kIratu pakkhevo, ettha buddhIe pAhaNNaM // cU- abhioge na paDisevejjA / tatthimaM udAharaNaM - koi aputto rAyA amaccehiM bhaNio Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 nizItha-chedasUtram -1-6/393 aputtassa tujjha kulavaMse pahINe akumArassa ya paro pellehiti rajjaM, kiM kajau, bhaNaha- "tunjha buddhIe pAhaNNaM vttttti|" maMtIhiM bhaNiyaM aMtapure koi khippau, tuha khettajjAyayA tuha te puttA / rAyA bhaNai-ayaso me bhavissati / te bhaNaMti "jahA ayaso na bhavati tahA kjti| ime samaNA nigaMthA na kahaMti, ete pakkhippaMtu / evaM kIrau / tAhe je taruNasaMjatA te gahiyA ekkammi pAsae chUDhA // [bhA.2243]taruNINa ya pakkhevo, bhogehi nimaMtaNA ya bhikkhuss| bhottuM anicchamANe, maraNaM va tahiM ca vasiyassa / / [bhA.2244] suTullasite bhIte, paccakkhANe paDiccha gaccha thera viduu| mUlaM chedo chagguru, cauguru lahumAso guru lhuo|| cU-peDhe pUrvavat // evaM tA ahiogeNa paDisevaMtassa jayaNA bhnniyaa| "asiva-dubhikhAdisu" imA[bhA.2245] bahuAinne itaresu, geNhamANANa dullabhe bhikkhe / asivammi imA jataNA, dubbhikkhe ceva sNthrnne|| cU- "itaresu" pAsatthAisu bahuyAiNNe esaNAnesaNehiM giNhaMtesu, sAhUNa esaNijje dullabhe, asive vA asaMtharaMto, dubmikkhe vA asNthrNto|| asiva dubbhikkhANamaNAgayakAle AyariyANa imA sAmAyArI[bhA.2246] lahugo ya hoi mAso, dubhikkha-visajjaNammi sAhUNaM / nehANurAgaratto, khuDDo vi ya necchatI gNtuN|| [bhA.2247]bhikkhaM pi ya parihAyi, bhogehi nimaMtaNA ya bhikkhussa / gehati egaMtarite, lahugA gurugA ya caumAsA // [bhA.2248] paDisevaMtassa tahiM, chammAsA hoMti cheda mUlaM ca / aNavaThThappo pAraMcio ya pucchA ytividhmmi| cU-peDhe puurvvt| navaraM-tivihaM-divvaM mAmussaM tericchaM snimittaanimittodyaa| mU. (394) je bhikkhU mAuggamassa mehuNavaDiyAe hatthakammaM karei, kareMtaM vA sAtijati // mU. (395) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM kaTeNa vA kiliMceNa vA aMguliyAe vA salAgAe vA saMcAlei, saMcAlataM vA saatijti|| mU. (396) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM saMbAheja vA palimaddeja vA saMbAheMtaM vA palimadeMtaM vA sAtijati // mU. (397) je bhikkhU mAuggAmasasa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA abbhaMgeja vA makkheja vA abbhaMgetaM vA makkheMtaM vA saatijti|| mU. (398) jebhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAeaMgAdAnaMkakkeNavA loddheNa vA paumacuNNeNa vA bahANeNa vA cuNNehiM vA vaNNehiM vA ubvaTTei vA parivaTTei vA uvvade'ttaM vA parivvaTeMtaM vA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 6, mUlaM-398, [bhA. 2248] 455 sAtijati / / mU. (399) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (400) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM nicchallei, nicchalletaM vA saatijti|| mU. (401) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNa vaDiyAe aMgAdAnaM jigghai, jigghetaM vA saatijti|| mU. (402) je bhikkhU mAugAmassa mehuNavaDiyAe aMgAdAnaM annayaraMsi acittaMsi soyaMsi anupavesettA sukkapoggale nigghAyai, nigghAyaMtaM vA saatijjti|| cU- mAuggAmo puvvavaNNio, taM mAuggAmaM hiae ThavelaM, "mama esA aviratia" tti kAuM evaM hiyae nivesiUNa, Atmano hastakarma kreti| hastakarma pUrva varNitaM, cauguruM pacchittaM / ahavA - "je' tti niddese, bhikkhU puvvavaNNito, mAuggAmo vi puvvavaNNio, tassa .. mAuggAmassa maithunapratijJayA hastakarma karoti, aMgulyAdinA ghaTTayatItyarthaH aMgAdAnaM / [bhA.2249] mAtuggAmaM hiyae, nivesaittANa htthkmmaadii| je bhikkhU kujAhI, taM mehuNasaNNitaM hoti // [bhA.2250] hatthAi-jA-sotaM, paDhamuddesammi jo gamo bhnnito| ___ mehUNaM paDiyAe, chaTuddesammi so ceva / / cU-iha puNa mAuggAmaM hiyae kAuM kareti teNa caugurugaM / taMceva bitiyapadaM, saccevaM "aTThANasaddahatthAdiyA jAva gaNe docca" ti| mU. (403) je bhikkhU mAuggAma mehuNavaDiyAe avAuDiM sayaM kujjA kareMtaM vA (sayaM bUyA, bUeMtaM vA) saatijti|| cU-bhikkhUya mAuggAmo ya puvvvnnnnito|jo taM sayameva avAuDiM kreti| ahavA - sayaM ceva bUyA icchAmi te "ajja" tti Arye ! acelabhAvo, acelIyA apAvRtA ityarthaH, aMgAdAnaM puvvavaNNitaM, pAsittae prekSitumicche kA / [bhA.2251] je kujA bUyA vA, mAuggAmaM tu mehunntttthaae| icchAmo te ajje, aceliyaM ddrumaannaadii| cU-maithunecchayA ANAdiyA dosA bhavaMti / pareNa ya diDhe saMkA bhoiyaghADiyAtiyA dosA / / ahavA[bhA.2252] nAtaga kahaNa padose, sayaM daddUNa gemhnnaadiiyaa| AsuggahaNaM kIve, aMgAdAnaM tumA pehe // cU-sA kuviyA nAyaga-bhotigAdINa kahejja, te pasodaM gacchejjA, paduTThAjaM kAhiMti tamAvajje / ahavA - tAhe aMgAdAne dAtite so sayameva gahaNaM karejjA / tattha geNhaNa-kaDDaNAtiyA dosaa| Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 kIvo Asu paDisevaNaM kareja / ettha vi gahaNapadosAtiyA dosA / ahavA - tAe dAiyaM na puNa paDisevaNaM deti tAhe so ciMtAe daTTumicchati / jamhA ete dosA tamhA aMgAdAnAni no pehe // kiM cAnyat [bhA. 2253] ahabhAvadarisaNammi vi, dosA kimu jo tadaTThio pehe / ahiyaM taM baMbhavao, sUrAlogo va cakkhussa / / cU- ahAbhAvo - adhApravRtti, ahAbhAveNa vi diTTha mohudayaM bhavati, kimu jo mehuNaTThI pehati / tassa paloyaNaM baMbhacAriNo ahiyaM bhavati jahA cakkhussa sUrAloyaNaM / / [bhA.2254] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhioga asiva dubmikkhamAdisU jA jahiM jataNA / cU-bhaNeja vA karejavA, paDhamaM tA bhaNAti, jati necchati tAhe avaneti vi, abhiogeNa vi balA avaNAvijjati // nizItha - chedasUtram - 16/403 [bhA. 2255] mohodayaanuvasame, kahaNA karheti hoMti gurugA ya / kahitApehA guruyA, jaM kAhiti jaM ca pAvihiti // [ bhA. 2256 ] duvidheteicchammI, nivvItiyamAiyaM atikkaMte / aTThANa sadda hatthe, pacchA citte gaNe doccaM // mU. (404) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe kalahaM kujjA, kalahaM bUyA, kalahavaDiyAe bUyA, kalahavaDiyAe gacchai, gacchaMtaM vA sAtijjati / cU- mehuNaTThI kucorusirAtiehiM paMtAveti, jArisaM vA kAmAturo ullavati tArisaM ceva bUyA, etesiM ceva daMsaNavaDiyAe vasahIo sAdhIo vADagAo gAmAo vA bAhiM gacchati / jatthesa kAmakalaho saMbhavati / tassa cauguruM / [bhA. 2257] visayakalahetaraM vA, mAtugAmassa mehuNaTThAe / jo kujA bUyAvA, bahiyA gacchejja ANAdI // cU- kalaho duviho- visayakalaho itaro ya / itaro nAma kasAyakalaho va zeSaM gatArthaM / imo visayakalaho [bhA. 2258] kAeNa va vAyAe, vAmapattAe visayakalaho tu / caMDikkitaM va pAsaM, itaro puNa tIya asahIhiM / / cU- vAmo kAmastatpravRttiH jA paMtAvaNakiriyA so kAyakalaho / jaM kAmAturo thI puruso vA ullavati so vAyakalaho / ruTThA caMDikitA, taM caMDikitaM kasAtiyaM pAsiUNa sAhU tassArAhaNanimittaM tIse vipakkhehiM saha jaM kalaheti, esa "iyaro" kasAyakalahetyarthaH / tA sA ArAhiyA paDisevaNaM payacchejja / / ime dosA [bhA. 2259] paDipakkho tu paduTTho, chobhaggahaNAdi ahava paMtAve / annesiM pi avaNNo, nicchubhaNAdI ya diyarAo || cU- tIse paDipakkho saNNAiyA iyare vA te paduTThA saMjayassa chobhagaM dejja - nUnaM tumaM eyarasa Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 6, mUlaM- 404, [bhA. 2259] mANusassa kajaM karesi, geNhaNa kaDDamAdie a dose pAvejja / ahavA - te paDipakkhA taM saMjayaM Ausejja vA haNeja vA baMdhejja vA mAreja vA te