________________
निशीथ-छेदसूत्रम् -१
[भा.६] नामण-धोवण-वासण-सिक्खावण-सुकरणाविरोधीणि।
दव्वाणि जाणि लोए, दव्वायारं वियाणाहि॥ चू. नामनादिपएसु आयारो भण्णइ । तप्पसिद्धिमिच्छंतो य सूरी अनायारं पि पन्नवेति दीर्घह्नस्वव्यपदेशवत् । “नामनं' पडुच्च आयारमंतो तिणिसो अनायारमंतो एरंडो । “धोवणं" पडुच्च कुसुंभरागो आयारमंतो, अनायारमन्तो किमिरागो। “वासणा" एकवेल्लुगादीणि आयारमंताणि, वइरं अणायारमंतं सुक-सालहियादि "सिक्खावणं" पडूच्च आयारमंताणि, वायसगोत्थूभगादिअनायारमंताणि। “सुकरणे" सुवर्णं आयारमंतं घंटालोहमणायारमंतं । “अविरोहं" पडुच्च पयसक्कराणं आयारो, दहितेल्ला य विरोधे श्रणायारमंता । गुणपर्यायान्द्रवतीति “द्रव्यं" “जाणि''त्ति अनिदिट्ठसरूवाणि ।
अहवा एताणिचेव “जाणि" भणियाणि । लोक्यतइति “लोकः"-श्यतेइत्यर्थः तस्मिन् लोके आधारभूते, “दव्वायारं वियाणाहि", अभिहितानभिहितेषु द्रव्येषु द्रव्याचारो विज्ञातव्य इति ॥गतो दव्वायारो । इयाणिं भावायारो भण्णइ । सो य पंचविहो इमो[भा.७] नाणे दंसण-चरणे, तवे य विरिये य भावमायारो।
___ अठ्ठ दुवालस, विरियमहानी तुजा तेसिं ॥ चू. नामनिद्देसगं गाहद्धं, पच्छद्धेन एएसिं चेव पभेया गहिया । नाणायारो अट्ठविहो, दंसणायारो अट्ठविहो, चरित्तायारो अट्ठविहो, तवायारो बारसविहो, बीरियायारो छत्तीसविहो। तेय छत्तीसइ भेयाएएचेव नाणादिमेलिया भवंति।वीरियमिति वीरियायारो गहिओ। “अहानी" असीयनं जंतेसिं नाणायाराईणं स एव वीरियायारो भवइ ॥ ७॥ जो य सो नाणायारो, सो अट्टविहो इमो[भा.८] काले विनये बहुमाने, उवधाने तहा अनिण्हवणे ।
वंजणअस्थतदुभए, अट्ठविधो नानामायारो॥ चू. कालेति दारं ॥ तस्स इमा वक्खा[भा. ९] जंजंमि होइ काले, आयरियव्वं स कालमायारो।
वतिरित्तो तु अकालो, लहुगाउ अकालकारिस्स॥ चू.जमिति अनिदिटुंसुयंधेप्पइ।मिकाले आधारभूते होति भवतीत्यर्थः । आयरियव्वं, नाम पढिअव्वं सोयव्वं वा जहा-सुत्तपोरिसीए सुत्तं कायव्वं, अत्थपोरुसीए अत्थो।
अहवा कालियं काल एव न उग्घाड-पोरुसिए । उक्कालियं सव्वासु पोरुसीसु कालवेलं मोत्तुं । स इति निद्देसे ।अओ स एव कालो कलायारो भवति।वइरित्तो नाम जहाभिहियकालाओ अन्नो अकालो भवति, जहा सुत्तं बितियाए अत्थं पढमाए पोरुसिए वा सज्झाए वा असज्झायं वा । तु सद्दो कारणावेक्खी । कारणं पप्प विवच्चासो वि कज्जति । अतो तंमि अकाले दप्पेण पढंतस्स सुणेतस्स वा पच्छित्तं भवति ।
तंच इमं - लहुयाई उ अकालकारिस्स सुत्ते अत्थे य । तु सद्दो केतिमतविसेसावेक्खी तं च उवरिंभणीहिति ॥ इयाणिं चोदगो भणति[भा. १०] को आउरस्स कालो, मइलंबरधोवणे व्व को कालो ।
जदि मोक्खहेउ नाणं, को कालो तस्सऽकालो वा ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org