________________
१०२
निशीथ-छेदसूत्रम् -१गेण्हंतो तेहिं साहुहिं दिट्ठो पुच्छितो इमं भणति गहणं तु-पच्छद्धं । गतिलक्खणो धम्मत्थिकाओ, ठितिलक्खणो अधम्मत्थिकाओ, अवगाहलक्खणो आगासत्थिकाओ, उवओगलक्खणो एगो नन्सिंतिधम्मादियाण एवं गहणलक्खणं न विजतेत्यर्थः । तेणेगं तितम्हाअहमेगंदव्वं गेण्हामि त्ति वुत्तं भवति । सव्वेसेतेसुपयलातिसुभणंतस्सेव मासलहुं पायच्छित्तं । एतेसुचेवय पयलादिसु अभिनिवेसेण एक्केक्कस्स पदातो पसंगपायच्छित्तिं दट्ठव्वं जाव पारंचियं ।।
एत्थ सुहुमबायरमुसावातलक्खणं भण्णति[भा. ३१७] अनिकाचिते लहसओ, निकाइए बायरो य वत्थादी।
ववहार दिसा खेत्ते, कोहाति सेवती जं च ।। चू.अनिकातिते लहुसओ मुसावातोभवति, निकातितेबायरो मुसावातो भवति । वत्थाइ त्तिअपिकाय-निकायणाणं भेदो दरिसिजति, जहा केणति साहुणा कस्सति साहुस्स कंदप्पा वत्थं नूमियं, जस्स यतं वत्थं नूमियं सो सामण्णेण पुच्छति–अज्जो ! केण वि वत्थं नूमितं कहयह सव्वे भणति - न वत्ति । एवं वत्थहारिणी अवलवंतस्स अनिकातियं वयणं भवति । जया पुण साहुस्स केण य कहितं जहा अमुगेण साहुणा गहियं, तेन सो पुट्ठो भणति - न व त्ति । एवं निकारणा भवति।
__अहवाजेण तं गहितं सोचेव पढमं पुट्ठो "अजो! तुमे मे वत्थं ठवितं" सो भणति न वत्ति एवं “अनिकाइयवयणं । अतोपरंजंपुच्छिजंतोन साहति सा निकयणा भवति।आदिशब्दादेवमेव पात्रादिष्वप्यायोजनीयं । अहवा इमे बादरभेदा ववहारं अन्नहा नेति, दिसावहारंवाकरेति, खेत्ते वा आहव्वं न देति, ममाभव्वं ति काउं । एए ववहारादी कोहादीहिं सेवति जता तया बादरो मुसावातो भवतीत्यर्थः । अहवा एते ववहारादिपदा न विना कोहेणं ति बादरो एव मुसावादो दट्ठव्यो । कोहा ति सेवती जं च त्ति अन्नत्थ वि कोहादी आविट्ठो मुसं भासति, सो सव्वो बादरो मुसावोत दट्ठव्वो इति ॥ “वत्थाइ" ति अस्य व्याख्या[भा. ३१८] कंदप्पा पवत्थं, नूमेउणं न साहती पुट्ठो।
- जंवा निग्गह पुट्ठो, भणिज्ज दुटुंतरप्पा वा ॥
चू. पुव्वद्धं गतार्थं । ववहार-दिसा-खेत्तपदाणं सामन्नत्थव्याखया पच्छद्धं । “जं वा" वयणं संबज्जति, “निग्गहो" निश्चयः 'पुट्ठो' पुच्छितो “भणेज्ज" भासेज, “दुटुं" कलुसियं, “अंतरप्पा" चेतो चित्तमिति एगटुं, “वा' विकप्पे । एवं बादरो मुसावातो भवति । निश्चयकालेपि पृष्टो दुष्टांतरात्मा भूत्वा यद्वचनमभिधत्ते स बादरो मुसावादो भवतीत्यर्थः ।।
“कोहादी सेवती जंच"त्ति अस्य व्याख्या[भा. ३१९] कोहेण व माणेण व, माया लोभेण सेवियं जंतु ।
सुहुमं व बादरं वा, सव्वं तं बादरं जाण ।। चू. “सेवितंजंतु' मुसावायवयणं संवज्जति, तंदुविहं-सुहुमंवा बादरंवा।तंकोहादीहिं भसियं सव्वं बादरं भवतीत्यर्थः ।। “अणिकाइए त्ति" जा गाहा तीए गाहाए जे अवराहपदा तेसु पच्छित्तं भण्णति[भा. ३२०] लहुगो लहुगा गुरुगा, अणवट्टप्पो व होइ आएसो।
तिण्हं एगतराए, पत्थारपसजणं कुज्जा ॥
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org