________________
१४२
निशीथ - छेदसूत्रम् - १
पडिसेवाणं समासओ वक्खाणं भणियं ।। इदानिं सभेया भण्णंति [ भा. ४६३ ] दप्प - अकप्प - निरालंब-चियत्तो अप्पसत्थ- वीसत्थे । अपरिच्छ अकडयोगी अणाणुतावी य निस्संके ।। चू. तत्थ दप्पो ताव भणामि एवं गाहा समोयारिजति – अहवा अन्येन प्रकारेणावतारः । दप्पिया कप्पिया पडिसेवणा भणिता । अहवा - अन्येन प्रकारेण दप्पकप्पपडिसेवाणं विभागो भण्णति – “दप्प अकप्प" दारगाहा, दस दारा । दप्पे त्ति अस्य व्याख्यावायामवग्गणादी, निक्कारणधावणं तु दप्पो तु । कायापरिणयगहणं अकप्पो जं वा अगीतेणं ।।
[भा. ४६४ ]
चू. वायामो जहा लगुडिभमाडणं, उवलयकडुणं, वग्गणं मल्लवत् । “आदि’” सद्दग्रहणा बाहुजुद्धकरणं चीवरडेवणं वा धावणं खड्डयप्पवाणं । दप्पो गतो ।
अकप्पो त्ति दारं । ‘“काया” पच्छद्धं, काय त्ति पुढवादी, तेसि अपरिणयाणं गहणं करेति, तेहिं वा काहिं हत्थमत्तादी संसट्टा, तेहि य हत्थमत्तेहिं अपरिणएहि भिक्खं गेण्हति, जहा “उदउल्ला, ससणिद्धा, ससरक्खे" त्यादि, एस अकप्पो भण्णति । जं वा अगीयत्थेण आहार - उवहि- सेजादी उप्पादियं तं परिभुंजंतस्स अकप्पो भवति । अकप्पो गओ ।।
निरालंबणे त्ति अस्य व्याख्या - सालंबसेवापरिज्ञाने सति निरालंबसेवनावबोधो भवतीति कृत्वा सालंबसेवा पूर्वं व्याख्यायते -
[भा. ४६५ ]
संसारगडपडितो, नाणादवलंबितुं समारुहति । मोक्खतडं जघ पुरिसो, वल्लिविताणेण विसमा उ ।।
चू. संसारो चउगतिओष गड्ड खड्डा, दव्वे अगडादि, भावे संसार एव गड्डा संसारगड्डा, तापडितो नाणात अवलंबिउं समुत्तरति । “आदि” ग्गहणातो दंसणचरित्ता। समारुहति तड उत्तरनीत्यर्थः । मोक्खो त्ति कृत्स्नकर्म्मक्षयात् मोक्षः । तडं तीरं । जहा जेणप्पगारेण, वल्लि ति कौसंबवल्लिमादी, वियाणं नामं अनेगाणं संघातो । अहवा - वल्लिरेव वियाणं वितण्णत इति वियाणं, तेन वल्लिविताणेण जहा पुरिसो विसमातो समुत्तरति तहा नाणादिया संसारगड्डातो मोक्षतडं उत्तरतीत्यर्थः ॥
तानि नाणादीनि अवलंबिउं अकप्पियं पडिसेवति । जतो भण्णति [भा. ४६६ ] नाणादी परिवुड्डी न भविस्सति मे असेवते बितियं । तेसिं पसंघणट्ठा सालंबनिसेवणा एसा ॥
"
नाणदंसणचरित्ताण “वुड्डी” फाती न भविस्सति मे, तो तेसिं नाणादीण संघणट्ठाते, "संघणा" नाम ग्रहणं गुणनं अतोऽसेवनादित्यर्थः, “बितितं” अववातपदं, तं सेवति एसा सालंबसेवना भवतीत्यर्थः ।। इमा निरालंबण
[भा. ४६७ ]
निक्कारणपडिसेवा, अपसत्थालंबणा य जा सेवा । अमुगेण वि आयरियं, को दोसो वा निरालंबा ॥
चू. अकारणे चेव पडिसेवति, एसा निरालंबा । अप्पसत्थं वा आलंबणं काउं पडिसेवति, एसा दिवि निरालंबा । किं पुण तं अप्पसत्थं आलंबनं ? भण्णति - “अमुगेण वि आयरियं” अहं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org