________________
७६
निशीथ - छेदसूत्रम् - १
[भा. २२३]
निता न पमजंती, मूगा संतु वंदणगहीणं । पोरिसि बाहि मणे न वा सेहाय य देंति अणुसट्ठि ।।
चू. निंता निग्गच्छंता पविसंता वा वसहिं न पमजंति वृत्तं होइ। मूगा संति वायाए अणुच्चरणं, वंदणगहीणं वंदनं न ददतीत्यर्थः । सुत्तत्थपोरिसीओ बाहिं करेंति । मणे न व त्ति सजोतिवसहीए रागदोसं न गच्छंति । जे य सेहा होज ताण य सेहाण देंति अणुसट्ठि, सेहोऽगीतार्थ, च सद्दा गीताण य, “अनुसट्टी” उवदेसो || मुगा वा संतु वंदणगहीणं अस्य व्याख्या[भा. २२४] आवास बाहिं असती, ट्ठित - वंदन - विगड-जतण-धुति-हीणं सुत्तत्थ बाहिं अंतो, चिलिमिलि कातूण व झरंति ।।
चू. अनूनमतिरित्तं बाहिमावस्सगं करेंति । बहिठागासति, ट्ठिय त्ति जो जत्थ ठितो सो तत्थठितो पडिक्कमति, वंदणग-धुहीहिं हीणं, हीण - सद्दो पत्तेयं, वियडणा आडोयणा, तंजयणाए करेंति, वासकप्पपाउया णिविट्ठा चैव ठिता भणंति “संदिसह” त्ति । “पोरिसि बाहि त्ति" अस्य व्याख्या- सुत्तत्थपोरिसीओ सति ठाए बाहिं करेंति, असति बहिट्ठागस्स अंतो चिलिमिलिं काऊण झरंति । वा विकल्पे, चिलिमिणिमादीणं असती अणुपेहादी करेतीत्यर्थः ॥
अनुसट्ठी त्ति अस्य व्याख्या
[भा. २२५] नाजोया साहू, दव्वुजोतंमि मा हु सज्जित्था । जस्स विन एति निद्दा, स पाउति निमिल्लिओ गिम्हे ॥
,
चू. अभ्युद्यतो द्रव्योद्योतः भावे ज्ञानोद्योतः । सज्जित्था सक्तिः गिहीतीत्यर्थः । उज्जोते जस्स वि न एति निद्दास पाउओ सुवति। अह गिम्हे पाउयस्स धम्मो भवेज्जा तो निमिल्लियलोयणो सुवति मउलावियलोयणो त्ति वृत्तं भवति । चउरो वि दारा गता ।। इदाणिं निक्खम-पवेस त्ति
दार
[भा. २२६] तुसिणी अइंति निंति व, उंमुगमादी कओइ अच्छिवंता । सेहा य जोति दूरे, जग्गंति य जा धरति जोति ।।
चू. तुसिणीया मोणे, अतिंति पविसंति, निंति वा निग्गच्छंति वा, आवस्सग-निसीहियाओ नो कुव्वंति तिवृत्तं भवइ । निक्खम-पवेसा गता ।
इयाणि आवडण- पडणे त्ति दारा - उंमुगं अलायं, “आदि” शब्दादग्निशकटिका गृह्यते, आवडण- पडणभया क्वचित् अस्पृश्यमाना इत्यर्थः । गता दो दारा ।
दाणि तावत्ति दारं- सेहा अगीतार्था, ते अग्गीए दूरे कीरंति, गीय वसभा य जग्गति जाव धरति जोति, मा सेहा वि ताविस्संति । तावणे त्ति दारं गयं ।
दाणि इंधणे त्ति दारं
[भा. २२७] अद्धाणादी अतिनिद्द, पिल्लिओ गीतोसक्कियं सुयति । सावयभय उस्सिक्कन, तेणभए होति भयणा उ ।।
चू. अद्धाणातिपरिस्संतो, अतिनिद्दपिल्लिओ अतिनिद्राग्रस्तः, गीयत्थगहणं जहा अगीयत्था न पसंति तहा, तं जयणाए ओस्सक्किउं सुवति, स एव गीयत्थो सीहसावयादि - भए जयणाए उम्मुगाणि ओसक्कति, चोभते उसक्कति सक्कनाणं भयणा । कथं ? जति अतिक्कंति य तेणा तो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org