paduTThA annasAdhUNa vi - avaNNaM vaeja, AtosAdiyaM vA karejja / gAmavasahI vA NicchubhejjA, diyA Gka / rAto GkA // [bhA.2260] bitiyapadabhaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhioga asiva dubbhi kkhamAdisU jA jahiM jataNA / mU. (405) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe lehaM lihati, lehaM lihAveMti, lehavaDiyAe vA gacchati, gacchaMtaM vA sAtijjati // cU- appaNo bhAvaM lihiuM mehuNaTThAe tassa paTThaveti / annena vi lihAveti / lihaNaTThAe vA bahiM gacchati / cauguruM / leho duvidhochannetaraM ca leho, mAuggAmassa mehuNaTThAe / je lehati lehAvati, bahiyA gacche va ANAdI || cU- channo appagAso, iyaro pagaDo ya / / tattha channo imo tiviho [bhA. 2261] [bhA. 2262 ]livi bhAsA attheNa va, channo itaro livIu jA jahiyaM / uttANattho sabhAsA, gato ya appAhitaM vA vi // cU-livIjA dohiM miliuM uppAiyA / adhavA-daviDamAI jA jammi dese natthi / anAriyA tAsA channA / atthao - jaM appaI tAbhihANeNa lihitaM vA vavahiyaM vA / - 457 "iyaro" acchanno - jA jahiM sarai livI tAe lihai / uttA sabhAsa vA lihai, vAiaM vA phuDaviyaDatthaM saMdisai puriso imaM lahiuM paTThavei atthato'vavahitaM // [bhA. 2263] kAle sihi- naMdikare, mehaniruddhammi aMbaratalammi / mita-madhura- maMjubhAsiNi, te dhannA je piyAsahitA // cU-payapaDhamakkharA vinnaveMti / itthI paDilehaM payacchaibhA (2264] komuti nisA ya pavarA, vAriyavAmA ya duddharo mayaNo / tiya sarayaguNA, tIse ya samAgamo natthi / / cU-paDhamapAyamakkherehiM paDivayaNaM / imo vi itthileho[ bhA. 2265 ] evaM pAusakAle, varisAratte ya vAsituM mehA / houM nibbharabhArA, turiyaM saMpatthiyA sarade // cU-ihAvi pAdapaDhamakkharehiM AyabhAvapannavaNaM / [bhA. 2266] tuha daMsaNa-saMjaNio, hiyae ciMtijjramANa vilasaMto / vaggati ya me anaMgo, sogullogesu aMgesu / / [bhA. 2267 ] likkhaMta-nijamANe appijjaMte kahijjamANe vA / dosA hoMti aNegA, lihaga-nivedeMta-nitANaM // cU- likkhaMto keNa diTTho tattha geNhaNAtiyA dosA / evaM NijjaMto aMtarA keNa ti diTTho, Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 nizItha-chedasUtram -1-6/405 gahito vA, appijaMto bhotigAdiNA, saMdeso vA kahejjaMto suto kenni| pacchaddhaM gtaarthm|| [bhA.2268] bitiyadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche / abhioga asati dubbhikkhamAdisU jA jahiM jataNA / / mU. (406) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA bhallAyaeNa uppaeMti, uppAetaM vA sAtijati // cUtena sevyamAnena puSyata iti poSaH, AtmAnaM vA tena poSayatIti poSaH, tadarthino vA taM poSayatIti poSaH mRgIpadamityarthaH / tasya aMtAni poSaMtAni / piTThi ataM piTuMtaM apAnadvAramityarthaH / tasyAMtAni piTuMtAni / utprAbalyenapAvayati uppaaeti| jo evaM kareti tassa cu-guruN| [bhA.2269] bhallAyagamAdIsuM, posate vA vi ahava piTuMte / je bhikkhU uppAe, mehuNaTThAe aannaadii| cU-AdisaddAto citrakamUlAdinA, ANAdiyA ya dosA / / kiM nimittaM sotaM uppAeti? [bhA.2270] paDinIyatA ya anne, AyatihetuMva koueNa vaa| cIyattA ya bhavissasi, paunissasi tA imeNaM tu|| cU-so sAhu tIe agArIe paDinIyatteNa, "anne" tti je tassa nItA saMghADao vA tassa paDinIyayAe, AyatiheuM esa mamAyattAjaM bhaNIhAmi taM kajjitA karissati, daMsaNakoueNaM vA uppakkaM mameyaM daMsehitti kaauN| athavA -saMghADassa aciyattatA / tAhe sAhu pucchati kathaM mama saMghADagassa ciyattA bhavejAmi tAhe so bhaNAti - ahaM te erisaM joNiyAlevaM demi, jena bhoigassa ciyattA bhavissasi / ahavA- tassA tammi dese kiMci dukkhati tAhe pucchito bhaNati - imeNa osaheNa liMpAhi, tAhe paunissasi // ime dosA[bhA.2271] diTThA va bhoieNaM, siDhe nIyA vajaM si kAhati / paritAvaNA va veje, tuvare levaTThA kaayaa| cU-taMparibhogakAle bhotieNa dilRpucchiyA kimeyaM? kahiyaM saMjaeme eyNkyN| egatarapaosaM gacche / jaM te paMtAvaNAdi karissaMti tamAvajje, sAvajaM anAgADhAtiveyaNaM vA pAvati ta saMjayassa pcchttN| uddhAvaNAe mUlaM / vejjA vA jaM kiriyaM kareMtA tuvaraTThayA levaTThayAvA kAe vavaroveja, estha visaMjayassa kAyaniSphaNNaM // saMjaeNa vA leve uvadiDhe Agamma kahejA[bhA.2272] uppakkame gattaM, pecchAmu na jA se kIratI kiriyaa| te cciya dosA diTe, aMgAdAna pAsaNe je tu|| cU-tAe bhaNiyaM uppavakaM me gattaM pecchAso jA se kiriyA kijati, te ceva savve dosA je aMgAyAnapAsaNasutte vuttaa|| Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 uddezakaH 6, mUlaM-407, [bhA. 2273] [bhA.2273] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA viduvidha teicche| abhioga asati dubbhikkhAmAdisa jA jahiM jtnnaa|| mU. (407) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA bhallAyaeNa uppAettA sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholleja vA padhoejja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtiJjati // [bhA.2274] sItodaga viyaDeNa, pAsate vA vi ahava pitttthte| je bhikkhU pAhittA, ucchole ANamAdINi / / [bhA.2275] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA viduvidha teicche| abhioga asati dubhikkhamAdisUjA jahiM jtnnaa|| mU. (408) je bhikkhA mAuggamassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA uccholettA padhottA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpeja vA viliMpejja vA, AliMpetaM vA viliMpeMtaM vA saati0|| mU. (409) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA uccholetA padhoettA AliMpettA viliMyettA telleNa vAghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA abbhaMgeja vA makkheja vA, abbhaMgetaM vA makkheMtaM vA sAtijjati // mU. (410) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe posaMtaM vA piTuMtaM vA sotaM vA uccholettA padhoettA AliMpettA viliMpettA abbhaMgettA makkhettA annayareNa dhUvaNa-jAeNa dhUveja vA padhUveja vA, dhUveMtaM vA padhUtaM vA sAtijati // [bhA.2276] sItode jo u gamo, niyamA so ceva tetallAmAdIsu / gaMdhAdIesutahA, puvve avarammi ya pdmmi|| cU-sItodageNa desesavve phAsugAphAsugeNa uppilAvaNAiyAya dosA, dhoyaMtellAiNA makkheyavvaM, ettha va te ceva diTThAiyA loddhAdiNA vA sugaMdhadavveNa, aaukkaaiyaadiviraahnnaa|| [bhA.2277] bitiyapadamaNappajjhe, appajjha vA viduvidha teicche / abhioga asatI dubhikkhamAdIsu jA jahiM jtnnaa|| mU. (411) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAekasiNAiMvatthAi dharei; dharetaM vA saati0| mU. (412) je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe ahayAiMvatthAiMdharei; dharetaM vA saati0| mU. (413) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe dhova-rattAI vatthAI dharei; dharetaM vA saatijti| mU. (414)je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDivayAe cittAiMvatthAiMdharei; dharetaM vA saati0| mU. (415) jebhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe vicittAiMvatthAiMdharei; dharetaM vA saati0| cU-ahayaM nAma taMtuggattaM, paribhogatteNa dhrnnN| ahavA - dhAraNaM aparibhogattaNeNa, tesiM dAhAmi tti dhareti / pANAdiNA malassa pheDaNaM dhoyaM / te maliNA dhareti, dharaM anubhaTTAettA saMkaNijjo bhavissAmi eyaM AyabhAviyAsu dhareti / ahavA- so ceva maliNo dhareti / varaM sama eyAo attaTThabhAvitAo maliNavAsassa vIsaMbhaM eMti / cittaM nAma egataravaNNujjalaM / vicittaM nAma dohiM tihiM vA gavvehiM vA ujjalaM / Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 nizItha-chedasUtram -1-6/415 savvesu caugurugaM ANAdiyA ya dosaa| [bhA.2278] aha je ya dhoyamaile, ratte citte tathA vicitte ya / mehuNNa-pariNNAe, etAi dhareMti aannaadii|| [bhA.2279] maile aNubhaDahetuM, Atahita bhAvitAsu vA vhtii| Ata-para-mohaudayaTThayAe sesANa dAhAmo vaa|| cU- vahati nAma paribhogaM kareti / sesA taMtugayAiyA mailaM mottuM Aya-para-mohudayaTThayAe vahai / tesiM vA dAhitidhareti tti / jati deti jaMtAo kAhiMti kammabaMdhappasaMgo ya dtttthvyo| ahavA - deMto diTTho karaNaM amuvdhiite|| [bhA.2280] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche| abhiogaasati dubhikkhAdisUjA jahiM jataNA / / mU. (416) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNaDiyAe appaNo pAe Amajeja vA pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA sAtijati // mU. (417) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe saMbAheja vA palibhaddeja vA saMbAheMtaM vA palimade'taM vA sAtijati // mU. (418) je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA, makkheMtaM vA miliMgeMtaM vA sAtijjati // mU. (419) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe loddheNa vA kakkeNa vA ullollejja vA uvvaTTeja vA uLloleMtaM vA uvvatRRtaM vA sAtijjati // mU. (420) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe sIodagaM-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati // ___ mU. (421) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAe phumeja vA raeja vA, phubhetaM vA raetaM vA saatijti|| mU. (422) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM Amajeja vA pamajjeja vA AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA sAtijjati // mU. (423) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM saMbAhejja vA palimaddeja vA saMbAheMtaM vA palimabetaM vA sAtijati // ___ mU. (424) je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA, makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijati // mU. (425) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM loddheNa vA kakkeNa vA ullolleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvaTeMtaM vA sAtijati // mU. (426) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (427) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaM phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raeMtaM vA sAtijati / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 6, mUlaM-428, [bhA. 2280] 461 mU. (428) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaM Amajjeja vA pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA saatijti|| __ mU. (429) jebhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe pappaNo kAryasivaNaM saMbAheja vApalimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimataM vA sAtijati // mU. (430) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDie appaNo kAryasi vaNaM telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijati // mU. (431) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaM loddheNa va kakkeNa vA ullolleja vA uvvaTTeja vA ulloleMtaM vA ubvaTeMtaM vA sAtijati / / mU. (432) je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaMsIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (433) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi vaNaM phumeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raetaM vA sAtijati // mU. (434) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikkheNaM satthajAeNaM achiMdeja vA vicchidejavA achiM daMtaM vA vicchi daMtaM vA sAtijati // mU. (435) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaM tikheNaM satthajAeNaM acchidittA vicchiditta pUrya vA soNiyaM vA nIhareja vA visoheja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijati / / mU. (436) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyaMsi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaMvA bhagaMdalaM vA annayareNaMtikkheNaMsatthajoeNaM achiMdittA vichiMdittAnIharittA visohettA odaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholeja vA padhoeja vA uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (437) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaM vA asiyaMvA bhagaMdalaMvA annayareNaMtikheNaM satthajAeNaMacchiMdittA vicchidittA nIharittA visohettA uccholettA padhoettA annayareNaM AlevaNajAeNaM AliMpeja vA viliMpeja vA, AliMpetaM vA viliMpeMtaM vA saatijjti|| ___ mU. (438) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaMvA asiyaMvAbhagaMdalaM vA annayareNaMtikkheNaM satthajAeNaMacchiMdittA vicchittiAnIharittA visohettA uccholettA padhoettAAliMpettA viliMpettA telleNa vA ghaeNa vA vasAedA navanIeNa vA abbhaMgeja vA makkhana vA, abhaMgetaM vA makkheMtaM vA sAtijjati // mU. (439) je bhikkhU mAuragAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAryasi gaMDaM vA pilagaM vA araiyaMvAasiyaM vA bhagaMdalaM vA annayareNaMtikheNaM satthajAeNaM achiMdittA vicchidittA nIharitta visohettA uccholettA padhoettA AliMpettA viliMpettA abbhaMgettA makkhettA annayareNaMdhUvaNajAeNa dhUveja vA padhUveja vA, dhUveMtaM vA padhUveMtaM vA sAtijati / / Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 nizItha-chedasUtram -1-6/440 mU. (440)je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo pAlukimiyaM vA kuJiikamiyaM vA aMgulIe nivesiya nivesiya nIharai, nIhareMtaM vA sAtiJjati // mU. (441) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAo nahasIhAo kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati / / mU. (442) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAiM jaMgha-romAiMkappeja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (443) jebhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo vatthi-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // ___ mU. (444)je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAeappaNo cakkhu-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (445) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kakkha-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (446) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo maMsu-romAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA saatijjti|| mU. (447) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyae appaNo daMte AghaMseja vA paghaMseja vA AghaMsaMtaM vA paghaMsaMtaM vA sAtijati // mU. (448) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo daMte uccholeja vA padhoejja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // ___ mU. (449) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo daMte phUmejja vA raeja vA, phUmataM vA raetaM vA saatijjti|| mU. (450) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe Amajjeja vA pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA sAtijati // mU. (451) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe saMbAheja vA palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimaddataM vA sAtijati / / mU. (452) je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uThe telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA bhiliMgeja vA makkheMtaM vA miliMgetaM