________________
m
निशीथ-छेदसूत्रम् -१भवति।
केषांचिदाचार्यानामेवमाद्यगुरुप्रणीतार्थानुसारी गुरुराह – 'न तं कमो जम्हा ।' न इति पडिसेहे । तं ति केयीमयकप्पणा । न घडतीति वक्कसेसं । क्रमो नाम परिवाडी अनुक्रमेत्यर्थः जम्हा चउसु वि चूलासहीतासु परीक्ष्य पंचमी चूडा दिजति तम्हा कमोवचारा पंचमी चूडा अग्गं भवति । उवचारेण अग्गाण वि अगं वक्कसेसं वट्ठव्वमित्ति । गतं मूलग्गदारं ॥
पीठिकायां द्वारं-२-“अगं" समाप्तम्
__-द्वार-३-प्रकल्पः:प्रकर्षेण कल्पः प्रकल्पः प्ररूणेत्यर्थः । प्रकर्षे कल्पो वा प्रकल्पः प्रधान इत्यर्थः । प्रकर्षण वा कल्पनं प्रकल्पः च्छेदन इत्यर्थः । प्रकर्षाद्धा कल्पनं प्रकल्पः, नवमपूर्वात् तृतीयवस्तुनः आचारप्राभृतात् । एवं प्रशब्दार्थ बाहुल्याद्यथासंभवं योज्यं । तस्स निक्खेवो[भा. ५९] नामं ठवणाकप्पो, दव्वे खेत्ते य काल-भावे य ।
एसो तुपकप्पस्स, निक्खेवो छव्विहो होति॥ चू. नामपकप्पोठवणापकप्पोदव्वपकप्पोखेत्तपकप्पोखेत्तपकप्पोकालपकल्पोभावपकप्पो चसद्दो समुच्चये। पएसोपकप्पस्सणिवखेवोछविहोभणिओ।तुसद्दोअवधारणार्थे । नामठवणाओ गतातो ।। दव्व-पकप्पस्सिमेण विहिणा पकप्पणा कायव्वा[भा. ६०] सामित्त-करण-अधिकरण, तो य एगत्त तह पहुत्ते य।
दव्वपकप्पविभासा, खेत्ते कुलियादि किटुंतु॥ चू. सामित्तं नाम आत्मलाभः, यथाघटस्य घटत्वेन । कारणं नाम क्रिया येन वा क्रियते, यथा प्रयत्नचक्रादिभिर्घटः । अधिकरणंनाम आधारः, यथा चक्रमस्तके घटः ।जेते सामित्ताधिविभागास्त्रयः एते एगत्तपुहत्तेहिंणेया। एगत्तं नाम एगं । पुहत्तं नाम बहुत्तं । एतेहिं छहिं विभागेहिं दव्व-पकप्पस्स विभासा । गुणपर्यायान् द्रवतीति द्रव्यं । दुद्रु गतौ, दूयते वा द्रव्यं । द्रु सत्ता तस्या अवयवो वा द्रव्यं । उत्पन्नादिविकारैर्युक्त वा द्रव्यं । गुणसंद्रावो वा द्रव्यं समूहेत्यर्थः । भावयोग्यं वा द्रव्यं । अतीतपर्यायव्यपदेशाद्वा द्रव्यं । पकप्पणंपकप्पो प्ररूपणेत्यर्थः । विविधमणेगप्पगारा भासा विभासाअर्थव्याख्या इत्यर्थः ।दव्वस्सपकप्पोदव्वपकप्पोतस्स विभासा दव्वपकप्पविभासा सामित्ताइ विसेसेण कज्जते । इमो दव्वपकप्पो दुविहो जीवदव्व-पकप्पो अजीवदव्व-पकव्वो य। तत्थ जीवदव्वस्स, जहा देवदत्तस्स अग्गकेसहत्थाण कप्पणं, अजीवदव्वस्स पडस्स वसाण कपाणं । एवं एगत्ते । पुहत्ते, जहा देवदत्त-जण्णदत्त-विण्हुदत्ताण अग्गकेसहत्थाण कप्पणं, अजीवदव्वाण बहूण पडाण दसाण कप्पणं । गयं सामित्तं ॥
इदान करणेएगत्ते, जहा दात्रेण लुणतिपिप्पलगेणवादसाकप्पणंकरेति, पुहुत्ते-दात्रै नंति परसूहि वा रुक्खे कपंति । गयं करणेति । इदाणिं अहिकरणे एगत्ते, जहा गंडी ठवेऊण तत्थ तणादीणं कप्पणा कज्जति फलगे वा दसाण कप्पणा, पुहत्ते-तिगादिगंडीओ ठवेत्ता तेसिं तणाण वसाण वा कप्पणा कज्जति । एसा दव्वपकप्पविभासा गता । इयाणिं खेत्तपकप्पो । खेत्तंति इक्खू खेत्तादी । कुलितं नाम सुरठ्ठाविसते दुहत्थप्पमाणं कटुं, तस्स अंते अयकीलगा, तेसु एगायओ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org