________________
निशीथ-छेदसूत्रम् - १
वतिरित्तं दव्वचरणं तिविहं । गतिचरणं १ भक्खणाचरणं २ आचरणाचरणं च ३, तत्थ गतिचरणं रहेण चरति, पाएहिं चरति एवमाइ गतिचरणं भन्नति, भक्खणाचरणं नाम मोदए चरति देवदत्तो, तणाणि य गावो चरंति । आचरणाचरणं नाम चरगादीणं, अहवा तेसिं पि जो आहारादिनिमित्तं तवं चरति तं दव्वचरणं । लोउत्तरे वि उदाइमारग पभिऊणं दव्वचरणं । खेत्तचरणं जत्तियं खेत्तं चरतिगच्छति-इत्यर्थः अहवा सालिखेत्तं चरति गोणो । काले य जो जत्तिएण कालेण गच्छति भुंजति वा । भावे दुविहं । आगमतो नोआगमओ य । आगमओ जाणए उवउत्ते । नो-आगमओ तिविहं-गतिचरणं १ भक्खणाचरणं २ गुणचरणं ३ | तत्थ गतिभावचरणं जं इरियादि समिओ चरति गच्छति । भक्खणे जो बायालीसदोसपरिसुद्धं वीतंगालं विगयधूमं कारणे आहारेति एयं आहारभावचरणं । गुणचरणं दुविधं पसत्थं अप्पसत्थं च । अप्पसत्थं मिच्छत्त अन्नाणुवहयमतीता जं अन्नउत्थिया धम्मं उवचरंति मोक्खत्थं पि । किं पुन नियाणोपहता । लोउत्तरे पि नियाणोवहया अप्पसत्थं तवं उपचरंति । पसत्थं तु निज्जराहेउं । भणियं - चरणं । ब्रह्मचरणं च व्याख्यातं ।
अस्तयोर्ब्रह्मचरणयोरुत्पत्तिनिमित्तं साधनार्थं वा शस्त्रपरीज्ञादीनि उपधानश्रुतावसानानि नवाध्ययनान्यभिहितानि, जम्हा नव एतानि बंभचेराणि तम्हा "नवबंभचेरमतिओ" इमोत्ति, जह मिम्मओ घडो, तंतुमओ पडो, एवं नवबंभचेरमतिओ आयारो । सो य अज्झयणसंखाणेण नवज्झयणो पयपरिमाणेण “अट्ठारसपयसहस्सिओ वेओ" । अट्ठ य दस य अट्ठारसत्ति संखा । पय इति पयं । तं च अत्थपरिच्छेयवायग पयं भवति । सहस्सं ति गणिताभिन्नाणेण चउत्थं ठाणं भवति जा संखं एगं दहं सयं सहस्सं ति । स एवायारो अट्ठारसपयसहस्सिओ वेओ भवति । कहं ? विद् ज्ञाने, अस्य घातोः घञ् प्रत्ययान्तस्य वेद इति रूपं भवति, अतस्तं विदंति, तेन विदंति, तंमि वा विदंति इति वेदो भवति ।
६
-: पीठिका - द्वारं- १-" आचारः" :
सीसो भणति - "किनेत्तियमायारो उत अन्नं पि से अत्थि किंचि ?" अतो भन्नति“हवइय सपंचचूलो” । “हवइत्ति” भवतित्ति भणितं होति । “च” सद्दो चूलाणुकरिसणे "सहे” ति युक्तः । “पंच" इति संखावायगो सद्दो । “चूला” इति चूल त्ति वा अग्गं ति वा सिहरं ति वा एगद्वं । साय छव्विहा- जहा दसवेयालिए भणिया तहा भाणियव्वा । ताओ य पुण आओ पंच-चूलाओपिंडेसणादिजावोग्गहपडिमा ताव पढमा चूला, १ बितिया सत्तिक्कगा, २ तइया भावना, ३ चउत्था विमीत्ती, ४ पंचमी आयारपक्वप्पो । ५ एताहिं पंचहिं चूलाहिं सहिओ आयारो ‘“बहु”” भवति नवअज्झयणेहिं । “बहुतरो" भवति “पयग्गेणं” ति अट्ठारसपयग्गसहस्सेहिंतो पंचचूलापएहिं सहितो पयग्गेणं बहुतरो भवतित्ति । अहवा नवज्झयण-पढमचूलासहिता बहू भवंति । अट्ठारसपयसहस्सा पढमचूलापदेहिं सहिता बहुतरा पयग्गेण भवंति । एवं क्रमवृद्धया नेयं-जाव-पंचमी चूला । अहवा सपंचचूलो सुत्तपयग्गेण मूलगंथाओ बहु भवति । अत्थपयग्गेण बहुतरो भवति अहवा “बहुबहुतर" पदेहिं सेसपदा सूतिता भवंति । ते य इमे बहुत - बहुतरतम - बहुबहुतरतम इति । अओ भन्नति - नवबंभचेरमइओ आयारो अट्ठारसपयसहस्सिओ पढमचूलज्झयणसुत्तत्थपदेहिं जुत्तो बहू भवति । पढमचूलासहितो मूलग्रंथो
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International