vA sAtijati // mU. (453) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe loddheNa vA kakkeNa vA ullolleja vA uvvaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvaTeMtaM vA sAtijati // mU. (454) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uTTe sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccoleja vA padhoeja vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijati // mU. (455) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo uDhe phUmeja vA raeja vA, phumeMtaM vA raeMtaM vA saatijjti|| mU. (456) jebhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAiMuttaroTThAiMacchipattAI kappeja vA saMThavejja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezakaH 6, mUlaM-457, [bhA. 2280] 463 mU. (457) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAiMacchipattAiMkappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (458)je bhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINiAmajjeja vA, pamajeja vA, AmajaMtaM vA pamajaMtaM vA sAtijjati / / ___ mU. (459) jebhikkhUmAuggAmassa mehuNavaDiyAeappaNoacchINi saMbAheja vA, palimaddeja vA, saMbAheMtaM vA palimaddeta vA sAtijjati // mU. (460) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi telleNa vA ghaeNa vA vasAe vA navanIeNa vA makkheja vA miliMgeja vA, makkheMtaM vA bhiliMgetaM vA sAtijati // mU. (461) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi loddheNa vA kakkeNa vA ulloleja vA ubbaTTeja vA, ulloleMtaM vA uvvatRRtaM vA sAtijati // mU. (462) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchImi sIodaga-viyaDeNa vA usiNodaga-viyaDeNa vA uccholejja vA padhoena vA, uccholeMtaM vA padhoeMtaM vA sAtijjati / mU. (463) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchINi phumeja vA raeja vA phumeMtaM vA raetaM vA saatijjti|| mU. (464) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAiMbhumaga-romAiM kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati / / mU. (465) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo dIhAiM pAsa-romAI kappeja vA saMThaveja vA, kaptaM vA saMThaveMtaM vA sAtijati // mU. (466) je bhikkhU mAugAmassa mehuNavaDiyAe appaNo kAyAo seyaM vA jallaM vA paMkaM vA malaM vA nIhareja vA visoheja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijjati // mU. (467) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe appaNo acchi-malaM vA kaNNa-malaM vA daMta-malaM vA naha-malaM vA nIhareja vA visoheja vA, nIhareMtaM vA visoheMtaM vA sAtijati / / mU. (468) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe gAmANugAmaM dUijjamANe sIsa-duvAriyaM karei, kareMtaM vA sAtijati // cU- maliNo rayaguMDito, acakkhusso vA aniTThacchavI vA aphuDiyahatthapAdo itthINaM akAmaNijjo pADhapamajaNAtI kareti, varaM itthINaM kamaNijo bhavissAmi ti, cauguru ANAdiyA ya dosaa| [bhA.2281] pAde pamajaNAdI, sIsaduvArAdi jo gamo ttie| ___ mehuNNa-parinnAe, chaTuddesammi so ceva // [bhA.2282] bitiyapadamaNappajjhe, appajjhe vA vi duvidha teicche| __abhioga asati dubhikkhamAdisU jA jahiM jtnnaa|| mU. (469) je bhikkhU mAuggAmassa mehuNavaDiyAe khIraM vA dahiM vA navanIyaM vA sappiM vA gulaM vA khaMDaM vA sakkaraM vA macchaMDiyaM vA annayaraM vA paNIyaM AhAraM AhArei, AhAreMtaM vA sAtitaM sevamANe Avajjati cAummAsiyaM parihAraTThANaM anugghAtiyaM / / Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 nizItha-chedasUtram -1-6/469 cU- madhu-majja-maMsA avavAte daTThavvA, annataraM vA nehAvagADhaM uvakkhaDiyaM AhAreti, avaraM uvaciya-maMsasoNio bhavissAmisukumAloya,atokamaNijjo bhvissaami|uvciymNssomiehiN suhaM paDisevijjati, jati eyanimittaM bhuNjtingkaa| [bhA.2283] khIra-dadhimAdIhiM, sesAhArA visUiyA hoti| mehuNNa-parinnAte, tANAhAreMta aannaadii|| cU-jai mehuNavaDiyAe AhAreti to cauguru, iharahA mAsaguruM / vigatiparivUDhadehassa te ceva gamaNAdiyA dosA // [bhA.2284] nANAdi saMghaNaTThA, vi sevitA neti uppahaM vigtii| kiM puNa jo paDisevati, vigatI vaNNAdiNaM kajje // cU-jati vinANAdisaMghaNaTThA vigati jati tatovi vigai uppahaneti, ki puNajovaNNAtINaM aTThA mehuNaTThA vA vigatiM bhuNjti|| [bhA.2285] bitiyapadamaNappajhe, appajjhe vA vi duvidha teicche| __ abhioga asati dubhikkhamAdisu jA jahiM jtnnaa|| [bhA.2286] purisANaM jo u gamo, itthIvaggammi hoi so ceva / eseva apariseso, itthINaM puris-vggmmi|| cU-purisANaMjogamoitthIvaggebhaNitojahA "bhikkhUmAuggAmaM mehuNavaDiyAe vinnaveti" esa itthINaM purisavagge vattavyo- "jA bhikkhuNI vi piuggANaM mehuNavaDiyAe vinnavei," ussaggAvavAehiM dosadasaNehiM attho taheva vttvyo|| uddezakaH-6 samAptaH muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA nizItha sUtre SaSThauddezakasya (bhadrabAhu svAmi racitA niyukti yuktaM] saMghadAsagaNi viracitaM bhASyaM ___ evaM jinadAsa mahattara viracitA cUNiH parisamAptA / bhAgaH15 | 34/1 prathamaM chedasUtraM-nizIthaM-1-samAptam - bhAga:-15 (1) nizIthachedasUtram-1 uddezakA:-1....6- paryantAH bhAga-16 (2) nizIthachedasUtram-2 udezakA.-7....13-paryantAH bhAga:-17 (3) . nizIthachedasUtram-3 uddezakA:-14....20 paryantAH Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvabharI vaMdanA jemanA dvArA sUtramAM guMthAyela jinavANIno bhavya vAraso vartamAnakAlIna "AgamasAhityamAM prApta thayo e sarve sUrivara Adi ArSa pUjyazrIonepaMcama gaNadhara zrI sudharmA svAmI cauda pUrvadhara zrI bharbAhu svAmI daza pUrvadhara zrI zaabhavasUri | (anAmI) sarve zrata vIra maharSio devavAcaka gaNi zrI zyAmAcArya devardhvigaNi kSamAzramaNa jinabhadra gaNi kSamAzramaNa saMghadAsagaNi siddhasena gaNi jinadAsa gaNi mahattara agasyasiMha sUri zIlAMkAcArya abhayadevasUri malayagirisUri kSemakIrtisUri haribhadrasUri AryarakSita sUri (?) droNAcArya caMdra sUri vAdivetAla zAMticaMdra sUri malladhArI hemacaMdrasUri zAMticaMdra upAdhyAya dharmasAgara upAdhyAya guNaratnasUrI vijaya vimalagaNi virabhadra | RSipAla | brahmamuni tilakasUri sUtra-niryukti - bhASya -zUrNi vRtti-AdinA racayitA anya sarve pUjyazrI vartamAna kAlina Agama sAhitya vArasAne saMzodhana-saMpAdana-lekhana Adi dvArA mudrIta/amudrIta svarUpe rajU kartA sarve zrutAnurAgI pUjya puruSone AnaMda sAgarasUrijI | caMdrasAgara sUrijI muni mANeka jina vijyajI punyavijayajI caturavijayajI jaMbu vijayajI amaramunijI kanaiyAlAlajI lAbhasAgarasurijI AcArya tulasI caMpaka sAgarajI smaraNAMjali bAbu dhanapatasiMha paM. becaradAsa pi0 jIvarAjabhAI paM. bhagavAnadAsa 50 rUpendrakumAra 50 hIrAlAla zrata prakAzaka sarve saMsthAo Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama [2] 45 Agama mULa tathA vivaraNanuM zloka pramANadarzaka koSTaka AgamasUtranAma vRtti-kartA 1. AcAra 2. sUtrakRta 3. sthAna 4. samavAya 5. bhagavatI 6. jJAtAdharmakathA 7. upAsakadazA 8. antakRddazA 9. anuttaropapAtikadazA * 10. praznavyAkaraNa 11. vipAkazruta 12. aupapAtika 13. rAjaprazniya 14. jIvAjIvAbhigama 15. prajJApanA 16. sUryaprajJapti 17. candraprajJapti 18. jambUdvIpaprajJapti 19thI nirAvalikA 23. (paJca upAGga) 24. catuHzaraNa 25. Atura pratyAkhyAna 26. mahApratyAkhyAna 27. bhaktaparijJA 28. tandula vaicArika 29. saMstAraka 30. gacchAcAra 31. gaNividyA mUla zloka pramANa 2554 zIlAGkAcArya 2100 zIlAGkAcArya 3700 | abhadevasUra 1667 | abhayadevasUri 15751 abhayadevasUri 5450 abhayadevasUri 812 abhayadevasUri 900 abhayadevasUri 192 | abhayadevasUri 1300 abhayadevasUri 1250 abhayadevasUri 1167 | abhayadevasUri 2120 malayagirisUri 4700 malayagirisUri 7787 malayagirisUri 2296 malayagirisari 2300 malayagirisUri 4454 zAnticandraupAdhyAya 1100 candrasUri 80 vijayavimalayagaNi 100 guNaratnasUri ( avacUri) 176 AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) 215 AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) 500 vijayavimalagaNi 155 guNaratna sUri (avacUri) 175 vijayavimalagaNi 105 AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) vRtti zlokapramANa 12000 12850 14250 3575 18616 3800 800 400 100 5630 900 3125 3700 14000 16000 9000 9100 18000 600 (?) 