________________
१३४
निशीथ-छेदसूत्रम् -१
[भा. ४३४] ताहे पलंबभंगे, चरिमतिए परकडे दिया गिण्हे ।
ताहे मासियठाणातो आदेसा इमे होति ।। चू. पुव्वद्धताहेत्ति जाहेरुद्दधरादिसुन लब्भति ताहे पलंबभंगे, चरिमतिगे त्ति पलंबभंगा चउरोपलंबसुत्ते वक्खाणिता, ते य इमे-बावओ अभिण्णं दव्वतो अभिण्णं, भावओ अभिण्णं दव्वओ भिण्णं, भावतो भिण्णं दव्वओ अभिण्णं, भावओ भिण्णं दव्वतो भिण्णं ङ्क । एतेसिं चउण्हं अंगाणं पुव्वं चरिमभंगे गहणं करेति, पच्छा ततियभंगे । परकडे तति “परा' गृहस्था, "कडं' त्ति निष्ठिता पक्वा इत्यर्थः, तेसिंगिहत्थाणं कडा परकडा, ते दिया गेण्हंति न रात्रावित्यर्थः तत्थ पव्वं जंभत्तमीसोवक्खडं तंगेण्हंति, पच्छा अमीसोवक्खडं एतेसिं असतीए अनुवखडियं पिचरिमतइएसुभंगेसुगेण्हंति। एएसिंअसतीतेजयणा “मासियट्टाणा यत्ति' – जाणिपिंडपत्यारे उद्दिसियादीणि मासलहुट्ठाणाणि तेसु सव्वेसु जहा लाभं जयइव्वं घडियव्वं गृहीतव्यमित्यर्थः । “दुकोडि"त्ति जं पुव्वभणियं तस्सेयाणिं कमपत्तस्स अत्थफासणा कज्जति-जाहे मासलहुणा विसोहि कोडिए न लब्भति ताहे विसोहिकोडीए चेव मासगुरुणा गेण्हंति । जाहे तेन वि न लब्मति ताहे अविसोहिकोडीए मासगुरुणा गेण्हंति एवं जया सव्वाणि मासगुरुठाणाणिअतीतो भवति “ताहे मासि य" गाहा पच्छद्धं । ताहे मासियट्ठाणाओ परतो आदेसाइमे होति “आदेसा" विकपा इत्यर्थः ॥ “एसणमादि"त्ति अस्याप्यादि शब्दस्य भाष्यकारो व्याख्यां करोति[भा.४३५] आदिग्गहणेणं उग्गमो य उप्पादणा य गहिताई।
संजोगजा तु वढी, दुगमादी जाव भिण्णो उ । घू. पुव्वद्धं कंठं । “संजोग" त्ति अस्य व्याख्या-संजोगजा उ गाहापच्छद्धं गतार्थं । विशेषो व्याख्यायते-वुड्डी दुगमादि त्तिपणगेणसमाणंदसमादी जाव भिण्णमासो ताव सव्वपदा चारेयव्वा । एवंजाव वीसाभिण्णमासोय चारेयव्यो।पच्छा एएसिंचेव तिगसंजोगो दट्ठवो, ततो पच्छा चउपंचसंजोगो वि कायव्यो । “आदेसे चउलहुट्ठाणं" त्ति अस्य व्याख्या[भा.४३६] इंदिय सलिंग नाते, भणया कम्मेण पढमबितियाणं ।
भोयण कम्मे भयणा, विसोहि कोडीतरे दूरे॥ चू. जाहे सव्वहा मासगुरुं अतीतो ताहे चउलहुयं अठाणं पत्तो । तत्थ जानि पिंडपत्थारे उद्देसियकियगड-तीतनिमित्तं कोहादिसुयजाहे सव्वाणि चउलहुगाणिअतीतो ताहे इमे आदेसा भवंतिइंदिएत्तिबेतिंदिया-जाव-पंचेंदियाघेप्पंति। सलिंगेत्तिरयहरण-मुहपोत्तिया-पडिग्गहादि धारणंसलिंगंभण्णति । नातेत्ति कं पिय विसए नजंति “समणा भगवंतो जहा मंसंन खायंति", कम्हियिपुण “एस मंसभक्खाभक्खविचार एवनस्थि" भयणंति सेवणा । कम्मे त्ति अहाकम्मेत्यर्थः पढमबितियाणं तिजे पुव्वं पलंबभंगाचउरो रइता तेसिं पढमबितियभंगाण इत्यर्थः । भोयणे त्ति अद्धाणकप्पो रात्रीभोजनमित्यर्थः । कम्मेण अहाकम्मेण, भयणा सेवणा, विसोहि त्ति अप्पं दुटुं, कोडिरिति अंसः विसुद्धाण कोडी “विसोहीकोडी" अप्तरदोसदुष्टा इत्यर्थः । इतरं नामअहाकम्म, दूरे त्ति विप्रकृष्टाध्वानेत्यर्थः । एस गाहा अक्खरत्थो॥
इदानिं एतासे गाहाए अत्थपदेहिं फुडतरो अत्यो भण्णति- “इंदिय-सलिंगणाए भयणा कम्मेण" अस्य व्याख्या-बेइंदियाणं पिसियग्गहणे चउलहु भवति, अहाकम्मे चउगुरु भवति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org