________________
४०
निशीथ-छेदसूत्रम् -१बितिया परिणत-कड-योगिताए भइता तरे किंचि॥ चू. मज्झा इति मज्झिमपुरिसा । बितिय त्ति बितियभंगो । ततिय त्ति ततियभंगो। नियमा इति अवस्सं । नियम-सद्दाओ जिनकप्प-बुदासो, पकप्पावधारणं । पकप्पो थेरकप्पो । नायव्वं बोधव्वमिति।तुअवधारणे, किमवघारयति? इमं-दोण्ह विमज्झिल्लभंगाण सामण्णमभिहियं, विसेसो भन्नति । बितिया इति बितियभंगिल्ला । परणयत्तेण कडजोगित्तेणय भइया पूर्ववत् । तरे किंचि त्ति तरति शक्नोति, किंचिदिति स्वल्पतरमिति ।। कहमप्पतरमिति भण्णति[भा. ८३] संघयणेण तु जुत्तो, अदढ-धिति न खलु सव्वओ अतरओ।
देहस्सेव तु स गुणो, न भजति जेण अप्पेण ॥ चू. संघयणेण य जुत्तो संपण्णो इत्यर्थः । अदढ-धिई धितिविरहितः । न इति पडिसेहे। खलुअवधारणे।सव्वसो सर्वप्रकारेण ।अकरःअसमर्थ, द्विप्रतिषेधः प्रकृतिंगमयति तरत्येवेत्यर्थः कहं धिति-विरहितो तरो? भन्नति, देहस्सेव उ स गुणो “देहं" सरीरं, “गुणो" उवगारो। नगारोपडिसेहे । भज्जति विसायमुवगच्छति।जेण यस्मात्कारणात् । अप्पेणं स्तोकेनेत्यर्थः । गतो बितियभंगो। इयाणिं ततिओ[भा. ८४] ततिओ धिति-संपन्नो, परिणय-कडयोगिता विसो भइतो।
एगे पुण तरमाणं, तमाहु मूलं धिती जम्हा॥ चू. ततिओ त्ति ततिय-भंगो । धिति-संपण्णो धृति-संपण्णो धृति-युक्तः, संघयण-विरहितः । अविसद्दा किंचि तरति धिति-संपण्नत्वात् । पुव्वद्धस्स सेसं कंठं । एगेत्ति एगे आयरिया । पुण विसेसणे । तरमाणं ति समत्थं । तदिति तइयभंगिल्लं । आहुरिति उक्तवंतः कम्हाकारणातरमाणंभण्णंति? भण्णति-तवस्स मूलंधिती जम्हा॥ कहपुणदुविह-संघयणुप्पत्ती भवति? भण्णति[भा. ८५] नामुदया संघयणं, धिती तु मोहस्स उवसमे होति ।
तहवि सती संघयणे, जा होति धिती न साहीणे॥ चू. नाम इति छट्ठी मूल-कम्म-पगडी । तस्स बायालीसुत्तरभेदेसु अट्ठमो संघयणभेओ नाम । तस्स पुक्खलुदया पुक्खल-सरीरसंघयणं भवति । धितित्ति धिति-संघयणं । मोहो नाम चउत्था मूलकम्म-पगडी, तस्स खओवसमा धिती भवति । विसेसओ बरित्तमोहक्खओवसमा तत्थ विसेसओ नोकसायचरित्तमोहनीयखओवसमा । तत्थ विसेसओ अरतिखओवसमा ।एवं दुविह-संवयणुप्पत्ती भवति।
चोदक आह- “जति संघयण-धितीण भिण्णाणुपत्तीकारणाणि कम्हा तइयभंगो अतरमाणगो कजति?" । पन्नवगाह-जइ विभिण्णाणुप्पत्तीकारणाणि तह वि सति संघयणे, “सति' त्ति विजमाणे संघयणे, जा इति जारिसी, होति धिती, न सा संघयण-हीणे भवति, तम्हा तइयभंगो अतरमाणगो । केतीमतेणं पुण तरमाण एव । गओ ततियो भंगो ॥ इयाणिं चउत्थो. [भा. ८६] चरिमो परिणत-कड, योगित्ताए भइओ न सव्वसो अतरो।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org