200 (?) 150 176 215 (?) 500 110 1560 105 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] krama * vRtti AgamasUtranAma vRtti-kartA zloka pramANa zlokapramANa 32. | devendrastava 375 AnandasAgarasUri (saMskRta chAyA) 375 33. maraNasamAdhi * 837 AnandasAgarasUri (saMskRta chAyA) | 837 |34. nizItha 821 | jinadAsagaNi (cUNi) 28000 saGghadAsagaNi (bhASya) 7500 35. | bRhatkalpa 473 | malayagiri+kSemakIrti 42600 saGghadAsagaNi (bhASya) 7600 36. vyavahAra 373 malayagiri 34000 saGghadAsagaNi (bhASya) 6400 37. dazAzrutaskandha 896 - ? - (cUNi) 2225 38. jItakalpa * 130 siddhasenagaNi (cUNi) 1000 mahAnizItha 4548 40. Avazyaka / 130 haribhadrasUri 22000 41. oghaniyukti ni.1355 droNAcArya (?)7500 piNDaniyukti * ni. 835 | malayagirisUri 7000 42. dazavaikAlika 835 haribhadrasUri 7000 43. | uttarAdhyayana 2000 zAMtisUri 16000 44. nandI 700 malayagirisUri 7732 45. anuyogadvAra 2000 | maladhArIhemacandrasUri 5900 nodha:(1) 6. 452||raam sUtromA vartamAna ANe paDela 1 thI 11 aMgasUtro, 12 thI 23 upAMgasUtro, 24thI33 prakIrNakasUtro 34thI 36 chedasUtro, 40 thI 43 mULasUtro, 44-45 cUlikAsUtrona nAme prasiddha che. (2) ukta zloka saMkhyA ame upalabdha mAhitI ane pRSTha saMkhyA AdhAre noMdhela che. je ke te saMkhyA mATe matAMtara to jovA maLe ja che. jemake AcAra sUtramAM 2500, 2554, 2525 evA traNa zloka pramANa jANavA maLela che. Avo mata-bheda anya sUtromAM paNa che. (3) 630 vRtti- mAnoMche te abhe 38 saMpAina bhunI che. te sivAyanI 54 vRtti-cUrNi sAhitya bhudrita mamudrita avasthAmA hAla 644 cha deg4. (4) gacchAcAra ane maraNasamAdhi navi: caMdAvejjhaya bhane vIrastava prakIrNaka bhAve cha.4 same "AgamasutANi" mA bhUNa 3pe bhane "bhAgamahIpa'ma sakSarazaH gujarAtI anuvAda rUpe Apela che. temaja nItatva jenA vikalpa rUpe che e - Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] paMravettvanuM mArga ame "bApu"mAM saMpAdIta karyuM che. (5) gora ane vuiM e baMne nizcitta vikalpa che. je hAla mULasUtra rUpe prasidhdha che. je baMnenI vRtti ame ApI che. temaja temAM bhASyanI gAthAo paNa samAviSTa thaI che. (9) cAra prakIya sUtro ane mahAnizItha e pAMca AgamanI koI vRtti Adi upalabdha thavAno ullekha maLato nathI. praddI nI saMskRta chAyA upalabdha che tethI mUkI che. nizItha-va-nitaRttva e traNenI cUof ApI che. jemAM ane nItivihata e baMne uparavRtti maLatI hovAno ullekha che, paNa ame te meLavI zakyA nathI. jyAre nizItha upara to mAtra vIsamA udezavA nI ja vRtti no ullekha maLe che. - vartamAna kALe 45 AgamamAM upalabdha nidhittaH - zlokapramANa 450 2500 1355 krama niyukti | zlokapramANa | krama| niyukti AcAra-niyukti 6. Avazyaka-niyukti 2. sUtrakRta-niyukti rU. vRddhatva-niryukti ke 8. piNDaniyukti 4. vyavaha-nivRtti ke ___9.| dazavaikAlika-niyukti che. vizAzruta-nivRtti | 180 | 20. uttarAdhyayana-nivRtti 835 600. 700 noMdha:(1) ahIM Apela battI pramANa e gAthA saMkhyA nathI. "3ra akSarano eka zloka" e pramANathI noMdhAyela hato pramANa che. (2) ka vRda ane vyavahAra e baMne sUtronI vivitta hAla bhAga mAM bhaLI gaI che. jeno yathAsaMbhava ullekha vRtti maLe e mArga uparanI vRttimAM karyo hoya tevuM jovA maLela che. (3) Si ane viniyukti svataMtra mUnAma svarUpe sthAna pAmela che tethI tenuM svataMtra saMpAdana gama-41 rUpe thayela che. (temaja A saMpAdanamAM paNa che.) (4) bAkInI cha nivRttimAMthI rAkRtanya nidhitta upara pU ane anya pAMca nizcitta uparanI vRtti ame amArA saMpAdanamAM prakAzIta karI che. jyAM A cha nivijJa spaSTa alaga joI zakAya che. (5) nittirtA tarIke padavIdusvAmI no ullekha ja jovA maLe che. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] krama bhASya 1. 2. vartamAna aNe 45mAgamabha 64 bhASyaM bhASyazlokapramANa krama | gAthApramANa nizISabhASya 7500 AvazyakabhASya * 483 bRhatkalpabhASya 7600 7. oghaniyuktibhASya * 322 vyavahArabhASya 6400 8. piNDaniyuktibhASya * paJcakalpabhASya / 3185 dazavaikAlikabhASya * jItakalpabhASya | 3125 uttarAdhyayanabhASya (?) 46 10. | noMdha:(1) nizISa , bRhatkalpa bhane vyavahArabhASya na sal saGghadAsagaNi jovAna 41||y che. abhaa|| saMpAnamA nizISa bhASya tenI cUrNi sAthe bhane bRhatkalpa tathA vyavahAra bhASya tenI-tenI vRtti sAthe samAviSTa thayuM che. (2) paJcakalpabhASya bhabhArA AgamasuttANi bhAga-38 mAM zIta yu. (3) AvazyakabhASya bhai uthA pramA0 483 sayuM hemA 183 uthA mULabhASya 3pecha bhane 300 // anya bhASyanIcha.nI samAveza Avazyaka sUtraM-saTIkaM bhai yoM che. [. vizeSAvazyaka bhASya pU54 prasidhdha thayuM che 51 te samaya AvazyakasUtra- (652nuM bhASya nathI bhane adhyayano anusAranI mamamasara vRtti Adi peTA vivaraNo to sAvaja ane nItaratna e baMne upara maLe che. jeno moma 431 nathI.] (4) oghaniyukti, piNDaniyukti , dazavaikAlikabhASya no. samAveza tanI tenI vRtti bhai thayo 4 che. 5 teno ta vizena. 85 abhAne bhanera nathI. [oghaniyukti upara 3000 zloka pramANa mAthano ullekha paNa jovA maLela che.] (5) uttarAdhyayanabhASyanI ||yaa niyuktimA maNI gayAnuM saMbhaNAya cha (?) (5) mArIta aMga - upAMga - prakIrNaka - cUlikA meM 35 Agama sUtro 652no 5 mAgano ullekha amArI jANamAM Avela nathI. koIka sthAne sAkSI pATha-Adi s535 bhASyagAthA va maNe cha. (7) bhASyakartA tarI bhujya nAma saGghadAsagaNi sevA bhaNe che. tema4 jinabhadragaNi kSamAzramaNa bhane siddhasena gaNi no 59 sepa bhaNe cha. 32&is bhaassyn| yatA ajJAta ja che. