________________
२२६
निशीथ-छेदसूत्रम् -१-२/८०
[भा.९६२] अट्ठारसवीसा य, सतमड्डातिजा य पंच य सयाई।
सहसंच दस सहस्सा, पन्नास तहा सतसहस्सं॥ चू. एतेसुजहासंखेण पच्छित्तं[भा.९६३] लहुओ लहुया गुरुगा छम्मासा होति लहुगगुरुगा य।
छेदो मूलं च तहा,अणवठ्ठप्पोय पारंची ।। [भा.९६४] (अहवा)-अट्ठारसबीसा य, पन्नास तधा सयं सहस्सं च ।
पन्नासं च सहस्सा, तत्तो य भवे सयसहस्सं ॥ [भा.९६५] चउगुरुग छच्च लहु, गुरु छेदो मूलं च होति बोद्धव्वं ।
अणवठ्ठप्पो य तहा, पावति पारंचियं ठाणं ।। चू. अष्टादशक रूपकमूल्ये चतुर्गुरवः, विंशतिमूल्येषट्लघवः, पंचाशत् मूल्ये षट्गुरवः, शतमूल्ये छेदः, सहस्रमूल्ये मूलं, पंचाशत् सहनमूल्ये अनवस्थ्याप्यं । शतसहस्रमूल्ये पारांचिकं । [भा.९६६] एयं तु भावकसिणं, केण विसेसो उ दव्वभावाणं ।
भण्णति सुणसु विसेसं, इणमो फुडपागडं एत्थं ।। चू. एयं मुल्लकसिणं । एवं दव्वादिकसिणे वक्खाए चोदगाह - द्रव्यभाववस्त्रयोर्विशेषं नोपलभामहे कुतः ? उच्यते - यो द्रव्यस्य वर्ण स भाव उच्यते, न च भावमन्तरेण अन्यद् द्रव्यमस्तीति, अतो नास्ति विशेषः॥आचार्याह - [भा.९६७] कज्जकारणसंबंधो, दव्ववत्थं तु आहितं ।
भावतो वण्णमायुत्तं, लक्खणादी य जे गुणा ।। चू. कार्यपटः, कारणतंतवः तयोः संबंधः, यत् तंतुभिरातानवितानत्वं, तद्र्व्यवस्त्रमुच्यते कृष्णादिवर्णमृदुत्वश्लक्षणादयश्च गुणाभाववस्त्रमुच्यते।इदंद्रव्यनयाभिप्रायादुच्यतेद्रव्ये आधारभूते वर्णादयो गुणा भवन्तीत्यर्थः ।। इमं वा भाववत्थं[भा.९६८] अहवा रागसहगतो, वत्यं धारेति दोससहितो वा।।
एवं तु भावकसिणं, तिविधं परिनामनिष्फण्णं ॥ घू. रागेण वा धरेति दोसेण वातंभावकसिणं, परिनामतोतिविधं-रागदोसेहिंजहन्नेहिं जहन्न, मज्झिमेहिं मज्झिमं, उक्कोसेहिं उक्कोसं । इहापि पच्छित्तं पूर्ववत् ।।
सुत्तनिवातप्रदर्शनार्थम्[भा.६६९] सुत्तनिवातो कसिणे, चतुविधे मज्झिमम्मि वत्थम्मो ।
जहन्ने य मोल्लकसिणे, तं सेवंतम्मि आणादी। चू. चउबिहेमज्झिमेदव्व-खेत्त-कालवण्ण-भावकसिणेयजहण्मेय मुल्लकसिणेमासलहुं वेव ।। सकल-कसिणे य प्रमाणातिरित्ते य इमे दोसा[भा.९७०] भारो भयपरियावण, मारणमधिकरण अधियकसिणम्मि।
पडिलेहाणालोवे, मनसंतावो उवादानं ॥ चू. भारो भवति पमाण-कसिणेण ।अद्धाण पवण्णस्स अप्पणो चेव भयं भवति, भारेण वापरिताविज्जति । पमाणकसिणेयवत्थणिमित्तेमारिज्जति।हरिएअहिकरमंभवति।अधिकसिणे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org