________________
निशीथ - छेदसूत्रम् - १-२ / ११६
चू-खंतेणं ति पितरिगहिते भूणगस्स साहिज्जति, वुच्चइ य जहा- दव्वावेहि । एवं भोइयजामाउगेण वा दव्वावेंति । भूणगगहिए वि खंतगादिएहिं भणावेंति । जो वि से वियत्तो जस्स वा वयणं नातिकमति तेन भणावेति दिज्जइत्ति । “असति”त्ति सव्वहा अदेमाणे “साहे”ति महत्तरमादियाण साहिज्जति । तस्स कहिते जं सो करिस्सति तं प्रमाणं । एवं पणट्ठो संधारगो मग्गिज्जति । “दानं” ति संथार - गवेसगं दिज्जति, ववहारो वा करणमिति कज्जति । इदमेवार्थमाह
[ भा. १३६३ ] भूणगगहिते खंतं, भणाति खंतगहिते य से पुत्तं । असति त्ति न देमाणे, कुणति दवावेति व न वा तू ॥
चू-भूणगेण गहिते खंतगेण मग्गाविज्जति । खंतगेण गहिते पुत्तो भणाविज्जति । “असति "त्ति न देमाणे व्याख्यातं । भोतियमादियाण कहिए जं ते कुणंति बंधनरुंधणादि, दवावेति वा, अतः परं ते प्रमाणं ॥ सा पदस्य व्याख्या
[भा. १३६४ ] भोइत - उत्तर-उत्तर, नेतव्वं जाव अपच्छिमो राया । दावण-विसजणं वा, दिट्ठमदिट्ठे इमे होति ॥
चू- भोइकस्स भोइको, तस्स वि जो अन्नो उत्तरोत्तरेण जाणाविज्जति जाव पच्छिमो राय त्ति ।‘“दावणं’”ति तेणगसमीवातो भोइगमादिणां संथारगं घेत्तुं देज्ज साधूण, “विसज्जणं" च त्ति । अहवा - ते भोइयमादिणो भणेज्ज - गच्छह भो तुब्भे । अम्हे तं संधारयं, संथारयसामिणो अप्पेहामो त्ति । एस विही दिट्ठे संथारगे, नाते वा तेणगे ॥
"उत्तरउत्तरे " त्ति अस्य व्याख्या
२९४
[भा. १३६५] खंतादिसिट्ठऽदेंते, महयर किच्चकर भोइए वा वि । देसारक्खियऽमच्चे, करण निवे मा गुरू दंडो ।।
चू- भूमगादिगहिए खंतादिसिट्ठे न देते भोइगातीण साहिज्जति । भोइगोत्तरस्य व्याख्यामहत्तरो ग्रामकूटः ग्रामे महत्तर इत्यर्थः । " किच्चकरे " ति ग्राम-कृत्ये नियुत्तः, ग्रामव्यापृतक इत्यर्थः । तस्य स्वामी भोतिकः, देसारक्खिओ विषयरक्षकः महाबलाधिकृतेति । अमच्चो मंत्री । “कर”त्ति एषां पूर्व निवेद्यते, न राज्ञः, मा गुरुदंडो भविष्यति ॥
"दावण-विसज्जण "त्ति अस्य व्याख्या
[भा. १३६६ ] एते तु दवावेंति, अहवा भणंते स कस्स दातव्वो । अगस्स त्ति व भणिते, वच्चह तस्सप्पिनिस्सामो ॥
.
चू- एते त्ति भोत्तिगमादिकहिते जइ दवावेंति तो लठ्ठे । अध भणेज्जा - संथारगो कस्स दायव्वो ? साहू भणति - अमुकस्स त्ति । ततो भोतिगातिणो भांति - वच्चह तुब्भे, अम्हे तस्स संथारगसामिणो अप्पिनिस्सामो ।। इदानिं साधु-विधि
[भा. १३६७] जति संकज्जसमत्ती, वएंति इधरा तु घेत्तु संथारं । दिट्ठे नाते चेवं, अदिट्ठ नाते इमा जतणा ।।
चू- जइ तेसिं साहूणं तेन संथारगेण कज्जं सम्मत्तं, पुण्णो य मासकप्पो, ततो ते भोइगादीहिं विसज्जिता वयंति । इहरहा तु संथारकज्जे असमत्ते, अपुण्णे मासकप्पे संथारगं तं चऽन्नं वा संधारगं घेत्तुं भुंजंति । दिट्ठे संथारगे नाते वा संधारगतेमे एसा विधी भणिता । “अदिट्ठे इमं होइ" अदिट्ठे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org