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] vartamAna DANe 45 bhAgabhamAM upalabdha cUrNiH krama cUrNi 1. AcAra-cUrNa 2. sUtrakRta- cUrNi 3. bhagavatI-cUrNi 4. jIvAbhigama - cUrNi 5. jaMbUdvIpaprajJapti-cUrNi 6. nizIthacUrNi 7. bRhatkalpacUrNi 8. vyavahAracUrNi zlokapramANa krama cUrNi 8300 9. dazAzrutaskandhacUrNa 9900 10. paJcakalpacUrNi 3114 11. jItakalpacUrNi 1500 12. AvazyakacUrNi 1879 13. dazavaikAlikacUrNi 28000 14. uttarAdhyayanacUrNi 16000 15. nandIcUrNi 1200 16. anuyogadAracUrNi noMdha : (1) 7/ta 1, cUrNibhAMdhI nizItha, dazAzrutaskandha, jItakalpa netraza cUrNi abhArAbhA saMpAdanamAM samAvAI gayela che. zlokapramANa 2225 3275 1000 18500 7000 5850 1500 2265 (2) AcAra, sUtrakRta, Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, nandI, anuyogadvAra e sAta vRtti pUjyapAda AgamodvAraka zrI e prakAzIta karAvI che. (3) dazavaikAlikanI jI se cUrNi ne agatsyasiMhasUrikRta che tenuM prakAzana pUbhya zrI punyavijayajIe karAvela che. (4) jaMbUdvIpaprajJapticUrNi vize hIrAsAsa apaDIyA prazrArthamika utsuM pure che. bhagavatI cUrNi to bhajeSTha che, pAza hala prAzIta tharma nathI. tebha4 bRhatkalpa, vyavahAra, vadyattva e traNa hastaprato ame joI che paNa prakAzIta thayAnuM jANamAM nathI. ( 4 ) cUrNikAra tarI 3 jinadAsagaNimahattara nAma mukhyatve saMbhaNAya che. DeTalAGanA bhate amuka vRttinA kartAno spaSTollekha maLato nathI. "sAgama-paMthAMgI" kheDa yintya jAyata" 1 vartamAna kALe prApta Agama sAhityanI vicAraNA pachI kharekhara AgamanA pAMca aMgomAM keTaluM ane zuM upalabdha che te jANyA pachI eka prazna thAya ke Agama paMcAMgI nI vAto DeTasI yintya che. aMga- upAMga- prakIrNaka-cUlikA se upa Agamo para mAvva nathI. eTale 35 AgamanuM eka aMga to aprApya ja banyuM. sUtra paratve upalabdha nivRtti phakta cha che. eTale 39 AgamonuM eka aMga aprApya ja banyuM. khArIte jyAMDa bhASya, jyAMDa niyukti bhane DyAMGa cUrNina / alAve vartamAna aNe suvyavasthita paMcAMgI kheDa mAtra Avazyaka sUtra bhI galAya. 2 naMdIsUtra bhAM paMcAMgI ne pahale saMgrahaNI, pratipatti bho vagerenA para useja che. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] 45 Agama aMtargata vartamAna kALe upalabdha vibhAgo [sUcanA H- ame saMpAdIta karela bAmasuttani-saTIjuM mAM bekI naMbaranA pRSTho upara jamaNI bAju bAmasUtra nA nAma pachI aMko Apela che. jemake 1/3/6/2/54 vagere. A aMko te te AgamanA vibhAgIkaraNane jaNAve che. jemake gAvAmAM prathama aMka zrutatvadhano che tenA vibhAga rUpe bIjo aMka jUnA che tenA peTA vibhAga rUpe trIjo aMka adhyayana no che. tenA peTA vibhAga rUpe cotho aMka uddeza no che. tenA peTA vibhAga rUpe chello aMka mUno che. A mUtta gadya ke padya hoI zake. jo gadya hoya to tyAM peregrApha sTAIlathI ke chuTu lakhANa che ane gAthA/padya ne padyanI sTAIlathI II - II goThavela che. pratyeka Agama mATe A rIte ja oblikamAM () pachI nA vibhAgane tenA-tenA peTA-peTA vibhAga samajavA. jyAM je-te peTA vibhAga na hoya tyAM (-) oblika pachI Desa mukIne te vibhAga tyAM nathI tema sucaveluM che.] (1) bAvAra vRttA nAmaka peTA vibhAga bIjA zvetaskandha mAM ja che. zrutadha:/vRttA/gadhyayana/uddeza:/mUrta (2) sUtrata (3) sthAna (4) samavAya (5) bhagavatI zata/varSA:-aMtarazata/ddeza:/mUrtta ahIM zataddanA peTA vibhAgamAM be nAmo che. (1) van: (2) aMtagata' kemake zata 21, 22, 23 23,34,3,36,40 nA peTA mAM zatajra nA peTA vibhAganuM nAma vartaH ja NAvela che. zatad vibhAgane tarazataja athavA zatazattaja nAmathI oLakhAAvAya che. - zrutaskandhaH/adhyayanaM/uddezakaH /mUlaM sthAnaM/adhyayanaM / mUlaM samavAyaH/mUlaM - (6) jJAtApamaMyA- zruta nya:/varSA:/dhyayanuM mUrtta pahelA zrutattva mAM adhyayana ja che. bIjA zrutampa no peTAvibhAga van nAme che ane te varlDa nA peTA vibhAgamAM adhyayana che. (7) 3vAsavA- gadhyayana/mUrchA (8) antabhraMzA- vardhA: adhyayana/mUrta (1) anuttaropavAti vA-van:/adhyayana/mUtyuM (10) praznavyA-dvAra/adhyayana/mUtta Azrava ane saMvar evA spaSTa be bheda che jene AzravadAr ane saMvaradAra kahyA che. (koIka dAra ne badale zrutanya zabda prayoga paNa kare che) (11) vipAzruta-zrutantha:/adhyayana/mUrta (12) jhaupapAti- mUrchA (13) rAjapraznIya- mUlaM - Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] (14) jIvAjIvAbhigama- * pratipattiH /* uddezakaH / mUlaM khA bhAgabhabhAM OM8tatra vibhAgo ryA che to pakSa samaza bhATe pratipattiH pachI bheDa peTAvilAsi nodhanIya che. }ma pratipatti -3- mAM neraiya, tirikkhajoNiya, manuSya, deva sevA bhAra peTAvibhAgo 43 che. tethI tipatti / (neraiya Adi) / uddezakaH / mUlaM ye rIte spaSTa alaga pADelA che, zreSTha rIte dRzabhI pratipatti nA uddezaka : nava nathI para te peTAvibhAga pratipattiH nAbhe 4 che. (15) prajJApanA - padaM / uddezakaH /dvAraM/mUlaM padanA peTA vibhAgabhAMDayAM uddezakaH che, jyAM dvAraM che pakSa pada-28nA peTA vibhAgamA uddezakaH ane tenA peTA vibhAgamAM dArUM paNa che. (16) sUryaprajJapti - prAbhRtaM/prAbhRtaprAbhRtaM/mUlaM (17) candraprajJapti - prAbhRtaM / prAbhRtaprAbhRtaM/mUlaM Agama 18-17bhAM prAbhRtaprAbhRta na pratipattiH nAma peTA vilAgi che. pe| uddezakaH jAhi mujaba teno vizeSa vistAra thAyela nathI. vakSaskAraH / mUlaM (18) jambUdIpaprajJapti - (19) nirayAvalikA - (20) kalpavataMsikA - (21) puSpitA adhyayanaM/mUlaM (22) puSpacUlikA - adhyayanaM / mUlaM adhyayanaM / mUlaM adhyayanaM / mUlaM (23) vahidazA - adhyayanaM / mUlaM khAgama 18 thI 23 nirayAvalikAdi nAmathI sAthe bhevA bhane che prema tene upAMganA pAMya varga tarI sUtradvAre khojajAvelA che. mAM varga-1, nirayAvalikA, varga-2 kalpavataMsikA... vagere bhASAvA ( 24 thI 33) catuH zaraNa (Adi dazepayannA) mUlaM (34) nizItha uddezakaH/mUlaM uddezaH mUlaM (35) bRhatkalpa (36) vyavahAra - uddezakaH / mUlaM (37) dazAzrutaskandha (38) jItakalpa - mUlaM ( 39 ) mahAnizItha - adhyayanaM / uddezakaH / mUlaM dazA/mUlaM (40) Avazyaka adhyayanaM/mUlaM (41) ogha / piNDaniyukti - mUlaM (42) dazavaikAlika - adhyayanaM / uddezakaH / mUlaM (43) uttarAdhyayana adhyayanaM //mUlaM (44 - 45 ) nandI - anuyogadvAra - mUlaM * Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] krama . 7. / 73 47 amArA saMpAdIta 45 AgamomAM AvatA mUla no aMka tathA temAM samAviSTa gAthA AgamasUtra | mUlaM / gAthA | krama | AgamasUtra | mUlaM | gAthA AcAra 552 | 147 | 24. | catuHzaraNa / 63 / 63 sUtrakRta 806 723 25. AturapratyAkhyAna / 71 / 70 sthAna |1010 169 | 26. | mahApratyAkhyAnaM 142 142 samavAya 383 93 27. / bhaktaparijJA 172 172 bhagavatI 1087 114 | 28. | taMdulavaicArika 161 139 jJAtAdharmakathA 241 57 | 29. | saMstAraka 133 / 133 upAsaka dazA 13 / 30. gacchAcAra 137 137 antakRddazA 12 | 31. gaNividyA anuttaropapAtika 4 | 32. | devendrastava 307 307 10.] praznavyAkaraNa 14 | 33. | maraNasamAdhi 664 664 11. vipAkazruta 47 3 | 34. / nizISa 1420 12. | aupapAtika | 77 30 | 35. bRhatkalpa .215 13.| rAjaprazniya | 36. / vyavahAra 285 14. | jIvAbhigama 398 dazAzrutaskandha 114 15. prajJApanA 622 231 / 38. jItakalpa 103 | 103 |16.| sUryaprajJapti | 214 | 103 | 39. | mahAnizItha 1528 17. candraprajJapti 218 107 / 40. Avazyaka 92 18.| jambUdIpaprajJapti 131 | 41. oghaniyukti 1165 1165 19.| nirayAvalikA __- | 41. piNDaniyukti 712 / 712 20. | kalpavataMsikA | 42. | dazavaikAlika 540 | 515 21.| puSpitA 11 uttarAdhyayana 1731 1640 22. puSpacUlikA 1 | 44. / nandI 23. vaNhidazA 1 | 45. | anuyogadvAra 350 | 141 37. | 21 | 168 / 93 nodha :- 65 gAthA saMdhyAno samAveza mUlaM bhAM 45deg4014. te mUla sivAyanI malA gAthA sama4vI nA. mUla za6 me amo sUtra bhane gAthA bane mATe no mApekSA saMyukta anumacha. gAthA Mi4 saMpAnImA sAmAnya gharAvatI hovAthI teno malA Apela che. paNa sUtranA vibhAga dareka saMpAdake bhinnabhinna rIte karyA hovAthI ame sUtrAMka judo pADatA nathI. