________________
३४
निशीथ-छेदसूत्रम् -१
रोमाणि भवंति । अचित्ता चूलामणी कुंतग्गं वा । आदिसद्दाओ सीहकण्ण- पासाद - थूभ अग्गाणि दव्वचूला गता । इदाणिं खेत्तचूला - सातिविहा
[भा. ६५ ] अह - तिरिय उड्डलोगाण, चूलिया होंतिमा उ खेत्तंमि । सीमंत-मंदरे वि य, ईसीपब्भारनामा य ॥
चू. अहइति अधोलोकः । तरिय इति तिरियलोकः । उड्ढ इति उड्डलोकः । लोगसद्दो पत्तेगं चूला इति सिहा होति भवति । इमा इति प्रत्यक्षो । तु शब्दो क्षेत्रावधारणे । अहोलोगादीण पच्छद्धेण जहासंखं उदाहरणा । सीमंतग इति सीमंतगो नरगो, रयणप्पभाए पुढवीए पढमो, सो अहलोगस्स चूला। मंदरो मेरू। सो तिरियलोगस्स चूला। तिरियलोगचूला तिरियलोगातिक्रांतत्वात् अहवा तिरियलोगपतिट्ठियस्स मेरोरुवरि चत्तालीसं जोयणा चूला, सो तिरियलोगचूला । च सद्दो समुच्चये पायपूरणे वा । ईसित्ति अप्प - भावे, प इति प्रायोवृत्या, भार इति भारवकंतस्स पुरिसस्स गायं पायसो ईसि नयं भवति, जा य एवं ठिता सा पुढवी ईसिप भारा । नाम इति एतमभिहाणं तस्स । सा य सव्वट्ठसिद्धिविमाणाओ उवरिं बारसेहिं जोयणेहिं भवति । तेण सा उड्डलोगचूला भवति । गता खेत्तचूला ।। इयाणि काल - भावचूलाओ दो वि एगगाहाए भण्णतिअहिमासओ उ काले, भावे चूला तु होइमा चैव ।
[भा. ६६ ]
चूला विभूषणं तिय, सिहरं ति य होंति एगट्ठा ।।
चू. बारस-मास - प्माण - वरिसाओ अहिओ मासो अहिमासओ अहिवड्डियवरिसे भवति सोय अधिकत्वात् कालचूला भवति । तु सद्दो ऽर्थप्पदरिसणाण केवलं अधिको कालो कालचूला भवति, अंते वि वट्टमानो कालो कालचूला एव भवति । एवं जहा ओसप्पिणीए अंते अतिदूसमा एसा ओसप्पिणी - कालस्स चूला भवति । काल-चूला गता । इर्याण भाव - चूला । भवणं भावः पर्याय इत्यर्थः । तस्स चूला भाव-चूला । सा यदुविहा - आगमओ य नोअगमओ य, आगमओ जाए उवउत्ते । नोआगमओ य इमा चेव तु सद्दो खओवसमभावविसेसणे दट्ठव्वो । इमा इति पकप्पज्झयणचूला । एव सद्दोवधारणे । चूलेगट्ठिता चूल त्ति वा विभूसणं ति वा सिहरं ति वा एते एगट्ठा। चूल त्ति दारं गयं ॥
पीठिकायां द्वारं - ४ - समाप्तम्
-: द्वारं - ५ - "निसीहं" :
[भा. ६७ ]
नामं ठवण - निसीहं, दव्वे खेत्ते य काल-भावे य । एसो उ निसीहस्स, निक्खेवो छव्विहो होइ ॥
चू. कंठा । नाम-ठवणा गता । दव्व- निसीहं दुविधं, आगमओ नोआगमओ य । आगमओ जाणए अनुवउत्ते । नोआगमतो जाणग- भव्व - सरीर - वइरित्त । चइमं ।
[ भा. ६८ ] दव्व - निसीहं कतगादिएसु खेत्तं तु कणह - तमु - निरया । कालंमि होति रत्ती, भाव- निसीधं तिमं चेव ॥
चू. द्रवतीति द्रव्यं । निसीहमप्रकाशं । कतको नाम रुक्खो तस्स फलं । तं कलुसोदगे पक्खिप्पर । तओ कसं हेट्ठा ठायति । तं दव्व - निसीहं । सच्छं उवरिं तं अनीसीहं । गयं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org