________________
१२६
निशीध-छेदसूत्रम् -१
-
चोदगाह- “अगीतोअगीयत्थत्तणातोपासत्थगादिसुममत्तं करेज्जा, गीतोपुण जाणमाणो कहं कुज्जा' ? । आचार्याह[भा. ४०८] जो पुण तट्ठाणाओ, निवत्तते तस्स कीरति ममत्तं ।
__ संविग्गपक्खिओ वा, कजंमि वा जातु पडितप्पे ॥ चू. जो इति पासत्थो । पुण सद्दो अवधारणे अवधारणे तट्ठाणं पासत्थट्ठाणं, तओ जो पासत्थो नियत्तति, तओ नियत्तमाणस्स कीरइममत्तं, नदोषेत्यर्थः ।अणुञ्जमंतोवि संविग्गपक्खितो जो तस्स वा कीरिज ममत्तं । कजं नाणादिगं, तंगेण्हंतस्स जो पडितप्पति पासत्थो तस्स वा ममत्तं कज्जति । कुलगणादिगं वा कज्जं तं जो साहयिस्सति, पासत्थो तस्स वा ममत्तं कज्जति । एवं गीयत्थो पासत्थादिसु ममत्तं कुज्जा । सेहे त्ति गतं ॥
इदानि गिलाणमादि त्ति दारं । अस्य व्याख्या[भा. ४०९] पासत्थादिममत्तं अतरंतो भेसतकृता कुज्जा।
अतरंताण करिस्सति माणसिविजट्टता वितरो॥ चू. अतरंतो गिलाणो, सो पासत्थादिसु ममत्तं कुज्जा । किं कारणं? उच्यते, भेसयट्ठता "भेसहं" ओसहं, तं दाहि त्ति मे तेन कुज्जा, अतरंताण वा एस करिस्सति त्ति तेन से ममत्तं कुज्जा । अतरंतपडियरगा वाजे ताण वा असंथरंताण वट्टिस्तति तेन वा ममत्तं कुजा, ममं वा गिलाणीभूयस्स वट्टिस्सति तेन वा कुज्जा । माणसिवजट्टता वा ममत्तं कुज्जा । “माणसिविज्जा" नाम मणसा चिंतिऊण जं जावं करेति तं लभति । तमेस दाहिति त्ति ममत्तं कुजा । “आदि" सद्दाओ इतरो वि कुजा, “इतरो' नाम अगिलाणो, सो वि एवं कुज्जा । गिलाणे त्ति गतं ।।
इदानिं पडिक्कमे त्ति दारं अस्य व्याख्या - [भा. ४१०] पगतीए संमतो साधुजोणिओतं सि अम्ह आसण्णो ।
सद्धावणण्णं मे वितरे विजट्ठा तूभयं सेवे ।। चू.कोइ पासत्थोपासत्थत्तणाओपडिक्कमिउकामो, सो एवं सद्धाविज्जति, पगती सभावो, सभावतो तुम मम प्रियेत्यर्थः, पगतीओ वा वणिय-लोह-कंभकारादओतेसिंजो सम्मओतस्स ममत्तंकीरति।साहुजोणीओनाम साधुपाक्षिकः आत्मनिंदकः उद्यतप्रशंसाकारी, सोभण्णति-“तुमं सदाकालमेव साहुजोणिओइदानिं उज्जम, अन्व सो भण्णति-“तुमंअम्ह सज्जेतिओ कुलिच्चो" यतेन ते सुटु भणामो “इतरो' पासत्थो, सो एवं अण्णवयणेहिं संबुज्झति, संबुद्धो अब्भुटेहि ति पडिक्कमे त्ति गतं।
इदानिविज त्ति अस्य व्याख्या-विज्जहाउभयंसेवित्ति, "उभयं" नामपासत्था-गिहत्था, ते विजमतजोगादि निमित्तं सेवेत्यर्थः । केती पुण एवं पढंति – “विजट्ठा उभयं सेवे" ति वेजो गिहत्योपासत्थोवाहवेज, तं ओलग्गेजेजा, सुहं एसोगिलाणेउप्पण्ण गिलाणकिरियंकरिस्यतीत्यर्थः अहवा “उभवं वेज्जो विजणियल्लगा य, वेजस्सगिलाणकिरियं तस्स सेवं करेज्जा, वेज्जणियल्लाण वा सेवं करेजा, तानि तं वेज़ किरियं कारयिष्यंतीत्यर्थः । विज त्ति गतं ॥
इदानिं दुढे त्ति दारं । अस्य व्याख्या -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org