________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -१
तदा गंतव्वं । एवं जंघातारिमे विही भणिओ । इमा पुण अत्थाहे जयणा - तं पढमं नावाए भन्नति । एगाभोगपडिग्गहे त्ति " एगो भोगो" एगो य योगो भन्नति, एगट्ठबंधणे त्ति भणियं होति, तं च मत्तगोवकरणाणं एगद्वं, पडिग्गहो त्ति पडिग्गहो सिक्कगे अहोमुहं काउं पुढो कज्जति, नौभेदात्मरक्षणार्थं ।
७०
"केय त्ति" केचिदाचार्या एवं वक्खाणयंति-सव्वाणि त्ति माउगोपकरणं पडिग्गहो य पादोपकरणमसेसं पडिलेहियं । एताभ्यामादेशद्वयाभ्यामन्यतमेनोपकरणं कृत्वा स - सीसोवरियं कायं पादेय पमज्जिऊणं नावारुहणं कायव्वं । तंच न य पुरओ त्ति पुरस्तादग्रतः, प्रवर्तनदोषभयान्नो अनवस्थानदोषभयाच्च । पिट्ठओ वि नारुहेज्जा, मा ताव विमुच्चेज अतिविकृष्टजलाध्वानभयाद्वा । तम्हा मज्झेऽऽरुहेज्जा ।। तं च इमेट्ठाणे मोत्तुं ।
[भा. १९९]
ठाणतियं मोत्तूण उवउत्तो ठाति तत्थणाबाहे । दति उडुवे तंबेसु य एस विही होति संतरणे ॥
चू. देवताट्ठाणं कूयट्ठाणं, निजामगट्टाणं । अहवा पुरतो, मज्झे, पिट्ठओ । पुरओ देवयट्ठाणं, मज्झे सिवट्ठाणं, पच्छा तोरणट्ठाणं । एते वज्जिय तत्थ णावाए अणाबाहे ट्ठाणे ट्ठायति । उवउत्तो ति नमोक्कारपरायणो सागारपच्चक्खाणं पञ्चक्खाउ य ट्ठाति । जया पुण पत्तो तीरं तदा नो पुरतो उत्तरेजा, मा महोदगे निंबुडेज्जा, न य पिट्ठतो, मा सो अवसारेज्जेज्जा णावाए, तद्दोस-परिहरणत्थं मज्झे उयरियव्वं । तत्थ य उत्तिण्णेण इरियावहियाए उस्सग्गो कायव्वो, जति विन संघट्टति दगं दति - उडुप- तुंबे वि एस विही होति संतरणे। नवरं ठाणं तियं मोत्तुं । नाव त्ति दारं गयं ॥ अधुना पमाणद्दारं- एत्थ पुण इमं जतणमतिक्कंतो सच्चित्तोदगगहणं करेति[भा. २०० ] कंजियआयामासति, संससुणोदयसु वा असती । फासुगमुदगं तसजढं तस्सासति तसेहिं जं रहितं ॥
1
चू. पुव्वं ताव कंजियं गेण्हति । "कंजियं” देसीभासाए आरनालं भन्नति । आयामं अवसामणं । एतेसिं असतीए संससुणोदगं गेण्हति । गवंगरसभायणनिक्केयणं जं तं “संससुणोदगं” भन्नति ।
अहवा कोसलविसयादिसु सल्लोयणो विणस्सणभया सीतोदगे छुब्भति तंतंमि य ओदणे भुत्ते तं अंबीभूतं जइ अतसागतो घेप्पति, एतं वा संसट्ठसुणोदं । एतेसिं असतीए जं वप्पादिसु फासुगमुदगं तं तसजढं घेप्पति । तस्सासति त्ति फासुय अतसागस्स असति फासुगं सतसागं धम्मकरकादि परिपूयं घेप्पति । सव्वहा फासुगासति सचित्तं जं तसेहिं रहियं ति ॥
फासुयमुदगं ति जं वृत्तं, एयस्स इमा वक्खा -
[भा. २०१] तुवरे फले य पत्ते, रुक्खे सिला तुप्प मद्दणादीसु ।
पासंदणे पवाए, आतवतत्ते वहे अवहे ।
चू. तुवरसद्दो रुक्खसद्दे संवज्झति तुवरवृक्ष इत्यर्थः । सोय तुवररुक्खो समूलपत्तपुप्फफलो जंमि उदगे पडिओ तंमि तेण परिणामियं तं घेप्पति ।
अहवा तुवरफला हरीतक्यादयः, तुवरपत्ता पलासपत्तादयः "रुक्खेत्ति" रुक्खकोटरे कटुफलपत्तातिपरिणामियं घेप्पति । “सिल त्ति" क्वचिच्छिलायां अन्नतररुक्खछल्ली कुट्टिता तंमिजं संघट्टियमुदगं तं परिणयं घेप्पति । जत्थ वा सिलाए तुप्पपरिणामियं उदगं तं घेप्पति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org