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] 2222ESE (10 [11] [12] [13] [14] [15] (96) - amArA prakAzano - minava dema naputrima - 9 - HIK vivaranuM abhinava hema laghuprakriyA - 2 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 3 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 4 - saptAGga vivaraNam kRdantamAlA caityavandana parvamAlA caityavandana saGgraha - tIrthajinavizeSa caityavandana covizI zatruya makti [gAvRtti ro] * abhinava jaina paJcAGga - 2046 abhinava upadeza prAsAda - 1-zrAvaka kartavya-1 thI 11 abhinava upadeza prAsAda - 2- zrAvaka kartavya - 12 thI 15 abhinava upadeza prAsAda - 3- zrAvaka kartavya - 16 thI 36 navapada - zrIpAla (zAzvatI oLInA vyAkhyAna rUpe). samAdhi maraNa [vidhi - sUtra-padya- ArAdhanA-maraNabheda-saMgraha] caityavaMdana mALA [779 caityavanaMdanono saMgraha) tatvArtha sUtra prabodhaTIkA [adhyAya-1] tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno siddhAcalano sAthI [AvRtti - be caitya paripATI amadAvAda jinamaMdira upAzraya Adi DirekTarI zatruMjaya bhakti [AvRtti - be. zrI navakAramaMtra navalAkha jApa noMdhapothI zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI zrI bAvrata pustikA tathA anya niyamo - [AvRtti - cAra abhinava jaina paMcAMga - 204ra sarvaprathama 13 vibhAgomAM zrI jJAnapada pUjA aMtima ArAdhanA tathA sAdhu sAdhvI kALadharma vidhi zrAvaka aMtima ArAdhanA [AvRtti traNa vItarAga stuti saMcaya [1151 bhAvavAhI stutio] (pUjya AgamoddhAraka zrI nA samudAyanA) kAyamI saMparka sthaLo tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA- adhyAya-1 tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-2 tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-3 tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-4 [18] [2]. [21] [28] [29] [30] [31]. karo [33] [34] [35] Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41] [11] [3] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-5 [3] tatvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-7 [3] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-8 [xo] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-10 prakAzana 1 thI 41 abhinavakRta prakAzane pragaTa karela che. [42] AyAro [AgamasuttANi-1] paDhamaM aMgasuttaM [43] sUyagaDo [AgamasuttANi-2] bIaM aMgasuttaM [44] ThANaM [AgamasuttANi-3] taiyaM aMgasuttaM [45] samavAo [AgamasuttANi-4] cautthaM aMgasuttaM [46] vivAhapannati [AgamasuttANi-5] paMcamaM aMgasuttaM [47] nAyAdhammakahAo [AgamasuttANi-6] chaThe aMgasuttaM [48] uvAsagadasAo [AgamasuttANi-7]] sattamaM aMgasuttaM [49] aMtagaDadasAo [AgamasuttANi-8] aTThamaM aMgasuttaM [50] anuttovavAiyadasAo [AgamasuttANi-9] navamaM aMgasuttaM [51] paNhAvAgaraNaM [AgamasuttANi-10] dasamaM aMgasuttaM [52] vivAgasUrya [AgamasuttANi-11] ekarasamaM aMgasuttaM [53] uvavAiyaM [AgamasuttANi-12] paDhama uvaMgasuttaM [54] rAyappaseNiyaM [AgamasuttANi-13] bIaM uvaMgasuttaM [55] jIvAjIvAbhigamaM [AgamasuttANi-14] taiyaM uvaMgasuttaM [56] panavaNAsuttaM [AgamasuttANi-15] cautthaM uvaMgasuttaM [57] sUrapannatiH [AgamasuttANi-16] paMcamaM uvaMgasuttaM [58] caMdapatrattiH [AgamasuttANi-17 ] chaLU uvaMgasuttaM [59] jaMbUddIvapannati [AgamasuttANi-18] sattamaM uvaMgasuttaM [60] nirayAvaliyANaM [AgamasuttANi-19] aThThamaM uvaMgasuttaM [61] kappavaDiMsiyANaM [AgamasuttANi-20] navamaM uvaMgasuttaM [62] puphiyANaM [AgamasuttANi-21 ] dasamaM uvaMgasuttaM [63] puSphacUliyANaM [AgamasuttANi-22] eksarasama uvaMgasuttaM [64] vaNhidasANaM [AgamasuttANi-23] bArasamaM uvaMgasuttaM [65] causaraNaM [AgamasuttANi-24] paDhamaM paINNagaM [66] AurapaccakkhANaM [AgamasuttANi-25] bIaM paINNagaM [67] mahApaccakkhANaM [AgamasuttANi-26] tIiyaM paINNagaM [68] bhattapariNNA [AgamasuttANi-27 ] cautthaM paINNagaM Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] [69] taMdulaveyAliyaM [AgamasuttANi-28] paMcamaM paINNagaM [70] saMthAragaM [AgamasuttANi-29] chaThaM paINNagaM [71] gacchAyAra [AgamasuttANi-30/1] sattamaM paINNagaM-1 [72] caMdAvejjhayaM [AgamasuttANi-30/2 ] sattamaM paINNagaM-2 [73] gaNivijA [AgamasuttANi-31] aThThamaM paINNagaM [74] deviMdatthao [AgamasuttANi-32] navamaM paINNagaM [75] maraNasamAhi [AgamasuttANi-33/1] dasamaM paINNaga-1 [76] vIratthava [AgamasuttANi-33/2 ] dasamaM paINNagaM-2 [77] nisIha [AgamasuttANi-34] paDhamaM cheyasuttaM [78] buhatkappo [AgamasuttANi-35] bIaM cheyasuttaM [79] vavahAra [AgamasuttANi-36] taiyaM cheyasuttaM [80] dasAsuyakkhadhaM [AgamasuttANi-37 ] cautthaM cheyasuttaM [81] jIyakappo [AgamasuttANi-38/1] paMcamaM cheyasuttaM-1 [82] paMcakappabhAsa [AgamasuttANi-38/2] paMcamaM cheyasutta-2 [83] mahAnisIhaM [AgamasuttANi-39] chaTheM cheyasuttaM [84] AvasassayaM [AgamasuttANi-40] paDhamaM mUlasuttaM [85] ohanitti [AgamasuttANi-41/1] bIaM mUlasuttaM-1 [86] piMDanijRtti [AgamasuttANi-41/2 ] bIaM mUlasuttaM-2 [87] dasaveyAliyaM [AgamasuttANi-42] taiyaM mulasuttaM [88] utarajjhayaNaM [AgamasuttANi-43] cautthaM mUlasuttaM [89] naMdIsUrya [AgamasuttANi-44] paDhamA cUliyA [90] anuogadAraM [AgamasuttANi-45] bitiyA cUliyA prakAzana 42 thI 90 Agamazrata prakAzane pragaTa karela che. [C] mAyAra gujarAtI anuvAda AigamadIpa-1] paheluM aMgasUtra [C2] sU413 gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-1] bIjuM aMgasUtra [8] - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-1] trIjuM aMgasUtra [4] samavAya gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-1] cothuM aMgasUtra [5] vivAhapatti - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-2) pAMcamuM aMgasUtra [es] nAyAdhamA- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-3] chaThuM aMgasUtra [7] 64sahasA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-3] sAtamuM aMgasUtra [e8] saMtagaDa gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-3] AThamuM aMgasUtra [9] anuttaropapAtikadasA- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-3] navamuM aMgasUtra [100] 594aavaa|29- gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-3] dazamuM aMgasUtra Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13]. [101] vivAgasUya- gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-3 agiyAramuM aMgasUtra [102] ujavAya gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] paheluM upAMgasUtra [103] rAyapUseNiya - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] bIjuM upAMgasUtra [14] jIvAjIvAbhigama- gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] trIjuM upAMgasUtra [15] pannavaNAsura gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] cothuM upAMgasUtra [10] sUrapannatti - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5 pAcamuM upAMgasUtra [17] caMdapannati - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5] chaThTha upAMgasUtra [108] jaMbuddIvapannati - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-5] sAtamuM upAMgasUtra [19] nirayAvaliyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5] AThamuM upAMgasUtra [117] kapUvaDisiyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-pI navamuM upAMgasUtra [111] puSkriyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5] dazamuM upAMgasUtra [112] puSkacUliyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5] agiyAramuM upAMgasUtra [113 vahidasA - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-5] bAramuM upAMgasUtra [114] causaraNa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] pahelo pAyo [115] AurappaccakhkhANa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] bIjo payagno [11] mahApaccakhkhANa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] trIjo payagno. [117] bhattapariSNA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] cotho paDyo [118] taMduladyAliya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] pAMcamo paDyo [11] saMthAraga - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] chaThTho paDyo [12] gacchAyAra - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] sAtamo payagno-1 [121] caMdAvejha - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] sAtamo payagno-2 [12] gaNivi - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] AThamo payajJo [13] deviMdatyao - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] navamo payagno [124] vIratyava - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] dazamo payagno [15] nisaha- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] paheluM chedasUtra [12] buhatakaM - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-] bIjuM chedasUtra [127) vavahAra- - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] trIjuM chedasUtra [118] dasAsuyaphabaMdha - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] cothuM chedasUtra [12] jIyakaSpo - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-6] pAMcamuM chedasUtra [13] mahAnisIha- gujarAtI anuvAda AgamadIpa-6] chaThTha chedasUtra [131] Avasmaya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] paheluM mUlasutra [132 ohaniphphatti - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] bIjuM mUlasutra-1 [133] piMDanistutti - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-7] bIjuM mUlasutra-2 [134] dasayAliya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] trIjuM mulasUtra Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] [135] utta24yA- gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-7] cothuM mUlasutra [135] nahIsutta - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] pahelI cUlikA [13] anuyogadvAra - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] bIjI cUlikA prakAzana 91 thI 137 AgamadIpa prakAzane pragaTa karela che. [138] dIkSA yogAdi vidhi [139] 45 Agama mahApUjana vidhi [140] AcArAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-1 [141] sUtrakRtAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-2 [142] sthAnAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-3 [143] samavAyAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-4 [144] bhagavatIaGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-5/6 [145] jJAtAdharmakathAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-7 [146] upAsakadazAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-7 [147] antakRddazAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-7 [148] anuttaropapAtikadazAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-7 [149] praznavyAkaraNAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-7 [150] vipAkazrutAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-8 [151] aupapAtikaupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-8 [152] rAjaprazniyaupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-8 [153] jIvAjIvAbhigamaupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-9 [154] prajJApanAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-10/11 [155] sUryaprajJaptiupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-12 [156] candraprajJaptiupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-12 [157] jambUdvIvaprajJaptiupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-13 [158] nirayAvalikAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [159] kalpavataMsikAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [160] puSpitAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [161] puSpacUlikAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [162] vaNhidasAupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-14 [163] catuHzaraNaprakIrNakasUtra saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [164] AturapratyAvyAnaprakIrNakasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [165] mahApratyAkhyAnaprakIrNakasUtraM sacchAyaM AgamasuttANi saTIka-14 [166] bhaktaparijJAprakIrNakasUtraM sacchAyaM AgamasuttANi saTIkaM-14 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [167 ] taMdulavaicArika prakIrNakasUtraM saTIkaM [168 ] saMstArakaprakIrNakasUtraM sacchAyaM [169 ] gacchAcAraprakIrNakasUtraM saTIkaM [ 170 ] gaNividyAprakIrNakasUtraM sacchAyaM [ 171] devendrastavaprakIrNakasUtraM sacchAyaM [172] maraNasamAdhiprakIrNakasUtraM sacchAyaM [15] AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 15-16-17 AgamasuttANi saTIkaM - 18-19-20 Agagama suttANi saTIkaM - 21-22 AgamasuttANi saTIkaM - 23 AgamasuttANi saTIkaM- 23 AgamasuttANi saTIkaM - 23 AgamasuttANi saTIkaM - 24-25 Agama suttAmi saTIka - 26 AgamasuttANi saTIkaM - 26 AgamasuttANi saTIka - 27 AgamasuttANi saTIkaM - 28-29 AgamasuttANi saTIkaM - 30 AgamasuttANi saTIkaM - 30 prakAzana 139 thI 185 Agamazruta prakAzane pragaTa karela che. [ 173 ] nizIthachedasUtraM saTIkaM [174 ] bRhatkalpachedasUtraM saTIkaM [175 ] vyavahArachedasUtraM saTIkaM [176 ] dazAzrutaskandhachedasUtraM saTIkaM [177] jItakalpachedasUtraM saTIkaM [178 ] mahAnizIthasUtraM (mUlaM ) [179 ] AvazyakamUlasUtraM saTIkaM [180] oghaniyuktimUlasUtraM saTIkaM [181] piNDaniryuktimUlasUtraM saTIkaM [182] dazavaikAlikamUlasUtraM saTIkaM [183] uttarAdhyayanamUlasUtraM saTIkaM [184] nandI - cUlikAsUtraM saTIkaM [185] anuyogadvAracUlikAsUtraM saTIkaM -: saMparDa sthaNa :'Agama ArAdhanA kendra' zItalanAtha sosAyaTI-vibhAga-1, iseTa naM-13, 4the bhANe zrI naminAtha jaina derAsarajI pAchaLa, nhAI senTara, khAnapura amadAvAda-1 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] "AgamasuttANi-saTIkaM" mA 1 thI u0nu viv29|| AgamasuttANi samAviSTAAgamAH bhAga-1 AyAra bhAga-2 sUtrakRta sthAna bhAga-3 bhAga-4 samavAya bhAga-5-6 bhagavatI (aparanAma vyAkhyAprajJapti) bhAga-7 jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, antakRddazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa bhAga-8 vipAkazruta, aupapAtika, rAjaprazniya bhAga-9 jIvAjIvAbhigama bhAga-10-11 prajJApanA bhAga-12 sUryaprajJapti, candraprajJapti bhAga-13 jambUdvIpaprajJapti bhAga-14 niravAyalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, puSpacUlikA vaNhidazA, catuHzaraNa, AturapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, bhaktaparijJA, tandulakaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividyA, devendrastava, maraNasamAdhi bhAga-15-16-17/nIzItha bhAga-18-19-20 bRhatkalpa bhAga-21-22 vyavahAra bhAga-23 dazAzrutaskandha, jItakalpa, mahanizItha bhAga-24-25 Avazyaka bhAga-26 oghaniyukti, piNDaniyukti bhAga-27 dazavaikAlika bhAga-28-29 uttarAdhyayana bhAga-30 nandI, anuyogadvAra Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya .